ماهنامه دنیای بچه ها شماره 43
ماهنامه دنیای بچه ها شماره 43
ماهنامه دنیای بچه ها شماره 43
1 صفحه 1
سخن سردبیر
خاطرات زمستان را برای هم زیباتر کنیم
دی مــا اغــاز فصــل سرماســت .فصلــی کــه بــرای بزرگترهــا خاطــرات کودکــی زیــادی بــا خــود دارد.
بــرف ،ســرما ،ش ـب های بلنــد و انتظــار بــرای عیــد نــوروز از چیزهایــی اســت کــه مــا بچه هــا هــم
لــذت ان را حــس کردیــم .امــا تمــام زیبایی هــای ایــن فصــل وقتــی خاطــره انگیزتــر می شــود کــه
همــه بچه هــا در کنــار هــم لحظــات خوبــی را در ایــن فصــل داشــته باشــند.
اینکــه برخــی از مــردم و فرزندانشــان در خانه هــای گــرم خــود شــب های ســرد زمســتان را
بگذراننــد و برخــی دیگــر از نعمــت گاز محــروم باشــند و از زمســتان فقــط ســرما و بیمــاری را
تجربــه کننــد بســیار دردنــاک اســت.
بخاطــر همــه مــردم ایــران هــم کــه شــده بــرای اســتفاده همگانــی از منابعــی ماننــد گاز ،بایــد کمــی
بیشــتر راعایــت کنیــم و بــا پوشــیدن لبــاس کافــی و حفــظ دمــای خانــه و اتــاق در حــد معمــول و
اســتاندارد مشــکل کمبــود گاز در کشــور نداشــته باشــیم و اجــازه دهیــم همــه مــردم و بچه هــا از
نعمــت گاز برخــوردار شــوند .بیاییــم زمســتان و خاطــرات زیبــای ان را بــرای همــه بچه هــای ایــران
بخواهیــم.
شایلین مفتخری مظاهری
ماهنامه دنیای بچه ها
سال چهارم ،شماره ،43دی 1400
شماره مجوز81563 :
مدیر مسئول و صاحب امتیاز:
فاطمهعبدالمحمدی
سردبیر :شایلین مفتخری مظاهری
دبیر تحریریه :شاینا مفتخری مظاهری
تحریریه:
علیرضا مفتخری مظاهری -سمیه عبدالمحمدی
حسین شیردل -پروانه فیروزی -کبریتبریزیان
نشانی دفتر مرکزی:
تهران -خیابان نامجو -خیابان یزدی -کوچه اسالمی -پالک1
کدپستی1615863111 :
فهرست مطالب
معرفی کتاب
2
قصه
6
اختراعات مهم بشر
10
مشاهیرایران
14
مشاهیرجهان
18
ورزش
22
اماکن تاریخی جهان
26
اماکن تاریخی ایران
30
34
سالمت
38
تاریخ
ایین و فرهنگ
شغل
انیمیشن
گیم
کاردستی
بازی
تلفن تماس ( 77579917 - 77630096 :داخلی )2
شبکه توزیع فروش :شرکت نشرگستر امروز 54081 000
42
46
50
54
58
62
لیتوگرافی و چاپ :گنجینه مینیاتور
شــما می توانیــد فایــل P.D.Fماهنامــه دنیــای بچــه هــا را در 64صفحــه رنگــی ،بــا مراجعــه بــه ســایت
جــار و نصــب اپلیکیشــن مربوطــه و یــا از طریــق رمزینــه مقابــل دریافــت کنید. صفحه 2
معرفی کتاب
روژان گلکار
یوالنته در جستجوی کریسوال
موضوع کتاب
«یوالنتــه در جســتجوی کریســوال» داســتان
یــک دوســتی بی پایــان اســت .دوســتی ای
کــه حتــی بــا مــرگ هــم تمــام نمی شــود،
چــون یوالنتــه دوســتش کریســوال را بــرای
همیشــه در قلــب اش احســاس می کنــد.
یوالنتــه یــک غــاز اســت و کریســوال یــک
الک پشــت مســن ۱۲۷ســاله .یوالنتــه
و کریســوال بــا هــم دوســتان صمیمــی
هســتند و هــر روز هــم را می بیننــد و بــا
هــم کارهــای مختلفــی مثــل کتــاب خوانــدن،
ورزش کــردن ،ســفر رفتــن ،خندیــدن
و گفت وگــو کــردن دربــاره موضوعــات
مختلــف انجــام می دهنــد .تــا این کــه یــک
روز کریســوال می میــرد .غازهــای دیگــر بــه
یوالنتــه می گوینــد کریســوال «از ایــن دنیــا
رفتــه اســت» ،امــا او معنــی ایــن حــرف را
نمی فهمــد و کالفــه می شــود و بــه دنبــال
دوســتش می گــردد تــا او را ارام کنــد.
3 صفحه 3
او بــرای پیــدا کــردن دوســتش بــه همــه جــا
مــی رود ،بــاالی بلندتریــن کــوه ،عمیق تریــن اب
و ...یوالنتــه ســکوت می کنــد تــا شــاید صــدای
دوســتش را بشــنود یــا در دنیــای موســیقی دنبــال
او می گــردد یــا در دنیــای نقاشــی .امــا کریســوال را
پیــدا نمی کنــد و غمگیــن بــه خانــه بــر می گــردد
و در ان جــا چشــم هایش را می بنــدد و عمیــق بــه
کریســوال فکــر می کنــد و ناگهــان حــرف غازهــا
را می فهمــد .دوســتش بــه جایــی رفتــه اســت
کــه او نمی توانــد بــرود ،امــا او همیشــه در قلبــش
خواهــد مانــد .او اشــک می ریــزد و بــه خــواب
مــی رود و خــواب دوســتش را می بینــد .و فــردا
صبــح دیگــر دلتنــگ نیســت.
«یوالنتــه در جســتجوی کریســوال» داســتانی
لطیــف دربــاره ســوگ و پذیــرش مــرگ عزیــزان
توســط کــودکان اســت ،چــه انســان هایی کــه
دوستشــان دارنــد و چــه حتــا جانــور خانگــی
عزیزشــان .داســتان متنــی کوتــاه و روان دارد و
بــرای نوامــوزان مناســب اســت .تصاویــر کتــاب
بــه جذابیــت و لطافــت داســتان افزوده انــد و در
بخش هایــی متــن را کامــل می کننــد .در نســخه
اصلــی کتــاب نــام شــخصیت های داســتان زلــدا
و کریســتال اســت کــه چنــدان دلیــل ایــن تغییــر
نــام مشــخص نیســت.
در پژوهشــنامه ادبیــات کــودکان دربــاره کتــاب
«یوالنتــه در جســتجوی کریســوال» امــده اســت:
«کریسوال کجا رفتی؟!
می ترســید .از این کــه او را روزی جایــی بــرای
همیشــه از دســت بدهــد می ترســید .مــن هــم
می ترســیدم وقتــی فکــر می کــردم بــه از دســت
دادن ادم هایــی کــه دوستشــان داشــتم .امــا بــرای
کــم کــردن ترســش صــد دلیــل دسـت و پــا کردم
تــا کمتــر بترســد .تــا قبــول کنــد مــرگ ،از دســت
26
4
دادن ،نبــودن ادم هایــی کــه بــه ان هــا عــادت
کرده ایــم ،دوستشــان داریــم باالخــره یــک
روز زود یــا دیــر اتفــاق می افتــد .امــا ترســش
کــم نشــد .شــاید حــق داشــت زیــرا یادگرفتــن
معنــای از دســت دادن ،مــرگ و نبــودن در ســی
ســالگی دیــر اســت ،ان هــم وقتــی می گوینــد
پایه هــای یادگیــری مــا در کودکی هایمــان،
وقتی کــه چهــار پنــج ســاله هســتیم .گذاشــته
می شــود؛ زمانــی کــه بــرای مــا کتــاب
می خواننــد ،امــا نــه کتاب هایــی کــه در ان هــا
از مــرگ بــه زبــان کودکــی نوشــته شــده مثــل
کتــاب یوالنتــه در جســت وجوی کریســوال کــه
وقتــی بــه صفحــه نــوزده ان می رســی ،دســتت
را بــه جایــی نزدیکی هــای قلبــت می گیــری و
می گویــی اخ ،زیــرا دلــت بــرای یوالنتــه کــه
دوســتش را از دســت داده می ســوزد؛ دوســتی
کــه بــه دنبالــش همــه جــا را می گــردد و در
پایــان می پذیــرد او از ایــن دنیــا رفتــه اســت،
امــا در جــای دیگــری پیدایــش می کنــد. صفحه 4
گزیده ایی از کتاب
یوالنته غاز خوشبختی بود.
او هر روز به مالقات دوست قدیمی اش ،کریسوال ،می رفت.
۱۲۷سال بود که کریسوال در باغچه ی سبزیجات و در میان ردیف های کاهو زندگی می کرد.
یوالنته و کریسوال همدیگر را دوست داشتند و روزهای خوشی را با هم می گذراندند.
خوانــدن بعضــی کتاب هــا بــرای بچه هــا
الزم نیســت ،ضــروری اســت و ایــن کتــاب بــا
نقاشـی های ســاده ،لطیــف و نزدیــک بــه انیمیشــنی
کــه دارد جــزء ایــن کتاب هاســت ،کتابــی کــه نثــر
ســاده اش و البتــه ترجمــه ی خوبــش در بعضــی
جاهــا بــه شــعر نزدیــک می شــود؛
برای پیدا کردن دوستش همه جا را گشت...
بر بلندترین کوه
در عمیق ترین اب
زیر زمین
و حتی برافراز ستارگان
یوالنتــه ســکوت کــرد تــا شــاید صــدای دوســتش
را بشــنود»...
«سباســتین لُــس» اهــل کشــور المــان اســت .او
نوشــتن شــعر و داســتان کوتــاه را از مدرســه اغــاز
کــرد .لُــس بان ـک دار و اقتصــاددان اســت ،امــا بــه
نوشــتن و تصویرگــری کتاب هــای کــودکان نیــز
می پــردازد.
«حســام ســبحانی طهرانــی» و «ماندانــا نارنجی هــا»
کتاب هــای زیــادی را ماننــد «مهمانــی هیــوالی
دنــدان»« ،غورغــوری کوچولــو بــزرگ می شــود»،
«روزی کــه همه چیــز خــوب می شــود» و «قلــب و
بطــری» بــه همــراه هــم بــرای انتشــارات مبتکــران
ترجمــه کرده انــد.
5 صفحه 5
قـصــــه
کیانا سپهری
جوجه اردک زشت
«یکــی از بعــد ازظهرهــای اخــر تابســتان بــود.
نزدیــک یــک کلبــه قدیمــی در دهکــده ای زیبــا
خانــم اردکــه النــه اش را کنــار دریاچــه ســاخته
بــود .اون پیــش خــودش فکــر می کــرد مــدت
زیــادی هســت کــه روی ایــن تخم هــا خوابیــدم .او
تنهــا نشســته بــود و بقیــه اردک هــا مشــغول شــنا
بودنــد .کم کــم تخم هــا شــروع بــه حرکــت کردنــد
و بــا نوک هــای قشــنگ کوچکشــان پوســته ی
تخم شــان را شکســتند .ان هــا یکــی یکــی بیــرون
امدنــد امــا هنــوز خیــس بودنــد و نمی توانســتند بــه
خوبــی روی پاهایشــان بایســتند.
بــه زودی جوجه هــا روی پاهایشــان ایســتادند و
شــروع بــه تــکان دادن خودشــان کردنــد .تــا اینکــه
پرهایشــان خشــک شــد .خانــم اردکــه نگاهــش
بــه تخــم بزرگــی افتــاد و پیــش خــودش گفــت:
اوه نــه! هنــوز یکــی از تخم هــا اینجاســت .اردک
پیــری کنــار خانــم اردکــه امــد .بــه تخــم نــگاه کــرد
و گفــت :شــاید ایــن تخــم یــک بوقلمــون باشــد،
ایــن اتفــاق یکبــار بــرای مــن هــم رخ داده اســت.
اون جوجــه حتــی نمی توانســت بــه اب نزدیــک
شــود .چــرا ناراحتــی؟ مــن پیشــنهاد می کنــم کــه
او را ول کنــی.
ســپس اردک پیــر اهســته شــنا کــرد و رفــت .خانــم
اردکــه فکــر کــرد کمــی بیشــتر روی ایــن تخــم
بنشــیند .بعــد از مدتــی صداهــای ضعیفــی از داخــل
تخــم شــنید و بــه زودی جوجــه کوچولــو از تخــم
بیــرون امــد .مــادر مدتــی بــه جوجــه نــگاه کــرد
او بــا پرهــای خاکســتریش ظاهــر عجیبــی داشــت
و مــادر را نگــران کــرد .امــا وقتــی کــه بــه پاهایــش
26
6
نــگاه کــرد خیالــش جمــع شــد کــه ایــن جوجه ی
بوقلمــون نیســت.
امــا جوجــه ی بــزرگ و زشــتی بــود .روز بعــد
مــادر جوجه هایــش را بــه کنــار دریاچــه بــرد.
جوجه هــا یکــی یکــی داخــل اب پریدند .بـه زودی
همــه ان هــا حتــی جوجــه اردک زشــت روی اب
شــناور بودنــد .ســپس مــادر جوجه هایــش را بــه
حیــاط طویلــه بــرد و بــه اردک پیــر گفــت :نــوار
بیــن پاهــای ایــن جوجــه نشــان می دهــد کــه
یــک جوجــه بوقلمــون نیســت .بوقلمونــی کــه در
نزدیکــی ان هــا راه مــی رفــت ســرش را بــاال
اورد و گفــت :تــا حــاال چنیــن جوجــه اردک زشــت
و بزرگــی ندیــده بــودم. صفحه 6
ایــن تــازه شــروع مشــکالت جوجــه اردک بــود .حیوانــات
بــا او رفتــار دوســتانه ای نداشــتند چــون او خیلــی زشــت
بــود .جوجــه اردک هــای دیگــر بــا او بــازی نمی کردنــد.
مرغ هــا بــه او نــوک می زدنــد و هــم حیوانــات بــه او
می خندیدنــد .جوجــه اردک بیچــاره خیلــی غمگیــن و
تنهــا بــود و بــا گذشــت زمــان بیشــتر ناراحــت می شــد.
هرچنــد کــه مــادرش ســعی می کــرد بــه او دلــداری
بدهــد .او احســاس می کــرد کســی او را دوســت نــدارد
و فکــر می کــرد چــرا بــا بقیــه برادرهایــش فــرق دارد.
یــک شــب کــه دیگــر جوجــه اردک زشــت نتوانســت
ایــن همــه ناراحتــی را تحمــل کنــد ،از حیــاط طویلــه
خــارج شــد و تــا جایــی کــه می توانســت دویــد.
بــه زودی بــه جنــگل رســید .هرچــه جلوتــر می رفــت
پیــدا کــردن راه ســخت تر می شــد .امــا او بــه دویــدن
ادامــه داد تــا اینکــه بــه نزدیکــی مردابــی رســید کــه
اردک هــای وحشــی در ان جــا زندگــی می کردنــد .جوجــه
اردک پشــت درختــی پنهــان شــد .احســاس می کــرد کــه
خیلــی تنهــا و خســته اســت .صبــح هنگامــی کــه تعدادی
از اردک هــا پــرواز می کردنــد متوجــه جوجــه تــازه وارد
شــدند ایســتادند و بــه او ســام کردنــد.
از او پرســیدند :تــو کــی هســتی؟ جوجــه اردک زشــت
گفــت :مــن اردک مزرعــه هســتم .ایــا تــا حــاال جوجــه
اردکــی مثــل مــن دیده ایــد کــه پرهــای خاکســتری
داشــته باشــد؟ او مــدت طوالنــی بــه اردک هــای وحشــی
کــه بــا اردک هــای مزرعــه خیلــی فــرق داشــتند نــگاه
کــرد .ان هــا گفتنــد :یــک اردک؟ ولــی مــا تــا حــاال
جوجــه اردکــی مثــل تــو ندیدیــم .امــا مهــم نیســت .تــو
می توانــی اینجــا بمانــی چــون ایــن مــرداب بــه
انــدازه کافــی بــرای همــه مــا جــا دارد .جوجــه
اردک زشــت خوشــحال بــود کــه مــی توانســت
در کنــار مــرداب اســتراحت کنــد و از حیوانــات
بــی رحــم مزرعــه دور باشــد.
7 صفحه 7
هــوا ســرد بــود .جوجــه اردک زشــت بــه
برگ هــای درخت هــا نــگاه کــرد کــه طالیــی
و قرمــز بودنــد .همان طــور کــه او میــان
نیــزار بــرای پیــدا کــردن غــذا می گشــت،
ســه غــاز وحشــی از اســمان کنــار او بــه
زمیــن نشســتند .ســام دوســت داری بــا مــا
باشــی؟ مــا داریــم بــه مــرداب دیگــری پــرواز
می کنیــم کــه کمــی از اینجــا دورتــر اســت.
جای ـی کــه غازهــای جــوان زیــادی مثــل مــا
انجــا زندگــی می کننــد .جوجــه اردک زشــت
از ایــن اتفــاق خوشــحال بــود؛ امــا قبــل از
اینکــه کاری کنــد صــدای شــلیک گلول ـه ای را
شــنید و غــاز بــه درون مــرداب افتــاد .یــک
ســگ گنــده داخــل اب پریــد تــا ان هــا را
بگیــرد.
اســلحه ها شــروع بــه شــلیک در اطــراف
مــرداب کردنــد ســگ دیگــری از میــان نیزارها
بــه طــرف جوجــه اردک دویــد .جوجــه اردک
پــا بــه فــرار گذاشــت .ســگ لحظــه ای بــه
او نــگاه کــرد و ســپس از ان جــا دور شــد.
جوجــه اردک در حالی کــه از تــرس نفــس
نفــس مــی زد گفــت :خدایــا متشــکرم؛ مــن
اینقــدر زشــتم کــه حتــی ســگ هــم مــرا
نمی خواهــد .او تمــام روز در میــان نیــزار
مانــد .باالخــره زمان ـی کــه خورشــید غــروب
کــرد ســگ ها رفتنــد و شــلیک ها قطــع
شــد .او اشــفته خــودش را از کنــاره بــه میــان
جنــگل رســاند .همان طــور کــه او در تاریکــی
راه می رفــت بــاد شــدیدی می وزیــد.
