ماهنامه دانش یوگا شماره 139
ماهنامه دانش یوگا شماره 139
ماهنامه دانش یوگا شماره 139
فهرست
Contents
3
سرمقاله
4
سخن مدیرمسئول
7
جلوگیری از پیری با یوگا
8
سوریا ناماسکار برای باال بردن قدرت دفاعی بدن
10
یوگانیدرا علم تنظیم کورتکس
13
ویپاریتاکارانی اسانا
14
سعادت ابدی سانیاسا
17
کارگاه عملی «تمرین لحظۀ حال»
18
راه رفتن تا بی نهایت
20
اخبار
22
بیوگرافی بزرگان یوگا زندگینامۀ سوامی وی ِوکاناندا
24
رهایی از درد با یوگا
26
یوگاتراپی برای مبتالیان به پارکینسون
30
یوگا همراه با ابزار
32
به مناسبت روز جهانی یوگا در ژوئن ۲۰۲۰
34
یوگا؛ یار شما در خانه
38
شری نیواز از فلسفه یوگا می گوید
41
تمرین خود دلسوزی
42
ایورودا (تمرینات عملی)
44
یوگا برای خواب بهتر
46
مراقبه های یک دقیقه ای
48
نگران نباش ،شاد باش
52
مهندسی درون
54
یک فرمول ساده برای رسیدن به خوشبختی
56
یوگا به عنوان درمان و درمان از طریق یوگا
58
یوگا برای محافظت از بینایی چشم ها
اهمیت مطالعه و تمرینات حرفه ای مداوم برای مربیان یوگا 60
62
یک وعده غذای گیاهی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :سیدعبدالحمید موحدی نائینی
عضو انجمن مدیران مطبوعات
زیر نظر شورای سیاست گذاری
سرپرست گروه مترجمین :پگاه شمعدانی
امور مالی :سید عبدالمجید موحدی نائینی
مدیر امور هنری ،گرافیست و طراح روی جلد :محمدرضا موحدی نائینی
سازمان اگهی ها :رابعه ربیعی
روابط عمومی :سهیال موحدی
امور مشترکین و مسئول توزیع :محمد مسعود موحدی نائینی
ویراستار :مریم محمدی
لیتوگرافی و چاپ :شرکت چاپ انتخاب رسانه (سالم)
سال هجدهم -تیر 1399
شماره 139
عید سعید قربان بر همگان مبارکباد
از عزیزانی که مایل به همکاری با مجلۀ دانش یوگا هستند ،خواهشمندیم
مقاالت خود را به ادرس پست الکترونیکی مجله ارسال فرمایند.
تحریریۀ مجله در دخل ،تصرف و ویرایش مطالب ارسالی کام ً
ال ازاد است.
همکاران این شماره :مینا بختیاری ،عطیه عظیمی ،لعیا نبی فر ،شهال
قاسمیان ،سرور ده بیدی اسدزاده ،سید محمد ازاد ،ناهید موسوی ،لیال
خیراندیش ،یاسمن رنگین کمان ،پری باباجی ،شراره محمدحسینی،
لیلی رفیعایی ،مینا بختیاری ،پیام صمدی خادم ،ژیال حاتمی ،حامد
رنگین کمان ،مینا حسینی ،شیمال خان
نشانی :شمال میدان هفت تیر ،ابتدای مفتح شمالی،خیابان مالیری پور ،خیابان
زیرک زاده ،نبش خیابان ارام ،پالک 16+1
تماس با تحریریه:
تلفن88318189-88319054 :
تلگرام09902260640 :
تماس با سازمان اگهی ها88842667 :
فکس۸۹۷۸۵8۳۰:
کدپستی1575783113 :
info@danesheyoga.com
www.danesheyoga.com
@danesheyoga
/yoga.knowledge
شماره 139
رهایی از درد با یوگا
انجام حرکات برای بدن ســال خوردۀ من بسیار راحت
و اســان اســت و جالب توجه این که این سیکل برای
شاگردانم نیز بسیار مثمرثمر بوده است .بسیاری از انان
نزدیــک به پنج دهه از من جوان تر هســتند .ان ها این
تمرینات چالش برانگیز را در تســکین درد و یا خشکی
بدن بســیار موثر یافتند و به ان ها کمک کرده است در
زندگی روزمره به رهایی برسند.
یوگا برای خواب بهتر
یک ارزیابی ملی نشان می دهد که بیش از %55کسانی
که یوگا انجام داده اند ،دریافته اند یوگا به ان ها کمک کرده
اســت تا خواب بهتری داشته باشند .باالی %85از ان ها
گفته اند یوگا در کاهش استرس شان موثر بوده است.
مهندسی درون
اناتومی ذهن
کارکاردهای اندام های چهارگانۀ ذهن
24
44
52
اگر به شــما بگویند ،ذهن شما کجاست؟ ممکن است
سر خود و در واقع مغزتان را نشان دهید ،دیگری ممکن
است به قدرت تعقل خودش اشاره کند و بگوید عقالنیت
من یعنی ذهن.
یوگا به عنوان درمان
و درمان از طریق یوگا
یوگا قابلیتی بی نظیر در درمان بــدن ،روح و روان دارد.
با همه گیرتر شــدن این فعالیت می توان شاهد این بود
کــه چه تعداد از افراد تنها با تمرین ان ،در زندگی خود
پیشرفت کرده اند.
2
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
56
روز ۷جوالی برابر با ۱۰تیرماه هر سال روز جهانی بخشش نامگذاری شده است.
از جمله پیامهای یوگا برای داشتن زندگی راحت و ارام ،بخشش و بخشیدن است.
چه زیباست این پیام را اویزه گوشمان کنیم که:
در انتقام گرفتن انسان با دشمن خود برابر است ولی در چشم پوشی و بخشش او
مقامی باالتر دارد.
انجام رحکت اپدانگوشتاساان توسط ااقی اریا اصغری -باش گاه دانش یوگا
3
مع
ن
گ
ی زند ی
سید عبدالحمید موحدی نائینی
در صورتــی تاریک ترین نقاط عالم را نورانــی خواهد کرد که من
بازتابش دهم.
من تکه ای از اینه ای هستم که از طرح و شکل واقعی ان اطالع
چندان درستی ندارم .با وجود این ،هرچه که هستم ،می توانم نور را
به تاریک ترین نقاط عالم ،به سیاه ترین نقاط قلوب انسان ها منعکس
کنم و سبب تغییر بعضی چیزها در برخی از انسان ها گردم .شاید
دیگران نیز متوجه این کار شوند و همین کار را انجام دهند .به طور
دقیق این همان چیزی است که من به دنبال ان هستم .این معنی
زندگی من است.
دکتر پاپادروس ،فیلسوف معاصریونانی ،در پایان کالس درسش
در دانشگاه با این پرسش به سخنرانی خود خاتمه داد:
ایا کسی سوالی دارد؟
یکی از شاگردانش رابرت فولگام ،نویسندۀ مشهور امریکایی ،بود
و پرسید« :اقای دکتر پاپادروس ،معنی زندگی چیست؟»
بعضی از حضار خندیدند!
اما پاپادروس ،دانشــجویان خود را به سکوت دعوت کرد ،سپس
کیف بغلی خود را از جیبش دراورد ،داخل ان را گشت و اینۀ گرد
و کوچکی را بیرون اورد و گفت:
،موقعــی که بچه بودم جنگ بود ،ما بســیار فقیــر بودیم و در
«به جایی که تاریک و ظلمانی
یک روســتای دورافتاده زندگی می کردیــم ،روزی در کنار جاده
است ،نور ببریم.
چند تکه اینۀ شکســته ،از الشــۀ یک موتورسیکلت المانی پیدا
به جایی که امید نیست ،امید
کردم .بزرگ ترین تکۀ ان را برداشــتم و با ســاییدن ان به سنگ،
ببریم.
گِردش کردم.
به جایی که دروغ هست،
همین اینه ای که حاال در دســت من است و مالحظه می کنید.
راستی ببریم.
ســپس به عنوان یک اســباب بازی شــروع کردم به بازی با ان و
به جایی که ظلم هست،
بازتاباندن نور خورشــید به هر سوراخ و سنبه و درز و شکاف کمد
عدالت ببریم.
و صندوق خانــه و تاریک ترین جاهایی که نور خورشــید به ان ها
به جایی که جنگ هست ،صلح
نمی رســید .از این که با کمک این اینه می توانستم ظلمانی ترین
ببریم.
نقاط دنیا را نورانی کنم به قدری شــیفته و مجذوب شده بودم که
وصفش مشکل است.
دکتر بعد از پایان درس ،اینه را به دقت دوباره در دست گرفت و
*در واقع ،بازتاباندن نور به تاریک ترین نقاط اطرافم ،بازی روزانۀ
من شــده بود .اینه را نگه داشتم و در دوران بعدیِ زندگی نیز هر به کمک ستونی از نور افتاب که از پنجره به داخل سالن می تابید،
وقــت که بی کار می شــدم ان را از جیبم در مــی اوردم و به بازی پرتویی از ان را به صورتم و به دســت هایم که روی صندلی به هم
گره خورده بودند ،تاباند و گفت:
همیشگی خود ادامه می دادم.
«به جایی که تاریک و ظلمانی است ،نور ببریم.
بزرگ که شــدم دریافتم این کار یک بازی کودکانه نبود ،بلکه
به جایی که امید نیست ،امید ببریم.
استعاره ای بر کارهایی بود که احتمال داشت بتوانم در زندگی خود
به جایی که دروغ هست ،راستی ببریم.
انجام دهم.
به جایی که ظلم هست ،عدالت ببریم.
بعدها دریافتم که من ،خود نور و یا منبع ان نیســتم ،بلکه نور
به جایی که جنگ هست ،صلح ببریم.
و به عبارت دیگر ،حقیقت ،درک و دانش جایی دیگر اســت و تنها
4
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
ادعا کنیم درون مان صیقل پیدا کرده اســت ،همانند اینه شــده و
این است معنای زندگی».
راستی خوب است اگر کمی به خود اییم و به اراء و اندیشه های مان قادر هســتیم از تشعشع نوری که به اینه می تابد ظلمتی را روشن
رجوع کنیم و ببینیم ایا نــوری از خود متصاعد کرده ایم؟ اثری از کنیم .ولی چنانچه حاالت گفته شده در ما وجود ندارد ،شک نکنیم
خود برجای گذارده ایم؟ گره از مشکل کسی گشوده ایم؟ لبخندی
بر لبی نشانده ایم؟ در ایۀ 195سورۀ بقره قران کریم اشاره به این
«دل بر انچه نمی ماند مبند.
مطلب شده که خداوند احسان شدگان را دوست دارد و می فرماید:
فردا یک راز است ،نگرانش
(ا ِ َّن َّ
نین) و در ایۀ 2سورۀ مائده به انجام کارهای
نباش .دیروز یک خاطره بود
اللَ یُحِ ُّب ال ْ ُم ْحسِ َ
َ
خیر اشاره شده و می افزاید ( َو تَعا َون ُوا َعلی ال ِّب ِّر َو التَّق َوی).
حسرتش را نخور و امروز
اگر به فلسفۀ ودانتا که یوگا از ان نشئت گرفته مراجعه کنیم ،به
یک هدیه است قدرش را
سامسارا یا چرخۀ تولد ،رشد ،پیری و مرگ بر می خوریم که اعتقاد
بدان».
دارد هــدف از امدن و ماندن در این چرخه برای چند صباح نیکی
کردن و اثر گذاری است که نتیجه اش به خودمان باز می گردد.
علتش چیزی نیست جز امیال ،افکار ،اندیشه ها ،جاه طلبی ها ،ارزوها،
ً
همۀ بزرگان و قدیسین به انوار تابان انسان ،که کنایه از نیکی و خواسته ها که باعث گردیده غالبا خود را فراموش کنیم و ان چنان
نیکی کردن و نیکو بودن است ،اشاره کرده و نوید داده اند چنانچه در برابر دنیا و اتفاقات ان واکنش نشان دهیم که گویی برای همیشه
درون کشــف گردد انسان به تعالی می رســد مسئله ای که موالنا زنده بوده ،در ان زندگی خواهیم کرد .چنان حصاری از حسرت ها،
کینه ها ،دشمنی ها ،دورویی ،قضاوت ها و تفاوت ها در اطراف خودمان
درست کرده ایم که یارای ارمیدن در دنیای زیبایی ها را نداریم .انگار
اگر تا این میزان پیش رفته
نمی خواهیم پس از چند صباحی از دنیا رخت بر بندیم و به دنیایی
باشیم که در پوشیدن خطای
ناشناخته کوچ کنیم .ان چنان مشغول براورده کردن خواسته های
دیگران شب باشیم ،در
خودمان هستیم که گویی زمان از حرکت ایستاده و قرار است صدها
فروتنی زمین باشیم ،در مهر
سال زندگی کنیم.
و دوستی خورشید باشیم،
هر انچه خوب یا بد در زندگی مان هست تجربه هایی هستند که
به هنگام خشم و تعصب کوه
زندگــی در برابرمان قرار می دهد تا ما را به خودش وابســته کند و
باشیم ،در سخاوت و یاری به
ما لحظــه ای ارام و قرار نداریم ،هر لحظه در حال برنامه ریزی برای
دیگران رود باشیم و در کنار
فرار ،مقاومت ،قضاوت ناسپاسی ،و ....هستیم اکثر ما کل زندگی مان
امدن با دیگران دریا باشیم،
شــده است ســتیز با زندگی و تا زمانی که این روحیه و عملکرد را
می توانیم ادعا کنیم درون مان
داشــته باشیم محال است بتوانیم صیقل یابیم و نوری از درون مان
صیقل پیدا کرده است ،همانند
متصاعدکنیم .از بودا ( 2500ســال ق.م) دربارۀ خودسازی و درک
اینه شده و قادر هستیم از
حقیقت صیقل یافتن و تاباندن نور از سطح صیقلی درون به بیرون
تشعشع نوری که به اینه
ســوال می کنند که از این همه مراقبه و توجه به خدا چه به دست
می تابد ظلمتی را روشن کنیم.
جالل الدین محمد بلخــی ( 604-672ه.ق) معروف ترین عارف و اورده ای؟ جواب می دهد« :هیچ ،اما بعضی چیزها را از دست داده ام،
خشم ،نگرانی ،اضطراب ،افسردگی ،حرص و طمع ،حسادت ،نفرت،
شاعر قرن هفتم هجری این گونه به ان اشاره می کند:
احساس عدم امنیت ،ترس از پیری و مرگ ».ان وقت به گفتۀ دکتر
بیرون ز تو نیست هرچه در عالم هست
از خود بطلب هر انچه خواهی که توئی پاپیروس می رســیم که برای صیقلی کردن درون و تاباندن نور به
عزرا تافت بنســون ( 1899-1994م) رهبر مذهبی امریکایی تاریکی باید به پیام فرزانۀ معروف هند دل ببندیم که می گوید« :دل
هم رابطۀ بیرون و درون انســان با خدا را این گونه تشریح می کند :بر انچه نمی ماند مبند .فردا یک راز است ،نگرانش نباش .دیروز یک
خاطره بود حسرتش را نخور و امروز یک هدیه است قدرش را بدان».
«خداوند از درون به بیرون کار می کند ،انسان از بیرون به درون».
بــرای صیقلی کردن درون ،جذب نــور و انعکاس ان برای ایجاد
اگر بخواهیم به گفتۀ دکتر پاپادروس که می گوید در طول زندگی
اینه ای باشــیم که همواره قادر به تاباندن نور برای روشــن کردن تحول باید در صدد تغییر ســبک زندگی مان باشیم .اگر در برخی
ظلمات باشیم ،گوش کنیم .باید ابتدا خودمان را بشناسیم ،خودمان حاالت و عادات و عقاید و یافته های مان تجدیدنظر کنیم می توانیم
را تجزیه و تحلیل کنیم ،توانایی های خود را بسنجیم و ببینیم ایا زنگارها را از درون مان بزداییم و تاللو خورشــید را در ان مشــاهده
به این مرحله از رشد و خودشکوفایی رسیده ایم که خود را صیقل کنیم .اگر بخواهیم درون مان را صیقلی کنیم ،طوری که قادر باشیم
داده باشیم و همانند اینه شده باشیم و توانسته باشیم نور را به دور نور را به عالم بتابانیم ،باید به دستورالعمل های زیر عمل کنیم-1 :
پیشه کردن عشــق :ابتدا باید عشق را پیشه کنیم و عاشق زندگی
وبرمان بتابانیم و ظلمتی را روشن کنیم؟
اگر تا این میزان پیش رفته باشیم که در پوشیدن خطای دیگران کنیم ،عشق سرلوحه و سر منشا همۀ نیکی های عالم است .حافظ
شب باشــیم ،در فروتنی زمین باشیم ،در مهر و دوستی خورشید شیرین سخن ( 727-792ه .ق) صدها بار عشق را در اشعارش به کار
باشــیم ،به هنگام خشم و تعصب کوه باشیم ،در سخاوت و یاری به برده اســت .او خیر دنیا و اخرت را در عشق تفسیر کرده است ،اگر
دیگران رود باشیم و در کنار امدن با دیگران دریا باشیم ،می توانیم تفالی بزنیم به معروف ترین شعر این پیر دهر که می فرماید:
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
5
اال یا ایها الساقی ادر کاسا و ناولها
که عشق اسان نمود اول ولی افتاد مشکل ها
به ما پیام می دهد« :از مشــکالت نهراســید و نا امیدی را کنار
بگذارید .درست است که زندگی همیشه به کام شما نیست ،اما با
مشورت با افراد دانا می توانید مشکالت را حل نمایید و از سختی ها
برای صیقلی کردن درون
دیوارهایی که دور خود
کشیده ایم را باید خراب کنیم،
دیوارهای اطراف بعضی از
ما خیلی ضخیم و قطور است،
دیوارهایی همچون خشم و
غضب و نفس و حرص و طمع
و نفرت و شهوت و ترس و
تهمت ،غفلت و حسادت و
. ..
عبور کنید».
.2ناخوداگاه مــان را با خوداگاهی متحــول کنیم :تا زمانی که
ذره ای ناخوداگاهی در ما باقی نمانده باشد سرشار از نور و روشنی
هســتیم و یک عارف می شویم .عارف شــدن و عارف بودن زمانی
اتفاق می افتد که همواره خوداگاهی را برگزینیم و از ناخوداگاهی
دوری جوییم به عبارتی هرچه ما را ناخوداگاه می ســازد نادرست و
هر انچه به ما کمک می کند خوداگاه شویم درست است .چرا که
گفته اند« :عارف هرگز نمی گوید خدایا من اینجا هستم ،تو کجایی؟
او همواره فریاد می زند :خدایا تو اینجایی ،من کجایم؟» برای صیقلی
کردن درون به درون مان ســیر کنیم ،تا دریابیم« :مســئله رفتن
به بهشــت نیست ،اموختن هنر در بهشــت بودن است در هر جا
که باشیم».
-3ارتبــاط با خدا :به عبارتی ارتباط با عالم هســتی ،با کائنات.
شک نکنیم خدایی که بندگانش را افریده ،ان ها را دوست دارد .در
زندگی کسی مداخله نمی کند تنها عقل را سرمنشا کردار و رفتار
انسان قرار داده .برای صیقلی کردن درون دیوارهایی که دور خود
کشیده ایم را باید خراب کنیم ،دیوارهای اطراف بعضی از ما خیلی
ضخیم و قطور اســت ،دیوارهایی همچون خشم و غضب و نفس و
حرص و طمع و نفرت و شهوت و ترس و تهمت ،غفلت و حسادت
و . ...
با خراب کــردن دیوار دورمان ،به اســمان و ســتارگان و ماه
و خورشــید جور دیگری نگاه می کنیــم ،عالم را به طریق دیگری
می بینیم ،انجاست که می توانیم جرعه ای از جام عشق و شفقت و
بخشش و محبت و خدمت و قناعت و خلوص و اگاهی و شناخت
را سربکشیم و مطمئن باشیم که درون مان صیقل یافته مسئله ای
که به زیبایی موالنا جالل الدین محمد بلخی این گونه به ان مسئله
اشاره کرده است:
یار مرا غار مرا عشق جگرخوار مرا
یار تویی غار تویی خواجه نگهدار مرا
6
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
-4سیر به درون :برای صیقلی کردن درون و برای این که بتوانیم
از اینه وجود نور متصاعد کنیم ،باید امادۀ رفتن به درون بشــویم،
ولی حواس مان باشد پهناورترین ،خطرناک ترین و ناامن ترین مکان
دنیا ،دنیای درون است ،به همین دلیل کمتر افراد جرات می کنند
وارد انجا شــوند .ولی اگر انســان بتواند وارد این مکان شــود به
تعالی نائل می اید و تاللو روشنایی در او نمایان می شود .وین دایر
( 1940 – 2015م ) سخنران انگیزشی امریکایی ،خیلی خوب به
این مسئله اشاره می کند و می گوید« :جسم شما که در این جهان
خاکی جایگاه روح شماست ،دستخوش فرسودگی ،تغییر و تحول
است ،اما خدمت ،خردورزی و نور درون بی پایان وجودتان ،جاودانه
و زوال ناپذیر است».
-5رهایی از دنیــای درون :برای صیقلی کردن درون مجبوریم
در دنیا زندگی کنیم ،اما نباید بگذاریم دنیا وارد ما بشود .به عبارتی
در دنیا باشیم ،اما از دنیا نباشیم پیا م زیبایی که حکیم عمر خیام
نیشــابوری (440-536ق)به ان اشاره می کند و دنیا را به خواب و
خیال و فریب و غم تشبیه می کند :
اصل این عمر که هست
ِ
احوال جهان و ِ
خوابی و خیالی و فریبی و دمی است
کسی باشیم برای ادای وظیفه،
وظیفه ای که جز خدمت و
تالش و کردار نیک و ابراز
عشق و محبت و مهربانی به
مخلوقات خدا چیز دیگری در
ان نیست.
-6مراقبــه کردن :مراقبه یعنی فراگیری و فراموش کردن تمام
چیزهایــی که فرا گرفته ایم .مراقبه ،یعنی رها شــدن از شــرطی
شــدگی ها و خواب واره ها ،مراقبه یعنی بــودن و ماندن و زندگی
کردن در لحظه .مراقبه دروازۀ ورود خداوند اســت .بدین معنا که
اگر دســت از گذشته و اینده برداریم ،فقط خدا باقی می ماند ،خدا
یعنی هستی ،یعنی کائنات ،یعنی جهان پیش و پس .جهان پیش
و پس ،جهانی اســت که ما به عنوان یک انسان ذرۀ ناچیزی از ان
هستیم و برای چند صباح به این عالم هستی پا گذارده ایم و مدت
زمانی کوتاه که در چرخۀ سامسارا به سر می بریم و در انتها مجبور
به رفتن هستیم .همانی که استاد سخن سعدی( 606-691ه .ق )
ان را این گونه شرح می دهد:
هرکه امد به جهان اهل فنا خواهد بود
انکه پاینده و باقی است خدا خواهد بود
بدین ترتیب برای صیقل دادن درون باید تالش کنیم و به جایی
برســیم که منبع نوری باشیم برای روشــن کردن تاریکی ،کسی
باشیم برای ادای وظیفه ،وظیفه ای که جز خدمت و تالش و کردار
نیک و ابراز عشق و محبت و مهربانی به مخلوقات خدا چیز دیگری
در ان نیســت .مطلبی که خواجه شــیراز هم به ان اشاره کرده و
اعتقاد دارد ده روز گردون را افسانه ای بیش نمی داند و تنها چیزی
که از ان باقی می ماند نیکی به یاران است:
ده روزه دور گردون افسانه است و افسون
نیکی به جای یاران فرصت شمار یارا
جلوگیری از پیری با یوگا
همه پیر می شوند
این که چگونه پیر می شوید بستگی به
نوع زندگی شما در کودکی و جوانی دارد.
نوع تغذیه و میزان فعالیت بدنی و ورزش به
شما کمک می کندکه سالمندی سالم تری
را سپری کنید ،اما در کل هر کاری بکنید،
پیری به ســراغ تان می ایــد .ژنتیک هر
شــخص در پیری او اثر می گذارد .این که
هر کســی از چه زمانی موهایش ســپید
می شود یا دچار یائسگی می گردد ،بستگی
به وراثت دارد .اما این که چطور ســال های
پیری را سپری می کنید به سبک زندگی
شما مربوط است.کم و بیش همه ،عالئمی
چون کاهش حافظه ،کاهش عملکرد مغز و
افزایش خطر ابتال به بیماری های مزمنی
چون بیمــاری قلبی ،پوکی اســتخوان و
سرطان را تجربه خواهند کرد .اما سالمندی
ســالم در معنای دقیق تر ،داشــتن یک
زندگی سالم و طوالنی تراست .البته عوامل
مختلفی می توانند ما را برای رســیدن به
سالمندی سالم کمک کنند .از جملۀ این
عوامل می توان به داشتن فعالیت جسمانی
منظــم ،خواب کافی ،پرهیز از اســتعمال
دخانیات و داشــتن رژیمی سرشار از مواد
غذایی ســالم اشاره کرد .البته داشتن یک
رژیم غذایی مناسب ،شروع پیری و مرحلۀ
ابتال به بیماری های مرتبط با افزایش سن
را به تاخیر می اندازد.
عوارض دوران پیری
وقتی سن ما باال می رود ،کم کم سوخت
و ســاز بدن کاهش می یابــد و این به ان
معناســت که بدن به انــرژی کمتری
نسبت به گذشــته نیاز دارد و نیز اکثر
افراد 40تا 50ســاله دچار پیر چشمی
می شوند .برخی هم ممکن است کاهش
شنوایی را تجربه کنند .با قدم گذاشتن
در 50ســالگی ،پیر شدن استخوان ها
سرعت می یابد .تغییراتی نیز در عملکرد
جنســی به وجود می اید .واکنش های
جنسی اهسته تر می شود .مشکالتی در
ارگان های حیاتی از همین سن و سال
شروع می شود .کلیه ها قادر به نگهداری
اب کافی در بدن نیستند .پوست لطافت
خود را از دســت می دهد و ترشح غدد
چربی کاهش می یابد .به دلیل تحلیل
رفتن بافت استخوانی و مفاصل حتی قد
شما نیز کوتاه تر می شود .پس از گذشت
واحد ترجمه
سال ها تغذیۀ بد و بی تحرکی ،قلب عالئمی
از فرســودگی را نشــان می دهد .فعالیت
منظم جسمانی و تغذیۀ مناسب و اشامیدن
اب به مقدار کافی می تواند تا حد زیادی به
سالمتی شما طی این سال ها کمک کند.
بدن ورزیده وتاخیر در پیری
اگر بعد از 40ســالگی تازه می خواهید
ورزش کنیــد ،بهتر اســت ابتــدا با یک
متخصص مشــورت کنیــد .می توانید با
انجام حرکات ورزشی از جمله یوگا جلوی
تحلیل رفتن عضالت و استخوان های خود
را بگیرید .این کار به شــما کمک می کند
اندام های حیاتی خود را نیز فعال و سالم نگه
دارید .تمرینات مستمر یوگا در پیشگیری
در ابتال به دیابت ،چربی خون و فشار خون
نقش زیــادی دارد و جلوی افســردگی و
انزوای شما را می گیرد .محققان همچنین
دریافته اندکــه ورزش ،از جمله تمرینات
پیاپی یوگا ،بر هوشیاری ذهنی و جلوگیری
از الزایمــر و زوال عقل تاثیر دارد .افزایش
تعادل ،اســتقامت و انعطاف پذیری بدن و
پیشگیری از اسیب های وارده بر اثر سقوط
و بهبودی بیماری های مزمن ،حداقل اثری
اســت که ورزش و البته یوگا بر ســامت
جسمی شما دارد.
به خودتان برسید
اگر می خواهید با نــگاه کردن در اینه،
خود همیشگی تان را ببینید نه یک سالمند
وندا اسکاراولی استاد سالخورده یوگا
فرتوت را که منتظر مرگ نشســته است،
مثل همیشه باشــید .یک برنامۀ منظم تا
پایــان عمر در نظر بگیرید :من می خواهم
همیشه کامل تر شــوم ،می خواهم از تمام
انچه خدا به من داده بهترین بهره را ببرم.
با ایــن برنامۀ کلــی می توانید هدف های
کوچک تــری را در نظر بگیرید و برای ان
برنامه ریزی کنید .اگر می خواهید وقتی از
این دنیا می روید همۀ تالش خود را برای
بهتر بودن کرده باشــید ،پس راه سختی
در پیش دارید .تمام استعدادهای خود را
بنویسید و ببینید برای کدام یک از ان ها
کاری نکرده ایــد؟ برای هر یک از ان هاکه
مورد غفلت قرار گرفته اســت یک برنامۀ
تقویتی بگذاریــد و بقیه را هم رها نکنید
.هــر روز زمانی را به یکــی از توانایی های
خود اختصاص دهید .ناتوانی های خود را
بشناسید و سعی کنید در ان زمینه خود
را توانمند کنید .مثــ ً
ا یک زبان خارجی
را بیاموزیــد .اگر هــر روز 10کلمه را یاد
بگیرید ،خیلی زود با بســیاری از کلمات
زبان اشنا می شوید .با این کار حافظۀ خود
را تقویت می کنید و ذهن خود را فعال نگه
می دارید .حلقۀ دوستان را فراموش نکنید.
دوستان خوب می توانند در کیفیت زندگی
شما موثر باشــند .ان ها شما را اجتماعی
نگه می دارند و ســبب می شوند احساس
همدلی را از دســت ندهید .با دوستان تان
ن مــورد که ظرف
مســابقه بگذارید در ای
چه مدت می توانید در کسب یک مهارت
از دیگــران جلو بزنیــد .بازی های فکری
و سفرهای دســته جمعی را فراموش
نکنید .سالمندی فرصت مغتنمی است
که در ان کســی از شــما انتظار کار
کردن ندارد و اگر طی سال های جوانی
سرمایۀ مناسبی کســب کرده باشید،
حاال زندگی متوسط یا خوبی را خواهید
داشت و فرصت دارید به تجربیاتی که
در جوانی امکانش را نداشته اید دست
بزنیــد .مشــارکت در کار گروه هــای
خیریه ،حس ســودمندی را در شــما
ایجاد می کند و باعث می شود احساس
بهتری داشته باشــید و با تقدیر خود
بهتر کنــار بیایید .پس به جای این که
از سالمندی بترسید از همین حاال برای
ان برنامه ریزی کنید.
منبعchopra.com :
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
7
سوریا ناماسکار یا ســام بر خورشید
،مجموعــه ای از 12اســانای قدرتمنــد
یوگاست ،که عالوه بر اثرات مفیدی که بر
قلب و عــروق دارد ،تاثیرات مثبتی نیز بر
عملکرد ذهن و بدن می گذارد.
تمرین سوریا ناماسکار بهتر است صبح
زود بــا معــدۀ خالی انجام شــود .هر دور
تمرین ،مرکب از دو مجموعۀ 12حرکتی
است .ممکن است نسخه های مختلفی در
مورد نحوۀ تمرین سوریاناماسکار پیدا کنید.
با این حال بهتر اســت برای رســیدن به
بهترین نتیجه ،به یک نسخۀ خاص اکتفا
و مرتباً همان را تمرین کنید.
سوریاناماسکار عالوه بر اثرات مثبتش بر
سالمتی ،فرصتی برای شکرگزاری از وجود
خورشید که نقشی حیاتی برای سیارۀ ما
دارد ،فراهم می کند.
یکــی از تمریناتی کــه می توانید انجام
دهید به این شــکل است که به مدت 10
روز 12دور سوریاناماســکار ،و بــه دنبال
ان سایر اســاناهای یوگا را انجام دهید و
تمرین خود را با یک دور مراقبۀ یوگانیدرا
(از استاد سری سری راوی شانکار) ۳پایان
بخشید .بسیار تعجب خواهید کرد از این که
می بینید این مراقبۀ ســاده به شــادی و
ارامش شما در طول روز کمک می کند.
اثــرات شــگفت انگیز تمرین ســوریا
ناماساکار:
بــه حفــظ ســامت قلــب و عروقکمک می کند.
سیستم عصبی را فعال می کند. به کشش ،انعطاف ،و تقویت ماهیچه هاکمک می کند.
یک تمرین عالی برای مدیریت کاهشوزن است.
سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند. عملکردهــای شــناختی راتقویت می کند.
۲
سالمت کلی را بهبود می بخشد ،بدن راتقویت و ذهن را ارام می کند.
مراحل انجام سوریا ناماسکار:
۵
مرحلۀ اول :پراناماسانا( ۴حالت نیایش)
جلوی مت (تشک یوگا) خود بایستید،
پاهای خود را کنار هم روی زمین بگذارید
و وزن خود را ،به طور مساوی ،روی هر دو
پا تقسیم کنید .سینۀ خود را باال بگیرید و
شانه های خود را شل کنید .به هنگام دم،
هــر دو بازو را در طرفین خود بلند کنید و
هنگام بازدم ،کف دستان خود را به حالت
نیایش در مقابل سینه به یکدیگر بچسبانید.
مرحلۀ دوم :هاســتا اوتاناسانا( 6دست ها
7
باال نگه داشته شده)
به هنگام دم ،بازوها را به ســمت باال و
عقب بلند کنیــد ،در حالی کــه بازوها را
نزدیک گوش نگه داشته اید .در این حالت،
تالش کنید کشــش را کام ً
ال از پاشنۀ پا تا
نوک انگشتان دست احساس کنید.
اگــر می خواهید این حرکــت را کمی
عمیق تر انجام دهید ،کمی لگن را به سمت
جلو بکشید ،و در این حالت اطمینان حاصل
کنید که به جای تالش برای خم شدن به
عقب از ناحیۀ کمر ،انگشــتان دست تان را
هر چه بیشتر به سمت عقب ،و سینه را به
سمت جلو و باال می کشید.
مرحلۀ ســوم :هاستاپاداســانا( ۸خم به
۹
جلوی ایستاده)
به هنگام بازدم ،از ناحیۀ لگن خم شوید،
کمر را قــوس ندهید و ســتون فقرات را
راســت نگه دارید .در حالی که بازدم کامل
انجام می دهید ،دست ها را به کف زمین و
کنار پاها برسانید (شاید هم دست ها کامل
به زمین نرسد ،می توانید ان ها را به زاتو یا
ساق یا مچ پا برسانید).
اگــر می خواهید این حرکــت را کمی
عمیق تر انجام دهیــد ،زانوها را خم کنید
تا کف دست ها کامل به زمین برسد .حاال
سوریا ناماسکار برای باال
بردن قدرت دفاعی بدن
1
برگردان و توضیحات تکمیلی :مینا بختیاری
8
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
به ارامی ســعی کنید زانوها را صاف کنید.
بهتر است که دست ها را در این حالت ثابت
نگه دارید و از این پس ،تا زمان انجام تمام
حرکات ،ان ها را حرکت ندهید.
10
مرحلۀ چهارم :اشــوا سانچاالناســانا
۱۱
(حرکت اسب سوار)
به هنگام دم ،تا جایی که ممکن است،
پای راســت خود را به عقب ببرید .زانوی
راســت را روی زمین قــرار دهید و به باال
نگاه کنید.
اگــر می خواهید این کشــش را کمی
عمیق تر انجام دهید ،اطمینان حاصل کنید
که پای چپ دقیقاً بین دو دست باشد.
مرحلــۀ پنجــم :دانداســانا( ۱۲حرکت
۱۳
خط کش)
به هنگام دم ،پــای چپ را نیز به عقب
ببرید و کل بدن را در یک خط مســتقیم
نگه دارید.
اگــر می خواهید این حرکــت را کمی
عمیق تر انجام دهید ،سعی کنید بازوهای
خود را عمود بر کف زمین نگه دارید.
مرحلۀ ششم :اشتانگاناماسکارا( 14حرکت
15
هشت نقطه ای)
با بازدم ،به ارامــی زانوها را روی زمین
بگذارید .لگن را کمی عقب ،و باالتنه را به
سمت جلو بکشید ،ســینه و چانۀ خود را
روی زمین قرار دهید .کمی پایین تنۀ خود
را باال بیاورید .دو دســت ،انگشتان دو پا،
دو زانو ،قفسۀ سینه و چانه (هشت قسمت
بدن) باید کف زمین را لمس کنند.
مرحلــۀ هفتم :بوجانگاســانا( 16حرکت
17
کبری )
باالتنه را به ســمت جلو بکشید و سینه
را به ســمت باال بلند کنید .ممکن است
ارنج های خود را خم ،و شــانه ها را دور از
گوش نگه دارید.
برای عمیق تر انجــام دادن این حرکت،
به هنگام دم ،ســعی کنید سینه را به جلو
بکشید ،و به هنگام بازدم ،سعی کنید ناف
را به زمین برسانید .پنجۀ پا را روی زمین
بگذارید .اطمینان حاصل کنید که کشش
را تا حد ممکــن انجام می دهید و به بدن
فشار نمی اورید.
18
مرحلــۀ هشــتم :ادوموکاشواناســانا
19
(حرکت سگ سر پایین)
با بازدم ،باســن و ســتون فقرات را باال
بکشید تا بدن در حالت سر و ته قرار گیرد.
برای عمیق تر انجــام دادن این حرکت،
پاشــنه های پا را روی زمیــن نگه دارید و
به ارامی تالش کنید که قســمت انتهایی
ستون فقرات (دنبالچه) را هر چه بیشتر به
سمت باال بکشید و کشش بیشتری به بدن
بدهید.
مرحلۀ نهم :اشوا سانچاالناسانا (حرکت
اسب سوار)
هم زمان با دم ،پای راست را جلو بیاورید
و بین دو دســت قرار دهید .زانوی چپ را
روی زمین بگذارید .لگن را به سمت پایین
بکشید و باال را نگاه کنید.
برای عمیق تر انجــام دادن این حرکت،
پای راســت را دقیقاً بین دو دست و ساق
پای راســت را عمود بر کف قرار دهید .در
این حالت ،به ارامی ســعی کنید تا لگن به
ســمت پایین کشیده شود ،تا بدن کشش
بیشتری تجربه کند.
مرحلۀ دهــم :هاستاپاداســانا (خم به
جلوی ایستاده)
بــه همراه بازدم ،پای چپ را جلو اورید.
کف دســتان را روی زمین نگه دارید .در
صورت لزوم زانوها را خم کنید.
برای عمیق تر انجــام دادن این حرکت،
به ارامی زانوها را صاف کنید و در صورت
امکان ســعی کنید بینی خود را به زانوها
نزدیک کنید .به نفس کشیدن ادامه دهید.
مرحلۀ یازدهم :هاستا اوتاناسانا (دست ها
باال نگه داشته شده)
به همراه دم ،ســتون فقرات را به سمت
باال بکشــید .دست ها را به سمت باال بلند
کنید و کمی به عقب خم شــوید و لگن را
کمی به سمت بیرون هل دهید.
برای عمیق تر انجــام دادن این حرکت،
اطمینان حاصل کنیــد که بازوها در کنار
گوش ها باشــد .هدف این است که کشش
دســتان به سمت عقب ،و سینه به سمت
باال ،بیشتر از خم شدن از ناحیۀ کمر باشد.
