ماهنامه دانش یوگا شماره 142
ماهنامه دانش یوگا شماره 142
ماهنامه دانش یوگا شماره 142
صفحه 1
فهرست
Contents
سرمقاله
سخن مدیرمسئول
سالم بر خورشید به کمک صندلی
چهار اصل
پاکسازی در یوگا
مدیتیشن ساختار مغز را تغییر می دهد
سعادت ابدی روابط جنسی
یوگا همراه با ابزار اوپاویشتاکوناسانا
بررسی 360درجه ای وضعیت پروانه (بادا کوناسانا)
چالش های یک مربی یوگا
اخبار
سوترای پانزدهم عدم وابستگی و رهایی
هنر تنفس یوگی چرا باید هر روز تمرین کنیم؟
ایورودا (تمرینات عملی)
مدیتیشن چگونه به کاهش وزن کمک می کند؟
بیماری و عوامل بیماری زا (سیاتیک)
خوداگاهی و توسعه ی فردی چیست؟
یوگا؛ یار شما در خانه (مدیریت تنش ها)
مهندسی درون برون رفت از راه درون
جرعه اى از یک کتاب
مودرا درمانی
تنفس های اگاهانه
ی در دوران بیماری همه گیر کرونا
حفظ سالمت
همه چیز راجع به بند یوگا
پرسش و پاسخ هایی در خصوص مراقبت از ستون فقرات
رابیندرانات تاگور
سیستم اسکلتی
یک وعده غذای گیاهی
هفت قانون معنوی برای والدین
3
4
6
7
8
10
12
15
16
18
19
20
22
24
27
28
30
34
36
39
40
42
47
48
52
54
56
60
62
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :سیدعبدالحمید موحدی نائینی
عضو انجمن مدیران مطبوعات
زیر نظر شورای سیاست گذاری
سرپرست گروه مترجمان و ویراستار :فائزه نوری
مدیر اجرایی :رویا دادجو
مدیر امور مالی :عبدالمجید موحدی نائینی
مشاور امور بین الملل :سید محمد مسعود موحدی نائینی
مدیر امور هنری ،گرافیست و طراح روی جلد :سید محمدرضا موحدی نائینی
روابط عمومی :سهیال موحدی
حسابدار :سمیه اخوان
سازمان اگهی ها :رابعه ربیعی
امور مشترکین و مسئول توزیع :رویا قاسمی
لیتوگرافی و چاپ :شرکت چاپ انتخاب رسانه (سالم)
تصویر روی جلد :اجرای حرکت شاالبهاسانا دریاچه لزور فیروزکوه
توسط اقای حامد نیکو ،باشگاه فیتنس و تندرستی نیکو
سال هجدهم -مهر 1399
شماره 142
والدت حضرت رسول اکرم (ص)
از عزیزانی که مایل به همکاری با مجلۀ دانش یوگا هستند ،خواهشمندیم
مقاالت خود را به ادرس پست الکترونیکی مجله ارسال فرمایند.
تحریریۀ مجله در دخل ،تصرف و ویرایش مطالب ارسالی کام ً
ال ازاد است.
همکاران این شــماره :شــهال قاســمیان ،شین .دســتجردی،
شرارهمحمدحسینی،حسیندانشسرابی،نسترنصافی،لیالخیراندیش،
حامد رنگین کمان ،مهتــاب کالنتری ،بهاره جعفری صمیم ،امبیکا،
پــری باباجی ،مریم عرفانی فر ،ناهید موســوی ،پیام صمدی خادم،
سوسن عبدالرضایی ،ســهیال ثمرقندی ،ایدا اللهیاری ،ژیال حاتمی،
معصومه (مینا) حســینی ،اُم شــانتی ، ،شــیمال خان ،حامد نیکو،
مهدی کامل ،فاطمه علی عباسی ،پگاه شکیبا
نشانی :شمال میدان هفت تیر ،ابتدای مفتح شمالی،خیابان مالیری پور ،خیابان
زیرک زاده ،نبش خیابان ارام ،پالک 16+1
تماس با تحریریه:
تلفن88318189-88319054 :
تلگرام و واتساپ09902260640 :
تماس با سازمان اگهی ها88842667 :
کدپستی1575783113 :
info@danesheyoga.com
www.danesheyoga.com
@danesheyoga
/yoga.knowledge صفحه 2
شماره 142
مدیتیشن ساختار مغز را تغییر می دهد.
مغز انسان شگفت انگیز است .بااین وجود ،برای تمرکز هم زمان روی چند
مسئله توانایی محدودی دارد .اما قابلیت نوروپالستیسیتی مغز موجب
می شود ،مغز عالوه بر نقاط ساختاری ،هماهنگی تقسیم منابع و ایجاد
شبکه های عصبی را به عهده بگیرد .مثالی از این پدیده ی خارق العاده
چشمک توجه نامیده می شود .این پدیده همچون شکافی در شناسایی
عمل می کند .به عنوان مثال ،وقتی ســعی داریم دو سری اطالعات
خیلی نزدیک به هم را مورد بررسی قرار دهیم ،مغز تمایل دارد به اولین
موضوع بپردازد و مورد دوم را حذف کند یا ســریع از ان بگذرد .این
مسئله به خاطر فاصله ای است که در زمان پردازش رخ می دهد.
10
هنر تنفس یوگی
چرا باید هر روز تمرین کنیم؟
تنفس یکی از حیاتی ترین عملکردهای غیرارادی بدن است که اکسیژن
الزم را برای سلول های بدن تامین می کند .تنفس غیراداری یا از روی
عادت را مرکز تنفســی در ساقه ی مغز کنترل می کند .مراکز عصبی
خاصی هســتند که ترکیبات شــیمی خون را از طریق گیرنده های
شــیمیایی ویژه ای کنترل می کنند .شــاید انتظار داشته باشید این
گیرنده های شیمیایی میزان اکسیژن خون را بررسی کنند و در صورت
کم بودن سطح اکسیژن هشدار دهند و مرکز تنفسی را تحریک کنند.
ولی در کمال تعجب چیزی که این گیرنده ها بررسی می کنند سطح
کربن دی اکسیدی است که زمان بازدم از بدن دفع می شود.
22
خوداگاهی و توسعه ی فردی
چیست؟ به درونتان بنگرید.
اگر می خواهید بدانید که ماشین چطور کار می کند ،دیر یا زود سراغ
موتور ماشین می روید .مطمئناً ،شــما مطالب زیادی را از کتاب ها و
کالس ها یاد می گیرید ،اما این دانش ثانویه فقط به طور محدود می تواند
به شما کمک کند.
با ارزش ترین روش اموزش از طریق تجربه ب ه دست می اید ،گرچه ممکن
است شما به شنیدن انواع پادکست های بی پایان در مورد خوداگاهی
و یا خواندن کتاب های بزرگ در مورد رشــد شخصی وسوسه شوید،
نیازمند ان است که به درون خود نگاه کنید ،تکنیک های این قسمت
را بخوانید و حتماً تمرین کنید.
30
جرعه اى از یک کتاب
شما در چه سطحی از اگاهی هستید؟
اگاهی در لغت نامه ی دهخدا به معنای :شناخت ،خبر ،اطالع ،معرفت،
وقوف و ...امده است .واژه ی اگاهی دارای معانی مختلفی است ،گاهی
منظور از اگاهی همان هوش است اما معنای دیگری نیز از اگاهی ارائه
شده است .اولین تعبیر از اگاهی ،علم به خویشتن است ،یک موجود
هوشــمند می تواند از وجود خودش اطالع داشــته باشد ،همان گونه
که از وجود ســایر اشخاص و اشــیاء اطالع دارد .بسیاری از متفکران
این تعبیر از اگاهی را مدنظر قــرار داده اند که باید به ان خوداگاهی
بگوئیم؛ یعنی اگاهی باشیم که توجه مان لحظه به لحظه کجا می رود.
ایا به یاداوری گذشــته یا تخیل درباره ی اینده متمرکز است؟ یا به
تجربه ای که لحظه به لحظه در حال رخ دادن است تمرکز دارد؟ یعنی به
جای انکه خودکار عمل کنیم ،متوجه انچه انجام می دهیم باشیم ،قدر
لحظه ی حال را بدانیم و به جای انکه ارزو کنیم سپری شود ،چیزها
را همان گونه که هستند ببینیم و بپذیریم ،غنای لحظه را تجربه کنیم.
39 صفحه 3
خوانندگان محترم و یاران عزیز
همیشه همراه
دلمــان نمی خواهد خلقتان را تنگ
کنیــم و ایــه ی یــاس و ناامیدی
بخوانیم ،از شــهریورماه سال ۱۳۸۱
تاکنون متجاوز از ۱۸سال است که
به انتشار تنها مجله ی تخصصی یوگا
مشغولیم ،فرازونشیب های فراوانی را
ســپری کرده ایم ولی همواره سعی
و تالشمان بر این بوده که علی رغم
مشکالت فراوان اقتصادی ،پیام یوگا
را که سالمت جسم و ذهن و روح و
روان است به سمع و نظر عالقه مندان
یوگا برسانیم .به خصوص در این برهه
از زمان که بیشــتر از هر وقت دیگر
مورد نیاز جامعه ی پــر تنش ایران
عزیزمان است.
بر همین اساس و با توجه به باال رفتن
نجومی قیمت ارز و به تبع ان کاغذ و
چاپ مجبور به افزایش قیمت مجله
از ۱۵بــه ۲۰هزار تومان شــده ایم.
حمایت ،همراهی و همگامی شما با
مجله ی مورد عالقه تان مشوقی است
برای دست اندرکاران مجله ی دانش
یوگا که این مسیر پر تالطم و سخت
را همچنــان ادامه دهنــد .به امید
روزهایی که مشکالت برطرف شود
و پیوند ما و شما مستحکم تر گردد.
مدیرمسئول مجله ی دانش یوگا
تنوع ایستادن روی دست توسط مهدی کامل -باش گاه دانش یوگا
بی ثباتی...
بی ثباتی پر رنگ ترین ویژگی زندگی
اکنون ما است .منظور از اکنون دقیقاً همین
لحظه اســت .هیچ کس نمی دانــد که در
لحظه ی بعدی چه چیزی در انتظار ما است.
نو
وضعیت ســامت ،اقتصاد ،اجتماع ،روا
ی ما دچار بی ثباتی
حتی زندگی های شخص
و دگرگونی دائم است .بدتر انکه حال واحوال
کسالت بار دوران قرنطینه و وحشت پنهان
کرونا گرفتن و صدالبته خســتگی رعایت
فاصله گذاری ها برخی از ما را به قدری بی قرار
و کالفه کرده اســت که دیگر دل و دماغی
نمانده برای خودیابی یا شفقت به دیگران.
ذهن عادت کرده است جنبه های مثبت را
کنار بگذارد و ما را با اندیشــیدن افراطی به
جنبه های منفی اوضاع سرگرم کند .برخی
از ما اوضاع را بیش ازحد شخصی می کنیم،
خود را مقصر این بی ثباتی می دانیم و شروع
می کنیم به خودسرزنشگری .برخی دیگر از
ما تقصیر را به گــردن دیگران می اندازیم و
شروع می کنیم به قضاوت دیگران.
به قول «دون میگوئل رونیز» در کتاب «چهار
میثاق» بیایید قربانــی و قاضی درونمان را
با گشــودگی و پذیرندگی ببینیم و بشنویم
و با مهــر و عطوفــت ارام کنیــم .بیایید
قدری بیشــتر به جنبه های مثبت بی ثباتی
بیاندیشیم .سپس سهم واقعی خودمان را در
رقم خوردن جنبه های منفی ان پیدا کنیم
و تغییر دهیم.
اکنون بیایید ،در همین لحظه ،کم کاری ها و
ضعف های گذشته را در همان گذشته رها
کنیم و متعهد شویم برای بهبود بی ثباتی ها
و حداقل ســالم و ارام مانــدن خودمان یا
دیگران در این اوضاع مسئولیتی مناسب و
انجام شدنی بر عهده بگیریم.
من متعهد می شوم زیبایی های دنیا را ببینیم
و به صــدای اواز خواندن پرندگان بی توجه
نباشم .شما چطور؟ شما به چه چیزی متعهد
می مانید؟
لطفــاً از ابعاد شــگفت انگیز بی ثباتی غافل
نشــوید .کس را وقوف نیست که انجام کار
چیست.
3 صفحه 4
ن تسل خ یش
ت
نشاط ردو ی با ط رب و ن
سید عبدالحمید موحدی نائینی
4
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
در دوران جنــگ جهانــی دوم تعــدادی از ژنرال های معروف
و قدرتمنــد در جبهه هــای مختلف مشــغول کارزار بودند .ژنرال
مونتگمری ،ژنرال رومل ،ژنرال نلسون ،ژنرال وستمورلند و ...که از
مشهورترین نظامیهای جنگ جهانی دوم بودند و مشخصاتی خاص
داشتند :قد بلند ،بدن الغر و استخوان ها و سینه ای ستبر و کشیده.
این خصوصیت های ظاهری انها را از دیگران متمایزشان می ساخت.
به تاریخ که می نگریم می بینیم اکثر فرماندهان ،سرداران و سربازان
جنگ اور دنیا این چنین بوده اند .علتش هم خیلی ساده است این
افراد به واسطه ی عادت به انواع سختی ها ،زود خوابیدن ،سحرخیزی،
کم غذا خوردن و استفاده از غذاهای ساده و انجام ورزش و از همه
مهم تر پیروی از برنامه ای منظم و صحیح در زندگی تا ســال های
پیری همواره الغر و خوش اندام باقی می مانند و با گردن افراشــته،
لو هوای زمان جوانی خود
سینه ی ستبر و شانه های پهن همان حا
نو سال
را حفظ می کنند .در مقابل بسیاری از افراد مشابه و هم س
انها هستند که بر اثر سهل انگاری و پرخوری ،تن پروری ،کم تحرکی
و نداشتن نظم و انضباط دچار اضافه وزن می شوند ،نرمی و چابکی
و جوانــی خود را خیلی زود از دســت می دهند .ژنرال مونتگمری
فرمانده ی معروف انگلیســی در شمال افریقا و حریف زبردست او
ژنرال رومل المانی که متفقین را چند سال به ستوه اورده بود هر
دو الغر و چاالک و کم خوراک و بســیار منظم بودند و اگر مهمات،
نفرات و قدرت نیروی هوایی هر دو طرف مساوی بود پیش بینی ان
که کدام پیروز جنگ می شــود بسیار مشکل بود .جوابی که ژنرال
رومل المانی به ســوال خبرنگاران داده است نشان میدهد به چه
علت بعضی از مردم سرحال و بانشاط و سالم هستند و همواره در
هر رشــته ی کاری ای که داشته باشند عناصری فوق العاده و موفق
هســتند و برعکس گروهی دیگر در سراسر عمر خود سرخورده و
مایوس و غمگین و ناموفق و بعضاً بیمار و ضعیف هستند.
خبرنگار مزبور از ژنرال رومل که به روباه صحرا معروف بود نکات
جنگی و سیاســی بسیاری را جویا می شود و او جواب های پخته و
جالبی به او می دهد ،در اخر مصاحبه هم سخن به زندگی خصوصی
رومل می رســد و خبرنگار از او می پرســد که چگونه با سن باالی
60سال خودش را الغر نگاه داشته و چه روشی را به کار برده که
اینگونه چابک و سرحال و بانشاط مانده و از نظر جسمی هم سالم
اســت؟ درحالی که ان طور که نزدیــکان ژنرال رومل می گفتند او
هرگز صبح ها ورزش نمی کرد .اما بسیاری بر این باورند که ورزش
روزانه برای حفظ سالمت و زیبایی اندام الزم است .ژنرال المانی در
جواب لحظه ای فکر می کند و می گوید« :حقیقت این است که من
در تمام ساعات بیداری خودم تمرین می کنم و همین حاال هم که
با شما صحبت می کنم مشغول تمرین کردن هستم .هرگز من به
خودم اجازه نمی دهم که حتی یک لحظه از تمرین خودداری کنم،
همیشه درست می نشینم ،صحیح راه می روم ،کم میخورم ،به موقع
حرف می،زنم و همواره بر خودم مسلط هستم ».شاید صحبت های
این ژنرال المانی شعر زیبای فردوسی پاکزاد ( ۳۲۹-۴۱۶ه.ق ).را
تداعی کند که می گوید:
مرا سال بگذشت بر شصت و پنج
به نیکو بود گر بیازم به گنج
اگر کمی در این گفته ی ژنرال رومل دقت کنیم ســپس وضع
رفتار کســانی را که از زندگی شکایت دارند و همیشه می نالند با صفحه 5
گفته ی او مقایســه کنیم ،می توانیم علت واقعی شــادی و غم و
پیــروزی و ناراحتی و شکســت افراد را پیدا کنیم .شــما اگر در
کوچه و خیابان ،اداره و محل کار ،میهمانی و محل های عمومی،
در حاالت و رفتارهای اشــخاص دقت کنید به طور کلی دو گروه
می بینید ،افراد گروه اول ،افرادی بی خیال و بی حال و کم توجه که
بی انضباطی از سر و وضع ،نحوه ی صحبت کردن ،لباس پوشیدن
و باالخره رفتارهایشان پیدا است و گروه دوم ،کسانی که زندگی را
جدی می گیرند ،کارشان مرتب است ،صحبت هایشان از روی فکر و
مطالعه است ،لباس پوشیدنشان تا انجا که امکان دارد منظم است
و طرف مقابل او هنگام برخورد با وی فکر می کند که با شــخص
مسئول و فکوری روبه رو است .باز با کمی دقت متوجه می شویم
گروه اول چهره شان فریاد می زند« :از من مسئولیت نخواهید ».ولی
گروه دوم بدون ان که حرفی بزنند گویی می خواهند بگویند« :من
«کار کسی خیر است که عاقبت کارش خیر باشد».
گروه کثیری از افراد که دم از ناشادی و تحمل
رنج زندگی می زنند کسانی هستند که با زندگی
بازی می کنند ،هر چیز را به خیال خودشان به شوخی
می گیرند و براورده نشدن خواسته هایشان توسط
دیگران برایشان رنج عظیمی به حساب می اید.
کام ً
ال متوجه هستم که چه می گویید و مسئولیت انجام کار شما
را به عهده می گیرم ».جالب است که برخالف تصور ان گروه که
به اصطالح به زندگی بی اعتنا هســتند و ابدا غم دنیا و غم شما و
غم هیچکس را نمی خورند موجودی ناراحت و ناشاد و بی تفاوت
هســتند و بر عکس گروه دوم که ما خیال می کنیم دلشان شور
می زند و غم دیگران را می خورند ،افرادی شاد و امیدوار هستند.
شــرح کامل این تفاوت ها در این چند سطر معلوم نمی شود ولی
به قول قدیمی ها «کار کسی خیر است که عاقبت کارش خیر باشد».
گروه کثیری از افراد که دم از ناشادی و تحمل رنج زندگی می زنند
کسانی هســتند که با زندگی بازی می کنند ،هر چیز را به خیال
خودشان به شــوخی می گیرند و براورده نشدن خواسته هایشان
توســط دیگران برایشان رنج عظیمی به حساب می اید .از طرفی
داشــتن کبر ،غرور و کینه و حسادت ،چشم داشت به مال مردم،
گفتن دروغ ،اذیت و ازار رساندن به این و ان ،عدم داشتن تقوا و
پرهیزکاری و ...هم هو همه نشان دهنده ی عدم تسلط بر خویشتن
اســت .مثل یک مربی یوگا که اموزه های یوگا را برای شاگردان
مطرح می کند درحالیکه خود به انها عمل نمی کند و بر خودش
غلبه ندارد.
اگر جنبه های وســیع تر زندگی را هــم در نظر بگیریم همین
موضوع صادق اســت ،تنها کسانی می توانند پیروز میدان زندگی
شــوند و مهار ان را به دست گیرند که بر خودشان مسلط شوند،
البته مســلط بودن بر خویش ابعاد زیادی دارد ،تسلط بر خویش
زمانی اتفاق می افتد که فــرد همواره بر رفتار و کردار ،همچنین
بر جســم و ذهن خود غلبه پیدا کرده باشد .رفتار و کردار درواقع
مجموعه ی اموزه هایی اســت که شامل تربیت خانوادگی ،کسب
علم ،تجربه های اجتماعی ،اعتقادات و ...می شود و فرد در دوره ی
کودکی ،نوجوانی و جوانی کسب می کند .دوران نوجوانی و جوانی
نقش مهمی در شــکل گیری رفتار و کردار فرد دارند و چنان چه
این دوران به خوبی ســپری نشود ،امکان جبران ان در سن های
باال فراهم نخواهد شد .سعدی شیرین سخن ( 606-690ه.ق ).هم
به همین موضوع اعتقاد دارد و جوانی را دوران رســیدن به مراد
می داند و می گوید:
«تا جوانی و کامرانی هست
اید اسباب هر مراد به دست»
البته موارد دیگری هم هست که توجه به انها می تواند فرد را
برای رسیدن به نشاط درونی رهنمون سازد ،به عنوان مثال هیچگاه
یک بدن مریض و بیمار قادر نخواهد بود ذهن سالمی را به همراه
داشــته باشد ،پرداختن به سالمتی ،این نعمتی که خداوند ان را
به انسان ارزانی داشته است از جمله مواردی است که از سال های
کودکی تا کهن سالی باید به ان توجه کرد .سالمت ذهن ،داشتن
افکار و اندیشــه های مثبت ،در لحظه زندگی کردن ،به گذشته و
اینده فکر نکردن ،نیز از جمله مواردی است که می تواند تسلط بر
خویشــتن را افزایش دهد و نشاط فراوانی را به همراه اورد .خانم
فلورانس اسکاول شین ( 1817-1940م) نویسنده و معلم شهیر
امریکایی جمله ی معروفی در این زمینه دارد که به لحاظ زیبایی
و سادگی ابتدا اصل جمله به زبان انگلیسی و سپس ترجمه ی ان
ذکر می شود.
The most important thig is conquer the mind, if you
.could conquer your mind you will conquer your life
«مهمترین مسئله تسلط بر ذهن اســت ،اگر بر ذهنتان غلبه
پیدا کردید زندگی را فتح خواهید کرد ».به این ترتیب وقتی ژنرال
رومل می گوید« :من همیشــه در حال تمرین هستم» منظورش
ان نیست که ورزشکار است ،او می خواهد بگوید« :من همیشه بر
ذهن و جسم خودم مسلط هستم و زمانی فرد می تواند بر خودش
مسلط شود که بر کردار و رفتار ،جسم و ذهن ،برون و بیرون خود
غلبه کند و بر غم و اندوه ،یاس و ناامیدی و مشکالت و ناسازگاری
ها فائق اید .انجا اســت که حرکات فــرد ،صحبت کردن ،لباس
نو ســال و از همه مهم تر ارامش درون
پوشیدن ،رنگ چهره ،س
برای او پدیدار خواهد شد و این حس دور از ذهن نیست چرا که
صائب تبریزی ( 1086-1000ه.ق ).هم اعتقاد دارد که هیچ قفلی
نیست که کلیدی برای باز شدن نداشته باشد.
هیچ قفلی نیست در بازار امکان بی کلید
بستگی ها را گشایش از در دل ها طلب
زندگانی ژنرال رومل تنها مثالی بود که در این متن زده شــد،
مســلماً چند صد میلیون نفر در جهان هستند که خیلی بهتر و
نیکوتر از ژنرالی که نام برده شــد بر خویشتن مسلط هستند و از
ارامــش درون برخوردارند .بیایید با بهره گیری از تجارب ،پیامها،
گفته ها و درس هایی که بزرگان دین و اندیشمندان بزرگ عنوان
کرده اند از همیــن امروز در حاالت ،حــرکات ،درون و برونمان
به گونه ای تغییر ایجاد کنیم که همواره بر خود مسلط باشیم و به
ارامش درون دست یابیم .تاکید بر بهره گیری از تجارب و دانش
بزرگان از جمله مواردی است که همگان بر ان اعتقاد دارند و راه
صواب و نجات را نشــان میدهد .تایید این مسئله کالمی است از
امام صادق (ع) که پایان بخش این مطلب اســت« :داناترین مردم
کسی است که دانش های دیگران را به دانش خویش بیفزاید».
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
5 صفحه 6
سالم بر خورشید به کمک صندلی
نویسندهNischala Joy Devi :
مترجم :شراره محمدحسینی
نمونه ی وضعیت های نشسته
این نمونه حرکات به صورت نشســته و روی یک صندلی که پشت ان صاف
است انجام می شود .کف پاها را صاف روی زمین یا روی یک بالش قرار دهید.
وضعیت :1صاف بنشینید .پاها را در کنار یکدیگر قرار دهید .کف دست ها را
روی هم در مقابل نقطه ی قلب قرار دهید.
وضعیت :2انگشــت های شست دست را در هم قفل کنید .دست ها را صاف
کنید و از نقطه ی قلب دور کنید .نگاهتان به دســتانتان باشد که به ارامی
باالی سر می برید .از پایه ی ستون فقرات تا نوک انگشتان خود را بکشید.
وضعیت :3بازوها را در کنار سر نگهدارید ،نگاهتان را باال به سمت دستانتان
ببرید و دست ها را به ارامی در کنار لگن خم کنید .اجازه دهید سر رو به پاها
و دست ها به سمت زمین رها باشند.
وضعیت :4با کمک هر دو دست پشت زانو را بگیرید و بلند کنید .شکمتان
را به سمت ران ها بیاورید.
وضعیت :5در وضعیت قبلی بمانید ،کمرتان را به عقب خم کنید ،شانه ها را
به عقب بکشید و به سمت باال نگاه کنید.
وضعیت :6سر را به سمت مرکز برگردانید و پا را رها کنید .دست ها را بکشید،
شست دســت ها را در هم قفل کنید ،نگاهتان را به سمت دست ها ببرید ،و
به ارامی دست ها در کنار لگن خم کنید .شکم را به سمت ران و سر و دست ها
را به سمت زمین رها کنید.
وضعیــت :7بدنتان را باال بیاورید و کف دســت ها را روی ران ها قرار دهید،
انگشتان دست رو به جلو باشند و بازوها را خم کنید .کمرتان را به عقب خم
کنید ،قفسه ی سینه را باز کنید ،گردن را بکشید و اجازه دهید سر به ارامی به
سمت عقب برود .نگاهتان را به باال ببرید.
وضعیت :8سر را به مرکز برگردانید ،با کمک هر دو دست پشت زانوی چپ
را بگیرید و بلند کنید .شکمتان را به سمت ران هایتان بیاورید.
وضعیت :9ســر را باال بگیرید ،کمرتان را به عقب خم کنید ،شــانه ها را به
عقب بکشید و به سمت باال نگاه کنید .سر را به سمت مرکز برگردانید و پا را
رها کنید.
وضعیت :10دســت هایتان را بکشید ،شســت دست ها را در هم قفل کنید،
نگاهتان را به سمت دست ها ببرید ،و به ارامی دست ها در کنار لگن خم کنید.
شکم را به سمت ران ببرید و سر و دست ها را رها کنید.
6
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
وضعیت :11شست دست ها را در هم قفل کنید ،دست ها را بکشید ،نگاهتان
را به سمت دست ها ببرید و به ارامی به وضعیت نشسته برگردید .دست ها را
به سمت سقف بکشید .نگاهتان را به سمت باال ببرید.
وضعیت :12به ارامی دست ها را پایین بیاورید و کف دست ها را روی هم در
نقطه ی قلب قرار دهید.
دســت ها را رها کنید و برای چند لحظه بی حرکت باشید ،تاثیرات سالم بر
خورشید را احساس کنید .این سیکل را می توانید سه بار دیگر تکرار کنید.
نمونه ی وضعیت های ایستاده با صندلی
رو به روی یک صندلی که پشت صاف دارد بایستید .برای اینکه مطمئن شوید
صندلی ثابت است ان را مقابل دیوار قرار دهید.
وضعیت :1صاف بایســتید .کف پاها را کنار یکدیگر قــرار دهید اما به هم
نچسبانید .کف دست ها را روی هم در مقابل نقطه ی قلب قرار دهید.
وضعیت :2شســت دســت ها را قفل کنید .دســت ها را به جلــو باز کنید.
دست هایتان را به ارامی در کنار سر به سمت باال ببرید .در تمام مدت کشش
را از کف پاها تا امتداد انگشتان دست احساس کنید .نگاهتان را باال به سمت
دست ها ببرید.
وضعیت :3بازوها را در کنار سر نگه دارید ،نگاهتان را به سمت باال به سمت
دستانتان ببرید و دست ها را به ارامی در کنار لگن خم کنید ،زانوها را نیز به
ارامی خم کنید .کف دســت ها را روی نشیمنگاه صندلی قرار دهید و سر را
رها کنید.
وضعیت :4پای چپ را به عقب بکشــید و چنــد قدم دورتر روی زمین قرار
دهید .پای چپ را صاف و زانوی پای راست را خمیده نگهدارید .به سمت باال
نگاه کنید.
وضعیت :5در وضعیت قبلی بمانیــد و زانوی چپ را روی زمین قرار دهید.
کمرتان را به عقب خم کنید .به سمت باال و عقب نگاه کنید.
وضعیت :6پای راست را در کنار پای چپ قرار دهید .کف پاها کنار یکدیگر
و زانوها را روی زمین قرار دهید .کف دســت ها را فشــار دهید و پاهایتان را
صاف کنید .نگاهتان را به سمت پاهایتان ببرید .پاشنه ی پاهایتان را به سمت
زمین بکشید.
وضعیت :7دست ها و پاها را در جای خود نگهدارید و به سمت باال نگاه کنید.
وضعیت :8پای چپ را به جلو بیاورید ،زانو را خم کنید ،پای راستتان را صاف
در جای خود نگهدارید و به سمت باال نگاه کنید. صفحه 7
وضعیت :9زانوی پای راست را روی زمین قرار دهید .کمرتان را به عقب خم
کنید و به باال نگاه کنید.
وضعیت :10دست ها را روی صندلی نگه دارید ،پاهایتان را صاف کنید و پای
راست را کنار پای چپ قرار دهید.
وضعیت :11شســت دســت هایتان را قفل کنید ،دست هایتان را به جلو باز
کنید ،و نگاهتان را به ســمت دست هایتان ببرید .همان طور که زانوهایتان را
صاف می کنید دســت هایتان را به باال به ســمت سقف بکشید و به وضعیت
ایستاده برگردید .به باال نگاه کنید.
چهار اصل
حسین دانش سرابی
درس های این جهان کم نیست دانش دون بود
بشنو از من این نصیحت نیست از دل چون بود
در نظرهای همه ان عشق ارزانی بود
اولین درست بود عشق انکه زندانی بود
بعد رفتن دردهایش چون کسی دیوانه است
اولین عشقت شود او که ز تو بیگانه است
انکه در خود جست عشقش تا قیامت قانع است
عشق ظاهر در کمالش باطنی بی خانه است
چون همه خوبان به جام عشق مهمان می کند
انکه زیبا می کند دل عشق ایمان می کند
درد عشقش را به جان خویش ارزانی کند
انکه عشقش یافت چشمش بر درون رانی کند
انکه این قدرت ز عالم دید غم را کم نداشت
دومین درست بود بخشش بدون چشم داشت
هرکه بخشیدن کند بسیار از کم ها جداست
بخشش از ان بزرگان است و ابزار خداست
انکه قلب و دست را یکتاست روح المرسلین
بخشش از دستان لرزان کفر باشد بر زمین
تا که از این رنج قدری کم کند در این زمین
تنگدستان را شود جویای احوال مبین
وضعیت :12به ارامی دست ها را پایین بیاورید و کف دست ها را روی هم در
مقابل نقطه ی قلبتان قرار دهید.
برای چند لحظه در وضعیت قبل ارام بایستید و به ضربان قلب و نفس هایتان
اگاه باشــید .زمانی که به حالت معمولی برگشتند ،دست ها رها کنید ،روی
صندلی بنشینید و بدن خود را ارام کنید .این سیکل را می توانید سه بار دیگر
تکرار کنید.
منبعYOGA life :
سومین را چون پذیرش می کند مهرش فزون
سومین درس است تسلیم و پذیرش در جنون
بلکه از افزون دردش می کند درمان کنون
چون پذیرش درد را تسکین نشاید تاکنون
مرد و زن شاعر کند اید ز انان صد غزل
این پذیرش گفتن اسان است ولیکن در عمل
ز رستم پهلوان تر باشی تا روز ازل
چون پذیرش را کنی اسان زنی بر غم بدل
او ز درد و مهر شادی های بسیارش بهاست
درس اخر باشد انکس تا در این دنیا رهاست
گر ببیند درد را درمانده از بندش جداست
او کسی باشد که در کارش همه عشق و صفاست
بر خیال خود ندارد گیرد ان غم بر رصد
او رهایی پیشه گیرد تا به ازادی رسد
جنگ را بوسیده با خرقه اش سپردد بر اسد
چشم هایش را به زیبایی رساند نه حسد
گر تورا نور دلی پیدا شود در این زمان
این چهار از چاره اندیشی کند دردت روان
گر تو خواهی امن و مصون باشی از ان در بمان
ان کالم حق ز قانون جهان است بی امان
هرچه در روزت بیامد تا به شب غفلت مدان
ره بگیر و راه های پشت سر عبرت بدان
باز خواهیم گشت چون بومرنگ بر دستان ان
این جهان را گرد چون صورتی چرخان بدان
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
7 صفحه 8
پاکسازی در یوگا
نویسنده :کریشان کومارسوما
برگردان :نسترن صافی
دانش یوگادرمانی بر این اصل اســتوار شده اســت که تمرین منظم یوگا با افزایش توانایی
بدن ،کارایی بهتر سیســتم های بدنی ،ارامش و هوشیاری ذهن وتعادل فیزیکی ،عاطفی و
فیزیولوژیکی فرد به جوان سازی جسم و ذهن منجر می گردد .در این میان موضوع پاکسازی
و روش های متنوع انجام ان همواره مورد توجه عالقه مندان یوگا بوده است .لذا تصمیم بر این
شد که سلسله مباحثی در باب نظافت و پاکسازی در یوگا را اغاز و عالقه مندان را با شیوه های
متداول ان اشنا کنیم .امید اینکه این تالش مقبول خوانندگان عزیز قرار گیرد.
در این شماره ضمن ارائه ی توضیحی مختصر در مورد پاکسازی ،انواع مختلف ان را به اختصار
خواهیم اورد .از شماره ی اینده به طور جداگانه به هریک از این تکنیک ها خواهیم پرداخت.
«شریر مادهیام کالو دهارم سادها نام »1بدن اساس
ن است .اگر از
همه ی فعالیت های ســادانا یا تمری
نعمت بدن سالم برخوردار باشم ،قادر به انجام هر
کاری خواهیم بود .چــون فرد بیمار قادر به انجام
هیچ کاری نیســت ،شــاید بتوان بیماری را یک
معصیت دانســت .نظافت نشــانه ی ایمان است و
بدون رعایت ان نمی توان از ســامت سخن گفت.
در اصول یاما -نیاما نیز «شوچا »2یا پاکیزگی حائز
اهمیت است .روندهای پاکسازی شامل شاتکارما 3ها
و کریا4ها است .ما هر روز با مسواک زدن ،شستن
صــورت ،حمام کردن و تخلیــه ی روده ها به تمیز
کردن خــود می پردازیم .اما پاکســازی داخلی و
خارج کردن سموم تجمع یافته در بدن که حاصل
روش های زیســتی غلط ما هستند کار دشوارتری
است .هاتایوگا شش کریا و تعدادی کریای فرعی را
برای پاکسازی درون و بیرون بدن تجویز می کند.
این کریاها عبارتند از داهوتی ،5ناولی ،6باســتی،7
نتی ،8تراتاکا ،9کاپالبهاتی.10
داهوتی خود چهار نوع است:
8
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
انتار داهوتی
دانتا داهوتی
13
هرید داهوتی
14
موالشودهان داهوتی
انتار داهوتی(داهوتی درونی) به چهار بخش تقسیم
می شود:
.1واتاسارا ،15یا عبور باد (پالوینی)
.2واریسارا ،16یا عبور اب (شانخاپراکشاالن)
.3واهنیسارا ،17یا عبور گرما (اگنی سارا کریا)
.4باهیسکریتا ،18یا دفع باد ( وایو باستی)
دانت داهوتــی ( داهوتی دندانی) نیز چهار بخش
دارد:
19
.5دانتاموال داهوتی /تمیز کردن دندان
.6جیواموال 20داهوتی /تمیز کردن زبان
.7کارانراندرا 21داهوتی ( تمیز کردن مجرای گوش)
.8کاپالراندرا 22داهوتی (پاکسازی مجرای سر)
هرید داهوتی( داهوتی قلب) به ســه گروه فرعی
تقسیم می شود:
23
.1داندا داهوتی (داهوتی پایه)
11
12
.2وامان داهوتی( 24کوجال)
.3واسترا داهوتی( 25داهوتی لباس)
موالشــودهانا داهوتی( 26گانش کریا) همه ی این
دوازده نوع ،درکل سی و دو کریاها برای پاکسازی
بــدن طراحی شــده اند .انجــام دادن کریاها تنها
با همکاری و مشــارکت ذهن و بــدن امکان پذیر
است .بدون شودی کریاها27ی اسانا و پرانایام فرد
نمی تواند به نتایج خوبی دست پیدا کند.
نقش کریاها در یوگا
ســبک زندگی مدرن بدن و ذهن انسان را تحت
تاثیر قرار داده اســت .وجــود الودگی در هوا ،اب،
غذا ،افکار ،کالم و رفتار انسان ها شایع و فراگیر شده
است .شــودی کریاها به رفع این الودگی ها کمک
می کنند .اهداف پنج گانه پاکسازی یوگا عبارتند از:
الف) کارایی جســمی :حفظ کارایی جســمی به
میزان زیاد بستگی به سبک زندگی و سالمت ذهن
و جســم دارد .روند پاکسازی کارایی بدن را بهبود
می بخشــد ،بدن و ذهن سبک می شود و ظرفیت
ایمن سازی افزایش پیدا می کند.
ب) خالص ســازی بدن :با تمرین پاکســازی یوگا
خالص ســازی بدن به بهترین وجه انجام می شود
و با توســط تکنیک های یوگایی ســموم از بدن
خارج می شوند.
ج)غلبه بر بیماری ها :ســبک زندگی و تمرینات و
اموزش هــای یوگایی به جز اهمیت بهداشــتی از
ارزش درمانی ویژه ای نیز برخوردار است .بنابراین
نه تنها به فرد در مسیر کسب دانش بیشتر درباره ی
یوگا کمک می کند بلکه در غلبه بر بیماری هایی که
تا به حال مانع پیشرفت او به مراتب باالتر می شدند
نیز یاری می رساند.
د)عمر طوالنی :برخــی از کریاها به افزایش طول
عمر کمک می کنند؛ مانند خچاریا مودرا .28کسی
که ایــن مودرا را تمرین می کند ،عمر طوالنی تری
خواهد داشت .چرا که بدن سالم و پاکیزه بیشتر و
بهتر کار می کند.