ناگهــان خــودش را جلــوی یــک کلبــه
خیلــی قدیمــی دیــد .نــور ضعیفــی از الی
ســوراخ در دیــده می شــد .جوجــه اردک
فکــر کــرد کــه بایــد داخــل بــروم و از
دســت بــاد خــاص شــوم .بنابرایــن ب ـه
26
8
زور از ســوراخی وارد خانــه شــد و در گوشــه ای
شــب را گذرانــد .زن پیــری بــا گربــه و مرغــش
در ایــن کلبــه زندگــی می کــرد .صبــح روز بعــد
کــه پیــرزن جوجــه اردک را دیــد از خــودش
پرســید :ایــن دیگــه چیــه؟ از کجــا امــده؟
جوجــه بیچــاره در گوشــه ای غمگیــن نشســته
بــود و لــذت شــنا کــردن روی اب را بیــاد اورد و
بــا خــودش گفــت مــن می خواهــم بــه دنیــای
وحشــی بــروم. صفحه 8
جوجــه اردک گشــت و حوضچــه بزرگــی را پیــدا
کــرد و در زیــر نــور خورشــید شــناور شــد .روز
بعــد یکبــاره یــک گــروه از پرنــدگان ســفید
بزرگــی را بــا گردن هــای دراز و جــذاب در
حــال پــرواز دیــد .او تــا ان روز چنیــن پرنــدگان
زیبایــی را ندیــده بــود .او پیــش خــودش فکــر
کــرد ،کاش می توانســتم بــا ان هــا دوســت
شــوم .ایــن پرنــدگان بــه ســمت جنــوب
مهاجــرت می کردنــد .بــاد ســرد زمســتان
شــروع بــه وزیــدن کــرد .جوجــه اردک مجبــور
بــود بــرای این کــه یــخ نزنــد بــه ســختی بــا
پاهایــش پــارو بزنــد .اما بعــد از مدتــی پاهایش
یــخ زد .کشــاورزی کــه از ان جــا عبــور می کــرد
او را نجــات داد .او پرنــده بیچــاره را بــه خانــه
گرمــش بــرد .امــا بعــد بچه هــای کشــاورز
جوجــه اردک را ترســاندند و او بــال و پــر زد و به
اشــپزخانه پریــد و به چیزهــای مختلفــی برخورد
کــرد و وقتــی کــه در بــرای لحظـه ای بــاز شــد او
بــه ســرعت بیــرون پریــد .خالصــه جوجــه اردک
از زمســتان جــان ســالم بــدر بــرد.
یــک روز صبــح کــه الی نیــزار خوابیــده بــود گرمــای
خورشــید را احســاس کــرد .کــش و قوســی بــه
بالهایــش داد و بــه اســمان پــرواز کــرد .او بطــرف
یــک بــاغ کــه یــک حــوض بــزرگ در وســطش
داشــت رفــت .او ســه پرنــده ســفید زیبــا را روی اب
دیــد کــه در حــال پــرواز بودنــد .ان هــا قــو بودنــد
ولــی او ایــن را نمی دانســت .او خیلــی نــرم بــدون
ان کــه بــال بزنــد بــاالی ســر قوهــا پــرواز کــرد.
در انعــکاس اب قــوی زیبــای دیگــری دیــد .اون
خودشــو تــوی اب دیــده بــود! دو بچــه کوچــک بــه
ســمت بــاغ مــی دویدنــد فریــاد زدنــد ،نــگاه کــن
یکــی دیگــه .ایــن یکــی از بقیــه زیباتــر اســت! ان
جوجــه اردک زشــت حــاال یــک قــوی زیبــا بــود.
قلــب او پــر از عشــق بــه قوهــای دیگــر بــود و
فهمیــد کــه چــه حقیقتــی رخ داده اســت.
9 صفحه 9
اختراعاتی ها
دانستن
مهم بشر
ملینا محمدی
کفش
نزدیــک بــه پنــج هــزار ســال پیــش ،مصری هــا
چیزهایــی شــبیه کفــش ســاخته بودنــد .البتــه بهتــر
اســت بــه ان هــا بگوییــم پوشــینه پــا ،نــه کفــش .از
کفشــهای مصری هــای قدیــم می شــود طــرز زندگــی
و طبقــات اجتماعــی در ان زمــان را فهمیــد .تمــدن
ایــران ،یونــان و رم پوشــینه های دیگــری درســت
کردنــد کــه نشــان دهنــده طبقــه اجتماعــی فــرد و
میــزان قــدرت او بــود .نــام بســیاری از ایــن پوشــینه ها
هنــوز هــم اســتفاده می شــود ،مثــل ســندلیوم کــه االن
بــه ان صنــدل می گوینــد .در قــرن چهــارم و پنجــم
میــادی امپراتــوری روم بــه بیزانــس منتقــل شــد .کــم
کــم تفکــرات مســیحی روی کفش هــا تاثیــر گذاشــت
چــون مســیحی ها اعتقــاد داشــتند کفــش بایــد کام ـ ً
ا
پوشــاننده باشــد بــه همیــن دلیــل کفش هــا در مغــرب
زمیــن ازحالــت صنــدل بــه شــکل روبســته درامــد.
در قــرن دهــم و دوازدهــم میــادی ،اروپایی هــا در
جریــان جنگهــای صلیبــی از علــم و دانــش مســلمانان
حتــی بــرای کفش هایشــان اســتفاده کردنــد.
در قــرن چهاردهــم ،بــا پیشــرفت صنایــع ،ارام
ارام پارچــه و چــرم دباغــی شــده نــازک وارد
کفــش ســازی شــد .بســیاری قــرن چهاردهــم
را قــرن اغــاز مــد می نامنــد.
اواخــر قــرن چهاردهــم هــم کفشــهای
نــوک تیــز مــد شــد .مــردم بــه هــر
زحمتــی کــه بــود پنــج تــا انگشتشــان را در پنجه هــای نــوک تیــز می کردنــد تــا ثابــت کننــد
چقــدر بــا شــخصیت هســتند .شــروع ایــن مــد از هلنــد بــود؛ جایــی کــه عــذاب شســت پــا و پــا درد
را بــرای مــردم قــرن چهــارده میــادی بــه ارمغــان اورد.
26
1
10 صفحه 10
اواخــر قــرن پانزدهــم میــادی ،وقتــی کفــش نــوک تیــز از مد
افتــاد ،کفــش نــوک پهــن مــد شــد؛ البتــه بیشــتر در شــمال
اروپــا ذهن هــا هــر روز محصــوالت تازه تــر و عجیــب تــری
بیــرون م ـی داد .از نمونه هــای ان ،کفشــهای ونیــزی بــود کــه
بــرای خانم هــا مــد شــد .ایــن کفش هــا ،یــک کفــه تخــت
داشــت کــه زیــرش کام ـ ً
ا پــر بــود و ارتفاعــش گاهــی بــه
شــصت ســانتی متــر می رســید .از مشــکل راه رفتــن کــه
بگذریــم ،وزن ایــن جــور کفش هــا احتمــاالً خیلــی زیــاد بــوده
اســت مثــل اینکــه راه رفتــن در ان ســال ها بــا مشــقت و
بــای بســیار همــراه بــوده اســت.
در قــرن هفدهــم ،ایــن پاشــنه های وحشــتناک از کفش هــا
حــذف شــد و پاشــنه های معقــول تــری بــه کفشــهای زنانــه
و مردانــه اضافــه شــد .قــرن هفدهــم ،دراروپــا قــرن ادمهــای
پرافــاده بــود.
جامعــه خیلــی طبقاتــی شــده بــود و همــه می خواســتند بــه هــم
فخــر بفروشــند و بهتریــن راهــی کــه بــه ذهــن مــردم رســید،
پوشــیدن لباســهای خــاص بــود .مردمــی کــه اهــل پــز دادن بودنــد.
کفشــهای پاشــنه بلنــدی می پوشــیدند کــه روی ان را بــا حریــر
بافتــه بودنــد .هــر چــه پاشــنه بلند تــر بــود ،موقعیــت ان فــرد
باال تــر می رفــت مثــل اینکــه در ان زمــان کســانی کــه از بــاال بــه
همــه چیزهــای اطــراف نــگاه می کردنــد ،احســاس قــدرت زیــادی
می کردنــد .در قــرن هجدهــم هــم اوضــاع همــان طــوری مانــد و
فقــط شــکل پاشــنه ها تغییــر کــرد .بــه جــای حریــر هــم از چــرم
رنگــی اســتفاده کردنــد کــه بــه نظرشــان بســیار زیبــا بــود.
1
11 صفحه 11
مــردم از دســت پاشــنه های بلنــد و
کفشــهای حریــر خســته شــدند و بــر ضــد
جامعــه طبقاتــی در فرانســه انقــاب کردنــد.
انقــاب کبیــر فرانســه ،نتایــج خیلــی مهمــی
داشــت .بعــد از ان ،مــردم کــه دیگــر بــه
دنبــال تســاوی و برابــری بودنــد پاشــنه های
بلنــد را حــذف کردنــد و همــه کفش هــا
از نظــر ارتفــاع یــک شــکل شــد .قــرن
نوزدهــم ،قــرن همــه گیــر شــدن مــد بــود.
بــازار مــد داغ بــود راســتی علتــش چــه
بــود؟ جوابــش خیلــی ســاده اســت.
چــون بــا وجــود چــرخ خیاطــی و
پارچه هــای مصنوعــی ،کفــش خیلــی
ارزان شــد و همــه توانســتند از کفشــهای
خــوب اســتفاده کننــد .از نمونه هــای مــد
ان ســال ها ،مــد کفــش پنجــه مربعــی
اســت کــه نزدیــک بــه پنجــاه ســال
عمرکــرد .ســال ۱۸۵۰پوتین خیلــی رواج
پیــدا کــرد .گویــا همــه متوجــه شــدند کــه
بــرای کار و فعالیــت بایــد کفش هــای
راحتــی بــه پــا داشــته باشــند.
ســال ،۱۹۱۴همزمــان بــا اغــاز جنــگ
جهانــی اول ،کفشــهای راحتــی اختــراع
شــد .مطمئنــاً ادم هــا نمی توانســتند زیــر
بمــب و بــاروت ،بچه هایشــان را بغــل کننــد
و بــا کفشــهایی کــه پاشــنه های بلنــدی
داشــت ایــن طــرف و ان طــرف برونــد.
از ســال ۱۹۱۰هــم کــه تجــارت جهانــی
شــکل گرفــت و کشــتی ها و هواپیما هــا
محموله هــا را از ایــن ســر دنیــا بــه ان طــرف می بردنــد ،فرهنــگ کفــش دنیــا نیــز درهــم و
برهــم شــد و کفش هــا شــکل بیــن المللــی بــه خــود گرفتنــد .از ان بــه بعــد کفــش هــم داخــل
صنعت هــای دیگــر شــد .هنــوز هــم در خیلــی از کشــور ها مــردم بــه دلیــل گرمــی هــوا ،پابرهنــه
راه می رونــد ،مثــل هندی هــا ،بنگال هــا یــا مــردم اوگانــدا.
26
12 صفحه 12
کفــش تاثیــر زیــادی از محیــط اطرافــش می گیــرد .بــرای
مثــال کفــش مــردم االســکا بــا عرب هــا فــرق دارد حتــی
بعــد از ظهور اســام چــون مســلمانان عقیــده دارنــد پیش
از ورود بــه مســجد بایــد کفش هایشــان را دربیاورنــد.
کفشــهایی اختــراع شــد کــه دیــواره پشــت را نداشــت.
همیــن گیــوه خودمــان کفــش بســیار محکمــی اســت کــه
خیلــی خنــک اســت و پــا از الی درز هایــش بــه راحتــی
نفــس می کشــد مــردم ژاپــن هــم بــا ســاقه های برنــج،
بــرای خودشــان کفــش درســت می کننــد تــا بتواننــد
موقــع کار در مزرعــه برنــج راحــت باشــند .کفشــهای قــد
بلنــد ،کفشــهای قــد کوتــاه ،کفشــهای ســاق دار .در ســال
بــرای انجــام کاهــای درغایــن زمینــه میشــود .
در مــورد تاریــخ کفــش در ایــران بایــد گفــت مادهــا
نخســتین قــوم ایرانــی بودنــد کــه از کفــش پوشــیدن
انهــا تصاویــری در کتیبــه هــا موجــود اســت بــا توجــه بــه
نقــش برجســته هــای باقیمانــده از مادهــا در تخــت جمشــید
.کفشــهای مادهــا ماننــد جــوراب اســت امــا معلــوم اســت
کــه جســن انهــا از چــرم بــوده و پابندهایــی کــه از شــلوارها
اویــزان اســت ایــن کفشــها روی پاهــا محکــم مــی شــود.
پــس از انهــا هخامنشــینان بــه کفــش همچــون دیگــر
اجــزای لبــاس اهمیــت مــی دادنــد و انــرا همچــون تکــه
هــای دیگــر لبــاس بــه دو بخــش اشــرافی و معمولــی
تقســیم بنــدی کردنــد.
در کاوشــهای باســتان شناســی دو لنگــه کفــش بچگانــه در
قلعــه (شــاه دژ)اصفهــان پیــدا شــد کــه در واقــع دومیــن و
ســومین کفشــهایی هســتند کــه در تاریــخ باســتان شناســی
ایــران پیــدا شــده انــد امــا ایــن تعــداد بیانگــر اســتفاده
نکــردن ایرانیــان از پــا پــوش نیســت و نقــش برجســته هــا
و نقاشــیهای ایرانــی و اشــاره هــای تاریــخ نویســان بیانگــر
اســتفاده تاریخــی ایرانیــان از کفــش اســت.
مادهــا گاه از داخــل کفــش کار گذاشــته مــی شــد در نقــش
برجســته هــا قــوس پاهــا بیشــتر از ان چیــزی اســت کــه
بایــد باشــد کــه ایــن امــر نشــان دهنــده داشــتن پاشــنه
داخلــی در کفــش اســت ،ایــن ویژگــی کــم و بیــش بــرای
13
کفشــهای هخامنشــینان نیــز مــی باشــد.
بــرش اضافــه ای کــه هخامنشــینان در
دوخــت کفشــهای خــود ایجــاد کــرده انــد
نــه تنهــا بــرای زیبایــی کفــش کــه بــرای
ایســتایی بیشــتر کفــش روی پــا بــود.
در مقالــه لبــاس دوران صفویــه و قاجــار
در ایرانیــکا امــده اســت :در زمســتان
روســتائیان قباهــای نمــدی کلفــت و بــاال
پوشــهایی از پوســت بــره مــی پوشــیدند
انهــا پــا برهنــه راه مــی افتادنــد و پاهایشــان
را بــا نوارهــای کتــان مــی پیچیدنــد و
کفشــهای تخــت و بــا زیــره هــای چرمــی
ســبز رنــگ بــه نــام «چاروت»کــه بــه انهــا
بندهایــی متصــل بــود بــه پــا مــی کردنــد. صفحه 13
ها
دانستنی
ایران
مشاهیر
شایلین مفتخری مظاهری
جبار باغچه بان
باغچــه بــان در روز ۱۹اردیبهشــت مــاه ســال ۱۲۶۴در ایروان
پایتخــت کنونــی جمهــوری ارمنســتان چشــم بــه جهــان
گشــود .او بــه شــیوه ســنتی و مکتــب خانــه ای تحصیــل کــرد
و ضمــن امــوزش در مکتــب خانــه ،در کنــار پــدر کار مــی کــرد.
او در ۱۵ســالگی بــا مختصــر ســوادی کــه داشــت ،مجبــور
بــه تــرک تحصیــل شــد و بــرای گــذران زندگــی ،مدتــی بــه
قنــادی و بنایــی پرداخــت .ســرانجام جبــار بــه دنبــال تکمیــل
تحصیــات خــود رفــت و پــس از مدتــی ،در مدرســه ای کــه در
ایــروان بــه ســبک جدیــد راه انــدازی شــده بــود ،بــه معلمــی
پذیرفتــه شــد.
باغچه بــان در ۱۵ســالگی بــه ناچــار امــوزش را رهــا کــرد و از خبرنــگاران روزنامه هــای قفقــاز و از
ط نزنویســان روزنامــه مالنصرالدیــن و مجلــه فکاهــی لــک لــک شــد.
بــا شــدت گرفتــن تهدیدهــا ،قتــل عام هــا و غــارت مســلمانان قفقــاز و ایــروان توســط روس هــا و ارمنی هــای
مهاجــر ،باغچه بــان بــه ناچــار بــه همــراه همســرش صفیــه میربابائــی در ســال ۱۲۹۸شمســی از راه جلفــا
وارد شــهر مرنــد شــد .او در ان وقــت بیــش از ســی و چهــار ســال نداشــت.
جبــار در مرنــد بــه شــغل امــوزگاری در مدرســه دولتــی احمدیــه مشــغول شــد .در اواخــر اردیبهشــت ســال
۱۲۹۹شمســی بــه تبریــز منتقــل شــد .در ایــن زمــان جبــار چــون شــیوه تدریــس الفبــای فارســی را
نامناســب دیــد روش تــازه ای بــرای تدریــس ان بــه کار بــرد کــه موفقیــت زیــادی بــه همــراه داشــت.
او ابتــدا در تبریــز کودکســتانی را بــا عنــوان باغچــه اطفــال دایــر کــرد و بــه همــان خاطــر خــود را باغچــه
بــان نامیــد .مدرســه ناشــنوایان را در ســال ۱۳۰۳بــا وجــود مخالفت هــای زیــاد از جملــه رئیــس فرهنــگ
وقــت دکتــر محســنی در تبریــز دایــر کــرد؛ ایــن کالس جنــب باغچــه اطفــال باغچه بــان در کوچــه انجمــن
در ســاختمان معــروف بــه عمــارت انجمــن تاســیس شــد .از همــان زمــان ،نــام خانوادگــی خــود را از عســگر
زاده ،بــه باغچــه بــان تغییــر داد.
باغچــه بــان ،در ان ســال ( ۱۳۰۳هجــری شمســی) در تبریــز بــه فکــر تدریــس بــه ناشــنوایان افتــاد و کار
تدریــس بــه کــروالل هــا را بــا ســه پســر ناشــنوا اغــاز کــرد .باغچــه بــان در امــر امــوزش ناشــنوایان ،هیــچ
گونــه تجربــه قبلــی یــا دسترســی بــه کتــاب و مقاالتــی در ایــن بــاره نداشــت.
26
1
14 صفحه 14
او در پرتــو تجربــه شــخصی ،بــه نقــش مهــم حــس بینایی
و لمــس اشــیا در امــوزش زبــان بــه ناشــنوایان پــی بــرد.