مرحلــۀ دوازدهم :تاداســانا( 20حرکت
21
کوه)
به هنگام بازدم ،ابتدا بدن را صاف کنید،
ســپس بازوها را پایین بیاوریــد .در این
حالت ارام باشید و انچه در بدن تان حس
می کنید را به دقت مشاهده کنید.
این مجموعــه حرکات ،یک ســری از
تمرین سوریاناماسکار بود .سری را با تکرار
همین مراحل تکمیل کنید .فقط این بار،
پــای چپ را در مرحلــۀ 4عقب ببرید ،و
پای راست را در مرحلۀ 10به جلو بیاورید.
پس از اتمام این سری ،شما یک دور کامل
سوریاناماسکار را انجام داده اید.
1-Surya Namaskar
2-Sun Salutation
3-Sri Sri Ravi Shankar
4-Pranamasana
5-Prayer Pose
6-Hastauttanasana
7-Raise Arm Pose
8-Hastapadasana
9-Standing Forward Bend
10-Ashwa Sanchalanasana
11-Equestrian Pose
12-Dandasana
13-Stick Pose
14-Ashtanga Namaskara
15-Salute with Eight Parts or Points
16-Bhujangasana
17-Cobra pose
18-Adho Mukha Svanasana
19-Downward Facing Dog Pose
20-Tadasana
21-Mountain Pose
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
9
یوگانیدرا علم
تنظیم کورتکس
محقق :عطیه عظیمی
برگردان :حامد رنگین کمان
مقدمه
امروزه علم به دنبال استفاده از اموخته های کهن است .علم نوین از اموخته های
کهن به نحوی در جهت بهبود حال روانی انســان استفاده می کند .انسان امروز
در گیر و دار فناوری و تغییرات پیش رو نیازمند استفاده از اموخته های کهن با
چاشــنی علوم جدید است .هر روز شاهد نواوری و سخنی نو هستیم که الجرم
نخست با مقاومت روبه رو می گردد و سپس نظرها به سوی ان جلب می شود .در
ادامه پس از تعریف مختصری از ســاختار مغز انسان و کورتکس مغزی به تاثیر
یوگانیدرا بر این بخش مغز می پردازیم .تحقیق پیش رو بر پایۀ مشاهدات علمی
در قالب مطالعات علوم اعصاب و علوم شــناختی در سال های اخیر مورد توجه و
تایید سیستم پژوهشی تخصصی در دانشگاه ها بوده است.
علم کهن یوگانیدرا
یک روش منظم و سیســتماتیک است
که کل اعمال فیزیکی ،روانی و هیجانی را
وانهاده می کند .بسیاری از متخصصان این
امــر یوگانیدرا را وانهادگی عمیق می دانند
که با اگاهی درونی انجام می شود .در حال
انجام یوگانیدرا ،اگاهی انســان در سطوح
10
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
عمیق ذهن در حال عمل اســت .می توان
این طور اظهار کرد که یوگانیدرا یک روش
منظم و سیستماتیک است که کل اعمال
فیزیکی ،روانی و هیجانی را وانهاده می کند.
در زمان انجــام تمرینات یوگانیدرا ممکن
است که تمرین کننده به خواب برود و در
این حالت است که فرد در استانۀ بین خواب
و بیــداری قرار می گیرد .در بعد زمان ،این
حالت ،مرز برخورد هوشیاری و ناهوشیاری
اســت .در ادامه پس از اشنایی با سیستم
مغزی و عصبی انسان به تاثیر یوگانیدرا بر
بخش کورتکس مغز می پردازیم.
علم نوین سیستم عصبی
تمام اندام های سیستم عصبی به همراه
یکدیگر مسئول کنترل بدن و ارتباط بین
مناطق مختلف ان هستند .دستگاه عصبی
عبارت اســت از مغز ،نخاع ،دســتگاه های
حســی و تمامی اعصابی کــه این اندام ها
را به دیگر مناطــق بدن متصل می کنند.
مغز و نخاع مرکز کنترل که با نام دستگاه
عصبی مرکزی شناخته می شود را تشکیل
می دهند .اعصاب حسی و اندام های حسی
در دســتگاه عصبی محیطی نیز شــرایط
درون و بیرون بــدن را تحت نظر دارند و
اطالعــات مربوط به ان را برای دســتگاه
عصبی مرکزی ارســال می کنند .اعصاب
در دســتگاه عصبی محیطــی ،اطالعات
را از مرکــز کنتــرل به ســمت عضالت،
غــدد و اندام هــا برده و عملکــرد ان ها را
تنظیم می کنند.
عملکرد حســی دستگاه عصبی عبارت
است از جمع اوری اطالعات از گیرنده های
حســی ،که وضعیت داخــل و خارج بدن
را درک می کنند .ســپس ایــن اطالعات
به وســیلۀ عصب ها و نورون هــای اوران و
به منظور پردازش بیشتر به دستگاه عصبی
مرکزی مخابره می شوند.
عمــل هماهنگی نتیجۀ عبــور مقادیر
زیادی از اطالعات حسی از درون دستگاه
عصبی مرکــزی در هر زمان اســت .این
اطالعات بررســی شده ،با یکدیگر مقایسه
می شوند و سپس برای تصمیم گیری مورد
اســتفاده قرار می گیرند .همچنین ممکن
است این اطالعات در حافظه ذخیره شده
و یا به دست فراموشی سپرده شوند .عمل
هماهنگی در بخش مادۀ خاکستری مغز و
نخاع صورت می گیرد و توسط نورون های
رابط انجــام می شــود .تعداد زیــادی از
نورون های رابط همــراه با هم کار کرده و
شبکه های پیچیده ای را به وجود می اورند
که این قدرت پردازشی را ایجاد می کند.
زمانی که شــبکۀ نورون هــای رابط در
دستگاه عصبی مرکزی اطالعات حسی را
پردازش کردند و در مورد پاســخ مناسب
تصمیــم گرفتند ،نورون هــای حرکتی را
تحریــک می کنند .نورون هــای حرکتی
سیگنال های عصبی را از مادۀ خاکستری
دستگاه عصبی مرکزی و از طریق اعصاب
دســتگاه عصبی محیطی ،به ســلول های
هدف منتقل می کنند .ســلول های هدف
ممکن است عضلۀ صاف ،قلبی ،اسکلتی و
یا بافت یک غده باشند .سپس سلول های
هدف یا یک هورمون ترشــح می کنند و یا
بخشی از بدن را حرکت می دهند.
توضیحات باال نشــان دهنــدۀ اهمیت
تقویت بخش های مختلــف مغز از جمله
کورتکس مغزی است که در ادامه توضیح
خواهیم داد تمرینات یوگانیدرا راهی اثبات
شده در این راستاست.
کورتکس چیست؟
کورتکــس بخشــی در مغز اســت که
مســئولیت رفتارهای ارادی ما را برعهده
دارد .مغز پیچیده ترین ســاختار شناخته
شده توســط دانشمندان است .مغز انسان
سیســتم پیچیده ای دارد و اعمال ارادی
ان تحت فرمان بخشــی به نام کاور مغزی
یا موتور کورتکس اســت .موتور کورتکس
هر فرد براســاس کارهایی که او در طول
زندگی اش انجام می دهد شکل می گیرد و
به نسل بعدی منتقل می شود .این یعنی اگر
اجداد شما شغل و پیشۀ خاصی داشته اند،
موتور کورتکس شــما برای ان کار تنظیم
شده است نه برای کارهای دیگر؛ به همین
دلیل ،وقتی یک تکنیک به چند نفر ارائه
می شود نتیجه ای یکسان به دست نمی اید.
به این دلیل که کورتکس این افراد مثل هم
تنظیم نشده است.
کورتکس در مغز جایی بین دو چشــم
قرار دارد .در واقع کورتکس کار پشتیبانی از
مغز را به عهده دارد و به ما کمک می کند تا
کارهای دشوارتر را که نیاز به تصمیم گیری
و اراده دارد را انجام دهیم.
کورتکس شــامل ســاختاری سه گانه
است .ســاختاری که شــامل بخش های
«انجام می دهــم»« ،انجام نمی دهم» و «من
می خواهم» می شود .بخش انجام می دهم
در قســمت باال سمت چپ کورتکس قرار
دارد و مسئول انجام دادن کارهای سخت
و استرس زا است .بخش انجام نمی دهم در
سمت راســت کورتکس قرار دارد و به ما
کمک می کند تا از انجــام دادن بعضی از
کارها خودداری کنیم .بخش سوم ،بخش
من می خواهم ،کمی پایین تر و در بین این
دو بخش قرار دارد و اهداف و خواسته های
ما را دنبال می کنــد .من می خواهم مثل
فرمانــده ای تصمیم می گیرد کــه در ان
لحظه ما واقعاً چه چیزی می خواهیم .این
بخش هرچه سریع تر تصمیم بگیرد و کار
کند انگیزه های ما بیشــتر می شود و ارادۀ
ما در برابر وسوسه ها قوی تر خواهد شد .در
واقع این بخش چیزی که ما واقعاً به ان نیاز
داریم را به ما یاداور می شود.
تمرینهای عمومی تنظیم کورتکس
رایج تریــن یافته هــا در مطالعات علوم
اعصاب ،بــا توجه به تاثیــرات بلند مدت
ورزش ،نشــان می دهد کــه ورزش باعث
بهبود عملکرد حواس می شود .بدن انسان
بــا انجام تمرینات ورزشــی مختلف فقط
تمرکز و توجه بیشــتری کسب نمی کند،
بلکه حجــم هیپوکمپوس هــم به خوبی
افزایش می یابد و در نهایت ،نه تنها تاثیرات
به ســزایی در کوتاه مدت بر روی سیستم
عصبی می گــذارد ،بلکه این تاثیرات برای
مدت زیادی هم باقی می مانند .مغز انسان
دارای توانایی شــگفت اوری برای انطباق
و تغییر اســت .با تحریک و تعلیم درست،
مغز می تواند مسیرهای عصبی جدید ایجاد
کند ،ارتباطــات موجود را تغییر دهد ،و با
تغییرات هماهنگ شــود و واکنش نشان
دهد .توانایی باور نکردنی مغز برای تغییر
شکل خود ،درست زمانی که به یادگیری
و حافظه می رســد ،صادق اســت .انسان
می تواند قــدرت طبیعــی کورتکس را با
اســتفاده از راهکارهــای مختلف افزایش
دهد و از ان در جهت افزایش توانایی های
شناختی خود اســتفاده کند .انسان قادر
اســت توانایی خــود را بــرای یادگیری
اطالعات جدید افزایش دهد و حافظۀ خود
را در هر ســنی بهبود دهد .مغز میلیون ها
مسیر عصبی را توسعه داده است که قادر
باشد در صورت لزوم سریعاً اطالعات خود
را فراخوانی کند ،مشکالت خود را حل کند
و کارهای اشــنا را با حداقل تالش ذهنی
انجام دهد .حافظه ،مانند قدرت عضالنی،
مستلزم ان است که از ان استفاده شود؛ در
غیر این صورت ،بدن انســان ان را از دست
خواهد داد .هرچه بیشتر مغزتان به کار بسته
شود ،بهتر اطالعات را پردازش می کند و به
یاد می اورد .اما همۀ فعالیت ها برابر نیستند.
بهترین تمرینات مغز ،توقف روال معمول و
توسعۀ مسیرهای جدید مغز است .به این
ترتیب که فعالیت انجام شــده باید چیزی
جدید به مغز بیاموزد .اگر چیزی است که
در ان خوب هســتید ،تمرین خوبی برای
مغز نیست .فعالیت باید چیزی غیرعادی
و خارج از منطقۀ راحتی شــما باشد .برای
تقویت مغز ،باید یاد بگیرید و مهارت های
جدید را توســعه دهیــد .مهارت هایی که
چالش برانگیز باشــد .بهترین فعالیت های
تقویت کنندۀ مغــز ،توجه کامل و نزدیک
شــما را مورد هــدف قرار می دهــد .اگر
فعالیت در یک نقطۀ چالش برانگیز باشد
کافی نیست .فعالیت باید چیزی باشد که
نیاز به تالش روانــی دارد .به عنوان مثال،
یادگیری یک قطعۀ جدید موسیقی .اجرای
قطعه ای دشوار که قب ً
ال حفظ کرده اید ،جزء
این دســته به حساب نمی اید .مهارتی که
می توانید انجام دهید .به دنبال فعالیت هایی
باشید که به شما امکان می دهد تا از یک
ســطح اسان شروع کنید و مهارت خود را
بهبود ببخشید .هنگامی که در یک سطح
احســاس راحتی می کنید ،بــدان معنی
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
11
است که زمان برای مقابله با سطح بعدی
رسیده است .پاداش فرایند یادگیری مغز
را پشتیبانی می کند .هر چقدر عالقۀ شما
بیشتر باشد بیشتر درگیر فعالیت می شوید
و احتمــال ادامۀ ان بیشــتر خواهد بود و
مزایایی که تجربه می کنید بیشتر می شود.
بنابراین فعالیت هایی را انتخاب کنید که در
عین به چالش کشــیدن ،هنوز لذت بخش
و رضایت بخش هســتند .به چیز جدیدی
فکر کنید که همیشه می خواستید امتحان
کنید ،ماننــد یادگیری نواختــن گیتار،
ساختن ســفال ،پیاده روی ،بازی شطرنج،
فرانســوی حرف زدن ،رقص تانگو یا بازی
گلف .هر یک از این فعالیت ها می تواند به
بهبود حافظۀ شما کمک کند.
یوگانیدرا علم تنظیم کورتکس
تمرینــات یوگانیدرا جــادوی خود را با
تغییر مغز انجام می دهد .تصاویر مغز نشان
می دهد که مدیتیشــن منظم بیشــتر در
قشر مغز یا همان کورتکس مغز ،به معنی
منطقه ای از مغز که در ان احساسات شادی
12
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
و همدلی وجود دارد ،تاثیر دارد .تمرینات
یوگانیدرا همچنین ضخامت قشــر مغزی
را افزایش می دهد و ارتباطات بیشــتری
را بین ســلول های مغز ایجاد می کند که
این باعث افزایــش تقویت ذهن و توانایی
حافظه می شود.
یوگانیدرا علم تنظیم کورتکس است و در
ضمن ابزاری است برای طراحی تمرین های
اختصاصی برای این که افراد در نقش های
اجتماعی خود به زیبایی جا بگیرند .شواهد
علمی برای مزایای سالمت روان با استفاده
از تمرینات یوگانیدرا وجود دارد .مطالعات
نشان می دهد که تمرینات یوگانیدرا کمک
می کند تا بسیاری از انواع مختلف بیماری
بهبود یابد ،از جمله افســردگی ،اضطراب،
دردهای مزمن ،دیابت و فشــار خون باال.
تمرینــات یوگانیدرا همچنیــن می تواند
باعــث بهبود تمرکز ،خالقیــت ،حافظه و
مهارت های یادگیری و استدالل شود.
بنابرایــن می توان از شــناخت زوایای
مختلف حافظــه به تمرین هــای تقویت
کنندۀ ان رســید .می توان از داخلی ترین
فعالیت های مغزی ،به تالش برای فهمیدن
چگونگی تاثیر ورزش بــر بهبود عملکرد
مغزی رسید ،و اکنون هدف دانشمندان و
محققان در این زمینه این اســت که فراتر
از ان یک نســخۀ بهینــه از ورزش برای
انســان امروز ،در سنین و شرایط مختلف،
در سطوح مختلف ،برای زمینه های مختلف
ژنتیکی بیابنــد تا تاثیــرات ورزش را به
حداکثر برساند و همچنین به بهترین نحو
فرایند مغزی را بهبود ببخشد و از مغز ،که
مهم ترین و پیچیده ترین سیستم شناخته
شده توسط بشر است ،برای مابقی زندگی
مراقبت شود.
اســتفاده از تمرینات عملــی یوگانیدرا
و حتــی اوردن ورزش در زندگی نه تنها
یک زندگی شــادتر ،و ایمن تر به انســان
می بخشد ،بلکه سیســتم پیچیدۀ مغزی
انســان را از بیماری هــای العالج در امان
نگه خواهد داشت .و به این طریق است که
مســیر زندگی را به سوی بهترین ها تغییر
خواهد داد.
ویپاریتاکارانیاسانا
برگردان :لعیا نبی فر
ویپاریتاکارانی اســانا ،۱از سری اساناهای
معکوس به شمار می رود.
مبنای فیزیولوژیکی فواید ان
ویپاریتــا کارانی ،عضالت دیواره شــکم،
عضالت عمقی شکم ،عضالت شانه و دست
و عضالت جلوی گردن را تقویت می کند.
کمتــر پیش می اید که اســانایی از گروه
مقدماتی یا متوسطه عضالت قسمت های
انتهایی باال را تقویت کند .در حالت نهایی،
خط گرانش پیــش از ان که در نهایت به
زمین برسد ،از لگن به بخش های پایینی و
ظریف تر مچ و ساعد منتقل می شود .قسمت
عمده وزن بدن با مچ و ارنج ،که اساساً برای
حرکت های ظریف و دقیق درست شده اند،
نگه داشته می شود .در مقابل ،در ایستادن
روی شانه ،۲خط گرانش به ناحیه قوی شانه
منتقل می شــود؛ بنابراین ،برای دست ها
چندان توان فرسا نیست.
ویپاریتــا کارانی فشــار حامــل وزن را از
مهره های کمر ،زانو و مچ پا کم می کند و در
بیماری های سیاتیک و عصب های کمری
تحت فشار تاحدی درد را فرومی نشاند.
خون ســیاهرگی از پاها و اندام های داخل
لگن ،با کمک جاذبه زمین ،به طور موثری،
تخلیه می شود و نقش به سزایی در بهبود
ضربــان قلب و گــردش خــون دارد .اثر
ضداحتقان در این ناحیه ها باعث می شود
خون تازه با راحتی بیشتری به درون جریان
یابد و مواد مغذی و اکسیژن بیشتری را با
خود به همراه بیاورد .این تاثیر برای کسانی
که به دلیل فشار اوردن یا ایستادن طوالنی
3
پای متورم ،واریس ،بواســیر ،واریکوسِ ل
و خســتگی عضالنی دارند مفید اســت.
واریکوسل وضعیت بیمارگونه ای است که
دسته ای از سیاهرگ های کوچک در کیسه
بیضه گشاد و پیچ خورده می شوند .این رکود
خون اطراف بیضه درجه حرارت موضعی را
افزایش می دهد و جلوی تولید اســپرم را
می گیرد که باعث عقیم شــدن می شود.
اگــر زنان باردار یا افراد مســن نمی توانند
این اســانا را انجام دهند ،صرفاً می توانند
پاهای شان را روی دیوار یا صندلی بگذارند.
جاذبه زمین بر خون سیاهرگی سر و ناحیه
گــردن تاثیر نامطلوبی می گــذارد که به
صورت احتقان ،و در برخی افراد باالرفتن
فشار ،ظاهر می شود؛ بنابراین ،کسانی که
فشار خون باال ،اب سیاه یا فشار داخل کره
چشم باال و مشــکالت مربوط به شبکیه،
مغــز و قلب دارند باید از انجام این اســانا
خودداری کنند.
در ویپاریتاکارانی اندام های لگنی و شکمی
با مالیمت در راستای قفسه سینه و کمی
عقب تر قرار می گیرند .حفره لگن نســبتاً
خالی به نظر می رســد و خال نسبی ایجاد
می شود .عضالت پرنیوم و همه اسفنکترها
شــل می شــوند و به این صورت به نظر
می رســد که هوا از مقعد یا واژن به داخل
مکیده می شــود .این تاثیر شــل شدن و
ضداحتقانی در ناحیه لگن برای سالمتی
تمام اندام ها مفید است .درنتیجه حرکت
اندام های داخلــی ،دیافراگــم نمی تواند
به راحتی حرکت کند و تنفس سطحی تر
می شود و تالش بیشتری الزم است.
ویپاریتاکارانی با مالیمت به غده تیروئید
فشار می اورد و ان را تحریک می کند و به
ثبات فعالیت های مربوط به سوخت وساز در
بدن کمک می کند و با تاثیری که به صورت
غیرمستقیم بر روی غدۀ تیروئید می گذارد
می توانــد به منظم شــدن دوره قاعدگی
کمک کند .عالوه بر تیروئید ،انجام این اسانا
موجب تحریک غدۀ پاراتیروئید نیز می شود
که تاثیر به ســزایی بر روی سوخت وساز
کلسیم و سالمت استخوان ها دارد.
طرف باال به سمت چاکراهای باالتر هدایت
می شود و ذهن فرد را برای دارانا 5یا تمرکز
امــاده می کند .وقتی با مــوال باندا 6انجام
شود این تاثیر مشــهودتر است .این اسانا
در افــرادی که ان را کامل انجام می دهند
موجب ارامش می شود؛ بنابراین ،اساناهای
وارونه غالباً در جای تمرین پایانی ،درست
پیش از شروع تمرینات تنفسی 7و تمرکز
انجام می شوند.
1-Vipareeta karani asana
2-Sarvangasana
3-Varicocele
یکی از پنج انرژی که جهت حرکتش روبه پایین از ناف تا 4-Apana vayu:
.پرنیوم است-م
5-Dharana
انقباض پرنیوم در مردان و گردن رحم در زنان ،فنی برای 6-Moola bandha:
.برانگیختن موالدارا چاکرا-م
7-Pranayama
ماخذ
مجله یوگا .اکتبر سال 2011
تاثیر پرانایی
ویپاریتاکارانی ،جهت روبه پایین حرکت اپانا
وایو 4را برعکس می کند .انرژی معنوی به
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
13
سعادت ابدی
سانیاسا
۱
نویسنده :سوامی شیواناندا /برگردان:واحد ترجمه
سانیاســا کلمه ی سانسکریت به معنای ســبک زندگی بر پایۀ
کناره گیری اســت .به بیان دیگــر ،زندگی براســاس اموزه های
اوپانیشادها اســت .ان اخرین مرحله از مراحل چهارگانۀ زندگی
است .عمل کردن و در تالش و تقال بودن مختص فردی است که
2
به زندگی مادی گرایش دارد و ازادی و رهایی نصیب سانیاســی
می شود که به مرزی فراتر از حدود دنیوی تعالی می یابد .فردی که
خود را به کســب دانش خداشناسی محدود کرده باشد و به غیر از
ان هیچ نخواهد.
بدون چشم پوشی ،امکان ندارد فردی بتواند به دانش خداشناسی
دست پیدا کند.
14
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
برای یک سانیاســی دنیــا و خانواده وجود نــدارد .او خود را از
تمامی جنبه های دنیوی جداکرده است و به هیچ چیز مگر ارتباط
با روح فردی نمی پردازد .برای او اوازه و شــهرت به بی ارزشی مواد
زاید خوک ها می ماند .به همین جهت با کناره گیری از شــهرت و
معروفیت او به قدری سبک می شود که گویی در حال پرواز است.
3
سانیاسی سه وظیفۀ مهم بر دوش دارد :پاکی درونی و بیرونی ،
درخواســت غذا 4و مراقبه .5برای او وظیفــۀ چهارمی وجود ندارد.
وظیفۀ غالب او مراقبه است .مراقبه غذا و زندگی اوست .او مراقبه را
زندگی می کند و با هر نفس ان را به درون فرو می برد .تنها هدف
او شناخت خداوند است.
سانیاسی در باالترین حد ازادی و رهایی به سر می برد ،مثل یک
دیوانه و یا یک کودک .هنگامی که شــکوفۀ دانش در او می شکفد،
او مانند یک دیوانه رفتار می کند .با روح فردی یکی می شــود .یک
سانیاسی حتی یک کلمه بر زبان نمی اورد.
سالمتی برای یک سانیاسی
7
پیروی از روش زندگی سانیاسا برای یک براهماچاری ،6گریهاستا
و یا واناپراســتا 8به یک اندازه امکان پذیر اســت .9برای هر فرد این
امکان وجود دارد که مســتقیماً از براهماچاریا طی طریق در روش
سانیاسی را برگزیند و یا از هر مرحله از زندگی به انتخاب این سبک
زندگی اقدام کند.
10
الزم است هر فرد قبل از تشرف به سانیاسا ،سادهانا چاتوشتایا
را به انجام برســاند .در نتیجۀ انجــام این تمرینات ،کناره گیری بر
پایۀ قدرت تشخیص صحیح اتفاق می افتد .عدم وابستگی و قدرت
تشخیص نباید به صورت نیمه و تنها با مقداری از اگاهی انجام شود.
ان باید اتش نفرت مربوط به هر دیدنی و نادیدنی را بســوزاند و از
بین ببرد .هیچ چیز به غیر از رسیدن به ازادی معنوی هدف نیست.
نبایــد هیــچ ارزویی برای تشــکیل خانواده ،داشــتن فرزند و
فعالیت هــای دنیوی باقی بمانــد .او باید خــود را در حصاری از
عدم وابستگی و عدم نیاز نسبت به همه چیز قرار دهد.
احســاس نفرت از درون فرد در نهایت از بین می رود .عشــق و
نفرت باید به صورت کامل ریشه کن شود .اگاهی رهرو باید از مکر و
محدودیت های زنجیرۀ تولد و مرگ فراتر رود.
اگر به کناره گیری عالقه مند هستید ،اگر از بند نیازهای نفسانی،
شــهوت ،حرص و از ،تمایالت کارمیــک و جاذبه های دنیوی رها
هســتید ،اگر کم حرف و ارام هستید ،اگر در طی زندگی دنیوی
از نظم خاصی پیروی می کنید ،اگر می توانید تنها با غذایی ســاده
زندگی کنید ،اگر می توانید زندگی را در شرایط سخت ادامه دهید،
اگر بنیۀ قوی ای دارید ،اگر پرحرف نیستید ،اگر تنهایی و در ارتباط
نبودن با افراد برای شما اسان است ،اگر طبیعتی متمرکز و متفکر
دارید ،اگر می توانید از پس تمامی رنج های مســیر معنوی برایید،
اگر می توانید در تمام طول زندگی مانند یک مرتاض زندگی کنید،
اگر می توانید در برابر تمام توهین ها ،تحقیرها و ازارها تاب اورید،
می توانید به روش سانیاسی طی طریق کنید.
در حقیقت ،درابتدا نیاز اســت به مدت یک و یا دو سال سبک
زندگی خود را به ســمت ســبک سانیاسا ســوق دهید .در غیر
این صــورت زندگی به این روش برای تان بســیار مشــکل خواهد
بود .برای فردی که عدم وابســتگی ،قدرت تشــخیص و ارادۀ قوی
عناصر اصلی وجودش باشــد این مسیر به تمامی سعادت و شادی
خواهد بود.
فردی با تمایالت نفسانی نباید سبک زندگی سانیاسا را برگزیند.
مشرف شده و بر تمایالت نفسانی
حتی برای فردی که به سانیاسا َّ
تســلط یافته اســت نیز این امکان وجود دارد که در منطقه ای از
تاریکی و افسردگی قرار گیرد.
کسی که به زبان ،اندام تولیدمثل ،معده و دست ها نظمی شخصی
داده باشــد ،فردی ســت که برای طی طریق به روش سانیاســی
مناسب است.
یک زن نیز ،زمانی که توانایی انجام تمرینات چهار گانه و اصلی را
داشته باشد ،می تواند طریق سانیاسی را پیشه کند .زنان نیز مانند
مردان می توانند از این روش در طریق معنوی پا بگذارند .اگر فردی
با این سرنوشت که طریق سانیاسی را پیشه کند متولد شده باشد
هیچ نیرویی توان مقابله با ان را ندارد .حتی اگر صدها سرباز برای
کنترل کردن او و بازداشتنش از خروج از خانه بگمارید ،باز هم توان
جلوگیری از خروج وی را نخواهید داشت .پدر بودای بزرگ با این که
از هیــچ اقدامی جهت جلوگیری از خروج وی از منزل دریغ نکرد،
ولی اسب او از روی حصارها پرید و او را به جنگل رساند.
نقش سانیاسی در جامعه
تمام مذاهب در سراسر دنیا توسط فردی ترویج می شوند که خود
روش زندگی بر پایۀ عزلت نشــینی را پیشه ساخته است .در واقع
زیبایی و درخشش مذاهب بدون وجود ارزشمند این افراد ،که خود
روش کناره گیری و ترک دنیا را پیشــه ساخته بودند تا به الوهیت
دســت پیدا کنند ،کام ً
ال از بین می رفت .اینان افرادی هستند که
مذاهب را به دنیا معرفی نموده اند و ان ها را ترویج کرده اند.
این ها افرادی هســتند که در زمان ناامیدی ما را به امید ،هنگام
غم به شــادی و هنگام ضعف به اســتقامت رهنمون ساخته اند و
به ما شــجاعت قدم نهادن در مسیر خودشناسی و خداشناسی را
اعطا نمودند.
سانیاسی ها تنها در ازای دریافت چند تکه نان از خانه ای به خانۀ
دیگر می روند و به تدریس و ترویج تعالیم معنوی می پردازند و راه
و روش خداشناســی را در سراسر کشور و مناطق مختلف اموزش
می دهند .تمامی مردم دنیا درک و اگاهی امروز خود را مدیون ان ها
هستند .اموزه های کتبی ان ها همچنان راهنمای انسان هاست .با
مطالعۀ این منابع درک معنی عمیق و عظیم ان برای مان امکان پذیر
خواهد شد و نور الهی بر ما خواهد تابید .ما به انسانی متفاوت تبدیل
می شویم و یاس ،ناامیدی ،ترس و اضطراب کام ً
ال ناپدید خواهد شد.
سانیاسی واقعی از همه چیز در این دنیا بی نیاز است .او هیچ چیز
طلب نمی کند ،ولی همیشه هر انچه داشته باشد را می بخشد .تنها
سانیاسی ها هستند که نتیجۀ اعمال ان ها از زمان های دور ماندگار و
جاودان به یادگار مانده است .تنها ان ها هستند که می توانند در هر
لحظه اعجاز کنند .تنها سانیاسی ها هستند که در عصر خود بسیار
تاثیر گذار بودند .ان ها بودند که از توهم این دنیا رها و با شــجاعت
در تالش برای تعالی و رشد انسان ها بوده اند .یک سانیاسی واقعی
می تواند سرنوشت بشریت را تغییر دهد.11
اکثر ان ها افرادی تحصیلکرده در زمینه های علوم ،روان شناسی،
زیست شناسی ،فلسفه و پزشکی بوده اند که در زمان خود به مطالعۀ
بیشتر درخصوص مدیتیشن و جستجوی راه هایی برای یافتن خود
واقعی پرداخته اند.
افراد دانش اموخته در زمینۀ یوگا تجربه و دانش خود را به جهان
انتقال می دهند .این اموزگاران به اموزش افراد مختلف می پردازند
و ان ها را جهت ترویج اموزه ها به سراتاسر دنیا می فرستند .برطرف
کردن نیازهای اولیۀ سانیاســی ها به عهدۀ مالــکان ،زمین داران و
صاحبان مشاغل است .در عوض ،سانیاسی ها از روح ان ها محافظت
می کننــد؛ بنابراین ،چرخۀ زندگی به ارامی به چرخش خود ادامه
می دهد و صلح در سرزمین ها برقرار می شود.
مواردی مهم برای سانیاسا
من به افرادی که می گویند :ما به قلب های مان رنگ و نور را هدیه
داده ایم ،اعتقادی ندارم .این توهمی بیش نیســت .تغییر واقعی از
درون شروع می شود و نمود ان به بیرون راه می یابد .شما نمی توانید
در درون یک قدیس باشید و در بیرون فردی شرور .طبیعت درون
این اجازه را به شما نمی دهد که طبیعت بیرون شما چیزی متضاد
باشد .از نظر من هرگونه تالشی برای ریشه کن کردن منیت ،باورها،
عادات و ریشــه های رفتاری الزاماً به طی طریق به روش سانیاسا
منجر نمی شود .تبدیل شدن به یک سانیاسی کیفیتی است که از
درون و در نتیجۀ ارتقا در سطح اگاهی اتفاق می افتد و نمود ان در
بیرون به صورت سبک زندگی صورت می پذیرد .این حاصل تعالیم
و مطالعۀ زندگی قدیســین بزرگ است که سانیاسا را الزامی برای
رسیدن به رشد معنوی می دانند.
گرووا 12و موندانا
رنگ نارنجی (گرووا) ،نشــان دهندۀ این است که یک سانیاسی
همانند شعلۀ اتش پاک اســت .او مانند طالی ناب می درخشد و
از تمام امال و عادات رها اســت .او نماد پاکی اســت و برای هدیه
دادن پاکی به پا می خیزد .برای رهروی که مسیر بازگشت به درون
خویشــتن را برگزیده اســت ،این موضوع بسیار مطلوب است .در
13
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
15
طی مسیر او بسیار در معرض لغزش و وسوسۀ شیطان قرار خواهد
گرفت و پوشــیدن این لباس به او یــاداور این موضوع خواهد بود
که او به انتخاب خود از لذت های دنیوی چشم پوشــی کرده است.
بدین ترتیب سرشت او به تدریج تغییر می کند و شکل متفاوتی به
خود می گیرد .این رنگ برای لباس ،نمادی است که فرد را به عنوان
سانیاسی معرفی می کند.
یک سانیاسی سر خود را از ته می تراشد (موندانا) .این کار زیبایی
او را از او می گیرد و او دیگر نیاز ندارد زمان زیادی را صرف رسیدگی
و تقویت موهای ســر خود بکند .این نشان دهندۀ ان است که او از
تمام زیبایی های دنیای بیرونی چشم پوشی کرده و به زیبایی واقعی
خویشتن حقیقی ،یعنی زیبایی درون چشم دوخته است.
تراشیدن موی سر بدین معناســت که دیگر او به دنیای کادی
تعلق ندارد .او نباید دیگر خواسته ای مبنی بر پیروی از حواس داشته
باشد .این تنها نماد بیرونی از حالتی روانی برگرفته از کناره گیری و
روی گرداندن از لذت های دنیوی است.
سانیاســی ،گرووا ،و یا رنگی که به قلــب جال می دهد تنها به
لباس خالصه می شود .سانیاسا حالتی ذهنی است .سانیاسی واقعی
فردی ســت که از هرگونه شهوت و منیت رهاست .کناره گیری به
معنی کناره گیری از تمامی لذت ها ،ارزوها ،منیت و عادات اســت.
اگر شما ذهنی خدشه ناپذیر دارید ،ذهنی که از هر گونه وابستگی،
منیت و لذت جویی رها است ،مهم نیست که با خانوادۀ خود باشید
و یا تنها زندگی کنید ،مهم نیست شما در شهر زندگی کنید و یا در
جنگل ،لباس سفید بر تن کنید و یا نارنجی ،مهم نیست که سر خود
را تراشــیده باشید و یا موهای خود را بیارایید ،شما یک سانیاسی
واقعی هستید .سانیاسی فردی ست که تمامی کیفیت های ساتویک
را به دســت اورده باشد .فردی که با خانواده زندگی می کند و این
کیفیات را در خود پرورش داده اســت یک سانیاسی واقعی ست؛
مشرف شده ولی از درون شهوت ،طمع و
نه کســی که به سانیاسا َّ
ازمندی در او موج می زند.
ذهــن خود را جال دهید .روزی فردی از گورو ناناک 14پرســید:
«اســتاد گران قدر شما سانیاسی هســتید؟» او پاسخ داد« :دوست
عزیزم ،من ذهن خود را جال داده ام».
در واقع این ذهن اســت که باید تراش بخورد و به خوبی صیقل
داده شــود .جال دادن و تراشیدن ذهن به این معنی است که ان را
از هرگونه وابستگی ،لذت ،منیت ،شیدایی ،شهوت ،طمع ،خشم و
حرص پاک کنیم .تراشیدن سر به عنوان نماد بیرونی بی معنی است
مادامی که این تغییرات از درون صورت نپذیرفته باشد.
خیلی از افراد به درســتی مفهــوم کناره گیری صحیح را درک
نکرده اند .کناره گیری از زندکــی فیزیکی به هیچ عنوان در اینجا
منظور ما نیســت .کناره گیری واقعی به معنی مهار ذهن است .ان
به معنی محدود کردن فعالیت هــای ذهنی برگرفته از ازمندی و
منیت است نه جدایی از زندگی دنیوی .اگر کناره گیری به صورت
صحیحی پیشه شود خود به خود با روح فردی و سپس با خداوند
به یگانگی می رسیم.
سانیاسا و ودانتا
مفاهیــم وادانتا و طی طریق به روش سانیاســا به هم مرتبط و
دست در دست پیش می روند .یکی بدون دیگری کامل نیست .در
16
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
هر جایی که سانیاسای واقعی حضور داشته باشد ،فلسفۀ ودانتا به
صورت عملی به کار برده شده است و در هر جایی که فلسفۀ ودانتا
به کار برده می شود قطعاً یک سانیاسا در ان جا حضور دارد.
ودانتا بدون سانیاســا بیشــتر حالتی عقالنی پیدا می کند .در
صورتی که وقتی این دو کنار یکدیگر قرار بگیرند پارابهاکتی ،15یا حد
اعلی پرستش و یا عشق به خداوند اتفاق می افتد .سانیاسا وجود فرد
را از منیت و خودپرستی خالی می کند و ودانتا ان را با حقیقت پر
می کند .سانیاسا بدون ودانتا پوچ است و به هدف خاصی نمی رسد
و ودانتا بدون سانیاســا مفهوم خود را از دســت می دهد .مفهوم
ودانتا بدون از بین بردن منیت توسط سانیاسا قابل درک نیست و
سانیاسا نیز بدون لمس حضور و نور خداوند از طریق ودانتا بی ثمر
خواهد بود.
ودانتا هرگز کسی را به ترک دنیا ترغیب نکرده است ،بلکه توصیۀ
ان بــرای همگان تغییر الگوهای ذهنی و کنار گذاردن توهماتی از
قبیل مالکیت و منیت است .شکارچیان مار تنها دو دندان زهرالود
مار کبری را بر می دارند و مار به همان صورت با موجویت خود باقی
می ماند .سپس الگوی ذهنی شکارچی نسبت به مار تغییر می کند.
او می دانــد اگر چه مار به همان صورت قبل در هنگام خطر به وی
عکس العمل نشان می دهد ،ولی به نیش های زهراگون مجهز نیست
پس خطری در پی ندارد.
16
شما هم باید همین کار را با ذهن خود بکنید .دو ابزار ذهن که
اولین ان – من این بدن فیزیکی هستم -17و دومین ان – این بدن
از ان من اســت -18را از جا برکنید .در این صورت شما همیشه در
حالت سامادهی خواهید بود.
برای قدم بعدی نیاز است تعاریف ذهنی از خود را محدود کنید.
تعاریفی مانند :من فرد بزرگی هســتم ،من بهترین هســتم ،من
متعالی هستم ...برای یک رهرو این یکی از بدترین دشمنان است.
تنها کســی که کیفیت سانیاسی را به دســت اورده به ازادی
معنوی دســت یافته اســت .ازادی معنوی یکی از نشانه های یک
سانیاسی است .سانیاسی واقعی کسی است که اگاهی او به صورت
طبیعی چه در خواب ،چه در رویا و چه در بیداری بر طبیعت واقعی
خویش متمرکز است .او به خداشناسی حقیقی دست یافته است.
او یک سانیاسی است.