و) تعالی اخالقی و معنوی :هدف از پاکسازی یوگا
نه فقط تحصیل سالمت جسمانی بلکه همچنین
تعالی ذهنی ،اخالقی و رشد معنوی است که خود
وابسته به ســامت و پاکیزگی بدنی است .اصول
اخالقی در رفتار که بخش مهم و اساسی پاکسازی
یوگا را تشکیل می دهند ،در ایجاد فضای اخالقی و
معنوی سالم نقش ب ه سزایی دارد.
یوگی ها برای پاکسازی به روش های زیر که ارزان
و موثر هســتند دست یافته اند .پاکسازی کریاها از
اهمیت اساسی برخوردارند و ساداکا 29را از الودگی
و عفونت دور نگ ه می دارد .این کریاها برای اساناها
و پرانایام طراحی شده اند و یک سیستم پییشگیرانه
ارائه می دهند. صفحه 9
مدت
زمان
عصر
صبح
روش یوگایی
5
*
*
دانت داهوتی
2
*
*
جیوهاموال شودهان
2
*
*
کارنا داهوتی
5
یک بار در هفته
30
31
32
کارناراندهارا داهوتی
33
2
*
*
2
*
*
کاپال راندرا داهوتی
3
*
X
*
ویوت کارما کاپالباتی
*
سیت کارما کاپالدوتی
2
-
*
38
نازا پان
2
-
*
سوترا نتی
3
-
*
40
جاال نتی
2
*
-
گریت دوگها
2
*
*
شستشوی چشم با فنجان مخصوص
5
*
-
تراتاکا با اب
2
*
-
تراتاکا با نور
1
-
*
ناساگراها تراتاکا
1
-
*
برومادهیا تراتاکا
1
-
*
داکشینا جاترو تراتاکا
1
-
*
!
یک بار در هفته
*
چاندرا دهیانا
5
یک بار در هفته
*
48
سوریا دهیانا
5
-
*
پالوینی پرانایاما
2
*
پاشیموتاناسانا 50هاالسانا
52
چاکراسانا
5
*
با لوله
10
*
10
باگی 3ساعت بعد از غذا
2
گوش
3
سینوس ها
35
36
بینی
نظافت بینی در یوگا
۴
37
39
41
*
*
منبع ترجمه:کتاب یوگاتراپی بخش کریاها
زبان
2
سینوس ها
34
44-Bhrumadhya
45-Dakshina Jatru
46-Vama
47-Chandra Dhyana
48-Surya Dhyana
49-Plavini Pranayama
50-Paschimottanasana
51-Halasana
52-Chakrasana
53-Danda Dhauti
54-Vasta Dhauti
55-Kunjala/Baghi/Gaja Karani
56-Ushapan
زمان ها بــه دقیقه اســت.
عالمت* برای انجام عمل در
جدول منظور شده است.
دندان ها و
دهان
نظافت صورت در یوگا
1
کانال گوش
واتاکارما کاپالباتی
2
عضو
موضوع
شماره
چشم
نظافت چشم در یوگا
۵
42
چشم
43
۶
44
45
جاترو
واما
46
47
معده
49
نظافت یوگایی معده
۷
51
داندا داهوتی
53
واسترا داهوتی( 54پارچه(
گاجا کارانی
کونجاال /باگی/
55
اوشاپان ( معده
56
30-Dant Dhauti
31-Jivhamula shodhan
32-Karna Dhauti
33-Karnarand-hra Dhauti
34-Vatakarma Kapalbhati
35-kapalrhandradhauti
36-Vyutkarma Kapalbhati
37-Sit Karma Kapaldhauti
38-Nasa paan
39-Sutra Neti
40-Jala Neti
41-Ghrit/ Dugdha
42-Trataka
43-Nasagraha
خالی(
16-Varisara (Shankhprakshalan
)17-Vahnisara (Agnisara
)18-Bahiskrita (Vayu Basti
19-Dantamula
20-Jivamula
21-Karanrundhra
22-Kapalrandhra
23-Danda Dhauti
)24-Vaman Dhauti (Kujal
25-Vastra Dhauti (cloth Dhauti
)26-Mulashodhana Dhauti (ganesh kriya
27-Shudi kriya
28-Khechari Mudra
.تمرین کننده یعنی کسی که سادانا می کند 29-Sadkha:
1-Shareer madhyam khalu dharm sadhnam
2-Shaucha
3-Shatkarma
4-Kriya
5-Dhauti
6-Nauli
7-Basti
8-Neti
9-Trataka
10-Kapalahati
12-Danta Dhauti
13-Hrid Dhauti
14-Mulashodhan Dhauti
)15-Vatasara (Plavini صفحه 10
در شــماره ۱۴۰مجله دانــش یوگا مقاله علم مدیتیشــن
بــدون ذکر نــام مترجم چــاپ گردید بدینوســیله از خانم
لیــا خیراندیش مترجــم مقاله فوق بواســطه این کوتاهی
پوزش می طلبیم.
مدیتیشن ساختار
مغز را تغییر می دهد
نویسنده :امی لی مرسری
برگردان :لیال خیراندیش
پردازش و تقسیم منابع
مغز انسان شگفت انگیز است بااین وجود ،برای تمرکز هم زمان روی
۱
چند مســئله توانایی محدودی دارد .اما قابلیت نوروپالستیسیتی
مغز موجب می شود ،مغز عالوه بر اصالح نقاط ساختاری ،هماهنگی
تقسیم منابع و ایجاد شــبکه های عصبی را به عهده گیرد .مثالی
از این پدیده ی خارق العاده «چشــمک توجه »۲نامیده می شود .این
پدیده همچون شــکافی در شناسایی عمل می کند به عنوان مثال،
وقتی ســعی داریم دو سری اطالعات خیلی نزدیک به هم را مورد
بررسی قرار دهیم ،تمایل مغز این است که به اولین موضوع بپردازد
و مورد دوم را حذف کند یا سریع از ان بگذرد .این مسئله به خاطر
فاصله ای است که در زمان پردازش رخ می دهد.
«تاثیر اموزش ذهنــی روی توزیع منابع محــدود مغز» عنوان
پژوهشــی است که روی گروهی از شــرکت کنندگان دوره ی سه
ماهه ی مدیتیشــن در انجمن شــناخت مدیتیشن ماساچوست
انجام شد.
نتایج نشــان دادند کــه اموزش های ذهنی ســخت همراه با
مدیتیشن تاثیر چشمگیری روی واکنش «چشمک توجه» داشته
است .فرضیه پردازان بر این باورند که اموزش های ذهنی مغز را در
شرایطی قرار می دهد که با تمام منابعش به اولین رویداد نپردازد،
بلکه بتواند با گذری ســریع روی دومین رویداد نیز تمرکز داشته
باشد ،نتیجه با کوتاه شدن زمان چشمک توجه همراه خواهد شد.
در این تئوری ،مدیتیشــن می تواند امکان خوبی فراهم کند تا فرد
بتواند ارام ارام توجهش را از مســئله ای به مسئله ی دیگر معطوف
کند .مدیتیشن کمک می کند که فرد بدون از دست دادن موضوع
دوم فقط به مورد اول نپردازد .این مورد بسیاری از پیامدهای دنیای
واقعی را نشان می دهد.
کنترل عاطفی
کنترل عاطفی به شیوه های گوناگونی به ما کمک می کند تا حاالت
عاطفی مان را هدایت کنیم .کنترل عاطفی یکی از مهارت های مهم
زندگی اســت که هم کمک می کند تا عجوالنه و به طرز خطرناکی
فقط از روی احساســات عمل نکنیم و هم انگیزه بخش است و در
شرایطی که اعتماد به نفس نداریم می تواند مشوقمان باشد.
مدیتیشن و سالمت عاطفی
مدیتیشن ،مخصوصا مدیتیشن ذهن اگاهی ،از راه خود -تنظیمی
به باال بردن سطح سالمت عاطفی کمک می کند .توانایی خودمحور
بودن برای ما نقشــی محافظتی دارد و مانع می شــود که تحت
شــرایط ،عوامل و وقایع بیرونی اعمال نامتعادلی داشته باشیم .به
کمک حافظه خودمحور کنترل بهتــری روی زندگی عاطفی مان
خوداگاهی
خوداگاهی به توانایی شــناخت خود گفته می شــود :شناخت
شخصیت ،انگیزه ها ،نقاط قوت و ضعف خود .افراد خوداگاه قادرند
اصیــل زندگی کنند ،چرا که در ارتبــاط با خود و دیگران از درک
باالیی برخوردارند .انها همچنان قادرند دیگران را بهتر بشناســند
و می توانند در مقابل دیگران واکنش بهتری از خود نشان دهند.
10
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
خواهیم داشــت و اعمالمــان روی ارزش ها و حــس هدف گرایی
پایه گذاری خواهد شد .ســه جز مهم مطرح شده توسط محققین
عبارتند از :کنترل عاطفی ،خوداگاهی و کنترل توجه. صفحه 11
کنترل توجه
کنترل توجه دقیقاً به همان شــکلی اســت که به نظر می رسد:
توانایی کنترل و نگهداری توجه .این کار ظاهرا ً ســاده است ،اما در
واقع بسیار مشکل اســت .اگر در این زمینه اموزش ندیده باشیم
افکارمان بســیار بی قرار اســت و در طول روز مدام از شاخه ای به
شاخه ای دیگر می پرد .با تمرینات مدیتیشن مغز یاد می گیرد چطور
زمان طوالنی تری روی یک مسئله تمرکز پایدار داشته باشد.
خودتنظیمی
در دنیای روان شناســی یا برای افرادی که به طور منظم تمرین
مدیتیشــن دارند ،کنترل عاطفی ،خوداگاهــی و کنترل توجه به
هیچ وجه واژه ی جدیدی نیســت .اما اینکه مدیتیشن در حقیقت
چطور می توانــد روی کارکرد مغــز اثر بگــذارد و موجب بهبود
ســامت عاطفی شود رشته ی علمی جدیدی است .در بسیاری از
شرایط ،دانشمندان به کمک حدس های معقول می توانند بهترین
پیشــنهادها را ارائه دهند تا مشخص کنند مدیتیشن چطور روی
سالمت عاطفی اثر می گذارد.
وقتی واکنشی احساسی در مغز رخ می دهد ،بعضی بخش ها فعال
اســت و ســایر بخش ها خاموش .این که چطور یک فرد می تواند
رویدادی را درک کند که در نهایت به واکنشــی احساســی منجر
شود خود عاملی است جهت کنترل نواحی فعال مغز .به طور فرضی
تغییرات این مسئله بستگی به مدت زمان مراقبه ی شخص دارد.
به عنوان مثــال ،یک فرد مبتدی در مراقبــه احتماالً در طول یک
رویداد حسی از فعالیت بخش پری فرونتال کورتکس 3مغزش بهره
می برد ،در حالی که امیگدال 4مغزش ارام است.
پی.اف.سی بخشی از مغز اســت که هنگام افکار پیچیده ،حل
مســائل و برنامه ریزی ها استفاده می شــود ،در حالی که امیگدال
گو گریزی را کنترل می کند و هنگام اســترس به
واکنش های جن
کار می افتد .تحقیقات نشان می دهند مغز مراقبه کننده ی مبتدی
ممکن اســت با حفظ توجه و کنترل پی.اف.ســی یــاد بگیرد با
احساسات درســت برخورد کند ،در حالی که شاید مراقبه کننده ی
باتجربه برای کنترل هیجاناتش خیلی به این بخش نیاز نداشــته
باشد .درعوض ،مغز مراقبه کننده ی ماهر به هنگام پذیرش حاالت
هیجانی «خودکار» عمل می کند .در هر دو حالت ،امیگدال به فرد
کمک می کند تا با تسلط بیشتر به موقعیتی احساسی که با ارامش
همراه است دست یابد.
درک خوداگاهی در کنار مدیتیشــن برای دانشمندان موضوع
بغرنجی اســت .خوداگاهی نیازمند هوشــیاری است که قشر مخ
(ماده ی خاکستری پوشاننده ی دو نیم کره) مسئولیت ان را به عهده
دارد .قشر مخ به تنظیم بسیاری از ویژگی های انسانی کمک می کند
و ما را از ســایر موجودات که رفتارهای ساده حیوانی دارند متمایز
می کند .با این حال ،سناریوهای ثبت شده نشان می دهند زمانی که
فعالیت نقاط خاصی از قشــر مخ به دلیل اسیب دیدگی یا بیماری
مختل می شــود ،فرد هنوز کام ً
ال نرمال رفتار می کند .رویدادهای
غیرمنتظره ی این چنینی محققین را دچار سردرگمی کرد و باعث
شد که به دقت کارکرد مغز را مورد بررسی قرار دادند.
پیشــنهاد دانشــمندان این بود که به کمک چندین شبکه ی
متفاوت مغز می توان این دقت و توجه را حفظ کرد .در مغز ســه
شبکه ی جدا اما مرتبط وظیفه ی کنترل و دقت را به عهده دارند و
روی تحریکات ،توجهات و کارهایی که نیازمند حواس جمع هستند
تمرکز می کنند .اصوالً زمانی که مسئله ای توجهتان را جلب می کند
مناطق مختلف مغز فعال می شــوند ،بخش هایی به شاد کردن و
توجه شــما کمک می کنند ،بخش هایی نیز مسئول حفظ تمرکز
خواهند بود .هیچ یک از بخش های مغز به تنهایی عمل نمی کنند؛
تقریباً ،فعالیت بســیاری از مناطق مغز در ارتباط با یکدیگر است.
حتی زمانی که اشفته هستید و افکارتان پریشان است ،مغز به سوی
شــبکه ی پیش فرض با الگوهای فعال سازی خودش پیش می رود.
مدیتیشــن حواس ما را معطوف به زمان حال می کند و از این راه
کمک می کند که مغز فرصت بازگشت داشته باشد.
:Neuroplasticity .1نوروپالستیسیتی یا انعطاف پذیری عصبی (توانایی بافت مغز
جهت به عهده گرفتن وظایف هنگام اسیب دیدگی).
Attentional Blink. 2
PFC= :prefrontal cortex. 3الیــه ی پیش پیشــانی مغز که در باالی مغز
قرارگرفته و کار کنترل ،نظارت ،هدایت و تمرکز را به عهده دارد.
:.amygdala. 4امیگدال (بادامک) نقش مهمی در یادگیری و حافظه ایفا می کند.
منبع ترجمه :کتاب
عنوان اصلی مقالهMeditation changes brain structure :
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
11 صفحه 12
سعادت ابدی
ر و ا بط جنسی
نویسنده :سوامی شیواناندا
برگردان :واحد ترجمه
دیدگان مرد دچار توهم بزرگی اســت و به دام شکل ،جنس و
نیروی زنانه می افتد .دیدگان زن نیز دچار توهم بزرگی اســت و به
دام شکل ،جنس و نیروی مردانه می افتد .فرقی نمی کند کجا باشید.
اص ً
ال بروید و تمام دنیا را بگردید ،امستردام ،لندن ،نیویورک .جهان
تجربه و پدیده ها را خــوب تجزیه و تحلیل کنید .تنها به دو چیز
خواهید رسید :یکی روابط جنسی و دیگری منیت.۱
این جهان چیزی نیست جز روابط جنسی و منیت .منیت خیلی
پررنگ تر است .اصل و اســاس منیت است .افراطی گری در روابط
جنسی نیز از منیت ریشه می گیرد .اینها محصول غفلت ،جهالت
و توهم هســتند .انسان خالق و مسلط بر سرنوشت خود ،شکوه و
ســعادت الهی خود را از دست داده است ،به بردگی و اسارت ،تن
داده است ،ابزار دست روابط جنسی افراطی و منیت شده است و به
بردگی غفلت کشیده شده است.
ِ
جهان سراسر شهوت برانگیز است
شهوات و منیت بر جهان حمکرانی می کنند .ذهن انسان سرشار
از اندیشه ها و افکار جنسی است .جهان سراسر شهوت برانگیز است.
اکنده از سموم جنسی است .همه چیز در هاله ای از وهم فرو رفته و
خرد و اگاهی حاکم بر جهان رنگ باخته است .در میان افکار انسان
خدا دیگر جایگاهی ندارد .در میان گفتار انسان خدا دیگر جایگاهی
ندارد .همه ی فکر و ذکر انســان مد ،رستوران ،هتل ،شام ،مهمانی
و رقص ،تفریح و چشم وهمچشمی شــده است .زندگی انسان در
خوردن ،نوشیدن ،تفریح کردن و تولیدمثل خالصه شده است .این
همه ی زندگی انسان است.
امروزه مردان جوان بدون هیچ دغدغه ای از جهان غرب الگوبرداری
می کنند تا همان ویرانگری ها را دوباره تکرار کنند .انسان در دریای
خواهش هــا و منیت غوطه می خورد .پاکی و خلوص از میان رفته
است .زمان و مکان به فراموشی سپرده شده است .حق و باطل به
همدیگر امیخته است .گناه و شرم بی معنا شده است.
تاریــخ جــرم و جنایت هــا را مطالعــه کنید ،دزدی ،فحشــا،
کــودک ازاری ،مردم ازاری ،زورگیری ،قتل و . ...اینها پای انســان
12
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
را به محکمه و دادگاه کشــانده اســت .شهوت پرستی و منیت
ریشه ی تمام این دردها است .چه شهوت پول باشد و چه شهوت
لذت های جسمانی .شهوت پرســتی حیات ،درخشش ،قدرت،
زندگی ،حافظه ،ثروت ،شهرت ،تقدس ،صلح ،خرد و تعلق خاطر
را ویران می کند.
دام دختران و پسران
در این روزها ،چه چیزی بیش از همه توجه ما را جلب می کند؟
مــردان و زنان ،پســران و دختران در اقیانــوس افکار ناخالص،
خواهش های نفسانی و لذت های شهوانی ناچیز غوطه می خورند.
این ناامیده کننده است .شــنیدن داستان ها و سرخوردگی های
این افراد غم انگیز است .بســیاری از دانشجویان و جوانان خود
نــزد من امده اند و روایت های تلــخ و دردناک خود را از زندگی
ترحم برانگیزشان بازگو کرده اند.
دختران و پسران در خاموشی ،در اتش جهالت و سواستفاده
از روح و جســم خود می ســوزند .وقتی بدن انسان از کارکرد و
فعالیت طبیعی خود محروم شود ،سطح انرژی حیاتی در سیستم
عصبی انســان افت می کند و در نتیجه اختالالت عملکردی رخ صفحه 13
خویش است .او عروسکی است در دست خواهش هایش .او همچون
خرگوشی خود را در شهوت هایش غرق می کند و کودکان بی گناه
بی شــماری را به جهان می افزاید تا تعداد گدایان جهان را افزایش
دهد .شــیر ،فیل و دیگر حیوانات قدرتمندتر از انسان خودکنترلی
بیشتری دارند .شیر نر تنها یک بار در سال به منظور تولیدمثل به
جفت ماده ی خود نزدیک می شــود .شیر ماده نیز بیش از یک بار
ایــن اجازه را به او نمی دهد .چراکه به ســامتی خود و فرزندانش
می اندیشد .شیر نر هم از قانون طبیعت پیروی می کند .درمقابل،
انســان قانون طبیعت را زیر پا می گــذارد و درنتیجه بیماری های
بی شماری را برای خود و دیگران درست می کند .او خود را تا سطح
حیوان و پایین تر از ان تنزل می دهد .تفاوت میان انسان و حیوان
در ویچاراشاکتی 2است.
می دهند و امار بیماری ها به خصوص بیماری های غیرقابل درمان
افزایش می یابند.
درنتیجه ی این اختالالت ،پیشــرفتی در کار و فعالیت انســان
حاصل نمی شود .چرا؟ دلیل ان روشن است .چراکه انرژی حیاتی
خود را با عادت های شــیطانی و رفتارهای جنســی مخرب هدر
داده اند .دلیل ان روشن است ،ذهن و بدن ناپاک.
مسئولیت معلمان و والدین
معلمان و والدین باید شــیوه ی ســالم و صحیــح زندگی را به
دانش اموزان و فرزندان خود بیاموزند .باید شرم و حیای بیهوده و
کلیشه های نخ نماشده را کنار بگذارند .باید با دقت و فکری روشن
رفتارهای کودکان خود را نظارت کنند و انها را در مسیر درستی
هدایت کنند.
روابط جنسی در انسان و حیوان
انســان با این همه عقل و خرد بایــد از پرندگان و حیوان های
دیگر درس بگیرد .انسان در زمینه ی کنترل خواهش های شهوانی
قدرت چندان زیادی ندارد و کام ً
ال برده ی شــهوت و نفســانیت
قدرت میل جنسی
غریزه ی جنسی قدرتمندترین میل در زندگی انسان است .نیروی
جنسی ریشه دارترین غریزه ی انسان است .این نیرو تمام ذهن ،عقل،
انرژی حیاتی یا پرانا ،حواس و بدن انسان را فرا می گیرد .این نیرو
از جمله قدیمی ترین عناصر انســانی است و بخش مهمی از وجود
انســان شده است .انســان هزار و یک خواسته دارد اما خواسته ی
اساسی و مهم او نیازهای جنســی اش است .خواسته ی بنیادی او
میل به داشتن همسر و همراه است .همه ی چیزهای دیگر به این
خواســته ی اولیه مرتبط است .پول ،فرزند ،امالک ،سرمایه و ...در
مراحل بعدی پدیدار می شوند.
خداوند برای برقرار ماندن این جهان خواسته ها و نیروی جنسی
را قوی خلق کرده اســت .از ســوی دیگر هستند کسانی که خود
را به ســرعت از قید وبند های نیازهای جنسی می رهانند ،3درست
همان طور که دانشجویان از دانشگاه فارغ التحصیل می شوند.
کسب مهارت های دانشگاهی اســان است .تنها به اندکی پول،
حافظه ،هوش و تشویق نیاز است .اما حذف کردن تکانه های جنسی
شبیه باال رفتن از کوه سخت است .کسی که کام ً
ال بر خواهش های
جسمانی خود مسلط شده است و به صورت ذهنی در تجرد ساکن
شده است ،خود برهمن یا خدا است.
روابط جنسی ماهیتاً قدرتمند هستند .میل جنسی لذت بخش
اســت .این میل وقتی به شما حمله می کند که نیروی ان مضعف
شــده اســت .میل جنســی خود را در الیه های عمقــی وجود و
ناخوداگاه پنهان می کند و زمان هوشــیاری و مراقبت شــما را به
دام می اندازد .حتی ویشوامیترا 4خود را قربانی ارواح زنانه ی ابرها و
6
اب ها 5می داند .یکی دیگر از ریشی های بزرگ دیگر طعمه ی رامبا
شــده است .جایمینی 7به دام زنی بدکار افتاده است .یکی دیگر از
بزرگان ریشــی ها مجذوب تصور هم بستر شدن با یک ماهی شده
است .از ســوی دیگر ،رهرویی که در خانه ی گوروی خود خدمت
می کرد ،همسر گورو را دزدید .بسیاری از رهروان در اغاز از این میل
پنهانی ،این دشــمن خیانتکار بی خبر هستند .اما وقتی در بوته ی
ازمایش قرار می گیرند ،قربانی می شوند .همان هایی که همیشه در
تنهایی مراقبه می کردند و میل خود را سرکوب می کردند.
در جنانایوگا ،8میل جنســی کام ً
ال ســرکوب می شــود .اما در
سبک های دیگر یوگا و در دیگر مکاتب هندی توصیه می شود که
این میل اگاهانه کنترل شود .در روابط زناشویی این میل می تواند
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
13 صفحه 14
کنترل شود ،در غیراین صورت همه چیز را ویران می کند .این میل
در فرد باقی می ماند و در حالت اوج نیاز و میل جنسی خود را نشان
می دهد .یعنی زمانی که فرد یارای مقاومت در برابر ان را ندارد .در
این شــرایط فرد به دلیل اراده ی ضعیف و فقدان عزم راسخ مغلوب
این تمایل می شود.
لذت و سرکوب
لذت بــه رضایت نمی انجامد .این فکر اشــتباه اســت .لذت از
خواهش ها تبعیت می کند .مثل روغن ریختن روی اتش اســت.
لذت خواهش ها را تقویت می کند و حریص تر می سازد .زندگی راجا
پاپاتی را نگاه کنید .او جوانی را از پســرش دزدید تا دوباره سال ها
به لذت جنســی بپردازد .درنهایت ،در اوج پیری به تلخی ناله سر
داد« :افسوس چقدر احمق بودم .میل جنسی هنوز در من شعله ور
اســت .این میل هرگز کاستی نمی پذیرد .من تمام زندگی خود را
تباه کردم .ای خدا! مرا ببخش و به لطف و مهربانی ات مرا از لجن زار
سامسارا 9رهایی بخش!»
سرکوب کردن و نادیده گرفتن نیازهای جنسی کمک چندانی به
شما نمی کند ،فقط انها را چند برابر می کند .و درنهایت ،در فرصتی
مناسب وقتی اراده و هوشیاری کمتری دارید ،به شما حمله می کند.
انرژی و نیروی جنســی باید تبدیل به نیروی معنوی شود و این از
راه مراقبه ،مدیتیشن ،تمرین های تنفسی ،ذکر گفتن ،تمرین های
بدنی و مطالعه ی منابع مفید اتفاق می افتد .درنتیجه ی این تالش ها،
خواهش های جنسی خودبه خود ناپدید خواهند شد.
فرایند صعود نیروی جنسی
در علــم روان شناســی غربی تبدیل نیروی جنســی به نیروی
معنوی از راه توجه به افکار پاک فرایند صعود نیروی جنسی نامیده
می شود .ماده ی شیمیایی در اثر گرما تصعید و خالص می شود و به
بخار بدل می گردد .البته دوباره به حالت جامد بازمی گردد .بنابراین
نیروی جنسی درنتیجه ی سادانای معنوی و افکار پاک و باالبرنده
مثل توجه به خود حقیقی یا اتمن تبدیل به نیروی الهی می گردد.
این فرایند حاصل ســرکوب یا نادیده انگاری نیازهای جنســی
نیست .اگر نیروی جنسی کنترل شود ،تغییر شکل یابد و باال برود
شــما میزان اجاس (کافا یا عنصــر اب) دریافت می کنید .این به
شکل اجاس-شاکتی در مغز شما ذخیره می شود و کمک می کند
عمیق تر مراقبه کنید .این اجاس اضافی موجب می شود تفکر عمیق،
حافظــه ی بهتر و کارهای ذهنی و مغزی بیشــتری انجام دهید و
سالمتی و حضور ذهن خود را حتی در دوران سالخوردگی بیشتر
حفظ کنید.
یک یوگی اوردهاوارتو کسی است که نیروی جنسی او به سمت
مغزش صعود کرده است و به شکل اجاس شاکتی در مغزش ذخیره
می شــود .او از این نیرو برای اهداف معنوی نظیر تعمق و تفکر در
دیانا 10استفاده می کند .بدن انسانی که به این مرحله رسیده باشد
بویی شبیه گل نیلوفر دارد .فرایند تصعید نیروی جنسی دشوار و
زمان بر است .اما برای رهروی کارمایوگا ،راجایوگا و ودانتا ضروری
اســت .فردی که همچنان در بند افکار جنسی خود است قادر به
درک برهمن نیســت ،حتی پس از صدها تولد و نوزایی .حقیقت
جایی ساکن است که شهوات ساکن نیست.
14
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
اپیکوری ها
برخی از جاهالن می گوینــد« :ما نباید مقابل طبیعت خودمان
بایســتیم .خلقت خدا بیهوده و بی معنی نیست .ما باید چرخه ی
حیــات را دنبال کنیم و بچه دار شــویم ».این فلســفه ی زندگی
انها اســت .انها پیرو اندیشــه ی اپیکور و فلســفه ی لذت گرایی
هســتند .چنین شــخصی درنهایت وقتی نیروی جنسی ،خانواده
و سرمایه خود را از دســت داده است خواهد گفت« :خداوندا! من
را از ایــن بیماری برهان ،گناهان مــن را ببخش که از بزرگترین
گناهکاران هستم!»
در لذت جنسی ،لذتی نیست
در لذت جنسی لذتی نیست .این یک توهم ذهنی است .این لذت
اساساً اشتباه ،بی ارزش و ازاردهنده است .سراسر درد و رنج است.
با خطر ،ترس و انزجار همراه است .در شهوت قدرتی نیست .فقط
بردگی و ضعف است .شما باید کارکردهای روان شناختی تکانه های
جنســی را درک کنید .وقتی بدنتان خارش دارد ،خاریدن بیشت
لذت دارد .تکانه های جنسی شبیه خاراندن اعصاب است .رضایت
دادن به تکانه های جنسی توهم لذت بردن به شما می دهد.
رابطه ی جنسی توهمی بیش نیست
رابطه ی جنسی توهمی ذهنی است .خیال پردازی است .بدن از
پنج عنصر تشکیل شده است .در این عناصر نیروی جنسی جایی
ندارد .اگر به این مفهوم خوب توجه کنید مفهوم رابطه ی جنســی
به تدریج برای شــما از بین می رود .برای دانشمند مرد یا زن تنها
توده ی الکترون است .برای شیر تنها طعمه است .برای انسان عادی
ترکیبی است از گوشت ،پوست ،استخوان و خون و ماده .فقط مرد
یا زن شهوت ران انسانی دیگر را ابزاری برای لذت خواهی می بیند.
در اتمن هیچ گونه میل جنسی وجود ندارد .اتمن درون هر مرد و
زنی هست .اتمن درون افراد را ببینید.
رابطه ی جنسی و زندگی معنوی
تمایالت جنســی افراطی مانع رشد در مسیر معنوی است .این
تمایــات بایــد از راه فرایند صعود نیروی جنســی ،افکار الهی و
مراقبه ی مستمر کنترل شود .ایده ال نهایی معنویت ناپدید شدن
تمامی تمایالت جنسی است .این فرایند به مداومت ،صبر و زمان
نیاز دارد .نیروی جنســی ،نیرویی خالق است .نیروی جنسی را به
شبکه های باالتر معنویت هدایت کنید تا تبدیل به انرژی الهی شود.
-1ایگو یا من ذهنی .بخشی از انسان که به وجود ان وابسته به ذهن
بیماری فکر کردن است.
:Vichara Shakti -2ازادی و رهایی از انچه غیرحقیقی است و پیوستن به
انچه حقیقی است.
:Jivanmukta -3کسی که خود را از چرخه ی زایش های دوباره رهایی
داده است که هدف نهایی یوگا است.
:Vishvamitra -4یکی از محترم ترین ریشی های هند باستان
:Menaka -5در اسطوره شناسی هندی یکی از زیباترین و دلرباترین
اپسراها است .اپسرا به معنای ارواح زنانه ی ابرها و اب ها است.
:Rambha -6نوعی اپسرا .اپسرا به معنای ارواح زنانه ی ابرها و اب ها است.
:Jaimini -7یکی از محققان بزرگ در دوران هند باستان .او مکتب میماسا
یکی از شش مکتب بزرگ ذکر شده در سوتراها را پایه گذاری کرده است.
:Jnana yoga -8یکی از مهمترین سبک های یوگا است که قائل به رهایی
(موکشا) از راه کسب اگاهی و دانش است.
-9نوزایی
-10تمرین های مراقبه ای در مرحله ی هفتم اشتانگایوگا صفحه 15
یوگا همراه با ابزار
اوپاویشتاکوناسانا
کتاب یوگا ،راهی به سوی سالمتی کامل اصلی ترین
کتاب ســبک یوگای ایینگر است که اولین بار در
سال 2001در 432صفحۀ گالسه به صورت مصور
و تمام رنگی منتشر شــده و تا به امروز چندین بار
به روزرسانی و تجدید چاپ شده است.
این کتــاب درواقع دربردارنــدۀ تمامی اموزه های
بی.کی.اس ایینگر در خصوص بدن ،ذهن وسالمتی
است و برای تمامی پرتوجویان با هر سطح مهارت
و تجربه ای می تواند مفید واقع شود.
مجلۀ دانش یوگا از بیســت و نهمین شمارۀ پیش
به ترجمــۀ بخش ابزار این کتاب پرداخته و در هر
شــماره یکی از حرکت ها را تشــریح نموده است.
این مقاله ،ســیومین شماره ای است که به این امر
اختصاص یافته است.
1
برگرفته از کتاب یوگا ،راهی به سوی سالمتی کامل اثر بی .کی.اس ایینگر
برگردان :واحد ترجمه
سر به زمین نشسته با پاهای باز
این نمون ه از اوپاویشتاکوناســانا طراحی شده است تا به مبتدیان و کسانی که
ماهیچه های پشتشان انعطاف ندارد کمک کند تا پاها را به سمت اطراف دراز
کنند و انعطاف ران هــا را افزایش دهند .در این نمونه از خم به جلویی که در
وضعیت اصلی وجود دارد صرف نظر شده است .نام وضعیت در زبان سانسکریت
اوپاویشتاکوناسانا است اوپاویشتا یعنی «نشسته» و کونا یعنی «زاویه» .این وضعیت
ش را در قسمت شکمی ارام می کند.
انقباض های ناشی از تن
ابزارها
دیوار برای حمایت از کمر و اسان کردن تنفس
مراقب باشید
اگر اسم دارید این حرکت را نزدیک دیوار انجام دهید و
زیر خود یک پتوی تاشــده قرار دهید .قفسه ی سینه را باز
کنید و باال بکشــید .اجازه دهید تنفس شما بدون هیچی
انقباضی جریان یابد.
1
کنار دیــوار بنشــینید و به
دیوار تکیه کنید .در وضعیت
دانداســانا قرار گیرید .شانه و
پشت را روی دیوار قرار دهید.
ستون فقرات را صاف و کشیده
نگهدارید .روی استخوان های
نشــمینگاهی خود بنشینید.
کف دست را روی زمین کنار
ران ها بگذارید .انگشتان شما
رو به جلو باشند .مستقیم به
روبرو خیره شوید.
2
کف دست را روی زمین فشار دهید تا باالتنه ی خود
را باال بکشید .با بازدم تا جایی که می توانید ران ها را
روی زمین باز کنید .برای این کار از دست ها استفاده
کنید یکی پس از دیگری .با این کار به ماهیچه های
ران خود کمک می کنید بیشتر به بیرون باز شوند.
ماهیچه های
همستریگ را به
بیرون بکشید.
شانه ها
را به سمت
دیوار بچرخانید.
قفسه ی
سینه را باال
بکشید.
ماهیچه های
همستریگ را به
سمت زمین پایین
بکشید.
فواید
ارتروز لگن را درمان می کند.
دردهای سیاتیک را بهبود می بخشد.
بــه پیشــگیری و درمــان مشــکل فتــق
کمک می کند.
اندام های سیستم تولیدمثل را ماساژ می دهد.
به تحریک تخمدان ها ،تنظیم جریان قاعدگی و
تسکین درد و اختالل قاعدگی کمک می کند.
بــه بهبود مشــکل رحــم و مثانــه ی افتاده
کمک می کند.
1-Upavista Konasana
3
دست ها را پشت لگن ببرید و کف درست را روی زمین بگذارید .پاشنه ی پاها را به زمین فشار دهید
و و به زمین نزدیک کنید .کمر ،پهلوها و باالتنه را باال بکشید .ران ها را به داخل بچرخانید تا کشکک
زانو رو به سقف قرار گیرد .روی استخوان های نشیمنگاهی بمانید .استخوان های شرمگاهی را موازی
انها نگهدارید .هر پا را از ران تا پاشنه به بیرون بکشید .یک دقیقه در این وضعیت بمانید (و ان را به
3تا 5دقیقه برسانید).
مطلب یوگا با ابزار از کتاب راهی به
سوی سالمتی کامل اثر ب .ک .اس .
ایینگارانتخاب و ترجمه شده است.
در صورت تمایل ،اصل کتاب به زبان
انگلیسی را عالقمندان می توانند
ازدفتر نشریه دانش یوگا تهیه نمایند.
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
15 صفحه 16
بررسی 360درجه ای
وضعیت پروانه (بادا کوناسانا)
نویسنده :دکتر کیکی موریس
برگردان :حامد رنگین کمان
اجرا کننده حرکات :فاطمه علی عباسی
بدن خود را در وضعیت قرار دهید
• کــف پاهایتان را به هم بچســبانید،
انگشــت هایتان را در هــم قالب کنید و
دســت هایتان را مانند گیره دور پاهایتان
قرار دهید .اگر احساس فشار می کنید ،مچ
پاهایتان را نگهدارید.
• تا جایی که می توانید پاشــنه ی پاها
را به لگن خود نزدیک کنید به نحوی که
فشاری در زانوها احساس نکنید.
• پاشــنه ها و پنجه های پــا را به هم
فشار دهید.
بیرونی ران ها را به ســمت
• قســمت
ِ
پایین متمایل کنید.
• استخوان های نشیمن گاه را به سمت
پایین فشــار دهید تا لگن خود را عمود
پایینی کمر خــود را به داخل
و قســمت
ِ
متمایل کنید .اگر لگن شــما به ســمت
عقب متمایل شده است ،یک یا دو پتوی
16
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
لوله شده را زیر نشیمن گاه خود بگذارید .توجه
کنید که این وضعیت لگن شــما را به سمت
عقب و وضعیتی خنثی متمایل می کند.
زیرین پاهایتان را رها کنید.
• قسمت های
ِ
این وضعیــت عالوه بــر بهبــود انعطافِ
لگن باعث ایجاد کشــش در کشاله ی ران و
قســمت های داخلی ران ها می شود ،ضمن
اینکه باعــث تقویت عضالت کمر و شــکم
نیز می شود.
وضعیت پروانه (بادا کوناســانا) دارای اثری
زمینی و ارامش بخش اســت که با اجرای ان
ذهن شما ارام و متمرکز می شود .قرارگیری
در وضعیت پروانه باعث راحتی شما می شود
و در نتیجــه ی ان می توانید از این وضعیت
برای مدیتیشــن بهره بگیرید .سعی کنید در
حالی که اهداف مثبت (ســانکالپا) خود برای
پیش رو را تعیین می کنید به صورت
ســال ِ
یک نواخت تنفس کنید.
با بهره گیری از این وضعیت بازکننده یِ
لگن دریچه ی جدیــدی را به روی خود
بگشــایید نیم تنه ی باالیی بدن خود را در
وضعیتی راحت و گشاده قرار دهید
• با رها کردن شانه ها و قرار دادن انها در
انتهای گوش هایتان از ایجاد فشار و تنش در
شانه ها خودداری کنید.
• با استفاده از عضالت ذونقه ای کمرتان
سعی کنید کتف تان را از سرتان دور کنید و
به سمت پایین کمرتان متمایل کنید.
• جناغ ســینه تان را کمــی باال اورید و
سینه ی خود را فراخ کنید.
• استخوان های ترقوه تان را باز کنید.
• ســرتان را صاف و چانه تان را موازی با
زمین نگه دارید.