همچنیــن بــرای ایــن کــودکان ،بــازی هــا و کاردســتی های
جدیــد و تزئینــات و صورتــک هــای گوناگــون ســاخت .در
واقــع جبــار باغچــه بــان بــا تاســیس ایــن مدرســه ،بــه
طــور رســمی بــه تعلیــم و تربیــت کــودکان کــر و الل کــه
در دنیــای ســکوت بــه ســر مــی بردنــد ،پرداخــت.
وی از ســال ۱۳۰۷خورشــیدی بــا وجــود دشــواری های
وســیع چــاپ و کلیشــه ،چــاپ کتاب هــای ویــژه کــودکان
را بــا نقاش ـی هایی کــه خــود می کشــید اغــاز کــرد .یکــی
از کتاب هــای وی بــا عنــوان بابــا برفــی توســط کانــون
پــرورش فکــری کــودکان و نوجوانــان بــه چــاپ رســیده و
شــورای جهانــی کتــاب کــودک ان را بــه عنــوان بهتریــن
کتــاب کــودک انتخــاب کــرد.
باغچــه بــان ،بــا تاســیس دبســتان ناشــنوایان در تهــران،
بــه فکــر اختــراع دســتگاهی افتــاد کــه کــودکان ناشــنوا
بتواننــد از ان اســتفاده کــرده و قــادر بــه شــنیدن باشــند.
بــه همیــن منظــور ،در ســال ۱۳۱۲دســتگاهی اختــراع
کــرد کــه ناشــنواها از راه دنــدان و حــس اســتخوانی ،قــادر
بــه شــنیدن صداهــا مــی شــدند و ایــن ســمعک ،وســیله
انتقــال صــدا از طریــق دنــدان بــه مرکــز شــنوایی بــود.
دســتگاه یــاد شــده پــس از تکمیــل ،بــه نــام تلفــن گنــگ
در تاریــخ ۲۲بهمــن ،۱۳۱۲بــه نــام جبــار باغچــه بــان در
اداره ثبــت اختراعــات بــه ثبــت رســید.
وی در ســال ،۱۳۲۲جمعیــت حمایــت از کــودکان کــر و
الل را تاســیس کــرد و در ســال بعــد ،مجلــه ای بــه نــام
مجلــه زبــان منتشــر کــرد و در ان ،روش خــود را در اختیــار
امــوزگاران کالس اول گذاشــت .او طــی ســال هــا تعلیــم و
تربیــت کــودکان ،بــه روشــی دســت یافــت کــه امــروز ان
را روش ترکیبــی مــی گوینــد .جبــار باغچــه بــان در همیــن
ســال ،کالس تربیــت معلــم ناشــنوایان را بــا همــکاری
دانشســرای مقدماتــی ،در اموزشــگاه خــود تاســیس کــرد
و بدیــن ترتیــب ،اولیــن گام در تربیــت رســمی معلمــان
کــودکان اســتثنایی برداشــته شــد.
1
15 صفحه 15
از ابتــکارات ویــژه باغچه بــان در امــوزش مــی تــوان
بــه روش شــفاهی در تعلیــم ناشــنوایان ،امــوزش روش
حســاب ذهنــی بــه ناشــنوایان،
گاهنجــار (گاه نمــا) وســیله ای بــرای نشــان دادن پســتی
و بلندی هــای اقیانوس هــا روی نقشــه بــه کــودکان،
الفبــای گویــا و گوشــی اســتخوانی یــا تلفــن گنــگ
اشــاره کــرد.
همچنیــن از جملــه اثــار باغچــه بــان در تهــران،
دبســتان ناشــنوایان در اول خــرداد ســال ،۱۳۱۹برنامــه
کار امــوزگار در ســال ،۱۳۰۲الفبــای اســان ســال
،۱۳۰۳الفبــای دســتی مخصــوص ناشــنوایان ســال
،۱۳۰۳خانــم خــزوک ســال ،۱۳۰۷زندگــی کــودکان
در ،۱۳۰۸گــرگ و چوپــان در ،۱۳۰۸پیــر و تــرب در
،۱۳۱۱بازیچــه دانــش در ،۱۳۱۱دســتور تعلیــم الفبــا
در ،۱۳۱۴علــم امــوزش بــرای دانشســراها در ســال
،۱۳۲۰بادکنــک مربــوط بــه ســال ،۱۳۲۴الفبــای
خودامــوز بــرای ســالمندان در ســال ۱۳۲۶و پروانه نیــن
کتابــی در ســال ۱۳۲۶اســت.
همچنیــن دیگــر اثــار وی الفبــا در ســال ،۱۳۲۷اســرار تعلیــم و
تربیــت یــا اصــول تعلیــم الفبــا در ،۱۳۲۷الفبــای گویــا در ،۱۳۲۹
برنامــه یک ســاله در ،۱۳۲۹کتــاب اول ابتدایــی در ســال ،۱۳۳۰
حســاب در ،۱۳۳۴کتــاب اول ابتدایــی در ،۱۳۳۵ادمــی اصیــل و
مقیــاس واحــد ادمــی در ،۱۳۳۶درخــت مرواریــد در ،۱۳۳۷خیــام
اذری در ســال ،۱۳۳۷رباعیــات باغچه بــان در ،۱۳۳۷روش امــوزش
کــر و الل هــا ســال ،۱۳۴۳مــن هــم در دنیــا ارزو دارم در ســال ،۱۳۴۵
بابــا برفــی در ســال ،۱۳۴۶عروســان کــوه در ســال ،۱۳۴۷زندگینامــه
باغچه بــان بــه قلــم خــودش در ،۱۳۵۶شــب بــه ســر رســید در
۱۳۷۳و کبوتــر مــن در ۱۳۷۳اســت.
مرحــوم جبــار باغچــه بــان ،در ســرودن شــعر اســتعداد زیــادی از
خــود نشــان داده اســت .او بــا تبلیــغ صلــح و انســان دوســتی در
شــعرهایش ،ارزو داشــت کــه دنیــا بــرای همــه ،بــه ویــژه کــودکان
محیــط امــن و شــادابی باشــد .باغچــه بــان کــه دل بــه تعلیــم و
تربیــت کــودک ســپرده و بــه نیــاز عمیــق کــودک امــروز بــه شــعر پــی
بــرده بــود ،خــود بــه شــعر کــودکان مــی پرداخــت.
26
16 صفحه 16
ـتی انســان هــا بــود و در ایــن مــورد ،رباعــی هــای زیبایــی از او بــه جــا
جبــار طــرف دار صلــح و دوسـ ِ
مانــده اســت:
لیلی نرسد به پای افسانه صلح
بی جا نشدم عاشق و دیوانه صلح
عشاق خوش اند در حرمخانه صلح
ماهی است به عاشقان مساوی مهرش
ای غنچه به این سینه چاک تو قسم
ای مهر به روی تابناک تو قسم
ای بلبل من به عشق پاک تو قسم
صلح ملل شاد نگردد دل من
بی
ِ
ســرانجام معلــم گل هــای خامــوش ایــران ،میــرزا
جبــار عســگرزاده باغچــه بــان ،پــس از عمــری
تــاش در راه اعتــای فرهنــگ ایرانــی ،در روز
چهــارم اذرمــاه ســال ،۱۳۴۵در ۸۱ســالگی چشــم
از جهــان فــرو بســت و بــه دیــار باقــی شــتافت و
در تهــران بــه خــاک ســپرده شــد .بــا مــرگ او،
کــودکان اســتثنایی ،دل ســوزترین پــدر خــود را از
دســت دادنــد .روحــش شــاد و راهــش پــر رهــرو و
جاودانــه بــاد.
بعــد از انقــاب اســامی تمامی مــدارس ناشــنوایان
اســتان تهــران بــا عنــوان مــدارس باغچه بــان،
زیرپوشــش اداری ،مالــی و اموزشــی مجتمــع
اموزشــی ناشــنوایان باغچه بــان قــرار گرفــت.
همچنیــن مجتمــع نابینایــان شــهید محبــی بــا
بودجــه مســتقل ،اداره مــدارس نابینایــان شــهر
تهــران را بــه عهــده گرفــت .ایــن دو مجتمــع
(ناشــنوایان و نابینایــان) بــا تاســیس ســازمان
امــوزش و پــرورش اســتثنایی در ســال ۱۳۷۰بــه
فعالیــت خــود ادامــه دادنــد.
ماموریتــی کــه امــروزه ســازمان امــوزش و پــرورش
اســتثنایی برعهــده دارد تاکیــد بــر توســعه امــوزش
بــرای همــه و بــه رســمیت شــناختن حقــوق
دانش امــوزان معلــول بــرای برخــورداری از
فرصت هــای اموزشــی برابــر بــا ســایر کــودکان در
نظــام امــوزش همگانــی اســت.
17 صفحه 17
ها
دانستنی
جهان
مشاهیر
رها سمیعی
برادران لومیر
از میــان پیشــگامان ســینما تومــاس ادیســون ،بــرادران لومیــر،
و.ک دیکســن ،رابرت.و.پــل ،ژرژ ملــی یــس بیــش از بقیــه
نام هــا شــناخته شــده انــد و البتــه تاثیــر بــرادران لومیــر بــا
اختــراع ســینماتوگراف و ســاختن نخســتین فیلــم هــای کوتــاه
تاریــخ ســینما غیرقابــل انــکار اســت.
بــرادران لومیــر بــه عنــوان مخترعــان فرانســوی و پیشــگام
کارخانجــات تولیــد تجهیــزات عکاســی ،یکــی از نخســتین
دوربیــن هــای فیلمبــرداری و پروژکتــوری بــه نــام ســینماتوگراف
(واژه ســینما از ســینماتوگراف مشــتق شــده) را ســاختند .ایــن
دو بــرادر در ســال ۱۸۹۵فیلمــی بــه نــام «کارگــران در حــال خــروج از کارخانــه لومیــر» را ســاختند کــه بــه
نوعــی نخســتین فیلــم تصویــر متحــرک شــناخته مــی شــود.
انتــوان کــه مــی دیــد مراحــل جدیــد عکســبرداری کــم کــم دارد هنــر او را از رونــق مــی انــدازد تصمیــم
گرفــت کســب و کار جدیــدی راه بینــدازد و کارخانــه تولیــد تجیهــزات
عکســبرداری (صفحــات عکاســی) تاســیس کــرد .در ایــن مســیر
پســرش لویــی بــه او ملحــق شــد و در کارخانــه روی تجهیــزات عکاســی
کــه پــدرش تولیــد مــی کــرد ،ازمایــش هایــی انجــام مــی داد .طــی
ازمایــش هایــی کــه لویــی انجــام مــی داد توانســت مرحلــه ای را کشــف
کنــد کــه بــه ظهــور عکــس کمــک مــی کــرد .او در ســال ۱۸۸۱و در
۱۷ســالگی «مرحلــه صفحــات خشــک» را ابــداع کــرد کــه بــه مرحلــه
«‹ »Etiquette Bleueشــهرت پیــدا کــرد .ایــن اختــراع بــه کارخانــه
پــدر رونــق جدیــدی بخشــید و کارخانــه در حومــه لیــون شــروع بــه
تولیــد ایــن صفحــات کــرد.
در ســال ۱۸۹۴کارخانــه لومیــر ســاالنه ۱۵میلیــون صفحــه تولیــد
می کــرد و در ان ســال هــا انتــوان تاجــری مشــهور و موفــق بــود .همــان
ســال از انتــوان دعــوت شــد تــا در مراســم رونمایــی کینــه توســکوپ
ادیســون در شــهر پاریــس حضــور بهــم رســاند.
26
1
18 صفحه 18
انتــوان بــا دیــدن اختــراع ادیســون چنــان هیجــان زده شــده بــود
کــه وقتــی بــه لیــون بازگشــت یــک تکــه فیلــم از کینــه توســکوپ
را بــه لویــی داد و گفــت« :بایــد ایــن را بســازی چــون ادیســون بــا
قیمــت هــای نجومــی ایــن را مــی فروشــد و ســاخت دوربیــن در
فرانســه فیلمســازی را ارزان تــر مــی کنــد».
بــرادران لومیــر زمســتان ۱۸۹۴روی ســاختن یــک دوربیــن
فیلمبــرداری و نمایــش فیلــم کار کردنــد و در نهایــت اگوســت
نخســتین دوربیــن هــای ازمایشــی را ســاخت .هــدف لویــی و
اگوســت چیــره شــدن بــر محدودیــت هــا و مشــکالت دوربیــن
ادیســون بــود .بــه زعــم انهــا کینــه توســکوپ دو مشــکل اساســی
داشــت؛ نخســت اینکــه ســایز کینــه توگــراف بــزرگ بــود و وزن و
ابعــاد ان باعــث مــی شــد فقــط در اســتودیو بتــوان از ان اســتفاده
کــرد .دوم کارایــی کینــه توســکوپ بــود کــه هــر بــار فقــط یــک
تماشــاگر مــی توانســت بــه کمــک ان فیلــم تماشــا کنــد.
در مــاه هــای ابتدایــی ســال ۱۸۹۵بــرادران لومیــر
دوربینــی اختــراع کردنــد کــه امیــزه ای از پروژکتــور،
چاپگــر و دوربیــن بــود و نامــش را ســینماتوگراف
گذاشــتند ســینماتوگراف بــه مراتــب کوچــک تــر و ســبک
تــر ( ۵کیلــو گــرم) از کینــه توگــراف ادیســون محســوب
مــی شــد .ســینماتوگراف را مــی شــد بــا دســت حمــل
و نقــل کــرد و بــرادران لومیــر از فیلمــی بــا ســرعت ۱۶
فریــم در ثانیــه اســتفاده مــی کردنــد کــه در مقایســه بــا
فیلــم ۴۸فریــم در ثانیــه ادیســون ســرعت پاییــن تــری
داشــت و در حقیقــت ســینماتوگراف از فیلــم کمتــری
اســتفاده مــی کــرد.
در ان زمــان و در ســاخت ســینماتوگراف مهــم تریــن
تصمیــم را لویــی گرفــت کــه از قاعــده «حرکــت متناوب»
در ســینماتوگراف اســتفاده کــرد و قطعــه ای شــبیه انچــه
در ماشــین خیاطــی اســتفاده مــی شــود در دوربیــن
بــه کار گرفــت .ایــن قاعــده چیــزی بــود کــه ادیســون
نپذیرفتــه بــود و تــاش کــرده بــود بــرای پروژکتــور از
حرکــت پیوســته اســتفاده کنــد.
همچنیــن بــرادران لومیــر برخــاف ادیســون تــاش
کردنــد اختــراع خــود را خــارج از کشــور فرانســه نمایــش
بدهنــد و بــه همیــن منظــور ابتــدا اختــراع خــود را در
محافــل خصوصــی بــه نمایــش می گذاشــتند.
1
19 صفحه 19
نخســتین نمایــش عمومــی فیلــم هــای بــرادران
لومیــر و رونمایــی از دســتگاه ســینماتوگراف روز
بیســت و هشــتم دســامبر ســال ۱۸۹۵در گرانــد
کافــه شــهر پاریــس در بلــوار دو کاپوســینه بــود.
در ایــن روز بــرادران لومیــر ایــن فیلــم هــا را
نمایــش دادنــد :کارگــران در حــال خــروج از
کارخانــه لومیــر ( ،)۱۸۹۵ژیمناســتیک (،)۱۸۹۵
ماهــی قرمــز ( ،)۱۸۹۵نــگاره هایــی از کنگــره
لیــون ( ،)۱۸۹۵اهنگــران ( ،)۱۸۹۵باغبــان
ابپاشــی شــده ( ،)۱۸۹۵غــذا دادن بــه کــودک ( ،)۱۸۹۵میــدان کوردلیــه در لیــون ( ،)۱۸۹۵دریــا (.)۱۸۹۵
بــرادران لومیــر در ســال ۱۹۸۶حــدود ۴۰فیلــم ســاختند و روش کارشــان اینگونــه بــود کــه لویــی از دنیــای
اطــراف خــود فیلــم مــی گرفــت و در حقیقــت زندگــی روزمــره فرانســوی هــا بــه فیلــم تبدیــل مــی شــد :از
رســیدن قطــار بــه ایســتگاه تــا رژه ســربازان .بعضــی از فیلــم هــای انهــا اثــار کوتــاه کمــدی بودنــد .بــرادران
لومیــر همچنیــن فیلمــی دربــاره کنفرانــس انجمــن عکاســان فرانســه ســاختند و بــه نمایــش گذاشــتند.
نخســتین مســتندهای انهــا چهــار فیلــم دربــاره ســازمان اتــش نشــانی شــهر لیــون بــود کــه ان را کارگردانــی
کردنــد .انهــا در ســال ۱۸۹۶گروهــی امــوزش دیــده شــامل یــک فیلمبــردار خــاق و مســئول پروژکتــور بــه
شــهرهای مختلــف دنیــا فرســتادند تــا فیلــم نمایــش دهنــد و فیلــم بســازند.
برخــی از نخســتین فیلــم هــای بــرادران لومیــر
واقعــا فیلــم بودنــد ماننــد «کارگــران در حــال
خــروج از کارخانــه لومیــر» .بــرادران لومیــر
ســالن هایی افتتــاح کردنــد تــا بتواننــد فیلم هــای
خــود را نمایــش بدهنــد کــه بــه ســالن ســینما
شــناخته شــدند .در چهــار مــاه اول ســال ۱۹۸۶
انهــا ســالن هــای ســینماتوگراف را در شــهرهای
لنــدن ،بروکســل ،بلژیــک و نیویــورک افتتــاح
کردنــد .فیلــم هایــی کــه بــرادران لومیــر در ســال
۱۹۸۷ســاختند ۳۵۸عنــوان بــود و ســال ۱۸۹۸
ایــن رقــم بــه ۱۰۰۰عنــوان فیلــم رســید .و در
26
20 صفحه 20
امــا در ســال ۱۹۰۳کمتــر از ۵۰فیلــم را بــرادران لومیــر ســاخته بودنــد باقــی فیلــم هــا را اپراتورهــای
دیگــری ماننــد پرومیــو ،دوبلیــه و مســگویچ فیلمبــرداری کــرده بودند.
ســال ۱۹۰۳بــرادران لومیــر ۲۱۱۳فیلــم ســاختند .در ســال ۱۹۰۰
بــرادران لومیــر فیلــم هــای خــود را روی پــرده بــه ابعــاد ۹۹در ۷۰
فــوت در نمایشــگاه پاریــس بــه نمایــش گذاشــتند .از ان پــس انهــا
تصمیــم بــه محــدود کــردن نمایــش فیلــم هــای خــود گرفتنــد و بیشــتر
وقــت خــود را بــه کارخانــه خــود و اختراعاتشــان اختصــاص دادنــد .در
ســال ۱۹۰۷بــرادران لومیــر نخســتین فراینــد عکــس رنگــی را بــه
نــام صفحــه مونوکــروم اختــراع کردنــد .پــدر لویــی و اگوســت پــس از
اختــراع ســینما دوبــاره ســراغ هنــر نقاشــی رفــت و تــا زمــان مرگــش
در ســال ۱۸۹۵بــه نقاشــی ادامــه داد.
