روزنامه صمت شماره 257

‫خودیاری‬ ‫ال سعود‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و پنجاه و هفت ‪ 22 /‬فروردین ‪ 88 /1394‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫چرا عربستان به یمن‬ ‫حملهکرد؟‬ ‫خنده‬ ‫شهر‬ ‫چرا جامعه از تفاهم‬ ‫هستهایاستقبالکرد؟‬ ‫پرونده ویژه مثلث پیرامون تفاهم هستهای‬ ‫شرایطفعلیشبیه‪ 598‬نیست‬ ‫گفتوگوی مثلث با رضا سراج‬ ‫جدالروایتها‬ ‫فکتشیتامریکاچهتفاوتهاییبابیانیهلوزاندارد؟‬ ‫اچمزاسرائیل‬ ‫تفاهم ایران و‪ 5+1‬چه تاثیراتی در خاورمیانه دارد؟‬ ‫تیم مذاکره کننده در توافق جامع باید‬ ‫چه نگرانیهایی را رفع کنند؟‬ ‫رازهایبوریواژ‬ ‫چه مذاکرات مهمی در لوزان‬ ‫صورت گرفته است؟‬ ‫ذوقزدگی بورس‬ ‫خونسردیدالر‬ ‫بیانیه لوزان چه تاثیری بر اقتصاد ایران گذاشت؟‬ ‫تجلیل از مقام‬ ‫حضرت فاطمه زهرا (س)‬ ‫و جایگاه زن‬ ‫وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس‬ ‫ویکونالرسولعلیکمشهیدا‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫اگر روزی بایــد روز زن باشــد‪ ،‬چه روزی‬ ‫واالتر و افتخارامیزتر از روز والدت با ســعادت‬ ‫فاطمۀ زهرا ـ ســام‏ال ّله‏ علیهاســت‪ .‬زنی که‬ ‫افتخار خاندان وحی[است]و چون خورشیدی‬ ‫برتارکاسالمعزیزمی‏درخشد‪.‬زنیکهفضایل‬ ‫او همطراز فضایــل بی‏نهایــت پیغمبراکرم و‬ ‫خاندان عصمــت و طهارت بود‪ .‬زنــی که هر‬ ‫کســی با هر بینش دربارۀ او گفتــاری دارد و از‬ ‫عهدۀ ستایش او بر نیامده ـ که احادیثی که از‬ ‫خاندان وحی رسیده به اندازۀ فهم مستمعان بوده ـ و دریا را در‬ ‫کوزه‏اینتوانگنجاند‪،‬ودیگرانهرچهگفته‏اندبهمقدارفهم‬ ‫خود بوده‪ ،‬نه به اندازۀ مرتبت او‪ .‬پس اولی انکه از این وادی‬ ‫شگفت در گذریم و به فضایل زن رو اوریم که قلمهای مسموم‬ ‫خطا کار و گفتار گویندگان بی‏فرهنگ در این نیم قرن ســیاه‬ ‫اسارت‏بار عصر ننگین پهلوی‪ ،‬زن را به منزلۀ کاالیی خواستند‬ ‫دراورند و انان را که اسیب‏پذیر بودند به مراکزی کشیدند که‬ ‫قلم را یارای ذکر ان نیست‪ .‬هر کس بخواهد شمه‏ای از ان‬ ‫جنایات مطلع شود‪ ،‬به روزنامه‏ها و مجله‏ها و شعرهای اوباش‬ ‫و اراذل زمان رضاخان از روزگار تباه کشف حجاب الزامی به‬ ‫بعد مراجعه کند و از مجالس و محافل و مراکز فساد ان زمان‬ ‫سراغ بگیرد‪.‬‬ ‫رویشان سیاه و شکسته باد قلمهای روشنفکرانۀ انان‪.‬‬ ‫‪8- 17‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫رفعتحریم هابایدبالفاصلهبعدازتوافقانجامشود‬ ‫باران«ظریف»‬ ‫از بازداشت تا ازادی‬ ‫روایتیکتذکر‬ ‫‪18- 23‬‬ ‫گفتارها‬ ‫تدابیرناصحانه‬ ‫دولت ایران‬ ‫مراقبتازدولت‬ ‫رازهایایینگیدانستن‬ ‫‪24- 53‬‬ ‫سیاست‬ ‫پس ازلوزان‬ ‫ازلوزانتاتهران‬ ‫جدالروایت ها‬ ‫ازلوزانتاهلندراهینیست!‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی اســت که سعی دارد روایتی‬ ‫منصفانه و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشاره ای‬ ‫اســت به سه ضلع اســتقالل‪ ،‬ازادی و جمهوری اســامی‪ .‬مرامش‬ ‫تقویت گفتمان انقالب اســامی‪ ،‬چارچوبش اســام‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و‬ ‫رهبری‪ ،‬ارمانش گسترش و سیادت اســام خواهی در سراسر جهان و‬ ‫عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف‬ ‫ایــران و رونــق گرفتن عدالت‪ .‬مــرزش رواداری و تالیــف قلوب اهالی‬ ‫انقالب و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق‬ ‫و مشــرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت‬ ‫رونق گرفتن ســنت گفت وگــو میان فرهیختگان و نخبگان کشــور‬ ‫است‪ .‬امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر و دائم‪،‬‬ ‫بر چارچوب مان مســتقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و‬ ‫هوشیاروبرسیاق ماناستواربمانیم‪.‬‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫دبیرتحریریه‪:‬مصطفیصادقی‬ ‫مشاورهنریسردبیر‪:‬یحییپاکدل‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی(دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها‬ ‫ی اسالم‬ ‫حنیف غفاری‪ -‬داوود حشمتی ‪ -‬زهره دیانی ‪ -‬مینا عل ‬ ‫فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علیرضا بهرامی(دبیر) ‪ -‬فاطمه کریمخان ‪-‬‬ ‫سارا میرشجاعی ‪ -‬شیما غفاری ‪ -‬مسعود نجفی ‪ -‬محمدصادق لواسانی‬ ‫تاریخ و گفتارها‪ :‬مصطفی شوقی(دبیر)‪ -‬زهیر توکلی ‪ -‬حمید عزیزی‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬تقی میری (دبیر) ‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫و گمان نشود که ان جنایات با اسم «ازاد زنان و ازاد مردان»‬ ‫بدون نقشۀ جهانخواران و جنایتکاران بین‏المللی بود‪ .‬یکی‬ ‫از نقشه‏های انان‪ ،‬کشــیدن جوانان به مراکز فحشا بود که‬ ‫موفق شدند و کشور ما را از جوانانی که عضو فعال جامعه‏اند‪،‬‬ ‫تهی کردند و مغزهای انان را از قوۀ تفکر‪ ،‬خلع سالح نمودند‬ ‫که هر چه از این کشور افتزده و غربزده بچاپند و به یغما ببرند‪،‬‬ ‫همگان بی‏تفاوت باشند‪.‬امروز به برکت نهضت اسالمی‪ ،‬زن‬ ‫عضو موثر جامعه تا حدودی مقام خود را یافته است‪ .‬از یک‬ ‫عدۀ معدود در ردۀ باال که میراث زمان سیاه رژیم منحط سابق‬ ‫اســت و مقام زن را به خودارایی و حضور در مجالس عیش و‬ ‫عشرت می‏دانند‪ ،‬و خود را به صورت کاالیی دراورده‏اند و پیرو‬ ‫وعمالهمانرژیمهستندوپیادهکنندگانهماننقشۀاجانب‬ ‫می‏باشند و کمک‏کاران سیا و ســاواک هستند که بگذریم‪،‬‬ ‫دیگر زنان شیردل و متعهد‪ ،‬همدوش مردان عزیز به‬ ‫ساختن ایران عزیز پرداخته؛ چنانکه به ساختن خود‬ ‫در علم و فرهنگ پرداخته‏اند‪.‬‬ ‫اینجانب به زنان توصیــه می‏کنم که رفتار زمان‬ ‫طاغوت را فراموش کنند و ایران عزیز را که از خودشان‬ ‫و فرزندانشان است‪ ،‬به طور شایسته بسازند که با همت‬ ‫همۀ قشرها از وابستگیها به تمام ابعادش نجات یابیم‪.‬‬ ‫من به زنان متعهد‪ ،‬روز بیستم جمادی‏الثانی را که روز‬ ‫مبارک زن اســت تبریک عرض می‏کنم‪ ،‬و از خداوند‬ ‫متعال ســامت و ســعادت انان و عظمت اســام و‬ ‫مسلمین را خواستارم‪.‬‬ ‫تاریخ‪1359/02/15 :‬‬ ‫محل‪ :‬تهران‪ ،‬شمیران‪ ،‬دربند‬ ‫‪58- 63‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫ذوق زدگی بورس‪ ،‬خونسردی دالر‬ ‫برای تغییر‪ ،‬وقت نیاز است‬ ‫فاز ‪ 12‬پارس جنوبی ما را ثروتمند می کند؟‬ ‫توقع دالر هزارتومانی نداشته باشید‬ ‫‪64-73‬‬ ‫بینالملل‬ ‫جنگ نامتقارن‬ ‫نبرد فرسایشی‬ ‫خودیاری ال سعود‬ ‫هژمون های خاورمیانه‬ ‫‪74-79‬‬ ‫ورزش‬ ‫اصرار از وزارت ورزش‪ ،‬انکار از وزارت کشور‬ ‫ناگهان؛خداحافظی نکونام‬ ‫نزدیک د ِر خروجی‬ ‫لطمه خوردن فوتبال ملی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫و افشین جم‬ ‫پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان‬ ‫عکس‪ :‬امیر طالیی کیوان‪ -‬عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫ویرایش‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی و نرگس حاجیلو‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تقی میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‪ ،‬علیرضا اسدالهی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬دکتر اسماعیل تبار ‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی‪ -‬دکترغالمحسنتقینتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس صدوقی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی‬ ‫هادیانباردار‪ -‬منصور شیخ االسالمی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سیدحمیدخالقی‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫طراح جلد‪ :‬افشین جم‬ ‫عکس جلد‪ :‬امین خسروشاهی‬ ‫خودیاری‬ ‫ال سعود‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و پنجاه و هفت ‪ 22 /‬فروردین ‪ 88 /1394‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫چرا عربستان به یمن‬ ‫حملهکرد؟‬ ‫خنده‬ ‫شهر‬ ‫چرا جامعه از تفاهم‬ ‫هستهایاستقبالکرد؟‬ ‫پرونده ویژه مثلث پیرامون تفاهم هستهای‬ ‫شرایطفعلیشبیه‪ 598‬نیست‬ ‫گفتوگوی مثلث با رضا سراج‬ ‫جدالروایتها‬ ‫فکتشیتامریکاچهتفاوتهاییبابیانیهلوزاندارد؟‬ ‫اچمزاسرائیل‬ ‫تفاهم ایران و‪ 5+1‬چه تاثیراتی در خاورمیانه دارد؟‬ ‫تیم مذاکره کننده در توافق جامع باید‬ ‫چه نگرانیهایی را رفع کنند؟‬ ‫رازهایبوریواژ‬ ‫چه مذاکرات مهمی در لوزان‬ ‫صورت گرفته است؟‬ ‫ذوقزدگی بورس‬ ‫خونسردیدالر‬ ‫بیانیه لوزان چه تاثیری بر اقتصاد ایران گذاشت؟‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫سال همدلی‬ ‫خبرنامه‬ ‫رهبر معظم انقالب در پیام نوروزی امســال‪ ،‬مهم ترین مســاله را‬ ‫همدلی و همزبانی دولت و ملت دانســته اند‪ .‬این موضوع در شرایطی‬ ‫مورد تاکید قرار گرفته که کشور در وضع خاصی قرار دارد‪ .‬در خبرنامه‬ ‫این هفته متن کامل فرمایشــات مقام معظم رهبری در اغاز سال و نیز‬ ‫اخبار و گزارش های گوناگون درج شده است‪.‬‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫رهبرمعظمانقالباسالمی‪:‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪8‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫رفعتحریم هابایدبالفاصله‬ ‫بعد از توافق انجام شود‬ ‫در نخســتین روز از ســال ‪ ،1394‬حضــرت ایت الله‬ ‫خامنــه ای‪ ،‬رهبر معظــم انقالب اســامی عصر شــنبه در‬ ‫اجتماع ده هــا هــزار نفــر از زائــران و مجــاوران حضرت‬ ‫علی بن موســی الرضا(ع) کــه در رواق امــام خمینی(ره) و‬ ‫صحن های مجاور گــرد امده بودند‪ ،‬در ســخنان مهمی به‬ ‫تبیین شــعار امســال‪« ،‬دولت و ملت‪ ،‬همدلی و همزبانی»‬ ‫پرداختند و با تاکید بر وظیفه دو جانبه حمایت مردم از دولت‬ ‫قانونی و مشروع و همچنین لزوم سعه صدر مسئوالن در مقابل‬ ‫انتقاد های منطقی‪ ،‬به چهار پایه اصلی هندسه نظام اسالمی‬ ‫و فرصت ها و چالش هــای پیش روی نظام اشــاره کردند و‬ ‫گفتند‪« :‬هدفگذاری و برنامه ریزی مسئوالن برای پیشرفت‬ ‫و رونق اقتصادی و کمک احاد مردم به ویژه فعاالن اقتصادی‬ ‫و رسانه ها به اقتصاد ملی‪ ،‬وظیفه ای بزرگ و همگانی است‬ ‫و امروز عرصه اقتصادی‪ ،‬عرصه کارزاری خاص اســت که‬ ‫نیازمند حرکتی جهادی‪ ،‬بر اساس بسیج توانایی ها و ابتکارات‬ ‫درونی و با استفاده از ابزار ها‪ ،‬شیوه ها و سیاست های خاص‬ ‫این کارزار است‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی همچنین در خصوص مذاکرات‬ ‫هســته ای تاکید کردند‪« :‬در ایران هیچ فردی مخالف حل‬ ‫دیپلماتیک موضوع هسته ای نیست اما از طرف دیگر‪ ،‬ملت‬ ‫ایران و مسئوالن و هیات مذاکره کننده در مقابل تحمیل ها‬ ‫و زورگویی های امریکا کوتاه نخواهند امد و با ایستادگی در‬ ‫این ازمون بزرگ موفق خواهند شد‪».‬‬ ‫حضرت ایت الله خامنه ای در ادامه‪ ،‬در تبیین شعار سال‬ ‫جدید یعنی «دولت و ملت‪ ،‬همدلــی و همزبانی»‪ ،‬انتخاب‬ ‫این شعار را بر پایه همین چهار شاخص اصلی و در راستای‬ ‫انســجام ملی و اجتماعی میان احاد مردم در نظام اسالمی‬ ‫خواندند و گفتند‪« :‬اســام از تمام ســلیقه های اجتماعی‪،‬‬ ‫انسجام‪ ،‬هم افزایی و کمک کردن به یکدیگر را می خواهد‪،‬‬ ‫بنابراین هــر دولتی در نظام اســامی باید مــورد حمایت و‬ ‫پشتیبانی همه مردم‪ ،‬حتی کسانی که به ان رای نداده اند‪،‬‬ ‫قرار بگیرد‪».‬‬ ‫رهبر انقالب‪ ،‬اتحاد کلمه مردم و دولت را‪ ،‬به خصوص‬ ‫در مواقعی که کشــور بــا چالش های مهمی روبه روســت‪،‬‬ ‫ضروری دانســتند و افزودند‪« :‬امروز وظیفه احاد ملت این‬ ‫اســت که به مســئوالن کشــوری و دولتی کمــک و از انها‬ ‫حمایت کنند‪».‬‬ ‫ایشــان‪ ،‬همکاری و کمک به دولت هــا را یک اصل‬ ‫ثابت و همیشگی برشــمردند و در تبیین ضرورت این مساله‬ ‫خاطر نشان کردند‪« :‬دغدغه اصلی و اساسی هم ه دولت ها‪،‬‬ ‫حل مشکالت مردم و کشور در حد توان است‪ ،‬بنابراین همه‬ ‫باید به دولت ها برای حل این مشکالت کمک کنند‪».‬‬ ‫حضرت ایت اللــه خامنــه ای‪ ،‬رای اکثریــت مردم را‬ ‫زمینه ساز «مشــروعیت قانونی» دولت ها خواندند و گفتند‪:‬‬ ‫«مهم نیست که چه نسبتی از احاد مردم به یک رئیس جمهور‬ ‫رای داده اند‪ ،‬بلکــه هر دولتی با هر تعــداد رای که از طرف‬ ‫اکثریت مردم انتخاب شــود‪ ،‬طبق قانون اساسی‪ ،‬مشروع‬ ‫اســت و مردم تا انجا که بتوانند باید به دولت قانونی کمک‬ ‫کنند‪».‬‬ ‫رهبر انقــاب در ادامه بــا بیان اینکــه در این فضای‬ ‫همکاری و کمک‪ ،‬حقوق دوجانبه ای برقرار است‪ ،‬به مساله‬ ‫منتقدین و کیفیــت بیان انتقادهــا و چگونگــی مواجهه با‬ ‫منتقدین پرداختند‪.‬‬ ‫ایشان با اشاره به یک رویه جاری و طبیعی یعنی وجود‬ ‫«گروه منتقدان» برای هر دولتــی‪ ،‬گفتند‪« :‬این دولت نیز‬ ‫مانند دولت های قبل منتقدینی دارد و هیچ اشکال و مانعی‬ ‫ندارد که برخی افراد که روش‪ ،‬رفتار‪ ،‬حرف و سیاست دولت‬ ‫را قبول ندارنــد‪ ،‬انتقاد کنند امــا انتقادها بایــد در چارچوب‬ ‫منطقی بیان شوند‪».‬‬ ‫حضرت ایت الله خامنه ای خاطر نشان کردند‪« :‬خود‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫بنده هم به دولت های گوناگون انتقادهایی داشــته ام و در‬ ‫هر موردی هم که به نظرم محل انتقاد بــوده‪ ،‬از بیان تذکر‬ ‫خودداری نکــرده ام‪ ،‬اما تذکرات را در وضعیت و با شــکلی‬ ‫مناسب منتقل کرده ام‪».‬‬ ‫رهبر انقالب ســپس در تبیین چارچوب های «انتقاد‬ ‫منطقی» گفتند‪« :‬انتقاد نباید طوری باشد که اعتماد عمومی‬ ‫را از مسئوالنی که مشغول کار هســتند‪ ،‬سلب کند و موجب‬ ‫ بی اعتمادی عمومی شــود‪ ،‬همچنین انتقــاد نباید همراه با‬ ‫اهانت و روش های خشم الود باشد‪».‬‬ ‫ایشان‪ ،‬رفتار بر مبنای برادری اســامی و همراهی و‬ ‫همدلی و با نــگاه مهربانانه را یکی دیگــر از معیارهای الزم‬ ‫در بیان انتقادها خواندند و افزودنــد‪« :‬البته این توصیه ها‬ ‫دو طرفه است و مسئوالن کشور در هر ســه قوه نیز باید این‬ ‫حدود را رعایت کنند و با منتقدین خود‪ ،‬رفتاری مناسب و به دور‬ ‫از تحقیر و اهانت داشته باشند‪ ،‬زیرا تحقیر مخالفان از سوی‬ ‫مسئوالن‪ ،‬خالف تدبیر و حکمت است‪».‬‬ ‫حضرت ایت الله خامنه ای تاکیــد کردند‪« :‬من مردم‬ ‫عزیزمــان را به «بی تفاوتــی» و «نظارت نکــردن» دعوت‬ ‫نمی کنم‪ ،‬بلکه انها را به اهتمام در مسائل کشور فرا می خوانم‬ ‫و اصرار دارم که برخوردها چه از ســوی مردم و چه از سوی‬ ‫مسئوالن‪ ،‬تخریبی یا همراه با تحقیر و اهانت نباشد‪».‬‬ ‫ایشــان افزودند‪« :‬اینکه عده ای نسبت به یک مساله‬ ‫مهم کشور‪ ،‬دلواپسی و دغدغه داشــته باشند‪ ،‬جرم نیست‬ ‫و هیچ مانعی نــدارد اما ایــن نباید به معنــای متهم کردن و‬ ‫نادیده گرفتن زحمات و خدمات باشد و از ان طرف نیز دولت‬ ‫و طرفداران ان‪ ،‬نباید کسانی را که اظهار دغدغه و دلواپسی‬ ‫می کنند‪ ،‬مورد اهانت قرار دهند‪».‬‬ ‫رهبر انقالب با اشــاره به روش ثابت خــود در حمایت‬ ‫از همه دولت های گذشــته تاکیــد کردنــد‪« :‬از این دولت‬ ‫نیــز حمایت می کنم‪ ،‬البته چک ســفید امضا هم به کســی‬ ‫نمی دهم‪ ،‬بلکه باتوجه به عملکردها قضاوت و عمل خواهم‬ ‫کرد‪».‬‬ ‫ایشــان با تاکید بر اینکه مقابله با این چالش‪ ،‬نیازمند‬ ‫همراهی و همدلی همه نیروها و مســئوالن و جدی گرفتن‬ ‫موضوع اقتصاد است‪ ،‬چهار نکته را متذکر شدند‪.‬‬ ‫تاکیــد بــر لــزوم حرکــت جهــادی بــرای مقابلــه با‬ ‫سیاســت های خصمانه امریکا در عرصه کارزار اقتصادی‪،‬‬ ‫اولین نکته ای بود که حضرت ایت اللــه خامنه ای بیان و در‬ ‫همین زمینه به دو دیــدگاه موجود در کشــور‪ ،‬در خصوص‬ ‫چگونگی حل مسائل و مشکالت اقتصادی اشاره کردند‪.‬‬ ‫ایشان گفتند‪« :‬یک دیدگاه در کشور معتقد است که‬ ‫پیشــرفت و رونق اقتصادی را باید با استفاده از ظرفیت ها و‬ ‫توانایی های درونی کشــور که تا به حال کمتر به انها توجه‬ ‫شده یا اصال مورد استفاده قرار نگرفته اند‪ ،‬تامین کرد‪».‬‬ ‫رهبر انقالب افزودند‪« :‬دیــدگاه دوم در نقطه مقابل‪،‬‬ ‫معتقد است رونق و پیشــرفت اقتصادی با نگاه به بیرون از‬ ‫مرزها امکان پذیر است‪ ،‬بنابراین باید سیاست خارجی را تغییر‬ ‫دهیم و با مستکبر کنار بیاییم و زورگویی های او را بپذیریم تا‬ ‫مشکالت اقتصادی حل شوند!»‬ ‫حضرت ایت اللــه خامنه ای تاکید کردنــد‪« :‬این نگاه‬ ‫دوم‪ ،‬کامال غلط‪ ،‬عقیم و بی فایده است‪».‬‬ ‫ایشان در بیان دلیل غلط بودن نگاه دوم خاطر نشان‬ ‫کردند‪« :‬تحریم های کنونی غرب ضد ملــت ایران‪ ،‬دلیل‬ ‫روشنی بر غلط بودن دیدگاه رونق اقتصادی با نگاه به بیرون‬ ‫اســت‪ ،‬زیرا قدرت های خارجی به هیچ حــدی از تحمیل و‬ ‫زورگویی قانع نیستند‪ ،‬ضمن انکه برخی از مسائل ناگهانی و‬ ‫غیر قابل انتظار همچون طراحی برای کاهش قیمت جهانی‬ ‫نفت و ضربه زدن به اقتصاد کشور را نیز ایجاد می کنند‪».‬‬ ‫حضرت ایت اللــه خامنه ای افزودنــد‪« :‬امروز تالش‬ ‫بدخواهان ملت ایــران‪ ،‬تقویت نگاه دوم اســت و به همین‬ ‫دلیل‪ ،‬رئیس جمهور امریکا در پیــام نوروزی خود خطاب به‬ ‫مردم ایران می گوید که اگر خواسته های ما را در مذاکرات‬ ‫هسته ای قبول کنید‪ ،‬در کشــور ایران‪ ،‬کار و سرمایه و رونق‬ ‫اقتصادی به وجود خواهد امد‪».‬‬ ‫ایشــان در بیان چهارمین و اخرین نکتــه در موضوع‬ ‫اقتصاد ملی تاکید کردند‪« :‬تحریم تنها ابزار دشــمن برای‬ ‫مقابله با ملت ایران اســت‪ ،‬بنابراین اگر با تدبیر صحیح و با‬ ‫تکیه بر نیروهــای داخلی‪ ،‬برنامه ریزی و عمل شــود‪ ،‬تاثیر‬ ‫تحریم ها کاهش خواهد یافت و ســپس بی نتیجه خواهند‬ ‫شد‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی افزودند‪« :‬اگر مسئوالن دولتی‬ ‫و احاد مردم و فعــاالن اقتصادی همت کنند و رســانه های‬ ‫عمومی نیز به کمک بیایند‪ ،‬خواهیم دید که تحریم ها قادر‬ ‫نخواهند بود ملت ایران را از پیشرفت باز بدارند‪».‬‬ ‫حضــرت ایت اللــه خامنــه ای در ادامــه بــه موضوع‬ ‫مذاکرات هســته ای اشــاره و چند نکته را در این خصوص‬ ‫بیان کردند‪.‬‬ ‫ایشان با اشاره به سیاســتگذاری و برنامه ریزی دقیق‬ ‫طرف مقابل مذاکــرات که عمدتــا امریکا اســت‪ ،‬گفتند‪:‬‬ ‫«امریکایی هــا بــه این مذاکــرات بســیار احتیــاج دارند و‬ ‫اختالفات درونی انها هم به این دلیل اســت که جناح رقیب‬ ‫دولت کنونی امریکا تالش دارد تا امتیاز این مذاکرات به نام‬ ‫رقیب حزبی اش ثبت نشود‪».‬‬ ‫ایشان با اشــاره به پیام نوروزی رئیس جمهور امریکا و‬ ‫سخنان غیر صادقانه او در این پیام‪ ،‬افزودند‪« :‬رئیس جمهور‬ ‫امریکا در پیام خود می گوید در ایران افرادی هســتند که با‬ ‫حل دیپلماتیک موضوع هســته ای مخالفنــد‪ ،‬در حالی که‬ ‫این سخن دروغ است‪ ،‬زیرا در ایران هیچ فردی مخالف حل‬ ‫مساله هسته ای از طریق مذاکره نیست‪».‬‬ ‫رهبر انقالب خاطر نشان کردند‪« :‬ان چیزی که ملت‬ ‫ایران با ان مخالف است‪ ،‬زورگویی ها و تحمیل های دولت‬ ‫امریکاست که ملت در مقابل ان ایستاده است‪».‬‬ ‫حضرت ایت الله خامنه ای تاکید کردند‪« :‬نه مسئوالن‬ ‫و نه هیات مذاکره کننده و نه ملت ایران‪ ،‬مطلقا زورگویی های‬ ‫امریکا را قبول نخواهند کرد‪».‬‬ ‫ایشــان با تاکید مجدد بر اینکه مذاکرات کنونی ایران‬ ‫با امریکا‪ ،‬صرفا در موضوع هســته ای است و نه موضوعی‬ ‫دیگر‪ ،‬خاطر نشان کردند‪« :‬ما در مسائل داخلی و منطقه ای‬ ‫و موضوع تسلیحات‪ ،‬به هیچ وجه با امریکا مذاکره نخواهیم‬ ‫کرد‪ ،‬زیرا سیاســت امریکا در منطقه ایجاد ناامنی و مقابله با‬ ‫ملت های منطقه و بیداری اســامی اســت که نقطه مقابل‬ ‫سیاست های محوری جمهوری اسالمی ایران است‪».‬‬ ‫رهبر انقالب با اشــاره به اظهارات مکرر امریکایی ها‬ ‫مبنی بر اینکه تحریم ها‪ ،‬بعد از توافق و بعد از بررســی رفتار‬ ‫و عملکرد ایــران برداشــته خواهند شــد‪ ،‬ان را یک خدعه‬ ‫دانستند و افزودند‪« :‬این ســخن غیرقابل قبول است‪ ،‬زیرا‬ ‫برداشته شدن تحریم ها جزئی از مذاکرات است و نه نتیجه‬ ‫مذاکرات؛ بنابرایــن همان گونه کــه رئیس جمهور محترم‬ ‫صریحا گفتند‪ ،‬رفــع تحریم ها باید بالفاصلــه بعد از توافق‬ ‫انجام شود‪».‬‬ ‫حضــرت ایت اللــه خامنــه ای همچنین با اشــاره به‬ ‫اظهارات امریکایی ها مبنی بر اینکه تصمیم های ایران در‬ ‫هر توافق احتمالی باید برگشت ناپذیر باشند‪ ،‬گفتند‪« :‬این‬ ‫ســخن نیز قابل قبول نیســت‪ ،‬زیرا اگر انها برای خود این‬ ‫حق را قائلند که بعد از توافق احتمالی‪ ،‬به هر بهانه ای‪ ،‬بار‬ ‫دیگر تحریم ها را برقرار کنند‪ ،‬پــس هیچ دلیلی ندارد که ما‬ ‫اقداماتی را بپذیریم که برگشت ناپذیر باشند‪».‬‬ ‫ایشــان تاکید کردند‪« :‬صنعت هســته ای ایران یک‬ ‫صنعت بومی و مردمی اســت که باید پیش برود و پیشرفت‬ ‫جزو ذات هر صنعت و فناوری است‪».‬‬ ‫رهبر انقالب با اشــاره به ادعای امریکایی ها مبنی بر‬ ‫تالش ایران برای دستیابی به سالح هسته ای گفتند‪« :‬انها‬ ‫خودشان هم می دانند که ما در این مذاکرات به همه تعهدات‬ ‫بین المللی و تعهدات اخالق سیاســی پایبند بودیم و نقض‬ ‫تلون هم به خرج ندادیم‪ ،‬اما در نقطه مقابل‪،‬‬ ‫عهد نکردیم و ّ‬ ‫امریکایی ها عهدشکنی و تقلب کردند و ت ّلون و دوگانگی را‬ ‫در مواضع و سخنان خود نشان دادند‪».‬‬ ‫حضــرت ایت اللــه خامنــه ای رفتــار امریکایی ها در‬ ‫مذاکرات هسته ای را مایه عبرت برای مردم دانستند و خاطر‬ ‫نشان کردند‪« :‬رفتار امریکا برای مجموعه روشنفکری داخل‬ ‫کشور نیز مایه عبرت است تا متوجه شوند در مذاکرات با چه‬ ‫کسی طرف هستیم و امریکا چگونه رفتار می کند‪».‬‬ ‫ایشــان با اشــاره به برخی تهدیدهای امریکا مبنی بر‬ ‫احتمال افزایــش تحریم ها یــا تحرک نظامــی در صورت‬ ‫عدم توافــق‪ ،‬تاکید کردنــد‪« :‬این تهدید ها ملــت ایران را‬ ‫نمی ترساند‪ ،‬زیرا این ملت ایستاده است و با کمال موفقیت‬ ‫از این ازمون بزرگ بیرون خواهد امد‪».‬‬ ‫رهبــر انقالب‪ ،‬توفیــق و مــدد الهی را عامــل اصلی‬ ‫موفقیت ملت ایــران در این مســیر برشــمردند و افزودند‪:‬‬ ‫«کارهای بزرگی بر عهده دولت و ملت است که از جمله انها‪،‬‬ ‫موضوع اتحاد اســامی‪ ،‬کمک به ملت های مستضعف و‬ ‫گسترش نفوذ معنوی اسالم در منطقه است که امروز پرچم‬ ‫ان در دستان ملت ایران است‪».‬‬ ‫حضرت ایت الله خامنه ای در بخش دیگری از سخنان‬ ‫خود با اشاره به ســابقه تاریخی نوروز‪ ،‬مراســم نوروز کنونی‬ ‫را «ابتکار زیرکانه اســامی» خواندند و خاطرنشان کردند‪:‬‬ ‫«نوروز باستانی‪ ،‬نوروز پادشاهان و فرصتی برای سالطین‬ ‫و حکام مستبد بود تا شــکوه و عظمت ظاهری خود را به رخ‬ ‫ملت ها بکشــانند اما ایرانی های مسلمان به طرز زیرکانه ای‬ ‫این نظم و قالب را به نفع خود تغییر دادند‪».‬‬ ‫ایشان حقیقت نوروز را یک «حقیقت مردمی» دانستند‬ ‫و تاکید کردند‪« :‬نوروز امروز‪ ،‬نوروز باســتانی نیست‪ ،‬بلکه‬ ‫«نوروز ایرانی و نوروز ملت مسلمانی» است که از قالب این‬ ‫مراسم توانسته برای خود سرمایه ای برای حرکت به سمت‬ ‫اهداف معنوی فراهم کند‪».‬‬ ‫رهبر انقالب افزودند‪« :‬اکنون در ایام نوروز و تحویل‬ ‫سال نو‪ ،‬شلوغ ترین و پرازدحام ترین مراکز در کشور پهناور‬ ‫ما بارگاه مقــدس ائمه و امامــزادگان (ســام الله علیهم)‬ ‫است‪».‬‬ ‫حضرت ایت الله خامنه ای با اشــاره بــه همزمانی ایام‬ ‫فاطمیه و نوروز‪ ،‬گفتند‪« :‬با توجه به نــگاه زیرکانه ایرانی به‬ ‫نوروز‪ ،‬مراسم نوروز امسال نباید هیچ گونه منافاتی با تکریم و‬ ‫احترام به شهادت بانوی بزرگ جهان اسالم حضرت فاطمه‬ ‫زهرا(س) داشــته باشــد و یقینا نیز منافاتی پیــدا نخواهد‬ ‫کرد‪».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫باران «ظریف»‬ ‫هدف اصالح طلبان از انتشار شایعه‬ ‫کاندیداتوری ظریف چیست‬ ‫از بازداشت تا ازادی‬ ‫فرجام پرونده علی مطهری‬ ‫جدال در جده‬ ‫ماجرای هتک حرمت وهابی ها باال‬ ‫گرفته است‬ ‫‪9‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫باران «ظریف»‬ ‫هدف اصالح طلبان از انتشار شایعه کاندیداتوری ظریف چیست‬ ‫روزنامه ارمان در مطلبی که هفته گذشــته منتشر کرد‬ ‫مدعی شد‪ ،‬در میان کسانی که در تیم گذشته مذاکره کننده‬ ‫هسته ای قرار داشــتند شــایعاتی مطرح شــده تا به وجهه‬ ‫عمومی ظریف لطمــه وارد کننــد‪ .‬این روزنامــه همچنین‬ ‫مدعی بود که یک فرد که نخواست نامش فاش شود‪ ،‬گفته‬ ‫که ظریف بعد از پایان مذاکرات هسته ای استعفا داده و در‬ ‫انتخابات مجلس شرکت خواهد کرد‪.‬‬ ‫این روزنامه نوشــت‪« :‬طیــف ناموفــق در مذاکرات‬ ‫هســته ای‪ ،‬درصدد القــای این موضوع اســت کــه افراد‬ ‫مذاکره کننده هســته ای دولــت یازدهم درصــدد حضور در‬ ‫انتخابات مجلس دهم هســتند تا به واسطه موفقیت هایی‬ ‫که در مذاکرات کسب کرده اند با اطمینان از ارای مردمی به‬ ‫بهارستان راه پیدا کنند!»‬ ‫ارمان سپس به نقل از «یکی از مدعیان» که نخواست‬ ‫نامش فاش شود‪ ،‬می نویســد‪« :‬در تیرماه طبق انچه اعالم‬ ‫شده توافق نهایی صورت می گیرد و تکلیف پرونده هسته ای‬ ‫مشــخص خواهد شــد که این بــه معنای پایــان ماموریت‬ ‫محمد جــواد ظریــف اســت و او دیگــر وظیفــه مهمی در‬ ‫وزارت خارجه نخواهد داشت‪ ،‬چرا که رایزنی با سایر کشورها‬ ‫پس از حصول توافق اســان و ســاده تر از قبل خواهد شد و‬ ‫نیازی نیست فرد ویژه ای برای این امر از سوی رئیس جمهور‬ ‫انتخاب شود‪».‬‬ ‫وی که نخواست نامش فاش شود‪ ،‬درباره اینده ظریف‬ ‫– به زعم خود‪-‬گفــت‪« :‬محمد جواد ظریف در شــهریورماه‬ ‫استعفا خواهد داد و خود را برای منصب دیگری اماده خواهد‬ ‫کرد که همان ریاست مجلس دهم است!» او در تشریح این‬ ‫ادعای خود توضیح داد‪« :‬برخی افراد سرشناس که همراه‬ ‫ظریف بودند هم دیگر انچنان کار سنگینی در وزارت خارجه‬ ‫نخواهند داشــت بنابراین به همــراه او اســتعفا می دهند و‬ ‫تعدادی دیگر از طرفداران نامدار ظریف هم انها را همراهی‬ ‫می کنند تا لیســتی به نام «یاران ظریف» بــرای انتخابات‬ ‫مجلس دهم ارائه شــود‪ ».‬این مدعی حضور یاران ظریف‬ ‫در مجلس در پاسخ به سوال «ارمان» مبنی بر اینکه «یعنی‬ ‫دکتر ظریف در کســوت یک نماینده به بهارســتان خواهد‬ ‫رفت؟» گفت‪« :‬او به سبب محبوبیتی که کسب کرده به طور‬ ‫قطع رئیس مجلس دهم می شــود و مردم عالقه زیادی به‬ ‫او دارند‪».‬‬ ‫او همچنین مدعی بود که جانشین ظریف‪ ،‬علی اکبر‬ ‫صالحــی خواهد بــود‪ .‬این فــرد مدعی ریاســت ظریف در‬ ‫مجلس دهم‪ ،‬در پاسخ به این سوال که تصور نمی کنید دکتر‬ ‫ظریف برای ریاســت جمهوری هم حائز ارای باالیی خواهد‬ ‫شد؟ تصریح کرد‪« :‬حتم بدانید رئیس جمهور دوازدهم هم‬ ‫روحانی اســت چرا که اقداماتش در زمینه هسته ای موجب‬ ‫خوشحالی مردم شده و ظریف رئیس جمهور سیزدهم کشور‬ ‫خواهد بود‪».‬‬ ‫از بازداشت‬ ‫تا ازادی‬ ‫فرجام پرونده علی مطهری‬ ‫کمتر از یــک ماه از وقــوع حمله به علــی مطهری در‬ ‫شــیراز‪ ،‬روند رســیدگی قضایی به این پرونــده وارد مرحله‬ ‫جدیدی شد‪ .‬گرچه «مصطفی ترک همدانی» وکیل مطهری‬ ‫از احضار‪ ،‬بازپرســی و ازادی به قید وثیقه یــا کفالت برخی‬ ‫متهمان پرونده و عامالن حمله خبر داده است‪ ،‬اما در سوی‬ ‫دیگر‪ ،‬رئیــس و قائم مقام دانشــگاه شــیراز و دبیر انجمن‬ ‫دعوت کننده از مطهری نیز به دادگاه احضار شده و انان نیز‬ ‫همچون متهمان اصلی پرونده‪ ،‬با قید کفالت ازاد شــدند‪.‬‬ ‫اتهام مسئوالن دانشگاه شیراز‪ ،‬عمل نکردن به نامه شورای‬ ‫تامین استان مبنی بر لغو مراسم ســخنرانی مطهری عنوان‬ ‫شده است‪ .‬راننده تاکســی حامل مطهری نیز که خودروی‬ ‫وی در جریان حمله اسیب های جدی دید‪ ،‬به مراجع قضایی‬ ‫احضــار و از او بازجویی شــد‪ .‬احضار‪ ،‬بازجویــی و تحقیق‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪10‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫ناطق وارد گود انتخابات نمی شود‬ ‫گمانه زنــی دربــاره نامــزدی ناطق نــوری در انتخابات‬ ‫مجلس شــورای اســامی همچنان ادامه داشــت‪ ،‬تا اینکه‬ ‫حســن غفوری فرد از اعضای باســابقه حزب موتلفه اسالمی‬ ‫صراحتا اعالم کرد که «ناطق نوری نامزد نخواهد شد»‪ .‬او که‬ ‫از شیوه های انتخاباتی اصولگرایان در انتخابات مجلس نهم‬ ‫انتقادمی کرد‪،‬دربارهگنجاندننامدوتنازاعضایجبههپایداری‬ ‫درلیستجبههمتحدگفتکه«حتیاگرنصرالدینبود‪،‬چنین‬ ‫کارینمی کرد‪».‬غفوری فردگفت‬ ‫که ناطق نوری از جامعه روحانیت‬ ‫توقع داشت که بعد از مناظرات‪88‬‬ ‫از وی دفاع کنند و به همین خاطر‬ ‫دلخور اســت‪ .‬او تاکید داشــت‪:‬‬ ‫«ناطق نــوری با روحانــی رقابت‬ ‫نخواهدکرد‪».‬‬ ‫از رئیــس و قائم مقام دانشــگاه شــیراز و نیز دبیــر انجمن‬ ‫دانشــجویی دعوت کننده از علی مطهری‪ ،‬درحالی صورت‬ ‫گرفت که وکیل مطهری به صراحت اعالم کرد وی یا موکلش‬ ‫از مسئوالن دانشگاه یا دانشــجویان دعوت کننده شکایتی‬ ‫مطرح نکرده اند‪ .‬دکتر صفوی‪ ،‬قائم مقام دانشــگاه در این‬ ‫رابطه توضیح داد که به صورت تلفنی احضار شده است‪ .‬او‬ ‫معتقد است که در نامه شــورای تامین الزام به عدم برگزاری‬ ‫مراسم نیست و تنها توصیه شده است که مراقب شیطنت ها‬ ‫باشــند‪ .‬این درحالی اســت که اصال پای علی مطهری به‬ ‫حواشیبازگشت‬ ‫محسنرضاییبه‬ ‫سپاه‬ ‫حســین کنعانی مقــدم از‬ ‫همفکران و هم طیفان محســن‬ ‫رضاییهفتهگذشتهگفت وگویی‬ ‫راباروزنامهارمانانجامدادودرپاسخبهاینسوالکهایاشایعه‬ ‫حضورمحسنرضاییدرسپاهصحتدارد‪،‬گفت‪«:‬بله‪.‬ایشان‬ ‫بهسپاهبرگشتندومشغولخدمتهستند‪».‬ودرادامهتوضیح‬ ‫داد که ایشان با نوشتن نامه ای به رهبری‪ ،‬درخواست بازگشت‬ ‫به سپاه را دادند که با این درخواست برای تدریس در دانشگاه‬ ‫امام حسین(ع) موافقت شده است‪ .‬این مصاحب ه بازتاب های‬ ‫فراوانــی در داخل و خارج داشــت‪ .‬روز بعد امــا کنعانی مقدم‬ ‫مصاحبهراتکذیبکردوانرا«تحریفشده»خواند‪.‬‬ ‫دانشگاه نرسیده اســت‪ .‬همچنین یک فعال دانشجویی در‬ ‫این رابطه به روزنامه ایران خبر داد که «حتی راننده تاکسی‬ ‫اقای مطهری‪ ،‬متهم شــده که به چند نفر از موتورسواران‪،‬‬ ‫اسیب زده است‪ ».‬دو روز بعد از این بود که معاون انتظامی ‬ ‫وزارت کشــور اعالم کرد که گزارش نهایی این حادثه اماده‬ ‫شده و با امضای وزیر کشور برای سران قوا ارسال شده است‪.‬‬ ‫ذوالفقاری با بیان اینکه در مجموع ‪ 10‬نفر به دادگاه احضار‬ ‫و حکم جلب صادر شد‪ ،‬توضیح داد‪« :‬فردی هم که خود را‬ ‫روی کاپوت خودرو ماشین انداخته بود‪،‬دستگیر شد‪».‬‬ ‫اشتریبهجایاحمدی مقدم‬ ‫روزهای اخر سال گذشــته بود که سردار احمدی مقدم‬ ‫میان پرســنل نیروی انتظامی امد و خبر از خداحافظی اش از‬ ‫فرمانده ای این نیرو را اعالم کرد‪ .‬ســاعاتی بعد با حکم رهبر‬ ‫انقالب‪ ،‬پــس از تقدیر از تالش های ســردار احمدی مقدم؛‬ ‫سردار «حسین اشتری» فرمانده نیروی انتظامی شد‪ .‬اشتری‬ ‫پیشازاینبهسمتجانشینیناجابرگزیدهشدهبودوعالوهبر‬ ‫ان‪،‬ریاستپلیسامنیتناجارادر‬ ‫کارنامه دارد‪ .‬احمدی مقدم درباره‬ ‫چرایی رفتنش از نیروی انتظامی‬ ‫ گفت‪«:‬سالگذشتهخدمتمقام‬ ‫معظم رهبری رســیده و از ایشان‬ ‫درخواست کردم که فرد دیگری‬ ‫رابرایفرماندهینیرویانتظامی‬ ‫ معرفیکنند‪».‬‬ ‫ماج رای هتک حرمت وهاب ی ها باال گرفته است‬ ‫رابطه پرفرازونشــیب تهران ‪ -‬ریاض با اتفاق جدیدی‬ ‫در هفته گذشــته گره خورد‪ .‬جایی که خبر رسید دو نوجوان‬ ‫ایرانی پس از شرکت در حج عمره و در حال بازگشت به ایران‬ ‫در فرودگاه جده مورد تعرض واقع شده اند‪ .‬اگرچه منبع این‬ ‫خبر‪ ،‬رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هالل احمر بود‬ ‫که ساعتی بعد خبر را تکذیب کرد و ان را خبر سازی رسانه ای‬ ‫عنوان کرد‪ ،‬اما بعدتر وزارت امور خارجه به طور رســمی خبر‬ ‫را تایید کرد‪.‬‬ ‫البته معاون وزیــر امور خارجه به جای تجــاوز از واژه‬ ‫«شــبه تجاوز» اســتفاده کرد‪ .‬بعــد از ان بود کــه برخی از‬ ‫نمایندگان مجلس و رســانه ها نســبت به این واقعه واکنش‬ ‫نشــان دادند و ســفیر عربســتان در تهران به وزارت خارجه‬ ‫فراخوانده شد‪.‬‬ ‫شرح ماجرا از زبان دواتگری یکی از نمایندگان مجلس‬ ‫که پیگیر این ماجرا بود اینگونه است‪« :‬دو نوجوان ایرانی در‬ ‫شرایطی که به حج عمره مشرف شــده بودند در بازگشت به‬ ‫ایران در فرودگاه جده به بهانه بازرســی بدنی از خانواده جدا‬ ‫می شــوند‪ .‬بهانه ماموران این بوده که احتمال دارد این دو‬ ‫نوجوان اشیایی با خود حمل می کنند و نیاز به بازرسی بدنی‬ ‫وجــود دارد‪ .‬ماموران این دو را به بخش بازرســی خواهران‬ ‫برده و به بهانه بازجویی بدنی هر دو نوجــوان را برهنه کرده‬ ‫و خودشان نیز برهنه شده اند که با ســروصدای دو نوجوان‬ ‫خوشبختانه تعرض به این دو نوجوان ناکام می ماند‪».‬‬ ‫نمایندگان مجلس بعد از این اتفاق از دولت خواستند‬ ‫تا واکنش مناسبی به این اهانت صورت دهد‪ .‬مرضیه افخم‪،‬‬ ‫سخنگوی دولت نیز اعالم کرد تا حصول نتیجه این موضوع‬ ‫را دنبال خواهند کرد‪ .‬افخم گفت که از سوی مراجع قضایی‬ ‫عربستان برای این افراد پرونده اتهامی تشکیل شده است‪.‬‬ ‫او تاکید کرد‪« :‬وزارت خارجه بالفاصله پس از اطالع از این‬ ‫حرکت ضداخالقی به طور جدی موضــوع را پیگیری کرده‬ ‫و همکاران ما در جده پس از اطــاع از موضوع در فرودگاه‬ ‫این شهر حاضر شده و با حضور مســئوالن ارشد فرودگاه به‬ ‫بررسی موضوع پرداختند و مســئوالن عربستانی هم ضمن‬ ‫اعالم انزجار از این اقــدام اظهار داشــته اند موضوع برای‬ ‫انها حیثیتی است و عوامل ان پس از اثبات جرم به مجازات‬ ‫شرعی و قانونی خواهند رســید‪ ».‬افخم همچنین قول داد‬ ‫وزارت خارجه این موضــوع را از «مجــاری دیپلماتیک» تا‬ ‫مرتضوی در دادگاه‬ ‫العبادی‪:‬بهایرانمدیوننیستیم!‬ ‫حیدرالعبادی‪،‬نخست وزیرعراقبهاشپیگلدرپاسخبه‬ ‫اینسوالکهایاشمابرایهمبستگیباایرانبایدهزینهسیاسی‬ ‫بپردازید‪،‬گفت‪«:‬منهیچچیزبهانها(ایرانی ها)مدیوننیستم‪.‬‬ ‫انهابه خاطرامنیتملیخودشانواردعملشدند‪.‬چونداعش‬ ‫برایایراننیزتهدیدیبزرگمحسوبمی شود‪.‬حتیاگرمن‬ ‫از این کار ناراضی هم بودم‪ ،‬باز ایرانی ها به حمایت از ما ادامه‬ ‫می دادند‪.‬بااین حالپر واضحاستکهایران‪،‬تشکیلدولترابه‬ ‫مندیکتهنمی کندوعراقی هااراده‬ ‫خود را دارند‪ ».‬نخست وزیر عراق‬ ‫تاکید داشت‪« :‬من نمی خواهم‬ ‫مبارزه در خــاک عراق از ســوی‬ ‫همسایگانیدرعراقصورتگیرد‬ ‫که عاقبــت کل این تالش ها زیر‬ ‫سوالبردهشود‪».‬‬ ‫دبیرکل حزب الله لبنان بعد‬ ‫از توافــق هســته ای و در حالی‬ ‫که طــرف دیگــر مبــارزه یعنی‬ ‫رژیم صهیونیستی‪ ،‬به شدت از‬ ‫بیانیه لوزان ناراحت است از ان‬ ‫حمایــت کرد و گفــت‪« :‬توافق‬ ‫هسته ای که ایران و کشورهای‬ ‫‪ 5+1‬هفته گذشته به ان رسیدند‪،‬‬ ‫ســایه جنگ را از ســر منطقه دور می کند‪ ».‬ســید حســن‬ ‫نصر الله‪ ،‬ســپس تصریح کرد‪« :‬این توافــق قدرت ایران و‬ ‫نقش ان در منطقه را تقویت می کند و هرگز باعث فشار ایران‬ ‫بر هم پیمانانش در منطقه نخواهد شد‪ ‬».‬وی قدرت ایران را‬ ‫اولین فاکتور مهم در این مذاکرات دانست و گفت‪« :‬ایران‬ ‫هیچ امتیازی درباره هیچ یک از پرونده های منطقه نداد‪ ،‬زیرا‬ ‫اصال دربــاره هیچ یک از ان ها مذاکــره ای نکرد‪ ».‬دبیرکل‬ ‫لبنان همچنین تاکید کرد‪« :‬دشــمن صهیونیست‪ ،‬همواره‬ ‫تهدید به حمله به تاسیسات هســته ای ایران می کرد و اگر‬ ‫چنین اتفاقی می افتاد‪ ،‬جنگ منطقه ای به پا می شد‪ ،‬اما این‬ ‫توافق‪ ،‬سایه جنگ را از سر منطقه دور کرد‪».‬‬ ‫اعتراضمهدیهاشمی‬ ‫به رای صادره‬ ‫پرونــده مهدی هاشــمی‬ ‫ســرانجام بعــد از ســال ها‬ ‫شو قــوس‪ ،‬مراحــل نهایــی‬ ‫ک ‬ ‫شــدن حکــم را طــی می کند‪.‬‬ ‫رای صادر شــده از سوی قاضی‬ ‫صلواتی برای مهدی هاشــمی‬ ‫تاکنون با جزئیات و رسما منتشر‬ ‫نشــده‪ ،‬اما ایــن رای در اخرین‬ ‫روزهای پایانی ســال ‪ 93‬به متهم و وکالیش ابالغ شد‪ .‬اما‬ ‫ماجرای اعتراض وی به رای صادر شــده نیز حاشــیه جدید‬ ‫این پرونده بود‪ .‬براساس گفته وکیل متهم وی قصد نداشت‬ ‫به این حکم اعتراض کنــد اما با اصرار همســر ایت الله که‬ ‫امیدوار بود در مرحله تجدید نظر رای تغییر کند روز پایانی به‬ ‫رای اعتراض کرد‪ .‬حاال پرونده در دادگاه تجدیدنظر بار دیگر‬ ‫بررسی خواهد شد‪.‬‬ ‫ایران‪ ،‬اسرائیل را به رسمیت‬ ‫نمی شناسد‬ ‫دولــت اســرائیل کــه در‬ ‫نتیجه مذاکرات هسته ای خود‬ ‫را بازنده می بیند‪ ،‬تالش می کند‬ ‫تا امتیازات جدیدی از مذاکرات‬ ‫کســب کند‪ .‬برخــی از محافل‬ ‫امنیتی وابسته به دولت اسرائیل‬ ‫فاش کردند که نتانیاهو از اوباما‬ ‫خواسته تا موضوع رسمیت دادن‬ ‫این دولت را در مذاکرات مطرح‬ ‫کند‪ .‬اوباما رئیس جمهــور امریکا در مصاحبه بــا رادیو ملی‬ ‫امریکا دراین باره پاســخ داد‪« :‬در توافق هســته ای نهایی‬ ‫نمی تــوان از تهران خواســت که اســرائیل را به رســمیت‬ ‫بشناســد‪ ،‬زیرا چنین درخواســتی یک خطای استراتژیک‬ ‫است‪ ».‬وی اضافه کرد‪« :‬موضوع درخواست از تهران برای‬ ‫به رسمیت شناختن دولت عبری‪ ،‬خارج از چارچوب مذاکرات‬ ‫هسته ای با این کشور است‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫مرتضویکههنوزسرنوشت‬ ‫پرونــده اتهاماتــش در ماجرای‬ ‫کهریزکبهپایاننرسیدهاست‪،‬با‬ ‫نامه ایکهپنجتنازنمایندگانبه‬ ‫رئیس قوه قضائیه منتشر کردند‪،‬‬ ‫بار دیگر روز پنج اردیبهشــت ماه‬ ‫راهی دادگاه می شــود تا به اتهاماتش رسیدگی شود‪ .‬پرونده‬ ‫مرتضوی که قرار است رسیدگی شود شامل سه بخش است؛‬ ‫اول‪ :‬رای نقض شده پرونده کهریزک‪ .‬دوم‪ :‬شکایت اولیای‬ ‫دممرحومروح االمینیبهاتهاممعاونتدرقتل‪.‬سوم‪:‬موضوع‬ ‫عدم اجــرای رای دیوان عدالــت اداری و دریافت مبالغی در‬ ‫پروندهتخلفاتسازمانتامیناجتماعی‪.‬طبقتصمیمدادگاه‪،‬‬ ‫جلسه رسیدگی به پرونده مرتضوی به صورت غیرعلنی برگزار‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫«رسیدن به نتیجه» دنبال خواهد کرد‪.‬‬ ‫ایت اللــه املی الریجانــی‪ ،‬رئیس دســتگاه قضــا نیز‬ ‫خواستار اشد مجازات برای این افراد شد‪ .‬او با«تاسف بار»‬ ‫خواندن تعرض ماموران ســعودی به دو زائر نوجوان ایرانی‬ ‫تاکید کرد‪« :‬ما نمی توانیم از امنیت شــهروندان خود عبور‬ ‫کنیم و از وزارت امور خارجه قاطعانه می خواهیم با حساسیت‬ ‫و جدیت این موضوع را پیگیری کند‪».‬‬ ‫رئیس قوه قضائیه همچنین با محکوم کردن این اقدام‬ ‫و اعالم اینکه «خاطیان باید به اشد مجازات برسند» گفت‪:‬‬ ‫«تعرض به دو زائر در کشــوری که مسئوالنش خود را خادم‬ ‫حرمین شــریفین می دانند به هیچ وجه قابل قبول نیســت و‬ ‫خاطیان باید به اشــد مجازات برســند تا دیگر شاهد چنین‬ ‫جرائمی نباشیم‪».‬‬ ‫از سوی دیگر تعدادی از نمایندگان مجلس در واکنش‬ ‫به این اقدام طرحی را به مجلس ارائــه کردند که به موجب‬ ‫ان سفر اتباع ایرانی به حج عمره تا اطالع ثانوی لغو شود‪.‬‬ ‫محمدصالــح جــوکار گفــت‪« :‬پیشــنهادی کــه در‬ ‫کمیســیون امنیت مطرح شــد این بود که به دلیــل اقدام‬ ‫ماموران ال سعود به سازمان حج و زیارت پیشنهاد شود سفر‬ ‫حج عمره تا اطالع ثانوی متوقف شود‪ .‬اقدامات شنیعی که‬ ‫توسط ماموران ال سعود صورت گرفته بسیار زشت و عملی‬ ‫جنایتکارانه است و واقعا شانیت ایرانی ها را زیر سوال می برد‪.‬‬ ‫بنابراین معتقدیم حکم این افراد که چنین عملی را مرتکب‬ ‫شده اند اعدام است‪».‬‬ ‫جوکار با بیان اینکه به نظر می رســد مسئوالن سازمان‬ ‫حج و زیارت بایــد در این خصوص تجدیدنظر کــرده و باید‬ ‫تصمیم جدی درباره ســفر عمره اتخاذ کننــد‪ ،‬گفت‪« :‬اگر‬ ‫نتوانند مدیریت صحیحی اعمال کنند قطعا این مساله برای‬ ‫جامعه مســلمانان ایرانی قابل پذیرش نیست‪ ،‬بنابراین باید‬ ‫تدبیر جدی اتخاذ شود‪».‬‬ ‫همچنین ایت الله مکارم شــیرازی نیــز در میان درس‬ ‫خــارج از فقه خود بــه این موضوع اشــاره کرد و نســبت به‬ ‫سیاستگذاری ها در حج عمره واکنش نشــان داد و پرسید‪:‬‬ ‫«سوال ما از مسئوالن عمره گزار این است که عمره مستحب‬ ‫را ایا باید بــه هر قیمت برویــم؟ من به دنبــال تحریم عمره‬ ‫نیســتم ولی بیان می کنم که ایا باید عمره را بــا هر ذلتی به‬ ‫جای اورد؟»‬ ‫حمایتحزب الله‬ ‫از بیانیه لوزان‬ ‫خبرنامه‬ ‫جدال در جده‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪11‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫امیدهای تازه‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪12‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫نشست سه شیخ اصولگرا برگزار شد‬ ‫سه شنبه گذشــته خبرگزاری اصولگرای تسنیم از دیدار سه شــیخ اصولگرا خبر داد؛‬ ‫دیداری که در فاصله کمتر از یک سال تا انتخابات مجلس دهم‪ ،‬در راستای وحدت اصولگرایان‬ ‫انجام شده است‪ .‬تسنیم در شرح خبر خود از دیدار ایت الله محمد یزدی‪ ،‬ایت الله موحدی کرمانی‬ ‫و ایت الله مصباح یزدی چنین نوشت‪« :‬جلسه ســه جانبه ایات محمد یزدی‪ ،‬موحدی کرمانی و‬ ‫مصباح یزدی برگزار شد‪ .‬در این دیدار سه جانبه که به صورت خصوصی در شهر مقدس قم برگزار‬ ‫شد‪ ،‬اعضا بر وحدت و همگرایی اصولگرایان تاکید کردند‪».‬این در حالی است که پیش از این‬ ‫روح الله حسینیان‪ ،‬نماینده تهران در مجلس نهم و عضو جبهه پایداری‪ ،‬از تعویق این نشست خبر‬ ‫دادهبودوحتیزمزمه هاییمبنی برنقشعلیالریجانی‪،‬رئیسپارلماناصولگرادرلغونشستاین‬ ‫سه شیخ اصولگرا‪ ،‬به گوش می رسید‪.‬حسینیان گفته بود که یکی از افراد مسئول و موثر با هدایت‬ ‫غلط فکری‪ ،‬اسباب به هم خوردن مالقات را فراهم کرده است‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬رضا اشتیانی‪،‬‬ ‫نماینده قم و عضو جامعه مدرسین‪ ،‬درباره جلسات وحدت اصولگرایان با محوریت سید رضا تقوی‬ ‫این گونه اظهارنظر کرد‪« :‬ظاهرا اقایان با اقای الریجانی نیز جلســاتی داشته اند ولی ظاهرا به‬ ‫نتیجه ای نرسیده اند‪ ،‬گویا جلسه دیگری هم با وی دارند‪ .‬انگار اقای الریجانی شرایطی داشتند‬ ‫که باید با اقایان بنشــینند و راجع به انها بحث کنند‪ ».‬اعتقاد برخی بر ایــن بود که اصولگرایان‬ ‫سنتی‪ ،‬به ائتالف با دولت گرایش پیدا کرده اند و برخی نیز می گفتند که مشکل این طیف حضور‬ ‫پایداریواعطاینقشبیشتربهایت اللهمصباح یزدیدرتصمیم گیری هاینهاییاست‪.‬تاپیش‬ ‫از ان برخی گمانه زنی ها مبنی بر این بود که درباره حضور موسسه ایت الله مصباح به عنوان ضلع‬ ‫سوم اصولگرایان تجدیدنظر صورت گرفته است‪ .‬نشانه چنین تحلیلی‪ ،‬این اظهارنظر ایت الله‬ ‫موحدی کرمانی بود‪« :‬این بحث و مذاکره چنانچه با برخی اقایان باشد به معنای ایجاد ضلع ثالث‬ ‫نیست و ضلع‪ ،‬همان دو ضلع (جامعتین) است‪ .‬بنده برای برادرم ایت الله مصباح یزدی احترام‬ ‫کامل قائلم و شخصا به ایشان ارادت دارم‪ .‬نمی دانم ایت الله مصباح رهبری پایداری را قبول کرده‬ ‫باشند یا نه؛ هر چند در این ام ر تردید وجود دارد‪ ،‬اما ما نظر جامعتین را به شما ابالغ می کنیم‪».‬در‬ ‫عین حال برخی خبرها حاکی از ان بود که جبهه پایداری همچنان در خفا تالش های گسترده ای‬ ‫را برای در اختیار داشتن سهم تصمیم گیری انجام می دهد‪ .‬این در حالی است که محمدحسین‬ ‫صفارهرندیفعالسیاسیاصولگرادرگفت وگوباسالنامهمثلث‪،‬درخصوصوحدتاصولگرایان‬ ‫چنین گفته بود‪« :‬وحدت اصولگرایان‪ ،‬طبیعی تر و اســان تر اســت‪ .‬اما اینکه ایا گسســت در‬ ‫انتخابات گذشته به عنوان تجربه ای تلخ برای اصولگرایان قلمداد می شود و برای انها درس اموز‬ ‫است یا نه‪ ،‬هنوز نمی توان قضاوت کرد‪ .‬من قرائنی دارم که تا حدودی تنبه ایجاد شده است‪ .‬بر‬ ‫این اساس باید دید که ایا همچنان تصور انها از رسیدن به وحدت‪ ،‬یک وحدت حداکثری است‬ ‫یا صرفا یک ائتالف است که وحدت حداقلی است‪ ».‬او در خصوص تفاوت های میان ائتالف و‬ ‫وحدتنیزاظهارنظرکردهبود؛انجاکهگفت‪«:‬درائتالف‪،‬جریان هایمختلفمی توانندمواضع‬ ‫خود را حفظ کنند اما حول محور یک گفتمان مرکزی و اصولی که بر سر ان اشتراک دارند‪ ،‬بیایند‬ ‫و بر سر یک امر مشخص‪ ،‬کنار هم قرار گرفتن را تجربه کنند‪ .‬من طرفدار این نگاه هستم؛ یعنی‬ ‫معتقدم مادامی که دالیلی هرچند محدود برای پیوند این جناح ها وجود دارد‪ ،‬صالح انها در این‬ ‫است که این گونه عمل کنند‪».‬صفار هرندی در عین حال تفاوت احتمالی ساز و کارها را رده نکرده‬ ‫بود‪ .‬به اعتقاد وی‪ ،‬ممکن است ساز و کارها نسبت به ساز و کارهای پیشین متفاوت باشد‪« :‬شاید‬ ‫ساز و کارهای جدیدی را تعریف کنند یا روی ائتالف ترکیبی کار کنند؛ مثال بگویند برای فهرست‬ ‫تهران ائتالف ‪ 10+20‬تشکیل شود‪ .‬البته این مساله پیش از این هم مطرح بود اما میسر نشد؛‬ ‫چراکه به درستی تعریف نشد‪ ،‬این اتفاق نیفتاد و نیروها اتش به اختیار شدند‪ .‬اما اگر چنین اتفاقی‬ ‫رخ دهد‪ ،‬مشخص می شود که هر کسی هم می تواند روی مواضع اصولی خود باقی بماند و هم‬ ‫اینکه به مشرب پیشنهادی خود‪ ،‬خیانت نکرده باشد‪».‬حاال با برگزاری نشست سه شیخ اصولگرا‪،‬‬ ‫به نظر می رسد این رویداد امیدهای تازه ای را برای وحدت اصولگرایان رقم زده است‪.‬‬ ‫بشارت عارف‬ ‫اصالح طلبان انتخابات مجلس را کلید زدند‬ ‫محمدرضا عارف بعد از انتخابات ریاســت جمهوری ‪ ،٩٢‬به واســطه اقدامات سیاسی‪،‬‬ ‫اجتماعی و تشکیالتی خود‪ ،‬حاال به یکی از چهره های تاثیرگذار در میان اصالح طلبان تبدیل‬ ‫شده و توانسته تا حدودی جای خالی چهره های سابق اصالح طلب را پر کند‪ .‬او هفته گذشته‬ ‫در دیدار نوروزی خود با جمعی از اصالح طلبان همچون شورای مرکزی حزب مشارکت‪ ،‬سازمان‬ ‫مجاهدین انقالب‪ ،‬حزب اعتماد ملی و ندای ایرانیان‪ ،‬از کلید خوردن انتخابات مجلس دهم‬ ‫سخن گفت تا بر نقش ویژه خود در این جریان سیاسی تاکید کند‪ .‬دفتر بنیاد امید ایرانیان هفته‬ ‫گذشته میزبان چهره هایی بود که تقریبا از تمامی طیف های اصالح طلبان در ان حضور داشتند‪.‬‬ ‫بهزاد نبوی که از زمان ازادی از زندان اظهارنظر سیاســی خاصی نداشــته ‪ ،‬از شــاخص ترین‬ ‫چهره های حاضر در دیدار نــوروزی عارف بود‪ .‬هر چند او در این مدت در محافل تشــکیالتی‬ ‫مختلفی حضور داشــته اما گویا ترجیح می دهد چندان در دیدارهای رســانه ای حضور نیابد‪.‬‬ ‫حضور هادی خانیکی‪ ،‬حبیب الله بی طرف‪ ،‬علی شــکوری راد‪ ،‬فخرالسادات محتشمی پور‪،‬‬ ‫محمدجواد حق شناس‪ ،‬حسین مرعشی‪ ،‬سیدحسن رسولی‪ ،‬الیاس حضرتی‪ ،‬جعفر توفیقی‪،‬‬ ‫الهه کوالیی‪ ،‬شهاب طباطبایی‪ ،‬محمدعلی ابطحی‪ ،‬محسن مهرعلیزاده‪ ،‬مرتضی حاجی و علی‬ ‫صوفی نیز در نوع خود جالب توجه بود و نشان از ان داشت که این چهره ها از حضور تشکیالتی‬ ‫عارف در انتخابات مجلس حمایت می کنند؛ چهره هایی که از طیف های مختلف اصالح طلبان‬ ‫و نسل های متفاوت این جریان سیاسی بودند‪ .‬دیدار نوروزی محمدرضا عارف‪ ،‬از تثبیت جایگاه‬ ‫او در میان طیف وسیعی در میان اصالح طلبان حکایت دارد و این پیام را به اصولگرایان مخابره‬ ‫می کند که باید در انتخابات اینده‪ ،‬با وحدت حداکثری به میدان بیایند و از تفرقه بپرهیزند‪ .‬عارف‬ ‫که بارها تاکید کرد ه نمی خواهد عامل اختالف اصالح طلبان باشد‪ ،‬سال گذشته بیش از سایر‬ ‫اصالح طلبان به سفر استانی رفت و برای پیروزی این جریان در انتخابات اتی مجلس تالش‬ ‫کرد‪ .‬او هفته گذشته در حاشیه دیدار نوروزی خود در میان خبرنگاران حاضر شد و در پاسخ به‬ ‫این سوال که ایا مصادیق برای کاندیداتوری در انتخابات مجلس سال ‪ ۹۴‬مشخص شده است‬ ‫یا نه‪ ،‬چنین گفت‪« :‬در خصوص راهبرد ها برای انتخابات مجلس صحبت های خوبی صورت‬ ‫گرفته و در سال ‪ ۹۴‬باید به تدریج وارد تعیین مصادیق شویم‪ ،‬ولی این مساله هنوز به جمع بندی‬ ‫روشنی نرسیده؛ هر چند معیار ها و شاخص ها به طور کلی مشخص شده است‪».‬‬ ‫این فعال سیاســی اصالح طلب با بیان اینکه عمال کلید انتخابات زده شده‪ ،‬یاداور شد‪:‬‬ ‫«ورود قانونی بر اساس بخشنامه های وزارت کشور است‪ .‬ولی در محافل خصوصی صحبت های‬ ‫خوبی داشته ایم‪ ،‬هر چن د در مورد هیچ گزینه خاصی به جمع بندی نهایی نرسیده ایم و هر حوزه‬ ‫خود باید تصمیم گیر نهایی باشد‪ ».‬بحث بر سر دیدار عارف البته در روزهای پس از ان نیز امتداد‬ ‫یافت‪ .‬محمدعلی ابطحی با استقبال از فعالیت های تشکیالتی محمدرضا عارف در اینستاگرام‬ ‫خود چنین نوشت‪« :‬اقای دکتر عارف دید و بازدید عید داشت‪ .‬منم رفتم‪ .‬من به اقای خاتمی و‬ ‫خیلی از فعاالن سیاسی نظر شخصی ام را گفته ام ؛ اصالح طلب ها‪ ،‬فعاالن انتخاباتی نزدیک‬ ‫اقایان خاتمی و هاشمی و روحانی باید پرونده انتخابات مجلس را به اقای عارف بسپارند‪ .‬سقف‬ ‫تحمل نظام اقای عارف اســت‪ .‬خودش هم انگیزه دارد و توقع جامعه هم این اســت که دکتر‬ ‫عارف محور اجرای انتخابات باشد‪ .‬اما به نظر می رسد احزابی که به نام اصالحات فقط در وزارت‬ ‫کشور ثبت نام کرده اند و نیز قدرت خواهی و منافع شخصی خیلی از افراد و تالش اصولگرایان‬ ‫حکومتی برای ایجاد اختالف و راه اندازی احزاب جدید که به نام اصالحات است و در خدمت‬ ‫تفرقه اصالحات هســتند‪ ،‬همه نگذارند این وحدت اصالحاتی با مدیریت دکتر عارف باسواد‬ ‫متشخص اصالح طلب شکل گیرد‪ ».‬عبدالله ناصری‪ ،‬عضو بنیاد باران از چهره های نزدیک به‬ ‫رئیس جمهور دولت اصالحات نیز از حضور تاثیرگذار عارف در انتخابات مجلس سخن گفت و‬ ‫اینگونه اظهارنظر کرد‪« :‬امروز اصالح طلبان باید دکتر عارف را به عنوان یک واقعیت بپذیرند‪.‬‬ ‫در انتخابات سال ‪ 94‬نیز ایشــان به عنوان یکی از نیروهای تاثیرگذار جبهه اصالحات در کنار‬ ‫اصالح طلبان خواهد بود‪».‬‬ ‫یادداشت علی مطهری‬ ‫محمدجواد ظریف به مسقط و اسالم اباد رفت‬ ‫محمدجواد ظریف‪ ،‬وزیر امور خارجه دولت حسن روحانی چهارشنبه گذشته راهی مسقط‬ ‫و اسالم اباد شد تا با همتایان عمانی و پاکستانی خود پیرامون تحوالت منطقه و تفاهم هسته ای‬ ‫ایران و ‪ 5+1‬در لوزان رایزنی کند‪ .‬او نخســت راه عمان را در پیش گرفت تا با عمان به مذاکره‬ ‫بنشیند؛ کشوری که از یک سو تالش های فراوانی برای میانجی گری میان ایران و امریکا انجام‬ ‫داده است و از سوی دیگر‪ ،‬برای پایان جنگ در یمن‪ ،‬مذاکره می کند‪.‬محمد جواد ظریف‪ ،‬وزیر‬ ‫امور خارجه در سفر به عمان و دیدار با یوســف بن علوی همتای عمانی خود‪ ،‬اخرین وضعیت‬ ‫روابط دوجانبه و تحوالت منطقه ای به ویژه اوضاع یمن را مورد تبادل نظر قرار داد و چنین گفت‪:‬‬ ‫«موفقیت ما در مذاکرات هسته ای موفقیت برادرانمان در منطقه است‪ ».‬براساس خبری که‬ ‫اداره کل دیپلماسی رسانه ای وزارت امور خارجه به رســانه ها مخابره کرد‪ ،‬ظریف در این دیدار‬ ‫با اشــاره به نقش بی بدیل دولت عمان در فراهم کردن زمینه های مناسب روند مذاکراتی برای‬ ‫پرداختن به موضوع هســته ای‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬موفقیت ما در این روند‪ ،‬موفقیت شما و سایر‬ ‫برادرانمان در منطقه نیز هست‪ ».‬او با استقبال از ایفای نقش از سوی کشور عمان در قضایای‬ ‫مهم منطقه ای از جمله مسائل مربوط به بحران یمن‪ ،‬حمایت جمهوری اسالمی ایران از این‬ ‫نقش و امادگی تهران برای همکاری با عمان در این راستا را مورد تاکید قرار داد‪.‬‬ ‫وزیر خارجه دولت یازدهم ضمن ابراز نگرانی از وضعیت انسانی در یمن و ضرورت رسیدگی‬ ‫به ان به منظور جلوگیری از تشدید این وضعیت و همچنین ضرورت کمک رسانی به اوارگان و‬ ‫ی کشورها‬ ‫مجروحین یمن‪ ،‬بر ضرورت شکل گیری گفت وگوهای یمنی ‪ -‬یمنی و مسئولیت تمام ‬ ‫جهت تالش برای بازگشت ثبات و ارامش به ان کشور تاکید کرد‪ .‬بن علوی نیز ضمن تبریک به‬ ‫مناسبت موفقیت به دست امده در مذاکرات هسته ای در لوزان‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬موفقیت شما در‬ ‫حل و فصل موضوع هسته ای‪ ،‬اثار خوبی در منطقه خواهد داشت و زمینه ای برای استفاده سایر‬ ‫کشورها از فناوری مسالمت امیز هسته ای پدید خواهد اورد‪ ».‬وزیر امور خارجه عمان با تاکید بر‬ ‫حق مسلم ایران برای استفاده از فناوری صلح امیز هسته ای‪ ،‬توافق سوئیس را دستاورد مهمی‬ ‫ برای جمهوری اســامی ایران و دیگر کشورها دانســت‪ .‬او با تاکید بر ضرورت توجه بیشتر به‬ ‫تحوالت یمن‪ ،‬گفت وگو را راه حل اصلی برای حل و فصل مشکالت ان کشور برشمرد و نسبت‬ ‫به تالش های همه جانبه بــرای انجام گفت وگوهای منظم و هدفمند جهت بازگشــت ثبات به‬ ‫یمن ابراز امیدواری کرد‪ .‬طرفین همچنین بر ضرورت ارتقای مناسبات دو کشور ایران و عمان‬ ‫در حوزه های مختلف تاکید کردند‪ .‬مهم ترین حاشــیه دیدار وزیر امور خارجه ایران و همتای‬ ‫عمانی اش که مورد توجه رسانه ها قرار گرفت‪ ،‬استقبال خاص بن علوی از ظریف بود‪ .‬ظریف در‬ ‫بدو ورود به مسقط مورد استقبال یوسف بن علوی قرار گرفت و با خودرویی که وزیر خارجه عمان‬ ‫راننده ان بود‪ ،‬به محل دیدار رفت‪ .‬وزیر امور خارجه ایران پس از شرکت در ضیافت ناهاری که‬ ‫یوسف بن علوی تدارک دیده بود‪ ،‬مسقط را به مقصد اسالم اباد ترک کرد‪ .‬وزیر خارجه ایران پس‬ ‫از ترک مسقط راهی اسالم اباد شد؛ همسایه شرقی ایران که تهران بر سر امنیت مرزهای مشترک‬ ‫خود با این کشور حرف های بسیاری دارد و در جنگ عربستان علیه یمن نیز ایفای نقش می کند‪.‬‬ ‫محمدجواد ظریف در سفر به اسالم اباد با حنا ربانی همتای پاکستانی خود دیدار و گفت وگو کرد‬ ‫و مسائل مهم دوجانبه و منطقه ای از جمله تحوالت یمن را مورد بحث و تبادل نظر قرار داد‪.‬‬ ‫وزیر امور خارجه ایران در جمع خبرنگاران در اســام اباد عنوان کرد‪« :‬ایران و پاکستان‬ ‫هر دو با خطر افراط روبه رو هستند‪».‬او از شهادت هشت مرزبان ایرانی ابراز تاسف کرد و گفت‪:‬‬ ‫«متاسفانه ایران و پاکســتان هر دو با خطر افراط و تروریســم مواجه هستند و متاسفانه شاهد‬ ‫شهادت هشت مرزبان کشورمان به دســت تروریســت ها بودیم‪».‬ظریف‪ ،‬مبارزه با تروریسم‬ ‫را نیازمند همکاری های بســیار جدی بین دو کشور خواند و اظهار داشــت‪« :‬در زمینه مسائل‬ ‫منطقه ای نیز نیازمند همکاری هستیم‪ .‬جمهوری اسالمی ایران به دنبال صلح و ثبات در منطقه‬ ‫است و معتقدیم باید با پاکســتان به عنوان یک کشــور مهم در منطقه در این زمینه همفکری‬ ‫داشته باشیم‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫نوروز امسال‪ ،‬هنگامی که میهماندار هواپیمای مســافربری پرواز عادی تهران ‪ -‬مشهد‬ ‫در خوشــامدگویی ابتدایی به مسافران به ســبک معمول برای شــادی روح امام و شهدا دعا و‬ ‫ســامتی رهبر انقالب را ارزو کرد‪ ،‬رهبر معظم انقالب که مسافر این پرواز بودند با شنیدن این‬ ‫خوشامدگویی از بخش ارزوی سالمتی برای رهبر انقالب ناراحت شدند و دستور حذف سریع این‬ ‫بخش از متن خوشامدگویی میهمانداران توسط مسئوالن مربوطه را صادر کردند‪.‬‬ ‫این اتفاق‪ ،‬واکنش علی مطهری‪ ،‬نماینده تهران در مجلس نهم را به همراه داشــت‪ .‬او‬ ‫در یادداشتی با اشــاره به دستور رهبر معظم انقالب در خصوص خوشــامدگویی میهمانداران‬ ‫هواپیماها‪ ،‬ان را «مصلحانه» خواند و چنین نوشــت‪« :‬این دستور نشان می دهد که ایشان با‬ ‫هر کاری که شائبه تملق و چاپلوسی داشته باشد مخالف اند و اقدام برخی کارگزاران حکومت‬ ‫که بی مناسبت از نام مقام رهبری استفاده می کنند یا به تعریف و تمجید می پردازند مورد رضایت‬ ‫ایشان نیست‪ ».‬فرزند شهید مطهری یادداشــت خود را اینگونه ادامه داد‪« :‬بدیهی است که‬ ‫ارزوی ســامتی برای مقام رهبری در مواقعی که زمینه اســتجابت دعا فراهم تر اســت مانند‬ ‫شب های احیا‪ ،‬کاری قابل قبول بلکه ستودنی است اما اینکه در ابتدای هر پروازی یا در ابتدای‬ ‫نطق هر نماینده ای ارزوی سالمتی برای مقام رهبری شود‪ ،‬گذشته از مساله تملق‪ ،‬لوث کردن‬ ‫موضوع است چرا که در این مواقع اساسا ذهن ها متوجه این موضوع نیست‪».‬‬ ‫نماینده تهران در مجلس نهم یاداور شد‪« :‬جالب است که اینجانب حدود یک سال پیش‬ ‫همین موضوع بی مناسبت بودن ارزوی سالمتی برای مقام رهبری در ابتدای پروازها را با وزیر راه‬ ‫و شهرسازی مطرح کردم و خواستار حذف ان شدم‪ .‬ان طور که به یاد دارم ایشان گفت از دست‬ ‫من خارج است‪ .‬همین طور چند ماه پیش این موضوع و نیز بی مناسبت بودن نصب عکس رهبر‬ ‫انقالب در قسمت جلوی هواپیما را به مدیرعامل یکی از شرکت های هواپیمایی به صورت پیغام‬ ‫گوشزد کردم ولی اقدامی ندیدم‪».‬علی مطهری با بیان اینکه این زشت است که این کارها را که‬ ‫شائبه تملق و چاپلوســی دارد انقدر ادامه بدهیم تا خود مقام رهبری دستور لغو ان را صادر کنند‪،‬‬ ‫نوشت‪« :‬گویی قبل از اینکه ایشان بگویند خودمان بی مناسبت بودن و عدم ضرورت و اثار منفی‬ ‫ان را درک نمی کنیم‪ .‬قطعا باز هم از این دست کارها وجود دارد که باید کنار بگذاریم و کاسه های‬ ‫داغ تر ا ز اش نباشیم‪ .‬نگرانم که برخی افرادی که ادعای والیتمداری انها گوش فلک را کر کرده و‬ ‫البتهدرعملضربهمی زنند‪،‬مقامرهبریرانیزبهدلیلایندستورشانمتهمبهضدیتباوالیت فقیه‬ ‫نمایند! این گونه دستورات موجب اصالح جامعه اســت و باید این دستور را «دستور مصلحانه»‬ ‫نامید‪».‬مسالهمقابلهباالفاظوعباراتغلوامیزدررفتاررهبریمسبوقبهسابقهاست‪.‬ایشانیکبار‬ ‫دیگر نیز در دیدار با شعرا و در واکنش به شعری که به تعریف و تمجید از ایشان می پرداخت‪ ،‬گفته‬ ‫بودند‪« :‬من به شما عرض می کنم‪ ،‬به همه هم این را می گویم و گفته ام و تکرار می کنم‪ :‬مبادا ان‬ ‫صفاتی‪،‬خصالی‪،‬مناقبیکهمتناسبباوجودولی عصرارواحنافداههست‪،‬این هاراتنزلبدهیمدر‬ ‫سطح انسان های کوچک و ناقصی مثل این حقیر و امثال این حقیر‪».‬همچنین در تاریخ شهریور‬ ‫ماه‪1377‬در دیدار با فرماندهان سپاه پاسداران‪ ،‬پیش از بیانات رهبر انقالب سرودی اجرا شد که‬ ‫در مصرعی از ان به تمجید از رهبری پرداخته شده بود‪ .‬ایشان در همان جلسه به طور جدی تذکر‬ ‫دادند و با انتقاد از خواندن این گونه اشعار تاکید کردند که از شنیدن چنین مطالبی حقیقت ًا متاذی‬ ‫می شوند‪« :‬من خواهش مى کنم که الفاظ این اشعار و سرودها را از کلمات مبالغه امیز خالى کنید‪.‬‬ ‫هم شان شما این است که در این راه هاپیشقدم باشید وهم حقیقت قضیه این است‪ .‬بنده افتخارم‬ ‫«سر َور»فقطخداىمتعالاستوبهامراوودر‬ ‫بهایناستکهبتوانمخدمتگزارشماومردمباشم‪َ .‬‬ ‫ السالم اند‪ .‬ما بندگانى ناقص‪ ،‬نارسا‬ ‫م‬ ‫علیه‬ ‫معصومین‬ ‫پیروى و عبود ّیت او بندگان صالحِ برجسته و‬ ‫ّ‬ ‫و ضعیف هستیم‪ .‬بزرگ ترین هنر ما این است که بتوانیم در البه الى هم ه ضعف هایى که داریم‪،‬‬ ‫کارىانجامدهیمکهان شاءال َّلهطبقوظیفهباشد‪.‬اینکلماتمبالغه امیزراحذفکنید‪.‬بنده‪،‬وقتى‬ ‫این کلمات را مى شنوم‪ ،‬حقیقت ًا متا ّذى مى شوم‪».‬‬ ‫سفری با موضوع یمن‬ ‫خبرنامه‬ ‫روایت یک تذکر‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪13‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد‪ .‬تعداد این عکس ها‬ ‫انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی‬ ‫بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم‪ .‬مثلث در این صفحات‪ ،‬هفته را با مرور‬ ‫عکس ها از نو یاداوری می کند‪.‬‬ ‫مقام معظم رهبری در مراسم ختم‬ ‫والدهرئی س جمهور‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪14‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫مراسم تشییع پیکر همسر ای ت الله جنتی‬ ‫رئیس سازمان انرژی اتمی در مجلس‬ ‫دیدار وزرای امورخارجه ایران و عمان‬ ‫گزارش ها‬ ‫دیدار وزیر بهداشت با اعضای هیات مدیره خانه تئاتر‬ ‫اردوغان در تهران‬ ‫ازادسازی شهر تکریت‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫پیروزی نفت و پرسپولیس مقابل تی م های عربستانی‬ ‫خبرنامه‬ ‫بزرگداشتابراهیمحاتم ی کیا‬ ‫‪15‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫به ما پیامک بزنید‪:‬‬ ‫‪3000411711‬‬ ‫‪ l‬شنیده شده که اســرائیلی ها از امریکا خواستند‬ ‫در مذاکرات ایران انها را هم به رســمیت بشناسد‪.‬‬ ‫یک بار دیگــر باید تاکید کنیم که اســرائیل باید از‬ ‫صفحه روزگار محو شود‪.‬‬ ‫‪ l‬جوی کــه به خاطر عمــل شــنیع اداره گذرنامه‬ ‫سعودی به راه افتاده چندان جالب نیست‪ .‬موضوع‬ ‫حج از مســائل دینی مهم ماســت که باید مراقب‬ ‫باشیم با اتفاقات سیاسی امیخته نشود‪.‬‬ ‫‪ l‬دالر ‪ 2800‬تومانی ظلم به مردم است‪ .‬چرا باید‬ ‫یک ماکروفر ‪ 500‬هزار تومان باشه؟‬ ‫‪ l‬چرا برطبل دشــمنی بین شیعه و ســنی کوبیده‬ ‫می شود؟ چرا مسلمانان را به جان هم انداخته اند؟‬ ‫‪ l‬اینکه یک عده قلیــل بخواهند هرکاری بکنند و‬ ‫هر چی خواســتند بگویند و علیه وزیرخارجه پوستر‬ ‫تولید کنند که نشد ازادی و دموکراسی‪ .‬این کارها‬ ‫او می گن زیاده خواهی و تخریب‪.‬‬ ‫‪ l‬چرا زمانی که تحریم ها داشــت اعمال می شد‬ ‫کســی نمی گفت مثــا دالر با وجود تحریــم نباید‬ ‫بیشــتر از دوهزار تومان بشــه و حاال کــه تحریم‬ ‫می خواد لغو بشــه دارین تبلیــغ می کنین دالر زیر‬ ‫سه هزار نمیاد‪ .‬به نظر من عدد بین ‪ 1500‬تا ‪2‬هزار‬ ‫واسه دالر خوبه‪.‬‬ ‫‪ l‬بنده خــدا ظریــف یکبــار بایــد ‪ 9‬روز تمــام با‬ ‫نمایندگان شش کشــور ســرو کله بزنه و هنوز کار‬ ‫تمام نشده باید برگرده و جواب پس بده به ادم هایی‬ ‫که فرق ام پی تی و ان پی تی رو نمی دونن!!!!‬ ‫‪ l‬هر گونه حرف هــای بی پایه و بی ا رزش در مورد‬ ‫مذاکره توهین به اقای ظریف نیســت‪ ،‬توهین به‬ ‫ملت است‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪16‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫‪ l‬به نظرم روابط ایران و عراق نزدیک به هم شده‬ ‫اســت و می توان از عراق به عنوان متحد سیاسی‬ ‫ایران در منطقه یاد کــرد‪ .‬در هر حال ایران کمک‬ ‫بســیار بســیار مهم و بزرگی را بــه حکومت و مردم‬ ‫عراق کرد‪.‬‬ ‫‪ l‬به نخست وزیر عراق بگید ما هیچ توقعی از شما‬ ‫نداریم جز قدرشــناس بودن‪ .‬نیازی نیســت کاری‬ ‫بکنید اما الاقــل در حرف زدن مراقب باشــید‪ .‬ما‬ ‫به راحتی می توانیم لب مرزهایمان مقابل داعش‬ ‫بایســتیم‪ .‬همچنان که هشت ســال مقابل عراق‬ ‫ایســتادیم‪ .‬اما اینکه بگید به ایران دینی ندارید‪،‬‬ ‫حرف خوبی نیســت‪ .‬البته شــهدای ما هم توقعی‬ ‫از کسی ندارند و برای دفاع از حرم جلو رفتند‪.‬‬ ‫به اینستاگرام مثلث بپیوندید‬ ‫اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت‪ .‬کاربران این شــبکه‬ ‫اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه‬ ‫را مشاهده کنند‪.‬‬ ‫جدالاستداللواحساس‬ ‫فضای مجازی در ابتدایسال جاری‪ ،‬باتاثیرپذیری زیاد‬ ‫از مذاکرات و همچنین بیانیه لوزان‪ ،‬محلی برای جدال های‬ ‫قلمی واظهارنظردربارهایناتفاقمهمسالبود‪.‬‬ ‫بالفاصله پس از این اتفاق دو دســته به عرصه امدند؛‬ ‫موافقان و مخالفان تفاهم سیاسی ایران و غرب‪ .‬هر کس که‬ ‫درفضایمجازیوصفحاتاجتماعی‪،‬حسابکاربریداشت‪،‬‬ ‫از ظن خود یار این واقعه شد و درباره ان نوشت‪ .‬حتی انها که‬ ‫چندان اطالعاتی از مسائل هســته ای و مذاکرات نداشتند‪،‬‬ ‫با گذاشتن پست ها یا طنزهای سیاسی به استقبال این واقعه‬ ‫رفتند‪.‬بررسیمطالبمنتشر شدهنشانازاینداشتکههرقدر‬ ‫نقد مخالفان با استناد به منابع و مستدل است‪ ،‬دفاع حامیان‬ ‫بیانیه از سر احســاس و شــور و هیجان به وجود امده است‪.