• فک تان را رها کنید به نحوی که فضای
ایجاد شــده بین دندان هــای عقبی تان را
احساس کنید. صفحه 17
مزایای این وضعیت:
• وضعیــت پروانه باعث بهبــود انعطاف
لگن شما می شود و بدن شما را برای سایر
وضعیت هــای باز کننده ی لگــن از جمله
ِ
وضعیت کبوتر اماده می کند.
• ایــن وضعیــت باعث ایجاد کشــش
در کشــاله ی ران و عضــات داخلــی ران
شما می شود.
• این وضعیت باعث تقویت عضالت کمر و
شکم شما می شود.
• وضعیــت پروانــه باعــث ارامــش و
اطمینان خاطر شما می شود که در نتیجه ی
ان اضطــراب و خســتگی شــما کاهش
پیدا می کند.
• این وضعیــت باعــث افزایش گردش
خون در تمامی اندام هایِ لگن می شــود و
باعث تخفیف عالئم پیش قاعدگی ،قاعدگی،
یائسگی و اختالالت پروستات می شود.
• انجام وضعیت پروانه در دوره ی بارداری
می تواند تمرین مناسبی برای باز شدن لگن
شما در هنگام زایمان باشد.
موارد احتیاطی و اصالحات:
• چنانچه زانو یا کشاله ی ران شما اسیب
دیده اســت باید این وضعیــت را با قدری
احتیاط انجام دهید.
• اگر مچ پای شما پیچ خورده یا اصطالحاً
رگ به رگ شده است از انجام وضعیت پروانه
خودداری کنید.
• اگر دیســک کمر دارید از انجام حرکت
مایل به جلویِ این وضعیت خودداری کنید.
تنوع حرکتی:
برخــی از تغییــرات حرکتــی مفید این
وضعیت در زیر امده است:
• برای کاهش فشــار از روی زانوها سعی
کنید کمی فاصله ی بیــن پاها و بدن تان را
بیشتر کنید .برای بهبود وضعیت قرارگیری
زانوها پتویی را به صورت لوله ای در بیاورید و
زیر زانوهایتان قرار دهید.
• برای ایجاد تکیــه گاه و حفظ وضعیت
عمودی کمرتان پشت به دیوار بنشینید.
• همان طور که پیش از این هم اشاره شد،
برای جلوگیری از تمایل لگن خود به سمت
عقب روی یک پتوی لوله شده بنشینید.
• به پشــت دراز بکشید در حالی که باسن
و تیغــه ی بیرونی پاها روی دیوار قرار گرفته
اســت .کف پاها را به هم بچسبانید و سعی
کنید زانوها را از هم باز کنید .راحت باشید.
• در حالی که به ارامی عمل بازدم را انجام
می دهید ،به ســمت جلو خم شوید تا لگن
شما به ســمت داخل متمایل شود و ستون
مهره های شما به سمت مچ پا و پاهای شما
خم شود .با ارنج ران های خود را فشار دهید
و در صورت امکان پیشانی یا چانه ی خود را
روی زمین بگذارید.
• چنانچــه وضعیت پروانــه را با بچه ها
تمرین می کنیــد از انها بخواهید تا همانند
پروانه ای که بال می زند زانوهای خود را باال و
پایین کنند .
وضعیت زانوها را درک کنید
• چــون مفصل لگن به ســمت بیرون
چرخــش پیــدا می کنــد و عضــات
نزدیک کننــده ی ران در حالت کشــش
قــرار می گیرنــد ،زانوها به ســطح زمین
نزدیک تر می شوند.
• فشــار دادن پاها به هم باعث می شود
بتوانید زانوها را به ســمت بیرون حرکت
دهید و چرا که اگر زانوها به سمت بیرون
حرکــت کنند راحت تر به ســمت پایین
حرکت خواهند کرد.
• اگــر زانوهایتان روی زمین نیســت
شــاید دلیلش این اســت کــه عضالت
نزدیک کننده ی ران تان منعطف نیستند
(فشار عضالنی) یا می تواند به دلیل شکل
ذاتی مفصل های لگن شــما است و این به
این معنا اســت که شما به بیشینه میزان
توانایی خود برای چرخش انها به ســمت
بیرون (فشــردگی اســتخوان های شما)
رسیده اید.
• می توانیــد به مرور زمــان و با تمرین
مستمر و با اســتفاده از تنفس کنترل شده
میــزان کشــش عضــات غیرمنعطف
نزدیک کننده ی ران خود را افزایش دهید.
• به هر حال ،درک این موضوع که دلیل
مقاومت بدن شــما فشــردگی است مهم
است چرا که با تالش برای نزدیک تر کردن
زانوهایتان به زمین ســامت مفصل های
زانوهایتان را به خطــر نخواهید انداخت.
فشــردگی معموالً در مفصل و در خالف
جهتی که بدن شما تمایل به حرکت دارد
حس می شود .
به یک نقطه خیره شوید
• نقطــه ی کانونی چشــم های شــما
(دریستی) نوک بینی شما است .اگر با خیره
شدن به نوک بینی تان اذیت می شوید ،به
نقطه ای در روبرو که فاصله ی ثابتی تا شما
دارد خیره شوید .ستون مهره های خود را
راست و عمود نگه دارید
• تاج ســر خود را باال بکشید تا ستون
مهره هایتان راست و کشیده شوند.
• قسمت میانی بدن را کشیده نگهدارید.
دکتر کیکی موریس:
پزشک ،اموزگار یوگا ،درمانگر یوگا و موسس
پریمرز هیل یوگا است که در ان
موسسه ی
ُ
به اموزش یوگا به بزرگساالن ،کودکان و
خانواده ها می پردازد.
از وبسایت به
نشانی primrosehillyoga.
ِ
comو صفحه ی اینستاگرام به ادرس
instagram.com/kikimorrissدیدن نمایید.
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
17 صفحه 18
چالش های یک مربی یوگا
نویسنده :مهتاب کالنتری
لطفاً بایســتید .وزن را به یــک اندازه
روی هر دو پا تقســیم کنید .تالش کنید
وزن را روی پاشــنه ها ،لبه های خارجی پا،
انگشتان کوچک و انگشتان شست احساس
کنید .پشت را صاف نگهدارید .سینه ها را
باز و شــانه ها را به عقب و پایین رها کنید.
عضالت چهار ســر ران را منقبض کنید و
کاســه های زانو را به سمت باال و عضالت
دوقلوی پشت ساق پاها را به سمت داخل
بکشید .دنبالچه ی خود را داخل کنید و از
ناف تا جناغ سینه ی خود را باال بکشید.
اولین باری که به عنوان شاگرد در کالس
یوگا شرکت کرده بودم ،توجه به این همه
ریزه کاری برایم بسیار جالب بود .برای بار
اول به نظرم ســخت و یــاد گرفتنش دور
از باور بــود ولی انجام دادنش با یک مربی
نکته سنج بسیار ســاده و دلپذیر می شد .
تازه با ابعاد دیگری از بدن اشــنا می شدم
که تا ان موقع حتی نمی دانســتم وجود
خارجی دارد.
وقتی خودم برای بار اول به عنوان مربی
ســر کالس رفتم تجربه ی هیجان انگیزی
دیگری کســب کــردم .مطمئنــاً حتی
کارازموده تریــن و مجرب ترین مربیان هم
روز اول تدریــس خــود را خوب به خاطر
دارند و هرگــز فرامــوش نمی کنند .روز
اول که وارد کالس شــدم تعداد محدودی
18
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
پرتوجو داشــتم .انها نگاه جستجوگرانه و
کنجکاوانه ای داشتند و انگار منتظر بودند
ببینند چه چیزی برایشان دارم! ابتدا ترسی
مبهم تمــام وجودم را فرا گرفت به یک باره
تمامی نقاط ضعف ،محدودیت های حرکتی
و ناتوانی هایــم در انجــام بعضی حرکات
جلوی چشمانم مجسم شــد .اینها باعث
شــدند روحیه ام را ببازم .برای یک لحظه
تمــام دردهای دنیا به ســراغم امدند .در
تک تک ماهیچه های بدنــم دردی مرموز
حس می کردم .انگار چیزی در ذهنم مدام
حرکاتی را که نمی توانســتم انجام بدهم
یاداوری می کــرد! و از طرف دیگر نیرویی
عمیق تر به من می گفت برو و انجامش بده.
روز اول حجم زیــادی از چیزهایی که
می دانســتم و می خواستم در کالس هایم
داشته باشم به ســرم هجوم اوردند .مثل
ایــن بود که می خواســتم مخاطبان خود
را تحت تاثیــر قرار دهم و با زبان بی زبانی
بگویم خیلی می دانم! به حدی گیج شــده
بودم که نمی دانســتم اول کدام را مطرح
کنم .باالخره خودم را جم عو جور کردم و با
چند دم و بازدم عمیق کارم را شروع کردم.
می دانســتم که اگر االن بتوانم همیشــه
می توانم ولی اگر االن شانه خالی کنم برای
همیشه باید این شغل را فراموش کنم .پس
تمام قدرت بدنی و ذهنی ام را به کار گرفتم
و کالس نســبتاً مطلوبی ارائه دادم ،اوایل
کمی بی میل شده بودم اما به خودم گفتم
الزم نیست دوســتش داشته باشی ،فقط
برو و انجامش بده .فکر می کردم بهتر بود
برای همیشه شاگرد می ماندم و مربی گری
کار من نیست .اما با خودم تصمیم گرفتم
هر روز تمرین کنم بدون این که خودم را
قضاوت یا پیش داوری کنم و بدون تجزیه
و تحلیل کالسی را که می خواهم ارائه دهم
اول خــودم تمرین کنم .ســعی می کردم
به نحــوی تمریــن کنم که حــس خوبی
داشته باشم تا پرتوجو هم همین حس را
دریافت کند.
حاال تقریبــاً زندگی بدون یــوگا برایم
مفهمومی ندارد و یوگا جزء جدانشــدنی
زندگی من شده است.
تمرین در یــوگا واژه ای کلیدی و مهم
است .وقتی یوگا را شروع می کنیم ،تغییر
هم اغاز می شود .با دیدن هر تغییر در بدن
دیدگاه ما نیز تغییر می کند و دســتخوش
دگرگونی می شود .هر چه در حرکات یوگا
عمیق تر می شــویم ،نگرش ما به خودمان
خم عمیق تر می شود .فردی که یوگا را تازه
شروع می کند و متبدی است ،باید بپذیرد
که تعییرات جســمی و روحی و روانی به
تدریج در جسم روح و ذهن انسان اشکار
می شــود .این نگرش پایه ای استوار برای
حفظ دســتاوردهای حاصــل از تمرینات
یوگا هستند.
در ابتــدا ما یاد می گیریم که به بدنمان
احترام بگذاریم .تصور کنید وقتی کودکی
بیمار است چگونه با او برخورد می کنیم ؟
جز این است که با حس مهربانی و محبت
و شفقت با او رفتار می کنیم و تمام بی تابی صفحه 19
هایــش را عاشــقانه می پذیریــم به امید
بهبودی؟!
ما باید با بدن خود هم همین گونه رفتار
کنیم باید به رغم محدودیت های مختلف
بدنمان با عشــق و احترام به بدن خودمان
نگاه کنیم .بدن هوشــمند ما این محبت
را درک می کنــد و با ســامتی و انعطاف
بیشتر پاســخ محبت ما را می دهد .خیلی
وقت هــا اگر بــه بدن خــوب توجه کنیم
می بینیم کــه بدن با ما صحبت می کند و
مشــکالتش را به ما می گوید ولی از انجا
که ما معموالً توجهی به بدن خود نداریم
و بیشتر توجهمان معطوف به بیرون است،
متوجه این صحبت ها نمی شــویم و البته
بعد از مدتی بدن ما با درد مشــکالتش را
نمایان می سازد .ان وقت است که متوجه
می شویم بدن سالم بهترین نعمت خداوند
است .به همین دلیل اکیدا ً گوشزد می کنم
کــه به صدای بدن خود گــوش دهید .به
احساسات درون بدن باید توجه کرد .باید
در طول روز مدتی را در سکوت گذرانید و
به ندا و احساس درونی بدن توجه کرد و
مطمئن شد که حال بدن خوب است .در
غیر این صورت باید علت را جستجو کنیم
و ببنیم که علت ناراحتی بدن ما چیست
و سعی کنیم ان را رفع کنیم.
در یوگا باید کوچکترین موفقیت خود
را جشن گرفت و به خود جایزه داد .رفتن
به دل طبیعت بهترین هدیه ای است که
به خود می دهیم .جــذب پرانا و جذب
ارامش ...و چــه هدیه ای بهتر از ارامش
می توانیــم به خود دهیم .یک شــاگرد
مبتدی یوگا از همان اول می اموزد فروتن
باشد .در مقابله با مشکالت صبور باشد و
کوچکترین موفقیت خود را جشن بگیرد.
با تمرینات تنفسی یوگا ،با انجام اساناها
و توجه به بدن ،ذهن تازه می شــود .این
ذهن تازه به ما اجازه می دهد که نسبت
به هــر تغییری در بدن اگاه باشــیم و
بتوانیــم در لحظه زندگــی کنیم و هر
لحظه تجربه ی حضور در همان لحظه را
داشته باشیم.
برگزاری پویش سراسری اماده باش
به منظور پیشگیری از ابتال به ویروس کووید ،19همچنین برای
افزایش شادابی و نشاط اقشار مختلف جامعه به خصوص خانواده ها،
گروه های پرخطر جامعه و افراد باالی 50سال فدراسیون ورزش های
ل جاری در
همگانی پویشــی را از 10مرداد تا 30شهریور ماه سا
سراسر کشور برگزار نمود .این پویش با مشارکت هیئت های استانی
ور زش های همگانی ،انجمن ها ،کمیته های ورزشــی تحت پوشش
فدراســیون ور زش های همگانی به اجرا درامد که همه از پتانسیل
باالیی برخوردارند .بنابراین گــزارش انجمن یوگا برای این پویش
بیش از هزار برنامه شامل الیو ،ویدیوی اموزشی ،پوستر ،بروشور،
اینفوگرافی ،موشن گرافی ،چالش و ...ارائه نمود.
باید بپذیریم هر بدن با بدن دیگر متفاوت
اســت و هر کس باید حرکات و اســاناها و
تمرینات یوگا را متناسب با خود انجام دهد.
بدن هر کس خانه ی او است .باید به پاکیزگی
درون خانه پرداخت .به خصوص با تمرینات یاما
و نیاما که شامل اصول نظافت های شخصی و
اجتماعی است .یوگا یک سفر کام ً
ال درونی و
تک نفره است که هر کس گام هایی در جهت
تعالی روح و ذهن و جسم خود بر می دارد .
هر معلم و شاگرد یوگا باید بداند که داشتن
ثبات قدم در یوگا راه نیل به موفقیت اســت.
باید همواره دروازه های ذهن و جســم خود
را بر روی تجربیات تازه بگشــاییم و همواره
خود را تــازه کار در مکتب یوگا بدانیم .حتی
اگر سال ها است که یوگا می کنید اگر روزی
احساس کردید که کامل شده اید و همه چیز
را می دانید و نیازی به یادگیری ندارید سقوط
کرده اید و باید از اول شروع کنید.
بــه امیــد روزهایی پــر از عشــق و مهر
برای همه
در مراسم اختتامیه ی این پوشــش که با حضور دکتر احمدی
معاون توسعه ی ورزش همگانی و فرهنگی وزارت ورزش و جوانان،
مدیران ستادی وزارت ورزش ،رییس فدراسیون ورزش های همگانی،
هیئت رئیسه ی فدراسیون ،مسئوالن انجمن ها ،کمیته ها و گروه ها
برگزار شــد .ضمن تقدیر از تالش های اقایان دکتر نادر شــکری
رییس ،حمیدرضا کنعانی دبیر انجمن ،روسای کمیته های متناظر
استان ها ،پیشکســوتان ،مدرسان ،مربیان و تک تک عالقمندان به
رشــته ی یوگا ،انجمن یوگا رتبه ی دوم این پویش را کسب نمود.
در پایان این مراســم و به پاس قدردانی از نقش فعال انجمن یوگا،
نشان و لوح تقدیر به اقای حمیدرضا کنعانی دبیر انجمن به نیابت
از ریاست انجمن اهدا گردید.
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
19 صفحه 20
سوترای پانزدهم
عدم وابستگی و رهایی
برگردان :بهاره جعفری صمیم
در ســوترای دوازدهــم ،پاتانجلــی
دو عنصــر مهم در فلســفه ی یــوگا را
معرفی نمود:
تمرین (تالش مداوم) و عدم وابستگی
به نتیجه (رهایی)؛
در ســوترای سیزدهم و چهاردهم در
مورد تمرین و تالش توضیحات بیشتری
ارائه کرد و در سوترای پانزدهم به عنصر
دوم می پردازد.
ترجمه ی واژه ها:
:Dristaدیده شــده ،مشاهده شده یا
حس شده
:شنیده شــده ،خوانده شده (از کتاب
مقدس)Anushravika
:موضوعVisaya
میل شدید ،تشنگی ،وابستگیTrisna:
عاری ،بدونVi:
کسی که از میل شدید به موضوعات
رها استVitrisnaya:.
20
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
کنترل ،قابلیت ذهن برای تحت کنترل
ماندنVashikara:
عنوان ،لقب ،تعریف Samjna:
در برخی منابع :Sanjnaخوداگاه
:عدم وابستگی ،رهاییVairagyam
نداشــتن میل شــدید بــه موضوعاتی
که فرد می بیند یا بــا حواس خود تجربه
می کند و می شناسد (دریشتا) یا از طریق
دیگــران می شــنود و در کتاب ها (کتب
مقدس) می خواند (انوش راویکا) ،رهایی یا
عدم وابستگی است.
ایــن میــزان از رهایی یوگــی را قادر
می ســازد به درجه ی باالیی از تســلط بر
خویشتن (واشیکارا) دست یابد .حالتی که
ذهن را نه تنها از جذابیت ها و وسوسه های
ملمــوس دنیوی رهــا می کنــد بلکه از
وسوســه ها و لذت هایی که در کتاب ها از
جمله کتاب های مقدس توصیف شده نیز
ازاد می سازد.
قدم گذاشتن در راه رهایی
تســلط بر نفس هرگز با گوشه ی عزلت
اختیار کردن در یک غار به دست نمی اید؛
بلکه پیمودن یک راه است.
عدم وابستگی برخالف انچه ما معموالً
تصور می کنیم ،به مفهوم رها کردن تعهدات
و مســئولیت های خانوادگی و اجتماعی و
کنار کشــیدن از زندگی عادی و مشاغل
دنیایی نیست .با این وجود ،در زندگی واقعی
رسیدن به این مرحله چندان ساده و راحت
نخواهد بود.
مهم نیست چه لباسی می پوشید و یا با
چه افرادی زندگی می کنید .چیزی که واقعاً
مهم است این است که نسبت به چیزهای
مختلف ،افراد مختلف و اتفاقات مختلف که
در زندگی با انها برخورد می کنید چه نوع
رفتاری دارید .فقدان میل یک رفتار متعادل
و روش کامــل ،یک نوع عدم اشــفتگی و
ارامش به فرد می بخشــد .خــواه با اتفاق صفحه 21
خوب که خوشایند او است روبرو شود خواه
با حوادث نا خوشایند.
کل مفهوم رهایی به دو گروه تقســیم
می شــود :پارا ویراگیا (رهایی برتر) و اپارا
ویراگیا (رهایی مرتبه پایین).
ســوترای پانزدهم رهایی مرتبه پایین
و سوترای شــانزدهم رهایی برتر را شرح
می دهد و مفســران این دو سوترا ،به شرح
طبیعت و نقش رهایی در رشد شخصیت
فرد می پردازند .انها معتقدند که پاتانجلی،
مولف ســوترا ،گام های اولیــه ی تمرین را
حذف کــرده و گرچه مفهــوم رهایی در
مرحله تئوری ساده است ولی در عمل یک
سفر طوالنی و پیچیده است.
رهایی مرتبه ی پاییــن به چهار مرحله
تقسیم می شود:
:Yatamana .1قــدم اول کــه در ان
پرتوجو تالش می کند نســبت به نحوه ی
عملکــرد نیروهایی شــناخت پیــدا کند
که ذهــن را به ســطح پایــه ی وجود ما
مقید می کنند.
:Vyatireka .2مرحلــه ی حــذف
این نیروها
:Ekendriya .3کار کردن روی مشکالت
مربوط به فعالیت یک حس خاص
:Vasikara .4حالــت رهایی که در ان
دیگر پرتوجو حتی به جذابیت های بهشت
عالقه ندارد و از جهنم نمی ترسد.
یاتامانا،اولینقدمدرتمرینعدم وابستگی،
فرایند بازتاب و واکاوی خویشتن است .این
فرایند مستلزم توجه به فکر ،سخن و عمل
یا به عبارت دیگر پندار ،گفتار و کردار شما
است .و همچنین کشــف جایگاه و نقش
خود در دنیا .پس از ان اندیشیدن به اینکه
ایا تاکنون زندگی هدفمنــد و معناداری
داشــته اید .این کار شــما را قادر می سازد
بخش ناخواســته ی وجود خود را ببینید و
این شناخت الهام بخش ،قدرت اراده و عزم
شــما را جزم می کند تا نیروهای داخلی و
خارجی را که مانع سفر درونی شما هستند
کشف و حذف کنید .این تشخیص شما را
به گونه ای طبیعی و بی دردســر در مسیر
عدم وابستگی قرار می دهد .شما بخش های
ناخواسته ی خود را که بی فایده می یابید و
پشت سر رها می کنید.
وقتــی رهایــی را این گونــه قدم به قدم
تمرین می کنید،
زندگــی و دنیای اطراف خــود را مانند
میدان ورزش الهی می بینید.
این ســطح از تمرین عدم وابســتگی،
درجه ی ازادی خوبی به شــما می دهد اما
اگر باز روی موضوعاتی که به نظر می رسد
شــما را عقب نگه می دارنــد تامل کنید،
متوجه خواهید شــد که با وجود پیشرفت
زیادی که در کل داشته اید ،ذهن شما که
هنوز انباشــته از عادات ریشه دار است -به
همان موضوعــات بی فایده و تخلیه کننده
برمی گردد.
در اینجا وارد مرحله ی دوم تمرین شوید
و عادت هایــی را که به توجهی خاص نیاز
دارند ،جدا و روشــی بــرای معتدل کردن
انها پیدا کنید .به این مرحله ویاتیرکا گفته
می شــود؛ فرایند حذف که شــما را قادر
می سازد عادات مزاحم را تضعیف کنید ،انها
را با عادات مثبت جایگزین نمایید .پرورش
ایــن عادت های مثبت نیازمند ابهی اســا
(تمرین علمی ،مداوم و طوالنی مدت) است.
بعد از ان زمانی فرا می رســد که شــما
به وضوح می بینید بیشــتر عادات ،امیال
و وابســتگی هایی که پیشتر موانع بزرگی
به نظر می رســیدند دیگر ســد راه شــما
نیســتند بلکه تنها برخی از موانعی که به
فعالیت حســی خاصی مربوط می شــوند
(مانند خوابیدن ،چشــایی یا اشکال دیگر
لذت های حســی) اگاهی شما را در دست
می گیرد و شــما را درمانده می کنند .شما
می دانید چــه کاری را نباید انجام بدهید
ولی همچنان انجامــش می دهید .در این
مرحله باید یک ابزار متمرکزتر با ساختاری
خــوب و اندیشــمندانه پیدا کنیــد تا به
نحوه ی عملکــرد ان حس خاص و نیروی
نامحسوس پی ببرید که با حضور محرک
مشخصی روی وجدان و شعور شما پرده و
حجابی می اندازد .به تمرین رهایی در این
مرحله اِکِندریا گفته می شود؛ که روی یک
فعالیت خاص حسی و اشفتگی ناشی از ان
متمرکز می شود.
روش گام به گام
وقتی رها شدن را به این ِ
تمرین می کنید ،زندگــی و دنیای اطراف
خــود را ماننــد یک میــدان ورزش الهی
خواهید دید .دیگر نگرش منفی نخواهید
داشت چراکه تجربه های دنیوی که معموالً
همراه با موفقیت و شکست ،به دست اوردن
و از دست دادن ،احترام و توهین هستند،
خدشه ای به ذهن شما وارد نمی کند و اثر
بدی روی ان نمی گذارند.
و به ســبب جهان بینی روشنی که پیدا
کرده ایــد ،این دنیا را ان گونه که هســت
می بینیــد حتی اگر هنوز با فکر بهشــت
و جهنــم ،تقــوا و گنــاه درگیر باشــید.
اجتناب ناپذیر بودن مرگ و ترس از حواشی
ان قلب بیشــتر افراد بشر را تسخیر کرده
اســت .میل به بهشــت و ترس از جهنم
موضــوع محوری تمام عقایــد بزرگ دنیا
اســت .ما تنها زمانی می توانیم به راستی
بر ذهــن و قلب خویش فرمان روایی کنیم
که بــر این گونه خواهش ها و ترس ها غلبه
کرده باشیم.
یک ذهن پریشان هرگز نمی تواند هیچ
مســیری را دنبال کند چــون به راحتی
قربانی ترس و شک می شود و چنین ذهنی
نمی تواند به عنوان ابزاری قابل اعتماد برای
کشف ابعاد باطنی زندگی به کار رود.
مفاهیم بهشت و جهنم در کتب مقدسی
شــرح داده شــدند که ابتدا برای حکما و
روحانیون افشا شده اند و همین متون هم
به عنوان مجوز برای مســائل معنوی مورد
پذیرش قرار گرفته اند .مشکل اینجا است
که ممکن است این مفاهیم درحین عبور
از نسلی به نســل دیگر دستخوش تغییر
شده باشند و برای یک جستجوگر تازه کار
تشخیص اینکه کدام قسمت از این کتب
اســمانی را بپذیرد و کدام را نپذیرد بسی
دشوار است.
در این سوترا حکیم پاتانجلی به روشنی
به ما می گوید که به هر انچه ســهمی در
اشــفته کردن ذهن ما دارد ،نباید بها داد،
چراکه تنها یک ذهن شــفاف و یک قلب
خالص می توانند به ما در دیدن پرتویی که
در انتهای تونل سوسو می زند کمک کنند.
یک ذهن پریشــان قادر بــه دنبال کردن
سیرو سلوکی نیست زیرا چنین ذهنی
هیچ
مستعد ان اســت که به سادگی طعمه ی
ترس و شــک شــود و نمی توانــد ابزاری
مطمئن برای کشــف ابعاد درونی زندگی
باشــد .به همین علت است که مرحله ی
چهارم تمرین عدم وابســتگی واســیکارا
خوانده می شــود .مرتبه ای از رهایی که ما
را قادر می سازد چنان بر خویشتن خویش
تسلط یابیم که حتی از ام رو نهی های دین،
الهیات و اساطیر ازاد شویم.
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
21 صفحه 22
هنر تنفس یوگی
چرا باید هر روز تمرین کنیم؟
نویسنده :سوامی شیواناندا اچاریا یوگا
برگردان :امبیکا
بدن تمرین کنندگان پرانایاما سبک و عاری از بیماری است .چهره ی انها بسیار
زیبا و صدایی خوش اوا دارند .بوی بدن انها دلپذیر است و اشتهای خوبی دارند انها
همچنین از ظاهر زیبا ،قدرت باال ،شجاعت ،غیرت ،شور و نشاط ،تمرکز باالی ذهن
و سطح باالیی از سالمتی برخوردار هستند.
سوامی شیواناندا
که در پایان دوره مربی گری هســتند و یا
دوره ی پیشــرفته ی مربی گری یا سادانای
پیشرفته را می گذرانند.
با این حال حفظ چنین ســطح باالیی از
انرژی در بازگشــت ما بــه زندگی روزمره
اســان نیســت .خالی شــدن انرژی ما با
تغییر محیط ،کار استرس زا ،موقعیت های
خانوادگی و کاهــش تمرین های پرانایاما
شروع می شود .در این شرایط بازگشت ما
به الگوی های تنفسی قدیمی اسان است.
کنترل تنفــس در حیــن تمرین های
فیزیکی
تنفس یکی از حیاتی ترین عملکرد های
غیر ارادی بدن است که اکسیژن الزم برای
ســلول های بدن را تامین می کند .تنفس
غیــرارادی یا از روی عادت توســط مرکز
تنفسی در ســاقه ی مغز کنترل می شود .
مراکز عصبی خاصی هستند که ترکیبات
شــیمی خــون را از طریــق گیرنده های
شیمیایی ویژه ای کنترل می کنند .انها در
خود ســاقه ی مغز و همچنیــن در ائورت
و انشــعابات ان یعنــی شــریان کاروتید
واقع شده اند .ممکن اســت انتظار داشته
باشــید که ایــن گیرنده های شــیمیایی
میزان اکســیژن خون را اندازه گیری کنند
و در صورتی که ســطح اکسیژن کم بود،
هشــدار بدهند و مرکز تنفسی را تحریک
کننــد .ولی با کمال تعجب چیزی که این
گیرنده ها واقعاً اندازه گیری می کنند سطح
کربن دی اکسیدی است که در زمان بازدم
از بدن دفع می شود .
تصاویر زیــر کنترل تنفــس در حین
تمرین های بدنی را نشــان می دهد .انرژی
مورد نیاز برای یک تمرین شدید عضالنی
22
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
توســط یک فراینــد احتراق شــیمیایی
ایجاد می شــود که با قند خون و اکسیژن
خون تامین می شــود .عمده ی مواد زائد،
کربن دی اکسید است .پس از کمتر از یک
دقیقه ورزش شدید گیرنده های شیمیایی
افزایش چشــمگیر در دی اکسید کربن را
تشخیص می دهند .درنتیجه ،مراکز تنفسی
با تحریک عضالت تنفســی واکنش نشان
می دهنــد و تنفس عمیق تر و ســریع تر
می شود و درنهایت دی اکسید کربن کاهش
می یابد و اکسیژن دریافت می شود.
شکی نیست که اگر به طور مرتب تمرین
بدنی داشته باشــید ظرفیت حیاتی شما
افزایــش می یابد .در طــول تمرین مرکز
تنفسی از راه اعصاب عضله های تنفسی را
تحریک می کند و میزان هوای جابه جاشده
در هــر دم و بازدم را افزایــش دهد .این
افزایش در برخی مواقع به ۵تا ۶لیتر هوا
در هر تنفس هم می رسد.
حتی اگــر بــا اراده و انضبــاط منظم
تمرینات بدنی دارید باید بدانید که افزایش
ظرفیــت حیاتی هنوز نتیجــه ی واکنش
غیر ارادی اســت که توسط مراکز تنفسی
ایجاد می شود .
کنترل تنفس در پرانایاما
حــاالت تمرین های تنفســی یوگی ها
کام ً
ال متفاوت اســت .اگر شــما ارام و در
یک حالت مناسب مانند چهارزانو بنشینید
کار عضالنی مورد نیاز برای نگه داشــتن
بدن در این وضعیت در مقایســه با ورزش
بدنی منظم کمتر اســت .بنابراین سطح
دی اکســید کربن در خون نیز کم اســت.
الگوی تنفس اهسته و کم عمق حدود ۵/۰
لیتر هوای دم و بازدمی اســت که توسط
مراکز تنفسی نگهداری می شود.
ِ
مبحث الهام بخش سوامی شیواناندا
این
تنها در مورد تعدادی از اساتید پیشرفته ی
پرانایامــا در هیمالیا صادق نیســت بلکه
تجربــه ای رایج بین دانش اموزانی اســت صفحه 23
انچه در همه ی تمرینات تنفسی یوگی ها
و دوره های حبس انها رایج این است که از
طریق عمل تنفس ارادی ،تنفس عمیق تر
و ارام تر می شــود .این اموزش به صورت
تدریجی انجام می شود زیرا در این شرایط
کنترل غیر ارادی مراکز تنفســی اگاهانه
کنار گذاشته می شوند.
مزایای تنفس یوگی
با نگه داشــتن حجم تنفس در حالت
نشسته و ارام ســطح اکسیژن خون بین
4تا ۵لیتر به صورت چشمگیری افزایش
می یابد .تمام ســلول های بدن کار خود را
با کارایی بیشتری انجام می دهند .تنفس
یوگی شــامل تنفس عمیق و شــکمی با
دیافراگم اســت .در این حالــت عالوه بر
کشــیدن هوا بــه داخل ریه هــا ،حرکت
دیافراگم اختالف زیادی در فشــار داخل
شکم ایجاد می کند و به رگ شکمی پیام
می دهد و اجازه می دهد که خون با سرعت
و مقدار بیشــتری به قلب برگردد .این امر
خصوصاً در حین تمرین تنفسی کاپاالبهاتی
بسیار مشهود است .پس از چند دور پمپاژ
شکم گردش خون در بدن افزایش می یابد.
معضل کار اداری
هنگام انجام کارهــای ذهنی در حالت
نشسته ،دی اکسید کربن بســیار کمی از
عضلــه در جریــان خون ازاد می شــود و
بنابراین مراکز تنفســی ،ریه ها را به نفس
کشیدن تحریک نمی کنند.
با این وجود ،مغز به اکســیژن بیشتری
نســبت به ســایر عضالت نیاز دارد .بدون
وجود فشارهای بدنی تنفس سطحی باقی
می ماند و مغز زودتر خسته می شود .حدود
۱۰۰ســال پیش زندگی روزمره حتی در
شهرها هم شامل فعالیت های بیشتری بود.
هیچ ماشین ،پله مکانیکی یا باالبری وجود
نداشت .هیچ تنظیم کننده ی دمایی بر روی
دیوارها به منظور تضمین گرم شدن هوا در
زمستان یا تهویه در تابستان وجود نداشت
در نتیجه تنفس عمیق حتمی بود زیرا کار
فیزیکی سطح باالیی از دی اکسید کربن را
ایجاد می کرد .امروزه اکثر مردم کشورهای
صنعتــی در حالت نشســته کار می کنند
و از نظــر ژنتیکی ما با ایــن تغییر عمده
سازگار نیستیم.
ممکن اســت نســل بیشــتری طول
بکشــد تا چنین تغییر مهمی در نحوه ی
برنامه ریزی تنفس
غیر ارادی ما ایجاد کند.
در ضمن ما باید چه کاری انجام دهیم؟!
تمرین منظم پرانایاما باعث ایجاد الگوی
تنفس اگاهانه می شــود ،اگــر روزانه ۲۰
دقیقه به تمرین ساده ی پرانایاما اختصاص
دهید شــما بــه زودی تنفــس عمیق را
حتی در حین فعالیت هــای ذهنی به یاد
می اورید .سپس خواهید دید که تمرکز و
نشاط شما در زندگی روزمره چقدر بهبود
می یابد .پرانایاما به عنوان هنر تنفس یوگی
یک مزیــت و ضرورت واقعــی در دنیای
امروز است.
پیشنهاداتی برای تمرین روزانه
کاپاالبهاتــی 3 :دور و در هــر دور ،30
70 ،50بــار پمپ کردن شــکم و حبس
کردن تنفس با توجه بــه ظرفیت بدن و
ذهن خودتان.
انولوماویلومــا (تنفس متنــاوب) :اگر
مبتدی هســتید تمریــن را بدون حبس
کردن انجــام دهید .ابتدا نســبت 4:8را
رعایــت کنید .روی یک ســوراخ بینی را
ببندید و دم بگیرید و از سوراخ دیگر بازدم
را انجام دهید و به صــورت متناوب دم و
بازدم را ادامه دهیــد .حبس را می توانید
به نســبت 4:8:8انجام دهید و در اخر به
4:16:8برســانید .اگر در حال حاظر تنفس
متناوب را تمرین می کنید سعی کنید این
نسبت را به تدریج به 6:24:12 ،5:20:10
و 8:32:16افزایش دهید.
سوامی شیواناندا :سوامی شیواناندا مدیر
مرکز یوگای شیواناندا در مادرید و همچنین
اچاریا یوگا در مرکز یوگای شیواناندا در ژنو
امریکای جنوبی اســت .سوامی شیواناندا
یا شــیواناندا ساراســواتی معلم معنوی و
از یوگی های بزرگ قرن بیســتم است .او
در هند متولد شــد و در رشته ی پزشکی
تحصیل کرد و سپس زندگی رهبانی را در
پیش گرفت .او بیشتر زندگی خود را نزدیک
مونی کی ریتی در ریشی کش گذراند .در
سال 1932اشرام شیواناندا را تاسیس کرد.
در سال 1936در انجمن زندگی الهی اغاز
به کار کرد .در ســال 1948اکادمی یوگا
ودانتا فارست را سازمان داد .هدف سوامی
شیواناندا اشاعه ی دانش معنوی و اموزش
یوگا و ودانتا به مردم بود.
منبعSivananda yoga life magazine :
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
23 صفحه 24
ایورودا (تمرینات عملی)
«برای ایجاد تعادل در زندگی دریابید چه
کسی هستید و به چه چیزی نیاز دارید»
نویسندگان :سوامی دورگاناندا ،۱سوامی شیواداساناندا، 2
سوامی کایالساناندا
چ
هارم
3
برگردان :پری باباجی
کتاب تمرینات عملی ایورودا چشــم انداز سوامی شیواناندا را بیان
می کند .ســوامی شیواناندا (1963-1887م) استاد یوگای مشهور
هندی و پزشــکی که بیش از 200کتاب در مورد تمام جنبه های
یوگا و همچنین ایورودا نوشته است .در قسمت پیش با تست کشف
دوشای خود اشنا شدید .اگر تست را انجام داده اید ،در این قسمت
با ارزیابی و کشــف دوشــای خود ،خواهید دید که رژیم غذایی و
فعالیت هایی مناســب دوشای شما است و شما را به سبک زندگی
سالم و ایده ال هدایت می کند.
نوع ساختار بدنی شما
بیشــتر مردم ،دارای 2نوع دوشا هســتند .ولی در بعضی از مردم
کام ً
ال یک دوشا غالب است ،بنابراین در بخش امتیازدهی ،دوشاهای
دیگر به ندرت امتیازی کسب کرده اند .ساختار بدنی یک دوشایی،
که یک دوشــای غالب دارد ،به سختی دو نوع دوشای دیگر را در
بدن نشان می دهد.
شخصیت سازی دوشاها
نکات زیر شــما را با شــخصیت هر کدام از دوشاها اشنا می سازد.
امتیازدهی دقیق و درست کمک می کند که شما به دوشای واقعی
خود خیلی نزدیک شوید ،در غیر این صورت ممکن است مطالب در
مورد دوشایی که انتخاب کرده اید ،خیلی با واقعیت شخصیت شما
هماهنگ نباشد.
واتا
پیتا
کافا
واتا
اگر بر اســاس امتیازاتی که کسب کرده اید ،دوشای غالب شما و یا
یکی از دو دوشای غالب در بدنتان ،واتا باشد ،باید به اطالعاتی که
مناسب برای واتا است ،دقت کنید.
ذهن و بدن واتایی
ساختار واتا بر اساس حرکت و جنبش شکل گرفته است .اندیشه و
ذهن واتا بسیار حساس و خالق است .در همه ی بخش ها؛ جنبش
و حرکت به چشم می خورد ،در نتیجه بدنی دارای حرکت و سرعت
به طور مثال در سخن گفتن و حرکات بدنی ،شکل می گیرد.