21 صفحه 21
ورزش
ملیکا جبار
مچ اندازی
شــاید بــرای شــما جالــب باشــد کــه ورزش مــچ انــدازی
در دنیــا بــه عنــوان کشــتی بــازو یــا Arm Wrestling
شــناخته مــی شــود و در واقــع نوعــی کشــتی محســوب
مــی شــود ،در واقــع ان چیــزی کــه مــا در ایــران فقــط
بــه عنــوان واژه کشــتی مــی شناســیم در دنیــا ده هــا نــوع
ورزش را شــامل مــی شــود.
بــرای مثــال در ژاپــن مــا نوعــی کشــتی بــه نــام ســومو
داریــم و در کشــورهای دیگــر حتــی کشــتی زیــر اب نیــز
داریــم ! بصــورت کلــی هــر نــوع درگیــری فیزیکــی بــدون
ضربــه زدن و بــا قــدرت زور و بــاز و اجــرا فــن باشــد کشــتی نــام دارد و مــچ انــدازی هــم زیــر مجموعــه
ورزش هــای کشــتی اســت .
مــچ انــدازی همانطــور کــه همــه مــا مــی شناســیم
ورزشــی دو نفــره اســت و بیــن دو ورزشــکار انجــام
مــی شــود ،ورزشــکاران بــر روی یــک میــز محکــم
ارنج هــای خودشــان را بــر روی میــز قــرار مــی دهنــد،
البتــه در برخــی اوقــات بــه جــای قــرار دادن ارنــج روی
میــز جایــگاه خــاص بــرای ارنــج و حتــی نگــه داشــتن
دســت دیگــر بــر روی میزهــای خــاص ایــن ورزش
طراحــی شــده اســت ،بازیکنــان در ایــن حالــت ســعی
مــی کننــد دســت هــای خودشــان را بــه زاویــه 90
درجــه نزدیــک کننــد و دستانشــان را بــه هــم از مــچ
محکــم مــی چســبانند .
بعــد از شــروع مســابقه هــر دو ورزشــکار بایــد ســعی
کننــد کــه بــازوی طــرف مقابــل ره بــه جهــت موافــق
دســت خودشــان و مخالــف دســت حریــم فشــار بدهنــد و زمانیکــه ســاعد بازیکــن مقابــل بــه ســطح میــز
برخــورد کنــد شــما برنــده مــی شــوید.
البتــه قوانیــن تخلفــی نیــز بــرای ایــن ورزش وجــود دارد کــه بــرای مثــال شــکاندن مــچ دســت حریــف یــا
خودتــان یکــی از ان تخلفــات اســت .
26
22 صفحه 22
مــچ انــدازی از دهــه 1950میــادی مــورد توجــه
دنیــا قــرار گرفــت و بــه عنــوان یــک ورزش مشــروع
و قانونــی شــناخته شــد امــا اوج شــناخته شــدن و
برگــزاری مســابقات جهانــی ایــن رشــته در ســالهای
1970تــا 1980میــادی انجــام شــد ،از ســال 1987
و بــا معــروف شــدن بازیگــر دوســت داشــتنی هالیــوود
یعنــی سیلوســتور اســتالونه کــه مــا ان را بــا نقــش هــای
راکــی و رامبــو مــی شناســیم و انجــام ایــن ورزش در
فیلــم هایــش ،ایــن ورزش بــه اوج شــهرت رســید.
در ســال 2017ایــن رشــته ورزشــی رســما در دنیــا
بــه عنــوان ورزش محســوب شــد و مســابقات جهانــی
قانونــی برایــش در نظــر گرفتــه شــد.
از ســال ١٣٨٥رشــته مچ انــدازی وارد ایــران
شــد و کمیتــه ایــن رشــته در زیرمجموعــه
فدراســیون پــرورش انــدام قــرار گرفــت .در
ابتــدا بــه دلیــل هماهنگ نبــودن ایــن رشــته بــا
وزارت ورزش و جوانــان فعالیت هــای ان بســیار
محــدود بــود و تیم هایــی کــه بــه مســابقات
برون مــرزی اعــزام می شــدند ،تحــت
نظــارت وزارتخانــه یــا شــورای برون مــرزی
نبودنــد .همیــن موضــوع باعــث شــد مــردم
شــناخت زیــادی از ایــن رشــته نداشــته باشــند
و تبلیغاتــی هــم دربــاره ان نشــود .بــرای بــه
رســمیت شناخته شــدن ایــن رشــته ،ســال
1395رایزنی هایــی بــا وزارت ورزش و جوانــان
داشــتیم تــا مچ انــدازی به طــور رســمی در
زیرمجموعــه وزارت ورزش قــرار بگیــرد .حــاال
فدراســیون جهانــی تیم هــا و افــرادی را کــه
وزارت ورزش معرفــی کنــد ،به عنــوان نماینــده
ایــران می شناســد.
مچ انــدازی به عنــوان رشــته ورزشــی در
ایــران ناشــناخته مانــده امــا در سراســر دنیــا
رشــته ای پرطرفــدار و قدیمــی اســت .کشــورهای توســعه یافته مثــل روســیه ،امریــکا ،اوکرایــن،
بــاروس ،بلغارســتان و بســیاری کشــورهای دیگــر ایــن رشــته را بــه صــورت حرفـه ای دنبــال می کننــد.
مچ انــدازی در دنیــا بــه نــام کشــتی بــازو مطــرح شــده و فنــون و تکنیک هــای مخصــوص بــه خــود را
دارد.
23 صفحه 23
مچ انــدازی ا ز ســال ١٩٧٤به عنــوان یــک ورزش
در دنیــا مطــرح و مســابقات جهانــی ان برگــزار شــد.
اتفاقــا کشــورهای زیــادی از ان اســتقبال کردنــد و
ایــن رشــته زیرمجموعــه ورزش هــای رزمــی قــرار
گرفــت .در مچ انــدازی اوزان و رده هــای مشــخصی
درنظــر گرفتــه شــده و قوانیــن منحصربه فــردی دارد.
ایــن رشــته بـ ه زودی وارد المپیــک و پارالمپیــک هــم
خواهــد شــد و ایــن نشــانه بــه رسمیت شــناختن
ان در دنیاســت .اقدامــات الزم بــرای ورود ایــن
رشــته بــه پارالمپیــک ٢٠٢٠انجــام شــده و فقــط
بــه حضــور ٢کشــور دیگــر در جمــع تیم هــای حاضــر در مرحلــه مقدماتــی نیــاز اســت تــا ظرفیــت بــرای
حضــور در پارالمپیــک تکمیــل شــود .مچ انــدازی بــرای ورود بــه المپیــک هــم بایــد فدراســیون مســتقل
داشــته باشــد.
26
24 صفحه 24
ایــران در ســال ۹۲میزبــان رقابت هــای
اســیایی ایــن رشــته در شــهر گــرگان در
اســتان گلســتان بــود و در ایــن رقابت هــا
کــه بــا قهرمانــی مچ انــدازان کشــورمان
خاتمــه یافــت.
در ایــن رقابت هــا میزبانــی خــوب
کشــورمان ســبب شــده اســت تــا ایــران
همــواره بــه عنــوان یکــی از کاندیداهــای
میزبانــی رقابت هــای جهانــی رشــته
مچ انــدازی محســوب شــود و امیدواریــم
ایــن اتفــاق بــزرگ و ارزشــمند در اینــده ای
بســیار نزدیــک رقــم بخــورد و بتوانیــم
در کشــورمان ایــران اســامی میزبــان
رقابت هــای جهانــی ایــن رشــته پرطرفــدار
و مهیــج باشــیم.
بــدون شــک و بــا توجــه بــه طرفــداران بســیاری
کــه رشــته مچ انــدازی در سراســر جهــان دارد ،ایــن
رشــته می توانــد در زمــره رشــته های پرهیجــان
ایــن رویــداد مهــم جهانــی قــرار بگیــرد و طبــق
پیش بینی هــا ،ایــن خبــر در ســال های اینــده
بــه طــور رســمی از ســوی مســووالن IOCاعــام
خواهــد شــد.
در شــهریور گذشــته کنگــره کنفدراســیون مــچ
انــدازی اســیا( )AAFدر حاشــیه مســابقات قهرمانــی
اســیا بــه میزبانــی الماتــی قزاقســتان برگــزار شــد
و بــا رای گیــری صــورت گرفتــه دران ،ایــران بــه
عنــوان میزبــان بیســتمین دوره مســابقات مــچ
انــدازی قهرمانــی اســیا در ســال 2022معرفــی
شــد.
25 صفحه 25
اماکن
تاریخی جهان
سعیده نجار
ماچو پیچو
ماچــو پیچــو یــا ماچــو پیکچــو شــهری در پــرو بــا
ـنگی جــا داده شــده کــه مطابــق بــا
دیوارهــای سـ ِ
معمــاری کالســیک اینکاهــا ســاخته شده اســت.
نخســتین بنــای ایــن مجموعــه این تی هواتانــا معبــد
خورشــید کــه اتاقــی بــا ۳پنجــره و در منطق ـه ای از
ماچــو پیچــو کــه باستانشناســان ان را
منطقــه مقــدس می نامنــد ،می باشــد.
در ســال ۲۰۰۳میــادی تعــداد
گردشــگران ایــن شــهر باســتانی
۴۰۰.۰۰۰نفــر بوده اســت.
در ســپتامبر ۲۰۰۷میــادی ،پــرو
دانشــگاه ییــل بــه توافقــی مبنــی بــر
اســترداد صنایــع دســتی برداشته شــده
از ماچــو پیچــو در اوایــل ســده بیســتم
میــادی توســط هیــرام بینگهام ســوم
دســت یافتنــد.
26
1
26
و صفحه 26
ماچــو پیچــو در حــدود ســال ۱۴۵۰در
ارتفاعــات امپراتــوری اینکاهــا ســاخته
شده اســت .ایــن شــهر در حــدود ۱۰۰
ســال بعــد ،در پــی پیــروزی امپراتــوری
اســپانیا ،متــروک شــد.
(۸۰کیلومتــری )
ایــن دژ در ۵۰مایلــی
ِ
کوســکو ،پایتخــت اینکاهــا ،قــرار دارد
و بــه همیــن دلیــل هرگــز ماننــد ســایر
شــهرهای اینکاهــا پیــدا و ویــران
نشد ه اســت .در طــول ســد ه ها،
جنگل هــای اطــراف ایــن مجموعــه
رشــد کــرده و ان را پوشاند ه اســت
و بــه همیــن دلیــل از نظرهــا پنهــان
مانده اســت و تنهــا عــده معــدودی از وجــود ان اطــاع داشــته اند .در بیســت وچهارم ژوئیــه ســال
۱۹۱۱میــادی ،ماچــو پیچــو به وســیله هیــرام بینگهــام ســوم ،تاریخ شــناس امریکایــی ،در یــک
ســخنرانی در دانشــگاه ییــل بــه دنیــای غــرب معرفــی شــد .او به وســیله راهنمایــی محلیانــی کــه
گــه گاه بــه ســایت مراجعــه می کردنــد بــه انجــا هدایــت شــد.
بینگهــام مطالعــات باستان شناســی را انجــام داد و تحقیقاتــش را دربــاره ان محــل کامــل کــرد و ان
را «شــهر گمشــده اینکاهــا» کــه نــام نخســتین کتابــش نیــز بــود ،نامیــد .او هرگــز اعتبــاری بــرای
کســانی کــه او را بــه ان محــل راهنمایــی کردنــد قائــل نشــد و ان را یــک شــایعه محلــی نامیــد.
بینگهــام در حــال جســتجو بــرای
یافتــن شــهر ویکتــوس ،اخریــن
پناهــگاه و موضــع ایســتادگی اینکاهــا
در دوران تســلط اســپانیا بــر پــرو
بــود .در ســال ۱۹۱۱میــادی ،پــس
از ســال ها کاوش و ســفر در حوالــی
منطقــه ،او توســط کواِن چوانــز کــه
در ماچــو پیچــو و در زیرســاخت های
اصلــی شــهر زندگــی می کــرد بــه دژ
هدایــت شــد .او چندیــن ســفر دیگــر انجــام داد و حفاری هایــی را نیــز در ســایت در حوالــی ســال ۱۹۱۵
میــادی هدایــت کــرد .او کتاب هــا و مقاالتــی دربــاره کشــف ماچــو پیچــو نوشــت.
1
27 صفحه 27
ســیمون ویســبارد ،کاوشــگر قدیمــی
کوســکو ،مدعــی می باشــد کــه انریــک
پالمــا ،گابینــو ســانچز و اگوســتین
لیــزاراگا کــه نام هایشــان بــر روی یکــی
از صخره هــا در انجــا در تاریــخ ۱۴ژوئیــه
ســال ۱۹۰۱میــادی حــک شده اســت،
پیــش از بینگهــام انجــا را کشــف
کرد ه بودنــد.
همچنیــن ،در ســال ۱۹۰۴میــادی یــک
مهنــدس بــه نــام فرانکلیــن ظاهــرا ً
اشــاره ای بــه خرابه هــا از فاصلــه دور
داشته اســت .بنــا بــر ادعــای خانــواده
پِیــن ،او بــه تومــاس پیــن ،مبلــغ مذهبــی
کــه در ان مــکان زندگــی می کرده اســت،
دربــاره ایــن محــل گفته اســت .در ســال
۱۹۰۶میــادی ،پیــن و مبلغــی دیگــر بــه
نــام اســتوارت ای مــک ناریــن (۱۸۶۷
تــا ۱۹۶۵میــادی) ظاهــرا ً بــه محــل
خرابه هــا صعــود کرده انــد.
در ســال ،۱۹۱۳ایــن مــکان پــس
از اینکــه انجمــن جغرافیــای ملــی
بحث هــای مــاه اوریــل را به طــور
کامــل بــه ان اختصــاص داد ،شــهرت
بســیاری پیــدا کــرد .در ســال ۱۹۸۱
میــادی منطقــه ای بــه وســعت
۳۲۵.۹۲کیلومتــر مربــع کــه ماچــو
پیچــو را احاطــه کرده بــود ،جــزء
میــراث تاریخــی پــرو بــه ثبــت
رســید .ایــن منطقــه تنهــا بــه ایــن
خرابه هــا محــدود نمی شــد؛ بلکــه
شــامل مناظــر طبیعــی منطقـه ای نیــز
می شــود.
ماچــو پیچــو به عنــوان میــراث جهانــی یونســکو در ســال ۱۹۸۳میــادی بــه ثبــت رســید؛ و ایــن منطقــه
«یــک شــاهکار خالــص معمــاری و نشــانه ای منحصربه فــرد از تمــدن اینکاهــا» نامیــده شــد .ایــن اثــر
هم اکنــون بــه عنــوان یکــی از عجایــب هفتگانــه جدیــد شــناخته می شــود.
26
28 صفحه 28
ماچــو پیچــو کــه جــزء
میــراث ثبــت شــده
می باشــد،
یونســکو
به عنــوان پــر بازدیدتریــن
مــکان گردشــگری کشــور
پــرو و مهم تریــن منبــع
درامــد ،به طــور پیوســته در
معــرض خطرهــای اقتصــادی
و تجــاری قــراردارد .در
اواخــر ۱۹۹۰میــادی،
دولــت پــرو اجــازه ســاخت
ماشــین کابلــی و یــک هتــل لوکــس همــراه بــا رســتوران و مجموعــه توریســتی را در خرابه هــای ســایت
صــادر کــرد .ایــن تصمیــم بــا مخالفــت دانشــمندان و مــردم پــرو روبــرو شــد .ان هــا معتقــد بودنــد کــه
تعــداد زیــاد گردشــگر در ســایت امــکان اعمــال خطــر را بــر ان افزایــش می دهــد.
توریســت های ماچــو پیچــو همــه ســاله در حــال افزایــش می باشــد و در ســال ۲۰۰۳میــادی برابــر
۴۰۰.۰۰۰نفــر بوده اســت .بــه ایــن منظــور ،اعتراض هــای شــدیدی بــرای ســاختن پــل جدیــد در ایــن
ســایت صــورت گرفته اســت و یونســکو ایــن ســایت را در لیســت اثــار در معــرض خطــر قــرار داده اســت.
در هنــگام اســتفاده از ایــن ســایت صدماتــی بــه ان وارد شده اســت .در ســپتامبر ســال ۲۰۰۰میــادی،
ســاعت افتابــی این تی هواتانــا بــه علــت ســقوط یــک جرثقیــل ۴۵۰کیلوگرمــی بــه شــدت صدمــه دیــد.
ایــن جرثقیــل توســط یــک شــرکت تبلیغاتــی کــه اگهــی بــرای یــک نوشــیدنی می ســاخت اســتفاده
می شــد.
29 صفحه 29
شینا اشینه
اماکن تاریخی
ایران
شمس العماره
توجــه و عالقــه بســیار ناصرالدیــن شــاه قاجــار بــه
ســاختمان های بلنــد اروپایــی و تزیینــات و تجمــات
ان در ترکیــب بــا ســبک معمــاری اصیــل و زیبــای
ایرانــی ،بــه ســاخت اولیــن اســمان خراش تهــران
بــا ارتفــاع تقریبــی ۳۵متــر منجــر می شــود .شــاه
قاجــار تنهــا بــا دیــدن تصاویــر بناهــای فرنگســتان و
پیــش از ســفر بــه اروپــا ،بــه ســاخت بنایــی مرتفــع
نظیــر ان ســاختمان ها در پایتخــت خــود تمایــل پیــدا کــرد؛ هرچنــد ظاهــرا وجــود عمــارت عالــی قاپــو
در اصفهــان نیــز در تصمیــم شــاه بی تاثیــر نبــوده اســت .ازای ـن رو ،بــه خزان ـه دار و رئیــس ضرابخانــه
خــود «دوســتعلی خان نظام الدولــه» کــه مســئولیت امــور معمــاری دربــار را نیــز بــر عهــده داشــت،
ماموریــت داد تــا ســاختمانی بلنــد بــرای تماشــای شــهر تهــران و دورنمــای اطــراف ان بنــا کنــد.
«معیرالممالــک» نیــز بــا کمــک اســاتید ماهــر ان زمــان ،طراحــی نقشــه را اغــاز و بــا معمــاری «اســتاد
علــی محمــد کاشــی» و بــه ســرمایه شــخصی خــود ،ســاخت شــمس العمــاره را اغــاز می کنــد.