‬‬ ‫بحــث از مذاکرات هســته ای و‬ ‫پیامدهایانمانندرفعتحریم ها‬ ‫یــا داده و ســتانده های ایران در‬ ‫لوزان در همه جا جریان داشت‪.‬‬ ‫تلگرام‪ ،‬واتــس اپ‪ ،‬وایبر و تمام‬ ‫شبکه های مجازی عرصه تقابل‬ ‫دو جریان مدافع و مخالف بیانیه‬ ‫لوزان بود‪.‬‬ ‫ ‬ ‫نقد دادیم‪ ،‬نسیه گرفتیم‬ ‫حمید رســایی دربــاره این‬ ‫بیانیه نوشت‪« :‬این بار هم مانند‬ ‫توافقنامهژنوتعهداتنقدیدربرابروعده هاینسیهگرفته ایم‪.‬‬ ‫در حقیقت ســیلی نقدی در برابــر حلوای نســیه خورده ایم‪.‬‬ ‫متاسفانهنسبتبهتوافقنامهژنوعقب نشینی هایبیشتریشده‬ ‫است چرا که بر اســاس متن ژنو ما می توانستیم غنی سازی ‪5‬‬ ‫درصد داشته باشیم ولی االن ملزم به غنی سازی ‪ 3/67‬درصد‬ ‫شده ایم‪».‬‬ ‫خانه ای کو‪ ،‬شود از دست اجانب اباد‬ ‫مهدی کوچک زاده نیــز در همان دقایــق اولیه بعد از‬ ‫خوانده شدنبیانیهبهانواکنشنشانداد‪.‬بهباورایننماینده‬ ‫مجلس دستاورد این بیانیه مربوط به انتخابات اتی مجلس در‬ ‫ایراناستوتیمدولتروحانیتالشکردتاازاینرهگذربرای‬ ‫انتخاباتمجلساستفادهکند‪.‬‬ ‫کوچک زاده با یاداوری اظهــارات ظریف در امریکا که‬ ‫گفته بود اگر از این مذاکرات چیزی به دســت نیاید‪ ،‬بار دیگر‬ ‫مردم ایران مانند انتخابات ‪ ٨٤‬از انها رویگردان خواهند شد‪،‬‬ ‫نوشــت‪« :‬با توجه به ماهیت اســتکباری طرف های مذاکره‬ ‫نمی تواندمنافعملتایرانراتامینکندوتنهاابزارتبلیغاتیبرای‬ ‫یکجریانسیاسیخاصدرکشورخواهدبود‪ ،‬زماناعالمان‬ ‫است این زمان باتوجه به بند یک و دو و سه باید به اندازه کافی‬ ‫بهیکانتخاباتمهمدرکشورنزدیکباشدتاهمهطرف های‬ ‫مذاکره (ظریف و جریان سیاســی متبوعش و سران ‪ )5+1‬با‬ ‫استفادهتبلیغاتیازانبهرهکافیببرند!‬ ‫خدعه های امریکا‬ ‫وحید یامین پــور‪ ،‬مجری‬ ‫ســابق تلویزیون و از کسانی که‬ ‫به دلواپسان شــهرت پیدا کردند‬ ‫نیز بعــد از این بیانیــه در صفحه‬ ‫شخصیخودشدرگوگلپالس‬ ‫ان را تحلیل کــرد و ذیل عنوان‬ ‫«‪ ...‬درباره خدعــه امریکایی»‬ ‫نوشــت‪« :‬بیانیه لوزان را اگر از‬ ‫طرفایرانبخوانیمیکموفقیت‬ ‫است و اگر از ان طرف بخوانیم‬ ‫یک فاجعه‪ .‬متاســفانه مطابق پیش بینی ها خوانش و تفسیر‬ ‫ایران و امریــکا از توافق لوزان اختالفاتی جــدی دارد‪ .‬هنوز‬ ‫چند ساعت از اعالم بیانیه نگذشته که لحن طرفین تند شده‪.‬‬ ‫انچنانکهدکترظریفگفتهچندایمیلتندبهطرفامریکایی‬ ‫ارسالکردهوبهرسانه هاتاکیدکردهبه«فکتشیت»امریکایی‬ ‫توجهینکنید‪».‬‬ ‫گنجشک‪ ،‬یا قناری‪ ،‬مساله این است‬ ‫مجتبیدانشطلب‪،‬وبالگ نویسیکهروزگاریدرحمایت‬ ‫از محمود احمدی نژاد می نوشــت نیز ایــن توافق را معاوضه‬ ‫«گنجشکوقناری»تعبیرکردونوشت‪:‬‬ ‫«راستش بنده نه تنها با مذاکره و توافق مخالف نیستم‬ ‫تصویر قدیمی شهید همت به‬ ‫روایت فرزندش‬ ‫پدربزرگ و نوه‬ ‫گزارش ها‬ ‫جدال استدالل و احساس‬ ‫اما در مقابل افراد بسیاری نیز از بیانیه صادر شده حمایت‬ ‫کردند‪.‬تعدادیازجوان هاهماندقایقاولیهبهخیابان هاامدند‬ ‫و در مقابل وزارت خارجه به شادی پرداختند‪ .‬عده ای دیگر نیز‬ ‫با انتشار یک متن جعلی با نام اقای ظریف از مردم خواستند تا‬ ‫برایحمایتازظریفدرشبچهارمبهخیابانبیایند‪.‬شیفتگی‬ ‫این دســته از مردم به ظریــف ان قدر بود کــه او را در حد یک‬ ‫سوپرقهرمان باال بردند‪ .‬به عبارت روشن تر هرقدر نقد منتقدان‬ ‫به بیانیه از جنس اســتدالل و منطق بــود‪ ،‬حمایت از ظریف‬ ‫و اقدام انجام شــده شکل و بویی احساســی داشت‪ .‬ساسان‬ ‫اقایی‪ ،‬روزنامه نگار اصالح طلب درباره این نحوه حمایت ها از‬ ‫ظریفهشداردادونوشت‪«:‬محمد جوادظریفچیزیبیشتر‬ ‫ازیککارگزارتکنوکراتوخردورزدرجمهوریاسالمینیست‬ ‫که کم وبیش پروژه مصوب دســتگاه حاکمیتی را به خوبی و با‬ ‫بردباری بسیاری پیش برد و البته از شم دیپلماتیک خود نیز به‬ ‫سوداینپروژهاستفادهکردهاست‪.‬قیاساوبایکقهرمانملی‬ ‫چونمحمدمصدق‪،‬ساختنتصویرهایابرقهرمانازظریف‬ ‫مقایسهدرستینیست‪».‬‬ ‫فصل جدید روابط منطقه ای‬ ‫دکتر فیاض زاهد‪ ،‬استاد دانشــگاه و از فعاالن سیاسی‬ ‫اصالح طلب نیز بعد از انجام این توافق به بررسی ان نشست‪.‬‬ ‫از دیدگاه او فصل جدیدی در روابط ایران اغاز شــده و ایران و‬ ‫امریکامی توانندبهترینهمکاری هارادرمنطقهداشتهباشند‪.‬‬ ‫او نوشت‪« :‬ایران توانست ظرفیت غنی ســازی خود را حفظ‬ ‫کند‪.‬هر چندبرایسال هاماتنهادرشکلیازمایشیبهکشوری‬ ‫با دانش هسته ای بدل شده ایم‪ .‬اما مهم دانش این کار است‪.‬‬ ‫بهزبانساده ترایرانبهعنوانقدرتیاتمی بهرسمیتشناخته‬ ‫شدهاست‪ .‬ایرانوامریکامی توانندافق هایهمکاریبهتری‬ ‫را به سوی خود بگشایند‪ .‬همان طور که بارها عرض کرده ام‪،‬‬ ‫در‪ ۵۰‬سالاینده‪،‬ایرانوامریکامهمترینمتحدانمنطقه ای‬ ‫خودخواهندبود‪».‬‬ ‫بیانیه را چند بار بخوانید‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫همچنینمحمدحیدریازروزنامه نگارانباسابقهوسردبیر‬ ‫روزنامه اطالعات در دوران پیش از انقالب که در داخل کشور‬ ‫بهسرمی بردنیزبهنقدمستندومستدلاینتوافقپرداختواز‬ ‫دید خود ان را ارزیابی کرد‪ .‬او در صفحه شخصی خود نوشت‪:‬‬ ‫«البتهبندهدراینشرایطتحلیلموسعینمی کنم‪.‬فقطتقاضا‬ ‫دارمباتطبیقمتن هایوزارت خارجهایرانوامریکاروشنگری‬ ‫کنید تفاوت ها در چیست و چرا؟ نکته دیگر اینکه متن بیانیه را‬ ‫در زیر می گذارم و استدعای عاجزانه دارم در ان دقیق شوید‪.‬‬ ‫دو بار‪،‬سه باروبیشترانرابخوانیدوبعدببینیدچهداده ایموچه‬ ‫یخواسته هایغربی هارا‬ ‫ستانده ایم؟ایاجزایناستکهتمام ‬ ‫بر اوردهکرده ایمبدوناینکهچیزینصیبمانشود؟واقعاان قدر‬ ‫مستاصلشده ایمکهایننکتهروشنرانمی بینیمکههیچیک‬ ‫از تحریم ها برداشته نشده است‪ .‬اگر سه ماه دیگر (‪ 9‬تیر) باز‬ ‫هم دبه در نیاورند فقط تحریم های مربوط به سازمان ملل (که‬ ‫ بی شکهمراهاماواگروهمراهبامحدودیت هایبسیارخواهد‬ ‫بود)برداشتهخواهدشد‪».‬‬ ‫بازتاب مصاحبه های ویژه نامه نوروزی مثلث‬ ‫ویژه نامه نــوروزی مجله مثلث کــه در‪230‬‬ ‫صفحــه پیــش از اغــاز ســال روی دکه هــای‬ ‫روزنامه فروشــی ها رفــت‪ ،‬حــاوی مطالــب و‬ ‫مصاحبه هــای متنوع و جالبی بود کــه مورد توجه‬ ‫رسانه ها قرار گرفت‪ .‬برخی از مصاحبه ها ازجمله‬ ‫مصاحبه با عباس عراقچی و مجید تخت روانچی‬ ‫تنهــا مصاحبــه ای بــود کــه ایــن اعضــای تیم‬ ‫مذاکره کننده هســته ای پیش از اغــاز مذاکرات‬ ‫سرنوشت ساز لوزان در تهران انجام دادند‪ .‬بنابراین‬ ‫از سوی رســانه ها در همان روز اول انتشار مجله‬ ‫مورد توجه قرار گرفت و به طــور کامل در فضای‬ ‫مجازی و رسانه های مکتوب بازتاب پیدا کرد‪.‬‬ ‫خبرگــزاری تســنیم ابتــدا بــه ســراغ ایــن‬ ‫مصاحبه ها رفت و متن کامل مصاحبه بــا عراقچی را به نقل از مثلث به طور کامل حروفچینی و بازنشــر کرد‪ .‬عراقچی‬ ‫در این مصاحبه گفته بود که احتمال توافق بیش از پنجاه درصد است‪ .‬این اظهارنظر در ان روزها بیش از پیش دارای‬ ‫اهمیت بود‪ .‬سایت ها و رسانه های بسیاری از جمله تابناک‪ ،‬تسنیم‪ ،‬فارس‪ ،‬ایسنا‪ ،‬الف و بهار این مطلب را بازنشر دادند‪.‬‬ ‫عراقچی تاکید کرده بود‪« :‬موضوع مذاکره ما فقط هسته ای است‪ .‬ما در جریان این مذاکرات در هیچ موضوعی‬ ‫غیر از موضوع هسته ای چه با امریکایی ها و چه با بقیه اعضای ‪ 5+1‬مذاکره دیگری نکرده و نمی کنیم‪».‬‬ ‫همچنین سایر مصاحبه های مثلث نیز مورد توجه رسانه ها قرار گرفته بود‪ .‬مصاحبه با علی اکبر والیتی و عزت الله‬ ‫ی که مثلث تنها نشریه ای بود که توانسته بود با انها گفت وگوی نوروزی انجام دهد‪ .‬مصاحبه ضرغامی در داخل‬ ‫ضرغام ‬ ‫و خارج بازتاب زیادی در سایت ها و روزنامه ها داشــت‪ .‬او در این مصاحبه به مثلث گفته بود که احمد پورنجاتی را یک‬ ‫اصالح طلب اصیل نمی داند و همچنین خواستار‬ ‫بررسی دگردیســی در افکار و اندیشه های برخی‬ ‫افراد در فتنه و حتی قبل از ان شد‪.‬‬ ‫ضرغامی که بعد از یک دوره ‪ 10‬ساله پرفراز‬ ‫و نشــیب و گذراندن ســه دوره ریاست جمهوری‬ ‫در صداوســیما حاال روزهای ارامی را پشت ســر‬ ‫می گذارد در بخشی از مصاحبه اش که بسیار مورد‬ ‫توجه قرار گرفته بود‪ ،‬از اجتهاد رســانه ای سخن‬ ‫گفت‪« :‬در دوره چهارم ســفرهای اســتانی اقای‬ ‫احمدی نژاد‪ ،‬این احساس در صد او سیما ایجاد شد‬ ‫که ممکن است این سفرها کارکرد انتخاباتی داشته‬ ‫باشــد‪ ،‬بنابراین سیاســت دیگری درباره اخبار ان‬ ‫سفرها در پیش گرفتیم‪ .‬دیگر سفری انجام نشد‪.‬‬ ‫این یک حرف جدی است که من علیه اقای احمدی نژاد می زنم‪ .‬ما با افراد کاری نداریم؛ ما با رهبری و نظام کار داریم‪.‬‬ ‫در رابطه با این موضوعات هم از رهبری سوال نمی کردیم؛ من همیشه معتقد به اجتهاد رسانه ای بوده ام و معتقدم در‬ ‫رسانه ملی‪ ،‬مدیر باید چارچوب ها را بشناسد و اجتهاد کند‪ .‬گاهی اوقات جز رئیس صد او سیما هیچ کس شرعی بودن یا‬ ‫نبودن یک اقدام را نمی داند‪ .‬وقتی در مسابقات والیبال جهانی بازی ایران با کشورهای بزرگ پخش می شد‪ ،‬تشخیص‬ ‫می دادیم برخی از نکات نظارتی را مورد اغماض قرار دهیم چون اصل بازی برای مردم خیلی مهم بود‪».‬‬ ‫علی اکبر والیتی نیــز در اســتانه مذاکرات‬ ‫و در حالی کــه هنوز نتیجه ان مشــخص نبود‪ ،‬به‬ ‫گفت وگویتفصیلی بامثلثنشسته بود‪.‬مهمترین‬ ‫بخش هایمصاحبهوالیتیبهقسمتیباز می گشت‬ ‫که او از خاطراتش در مذاکراتی که حضور داشته‬ ‫سخن گفت و از تیم مذاکره کننده نیز حمایت کرد‪.‬‬ ‫والیتی همچنین به مثلث گفــت که به طور معلوم‬ ‫با تیــم مذاکره کننــده ایران مابین هــر مذاکرات‬ ‫نشســت هایی را برگزار می کند و مشورت هایش را‬ ‫ارائه می کنــد‪ .‬او درحمایت از تیــم مذاکره کننده‬ ‫گفته بود‪« :‬وقتی سربازی را به میدان می فرستید‬ ‫باید از ان حمایت کنید‪ ».‬و تاکید داشت که «تیم‬ ‫مذاکره کننده ایرانی‪ ،‬تیم خبره و کارامدی است‪».‬‬ ‫صفار هرندی نیز در گفت وگو با مثلث از فلســفه خود در نگاه به شرق در شــرایط حال حاضر جهان سخن گفت و‬ ‫توضیح داد که چگونه می توان موازنه رابطه میان شرق و غرب را برقرار کرد‪ .‬او در مصاحبه با مثلث به موضوع شورای‬ ‫رهبری که از سوی اقای هاشمی مطرح کرده بود‪ ،‬پرداخت و به تفصیل درباره ان سخن گفته بود‪ .‬او همچنین در این‬ ‫مصاحبه گفت که جنس علی جنتی را از جنس عطاءالله مهاجرانی نمی داند و او را از گذشته می شناسد‪.‬‬ ‫از دیگر مصاحبه های مهم نوروزی مثلث می توان به گفت وگوی محمد قوچانی‪ ،‬علی مطهری‪ ،‬خرازی‪ ،‬باهنر‪،‬‬ ‫ابراهیمیان‪ ،‬حدادعادل و طیب نیا اشاره کرد‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫که حتی با بسته شدن نیروگاه بوشهر هم در ازای گرفتن امتیاز‬ ‫مناسبمشکلیندارم‪.‬اماباهرشکلیازتوافقکهکوچکترین‬ ‫شــائبه ای از مصرف داخلی داشــته باشــد‪ ،‬مخالفــم‪ .‬با هر‬ ‫مذاکره ایکهنیازمندپیوست«عوامفریبی»باشدتابهچماقی‬ ‫برسررقباتبدیلشود‪،‬مشکلدارم‪.‬ازرنگشدنگنجشکبه‬ ‫جایقناریاستقبالنمی کنمونمی توانمقبولکنمعقب نشینی‬ ‫وامتیازدادنراپیروزیوغلبهجابزنند‪.‬دستپیشگرفتن‪،‬فرار‬ ‫بهجلو‪،‬قهرمان سازی‪،‬هیاهو‪،‬طلبکاری‪،‬جودادن‪،‬فحاشیو‬ ‫اینچیزهااصالککمراهمنمی گزد‪ .‬ماباهیچانگاشتنشعور‬ ‫دیگرانمخالفیم‪».‬‬ ‫بررسیرسانه ایهفته‬ ‫‪17‬‬ ‫درباره گفتارها‬ ‫گفتارها‬ ‫گفتارها‪،‬سخن ما نیست‪،‬حرف روزنامه نگاران و کارشناسانی است‬ ‫که در محیط های تخصصی شــان با گرایش های مختلف به موضوعات‬ ‫مختلف پرداخته انــد؛ یک نگاه ازاد کــه مثلث با افتخــار ان را میزبانی‬ ‫می کند‪ .‬این حرف ها‪ ،‬موضع نویسندگانشــان اســت‪ ،‬ما فقط بســتر‬ ‫انتشار انیم‪.‬‬ ‫تدابیر‬ ‫ناصحانه‬ ‫چند خوانش درباره‬ ‫«دولت و ملت؛ هم دلی‬ ‫و همزبانی»‬ ‫فرشاد مهدی پور‬ ‫گفتارها‬ ‫‪18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫کارشناس فرهنگی‬ ‫در ســالی رو به انتخابات‪ ،‬خوانش هــای مختلفی از‬ ‫«دولت و ملــت؛ هم دلی و هم زبانــی» در اذهــان پدیدار‬ ‫می شــود‪ ،‬بخش هایی از ان ممکن اســت متوجــه تبعات‬ ‫انــی و عینی ایــن نام گذاری باشــد و مواردی هــم اثار اتی‬ ‫و طوالنی مدت تــرش را بســنجد‪ .‬نام هــای ســال نیــز در‬ ‫ســال های دور و نزدیک واجد چنین خصوصیاتی بوده اند‪،‬‬ ‫مثال «حرکت مردم و مســئوالن به ســوی اصــاح الگوی‬ ‫مصرف» یا «پاســخ گویی ســه قوه بــه ملت ایــران» و یا‬ ‫«نهضت خدمت رســانی به مردم» از جمله مواردی هستند‬ ‫که سرراست‪ ،‬سراغ ســوژه اصلی رفته اند و سال هایی دیگر‬ ‫هم چــون «اتحاد ملی و انســجام اســامی» و «نواوری و‬ ‫شــکوفایی» واجد ابعادی چندوجهی و متکثر‪ .‬هر چند که‬ ‫نام امسال مشخصا زمینه های خاصی از روابط اجتماعی را‬ ‫مد نظر قرار داده و این نوشته‪ ،‬تالشی است برای ارائه پاره ای‬ ‫از این ارزیابی ها که متوجه ارزش های خاص یا مشکالتی‬ ‫بزرگ است‪.‬‬ ‫اول‬ ‫از میانه های سخنرانی با اهمیت نخستین روز فروردین‬ ‫می شــد حدس زد که یک وجهه اهمیت نامدهی این سال‪،‬‬ ‫نگرانــی از مواجهه ای اســت کــه میــان دغدغه مندان و‬ ‫هواداران دولــت‪ ،‬در فضای عمومی شــکل گرفته و ادامه‬ ‫دارد؛ دولتی که پایــگاه رای متزلزلی داشــته و از ابتدا نیز با‬ ‫حداقلی از نصاب به روی کار امده‪ ،‬اما مشروع و قانونی است‬ ‫و در وســط میدان و منتقدانی که نگران رفتارها و اقدامات‬ ‫انند‪ .‬ان هم حین افزایش دشــواری های معیشتی و امنیتی‬ ‫که دامــن زدن انتقادها می تواند شــعله ای را در ســویه ای‬ ‫فعال کند‪ .‬هشــدارها متوجه هم زبانی منتقدان با دولت بود‬ ‫و خوش بیانی دولت با منتقدان و پرهیز از توهین و تخریب‬ ‫و در نهایت‪ ،‬ناامیدسازی ملت‪ .‬در واقع اصل ایده نقد به دو‬ ‫زیربنای حرکت های اجتماعی اســامی نیز مرتبط شد‪ :‬امر‬ ‫به معروف و نهی از منکر‪ ،‬انهم با یک قید مهم (معنای مهم‬ ‫امر به معروف و نهــی از منکر را نباید به مســائل زیر نصاب‬ ‫اهمیت منحصر کرد) کــه دربرگیرنده هشــداری کلی تر به‬ ‫سویه مخالف خوان بود‪ ،‬منهای حمایتی خاص از دولت که‬ ‫حواس شان به تنظیم فهرست اصلی و فرعی مسائل باشد‪.‬‬ ‫این رویکرد کلی در چارچوب «انتخابات »های اســفند ‪۹۴‬‬ ‫هم قابل توجه اســت‪ ،‬چرا که تنور انها هــر روز داغ و داغ تر‬ ‫خواهد شد و چهره ها برافروخته تر؛ به ویژه انکه رئیس دولت‬ ‫در پیام نوروزی اش اشکارا از این ویژگی سخن گفت و شرایط‬ ‫مجالس مطلوب تر را هم شرح داد که این سخنان در جای‬ ‫خود‪ ،‬شایسته توجه است‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫دوم‬ ‫ربط دوم نام گذاری را می توان به وضعیتی مرتبط کرد‬ ‫که دربرگیرنده شــرایط پسامذاکره ای کشــور است؛ بعد از‬ ‫ماه ها (و به تعبیری دقیق تر ســال ها) گفت وگو میان ایرانی‬ ‫و غربی ها‪ ،‬پرونده هسته ای که اصلی ترین چالش سیاست‬ ‫خارجی ایــران پس از انقالب اســامی اســت‪ ،‬رو به انتها‬ ‫مــی رود‪ ،‬خاتمه ای که وضــع ان از دو حال خارج نیســت‪:‬‬ ‫تفاهم یا گونه ای از توقف و تقابل‪.‬‬ ‫در هر صــورت‪ ،‬این وضــع ناپایدار در نیمــه اول ‪۹۴‬‬ ‫تثبیت خواهد و این بدان معناســت که کشــور باید مســیر‬ ‫تازه ای را انتخاب کند‪ .‬این مسیر تازه‪ ،‬اوال از ناحیه موافقان‬ ‫و منتقدان همین خاتمه (تفاهم یا تقابل و یا توقف) ممکن‬ ‫اســت تهدید شــود که یکی ان را فتح الفتوح بداند و دیگر‬ ‫جام زهر و نتیجــه اش برهم خوردن ارامــش عمومی و رواج‬ ‫ناامیدی است‪ ،‬ثانیا پیامد این اتفاق‪ ،‬روی گرده ملت است‬ ‫که بخش هایــی از ان بعضا ایــن تصــور را دارد که راه حل‬ ‫تمامی مشــکالتش از داالن همین توافق می گذرد و چون‬ ‫فرض محتوم ان است که در هر حالتی‪ ،‬اتفاق خارق العاده‬ ‫در زندگی روزمره نخواهد افتاد‪ ،‬این امر می تواند دامن زننده‬ ‫به نارضایی باشد و تبعات بعدی‪ .‬در واقع فراخوانی به هم دلی‬ ‫و هم زبانی کردن دولت با ملت‪ ،‬سویه دومش همراهی ملت‬ ‫با دولت است در تنگناها و گرفتاری ها و عقبه اش برمی گردد‬ ‫به دوتایی ملت ‪ -‬دولت که الاقل ریشــه ای ‪ 200-300‬ساله‬ ‫در تاریخ ایران دارد و از دوره قراردادهای ناصری‪ ،‬هشدارش‬ ‫داده شده تا به امروز‪.‬‬ ‫سوم‬ ‫اما فراتر از این امور هم باید انــات دیگری در این نام‬ ‫باشد که جلوه محوری اش بازمی گردد به این فراز سخنرانی‬ ‫اول فروردین که «دشــمنان ما که طرف مقابل ملت ایران‬ ‫قرار دارند – که عمده هم امریکاســت – این ها دارند با تدبیر‬ ‫و سیاســت گذاری حرکت می کننــد‪ .‬این را مــا کامال توجه‬ ‫داریم‪ ،‬می فهمند که دارند چه کار می کنند»‪ .‬تدبیری که از‬ ‫سوی دشمن به کار بسته شده و فراتر از متوقف سازی برنامه‬ ‫هسته ای ایران است‪ .‬راه حلی فراگیر که به زعم انها می تواند‬ ‫مشکل و تهدید جمهوری اسالمی را به فرصت بدل کند؛ بازی‬ ‫ی شده ای که از البه الی سخنان این روزهای مقامات‬ ‫طراح ‬ ‫امریکایی شاید پرده هایی از ان را بتوان مورد شناسایی قرار‬ ‫داد‪ :‬یکی تداوم اعمال سیاســت مهار دوگانــه و حاکمیت‬ ‫دوگانه و اجرای ایده ایــران دوگانــه (تهاجمی‪-‬تدافعی) و‬ ‫دومی رسمیت بخشیدن به رژیم جعلی اسرائیل‪.‬‬ ‫ان برنامه ریزی دشمنانه حتما نیازمند بازارایی تدابیری‬ ‫است ناصحانه برای برهم زدن نقشه های شوم‪ .‬راهکار این‬ ‫اتفاق‪ ،‬پیوند دادن بیشــتر ملت ‪ -‬دولت اســت تا زبان یک‬ ‫ دیگر را بفهمند و خود را امــاده رویارویی با صحنه ارایی های‬ ‫خطرناک تری کنند که در حال تغییردادن جغرافیای سیاسی‬ ‫و فرهنگی اســیای جنوب غربی اســت‪ .‬عالوه بر رویش و‬ ‫گســترش حرکت های تفکیری ها و حمله ای که از ســوی‬ ‫ســعودی به یمن صورت گرفــت‪ ،‬روایت هــای بزرگ تری‬ ‫هم در جریان اســت که یکــی از انها تالش بــرای احیای‬ ‫امپراتوری های به تاریخ سپرده شده است و دیگری تحقق‬ ‫رویای خاورمیانه بــزرگ که محور دایمــی اش نفی مفهوم‬ ‫دشمن ا ز هاضمه ملی است‪.‬‬ ‫دولت ایران‬ ‫در مورد شعار «دولت و ملت‪ ،‬همدلی و همزبانی»‬ ‫مصطفی شوقی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫شعار سال ‪ 94‬اما هوشمندی رهرب انقالب‬ ‫اسالمی است‪ .‬ایشان با درایت به اینکه‬ ‫شــکاف دولت و ملت در سال رسنوشت‬ ‫می توانــد اســیب هایی به اصــل نظام و‬ ‫ایران بزند‪ ،‬با مورد توجــه قرار دادن این‬ ‫مســاله مهم در واقع عمل بــه همدلی و‬ ‫همراهــی را از همــه‪ ،‬از دولــت و ملــت‬ ‫خواستار شدند‬ ‫ایران هستند‪ .‬در واقع اگر قدرتی وجود دارد به نیابت از مردم‬ ‫اســت‪ .‬همزبانی مردم با دولت و البته دولت نیز باید قدرت‬ ‫خود را برای زیاد شدن قدرت مردم در همه امور اقتصادی و‬ ‫اجتماعی به میدان بیاورد‪ .‬از همه مهمتر اینکه این «دولت‬ ‫و م ّلت‪ ،‬همدلی و همزبانی» در واقــع مختص و تلنگری به‬ ‫دولت حســن روحانی نیســت که مثال این دولت نتوانسته‬ ‫شکاف های موجود را بکاهد‪ .‬دولت روحانی پتانسیل هایی‬ ‫دارد و باورهایی که بر اساس ان برنامه ریزی و طرح های خود‬ ‫را به جلو می برد‪ .‬این دولت‪،‬دولت رای دهند گانش نیســت‬ ‫که خود بیشتر باعث شکاف در میان جامعه می شود‪ ،‬اتفاقا‬ ‫دولت روحانی دولت ایران است و بر همین اساس اموراتی‬ ‫که انجام می دهد بــرای یک گروه رای دهنده نیســت‪ .‬اما‬ ‫شاید شعار سال به این دولت این کمک را کند که در فضلی‬ ‫«دولت و م ّلت‪ ،‬همدلــی و هم زبانی» بتواند کارهای خود را‬ ‫فارغ از سیاسی کاری مرسوم و غرولند های برخی از گروه ها‬ ‫به جلو ببرد‪ ،‬ضمن اینکه درست یا غلط این دولت همه امور‬ ‫خود را به مذاکرات هســته ای گره زده است و در بسیاری از‬ ‫امور کم تحرک تر از گذشــته عمل می کند‪ .‬از این رو دولت‬ ‫یازدهم‪ ،‬فضای ارام تری نسبت به سال گذشته در افق شعار‬ ‫«دولت و م ّلت‪ ،‬همدلی و همزبانی» دارد‪.‬‬ ‫«دولت و ملــت‪ ،‬همدلــی و همزبانی» نیــاز تاریخی‬ ‫ایران است که نباید با همایش های سرسری‪ ،‬مصاحبه های‬ ‫شعاری‪ ،‬مصداق سازی های سیاسی و سیاست زده در مورد‬ ‫ان سخن گفت‪ .‬این شعار‪ ،‬شعار وحدت ملی است در عین‬ ‫تکثر عقاید و افکار‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫خیلی ها نامگذاری سال ‪ 94‬برایشان غیر منتظره بود‪،‬‬ ‫شاید پیامک های قبل از عید که نام سال را پیش بینی می کنند‬ ‫برای شما نیز امده باشــد‪ .‬هیچ کدامشان نتوانستند حدس‬ ‫بزنند نام سال چیســت و قرار اســت رهبری در ابتدای سال‬ ‫چه بگویند و چه خط مشی را ترسیم کنند‪ .‬اما سوال اساسی‬ ‫اینجاست که نامگذاری سال در واقع خط مشی و استراتژی‬ ‫سال است؟ و اگر چنین است‪ ،‬چه کســانی باید متولی این‬ ‫سال باشــند؟ خطاب رهبری به دولت است یا ملت؟ مثال در‬ ‫سال های گذشته یادم هســت که هنوز در میانه تعطیالت‬ ‫عید بودیم که کتابی درباره موضوع ســال منتشــر می شد‪.‬‬ ‫خبرگزاری ها به نقل از نویسنده کتاب نوشته بودند معیارهای‬ ‫تحقق شعار سال در این کتاب موجود است‪ .‬تعجب برانگیز‬ ‫اینکه هنوز یک هفته نشده بود که رهبری معظم انقالب سال‬ ‫جدید را نامگذاری کرده بودند‪.‬‬ ‫یا حتما در میان اخبار شــنیده اید که کنگره‪ ،‬نشست یا‬ ‫همایش ملی شعار ســال برگزار می شود‪ .‬نشستی که عمدتا‬ ‫شــعارهایی در ان بیان می شــود و ارمان هایی مطرح اما در‬ ‫عمل بودجــه ای از بیت المال برای ان به هدر رفته اســت‪.‬‬ ‫نکته اینجاست که رهبری انقالب نیز با این گونه نشست ها‬ ‫و همایش ها مخالف اند و حتی باالتــر‪ ،‬وقتی همایش ملی‬ ‫مبارزه با فســاد برگزار می شود و از ایشــان پیام خواستند‪ ،‬با‬ ‫بیانی که به نظر می رســید ازردگی در ان مشــهود اســت از‬ ‫چنین همایش هایی انتقاد کردند‪ .‬اما در سال ‪ 94‬هم منتظر‬ ‫همایش ملی «دولت و م ّلت‪ ،‬همدلی و همزبانی» اسیب ها‬ ‫و راهکارها باشید؛ این گویی ضرورت اولیه شعار سال است‬ ‫و اولین برخورد نهادهای عمومی و دولتی با سال جدید‪.‬‬ ‫بسیاری نیز البته شعار سال را به نفع خود تفسیر به رای‬ ‫می کنند‪ .‬مثال عده ای شعار سال را پشتوانه ای برای توافق‬ ‫لوزان می دانند‪ .‬یا حمایت از دولــت یا اینکه دولت‪ ،‬مردم را‬ ‫به کار بگیرد و بخش خصوصی را بیشــتر از گذشــته میدان‬ ‫دهد‪ .‬تفسیر ها به اندازه ادم ها متفاوت اند‪.‬‬ ‫در این میان اما شعار ســال ‪ ،94‬یعنی سال «دولت و‬ ‫ملت‪ ،‬همدلی و همزبانی» مختص به سال ‪ 94‬نیست‪ .‬این‬ ‫در واقع شعار انقالب اسالمی است‪ .‬دولت به معنای کارگزار‬ ‫امور از همان ابتدا با چالش هایی مواجه بود‪ .‬دولت مدرن در‬ ‫ایران به شکلی که وجود دارد در واقع شانی باالتر از کارگزاری‬ ‫امور اجرایی مردم بلکه باالتر از انها تعریف کرده اســت‪ .‬در‬ ‫واقع انچه دولت را در طول تمام سال های بعد از شکل گیری‬ ‫تشکیالت مدرن در ایران با مشکل مواجه کرده است‪ ،‬همین‬ ‫نگاه باال به پایین اش بوده اســت و به همین دلیل از سوی‬ ‫عموم هیچ گاه به عنوان متولی امور مورد توجه نبوده است‪.‬‬ ‫ضمن اینکه دولت در تمام این سال ها با بزرگ کردن خود و‬ ‫فربگی اش و دخالت بسیار در امور مردم در واقع در بسیاری‬ ‫کارها‪ ،‬رقیب مردم شده است‪ .‬به همین دلیل گرچه مردم در‬ ‫بسیاری از انتخابات کارگزاران خود را برای مجلس و دولت‬ ‫برمی گزینند اما انچه از ارای عمومی می شــود در همه این‬ ‫سال ها استنباط کرد اینکه مردم برای دو گزینه مردمی بودن‬ ‫و اصالح کردن امور اقبال بیشتری نشان داده اند‪.‬‬ ‫شعار ســال ‪ 94‬اما هوشــمندی رهبر انقالب اسالمی‬ ‫اســت‪ .‬ایشــان با درایت به اینکه شــکاف دولت و ملت در‬ ‫سال سرنوشت می تواند اســیب هایی به اصل نظام و ایران‬ ‫بزند‪ ،‬با مورد توجه قرار دادن این مســاله مهم در واقع عمل‬ ‫به همدلی و همراهــی را از همه‪ ،‬از دولت و ملت خواســتار‬ ‫شدند‪ .‬ملت که به نظر می رســد کار خودش را کرده است‪،‬‬ ‫صبوری ملت ایران در برابر مشــکالت ایــران و نجابت انها‬ ‫شاید نزد هیچ مردمی نباشد اما تحمل صبورانه باید از سوی‬ ‫کارگزاران امور همراه با همدلی باشــد‪ .‬انهــا خادمان مردم‬ ‫‪19‬‬ ‫گفتارها‬ ‫مراقبت از دولت‬ ‫حمایت در تجویز‪ ،‬انتقاد در توصیف‬ ‫عبدالرضا داوری‬ ‫گفتارها‬ ‫‪20‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫مشاور وزیر کشور در دولت دهم‬ ‫‪ -۱‬ســاختار بیان عیدانه امام خامنه ای‪ ،‬رهبر مجاهد‬ ‫و فرزانه انقالب اســامی در نامگذاری ســال ‪ ،۹۴‬ترکیبی‬ ‫از یک پیش زمینه مثبــت تجویزی با یــک پس زمینه منفی‬ ‫توصیفی است در واقع دال مرکزی مطالبه همدلی و همزبانی‬ ‫ملت ‪ -‬دولت‪ ،‬از حیث «تجویز» واجــد مضمون حمایت از‬ ‫دولت یازدهم و از حیث «توصیــف» حاوی مضمون انتقاد‬ ‫از دولت است‪:‬‬ ‫تجویز‪ :‬ملت با دولت همدل باشد‪.‬‬ ‫توصیــف‪ :‬دولــت نیازمند همدلی اســت چــون فاقد‬ ‫سامانه های برقراری همدلی با ملت است‪.‬‬ ‫این ســاختار بیانی تالش برای کمک به دولت برامده‬ ‫از «حماسه سیاسی» سال ‪ ۹۲‬است که به دلیل مشکالتی‬ ‫در تحقق «حماســه اقتصادی»‪ ،‬در مفاهمــه با ملت دچار‬ ‫نابســامانی شــده و رهبر انقالب برای کمک به دولت برای‬ ‫گذر از شرایط دشوار دولت ساخته کنونی‪ ،‬ملت را به صحنه‬ ‫فراخواندند تا هزینه های انقطاع دولت ‪ -‬ملت به حداقل برسد‬ ‫و خالء کارامدی دولت تا حدی جبران شود‪ .‬این نخستین بار‬ ‫در دو دهه گذشته است که جهت گیری کالن یک ساله نظام‬ ‫در حد مراقبت یک قوه از قوای ســه گانه تقلیل پیدا می کند‬ ‫تا همه استعدادهای کشور برای کارامدی قوه مجریه بسیج‬ ‫(‪)۱‬‬ ‫شوند‪.‬‬ ‫‫‪ -۲‬مواجهه جمهوری اسالمی ایران با غرب به رهبری‬ ‫امریکا که در ‪ ۱۸‬ماهه اخیر به اشکال جدیدی رسیده است‪،‬‬ ‫را باید دیگر دلیل نامگذاری سال ‪ ۹۴‬دانست در این صحنه‬ ‫امام خامنه ای‪ ،‬رهبر فرزانه و مجاهد انقالب اسالمی ضرورت‬ ‫«همدلی و همزبانی» درونی و پرهیز از منازعه برای پیروزی‬ ‫در صحنه نبرد دیپلماتیک با امریکا را از تجویزات قرانی برخی‬ ‫ایات سوره انفال اخذ کرده اند‪ .‬این موضوع ان چنان اشکار‬ ‫است که بدون هر توضیحی این ایات را با هم مرور می کنیم ‬‪:‬‬ ‫بسم الله الرحمن الرحیم‬ ‫کرو ْا ال ّل َه ِ‬ ‫ِ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫کثیرا‬ ‫ذ‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ت‬ ‫ْب‬ ‫ث‬ ‫ا‬ ‫ف‬ ‫َه‬ ‫ئ‬ ‫ف‬ ‫م‬ ‫ُ‬ ‫یها ا َّل ِذ َ‬ ‫یا َا َ‬ ‫ُ َ ُ‬ ‫ین ا َمنُو ْا ِا َذا َل ِقی ُت ْ‬ ‫َ‬ ‫یعو ْا ال ّل َه َو َر ُســو َلهُ َو َ‬ ‫ال َتنَا َز ُعو ْا َف َتفْشَ ــ ُلو ْا‬ ‫کم ُت ْف َل ُح َ‬ ‫ون‪َ .‬وا ِط ُ‬ ‫َّل َع َّل ْ‬ ‫ِین …‏ ِا ْذ ی ُق ُ‬ ‫ول‬ ‫الصا ِبر َ‬ ‫َوت َْذ َه َب ِر ُ‬ ‫اص ِب ُرو ْا ِا َّن ال ّل َه َم َ‬ ‫ــع َّ‬ ‫کم َو ْ‬ ‫یح ْ‬ ‫ــر ٌ‬ ‫ض َغ َّر َهوالء ِدین ُُه ْم َو َمن‬ ‫ا ْل ُمن َِاف ُق َ‬ ‫ون َوا َّل ِذ َ‬ ‫ین ِفی ُق ُلوبِهِ م َّم َ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ی َت َو ْ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫کیم‏…‏ ذلک با َّن الل َه ل ْم یک‬ ‫کل َع َلى الله فا َّن الل َه َعز ٌ‬ ‫ِیز َح ٌ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مٍ‬ ‫َیرو ْا َما ِب َان ُف ِسهِ ْم َو َا َّن ال ّل َه‬ ‫غ‬ ‫ی‬ ‫ى‬ ‫ت‬ ‫ح‬ ‫و‬ ‫ق‬ ‫ى‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫ْع‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫ّع‬ ‫ن‬ ‫ْ َ َّ‬ ‫ُمغَیرا ْ َ َ َ َ َ‬ ‫ُ‬ ‫دَه ْم ِفی‬ ‫اه َّ‬ ‫دت ِم ْن ُه ْم ث َُّم ین ُق ُض َ‬ ‫ون َع ْه ُ‬ ‫ین َع َ‬ ‫یم‏… ا َّل ِذ َ‬ ‫َس ِم ٌ‬ ‫یع َع ِل ٌ‬ ‫کل َم َّر ٍه َو ُه ْم َ‬ ‫ِّ‬ ‫ون‏‪.‬‏ َف ِا َّما َت ْث َق َف َّن ُه ْم ِفی ا ْل َح ْر ِب َفشَ ِّر ْد بِهِ م‬ ‫ال ی َّت ُق َ‬ ‫َّم ْن خَ ْلف َُه ْم َل َع َّل ُه ْم َّ‬ ‫ون‏‪.‬‏ َو ِا َّما ت ََخا َف َّن ِمن َق ْومٍ ِخیانَه َفان ِب ْذ‬ ‫کر َ‬ ‫یذ ُ‬ ‫ال ِ‬ ‫ِا َلیهِ ْم َع َلى َســ َواء ِا َّن ال ّل َه َ‬ ‫یح ُّب َ‬ ‫ین‏… َو َا ِع ُّدو ْا َل ُهم‬ ‫الخ ِائ ِن َ‬ ‫ون ِب ِه َع ْد َّو ال ّلهِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ْ‬ ‫ِ‬ ‫اســ َت َط ْع ُتم ِّمن ُق َّو ٍه َو ِمن ّر َباط ال َخیلِ تره ُب َ‬ ‫َّما ْ‬ ‫ِین ِمن‬ ‫کم َواخَ ر َ‬ ‫َو َعدُ َّو ْ‬ ‫یع َل ُم ُه ْم َو َما ت ِ‬ ‫ُد ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ونهِ ْم َ‬ ‫ُنف ُقو ْا ِمن شَ‬ ‫ــیء‬ ‫ال ت َْع َل ُمون َُه ُم ال ّلهُ ْ‬ ‫ِ‬ ‫یکم َو َان ُت ْم َ‬ ‫َ‬ ‫ّ‬ ‫َ‬ ‫ّ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ــون‪.‬‏ َو ِان َجن َُحو ْا‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫ف‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ال‬ ‫یل‬ ‫ِفی َســ ِب‬ ‫ال ت ُْظ َل ُم َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫اجن َْح َل َها َو َت َو ْ‬ ‫یم‏‪.‬‏ َو ِان‬ ‫لس ْلمِ َف ْ‬ ‫الس ِم ُ‬ ‫یع ا ْل َع ِل ُ‬ ‫کل َع َلى ال ّل ِه ِا َنّهُ ُه َو َّ‬ ‫ِل َّ‬ ‫َ‬ ‫یخدَ ُعوک َف ِا َّن َح ْس َبک ال ّلهُ ُه َو ا َّل ِذی َایدَک ِبن َْصرِهِ‬ ‫ی ِریدُ و ْا ان ْ‬ ‫ْت َما ِفی َ‬ ‫َو ِبا ْل ُم ِ‬ ‫اال ْر ِ‬ ‫ض َج ِمیعا‬ ‫ین ُق ُلوبِهِ ْم َل ْو َان َفق َ‬ ‫ین‏‪.‬‏ َو َا َّل َف َب َ‬ ‫وم ِن َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ُ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫ِهِ‬ ‫کیم‏‪ .‬یا‬ ‫ح‬ ‫ِیز‬ ‫ز‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫َه‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫ب‬ ‫ف‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ال‬ ‫کن‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫ین‬ ‫ب‬ ‫َت‬ ‫َ‬ ‫ْ َ َّ َ‬ ‫َّما َا َّلف ْ َ َ‬ ‫َ ُ ْ ّهُ َ ٌ َ ٌ‬ ‫یها ال َّن ِبی َح ْس ُبک ال ّلهُ َو َم ِن ا َت َّب َعک ِم َن ا ْل ُم ِ‬ ‫یها ال َّن ِبی‬ ‫ین‏‪ .‬یا َا َ‬ ‫وم ِن َ‬ ‫َا َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ون‬ ‫م‬ ‫یکن‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ال‬ ‫ت‬ ‫ق‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫ى‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫ین‬ ‫ن‬ ‫وم‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫ض‬ ‫ر‬ ‫ون َصا ِب ُر َ‬ ‫نکم ِع ْش ُر َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َح ّ‬ ‫ّ ْ‬ ‫یغ ِْل ُبو ْا ِم َئ َت ِ‬ ‫ین کف َُرو ْا‬ ‫ین َو ِان یکن ِّمنکم ِّمئ ٌَه یغ ِْل ُبو ْا َا ْلفا ِّم َن ا َّل ِذ َ‬ ‫ِب َا َن ُّه ْم َق ْو ٌم َّ‬ ‫ون‪.‬‬ ‫ال ی ْفق َُه َ‬ ‫‏ای مومنــان ! هنگامی کــه با گروهی از دشــمنان در‬ ‫میدان کارزارروبه رو شدید‪ ،‬پایداری نمایید و بسیار خدا را یاد‬ ‫کنید تا رستگار شوی ‏د‏و از خدا و پیغمبرش اطاعت نمایید و در‬ ‫میان خود کشمکش مکنید‪ ،‬که درمانده و ناتوان می شوید و‬ ‫شکوه و هیبت شما از میان می رود (و ترس و هراسی از شما‬ ‫نمی شود)‪ .‬شکیبایی کنید که خدا با شکیبایان است‪.‬‏‪ ..‬به‬ ‫یاد اور ان زمانی را که منافقان و کســانی که در دلهایشــان‬ ‫بیماری بود‪ ،‬می گفتند‪ :‬اینان را ائینشان مغرور کرده و گول‬ ‫زده اســت (که چنین اماده رزم و فداکاریند و خویشــتن را با‬ ‫دســت ما به کشــتن می دهند‪ .‬اما کافران و منافقان و همه‬ ‫مردمان باید بدانند که) هرکس به خــدا توکل کند (خدا او را‬ ‫بسنده است و وی را پیروز می گرداند و به مقصود می رساند)‬ ‫چرا که خدا عزیز و حکیم اســت‪.‬‏این بدان خاطر اســت که‬ ‫خداوند هیچ نعمتی را که به گروهی داده است تغییر نمی دهد‬ ‫مگر اینکه انان حال خود را تغییر دهند (و دیگر شایســتگی‬ ‫نعمت خدا را نداشــته باشند و بلکه ســزاوار نقمت گردند) و‬ ‫بی گمان خداوند شنوای (اقوال و) اگاه (از افعال مردمان)‬ ‫است‪.‬‏‪ ..‬کسانی که از انان پیمان گرفته ای ولی انان هر بار‬ ‫پیمان خود را می شــکنند و (از خیانــت و نقض عهد) پرهیز‬ ‫نمی کنند‪.‬‏‏اگر انان را در (میــدان) جنگ رویاروی بیابی و بر‬ ‫ایشان پیروز شوی‪ ،‬ان چنان انان را در هم بکوب که کسانی‬ ‫که در پشت سر ایشان قرار دارند (و دوستان و یاران ایشان‬ ‫بشمارند) پند گیرند (و پراکنده شــوند و عرض اندام نکنند) ‏‪.‬‬ ‫‏هرگاه از خیانت قومی بیم داشــته باشــی‪ ،‬همچون ایشان‬ ‫پیمانشان را لغو کن که بی گمان خداوند خیانتکاران را دوست‬ ‫نمی دارد ‏‏‪ .‬برای (مبارزه با) انــان تا انجا که می توانید نیروی‬ ‫(مادی و معنوی) و (از جمله) اسب های ورزیده اماده سازید‪،‬‬ ‫تا بدان (امادگی و ســاز و برگ جنگی) دشمن خدا و دشمن‬ ‫خویش را بترسانید‪ ،‬و کسان دیگری جز انان را نیز به هراس‬ ‫اندازید که ایشان را نمی شناسید و خدا انان را می شناسد‪ .‬هر‬ ‫انچه را در راه خدا (از جمله تجهیــزات جنگی و تقویت بنیه‬ ‫دفاعی و نظامی اســامی) صرف کنید‪ ،‬پاداش ان به تمام‬ ‫و کمال به شما داده می شــود و هیچ گونه ستمی نمی بینید‪.‬‬ ‫‏‏اگر انان به صلح گرایش نشــان دادند‪ ،‬تــو نیز بدان بگرای‬ ‫(و در پذیرش پیشــنهاد صلح تردید و دودلی مکن و شرایط‬ ‫منطقی و عاقالنه و عادالنه را بپذیر) و بر خدای توکل نمای‬ ‫که او شنوای (گفتار و) اگاه (از رفتار همگان ) است‪.‬‏ و اگر‬ ‫بخواهند تو را فریب دهند (و منظورشان از گرایش به صلح‪،‬‬ ‫مکر و کید باشد‪ ،‬باکی نداشــته باش‪ ،‬چرا که) خدا برای تو‬ ‫کافی اســت‪ .‬او همان کســی اســت که تو را با یاری خود و‬ ‫توسط مومنان تقویت و پشتیبانی کرد‪ .‬و (خدا بود که اعراب‬ ‫را با وجود دشمنانگی شدیدشان در پرتو اسالم دگرگون کرد‬ ‫و) در میان انان همدلی ایجاد کــرد (و دل های پر از حقد و‬ ‫کینه انان را بــه هم نزدیک و مهربان کــرد‪ ،‬به گونه ای که)‬ ‫اگر همه انچه در زمین است صرف می کردی نمی توانستی‬ ‫میان دل هایشان انس و الفت برقرار سازی‪ .‬ولی خداوند (با‬ ‫هدایت انان) میانشــان همدلی انداخت‪ ،‬چرا که او عزیز و‬ ‫حکیم است‪.‬‏ای پیامبر! خدا برای تو و برای مومنانی که از‬ ‫تو پیروی کرده اند کافی و بسنده است‪.‬‏‏ای پیامبر! مومنان‬ ‫را به جنگ برانگیز‪ .‬هرگاه بیســت نفر شکیبا از شما باشند بر‬ ‫دویست نفر غلبه می کنند‪ ،‬و اگر از شما صد نفر باشند بر هزار‬ ‫نفر از کافران غلبه می کننــد‪ ،‬به خاطر اینکه کافران گروهی‬ ‫هستند که نمی فهمند‪.‬‬ ‫پی نوشت‪:‬‬ ‫(‪ )۱‬بخشی از عبارات را از برادر دانشمند حجت االسالم‬ ‫دکتر علی جعفری وام گرفته ام‪.‬‬ ‫رازهای ایینگی دانستن‬ ‫درنگی در چیستی «هنرانقالب اسالمی» ان گونه که سید مرتضی اوینی می اندیشید‬ ‫یاسر هدایتی‬ ‫مدرس دانشگاه‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫صدای خود با زبان هنر بــه گوش جهان را داشــت‪ .‬با این‬ ‫وصف می توان وجه تفارق این جریان را با جریان روشنفکری‬ ‫در ان دانست که اصوال بر اســاس این نوع نگاه اخیر به هنر‬ ‫انقالب‪ ،‬هنر انقالب اســامی در ماهیت خود امری تحقق‬ ‫پذیرفتنی است که رســالتی دیگرگون و برخالف هنر مدرن‬ ‫برای خــود احســاس می کند‪ .‬انچنــان که فرجام قدســی‬ ‫تاریخ و انسان از نظر یک مســلمان ایرانی فرجامی متمایز‬ ‫از پایان اندیشی هنرمند غربی اســت‪ ،‬هنر انقالب اسالمی‬ ‫نیز هنری مبتنی بر اصول و الگوهای نظری متفاوتی است‪.‬‬ ‫فارغ از کندوکاوهای تاریخی در سال های سپری شده‬ ‫حوزه های گوناگون هنر انقالب به ویژه در سه حوزه تاثیرگذار‬ ‫ادبیات‪ ،‬سینما و هنرهای تجسمی ؛ مفهوم سازی پیرامون‬ ‫«هنر انقالب اســامی» در دوره ای متاخر و به طور ویژه در‬ ‫ســال های پایانی جنگ تحمیلی و پــس از ان وارد فضایی‬ ‫نظری تر شــد‪ .‬در این مرحلــه تاریخی یکــی از مهم ترین‬ ‫شــخصیت های نظریه پرداز درباره هنر انقالب اسالمی را‬ ‫باید «سید مرتضی اوینی» دانست‪ .‬مردی که روز شهادتش‬ ‫در بیستم فروردین‪ 1372‬با پیشنهاد جمعی از هنرمندان حوزه‬ ‫هنری سازمان تبلیغات اسالمی به رهبر ‪ ،‬در تقویم میهنی مان‬ ‫«روز هنر انقالب اسالمی» هم نامگذاری شده است‪ .‬مرحوم‬ ‫مرتضی اوینی عالوه بر اینکه خود فار غ التحصیل معماری‬ ‫بود از یک ســو با تالش برای احاطه نظری و فهم انچه که‬ ‫امروز به عنوان هنر مســلط در جهان شــناخته می شود و از‬ ‫سوی دیگر با مرور و تالش برای درک ماهیت پدیداری هنر‬ ‫در فرهنگ اسالمی و به نوعی باز سازی سنت زیبایی شناختی‬ ‫در فرهنگ کهن ایرانی اســامی‪ ،‬تمام ســعی خــود را در‬ ‫پی افکندن مبنایی نظری برای هنر انقالب اســامی کرد‪.‬‬ ‫مبنایی که البته شهادتش فرصت پرداخت و پاالیش مفصل‬ ‫ان را به او نداد و البته که اغاز راهی پر مخاطره برای ایشان‬ ‫بود‪ .‬راهی که کم وبیش جهادگرانی در عرصه نظر و عمل از‬ ‫ان گون که شــهید اوینی بود می خواهد‪ .‬انچه اهمیت کار‬ ‫نظری شــهید اوینی را بیش از پیش نشــان می دهد تالش‬ ‫دو ســویه او برای شــناخت ماهیت و جوهره هنر در ذات ان‬ ‫و کارکرد هنــر معاصر در دنیــای مدرن و از طرفــی تبیین و‬ ‫به نوعی بازســازی نظامی زیبایی شــناختی مبتنی بر اندیشه‬ ‫اســامی و بنیان های نظری و حکمی انقالب اســامی و‬ ‫به واســطه ان ارائه مبانی ای بــرای هنر انقالب اســامی‬ ‫است‪ .‬پر واضح است که در این تالش نظری که به واسطه‬ ‫نقدها و نوشتارها و گفتار و سخنرانی های وی در سال های‬ ‫اوج فعالیت وی در مجله ســوره انها را می توان پی گرفت‪،‬‬ ‫اوینی در مواجهات نظری اش با چندین طیــف رویارو بود‪.‬‬ ‫از یک سو او با روشنفکرانی که هنر انقالب اسالمی را صرفا‬ ‫شعارهای سطحی و عاری از هنر و زیبایی تلقی می کردند و‬ ‫هرگونه هنرمتعهد و انقالبی برخاســته از ایدئولوژی دینی را‬ ‫شعار زدگی و کار سفارشــی و حتی هنر فروشی و مزدبگیری‬ ‫معرفی می کردند مواجه بود و از سوی دیگر جوانان باذوقی‬ ‫که به مدد ذوق انقالبــی و با کمترین تســلط فنی‪ ،‬فعالیت‬ ‫هنری و هنر انقالب را تنها در حرف هــای صریح انقالبی و‬ ‫دینی زدن در قالب های مرسوم رسانه های هنر مانند شعر و‬ ‫داستان و فیلم می پنداشتند‪.‬‬ ‫در این کارزار است که شــهید اوینی «خانه خود را در‬ ‫دامنه اتشفشان» بنا می کند؛ تا بتواند با فهم جوهر هنر مدرن‬ ‫راز چیرگی ان را در زیست جهان انسان معاصر غربی دریابد‬ ‫و با حضوری اگاهانه در کار زار با تسلط تکنولوژیک هنر غربی‬ ‫بتواند بنایی مســتحکم برای هنر انقالب اســامی بنا کند‪.‬‬ ‫در نگاه شــهید اوینی برخالف برخی از دوستان هنرورزش‬ ‫که از همان ابتدا به ان اعتقاد داشــتند‪ ،‬هنر یک ابزار و یک‬ ‫ظرف صرف نیست که بتوان با انتخاب مظروف مناسب بر‬ ‫ان چیره شــد‪،‬بلکه او هنر و به ویژه هنر بزرگ و مســلط قرن‬ ‫یعنی سینما را «فرهنگ تجسم یافته تمدن مدرن» می داند‪.‬‬ ‫با این وصف از نظــر اوینی هنرمند مســلمان دیگر فعالیت‬ ‫گفتارها‬ ‫«هنر انقالب اسالمی» تعبیری اســت که در ادبیات‬ ‫فرهنگــی و اجتماعی ســال های اغازین انقــاب و بعدتر‬ ‫در دهه شصت بســامد باالیی داشته اســت‪ .‬ان بسامد باال‬ ‫اما صرفــا پیرامون یک مفهــوم نظری نبود‪ ،‬بلکــه بر امده‬ ‫از ارمان خواهی طبقه ای از انقالبی هایی بــود که بعد از به‬ ‫نتیجه نشستن انقالب اسالمی درمیان بهت سیاسی دنیا‪،‬‬ ‫حاال دلبســته به انچه بدان می اندیشــیدند‪ ،‬می خواســتند‬ ‫طرحی نو در همه ارکان زندگی ایرانی مســلمان دراندازند‪.‬‬ ‫هنر یکی از مهمترین خاستگاه های مورد توجه این طرح نو‬ ‫بود‪ .‬ارمان برخاســته از ایدئولوژی اسالمی اما در گام های‬ ‫نخســت‪ ،‬این گســتره پیشــا روی خود یعنی هنر را ابزاری‬ ‫کارامد و زبانی قابل فهم برای ارتباط با جهان مترصد پیام از‬ ‫سوی خود می دید‪ .‬به سخن دیگر در ان برهه تاریخی انان‬ ‫که در جست و جو و ارائه هنر انقالب اســامی بودند‪ ،‬زبان‬ ‫و بیان هنری را تنها دســتاویزی برای رســاندن حرف های‬ ‫خویش به گــوش مظلومان جهان و ظالمان دشــمن خوی‬ ‫مقابل خود مفید مقصود می دانســتند و البتــه کمتر به این‬ ‫مهم توجه داشتند که هنر همچنان می تواند به عنوان یکی‬ ‫از ســاحت های اصیلی در نظر گرفته شود که به واسطه ان‬ ‫می توان به بازســازی تمدنی و هویتی ایران اسالمی دست‬ ‫یازید‪.‬‬ ‫در این معنا از تعبیر «هنر انقالب اسالمی» اثار پدیدار‬ ‫شده توســط غالبا جوانان و گاه میانساالن انقالبی که ذوق‬ ‫هنر و تجربه ان را داشتند با تکیه بر شعار های اصیل انقالبی‬ ‫و مطالبات انقالب مانند عدالت خواهی‪ ،‬جمهوریت خواهی‪،‬‬ ‫مبارزه با ظلم‪ ،‬اسالمی شدن مظاهر زندگی‪ ،‬ازادی معنوی‬ ‫و مادی نمودار شــدند‪ .‬این اثــار صرف نظــر از نقد فرمی ‬ ‫و هنری ای که می تــوان بر انها داشــت از منظــر تاریخی‬ ‫مشخصه های سبک شناختی خود را دارد‪ .‬ذوق هنری بارور‬ ‫شده از یکی از بزرگترین انقالب های مردمی تاریخ و فرصتی‬ ‫فراهم شده در گوشه ای از جهان برای تظلم خواهی و البته‬ ‫در نیفتادن در انقالب هایی با ایدئولوژی های سرمایه دارانه‬ ‫یا سوسیالیستی تجربه ای منحصر به فرد برای هنر در ایران‬ ‫سال های پایانی دهه پنجاه محسوب می شود‪ .‬انقالبی که‬ ‫به تعبیر فیلسوف پســت مدرن فرانســوی «انقالبی به نام‬ ‫خدا» بود‪.‬‬ ‫انچه از همان اغاز در مقابله بــا این معنا از مفهوم هنر‬ ‫انقالب اسالمی شکل گرفت اما نشان از راه صعبی داشت‬ ‫که هنرانقالب اســامی و به تبع ان هنرمندان انقالب با ان‬ ‫مواجه بودند‪ .‬در رویکردی اجمالی می توان تقابل با نگرش‬ ‫ابتدایی به هنر انقالب اســامی را در دو سر فصل عمده در‬ ‫نظر گرفت‪ .‬گروهی هنر انقالب اســامی را صرفا تالشی‬ ‫نمادین و شــعار زده خالــی از تکنیک ها و اصالــت هنری و‬ ‫تقالیی به اقتضای طبیعی هر انقالب برای به ثمر نشاندن‬ ‫ایدئولــوژی انقالبیون می پنداشــتند‪ .‬این نگاه وابســته به‬ ‫جریان روشنفکری موجود در ایران که هنوز حیات اجتماعی‬ ‫و فرهنگی خود را در سپهر ایران اسالمی میسر می دید‪ ،‬با دو‬ ‫طیف عمده نگاه زیبایی شناسانه یعنی زیبایی شناسی چپ نو‬ ‫از یک سو و زیبایی شناسی معطوف به نگاه انتزاع گرایانه هنر‬ ‫مدرن از ســوی دیگر‪ ،‬تالش های هنــری هنرمندان جوان‬ ‫انقــاب را صرفا مفاهیم شــعاری ایدئولوژیک زده ای تلقی‬ ‫می کردند که با کمترین زیبایی هنری تنها بیانیه هایی سیاسی‬ ‫در ژانرهای شبه هنری هستند که نه تنها مخاطب بلکه جایی‬ ‫در تاریخ هنر نیز نخواهد داشت‪.‬‬ ‫گروه منتقد دیگر امــا اگرچه صورت بندی هنر انقالب‬ ‫اسالمی را در گام های نخســتین ان مورد انتقاد جدی قرار‬ ‫می دادنــد و از منظرهایــی حرف هایی شــبیه بــه منتقدان‬ ‫روشــنفکر هنر انقالب داشــتند‪ ،‬امــا باتوجه به خاســتگاه‬ ‫اندیشه ای این گروه در فرجام‪ ،‬حرفی متفاوت تر و دغدغه ای‬ ‫دیگرگون از دیگر منتقدان داشتند‪ .‬این طیف با نسج گرفتن‬ ‫نهال نوپای انقالب و وارد شــدن ایران در دفاعی جانانه از‬ ‫مرزهایــش در مقابل کینه توزی های همســایه غربی اش‪،‬‬ ‫خود از فرزندان انقالبی انقالب محســوب می شدند‪ ،‬اما با‬ ‫این همه توجهی جدی و البته جدید بــه مقوله هنر انقالب‬ ‫اسالمی داشتند‪ .‬بر اساس این رویکرد انتقادی اخیر صرف‬ ‫گرفتن یک فرم و ارائه شــعارها در قالــب ژانرهای هنری را‬ ‫نمی توان منتج به خلق اثر هنری دانســت‪ .‬از نظر ایشــان‬ ‫هنر انقالب اسالمی وقتی هنری اصیل قلمداد می شود که‬ ‫هم درکی درست از سنت های هنری داشته باشد و هم بدون‬ ‫نادیده گرفت اصالت هنری سعی در یک ارائه زیبا شناختی‬ ‫از مفاهیم مورد توجه خود داشته باشد‪ .‬نقد جدی این گروه‬ ‫انجا رخ می کرد کــه تاکید داشــتند با صرف نشــان دادن‬ ‫شخصیت های مطلقا خوب و ارائه مضامین دینی و اخالقی‬ ‫بدون توجه به قواعد ژانر و اصالت زیبایی شناختی نمی توان‬ ‫به هنری فراخور هنر روز دنیا دســت یافت و توقع رســاندن‬ ‫گفتارها‬ ‫‪21‬‬ ‫گفتارها‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫‪22‬‬ ‫هنری اش نباید صرفا برای پر کردن ظرف هنر از دغدغه ها و‬ ‫دلمشغولی هایش باشد ‪ ،‬بلکه هنرمند متعهد مسلمان باید با‬ ‫شناختن جوهره و ذات هنر ظرف های برساخته هنر مدرن را‬ ‫بتواند در ذیل اندیشه و مبانی معرفتی خود به کار گیرد‪ .‬شهید‬ ‫اوینی با این اعالم موضع صریح در برابر هنر مدرن‪ ،‬تالش‬ ‫تام خود را برای بازخوانی مبانی معرفتی زیبایی شناسی انچه‬ ‫در سنت ایرانی‪ -‬اســامی هنر اسالمی می خوانند مصروف‬ ‫می دارد‪ .‬او خیلــی زود متفطن این نکته می شــود که انچه‬ ‫امروز به عنوان هنر و زیبایــی در جهان هژمونی دارد تفاوتی‬ ‫ی چون زیبایــی و هنر در‬ ‫ی مفاهیم ‬ ‫ماهوی بــا مبانی حکمــ ‬ ‫فرهنگ ایرانی و اسالمی دارد‪.‬‬ ‫او با درک این نکته که هنر مدرن با تاریخچه فلسفی ای‬ ‫که مثــا از قرن هجدهــم دارد و بــا نام فیلســوفانی چون‬ ‫بومگارتن گره خورده اســت در حقیقت در فرایندی طبیعی‬ ‫و تاریخی به قرن جدید و روزگار چیرگی بالمنازع تکنولوژی‬ ‫رسیده است و پذیرش این چیرگی در متن تالش برای فهم‬ ‫انچه هنر انقالب اســامی می خوانند‪ ،‬گویی پذیرش فرزند‬ ‫دیگری است‪ .‬هنری که به تعبیر او دیگر «مولود تکنولوژی»‬ ‫است‪ ،‬هنری که «هدف اســت و فایده هنر‪ ،‬زیبایی است و‬ ‫همین کافی است»‪ .‬اوینی همین تلقی فایده محور از هنر و‬ ‫اینکه هنر برای هنر است که مطلوبست را نخستین گام ها در‬ ‫جهت جدایی هنر از حیات انسان معرفی می کند‪ .‬او راز هنر‬ ‫محصور مانده در گالری ها و موزه هــا را همین«اثار هنری‪،‬‬ ‫بدون هیــچ فایده اجتماعــی» معرفی می کنــد و در همین‬ ‫توصیف مفهوم تعهــد اجتماعی هنر و هنرمنــد را به روایتی‬ ‫دیگرگون باز خوانی می کند‪ .‬تعهد اجتماعی هنر و هنرمند از‬ ‫نظر اوینی به تفاوت ماهوی مفهوم هنر در فرهنگ اسالمی‬ ‫و به تبع انقالب مبتنی بر اندیشه اسالمی باز می گردد‪ .‬او در‬ ‫حالی هنر را «عین تعهد اجتماعــی» معرفی می کند که به‬ ‫عقیده او وصف هنر در فرهنگ اسالمی‪ ،‬مبتنی بر فضیلت‬ ‫و کمالی اســت که حقیقت انســان اصالتا بر ان مبتنی شده‬ ‫اســت‪ .‬او ورای اصطالحات باب شــده در اندیشــه مدرن‬ ‫پیرامون هنر‪ ،‬هنر ورزی را تالش برای کشف حقایق متعالی‬ ‫و نوعی از «کیفیــت حضور و ظهور امر قدســی در جهان»‬ ‫بازمی شناساند‪ .‬در این وجه از بازشناسی مفهومی هنر‪ ،‬اوینی‬ ‫البته بر فلســفه ورزی های انتزاعی شــرقی یا حتی مدهای‬ ‫روزامد حلقه های فلسفی زمانه خودش تکیه نمی کند‪ .‬توجه‬ ‫او به حکمت و عرفان اســامی و انچه بازخــورد متون این‬ ‫معارف درباره حقیقت و زیبایی اســت مبنای تبیین هایش از‬ ‫بازسازی مبنایی هنر انقالب اسالمی در ذیل اندیشه اصیل‬ ‫اسالمی قرار می گیرد‪ .‬تصریح او به این معنا که در اندیشه‬ ‫اســامی «هنر از لحاظ مضمــون و محتوا‪ ،‬عیــن تفکر و‬ ‫حکمت و عرفان اســت و تنها در نحوه بیان و تجلی از انان‬ ‫متمایز می شــود» بهترین گواه بر این مدعاست‪ .‬او در این‬ ‫مبنا سازی تاکید می کند که هر گونه «شان استکمالی مستقل‬ ‫از دین و کمــال و فضیلت و حکمــت و فرزانگی» برای هنر‬ ‫قائل شدن‪ ،‬فریفته شــدن به طمع خامی بیش نیست‪ .‬و در‬ ‫بیان شهودی تر «حجاب اکبر» را هنری معرفی می کند که‬ ‫«تعلق خویش را به ان میثاق ازلی و عهد الست انکار کند‪».‬‬ ‫مداقه در ایــن مبانی اســت که رویکرد شــهید اوینی‬ ‫به موضــوع تعهــد اجتماعــی هنــر و هنرمنــد را مقوله ای‬ ‫فرسنگ ها دور از تعهد اجتماعی مطرح در هنر مارکسیستی‬ ‫یا جلوه هــای مکاتب معتــرض اجتماعی نشــان می دهد‪.‬‬ ‫مبانی انسان گرایانه هنر انقالب اســامی انگونه که اوینی‬ ‫متذکر ان می شــود الزام به تعهد اجتماعــی را نه در اصالت‬ ‫اگزیستانسیالیستی انسان در هنر مدرن که تعلق او به سپهر‬ ‫دیگری از حقیقت انسانی می داند‪ .‬بر این مبنا هنرمند با زبان‬ ‫قرب و شهود روح خود را باید «منزل نزول مالئکه ای» کند‬ ‫که «واســطه الهام رموز غیبی به قلوب و اذواق هســتند‪».‬‬ ‫هنرمندی که البته قلبش نیز باید «جلوگاه حسن و بها حضرت‬ ‫حق باشد و ایینگی نیز بداند»‪.‬‬ ‫«رصد هوشمندانه»‪« ،‬حمایت حکیمانه»‬ ‫و «نقد منصفانه»‬ ‫ارکان سه گانه همدلی دولت و ملت کدام است؟‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫حضرت ایت الله خامنه ای رهبر معظم انقالب اسالمی‬ ‫در پیامی به مناسبت اغاز سال ‪ ۱۳۹۴‬هجری شمسی‪ ،‬سال‬ ‫جدید را سال «دولت و ملت‪ ،‬همدلی و همزبانی» نامگذاری‬ ‫کردند‪ .‬رهبر معظم انقالب در این خصوص تاکید فرمودند‪:‬‬ ‫«برای تحقق شعار ســال ‪ ۹۴‬یعنی «دولت و ملت‪ ،‬همدلی‬ ‫و همزبانی»‪ ،‬باید هر دو کفه این شــعار یعنــی ملت عزیز‪،‬‬ ‫بزرگ‪ ،‬شجاع‪ ،‬بصیر‪ ،‬دانا و با همت ایران و همچنین دولت‬ ‫خدمتگزار‪ ،‬به یکدیگر اعتمــاد و صمیمانه با هم همکاری‬ ‫کنند‪».‬‬ ‫همان گونه که از سخنان رهبر انقالب قابل استنباط‬ ‫اســت‪ ،‬همدلی دولت و همدلی دولت و ملــت یک معادله‬ ‫یا دو طرفه بــا دو کفه اســت و از این رو در تعریــف مبانی و‬ ‫مصادیق ان نیز باید به هر دو طرف معادله توجه داشت‪ .‬در‬ ‫این میان‪ ،‬حقوق و تکالیــف و وظایفی متوجه هر دو طرف‬ ‫این معادله خواهد بود‪ .‬در این خصوص سواالت متعددی‬ ‫به ذهن خطور می کند که واکاوی و متعاقبا پاســخدهی به‬ ‫انها در برهه زمانی فعلی ضروری به نظر می رسد‪.‬‬ ‫نخستین سوالی که در این خصوص اذهان را به خود‬ ‫مشــغول می ســازد‪« ،‬چرایی همدلی و همزمانــی دولت و‬ ‫ملت» است‪ .‬واقعیت امر این اســت که در نظام اسالمی‪،‬‬ ‫رابطه کارگزار و شهروند‪ ،‬هیچ گاه رابطه ای از باال به پایین و‬ ‫طولی نبوده است‪ .‬در نگاه واالی دینی ما شیعیان‪ ،‬پذیرش‬ ‫مسئولیت اداره امور مردم به معنای پذیرش مسئولیتی است‬ ‫که باید در قبال ان پاسخگو بود‪ .‬بنا بر حدیث شریف و منقول‬ ‫از رسول خدا(ص) که می فرمایند‪« :‬اال کلکم راع و کلکم‬ ‫مسئول عن رعیته»‪ ،‬تمامی افراد جامعه اسالمی مسئولیت‬ ‫دارند و باید در قبال این مسئولیت پاسخگو باشند‪ .‬در زمان‬ ‫حضور پربرکت موالی متقیان حضرت علی علیه الســام و‬ ‫تشکیل حکومت علوی نیز این امام همام و بزرگوار بارها بر‬ ‫لزوم پاسخدهی و مسئولیت پذیری کارگزاران در مقابل مردم‬ ‫تاکید می فرمودنــد‪ .‬چنین نگاه مبنایــی و عمیق و برگرفته‬ ‫از ســیره پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار علیهم السالم‪ ،‬در‬ ‫اندیشه سیاســی شــیعه نیز به خوبی تبلور پیدا کرده است‪.‬‬ ‫حضرت امــام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری در ســخنان‬ ‫گوهر بار خود در خصوص جامعه و مردم همواره بر نقشی که‬ ‫ملت شریف ایران در پیشبرد اهداف انقالب اسالمی داشته‬ ‫تاکید کرده و جایگاه واالیی برای ملت و مردم جامعه متصور‬ ‫هستند‪ .‬از همان لحظه پیروزی شکوهمند انقالب اسالمی‪،‬‬ ‫حضرت امام خمینی (ره) بر نقــش و جایگاهی که مردم در‬ ‫جامعه و پیروزی انقالب داشتند تاکید فرمودند‪« :‬اگر نبود‬ ‫همت این محرومــان و همت این روســتاییان و همت این‬ ‫جنوب شــهری ها‪ ،‬نه رژیم ســابق ظلمش از بین رفته بود‬ ‫و نه ما در مقابل مشــکالت می توانســتیم مقاومت کنیم‪.‬‬ ‫مستمندان و فقرا و دورافتاده ها در صف مقدم جامعه هستند‬ ‫و همین ها و همین زاغه نشــینان و همین حاشیه نشینان و‬ ‫همین محرومان بودند که این انقالب را به ثمر رســاندند‪.‬‬ ‫همه ما باید خدمتگزار مردم باشــیم‪ .‬انها به مــا م ّنت دارند‬ ‫که ما را از این قیدی که ابرقدرت ها به دست و پای ما بسته‬ ‫بودند‪ ،‬نجات دادند‪ .‬انها بر کشــور ما م ّنت دارند که اسالم‬ ‫عزیز را در این کشور حاکم کردند‪».‬‬ ‫در جای دیگر امــام راحل (ره) خطاب به مســئوالن‬ ‫کشور تاکید می کنند‪« :‬شما باید توجه به این معنا بکنید که‬ ‫ما را اینها (مردم) اورده اند و وکیل کرده اند‪ ،‬وزیر کرده اند‪،‬‬ ‫رئیس جمهور کرده اند؛ این ها ولی نعمت ما هستند و ما باید‬ ‫از ولی نعمت خودمان قدردانی کنیم‪».‬‬ ‫پس از رحلت بنیانگذار کبیر انقالب اســامی ایران‪،‬‬ ‫مقام معظم رهبری نیز با تاســی بر همان مبانی فکری امام‬ ‫بزرگوار‪ ،‬بر نقش و جایگاه ویژه ملت ایران به صورت مستمر‬ ‫و عمیــق تاکیــد فرموده انــد‪ .‬در اینجا به برخــی جمالت‬ ‫حکیمانه رهبــر انقالب در خصوص ملت ایــران و عظمت‬ ‫انها اشاره می شود‪:‬‬ ‫ملت ایران نیرومند و تواناست‪ .‬چرا؟ چون ملتی است‬ ‫دارای هوش‪ ،‬استعداد و دارای نسل بزرگی از جوانان در این‬ ‫دوران معاصر است که خود‪ ،‬سرمایه بسیار عظیمی است‪.‬‬ ‫مــردم از همــه مســئوالن‪ ،‬جناح ها و احــزاب جلوتر‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫از این رو تاکید مقام معظم رهبــری بر لزوم همدلی و‬ ‫همزبانی میان دولت و مردم در سال ‪ ،1394‬تاکیدی مبنایی‬ ‫و معطوف به مبانی اندیشــه های دینی و سیاسی است‪ .‬به‬ ‫عبارتی بهتر و گویاتــر‪ ،‬ارتباط و همدلــی و همزبانی میان‬ ‫دولت و مردم جنس و ماهیتی مقطعی و موقتی و تاکتیکی‬ ‫ندارد و ریشه در نگاه عمیقی است که در نظام اسالمی نسبت‬ ‫به نقش و جایگاه مــردم وجود دارد‪ .‬در ان ســوی معادله‪،‬‬ ‫دولت قــرار دارد‪ .‬دولتی که با ارای مردم بر ســر کار امده و‬ ‫به طور طبیعی در میان الیه های مختلف مردم طرفداران و‬ ‫مخالفانی دارد‪ .‬در جامعه افرادی هستند که در اوردگاه های‬ ‫مختلف سیاسی و باتوجه به نوع نگاه خود به مسائل سیاسی‬ ‫و اجتماعی جاری در کشــور از احزاب و گروه هایی حمایت‬ ‫کرده یا با انها مخالفت می کنند‪ .‬تکثر این نوع نگاه ها به طور‬ ‫طبیعی منجر به پویایی و نشاط سیاسی جامعه خواهد شد‪.‬‬ ‫نمونه این پویایی را در انتخابات های مختلف برگزار شده در‬ ‫کشور شاهد بوده ایم‪ .‬بدیهی است که در یک رقابت سالم‬ ‫سیاســی‪ ،‬در نهایت یک گروه و جریان و حــزب خاص در‬ ‫انتخابات پیروز خواهد شد‪ .‬در اینجا مهم ترین اصل‪ ،‬احترام‬ ‫به رای مردم اســت؛ مردمی که در نظام اسالمی اصالت و‬ ‫احترام داشته و ولی نعمت مســئوالن محسوب می شوند‪.‬‬ ‫از این رو مهم تریــن دلیلی که همدلــی و همزبانی دولت و‬ ‫ملت را توجیه می کند‪ ،‬اسالمی بودن جامعه و نظام ماست‪.‬‬ ‫موضوع دیگری که این ارتبــاط و همدلی را ضروری‬ ‫می ســازد‪ ،‬رفتار دشــمنان و بدخواهان نظام و ملت است‪.‬‬ ‫همان گونه که اشــاره شــد‪ ،‬اختالف مواضــع میان برخی‬ ‫شــهروندان‪ ،‬مخصوصا کســانی که در انتخابات به دولت‬ ‫مستقر رای نداده اند با مســئوالن دولتی و برخی نگاه های‬ ‫کالن و حتی خرد انها در حوزه های گوناگون کامال طبیعی‬ ‫است‪ .‬در چنین شرایطی دشــمنان نظام همواره در صددند‬ ‫تا این اختالف طبیعی را به شــکافی عمیــق و در نهایت به‬ ‫بحرانی داخلی برای نظام و کشور تبدیل کنند‪ .‬این رویکرد‬ ‫سلبی در قبال همه دولت ها وجود داشته‪ ،‬هر چند در برخی از‬ ‫انها شدت و حدت ان بیشتر و در برخی کمتر بوده است‪ .‬در‬ ‫هر جامعه ای‪« ،‬اختالفات سیاسی» بعضا به صورت نهادینه‬ ‫شــده و بعضا به صورت مقطعی و موردی وجود دارد‪ .‬با این‬ ‫حال باید از تبدیل شدن این اختالفات سیاسی به کینه های‬ ‫عمیق اجتناب کرد زیرا در این صورت‪ ،‬جامعه حرکت رو به‬ ‫رشد خود را از دست داده و درگیر بازدارندگی های سیاسی و‬ ‫گفتارها‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫گفتارها‬ ‫درگیر شدن با دغدغه های روزمره ای می شود که نتیجه ای‬ ‫جز ایستایی و سکون نخواهد داشت‪.‬‬ ‫موضــوع ســوم در ایــن خصــوص‪ ،‬مقطــع مهم و‬ ‫سرنوشت سازی اســت که نظام و ملت ما در ان قرار دارند‪.‬‬ ‫در سال ‪ 1394‬ما شــاهد برگزاری انتخابات مجلس شورای‬ ‫اسالمی و از سوی دیگر‪ ،‬استمرار مذاکرات هسته ای ایران‬ ‫و اعضــای ‪ 5+1‬و مواجهه با دغدغه هــای مهم منطقه ای‬ ‫و بین المللــی خواهیم بــود‪ .‬هم اکنــون در شــرایطی که‬ ‫به برکت قــدرت نظام و حمایت مردم‪ ،‬کشــور مــا در میان‬ ‫ســایر کشــورهای منطقه که هر روزه و هر ســاعت با انواع‬ ‫بحران های امنیتی مواجه هستند‪ ،‬در ارامش به سر می برد‪،‬‬ ‫«نهادینه شــدن این ارامش» بســیار ضروری خواهد بود‪.‬‬ ‫شرایط خاص منطقه و جهان اسالم و لزوم تحکیم و تقویت‬ ‫ارامش درونی کشور اقتضا می کند تا در داخل کشور میان‬ ‫دولت و ملت نوعی پیوند عمیق تر و مستحکم تر شکل گیرد‪.‬‬ ‫مصداق عینی این پیوند‪ ،‬همدلی و همزمانی مردم و دولت‬ ‫اســت‪ .‬نباید فراموش کرد که معموال در ماه های منتهی به‬ ‫برگزاری انتخابات‪ ،‬توطئه های تبلیغاتی و روانی دشــمنان‬ ‫نظام به اوج خود می رسد‪ .‬یکی از شکاف هایی که دشمنان‬ ‫از مسیر ان دســت به انجام چنین مانوری می زنند‪ ،‬شکاف‬ ‫میان دولت و ملت اســت‪ .‬در اینجا برخی رفتارهای هر چند‬ ‫نااگاهانه از سوی دولت یا مخالفان دولت می تواند این بازی‬ ‫وقیحانه دشمنان قســم خورده نظام را وارد مرحله حادتری‬ ‫سازد‪ .‬از این رو باید در اینجا با درایت و منطقی فراگیر مانع‬ ‫تبدیل شــدن اختالفات سیاســی طبیعی و پیش برنده‪ ،‬به‬ ‫منازعات بازدارنده شد‪.‬‬ ‫در اینجا ســوال مهم دیگــری در خصــوص «انتقاد‬ ‫از دولــت» و حــدود و ثغور ان مطرح می شــود کــه اتفاقا‬ ‫پاسخدهی به ان بسیار با اهمیت تلقی می شود‪ .‬ایا همدلی‬ ‫و همزبانی با دولت‪ ،‬به معنای حمایت محض از سیاست ها‪،‬‬ ‫رویکردها و رفتارهای دولت در حوزه های گوناگون است؟‬ ‫ایا در اینجا هرگونه نقدی به دولت مترادف با زیر پا گذاشتن‬ ‫اصل همدلی و همزبانی با دولت است؟ حدود و ثغور و مرز‬ ‫میان انتقاد از دولت و همدلی با دولت کجاست؟ ایا این دو‬ ‫در تعارض با یکدیگر قرار دارد؟ ایا همدلی با دولت لزوما باید‬ ‫از سوی طرفداران دولت صورت گیرد؟‬ ‫پاســخ این ســوال را باید در مثلثی جســت و جو کرد‬ ‫که ســه راس ان را «حمایت حکیمانــه»‪« ،‬نقد منصفانه»‬ ‫و«رصد هوشمندانه» نسبت به فعالیت های دولت تشکیل‬ ‫می دهد‪ .‬این ســه گانه‪ ،‬مسیر و مشــی جامعه در حمایت و‬ ‫انتقاد از دولت را مشــخص می کنــد‪ .‬در صورتی که توازن‬ ‫میان این ســه مقوله بر هم ریخته یا یکی از انها در مســیر‬ ‫دیگــری فدا شــود‪ ،‬در عمل شــاهد ایجاد ارتباطــی پویا و‬ ‫محکم میان دولت و ملت نخواهیــم بود‪ .‬در مقابل‪ ،‬دولت‬ ‫نیز باید خود را نســبت بــه تقویت این رابطــه متعهد بداند‪.‬‬ ‫بدیهی اســت که دولت نباید صرفــا از دلســوزان جامعه و‬ ‫مردم انتظار داشته باشد تا در خصوص عمل به اصلی ترین‬ ‫وظیفه دینی و سیاسی خود یعنی رصد هوشمندانه تحوالت‬ ‫و انتظــار از دولت برای خدمت به جامعه شــانه خالی کنند‪.‬‬ ‫این ســه اصل‪ ،‬یعنی «حمایت حکیمانه از دولت»‪« ،‬رصد‬ ‫هوشمندانه اوضاع» و « نقد منصفانه دولت» الزم و ملزوم‬ ‫یکدیگرند‪ .‬اگر در هر یک از این حوزه ها تحریفی رخ دهد‬ ‫و در هر یک از دو کفه (ملت و دولت) چنین توازن و ترکیبی‬ ‫بر هم ریزد‪ ،‬شاهد ایجاد ارتباطی مستمر و پویا میان دولت و‬ ‫ملت خواهیم بود‪ .‬از این رو باید ضمن درک اوضاع و شرایط‬ ‫کنونی و کلیت اهمیتی که همدلــی و همزبانی میان دولت‬ ‫و ملت دارد‪ ،‬در تقویــت چنین رابطه مقدســی میان دولت‬ ‫زحمتکش و ملت همیشــه در صحنه ایران کوشید‪ .‬بدیهی‬ ‫اســت که این ارتباط مقدس محصور و محــدود به دولتی‬ ‫خاص نبوده و باید این رابطه عمیق و همزبانانه را به الگویی‬ ‫برای اینده و در قبال همه دولت ها تبدیل کرد‪.‬‬ ‫‪23‬‬ ‫سیاست‬ ‫عصر جدید‬ ‫مذاکرات طوالنی هسته ای باالخره نتیجه داده است و طرفین توانسته اند‬ ‫به چارچوبی از یک توافق که قرار است تا تیرماه امضا شود دست یابند‪ .‬حاال این‬ ‫شرایط‪،‬وضعیتتازه ایرادرایرانومنطقهپدیداوردهاست‪ .‬واکنش های مهمی‬ ‫به بیانیه لوزان وارد شده که می تواند تاثیرات مهمی بر سیاست داخلی و خارجی‬ ‫ما داشته باشد ‪ .‬در این پرونده این مساله را بررسی کرده ایم‪.‬‬ ‫پروندهویژهمثلثپیرامونتفاهمهسته ای‬ ‫پسازلوزان‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫این توافق با وضعیت مطلوب‬ ‫فاصلهدارد‬ ‫‪24‬‬ ‫اچمزاسرائیل‬ ‫حسنبهشتی پور‬ ‫پیروزمجتهد زاده‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫‪1‬‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫روز واقعه فرا رســید؛ حــاال پای یک توافــق درمیان‬ ‫است‪ .‬دیگر شرایط نه مانند توافق موقت ژنو است و نه مانند‬ ‫تمدید وین‪.‬‬ ‫تکلیــف طیــف وســیعی از مــوارد محــل اختــاف‬ ‫ایران و گروه ‪ 5+1‬مشــخص شــده و کار به انجا رسیده که‬ ‫خیلی ها معتقدند صرف نظر از اینکه در مــدت باقیمانده تا‬ ‫مکتوب کردن این توافق چه امتیازاتی میان طرفین رد و بدل‬ ‫خواهد شد‪ ،‬اصل ماجرا اما حاصل شده است‪.‬‬ ‫مهمترین چالش بین المللــی دوران معاصر به پایان‬ ‫خود نزدیک می شــود و بزرگی این ماجرا البته ان قدر هست‬ ‫که تحوالت فراوانی را هم در ایران و هم در ســایر نقاط دنیا‬ ‫به وجود اورد‪.‬‬ ‫در ایران اما در چند روز اخیر و درست بعد از اعالم بیانیه‬ ‫لوزان که محمد جواد ظریف از ان به عنوان بیانیه سوئیس‬ ‫یاد می کند یک سوال بزرگ وجود داشته که هر جناح‪ ،‬طیف‬ ‫یا شخصیت سیاسی پاســخ خاص خود را برای ان داشته‪،‬‬ ‫سوال این است‪ :‬انچه در لوزان حاصل شد عقب نشینی بود یا‬ ‫پیروزی و البته درست در ادامه همین سوال است که پرسیده‬ ‫می شــود چگونه باید با انچه که اکنون پدیدار شــده مواجه‬ ‫شــویم؟ به تقدیر تیم مذاکره کننده بنشــینیم و سور و سات‬ ‫جشنی بزرگ برای تیرماه را اماده کنیم یا اینکه رخت ناراحتی‬ ‫بر تن کرده و برای انچه از دســت داده ایم تاسف بخوریم‪.‬‬ ‫انچه اکنون برخی بــرای به وجود امدنــش تالش می کنند‬ ‫این است؛ یک دو قطبی که یک سرش ذوق مرگی و ان سر‬ ‫دیگرش عزاداری باشد‪.‬‬ ‫برای اینکه با تصویر درســتی از انچه در ‪ 13‬فروردین‬ ‫امسال رخ داده مواجه شویم‪ ،‬حتما باید به بیانیه سوئیس با‬ ‫دید فنی نگاه کرد‪ ،‬حاشیه ها را مرور کرد و بعد از ان با تفسیر‬ ‫سیاسی شــرایط پیرامونی از تاثیر توافق بر تحوالت داخلی‬ ‫سخن به میان اورد‪.‬‬ ‫گزارش یک مذاکره نفسگیر‬ ‫ظریــف و صالحــی مذاکــره‬ ‫کنندگان ارشد ایران بوده اند‬ ‫به صورت مستقیم قرائت بیانیه توسط ظریف و موگرینی را‬ ‫پخش می کردند‪ .‬حاشیه تازه ای در راه بود‪ .‬انچه از سخنان‬ ‫موگرینی ترجمه همزمان شده بود با حرف های ظریف در چند‬ ‫مورد مهم تفاوت داشت‪ .‬این حاشیه اضافه شد به جنجالی‬ ‫که پیرامون فکت شیت رسمی امریکایی ها به وجود امد‪ .‬ان‬ ‫فکت شیت هم حرف ها و روایت های دیگری داشت‪.‬‬ ‫حاشیه های غروب ‪ 13‬و طلوع ‪14‬‬ ‫شنبه رسانه ای‬ ‫خیلی ها می گویند چــرا رئیس جمهــور روحانی مانند‬ ‫بــاراک اوباما همان شــب مذاکــرات مقابل خبرنــگاران و‬ ‫دوربین هــا نیامد تــا نظرش را بگویــد‪ .‬دلیلــش هر چه بود‬ ‫روحانی ترجیح داد عصر جمعه را انتخاب کند‪ .‬یعنی زمانی‬ ‫که روزنامه هــای تهران پس از دو هفته تعطیالت شــورای‬ ‫تیتر تشــکیل داده تا ویترین صفحه نخســت رسانه شــان‬ ‫را بچینند‪ .‬روحانی امــد و در حالی که اندکی ان ســو تر از او‬ ‫اعضای تیم مذاکره کننده در کنار هم ایستاده بودند‪ ،‬از توافق‬ ‫لوزان ســخن گفت‪ .‬متن ســخنرانی اش را بر تفاوت های‬ ‫فکت شــیت ها و روایت ها اســتوار کرد و رک و صریح گفت‬ ‫تحریم ها بالفاصله لغو خواهد شــد‪ ،‬ان هم در شرایطی که‬ ‫حق غنی سازی و البته اراک و فردو برای ایران باقی می ماند‪.‬‬ ‫روزنامه ها صبح شــنبه امدند‪ ،‬لوزان تیتر یک همه انها بود‪.