24
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
اندیشه ی واتایی
تاثیر هوا و اتر در واتا ،به ذهن و اندیشه ی او حرکت ،روشنی ،صحبت
ســریع و تا حدودی بی نظمی و عدم تعادل می دهد .به طورمثال،
توانایی ســریع در فهمیدن و یادگیری از خصوصیات واتا است ،اما
به همان نســبت نیز سریع فراموشکار می شود .نمودار زیر نشانگر
کیفیت بخش های مختلف ذهن در واتا است.
ساختار واتا به این صورت است:
تردید
در افکار
و کارهای
متداول
سریع
در فهم و
یادگیری
خالقیت
سریع
احساساتی
و هیجانی
سریع
در بیان
احساس و
هیجانات
مستعد
برای
استرس و
نگرانی
توانایی
و سازگاری
ادراک
حسی قوی
مخصوصا در
صدا و المسه
ابتکار
و نیروی پیش
برنده در همه ی
فعالیت ها
اندیشه ی
واتا ،سریع
و سازگار
است
ساختار واتا به این صورت قابل تشخیص است:
سیال
سبک ،خنک ،خشک
بی رویه ،خشن ،سریع ،بی شکل
بدن واتایی
تاثیر واتا ،باعث می شــود که فرد واتایی دارای ساختار بدنی الغر
و اســتخوان بندی ظریفی باشد .بدنی واتایی تمایل به فعال بودن،
عدم اســتحکام و بی نظمی دارد .این بی نظمی و عدم توازن باعث
افزایش واتا می شــود و به صورت افسردگی در زندگی فرد واتایی
ظاهر می شود. صفحه 25
خوابی
سبک و
پریشان
موهای
نازک و
خشک
حرکات
چشم و
پلک ها سریع
معموال
پرحرف و
سریع گفتار
معموال
پرحرف و
سریع گفتار
متمایل
به الغری،
بیشتر وزن کم
می کند تا اضافه
کردن وزن
دارای
پوستی خشک،
نازک و سرد،
زودتر از موعد
چین و
دارای
رگها و
تاندون های
مشخص
گرسنگی
نامتعادل ،گاهی
خیلی گرسنه و
گاهی بی اشتها
ناخن های
نازک و
شکننده
دارای
عضالت
الغر
عالقه مند
به اب و هوای
گرم ،بیزار از
هوای سرد و
باد
دارای
مفاصلی
ظریف و
صدا دار
دارای
حرکاتی
سبک و
سریع
مستعد
برای
سرماخوردگی
انگشتان
دست و پا
بلند و باریک
این شکل اندام یک مرد واتایی است.
فعال
و رقابت جو
معموال
مسئولیت
پذیر
هوش
و ذکاوت
باال
یادگیری
سریع ،ذهنی
روشن ،حافضه ای
خوب
عصبانیت
سریع
ساختارمند،
هدف گرا
سخنور
ذهن
پیتا تیز و
روشن اندیش
است
مستعد
قضاوت
کردن خود و
دیگران
ساختار پیتا به اینصورت تشخیص داده می شود:
داغ ،ترش ،سبک ،مایع ،تیز ،کمی روغنی ،قابلیت نفوذ سریع ،کمی
ناخوشایند
خیلی
سریع جوش
می اورد
موهای
خوب و کمی
چرب
شفافیت
و
اعتماد به نفس
در گفتار
وزن
و اندامی
متوسط ،مستعد
الغری و چاقی به
یک میزان
تعریق
سریع با
بوی تند
این ســاختار بدنی یک زن واتایی است .در قسمت راست عملکرد
بدن و در قسمت چپ ساختار بدنی تعریف شده است.
پیتا
اگر بر اســاس امتیازاتی که کسب کرده اید ،دوشای غالب شما و یا
یکی از دو دوشای غالب در بدنتان ،پیتا باشد ،باید به اطالعاتی که
مناسب برای پیتا است ،دقت کنید.
ذهن و بدن پیتایی
شفافیت و گرما 2خصوصیت بارزی هستند که ذهن و بدن پیتا را
مشخص می کنند .این باعث می شود که ذهنی ارزومند و هوشی
سرشار و همچنین بدنی با ساختار ورزشی و توانمند داشته باشد ،به
همان صورتی که متابولیسم فعال این دوشا دارا است.
متوازن
در
مهارت ها
پوستی
مرطوب و
صاف و روغنی،
مستعد
کو مک
ک
متابولیسم
خیلی فعال،
گرسنگی و
تشنگی سریع
کم تحمل
در برابر گرما،
دوستدار سرما
ناخنهای
نرم و
انعطاف پذیر
قدرتمند
در
فعالیت های بدنی
مستعد
التهابات
عضالت
متناسب و
مفاصل قابل
انعطاف
اندیشه ی پیتا
تاثیر اتش و اب به ذهن پیتا این قابلیت را می دهد که قدرت انتقال
باالیی داشــته باشد ( ،مانند هوشی باال و عصبانیت سریع) .نمودار این ســاختاربدنی یک زن پیتایی است ،در قسمت راست عملکرد
بدن و در قسمت چپ ساختار بدنی تعریف شده است.
پایین خصوصیات ذهنی پیتا را به خوبی تشریح می کند.
این شکل اندامی یک مرد پیتایی است.
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
25 صفحه 26
کافا
اگر بر اســاس امتیازاتی که کسب کرده اید ،دوشای غالب شما و یا
یکی از دو دوشای غالب در بدنتان ،کافا باشد ،باید به اطالعاتی که
مناسب برای کافا است ،دقت کنید.
اندیشه ی کافا
تاثیر زمین و اب ،خاصیت پایداری و اســتقامت (مانند خونسردی
و حافظــه ی خوب) را به اندیشــه ی کافا می بخشــد .نمودار زیر؛
کیفیت های بیشتری در ارتباط با ذهن کافا ارائه می دهد.
خواب
عمیق و
طوالنی
گفتاری
ارام و
ارامش بخش
موهای
ضخیم و
روغنی
چهر هی پهن
و گرد
تعریق
متوسط با
بوی مالیم
متمایل
به اضافه
وزن
پوستی
روغنی ،سرد،
ضخیم و
محکم
متابولیسم
کند ،عدم شدت
در تشنگی و
گرسنگی
ناخن های
ضخیم و
محکم
قدرت
توان باال،
حرکات کند و
محکم
حس
رضایت و
شادمانگی
پایدار
و ارام
یادگیری
کند
واکنش
ارام
حافظه
بلند مدت،
تفکر
عالی
و برنامه ریزی
طوالنی مدت
دارای
ایمنی بدنی
خوب
عضالت
بلند و
قدرتمند
مفاصل
محکم و
قوی
استخوان
های بلند و
قوی
طبیعت
مزاج
مناسب
عدم
تمایل به
تغییرات
صبور،
سخاوتمند،
شجاع
اندیشه کافا ،پایدار و ارام است.
ساختار کافا به این صورت قابل تشخیص است:
ســرد ،روغنی و ســنگین ،پایدار ،کند ،نرم ،شــیرین ،بی تحرک
و چسبناک
این ســاختار بدنی یک زن کافایی
است ،در قســمت راست ،عملکرد
بدن و در قسمت چپ ساختار بدنی
تعریف شده است.
این شکل اندامی یک مرد کافایی است.
1-Swami Durgananda
2-Swami Sivadasananda
3-Swami Kailasananda صفحه 27
مدیتیشن چگونه به کاهش
وزن کمک می کند؟
برگردان :مریم عرفانی فر
در طول زمان تصاویر نادرســت و غیرطبیعی
از بدن نشــان داده می شــوند که موجب بروز
مشکالتی مانند کاهش عزت نفس و تحقیر بدن
فرد توسط دیگران می شود و رسانه های اجتماعی
نیز بحــران را در مورد افرادی که از مشــکالت
روحی ناشی از شکل بدنشان رنج می برند تشدید
کرده است .چاقی نه تنها از بیرون به فرد اسیب
می زند بلکه به درون نیز اسیب می زند ،علی رغم
اینکه احساساتمان را در بیرون پنهان می کنیم،
درد ناشــی از این سکوت ،نگرش قضاوت گونه ی
ما را به درونمان می کشــد .تا حدی ،خودمان را
متقاعد می کنیم که حالمان خوب اســت و نیاز
نیســت که دنبال راه حل هایی برای اضافه وزن
باشیم ،اما گویی روی زمین لرزان هستیم .هنگام
جستجو در مورد روش های کاهش وزن یادمان
باشد که این موارد فقط به تمرین های مربوط به
قلب ،جلسات دویدن و برنامه های غذایی سخت
محدود نمی شــوند و عالوه بر ورزش و مراقبت
از انچه می خوریم ،یک عنصر بسیار مفید دیگر
برای افزایش تالش هایمان وجود دارد.
توصیــه :مراقبــه کنیــد و افســردگی را
دور نگهدارید.
در محل کار قبلی ام همکاری داشتم که چاق
بود .دفتر ما در طبقــه ی همکف بود و او اغلب
از پله ها باال می رفــت و به من می گفت که این
کار به او انگیزه پیاده روی بیشــتر می دهد .او در
مورد اضافه وزن و ترس و نگرانی ناشــی از ان در
زندگی اش می اندیشید .بنابراین ،شما می توانید
تصور کنید بعد از یک سال که همدیگر را دیدار
کردیم چقدر از دیدن تغییرات اش تعجب کردم .او
در عرض 12ماه تقریباً 30کیلوگرم وزن کم کرده
بود .باور کردنی نبود .اما چیزی که بیش از این توجه
مرا جلب کرد این بود که می گفت نجات دهنده اش
مراقبه است!
مراقبه روشــی طبیعی و ســاده برای تسریع
کاهش وزن و داشــتن بدنی سالم تر است و فواید
بســیار دیگر نیز دارد .جســتجو در مورد نکات
مربوط به کاهش وزن ،وب ســایت هایی را برایتان
به ارمغان می اورد که شما را در زمینه ی طراحی
رژیم غذایــی ،کاهش وزن زود هنــگام و ورزش
کردن ،اطمینــان از پیگیری کردن رژیم غذایی و
غیره اموزش می دهد و متاسفانه ،این روش ها همه
موقتی هستند و خیلی زود منجر به سرخوردگی،
استرس ،اضطراب و عزت نفس پایین می شوند .این
امر احتماالً منجر به شــیوه ی زندگی غیر طبیعی
می شود که نمی توانید ان را حفظ کنید و مشکل
بدتر می شود.
روش های متداول کاهش وزن مزایای بلندمدت
ارائه نمی کنند و به ندرت بینشــی از جهت گیری
ذهن برای یافتن راه حــل ارائه می دهند .ذهن ما
باید بر روی چیزهای درســت متمرکز شود و این
کار از طریق مدیتیشــن ممکن می شود .حکمت
باستان می گوید« :ذهن سالم در بدن سالم است،
پس مدیتیشن چگونه می تواند در کاهش به شما
وزن کمک کند؟»
-1مدیتیشن کلید شما برای داشتن بدنی سالم
مدیتیشن به ما اجازه می دهد تا افکار خود را
زیــر و رو کنیم .هنگام مراقبه به درون خود می-
اندیشیم و این به ما اجازه می دهد بفهمیم که
چگونه خودمان را درک می کنیم .این کار به ما
کمک می کند با چالش های پیشرفت خودمان
مواجه شــویم .چــرا ما نمی خواهیــم ورزش
صبحگاهی را انجام دهیــم و یا هر روز نیاز به
فست فود برای شام داریم؟ شانسی بزرگ وجود
دارد که این درون گرایی موجب اشتیاق ما برای
کاهش وزن شود.
.۲مدیتیشن استرس را کاهش می دهد
یکی از دالیل اصلی همه ی مشکالت استرس
است .همیشه چنین احساسی وجود ندارد ،اما
اســترس یک حس عمیق در درون همه ی ما
اســت و همین منجر به پرخوری می شود .ما
اغلب یک تکه بزرگ شکالت یا پیتزا می خوریم،
چون اینها از بین برنده های بی ضرر اســترس
هستند .استراحت روزانه می تواند به طور بالقوه
استرس را از سیســتم بدن ما دور کند و ما را
برای یک جلســه مدیتیشــن ارام اماده کند.
کاهش استرس کشش های ناسالم (به خوردن)
را بــه حداقل می رســاند و ذهــن را پیرامون
موضوعات مثبت متمرکز می کند.
-3مدیتیشن تنهایی را شکست می دهد
وقتی تنها هستیم از نظر احساسی از هم جدا
می شــویم و این باعث می شود که به احتمال
زیاد پرخوری کنیم .مراقبه ،با هم بودن را القا
می کند و نشــان می دهد که چگونه با وجود
تفاوت ها ،می توانیم شــاد باشــیم و حس در
اجتماع بودن و وابســتگی به ان در افراد ایجاد
می شود.
-4مدیتیشن تعهد ایجاد می کند
اغاز هر رژیم جدید سخت است و حفظ ان
نیازمند تالش است تا وزن طبیعی شود .انچه
باعث می شود برنامه کاهش وزن به همان اندازه
موثر باشــد ،تعهد است .ممکن است خطرات
زیادی در طول راه وجود داشــته باشد ،مانند
کمبود خواب یا نیاز به خوردن غذاهای اماده.
این تنها اعتقادی است که هر روز شما را متعهد
می کند .مدیتیشــن ایمان ،عزم و اراده شما را
محکم می کند و نیروی اراده را افزایش می دهد.
با این همه ،یاد بگیریم به کسی که هستیم
عشــق بورزیم ،چون ما بســیار مهم هستیم.
هنگامی که مدیتیشــن به کاری روزانه تبدیل
می شــود ،اگاهی ما به هدف بزرگ تر و کاهش
وزن تبدیل می شــود .مــا متعادل تر و پذیرای
تصمیمی جدید برای در اغوش گرفتن سبک
زندگی سالم هستیم.
https://heartfulness.org/in/discover-how-meditationhelps-with-weight-loss/
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
27 صفحه 28
اول
بیماری و عوامل بیماری زا
(سیاتیک)
برگردان :ناهید موسوی
مقدمه
بسیاری از شما می دانید که یوگا راه کارهای
مفیدی برای پیشــگیری و بهبــود روند
درمان بیماری ها دارد .شاید حتی تجربه ی
شخصی در این زمینه داشته باشید یا اثر
تمرینات یــوگا را در بهبود حال اطرافیان
خود دیده باشید .کریشان کومار سومان و
دکتر وی .دی .اهلوالیا در بخشی از کتاب
یوگادرمانی راه کارهای پیشــنهادی یوگا
برای بیماری های فراگیر را به اختصار بیان
می کنند .این کتاب که در سال ۲۰۱7در
28
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
۲43صفحه منتشر شــده است .مجله ی
دانش یــوگا قصد دارد در هر شــماره به
ترجمه ی بخش هایی از این کتاب بپردازد.
در این شماره ابتدا مختصری درخصوص
علت هــای کلــی شــکل گیری بیماری و
راه کارهای یــوگا در زمینه های مختلف و
در نهایت ویژگی های شخص سالم توضیح
خواهیم داد و ســپس اختصاصاً به مشکل
سیاتیک خواهیم پرداخت .ازشماره ی اینده
تنها به ارائه ی بخش دوم خواهیم پرداخت.
بیمــاری نقصان قدرت و طاقت اســت و
نشــانه ی مشــکلی در بدن ،اختاللی در
سیستم ایمنی یا انســداد جریان حیاتی
در بافت ها و عروق اســت که بر اثر تجمع
نمک های غیر طبیعی و مخاط در بافت ها
و مایعــات بــدن رخ می دهد .از ســویی،
بیماری بازتابی از دفع ناقص مواد زائد بدن
به شــکل مایع ،جامد یا گاز اســت که در
مسیر چرخش انرژی در بدن مانع تراشی
می کنند.
عوامل بیماری زا:
• عدم تحرک و تمرین بدنی
• رژیم غذایی نامناسب
• خستگی
• الودگی
• الگوهای غلط زندگی
• شوک
• وضعیت نامطلوب ایستایی بدن
• عدم تعادل در هورمون ها صفحه 29
• نقص سیستم ایمنی
• سیگار و الکل
• اعتیاد به مواد مخدر
• امیال فروخورده
1
• فقدان توجه به عناصر حیات (تاتواها )
• خود ازاری
• بیماری روانی
• یبوست
• هوای الوده
• افکار منفی
• لباس نامناسب
• کمبود خواب
• سموم
• افراط در هر موردی
• تنش
• کم ابی
• باکتری ،ویروس ،انگل ها
• الرژی
• نگهداشتن ادرار
• عدم تبعیت از قوانین طبیعی
• رخوت
• بی ثباتی عاطفی
• مصائب پنج گانه(در یوگا سوترا پاتانجالی
امــده پنج درد در مســیر دســتیابی به
ســامادهی برای انســان پیش می اید که
عامل رنــج او و غلبه بر انها مایه ی رهایی
از چرخه سامسارا است .در سانسکریت به
انها سموم می گویند .این پنج مورد عبارتند
از جهل ،خودشیفتگی ،وابستگی ،نفرت و
ترس از مرگ)
این روش ها در یوگا برای مقابله با موارد باال
پیشنهاد شده اند:
• شات کارما
• اسانا
• مودرا
• مراقبه
• سوارا یوگا
• تغییر عادات غذایی
• تمرین تقویت اراده
• ماساژ
• ایورودا
• یاما و نیاما
• پرانایاما
• باندا
• مانترا (ذکر گفتن)
• یوگا نیدرا
• کنترل خشم
• روزه
• حمام افتاب
چه کسی سالم است؟
بر طبق نظر هاتا یوگا پرادیپیکا زمانی فرد
در سالمت است که این ویژگی ها را داشته
باشــد :اندام باریک ،سیستم عصبی سالم،
چهره ی بشاش ،صدای پرطنین ،چشمان
نافذ داشته باشد و مثبت اندیش ،نیرومند و
سرشار از انرژی حیات باشد.
سیاتیک
درد سیاتیک وابســته به عصب سیاتیک
اســت و تمام بافت های سر راه این عصب
را درگیر می کند .درد ســیاتیک وابســته
به غلبه ی دوشــای واتا در بدن است اما از
لحاظ فیزیکی در اثر اسیب به دیسک های
میان مهره ای است.
نشانه ها:
درد در هنگام لمس عصب تشدید می شود
و بیمار در حالت درازکشــیده قادر به بلند
کردن پای درگیر خود نیســت و علت ان
این است که فرد در پشت پا درد احساس
می کند .فرد در اثر درد کم اشــتها می شود
و اب دهانش روان می شــود .از نشانه های
دیگر ورم نسوج نرم و تغیر فرم اندامی است.
دالیل:
حرکات ناگهانــی زمان کار کــردن ،کار
سنگین ،خوابیدن در بستر نامناسب ،اسیب
به مرکز بدن ،توجه نکردن به سیستم دفع،
خشــم ،کم خوابی ،مشــکالت دفع ادرار
یا مایعات بــدن ،خونریزی انــدام دفعی،
پیا ده روی طوالنــی ،کارکردن در وضعیت
خمیده برای مدت زمان طوالنی یا ماندن
در هوای سرد ،نشستن روی صندلی برای
طوالنی مدت.
راه کارهای پیشــنهادی یــوگا برای
درمان:
3
۲
.1شات کارما :کمجال و تنقیه با اب سرد
بصورت روزانه
.2اساناهای یوگا :کوناســانا ،گارود اسانا،
حرکت پنجم از ســری سالم بر خورشید،
پادماسانا ،شتر ،کبری ،ملخ ،ساروانگاسانا،
ادرها ماتسیاندراسانا و در نهایت شاواسانا
.3تمرینات تنفســی :نادی شودانا ،سوریا
بدانا ،بهاستریکا
.4مراقبه و یوگا نیدرا
.5دوش اب گرم
.6اجتناب از مصرف حبوبات ،سیب زمینی،
ماش ،عدس ،برنج و غذاهایی با طبع سرد
بجای ان از سیب بائل 4میل کنید.
انبه ،انار ،غذاهای ســاتویک و متعادل که
هضم راحتی دارند ،ســاالد ،اب میوه های
سبز حلیم حبوبات مناسب است.
.7اجتناب از شنا و افراط در روابط
.8سوریا سوارا برای پنج روز
.9مودراهای مناســب :گیان مــودرا ،وایو
مودرا ،پانکاج مودرا ،اپانا مودرا ،پرانا مودرا
هرکــدام با یک یا هر دو دســت به مدت
سی دقیقه
.10ماساژ ستون فقرات و پا از پایین به باال
با روغن خردل
.11ســرما درمانی و گرما درمانی ستون
فقرات
.12قــرار دادن کف پــا در اب داغ دو بار
در روز
.13پــس از حمام یک لیــوان اب گرم از
پشت باسن تا انتهای پا جاری کنید.
.14اجتناب از حرکات خم به جلو ،غذای
فراوری شده ،ســیگار ،خوابیدن در بستر
نامتعادل
.15مصرف 1/2قاشــق چای خوری پودر
زنجبیل در اب گرم
.16مصرف 1قاشــق کــره ی حیوانی بز
(دسی قی) حل شده در اب گرم به همراه
زنجبیل
.17جوشــانده ی ده بــرگ نعنای هندی
(هارسینگار) در یک لیوان اب و مصرف دو
بار در روز
.18مصــرف دو عدد قرص تری و دوشــا
گوگال 5صبح ها و عصرها
1تاتواها در فلسفه سامکهیا مبانی شناخت ذات خلقت و جان
و کمال مطلوب است.
Kunjal 2
Enema 3
4سیب بائل ( )Baelهمان میوه گیاه بکرایی است که
بومی هند و منطقه سند است و البته در جنوب ایران نیز
دیده شده است .روغن ان بر ضد 21باکتری موثر است و در
درمان گلسترول ،دیابت موثر نشان داده است .حاوی مقادیر
قابل توجهی ویتامین A,Cاست و در درمان سرطان و پیری
زودرس مصرف دارد برای اطالعات بیشتر به ویکی پدیا مراجعه
کنید.
5این دارو به دلیل داشتن 13ماده ی ترکیبی ان به نام تری
دوشا معروف است .نوعی داروی ایورودیک است که برای
دردهای مفاصل و سیاتیک تجویز می شود .برای اطالعات بیشتر
به سایت www.ayurvedainfo.irرجوع کنید.
منبع:
Kumar Suman Krishan & V. K.
Ahluwalia, Diseases and
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
29 صفحه 30
خوداگاهی و توسعه ی فردی چیست؟
دوم
به درونتان بنگرید
نویسنده :مایکل پیترزاک
برگردان :واحد ترجمه
مایکل پیترزاک مربی تغییر الگوهــای ذهنی و عادت های فردی
به کارافرینان است .او با تاسیس مجموعه ای فعال با عنوان «پس
می خواهید بنویسید» به افراد در تالیف و توسعه ی مهارت هایشان
در این زمینه یاری می رساند.
شــما یک روز صبح در جنگلی بیدار می شوید .جریان هوا
البه الی درختان می چرخد و از دور کوه ها را می بینید .شما
نمی دانید چطور به اینجا رسیده اید و یا اینجا کجاست .چه کار
می کنید؟ ایا همان جا می نشینید و منتظر یک نجات دهنده
می مانید و یا بلند می شوید و به راه می افتید به امید اینکه
چشم انداز بهتر و شانس بیشتری برای کشف این رمز و راز
پیدا کنید؟ این خالصه ای است از حق انتخابی که بدو تولد
هر انسانی به او داده می شود :محکم بنشینید و زنده بمانید
یا حرکت کنید و به دنبال حقیقت باشید؟
قطعاً این کار راحت تر است که در جایی بمانیم و
به همان طریقی زندگی کنیم که هر روز زندگی
می کردیم .اما زندگی واقعی به معنای کاوش در
اعماق روح ما برای ایجاد مداوم نسخه های بهتر
خودمان است.
اگر می خواهید بدانید که ماشــین چطور کار می کند،
دیر یا زود سراغ موتور ماشین می روید .مطمئناً ،شما مطالب
زیــادی را از کتاب ها و کالس ها یاد می گیرید ،اما این دانش
ثانویه فقط به طور محدود می تواند به شما کمک کند.
با ارزش ترین روش اموزش از طریق تجربه ب ه دست می اید،
گرچه ممکن است شــما به شنیدن انواع پادکست های بی پایان
در مورد خوداگاهی و یا خواندن کتاب های بزرگ در مورد رشــد
شــخصی وسوسه شوید ،نیازمند ان اســت که به درون خود نگاه
کنید ،تکنیک های زیر را بخوانید ،و حتماً تمرینات را انجام دهید.
-1اصول اولیه
«تمام مشکالت بشریت ناشــی از ناتوانی انسان در بی سر و صدا
نشستن در یک اتاق است».
۱
بلیس پاسکال
این شیوه های اشنا بسیار مهم اند ،زیرا به عنوان شیوه های بنیادی؛
عادات سالم دیگر از انها شکل گرفته است .با تمرینات روزانه ،شما
از تمرکز بیشتر لذت می برید و انرژی بیشتری نیز دریافت می کنید.
• ذهن اگاهی به معنای اگاهی یا توجه کردن است .اکثر ذهن ها
در بیشتر روز به صورت خودکار خاموش هستند ،این بدان معنا است
که ما به سمت احساسات منفی فرو می رویم یا حتی بخش عمده ای
از زندگی خود را از دست می دهیم .ذهن اگاهی ما را دعوت می کند
30
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا صفحه 31
تا دائماً اگاهی خود را دوباره به زمان اکنون برگردانیم؛ تنها جایی
که شادی زندگی در ان وجود دارد .ما می توانیم با تمرین مراقبه یا
یوگا حتی به مدت 5دقیقه در روز ،ذهن اگاهی را بهبود بخشیم.
• قدرت روزنامه نگاری بیش از حد تصور نیست .نوشتن در مورد
زندگی خود ،یک عمل تصفیه اســت .بــه زندگی پاکی و خلوص
می بخشد ،ذهن را شفاف می کند ،به ما کمک می کند که خاطرات
را به یاد بیاوریم و مشــکالت را حل کنیم و ارتباطاتمان را توسعه
دهیم .حاضرید شروع کنیم؟
• پیاده روی :سال ها پیش ،دوستی به من گفت« :پیاده روی بهترین
دوست یک نویسنده است ».و من تا وقتی که پیاده روی های روزانه ام
را دارم ،هیچ وقت دچار مشــکل عدم توانایی در نوشتن نمی شوم.
بسیارخب ،ممکن است که شما یک نویسنده نباشید ،اما این درس
بیانگر ان است که تمرینات بدنی باعث می شود مغزتان خوب کار
کند ،این صرفاً نقش کمک کننده دارد نه اینکه تبدیل به شغل شما
شود .این عادت با عادات بعدی در ارتباط است.
• تنهایی :پابلو پیکاسو می گوید« :بدون یک تنهایی عظیم ،هیچ
کار جدی امکان پذیر نیست ».او با همین شیوه توانست چندین کار
نقاشی را به فروش برســاند .ایا شما معموالً در حال ارتباط و کار
با دستگاه های مختلف هستید؟ اجازه می دهید که تلفن تان وسط
یک کار عمیق زنگ بزند؟ ایا دچار چند وظیفه گی هستید؟ قدرت
تنهایی در اجتماع کنونی ما ،بسیار زیاد است در حالی که ما به ان
اگاه نیستیم .سعی کنید به طور مرتب و تنها ،در طبیعت قدم بزنید،
ســپس در زمان کوتاهی ،صدای شکست ناپذیر درون شما دوباره
صحبت خواهد کرد.
-2الگوهای خود را تغییر دهید.
«اگر مســیر را تغییر ندهید ،ممکن اســت راهی که می روید به
پایان برسد».
۲
الئوتسه
رشد بیشتر نیاز به تمرین مداوم در عادات موثر دارد ،ان را عزم،
تداوم ،ریزه کاری و یا نمایش بنامید .این شــبیه ســه بار در هفته
ورزش کردن و یا در روز با 50مشتری تماس گرفتن است.
اگر زندگی روزمره ی مفیدی دارید ،این خیلی عالی اســت .ولی
عادت هــای روزانه به تدریج تاثیر خودشــان را دیگر نمی گذارند و
تبدیل می شــوند به اینکه فقط مشــکالت روزمره را تماشا کنید.
ایا شما هم همینطور هســتید؟ صادقانه از خودتان بپرسید« ،ایا
تالش های روزمره ی من ثمربخش هستند؟»
اگر نیســتند ،الگوهای خودتان را تغییر دهید .به این معنی که
جدول روزانه تان را از پنجره بیرون بیاندازید ،همان لیستی که هرگز
به طور جدی انجامش نداده اید .این ممکن اســت باعث شــود که
بی اختیار کل برنامه ی روزانه تان را به هم بریزید و مث ً
ال یک برنامه ی
مسافرت ناگهانی بچینید ،خودتان را از پوسته ای که درست کرده اید
خارج کنید و زندگی تان را با دیدگاهی متفاوت ببینید.
ً
به این موضوع خیلی جدی نگاه نکنید ،کافی اســت مثال جای
پارک ماشــین تان را هر روز تغییر دهید .تغییراتی به این کوچکی
در روز به شــما کمک می کند کــه از حالت افســردگی روزمره
خارج شوید.
-3این سه سوال را از خودتان بپرسید:
ی شــما به کیفیت سواالتی بســتگی دارد که از
«کیفیت زندگ
خودتان می پرسید».
تونی رابینز
می خواهید ناامید شــوید؟ از خودتان نپرسید ،چرا نمی توانید
وزنتان را کم کنید ،چرا نمی توانید پول هایتان را پس انداز کنید ،چرا
فقط با خودشیفته ها اشنا می شوید .مشکل این سواالت این است
که از ابتدا نقص و کمبودی را در شما نشانه می گیرند.
بهتر است که شیوه ســوال کردن از خودتان را به شیوه بهتری
تغییر دهید .اینجا بهترین سواالت مطرح شده است:
امــروز چطور شکســت خوردم؟ بهترین توصیه ای که ســارابلکلی ،3کســی که در این زمینه تحقیق کرده و به نتیجه رسیده
که شکست مقوله ای جدا از دستاورد است و موفقیت سارا ،نشانگر
این حقیقت است.
چطــور می توانم روز خودم را بهتر بکنم؟ تیم فریس 4معموالًروزش را با همین پرســش به پایان می برد .اگر شما هم صادقانه
این سوال را جواب بدهید ،به کارهای با ارزشی می رسید که سعی
می کنید ان را در روز بعد به انجام برسانید و به این صورت روز به روز
پیشرفت می کنید.
ایا چیز دیگری هست که دوست داشته باشی به من بگویی؟جان کابات زین 5توصیه می کند که مستقیم از قلب و ذهن و روح
یا حتی شیطان درونتان این سوال را بکنید و منتظر جواب باشید
و قطعاً پیام های مفیدی را دریافت می کنید.
لو هوای خودتان را ردیابی کنید.
-4حا
«می خواهم امروز حالم خوب باشــد .نمی خواهم منتظر چیزی
باشم که شــاید هیچ وقت نیاید مثل اینکه بگوییم هروقت پولدار
شدم باالخره حالم خوب می شود».
6
تام بیلیو
با پیدا کردن مشــکل ،نصــف راه را رفته اید .اگر بــه اندازه ای
لو هــوای خودتان را
کــه انتظار دارید ،خوشــحال نیســتید ،حا
جســتجو کنید و ببینید که مشکل چیست و این می تواند خیلی
تاثیرگذار باشد.
قو خو
دکتر دیوید بورنز 7زندگی خود را صرف تحقیق در مورد خل
کرده اســت و ازمون انالین نگرانی او ،یکی از عالی ترین راه هایی
اســت که فرد را بــه خوداگاهی در این زمینه می رســاند( .حتی
اگر نگران نباشــید ).از طریق ازمون های انالین و اپلیکیشن های
قو خوی خودتان بیشتر اشنا شوید .در این
متعددی می توانید با خل
ازمون ها ســواالتی از قبیل :ایا صبح ها سرحال و پرانرژی هستید؟
ایا می توانید به خوبی تمرکز کنید؟ با جواب به انها و با گذاشــتن
قو خوی خودتان اگاهی
وقتی برای خود ،سعی کنید نسبت به خل
بیشتری داشته باشید.
1-Blaise Pascal
2-Lao Tzu
بنیان گذار 3-Sara Blakely
:میلیاردر شرکت اسپنکس
:صاحب نشریه4-Tim Ferriss
5-Jon Kabat-Zinn
6-Tom Bilyeu
7-David Burns
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
31 صفحه 32
32
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
معلم یوگا تیم واکنش سریع ام صفحه 33
مریکا را از افسردگی نجات داد.
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
33 صفحه 34
یوگا؛ یار شما در خانه
مرکز یوگای شیواناندا/برگردان :واحد ترجمه
کتاب yoga your home practice companionاولین بار در سال 2009توسط مرکز
یوگاودانتای شیواناندا در انگلستان به چاپ رسید .این کتاب که به شرح بسیاری از حرکات
یوگا ،تکنیک های تمرکز فکر ،مدیتیشن و انواع پرانایاما می پردازد ،در 256صفحه به طور
تمام مصور منتشر گردیده است ،کتاب یوگا یار شما در خانه اولین بار توسط مجلۀ دانش یوگا
ترجمه شده و از تیرماه سال 1394درهر شمارۀ مجله به چاپ رسیده است.
مدیریت تنش ها
امروز همه حتی جریان هــای دارودرمانی
عمیقاً باور و تایید کرده اند که مدیتیشن برای
درمان افسردگی و بهبود شرایط تنش زا مفید
است .اگر می خواهید بدانید مدیتیشن چطور
اثر می کند بهتر است ابتدا بدانید وقتی تنش
و نگرانی را احســاس می کنید چه تغییرهای
فیزیکی در شــما اتفاق می افتد .این تغییرها
«واکنش های جنگ یا گریز» نام دارند .چنین
واکنش هایی در دوران باستان به انسان کمک
می کردند تا در رویایی با شرایط بحرانی بهتر
عمل کنــد به خصوص مواردی که به زحمت
بدنی بسیار زیادی نیاز داشت مانند مبارزه با
یک حیوان.
واکنش های تنش در بدن
«واکنش های جنگ یا گریز» سیستم عصبی
را فعال می کنند و درنتیجه مواد شــیمیایی
وارد رگ های خونی بدن می شــوند .این مواد
شــیمیایی شــامل ادرنالین ،1نورادرنالین 2و
کورتیزول 3هســتند .این ترکیبات شیمیایی
موجب افزایش تعداد تنفس می شوند ،مردمک
چشــم را بازتر می کند تا بینایــی را دقیق تر
کنــد ،رگ های خونی را بازتر می کند تا خون
از سامانه ی گوارشی به ماهیچه ها جریان یابد
و بــدن را برای تالش بدنــی اماده می کنند.
بــه لطف چنیــن تغییرهایــی ،واکنش های
شما سریع تر می شــود ،درد کمتری احساس
می کنید و سیستم ایمنی بدن برای عمل اماده
می شود .ناگهان همه چیز در نظر شما تبدیل
می شــود به تهدید برای زنده ماندن .پس بر
ان می شوید تا با خشم و پرخاشگری واکنش
دهید .در این شرایط رفتارهای مثبت کمتری
از خود نشان می دهید .انسان در دوران باستان
بــرای دفاع از خــودش در برابــر تهدیدهای
34
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
فیزیکــی به چنین واکنش های نیاز داشــت.
بااین وجود ،امروز بیشترین میزان تنش های ما
ناشی از عوامل روانی است که در محیط کار یا
روابط شکل می گیرند .استرس ها در گذشته با
واکنش های نظیر جنگ یا فرار از محل برطرف
می شدند اما امروز استفاده از چنین روش هایی
پایان خوشــی را برای ما رقــم نمی زنند .اگر
سامانه ی عصبی پیام نگیرد که تهدید برطرف
شده واکنش های جنگ یا گریز از خود نشان
می دهند .این علت ها در طول زمان به مرور از
بین می روند.
مبارزه با تنش ها
برای اینکه بدن شــما دوباره درست عمل
کند ،باید سامانه ی عصبی پاراسمپاتیک را فعال
کنید .می توانید با دنبال کردن تمرین های بدنی
که شما را برای مدیتیشن اماده می کنید کار
را شروع کنید (به شماره ی 141مجله مراجعه
کنید) ،ارام بنشینید و با اهنگ منظمی شروع
به تنفس کنید .ســپس ذهن خود را با انجام
تمرین هایــی که در ادامه می اید ،اماده کنید.
ایــن تمرین ها کمک می کنند ذهــن را ارام
کنیــد و توجه ان را به اهداف مثبت معطوف
کنید و از تنش هــا دور کنید .می توانید برای
خود نیت های مثبتی در نظر بگیرید و خود را
در هالــه ای از نور تصور کنید .تکرار کنید« :به
خودم اجازه می دهم که ارام باشــم ،من زنده
هستم و می توانم نفس بکشم .این شرایط گذرا
است و پایان خواهد یافت .می توانم از دیگران
کمک بگیرم ».سپس تمرکز و توجه ذهن خود
را روی صحنه ی ارامش بخشــی از طبیعت،
صدایی گوش نــواز یا خاطــره ای لذت بخش
معطوف کنید .حتی می توانید یک روحانی یا
فردی مقدس را تصویرسازی کنید و احساس
کنید ارتعاش های قدرتمند و ارامش دهنده ی
به قلب شــما نفوذ پیدا می کنــد .این تصور
صحنه ی اتصال شما به چیزی فراتر از خودتان
را بازســازی می کند و به شما اعتماد به نفس
کافی می دهد تا با استرس ها روبرو شوید .
ابزارهای ارام کردن تنش ها
بــه محض اینکه نشــانه های تنــش را در
خودتان مشاهده کردید از تکنیک ساده ی زیر
استفاده کنید:
بــرای مقابله با تنفس های ســطحی چند
تنفس عمیق شکمی داشــته باشید .از تمام
ظرفیت دیافراگم خود اســتفاده کنید و طول
بازدم را افزایش دهید.
به راحتــی روی یک صندلی بنشــینید و
پشــت خود را صاف و کشیده نگهدارید ،کف
پاهــا را روی زمین قرار دهید ،کف دســت ها
را روی ران هــا قرار دهید و چشــمان خود را
ببندید .تنفس عمیق داشــته باشید و توجه
خود را به بدنتان معطوف کنید به خصوص به
قسمت هایی که منقبض و دچار تنش هستند.
از ان قسمت های بدن بخواهید که ارام بگیرند.
با تمام توجه و باور خود این درخواست را سه
بار تکرار کنید.
اگر هر روز طوالنی مدت با کامپیوتر کار می
کنید ،تمرین های چشم را سه یا چهار بار در
روز انجــام دهید .و فرامــوش نکنید گه گاه از
پنجره اسمان را تماشا کنید.
اگر هر روز طوالنی مدت در وضعیت نشسته
قرار دارید ،یک ساعت یک بار از جا برخیزید و
تمرین های کششی انجام دهید .چند ثانیه به
جلو خم شوید و بعد به عقب .به راست بپیچید
و سپس به چپ .در نهایت پهلوهای خود را به
اطراف بدن کشش دهید.