کار ســاخت عمــارت شــمس العمــاره کــه
بــه «بنــای خورشــید» یــا «کاخ شاهنشــاه»
نیــز شــهرت دارد در ۱۲۴۴شمســی (۱۲۸۲
قمــری) اغــاز و بعــد از دو ســال در ۱۲۴۶
شمســی بــه پایــان رســید .نقــل اســت کــه
کلیــه هزینه هــای ایــن بنــای بــا عظمــت و
زیبــا ،از ســاخت تــا تجهیــز ان بــا مبلمــان و
فــرش و اثاثیــه ،بــه مبلــغ ۴۰هــزار تومــان
تمــام شــده و ناصرالدیــن شــاه در تاریــخ
۱۲۸۴قمــری ،بــرج بلنــد موردعالقــه اش را
افتتــاح کــرد .ســاختمانی کــه در زمــان خــود ،
بلندتریــن بنــای ســاخته شــده در تهــران
بــود و قبــل از ســاخته شــدن ســر در بــاغ
ملــی ،به عنــوان نمــاد شــهر تهــران شــناخته
می شــد .
26
1
30 صفحه 30
شــمس العمــاره بــا همــه ویژگی هــای خــاص
و مجلــل چــون تعــداد طبقــات ،ایوان هــای
بلنــد ،بادگیرهــای مصفــا و بــرج ســاعتی کــه
روزگاری نبــض زمــان پایتخــت را در دســت
داشــت ،شــباهت بســیاری بــه کاخ هــای
غربــی دارد .ســاختمانی کــه بــا معمــاری
تلفیقــی خــود ،به نوعــی اولیــن بنــای مــدرن
در ایــران محســوب شــده و بــا معجــزه هنــر
ایرانــی ،چشــم ها را خیــره می کنــد .ایــن
بنــای زیبــا و مجلــل اهمیــت ویــژه ای نیــز از
جنبــه تاریخــی ،هنــری و گردشــگری داشــته و
دارد .در روزنامــه ایــران ان روزهــا بــه نقــل از
اعتمادالســلطنه امــده:
دیگــر کوچــه و خیابــان شــمس العمــاره اســت کــه بهتریــن بناهــا و بهتریــن کوچه هــای تهــران اســت.
ایــن کوچــه یــک دروازه از اخــر بــاغ و عمــارت بادگیــر و شــمس العمــاره دارد کــه شــاه اغلــب از ایــن در
ســوار شــده بــه تفــرج می رونــد .طــول ایــن کوچــه هــزار و پانصــد ذرع می شــود و عرضــش ۲۰تــا ۳۰
ذرع اســت .طرفیــن کوچــه درخت هــای میــوه دار ،چنــار وغیــره کاشــته اند؛ وســط کوچــه محــل عبــور
کالســکه و ســوار و جنبیــن (دوطــرف) محــل عبــور پیــاده اســت .چراغ هــای چودنــی (چدنــی) در طرفیــن
نصــب اســت کــه همــه شــب روشــن اســت و صبــح و عصــر محــل گردشــگاه عامــه اســت ،از هــر طبقــه
مــردم درانجــا تــا ســه ســاعت از شــب رفتــه مشــغول گــردش هســتند.
طــرف راســت کوچــه ،دکاکیــن و خانه هــای
مــردم و طــرف چــپ دیــوار قلعــه ارگ اســت و در
اخــر منتهــی می شــود بــه ســردر و درب مدرســه
مبارکــه دارالفنــون .تحتانــی ایــن عمــارت
دواخانه ایــی اســت مشــتمل بــر هــر قســم و هــر
جــور دواهــای ایرانــی و فرنگــی و دواســازی های
معتبــر در اینجــا حاضــر هســتند .مرتبــه فوقانــی
ان البراتــوار و عکاســخانه عامــه (عکاســخانه
عمومــی) اســت کــه هــر کــس بخواهــد عکــس
خــود را بینــدازد ،مـی رود انجــا و عکاســان ایرانی
در کمــال مهــارت مشــغول کار می شــوند.
همــه روزه جمعیتــی از عمــوم مــردم بــرای تحصیــل دواهــا ،ادویه جــات و انداختــن عکــس بــه ایــن
مــکان می اینــد و انتهــای ایــن کوچــه می رســد بــه دروازه بســیار عالــی و ممتــازی کــه بنایــی اســت
بســیار بســیار خــوب و همــه از کاشـی های بســیار ممتــاز ســاخته شــده کــه منتهــی می شــود بــه میــدان
توپخانــه جدیــد.
1
31 صفحه 31
بنــای شــمس العمــاره یــک بــار در ســال ۱۳۵۰
و بــار دیگــر در ۱۳۶۰مرمــت و بخش هایــی
کــه در حــال تخریــب بــود ،بازســازی شــد .در
ســال ۱۳۷۶شمســی کار نهایــی مرمــت انجام و
از ســال ۱۳۷۸درهــای عمــارت را بــرای بازدیــد
عمــوم بــاز کردنــد .ظاهرا طبقــات فوقانــی ان در
حــال بازســازی مجــدد اســت تــا بازدیــد از ان
هــم بــرای گردشــگران ایــن بنــای ارزشــمند و
زیبــا فراهــم شــود.
دوران قاجــار را اغــاز عصــر مدرنیتــه در ایــران
می داننــد؛ دورانــی کــه به دلیــل ارتبــاط بــا
دول غربــی ،تغییــرات زیــادی در هنــر ایرانــی بــه وجــود امــد .در ایــن میــان عصــر ناصرالدیــن شــاه از
اهمیــت ویــژه ای برخــوردار اســت و تغییــرات در فــرم معمــاری ســنتی ایــران ،روح تــازه ای را در کالبــد
پایتخــت ایــران دمیــد .عالقــه ناصرالدیــن شــاه قاجــار بــه خیابان هــا و بناهــای مرتفــع اروپایــی و
اشــتیاق او بــرای ســاخت بناهایــی مشــابه در ایــران ،ســبک معمــاری غــرب را وارد هنــر معمــاری ایرانــی
کــرد .شــمس العمــاره اولیــن تجربــه متاثــر از معمــاری تلفیقــی اســت کــه بعدهــا ســبکی نویــن را بــا
عنــوان «ســبک تهــران» بنیــان گذاشــت .ایــن عمــارت مجلــل در واقــع رویــای شــاه قاجــار بــود کــه از
بلنــدای ان بــه تماشــای پایتخــت خــود بنشــیند و در تشــریفات دربــاری ،مهمان هــای فرنگــی را نیــز
تحت تاثیــر قــرار دهــد .او ایــن ارزو را تحــت عنــوان امــر ملوکانــه بــه «معیرالممالــک» ابــاغ و بعــد از
دو ســال بــه ان دســت پیــدا کــرد.
طراحــی و ســاخت شــمس العمــاره کــه بــه
گمــان برخــی از عالی قاپــوی اصفهــان الهام
گرفتــه ،زیــر نظــر و بــا ســرمایه «دوســتعلی
خــان نظام الدولــه معیرالممالــک» ،خزان ـه دار
و رئیــس ضرابخانــه ناصرالدیــن شــاه
انجــام گرفــت .معمــار ایــن کاخ زیبــا و بــا
عظمــت نیــز «اســتاد علــی محمــد کاشــی»
یکــی از برتریــن اســاتید معمــاری ایــران
بــود کــه از اســلوب معمــاری غربــی نیــز
به خوبــی اطــاع داشــت و بنــای شــمس
العمــاره را بــا تاثیــر از هــر دو ســبک بــه
مرحلــه اجــرا درا ورد.
ایــن بنــای تاریخــی باشــکوه و منحصربه فــرد ،در پنــج طبقــه و ۲۵متــر ارتفــاع بــدون احتســاب عمــارت
کاله فرنگــی و ۳۰متــر بــا احتســاب ان ،در کنــار دیــوار ارگ شــهر احــداث شــد .در ســاخت ایــن عمــارت
قجــری مــدرن ،ســتون های فلــزی بــه کار رفتــه و بــه همیــن جهــت ،از شــمس العمــاره به عنــوان اولیــن
ســاز ه فلــزی ایــران نیــز یــاد می شــود.
26
32 صفحه 32
عــاوه بــر ان ایــن ســاختمان زیبــا ،محــل تولــد بســیاری
از اولین هــای پایتخــت اســت؛ عناوینــی چــون اولیــن
نمــاد شــهر ،اولیــن بــرج بلنــد تهــران ،اولیــن ســاعت
عمومــی شــهر و اولیــن معمــاری تلفیقــی ،بــه یمــن
وجــود شــمس العمــاره ایجــاد شــد .اکنــون بیــش از ۱۵۰
ســال از عمــر اولیــن اســمان خراش پایتخــت می گــذرد
و همچنــان بــا ابهــت مثــال زدنــی خــود ،روایتگــر بخــش
مهمــی از هویــت هنــری تاریخــی تهــران اســت.
معمــاری شــمس العمــاره به عنــوان اولیــن بــرج بلنــد
تهــران و یکــی از شــاخص ترین بناهــای کاخ گلســتان ،از اهمیــت بســیاری برخــوردار اســت؛ چراکــه
اغازگــر معمــاری نویــن و مــدرن در ایــران عصــر قاجــار بــود .عمــارت شــمس العمــاره کاخ گلســتان کــه
در قســمت شــرقی ایــن مجموعــه بنــا شــده ،از هــر دو حیــث نمــای بیرونــی و تزیینــات داخلــی ،بســیار
جالــب توجــه ،تماشــایی و در ایــران بی نظیــر اســت .طراحــی ایــن بنــای زیبــا بــه شــکلی انجــام گرفتــه
کــه بــا دو بــرج بلنــد در طرفیــن ســاختمان ،در ظاهــر نمایــی قرینــه دارد .نکتــه جالــب توجــه اینکــه در
ســاخت اولیــن بنــای مرتفــع پایتخــت ،از مصالــح ســنتی چــون اجــر ،کاهــگل و ســاروج و بــرای تقســیم
طبقــات و ســوار کــردن طبقــات باالتــر در شــمس العمــاره ،از شــیروانی اســتفاده کرده انــد .بــه جهــت
ســرپا نگــه داشــتن ایــن ســاختمان بلنــد نیــز ،از خرپــا کمــک گرفتنــد و ســطحی مســطح روی ان
گذاشــته و طبقــه بعــدی را ســوار کردنــد .چنانچــه ذکــر شــد بنــا پنــج طبقــه دارد و پله هایــی بــه ارتفــاع
۴۰تــا ۴۵ســانتی متر ،راه ارتباطــی طبقــات شــمس العمــاره اســت کــه رفــت و امــد از ایــن پله هــای
مرتفــع کار اســانی نیســت.
تزیینــات داخلــی شــمس العمــاره نیــز بــا
گچبری هــا ،اینه کاری هــا ،کاشــیکاری ها و
نقاشــی هایی دیدنــی ،متنــوع و منحصربه فــرد ،از
زیباتریــن اصــول معمــاری ایرانــی پیــروی کــرده
و امــروزه شــهرتی جهانــی دارد .ایــوان و تــاالر
شاه نشــین بــا اینــه کاری ممتــاز و چشــم نواز
در طبقــه اول شــمس العمــاره قــرار گرفتــه و
اتاق هــای گوشــواره کــه محــل پذیرایــی از
مهمانــان بیشــتر بــود ،در دو طــرف شاه نشــین واقــع شــده اند .کــف شاه نشــین هــم چــون نمــای
ایــن بنــای زیبــا ،بــا کاش ـی کاری هفت رنــگ بــه ســبک قاجــاری مزیــن شــده و تصاویــری از طبیعــت
اروپــا و معمــاری غربــی را بــه ســبک ایرانــی بــه نمایــش می گــذارد .شاه نشــین ایــوان بزرگــی رو بــه
حیــاط دارد و شــاه قاجــار بــرای مراســم و تشــریفات از ان اســتفاده می کــرد.
در طبقــات باالتــر اتاق هــای نشــیمن و راهروهایــی بــه چشــم می خــورد کــه کاربــری موقــت داشــتند
و بــرای تفریــح یــا صــرف عصرانــه مــورد اســتفاده قــرار می گرفــت .در ایــن طبقــات دو اتــاق در کنــار
هــم وجــود دارد کــه یکــی محــل تــردد بــود و پله هــای دسترســی بــه طبقــات در ان قــرار دارد و اتــاق
دیگــر بــا در و پنجره هــا بــه ایــوان و پشــت بام می رســد .طبقــه اخــر ســاختمان را بــه عمــارت
کاله فرنگــی اختصــاص داده انــد کــه برخــاف ســایر طبقــات ،بــا حفاظ هــای چوبــی محکــم ایمــن شــده
اســت.
33 صفحه 33
سالمت
ساقی بامداد
انفوالنزا در کودکان
انفوالنــزا در اثــر ویــروس ان ،یعنــی ویــروس انفوالنــزا
بــه وجــود مــی ایــد .کــودکان زیــر دوســال بیشــتر
احتمــال ابتــا بــه ایــن ویــروس را دارنــد و بــرای انهــا
نیــز بســیار خطرنــاک اســت.
دانســتن اینکــه کــودک انفوالنــزا دارد ،همیشــه کار
اســانی نیســت .کــودک بیمــار ممکــن اســت سســت،
بــی حــال و کــم اشــتها باشــد .یــا شــاید نشــانه
هایــی همچــون ســرماخوردگی یــا دیگــر بیمــاری هــای
ویروســی را داشــته باشــد.
در ایــن فصــل کــه فصــل انفوالنــزا اســت اگــر کــودک شــما نشــانه هــای زیــر را داشــت احتمــاال بــه
انفوالنــزا مبتــا شــده اســت؟
تب ناگهانی 38.3درجه سیلسیوس یا باالتر
خستگی ،بی حالی به همراه نشانه هایی همچون سرفه های خشک و بینی گرفته
اگــر نشــانه هایــی همچــون گرفتگــی بینــی یــا ســرفه قبــل از تــب پدیــدار شــدند ،بــه احتمــال زیــاد
فرزنــد شــما ســرما خــورده اســت.
از دیگــر نشــانه هــای انفوالنــزا مــی تــوان بــه زودرنــج شــدن ،بــی میلــی و کــم اشــتهایی ،گلــودرد و
ورم گلــو اشــاره کــرد .انفوالنــزا همچنیــن باعــث ایجــاد درد در ناحیــه شــکم و اســهال و اســتفراغ مــی
شــود.
ویــروس هــای نــوع Aو نــوع Bانفوالنــزا،
بــه ســرعت در محیــط منتشــر و پخــش مــی
شــوند .اگــر کــودک شــما در نزدیکــی فــردی
قــرار دارد کــه انفوالنــزا گرفتــه و ســرفه
و عطســه مــی کنــد ،احتمــال دارد قطــرات
ســرفه یــا عســطه او بــه دهــان یــا بینــی
کــودک وارد شــوند .فــرد مبتــا بــه انفوالنــزا،
از یــک روز پیــش از بــروز عالئــم بیمــاری و 5
روز پــس از ان ناقــل بیمــاری اســت.
26
1
34 صفحه 34
از انجــا کــه ویــروس انفوالنــزا بــه
ســرعت تکثیــر مــی شــود ،ایــن
بیمــاری مــی توانــد بــه راحتــی در
مدرســه ،مراکــز نگهــداری کــودکان،
زمیــن هــای بــازی و حتــی خانــواده
پخــش شــود .بیشــتر مواقــع ،حتــی
افــرادی کــه تصــور مــی شــود مبتــا
نشــده انــد نیــز پــس از یــک تــا 4روز
عالئــم بیمــاری را نشــان مــی دهنــد.
البتــه از انجــا کــه مقاومــت افــراد در
مقابــل ویــروس انفوالنــزا متفــاوت
اســت ،شــاید فــردی بــه ان مبتــا
باشــد و خــودش خبــر نداشــته باشــد.
یــا نشــانه هــای خفیفــی داشــته باشــند کــه تصــور شــود ســرماخوردگی اســت و بــه راحتــی ایــن ویروس
را بــه بقیــه افــراد منتقــل کنــد.
بهتریــن درمــان انفوالنــزا ،اســتراحت و نوشــیدن مایعــات اســت .خــوردن ســوپ یــا ابگوشــت نیــز بســیار
کمــک کننــده اســت و باعــث از بیــن رفتــن گرفتگــی هــا مــی شــود.
اگــر متوجــه شــدید فرزنــد شــما راحــت نیســت و درد دارد ،بــا دکتــر او مشــورت کنیــد و در صــورت تاییــد،
از داروهــای مســکن همچــون اســتامینوفن کــودکان اســفاده کنیــد .هیــچ گاه بــدون مشــورت دکتــر بــه
فرزنــدان خــود اســپرین ندهیــد زیــرا ممکــن اســت منجــر بــه بیمــاری و ســندروم هــای خطرنــاک در
کــودکان بشــود .البتــه ایــن مســاله بســیار نــادر اســت امــا احتیــاط شــرط عقــل اســت.
خیلــی بــه دکتــر اصــرار نکنیــد کــه بــرای کودکتــان انتــی بیوتیــک تجویــز کنــد .ایــن دارو فقــط باکتری هــا
را از بیــن مــی بــرد .انفوالنــزا یــک بیمــاری ویروســی اســت و در اثــر باکتــری هــا بــه وجــود نمــی ایــد.
بنابرایــن ،انتــی بیوتیــک دردی را دوا نمــی کنــد .ایــن دارو زمانــی موثــر اســت کــه فرزنــد شــما عالیــم
دیگــری همچــون ذات الریــه ،عفونــت گــوش یــا برونشــیت (امــاس نایــژه) داشــته باشــد.
1
35 صفحه 35
کــودک در عــرض 3تــا 5روز بهتــر خواهــد شــد.
ابتــدا تــب او از بیــن مــی رود و ســپس اشــتهایش
بــاز مــی گــردد .البتــه ایــن مســاله بــرای همــه
یکســان نیســت .برخــی از کــودکان و بزرگســاالن
بــه مــدت دو هفتــه یــا حتــی بیشــتر ،ســرفه و
بــدن درد خواهنــد داشــت.
اگــر نشــانه هــای زیــر را در کــودک مشــاهده
کردیــد ،حتمــا او را نــزد پزشــک ببریــد:
اگــر کــودک زیــر ســه مــاه اســت و تــب 38
درجــه سیلســیوس یــا بیشــتر دارد .کــودکان در
ایــن ســن حتمــا بایــد تحــت مراقــب پزشــک
بــرای تشــخیص عفونــت هــای جــدی یــا بیمــاری
هــای احتمالــی قــرار بگیرنــد.