‬‬ ‫یک رویداد و دو دیدگاه‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫از زمانــی که خبــر امده بــود صهیونیســت ها از اتاق‬ ‫مذاکرات در ادوار قبلی جاسوسی کرده اند‪ ،‬حاال دیگر سنت‬ ‫پیاده روی و گعده نشــینی در محوطه هتل و کنار ان رود زیبا‬ ‫جان گرفته بود‪ .‬یک بار کری و تیمش درگوشی های خود را‬ ‫به زمان پیاده روی مو کول می کردند و بار دیگر تیم ایرانی‪.‬‬ ‫لوزان این بار وزرای سایر کشــورها را هم به خود دید‪.‬‬ ‫حتی وزیر خارجه چین که از همه دورتر اســت هم به محل‬ ‫مذاکرات امد‪ ،‬با چهار صفحه پیشنهاد و کلی راه حل‪ .‬رفت‬ ‫و امد های الوروف به محل مذاکرات هم انقدر مهم بود که‬ ‫دیگر شکی نماند که روس ها چندان هم دل خوشی از توافق‬ ‫و تحوالت پیرامونی پس از ان ندارند‪.‬‬ ‫ضرب االجــل که به پایــان خود نزدیک می شــد یک‬ ‫خبر رسانه ها را شــوکه کرد‪ .‬تیم امریکایی از تمایلش برای‬ ‫تمدید ‪ 24‬ساعته سخن گفت‪ .‬این یعنی اینکه کسی دوست‬ ‫نداشت با شکست از لوزان خارج شــود‪ .‬برخی هم از جمله‬ ‫علی اکبر صالحی می گفتند طلوع نزدیک است و همین همه‬ ‫را امیدوار می کرد‪.‬‬ ‫ان شــب ســخت و طوالنی به پایــان رســید اما هیچ‬ ‫جزئیاتی از انچه رخ داده به بیرون درز نکرد‪ .‬یک شب دیگر‬ ‫با مذاکرات نفسگیر دنبال شد اما باز خبری از توافق نبود‪.‬‬ ‫این بار چهره ظریف گرفته و خسته بود‪ .‬گفته می شد‬ ‫دیپلمات ها در این چنــد روز فقط ‪ 3‬ســاعت خوابیده اند اما‬ ‫مشــکل ظریف فقط کم خوابی نبود‪ .‬این برای رسانه های‬ ‫ایرانی که ماه هاســت عادت کرده انــد او را حتی در بدترین‬ ‫شــرایط با لبی خندان ببیننــد کامال قابل فهــم بود‪ .‬ظریف‬ ‫می دانست پای توافقی را امضا خواهد کرد که با دقیق ترین‬ ‫ذره بین های سیاســی قضاوت خواهد شد‪ .‬شاید هم همین‬ ‫مســاله بود که تصاویر عکاســان ایرانی از تالش ســخت‬ ‫اعضای اتاق ایران برای بازخوانــی متن روایت کردند‪ .‬هم‬ ‫برادر رئیس جمهور انجا بود و هم رئیس سازمان انرژی اتمی‪،‬‬ ‫این یعنی اینکه تهران با تمام قوا به لوزان رفته بود‪.‬‬ ‫روز اخر فرارســید؛ ‪ 13‬فروردین؛ غروب که شــد دود‬ ‫سفید هم بلند شد‪ .‬خبرنگارها برای رفتن به محل کنفرانس‬ ‫مطبوعاتی اعزام شدند و درســت در همین لحظات بود که‬ ‫در میــان گمانه زنی های فراوان یک ایمیــل رازهای لوزان‬ ‫را برمال کرد‪ .‬یک فکت شیت غیررسمی که از طرف ایرانی‬ ‫که اعــام می کرد بر ســر چــه چیزهایی توافق کلی شــده‬ ‫اســت‪ .‬توئیت ها لحظه به لحظه عناصر این فکت شــیت‬ ‫غیررســمی را مخابره می کردند‪ .‬زمان زیادی طول نکشید‪،‬‬ ‫ظریف به جمع وزرا اضافه شــد و حاال زمــان خواندن بیانیه‬ ‫بود‪ .‬تلویزیون ایران مانند بسیاری از شبکه های بین المللی‬ ‫حاال فقط این خســتگی و کم خوابی نبود که ظریف و‬ ‫تیم همراهش را ازار می داد‪ ،‬او با مســائل متعددی روبه رو‬ ‫بود‪ .‬از جنجال بر سر فکت شــیت ها تا مصاحبه های پی در‬ ‫پی غربی ها‪ .‬همزمان باراک اوباما که هفته های سختی را‬ ‫با فشــار رقبای سیاسی داخلی اش پشت ســر گذاشته بود‪،‬‬ ‫بالفاصله به اظهارنظر درباره لوزان پرداخت‪ .‬این اظهارات‬ ‫او در این مقطع ان قدر اهمیت داشــت که تلویزیون ایران‬ ‫نیز در یک سنت شکنی بی سابقه ســخنرانی او را به صورت‬ ‫زنده پخش کند‪.‬‬ ‫ان سو تر ظریف با همان چهره خسته اش به خبرنگارانی‬ ‫که او را در هواپیمای چارتر وزارت خارجه همراهی می کردند‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬ایمیل های تندی به امریکایی ها و غربی ها فرستاده‬ ‫اســت‪ ».‬اتاق وی ای پی او در قسمت جلوی هواپیما خیلی‬ ‫زود باید چراغش خاموش می شــد‪ .‬او روز مهمی را در پیش‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫تهران از همان غروب شــکل دیگری به خود گرفت‪.‬‬ ‫شهر خرسند از توافق حاصل شده‪ ،‬شب اخر تعطیالت نوروز‬ ‫را با شادمانی به پایان برد‪ .‬فضای مجازی اما مثل مردم عادی‬ ‫نبود‪ .‬انجا خیلی ها موبایل بر دســت یا مســلط به کیبورد از‬ ‫نگرانی هایشان می گفتند و با حامیان توافق به جدال کالمی ‬ ‫مکتوب می پرداختند‪.‬‬ ‫بوق های ممتد در ســطح شهر از احســاس مردم خبر‬ ‫می داد و کار به انجا رسید که طرفداران توافق حتی به مقابل‬ ‫وزارت خارجه هم رفتند‪.‬‬ ‫اهل سیاست تحمل صبر تا طلوع افتاب و ورود ظریف‬ ‫را هم نداشــتند‪ .‬از همان شــامگاه روز تعطیــل مصاحبه ها‬ ‫شروع شد و یکی پس از دیگری اعالم نظر می کردند‪ .‬یکی‬ ‫از اشتباهات بزرگ تیم مذاکره کننده سخن به میان می اورد و‬ ‫ان دیگری از فتح الفتوح لوزان سخن به میان می اورد‪ .‬جنگ‬ ‫پوسترها هم به راه افتاد‪ .‬یکی سر ظریف را بر بدن امیر کبیر‬ ‫می گذاشــت و دیگری بر سر تقی زاده و شــاهان قاجار‪ .‬ان‬ ‫شب به پایان رسید و صبح ‪ 14‬فروردین با استقبال از ظریف‬ ‫در پاویــون دولتی فرودگاه مهراباد اغاز شــد‪ .‬شــبیه همان‬ ‫شــبی که محمد جواد ظریف پس از توافق ژنو با شعار های‬ ‫حامیان دولت به خانه اش رفته بود‪ .‬حاال یک حاشیه دیگر‬ ‫هم به مجموع اتفاقات اضافه شــد؛ «ایا شــادی مردم کار‬ ‫درستی بود؟»‬ ‫سیاست‬ ‫ایران و گــروه ‪ 5+1‬روزهای ســختی را از زمان امدن‬ ‫حســن روحانی به پاســتور پشــت ســر گذاشــته اند‪ .‬انها‬ ‫ســاعت های بیشــماری را در نیویورک‪ ،‬ژنو‪ ،‬وین‪ ،‬مســقط‬ ‫و لوزان بــا یکدیگر پشــت میز مذاکره نشســته اند و از همه‬ ‫بیشتر این محمد جواد ظریف و جان کری بودند که در یک‬ ‫قبح شکنی بی سابقه در دوران پس از انقالب به عنوان وزرای‬ ‫خارجه ایران و امریکا بارها و بارها با یکدیگر دیدار محرمانه‬ ‫کردند‪ .‬دیدارهایی نیابتی که بعد از گفت وگوی تلفنی حسن‬ ‫روحانی و باراک اوباما اغاز شد‪ .‬ظریف از جانب رئیس جمهور‬ ‫روحانی و کری از سوی رئیس جمهور اوباما مامور شدند تا به‬ ‫این جدال هســته ای پایان بدهند‪ .‬شــبیه روزهای حساس‬ ‫لوزان بارها در این مدت تجربه شد؛ چه ان شب های سخت‬ ‫در هتل اینترکنتیننتال ژنو که دست اخر به توافق موقت منجر‬ ‫شد و چه ان شب در هتل کوبورگ که هر چه زمان می گذشت‬ ‫تمام نمی شد و در نهایت حکم تمدید صادر شد‪.‬‬ ‫حاال این بار لوزان بود و هتل بوریواژ‪ .‬مذاکره کنندگان‬ ‫ارشــد و یک تخته وایت برد که فرمول ها و ایده ها یکی پس‬ ‫از دیگری روی ان ثبت می شــدند و با انــدک زمانی باز پاک‬ ‫می شــدند تا ایده های دیگر بحث شــود و راه های دیگر به‬ ‫میان ایند‪ .‬همه یک چشم به مذاکره کنندگان داشتند و یک‬ ‫چشم به عقربه های ساعت که تمام شدن ضرب االجل را به‬ ‫رخ می کشیدند‪ .‬دود سفید بلند نمی شد و مذاکره کنندگان گاه‬ ‫خسته و گاه شــاداب از جلوی دوربین ها می گذشتند تا بازار‬ ‫گمانه زنی رسانه ها را از تحلیل درباره چهره های دیپلمات ها‬ ‫داغ کنند‪.‬‬ ‫گام دوم‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪25‬‬ ‫تفاوت فکت شیت ها‬ ‫تمام این حاشــیه ها بــر تفاوت های قرائــت ایرانی و‬ ‫امریکایی استوار بود‪ .‬بیش از همه بحث ها بر سر پی ام دی‬ ‫بود و لغو تحریم ها‪.‬‬ ‫غربی ها می گفتند‪« :‬ایــران در صورتی که به صورت‬ ‫راستی ازمایی به تعهدات خود پایبند باشد‪ ،‬تخفیف تحریمی ‬ ‫دریافت خواهد کرد‪ .‬امریکا و اتحادیه اروپا زمانی که اژانس‬ ‫تائید کند ایران تمام گام های کلیدی مرتبط با هســته ای را‬ ‫برداشته‪ ،‬تحریم های مرتبط با هســته ای را تعلیق خواهند‬ ‫کرد‪ .‬در هر زمان که ایران به تعهدات خود عمل نکند‪ ،‬این‬ ‫تحریم ها فورا به جای خود باز می گردند‪ .‬معماری تحریم های‬ ‫مرتبط با هسته ای ایاالت متحده در بخش اعظم دوره توافق‬ ‫حفظ شده و امکان بازگشــت فوری انها درصورت بروز مورد‬ ‫جدی عدم ‪ -‬کارایی را فراهم می کند‪ .‬تمامی قطعنامه های‬ ‫پیشین شورای امنیت سازمان ملل مرتبط با مساله هسته ای‬ ‫ایران همزمان با تکمیــل اقدامات مرتبط با هســته ای که‬ ‫نگرانی های کلیدی (غنی سازی‪ ،‬فردو‪ ،‬اراک‪ ،‬ابعاد احتمالی‬ ‫نظامی و شفافیت) را پاســخ دهد‪ ،‬برداشته می شود‪ ‎.‬با این‬ ‫حال‪ ،‬مجوزهای اصلی در قطعنامه شــورای امنیت سازمان‬ ‫ملل (انهایی که مربوط به انتقــال فعالیت ها و فناوری های‬ ‫حساس است)‪ ،‬با قطعنامه های جدید شورای امنیت سازمان‬ ‫ملل که برنامه اقدام مشترک جامع را تائید می کند‪ ،‬بار دیگر‬ ‫برقرار می شــوند‪ .‬این (قطعنامه) همچنین کانال اکتساب‬ ‫فوق الذکر را ایجــاد می کند‪ ،‬که یک تمهید شفاف ســازی‬ ‫کلیدی به شــمار می اید‪ .‬در این قطعنامه‪ ،‬محدودیت های‬ ‫مهم بــر تســلیحات متعارف و موشــک های بالســتیک و‬ ‫همچنین مجوزهایی که اجازه بازرســی محموله ها و بلوکه‬ ‫دارایی هــا را می دهد‪ ،‬وجود خواهد داشــت‪ .‬یک روند حل‬ ‫مناقشه تعریف می شــود که تمامی طرف های برنامه اقدام‬ ‫مشترک جامع را قادر می ســازد برای حل اختالف نظرها در‬ ‫مورد اجرای برنامه جامع اقدام مشــترک‪ ،‬تــاش کنند‪ .‬در‬ ‫صورتی که یک مســاله عدم‪-‬کارایی قابل توجه را نتوان از‬ ‫طریق ان روند حل کرد‪ ،‬ان وقت تمامی تحریم های پیشین‬ ‫ســازمان ملل می توانند با ر دیگر اعمال شوند‪ .‬ذیل توافق‪،‬‬ ‫تحریم های ایاالت متحده مرتبط با مساله تروریسم‪ ،‬نقض‬ ‫حقوق بشر و موشــک های بالســتیک پابرجا خواهند بود‪.‬‬ ‫روایت ایرانی هــا اما این بــود که‪« :‬براســاس راه حل های‬ ‫به دســت امده‪ ،‬پــس از اجرایی شــدن برنامه جامــع اقدام‬ ‫سیاست‬ ‫‪26‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫مردم و حاکمیت نظری‬ ‫یکسان درباره پرونده‬ ‫هسته ای دارند‬ ‫مشــترک‪ ،‬تمامی قطعنامه های شــورای امنیت لغو خواهد‬ ‫شــد و همه تحریم های اقتصادی و مالــی چندجانبه اروپا و‬ ‫یکجانبه امریکا از جمله تحریم هــای مالی‪ ،‬بانکی‪ ،‬بیمه‪،‬‬ ‫ی خدمات مرتبط با انها در حوزه های‬ ‫ســرمایه گذاری و تمام ‬ ‫مختلف از جمله نفت‪ ،‬گاز‪ ،‬پتروشــیمی و خودروسازی فورا‬ ‫لغو خواهند شد‪ .‬همچنین تحریم ها علیه اشخاص حقیقی‬ ‫و حقوقی‪ ،‬ســازمان ها‪ ،‬نهادهای دولتی و خصوصی تحت‬ ‫تحریم های مرتبط هسته ای ایران از جمله؛ بانک مرکزی‪،‬‬ ‫ســایر موسســات مالی و بانکی‪ ،‬ســوئیفت‪ ،‬کشــتیرانی و‬ ‫هواپیمایی جمهوری اســامی‪ ،‬کشــتیرانی و نفت به طور‬ ‫همه جانبه فورا برداشــته خواهند شد‪ .‬همچنین کشورهای‬ ‫عضو گروه ‪ 5+1‬متعهد هستند از وضع تحریم های جدید در‬ ‫موضوع هسته ای خودداری نمایند‪».‬‬ ‫در مورد بازرسی ها متن ارسالی ایران چندان توضیحی‬ ‫به همراه نداشت‪.‬‬ ‫امــا امریکایی ها می گفتنــد‪« :‬اژانــس بین المللی به‬ ‫تاسیسات هسته ای ایران‪ ،‬از جمله به تاسیسات غنی سازی‬ ‫این کشــور در نطنز و تاسیســات غنی ســازی پیشین ان در‬ ‫«فردو» دسترســی منظم خواهد داشــت و در این راستا از‬ ‫پیشــرفته ترین و مدرن ترین فناوری های نظارتی استفاده‬ ‫خواهد کرد‪ ‎.‬بازرس ها به زنجیره تامین که پشــتیبان برنامه‬ ‫هسته ای ایران است‪ ،‬دسترسی خواهند داشت‪ .‬بازرس ها‬ ‫به معاون اورانیوم دسترسی خواهند داشت و در کارخانه های‬ ‫اورانیوم که ایران به مدت ‪ 25‬سال اقدام به تولید کیک زرد‬ ‫کرده پایش مستمر انجام خواهند داد ‪ .‎‬بازرس ها از روتورهای‬ ‫ســانتریفیوژ ایران نظارت مســتمر به عمل خواهنــد اورد و‬ ‫تاسیســات تولید و ذخیره اورانیوم ایران را برای ‪ 20‬سال در‬ ‫معرض نظارت قرار خواهند داد‪ .‬پایگاه ساخت سانتریفیوژ‬ ‫ایــران متوقف شــده و تحت نظارت مســتمر قــرار خواهد‬ ‫گرفت ‪ .‎‬تمامی ســانتریفیوژها و زیرســاخت های برداشــته‬ ‫شده از فردو و نطنز تحت نظارت مستمر اژانس بین المللی‬ ‫انــرژی اتمی قــرار خواهند گرفــت ‪ .‎‬یک کانــال تدارکاتی‬ ‫انحصاری به منظــور نظارت و تایید تک تــک موارد مربوط‬ ‫به تامین‪ ،‬فروش و انتقــال مواد و فناوری های هســته ای‬ ‫و مواد دارای اســتفاده های دوگانه به ایــران ایجاد خواهد‬ ‫شــد ‪ .‎‬ایران با اجرای پروتــکل الحاقی اژانــس بین المللی‬ ‫انرژی اتمی موافقت کرده که به اژانس امکان اطالعات و‬ ‫دسترسی بیشتر به برنامه هسته ای ایران‪ ،‬هم در تاسیسات‬ ‫اعالم شده و هم در تاسیســات اعالم نشده فراهم می اورد ‪.‎‬‬ ‫ایران ملــزم خواهد بود به اژانس دسترســی های الزم برای‬ ‫تحقیق درباره تاسیسات مشکوک این کشور یا تحقیق درباره‬ ‫ادعاهای وجود تاسیســات غنی ســازی پنهان‪ ،‬تاسیسات‬ ‫تبدیل اورانیوم‪ ،‬تاسیســات تولید ســانتریفیوژ یا تاسیسات‬ ‫تولید کیک زرد در هر نقطه از ان کشور فراهم کند‪»‎.‬‬ ‫این دو نکته در مجموع این نگرانی ها را پدید اورده بود‪:‬‬ ‫«اصرار غربی ها برای بازدید از مراکز نظامی و عهد شکنی ها‬ ‫انها برای لغو تحریم ها با بهانه جویی ها واهی ان هم درست‬ ‫در شــرایطی که ایران تاسیســات خود را با تغییراتی مواجه‬ ‫کرده است‪».‬‬ ‫حمایت رجال‬ ‫درست در شرایطی که محمد جواد ظریف با حضور در‬ ‫سیما و پارلمان تالش می کرد تا منتقدان خود را قانع کند به‬ ‫یکباره موجی از حمایت از ســوی رجــال عالی رتبه همراه او‬ ‫شد‪ .‬از پیام تبریک سرلشــکر فیروز ابادی تا اظهارات بسیار‬ ‫مهم فرمانده کل سپاه‪.‬‬ ‫همزمان بــا انهــا چهره های مهــم دیگــری از رجال‬ ‫عالی رتبه‪ ،‬از روســای قــوای مقننه گرفته تا قضاییه ســپاه‬ ‫به همراه چند فرمانــده نظامی دیگر از تیــم مذاکره کننده و‬ ‫روند طی شــده در لوزان حمایت کردند‪ .‬حاال شــرایط تغییر‬ ‫کرده بود‪.‬‬ ‫دیگر کسی نمی توانست این گونه تحلیل کند که این‬ ‫توافق تنها خواست دولت یازدهم حسن روحانی بوده است‪.‬‬ ‫بیانیه لوزان و انچه حاصل شده بود تصمیم نظام و تدبیری‬ ‫برای شرایط کنونی تصویر شد‪.‬‬ ‫نقطه مشــترک تحلیل کســانی که از بیانیه سوئیس‬ ‫دفاع می کردند این بود که حق غنی سازی ایران حفظ شده‪،‬‬ ‫گزینه نظامی از روی میز برداشته شده‪ ،‬تحریم های ظالمانه‬ ‫شــورای امنیت به پایان خود نزدیک شــده و هیــچ کدام از‬ ‫تاسیسات هسته ای ایران تعطیل نشده است‪.‬‬ ‫این البته در کنار هشدارهایی بود که انها در مورد سابقه‬ ‫عهد شکنی امریکایی ها می دادند و اینکه اگر نقطه ضعف یا‬ ‫ی در مورد توافق ســوئیس وجود دارد در مرحله نهایی‬ ‫ابهام ‬ ‫از بین برود‪.‬‬ ‫تاثیر لوزان بر تهران‬ ‫حاال مسائل فنی و حاشیه ای مرور شد‪ .‬شاید بهترین‬ ‫زمان باشد برای اینکه پاسخ این سواالت را بدهیم که بیانیه‬ ‫لوزان عقب نشینی بود یا پیروزی و البته اینکه چگونه باید با‬ ‫انچه اکنون پدیدار شده مواجه شویم؟‬ ‫مداقه در متن بیانیه و انچه تیم ایرانی می گوید نشان از‬ ‫یک معامله دارد که هر دو طرف تالش کرده اند تا امتیازاتی‬ ‫برای خود به دست اوردند‪ .‬در این ســوی میدان تیم ایرانی‬ ‫ی داشته است‪ .‬از حفظ ماهیت اب‬ ‫دستاوردهای بسیار مهم ‬ ‫سنگین اراک گرفته تا حفظ سانتریفیوژها در فردو‪ ،‬تعهد لغو‬ ‫تحریم ها و حفظ حق غنی سازی در نطنز‪.‬‬ ‫منصفانه اگــر بگوییــم امتیازاتــی هم داده شــده از‬ ‫جمع اوری تعداد سانتریفیوژها تا کاهش ذخایر اورانیوم غنی‬ ‫شده‪ .‬واقعیت این است که در یک معامله بده بستان برقرار‬ ‫اســت‪ ،‬طرفین در چنین فرمولی تالش می کنند تا به نوعی‬ ‫توافق برسند‪.‬‬ ‫این اما همه ماجرا نیست‪ .‬بیانیه لوزان نکات مبهمی‬ ‫ دارد که اگر حل نشود می تواند پاشنه اشیل توافق قرن باشد‪.‬‬ ‫تکلیف بازرسی ها به درستی مشخص نشــده و با اظهارات‬ ‫امریکایی ها ماجرای لغو تحریم ها هم لنگ می زند‪ .‬این حتما‬ ‫باید مایه دل نگرانی باشد‪.‬‬ ‫میوه ممنوعه‬ ‫صرف نظــر از بهره ای که کشــور مــا از توافق نهایی‬ ‫خواهــد برد‪ ،‬در داخــل کشــور اتفاقات دیگری هــم متاثر‬ ‫از همین مذاکرات هســته ای در حال وقوع اســت‪ .‬برخی‬ ‫اصولگرایان و حامیان گفتمان انقالب اسالمی با سابقه ای‬ ‫که از امریکایی ها سراغ دارند به مخالفت های تندی با تیم‬ ‫مذاکره کننده و بیانیه لوزان روی اورده اند‪ .‬انها شرایط فعلی‬ ‫را با دهه ‪ 60‬مقایسه کرده و توافق نهایی را به قطعنامه ‪598‬‬ ‫تعبیر می کنند‪ .‬امری که حتما می تواند تبعاتی را برای جناح‬ ‫اصولگرا داشــته باشــد‪ .‬از جمله اینکه میان مــردم و جناح‬ ‫فاصله می اندازند و البته شــاید تداوم این روند حتی موجب‬ ‫شود تا رقبا شائبه فاصله با حاکمیت را ایجاد کنند‪.‬‬ ‫ان سو تر هم اصالح طلبان خرســند از انچه رخ داده با‬ ‫موج ســواری بر هیجان پدید امده به پارلمان فکر می کنند و‬ ‫ بی پرده می گویند «اصالح طلبان میوه لوزان را برای «فتح‬ ‫بهارســتان» بچینند!» عصر مهمی فرا رسیده باید هوشیار‬ ‫بود و سیاســت پیشــه کرد‪ .‬حاال در ایران همــه حامی تیم‬ ‫مذاکره کننده هستند از مردم گرفته تا رجال عالی رتبه‪.‬‬ ‫نبایــد در زمین رقیــب بازی کــرد و در یــک دوقطبی‬ ‫مصنوعی فرصت را برای اصالح طلبن تنــدرو فراهم اورد‪.‬‬ ‫انچه در لوزان رخ داده تدبیر نظام بوده اســت؛ تدبیری که‬ ‫نتیجه اش نه نیازی به پوشــیدن رخت عــزا دارد و نه به برپا‬ ‫کردن بساط سور و سات جشن‪.‬‬ ‫باید ملت و دولت را به هــم نزدیک کنیم‪ .‬عصر پس از‬ ‫لوزان فرا رسیده است‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫جدال «پرسر و صدا» در شهری «ارام»‬ ‫روایتی از مذاکرات هسته ای ‪ 9‬روزه در شهر لوزان‬ ‫‪2‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫پس از قرائت بیانیه لوزان توســط اقای‬ ‫ظریف و موگرینی‪ ،‬کارشکنی های ایاالت‬ ‫متحده امریکا با انتشار یک فکت شیت‬ ‫متفاوت با فکت شــیت اولیه ارائه شده‬ ‫از ســوی وزارت امور خارجه کشــورمان‬ ‫اغاز شــد‪ .‬در ایــن فکت شــیت ایاالت‬ ‫متحده مدعــی گرفنت امتیازاتی بســیار‬ ‫از جمهوری اســامی ایران در مذاکرات‬ ‫هسته ای شد‬ ‫سیاست‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫"مذاکرات پیشرفت اندکی داشته است اما اختالفات‬ ‫به قوت خود باقیست"‪" ،‬به نظر می رسد مذاکرات هسته ای‬ ‫ایران و اعضای ‪ 5+1‬تا حدودی وارد بحران شــده است"‪،‬‬ ‫"به نظر می رســد به ســبب اصرار ایــران روی لغــو یکباره‬ ‫تحریم ها و عدم انعطاف ایران در موضوع تحقیق و توسعه‬ ‫مذاکرات به نقطه بحرانی رسیده است"‪" ،‬مواضع فرانسه‬ ‫با دیگــر اعضای تروئیکای اروپایی و امریــکا در مذاکرات‬ ‫هســته ای متفاوت اســت"‪" ،‬برخی منابــع دیپلماتیک از‬ ‫موافقت ایران با انتقال مواد غنی ســازی شــده به روســیه‬ ‫خبر می دهند"‪" ،‬به نظر می رسد طرفین صرفا در این دوره‬ ‫بیانیه ای قرائت خواهند کرد و روی پیشرفت کلی مذاکرات‬ ‫تاکید خواهند کرد"‪" ،‬به نظر می رسد در این دور از مذاکرات‬ ‫شــاهد وقوع رخدادی تعیین کننده در مذاکرات هسته ای‬ ‫نخواهیم بــود"‪" ،‬ترک لوزان توســط وزرای امــور خارجه‬ ‫روسیه‪ ،‬فرانســه و المان نشانه خوبی نیســت"‪" ،‬فابیوس‬ ‫اعالم کرده اســت که تنها در صورت پیشــرفت مذاکرات‬ ‫به محل مذاکرات هســته ای در لوزان باز خواهد گشت"‪،‬‬ ‫"کری اعالم کرده که ایران فقط تــا روز ‪ 31‬مارس فرصت‬ ‫دارد که تصمیم واقعی را در خصوص برنامه هسته ای خود‬ ‫اتخاذ کند"‪" ،‬جمهوریخواهان ســنا و مقامات اسرائیل از‬ ‫فابیوس خواسته اند تا بار دیگر میز مذاکره را بر هم زده و مانع‬ ‫از رسیدن به توافق هسته ای شود"‪" ،‬در روز اخر مذاکرت‬ ‫ســیگنال های مثبتی از محل مذاکرات مخابره می شود"‪،‬‬ ‫"به نظر می رسد نتیجه مذاکرات لوزان چیزی بیش از یک‬ ‫کنفرانس مشــترک و اعالم پیشــرفت کلی باشد"‪" ،‬ایران‬ ‫و اعضــای ‪ 5+1‬روی بســیاری از خطوط اصلــی و کلی در‬ ‫مذاکرات هسته ای به تفاهم رسیده اند" و‪.....‬‬ ‫گردش این جمالت ضد و نقیض در محیطی بسته در‬ ‫شــهر لوزان‪ ،‬نه تنها افکار عمومی و مخطبان عام و خاص‬ ‫مذاکرات هســته ای ایــران و اعضــای ‪ 5+1‬را تا حدودی‬ ‫سردرگم کرده بود‪ ،‬بلکه خود خبرنگاران و تحلیلگران مستقر‬ ‫در این شهر "ارام" را سردرگم ساخته بود‪ .‬از هتل "بوریواژ"‬ ‫محل برگزاری مذاکرات تا محل استقرار برخی خبرنگاران‬ ‫در مرکز رســانه ای "کمیته المپیــک" در لــوزان ‪ 5‬دقیقه‬ ‫بیشتر فاصله وجود نداشت‪ ،‬فاصله ای که به صورتی پیاده‬ ‫و در هوای مطبوع و بارانی شــهر لوزان توســط خبرنگاران‬ ‫طی می شــد‪ .‬از تاریخ پنجم تا چهاردهــم فروردین ماه این‬ ‫پیاده روی بارها به صورت خواســته یا ناخواسته تکرار شد!‬ ‫بســیاری از خبرنگاران نیز در هتل محل مذاکرات مســتقر‬ ‫بودند تا از نزدیک رفت و امد دیپلمات ها و طرف های مذاکره‬ ‫کننده را مدنظر قرار داده و کم و کیف مذاکرات برگزار شده را‬ ‫از انها جویا شوند‪ .‬انچه در روزهای نخست مذاکرات لوزان‬ ‫خودنمایی می کرد‪" ،‬جدال پارادوکس ها" با یکدیگر بود‪.‬‬ ‫شاید همین جدال پارادوکس های رسانه ای بود که در نهایت‬ ‫به جدال فکت شیت ها منجر شود! باتوجه به تاثیرگذاری و‬ ‫تاثیرپذیری دو حوزه دیپلماسی رسمی و دیپلماسی رسانه ای‬ ‫در غرب‪ ،‬چنین فرضیه ای بعید به نظر نمی رسد!‬ ‫مذاکرات هسته ای در شهر لوزان در حالی برگزار شد‬ ‫که در چند قدمی هتل محل مذاکرات‪ ،‬برخی از شهروندان‬ ‫سوئیســی به تعجــب نظاره گر حضــور گســترده پلیس و‬ ‫نیروهای ویژه امنیتی بودند‪ .‬برخی از ســاکنان لوزان که به‬ ‫زندگی اجتماعی و ارام خود عادت کرده بودند‪ ،‬با تعجب از‬ ‫برخی خبرنگاران مستقر در نزدیکی محل مذاکرات از دالیل‬ ‫حضورشــان می پرســیدند! با این حال برخی دیگر‪ ،‬دارای‬ ‫چنین روحیه ای نبوده و در جریان ماراتن دیپلماتیک بزرگی‬ ‫که در لوزان برگزار می شد قرار داشتند‪.‬‬ ‫جوسازی روانی گســترده رســانه های غربی از جمله‬ ‫رویتــرز‪ ،‬اسوشــیتدپرس‪ ،‬صــدای امریکا‪ ،‬بی بی ســی و‬ ‫سی ان ان در خالل مذاکرات هسته ای لوزان نشان دهنده‬ ‫بازی نامتوازن و در عین حال تعریف شــده ای بود که اجزا‬ ‫و ارکان تشکیل دهنده پازل دیپلماســی عمومی در غرب‪،‬‬ ‫ان را علیــه جمهوری اســامی ایران و تیــم مذاکره کننده‬ ‫هسته ای هدایت و مدیریت می کردند‪ .‬اعالم اخبار مربوط‬ ‫به "خروج مواد غنی سازی شده از ایران" و یا "موافقت ایران‬ ‫با لغو مرحله ای تحریم ها" بارها توســط رســانه های غربی‬ ‫منتشر شــد‪ .‬این نقل و قول ها معموال با اســتناد به سخنان‬ ‫"دئیپلمات های اگاه"! در فضای مجازی انتشار می یافت‪.‬‬ ‫در ان ســو‪ ،‬فضای توئیتر نیز محل امد و شد پیام هایی بود‬ ‫که نشان از "پیروزی" یا "شکست" مذاکرات داشت‪ .‬روایت‬ ‫هر یک از رســانه های غربی از مذاکرات هسته ای تابعی از‬ ‫"واقعیات جاری پشــت میز مذاکرات" و در ان فاکتورها و‬ ‫مولفه های تبلیغاتی و سیاســی دیگر دخیل بود‪ .‬بسیاری از‬ ‫این اخبار درست زمانی منتشر می شد که طرفین گرم مذاکره‬ ‫بوده و پشت اتاقی دربسته حضور داشتند!‬ ‫سرانجام مذاکرات لوزان به پایان رسید‪ .‬شکسته شدن‬ ‫رکورد مذاکرات دیپلماتیک بدون وقفه در سیاست خارجی‬ ‫کشورمان از سوی تیم مذاکره کننده هسته ای بار دیگر توان‬ ‫دیپلماتیک و مهارت چانه زنی انها را به اثبات رساند‪.‬‬ ‫در جریان مذاکرات هســته ای لوزان‪ ،‬افرادی مانند‬ ‫برژینســکی‪ ،‬جیمز بیکر و دیگر استراتژیســت های کالن‬ ‫سیاست خارجی ایاالت متحده امریکا جملگی اذعان کردند‬ ‫که واشــنگتن و دیگر اعضــای ‪ 5+1‬در عمل چــاره ای جز‬ ‫تعامل با ایران قدرتمند نداشته و تهدیدات نظامی و افزایش‬ ‫تحریم ها علیه ایران در عین تحمیل هزینه بر پیکره غرب‪،‬‬ ‫فایده ای برای امریکا و متحدانش نخواهد داشت‪ .‬بی دلیل‬ ‫نبود که برژینســکی به منتقدان مذاکرات هسته ای لوزان‬ ‫اعالم کرد‪ :‬جایگزین توافق با ایران در واقع خودزنی است‬ ‫و نتانیاهو تنهــا با انتقاد از توافق خــود را بی اعتبار می کند‪.‬‬ ‫انچه در لوزان گذشــت در مجموع خوب بود‪.‬فکر می کنم‬ ‫جایگزین عدم توافق بسیار بدتر اســت‪.‬جایگزین توافق‪،‬‬ ‫یک انفجار منطقه ای گسترده با پیامدهای کامال غیرقابل‬ ‫پیش بینی خواهد بود‪ .‬جمهوریخواهان در حالی از توافق‬ ‫انتقاد می کنند که هیچ جایگزین بهتری ارائه نمی دهند‪".‬‬ ‫پــس از قرائــت بیانیه لوزان توســط اقــای ظریف و‬ ‫موگرینی‪ ،‬کارشکنی های ایاالت متحده امریکا با انتشار یک‬ ‫فکت شیت متفاوت با فکت شــیت اولیه ارائه شده از سوی‬ ‫وزارت امور خارجه کشــورمان اغاز شد‪ .‬در این فکت شیت‬ ‫ایاالت متحده مدعی گرفتن امتیازاتی بســیار از جمهوری‬ ‫اسالمی ایران در مذاکرات هسته ای شد‪ .‬بخش عمده ای‬ ‫از جمالت و متون مندرج در این فکت شیت با بیانیه مشترکی‬ ‫که توسط طرفین قرائت شد در تناقض یا حداقل در تعارض‬ ‫بود‪ .‬به عنوان مثال در فکت شــیت منتشــر شــده از سوی‬ ‫وزارت امور خارجه ایاالت متحده امریکا امده است‪" :‬ایران‬ ‫در صورتی که به صورت قابل راستی ازمایی به تعهدات خود‬ ‫پایبند باشد‪ ،‬تخفیف تحریمی دریافت خواهد کرد‪".‬‬ ‫همان گونه که مشــاهده می شــود‪ ،‬در این خصوص‬ ‫ســخنی از " لغــو تحریم هــا" نیامــده و روی "تخفیــف‬ ‫تحریم ها"‪ ،‬ان هم در یک پروسه زمانی نا مشخص تاکید‬ ‫شده است‪ .‬در بخشــی دیگر از فکت شــیت منتشر شده از‬ ‫ســوی مقامات امریکایی(که همچنان نیر روی ان اصرار‬ ‫می ورزند)‪ ،‬امده اســت‪ :‬ـ امریــکا و اتحادیــه اروپا زمانی‬ ‫که اژانس تایید کند ایران تمام گام هــای کلیدی مرتبط با‬ ‫هســته ای را برداشــته‪ ،‬تحریم های مرتبط با هســته ای را‬ ‫تعلیق خواهند کرد‪ .‬در هر زمان کــه ایران به تعهدات خود‬ ‫عمل نکند‪ ،‬این تحریم ها فورا به جــای خود بازمی گردند‪.‬‬ ‫ـ معماری تحریم های مرتبط با هسته ای ایاالت متحده در‬ ‫بخش اعظم دوره توافق حفظ شده و امکان بازگشت فوری‬ ‫انها درصورت بروز مورد جدی عدم کارایی را فراهم می کند‪.‬‬ ‫ـ تمامی قطعنامه های پیشین شــورای امنیت سازمان ملل‬ ‫مرتبط با مساله هسته ای ایران هم زمان با تکمیل اقدامات‬ ‫مرتبط با هســته ای که نگرانی های کلیدی (غنی ســازی‪،‬‬ ‫فردو‪ ،‬اراک‪ ،‬ابعاد احتمالی نظامی و شــفافیت) را پاســخ‬ ‫دهد‪ ،‬برداشته می شود‪ ‎.‬وزیر امور خارجه کشورمان صراحتا‬ ‫فکت شیت منتشر شده ازسوی طرف امریکایی را بی اعتبار‬ ‫دانســته و ان را تکرار بازی مسبوق به ســابقه واشنگتن در‬ ‫جریان امضای توافقنامه موقت ژنو دانســته اســت‪ .‬با این‬ ‫حال ارائه تفسیری مغایر با بیانیه قرائت شده از سوی اقای‬ ‫ظریف و موگرینی‪ ،‬پرده از ماهیــت واقعی ایاالت متحده و‬ ‫غیر قابل اعتماد بودن ذاتی ان بر می دارد‪ .‬پس از قرائت این‬ ‫فکت شیت‪ ،‬مقامات اتحادیه اروپا نیز به فکت شیت منتشر‬ ‫شده از سوی ایاالت متحده واکنش نشان داده و صرفا بیانیه‬ ‫مشترک قرائت شده از ســوی اقای ظریف و خانم موگرینی‬ ‫را مبنا قرار دادند‪ .‬پس از اینکه انتشــار فکت شیت مقامات‬ ‫امریکایی با اعتراض مقامات وزارت امور خارجه کشورمان و‬ ‫مقامات اروپایی مواجه شد‪ ،‬وندی شرمن؛ معاون وزیر امور‬ ‫خارجه ایــاالت متحده امریــکا در اظهاراتی عجیب اعالم‬ ‫کرد‪" :‬فکر می کنم که هر یک از ما از طرف مقابل ازرده شده‬ ‫باشیم‪ ،‬هرچند ما در این باره و قبل از انکه (سوئیس) را ترک‬ ‫کنیم قبال بحث کرده بودیم‪ .‬ما می دانستیم که روایت ما به‬ ‫احتمال زیاد با روایت انها متفاوت خواهد بود اما وعده دادیم‬ ‫یکدیگر را نقــض نکنیم‪ .‬به نظر من به طــور کلی همه چیز‬ ‫که گفته می شــود در چارچوب توافقنامه است‪ .‬به نظر من‬ ‫انچه که ما اکنون باید روی ان تمرکز کنیم این نیســت که‬ ‫چه روایتی از چارچوب توافقنامه می شود بلکه باید بازگردیم‬ ‫و درباره جزئیات صحبت کنیــم و اطمینان حاصل کنیم که‬ ‫به درکی رســیده ایم که به طور کامل جزئیات این چارچوب‬ ‫توافقنامه را پر می کند‪ ".‬این اظهارات وندی شرمن نشان‬ ‫دهنده خدعه شیطان بزرگ در این دوره حساس (سه ماهه‬ ‫منتهی به امضای توافقنامه پایانی) است‪ .‬بی دلیل نیست‬ ‫که دکتر علی اکبر والیتی در تاریخ ‪ 10‬فروردین و در بحبوحه‬ ‫مذاکرات هسته ای لوزان نسبت به این خدعه هشدار داده‬ ‫بود‪" :‬بایــد مراقب خدعــه امریکا در مذاکرات هســته ای‬ ‫بود‪ .‬در یــک دور از مذاکرات‪ ،‬کار به جایی رســیده بود که‬ ‫مثال تا یکی دو ســاعت مانــده به پایان مذاکــرات‪ ،‬همه و‬ ‫حتی متحدان امریکا تصور می کردند که امضای بخشــی‬ ‫از توافقات‪ ،‬قطعی اســت‪ ،‬ولی وزیر خارجــه امریکا گفت‬ ‫من با پایتخــت و دولت صحبت کــردم و انهــا نپذیرفتند‪.‬‬ ‫به این ترتیب‪ ،‬مدت مذاکرات پنج شــش ماه تمدید شــد!‬ ‫این یک نمونــه مربوط به مذاکــرات ویــن (‪ 3‬اذر) بود که‬ ‫‪27‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫‪28‬‬ ‫حتی کشــورهای متحد امریــکا خطاب به بقیــه می گفتند‬ ‫موافقت نامه را تایپ و امضا کنیم‪ .‬در همان موقع‪ ،‬وزیر امور‬ ‫خارجه امریکا می گوید موفق نشدم واشنگتن را قانع کنم و‬ ‫بهتر است توافق نهایی پنج شش ماه تمدید شود‪ .‬اصال هیچ‬ ‫منطقی بر این اتفاق حاکم نیســت‪ .‬اگر تــو اختیار نداری‪،‬‬ ‫برای چه مذاکره می کنی؟ ان هم در کشــوری مثل امریکا‬ ‫که این همه ادعا دارد‪ .‬چطور وزیر خارجه ما می رود انجا و با‬ ‫اختیاراتی که دارد‪ ،‬صحبت می کند و پای حرفش می ایستد‪،‬‬ ‫اما وزیر امور خارجه کشــوری که مدعی ابرقدرتی اســت‪،‬‬ ‫اختیار ندارد؟" از ســوی دیگــر‪ ،‬باتوجه بــه اینکه موضوع‬ ‫برداشته شــدن تحریم ها (به لحاظ زمانی) هنوز مشخص‬ ‫نشده است‪ ،‬باید در طول ســه ماه باقیمانده تا ضرب االجل‬ ‫تیرماه طرف مقابل را نسبت به مشخص کردن این موضوع‬ ‫اساسی و کلیدی مکلف کرد‪ .‬موضوع "داوری" و قضاوت‬ ‫در خصوص تعهدات طرفین در طول اجرایی شدن توافقنامه‬ ‫نیز موضوع مهمی است که باید نسبت به ان توجه کامل را‬ ‫مبذول داشت‪ .‬باتوجه به سوء ســوابق مکرر ایاالت متحده‬ ‫امریکا و تروئیکای اروپایی در عهدشکنی های بین المللی‪،‬‬ ‫الزم است مرجع حقوقی معین و بی طرفی جهت قضاوت در‬ ‫خصوص تعهدات طرفین مشخص شود‪ .‬مرجعی که مورد‬ ‫اطمینان ملت ایران بوده و خود متاثر از البی های پشت پرده‬ ‫و اشکار غربی و عبری ‪ -‬عربی نباشد‪.‬‬ ‫بدیهی اســت که در ســه ماه اتی‪ ،‬باید بیش از پیش‬ ‫مراقب نیرنگ هــا و حقه بازی های هســته ای طرف مقابل‬ ‫در مذاکــرات هســته ای بود‪ .‬بدون شــک پــس از قرائت‬ ‫بیانیه لوزان‪ ،‬تالش هــای بازیگرانی مانند ریاض و تل اویو‬ ‫در راســتای تاثیرگذاری بر کشــورهای امریکا و فرانسه در‬ ‫مسیر بر هم زدن مذاکرات و تعهدات تشدید خواهد شد‪ .‬در‬ ‫این خصوص دستگاه سیاست خارجی کشورمان باید خود را‬ ‫برای مواجهه با هرگزینه ای اماده کند‪.‬‬ ‫در این خصوص خط قرمز ترسیم شــده در مذاکرات‬ ‫هسته ای همچنان باید از سوی تیم مذاکره کننده هسته ای‬ ‫مورد توجه قرار گیرد و خوشبختانه اقای دکتر ظریف و دکتر‬ ‫صالحی هر دو نســبت به این موارد پایبند هستند‪ .‬چنانچه‬ ‫مقام معظم رهبری تاکید فرموده اند‪ ،‬لغو فوری همه تحریم ها‬ ‫و اماده شــدن متنی شــفاف (به لحاظ حقوقی) و تضمین‬ ‫حقوق حقه هســته ای ایران شــروط مهم امضــای توافق‬ ‫نهایی از سوی جمهوری اسالمی ایران خواهد بود‪.‬‬ ‫در این توافق‪ ،‬الزم اســت کلیات و جزئیات جملگی‬ ‫در یک قالب بررسی شــده و از جداســازی و تفکیک انها‬ ‫خودداری کرد‪ .‬بدون شــک طرف غربی از حاال ســه ماه‬ ‫بیشتر فرصت تن دادن به چنین توافقی را نخواهد داشت‪،‬‬ ‫زیرا در غیر این صــورت ملت و نظام جمهوری اســامی‬ ‫ایران پذیرای توافقــی تحمیلی‪ ،‬ناقــص و ناقض حقوق‬ ‫خود نخواهد بود‪ .‬با این حــال نباید فراموش کرد که حتی‬ ‫امضای توافق نهایی با اعضــای ‪ 5+1‬نیز نمی تواند منکر‬ ‫و مبطل واقعیت "غیر قابل اعتماد بودن شــیطان بزرگ"‬ ‫باشــد‪ ،‬زیرا خدعه های کاخ ســفید هیچ گاه نقطه پایانی‬ ‫نخواهد داشت‪.‬‬ ‫در چنین شرایطی "مدیریت رفتار دشمن" باید حکم‬ ‫استراتژی مبنایی دستگاه سیاست خارجی ما در مذاکرات‬ ‫هســته ای با اعضای ‪ 5+1‬را داشــته باشــد‪ .‬در این میان‬ ‫هرگونه اســتراتژی و تاکتیکی در مذاکرات هســته ای که‬ ‫از ان‪" ،‬دوستی با دشمن قسم خورده نظام" و یا "اعتماد‬ ‫به امریکا و ترو‪m‬یکای اروپایی" مســتتر باشد‪ ،‬محکوم به‬ ‫فنا خواهد بود‪.‬تاکید این موضوع خالی از اهمیت نخواهد‬ ‫بود که اســتراتژی جمهوری اســامی ایران در مذاکرات‬ ‫هسته ای‪" ،‬مدیریت رفتار دشــمن" است و هراستراتژی‬ ‫و تاکتیکی که در غیر از این مســیر تعریف شــود با اصول‬ ‫و مبنــای سیاســت خارجی پویــای کشــورمان همخوانی‬ ‫نخواهد داشت‪.‬‬ ‫از لوزان تا تهران‬ ‫موافقانومخالفانیکبیانیهتاریخی‬ ‫‪3‬‬ ‫همان گونــه کــه پیش بینی می شــد‪ ،‬قرائــت بیانیه‬ ‫مطبوعاتی مشــترک توســط محمد جواد ظریــف و فدریکا‬ ‫موگرینــی در دانشــگاه شــهر لــوزان‪ ،‬از همــان لحظه با‬ ‫واکنش هایــی در داخل کشــورمان همراه بــود‪ .‬مخالفین‬ ‫مذاکــرات هســته ای از همان ابتــدا و در حالــی که هنوز‬ ‫کنفرانس مطبوعاتی ظریف به پایان نرسیده بود‪ ،‬مخالفت‬ ‫خود را با بیانیه لوزان ابراز کردند‪ .‬بــا این حال طی روزهای‬ ‫اتی‪ ،‬شاهد حمایت بسیاری از چهره های شاخص اصولگرا‬ ‫از بیانیه مشــترک لوزان و تقدیــر انها از تیــم مذاکره کننده‬ ‫هسته ای بودیم‪ .‬در اینجا به مرور مواضع مخالفین و حامیان‬ ‫بیانیه مشترک لوزان می پردازیم‪.‬‬ ‫نقدهای حسین شریعتمداری‬ ‫حسین شــریعتمداری‪ ،‬مدیر مســئول روزنامه کیهان‬ ‫یکی از نخســتین موضع گیری ها علیه توافق لــوزان را در‬ ‫همان ساعات ابتدایی قرائت بیانیه صورت داد‪ .‬وی در این‬ ‫خصوص به خبرگــزاری فارس اعالم کــرد‪« :‬در یک کلمه‬ ‫باید گفت که اسب زین شــده را داده ایم و افسار پاره تحویل‬ ‫گرفته ایم‪».‬‬ ‫اما پس از پنج روز مواضع شــریعتمداری در گفت وگو‬ ‫با همان خبرگــزاری این گونه انعــکاس یافت‪« :‬تالش تیم‬ ‫هسته ای کشــورمان قابل تقدیر اســت‪ ،‬حرف ما فقط این‬ ‫است که لوزه های عفونی توافق لوزان باید جراحی شود‪».‬‬ ‫در اظهارنظری مهم اما حســین شــریعتمداری در سرمقاله‬ ‫روز پنجشــنبه خود چنین نوشــت‪« :‬توافق لوزان به گفته و‬ ‫تصور تیم هسته ای کشــورمان یک بیانیه مطبوعاتی است‬ ‫و الزام اور نیست! ولی از انجا که شامل چارچوب های اولیه‬ ‫(بخوانید همان مرحله اول از توافق دومرحله ای) اســت‪،‬‬ ‫در تعریف حقوقی نام «توافق» دارد و نه «بیانیه»‪ .‬اما‪ ،‬در‬ ‫هر دو حالت‪ ،‬هنوز دســت مسئوالن محترم کشورمان بسته‬ ‫نیست و می توانند با استناد به اصول ‪ 77‬و ‪ 125‬قانون اساسی‬ ‫از پذیرش ان خودداری کنند‪ .‬توضیح ان که اگر چه حریف‬ ‫اجرای پروتکل الحاقی را از میــدان تصویب مجلس خارج‬ ‫کرده اســت ولی «توافق لوزان» حاوی تعهــدات فراوان‬ ‫دیگری نیز هســت که به تصریح اصول یاد شــده از قانون‬ ‫اساســی‪ ،‬تنها پس از تصویب مجلس شــورای اسالمی و‬ ‫تایید این مصوبه از ســوی شــورای نگهبان قابلیت پذیرش‬ ‫و اجرا خواهد داشت‪ .‬بنابراین مسئوالن محترم می توانند و‬ ‫باید با استناد به اینکه الزامات توافق لوزان هنوز به تصویب‬ ‫مجلس شورای اســامی و تائید شــورای نگهبان نرسیده‬ ‫است‪ ،‬از پذیرش ان خودداری کرده و تا دیر نشده این توافق‬ ‫را ملغی اعالم کنند‪».‬‬ ‫فریادهای رسایی علیه بیانیه لوزان‬ ‫حمید رســایی‪ ،‬چهره نزدیک به جبهه پایداری در روز‬ ‫‪ 16‬فروردین ماه و در صحن علنی مجلس شورای اسالمی‬ ‫در خصوص بیانیه لوزان اعالم کرد‪« :‬به موجب اصل ‪153‬‬ ‫قانون اساســی هرگونه قرارداد که موجب ســلطه بیگانه بر‬ ‫منابع طبیعی‪ ،‬اقتصــادی‪ ،‬فرهنگ‪ ،‬ارتش و دیگر شــئون‬ ‫کشور شود‪ ،‬ممنوع است و حتی مجلس چنین حقی را ندارد‪.‬‬ ‫متاســفانه در روزهــای اخیر بعــد از توافقنامــه ژنو‪،‬‬ ‫توافقنامــه ای در ســوئیس به عقــد و امضا رســیده و مورد‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫موافقت قرار گرفته که این توافقنامــه عبور از خطوط قرمز‬ ‫است‪ .‬رهبر انقالب صراحتا اعالم کردند که توافقنامه نباید‬ ‫کلی یا جزئی در دو مرحله باشد و هرچه می شود در یک مرحله‬ ‫انجام گیرد که یک ماه از این حرف نگذشته اما توافق اخیر‬ ‫روی کلیات اســت و جزئیات باز مبهم گذاشته شده است‪.‬‬ ‫هنوز امضای توافقنامه خشــک و قرائت اقای ظریف تمام‬ ‫نشــده بود که امریکایی ها نقض کردند و گفتند ما برداشت‬ ‫دیگری داریم‪ .‬اقای ظریف دیشــب در تلویزیون می گویند‬ ‫هنوز چیزی توافق نشده و چیزی الزام اور نیست‪ .‬خب برادر‬ ‫من! این جشن و سرورتان برای چیست؟ چرا ملت را سر کار‬ ‫می گذارید؟ اگر هیچ چیز الزام اور نیست‪ ،‬پس چه پیروزی به‬ ‫دست امده است؟ چرا اقتصاد کشور را به نقطه های خیالی‬ ‫پیوند می زنیــد؟ البته مردم مثل مار گزیده ها شــدند و بعد از‬ ‫اینکه دیدند پیروزی بزرگ توافقنامه ژنو یک دروغ بزرگ بود‪،‬‬ ‫دیگر از ریسمان سیاه و سفید توافقنامه سوئیس می ترسند‬ ‫و هنوز باور ندارند‪».‬‬ ‫روایتنبویاناززیرپاگذاشتنخطوطقرمزدرلوزان‬ ‫سید محمود نبویان‪ ،‬عضو ارشد جبهه پایداری از دیگر‬ ‫افرادی است که بیانیه مشترک لوزان را مورد انتقادی بسیار‬ ‫شدید قرار داده اســت‪« :‬در مذاکرات لوزان خط قرمزهایی‬ ‫که رهبر معظم انقالب در انرژی هسته ای بیان کرده‪ ،‬زیر پا‬ ‫گذاشته شده است و نمایندگان مجلس شورای اسالمی در‬ ‫مورد توافقنامه هسته ای باید موضع گیری قاطع و جدی تری‬ ‫داشته باشند‪ .‬با این توافقنامه از این به بعد سایت ها‪ ،‬منابع‪،‬‬ ‫مخازن و دانشمندان مان را در اختیار دشمن قرار داده ایم و‬ ‫طبق اعالم رئیس جمهور امریکا هیچ کشوری به اندازه ایران‬ ‫در دنیا خود را در اختیار اژانس انرژی هســته ای قرار نداده‬ ‫است‪ .‬طبق این تفاهم نامه تحریم ها بعد از راستی ازمایی و‬ ‫به تدریج برداشته می شود‪ ،‬در حالی که رهبری تاکید دارند‬ ‫تحریم ها به صورت کامل و یکجا برداشته شود‪»...‬‬ ‫فرمانــده کل ســپاه و رئیس ســتاد کل نیروهای‬ ‫مسلحهرکدامبه صورتجداگانهبهحمایتازتیم‬ ‫مذاکره کنندهوعملکردانهاپرداختند‪.‬اینمواضع‬ ‫موجب شد تا اتحاد بیشــتری در میان نیروهای‬ ‫مختلف کشور پدید اید و مساله هسته ای به یک‬ ‫موضوعملیبایکموضعواحدتبدیلشود‬ ‫مهدی محمدی از فاجعه در فردو می گوید‬ ‫مهــدی محمدی‪ ،‬عضــو ســابق تیــم مذاکره کننده‬ ‫هســته ای (در دوران حضور دکتر جلیلی در شــورای عالی‬ ‫امنیت ملی) در خصوص بیانیه مشترک لوزان معتقد است‪:‬‬ ‫«زمان بندی برداشتن تحریم ها کامال مبهم است‪ ،‬همچنین‬ ‫خبری از رشــد برنامه غنی ســازی در زمان ‪ 10‬ساله نیست‪.‬‬ ‫درباره فردو نیز فاجعه رخ داده است و توافق لوزان قطعا یک‬ ‫تعهد بین المللی برای ایران است‪»...‬‬ ‫کوچک زاده‪ :‬بیانیه لوزان را نمی فهمم!‬ ‫گرد و خاک در کمیسیون امنیت ملی‬ ‫جواد کریمی قدوسی‪ ،‬عضو جبهه پایداری فرد دیگری‬ ‫بود که در جریان نشست مشترک کمیسیون سیاست خارجی‬ ‫و امنیت ملی مجلس شورای اسالمی با محمد جواد ظریف‪،‬‬ ‫با طرح ادعایی که خود نیز ان را از فرد دیگری شــنیده بود!‬ ‫منجر به تشنج در جلسه گردید‪.‬‬ ‫کمیســیون امنیت ملــی در تاریــخ ‪ 16‬فروردین ماه‪،‬‬ ‫یکی از بی سابقه ترین جلســات خود را در دوره نهم مجلس‬ ‫پشت سر گذاشــت که در ان اکثر نمایندگان حاضر بودند‪.‬‬ ‫این جلســه دارای حاشــیه هایی نیز بود که حتی به درگیری‬ ‫لفظی بین ظریف و کریمی قدوسی انجامید‪ .‬در این جلسه‬ ‫بعد از تبادل نظرات مختلف‪ ،‬کریمی قدوسی بحث هایی را‬ ‫در رابطه با فردو و نطنز مطرح کرد و عنوان داشت که رهبری‬ ‫در یک جلسه خصوصی در خصوص اقدامات وزارت خارجه‬ ‫و شخص وزیر خارجه تذکر داده اند‪.‬‬ ‫کریمی قدوسی خطاب به وزیر امور خارجه کشورمان‬ ‫مدعی شــد‪« :‬مقام معظم رهبری در جلسه ای به شما تذکر‬ ‫داده اند»؛ اما ظریف به کریمی قدوسی گفت‪« :‬شما دروغ‬ ‫می گویید و با این گونه حرف ها به اقــا تهمت می بندید و به‬ ‫اقا ظلم می کنید ‪ .‬در ان جلسه هرگز اقا به من تذکر ندادند‪».‬‬ ‫در اینجا جلســه برای چند لحظه به شــدت متشنج شد‬ ‫و نیروهای حفاظتی مجبور شدند ســریعا خبرنگاران و افراد‬ ‫دیگر حاضر در جلسه را از کمیسیون به بیرون هدایت کنند‪.‬‬ ‫الزم به ذکر اســت که پس از اعتراض محمد جواد ظریف‪،‬‬ ‫کریمی قدوســی اعالم کرد که این خبر را از کســی شنیده‬ ‫است!‬ ‫حمایت رئیس مجلس از بیانیه مشترک لوزان‬ ‫اولین پیام تبریک‬ ‫سرلشکر فیروزابادی‪ ،‬رئیس ستادکل نیروهای مسلح‬ ‫در پیامــی به محضــر فرماندهــی معظم کل قــوا موفقیت‬ ‫هســته ای به دســت امده در لوزان را تبریک گفت‪ .‬در این‬ ‫ســردار سرلشــکر محمد علی جعفــری‪ ،‬فرمانده کل‬ ‫سپاه در حاشیه همایش فرماندهان سپاه پاسداران انقالب‬ ‫اســامی در خصوص بیانیه مشــترک لوزان عنوان داشته‬ ‫اســت‪« :‬مقاومت ملت ایران در مقابل امریکا‪ ،‬گزینه های‬ ‫نیرومند ایــاالت متحــده برای تحمیــل اراده سیاســی به‬ ‫جمهوری اسالمی ایران را ناکارامد ساخت‪ .‬امریکا که در پی‬ ‫تغییر رفتار سیاسی ایران بود‪ ،‬خود به تغییر رفتار سیاسی تن‬ ‫داد و بر خالف مشی گذشت ه خود‪ ،‬در مقابل مردم ما‪ ،‬مجبور‬ ‫به فراموش کردن هم ه گزینه های روی میز و جایگزین سازی‬ ‫مسیر دیپلماســی برای حل موضوع هســته ای شد‪ .‬شکوه‬ ‫مقاومت مردم نجیب و ازاده مــا‪ ،‬رئیس جمهور امریکا را به‬ ‫پرده برداری از این اعتراف بزرگ تاریخی مجبور ساخت که‬ ‫گزین ه نظامی و استمرار تحریم ها ایران را قوی تر و مصمم تر‬ ‫خواهد کرد‪ .‬به فضل الهی فرزندان انقالبی ایران اسالمی‬ ‫در نبرد دیپلماتیک خود تا امروز توانســته اند از حقوق ملت‬ ‫ایران به شایستگی دفاع کنند و ملت ایران و سپاه پاسداران‬ ‫انقالب اســامی از تالش های صادقانه و مجاهدت های‬ ‫سیاسی این عزیزان و ایســتادگی روی خطوط قرمز تعیین‬ ‫شده‪ ،‬قدردانی می کنند‪».‬‬ ‫یادداشت قالیباف‬ ‫دکتــر محمد باقر قالیباف‪ ،‬شــهردار تهــران در دفاع‬ ‫از دســتاوردهای مذاکــرات لــوزان و در حمایــت از تیــم‬ ‫مذاکره کننده هســته ای می گوید‪« :‬بنده به ســهم خودم از‬ ‫تالش شــبانه روزی تیــم مذاکره کننده هســته ای که حقا و‬ ‫انصافا هرچه در توان داشــتند به کار بردند تا نتیجه مطلوبی‬ ‫برای ملت ایران به دست اورند‪ ،‬تشکر می کنم‪ .‬قطعا اتحاد‬ ‫در حمایت از تیم مذکره کننده هســته ای مانند پشتیبانی از‬ ‫سربازان عرصه نبرد با دشمن ضروری است‪ .‬نباید پشت تیم‬ ‫مذاکره کننده را خالی کنیم‪ ،‬این کار مثل ان است که وسط‬ ‫صحنه نبرد به دلیــل اختالف ســلیقه و درگیری های قبلی‪،‬‬ ‫شخصی و گروهی با ســربازان‪ ،‬نبرد انها را زیر سوال ببریم‪.‬‬ ‫دل نگرانی از جزئیات تفاهم شــده قابل پذیرش اســت اما‬ ‫توقعات بیجا داشــتن از یک مذاکره در این سطح به دور از‬ ‫منطق و عقل اســت‪ .‬قاعدتا منطق مذاکره منطق دادوستد‬ ‫اســت و البته توازن این دادوســتد اهمیــت دارد اما برخی‬ ‫به گونه ای اظهارنظر می کنند که گویا قرار اســت در مذاکره‬ ‫فقط حرف ما به کرسی بنشیند!»‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫حمایت رئیس مجلس شورای اســامی کشورمان از‬ ‫بیانیه لوزان‪ ،‬توجه بسیاری از رسانه ها و تحلیلگران مسائل‬ ‫سیاست داخلی و خارجی را نســبت به خود جلب کرد‪ .‬علی‬ ‫الریجانی در این خصوص به محورهایی اشاره کرده است‪:‬‬ ‫«خوشبختانه در ابتدای ســال جاری تالش های دولت در‬ ‫مساله هسته ای دورنمای خوبی را نشان می دهد و از طرف‬ ‫دیگر بیانیــه مطبوعاتی لوزان که نتیجــه مذاکرات چندماه‬ ‫اخیر است‪ ،‬نشــانه خوبی درخصوص حل مساله هسته ای‬ ‫است‪ .‬امیدوارم در دو ســه ماه اینده مذاکره کنندگان بتوانند‬ ‫در مذاکــرات نیت ملت ایــران را که همان داشــتن دانش‬ ‫هسته ای با ضوابط خاص خود است را براورده سازند‪ .‬البته‬ ‫در این رابطه باید دقت های الزم صورت گیرد‪ .‬از طرف دیگر‬ ‫مسیر طی شده امیدوارکننده بوده و مردم ما خوشحال هستند‬ ‫که مسیر روشنی به وجود امده است و قطعا این موضوع اثرات‬ ‫خود را خواهد گذاشت‪ .‬مجلس از حرکت تیم مذاکره کننده‬ ‫حمایت می کند‪ .‬امیدوارم گفت وگوهای بین المللی به حفظ‬ ‫حقوق ملت ایران بینجامد و مردم از فواید دانش هســته ای‬ ‫بهره منــد گردنــد‪ .‬همچنین امیــدوارم با ایــن گفت وگوها‬ ‫مشکالتی را که بدخواهان به وجود اورده بودند‪ ،‬مرتفع شود‬ ‫تا زمینه شکوفایی اقتصادی فراهم شود‪».‬‬ ‫قدردانی فرمانده سپاه‬ ‫سیاست‬ ‫مهدی کوچک زاده به عنوان عضو دیگر جبهه پایداری‬ ‫در مجلس شورای اسالمی در خصوص بیانیه مشترک لوزان‬ ‫نظر خاص خود را دارد‪ .‬او اعالم کرده است که اساسا بیانیه‬ ‫مشــترک را هراندازه مطالعه کرده‪ ،‬چیــزی در خصوص ان‬ ‫نفهمیده اســت‪« :‬من هرچه بیانیه لوزان را می خوانم‪ ،‬ان‬ ‫را نمی فهمم و حتی شــب گذشته نیز تا پاســی از نیمه شب‬ ‫سخنان ظریف را از تلویزیون تماشــا کردم ولی هیچ چیزی‬ ‫نفهمیدم‪ .‬اصل مذاکرات کاری بیهوده و غلط است زیرا اگر‬ ‫اختالفی بین ما و غرب در چگونگی اجرای توافق رخ دهد‬ ‫باید خود غربی ها به این اختالف رسیدگی کنند و قطعا به نفع‬ ‫خود رای خواهند داد‪ .‬طبق اصل ‪ 153‬قانون اساسی هرگونه‬ ‫سلطه بیگانه بر شئون مختلف کشور ممنوع است‪ ،‬حتی اگر‬ ‫به مجلس هم اورده شــود‪ ،‬نمایندگان حق تصویب ندارند و‬ ‫دولت هم نمی تواند ان را تصویب کند‪ .‬در این چندین خطی‬ ‫که به عنوان نتیجه مذاکرات لوزان خارج شده و در ان باید و‬ ‫نبایدهای بسیاری به کار رفته است‪ ،‬ایا هیچ گونه سلطه ای‬ ‫وجود ندارد؟»‬ ‫بیانیه امده است‪« :‬خدای بزرگ را شاکریم که در پناه اولیای‬ ‫الهی و ادعیه خاص بقیه الله االعظم (سالم الله علیه) و تدبیر‬ ‫مقام معظم رهبــری‪ ،‬حرکت رو به جلوی انقالب اســامی با‬ ‫صالبت و موفقیت ادامه دارد و هرروز که می گذرد‪ ،‬امیدواری‬ ‫حق طلبــان و عدالت خواهان جهان به اموزه اســام عزیز‬ ‫و ارتقا موقعیت نظــام مقدس جمهوری اســامی ایران در‬ ‫جهان و منطقه و در دل های مسلمانان و مستضعفان بیشتر‬ ‫می شــود‪ .‬اکنون که در ســایه هدایت های ان رهبر فرزانه‬ ‫و همت دولت خدمتگــزار جناب اقای دکتــر روحانی و تیم‬ ‫مذاکره کننده هسته ای به ویژه جناب اقای دکترظریف‪ ،‬وزیر‬ ‫محترم امور خارجه‪ ،‬گام دیگری در جهت احقاق حقوق مسلم‬ ‫نظام مقدس جمهوری اســامی ایران در مذاکرات مربوط‬ ‫به انرژی صلح امیز هســته ای برداشته شــده است‪ ،‬ضمن‬ ‫تبریک به ملت بزرگ ایران اسالمی و قدردانی از جناب اقای‬ ‫رئیس جمهوری محترم و کارگزاران و تالشگران این عرصه‬ ‫مهم و حســاس‪ ،‬با کمال افتخار از عنایات و راهنمایی های‬ ‫حضرت مستطاب عالی که موجب سربلندی و پایداری هرچه‬ ‫ بیشتر ملت بزرگوار ایران اسالمی گردید‪ ،‬سپاسگزاری کرده‪،‬‬ ‫رجاء واثق دارد با استمرار رهنمودهای ان رهبر عظیم الشان‪،‬‬ ‫مراحل اتی مذاکرات نیز در مسیر سالمت و صالح دولت و‬ ‫ملت تداوم خواهد یافت‪».‬‬ ‫‪29‬‬ ‫فوادایزدیدرگف ت وگوبامثل ثمطرحکرد‬ ‫تحری م ها ؛حلقه مفقوده تفاهم لوزان‬ ‫سیاست‬ ‫‪30‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫علی رمضانیان‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫ارزیابــی شــما از بیانیــه حاصــل شــد ه در لوزان‬ ‫ســوئیس میــان ایــران و شــش قــدرت جهانی‬ ‫چیست؟ ایا به نظر شــما در بیانیه لوزان موضوع‬ ‫تحریم ها الینحل باقی مانده است؟‬ ‫رئیس جمهور در نطق تلویزیونی خود بعد از قرائت‬ ‫بیانیه لوزان‪ ،‬گفت که همه تحریم ها در اغاز اجرای توافقات‬ ‫و به صورت یکجا لغو خواهد شد‪ .‬این جمله ظاهرا با بیانات‬ ‫مقام معظم رهبری مبنی بر لغو تحریم ها تفاوتی ندارد‪ ،‬این در‬ ‫حالی است که بر اساس متنی که توسط وزیر خارجه در لوزان‬ ‫به همراه موگرینی قرائت شد مقرر شد که فقط «تحریم های‬ ‫هسته ای » به حالت تعلیق دربیاید‪ ،‬نه همه تحریم ها‪ .‬حال‬ ‫باتوجه به ‪ 28‬تحریمی که امریــکا علیه ایران مصوب کرده‬ ‫است باید گفت که تنها پنج مورد از این تحریم ها‪ .‬مرتبط با‬ ‫فعالیت های هســته ای بوده و مابقی تحریم ها در خصوص‬ ‫حقوق بشر و تروریســم و دیگر ادعاهای امریکا علیه ایران‬ ‫اســت‪ .‬ما دو نوع تحریم داریم؛ یکی نفتی است و دیگری‬ ‫بانکی؛ درواقع وقتی نفت فروختیم نمی توانیم پول حاصل‬ ‫از فروش ان را به داخل کشــور وارد کنیم‪ .‬این تحریم ها از‬ ‫سال‪ 1996‬شروع و در سال‪ 2011‬به روز شدند‪ .‬این تحریم ها‬ ‫غیر از مسائل هســته ای بوده و شامل حقوق بشر و موشک‬ ‫بالستیک و تروریسم اســت‪ .‬بنابراین سخنان رئیس جمهور‬ ‫مبنی بر لغو همه تحریم ها صحیح نیست‪ .‬بنابراین پایکوبی‬ ‫و جشــن برای لغو تحریم معنایی ندارد‪ ،‬متاســفانه معیشت‬ ‫مردم به گفت و گوهای خارجی گره خورده اســت و قرار بود‬ ‫که چرخ اقتصــاد در کنار چرخ ســانتریفیوژها بچرخد اما در‬ ‫عمل چنین اتفاقی نیفتاد‪ ،‬بنابراین مسئوالن باید پاسخگوی‬ ‫انتظاراتی باشند که از سوی مردم به وجود امده است‪ ،‬یعنی‬ ‫تحریم ها باید یکجا لغو شوند ‪ ،‬نه اینکه تحریم حقوق بشر و‬ ‫تروریسم باشد اما تحریم هســته ای لغو شود‪ .‬در خصوص‬ ‫زمان لغو تحریم ها نیز شــبهه وجود دارد و مشخص نیست‬ ‫که زمان مناســب لغو ان چه تاریخی اســت و اگر قرار باشد‬ ‫که لغــو تحریم هــا اخرین مرحلــه از اقدامات باشــد در ان‬ ‫صورت باید ایران بــه همه وظایف خود عمل کند‪ ،‬ســپس‬ ‫اژانس نیز اقدامات ایران را تایید کند و در ان زمان تحریم ها‬ ‫‪4‬‬ ‫بعد از ‪ 18‬ماه مذاکره کشــورهای ‪ 5+1‬با ایران‬ ‫ســرانجام در ‪ 14‬فروردین ماه بیانیه سیاسی صادر‬ ‫شــد و موضوعاتی که طرفیــن مذاکره کننــده بعد‬ ‫از ‪ 9‬روز گفت وگوهای فشــرده بر ســر انها به تفاهم‬ ‫رسیدند‪ ،‬طی این بیانیه قرائت شد‪ .‬اما بعد از صدور‬ ‫بیانیه انتقادات به موضوعات مورد اشــاره در بیانیه‬ ‫زیاد شــد‪ .‬یکی از دالیــل باال گرفتن انتقــادات نیز‬ ‫انتشار متنی جداگانه توســط کاخ سفید بود که در‬ ‫بیان مطالب تفاوت هایی با متن بیانیه قرائت شــد ه‬ ‫در لوزان داشــت‪ .‬فواد ایزدی‪ ،‬کارشــناس مســائل‬ ‫بین الملل متن کاخ ســفید را مهم تر از بیانیه لوزان‬ ‫می داند‪ .‬مفاد بیانیه لــوزان و پیامدهای ان موضوع‬ ‫گفت گوی «مثلث» با فواد ایزدی اســت که در ادامه‬ ‫می خوانید‪.‬‬ ‫تعلیق شوند – هنوز سخن از لغو در میان نیست – در واقع ما‬ ‫به تمامی تعهدات خود عمل کردیم و انها هیچ اقدام عملی‬ ‫انجام نداده اند و ما در نقطه صفر تحریم قرار داریم‪ .‬بنابراین‬ ‫سخنان مقام معظم رهبری در خصوص لغو تحریم ها رعایت‬ ‫نشده است‪.‬‬ ‫ایا در خصوص مسائل فنی پیشرفتی حاصل شد؟‬ ‫در حوزه فنی نیز باید گفت باتوجه به قدیمی شــدن‬ ‫تجهیزات پزشکی هســته ای امیراباد و برای احیای مجدد‬ ‫این تجهیزات‪ ،‬تاسیســات اب ســنگین اراک طراحی شد‬ ‫و هزینه های زیــادی در انجــا پرداخته شــد و تقریبا اماده‬ ‫بهره برداری بود تا اینکه بر اساس بیانیه محمدجواد ظریف‬ ‫این ری پراسســینگ تعطیل شده و ســوخت ان نیز باید به‬ ‫خارج از کشور منتقل شود و یک تناقض جدی در خصوص‬ ‫تاسیسات اراک وجود دارد‪ ،‬یعنی ه م سوخت را از کشور خارج‬ ‫می کنند و هم ری پراسسینگ را ممنوع کرده اند؛ حال سالیان‬ ‫متمادی است که می گوییم که انرژی هسته ای حق مسلم‬ ‫ماست و انرژی هسته ای هم از دو طریق اجرا می شود؛یکی‬ ‫غنی ســازی اســت و دیگری ری پراسســینگ پلوتونیوم و‬ ‫همچنین تحقیق و توسعه است‪.‬‬ ‫چه انتقاداتی به بنــد تحقیق و توســعه در بیانیه‬ ‫لوزان وجود دارد؟‬ ‫در خصوص تحقیق و توســعه در متن قرائت شده‬ ‫از طرف اقای ظریف امده اســت که تحقیق و توســعه باید‬ ‫بر اساس نظر ‪ 5+1‬باشد و ایران می تواند برنامه های خودش‬ ‫را در خصوص تحقیق و توسعه داشته باشد‪ ،‬منتها باید برنامه‬ ‫زمان بنــدی ان را به این کشــورها ارائه دهد و ان کشــورها‬ ‫تحقیق و توســعه دانشــمندان ایرانی را تایید کنند و در ان‬ ‫صورت‪ ،‬پژوهش ها ادامه پیدا خواهد کرد و این شبیه مدل‬ ‫استاد و دانشجو است که برای تایید یک پروپوزال باید استاد‬ ‫راهنما ان را تایید کند‪ ،‬در غیر این صورت ان پروپوزال قابل ‬ ‫پیگیری نخواهــد بود‪ ،‬بنابرایــن محدودیت های زیادی در‬ ‫این زمینه ایجاد کردند‪ ،‬هرچند باوجود فشارهای بین المللی‬ ‫برای از بین رفتن تحقیق و توســعه در بخش هسته ای این‬ ‫بند در بیانیه وجود دارد اما گنجاندن این بخش ثمری برای‬ ‫ایران ندارد چون هرگونه پژوهشی را ابتدا باید انها تایید کنند‪.‬‬ ‫ی ایران محدود شده اند؟‬ ‫ایا تاسیسات هسته ا ‬ ‫در بیانیه لــوزان در خصوص فــردو‪ ،‬اراک و نطنز‬ ‫مطالبی عنوان شــد که جالب توجه است؛ اراک باز طراحی‬ ‫می شود اما در خصوص فردو باید گفت که یکی از محل های‬ ‫امن برای فعالیت هســته ای و تحقیقاتی ایران بوده اســت‬ ‫و دشــمنان ایران اذعــان داشــته اند که با پیشــرفته ترین‬ ‫تجهیزات هم نمی تواننــد فردو را تخریب کننــد و با توافق‬ ‫سوئیس ان سایت بدون هیچ تهاجمی و به دست خودمان‬ ‫از حیض انتفاع خارج شــد و به یک ســایت علم و فن اوری‬ ‫تحت کنترل غرب تبدیل شــده اســت‪ .‬همچنین مقرر شد‬ ‫تقریبا ‪5‬هزار ســانتریفیوژ در نطنز وجود داشــته باشد و این‬ ‫تعداد سانتریفیوژ اصال صنعتی نیست‪ .‬ما تا ‪ 2021‬بایستی‬ ‫‪190‬هزار سو اورانیوم تولید کنیم چون قرارداد با روسیه برای‬ ‫سوخت بوشــهر به اتمام می رسد‪ ،‬بر اســاس بیانیه لوزان تا‬ ‫‪10‬سال اینده باید همین ‪5‬هزار سانتریفیوژ را داشته باشیم‬ ‫و عالوه بر این بعد از ‪10‬سال اینده نیز تضمینی وجود ندارد‬ ‫که غنی سازی صنعتی داشته باشیم‪ ،‬بنابراین برنامه هسته ای‬ ‫ایران تبدیل به یک برنامه نمایشی و غی ر کارا خواهد شد‪.‬‬ ‫ایــا بازدیــد از تاسیســات به صــورت شــفاف‬ ‫مشخص شده است؟‬ ‫کشــورهای امضاکننده پروتکل الحاقی‪ ،‬در اغاز‪،‬‬ ‫به دلیــل دغدغه های خود محدودیت هایــی را برای بازدید‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫اچمزاسرائیل‬ ‫گفت وگوی مثلث با پیروز مجتهد زاده‬ ‫فرهاد کیانفرید‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫غرب به تحریک اسرائیل در دو دهه گذشته برای ما افریده‬ ‫بود‪ .‬منظور من‪ ،‬رفع تحریم ها نیستکه به جایخودامیدوارم‬ ‫در فازهای پیش بینی شده واقعیت بیابد‪ .‬منظور من‪ ،‬خروج‬ ‫ایران از انزوایی است که زندگی سیاسی و اقتصادی ما را در‬ ‫این دوره خاص در منطقه و جهان مختل کرده بود‪ .‬این یک‬ ‫پیروزی بزرگ است ضمن اینکه مشت محکمی بر دهان انان‬ ‫اســت که در تل اویو این برنامه را طرح ریزی کردند‪ .‬بنابراین‬ ‫اگر توافق ها مانند نتیجه مذاکرات ســوئیس کــه در قالب‬ ‫بیانیه منتشر شــد‪ ،‬ادامه پیدا کند و خللی در اصول کار پیش‬ ‫نیاید‪ ،‬تاثیرات انهــا در منطقه و جهان بســیار مثبت خواهد‬ ‫بود‪ .‬اما قطعا مخالفان و دشــمنان توافق هسته ای ایران با‬ ‫‪ 5+1‬به خصوص اسرائیل در تالش هستند که به نوعی این‬ ‫مذاکرات را به مســیری اشتباه بکشــانند تا نتیج ه ان چیزی‬ ‫جز شکست نباشــد‪ .‬به این ترتیب من فکر می کنم که وضع‬ ‫موجود کامال روشــن اســت و تعهدی که اخیرا ایجاد شده ‪،‬‬ ‫بدون تردید برای ایران و قدرت هــای غربی به عالوه چین‬ ‫و روســیه‪ ،‬یک تحول مثبت با تاثیرات مثبت در بهبود روابط‬ ‫جهانی و حرکت جهان سیاسی به سوی ارامش و صلح است‪.‬‬ ‫اما همانگونه که عرض کردم در این میان وضعیت اسرائیل‬ ‫به کلی فرق می کند‪.‬‬ ‫به عقیده شما چه کشــور هایی ممکن است برای‬ ‫کارشــکنی در مذاکرات ایران با ‪ 5+1‬و جلوگیری از‬ ‫توافق نهایی‪ ،‬در کنار اسرائیل قرار بگیرند؟‬ ‫به نظرم احیانا کشــورهایی مانند عربستان و ترکیه‬ ‫در کنار اسرائیل قرار می گیرند‪ .‬البته از هفته گذشته تغییرات‬ ‫محسوســی در رفتار رئیس جمهــور ترکیه و پادشــاه جدید‬ ‫عربستان مشاهده می شــود‪ .‬این نکته را هم یاداور شوم که‬ ‫بدون شــک باال گرفتن نگاه مثبت به این توافق ها ســبب‬ ‫باال گرفتن برخورد مثبت افکار عمومی جهانی با این مساله‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫پیش از اینکه بخواهیم وارد جزئیات یا به عبارتی‬ ‫تاثیرات بیانیه ســوئیس بشــویم‪ ،‬ابتدا بفرمایید‬ ‫ارزیابی شما از این بیانیه چیست؟‬ ‫به نظر من‪ ،‬این بیانیه که بر اســاس مصلحت های‬ ‫سیاسی ‪ 5+1‬جای توافقنامه میان دو طرف را گرفت‪ ،‬بیانیه‬ ‫خوبی اســت نه از ان جهت کــه حکایــت از واقعیت یافتن‬ ‫اصطالح بردـ برد داشته باشــد بلکه حکایت از هموار شدن‬ ‫راه برای رســیدن به یــک تفاهم یــا توافق یا یک قــرارداد‬ ‫شــرافتمندانه دارد‪ .‬یعنی طرفین تصمیم گرفتند منافع ملی‬ ‫پر اهمیت خود را بر مسائل بی اهمیت یا کم اهمیت تر ترجیح‬ ‫دهند‪ .‬یعنی به جــای لجبازی این بار مســائل کم اهمیت را‬ ‫دادند تا بتوانند دستاوردهای بزرگ داشته باشند‪ .‬من پیش تر‬ ‫در یکی از گفت وگوهای خود نیز به این مورد اشاره کرده بودم‬ ‫که به عقیده من‪ ،‬استفاده از اصطالح برد ‪ -‬برد می تواند توجه‬ ‫افکار عمومی در جامعه سیاســی ایران را دچار توهم نارســا‬ ‫از واقعیت ها نمایــد‪ .‬این اصطالح را امریکایی ها ســاختند‬ ‫و انها به طور معمول می کوشــند تا مفاهیم علمی را در قالب‬ ‫اصطالحات شعار مانند خالص ه کنند‪ ،‬انچنان که برای مردم‬ ‫غیرمتخصص قابل درک اسان باشد باتوجه به ساختار ویژه‬ ‫فرهنگ سیاســی و اجتماعی ایاالت متحده این کار رسایی‬ ‫الزم را دارد و شنونده این اصطالح در ان فرهنگ می داند که‬ ‫در این توافق طرفین با دادن برخی امتیازات کم اهمیت تر در‬ ‫تامین اهداف پراهمیت تر برنده هستند‪ .‬ولی هیچ تضمینی‬ ‫وجود ندارد که ان اصطالحات در فرهنگ سیاســی جوامع‬ ‫دیگر نیز همان گونه اثرگذاری داشــته باشــد‪ ،‬چنان که در‬ ‫جامعه شناسی سیاســی ایران متوجه شدم که برداشت افراد‬ ‫غیرمتخصــص از اصطالح برد ـ برد این اســت که طرف ها‬ ‫فقط برنده هستند بی انکه امتیازدادنی در کار باشد‪ .‬یعنی به‬ ‫کار بردن اصطالح امریکایی برد ـ برد در جامعه سیاسی ایران‬ ‫شــرایطی را پیش اورده که می تواند به فهم دقیق مســائل‬ ‫جامعه تصمیم گیرنده سیاسی لطمه بزند و جامعه را از توجه‬ ‫مطالعاتی نسبت به امتیازات داده شده به طرف مقابل غافل‬ ‫کندواینبرایسالمتفکریجامعهسیاسیخطرناکاست‪.‬‬ ‫ن ترجیح می دهم به جای اصطالح‬ ‫به این دلیل اســت که م ‬ ‫بردـ بردازاصطالحتوافقیاتفاهمشرافتمندانهاستفادهکنمو‬ ‫از انجا که می دانم در هر گونه دادوستد‪ ،‬در برابر هر ستاندنی‪،‬‬ ‫دادنی هم در کار است‪ ،‬ان هم در چانه زدن های دیپلماتیک‬ ‫در عالی ترین سطوح حساس استراتژیک بین المللی‪ ،‬بهتر‬ ‫است با دقت علمی مساله را این گونه بیان کنیم که طرفین‬ ‫در این چانه زنی ها به توافقی شرافتمندانه رسیده اند و بیانیه‬ ‫صادرشده خطوط روشنی از بردها و باخت های هر دو طرف‬ ‫در انتهای روز ترسیم کرده اســت‪ .‬از دید ما ارزیابی برد های‬ ‫هر دو طرف در قیــاس باخت های هر یک از انهــا به بعد از‬ ‫این تاریخ محول می شــود‪ .‬یعنی ما و غربی هــا از امروز باید‬ ‫به کار مطالعه موارد بردها در قیاس موارد باخت ها بپردازیم‬ ‫و امیدوارم در این مرحله نیز به تعصبــات و بی منطقی های‬ ‫رنگارنگ اجازه تاثیرگذاری بــر روند مذاکرات نخواهیم داد‪.‬‬ ‫اما درباره انچه تاکنون گذشته است یاداوری موکد این نکته‬ ‫بسیار اهمیت دارد که از دید ما بزرگ ترین دستاورد این بیانیه‬ ‫که می تواند بسیاری از باخت ها را توجیه کند‪ ،‬همانا شکستن‬ ‫بن بست های سیاسی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬حقوقی و بازرگانی است که‬ ‫‪5‬‬ ‫اگر توافق ها مانند نتیجه مذاکرات سوئیس که‬ ‫در قالب بیانیه منتشر شــد‪ ،‬ادامه پیدا کند و خللی‬ ‫در اصــول کار پیش نیاید‪ ،‬تاثیرات انهــا در منطقه و‬ ‫جهان بســیار مثبت خواهد بود‪ .‬اما قطعا مخالفان‬ ‫و دشمنان توافق هسته ای ایران با ‪ 5+1‬به خصوص‬ ‫اسرائیل در تالش هســتند به نوعی این مذاکرات را‬ ‫به مسیری اشتباه بکشانند تا نتیجه ان چیزی جز‬ ‫شکســت نباشــد‪ .‬این را پیروز مجتهد زاده‪ ،‬استاد‬ ‫جغرافیایسیاسیوژئوپلیتیکمی گوید‪.‬ویمعتقد‬ ‫است که عربستان یک رقیب ژئوپلیتیکی برای ایران‬ ‫نیست و این ترفندی است که اسرائیل به کار گرفته‬ ‫تا از این طریق بتواند خود را پشــت سر عربستان و‬ ‫ترکیه قــرار دهد و از تعهــدات بین المللی فرار کند‪.‬‬ ‫به این شــکل که ســعی دارد ایــن نظریــه را به مردم‬ ‫جهان القا کند که اگر ایران به سوی بمب هسته ای‬ ‫برود قطعا شــاهد اقدامات عربســتان و ترکیه برای‬ ‫هسته ای شــدن خواهیم بود تا از این طریق خود را‬ ‫د و از این طریق وضعیت خودش‬ ‫از نگاه ها مخفی کن ‬ ‫به چشــم انتقاد جهانیان در نیاید و افــکار عمومی‬ ‫جهان مجبور ش نکند به عضویــت ‪ NPT‬در بیاید و‬ ‫زیر بار بازرسی های اژانس بین الملی هسته ای برود ‪.‬‬ ‫ایشان در گفت وگو با مثلث به بررسی تاثیرات بیانیه‬ ‫سوئیس بر معادالت منطقه ای پرداخته اند ‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫از تاسیسات خود ایجاد کردند تا بازدیدها مشخص و تحت‬ ‫کنترل ان کشورها باشــد‪ .‬این در حالی است که کشورهای‬ ‫‪ 5+1‬برای اینکــه از پروتکل الحاقی فراتــر بروند به صورت‬ ‫شفاف قید کردند که هر نقطه ای را که اژانس تشخیص دهد‬ ‫باید بدون هیچ محدودیتی از ان مکان بازدید کند‪ ،‬حتی اگر‬ ‫بی ارتباط با برنامه هسته ای باشد‪.‬‬ ‫کاخ سفید بالفاصله بعد از قرائت بیانیه در لوزان‬ ‫متن دیگری را به صورت جداگانــه قرائت کرد‪ .‬ایا‬ ‫بیانیه ها متفاوت هستند و کدام از اصالت بیشتر‬ ‫برخوردار است؟‬ ‫بیانیه اصلی‪ ،‬بیانیه امریکایی هاســت و مسئوالن‬ ‫وزارت خارجه ایران به دلیل عدم تــوان در توجیه اقدامات‬ ‫خود و نتیجه مذاکرات؛ به ناچار یک بیانیه مطبوعاتی کوتاه‬ ‫و مبهــم را قرائت کردند کــه در نهایت تبعــات بیانیه اصلی‬ ‫را نداشته باشــد‪ .‬مثال در بیانیه چاپ شــده از طرف امریکا‬ ‫ث وجود دارد تحت عنوان اســتفاده مضاعف که به‬ ‫یک بح ‬ ‫تکنولوژی که استفاده چندگانه دارد‪ ،‬اشاره دارد و همچنین‬ ‫به دلیل فراگیر بودن دانش هســته ای ؛ علــوم متنوعی در‬ ‫ان دخیل اســت‪ ،‬از علم مکانیک گرفته تا شــیمی و غیره‬ ‫که در ان لحاظ می شود‪ .‬حال مقرر شــده است که نهادی‬ ‫در ســازمان ملل تشــکیل شــود تا فعالیت های ایران را در‬ ‫حوزه های علمی رصــد کند‪ ،‬بنابراین در همــه حوزه ها و در‬ ‫خصوص پژوهش هــای علمی باید تحت نظــارت ان نهاد‬ ‫سازمان ملل باشــد‪ ،‬بنابراین کل پژوهش محدود می شود‪.‬‬ ‫حال انکه در بیانیه لوزان این موضوع به صراحت بیان نشده‬ ‫است‪ .‬از ان طرف ایاالت متحده اقدام به انتشار متنی کرده ‬ ‫که ابهامــات را افزایش داده اســت‪ .‬باید توجه داشــت که‬ ‫بیانیه امریکا برخالف اظهارنظر برخی از کارشناســان یک‬ ‫فکت شیت نیست‪ .‬فکت شــیت توضیحی است که درباره‬ ‫یک متن خاص داده می شــود‪ .‬در توافق ژنو دولت امریکا‬ ‫یک فکت شیت صادر کرد و در سربرگ ان نیز عنوان فکت‬ ‫شیت را لحاظ کرده بود اما در بیانیه اخیر واژه فکت شیت قید‬ ‫نشده است و انها مدعی شده اند که این متن توافق خواهد‬ ‫بود چون در ان قید شده است که کشــورهایی که در لوزان‬ ‫حضور داشــتند‪ ،‬توافق کردند که این کارها را انجام دهند و‬ ‫برای اعضا الزام اور است و در اینده بر اساس این متن دولت‬ ‫امریکا چارچــوب توافق حاصل خواهد شــد ‪ .‬نکته مهم تر‬ ‫اینکه پس از توافق ژنــو‪ ،‬در طــول دوران مذاکرات بعدی‬ ‫تمام موارد فکت شیت امریکا اجرا شــد‪ ،‬بنابراین اگر فکت‬ ‫شیت هم باشــد بنا بر تجربه قبلی تیم مذاکره کننده‪ ،‬همان‬ ‫دستورالعمل ها اجرا خواهد شد‪.