تنش هــای گــردن را با انجــام تمرینات
چرخشی گردن به اطراف ارام کنید. صفحه 35
قانون کارما
هدف مدیتیشن در یوگا به قانون کارما مرتبط
اســت .براســاس قانون کارما هر چیزی به علت
خاصی اتفاق می افتد و هر کنشی واکنشی در پی
دارد .تمرین مدیتیشن ذهن شما را به سوی افکار
مثبت هدایت می کند و سرخوشــی را به زندگی
شــما دعوت می کند .سوامی شــیواناندا توصیه
می کند کــه افراد هر ماه تنهــا روی یک صفت
مثبت تمرکز کننــد .جدولی که در ادامه می اید
این تمرین را روشن تر می کند.
کارما چیست؟
قانون کنش و واکنش نشــان می دهد خوبی
کردن ،خوبی ها را به زندگی شما دعوت می کند
و برعکس بدی کردن ،بدی ها را به زندگی شــما
جذب می کند .این هم درمورد اعمال صادق است
و هم درمورد افکار .واکنشــی که درنتیجه ی فکر
شــکل می گیرد هم به لحــاظ ماهیتی و هم به
لحاظ کیفیت شبیه فکر شما است .بنابراین فکر
منفی واکنــش منفی به دنبال دارد و فکر مثبت
واکنش مثبت .امروز ما بیشــتر بر این باوریم که
دیگران مسئول چیزی هستند که برای ما اتفاق
می افتد ،به خصوص در موارد چالش برانگیزتر .ما
به سرعت پدر و مادرها ،معلم ها و جامعه را مقصر
ناکامی های خود می دانیــم .ما فراموش کرده ایم
که افکار و احســاس های منفــی خودمان مانند
ترس از شکست ،کینه توزی ،خشم ،خودتخریبی
و -...اســت که ارتعاشــات منفی قدرتمندی به
وجــود می اورد .اینها انرژی منفــی را به زندگی
شــما دعوت می کنند و بر رویدادها ،افرادی که
می بینیم و حتــی بیماری هایی که می گیریم اثر
می گذارنــد .برای مثال ،چســبیدن به خاطرات
منفی و نگرانی ها و موارد دردناک دیگر ،ترس را
در شما بیشتر می کند و این ترس و رنج بیشتری
را به زندگی شما می خواند .این قانون کارما است.
مسئولیت زندگی خود را بپذیرید
درک قانون کارما این روشن بینی را برای شما
به ارمغان می اورد که خودتان مســئول زندگی
خودتان هستید .دیگر تقصیر را به گردن دیگران
و شــرایط بیرون از خودتــان نمی اندازید و بقیه
را مســئول رنج خود نمی دانید .راز نیک بختی و
شوربختی در دست خود شما است .یا بهتر
اســت بگوییم در ذهن خودتان است .حاال
که کائنات تنهــا و دقیقاً همان چیزهایی را
به شما می دهد که خودتان احساس کرده اید
و به ان فکر کردید ،پس از راز خوشــبختی
غافل نشــوید و به فکر و احساس های خود
بیشتر توجه کنید .شما معمار سرنوشت خود
هســتید .پس اگر مشاهده کردید که فکری
منفی به ذهن شــما وارد می شود به سرعت
ان را به فکری مثبت جایگزین کنید.
عادت مثبت اندیشی
هر وقت توانســتید به افکار سرخوشانه،
شــادی اور و در تعادل با کائنات بیاندیشید.
بــه اعتقاد یوگی ها مثبت اندیشــی به ذهن
و بــدن ارامش می دهد .تمرین مدیتیشــن
روش خوبی است برای هدایت ذهن به سوی
افکار مثبت .اگر صبح زود تمرین مدیتیشن
کنید ،اثر ان در طول روز با شما خواهد ماند.
عالوه برایــن ،می توانید نیت مثبت ان روز را
تکرار کنید.
یک سال مثبت اندیشی
هر روز را با تمرکز روی صفت برگزیده ی ماه که در ادامه می اید اغاز کنید .اجازه دهید انرژی این صفت وارد ذهن شما شود و اثر تعامل با دیگران را
در حالی که از این صفت استفاده می کنید مجسم کنید .در طول روز دوباره این تمرین را تکرار کنید .و درنهایت شب را با مراقبه ای کوتاه روی معنی
.این صفت به پایان ببرید
.در پایان ماه شما عادت مثبت اندیشی را در خود پرورش داده اید
فروردین
اردیبهشت
خرداد
تیر
انعطاف پذیری
من به راحتی با شرایط«
».جدید کنار می ایم
سرخوشی
من در هر شرایطی«
سرخوشی ذهنی خود را
».حفظ می کنم
عشق
من تمایل دارم با هر شخصی با«
».عشق روبرو شوم
صلح
ذهن من در هر شرایطی در صلح و ارامش باقی«
».می ماند
مرداد
شهریور
مهر
ابان
قدرت
».من قدرتمند هستم«
اراده
».من بااراده هستم«
اذر
دی
بردباری
خودباوری
من باور دارم که درونم« من هر شرایطی را فرصتی«
».برای رشد می دانم
».خالص و پاک است
عدم وابستگی
پذیرش و تسلیم
».من تسلیم اراده ی کیهانی هستم« ».من به شرایط زندگی خود از زاویه ی جدید می نگرم«
بهمن
اسفند
صبر
من باور دارم که زندگی نیازهای«
».من را براورده خواهد کرد
شفقت
من نسبت به تمام موجودات شفقت و مهربانی در«
».خود احساس می کنم
ادرنالین که به اپی نفرین هم معروف است یک هورمون و انتقال دهنده ی عصبی است .این ماده باعث افزایش ضربان قلب ،انقباض عروق و انبساط راه های هوایی می شود و در بروز 1-Adrenaline:
.واکنش جنگ و گریز سیستم عصبی سمپاتیک موثر است .این هورمون معموالً در مواقعی که فرد هیجان باال را تجربه می کند در بدن ترشح می شود
نورادرنالین که به نوراپی نفرین هم معروف است در بدن هم به صورت هورمون و هم به صورت انتقال دهنده ی عصبی کار می کند .در حالت هورمون ،به عنوان هورمون استرس 2-Noradrenaline:
.باعث افزایش تپش قلب ،انقباض رگ ها ،انبساط راه های هوایی ،افزایش قند خون و افزایش جریان خون عضالت و مغز می شود و در بروز واکنش جنگ و گریز در سامانه عصبی سمپاتیک موثر است
هورمون کورتیزول توسط غده فوق کلیه (ادرنال) و در پاسخ به استرس هایی که بر شما وارد می اید ترشح می شود .این هورمون اصوالً هوشیارکننده است و باعث می شود نسبت به 3-Cortisol:
.استرس واکنش نشان دهید .وقتی سطح این هورمون در جریان خونی شما افزایش یابد حالت های استرسی مثل افزایش ضربان قلب ،تند شدن تنفس و عرق ریزش در شما ایجاد گردد
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
35 صفحه 36
سوم
مهندسیدرون
برون رفت از راه درون
نویسنده :سادگورو ()Sadhguru
بخش سوم از مجموعه مطالب برگرفته از کتاب مهندسی درون
برگردان و تلخیص :پیام صمدی خادم
شما دست به هر کاری که می زنید فقط
در سودای رســیدن به یک چیز هستید
به نام شــادمانی .شما شــغلی راه اندازی
می کنید ،حرفه ی جدیدی دنبال می کنید،
پــول در می اورید یا خانواده ای تشــکیل
می دهید .اما یک جایی در میانه ی مســیر،
زندگی پیچیده و بغرنج می شود.
اگر شــما به شکل و شمایل هر موجود
دیگری افریده می شــدید ،مسائل خیلی
ساده می شد .نیازهای شما فقط به دنیای
فیزیکی محدود می شد .یک معده ی پر ،به
معنای یــک روز عالی می بود .به حیوانات
خانگی تــان نگاهی بیاندازیــد ،زمانی که
36
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
شکم شان ســیر اســت ،در صلح و ارامش
مطلق هستند.
امــا زمانی که به عنوان یک بشــر ،پا به
این جهــان می گذارید ،خیلی چیزها عوض
می شود .یک شــکم خالی ،تنها یک معنی
می دهد :گرســنگی .اما یک شــکم سیر،
هزاران مســاله و مشــکل تولیــد می کند.
زمانی که مساله فقط زنده ماندن باشد ،این
موضوعات حائز اهمیت است؛ اما زمانی که
از این مرحله عبور کنیم ،اینگونه مســائل
دیگر انچنان معنادار به نظر نمی رسند .برای
ادمیان ،زندگی با زنده ماندن پایان نمی یابد،
بلکه زنده ماندن تازه شروع ماجرا است.
نیازهای نســل امروز برای بقا ،به شکل
خیلی بهتری نسبت به نسل های گذشته
تامین شده است .شما می توانید با مراجعه
به سوپرمارکت تمام نیازهای یک سال تان
را تهیــه کنید .شــما حتی بــدون اینکه
پای تان را از خانه بیرون بگذارید ،می توانید
این کار را انجام دهید .ما نســلی هستیم
که رفــاه را در باالترین حد ِ ممکن ِ خود
تجربه کرده ایم .اما کام ً
ال مشخص است که
نسبت به نیاکان مان ،شادمان تر و عاشق تر
نشــده ایم و صلــح و ارامش بیشــتری را
تجربه نمی کنیم.
مــا تمــام تالش مــان را می کنیم که
پیرامون مان را س رو سامان دهیم .اما اگر به
همین ترتیب ادامه دهیم ،دیگر سیاره ای
برای مان نخواهد ماند! چطور می توانیم باز
هم همان کارهایی را انجام دهیم که سال ها
است شکست میخورند؟
زمان تغییر ِ الگوها فرا رسیده است.
بگذاریــد از مرحله ســاده تری شــروع
کنیم .بــرای اینکه در حالت ســعادت و
کامیابی باشیم ،چه عاملی باید موردتوجه
قرار گیرد؟
جوابش بسیار ساده است .کامیابی یعنی
«سرحال بودن» .اگر بدن تان سرحال باشد،
نام ان را می گذاریم سالمتی .اگر ذهن تان
ســرحال باشد ،ان را ارامش می نامیم .اگر
سرحالی تان از یک حدی فراتر رود ،ان را
سرور می خوانیم .اگر احساسات تان سرحال
شود ،یعنی در حال تجربه ی عشق هستید؛
و اگر این عشــق به اوج خود برسد ،ان را
شــفقت و ایثار می نامیم .اگــر انرژی های
حیاتی شــما سرحال شــود ،ان را شعف
نامیده و اگر اوج بگیرد ،ان را خلســه نام
می نهیم .این تمام ان چیزی اســت که به
دنبالش هستید :سرحالی در دنیای درون
و دنیای بیرون .سرحالی درونی با ارامش،
سرور و شــادمانی شناســایی می شود و
ســرحالی ِ بیرونی برچســب موفقیت به
خود می گیــرد .بنابراین تمــام ِ انچه که
ادمیان تجربه می کنند را می توان در یکی
از دو دســته جای داد :ســرحال بودن یا
سرحال نبودن.
هیچــگاه در زندگــی مــا روزی نبوده
که تمام ســاعات شــبانه روز ،در سرور و
شادمانی مطلق باشــیم؛ بی هیچ خشم و
دلخوری و تنشی .همه ی ما سرور ،ارامش
و حتی شعف درونی را تجربه کرده ایم اما صفحه 37
فقط بــرای لحظاتی کوتاه .این تجربه های
دلچسب دوام همیشــگی ندارند و برای از
بین رفتن شان هم الزم نیست اتفاق بزرگی
بیفتــد؛ بلکه ســاده ترین چیزها می تواند
ادمی را از تعادل و هماهنگی خارج کند.
اما سوال اصلی اینجا است که اص ً
ال چرا
ما نیاز داریم تا سرحال باشیم؟ جواب این
ســوال را نیز همگی تجربه کرده ایم .وقتی
ما در یک حالت ِ درونی ِ ســرحالی باشیم،
به طور طبیعی و بی هیچ زحمت و کوششی،
با هر چیز و هر کســی که در پیرامون مان
ب خواهیم بود .هیچ
باشــد ،خوش مشــر
متن قدسی و فلسفه ای هم برای با دیگران
خوب بودن الزم نمی شود .سرحالی درونی،
قابل اعتمادترین ضمانت برای ساختن یک
جامعــه ی صلح طلب و ایجــاد یک دنیای
ی است.
سرشار از شادمان
مضاف بر ان ،موفقیت شــما در دنیا ،به
چگونگی کنترل و استفاده ی شما از نیروی
ذهن و بدن تان مرتبط است .بنابراین برای
رسیدن به موفقیت هم سرحالی مهم ترین
کیفیتی ا ست که شما باید واجد ان باشید.
حتی اگر شما بگوئید که تنها رسالت شما
در این دنیا زیستن زاهدانه و رهسپارشدن
به بهشــت برای مالقات با خداوند است،
باز هم موضوع برمی گردد به اینکه شــما
می خواهید ســرحال باشــید .مث ً
ال اگر از
دوران کودکی به شما می گفتند که خداوند
در بهشت ســاکن است ولی بهشت مکان
وحشتناکی ا ســت ،باز هم خواستار ورود
به بهشــت می شدید؟ به احتمال قریب به
یقین به هیچ وجه! پس سرحال بودن یعنی
بهشت و سرحال نبودن یعنی جهنم .پس
شما چه در پی می و مشعوق باشید و چه
در جستجوی حال و مقام ،همگی فقط یک
چیز می طلبید :سرحالی و سر ِکیف بودن.
مانعی که بین شما و کامیابی تان قد علم
می کند ،واقعیتی بسیار ساده است؛ اینکه
شما اجازه می دهید افکار و احساسات تان
از بیرون ،جهت و مسیر بگیرند تا اینکه از
درون هدایت شوند.
انچه در اعماق جان تان می گذرد ،رویای
شما اســت .اگر دنیای بیرون باب میل تان
نمی چرخد ،دست کم رویاهای تان و افکار
و احساســات تان باید ان طــور که دل تان
می خواهد رخ نمایند.
ما باید بیاموزیم مادامی که ما امور درستی
را در پیش نگیریم ،امور درست خود به خود
برای مان اتفاق نخواهند افتاد .این موضوع
نه تنها در دنیای بیرون حقیقت دارد ،بلکه
در قلمروی دنیای درون نیز صادق است.
بنابراین با وجود این همه نابه سامانی و
شرایط پر چالش و متغیر در دنیای امروز،
چطور می توان برده ی شرایط بیرونی نشد؟
پاسخ این ســوال نیز بسیار ساده است.
تغییر جهت! شــما تنها کافی ست از این
موضوع باشــید که منبع و منشا تجربه ی
شــما ،در درون خودتان اســت .تجربه ی
شو قوس
ادمی ممکن است تحت تاثیر ک
دنیای بیرون باشد ،اما منشا در درون است.
رنج و لذت ،خوشــی و عسرت ،شکنجه و
سرمســتی تمامــاً در درون رخ می دهد.
نابخردی ادمی انجا اســت که می کوشد
لذت را از بیرون بجوید .می توان از مسائل
بیرونی به عنوان انگیزه و محرک استفاده
بــرد ،اما عامل اصلی و واقعی همیشــه از
درون می جوشد.
هر انچه که برای تان رخ می دهد ،همگی
دقیقاً در درون خودتان تجربه می شــود.
تاریکــی و روشــنایی ،درد و لذت ،زجر و
وجد ،همگــی در درون تان اتفاق می افتد.
تجربه ی ادمیان ،تمام و کمال فقط توسط
خودشان افریده می شود!
اگر افــکار و احساســات تان را خودتان
می ســازید ،پس قادرید به هر شکلی که
دوست شــان دارید به انها شکل و شمایل
گوناگون بدهید .دانش امروزی به اســانی
ثابت کرده است که شما حتی بدون قطره ای
الکل یا هر نوع مــاده ی دیگری می توانید
خودتان را مســت و نشئه کنید .محققان
ثابت کرده اند ،مغز انسان دارای گیرنده های
حسی خاصی است که خودشان لذت تولید
می کننــد و در واقع بــدن ،به خودی خود
مخدر ِ طبیعی تولید می کند .این موضوع
نشان می دهد که بدن انسان به خودی خود
بی نیاز و خودکفا 1اســت .براســاس این
تحقیقات می شود به سادگی این گونه گفت
که شادی ،نوعی واکنش شیمیایی است .یا
صلح و ارامش درون ،نوع دیگری از واکنش
شیمیایی است .سیستم یوگا همواره چنین
موضوعی را مطرح کرده است.
در درون هــر کدام از ما فناوری خاصی
برای نیــک روزی و افرینش ِیک بســتر
شیمیایی برای شادمانه زیستن ،وجود دارد.
همیــن موضوع یکی از دالیلی اســت که
این کتاب ،مهندسی درون نام گذاری شد.
اگر شما اگاه و هوشیار باشید ،به سادگی
می توانید سیستمی را فعال سازی کنید و
خوشی و لذت عظیمی را تنفس کنید .این
موضوع فقط کمی توجه می طلبد؛ توجه به
سازوکار درونی تان.
این موضوع ،بنیادی ترین تغییر جهتی
است که باید اتفاق بیفتد .هیچ راهی برای
خالص شــدن از رنج و رهایی از عســرت
و بدبختی وجود نــدارد ،مگر راهی که به
دنیای درون تان منتهی می شود.
بسیاری خیال می کنند ارامش و شعف
ی است .چنین فکری،
اهداف زندگی معنو
مطلقاً نوعی کژاندیشی و توهم است .ارامش
و شور درونی ،نخستین الزمه ی یک زندگی
سعادتمند است .اگر شما می خواهید از شام
امشــب تان لذت ببرید باید در شادمانی و
ارامش باشــید .اگر می خواهید از بودن در
کنار خانواده تان لذت ببرید ،از شــغلی که
دارید مسرور شوید و از زندگی در دنیایی
که در ان زاده شده اید مشعوف گردید ،باید
شادمان و ارام باشید .ارامش و شورمندی
چیزی نیســت که در پایان زندگی به ان
دســت یابید .انها پایه های زندگی شــما
است .اگر شما به صلح و ارامش درون تان
به عنــوان یک هدف غائــی و نهایی نگاه
کنید ،در نهایت شــما فقــط در ارامش
خواهید خفت!
واژه ی «معنویت» یکی از بسیار واژگانی
اســت که تحریف شده اســت .در مسیر
معنوی برای دســتیابی به صلح و ارامش
قدم برندارید.
اگر شما در بیابانی ســرگردان شوید و
ناگهان خداوند بر شما ظاهر شود ،از او چه
خواهید خواست ،بارقه ای از نور الهی اش یا
فقط تکه ای نان؟ بسیاری از مردم چون از
نظر صلح و ارامــش ،در فقر و محرومیت
هســتند ،به همین دلیــل ان را به عنوان
هدف نهایی و پایانی خود در نظر گرفته اند.
از هر نظر که در مضیقه باشید ،همان چیز
برای تان ارزشمند و رویایی خواهد شد .تنها
چیزی که باید به خاطر بسپارید این است
که هیچکدام اینها پایایی و دوامی نخواهند
داشت .زندگی ادمی در شوق ِ رسیدن به
بی نهایت ها است و این تنها چیزی است که
شما را راضی خواهد کرد.
جستجوی معنوی فرایندی بارورسازی و
ی است که طبیعتاً
القایی نیست .بلکه چیز
از درون می جوشــد .اما مادامی که شــما
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
37 صفحه 38
اگاهانه به ان نپردازیــد ،بازدهی نخواهد
داشت .زمانی که ارامش ،شادمانی ،و شور
ی هیچ کوششی جاری باشند،
و شــعف ب
شــما خودبه خود دست به کار می شوید و
جویای چیستی و ماهیت زندگی خواهید
شــد .عرفان و رازورزی در این جهان فقط
در نقاطی شــکوفا شــد که مردم ،فنون
بی خویشی و خلسه را با فطرت و غریزه ی
خویش دریافتند .ایــن فقط به این دلیل
است که وقتی شما شــادمان هستید ،در
رفیع تریــن جایگاه دریافــت قرار خواهید
گرفت و در این هنگام است که مشتاقانه در
جستجوی کشف و دریافت تمام جنبه های
زندگی برخواهید امــد .در غیر این صورت
شــما نخواهید توانســت قدمی به پیش
شو توان تان
بردارید ،چون وقتی با تمام تو
در تکاپوی شادمان ساختن خویش باشید،
ممکن نیســت قــدرت ِ برگزیدن ِ چالش
دیگری را دارا باشید.
انتخاب هایــی کــه از روی ناچــاری و
درماندگی انجام می شوند ،راه حل زندگی
نیســتند .عدم توانایی در شــادمان شدن
با کیفیــت درونی ِ جان تان ،ســاده ترین
موضوعات را به مشــکالتی بغرنج تبدیل
می نمایند .در حال حاضر صلح و شادمانی،
مهمترین مســائل بشــر امروز شده اند و
ادمیان برای شادمان زیستن ،حتی کره ی
خاکی را تکه تکه کرده اند.
دلیل ساده ای چون شاد و خوشحال و در
ارامش بودن ،تبدیل به نهایت امال ادمیان
شده ،به طوری که بدون اندک توجهی به
فرایند زندگی ،زندگی می کنند .بســیاری
از مــردم هنگامــی که در مــورد زندگی
ســخن می گویند ،در حقیقت از متعلقات
و ملحقات ان حــرف می زنند؛ چیزهایی
مثل کار ،روابــط ،خانه ،اتومبیل ،لباس یا
حیوانات خانگــی .و تنها چیزی که از قلم
می اندازند ،خود ِ زندگی است و از جوهر و
اساس زندگی که خودشان هستند ،غافل
می شوند .همان هنگام که شما خودتان را
با چیزی شناسایی می کنید که به هیچ وجه
نمی تواند «شما» باشد ،کشکمش و تقالیی
نافرجام شروع می شود .پایه و اساس ِ صلح
و ســرور در زندگــی ،واقعیت های بیرونی
نیســت ،بلکه دســت یافتن و س رو سامان
دادن به چیســتی ِ ذاتی شما است .شما
فقط قادرید هر انچه را که در قلمرو حواس
پنجگانه دریافت می شود ،درک نمایید .اما
38
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
زمانی که بتوانید بســط یابید و خود را از
محصور ماندن در محدوده های این حواس
رهایی بخشید ،انگاه خواهید توانست هر
کسی و هر چیزی را همچون بدن فیزیکی
خود تجربه کنید .اگر شما خود را همچون
انباشته ای از بدن و ذهن ،که زمان به شما
اهدا کرده اســت ،تصور نکنید انگاه قادر
خواهید بود به چنین تجربه ای دست یابید.
روشــن ضمیری و وارســتگی یک نوع
دست اورد و فضیلتی اکتسابی نیست .بلکه
چیزی شبیه به بازگشــت به خانه است.
زمانی که شــما عمیقــاً دریابید هر انچه
تجربه می کنید در درون خودتان اســت،
ان دم ،لحظه ی بازگشت به خانه یا همان
روشن شدگی خواهد بود.
دلیــل انکــه ادمیــان هیــچ گاه بــه
روشن ضمیری دست نمی یابند ،ساده است.
انها همیشــه دنیا را به خوب و بد ،خدا و
شیطان ،باال و پائین ،مقدس و نفرین شده،
خالص و ناخالص ،و بهشت و جهنم تقسیم
ن خطوط موازی هیچ گاه به هم
می کنند .ای
نخواهند رسید.
به شما گفته شده اســت که دشمنان
خود را دوســت بدارید .ولــی هیچ رنج و
عذابی باالتر از این نیست که ابتدا به کسی
برچسب «دشمن» بزنید و سپس تقال کنید
تا او را دوست داشته باشید! زمانی که شما
خلقت را چنین پاره پــاره می کنید ،دیگر
راهی برای تجربــه ی یکپارچگی مطلق و
حاکم بر ان نمی ماند.
دنیای فیزیکــی و اجتماعی ما محکوم
به تن دادن به حاکمیت ِ مرزها اســت .اما
دنیای درون مان از تمام این ها بی نیاز است.
برای دســت یافتن به شور و شعف ناشی از
ی ح دو مرز که کیفیت ذاتی
یکپارچگی بــ
ما است ،تمام انچه که نیاز دارید ،زیستن
براســاس راهنمایی هایی ا ست که از درون
نشــات می گیرند .برخی از مــردم به من
می گویند« :اره! همچین چیزی برای معلم
یوگایی مثل تو ممکنــه اتفاق بیفته ،ولی
برای مایی که در یک دنیای واقعی زندگی
می کنیم ،چطور ممکنه بد هو بســتان های
خودمــون رو از تنــش و اصطکاک حفظ
کنیــم؟» و من همیشــه به انهــا یاداور
می شــوم که من در غار زندگی نمی کنم.
من هم مسئولیت هایی خطیر در سازمان
داوطلبانه ی خودم دارم و مجبورم میلیون ها
داوطلب را راهنمایی و هدایت کنم.
ی و تمایزی که شــما باید
تنها دوگانگ
ان را بــه رســمیت بشناســید ،بیرون و
درون است.
ل قبل یک معلــم یوگا در
هزاران ســا
ارتفاعات هیمالیا چهره گشــود .او به نام
ادی یوگی ( )Adiyogiشــناخته شــد .او
دانش یوگا را برای هفت تن از شاگردانش
به یادگار گذاشــت و انها نیز این دانش را
در سرتاسر جهان گســترش دادند .انچه
که او به شــاگردانش اموخت ،شــیوه ای
عمیق و اعجاب انگیز برای کشف خویشتن
و تغیی رو تحول بود .شیوه ای که مبتنی بر
بنیادی ترین اصل ِ قابل دسترسی بود .برای
هر کســی که در جهت دست یابی به یک
تحول اگاهانه و هوشیارانه قدم برمی دارد.
این اصل ریشه ای عبارت است از «اشتیاق
و تمایل».
تندیس ادی یوگی ( )Adiyogiدر ایالت
تامیل نادوی هند
اگر بخواهیم اموزه های ادی یوگی را در
چند خط بــه اختصار بیان کنیم ،می توان
گفت که باال و پائین ،خوب و بد ،و مقدس
و نامقدس ،همگی فرضیاتی بیش نیستند.
اما درون و برون ،دو مفهومی هســتند که
از اصیل بودن شــان یقین داریم و می توان
بر انها ساختاری را بنا کرد .قابل تامل ترین
اموزه ی ادی یوگی به بشریت ،عبارتیا ست
پرمغز و جاودان« :تنها راه منتهی به بیرون،
از درون است».
روزی جماعتی از جوانی پرسیدند تا فالن
منزل چقدر راه اســت؟ جوان گفت چهل
هزار و هفتاد کیلومتر! ان افراد با شگفتی
پرسیدند چقدر دور! و جوانک پاسخ گفت:
اگر به ان جهتی که رو به ســوی ان دارید
پیش روید ،همان مقــدار که گفتم ،ولی
اگــر جهت تان را تغییــر دهید ،فقط پنج
کیلیومتر دیگر مانده اســت .حال شما نیز
اگر رو به ســوی بیرون داشته باشید ،سفر
زندگی تان ســفری بی انتها خواهد بود .اما
اگر روی به سوی درون اورید ،تنها به مقدار
چشم بر هم زدنی به مقصد خواهید رسید .و
در ان لحظه همه چیز تغییر خواهد کرد .در
ان لحظه دیگر شما در جستجوی شادی
نخواهید بود ،بلکه زندگی تان جلوه گاه سرور
و شعف تان خواهد شد.
1-Raphael Mechoulam and natural cannabis
receptors and Anandamide صفحه 39
جرعه اى از یک کتاب
نویسنده :سوسن عبدالرضایی
شما در چه سطحی از اگاهی هستید؟
اگاهی در لغت نامه ی دهخدا به معنای:
شــناخت ،خبر ،اطالع ،معرفــت ،وقوف و
...امده اســت .واژه ی اگاهی دارای معانی
مختلفی اســت ،گاهی منظــور از اگاهی
همان هوش اســت اما معنای دیگری نیز
از اگاهی ارائه شــده است .اولین تعبیر از
اگاهی ،علم به خویشتن است ،یک موجود
هوشمند می تواند از وجود خودش اطالع
داشــته باشد ،همان گونه که از وجود سایر
اشخاص و اشــیاء اطالع دارد .بسیاری از
متفکــران این تعبیــر از اگاهی را مدنظر
قــرار داده اند که باید بــه ان خوداگاهی
بگوئیم؛ یعنی اگاهی باشیم که توجه مان
لحظه به لحظه کجا می رود .ایا به یاداوری
گذشــته یا تخیل درباره ی اینده متمرکز
است؟ یا به تجربه ای که لحظه به لحظه در
حال رخ دادن است تمرکز دارد؟ یعنی به
جای انکه خودکار عمل کنیم ،متوجه انچه
انجام می دهیم باشــیم ،قدر لحظه ی حال
را بدانیم و به جای انکه ارزو کنیم سپری
شود ،چیزها را همان گونه که هستند ببینیم
و بپذیریم ،غنای لحظه را تجربه کنیم.
اما ایــن اگاه بودن به خود و افکار خود،
اگاه بــودن به افــکار تکــراری ،عادتی و
بی خودی چه سطوحی دارد؟ هشت سطح
اگاهی کدامند؟
در اولین سطح اگاهی ،شخصی که عمل
اشــتباهی را انجام می دهد ،اصرار دارد که
عمل او درســت بوده و دیگران را محکوم
می کند .این شخص به خاطر اعتقاد عمیق
برای انجام عمل اشتباه خود از انجام هیچ
کاری پروا ندارد و دست به انجام هر کاری
می زند تا عملش را به کرسی بنشاند.
در دومین سطح اگاهی ،شخص پس از
انجام عمل اشتباه خود ،پی به اشتباه خود
می برد و از دورن احساس پشیمانی می کند
ولی این پشیمانی را بروز نمی دهد.
در سومین سطح اگاهی ،شخص درحین
انجام عمل اشــتباه خود ،پی به اشــتباه
خود می بــرد و دیگر ان را ادامه نمی دهد.
شــخص قادر به کنترل احساسات و افکار
خود می باشد.
در چهارمین ســطح اگاهی ،شــخص
قبل از انجام عمل اشتباه متوجه ان عمل
می شود و ان را انجام نمی دهد.
در پنجمین ســطح اگاهی ،شــخص
خود ،عمل اشــتباهی انجام نمی دهد ولی
اعمال اشتباه دیگران موجب ازار و خشم
او می گردد.
در ســطح ششم ،شــخص خود عمل
اشتباهی انجام نمی دهد و با دیدن اعمال
اشتباه دیگران متاثر نمی شود.
در ســطح هفتم اگاهی ،شخص عمل
اشتباهی انجام نمی دهد و با دیدن اعمال
اشــتباه دیگران احساس ترحم و دلسوزی
نسبت به انها می کند.
در سطح هشــتم ،شخص عمل اشتباه
انجام نمی دهــد و در دیگــران نیز عمل
اشــتباهی نمی بیند .سطح اگاهی هشتم
همان عشــق اســت .در این ســطح فرد
می داند که هرکس دقیقاً در جایی اســت
که باید باشد؛ یعنی در سطح اگاهی خود
عمل می نماید و از این طریق موجب رشد
و تجربۀ دیگران و خود می گردد.
اما اگاه باشیم عمل اشتباه می تواند فکر
اشتباه ،قضاوت اشتباه ،حرف و کالم اشتباه
و رفتار اشتباه باشد.
پس اگاهــی را تمرین کنیم .اگاه بودن
بر کالم خــود ،افکار خود ،نگاه خود ،رفتار
َفس خود ،و ...تا بتوانیم سطح هشتم
خود ،ن ِ
اگاهی را تجربه کنیم تا شاید پایانی باشد
بر رنج ما و عشــق به خود و دیگران بدون
قی دو شرط.
برگرفته از:
• کتاب توجه اگاهی نویسنده رونالد د .سیگل ،ترجمه مرتضی
کشمیری ،پیوند جوانی
• کتاب معجزه گرد خاموش ،اثر رضا حیات الغیب
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
39 صفحه 40
اول
مودرا درمانی
نویسنده :کریشان کومار سومان
برگردان :سهیال ثمرقندی
علم ژســت های دست هدیه ای از طرف یوگی ها
و ریشی های 1باستانی ما است .بدن انسان رازهای
بسیاری دارد .بدن ما زبان مخصوص خود را دارد و
فقط از ماهیچه و استخوان ها
تشکیل نشــده است بلکه بســتر اگاهی و انرژی
قدرتمندی اســت .بدن ما پنج عنصر ( تتوا )2دارد
که شامل خاک ،اب ،اتش ،هوا و اتر ( اکاشا )3است.
مودراها عناصر را متعادل می کنند.
مودراهــا احســاس های درونی انســان را بیان
می کنند .مودرا بــه معنی فشــار اوردن به نقاط
قو خوی
حساسی در دست ها و بدن است .مودراها خل
ما را تغییر می دهند و به ما انرژی می دهد.
مودرا چیست؟
مودرا به حالت دســت یا بدن گفته می شــود که سمبل انرژی
مرکزی است .مودرا واسطه ای
است که با بدن پرانیک ارتباط دارد و عناصر بدن را متعادل می کند
و بین ذهن خوداگاه
و ناخوداگاه ما هماهنگــی ایجاد می کند .این قابلیت فوق العاده ی
انگشتان است که باعث
تسکین و ارامش ذهن می شود و همچنین به ذهن انرژی می دهد.
ما در رقص ،موسیقی ،یوگا و تانترا ۴از مودراها استفاده می کنیم.
کارمکانــدا ،5هیپنوتیــزم ،6انعکاس درمانــی ، 7کندالینی یوگا،8
طبیعت درمانی 9همه بر استفاده از
مودرا برای درمان تاکید می کند .مودراها راه تجربه و احساس های
خوب ،بد ،غم ،شــادی ،عصبانیت ،تنفر ،سعادت ،تمرکز و تسکین
هستند .مودرای ناتاراجا شیوا 10یکی از معروف ترین مودراها است.
اهمیت مودراها
-۱مودرا پنجره ی معنویت است.
-۲مودراها کلیدهای بدن هستند.
-۳غدد از مودراها تاثیر می گیرند.
-۴چاکراها با مودراها فعال می شوند.
-۵مرد ،زن ،بچه ،جوان ،پیر و یوگی می توانند با مودرا بیماری ها
را درمان کنند واتما جیوتی ۱۱را روشن کنند.
-۶مودراها پنج عنصر بدنمان را متعادل می کنند.
-۷برای سطوح فیزیکی ،روحی و معنوی سودمند است.
-8بدن را برای مبارزه با بیماری قدرتمند می کنند.
-9به بدن انرژی می دهند.
13
-10از مودراها همچنین برای عبادت ،یاجانا 12و انجام پوجا
گایاتری استفاده می شود.
14
-11مودراها سه دوشای واتا ,پیتا و کافا را کنترل می کنند.
-12مجســمه های خدایان ماهاویر ،بودا ،شیوا ،ویشنو ،برهما و
غیره در حال استفاده از مودراها نشان داده شده اند.
-13شــرایط جســم و روان نیز از طریق مودراهــا از نزدیک
مشاهده می شود.
-14مدیتیشن مناسب از طریق مودراها حاصل می شود.
-15مودراها عصب ها را تصفیه و اگاهی ،انرژی و لذت هوشیاری
را رهبری می کنند.
-16مودراهــا با فراخوانی صدای مانتــرا قدرت الهی را جذب و
منتقل می کنند و بر جو و فرد تاثیر می گذارند.
انواع مودراها
مودراهای عبادت 15شامل گایاتری مودرا ، 16یاجانامودرا. 17
مودراهای التیام بخش 18شامل وایو مودرا ،19پانچ تاتوا مودرا.20
22
مودراهای معنوی و یوگا شامل گیان مودرا ،21دیان مودرا ،یوگا
مودرا ،23ویپریتا کارانی مودرا.24
تاتوا مودرا /25مودراهای التیام بخش /26هستا مودرا
بدن انسان و جهان هستی از پنج عنصر ساخته شده است .پنج
انگشت ما نبز هر کدام نماینده ی یکی از این پنج عنصر هستند.
27
40
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا صفحه 41
عنصرها
تتوا
انگشت ها
-1انگشست شست
اتش
اگنی
-2انگشت اشاره (تاراجانی)30
هوا
وایو
-3انگشت میانی (مادیاما)32
اتر
اکاشا
-4انگشت انگشتری (انامیکا)34
خاک
پریتوی
-5انگشتکوچک(کانیستیک ا)36
اب
جال
28
29
31
33
35
• مودراها با هر دو دســت انجام می شود ،اگر از یکی از دست ها
استفاده نشود ،نتیجه ی کمتری حاصل می شود.
• مودرای دست راست در قســمت سمت چپ و مودرای چپ
دست بر روی سمت راست اثر می گذارد.
• بعد از خوردن وعده های غذایــی هیچ مودرایی انجام ندهید.
حداقل ۳۰دقیقه صبر کنید.
• وایو مودرا می تواند در حالت گاز انجام شود.
• مودرا را می توان در هر حالت انجام داد اما در برخی از حالت های
مراقبه ای مفیدتر است.
• مدت زمان مودرا ۴۸دقیقه اســت ،اگر نمی توانید انجام دهید
بنابراین به دو قسمت صبح و عصر تقسیم کنید.
• اثر بعضی از مودرا ها با یک بار انجام دادن مشخص می شود اما
بعضی دیگر در طوالنی مدت اثر خود را نشان می دهند.
ما می توانیم پنج عنصر بدنمان را با انجام مودراها متعادل کنیم.
مــا می توانیم تاثیر عنصرهای مختلف بدنمان را توســط مودراها
افزایش یا کاهش دهیم.
بعضی از انها اینجا توضیح داده می شوند.
رهنمون هایی برای تمرین
• تتــوا را می تــوان افزایش یا کاهش و همچنیــن تغییر داد و
متعادل کرد.
• پران اپان 37به عنوان دو کیفیت یکســان برای مودراهای پران
و اپان 38الزم هســتند .اگر تمرین تنفسی نادی شودانا را به همراه
این مودراها انجام دهید بدن شما از هرگونه بیماری عاری می شود.
• اگر بیمار هرگونه دارویی را مصرف می کند می تواند از مودراها
استفاده کند.
• زمانی که درد دارید فقط وایو مودرا ،39شــونیا مودرا 40و لینگا
مودرا 41را انجام دهید.
• پران ،اپان ،پریتاوی و گیــان مودرا می توانند برای ۴۸دقیقه
انجام شوند اما مودراهای دیگر باید تا زمانی که بیماری وجود دارد
انجام شوند.
• هرکسی می تواند مودراها را انجام دهد.