رهبانیت به منظور انجام تمرینات معنوی فشرده و خاص 1-Sanyasa-
کسی که طریق رهبانیت را پیش می گیرد و این روش را به عنوان 2-Sanyasi-
سبکی برای زندگی انتخاب می کند
3-Saucha
در کشور هند مرسوم است رهبان ها نیازهای خود را از مردم درخواست 4-Bhiksha-
کنند
5-Dhyana
تا 6-Brahmachari- 25
زمانی که هر فرد برای اموزش صرف می کند .ردۀ سنی 1
.سال و با مفهوم براهماچاریا به عنوان مرحله ای برای تشرف به سانیاسی متفاوت است
تشکیل خانواده از ردۀ سنی 25تا 50سالگی 7-Grihastha-
دوران بازنشستگی از ردۀ سنی 51تا 75سالگی 8-Vanaprastha-
9منظور از سه کلمۀ اشاره شده در این جمله 4 ،مرحلۀ زندگی است
مراحلی از تمرینات معنوی بر اساس تعالیم ودانتا 10 -Sadhana Chatushtaya-
که شامل 4مرحله است 1- :قدرت تشخیص 2-عدم وابستگی 6 3-پایۀ تقوا
(شامل:ارامش ذهن ،تسلط برحواس ،به درون کشیدن حواس ،پرورش قدرت صبر و
.تحمل ،ایمان و مراقبه بر هدف نهایی) 4-عالقۀ شدید به دستیابی ازادی معنوی
11از این افراد می توان بهSwami Vivekananda, Dayananda, Rama Krishna Para� :
mahamsa, Rama Tirthaاشاره کرد.
12رنگ نارنجی لباس راهبان
13تراشیدن موی سر
یوگی ،عارف و رهبر معنوی سیک ها کشور هند 14-Guru Nanak-
15-ParaBhakti
16بر اساس کتاب Aatmbodha
من این بدن فیزیکی هستم 17-Ahanta (Aham Deho Asmi)-
این بدن فیزیکی از ان من است 18- Mamata-
کارگاه عملی «تمرین
لحظۀ حال»
شهال قاسمیان
همۀ ما دربــارۀ اهمیت بودن در زمان حال
بســیار خوانده و شــنیده ایم .دربارۀ سه زمان
گذشته ،حال و اینده .گذشته ای که تمام شده
و رفته و هرگز بر نمی گردد و اینده ای که هنوز
نیامده و نمی دانیم قرار است چه اتفاقی بیافتد.
از میان سه زمان ،تنها زمان حال است که زنده
و واقعی اســت .گذشته وقتی بوده زمان حال
بوده اســت و حاال فقط در ذهن ما به صورت
کالم و تصاویر جای دارد .اینده هم فقط افکار
و خیاالت و حدسیات ماست ،وقتی اینده برسد
تبدیل به زمان حال می شود .پس در واقعیت
نه گذشته ای وجود دارد و نه اینده ای.
در متون یوگایی می خوانیم که سه مرحله
برای تکامل انسان وجود دارد .تاماگونا ،راجاگونا
و ســاتواگونا .افرادی که بیشــتر در گذشته
زندگی می کنند افراد تاماگونایی هستند .ماندن
در گذشــته باعث می شود فرد غمگین ،تنبل
و سست ،ناامید و بی انگیزه شود .برای همین
تاماگونا پایین تریــن مرحلۀ تکامل نام گرفته
اســت .راجاگونا مربوط به افکار اینده اســت.
افرادی که بیشتر به اینده فکر می کنند افراد
راجاگونایی هستند .این مرحله باالتر از مرحلۀ
تاماگوناست؛ زیرا فردی که به اینده می اندیشند
دارای هدف و برنامه می گردد و انگیزه و تحرک
بیشتری برای ادامۀ زندگی پیدا می کند .ولی
زیاد فکر کردن به اینده حس رقابت و درنتیجه
حسد و خشم و همین طور اضطراب و استرس
را افزایــش می دهد .باالترین مرحلۀ تکامل ،از
دیدگاه یوگا ،مرحلۀ ساتواگوناست؛ یعنی بودن
و زیستن در لحظۀ حال .ارامش واقعی زمانی
پیش می اید که گفتگوهای ذهنی به حداقل
خود می رســند .وقتی ذهن ما کام ً
ال در زمان
حال باشد؛ یعنی تمام توجه اش بر کاری باشد
که اکنون در حال انجام ان است ،به طور یقین
ان کار را بــه بهترین صــورت انجام می دهد.
چون از افکار اضافی خالی شده و تمام توجه و
توانش تنها روی یک موضوع است.
افکار گذشــته با تمام مضراتش یک حسن
دارد و ان تجربیات اســت .ولی برای استفاده
از تجربیات نیازی نیست که دائم به ذهن مان
رجوع کنیم .دانســته های مــا ،به موقع ،خود
عمــل خواهند کرد .افکار اینــده هم با تمام
مضراتش یک حســن دارد و ان این که به ما
هدف و انگیزه برای ادامــۀ زندگی می دهند.
پس اگر ما فردی تاماگونایی هستیم باید سعی
کنیــم با برنامه ریزی و ایجاد انگیزه و هدف به
راجاگونا بیاییم ،ولی در راجاگونا توقف نکنیم و
مستقیم به ساتواگونا یعنی زمان حال بیاییم و
ن عملی کنیم.
اهداف خود را با تمرکز روی ا
در کارگاه هــای عملی «تمرین لحظۀ حال»
ما تکنیک های مختلف مراقبه را با پرتوجویان
کار می کنیــم تا بتوانند بودن در زمان حال را
تجربــه کنند و در ان مهــارت یابند و به کار
بندند تا از لذت زندگی در زمان حال برخوردار
گردند .نخســتین تمرین نگاه به افکار است.
در این تمرین در یکی از وضعیت های مراقبه
می نشینیم و به افکارمان نگاه می کنیم .سعی
نمی کنیم جلوی ان ها را بگیریم یا کنترل شان
کنیم ،بلکه درســت مانند یک تماشاچی که
در ســالن سینما نشســته و فیلمی را تماشا
می کند ،مــا هم به فکرهای مان نگاه می کنیم
و اگاه می شویم که هرلحظه به چه چیزی فکر
می کنیــم .مهم ترین چیزی که این تمرین به
ما می اموزد این است که ما افکارمان نیستیم.
اغلب این اشتباه برای مان پیش می اید که ما
همان افکارمان هســتیم ،اما با مشاهدۀ افکار
متوجه می شــویم که یک «من» واقعی وجود
دارد که جدای از فکرهای ماست.
در دومین تمرین همان طور که نشسته ایم
توجه مــان را روی عمــل دم و بازدم مــان
می اوریم .با دم ،هوا از ســوراخ های بینی وارد
نای و سپس وارد ریه ها می شود .بعد ریه ها از
هوا خالی می شــود ،هوا از نای عبور می کند و
از ســوراخ های بینی خارج می گردد .روی این
فرایند دم و بازدم تمرکز می کنیم .می توانیم
10دم و بازدم را بشماریم و به ان اگاه باشیم.
با این تمرین در می یابیم که می توانیم ذهن مان
را کنترل کنیم و به جای ان که افکار ما را به هر
جا که می خواهند ببرند ،ما اختیار ذهن مان را
در دست می گیریم.
سومین تمرین حالت اگاهی بدون فکر است.
در این تمرین به ذهن خود نگاه می کنیم .هر
کالم یا تصویری وارد ذهن مان شد ،تنها به ان
نگاه می کنیم .بــا نگاه کردن به افکار ،ان ها را
ناپدید می کنیم .این تمرین را ابتدا با چشمان
بســته و بعد با چشــمان باز انجام می دهیم.
مدتی با چشمان باز به نقطه ای در روبه رو خیره
می شویم بدون ان که به چیزی فکر کنیم ،فقط
نگاه می کنیم.
تمریــن دیگری که در ایــن کارگاه تجربه
می کنیــم و معموالً مورد اســتقبال زیادی از
طرف پرتوجویان قرار می گیرد ،مراقبه ای است
که از سبک ســاهج یوگا اقتباس کرده ایم .در
این نوع مراقبه با تمرکز روی نقاطی از بدن که
مراکز انرژی در انجا واقع شــده است و لمس
و ماســاژ ان نواحی ،راحت تر به حالت اگاهی
بدون فکر می رسیم .بســیاری از پرتوجویان
اظهار می کنند که به ســختی به حالت مراقبه
فرو می روند و نمی توانند به جز لحظاتی کوتاه
درحالت اگاهی بدون فکــر باقی بمانند .این
مراقبه کمک می کند تا رســیدن و ماندن در
حالت اگاهی بدون فکر اسان تر شود.
شــرح مراقبه ســاهج :راحت می نشینیم و
چشــمان خود را می بندیم .دست راست خود
را روی قلب مان می گذاریم و تمام توجه خود
را روی قلب مان و محل تماس کف دســت با
این ناحیــه می گذاریم .یک دم و بازدم عمیق
می گیریم .بعد از دو -ســه دقیقه ،کف دست
راست مان را زیر دنده های سمت
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
17
۱
راه رفتن تا بی نهایت
برگردان :سرور ده بیدی اسدزاده
پیاده روی به شکل “ ”8سالمتی را حفظ می کند.
۲
دکتر ار .ویدیا سری
چکیده
همۀ ما می دانیم که یــوگا تکنیکی عالی برای کنترل تنفس و
انجام وضعیت های خاص بدنی است .یوگا به طور گسترده ای برای
سالمتی و ارامش جسم تمرین می شود .به طور مشابه روش 8سالم
نیز نوعی پیاده روی است که توسط سیداها ۳در هند چند هزار سال
پیش معرفی شــد .همه می دانند که پیاده روی منظم راهی عالی
برای حفظ ســامتی فردی است ،اما پیاده روی به شکل 8مزایای
ســامتی شگرفی به شما می بخشــد .این تکنیک یک پیاده روی
عالی تلقی می شود .مقادیر زیادی اکسیژن در طول این پیاده روی
استنشاق می شود.
خلطِ درون ریه ها به اهستگی خارج می شود .بدن در اثر مصرف
مقادیر زیاد اکســیژن ،پر انرژی می شــود .فرد در تمام طول روز
احساس انرژی می کند .طبق راهنمایی ای که توسط سیداها ارائه
شــده است ،عرض این شکل بین 6تا 8پا ۴است و بین 12تا 16
پا طول دارد .در جهت های شمال “ ”Nتا جنوب “ .”Sبه این طریق
عالمت “ ”Sبا جهت جنوب طراز می شود .قدم زدن را از شماره 1
اغاز کنید و به ســوی 6 ،5 ،4 ،3 ،2قدم بزنید و دوباره به شماره
1بازگردید .در اصل پیاده روی به شــکل “ ”8را کامل کنید .مدام
مســیر 8را برای 10تا 15دقیقه قــدم بزنید .پس از تکمیل 15
دقیقه ،به ســوی اعداد 1 ،2 ،3 ،4، 5 ،6 ،1برای 10تا 15دقیقه
دیگر قدم بزنید (برعکس قدم بزنید) .با سرعت عادی تان قدم بزنید.
پیاده روی روزانه می تواند سالمتی تان را بسیار بهبود بخشد ،به شما
در کاهش وزن کمک می کند و احساس اعتماد به نفس بیشتری
دربارۀ خودتان و بدن تان به شــما می بخشد .این بخشی اساسی از
سالمت جسمی و ذهنی شماست .قدم زدن روزانه در شکل 8باعث
می شود احساس بهتری داشته باشید و پربارتر و شادتر باشید.
پیاده روی به صورت 8
پیاده روی یکی از بهترین تمرین هاســت و ســامتی را حفظ
می کند .ما باید با ذهن ازاد بدون هیچ گونه حواس پرتی قدم بزنیم.
با این عمل ،چنان چه به درستی انجام شود ،سالمتی به عالی ترین
صورت حفظ خواهد شد .در این دنیای مدرن پیاده روی صبحگاهی
در حال رواج پیدا کردن است و بسیاری از مردم در حال پیاده روی
یا به صورت حضــوری یا با موبایل با دوستان شــان گپ می زنند.
پیاده روی همراه با صحبت کردن.
پیاده روی توصیه ای معمول از ســوی متخصصین مراقبت های
ســامتی است که می تواند به عنوان یکی از بهترین تمرین ها ما را
در حفظ سالمتی فیزیکی و ذهنی کمک کند .اما در برنامۀ شلوغ
روزانه مان ،بســیاری از ما بهانه ای برای فرار از پیاده روی داریم .هر
چند ،سعی می کنیم با انجام پیاده روی سنگین یا تمرین های دیگر
در اخر هفته ان را جبران کنیم! ممکن است از دیدگاه ما توجیهی
مناسب باشد ،اما بدن همچنان به تمرین روزانۀ منظم برای حفظ
18
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
سالمتی مناسب نیاز دارد .پس جایگزین چیست؟ خبر خوب این
است که راه حلی جایگزین از روش باستانی مان در دسترس است به
نام «پیاده روی به شکل »8که توسط تامیل سیدارس (یوگی) ابداع
شده است .جهان غرب ان را «پیاده روی بی نهایت» می نامد .در میان
تمرین های پیاده روی ،بهترین تمرین روش «پیاده روی به شکل »8
اســت .این عالی تر از همۀ روش هاست .این روش یکی از بهترین
روش هاســت که به گفتۀ یوگی ها و سیدارها مزایای معجزه اسایی
دارد .این روش باید روزانه بین 15تا 30دقیقه تمرین شود.
تنها هنگام رانندگی برای گواهینامه است که ما به 8فکر می کنیم
و وسیلۀ نقلیه را در دایره به فرم 8می رانیم و گواهینامه را دریافت
می کنیم .با راندن ماشین در شکل 8مجوز رانندگی را می گیریم.
اما اگر در شکل 8قدم بزنیم مجوز زندگی را برای سالمتی خواهیم
گرفت .ما روش 8را مورد توجه قرار خواهیم داد ،این که چطور به
شکل صحیح باید انجام شود ،و این که مزایای ان چیست.
یک مثال ساده راه رفتن در اطراف یک دایره به قطر حدودا ً 6پا
است ،که می تواند بزرگ تر یا کوچک تر باشد و یا می توانید به شکل
8قدم بزنید .این کار می تواند با پرانایاما و الگوی تنفسی مشخص
بــرای تمرکز و مزایای طوالنی مدت ســامتی همراه شــود .این
مفیدترین روش پیاده روی برای ســامتی مان است .تنها کافیست
روی شــکل 8به طول تقریبــاً 12تا 16پا و عــرض تقریباً 6تا
8پا قدم بزنید .باید هم در جهت عقربه های ســاعت و هم خالف
عقربه های ساعت قدم بزنیم.
• یک الگو به شکل 8را روی زمین با عرض 6تا 8پا و 12تا16
پا طول در جهت شمال به جنوب عالمت بزنید.
• از موقعیتی که با شــمارۀ 1مشخص شده است شروع کنید و
الگوی 8رادنبال کنید.
• از موقعیت 1شــروع کنید و به ترتیب ادامه دهید5 ،4 ،3 ،2 :
و به 1بازگردید.
• یک دور کامل زمانی به حساب می اید که شما به نقطۀ شروع
1بازگردید.
• هنگامی که قدم می زنید ،تنفس خود را مشاهده کنید -خیلی
سریع یا خیلی نامنظم قدم نزنید.
این تمرین را صبح یا بعدازظهر با معدۀ خالی انجام دهید .زمان
ترجیحی 5تا 6صبح یا عصر است .قدم زدن را از جنوب به جهت
شــمال ،در جهت عقربه های ساعت برای 15دقیقه شروع کنید و
ســپس 15دقیقه برخالف گردش عقربه های ساعت .در مجموع
30دقیقه برای یک روتین روزانه کافی ست ،اما می توانید براساس
راحتی خودتان ان را افزایــش دهید .ترجیحاً با پای برهنه بدون
کفش قدم بزنید و هنگام راه رفتن روی شکل 8تمرکز کنید.
هنگامی که در مسیر جنوب – شمال قدم می زنید ،یعنی به سمت
و برخالف میدان مغناظیسی زمین ،بدن انرژی می گیرد و چاکراها و
تمام اندام های داخلی را برای عملکرد صحیح ،فعال می کند .به دلیل
سبک راه رفتن به شکل ،8تمام قسمت های بدن تان مانند پاها ،مچ
پا ،زانوها ،شکم ،لگن ،دست ها ،شانه ها ،گردن ،سر و غیره در الگوی
پیچ و تاب حرکت می کند؛ بنابراین ،در مقایسه با پیاده روی ساده
حرکت فیزیکی بســیار خوبی به تمام بخش های بدن می دهد .با
پیاده روی با پای برهنه ،به دلیل تماس پا با زمین ،فشــار خوبی در
نقاط مختلف پای تان ایجاد خواهد شــد در نتیجه تمام اندام های
داخلی فعال خواهند شد .در عرض چند هفته ،رهایی از بیماری های
5
مزمن را شاهد خواهید بود (کف پا دارای نقاط بازتابی طب سوزنی
است که به اندام های درونی متصل هستند).
نقاط طب سوزنی
از انجا که الزم است هنگام پیاده روی ،روی شکل 8تمرکز کنید،
تا حد امکان از گفتگو با دوستان تان یا استفاده از موبایل خودداری
کنید و این گونه از تنفس صحیح اطمینان حاصل کنید.
هنگام پیاده روی در شکل ،8تمام بدن مان (لگن ،شکم و غیره)
پیچ می خورد و تمام اندام های درونی فعال می شوند .در پایان 30
دقیقه پیاده روی ،8بینی گرفته پاک می شــود و تنفس را راحت
و ازاد از هر دو ســوراخ بینی احســاس می کنید .در همین زمان
می توانیم حس کنیم حس ســرفه در ریه ها و حفره های سینوس
از بین می رود .خلط با بیرون انداختن اب دهان یا با تحلیل رفتن
در بدن برطرف می شــود و تنگی نفس رفع می شود .از انجاکه 5
کیلوگرم اکســیژن به دلیل تنفس کامل ،استنشاق می شود ،خلط
موجود در ریه ها از بین می رود .مصرف 5کیلوگرم اکسیژن بدن را
پر از انرژی می کند.
انجام این تمرین به مدت نیم ساعت و دوبار در روز سبب درمان
ترک پا ،انواع دردها در ناحیۀ تحتانی خصوصاً درد زانوها می شود.
شانه ،گردن ،پشت ،کمر ،پاشنه ها ،گردن ،کمر ،سیاتیک ،دیسک،
رخوت ،رعشه ،افســردگی ،صرع ،میگرن ،دیابت ،فشار خون باال،
تیروئید ،ســنگ کلیه و مثانه ،اسم ،ســینوزیت ،کولیت ،اختالل
عصبی ،بی خوابی ،بیماری های قلبی ،مشکالت کلیوی از طریق این
سبک پیاده روی به شکل 8بهبود می یابند.
انجام منظم این تمرین ،جوانی را به ما باز می گرداند و بیماری ها
را بهبود می بخشد .پیاده روی به شکل 8را تمرین کنید و از سالمتی
لــذت ببرید .این نوع پیاده روی می تواند یاری تان کند تا جســم و
ذهن تان را سالمت و شاداب نگه دارید .با شادی تمرین «پیاده روی
بــه شــکل »8را انجام دهید و از ســامتی عالی بــدون بیماری
لذت ببرید.
همیشه توصیۀ مستقیم پزشک تان را ،در خصوص سالمتی تان،
بخواهید و به ان عمل کنید.
1-Infinity Walk
2-Dr. R Vidhya Sree
3-Siddha
معادل 30.48سانتی متر 4-Feet:
5-Acupressure points
منبع :مجلۀ بین المللی تربیت
بدنی ،سالمت و علوم ورزشی
www.livestrong.com .1
www.webmed.com .2
www.lybrate.com .3
www.myfitnesspal.com .4
www.timesofindia.com .5
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
19
برگزاری روز جهانی یوگا
یو یکم خرداد و اول تیرماه ،که مصادف
یک سال در میان روز س
با 21ماه ژوئن میالدی است ،بزرگداشت روز جهانی یوگا در جهان
برگزار می گــردد .در این روز برنامه های مختلفی مرتبط با یوگا از
جمله نمایش انجام حرکات یوگا به صورت دسته جمعی در بسیاری
از کشورها اجرا می گردد .اول تیرماه سال جاری روز جهانی یوگا در
حالی فرا رسید که قبل از ان کرونا همۀ جهان را درگیر خود کرده
بود و به همین لحاظ در هیچ کجا مراسم روز جهانی شکل نگرفت و
تنها بزرگداشت این روز در بسیاری از مناطق دنیا به صورت مجازی
برگزار گردید.
اقای دکتر نادر شــکری ریاســت انجمن یوگای کشور دومین
سخنران این همایش بود که به تاریخچۀ برگزاری روز جهانی یوگا
اشــاره کرد .وی سپس به وضعیت یوگای امروز ایران پرداخت و از
مســئولین قبلی انجمن که یوگا را به این جایگاه رسانده اند تشکر
کرد .دکتر شــکری در ادامه به شرایط فعلی و شیوع بیماری کرونا
اشاره کرد و اظهار داشت انجمن درصدد برگزاری ازمون های تعیین
ســطوح فنی ،دوره های اموزش مربیگــری ،داوری و دانش افزایی
به صورت انالین است و پیگیری های الزم در حال انجام است .وی
در ادامه ضمن بیان این مطلب که یوگا امروز از جایگاه ویژه ای در
کشور برخوردار است ،اظهار امیدواری کرد که بتوانیم جایگاه یوگا را
از ان چه در حال حاضر هست ارتقاء بخشیم.
در ایــران هم همایش روز جهانی یوگا از طریق فضای مجازی و
به صورت الیو توسط انجمن یوگای جمهوری اسالمی ایران در روز
جمعه سی ام خرداد برگزار گردید.
در این برنامه ابتدا اقای دکتر گواری ،سرپرســت فدراســیون
ورزش های همگانی ،ضمن تبریک ایــن روز به یوگاکاران ،یوگا را
ورزشی همگانی دانست که می تواند توسط عالقه مندان با هر سن و
ســال در هر کجا به اجرا دراید و از یوگا کاران درخواست کرد برای
ارتقاء سالمتی احاد جامعه یوگا را به اماکن عمومی ببرند و از هیچ
کوششی برای شناساندن این ورزش دریغ نورزند.
20
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
اقای سیدعبدالحمید موحدی ،استاد پیش کسوت و مدیر مسئول
مجلۀ دانش یوگا ،سومین سخنران این مراسم بود .وی با اشاره به
ماهیت یوگا و اشاره کردن به این مهم که یوگا فقط تمرینات بدنی
نیســت ،به پیام یوگا که فراتر از یک سری تمرینات جسمی است
اشــاره کرد .او در ادامه به زندگی ماهاتما گاندی ،رهبر فقید هند،
که تنها با یکی از ده ها پیام یوگا به نام اهیمســا یا عدم خشــونت
که نخستین بخش از یاما اولین مرحله از یوگای هشت مرحله ای
پاتانجلی است ،توانست انگلیس استعمارگر را پس از دویست سال
غــارت و چپاول منابع هند از این کشــور اخراج نماید مطالبی را
مطرح نمود .وی در ادامه اظهار داشت پیام یوگا پیام صلح و صفا و
ارامش و دوستی و برابری و برادری است و هیچ گاه خشونت را تایید
نمی کند و با عمل به این روش می توان به موفقیت های عظیم در
هر زمینه از جمله صلح جهانی دست یافت و پیشنهاد ناراندامودی،
نخست وزیر فعلی هند ،برای انتخاب روز جهانی یوگا را برگرفته از همین
تفکر مهاتما گاندی دانست.
اقای موحدی ســپس به تشــریح پرانایاما یا تمرینات تنفسی یوگا
پرداخت و تمرین کاپاالبهاتی ،که یک تمرین تنفســی در عین حال
تمرینی برای پاکســازی نادی ها (کانال های عبور انرژی) است ،را برای
شرکت کنندگان در همایش روز جهانی یوگا به صورت عملی نشان داد.
«یوگا نوعی ورزش جسمی و ذهنی است برای تعادل جسم و ذهن،
راهکاری برای ایجاد بهترین روحیۀ فردی و اجتماعی در شرایط عادی
و بحرانی اســت ،افزایش مهارت جسمی و روانی ورزشکاران همچنین
مدیریت بیماری ها در ابعاد جســمی -ذهنی و روابط اجتماعی با یوگا
امکان پذیر اســت .یوگا نیاز به امکانات ندارد و به همین خاطر به عنوان
ورزش همگانی مطرح است ».وی در ادامه پیشنهاد نمود ورزش یوگای
قهرمانی از یوگای همگانی جدا شــود ،چراکه یــوگا به عنوان ورزش
همگانی برای افراد با هر ســن و سال و با هر شرایط بدنی کاربرد دارد.
خانم عراقی در ادامه به موضوع صحبت خود که اســانا بود پرداخت و
افزود« :اسانا سومین مرحله از یوگای 8مرحله ای یا همان اشتانگایوگا
است که شامل :یاما ،نیاما ،اســانا ،پرانایاما ،پراتی اهارا ،دهارانا ،دیانا و
سامادهی است .اساناها یا تمرینات بدنی ،در یوگا به 6بخش حرکات
کششی ،تعادلی ،انقباضی ،پیچشی ،معکوس و مرکب تقسیم می شوند.
وی با اشاره به انجام اسانا که شامل سه بخش رفتن به حرکت ،احساس
نکردن درد و فشــار و سپس استقرار در وضعیت و بازگشت از حرکت
است اشاره کرد و سپس به تشریح چند اسانا ،که توسط دختر ایشان
خانم مهشید فرهادی انجام گرفت ،پرداخت.
اقای مسعود مهدویپور ،از نخستین اساتید یوگا در ایران ،چهارمین
سخنران این همایش بود .او بر این نکته که روز جهانی یوگا طوالنی ترین
روز ســال و اولین روز تابستان است و خورشید بیشترین نور و تابش
را دارد اشــاره کرد و مطالبی را در این خصوص مطرح نمود .ســپس
به تاریخچۀ یوگا در ایران اشــاره کرد و اظهار داشــت اموزش یوگا به
عالقه مندان را از اســفند 1354و زمانی که کمتر کســی نام یوگا را
شنیده بود از دانشگاه ملی ســابق (شهید بهشتی) شروع کرده است
و پــس از ان کانون یوگا را راه اندازی نموده اســت .وی در ادامه اظهار
داشــت طی چهل و اندی سال گذشته کانون یوگا به هزاران نفر یوگا
اموزش داده و صدها مربی تربیت نموده اســت .وی در ادامه به یوگا و
نقش ان در ارامسازی ذهن اشاره کردو اظهار داشت راحتی و ارامش
اقای ســینا صمیمی ،از جمله پیش کسوتان یوگا ،اخرین سخنران
در لحظۀ حال است و بودن در گذشته و اینده مانعی است برای کسب
همایــش انالین روز جهانی یوگا بود که ضمن تبریک این روز به یکی
ارامش و نشاط.
از مهم ترین تمرینات یوگا با نام شاواسانا اشاره کرد و اظهار داشت :در
هیچ دانش و تکنیک ورزشی ،تکنیکی به نام ریلکسیشن یا وانهادگی
وجود ندارد ،بعد از تمرینات اسانا ،شاواسانا پلی است به سوی مراقبه،
در ایــن وضعیت توجه و اگاهی از بیــرون به درون معطوف می گردد.
ضمن این که انقباضات بدنی ،ضربان قلب و سیســتم عصبی به حالت
عادی و نرمال برمی گردد ،فرد احســاس سبکی ،نشاط و انرژی فراوان
می کند .وی در ادامه با اشاره به تمرین وانهادگی و کسب نتیجۀ بهتر
اظهار داشت می توان شب هنگام و زمانی که خورشید غروب می کند
اگاهی را از اندام های باالیی به ســمت اندام های پایینی یا به عبارتی از
بخش های لطیف به زمخت هدایت کــرد و صبح هنگام ،زمانی که از
خــواب بر می خیزیم ،اگاهی را از بخش زمخت به بخش لطیف انتقال
داد تا فرد از انرژی بهتری برخوردار شــود .وی در ادامه اظهار داشــت
خانــم مریم عراقی ،مــدرس ،مربی و داور انجمــن یوگا ،پنجمین ریلکسیشــن کاربردهای زیــادی دارد که از جملــۀ ان ها می توان به
سخنران این برنامه بود که به مناسبت روز جهانی یوگا به تعریف یوگا از استفاده در ورزش های قهرمانی ،درمان برخی بیماری ها ،کاهش عوارض
زبان استاد برزو قادری پرداخت و به این نکته اشاره کرد که این رشته بیماری ها از جمله ام اس ،همچنین کاهش هیجانات احساسی و فیزیکی
و ذهنی اشاره کرد .اقای صمیمی در پایان یک تمرین عملی وانهادگی
چه نقشی می تواند در زندگی انسان ها ایفا کند:
را برای حاضران در همایش روز جهانی یوگا به صورت انالین اجرا نمود.
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
21
بیوگرافی بزرگان یوگا
۱
زندگینامۀ سوامی وی ِوکاناندا
برگردان :سرور اسدزاده
ســوامی وی ِوکانادا طلبه ای بااستعداد و
شاگرد مستقیم شــری راماکریشنا ۲بود.
ویوکاناندا نقشی اساسی در معرفی یوگای
هند و فلسفۀ ِودانتا 3در غرب ایفا کرد .در
4
سخنرانی افتتاحیۀ پارلمان جهانی ادیان
در شــیکاگو در ســال 1893وی تاثیری
قوی گذاشت -با ارائۀ سخنرانی ای قدرتمند
در مورد وحدت اساســی ادیان جهان .او
فلسفۀ مراقبۀ 5سنتی و همچنین خدمت
بدون چشم داشت (کارما یوگا )6را اموزش
داد؛ از حقوق زنــان هندی و همچنین از
عدالتی سیســتم
پایان دادن به بدترین بی
ِ
22
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
طبقه بندی اجتماعــی 7حمایت کرد .وی
نفس رو
به عنوان چهرۀ مهمی از اعتماد به ِ
به رش ِد هند در نظر گرفته می شود و بعدها
رهبران ملی گرا 8اغلب گفتند که از اموزه ها
و شخصیت وی الهام گرفتند.
«برای موفقیت ،باید پشتکار و ارادۀ عظیم
داشته باشید .روح ثابت قدم می گوید« :من
اقیانوس را می نوشم .به خواست من کوه ها
فرو می ریزنــد ».چنین انرژی ای داشــته
باشید ،چنین اراده ای؛ سخت کار کنید ،به
هدف خواهید رسید».
-سوامی ویوکاناندا
اوایل زندگی
ســوامی ویوکاناندا در 12ژانویۀ 1863
10
با نــام نا ِرندرا نات داتا 9در شــهر کلکته
بنگال 11در هندوستان متولد شد.
به عنــوان یک کودک ،نارنــدرایِ جوان
انرژی بی حدی داشت و مجذوب بسیاری
از جنبه هــای زندگی بود – به ویژه زاهدان
ســرگردان .وی تحصیــات غربــی را در
یک موسسۀ کالنشهر به نام ایشوار چاندرا
ویدیاساگار ۱۲سپری کرد.
ســپس به خوبی با فلســفۀ شــرقی و
غربی اشنا شــد .اساتیدش اظهار داشتند
که او حافظۀ شــگرف و ظرفیت هوشــی
فوق العاده ای داشت.
به دنبال منطق پدرش ،نارندرا به براهمو
ساماج 13پیوست -یک سازمان مدرن در
هند ،که توسط کِشاب چاندرا سِ ن 14اداره
می شد ،و پرستش بت ها 15را رد می کرد.
در ســال ،1881نارنــدرا به همراه یک
دوســت به داکشینِســوار 16رفت تا شری
راماکریشــنا 17را مالقات کند؛ کســی که
به عنوان یک استاد معنوی و قدیس بزرگ
بسیار شناخته شده بود.
نارندرا احساس می کرد جذب شخصیت
جذاب شــری راماکریشنا شــده است و
بازدیدکننده ای همیشگی شد.
در اغــاز ذهنــش نمی توانســت راه و
اموزه های شری راماکریشنا را بپذیرد .راما
کریشنا مسیر ســادۀ «بهاکتی( »18مسیر
سرســپردگی) را دنبــال می کــرد .اما با
گذشت زمان ،تجربیات معنوی نارندرا در
حضور راماکریشــنا سبب شد تا از صمیم
قلب راماکریشنا را به عنوان گورو(19استاد)
بپذیرد و برهمو ساماج را ترک کرد.
در سال ،1884پدر نارندرا درگذشت و
خانواده را با ورشکســتگی رها کرد .نارندرا
با پول اندک ،مســئول تالش برای ســیر
کردن خانواده اش شــد .او بعدها گفت که
اغلب گرســنه می ماند؛ زیرا از عهدۀ تهیۀ
غذای کافی بر نمی امد و با وجود ازردگی
مادرش ،نارندرا اغلب مجذوب شــاگردان
معنوی می شــد تا این که کسب پول را در
اولویت قرار دهد.
در سال ،1886شری راماکریشنا -تنها
5سال پس از اشنایی با نارندرا -درگذشت.
راماکریشنا ،نارندرا را به عنوان جانشین خود
ن پس
در صومعه انتخاب کــرده بود .از ای
بود که او رهبان شــد و نام او به ویوکاناندا
تغییــر کــرد .ویوکانانــدا تصمیم گرفت
صومعه 20ای را در صومعۀ ب ِلور 21تاســیس
کند .سپس ســوامی ویوکاناندا خودش را
وقــف تمرین های معنوی شــدید کرد .او
ســاعات زیادی را به تمرین مدیتیشن و
جاپا 22می پرداخت .در سال ،1888صومعه
را ترک کرد تا یک ســانیاس 23سرگردان
شود ،برای بازدید از اماکن مقدس متنوع
در سرتاسر هند .ویوکاناندا با تقاضای غذا از
دیگران هر روز را زندگی می کرد و در طلب
معنوی اش غرق شده بود.
در کارهــای تکمیل شــده اش ،دربارۀ
تجربه اش می نویســد« :بارهــا و بارها در
ارواره هــای مــرگ بوده ام .با گرســنگی،
زخم ،درد پا و خســتگی دســت و پنجه
نرم می کردم .بــرای روزها و روزها غذایی
نداشتم و اغلب توان برداشتن قدمی بیشتر
را نداشــتم؛ زیر درختی فرو می افتادم و به
نظرم می رســید زندگی در حال فروکش
کردن است .نمی توانســتم صحبت کنم،
به ندرت می توانستم فکر کنم ،اما سرانجام
ذهن من به این ایده بازگشت که« :من نه
ترس و نه مرگــی دارم؛ من هرگز به دنیا
نیامده ام ،هرگز نمی میرم؛ من هرگز تشنه
یا گرســنه نمی شــوم .من ان هستم! من
ان هستم!»
او پذیرش شــاگردان را اغــاز کرد و در
سال ،1893دعوت به سخنرانی در پارلمان
جهانی ادیان در شــیکاگو را پذیرفت .در
ماه می حرکتش را از طریق دریا از بمبئی
اغاز کرد ،ابتدا به ژاپن و ســپس به ایاالت
متحدۀ امریکا رفــت .وی با پولی اندک و
به همراه معدودی از افراد ،سفر دریایی اش
را اغــاز کرد ،اما با کمک پروفســور جان
رایت 24از دانشــگاه هاروارد 25و دیگران،
ویوکاناندا به عنوان نمایندۀ کشــور هند به
شیکاگو رسید.
پارلمان جهانی ادیان
در یازدهــم ســپتامبر ســال ،1893
ویوکاناندا ســخنرانی کوتاهــی را در روز
افتتاحیۀ کنفرانس ،ارائه داد .پس از رفتن
روی سکوی ســخنرانی ،با سالم و خوش
برادران
امدگویی شــروع کرد« :خواهران و
ِ
امریکایی!» چیزی در خطابه و شــخصیت
ویوکاناندا سبب شد تا جمعیت هفت هزار
نفری پیش از ان که سخنرانی اش را ادامه
دهد ،برای دو دقیقه ،ایستاده در ستایش و
تحسین بمانند.
ِ
شــعف
وی گفــت« :ایــن قلبــم را با
وصف ناپذیری پر می کند تا در پاســخ به
استقبال گرم و صمیمانۀ شما برخیزم .من
به نام باستانی ترین رستۀ راهبان در جهان
از شما تشکر می کنم؛ من به نام میلیون ها
میلیون از مردم هنــد ،از تمام طبقات ،از
شما تشکر می کنم».
موضوع غالب ســخنرانی های ویوکاناندا
فراگیری جهانی و هماهنگی ادیان جهان
بــود .مطبوعاتی کــه رویداد را پوشــش
می دادند ،اغلب اظهار کردند که ویوکاناندا
یک اجرا کنندۀ ســتاره بود -مخاطب را با
شــخصیتش و سخنان قدرتمندش جذب
می کرد.
ویویکاناندا دو ســال را صرف سخنرانی
در امریکا و پذیرش شاگردان برای پیروی
از فلســفۀ ودانتایی26اش کرد .در ســال
27
،1894او انجمــن ودانتا را در نیویورک
تاسیس کرد.
در ســال ،1895به انگلســتان ســفر
کرد ،جایی که با پروفسور مکس مولر 28از
دانشگاه اکسفورد مالقات کرد ،همچنین
30
با مارگارت نوبل( 29بعدها خواهر نیودیتا
نامیده شد) ،کسی که یکی از نزدیک ترین
شاگردان ویوکاناندا شد.
هند
از امریکا ،ویوکاناندا مکاتبات فزاینده ای
را بــا برادرانش ،یعنی شــاگردان شــری
راماکریشنا اغاز کرد .وی با قدرت دوستان
رهبانــش را ترغیب کرد تا خــود را وقف
خدمات اجتماعی کننــد و به فقرا کمک
کنند تا اموزش ببینند.
این پویایی ریســمان جدیــدی برای
معنویت هندی بود -و گسستی نو از سنت
دیرینــه و ترک دنیا به حســاب می امد.
ویویکاناندا مایل بــود ماموریتش کمکی
باشد برای جهان ،چه در زمینۀ مادی چه
در زمینۀ معنوی.
در سال ،1897وی با استقبالی پرشور
به هند بازگشت .اخبار موفقیتش در غرب
با شادی و غرور در هند مورد استقبال قرار
گرفت .اکنون ویوکاناندا یک چهرۀ شناخته
شده بود .ویویکاناندا با اشتیاق دربارۀ میراث
معنوی بی کران هنــد صحبت کرد ،و نیز
در عین حال ،از اوضاع رو به انحطاط هند
انتقاد کرد .انحطاطی که به دلیل سیستم
طبقاتی ،فقدان اموزش و تحصیالت ،مطیع
ساختن زنان و سنت های شکست خوردۀ
قدیمی دامن گیر جامعه شده بود.
ویوکاناندا پیامی رســا برای پیشــرفت
هند بود« .بیایید ،انسان باشید! راهبانی که
همیشه مخالف پیشرفت هستند را بیرون
کنید ،زیرا انان هرگز اصالح نمی شــوند.
قلب های انان هرگز بزرگ نمی شود .ان ها
فرزندان قرن ها خرافات و ســتم هستند.