اگــر کــودک بیــن 3تــا 6مــاه ســن و تــب بــاالی
38.3درجــه سیلســیوس یــا بیشــتر دارد.
اگــر کــودک باالتــر از 6مــاه ســن و تــب بــاالی
39.4درجــه سیلســیوس یــا بیشــتر دارد.
بیشتر از سه روز تب داشتن
ســرفه هایــی کــه پــس از یــک هفتــه هنــوز
خــوب نشــده اند
داشــتن نشــانه هــای انفوالنــزا در صــورت
داشــتن بیمــاری هــای مزمــن همچــون
ســرطان ،کــم خونــی داســی شــکل ،دیابت
یــا ناراحتــی هــای قلــب ،ریــه یــا کلیــه
داشــتن نشــانه هــای انفوالنــزا و ارتــروت
روماتیســمی یــا کاواســاکی کــه هــر دو بــا
اســپرین درمانــی بــرای مــدت طــوالی بــر
طــرف مــی شــوند.
گوش درد داشتن
خــس خــس کــردن گلــو یــا ســخت
نفــس کشــیدن
دوبــاره مریــض شــدن بالفاصلــه پــس از
خــوب شــدن و درمــان انفوالنــزا
کم اب شدن بدن
26
36 صفحه 36
مرکــز پیشــگیری و درمــان بیمــاری
هــا ،توصیــه مــی کنــد همــه افــراد
کــودکان و بزرگســاالن از شــش
ماهگــی هــر ســال واکســن انفوالنــزا
تزریــق کننــد .تزریــق واکســن بــرای
کودکانــی کــه بیمــاری هــای جــدی
تــر همچــون دیابــت ،سیســتم
دفاعــی ضعیــف ،کــم خونــی شــدید
یــا بیمــاری هــای قلــب ،ریــه و کلیــه
دارنــد ،بســیار مهــم تــر و ضــروری
تــر اســت.
متاســفانه واکســن هــای انفوالنــزا
عــاری از خطــا نیســتند .تاثیــر ایــن
واکســن بــه ســامت بــدن کــودک شــما و چگونگــی تطابــق واکســن بــا ویــروس ،بســتگی دارد .هــر
چــه کــودک بــدن ســالم تــری داشــته باشــد ،ایــن واکســن تاثیــر بیشــتری خواهــد داشــت .در بعضــی از
ســال هــا ،بــدن افــراد تطابــق زیــادی بــا واکســن دارد امــا ممکــن اســت در ســال هــای دیگــر اینگونــه
نباشــد.
اگــر پــس از واکسیناســیون کــودکان ،همچنــان بــه انفوالنــزا مبتــا شــدند بایــد امیــدوار باشــیم کــه
بیمــاری او ســخت نیســت .همچنیــن بایــد بدانیــد ،واکســن انفوالنــزا بــدن کــودک را در مقابــل بیمــاری
هــای مشــابه انفوالنــزا محافظــت نمــی کنــد.
بــرای محافظــت بهتــر و بیشــتر
از فرزنــد خــود بایــد اصــول
بهداشــتی را رعایــت کنیــد :دســت
هــای او را بــا صابــون و اب گــرم
شــویید و از دیگــر اعضــای خانــواده
نیــز بخواهیــد دســت هــای خــود
را چنــد بــار در روز بشــویند .ایــن
کار از انتقــال بیمــاری در خانــه
جلوگیــری مــی کنــد.
بهتریــن کار ،دور نگــه داشــتن فرزنــد خــود از افــراد مشــکوک بــه بیمــاری اســت .البتــه اگــر افــراد بیمــار
باشــند امــا نشــانه هــای ان را نداشــته باشــند کار کمــی ســخت مــی شــود.
بــا همــه تــاش شــما بــرای ســالم نگــه داشــتن کــودک ،بــاز هــم ممکــن اســت او بــه انفوالنــزا مبتــا
شــود .در صــورت ابتــا بــه انفوالنــزا ،مــی توانیــد مطمئــن باشــید او امســال دیگــر دچــار ایــن بیمــاری
نمــی شــود زیــرا در برابــر ایــن ویــروس واکســینه شــده اســت .البتــه ،در ســال اینــده دوبــاره احتمــال
خطــر هســت زیــرا ایــن مصونیــت فقــط بــرای همیــن امســال وجــود دارد .بــه همیــن دلیــل اســت کــه
توصیــه مــی شــود هــر ســال واکســن انفوالنــزا را تزریــق کنیــد.
37 صفحه 37
تاریخ
تینا ناظمی
طاهریان
طاهریــان یکــی از خاندان هــای بــا
نفــوذ و قدرتمنــد دســتگاه خالفــت
عباســی در زمــان مامــون بودنــد کــه
امــارت خراســان را از ســال ۲۰۶ق بــر
عهــده گرفتنــد و بــه شــکل موروثــی
تــا ســال ۲۵۶ق بــر مناطقــی از شــرق
ایــران حکومــت کردنــد .تاریخ نــگاران،
حکومــت طاهریــان بــر خراســان را
نخســتین حکومــت نیمــه مســتقل
ایــران بعــد از ورود اســام بــه ایــن
ســرزمین دانســته اند .دربــاره تمایــل طاهریــان بــه تشــیع گزارش هــای ضــد و نقیضــی در منابــع
تاریخــی منعکــس شــده و در حالــی کــه برخــی از روایــات نشــان از تمایــل و عالقــه طاهریــان بــه ال
علــی و حتــی نزدیکــی انــان بــه تشــیع دارد ،روایاتــی دیگــر از رفتــار ســختگیرانه و دشــمنی انــان بــا
برخــی از شــیعیان و علویــان حکایــت می کنــد.
نســب طاهریــان را چنیــن بــر شــمرده اند :طاهــر بــن حســین بــن مصعــب بــن رزیــق بــن ماهــان.
منابــع تاریخــی ،طاهریــان را ایرانــی تبــار دانســته اند.
بــا ایــن حــال طاهریــان بــه قبیلــه خزاعــه وابســته بودنــد و از ایــن رو بــا نســب خزاعــی خوانــده
می شــدند .مصعــب بــن رزیــق دبیــر ســلیمان بــن کثیــر خزاعــی ،عباســی بــود و پیونــد طاهریــان بــا
عباســیان از ان زمــان بــه وجــود امــده بــود .بعدهــا مصعــب از ســوی مهــدی عباســی ،والــی شــهر
پوشــنگ در خراســان بــزرگ شــد.
طاهــر بــن حســین در زمــان حضــور مامــون در خراســان ،بــه وی پیوســت و یکــی از فرماندهــان ســپاه
وی در مبــارزه بــا بــرادرش امیــن بــود .طاهــر بعــد از فتــح بغــداد ،مدتــی را بــر ایــن شــهر حاکــم شــد
و بعــد از چنــدی رئیــس شــرطه (نیــروی نظامــی کــه وظایفــی شــبیه پلیــس امــروز داشــتند) بغــداد
شــد .ریاســت شــرطه بغــداد تــا مدتــی در خانــدان طاهریــان باقــی مانــد ،بــه شــکلی کــه هــر گاه یکــی
از طاهریــان بــه امــارت خراســان می رفــت ،پســر یــا بــرادرش در بغــداد بــر منصــب رئیــس شــرطه
بغــداد می نشســت.
26
1
6
38 صفحه 38
نخســتین فــرد از خانــدان طاهریــان کــه بــر
خراســان حاکــم شــد ،طاهــر بــن حســین ملقــب
بــه ذوالیمینیــن بــود .او در ۱۵۹ق در پوشــنگ بــه
دنیــا امــد.
طاهــر بــن حســین یکــی از ســرداران مامــون
بــود کــه نقــش موثــری در پیــروزی او بــر
بــرادرش امیــن و تصــرف عــراق داشــت .بعــد از
اینکــه مامــون مرکــز خالفــت خــود را از خراســان
بــه عــراق بــرد ،طاهــر بــن حســین را حاکــم
خراســان و شــرق ایــران کــرد.
حکومــت طاهریــان نخســتین حکومــت نیمــه
مســتقل در ســرزمین ایــران بعــد از ورود اســام
بــود .بــا اینکــه مشــروعیت حکومــت طاهریــان،
از ســوی خلیفــه و قــدرت انــان بــا حکــم و
اجــازه خلیفــه بــود ،امــا امــارت بــر خراســان
بیــن فرزنــدان طاهــر ادامــه یافــت و انــان در
حیطــه حکومــت خــود بــه اســتقالل حکمرانــی
می کردنــد.
1
39 صفحه 39
رقبــای انــان در شــمال ،حکومــت علویــان طبرســتان زیــدی بودنــد و در جنــوب صفاریــان بودنــد کــه
در اغــاز بــر سیســتان حکومــت می کردنــد و ســپس قلمــروی خــود را بــه خراســان گســترش دادنــد
و در ســال ۲۵۹قمــری بــا شکســت طاهریــان ،جانشــین انــان شــدند.
حاکمان طاهری بر خراسان و مدت حکومت هر یک از انان چنین است:
طاهر بن حسین ()۲۰۷-۲۰۵
طلحه بن طاهر ()۲۱۳-۲۰۷
عبداهلل بن طاهر ()۲۳۰-۲۱۳
طاهر بن عبداهلل ()۲۴۸-۲۳۰
محمد بن طاهر ()۲۵۹-۲۴۸
در منابــع تاریخــی روایــات
متضــادی دربــاره رفتــار طاهریــان
در برابــر شــیعیان ثبــت شــده کــه
تصمیــم گیــری دربــاره تمایــل یــا
عــدم تمایــل انــان بــه تشــیع را
ســخت می ســازد.
شواهد شیعه بودن طاهریان
بــر اســاس گزارشــی مشــهور،
طاهــر بــن حســین در روز
اخــر زندگــی خــود ،در ســال
۲۰۷هجــری نــام مامــون را از
خطبه انداخــت و بــر اســاس برخی
روایــات ،بــه همیــن دلیــل در همان
شــب طاهــر را زهــر خوراندنــد و
بــه قتــل رســاندند .بــر اســاس
گــزارش برخــی از منابــع متاخــر طاهــر بــن حســین نــه تنهــا نــام مامــون را از خطبه انداخــت بلکــه در
عــوض بــه نــام قاســم بــن علــی یکــی از نــوادگان امــام ســجاد(ع) خطبــه خوانــد.
نویســندگان طرفــدار نظریــه شــیعه بــودن طاهــر بــن حســین ،افــزون بــر ایــن روایــت ،کــه دلیــل
اصلــی نویســندگان در انتســاب تشــیع بــه طاهریــان اســت ،شــواهدی دیگــری از زندگــی طاهــر بــن
حســین مطــرح کرده انــد از جملــه اینکــه او پیوندهــای خانوادگــی بــا شــیعیان داشــت و هنگامــی کــه
امــام رضــا(ع) بــه خراســان امــد دیــداری بــا ان حضــرت داشــت و او را احتــرام کــرد و بــا او بیعــت
نمــود.
26
6
40 صفحه 40
عبــداهلل بــن طاهــر در ســال ۲۳۰هجــری قمــری در ســن
۴۸ســالگی به دلیــل بیمــاری فــوت کــرد و در مقبــره
خانوادگــی کــه داشــت در نیشــابور بــه خــاک ســپرده
شــد .اکثــر مورخــان عبــداهلل بــن طاهــر را امیــری عــادل
دانســته اند کــه حــق رعایــای خــود را رعایــت می کــرد.
او دســت نشــانده های خــود را کــه بــه رعایــا ظلــم
می کردنــد برکنــار کــرد و در راه حفــظ حــق مــردم ،از
نزدیک تریــن افــراد خــود نیــز نمی گذشــت.
عبــداهلل بــن طاهــر در طــول دوره حکومــت خــود،
اصالحاتــی در زمینــه کشــاورزی و عمــران انجــام داد کــه
ســبب رونــق کشــاورزی در ایــن دوره شــد .او در زمینــه
گســترش علــم تــاش بســیار کــرد و امــوزش را در قلمــرو
حکومــت خــود به طــور جــدی دنبــال کــرد .عبــداهلل بــن
طاهــر بــا ســرکوب خــوارج ،ارامــش را بــه شــرق ایــران
بازگردانــد .طبــق گزارش هــای مورخــان ،او رفتــار خوبــی
بــا غیرمســلمانان داشــت.
عبــدهلل بــن طاهــر بــا وجــود
دشــمنی بــا علویــان ،احتــرام
ان هــا را رعایــت می کــرد و
در مــواردی بــا ان هــا روابــط
دوســتی نیــز داشــت.
عبــداهلل بــن طاهــر فــردی
عالقه منــد بــه شــعر و ادبیــات
بــود و در دوره خــود تــاش
زیــادی بــرای ترویــج شــعر
و ادبیــات کــرد .از او دیــوان
شــعری نیــز بــر جــای مانــده
اســت.
اگرچــه طاهــر بــن حســین،
بنیانگــذار حکومــت طاهریــان
بــود؛ امــا دوره حکومــت فرزنــد او ،عبــداهلل بــن طاهــر ،اوج قــدرت سیاســی طاهریــان بــود .عبــدهلل
بــن طاهــر رابطــه خوبــی بــا خلیفــه مامــون داشــت و اوامــر او را بــدون کــم و کاســت اجــرا می کــرد.
دوســتی دو طرفــه ای کــه بیــن عبــداهلل و مامــون وجــود داشــت و لیاقــت و شایســتگی عبــدهلل بــن
طاهــر در انجــام امــور ،ســبب شــد کــه بــه توفیقــات بســیاری دســت پیــدا کنــد .عبــداهلل در حــدود ۱۵
ســال بــر خراســان حکومــت کــرد و در ایــن دوره اصالحــات و خدمــات زیــادی بــه مــردم انجــام داد .او
بــه واقــع فــردی تاثیرگــذار در تاریــخ و فرهنــگ زمانــه خــود بــود.
41 صفحه 41
ها
دانستنی
فرهنگ
ایین و
عاطفه مهدوی
شب یلدا
اگــر بـــه واقعیــت تاریخــی و رســم و رســومات نگاهــی
کنیــم ،متوجــه مــی شــویم کـــه تعــداد زیــادی از اداب
امــروزی در جشــن هایی چــون چهارشــنبه ســوری و
نــوروز و شــب یلــدا ،بتدریــج و توســط اقــوام مختلــف
وارد ان شــده اســـت .یــا تغییــر دیــن و مذهــب باعــث
شــده کـــه برخــی رس ـم ها تغییــر پیــدا کنــد و بعنــوان
مثــال ســفره نــوروز بـــه کتــاب اســمانی قــران مزیــن
شــود .شــب یلــدا نیــز از ایــن قاعــده مســتثنی نیســت.
تعــداد زیــادی از رســم و رســومات ان ریشــه در فرهنــگ اقــوام گوناگــون دارد و نــه در اصــل ماهیــت
تاریخــی ان .اوردن انــار و هندوانــه بـــه ســفره شــب یلــدا ،شــاید بـــه خاطــر رنــگ ســرخ ان بــوده باشــد
ولــی در اصــل درســال های دور ،میوه هایــی کـــه در انبــار مانــده و میوه هــای فصــل و میوه هــای خشــک
و اجیــل را ســر ســفره می گذاشــتند و ان هــا را تــا صبــح بـــه ایــن نیــت مــی خوردنــد کـــه زمســتان کمتــر
ســختی را پیــش رو داشــته باشــند.
تاریخچه شب یلدا
یلــدا و مراســمی کـــه در اولیــن شــب
زمســتان و بلندتریــن شــب ســال برپــا
میکننــد ،ســابقه بســیار دراز داشــته و
بـــه اییــن مهــر مرتبــط اســـت .شــب
یلــدا شــب زایــش و تولــد مهــر اســـت
و ریشــه بــاور و اعتقــاد ان برمی گــردد
بـــه گاه شــماری و اندیشــه هایی کـــه
ایرانیــان مهــری از دیــن خــود داشــتند.
درایــن شــب بـــه بــاور ایرانیــان باســتان خورشــید شکســت ناپذیــر بــوده.
بـــه بــاور ان هــا و روشــنی روز و تابــش خورشــید از مظاهــر خوبــی و نیکــی بــوده و تاریکــی و شــب و ســرما
هــم از اعمــال اهریمــن نشــات می گرفتــه اســـت .ان هــا مــی دیدنــد کـــه در برخــی فصــول روزهــا طوالنــی
تــر میشــود و شـب ها کوتاه تــر و کــم کــم تصــور کردنــد کـــه نــور و تاریکــی دریــک نبــرد دائمــی بــا یــک
دیگــر هســتند کـــه گاه خورشــید برنــده ان شــده و گاه تاریکی.
26
1
42 صفحه 42
مردمــان باســتان در طول ســال
دریافتنــد کـــه کوتاه تریــن
روزه اخریــن روز پاییــز یعنــی
روز ســی اذر خواهــد بــود و
پــس ازان روزهــا طوالنی تــر
خواهــد شــد و نــور و گرمــی را
نثــار طبیعــت مــی کنــد .اقــوام
قدیــم اریایــی پنداشــتند کـــه
در ان شــب خورشــید نبــرد
را برنــده شــده و تــا چنــد
ماهــی در راس حکومــت باقــی
می مانــد .ژرمنی هــا نیــز رد
ان زمــان جشــن تولــد افتــاب
را در اغــاز زمســتان مــی
گرفتنــد و ان مــاه رابــه خــدای افتــاب نســبت می دادنــد.
بــه قــول ابوریحــان بیرونــی در اثــار
الباقیــه روز اول دی مــاه روز خــور
نامیــده میشــد و همیــن روز در کتــاب
قانــون مســعودی خــره روز نامیــده
شــده و برخــی منابــع دیگــر ان را خــرم
روز نامیــده انــد.
چــون شــب یلــدا طوالنــی تــر شــب
ســال بــود ،مردمــان باســتان این شــب
راکــه تاریکــی در ان بیشــتر از همیشــه
مهمــان خانه هایشــان بــود یــک شــب
نحــس و بدیمــن می دانســتند .در کتــاب
برهــان قاطــع ،جلــد چهــارم دربــاره
یلــدا امده اســـت:
«یلــدا شــب اول زمســتان و شــب اخــر
پاییــز اســـت کـــه اول جــدی و اخــر
قــوس باشــد و ان شــب درازتریــن
شب هاســت .گوینــد ان شــب بـــه
غایــت شــوم و نامبــارک مــی باشــد و
بعضــی گفته انــد شــب یلــدا یازدهــم
جــدی اســـت.