20- panch tattva mudra
21- gyan mudra
22- dhyan mudra
23- yoga mudra
24- vipreet karani mudra
25- tattva mudra
26- healing mudra
27- hasta mudra
.خدای اتش ودایی در هندوئیسم را نشان می دهد 28- agni :
خدای بادها و پدر معنوی هانومان و بهیما 29- vayu :
30- tarajani
.اکاشا یا اتر یک ماده ی فیزیکی یکتا ،جاوید و فراگیر که قابل درک نیست 31- akash :
32- madhyam
.الهه ی زمین است 33- prithvi:
34- anamik
.به معنی اب است 35- jal :
36- kanistikai
پران انرژی زندگی و اپان انرژی از بین برنده 37- pran-apan :
38- pran and apan mudra
نوعی تمرین تنفسی در یوگا 39- nadadi shodhan pranayama :
40- vayu mudra
41- linga mudra
معرفی نویسنده :کریشان کومار سومان در زندگی دانشجویی خود اسرار یوگا
را کشف کرد .وی برنده ی جایزه ی ایالتی اداره اموزش دهلی شد .کتاب های
عمومی او در مورد اســاناهای یوگایی و پانایاما بســیار است اما تعداد کمی
درمورد چگونگی درمان بیماری ها با کمک تمرینات یوگا است .او جایزه های
زیادی مانند yogacharyaو ayurveda rattanدریافت کرده است.
یوگی های بزرگ یا حکیمان 1- rishi :
عنصر یا جنبه ای از واقعیت 2- tattva :
اسمان) اصطالحی برای فضا در کیهان شناسی هندی( 3- akasha :
.سادانایی که بر تکرار مانترا و دیگر مراقبه های اختصاصی تاثیری عظیم می گذارند 4- tantra :
یک مذهب ودایی و اصطالح معنوی 5- karmkanda :
.یک حالت انسانی که با تمرکز و توجه همراه است 6- hypnotim:
یک روش پزشکی که در ان درمان با اعمال فشار بر نقاط خاصی روی دست و پا و با 7- reflexology:
.استفاده از تکنیک های خاص ماساژ انجام می شود
انرژی که در پایین ستون فقرات و به صورت خاموش وجود دارد و در صورت بیداری 8- kundaliny yoga :
.از طریق چاکراها در روند کمال معنوی به سمت باال هدایت می شود
طبیعت درمانی 9- naturopathy :
تصویری از شیوا خدای هندو به عنوان رقصنده الهی 10-shiva's nataraja :
روشنایی روح 11- atma_jyioti :
عمل پرستش یا عبادت ،در ایین هندو به هر ایینی که در مقابل اتش مقدس انجام می شود 12- yajana :
.یاجانا می گویند
یکی از مقدس ترین مانتراهای ودیک که صبح ها توسط هندوها برای ادای احترام و 13- gayatri pooja :
.دعا به یک یا چند خدا انجام می شود
.دوشاها یا مزاج های سه گانه در طب ایورودا ,،سه ماده ای که در بدن هر فرد وجود دارد 14- tridoshas :
15- worship mudra
16- gaytri mudra
17- yajana mudra
18- healing mudra
19- vayu mudra
منبع :کتاب یوگا درمانی
()yoga therapy
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
41 صفحه 42
تنفس های اگاهانه
نویسنده :ایدا اللهیاری
سو م
و
اخر
مقدمه
در قسمت اول و دوم متوجه اهمیت دم ها و بازدم هایی که در هر ثانیه از
زندگی از روی عادت انجام می دهیم ،شدیم .دانستیم که با انجام تنفس های
اگاهانه می توانیم عملکرد سیستم عصبی خودکار را ،که مسئول پاسخ های
جنگ و گریز (سیســتم عصبی سمپاتیک) و یا استراحت و هضم (سیستم
عصبی پاراسمپاتیک) می باشد ،کنترل کنیم .به عبارت بهتر ،وقتی عصبانی یا
مضطرب می شویم و ضربان قلب تند می شود ،می توانیم با انجام تنفس ها ی
عمیق اگاهانه مغز را متقاعد نماییم که هیچ مسئله ی نگران-کننده ای
ارام و
ِ
ً
وجود ندارد .حتی اگر واقعا ان مسئله وجود داشته باشد.
خودکار بودن عملکرد سیســتم تنفسی منجر به ایجاد الگوهای تنفسی
نادرستی (تنفس های سریع ،مقطعی ،سطحی و کوتاه) گردیده است .شاید
ســاده ترین نتیجه این نوع تنفس ها ،استرس ،اضطراب و خشمی باشد که
انسان امروزی را در برگرفته است.
خبر خوبی که در قســمت های قبل داده شــد این بــود که هر چند ما
عمل تنفس را به طور نااگاهانه انجام می دهیم ،اما می توانیم نحوه ی کنترل
تنفس های خود را بیاموزیم و بــا انجام تنفس ها ی اگاهانه ،اثرات ان را در
متعادل و منظم نمودن عملکرد سیستم عصبی خودکار مشاهده نماییم .بهتر
عمیق اگاهانه در طی زمان سیستم عصبی را
از ان اینکه ،تنفس ها ی ارام و
ِ
شرطی می کند و بعد از مدتی سیستم عصبی این نوع تنفس ه ا را به عنوان
تنفس ها ی عادی می پذیرد.
در این قسمت چهار تکنیک برای تنفس های اگاهانه معرفی خواهیم نمود
که امیدوارم در زندگی شما اثرات مثبتی بر جای بگذارند.
بخش سوم :تکنیک ها
در ایــن بخش قصد دارم تکنیک ها یی را بــرای تنفس ها ی راحت ،ارام،
عمیق و از همه مهم تر «اگاهانه» معرفی نمایم که در عین سادگی ،در زندگی
من بسیار تاثیرگذار بوده اند .این تکنیک ه ا را از اساتید مجرب یوگای خود
اموخته ام و همیشــه از وارد شــدن ان ه ا به زندگی ام خرسند و سپاسگزار
بــوده ام .در واقع همین احســاس خوب و تجربه مثبتی کــه در انجام این
تمرین ه ا کســب نمودم و تاثیرات ان هــ ا در زندگی ام ،و همچنین اموزش
ان ه ا به افراد دیگر و مشاهده تاثیرات مثبت این تمرین ه ا در زندگی ان ها
بود که مرا به نوشتن این مطلب تشویق کرد.
تکنیک ها ی تنفسی معرفی شده را انگونه که خودم ان ه ا را صدا می کنم،
نام نهاده ام .به نظرم شما نیز اینگونه با ان ه ا احساس راحتی بیشتری خواهید
کرد .همچنین ،در معرفی این تکنیک ه ا که بعضاً به صورت مجموعه تمرین ها
ارائه خواهد شــد ،سعی بر این بوده که سلســله مراتب رعایت گردد .این
مسئله هم در خصوص تکنیک ه ا و هم در خصوص مراحل هر تکنیک صدق
می کند .ترتیب معرفی تکنیک ه ا به گونه ای است که در ابتدا تکنیک ها ی
ساده جهت اگاهی از نحوه تنفس ه ا معرفی و به تدریج بر سطح تکنیک ها
افزوده می شــود .بنابراین برای شروع تمرین ها ی تنفسی اگاهانه از تکنیک
اول اغاز نموده و پس از انجام ان ،که ممکن است مدتی به طول بیانجامد،
به سراغ تکنیک بعدی رفته و به همین منوال در انجام تکنیک ه ا به تدریج
پیش بروید.
در معرفی مراحل هر تکنیک نیز این الگو رعایت گردیده و در هر تکنیک
از تمرین ها ی ســاده شروع و به تدریج سطح تمرین ه ا افزایش می یابد .این
بدان معناست که شما مجبور به انجام کل مراحل موجود در یک مجموعه
تمرین به طور همزمان نیستید و خواهید توانست با توجه به ظرفیت خودتان
و تا جایی که برای شما امکان دارد ،در انجام مراحل پیش بروید و در صورتی
که به راحتی توانستید هر تمرین را انجام دهید ،وارد مراحل بعدی شوید.
قبل از شــروع تکنیک ه ا می بایست به ســه نکته مهم اشاره نمایم .اول
اینکه ،بهتر است تمرین ه ا را در حالت نشسته و با ستون فقرات صاف انجام
دهید .شاید حالت چهار زانو (سوخاسانا )1بهترین حالت برای نشستن باشد.
امــا می توانید در یکی دیگر از وضعیت ها ی یوگا که می شناســید و در ان
راحت هستید نیز بنشینید؛ به عنوان مثال؛ سیدهاسانا ،۲واجراسانا .3می توانید
دســتان خود را روی زانوهای خود بگذاریــد یا در یکی از حالتهای مودرا که
می شناسید ،مثل چین مودرا قرار دهید.
اما اگر نشســتن بدون تکیه دادن در مدت زمان طوالنی برای شما مشکل
اســت ،می توانید در حالت نشســته به دیوار یا هر چیز دیگری تکیه بدهید.
اگر به هر علتی امکان نشســتن روی زمین را ندارید ،می توانید روی صندلی
بنشینید .اگر نشستن روی صندلی برای شما سخت است ،می توانید به پشت
دراز بکشید .طبق شرایط خود و انگونه که راحت هستید ،نوع نشستن خود
را انتخاب کنید .ممکن اســت قرارگیری در وضعیت منتخب شما برای انجام
تمرین ها ی تنفســی مدتی به طول بیانجامد .اشکالی ندارد .هر چقدر دوست
دارید ،بدن ،دست ها و پاهای خود را تکان دهید تا در وضعیت خود احساس
راحتی کنید.
نکته دوم اینکه ،قبل از شــروع هر تمرین پس از مستقر شدن در وضعیت
موردنظــر خود که در باال توضیح داده شــد ،ابتدا قــدری از حواس پنجگانه
خود اگاه شــوید .این کار دارای یک حسن مهم می باشد؛ تمرکز روی حواس
ن را به خود
پنجگانه ،با اوردن توجه به لحظه «حال» شما را از افکاری که ذه
مشغول کرده ،رها نموده و باعث ارامش ذهن خواهد گردید ،که با این کار برای
شروع تمرین تنفسی اگاهانه خود اماده خواهید شد.
برای این کار با نگاه کردن به اطراف شــروع کنید .تمام اشیای موجود در
فضایی که هســتید را با دقت مورد بررسی قرار دهید .به راست و چپ ،باال و
پایین نگاه کنید .از چشــمان خود کار بکشید .شاید یک شیء توجه شما را
به خود جلب کرده باشــد .نگاه کردن به ان را ادامه دهید .حتی ان را مورد
تجزیه و تحلیل قرار دهید .چه جنسی دارد؟ چه رنگ یا رنگ هایی؟ نرم است
یا ســفت؟ بزرگ است یا کوچک؟ بلند اســت یا کوتاه؟ شفاف است یا کدر؟
چه شــکلی دارد؟ و . ...بعد ســرتان را به حالت عادی برگردانید و اگر دوست
داشتید می توانید چشمان خود را ببندید( .اگر دوست ندارید چشمان خود را
ببندید ،می توانید به یک نقطه در مقابل خود بر روی زمین نگاه کنید) و حاال
به صداها گوش فرا دهید .در بیرون از ان فضایی که هســتید ،چه صداهایی
می شنوید؟ صدای اواز پرندگان؟ صدای باد؟ صدای باران؟ صدای الستیک یا
بوق اتومبیل ها یی که از کوچه یا خیابان می گذرند؟ و ...بعد از شنیدن صداهای
بیرون از فضایی که هســتید ،حاال نوبت شنیدن صداهای فضای داخل است.
خــوب به صداها گوش کنید .به صداهایی کــه می ایند ،توجه کنید؛ صدای
42
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا صفحه 43
تلویزیون ،صدای یخچال ،صدای کارکردن با کیبرد یا موس رایانه ،و ...حاال
نوبت بوهاست .بوهایی را که وارد بینی تان می شود را احساس کنید .خوب
بــه این بوها توجه کنید .بوی چه چیزی می تواند باشــد؟ عطر گل ،بوی
غــذا ،بوی چای و ...مزه ی دهان چطور؟ در دهان خود چه مزه ای را حس
می کنید؟ شــیرینی؟ شوری؟ تلخی؟ تندی؟ شاید هم هیچ مزه ای وجود
ندارد .دستها با چه چیزی در تماس است؟ چه جنسی دارد؟ زبر است؟ نرم
است؟ بدن در تماس با لباسی که پوشیده اید و پاها در تماس با جایی که
نشسته اید ،چه احساسی دارند؟
و نکته سوم اینکه ،ممکن است در طول انجام تمرینات ،ذهن تان درگیر
افکار و اندیشه ها ی دیگری شــود یا شاید مشکالت و نگرانی ها یی که در
زندگی دارید ،به ســراغ تان بیایند .این اتفاق بسیار خواهد افتاد .اص ً
ال کار
ذهن همین است .مدام در میان افکار مختلف در حال رفت و امد می باشد
و ما را نیز با خود می کشاند .مهم این است که تحت تاثیر افکار خود قرار
نگیرید .در این زمان ها می توانید مثال "اسمان و ابرها" را به خاطر بیاورید.
تو اســمان هستی ،افکار و اندیشــه ه ا مثل ابرها .ابرها همیشه می ایند و
همیشه هم می روند .اما اسمان هیچ گاه از انها تاثیر نمی پذیرد .همانطور
که اسمان ازو ابرها جداست ،شما نیز از افکارتان جدا هستید .هرگاه بتوانید
خود را از افکارتان جدا ببینید ،انگاه خواهید توانست تنها شاهد ورود انها
باشــید و بعد از ان بدون اینکه خود را مــورد مواخذه قرار دهید و بدون
هرگونه قضاوت ،به سراغ تمرین خود بازگردید .این جمله را در حین انجام
این تکنیک ها همیشه به خودتان یاداوری کنید؛ "اگاه شو و برگرد ".یعنی
از ورود افکار به ذهن اگاه شو و به سراغ تمرین خود برگرد.
• تکنیک اول :تکنیک تنفسی شمارشی
تکنیک اول شــامل پنج مرحله است که هر مرحله نوعی امادگی برای
مراحل بعد محسوب می گردد .در این تمرین ها ،هدف اگاهی و تمرکز بر
روی تنفس ها می باشــد و سایر ویژگی ها ی جریان تنفس ها از جمله ارام
یا تند بودن ،بلند یا کوتاه بودن ،عمیق یا ســطحی بودن مدنظر نخواهد
بود .مدت زمانی که الزم اســت برای انجــام این تمرین ها صرف نمایید،
برای هر مرحله حداقل یک دقیقه و در مجموع پنج دقیقه می باشد .برای
تنظیم زمان موردنظر خود می توانید از برنامه های زمان ســنجی که برای
کل مدت زمان موردنظر و توقف های مابین ان ها قابل تنظیم می باشــند،
استفاده کنید.
همچنین ،اگــر جزء افرادی هســتید که برای اولین بــار قصد دارید
تمرین های تنفسی را انجام دهید ،در ابتدای کار تنها با دو تمرین اول و با
حداقل زمان ممکن ،یعنی یک دقیقه شروع نمایید و پس از سپری شدن
زمان و احساس راحتی در این دو تمرین ،می توانید زمان را افزایش داده و
مراحل بعدی را نیز انجام دهید.
برای شروع تمرین ،پس از مستقر شدن در وضعیت موردنظر خود ابتدا
قدری از حواس پنجگانه خود به ترتیبی که قب ً
ال توضیح داده شــد ،اگاه
شوید .پس از توجه به حواس پنجگانه ی خود با چشمان بسته یا باز اگاهی
خــود را بر روی تنفس ها ی خود متمرکــز نمایید .برای این کار تنها الزم
است ،جریان دم ه ا و بازدم ها ی خود را تماشا کنید.
• مرحله اول از تکنیک اول :شمارش بازدم ها
در حالی که به دم ه ا و بازدم ها ی خود توجه می کنید و بدون وارد اوردن
هر گونه فشاری ،تنها در حال مشاهده جریان تنفس ها ی خود می باشید،
دم بگیرید .بازدم را انجام دهید و منتظر تمام شدن بازدم خود بمانید .به
محض تمام شدن بازدم ،شماره یک را دقیقاً در پایان بازدم خود قرار دهید.
دوباره دم بگیرید ،بازدم را انجام دهید و به محض تمام شــدن بازدم خود،
شماره دو را دقیقاً در پایان بازدم بگذارید .مثل افتادن سنگی در یک نهر،
شماره ه ا را به ارامی در پایان بازدم ه ا قرار دهید .این کار را تا شماره ده ادامه
دهید و پس از رسیدن به شماره ده ،دوباره از شماره یک شروع کنید.
اگر در حین انجام تمرین ه ا درگیر افکار شدید ،زمانی که از ان اگاه شدید،
دوباره تمرین را از شماره یک شروع کنید و تا زمانی که زمان سنج پایان مدت
تعیین شده را اعالم نماید ،ادامه دهید .برای درک بیشتر این تمرین به تصویر
زیر توجه نمایید.
• مرحله دوم از تکنیک اول :شمارش دم ه ا
پس از شنیدن زنگ پایان مرحله اول ،باز اگاهی را بر روی دم ه ا و بازدم ها
نگاه دارید .ابتدا یک دم و بازدم انجام دهید .و این بار شماره یک را به محض
شروع د ِم بعدی در ابتدای دم خود قرار دهید .مثل افتادن سنگی در یک نهر.
بازدم را انجام دهید و دقیقاً قبل از شروع دم بعدی شماره دو را بگذارید .این
کار را تا شماره ده ادامه دهید و پس از رسیدن به شماره ده ،دوباره از شماره
یک شــروع کنید .اگر در حین انجام تمرین ه ا درگیر افکار شدید ،از ان اگاه
شوید و دوباره تمرین را از شماره یک شروع کنید و تا زمانی که زمان سنج تان
پایان مدت تعیین شــده را اعالم نماید ،ادامه دهید .برای درک بیشــتر این
نماییــد.
توجــه
زیــر
تصویــر
بــه
تمریــن
شاید با خودتان بگویید که مراحل اول و دوم در واقع فرقی با هم ندارند .در
ابتدا و تنها با خواندن روش انجام ان ها ،شاید اینطور به نظر برسد .اما با دقت
بــه تصاویر باال و پس از انجام تمرین ها ،حتماً متوجه خواهید که در تمرین
اول ،شماره ه ا را قبل از توقف میان دم و بازدم و در تمرین دوم بعد از ان توقف
قرار می دهیم .تفاوت دیگر در کانون توجه است .تمرین اول ،اگاهی را بر روی
بازدم ه ا و تمرین دوم بر روی دم ه ا قرار می دهد.
• مرحله سوم از تکنیک اول :جریان تنفس در بدن
پس از شنیدن زنگ پایان مرحله دوم ،در مرحله سوم نیز هدف ،مشاهده ی
دم ه ا و بازدم ه ا خواهد بود با این تفاوت که در این تمرین می خواهیم مسیر
جریان تنفس ها ی خود را در بدن دنبال نماییم و حرکت اعضای مختلف بدن
در اثر جریان تنفس را مشاهده کنیم؛ به عنوان مثال ،ورود هوا از سوراخ ها ی
بینی در زمان دم و حرکت ایجاد شده در داخل ان بر اثر عبور هوا ،پر شدن
هوا در داخل بدن و حرکت شکم ،قفسه سینه و شاید شانه ها ،و خروج بازدم
از ســوراخ ها ی بینی و باز حرکت ایجاد شده در داخل ان بر اثر عبور هوا .به
هر حرکتی در بدن که مربوط به جریان تنفس می باشد ،توجه کنید .و جمله
"اگاه شو و برگرد" را نیز فراموش ننمایید .تا زمانی که زمان سنج پایان مدت
تعیین شده را اعالم نماید ،ادامه دهید.
• مرحله چهارم از تکنیک اول :جریان تنفس در فضای بینی
پس از شنیدن زنگ پایان مرحله سوم و شروع مرحله چهارم ،کانون توجه
خود را قدری کوچک نموده و به فضای میان نوک بینی ،ســوراخ ها ی بینی
و باالی لب محدود کنید و تنها در این محدوده جریان تنفس ه ا را مشاهده
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
43 صفحه 44
نمایید .به سردی هوایی که در زمان دم وارد سوراخ ها ی بینی می شود و گرمی
هوایی که در زمان بازدم از ســوراخ ها ی بینی خارج می شود ،توجه کنید .از
تاثیر جریان بازدم در فضای باالی لب خود اگاه باشــید .سرعت تنفس های
خود را ببینید .ایا ســرعت هر نفس با تنفس قبلی یکسان است؟ به جریان
هوا در هر یک از سوراخ ها ی بینی خود به تنهایی توجه کنید .ایا یک سوراخ
بینی از دیگری بازتر به نظر می رسد؟ این جمله را فراموش نکنید؛ "اگاه شو
و برگرد ".تا زمانی که زمان ســنج پایان مدت تعیین شده را اعالم نماید ،به
مشاهده جریان تنفس خود در این محدوده ادامه دهید.
• مرحله اخر از تکنیک اول :ازادی!
پس از شنیدن زنگ پایان مرحله چهارم ،در مرحله اخر دیگری نیازی به
تالش برای توجه و تمرکز وجود ندارد .اجازه دهید دقت و توجه هر کجا که
دوســت دارد ،برود .ممکن است با کوچکترین صدایی که می شنوید ،توجه
شما جلب ان صدا شود .ممکن است در یک ناحیه از بدن خود احساس درد
یا خارش داشته باشید و توجه مستقیم به سمت ان برود .ممکن است ذهن
درگیر افکار شود؛ ممکن است حادثه ناراحت کننده ای را به یاد بیاورید ،ممکن
اســت اتفاقی که منجر به استرس و نگرانی شما می شود ،به سراغتان بیاید؛
در هرصورت ،بدون هرگونه قضاوت و اظهارنظری تنها یک تماشاگر و شاهد
باقی بمانید و فقط حس ها ی بیرونی (بدنی) و درونی خود را تماشا کنید .مثل
کسی که از دور به یک اتفاق نگاه می کند .تا زمانی که زمان سنج پایان مدت
تعیین شده را به شما اعالم نماید ،این مرحله را ادامه دهید و پس از شنیدن
زنگ پایان این مرحله ،هر موقع که دوست داشتید چشمان خود را باز کنید.
در صورتــی که نیاز به حرکت در اعضای بدن خود حس کردید ،خیلی ارام
دستها و پاهای خود را کشش دهید.
• تکنیک دوم :تمرین تنفسی طولی
تکنیک دوم شامل پنج مرحله می باشد و هدف از انجام ان ،عالوه بر اگاهی
از نحوه تنفس ها ،توجه به طول دم ه ا و بازدم ه ا و تالش در جهت کنترل ان ها
به منظور انجام تنفس ها ی ارام و عمیق است .انجام تمرین ها ی این تکنیک
در عیــن ایجاد اگاهی ،به مرو ِر زمان بر ظرفیت شــش ه ا افزوده و به انجام
عمیق نااگاهانه نیز کمک خواهد نمود.
تنفس ها ی ارام و
ِ
اگر قصد دارید این تکنیک را نیز همانند تکنیک اول مرحله به مرحله و در
طی زمان پیش بروید ،در این صورت مرحله اول را به تنهایی می توانید برای
مدتی انجام دهید .اما امکان جداسازی مراحل دوم ،سوم و چهارم از یکدیگر
وجود ندارد و این مراحل می بایست همزمان با هم انجام شوند .به عبارتی به
این سه مرحله به عنوان یک پله از تکنیک نگاه کنید .مرحله پنجم نیز پله
بعدی خواهد بــود .حداقل زمان مورد نیاز برای انجام هر مرحله یک دقیقه
می باشد .بنابراین براساس توانایی خود مدت زمان الزم را انتخاب نمایید.
الزم به یاداوری می باشد که در این تکنیک نیز مانند تکنیک اول ،هر جا
که متوجه شدید ذهن درگیر افکار متفاوت دیگری شده است ،دوباره به کانون
توجه خود ،یعنی جریان تنفس ها ،بازگردید .اگر باز هم این اتفاق افتاد ،باز از
ان اگاه شوید و برگردید .این جمله را فراموش نکنید؛ "اگاه شو و برگرد".
اکنون اگر برای انجام تمرین حاضر هستید ،زمان سنج خود را برای مجموع
مــدت زمان موردنظر خود و توقف ها ی بین ان ه ا تنظیم نمایید .اگر در ابتدا
قصد دارید حداقل زمان را به انجام این تکنیک اختصاص دهید ،زمان ســنج
خود را برای مجموع پنج دقیقه و هر یک دقیقه یکبار توقف ،تنظیم نمایید .در
وضعیت موردنظر خود که قب ً
ال توضیح داده شد ،مستقر شوید .انقدر بدن تان
را پیچ و تاب بدهیــد که راحت ترین وضعیت ممکن را بیابید .اگر در حالت
نشســته هستید ،دست ه ا روی زانو یا در یک وضعیت مودرا و ابتدا قدری از
حواس پنجگانه خود به ترتیبی که قب ً
ال توضیح داده شــد ،اگاه شوید و بعد
اگر تمایل داشتید ،چشمان خود را ببندید و گرنه به یک نقطه در مقابل خود
روی زمین نگاه کنید.
44
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
• مرحله اول از تکنیک دوم :مشاهده
در مرحله اول اگاهی خــود را بر روی جریان تنفس ها ی خود قرار دهید
و جریان دم ه ا و بازدم ها ی خود را تماشــا کنید .بدون اعمال هرگونه فشاری
برای افزایش طول تنفس ه ا و بدون هرگونه تالشی برای انجام دم و بازدم ها ی
ارام و عمیق ،تنفس ه ا را در حالت عادی خود و همانگونه که جاریست دنبال
کنید .به ورود هوا از ســوراخ ها ی بینی خود توجه کنید .سردی هوایی را که
وارد بینی می شود را احساس کنید .خروج هوا از سوراخ ها ی بینی و گرمای
ان را تماشا کنید .انگار دارید به یک دم اهنگری فقط نگاه می کنید .این نوع
توجه به تنفس ه ا اطالعات بسیار ارزشمندی از دم و بازدم ه ا به شما خواهد
داد .اینکه کدامیک طوالنی تر است و کدام کوتاه تر؟ کدامیک را سریع تر انجام
می دهید و کدام را ارام تر؟ به این جزئیات توجه کنید .اما یادتان باشد ،دم ها
و بازدم ه ا را دستکاری نکنید ،فقط تماشا کنید و تا زمانی که زمان سنج پایان
مدت تعیین شده را اعالم نماید ،به مشاهده جریان تنفس خود ادامه دهید و
جمله "اگاه شو و برگرد" را نیز فراموش نکنید.
خبــر خوب اینکه ،این تمرین را می توانید هــر جا ،در هر موقعیتی و هر
زمانی که دوســت دارید و احســاس می کنید نیاز به ارامش و تمرکز دارید،
انجام دهید.
• مرحله دوم از تکنیک دوم :اشنایی با دم ها
پس از شــنیدن زنگ پایان مرحله اول ،اگاهی خــود را فقط روی دم ها
قرار داده و طول دم ها یی که انجام می دهید را بشــمارید .الزم نیســت هر
شــمارش دقیقاً به میزان ثانیه های ثانیه شمار یک ساعت باشد ،نگران این
مسئله نباشــید و با سرعتی که فکر می کنید به یک ثانیه نزدیک می باشد،
شمارش نمایید .ممکن است طول دم هایی که در هر تنفس انجام می دهید با
یکدیگر متفاوت باشند .گاهی دو شماره ،گاهی سه شماره ،گاهی پنج شماره.
تنها کاری که باید انجام بدهید این است که به طول دم های خود توجه کرده
و شــمارش نمایید .اجازه دهید بازدم ها به صورت ازادانه و به راحتی جاری
شوند .تا زمانی که زمان سنج پایان مدت تعیین شده را به شما اعالم نماید،
به شمارش ادامه دهید.
• مرحله سوم از تکنیک دوم :انتخاب دم مورد عالقه!
پس از شنیدن زنگ پایان مرحله دوم ،در این مرحله الزم است میان طول
دم ها یی که در مرحله دوم انجام داده اید ،یک طول دم را انتخاب کنید؛ طول
دمی که در ان نه بیش از اندازه راحت هستید و نه شما را به زحمت می اندازد.
به عنوان مثال ،ممکن است شما در سه شماره به راحتی دم گرفته و در پنج
شــماره با زحمت این کار را انجام داده باشید؛ به این ترتیب ،چهار شماره را
انتخاب کرده و از این پس ،دم ها ی خود را به میزان چهار شماره انجام دهید.
در هر تنفس چهار شماره دم بگیرد و ازادانه و به هر میزانی که می خواهید
بازدم کنید .تا زمانی که زمان سنج پایان مدت تعیین شده را اعالم نماید ،به
این الگوی تنفسی ادامه دهید.
• مرحله چهارم از تکنیک دوم :دم و بازدم ها ،دو یار جدا نشدنی
پس از شنیدن زنگ پایان مرحله سوم ،با طول دمی که انتخاب کرده اید،
همچنان به گرفتن دم ادامه بدهید و در زمان بازدم ،طول ان را نیز دقیقاً به
میزان دم خود انجام دهید .به عنوان مثال ،اگر در مرحله سوم ،چهار شماره
دم انجام داده اید ،باز هم چهار شماره دم بگیرید و چهار شماره نیز بازدم انجام
دهید .و تا پایان مدت زمان تعیین شده ،از طول دم ه ا و بازدم ها ی خود که به
صورت مساوی انجام می شوند (مثل تصویر زیر) ،اگاه باشید. صفحه 45
نکتــه :انجام دم ه ا و بازدم ها ی ارام و عمیق با طول مســاوی باعث ایجاد
تعادل در سیستم عصبی خودکار بدن ،تعادل در وضعیت فیزیکی و روانی ،و
ایجاد ارامش می گردد .با انجام د ِم های ارام و عمیق و ورود اکسیژن به بدن،
ضربان قلب به ارامی افزایش می یابد و بدن برای فعالیت اماده می شــود .با
ارسال پیام افزایش ضربان قلب به سمت مغز ،سیستم عصبی سمپاتیک فعال
می گردد و با تصور اینکه اتفاقی در راه اســت و با تولید هورمون ها یی حالت
دفاعی به خود گرفته و اماده مبارزه می شــود .این اتفاق زمانی که تنفس ها
(دم ها و بازدم ها) به صورت کوتاه ،ســریع و سطحی انجام می شود نیز بروز
نموده و در صورت تداوم منجر به افزایش فشــارخون و ســرگیجه می شود.
خدا را شکر که عملی به نام بازدم هم وجود دارد؛ چون با انجام عمل بازدم
و راه اندازی سیستم عصبی پاراسمپاتیک ،مغز با اطمینان از اینکه هیچ اتفاق
خطرناکی نخواهد افتاد ،پیامی به سمت قلب جهت کاهش ضربان ان ارسال
نموده و نتیجه ان وارد شدن به مرحله استراحت و ارامش خواهد بود.
• مرحله اخر از تکنیک دوم :بازدم پیشی می گیرد!
پس از شنیدن زنگ پایان مرحله چهارم ،در مرحله اخر باز به انجام دم با
طولی که در مرحله سوم و چهارم انجام داده اید ،ادامه دهید و در زمان انجام
بازدم ،یک شــماره به طول بازدم خود بیافزایید .با تنفس دوم ،یک شماره
دیگر هم به طول بازدم خود اضافه کنید .این کار را تا حد نهایی تخلیه بازدم
خــود ادامه دهید و هر جا که دیدید دیگر امکان پیشــروی وجود ندارد ،در
همان طول بازدم نهایی خود باقی بمانید .به عنوان مثال ،اگر در مرحله سوم
و چهارم ،چهار شماره دم انجام داده اید ،باز هم چهار شماره دم بگیرید و در
اولین تنفس ،پنج شــماره بازدم انجام دهید .دوباره چهار شماره دم بگیرید،
این بار شش شماره بازدم انجام دهید .اگر شش شماره بازدم حد نهایی تخلیه
بازدم بود .از این به بعد تا پایان مدت تعیین شده ،چهار شماره دم بگیرید و
شش شماره بازدم انجام دهید.
انجام بازدم ه ا به میزان طوالنی تر از دم ه ا به دلیل راه اندازی سیستم عصبی
پاراسمپاتیک که مسئول ایجاد ارامش در بدن می باشد ،یکی از راه ها ی بسیار
ســاده و در عین حال تاثیرگذار برای رســیدن به تمرکز و کاهش اضطراب
و اســترس در لحظه محسوب می شــود .هر زمان که عصبی ،هیجان زده یا
مضطرب بودید ،می توانید از این نوع تنفس استفاده نمایید و مطمئن باشید
که به ایجاد ارامش و تمرکز شما کمک خواهد کرد.
پس از پایان مدت زمان تعیین شده هر زمانی که دوست داشتید چشمان
خود را باز کنید و اگر نیاز به حرکت در بدن احساس نمودید ،دست ه ا را به
سمت باالی سر بکشید و ارام بدن خود را کشش دهید.
• تکنیک سوم :تمرین تنفسی راست و چپ
تکنیک سوم دارای سه مرحله می باشد و هر سه مرحله می بایست همزمان
و پشــت سر هم انجام شوند .در این تکنیک هدف ،اگاهی از نحوه تنفس ها
در هر کدام از ســوراخ ها ی بینی می باشد .این تکنیک در واقع ایجاد تعادلی
ذهنی در دو سوراخ بینی است که با اگاهی از جریان دم ها و بازدم ها در هر
یک از سوراخ های بینی انجام می گردد .به این تعادل عنوان "تعادل ذهنی"
را داده ام ،چون بدون اســتفاده از دســت ه ا و بدون نیاز به بستن هر یک از
سوراخ ها ی بینی ،می خواهیم فقط از یک سوراخ بینی دم و بازدم انجام دهیم.
شاید عجیب به نظر برســد ،اما اگر در حالی که واقعاً از هر دو سوراخ بینی
تنفس می کنیم ،تنها روی یک سوراخ بینی متمرکز شویم و تصور کنیم که
فقط از یک سوراخ بینی دم و بازدم انجام می دهیم ،تاثیر ان در ایجاد اگاهی
و حتی تاثیرات جسمی و ذهنی ان کمتر از زمانی که واقعاً یک سوراخ بینی
را با دســت ببندیم و با سوراخ دیگر تنفس کنیم ،نخواهد بود .به عالوه ،این
تکنیک ،تمرین بسیار موثری برای تمرکز در ذهن محسوب می شود؛ چرا که
معموالً مغز به این نوع تمرین ها عادت ندارد و برای انجام ان تمام عزم خود
را جزم نموده و متمرکز خواهد شد.
برای انجام تمرین ابتدا زمان سنج خود را برای حداقل یک دقیقه و مجموعاً
سه دقیقه تنظیم نمایید و در حالت مورد نظر خود قرار بگیرید .ابتدا قدری
از حواس پنجگانه خود به ترتیبی که قب ً
ال توضیح داده شد ،اگاه شوید .و بعد
چشمان خود را یا ببندید یا به یک نقطه در مقابل خود روی زمین نگاه کنید
و از جریان تنفس های خود اگاه شوید .ان جمله معروف را نیز به یاد داشته
باشید .اگر گفتید چه بود؟!
بله! "اگاه شو و برگرد( ".اینجا دوست داشتم ان شکلک را که می خندد و
دندان هایش بیرون است را بگذارم)
• مرحله اول از تکنیک سوم :دم ه ا و بازدم ها ی راست
با اگاهی از جریان تنفس ها ی خود شروع کنید .جریان دم ه ا و بازدم ها ی
خود را بدون وارد کردن هر گونه فشــاری تماشــا کنید .بعد از انجام چند
تنفس (حداقل پنج دم و بازدم) ،به سوراخ راست بینی خود توجه کنید .ورود
و خروج هوا از سوراخ راست بینی خود را مشاهده کنید .انگار فقط دارید از
سوراخ راســت بینی خود تنفس می کنید .انگار فقط از سوراخ راست بینی
دم می گیرید و تنها از ســوراخ راست بینی بازدم انجام می دهید .طول دم ها
و بازدم ها ،ارام یا تند بودن ان ها ،عمیق یا ســطحی بودن ان ه ا را در سوراخ
راست بینی خود مشاهده کنید و تا اتمام زمان تعیین شده ادامه دهید.
• مرحله دوم از تکنیک سوم :دم ه ا و بازدم ها ی چپ
پس از شــنیدن زنگ پایــان مرحله اول ،دوباره اگاهی خــود را بر روی
تنفس ها ی خود که از هر دو سوراخ بینی انجام می شود ،متمرکز کنید .بعد از
انجام حداقل پنج دم و بازدم از هر دو سوراخ بینی ،این بار بر روی سوراخ چپ
بینی خود متمرکز شوید و جریان دم ه ا و بازدم ه ا را در ان تماشا کنید .ورود
هوا به سوراخ چپ بینی ،سردی هوایی که وارد می شود ،طول دمی که انجام
می دهید ،سرعت و عمق ان ،هوایی که از سوراخ چپ بینی خارج می شود و
گرمی ان ،و طول بازدمی را که انجام می دهید را مشاهده کنید .انگار با دست
سوراخ راست بینی خود را گرفته باشید و فقط از سوراخ چپ بتوانید تنفس
کنید .تا زمان اعالم پایان مدت تعیین شده ادامه دهید.
• مرحله اخر از تکنیک سوم :بازگشت به واقعیت!
پس از شنیدن زنگ پایان مرحله دوم ،اگاهی خود را بر روی تنفس ها ی
خود که از هر دو سوراخ بینی انجام می شود ،بیاورید .و تا پایان مدت تعیین
شــده به جریان دم ه ا و بازدم ها ی خود از هر دو ســوراخ بینی توجه کنید.
بدون اعمال هر گونه فشاری و بدون هر گونه تالشی برای کنترل جریان دم
و بازدم ها ،تنفس ه ا را در حالت عادی خود و همانگونه که جاریســت دنبال
کنید .ممکن است باز افکار و اندیشه ه ا به سراغ شما بیایند ،بدون اینکه امدن
ان ه ا احساســی را در شما ایجاد کند ،فقط شاهد باشید و به محض اگاهی
از این مسئله به جریان تنفس ها ی خود بازگردید .پس از شنیدن زنگ پایان
مرحله اخر ،هر زمانی که دوست داشتید ،چشمان خود را باز کنید.
تنفسی شکمی
• تکنیک چهارم :تمرین
ِ
این تکنیک تنفسی دارای سه مرحله می باشد که پیشروی مرحله ای در
ان به مرور زمان همانند تکنیک ها ی قبلی امکانپذیر خواهد بود .به عبارتی،
شــما می توانید با انجام مرحله اول شــروع نمایید و پس از مدت زمانی که
بستگی به پیشرفت شما در این مرحله خواهد داشت ،به مرحله بعد بروید.
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
45 صفحه 46
• مرحله دوم از تکنیک چهارم :حرکت به سمت قفسه سینه
این مرحله می بایست پس از تمرین مرحله اول به مدت طوالنی و ایجاد
اگاهی کافی در فضای شــکم انجام شــود .به عبارتی ،الزم اســت دم ه ا و
بازدم ها ی ارام و عمیق همزمان با حرکت شکم ،به راحتی انجام شود و فرد
به مرحله ای رســیده باشد که بدون نیاز به دست ه ا بتواند تنفس شکمی را
انجام دهد.