ابتدا پیشــه و نیرنگ راهبی را ریشــه کن
کنید .بیایید انسان باشــید! از روزنه های
باریک خود خارج شوید و نگاهی به خارج
از مرزها بیندازیــد .ببینید ملت ها چگونه
پیشرفت می کنند! ایا بشر را دوست دارید؟
ایا کشورتان را دوست دارید؟ پس بیایید،
بگذارید برای امور برتر و باالتر تالش کنیم؛
به عقب بازنگردید ،نه ،نه حتی هنگامی که
می بینیــد عزیزترین تان و نزدیک ترین تان
می گرید .به عقب بازنگردید ،به پیش روید!»
جلد ،5رساله – اولین سری« ،االسینگا 3
15( »31ماه مه .)2010
ویوکاناندا حس ظهور غرور ملی و نشاط
ملی را ایجاد کرد؛ او شخصیتی تاثیرگذار
در رنســانس هندیِ اواخر قــرن نوزدهم
بود .بعدها رهبران هندی ،مانند ن ِتاجی،32
گاندی ،33پال 34و تیالک 35به الهام بخشی
ویوکاناندا ادای احترام کردند.
در سال ،1899ویوکاناندا برای دیداری
دیگر به امریکا بازگشت تا گسترش جوامع
ودانتا را ادامه دهد .سپس به هند بازگشت
و پس از بیمــاری در 4جــوالی 1902
درگذشت.
11-Bengal
1-Swami Vivekanada
فردی که از تعلقات مادی دست می کشد 23-Sannyasin:
12-Ishwar Chandra Vidyasagar
2-Sri Ramakrishna
24-John Wright
13-Brahmo Samaj
3-Vedanta
25-Harvard Univrsity
4-World Parliament of Religions 14-Keshab Chandra Sen
26-Vedanta philosophy
15-idol
5-Meditation
27-Vedanta Society of New York
16-Dakshineswar
6-karma yoga
28-Professor Max Muller
17-Sri Ramakrishna
7-caste
29-Margaret Noble
30-Niveditaیکی از چهار شاخۀ یوگا که به سرسپرگی و 18-Bhakti-
8-nationalist
تسلیم به خداوند اشاره دارد
9-Narendra Nath Datta
31-III Alasinga
استاد 19-Guru-
10-Calcutta
32-Netaji
)20-Math (monastery
33-Gandhi
21-Belur
Math
34-Pal
منبعBiographyonline.net :
تکرار ذکر و مانترا 22-Japa:
35-Tilak
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
23
-1ویپاریتاکارانی(وضعیــت پاها
روی دیوار)
حالــت اول -به پشــت دراز بکشــید،
به طوری کــه فاصلــۀ لگن تا دیــوار 10
ســانتی متر باشــد .یک بالشــت زیر سر
بگذارید و انگشتان دست را پشت ان به هم
قفل کنید .پاها را روی دیوار به سمت باال
بکشید و پاشنۀ پای راست را روی انگشت
پای چپ قــرار دهیــد طوری که مفصل
انگشــت پای چپ خم شود .دو دقیقه در
این وضعیت بمانید .مراحل را برای سمت
مخالف تکرار کنید.
رهایی از درد با یوگا
سید محمد ازاد
باشگاه یوگا ققنوس شیراز
جولیت شِ ــروود معلــم یوگا یک
ســیکل یوگا را برای بهبود سالمتی
مفاصل ،تسکین درد
و ارتقای سالمت عمومی بدن با ما
به اشتراک می گذارد.
چهل سال پیش ،زمانی که یوگا را کشف
کردم ،با شوق و انگیزه ای فراوان سفری در
جهت مواظبت هر چه بیشتر از جسمم را
اغاز نمودم .در ان زمان از درد ســیاتیک
رنج می بردم و مانند بسیاری از افراد فعال
هم زمان به سفرهای ماجراجویانۀ خود -از
اســکی در بک کانتری گرفته تا سفرهای
دشوار به نپال و دوچرخه سواری در بدلند
ادامــه می دادم .درد برای ســال ها ادامهداشــت و شدت نیز یافته بود و بیش از ده
سال طول کشید تا باالخره توانستم دردم
را به وسیلۀ یوگا درمان کنم.
ســیکلی که در ادامه با شما به اشتراک
می گذارم ،درد مرا تســکین داد .من ان را
به طور منظم تمرین می کنم و به شاگردانم
نیز امــوزش داده ام .این ســیکل نتیجۀ
ســال ها اموزش و مطالعه در شــاخه های
مختلف یوگا از جمله اینگر و کایوت است.
استقرار در هر وضعیت در نهایت اهستگی
و به ارامی صورت می پذیرد و بیشتر حرکات
به صورت نشســته و یــا خوابیده به روی
زمین انجام می شود .به رغم این که به مرز
هشــتاد و پنج ســالگی نزدیک می شوم،
24
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
انجام حرکات برای بدن ســال خوردۀ من
بســیار راحت و اسان است و جالب توجه
این که این سیکل برای شاگردانم نیز بسیار
مثمرثمر بوده است .بسیاری از انان نزدیک
به پنج دهه از من جوان تر هســتند .ان ها
این تمرینات چالش برانگیز را در تســکین
درد و یا خشکی بدن بسیار موثر یافتند و
به ان ها کمک کرده است در زندگی روزمره
به رهایی برسند.
در هر وضعیت به مدت دو دقیقه مکث
کنید .این مدت زمان برای ان اســت که
سیستم عصبی شما ان وضعیت را بپذیرد
و مفاصل شما عمیقاً قوی شود.
به این ترتیب شــما در هــر دهه ای از
زندگی که باشــید از تمــام مزایای یوگا
بهره منــد خواهید شــد :جســم ،ذهن و
روحی سالم.
سیکل:
-1از تنوعات ویپاریتا کارانی
2
-2از تنوعات سوکاسانا
3
-3اوپاویشتاکوناسانا
4
-4پیاده روی اگاهانه
5
-5پارشوا اوتاناسانا
6
-6سوپتا پادانگوشتاسانا
7
-7سوپتا اوردوا هاستاسانا
-8وضعیت استراحت (زانو چسبیده به
8
سینه)
9
-9شاواسانا
حالت دوم -در همان وضعیت قبل قرار
بگیرید .یک تســمه دور سینۀ پا بیندازید
و با دســتان خود روی تسمه به سمت باال
بروید .دقت کنید بازوها کشــیده ،زانوها و
پاها صاف باشد .پا را همان طور صاف در حد
توان به سمت شانۀ چپ بکشید .مراحل را
برای سمت مخالف نیز تکرار کنید.
1
-2سوکاســانا (وضعیت نشستۀ
راحت)
حالت اول -روی یک بالشت بنشینید،
به طوری که ســاق پای راســت به صورت
ضربدری زیر زانوی چپ قرار گیرد .ستون
فقرات را خم کنید و با دســت ها به سمت
جلو حرکــت کنید و تا جایی که می توانید
دست ها را بکشید .انگشــتان دست را باز
کنید ،تا جایی که پوســت کف دســت و
کشش انگشتان را حس کنید .حالت پاها
را عوض کنید و با مراحل را برای ســمت
مخالف نیز تکرار کنید.
حالــت دوم -روی زمین بنشــینید و
تمرین قبل را تکرار کنید .چانه را به قفسۀ
سینه بچســبانید و زانو را روی زمین قرار
دهید .پاها را عوض کنید و مراحل مذکور
را برای سمت مخالف نیز تکرار کنید.
-3اوپاویشتاکوناسانا (وضعیت خم
به پهلوی نشسته)
روی مت بنشــینید و پاهــا را از هم باز
کنیــد .لگن را به ســمت چپ بچرخانید.
قفسۀ سینه به ســمت ران باشد .به پهلو
خم شوید و نوک بینی را به زانو برسانید .از
دست ها کمک بگیرید تا پیچ را کامل کنید.
دندۀ راست را به سمت جلو و دندۀ چپ را
به سمت عقب بچرخانید .تمرین را با سمت
مقابل نیز انجام دهید.
-4پیاده روی اگاهانه
بســیار ارام راه بروید و با هر قدم اجازه
دهید خمیدگی انگشــتان پا را ،وقتی که
پاشــنۀ پا را از زمین بلند می کنید ،حس
کنید .اجازه دهید هر قدم چند ثانیه طول
بکشد .سه دقیقه به همین روش راه بروید.
-5پارشــوا اوتاناســانا (وضعیت
کشش جانبی)
رو به دیوار بایســتید و با انگشتان پای
چپ به ان فشــار دهید .دست ها را روی
دیوار به ســمت باال بکشید .با پای راست
یک قدم بزرگ به سمت عقب بردارید ،اما
تا جایی که بتوانید پاشنۀ ان را روی زمین
فشار دهید .دست ها را به سمت باال بکشید.
ارنــج صاف و زانوها در حالتی کشــیده و
محکم قرار بگیرند .مراحل را برای ســمت
مخالف تکرار کنید.
-6سوپتا پادانگوشتاسانا
حالت اول -به پشــت دراز بکشید .سر
و گردن روی بالشــت باشــد .زانوها خم و
نزدیک به هم .ارنج ها روی زمین و نزدیک
لگن .کف دست به سمت زمین .ساق پای
چپ را بلند کنیــد و پاها را بر لگن عمود
کنید .انگشتان پا به سمت صورت باشد .با
پای مقابل نیز انجام دهید.
حالت دوم -همچنان که به پشــت دراز
کشــیده اید ،پای چپ خــود را به صورت
عمودی باال ببرید -این کار به کشش پشت
پای بیشتری نیاز دارد -و سپس پای چپ
را به ســمت وسط بچرخانید .انگشت پای
چپ به سمت شانۀ راست باشد .مراحل را
برای پای مخالف نیز تکرار کنید.
5-Supta Padangusthasana
6-Supta Urdhva Hastasana
7-Savasana
1-ViparitaKarani
2-Sukhasana
3-Upavistha Konasana
4-Parsvottanasana
حالت ســوم -در این حالت هم زمان که
پای چپ را باال نگه داشته اید پای راست را
به اندازۀ 2ســانتی متر از زمین جدا کنید.
گردن رها باشــد .مراحل را برای ســمت
مقابل نیز تکرار کنید.
-7سوپتا اوردوا هاستاسانا
بالشــت را باالی سر خود بگذارید و سر
را روی زمین رها کنید .دســت ها را از باال
بکشید و زیر بالشت قرار دهید و به ارامی
ان را بلنــد کنید و روی کف دســت قرار
دهید و به ســمت باال جلوی قفسۀ سینه
ببرید .به ارامی ان را روی زمین بگذارید.
مکث کنید و سپس یک بار دیگر مراحل را
تکرار کنید.
-8وضعیــت اســتراحتی زانو
چسبیده به سینه
به پشــت دراز بکشید و یک بالشت زیر
سر قرار دهید .زانوها خم ،کف پاها از لگن
فاصله داشته باشد .انگشتان دست را دور
زانوی چپ قرار دهید و در هم قفل کنید
و زانو را به ســمت سینه بکشــید .ران ها
چسبیده به شکم باشد .و سپس زانو را به
سمت راست و چپ بچرخانید.
-9شاواسانا (حالت جسد)
به مدت پنج دقیقه در وضعیت جســد
باقی بمانید.
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
25
یوگاتراپی برای مبتالیان به
پارکینسون
برگردان :ناهید موسوی
دربارۀ بث اسپندلر:
بث متخصص یوگاتراپی با بیش از چهار
دهه تجربه و نویســندۀ کتاب یوگاتراپی
درمانی برای افســردگی ،خشم و اضطراب
با توجه به عصب واگ است.روش او منبع
معتبری برای سایر درمان گران یوگاست .او
رهبر کمپین عزلت گزینی یا گوشه نشینی،
مجری و نویســندۀ توانمند یوگا در عرصۀ
بین المللی است.
بر اســاس گزارش دپارتمــان بیماری
پارکینسون امریکا ،یوگا در کاهش لرزش
بدن و افزایش استحکام افراد در هنگام قدم
زدن موثر عمل می کند.
یــوگا از بهتریــن درمان هــای مکمل
جهت بهبود شــرایط بیمــاران مبتال به
پارکینسون است .افزایش انعطاف پذیری،
اصــاح وضعیت بــدن ،بر طــرف کردن
خشکی و سفتی ماهیچه ها ،افزایش اعتماد
به نفــس همگی کیفیت زندگــی فرد را
افزایش می دهند.
بیماری پارکینســون بر نحوۀ راه رفتن
فرد تاثیر خواهد داشت .این مشکل زمانی
اغاز می شود که ســلول های عصبی پایۀ
مغز ،به نــام گانگلیون ،و مــادۀ زمینه ای
نیگرا نمی توانند در ترشــح دوپامین موثر
باشند .دوپامین مادۀ شیمیایی ای است که
عامــل انتقال عصبی پیام حرکت به مغز و
اندام هاست .این اتفاق در کورتکس یا موتور
پیشین حرکتی مغز رخ می دهد.
با این که این بیماری عمدتاً در ســنین
میانسالی و پیری مشــاهده می شود ،ولی
جوان ترها نیز از ان مصون نیستند .میشل
فوکس ،هنرپیشۀ به نام ،در سنین جوانی به
پارکینسون مبتال شد.
عالئم این بیمــاری را می توان در موارد
زیر خالصه کرد:
• لرزش معموالً از یکی از اندام ها شروع
می شود ،اغلب دست یا انگشتان فرد.
• کندی در اجرای حرکات
• ســفتی و ســختی عضالت ،به ویژه
عضالت صورت
26
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
• اختالل در حفظ وضعیت و تعادل
• از دست دادن حرکات بازتابی
• تغیر در گفتار
• تغییر دستخط
اخیرا ً درمان های مکمل و جایگزین برای
بیماری پارکینسون از سوی جامعۀ پزشکی
مورد توجه واقع شده است .ثابت شده تغیر
در عادات غذایی و ســبک زندگی به طور
کلی می تواند در تمایل فرد به حرکت موثر
باشد .استفاده از موزیک و حرکت ،به شکل
توامان ،در فعالیت موتور پیشران مغز نقش
دارد و می توانــد باعث بهبود کنترل رفتار
فرد شود.
با توجه به مدارک مستدل ،یوگا در ایجاد
رابطه میان ذهن و بدن موثر اســت.ریتم
تنفس و حرکات متوالــی فعالیت را برای
بیمار مبتال اسان و دلچسب خواهد کرد.
کدام نوع از حرکات یوگا برای مبتالیان
به پارکینسون بهترند؟
عمدتاً حرکات نشسته برای افرادی که
از ثبات بدنی برخوردار نیستد مفید است.
نواختن یا گوش دادن به صدای موزیک نیز
بسیار کارامد خواهد بود .نقش موزیک تراپی
در بهبود وضعیت راه رفتن فرد اثبات شده
است.حرکات ســاده و ریتمیک در اطراف
اتاق ،جابه جایی حرکــت از یک پا به پای
دیگر ،بازو بسته کردن دست ها در هنگام
نشستن روی صندلی به همراه موزیک از
اجزای یک کالس یوگاتراپی برای بیماران
پارکینسون است .حرکت به همراه موزیک
در افزایــش هماهنگی ،تعــادل و تحرک
فرد تا رسیدن به قدرت بدنی ابزار کمکی
مناسبی است.
برای افزایش اثر حرکات می توان ان ها را
متقاطع انجام داد .حرکاتی مانند لمس زانو
با دست مخالف ،یا گرفتن گوش مخالف یا
در اغوش کشیدن خود ،که سبب می شود
دو نیم کــرۀ مغز توامان فعال باشــند ،از
نمونه های ان اســت .اگاهی از ریتم (کار
با نســبت تنفس ،حرکت با ریتم نفس ،یا
تمرینات پاکسازی( ۱اقدامات یوگا با قصد
خاص ،معموالً برای تکرار)) توصیه می شود.
این روش می تواند شــامل تنفس متناوب
از راه بینی با نســبت ( 3 :3 :3دم ،3نگه
داشتن ،3بازدم )3یا حرکت دادن بازوها
برای تعداد 4نفس 4 ،نفس پایین اوردن
دست ها و 4نفس باال بردن ان باشد.
حرکاتــی هســتند کــه می توانند در
کاهش خشــکی صبحگاهی موثر باشند و
در رختخواب انجام می شوند .کشش های
جانبی (خم شدن به هر طرف ،مانند هالل
ماه) و گرم کردن همسترینگ (در حرکاتی
مانند اپاناسانا ،رساندن زانو به قفسۀ سینه،
حرکت پا و انگشت دست) راه خوبی برای
اغاز یک روز است.
در بسیاری حرکات می توان از ابزاراالتی
کــه به افزایش ثبات و تعــادل در حرکت
کمک می کنند ،مانند پایه ،صندلی یا دیوار
استفاده کرد.
اســاناهایی که به تقویت عضالت مرکز
بــدن کمک می کننــد ،ماننــد وضعیت
3
صندلــی ،2حالت هــای بهبودیافتۀ قایق
و ملــخ ، 4بــرای از بیــن بــردن گردی
شــانه ها واصالح ســر به جلــو ،که اغلب
مبتالیان پارکینســون بــه ان دچارند ،از
نمونه های مفیدند.
پس از فعالیت در مراکز درمان خصوصی
و دولتی و ســروکار داشــتن بــا بیماران
پارکینسونی در تمامی سطوح ،متوجه شدم
بهتر است کالس ها را مهیج و سرگرم کننده
ترتیب دهیم .با وجــود این که ما مربیان
ســعی می کنیــم امنیت در حــرکات و
اسیب ندیدن اولویت مان باشد ،تجربه نشان
داده کالس های بسیار ارام و مالیم می تواند
کسالت بار باشــد .این افراد به خودی خود
نشانه های استرس در صفحات استخوانی و
اندام شان حتی پیش از ماندن در حرکات
موجود است.
شــروع کالس با حرکات پویــا در رفع
خشکی اندام (از عوارض شایع پارکینسون)،
به دلیل ایجاد گرما در بدن ،موثر اســت.
استفاده از موزیک ،به ویژه در وضعیت های
ایستاده ،می تواند از استرس حرکات بکاهد.
از ســوی دیگر ،میان گوش ســپردن به
موزیک و ترشــح دوپامین و بهبود شرایط
فرد مبتال نیز رابطۀ معنــادار وجود دارد.
در ایــن زمینه صداهــای طبیعت و یا هر
موزیک ارامش بخشــی در اجرای حرکات
و کنترل تنفس مفید خواهد بود .چنانچه
مربــی تصمیم بگیرد که از اواز یا مناجات
در کالس بهره ببرد ،بهتر است قب ً
ال زمینۀ
فکری افراد را مدنظر قرار دهد و از موافقت
ان ها مطمئن شود .ممکن است اشخاص
تمرین تکرار اواها را به شکلی ساده مانند
بیان حروف با صدایی شــبیه اه یا ا-ایی-
ای– - -یــو ( )a e i o uترجیــح دهند؛
مضاف بر این کــه این اصوات برای تقویت
ماهیچه های صورت هم کاربرد دارند.
بیماری پارکینســون درجات و سطوح
متفاوتــی دارد .یک مربــی اگاه و متبحر
می تواند ســطح و نحوۀ انجام تمرین ها را
متناسب با شرایط فرد تنظیم کند .فراموش
نکنیــد که اعتماد به نفــس و بیان واضح
مربی در پذیرش بیمار نسب به مفید بودن
تمرین ها نقش به سزایی خواهد داشت.
در ادامه برنامۀ یک ساعت تمرین برای
بیماران پارکینسون امده است:
از حالت نشســته روی صندلی شروع و
توجه خود را به وضعیت و ریتم نفس خود
جلب کنید .اجازه دهید نفس شما در طی
3تا 4دقیقه با ارامش گسترش یابد.
بــا تکرار نام خداوند یا حروف a- e- i- o
-uاغاز کنید.
-1گربه-گاو نشسته (خم و راست
شدن)
دســت ها را روی زانوها قــرار دهید و
با حرکت سینه و شــکم خود به جلو دم
بگیرید .هنگامی که ستون فقرات را به عقب
گرد می کنید ناحیۀ شکم را منقبض و بازدم
کنید .ایــن حرکت را 2تا 3دقیقه به طور
متناوب ادامه دهید.
-2چرخش عضــات مرکز بدن با
دست های روی شانه (پیچیدن به چپ
و راست)
هنگام چرخاندن قفســۀ ســینه به هر
طرف ،عضــات مرکــزی را درگیرکنید.
حرکــت را ادامه دهید تــا عضالت قوی
در کناره های کمر احســاس گرما کنند و
بیدارشوند.
-3کشش جانبی ستون فقرات
بــا چرخاندن صورت و اوردن شــانه به
ســمت پایین ،دســت موافق را به سمت
پایین رها کنید و دست دیگر را به سمت
باال بکشید تا باالتنۀ خود را کشش دهید،
پس از 3نفس طوالنی و عمیق با یک بازدم
به ارامی به مرکز برگردید .حرکت را برای
سمت دیگر تکرار کنید.
-4حرکت کایاک
با یک دم دســت ها را پشت سر در هم
قالب کنید و ســر را روی دســت ها فشار
دهید .تجســم کنید که شما یک کایاک
هستید و ارنج ها پاروی شما .با دم و بازدم
ارنج ها را از هم دور و به هم نزدیک کنید.
از روانی حرکت کتف و قدرت درونی خود
لذت ببرید.
-5نشسته یا ایستاده (شادی کریا)
از حالت ایستاده یا نشسته روی صندلی
شروع کنید .هم زمان با دم دست ها را باالی
ســر بیاورید (یک سوم ریه را در یک دم از
بینی پر کنید) زمانی که دست ها به باالی
سر رســید ،ان ها را کمی از هم دورکنید
و دو ســوم باقی ماندۀ ریه را نیز پر از هوا
کنید در هنگام بازگشــت از حرکت بازدم
داشته باشــید .زانوها را خم کنید و کمی
به جلو خم شوید .دست ها را پایین بیاورید
و پشــت کمر ،مچ دو دست را از روی هم
عبور دهید.
توجه کنید که در کریایوگا سنتی بازدم
از راه دهان اســت که این مســئله عامل
ســرگیجه می شود .بهتر اســت ،برای باال
بــردن کیفیت حرکت ،دم و بــازدم از راه
بینی انجام شود.
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
27
-6چرخش پاها
از حالت ایســتاده یک پــا را با دم باال
بیاورید ،ســپس با بازدم پــا را از زانو خم
کنید .برای 3نفس وضعیت را حفظ کنید
و در بازگشت پا را به سمت پایین و عقب
بکشید .برای حفظ تعادل ،از یک صندلی
به عنوان تکیه گاه استفاده کنید .حرکت را
در هر نیمه 3بار تکرار کنید.
اگر از حالت نشسته شــروع می کنید،
به جای این کار حالت پادماسان 5را امتحان
کنید .دم بگیرید و با بازدم یک پا را از زانو
خم کنید به داخل شکم بکشید.حرکت را
تا 3مرتبه تکرار کنید.
-7رقص جنگجو ایستاده و نشسته:
برای حمایــت بدن می توانیــد از یک
صندلی استفاده کنید (به این ترتیب ران
پای جلویی روی تکیه گاه صندلی اســت).
حرکت را با پای راســت شروع کنید و با
دم به وضعیت بروید .با بازدم دســت ها را
از فرم نیایش باالی ســر ببرید .سینه را به
سمت پای راســت بچرخانید .با دم بعدی
28
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
دســت ها را در دو طرف بــدن باز کنید و
به حالت جنگجــوی دو قرار بگیرید .با دم
به سمت عقب خم شــوید ،دست چپ را
روی برجستگی ساق پا قرار دهید و دست
راست را باال بکشید و به وضعیت جنگجوی
معکوس بروید .به همــراه بازدم دوباره به
سمت راست بروید ساعد را روی ران راست
بگذارید و دست چپ را کنار سر باال بکشید
و در حالت نیمۀ فرشته (الهه) قرار گیرید.
دم بگیرید و بدن را به سمت روبه رو بیاورید
و در حالت الهه بمانید و از همین جا حرکت
را به نیمۀ دیگر منتقل کنید.
-8دایرۀ بازو:
دایره کشیدن از بازو کار سرگرم کننده ای
اســت .این حرکت را تنها از جنبۀ تفننی
ان بنگرید .برای شــروع دو دســت را ،در
حالی که کف دســت ها رو به هم اســت،
مقابل سینه باال بیاورید .حاال با نفس های
عمیق و طوالنی شروع به دایره کشیدن در
دو جهت مخالف از مفصل کتف کنید .در
مرحلــۀ بعد دســت را از ارنج خم کنید و
انگشت ها را روی کتف قرار دهید .دوایری
در جهات مخالف با دو دســت رسم کنید.
دم و بازدم به همراه کشیدن دایره ها انجام
می شــود .برای اخرین حرکت ،دست ها را
کنار بدن رها کنید و با شانه ها در دو جهت
مخالف دایره بکشید .اگر موفق به انجام این
حرکات نشدید ناراحت نباشید؛ در نهایت
حرکت شادی انجام داده اید.
-9وضعیت پویای شتر:
روی لبــۀ جلویی صندلی بنشــینید و
دست ها را عقب بدن دو طرف لبۀ کناری
نشیمن گاه صندلی قرار دهید .با دم سینه
را به ســمت باال بکشید و ستون فقرات را
به سمت عقب قوس دهید (سر را به عقب
رهــا نکنید دقت کنید که پشــت گردن
کشیده باشــد) .به همراه بازدم بدن را به
حالت اولیه بازگردانید و فضای میان شانه ها
را اســتراحت دهید .حرکت را با ریتم دم
و بازدم خودتان تــا 4تکرار انجام دهید و
در هر تکرار حالت کمان ســتون فقرات را
برای 3نفس حفظ کنید .در صورت تمایل،
می توانید حرکت را به همان فرم سنتی و
روی دو زانو انجام دهید.
به خاطر داشته باشید اگر دوست دارید
کشــش ســتون فقرات را به انعطاف لگن
بیافزایید می توانید این حرکت را با تمرین
گربه/گاو ترکیب کنید.
-10صندلی (بهارادواجاسان)6
این نســخۀ پیچش کمر کمی عجیب
اســت ،اما برای رفع ناراحتی های سیستم
عصبــی توصیه می شــود .دراین حرکت،
هماهنگــی میــان دو نیم کــره ،به دلیل
درگیــری توامان حرکات بدن و چشــم،
مد نظر اســت .با این حــال ،اگر در حین
انجام ان دچار ســرگیجه شدید ،تمرین را
متوقف کنید.
طوری روی صندلی بنشینید که سمت
راســت لگن شما به سمت پشتی صندلی
باشد .دو دست را دو طرف پشتی صندلی
قرار دهید و به ســمت عقــب بچرخید.
تالش کنید زانوها همسطح بمانند .همراه
چرخش سر به سمت چپ ،نگاه خود را به
سمت راست ببرید .در این حالت دم و بازدم
چالش برانگیز خواهد بود ،اما اجازه ندهید
این مسئله تمرکزتان را کم کند .حرکت را
در هر دو نیمه یک بار انجام دهید.
ادامه دهید که رهایی در تمام بدن شــما
جاری شود.
-11مار اوازخوان:
به حالت صاف و کشــیده روی صندلی
بنشــینید .با دم ،چانه را به گودی گردن
نزدیک کنید و با بازدم ســر را باال اورید،
زبان را از حلق بیرون بدهید و به باال خیره
شوید .حرکت را 3بار تکرار کنید و سپس
ســر را در حالت خنثی قرار دهید .پس از
ان با ژستی شبیه به فلش دوربین عکاسی
پلک ها را پشت هم باز و بسته کنید و سعی
کنید مناظر اتفاقی روبه روی خود را بنگرید.
پس از یک ریلکس خوب و عمیق زمان
مناسبی اســت تا ریتم شفابخش تنفس
در مغز ایجاد شــود .تنفس «برهماری» یا
«زنبوری» از نمونه های خوب ان است .این
روش کمک می کند در حالت مراقبه قرار
بگیرید و برای حافظه نیز ســودمند است.
بــرای 3دم و بازدم با حالتی شــبیه وزوز
زنبور تنفس کنید .پس از ان از شدت صدا
بکاهید و بعد دوباره شدت ان را زیاد کنید
تا صدایی شــبیه وزوز پشه در فضای سر
ایجاد شود .زبان را ریلکس کنید .در نهایت
می توانیــد به این حالت لرزش تنوع دهید
و صدایی شبیه تلفظ «اینگ» ایجاد کنید.
با توجه بــه این که کمترکالس یوگایی
برای افراد مبتال به پارکینســون طراحی
شده ،بهتر است همیشه شرایط ان ها را مد
نظر داشته باشید .اگر یک روز تمایل دارند
حرکات را ایستاده انجام دهند یا به تمرین
تنفسی بیش از تمرین بدنی بها می دهند،
به خواســت ان ها احترام بگذارید .لبخند
بزنید؛ زیرا لبخند تاثیر تمرینات شــما را
دوچندان می کند و در پایان کالس انرژی
مثبت را در قالب کلمــات به ان ها ارزانی
کنید«.با هر دم با خــود بگو بدن من ارام
است و با هر بازدم لبخند بزن .برای بودن
در لحظۀ اکنون تالش کن .من مطمئنم که
این لحظه برایت شگفت انگیز خواهد بود».
-12خم به جلوی نرم روی صندلی:
بدن را به جلو خم کنید تا ســر را روی
میز یا تکیه گاه قرار دهید .تمرین شاواسانا
را می تــوان در رخت خواب ،روی زمین به
حالت درازکش یا نشســته انجام داد .برای
10تا 20دقیقه در حالت راحت قرار بگیرید
و روی ارامش و تنفس خود معطوف شوید.
نســبت تنفس در ابتدا می تواند برابر یا
یک به یک باشد یعنی دم و بازدم یکسان.
با هر بازدم شکم و اندام های درونی را ارام تر
کنید .نســبت را به دو به یک یعنی بازدم
دو برابر دم برســانید .ایــن کار را تا زمانی
1-Kriyas
2-Utkatasana
3-Navasana
4-Salabhasana
5-Padmasana
6-Bharadvajasana
منبعyogainternational.com :
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
29
یوگا همراه با ابزار
سوپتاباداکون اسانا
1
برگرفته از کتاب یوگا ،راهی به سوی سالمتی کامل اثر بی .کی.اس ایینگر
برگردان :واحد ترجمه
کتاب یوگا ،راهی به سوی سالمتی کامل اصلی ترین
کتاب ســبک یوگای ایینگر است که اولین بار در
سال 2001در 432صفحۀ گالسه به صورت مصور
و تمام رنگی منتشر شــده و تا به امروز چندین بار
به روزرسانی و تجدید چاپ شده است.
این کتــاب درواقع دربردارنــدۀ تمامی اموزه های
بی.کی.اس ایینگر در خصوص بدن ،ذهن وسالمتی
است و برای تمامی پرتوجویان با هر سطح مهارت
و تجربه ای می تواند مفید واقع شود.
مجلۀ دانش یوگا از بیســت و پنج شمارۀ پیش به
ترجمۀ بخــش ابزار این کتــاب پرداخته و در هر
شماره یکی از حرکت ها را تشریح نموده است .این
مقاله ،بیست و ششمین شماره ای است که به این
امر اختصاص یافته است.
کلمۀ سانسکریت ســوپتا به معنی «دراز کشیدن» ،کلمۀ بادا به
معنی «ثابت» و کلمۀ کونا به معنی «زاویه» است.
این اسانا حرکتی ست که انجام دادن ان برای افرادی که جراحی
قلب داشته اند نیز امکان پذیر است .انجام این حرکت با ایجاد ماساژ
مالیمی در قلب ،باعث باز شــدن انسداد رگ های خونی می شود.
احتیاط:
همچنین حالــت قرارگیری در این حرکــت باعث بهبود گردش
اگر به هر دلیلی در حین انجام این حرکت در بدن خود احساس
جریان خون در ناحیۀ شکمی می شود و عملکرد دستگاه گوارش را
گرفتگی کردید ،به جای یک بالشت ،از دو بالشت استفاده کنید.
متعادل می کند.
اگر در قسمت کشاله های ران احساس گرفتگی و یا کشش بیش
از حد داشتید ،پتو و یا حوله ای تا شده را به روی اجرها و در قسمت
ابزار مورد نیاز:
زیر زانوهای خود قرار دهید.
بالشت ،پتو ،کمربند یوگا و دو اجر چوبی
بالشــت از قسمت پشت و کمر حمایت می کند و قفسۀ سینه را
مزایا و سودمندی ها:
به سمت باال می کشــد .پتو در حین انجام حرکات از سر و گردن
تنظیم جریان فشار خون
حمایت می کند و باعث کاهش اســترس و فشــار در این نواحی
پیشــگیری از فتق به جهت ایجاد انعطاف پذیری در ناحیۀ لگن
می شود .کمربند یوگا به حفظ زاویۀ مناسب پاها کمک می کند و
باعث می شــود هر دو پا در کنار هم قرار بگیرند .اجرهای چوبی از و باسن
کاهش کمر درد
عضالت ران حمایت می کند و کشش ایجاد شده در کشالۀ ران را
کاهش عالئم واریس و سیاتیک
کاهش می دهد.
کاهش دردهای ناشی از هموروئید
کاهش نفخ و مشکالت گوارشی
-1در حالت دانداســانا 2بنشینید .بالشت را در پشت خود قرار
دهید ،به صورتی که قســمت انتهایی ان در تماس با باســن قرار
هماهنگی عملکرد کلیه ها و بهبود عملکرد مثانه
بگیرد .پتوی تا شده را روی سر دیگر که در اینجا قسمت ابتدای
بهبود گردش جریان خون در تخمدان ها ،بسیار مفید و موثر برای
بالشت است قرار دهید.
بانوان به خصوص در سنین بلوغ و دوران یائسگی
دو اجر چوبی را با فاصله و در کنار مفاصل ران قرار دهید .زانوها
کاهش دهندۀ ترشحات و دردهای قاعدگی
را خم کنید و کف پاها را به هم بچسبانید .پاشنه های پا را به سمت
-2کمربند یوگا را تا قسمت میانی پایین بیاورید .سپس ان را به
کشاله های ران بکشــید .کمربند یوگا را به صورت دوالیه به دور
زیر پاها ببرید تا به این شکل کششی مالیم در قسمت مچ و داخل
شانه های خود حلقه کنید.
ران ایجاد کنید .پاشــنه های پا را بیشتر به سمت کشاله های ران
بکشــید .توجه داشته باشید که کمربند یوگا بیش از حد ازاد و یا
محدود نباشد به همین جهت در انتخاب اندازه دقت داشته باشید.
دو
طرف بند
مجددا ً مطمئن شوید انتهای بالشــت در پشت باسن قرار گرفته
شانه ها
محکم
را
یوگا
باشند
رها
باشد .اجرها را در قسمت زیر ران ها قرار دهید.
نگه دارید
زانوهای
خود را باالی
اجرها قرار
دهید
30
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
کف
پاها را به
هم فشار
دهید
توصیۀ استاد:
«برای این که بتوانید زانوهای خود را به زمین برسانید ،ابتدا
نیاز است پاهای خود را از ناحیۀ ران به شکلی باز کنید تا بتوانید
با ایجاد کشش مناســب در رباط داخلی زانو به راحتی در این
حالت مستقر شوید.
قسمت داخلی پای خود را به سمت زانو بکشید و از قسمت
کشــاله های ران پاها را باز کنید .به این صورت زانوها به راحتی
به سمت پایین حرکت می کنند .حالت قرارگیری کمربند نیز
مهم است .در اینجا من حالت کمربند را برای پرتوجو به شکلی
تنظیم می کنم که ران ها تا جایی که امکان دارد در حالتی تخت
قرار بگیرد».
-3بازوهــای خود را به روی زمین قرار دهید و به ارامی ســر و
پشت خود را به روی بالشت قرار دهید.
ً
توجه داشــته باشید که بدن به صورت طولی کامال روی بالشت
قرار گرفته باشند .سر و عضالت کمر در حالتی راحت باشند.
ســتون فقرات باید در قسمت میانی بالشــت قرار داشته باشد.
دســت ها را به طرفین بکشید .کف دست ها به سمت سقف باشد.
چشم ها
کام ًال بی حرکت
باشند
در حالتی راحت کشاله های ران را به سمت بیرون بکشید .کشش
را در ناحیۀ لگن احساس کنید و هر گونه انقباض در مچ پا و زانوها
را رها کنید.
به مدت 1دقیقــه در این حالت باقی بمانید .به مرور زمان و با
تمرین مــداوم می توانید زمان تمرین را به 5تا 10دقیقه افزایش
دهید.
قفسۀ سینه
را باز کنید و
به سمت باال
بکشید
مطلب یوگا با ابزار از کتاب راهی به سوی سالمتی کامل اثر ب .ک .اس .
ایینگارانتخاب و ترجمه شده است .در صورت تمایل ،اصل کتاب به زبان
انگلیسی را عالقمندان می توانند ازدفتر نشریه دانش یوگا تهیه نمایند.
پاها
را از قسمت
ران به سمت
بیرون و زمین
بکشید
1-Supta Baddhakonasana
2-Dandasana
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
31
به مناسبت رو
در ژوئ
پیام بزرگان
شده توسط مر
سوامی وی
سفارت هندوس
سوامی ویوکاناندا عارف بزرگ هند
سوامی ویوکاناندا
ریشــۀ سانســکریت :یوگا که از کلمۀ «یوج»
مشتق شده و به معنای «پیوستن»«،ملحق شدن»
و «مهار کردن» است.
در یوگا سوترای پاتانجالی ،یوگا به ارام شدن
نوسان ها و الگوهای فکری ترجمه شده است.
در موفقیت ها و شکست های زندگی برخورد
متعادلی داشته باشید که این تعادل یوگا نامیده
می شود و بدانید یوگا با رنج کشیدن یکی نیست.
(بهاگاواد گیتا)
کریشناماچاریا
"در تمرینات یوگا تمرکز فرد می تواند روی
جســم ،ذهن یا ذات خویش باشد؛ از این رو،
هیچ گاه تالش هایش بی نتیجه نخواهد ماند».
دسیکاچار
یوگا درکل جهان جاری است ،زیرا همه چیز در
این دنیا به هم مرتبط است .هدف یوگا صلح است،
نه قــدرت؛ صلح باقدرت به دســت نمی اید ،بلکه
قدرت با صلح محقق می گردد.
کریشنام اچاریا استاد ایینگر ،پاتابی جویس و دسی کاچار
32
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
دکتر سوامی شیواناندا استاد ساتیاناندا ،ویشنو دواناندا و سوامی ساتچی داناندا
نارندرا مودی (نخست وزیر هند)
«یوگا سفری است از "من" به "ما" .یوگا از فرد انسان
بهتری می ســازد .انســانی که به لحاظ فکری ،عملی،
سطح دانش ،ایثار و ازخود گذشتگی بهتر عمل می کند.
یوگای دهۀ جدید ،یوگایی اســت سرشار از صلح و
دوستی ،همراه باحس همدردی و برادری ،یوگایی برای
بهبود همه جانبۀ زندگی نژاد بشری.
یوگا سمبلی است از اهداف جهانی ،برای رسیدن به
ســامتی و رفاه .یوگا تضمینی است برای رسیدن به
سالمتی با حداقل بودجه.