‬‬ ‫ایا با این بیانیه‪ ،‬دولت های ایران و امریکا در کشور‬ ‫خود دچار مشکل خواهند شد؟‬ ‫در طرف ایرانی‪ ،‬متاسفانه خیلی از نمایندگان مجلس‬ ‫اگاهی دقیقی از مسائل پیرامون مذاکرات ندارند و از سوی‬ ‫دیگر رقابت های سیاســی و جناح بندی و مسائل حاشیه ای‬ ‫مربوط به ان دست به دســت هم می دهد تــا وظایفی که در‬ ‫اصل ‪ 77‬قانون اساســی به مجلس محول شده است‪ ،‬اجرا‬ ‫نشود و به این گونه مسائل ورود کند و در حد محدود خواهد‬ ‫بود‪ .‬در طرف مقابل هم مشکالتی بین کنگره و اوباما وجود‬ ‫دارد و یکی از دالیل اصرار کارشناســان بــر لغو تحریم ها در‬ ‫ابتدای کار توافق همین بود که اگر به دلیل انتخابات اینده در‬ ‫امریکا‪ ،‬اختالفات باال بگیرد‪ ،‬الاقل موضوع تحریم به یک‬ ‫ی رسیده باشد که متاسفانه این کار صورت نگرفت و‬ ‫سرانجام ‬ ‫باتوجه به قدرت کنگره در امریکا باید هرچه زودتر ان مساله‬ ‫را حل کرد‪ .‬جان کــری وزیر خارجه امریــکا در کنگره گفت‬ ‫که این توافق از لحاظ حقوقی برای امریکا الزام اور نیست و‬ ‫می خواهیم ایران را مجبور به پذیرش تصمیمات خود کنیم‪.‬‬ ‫این قابل توجه اســت و باید در مذاکرات هرگونه امتیازی در‬ ‫خصوص تحریم ها در همان ابتدا اتفاق بیفتد چون خود قوه‬ ‫مجریه امریکا نیز قابل اعتماد نیست‪.‬‬ ‫‪31‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫‪32‬‬ ‫شده و با قدرت گرفتن افکار عمومی جهان‪ ،‬اسرائیل و البی‬ ‫یهودی در کنگره امریکا و مخالفان دیگر مذاکرات نمی توانند‬ ‫کار مهمی از پیش ببرند‪.‬‬ ‫شماعربستانرابه عنوانیکیازمخالفانمذاکرات‬ ‫و از همراهان اسرائیل معرفی کردید‪ .‬اما اخیرا طی‬ ‫دیداری که اوباما با پادشــاه این کشــور داشــت‪،‬‬ ‫موضعشان در خصوص مذاکرات و حتی نشست‬ ‫ســوئیس مثبت بود‪ .‬ارزیابی شــما از این رویکرد‬ ‫چیست؟‬ ‫اگر طــی ماه های اخیر صحبت های بنــده را دنبال‬ ‫کرده باشید‪ ،‬قطعا در جریان هستید که در انتهای دور پیشین‬ ‫مذاکرات در سو ئیس که وزیر خارجه عربستان هم در اخرین‬ ‫ساعات خود را به انجا رسانده بود که خودی نشان دهد گفتم‬ ‫عربستان سعودی در ان معادالت کاره ای نیست‪ .‬هم اکنون‬ ‫هم اگر شما نرمشی در برخورد پادشاه سعودی در این رابطه‬ ‫می بینید ناشــی از دســتاورد مثبت مذاکــرات و بیانیه صادر‬ ‫شده اســت که در عمل به صورت تایید گفته های من درباره‬ ‫ان کشــور خود نمایی می کند‪ .‬به عقیده من اگر عربســتان‬ ‫ســعودی برای ایجاد موازنه های ژئوپولیتیکــی ضروری در‬ ‫خلیج فارس یک رقیب و همکار ســازنده برای ایجاد موازنه‬ ‫شمرده شود یک رقیب‪-‬ژئوپولیتیکی ایران در منطقه گسترده‬ ‫و بســیار حســاس تر خاور میانه نیســت‪ .‬همه می دانیم که‬ ‫کارشکنی های واقعی و اصلی در روند مذاکرات ایران و ‪5+1‬‬ ‫از جانب رژیم اســرائیل صورت گرفته و ان رژیم در حقیقت‬ ‫مشوق این اقدامات از طرف سعودی ها و تا حدودی ترک ها‬ ‫بوده است و باز هم همه شــاهد بودیم که اسرائیل توانسته‬ ‫ میزان باالی نفــوذ خود در دنیای عرب و اســتفاده ابزاری از‬ ‫سران و سیاســتمداران عرب به خصوص اردن و عربستان و‬ ‫مصر دوران حسنی مبارک را به نمایش گذارد‪.‬‬ ‫مابایددرمباحثروابطخارجی مانبسیاردقت‬ ‫داشته باشیم که عوامل و عناصری هستند که‬ ‫سعی می کنند در اندیشــه ایرانیان شبهه ای‬ ‫از قــدرت باالی البــی عربی علیــه ایران به‬ ‫وجود بیاورند‪ .‬منظور از این طرح که از طرف‬ ‫ســعودی ها‪ ،‬قطری ها و ابوظبــی اطاعت و‬ ‫حمایت می شود این است که ایران بتواند در‬ ‫رابطه با موازنه های ژئوپولیتیکی کنونی اش‬ ‫با این کشورها یعنی عربستان‪ ،‬امارات و قطر‬ ‫تسلیم بشود و به قیمت از دست دادن تمامیت‬ ‫ارضی و حیثیت ملی کشــور بخواهد دوستی‬ ‫انها را بخرد ‪ .‬این وضعیتی است که می تواند‬ ‫برای سیاســت خارجی ایران بسیار خطرناک‬ ‫باشد و می تواند برای حفظ تمامیت سرزمینی‬ ‫ایران گران تمام شود‪ .‬این نکته دقت فراوانی‬ ‫را می طلبد به دلیل اینکه ما در روابط خودمان‬ ‫با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و دیگر‬ ‫کشــورها به دنبال تسلیم شــدن به کسی یا‬ ‫تسلیم کردندیگراننیستیموچنینبرخوردی‬ ‫اگر وجود داشته باشد برخوردی مستعمراتی‪،‬‬ ‫نژادپرســتانه و خالف منطق ژئوپلیتیکی قرن بیست و یکم‬ ‫است‪ .‬من بر این باور هســتم که این ایده از سوی اسرائیل‬ ‫مطرحشدهوسعی کردهاستاینمسالهرادرافکارعمومیجا‬ ‫بیندازد‪.‬البتهمنمنکرقدرتعربستاننمی شومامااینکشور‬ ‫در حد و اندازه ای نیست که در قامت یک رقیب ژئوپلیتیکی‬ ‫واقعی در ســطح خاورمیانه برای ایران ظاهر شود‪ .‬بنابراین‬ ‫این ترفندی است که اسرائیل به کار گرفته است‪ .‬زیرا از این‬ ‫طریق می تواند خود را پشت سر عربستان و ترکیه قرار دهد؛‬ ‫هم از تعهدات بین المللی فرار کند و هم برای گرداندن امور‬ ‫خاورمیانه به نفع خود در ان امــور دخالت کند و ما هم اکنون‬ ‫شاهد این نقشه اسرائیل در یمن و سوریه هستیم‪ .‬از طرف‬ ‫دیگر اســرائیل ســعی دارد این نظریه را به مردم جهان القا‬ ‫کند که اگر ایران به سوی بمب هســته ای برود قطعا شاهد‬ ‫اقدامات عربستان و ترکیه برای هسته ای شدن خواهیم بود‬ ‫تا از این طریق خود را از نگاه ها مخفی کند ‪ ،‬تا مجبور نباشد به‬ ‫عضویت‪ NPT‬در بیاید و زیر بار بازرسی های اژانس بین المللی‬ ‫هسته ای برود ‪ .‬به همین دلیل اســرائیل می کوشد به جای‬ ‫رو در رویی ژئوپلیتیکی اشکار و مستقیم با ایران کشورهایی‬ ‫نظیر عربستان و ترکیه را باد کند تا در این رقابت های بی بهره‬ ‫از علت وجودی خود را قربانی امیال نهفته اسرائیل کنند‪.‬‬ ‫اگر از مســاله عربســتان بگذریم نکته ای که این‬ ‫روزها مطرح می شود این است که ایران و امریکا‬ ‫به نوعی در یمن با یکدیگر درگیر هستند اما باتوجه‬ ‫به نتیجه مذاکرات ســوئیس‪ ،‬این دو کشور قصد‬ ‫دارند گام های رو به جلو و مثبتی در رابطه میان خود‬ ‫بردارند‪ .‬تحلیل شما از مساله یمن و مذاکرات مثبت‬ ‫ایران و ایاالت متحده امریکا چیست و این دو مقوله‬ ‫چه تاثیراتی می توانند بر یکدیگر داشته باشند؟‬ ‫برخالف انچه که فرمودید این روزها مطرح می شود‬ ‫ایاالت متحدهامریکاازدر گیریدرمسائلامنیتیپایان ناپذیر‬ ‫خاورمیانهخستهشد ه وهمانگونهکهاشکارادرسوریه ناتوان‬ ‫اســت عالقه ای به درگیر شدن در همان مســائل در یمن و‬ ‫دیگر کشــورهای منطقه ندارد و به همین دلیل هم بیشــتر‬ ‫ به طرف روش ایران در مبارزه علیه داعش و تروریست های‬ ‫ت اگر در تیرماه‬ ‫کمک کننده اش متمایل می شود‪ .‬بدیهی اس ‬ ‫نتیجه مذاکرات مثبت باشد که ما بسیار امیدواریم که اینگونه‬ ‫باشــد‪ ،‬ان موقع می توانیم ســال ‪ 2015‬را به عنوان سراغاز‬ ‫فصلی نو در روابط ایران با غــرب به خصوص ایاالت متحده‬ ‫امریکا ثبت کنیم‪ .‬اما اگــر بخواهیم یک توضیح یا به نوعی‬ ‫پاســخ کلی به پرســش شــما بدهم باید بگویم‪ ،‬انچه امروز‬ ‫در یمن می گذرد و نخســت وزیر اســرائیل از هیچ تالشــی‬ ‫فروگذار نیست که ایران را مقصر جلوه دهد‪ ،‬وضعیتی است‬ ‫که ایاالت متحده امریکا را نیز درمانده کرده است‪ .‬زیرا این‬ ‫کشــور پس از تجربیات تلخی که در عراق و افغانســتان و‬ ‫سوریه (که در هر سه مورد نقش اسرائیل بسیار پررنگ بود)‬ ‫به دست اورد ه قطعا می داند که ماجرای یمن نیز تکرار همان‬ ‫سناریوهایی هست که اسرائیل در موارد قبلی استفاده کرده‬ ‫بود‪ .‬نکته دیگر این است که انچه ر ا جهان به چشم می بیند‬ ‫حمله نظامی عربستان به این کشور است‪ .‬ضمن اینکه ما تا‬ ‫امروز از سوی مقامات رسمی کاخ سفید یا به طور کلی دولت‬ ‫این کشور نمی شنویم که ایران را در موضع حوادث اخیر یمن‬ ‫مقصر بدانند‪ .‬زیرا به طور کلی واکنش ایران به مســاله یمن‬ ‫یک رویکرد عادی و رایج است‪ .‬شاید این رویکرد در گذشته‬ ‫برای جهان قابل قبول و هضم نبود‪ ،‬اما امروز با تجربه ای که‬ ‫جهانازوضعسوریهوداعشکسبکرد هچنینواکنش هایی‬ ‫را عادی می بیند‪ .‬عالوه بر این دخالــت ایران در یمن در هر‬ ‫زمینه ای که باشد نمی تواند با حمله نظامی عربستان سعودی‬ ‫به ان کشور و به بحرین مقایسه شود‪.‬‬ ‫در مجموع به نظر من چنین تحولی می تواند هم برای‬ ‫ایاالت متحده بســیار مفید باشــد چون به ان قــدرت اجازه‬ ‫می دهد موازنه هــای بهتر و ســودمندتری در وضعیت خود‬ ‫در خاورمیانــه و جهان به وجود اور د برای ایــران نیز واقعیت‬ ‫یافتن این احتمال می تواند بسیار سودمند باشد؛ هم از نظر‬ ‫سیاست داخلی ما که داشتن چنین روابطی با همه قدرت ها‬ ‫می تواند موازنه های سیاسی مطلوب تری را در حرکت جامعه‬ ‫به طرف دموکراســی به معنــی حاکمیت قانــون را واقعیت‬ ‫دهد و هم از نظر سیاســت خارجی نقش افرینی ژئوپلیتیکی‬ ‫ایران در منطقه و ترمیــم روابط با ایاالت متحــده می تواند‬ ‫دردسرهای پرهزینه ناشی از کارشکنی های حمایت شده از‬ ‫سوی امریکا و اسرائیل را تخفیف دهد و هم می تواند سبب‬ ‫ریشه کن شــدن این جنگ های درونی بسیار مخرب جهان‬ ‫اسالم شود به سامان مطلوبی از صلح و تفاهم برسان د و در هر‬ ‫دو برخورد نقش ژئوپلیتیکی طبیعی ایران در منطقه اسان تر‬ ‫و درخشان تر خواهد شــد‪.‬همچنین عکس این ماجرا یعنی‬ ‫عدم توافق اگر رخ دهد در ان شرایط باید انتظار بروز وضعی‬ ‫به مراتب بدتر از گذشــته را داشــت و من مطمئن هستم که‬ ‫هر دو طرف‪ ،‬یعنی هر دو ملت ایران و ایاالت متحده امریکا‬ ‫نمی خواهند به گذشته های سرشــار از ستیزه های توانفرسا‬ ‫برگردند‪ .‬برای ایران احتمــال باالگرفتن تهدید های جنگی‬ ‫و تحر یم های اقتصادی و سیاســی دورنمای خوشایندی را‬ ‫مطرح نمی کند و برای ملت امریکا که احتماال‬ ‫دولت تندروی دست راستی جدیدی را انتخاب‬ ‫خواهد کرد‪ ،‬باالگرفتــن تهدید های جنگی و‬ ‫تجدیــد تجربیات تلخ تــر از تجربیات حاصل‬ ‫شده در عراق و افغانســتان و سوریه دورنمای‬ ‫وحشتناکی از ناامنی خواهد بود‪.‬‬ ‫فــارغ از تمامی این مســائل نکتــه ای که‬ ‫مطرح اســت اقدامات ایران در خصوص‬ ‫فضا ســازی برای توافق جامع در تیر ماه‪،‬‬ ‫میان کشورهای منطقه اســت‪ .‬به عقیده‬ ‫شما ایران چه اقداماتی باید برای دستیابی‬ ‫به این هدف انجام دهد؟‬ ‫به عقیده من دیپلماســی ایران دیگر‬ ‫باید به این نتیجه برســد که از دســتپاچگی و‬ ‫هیجان زدگی ایدئولوژیکــی در روابط خارجی‬ ‫فاصله بگیرد‪ ،‬یک موفقیت را موفقیت بزرگ‬ ‫و پایــدار و همه جانبه همیشــگی فرض نکند‬ ‫که ماننــد دو رئیس جمهور پیشــین در چنین‬ ‫فضای فرضی هر یک بــه جهتی می خوا هند‬ ‫همه مســائل جهان را یکجا حل کنند‪ .‬به نظر‬ ‫من رفتار و عملکرد دولت کنونی در سیاســت‬ ‫خارجی چه در منطقه و چه خــارج از منطقه‪ ،‬کامال معقول و‬ ‫اصولی بود ه و باید همین روند را ادامه دهیم و در مقاطع کامال‬ ‫مطالعهشدهوکامالشناختهشدهگسترشدهیم‪،‬به خصوص‬ ‫در مورد مبارزه با داعش باید اقدامات بیشتری انجام دهیم‪.‬‬ ‫عالوه بر اینها باید مراقب ســازهای داخلی باشــیم که گاه و‬ ‫بیگاه از سوی دو نهایت چپ و راست سیاسی تندرو در مقابل‬ ‫هم و بر خالف منافع ملی کشور به صد ا در می ایند‪ .‬باید این‬ ‫گروه ها و جریانات را روشــن کنیم که این قبیــل اقدامات و‬ ‫ادعا ها لطمات جبران ناپذیری به منافع ملی کشور وارد خواهد‬ ‫کرد؛ مخصوصا در شرایط فعلی که با موفقیت و پیروزی چند‬ ‫قدم فاصله داریم‪.‬بنابراین باید تا تیر ماه عالوه بر حل مسائل‬ ‫داخلی‪،‬شرایطخودرادرمنطقهبهبودبدهیموتثبیتکنیم‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫کلیدتحریم هاهمچناندردستامریکاست‬ ‫گفت وگوی مثلث با محمدصادق کوشکی‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫همان روز قرائت بیانیه منتشر کرد و همه مقامات امریکایی‬ ‫چه موافق و چه مخالف در ان چارچــوب عقاید خود را بیان‬ ‫می کنند‪.‬‬ ‫ن کافی نبود؟‬ ‫ایا بیانیه قرائت شده در لوزا ‬ ‫این بیانیه متنی اســت کــه طرفیــن ان را تنظیم‬ ‫کرده اند تا نتیجه مذاکرات را اعالم کنند‪ ،‬اما رئیس جمهوری‬ ‫به عنوان یــک حقوقــدان از بیانیــه به عنوان یــک توافق‬ ‫یادکردند‪ .‬این تعهدات تاکنون امضا ء نشــده است اما بنا به‬ ‫سخنان محمدجواد ظریف این بیانیه نقشــه راه برای اینده‬ ‫ است و بر اساس این چارچوب توافق نهایی امضا می شود‪.‬‬ ‫ب افتاده از این لحاظ‬ ‫هر چند در بیانیه لوزان یک اتفاق عجی ‬ ‫که تمام تعهدات ایران دقیقا مشخص شده ؛ هم میزان و هم‬ ‫زمان بندی شفاف شده اســت مثال عدد سانتریفیوژ‪ ،‬محل‬ ‫فعالیت ان‪ ،‬میزان غنی سازی با رقم اعشار نوشته شده است‬ ‫اما در بخش تحریم که مهم ترین دغدغه ایران اســت هیچ‬ ‫شفافیتی وجود ندارد و مبهم ترین مساله در این بیانیه است‪.‬‬ ‫در واقع نه زمان و نه کیفیت ان مشــخص نشــده و به دلیل‬ ‫ابهام موجود در بحث تحریم سخنان مسئوالن ضدونقیض‬ ‫سیاست‬ ‫بعد از قرائت بیانیه لوزان توسط محمدجواد ظریف‬ ‫یکی از انتقادات به بیانیه وضعیت تحریم هاست؛‬ ‫دلیل این انتقادات چیست؟‬ ‫در خصوص نتیجه مذاکرات در لوزان روایت های‬ ‫متفاوتی از طرف دولتمردان ایران نقل شده است‪ .‬از طرفی‬ ‫رئیس جمهور بعد از قرائــت بیانیه در لوزان‪ ،‬در نطقی گفتند‬ ‫که توافق صورت گرفته و بر اساس این توافق همه تحریم ها‬ ‫«لغو» خواهد شد‪ .‬از سوی دیگر محمدجواد ظریف‪ ،‬وزیر‬ ‫خارجه ایــران‪ ،‬از «توقف» تحریم ها ســخن گفته اند‪ .‬این‬ ‫در حالی اســت که بار حقوقی هرکدام از این واژه ها متفاوت‬ ‫است‪ .‬وقتی می گوییم تحریم ها متوقف خواهد شد؛ یعنی‬ ‫قانون تحریم ها وجــود دارد ولــی برای مدتــی اجرای ان‬ ‫متوقف خواهد شــد مثال روشــن در این خصوص‪ ،‬قانون‬ ‫طرح ترافیک در ایام نوروزی است که اجرای ان به صورت‬ ‫موقت‪ ،‬متوقف می شــود اما ایــن قانون لغو نشــده و همه‬ ‫تابلوها ســر جای خود هســتند بلکه به مدت معینی اجرای‬ ‫طرح ترافیک متوقف شده اســت اما مفهوم لغو شدن یعنی‬ ‫کل تابلوهای مربوطه کنده شود‪ .‬یکی دیگر از موارد اختالف‬ ‫بین دولتمردان‪ ،‬زمان توقف‪ ،‬لغو یا تعلیق تحریم هاســت‪.‬‬ ‫برخی از مقامات می گویند تحریم ها فورا لغو خواهد شد برخی‬ ‫دیگر می گویند بعد از مدت معین و پس از اجرای تعهدات از‬ ‫سوی ایران‪ ،‬تحریم ها لغو می گردند بنابراین در زمان بندی و‬ ‫مراحل‪ ،‬اختالف نظر وجود دارد‪.‬‬ ‫دلیل بروز این اختالفات در بین مسئوالن چیست؟‬ ‫این اختالفات از انجا ناشی می شود که متاسفانه از‬ ‫سوی مسئوالن دیپلماسی کشــور‪ ،‬تاکنون یک سند رسمی‬ ‫با مهر و سربرگ وزارت خارجه به دو زبان فارسی و انگلیسی‬ ‫منتشرنشد ه تا هم مسئوالن بر اساس یک چارچوب اظهارنظر‬ ‫کنند و هم ملت ایران یک سند گوی ا داشته باشند تا بر اساس‬ ‫ان قضاوت کننــد‪ .‬درحالی که دولت امریکا این ســند را در‬ ‫‪6‬‬ ‫بیانیــه قرائت شــده در لــوزان ســوئیس برای‬ ‫تفاهمنامه سیاسی ایجاد شــده همچنان انتقادات‬ ‫زیادی را در پی دارد‪ .‬یکی از انتقادات کارشناســان‬ ‫عدم انتشار یک سند رســمی از سوی وزارت خارجه‬ ‫ایران است‪ .‬محمد صادق کوشکی‪ ،‬استاد دانشگاه‬ ‫و پژوهشگر مسائل سیاسی معتقد است که باوجود‬ ‫انتشــار متنی جداگانه از سوی کاخ ســفید الزامی‬ ‫ اســت که وزارت خارجه ایران نیز بیانیه مســتقل از‬ ‫لوزان صادر کرده تا اطالع رسانی دقیق صورت پذیرد‪.‬‬ ‫بیانیه لوزان و متن کاخ سفید در گفت وگوی مثلث با‬ ‫کوشکی مورد بررسی قرار خواهد گرفت‪.‬‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫ایا متن کاخ سفید مغایر با بیانیه لوزان است؟‬ ‫ظاهرا اختالفاتی وجــود دارد و اگــر چنانچه وزیر‬ ‫خارجه ایران می گوید کــه امریکایی ها دروغ گفته اند(حتی‬ ‫جایی ابراز داشته اند که امریکایی ها بیجا کردند) ایا می توان‬ ‫به کشوری که به متن توافق خود وفادار نمانده است اعتماد‬ ‫کرد و ایا انها حقوق ایران را به رســمیت خواهند شــناخت‪.‬‬ ‫ سوال اینجاســت که اگر امریکایی ها راست می گویند پس‬ ‫چرا سخنان وزارت خارجه ایران با متن منتشره از سوی امریکا‬ ‫ت و مطلب مهم تر اینکه کلید تحریم ها در دستان‬ ‫متفاوت اس ‬ ‫امریکایی هاست و باید تحریم ها را لغو یا تعلیق کند و سوال‬ ‫اینجاست که انها بر اساس روایت خودشان تحریم ها را لغو‬ ‫می کنند یا بر اساس روایت ما‪ .‬و ایا امریکایی ها تحریم ها را‬ ‫لغو خواهند کرد یا متوقف؟‬ ‫ایا کاخ ســفید با اعضای کنگره با مشــکل روبه رو‬ ‫خواهد شد؟‬ ‫در واقــع بیانیــه بــه نحوی تنظیم شــده کــه تمام‬ ‫خواسته های امریکا را در برداشته است ‪ ،‬بنابراین بعید است‬ ‫ در کنگره اختالف جدی تر شــود‪ .‬چراکه امریکا تعهدی را‬ ‫نپذیرفته است اما تعهدات محکمی را از ایران گرفته است‬ ‫بنابراین در داخل کنگــره دلیلی وجود ندارد کــه این بیانیه‬ ‫را نپذیرد و از همه مهم تر اینکه اوبامــا گفته که با این بیانیه‬ ‫امنیت هم پیمانان و شرکای امریکا در خاورمیانه تضمین شده ‬ ‫و مشخصا اشاره کرد که این بیانیه‪ ،‬چیزی است که مصالح‬ ‫و مطالبات اســرائیل در ان رعایت شــده و امنیت اسرائیل‬ ‫تضمین شده است‪.‬‬ ‫مطالبات اسرائیل چه بود؟‬ ‫یکی از موارد مورد توجه اسرائیل فر دو بود که دیگر‬ ‫برای غنی سازی مورداســتفاده قرار نخواهد گرفت و دیگر‬ ‫دغدغه انها بازرسی هاست‪ .‬وقتی پروتکل الحاقی از سوی‬ ‫ایران پذیرفته شد دیگر اســرائیل نگرانی نخواهد داشت و‬ ‫اختالفات موجود بیــن امریکا و اســرائیل برخالف ادعای‬ ‫بسیاری از تحلیلگران عمق چندانی ندارد‪.‬‬ ‫ایا دولــت روحانــی بــا ایــن بیانیــه در مجلس با‬ ‫مشکل روبه رو خواهد شد؟‬ ‫بر اساس اصل ‪77‬قانون اساسی هر توافقنامه ای‪،‬‬ ‫تعهدنامــه ای‪ ،‬مقابله نامــه ای و هر چیزی کــه بین دولت‬ ‫جمهوری اســامی و دولت هــای دیگر امضا شــود باید به‬ ‫تصویب مجلس شورای اسالمی برسد و شورای نگهبان هم‬ ‫ان را تائید کند بنابراین بعد از توافق بای د به تائید مجلس برسد‬ ‫و اگر دولت نخواهد این مســیر را ادامه ده د یا خود مجلس‬ ‫حتی اگر از این وظیفه تخطی کند نقض صریح قانون اساسی‬ ‫است و فراموش نشود که رئیس جمهور سوگند خورد ه که به‬ ‫قانون اساسی وفادار باشد و نمایندگان مجلس هم تک تک‬ ‫ســوگند یادکرده اند که مراقب قانون اساسی باشند و وظیفه‬ ‫وکالی مردم این است که اجازه ندهند تخلفی صورت بگیرد‪.‬‬ ‫یعنی این بیانیه از خط قرمزها عبور کرده است؟‬ ‫رهبــری نظــرات خــود را در خصــوص مذاکرات‬ ‫به صراحت بیان کردند‪ ،‬مثال از ‪190‬هزار سو به عنوان نیاز ما‬ ‫برای تامین سوخت بوشهر نام بردند‪ .‬در سخنرانی نوروز ‪94‬‬ ‫فرمودند که لغو تحریم ها باید در متن توافقات باشد نه نتیجه‬ ‫مذاکرات و همچنین بحث یک مرحله ای بودن توافق را نیز‬ ‫مطرح کردند‪ .‬بنابراین ایشان به صورت شفاف خط قرمزها و‬ ‫نظراتشان را بیان کردند و باید گفت که ‪190‬هزار سو در بیانیه‬ ‫دیده نشده است و نه تنها مسائل مربوط به تحریم ها رعایت‬ ‫نشده است بلکه تحریم به پروتکل الحاقی گره زده شد و حل‬ ‫ان پیچیده تر شده است زیرا پروتکل های الحاقی می گوید‬ ‫که هرجایی را که انها تشــخیص دهند بایــد بازدید صورت‬ ‫پذیــرد بنابراین وقتی کــه پروتکل را پذیرفتیــم در صورت‬ ‫هرگونه ابهام راستی ازمایی خدشه دار شده و درنتیجه تحریم‬ ‫بر خواهد گشت‪.‬‬ ‫‪33‬‬ ‫برد ما با برد غرب فرق دارد‬ ‫سیاست‬ ‫‪34‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫علی خرم در گف ت وگو با مثلث‬ ‫تعابیر مختلفی همچون تفاهم سیاســی‪ ،‬بیانیه‬ ‫مشترک و توافق سیاسی درباره بیانیه لوزان مطرح‬ ‫شد‪ ،‬شــما متن مشــترکی که در پایان اخرین دور‬ ‫مذاکرات قرائت شد را چه می نامید؟‬ ‫لوزان نقطــه تقاطع نظــر ایران و ‪ 5+1‬بــود که دو‬ ‫طرف در تنگنای وقت انچه را توانســتند با هم تفاهم کنند‪،‬‬ ‫به صورت محوری در یک صفحه به عنوان بیانیه مطبوعاتی‬ ‫اعالم کردند‪ .‬ایــن بیانیه مطبوعاتی از یــک طرف تفاهم‪،‬‬ ‫از یک طرف توافــق و از یک طرف دیگر چــون هنوز همه‬ ‫جزئیاتش قطعی نشــده‪ ،‬نمی توان گفت که یک سند مورد‬ ‫موافقت اســت‪ ،‬پس نباید زیاد روی ان به عنوان یک ســند‬ ‫قطعی توافق تاکید کرد یا در این فکر بود که یک کاسه ای‬ ‫زیر نیم کاســه است‪ .‬کســانی که غرضی در دل دارند سعی‬ ‫می کنند از فرصت به وجود امده برای مشــوش کردن افکار‬ ‫مردم به ویژه دانشجوها اســتفاده کنند؛ این بار اول نیست و‬ ‫حتما بار اخر انها نیز نخواهد بود‪ .‬غرض ورزان سال ‪ 92‬نیز‬ ‫وقتی تفاهم ژنو امضا شد همین ســناریو را اجرا کردند‪ ،‬انها‬ ‫وقتی دیدند که در لوزان روی یک اصولی توافق شد اما هنوز‬ ‫این اصول جای چکش کاری دارد‪ ،‬تالش می کنند انچه به‬ ‫صورت دست و پا شکسته توافق شده و در قالب یک بیانیه‬ ‫مطبوعاتی امده ملغی کنند‪.‬‬ ‫پس اینکــه گفته می شــود ایران‬ ‫و ‪ 5+1‬بیــش از موارد یادشــده در‬ ‫بیانیــه مطبوعاتــی با هــم توافق‬ ‫کردند اما نخواســتند اعالم کنند‪،‬‬ ‫این صحبت را شما قبول ندارید؟‬ ‫خیر‪ ،‬معمول مذاکرات این اســت‬ ‫که مطالب زیادی را روی کاغذ می اورند‪ ،‬اگر‬ ‫قسمت هایی مورد موافقت همه بود ان را در‬ ‫بیانیه و توافقی که می خواهند اعالم کنند‪،‬‬ ‫می اورند اما قسمت هایی که هنوز نرسیدند‬ ‫درباره ان صحبت کنند یا همه موافق نیستند‬ ‫باقی می ماند تا بعد انها را به بحث بگذارند‪.‬‬ ‫هر چه بررسی متن پیش نویس جلو می رود‬ ‫قسمت هایی که مورد توافق قرار می گیرد‪،‬‬ ‫استخراج و به متن توافقی الحاق می شود‪.‬‬ ‫پس انچه در بیانیه مطبوعاتی لوزان اعالم‬ ‫شــد مواردی بود که روی ان توافق صورت‬ ‫گرفته اما شــامل همه موارد و جزئیات نیز نمی شــود‪ ،‬پس‬ ‫توافق نهایی نیســت‪ .‬درک این موضوع شــاید برای برخی‬ ‫مشکل باشد اما بعضی دیگر از عمد می خواهند از این فرصت‬ ‫برای مشوش کردن افکار مردم استفاده کنند تا اصل موضوع‬ ‫منتفی شود‪ ،‬حال انکه مردم مســتقل از محتوا درباره اینکه‬ ‫ایران و ‪ 5+1‬یکجایی با هم تفاهم کردند و مســالمت امیز با‬ ‫هم کنار امدند‪ ،‬خوشحالند و به نظام و مذاکره کنندگان خود‬ ‫اعتماد دارند و بر ایــن باورند که هر نــوع توافقی در نهایت‬ ‫حاصل شود قرار نیست دســتاوردهای مملکت را به فروش‬ ‫گذاشته شود ‪ ،‬به همین خاطر هم جشن می گیرند‪.‬‬ ‫یک دیدگاه ان است که وقتی ‪ 18‬ماه مذاکره شد تا‬ ‫دو طرف روی راه حل ها با هم به تفاهم برسند چطور‬ ‫طی سه ماه می خواهند بر جزئیات توافق کنند؟‬ ‫سه ماه فرصت کافی است که دو طرف بتوانند روی‬ ‫جزئیات نیز به توافق برســند‪ ،‬هم اکنون ‪ 80‬درصد مطالب‬ ‫نوشته شده است‪ ،‬منتها روی همه موارد توافق نشده‪ ،‬پس‬ ‫موارد اختالفی را کنار گذاشــتند و مــوارد توافقی حاصل را‬ ‫اعالم کردند‪.‬‬ ‫در واقع توافــق روی جزئیات به معنی برداشــتن‬ ‫موارد اختالفی داخل پرانتــز در متن توافق جامع‬ ‫است؟‬ ‫بله‪ ،‬بنابراین نباید نگران بود و دچار تشتت افکار شد‬ ‫چون این بزرگترین اسیب است‪.‬‬ ‫اقای اوبامــا بیانیه لــوزان را توافق خــوب اعالم‬ ‫کرد اما اقای ظریف ان را برد‪-‬برد نامید‪ ،‬نظر شــما‬ ‫چیست؟‬ ‫تفســیر و تعبیری که دکتــر ظریف بــه کاربرد انی‬ ‫اســت که همه اعضــای ‪ 5+1‬از ابتــدا به دنبــال ان بودند‬ ‫اما نوع بــرد غربی ها با نــوع برد ما متفاوت اســت‪ .‬غرب در‬ ‫بیانیه لــوزان ‪ 2‬برد کــرد‪ ،‬اول اینکه اطمینــان یافت ایران‬ ‫سالح هسته ای نمی ســازد‪ ،‬دوم انکه این چالش را با روش‬ ‫دیپلماتیک حل کرد‪ ،‬در مقابل ایــران از یک طرف صنعت‬ ‫و تکنولوژی هسته ای اش را دست نخورده نگه داشت‪ ،‬دوم‬ ‫انکه تحریم های ضد ایرانی لغو شــد‪ .‬از نظر تئوریک تمام‬ ‫کسانی که تخصص بین المللی دارند می دانند اگر کشوری‬ ‫در گرداب شــورای امنیت ســازمان ملل افتاد‪ ،‬حاال حاالها‬ ‫درنمی اید و ممکن اســت خروجش از این گرداب ‪ 20‬تا ‪30‬‬ ‫سال طول بکشد اما با یک فاصله کوتاهی ایران دارد به این‬ ‫موفقیت دست پیدا می کند‪ .‬در واقع مسیری که دولت نهم و‬ ‫م جبران می کند‪ .‬این معادله‬ ‫دهم تخریب کرد‪ ،‬دولت یازده ‬ ‫برد ‪ -‬برد می شود گرچه برد ما با برد غرب متفاوت است‪.‬‬ ‫شــما می گویید صنعــت و تکنولوژی هســته ای‬ ‫ایران دست نخورده ماند اما منتقدان توافقات لغو‬ ‫تحریم ها‪ ،‬وضعیت فردو‪ ،‬تعداد سانتر یفیوژها و‬ ‫میزان تحقیق و توسعه را نگران کننده می خوانند‪،‬‬ ‫نظر شما چیست؟‬ ‫در بحــث تحریم ها کســانی کــه می گویند توافق‬ ‫حاصل شده شامل لغو همه تحریم ها نمی شود‪ ،‬همان هایی‬ ‫هســتند که در دولت نهم و دهم پرونده هسته ای ایران را به‬ ‫گرداب شورای امنیت ســازمان ملل انداختند‪ ،‬امروز انها به‬ ‫جای عذرخواهی‪ ،‬طلبکار هم شدند‪ .‬همان کسانی که امروز‬ ‫چنین مباحثــی را طرح می کنند همان هایی هســتند که ان‬ ‫‪7‬‬ ‫علــی خــرم ‪ ،‬کارشــناس سیاســی می گوید‪:‬‬ ‫«در بحــث تحریم ها کســانی که می گوینــد توافق‬ ‫حاصل شــده شــامل لغو همه تحریم ها نمی شود‪،‬‬ ‫همان هایی هستند که در دولت نهم و دهم پرونده‬ ‫هسته ای ایران را به گرداب شــورای امنیت سازمان‬ ‫ملــل انداختند‪ ،‬امــروز انهــا به جــای عذرخواهی‪،‬‬ ‫طلبکار هم شدند‪ ».‬با او در مورد تحوالت پس از لوزان‬ ‫گفت وگو کردیم‪.‬‬ ‫روزها ســینه می زدند و می گفتند اگر پرونده هسته ای ایران‬ ‫به شــورای امنیت برود اتفاقی نمی افتد و نباید از این اتفاق‬ ‫ ترسید‪ .‬تحریم ها برای اینکه برداشته شود یک پروسه قانونی‬ ‫دارد؛ این طور نیســت که با یک تصمیم سیاسی بشود یک‬ ‫کار حقوقــی را ملغی کرد‪ .‬اگر در مورد عراق و لیبی بررســی‬ ‫شود که قبل از ایران تحریم شدند هنوز بخشی از تحریم ها‬ ‫درباره انها اعمال می شــود‪ .‬حاال درباره ایران تفاهم شــده‬ ‫که متن توافق نهایی به عنوان یک قطعنامه شورای امنیت‬ ‫سازمان ملل تصویب شود تا قطعنامه های قبلی مثل قطعنامه‬ ‫‪ - 1929‬که تندترین قطعنامه ای است که در جهان تا به حال‬ ‫علیه یک کشــور صادر شــده اما به همت دولت نهم و دهم‬ ‫علیه ایران صادر شد ‪ -‬ملغی شــود پس این قطعنامه می اید‬ ‫تا ان پنج‪ ،‬شــش قطعنامه قبلی را ملغی کند‪ .‬ضمن انکه در‬ ‫بیانیه لوزان امده تحریم های اتحادیه اروپا بالفاصله بعد از‬ ‫امضای توافق جامع ملغی می شود چون خود اروپایی ها نیز‬ ‫به این مســاله احتیاج دارند تا بتوانند وارد بازار ایران شوند‪.‬‬ ‫فقط می ماند تحریم های مربوط به دولــت و کنگره امریکا‬ ‫که رئیس جمهور این کشور می تواند تحریم های مربوط به‬ ‫دولت را ملغی کند و تحریم هــای مصوب کنگره نیز به مرور‬ ‫زمان برداشته می شود‪.‬‬ ‫اما طبق بیانیــه لوزان لغــو تحریم های‬ ‫دولــت و کنگــره امریــکا براســاس‬ ‫راســتی ازمایی اژانس انجام می شــود‪،‬‬ ‫ایا می توان به این مرجع جهانی اعتماد‬ ‫کرد؟‬ ‫از نظر جهانــی وقتــی در گرداب‬ ‫شورای امنیت سازمان ملل افتادیم به عنوان‬ ‫خطاکار هســته ای محسوب شــدیم‪ .‬انها‬ ‫می گویند برای لغو تحریم ها باید اثبات شود‬ ‫که ایران خطاکار نیســت‪ ،‬حاال چه کســی‬ ‫باید این مساله را راستی ازمایی کند؟ اژانس‬ ‫بین المللی انرژی اتمی‪ .‬کسانی که پرونده‬ ‫هسته ای را به داخل گرداب شورای امنیت‬ ‫سازمان ملل انداختند امروز مقصر هستند‪.‬‬ ‫اژانس قابل اعتماد است؟‬ ‫این ســاز وکار جهانی است‪ .‬درباره‬ ‫همــه کشــورها از جملــه ژاپن‪ ،‬اســترالیا‪،‬‬ ‫بلژیک‪ ،‬ارژانتین و برزیل این کار شــد‪ .‬ایــن اژانس همان‬ ‫اژانس است پس نباید دائم دچار توهم بود و فکر کنیم همه‬ ‫دارند علیه ما توطئه می کنند‪ .‬ضمن انکه در اجرای توافق ژنو‬ ‫ایران اقداماتی کرد که با تایید اژانس و تایید طرف مقابل به‬ ‫تعهدات خود عمل کرد و اجازه داد ماهی ‪ 700‬میلیون دالر‬ ‫وارد ایران شود‪ .‬در واقع با راســتی ازمایی اژانس این اقدام‬ ‫انجام شــد چون اژانس بازوی فنی شــورای امنیت سازمان‬ ‫ملل است‪.‬‬ ‫به لحاظ فنی مواضع منتقدان را درباره نطنز‪ ،‬فردو‬ ‫و میزان سانتر یفیوژها وارد می دانید؟‬ ‫خیــر‪ ،‬در ایــران از ‪ 19‬هــزار ســانتر یفیوژ‪ 9 ،‬هزار‬ ‫ســانتیریفیوژ فعال بــود از این ‪ 9‬هــزار ســانتر یفیوژ ‪ 6‬هزار‬ ‫سانتر یفیوژ نســل یک در نطنز بود که بر اساس بیانیه لوزان‬ ‫‪ 5‬هزار و ‪ 100‬سانتر یفیوژ در نطنز ادامه کار می دهد‪ .‬در فردو‬ ‫نیز سه هزار سانتر یفیوژ داشتیم اما نمی خواستیم از نسل یک‬ ‫انتصار در گف ت وگو با مثلث‬ ‫‪8‬‬ ‫المان نیز در چند هفته اخیر موضعی نســبتا خنثی‬ ‫داشــت البته گهگاهی صدراعظم یا وزیــر امور خارجه این‬ ‫کشــور اظهارنظرهایی می کردند اما مشــخص بود که این‬ ‫کشور هم به بازیگر درجه دو در مذاکرات تبدیل شده بود‪.‬‬ ‫فرانســه در طــول مذاکــرات قصــد داشــت کمــی‬ ‫قدرت نمایی کند اما به نظر می رسد که امریکا به این کشور‬ ‫گوشزد کرده بود که اقدامات منفی انجام ندهد تا مشخص‬ ‫شود که نتیجه به کجا ختم می شود‪.‬‬ ‫اگر گفت وگوهای هسته ای ایران با ‪ 5+1‬بر اساس‬ ‫بیانیه سوئیس به نتیجه مثبت و توافق جامع ختم‬ ‫شود‪ ،‬کشورهای عربی که در ابتدای گفت وگو به‬ ‫انها اشــاره کردید در قبال ایران چــه رویکردی را‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫پس از گفت وگوهای فشــرده میان هیات ایرانی‬ ‫و هیات های غربی در لوزان سوئیس شاهد دستیابی‬ ‫به بیانیه ســوئیس بودیم؛ بیانیه ای که چارچوب های‬ ‫توافق احتمالی تیرماه را مشخص کرده است‪ .‬واکنش‬ ‫کشورهای عربی منطقه را چطور می بینید؟‬ ‫در میان کشورهای عربی منطقه‪ ،‬عربستان تاکنون‬ ‫بیــش از دیگر کشــورها در مورد مســاله هســته ای ایران‬ ‫اظهارنظر کرده اســت و پس از بیانیه ســوئیس نیز کابینه‬ ‫عربستان تصمیم مثبتی در خصوص ایران گرفت و استقبال‬ ‫مثبتی راجع به بیانیه سوئیس داشت‪ .‬کابینه عربستان اظهار‬ ‫امیدواری کرد که بیانیه لوزان به یک قرارداد نهایی برسد و‬ ‫خاورمیانه در اینده بتواند یک منطقه عاری از سالح باشد‪.‬‬ ‫این اظهارنظــر مثبت ترین اظهارنظری اســت که تاکنون‬ ‫سعودی ها داشته اند‪ .‬کشــورهای دیگر همچون امارات‪،‬‬ ‫کویت و قطر نظر رســمی در این خصوص نداشتند و حتی‬ ‫روزنامه هایشان نیز فقط خبر مذاکرات را منتشر کردند‪ .‬البته‬ ‫سیاست خارجی این کشورها پیرو عربستان است و احتماال‬ ‫منتظر واکنش این کشور بوده اند‪.‬‬ ‫عمان نیز از ابتــدا موافق این مذاکــرات بود و حتی‬ ‫چندین بار مقامات این کشور میهمان ایران و اعضای گروه‬ ‫‪ 5+1‬بوده و همواره از این روند حمایت کرده اند‪.‬‬ ‫کشورهایی همچون روسیه و چین که از اعضای‬ ‫دائم شــورای امنیت و مذاکره کنندگان اصلی در‬ ‫‪ 5+1‬بودنــد در روزهــای پایانی مذاکــرات نقش‬ ‫انچنان پررنگی نداشتند‪ .‬ارزیابی شما از رویکرد‬ ‫این دو کشور چیست؟‬ ‫در چند هفته اخیر هرچه که ایران و ‪ 5+1‬به صدور‬ ‫بیانیه نزدیک می شدند مواردی در خصوص روسیه و چین‬ ‫اشکار شد؛ نخست اینکه چین تبدیل به بازیگر درجه دو یا‬ ‫سه در مذاکرات شده بود و تقریبا اظهارنظر خاصی نداشت‪.‬‬ ‫باوجودی که نمایندگان چین در مذاکرات حضور داشــتند‬ ‫اما صحبت به خصوصــی نمی کردند و فقط حضور فیزیکی‬ ‫داشتند‪ .‬روسیه نیز به عنوان همسایه مهم ایران از این روند‬ ‫پشــتیبانی می کرد اما نگرانی هایی نیز داشــت‪ .‬به همین‬ ‫خاطر هم است که مســکو بعضا اظهارنظرهای دو پهلویی‬ ‫کرده است‪ .‬روســیه نمی داند که این روند چطور ادامه پیدا‬ ‫خواهد کرد و یکی از ترس های مهم این کشور این است که‬ ‫اگر سازمان ملل برای لغو قطعنامه های پیشین علیه ایران‬ ‫قطعنامه جدیدی صادر کند این قطعنامه مکانیزم اتوماتیک‬ ‫داشته باشد‪ .‬یعنی در ان ذکر شــود که اگر ایران به عنوان‬ ‫نمونه یــک اقدامی را انجام نــداد تحریم ها به صورت‬ ‫اتوماتیک دوباره برقرار شــود‪ .‬روسیه از اتوماتیک‬ ‫وار بودن برخی اقدامات شــورای امنیت خوشنود‬ ‫نیست زیرا روســیه عضوی دارای حق وتوست و‬ ‫مایل است که همیشه از این حق استفاده کند‪.‬‬ ‫امــا اتوماتیک کردن یــک الیحه نقــش وتو را‬ ‫کمرنگ می کند‪ .‬از ســوی دیگر روسیه نگران‬ ‫اســت که در اینده این بدعت را بگذارند که در‬ ‫مورد ان کشــور نیز همین سیستم اجرا شود‪.‬‬ ‫بنابراین دلواپسی های روســیه نه برای خود‬ ‫قرارداد بلکه به خاطر اثرات قرارداد است‪.‬‬ ‫رویکرد دیگــر کشــورهای اروپایی‬ ‫‪ 5+1‬همچــون المان و فرانســه در‬ ‫طــول گفت وگوهای اخیــر چگونه‬ ‫بود؟‬ ‫دکتــر نــادر انتصــار‪ ،‬رئیــس دانشــکده‬ ‫علو م سیاســی دانشــگاه االبامــای جنوبــی در‬ ‫گفت وگو با مثلث در خصوص واکنش کشــورهای‬ ‫منطقه به توافق احتمالــی میان ایران و ‪ 5+1‬گفت‬ ‫که اگر هم قراردادی امضا شود رابطه تهران‪-‬ریاض‬ ‫تا مدت های زیاد همچنان سرد باقی خواهد ماند؛‬ ‫زیرا عربستان طی سال های اخیر از حاشیه نشین‬ ‫شدن نسبی ایران استفاده بسیاری کرده و نگران‬ ‫قــدرت گرفتــن و مطــرح شــدن ایــران در منطقه‬ ‫اســت‪ .‬به گفته انتصار‪ ،‬ترس عربســتان سعودی‬ ‫از این اســت که ایران با حل موضوع هسته ای اش‬ ‫نه تنهــا بازیگر اصلــی منطقه شــود بلکــه باعث‬ ‫شــود که عربســتان و کشــورهای تحت حمایتش‬ ‫نتوانند حیات خلوتی که برای خود ساخته بودند و‬ ‫سیاست هایشان را به مانند قبل ادامه دهند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫باشند بنابراین سه هزار سانتر یفیوژ نسل دو در انجا داشتیم‪،‬‬ ‫حاال در توافق قرار شده ایران تا هزار سانتریفیوژ از هر نسل‬ ‫ که می خواهد‪ -‬از ‪ IR-1‬تا ‪ IR-8‬انجا داشــته باشــد که شــاید‬ ‫بعدا نســل های مترقی تری را هم بسازد‪ .‬ضمن انکه در این‬ ‫توافق قرار شده که کشورهای جهان در برنامه های تحقیق‬ ‫و توســعه ای که در فردو انجام می شــود به ما کمک کنند‪ ،‬‬ ‫بنابراین فردو یک ســایت تحقیق و توســعه باقی می ماند‪.‬‬ ‫سایت تحقیق و توسعه اروپا در شهر زیرزمینی ژنو در عمق ‪40‬‬ ‫تا ‪ 80‬متری است‪ ،‬ان سایت اهمیتش هزاران برابر از مراکز‬ ‫تولید اورانیوم در بلژیک‪ ،‬فرانسه‪ ،‬المان و هر کشور اروپایی‬ ‫دیگر بیشتر است‪ .‬پس ما هم از فردو به عنوان محلی برای‬ ‫تحقیق و توسعه کار هسته ای مان استفاده می کنیم‪ ،‬ضمن‬ ‫انکه ما که گفتیم نمی خواهیم سالح هسته ای بسازیم پس‬ ‫اورانیوم را غنی کنیم که به چه درد بخورد؟ اگر بتوانیم تحقیق‬ ‫و توســعه را در فردو ادامه دهیم علم و تکنولوژی هسته ای‬ ‫را جلو می بریم‪ ،‬بدون انکه کاالیی را بســازیم تــا در انبارها‬ ‫بال اســتفاده بماند یا حتی برای خودمان خطرناک باشــد‪،‬‬ ‫بنابراین فــردو برخالف ادعای برخــی منتقدان جایگاهش‬ ‫ارتقا پیدا کرده‪ ،‬ضمن انکه در گذشــته نیز مــا از فردو برای‬ ‫غنی ســازی اســتفاده نمی کردیم‪ .‬ما در فردو نســل دوم تا‬ ‫هشتم سانتر یفیوژ را ساختیم‪ ،‬االن هم قرار است همان کار‬ ‫را انجام دهیم‪ .‬اگر منصفانه و واقع بینانه نگاه کنیم هیچ چیز‬ ‫را نه تنها از دست ندادیم بلکه به انها رسمیت دادیم‪ .‬در همین‬ ‫بیانیه می گوید جامعه بین المللی با ایــران و ایران با جامعه‬ ‫بین المللی در برنامه هســته ای دخیل می شوند‪ .‬این خیلی‬ ‫معنای بزرگی دارد‪ .‬در دنیا ‪ 33‬کشور هستند که قادرند مواد‪،‬‬ ‫ابزار و دستگاه های هسته ای با هم خرید و فروش کنند‪ .‬ما‬ ‫داریم می رویم جز و ان گروه بشــویم و وقتــی جز و ان گروه‬ ‫شویم‪ ،‬دیگر خرید اورانیوم برای ما ممنوع نیست‪ ،‬در حالی که‬ ‫االن خرید اورانیوم برای ما ممنوع اســت‪ .‬دیگر برای خرید‬ ‫دستگاه های مورد نیاز الزم نیســت به بازارهای غیررسمی‬ ‫مراجعه کنیم‪ .‬بنابراین اگر کســانی منصــف و دارای عقل‬ ‫کارشناسی باشند می فهمند کار درست و اساسی این است‪.‬‬ ‫یعنی ما به صورت رسمی به باشگاه هسته ای جهان‬ ‫می پیوندیم؟‬ ‫باید در به کارگیری تعابیر دقت شود‪ ،‬وقتی می گویند‬ ‫باشــگاه هســته ای ان چیزی اســت که اقای احمدی نژاد‬ ‫می گفت و خیلی به ما ضربه زد‪ .‬او حتی قید می کرد باشگاه‬ ‫هسته ای که ‪ 9‬کشور جهان یعنی انهایی که بمب هسته ای‬ ‫ســاختند‪ ،‬در ان عضوند‪ .‬خیر‪ ،‬ایران به ان معنا نمی خواهد‬ ‫ی مســلط بــه تکنولوژی‬ ‫عمل کند ‪ ،‬بلکه به جمع کشــورها ‬ ‫هســته ای می پیوندد کــه دارنــد فعالیت صلح امیــز انجام‬ ‫می دهند‪ ،‬البته هرچند ‪ 9‬کشــور از ‪ 33‬کشور بمب هسته ای‬ ‫دارند اما ما چون فتوای حرام بودن کاربرد ســاح هسته ای‬ ‫را داریم باید در طرح بحث ها دقت کنیم تا تداعی نشود که‬ ‫دنبال بمب هسته ای هستیم‪.‬‬ ‫اگر عــده ای در داخــل کارشــکنی نکنند و به شــعار‬ ‫همدلی و همزبانی دولت و مردم پایبند باشند ‪ 10‬سال دوران‬ ‫اعتمادسازی ما برای جهان طول می کشد که همین پروسه‬ ‫برای ژاپن ‪ 18‬ســال طول کشــید‪ .‬روز ‪ 13‬فروردین دیدیم‬ ‫وزرای خارجه شــش کشــور بزرگ جهان به عالوه نماینده‬ ‫اتحادیــه اروپا به احترام وزیــر خارجه ایران ایســتادند تا او‬ ‫بیانیه خود را بخواند‪ .‬کسی که تخصص بین المللی داشته‬ ‫باشــد می داند خود این صحنه گویای چیست‪ ،‬در حالی که‬ ‫درباره عراق سفرای کشورهای عضو شورای امنیت سازمان‬ ‫ملل تصمیم گرفتند و عراق را تحریم کردند‪ ،‬نه اینکه وزیران‬ ‫خارجه این کشورها جمع شــوند و چنین تصمیمی بگیرند‪.‬‬ ‫پس این تفاوتی است که کشورهای بزرگ جهان برای ایران‬ ‫قائل می شوند و باید ان را درک کرد‪ .‬در کل امیدوارم توافقی‬ ‫که حاصل می شود با کمترین هزینه و با بیشترین سود برای‬ ‫ملت ایران باشد‪.‬‬ ‫روسیه نگران است‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪35‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫‪36‬‬ ‫پیش خواهند گرفت‪ .‬ایا تاحدودی موضع شــان‬ ‫نســبت به ایران نرم خواهد شــد یا همان رویکرد‬ ‫رقیب سفت و سخت را دنبال خواهند کرد؟‬ ‫عربســتان طی ســال های اخیر از حاشیه نشــین‬ ‫شدن نسبی ایران استفاده بســیاری کرده است؛ بنابراین‬ ‫حتی اگر قــراردادی در تیرماه میان ایران و شــش قدرت‬ ‫جهانی امضا شود نگرانی عربستان ادامه خواهد داشت‪.‬‬ ‫عربســتان می خواهد مطرح ترین کشور منطقه باشد البته‬ ‫جاه طلبی هــای این کشــور محدودیت هایــی دارد‪ .‬طی‬ ‫حمله اخیر سعودی ها به یمن باوجودی که یمن کشوری‬ ‫است که نه نیروی هوایی دارد و نه سیستم دفاعی هوایی‬ ‫اما عربســتان هنوز نتوانســته در این کشــور به اهدافش‬ ‫نایل شــود‪ .‬گرچه عربســتان از نظــر میــزان تجهیزات‬ ‫نظامی پرقدرت اســت اما ایــن تجهیزاتی کــه در اختیار‬ ‫عربستان است بیشــتر به مثابه اســباب بازی است‪ .‬ترس‬ ‫عربستان ســعودی از این اســت که ایران با حل موضوع‬ ‫هسته ای اش نه تنها بازیگر اصلی منطقه شود بلکه باعث‬ ‫شــود که عربســتان و کشــورهای تحت حمایتش نتوانند‬ ‫حیات خلوتی کــه برای خود ســاخته بودند حفــظ کنند و‬ ‫سیاست هایشــان را به مانند قبل ادامه دهند‪ .‬بنابراین اگر‬ ‫هم قرارداد امضا شــود رابطه تهران ‪ -‬ریاض تا مدت های‬ ‫زیادی همچنان ســرد باقی خواهــد ماند زیرا عربســتان‬ ‫می خواهد خود را کشــور درجه یک منطقه حســاب کند و‬ ‫اگر این طــرز تفکر دفاعی بــه همین صــورت باقی بماند‬ ‫رابطــه دو کشــور تغییری نخواهــد کرد‪ .‬اما شــاید رابطه‬ ‫ایران با کشــورهای دیگر مانند قطر و کویــت کمی بهبود‬ ‫یابد‪ .‬امارات و بحرین نیز از انجایــی که دنباله روی کامل‬ ‫عربستان هستند همان سیاســت های سعودی را در قبال‬ ‫ایران دنبال خواهند کرد‪.‬‬ ‫مساله عراق و تجاوز نیروهای تروریستی داعش‬ ‫توانســت نقش مثبتی ایفــا کند‪ ،‬ایــا در صورت‬ ‫دستیابی به توافق ایران در کنار کشورهای غربی‬ ‫در منطقه ایفای نقش خواهد کرد؟‬ ‫اعراب به طور کلی از این روند استقبال نخواهند کرد‬ ‫زیرا انها تحوالت کشورهای عربی را در یک چارچوب بسیار‬ ‫محدودی نگاه می کنند‪ .‬به خصوص اعــراب خلیج فارس‬ ‫هدفشان این اســت که اثار بهار عربی را از منطقه دور کنند‬ ‫و به هیچ وجه اجازه ندهند که صحبت از دموکراسی و مردم‬ ‫ساالری در منطقه تداوم داشته باشد و به کشورهای انها نیز‬ ‫سرایت کند‪ .‬بنابراین مایل نیستند دیگر کشورها در این امر‬ ‫دخالت کنند زیرا اگر ایران به نحوی در این تحوالت دخالت‬ ‫کند انها کنترل شان را بر این کشــورها و کشورهای خود از‬ ‫دســت خواهند داد‪ .‬به همین خاطر اگر ایــران و غرب هم‬ ‫بخواهند اعراب از ایفای این نقش از سوی ایران جلوگیری‬ ‫خواهند کرد‪.‬‬ ‫در نهایت به نقــش ترکیه هم بپردازیــم؛ در کل‬ ‫روابط تهران ‪ -‬انکارا در برهه کنونی به چه صورت‬ ‫است؟‬ ‫ترکیه بعد از شکست سیاست هایش در مورد سوریه‬ ‫تاحدودی در سردرگمی به ســر می برد؛ به ویژه رجب طیب‬ ‫اردوغــان‪ ،‬رئیس جمهــور این کشــور کــه جاه طلبی های‬ ‫همیشگی خودش را داشته است و می خواسته که به سمت‬ ‫نئوعثمانی پیش رود‪ .‬ترکیه می خواهد هر دو طرف را داشته‬ ‫باشــد یک روز علیه ایران صحبــت می کنــد و روز دیگر از‬ ‫سفرش به ایران می گوید‪.‬‬ ‫در نهایــت شکســت و ســردرگمی سیاســت خارجی‬ ‫ترکیه در ســوریه باعث شده که این کشــور تاحدود زیادی‬ ‫عکس العمل هــای غیرقابل پیش بینی از خــود بروز دهد‪.‬‬ ‫بنابراین ایران باید در قبال این کشــور با احتیاط عمل کند‬ ‫یعنی این کشور را نه دوســت صمیمی خود حساب کند و نه‬ ‫کشوری که در جبهه دشمنان قرار دارد‪.‬‬ ‫این توافق با وضعیت مطلوب فاصله دارد‬ ‫مالحظاتی درباره بیانیه مشترک لوزان‬ ‫حسن بهشتی پور‬ ‫کارشناس مسائل هسته ای‬ ‫‪9‬‬ ‫پس از پایــان مذاکرات نفس گیر لــوزان‪ ،‬متن بیانیه‬ ‫توسط خانم موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا‬ ‫به زبان انگلیســی و اقای ظریف وزیرخارجــه ایران به زبان‬ ‫فارسی در روز پنج شــنبه ســیزدهم فروردین خوانده شد‪ .‬از‬ ‫همان زمان تحلیل متن این بیانیه به منظور شناسایی ابعاد‬ ‫موضوع در بین تحلیلگران سیاسی اغاز شد‪.‬‬ ‫درمتن پیش رو تالش شده است ضمن توجه به ابعاد‬ ‫سیاسی‪ ،‬حقوقی و فنی بیانیه لوزان به این دو پرسش اصلی‬ ‫پاسخ دهیم‪:‬‬ ‫‪ -1‬اهمیت این بیانیه چیســت و چه تفاوتــی با توافق‬ ‫ژنو دارد؟‬ ‫‪ -2‬چرا بین انچه که امریکایی ها ادعا می کنند با انچه‬ ‫که مسئوالن ایرانی مطرح کردند تفاوت وجود دارد؟‬ ‫الف ‪ -‬دالیل اهمیت بیانیه ژنو‬ ‫‪ -1‬این بیانیه ازابعاد حقوقی‪ ،‬فنی و سیاســی برخوردار‬ ‫اســت‪ .‬با وجود انکه ضمانــت اجرایی ندارد امــا از انجا که‬ ‫نقشه راه برای رسیدن به توافق جامع هسته ای را بین ایران‬ ‫و گروه ‪ 5+1‬یک مشــخص می کنــد‪ ،‬از اهمیت اساســی‬ ‫برخوردار است‪.‬‬ ‫‪ -2‬می تــوان گفت ایــن بیانیه پایانی اجــاس لوزان‬ ‫مانند نقشــه یک ســاختمان اســت که معماران دیپلماسی‬ ‫هســته ای با مشــارکت هم ان را طراحی کرده اند‪ .‬جزئیات‬ ‫بخش های مختلف این ساختمان قرار است در سه ماه اینده‬ ‫به بحث های کارشناســی بین دو طرف گذاشــته شود و در‬ ‫نهایت به توافق جامع همکاری برسد‪.‬‬ ‫‪ -3‬هر دو طرف حق خود را در مورد بازگشت به وضعیت‬ ‫پیش از توافق در صورت تخلف طرف مقابل از تعهداتی که‬ ‫قرار است طبق توافق جامع بپذیرند‪ ،‬محفوظ نگه داشته اند‪.‬‬ ‫البته اعمال این حق با ترتیباتی خواهد بود که برسران توافق‬ ‫می شــود‪ .‬یعنی هر دو طــرف نمی توانند به صــرف ادعای‬ ‫تخلف از سوی طرف مقابل‪ ،‬اجرای توافق را متوقف کنند‪.‬‬ ‫این اصل یکی از مهم ترین موضوع های حاکمیتی در روند‬ ‫مذاکرات به شمار می رفت‪.‬‬ ‫ب‪ :‬دستاوردهای پیش بینی شده در بیانیه لوزان‬ ‫برای ایران‬ ‫‪ -1‬در ایــن بیانیه بر حق ایــران در ادامه غنی ســازی‬ ‫اورانیوم در ایران در سطح‪ 3/67‬درصد (میزانی که برای تولید‬ ‫برق در راکتوری مانند بوشهر الزم است) تصریح شده است‪.‬‬ ‫این بخش پاسخ دقیق به همه کسانی است که می گفتند در‬ ‫توافق ژنو بر حق غنی سازی ایران تاکید نشده است‪ .‬عالوه‬ ‫بر این اوباما نیز در سخنرانی خود که بالفاصله بعد از انتشار‬ ‫رســمی بیانیه‪ ،‬ایراد کرد بر این نکته تاکید کرد ایران از حق‬ ‫غنی سازی اورانیوم در راســتای اهداف صلح امیز بهره مند‬ ‫خواهد بود‪ .‬درحالی که پیش ازاین مرتبا بر استفاده ایران از‬ ‫انرژی صلح امیزهسته ای و نه الزاما غنی سازی تاکید می شد‪.‬‬ ‫‪ -2‬رونــد تحقیــق و توســعه ایــران دربــاره ســاخت‬ ‫سانتریفیوژهای نوع پیشرفته تا سطح ‪ IR 8‬ادامه پیدا خواهد‬ ‫کرد‪ .‬این یکی از مهم ترین دســتاوردها است که در دوران‬ ‫جدید دانشمندان هسته ای ایران همچنان به کار توسعه و‬ ‫پژوهشی خود درراســتای ارتقای دانش هسته ای در ایران‬ ‫ادامه می دهند‪.‬‬ ‫‪ -3‬هیچ کدام از تاسیســات هســته ای ایــران تعطیل‬ ‫نخواهد شــد و همه مراکز در ســطحی تعریف شده که بعدا‬ ‫مشخص خواهد شد به کار خود ادامه می دهند‪.‬‬ ‫‪ -4‬همکاری هــای بین المللــی بــرای ایران با ســایر‬ ‫کشــورهای دارنده فناوری هســته ای به وجــود می اید و در‬ ‫صورت ایجــاد اعتماد متقابل گســترش و ارتقــای نیز پیدا‬ ‫خواهد کرد‪.‬‬ ‫‪ -5‬درصــورت نهایــی شــدن توافق و شــروع اجرایی‬ ‫شــدن ان‪ ،‬تحریم های اقتصادی ومالی یکجا لغو و ســایر‬ ‫تحریم های غیراقتصادی متناســب با اجرای شــدن سایر‬ ‫مراحل توافق لغو می شود‪.‬‬ ‫‪ -6‬طی یک قطعنامه مصوب شــورای امنیت سازمان‬ ‫ملل هفت قطعنامه پیشین شورا که چهار مورد ان تحریمی‬ ‫ است‪ ،‬لغو می شــود بدین ترتیب زمینه برای خروج ایران از‬ ‫فصل هفتم منشور سازمان ملل فراهم می شود‪.‬‬ ‫پ ‪ -‬پذیرش کنترل ها‪ ،‬محدودیت ها و نظارت های بیشتر‬ ‫متقابال ایران برای رسیدن به هدف خود که دستیابی‬ ‫به چرخه کامل ســوخت هســته ای و برخــورداری از انرژی‬ ‫هسته ای بدون اعمال تحریم ها است‪ ،‬کنترل ها‪ ،‬نظارت ها‬ ‫و محدودیت هایی را برای فعالیت های صلح امیز هسته ای‬ ‫خود در چارچوب توافق جامع هسته ای خواهد پذیرفت که‬ ‫عبارتند از‪:‬‬ ‫محدودیت ها‬ ‫‪ -1‬توقف غنی سازی اورانیوم در سطح ‪ 20‬درصد‪.‬‬ ‫در این مورد باید به سه موضوع مهم توجه داشت‪:‬‬ ‫الف ‪ -‬ترجیح اقتصادی برای ایران واردات اورانیوم‬ ‫غنی شده ‪ 20‬درصد است‪.‬‬ ‫ایران زمانی شــروع به غنی ســازی ‪ 20‬درصد کرد که‬ ‫کشــورهای مشــارکت کننده در مناقصه اژانس برای تامین‬ ‫سوخت راکتور هسته ای تهران خلف وعده کردند و به بهانه‬ ‫واهــی از تحویل ‪ 300‬کیلــو اورانیوم ‪ 20‬درصــد مابه ازای‬ ‫دریافت ‪ 1200‬کیلو اورانیوم پنج درصد خــودداری کردند‪.‬‬ ‫بنابراین اگر ایران بتواند منابع اورانیوم غنی شده ‪ 20‬درصدی‬ ‫از خارج کشــور وارد کند صرف اقتصادی بیشــتری برایش‬ ‫خواهد داشت‪ .‬زیرا به دنیا نشان داده است ه ر زمان بخواهند‬ ‫در این مورد محدودیت ایجاد کنند ایران توان و فناوری الزم‬ ‫را برای غنی سازی اورانیوم با هر درصدی که نیاز داشته باشد‬ ‫به صورت بالقوه داشته و خواهد داشت‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬منابــع شناخته شــده اورانیوم در ایــران نامحدود‬ ‫نیست‬ ‫باید توجه داشت منابع سنگ اورانیوم ایران نامحدود‬ ‫نیســت که هرچه خواســت و به هر میزان غنی سازی کند‪.‬‬ ‫بنابراین ایران ترجیح می دهد در سایه همکاری بین المللی‬ ‫با کشورهایی که دارای معادن اورانیوم متعددی هستند وارد‬ ‫تعامل سازنده و همکاری شود و به ازای واردات اورانیوم خام‬ ‫اورانیوم غنی شده به انها تحویل بدهد‪.‬‬ ‫پ ‪ -‬منابع موجود غنی شده برای مصرف چند سال اینده‬ ‫کفایت می کند‬ ‫ذخایر موجود اورانیوم ‪ 20‬درصدی که به دی اکســید ‬ ‫اورانیوم تبدیل شده است به گفته مسئوالن سازمان انرژی‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫هســته ای برای چندین ســال اینده ایران کفایت می کند‪.‬‬ ‫اورانیوم غنی شده برای قرارگرفتن در صفحات یا میله های‬ ‫ســوخت‪ ،‬باید به دی اکســیداورانیوم تبدیل بشوند بنابراین‬ ‫تبدیل ان هم پایداری اش را افزایش می دهد وهم ضرورتی‬ ‫اجتناب ناپذیر برای مصرف سوخت هسته ای در راکتورتهران‬ ‫یا هر مرکز دیگر است‪.‬‬ ‫‪ -2‬کاهش تعداد سانتریفیوژهای ایران‬ ‫اگرچــه درتوافــق جامع تعــداد دقیق ســانتریفیوژها‬ ‫مشخص خواهد شد‪ .‬اما یادمان نرود که فعالیت هسته ای‬ ‫ایران بــدون تحریم الزمه اش ایجاد فضای مناســب برای‬ ‫تعامل ســازنده اســت‪ .‬بدین ترتیب صحیح است که توان‬ ‫هسته ای ایران محدود می شــود اما باتوجه به ان که برای‬ ‫مصرف اورانیوم پنج درصــد در ایران در حــال حاضر فقط‬ ‫نیروگاه بوشهر را داریم که این نیروگاه هم بر اساس توافقی‬ ‫که با روسیه شده تا سال ‪ 2021‬ســوختش از روسیه می اید‬ ‫و پسماند ســوخت مصرف شده نیز به روســیه باز می گردد‪.‬‬ ‫بنابرایــن تولیدات ایــران درحداقل هفت ســال اینده برای‬ ‫مصرف بعد ازســال ‪ 2021‬ذخیره می شــود به همین دلیل‬ ‫کاهش تعداد ســانتریفیوژها در یک دهه اینده مشکل ساز‬ ‫نخواهد بــود‪ .‬فقط باید در توافق جامع پیش بینی شــود که‬ ‫متناســب با افزایش نیاز داخلی ایران با احداث راکتورهای‬ ‫دارخویــن یا فاز ‪2‬و ‪3‬و بوشــهر امکان غنی ســازی بیشــتر‬ ‫به صورت پلکانی پیش بینی شده باشد‪.‬‬ ‫‪ -3‬به کارنگرفتن ســانتریفیوژهای نوع پیشرفته تر در‬ ‫ایران‬ ‫این یک امتیاز بزرگ است که طرف ایرانی برای ان که‬ ‫بهانه را از دســت طرف مقابل خــارج کنــد در توافق جامع‬ ‫احتماال می پذیرد‪ .‬امــا باید توجه کنیم بر اســاس انچه که‬ ‫در بیانیه امده تحقیق و توســعه در ایران توسط دانشمندان‬ ‫هســته ای برای ارتقــا دادن بــه انــواع ســانتریفیوژهای‬ ‫پیشرفته تر ادامه خواهد داشت‪ .‬بنابراین ایران در سال های‬ ‫اتی به مسیر توسعه علمی خود در این مورد ادامه می دهد‪.‬‬ ‫ضمن ان که امکان همکاری ایران پــس از توافق جامع با‬ ‫سایر کشورها پیش بینی شده و امکان چنین همکاری برای‬ ‫توسعه علمی مفید خواهد بود‪.‬‬ ‫‪ -4‬تغییر کاربری فردو از یک سایت غنی سازی اورانیوم‬ ‫به یک سایت هسته ای تحقیقاتی‬ ‫سایت فردو به عنوان یک ســایت مکمل سایت نطنز‬ ‫دارای امکانات محدودی در مقایسه با سایت نطنز بود‪ .‬این‬ ‫ســایت به دلیل قرارگرفتن زیرکوه غیرقابل دسترســی برای‬ ‫حمله دشــمنان ایران بوده و هســت‪ .‬اما برای بازدید های‬ ‫بازرســان اژانس این ســایت از یک ســال قبل از شروع به‬ ‫ کار تا هم اکنون زیر نظر اژانس بــه فعالیت های خود ادامه‬ ‫می دهد‪ .‬بنابر این ان گونه که تبلیغات رسانه های غربی ادعا‬ ‫می کنند به هیچ وجه مخفی نبوده و نیست‪ .‬ضمن انکه این‬ ‫سایت می تواند با همکاری کشــور های هسته ای پیشرفته‬ ‫به فعالیت های صلح امیز خــود ارتقا علمی دهند‪ .‬همچنین‬ ‫قرار اســت ‪ 1000‬سانتریفیوژ در این ســایت به فعالیت غیر‬ ‫غنی سازی خود ادامه دهد‪ .‬البته باید در نظر داشت ظرفیت‬ ‫این سایت حداکثر حدود ‪ 3000‬سانتریفیوژ است‪.‬‬ ‫‪ -5‬بازســازی قلب راکتور اب ســنگین اراک و تحویل‬ ‫پسماند سوخت این راکتور‬ ‫بازســازی قلب راکتور اب ســنگین اراک که می تواند‬ ‫با اســتفاده از تکنیک های ارائه شده از ســوی دانشمندان‬ ‫هسته ای ایران انجام شود محدودیت به وجود امده در تولید‬ ‫پلوتونیوم موجود در پسماند سوخت هسته ای این راکتور را در‬ ‫راستای اعتماد بخشی در جهت صلح امیز بودن تولیدات این‬ ‫راکتور تحقق می دهد‪ .‬بنابراین ایران از یک سو ماهیت اب‬ ‫سنگین این راکتور را حفظ می کند و از سوی دیگر به طرف‬ ‫مقابل اطمینان می دهد که مقاصد غیر صلح امیز نداشــته و‬ ‫نخواهد داشت‪ .‬در واقع بهانه را از دست طرف مقابل خارج‬ ‫کرده است‪ .‬عالوه بر این ایران از همکاری های بین المللی‬ ‫در راستای باز سازی قلب راکتور و همچنین ارتقای کیفیت‬ ‫راکتور اراک بهره مند خواهد شد‪.‬‬ ‫کنترل ها‬ ‫بر اساس بیانیه منتشر شده در لوزان ایران کنترل های‬ ‫بیشتری را به معنای راســتی ازمایی فعالیت های صلح امیز‬ ‫هسته ای خود نســبت به گذشــته می پذیرد‪ .‬به این معنا که‬ ‫ایران به اژانس بین المللی انرژی هسته ای اجازه می دهد تا‬ ‫کنترل های بیشتری در ســایت های هسته ای ایران اعمال‬ ‫کند‪ .‬همچنیــن در مهم ترین بخش ایــران می پذیرد که به‬ ‫اژانس اجازه دهــد کد ‪ 3/1‬را که مربوط بــه ترتیبات اجرایی‬ ‫پادمان هسته ای است‪ ،‬اجرا کند‪ .‬بدین ترتیب اژانس اجازه‬ ‫خواهد داشت به مکان هایی غیر از سایت های هسته ای به‬ ‫صورت مدیریت شده دسترسی داشته باشد‪ .‬در این مورد به‬ ‫دلیل اهمیت موضوع الزم اســت در توافق جامع هسته ای‬ ‫ترتیبات مشــخص و دقیقی برای اعمال این کــد با اژانس‬ ‫مشخص شــود‪ .‬به عبارت دیگر نباید دســت اژانس در این‬ ‫مورد کامال باز باشــد زیرا اژانس بر اســاس همین کد مایل‬ ‫است از تاسیسات پارچین که مرکز نظامی اما غیر هسته ای‬ ‫است بازدید کند‪.‬‬ ‫نظارت ها‬ ‫برای ایران نظارت های بیشتری را در مقایسه با پیمان‬ ‫‪ NPT‬در چارچوب پروتکل الحاقی در نظر گرفته اند که قرار‬ ‫توافق جامع هسته ای گنجانده شوند‪ .‬در مورد نظارت ها ذکر‬ ‫چند مورد ضرورت دارد‪.‬‬ ‫‪ -1‬برای ایران که هدف اساسی اش استفاده صلح امیز‬ ‫از انرژی هسته ای است‪ ،‬اعمال نظارت های بیشتر مساله ای‬ ‫ایجاد نمی کند‪ .‬ایران برای جلب اعتماد متقابل نظارت ها را‬ ‫می پذیرد‪ .‬چرا که این نظارت ها خللی بر انجام فعالیت های‬ ‫ایران وارد نمی کند‪.‬‬ ‫‪ -2‬این نظارت ها نه از طرف گروه ‪ 5+1‬بلکه از ســوی‬ ‫اژانس بین المللی انرژی هسته ای اعمال می شود که عالوه‬ ‫بر ایران بر همه کشــورهای عضو اژانس کــه فعالیت های‬ ‫صلح امیــز دارند‪ ،‬نظــارت می کند‪ .‬بــا این تفــاوت که این‬ ‫نظارت ها برای ایران ظرف ‪ 10‬سال اینده بیشتر خواهد بود‪.‬‬ ‫‪ -3‬نظارت های اژانس به صورت مدیریت شده خواهد‬ ‫بود یعنی اژانس نمی تواند بدون نظارت و هدایت مسئوالن‬ ‫ایرانی به هر کجایی که می خواهد برود‪.‬‬ ‫‪ -4‬نظارت های اژانس بــر مراکز هســته ای ایران در‬ ‫چارچوب ترتیباتی انجام خواهد شد که پس از امضای توافق‬ ‫جامع هســته ای با گروه ‪ ،5+1‬توسط ســازمان انرژی اتمی‬ ‫ ایران به صورت جداگانه با اژانس به امضا خواهد رسید‪.‬‬ ‫جمع بندی بحث‬ ‫در هر مذاکراتــی برای رســیدن به راه حل مشــترک‬ ‫بر اساس ُمدل برد ‪ -‬برد‪ ،‬دو طرف باید به سمت یکدیگر حرکت‬ ‫کنند و به ازای امتیازی که به دست می اورند امتیازهایی نیز‬ ‫بدهند‪ .‬یعنی نمی شود انتظار داشت یک طرف همه امتیازها‬ ‫را مال خود کند و طرف دیگر فقط امتیاز بدهد‪ .‬بنابر این وقتی‬ ‫دو طرف از امتیاز هایی که به دست اورده اند صحبت می کنند‬ ‫به صورت طبیعی این امتیازات را برجسته می کنند‪ .‬اما وقتی‬ ‫بحث امتیازهایی که به طــرف مقابل داده اند از اهمیت انها‬ ‫بکاهند‪،‬دقیقا بر اساس همین برداشــت است که می بینیم‬ ‫اظهــارات مقام های امریکایی بــا مقام هــای ایرانی با هم‬ ‫متفاوت و حتی در مواردی متناقض به نظر می رسد‪.‬‬ ‫در اینجاســت که اهمیت کار کارشناســان در سه ماه‬ ‫اینده بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا می کند‪ .‬زیرا این‬ ‫کارشناسان فنی‪ ،‬حقوقی و سیاســی هستند که متن توافق‬ ‫جامع هسته ای را به گونه ای دقیق‪ ،‬شفاف و غیر قابل تفسیر‬ ‫تنظیم کند که نتوان بهره برداری های سوء و نا مربوط از ان‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫با توجه به مواردی که اورده شــد بی شک بیانیه لوزان‬ ‫یک دســتاورد مهم برای مردم ایران اســت که در ‪ 12‬سال‬ ‫گذشــته در برابر زورگویی و تحریم های نا جوانمردانه غرب‬ ‫مقاومت کردند‪ .‬این توافق با وضعیت مطلوب برای هر دو‬ ‫طرف فاصلــه دارد اما باتوجه به مقــدورات و امکانات قابل‬ ‫تحقق بیانیه ای مثبت بر اســاس مدل برد ‪ -‬بــرد برای هر دو‬ ‫طرف ارزیابی می شود‪.‬‬ ‫ش رایط فعلی شبیه ‪ 598‬نیست‬ ‫سیاست‬ ‫‪38‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫‪10‬‬ ‫گف ت وگوی مثلث با دکتر رضا سراج‬ ‫اقای دکتــر! از زمانی که بیانیه لوزان توســط اقای‬ ‫ظریفوخانمموگرینیقرائت شدنظرهایمتعددی‬ ‫بیان شــده اســت‪ .‬در این میــان امــا انتقادهایی‬ ‫مطرح شــده که نگرانی هایی را از نتیجه مذاکرات‬ ‫صورت گرفته در سوئیس به وجود اورده است‪ .‬به‬ ‫نظربهتراستگفت وگوراازهمین جااغازکنیم‪.‬‬ ‫بلهمنهمموافقم‪.‬دردرجهاولبایدبگویم انتقادهای‬ ‫صرف و ندیدن فرصت های پنهان‪ ،‬مهم ترین ضربه ای که به‬ ‫منافع ملی و امنیت ملی می زند این اســت که حکمت عالیه و‬ ‫هوشمندیمثال زدنینظامرانادیدهمی انگاردوامکانوفرصت‬ ‫«برد در خانه حریف» را به تهدید «شکست در خانه خودی»‬ ‫تبدیلخواهدکرد‪.‬‬ ‫با این نکتــه ای که شــما گفتید چگونــه می توان‬ ‫انتقادهایچندروزاخیررادسته بندیکرد؟‬ ‫واقعیت این است که پس از توافق لوزان‪ ،‬انتقادهای‬ ‫گسترده و بعضا شدیدی نســبت به مفاد توافق انجام شد که‬ ‫مهم ترینمحورهایانعبارت انداز‪:‬‬ ‫دومرحله ایشدنتوافقدرعمل‬‫عدمتوازنبینداده هاوستانده ها‬‫تفاوتبینمتنومواضعادعاییدوطرف‬‫ متوقــف شــدن صنعت هســته ای به عنــوان یکی از‬‫پیشران هایبسیارمهمپیشرفتکشور‬ ‫کاهشفوق العادهمیزانذخایراورانیوم‬‫چگونگیبازرسی هاوپذیرشموقتپروتکلالحاقی‬‫مبهمبودنوضعیتفرایندلغوتحریم ها‬‫شماتاچهمیزانایننقدهاراواردمی دانید؟‬ ‫با اذعان به درســتی نقدهای فوق‪ ،‬به ‪ 3‬نکته معقول‬ ‫اشارهمی کنم‪.‬چنانچهاین‪ 3‬نکتهدرتحلیلوارزیابیازوضعیت‬ ‫مذاکراتنادیدهگرفتهشود‪،‬تبعاتیمتوجهمنافعملیوامنیت‬ ‫خواهدشد‪.‬‬ ‫نکتهاول‪:‬‬ ‫نبایدنقدهاوانتقادهاموجبشکافملی(دوقطبی سازی‬ ‫جامعهودوگانگیدرحاکمیت)شود‪،‬خصوصاانکهسال‪1394‬‬ ‫به عنوان «دولت و ملت‪ ،‬همدلی و هم زبانی» نام گذاری شده‬ ‫است‪ .‬همچنین انتقادها متناسب با اقتضائات و هوشمندانه‬ ‫باشد‪.‬به طورمثالدرتفاوتبینمتنومواضعادعاییطرفین‬ ‫مذاکره کننده‪ ،‬پر واضح است که باید اصل را بر صحت ادعای‬ ‫وزیر خارجه و رئیس جمهور کشورمان گذاشت و تحقق همان‬ ‫وعده هارامطالبهکرد‪.‬‬ ‫همان گونه که وزیر محترم امور خارجه و رئیس جمهور‬ ‫محترم کشورمان‪ ،‬چند بار تاکید کرده اند توافق با طرف غربی‬ ‫بر مبنای لغو یک باره همه تحریم ها از سوی اروپا و امریکاست‬ ‫طرف غربی موظف به انجام این تعهد است‪ .‬طبعا این مساله‬ ‫به گونه ای شفاف باید در توافق جامع موسوم به «برنامه جامع‬ ‫اقداممشترک»درجوتشریحشودتاطرفغربیموفقوقادربه‬ ‫فرارازتعهدخودنباشد‪.‬طبعادرصورتدرجاینتعهددرتوافق‬ ‫نهایی‪ ،‬غرب موظف به عمل به تعهد خود خواهد بود‪ .‬اهمیت‬ ‫این نکته در جای دیگر واضح تر خواهد شد‪ .‬بنابراین ضروری‬ ‫استفعالیت هایجنبشیبامالحظهپرهیزازدوقطبی سازی‪،‬‬ ‫اقدام به مطالبه گری برای تحقق وعده ها از جمله لغو یک باره‬ ‫تحریم هابپردازد‪.‬‬ ‫نکتهدوم‪:‬‬ ‫انتقــاد صــرف تنها موجــب نادیــده گرفتــن برخی از‬ ‫موفقیت هامی شودانموفقیت هاییکهدستاوردحکمتعالیه‬ ‫وهوشمندیرهبر معظمانقالباسالمیبودهاست‪.‬برایمثال‬ ‫می توانبهمیزانپذیرشغنی سازی‪،‬حفظتاسیساتزیربنایی‬ ‫فردو و امکان بازگشت غنی ســازی در این مرکز اشاره داشت‪.‬‬ ‫مثالدیگردرستیسیرمقاومتاستکهحقیقتاملتایرانتنها‬ ‫با اتکا به قدرت الهی در برابر همه فشارها‪ ،‬تحریم و تهدیدها‬ ‫توانســت عزت ملی خود را حفــظ کرده و به دســتاورد دانش‬ ‫هسته ای بومی و پذیرش ان توسط دشــمنانش دست یابد‪.‬‬ ‫به راستیاگرمقاومتمثال زدنیملتایرانوتدابیرراهبردیو‬ ‫هوشمندانهامامخامنه اینبود‪،‬درعرصهمذاکرهچهابزارهایی‬ ‫برای چانه زنی در برابر قدرت های زیاده خواهی داشــتیم که‬ ‫یکدههپیشحتیحاضربهپذیرشیکدستگاهسانتریفیوژ‬ ‫ازمایشگاهیهمبرایجمهوریاسالمیایراننبودند‪.‬‬ ‫بر این اساس است که روزنامه «رای الیوم» چاپ لندن‪،‬‬ ‫درتحلیلینوشتهاست‪«:‬کارشناسانمسائلراهبردیمعتقدند‬ ‫توافق هســته ای ایران بــا غربی ها نتیجه سرســخت بودن‬ ‫ایت الله خامنه ای در مقابل زیاده خواهی های غرب است که‬ ‫همواره موضــع محکم در مقابل امریــکا و هم پیمانان غربی‬ ‫اتخاذکردهاست‪.‬ایت اللهخامنه ایباوجودتحریم هاوتالش‬ ‫غرببرایمنزویکردنتهرانوتوطئهعلیهبرنامههسته ای‪،‬‬ ‫به امریکا ثابت کرد که کنار رفتن ایران از موضوع هســته ای‬ ‫امریمحالاستواینمهمهمباالخرهبرایهمهبه ویژهبرای‬ ‫امریکاثابتشد‪».‬‬ ‫این روزنامــه در این تحلیل با اشــاره بــه نقش محوری‬ ‫مقام معظــم رهبــری در تحقــق توافــق هســته ای افزود‪:‬‬ ‫«ایت الله خامنه ایتوانستپیچیده ترینمسالهتاریخسیاسی‬ ‫معاصر ایران را حل کند و با این کار به ایران عزت و جایگاه داد‪.‬‬ ‫اگر حمایت ایت اللــه خامنه ای از مذاکره مســئوالن ایرانی با‬ ‫دیپلمات های غربی نبود قطعا توافق هسته ای امروز محقق‬ ‫نمی شد‪ .‬به همین دلیل ایت الله خامنه ای صاحب اصلی این‬ ‫امتیازواینپیروزیمحسوبمی شود‪».‬‬ ‫نکتهسوم‪:‬‬ ‫بایددانستکهانتقادهایمطرح شدهمی تواندفرصت ها‬ ‫رابهچالشتبدیلکند‪،‬به عبارت دیگرانتقادهایصرفوندیدن‬ ‫فرصت های پنهان‪ ،‬مهم ترین ضربه ای کــه به منافع ملی و‬ ‫امنیت ملی می زند این اســت که حکمت عالیه و هوشمندی‬ ‫مثال زدنی نظام را نادیده می انگارد و امکان و فرصت «برد در‬ ‫خانه حریف» را به تهدید «شکســت در خانه خودی» تبدیل‬ ‫خواهدکرد‪.‬‬ ‫فکر می کنم بایــد این بخش از موضوع را بیشــتر‬ ‫موردبحثقراردهیم؛همیننکتهشکستوبردکه‬ ‫فرمودید اکنون بیشترین تکیه گاه بحث ها است‪.‬‬ ‫در واقع سوالم این اســت که ما از انچه که در لوزان‬ ‫حاصل شدهچگونهبایدبهره برداریکنیم؟‬ ‫اتفاقا کلیدی ترین بحث من هم همین است‪ .‬طرف‬ ‫امریکایی و اروپایی با صراحت بیان می کردند هدف از اجرای‬ ‫تحریم های هوشمند جمهوری اسالمی‪ ،‬تغییر نگرش مردم‬ ‫ایران و رویارویی انان با نظام برای ایجاد تغییرات مطلوب انان‬ ‫اســت‪ .‬رهبر معظم انقالب با فهم از نقشه راهبردی دشمن‪،‬‬ ‫دراین باره می فرمایند‪« :‬دشــمنان ما صریحــا می گویند که‬ ‫هدفشان از فشــارهای اقتصادی یک هدف سیاسی است‪.‬‬ ‫هدف انها این است که مردم ایران را در مقابل نظام اسالمی‬ ‫قرار بدهند؛ توجه بفرمایید؛ البته بله‪« ،‬مرگ بر امریکا»‪ ،‬چون‬ ‫امریکاعاملاصلیاینفشارهاستوخودشانهماصراردارند‬ ‫بر اینکه متمرکز بشــوند روی اقتصاد ملت عزیز ما‪ .‬هدفشان‬ ‫چیســت؟ هدف این اســت که مردم را در مقابل دستگاه قرار‬ ‫بدهند؛اینراصریحامی گویندکهمی خواهیمفشاراقتصادی‬ ‫بیاوریم تا وضعیت مردم سخت بشود و مردم وادار به اعتراض‬ ‫بشونددرمقابلدولتونظاماسالمی‪.‬اینراصریحامی گویند‬ ‫البتهبه دروغگاهیادعامی کنندکهطرف دارملتایران اندکه‬ ‫این دروغ ها را نمی شود باور کرد و نباید از دشمن باور کرد‪ .‬اما‬ ‫هدفشان همان هدف سیاسی است می خواهند این امنیتی‬ ‫که امروز در کشور ما هست را – که این امنیت‪ ،‬در منطقه غرب‬ ‫اسیا که ما در ان قرار داریم‪ ،‬بی نظیر است؛ بحمدالله امروز نه‬ ‫در شرق ما‪ ،‬نه در غرب ما‪ ،‬نه در شمال ما‪ ،‬نه در جنوب ما‪ ،‬در‬ ‫هیچ کشوری امنیتی مانند امنیتی که امروز بر کشور ما و ملت‬ ‫ما حاکم است‪ ،‬وجود ندارد – به دست مردم از بین ببرند و مردم‬ ‫راوادارکنندبهبرهم زدنامنیت؛وحرکاتاعتراضیرادرکشور‬ ‫شروع کنند؛ دارند تحریک می کنند‪ ،‬دارند کار می کنند‪ ،‬دارند‬ ‫برنامه ریزی می کنند‪ .‬این کاری اســت که باجدیت و با شدت‬ ‫به دنبال ان هستند؛ خب این یک شرایط مهم است‪ ،‬این یک‬ ‫چالش بزرگ است‪ .‬وقتی چنین چالشی در کشور وجود دارد‪،‬‬ ‫همه نیروها باید در کنار هم قرار بگیرد‪ ،‬با هم کار کنند و مساله‬ ‫اقتصادراجدیبگیرند‪».