1
43 صفحه 43
امــا مردمــان درایــن شــب ها جلــوی ایــن
تاریکــی می ایســتادند تــا ان نیــروی اهریمنــی
را خنثــی کننــد .انهــا اتــش می افروختنــد
تــا تاریکــی از زندگی شــان بگریــزد و گــرد
ایــن اتــش جمــع مــی شــدند و بــرای انکــه
خوابشــان نبــرد ،قصه هایــی بــرای یــک دیگــر
تعریــف میکردنــد .همچنیــن هــر انچــه میــوه
تــازه قصــل کـــه در انبــار داشــتند رابا خود بـــه
ایــن ضیافــت می اوردنــد و ایــن ســفره شــب
یلــدا برایشــان ســفره ای دینــی و مقــدس بــود.
شب چله یعنی چه؟
شــب یلــدا را امــروزه شــب چلــه یــا چلــه بزرگ
هــم مــی نامنــد ،چلــه بــزرگ یعنــی از اول دی
مــاه تــا دهــم بهمــن مــاه کـــه چهــل روز تمــام
مــی شــود و چلــه کوچــک هــم از دهــم بهمــن
لغایت بیســت اســفند اســـت کـــه شــدت سرما
در ان رو بـــه کاهــش اســـت .جالــب اســـت
بدانیــد کـــه ایرانیــان باســتان روز اول دی ماه را
نیــز جشــن مــی گرفتنــد و بـــه ان خــوروز «روز
خورشــید» یــا خــرم روز مــی گفتنــد .چنانچــه
ابوریحــان بیرونــی نیــز در کتــاب اثــار الباقیــه
خــود مــی گوید کـــه:
اولیــن مــاه دی خــرم روز اســـت و این
روز و ایــن مــاه بنــام خــدای بــزرگ
اســـت «کلمــه دی برگفتــه از واژه دذو
یــا دثــوش اســـت کـــه در اوســتایی
معنــی افریــدگار میدهــد و از مصــد دا
بـــه معنــی دادن و افریــدن بـــه وجــود
امده اســـت».
همچنیــن جشــن روز اول دی مــاه
نــودروز هــم نامیــده میشــد چــرا کـــه
فاصلــه ان تــا نــوروز نــود روز بــوده
اســـت .پس میتــوان نتیجه گرفت کـــه
شــب یلــدا و خــورروز «یــا روز دیــگان»
بــا یــک دیگــر پیونــد محکمــی دارنــد.
26
44 صفحه 44
ســفره شــب یلــدا ســفره میــزد نــام
دارد میــزد عبــارت اســـت از میوه هــای
تــر و حشــک و اجیــل «یــا بـــه اصطــاح
زرتشــتیان لــرک» کـــه از لــوازم جشــن
و ولیمــه اســـت و بـــه افتخــار مهــر و
خورشــید بر ســر ســفره گذشــته میشــود.
ایــن ســفره امــروزه بنــا بـــه ســنت ها
و فرهنگ هــای مختلفــی کـــه در ابتــدای
ســخن از ان هــا یــاد شــد ،بســیار
دگرگــون شــده و تغییــر یافتــه اســـت .ســفره هفــت ســین نــوروزی مـــا هــم نیــز دچــار ایــن تغییــرات
شــده و پرواضــح اســـت کـــه گــذر تاریــخ باعــث ایــن دگرگون هــا میشــود.
در دوران کهــن فرهنــگ اوســتایی ســال بــا فصــل ســرد شــروع مــی شــد .در اوســتا کلمــه Saredha
مفهــوم ســال را مــی رســاند کـــه همــان واژه ســرد امــروزی معنــی می شــود و دلیــل جشــن ســال نــو
درایــن روز همانــا پیــروزی مهــر و خورشــید بــر تاریکــی بــوده اســـت .اغــاز ســال بـــه ایــن ترتیــب اول
دی مــاه و اغــاز زمســتانه بــوده همانگونــه کـــه امــروزه اییــن مســیحیت ایــن مراســم ســال نــو را از اییــن
میترایی بـــه ارث برده اســـت.
45 صفحه 45
شغل
حسنا سجادی
دامداری
بــا توجــه بــه رشــد شهرنشــینی و جمعیــت،
انســان ها بــه گوشــت قرمــز مســئله ای انکارناپذیــر
شــد .کارشناســان دامــداری بــا برنامه ریــزی صحیــح
و دقیــق و بــا اســتفاده از دانــش و تجربــه ،بــرای
افزایــش تولیــد اقــدام کردنــد .انهــا می تواننــد بــا
اســتفاده از علــم و بــه کار بســتن ان در عمــل ،تولیــد
کشــور را در ایــن زمینــه بــه ســطح خودکفایــی و
صــادرات برســانند کــه ایــن خدمــت بزرگــی بــه
جامعــه اســت .بــه نگهــداری و پــرورش جانــوران
اهلــی ماننــد گاو ،گوســفند ،بــز و شــتر بــه منظــور
تامیــن نیازهــای گوشــتی و پروتئینــی مــردم جامعــه
«دامــداری» می گوینــد.
دامدار چه کسی است؟
«دامــدار» کســی اســت کــه بــه نگهــداری
بعضــی حیوانــات جانــوران اهلــی و مطالعــه و
بررســی تغذیــه انهــا و ارتقــای نجــات ایــن
دســته از موجــودات می پــردازد.
ـد
ـخصیتی بایـ
ـات شـ
ـه خصوصیـ
ـدار چـ
دامـ
ـد؟
ـته باشـ
داشـ
صبــورو بــا دقــت اســت :جلوگیــری از شــیوع
بیماری هــای دامــی بــه مدیریــت خــوب نیــاز دارد .ایــن مدیریــت زمانــی ممکــن اســت کــه دامدارهــا
صبــور باشــند و عوامــل را بــا دقــت شناســایی ،بررســی و رفــع کننــد.
شــم اقتصــادی باالیــی دارد :انتخــاب حیوانــات اهلــی جهــت نگهــداری بــا توجــه بــه شــرایط اقتصادی
و نــوع عوامــل محیطــی بــه شــم اقتصــادی احتیــاج دارد .دامدارهــا بایــد سیســتم های مختلــف و
مــدرن دامپــروری را بشناســند و همیشــه بــه دنبــال ایجــاد برداشــتن بــازار اقتصــادی مناســب باشــند.
26
1
46 صفحه 46
بــه حیوانــات و جانــوران عالقــه منــد اســت :در ایــن حرفــه
عالقه منــد بــودن بــه جانــوران و نگهــداری و پــرورش انهــا
اهمیــت بســیاری دارد.
چطور دامدار شویم؟
تحصیــل در رشــته دامپــروری :رشــته مهندســی کشــاورزی
هــم گرایــش بــه نــام علــوم دامــی دارد و ادامــه تحصیــل تــا
مقطــع دکتــرای ایــن گرایــش در کشــور امــکان پذیــر اســت.
بااســتفاده از تجربه:دامپــروری جــزء مشــاغلی اســت کــه در
صــورت داشــتن تجربــه کافــی مــی تــوان ان را بــه طــور
مســتقل دنبــال کــرد و از عهــده کارهــای مربــوط بــه ان
برامــد.
تاســیس واحدهــای دامپروری:بــرای تاســیس واحــد هــای
دامپــروری دریافــت مجــوز هــای شــغلی کــه الزمــه دریافــت
تســهیالت اســت بــه مــدرک تحصیلــی مرتبــط بــا دامپــروری
نیــاز دارد.
نکته مهم
بــرای شــروع یــک پــروژه پــرورش دام و صنایــع وابســته،
در مراحــل ابتدایــی بــه مکانــی مناســب جهــت احــداث
دامــداری و ســپس گرفتــن کلیــه ی مجوزهــای الزم از وزارت
جهــاد کشــاورزی نیــاز داریــد.
1
47 صفحه 47
ـد
ـی بایـ
ـه خصوصیاتـ
ـروری چـ
ـل دامپـ
محـ
ـد؟
ـته باشـ
داشـ
محــل دامپــروری بایــد دور از مناطق مســکونی
و تخلیــه نخالــه و زبالــه باشــد .همچنیــن
بایــد هماهنــگ بــا محیــط زیســت دام مــورد
نظــر بــوده و شــرایط کامــا بهداشــتی داشــته
باشــد بــرای مثــال ،گاوداری بــه ســالن بهــار
بنــد ،ســیلو ،حــوض اب اهــک ،زایشــگاه،
انبــار خــوراک و ...نیــاز دارد.
دامــداران بیشــتر بــا تولیــد کننــدگان لبنیــات
و شــرکت هــای گوشــتی و پروتئینــی در
تعامــل انــد.
دامداران چه مسئولیت هایی دارند؟
تهیــه خــوراک و دارو و انــواع
واکســن ها بــرای حفــظ ســامت دام.
پاکیــزه نگهداشــتن محیــط نگهــداری
دام بــا توجــه بــه انــواع روش هــا و
اصــول صحیــح.
یادگیــری انــواع شــیوه هــای نگهــداری
دام ،انــواع بیماری هــای دامــی در
زمــان شــیوع ،شــرایط کنتــرل ایــن
بیماری هــا و مقابلــه باانهــا.
بازاریابــی ،عرضــه محصــول بــه
روش هــای نویــن ،شــناخت بــازار
توزیــع و تهیــه دام.
گسترش تولید با توجه به انچه اقتصاد کشور ایجاد می کند.
محاسن شغل دامداری
از محاســن ایــن شــغل اســتقالل کاری و مالــی و ســر و کار داشــتن بــا دام هــای اهلــی اســت و هــم
چنیــن بــه علــت بــارش هــای ســال گذشــته و افزایــش مراتــع و سرســبزی بیابــان هــا شــرایط بــرای
شــغل دامــداری بســیار عالــی شــده اســت.
معایب شغل دامداری
دامــداران بــا نوســان هــای زیــادی در بــازار محصــوالت خــود ،روبــرو می شــود شــرایط اقتصــادی
تاثیــر فراوانــی بــر ایــن شــغل دارد و گاهــی نیــز ان را تهدیــد می کنــد.
26
48 صفحه 48
مهــارت و دانــش و توانمنــدی
هــای مــورد نیــاز شــغل
دامــداری و دامپــروری:
مهــارت نگهــداری و کنتــرل
حیــوان خانگــی ،مهــارت تامیــن
غــذای دام ،مهــارت نظافــت
دام ،توانایــی جداســازی پشــم
حیــوان،
توانایــی شیردوشــی ،توانایــی
تشــخیص بیمــاری دام و…
از مهــارت هــای مــورد نیــاز
دامــدار اســت.
مشاغل مرتبط با این شغل
قصــاب ،دامپزشــک ،دامپــرور ،داروخانــه دامپزشــکی ،گلــه دار ،چوپــان ،فروشــنده لبنیــات ،شــرکت هــای
تولیــد کننــده ی لبنیــات و… بــا ایــن شــغل در ارتبــاط هســتند.
شرایط کاری ،ساعت کاری،روز های هفته و بهترین زمان کاری:
ایــن شــغل از مشــاغلی اســت کــه بهتــر اســت از صبــح زود شــروع شــود و تــا ظهــر دام هــا بــه
چــرا برونــد و دوبــاره عصــر تــا شــب.
البتــه چــرای دام بــه عهــده ی چوپــان اســت امــا دامــدار نیــز بایــد کنتــرل کنــد .بهتریــن زمــان
کاری هنــگام عیــد قربــان و… اسـت .
49 صفحه 49
انیمیشن
پانته ا پاد
اریو پهلوان کوچک
اریــو متوجــه می شــود اســتاد دیگ ســازش
بــا دیوهــا ارتبــاط دارد .پــس از انکــه شــهر
گوهــران بــه دســت دیوهــا فتــح می شــود،
اریــو ســعی می کنــد بــه کمــک دوســتانش
مــردم شــهر را از دســت انهــا نجــات دهــد.
در زمان هــای قدیــم شــهری بــود
افســانه ای بــه نــام گوهــران .دلیــل ایــن
نام گــذاری ایــن بــود کــه شــیرزاد ،پهلــوان
نامــدار ،پــس از شکســت دادن دیــو ســفید،
ســنگی اســرار امیز بــه نــام «گوهــران»
را از دیوهــا پس می گیــرد و بــا خــود بــه
شــهر م ـی اورد .ایــن ســنگ بــرای ادمیــان
نیــرو ،ســعادت و خوشــبختی بــه ارمغــان
مــی اورد و از ان پــس ،ســنگ جادوئــی در
تــاالر مخصوصــی در قصــر حاکــم محافظــت
می شــود کــه کلیــد ان همیشــه بــر گــردن
حاکــم شــهر اویختــه اســت.
مــردم ایــن ســرزمین تصــور می نمودنــد کــه دیگــر دیــوی وجــود نــدارد ،امــا غافــل از اینکــه
دیوهــا در تالشــند کــه بــه هــر شــکل ممکــن ســنگ گوهــران را بــه چنــگ اورنــد و بــا نیــروی
جادوئــی ان ،قــدرت ســابق خــود را بدســت اورده و بــا ضعیــف شــدن ادمیــان بــر انــان چیــره
گردنــد.
26
1
50 صفحه 50
«اریــو» ،قهرمــان اصلــی داســتان ،پســر بچــۀ بازیگــوش،
باهــوش و کنجکاوی اســت کــه همراه مــادر و تنهــا خواهر
خــود «کمندگیــس» در ایــن شــهر زندگــی می کنــد .او در
کارگاه دیگ ســاز معــروف شــهر« ،کچل دیگــی» ،بــه
شــاگردی مشــغول اســت .کچل دیگــی ادمــی بدجنــس
ـع خــود ،پنهانــی بــا
و مالدوســت اســت کــه بخاطــر طمـ ِ
دیوهــا ارتبــاط برقــرار کــرده و در ازای گرفتــن ســکه های
طــا بــرای انهــا دیگ هــای پرنــده می ســازد .اریــو بــه
راز کچل دیگــی پی می بــرد و قصــد دارد وجــود دیوهــا
را بــه حاکــم و مــردم شــهر اطــاع دهــد ،امــا هیچکــس
حرف هایــش را بــاور نمی کنــد.
عاقبــت ســنگ گوهــران بــه دســت دیوهــا افتــاده و انهــا
شــهر را تصــرف می کننــد .اریــو بــه همــراه دوســتان
خــود بــرای بدســت اوردن دوبــارۀ ســنگ گوهــران بــه
ســمت ســرزمین دیوهــا حرکــت می کننــد و در نهایــت
بــا بدســت اوردن ایــن ســنگ بــه شــهر بازگشــته و بــا
دیوهــا رو در رو می گردنــد امــا...
«اریــو ،پهلــوان کوچــک» عنــوان
ایــن مجموعــۀ تلویزیونــی اســت
کــه یــک نســخۀ ســینمایی نیــز
بــه نــام «افســانۀ ســرزمین
گوهــران» از ایــن مجموعــه
گرفتــه شــده اســت.
خلــق یــک قهرمــان ایرانــی
و یــک افســانۀ بی ســابقه و
بکــر باعــث شــد تــا «اریــو
پهلــوان کوچــک» بتوانــد در
جشــنواره های متعــددی شــرکت
کــرده و افتخــارات بســیاری را بــرای ســازندگانش بــه ارمغــان بیــاورد .افتخاراتــی نظیــر:
دریافــت تندیــس طالئــی بهتریــن اثــر تلویزیونــی از پنجمیــن جشــنواره بین المللــی پویانمائــی تهــران،
در ســال . 85
دریافت تندیس طالئی بهترین کارگردانی از یازدهمین جشن بزرگ سینمای ایران ،در ابان .86
جوایز و افتخارات نسخه سینمائی ان با عنوان «افسانه سرزمین گوهران».
موفقیت در راهیابی به بخش مسابقۀ فیلم اولی های سی و یکمین دورۀ جشنوارۀ فیلم فجر.
تقدیــر از فیلمنامــۀ ماجرامحــور فیلــم ،از انجمــن نویســندگان کــودک و نوجــوان در بیســت و هفتمیــن
جشــنوارۀ بین المللــی فیلم هــای کــودکان و نوجوانــان.
1
51 صفحه 51
«مجیــد شــاکری» کارگــردان انیمیشــن «اریــو
پهلــوان کوچــک» در گفت وگویــی در بــاره ایــن
مجموعــه انیمیشــن ایرانــی گفــت :داســتان
ایــن برنامــه بــا تــاش نویســندگان خــوش
ذوق و توانمنــد ایــن عرصــه و از دل حــال و هوای
افســانه ای ایــن مــرز و بــوم بــه نــگارش درامده
و ســپس توســط هنرمنــدان و متخصصیــن جوان
و بــا انگیــزه در بخش هــای دیگــر ،در مســیر
ناهمــوار تولیــد و نامالیمــات روزگار باالخــره بــه
ثمــر نشســته اســت.
شــاکری در ادامــه افــزود :ورود بــه دنیــای
شــیرین و پــر راز و رمــز افســانه ها و وجــود
فانتــزی جــذاب اینگونــه اثــار همیشــه مــورد
توجــه و عالقــه مخاطبیــن کــودک و نوجــوان و
حتــی بزرگســال بــوده اســت؛ متاســفانه علی رغــم
وجــود منابــع بســیار غنــی داســتانی در حــوزه
افســانه ها در کشــور ،تعــدد اثــار درخــور تاملــی
کــه بــا تکنیــک جــذاب انیمیشــن ســاخته شــده
انــد انگشــت شــمار و انــدک اســت.
ســریال اریــو پهلــوان کوچــک گام کوچکیســت در
ایــن راســتا ،البتــه تنهــا قصــه ایــن اثــر بــا وام
گرفتــن از شــاخص هــای موجــود در قصه هــا و
افســانه های ایرانــی نقــل شــده و هیچگونــه
اقتبــاس و یــا روایتــی از منابــع موجــود نیســت.
ایــن کارگــردان گفــت :در ایــن اثــر مــا شــاهد
تــاش کودکــی باهــوش ،کنجــکاو و جســتجوگر
بنــام اریــو هســتیم کــه در البــای رازهــا و رمزهــا،
در مقابــل خطــرات و نیروهــای پلیــدی کــه ســعی
دارنــد تــا او را از پیگیــری اهــداف خــود بــاز دارنــد
قــرار می گیــرد و بــا عزمــی راســخ و بــا همــکاری
دوســتان خــود تــاش می نمایــد تــا بــه هــدف
خــود نائــل شــود.