یوگا اصلی اســت برای ارتباط فرد با زندگی ،اصلی
اســت که بشــر را به طبیعت پیوندی دوباره می دهد.
یوگا به احساســات محدودمان شاخ و برگ می دهد تا
از خود فراتر برویم و به خانواده ،جامعه و بشــریت نگاه
گسترده تری داشته باشیم».
«نفس بکشــید .دم را فرو برید ،با دم خداوند به شما
نزدیک می شود .با حبس دم خدا با شما همراه خواهد
شد .نفس را خارج کنید تا شما به خداوند نزدیک شوید،
بازدم را ادامه دهید و تسلیم خدا شوید.
ب.ک.س ایینگر مبتکر سبک یوگای ایینگر
برگردان :لیال
نگه داشتن دست ها به این صورت
شدن اگاهی فردی با اگاهی های ج
یک هارمونی کامل میان ذهن و
کل نگر به سالمت و رفاه.
برگ های قهوه ای عنصر زمین را
نشان دهندۀ طبیعت است ،رنگ ابی
حالی که خورشید منبع انرژی و اله
را برای انسانیت به تصویر می کشد
خانه بمانید ،ایمن بمانید ،پاکیز
دسی کاچار مبتک
وز جهانی یوگا
ئن ۲۰۲۰
ن یوگا منتشر
رکز فرهنگی
یوکاناندا
ستان درتهران
ال خیراندیش
پاراهامسا یوگاناندا عارف بزرگ هند
بی.کی.اس اینگر
«جسم تان در گذشته ســیر می کند و ذهن تان در
اینده .یوگا راهی اســت که جســم و ذهن را در حال
یکی می کند».
کی.پاتابی جویس
«یوگا را می توان نود و نه درصد تمرین عملی و یک
در صد تئوری دانست».
ت نشانی از یوگاست؛ نشانی از یکی
جهانی
و جسم ،بشر و طبیعت ،یک دیدگاه
سوامی ساتیاناندا مبتکر سبک یوگای بیهار
سوامی ساتیاناندا
یوگا یک نیاز است ,یک نیاز با ارزش برای مردم
عصر حاضر و فرهنگ و تمدن اینده .یوگا هنر زندگی
کردن است ,دانشی است که باید با زندگی روزانه هر
فرد عجین شود زیرا که بر تمام جنبه های حیاتی,
اعم از جسمی ,روانی و روحی تاثیر به سزایی دارد
سوامی شیواناندا
«ذهن انسان مسئول احساساتی همچون لذت و
درد است و کنترل ذهن بزرگ ترین یوگاست».
پاراماهانسایوگاناندا
«یوگا راهی است برای مهار تالطم ذاتی افکار».
ا به تصویر می کشد ،برگ های سبز
ی عنصر اتش را نشان می دهد در
هام است .این لوگو سازگاری و صلح
د که الزمۀ یوگا به شمار می رود.
زه بمانید
سوامی ویشنو دواناندا
سالمتی ثروت اســت ،ارامش فکر خوشبختی
است ،یوگا راه را به شما نشان می دهد
کر سیک وینی یوگا
پاتابی جویس مبتکر سبک یوگای اشتانگا
ناراندا مودی نخست وزیر هند
سوامی ویشنو دواناندا مبتکر سبک یوگای شیواناندا
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
33
یوگا؛ یار شما در خانه
(نحوۀ صحیح رهاسازی بدن)
مرکز یوگای شیواناندا/برگردان :گروه ترجمه
کتاب yoga your home practice companionاولین بار در سال 2009توسط
مرکز یوگاودانتای شیواناندا در انگلستان به چاپ رسید .این کتاب که به شرح بسیاری از
حرکات یوگا ،تکنیک های تمرکز فکر ،مدیتیشن و انواع پرانایاما می پردازد ،در 256صفحه
به طور تمام مصور منتشر گردیده است ،کتاب یوگا یار شما در خانه اولین بار توسط مجلۀ
دانش یوگا ترجمه شده و از تیرماه سال 1394درهر شمارۀ مجله به چاپ رسیده است.
رهاسازی در حین انجام حرکات
هنگام تمرین زمان کافی برای استراحت
مابین هر اسانا در نظر بگیرید و سپس به
ســراغ تمرین بعدی بروید .این امر به بدن
اجازه می دهد تا زمان کافی برای بهره مند
شــدن از مزایای هر حرکــت را در اختیار
داشــته باشــد و تجدید انرژی به شکلی
مناســب صورت پذیرد .به منظور این که
بدن امادگی خــود را برای ادامۀ تمرینات
از دســت ندهد و بتوانید تمرین بعدی را
به راحتی انجام دهید ،حداقل میزان 8دم
و بازدم عمیق را برای رهاســازی در نظر
بگیرید ،ولی توجه داشته باشید این مدت
از 2دقیقه بیشتر نشود.
چرا باید رهاسازی انجام شود؟
هنگامی کــه به تمرین اســاناهای یوگا
می پردازید به راحتی می توانید مشــاهده
کنید که چگونه انجــام هر حرکت باعث
ایجــاد هماهنگی و تناوبــی درونی میان
تمرین و نیاز به رهاســازی بدن می شود.
در ابتــدا ماهیچه هــای بدن شــما دچار
کشش می شود و سپس رهاسازی را تجربه
می کنید .به زبان دیگر ،ماهیچه ها منقبض
و سپس رها می شــوند .استراحت مابین
هر حرکت منجر به حرکت و ســپس ارام
شدن سیســتم اعصاب مرکزی می شود و
ایــن امر ،تا زمانی که نهایتاً ،درپایان توالی
تمرین ها ،رهاســازی نهایی انجام پذیرد،
ادامه پیدا می کند .سیســتم عصبی بدن
شــما به صورتی متعادل می شود که شما
بتوانید خــود را در حالتی از ارامش تصور
1
کنید که به زبان دیگر به ان خود تلقینی
گفته می شود.
ارام سازی قسمت پشت بدن
پاها
را به سمت
بیرون ،در حالتی
ارام و رها قرار
دهید.
کف
دست ها را به
سمت باال و همچنین
انگشتان دست ها را
به صورتی رها
قرار دهید.
34
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
حالت جســد - ،۲به غیر از موارد استثنا
ماننــد حــرکات خم به عقــب و حرکات
معکوس -حالتی اســت که ترجیحاً برای
اســتراحت مابین تمرین توصیه می شود.
در صورتی که اســتقرار در این حالت برای
شما مشکل است ،می توانید این حالت را به
صورت اصالح شده ،که در ادامه به بررسی
ان می پردازیم ،تغییر دهید.
حالت جسد :برای قرار گرفتن در این
حالت دستورالعمل هایی را که برای انجام
ارام سازی در ابتدای هر کالس مورد بحث
قرار گرفته اســت را تکــرار کنید .3ضمن
این که به روی مت خود دراز کشــیده اید،
حداقل 8دم و یا بازدم عمیق انجام دهید.
به تاثیرات حرکت انجام شده به روی بدن
و حالت های ذهنــی خود توجه کنید .اگر
در حالت جسد احساس راحتی نمی کنید،
دست ها
را ارام و رها با
زاویۀ 45درجه در
کنار بدن قرار
دهید.
به منظور برقراری تعادل و تنظیم
عملکرد ذهن و بدن ،ضروریســت تا
در حفظ و بازیابی انرژی تولید شــده
توسط بدن دقت الزم را داشته باشیم.
این هدف اصلی از اموزش و یادگیری
نحوۀ ارام سازی صحیح بدن است.
(سوامی ویشنو دواناندا)
می توانید از دیگــر حالت های قرارگیری،
کــه در ادامه ان ها را بررســی می کنیم،
بهره مند شوید.
نحوۀ انجام و اصالح رهاسازی بدن
در حالت جسد
ممکن است هنگام قرار گرفتن در حالت
جسد ،در قســمت پشت و کمر احساس
ناراحتی کنید و رهاسازی را در بدن و قسمت
پشت بدن به شکل مناسب تجربه نکنید .در
این صورت می توانید روش زیر را برای تمرین
انتخاب کنید .پس از انجام این تمرین با راحتی
بیشــتری می توانید در بین اساناها در حالت
جسد مستقر شوید و بدن را رها کنید.
در صورتی که در حالت جسد احساس راحتی نمی کنید:
پاها را خم کنید و به سمت قفسۀ سینه بکشید .دست ها را به
صورتی که با کف یک دست مچ دست دیگر را نگه داشته اید ،دور
پاها حلقه کنید .توجه داشته باشید ضمن ایجاد کششی مالیم
در عضالت و قسمت پشت کمر ،بدن از هر گونه فشار رها باشد.
می توانید ،به منظور استراحت در حین انجام اساناها ،پاها را با
حفظ حالت خمیدگی ،بعد از مدتی به روی زمین برگردانید و
کف پاها را به فاصلۀ 20سانتی متر از لگن ،روی زمین بگذارید.
پاها به اندازۀ عرض لگن از هم فاصله داشته باشند .کف دست ها
به سمت باال و انگشتان دست ها کام ً
ال رها هستند .به مدت 8دم
و بازدم عمیق ،پیش از ادامۀ تمرین ،در این حالت باقی بمانید.
سر
و شانه ها را
در حالتی رها به
روی زمین قرار
دهید.
دست ها
را با فاصله
از بدن به روی
زمین قرار
دهید.
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
35
رهاسازی قسمت جلوی بدن
پس از تمرین حرکاتی مانند مارکبری ،ملخ و تنوعات تمریناتی که در حالت خوابیده به روی شکم
انجام می شوند ،نیاز است در حالتی مناسب به روی شکم دراز بکشید و پیش از انجام حرکت بعدی به
بدن خود استراحت بدهید .هنگامی که در حالت استراحت قرار دارید توجه خود را به تاثیر هر حرکت
بر روی ذهن و بدن خود متمرکز کنید و عبور جریان هوا را در ناحیۀ شکم در نظر داشته باشید.
4
5
برگرداندن پاها به سمت یکدیگر باعث چرخش مفاصل لگن می شود که به ارامش و رهایی عضالت
پا کمک به سزایی می کند .اگر در حین انجام حالت پایه احساس ناراحتی می کنید می توانید حرکت را
به صورتی که در ادامه شرح می دهیم اصالح کنید.
شصت
هر دو پا را
کنار هم قرار
دهید.
سر
را به روی دو
دست در حالت
استراحت قرار
دهید.
نحوۀ انجام حالت پایه
حالت بالشت ،که توسط دست ها ایجاد شده است ،باعث می شود
به روی شکم دراز بکشید به صورتی که یکی از دست ها به روی هر گونه فشــار و انقباض از گونه ها و عضالت گردن رها شــود .به
دیگری قرار بگیرد .سر خود را به یک طرف بگردانید و گونۀ خود را مــدت 8دم و بازدم عمیق در این حالت باقی بمانید و ســپس به
به روی دست ها قرار دهید .شصت پاها متصل به هم و پاشنه های ادامۀ تمرین خود بپردازید.
پاها از یکدیگر فاصله دارند .قرار گرفتن در این حالت به رها شدن
بدن از هر گونه انقباض و فشار کمک می کند و باعث می شود عمل
تنفس و گردش هوا به راحتی صورت پذیرد.
پای
خود را خم
کنید و تا قسمت
میانی بدن ان را
باال بیاورید
نحوۀ اصالح استراحت در حالت خوابیده به روی شکم بچرخانید.یکی از پاها را خم کنید و در راســتای بدن و به سمت
مانند حالت پایه ،به روی شــکم دراز بکشید و دستان خود را به بازوها به ســمت باال حرکت دهید 6.به میزان 8دم و بادم در این
صورت بالشت روی هم قرار دهید .سر خود را به یک طرف بگردانید حالت باقی بمانید و سپس به ادامۀ تمرین خود بپردازید.
و گونۀ خود را به روی دســت ها قرار دهید .پاها را به سمت داخل
36
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
نیاز اســت پس از انجام تمریناتی مانند ایســتادن روی ســر،7
نیم چرخ ســتون فقرات 8و تمرینات خم به عقب ،برای رهاسازی
بــدن ،در حالت کودک 9قرار بگیرید .حالت کودک حالتی بســیار
مناسب برای رهاسازی سر و شانه هاست و به دلیل کشش مالیمی
که در قســمت پشت ،عضالت کمر و ســتون فقرات ایجاد می کند
موجب تقویت دستگاه عصبی می شــود .قرار گرفتن در این حالت
همچنین موجب رســیدن خون تازه به مغز می شود و در نتیجه به
روند جوان سازی بدن ،پیش از ادامۀ تمرینات ،کمک به سزایی میکند.
رهاسازی بدن در حالت خم به جلو
قرار گرفتن در حالت کودک باعث ایجاد کششی مالیم در قسمت
پشت کمر و عضالت باسن می شود .اگر نشستن بر روی پاشنه های
پاها برای شما مشکل است و یا این که پیشانی شما روی زمین قرار
باید توجه داشــته باشیم
که رهاسازی بدن را با تنبلی
اشتباه نگیریم .در کودکی،
کودکان به صورت طبیعی در
ارامش هستند که برخی از
بزرگساالن نیز از این توانایی
برخوردارند .این افراد معموالً
به خاطر اســتقامت ،قدرت،
انرژی ،ســرزندگی و نشاط
مورد توجه قرار می گیرند.
(سوامی ویشنودواناندا)
دست ها
در کنار در
حالتی رها و
ارام باشند.
سر
و قسمت
پیشانی را به روی
زمین قرار
دهید.
نمی گیرد ،می توانید با انجام این تمرین به صورت اصالح شده ،از
مزایای ان بهره مند شوید.
کف
دست ها را
رو به باال قرار
دهید.
به
روی
پاشنه های پا
بنشینید.
حالت کودک
بر روی پاشــنه های پای خود بنشینید و تا زمانی که پیشانی به به مدت 8دم و بادم عمیق در این حالت باقی بمانید و ســپس به
زمین برســد به سمت پایین خم شوید .دست ها را رها و ازاد کنار تمرین خود ادامه دهید.
پاهــا به روی زمین قرار دهید .کف دســت ها رو به باال قرار دارند.
یک دست را به روی دست دیگر و پیشانی خود را به روی ان قرار
اصالح حالت کودک
بر روی پاشــنه های خود بنشینید و زانوهای خود را از هم جدا دهیــد .به مدت 8دم و بازدم عمیــق در این حالت باقی بمانید و
کنید سپس به ارامی به سمت جلو خم شوید .به صورت هم زمان سپس به ادامۀ تمرین خود بپردازید.
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
37
شری نیواز از فلسفه یوگا می گوید
مدرس فلسفه و زبان سانسکریت در دانشگاه ،مدرس
دوره های مربیگری پیشرفته مرکز یوگای شیواناندا
هندوستان
برگردان :واحد ترجمه
از زمانی که ناراندا مودی در سال ۱۳۹۴
به عنوان نخســت وزیر هند انتخاب شد،
برای شناساندن علوم قدیمی هند و برای
اگاهی بخشی درخصوص راه های رسیدن
به ســامتی پایدار وزارت خانــه ای به نام
ایوش ،که مخفف ایورودا ،یوگا ،ناتروپاتی،
یونانی ،ســیدا و همیوپاتی است تاسیس
کــرد تا علوم قدیمی هنــد را به جهانیان
بشناساند .برهمین اساس از پنج سال پیش
تاکنون همه ساله یک روز برای شناساندن
یوگا در جهان به نام روز جهانی یوگا برگزار
می شــود .درخصوص سایر علوم ذکر شده
از جمله ایورودا ،ناتروپاتی ،یونانی ،سیدا و
38
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
همیوپاتی هم به طورمرتب تحقیقاتی در حال
انجام است ،تا اخرین یافته های علمی مرتبط
با سالمتی پایدار را جستجو کنند و راه هایی
برای بهبود شرایط زندگی انسان ها از طریق
درمان های سنتی هند بیابند.
بر همین اســاس امروزه مراکز اموزشــی
علوم قدیمی هند فعال شــده است و تعداد
بی شماری عالقه مند از هند و سایر کشورها
در دوره های اموزش ایورودا ،یوگا ،ناتروپاتی،
یونانی ،ســیدا ،همیوپاتی ،ودانتا ( فلســفۀ
قدیمی هند) و سانســکریت (زبان قدیمی
هند) مشغول فراگیری و دانش افزایی هستند
تا بعدا ً در هند و سایر کشورها از این تجربه ها
برای اگاهی بخشــی عالقه منــدان به امر
سالمتی استفاده شود.
با ذکــر این مقدمه ،باید بگوییم که در
بهمن ســال ،۱۳۹۸به هنــگام حضور در
مرکز بین المللی یوگای شیواناندا در جنوب
هندوستان ،با شری نیواس استاد یوگا ،زبان
سانسکریت و فلسفۀ ودانتا که سال هاست
به اموزش این علوم در مراکز یوگای هند
و سایر کشورها می پردازد و با وزارت ایوش
همکاری نزدیــک دارد ،مصاحبه ای انجام
شــد که در این جا به ســمع و نظر شما
عزیزان می رسد.
شما استاد فلســفۀ ودانتا و زبان سانسکریت و یکی از
اعضای اصلی تیم اموزشی موسسۀ شیواناندا هستید .لطف ًا
خودتان را بیشتر معرفی کنید و درخصوص زمینۀ فعالیت
خود کمی توضیح دهید.
من شری نیواز از پولوری ،مدرس یوگا ،فلسفه و زبان سانسکریت
همچنین مدرس و مربی یوگا به ســبک سنتی کشور هند هستم.
21ســال در زمینۀ تدریس یوگا تجربه دارم و تاکنون پرتوجویان
متعددی را در هند و همچنین کشورهای تایلند ،ژاپن و و روسیه
امــوزش داده ام .در کنار این فعالیت ها بــه تدریس در مدارس و
دانشــگاه ها نیز مشغول هستم و با سازمان شــیواناندا در تدریس
فلســفه و زبــان سانســکریت و همچنین برگــزاری کارگاه های
اموزشی همکاری می کنم .به جهت عالقه به تالیف و تدریس ،در
کنفرانس های ملی هند شرکت داشته ام و در تهیۀ مقاله برای مجلۀ
یوگاالیف ۱نیز فعالیت دارم.
در حال حاضر 4ودا موجود اســت کــه عبارت اند از :ریگ ودا،۵
یاجور ودا ،6ساماودا 7و اتهارواودا .8وداها توسط شخص خاصی نوشته
و یا تالیف نشــده اند .برای مثال اگر من از شما بپرسم« :چه کسی
نویسندۀ فیزیک است؟» پاسخ شــما چه خواهد بود؟ ما می دانیم
که فیزیک علمی است که توســط دانشمندان مختلف بررسی و
شناسانده شده اســت .به همین صورت وداها نیز دانشی هستند
که توســط فردی خاص تالیف و یا نوشــته نشده اند ،بلکه توسط
ریشــی ها از طریق الهاماتی که در برگیرندۀ روش ،هدف زندگی و
نحوۀ دستیابی به ان است ،دریافت شده و به شکل حاضر به افراد
معرفی شده است .برای انسان در طی مسیر زندگی 4هدف وجود
دارد :دارما (مســیر زندگی) ،ارتا (ابزار ثروت) ،کاما (لذت حسی) و
موکشا (خودشناسی)
زمانــی که ما محصولــی را خریداری می کنیــم ،به همراه ان
دســتورالعملی نیز در اختیار ما قرار می گیــرد که در ان به نحوۀ
اســتفاده و هدف از تولید ان محصول اشاره شــده است ،ولی ما
انســان ها در این دنیا متولد شــدیم بدون این که دستورالعملی به
همراه داشته باشیم .وداها در جوامع امروز نقش ان دستورالعمل ها
را دارند.
فلســفۀ ودانتا را در کجا و نزد چه کســی اموختید؟ و
لطف ًا اشــاره کنید چه مدت زمانی را در کنار اســتاد خود
سپری کردید.
من فلســفۀ ودانتا را طی شــرکت در دوره ای ســه ساله که در
در صورت امکان کمی در مورد سوتراها و این که چه کسی
اشــرامی به نام ارشــا ویدیا گورو کــوالم ،2در کویمباتور 3برگزار
می شود ،اموخته ام .معلم من پوجیا سوامی دایاناندا ساراسواتی 4بود ان ها را تالیف کرده است توضیح دهید و اشاره کنید مطالعه
که اخیرا ً جهان فیزیکی را ترک نموده است.
و تمرینات ان چه تاثیری می تواند داشته باشد.
ودانتا به ما کمک می کند پاسخ
سوتراها 5ماهیت دارند:
مناسبی برای سواالتی از جمله:
-1به صورت خالصه و با استفاده از حداقل کلمات بیان شده اند.
ً
«من کیستم؟»« ،طبیعت واقعی من
-2مفاهیم ان کامال شفاف و بدون ابهام بیان شده است.
چیست؟»« ،ایا من این بدن فیزیکی
-3اموزه های ان با مفهوم هستند.
هستم؟»« ،هدف من در زندگی
-4به راحتی قابل اجرا هستند.
چیست؟» و ...بیابیم.
-5بر پایۀ منطق هستند.
-6قابل انکار نیستند.
اموزه هایی مانند :یوگا ســوتراها ،9پانینی ســوتراها 10و براهما
با توجه به این که شما فلسفۀ ودانتا را به صورتی اصولی سوتراها 11توسط ریشی ها تهیه و تدوین شده اند.
از ویژگی های مهم ســوتراها می توان به راحتی در به یاد سپاری
اموخته اید و به تدریس ان مشغول هستید ،در خصوص این
ان هــا ،قابــل اثبات بودن و به هم پیوســته بــودن مطالب ان ها
فلسفه و مفاهیم ان به اختصار برای مان توضیح دهید.
معنی «ودانتا» یعنی نهایت دانش .این بدین معنی ســت که اگر اشاره نمود.
کســی ودانتا را مطالعه می کند دیگر نیازی به مطالعه درخصوص
نظر شــما درخصوص اموزه های اوپانیشادها چیست و
«شناخت فردی» ندارد.
ودانتا به ما کمک می کند پاسخ مناسبی برای سواالتی از جمله :محتوی این اموزه ها چه مواردی را دربر می گیرند؟
اوپانیشادها حکم توصیه نامه را دارند .ان ها تاییدی بر پیام یگانگی
«من کیســتم؟»« ،طبیعت واقعی من چیست؟»« ،ایا من این بدن
روح از طریق دانش خودشناسی هستند.
فیزیکی هستم؟»« ،هدف من در زندگی چیست؟» و ...بیابیم.
لطف ًا درخصوص ارتباط یوگا و فلسفۀ ودانتا بیشتر توضیح
لطف ًا درخصوص وداها و نحوۀ شــکل گیری ان ها بیشتر
توضیح دهید و در صورت امکان اشاره کنید اموزه های ان دهید و اشــاره کنید ایا یوگا هم قسمتی از فلسفۀ ودانتا
است؟
چگونه می تواند در سبک زندگی امروز موثر باشد؟
البته که یوگا قسمتی از فلسفۀ ودانتا نیست .ولی یوگا به اموزش
وداها از ریشــۀ سانسکریت کلمۀ «وید» مشتق شده و معنی ان
و اماده ســازی ذهن کمک می کند که این امر منجر به درک بهتر
«دانستن» است.
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
39
مفاهیم فلسفۀ ودانتا می شود .بدین ترتیب یوگا درک بهتر مفاهیم
ودانتا را امکان پذیر می سازد.
بهاکتی یوگا مسیر خودســپاری و تسلیم است و اموزه های این
مســیر به ما در کنترل و هدایت احساســات مان کمک به سزایی
می کند .در مســیر بهاکتی یوگا تسلیم و خودسپاری اصل اساسی
به حساب می اید و رهرو همه چیز را به دستان خدا می سپارد تا با
صالح دیدش از ما حمایت و ما را به مسیر صحیح رهنمون سازد.
این امر زمانی امکان پذیر اســت که ما نسبت به خداوند عشقی
بدون قید و شرط داشته باشیم.
همان طور که می دانیم یوگا و فلسفۀ یوگا در کنار یکدیگر
نتیجه بخش هســتند و مکمل یکدیگرند .به نظر شما این
امکان وجود دارد کــه پرتوجویان تنهابا انجام و تمرکز بر
حرکات فیزیکی به هدف نهایی یوگا دست یابند؟
بلــه این امکان وجــود دارد ،ولی در طوالنــی مدت .مادامی که
درخصوص مفاهیم کارمایوگا و مشــتقات ان بیشــتر
پرتوجو شــروع به تجربۀ ارامش و راحتی در نتیجۀ انجام اساناها
می کند ،فعالیت ذهن بیشــتر می شود و در نتیجه ارزوی رفتن به توضیح دهید.
کارمایوگا بهترین روش جهت مدیریت عملکردمان 12است .این
مرحلۀ بعدی در فرد شکل می گیرد.
مســیر و اموزه های ان به ما کمک می کند دنیای پیرامون مان را
فلســفۀ ودانتا با چه دیدگاهی این جهــان و خلقت را بدون هیچ گونه قضاوتی ،به همان صورتی که هست بپذیریم.
کارما یوگا شامل دو اصل مهم است:
تعریف می کند؟
ودانتا جهان و خلقت را کام ً
-1تمام اعمال خود را به نام خداوند و برای او انجام دهیم.
ال بر پایۀ شناخت ،مورد بررسی قرار
-2نتایج اعمال مان را به همان شکلی که هست ،بدون قضاوت،
می دهد .شناختی نشات گرفته از شناخت هر فرد از دنیا و جهان.
پذیرا باشیم.
چرا اسامی تمام اساناهای یوگا به زبان سانسکریت است؟
از دیدگاه ودانتا جایگاه انسان چیست؟ انسان از کجا امده
به این دلیل که در زمان پایه گذاری اســاناها ،سانسکریت زبان
و قرار است به کجا برود؟
از دیدگاه ودانتا برای انسان نه امدنی اتفاق افتاده است و نه رفتی مرسوم نواحی ای که یوگا در انجا شکل گرفته بوده است.
از دیدگاه ودانتا برای داشــتن ســامتی و بهره مندی از زندگی
قرار اســت اتفاق بیافتد .انچه پدید امده تنها بدن فیزیکی انسان
است و تنها همان از بین خواهد رفت .بدن انسان محصول در کنار پربارتر چه مسیری توصیه شده است؟
البته که مسیری حاوی تمرینات یوگا و اموزه های ودایی.
هم قرار گرفتن 5عنصر است که در زمان مناسب هر یک از عناصر
دوباره به جای خود بازمی گردد.
از زمانی که برای پاســخ گویی به ســواالت و در اختیار
گذاشتن دانش ارزشــمندتان گذاشتید بسیار متشکریم.
انجام تمرینات راجایوگا باعث
با توجه به این که مطالب شما در مجالت متعدد بین المللی
انعطاف پذیری ،بهبود سالمتی و
چاپ و منتشر می شود ،این امکان را برای مان فراهم اورید
عملکرد ارگان های حیاتی بدن می شود.
برای شماره های اتی مجلۀ دانش یوگا از مطالب بیشتر شما
ناارامی و فعالیت زیاد ذهن از بین
بهره ببریم .در پایان اگر برای مخاطبان خود در ایران پیامی
می رود و ذهن در حالتی خنثی و بسیار
دارید بفرمایید.
البته به تالیف و ارائۀ مطالب بیشتر به عالقه مندان یوگا و مجلۀ
ارام قرار می گیرد و جریان تنفس
وزین دانش یوگا عالقه مند هستم و حتماً مطالبی را نیز تهیه و در
خیلی مرتب و مالیم صورت می پذیرد.
اختیار مخاطبان قرار خواهم داد.
مــن در پایان توصیه ای بــرای همــگان دارم و ان پیروی از 3
لطف ًا درخصوص راجایوگا و نحوۀ اثر گذاری تعالیم ان بر
فرمول است:13
ذهن و جسم توضیح دهید.
14
-1سر :از ان برای تفکر صحیح استفاده کنید.
راجایوگا درخصوص دســتورالعمل ها ،نظم ،تمرینات فیزیکی،
-2قلــب :15ان را بــا عشــق و محبت پر کنیــد و وجودش را
نحوۀ کنترل و اگاهی بر تنفس ،به درون کشیدن حواس از عناصر
بیرونی ،تمرکز ،مدیتیشن و یکی شدن با خداوند صحبت می کند .احساس کنید.
-3دست :16از ان برای کمک و خدمت استفاده کنید.
انجام تمرینات راجایوگا باعث انعطاف پذیری ،بهبود سالمتی و
عملکرد ارگان های حیاتی بدن می شود.
مجله ای که توسط سازمان شیواناندا منتشر می شود 1- Yoga Life-
2- Arsha Vidya Gurukulam
ناارامی و فعالیت زیاد ذهن از بین می رود و ذهن در حالتی خنثی
3- Coimbatore
4- Pujiya Swami Dayananda Saraswati
5- Rig Veda
مالیم
و بســیار ارام قرار می گیرد و جریان تنفس خیلی مرتب و
6- Yajur Veda
7- Sama Veda
صورت می پذیرد.
8- Atharva Veda
با توجه به این که بهاکتی یوگا مسیری ســت که به یکی
شــدن با جهان و مخلوقات از طریق عشق ورزیدن اشاره
می کند ،لطف ًا درخصوص ان بیشتر توضیح دهید.
40
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
9- Yoga Sutras
10- Panini Sutras
11- Brahma Sutras
سلیقۀ هر شخص مبنی بر خوب دانستن یا بد دانستن چیزی ،دوست داشتن12- Like and Dislike-
و یا دوست نداشتن
13در متن اصلی به فرمول 3کلمه ای که با حرف Hشروع می شود اشاره شده است.
14- Head
15- Heart
16- Hand
تمرین خود دلسوزی
برگردان :یاسمن رنگین کمان
کارشناســان روش های مورد عالقۀ خود را که حاصل ســال ها
تحقیق است در اختیار شــما می گذارند تا بتوانید بیشتر به خود
عشق بورزید.
با خودتان مانند یک دوست رفتار کنید.
زمانی که روز سختی داشته اید یا با چیزی درگیر هستید ،تصور
کنید دوستی نزدیک یا یکی از اعضای خانواده با مشکلی مشابه به
سمت شما می اید .از خودتان بپرسید؛ در چنین شرایطی ،به ان ها
چه خواهید گفت؟ از چه لحنی اســتفاده خواهید کرد؟ زبان بدن
شــما چگونه خواهد بود؟ حاال از همان کلمات ،لحن و زبان بدن
برای خود اســتفاده کنید .محققی به نام نف می گوید« :شــاید در
ابتدا عجیب باشد ،به خودتان بگویید ،یا با خود فکر کنید« ،مشکلی
نیست ،من پشتتم» ،اما این موضوع ارام ارام عادی خواهد شد و با
این کار از سرزنش کردن خود دست برخواهید داشت».
نامه ای به نگرانی های خود بنویسید
زمانی که نگرانی ها شما را دربر می گیرند ،کریپوال فوتورونسکی
توصیه می کند با نگرانی های خود گفتگو کنید .به عنوان مثال از زبان
نگرانی خود این طور بنویســید« :ارونی عزیز ،من نگرانی تو هستم.
می خواهم بدانی کم اورده ام و خیلی ترسیده ام .به نظر تو چه خواهد
شد؟» و سپس این گونه جواب او را بدهید« :نگرانی عزیزم ،تو را درک
می کنم و می دانم چقدر ســخت اســت ،اما بهتر است بدانی غصۀ
اینده را نباید خورد ».تحقیقات نشان می دهد این روش بسیار موثر
است .در یکی از این تحقیقات که از شرکت کنندگان خواسته شده
بود برای یک هفته هر روز نامه ای دلسوزانه برای خودشان بنویسند،
کاهش افسردگی تا سه ماه و افزایش شادی تا شش ماه گزارش شد.
خودتان را ارام کنید
خود دلسوزی می تواند باعث ترشح اکسی توسین شود که نقش
ان ایجاد احســاس امنیت در ماست .پیشــنهاد نف این است که
روش هــای مختلف را تجربه کنید و بهتریــن راه را انتخاب کنید.
به طور مثال دســتان خود را بــه روی قلب تان بگذارید ،خود را در
اغوش بکشید ،دستان خود را روی صورت خود بگذارید یا ان ها را
به هم بفشرید طوری که دست خود را بگیرید.
با دلسوزی ارتباط بهتری برقرار کنید .سلیا روبرتز
عمل کردن به انچه روی کاغذ است همیشه کار اسانی نیست.
پرورش تکنیک ها و تمرین هایی که به طور گســترده در دسترس
هســتند و به راحتی توســط افراد و گروه ها در ابعاد مختلف مورد
استفاده قرار می گیرند ،مستلزم نیروی انگیزشی و ابتکاری هستند
و مطابق با انچه مختصر ،توسط خود دوتی ،توضیح داده شده است
پیش از هر چیز نیازمند راهنمایی فردی دیگر اســت که خودش
دلسوز است .انچه روشن است این است که برای خود دلسوز بودن،
ابتدا نیازمند حضور کسی هستیم که خودش رفتاری دلسوزانه دارد.
تحقیقات نشــان می دهند که هرچند ما کششی ذاتی در خود به
سوی دلسوزی داریم ،به علت تجربۀ ارتباطات نافرجام ،بسیاری از
افراد در فضای فرهنگی امروزی تقال می کنند که معنای احساس
درونی دلســوزی را پیدا کنند .همچنین در حالی که تالش زیادی
شــده است تا فواید خود دلسوزی برجسته شوند ،تحقیقات نشان
می دهند که این فواید تا زمانی که احساس دلسوزی در ما نهادینه
نشــده است حاصل نمی شوند .به همین ترتیب ،خال مهمی وجود
دارد که باید توسط مربیان مدیتیشن و یوگا که در تالشند تئوری ها
را عملی کنند پر شود.
در دنیــای امروز بــه تحقیقی نیاز داریم ،که بــا علم به این که
نهادینه شدن خود دلســوزی با حضور یک فرد دیگر که خودش
دلســوز است حاصل می شود ،با شواهد کافی در خط مقدم عملی
کردن تئوری ها ایفای نقش کند .در این میان ،سلیا روبرتز که اهل
بریزبن است و موسسۀ بیومدیکال یوگا و مدیتیشن را تاسیس کرده
است که وابسته به پروفســور پائول گیلبرت و دکتر جیمز کاربی
از موسسه ابتکار دلســوزی دانشگاه کوئینزلند است ،در دوره های
تربیــت مربی خود به مفهومی اتکا می کند که با نام دلســوزی با
تعامل مشترک شناخته می شود .مربیان در این دوره ها ،پیش از گام
چو خم تئوری ،از طریق تجربیاتی که به ان ها احساس
نهادن در پی
امنیت ،ارامش و همدلــی صحیح می دهد ،تبدیل به مربیان یوگا
و مدیتیشنی می شوند که می توانند این احساس درونی دلسوزی
را در پرتوجویــان خود منعکس کنند« .می دانیم که مدیتیشــن
دلسوزانه و پرورش فکر ،تن واگ و ضربان قلب را افزایش می دهد
و حتی باعث کوچک شدن امیگدال می شود .همچنین می دانیم که
رسیدن به این نتایج در غیاب فردی راهنما که توانایی هماهنگی
خود با احساســات ما را ندارد ممکن نیست .به همین دلیل است
که ما در موسســۀ بیومدیکال یوگا و مدیتیشن زمان زیادی صرف
تمرین و تربیت مربیان خود از طریق یک نگاه دلسوزانه می کنیم
که ورای همه چیز است .این تمرین ها شامل نهادینه کردن احساس
و حضور در محیط طبیعی پیرامون ما از طریق ســکوت می شود و
به وســیلۀ ان مربیان فرا می گیرند که با خودشان از طریق اعمال
مختلف راحت باشــند و از جنبه های طنیــن اصوات و نیروی تن
اوازی استفاده کنند؛ در حالی که اذعان دارند تنوع و شخصی سازی
تمرین هایی که هر فرد با ان ارتباط برقرار می کند متفاوت است.
منبع :مجلۀ OM
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
41
ایورودا
(تمرینات عملی)
«برای ایجاد تعادل در زندگی تان ،دریابید
که هستید و به چه چیز نیاز دارید»
نویسندگان :سوامی دورگاناندا ،۱سوامی شیواداساناندا،۲
سوامی کیالساناندا
۳
برگردان :پری باباجی
انسان ســالم ،لبخند می زند و می خندد ،خوشحالی و شادی در
اینست .ســامتی قدرتی نهفته در زندگی ،هدیه ای از طرف مادر
طبیعت اســت ،سالمتی حق شماست ،نه بیماری .این کام ً
ال طبیعی
است که همواره مانند بدو تولدتان سالم باشید.
«سوامی شیواناندا»
یوگا و ایورودا مانند دو خواهر هســتند.
ان ها با یکدیگر راه و روش زندگی طبیعی و
دستیابی به سالمتی کامل در بدن فیزیکی،
ذهنی و روحی را نشان می دهند.
به عنوان یکی از مهم ترین ســنت های
معنوی و شفابخشی جهان ،متون ایورودا
و یوگا اخــاق و تمرینات روزانه ،ماهانه و
ساالنۀ زندگی ســالم را تشریح می کنند؛
البته به انضمــام موضوعاتی که شــامل
رژیم غذایــی و تمریناتی مانند چگونگی
به کار بردن تنفس صحیح ،احساســات و
هیجانات و اندیشه می شود .دستاوردی که
از مدیتیشن گرفته می شود نیز به صورت
راهنمایی است که مرحله به مرحله انسان
را برای رسیدن به صلح و هماهنگی هدایت
می کند و همچنین نظمی در اندیشــه و
قلبی باز برای عمیق تر شدن اگاهی انسانی
را به همراه دارد.
کتاب تمرینات عملی ایورودا چشم انداز
سوامی شیواناندا را بیان می کند (-1963
1887م) ،اســتاد مشــهور یوگای هند و
پزشــکی که بیش از 200کتاب در مورد
تمام جنبه های یــوگا و همچنین ایورودا
نوشــته است .شاگرد برجســتۀ او سوامی
ویشنودواناندا ( ،)1927-1993کسی است
که تمرینات یوگا را از هند به جهان غرب
به ارمغان برد .پس از تاسیس مرکز یوگای
سوامی شیواناندا در امریکا و اروپا ،سوامی
42
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
ویشنودواناندا ،اشــرامی برپا کرد .مرکزی
خاص برای تعلیم در کراال ۴واقع در جنوب
هنــد ،مرکزی که در ان یوگا و ایورودا هر
دو اموزش داده می شوند.
انجــام روزانــۀ ایورودا به شــما کمک
می کند که به تدریج ســامتی و ســبک
زندگی مناسب را پرورش دهید .غذاهایی
کــه در این کتاب ارائه شــده اند دو بخش
سیســتم بدن و همچنین تمرینات یوگا و
مدیتیشــن را بهبود می بخشند .زمانی که
ایــورودا ،پرانا (انرژی حیاتی) شــما را در
حین رعایت رژیم غذایی شامل سبزیجات،
روغن هــا و امالح معدنــی ارتقاء می دهد،
تمرینات یوگا و مدیتیشن به شما چگونگی
اســتفاده صحیح از این انرژی را از طریق
اساناها ،تمرینات تنفسی ،استراحت عمیق
و مدیتیشن اموزش می دهند.