‬‬ ‫در این چارچوب بــا جنگ شــناختی از طریق مدیریت‬ ‫بــر ادراک و برداشــت نخبــگان و جامعه باید شــکاف ملی‬ ‫(دوقطبی سازی جامعه و دوگانگی در حاکمیت) ایجاد می شد‬ ‫تاازاینرهاوردعالوهبرتضعیفقدرتملیجمهوریاسالمی‬ ‫ایران‪،‬افکارعمومیوخواصدریکجنگنرمنیابتیازطرف‬ ‫سلطه گرانسناریویطراحی شدهتغییررفتارازدرونرااجرایی‬ ‫کنند‪ .‬تحلیلگر ســی‪.‬ان‪.‬ان در تحلیلی جهت دار در این باره‬ ‫مدعی می شــود‪« :‬رهبر معظم ایران با شــکاف و دودستگی‬ ‫عمیقی در داخل کشورش روبه رو است‪ ،‬تندروها اعتمادی به‬ ‫غربندارندومردمعادیمی خواهندبابرداشتهشدنتحریم ها‬ ‫درد اقتصادی و انزوا پایان پذیرد‪ .‬برای او بســیار دشوار است‬ ‫که این همه ایرانی را که دوست دارند این توافق اتفاق بیفتد‬ ‫ناامیدکنند‪».‬‬ ‫اتفاقا نوع عملکرد حضرت اقا به خوبی در ان مقطع‬ ‫توانستبازیانهاراخنثیکند‪...‬‬ ‫بلهدقیقاهمین طوراست‪.‬دراینمرحلهحکمتعالیه‬ ‫رهبرمعظمانقالباسالمیوهوشمندیایشاندربه کارگیری‬ ‫تاکتیک «نرمــش قهرمانانه»‪ ،‬راه بر دوقطبــی مذاکره عدم‬ ‫مذاکره و شکاف ملی بســت و دقیقا با هوشمندی از یک سو‪،‬‬ ‫بدلی بر سناریوی ســلطه گران زده و از دیگر ســو‪ ،‬خواص و‬ ‫نخبگان را از افتادن در دام دشــمنان جهت دوقطبی سازی و‬ ‫دوگانگیدرحاکمیتبرحذرداشتند‪.‬‬ ‫رادیو فردا وابســته به ســازمان ســیا در تحلیلی مدعی‬ ‫می گردد‪«:‬چهکسانیکهازتفاهمخرسندهستندوچهکسانی‬ ‫که ناخرسند‪ ،‬باید بخش مهمی از شــادی یا نارضایتی خود را‬ ‫متوجه رهبری نظام کنند‪ .‬موافقان و مخالفــان اما ‪ -‬هردو ‪ -‬به‬ ‫شکلی اگاهانه‪ ،‬رهبر جمهوری اســامی را نادیده می گیرند و‬ ‫می کوشند از کنار نقش منحصربه فرد و تعیین کننده وی گذر‬ ‫کنند‪».‬‬ ‫حاال اگر با این تفاسیر به مرحله کنونی بپردازیم‪ .‬به‬ ‫نظرشماچگونهبایدباتحوالتاخیرمواجهشویم؟‬ ‫در شرایط کنونی و با عنایت به مفروضات پیش گفت‬ ‫نباید انتقادها از حدود خود خارج شده و با دوقطبی سازی عمال‬ ‫در زمین تعیین شده حریف بازی کرد‪ .‬به عبارت دیگر بایستی‬ ‫از تقویت «سناریو شکاف ملی» جدا پرهیز کرد‪ .‬در این رابطه‬ ‫به نظر می رســد با حفظ جانب انتقاد‪ ،‬می بایست در حدود ان‬ ‫مراعات و حکمت عالیه نظام و دستاوردهای پیشین را مدنظر‬ ‫قرار داد‪.‬‬ ‫و چگونــه می تــوان از فرصت هــای توافق موجود‬ ‫استفادهکرد؟‬ ‫روشن است که طرف امریکایی و اروپایی به هرتقدیر‬ ‫باید شرایط را برای اجرایی شدن توافق مهیا کند‪ .‬همان گونه‬ ‫که پیش تر اشــاره شــد‪ ،‬وظیفه مذاکره کننــدگان ایرانی در‬ ‫شرایط کنونی ان است تا تعهد غرب مبنی بر لغو یک باره همه‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫به طورکلی مســتکبران‪ ،‬مســیری عقیم بوده و دســتاوردی‪،‬‬ ‫ان چنان کــه برخی به انتظار ان نشســته اند‪ ،‬نــدارد‪ .‬تقابل و‬ ‫تخاصم معرفتی ‪ -‬راهبردی جمهوری اســامی ایران با غرب‬ ‫ســلطه گر‪ ،‬چیزی نیســت که صرفا با چند جلســه مذاکره در‬ ‫موضوع هســته ای‪ ،‬کاهش یافته و اصوال خوی استکباری و‬ ‫زیاده خواهانه ای که ناشی از ماهیت سلطه گری دولت های‬ ‫غربی و به ویژه امریکاســت‪ ،‬اجازه نخواهد داد رویای خیالی‬ ‫تعامل با غرب تحقق یابد‪ .‬به یاد داریم که دو دهه قبل عده ای‬ ‫در پوشش «تنش زدایی» و ســپس «گفت وگوی تمدن ها»‬ ‫به دنبال اشتی جویی با نظام ســلطه بودند و درست در همان‬ ‫زمان پاســخ خود را از غرب دریافت کردند و ان چیزی نبود جز‬ ‫«محور شرارت» خواندن ایران اســامی‪ .‬راهبرد توهم امیز‬ ‫تعامل گرایان‪ ،‬نه تنها با ارمان های انقالب اســامی انطباق‬ ‫ندارد‪ ،‬بلکه با واقعیت های جهان امروز نیز در تضاد است‪ .‬دور‬ ‫نیســت که ناکارامدی این نگاه در پیشرفت اقتصادی کشور‬ ‫نیزعیانشود‪.‬‬ ‫بهتعبیررهبرمعظمانقالباسالمی«دوجورنگاهبهرونق‬ ‫اقتصادیوپیشرفتاقتصادوجوددارد؛یکنگاهمی گویدکه‬ ‫ما پیشرفت اقتصاد را باید از ظرفیت های درون کشور و درون‬ ‫مردم تامین بکنیم‪ .‬ظرفیت های بسیار زیادی در کشور وجود‬ ‫داردکهازاینظرفیت هایااستفاده نشدهاستیادرستاستفاده‬ ‫نشده است؛ از این ظرفیت ها استفاده کنیم؛ [یعنی] اقتصاد‬ ‫درون زا؛ اقتصادی که مایه خود و ماده خود را از درون کشــور‬ ‫و از امکانات کشــور و از توانایی های مردم خودمان به دست‬ ‫می اورد‪.‬اینیکنگاهاستکهمی گویندبرایرونقاقتصادی‬ ‫نگاه کنیم به امکانات درونی کشور و استعدادها و ظرفیت ها را‬ ‫بشناسیم‪ ،‬انها را به درستی به کار بگیریم‪[ ،‬ان وقت] اقتصاد‬ ‫رشد خواهد کرد‪ ،‬نمو خواهد کرد؛ این یک نگاه‪ .‬نگاه دوم به‬ ‫اقتصادکشورنگاهبهپیشرفتاقتصادبااستفادهازکمکبیرون‬ ‫از مرزها است؛ می گوید سیاست خارجی مان را تغییر بدهیم تا‬ ‫اقتصاد ما درست بشود‪ ،‬با فالن مستکبر کنار بیاییم تا اقتصاد‬ ‫رونق پیدا کند‪ ،‬تحمیل قدرت های مستکبر را در بخش های‬ ‫گوناگون و مسائل گوناگون بپذیریم تا اقتصادمان رونق پیدا‬ ‫کند؛این همنگاهدوماست‪.‬امروزشرایطکشوربهمانشانداده‬ ‫که این نگاه دوم یک نگاه کامال غلط‪ ،‬عقیم و بی فایده است‪.‬‬ ‫همین تحریم هایی که امروز علیه ملت ایران اعمال می شود‪،‬‬ ‫دلیل محکم و متقنی است بر غلط بودن این نگاه؛ یعنی شما‬ ‫وقتی که به امید قدرت های خارجی نشســتید تــا انها بیایند‬ ‫اقتصاد شما را رونق بدهند و با زیر بار انها رفتن‪ ،‬اقتصاد را رونق‬ ‫بدهید‪ ،‬انها به حد کم قانع نیستند‪ .‬وقتی که شما نگاه می کنید‬ ‫به بیرون‪ ،‬مواجه می شــوید با مســاله ای مثل کاهش قیمت‬ ‫نفت؛ناگهانقدرت هایمستکبرباهمراهیایادیمنطقه ای‬ ‫خودشان متاسفانه به این نتیجه می رسند که قیمت نفت را به‬ ‫نصف و گاهی کمتر از نصف برسانند؛ شما مواجه می شوید با‬ ‫چنینمشکلی؛وقتینگاهبهبیرونباشد‪،‬ایناست‪.‬وقتیشما‬ ‫نگاه به درون کردید‪ ،‬دیگر این جور نیست‪ .‬امروز خارجی ها و‬ ‫روسای قدرت های مستکبر می خواهند همین نگاه دوم را در‬ ‫سیاست‬ ‫تحریم های هسته ای به گونه ای شــفاف و غیرقابل گریز در‬ ‫توافق نهایی درج گردد‪ .‬در این صورت عمال مسئولیت اینده‬ ‫مذاکرات و نتیجه ان دیگر متوجه نظام و جبهه مومن انقالب‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه این غربی ها هســتند که به دنبال توپ در زمین‬ ‫خودشانخواهنددوید‪.‬‬ ‫طبعاتحریم هامهم ترینبخشاینمقولهاست‪.‬ایا‬ ‫انچه در این مورد رخ داده قابل دفاع است؟‬ ‫می توانادعاکرددشواریامریکابرایاجراییساختن‬ ‫توافق – خصوصا در حوزه لغو تحریم ها‪ -‬بسیار زیاد و تا حدی‬ ‫استکهشایداجرایانراغیرممکنسازد‪.‬اینمهمرامی توان‬ ‫دراظهاراتاخیراوبامامشاهدهکردانجاکهبانگرانیازناتوانی‬ ‫دراقناعکنگرهدرپذیرشتوافق‪،‬گفت‪«:‬اگرکنگرهاینتوافق‬ ‫رابدونتحلیلکارشناسیوبدونارائهجایگزینمنطقیازبین‬ ‫ببرد‪ ،‬امریکا درشکست دیپلماسی مقصر شناخته خواهدشد‪.‬‬ ‫اتحاد بین المللی فرو خواهد پاشــید و مسیر به سمت مناقشه‬ ‫عمیق ترخواهدشد‪.‬مردمامریکااینمسالهرادرکمی کنند‪.‬به‬ ‫همینجهتاکثریتقاطعازراه حلدیپلماتیکبرایموضوع‬ ‫هسته ایایراندفاعمی کنند‪».‬‬ ‫به این ترتیب‪ ،‬شواهد حاکی است دشواری دموکرات ها‬ ‫در این است که جمهوریخواهان مانع تحقق توافق خواهند‬ ‫شــد‪ .‬به این بخش از بیانات رهبر معظم انقالب اسالمی اگر‬ ‫توجه شود بخشی از حکمت عالیه و هوشمندی نظام را فهم‬ ‫خواهیمکرد‪.‬معظملهفرمودند‪«:‬امریکابهمذاکراتهسته ای‬ ‫بســیار احتیاج دارد‪ .‬این اختالفاتی هم کــه می بینید در بین‬ ‫امریکایی هاهست‪،‬سناتورهایامریکایک جور‪،‬دولتامریکا‬ ‫یک جور‪ ،‬این معنایش این نیست که این ها به این مذاکرات‬ ‫نیازمند نیستند؛ نه‪ ،‬ان جناح مقابل دولت‪ ،‬مایل است امتیازی‬ ‫را که در این مذاکــرات وجود دارد‪ ،‬به نــام حریفش که حزب‬ ‫دموکرات است ثبت نشود؛دنبال اینهستند‪ .‬به اینمذاکرات‬ ‫احتیاج دارند و این مذاکرات را برای خودشان الزم می دانند اما‬ ‫ابرازاستغنامی کنند‪».‬‬ ‫حاال اگــر از زاویه دیگــری به ماجرا نــگاه کنیم و به‬ ‫این فکر کنیم که ممکن اســت امریکایی ها بازی را‬ ‫به هم بزنند‪ ،‬در ان صورت ما با چه شــرایطی مواجه‬ ‫خواهیمشد؟‬ ‫در این راستا باید منتظر «خدعه امریکایی» و «زدن‬ ‫بر زیر میز بازی» از ســوی انها بود و این مهم‪ ،‬عالوه بر اینکه‬ ‫مســئولیت عدم حصول نتیجه در مذاکرات را متوجه امریکا‬ ‫می کندرهاوردهایدیگرینیزدرپیخواهدداشتکهدرادامه‬ ‫به صورتاجمالیبهبرخیازانهااشارهخواهدشد‪:‬‬ ‫ فراهم کردن امکان ازمودن دیپلماســی تعامل گرایی‬‫و اثبات غلــط و ناکارامــد بــودن ان (ابطال بهانــه دوقطبی‬ ‫می توانستیم–نگذاشتند)‬ ‫ممانعتازاجراییشدنمجددسناریویشکافملی‬‫ جلوگیری از تســری دوقطبی به انتخابــات پیش رو و‬‫بهره برداریجناحیازموضوعمذاکرات‬ ‫ اثبات چندباره قابل اعتماد نبودن امریکایی ها و نمایان‬‫کردنخدعهامریکایی‬ ‫ توجه به مطالبات مردم در تالش برای بهبود وضعیت‬‫معیشتیانان‪،‬حتیبانرمشقهرمانانه‬ ‫ ممانعت از تداوم جنگ شــناختی و مدیریت ادراک و‬‫برداشتجامعهوخواصازسویدشمن‪.‬‬ ‫امااگرقرارباشدهمه جانبهاینماجرارابررسیکنیم‬ ‫حتما باید رفتارشناسی از حامیان توافق هم داشته‬ ‫باشیم‪.‬صرف نظرازکسانیکهنظرکارشناسیوفنی‬ ‫می دهندافرادینیزهستندکهبسیارخوش بینانهبه‬ ‫اینرویدادوتحولیکهرخ دادهنگاهمی کنند‪.‬شمادر‬ ‫اینموردچهنظریدارید؟‬ ‫بایــد بــه ذوق زدگان از تعامل با کدخدا ایــن نکته را‬ ‫هم گوشــزد کرد‪ ،‬تجربــه تاریخی ملــت ایران و بســیاری از‬ ‫ملت های دیگر گواه ان اســت که مســیر اعتماد به امریکا و‬ ‫مردمماتقویتکنند‪».‬‬ ‫بنابراین باید با حفظ هوشمندی در انتقاد مراقبت کرد تا‬ ‫اهداف نرمش قهرمانانه و ثمرات حکمــت عالیه نظام هویدا‬ ‫شود و درعین حال نباید اذهان را نســبت به هوشمندی نظام‬ ‫دچار تردیدکرد‪.‬‬ ‫در هفتــه گذشــته ســردار جعفــری و سرلشــکر‬ ‫فیروزابادی بــه حمایــت از نتیجه حاصل شــده از‬ ‫مذاکرات لــوزان پرداختند‪ .‬این در حالی اســت که‬ ‫برخی چهره هــای اصولگرا همچنان بــه نقد بیانیه‬ ‫لوزانمی پردازند‪.‬ازنظرشماچگونهمی توانایندو‬ ‫دیدگاه را جمع بندی کرد و در واقع نیروهای انقالب‬ ‫چگونهبایددراینموردتصمیم گیریکنند؟‬ ‫به نظر می رســد الزم اســت در این خصوص به چند‬ ‫نکتهدقتکرد‪:‬‬ ‫اوال روشن اســت که مســئوالن نظام عمدتا از تالش و‬ ‫مجاهدتدیپلماسیهیاتمذاکره کنندهحمایتکرده اندوالبته‬ ‫با یک نگاه حمایتی‪ ،‬توصیه هایی نیز به هیات مذاکره کننده‬ ‫برایبهبودورفعنواقصتوافقنهاییارائهکرده اند‪.‬‬ ‫ثانیا تاکتیــک نرمش قهرمانانه‪ ،‬تاکتیــک کلیت نظام‬ ‫اســامی بود که در دســتورکار قرار گرفت و باید گفت کلیت‬ ‫نظام اســامی‪ ،‬اعم از مســئوالن مختلف در ایــن چارچوب‬ ‫عملمی کنند‪.‬‬ ‫ثالثا عمده نقدهایــی نیز که چهره هــای اصولگرا ارائه‬ ‫کرده اند با تصریــح بر حمایت از تیم مذاکره کننــده و تقدیر از‬ ‫تالش انها بوده و البته دیپلمات های کشــورمان نیز باید این‬ ‫مقومفعالیتخودبدانند‪.‬‬ ‫نقدهارادرچارچوبحمایتیو ّ‬ ‫برخــی معتقدنــد توافــق ایــران بــا گــروه ‪5+1‬‬ ‫شباهت هایی با قطعنامه‪ 598‬دارد‪ .‬ایا شرایط امروز‬ ‫ما مانند ان دوران اســت و نوع مواجهه ما باید مانند‬ ‫انماجراباشد؟‬ ‫به هیچ عنــوان موافق چنین نگاهی نیســتم‪ .‬امروز‬ ‫شــرایط کشــور به مراتب با ســال ‪ 1367‬متفاوت اســت‪ .‬ما‬ ‫اکنون دســت برتر منطقه هستیم و در بســیاری از حوزه های‬ ‫اقتدار منطقه ای دشمن را به زانو دراورده ایم‪ .‬اتخاذ تاکتیک‬ ‫نرمش قهرمانانه‪ ،‬تدبیری است که از سوی نظام برای اثبات‬ ‫غیرقابل اعتمادبودنبهامریکاومسیرتعامل گراییونیزاجماع‬ ‫نخبگانیدرموضوعپیشرفتدرون زااتخاذشدهاست‪.‬‬ ‫استنباطشماازمدیریترهبریدرپروندههسته ای‬ ‫مخصوصادردو سالگذشتهچگونهاست؟‬ ‫نشانه هایاشکاریوجودداردکهنقشرهبری‪،‬نقشی‬ ‫فعال و مبتنی بر ابتکار عمل بوده اســت‪.‬مدیریت راهبردی و‬ ‫هوشمندانهمعظم له‪،‬عالوهبرانکهتوطئهشکافملیراخنثی‬ ‫کرد و انسجام درونی جامعه را تقویت کرد‪ ،‬درعین حال زمینه را‬ ‫برایروشن ترشدنچهرهخباثت امیزنظامسلطهفراهماورد‪.‬‬ ‫درمقطعکنونیتصویرواقعیودرستازتصمیمات‬ ‫رهبریدرپروندههسته ایراچگونهمی بینید؟‬ ‫بندهبه هیچ عنواننقشمعظم لهراک مرنگنمی بینیم‪.‬‬ ‫البتهطبیعیاستکهایننقشباهوشمندیواقتضائاتخاص‬ ‫خود ظهور و بروز می یابد‪ .‬بهترین تعبیر همان است که ایشان‬ ‫گفتند که البته حمایت بدون چک ســفید امضا بــود و این را‬ ‫می توانبهمفهومنظارتفعالوراهبریهوشمندانهدانست‪.‬‬ ‫اینکه برخی از چهره هــای اصولگرا نقدهای تندی‬ ‫به تیم مذاکره کننده و نتیجه حاصل شده از ان وارد‬ ‫می کنند‪،‬ایابهجناحلطمهنمی زند؟‬ ‫ازیکمنظرایننقدهامی تواندقدرتچانه زنیهیات‬ ‫مذاکره کننده ما را در مذاکرات اتی افزایــش داده و البته این‬ ‫جنبه فرصتی این موضوع است‪ .‬درعین حال اگر این نقدها در‬ ‫چارچوب های منطقی ارائه نشود می توان به انسجام درونی‬ ‫جامعه لطمه زده و کشور را به قطب بندی بکشاند که الزم است‬ ‫دلسوزان انقالب حساســیت الزم را در این خصوص به خرج‬ ‫دهند‪.‬‬ ‫‪39‬‬ ‫جدال روای ت ها‬ ‫ف ک شیت امریکا چه تفاوت هایی با بیانیه لوزان دارد؟‬ ‫‪11‬‬ ‫پسازاینکهطرفیندرلوزانبهیکتوافقکلیرسیدند‪،‬‬ ‫یک متن توسط مسئوالن رسانه ای مذاکره کنندگان در اختیار‬ ‫رسانه ها قرار گرفت که از توافقات صورت گرفته خبر می داد‪،‬‬ ‫اما چند ساعت بعد امریکایی ها نیز یک متن در اختیار رسانه ها‬ ‫قرار دادند‪ .‬مقایسه تطبیقی دو متن فارسی و انگلیسی که از‬ ‫سویایرانوامریکامنتشرشدهتفاوت هاییرانشانمی دادکه‬ ‫جنجال هایفراوانیرابه دنبالداشتمتن هاییکهبه«فکت‬ ‫شــیت» مصطلحند‪ .‬در این متن تالش کرده ایم به مقایسه‬ ‫تطبیقی این دو «فکت شیت» بپردازیم‪:‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪40‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫غنی سازی‬ ‫متن امریکایی‪ :‬تعداد سانتریفیوژهای ایران از ‪19000‬‬ ‫کنونی به ‪ 6104‬دستگاه می رسد‪ ،‬که در ‪ 10‬سال اینده تنها‬ ‫‪ 5060‬عدد از انها اورانیوم غنی ســازی خواهد کرد‪ .‬تمامی‬ ‫ســانتریفیوژها از نوع ‪ IR-1‬خواهد بود‪ .‬ایران موافقت کرده‬ ‫دست کم به مدت ‪ 15‬ســال‪ ،‬باالی ‪3/67‬درصد غنی سازی‬ ‫نکنــد‪ .‬ایــران موافقت کرده اســت که به مدت دســت کم‬ ‫‪ 15‬سال‪ ،‬ذخایر اورانیوم غنی شــده خود را از مقدار ‪10‬هزار‬ ‫کیلوگــرم کنونی بــه ‪ 300‬کیلوگــرم کاهش دهــد‪ .‬تمامی ‬ ‫ســانتریفیوژهای اضافی ایران تحت نظارت اژانس ذخیره‬ ‫شــده و تنها برای جایگزینــی ســانتریفیوژهای فعال مورد‬ ‫استفاده قرار می گیرند‪ .‬ایران موافقت کرده که تا ‪ 15‬سال‬ ‫هیچ تاسیسات غنی ســازی تازه ای نســازد‪ .‬زمانبندی گریز‬ ‫ایران (زمانی که طول می کشــد ایران مواد غنی شده کافی‬ ‫برای یک سالح داشته باشــد) در حال حاضر بین دو تا سه‬ ‫ماه ارزیابی می شود‪ .‬این زمانبندی ذیل این چارچوب‪ ،‬برای‬ ‫دست کم ‪ 10‬سال‪ ،‬به دست کم یک سال افزایش می یابد‪.‬‬ ‫متن ایرانی‪ :‬دوره زمانی برنامه جامع اقدام مشترک در‬ ‫خصوص برنامه غنی سازی ایران ‪ 10‬ســاله خواهد بود‪ .‬در‬ ‫طول این مدت‪ ،‬تعداد بیش از پنج هزار ماشــین سانتریفیوژ‬ ‫در نظنز بــه تولید مــواد غنی شــده در ســطح ‪3/67‬درصد‬ ‫ادامه خواهنــد داد‪ .‬ماشــین های اضافــه بر ایــن تعداد و‬ ‫زیرساخت های مرتبط با انها جهت جایگزینی با ماشین هایی‬ ‫که در طول این زمان اســیب می بینند جمــع اوری و تحت‬ ‫نظارت اژانس نگهداری خواهد شــد‪ .‬همچنین ایران قادر‬ ‫خواهد بود ذخایر موجود مواد غنی شــده خود را برای تولید‬ ‫مجتمع ســوخت هســته ای یا صــادرات انها بــه بازارهای‬ ‫بین المللی در قبال خرید اورانیوم اختصاص دهد‪ .‬براساس‬ ‫راه حل های به دست امده ایران برنامه تحقیق و توسعه خود‬ ‫را روی ماشین های پیشرفته ادامه خواهد داد و مراحل اغاز‬ ‫و تکمیل فرایند تحقیق و توسعه ســانتریفیوژهای ‪،4-IR-6‬‬ ‫‪ -IR،5-IR‬و ‪ 8-IR‬را در طول دوره زمانی ‪ 10‬ساله برنامه جامع‬ ‫اقدام مشترک ادامه خواهد داد‪.‬‬ ‫فردو‬ ‫متن امریکایی‪ :‬ایران تاسیسات خود در فردو را تبدیل‬ ‫می کند‪ ،‬به نحوی که دیگر برای غنی ســازی اورانیوم به کار‬ ‫نرود‪ .‬ایــران موافقت کرده تا به مدت دســت کم ‪ 15‬ســال‬ ‫در تاسیسات فردو غنی ســازی اورانیوم انجام ندهد‪ .‬ایران‬ ‫موافقت کرده تا تاسیســات فردو را به نحوی تبدیل کند که‬ ‫تنها برای اهداف صلح امیــز به کار گرفته شــود‪( .‬به مرکز‬ ‫تحقیقات هسته ای‪ ،‬فیزیک‪ ،‬فناوری) ایران موافقت کرده تا‬ ‫دست کم به مدت ‪ 15‬سال در فردو تحقیقات و توسعه مرتبط‬ ‫با غنی سازی اورانیوم انجام ندهد‪ .‬ایران به مدت دست کم‬ ‫‪ 15‬سال هیچ مواد شکافت پذیری در فردو نخواهد داشت‪.‬‬ ‫تقریبا دو ســوم سانتریفیوژها و زیرســاخت های فردو حذف‬ ‫خواهد شــد‪ .‬ســانتریفیوژهای باقیمانده نیز اورانیوم غنی‬ ‫ی سانتریفیوژها و زیرساخت های مربوطه‬ ‫نخواهد کرد‪ .‬تمام ‬ ‫تحت نظارت اژانس بین المللی انرژی اتمی قرار می گیرد‪.‬‬ ‫متن ایرانــی‪ :‬بر اســاس راه حل های به دســت امده‬ ‫تاسیســات هســته ای فردو به مرکز تحقیقات هســته ای و‬ ‫فیزیک پیشــرفته تبدیل خواهد شد‪ .‬بیش از ‪ 1000‬ماشین‬ ‫ی زیرساخت انها در فردو حفظ و نگهداری‬ ‫سانتریفیوژ و تمام ‬ ‫خواهد شــد که از این میان دو ابشار سانتریفیوژ در چرخش‬ ‫خواهند بود‪ .‬همچنین نیمی از تاسیســات فردو با همکاری‬ ‫برخی از کشــورهای(‪ )5+1‬بــه انجام تحقیقات پیشــرفته‬ ‫هسته ای و تولید ایزوتوپ های پایدار که مصارف مهمی در‬ ‫صنعت‪ ،‬کشاورزی و پزشکی دارد‪ ،‬اختصاص پیدا می کند‪.‬‬ ‫اراک‬ ‫متن امریکایی‪ :‬ایران موافقت کرده راکتور تحقیقاتی‬ ‫اب سنگین در اراک را بر اساس طراحی مورد توافق با ‪،5+1‬‬ ‫بازطراحی و بازسازی کند‪ ،‬به نحوی که دیگر پلوتونیوم سطح‬ ‫تسلیحاتی تولید نکرده و تحقیقات و تولید رادیو ایزوتوپ را‬ ‫امکان پذیر کند‪ .‬هسته اصلی راکتور که می توانست مقادیر‬ ‫قابل توجه پلوتونیوم ســطح تســلیحاتی تولید کنــد‪ ،‬نابود‬ ‫شده یا از کشور خارج می شود‪ .‬ایران در طول عمر راکتور‪،‬‬ ‫تمام سوخت مصرف شده راکتور را به خارج از کشور منتقل‬ ‫می کند‪ .‬ایران به صورت نامحدود‪ ،‬متعهد شده که دست به‬ ‫بازفراوری یا تحقیق و توسعه بازفراوری بر سوخت هسته ای‬ ‫مصرف شده‪ ،‬نزند ایران به مدت ‪ 15‬سال‪ ،‬فراتر از نیازهای‬ ‫راکتور اصالح شــده اراک‪ ،‬اب ســنگین انباشــت نکرده و‬ ‫تمامی اب ســنگین باقیمانده را در بازارهــای بین المللی به‬ ‫فروش می رســاند‪ .‬ایران به مدت ‪ 15‬سال‪ ،‬هیچ راکتور اب‬ ‫سنگین دیگری نمی سازد‪.‬‬ ‫متن ایرانــی‪ :‬مطابق راه حل هــای موجــود؛ راکتور‬ ‫تحقیقاتی اب ســنگین اراک باقی خواهد مانــد و با انجام‬ ‫بازطراحی ارتقــاء یافته و روزامد خواهد شــد‪ .‬در باز طراحی‬ ‫راکتور ضمــن کاهش میــزان تولیدی پلوتونیــوم‪ ،‬کارایی‬ ‫راکتور اراک به میزان قابل توجهی افزایش پیدا خواهد کرد‪.‬‬ ‫بازطراحی راکتور اراک در چارچــوب یک برنامه زمان بندی‬ ‫مشــخص و در قالب یک پروژه بین المللی مشــترک تحت‬ ‫مدیریت ایران اغاز و پس از ان بالفاصله ساخت ان شروع و‬ ‫در چارچوب یک برنامه زمان بندی تکمیل خواهد شد‪ .‬تولید‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫ایاالت متحده مرتبط با مساله تروریسم‪ ،‬نقض حقوق بشر و‬ ‫موشک های بالستیک پابرجا خواهند بود‪.‬‬ ‫متن ایرانــی‪ :‬براســاس راه حل های به دســت امده‪،‬‬ ‫پــس از اجرایــی شــدن برنامــه جامــع اقــدام مشــترک‪،‬‬ ‫تمامــی قطعنامه هــای شــورای امنیــت لغــو خواهد شــد‬ ‫و همــه تحریم های اقتصــادی و مالــی چندجانبــه اروپا و‬ ‫یکجانبه امریکا از جمله تحریم هــای مالی‪ ،‬بانکی‪ ،‬بیمه‪،‬‬ ‫ی خدمات مرتبط با انها در حوزه های‬ ‫ســرمایه گذاری و تمام ‬ ‫ی و خودرو سازی فورا‬ ‫مختلف از جمله نفت‪ ،‬گاز‪ ،‬پتروشــیم ‬ ‫لغو خواهند شد‪ .‬همچنین تحریم ها علیه اشخاص حقیقی‬ ‫و حقوقی‪ ،‬ســازمان ها‪ ،‬نهادهای دولتی و خصوصی تحت‬ ‫تحریم های مرتبط هســته ای ایران از جمله بانک مرکزی‪،‬‬ ‫ســایر موسســات مالی و بانکی‪ ،‬ســوئیفت‪ ،‬کشــتیرانی و‬ ‫هواپیمایی جمهوری اســامی‪ ،‬کشــتیرانی نفــت به طور‬ ‫همه جانبه فورا برداشــته خواهند شد‪ .‬همچنین کشورهای‬ ‫عضو گروه (‪ )5+1‬متعهد هستند از وضع تحریم های جدید‬ ‫در موضوع هسته ای خودداری نمایند‪.‬‬ ‫زمان بندی‬ ‫ســوخت راکتور اراک و اعطای گواهی بین المللی سوخت‬ ‫راکتور از جمله موارد ایــن همکاری های بین المللی خواهد‬ ‫بود‪ .‬از طرف دیگر‪ ،‬کارخانه تولید اب سنگین نیز مانند قبل‬ ‫به کار خود ادامه خواهد داد‪.‬‬ ‫تحریم ها‬ ‫بازرسی و شفافیت‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫متــن امریکایــی‪ :‬اژانــس بین المللی به تاسیســات‬ ‫هسته ای ایران‪ ،‬از جمله به تاسیسات غنی سازی این کشور‬ ‫در نطنز و تاسیسات غنی سازی پیشین ان در فردو دسترسی‬ ‫منظــم خواهد داشــت و در این راســتا از پیشــرفته ترین و‬ ‫مدرن ترین فناوری هــای نظارتی اســتفاده خواهــد کرد‪‎.‬‬ ‫بازرس ها بــه زنجیره تامین که پشــتیبان برنامه هســته ای‬ ‫ایران است‪ ،‬دسترسی خواهند داشت‪ .‬سازوکارهای بازرسی‬ ‫و شــفافیت جدید با نظارت دقیق بر اجزا و مواد هســته ای‬ ‫ایــران از انحراف این برنامه به ســمت برنامــه ای مخفیانه‬ ‫جلوگیری خواهد کرد‪ .‬بازرس ها به زنجیره تامین که پشتیبان‬ ‫برنامه هســته ای ایران است‪ ،‬دسترســی خواهند داشت‪.‬‬ ‫ســازوکارهای بازرســی و شــفافیت جدید با نظــارت دقیق‬ ‫بر اجــزا و مواد هســته ای ایــران از انحراف ایــن برنامه به‬ ‫سمت برنامه ای مخفیانه جلوگیری‬ ‫خواهد کــرد‪ ‎.‬بازرس ها بــه معادن‬ ‫اورانیوم دسترســی خواهند داشت‬ ‫و در کارخانه های اورانیوم که ایران‬ ‫به مدت ‪ 25‬ســال اقدام بــه تولید‬ ‫کیک زرد کرده پایش مستمر انجام‬ ‫خواهد داد‪ ‎.‬بازرس ها از روتورهای‬ ‫ســانتریفیوژ ایران نظارت مســتمر‬ ‫به عمل خواهند اورد و تاسیســات‬ ‫تولیــد و ذخیــره اورانیوم ایــران را‬ ‫برای ‪ 20‬ســال در معــرض نظارت‬ ‫قرار خواهنــد داد‪ .‬پایگاه ســاخت‬ ‫ســانتریفیوژ ایران متوقف شــده و‬ ‫تحت نظارت مســتمر قرار خواهد‬ ‫گرفــت‪ ‎.‬تمامــی ســانتریفیوژها و‬ ‫زیرســاخت های برداشــته شده از‬ ‫فردو و نطنز تحت نظارت مســتمر‬ ‫اژانس بین المللی انــرژی اتمی قرار خواهنــد گرفت‪ ‎.‬یک‬ ‫کانال تدارکاتی انحصاری به منظور نظارت و تائید تک تک‬ ‫موارد مربوط به تامین‪ ،‬فروش و انتقال مواد و فناوری های‬ ‫هســته ای و مــواد دارای اســتفاده های دوگانه بــه ایران‬ ‫ایجاد خواهد شــد‪ ‎.‬ایران با اجرای پروتکل الحاقی اژانس‬ ‫بین المللی انرژی اتمی موافقت کــرده که به اژانس امکان‬ ‫اطالعات و دسترسی بیشتر به برنامه هسته ای ایران‪ ،‬هم در‬ ‫تاسیسات اعالم شده و هم در تاسیسات اعالم نشده فراهم‬ ‫می اورد‪ ‎.‬ایران ملزم خواهد بود برای اژانس دسترسی های‬ ‫الزم برای تحقیق درباره تاسیسات مشــکوک این کشور یا‬ ‫تحقیق درباره ادعاهای وجود تاسیسات غنی سازی پنهان‪،‬‬ ‫تاسیسات تبدیل (اورانیوم)‪ ،‬تاسیســات تولید سانتریفیوژ‬ ‫یا تاسیســات تولید کیک زرد در هر نقطه از ان کشور فراهم‬ ‫کند‪ ‎.‬ایــران موافقت کرده کــد اصالحی ‪ 3/1‬که مســتلزم‬ ‫اطالع رسانی زودهنگام درباره ساخت تاسیسات جدید است‬ ‫را اجرا کند‪ ‎.‬ایران اقدام به اجرای مجموعه ای مورد توافق‬ ‫از اقدامات برای پرداختن به نگرانی های اژانس بین الملل‬ ‫ی درباره جنبه های نظامی احتمالی برنامه هسته ای‬ ‫انرژی اتم ‬ ‫خود خواهد کرد ‪.‎‬‬ ‫متن ایرانی‪ :‬ایران در جهت شفافیت و اعتماد سازی به‬ ‫صورت داوطلبانه پروتکل الحاقــی را به صورت موقت اجرا‬ ‫کرده و در ادامه فرایند تصویب این پروتکل طبق یک جدول‬ ‫زمانی در چارچوب اختیارات رئیس جمهور و مجلس شورای‬ ‫اسالمی به تصویب خواهد رسید‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫متن امریکایــی‪ :‬ایــران در صورتی که به طــور قابل‬ ‫راستی ازمایی به تعهدات خود پایبند باشد‪ ،‬تخفیف تحریمی‬ ‫ دریافت خواهد کرد‪ .‬امریکا و اتحادیه اروپا زمانی که اژانس‬ ‫تائید کند ایران تمام گام های کلیدی مرتبط با هســته ای را‬ ‫برداشته‪ ،‬تحریم های مرتبط با هســته ای را تعلیق خواهند‬ ‫کرد‪ .‬در هر زمان که ایران به تعهدات خود عمل نکند‪ ،‬این‬ ‫تحریم ها فورا به جای خود باز می گردند‪ .‬معماری تحریم های‬ ‫مرتبط با هسته ای ایاالت متحده در بخش اعظم دوره توافق‬ ‫حفظ شده و امکان بازگشــت فوری انها در صورت بروز مورد‬ ‫جدی عدم ‪ -‬کارایی را فراهم می کند‪ .‬تمامی قطعنامه های‬ ‫پیشین شورای امنیت سازمان ملل مرتبط با مساله هسته ای‬ ‫ایران همزمان با تکمیــل اقدامات مرتبط با هســته ای که‬ ‫نگرانی های کلیدی (غنی سازی‪ ،‬فردو‪ ،‬اراک‪ ،‬ابعاد احتمالی‬ ‫نظامی و شفافیت) را پاســخ دهد‪ ،‬برداشته می شود‪ ‎.‬با این‬ ‫حال‪ ،‬مجوزهای اصلی در قطعنامه شــورای امنیت سازمان‬ ‫ملل (انهایی که مربوط به انتقــال فعالیت ها و فناوری های‬ ‫حساس است)‪ ،‬با قطعنامه های جدید شورای امنیت سازمان‬ ‫ملل که برنامه اقدام مشترک جامع را تائید می کند‪ ،‬بار دیگر‬ ‫برقرار می شــوند‪ .‬این (قطعنامه) همچنین کانال اکتساب‬ ‫فوق الذکر را ایجاد می کند که یک تمهید شفاف ساز کلیدی‬ ‫به شــمار می اید‪ .‬در این قطعنامه‪ ،‬محدودیت های مهم بر‬ ‫تســلیحات متعارف و موشک های بالســتیک و همچنین‬ ‫مجوزهایی که اجازه بازرسی محموله ها و بلوکه دارایی ها را‬ ‫می دهد‪ ،‬وجود خواهد داشت‪ .‬یک روند حل مناقشه تعریف‬ ‫می شــود که تمامی طرف های برنامه اقدام مشترک جامع‬ ‫را قادر می ســازد برای حل اختالف نظرهــا در مورد اجرای‬ ‫برنامه اقدام مشترک جامع‪ ،‬تالش کنند‪ .‬در صورتی که یک‬ ‫مســاله عدم‪-‬کارایی قابل توجه را نتــوان از طریق ان روند‬ ‫حل کرد‪ ،‬ان وقت تمامی تحریم های پیشــین سازمان ملل‬ ‫می توانند بار دیگر اعمال شــوند‪ .‬ذیل توافق‪ ،‬تحریم های‬ ‫متن امریکایــی‪ :‬به مدت ‪ 10‬ســال‪ ،‬ایــران ظرفیت‬ ‫غنی ســازی و تحقیق و توسعه خود‬ ‫را محدود می کند که این امر زمان‬ ‫گریز دست کم یک ساله را تضمین‬ ‫می کنــد‪ .‬فراتــر از ان‪ ،‬ایــران به‬ ‫طرح هــای غنی ســازی بلندمدت‬ ‫و تحقیــق و توســعه غنی ســازی‬ ‫که بــا ‪ 5+1‬به اشــتراک گذاشــته‬ ‫شــده‪ ،‬مقید خواهد بــود‪ .‬به مدت‬ ‫‪ 15‬ســال‪ ،‬ایــران عناصــر اضافی‬ ‫برنامه خود را محــدود خواهد کرد‪.‬‬ ‫به عنوان نمونه‪ ،‬ایران تاسیســات‬ ‫غنی سازی جدید یا راکتورهای اب‬ ‫سنگین نســاخته و ذخایر اورانیوم‬ ‫غنی شــده خود را محــدود کرده و‬ ‫فرایندهای پیشــرفته شــفافیت را‬ ‫می پذیرد‪ .‬تمهیدات مهم بازرســی‬ ‫و شفاف ســازی پس از ‪ 15‬سال نیز‬ ‫ادامه خواهد داشــت‪ .‬پایبنــدی ایران به پروتــکل الحاقی‬ ‫اژانس بین المللی انرژی اتمی‪ ،‬از جمله دسترسی قابل توجه‬ ‫و تعهدات شفاف ســازی دائمی خواهد بود‪ .‬بازرســی های‬ ‫قدرتمند زنجیره تامیــن اورانیوم ایران برای دســت کم ‪25‬‬ ‫سال‪ ،‬ادامه خواهد داشــت‪ .‬حتی پس از دوره سخت ترین‬ ‫محدودیت های برنامه هســته ای ایران‪ ،‬ایــران همچنان‬ ‫عضوی از پیمان منع گسترش هسته ای است که ایران را از‬ ‫توسعه و دستیابی به تسلیحات هسته ای منع کرده و اعمال‬ ‫پادمان های اژانس بین المللی انــرژی اتمی بر این برنامه را‬ ‫ضروری می کند‪.‬‬ ‫متن ایرانــی‪ :‬با پایان یافتن این مرحلــه از مذاکرات‪،‬‬ ‫تدوین پیش نویس برنامه جامع اقدام مشــترک تا بازه زمانی‬ ‫‪ 10‬تیر در اینده نزدیک اغاز خواهد شد‪ .‬با نهایی شدن متن‪،‬‬ ‫برنامه جامع اقدام مشــترک در قالب قطعنامه ای در شورای‬ ‫امنیت ســازمان ملل متحد مورد تایید قــرار خواهد گرفت‪.‬‬ ‫جهت الزم االجرا شــدن برنامه جامع اقدام مشــترک برای‬ ‫تمامی کشورهای عضو ســازمان ملل متحد‪ ،‬این قطعنامه‬ ‫همچون قطعنامه هایی که علیه ایران تصویب شــده بودند‬ ‫تحت ماده ‪ 41‬فصل هفتم منشور ملل متحد تصویب خواهد‬ ‫شد تا بتواند قطعنامه های قبلی را لغو کند‪ .‬طرف های برنامه‬ ‫جامع اقدام مشترک پس از تصویب قطعنامه شورای امنیت‪،‬‬ ‫به یک دوره زمانی اماده سازی برای اجرای برنامه جامع اقدام‬ ‫مشترک نیاز خواهند داشت‪ .‬پس از طی مرحله اماده سازی و‬ ‫همزمان با شروع به اجرای اقدامات هسته ای از سوی ایران‬ ‫ی تحریم ها به طور خودکار به‬ ‫در یک روز تعیین شده لغو تمام ‬ ‫اجرا در خواهد امد‪ .‬در چارچوب راه حل های به دست امده؛‬ ‫برای بازگشت پذیری متقابل تعهدات مندرج در برنامه جامع‬ ‫اقدام مشترک در صورت نقض تعهدات از سوی هر یک از‬ ‫طرف ها سازو کار الزم پیش بینی شده است‪.‬‬ ‫‪41‬‬ ‫قاب هسته ای‬ ‫سیاست‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫چند شبانه روز مذاکرات هسته ای در هتل بوریواژ لوزان سوئیس این فرصت را‬ ‫برای عکاسان رسانه ها فراهم اورد که از همنشــینی وزرای خارجه ایران و گروه ‪5+1‬‬ ‫که با زبده ترین دیپلمات های خود برای رســیدن به توافق بزرگ غرب ســاعت های‬ ‫متمادی رایزنی می کردند‪ ،‬عکس های منحصربه فردی بگیرند‪ .‬از جلسات سنگین تا‬ ‫پیاده روی ها و جمع های چند نفره‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪43‬‬ ‫درباره یک چهره‬ ‫نه امیرکبیر‪ ،‬نه تق ی زاده‬ ‫درباره محمد جواد ظریف‬ ‫منصور حقیقت پور‬ ‫سیاست‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫نماینده مجلس‬ ‫اقای ظریف یــک دیپلمات حرفه ای اســت‪ ،‬حقوق و‬ ‫سیاستمی داندوموردوثوقرهبرعظیم الشانانقالباست‪.‬‬ ‫معتقدم اقای ظریف با وجود فشارهای سنگین کاری که دارد‬ ‫تالش می کند که هیات ایرانی بتواند در مذاکرات دســتاورد‬ ‫داشته باشــد‪ .‬امروز ایران با پذیرش نظارت های فراقانونی و‬ ‫محدودیت هایفنیجزوکشورهایهسته ایجهانشد‪.‬اقای‬ ‫ظریف منویات مقام معظم رهبری را دنبال می کند و مورد وثوق‬ ‫رهبر معظم انقالباست‪.‬درلوزانکارسختیواقعاانجامشد‪.‬‬ ‫حاالاگرمندستاوردهایشرابرد‪-‬بردیا‪ 50-50‬ارزیابینمی کنم‬ ‫اما به این معنی نیســت که می توان گفت همه تقصیرات بر‬ ‫دوش اقای ظریف است‪.‬در موارد مختلف نوع انتقادها به او‬ ‫فرق می کند‪ .‬بعضی اوقات برخی همکاران من در کمیسیون‬ ‫امنیت ملی با اقای ظریف خیلی تند برخورد می کنند‪ .‬در مقابل‬ ‫اقای ظریف می گوید «چرا به من تهمت می زنید»‪ .‬البته باید‬ ‫دید نقد چطور معنا می شــود‪ .‬اینکه گفته شود «اقای ظریف‬ ‫شماسندبراندازینظامجمهوریاسالمیایرانامضاکردی»‬ ‫ایا این جمله نقد است؟ اقای ظریف که چنین کاری را نکرده‬ ‫پسچراچنینحرفیزدهمی شود؟متنبیانیهلوزانمحسناتی‬ ‫هم دارد‪ ،‬انها را هم باید دیــد‪ .‬پس من نماینده نیز باید رعایت‬ ‫کنم‪ .‬درســت اســت قانون به من اختیاراتی داده و می توانم‬ ‫همه مســئوالن را نقد کنم اما در مقابل باید قضاوت هایم نیز‬ ‫منصفانه باشد‪ .‬انتقاد حق نماینده است اما به این معنا نیست‬ ‫کهشخصیتطرفمقابلخردشود‪.‬باالخرههمهمادرکشتی‬ ‫انقالبنشستیموقراراستحافظاینکشتیباشیم‪.‬‬ ‫البته این راهم یاداور می شوم که وقتی من در موضوعی‬ ‫به اقای ظریــف انتقاد کــردم انصافا معذرت خواهــی کرد و‬ ‫پذیرفت‪.‬گفتم‪«:‬درسفرنیویورکهنگامدیدارباسعودفیصل‬ ‫شان مردم ایران را خرد کردی‪ ».‬گفت‪« :‬چرا؟» جواب دادم‪:‬‬ ‫«شــما بر صندلی کوچک تر نشســتی اما او بر صندلی بلندتر‬ ‫نشست و شما مثل یک پسری بودی که در مقابل پدر چار زانو‬ ‫نشســته‪ ».‬اقای ظریف وقتی این نقد مرا شنید گفت‪« :‬من‬ ‫به این مســاله دقت نکرده بودم و معــذرت می خواهم‪ ».‬این‬ ‫معذرت خواهی را در جمع همه همکاران داخل کمیســیون‬ ‫امنیت ملی و سیاســت خارجی مجلس بیان کــرد‪ .‬یعنی این‬ ‫انصاف را دارد که وقتی اشتباهی مرتکب شــده و به او انتقاد‬ ‫می شــود معذرت خواهی کند‪.‬ســال‪ 92‬من تعریفی از دولت‬ ‫اقای روحانی داشتم و توقع نداشتم که اقای روحانی همچون‬ ‫اقای والیتی یا اقای جلیلی وزیر امورخارجه معرفی کند چون‬ ‫اصولگرایان در انتخابات ریاست جمهوری باختند بنابراین به‬ ‫اورایاعتماددادمامااگراقایظریفبرایکابینهدولتاقای‬ ‫احمدی نژاد معرفی می شد چنین رایی نمی دادم‪.‬به هر حال‬ ‫اقای ظریف توانســت تحرکی را در بدنه وزارت خارجه و حوزه‬ ‫سیاســت خارجی ایجاد کند‪ .‬البته هنوز وزارت خارجه سنگین‬ ‫عمل می کند مثال در موضوع یمن ان طور که باید عمل نشد و‬ ‫اقایظریفبایدیکدورتمامبهکشورهایمنطقهسفرمی کرد‬ ‫اما چون درگیر مذاکرات فشرده هسته ای بود تازه فرصت کرد‬ ‫به عمان‪ ،‬پاکســتان و کویت برود‪.‬در واقع دولــت یازدهم در‬ ‫حوزه اقتصاد و فرهنگ که دستاورد شاخصی نداشت دستاورد‬ ‫شاخصش در حوزه سیاست خارجی به ویژه موضوع هسته ای‬ ‫و امنیت است‪ .‬در عین حال باید تاکید کنم که اصال حصول‬ ‫توافق جامع با ‪ 5+1‬نه قهرمان ساز است و نه ماتم ساز‪ .‬یعنی‬ ‫نباید جشن یا عزا برای ان گرفت چون دستاوردها انقدر نیست‬ ‫که جشــن بگیریم و انقدر هم متضرر نشدیم که در گوشه ای‬ ‫بنشــینیم و ماتم بگیریم‪.‬درباره اینکه پرسیده می شود اگر در‬ ‫ایندهپروندههسته ایایرانبراساستوافقجامعبا‪ 5+1‬عادی‬ ‫شود ایا قهرمان این اتفاق نمی تواند ظریف لقب بگیرد؟باید‬ ‫بگوییم خیر چون در بخش فنی هسته ای‪ 20‬تا‪ 30‬سال عقب‬ ‫هستیم و ‪ 20‬سال هم قرار اســت کاری نکنیم بنابراین ‪ 40‬تا‬ ‫‪ 50‬ســال از دنیا عقب می افتیم و پاسخمان به این سوال که‬ ‫اگر توافق جامع در تیرماه حاصل شود در اینده سیاسی اقای‬ ‫ظریف تاثیرگذار نخواهد بود‪ ،‬این است که بستگی دارد مردم‬ ‫این دستاورد را چگونه ارزیابی کنند‪ ،‬باید توافق جامع در میان‬ ‫مدت تاثیر خود را بر ســفره های مردم‪ ،‬عرصه بین الملل‪،‬‬ ‫مدیریت و اداره کشــور چطور نشان می دهد‪ .‬اینکه برخی‬ ‫اقایاناصالح طلبگفتهبودندمیوهتوافقهسته ایباید‬ ‫در انتخابات مجلس چیده شود رویکرد اشتباهی است‬ ‫چوناینحرفموجبمی شودکسانیدرمقابلنکات‬ ‫منفیوضعف هایتوافقرااستخراجوعریانکنندکه‬ ‫این مساله به نفع ملت و نظام نیست‪ .‬اما ایا حصول‬ ‫توافق جامع هســته ای می تواند اقای ظریف را‬ ‫در جایگاه رئیس جمهور اینده ایران قرار دهد یا‬ ‫این ظرفیت را برای او ایجاد کند؟ باید بگوییم‬ ‫خیر‪ ،‬چون هنر اقای ظریف مدیریت داخلی‬ ‫نیســت‪ ،‬در واقع مدیریت داخل کشــور را‬ ‫بلد نیست‪.‬در مقایسه شــرایط فعلی او با‬ ‫اقای روحانی‪ ،‬در زمانی که مســئولیت‬ ‫پرونده هسته ای را داشت باید تاکید‬ ‫شود اقای روحانی در حوزه امنیتی‪،‬‬ ‫سیاســی‪ ،‬پارلمانی و نظامی کار‬ ‫کرده بــود و در صف بندی های‬ ‫داخلی حضور فعال داشــت‪.‬‬ ‫ما دنبال قهرمان سازی در این‬ ‫پروندهنبایدباشیم‪.‬مناورانه‬ ‫امیرکبیر ثانــی و نه تقی زاده‬ ‫خائن به کشــور می نامم‪.‬‬ ‫بارزتریــن نقــدی که به‬ ‫اقایظریفواردمیکنم‬ ‫این اســت که مقداری‬ ‫با نُرم هــای اجتماعی و‬ ‫فرهنگی داخل کشــور‬ ‫اشنا نیست‪ .‬به نظرم‬ ‫این هنرمندی را دارد‬ ‫کــه داخــل دهان‬ ‫اژدهــا مــی رود‪ ،‬با‬ ‫وزرای شــش کشور‬ ‫مهمجهانمی نشیند‬ ‫و بحث می کند‪ ،‬به سه‬ ‫زبانمسلطاستودرسطح‬ ‫عالی تدریس دارد‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫محمدجواد ظریف را کمتر کسی‬ ‫است که در ایران نشناسد و شاید کمتر‬ ‫کسی باشد مانند او که مخالفان و موافقان‬ ‫سرسختی داشته باشد‬ ‫سید جعف ر هاشمی‬ ‫سفیر سابق ایران در برزیل‬ ‫ظریف‬ ‫دیپلمات بالمنازع‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫سیاست‬ ‫هفته گذشــته محمد جواد ظریف‪ ،‬وزیر امور خارجه‬ ‫ایران به صحن مجلس شورای اسالمی رفت و در جلسه ای‬ ‫غیرعلنی به پرســش های نمایندگان پاســخ داد؛ ظریف‪،‬‬ ‫شخصی است که طی ماه های گذشته وظیفه رسیدگی به‬ ‫یکی از مهمترین پرونده های تاریخ نظام جمهوری اسالمی‬ ‫ایران یعنی پرونده هسته ای را برعهده داشته است‪ .‬پرونده ‬ ‫پیچیده و بســیار دشــواری که طی ســال های گذشته به‬ ‫واســطه نا اگاهی برخی از مســئوالن و کاغذ پاره خواندن‬ ‫قطعنامه های شورای امنیت‪ ،‬کشور را در تنگناهایی بزرگ‬ ‫قرار داده است‪ .‬بنابراین پرسشی که در این خصوص مطرح‬ ‫می شود و ممکن است بخشی از افکار عمومی کشور را به‬ ‫خود مشغول کند این است که ایا ادعاهای برخی در مجلس‬ ‫و چه بیرون از بهارســتان در خصوص عملکرد وی صحت‬ ‫داشــت و ظریف منافع ملی را فــدای دســتیابی به توافق‬ ‫هسته ای‪ ،‬ان هم توافقی از نوع ضعیف و بد‪ ،‬کرده است؟!‬ ‫بنابراین الزم اســت برای پاسخ به این ســواالت نگاهی به‬ ‫شــخصیت فردی و حرفه ای ظریف داشــته باشیم اما اگر‬ ‫بخواهیم شخصیت دکتر محمد جواد ظریف را مورد بررسی‬ ‫قرار دهیم الزم اســت یک ارزیابی مناســب از عملکرد وی‬ ‫انجام دهیم‪.‬‬ ‫در ابتدا الزم به ذکر اســت که پرونده هسته ای ایران‬ ‫همچنــان در جریان اســت بنابرایــن باید بــرای ارزیابی و‬ ‫قضاوت نتیجــه ان و عملکــرد قطعی تیــم مذاکره کننده‬ ‫هسته ای تا تیرماه سال جاری صبر کرد‪ .‬با این حال بی شک‬ ‫اساس سیاســت خارجی در راســتای تامین منافع و امنیت‬ ‫ملی ایران تعریف شده است و تالش شده تا تیمی باتجربه‪،‬‬ ‫حرفــه ای و معتقد به کار دقیق کارشناســی‪ ،‬با شــهامت و‬ ‫باتوجه به تجارب گذشــته در راســتای تامین منافع کشور‬ ‫تالش کنند تا جایی که هزینه های سیاسی را کاهش دهند‪.‬‬ ‫بنابراین برهمین اساس محمدجواد ظریف‪ ،‬به سمت وزیر‬ ‫خارجه منصوب شد تا باتوجه به تجارب کار مداوم در امریکا‬ ‫حقــه ایران به بهترین شــکل ممکن دفاع‬ ‫بتواند از حقوق‬ ‫ّ‬ ‫کند‪ .‬اولین هدف وزارت خارجه حل پرونده هسته ای و رفع‬ ‫تحریم ها بود که وزیــر خارجه دولت یازدهم معتقد اســت‬ ‫سیاست خارجی عرصه بازی با حاصل جمع مثبت یعنی بازی‬ ‫دو سر سود است و تالش کرد تا امریکا را از بازی با حاصل‬ ‫جمع صفر در صحنــه بین الملل برحذر دارد‪ .‬حل مشــکل‬ ‫پرونده های رها شده در ســال های قبل‪ ،‬با جدیت به پیش‬ ‫رفت‪ .‬منطق و استدالل و حقوق حقّه کشورهای عضو ‪NPT‬‬ ‫دستمایه اصلی مذاکرات شد و به همین دلیل تالش شد تا‬ ‫کشور در زمینه هســته ای از ادامه مسیر توسعه علمی خود‬ ‫عقبگردی نداشته باشد‪.‬‬ ‫بنابراین انچه که در واپسین ساعات عید نوروز اتفاق‬ ‫افتاد و بیانیه مشترکی نوشته شد‪ ،‬به رغم دلواپسی هایی‬ ‫که برخی از فعاالن و تحلیلگران این عرصه در خصوص‬ ‫ابهامات موجــود درباره لغو تحریم ها‪ ،‬بازرســی ها و نحوه‬ ‫تحقیق و توسعه دارند که می توانند در قرارداد نهایی که در‬ ‫چند ماه اینده ان شــاءالله امضا خواهد شد‪ ،‬لحاظ شود‪ ،‬اما‬ ‫باید قبول کرد که تیم مذاکره کننــده کار بزرگی را طی یک‬ ‫سال و اندی انجام داده است‪ .‬نباید فراموش کرد که پیش‬ ‫از اغاز به کار این تیم رئیس جمهوری ایاالت متحده امریکا‬ ‫اعالم کرده بود که اگر می توانست‪ ،‬اجازه نمی داد که حتی‬ ‫ایران یک گام به سوی پیشــرفت هسته ای بردارد و اکنون‬ ‫حق غنی سازی اورانیوم در ایران را به رسمیت شناخته است‪.‬‬ ‫بنابراین باید گفت که تیم مذاکره کننده توانسته با پرداخت‬ ‫کمترین هزینه به مهمترین منافع ملی کشــور دســت پیدا‬ ‫کنند و این یعنی یک دیپلماســی ایــده ال‪ .‬بنابراین واضح‬ ‫است که ظریف توانســته گام های بسیار مثبتی در راستای‬ ‫منافع و مصالح کشــور بردارد و به جرات می توان گفت که‬ ‫نظام جمهوری اســامی ایران تا ‪100‬سال اینده نمی تواند‬ ‫دیپلماتی نظیر ظریف تربیت کند‪ .‬مردی که از ســربازی تا‬ ‫ژنرالی در حوزه تخصصی خود کار کرده و به خوبی امریکا را‬ ‫می شناسد و با الفبای حقوق به خوبی اشنا است‪ .‬دیپلماتی‬ ‫که مدرک تحصیلــی خود را از دانشــگاه معتبر دنور ایاالت‬ ‫متحده امریکا دریافت کرده و در دانشــگاه های معتبر این‬ ‫کشــور تدریس می کرده و عضــو هیات علمــی این مراکز‬ ‫بوده است‪ .‬اینها نشــان دهنده ان اســت که وی عالوه بر‬ ‫دغدغه های دینی‪ ،‬به خوبی با علم و اطالعات روز در حوزه‬ ‫دیپلماسی و حقوق بین الملل اشنایی دارد و توانسته سکان‬ ‫یک پرونده بســیار حســاس که قطعا پس از قطعنامه ‪598‬‬ ‫مهمترین پرونده پس از انقالب است را بر عهده بگیرد‪ .‬با‬ ‫این حال متاســفانه برخی از مخالفان مذاکرات هسته ای‬ ‫همچنان مالک و معیار خود را فکت شیت ها و اظهارنظرات‬ ‫امریکایی ها و اســرائیلی ها قرار داده اند‪ .‬این مساله نه تنها‬ ‫به مذاکرات هسته ای اســیب می زند و ان را تحت الشعاع‬ ‫قرار می دهد بی شــک اجحــاف در حق مردانی اســت که‬ ‫بی وقفه از اواسط سال ‪ 92‬برای حل مساله هسته ای تالش‬ ‫کرده اند‪ .‬بنابراین باید کســانی که نگرانی های معقولی در‬ ‫خصوص این پرونده دارند این نگرانی ها را با زبانی درست‪،‬‬ ‫مطرح کنند‪ .‬این افراد نباید اگاهانه و یا نااگاهانه به صرف‬ ‫منافع حزبی و گروهی خود در راستای تخریب تیم مذاکره‬ ‫کننده و علیه منافع ملی گام بردارنــد‪ .‬نمونه بارز این گونه‬ ‫رفتارها را هفته گذشــته طی حضور وزیر امــور خارجه در‬ ‫مجلس و کمیســیون امنیت ملی و سیاست خارجی شاهد‬ ‫بودیم‪ .‬فــارغ از اینکه ادعای مطرح شــده مبنــی بر تذکر‬ ‫مقــام معظم رهبری تا چــه حد کذب بوده اســت و پس از‬ ‫توضیحات دکتر ظریف و دکتر صالحی اکثریت نمایندگان‬ ‫قانع شــده اند‪ ،‬باید در نظر داشــت که خرج کردن از مقام‬ ‫معظم رهبــری در بحث های سیاســی چــه هزینه هایی را‬ ‫به همراه خواهد داشــت‪ .‬پرونده هســته ای خوشبختانه‬ ‫در مســیر صحیح با هدایت ایشــان قرار گرفتــه و باید از‬ ‫تندروی های سیاســی که معموال توســط بعضی گروه ها‬ ‫صــورت می پذیرد‪ ،‬اجتناب کــرد‪ .‬چرا باید شــیرین کامی‬ ‫ مردمی کــه به رغم تمامی کمبودهــای اقتصادی با هدف‬ ‫کمک به دولت و بهبود وضع معیشــت خود قدم در صحنه‬ ‫گذاشــته اند را تلخ کنیم؟ این چه دلسوزی است که دولت‬ ‫و هیات مذاکره کننده در مســائل هسته ای را مورد هجمه‬ ‫و تعرض قــرار دهیم و افرادی که مــورد تایید رهبری قرار‬ ‫گرفته اند را مــورد عتاب و خطــاب قــرار داده و انها را به‬ ‫انحراف از سیاست های نظام محکوم کنیم؟ عالوه بر این‬ ‫باید در نظر داشــت که طبق اخرین نظر سنجی ها بیش از‬ ‫‪ 90‬درصد مردم از عملکرد تیم مذاکــره کننده به خصوص‬ ‫دکتر محمد جواد ظریف رضایت کامل دارند‪.‬‬ ‫‪45‬‬ ‫درباره یک عکس‬ ‫رومانتیسم دیپلماتیک‬ ‫بروز تعلقات عاطفی در فضای بوروکراتیک و رسمی مذاکرات ایران و امریکا‬ ‫ابراهیم متقی‬ ‫استاد دانشگاه تهران‬ ‫موضوع تســلیت جان کــری به یکــی از اعضای تیم‬ ‫مذاکره کننده هسته ای را می توان به عنوان «کنش فردی»‬ ‫با «انگیزه هــای عمل گرایانه» دانســت‪ .‬کنــش فردی با‬ ‫انگیزه های عمل گرایانه می تواند زمینه های کنترل ذهن‪،‬‬ ‫فکر و قلب بازیگــران گروه مقابل را فراهــم اورد‪ .‬به همین‬ ‫دلیل اســت که تســلیت جان کری به یکی از اعضای تیم‬ ‫مذاکره کننده هسته ای به عنوان بخشی از سیاست خارجی‬ ‫امریکا تلقی نمی شــود‪ .‬عرصه سیاســت خارجی در فضای‬ ‫راهبردی به گونه ای سازمان یافته که امکان تاثیرپذیری از‬ ‫فضای عاطفی را ندارد‪.‬‬ ‫در کارگزاران عمل گرای سیاســت خارجــی امریکا از‬ ‫امادگی الزم برای کنترل و مصادره فضای عاطفی و تبدیل‬ ‫ان به سیاســت قدرت بهرمندند‪ .‬به همین دلیل اســت که‬ ‫رویکردهای دوگانه ای را می تــوان در جهت گیری و کنش‬ ‫کارگزاران سیاســت خارجی امریکا مشــاهده کرد‪ .‬مقامات‬ ‫امریکایی در زمانی که پژوهشگران هسته ای ایران توسط‬ ‫تیم های عملیاتی اسرائیل در تهران ترور شدند‪ ،‬هیچ گونه‬ ‫واکنشــی در ارتباط با حادثــه تراژیک ایجادشــده به انجام‬ ‫نرســاندند‪ .‬علت ان را بایــد در تفاوت بین حوزه سیاســت و‬ ‫عرصه کنش عاطفی دانست‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫‪ .1‬نشانه شناسی تحلیل کنش در سیاست خارجی ایران‬ ‫برداشــت های تحلیل گفتمانی در سیاســت خارجی‬ ‫ایران تابعی از سمبل ها‪ ،‬نشانه ها‪ ،‬ایستارها و باز خوردهای‬ ‫رفتاری است‪ .‬هر گفتمان تاسیس کننده ابژه خاصی در روابط‬ ‫خارجی و سیاست بین الملل محسوب می شود‪ .‬ادبیاتی که از‬ ‫سوی کارگزاران سیاست خارجی مورد استفاده قرار می گیرد‬ ‫را باید به عنوان بخشــی از واقعیت جدید در زبان سیاســی‬ ‫دانست‪ .‬زبان سیاسی و سیاســت خارجی‪ ،‬انعکاس مادی‬ ‫خاص خود را ایجاد خواهد کرد‪ .‬زبان سیاســی و سیاســت‬ ‫خارجی را باید انعکاس سیاســت اعالمی‪ ،‬سیاست عملی و‬ ‫ضرورت های راهبردی یک کشــور برای تامین منافع ملی‬ ‫دانست‪.‬‬ ‫‪ -2‬نقش انگیزه های نهفتــه در کنش عاطفی کارگزاران‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫کارگزاران سیاست خارجی در حوزه کنش میان فردی‬ ‫می توانند از الگوهایی بهره گیــری کنند که ماهیت عاطفی‬ ‫داشــته یا اینکه بر کنش عاطفــی دیگران تاثیــر بگذارد‪.‬‬ ‫طبیعی اســت که چنین کنش هایی صرفا بخشــی از فرایند‬ ‫ارتباطی گروه های مذاکره کننده محسوب می شود‪ .‬بخش‬ ‫دیگر ان مربــوط به حوزه های کنش واقعــی بازیگران بوده‬ ‫و در ان هیچ گونه نشــانه ای از تمایالت یــا انگیزش های‬ ‫عاطفی مشاهده نخواهد شد‪ .‬تمایز دو حوزه کنش عاطفی و‬ ‫کنش عقالیی را می توان در رویکرد افرادی همانند ماکس ‬ ‫وبر مشاهده کرد‪.‬‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬جست وجوی نشــانه ها و سرخط های‬ ‫سیاســت خارجــی کشــورها را نمی تــوان در انگیزه هــای‬ ‫دولتمردان مورد ســنجش قرار داد‪ .‬انجام چنین سطحی از‬ ‫تحلیل در سیاســت خارجی‪ ،‬عملی بی ثمر و فریبنده به نظر‬ ‫می رسد‪ .‬زیرا «نمادگرایی رفتاری» را باید گمراه کننده ترین‬ ‫داده روانشــناختی دانســت‪ .‬چنیــن نشــانه هایی منافــع و‬ ‫احساســات بازیگران را در دوران رقابــت دیپلماتیک برای‬ ‫تامیــن منافــع ملی تحریــف می کنــد‪ .‬گاهی اوقــات این‬ ‫تحریف ها را نمی توان تشخیص داد‪ .‬اما می توان در فرایند‬ ‫«کنش مقایسه ای بازیگران» درک دقیق تری از انگیزه ها و‬ ‫الگوهای رفتاری انان به دست اورد‪.‬‬ ‫تفکیک حوزه سیاســت خارجــی از عرصه های کنش‬ ‫شخصی می تواند بخشی از واقعیت های مربوط به مذاکرات‬ ‫دیپلماتیک باشــد‪ .‬دلــداری دادن به فردی کــه در فضای‬ ‫عاطفی از دســت دادن مادر قــرار گرفته‪ ،‬نه تنهــا در حوزه‬ ‫اخالق فردی قــرار می گیرد‪ ،‬بلکــه اثــار ان را می توان در‬ ‫حوزه های مختلف سیاست و الگوی کنش متقابل بازیگران‬ ‫مشاهده کرد‪ .‬از سوی دیگ ر دیپلمات ها عموما درگیر فضای‬ ‫تشریفات و کنش براســاس پروتکل های تعریف شده قرار‬ ‫دارند‪ .‬انجام چنین واکنشــی از ســوی جان کری که دارای‬ ‫داماد ایرانی است‪ ،‬کامال طبیعی به نظر می رسد‪.‬‬ ‫‪ -3‬نقش کنش عاطفی در روندهای عمل گرایانه سیاست‬ ‫خارجی‬ ‫سیاســت خارجی امریکا براساس نشــانه های کنش‬ ‫پراگماتیستی شکل گرفته اســت‪ .‬زیربنای پراگماتیسم را‬ ‫کنش عقالیی معطوف به منافع و هدف تشــکیل می دهد‪.‬‬ ‫به همین دلیل اســت که بهره گیری از ســازوکارهای کنش‬ ‫عاطفی می تواند اثار خود را در عرصه های سیاست خارجی‬ ‫عمل گرایانه نیز منعکس ســازد‪ .‬به همین دلیل اســت که‬ ‫نمی توان هیچ گونه داوری مشــخصی در ارتبــاط با چنین‬ ‫پیام هایی به انجام رساند‪ .‬طبعا دیپلمات های عمل گرا انجام‬ ‫چنین اقداماتی را بخشی از پروتکل رفتاری می دانند‪.‬‬ ‫تحلیلگران سیاســت خارجی رئالیســتی نیز هیچ گاه‬ ‫کنش عاطفی را با روندهای تصمیم گیری سیاسی حرفه ای‬ ‫پیوند نمی دهند‪.‬‬ ‫کارگزاران سیاســت خارجــی عموما میــان «وظیفه‬ ‫رسمی» که به معنای فکر و عمل در حذف منافع ملی است‬ ‫و «ارزوهای شــخصی» که به معنای توجــه به ارزش های‬ ‫اخالقی شــخصی و مبانی سیاســی مقبول جهانی اســت‪،‬‬ ‫تفکیک قائل می شوند‪ .‬مورگنتاو بر این موضوع تاکید دارد‬ ‫که دیپلمات های حرفه ای که دارای نگرش عمل گرایانه در‬ ‫راستای حداکثرسازی منافع ملی هستند‪ ،‬احساسات و کنش‬ ‫مبتنی بر غرایز را درگیر حوزه سیاســت خارجی نمی نمایند‪.‬‬ ‫براســاس چنین نگرشــی‪ ،‬کنش عاطفی منجر به فرایندی‬ ‫می شود که منافع ملی را از مسیر عقالنی منحرف می سازد‪.‬‬ ‫‪ .4‬کنش عاطفی و مماشات دیپلماتیک در روند سیاست‬ ‫خارجی‬ ‫رویکرد دیگری که در ارتباط با کنش عاطفی جان کری‬ ‫مطرح می شود را می توان براساس این فرضیه تحلیل کرد‬ ‫که چنیــن فرایندهایی می تواند بر ســازوکارهای سیاســت‬ ‫خارجی کشــورها تاثیر گذارد‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬ممکن است‬ ‫افرادی به این جمع بندی برسند که کنش عاطفی می تواند‬ ‫زمینه های مربوط به سیاســت مماشــات را به وجــود اورد‪.‬‬ ‫سیاست مماشات در ادبیات روابط بین الملل می تواند ناشی‬ ‫از معادله قدرت‪ ،‬قالب های ادراکی یا انگیزه فروریخته تلقی‬ ‫شود‪ .‬واقعیت ان است که چنین کنشی هیچ گونه تاثیری در‬ ‫ارتباط با اتخاذ سیاست مماشات از ســوی ایران یا امریکا و‬ ‫در روند مذاکرات هســته ای ب ه جا نگذاشته است‪ .‬سیاست‬ ‫مماشات بیش از انکه تابعی از کنش عاطفی باشد‪ ،‬عمدتا با‬ ‫معادله قدرت یا تحلیل کنش راهبردی کشورها پیوند یافته‬ ‫است‪ .‬روند دیپلماسی هســته ای ایران بیش از انکه تحت‬ ‫تاثیر تعارفات دیپلماتیک ناشی از کنش عاطفی جان کری‬ ‫قرار گیرد‪ ،‬تابعی از ادراک دیپلمات های مذاکره کننده درباره‬ ‫ســازوکارهای پایان دادن به تحریم ها محسوب می شود‪.‬‬ ‫در حالی که هیچ گونه نشــانه ای از پایان دادن به تحریم ها‬ ‫در بیانیه لوزان مشاهده نمی شود‪ ،‬اما دیپلمات های ایرانی‬ ‫هنوز امیدوارند که چنین معجزه ای در جوالی ‪ 2015‬انجام‬ ‫پذیــرد‪ .‬در حالی که واقعیت ها شــکل دیگــری از کنش را‬ ‫منعکس می سازد‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬نیات و اهداف معطوف‬ ‫به مصالحه گرایی کشــورها ممکن است به ســرعت تغییر‬ ‫پیدا کند‪ .‬عــدم اطمینان درباره نیت هــا و رویکردها‪ ،‬امری‬ ‫گریز ناپذیر در روندهای سیاســت خارجی اســت ‪ .‬براساس‬ ‫مفــروض پنجم مرشــایمر؛ قدرت هــای بــزرگ بازیگرانی‬ ‫خردمند هســتند‪ .‬انها محیط خارجی شــان را می شناسند و‬ ‫درباره اینکه چگونه بر دولت های دیگر تاثیر بگذارند‪ ،‬به تفکر‬ ‫راهبردی مبادرت می کنند‪ .‬چنین رویکردی نشــان می دهد‬ ‫که زیرساخت های تفکر ایاالت متحده در برخورد با ایران و‬ ‫کشورهای منطقه ای معطوف به هژمونی می باشد‪.‬‬ ‫طبق این اســتدالل‪ ،‬سیاســت مماشــات چــون به‬ ‫ن نیت خود را ثابت کند و‬ ‫مماشات کننده امکان می دهد حس ‬ ‫توازن را به نفع دولت تغییر دهد که مماشات می کند‪ ،‬بنابراین‬ ‫امید دارد در نهایت از تجاوزگری قــدرت بزرگ بکاهد‪ .‬بعید‬ ‫است مماشات با یک دشــمن خطرناک ان را به یک حریف‬ ‫مهربان تر و مالیم تر و از ان بعیدتر به یک دولت صلح دوست‬ ‫تبدیل کند‪ .‬در واقع مماشــات اشــتهای دولت تجاوزگر به‬ ‫کشورگشایی را افزایش می دهد‪ .‬قدرت های بزرگ برای افند‬ ‫برنامه ریزی می کنند‪ ،‬دولتی که در قبالش مماشات می شود‪،‬‬ ‫هرگونه واگذاری قدرت توســط دولت دیگر را نشانه ضعف‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫این حاشیه را جدی نگیرید‬ ‫تسلیت کری به فریدون به معنای تغییر رابطه نیست‬ ‫ناصر ایمانی‬ ‫کارشناس سیاسی‬ ‫می داند‪ .‬در این صورت دولت تجاوزگر احتماال برای کسب‬ ‫امتیاز بیشتر به اعمال فشــار خود ادامه می دهد‪ .‬دولتی که‬ ‫در پی به دســت اوردن حداکثر قدرت ممکن نباشد‪ ،‬دولت‬ ‫عاقلی نیست‪.‬‬ ‫نتیجه گیری‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫سیاست‬ ‫موضــوع تســلی دادن دیپلمــات ایرانــی توســط‬ ‫وزیر امورخارجــه امریــکا را نمی توان به عنوان بخشــی از‬ ‫ن کری با‬ ‫سازوکارهای سیاســت خارجی امریکا دانست‪ .‬جا ‬ ‫سنت های اجتماعی ایرانی اشنایی نسبی دارد‪ .‬ضرورت های‬ ‫کنش سازمانی و بوروکراتیک به موازات خویشاوندی با داماد‬ ‫ایرانی‪ ،‬چنین ادابی را اجتناب ناپذیر می سازد‪ .‬از سوی دیگر‪،‬‬ ‫طوالنی شــدن روند مذاکرات می تواند زمینه های نسبی از‬ ‫تعلق عاطفــی در فضــای بوروکراتیــک و در قالب پروتکل‬ ‫دیپلماتیک را فراهم سازد‪.‬‬ ‫اگرچه رونــد مذاکرات نتایــج مطلوب را متناســب با‬ ‫اهداف اعالمی اولیه دولت برای دستیابی به توافق فراهم‬ ‫نکرده‪ ،‬اما ژســت های دیپلماتیک تســلی دهنده نمی تواند‬ ‫بر انگاره هــای تیم ایرانی یــا امریکایی دربــاره موضوعات‬ ‫سیاســت خارجی و اهداف راهبردی تاثیر گــذارد‪ .‬هرچند ‬ ‫‪ 18‬ماه مذاکره فشرده زمینه ایجاد تعامل عاطفی در فضای‬ ‫متقاعدســازی دیپلمات های ایرانی را به وجود اورده است‪.‬‬ ‫روند مذاکرات نشــان می دهد که به موازات طوالنی شــدن‬ ‫دیپلماسی هســته ای‪ ،‬میزان انعطاف پذیری تیم هسته ای‬ ‫ایران افزایش یافته‪ ،‬به گونه ای که بیانیه لوزان را برای خود‬ ‫موفقیت می داند‪ .‬با توجه به چنین فرایندی می توان تاکید‬ ‫داشت ک ه قدرت سیاسی رابطه ای روانی است میان کسانی‬ ‫که ان را اعمال می کنند و انهایی که این قدرت بر انان اعمال‬ ‫می شود‪ .‬قدرت سیاسی به گروه نخست این امکان را می دهد‬ ‫که از طریق فشار بر اذهان گروه دوم برخی رفتارهای انان را‬ ‫کنترل نمایند‪ .‬این فشار سه منشــا دارد‪ :‬توقع سود‪ ،‬هراس‬ ‫از زیان و نیــاز به احترام‪ .‬از ســوی دیگر‪ ،‬می تــوان به این‬ ‫جمع بندی رســید که معادله قدرت از طریق دستور‪ ،‬تهدید ‬ ‫ یا جاذبه کنش دیپلماتیک حاصل می شود‪ .‬در فرایند تسلی‬ ‫ دادن وزیر خارجه امریکا به عضو هیات دیپلماتیک ایرانی‬ ‫هیچ گونه نشانه ای از دستور یا تهدید وجود نداشته بلکه باید‬ ‫ان را تابعی از جاذبه کنش دیپلماتیــک برای ایجاد فضای‬ ‫عاطفی در فرایند مذاکرات دانست‪.‬‬ ‫زمانی که مادر رئیس جمهور و حسین فریدون درگذشت‬ ‫پیش از عزیمت هیات مذاکره کننده به تهران جان کری وزیر‬ ‫خارجه و ارنست مونیز وزیر انرژی امریکا صبح روز جمعه ‪29‬‬ ‫اسفند با حضور در محل اقامت هیات ایرانی در لوزان سوئیس‬ ‫این درگذشت را به بردار و دستیار ویژه رئیس جمهور تسلیت‬ ‫گفتند‪ .‬وقتی این اقدام رسانه ای شد برخی تحلیل هایی در‬ ‫این مورد مطرح کردند‪ .‬من معتقدم اقداماتی از این دســت‬ ‫فقط یک حاشیه است‪ .‬حاشیه هایی که قابل تحلیل نیستند‪.‬‬ ‫در واقع نمی شــود روی این عکس ها تحلیل گذاشت‪ .‬جان‬ ‫کری می خواست به برادر رئیس جمهور ابراز محبت کند چون‬ ‫اگر حسین فریدون برادر و دستیار ویژه رئیس جمهور نبود و‬ ‫مادرش فوت می شد بعید بود که اقای کری به اقامتگاه هیات‬ ‫ایرانی بیاید و اغوش خود را باز کند و بخواهد این اتفاق را به او‬ ‫تسلیت بگوید‪ .‬در واقع چون مقامات امریکایی نمی توانستند‬ ‫رســما به رئیس جمهور ایران تســلیت بگویند به این ترتیب‬ ‫اظهار تســلیت کردند‪ .‬ولی در کل اقدام هایی از این دست‬ ‫تنها یک حاشیه اســت و نباید تحلیل خاصی از ان داشت‪.‬‬ ‫حال شاید این سئوال ایجاد شــود که مواردی از این دست‬ ‫در مذاکرات دو جانبه ایران و امریکا متعدد رخ داد مثال وزیر‬ ‫انرژی امریکا برای نوه تازه بــه دنیا امده اقای صالحی هدیه‬ ‫اورد یا قدم زدن اقایان ظریف و کری که کلی بحث و تحلیل‬ ‫را به همراه داشــت یعنی این موارد می تواند معنا پیدا کند اما‬ ‫پاسخ من این است که هیات های ایران و امریکا یک سال‬ ‫و نیم است با یکدیگر در حال مذاکره هستند ‪ .‬بارها و بارها با‬ ‫یکدیگر مالقات داشتند و این طبیعی است که وقتی تعداد‬ ‫مالقات هازیادشودیکرابطهصمیمانه تریهمبینهیات ها‬ ‫به وجود می اید ‪ .‬اگر بخواهیم مقایســه کنیم اولین روزی را‬ ‫که یک ســال و نیم پیش اقای ظریف و هیات ایرانی با جان‬ ‫کری و هیات همراهش مالقات کردند مسلما روابط جدی تر‬ ‫و خشــن تری میان انها نســبت به اخرین روزی که در لوزان‬ ‫سوئیس به مدت ‪ 9‬ساعت با هم دیدار و مذاکره داشتند برقرار‬ ‫بود‪ .‬قاعدتا در ‪ 9‬ساعت مذاکرات مقداری رفتارهای دو طرف‬ ‫با هم صمیمانه می شود مثال یکی برای دیگری چایی می ریزد‬ ‫بنابراین از این نوع رفتارها نمی شود نتیجه گیری سیاسی کرد‪.‬‬ ‫برای نتیجه گیری سیاســی فاکتورهای خیلــی زیاد دیگری‬ ‫هســت که می توان براســاس انها به تحلیل نشست تا یک‬ ‫پیاده روی و رفتن به اقامتگاه هیات ایرانی‪ .‬البته قابل انکار‬ ‫نیست که طرف امریکایی در سال های گذشته تمایل زیادی‬ ‫داشته به اینکه با ایران روابطش را تلطیف کند‪ .‬از پیام هایی‬ ‫که امریکایی ها در طول چند سال گذشته برای مقامات ایرانی‬ ‫فرستادند یا مالقات های محرمانه ای که مقام معظم رهبری‬ ‫چندی پیش به انها اشاره کردند که به درخواست امریکایی ها‬ ‫انجام شد یا خط هات الینی که چند سال پیش امریکایی ها‬ ‫درخواست داشتند در خلیج فارس میان خود و ایران بگذارند‬ ‫مجموع اینها را که کنار هم قرار دهیم به این نتیجه می رسیم‬ ‫که امریکایی ها تمایل داشــتند و بارها صریح گفتند و نشان‬ ‫دادند که می خواهند ارتباط شان با ایران تلطیف شود اما اینکه‬ ‫امریکایی ها ممکن است از پشت خنجر بزنند بحث دیگری‬ ‫است‪ .‬چندین بار طی ســال های اخیر اوباما به مقام معظم‬ ‫رهبری نامه نوشــت هیچ وقت از طرف ایــران ابتدا این نامه‬ ‫نوشته نشد ‪ .‬در سفری که‪ 2‬سال پیش روحانی به سازمان ملل‬ ‫داشت پیشنهاد امریکایی ها بود که یک گفتگوی تلفنی بین‬ ‫اقای روحانی و اوباما انجام شود اصرار به این کار داشتند که‬ ‫در اخرین لحظاتی که اقای رئیس جمهور می خواست هتل‬ ‫محل اقامت را ترک کند و برای بازگشت به تهران به فرودگاه‬ ‫برود باالخــره قبول کرد که این تماس تلفنی باشــد‪ .‬همواره‬ ‫امریکایی ها در این موضوعات پیش قــدم بودند تا مقداری‬ ‫از طریق دیپلماسی پنهان رابط شان را با ایران تلطیف کنند‬ ‫و این مساله ای قابل انکار نیست‪ .‬طبیعتا وقتی هیات ایرانی‬ ‫یک سال و نیم مذاکرات دوجانبه طوالنی با هیات امریکایی‬ ‫داشــت به هر حال از این اتفاقات و تعارف ها پیش می اید‪.‬‬ ‫حداکثر نتیجه گیری این است که طرف امریکایی بنا داشته‬ ‫کمی رابطه اش با طــرف ایرانی صمیمانه تر باشــد تا منجر‬ ‫به تلطیف روابط و نوعی ارتباط دیپلماتیک و رســمی بیشتر‬ ‫و نهایتا به برقراری روابط رســمی دو کشــور منتهی شود این‬ ‫مساله معلوم و مشخص است اما برای اثباتش نیازی نیست‬ ‫که به برخی موارد حاشــیه ای همچون دست باز کردن جان‬ ‫کری مقابل اقای حسین فریدون روحانی استناد شود‪ .‬درباره‬ ‫ایندهروابطسیاسیایرانوامریکابعدازتوافقجامعهسته ای‬ ‫دو حالت قابل پیش بینی اســت‪ .‬باتوجه به اینکه در ‪ 18‬ماه‬ ‫گذشته دیدارهای دو جانبه اقایان ظریف و جان کری که رکورد‬ ‫دیدارهای دیپلماتیک دوجانبه میان وزیران خارجه دو کشور‬ ‫را زد در واقع به نوعی ‪ 36‬ســال قطع رابطه ایران و امریکا در‬ ‫این مدت تالفی شد‪.‬نکته مهم این است که اوالبعد از توافق‬ ‫هسته ای الزاما دیدارهای اقایان ظریف و کری ادامه می یابد‬ ‫تابرسرنحوهاجرایتوافقجامعبایکدیگرصحبتکنند‪.‬ثانیا‬ ‫روابط اینده ایران و امریکا به این بستگی دارد که طرف غربی‬ ‫به ویژه امریکا در اجرای توافق جامع هسته ای چگونه عمل‬ ‫می کند‪ .‬اگر امریکایی هــا در زمان اجرای توافق‪ ،‬متعهدانه‬ ‫عمل نکنند و از هر فرصتی برای بهانه گیری اســتفاده کنند‬ ‫رابطه ایران با امریکا از گذشــته بدتر می شود چون در طول‬ ‫‪ 36‬سال گذشــته توافق دیگری با امریکایی ها نداشتیم اما‬ ‫حاال که با ‪ 18‬ماه مذاکره فشــرده توافقی حاصل شــده اگر‬ ‫طرف امریکایی به عهدش وفا نکند دیوار بی اعتمادی تهران‬ ‫و واشنگتن بلندتر می شــود بنابراین روابط دوجانبه تیره تر از‬ ‫گذشته خواهد شد ‪ .‬برخی امروز در داخل بر این اعتقادند که‬ ‫روابط ایران و امریکا با مذاکره بهتر می شود‪ .‬اگر امریکایی‬ ‫انچه توافق می شود را دقیق اجرا کنند که البته انصافا در ‪18‬‬ ‫ماه گذشته تقریبا در اجرای تعهدات خود براساس توافق ژنو‬ ‫چنینکردند‪،‬ایراندربعضیزمینه هایدیگرنیزممکناست‬ ‫وارد همکاری و تعامل با انها شــود حتی اگر روابط سیاسی و‬ ‫دیپلماتیک رسمی برقرار نشود‪ .‬اگر رابطه کشورهای منطقه‬ ‫با ایران خصمانه تر شود مثل چیزی که امروز شاهد ان هستیم‬ ‫امکان اینکه ایران نوعی تعامل با امریکایی ها داشــته باشد‬ ‫بیشتر می شود‪ .‬در ‪ 36‬سال گذشته هیچ حادثه دیپلماتیک‬ ‫بزرگی به این اندازه نداشــته ایم ‪.‬بعد از انقالب حادثه بزرگ‬ ‫دیپلماتیک ما توافق الجزایــر و قطعنامه ‪ 598‬بود اما باز هم‬ ‫هیچ کدام به گستردگی توافق جامع هسته ای با ‪ 5+1‬نبود‪.‬‬ ‫بنابراین بــرای ایران خیلی مهم اســت که غربی هــا به ویژه‬ ‫امریکا چگونه به این توافق مشترک عمل کنند‪ .‬اگر غربی ها‬ ‫یک رفتار متعادلی پیش بگیرنــد فضایی به وجود می اید که‬ ‫مقداری جمهوری اسالمی ایران در مسائل دیگری همچون‬ ‫موضوعات منطقه ای با انها تعامــل و همکاری کند ولی اگر‬ ‫بخواهند توافق جامع هســته ای را بد اجرا کنند روابط شکل‬ ‫معکوس به خود می گیرد و دیوار بی اعتمادی هر روز بلندتر‬ ‫از گذشته می شود‪.‬‬ ‫‪47‬‬ ‫دیپلماسی اجتماعی‬ ‫جامعه شناسی سیاسی‬ ‫ایرانی ها معموال عالقه چندانی به مباحث بین المللی و دیپلماتیک ندارند‪ .‬شاید در طول تاریخ‬ ‫معاصر ایران تنها چند رویداد بین المللی بوده که مورد توجه جامعه ایرانی قرار گرفته است‪ .‬شاید پس‬ ‫از کودتای‪28‬مرداد و پروژه ملی کردن صنعت نفت ایران مذاکرات هسته ای دومین رویداد بین المللی‬ ‫باشد که توجه افکار عمومی ایران را به خود جلب کرده است‪ .‬در این پرونده تالش می شود ریشه های‬ ‫این عالقه مندی و پیامدهای ان در حوزه های اجتماعی و سیاسی مورد توجه قرار گیرد‪.‬‬ ‫از لوزان تا هلند راهی نیست!‬ ‫نگاه جامع ه‪‎‬شناسانه به هویت جمعی بیم و امید‬ ‫ایرانیان درباره روند مذاکرات هست ه‪‎‬ای‬ ‫رضا مجیدزاده‬ ‫مدیر گروه فرابازی‬ ‫توسعه اندیشگاه طه‬ ‫‪1‬‬ ‫‪48‬‬ ‫از بیم هشت ساله تا امید‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫سیاست‬ ‫پس از قرائت بیانیه تفاهم لوزان توســط محمدجواد‬ ‫ظریف و فدریکا موگرینی‪ ،‬شمار چشمگیری از مردم ایران به‬ ‫خیابان ها رفته و به شادی پرداختند‪ .‬روی یکی از پالکاردها ‬ ‫که در دست مردم بود‪ ،‬نوشته شده بود‪« :‬ثبات اقتصادی حق‬ ‫مسلم ماست»‪ .‬این نوشته به تنهایی یکی از مهمترین دالیل‬ ‫شادی مردم ایران بعد از دســتیابی به تفاهم لوزان را نشان‬ ‫می‪‎‬دهد‪ .‬امید به بهبود شرایط اقتصادی پس از دستیابی به‬ ‫تفاهم لوزان به حدی افزایش یافته که شاخص بورس اوراق‬ ‫بهادار تهران صعودی بی‪‎‬سابقه را تجربه کرد‪ .‬اما مهمتر از‬ ‫خلق این امید فرخنده‪ ،‬حفظ و رشد ان است‪.‬‬ ‫گروه های مختلف مردمی پس از نیوشیدن بیانیه لوزان‬ ‫نسبت به ان واکنش های گوناگونی نشان دادند‪ .‬اما به طور‬ ‫کلی می‪‎‬توان در رابطــه با نوع نگرش به بیانیــه لوزان‪ ،‬پنج‬ ‫گروه کلی از مردم را از یکدیگر تفکیک کرد‪ :‬گروهی که در‬ ‫نتیجه لغو تحریم ها در اینده از نظر اقتصادی متضرر خواهند‬ ‫شد ‪ .‬گروهی که صرف نظر از پایگاه اجتماعی و اقتصادی‪،‬‬ ‫دستیابی به تفاهم لوزان را به مثابه اقتدار ملی ایران ارزیابی‬ ‫می‪‎‬کنند ‪ .‬گروهی که در نتیجه لغو تحریم هــا امید به رونق‬ ‫کسب و کار یا اشتغال خواهند داشت ‪ .‬گروهی که با توجه به‬ ‫سیاست هشت ساله دولت نهم و دهم و کوچ به لنگرگاه های‬ ‫نسبتا امن منطقه (امارات عربی متحده‪ ،‬ترکیه و ‪ )...