26
52 صفحه 52
«اریــو» بــه صــورت ســریال تولیــد شــده اســت .در تعریــف
مجموعــه امــده اســت ،بــا انکــه شــخصیتها و مکانهــا ثابــت
هســتند امــا در هــر قســمت قصــه اغــاز و پایــان میگیــرد و
نیــازی نیســت کــه مخاطــب قســمتهای قبــل و یــا بعــد را
دیــده یــا ببینــد تــا بتوانــد بــا ان ارتبــاط برقــرار نمایــد .امــا
در ســریال مخاطــب حتمــاً بایــد تمــام قســمتها را ببینــد،
امــری کــه امــروزه از ســوی کارشناســان کــودک مــردود
شــناخته شــده زیــرا تلویزیــون نبایــد کــودک را مجبــور کنــد
تــا برنامهــای را دنبــال کنــد .امــروزه در دنیــا سریالســازی
بــرای کــودکان جایــش را بــه ســاخت مجموعــه داده اســت.
کارگردان :مجید شاکری
نویســنده :محمــد برومنــد ،محمــد نجاتــی ،ارمــان اریــن،
نغمــه ثمینــی ،علــی ثمینــی
انیماتــور :افــروز خجســته بند ،محمــد خیراندیــش ،حســین
ســرابادی ،مریــم ثقفــی ،فریــد نصرتخــواه ،ارش احســان،
ســارا ســلمانی ،ناصــر نجفیــان ،حامــد جعفری کیــا ،مــژگان
حکم ابــادی ،حســین چراغــی
موسیقی :هومن نامداری
تکنیک :تلفیقی
تعداد قسمت20 :
مدت 20 :دقیقه ای
کشور سازنده :جمهوری اسالمی ایران
سال ساخت1390 :
53 صفحه 53
گیم
ثنا محمدی
هیتمن
مامــور ،47ایــن گنگســتر طــاس دوســت داشــتنی،
در ســال 2016بــه صــورت اپیزودیــک بازگشــت و
عملکــرد بســیار خوبــی داشــت .اکنــون کــه فصــل اول
ایــن بــازی بــه پایــان رســیده ،کمپانــی Square Enix
فصــل اول ایــن بــازی را بــه صــورت یــک پکیــج عرضــه
کــرده اســت .امــا قبــل از خریــد ایــن بــازی 14 ،نکتــه
اســت کــه بایــد ان هــا را بدانیــد.
کمپانــی Square Enixو اســتودیو IO Interactive
جدیدتریــن بــازی هیتمــن را یــک تجربــه درجــه یــک
واقعــی بــا جوانــب زنــده عنــوان کرده انــد .دلیــل ایــن
نــام گــذاری ،عرضــه ماموریت هــای بــازی ،بــه صــورت
اپیزودیــک بــوده اســت و اکنــون ،در ســال ،2017فصــل
اول بــازی ،شــامل تمــام اپیزودهــا ،عرضــه شــده اســت.
یکــی از راه هــای مشــاهده اســتعداد یــک اســتودیو در
بازی ســازی ،دیــدن مراحــل عظیــم و پــر جزئیــات در
یــک بــازی اســت .بــازی هیتمــن نیــز نمونــه بســیار خوبــی
بــرای همیــن قضیــه اســت .مراحــل بــازی Hitman
بســیار بــزرگ هســتند و مرحلــه پاریــس ایــن بــازی ،از
بزرگ تریــن مرحلــه بــازی ،Hitman: Absolution
شــش برابــر بزرگ تــر اســت.
هیــچ چیــز ماننــد یــک هــوش مصنوعــی کــه ماننــد یــک
انســان واقعــی فکــر می کنــد ،هیجــان انگیــز نیســت.
ســازندگان بــازی هیتمــن نیــز بــه دنبــال ســاختن چنیــن
هــوش مصنوعــی بوده انــد .جزئیــات بــازی بــا دقــت
کار شــده اند و هــوش مصنوعــی نیــز بــا اســتفاده از
همیــن جزئیــات ،بــه وقایــع اطــراف خــود واکنــش نشــان
می دهــد .بــرای مثــال ،نگهبانــان متوجــه بارکــد پشــت
ســر مامــور 47خواهنــد شــد.
26
1
54 صفحه 54
ســری هیتمــن در چنــد قســمت
اخیــر ،بیشــتر از هــر چیــز بــه
داســتان پــردازی پرداختــه بــود و
بــه همیــن دلیــل ،از هســته اصلــی
خــود ،کــه ایفــا کــردن نقــش یــک
ادمکــش پولــی اســت ،دور شــده
بــود .در بــازی هیتمــن ،بــاز هــم
تمرکــز اصلــی بــازی ،از بیــن بــردن
اهدافــی اســت کــه مامــور 47بــرای
کشــتن ان هــا اجیــر شــده اســت و
هــر اپیــزود ،داســتانی بــرای خــود
دارد کــه هــدف مامــور 47را
توجیــه می کنــد.
نقش ـه های ابــی ســری هیتمــن ،بــار
دیگــر در ایــن بــازی حضــور دارنــد .در هــر مرحلــه ،تعــدادی NPCوجــود دارنــد کــه در نقشــه نشــان داده
شــده اند و می تواننــد مامــور 47را در هــر لباســی شناســایی کننــد.
1
55 صفحه 55
قابلیــت Instinct Visionدر بــازی ،Absolution
چنــدان مــورد اســتقبال قــرار نگرفــت و بســیار معتقــد
بودنــد کــه ایــن قابلیــت ،بــا اسلوموشــن کــردن بــازی
و نشــان کــردن دشــمنان متعــدد ،بــازی را بســیار ســاده
کــرده اســت IO Interactive .نیــز ایــن ویژگــی را
اصــاح کــرده و اکنــون از ان تنهــا بــرای نشــان کــردن
دشــمنان اســتفاده می شــود.
پوشــیدن لبــاس مبــدل ،در قســمت جدیــد بــازی
هیتمــن ،هــم ســاده و هــم لــذت بخــش شــده اســت.
پوشــیدن یــک لبــاس مشــخص باعــث می شــود تــا از
دیــد عــده ای پنهــان مانــده و تنهــا گــروه مشــخصی از
افــراد بــه شــما مشــکوک شــوند .بــرای مثــال ،اگــر شــما
بــه عنــوان یــک ســرباز لبــاس پوشــیده باشــید ،تنهــا
ســربازان هســتند کــه ممکــن اســت بــه هویــت شــما
شــک کننــد .یــا اگــر لبــاس یــک اشــپز را پوشــیده
باشــید ،شــاید نگهبانــان تصــور کننــد کــه شــما تنهــا
یــک ســرباز معمولــی هســتید ،امــا سراشــپز اگــر شــما
را نشناســد ،ممکــن اســت شــما را گــزارش کنــد.
در بــازی هیتمــن ،راه هــای متعــددی بــرای از
ســر راه برداشــتن اهــداف خــود در اختیــار
داریــد .اســلحه جدیــد ،روش هــای مبــارزه
جدیــد ،مبــارزه ســناریویی و چندیــن روش
دیگــر در بــازی اعمــال شــده اند .همچنیــن،
اگــر موقعیتــی فراهــم شــود کــه بتوانیــد ،بــه
شــکلی دراماتیــک و دیدنــی ،دشــمن خــود را
از ســر راه برداریــد ،بــازی بــه شــما اطــاع
خواهــد داد.
در قســمت جدیــد بــازی هیتمــن ،خبــری از
سیســتم چــک پوینــت نیســت و هــر مرحلــه
را بایــد یــک جــا و بــدون وقفــه بــه پایــان
برســانید و اگــر در ماموریــت خــود بــه هــر
نحــوی شکســت بخوریــد ،بایــد ان مرحلــه را
از ابتــدا اغــاز کنیــد .بــا ایــن کار ،حساســیت
و هیجــان هــر مرحلــه ،بــه مراتــب بیشــتر
شــده اســت.
26
56 صفحه 56
بــازی هیتمــن دارای سیســتم شــخصی ســازی و تغییــر
ویژگــی اســحله و تجهیــزات اســت و می توانــد اســلحه
کمــری ،اســلحه دوربــرد ،کیــف اســلحه ،لبــاس و دیگــر
تجهیــزات خــود را شــخصی ســازی کنیــد کــه تاثیــر
زیــادی روی نحــوه بــازی شــما داشــته اســت.
در بــازی هیتمــن ،دو مــود بــازی جدیــد بــه نام هــای
Elusive Targetو Escalation Modeمعرفــی
شــده اند .در مــود Elusive Targetاســتودیو IO
Interactiveماموریت هایــی را در بازه هــای زمانــی
مشــخص ،بــه مــدت محــدود در دســترس قــرار می دهــد
کــه اگــر نتوانیــد ان هــا را در بــازه زمانــی اعــام شــده
تمــام کنیــد ،یــا بــه هــر نحــوی در انجــام ان هــا شکســت
بخوریــد ،ذیگــر نمی توانیــد ان ماموریــت را انجــام
دهیــد .ایــن بــازی ،شــاید نزدیــک تریــن حالتــی اســت
کــه بــه شــبیه ســاز ادمکشــی شــاهد ان خواهیــم بــود.
حالــت Escalation Modeنیــز شــامل
ماموریت هایــی اســت کــه در ان هــا ،پــس از انجــام
یــک هــدف ،بالفاصلــه اهــداف دیگــری بــه شــما داده
می شــود کــه بایــد ان هــا را انجــام دهیــد.
57 صفحه 57
کاردستی
شاینا مفتخری مظاهری
کاردستی با وسایل دور ریختنی
ســاخت کاردســتی کــودکان از جملــه فعالیــت هــای جذابــی
اســت کــه اغلــب والدیــن ســعی مــی کننــد امــوزش هــای
متنوعــی در ایــن زمینــه را بــه کــودکان امــوزش دهنــد .از
وســایل و مــواد اولیــه مختلفــی مــی تــوان بــرای ســاخت
کاردســتی بــرای کــودکان اســتفاده نماییــد.
ســاخت کاردســتی بــا مــواد بازیافتــی و دور ریختنــی
می توانــد فرهنــگ صرفــه جویــی را نیــز بــه کــودک امــوزش
دهــد .همانگونــه کــه مــی دانیــد ســاخت کاردســتی بــا مــواد
دور ریختنــی و بــی اســتفاده مــی توانــد تــا حــد زیــادی
باعــث بــه وجــود امــدن خالقیــت و ابتــکار در کــودکان شــود.
کاردســتی ســاختن نیــاز بــه کمــی ابتــکار دارد
و یــک ســری وســایل ســاده کــه اگــر ایــن
وســایل از بیــن وســایل دورریختنــی انتخــاب
شــوند ،ســاخت کاردســتی جالــب تــر و لــذت
بخــش تــر خواهــد بــود.
وســایل دور ریختنــی را دور نریزیــد و بــا
خالقیــت و ابتــکار خــود از انهــا وســایل زیبــا
و تزیینــی و یــا کاردســتی هــای زیبــا بــرای
کــودکان بســازید.
ســاخت کاردســتی بــا مــواد بازیافتــی ایــده
جالــب و قابــل توجهــی اســت کــه بــه راحتــی
و بــا کمتریــن امکانــات مــی تــوان ان را تهیــه
کــرد.
در ادامــه نمونــه هایــی از کاردســتی هــای
خالقانــه بــرای کــودکان کــه بــا انــواع مــواد
بازیافتــی تهیــه شــده انــد را مشــاهده مــی
نماییــد.
26
1
58 صفحه 58
ترفنــد ســاخت کاردســتی کودکانــه بــا وســایل دور ریختنــی و ســاده ،ایــده ای کــم هزینــه و یــا
بــدون هزینــه بــرای ســرگرم کــردن کــودکان مــی باشــد و موجــب افزایــش هــوش انــان مــی
گــردد .همچنیــن بــه توانمنــد ســاختن کــودک بــرای درســت کــردن انــواع کاردســتی هــای کارامــد
کمــک کنــد و عاملــی موثــر بــرای شــکوفا شــدن اســتعداد و خالقیــت کــودک باشــد.
بــا اســتفاده از جعبــه کفــش ،رول دســتمال کاغــذی ،ظــروف یکبــار مصــرف و دیگر وســایل
دور ریختنــی مــی توانیــد ،کاردســتی هــای کودکانــه زیبــا و جالــب بســازید .بــه همیــن
منظــور در ایــن بخــش مــدل هــای زیبــا و متنــوع از کاردســتی بــا وســایل بــی اســتفاده و
دورریــز بــرای کــودکان را بــه اشــتراک گذاشــته ایــم ،کــه امیدواریــم بــا تماشــایی ایــن
نــوع کاردســتی هــا و بــا الگوبــرداری از ان هــا ،کاردســتی مــورد نظــر خــود را بــه راحتــی
بســازید.
1
59 صفحه 59
ظــرف یکبــار مصــرف نظیــر قاشــق ،بشــقاب و لیــوان از
جملــه وســایل دور ریختنــی اســت ،کــه بــا بــرش ایــن
ظــروف و اســتفاده از وســایل ســاده ای همچــون مقــوا ،نــخ
کامــوا ،چشــم عروســکی و چســب مــی تــوان ،بــه راحتــی
انــواع کاردســتی کودکانــه زیبــا و بامــزه زیــر را ســاخت.
بــا کمــک وســایل دورریختنــی دیگــری همچــون جعبــه
کفــش ،چــوب بســتنی ،ســی دی ،درب نوشــابه و ســنگ
نیــز مــی توانیــد ،کاردســتی هــای زیــر را بســازید.
بــه کار گیــری ابتــکار و خالقیــت در
ســاخت کاردســتی بــا وســایل قابــل
بازیافــت ســاده و بــی اســتفاده
منجــر بــه تهیــه وســایل جدیــد و
متنــوع بــا کارایــی هــای مختلــف
مــی شــود .بــرای تهیــه ایــن نــوع
کاردســتی هــا از انــواع مختلــف
وســایل بازیافــت و دور ریختنــی
مــی تــوان اســتفاده نمــود و بــا
اســتفاده از انهــا و همچنیــن بــه کار
گیــری ایــده هــای خالقانــه و جدیــد
بــه خلــق وســایل زیبــا و متنــوع
پرداخــت.
یکــی از ایــن جالــب تریــن ایــده
هــا در ایــن زمینــه اســتفاده از
انــواع بطــری هــای شیشــه ای و
پالســتیکی اســت کــه اغلــب دور
ریختــه مــی شــود.
26
60 صفحه 60
کاغــذ ،روزنامــه و مقواهــای مختلــف کــه دیگــر مــورد اســتفاده قــرار نمــی گیرنــد یکــی از فــراوان
تریــن مــواد و وســایل دورریختنــی محســوب مــی گردنــد کــه بــه دلیــل فراوانــی و همچنیــن اســان
بــودن کار بــا انهــا ،مــی تواننــد بــرای ســاخت کاردســتی بــا مــواد دور ریختنــی و قابــل بازیافــت
مــورد اســتفاده قــرار بگیرنــد.
وســایل دور ریختنــی و وســایل بازیافتــی؛ از جملــه لوازمــی هســتند کــه بــا اســتفاده از ان هــا
مــی تــوان انــواع کاردســتی هــای زیبــا را بــه راحتــی ســاخت .واز انجــای کــه ایــن وســایل بــه
وفــور در هــر خانــه ای پیــدا مــی شــود بــه اســانی و بــدون پرداخــت هیــچ هزینــه ای مــی تــوان
کاردســتی هــای ســاده ،وســایل دســت ســاز جالــب و انــواع دکــوری هــای تزیینــی زیبــا درســت
کــرد .هنــر اســتفاده از ایــن وســایل بــه خالقیــت و توانمنــدی ذهــن افــراد در زمینــه ســاخت
کاردســتی بســتگی دارد ،البتــه مــی تــوان بــا اســتفاده ایــده هــای خالقانــه و بــه روز در ایــن رابطــه
و الگوبــرداری از روی ان هــا وســایل بــه درد نخــور منــزل خــود را بــه وســایلی کاربــردی ،زیبــا و
ســرگرم کننــده تبدیــل کــرد.
61 صفحه 61
بازی
شایلین مفتخری مظاهری
دال پالن یا پلو
در ایــن بــازی چنــد نفــر بــه دو دســته
تقســیم می شــوند کــه معمــوالً دو دســته
ســه نفــری یــا بیشــتر هســتند .هــر دســته
بــه فاصلــه ۱۰الــی ۲۰متــر دورتــر از
یکدیگــر و روبــروی هــم قــرار می گیرنــد.
هــر دســته در جایــی کــه ایســتاده اند
ســه عــدد ســنگ بــه عنــوان هــدف کــه
هــر یــک تقریبــا بطــول ۲۵و بعــرض ۱۵
ســانتی متــر اســت.
طــوری در محــل خــود (روبــروی دســته
مقابــل) پشــت ســر هــم قــرار می دهنــد کــه فاصلــه ســنگها یــک متــر باشــد و ایــن ســنگها را بــه
صــورت عمــودی در یــک خــط مســتقیم در زمیــن فــرو می کننــد کــه راســت بایســتد.بنابراین اکنــون هــر
دســته ســه عــدد ســنگ خــود را کــه بــه ان “دال” ( )dalیــا هــدف می گوینــد ،در کنــار خــود و روبــروی
دســته مقابــل قــرار داده انــد کــه حــدودا بــه فاصلــه ۱۰الــی ۲۰متــر دورتــر از انهــا و روبرویشــان
ایســتاده اند.
26
62 صفحه 62
دســته ای کــه بــازی را شــروع می کنــد بایــد هــر
نفــر یــک ســنگ کــه بــه وزن و انــدازه توانایــی
جســمی او اســت بــه طــرف دال هــای دســته
مقابــل پرتــاب کنــد .البتــه انــدازه ســنگی را کــه
بــه طــرف دال هــا پرتــاب می کننــد اختیــاری
اســت امــا معمــوالً ایــن ســنگها را بــه انــدازه دو
مشــت و بــه شــکل کــروی یــا بیضــی انتخــاب
کــرده بــه ســوی هدفهــا پرتــاب می نماینــد.
بعضــی مواقــع ممکــن اســت یکــی از دســته ها
یــک نفــر کــم داشــته باشــند ،کــه در ایــن
صــورت دســته مذکــور حــق دارد یــک ســنگ
اضافــه پرتــاب کنــد .درهــر صــورت دســته ای
کــه افــرادش ســنگها را پرتــاب کــرده باشــند
کنــار می کشــند تــا افــراد دســته مقابــل بــه
طــرف دال هــای انــان ســنگ پرتــاب کنند.هــر
دســته اگــر یــک دور کامــل یــا یــک دور غیــر
کامــل هــر ســه دال دســته مقابــل را بیانــدازد،
برنــده بــازی خواهــد شــد.
63 صفحه 63
پوستر انیمیشن «اریو» صفحه 64