امیدواریــم که کتــاب تمرینات عملی
ایــورودا به شــما در جهت شــفای خود
به ســوی بدن ،ذهن و روحی سرشــار از
سالمتی و قدرت کمک بکند.
ایورودا و چهار هدف در زندگی
برطبق فلسفۀ کالسیک هند ،که از هر
دو علم ایورودا و یوگا سرچشمه می گیرد،
چهار هدف در زندگی وجود دارد .این کتاب
قصد دارد که ،برای متمرکز شدن بر روی
اهداف دارما و موکشا ،شما را یاری رساند.
ایورودا چیست؟
ایــورودا به معنی «علم زندگی» اســت
و اطالعــات گســترده ای در مورد زندگی
سالم و درمان بیماری در اختیار شما قرار
می دهد .این اطالعات شــامل بخش هایی
است که از روان شناسی گرفته تا جراحی
و همین طور ردۀ سنی کودکان و سالمندان
را در بــر می گیرد .علم ایــورودا در دوران
باستان دهان به دهان منتقل شد و سپس
به زبان سانسکریت ،زبان باستانی هند ،به
6
صورت مکتوب درامد .چاراکا ،۵سوشروتا
و واگبهاتا 7نویســندگان متون کالسیک
ایورودا هستند.
ایورودا و یوگا
در دوران کنونی ،ایورودا از هند به سوی
جهان مدرن غرب گســترش یافته است،
جایی که توجه به ســامتی و خشنودی
به طور وســیعی اهمیت پیدا کرده و مورد
توجه عموم مردم قرار گرفته است.
ایورودا و یوگا علومی هستند که مانند
دو خواهر دارای ریشــۀ فلســفی یکسانی
8
هستند .گرچه ایورودا بیشتر بر روی دارما
(زندگی در مسیر صحیح) متمرکز است در
9
حالی که یوگا بیشتر تمرکز بر روی موکشا
(روشن شدگی) دارد .هر دو دارای سیستمی
بر پایۀ تمرینات بــا دیدگاهی مقدس اند.
مردم به عنــوان موجوداتی با بدن ،ذهن و
اگاهی یکپارچه دیده می شوند .کسانی که
از مرکز شــیواناندا ودانتا 10از سراسر دنیا،
دیدن می کنند ،متوجه می شوند که تفکر
و تمرینات یوگا و ایــورودا هر دو در کنار
یکدیگر قرار دارند.
دارما (راه صحیح زندگی کردن)
دارما اســاس و پایۀ زیســتن در مسیر
پیشرفت ،ســامتی و هماهنگی در درون
و برون بدن و اســاس صلح جهانی است.
دنبالــه روی از دارما یعنی با طبیعت یکی
شدن و همراه با احساس وظیفه و احترام،
به جای پیــروی از عادات رایج در زندگی،
ن اســت که
عمــل کردن .این به معنای ا
زندگی با احساس مسئولیت در برابر خود،
دیگــران و کل جهــان و عملکردی خوب
برای همه ،راه هایی اســت برای دستیابی
به ایــن هدف که در کتــاب پیش رو قرار
گرفته است.
ارتا( 11ابزار ثروت)
میزان مشــخصی از پول بــرای ایجاد
راحتی در زندگی شــخصی الزم اســت.
ایــورودا و یوگا در جایــگاه قضاوت برای
اهداف ثروت قرار ندارند تا زمانی که ثروت
به شخص دیگری اسیب نرساند ،و در ان
فراوانی ،دیگران نیز سهیم شوند.
موکشا( 12روشن شدگی)
موکشا به معنای غلبه بر محدودیت های
ما و در حقیقت ازادی از بند ان هاست .این
یک رهایی از بند شناســایی توسط بدن و
ذهن است ،اگاهی از این که حقیقت چیزی
فراتر از بدن و ذهن است .این هدفی بسیار
ســخت اســت و تمرینات هاتا و راجایوگا
برای رسیدن به این هدف توصیه می شوند.
هاتایوگا (پرانایاما ،اسانا و ارامش) در فصل
5و راجا یوگا (مثبت اندیشی و مدیتیشن)
در فصل 6این کتاب قرار دارند.
کاما( 13لذت حسی)
ایــورودا و یوگا به میانــه روی در لذات
نفســانی توصیه می کننــد ،در حدی که
تاثیرات مثبتی بر هنر و طبیعت داشــته
باشــند ،زیــرا که افــراط کــردن در ان
موجــب اعتیاد بــه ان و ســرخوردگی و
بیماری می شود.
اهداف من چیست؟
در وضعیتی راحت بنشینید ،چشمان تان
را ببندید و بدن و ذهن خود را ارام کنید.
خودتان را از گذشــته و اینده جدا کنید و
بر لحظۀ اکنون متمرکز باشید .از خودتان
ســواالت زیر را بکنید و اجــازه دهید که
جواب ها از اعماق وجودتان خارج شود:
• مقصود من از زندگی چیست؟
• چطــور می توانــم بــر ایــن جهان
تاثیر بگذارم؟
• ارزش هــای مــن چیســت و چگونه
می توانم ان ها را ارتقاء بدهم؟
• باالترین میزان قناعت ،چه چیزی به
من می دهد؟
• مرحلۀ بعد برای پیشرفت من چیست؟
1-Swami Durgananda
2-Swami Sivadasananda
3-Swami Kailasananda
4-Kerala
5-Charaka
6-Sushruta
7-Vagbhata
8-Dharma
9-Moksha
10-Sivananda Vedanta
11-Artha
12-Moksha
13-Kama
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
43
یوگا برای خواب بهتر
مارلین وی ،دکترای پزشکی ،دکترای حقوق
برگردان :شراره محمدحسینی
اجرا کننده حرکات :لیلی رفیعایی
یوگا روشی ارام و احیا کننده برای به پایان رساندن روز شماست.
یک ارزیابی ملی نشــان می دهد که بیش از %55کسانی که یوگا
انجام داده اند ،دریافته اند یوگا به ان ها کمک کرده اســت تا خواب
بهتری داشته باشــند .باالی %85از ان ها گفته اند یوگا در کاهش
استرس شان موثر بوده است .شما همچنین می توانید از لوازم جانبی
کمکی مثل بالش ،پتو و اجر استفاده کنید تا حالت های راحت تری
ایجاد کنید که بتوانید در حرکات به مدت طوالنی تری بمانید و به
تنفس ادامه دهید.
تنفس شــما کلید ارامش در حرکت هاست .تنفس در یوگا به
اندازۀ حرکت های فیزیکی مهم است .از یک تکنیک تنفس مالیم
و ارامش بخش به نام تنفس اوجایی 1استفاده کنید .تنفس اوجایی
به نام های تنفس صدای اقیانوس و تنفس اوج قهرمان نیز شناخته
می شود .یک دم عمیق از بینی خود بگیرید .با دهانی بسته ،بازدم
خود را از بینی در حالی که پشــت گلوی خود را منقبض کرده اید،
همــراه با صدای "ها" انجام دهید و دهان را بســته نگه دارید .این
بازدم صدایی مانند امواج اقیانوس دارد (یا شبیه به صدای دارت ویدر
در جنگ ستارگان) .با انجام دادن این تنفس ارام و یکنواخت در هر
یک از وضعیت های یوگا خود را ارام کنید.
این وضعیت های یوگا را درست قبل از خواب تمرین کنید و در
هر کدام 3تا 5دقیقه بمانید .در هر وضعیت تنفس اوجایی را انجام
دهید ،به غیر از وضعیت شاواسانا( 2بدن بی جان) که تنفس شما به
حالت عادی بر می گردد.
ایــن هفت وضعیت یوگای احیا کننــده باعث رهایی از تنش و
اســترس در پایان روز می شــوند .هر چه بیشــتر این حرکات را
به طورمنظم انجام دهید ،خواب راحت و بهتری خواهید داشت.
.1وضعیت کودک با زانوهای باز (باالسانا)
• روی زمین زانو بزنید و انگشــتان شســت پا را کنار یکدیگر
نگه دارید.
• زانوهــا را به اندازۀ عرض لگن یا به اندازۀ عرض تشــک از هم
باز کنید.
• با بازدم ،بدن را به سمت بین ران ها پایین بیاورید.
• دستان خود را راحت در کنار بدن قرار دهید ،طوری که بازوها
به طرف عقب اتاق اشاره کنند و کف دست ها به سمت سقف باشد.
• این وضعیت با کشیدن تیغه های شــانه ،فشارروی شانه ها را
ازاد می کند.
• اگر می خواهید وضعیت پویاتری داشته باشید ،دست های خود
را به جلو بکشید و کف دست ها را روی تشک قرار دهید.
• پیشــانی خود را روی زمین نگه دارید .ســر خود را به ارامی
به طرفین حرکت دهید .این وضعیت پیشــانی شــما را از فشــار
رها می کند.
• از طریق بینی خود ،اهسته و یکنواخت نفس بکشید.
۳
44
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
.2خم به جلوی ایستاده (اوتاناسانا)
• در حالت ایستاده دمی عمیق بگیرید و پاهای خود را به اندازۀ
عرض لگن باز کنید.
• با بازدم بدن خود را به جلو و روی پاها خم کنید تا ستون فقرات
کشیده شود.
• ارنج های خود را بگیرید یا دستان خود را روی زمین یا ساق
پا قرار دهید.
• تقال نکنید تا دســت ها را به زمین برسانید ،هدف رسیدن به
وضعیت کامل نیست ،هدف کشش ستون فقرات و رهاکردن گردن
و شانه ها از فشار است.
• این حرکت خم به جلو به شما امکان رهاکردن گردن از فشار
و نیز کششی مالیم به عضالت همسترینگ ،ساق پا و لگن می دهد.
در صورت اسیب دیدگی کمر ،خیلی مراقب باشید.
• اگر رساندن دســتان تان به زمین دشوار است یا کمر شما در
وضعیت راحتی نیست ،می توانید از اجرهای یوگا به عنوان تکیه گاه
در زیر دستان تان استفاده کنید.
• دم و بازدم خود را ارام و یک نواخت از بینی انجام دهید.
• اگر عضالت همسترینگ منعطفی ندارید ،زانوهای خود را شل
و کمی خم کنید تا قفسۀ سینه شما روی ران های تان رها شود.
• به ارامی سر خود را به حالت بله و خیر گفتن حرکت دهید تا
عضالت گردن خود را از خشکی دراورید.
• برای باال امدن ،خیلی ارام به حالت ایستاده برگردید تا دچار
سرگیجه نشوید.
۴
.3خم به جلوی نیمه (اردا اوتاناسانا) 5کنار دیوار
این یکی دیگر از حرکات اصالحی خم به جلو است.
• تشک خود را عمود به دیوار بیندازید.
• به اندازۀ یک قدم با فاصله از دیوار بایستید.
• پاهای شــما باید به اندازۀ عرض لگن باز و موازی با لبه های
تشک تان باشند.
• انگشــتان خود را باز،کف دست ها را باالتر از ارتفاع لگن بر
روی دیوار فشار دهید.
• بدن خود را به جلو خم کنید و با پاهای باز به سمت عقب
قدم بردارید تا جایی که کمر صاف و با زمین موازی شود.
• با کف دست ها دیوار را هل دهید تا کمر خود را بکشید.
• چهار گوشۀ کف پای خود را فشار دهید.
• دست های خود را در یک خط کنار گوش ها نگه دارید.
• فاصلۀ خود را با دیوار تنظیم کنید تا مطمئن شوید بدن تان
در زاویۀ 90درجه قرار دارد (شبیه .)Lاگر خیلی به دیوار نزدیک
باشید ،دست ها و کمر شــما به اندازۀ کافی کشیده نمی شوند.
اگر خیلی از دیوار دور باشــید ،نمی توانید به اندازۀ کافی به جلو
خم شوید.
• همچنان که دیوار را با دســت ها فشار می دهید ،دم و بازدم
عمیق انجام دهید.
.4زاویۀ بســتۀ خوابیده یا پروانۀ خوابیده (ســوپتا
6
باداکوناسانا)
این وضعیت باعث رها شــدن فشارهای ناحیۀ لگن و کشالۀ
ران می شود .در صورت اسیب دیدگی در قسمت های زانو ،لگن و
کشالۀ ران احتیاط کنید.
• روی تشک خود به پشت دراز بکشید.
• زانوهای تان را خم کنید و کف پاها را روی زمین ،نزدیک به
استخوان دنبالچه ،قرار دهید.
• کف پاهای خود را به هم بچســبانید و بگذارید زانوهای تان
ارام از هم فاصله بگیرند ،در عین حال اجرها یا کوسن های سفت
در زیر هر دو زانو قرار دهید تا لگن را ثابت نگه دارند.
• اگر لگن منعطفی ندارید ،می توانید کف پاها را طوری تنظیم
کنید تا از اســتخوان دنبالچه فاصلۀ بیشتری داشته باشند یا با
اضافه کردن اجر یا کوسن زیر زانوها ارتفاع را بیشتر کنید.
• دست های خود را روی زمین با فاصلۀ حدود 45درجه از بدن،
و کف دست ها را رو به سقف قرار دهید.
• برای ایجاد کشــش بیشتر ،زانوها را فشار ندهید .نیروی جاذبه
تاثیر خودش را می گذارد.
• شما باید یک کشش مالیم در لگن و کشالۀ ران خود حس کنید
که دردناک نباشد.
.5وضعیت پاهای باال برده کنار دیوار (ویپاریتا کارانی)
در پایان روز ،به خصوص اگر شــغل شما شــامل ساعات زیادی
ایستادن روی پاها باشد ،پاها و مچ های تان متورم و خسته می شوند.
این حرکت ســاده به گردش مجدد جریان خون در پاهای شــما
کمک می کند.
• یــک فضــای خالی پیــدا کنید و تشــک خــود را عمود به
دیوار بیندازید.
• روی تشــک بشینید و سمت راست یا چپ بدن خود را تا حد
ممکن به دیوار نزدیک کنید ،طوری که کنار بدن تان به دیوار بچسبد.
• به پشت روی تشک تان دراز بکشید و پاهای تان را به ارامی باال
ببرید و روی دیوار قرار دهید.
• دست های تان را در کنار خود در وضعیت راحت قرار دهید.
اختیاری :شما می توانید یک زیرانداز لوله شده یا کوسن سفت زیر
استخوان دنبالچۀ خود قرار دهید تا تکیه گاه ان باشد.
7
.6وضعیت جسم بی جان (شاواسانا)
وضعیت شاواسانا حرکت پایانی خوابیدۀ تمرینات یوگاست .شما
در این وضعیت می توانید تنفس تان را به حالت عادی برگردانید.
8
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
45
• روی تشک تان به پشت دراز بکشید.
• دم عمیقی بگیرید و زانوهای خود را به ســمت قفســۀ سینه
محکم در اغوش بگیرید.
• با بازدم ،در حالی که لگن تان را روی زمین ثابت نگه داشته اید
پاهای تان را دراز کنید.
• پاها را به اندازۀ عــرض لگن ،در حالت راحت و رو به لبه های
تشک قرار دهید.
• قسمت تحتانی کمرتان را راحت و بی حرکت بگذارید .نباید در
کمرتان هیچ حس درد یا انقباضی داشته باشید.
• دســت های خــود را در کنار بدن رها کنیــد؛ طوری که کف
دست ها به سمت سقف باشند.
• اط ن حاصل کنید که شانه های تان قوز کرده و گرد به سمت
جلو نباشــند ،ان ها را با فاصلــه از گوش های تان رها روی زیرانداز
قرار دهید.
اختیاری :یک حولۀ تا شــده روی چشمان خود قرار دهید تا از
ورود نور جلوگیری کنید.
.7وضعیت پاها روی صندلی
این وضعیت برای افرادی که در باال اوردن کامل پاهای شــان به
دلیل اسیب در نواحی کمر ،زانو و یا لگن مشکل دارند؛ بسیار مفید
است .یک صندلی در انتهای تشک تان قرار دهید ،طوری که رو به
روی شما باشد.
• یک حوله یا پتوی تا شــده روی قســمت نشیمن گاه صندلی
بگذارید .بسته به ارتفاع صندلی ،ممکن است به چند پتوی تاشده
برای زیر لگن خود نیاز داشته باشید.
• روی تشک ،نزدیک صندلی بنشینید.
• روی پهلوی خود دراز کشیده و زانوها را مانند وضعیت جنین
در اغوش بگیرید .در مرکز تشک قرار بگیرید.
• با زانوهای خم به پشت بچرخید و ساق پاها را روی نشیمن گاه
صندلی قرار دهید.
• ران ها و ساق پاهای تان باید در زاویۀ 90درجه با هم باشند.
• دســت های تان را کنار بدن رها کنید و کف دســت ها را رو به
سقف قرار دهید.
« -1اود» به معنای اوج دهنده و «جایی» به معنی برنده و قهرمان است.
-2شاوا به معنی جسم بی جان است.
« -3باال» به معنی کودک است .به این وضعیت ،حالت استراحت کودک نیز گفته می شود.
« -4اوت» لفظی است که نشان دهندۀ شدت است .فعل «تان» به معنای کشیدن است.
« -5اردا» به معنی نیمه است.
« -6سوپتا» به معنی خوابیده است« ،بادا» به معنی مهار شده؛ و «کونا» به معنی زاویه است.
چرا که در این وضعیت زاویه های ساخته شده توسط ساق و ران به خاطر چسبیدن کف
پاها به یکدیگر مهار شــده اند .در زبان های فارسی و انگلیسی به باداکن اسانا ،وضعیت
پروانه گفته می شود .پینه دوزهای هندی به این صورت می نشینند.
« -7ویپاریتا» به معنی معکوس و «کارانی» به معنی انجام دادن است.
«شاوا» به معنی جسم بی جان است.
منبعHealth.harvard.edu :
دانشکدۀ پزشکی هاروارد
مراقبه های یک دقیقه ای
بریده ای از کتاب علم و جان یوگا 1نوشتۀ لئونارد پرلماتر
2
برگردان :مینا بختیاری
46
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
قبل از شروع فعالیت های مهم در مکان
ارامی بنشینید ،احساسات و تفکرات خود را
ارام کنید و مراقبه ای عمیق داشته باشید.
در این هنگام است که قدرت خالقیت روح،
شما را هدایت خواهد کرد.
پاراماهانسایوگاناندا
چندین ســال پیش ،من شاگردی
داشــتم که از تمرین مــداوم مراقبۀ یک
دقیقه ای بهره مند شــده بود .شغل و شیوۀ
زندگی جولیا فشار زیادی بر او وارد می کرد.
او همسر ،مادر و کارمندی بود که حرفه اش
تعمیر رایانه های ادارات سطح باالی دولتی
بــود .کار او بدین صورت بــود که باید به
ســرعت مشــکالت رایانه ها را تشخیص
می داد و ان ها را درکوتاه ترین زمان ممکن
برطرف می کرد.
اضطراب ناشی از شرایط خانه و شغلش
ســبب افزایش فشــارخون او شــده بود.
فشــارخون جولیا قبل از یادگیری مراقبه
13/9بود .به دلیل وضعیت پزشکی جولیا،
فشــارخون او دوبار در هفته توسط پزشک
معالجــش اندازه گیری می شــد .اگرچه او
تحت درمان دارویی بود ،اما عوارض جانبی
ان بدتر از خود بیماری به نظر می رســید.
او هم چنین مقدار سدیم را در رژیم غذایی
خود محدود کرده بود ،اما یا اثر نداشــت یا
اثر کمی داشت.
جولیا به عنوان یک برنامه نویس کامپیوتر،
رویکردی علمــی برای تمرین مراقبۀ خود
در پیش گرفت .هنگامی که او شــروع به
مراقبه کرد ،هیچ چیز دیگری را در زندگی
خود تغییر نداد ،جز اضافه کردن تمرینات
روزانه ای که شامل مراقبه ،تمرینات تنفسی،
ایورودا و تمرینات مالیم یوگا بود.
اگرچه با توجه به مسئولیت های خانوادگی
و شغلی جولیا نشستن طوالنی مدت برای
مراقبه در ابتدا بســیار سخت می نمود ،اما
جولیــا دریافت که مراقبۀ یــک دقیقه ای
متناسب با برنامۀ شلوغ اوست .او مراقبۀ یک
دقیقه ای را عالوه بر شــروع و پایان روز ،در
صبح و شب ،در محل کار خود نیز تمرین
می کرد .هر بار کــه او مقابل صفحۀ رایانه
می نشست ،قبل از ان که مشکل نرم افزاری
را حل کند ،چشمان خود را می بست و خود
را در مراقبۀ یک دقیقه ای متمرکز می کرد.
با حسابی ساده محاســبه کردیم که او در
طول روز هفت یا هشت دقیقه در مجموع
به این روش مراقبه می کند.
هنگامی که فشارخون او تنها پس از چند
روز تمرین یک دقیقــه ای مراقبه به 10/7
کاهش یافته بود ،پرســتاری که فشارخون
او را انــدازه می گرفت با دیدن این کاهش
چشم گیر از جولیا پرسید که ایا او مصرف
داروی فشارخون را از سرگرفته است؟ پاسخ
البته این بود که مراقبــه داروی او بود! اما
فشــارخون پائین تنها فایــدۀ مراقبه برای
جولیا نبود .او احســاس عمیقی از ارامش،
سپاســگزاری و عشق را نیز تجربه کرد که
باعث شد بتواند تعالیم علم یوگا را بیشتر در
پاسخ گویی به خواسته ها و نیازهای شغل و
خانواده اش اعمال کند.
مراقبۀ یــک دقیقــه ای چگونه
انجام می شود؟
تمرین مراقبۀ یک دقیقه ای می تواند
به عنوان تمرینی مقدماتی پیش از شــروع
مراقبۀ اصلی ،یا یک تمرین جایگزین مراقبۀ
اصلی ،در مواقعی که فرصت شــما اندک
است یا نیاز به تمرکز و ارامش در طول روز
دارید ،استفاده شود.
حتی اگر شــما در جلسه ای کاری و در
محــل کار خود هســتید و نمی توانید در
مکانی خلوت بنشــینید ،ایــن تمرین از
مزایای عمیقی برخوردار خواهد بود .مراقبۀ
یک دقیقه ای ذهن شما را ارام ،و توجه شما
را متمرکز می کند و به شما اجازۀ دسترسی
به ذخایر انرژی تــان را می دهد و پیام های
ســودمند و ارامش بخشــی را به سیستم
عصبی خودکار می فرستد.
در شرایطی که در اجتماع هستید ،برای
تمرکز بر خود حتی الزم نیست چشمان تان
را ببندیــد .صرفاً با ســر ،گــردن و تنه ای
مستقیم بنشــینید یا بایستید .توجه خود
را بر تنفس و پل ارتباطی بین سوراخ های
بینی معطوف کنید و به ذکر «ســوهام» به
مدت شصت ثانیه گوش فرا دهید .هیچ کس
دیگری متوجه این عمل شما نخواهد شد.
مراقبۀ یک دقیقه ای با تمرکز بر روی
سوراخ های بینی
به یاد داشــته باشــید که مهم است
قبل از هر تمرین مراقبه سنکلپا3ی (تصمیم
و عزم) خود را به کار بگیرید .قبل از ان که
شــما مراقبۀ یک دقیقــه ای را اغاز کنید،
دوباره تعهد خود را مبنی بر تمرکز ،با خود
تکرارکنید« :من می خواهم ان را انجام دهم.
مــن می توانم ان را انجام دهم .من باید ان
را انجــام دهم .من قصــد دارم ان را انجام
دهم و مهم نیست که چه اندیشۀ فریبنده،
جذاب یا وسوسه انگیزی در اگاهی من وارد
می شــود ».با خود قصد کنید که« :به مدت
شــصت ثانیه ،من توجه کامل خود را تنها
بر جریان رفت و برگشــت تنفس از طریق
سوراخ های بینی در حالی که در سکوت به
ذکر «ســوهام» گوش فرا می دهم ،معطوف
می کنم ».تنفس دیافراگمی انجام دهید و به
شکم اجازه دهید تا با دم به ارامی منبسط
و با بازدم به ارامی منقبض شــود .تنفس
می بایست کامل ،اما نباید فراتر از ظرفیت
نرمال تنفســی شما باشــد .بهتر است که
لباس شما در ناحیۀ شکم و کمر ازاد باشد.
توجه خود را بر روی پل بین سوراخ های
بینــی معطوف ،و به هــر دم و بازدم توجه
کنید .با هر دم ،در ســکوت به صوت «سو»
()SOOOOگــوش فرا دهید و بــا بازدم،
بــه صــوت «هــام» ( .)HUMMMMاگر
حواس پرتی به سراغ تان امد ،با صبوری از
ان اســتقبال و با احترام ان را نظاره کنید.
بــه ارامی توجه خود را از ان برگیرید و در
عوض تمرکــز را ،در حالی که هم چنان به
ذکر ســوهام گوش فرا می دهید ،به تنفس
از سوراخ های بینی بازگردانید .در پایان یک
دقیقه ،می توانید مراقبه را یک دقیقۀ دیگر
ادامه دهید یا تمرین را به پایان برسانید.
مراقبۀ یک دقیقــه ای با گوش فرا
دادن به ذکر با تمرکــز بر مرکز بین
دو ابرو
یــک روش دیگــر انجــام مراقبۀ یک
دقیقه ای ،استفاده از ذکر شخصی و تمرکز
بر فضای بین دو ابرو (چاکرای اجنا) است.
دستورالعمل های مقدماتی ،مشابه انچه در
باال ذکر شد ،را دنبال کنید ،اما توجه کامل
خود را بر روی صوت مقدس ذکر به همراه
تمرکز بر فضای بین دو ابرو معطوف کنید.
در پایان یک دقیقه ،می توانید مراقبه را یک
دقیقۀ دیگر ادامه دهید یا تمرین را به پایان
برسانید.
به دنبال مراقبۀ یک دقیقه ای ،برای شروع
مجدد کارهــای روزانه ،به خود کمی زمان
دهید .اجازه دهید ذکر به صورت جاپا ،4در
مواقعی که به ارامش و مهارت های به دست
امده از مراقبه نیاز دارید ،با شما همراه باشد.
The Heart and Science of Yoga
Leonard Perlmutter
Sankalpa
Japa
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
1234-
47
نگران نباش،
شاد باش
برگردان :عطیه عظیمی
منبع :یوگا ژورنال
حتماً راهی برای شادی وجود دارد ،سن
و شرایط مهم نیست ،حتماً راهی هست.
من در ماه گذشته 40ساله شدم .طبق
گفتۀ دوســتان و همکارانی که چند سال
قبل به این مرحله رسیده اند ،ظاهرا ً زمان
بحران 40سالگی فرا رسیده است .اما من
فکر می کنم تنهــا چیزی که برای عبور از
این بحران نیاز دارم یک ساعت مدیتیشن
و یــک فنجان دمنوش بــرای یک خواب
راحت است.
1
جاناتــان راوچ ،روزنامه نــگار برنــدۀ
جوایز مختلف و نویســندۀ کتاب منحنی
48
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
خوشبختی ،۲اعتقاد دارد ،زندگی بعد از 50
سالگی بهتر می شود و همچنین ایدۀ بحران
میان سالی را رد می کند .بحران میان سالی،
اصطالحی است که در سال 1965توسط
روان شــناس الیوت ژاک 3ابداع شــد .این
روان شــناس از اصطالحاتی مثل رکود یا
روزهــای کمتر خوش بینانــه یا به عبارتی
«نوســان مداوم ناامیدی» 4برای این بحران
اســتفاده می کند .اما اگر از من بپرســید،
می گویم چنین بحرانی واقعی نیست.
مطالعــات متعــددی در مــورد دوران
بزرگ سالی در کشورهایی در سراسر جهان
نشان می دهد که با افزایش سن ،منحنی
Uبرای مقیاس خوشــبختی وجود دارد.
منحنی Uنشان می دهد که مردم در دهۀ
دوم زندگــی خود احســاس خوبی دارند،
سپس در دهۀ ســوم زندگی این احساس
کمی رکود دارد تــا این که در دهۀ پنجم
احساس خوشبختی بازمی گردد و همه چیز
درســت می شــود .در حقیقت ،طبق یک
مطالعــۀ جدید که در 132کشــور انجام
شده است« ،زمان اوج بحران» در حدود 47
سالگی اتفاق می افتد .شاید به همین دلیل
باشــد که همه ترجیح می دهیم تولد 20
سالگی را جشن بگیریم نه تولد 40سالگی
خود را.
با این حال خبرهــای خوبی هم وجود
دارد .مطالعات بالنچ فلوور 5و پژوهشــگر
بریتانیایی اندرو اسوالد 6چنین نتیجه ای را
نشان نمی دهد .نتایج این مطالعات حاکی
است که سالمتی تا حدود 50سالگی به طور
پیوسته کاهش می یابد .سپس تا حدودی
تا سن 70ســالگی ثبات دارد و بعد از ان
تا ســن 90سالگی اندکی کاهش می یابد.
خوشبختی مثل شــرابی است که هرچه
پیرتر می شود بهتر می شود .سوال این است
که تا ان زمان چه؟ تکلیف ما که در ســن
40ســالگی می خواهیم شاد و خوشبخت
زندگی کنیم چیست؟ خوشبختانه محققی
از دانشگاه پنسیلوانیا ،دیدگاه متفاوتی دارد.
او اعتقاد دارد که خوشبختی با حضور در
لحظۀ حال گره خورده است.
من تصمیم گرفتــم از طریق این نقل
قول ،بــدون ورود به حالت بحران و بدون
توجه به روندها ،راهی برای خوشبختی در
هر سنی پیدا کنم.
خوشحالی چیست؟
واضح است که چگونه تعریف یک شخص
از خوشبختی روی درک او از خوشبختی
و تصمیمــات متعدد او تاثیر می گذارد ،در
حالی که بسیاری از تعریف های مختلف از
سنت های باســتان گرفته تا موارد علمی
جدید وجود دارد .به عنوان مثال در دنیای
یوگا حداقل چهار نوع خوشــبختی وجود
دارد .سانتوشا( 7رضایتمندی) بر احساس
لذت؛ با داشــتن انچه که دارید ،ان کسی
که هســتید و این که در این لحظه چقدر
راضی هستید ،داللت دارد .وقتی که ما ارزو
نمی کنیم که بهتــر ،ثروتمندتر ،مهربان تر
باشیم و یا هر نوع شخصیت متفاوتی داشته
8
باشــیم ،خوشحال ترین هســتیم .سوکا
(ســهولت یا به معنای واقعــی کلمه ،یک
فضای خوب) راحتی یا شــیرینی ای است
که ما احســاس می کنیم ،حتی در میان
سردرگمی ها یا اوقات اشفته .برای بعضی از
افراد ،مودیتا( 9همدلی) سخت ترین بخش
اســت .به این معنی که برای کســانی که
خوشحال هستند ،شاد باشیم یعنی برای
خوشــبختی دیگران خوشحال می شویم،
حتی اگر ان هــا انچه را مــا می خواهیم
داشته باشــیم ،دارند .اناندا 10حالت تجربۀ
شادی سعادتمندانه است ،وقتی ما تالش
می کنیم شادی را تجربه کنیم و به سادگی
ان را تجربه می کنیم .جورج فیورشتین،11
دانشــمند و یوگی ،معتقد است که اناندا
چیزی است که ما وقتی در تمام بدن مان
انرژی شادی تابش می کند تجربه می کنیم
و احساس می کنیم همه کس و همه چیز را
در اغوش می گیریم .داالیی الما 12می گوید
خوشــبختی داشتن «احســاس رضایت
عمیق» 13است .تمام این تعریف ها ،به قول
کیلینگزورث« ،14با حضور داشتن در لحظۀ
اکنون گره خورده اند».
راوچ تعریفــی علمی تر را در کتاب خود
اورده اســت .او خوشبختی را به دو دسته
تقسیم می کند :دستۀ اول سالمتی اثربخش
(امروز چه احساسی دارید ،چند بار لبخند
می زنید) و ارزیابی سالمتی (چگونه زندگی
خود را به عنوان یک کل ارزیابی می کنید).
تحقیق او به بخش مهم دیگری نیز توجه
داشت« :شــاید امروز احساس خوشبختی
نکنی ،اما هنوز احساس می کنی زندگی تو
پر از ثروت و پاداش است».
اگرچه راوچ طرفدار منحنی Uاســت و
ادعا می کند که این منحنی «با گذشت زمان
بسیار پایدار بوده است» ،او همچنین معتقد
است که همیشه حتی در همان شکل ،U
جزئیاتی مانند سنی که فرد در ان سن به
پایین ترین بخش منحنی می رسد ،کشوری
که فرد در ان زندگی می کند و همچنین
سطح رفاه اجتماعی فرد وجود دارد.
چگونه در هر سنی شاد باشیم
حتی اگر تحقیقات نشــان دهد شادی
معموالً در میان سالی کاهش می یابد ،این
بدان معنا نیســت که ما نمی توانیم در هر
سنی خوشبخت باشیم.
لیندا اســپارو ،15مولف کتاب زن ،یوگا
و ســامت :یک راهنمای مادام العمر برای
سالمتی :16معتقد اســت که هر مرحله از
زندگی دارای امتیازاتی در مقیاس شادی
اســت .او معتقد اســت ،یوگا و برخی از
شیوه های هوشــمندانۀ زندگی می توانند
نقاط قوت انسان را به حداکثر و نقاط ضعف
را به حداقل برسانند .مراحلی که او به ان
اشــاره کرده است شامل دوران نوجوانی تا
20سالگی ،دهۀ سوم تا اول 40سالگی و
دهۀ چهارم و پنجم از زندگی است که در
هر دهه مورد منحصر به فردی برای رشد
وجود دارد.
17
نیوکا کوئستگارد ،مربی یوگا ،مردم را
تشویق می کند که به عنوان یک نقشۀ کلی
به الگوهای زندگی در دوران های مختلف
نگاه کنند ،نــه یک واقعیت غیرقابل انکار.
او اعتقــاد دارد « :کلیاتی وجــود دارد که
می توانند به ما کمک کنند نگاهی دقیق تر
بیندازیم و ببینیم که ایا ان ها در ان دوره
از زندگی برای ما صادق هســتند و ایا ما
می توانیم همه را به دســت اوریم ».نکتۀ
قابل توجه این است که بدانیم «گاهی زندگی
پیچیده است».
با این حســاب ،بیایید فراز و نشیب ها و
مزیت ها و چالش هایی را که هر دهه ممکن
است به ارمغان بیاورد ،بررسی کنیم.
دهۀ دوم
هرکسی که به ســن بلوغ رسیده است،
احساس ناامنی ،هورمون های نامنظم ,مسائل
و مشــکالت با خانواده ،دوســتان و تهدید
احساسات را تجربه کرده است.
جای تعجب نیست که تصور می شود دهۀ
دوم در صدر منحنی خوشبختی قرار دارد.
در این دوران لحظه های شک و تردید وجود
دارد ،گاهی احساس ناخوشایندی وجود دارد،
نیاز به استقالل بیشتر احساس می شود ،فرد
خود را بهتر می شناسد و نقاط ضعف و قوت
خود را درک می کند .در این دوره فرد هنوز
زمانی برای سقوط و دوباره برخاستن دارد.
این خصوصیات باعث می شــود این دهه را
دهۀ «تبدیل شدن» بنامیم.
مــن در دهــۀ دوم بعــد از تجربیــات
ناخوشــایند ،فوری شــروع به کشف خود
واقعــی ام کردم و از خانواده ام جدا شــدم و
سعی کردم اسیب هایی که در گذشته دیده
بودم را کنترل کنم .با این که مشکالت مالی
زیادی داشتم ،با این حال استقالل داشتم و
این برای من همه چیز بود.
دهۀ دوم در زندگی من چالش برانگیز بود،
اما واقعیت این اســت که زمان بهتری برای
امتحان کردن مسائل واقعی وجود ندارد .در
این دوران می توان روش های جدید ،مکان ها،
ایده ها و روابط جدید پدیده ها را کشف کرد.
فلســفۀ یوگا این مرحله را برهماچاریا 18یا
مرحلۀ دانشجویی می نامد ،محور اساسی در
این دوره یادگیری ،بازی و یافتن مربی است.
یوگا در بیداری در این زمان نقش مهمی
دارد .تمرین هــای یــوگای فیزیکــی مثل
حالت های ایســتاده ،حــرکات تعادل روی
دســت ،حرکات خم به عقب و خم به جلو،
هم برای بدن و هم برای تثبیت احساسات
می تواند مفید باشد و به اعتماد به نفس نیز
کمک کند.
دهۀ سوم
پــس از یک دهه (یا بیشــتر) تحقیق و
تفحــص در مورد خود ،دهۀ ســوم زندگی
فرا می رســد و تمرکز فرد از دنیای درون به
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
49
دنیای بیرونی منتقل می شود .در این دوره
از زندگی ,فرد ناگهان متوجه می شود که
جهان افســانه اســت ،حاال فرد بیشتر به
بیرون نگاه می کند ،موقعیت او در محیط
کار تثبیت می شود ،ایده های جدید ایجاد
می شود ،و ریشه های فرد در زندگی شکل
می گیرد .در این دوره است که فرد شروع به
مراقبت از دیگران و خانوادۀ خود می کند.
من وقتی 30ساله شــدم ازدواج کردم و
دخترم را بــه دنیا اوردم و این زندگی من
را به کلی تغییر داد .در همان زمان ،مشغول
ساختن شغل خود به عنوان یک نویسندۀ در
سفر بودم و این حیرت انگیز بود ،این شغل
را دوست داشتم .فلسفۀ یوگا این دوره را
گریهاستا 19یا دورۀ خانه داری می نامد ،زمان
ماجراجویی ،خانواده و شــرکت در دوران
بزرگ سالی.
چالشــی که در این دوره وجــود دارد،
فراموش کردن خــود و اهمیت ندادن به
ســامت جسم و احساســات خود است.
نیازهای جسمی و عاطفی فرد در این دوره
هشدار می دهد که« ،تفاوت بین حضور در
جهان و فرورفتن و بلعیده شدن در جهان»
را درک کنیم .کویستگارد ،مربی ایورودیک،
عقیده دارد این دوره از زندگی ،جاه طلب،
پرشور و عاطفی است که توسط پیتا دوشا
تحت تاثیر قرار می گیرد.
بنابراین ،مهم اســت که تا حد ممکن
متعــادل باشــید .در غیر این صــورت ،تا
زمانی که خطر اســترس و خســتگی های
مزمــن را برطــرف نکنیــد ،با از دســت
دادن انرژی و خالقیت هر روز خســته تر
خواهید شد.
انجام یک تمریــن منظم یوگا می تواند
تمرکز شما را به سمت دنیای درون ببرد،
کــه به ارامش و تنظیم مجــدد تعادل ما
کمک می کند .من ،تا دهۀ ســوم زندگی،
ضــرورت انجــام یــوگا و مراقبــه را باور
نکرده بودم.
این به عنوان روشــی برای ایجاد جدایی
عمدی بین زندگی کاری و زندگی شخصی
است .در این دوره ما باید یاد بگیریم تعادل
در همــۀ روال زندگی را به صورت ذهنی و
جسمی ایجاد کنیم.
و در این دوره به دلیل مسئولیت هایی که
شما (در محل کار یا خانه) برعهده دارید،
باید روش های تجدید انــرژی را بدانید و
انجــام دهید .به موســیقی ارامش بخش
50
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
گوش دهید؛ چند دور تمرینات تنفســی
انجام دهید .قدم بزنید .و ســپس با نشاط
کامل به زندگی برگردید.