‬حساب‬ ‫دخل خود را از داخل جدا کرده‪‎‬اند و بخش دیگری از همین‬ ‫کوچندگان پس از لغــو تحریم ها مایل و قادرنــد تا با داخل‬ ‫مراوده اقتصادی داشته باشند‪.‬‬ ‫گــروه اول که بــه اصطالح «دلواپســان» نیــز با ان‬ ‫اشــتراک دارند‪ ،‬دســتیابی به این توافق را نوعی ضعف در‬ ‫برابر قدرت های جهانی می دانند‪ .‬واکنش های بسیار شدید‬ ‫اعضای این گــروه متوجه مذاکره‪‎‬کننــدگان و دولت بود در‬ ‫حالی که رهبــری نیز از هر دوی تیــم مذاکره کننده و دولت‬ ‫و مواضع انهــا در مذاکرات حمایت کرده بودنــد‪ .‬از دیدگاه‬ ‫گروه دوم‪ ،‬یکی از مهمترین دالیل امید و شادی این است‬ ‫که دستیابی به این تفاهم را نشان از اقتدار ایران می‪‎‬دانند‪.‬‬ ‫البته اعضای طبقه متوسط از این گروه (که در چند سال اخیر‬ ‫به واســطه رکود تورمی به طبقه متوسط از نظر اجتماعی اما‬ ‫متوسط رو به پایین از نظر اقتصادی مبدل گشته‪‎‬اند) تفاهم‬ ‫لوزان را مانند پیروزی دکتر مصدق در دادگاه بین‪‎‬المللی در‬ ‫پرونده ملی‪‎‬ســازی نفت ایران نیز ارزیابی می‪‎‬کنند‪ .‬یکی از‬ ‫مهمترین ابعاد این نگرش باالتر بود ن احتمال عدم دستیابی‬ ‫به تفاهم و به تبع ان دســتیابی به توافق بــوده و این تغییر‬ ‫شــرایط بازی مذاکرات‪ ،‬نشــانگر مهــارت دیپلماتیک تیم‬ ‫مذاکره کننده اســت‪ .‬ضمن انکه هر دو مــورد برد در دادگاه‬ ‫ملی‪‎‬سازی نفت در برابر انگلستان و دستیابی به تفاهم لوزان‬ ‫در برابر گروه ‪ 5+1‬با رویکرد حقوقی‪ ،‬گفتمانی و به اصطالح‬ ‫نظریه بازی ها با اتکا به راهبرد کبوتری حاصل گشته‪‎‬اند‪.‬‬ ‫اعضای گروه سوم شدیدترین واکنش به تفاهم لوزان‬ ‫را نشان دادند به طوری که بالفاصله پس از قرائت متن بیانیه‬ ‫به خیابان ها رفته و به شادی پرداختند‪ .‬مهمترین وجه شور و‬ ‫شعف ایجاد شده در این گروه به واسطه امید به بهبود شرایط‬ ‫اقتصادی و ثبات اقتصادی اســت‪ .‬در واقــع اعضای گروه‬ ‫دوم و ســوم‪ ،‬ترجیحات خود را در قالب انتخابات ‪ 24‬خرداد‬ ‫‪ 92‬به نمایش گذاشتند و تفاهم لوزان را به مثابه نتیجه تدبیر‬ ‫برای بهبود اوضاع سیاســی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬اجتماعی در نظر‬ ‫گرفتند‪ .‬ترجیحات اعضــای این دو گروه تنهــا روی محور‬ ‫شرایط اقتصادی استوار نیست؛ تعامل فعال با جهان به ویژه‬ ‫رابطه بدون تنش با کشورهای دنیا‪ ،‬تغییر اوضاع اجتماعی از‬ ‫منظر افزایش احترام به افراد و حریم شخصی انها و عقالنیت‬ ‫در سیاســتگذاری نیز در تابع ترجیحات ایــن گروه ها‪ ،‬وزن‬ ‫بسیار باالیی دارد‪ .‬اعضای گروه چهارم و پنجم نیز از نتیجه‬ ‫مذاکرات لوزان خوشحال شــدند اما شادی اعضای این دو‬ ‫گروه در خیابــان تجلی نیافت‪ .‬به خصــوص اعضای گروه‬ ‫پنجم مترصد لغو تحریم ها پــس از حصول به توافق نهایی‬ ‫هستند تا بتوانند مبادالت بین‪‎‬المللی خود با ایران یا از ایران‬ ‫را از سر گیرند‪.‬‬ ‫در مجموع اکثریت مردم ایــران از بابت تفاهم لوزان‬ ‫امیدواری بیشــتری پیــدا کرده‪‎‬اند؛ خواه ایــن امیدواری از‬ ‫بابت احتمال گشایش فضای کســب و کار و خروج از رکود‬ ‫باشــد‪ ،‬خواه به خاطر درک از نمایش اقتدار ایــران در برابر‬ ‫قدرت های جهان‪.‬‬ ‫خصوصا روند عدم همکاری مستمر در دوره‪‎‬های قبلی‬ ‫مذاکرات بر شدت این امید و گذار از بیم و هراس نسبت به‬ ‫شرایط اقتصادی و سیاسی کشور افزوده است‪ .‬با وجود اینکه‬ ‫چنین جریان فراگیری از امیدواری نویدبخش تحوالت مثبتی‬ ‫در زمینه اقتصاد‪ ،‬سیاســت و جامعه می‪‎‬تواند باشــد اما این‬ ‫نگرانی وجود دارد که مدیریت ناکارامد شرایط داخلی‪ ،‬شعله‬ ‫این امید را کمرنگ یا حتی خاموش کند‪.‬‬ ‫به دیگر ســخن اکنون توپ رونق اقتصــادی‪ ،‬اقتدار‬ ‫سیاســی و ارتقای شــرایط اجتماعی در زمین دولت و البته‬ ‫سایر قواست به طوری که با لغو تحریم ها در اینده‪ ،‬مدیریت‬ ‫داخلی مسئول شرایط سیاسی‪ ،‬اقتصادی و اجتماعی کشور‬ ‫خواهد بود‪ .‬طی نزدیک به یک دهه گذشــته‪ ،‬بســیاری از‬ ‫ناکار ایی‪‎‬های مدیریت داخلی به حساب نتیجه تحریم های‬ ‫بین‪‎‬المللی گذاشــته شــده و حتی احساس مســئولیت در‬ ‫برابر حل مشکالت داخلی نیز به شــدت کاهش یافته بود‪.‬‬ ‫برای نمونه مجلس شورای اسالمی طی دو دوره فعالیت به‬ ‫جای نقش‪‎‬افرینی در نقش کارگزار مردم‪ ،‬نقشی مانند ناظم‬ ‫مدرسه ایفا کرده یا دولت به ستاد عمومی استرس‪‎‬زایی برای‬ ‫شهروندان مبدل شده بود‪ .‬از این روی الزم است تا با مداقه‬ ‫بیشتر در خاستگاه های امید در تقویت ان کوشید‪.‬‬ ‫خاستگاه های امید حاصل از تفاهم لوزان‬ ‫تحوالت تاریخــی جامعه ایــران نشــان می‪‎‬دهد که‬ ‫گرایش به ســمت ثبات از مهمترین مخرج مشــترک‪‎‬های‬ ‫گرایش گروه‪‎‬های مختلف اجتماعی اســت‪ .‬شدت نوسان‬ ‫در سیستم مدیریتی به حدی بوده که مساله ثبات در تمامی‬ ‫سیاست‬ ‫سیاست‬ ‫خارجی‬ ‫خرده ‪‎‬سیســتم های اجتماعی از اولویت بیشتری برخوردار‬ ‫شده است‪ .‬طی تاریخ ایران هرگاه سیستم از نوسان زیادی‬ ‫برخوردار بــوده حتی گروه‪‎‬هــای انتقادی مرجــع کنش نیز‬ ‫روی تثبیت اوضــاع تاکید کرده‪‎‬اند‪ .‬این خواســته‪ ،‬یکی از‬ ‫مهمترین خاســتگاه های امید حاصل از دستیابی به تفاهم‬ ‫لوزان به شمار می رود‪.‬‬ ‫از طرف دیگر خواســت اعضــای گروه هــای دوم تا‬ ‫پنجم درباره افزایش منزلت ایرانی که در نتیجه راهبردهای‬ ‫تهاجمی و فرسایشــی در ســطح جهان به چالش کشــیده‬ ‫شده بود‪ ،‬خاســتگاه خیزش چنین امیدی است‪ .‬در یکی از‬ ‫قســمت های انیمیشــن قدیمی پلنگ صورتی‪ ،‬تابلویی از‬ ‫گزینه‪‎‬های مختلف گردشــگری پیــش روی پلنگ صورتی‬ ‫قرار دارد؛ یکی از این گزینه‪‎‬ها ایران اســت‪ .‬این تصویر در‬ ‫واپسین سال های دولت دهم در فضای مجازی انتشار یافت‬ ‫و افسوسی نانوشته پشت انتشار ان وجود داشت که معنای‬ ‫ســاده ان کاهش احترام بین المللی ایرانیان در جهان بود‪.‬‬ ‫زیرا سیاســت خارجی دولت نهم و دهم بر اساس تنش زایی‬ ‫مســتمر شــکل گرفته بود که پیغام ضمنی ان بــرای مردم‬ ‫جهان‪ ،‬خشونت طلبی رفتاری ایرانیان بود‪ .‬ایرانیانی که به‬ ‫نقاط مختلف دنیا سفر می‪‎‬کردند مدام با این پرسش ها مواجه‬ ‫بودند که رئیس دولت نهم و دهم انها بــا ایران و جهان چه‬ ‫خواهد کرد! انها ناگزیر بودند که پاسخگوی ناکار ایی های‬ ‫سیاست خارجی دهه پیشــین باشــند‪ .‬به این ترتیب نیاز به‬ ‫اعتبــار و منزلت خصوصا بــرای گذرنامه ایرانی در سراســر‬ ‫جهان و خوش‪‎‬بینی به بازگشت این اعتبار و منزلت نیز منجر‬ ‫به تقویت امید عمومی شد‪.‬‬ ‫اما از جنبه‪‎‬ای بســیار مشــترک‪‎‬تر‪ ،‬اگر برای مجموع‬ ‫اکثریتمردمایرانازبابتتفاهملوزانامیدواری‬ ‫بیشتریپیداکرده‪‎‬اند؛خواهاینامیدواریازبابت‬ ‫احتمال گشایش فضای کســب و کار و خروج از‬ ‫رکود باشــد ‪،‬خواه به خاطر درک از نمایش اقتدار‬ ‫ایران در برابر قدرت های جهــان‪ .‬خصوصا روند‬ ‫عدم همکاری مستمر در دوره‪‎‬های قبلی مذاکرات‬ ‫بر شدت این امید و گذار از بیم و هراس نسبت به‬ ‫شرایطاقتصادیوسیاسیکشورافزودهاست‬ ‫نهادسازی نشود‪ ،‬از لوزان تا هلند راهی نیست!‬ ‫زیرساخت های نهادی الزم برای استمرار امید‬ ‫ در نتیجه دســتیابی به تفاهم در لــوزان‪ ،‬فروش نفت‬ ‫بیشتر و صادرات ان اســان تر خواهد شــد‪ ،‬مبادالت مالی‬ ‫بین المللی به راحتی صــورت می‪‎‬پذیرد و امکانــات مالی از‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫بخش مهمی از اثــار مدیریت ناکا رای دولــت را باید‬ ‫در قالب پارادوکــس نقدینگی در نظر گرفــت که نقدینگی‬ ‫زیادی در جامعه وجود دارد اما بخش تولید به ان دسترسی‬ ‫ی طی ســ ال های‬ ‫بســیار اندکی دارد‪ .‬طبق اما ر بانک مرکز ‬ ‫‪ ،1380-1390‬جمع کل سرمایه‪‎‬گذاری های به بهره‪‎‬برداری‬ ‫رسیده حدود ‪ 1154955‬میلیارد ریال است ‪ .‬طی این دوره‪،‬‬ ‫مطالبات سیستم بانکی و بانک مرکزی از بخش های دولتی‬ ‫و غیردولتی از مبلغ ‪ 381000‬میلیارد ریال به رقم ‪4202105‬‬ ‫میلیارد ریال افزایش یافته که نشــانگر افزایش ‪3821105‬‬ ‫میلیارد ریالی اســت‪ .‬یعنی ســهم ســرمایه‪‎‬گذاری های به‬ ‫بهره‪‎‬بــرداری رســید ه طــی دوره ‪ 1380-1390‬بــه انــدازه‬ ‫‪ 1154955‬میلیارد ریــال از ‪ 3821105‬میلیارد ریال رشــد‬ ‫مطالبات سیســتم بانکی از بخــش دولتــی و غیردولتی به‬ ‫اندازه ‪ 30‬درصد است‪ .‬یعنی واحدهای در حال بهره‪‎‬برداری‬ ‫از تســهیالت اضافی برای پوشــش حدود ‪ 384‬درصد رشد‬ ‫هزینه‪‎‬های تولیــد در نتیجه تورم ســال های ‪1380-1390‬‬ ‫محروم هستند که انعکاســی از پارادوکس نقدینگی است‪.‬‬ ‫این وضعیت نه تنها پارادوکس نقدینگی‪ ،‬بلکه بیماری هلندی‬ ‫یعنی منشا اصلی پارادوکس نقدینگی را به تصویر می‪‎‬کشد‪.‬‬ ‫بیماری هلندی زمانی عود می‪‎‬کند کــه درامد حاصل از یک‬ ‫منبع مولد بهره مالکانه‪ ،‬رانت سرشاری ایجاد کند که بدون‬ ‫توجه به ظرفیت جذب به اقتصاد تزریق می‪‎‬گردد‪ .‬بنابراین‬ ‫اگر دولت (حکومت) بــرای رهایی از اتکا بــه درامد نفت و‬ ‫مدیریت درامد ان برای دوره بعد از تحریم‪ ،‬راهبردی درخور‬ ‫اتخــاذ نکند‪ ،‬احتمال بــروز دوباره بیماری هلندی و شــیوع‬ ‫عوارض ناگوار ان مانند تجربه دولت نهــم و دهم و دوران‬ ‫تاریخی قبل‪ ،‬برای سیاست‪ ،‬اقتصاد و جامعه وجود دارد‪.‬‬ ‫امــا پارادوکــس نقدینگــی‪ ،‬تنهــا یــک مــورد از‬ ‫ناکار ایی های مدیریت عمومی اقتصاد ایران است و دولت‬ ‫در سال گذشته‪ ،‬تنها با کنترل تقاضای کل با اتکا به کنترل‬ ‫نقدینگی توانســته نرخ تورم را برای مدتــی بکاهد اما هنوز‬ ‫معضل ساختار تورمی و پتانسیل پارادوکس نقدینگی به طور‬ ‫کامل حل نشده اســت‪ .‬در واقع تورم فقط از رشد نقدینگی‬ ‫ناشی نمی‪‎‬شود و ساختارهای نابرابر قدرت چانه‪‎‬زنی و توزیع‬ ‫می‪‎‬تواند از عوامل بسترساز تورم باشــد که نیاز به نقدینگی‬ ‫را در پی دارد‪ .‬بنابراین بــرای حل معضل تورم نیاز به تمهید‬ ‫سیاســت هایی در جهت تقویت طرف عرضــه و بهره‪‎‬وری‬ ‫عوامل تولید وجود دارد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫عملکرد اقتصادی‪ ،‬سیاســی و اجتماعی ایران در چند دهه‬ ‫گذشته یک نمودار ترسیم کنیم‪ ،‬بدون تردید نقطه حداقل‬ ‫ان در دهه اخیر قــرار دارد‪ .‬مجمــوع درامد نفتــی در دوره‬ ‫‪1384-1390‬کشــور تقریبا برابر مجموع درامد نفتی ایران‬ ‫پس از انقالب اسالمی تا سال ‪ ۱۳۸۴‬است‪ .‬با وجود کسب‬ ‫چنین درامدی‪ ،‬فرصت های اجتماعی و اقتصادی بسیاری‬ ‫در کشور از دست رفت و شــدت مهاجرت (فرار) نخبگان از‬ ‫ایران در این دوره شدت گرفت‪.‬‬ ‫با وجود چنین درامد بی‪‎‬سابقه‪‎‬ای‪ ،‬تمهیدی درخور برای‬ ‫مقابله با اثار تحریم اتخاذ نشد و تنها زمینه رشد مهار گسیخته‬ ‫فساد اقتصادی و سیاسی مساعد گردید‪ .‬ضمن اینکه گرچه‬ ‫مهمتریــن رویکــرد در تحریم‪‎‬های بین المللــی ایران روی‬ ‫کاهش منابع پولی در دســترس دولت به ویــژه پول حاصل‬ ‫از فروش نفت تمرکز داشــته امــا باید توجه کــرد که پیوند‬ ‫پسین وپیشین بســیار اندکی در رابطه با بخش نفت و دیگر‬ ‫بخش هــای اقتصــادی وجــود دارد و اتــکای بخش های‬ ‫اقتصادی مختلف به نفت به واســطه وجود تقاضا یا مبادله‬ ‫واســطه میان انها و نفت نیست بلکه به واســطه استفاده یا‬ ‫تقاضای انها برای عمده تســهیالت بانکی یا فعالیت‪‎‬های‬ ‫عمرانی دولت اســت که ذخایر ارزی حاصل از فروش نفت‬ ‫بخش مهمی از ان منابع را تشکیل می‪‎‬دهد‪ .‬به دیگر سخن‪،‬‬ ‫مدیریت عمومی بــه جای توجــه به تقویت طــرف عرضه‬ ‫داخلی‪ ،‬بهره‪‎‬وری و کمک به تامین مواد اولیه تولیدکنندگان‪،‬‬ ‫طرف عرضــه را به شــدت تضعیف کرد‪ .‬هرچنــد طی دوره‬ ‫‪ 1384-1390‬و در نتیجه اعمــال تحریم های بین‪‎‬المللی‪،‬‬ ‫خسارت صادرات به اندازه ‪ 145‬هزارمیلیارد ریال و خسارت‬ ‫واردات به اندازه ‪ 600‬هزارمیلیارد ریال اســت که به ترتیب‬ ‫ن ریال خســارت‬ ‫به تولید به اندازه ‪ 466‬هزارمیلیاردو ‪ 7‬میلیو ‬ ‫زده اند اما کماکان جریان مدیریت نشده واردات اقالم مشابه ‬ ‫اما بی‪‎‬کیفیت و ارزا ن تر تولید داخل از چین‪ ،‬موجب شــد تا‬ ‫بسیاری از تولیدکنندگان در عمل از گود تولید خارج شوند‪.‬‬ ‫از این روی خسارت مدیریت ناکار ای داخلی منجر به تقویت‬ ‫اثار تحریم های بین‪‎‬المللی بر پیکره جامعه ایرانی شــد‪ .‬به‬ ‫همین خاطر‪ ،‬صرف لغو تحریم ها هر چند که گشایشــی در‬ ‫مبادالت اقتصادی و مالی ایجاد می‪‎‬کند اما باید توجه داشت‬ ‫که اگر نهاده ا منجر به چنین مدیریت ناکارایی اصالح نشوند‬ ‫حتی احتمال دارد که امید ایجاد شده‪ ،‬در نتیجه کندی روند‬ ‫اصالح رو به یاس گذارد‪.‬‬ ‫طریق منابع بین المللی به وجود می‪‎‬اید‪ .‬ضمن اینکه واردات‬ ‫مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز بخش تولید اسان تر انجام‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫اما ارزیابی تحوالت دسترسی به حق مالکیت بر اساس‬ ‫مدل فرابازی نشان می‪‎‬دهد که در سال ‪ 1393‬خورشیدی‪،‬‬ ‫ضمن اصالح نسبی برخی حوزه‪‎‬ها و ارتقای اندک شاخص‬ ‫بین‪‎‬المللی حق مالکیت‪ ،‬رابطه تبدیلی خــوب از دارایی به‬ ‫سرمایه برقرار است اما رابطه بسیار ضعیف و ناکار ای تبدیل‬ ‫ســرمایه به ثروت هنوز پابرجاست‪ .‬در شــرایط وجود چنین‬ ‫ضعفی‪ ،‬تقویت بهره وری می‪‎‬تواند عاملی برای رشد اقتصادی‬ ‫باشد اما از نظر بهره‪‎‬وری کار و سرمایه در ایران ضعف اساسی‬ ‫وجود دارد‪.‬‬ ‫بنابراین دولــت باید مراقب باشــد تا دوبــاره عوارض‬ ‫بیماری هلنــدی در ایران عود نکنــد و امید مــردم به یاس‬ ‫مبدل نگردد‪.‬‬ ‫طبق گزارش اتحاد حق مالکیت‪ ،‬طــی دوره ‪-2014‬‬ ‫‪ )1389-1393( 2010‬شاخص حق مالکیت ایران به اندازه‬ ‫‪ 7/5‬درصد رشد داشته و عدد کل شاخص ان در سال ‪2014‬‬ ‫به ‪ 4/4‬رسیده است که هنوز در سطح متوسط رو به پایین قرار‬ ‫دارد‪ .‬البته در سال ‪ 1393‬در مقایسه با سال ‪ ،1392‬وضعیت‬ ‫محیط حقوقی و حق مالکیت فکری ایران تغییری نداشت اما‬ ‫شاخص مالکیت فیزیکی ان به اندازه ‪ – 0/3‬واحد افت کرد‬ ‫که ناشی از کاهش دسترسی به وام (به اندازه ‪ -12/5‬درصد)‬ ‫و حمایت از حق مالکیت فیزیکی (به اندازه ‪ -6/1‬درصد) بود‪.‬‬ ‫براساس گزارش های بین المللی‪ ،‬بیش از پانزده درصد‬ ‫پژوهشگران ایرانی که مقاالت خود را در یک پایگاه مقاالت‬ ‫علمی منتشر کرده اند‪ ،‬در تنظیم و نوشتن این مقاله ها تقلب‬ ‫کرده اند‪ .‬البته تقلب علمی‪ ،‬تنها مورد نگران کننده در رابطه با‬ ‫مختصات بردار انتخاب شهروندان بر اساس فضای انگیزش‬ ‫نیســت و مصرف مواد مخدر که به اتالف شــدید سرمایه و‬ ‫دارایی انســانی می‪‎‬انجامد در وضعیتی بحرانــی قرار دارد‪.‬‬ ‫بر اساس گزارش ســاالنه مجمع جهانی اقتصاد‪ ،‬ایران در‬ ‫مرحله توسعه گذار از یک سیستم مبتنی بر عوامل به سمت‬ ‫یک سیســتم مبتنی بر کارایی اســت و هنوز با یک سیستم‬ ‫نواوری محور (اقتصاد دانایی محور) فاصله زیادی دارد‪ .‬طبق‬ ‫این گزارش ایران تنها از نظر اندازه بازار در سطح متوسط به‬ ‫باالست و از نظر شاخص های نواوری‪ ،‬پیشرفتگی کسب و‬ ‫کار‪ ،‬امادگی فناوری‪ ،‬توســعه بازار مالی‪ ،‬کار ایی بازار کار‪،‬‬ ‫محیط اقتصاد کالن و زیرساخت ها در سطح متوسط رو به‬ ‫پایین قرار گرفته است‪.‬‬ ‫رتبه رونق ایران در ســال ‪ 1393‬برابر ‪ 107‬اســت؛ در‬ ‫رابطه با زیرشاخص ها ایران از نظر اقتصادی جایگاه ‪،114‬‬ ‫از نظر فرصت های کارافرینی رتبه ‪ ،93‬از نظر حکمرانی رتبه‬ ‫‪ ،120‬از نظر اموزش رتبه ‪ ،57‬از نظر بهداشــت رتبه ‪ ،67‬از‬ ‫نظر ایمنی و امنیت رتبه ‪ ،127‬از نظر ازادی های شــخصی‬ ‫رتبه ‪ 128‬و از نظر سرمایه اجتماعی رتبه ‪ 111‬را داراست‪ .‬این‬ ‫وضعیت نشانگر رابطه تبدیلی خوب از دارایی به سرمایه اما‬ ‫رابطه بسیار ضعیف و ناکار ای تبدیل سرمایه به ثروت است‬ ‫ضمن انکه گزارش بانک جهانی نشان می‪‎‬دهد که شاخص‬ ‫خروج یا مهاجرت ســاالنه از ایران به ‪ 300‬هزار نفر در سال‬ ‫افزایش پیدا کرده اســت که در مقایسه با سال های گذشته‬ ‫تقریبا دو برابر شده است‪.‬‬ ‫توجه به این شــاخص ها از این نظــر اهمیت دارد که‬ ‫خال ء های نهادی و ســاختاری برای حــل معضالت جامعه‬ ‫ایران را به تصویر می‪‎‬کشد‪ .‬در واقع این شاخص ها در حوزه‬ ‫مدیریت عمومی داخلی هستند و نیاز به برنامه‪‎‬ای منسجم با‬ ‫همکاری هر ســه قوه وجود دارد تا این موارد ضعف به نقاط‬ ‫قوت تبدیل شوند‪ .‬پیام امید حاصل از تفاهم لوزان نیز این‬ ‫است که اکنون که پتانسیلی مانند دوران ملی سازی نفت به‬ ‫وجود امده به جای هر گونه منفی‪‎‬بافی یا تخریب امید مردم‬ ‫باید نهادسازی کرد‪.‬‬ ‫‪49‬‬ ‫سیاست‬ ‫در مذمت امیدواری کاذب‬ ‫سیاست‬ ‫‪50‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫فیاض زاهد در گف ت وگو با مثلث‬ ‫چرا افکار عمومی در ایران تا بدین حد نسبت به پرونده‬ ‫هسته ایایرانومذاکراتباکشورهایغربیحساس‬ ‫شده اند‪.‬حساسیتوتوجهیکهحتیشایدبتوانگفت‬ ‫ بی سابقهاست‪.‬دالیلاینامرراچهمی دانید؟‬ ‫افکار عمومیزمانیبهیکحادثهواکنشنشانمی دهد‬ ‫که ان مساله مستقیما با منافع و عالیق و اقتضائات زندگی شان‬ ‫ایجاد رابطه کرده باشــد‪ .‬تاثیر تحریم هــا و اتفاقاتی که مربوط‬ ‫به فرایند پرونده هســته ای ایران بود انقدر هزینه های ســنگین‬ ‫اقتصادی‪ ،‬سیاسی و بین المللی بر مردم ایران وارد اورد که حتی‬ ‫اثر ان در سفره های مردم نیز دیده شد‪ .‬خانواده هایی که بیماران‬ ‫سرطانییاصعب العالجداشتن دیاکسانیکهکارهایاقتصادیو‬ ‫تجاری انجام می دادن د یا حتی حقوق بگیران‪ ،‬همه و همه در یک‬ ‫اتفاق نادر دچار بحران شدند‪ .‬پس از انکه ارزش ملی پول ایران‬ ‫‪ 600‬برابر کاهش پیدا کرد‪ ،‬در کنار مشــکالت ناشی از مدیریت‬ ‫نابسامان و رفتارهای حاشیه ساز دولت پیشین که بیهوده موجب‬ ‫افزایش هزینه ها شد‪ ،‬سطوح مختلف زندگی مردم را تحت تاثیر‬ ‫قرار می داد‪ .‬مثال بســیاری از بیماران با مشکل تهیه دارو مواجه‬ ‫شدند؛ یا اصال دارو در کشــور نبود یا خیلی گران بود‪ .‬همچنین‬ ‫کاهش ارزش پول باعث شد که مردم برای تهیه مایحتاج زندگی‬ ‫مثلمرغ‪،‬گوشتومیوهدچارمشکلشوند‪.‬دراینمیانپرداخت‬ ‫یارانه های نقدی ماهانه نیز ارزش اقتصادی خود را از دست داد‪.‬‬ ‫این عوامل در کنار هم افکار عمومی ایران را حساس کرده بود که‬ ‫دنبالکنندمذاکراتهسته ایبهکجاختمخواهدشد‪.‬نکتهدیگر‬ ‫ایناستکهافکارعمومیبهوضوحدریافتهبودکهباانتخابدکتر‬ ‫روحانی کشور تصمیم دارد که استراتژی و رویکردهای جدیدی‬ ‫اتخاذکند‪.‬اقایسعیدجلیلیازگفتمانمقاومتتبعیتمی کرد‪.‬‬ ‫به این معنا که اگر به کاخ ریاست جمهوری راه پیدا می کرد مردم‬ ‫می دانستند مســیری که دولت احمدی نژاد اغاز کرده با سرعت‬ ‫بیشتری در پیش گرفته خواهد شد و تداوم این مسیر کشور را به‬ ‫مسیرهایبسیارخطرناکوبرگشت ناپذیرسوقخواهدداد‪.‬کسانی‬ ‫کهحسنروحانیراباشعاراعتدالوتدبیروامیدانتخابکردهبودند‬ ‫می دانستندکهمهمتریندغدغهاوحلپروندههسته ایاست‪.‬او‬ ‫سابقهدبیریشورایعالیامنیتملیرا داشتوهمهمی دانستند‬ ‫کهاوتمرکززیادیبرپروندههسته ایداشتوهرگونهگشایشدر‬ ‫اوضاع داخلی کشور را منوط کرده بود به گشایش در حوزه مساله‬ ‫هسته ای ایران‪ .‬این رویکرد رئیس جمهور ایران تا حد زیادی نیز‬ ‫درست بود اگرچه تمام مشکالت ایران ناشی از مساله تحریم ها‬ ‫نیست و مســاله مشــکالت ناشــی از دولت قبلی نیز در اوضاع‬ ‫کشور اثرگذار بود اما ایران بدون بازگشت به جامعه جهانی اساسا‬ ‫نمی توانستمشکالتشراحلوفصلکند‪.‬افکارعمومینسبت‬ ‫به این مساله اگاه بود و می دانست که اقای روحانی هم تصمیم‬ ‫گرفته پس از پرداختن به مسائل داخلی می خواهد به این مساله‬ ‫بپردازد‪ .‬طبیعی است دو انتظار یکی سیاسی و دیگری اقتصادی‬ ‫که تاثیر مستقیمی بر زندگی مردم دارد سبب شود که مردم ایران‬ ‫اخبارمرتبطباپروندههسته ایرابادقتدنبالکنند‪.‬‬ ‫به نظــر می رســد در دوره هــای پیــش از انکــه تیم‬ ‫مذاکره کننده هسته ای به ریاست محمد جواد ظریف‬ ‫روی کار بیایــد‪ ،‬پیگیــری مذاکرات هســته ای تا این‬ ‫حد جدی از جانب مردم دنبال نمی شــد‪ .‬دلیل این امر‬ ‫چیستوتیمجدیدوسیاست هایانهاچهویژگی هایی‬ ‫دارد؟‬ ‫به نظر من هماوردی تیم مذاکره کننده هسته ای ایران‬ ‫با ویژگی هایی که به نظر می رسد مورد پسند ایرانی هاست نیز در‬ ‫اینمسالهتاثیرگذاربودهاست‪.‬ظریف‪،‬وزیرامورخارجه ایاست‬ ‫دیپلمات که اداب دیپلماتیک می داند و حتی ظاهرش نیز بسان‬ ‫یکدیپلماتاست‪.‬اومسلطبهزبانانگلیسیاست؛وقتیمردم‬ ‫ارام و قرار اجتماعی‬ ‫تفاهم هسته ای باعث افزایش‬ ‫سرمایه اجتماعی می شود‬ ‫‪2‬‬ ‫فیاض زاهد‪ ،‬استاد دانشگاه‪،‬‬ ‫نویســنده و روزنامه نــگار در‬ ‫گفت وگویی با مثلث در خصوص‬ ‫دالیــل توجه بیــش از حــد افکار‬ ‫عمومی داخلی نسبت به نتیجه‬ ‫گفت وگو گوهــای هســته ای بــه‬ ‫تاثیر تحریم ها و دیگر اتفاقاتــی که مربوط به فرایند‬ ‫پرونده هسته ای ایران اســت بر اقتصاد کشور اشاره‬ ‫می کند و توضیــح می دهد که هزینه های ســنگین‬ ‫اقتصادیحتیدرمنازلمردمنیزاثارشمشاهدهشد‪.‬‬ ‫می بینندکهوزیرشانباروزنامه نگارهاوشبکه هایخارجیبهراحتی‬ ‫بازبانانگلیسیصبحتمی کندازاینمسالهخشنودمی شوند‪.‬‬ ‫مردم ایران که بسیار متمدن هستند و کشوری با یک تاریخ‬ ‫طوالنیدارند‪.‬دوستدارن دسیاستمدارانشاندرتعاملبادنیانمونه‬ ‫باشــند‪ .‬بنابراین وزیر امور خارجه ایران با سابقه تحصیالتی اش‬ ‫و تیمی که در کنار خود داشــت به مقابله با شــش کشور قدرتمند‬ ‫جهان پرداخت‪ .‬وقتی تصاویری از تلویزیون پخش می شــد که‬ ‫گروه ایرانی در برابر‪ 6‬کشــور قدرتمند جهان نشســته است‪ ،‬تبع‬ ‫هماورد طلبی ایرانی ها ارضا می شــد‪ .‬این مســاله که ایا ظریف‬ ‫می تواندخواسته هایملیمردمرابهنمایندگیازانهابهدولت های‬ ‫خارجی تحمیل کند یا خیر نیز بسیار مهم بود‪ .‬این عنصر سوم نیز‬ ‫عامل مهمی بود که سبب شد افکار عمومی تا بدین حد نسبت به‬ ‫مسالهمذاکراتهسته ایحساسیتنشاندهند‪.‬‬ ‫هر بــار که تحــول مثبتــی در مذاکرات پیــش می اید‬ ‫امیدواریمردمنسبتبهبهبوداوضاعاقتصادیکشور‬ ‫نیزافزایشمی یابد‪.‬بهنظرشمااینامیدواریخطرناک‬ ‫ص اگر ان طور که مردم می خواهند و‬ ‫نیست؟ به خصو ‬ ‫گمانمی کنندمسائلپیشنرود‪.‬‬ ‫ این امیدواری یک امیدواری کاذب است اما از انجایی‬ ‫که امروز مردم اخبار را از مجاری مختلفی دنبال می کنند و حجم‬ ‫وســیعی از تحلیل های اقتصادی در این خصوص ارائه شــده ‪،‬‬ ‫اکنون دیگر مردم می دانند در پی مذاکرات هســته ای یا توافق‬ ‫احتمالی معجزه پیش نخواهد امد‪ .‬انها اگاه هستند که به دنبال‬ ‫مذاکرات موفقیت امیز اخیر و به دست امدن توافق احتمالی در‬ ‫وهله نخست کشور از گزینه نظامی دور خواهد شد و در وهله بعد‬ ‫هزینه های ســنگینی که به صورت اشکار و غیر اشــکار بر مردم‬ ‫تحمیل شده است از بین خواهد رفت که این مساله برای کشور‬ ‫فرصت افریناست‪.‬‬ ‫همچنین ایران با جامعه جهانی پیوند برقرار خواهد کرد که‬ ‫این مساله بسیار مهم است‪ .‬زیرا ایران یا هر کشور دیگری بدون‬ ‫ارتباطباجامعهجهانیمحالاستبتواندپیشرفتکند‪.‬‬ ‫ایران نیازمنــد ســرمایه گذاری خارجی اســت و این بدان‬ ‫معناستکهاقتصادایرانمخصوصادرچندحوزهمانندپتروشیمی‪،‬‬ ‫گاز‪،‬نفتوصنعتخودروسازیبهسرمایه گذاریخارجینیازدارد‪.‬‬ ‫در بلند مدت سایر بخش های اقتصادی به ویژه در بخش خدمات‬ ‫متحول خواهدشد‪.‬همینرونقاقتصادی‪،‬پایینامدننرختورم‬ ‫وافزایشسطحاشتغالدرصدامیدواریمردمراباالمی بردوسبب‬ ‫گسترش امید به زندگی در میان مردم می شود که همین امید به‬ ‫زندگی‪ ،‬قدرت ریسک اقتصادی را برای مردم کاهش می دهد و‬ ‫مردمباارامشبیشتریدرحوزه هایاقتصادیعملخواهندکرد‪.‬‬ ‫بااینتفاسیربازمردمنبایدگمانکنندکهاگرتوافقیحاصل‬ ‫شــود فردای توافق قیمت ها بســیار کاهش می یابــد اما همین‬ ‫امیــدواری اقتصادی که خــود موجب بهبود شــرایط اقتصادی‬ ‫می شود بین سه تا شــش ماه جامعه را تنظیم می کند یعنی جامعه‬ ‫ شود نبایدمنتظرمعجزهباشدوتازهکاراغازشدهاست‪.‬‬ ‫متوجهمی ‬ ‫امان اهلل قرائی مقدم‬ ‫‪3‬‬ ‫عضو هیات علمی‬ ‫ دانشگاه خوارزمی‬ ‫بعد از یک سال و چهار ماه‪ ،‬ایران و گروه ‪ 5+1‬توانستند‬ ‫برای رســیدن به توافق موانع و اختالف نظرهای اساســی‬ ‫خود را از طریق مذاکره و دیپلماسی حل کنند و به یک راه حل ‬ ‫مناســب دســت یابند‪ .‬هر چند اهمیت این موضوع برای دو‬ ‫طرف گفت وگو بسیار زیاد اســت اما به دلیل تاثیرات ناشی‬ ‫از رفع تحریم ها که در چند ســال گذشته گریبان مردم ایران‬ ‫را گرفته این موضــوع برای مردم ایران حائز اهمیت بســیار‬ ‫است‪ .‬به همین دلیل شاهد ورود این موضوع دیپلماتیک و‬ ‫تخصصی به خانه ایرانی ها هســتیم و برهمین اساس مردم‬ ‫موضوعات و اخبار مرتبط با این توافق را در طول این یک سال‬ ‫و اندی پیگیری کردند‪ .‬از انج ا که مذاکرات هسته ای ایران‬ ‫بیش از ‪ 10‬ســال اســت زندگی مــردم ایــران را درگیر خود‬ ‫کرده و به خصوص در ســال های گذشــته ایــن موضوع به‬ ‫اوج خود رسیده است‪ ،‬امروز شــاهد اهمیت این موضوع در‬ ‫زندگی میلیون ها ایرانی هســتیم‪ .‬زیرا مردم تاثیرات ناشــی‬ ‫از تحریم های صورت گرفته در ایــن رابطه را در زندگی خود‬ ‫به صورت ملموس احساس کرده اند‪ .‬باتوجه به اهمیت این‬ ‫موضوع اســت که در اخرین روزهای مذاکرات که مصادف‬ ‫با تعطیالت عید نوروز بود‪ ،‬شاهد پیگیری اخبار توسط مردم‬ ‫بودیم به طوری که بخش زیادی از اعضای جامعه تا پاســی‬ ‫از شب بیدار ماندند و نتیجه مذاکرات را دنبال کردند و بعد از‬ ‫شنیدن خبر تفاهم اولیه سیاسی در لوزان به خیابان ها امدند‬ ‫و به جشن و شادی پرداختند‪ .‬چنین واکنشی از سوی مردم در‬ ‫تاریخ کشورمان بی سابقه اســت‪ .‬جشن و پایکوبی مردم نیز‬ ‫نشان دهنده اهمیت موضوع هسته ای در زندگی انهاست و‬ ‫خنده شهر‬ ‫گزارش میدانی پس از تفاهم هسته ای‬ ‫علی حاجی ناصری‬ ‫‪4‬‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫ســیزدهم فروردین امســال زمانی که اعالم شد ایران‬ ‫و گــروه ‪ 5+1‬در لوزان ســوئیس بــه یک توافق هســته ای‬ ‫رسیده اند‪ ،‬باز هم همچون زمان اعالم توافق ژنو‪ ،‬نظرهای‬ ‫متفاوتــی در جامعــه ایجــاد شــد؛ نظراتــی که بازه بســیار‬ ‫گسترده ای داشت و از پیروزی بزرگ تا خیانت به منافع ملی‬ ‫را شامل می شد‪.‬‬ ‫درست است که در سیزدهم فروردین بسیاری از مردم‬ ‫کوچه و بازار ســرگرم تفریح و ســرگرمی در طبیعت هستند‪،‬‬ ‫اما امســال از دوازدهم فروردین مردم در حال پیگیری اخبار‬ ‫مذاکــرات هســته ای ایــران و ‪ 5+1‬بودند؛ اتفاقــی که اثار‬ ‫اجتماعی ان تــا بامداد چهاردهم فروردین در ســطح جامعه‬ ‫جاری بود‪.‬‬ ‫بعد از قرائــت بیانیه مشــترک ظریــف ‪ -‬موگرینی‪ ،‬در‬ ‫سیاست‬ ‫سیاست‬ ‫خارجی‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫حال بازگشــت از محل کار بــودم که ب ا ترافیــک متفاوت و‬ ‫سنگینی نســبت به روزهای دیگر نوروز در خیابان ها مواجه‬ ‫شــدم‪ .‬جوان هایی را در خیابان می دیدم که عکس هایی از‬ ‫محمدجواد ظریف؛ وزیر امور خارجه و حسن روحانی در دست‬ ‫داشتند و از توافق اولیه هسته ای‪ ،‬ابراز خرسندی می کردند‪.‬‬ ‫به این نتیجه رســیدم که بهتر اســت با بعضــی از انها‬ ‫همکالم بشوم تا ببینم اســتدالل انها در رابطه با این توافق‬ ‫چیست و چه نظری درباره تفاهم اولیه ایران و ‪ 5+1‬دارند‪.‬‬ ‫یک دختر دانشــجوی جــوان که می گفت در رشــته ‬ ‫مهندســی معدن درس می خوانــد‪ ،‬گفت‪« :‬ما افــرادی را‬ ‫می بینیم که اکنون دوره جوانی شــان رو به پایان اســت اما‬ ‫می گویند از ان دوره لذتی نبرده اند‪ .‬ما می گوییم باید توافق‬ ‫بههرقیمتیانجامشودتانسلبعدیکهماهستیمتجربهتلخ‬ ‫انها را تکرار نکنیم‪».‬‬ ‫امــا در مقابــل این صحبت ها‪ ،‬پســری کــه می گفت‬ ‫روزهای پایانی ســربازی اش را می گذراند‪ ،‬کمی منطقی تر‬ ‫حرف می زد‪« :‬هنوز اتفــاق خاصی نیفتــاده‪ .‬دو طرف تازه‬ ‫به توافق رســیده اند که چطور توافق نهایی را بنویسند‪ .‬من‬ ‫این ذوق زدگی را نمی پســندم اما ترش رویــی هم نمی کنم‬ ‫اما امیدوارم در نهایت به توافقی برســیم که به نفع کشــور و‬ ‫جامعه باشد‪».‬‬ ‫کمی ان طرف تر‪ ،‬چند جوان برای خودشــان جشــن‬ ‫گرفته بودند‪ .‬به سمت انها رفتم تا نظرات شان را جویا بشوم‪.‬‬ ‫چند لحظه ای به هم نــگاه کردند و بعد یکــی از انها گفت‪:‬‬ ‫«راستش را بخواهی‪ ،‬ما در حال رد شدن از خیابان بودیم اما‬ ‫وقتی ب ا ترافیک مواجه شدیم ‪ ،‬ترجیح دادیم که در کنار مردم‬ ‫شــادی کنیم‪ .‬ما هنوز نمی دانیم دقیقا چه اتفاقی افتاده اما‬ ‫اعالم تفاهم هسته ای‪ ،‬یک بهانه بود که ما به خیابان بیاییم‬ ‫و ساعتی با دوستان مان خوش بگذرانیم‪».‬‬ ‫از این جوان ها جدا می شــوم و بعد از چنــد دقیقه‪ ،‬به‬ ‫یک مرد نســبتا جا افتــاده برمی خورم؛ فــردی که خودش‬ ‫را فارغ التحصیل رشــته جامعه شناســی معرفی می کند‪ .‬او‬ ‫می گوید‪« :‬مشــابه این اتفاق‪ ،‬بارها در جامعــه ما رخ داده‪.‬‬ ‫پدیده پاشایی فقط یک نمونه ان بود‪ .‬حتی مردم بعد از باخت‬ ‫مقابل ارژانتین هم به خیابان امدند و شــادی کردند؛ اتفاقی‬ ‫که در هیچ جای جهان سابقه نداشته اســت‪ .‬مردم به دنبال‬ ‫بهانه ای برای تخلیه هیجانات و دور شــدن از دغدغه های‬ ‫روزمره هســتند و می خواهند به این بهانه ها‪ ،‬نظر خودشان‬ ‫را اعالم کنند‪».‬‬ ‫یک کارمند در حالی که ســیگار خود را روشن می کرد‪،‬‬ ‫ســری تکان داد و گفت‪« :‬از ما که گذشــت‪ .‬من و همسرم‬ ‫زندگی ساده ای داریم و امرار معاش می کنیم اما من نمی دانم‬ ‫ن ما چه اینده ای خواهند داشــت‪ .‬ایــن توافق برای‬ ‫فرزندا ‬ ‫تضمین اینده فرزندان ما ضروری است‪ ،‬البته باید دقت کنیم‬ ‫که منافع ملی در اولویت مان باشد‪».‬‬ ‫یک جوان که خود را دانشجوی معماری معرفی کرد‪،‬‬ ‫با شــور و حرارت از انعقاد این تفاهم نامه دفاع می کند‪« :‬ما‬ ‫چاره ای جز تفاهــم نداریم‪ .‬اگر این اتفــاق نیفتد‪ ،‬ما هم به‬ ‫سرنوشت عراق و لیبی دچار می شویم‪ .‬مردم ما از فشار تحریم‬ ‫و تهدید خسته شده اند‪ .‬من نمی دانم ایا ان کسی که می گفت‬ ‫تهدید و تحریم بر مردم تاثیری نگذاشــته‪ ،‬خودش یک ماه‬ ‫با حقوق ‪ 700‬هزار تومان زندگی کرده اســت یا نه ؟ مطمئنا‬ ‫اتفاقی که رخ می دهد‪ ،‬به نفع مردم است و کسی نمی تواند‬ ‫مذاکره کنندگان را به خیانت به منافع ملی متهم کند‪».‬‬ ‫یک خانم کارمند حرف های این جوان را تایید می کند و‬ ‫می گوید‪« :‬اقای ظریف کاری کرد که واقعا در تاریخ ماندگار‬ ‫شــد؛ مثل کاری که مصدق کــرد‪ ،‬مثل کاری کــه امیرکبیر‬ ‫و قائم مقــام کردند‪ .‬اگــر این تدبیــر نبود ما امــروز به جایی‬ ‫می رسیدیم که باید نفت می دادیم و غذا می گرفتیم‪ .‬مدتی‬ ‫بعد هم جنگ را مطرح می کردند و کشور ما را از بین می بردند‪.‬‬ ‫تیم مذاکره کننده واقعا معقوالنه عمل کرد و تصمیم گرفت ‪،‬‬ ‫باعث شد سایه خطر از سر ما کم بشود‪».‬‬ ‫ا ز ترافیک شبانگاهی عبور می کنم اما باز هم جمع های‬ ‫پراکنده ای هستند که در خیابان ها حضور دارند‪.‬‬ ‫در گوشــه ای از خیابــان‪ ،‬چنــد جــوان ایســتاده اند‬ ‫و در حالی که بســتنی می خورنــد‪ ،‬درباره توافق هســته ای‬ ‫ایران و ‪ 5+1‬صحبــت می کنند‪ .‬از انها اجــازه می گیرم تا به‬ ‫صحبت های شــان گوش کنم و انهــا هــم مهربانانه قبول‬ ‫می کنند‪ .‬یکی از انهــا می گوید‪« :‬بر خــاف صحبت های‬ ‫سیاست‬ ‫اینکه انها در پیشبرد امور سیاســی و اجتماعی نقش مهم ‬ ‫ی‬ ‫دارند‪ .‬این رفتار مردم نشات گرفته از اموزه های دموکراتیک‬ ‫اســت‪ .‬در واقع اعضای جامعه در شــهرهای مختلف با این‬ ‫کنش خود نشــان دادند در امور دخالت دارند‪ .‬انها با نشــان‬ ‫دادن میزان حساسیت خود نسبت به مسائل سیاسی که در‬ ‫زندگی انها تاثیرگذار اســت این پیام را به مســئوالن ارسال‬ ‫کردند که نظر و رای انها در پیشــبرد امور کشور حائز اهمیت‬ ‫است و دولت نیز با اگاهی نسبت به این مساله و از سوی دیگر‬ ‫نسبت به اهمیت مذاکرات برای کشور توانست هر دو جنبه را‬ ‫حفظ و رعایت کند‪ .‬اگر مردم در موضوعات حساســی که در‬ ‫زندگی انها حائز اهمیت بسیار اســت‪ ،‬دخالت نکنند‪ ،‬جامعه‬ ‫خود را کنار می کشد و دچار نوعی از خود بیگانگی می شود‪ .‬در‬ ‫طول تاریخ کشورمان مردم خود را از حکومت جدا می دانستند‬ ‫زیرا پادشاهان‪ ،‬والی ها و مســئوالن انها را در تصمیم گیرها‬ ‫دخیل نمی دانســتند‪ .‬اما امروز دولت با اهمیتی که به نقش‬ ‫مردم در اداره امور کشــور به صورت عملی می دهد‪ ،‬نشــان‬ ‫داد که وعده هایش در حد شعار نیست‪ .‬به همین دلیل شاهد‬ ‫نمود بیرونی رضایتمندی مردم به صورت جشــن و پایکوبی‬ ‫در خیابــان و عرصه عمومی بودیم‪ .‬جنبه های مثبت بســیار‬ ‫زیادی به واسطه این توافق در جامعه پدیدار می شود که یکی‬ ‫از انها به ارامش رسیدن مردم است و اینکه این تفاهم باعث‬ ‫شد جامعه از تشویش درونی که نسبت به اینده خود داشت‪،‬‬ ‫فاصله بگیرد‪ .‬از ســوی دیگر افکار عمومی یــک اعتماد و‬ ‫اطمینان نسبت به برنامه ها و تصمیم گیری های دولت پیدا‬ ‫کرد و اینکه گام های دولت در راســتای حل و فصل مسائل‬ ‫زندگی انهاســت‪ .‬مردم قدرت درک و فهم باالیی نســبت به‬ ‫سیاست هایی که دولت ها در پیش می گیرند‪ ،‬دارند و به همین‬ ‫دلیل نسبت به هر تصمیمی که گرفته می شود از خود واکنش‬ ‫نشان می دهند‪ .‬باید خوشــحال باشــیم که مردم نسبت به‬ ‫تصمیمات صورت گرفته در نظام از خود واکنش نشان دهند‬ ‫زیرا این موضوع حاکی ازعالقه مندی انها به کشــور است‪.‬‬ ‫تخلیه هیجانات مردم از طریق شادی برای مساله هسته ای‬ ‫ایران نیز باعث می شود که بحران های اجتماعی و اقتصادی‬ ‫که به واسطه مسائل سیاســی در زندگی انها ایجاد می شد‪،‬‬ ‫کمرنگ شــود‪ .‬مردم بارها تجربــه کرده اند که بســیاری از‬ ‫تصمیم های صورت گرفته در عرصه داخل یا بین الملل برای‬ ‫انها تبدیل به بحرانی بزرگ در زندگی فردی و اجتماعی شان‬ ‫شدهاست‪.‬بنابراینمردمبعدازهرتصمیمکالندچارواکنش‬ ‫می شوند‪ .‬این واکنش نسبت به مسائل سیاسی ممکن است‬ ‫باعث درخودماندگی جامعه یا نگاه غیرمطمئن مردم نسبت‬ ‫به ساختار سیاســی کشور شــود یا موجب وجد و خوشحالی‬ ‫انها گردد‪ .‬وقتی مردم در مسائل سیاسی‪ ،‬ان هم موضوعی‬ ‫تخصصی مانند قضیه هسته ای تا حد زیادی پیگیر هستند‬ ‫و برای رســیدن به توافق شــادمانی می کنند‪ ،‬نشان دهنده‬ ‫باال بودن اعتماد عمومی به نظام اســت‪ .‬برای همین است‬ ‫که وقتی تعداد اندکی از نمایندگان مجلس به دولت تازه نفس‬ ‫هجمه می برند و برخورد مناسبی با رئیس جمهور و وزرا ندارند‪،‬‬ ‫شاهد حمایت مردم از دولت هســتیم زیرا مردم با رایی که به‬ ‫دولت دادند خود را در همه زمینه های کشور شریک می دانند‬ ‫و این یک اتفاق خوب در حوزه مســائل اجتماعی است‪ .‬از‬ ‫سویی دیگر این موضوع نشان دهنده اعتمادی است که مردم‬ ‫به نظام و دولت دارند‪ .‬وقتی برخی از اعضای مجلس با ایجاد‬ ‫حواشی موضوعات مختلف دولت را به حاشیه می برند‪ ،‬شاهد‬ ‫ورود مسائل سیاسی به بستر اجتماعی هستیم و در اینجاست‬ ‫که جامعه باپیگیریوبررسی مسائلسیاسیسعی دارد‪ ،‬میان‬ ‫گزینه های مختلف نتیجه گیری کند و هنگامی که شادمانی‬ ‫می کند نشان دهنده ان است که نسبت به اعمال و عملکرد‬ ‫دولت موجود اطمینان دارد‪ .‬فوکویاما معتقد است که در هر‬ ‫اجتماعی ‪ -‬در سطوح افقی و عمودی‪ -‬اصل بر اعتماد است‪.‬‬ ‫در ســطح افقی ارتباط مردم با یکدیگر و در ســطح عمودی‬ ‫ارتباط متقابل بین مردم و مســئوالن مدنظر است‪ .‬به طوری‬ ‫که اگر این اعتمــاد دچار تزلزل شــود‪ ،‬ســرمایه اجتماعی‬ ‫به شدت کاهش پیدا می کند‪ .‬جامعه در ارامش به پیشرفت و‬ ‫توسعه می رسد نه در جنگ و نزاع‪ .‬اینکه این دولت توانست با‬ ‫دیپلماسی و از طریق گفت وگو به حل و فصل مساله هسته ای‬ ‫کشور ان هم در برابر قدرت های بزرگ بپردازد‪ ،‬باعث شد که‬ ‫جامعه به ارامش برسد‪ .‬فضای جامعه در حال حاضر ارام است‬ ‫و ملت در حال اعتماد کردن به مسئوالن‪ ،‬رئیس جمهور و‪...‬‬ ‫هستند‪ ،‬اما برخی می خواهند به طرق مختلف ارامش جامعه‬ ‫را بر هم بزنند‪.‬‬ ‫توافق هســته ای یک دســتاورد بزرگ برای جمهوری‬ ‫اسالمی ایران و سپس برای دولت روحانی است‪ .‬وقتی وزیر‬ ‫امور خارجه ســاعت ها بدون انکه اســتراحت کند پشت میز‬ ‫مذاکره نشســته و از حقوق ملت دفاع کرده است‪ ،‬مشخص‬ ‫است که مردم نیز به قدرانی از او می پردازند‪ .‬هر چند عده کمی‬ ‫باایجادحاشیهسعیدارنداینخوشحالیمردمراتحت الشعاع‬ ‫قرار دهند اما همانطور که جناب ظریف هم عنوان کردند این‬ ‫توافق با نظر و راهنمایی رهبری صورت گرفته و مردم برهمین‬ ‫اســاس به نتیجــه ان امیدوارند‪ .‬زیرا تحقق سیاســت های‬ ‫هسته ایایرانمبنیبرصلح امیزبودنفعالیت هایهسته ای‬ ‫باعث شد تا همه کشورها به حقانیت برنامه های ایران اعتراف‬ ‫کنند‪ .‬بحث ازادســازی منابع اقتصادی کشــور که در قالب‬ ‫تحریم ها بلوکه شــده نیز باعث شــده موج خوشحالی مردم‬ ‫بیشتر شود زیرا مردم امیدوارند که عرصه اقتصادی از تنگنا‬ ‫و مشکالتی که در ان قرار دارد‪ ،‬خارج شود‪ .‬مردم امیدوارند‬ ‫و به همین دلیل اســت که نســبت به موفقیت این توافق در‬ ‫سه ماه اینده نیز بسیار خوشبین هستند‪ .‬تالش تیم هسته ای‬ ‫نیز نشان داد این امید به ثمر می رسد و نتایج خوبی برای کشور‬ ‫در ابعاد مختلف خواهد داشــت‪ .‬توافق هسته ای زمینه ساز‬ ‫تحقق شــعارهای دولت تدبیــر و امید در زمینــه وعده هایی‬ ‫اســت که داده بود‪.‬در حال حاضر بهترین رویکرد‪ ،‬حمایت‬ ‫از دولت اســت‪ .‬زیرا دولت همه تالش خــود را برای به ثمر‬ ‫رسیدن مذاکرات هسته ای معطوف کرد‪ .‬تالشی که اوایل‬ ‫سال جاری به ثمر نشست و عید را به کام مردم شیرین کرد و‬ ‫باعث شد مردم در پایان تعطیالت نوروز طعم شیرین پیروزی‬ ‫را بچشند و با یک روحیه بشاش و پرانرژی کار خود را اغاز کنند‪.‬‬ ‫هر چند با روی کار امدن دولت یازدهم و رایی که مردم به جناب‬ ‫روحانی دادند‪ ،‬شاهد تغییر در فضای اجتماعی و به خصوص‬ ‫روحیه مردم بودیم امــا با به نتیجه رســیدن توافق در لوزان‬ ‫سوئیس امید در دل مردم بیشتر شده است‪ .‬مسلم است در‬ ‫چنین فضایی نشاط و شــادابی اجتماعی در زندگی فردی و‬ ‫جمعیمردمبیشترمی شودواینتفاهمسیاسیباعثافزایش‬ ‫سرمایه اجتماعی مردم می شــود که این سرمایه ارزشمندی‬ ‫برای نظام‪ ،‬مسئوالن و دولت اســت‪ .‬امیدواریم این تفاهم‬ ‫صورت گرفته که تیم وزارت خارجه برای ان تالش کرد و امید‬ ‫به اینده روشــن را در دل مردم زنده کرد‪ ،‬دچار مشکل نشود‬ ‫و برخی با سنگ اندازی ســعی نکنند این روند را دچار مشکل‬ ‫کنند‪ .‬هر چند باتوجه بــه نظارت رهبری از ایــن مذاکرات و‬ ‫روحیه اعتدالگرایی رئیس جمهور و وزیر امورخارجه مســلم‬ ‫است که این تفاهم به صورت حقوقی نیز مکتوب می شود و‬ ‫دل مردم را شاد می کند‪.‬‬ ‫‪51‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫سیاست‬ ‫رهبری که گفتند نباید توافق در دو مرحله انجام بشــود‪ ،‬اما‬ ‫در عمل این اتفاق افتاد و صدای کســی هم درنیامد‪ .‬اگر به‬ ‫همین شکل پیش برود‪ ،‬حتما تحریم ها هم به شکل تدریجی‬ ‫حذف می شوند نه در یک مرحله‪».‬‬ ‫یکــی دیگــر از انهــا می گویــد‪« :‬مــا چند دانشــمند‬ ‫هسته ای خود را از دست دادیم تا اینکه بتوانیم به غنی سازی‬ ‫بیست درصدی برســیم اما متاســفانه امروز به قدری کوتاه‬ ‫امده ایم کــه بازرســان اژانــس می توانند به هر بخشــی از‬ ‫تاسیسات هسته ای ما که دلشــان می خواهد‪ ،‬مراجعه کنند‬ ‫و از فعالیت های ما خبر بگیرند و حتی انها را به رژیم اسرائیل‬ ‫بدهند! چرا باید تاسیسات هســته ای ما که خون چند شهید‬ ‫پای ان ریخته شده‪ ،‬به این سادگی تعطیل بشود؟»‬ ‫می بینم که با دور شدن از ترافیک سنگین و هیجانات‬ ‫ی ومعقولشدهاست‪.‬فرددیگریازاین‬ ‫معمول‪،‬بحث هاجد ‬ ‫ت خود را تایید می کند و ادامه می دهد‪:‬‬ ‫جمع حرف های دوس ‬ ‫«ما هم قبول داریم که چرخ زندگی مردم باید بچرخد چراکه‬ ‫خود ما هم در همین شــهر زندگی می کنیم اما قرار نیست به‬ ‫بهانه معیشت مردم‪ ،‬عزت ملی مان را بفروشیم و به ان چوب‬ ‫حراج بزنیم‪ .‬مگر به دست اوردن دوباره این عزت کار ساده ای‬ ‫است؟! ما خودمان را به اب و اتش زدیم تا به دانش غنی سازی‬ ‫بومی برسیم اما حاال باید فقط شش هزار سانتریفیوژ داشته‬ ‫ی ما‪ ،‬سایت تحقیقاتی باشند‪»...‬‬ ‫باشیم و نیروگاه های اتم ‬ ‫یکدختردانشجوامااین گو نهبهایناظهارنظرهاپاسخ‬ ‫می دهد‪« :‬مگر تیم مذاکره کننده منتسب به این دولت یا ان‬ ‫دولت است؟ سیاســت ها برای مذاکرات هسته ای از طرف‬ ‫رهبری مشخص و تعیین می شود و تیم مذاکره کننده اختیار‬ ‫چندانی در اتخاذ تصمیم های کالن ندارد‪ .‬البته ابتکارات انها‬ ‫پای میز مذاکره‪ ،‬تعیین کننده است و می تواند در گلوگاه ها‪،‬‬ ‫موثر باشــد‪ ».‬یک فارغ التحصیل علوم سیاسی هم که این‬ ‫روزها در یک شرکت خصوصی مشغول کار است‪ ،‬انتقادات‬ ‫تندی به این تفاهم وارد می کند‪« :‬دیگر چیزی نمانده که از‬ ‫دست نداده باشیم‪ .‬بهتر اســت مردم اخبار روزنامه کیهان را‬ ‫بخوانند تا متوجه بشوند چه بالیی بر سرمان امده است و زیاد‬ ‫دلشان را خوش نکنند‪ ».‬یک دانشجوی جامعه شناسی اما در‬ ‫پاسخ به او می گوید‪« :‬اگر این طور باشد‪ ،‬ما هم باید شما را به‬ ‫روزنامه های اصالح طلب ارجاع بدهیم‪ .‬محدود شدن به یک‬ ‫کانال خبری‪ ،‬باعث از دســت دادن قدرت تحلیل و نداشتن‬ ‫انصاف در قضاوت سیاسی می شود‪ .‬البته توافق نهایی حتما‬ ‫ان چیزی نیست که مطلوب ما باشد اما باید این مساله را در‬ ‫نظر بگیریم که ما در حال مذاکره با کشورهایی هستیم که هر‬ ‫کدام برای خود ابرقدرتی محسوب می شوند و بخش مهمی‬ ‫ از جهان را اداره می کنند‪ .‬ذات دیپلماسی بد ه بستان است و‬ ‫نمی توانتوقعداشتکهبتوانیمهمهمنافعخودمانرادریک‬ ‫کنیم‬ ‫داد و ستد دیپلماتیک به دست بیاوریم‪ ،‬بلکه باید تالش ‬ ‫تا حد ممکن منافع ملی خود را حفظ کنیم‪».‬‬ ‫یکی از دوســتان این جوان بــه او می گوید‪ « :‬من هم‬ ‫قبول دارم که داد و ســتد است و ما بده بســتان می کنیم اما‬ ‫وقتی نگاه می کنم‪ ،‬می بینم که ما همه چیز را داده ایم و چیزی‬ ‫هم به دست نیاورده ایم‪ .‬امروز حدود ‪ 80‬درصد از تاسیسات‬ ‫هسته ای ما تعطیل شده‪ .‬غرب فقط می خواهد تحریم های‬ ‫هسته ای را بردارد اما تحریم های موشکی و حقوق بشری سر‬ ‫جای خودش می ماند‪ .‬البته ما هیچ گاه به سرنوشت عراق و‬ ‫سوریه دچار نمی شویم چراکه ما رهبر شایسته ای داریم که‬ ‫اجازه نمی دهند به بیراهه برویم‪ .‬جالب اینجاست که ما فقط‬ ‫می توانیم از سانتریفیوژهای نســل اول استفاده کنیم و این‬ ‫یعنی غنی سازی با باالترین هزینه‪».‬‬ ‫دیر وقت است و هر چه نگاه می کنم می بینم این رشته‬ ‫سر دراز دارد و قراری بر پایان این بحث ها و متقاعد شدن یک‬ ‫طرف و سکوت طرف دیگر نیست‪ .‬ترجیح می دهم به خانه‬ ‫بروم وکمی استراحت کنم و تاتیر ماه منتظر بمانم تا ببینیم چه‬ ‫اتفاقی رخ می دهد‪...‬‬ ‫مردم ایران احترام می خواهند‬ ‫ن قانعی راد‬ ‫گفت وگوی مثلث با محمد امی ‬ ‫تحلیل های پراکنــده ای دربــاره اهمیت موضوع‬ ‫هســته ای در جامعه ایران صورت گرفته است و‬ ‫هر یک بر عاملی تاکید دارد‪ .‬حال سوال ما از شما‬ ‫این اســت که چه اتفاقــی افتاده که یک کنشــی‬ ‫مانند موضوع هسته ای ایران به عنوان موضوعی‬ ‫دیپلماتیک باعــث ایجاد واکنش میــان اعضای‬ ‫جامعه شده است؟‬ ‫یک اگاهی جهان وطنی در دنیا به وجود امده است‬ ‫که شهروندان ایرانی نیز به ان دست پیدا کرده اند و می دانند‬ ‫که وضعیت زندگی شان به طور ملموسی وابسته به ارتباطات‬ ‫بین المللی در سطح جهان است‪ .‬به طوری که در دنیای امروز‬ ‫نمی توانند فارغ از این مناسبات زندگی روزمره خود را تنظیم‬ ‫کنند‪ .‬یعنی اینکه وضعیت مناسبات بین المللی روی زندگی‬ ‫روزمره افراد تاثیــر می گذارد و همین موضــوع یک اگاهی‬ ‫ایجاد کرده است‪ .‬شــاید به صورت ویژه انقالب اسالمی نیز‬ ‫چنین ویژگی داشــت چون از یک سو بحث اســتقالل و از‬ ‫سوی دیگر یک گرایش منتقد به هسته جهانی را مطرح کرد‪.‬‬ ‫از همان موقع این قضیه در ذهنیت عموم مردم شکل گرفت‬ ‫که جهان روی ما تاثیر دارد و ما نیز بر جهان تاثیر می گذاریم‪.‬‬ ‫در سال های گذشــته مردم به طور مکرر درباره مساله غرب‬ ‫و امریکا و مناسباتشــان با ایران شــنیده اند و در بســیاری از‬ ‫موارد هم بســیاری از نارســایی های داخلی در عرصه های‬ ‫اقتصادی و غیــر اقتصادی به کشــورهای خارجی نســبت‬ ‫داده شده است‪ ،‬یعنی تورم و گرانی‪ ،‬اسیب های اجتماعی‪،‬‬ ‫سبک لباس پوشیدن جوان ها و‪ ...‬د ر تریبون های رسمی به‬ ‫خارجی ها نسبت داده شده است‪ .‬از سوی دیگر یک نگرش‬ ‫توطئه امیز که همه مشکالت کار خارجی هاست در باور مردم‬ ‫ایران وجود داشته است یعنی یک خوداگاهی نسبت به نقش‬ ‫عامل خارجی همیشه در فرهنگ ما بوده ست و یک گرایش‬ ‫و نگاه به عامل خارجی همیشه در تحلیل های مردم ما وجود‬ ‫داشــته اســت اما در حال حاضر این موضوع مقداری تغییر‬ ‫جهت داده شده اســت‪ .‬یعنی این احســاس ایجاد شده که‬ ‫نمی توان براساس یک رابطه خصمانه یا اغشته به دشمنی‬ ‫و ستیز در جهان امروز زندگی کرد و این رابطه باید تا حدودی‬ ‫ ترمیم شود‪ .‬براساس تحلیل ذهنیت اجتماعی که در جامعه‬ ‫ایجاد شده است مردم امروز به این نتیجه رسیدند که باید به‬ ‫اصالح این مناسبات پرداخته شود زیرا این موضوع می تواند‬ ‫تاثیر مثبتی در همه ابعاد زندگی انها بگــذارد‪ .‬بنابراین مردم‬ ‫روی این مساله حساس شدند‪ .‬هر چند بحث محتوایی قضیه‬ ‫هسته ای که راجع به تعداد سانتریفیوژ و میزان غنی سازی و‬ ‫اینکهچهتعدادسانتریفیوژبایدبچرخدتاچنددرصدغنی سازی‬ ‫صورت بگیرد‪ ،‬به دلیل تخصصی بودن از سوی عموم مردم‬ ‫پیگیری نمی شــد اما مردم اصول کلی مذاکرات را پیگیری‬ ‫می کردند و نتیجه گرا بودند‪ .‬هر چند یک قشر حساس تر که‬ ‫دارای گرایش های ایدئولوژیک خاص هســتند به این ابعاد‬ ‫تخصصی توجه کردند امــا عامه مردم در ایــن بازی نتیجه‬ ‫برایشان مهم بود‪.‬‬ ‫برخــی از کارشناســان معتقدنــد کــه علــت‬ ‫برجسته شــدن موضوع هســته ای به حواشــی‬ ‫ایجاد شده توسط همین قشر کوچک در ساختار‬ ‫سیاسی مرتبط است‪ .‬به همین دلیل این موضوع‬ ‫از ساختار سیاسی به بســتر جامعه سرایت کرده‬ ‫است‪.‬‬ ‫توجه داشته باشــید که برای مردم جزئیات اهمیت‬ ‫وجدان جمعی ایرانیان اگاه است‬ ‫صدیقه محمودی‬ ‫خبرنگار‬ ‫گفت وگوی مثلث با دکتر شیخاوندی‬ ‫چرا امــروز موضوع دیپلماتیکی چون حل مســاله‬ ‫هسته ای برای جامعه ایرانی اهمیت ویژه ای پیدا‬ ‫کرده است‪ ،‬به طوری که مردم لحظه به لحظه این‬ ‫ن به‬ ‫موضــوع را دنبال می کنند و در کوچــه و خیابا ‬ ‫بحث و گفت وگو در این باره می پردازند؟‬ ‫حل مساله هسته ای و رفع تحریم ها که سال هاست‬ ‫شو قوس پیــدا کرده اســت‪ ،‬خواهی نخواهی در وجدان‬ ‫ک ‬ ‫جمعی جامعه ایران رســوخ کرده اســت که موضوع تازه ای‬ ‫نیســت‪ .‬این مســاله در طول ســال های گذشــته توســط‬ ‫دولتمردان پیگیری شــد اما هر بار که تیــم مذاکره کننده در‬ ‫دولت گذشته به بحث و تبادل نظر در این خصوص پرداختند‪،‬‬ ‫به نتیجه نرسیدند و مذاکره کنندگان ناکام به خانه برگشتند‪.‬‬ ‫جناب روحانی پیش از انتخابات ریاست جمهوری تاکید بسیار‬ ‫زیادی بر حل این مساله داشــت و وعده پیگیری تا پیروزی‬ ‫در این زمینه را به مردم داده بود‪ .‬بر همین اساس حل مساله‬ ‫هســته ای در دولت اقای روحانی به ثمر رســید‪ .‬زیرا دولت‬ ‫یازدهم همه توان و تالش خود را کرد تا وعده های که به مردم‬ ‫داده بود را عملی کند و این کار را کرد‪ .‬در هر صورت توجه و‬ ‫تالشدولتبرحلاینمسالهومعطوف شدنساختارسیاسی‬ ‫کشور به این موضوع وجدان جمعی را نسبت به ان حساس‬ ‫کرد‪ .‬از انجایی که مردم انتظار داشــتند بــه این وعده جامه‬ ‫عمل پوشانده شود‪ ،‬بنابراین این مساله روز به روز اهمیت پیدا‬ ‫کرد‪ .‬زیرا مردم حل مساله هسته ای کشور و رفع تحریم های‬ ‫صورت گرفته به این دلیل را ضامن حل بسیاری از مشکالت‬ ‫اقتصــادی و اجتماعی خــود می دانند‪ .‬یکــی از دالیلی که‬ ‫موضوع حل مساله هسته ای را برای مردم برجسته کرد‪ ،‬گریز‬ ‫از هرگونه جنگ و تهدید بود‪ .‬مردم مایل به جنگ نیســتند‪.‬‬ ‫فکر اینکه بار دیگر به کشورشان حمله صورت بگیرد و تجربه‬ ‫جنگ را داشته باشند و ارامش انها سلب شود‪ ،‬برایشان بسیار‬ ‫سختاست‪.‬برجسته شدناینموضوعسیاسیودیپلماتیک‬ ‫برای جامعه ایرانی مسلم است که ابعاد مختلفی دارد‪ .‬در هر‬ ‫صورت ابعاد روانی یکی از بخش های مهم این قضیه است‪.‬‬ ‫به همین دلیل است که در طول این یک سال و چندماهی که‬ ‫از مذاکرات تیم هسته ای ایران با قدرت های جهان گذشته‬ ‫است‪ ،‬انها دائم به رصد موضوعات مرتبط با ان پرداختند و با‬ ‫شنیدن خبر توافق میان ایران با کشورهای‪ 5+1‬و به خصوص‬ ‫امریکا که نقش کلیدی در این مساله داشت‪ ،‬خوشحال شدند‬ ‫این یکی از عیدی های خوب ایرانیان در ایــام نوروز بود که‬ ‫دریافت کردند و به همین دلیل شاهد خوشحالی مردم در نقاط‬ ‫مختلف کشور بودیم‪.‬‬ ‫اما برخــی معتقدند که مــردم اگاهــی الزم برای‬ ‫تصمیم گیری در خصوص مسائل سیاسی کشور را‬ ‫ندارند‪ ،‬بنابراین نباید براساس شادی و جشن انها‬ ‫به پیگیری مسائل سیاسی پرداخت؟‬ ‫چندانی ندارد‪ .‬انها به جزئیات گوش می دهند اما بیشتر اخبار‬ ‫کلی و تحلیل های مرتبط با اینکه در کشور چه اتفاقی ممکن‬ ‫است صورت بگیرد را دنبال می کنند‪ .‬اما کسانی که مخالف‬ ‫سیاست های دولت به خصوص در بحث هسته ای هستند که‬ ‫در اصطالح دلواپسان نامیده می شوند‪ ،‬به مباحث تخصصی‬ ‫مذاکرات دقت کردند‪ .‬یعنی هیــچ موقع گروه های دلواپس‬ ‫بحث های تخصصی نمی کردند و همیشــه یک نگاه کلی و‬ ‫ایدئولوژیک نسبت به موضوعات در کشــور داشتند و شاید‬ ‫این اولین بار است که انها از موضوعات مدنظر خود فاصله‬ ‫گرفتند و به موضوعات تخصصی وارد شدند‪ .‬علت ورود انها‬ ‫به مباحث تخصصی هسته ای نیز تالش برای محکوم کردن‬ ‫دولت اســت‪ .‬انها می خواهند این حرکت دولــت را پیروزی‬ ‫قلمداد نکنند‪ ،‬بنابراین به جزئیات وارد شدند اما عموم مردم‬ ‫برایشان کلیات مذاکره و به نتیجه رسیدن این بازی اهمیت‬ ‫دارد‪ .‬اینکه این موضوع باعث شده افکار عمومی در ایران به‬ ‫پرونده هسته ای معطوف شود‪ ،‬نمی تواند عاملی اصلی باشد‬ ‫زیرا مردم پیگیر مطالبات خود هستند‪.‬‬ ‫یعنی ایــن حرکت مــردم ناشــی از مخالفت های‬ ‫صورت گرفته از سوی جناح مقابل دولت نیست؟‬ ‫پرداختن به ایــن قضیه در این مقطع ســلبی نبود‪،‬‬ ‫بلکه ایجابی بود‪ .‬یعنی مردم نمی خواستند در برابر گروه های‬ ‫مخالف صف بندی کنند یا در مقابل انها ایستاده و برای حل و‬ ‫فصل این پرونده مبارزه کنند زیرا مردم حل مساله هسته ای را‬ ‫دارای تاثیر در زندگی خود می دانند‪.‬‬ ‫اما در ســوی دیگر نیز شاهد تحلیل هایی هستیم‬ ‫که عامل اهمیت مســاله هســته ای را به واســطه‬ ‫رفع تحریم های ایجاد شده در معیشت و اقتصاد‬ ‫جامعه ایرانی می داند‪ .‬این صرفا موضوع اقتصادی‬ ‫مدنظر بوده است؟‬ ‫خیر‪ .‬این تاثیر نبایــد به ُبعد اقتصادی و معیشــت‬ ‫مردم تقلیل داده شود‪ .‬یعنی خیلی از مردم انتظارات دیگری‬ ‫داشــتند؛ اینکه تصور جهانی نســبت به ایــران تغییر کند و‬ ‫مناســبات بین المللی به خصــوص درباره شــیوه اموزش و‬ ‫تحصیلدانشجویانماکهدرحالرفتوامدبهخارجهستند‪،‬‬ ‫عوض شــود‪ .‬از ســوی دیگر این تفاهم تاثیرات بسیاری بر‬ ‫اعتماد به نفس مردم ایران دارد و مردم خواهان ان هســتند‬ ‫که کشورهای دیگر انها را به رسمیت بشناسند و به عنوان یک‬ ‫ملت به انها احترام بگذارند‪ .‬موضوع مهم دیگر برای بخش‬ ‫زیادی از اعضای جامعه این اســت که حل و فصل مســاله‬ ‫هســته ای تهدیدات منطقه ای را برای مردم کمرنگ کند و‬ ‫موضوع چماق جنگ که چندین سال بر سر جامعه ایران است‬ ‫را منتفی کند‪ .‬افراد مختلف از دید متفاوت به این قضیه نگاه‬ ‫می کنند‪ .‬بنابراین فقط ابعاد اقتصادی نیست و اقشار مختلف‬ ‫جامعه براســاس اثری که این مذاکره بر زندگی شان داشته‬ ‫است خواستار به نتیجه رسیدن تیم مذاکره کننده هسته ای‬ ‫بودند و به همین دلیل در طول مــدت مذاکرات بین ایران و‬ ‫‪ 5+1‬و به خصــوص اخرین روزها این موضــوع را دائم رصد‬ ‫کردند و بعد از اعالم بیانیه جشن گرفتند‪.‬‬ ‫تا انعقاد قــرارداد حقوقــی این توافــق در تیرماه‬ ‫ســه ماه زمان وجود دارد و مردم امیدوارانه منتظر‬ ‫‪6‬‬ ‫داور شــیخاوندی‪ ،‬دکترای‬ ‫جامعه شناســی از دانشــگاه‬ ‫کلمبیــا و دکتــرای برنامه ریــزی‬ ‫اجتماعی از دانشــگاه ســوربن‬ ‫در گفت وگو بــا هفته نامه مثلث‬ ‫اهمیت حل مساله هسته ای در‬ ‫جامعه ایران و واکنش مردم به قرائت بیانیه تفاهم در‬ ‫لوزان را موضوعی ناشی از هیجان نمی داند و معتقد‬ ‫اســت که مردم به دنبال وعده دولت در حل مساله‬ ‫هسته ای و رفع تحریم ها و بهتر شدن شرایط زندگی‬ ‫به این موضوع اهمیت دادند‪.‬‬ ‫که از سر گذرانده نشان داده است‪ .‬در هر صورت ایرانی ها در‬ ‫گذشته وعده های بسیاری را شنیدند و خالف ان عمل شد و‬ ‫مردم ناکام شدند‪ ،‬بنابراین با وجود برخی مخالفت ها هم مردم‬ ‫این امادگی را دارند‪ .‬مردم این اگاهی را دارند که رفع تحریم ها‬ ‫و بهتر شدن اوضاع زندگی شان تابعی از طول زمان است اما‬ ‫امید انها به رفع مشکالت است و انها می دانند در صورت به‬ ‫نتیجهنرسیدنمذاکراتاناقلیتمخالفیکهمانعاینتوافق‬ ‫بودند‪ ،‬مقصر هستند و این به معنای شکست ان عده است‪.‬‬ ‫درخواست مردم تحقق وعده ریاســت جمهوری است و اگر‬ ‫عملی نشود‪ ،‬مشخص است که اتفاقات خوبی درون جامعه‬ ‫نمی افتد‪ .‬زیرا جامعه دلسرد و دلزده می شود‪.‬‬ ‫پس می تــوان گفت که یکــی از مســائلی جامعه‬ ‫ایرانی در صورت نهایی نشدن این توافق از دست‬ ‫رفتن اعتماد عمومی است؟‬ ‫اصوال با شنیدن خبر خوب اعتماد مردم باال می رود‬ ‫و خبرهای بد نیز باعث کاهش اعتماد و در برخی موارد از بین‬ ‫رفتن کامل اعتماد می شــود‪ .‬در این قضیه نیــز اگر توافق‬ ‫صورت نگیرد اعتماد انها به مجموعه ساختار سیاسی از بین‬ ‫می رود و مردم از سیاســت گذاران و بازیگران صحنه ای که‬ ‫ماه هاســت این موضوع را دنبال کرده اند‪ ،‬ناامید می شوند‪.‬‬ ‫به گونه ایکههمنواییوهمبستگیوامیدبهایندهروندکندی‬ ‫به خود می گیرد‪ ،‬تحقق امال ها و ارزوهای انها اندک اندک‬ ‫کاهش پیدا می کند و فضای جامعه به سردی خواهد گروید و‬ ‫این موضوع اگر نگوییم نابود کننده است اما باید اذعان کنیم‬ ‫که امید‪ ،‬اعتماد و ارزوها را تقلیل می دهد‪ .‬از انجایی که مردم‬ ‫به موفقیت دولت در مسائل خارجی و بهبود فضا امید داشتند‪،‬‬ ‫باید در نظر داشت شاخص سرمایه اجتماعی ایرانی ها کاهش‬ ‫پیدا می کند و ترمیم این موضوع بسیار زمان بر است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫ارامش در کار و زندگی خودشان هستند‪ .‬بنابراین وقتی نتیجه‬ ‫مذاکرات قرائت شد انها خشنودی خودشان را نشان دادند و‬ ‫به دولت لبیک گفتند و بر همین اســاس استقبال پیش بینی‬ ‫نشــده ای از اقای ظریــف و تیــم همراهش داشــتند‪ .‬این‬ ‫نشان دهنده ان اســت که مردم قدرت درک مسائل پیرامون‬ ‫خود را دارند و خواســته انهــا صلح و ارامش اســت تا نفاق و‬ ‫دشمنی با ایران در عرصه بین الملل‪.‬‬ ‫حاال باتوجه به امیدی که در جامعه شــکل گرفته‬ ‫است اگر این مذاکرات که قرار است سه ماه دیگر‬ ‫به صورت حقوقی مکتوب شود‪ ،‬دچار مشکل شود‬ ‫و انتظارات مردم براورده نشــود‪ ،‬چه اتفاقی برای‬ ‫جامعه ایرانی صورت می گیرد؟‬ ‫اگر چنین اتفاقی صورت بگیرد‪ ،‬این اولین ناکامی ‬ ‫برای جامعه ما نخواهد بود‪ .‬جامعه ایرانی قدرت تحمل باالیی‬ ‫دارد و این موضوع را در سال های مختلف و اتفاقات متعددی‬ ‫هستند؛ حاال اگر این امید مردم به دالیل مختلف‬ ‫داخلی یا خارجی به نتیجه نرسد‪ ،‬چه اتفاقی برای‬ ‫جامعه ایرانی می افتد؟‬ ‫در صورت به نتیجه نرسیدن یک سرخوردگی به بار‬ ‫خواهد امد که دو پیامد دارد؛ یکی از ان پیامدها فرار مغزها و‬ ‫دیگری فرار ســرمایه ها از ایران است‪ .‬خیلی ها در طول این‬ ‫مدت امیدی به حل ارتباط با غرب داشــتند اما حاال در ایران‬ ‫ماندند و سعی کردند با نگه داشت ســرمایه خود در ایران کار‬ ‫و فعالیت کنند چون به اینده امیدوار شــدند‪ .‬این سرمایه هم‬ ‫صرفا مالی نیست و سرمایه مغزی‪ ،‬فکری‪ ،‬هنری و‪ ...‬مدنظر‬ ‫است‪ .‬بنابراین اگر این قضیه با شکســت مواجه شود‪ ،‬امید‬ ‫اجتماعی که در دولت فعلی ایجاد شده به یک ناکامی منجر‬ ‫می شود و گسترش این موضوع تاثیرات زیانباری بر سیاست‬ ‫به خصوص مشــارکت سیاســی مردم در انتخابات و اعتماد‬ ‫سیاســی مردم به نهاد دولت و ابعاد اقتصادی دارد‪ .‬مردم در‬ ‫دوره های مختلف کشــور با امیدها و ناکامی های بســیاری‬ ‫مواجه شــدند‪ .‬به طور مثال در دوره اصالحات مردم با شعار‬ ‫دولت مبنی بــر «گفت وگوی تمدن ها» امیدوار شــدند و در‬ ‫دولت اقای روحانی نیز با این شــعار که «چرخ سانتریفیوژها‬ ‫بچرخد‪ ،‬چرخ زندگی مردم بچرخد» بــار دیگر مردم امیدوار‬ ‫شدند‪.‬‬ ‫یعنی بحث تنش زدایی از مناســبات بین المللی توجه‬ ‫مردم را جلــب کرد و اینکه بــه دلیل حل مشــکالت با غرب‬ ‫مشکالت داخلی نیز کاهش می یابد‪ .‬از انجایی که یک امید‬ ‫محرک مشارکت سیاســی مردم در ایران بوده است اگر این‬ ‫مذاکرات به ناکامی بینجامد‪ ،‬چشم انداز اینده از بین می رود‪.‬‬ ‫زیرا این یک ناکامی و یک شکســت روشــن است‪ .‬اگر این‬ ‫شکست با چالش مواجه شود و روشن نباشد مردم این نجابت‬ ‫را دارند که منتظر مرتفع شــدن چالش ها باشند اما اگر بر اثر‬ ‫مخالفت ها این موضوع به شکســت بینجامد‪ ،‬بی اعتمادی‬ ‫گسترده سیاســی در ایران ایجاد و یک افت در انگیزه های‬ ‫علمی‪ ،‬اقتصادی و فرهنگی ایجاد می شود‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫مردم خواســتار صلح و ارامش هســتند و کســانی‬ ‫که اطالع درســتی از سیاســت و موقعیت ایران در رابطه با‬ ‫کشورهای بزرگ ندارند‪ ،‬نغمه دیگری سر می دهند اما واکنش‬ ‫مردم نســبت به این قضیه نشــان داد که اکثریت ایرانی ها‬ ‫به خصوص جامعه شهری که خوشحالی خود را از مصالحه‬ ‫ایران با قدرت های جهان نشــان داد‪ ،‬نظر دیگــری دارند‪.‬‬ ‫این اکثریت از اینکه شبه تهدیدها از بین رفته و بوی خوش‬ ‫رفع تحریم ها را احساس کردند‪ ،‬شــادمانند‪ .‬انها با درکی که‬ ‫نسبت به وضعیت و شــرایط خود در جامعه و نظام بین الملل‬ ‫دارند‪ ،‬نسبت به بهتر شدن اوضاع امیدوار هستند‪ .‬اینکه جو‬ ‫مخاصمه در کشورشان به مصالحه تبدیل شده است‪ ،‬امید‬ ‫و اعتماد انها به اینده کشــور را بیشتر کرد‪ .‬مردم هوشیاری و‬ ‫درایت کافی برای اتخاذ تصمیم را دارند‪ .‬مســاله هسته ای‬ ‫ایران موضوع تازه ای نیست زیرا انها سال های زیادی است‬ ‫که با این موضوع در ارتباط هستند و تاثیرات ان را در زندگی‬ ‫خوداحساسمی کنند‪.‬بنابرایننگرشمردمعامیانهوسطحی‬ ‫نیست‪ .‬انها تاثیرات این موضوع را در زمینه های اقتصادی‬ ‫به خصوصمسالهفقروبیکاریدرککرده اند‪.‬بنابراینکسانی‬ ‫همکهسواداندکی دارندوقتیمی شنوندکهتحریم هابرطرف‬ ‫می شود و طلب های بلوکه شــده ایران برگشت داده می شود‬ ‫بنابراین اوضاع زندگی به خصوص معیشت ممکن است بهتر‬ ‫شود‪ .‬نتیجه گیری‪ ،‬اینگونه می کنند‪ .‬این موضوع براساس‬ ‫استنباطجمعیخاصیکهانهابهیکدیگرمنتقلمی کنندواین‬ ‫استنباط انها به ما منعکس می شود‪ ،‬مشخص است‪ .‬هر چند‬ ‫پژوهش علمی مدونی درباره نظر مردم نسبت به استنباط انها‬ ‫درخصوص قضیه هسته ای صورت نگرفت اما پژواکی که از‬ ‫درصد بسیار زیاد افراد جامعه به گوش رسید‪ ،‬تایید کننده این‬ ‫است که مردم خواستار حل مساله هسته ای برای اسایش و‬ ‫‪5‬‬ ‫یراد‪ ،‬عضو‬ ‫محمدامین قانع ‬ ‫هیات علمــی مرکــز تحقیقات‬ ‫سیاست علمی کشور که همواره‬ ‫به نقش کنشــگران در جامعه و‬ ‫از سوی دیگر موضوع مشارکت‬ ‫سیاســی مــردم توجه داشــته‬ ‫اســت‪ ،‬در گفت وگو با هفته نامه مثلث توجه جامعه‬ ‫ایران به حل موضوع هســته ای را پیگیری مطالبات‬ ‫و درگیری مردم با مناســبات بین المللــی می داند‪.‬‬ ‫مناسباتی که امروز بر همه وجوه زندگی مردم تاثیر‬ ‫گذاشته‪ .‬بنابراین انها با داشتن خوداگاهی نسبت‬ ‫به این موضــوع حل و فصل برنامه هســته ای را جزو‬ ‫اولویت های زندگی روزمره در جهان می دانند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫سیاست‬ ‫خارجی‬ ‫‪53‬‬ ‫بحران «ابتکار»درباره مذاکره‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫قرن اخیر ‪ ،‬قرن مذاکره است گرچه گاهی جنگ‪ ،‬اقدام اولیه برخی از کشورهاست‬ ‫ولی انچه جهان امــروز را در ظاهر پی می گیرد گفت وگو برای رســیدن به اهداف‬ ‫است این اما همه انچه در مجادالت بین المللی رخ می دهد نیست‪ .‬مذاکره گرچه‬ ‫گفت وگو بر سر موضوعی دور یک میز است اما خود جنگی پنهان و اشکار است که‬ ‫گاهی در بیرون جلسه مذاکره هم پی گرفته می شود‪.‬‬ ‫کابوسعثمانی‬ ‫گزارشیدربارهمحلمذاکراتهسته ایلوزان‬ ‫محمود اسدی‬ ‫پژوهشگر تاریخ‬ ‫سیاست‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫‪1‬‬ ‫خیلی بیــراه نبود کــه دکتر محمد جــواد ظریف محل‬ ‫مذاکرات را کــه ‪ 9‬روز در ان بــه چانه زنی پرداختــه بودند را‬ ‫برای پایان مســرت بخش اش انتخاب نکــرد‪ .‬در روزهای‬ ‫اخر نکته ای که بسیاری از خبرنگارانی که در روبه روی هتل‬ ‫منتظر اتمام مذاکرات هسته ای ایران و ‪ 5+1‬بودند مخابره‬ ‫می کردند این بــود که بیانیه یا توافــق پایانی در هتل محل‬ ‫مذاکــرات خوانده نمی شــود‪ .‬مایه تعجب بــود؛ تکرار این‬ ‫مساله گویی بخشــی از گره های مذاکرات شده بود و تا روز‬ ‫اخر هم این موضوع مدام تکرار می شــد‪ .‬چرا هیات ایرانی‬ ‫هتل بوریواژ را به عنوان محلی که بیانیه مذاکرات هسته ای‬ ‫خوانده شود‪ ،‬انتخاب نمی کند‪ .‬ماجرا چیست؟ ایا این هتل‬ ‫برای هیات ایرانی بد یمن بود و اصال جدا از طالع خوانی های‬ ‫عامه‪ ،‬ماجرایی در پس این هتل نهفته است‪.‬‬ ‫لوزان‪ ،‬شهر هتل های سوئیس است‪ ،‬شهر فرهنگ‪،‬‬ ‫اقتصــاد و صنعــت‪ .‬شــهر ورزش نیز اســت و مقــر کمیته‬ ‫بین المللی المپیک در لوزان است‪ .‬شهری فرانسوی که در‬ ‫ بی طرفی همان مشی سوئیس را در اختیار گرفته‪ ،‬شهر ارام و‬ ‫ بی صدایی که منظره های زیبایی از دریا و کوه دارد‪.‬‬ ‫هتل بوریواژ اما با حدود ‪ 160‬سال قدمت تاریخی چهار‬ ‫نسل از یک خانواده را در راس خود دارد‪ .‬هتلی مجلل که از‬ ‫میانه قرن نوزدهم تاکنون شکوه خود را بی وقفه حفظ کرده‬ ‫است و سیاستمداران مهمی را در خود جای داده‪ .‬اما هتل‬ ‫بوریواژ با واقعه ای مهم پیوند خورده‪ ،‬جایی که شاید هیات‬ ‫ایرانی مذاکره کننده هســته ای نیز نیم نگاهی به ان داشته‬ ‫است و نمی خواســته بیانیه سیاســی اش در مکانی خوانده‬ ‫شــود که از نظر تاریخی و سیاســی معنای فروپاشــی یک‬ ‫امپراتوری است‪.‬‬ ‫هنوز هتل بوریواژ ســاخته نشــده بود کــه امپراتوری‬ ‫عثمانی که روزگاری از ارمنســتان تا مصر و عربســتان را در‬ ‫اختیار داشــت‪ ،‬رو به زوال رفت‪ .‬نکته جالب اینجاســت که‬ ‫فربه بودن امپراتوری‪ ،‬باعث نشد انها بر مشکالت فائق بیایند‬ ‫و از نظر سیاست داخلی با مشکالت بیشماری همراه بودند‪.