در این مرحله پس از انجام یک دم ارام و عمیق و انبساط در ناحیه شکم،
باقی هوا به ســمت قفسه سینه هدایت می شود و قفسه سینه نیز منبسط
می گردد .همزمان با انجام بازدم ،ابتدا شکم به حالت عادی خود باز می گردد
و بعد قفسه سینه (تصویر شماره )6و تا پایان مدت زمان تعیین شده انجام
این الگوی تنفسی ادامه خواهد یافت.
همانطور که از نام این تکنیک بر می اید ،قرار بر ان است که شکم را نیز
در جریان تنفس وارد کنیم .اینکه با توجه به اناتومی بدن انسان ،امکان وارد
شدن هوا به داخل شکم وجود ندارد ،کام ً
ال درست است .اما هدف از این نوع
تنفس ،عالوه بر ایجاد یک کانون توجه برای عمل نفس کشیدن ،تالش برای
انجام تنفس ها ی عمیق می باشد که به ارام شدن ذهن کمک خواهد نمود.
(نکتــه مهم :افرادی که دارای ورم و زخم حاد در ناحیه معده و روده ،و فتق
شکمی هستند ،می بایســت از انجام این تمرین خودداری نمایند ).حداقل
مدت زمان موردنیاز برای انجام این تکنیک ،برای هر مرحله یک دقیقه و در
مجموع سه دقیقه می باشد.
برای شــروع تمرین پس از تنظیم زمان سنج ،در وضعیت مورد نظر خود
قرار بگیرید .اگر تاکنون تنفس شــکمی انجام نداده اید ،بهترین حالت برای
شما حالت دراز کشیده به پشت می باشد .در هر وضعیتی که قرار گرفته اید،
ابتدا قدری از حواس پنجگانه خود به ترتیبی که قب ً
ال توضیح داده شد ،اگاه
شوید .بعد از ان با چشــمان بسته یا باز اگاهی خود را روی جریان دم ها و
بازدم هــا ی خود بیاورید و بدون هیچ گونه دخالت در جریان تنفس ها ،فقط
جریان طبیعی دم ه ا و بازدم ه ا را تماشا کنید .بعد از حداقل پنج دم و بازدم،
کف دســت راست را روی فضای شکم ،به صورتی که سطح ناف را بپوشاند،
گذاشته و دست چپ را نیز روی قفسه سینه قرار دهید.
• مرحله اول از تکنیک چهارم :بالن!
پــس از اگاهی از جریان دم ه ا و بازدم ه ا و مســتقر نمودن دســت ه ا در
وضعیت ها ی گفته شده ،در این مرحله یک دم عمیق بگیرید و با یک بازدم
ارام و عمیق هوا را از سوراخ ها ی بینی به بیرون هدایت کنید .حاال همزمان با
یک دم ارام و عمیق ،شکم خود را مثل یک بالن منبسط کنید( .تصویر شماره
• مرحله سوم از تکنیک چهارم :شانه ه ا را هم!
)5همزمان با انبساط شکم به طرفین و جلو ،دست راست نیز به سمت جلو
مرحله ســوم نیز پس از تمرین طوالنی مــدت در مرحله دوم قابل انجام
حرکت می کند .هنگام بازدم ،شکم به حالت عادی خود باز می گردد و دست
راست نیز همزمان با ان به عقب می رود .تا پایان مدت زمان تعیین شده به می باشد و می بایست فرد بتواند مرحله دوم را مثل اب خوردنی انجام دهد تا
بتواند به مرحله سوم بیاید .در مرحله سوم ،همزمان با دم ها ی ارام و عمیق و
این الگوی تنفسی ادامه دهید.
انبساط شکم و بعد قفسه سینه ،باقی هوا به سمت شانه ه ا هدایت می شوند و
شانه ه ا نیز به سمت باال حرکت می کنند .با بازدم ،اول شکم به حالت عادی
باز می گردد ،بعد قفسه سینه و بعد شانه ها .و تا پایان مدت زمان تعیین شده
انجام این الگوی تنفسی ادامه خواهد یافت.
اینجا می بایســت به چند نکته مهم اشاره کنم .نکته اول؛ هرگز با دست
خود به سطح شکم فشار وارد نکنید .دست راست فقط برای اگاهی شما از
فضای شکم ،انجا می باشد و قرار نیست حرکتی ارادی از خود نشان دهد .اگر
با وجود دست راست ،اوردن اگاهی به سمت فضای شکم برای شما سخت
است ،چشمان خود را باز کنید و به حرکت شکم خود همزمان با دم و بازدم ها
پس از پایان مدت تعیین شده ابتدا تنفس ه ا به حالت عادی خود بازگردد،
نگاه کنید .نگاه کردن باعث ایجاد ارتباط بیشتر و اگاهی باالتری می گردد.
نکته دوم؛ تنفس می بایست در ناحیه شکم انجام شود نه قفسه سینه .پس بعد هر زمانی که حاضر بودید چشــمان خود را باز کنید و بدن خود را پیچ
دســت چپ (یا به عبارتی قفسه سینه) فاقد هرگونه حرکت می باشد .نکته و تاب دهید.
سوم؛ تنفس شــکمی به صورت ارام و عمیق انجام می شود و فاقد هرگونه
1-Sukhasana
2-Sidhasana
حرکتی ناگهانی در ناحیه شکم است.
3-Vajrasana
46
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا صفحه 47
ی در دوران
حفظ سالمت
بیماری همه گیر کرونا به
کمک تغذیه ی صحیح
نویسندگان :محمدعلی پاته ،۱مدیر جمعیت ،تغذیه و بهداشت جهانی در بانک جهانی
مارتین وان نیوکوپ ،2مدیر تغذیه و کشاورزی جهانی در بانک جهانی
برگردان :ژیال حاتمی (مترجم زبان های انگلیسی و فرانسه و مربی یوگا)
«ترجیــح می دهید غذای مصرفی شــما
مانند دارو برای بدنتان مفید باشد یا ترجیح
می دهیــد به جای غذا ،دائمــاً دارو مصرف
کنیــد؟» بقراط بــر این باور بوده اســت که
تغذیه ی ســالم و مغذی برای سالمت تن و
جان بســیار تاثیرگذار است .در جهان امروز،
بایدها و نبایدهای تغذیه تیتر اغلب نشریات
هســتند و مصرف کنندگان همــواره تالش
می کنند که بین توصیه های علمی ،تبلیغات
با در نظر گرفتن بودجه ی خودشــان ،رسوم
و سنت های اشپزی خودشان و مواد غذایی
موجود تعادل ایجاد کنند.
در حال حاضــر ،اطالعــات مــا در مورد
جنبه هــای مختلــف ویروس کرونا بســیار
محدود است ،اما مطمئناً رژیم غذایی ناسالم
خطر ابتال به این بیماری را افزایش می دهد.
در بیشتر نقاط دنیا ،بیماری کرونا ،باعث رکود
اقتصادی شده و همین مسئله ،به دغدغه های
ذهنــی مصرف کننــدگان ،تولیدکنندگان
و تصمیم گیرنــدگان سیاســی بیشــتر
دامن زده است.
با توجه بــه این موارد ،چگونــه می توان
تغذیه ای ســالم را تضمین کرد؟ ایا ویروس
کرونا از طریق مواد غذایی منتقل می شــود؟
پاسخ به این سئوال ها بسیار اهمیت دارد.
رابطه ی مستقیم ســامتی و رژیم
غذایی
نقشــی اساســی رژیم غذایی بر سالمت
کل جهان را نبایــد نادیده گرفت .مطالعات
دانشــمندان در طی چند سال اخیر ،نشان
می دهــد که علت عمده ی بیماری در جهان
از نوع متابولیســمی اســت .طبق تحقیقات
سازمان بهداشــت جهانی ،در سال ،2010
600میلیــون بیمــاری و 420هزار مرگ
زودرس فقــط و فقط بر اثر تغذیه ناســالم
اتفاق افتاده اســت .از طرف دیگر ،تحقیقات
در زمینه ی ویروس جدید کرونا نشــان داده
اســت که بیشــتر افرادی که به این ویروس
مبتال می شــوند ،از بیماری هــای زمینه ای،
چاقی مفرط ،بیماری های قلبی و دیابت رنج
می برند .به عالوه ،ضعف سیستم ایمنی بدن،
در اثر تغذیه ناســالم ،بدن را مســتعد انواع
بیماری می کند .کمبود اهن ،ید ،اسیدفولیک،
ویتامین ا و زینک (روی) بسیار شایع است و
حدود دو میلیارد نفر در جهان بی انکه به این
کمبودها واقف باشند ،به ا نها مبتال هستند.
خطر ابتــاء به ویروس کرونــا از طریق مواد
غذایی ای که با دخالت دست تولید و به صورت
ســرد مصرف می شوند بیشتر است .به همین
دلیل ،بایــد مواد غذایی خــام مانند میوه ها،
سبزیجات را با رعایت کامل دستورالعمل های
بهداشــتی ابتدا بــه خوبی تمیز و ســپس
مصرف کنید.
تمیــز کردن مواد غذایــی خام مثل
سبزیجات و میوهها و انواع گوشت ها
برای تمیز کــردن میوه ها و ســبزیجات،
استفاده از مواد ضدعفونی و شوینده و یا حتی
ســرکه ضروری نیســت ،زیرا در صورتی که
اب کشی کامل انجام نشود ،همین مواد باعث
مسمویت غذایی می شوند.
بعد از شســتن این مواد با اب تمیز ،کافی
است با دستمال یک بار مصرف ،ان ها را کامال
خشــک نمایید .برای اطمینان بیشــتر ،شما
می توانیــد میوه ها را به صورت پوســت کنده
مصرف کنید.
در مورد ســبزیجات ،پخــت انها در دمای
متوسط 63درجه سانتی گراد به مدت 4دقیقه،
هر نوع ویروســی را از بیــن می برد .داده های
علمی نشــان می دهد ،که اســتفاده از سرکه
تو شوی سبزیجات
(سرکه سفید) برای شس
فقط باکتری ها را از بین می برد و تاثیر چندانی
بــر ویروس ها نمی گــذارد .با این حــال ،برای
جلوگیری از عفونت های باکتریایی ،سبزیجات
را به مدت 15دقیقه در اب سرکه بخوابانید.
به صورت کلی ،بهتر است که مواد گوشتی
را به صورت کام ً
ال پختــه مصرف کنید ،زیرا
به هنــگام پخت کامل ،در دمــای 70درجه
ســانتی گراد ،هرگونه موجود میکروسکوپی از
جمله ویروس کرونا کام ً
ال از بین می رود.
فقدان امنیت غذایی در دوران کرونا
با توجه به وضعیت اقتصادی کشــورهای
مختلف کــه روز به روز وخیم تر می شــود،
همه گیــری کوید ،19-به صورت مســتقیم
و غیرمســتقیم بر اقشــار کم درامد و درامد
متوســط تاثیر گذاشته اســت و مشکالت
متعددی در زمینه تغذیه ،شغل و درامد برای
انها به وجود اورده است .همین مسائل ،تغذیه
این افراد را نیز تهدید می کند ،زیرا استفاده از
محصوالت صنعتی که به دلیل استفاده از مواد
نگهدارنــده ،زمان مصرف طوالنی تری دارند،
از مواد غذایی ســالم و تازه بیشتر می شود و
سودجویان حوزه ی مواد غذایی صنعتی از این
وضعیت ،برای افزایش ســهم بازار و فروش و
کسب درامد بیشتر استفاده می کنند.
در شــرایط کنونــی ،چگونه می تــوان با
استفاده از تغذیه ،خطر ابتال به ویروس کرونا
را کمتر کنیم؟ برای رسیدن به این مهم ،باید
به سه مسئله زیر توجه کرد:
• دسترسی افراد ضعیف تر جامعه به مواد
غذایی سالم
• ترویج فرهنگ تغذیه ی سالم
• هدایت بودجه خدمات عمومی به سمت
و سخن اخر:
تغذیــه ی ســالم و نظارت بــر رعایت موارد
فلســفه و اصول وجودی یوگا همواره ما را
بهداشــتی و پیشــگیرانه در جریان تولید و
به تغذیه سالم و صحیح ،رعایت زمان مصرف
توزیع مواد غذایی
مناســب مواد غذایی و توجه بــه تاثیر ان ها
ویروس کرونا و امــکان انتقال ان از در بدن و تمرکــز بر احوال درونی مان هدایت
می کند که از طرف دیگر اگر با اساناهای یوگا
طریق مواد غذایی
طبــق داده های دانشــمندان ،از انجا که همراه شود به حفظ سالمت عمومی بدن و به
کوید 19-منشا ویروســی دارد ،پس عمدتاً خصوص سیستم گوارشی کمک می کند.
از طریق مجاری تنفسی منتقل می شود .اما
سئوالی که مطرح می شود ،ایا این ویروس از
طریق مواد غذایی نیز قابل انتقال است؟
1-Muhammad Ali Pate
2-Martien Van Nieuwkoop
هر چند که مواد غذایی بستر رشد و تکثیر
برگرفته از وبالگ فرانسوی
https://blogs.worldbank.org/
بیماری های ویروســی محســوب نمی شود،
Protéger la santé grâce à l'alimentation pendant
اما بیشــتر ان ها از طریق مواد غذایی منتقل
la pandémie de COVID-19
می شــوند ،زیرا در هر لحظه از جریان تولید،
بســته بندی و توزیع امکان الوده شدن انها
دانش یوگا مهر |1399شماره 47 142
توسط فرد ناقل وجود دارد .بنابراین ،احتمال صفحه 48
همه چیز راجع به بند یوگا
تنظیم کننده :معصومه (مینا) حسینی
اجرا کننده حرکات :پگاه شکیبا
1بند یوگا چیست؟
بند یا طناب یوگا که گاهی با نام کمربند یوگا از ان یاد می شود؛
بیشتر برای ورزش در حالت نشسته و خوابیده استفاده می شود و
یکی از مهم ترین وسایل یوگا است .بند یوگا یا کمربند یوگا یکی از
لوازم پرمصرف و مفید در انجام یوگا می باشد که استفاده از ان در
بین مبتدیان و همچنین حرفه ای ها رواج دارد.
2کاربردهای بند یوگا
بند یوگا برای بهتر انجام دادن بعضی حرکات نشسته ،خوابیده و
ایستاده ،ماندن در یک حالت ،تراز کردن اندام ها و همچنین استقرار
در یک تمرین کاربرد دارد .اســتفاده از بند یوگا ،روش خوبی برای
ســهولت بخشیدن به تمرینات یوگای شــما است .اهمیتی ندارد
تجربه تان در یوگا چقدر است ،بند یوگا به حفظ وضعیت و تعادل
شما کمک خواهد کرد.
به یاد داشــته باشید که در وضعیت ها فشار بیش ازاندازه به بدن
خود وارد نسازید .همیشه به بدنتان گوش فرا دهید و اجازه دهید
بدنتان شــما را در تمرینات هدایت کند و به جلو ببرد .بیشترین
مورد اســتفاده از بندها برای انجام حرکات یا اسانا هایی است که
انجام دادن انها با توجه به انعطاف و نرمی بدن فرد ،ناممکن یا بسیار
سخت هستند و احتمال اسیب دیدگی در انها باال است .حرکاتی
که نیاز اســت دســت ها در حاالتی پر کشش به یکدیگر و یا به پا
برسند ،اصوالً برای مبتدیان دشوار است .استفاده از کمربند یوگا در
چنین مواردی بسیار کاربرد دارد .عالوه بر ان ،در حرکاتی که برای
باز کردن ســینه و قلب صورت می گیرند اما شانه ها بسیار خشک
و ســفت هستند ،بند استفاده می شــود .این حرکات اتفاقاً همان
حرکاتی هستند که می تواند جسم را از حالت خشک و غیرمنعطف
خارج کند و میدان حرکتی مفاصل و عضالت را به ارامی گسترش
دهند و درنتیجه گره ها را که موجب انسداد جریان انرژی در بدن
می شوند از بین ببرند و کمک کنند که پرانا یا “نیروی حیات” در
بدن جاری شود.
48
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
3مزایای استفاده از بند یوگا
ایجاد پشتیبانی و ترازبندی فرم بدن :بندهای یوگا برای افرادی
که عضالت همسترینگ (پشت ران) و یا شانه های بسته و خشکی
دارند مناسب است .بهتر است برای پرداختن به قسمتهای خشک
بدن از بند استفاده کنید و وضعیت بدنی خود را بهبود بخشید .وقتی
از بند یوگا استفاده کنید ،کشش بیشتر و لذت بخش تر می شود.
4جنس و اندازه ی بند یوگا
بیشتر بندهای یوگا از پنبه یا نایلون تشکیل شده اند .پنبه ایده ال
است ،چون نرم ،بدون کش و قابل شستشو است و بافت سبکی دارد.
نایلون ،از طرف دیگر نیز مشهور است ،زیرا بادوام است .به عالوه ،اگر
بخواهید زیاد تمرین کنید ،ممکن است انتخابی هوشمندانه باشد.
هر کدام را که می خواهید انتخاب کنید ،حلقه ی فلزی باکیفیت باال
به شما کمک خواهد کرد تا احساس امنیت بیشتری داشته باشید.
کمربندهای یوگا می توانند 2.5 ،2یا 3متر طول داشــته باشد.
به نظر می رســد که نوع 2.5متری بهترین گزینه باشــد .این نوع
به خصوص در میان مبتدی ها هم به اندازه کافی بلند اســت و هم
سنگین نیست .یک بند 2.5متری یوگا برای افراد قد بلندتر بهترین
گزینه اســت -به خصوص اگر از ان برای اصالح حالت های یوگا
استفاده کنید که نیاز است دست ها یا پاهای خود را کامل کشش
دهید .ممکن است بندهای 3متری را برای توجه به وضعیت های
پیچیده استفاده کنند.
5انواع بند یوگا
وقتی برای خرید یک کمربند یوگا به مغازه می روید متوجه تنوع
در جنس و سایز و انواع مختلف سگک و قالب می شوید .حاال سوال
اینجا است که چه نوع بندی مناسب شما است و هنگام خرید باید
به چه نکاتی توجه کنید؟
حلقه در مقابل سگک :بند با سگک موارد استفاده خیلی زیادی
برای شــما دارد اما بند با حلقه کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.
بند یوگا با طراحی حلقه ی کشــویی بــرای حمل کردن مت یوگا
استفاده می شود.
طول :بندهای یوگا سایزهای متفاوتی دارند .اگر قدتان بلند است
یا بدن منعطفی ندارید از بند بلند استفاده کنید.
مواد :بیشتر بندها با پنبه ساخته می شوند و کنترل خوبی فراهم
می کنند و اجازه ی تمیز کردن اســان را می دهنــد ،اما بندهای
ساخته شده از دیگر مواد طبیعی نیز عالی هستند.
• بند یوگا ۴سانتی سه خط
• بند یوگا ۳سانتی دوخط
• بند با حلقه چند گره ای
• بند یوگای مخصوص موارد خاص
• بند یوگای دیواری
• بند یوگای مدل بی نهایت (برای اساناهای خاص)
• بند یوگای سه حلقه ای (برای کشش های عمیق تر)
• بند یوگا مخصوص مدیتیشن و مراقبه
• بند یوگای پارچه ای با دو حلقه در ابتدا و انتهای ان
یکی از بهترین مدل بند یوگا ،نمونه ی ۴ســانتی متری ۳خط
است که اندازه و قطر مناسبی را در اختیار ورزشکاران قرار می دهد.
این بند برای ان دسته از افرادی که از مشکل کمردرد رنج می برند
نیز می تواند پیشنهاد مناسبی باشد. صفحه 49
کمربنــد یوگای عرض 3ســانتی متری در طــول 3متر برای
افرادی با حداکثر قد 2متر مناســب است .این کمربن د یوگا نیز
دارای ســگک یا قالب زنجیر شکل هستند که این امکان را فراهم
می سازد دو سر بند به یکدیگر متصل شود و قابلیت های بیشتری را
دارا باشد.
6ویژگی های بند یوگای مناسب چیست؟
بند یوگای باکیفیت باید از ویژگی های زیر برخوردار باشد تا بتواند
تاثیر مناسبی را بر روی فیزیک بدن و ذهن بگذارد:
• جنس نخی
• قابلیت انعطاف
• ضد لغزش
• بادوام
• عدم نخ کش شدن
• سبک
• بدون سم
• محکم و مقاوم
• قابلیت تحمل وزن باال
• ثبات در برابر حرکات کششی
7بند یوگا برای چه افرادی قابل استفاده است؟
تمرینات یوگا با اســتفاده از بند را هر فرد از سطح مقدماتی تا
حرفه ای بصورت انفرادی و بدون کمک مربی و یا فرد دیگر می تواند
انجام دهد .استفاده از بند در بعضی از سبک های یوگا ضروری نیست
و استفاده یا عدم استفاده از ان به عهده مربی است در حالی که در
بعضی سبک ها به استفاده از ان تاکید می شود و در کالس ها یکی
از وسایل ضروری محسوب می شود .یکی از سبک هایی به مربیان
توصیه می کند که از بند یوگا استفاده کنند سبک “اینگر” است.
اســتفاده از کمربند یوگا به سطح افراد بستگی ندارد و هرکسی
می توانــد با ان تمرین کند .کمربند یوگا نه تنها در یوگا و حرکات
ورزشی و پیالتس ،که برای فیزیوتراپی و پزشکی ورزشی نیز بسیار
مناسب است.
8به جای بند یوگا از چه وسایلی می توان استفاده کرد؟
تا زمانی که به ســفت کردن بند نیاز نیســت ،یک کمربند یوگا
می تواند به طور حتم با یک کراوات ،شــال گردن ،شــال سر و یا
یک حوله تعویض شود .وقتی خم شدن مورد نیاز است ،تنها یک
کمربند پارچه ای با بسته شدن حلقه می تواند جایگزین کافی شود.
9تمریناتی که در ان می توان از بند یوگا استفاده کرد
1-9کشش به طرفین
برای کشش دست ها ،شــانه ها و پهلوهای بدنتان ،کش یوگا را
کمی بیشــتر از عرض شانه تان با دست های خود گرفته و به ارامی
از یک سو به سوی دیگر بروید .شانه ها و پهلوهای بدنتان را کشیده
و بازکنید.
- 2-9باز کردن شانه ها
کش یوگا را کمی پهن تر از عرض شــانۀ خود با هر دو دســت
بگیرید .دست ها را مستقیم جلوی خود بیاورید و دوباره باال و سپس
پشت ســر خود ببرید .این یک روش موثر برای باز کردن شانه ها
و اطمینان از راحت انجام دادن حرکات اســت .دســت هایتان را
به اندازه ی کافی از هم فاصله دهید و هرگز بیش ازحد برای به عقب
بردن دست هایتان به خود فشار وارد نکنید.
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
49 صفحه 50
3-9خم به جلو در حالت نشسته
برای باز کردن عضالت همسترینگ خود ،وسط کش را در قسمت
برامده ی کف پای خود قرار دهید و هر دو سر کش را با دستانتان
بگیرید و پاهای خود را صاف کنید .بین استخوان شرمگاهی و ناف
خود فضایی ایجاد کنید و پشت خود را خم نکنید .به ارامی خود را
به سمت جلو بکشید.
4-9وضعیت پروانه در حالت خوابیده
برای کشش قســمت داخلی ران و لگن ،وضعیت زاویه بسته را
انجــام دهید .یک حلقه با کمک بند یــوگا ایجاد کنید و ان را در
اطراف اســتخوان خاجی و زیر پای خــود قرار دهید .هر چه کش
تنگ تر باشــد ،پاهای شــما به بدنتان نزدیک تر خواهد بود .شما
همچنین می توانید بر روی پشــت خود دراز بکشید و لگن خود را
بازکنید.
50
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
5-9کشش پای زاویه دار
بر روی زمین دراز بکشــید .یک پا را باال ببرید ،وسط کش را بر
روی قسمت برجســته ی کف پا قرار دهید .پای خود را به سمت
سقف باال بکشــید و به ارامی پای خود را صاف کنید .ارنج هایتان
را بر روی زمین قرار دهید و اطمینان حاصل کنید که شانه هایتان
خسته نشوند.
6-9دست کشیده تا شست پا
با انتهای بند یوگا ،حلقه ای ایجــاد نمایید و پای خود را داخل
حلقــه بیندازید .زانو را باال بیاورید ،با دســت هم جهت پا ،کش را
بگیرید .به ارامی پاهای خود را صاف کنید و با کمک هر دو دست،
وارد وضعیت شوید .زمانی که احساس راحتی کردید ،دست متضاد
را رها کنید و ان را به کمر خود بگذارید و با یک دست خود کش
یوگا را بگیرید. صفحه 51
8-9وضعیت سر به زانو
از وضعیت دانداسانا شروع کنید و پای راست خود را خم کنید.
پای خود را نزدیک قســمت داخلی ران چپ خود بگذارید .با بند،
حلقه ای ایجاد کرده و ان را دور قسمت برجستۀ کف پای چپ خود
بیندازید .کش را بگیرید و به ارامی خود را به سمت پای کشیده شده،
پایین بیاورید .به خاطر داشته باشید که با فشار بدن خود را نکشید.
7-9وضعیت رقاصه
با یک انتهای کــش ،حلقه ای ایجاد نمایید و پای خود را داخل
حلقــه بگذارید .برای امنیت بیشــتر ،کنار یک دیوار بایســتید و
دســت های خود را درحالی که انتهای دیگر کش را گرفته اید ،باال
بیاورید و ارنج هایتان به سمت اسمان باشد .به کش فشار وارد کنید
و با دست در امتداد کش حرکت کنید و ان را کوتاه تر کنید.
9-9وضعیت صورت گاو
اگر شــانه های شما ســفت است ،کشــش کامل این وضعیت،
می تواند برای دستان شما چالش برانگیز باشد.
با هر دو دســت بنــد یوگا را بگیرید و با کشــش وارد وضعیت
نهایی شوید.
10-9وضعیت قایق نیمه یا کامل
بند را زیر قســمت برجسته ی کف پا قرار دهید و انتهای بند را
بگیرید .به ارامی پــای خود را باال بیاورید و اطمینان حاصل کنید
که قسمت پایینی کمر شما ،کشیده و صاف است و گرد نمی شود.
پاهای خود را به کش فشــار دهیــد .زانوهای خود را خمیده نگاه
دارید و ســاق پای شما موازی با زمین باشد تا وارد وضعیت قایق
نیمه شوید .برای وارد شدن به وضعیت قایق کامل ،پاهای خود را
به طور کامل بکشید.
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
51 صفحه 52
مقدمه:
بخش «پرســش ها و پاسخ ها» در کتاب
«علم یوگا» نوشته ی ان سوانسن که بخش
پایانی کتاب اســت ،یکی از کاربردی ترین
بخش های کتاب محســوب می شــود .در
این بخش نویســنده به پرسش های رایج
در خصــوص یوگا پاســخ داده و اطالعات
ارزشمندی در زمینه های مختلف جسمی و
ذهنی ارائه کرده است .الزم به یاداوری است
اول پرسش ها و پاسخ های مزبور
که بخش ِ
«پرسش و پاسخ هایی در خصوص
در باب
انعطاف پذیری و مفاصل» در شــماره 141
مجله به چاپ رسید و با توجه به همه گیر
بودن پرسش های مطرح شده ،مقرر گردید
در هر شماره ی مجله یک پرسش و پاسخ
از کتاب ترجمه و به خوانندگان ارائه گردد.
مطلب این شــماره در رابطه با «پرسش و
پاســخ هایی در خصوص مراقبت از ستون
فقرات» است.
پرسش و پاســخ هایی در خصوص
مراقبت از ستون فقرات
ســتون فقرات از کل بدن و همچنین
نخاع محافظــت می کند ،بنابراین مراقبت
از ان برای حفظ ســامتی و تندرســتی
ضروری است .یوگا از طریق ایجاد وضعیت
و راســتای مناســب در بدن به محافظت
از ســتون فقــرات کمک می نمایــد ،اما
ممکن است به منظور جلوگیری از ایجاد
وضعیت ها یا مشــکالت جسمی خاص یا
برای کنترل انها بــه اعمال اصالحاتی در
حرکات یوگا نیاز داشته باشید.
52
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
پرسش و پاسخ هایی در خصوص
مراقبت از ستون فقرات
نویسنده :ان سوانسن
برگردان :اُم شانتی
پایین انداختن سر برای استفاده از گوشی
تلفن همراه ،می تواند سنگینی سر بر روی
گردن را تا پنج برابر افزایش دهد.
من به دلیــل کار طوالنی مدت با
گوشی تلفن همراه و همچنین تایپ
کردن با رایانه دچار گردن درد هستم.
ایا یوگا می تواند به من کمک کند؟
بله ،بسیاری از ما انسان ها در حین کار با
گوشی تلفن همراه یا تایپ کردن با رایانه
اجازه می دهیم که سرمان به سمت جلو خم
شود .این وضعیت باعث افزایش سنگینی
باری می شــود که توسط عضالت گردن و
باالی گردن تحمل می گردد .با ادامه ی این
وضعیت ،عضالت مذکور ملتهب و بیش از
حد سفت می شــوند و باعث ایجاد درد در
ناحیه ی گردن می شــود .یوگا اگاهی الزم
در خصوص نحوه ی نگاه داشــتن ســر در
طول روز را بهبود می بخشــد که می تواند
از ایجاد ( Tech Neckوضعیت ایجادشده در
گردن بر اثر خم شدن سر به سمت جلو که
به تکنولوژی نسبت داده شده) جلوگیری
نماید .برای ممانعت از اثرات این وضعیت،
می توان عضــات اصلی موردنیــاز برای
داشــتن یک وضعیت مناسب در گردن را
با فشار دادن پشت سر به سمت دست ها یا
تکیه گاه صندلی اتومبیل قوی نمود. صفحه 53
باور نادرست
من در ناحیه ی کمر دچار ناراحتی هستم ،بنابراین نمی توانم یوگا انجام دهم.
تحقیقات نشان می دهند که یوگا برای رها نمودن دردهای مزمن در ناحیه ی کمر مطمئن
و موثر اســت .هرچند ،اگر در حال کنترل وضعیتی خاص در ناحیه ی کمر خود هســتید،
شــاید نیاز داشته باشید در انجام اســاناهای خاصی اصالحاتی را اعمال کنید و یا از انجام
برخی از اساناها خودداری نمایید .به عنوان مثال ،برای بسیاری از افراد ،خصوصاً افرادی که
در ناحیه ی ستون فقرات کمری دارای ناراحتی هستند ،لمس کردن زمین در اساناهای به
خم به جلو در حالت ایستاده ،ممکن یا راحت نیست .اما می توان با نزدیک کردن زمین به
خود ،به عنوان مثال با گذاشــتن دست ها بر روی اجر یوگا یا یک صندلی از منافع این نوع
اساناها بهره مند گردید.
ایا جایگزینی برای مهره به مهره بلند شدن از خم به جلو در حالت ایستاده وجود دارد؟
احتماالً این الگوی بلند شــدن از خم به جلو در حالت ایستاده به صورت مهره به مهره
از دنیای رقص وارد یوگا شــده اســت .به لحاظ مکانیک بدن این نوع انتقال از خم به جلو
در حالت ایستاده بیشتر خطر دارد تا منفعت .برای بسیاری از افراد این نوع انتقال می تواند
احساس خوبی ایجاد نماید و هماهنگی در بدن را بهبود بخشد .اما این نوع انتقال همچنین
می تواند منجر به ایجاد یا تشدید فتق دیسک کمر یا شکستگی در ستون فقرات در افرادی
که دارای پوکی استخوان هستند گردد .برای جلوگیری از اسیب های بالقوه ناشی از این نوع
ت خم
انتقال و برای ایجاد الگوی حرکتی مطمئن در حافظه ی عضالت ،سعی کنید از وضعی
به جلو در حالت ایستاده به شکل های زیر خارج شوید:
.1با بازکردن انگشتان پاها به طرفین ،پایه حمایتی بهتری را برای خود ایجاد کنید .این
کار فشار را از روی زانوها کم خواهد کرد.
.2دست های خود را اطراف لگن یا روی ران ها بگذارید.
.3ستون فقرات را در وضعیت طبیعی خود نگه دارید و عضالت شکم )core( 1را درگیر
کنید .این کار خصوصاً ماهیچه های عرضی شکم را فعال می نماید که می تواند درد پایین
کمر را کاهش دهد.
تحقیقات نشان می دهد که یوگا برای
رها نمودن دردهای مزمن در ناحیه ی
کمر مطمئن و موثر است.
ایا می دانید که:
درد کمــر از رایج ترین ناراحتی ها در بدن محســوب
می گردد که فرد مبتال را ناتوان می کند و منجر به کاهش
بهره وری می شود .تحقیقات نشان می دهند که یوگا نه تنها
درد کمر را در ســطوح بالینی بااهمیت کاهش می دهد،
بلکه می تواند تعداد روزهای ابتــا به این ناراحتی را نیز
کم کند.
متن ترجمه هایی که به صورت عکس ذخیره شده اند:
راســتای مناسب ســر بر روی بدن ،فشا ر وارده شده بر
عضالت گردن را به حداقل می رساند.
زمانی که ســر از راستای مناسب خود خارج می گردد،
عضالت گردن و باالی گردن خسته می شوند.
( Tech Neckوضعیت ایجادشــده در گردن بر اثر خم
شدن ســر به ســمت جلو که به تکنولوژی نسبت داده
شده است).
وقتی بدن به جلو خم می شــود ،ســر نیز از راســتای
مناســب خود خارج می گردد که باعث می شود سنگینی
سر بر روی گردن افزایش یابد .هرچه سر بیشتر به جلو خم
شود ،سنگینی ان بر روی ستون فقرات بیشتر خواهد شد.
1-Transversus Abdominis
منبع :کتاب Science Of Yoga
عنوان اصلی بخش کتاب، Questions and Answers :
عنوان این بخشSpinal Care :
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
53 صفحه 54
رابیندرانات تاگور
گرداوری و تنظیم :شین .دستجردی
منبع اینترنت
رابیندرانات تاگور متولد 7مه 1861میالدی شــاعر ،فیلسوف،
موســیقی دان و چهره پرداز اهل بنگال هند بود .او بخش عمده ی
عمر خود را در ســواحل خلیج بنگال در کلکتــه گذراند و به دو
زبان هندی و بنگالی شعر می سرود و اشعار خود را به انگلیسی نیز
ترجمه می کرد .تاگور از دوران کودکی اشــعار نغزی می سرود و در
شــبه قاره ی هند انقالبی ادبی پدید اورد .به ویژه اشعار موسوم به
گیتانجالی معروفیت فراوانی دارد که به زبان های بسیاری ترجمه
شده است .نام اوری او بیشتر به خاطر اشعارش است .وی نخستین
اسیایی برنده ی جایزه نوبل است و در سال 1913میالدی نخستین
فــرد غیراروپایی بود که جایزه ی نوبل ادبی را از ان خود کرد و دو
سال بعد نشان شوالیه به او اهدا شد.
رابیندرانــات چهاردهمین فرزند خانواده بود .پدرش دبندرانات
مردی متمول و مادرش سارادادوی نام داشت .پدر تاگور غزل های
حافظ را از برداشت و به اشعار فارسی بسیار عالقه داشت .او خود را
متعلق به سرزمین ایران می دانست .تاگور در جایی درباره ی مرگ
مــادرش چنین می گوید« :اولین باری بود که با مفهوم نیســتی و
رفتن بی بازگشت اشنا شدم ،ان هنگام که پیکر مادرم را به معبدی
بردند و ســوزاندند ».پدربزرگ تاگور نیز از بزرگان شهر بود و ثروت
بسیاری داشت و کارهای بزرگی از جمله تاسیس دانشگاه پزشکی را
به انجام رساند .تاگور از کودکی در خانه با فلسفه ،موسیقی ،نقاشی
و نویسندگی اشنا شد و خواندن و نوشتن را نیز در خانه اموخت.
54
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
مادر و برادر بزرگترش ،بزرگترین مشــوقان او برای میل به فلسفه
و دانش اندوزی بودند .تاگور را به اموزشــگاه ها و مدارس مختلفی
فرســتادند اما او با هیچکدام انس و الفتی نگرفت و معروف است
که تاگور گفته اســت مدرسه ای از بیمارستان و زندان است .تاگور
دوازده ســاله بود که به همراه پدر از هیمالیا دیدار کرد و به سیر و
ســیاحت پرداخت .در انجا بود که عبادتگاه های مختلف بر روح و
روان او تاثیرات فراوان گذاشتند.
اولین کتاب تاگور در ســن 17ســالگی منتشــر شد .تاگور به
دانشــکده ی حقوق لندن رفت و در انجا به تحصیل در رشــته ی
حقوق پرداخت .در مدت تحصیل در انگلستان بود که شعر مشهور
«قلب شکســته» را سرود .تاگور در ســال 1890از هندوستان به
بنگال شرقی یعنی بنگالدش امروزی مهاجرت کرد تا به جمع اوری
داستان ها و اساطیر بومی بنگالدش مبادرت ورزد.
تاگور بین ســال های 1893تا 1900هفت مجموعه از اشــعار
خود را منتشر ســاخت ،او از این دوره به عنوان پرکارترین دوران
کاری خود نام می برد .او از سال های 1891تا 1895بیش از چهل
داســتان کوتاه خود را در هفته نامه های بنگالی به چاپ رســاند و
همچنین دو کتاب «مایه نفرت» و «اشــیان ویران» را نیز منتشــر
ساخت که مخاطبان بسیاری را جلب کرد.
رابیندرانات در سال 1901مدرسه ای خارج از کلکته ساخت که
پس از 20سال به دانشگاهی بزرگ تبدیل شد .او در فاصله ی چند صفحه 55
سال همسر و دو فرزند خود را از دست داد که این اتفاقات تاثیر
بسیاری بر وی گذاشت .پس از انتشار کتاب «مدایح» شهرتش به
امریکا و جهان غرب رسید .ویلیام باتلر ییتس یکی از بزرگترین
شاعران و نمایشنامه نویسان ایرلندی که خود برنده ی جایزه نوبل
نیز است در مورد اثر «مدایح» تاگور می گوید« :سادگی این اشعار
مرا شگفت زده کرده است .بسیار موزون و گوش نواز ،رنگ اشعارش
به روح من ارامش می دهد و جهانی را به تصویر می کشد که تمام
عمر رویایش را دیده ام».
بــه تاگور لقب گورودیو بــه معنای پیشــوا داده اند .وی از
ســردمداران و مدافعان سرسخت استقالل هند به شمار می اید.
تاگوردر سفر به ایران طی سخنانی گفت« :هویت نفسانی و هویت
ملی که در ذات انسان نهفته است ،نباید مانع از احترام به دیگر
فرهنگ ها شــود .اســیا دارای تمدن و فرهنگ غنی است و هر
ملتی بر اســاس فرهنگ ،مذهب و ایین خود راه رهایی خود از
عقب ماندگی و اســتعمار را باز خواهــد یافت ».ماهاتما گاندی و
رابیندرانات تاگور برای اولین بار در 10مارس 1915با یکدیگر
دیدار داشــتند که پس از این دیدار دوستی پایداری بین ان دو
به وجود امد.