دهۀ چهارم
هنگامی که مــن به 40ســالگی خود
رســیدم ،با وجود دســتاوردهای خود در
زندگی ،به تناقضاتی برخوردم و می خواستم
دلیل ان را بدانــم .بنابراین کاری را انجام
دادم که هر روزنامه نــگار متعهدی انجام
می دهد :با متخصصان روان شناسی ،علوم
اعصاب ،اقتصاد و جامعه شناسی مصاحبه
کردم تا به من در درک انچه اتفاق می افتد
کمک کند .همچنین تحقیقی روی زندگی
300نفــر از مردم عادی انجام دادم .نتایج
این تحقیق باعث شد بفهمم که دهۀ چهارم
زندگی یک دورۀ انتقال اســت و تا حدی
اشفتگی در اولویت های زندگی وجود دارد.
به عبارت دیگر ،چیزهایی که به حس رفاه
ما مربوط می شــود به مــرور زمان تغییر
می کنند .ما به طور معمول برای دهۀ دوم
و سوم و اوایل دهۀ چهارم رقابت ،جاه طلبی
و موفقیت را می شناسیم ،اما هرچه به دهۀ
پنجم نزدیک می شویم ،ممکن است شروع
به سوال کنیم که ایا به اهداف خود دست
یافته ایم؟ ایا به اندازۀ کافی انجام داده ایم و
یا حتی ایا هنوز برای اطرافیان مان اهمیت
داریم؟ راوچ می گوید ،در همان زمان شروع
می کنیم به این کــه ارزش های خود را به
ســمت مراقبت ،همکاری و جامعه سوق
دهیم ،این دوره کمی می تواند گیج کننده
باشــد .او می گوید« :نگران نباشید .اگر در
دهۀ چهارم به رکود رســیدید ،بدانید که
این موقتی است و باید صبور باشید و فقط
در صورتی که این حالت تا دهۀ پنجم ادامه
داشته باشد جای نگرانی وجود دارد».
تریســی اســتنلی ،20معلــم مراقبه و
یوگانیــدرا ،افراد را ترغیــب می کند تا در
زندگی خود پذیرش داشــته باشــند و از
همه چیــز به عنوان یک کشــف جدید در
زندگی خود اســتقبال کنند .تا به سطح
عمیق تری از شــادی دست یابند .استنلی
می گوید« :اگــر در دورۀ انتقال بتوان بیدار
و اگاه ماند ،قدرتمند هســتیم ».استنلی
برای عبور از این دوره یوگا نیدرا را توصیه
می کنــد« .تجربه ای کامــل از غوطه وری
و اســتراحت عمیق» که می تواند شــهود
شــما را افزایش دهد و اگاهی بیشتری را
به شــما بدهد و همۀ این ها به شما کمک
می کند که به سال های بعدی زندگی خود
وارد شوید.
دهۀ پنجم
در این دوره بیشــتر مــردم از تغییرات
فیزیکی شــکایت می کنند ،به عنوان مثال
دورۀ باروری خانم ها به پایان می رســد و
ان هــا از این بابت غصه می خورند که بدن
ان ها تغییر کرده است ،اما اسپارو ان را به
این شــکل نمی بیند ،او می گوید این دهه
فرصتی برای تجربیات قدرتمند و تحول اور
فراهــم می کند .او می گویــد ،اگر مراقب
خودمان باشیم و اگاهانه به دهۀ پنجم وارد
شویم ،ما بسیار سخت تر از این هستیم که
چالش های جسمی ما را از پا بیندازد.
ایــن دوره ،مرحله ای از زندگی اســت
که در ان ما دیگــران را پرورش می دهیم
و می توانیم در مــورد حقایق با مهربانی و
بدون عذرخواهی صحبت کنیم .این دهه
با مرحلۀ سوم فلسفه یوگا ،واناپراستا ،21که
بر تامل متمرکز اســت و نگرانی کمتری
نســبت به مادیات و تنهایی در ان وجود
دارد ،هماهنگ است .همچنین به ان دورۀ
بازنشستگی نیز گفته می شود.
از نظر جسمی و عاطفی ،یوگا می تواند به
مقابله با عالئم مزاحم ،بی خوابی ،خستگی و
اضطراب کمک کند .به طور خاص حرکات
خم به جلو و پیچ هــا می توانند به ارامش
و سپس فعال شــدن انرژی کمک کنند.
باکســتر بل 22نویســندۀ کتاب یوگا برای
سالمت ســالمندان 23می گوید ،مطالعات
پزشکی نشان می دهد که مدیتیشن های
طوالنی مدت یوگا باعــث ایجاد الگوهای
ذهنی ارام تری می شود .به این ترتیب که
قسمت هایی از مغز که درگیر تصمیم گیری
شــناختی حافظه هستند ،بهبود می یابند
و توانایی تنظیم پیام هــای ظریف بدن و
واکنش پذیری نســبت به رویدادها بیشتر
می شود .همۀ این دالیل باعث می شود که
بگوییم« :همــواره تمرینات یوگای خود را
ادامه دهید».
دهۀ ششم و دهه های بعد از ان
برای بسیاری از افراد ،دهۀ ششم ،هفتم و
هشتم زندگی شان مانند یک کتاب مقدس
خوانده می شــود .شــکایات جسمی مثل
پوکی استخوان ،بیماری قلبی ،درد لگن و
زانو -و بعضی اوقات این لیســت بی پایان
به نظر می رســد وجود دارد .در فلســفۀ
یوگا ،ان را به عنوان سانیاسا 24می شناسند،
زمانی که توجه ما عمیق تر می شود و ما به
سمت اتحاد الهی پیش می رویم .بسیاری
از بازنشســتگان ،شروع به بخشیدن اموال
خود می کنند و تصمیم می گیرند که وقت
بیشــتری را در تعمق و خدمت به دیگران
سپری کنند .این احساس ازادی و رهایی
می تواند انرژی کودکانه ای را به همراه اورد،
الیــه ای از خرد کــه از یک عمر تجربیات
ناشی می شود.
الن کاستل ،25استاد گروه روان شناسی
دانشــگاه UCLAو نویســندۀ کتــاب
روانشناسی میانسالی موفق 26که تحقیقات
خود را در مورد حافظه ،شــناخت و پیری
شناختی انسان انجام می دهد ،اعتقاد دارد
که برای این موارد دالیل بیولوژیکی وجود
دارد.
27
کاستل به مطالعه ای از لورا کارستنسن
اشــاره می کند که نشان می دهد اگر شما
به مــردم دو چهره نشــان دهیــد ،یکی
خوشــحال و دیگری غمگین ،افراد جوان
بیشتر روی چهرۀ غمگین تمرکز می کنند،
در حالی که افراد مسن بیشتر وقت خود را
صرف دیدن چهرۀ شاد می کنند .این افراد
می دانند که اگر روی چیزهای مثبت توجه
کنید ،حافظه و روحیۀ شما تحت تاثیر قرار
می گیرد ،به عبارتی ،در این ســن ،تمرکز
روی مــوارد مهم تر بــرای حفظ روحیه و
شادی قرار می گیرد.
بــرای ایجاد تعــادل در ایــن مرحله و
احســاس ارتباط بیشــتر و بهتر با خود و
دیگران ،توصیه می شــود زمان بیشتری را
در طبیعت ســپری کنید ،زندگی با ریتم
شــبانه روزی طبیعی (بیدار شدن با طلوع
افتاب ،به خواب رفتن با غروب خورشید)،
خدمت به دیگران ،انجام حرکات یوگا ،در
مراقبه نشســتن و هرچه بیشتر خندیدن
را فرامــوش نکنید .به دیگــران بیاموزید،
به صورت گروهی و بــا هم تمرین کنید،
با یکدیگر در ارتباط باشــید و از یکدیگر
پشتیبانیکنید.
شادی در همۀ سنین
کریستی سالیوان ،28معلم یوگا می گوید،
فقط به این دلیل که شــما یوگا می کنید
و مانتراها را تمرین می کنید و یا تمرینات
تنفســی را انجام می دهید ،شــادی شما
تضمین نمی شــود .او معتقد است که باید
شادی را در دنیای درون خود پیدا کنیم و
اگر تا به حال در یافتن ان موفق نبوده ایم
به این دلیل اســت که در دنیای بیرون به
دنبال ان بوده ایم .معلم یوگانیدرا ،استنلی،
می گویــد« :با رضایت ،رهایــی و ارامش،
فداکاری و سپاســگزاری و عدم انتظار از
دنیای بیــرون می توان شــادی واقعی را
یافت».
تمامی این تحقیقات و محققانی که در
مورد ان ها صحبــت کردیم به این نتیجه
رسیده اند که تا زمانی که ذهن سرگردانی
داریم و مدام به روزهای خوب و اینده بهتر
فکر می کنیم شــادی را نمی یابیم .زمانی
که درک کنیم که در همین لحظه بمانیم
شادی واقعی را یافته ایم ،درست همین جا،
همین االن.
Jonathan Rauch -1
50 The Happiness Curve: Why Life gets better after -2
Elliot Jaques -3
Constant Drizzle of Disappointment -4
Blanchflower -5
Andrew Oswald -6
-Santosha -7قناعت ,رضایتمندی
-Sukha -8لذت ,خوشحالی
-Mudita -9همدلی
-Ananda -10خوشحالی ابدی
Georg Feuerstein -11
Dalai Lama -12
A sense of Deep Satisfaction -13
Killingsworth -14
Linda Sparrowe -15
The Woman’s book of Yoga and Health: A lifelong -16
Guide to Wellness
Niika Quistgard -17
-Brahmacharya -18در اینجا این کلمه به اولین مرحله،
از چهار مرحلۀ سنی در فلسفۀ کشور هند اشاره دارد .این
مراحل به عنوان اشراما شناخته می شوند.
-Grihasta -19مرحلۀ دوم از رده بندی سنی
Tracee Stanley -20
-Vanaprastha -21مرحله ی سوم از رده بندی سنی
Baxter Bell -22
Yoga for Healthy Aging: A guide to Lifelong Well- -23
Being
-Sannyasa -24چهارمیــن و اخرین مرحله از رده بندی
سنی که در این جا این کلمه به معنی کناره گیری از دنیای
بیرون و توجه به دنیای درون است.
-25
-26
-27
-28
Alan Castel
The Psychology of Successful aging
Laura Carstensen
Christi Sullivan
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
51
مهندسی درون
اناتومی ذهن
۱
کارکاردهای اندام های چهارگانۀ ذهن
پیام صمدی خادم
مقدمه
ذهن ( ،)Mindواژه ای بی شکل و صورت و گاه دارای هزاران تعریف
است .اگر به شما بگویند ،ذهن شما کجاست؟ ممکن است سر خود
و در واقع مغزتان را نشان دهید ،دیگری ممکن است به قدرت تعقل
خودش اشاره کند و بگوید عقالنیت من یعنی ذهن.
حتی وقتی در نوشته ها و مطالب و مکتب های فلسفی گوناگون
در مورد واژۀ ذهن جستجو می کنید ،از فلسفۀ ذهن تا روان شناسی،
تعاریفی متعدد و گاه متضاد در مورد این واژه یافت می شود.
انچه باعث شد دست به نگارش این مقاله بزنم ،در واقع جمع بندی
و ارائۀ تعریفی ســاده از ذهن در روان شناسی و فلسفۀ یوگا بود .و
هدفم این بود که وقتی نوشته ای از متفکران و نویسندگان متعلق
به هند به دســت مان می رســد که در مورد ذهن سخن می گوید،
بتوانیم دانســته ها و تعریفات پیشــین خود را به کناری بگذاریم و
دقیقاً بدانیم نویسنده از کدام خاستگاه فکری و در مورد چه چیزی
سخن می گوید.
درک و دریافت جهان خارج توسط ذهن
در مباحث روان شناســی یوگا ،انســان دنیای بیرون را از طریق
ده ابــزار حســی درک و دریافــت می کنــد ،که خود شــامل دو
دسته می شوند:
-1پنج اندام حسی ادراک :گوش ها ،چشم ها ،بینی ،زبان و پوست
کـــنش :دست ها ،پاها ،تکلم ،اندام زایشی
-2پنج اندام حسی ُ
و اندام دفع
در حقیقت بدن انســان ،محرک های خارجی را از طریق این ده
در ورودی دریافت می کند ،و پس از تجزیه و تحلیل ان ها ،به ان ها
واکنش و پاسخی ارائه می دهد.2
انتاکارانا ()Antahkarana
به معنی ابزار درونی ،هستی و بودِش ِ درونی است .انتا ()antah
یعنــی درونــی و کارانــا ( )karanaیعنی چیزی کــه کارکردها و
عملکردهایی دارد 3.اســتاد داریوش شایگان در کتاب فاخر ادیان و
مکتب های فلسفی هند ،انتاکارانا را حس باطن ترجمه کرده است.4
این ابزار درونی ،مشــتمل بر چهار کارکرد ذهن است .5انتاکارانا
در حقیقت به کلیت ذهن اطالق می گردد ،اگر ذهن را یک کارخانه
با چهار بخش تولیدی و ازمایشگاه در نظر بگیریم ،به مجموعۀ این
چهار بخش ِ ذهن ،انتاکارانا گفته می شود .دریافت هایی که توسط ده
ابزار حسی پیش گفته به بدن انسان می رسد ،توسط این ازمایشگاه ها
تجزیه و تحلیل می شود و واکنشی در قِبال ِ ان ها اتخاذ می گردد.
این ابزار درونی ،به کمــک کارکردهای چهارگانه اش ،ادراکات و
دریافت های حســی را می گیرد و بر اساس انچه که در بخش های
بعدی گفته خواهد شد ،ان ها را انالیز می نماید .انتاکارانا ،با تصرف و
52
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
استخراج در دریافت های حسی ،از علت به معلول ،و از معلول به علت،
و از دلیل به نتیجه ،سیر می کند و از طریق استقراء و استنتاج می تواند
مفاهیم را متوجه بشود .مث ً
ال با توجه به مشاهدۀ طغیان اب این گونه
نتیجه می گیرد که باران زیادی باریده اســت ،یا از دیدن دود متوجه
می شــود که جایی اتش گرفته و همچنین با دیدن ابرهای سیاه در
اسمان ،می فهمد که باران در راه است .این فعل و انفعاالت که از یک
مجهول به یک معلوم دست می یابند و وابسته به زمان و مکان نیستند،
از ویژگی های مهم انتاکاراناست.6
چهار کارکرد ذهن
انتاکارانا شبیه به کارخانه ای است که از چهار بخش و واحد تولیدی
تشــکیل شده است و محصول نهایی ان ،در واقع برداشت و فهمیدن
دریافت های حســی ِ اولیه ای است که توسط ده ابزار حسی به انسان
می رسد و در نهایت یک تصمیم گیری یا موضع گیری نسبت به دریافت
حسی اولیه اتفاق می افتد .این چهار کارکرد بنیادین عبارت اند از:
-1ماناس ( :)manasاولین واحد تولیدی در کارخانۀ انتاکارانا ،ماناس
است .وظیفۀ این بخش ،سازمان بخشیدن ،صورت بستن ،اندیشیدن،
شک کردن و غیره است .ماناس در واقع شبیه به یک ازمایشگاه است.
ادراکات حســی را که از طریق ده ابزار حسی به انسان رسیده است،
مورد مطالعه قرار می دهد .ماناس از تعیین ماهیت ِ محسوسات عاجز
اســت و فقط یک نیروی عقالنی ست که دربارۀ ماهیت ادراک ،حکم
صــادر می کند و یقین و تصدیق حاصل می نماید .7مث ً
ال فرض کنید
به شــما یک جسم مسطح با ضخامت بسیار نازک می دهند و شما با
دست خود ان را لمس می کنید .از لمس کردن ِ این شیء دریافت هایی
احساســی به انتاکارانا منتقل می شود و ماناس وارد عمل می گردد و
بعد از اندیشیدن و ازمایش کردن می گوید« :یک شیء مسطح و بیش
از حد نازک و نســبتاً نرم و لطیف؛ این شیء انعطاف پذیر است و روی
هر چیزی بیفتد ،تقریباً شکل ان را به خود می گیرد؛ قب ً
ال یک بار دیده
بودم که مادر از این شیء برای پوشاندن سطح میز ناهارخوری استفاده
کرده بود ،همچنین یک بار هم با چنین چیزی برای خودش پیراهنی
دوخت ،حتی بارها دیده ایم که چیزی شبیه به این روی تشک خودمان
یا ندازیم و روی ان می خوابیم! و ». ...
م
ماناس ،هر تجزیه و تحلیلی که از این ازمایشات به دست اورده است
را به بودهی تحویل می دهد.
-2بودهی ( :)buddhiواحد تولیدی دوم در کارخانۀ انتاکارانا ،بودهی
نام دارد که در واقع وظیفه اش تعیین و تصدیق کیفیت اشــیاء است.
بودهی بعد از دریافت گزارش ماناس ،وظیفۀ تشخیص ،درک کردن و
تصمیم گیری را به عهده می گیرد .در مورد مثالی که نوشتیم ،بودهی با
خودش می گوید« :یک شیء مسطح بسیار نازک و انعطاف پذیر .می تواند
گونی ،پارچه ،فرش ،موکت ،حصیر و غیره باشد ،ولی چون قب ً
ال روی
میز ناهارخوری دیده شــده ،احتماالً پارچه اســت ،و چون قب ً
ال از ان
پیراهنی هم دوخته شده ،پس احتماالً پارچه ای مرغوب است که چون
جنس نرم و لطیفی هم دارد به عنوان ملحفه نیز از ان استفاده گردیده
است ...من تا حاال ندیده ام روی میز ناهارخوری حصیر بیندازند یا از
حصیر پیراهن بدوزند ،یا روی حصیر بخوابند ،پس به هرحال ان چیز
قطعاً پارچه است» بودهی نیز گزارش خود را به بخش تولیدی بعدی
یعنی اهامکارا تحویل می دهد.
-3اهامکارا ( :)ahamkaraواژۀ اهامکارا از دو جزء تشــکیل شــده
اســت ،اهام ( )ahamبه معنی «من» و کارا ( )karaیعنی «کار» 8یعنی
فعل و اندیشه ای که به من تعلق می گیرد .یک نوع گمانه زنی که
بر اساس ان ما خود را فاعل افعال ،یا مالک اشیاء تصور می کنیم.
وظیفۀ اهامکارا شناســایی اســت .9در مورد مثالی که نوشتیم،
اهامکارا گزارش بودهی را دریافت می کند و متوجه می شود که
ان چیزی که توســط دست لمس شده ،پارچه بوده است و بعد
با خودش فکر می کند« :نکند این همان پارچه ای اســت که من
ذهن به مثابۀ یک چرخ
در اوپانیشــادها ،چهار کارکرد ذهــن (Manas , Buddhi, Chitta
), Ahamkaraبه پره ها و میله های یک چرخ تشــبیه شده اند .مرکز
این چرخ که همان خویشتن ( )Selfاست ،هیچ گاه حرکت نمی کند.
چرخ ذهن می چرخد ،خویشتن به نظر می رسد که وارد
هنگامی که ِ
عمل شده است و از طریق چهار کارکرد ذهن بروز و ظهور می یابد.
دو ماه پیش دنبالش می گشتم و پارسال خودم خریدمش؟! من
خیاط ماهری هســتم و می فهمم که کدام پارچه به چه دردی
می خورد».
ِ
اهامکارا ،خاصیت خوداگاهی ،خودپسندی و خودگرایی دارد.
در برخی متون از اهامکارا به عنوان ن َفس یا ایگو تعبیر می شود.10
-4چیتا ( :)chittaدر زبان سانسکریت 11چیتا در دو معنی به
کار رفته است:
• دامنه های مختلف و گستره ها ی گوناگون اگاهی
• ان بخش از قســمت نیمه خوداگاه که انبــارۀ خاطرات و
تجربیات در ذهن است
وقتی در کارکردهای مختلف انتاکارانا صحبت از چیتا می شود،
همیــن معنای دوم از ان مدنظر اســت .یعنی انبارۀ خاطرات و
تجربیات 12.اگر در مثالی کــه در مورد پارچه زدیم توجه کرده
باشید ،دیدیم که ماناس گفت ... « :قب ً
ال یک بار دیده بودم که مادر
از این شیء برای پوشاندن سطح میز ناهارخوری استفاده کرده
بود ،همچنین یک بار هم بــا ان برای خودش پیراهنی دوخت،
حتی بارها دیده ایم که شبیه چنین چیزی را روی تشک خودمان
می اندازیم و روی ان می خوابیم! و »...در واقع چیتا به عنوان یک
مخزن نگهداری اطالعات قبلی و تجربیات و خاطرات ،در تجزیه
و تحلیل اولیه ،به کمک ماناس می اید.
در بخــش بودهی هم دیدیم که بودهی گفت ... « :من تا حاال
ندیده ام روی میز ناهارخوری حصیر بکشند یا از حصیر پیرهن
بدوزنــد ،یا روی حصیر بخوابنــد »...یعنی بودهی نیز از چیتا و
خاطــرات و تجربیات منــدرج در ان بهره بــرد و برای درک و
تصمیم گیری از ان استفاده کرد.
همین طور در قســمت دیگری از مثال دیدیــم که اهامکارا
گفت ... « :من دو ماه پیش دنبالش می گشــتم و پارسال خودم
خریدمش؟!» یعنی در این قســمت هم چیتا به عنوان یک مرکز
نگهــداری اطالعات ،به کمک اهامکارا امد و به او کمک کرد تا
چیــزی را به خاطر اورد که ممکن اســت در فهمیدن ادراکات
موثر باشد.
پس از این که مراحل چهارگانۀ مذکور انجام گرفت ،در نهایت،
انتاکارانا به نتیجۀ نهایی می رسد .مث ً
ال ممکن است در مثال ما به
این نتیجه برسد که« :این پارچه مال خود من است و هر کسی
13
هم حرفی بزند جلویش درمی ایم!»
اگر میله های این چرخ اندازه های یکسان نداشته باشند ،مرکز چرخ
نمی تواند همیشــه در وسط و به ظاهر بی حرکت باقی بماند و شبیه
این خواهد بود که چرخ روی ناهمواری ها و دست اندازهای متعدد در
حال حرکت است .بنابراین ،چهار کارکرد ذهن باید در هماهنگی با هم
و در تعادل با یکدیگر در حرکت باشند در غیر این صورت ،فرد دچار
تالطم های شدیدی خواهد بود!
مث ً
ال فرض کنید در وجود یک شــخص ،کارکــرد اهامکارای ابزار
درونی اش در تعادل با بقیۀ قسمت ها نیست ،این موضوع شبیه به این
خواهد بود که این فرد گویا با چرخی شــبیه به شکل پائین بخواهد
14
دوچرخه ســواری کند! بسیار واضح است که این فرد چه تالطم های
15
شدیدی را تجربه خواهد کرد.
- 1ابتدا هدف این بود که در هر شماره از مجله ،بخشی از
کتاب مهندسی درون ،نوشتۀ سادگورو (معلم یوگای معاصر
هندی) ترجمه و تلخیص شود و به مخاطبان تقدیم گردد؛ اما با
تجربیات شخصی دریافته ام که خوانندگان ایرانی در مواجهه با
نظرات اندیشمندان هندی ،ناخوداگاه اموزه های خود از فلسفه
و روان شناسی غرب را تعمیم می دهند و در نتیجه گاه موفق به
درک محتوای اصلی نوشته های مذکور نمی گردند .بر همین مبنا،
سعی و کوشش زیادی در پیش گرفته شد تا این مقاله به صورتی
خالصه و البته به زبانی ساده در مورد مفهوم ذهن در فلسفه و
اندیشۀ هند تدوین شود .قابل ذکر است این مقاله بخشی از کتاب
مهندسی درون نیست و صرفاً به جهت صالحدید مترجم برای
شروع خوانش کتاب مهندسی درون ،تالیف و به خوانندگان تقدیم
می گردد .از خوانندگان محترم و اگاه دعوت می شود تا منت نهاده
و نقطه نظرات احتمالی خود را از طریق نشانی پست الکترونیکی
samadikhadempayam@gmail.comبه نویسندۀ
مقاله هدیه کنند.
- 2د .تِلَنگ ،سولوچانا ،درک یوگا از راه شناخت بدن (بررسی
تطبیقی دانش یوگا و پزشکی) ،هما اروندیان ،امید اقتداری ،میرا
سپهربند ،تهران ،نشر مثلث.1382 ،
https://www.tripurashakti.com/ - 3
antahkarana
- 4شایگان ،داریوش ،ادیان و مکتب های فلسفی هند ،تهران،
امیرکبیر.1383 ،
- 5انتاکارانا عالوه بر این چهار بخش ،شامل ده حس ،پنج اِلمان
و پنج وایو نیز هست؛ قابل ذکر است در برخی متون و طبق نظر
برخی اساتید ،حتی ذهن دارای کارکردی شانزده قسمتی است
که در نهایت به هشتاد و چهار هزار بُعد قابل تقسیم است! ولی
در نهایت ،چهار مورد مذکور در این مقاله ،کارکردهای بنیادین
ذهن هستند.
- 6شایگان ،داریوش ،ادیان و مکتب های فلسفی هند ،تهران،
امیرکبیر( .1383 ،نقل به مضمون)
- 7همان.
- 8همان.
identity - 9
- 10البته قابل توضیح است که اهامکارا مطلقاً مذموم نیست
و یکی از بخش های واجب و ضروری ذهن انسان است .به عنوان
مثال ،شما یک کودک را در نظر بگیرید که مث ً
ال اسمش مانیا
باشد .در سنین حدودا ً یکی دو سالگی وقتی به او گفته می شود،
مانیا کو؟ کودک خودش را نشان می دهد و با لحن بانمکی
می گوید ایناهاااا .در این حالت در واقع کودک خود را از پدر و
مادرش و از دوستانش تشخیص می دهد .در واقع یک حد و
مرز وجودی بین خود و دنیای اطرافش قائل می شود (من این
هستم ،من ان نیستم) که این موضوع برای یک انسان با عقل
سلیم از ضروری ترین عملکردهای ذهنی هست و اگر کودکی
نتواند خودش را شناسایی کند ،به رشد مغزی کودک شک کرده
و به پزشک مراجعه می کنیم .این اتفاق در واقع کارکرد بخش
اهامکارای ذهن کودک ماست .ولی هر چه کودک بزرگ تر و
بالغ تر می شود ،اهامکارا ممکن است از کارکرد درست خودش
منحرف شود .مث ً
ال در سن ده سالگی وقتی برای او و برادر
کوچک ترش اسباب بازی مشترکی خریداری می شود ،مانیا از دادن
اسباب بازی به برادر کوچک ترش اجتناب می کند و می گوید« :این
اسباب بازی مال ِ منه و به کسی نمیدمش!» و این گونه خود را از
برادرش جدا می انگارد .به همین ترتیب در سنین بزرگسالی نیز
جداپنداری هایش بیشتر و بیشتر می شود.
- 11زبان هند باستان
-https://aryamargayoga.org/chitta-the - 12
/level-matrix-of-the-mind-4
- 13خوانندگان عزیز توجه داشته باشند که هر مکتبی و هر
معلمی ،بنابر مذاق فلسفی خود ،ممکن است با تعبیرات متفاوتی
در مورد این کارکردهای چهارگانه صحبت کند .بنابراین اگر در
متون دیگری تعبیرات متفاوتی از این کارکردها یافتید ،دلیل بر
غلط بودن یکی از تعبیرات نیست .قلمرو فلسفه ،عرصۀ فهم های
متفاوت است.
https://www.tripurashakti.com/ - 14
antahkarana
- 15برخی معلمان یوگا ،مثل سادگورو ،بر این باورند که ریشۀ
رنج های روزمرۀ بشر ،در استفادۀ نادرست از بخش های مختلف
ذهن است .مثالی که سادگورو از ان یاد کرده این گونه است که
شمارهاگر139
یوگا تیر
دانش
شما مهارت استفاده
|1399است که
چاقویی بسیار تیز
همچون
ذهن
از ان را نداشته باشید ،خودتان را زخمی و مجروح خواهید کرد.
53
گاهی ان قدر راه حل مســائل ســاده و در دسترس هستند که
پذیرفتن ان برای مان دشــوار می شود و نکتۀ جالب تر این که غالباً
راه حل های درست ساده تر و در دسترس تر هستند.
بــه طبیعت با نگاهی ژرف تر بنگرید! درخت برای رشــد کردن
متحمل رنج نمی شــود .اب برای جاری شدن زور نمی زند .بهار در
پی زمستان و شب از پی روز می اید .همه چیز در نهایت سادگی و
زیبایی انجام می شود.
یک فرمول ساده برای
چه چیزی کار را دشوار می سازد؟
با ذهنی که خود عامل به وجود اورندۀ مشکالت است نمی توان
به حل ان ها پرداخت .ذهن عادت به پیچیده کردن مســائل دارد.
فرمول بسیار ساده و در دسترس است .کلید در دستان شماست!
چقدر احساس خوشبختی می کنید؟
اصوالً رابطۀ مســتقیمی بین احســاس خوشــبختی و میزان
قدرشناســی و شــکرگزاری وجود دارد؛ زیرا احساس بدبختی با
شکرگزاری جمع نمی شود .احساساتی نظیر غم و حسرت و اندوه
به معنای نداشتن افکار شکرگزارانه است .در واقع احساسات منفی
و افکار بد در پی افکار ناسپاسانه ظهور و بروز می یابند فقط زمانی
می توانیم احساس خوشبختی کنیم که عمیقاً شاکر باشیم.
هرگاه که احساس خوبی نداشتید ،مطمئن باشید به نداشته های
خود می اندیشــیده اید .امکان ندارد با اندیشیدن به انچه که خوب
اســت ،احساس بدی داشــته باشــید .افکار بد و احساسات بد با
اندیشیدن به تلخی ها و زشتی ها به وجود می ایند.
شکرگزاری و لذت بردن از زندگی
لــذت بردن از زندگی زبان عملی شــکرگزاری اســت .در واقع
سپاسگزاری زمانی در زندگی یک انسان متجلی می شود که در هر
شــرایطی یاد بگیرد چگونه از زندگی لذت ببرد؛ زیرا زندگانی خود
بزرگ ترین دلیل و علت برای شادمانی است.
تنها زمانی می توانیم به درک شــکوه لحظــه ای که در ان قرار
داریم برسیم ،که احساسی عالی داشته باشیم .و فردی که مسلط
به زندگی و احواالت ان است ،احساس خود را به انچه که در حال
وقوع اســت پیوند نمی دهد ،بلکه می داند در هر شرایطی چگونه
حاالت خود را مدیریت کند.
بهتر اســت بگوییم باالترین درجۀ شــکرگزاری ،لذت بردن از
ثانیه های زندگی است.
اثار شکرگزاری
راهی برای شناختن خداوند
عالم هستی جلوۀ هنرنمایی خالق و صانع ان است .خداوند هر
لحظه و در هر مکان ،در حال جلوه گری و رخ نمایی است و این ما
هســتیم که باید با دیدن این هنرنمایی ها از حس زندگانی لبریز
باشیم .خداوند هر لحظه و هر مکان در حال حمایت کردن از ماست.
و با شکرگزاری می توانیم حمایت های پروردگار را ببینیم .می توانیم
نوع نگاه خود را به خداوند اصالح کنیم .می توانیم با او صمیمی تر
شویم و احساس نزدیکی بیشتری با او داشته باشیم.
و حضور خداوند ارامش و اطمینان بخش است.
54
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
تفکر سپاسگزارانه ،به معنای پذیرش وحدانیت خداوند است .با
شــکرگزاری ،به طور ضمنی ،اعتقاد و ایمــان خود را به خالقیت و
وحدانیت پروردگار اعالم می داریم
خداونــد هر لحظــه از ما حمایت می کند .بــا ظواهر و لباس و
زبان های گوناگونی لطف خویش را به ما می رســاند .دیدگانی بینا
و گوشــی شنوا احتیاج اســت تا زبان لطف خداوند را ادراک کند.
خداوند با زبان عشــق با ما گفتگو می کند و تنها کسانی می توانند
زبان عشق را درک کنند که عاشقانه به دنیا نظر کنند .شکرگزاری
زبان شناخت خداوند است.
با شکرگزاری به خواسته های خود برسید
بهترین دعا ان است که با احساس شکرگزاری بیان شود .وقتی که
توجه خود را به موارد منفی معطوف می داریم ،به طور ناخوداگاه به
نداشتن و نبودن و نشدن می اندیشیم و این ناباوری ما را در دامی
می اندازد که خود مانعی بزرگ برای رســیدن به خواسته های مان
شویم.
ً
حتما شما هم تجربه کرده اید که در مقاطعی از زندگی تان ،به رغم
اصرار و تالش فراوان ،به ارزوی خود نرســیده اید .یقیناً در زندگی
اطرافیان تان مــواردی وجود دارد که می گویند خداوند صدای مان
را نمی شنود.
ی رسیدن به خوشبختی
وحید نظری
کیفیت روابط شما با اطرافیان تان چگونه است؟ چه اندازه انسان
محبوبی بین اطرافیانتان هستید؟
با شکرگزاری می توانید روابط تان را با اطرافیان تان بهبود دهید.
هرگاه نگاه خود را نسبت به اطرافیان تان تغییر دهید ،برخورد ان ها
با شما تغییر خواهد کرد؛ زیرا نوع برخوردی که ان ها با شما دارند
برگرفته از احساسی است که شما نسبت به ان ها دارید و همچنین
برگرفته از احساسی است که از شما متبادر می شود.
اگــر از زوج هایی که ارتباط نامطلوبی با هم دارند درخواســت
کنیم که خصوصیات مثبت همسر خود را لیست کنند ،به دشواری
می توانند این کار را انجام دهند ،اما بســیار اسان می توانند لیست
بلندی از اوصاف منفی همسر خود را بیان کنند.
قدرشناسی از انسان ها احساس لیاقت و عزت نفس شما را افزایش
خواهد داد .و مهم تر از همه این که ،شما را محبوب خواهد کرد؛ زیرا
انســان ها افرادی که از ان ها قدرشناسی می کنند را دوست دارند.
پس کلمۀ متشکرم را ورد زبان خود کنید .بابت کوچک ترین لطفی
که دیگران در حق شما می کنند از ان ها تشکر کنید! و بابت حضور
عزیزان تان سپاسگزار خداوند باشید.
شکرگزاری و رسیدن به سالمت جسمانی
ایا از جســم تان و اعضای بدن تان بابت سال ها همراهی
تشکر کرده اید؟
شــکرگزاری به خاطر اعضای بدن بینشی به شما می دهد تا با
اگاهی بیشــتر نسبت به اعضای بدن خود از ان ها استفادۀ بهتری
ببرید و همچنین ارزش واقعی ان ها را بدانید؛ زیرا جســم شما از
پیشرفته ترین پدیده ها پیشــرفته تر و جذاب تر است و زببایی های
بیشــتری دارد .جسم شما ارزشمند اســت و با اگاه بودن به این
حقیقت خود را ثروتمند خواهید دانست.
عــاوه براین ،می توانید برای هر یک از اعضای بدن تان که دچار
اصرارکردن سبب دور شدن و از دست دادن انچه که می خواهیم اســیب و اختالل در عملکرد اســت ،پیشاپیش شکرگزاری کنید
می شــود؛ زیرا اصرار نوعی ناسپاســی اســت .شــما ابتدا باید به تا شــما نیز در خیل افرادی قــرار بگیرید که با انجام این تکینک،
ثروتمندبودن این عالم ایمان بیاورید تا ثروتمند شــوید .شما ابتدا سالمت از دست رفتۀ خود را بازیافته اند.
باید باور کنید که یک ثروتمند هستید ،تا ثروتمند شوید .و این نگاه
چگونه شکرگزاری کنیم؟
با شکرگزاری حاصل می شود.
همین حاال یک کاغذ و خودکار بردارید و شروع کنید به نوشتن
وقتی که با شکرگزاری درخواست کنید ،با ایمان بیشتری خواستۀ
خود را مطرح خواهید کرد .انسان ان چیزی که به زبان می اورد یا موهبت هــا و زیبایی های زندگی تــان .از کوچک ترین ها و پیش پا
در ذهن خود تمنا می کند را به دســت نمی اورد ،بلکه به ان چیزی افتاده ترین موارد اغاز کنید .از زیبایی های ظاهری و باطنی و همۀ
ان چیزهایی که در زندگی شما اثرگذارند؛ دربارۀ همۀ ان کسانی که
می رسد که به رسیدن به ان ایمان دارد.
دعای از روی ترس ،درخواست لبریز از شک ،به دشواری اجابت در زندگی تان نقشی داشته اند و دارند.
هر چقدر خالقانه تر تاثیرگذاری بیشتر!
می شــود .برای داشتن و به دست اوردن و بودن ،باید ایمان داشته
هر چقدر بیشتر بهتر!
باشیم .وقتی با خواســتۀ خود هم فرکانس شویم ،ان را در اغوش
هر چقدر احســاس بیشــتری را در خودتان برانگیخته کنید،
خواهیم گرفت .وقتــی خود را هم نوای خواســته های مان کنیم،
شکرگزاری شما اثرگذاری و ماندگاری بیشتری خواهد داشت.
خودبه خود به ان ها خواهیم رسید.
این لیست را همواره همراه خود داشته باشید و هرازگاهی مرور
به همین دلیل انســان های بزرگ راز و نیاز خود را با پروردگار
با شــکرگزاری اغاز می کردنــد و ابتدا زبان بــه تقدیس خداوند کنید .هرگاه احساســات و افکار منفی در حال غلبه بر شما بود ،از
خدا تشکر کنید و این لیست را بخوانید.
می گشودند.
هر روز صبح قبل از انجام هر کاری 7مورد از نعمت های الهی را
پیشاپیش شکرگزاری کنید تا انچه می خواهید در اغوش بگیرید.
بنویسید و از خداوند بابت هر یک از ان ها تشکر کنید.
قبل از ان که به دست بیاورید ،شکرگزاری کنید.
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
55
یوگابه عنواندرمان
و درمان از طریق یوگا
برگردان :حامد رنگین کمان
یوگا به ما کمک می کند تا بدن خود را
بهتر بشناسیم و در صورتی که گوشی
شنوا داشته باشیم می توانیم ،با ندای ان
هم نوا شویم.
مولی مکالند موریس
بســیاری از افراد به دلیــل ان که در بدن
خود احســاس فقدان می کننــد به یوگا رو
می اورند .این فقدان می تواند شامل کمردرد،
تنش شــانه یا سندروم تونل کارپال به علت
کارهایی باشد که نیازمند پشت میز نشستن
است .دیگر افراد از جراحات مزمنی که هنوز
ان ها را ازار می دهد رنج می برند .برخی دیگر
از مشکالت اسکلتی عضالنی رنج می برند که
بر روی تعادل و گسترۀ حرکتی ان ها تاثیر
می گــذارد و یا از ان درد می کشــند .یوگا
قابلیتی بی نظیر در درمان بدن ،روح و روان
دارد .با همه گیرتر شدن این فعالیت می توان
شــاهد این بود که چه تعداد از افراد تنها با
تمرین ان ،در زندگی خود پیشرفت کرده اند.