‬‬ ‫ضمن اینکه از نظر نظامی نیز تــا هنگامه جنگ جهانی اول‬ ‫رو به ضعف بودند‪ .‬اولین جرقه این فروپاشی در ابتدای قرن‬ ‫نوزدهم رخ داد‪ .‬سلطان محمود دوم در سال ‪1826‬مخالفان‬ ‫اصالحات نظامی‪ -‬یعنی چری ها یا سربازان مسیحی ارتش‬ ‫عثمانی‪ -‬را قتل عام کرد‪ .‬در ســال ‪ 1839‬فرمان معروف به‬ ‫خط شریف گلخانه از سوی ســلطان بعدی صادر شد که با‬ ‫فرمان مشهور به خط همایون‪ ،‬تکمیل شد‪ .‬این فرمان ها‪،‬‬ ‫اصالح مالی‪ ،‬مدنی‪ ،‬نظامی و اموزشــی را بر اساس قوانین‬ ‫فرانسه توصیه می کرد و نیز‪ ،‬لغو برده داری‪ ،‬اعطای حقوق‬ ‫اقلیت هــای دینــی و رعایت حقوق شــهروندی را گوشــزد‬ ‫می کرد‪ .‬در این دو فرمان‪ ،‬ایمنی کامل زندگی و ابرو و دارایی‬ ‫همه ملیت ها و اقلیت ها تضمین می شــد‪ .‬اصالحات یا به‬ ‫تعبیر دیگر‪ ،‬تنظیمات که با تدوین قانون اساسی به اوج خود‬ ‫رسید با روی کارامدن سلطان مستبد عبدالحمید فروپاشید‬ ‫سیاست‬ ‫مروری بر مذاکره های مهم قرن بیستم‬ ‫‪2‬‬ ‫منصوره شاه محمدی‬ ‫خبرنگار‬ ‫مذاکره ابزار جنگی دنیای مدرن اســت‪ ،‬چه انکه در‬ ‫جهان کهن تنها یــک چیز تکلیف کشــورها را در منازعات‬ ‫مشخص می کرد؛ جنگ و بدلش صلح است زمانی که یکی‬ ‫از دو طرف‪ ،‬مغلوب می شود‪.‬‬ ‫صلــح نتیجه جنــگ بود‪ .‬مذاکــره اما جنگ اســت‪،‬‬ ‫مجادله اســت و مباحثه‪ .‬اما خونی ریخته نمی شــود گرچه‬ ‫ممکن اســت خیلی هم بی خونریزی نباشد‪ ،‬مذاکره منازعه‬ ‫است‪ ،‬استدالل اســت و نیســت‪ .‬مذاکره طرح و پیشنهاد‬ ‫است‪ ،‬بازی ریاضی است و اعداد و ارقام؛ گاهی برای یک‬ ‫وجب زمین و گاهی برای یک حق‪.‬‬ ‫مذاکره گرچه گاهی بحقی را به وجود می اورد اما لزوما‬ ‫الزام اور نیست و می شــود تصویر متفاوتی از ان ارائه داد‪.‬‬ ‫تاریخ قرن بیستم و دنیای مدرن نشان داده است که گرچه‬ ‫مذاکراتی سایه جنگ را از سر کشوری بیرون کرده است و به‬ ‫کشور دیگری موجودیت داده اما هیچ گاه باعث نشده است‬ ‫که اختالفات را کم کند یا اینکه از بین ببرد‪ .‬گاهی وقت ها‬ ‫مذاکره گرچه به سرانجام می رسد اما این صلح مسلح است‬ ‫و ناپایدار‪ .‬جهان پر از این مذاکراتی است که تاکنون اثرات‬ ‫ان پابرجاست‪.‬‬ ‫چگونه با یک کشور مغلوب مذاکره کنیم؟‬ ‫جنگ گرم در اوج جنگ سرد‬ ‫شوروی و امریکا‪ ،‬هیچ گاه برای هم شمشیر نکشیدند؛‬ ‫گلوله ای به هم شــلیک نکردنــد اما در طول ‪ 45‬ســال در‬ ‫بزرگترین جنگ بی سالح تاریخ رو در روی هم قرار داشتند و‬ ‫جهان را به دو بلوک تقسیم کردند‪ .‬از منازعه میان این دو بود‬ ‫که پیمان نامه هایی برای حفظ کشورها از خطر کمونیسیم‬ ‫در تاریخ ماندگار شد‪ .‬ناتو گرچه از جمع کشورهای متفقین‬ ‫بــرای حفظ امنیــت اروپا شــکل گرفــت اما عمــا اولین‬ ‫استراتژی اش را مقابله با خطر نظامی شوروی ها گذاشت‪.‬‬ ‫در مقابل پیمان ورشــو بدل بلوک شرق در برابر بلوک‬ ‫غرب‪ ،‬از جمع کشــورهای سوسیالیستی در شــرق اروپا با‬ ‫میدانداری برادر بزرگ تر بود‪.‬‬ ‫رقابت میــان امریــکا و شــوروی ‪ -‬دو ابرقــدرت ‪ -‬در‬ ‫عرصه های متعــددی مثل اتحــاد نظامــی‪ ،‬ایدئولوژی‪،‬‬ ‫روانشناسی‪ ،‬جاسوسی‪ ،‬ورزش‪ ،‬تجهیزات نظامی‪ ،‬صنعت‬ ‫و توســعه فناوری در طول این ســال ها ادامه داشت‪ .‬این‬ ‫رقابت هــا پیامدهایی مانند مســابقات فضایــی‪ ،‬پرداخت‬ ‫هزینه های گزاف دفاعی‪ ،‬مسابقات جنگ افزار هسته ای و‬ ‫تاریخ قرن بیســتم و دنیای مدرن نشان‬ ‫داده است که گرچه مذاکراتی سایه جنگ‬ ‫را از رس کشــوری بیرون کرده است و به‬ ‫کشور دیگری موجودیت داده اما هیچ گاه‬ ‫باعث نشده است که اختالفات را کم کند‬ ‫یا اینکه از بین بربد‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫«جنگ بــرای پایان همــه جنگ ها» پایانــی بر همه‬ ‫جنگ ها نبــود‪ ،‬اغازی بــر بزرگتریــن جنگ جهانــی که از‬ ‫شرق تا غرب جهان را در بر گرفت شد‪ .‬جنگ جهانی اول‪،‬‬ ‫جــدا از ویرانگری هایــش و تلفاتی که داد‪ ،‬جنگ ســاخت‬ ‫کشورهای جدید است‪ .‬جنگی که جغرافیای سیاسی جهان‬ ‫و مخصوصا خاورمیانه را تغییر داد‪.‬‬ ‫پایان تعدادی از نظام های پادشــاهی اروپا را رقم زد‬ ‫و مایه نابودی چهار دودمان پادشاهی در المان و اتریش‪،‬‬ ‫عثمانی و روسیه به ترتیب در اتریش ‪ -‬مجارستان‪ ،‬المان‪،‬‬ ‫عثمانی و روسیه تزاری شد‪ .‬همه این فرمانروایی ها از زمان‬ ‫جنگ های صلیبی بر سر کار بودند‪.‬‬ ‫تاریخ نگاران باور دارند که شکســت گفت وگوها پس‬ ‫از جنگ و «معاهده ورســای» و تحمیل غرامت بســیار به‬ ‫المان و دیگر دول شکست خورده‪ ،‬مایه پرورش فاشیسم در‬ ‫ایتالیا و نازیسم در المان و زمینه اغاز جنگ جهانی دوم شد‪.‬‬ ‫جنگ جهانی اول‪ ،‬کاتالیزوری برای انقالب روسیه بود که‬ ‫بر اینده جهان تاثیر گذاشــت و از چین تا کوبا انقالب های‬ ‫سوسیالیستی را دامن زد و از سویی زمینه ساز تبدیل شوروی‬ ‫به یک ابرقدرت جهانی شــد و اغاز جنگ ســرد با امریکا را‬ ‫دربر داشت‪.‬‬ ‫در شــرق با نابودی امپراتوری عثمانی کشــور نوینی‬ ‫به نام «ترکیه» پایه گذاری شــد و سرپرستی موقت مناطق‬ ‫عرب نشــین تحت حکومت این کشــور تا زمان استقالل‬ ‫انها به بریتانیا و فرانســه واگذار شد‪ .‬با فروپاشی امپراتوری‬ ‫اتریش در اروپــای مرکزی کشــورهای تــازه ای همچون‬ ‫چکسلواکی و یوگسالوی زاده شدند و دولت لهستان دوباره‬ ‫از بخش هایی از خاک المان‪ ،‬امپراتوری روسیه و امپراتوری‬ ‫اتریش پدید امد‪.‬‬ ‫در میان انچه مشخص شد‪ ،‬پایان جنگ جهانی اول‬ ‫از درون مجموعــه مذاکراتــی میان کشــور مغلوب‪ ،‬یعنی‬ ‫المان با کشورهای پیروز روسیه و فرانسه که پیمان ورسای‬ ‫را رقم زد‪ ،‬بیرون امد‪ .‬پیمان ورسای مشــهورترین قرارداد‬ ‫تاریخ مدرن است‪ .‬بر اساس این پیمان المان مجموعه ای‬ ‫امتیازات وسیع را به کشــورهایی داد که در جنگ برابر انها‬ ‫مغلوب شده بودند‪ .‬بر این اساس المان از حاکمیت خود بر‬ ‫دانتزیگ چشم پوشــید و از اتحاد با اتریش‪ ،‬جز با موافقت‬ ‫همه اعضای جامعه ملل‪ ،‬بازداشته و خلع سالح شد‪.‬‬ ‫رودخانه های المان بین المللی شــد و مستعمره های‬ ‫ان با سرپرســتی جامعه ملل میان دولت های پیروز تقسیم‬ ‫شد‪ .‬المان مجبور شد «مسئولیت المان و متحدانش را در‬ ‫ایجاد خرابی ها و زیان هایی که متفقین و دولت های متحد‬ ‫انها و ملت هایشان بر اثر تجاوز المان و متحدانش تحمل‬ ‫کرده اند» پذیرفته و غرامت انها را بپردازد‪.‬‬ ‫بندهایی از پیمان ورسای جالب توجه است بر اساس‬ ‫این پیمان‪ ،‬تمامی کشــتی های جنگی و تجاری المان به‬ ‫انگلستان و فرانسه داده شود‪ ،‬متفقین تا پنج سال بر واردات‬ ‫و صادرات المان نظارت داشته باشند و با وجود این قرارداد‬ ‫المان ‪ ۵۵‬درصد از منابع سنگ اهن‪ ۴۵ ،‬درصد از منابع زغال‬ ‫ســنگ‪ ۷۵ ،‬درصد از منابع روی و ‪ ۵۷‬درصد از منابع ســرب‬ ‫خود را از دست داد‪.‬‬ ‫در واقع پیمان ورســای یکی از انگیزه های سرکشی‬ ‫دوباره و شور قدرت طلبی المان ها و پیروزی نازیسم در المان‬ ‫و به راه افتادن جنگ جهانی دوم بود‪ .‬گرچه سعی داشت که‬ ‫با مجموعه ای از امتیازات که از المان می گیرد و موانعی که‬ ‫برای او به وجود می اورد‪ ،‬این کشور را به کشوری رام تبدیل‬ ‫کند؛ تاریخ نشــان داد که این راهی بیهوده بود که طغیان‬ ‫المان هیتلری را به همراه داشت‪ .‬در این میان با مرور برخی‬ ‫از بندهای پیمان ورسای‪ ،‬معلوم می شــود که کشورهایی‬ ‫که دست باالتر را دارند‪ ،‬چگونه با کشوری که مغلوب شده‬ ‫رفتار می کنند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫و نادیده گرفته شد‪ .‬در دوره ســلطنت عبدالحمید‪ ،‬گروهی‬ ‫از نظامیان و روشنفکران که خود را ترکان جوان می نامیدند‬ ‫به تاسیس کمیته اتحاد و ترقی(‪ )1889‬دست زدند و با اتکا‬ ‫به تمایالت غربی و اندیشه ترکیسم به فعالیت علیه سلطان‬ ‫پرداختند‪ .‬در چنیــن اوضاعی‪ ،‬عثمانی به هــواداری دول‬ ‫اتحاد مثلث ‪ -‬المان و اتریش وارد جنــگ جهانی اول علیه‬ ‫دول اتفاق مثلث‪ -‬انگلیس‪ ،‬روســیه و فرانســه‪ -‬شــد‪ .‬دول‬ ‫اتفاق با برانگیختن شورش های دینی و مخالفت های نژادی‬ ‫از درون و حمله از بیرون‪ ،‬بر عثمانی حمله بردند و سرانجام‬ ‫با انعقاد پیمان ســایکس – پیکو (‪ )Sykes-Picot‬در ســال‬ ‫‪ 1916‬ســرزمین های عربی امپراتوری را بین خود تقســیم‬ ‫کردند‪ .‬جالب اینجاست که سایکس – پیکو اثراتش تا کنون‬ ‫در خاورمیانه وجــود دارد‪ .‬پیمانی که از اســاس باعث بروز‬ ‫فرقه گرایی‪ ،‬قومیت گرایی و تضاد ها شده است‪ .‬بسیاری از‬ ‫مشکالت این چنینی در لبنان‪ ،‬سوریه‪ ،‬عراق و اردن ناشی از‬ ‫این پیمان ننگین است‪.‬‬ ‫در سال ‪ 1918‬عثمانی با انعقاد پیمان مودرس تسلیم‬ ‫شــد‪ ،‬در حالی که بخش های زیادی از خاک ان کشــور در‬ ‫تملک دشمنان او قرار گرفت‪ .‬در سال ‪ 1920‬و قرارداد سور‪-‬‬ ‫پیش درامد پیمان لوزان در هتل بوریواژ‪ ،‬تنگه های داردانل و‬ ‫بسفر بین المللی شد و نیز‪ ،‬ارمنستان‪ ،‬ازمیر‪ ،‬چند ایالت دیگر‬ ‫و سرزمین های اروپایی ان از عثمانی جدا گردید‪.‬‬ ‫در این شرایط که دول متفق از اندیشه های غربگرایانه‬ ‫ترکان جوان به رهبری کمال پاشــا یا اتاتورک مطلع بودند‪،‬‬ ‫شــرایط را فراهم اوردند تــا انان بر بقایــای عثمانی‪ ،‬قدرت‬ ‫جدیدی را شــکل دهند‪ .‬دول متفق‪ ،‬حتی حاضر شــدند تا‬ ‫طی پیمان لــوزان در هتل بوریــواژ مفاد پیمان ســور را لغو‬ ‫کنند و اجازه دادند تا در سال ‪ 1923‬دولتی الئیک بر اسیای‬ ‫مرکزی‪ ،‬استانبول و ترکیه شرقی به نام ترکیه شکل بگیرد‪ .‬در‬ ‫همین سال‪ ،‬مجلس ملی ترکیه سلطان محمد پنجم اخرین‬ ‫ســلطان عثمانی را از قدرت خلع و با اعالم جمهوری کمال‬ ‫پاشا را به قدرت رساند‪.‬‬ ‫در ســال ‪ ۱۹۲۳‬و بعــد از اتمــام جنگ جهانــی اول‪،‬‬ ‫تکه پاره کردن امپراتوری عثمانی که از دول مغلوب جنگ‬ ‫جهانی اول بود‪ ،‬در هتل بوریواژ صورت گرفت‪ .‬بر اســاس‬ ‫پیمان لوزان وضعیت تقســیم بندی بخش هــای اناتولی و‬ ‫ تراکیه شــرقی امپراتوری فروپاشــیده عثمانی را مشخص‬ ‫کرد‪ .‬پیمان لوران پیمان ِســور را که در ســال ‪ ۱۹۲۰‬توسط‬ ‫دولت عثمانی امضا شده بود فسخ کرد‪ .‬در هتل بوریواژ بود‬ ‫که بسیاری از کشورها از سوریه تا لبنان و عربستان بیرون امد‬ ‫و تحت الحمایه فرانسه و انگلستان شــدند‪ .‬در واقع پیمان‬ ‫لوزان باعث به رسمیت شناخته شدن کشور تازه بنیاد ترکیه از‬ ‫سوی دیگر کشورهای جهان شد‪.‬کنفرانس لوزان برای پایان‬ ‫دادن به جنگ در شهر لوزان سوئیس بین کشورهای ذی نفع‬ ‫برقرار شد‪ .‬پیمان سور لغو شــد و واژه «مساله شرق» دیگر‬ ‫به کار نرفت‪ .‬در بوریواژ بود که تکلیف فاتحان جنگ جهانی‬ ‫اول و همچنین یونان و بلغارستان با ترکیه و همچنین وضعیت‬ ‫مرزهای این کشور را که بر جای امپراتوری عثمانی نشسته‬ ‫بود‪ ،‬روشن شد‪.‬طرف های پیمان در یک سو ترکیه و در سوی‬ ‫دیگر کشــورهای یونان‪ ،‬فرانســه‪ ،‬بریتانیــا‪ ،‬ایتالیا‪ ،‬ژاپن‪،‬‬ ‫رومانی و پادشاهی صرب ها‪ ،‬کروات ها و اسلوونی ها بودند‪.‬‬ ‫حاال شــاید می دانیم کــه محمد جواد ظریــف چرا در‬ ‫هتل بوریواژ‪ ،‬بیانیه تاریخی لوزان را نخواند و به دانشــگاه‬ ‫پلی تکنیک لوزان رفت‪ .‬دانشگاهی که رتبه اول دانشگاهی‬ ‫مهندسی در اروپا و پانزدهمی جهان را دارد‪ .‬شاید نخواندن‬ ‫بیانیه در هتــل بوریواژ بــه خاطر این بود که نمی خواســت‬ ‫خاطــره تکه تکه شــدن یک کشــور را تداعی کند و شــاید‬ ‫خواندن بیانیه در دانشــگاه پلی تکنیک لوزان برای این بود‬ ‫که بر حق تحقیق و توســعه انرژی هســته ای که گویی در‬ ‫میانه مذاکرات گره ایجاد کرده بود‪ ،‬تاکید کند‪ .‬دپیلماسی‬ ‫زبان خودش را دارد‪.‬‬ ‫مذاکراتی برای جنگ و صلح‬ ‫‪55‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪56‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫سیاست‬ ‫کیلومتر را متوقف کند‪ .‬این قرارداد در ادامه قرارداد سالت‬ ‫یک بود اما به دلیل مخالفت های داخلی در امریکا و در پی‬ ‫حمله شوروی به افغانستان‪ ،‬کنگره ایاالت متحده امریکا از‬ ‫تصویب ان سرباز زد‪.‬‬ ‫در همه مناقشــاتی که امریکا با کشــورهای مختلف‬ ‫دارد‪ ،‬البی کنگره به دلیل خاصیتش که وام دار کانون های‬ ‫قدرت سیاسی و اقتصادی در داخل امریکاست‪ ،‬به عنوان‬ ‫یک عنصر تعیین کننده مورد توجه است‪.‬‬ ‫تعدادی جنگ های غیرمستقیم به دنبال داشت‪ .‬گرچه این‬ ‫دو کشور گاهی در اوج رقابت برای قدرت و برتری بیشتر با‬ ‫هم گفت وگو می کردند و تصمیماتی را با یکدیگر می گرفتند‬ ‫اما هیچ گاه عمــا رودرروی هم برای رفع موضوعاتشــان‬ ‫ننشستند‪ .‬چه انکه هر دو معتقد بودند دیگری باید از بین برود‬ ‫و این البته نزد غربی ها بیشتر بود‪.‬‬ ‫گرچــه ســربازان شــوروی و امریکا هیــچ گاه به طور‬ ‫مســتقیم جنگی نداشــتند امــا مســابقه میان ایــن دو به‬ ‫بحران های زیــادی کــه در اینده نمــادی از ایــن دوره را‬ ‫ســاخت‪ ،‬تبدیل شــد و ســاخت دیوار‪ ،‬جنگ کــره‪ ،‬جنگ‬ ‫ویتنام‪ ،‬بحران موشکی کوبا و جنگ شوروی در افغانستان‬ ‫را منجر شــد‪ .‬در این میان شــاید یکی از دالیل مهم دوری‬ ‫هر دو طرف از ایجاد یک جنگ مســتقیم دسترسی انها به‬ ‫جنگ افزار هسته ای و ترس از استفاده طرف مقابل از این‬ ‫سالح ها بود‪.‬‬ ‫سرانجام در پایان دهه ‪ ۱۹۸۰‬و با دیدارهای مقام های‬ ‫بلندپایه که به وسیله اخرین رهبر شوروی میخائیل گورباچف‬ ‫ترتیب داده شد و برنامه های اصالحی گورباچف‪ ،‬جنگ سرد‬ ‫پایان یافت‪ .‬جنگ ســرد با سقوط کمونیســم و فروپاشی و‬ ‫تجزیه اتحاد جماهیر شوروی در سال ‪ ۱۹۹۱‬به پایان رسید‪.‬‬ ‫در اوج منازعات این دو اما پیمان نامه هایی نیز منعقد‬ ‫شــد که در واقع یک حرکــت بازدارنده بود؛ اینکــه در اوج‬ ‫مســابقه تســلیحاتی و خطر ســازی از انچه برنامــه اتمی‬ ‫ شــوروی یا امریکا در دو کشــور عنوان می شــد‪ ،‬انها برای‬ ‫اســتفاده نکردن از این فن اوری ها با یکدیگر به گفت وگو‬ ‫می پرداختند‪ .‬شــاید بزرگترین اقدام برای کم شــدن تنش‬ ‫میان دو کشور در دوران نیکسون اغاز شــده بود و در دوره‬ ‫کارتر پی گرفته شد‪ ،‬گفت وگوی جدید برای محدودسازی‬ ‫جنگ افزار راهبردی بود‪ .‬در زمان نیکسون امریکا و شوروی‬ ‫ابتکار عملــی را در پیــش گرفتند که بر اســاس ان در برابر‬ ‫پذیرش تعهد متقابــل مبنی بر کاهش تولید موشــک های‬ ‫ضد موشک شــمار موشک های بالســتیک اتحاد شوروی‬ ‫حداکثر ‪ ۱۶۰۰‬موشک و برای امریکا حداکثر ‪ ۱۰۵۴‬موشک‬ ‫در نظر گرفته شد‪.‬‬ ‫این قرارداد که معروف به ســالت یک شد‪ ،‬به امضای‬ ‫لئونیــد برژنف‪ ،‬رهبــر اتحاد شــوروی و ریچارد نیکســون‬ ‫رئیس جمهور ایاالت متحده امریکا رسید‪ .‬در این میان اما‬ ‫کارتر ابتکار موجود را پی گرفت که بر اســاس انکه سالت ‪2‬‬ ‫نام داشــت‪ ،‬تعداد موشــک های راهبردی با چند کالهک‬ ‫دو کشــور به ‪ ۱۳۲۰‬فرونــد کاهش یافت و اتحاد شــوروی‬ ‫متعهد شد ‪ ۲۰۰‬فروند از این موشک ها را نابود کند‪ .‬امریکا‬ ‫نیز قول داد ازمایش موشک های کروز با برد بیشتر از ‪۶۰۰‬‬ ‫اســرائیل‪ ،‬میراث صلح ورســای بــود‪ .‬بعــد از انکه‬ ‫کشــورهایی که روزگاری جــزو امپراتــوری عثمانی بودند‪،‬‬ ‫تحت حمایت فرانســه و بریتانیا قرار گرفتند‪ ،‬فلســطین را‬ ‫انگلیسی ها برای خود برداشتند تا جاپای صهیونیست های‬ ‫یهودی را در انجا محکم کنند‪ .‬از فاصله جنگ جهانی اول‬ ‫تا دوم‪ ،‬یهودیان تحــت نظارت اژانس یهود به فلســطین‬ ‫کوچیدند و رفته رفته زمین ها و اراضی فلســطین را غصب‬ ‫کردند‪.‬‬ ‫اینجا بود کــه بعد از پایان جنگ جهانی دوم‪ ،‬کشــور‬ ‫اسرائیل به صورت نامشروع شــکل گرفت‪ .‬گرچه اسرائیل‬ ‫در ســال ‪ 1945‬مناظق کمی در اختیار داشت اما رفته رفته‬ ‫با شش جنگ ســرزمین های خود را گســترش داد‪ .‬جالب‬ ‫اینجاست که اعراب هر چه منفعل تر و ناکارامد تر در مقابل‬ ‫انها بودنــد و گاه با خیانت هــای خود و گاه بــا بی عملی در‬ ‫برابر اســرائیل‪ ،‬باعث شــدند کــه اراضی قدس شــریف و‬ ‫ســرزمین های مقدس مورد اشــغال انها قرار گیرد‪ .‬در اوج‬ ‫ بی عملی اعراب‪ ،‬امریکا ابتکار عملی را برای نزدیکی اعراب‬ ‫و اسرائیل ترتیب داد‪.‬‬ ‫مهمترین کشــور عربی همســایه با فلســطین یعنی‬ ‫مصر که در چندین جنــگ علیه رژیم صهیونیســتی اقدام‬ ‫کرده بود و در همگی شکست خورده بود‪ ،‬پس از دوازده روز‬ ‫مذاکرات مخفی و بــا میانجی گری ایاالت متحده در کمپ‬ ‫دیوید که یکی از استراحتگاه های مقام ریاست جمهوری در‬ ‫ایاالت متحده امریکاست نهایی شد و با حضور جیمی کارتر‪،‬‬ ‫رئیس جمهور وقت ایاالت متحده امریکا در کاخ ســفید به‬ ‫امضای نهایی رسید‪ .‬پیمان کمپ دیوید اولین پیمان صلح‬ ‫میان طرفین جنگ اعراب و اسرائیل بود که به صلح میان‬ ‫مصر و اسرائیل انجامید‪.‬‬ ‫انور ســادات‪ ،‬اولین رئیس وقت یک کشور عربی از‬ ‫طرفین جنگ اعراب و اسرائیل بود که به صلح با اسرائیل و‬ ‫به رسمیت شناختن این کشور اقدام کرد‪ .‬وی به سبب این‬ ‫اقدام خود‪ ،‬دو ســال بعد هنگام یک رژه نظامی ترور شــد‪.‬‬ ‫صلح کمپ دیوید هیچ گاه به جدال‬ ‫تاریخی اعراب و اسرائیل پایان نداد‬ ‫رقابت شوروی و امریکا گرچه بسیار‬ ‫خصمانه بود اما به جنگ منتهی نشد‬ ‫صلحی که هنوز صلح نیست‬ ‫کمپ دیوید در واقع پیروزی اســرائیل در خــارج از میدان‬ ‫نبرد بود‪.‬‬ ‫انها گرچه در جنگ های مختلف سرزمین های دیگری‬ ‫را غصب کردند اما هیچ گاه نتوانستند به ارزش انچه در کمپ‬ ‫دیوید دست یافتند برسند‪ .‬بر اساس توافقنامه کمپ دیوید‪،‬‬ ‫نیروهای اسرائیل باید در سه ســال پس از بستن پیمان از‬ ‫صحرای ســینا عقب نشــینند‪ .‬البته در این هنگام بسیاری‬ ‫از ســرزمین های کشــورهای دیگر در خط مقدم‪ ،‬از جمله‬ ‫بلندی های جوالن ســوریه و نوار غزه و کرانــه باختری رود‬ ‫اردن کشور اردن‪ ،‬در اشــغال اســرائیل بود که در قرارداد‬ ‫اشــاره ای به پس گیری شان نشده بود‪ .‬شــاید بتوان گفت‬ ‫که صلحی که سادات بسته بود تنها مال مصر بوده است و‬ ‫کاری به دیگر کشورها نداشته است‪ .‬با لزوم برقراری روابط‬ ‫دوستانه و روابط کامل دیپلماتیک میان دو طرف طبق این‬ ‫اصل‪ ،‬اسرائیل نخستین بار میان کشورهای جهان سوم به‬ ‫رسمیت می شــناختند که طبیعتا امتیازی برای اسرائیل به‬ ‫شمار می رفت‪ .‬شناســایی تمامیت ارضی بود طبق این بند‬ ‫سرزمین هایی که اسرائیل طی سال ها جنگ با فلسطینیان‬ ‫به دست اورد ه بود را از سوی مصر رسما مال خودش شناخته‬ ‫می شد‪ .‬بر این اســاس گذر کشتی های اســرائیل از ابراه‬ ‫سوئز ازاد می شود‪ .‬با اجرای این بند اسرائیل از حالت نیمه ‬ ‫محاصره ای که داشت بیرون می امد‪ .‬کمپ دیوید مقرر کرد‬ ‫شــروع مذاکرات درباره خود مختاری فلســطینیان در نوار‬ ‫غزه و کرانه باختری رود اردن بــه فاصله یک ماه بعد از عقد‬ ‫قرارداد صورت گیرد‪ .‬گرچه مذاکره ها به موقع اغاز شد‪ ،‬اما‬ ‫هیچ گاه به انتها نرسید‪.‬‬ ‫در واقع این بند مبهم و ناکارامد بــود زیرا هیچ لزومی‬ ‫ برای طرفین نمی اورد و تنها ایشان را به مذاکره فرامی خواند‬ ‫که در عمل نیز چنین شد و بی نتیجه ماند‪ .‬کمپ دیوید باعث‬ ‫شــد‪ ،‬بنیاد نوبل در ســال ‪ ۱۹۷۸‬جایزه صلح خود را به طور‬ ‫مشترک به انور سادات و مناخیم بگین اهدا کند‪ .‬البته انور‬ ‫سادات از سوی کشورهای عربی منطقه به خیانت متهم شد‬ ‫و بهای این خیانت را نیز داد‪.‬‬ ‫مذاکره همیشه تنها راه نیست و اخرین گزینه روی میز‬ ‫نیســت‪ ،‬چه انکه تجربه تاریخی مذاکراتی که یک طرف‬ ‫ان غرب بوده است‪ ،‬نشان می دهد که انها همه گزینه ها را‬ ‫روی میز دارند‪ ،‬گرچه مذاکره می کنند اما ان را تنها راه حل‬ ‫نمی دانند‪ ،‬بلکه بخشــی از راه حل عنوان می کنند‪ .‬تجربه‬ ‫تاریخی مذاکرات بزرگ تاریخ قرن بیستم نشان داده است‬ ‫که همیشــه پایان بخش منازعات نبوده‪ ،‬چه انکه اغازی بر‬ ‫بحران دیگری است‪.‬‬ ‫جنگ جهانی اول قرار بود پایانی بر همه‬ ‫جنگ ها شود اما اغازی بر بسیاری از‬ ‫منازعات قرن بیستم شد‬ ‫بیم و امید های یک مذاکره تاریخی‬ ‫سرنوشت تیم مذاکرهکننده ایرانی در کنفرانس صلح پاریس چه شد؟‬ ‫مصطفی شوقی‬ ‫دبیر گروه تاریخ‬ ‫‪3‬‬ ‫نمره ‪ 28 ،31‬اوریل(‪ 27‬رجب) حضرت اشرف‬ ‫رئیس الوزرا‪:‬‬ ‫«قریب یک ماه اســت چند دفعه کسب تکلیف از‬ ‫اوضاع طهران و والیات خارجه ســوال‪،‬عقیده حضرت‬ ‫اشــرف را در سیاســت مملکت اســتدعا کرده‪،‬روشن‬ ‫بفرمایید‪ .‬برای مخارج هیات و غیره پول خواســته ام‬ ‫ابدا جوابی نمی دهند‪( »...‬امال ایرانیان‪ -‬صفحه ‪)336‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫در میانه مذاکرات این خط دو گانه را می شود دید‪ ،‬چه انکه‬ ‫مشاورالممالک که سرپرستی هیات را بر عهده دارد در مورد‬ ‫خدعه انگلیسی ها گزارشاتی را به تهران می فرستد و حتی از‬ ‫وثوق الدوله رئیس الوزرا گالیه هم می گوید‪.‬‬ ‫مثال در تلگــراف ‪ 29‬مــارس ‪ 1919‬به کفیــل وزارت‬ ‫امورخارجه می نویســد‪« :‬از تلگرافات اخیر حضرت اشرف‬ ‫این طور معلوم می شود که معاندین و مغرضین که همیشه‬ ‫جز خود پرستی و منافع خود خیالی نداشته اند‪ ،‬این طور جلوه‬ ‫داده که از طرف من و اعضای هیات در کارها بی احتیاطی‬ ‫و بی مباالتــی شــده و از این جهــت ممکن اســت ضدیت‬ ‫انگلیس ها جلب و خطراتی متوجه مملکت شود‪».‬‬ ‫این تلگراف در واقع پاسخی به هواداری وثوق الدوله‬ ‫از انگلیسی هاســت‪ .‬نخســت وزیر ایران بــه رئیس هیات‬ ‫مذاکره کننده ایران پس از شرحی که هواخواهی انگلیسی ها‬ ‫در ان مشــهود اســت جمله ای اورده که نشان می دهد تیم‬ ‫مذاکره ایران با چه پشتوانه ای به مذاکرات فرستاده شده‪.‬‬ ‫وثوق الدوله می نویسد‪« :‬اگر مســاعدت انگلیسی ها نبود‪،‬‬ ‫دولت حتی موفق به فرستادن هیات به پاریس نمی شد‪».‬‬ ‫همانطور که گفته شد ایران در کنفرانس بر دو موضوع‬ ‫اســتقالل سیاســی و اقتصادی تاکید کرد‪ .‬نکتــه مهم در‬ ‫این کنفرانس که نماینده ایران بــر ان تاکید کرد حق ارجاع‬ ‫سرزمین هایی است که از طرف شمال والیاتی که در نتیجه‬ ‫جنگ با روس ها از دست ایران رفته است بنا بر اسناد منتشر‬ ‫شده‪« :‬از باکو و دربند و شــیروان و شکی و شماخی و گنجه‬ ‫و قره باغ و نخجوان و ایروان اســت و ایــن والیات به دالیل‬ ‫عدیده‪ ،‬موضوع ادعای ایران است‪»...‬‬ ‫نکته تاســف برانگیز جایــی رخ داد کــه اعضای تیم‬ ‫مذاکره کننــده ایرانی که در کنفرانس پاریس شــرکت کرده‬ ‫بودند در جلســات کمیته های مختلف با مدارک مســتند بر‬ ‫ادعاهای ایــران در این کنفرانــس تاکید می کردنــد اما از‬ ‫طرفی از تهران ســاز ناکوکی نواخته می شــد به صورتی که‬ ‫مشــاورالممالک رئیس هیات مذاکره کننــده در اول رجب‬ ‫‪ 1337‬در تلگرام نمره ‪ 17‬خود به تهران با تلخکامی نوشت‪:‬‬ ‫«مخصوصا الزم است به فوریت از حضور اقای رئیس الوزرا‬ ‫تمنی نمایید تکلیف هیات را مشــخص فرمایند‪ .‬در صورتی‬ ‫که در لندن و پاریــس می گویند بیت هیات و دولت موافقت‬ ‫نیست و مضمون تلگرافات حضرت اشــرف رئیس الوزرا را‬ ‫دیگران زودتر از من اینجا می دانند‪ ».‬در خاتمه این تلگراف‬ ‫نکته ظریفی وجــود دارد که‬ ‫مشاورالممالک می نویسد‪:‬‬ ‫«از ضدیت با بنده به مملکت‬ ‫لطمه وارد اید‪».‬‬ ‫همزمان با کارشــکنی‬ ‫برخــی از محافــل تهران‪،‬‬ ‫لردکــرزن وزیــر امورخارجه‬ ‫انگلیــس بــه نصرت الدوله‬ ‫فیروز می نویسد‪« :‬موضوع‬ ‫این ادعا به قــدری مبتذل و‬ ‫قدیمی اســت که نمی تواند‬ ‫در ردیــف ادعاهــای ارضی‬ ‫قرار گیرد که دولت انگلیس‬ ‫با پیش بینی کسب موفقیت‬ ‫متعهــد بــه حمایــت از ان‬ ‫در کنفرانــس صلــح خواهد‬ ‫بود‪ »...‬سیاست دوگانه ای‬ ‫که انگلیــس در پیش گرفته‬ ‫بود از یک طرف دلخوشــی‬ ‫ایرانیان به حضــور و دعوی‬ ‫درخواســت های تاریخــی‬ ‫خودش از لطمات و صدمات‬ ‫جبران ناپذیری اســت که از‬ ‫جنگ جهانی اول و حضور استعمار روس و انگلیس در ایران‬ ‫است‪ ،‬اما عمال انها در حال سنگ اندازی بودند‪.‬‬ ‫هیات اعزامی در کنفرانس صلح پاریس گرچه با اسناد‬ ‫و مدارکی شایسته شرکت کرده بود اما در تهران حتی از سوی‬ ‫دولتی که فرستاده شــده بود‪ ،‬حامیانی نداشت‪ .‬به صورتی‬ ‫که مشــاورالممالک بارهــا در تلگراف هایی کــه به تهران‬ ‫می فرستاد از پاســخگو نبودن وثوق الدوله گالیه می کرد‪.‬‬ ‫نکته ناراحت کننده این اســت که رئیس تیم مذاکره کننده‬ ‫ایران در کنفرانس صلح پاریس بارها از دولت خواســته بود‬ ‫که مبالغی پول برای امور روزانه هیات فرســتاده شود و این‬ ‫نامه ها هیچ گاه از دولت وثوق الدوله پاســخ داده نمی شد تا‬ ‫هیات در عسرت به ســر ببرد‪ .‬داســتان اعزام هیات ایرانی‬ ‫به مذاکــرات صلح پاریس اما بــا قرار داد ننگیــن ‪ 1919‬به‬ ‫پایان رسید‪ .‬علینقی خان مسعود انصاری‪ ،‬مشاور الممالک‬ ‫اما بعد از این قرارداد نگین به ان اعتــراض کرد و به تهران‬ ‫فراخوانده شد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫ایــن تلگلرافــی اســت کــه مشــاورالممالک‪،‬وزیر‬ ‫امورخارجه برای وثوق الدوله رئیس الوزرای ایران نوشــته‬ ‫است‪ .‬او که نماینده ایران برای دریافت غرامت از صدمات‬ ‫جنگ جهانی اول اســت در کنفرانس صلح پاریس شــرکت‬ ‫می کند‪ .‬کنفرانسی که خود داستان جالبی دارد‪.‬‬ ‫تیم مذاکره کننده ایران نیز در این کنفرانس ادم های‬ ‫شناخته شــده ای در تاریخ هستند و‬ ‫نامشــان یاداور رخدادهای بیشمار‬ ‫تاریخی است؛ علینقی خان مسعود‬ ‫انصاری ملقب به مشــاور الممالک‬ ‫رئیــس هیــات‪ ،‬محمدعلــی ذکاء‬ ‫الملک فروغی‪ ،‬سید ابوالقاسم خان‬ ‫عمید حسین عالء معین الوزرا و وزیر‬ ‫دربــار و نخســت وزیر بعدی محمد‬ ‫رضا پهلوی از طرف دولت ایران به‬ ‫پاریس اعزام شده بود‪.‬‬ ‫دســتورالعمل هیــات نیــز‬ ‫جالب توجه اســت؛ مطالبه اراضی‬ ‫و شهرهایی که از دوره فتحعلی شاه‬ ‫تا ناصرالدین شــاه قاجارها در قفقاز‬ ‫و ترکستان و شــرق و غرب ایران از‬ ‫دست داده بودند‪ .‬یعنی دو قرار داد‬ ‫ترکمنچای و گلســتان با روســیه‪،‬‬ ‫هرات در دوره ناصری با انگلیسی ها‬ ‫و مجموعــه قــرار دادهــای مرزی‬ ‫ایران و عثمانی‪.‬‬ ‫فکــرش را بکنیــد کــه تیــم‬ ‫مذاکره کننــده ایــران در کنفرانس‬ ‫موفق می شد‪ ،‬مدل مشابهی نیز در‬ ‫این بعد از جنگ جهانــی و مجموعه کنگره ها و کنفرانس ها‬ ‫بعد از جنگ جهانی اول که باعث پاره پاره شدن خاک المان‬ ‫و اتریش و از همه مهمتر عثمانی ها شــده بود‪ ،‬می توانست‬ ‫مدل قابل توجهی برای استناد تیم مذاکره کننده ایران باشد‬ ‫اما چرا این رخداد‪ ،‬محقق نشد؟‬ ‫کمــی بــه پیشــینه درخواســت ایــران از کنفرانس‬ ‫بپردازیم‪ .‬بر اساس سندی با نمره ‪ 135‬از وزارت امورخارجه‬ ‫به مشاورالممالک فرستاده است براورد مالی خسارت ایران‬ ‫ذکر شده؛ «خســارات مالی انچه تاکنون از بعضی والیات‬ ‫به طور تخمین صورت رسیده و قسمت عمده ان باقی است‪،‬‬ ‫از قرار ذیــل ایت و جمعــا ان عجالتا بالغ بر هفتاد و هشــت‬ ‫میلیون تومان است‪ ...‬هتک ناموس و قتل نفس و تلفتان‬ ‫که وزن و اهمیتش در نظر دولت زیادت تر از خسارت مادی‬ ‫است‪ ،‬کتبا به عرض می رساند‪».‬‬ ‫تیم مذاکــره کننده به طور جــدی در مذاکرات حضور‬ ‫فعــال دارد‪ .‬انها خیلــی هم بدون ســند و مــدرک نبودند و‬ ‫می توانستند از کنفرانس صلح پاریس دست خالی بازنگردند‪.‬‬ ‫چه انکــه در مــورد دو قــرار داد ترکمنچای و گلســتان که‬ ‫بخش های وســیعی از ایــران را جدا کرده بــود‪ ،‬روس ها با‬ ‫انقالب اکتبر ‪ 1917‬دوسال قبل از حضور ایران در کنفرانس‬ ‫تمام قراردادهای استعماری را لغو کرده بودند‪ .‬دیگر روسیه‬ ‫تزاری‪،‬بزرگتریــن دشــمن مرزهای ایــران نبود و شــورای‬ ‫کمیسرهای خلق برای جلب دوستی ایرانیان طی بیانیه ای‪،‬‬ ‫امپریالیسم تزاری در ایران را محکوم کرد و معاهده ‪ 1907‬م‬ ‫را کان لم یکن محسوب داشت‪ .‬یک ســال بعد تروتسکی‬ ‫کمیسر امورخارجه دولت ایران بود که در ان عالوه بر الغای‬ ‫معاهده ‪ ،1907‬تمام معاهدات امپریالیستی ایران و روسیه‬ ‫تزاری را نیز ملغی کرده بود‪ .‬در این میانه اما در تهران وقایعی‬ ‫در حال وقوع بود‪ .‬در حالی که تیم مذاکره کننده ایران به طور‬ ‫جدی در کمیته های جانبی مشغول رایزنی است‪ ،‬انگلیسی ها‬ ‫که در ظاهر با حضور ایران در کنفرانس موافقت کرده بودند‬ ‫در تهران مشــغول رایزنی برای عقد قــرار داد ‪ 1919‬بودند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪57‬‬ ‫اقتصاد و لوزان‬ ‫وقتی تحریم ها و فشــارها بر ایران هنوز اغاز نشــده بود بازارهایی چون‬ ‫بازار ارز در واکنش های روانی با شــوک های صعودی فاحشی مواجه شد اما‬ ‫وقتی عکس ان اتفاق افتاد و اخبار از تفاهم و توافق ایران با غرب بر سر پرونده‬ ‫هســته ای خبر دادند برخالف انتظار‪ ،‬رقم هایی که باال رفته بودند استقبال‬ ‫چندانی از خود برای روند کاهشی نشان ندادند‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫اول‬ ‫ذوق زدگی بورس‪ ،‬خونسردی دالر‬ ‫بیانیههسته ایچهتاثیریدراقتصادایرانگذاشت؟‬ ‫‪58‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪1‬‬ ‫تفاهم بر ســر چگونگی حل بحران هسته ای ایران و‬ ‫‪ ،5+1‬باالخره به دســت امده و حاال باید منتظر دور دیگری‬ ‫از مذاکــرات بود که احتماال تیر ماه ســال جــاری به نتیجه‬ ‫می رســد‪ ،‬اما پیش از ان و در همین دو‪ ،‬ســه هفته گذشته‬ ‫که تب مذاکرات باال گرفته بــود‪ ،‬خیلی ها پیش بینی های‬ ‫حیرت اوری در مورد تاثیر این تفاهم بــر بازار های داخلی و‬ ‫صف سرمایه گذاران خارجی پشت مرز های ایران می کردند‪.‬‬ ‫یک هفته از اعالم رسمی تفاهم ایران و ‪ 5+1‬گذشته‬ ‫است و بازار ها هنوز ان قدر ها هم از رخوت تعطیالت طوالنی‬ ‫نــوروزی در نیامده اند‪ ،‬بــازار ارز که انتظــار می رفت اولین‬ ‫واکنش های هیجانی را به تفاهم لوزان نشان بدهد همچنان‬ ‫ارام است‪ ،‬قیمت نفت که در روز های منتهی به تفاهم اندکی‬ ‫کم شده بود‪ ،‬دوباره تثبیت شده و در بازار بورس هم اوضاع‬ ‫عادی است‪.‬‬ ‫ارز و طال‪ ،‬انتظار های بی پاسخ برای نوسان شدید‬ ‫پیش بینی های کارشناسان نشــان می دهد که انتظار‬ ‫تاثیر مستقیم و کوتاه مدت توافق هسته ای بر رشد اقتصادی‬ ‫کشور تا حدود زیادی دور از واقعیت اســت‪ ،‬با وجود اینکه‬ ‫قیمت دالر در روز شــنبه حدود دودرصد کم تر شده و به رقم‬ ‫سه هزار و ‪ 35‬تومان رسیده بود که نشان دهنده رشد مالیم‬ ‫ارزش پول ملی است‪ ،‬اما همین یک نشانه به تنهایی کافی‬ ‫نیست‪.‬‬ ‫از طرف دیگر کاهش نه چندان چشمگیر قیمت ارز در‬ ‫بازار‪ ،‬باعث شد که بسیاری به فکر سکه و مبادله طال و قیمت‬ ‫ان بیفتند‪ ،‬اما پیش بینی رئیس اتحادیه کشوری طال و جواهر‬ ‫در این مورد به واقعیت نزدیک تر است‪« :‬مسلم است کاهش‬ ‫قیمت ارز باعث کاهش قیمت طال در بازار ایران می شود اما‬ ‫اینکه این تاثیر تا چه اندازه خواهد بود به فاکتورهای مختلفی‬ ‫بستگی دارد که بدون رصد بازار در روزهای پس از تعطیالت‬ ‫غیرممکن است‪ .‬مهم ترین عواملی که می تواند قیمت طال‬ ‫در بازار ایران را پس از توافق هسته ای تعیین کند اعالم نرخ‬ ‫ارزهای رسمی توسط بانک مرکزی و شرایط عرضه و تقاضا‬ ‫و میزان داد و ستدها در بازار طال و ســکه خواهد بود‪ .‬تاثیر‬ ‫توافق لوزان در بازار طال در شرایط فعلی ناشی از جو روانی‬ ‫خواهد بود و تاثیر اصلی و باثبات مذاکرات در ســه ماه اینده‬ ‫و پس از تهیه پیش نویس ها مشــخص خواهد شــد‪ .‬اخبار‬ ‫غیررسمی قیمت طال به دلیل نداشتن منبع موثق مسئولیتی‬ ‫را متوجه فردی نمی کند بنابراین این اخبار تنها در راســتای‬ ‫جهت دهی به بازار و تحریک مردم تنظیم شده است‪».‬‬ ‫این اظهارات صریح نشان می دهد که در بازار طال هم‬ ‫حداقل باتوجه به ان چیزی که تا امــروز اتفاق افتاده‪ ،‬نباید‬ ‫انتظار جابه جایی و نوسان های شدید را داشت‪.‬‬ ‫بورس‪ ،‬همچنان منتظر‬ ‫بازار بورس در سال گذشته روز های خوبی را پشت سر‬ ‫نگذاشــته اســت‪ ،‬شــاید به همین دلیــل بود کــه خیلی از‬ ‫سرمایه گذاران وفا دار به این بازار امیدوار بودند که همزمان‬ ‫با دمیدن روح بهار در طبیعت‪ ،‬جان تازه ای هم به بازار بورس‬ ‫بیاید و مذاکرات لوزان بتواند این بازار را اندکی تکان بدهد‪.‬‬ ‫در دو روز اغاز هفته کاری ســال جاری‪ ،‬بورس تهران‬ ‫نشان داد که به توافق هسته ای خوش بین است‪ ،‬شاید هم‬ ‫بیشــتر متاثر از بهار و امیدهای تازه برای سال جدید به هر‬ ‫ی شــرکت ها در روز دوشنبه هفته گذشته‬ ‫حال‪ ،‬قیمت تمام ‬ ‫رشد را نشان می هد و شاخص کلی بورس تهران هم حدود‬ ‫شش درصد افزایش را پشت سر گذاشته است‪.‬‬ ‫بعد از این واکنش مثبت مسئوالن بورس هم تصمیم‬ ‫گرفتند برخی سهام هایی که ســال گذشته امکان ارائه انها‬ ‫وجود نداشت را به بازار بیاورند‪ .‬اما واکنش مثبت در روز های‬ ‫اغاز کار هم ادامه دار نبود و در باقی هفته‪ ،‬دوباره روند کاهش‬ ‫برای تغییر‪ ،‬وقت نیاز است‬ ‫گفت وگو با مسعود دانشمند درباره‬ ‫توقعات تاثیرات اقتصادی توافق‬ ‫هسته ای‬ ‫قیمت سهام شرکت ها در تاالر بورس قابل مشاهده بود‪.‬‬ ‫با این حال کارگزاران باتجربه بورس‪ ،‬معتقد هستند که‬ ‫هر چند ممکن است تفاهمنامه سوئیس‪ ،‬برخی واکنش های‬ ‫هیجانی را در بازار ایجاد کند‪ ،‬اما نباید شــتاب زده شد و باید‬ ‫صبر کرد و دید که مذاکرات بر سر برنامه هسته ای ایران در‬ ‫نهایت به کجا می رسد‪.‬‬ ‫بهنام بهزادفــر ‪ -‬مدیر امور اعضای کانــون کارگزاران‬ ‫بورس ‪ -‬در این مــورد می گوید‪« :‬بیانیــه مطبوعاتی لوزان‬ ‫الزامی خاص بــرای طرفین ایجاد نمی کند بــا این همه در‬ ‫نتیجه ایــن تفاهم قیمــت دالر و برای مــدت محدودی به‬ ‫صورت هیجانی به سمت پایین می رود در ادامه بورس تهران‬ ‫هم سبزپوش خواهد شد‪ .‬اما درصورتی که این تفاهم تبدیل‬ ‫به توافق شود و رفع تحریم ها محقق شود‪ ،‬چشم انداز چند‬ ‫سال اینده بورس روشن خواهد بود‪ .‬پیش بینی می شود برای‬ ‫خروج از رکود ســود بانکی هم کاهش خواهد یافت‪ .‬اگرچه‬ ‫قیمت نفت به شــدت کاهش یافته اما باتوجه به ازاد شــدن‬ ‫اموال بلوکه شده ایران امید به اقتصادی شکوفا سرمایه های‬ ‫جدید را به تدریج جذب بازارهای ایران خواهد کرد‪ .‬در چنین‬ ‫شــرایطی رشــد تولید ناخالص داخلی هم دور از دســترس‬ ‫نخواهد بود‪ .‬این خوشــبینی در ســال ‪ ۹۶‬و ‪ ۹۷‬به اوج خود‬ ‫خواهد رسید‪ .‬چون ســال ‪ ۹۵‬اثرات رفع تحریم ها به ارامی ‬ ‫هویدا خواهد شــد چون ناگفته پیداســت عوامل مجهولی‬ ‫در این بازه زمانی وجود خواهد داشت از جمله دو انتخابات‬ ‫ریاســت جمهوری در دو کشــور ایــران و امریــکا‪ .‬بنابراین‬ ‫چشم انداز کوتاه مدت تثبیت شرایط فعلی‪ ،‬میان مدت مثبت‬ ‫و بلندمدت کامال مبهم است‪».‬‬ ‫بازار بورس در ســال گذشــته روز هــای خوبی را‬ ‫پشت سر نگذاشته است‪ ،‬شــاید به همین دلیل‬ ‫بود که خیلی از سرمایه گذاران وفا دار به این بازار‬ ‫امیدوار بودند که همزمان بــا دمیدن روح بهار در‬ ‫طبیعت‪ ،‬جان تــازه ای هم به بازار بــورس بیاید و‬ ‫مذاکراتلوزانبتوانداینبازاررااندکیتکانبدهد‬ ‫نفت و خوش بینی های پیش رو‬ ‫این صنعت معتقد اســت‪« :‬پس از حصــول توافق نهایی‪،‬‬ ‫بتوانیم با دســتیابی به فرایندها و دانش فنی پیشرفته که به‬ ‫دلیل وجود تحریم ها در دریافت انها بــا محدودیت روبه رو‬ ‫بودیــم و همچنین بــا ورود ســرمایه خارجی به کشــور‪ ،‬به‬ ‫تحوالت مورد نظر در جهش دوم صنعت پتروشــیمی‪ ،‬جامه‬ ‫عمل بپوشــانیم‪ .‬صنعت پتروشــیمی از اهداف پیش بینی‬ ‫شده در برنامه افق ‪١٤٠٤‬عقب مانده است و در شرایط فعلی‬ ‫این صنعت برای جبران عقب ماندگی های گذشــته نیازمند‬ ‫‪ ٨‬میلیارد دالر سرمایه گذاری در سال است‪ .‬در حال حاضر ‪62‬‬ ‫طرح نیمه تمام در حوزه پتروشیمی داریم که برای اتمام انها‬ ‫نیاز به سرمایه گذاری های مستقیم خارجی داریم و امیدوار‬ ‫هستیم که این اتفاق در سایه تفاهم سوئیس و توافقی که در‬ ‫تیر ماه حاصل می شود رخ دهد‪».‬‬ ‫تفاهم هسته ای در فضای کلی اقتصاد ایران‬ ‫قاطبه نمایندگان مردم در مجلس شورای اسالمی نیز‬ ‫به نتیجه و تاثیر توافق حاصله بر اقتصاد کشــور امیدهایی‬ ‫دارند‪ .‬ازجمله‪ ،‬غالمرضــا مصباحی مقــدم‪ ،‬از چهره های‬ ‫باسابقه حوزه اقتصادی مجلس با بیان اینکه تفاهم سیاسی‬ ‫ایران و ‪ 5+1‬می تواند اثر مثبتی روی اقتصاد کشــور داشته‬ ‫باشد‪ ،‬در عین حال گفت که نباید منتظر یک شوک اقتصادی‬ ‫مثبت و ناگهانی بود چراکه تحــوالت اقتصادی موضوعی‬ ‫زمان بردار است‪.‬‬ ‫حجت االسالم و المسلمین مصباحی مقدم در ارزیابی‬ ‫خود از اثار اقتصادی تفاهم هســته ای اخیــر اضافه کرد‪:‬‬ ‫«طبعــا تحریم هــا روی اقتصاد ایــران موثر بوده و کســی‬ ‫نمی تواند این را انکار کند چرا که موجب شده مقدار صادرات‬ ‫نفت ایران کاهش یابد و از دو میلیون و ‪ 700‬هزار بشــکه به‬ ‫کمتر از یک میلیون بشکه برسد‪ .‬عالوه بر این ما در ماه های‬ ‫اخیر شاهد کاهش قیمت بین المللی نفت هم بودیم و قیمت‬ ‫نفت به کمتر از نصف میانگین قیمت ســال گذشته کاهش‬ ‫یافت که این هم در درامدهای ارزی ما موثر بوده است‪».‬‬ ‫این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس خاطرنشان‬ ‫کرد‪« :‬اســتفاده از منابع ارزی که به صورت دالر و یورو بوده‬ ‫باتوجه به تحریم دالر و یورو برای ما مشــکالتی پدید اورده‬ ‫و هزینه های اضافی به وجــود اورده و از این جهت اقتصاد‬ ‫ما را تحت تاثیر قرار داده اما با همه اینها ملت و دولت ما راه‬ ‫مقاومت را ادامه دادند تا اینکه منجر به این مذاکرات و بیانیه‬ ‫صادره شــد و امیدواریم در توافق نهایی هم حداکثر منافع‬ ‫ملت ایران دنبال شود پس تحریم ها موثر واقع شد اما به این‬ ‫معنا نبود که مانع ادامه مقاومت کشور و ملت ما بوده است‪».‬‬ ‫او با بیان اینکه امریکا بیــش از ایران به مذاکرات نیاز‬ ‫داشته‪ ،‬افزود‪« :‬باتوجه به اینکه شرایط امریکا در منطقه رو‬ ‫به نزول و شرایط ایران در منطقه رو به صعود است پس بیش‬ ‫از انچه ما نیاز به این گفت وگوها داشته باشیم این امریکاست‬ ‫که نیازمند گفت وگوهاست و اینکه می گویند تحریم ها موجب‬ ‫شده ایران پای میز مذاکره بیاید ســخن بیهوده ای است‪.‬‬ ‫رئیس جمهور امریکا هم دو بار رســما در پیامی که به ملت و‬ ‫رهبری ایران داد گفت که دست ما به سوی شما برای تفاهم‬ ‫دراز اســت و نباید فراموش کنیم که پیشــنهاددهنده چنین‬ ‫گفت وگوهایی امریکا بوده و نه ایران‪».‬‬ ‫این نماینــده مجلس بــا تاکیــد بر اینکه مشــکالت‬ ‫اقتصادی کشور تماما معلول تحریم های ناشی از غنی سازی‬ ‫نبوده اســت‪ ،‬افزود‪« :‬بخــش قابل توجهی از مشــکالت‬ ‫اقتصادی ما نتیجــه ضعف مدیریت و عــدم توجه کافی به‬ ‫امکانات و ظرفیت های داخلی کشــور و ملت ایران است‪.‬‬ ‫مقام معظم رهبری هم مکرر تاکید داشتند که نباید توجه تان‬ ‫به حل مشکالت کشور به خارج باشد بلکه باید توجه اساسی‬ ‫به داخل و استفاده از امکانات و ظرفیت های داخلی باشد‪».‬‬ ‫مصباحی مقدم با بیان اینکه امضای توافق نهایی اثر‬ ‫مثبتی روی اقتصــاد ایران خواهد داشــت‪ ،‬ادامه داد‪« :‬در‬ ‫این صورت چند مســاله حل می شــود؛ یکی منابع ارزی ما‬ ‫که در حساب های خارجی بانک مرکزی بلوکه شده بود ازاد‬ ‫می شــود؛ البته ما معادل این منابع را دائما مورد استفاده و‬ ‫بهره برداری قرار داده ایم و اینطور نیســت که ایــن ارز ازاد‬ ‫شــده بتواند بالفاصله در اختیار دولت قرار گیرد و در بودجه‬ ‫کشور به کار گرفته شود بلکه جزو منابع خارجی بانک مرکزی‬ ‫خواهد بود‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫دولتی ها امیدوار هســتند که جو روانــی که این روز ها‬ ‫وجود دارد‪ ،‬بتواند تا تیر ماه تاثیر مثبتی روی فضای اقتصادی‬ ‫کشــور بگذارد و در نهایت با دســتیابی به توافق در تیر ماه‪،‬‬ ‫تاثیرات حقیقی ان بر اقتصاد هم قابل دسترسی شود‪ ،‬شاپور‬ ‫محمدی‪ ،‬معاون اقتصادی وزیر امور اقتصاد و دارایی در این‬ ‫مورد می گوید‪« :‬یکی از اثرات توافق این اســت که فروش‬ ‫نفت بیشتر و صادرات ان اســان تر خواهد شد و دومین اثر‬ ‫ان تسهیل مبادالت مالی بین المللی است‪ .‬سومین اثر این‬ ‫توافق هسته ای امکان تامین مالی از طریق منابع بین المللی‬ ‫سهل تر خواهد شد‪.‬‬ ‫چهارمین اثر مذاکرات هسته ای این است که واردات‬ ‫مواد اولیه و تجهیزات موردنیاز بخش تولید اســان تر انجام‬ ‫می شــود و پنجمین تاثیر ان بحث روانی است که این چند‬ ‫مورد را در کنار اثار دیگری می توان شمرد ‪ .‬به هرحال یکی از‬ ‫موارد مبادالت مالی است که هزینه ان کاهش پیدا خواهد‬ ‫کرد‪.‬ما در حــال حاضر بــرای نقل وانتقال پــول هزینه ای‬ ‫می پردازیم اما با حصول توافق هســته ای این هزینه قطعا‬ ‫کاهش پیدا خواهد کــرد و درامدهای قابل دســترس برای‬ ‫واردات کاالهــا و تجهیــزات و مواد اولیه هــم بهتر خواهد‬ ‫شد‪».‬‬ ‫فعاالن بخش خصوصی اقتصاد البته این همه مثبت‬ ‫به ماجرا نگاه نمی کنند‪ .‬با این حال‪ ،‬شــرایط اقتصادی این‬ ‫روز ها به گونه ای اســت که همه راهی به غیــر از امیدواری‬ ‫ندارند‪ .‬مجیدرضا حریری‪ ،‬عضو هیات رئیسه اتاق مشترک‬ ‫ایران و چین در این مورد می گویــد‪« :‬با رفع تحریم ها ‪۱۰۰‬‬ ‫میلیارد دالر پول کــه در خارج از کشــور برای مــا غیرقابل‬ ‫دسترس بوده ازاد می شــود‪ ،‬در حالی که ما االن کشور را با‬ ‫درامدی حدود ‪ 20‬میلیارد دالر اداره می کنیم‪ ،‬اما این تجربه‬ ‫را هم داشته ایم که در بازه زمانی ‪ ۸۴‬تا ‪ ۱۰۰ ،۸۹‬میلیارد دالر‬ ‫درامد نفتی داشــتیم اما با این وجود اقتصاد ما شاهد تغییر‬ ‫چشمگیری نبود‪ .‬به همین دلیل به نظر من در شرایط کنونی‬ ‫دولت در صورت دســتیابی به ان رقم از دارایی های خارجی‬ ‫باید تالش کند و این مبلغ را به خرید و واردات ماشین االت و‬ ‫کاالهای سرمایه ای اختصاص دهد تا توسعه زیرساخت رخ‬ ‫بدهد‪ .‬من امیدوار هستم که در بخش تجارت فرامرزی با رفع‬ ‫تحریم بانک ها و با احتساب اینکه ســالی ‪ ۱۰۰‬میلیارد دالر‬ ‫مجموع واردات و صادرات ماست شاهد رونق بیشتری باشیم‬ ‫و همچنین فکر می کنم که همان طور بعد از جنگ توانستیم‬ ‫اقتصاد کشور را بازسازی کنیم بعد از تحریم ها نیز می توانیم‬ ‫اقتصاد کشور را به بهترین نحو اداره کنیم‪».‬‬ ‫مجلسیان امیدوار‬ ‫اقتصاد‬ ‫ی که تا امروز‬ ‫با وجود اینکه امید می رود در سایه تفاهم ‬ ‫به ان دست پیدا شده‪ ،‬کشــور بتواند صادرات نفت خود را تا‬ ‫حدود یک میلیون بشکه دیگر افزایش بدهد‪ ،‬اما فعال اتفاق‬ ‫خاصی که بتوانــد روی فروش نفت ایــران تاثیر بگذارد رخ‬ ‫نداده است‪ .‬کاهش جهانی قیمت نفت در روز های مذاکرات‬ ‫هسته ای هم خیلی زود روی ریل ثبات افتاده است‪ ،‬اما امید‬ ‫می رود در صورت برطرف شدن تحریم ها‪ ،‬فروش نفت هم‬ ‫بتواند در شرایط بهتری انجام شود و میزان ان هم افزایش‬ ‫پیدا کند‪ ،‬هر چند در هر حال‪ ،‬قیمت پایین نفت در بازار های‬ ‫جهانی‪ ،‬همچنان بر سر درامدهای نفتی کشور سایه انداخته‬ ‫است‪.‬‬ ‫اما امیدواری ها به افزایش ســرمایه گذاری در توسعه‬ ‫میدان های نفتی و گازی‪ ،‬همچنین در صنایع وابسته به نفت‪،‬‬ ‫از جمله پتروشــیمی وجود دارد‪ .‬عباس شعری‪ ،‬مدیرعامل‬ ‫شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران با تاکید بر اینکه صنایع‬ ‫وابســته به نفت و به خصــوص پتروشــیمی همواره نیازمند‬ ‫ســرمایه گذاری های بزرگ و واردات کاالهای ســرمایه ای‬ ‫بوده و خواهد بود در مورد تاثیر مذاکرات ســوئیس بر اینده‬ ‫فاز ‪ 12‬پارس جنوبی ما را ثروتمند‬ ‫می کند؟‬ ‫پروژه ای برای سه رئیس جمهور و پنج‬ ‫وزیر نفت‬ ‫توقع دالر هزارتومانی نداشته‬ ‫باشید‬ ‫واکنش بازار ارز به لوزان چیست؟‬ ‫‪59‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫برای تغییر‪ ،‬وقت نیاز است‬ ‫گفت وگو با مسعود دانشمند درباره توقعات تاثیرات اقتصادی توافق هسته ای‬ ‫فاطمه کریمخان‬ ‫خبرنگار‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪60‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫‪2‬‬ ‫خبر رســیدن ایــران و ‪ 5+1‬به یک تفاهم بر ســر‬ ‫پرونده هسته ای ایران‪ ،‬واقعا چه تاثیری می توانست در‬ ‫فضای اقتصادی کشور داشته باشد؟‬ ‫این موضوع را باید به صورت کلی تری بررسی کرد‪.‬‬ ‫اقتصاد ایران درگیر یک ســری مســائل اســت که ناشی از‬ ‫محدودیت های بین المللی است‪ .‬حاال در نتیجه مذاکرات‬ ‫بر سر پرونده هســته ای ایران‪ ،‬اگر ان طور که طرف ایرانی‬ ‫می گوید واقعا باید در تیر ماه‪ ،‬تمام تحریم ها به صورت یکجا‬ ‫ن تردید برطرف شود‪ ،‬خب این خبر خوب برای اقتصاد‬ ‫و بدو ‬ ‫کشور است و نتیجه ان هم مثبت خواهد بود‪ .‬اما اگر ان طور‬ ‫که طرف امریکایی می گوید قرار باشد تحریم ها در بازه زمانی‬ ‫پنج‪ 10 ،‬یا ‪ 15‬ساله برداشته شــود‪ ،‬ان وقت دیگر نمی شود‬ ‫ان قدر ها هم امیدوار بود‪ .‬اگــر تحریم ها به صورت یکجا و‬ ‫کامل برداشته شــود‪ ،‬ان وقت ظرف مدت چند ماه تا پایان‬ ‫همین سال جاری می شــود امیدوار بود که در اقتصاد شاهد‬ ‫جهش هایی باشیم‪.‬‬ ‫توافقــی کــه در هفتــه اخــر تعطیالت نــوروزی‬ ‫اتفــاق افتاده‪ ،‬باعث شــده خیلی هــا تحلیل های‬ ‫خوشبینانه ای در مورد احتمال واکنش مثبت بازار‬ ‫به این تفاهمنامه را در نظر بگیرند‪ .‬ایا واقعا چنین‬ ‫واکنشی در بازار دیده شده است؟‬ ‫ان چیزی که مردم منتظرش بودند‪ ،‬بیشتر ناشی از‬ ‫یک جو روانی است‪ .‬در واقع هر توافقی هم که صورت بگیرد‬ ‫قرار است از دهم تیر ماه باشد‪ ،‬یعنی اگر هم اتفاقی بیفتد این‬ ‫اتفاق یازدهم تیر ماه خواهد افتاد‪ ،‬نه امروز‪ .‬اما در ان روز اگر‬ ‫توافق به همان صورتی که گفته می شود اجرایی بشود خب‬ ‫این برای اقتصاد ما خوب است‪ ،‬چرا که بازار ها باز می شود و‬ ‫فرصت برای شکوفایی اقتصاد ما پدید می اید‪.‬‬ ‫باتوجه به اینکه هنوز زمان زیادی از پایان تعطیالت‬ ‫و اغاز روزهای کاری سال جدید نگذشته پیش بینی شما‬ ‫در مورد روز های اینده چســت؟ فکر می کنید واقعا این‬ ‫تفاهم می تواند قبل از تیر ماه چیــزی را در بازار اقتصاد‬ ‫موضوع این اســت ان چیزی که امریکا‬ ‫در مورد تفاهم نامه می گوید با چیزی که‬ ‫طرف ایرانی می گوید متفاوت است‪ .‬به‬ ‫هر حال روشن اســت که قبل از یازدهم‬ ‫تیر ماه قرار نیســت اتفاق خاصی بیفتد‬ ‫که منتظر اتفاق اتفاق ویژه ای در فضای‬ ‫اقتصادی کشور باشیم‬ ‫ایران تغییر دهد؟‬ ‫موضوع این است ان چیزی که امریکا در مورد تفاهم‬ ‫نامه می گوید با چیزی کــه طرف ایرانــی می گوید متفاوت‬ ‫است‪ .‬به هر حال روشن است که قبل از یازدهم تیر ماه قرار‬ ‫نیست اتفاق خاصی بیفتد که منتظر اتفاق ویژه ای در فضای‬ ‫اقتصادی کشور باشیم‪.‬‬ ‫بنابراین جوی که در این مــورد وجود دارد را چطور‬ ‫تفسیرمی کنید؟‬ ‫به نظر من این جو بیشــتر روانی و حاصل کارهای‬ ‫رسانه ای است‪ .‬در فضای واقعی اقتصاد هنوز چیزی رخ نداده‬ ‫که بخواهیم تاثیر ان را بسنجیم‪.‬‬ ‫بسیاری از کسانی که اخبار را دنبال می کردند منتظر‬ ‫بودند که به خصوص بــازار ارز واکنش ویژه ای به‬ ‫این تفاهمنامه نشان بدهد و شاهد تغییر قیمت ها‬ ‫باشیم‪ ،‬اما در عمل بازار ارز بسیار خونسرد بود‪.‬‬ ‫واقعیت این اســت که در فضای کنونی اقتصاد ما‬ ‫قیمــت دالر نمی تواند از ان چیزی که االن هســت پایین تر‬ ‫بیاید‪ .‬قیمت ارز دولتی با هزینه های ثبت سفارش و غیره‪ ،‬در‬ ‫نهایت چیزی در حدود سه هزار تومان است‪ ،‬در این شرایط‬ ‫قیمت در بازار ازاد ارز قطعا نمی تواند کم تر از سه هزار و ‪300‬‬ ‫یا ‪ 400‬تومان باشد‪.‬‬ ‫ببینید در سال گذشته‪ ،‬رقم کل صادرات کشور معادل‬ ‫بازار سکه و ارز غیر رسمی ایران‬ ‫هرچند به طور کامل به اخبار‬ ‫توافق های هسته ای ایران و‬ ‫غرب بی تفاوت نبود اما هنوز‬ ‫انفعال چشمگیری از خود بروز‬ ‫نداده است‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫یکی از مهم ترین این پیش شــرط ها این است که‬ ‫بانک مرکزی تسهیالت را برای سرمایه گذار ها تضمین کند‪.‬‬ ‫به نظر من همیــن برای جذب ســرمایه گذار خارجی کفایت‬ ‫می کند‪ .‬اگر مواد اولیه وارد کنیم با ال سی یوزانس‪ ،‬بهره ای‬ ‫حدود ســه تا چهار درصد و اگــر بانک مرکزی تســهیالت را‬ ‫تضمین کند‪ ،‬مشکل دیگری برای جذب سرمایه وجود ندارد‪.‬‬ ‫این موضوع را نادیده نگیرید که کشور های اروپایی به‬ ‫بازار های جدید نیاز دارند‪ .‬انها ناچار به این کار هستند و بازار‬ ‫ایران با کشور های همسایه با جمعیتی حدود‪ 170‬میلیون نفر‬ ‫و اسیای میانه با جمعیتی حدود‪ 300‬تا‪ 400‬میلیون نفر‪ ،‬برای‬ ‫هر سرمایه گذاری جذاب است‪.‬‬ ‫یکی دیگــر از پیش بینی هایی که در مــورد تاثیر‬ ‫توافق بر ســر پرونده هسته ای می شــود‪ ،‬مساله‬ ‫فروش نفت و افزایــش در امد ایــران از این محل‬ ‫است‪.‬باتوجهبهقیمت هایفعلینفتفکرمی کنید‬ ‫این هدف چقدر قابل رسیدن است؟‬ ‫قیمت گذاری نفت تا حدود زیادی ناشــی از عوامل‬ ‫سیاسی اســت‪ ،‬نمی شــود گفت که قیمت در ان صرفا تابع‬ ‫عرضه و تقاضاست‪ ،‬به هر حال توافق می تواند به ما امکان‬ ‫بدهد که فروش نفت را تا حدود یک میلیون بشــکه افزایش‬ ‫بدهیم و ضمن اینکه همــان روز هایی که خبر تفاهم ایران و‬ ‫‪ 5+1‬اعالم شــد‪ ،‬بازار نفت به ان واکنش نشــان داد و با این‬ ‫تصورکهعرضهبیشترخواهدشدقیمتتاچهاردالرهمپایین‬ ‫امد اما حتی همان اقدام هم هیجانی و ناشی از تاثیر انی بود و‬ ‫نمی تواند در بلند مدت ادامه داشته باشد‪.‬‬ ‫در مجموع بایــد برنامه ریــزی در این مورد به شــکلی‬ ‫باشد که دولت کال بی نیاز از درامد های نفتی باشد‪ ،‬ان وقت‬ ‫اقتصاد از نفت تاثیر نخواهد گرفت و می توانیم با خیال راحت‬ ‫درامد های نفتی را مدیریت کنیم‪.‬‬ ‫در کنار ایــن احتمال کــه درامد های نفتــی ایران‬ ‫افزایش پیدا خواهد کرد‪ ،‬در همین روز های تفاهم‪،‬‬ ‫یک بخش دیگری از دارایی های ایران ازاد شــده‬ ‫اســت‪ ،‬در مجموع احتمال اینکه درامد های ارزی‬ ‫کشور بیشتر شود وجود دارد و تجربه نشان داده‬ ‫در این جور مواقع همیشــه دولت ساده ترین راه را‬ ‫انتخاب می کند و واردات افزایش پیدا می کند‪ .‬فکر‬ ‫می کنید چقدر در معرض این خطر قرار داریم و چه‬ ‫کاری می توان کرد؟‬ ‫این درست است که دولت اغلب ســاده ترین راه را‬ ‫برای تبدیل درامد هــای ارزی به درامدهــای ریالی انتخاب‬ ‫می کند‪ ،‬چون دولت نمی تواند به کارمند و کارگر ارز پرداخت‬ ‫کند‪ .‬ناچار است ارز را به پول خودمان تبدل کند و راحت ترین‬ ‫راه برای این کار هم واردات کاالهای مصرفی است که زود به‬ ‫پول تبدیل می شود‪ ،‬یعنی برویم الوی سیاه و پرتقال و سیب‬ ‫از برزیل و شیلی و اکوادور وارد کنیم و تا جایی که می توانیم‬ ‫لوازم خانگی چینــی ارزان قیمت را در بازار هــا پر کنیم‪ .‬این‬ ‫رویه ازمون شده و تکراری است اما دولت باید سعی کند از ان‬ ‫دوری کند‪ .‬راهکارش هم وجــود دارد‪ ،‬دولت باید بتواند این‬ ‫درامد های ارزی را در یک حساب قرار دهد و اجازه وارد شدن‬ ‫ان به چرخه اقتصادی را ندهد‪ ،‬بایــد بتوانیم فرض را بر این‬ ‫بگذاریم که اصال پولی گرفته نشده است‪ .‬یا اینکه این ارز را به‬ ‫شکلبسیارظریفبهپیمانکار هایداخلیبپردازیم‪،‬البتهاین‬ ‫کارسختیاستامانشدنینیست‪.‬می توانیمباپرداختارزبه‬ ‫پیمانکاران داخلی تاجایی که ممکن است با عوارض کم تری‬ ‫پول خارجی را در بازار های خودمان وارد کنیم‪.‬‬ ‫در این مورد راهکار عملی هم به ذهن شما می رسد؟‬ ‫حتما راه های زیادی بــرای این کار وجود دارد‪ ،‬اگر‬ ‫نگاهی به روابط مان با کشور های همسایه بیندازید می بینید‬ ‫ما با اغلب این ها مشکل داریم‪ .‬خب در این شرایط لزومی بر‬ ‫این نیســت که ما حتما گاز خودمان را به این کشور ها صادر‬ ‫کنیم‪ ،‬می توانیم به جای صادرات گاز‪ ،‬همین مقدار انرژی را‬ ‫به برق تبدیل کنیم و معادل حدود‪ 10‬میلیارد دالر از این محل‬ ‫درامد به دست بیاوریم‪ ،‬این راه حل در تمام مرز شرقی‪ ،‬شمال‬ ‫شــرقی‪ ،‬غرب و شــمال غرب ما می تواند مورد استفاده قرار‬ ‫بگیرد‪ .‬می توانیم با خریدن و راه اندازی نیروگاه های سیکل‬ ‫ترکیبی نه چندان بزرگ کار را اغاز کنیم‪.‬‬ ‫با این راه حل‪ ،‬هم عمال ارز وارد بازار های کشور نشده‬ ‫و هم به تولید کمک کرده اســت‪ .‬از طرفی یک در امد ارزی‬ ‫پایداری هم برای کشور ایجاد شده و همین موضوع صادرات‬ ‫انرژی می تواند بر دیپلماســی ما با کشــور های همسایه هم‬ ‫کمک کند‪ ،‬این تازه تنها یکی از راه های استفاده از درامدهای‬ ‫ارزی بدون تاثیر مخرب در بازار داخلی است‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪ 49/7‬میلیارد دالر بوده‪ ،‬و این صادرات بر مبنای دالر سه هزار‬ ‫و ‪ 400‬تومانی است‪ .‬امسال قرار است ‪ 17‬درصد به دستمزد‬ ‫کارگران اضافه شــود‪ ،‬از طرف دیگر دولت مصوب کرده که‬ ‫قیمت حامل های انرژی افزایش پیــدا کند و این هم چیزی‬ ‫نیســت که بتوان از اجرای ان شــانه خالی کرد‪ .‬بنابراین در‬ ‫عمل امکان ندارد که قیمت دالر بتواند نوسان زیادی داشته‬ ‫باشــد چون اگر قیمت از مثال ســه هزار و ‪300‬تومان کم تر‬ ‫شــود دولت محلی برای جبران این کاهش قیمت ندارد و در‬ ‫نتیجه صادرات ما دچار ضربه و بحران می شــود‪ .‬در شرایط‬ ‫فعلی به نظر من دولت اگر بتواند قیمت ها را در همین حدی‬ ‫که هست ثابت نگه دارد‪ ،‬خودش شاهکار است‪ .‬اگر دولت‬ ‫بتواند از این جو روانی استفاده کند و ان را در سطح بین المللی‬ ‫تقویتکند‪،‬می تواندبرایتامینمالیصادراتوتولیدداخلی‬ ‫خوش بین باشد تا در پایان سال ‪ 94‬شــاهد مثبت شدن تراز‬ ‫تجاری کشور باشیم‪.‬‬ ‫در حال حاضر رقم کل صادرات مــا ‪49/7‬میلیارد دالر‬ ‫و رقم کل واردات مــا‪ 55/4 ،‬میلیارد دالر اســت‪ ،‬این یعنی‬ ‫ی تراز تجاری‪ .‬حاال اگر دولت بتواند‬ ‫‪ 5/7‬میلیارد دالر کســر ‬ ‫قیمت ها را در همین سطح فعلی تثبیت کند‪ ،‬می تواند امیدوار‬ ‫ی تراز تجاری جبران خواهد‬ ‫باشد که در سال جاری‪ ،‬این کسر ‬ ‫شد‪ .‬دولت می تواند روی تامین مالی و سرمایه گذاری های‬ ‫خارجیکار کند و از ان محلهم به اینهدفکمک کند‪ ،‬البته‬ ‫همه این ها در شرایطی است که تحریم ها واقعا و به سرعت در‬ ‫تیر ماه سال جاری بر طرف شود‪.‬‬ ‫قبــل از دوره اخیر تحریم هــا در دولــت دهم هم‬ ‫تحریم هایــی علیه ایران وجود داشــت کــه قرار‬ ‫نیست همزمان با تفاهم بر ســر پرونده هسته ای‬ ‫ایران برطرف شود و اینها همان تحریم هایی است‬ ‫که تا پیش از سال های اخیر امکان سرمایه گذاری‬ ‫خارجی در کشــور را دشــوار می کرد و در نتیجه ما‬ ‫در این عرصه کارنامه قابل قبولی نداشــتیم‪ ،‬حاال‬ ‫چرا بایــد فکر کنیــم در صورت رفــع تحریم های‬ ‫کم سابقه تر علیه ایران‪ ،‬این مشکالت هم برطرف‬ ‫می شــود و ســرمایه گذاری هایی کــه قبال صورت‬ ‫نگرفته به سمت ایران سرازیر شود؟‬ ‫این درســت اســت که قبــل از ایــن تحریم ها هم‬ ‫ســرمایه گذاری انچنانی از طرف خارجی ها در ایران انجام‬ ‫نمی شد‪ ،‬اما یکی از دالیل ان تحریم های امریکا علیه ایران‬ ‫بود‪ ،‬یکــی دیگر از مانع ها بــرای ســرمایه گذاری در ایران‪،‬‬ ‫ بی اعتمادی به بــازار ایران بــود‪ ،‬چون هــر روز ممکن بود‬ ‫تحریم هایجدیدیعلیهایرانتصویبشودوسرمایه گذاران‬ ‫از این موضوع نگران بودند؛ احساس عدم اطمینان و امنیت‬ ‫خودش از مهم ترین دالیل نگرانی و فرار سرمایه است‪ .‬بعد از‬ ‫اینکه توافق جامعی صورت بگیرد‪ ،‬می توانیم امیدوار باشیم‬ ‫که این بار ان احساس امنیتی که برای ســرمایه گذاری نیاز‬ ‫هست در سرمایه داران به وجود بیاید‪.‬‬ ‫نباید این نکته را فراموش کرد که سرمایه گذاری از نظر‬ ‫اقتصادی در ایران جذابیت زیادی دارد‪ ،‬جمعیت خود کشور‬ ‫حدود ‪ 80‬میلیون نفر اســت‪ ،‬کشــور های همسایه ما حدود‬ ‫‪ 300‬میلیون نفر جمعیت دارنــد‪ ،‬ایران می تواند محل تولید‬ ‫برای بازار های اسیای میانه هم باشد‪ ،‬با در نظر گرفتن همه‬ ‫اینها‪ ،‬ایران برای سرمایه گذاری منطقه جذابی خواهد بود‪،‬‬ ‫به خصوص برای کاالیی هایی مانند لــوازم خانگی یا صنایع‬ ‫کوچک دیگر مانند ان‪.‬‬ ‫سوای اینکه احســاس عدم اعتماد به بازار ایران‬ ‫وجود داشته و شــاید خوش بینانه باشــد که فکر‬ ‫کنیم این احساس می تواند به زودی برطرف شود‪،‬‬ ‫بازار ایران برای جذب ســرمایه مشکالت دیگری‬ ‫هم دارد‪ ،‬از جمله مشکالت بانکی‪ .‬به هر حال جذب‬ ‫سرمایهخارجینیازمندپیششرط هاییاست‪.‬فکر‬ ‫می کنید این پیش شرط ها تا چه حد فراهم است؟‬ ‫‪3‬‬ ‫سال جدید با یک بمب خبری اغاز شده است؛‬ ‫خبر حصول تفاهم بر سر پرونده هسته ای ایران که‬ ‫نیمی از تعطیالت عید نوروز مردم را درگیر پیگیری‬ ‫اخرین اخبار کرده بود‪ ،‬باالخره اعالم شــده است‪.‬‬ ‫شاید خیلی ها منتظر واکنش های ویژه از بازار بعد از‬ ‫اعالم خبر تفاهم بودند اما رفتار بازار در اولین هفته‬ ‫کاری فروردین ماه‪ ،‬چیز دیگری را نشان داده و زمان‬ ‫ان اســت که کارشناســان به ما بگویند چه اتفاقی‬ ‫افتاده و چه اتفاقی خواهد افتاد‪ .‬مسعود دانشمند‬ ‫از اعضای اتاق بازرگانی ایران‪ ،‬در مورد تاثیر تفاهم و‬ ‫توافق هسته ای روی اقتصاد ایران‪ ،‬دو نگاه متفاوت‬ ‫دارد‪« .‬تاثیرات فعلی روانی و کوتاه مدت اســت اما‬ ‫اگر توافق حاصل شــود و تحریم ها برداشته شود‪،‬‬ ‫حتما اوضاع اقتصادی تا پایان سال جاری تغییرات‬ ‫مثبتی خواهد داشت‪ ».‬خبرنگار مثلث درباره این‬ ‫موضوع بــا این کارشــناس و دســت اندرکار بخش‬ ‫خصوصی گفت وگو کرده است‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪61‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫فاز‪ 12‬پارس جنوبی ما را ثروتمند م ی کند؟‬ ‫پروژه ای برای سه رئی س جمهور و پنج وزیر نفت‬ ‫فاطمه کریمخان‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪62‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫‪4‬‬ ‫افتتاح فاز‪ 12‬پارس جنوبی در ماه اخر سال گذشته بسیار‬ ‫خبرساز شد‪ .‬ابتدا روز ‪ 29‬بهمن یکی‪ ،‬دو روز مانده تا افتتاح‬ ‫رســمی این پروژه موثر‪ ،‬اعالم شد که مراســم بهره برداری‬ ‫رسمی از این پروژه لغو شده اســت‪ .‬وزارت نفت در ان زمان‬ ‫دلیل لغو شدن این مراسم را که قرار بود با حضور رئیس جمهور‬ ‫در عســلویه برگزار شــود‪ ،‬اعالم نکــرد‪ .‬در پی لغو مراســم‬ ‫افتتاحیه‪ ،‬شــبهات مختلفی در این زمینه مطرح شــد که از‬ ‫جمله انها اماده نبودن تاسیسات و خودداری رئیس جمهور از‬ ‫افتتاح نمایشی فاز‪ 12‬بود اما علی اکبر شعبان پور‪ ،‬مدیرعامل‬ ‫شرکت نفت و گاز پارس با رد تمامی موارد مطرح شده‪ ،‬اظهار‬ ‫کرد‪« :‬اینکه چرا مراســم افتتاح با حضور رئیس جمهور لغو‬ ‫شده است‪ ،‬قطعا به مشــغله های کاری فردی با چنین حدی‬ ‫از مسئولیت برمی گردد‪ ».‬وی همچنین اعالم کرد که یکی‬ ‫از دالیل اصلی لغو افتتاحیه‪ ،‬شرایط بد جوی در منطقه بوده‪،‬‬ ‫به طوری که به علــت توفانی بودن منطقه پروازها لغو شــده‬ ‫و امکان جابه جایی مقامات با هلی کوپتر نیز وجود نداشــته‬ ‫است‪ .‬اما پس از لغو مراســم بهره برداری رســمی از فاز ‪12‬‬ ‫پارس جنوبی در هفته اول اسفندماه‪ ،‬باالخره هفته اخر اسفند‬ ‫با حضور حسن روحانی این فاز رسما به بهره برداری رسید‪ .‬قبل‬ ‫از این افتتاحیه‪ ،‬تولید گاز از سه سکوی فاز ‪ 12‬پارس جنوبی‬ ‫به حدود ‪ 50‬میلیون متر مکعب در روز رســیده بــود و انتظار‬ ‫می رفت با تکمیل حفاری چاه ها‪ ،‬تولید گاز در سال ‪ 1394‬به‬ ‫‪ 62‬میلیون متر مکعب در روز افزایش پیدا کند‪.‬‬ ‫فــاز ‪ 12‬پارس جنوبــی بــا تــاش و همــت نیروهای‬ ‫متخصص داخلــی توســعه یافته و بدون حضــور نیروهای‬ ‫خارجی مورد بهره بــرداری قرار گرفته اســت‪ .‬بــا تولید ‪25‬‬ ‫میلیون متر مکعب گاز طبیعــی در روز از هر فاز پارس جنوبی‬ ‫حدود هشت میلیارد متر مکعب گاز طبیعی در سال به دست‬ ‫می اید که ارزش ان با احتساب هر متر مکعب ‪ 25‬سنت برابر‬ ‫با دو میلیارد دالر در سال اســت‪ .‬بنابراین با راه اندازی کامل‬ ‫فاز ‪ 12‬پارس جنوبی که معادل سه فاز استاندارد است‪ ،‬حدود‬ ‫شــش میلیارد دالر درامد تنها از تولید گاز و بدون احتســاب‬ ‫صادرات میعانات گازی این فاز طی یک ســال عاید کشــور‬ ‫می شود‪ .‬بیژن زنگنه‪ ،‬وزیر نفت بهره برداری از بزرگترین فاز‬ ‫پارس جنوبی را در استانه شصت و سومین سالگرد ملی شدن‬ ‫صنعت نفت نشان از عزم ملی و کاری جهادی دانست و گفت‪:‬‬ ‫«بهره برداری از هفت عرشه پارس جنوبی طی یک سال و نیم‬ ‫کاری اســت که حتی در زمان حضور شرکت های خارجی در‬ ‫کشور انجام نشده بود‪».‬‬ ‫رئیس جمهور نیز در این مراسم اغاز بهره برداری تاکید‬ ‫کرد‪« :‬با قامتی استوار در برابر کشورهای قدرتمند با منطق‬ ‫ایســتاده ایم و به حول و قوه الهی در مســیر مذاکرات هم با‬ ‫مدد حق و لطف الهی دیر یا زود به نتیجه می رســیم‪ ».‬وی‬ ‫همچنین گفت‪« :‬به هر ترتیب اگرچه ما در شرایط تحریم به‬ ‫سر می بریم‪ ،‬اما در عین حال کسی نمی تواند امید ما را تحریم‬ ‫کند و همچنین هیچ کس نمی توانــد تدبیر ما را تحریم کند‪.‬‬ ‫امیدواریم بتوانیم تا سه سال اینده کاری کنیم تا تمام فازهای‬ ‫پارس جنوبی تکمیل شــود‪ ».‬همچنین معاون وزیر نفت در‬ ‫این مراسم با اشاره به اینکه فازهای باقیمانده پارس جنوبی در‬ ‫سال‪ 96‬به بهره برداری می رسد‪ ،‬خاطرنشان کرد ‪« :‬متاسفانه‬ ‫بخش زیادی از درامد ناشی از تولید گاز به دلیل ارزان فروشی‬ ‫و پرداخت یارانه به خزانه واریز نمی شود‪ ».‬به گفته رکن الدین‬ ‫جــوادی‪ ،‬ارزش تولیدات فــاز ‪ 12‬پارس جنوبی بــه بیش از‬ ‫‪2/5‬میلیارد دالر رســیده و چنانچه در سال ‪ 1394‬واحدهای‬ ‫باقی مانده این پروژه به بهره برداری کامل برسد درامد ساالنه‬ ‫ایران از این فاز به شش تا ‪ 9‬میلیارد دالر می رسد‪ .‬معاون وزیر‬ ‫نفت با بیان اینکه دو ســوم گاز این پاالیشــگاه از سکوهای‬ ‫فــاز ‪ 12‬و یک ســوم از فازهــای ‪ 7 ،6‬و ‪ 8‬تامین می شــود‪،‬‬ ‫خاطرنشان کرد‪« :‬در سال جاری ‪ 107‬میلیارد متر مکعب گاز‬ ‫از پارس جنوبی برداشت کرده ایم و امیدواریم در توسعه نهایی‬ ‫در سال ‪ 96‬این میزان به ‪ 250‬میلیارد متر مکعب برسد‪».‬‬ ‫جوادی با بیــان اینکه ارزش این گاز در توســعه نهایی‬ ‫ســاالنه معادل ‪ 107‬میلیارد دالر با احتساب نفت ‪ 60‬دالری‬ ‫خواهد بود‪ ،‬خاطرنشــان کرد‪« :‬گاز را با قیمت یک ریال به‬ ‫شــرکت گاز می دهیم تا بتواند ان را ‪ 120‬تومــان به فروش‬ ‫برساند و ‪ 90‬تومان بابت یارانه پرداخت کند‪».‬‬ ‫وی در ادامه با اشاره به اینکه پروژه فاز ‪ 12‬پارس جنوبی‬ ‫حاصل تالش و زحمات چهار دولت است‪ ،‬گفت‪« :‬قرارداد‬ ‫توســعه این فاز در ســال ‪ 84‬به امضا رســیده و پس از ان در‬ ‫دولت های نهم و دهم ادامه یافته و اکنون در دولت یازدهم‬ ‫شاهد تکمیل و بهره برداری این پروژه عظیم هستیم‪».‬‬ ‫وزیر نفت دیگر سخنران مراسم بهره برداری رسمی از‬ ‫فاز ‪ 12‬پارس جنوبی بود که اظهار کرد‪« :‬اجرای این فاز حتی‬ ‫اگر در شرایط تحریم نبودیم هم کار بسیار بزرگی بود‪ .‬فاز‪ 12‬با‬ ‫تولید بیش از‪ 75‬میلیون متر مکعب و فازهای‪ 15‬و‪ 16‬با تولید‬ ‫‪ 38‬میلیون مترمکعب و فاز ‪ 17‬با تولید ‪15‬میلیون متر مکعب‬ ‫در مجموع منجر به افزایش‪ 125‬میلیون متر مکعبی تولید گاز‬ ‫در کشور شده است‪».‬‬ ‫زنگنه خاطرنشان کرد‪« :‬این پروژه در شرایط تحریم به‬ ‫بهره برداری رسیده و حتی اگر شرایط تحریم نبود و خارجی ها‬ ‫اجرای این پروژه را انجام می دادند کاری بود کارســتان‪ .