تاگور عالوه بر شاعری ،نویسنده ای توانا و موسیقی دانی بزرگی
اســت .سرود ملی هند و بنگالدش امروزی از اثار او است .تاگور
در اردیبهشت ماه سال 1311به همراه همسر خود دینشاه ایرانی
(از پیشوایان پارسیان هند) به دعوت دولت وقت ،از طریق بوشهر
وارد ایران شد .بالفاصله به شیراز و به ارامگاه حافظ رفت و پس
از ان در جشن هفتادمین زادروزش یعنی 17اردیبهشت ،که در
تهران برگزار شــد شرکت کرد .تاگور در دیدار از تهران و شیراز
و اصفهان با بســیاری از نویسندگان و شــاعران ایرانی از جمله
ملک الشعرای بهار دوست شد .ملک الشعرای بهار در وصف تاگور
شعری سروده است .با انکه تاگور فارسی نمی دانست ،با افسانه ها
و اشعار فارســی به خصوص دیوان حافظ ،هم از طریق ترجمه
و هم از راه متون اصلی اشــنایی داشــت .در زبان بنگالی حدود
ســه هرار واژه با ریشه ی فارسی وجود دارد و همین امر موجب
قرابت بیشتر وی با ادبیات فارسی می شد .تاگور اعتقاد داشت که
فرهنگ ایرانی و هندی ریشه های مشترک فراوانی دارند از این رو
در عمر خود دو بار به ایران سفر کرد .
تاگور که با اثارش ادبیات هند را دگرگون کرد در سفرنامه ی
خود درباره ی بازدیدش از مقبره ی حافظ می نویسد« :با نشستن
کنار مقبره ی حافظ پرتویی درخشان از چشمان حافظ از درون
ذهنم گذشــت ،همانند تابش خورشید بهاری که اینک می تابد.
احساس بسیار روشنی دارم اگرچه قرن ها گذشته است و بسیاری
امده و رفته اند اما نشستن در کنار مقبره ی حافظ سلوک نمودن
کنار حافظ است».
درباره ی تاگور گفته اند که امروز اسیا جایگاه خود را باز می یابد
با همان روشی که تاگور اموزش داد .او مبارزه مسالمت امیز را به
رهبرانی چون گاندی اموخت .تاگور پس از سفر به ایران هنگامی
که گاندی دســت به روزه برای پذیرش خواسته های هندیان از
ســوی بریتانیا زد به دیدار او شتافت .پس از بیست و شش روز
بریتانیا مجبور شد درخواست های گاندی را بپذیرد ،او در حالی که
نیمه جان سر بر بالین تاگور داشت روزه خود را گشود.
تاگور در ســال 1919نشــان شــوالیه خــود را در اعتراض به
کشتار وحشیانه ی مردم بی گناه امریتسارکه طی ان 400هندی
کو خون کشیده شدند ،به
معترض به دســت ارتش بریتانیا به خا
دولت انگلستان پس داد و به نایب السلطنه انگلیس در هند نوشت:
«انچه روزی مایه ی ســرافرازی اســت ،روزی هم فرا رسد که مایه
ننگ گردد ».اندیشه های تاگور بر گاندی و بسیاری از بنیان گذاران
هند مســتقل تاثیر فراوان گذاشت و شخصاً الهام بخش بسیاری از
انقالبی ها بود.
از اثار بیشــتر شناخته شــده ی تاگور می توان به «سلطان قصر
ســیاه»« ،میوه جمع کن»« ،اشــعار خبیر»« ،رشته های گسسته»،
«مذهب بشر»« ،هدیه عاشق»« ،چیترا» ،و «نامه هایی به یک دوست»
اشاره کرد .کتاب «گیتانجالی» او در سال 1913برنده ی جایزه ادبی
نوبل شــد .گیتانجالی به معنای پیشــکش های اهنگین است که
مجموعه ای از شعرهای بنگالی تاگور است .تاگور هشت نمایشنامه
هم منتشر کرد که همگی به فارســی ترجمه شده اند .انچه مایه
شهرت جهانی وی شد ،شاعری او بود و خود نیز در میان کارهای
هنری و ادبی ،شعر را عمده تر می دانست و می گوید« :در این هنگام
که به شامگاه زندگی رسیده ام و به گذشته ی خود به دقت می نگرم،
متوجه می شــوم که انچه درباره ی ان من را یقین حاصل اســت
این است که شــاعر هستم ...ادعا نمی کنم عالم زبانی هستم ،ادعا
نمی کنم که رهبر سیاسی هستم ،ادعا نمی کنم که عالم اخالق یا
پیشوای دینی هستم ،ولی می گویم که شاعرم»...
تاگور نمونه ی متفکر و ادیبی اســت که ضمن اشنایی و تسلط
به ادبیات و فرهنگ غرب ،میراث ادبی و فرهنگی ســرزمین خود
را حفظ کرد و ضمن انکه عمیقاً بومی ماند ولی جهانی اندیشید و
به تعادلی در نگرش خود نسبت به تمدن ،فرهنگ و ادبیات رسید.
تاگور به عنوان هنرمندی در عرصه های گوناگون اثار ارزشمندی از
خود به جا گذاشــت که حیرت انگیزند .از شاعری که او را به جایزه
نوبل رســاند تا رمان نویســی ،از دانش موســیقی که او را در حد
موسیقی دانی برجسته می شناسند و سرانجام نقاشی اش که در یک
دهه ی پایانی عمر صدها تابلوی ارزشمند خلق کرد.
تاگور در سال 1940به کوه های هیمالیا رفت ،همان جایی که
برایش یاداور کودکی و سفر به همراه پدر به ان سامان بود .در انجا
بیمار شــد و به ناچار به کلکته بازگشت .بیماری در او ماند تا اینکه
در 25ژوئیه 1941تن به تیغ جراحی سپرد .در هفتم اوت همان
سال در سن هشتادوسه سالگی درگذشت .جسد او را در کنار رود
گنگ سوزاندند و خاکسترش را به شانتی نیکتان که مدرسه اش بود
فرستادند .گزیده ای از اشعار او ،از دفتر 16گیتانجالی:
من به میهمانی جهان فراخوانده شده ام
پس خجسته است هستی ام
چشمانم دیده اند و گوش هایم شنیده اند
سهمم از این ضیافت این بود که بنوازم
بر روی سازم
و به کار بستم تمام توانم را
حاال می پرسم
ایا سرانجام سر می رسد زمانی که من از راه برسم
چهره ات را ببینم
و درود خاموشم را نثارت کنم؟
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
55 صفحه 56
دوم
سیستماسکلتی
نویسنده :ان سوانسن
برگردان :فائزه نوری
مقدمه
بســیاری از شما می دانید که یوگا و مدیتیشن مفید است .شاید این موضوع
را به صورت عینی در روند تمرین متوجه شده باشید یا به شکلی شهودی بر
اســاس عقل سلیم درک کرده باشید .ارام سازی در کنار تحرک جسم و روح
ما را ســالم تر و شــاداب تر می کند .تا پیش از این ،تاثیرات این چنینی یوگا
شــبیه معجزه بود اما در ســال-های اخیر مطالعات بسیاری در این خصوص
صورت گرفته و شواهد علمی معتبری در حمایت از تمرین های یوگایی فراهم
کرده است .ان سوانسن در کتاب علم یوگا با بیانی ساده برخی از این مطالب
را بیان می کند .این کتاب که در ســال ۲۰۱۹در ۲۲۴صفحه منتشــر شد ،
ن ،اثر انجام تمرین های یوگا بر
ضمن بررسی اندام ها و دستگاه های مختلف بد
بخش های مختلف بدن را توضیح می دهد .مجله ی دانش یوگا در هر شماره به
ترجمه ی بخشی از این کتاب می پردازد.
سیســتم اسکلتی شما از ۲۰۶استخوان تشکیل شــده است که همه ی انها
اعضایی زنده و پویا هستند .انها با همدیگر چهارچوب بدن شما را می سازنند ،از
بدنتان محافظت می کنند و موجب استواری بدن شما می شوند .این استخوان ها
قابلیت حرکتی دارند.
نگاهی به سیستم اسکلتی
استخوان های شــما از کالژن درست شده اند و کلسیم و مواد معدنی دیگر را
ذخیره می سازند .این ترکیبات باعث قدرت استخوان می شوند و برای عملکرد
بدن الزم هســتند .در میان استخوان بخشی به نام مغز استخوان وجود دارد
که سلول های خونی در انجا ســاخته می شوند .استخوان ها مفاصل را شکل
می دهند .مفاصل به وسیله ی غضروف ها 1و رباط ها 2حمایت می شوند .انجام
مستمر تمرین یوگا سالمتی را برای استخوان ها و مفصل های شما به ارمغان
می اورد.
پریوست
اســتخوان دارای بافت همبند هموار خارجی اســت که به ان پریوســت یا
ناُست می گویند .بعد از این الیه ،الیه ی متراکمی به نام استخوان متراکم
برو
وجود دارد .الیه ی عمقی ،استخوان اسفنجی است .بافت این بخش کندومانند
است .این بخش سبک است اما بسیار مقاوم است. صفحه 57
کندروسیت (سلول غضروفی)
غضروف
در بسیاری از مفاصل در انتهای استخوان ها غضروف مفصلی شفافی وجود دارد
که از شیشه صاف تر و شفاف تر است .این بخش اگر زیر میکروسکوپ قرار گیرد
شبیه شیشه رنگی می شود .با این وجود ،این غضروف در صورت تخریب به دلیل
پدیده ای به نام ارتروز 4شبیه سمباده زبر و زمخت می شود.
رباط ها
رباط ها استخوان ها را به همدیگر متصل می کنند.
رباط ها
استخوان ها با فیبر ضخیمی به نام رباط با یکدیگر در ارتباط هستند .هم رباط ها
و هــم تاندون ها قابلیت ارتجاعی اندکی دارند .این یعنی اگر انها را طی انجام
دادن یک وضعیت یوگایی تحت فشــار بیش از حد قرار دهید ،اغلب دوباره به
طول عادی خود برنمی گردند و مقاومت خود را از دست می دهند.
ستون مهره ها
مهره های شما روی یکدیگر قرار دارند تا قوس طبیعی پشت را
ایجاد کنند .این قوس طبیعی به «وضعیت خنثی »۵معروف است.
این قوس بین انحنا به داخل (لوردوزیس 6یا کاوپشتی) و انحنا
به خارج (کایفوزیس 7یا گوژپشــتی) است .این قوس طبیعی
شبیه فنر مارپیچ مانع ضربه می شود .قوس طبیعی ستون مهره ها
نگهداری و حمل وزن بدن را راحت تر و بهینه تر می کند.
وضعیت خنثی
بســیاری از اساناها در راستای حفظ و حمایت از قوس طبیعی
بدن طراحی شده اند ،مثل وضعیت های نشسته ی مدیتیشن .قرار
گرفتن در وضعیت های نادرست منجر به انحراف در ساختمان
طبیعی ستون فقرات می شود مثل کایفوزیس و لوردوزیس های
طبیعی .یوگا از ستون مهره های شما حمایت می کند و اگاهی
بدنی شما را در تمام وضعیت ها افزایش می دهد.
حالت مناسب ،با وجود انحنا
وضعیت خنثی
این قوس خنثی بهترین حالت ایستایی و مقاومت ستون مهره ها
است .در این حالت ایده ال ســتون مهره ها به طرفین متمایل
نشده است و نچرخیده است.
قوس بیش از حد در بخش باالیی ستون مهره ها
کایفوزیس
انحنای بیش از حد در بخش میانی پشت یعنی مهره های سینه ای
اغلب کایفوزیس یا خمیدگی پشــت گفته می شود .این قوس
بیش از حد در شرایط پوکی استخوان رایج است.
قوس بیش از حد در بخش پایینی ستون مهره ها
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
57 صفحه 58
شرمگاهی .مفصل های زالله ای یا سینویال تحرک بیشتری دارند و برای انجام
لوردوزیس
انحنای بیش از حد در بخش پایینی پشــت 14یعنی مهره های سینه ای اسانا بسیار مفید هستند.
اغلب لوردوزیس یا گودی کمر گفته می شود .این قوس بیش از حد در
عملکرد مفصل ها
دوران بارداری طبیعی است.
مفصلهای سینوویال می توانند در بسیاری از جهات حرکت کنند .مفصل های
لوالیی در زانو و ارنج در بیشتر موارد قابلیت خم شدن (فلکسیون ) ۲۷و راست
لگن خاصره
لگن خاصره ی شــما از دو استخوان بی شــکل تشکیل شده است که شدن (اکستنشن )28دارند ،درســت شبیه لوالی در .مفصل های استخوانی
اســتخوان خاجی یا سنکروم انها را به هم متصل می کند .سنکروم در بزرگتر به نام مفصل های توپی 29مانند انچه در شــانه و باســن وجود دارد
زبان التین به معنی مقدس است .این استخوان مثلثی شکل است و در می توانند حرکت هایی دیگری نیز داشــته باشــند ،مانند دور شدن از بدن
انتهای ان استخوان دنبالچه قرار دارد .این بخش شبیه تاج پلی قوس دار (ابداکشن )30و نزدیک شدن به بدن (اداکشن ،)31چرخش و دوران .32حرکت
دوران ترکیبی از تمام حرکات دیگر است.
است و پایه ی محکمی برای ستون مهره های شما شکل می دهد.
انواع حرکت های مفصل
15
ن معموالً زاویه ها در مفصل کوچکتر می شوند.
خم شد
استخوان خار خاصره ای پیشین باالیی
ً
معموال زاویه ها در مفصل بزرگتر می شوند.
ن
راست شد
«راس استخوان لگن» زیر پوست احساس می شود.
ن عضوی از بدن دور می شود.
دور شدن از بد
مفصل خاجی تهیگاهی 16
ن عضوی به بدن نزدیک می شود.
نزدیک شدن به بد
به نام مفصل سیاتیک معروف است و کمی متحرک است.
17
ی عضوی به خارج می چرخد.
چرخش خارج
بریدگی سیاتیک بزرگ
عضوی به داخل می چرخد.
ی
چرخش داخل
فضایی برای عبور عصب سیاتیک ایجاد می کند.
18
برجستگینشیمنگاهی
ی ستون مهره ها دور محور خود می پیچد.
چرخش محور
33
استخوان های نشیمنگاهی شما در انتهای لگن شما قرار دارند.
خمیدگی به پایین انگشتان پا کشیده می شوند.
19
خمیدگی به باال 34پاشنه ی پا کشیده می شود.
التصاق شرمگاهی
این مفصل از فیبر غضروفی ساخته شده است نظیر انچه در دیسک های
راست کردن ارنج
بین مهره ای است.
دور کردن شانه از بدن
لگن خاصره ی زنانه
20
چرخش محوری ستون مهره ها
دنبالچه
چرخش داخلی باسن و دور شدن از بدن
شامل چند استخوان به هم چسبیده
21
چرخش خارجی شانه
حفره ی حلقه ای
بخشــی برای قرارگیــری مفصل بی نام لگــن که به اســتخوان ران چرخش خارجی باسن
راست شدن زانو
متصل می شود.
وضعیت مثلث
لگن خاصره خنثی
لگن خاصره خنثی از قوس طبیعــی کمر حمایت می کند و برعکس .درون مفصل
تصور کنید کاســه ی لگن شما از اب پر شود .قرار گرفتن لگن خاصره مایع سینوویال یا سینوویا موجب لغزندگی و چسبندگی سطح مفصل و در
و ســتون مهره ها در وضعیت خنثی یعنی اب به عقب ،جلو و یا اطراف نتیجه کاهش اصطحکاک و حمایت از مفاصل می شود .این مایع یک سیال
نمی ریزد .مثل زمانی که یکی از رئوس اســتخوان مفصل لگن باال رفته غیرنیوتونی است یعنی با افزایش فشار گرانروی یا ضخامت ان بیشتر می شود.
این مشابه رفتار نشاسته در اب است .سبک زندگی کم تحرک موجب از بین
است یا لگن شما چرخیده است.
رفتن و بی خاصیت شدن این مایع می شود .حرکت های یوگا موجب می شوند
۲۲
ضخامت مایع ســینویال افزایش یابد ،دردهای این ناحیه تسکین یابند و از
شیب خلفی
کاسه ی لگن به عقب متمایل است و قوس پایین کمر تخت شده است .ساختمان مفصل ها نظیر غضروف بهتر حمایت شود.
شیب طبیعی
کاسه لگن در حالت تعادل قرار دارد و قوس پایین کمر طبیعی است .مفصل سینوویال
23
بیشــتر مفصل های بدن از این نوع هستند .این مفصل ها ضمن حمایت از
شیب قدامی
انتهای استخوان ها و ممانعت از ساییدگی انها روی یکدیگر حرکت کردن را
کاسه لگن به جلو متمایل است و قوس پایین کمر بسیار زیاد است.
ممکن می کنند .
رباط ها استخوان ها را به یکدیگر متصل می کنند.
مفصل ها
مفصل ها در محل اتصال استخوان ها قرار گرفته اند و امکان حرکتی ایجاد استخوان ها به یکدیگر متصل می شوند و مفصل را می سازنند.
می کنند .سه نوع مفصل وجود دارد :مفصل رشته ای ، 24مفصل غضروفی 25ساختار اسفنجی استخوان
و مفصل زالله ای .26مفصل های رشته ای متحرک نیستند .مانند درزها در کپسول مفصلی 35مفاصل را کنار یکدیگر نگه می دارد.
جمجمه .مفصل های غضروفی قابلیت حرکتی اندکی دارند ،مانند التصاق غضروف شیشه ای اصطحکاک را کم می کند.
58
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا صفحه 59
راست شدن شانه
خم شدن زانو
راست شدن ستون مهره ها
خم شدن لگن
راست شدن لگن
راست شدن زانو
خمیدگی قوزک پا به باال
وضعیت رقاصه
التهاب مفصلی
تحلیل رفتن یا پارگی مفصل ها منجر به ارتروز می شــود .در یک تحقیق که
هفت سال به طول انجامی د محققان دریافتند که تمرین یوگا هم برای ارتروز
و هم رماتیسم مفصلی مفید و اثرگذار است .شرکت کنندگان در این ازمایش
بعــد از ۸هفته تمرین یوگا با کاهش ۲۶درصــدی درد در این ناحیه روبرو
شدند .از ســوی دیگر کیفیت زندگی و تناسب اندام این افراد به شدن رشد
یافت.
پیش روی
هرچه غضروف بیشــتر تحلیل رود ،فضای مفصل کوچکتر خواهد شد و این
موجب درد و التهاب در این ناحیه می شود .خار استخوان در چنین شرایطی
ممکن است رشد کنند.
مایع مفصلی سالم ضخامت مناسبی دارد و بستر منعطفی برای استخوان ها
فراهم می کند.
وضعیت ها
ی جهت ها حرکت کنند.
وضعیت های یوگا موجب می شوند مفصل ها در هم ه
این وضعیت ها را تصور کنید یــا تالش کنید انجام دهید تا بتوانید عملکرد
مفصلتان را در بدن کشف کنید .عملکرد هر مفصل را از دورن احساس کنید
و به ان اگاه شوید.
خم کردن ستون مهره ها
چرخش داخلی شانه
خم شدن باسن و نزدیک شدن ان به بدن
خم شدن زانو
خمیدگی قوزک پا به پایین
وضعیت نوزاد
منبع:
Science of yoga
19-Pubic symphysis
20-Coccyx
21-Acetabulum
22-Posterior Tilt
23-Anterior Tilt
24-Fibrous Joints
25-Cartilaginous Joints
26-Synovial Joints
27-Flexion
28-Extension
29-Ball and Socket Joints
30-Abduction
31-Adduction
32-Circumduction
.برای درک بهتر این حرکت تصاویر ان را در اینترنت جستجو کنید 33-Plantar flexion:
برای درک بهتر این حرکت تصاویر ان را در اینترنت جستجو کنید34-Dorsiflexion: .
35-Joint capsule
1-Cartilage
2-Ligaments
3-Hip Bones
4-Osteoarthritis
5-Neutral spine
6-Lordosis
7-Kyphosis
8-Cervical curvature
9-Thoracic curvature
10-Lumbar curvature
11-Cervical Vertebra
12-Thoracic Vertebra
13-Lumbar Vertebra
14-Lumber Spine
15-Anterior superior iliac spine
16-Sacroiliac joint
17-Greater sciatic notch
18-Ischial tuberosity صفحه 60
یک وعده غذای گیاهی
تهیه و تنظیم :شیمال خان
سوپ کدو حلوایی و هویج
مواد الزم
کدو حلوایی 500گرم
پیاز 100گرم
سیب زمینی 100گرم
تره فرنگی خرد شده یک پیمانه
هویج متوسط یک عدد
کره گیاهی 50گرم
ماست کم چرب یا گیاهی یک پیمانه
نمک و زردچوبه و ادویه به مقدار الزم
لیمو ترش و جعفری برای تزئین
طرز تهیه
همه ی مواد باال را بشــویید و پوســت بگیرید و خرد کنید.
پیاز را در کره تفت دهید و سپس کدوحلوایی ،سیب زمینی،
تره فرنگــی و هویج را به ان اضافه کنید .به مقدار الزم اب و
نمک و زردچوبه و ادویه را اضافه کنید و بگذارید حدود یک
ساعت با حرارت مالیم بپزند .در پایان ماست را اضافه کنید
و در حین جوشــیدن هم بزنید .پس از پخته شدن سوپ را
داخل مخلوط کن بریزید و با هم مخلوط کنید .سوپ را درون
ظرف بریزید و بــا برگ های جعفری و برش های لیموترش
تزئین کنید.
60
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا صفحه 61
خورشت سیب زمینی
مواد الزم
روغن زیتون دو قاشق غذاخوری
پیاز متوسط نگینی خردشده یک عدد
ساقه ی کرفس خردشده دو عدد
سیر رنده شده دو حبه
سیب زمینی نگینی خرد شده دو عدد متوسط
پودر گیشنیز یک قاشق چای خوری
اب سبزیجات چهار پیمانه
ل سیاه به مقدار الزم
نمک و زردچوبه و فلف
طرز تهیه
پیــاز را در روغــن زیتون تفــت دهید .ســپس کرفس و
سیب زمینی را به ان اضافه کنید و با هم تفت دهید .بعد سیر
رنده شده و گشنیز و ادویه ها را به ان اضافه کنید و بگذارید با
اب سبزیجات روی حرارت مالیم بپزند تا وقتی که جا بیافتد
و غلیظ شود .خورشت سیب زمینی را کنار برنج سرو کنید.
دسر انار
مواد الزم
اب انار یک پیمانه
شیر سویا یک پیمانه
نشاسته ذرت دو قاشق غذاخوری
وانیل نصف قاشق چای خوری
شکردو قاشق غذا خوری
ژله اناریک بسته
انار دانه شده یک پیمانه
طرز تهیه
ژله ی انار را جداگانه درست کنید و درون ظرف های بلوری
بریزید تا نصف ظرف پر شود و داخل ژله دانه های انار بریزید
و در یخچال بگذارید تا خود را بگیرد .ســپس شیر سویا و
اب انار و شکر و نشاسته ذرت را با هم مخلوط کنید و روی
حرارت مالیم دائم به هم بزنید تا به غلظت فرنی برســد در
اخــر پودر وانیل را به ان اضافه کنید .بعد از خنک شــدن،
فرنی به دست امده را روی ژله ها بریزید و دریخچال بگذارید
تا سرد شود .در پایان روی ان را با دانه های انار تزئین کنید.
دمنوش پاییزی اویشن
مواد الزم
اویشن خشک شده یک قاشق مرباخوری
اب جوش دو لیوان
عسل و لیمو عمانی به مقدار دلخواه
طرز تهیه
اویشــن خشــک را به همراه اب جوش و لیمو عمانی در
قــوری دم کنید .پس از دم کشــیدن در لیوان بریزید و به
ان عســل اضافه کنید .دمنوش گیاهی اویشــن به دلیل
خاصیت ضدعفونی و ضدباکتری خود از بیماری هایی چون
سرماخوردگی جلوگیری کرده و همچنین در درمان دردهای
مفصلی و عضالنی بسیار موثر است.
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
61 صفحه 62
هفتقانونمعنوی
برایوالدین
خالصه نویسی و تنظیم :شهال قاسمیان
نویسنده دیپاک چوپرا /مترجم گیتی خوشدل
ژرف ترین ارزوی قلبی پدر و مادرها این است
که ببینند فرزندانشــان به موفقیت رسیده اند.
با این حــال ،ع ده ی کمی درک می کنند که راه
رسیدن به موفقیت ،طریقت جان است .اغلب
والدین به فرزندانشان می اموزند که چگونه بقا
یابند ،چگونه تایید دیگران را به دســت اورند،
چطور از خود دفاع کنند ،چگونه رقابت ورزند
و یا چگونه برضد نومیدی و موانع بســتیزند.
اگرچــه اعتقاد بــه خدا امری نیکو انگاشــته
می شود ،بر طبق عادت ،جان از موفقیت زندگی
روزمره جدا نگاه داشته می شود .این خطا است
و از همــان کودکی تاثیری ژرف بر سراســر
زندگی می گذارد.
نو چرایی فرض
بسیاری از افراد بی هیچ چو
را بر این می گذارند که موفقیت اساســاً امری
مادی است و معیار ســنجش ان پول و مقام
اســت .اگرچه اینها می توانند در زندگی نقش
داشته باشند ،اما تملک انها به هیچ وجه تضمین
موفقیت و خوشــبختی نیســت .توفیقی که
والدین برای فرزندانشان می خواهند باید دارای
مفاهیم بی شــمارغیر مادی نیز باشد .از جمله
توانایی عشق ورزیدن و شفقت داشتن ،قابلیت
احساس شادمانی و گستردن ان میان دیگران و
سرانجام احساس وصل به قدرت خالق کائنات.
62
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
هنگامی که پدر و مادر بخواهند قوانین معنوی
را بــا کودک خود در میــان بگذارند ،باید زبانی
متفاوت و عاری از مجردات انتزاعی به کار گیرند.
این قوانین را می توان به شــیوه ایی بیان کرد که
حتی کودکان خردسال نیز بتوانند انها را در دل و
ذهن خود بپرورانند .این قوانین عبارتند از:
قانون نخست :همه چیز ممکن است.
قانون دوم :اگر می خواهی چیزی را بدســت
اوری اول ان را ببخش.
قانون ســوم :وقتی انتخاب می کنی ،اینده را
تغییر می دهی.
قانون چهارم :نه نگو ،در لحظه رها باش.
قانون پنجم :هرگاه ارزو یا خواســته ای داری،
دانه ای می کاری.
قانون ششم :از ماجراهایت لذت ببر.
قانون هفتم :به دلیلی اینجایی.
کودکــی که بــا مهارت های معنــوی بزرگ
می شــود قادر خواهد بود که به اساســی ترین
سوال های مربوط به اینکه کائنات چگونه عمل
می کنند پاســخ گوید .منشاء خالقیت را هم در
درون خود و هم در بیرون خود در خواهد یافت.
خواهد توانست عدم داوری و پذیرش حقیقت را
در پیش گیرد که ارزنده ترین مهارت هایی است
که انســان می تواند برای سروکار داشتن با سایر
مردم صاحب انها باشد .قادر خواهد بود از ترس
و اضطــراب درباره ی زندگی ،رمز و رازی که دل
بیشتر بزرگساالن را می خشکاند ،رها باشد.
ایــن هفت قانون معنــوی را نباید به صورت
قاعده یا حکمی سرد و خشک به کودکان انتقال
دهیم بلکه باید به شکل نگرشی که خود به زندگی
داریم به کودکان بیاموزیم .هر کودکی پیشاپیش
حیاتی معنوی دارد .زیرا هر کودک در حیطه ی
خالقیت نامحدود و اگاهی مطلقی تولد یافته که
همان جان است .اگرچه کودکان به این حقیقت
وقوف ندارند .جان را باید پرورش داد .تغذیه اش
کرد و مورد تشویق قرار داد .در این صورت ،جان
کودک معصوم چنان می بالد و نیرومند می شود
که بتواند واقعیات تلخ جهانی اغلب غیرمعنوی را
تاب بیاورد.
از روزی کــه فرزندتان به دنیا می اید ،شــما
اموزگارجــان او هســتید .اگرفضــای اعتماد و
عدم داوری و پذیرش را بیافرینید ،این ویژگی ها
به صورت ویژگی های جان جذب خواهند شــد.
در جهانــی کامل ،ایفای نقــش والدین در یک
جمله خالصه می شود :فقط عشق نشان دهید،
فقط عاشق باشید .هنگامی که فرزند هنوز نوزاد
و خیلی کوچک اســت این عشق را با در اغوش
گرفتن و بازی کردن و لبخند زدن به او بیاموزید.
هنگامی که کودک نوپا اســت برای نخســتین
بار من را پیدا می کنــد زیرا برای اولین بار عدم
وابستگی به والدین را می ازماید .در این مرحله
والدین باید کودک را رها بگذارند تا خود تجربه
کند ،به او بفهمانند که زمین خوردن شکســت
نیســت .صدمه دیدن به این معنا نیســت که
جهان جای خطرناکی اســت .والدین کودکان
نو پــا باید عشــق را از طریق ازادی ،تشــویق و
احترام به او بدهند .در ســنین دو تا پنج سالگی
احترام و تایید به کودک این امادگی را می دهد صفحه 63
تا از حلقــه ی خانواده پا بیرون بگذارد و با جهان
پهناور روبرو شود .در سنین پنج تا هشت سالگی
والدین باید کودک خود را با بخشــش و سخاوت
و همچنین عدم داوری و پذیرفتن واقعیت اشــنا
کنند .از طریق بخشش و سخاوت است که نشان
می دهیــم با نیازهای بیرون از وجود خود چگونه
احساس همدلی می کنیم .برای بسیاری از والدین
سنین بین هشــت تا دوازده سالگی کودکشان
لذت بخش ترین دوران اســت زیرا شــخصیت و
اســتقالل کودک پرورش می یابد ،صاحب افکار
خودش می شود و ســرگرمی ها و عالیق خود را
پیدا می کند .در این ســنین حس تشــخیص و
بینش و داوری مستقل را باید در کودک پرورش
داد .و بالخره در سنین دوازده تا پانزده سال یعنی
سنین نوجوانی حس مسئولیت ،ازمون و تجربه و
خوداگاهی باید به نوجوان اموزش داده شود.
از همان اغاز خردسالی می توانید هفت قانون
معنــوی را در برنامــه ی روزانــه ی خانواده تان
بگنجانید .اگر این کار بدون زور و فشــار صورت
گیــرد ،فرزندان با نمونه ی زنده ی این الگو بزرگ
خواهند شــد .کودک به مــرور زمان مفهوم این
قوانین را درخواهد یافت .به یاد داشــته باشید که
کودکان عمدتاً از انچه خودتان هستید می اموزند
نه انچه کــه می گویید .رفتار و کــردار خودتان
همواره بیشترین تاثیر مثبت را خواهد داشت.
در اینجا یک برنامــه ی روزانه ی خانوادگی را
به طور خالصــه می اوریم که در ان هر روز هفته
به یکی از هفت قانون معنوی اختصاص داده شده
است .برای مثال:
یکشــنبه روز توانایی مطلق است .در این روز
والدین باید به فرزندشان بیاموزند که «همه چیز
ممکن» است .برای اینکار باید به کودک بگویند تا
چند دقیقه در سکوت بنشیند .او را تشویق کنند
تا زیبایی های طبیعت را بســتاید و توجه اش را
به رازهای نهفتــه در دل طبیعت جلب کنید.
در حین این اشــنایی با طبیعت ،به کودک یاد
بدهند که همه چیز از منشــاء بی کران نشئت
می گیرد که خداوند است .خدا در دل هر کودک
اســت و او را به این منشاء وصل می کند .چون
خدا همه چیــز را می افریند این باور را باید در
کودک تشــویق کرد که در زندگیش همه چیز
ممکن است .همه می توانند با خدای درون خود
تماس حاصل کننــد .والدین باید هر روزی که
کودکان احســاس ناتوانی می کنند به یادشان
اورند که انها فرزندان کائنات هستند.
دوشــنبه روز بخشــندگی اســت .در روز
بخشندگی والدین با فرزندانشان توافق می کنند
تا به یکــی از اعضای خانواده یا یک دوســت
هدیه ای بدهند .به فرزنــدان یاد می دهند که
هدایا را به شــیوه ای خوشایندی دریافت کنند
و به اتفــاق هم ایین و مراســم کوتاهی برای
شکرگزاری بجای اورند .ایین شکرگزاری که با
حضور همه ی اعضــای خانواده انجام پذیرد راه
خوبی برای قدردانی از موهبت زندگی اســت.
در ایــن روز والدین و کــودکان درمی یابند که
در چرخش طبیعت ،بخشــش موجب دریافت
کردن و ســتاندن موجب بخشــیدن می شود.
وقتی می بخشیم ،سپاس خود را به منشا همه
چیز نشان می دهیم .به خاطر داشته باشیم فقط
چیزی را حفظ می کنیم که می بخشیم.
سه شنبه روز کارما است .در این روز والدین
به فرزندان می گویند« :وقتی به انتخابی دست
می زنی ،اینــده را تغییر می دهــی ».والدین و
فرزندان درباره ی بعضی انتخاب های امروزشان
با هم گفتگو می کنند و بررســی می کنند که
این انتخاب ها چه تاثیری بر روی اینده خواهد
داشت .همچنین برخی ازانتخاب های گذشته
را برسی می کنند و می بینند که چه تاثیری بر
روی زندگی اکنونشان داشته است .با مطالعه و
تفکر بــر روی قانون کارما ،درمی یابیم که هیچ
یک از اعمالمان در کائنات بی پرداخت نمی ماند
و به این نتیجه می رســیم که به منظور ایجاد
عشق و شادمانی برای خود ،انها را برای دیگران
به وجود اوریم.
چهارشنبه روز کمترین تالش است .در این
روز والدین به فرزندانشان می گویندکه «نه نگو،
در لحظه رها باش» و با هم به توافق می رســند
که کارهای زیر را به انجام برسانند :حداقل انجام
یک وظیفه را به چشــم بازی نگاه کنند .برای
انجــام کاری مهم از میزان تالش خود بکاهند.
به همه س شیو هایی که طبیعت به انها کمک
می کند توجه کنند .بــا تقدیر همکاری کنند،
برضد ان نستیزند ،تباهش نکنند و بگذارند خود
را متجلی سازد .همچنین به یاد داشته باشند که
برای تنظیم زندگی بکوشند با توجه به این نکته
که طبیعت تنظیم کننده ی نهایی است.
بهترین کار بدون هیچ تالشی از وجود خودمان
می جوشــد و جریان می یابد .مقاومــت در برابر
زندگــی ،در نهایت امر به موفقیــت نمی انجامد.
بگذارید موهبت های جان به سراغتان بیاید.
پنجشنبه روز قصد و ارزو است .امروز پدر و مادر
به فرزندانشان می گویند« :هر گاه ارزو یا خواسته ای
داری ،بــذری مــی کاری ».پنجشــنبه والدین و
کودکان با هــم توافق می کنند که کارهای زیر را
با هم انجام دهند :همه ی ارزوهای این هفته را به
روشنی بنویسند .شیوه ی براورده شدن این ارزوها
را از طبیعت بپرسند .و سپس حضور هوشیارانه در
لحظه حال ،زیرا همه ی توفیق ها در لحظه حال رخ
می دهد .همچنین بر این جمالت تمرکزو تعمق
می کنند :موهبت هایی را که خواهانید ارج بگذارید.
زیرا ارزو راهی اســت به سوی خدا .هر رویدادی
که امروزتان را برمی اشوبد ،بذرش در قصد دیروز
کاشته شده بود .جان نمی تواند ارزویی را براورد،
مگر این کــه ان را رها کنید .هــر چه قصدتان
مشخص تر و روشن تر و پاک تر باشد ،ثمره اش نیز
به همان وضوح و روشنی به خودتان باز می گردد.
جمعه روز عدم دلبســتگی اســت .در این روز
والدین به فرزندانشــان می گویند« :از ماجراهایت
لذت ببر» و به همراه هم توافق می کنند که کارهای
زیر را به انجام برسانند :درباره خود راستین گفتگو
کنند .الزم نیســت از همه پاسخ ها اگاه باشند و
دریابند که با فقدان و خســران ،تعادل خود را از
دست ندهند .با هم درباره ی قانون عدم دلبستگی
بیاندیشند :عدم دلبستگی یعنی شوروشوق برای
انجام دادن کار ،بدون اشتیاق نسبت به پاداش های
ان .خود راســتین نامحدود و فراسوی نام و نشان
است .پذیرش خویشتن به موفقیت می انجامد ،نه
طرد کردن خود.
شــنبه روز دارما یعنی غایت حیات اســت .در
روز شنبه والدین به فرزندان می گویند« :به دلیلی
اینجایید ».سپس با هم توافق می کنند که کارهای
زیر را به اتفاق انجام دهند :از هم بپرسند هم اکنون
کجایی؟ مشوق استعدادها و توانایی های هم باشند.
با هم راجع به قانون دارما بیاندیشند.
حیاتــی هدف جــو ،غایت ان حیــات را فاش
می کند .هرگز نمی توانید درباره ی تقدیرتان اشتباه
کنید .خواه کامیاب باشید خواه نه .مطمئن باشید
که در مسیر درست قرار دارید .کائنات هدفی دارد
و ان شــکوفایی خالقیت و شادمانی انسان است.
درباره ی زندگیتان داوری نکنید .هر زندگی گامی
است به سوی یگانگی با خدا .تالش نکنید دریابید
چرا اینجایید؟ فقط دقیق تر بنگرید.
دانش یوگا مهر |1399شماره 142
63 صفحه 64
فرم اشتراک مجله دانش یوگا
نام و نام خانوادگی:
نشانی کامل پستی:
کد پستی یا صندوق پستی(حتما قید شود)
تلفن ثابت :
تلفن همراه:
شماره کارت مجله دانش یوگا ( بانک ملی)6037991199530522 :
اشتراک شش ماهه 120000 :تومان
شماره واتساپ جهت ارسال اطالعات 09106714071
تمرینات عملی یوگا در باشگاه دانش یوگا
بصورت انالین (نیمه خصوصی) و حضوری
تمرینات عملی یوگا
اموزش حرکات پیشرفته یوگا
جهت مربیان باسابقه و شرکت کنندگان در مسابقات یوگا
اموزش اشتانگا یوگا (مخصوص بانوان)
danesheyoga.com
اموزش یوگا برای کودکان
اموزش تکنیک های تمرکز فکر برای رسیدن به ارامش instagram.com/danesheyoga
telegram.me/danesheyoga
اموزش مبانی ایورودا
facebook.com/yoga.knowledge
یوگا نیدرا
aparat.com/danesheyoga
88318189-88319054 صفحه 65