یوگا ،با تمرکز بر جنبش ،تحرک ،اگاهی
و مراقبۀ ذهنی ،خاصیت درمانی باالیی دارد.
در عین حال ،یــوگا می تواند جنبه هایی از
فرهنگ ما را منعکس کند که در ان مربیان
و پرتوجویــان افراط را ارزشــمند می دانند،
از محــدودۀ امن خود گــذر می کنند ،برای
هدف خــود بیش از حــد می جنگند و در
تمرین های خود به شدت جدی هستند .در
چنین شرایطی ،یوگا در ابتدا خاصیت درمانی
دارد ،ولــی نتیجۀ ان ممکن اســت درد و
ناراحتی باشد.
برخی اوقات ،وقتی که دوره ای را شــروع
می کنم ،به پرتوجویانم یاداور می شــوم که
56
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
تمرین یوگا در این کالس بدون انجام حرکات
کششی خواهد بود .این حرف من معموالً با
نگاه های شکاک پرتوجویان همراه است ،چرا
که ما اغلب یوگا را تنها با حرکات کششــی
می شناســیم .البته منظور من این نیســت
که به کشــش ماهیچه های خود نخواهیم
پرداخت .منظور من این است که هدف غایی
ما کشــیدگی تا باالترین حد تحمل نیست.
در این دوره ها ،به پرتوجویان این امکان داده
می شود تا به توانایی های خود پی ببرند و با
بهترین وضعیت بدنی خود بازی کنند .باید
بدانید که علــوم امروزی و همچنین تجربۀ
من ،پس از سال ها تمرین های کششی برای
بهبود انعطاف بدنی ،به من نشان داده است
که نتیجۀ تمرین های افراطی هرگز درمان و
بهبود نخواهد بود.
چگونه بدن اسیب می بیند
دو نوع اسیب اصلی داریم :اسیب هایی که
نتیجۀ سانحه هستند و اسیب هایی که نتیجۀ
استفادۀ مفرط از بدن هستند .اسیب های نوع
دوم نتیجۀ نیروهای سطح پایین هستند که
در بدن ما به تعادل نرســیده اند و در نهایت
منجر به تضعیف و اســیب دیدن بافت های
بدن می شوند.
ً
انسان ها دائما در حال پیمایش نیروهای
خود هســتند .راه رفتن فعالیتی اســت که
جذب و تغییر مســیر نیرو را به همراه دارد.
نیروی جاذبه بر روی بدن تاثیر می گذارد و
ما را پایین می کشد .بدن در مقابل ،با فعال
کردن ناخوداگاه ماهیچه ها ،تالش می کند
خود را صاف نگه دارد .بافت های بدن کشیده
می شــوند تا نیروی فشــار را جذب کنند و
سپس این نیرو را بازگردانند .توپی الستیکی
را تصور کنید که در حال باال و پایین رفتن
اســت ،زمانی که با زمیــن برخورد می کند،
مسطح می شود؛ و زمانی که کمانه می کند،
کشــیده می شود .بدن ما نیز مانند این توپ
عمل می کند.
هم اکنون من بر روی پای خود نشسته ام
(فشار) که کمی پیچ خورده است (گشتاور).
در حال حاضر این نیروها قابل کنترل هستند،
ولی ،با گذشت زمان ،ممکن است مدیریت
ان ها سخت شود .با این حال ،در صورتی که
وزن بیشتری روی پای من اعمال فشار کند،
ممکن است پای من له شود .در صورتی که
وزن بــدن من در این حالــت روی پای من
بیافتد ،مچ من پیچ خواهد خورد (اسیب پس
از حادثه) .اما اسیب به علت استفادۀ مفرط
زمانی روی خواهد داد که من در این حالت
چند روز بمانم بدون ان که حالت پای خود
را تغییر دهم .حاصل نیروهای قابل مدیریت؛
قدرت ،استقامت و انعطاف پذیری است .این
درحالی اســت که حاصل نیروهای غیرقابل
مدیریت اسیب است.
یوگا در ارتباط با سالمتی و اسیب
یــوگا مانند هر فرم حرکتــی دیگری ،با
نیروهای بدن بازی می کند .رفتار ما نسبت
به تمرین ها می تواند نیروها را کاهش دهد و
ما را به خطر بیاندازد.
در صورتــی که ما مدام تا نهایت محدودۀ
حرکتی به خود فشار بیاوریم (که معموالً ان
را با نام کشش می شناسیم) ،و در این حالت
نیرو اضافه کنیم (پایین اوردن باسن ،کشیدن
پاها ،هماهنگی های شدید و غیره) ،بدن خود
را در معرض هر دو نوع از اســیب های گفته
شده قرار داده ایم.
اجــازه دهید نمونۀ یک پــرش را در نظر
بگیریم .پریدن یک قدم مبالغه امیز به حساب
می اید که در ان ،پاها بیش از اندازۀ معمول
از هم باز می شــوند .مفاصل باسن در جهات
مخالف عمل می کنند و پای عقب در کششی
مفرط اســت (پا در مقایسه با بدن به عقب
کشیده می شود) .در این جا نیروهای بسیاری
دخیل هستند .نیروی جاذبه بر روی وزن بدن
تاثیر می گذارد .این وزن میان دو پا تقسیم
می شود و یا بر روی نقطه ای مشخص از بدن
مانند پایین کمر ،کف لگن یا قسمت جلویی
باسن پایِ عقب ،فشار می اورد.
مفصل
ِ
ِ
رفتاری درمان کننده
زبانی کــه در کالس های یوگا اســتفاده
می شــود ،اغلب شاعرانه و در برخی از اوقات
اســتعاری و پرطمطراق است ،اما گاهی این
زبان منجر به رفتارهایی بی فایده نســبت به
بدن ما می شود .در این جا منظور ما معطوف
به حرکاتی مشخص مانند بازکنندۀ مفصل
ران و بازکنندۀ قلب است .زبانی که گفتیم،
اشــاره به فعالیتی دارد که مانند یک در یا
قوطی که دو حالت باز و بسته دارد ،دو حالت
بیشتر ندارد.
رفتار روحی ،و نه فقط حالت فیزیکی شما،
محل و چگونگی تحمــل وزن ،و در نتیجه
خطر اســیب ،را مشخص می کند .در مثال
پریدن ،تکان دادن دنبالچه فشــار را بر روی
قسمت جلویی مفصل ران افزایش می دهد.
تصور دور شــدن از زمیــن می تواند نیروی
مســتقیم را کاهش دهد در حالی که تصور
شناور شدن می تواند ان را افزایش دهد .در
صورتی که شما از لحاظ روحی درگیر باشید
پشتوانۀ شکمی شما ممکن است در هم فرو
ریزد و نیرو به پایین کمر وارد شود.
فکر کردن به کشش شــدید یا بازکردن
مفصــل ران ما را تشــویق می کنــد که به
عضالت و بافت شناختی خود نیرو وارد کنیم
که در حال حاضر نزدیک به انتهای محدودۀ
حرکتی خود هســتند .همین افراط باعث
اسیب پس از حادثه و اسیب استفادۀ مفرط
خواهد شد که در یوگا متداول است.
جلوگیری از اسیب
بنابرین منظور من از یوگای بدون کشش،
حذف کشــیدن بافت های عضالت یا انجام
ندادن حرکات نیست .هر دوی این فعالیت ها
موثر هستند .من پرتوجویان خود را تشویق
می کنم که بــدون ان که عضالت خود را ،با
اســتفادۀ بیش از حد از فشــار ،ازار دهند،
به یافتن موقعیت هــای بدنی خود بپردازند.
بســیاری از کســانی که به تمریــن یوگا
می پردازند نمی دانند که این کار عملی است.
سوال این جاست که اگر خود را با کشش های
سخت تمرین ندهیم ،پس باید چه کنیم؟
علم نشــان داده اســت که درمان بهتر و
همچنین پیشرفت استقامت و انعطاف ،زمانی
ممکن است که شــما به صورت متعادل از
بدن خود اســتفاده می کنید .احساسی که
این کار به ما می دهد مشابه احساسی نیست
که کشــش به ما می دهد .بــا این حال این
احساس ،احساسی اســت راحت و پایدار و
امید اســت جامع ،درگیر کننده ،پاسخ گو و
ارتجاعی نیز باشــد .شاید یوگا اصالتاً همین
هدف را دنبال می کرده است.
بسیاری از کسانی که تمرین یوگا می کنند،
اســیب ها را مانعی بــرای تمرین های خود
می دانند ،اما چنین نیست .برعکس اسیب ها
می تواننــد فرصتی باشــند که تکنیک های
متفاوتی را فرا بگیریم ،شرطی شدن روحی
خود را به چالش بکشیم و احساسات درونی
خود را کشف کنیم .زمانی که کشش افراطی
را متوقف کنیم می توانیم انرژی های مختلف
را در بدن خود بپرورانیم .تمرین کردن تبدیل
به فعالیتی خواهد شد که حد تحمل ما ،هم
به صورت فیزیکــی و هم به صورت روحی،
را نشــان خواهد داد .با یافتن این محدوده،
تمرین کردن به ما اگاهی می دهد و حاصل
ان درمانی طوالنی مدت خواهد بود.
درمان اسیب
اســیب چه حاصل یــوگا باشــد و چه
نه ،روش هایــی وجود دارد کــه درمان ان
ساده شود:
.1اگر احساس درد می کنید ،عقب نشینی
کنید ،حرکت را تغییر دهید و یا ان را انجام
ندهیــد .برخی از افراد به غلط باور دارند که
اگــر فعالیت خود را ادامه دهند درد برطرف
خواهد شد که اغلب این چنین نیست.
.2فعالیتی که باعث درد می شود را انجام
ندهید یا ان را طوری تغییر دهید که دیگر
ایجاد درد نکند .به عنوان مثال اگر وقتی به
جلو خم می شــوید درد کشیدگی عضالت
همســترینگ در پشــت ران را احســاس
می کنید ،تا جایی خم شــوید که احساس
درد نمی کنید .ســپس حرکت های دیگری
برای این فعالیت بیابید .در صورتی که مربی
شما تکنیکی خاص پیشــنهاد می کند ،اما
شــما هنوز احساس درد دارید ،احتماالً باید
به کاوش حرکاتی دیگر بپردازید.
.3از زبان روحی مثبت اســتفاده کنید.
به جای ان که بر روی درد متمرکز شــوید،
بدن خود را در حالتی شــناور تصور کنید تا
حرکات به شــما احساس خوبی بدهند .این
کار قطعاً به شما کمک خواهد کرد.
.4حرکاتی پیدا کنید که به شما احساس
خوبــی می دهند .خود مــن زمانی که برای
اولین بار حرکت ســام بر خورشید را انجام
می دادم دردی عجیب در شانۀ خود احساس
می کردم ،امــا زمانی که بازوی خود را کمی
زاویه دار به سمت جلو نگه می داشتم ،درد از
بین می رفت.
.5در محدودۀ میانی خود تمرین کنید و
کشش را تا انتها انجام ندهید .سعی کنید در
کنار کشش روی جنبه های دیگر بدن خود
(مانند شــناوری ،قدرت و تعادل) نیز تمرکز
کنید.
ذهن اگاهی از درد
اگر می خواهید رونــدی ذهن اگاهانه در
رابطه با درد داشته باشید و روشی بدون درد
در یــوگا اتخاذ کنید باید به «بله» و «خیر»ها
گوش دهید.
بســیاری از مربیان روندهای مشابهی را
تنها با بیانی متفــاوت طی می کنند( .اولین
بار با جولی مارتین از یوگای برهمایی با این
موضوع مواجه شدم) .شما می توانید این کار
را در هــر مرحله از تمرین تجربه کنید و در
طول یک جریان بصری یا جلســۀ بداهی،
انجام ان می تواند بسیار جالب باشد.
وضعیت برای شروع می تواند حرکت سگ/
گاو ،پیشــرفت به حرکت ســگ سر پایین،
پالنک و حرکت سگ سر باال باشد.
به ارامی با حرکات ســادۀ جلو و عقب در
محــدوده ای کوچک کار را اغــاز کنید .به
ندای بــدن خود زمانی کــه «بله» می گوید
گوش کنید .دقت کنید بدن تان چه چیزی
را می پذیرد و دوســت دارد .سپس به ارامی
حرکات را پیچیده تر کنید و همواره به ندای
بدن خود گــوش فرا دهید .زمانی که از بدن
خــود ندای «خیر» را شــنیدید او را قضاوت
نکنید و با او راه بیایید تا دوباره «بله» بگوید.
گاهی اوقات بــدن «خیر» را به ارامی نجوا
می کند و گاهی صدای ان بلند و رسا است.
اگر احساسی دارید که به ان مطمئن نیستید،
حرکت مورد نظر را رها کنید.
دقت کنید پس از رها کردن ان حرکت،
چه احساســی دارید؟ اگر احساس ارامش
دارید بدانید که بدن شــما «خیــر» را نجوا
می کرده اســت .البته ممکن است همیشه
متوجه این موضوع نشوید .اما نگران نباشید،
این قدمی است در خودشناسی.
نکتــه ای که باید بــه ان دقت کنید این
اســت که بتوانید فرق میان چالش و «خیر»
را تشــخیص دهید .مــن حرکاتی را تجربه
می کنم که نیازمند تصمیم اســت و نیرو و
ظرفیت مرا به چالش می کشد و از این که ان
را بیش از حد معمول ادامه دهم لذت می برم.
این اتفاق با «خیر» متفاوت است .با این حال
اگر مطمئن نیستید ،ان را مانند یک «خیر»
تلقی کنید ،تا این که بیش از پیش به خود و
توانایی های خود اعتماد داشته باشید.
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
57
یوگا برای محافظت از بینایی چشم ها
چشمان سالم موهبتی از طرف خداوند است ،اما انسان قدر ان
را نمی داند .مراقبت از چشم ها برای کیفیت بهتر زندگی بسیار الزم
اســت .در یک دوره ای مردم زمان بیشــتری را در طبیعت سپری
می کردند .زل زدن به فضاهای سبز به چشم ها ارامش می دهد .در
یوگا هم زل زدن به برگ های سبز و فضاهای سبز یوگای چشمی
به حساب می اید .اما امروزه زندگی مدرن در محیطی شهری سپری
می شــود و افراد زمان بسیار زیادی را صرف وسایل و دستگاه های
دیجیتال می کنند .اســترس دنیای معاصر و گذراندن زمان بسیار
زیــادی روی صفحات دســتگاه های دیجیتال ،مثــل تلفن های
هوشمند ،پیامدهای جبران ناپذیری برای سالمتی چشم ها به همراه
دارد .فراموش نکنید بینایی یک هدیۀ الهی است .پس از مراقبت از
این موهبت غافل نشوید.
دالیل ضعف چشم ها
.1وراثت
این خیلی مهم است که پیشینۀ بیماری های چشمی در فامیل را
بدانیم؛ زیرا به ما کمک می کند که بدانیم در معرض امراض چشمی
قرار داریم یا خیر .لیســت این امراض از این قرار هستند :لوچی یا
چپی چشم ها ( ،)Strabismusتنبلی چشم ( ،)Amblyopiaنزدیک بینی
( ،Myopiaدوربینی ( ،)Hyperopiaکوررنگی و استیگماتیسم.
.2پیر چشمی
با افزایش ســن ،چشم ها به مراقبت بیشتری احتیاج دارد چون
در معرض بیماری های چشــمی از جملــه کاهش طبیعی تمرکز
بر فاصلۀ نــزدی ( ،)Presbyopiaاب مروارید( ، )Cataractsلکه های
چشمی ( )Macular degenerationخواهیم بود.
58
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
نویسنده :زی یو ( ،)Zi Youژولیانا سان ()Juliana Sun
برگردان :ژیال حاتمی
.3لنزهای چشمی
براســاس گــزارش مراکــز کنتــرل و پیش گیــری از امراض
چشــمی ،تقریبــاً از هر 5نفــر مراجعه کننــده حداقل یک نفر
به خراشــیدگی ســطح قرنیه چشــم مبتال یا نیازمند به پیوند
قرنی ه اســت .لنزها در حین خواب باید حتماً از چشــم برداشته
شــوند چون احتمال بروز عفونت در داخل چشــم را 6تا 8برابر
افزایش می دهند.
.4اشعۀ ماورا بنفش ()UV
چــه مدت کوتــاه و چه مدت بلنــد ،در هر حال بایــد از قرار
گرفتن مستقیم چشــم ها در معرض اشعۀ ماورا بنفش خودداری
نمود؛ زیرا امراضی نظیر توده های زرد چشمی ( ،)Pingueculaبرف
کوری ( ،)Photokratitisاب مروارید( )Cataractsو لکه های چشمی
( )Macular degenerationرا در چشــم ها ایجــاد می کنــد .افرادی
که مدت زمان زیادی را در معرض اشــعه هستند و افرادی مانند
کوهنوردان ،کوهپیمایان و شناگران ،دو برابر بیشتر در معرض ابتال
به اب مروارید قرار دارند.
هر ساله 16میلیون نفر در جهان دید خود را در اثر اب مروارید
از دست می دهند .طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی 20درصد
از افرادی که بیش از حد در برابر اشــعۀ ماورا بنفش قرار می گیرند
به اب مروارید مبتال هستند که با توجه به این امار به راحتی قابل
پیشگیری است.
.5صفحات دستگاه های هوشمند (موبایل ،تبلت ،تلویزیون و
)...
توجه داشته باشید که هرگز بدون استراحت دادن به چشم ها به
مدت طوالنی به یک صفحۀ نزدیک خیره نشوید؛ زیرا امروزه مدت
زمان استفاده از دستگاه های دیجیتال به طرز وحشتناکی افزایش
یافته است و افراد وابستگی شدیدی به این دستگاه ها پیدا کرده اند.
با متمرکز شــدن به مدت طوالنی روی این صفحات دیجیتال،
چشم ها خسته ،خشک و دردناک می شوند چون دفعات پلک زدن
کاهش می یابد و همین مســئله منجر به پیری زودرس چشم ها
می شــود و اســیب های جبران ناپذیری را به همراه دارد .نور ابی
حاصل از صفحات دیجیتال باعث به وجود امدن لکه هایی بر روی
قرنیۀ چشم می شــوند .همچنین ،اســتفاده از موبایل در تاریکی
می تواند اسیب های بیشتری را برای چشم در بر داشته باشد.
.6دیگر اختالل های چشم
بیماران دیابتی مســتعد عارضه در شــبکیۀ چشــم هســتند
که منجــر به کــوری می شــود .افراد مبتــا بــه نزدیک بینی
شــدید در معــرض خطــر پارگی شــبکیه ،اب مرواریــد و اب
سیاه هستند.
عادات مضر دیگری نظیر مطالعه در تاریکی یا از فاصلۀ نزدیک،
ارایش داخل چشــمی ،نوشیدن بیش از حد الکل ،مصرف بی رویۀ
نمک و شکر در غذاها و خوردن انواع چربی های ناسالم و در نهایت
فقدان میوه جات و سبزیجات کافی در برنامۀ غذایی هفتگی هم بسیار
اسیب رسان هستند.
با چشم های خود اشنا شوید
به سواالت زیر پاسخ بلی یا خیر بدهید:
.1ایا در حال خواندن مطلب عادت دارید چشم های تان را به صفحه
نزدیک کنید؟
.2ایا در حال خواندن چشم های تان را تنگ و گشاد می کنید؟
.3ایا بعد از مدتی خواندن ،کلمات برای تان تار و کدر می شوند؟
.4ایا حالت دوبینی دیدتان را تجربه کرده اید؟
.5ایا احساس یک شیء خارجی را در چشم تان دارید؟
.6ایا در چشــمان تان احســاس خســتگی ،درد ،ســوزش یا
خارش دارید؟
.7ایا مرتب چشمان تان را مالش می دهید؟
.8ایا تجربۀ ابریزش شدید را دارید؟
.9ایا چشم های تان خشک است و به نور حساس است؟
.10ایا حروف بر روی صفحۀ کامپیوتر یا موبایل برای تان واضح
و مفهوم نیست یا نور صفحه مانع دیدتان می شود؟
نتیجۀ ازمون با احتساب امتیاز:
اگر به 7مورد یا بیشتر پاسخ بلی داده باشید:
به شما توصیه می شود که حتماً به چشم پزشک مراجعه کنید؛
زیــرا مدت های طوالنی اســت که از مراقبت از چشــم های خود
غافل شده اید.
اگر از 2-6مورد پاسخ بلی داده باشید:
چشمان شما در حال خسته شدن است .به چشم پزشک مراجعه
کنید تا به بازسازی چشم شما بپردازد.
اگر از 0-1مورد پاسخ بلی داده باشید:
به شما تبریک می گوییم چون اساساً چشم های تان سالم هستند.
5مورد ماســاژدرمانی برای رهاسازی و کاهش استرس
در چشم ها
ماســاژ دادن نقــاط خاصی مثل نقاط در نظر گرفته شــده در
فشار درمانی با انگشــت ،به طور روزانه ،به رهاسازی ماهیچه های
چشم کمک می کند .فشار درمانی با انگشت خط نصف النهار بدن
( )Meridianرا باز می کند و خون را به جریان می اندازد .باید ماســاژ
بسیار ارام باشــد؛ زیرا اطراف چشم بسیار حساس است .نقطه به
نقطه به طور دورانی دور چشــم را ماســاژ دهید و این سیکل را 4
مرتبه تکرار نمایید.
.1نقاط گوش-چشم ()Eye-Ear points
این نقطه در وسط نرمۀ گوش قرار دارد .انگشت شست و اشارۀ
خود را به نرمۀ گوش فشار دهید تا بینایی شما بهبود پیدا کند.
.2نقاط زیر ابرو ()Temple points
با لبۀ دو انگشت اشــاره زیر ابروهای تان را فشار و بعد به ارامی
ماساژ دهید و دقت کنید که پلک باالیی به وسیلۀ انگشت اشاره فقط
به طرف باال ماساژ داده شود.
.3پلک پایین ()Si Bai points
انگشت اشارۀ خود را یک بند انگشت پایین تر از پلک پایینی قرار
دهید و به ارامی ماساژ دهید.
.4نقاط فونگ چی ()Feng Chi points
این نقاط در پشت سر قرار دارد .برجستگی پشت گوش را پیدا
کنید و دســتان تان را بر روی محــل اتصال گردن و جمجمه قرار
دهید که در انجا دو فرورفتگی وجود دارد .با شست دست این دو
نقطه را به طرف باال و پایین ماساژ دهید.
.5نقاط دومی ()Dumai Points
با استفاده از چهار انگشت خود ،از چشم سوم تا مغز سر را ماساژ
دهید تا مریدین های سر فعال شود .انگار که در حال شستشوی سر
خود هســتید .با این کار جریان خون را در سر به طور صحیحی به
جریان می اندازید.
و اما چند تمرین یوگا برای سالمتی چشم ها:
تمرین اول :ابتدا با توجه به دم و بازدم ،چشم ها را بسته و بهیک نقطه در ذهن خود تصور کنید یا تصویر شئی را با چشم درون
خود ،ترسیم کنید.
تمرین دوم :انگشت شصت خود را مقابل نوک بینی قرار دهیدو به ارامی در خطی مســتقیم از خود دور کنید .در طول حرکت،
نگاه تان فقط روی انگشت شصت تان متمرکز باشد .دست تان را به
ارامی ،با حفظ نگاه روی انگشت تان از خود دور و سپس و در همان
خط مستقیم به نوک بینی خود نزدیک کنید.
تمرین ســوم :این تمرین به تمرین عقربۀ ساعت معروفاســت و برای انجام ان ،باید سر را به صورت مستقیم نگه دارید به
نحوی که چانه موازی زمین باشد .سپس با چشمانی باز ،نگاه خود
را از موقعیت ســاعت ،12از ســمت باال شروع و در جهت حرکت
عقربه های ساعت بچرخانید.
تمرین چهارم :نوک انگشــتان خود را در دو طرف شــقیقهبگذارید و از شــقیقه تا گونه تا رسیدن به چانه ضربات کوتاه و نرم
بزنید و دوباره از چانه به سمت شقیقه حرکت کنید.
تمرین پنجم :کف دســت ها را روی هم قرار دهید و به هممالش دهید .هنگامی که کام ً
ال داغ شد ،کف دست های خود را روی
چشم ها ،بدون فشار اوردن به ان ها قرار دهید .با انرژی خاصی که
از کف دست شما در تاریکی ساطع می شود ،خستگی چشم های تان
برطرف می شود.
برگرفته از مجلۀ کانادایی Meditation and Healthشمارۀ 7
چاپ ،2019مقالۀ «»Vision Care
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
59
اهمیت مطالعه و تمرینات حرفه ای مداوم
برای مربیان یوگا
نویسنده :کلودیا براون
برگردان :مینا حسینی
یوگا تجارت بزرگی اســت .ســامت
صنعتی در حال رشــد اســت که توسط
مدیــران ســرمایه و ســرمایه گذاران در
ســطح جهانی حمایت می شود .یوگا در
همه جا نســبت به قبل بسیار محبوب تر
و در دسترس تر شده اســت .بازتاب این
محبوبیت را از برندهای بین المللی تا مراکز
ورزشــی محلی که در شــهرتان از ان ها
استفاده می کنید ،می توان مشاهده کرد.
و این باعث می شــود که این چشم انداز
60
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
به طور فزاینــده ای برای معلمــان رقابت
ایجاد کند.
به عنوان یک معلم ارشــد یوگا ،من به
اموزش ادامه می دهم تا بتوانم انچه که به
شاگردانم ارائه می کنم را بهبود و گسترش
ببخشــم .من سالمت ،ایمنی و شرکت در
تمرینات برای شاگردانم را از مسئولیت های
مهم خــود می دانم .مــن در طی ۱۸ماه
گذشــته در چندین دورۀ اموزشی بوده ام،
و برخــی اوقــات از عدم دانــش تعدادی
(متاسفانه ،تعداد زیادی) از معلمان یوگا در
مورد اناتومی پایه و مکانیک بدنی ،دامنۀ
استاندارد حرکتی مفاصل و این که چطور
برخی از حرکت های «سنتی» یوگا می توانند
بسیار خطرناک باشند ،شوکه شده بودم.
سارا رمزدن ،1که پیشــرو اموزش یوگا
اســت و برای اموزش یوگا بــه بازیکنان
تیم های منچستر یونایتد و منچستر سیتی
در ۱۲سال گذشته مشهور است ،می گوید:
«تو می توانی هر کاری که دلت خواست با
بدن خــودت انجام بدهی ،اما اگر وجدانت
را در نظر بگیــری ،نمی توانی این کار را با
کس دیگری بکنی ».فقط به این خاطر که
کسی گفت مث ً
ال یک وضعیت یوگا باید به
این طریق باشــد ،یا به ان صورت ،برای ما
معلمان کافی نیست« :تو کار خود را بکن
و ان چیزی که درســت اســت را ،بدون
توجه به چیزی که زمانی گفته شــده بود،
انجام بده».
کار بزرگــی که ما به عنــوان معلم یوگا
انجام می دهیم این است که با هدف تغییر
جسمی شــاگردان ،یک مداخلۀ فیزیکی
فعــال در بدن ان ها انجام دهیم .و اگر من
در کالس شما باشم و قرار باشد که این کار
را انجام دهید ،من واقعاً دوست دارم بدانم
که شــما کام ً
ال از انچه که انجام می دهید
اگاه هستید .به نظر نمی رسد که درخواست
زیادی باشد!
اســتاندارد ۲۰۰ساعت کارگاه و تمرین
برای تبدیل شدن به یک معلم یوگا ،حتی
یک حداقل هم نیست بلکه تنها می تواند
یک شــروع باشــد .و این قرار است اسانا،
فیزیولوژی انســانی ،تمرینات تنفســی،
مدیتیشن و فلســفه را پوشش دهد .من
حتی برای یادگیری موسیقی نزد یک معلم
که فقط ۲۰۰ساعت کارگاه گذرانده است
نمی روم ،چه برسد به یک دندان پزشک و
یا فیزیوتراپیست :این واقعاً کافی نیست .با
این حال ،ما به عنوان معلم یوگا می توانیم
مداخالت فعالــی را در بدن افراد با هدف
تغییر ان هــا براســاس درک حداقلی از
کالبدشناسی انسانی و طراحی بدن انجام
دهیم .یک نیاز بزرگ برای یک معلم واقعاً
خوب وجود دارد که ان هم فقط پیشرفت
حرفه ای مداوم 2اســت .من دوســت دارم
سطح پیشرفته تری از مربی گری را ببینم،
که کام ً
ال تایید شده و یک پروسۀ یادگیری
بی انتهــا و ادامــه دار برای همۀ ما باشــد.
به خصوص در زمینۀ اناتومی کاربردی که
همان اســانا اســت؛ زیرا این مقوله دقیقاً
چیزی اســت که باعث اسیب رساندن به
دیگران می شود.
اموزش نه تنها برای توســعۀ شخصی و
حرفه ای حیاتی اســت ،بلکه کلیدی است
که عصارۀ خالقیت شــما را هنگامی که به
محتوا می رسد ،به جریان می اندازد .صادقانه
بگویم که فکر می کردم وقتی 200ساعت
دورۀ مربی گری که به صورت جزئی انجام
دادم را بگذرانم می توانم مربی یوگا بشوم!
اوه خدای من! کار دشــوار و سختی بود و
من دوستش داشــتم .ان ماری نیولند ۳از
موسسۀ «ســان پاور یوگا »۴هنگامی که ما
فارغ التحصیل شدیم به ما گفت« :این تازه
شروع سفر شما اســت ».من در ان زمان
چون فکر می کردم او خیلی چیزها به من
اموخته است متوجه منظورش نشدم .سه
ماه طول کشید تا سرانجام توانستم منظور
او را کام ً
ال درک کنم .برنامۀ کالس هایم که
به عنوان بخشــی از دورۀ کارم انجام داده
بودم ،خیلی زود تکراری شــده بود و نیاز
داشتم که خالق باشــم و مبتکرانه عمل
کنم ،فقط بــرای ارامش روحــی خودم،
نه برای این کــه مردم را به انــدازۀ کافی
عالقه مند نگه دارم تا به کالس برگردند .این
اغاز بخش دیگری از سفر من بود.
در طــول مطالعۀ واحدهای تــان برای
دریافت مدرک مربی گری ،به رشد حرفه ای
پیوستۀ خود نگاه کنید و ان را بررسی کنید.
تحقیقات علمی به کشفیات شگفت انگیز و
اموزنده ادامه می دهند ،مطالعات تحقیقاتی
جدیدی در حال انجام است .اگر دانش مان
را به روز نکنیم ،پرتوجویان ما از پاداش این
دانش پیشرفته بهره مند نخواهند شد.
برای موفقیت در این صنعت پر از رقابت،
معتبر و تحصیل کرده باشید .مانند فردی
دانا و کارازموده و تجربه گرا اموزش دهید.
اگر شما مقدار قابل توجهی از مطالب را از
معلمان دیگر قرض می گیرید ،به خصوص
اگر شما شاگرد ان ها نیستید ،به زودی از
دور این صنعت و از جمع مشتریان خارج
می شوید( .پرداخت پول همیشه یه حقه باز
را لو می دهد!)
اگر در حــال اموزش یــوگای بارداری
هســتید ،اموزش تخصصی را در این باره
بگذرانید .این یکی از حوزه های تخصصی
یوگا اســت ،و برای هرگونه تدارک یوگای
بــارداری باید ایمنی فــرد در اولویت قرار
گیرد .بله ،من می توانم یک زن باردار را در
کالس های عمومی خود نگه دارم چون من
یک دورۀ اموزش عالی یوگا را گذرانده ام -
اما متخصص نیستم .همۀ شاگردان باردارم
را به متخصصان محلی راهنمایی کردم.
اگر در کالس هــای ویژه ای که مختص
ورزشــکاران حرفــه ای اســت امــوزش
می دهید ،دوره های یوگای ورزشــی را به
صــورت تخصصی بگذرانیــد مگر این که
قب ً
ال یک فیزیوتراپیست و یا مربی ورزشی
باشید .شما تنها به این دلیل که در جایی
مطالعه کرده اید که یوگا برای افرادی مفید
اســت که خیلی می دوند و عضالت عقب
ران ســفتی دارند ،به معلم یوگای ورزشی
تبدیل نمی شوید!
یوگانیدرا :در حال حاضر دانش بســیار
زیادی در پس این روش شگفت انگیز وجود
دارد و منابع اموزشــی بی نظیری در این
خصوص ارائه شده است .بنابراین بسیاری
از معلمان ،یوگانیدرا را اموزش نمی بینند،
بلکه فقــط ان را از روی کتاب می خوانند.
این برای افرادی که پول پرداخت می کنند
تا چیزی از شما بیاموزند ،کافی نیست.
یین یوگا نیز بسیار محبوب شده است
کــه این محبوبیت به نظر من کام ً
ال به جا
اســت .ان پادزهری خوب بــرای زندگی
پراسترس امروز است که اکثر مردم با ان
دست و پنجه نرم می کنند« .یین» نیز مانند
دیگر بخش هــا یک مقولۀ کام ً
ال تخصصی
است .دانش پشت «یین» گسترده ،جذاب
و در حال توسعه اســت؛ بنابراین ،تنها با
نگاهی سریع به کتاب پال گریلی ۵یا برنی
کالرک 6و وادار نمودن افراد برای مکث در
حرکت شتر 7به مدت سه دقیقه ،مطمئناً
یک متخصص یین نخواهید شد.
اگر شــرکت در هیچ کدام از این دوره ها
برای شــما مناســب نبود ،به کالس ها و
کارگاه هــا به عنوان یــک پرتوجو بروید نه
به عنوان یــک معلم .من همیشــه برای
خــودم یک اصل و نکتۀ جدید اموزشــی
یــا شــکل های مختلــف حــرکات را بر
می گزینم و زمانی را به تمرین شــخصی
اختصاص می دهم.
مطالعۀ بسیار داشته باشید :به کتاب ها،
مجالت و وب سایت ها به عنوان منبع رجوع
کنید .به پادکست ها گوش دهید .همیشه
بهترین خودتان باشید تا بتوانید دیگران را
نیز در مســیر رشد ،پیشرفت و رسیدن به
بهترین شان یاری کنید .اطالعات خود را به
روز نگه دارید و چیزهای جدید ،گزینه های
جدیــد و تکنیک های مختلــف را معرفی
کنید .هرگز یادگیری را متوقف نکنید.
1-Sara Ramsden
2-Continuous Professional Development
3-Anne-Marie Newland
4-Sun Power Yoga
5-Paul Grilly
6-Bernie Clark
7-Ustrasana
منبع:
مجلۀ OM
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
61
یک وعده غذای گیاهی
تهیه و تنظیم :شیمال خان
نان سبزی هندی (سبزی پراتا)
مواد الزم:
سیب زمینی متوسط اب پز 2عدد
کلم ریزشده 1/2پیمانه
هویج رنده شده 1/2پیمانه
کدوسبز قلمی رنده شده 1/2پیمانه
فلفل سبز دلمه ای ریز شده 1/2پیمانه
گشنیزتازه و ریز شده 2قاشق غذاخوری
ارد گندم 1پیمانه
روغن زیتون 2قاشق غذاخوری
کرۀ گیاهی 200گرم
ادویه (نمک ،پودر فلفل قرمز ،پودر زیرۀ سبز ،پودر
زیرۀ سیاه) به مقدار الزم
طرز تهیه:
ابتدا سیب زمینی های اب پز را له می کنیم .سپس
کلم و هویج و کدو و گشــنیز و فلفل دلمه ای ها
را بــه ان اضافه می کنیــم .بعد ادویــه و روغن
زیتــون و ارد را به ان هــا می افزاییم و تمام مواد
را خوب با هــم مخلوط می کنیم و ورز می دهیم.
62
دانش یوگا نشریه اموزشی| پژوهشی یوگا
خمیر به دست امده را به گلوله های کوچک تقسیم
می کنیم .هر یک از گلوله ها را جداگانه روی سینی یا
میز مخصوص پهن می کنیم و کمی ارد روی میز و
خمیرها می ریزیم و با وردنه صاف شان می کنیم .کره
را داخل ماهی تابۀ نچسب می ریزیم و داغ می کنیم و
بعد دو طرف نان ها را در روغن سرخ می کنیم.
برنج مکزیکی
مواد الزم:
پیاز نگینی خرد شده 1عدد
پودر سیر 1قاشق غذاخوری
گوجه فرنگی رنده شده 3عدد متوسط
جعفری خرد شده 1پیمانه
نخود فرنگی پخته شده 1فنجان
برنج پخته شده 3لیوان
رب گوجه فرنگی 2قاشق غذاخوری
پودر فلفل قرمز 1قاشق مرباخوری
ترخون تازه یا خشک 1قاشق مرباخوری
نمک و روغن به مقدار الزم
طرز تهیه:
پیاز را در روغن تفت می دهیم .بعد نخود فرنگی ها
را به ان اضافه می کنیم .ســپس گوجۀ رنده شده
و رب گوجه و نمک را هم به ان ها می افزاییم و در
حال تفت دادن هــم می زنیم .جعفری و ترخون
و فلفل قرمز و پودر ســیر را هم اضافه می کنیم.
در پایــان برنج پخته شــده را به تمام مواد اضافه
می کنیم و در حال تفت دادن هم می زنیم تا تمام
مواد داخل برنج یکسان پخش شوند.
ساالد میوه تابستانی
مواد الزم:
(از تمام میوه ها یک پیمانه) انگوریاقوتی ،موزخرد
شده ،هلو خرد شده ،اناناس خرد شده ،انگور سبز،
خامۀ کم چرب معمولی یا خامۀ گیاهی 1قاشق
سوپ خوری
طرز تهیه:
تمــام میوه ها را داخل کاســۀ بلوری می ریزیم و
خامه را به ان ها اضافــه می کنیم و هم می زنیم.
کاســه را نیم ساعت در یخچال می گذاریم و بعد
سرو می کنیم.
اسموتی توت فرنگی و جوپرک
مواد الزم:
توت فرنگی 1پیمانه
جوپرک 1/2پیمانه
موز 1عدد
شیر کم چرب یا شیر سویا 1پیمانه
عسل 1قاشق غذاخوری
وانیل 1/4چهارم قاشق چای خوری
یخ 1/2پیمانه
طرز تهیه:
تمــام مواد باال را در مخلوط کن می ریزیم و خوب
با هم میکس می کنیم .اسموتی را درون لیوان ها
ریخته بــا برش های توت فرنگی و برگ تازۀ نعناع
تزئین می کنیم
دانش یوگا تیر |1399شماره 139
63
تمرینات عملی یوگا در باشگاه دانش یوگا
تمرینات عملی یوگا
اموزش حرکات پیشرفته یوگا
جهت مربیان باسابقه و شرکت کنندگان در مسابقات یوگا
اموزش اشتانگا یوگا (مخصوص بانوان)
danesheyoga.com
اموزش یوگا برای کودکان
instagram.com/danesheyoga
اموزش تکنیک های تمرکز فکر برای رسیدن به ارامش
telegram.me/danesheyoga
facebook.com/yoga.knowledge
اموزش مبانی ایورودا
aparat.com/danesheyoga
یوگا نیدا
بصورت انالین (نیمه خصوصی) و حضوری
88318189-88319054