‬چه‬ ‫برســد به اینکه تحریم بوده ایم و همه کارها توسط ایرانی ها‬ ‫و در شــرایط بی پولی انجام شده اســت‪ ».‬وزیر نفت گفت‪:‬‬ ‫«زمانی که برنامه ریزی برای افزایش تولید گاز به میزان صد‬ ‫میلیون متر مکعب در سال ‪ 93‬صورت گرفت نه تنها ناظران‬ ‫خارجی بلکه بسیاری از دوستان داخلی نیز چنین موضوعی را‬ ‫باور نمی کردند اما با تالش صورت گرفته و با استفاده از توان‬ ‫داخلی چنین هدفی محقق شد‪ ».‬وی با تاکید بر اینکه برای‬ ‫ثابت کردن اینکه مرد شکستن تحریم هستیم تالش کردیم ‪،‬‬ ‫خاطرنشان کرد‪« :‬دوستان و همکاران ما این موضوع را در حد‬ ‫حرف و شعار باقی نگذاشته و در عمل ثابت کردند می توانند‬ ‫تحریم ها را بشــکنند و مرد مدیریت جهادی برای پیشرفت‬ ‫کشور هســتند و می توانند نماد خودباوری باشــند‪ ».‬زنگنه‬ ‫در بخش دیگری از ســخنان خود با بیان اینکه بهره برداری‬ ‫رســمی از فاز ‪ 12‬را به ملت ایران هدیه می کنم‪ ،‬خاطرنشان‬ ‫کرد‪« :‬دو عرشــه فازهای ‪ 15‬و ‪ 16‬اماده است و چهار ردیف‬ ‫پاالیشی این فازها که اکنون در حال فعالیت است در بهار ‪94‬‬ ‫به بهره برداری می رسد‪».‬‬ ‫وزیر نفت همچنین به بهره برداری رسمی از فازهای ‪17‬‬ ‫و ‪ 18‬در تابستان سال ‪ 94‬اشاره و خاطرنشان کرد‪« :‬تکمیل‬ ‫فازهــای باقیمانده پارس جنوبــی به‪ 20‬میلیــارد دالر هزینه‬ ‫مستقیم نیاز دارد و صنعت نفت نشــان داده که اراده و توان‬ ‫مدیریت جهادی در شــرایط تحریــم را دارد و در صورتی که‬ ‫منابع مالی تامین شود می تواند ســایر فازهای پارس جنوبی‬ ‫را با اســتفاده از توان داخل توســعه دهد‪ ».‬وی در ادامه با‬ ‫بیان اینکه هر فاز پارس جنوبی بین ‪0/7‬تا ‪ 0/8‬درصد به تولید‬ ‫ناخالص داخلــی اضافه می کنــد‪ ،‬اظهار کرد‪« :‬اگر ســایر‬ ‫فازهای پارس جنوبی به موقع به بهره برداری برســد در پایان‬ ‫دولت یازدهم میزان برداشت با قطر برابر خواهد شد‪».‬‬ ‫زنگنه در ادامه با تاکید بــر اینکه هیچ کس نمی تواند و‬ ‫حق ندارد اجرای این پروژه را به نام خود تمام کند تصریح کرد‪:‬‬ ‫«هزاران کارشــناس برای به ثمر رســیدن این پروژه زحمت‬ ‫کشیده اند‪ ».‬وزیر نفت در ادامه از سیدکاظم وزیری هامانه‪،‬‬ ‫ی و رستم قاسمی به عنوان‬ ‫حسینعلی نوذری‪ ،‬محمد میرکاظم ‬ ‫وزرای نفت پیشین که در اجرای این پروژه نقش داشته اند و‬ ‫از مدیران عامل سابق شــرکت ملی نفت و شرکت پتروپارس‬ ‫تشکر و قدردانی کرد‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫سود خطرناک!‬ ‫س هفته‬ ‫عک‬ ‫در خدمت و خیانت توریسم‬ ‫طی شش دهه گذشته صنعت توریســم با گسترش و تنوع‬ ‫بسیار زیادی در سطح جهانی رو به رو بوده و به یکی از بخش های‬ ‫اقتصادی در دنیا تبدیل شده که سریع ترین رشد را داشته است‪.‬‬ ‫ساالنه به تعداد نقاط و جاذبه های توریستی در دنیا اضافه می شود‬ ‫و این نقاط افراد بیشتری را به سمت خود جذب می کنند‪.‬‬ ‫با وجود شوک های اقتصادی که در این مدت وجود داشته‪،‬‬ ‫رشد صنعت توریســم تقریبا بدون وقفه بوده است‪ .‬به طوری که‬ ‫از ‪ 25‬میلیون نفر در ســال ‪ 1950‬به ‪ 278‬میلیون در سال ‪1980‬‬ ‫و ‪ 528‬میلیون در ســال ‪ 1995‬و ‪ 1087‬میلیون در ســال ‪2013‬‬ ‫رسیده است‪.‬‬ ‫در سال‪ 2014‬نیز شهر لندن بیشترین شمار توریست خارجی‬ ‫را به خود جذب کرد و توانست از محل جذب توریست میلیون ها‬ ‫دالر درامد کسب کند‪ .‬اما جالب اینجاســت که دوبی در این سال‬ ‫توانست بیشتر از نیویورک و توکیو توریست خارجی جذب کند‪.‬‬ ‫توجه کشــورهایی چون ترکیه‪ ،‬امــارات و مالزی به اهمیت‬ ‫صنعت توریسم در روند توسع ه انها و دستاوردهایی که از این رهگذر‬ ‫حاصلشان شد و نیز سهم رو به رشد درامد حاصل از صنعت توریسم‬ ‫در شــاخص جی دی پی یا همان تولید ناخالص ملی کشورهای‬ ‫توســعه یافته یا در حال توســعه‪ ،‬در اهمیت موضوع شکی باقی‬ ‫نگذاشته است‪.‬‬ ‫توریســم یکــی از صنایع مهــم و درامــدزا در کشــورهای‬ ‫مختلف دنیاست و دولت ها تمام تالش خود را می کنند تا با ایجاد‬ ‫جذابیت های مختلف‪ ،‬رغبت ســفر را در توریست های خارجی و‬ ‫داخلی ایجاد کنند‪ .‬صنعت توریســم ضمن ایجاد درامد می تواند‬ ‫زمینه را برای معرفی فرهنگ منطقه میزبان به دیگر مناطق فراهم‬ ‫اورد و به حفظ این فرهنگ نیز کمک کند‪.‬‬ ‫با این حال شاید هنوز مدیران ما به این باور عملی نرسیده اند‬ ‫که برای رشــد در این زمینه‪ ،‬هم به برنامه ریزی های هدفمند نیاز‬ ‫است و هم اینکه باید سرمایه گذاری و از میراث فرهنگی و طبیعی‬ ‫خود محافظت کرد و به درستی وجوه تبلیغی هم بیشتر اندیشید‪.‬‬ ‫نتیجه این می شود که ازدحام مسافر نوروزی در برخی مناطق به‬ ‫قدری زیاد می شود که خود به تهدیدی نرم تبدیل می شود‪.‬‬ ‫توقع دالر هزارتومانی نداشته باشید‬ ‫واکنش بازار ارز به لوزان چیست؟‬ ‫کیوان کاشفی‬ ‫رئیس اتاق بازرگانی کرمانشاه‬ ‫‪5‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫اگرچه برداشته شــدن تحریم ها به نفع اقتصاد کشور‬ ‫اســت اما نباید توقع داشــت دالر ناگهان به هــزار یا ‪1500‬‬ ‫تومان برسد‪.‬‬ ‫چراکــه هنوز فاصله زیــادی تا توافق نهایــی داریم و‬ ‫تفاهمی که مطرح شــد به نوعی یک قرارداد بین جمهوری‬ ‫اسالمی و سایر کشورها بود که در ان چارچوب کار و جدول‬ ‫زمان بندی مشخص شد‪.‬‬ ‫بنابراین تا زمان اجرایی نشدن توافق نمی توان قضاوت‬ ‫کرد با چه سرعتی به سیکل مالی و اداری قبل باز می گردیم و‬ ‫با دنیا وارد تعامل خواهیم شد‪ .‬البته این تفاهم در هر صورت‬ ‫یک اقدام رو به جلو است و شرایط را نسبت به حدود دو سال‬ ‫قبل که مدام مورد تهدید قرار داشتیم بهتر کرده و به عالوه‬ ‫حقوق ما هم پذیرفته شد‪.‬‬ ‫همچنیــن بــا برداشــته شــدن تحریم هــا صنایــع و‬ ‫تولیدکنندگان دسترسی راحت تری به ماشین االت خط تولید‬ ‫و مواد اولیه خواهند داشــت و می تواننــد از تکنولوژی های‬ ‫بهتری استفاده کنند‪.‬‬ ‫از ســوی دیگر با لغو تحریم ها بســیاری از مشکالت‬ ‫تبــادل ارزی و مالی نیز مرتفع می شــود‪ ،‬ریســک تبادالت‬ ‫که پیش از این باید از طریق صرافی ها و‪ ...‬انجام می شــد‬ ‫کاهش می یابــد و صادرکنندگان با مشــکل کمتری مواجه‬ ‫خواهند بود‪.‬‬ ‫با این اوصاف‪ ،‬افزایش امکان ســرمایه گذاری های‬ ‫خارجی چه از ســوی ایرانیان خارج از کشــور و چه از سوی‬ ‫خارجیان از دیگر مزایای لغو تحریم ها است‪ .‬در این شرایط‬ ‫صنعت توریسم کشور نیز رونق خواهد گرفت‪.‬‬ ‫ضمن اینکه نباید خوش خیال بود که همه مشکالت‬ ‫اقتصادی ما از جمله رکود‪ ،‬تورم و‪ ...‬بالفاصله پس از تفاهم‬ ‫حل شود‪ .‬اکنون بازار یک شوک روانی مثبت از اعالم تفاهم‬ ‫گرفته که ناشی از تاثیرات روانی است و تاثیر مقطعی و موقت‬ ‫روی قیمت هــا دارد و احتماال قیمت ها چنــد وقت دیگر به‬ ‫سطح سابق خود باز خواهد گشت‪.‬‬ ‫تا اجرایی شدن توافق نیز حداقل در شش ماه اول سال‬ ‫اتفاقی خاص رخ نخواهد داد و نباید توقع داشته باشیم که در‬ ‫این مدت دالر به هزار یا ‪ 1500‬تومان برسد‪.‬‬ ‫ضمن انکه براســاس اصول اقتصاد‪ ،‬تورم و رکود باید‬ ‫نقطه به نقطه و به تدریج اصالح شــود‪ ،‬همچنین تغییرات‬ ‫ناگهانی به ضرر اقتصاد هر کشوری است‪.‬‬ ‫درهر حال نباید خــود را گول بزنیم و همه مشــکالت‬ ‫اقتصادی کشــور را به تحریم ها نســبت دهیم‪ ،‬زیرا بخش‬ ‫قابل توجهــی از مشــکالت اقتصــادی کشــور ناشــی از‬ ‫سیستم های داخل کشور است‪.‬‬ ‫ضمــن اینکــه بیــش از پیــش بایــد تاکیــد داشــته‬ ‫باشــیم که بایــد از اقتصــاد دولتی خــارج شــویم و حجم‬ ‫عظیم دیوان ســاالری که مانند تار عنکبوت دســت و پای‬ ‫تولیدکنندگان را گرفته کم شــود‪ .‬در این شــرایط است که‬ ‫با کمک لغو تحریم ها مشــکالت اقتصادی کشور برطرف‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫سخن پایانی اینکه ایران همواره تحت فشار تحریم ها‬ ‫بوده و ممکن است با تفاهم سیاسی بهانه های جدیدی برای‬ ‫تحریم ها ایجاد شــود‪ ،‬پس نباید از توانمندی های داخلی‬ ‫غافل شد و خصوصا سیاســت های اقتصاد مقاومتی را رها‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫‪63‬‬ ‫جنگ نیابتی‬ ‫یمن به سوی جنگ نیابتی تمام عیار می رود‪ .‬از یک طرف حوثی ها به نمایندگی ایران در صنعا‬ ‫و عدن مانور قدرت می دهند و از طرف دیگر نیروهای وفادار به هادی منویات و منافع عربســتان‬ ‫سعودی را در شبه جزیره پیگیری می کنند‪ .‬نبود فضای گفت وگو میان ریاض و تهران باعث شده که‬ ‫تحوالت یمن با گذشت زمان با خشونت عریان تر و بی نظمی عیان تر دنبال شود‪ .‬در چنین فضایی‬ ‫عربستان سعودی به این باور نرسیده اســت که بدون تهران امکان برقراری صلح و ثبات در یمن‬ ‫میسر نیست‪ .‬از همین رو با به کارگیری قدرت سخت خود سعی می کند بحران کنونی را به گونه ای‬ ‫مدیریت کند و لی واقعیت ها چیزی برخالف خواسته ها و تمایالت عربستان را بازگو می کند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫جنگنامتقارن‬ ‫ریاضبدونتهراننمی تواندبهاوضاعیمنسروساماندهد‬ ‫داود احمدزاده‬ ‫بین الملل‬ ‫‪64‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫‪1‬‬ ‫کارشناس خاورمیانه‬ ‫در مــورد حملــه گســترده عربســتان به خــاک یمن‬ ‫تحلیل های مختلفی صورت گرفته است‪ .‬تحلیل های عمده‬ ‫بر محور تقابل با ایران شــیعی و ممانعــت از افزایش قدرت‬ ‫منطقه ای ان و نیز تاکید بر جغرافیای محیطی و ژئوپلتیک‬ ‫عدن و باب المندب تمرکز یافته است‪ .‬برخی نیز فعال شدن‬ ‫مجدد گسل شیعه و ســنی به دلیل رقابت منطقه ای ایران و‬ ‫عربستان را یاداورشده و یمن را اوردگاه اصلی ریاض ‪ -‬تهران‬ ‫در رسیدن به یک توازن استراتژیک می دانند‪.‬‬ ‫صرف نظــر از کارامدی هر یک از ایــن تحلیل ها باید‬ ‫اذعان کرد که تنگنای ژئوپلتیکی عربســتان پس از ناکامی‬ ‫ در ایجاد تغییرات سیاسی در ســوریه و پایداری بشار اسد با‬ ‫حمایت ایران از یک ســو و نیز همکاری های اســتراتژیک‬ ‫ایران و عراق در سرکوب داعش و ازادسازی تکریت از سوی‬ ‫دیگر‪ ،‬پادشــاه ســعودی را بر ان داشــته با برجسته کردن‬ ‫نقش ایران در تسلط حوثی ها بر یمن‪ ،‬بستر مناسبی را برای‬ ‫لشکرکشی و ایجاد ارتش عربی در رسیدن به رویای دیرینه‬ ‫خویش تدارک ببیند‪.‬‬ ‫در کنار این مولفه های اثر گذار بر تحوالت اخیر نباید‬ ‫از توافقات هســته ای ایران وگروه ‪ 5+1‬در لوزان سوئیس و‬ ‫احتمال باز شدن قفل روابط ایران و غرب غفلت کرد؛ بنابراین‬ ‫با این تفاســیر باید اعالم کرد که عربستان ســعودی گرچه‬ ‫سابقه روشنی در دست اندازی به خاک کشورهای همسایه‬ ‫به ویژه یمن در کارنامه خویش دارد ولی این بار در یک شرایط‬ ‫اضطرار از طریق زمین‪ ،‬دریا و هوا لشکرکشــی گسترده ای‬ ‫را به یمن تــدارک دیده و درصدد ســرکوب انقالبیون یمنی‬ ‫(حوثی ها) و خاتمه دادن به نفــوذ ایران (به گمان خویش)‬ ‫در این کشور بر امده است‪ .‬گرچه این عامل نشان از ضعف‬ ‫ژئوپلتیکی و ترس از ســرایت بحران یمن به داخل سرزمین‬ ‫حجاز و بروز مجــدد اعتراضات در مناطق شیعه نشــین نیز‬ ‫تفسیر شده است‪.‬‬ ‫به نظر می رســد که قابلیت ها و توانمندی های ارتش‬ ‫عربستان به تنهایی امکان غلبه بر بحران و بازگرداندن تاج و‬ ‫تخت به رئیس جمهور فراری عبد ربه منصور هادی را ندارد‪.‬‬ ‫بنابراین کابوس یمن برای ملک ســلمان گران تمام شــد و‬ ‫برای رفع مشــکل به ســراغ هم پیمانان خویش در شورای‬ ‫همکاری خلیج فارس امده اســت تا با تمرکز نیروی نظامی‬ ‫بیشتر و تشــکیل ائتالف منطقه ای‪ ،‬توازن از دست رفته را‬ ‫مجددا برقرار سازد‪.‬‬ ‫در این میان مشــکالت ساختاری شــورای همکاری‬ ‫خلیج فارس و ضعــف عمــده نیروهای نظامــی و اختالف‬ ‫دیرینــه میــان اعضــا‪ ،‬مانــع از اثربخشــی ایــن نیروها و‬ ‫تصمیم گیری هــای متحد الشــکل در مقابــل بحران های‬ ‫قبلی شده اســت‪ .‬به طوری که عمان از اعزام نیروی نظامی‬ ‫و تشــکیل ارتش عربی ممانعت کرده و بحرین هم به دلیل‬ ‫بحــران داخلی با داشــتن اکثریــت جمعیت شــیعی توان‬ ‫همکاری نظامی با پدرخوانده خــود را نمی بیند‪ .‬برای خروج‬ ‫از مشکل داخلی و کســب مشروعیت سیاســی‪ ،‬ال خلیفه‬ ‫همچنان به ریاض وابسته است‪.‬‬ ‫فقــط در ایــن میــان مشــارکت یگان هــای هوایی‬ ‫امارات و کویــت در حمله بــه مراکز و تاسیســات زیر بنایی‬ ‫یمن چشــمگیر اســت‪ .‬بدون تردید حمالت کــور هوایی‬ ‫نمی توانــد مانع عمده ای بــرای پیشــروی های حوثی ها و‬ ‫هم پیمانان ان محسوب شــود؛ به طوری که در طول هفته‬ ‫گذشــته به رغم حمالت گســترده ائتالف عربی بر مناطق‬ ‫مختلف یمن‪ ،‬ارتش و حوثی ها توانستند در عرصه میدانی‬ ‫ضمن تنگ تر کردن حلقه محاصره عدن بر بیشــتر مناطق‬ ‫سوق الجیشی ان تسلط یابند‪.‬‬ ‫ریاض به ضعف نظامی خویش و ســابقه شکســت در‬ ‫اجرای راهبردی منطقه ای ‪ 2009‬اگاهی دارد‪ ،‬بنابراین برای‬ ‫کم کردن اسیب ها ســراغ ارتش های قوی تر رفته است‪ .‬از‬ ‫این رو با وعده کمک های مالی هنگفت تالش کرده سیاست‬ ‫منطقه ای السیسی‪ ،‬رهبر نظامی مصر را با خود همراه سازد و‬ ‫از طریق ارتش مصر به مطالبات نظامی و سیاسی اش دست‬ ‫یابد‪ .‬مصری که همچنان پس از ســرنگونی اسالمگرایان‬ ‫با بحــران عمیق سیاســی و اقتصــادی روبه رو اســت و به‬ ‫دلیل تمامیت خواهی ارتش و ســرکوب گســترده مخالفین‬ ‫چشم انداز روشنی از حل بحران پیش روی خود نمی بیند‪.‬‬ ‫بنابراین عمیق تر شــدن بحران داخلــی مصر به ویژه‬ ‫شرایط بحرانی در صحرای سینا و حضور گروه های تکفیری‬ ‫در مناطق مختلف مصر مانع هرگونــه افزایش قدرت مانور‬ ‫ارتش این کشــور برای مشــارکت فعال در برنامه تهاجمی‬ ‫ ریاض موسوم به « توفان قاطع» به یمن خواهد بود‪ .‬بنابراین‬ ‫مشارکت نیروهای زمینی مصر در عملیات مشترک علیه یمن‬ ‫در حد شعار و تبلیغات رسانه ای باقی خواهد ماند و السیسی‬ ‫برای جلب رضایت ملک سلمان و کسب منافع اقتصادی به‬ ‫حمایت های هوایی اکتفا خواهد کرد‪.‬‬ ‫در چنین شــرایطی باتوجه به طوالنی شدن بحران در‬ ‫یمن و نیز باال رفتن تلفات انسانی و تحریک افکار عمومی‬ ‫مردم منطقه و دنیا‪ ،‬ریاض در موقعیت تضعیف شده مجبور به‬ ‫نبرد فرسایشی‬ ‫عربستان در باتالق یمن گرفتار‬ ‫می شود‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫دیرینه پاکستان دور از ذهن نیست‪.‬‬ ‫با این تفاســیر باید گفت عربســتان با اذعان به تفوق‬ ‫نظامی ایران در معادالت منطقه ای از جمله عراق‪ ،‬ســوریه‬ ‫و لبنــان و دشــواری های خویش در یمن دســت بــه بازی‬ ‫خطرناکــی زده اســت‪ .‬بحران ســازی در منطقــه و به ظن‬ ‫خویش انتقام گیری از ایران به دلیل واقعیت های موجود در‬ ‫عراق و سوریه می تواند بر پیچیدگی مسائل بیفزاید‪ .‬به نظر‬ ‫می رسد برخالف تحلیل های غیر واقعی رسانه های عربی و‬ ‫اسرائیلی ایران در یمن همانند عراق و سوریه منافع حیاتی‬ ‫و راهبردی ندارد و اگر همــکاری با انقالبیون یمنی از جمله‬ ‫گروه انصار الله صورت می گیرد به دلیل نیازهای مشترک و‬ ‫همکاری های سیاسی است‪.‬‬ ‫در حالی که ایــران از شــروع بحران ســوریه به دلیل‬ ‫مالحظات استراتژیک با ســوریه و نقش محوری این کشور‬ ‫در جبهه مقاومت بر سیاســت خویش مبنی بر ماندن بشــار‬ ‫اسد در قدرت تاکید کرد و هرگونه تحول سیاسی در سوریه را‬ ‫منوط به تصمیم مردم این کشور دانست یا در عراق پس از‬ ‫تسلط داعش بر مناطق سنی نشین که حاصل حمایت های‬ ‫عربستان و سیاست های اشــتباه برخی از دولتمردان غربی‬ ‫اســت با حمایت های همه جانبه خویش نقش بــارزی را در‬ ‫ســرکوب نیروهای تکفیری ایفا کرد‪ .‬به گونه ای که امریکا‬ ‫هم مجبور به پذیرش نقش ایران در ازادسازی مناطق اشغالی‬ ‫عراق از تسلط داعش گردیده است‪.‬‬ ‫این در حالی اســت که در موضــوع یمن هم برعکس‬ ‫تفسیرهای ســیاه رســانه های عربی‪ ،‬ایران به دنبال ایجاد‬ ‫جنگ و اشــوب در منطقه نیســت و از گفت وگــو و مذاکره‬ ‫میان طرفین درگیر در یمن و تشــکیل دولت ائتالفی برای‬ ‫برون رفت از بحران حمایت می کند؛ ایــران بحران یمن را‬ ‫جنگ نیابتی با عربســتان نمی داند و در ایــن میان امادگی‬ ‫خویش را برای مســاعدت به حل بحران و کاهش تنش ها‬ ‫اعالم کرده اســت‪ .‬البته شــاهد بودیم که برخی از مقامات‬ ‫کشــورهای منطقه با درک نادرســت از تحوالت و بحران ها‬ ‫تالش کردند ایران را به فرصت طلبی و عمق بخشــیدن به‬ ‫نفوذ استراتژیک در برخی از کشورهای عربی متهم سازند‪.‬‬ ‫اما می دانیم که یمن همواره یک منطقه سوق الجیشی‬ ‫برای مقامات ریاض بوده و هست و عربستان تحت عناوین‬ ‫مختلف در برهه های تاریخی گذشــته بــه یمن حمله کرده‬ ‫و چشــم داشــت ســرزمینی ریاض غیر قابل کتمان است‪.‬‬ ‫بنابراین بــه نظر می رســد به رغم شــرایط دشــوار منطقه و‬ ‫تعجیل سعودی ها برای رســیدن به اهداف خویش در یمن‬ ‫موانع جدی بر ســر راهشــان وجود دارد‪ .‬ارتش کالسیک‬ ‫ســعودی برای جنگ های طوالنی و چریکــی تعلیم نیافته‬ ‫اســت اما در مقابل گروه حوثی با ‪ 25‬تا ‪40‬هزار نیروی زبده‬ ‫و منسجم و تجربه در جنگ چریکی و کوهستانی به صورت‬ ‫هماهنگ با ارتش وارد عمل شــدند‪ .‬همچنیــن باید درنظر‬ ‫گرفت استان های مرزی یمن با عربستان کوهستانی است‬ ‫به ویــژه صعده مانع طبیعــی در پیشــروی نیروهای مهاجم‬ ‫خارجی است‪.‬‬ ‫بنابراین گزینه مصالحه و گفت وگو تنها مسیر مطمئن‬ ‫برای حل بحران به شمار می رود و عربستان برای کاستن از‬ ‫تنش های موجود ناگزیر به تــن دادن به واقعیت منطقه ای‬ ‫است‪ .‬در نهایت به نظر می رســد با نهایی شدن توافق نامه‬ ‫ایران با گروه ‪ 5+1‬و شناســایی موقعیــت منطقه ای و تثبیت‬ ‫شرایط در عراق‪ ،‬سوریه و لبنان‪ ،‬ریاض ناگزیر به استفاده از‬ ‫پتانسیل و ظرفیت های ایران برای دستیابی به صلح جامع‬ ‫در منطقه بحران زده خاورمیانه است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫انتخاب یکی از گزینه های پیش رو خواهد بود؛ «ادامه جنگ‬ ‫و تقبل هزینه های انسانی و نظامی یا مصالحه و تن دادن به‬ ‫شرایط جدید»‪ ،‬عربستان در تقالی جدید خود تالش کرده‬ ‫حتی پای برخی از قدرت های خارج از منطقه را به این بحران‬ ‫بکشــاند و انتخاب اول ســعودی ها در این میان همکاری‬ ‫نظامی و استراتژیک با پاکستان است‪.‬‬ ‫گرچه حضــور نظامی نیروهــای پاکســتانی در حفظ‬ ‫امنیت شــهرهای مذهبی و اماکن مقدسه مشــهود بوده و‬ ‫ریــاض – اســام اباد در برهه هــای مختلــف تاریخــی از‬ ‫پیوندهای استراتژیک برخوردار بوده اند ولی در این موقعیت‬ ‫حســاس ورود نیروهــای نظامی پاکســتانی بــرای تهاجم‬ ‫گسترده به یمن با دشــواری های مختلفی در سطح داخلی‬ ‫و منطقه ای روبه روست‪ .‬به طوری که دولت پاکستان برای‬ ‫کاســتن از هرگونه تنش داخلی بر ســر همــکاری نظامی با‬ ‫عربستان در حمله به یمن به سیاست های دوگانه روی اورده‬ ‫است‪.‬‬ ‫گرچه یگان های هوایی پاکســتانی به شکل محدود‬ ‫در تهاجــم به یمن ممکن اســت همکاری داشــته باشــند‬ ‫ولــی مقامــات اســام اباد در گفت وگوهــای رســانه ای‬ ‫مشــارکت نظامی با عربســتان را تکذیب می کنند‪ .‬از دیگر‬ ‫ســو پاکســتان نگران تیرگی روابط خویش با ایران بر ســر‬ ‫موضوعات منطقه ای اســت و هرگونه نزدیکی استراتژیک‬ ‫اســام اباد – ریاض و عبور از خطوط قرمز‪ ،‬باعث می شــود‬ ‫که منافع منطقه ای پاکستان با پاسخ روشنی روبه رو شود‪.‬‬ ‫ بنابراین پاکســتان در ورود به ائتالف عربی علیه یمن‬ ‫مالحظات خاص خود را دارد‪ ،‬به طوری کــه در صورت گام‬ ‫عملیاتی نیروهای پاکســتانی در پیوســتن بــه این ائتالف‬ ‫خود ســاخته امکان نزدیکی هرچه بیشتر ایران با هند رقیب‬ ‫خودیاری ال سعود‬ ‫عربستان به دنبال مدل پساامریکایی‬ ‫در منطقه است‬ ‫هژمون های خاورمیانه‬ ‫ی اقتصادی‪،‬‬ ‫همکار ‬ ‫ایران و ترکیه را‬ ‫به یکدیگر نزدیک می کند‬ ‫‪65‬‬ ‫بین الملل‬ ‫نگرانی های ریاض‬ ‫نبردفرسایشی‬ ‫عربستان در باتالق یمن گرفتار می شود‬ ‫جعفر قنادباشی‬ ‫کارشناس مسائل کشورهای عربی‬ ‫بین الملل‬ ‫‪66‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫‪2‬‬ ‫درباره ماهیت تهاجم نظامی به یمن و علل و ریشه های‬ ‫وقوع ان‪ ،‬کافی اســت تا اظهارات دو هفته گذشته «استیو‬ ‫وارن» ســخنگوی پنتاگون (وزارت دفاع امریکا) را در این‬ ‫خصوص‪ ،‬مورد مطالعه و بررسی قرار دهیم؛ به ویژه انجا که‬ ‫اشکارا خاطر نشان می سازد‪« :‬ما خود را متعهد به همکاری با‬ ‫متحدان و همپیمانان خود در منطقه و در این عملیات دشوار ‬ ‫ضد حوثی ها می دانیم‪ ».‬در واقع براین اســاس اســت که‬ ‫«محمدحسنین هیکل» روزنامه نگار و پژوهشگر سرشناس‬ ‫مصری نیز با صدور بیانیه ویژه ای به مشارکت نیروی هوایی‬ ‫امریکا در عملیات تهاجمی علیه یمن اشاره و تاکید می کند‪:‬‬ ‫«این تصمیم‪ ،‬یک تصمیم عربی نبوده و طرف های دیگری‬ ‫بودند که می خواستند به جنوبی ترین منطقه در یمن‪ ،‬پیش از‬ ‫نشست شرم الشیخ‪ ،‬حمله شود و سپس نشست سران عرب‬ ‫در شهر شرم الشیخ در چنین شرایطی برگزار شود‪ » .‬پیداست‬ ‫که ارائه چنین تصویــری از اقدامات نظامی عربســتان‪ ،‬با‬ ‫تعابیری که مقامات «ریاض» خود دراین باره به کار می برند‪،‬‬ ‫کامال متفاوت است و عالوه بران موجبات عصبانیت انها را‬ ‫فراهم می سازد‪.‬‬ ‫البته مقامات پنتاگون در ادامه تهاجم نظامی علیه یمن‬ ‫نیز نقش عملیاتی خود را انکار نکرده اند‪ ،‬چنان که «اســتیو‬ ‫وارن» سخنگوی پنتاگون در مصاحبه های خبری خود و در‬ ‫دفعات مکرر‪ ،‬از امادگی هواپیماهای سوخت رســان ارتش‬ ‫امریکا برای سوخت رسانی به جنگنده های عربستان سعودی‬ ‫و متحدان این کشور سخن گفته است‪.‬‬ ‫به هــر ترتیــب شعله ورشــدن اتش چنیــن جنگی در‬ ‫شــبه جزیره عربســتان‪ ،‬بیش از هرچیز بیانگر اغاز سلسله‬ ‫تحوالتی اســت که نه فقط از چارچوب تصمیمات ریاض و‬ ‫دیگر امیرنشین ها و سلطان نشین های منطقه بیرون است؛‬ ‫بلکه ممکن است مقدمات گرفتار شدن انها را نیز در باتالق‬ ‫فلج کننــده و مرگ اوری فراهــم کند‪ .‬کمااینکه بســیاری از‬ ‫تحلیلگران و صاحبنظران در ســطوح جهانی و منطقه ای‪،‬‬ ‫خطاب به ریاض و دیگر حکومت های عربی هشدارهایی را‬ ‫در این خصوص مطرح کرده اند‪.‬‬ ‫با این حال روشن است که حکومت عربستان از انچه‬ ‫به ویژه طی شش ماه گذشته‪ ،‬در یمن به وقوع پیوسته‪ ،‬شدیدا‬ ‫ناخشنود اســت و با این تصور که توانایی برگرداندن اوضاع‬ ‫این کشور به حالت قبل را دارد‪ ،‬به خاک یمن دست اندازی‬ ‫کرده اســت؛ تصوری که البته براساس یک محاسبه کامال‬ ‫نادرســت و غیرواقع بینانه در اذهان مقامات ریاض شــکل‬ ‫گرفته است‪ .‬زیرا در این محاســبه‪ ،‬نه فقط توانمندی های‬ ‫جنبش انصارالله به عنوان محور اصلی حرکت های سیاسی‬ ‫و نظامی در یمن‪ ،‬بلکه ماهیت حرکت هــای مردمی در این‬ ‫کشور که ماهیتی کامال انقالبی اســت‪ ،‬نادیده گرفته شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫عربستان و متحدین عربش‪ ،‬با این عنوان دروغین که‬ ‫در یمن کودتایی به وقوع پیوسته‪ ،‬کوشــیده اند تا واقعیات‬ ‫یمن را نادیــده انگارند و با قلــب واقعیــات‪ ،‬حوثی ها را که‬ ‫دموکراتیک ترین و ارامترین حرکت هــا را از خود به نمایش‬ ‫گذاشته اند به انجام اقدامات ضد مردمی متهم سازند‪.‬‬ ‫از ســوی دیگر در ارزیابی توان نظامی عربســتان در‬ ‫تهاجم زمینی اش به یمن‪ ،‬تخمین ها و براوردهای متفاوتی‬ ‫ارائه می شود که بخشــی از انها‪ ،‬نه فقط به برخورداری این‬ ‫کشور از تســلیحات جدید و گرانقیمت ســاخت غرب اشاره‬ ‫دارد‪ ،‬بلکه از ســامانه های اموزشــی امریکایی و انگلیسی‬ ‫(در ارتش این کشــور) به عنوان عامل دیگر برتری نظامی‬ ‫عربســتان در مصاف با نیروهای نظامی یمن یاد می کنند؛‬ ‫البته در عرصه سیاســی هم‪ ،‬عربســتان با تشکیل ائتالفی‬ ‫از کشــورهای منطقه (در واقع همان ائتــاف به اصطالح‬ ‫ضد داعش)‪ ،‬صفی از دولت ها را در مقابل جریان سیاســی‬ ‫غالب در یمــن‪ ،‬قــرار داده و زمینه برخورداری از مشــارکت‬ ‫نظامی این کشورها را در تهاجم زمینی به یمن فراهم کرده‬ ‫که به خودی خود تضمینی جدی برای عبور از شرایط دشوار‬ ‫نظامی محسوب می شود‪.‬‬ ‫با این حال‪ ،‬این تنها یک چهره از نبردی است که برای‬ ‫اولین بار در شبه جزیره عربستان‪ ،‬با این ابعاد بزرگ درگرفته‬ ‫اســت‪ .‬ارزیابی ها و تخمین های دیگر‪ ،‬ابعاد دیگری از این‬ ‫رویارویی نظامــی را منعکــس می کنند که براینــد متفاوتی‬ ‫را از حاصل جمع نیروهای سیاســی و نظامــی درگیر دراین‬ ‫شبه جزیره‪ ،‬ارائه می کند و از این لحاظ نمی تواند تامین کننده‬ ‫منافع مقامات ریــاض و براورنده خواســته های انها در این‬ ‫لشکرکشی باشد‪.‬‬ ‫انچه مقامات ریاض را در تهاجم نظامی به یمن نگران‬ ‫می ســازد‪ ،‬تنها به واکنش های نظامی جنبــش انصارالله و‬ ‫رو یارویی درازمدت ونبرد تمام عیار با این گروه جنگ دیده‪،‬‬ ‫منحصر نمی شود‪ ،‬زیرا باتوجه به جغرافیای طبیعی و انسانی‬ ‫یمن و همچنین التهابات سیاسی موجود در داخل عربستان‪،‬‬ ‫این امکان وجود دارد که ســناریو های متعــدد و فلج کننده‬ ‫دیگری نیز در انتظار نیروهای نظامی عربســتان و شرکای‬ ‫سیاسی و نظامی اش باشد‪.‬‬ ‫درست است که مقامات ریاض در برخورد با حرکت های‬ ‫مخالف در بحرین با اعزام نیروهای موسوم به «سپر جزیره» ‬ ‫توانستند در چهارسال گذشــته از فروپاشی نظام پادشاهی‬ ‫بحرین جلوگیری کنند؛ اما این واقعیت که تمامی شــرایط‬ ‫سیاســی‪ ،‬نظامی و جغرافیایــی موجود در یمــن با بحرین‬ ‫متفاوت اســت‪ ،‬هشــدار هایی جــدی بــرای ماجراجویی‬ ‫نظامی سعودی ها محسوب می شــود؛ چنان که بسیاری از‬ ‫صاحبنظران سیاسی و نظامی هم‪ ،‬از وجود باتالق خطرناکی‬ ‫در یمن سخن گفته اند که در انتظار نیروهای نظامی متجاوز‬ ‫است‪.‬‬ ‫مقامات ریاض غافل از انند که یمن برخالف بحرین‬ ‫که کم وســعت ترین کشــور خاورمیانــه و کم جمعیت ترین‬ ‫(حدود یک میلیون) کشور منطقه است‪ ،‬از وسعتی به اندازه‬ ‫یک ســوم مســاحت ایران و از جمعیتی ‪24‬میلیونی (تقریبا‬ ‫جمعیتی به اندازه جمعیت عربستان) برخورد است واین به‬ ‫خودی خود‪ ،‬به معنای وجود قابلیت هایی اســت که نه تنها‬ ‫ارتش عربســتان‪ ،‬بلکه مجموعه نیروهــای نظامی دولت‬ ‫متحد این کشــور را برای مدتــی طوالنی به خود مشــغول‬ ‫می ســازد؛ به خصوص که حدود ‪ 20‬میلیــون از مردم یمن‬ ‫نســبت به عربســتان‪ ،‬بدبین و از حکومت های پادشــاهی‬ ‫وابسته منطقه به شدت متنفرند و از این لحاظ زمینه های یک‬ ‫جنگ فرسایشی و درازمدت را به سهولت فراهم می سازند‪.‬‬ ‫در این حال‪ ،‬نبود دولتی مستقر در یمن و بی اعتباری قانونی‬ ‫منصور هادی‪ ،‬مشــکل جدی دیگری بر ســرراه عربستان‬ ‫برای تحقق اهدافش در این کشــور محســوب می شــود‪.‬‬ ‫به این ترتیب عربستان و متحدین منطقه ای اش به هیچ وجه‬ ‫نمی توانند به عقب ماندگی های تســلیحاتی یمن و ضربات ‬ ‫بســیار ســنگینی که در حمالت هوایــی یازده روز گذشــته‬ ‫عربستان‪ ،‬دریافت کرده‪ ،‬دلخوش کنند و بر این اساس‪ ،‬از‬ ‫نگرانی های فزاینده ای که دراین باره دارند‪ ،‬رهایی یابند‪.‬‬ ‫محافظه کاری ارتودوکس ها‬ ‫روسیه از موضع گیری علیه عربستان هراس دارد‬ ‫شعیب بهمن‬ ‫‪3‬‬ ‫کارشناس مسائل روسیه‬ ‫پس از تجاوز نظامی عربســتان ســعودی بــه یمن‪،‬‬ ‫گمانه زنی هــای زیادی در خصوص موضع روســیه صورت‬ ‫گرفت و در این راســتا اخبار ضد و نقیضی نیز منتشر شد‪ .‬به‬ ‫نحوی که برخی از این اخبــار حکایت از ا عالم ضرب االجل‬ ‫‪ 48‬ساعته مســکو به ریاض جهت پایان دادن به درگیری ها‬ ‫داشت و برخی دیگر بیانگر حمایت روســیه از عربستان در‬ ‫تهاجم نظامی به یمن بودند‪.‬‬ ‫انتشــار این اخبــار ض دو نقیض و موضع گیری نســبتا‬ ‫دیرهنگام روســیه در قبــال تحــوالت یمن باعث شــد که‬ ‫ تردیدهای جدی در خصوص نقش مسکو در این تحوالت ‬ ‫وجود اید‪ .‬با این حال باید در نظر داشت که روس ها معموال‬ ‫به دو دلیــل در چنین تحوالتی دیر اعــام موضع می کنند‪:‬‬ ‫ی اجازه تصمیم گیری‬ ‫نخست انکه بوروکراسی پیچیده روس ‬ ‫سریع به مسئوالن این کشور را نمی دهد و دوم انکه‪ ،‬روس ها‬ ‫تا زمانی که هزینــه و فایده یک بحران را بــه صورت کامل‬ ‫نســنجند‪ ،‬به اعالم موضع نمی پردازنــد‪ .‬چنین امری حتی‬ ‫در خصوص بحران اوکراین نیز صادق بود و روس ها تا یک‬ ‫هفته پس از برکناری یانوکویــچ‪ ،‬هیچ موضعی در خصوص‬ ‫تحوالت ان کشــور که در حوزه منافع حیاتی و اولیه مسکو‬ ‫بود‪ ،‬اتخاذ نکردند‪.‬‬ ‫به هر حال در بررســی نحــوه جهت گیری روســیه در‬ ‫خصوص یمن‪ ،‬الزم اســت به این نکته توجه کافی صورت‬ ‫گیرد که یمن در حوزه منافع اولیه و حیاتی روسیه قرار ندارد‪.‬‬ ‫ضمن اینکه روس ها به خوبی می داننــد که هرگونه دخالت‬ ‫مستقیم یا غیرمســتقیم در یمن‪ ،‬واکنش مشــابه غرب در‬ ‫اوکراین را به دنبال خواهد داشــت و چنیــن امری می تواند‬ ‫منافع حیاتی روسیه را به خطر اندازد‪ .‬به همین دلیل روس ها‬ ‫واکنش تندی به تحوالت این کشور نشان ندادند‪.‬‬ ‫بر این اساس به نظر می رســد سیاست روسیه در قبال‬ ‫تحوالت یمن بر چند محور استوار باشد‪:‬‬ ‫‪ .1‬تاکید بر حفظ حاکمیت و تمامیت ارضی یمن ‬ ‫‪ .2‬توقف هرچه سریعتر حمالت هوایی ‬ ‫‪ .3‬از سرگیری گفت وگوها برای حل بحران ‬ ‫بر اساس این سه مولفه‪ ،‬مسکو برای خود چندکار عملی‬ ‫تعریف کرده است‪:‬‬ ‫‪ .1‬تماس با تمامــی طرف های درگیــر در یمن برای‬ ‫یافتن راه حلی سیاسی جهت حل بحران این کشور‬ ‫‪ .2‬استفاده از ظرفیت شورای امنیت سازمان ملل برای‬ ‫برقراری اتش بس در یمن‬ ‫هزینه های سنگین برای ریاض‬ ‫حوثی ها نماد قدرت ایران در شبه جزیره عربستان‬ ‫ن هانی زاده‬ ‫حس ‬ ‫‪4‬‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫به هــر روی به رغــم انکــه روســیه از طریق شــورای‬ ‫امنیت پیشنهاد اتش بس در یمن را داده است‪ ،‬اما مقامات‬ ‫حکومت مخلوع یمن‪ ،‬مسکو را به حمایت از انصارالله متهم‬ ‫می کنند‪ .‬چنان که ریاض یاسین‪ ،‬وزیر خارجه دولت فراری‬ ‫منصور هــادی و همچنین برخــی از مقامــات عربی اعالم‬ ‫کرده اند که هواپیماهای روســی که برای خروج شهروندان‬ ‫این کشور از یمن مورد اســتفاده قرار گرفته اند‪ ،‬تجهیزات‬ ‫نظامی را به جنگجویان حوثــی تحویل داده اند‪ .‬با این حال‬ ‫روس ها چنیــن اقدامی را تکذیــب کــرده و ان را نامعقول‪،‬‬ ‫غیرمسئوالنه و تحریک برانگیز دانسته اند‪ .‬در حال حاضر به‬ ‫نظر می رسد به رغم انکه موضع روسیه در یمن خالف موضع‬ ‫عربستان و غرب است‪ ،‬اما باتوجه به اینکه فرودگاه های یمن‬ ‫مورد هدف قرارگرفته اند و روس ها برای خروج اتباعشان از‬ ‫این کشور مشکل دارند‪ ،‬بنابراین ارسال موشک تا حدی دور‬ ‫از ذهن است‪.‬‬ ‫با این حال به نظر می رسد دو عامل در اینده بر سیاست‬ ‫خارجی روســیه در قبــال یمن تاثیرگذار باشــند‪ :‬نخســت‬ ‫انکه ویژگــی ژئوپلتیکی یمن به ویژه تنگــه باب المندب که‬ ‫خلیج عدن را به دریای سرخ متصل می کند‪ ،‬می تواند باعث‬ ‫شــود روس ها به امور یمن عالقه مند گردند و تحوالت این‬ ‫کشــور را نیز به عرصه رقابت های ژئوپلتیکــی خود با غرب‬ ‫بیفزایند‪ .‬دوم انکه مواجهه روســیه با امریــکا در اوکراین و‬ ‫رویارویی با کشــورهای عربی در ســوریه‪ ،‬عواملی هســتند‬ ‫که می توانند مســکو را ترغیب به ایفای نقشــی فعال تر در‬ ‫تحوالت یمن نمایند‪ .‬در واقع روسیه با مداخله و ایفای نقش‬ ‫در تحوالت یمن می تواند جبهه جدیدی در برابر غرب به ویژه‬ ‫امریکا و متحدان خاورمیانه ای ان بگشاید‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫استعفای خود را از ریاست جمهوری یمن اعالم کرد‪.‬‬ ‫وی بــه دلیــل افزایــش نارضایتی هــای عمومــی از‬ ‫دخالت های عربســتان در امور داخلی یمن شــبانه از صنعا‬ ‫به شــهر عدن در جنــوب یمن فرار کــرد و بار دیگــر خود را‬ ‫رئیس جمهوری یمن اعالم کرد‪.‬‬ ‫شــورای همکاری خلیج فارس در اقدامی که مغایر با‬ ‫قوانین بین المللی است اعالم کرد که عبد ربه منصور هادی‬ ‫را به عنوان رئیس جمهوری یمن به رسمیت می شناسد‪.‬‬ ‫از انجایی که یمن عضو شورای همکاری خلیج فارس‬ ‫نیســت‪ ،‬بنابراین دخالت برخی کشــورهای عضو این شورا‬ ‫در امور داخلی یمن برای مصادره انقالب مردم این کشــور‬ ‫با قوانیــن بین المللــی مغایــرت دارد‪ .‬اکنون عربســتان با‬ ‫تشــکیل یک جبهه گســترده منطقه ای که در ان عالوه بر‬ ‫رژیم صهیونیستی‪ ،‬بحرین‪ ،‬مصر‪ ،‬امارات و کویت نیز شرکت‬ ‫دارند به بمباران مناطق مسکونی یمن می پردازد‪.‬‬ ‫شهادت صدها تن از زنان و کودکان یمنی بحران یمن‬ ‫را بیش از پیش پیچیده تر ساخته زیرا سکوت شورای امنیت‪،‬‬ ‫اتحادیه عرب و ســازمان های مدعی دفاع از حقوق بشر در‬ ‫برابر جنایات ارتش عربستان نشان می دهد که جامعه جهانی‬ ‫نگاه متفاوتی نسبت به رخدادهای منطقه و جهان دارد‪.‬‬ ‫اما از سوی دیگر ورود نیروی زمینی عربستان به خاک‬ ‫یمن نــه تنها دســتاوردی نظامی برای این کشــور نخواهد‬ ‫داشــت بلکه رژیم ال ســعود را با یک چالش بزرگ امنیتی و‬ ‫نظامی مواجه خواهد کرد‪.‬‬ ‫از انجا یی کــه زیدی هــا و حوثی های یمــن بیش از‬ ‫‪55‬درصد ازجمعیت ‪ 26‬میلیونی یمن را تشکیل می دهند و‬ ‫اغلب مسلح هســتند بنابراین ورود ارتش عربستان به یمن‬ ‫هزینه های سنگین مالی و انسانی و سیاسی برای ریاض به‬ ‫همراه خواهد داشت‪.‬‬ ‫قطعا ورود عربســتان به یک جنگ فرسایشی با ملت‬ ‫یمن هیچ گونه دســتاوردی بــرای دولت وملت عربســتان‬ ‫نخواهد داشــت و این کشور با شکســت نظامی خفت باری‬ ‫مواجه خواهد شد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ملت یمن طــی هفته های اخیر با یــک جبهه نظامی‬ ‫عبری‪ -‬عربی کــه هدف ان نابــودی زیر بنــای اقتصادی‪،‬‬ ‫فرهنگی و نظامی یمن اســت مواجه شــد‪ .‬مــردم یمن که‬ ‫همسو با سایر ملت های عرب علیه رژیم سابق علی عبدالله‬ ‫صالح قیام کردند با یک توطئه منطقه ای و بین المللی روبه رو‬ ‫شده اند‪ .‬از انجایی که عربستان سعودی و برخی کشورهای‬ ‫عضو شورای همکاری خلیج فارس از هر گونه تغییر و تحولی‬ ‫در ســطح منطقه نگران هســتند بنابراین تــاش کردند تا‬ ‫انقالب مردم یمن را مصــادره کنند‪ .‬انتقال قــدرت از علی‬ ‫عبدالله صالح دیکتاتور ســابق یمن به معاون وی‪ ،‬عبدر به‬ ‫منصور هادی با مدیریت عربستان و کشورهای عضو شورای‬ ‫همکاری خلیج فارس صورت گرفت که هدف ان جلوگیری‬ ‫از ایجاد تغییر اساســی در ســاختار پیکره رژیم علی عبدالله‬ ‫صالح بود‪ .‬به دنبال این تحوالت چون عبد ربه منصور هادی‬ ‫به مدت ‪ 20‬سال به عنوان معاون دیکتاتور سابق در جنایات‬ ‫رژیم ســابق نقش داشــت‪ ،‬بنابراین تحمیــل وی به عنوان‬ ‫رئیس جمهوری بــر ملت یمن با مخالفــت انصار الله مواجه‬ ‫شد‪ .‬انصارالله که بازوی سیاسی حوثی ها بی شمار می روند‬ ‫در طول سال های ‪ 2004‬تا ‪ 2010‬بارها مورد تهاجم مشترک‬ ‫رژیم علی عبدالله صالح و عربستان سعودی قرار گرفته بودند‬ ‫و هزاران شهید در این راه تقدیم کرده اند‪ .‬نگاه عربستان به‬ ‫یمن در طول شش دهه گذشته یک نگاه کامال تحقیرامیز و‬ ‫توسعه طلبانه بوده و همواره تالش کرده تا ملت یمن را در فقر‬ ‫وعقب ماندگی باقی بگذارد‪.‬‬ ‫از سوی دیگر عربســتان همزمان با اعالم موجودیت‬ ‫جنبش حوثی ها در یمن ســاالنه با هزینــه یک میلیارد دالر‬ ‫تالش کرده تــا جریان های وهابــی و ســلفی را در مناطق‬ ‫تعز‪ ،‬مکال‪ ،‬حضرموت‪ ،‬ابیــن‪ ،‬صنعا‪ ،‬عدن و صعده در برابر‬ ‫حوثی ها تقویت کند‪ .‬احداث بیش از ‪ 400‬مدرسه وهابی در‬ ‫مناطق مختلف یمن و پرداخــت پول های کالن به رهبران‬ ‫قبایل شــرق یمن بخشــی از تالش هــای فرهنگــی رژیم‬ ‫ال سعود برای انزوای جنبش حوثی ها بوده است‪.‬‬ ‫در ابعاد سیاسی رژیم ال ســعود همواره تالش کرده تا‬ ‫حوثی ها را از ساختار قدرت یمن دور کند زیرا از نظر عربستان‬ ‫حوثی های شیعه بخشــی از امتداد ایران تلقی می شوند در‬ ‫حالی که حوثی ها بخش مهمی از ســاختار اجتماعی یمن‬ ‫تلقی می شوند‪.‬‬ ‫استفاده مکرر ارتش عربستان از سالح کشتار جمعی‬ ‫علیه حوثی های منطقه الصعده با هدف پراکنده ساختن این‬ ‫بخش از جامعه یمن و کوچ اجباری انان از شمال به شرق این‬ ‫کشور صورت گرفته است‪ .‬بنابراین انصار الله که از دخالت‬ ‫غیر قابل توجیه عربســتان در مســائل داخلی یمن به ستوه‬ ‫امده بودند در شــهریور ماه سال گذشــته یک ضرب االجل‬ ‫ سه ماهه ای را برای عبد ربه منصور هادی‪ ،‬رئیس جمهوری‬ ‫تحمیلی یمن تعیین کردند‪.‬‬ ‫انصار الله از عبد ربه منصور هادی خواســتند تا ضمن‬ ‫تشــکیل یک دولت وحدت ملی و بر کناری عناصر وابســته‬ ‫به رژیم ال سعود از ســاختار قدرت‪ ،‬زمینه مشارکت جمعی را‬ ‫فراهم کند‪.‬‬ ‫اما عبد ربه منصور هادی در برابر خواست و اراده عمومی‬ ‫ملت یمن از خود سر سختی نشان داد و در یک اقدام فریبنده‬ ‫بین الملل‬ ‫‪67‬‬ ‫بین الملل‬ ‫خودیاری ال سعود‬ ‫عربستانب ه دنبالمدلپساامریکاییدرمنطقهاست‬ ‫کامران کرمی‬ ‫پژوهشگر خلیج فارس‬ ‫‪5‬‬ ‫حمالت هوایی ناگهانــی و غیرمنتظره عربســتان به‬ ‫یمن و بمباران مواضــع حوثی ها‪ ،‬دارای اثــار و پیامدهای‬ ‫منطقــه ا ی‪ ،‬زیرمنطقه ای و همچنیــن در روابــط دوجانبه‬ ‫ریاض و صنعاست‪ .‬این رفتار که سابقه ای در سیاست های‬ ‫امنیتی عربســتان در منطقه ندارد‪ ،‬حاکــی از الگوی جدید‬ ‫رفتار سیاست خارجی عربستان در یک محیط در حال تغییر‬ ‫برای مقابله با ظهور متغیرهــای دگرگون کننده نظم موجود‬ ‫و دفاع از منافع اتی پادشاهی سعودی است‪ .‬بنابراین برای‬ ‫درک ابعاد همه جانبه این رفتار جدید عربستان‪ ،‬باید ان را در‬ ‫یک چارچوب وسیع تر و با تحلیل متغیرهایی که در سه سطح‬ ‫مطرح است‪ ،‬مورد ارزیابی قرار داد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫‪ -1‬سطح منطقه ای‬ ‫تهاجم عربســتان به یمن در چارچوب ائتالف عربی‬ ‫که عمدتا کشــورهایی هســتند که به نوعی به لحاظ مالی و‬ ‫سیاسی به عربستان وابسته هستند را باید در ماهیت تقابل با‬ ‫تغییرات برامده از موج بهار عربی مورد تحلیل قرار داد‪ .‬وقوع‬ ‫خیزش های جهان عرب در سال ‪ 2011‬موسوم به بهار عربی‬ ‫باعث شد تا ائتالف های منطقه ای و متحدین عربستان در‬ ‫معرض تغییرات شتابان قرار گیرند و نظام امنیت منطقه ای‬ ‫وارد یک فرایند گسســت و ناپایداری شود‪ .‬به خصوص که‬ ‫این روند موجودیت نظام های پادشاهی را نشانه گرفته بود و‬ ‫در مسیر خواست ایران و حمایت از توده های مردم در تعیین‬ ‫سرنوشت خود قرار داشت‪.‬‬ ‫مصر‪ ،‬تونس‪ ،‬لیبی‪ ،‬بحرین و یمــن کانون های این‬ ‫دگرگونی بود‪ .‬کشورهایی که به لحاظ مولفه های سیاسی‪،‬‬ ‫اقتصادی و نوع نگاه به محیط پیرامونی خود به عربســتان‬ ‫نزدیک بودند‪ .‬بنابراین عالوه بــر تهدیداتی که موجودیت‬ ‫این نظام ها را تضعیف می کرد‪ ،‬نگرانی از سرایت این موج به‬ ‫داخل و پیرامون عربستان نیز وجود داشت‪ .‬مضاف بر اینکه‬ ‫این روند در مسیر خواســته های ایران و حمایت از خواست‬ ‫معترضان قرار داشت‪.‬‬ ‫بنابراین سعودی ها در چند ســال اخیر با فهمی که از‬ ‫روند تغییرات پیدا کرده انــد و از همراهی امریکا در مقابله با‬ ‫ بی نظمی های موجود ناامید شــده اند‪ ،‬تصمیم سازی خود‬ ‫را بر مبنــای خودیــاری و به کارگیری ظرفیت هــای بومی و‬ ‫منطقه ای نهاده اند‪.‬‬ ‫‪ -2‬سطح زیر منطقه ای‬ ‫در ســطح زیرمنطقه ای یا شــبه جزیره عربی به عنوان‬ ‫سطح دوم تحلیل رفتار عربستان در حمله به یمن باید گفت‬ ‫که موج تغییرات جهان عرب به حلقه اول پیرامونی عربستان‬ ‫رسید و بحرین و یمن به عنوان کانون هایی که سال ها تحت‬ ‫سلطه و نفوذ عربســتان قرار داشتند‪ ،‬شــاهد موج تغییرات‬ ‫برامده از بهار عربی شدند‪ .‬تغییراتی که در بحرین همچنان‬ ‫اتش زیرخاکستر است و در یمن تبدیل به یک موج فراگیر‬ ‫عمومی شده است‪ .‬نگرانی عمده عربستان در این دو حوزه‪،‬‬ ‫عالوه بر چالش حوزه نفوذ‪ ،‬طرح مطالبات شیعی است که‬ ‫امروزه در دو سازمان تشکل یافته یعنی جنبش الوفاق بحرین‬ ‫و جنبش انصارالله متجلی شده و کماکان ادامه دارد‪ .‬انچه‬ ‫در این سطح بیش از همه برای سعودی ها اهمیت راهبردی‬ ‫دارد‪ ،‬حفظ هیمنه خود و اجازه ندادن بــه دیگر قدرت های‬ ‫ذی نفوذ برای حضور در این منطقه است‪.‬‬ ‫‪ -3‬سطح دوجانبه‬ ‫ســطح ســوم تحلیل که بیشــترین نقش را در حمله‬ ‫عربســتان به یمن ایفا می کند‪ ،‬به ماهیت روابط دو کشــور‬ ‫بر می گردد‪ .‬یمــن همــواره و در طول تاریخ‪ ،‬پاشنه اشــیل‬ ‫سعودی ها در شــبه جزیره عرب بوده است‪ .‬اهمیت یمن به‬ ‫اندازه ای است که دهه ها پیش‪ ،‬عبدالعزیز به پسرانش قید‬ ‫کرده است که برای سعادتمند بودن‪ ،‬همواره یمن را ضعیف‬ ‫نگه دارند‪.‬‬ ‫این موضوع به ویژه در قرن بیســتم اهمیت اساســی‬ ‫داشــته اســت‪ .‬وجود متغیرهایی چــون شــیعیان زیدی‪،‬‬ ‫استان های مرزی‪ ،‬ناامنی مرز و تحدید ان‪ ،‬حضور القاعده‬ ‫شاخه یمن‪ ،‬مدل جمهوری و پتانسیل جمعیتی یمن در مقابل‬ ‫با جمعیت عربستان‪ ،‬باعث شده تا در طول دهه های گذشته‬ ‫تاکنون‪ ،‬نگاه عربستان به یمن همواره یک نگاه تردید امیز‬ ‫باشد و ان را بالقوه عامل تهدید بداند‪.‬‬ ‫بنابراین با تحلیل این ســه ســطح‪ ،‬می توان به درک‬ ‫گویاتــری از ادراک ســعودی ها در حمله به یمــن پی برد‪.‬‬ ‫رفتاری که حاکی از دگرگونی معــادالت منطقه ای و ظهور‬ ‫متغیرهایی است که بالقوه می تواند پتانسیل تهدید امنیتی‬ ‫برای عربستان به دنبال داشته باشــد‪ .‬بنابراین انچه امروزه‬ ‫در حمله به یمن مشــاهده می شــود‪ ،‬ظهور الگوی جدید از‬ ‫رفتار سیاست خارجی عربستان سعودی است که سابقه ای‬ ‫در تصمیم گیری های این سازه امنیتی ندارد‪ .‬موضوعی که‬ ‫«ری تکیه» تحلیلگر موسســه «امریکن اینترپرایز» نیز با‬ ‫اشاره به ان می نویسد‪« :‬پادشاهی ســعودی وارد سیاست‬ ‫خارجی جدیدی شده که گسستی از رفتار گذشته این کشور‬ ‫است‪ .‬کاخ سعودی به مرحله ای پسا امریکایی می نگرد که‬ ‫در ان امریکا در منطقه حضور ندارد و بنابراین‪ ،‬این کشور از‬ ‫قدرت نظامی خود برای ثبات بخشیدن به خاورمیانه استفاده‬ ‫می کند‪ .‬نزد ریاض‪ ،‬اتحاد با واشنگتن در منطقه ای که در ان‬ ‫درگیری های فرقه ای و دولت های در حال فروپاشی تنش ها‬ ‫را فزونی می بخشند؛ چندان قابل اعتماد نیست‪».‬‬ ‫اما درخصوص تحــوالت میدانی حمله عربســتان به‬ ‫مواضع حوثی ها (در اســتان های صعــده‪ ،‬صنعا‪ ،‬حدیده و‬ ‫مارب)‪ ،‬چشم انداز پیش رو و تاثیراتی که بر معادالت منطقه‬ ‫بر جای خواهد گذاشت‪ ،‬می توان به عواملی چون گسترش‬ ‫درگیری های فرقه ای در یمن‪ ،‬شــبه جزیره عرب و منطقه‪،‬‬ ‫ناامنــی در مرز عربســتان و یمــن‪ ،‬گســترش فعالیت های‬ ‫القاعده‪ ،‬تضعیف زیرســاخت های یمن‪ ،‬به تاخیر انداختن‬ ‫فرایند گفت وگوهای ملی‪ ،‬تاثیر بر شکل گیری ارتش عربی و‬ ‫افزایش تقابل نیابتی ایران و عربستان در منطقه اشاره کرد‪.‬‬ ‫نکته دیگری که باید به ان اشــاره کــرد‪ ،‬ابعاد تهاجم‬ ‫نظامی به یمن و توان نظامی عربســتان و جنبش انصارالله‬ ‫است‪ .‬ارتش عربستان در عین توانمندی های حرفه ای به‬ ‫مدد تسلیحات پیشرفته امریکا‪ ،‬اما تجربه قابل توجهی در‬ ‫حمله و دفاع ندارد‪.‬‬ ‫به خصوص که در ســال ‪ 2009‬و در جنگ ششم علی‬ ‫عبداللــه صالح با حوثی هــا (با قابلیت هــا و توانمندی های‬ ‫ان مقطع و نه اکنون که تبدیل به یــک جریان اجتماعی با‬ ‫توانمندی های نظامی و سیاســی شده اســت) که به خاک‬ ‫عربستان هم کشیده شــد‪ ،‬ارتش عربســتان هیچ توفیقی‬ ‫را حاصل نکــرد‪ .‬اما در برهه کنونی به دلیل گســترده بودن‬ ‫کشورهای درگیر در بحران موسوم به ائتالف عربی و احتمال‬ ‫گســترش حمالت در ابعاد دریایی و زمینی‪ ،‬تضعیف بیشتر‬ ‫ی و ارتش‬ ‫توانمندی های نظامی انصارالله‪ ،‬کمیته های مردم ‬ ‫یمن وجود دارد‪.‬‬ ‫بنابراین ســطح و دامنه حمالت عربســتان و ائتالف‬ ‫عربی به مواضع حوثی هــا‪ ،‬ادراک جنبش انصارالله و دیگر‬ ‫گروه های داخلی یمن از نحوه معادالت و همچنین موضوع‬ ‫گفت وگوهای ملی‪ ،‬مواضع قدرت های منطقه ای و همچنین‬ ‫جهانی به خصوص روســیه و امریکا‪ ،‬بیشــترین تاثیر را بر‬ ‫تداوم یا توقف تهاجم نظامی به یمن ایفــا خواهد کرد و در‬ ‫واقع چشــم انداز هفته ها و ماه های اتی در ایــن فرایند رقم‬ ‫خواهد خورد‪.‬‬ ‫عربستان ی هابالتکلیفمانده اند‬ ‫گف ت وگوی مثلث با محمد ایرانی‬ ‫سیاســی در جنوب تا امروز موافق تقســیم یمــن نبوده اند‬ ‫همچنین برخــی شــخصیت هایی که از گذشــته به عنوان‬ ‫فعاالن جنوب این کشــور حاضر بوده اند امروز با جداسازی‬ ‫مخالف هستند‪ .‬به لحاظ میدانی نیز شرایط در راستای این‬ ‫طرح نیســت‪ .‬زیرا در حال حاضر تقریبا تمام مناطق جنوبی‬ ‫کشور در اختیار ارتش و انصارالله است‪ .‬این وضعیت زمانی‬ ‫تحقق پیدا می کند که هم به لحاظ میدانــی و هم به لحاظ‬ ‫سیاسی اراده ای برای جدایی این بخش از یمن وجود داشته‬ ‫باشد که به نظر می اید امروز این وضعیت مهیا نیست‪.‬‬ ‫برخی تحلیل هــا متکی بر این موضوع اســت که‬ ‫عربستان با تهاجم به یمن به دنبال تقویت‬ ‫موضع خود بــرای رهبری بر جهــان عرب‬ ‫است و در این میان رقابت مصر و عربستان‬ ‫را یاداور می شوند‪ .‬ارزیابی شما از این رقابت‬ ‫چیست؟‬ ‫نــزاع بــر ســر رهبــری جهــان عرب‬ ‫موضوع تازه ای در مناســبات عربستان و مصر‬ ‫نیســت‪ .‬اختالف دیــدگاه دو طــرف پیرامون‬ ‫موضوعــات اساســی منطقه از جملــه بحران‬ ‫ســوریه‪ ،‬دولت عــراق‪ ،‬تروریســم و داعش و‬ ‫اخیرا اخوان المســلمین کامال اشــکار است‪.‬‬ ‫مصر با در اختیار داشتن ظرفیت های مختلف‬ ‫داخلی و عقبه تاریخــی در منطقه به رغم نیاز به‬ ‫حمایت های مالی عربستان هرگز زعامت عربی‬ ‫را در اختیار شــیوخ و ملوک ســعودی نخواهد‬ ‫گذاشــت به ویژه در بحث نظامی که داســتان‬ ‫خــاص خــود را دارد‪ .‬از ایــن زاویــه اظهارات‬ ‫السیسی در نشست شرم الشیخ قابل فهم است‬ ‫وقتی ســخن از لزوم «تشــکیل نیروی نظامی‬ ‫مشــترک عربی» می گوید در حالی که ســلمان بر تشکیل‬ ‫«مجموعه اقدام مشترک عربی» تاکید دارد‪ .‬مجموعه ای‬ ‫که رهبری ان را عربســتان بر عهده داشــته باشد‪ .‬استمرار‬ ‫بحران یمن و اینده ان‪ ،‬احتماال این فاصله را اشکارتر خواهد‬ ‫کرد‪ .‬همچنین نشست رهبران عرب در اجالس شرم الشیخ‬ ‫مصر برای بررســی اوضاع یمــن‪ ،‬بیش از اینکه نمایشــگر‬ ‫توافق عربی برای توجیه حمله به یمن باشد و بیش از اینکه‬ ‫گویای شکل گیری یک ائتالف عربی مشترک برای نجات‬ ‫از وضعیت چند پارچگی گذشــته و از هم گسیختگی جبهه‬ ‫عربی درقبال بحران های متعدد منطقه باشد‪ ،‬در درون خود‬ ‫گویای اســتمرار اختالفات نهفته ای میان این کشورها بود‬ ‫که از دید ریزبین و حساس برخی کارشناسان مسائل عربی‬ ‫پنهان نماند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫نیز روی این موضوع حساس شده اند و پشت پرده خیلی مایل‬ ‫نیستند عربســتان بیش از این در یمن دخالت کند‪ .‬بنابراین‬ ‫امروز عربستان از چند جهت در فشار قرار دارد و قاعدتا باید‬ ‫راه حل سیاسی بیشتر مدنظر ریاض باشد تا دخالت گسترده تر‬ ‫نظامی‪.‬‬ ‫پس از شدت گرفتن تحوالت یمن‪ ،‬بحث تجزیه‬ ‫این کشور به دو بخش شمالی و جنوبی نیز بیش‬ ‫از گذشــته مطرح اســت‪ .‬این ســناریو را چطور‬ ‫می بینید؟‬ ‫از روزهای نخســت درگیری ها در یمن این مساله‬ ‫مطرح بود اما واقعیت صحنه این است که شرایط با گذشته‬ ‫یعنی دورانی که یمن به دو قســمت شمالی و جنوبی تقسیم‬ ‫شــده بود متفاوت اســت‪ .‬بخش هایی از نیروهــای فعال‬ ‫محمد ایرانی‪ ،‬ســفیر ســابق ایــران در لبنان و‬ ‫اردن و کارشناس مســائل خاورمیانه در گفت وگو با‬ ‫مثلث به بررســی حمالت اخیر عربســتان سعودی‬ ‫به یمن پرداخت و گفت عربســتان سعودی با طرح‬ ‫یــک موضــوع حســاس بین المللی تحــت عنوان‬ ‫نگرانــی از بــه خطــر افتــادن کشــتیرانی در تنگه‬ ‫استراتژیکباب المندببهنظرمی رسدکهچراغ سبز‬ ‫امریکایی هــا و کشــورهای غربی را بــرای این اقدام‬ ‫غیرقانونی دریافت کرده است‪ .‬او با پیچیده توصیف‬ ‫کردن شــرایط برای عربســتان سه ســناریو را پیش‬ ‫روی این کشور می داند؛ نخســت استمرار اقدامات‬ ‫اخیر سعودی‪ .‬دوم توقف ان که به مثابه شکست در‬ ‫سیاست خارجی این کشــور خواهد بود و سوم نیز‬ ‫ورود گســترده تر در قالب نیروهــای زمینی که یک‬ ‫فاجعه بســیار بزرگتر را رقم خواهد زد‪ .‬ایرانی تاکید‬ ‫کرد با این تفاسیر شــرایط بیش از انکه برای جریان‬ ‫انصاراللــه پیچیــده باشــد عربســتانی ها را در یک‬ ‫وضعیت بالتکلیف قرار داده است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫اخیــرا شــاهد حملــه هوایــی ائتالفی بــا رهبری‬ ‫عربستان سعودی علیه مواضع انصارالله در یمن‬ ‫هستیم‪ .‬ارزیابی شما از این اقدام ریاض چیست؟‬ ‫طــی هفته هــای اخیر وضعیــت یمن دچــار یک‬ ‫پیچیدگــی فوق العاده ای شــده کــه علت ان نیــز دخالت‬ ‫عربستان سعودی اســت که تحت عنوان ائتالف برخی از‬ ‫کشــورهای عربی اقدام به حمله هوایی بــه مواضع جریان‬ ‫انصارالله و ارتش این کشــور کرده اســت‪ .‬عربستان بدون ‬ ‫تردید بــا این اقدامی که انجام داد دســت به نقض اشــکار‬ ‫قوانیــن بین المللی زده اســت منتهــا با شــکل دادن یک‬ ‫نوع ائتالف و بــا طرح یک موضــوع حســاس بین المللی‬ ‫تحت عنوان نگرانی از به خطر افتادن کشــتیرانی در تنگه‬ ‫اســتراتژیک باب المنــدب به نظر می رســد که چراغ ســبز‬ ‫امریکایی ها و کشورهای غربی را برای این اقدام غیرقانونی‬ ‫دریافت کــرده و عملیــات هوایــی اش را تداوم بخشــیده‬ ‫است‪ .‬سوال مهمی که امروز برای بســیاری از تحلیلگران‬ ‫مطرح است این که عربستان تا کجا می خواهد این روند را‬ ‫ادامه دهد و ایا مخاطرات مربوط بــه این موضوع را خواهد‬ ‫پذیرفت یا خیر‪ .‬بــه هر حال ایــن عملیات هــا و تخریب و‬ ‫کشــتار ضعیف ترین کشــور عربی تبعاتی برای عربســتان‬ ‫خواهد داشت و خروج از ان نیز کار مشکلی است‪ .‬عربستان‬ ‫خواهان بازگشــت منصور هادی به یمن و تشکیل حکومت‬ ‫توســط اوســت‪ .‬اما ایا باتوجه به تحوالت اخیر و حمالت و‬ ‫کشــتاری که انجام داده این امر شدنی است؟ همچنین ایا‬ ‫طرح عربســتان یعنی ریاســت منصور هادی‬ ‫اجرایی است یا خیر؟‬ ‫در نهایت موضــوع ورود زمینی نیروهای‬ ‫عربســتان به یمــن مطرح اســت و بســیاری‬ ‫معتقدند که اگر این کشــور به واقع می خواهد‬ ‫تغییری اساســی در یمــن انجام دهــد باید از‬ ‫این طریق وارد شــود‪ .‬اما می دانیــم که ورود‬ ‫زمینی عربســتان اغاز یک ماجراجویی بســیار‬ ‫هزینه بردار است و به نظر می رسد که حوثی ها‬ ‫و انصارالله نیز منتظر چنین اقدام اشــتباهی از‬ ‫سوی عربستان هستند‪.‬‬ ‫بنابراین اســتمرار اقدام اخیر عربســتان‬ ‫و برخی دیگر از کشــورهای عربی بــرای انها‬ ‫مخاطراتی دارد و در مقابل توقف ان نیز موجب‬ ‫شکست در سیاست خارجی ریاض خواهد بود‪.‬‬ ‫در عین حال ورود گسترده تر در قالب نیروهای‬ ‫زمینی نیز یک فاجعه بسیار بزرگتر را رقم خواهد‬ ‫زد‪ .‬بنابراین شــرایط بیش از انکه برای جریان‬ ‫انصاراللــه پیچیده باشــد به نظر می رســد که‬ ‫عربستانی ها را در یک وضعیت بالتکلیفی قرار داده است‪.‬‬ ‫با توجه به مســائلی کــه خودتــان اشــاره کردید‬ ‫چه ســناریوهایی را می تــوان بــرای ماجراجویی‬ ‫عربستان در یمن متصور بود؟‬ ‫عربستان سعودی از دو زاویه وارد این مرحله شده‬ ‫است؛ نخست مســاله خود عربســتان و حیاط خلوت یمن‬ ‫است‪ .‬برای عربستان غیر قابل پذیرش است که نیروهایی‬ ‫در یمن بر سر قدرت باشند که تحت فرمان این کشور نباشند‪.‬‬ ‫دیگر از لحاظ منطقه ای و بین المللی و با این بهانه که تردد‬ ‫در باب المندب به خطر افتاده و به این دلیل دست به چنین‬ ‫اقدامی زده است‪ .‬اما از هر زاویه ای که به این موضوع نگاه‬ ‫کنیم عربســتان باید حمایت بین المللی را برای هر اقدامی ‬ ‫داخل خاک یمن به دنبال داشته باشد‪.‬‬ ‫با گذشــت دو هفته از این ماجرا اکنون عربستان هم‬ ‫از ســوی جامعه بین الملل و هم از ســوی موسسات حقوق‬ ‫بشری تحت فشار قرار گرفته است‪ .‬بنابراین به نظر می رسد‬ ‫که این کشــور باید راهکاری پیدا کند که به ســرعت به این‬ ‫موضوع پایان دهد و پشت میز مذاکرات بنشیند‪ .‬درواقع این‬ ‫طور نشان می دهد که عربســتان می خواهد زمینه برگزاری‬ ‫یک نشست بین المللی را به همراه برخی گروه های داخلی‬ ‫و کشــورهای منطقه فراهم کند تا به موضــوع یمن خاتمه‬ ‫دهد‪ .‬اما در شــرایط فعلی چنیــن امکانی مهیا نیســت زیرا‬ ‫بخش عمده ای که داخل یمن هســتند مخالف سیاست ها‬ ‫و دخالت های یمن هســتند و تازمانی که این گروه ها حاضر‬ ‫نشوند پای میز مذاکره بنشینند شرایط برای عربستان سخت‬ ‫و پیچیده خواهد بود‪.‬‬ ‫شاید هم عربستان در جســت وجوی راهکاری باشد تا‬ ‫از طریق سازمان های بین المللی و شورای امنیت بتواند به‬ ‫قطعنامه ای دست یابد که بر اساس ان برخی خواسته های‬ ‫عربستان نیز براورده شود‪.‬‬ ‫اما مسلما انچه در حال انجام است به شرایط میدانی‬ ‫یمــن باز می گردد‪ .‬بــا ورود نیروهای حوثی یــا انصارالله به‬ ‫عدن شــرایط بسیار ســخت تر شد‪ .‬شــاید اگر عدن سقوط‬ ‫نمی کرد عربستان برگ برنده ای برای مذاکرات داشت‪ .‬اما‬ ‫امروز با وجود حمله هوایی و از دست دادن عدن و همچنین‬ ‫با اقداماتی که منجر به در اختیار قــرار گرفتن برخی مراکز‬ ‫توسط القاعده شده است به نظر می رسد حتی امریکایی ها‬ ‫‪6‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪69‬‬ ‫بین الملل‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫دوم‬ ‫هژمون هایخاورمیانه‬ ‫یاقتصادیای رانوترکیهرابهیکدیگرنزدیکم ی کند‬ ‫همکار ‬ ‫ناصر پور ابراهیم‬ ‫عضو هیات علمی بنیاد‬ ‫دایره المعارف اسالمی‬ ‫جمهوری اســامی ایران هفته گذشــته میزبان رجب‬ ‫طیب اردوغان‪ ،‬رئیس جمهور ترکیه بود و این در حالی است‬ ‫که وضعیت منطقــه خاورمیانه‪ ،‬تحوالت هســته ای ایران‬ ‫و روابط اقتصادی دو کشــور اهمیت اقتصــادی این دیدار‬ ‫رسمی را صرفا محدود به روابط همسایگی و معمول دو کشور‬ ‫نکرده است‪ .‬در طول سال های اخیر منطقه خاورمیانه شاهد‬ ‫تحوالت شگرف و غیر قابل پیش بینی بود و دو کشور به رغم‬ ‫تمامی اختالف دیدگاه ها در مورد مســائل مختلف همواره‬ ‫سعی در مدیریت روابط براساس منافع ملی شان داشته اند‪ .‬از‬ ‫سه عامل مذکور یقینا تحوالت هسته ای ایران و حجم روابط‬ ‫اقتصادی از نکات مورد تفاهم و مشترک دو کشور محسوب‬ ‫می شــود و حداقل در مقایســه با مســاله خاورمیانه از تنش‬ ‫کمتری در روابط دو کشــور برخوردار است‪ .‬رویکرد سیاست‬ ‫خارجی هر دو طرف به خاورمیانه تقریبا در جهت مخالف هم‬ ‫قرار دارد و موضوعاتی چون عراق‪ ،‬سوریه و یمن عمده ترین‬ ‫نقاط افتراق طرفین است‪ .‬نوشتار حاضر به بررسی خاورمیانه‬ ‫و رویکرد ترکیه به عنوان یکی از اصلی ترین نقاط افتراق دو‬ ‫کشورخواهد پرداخت‪ .‬رویکرد نوشتار حاضر تطبیقی نخواهد‬ ‫بود بلکه با تاکیــد بر ماهیت متحــول ژئوپلتیک به وضعیت‬ ‫خاورمیانه و تاثیر ان بر ترکیه پرداخته خواهد شد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫جغرافیای سیاسی جهان عرب ‬ ‫درتاریخمعاصرجهانعرب‪،‬بهارعربییکیازتحوالت‬ ‫قدرتمند و عمده فراملی محسوب می شــود‪ ،‬گرچه در هیچ‬ ‫برهه تاریخی فرایندهای فراملــی از منطقه غایب نبودند اما‬ ‫تا این اندازه نیز به عنوان یک عامل تاثیر گذار و تعیین کننده‬ ‫تبدیل نشــده بود؛ اعتراضات مردمی به تدریج از یک کشور‬ ‫به کشورهای دیگر ســرایت کرد و دولت های مستبد نیز در‬ ‫مقابله با این تحــوالت و اعتراضــات از راهبردهای انقالبی‬ ‫و مشــابه اســتفاده کردند که مصــر‪ ،‬لیبی‪ ،‬بحریــن و یمن‬ ‫نمونه هایی از این کشورها هستند‪ .‬این تحوالت تاثیر عمیق‬ ‫و بی سابقه ای بر فضای سیاسی منطقه داشت‪ .‬حرکت عربی‬ ‫جدید (بهــار عربی) خواســته هایی چون اصالح سیســتم‬ ‫سیاســی‪ ،‬حکومتداری خوب‪ ،‬مشــارکت همگانی و حقوق‬ ‫شــهروندی را مطرح کرد‪ .‬در کنار این گفتمان اسالمگرایی‬ ‫نیز به عنــوان یک نظام شــناختی ایده ال (ایپیســتمه) این‬ ‫گفتمان را همراهی و در برخی موارد نیز مفصل بندی می کرد‪.‬‬ ‫در این دوره گــذار قدرت بازیگران منطقه ای محدود شــد و‬ ‫بازیگران بین المللی موجود در منطقه نیز کامال در شــرایط‬ ‫بی ثباتی قرار گرفتند‪ .‬بهار عربی جغرافیای سیاســی موجود‬ ‫عربی را به چالش کشید و در چارچوب منطقه ای نیز منجر به‬ ‫دو تحول عمده شــد؛ اول اینکه بهار عربی مرزهای موجود‬ ‫جهان عــرب را بی معنی ســاخت و تقســیم جغرافیایی صد‬ ‫ســال اخیر که بر مبنای پیمان ســایکس پیکو بعد از جنگ‬ ‫جهانی اول بــود را با چالــش جدی مواجه کــرد‪ .‬دوم اینکه‬ ‫در منطقه‪ ،‬بازیگران غیر دولتی قدرتمند شــدند که در برخی‬ ‫مــوارد از نظر نظامــی حتی به مراتــب قدرتمندتــر از ارتش‬ ‫دولت ‪ -‬ملت های موجود شــدند و این بازیگران جدید حتی‬ ‫برخی خواص دولت را نیز صاحب شــدند‪ .‬ایــن دو ویژگی را‬ ‫می توان در گروه تروریســتی داعش مشاهده کرد‪ .‬داعش‬ ‫به عنوان یک بازیگر غیر دولتی داخل مرزهای سوریه و عراق‬ ‫اعالم موجودیت کــرد و نظم موجــود در منطقه و حتی خود‬ ‫دولت ها را به چالش کشــیده اســت‪ .‬این بازیگر غیر دولتی‬ ‫جغرافیای جدیــدی را ایجاد کرد‪ .‬بازیگــران جدیدی مانند‬ ‫داعش حتی اگر خارج از سیســتم منطقه ای نیز قرار گرفته‬ ‫باشند‪ ،‬باز چارچوب سیستم منطقه ای و بازیگران موجود در‬ ‫ان را به چالش می کشند‪ ،‬هرچند با مشکل جدی مشروعیت‬ ‫نیز مواجه باشند‪.‬‬ ‫بازیگران منطقه ای‬ ‫به رغم اینکه ایران و ترکیه در خارج از جغرافیای سیاسی‬ ‫بهار عربی قرار دارند‪ ،‬اما یکی از بازیگران شــکل دهنده این‬ ‫جغرافیای تحوالت هستند‪ .‬ایران و عربستان دو قطب متضاد‬ ‫و رقیب منطقه ای هستند که نسبت ترکیه میان این دو کشور‬ ‫نیز جالب توجه است‪ .‬ترکیه در قبال مساله اخوان المسلمین‬ ‫مصر کامال رویکرد مخالف متضادی با عربستان دارد و حتی‬ ‫در اجالس مبارزه با داعش که در تابستان‪ 2014‬در دوحه قطر‬ ‫برگزار شــد‪ ،‬چندان نقش فعالی ایف ا نکردند ‪ ،‬هرچند موضوع‬ ‫گروگانگیریکارمندانکنسولگریترکیهدرعراقازمهمترین‬ ‫دالیل این رویکرد بود اما به دلیل حضور مصر تمایل چندانی‬ ‫برای این ائتالف نداشــت‪ .‬با این حال تحوالت یمن نقطه‬ ‫عطفی در این مثلث قدرت بود چرا که ترکیه به طور اشکار در‬ ‫ائتالف عربستان در حمله به یمن و در کنار مصری قرار گرفت‬ ‫که دولت ان را دولت کودتا و نامشــروع می دانست و به طور‬ ‫مستقیم سیاست های ایران را مورد انتقاد قرار داد‪ .‬در مجموع‬ ‫بازیگران منطقه ای در بهار عربی با چالش های متنوع و بزرگی‬ ‫مواجه شده اند که عبارتند از‪:‬‬ ‫‪ -1‬تحوالت منطقــه باعث محدود شــدن قدرت مانور‬ ‫انها و افزوده شدن مســئولیت این بازیگران در قبال منطقه‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫‪ -2‬بدتر شــدن وضعیت امنیتی در کشــورهای عربی‬ ‫امکان توافقات دیپلماتیک را محدودتر و کمتر کرده است‪،‬‬ ‫بنابراین اســتفاده از ابزار دیپلماتیــک از جانب قدرت های ‬ ‫منطقه ای برای حل مساله را نیز دشوار کرده است‪.‬‬ ‫‪ -3‬قرار گرفتن منازعات در خطوط مذهبی و قومی دایره‬ ‫درگیری ها و دامنه ان را پیچیده و سخت تر کرده است‪.‬‬ ‫بازیگران غیر دولتی ‬ ‫در جغرافیــای متحول و همواره در حــال تغییر جهان‬ ‫عرب بازیگران غیر دولتی قدرتمند شده اند‪ ،‬قدرت بازیگران‬ ‫منطقه ای تا حدود زیادی محدود شده و بازیگران بین الملل‬ ‫نیز تمایلی به ایفای نقــش در این منطقه ندارند‪ .‬محدودیت‬ ‫قدرت این بازیگران نه به قدرت نظامــی انها بلکه به قدرت‬ ‫مخاطب قــرار دادن بازیگران جدید بســتگی دارد و البته از‬ ‫سویدیگرخالءقدرتموجوددرمنطقهنیزباعثایجادچنین‬ ‫بازیگران غیردولتی شــده که حکایــت از ضعف قدرت های‬ ‫منطقه ای در کنترل و مدیریت انها دارد‪ .‬داعش با خارج شدن‬ ‫از پوســته القاعده ای خود و جــذب اعضــای بین المللی و‬ ‫پیشــرفت از رقه ســوریه تا فلوجه عراق نمونــه ای از ضعف‬ ‫دولت‪ -‬ملت و قدرت های منطقه ای است‪.‬‬ ‫نوشتار حاضر تا اینجا به ترسیم فضای منطقه ای شکل‬ ‫گرفته بعد از بهار عربی پرداخته اســت‪ .‬ســوالی که درصدد‬ ‫پاسخ ان خواهم بود رویکرد ترکیه به منطقه و تاثیر تحوالت بر‬ ‫سیاست خارجی ترکیه خواهد بود‪ .‬ترکیه به عنوان یک کشور‬ ‫همجواربااینتحوالتتجربیاتمختلفیراکسبکردهاست‬ ‫و در درون این تحوالت انکارا به استثنا ی قطر متحد دا ئمی‬ ‫ نداشته است‪ .‬سیاست خارجی تنش صفر با همسایگان که‬ ‫رویکرد بسیار فعال و موثر در منطقه بود‪ ،‬کامال از میان رفت‬ ‫و سیاست خارجی این کشور نیازمند عیار سنجی‪ ،‬تشخیص و‬ ‫تصمیم سازی مجدد (‪ )recalibration‬است‪ .‬مساله داعش‬ ‫درردیفاخرتاثیرسوءبهارعربیبرسیاستخارجیترکیهقرار‬ ‫داردچراکه پیشازاین در بحران لیبی‪ ،‬مصر وسوریه‪ ،‬ترکیه با‬ ‫یرو به روبودهاست‪.‬مشکالتیکهبهارعربی‬ ‫ازمون هایمهم ‬ ‫برای ترکیه ایجاد کرده است عبارتند از‪:‬‬ ‫‪ -1‬وجود یک گروه تروریســتی در همسایگی ان؛ اگر‬ ‫خود ترکیه نیز در شــکل گیری ان نقش مســتقیم نداشــته‬ ‫باشد‪ ،‬به طور غیرمستقیم دخیل بوده است چرا که بسیاری از‬ ‫تروریست های بین المللی با ورود به ترکیه و عبور از مرزهای‬ ‫زمینی ان با سوریه به داعش پیوســتند‪ .‬البته اخیرا اقدامات‬ ‫جدی و ســختگیرانه ای در این زمینه در حال اجر است و بعد‬ ‫از ماجرای شارلی ابدو ســرویس های اطالعاتی اروپایی نیز‬ ‫اطالعاتی در اختیار ترکیه قرار می دهند‪.‬‬ ‫‪ -2‬افزایش شــمار پناهجویان؛ که براساس امار شمار‬ ‫پناهجویان ســوری در ترکیه به بیش از دو میلیون نفر رسیده‬ ‫است که ‪ 53‬درصد انها کمتر از ‪ 18‬ســال سن دارند که خود‬ ‫باعث ایجاد مشــکالت اجتماعــی و اقتصــادی پیچیده و‬ ‫متعددی برای ترکیه خواهد شد‪.‬‬ ‫‪ -3‬از میان رفتن روابط تجاری با کشــورهای همجوار‬ ‫مانند سوریه و عراق؛ به طوری که تاثیر بسیار منفی بر ترکیه‬ ‫داشته و میزان رشد اقتصادی ان را به سه درصد تقلیل داده و‬ ‫بین الملل‬ ‫ارزش پولی ان را نیز تا ‪ 20‬درصد کاهش داده است‪.‬‬ ‫‪ -4‬یکی از اثرات بســیار مهم این تحــوالت مربوط به‬ ‫روند ســازش با کردها در درون ترکیه است و ماجرای کوبانی‬ ‫(عین العرب) نیز کامال حکایت از تاثیر عوامل منطقه ای بر‬ ‫فرایند سازش و اشتی با این قومیت‪ 15‬میلیونی در ترکیه دارد‪.‬‬ ‫از نظــر نظامی هرچنــد داعش در حــال حاضر تهدید‬ ‫مستقیم جدی برای ترکیه محسوب نمی شــود و این کشور‬ ‫در جریان گروگانگیری چگونگی تعامل با داعش را اموخت‬ ‫اما عضویت ترکیه در ناتو و لزوم خط کشــی مستقیم و جدی‬ ‫با این گروه تروریستی امری دشــوار و پیچیده است چرا که‬ ‫ترکیه در درون منطقه سیاست هماهنگ و متحد اصلی برای‬ ‫مبارزه با داعــش ندارد (تنها متحد جــدی و مصمم به مبارزه‬ ‫ایران است که به دلیل اختالف دیدگاه طرفین درباره سوریه‬ ‫و عراق تاکنون این امر محقق نشــده است)‪ .‬از سوی دیگر‬ ‫به عنوان یک عضو ناتو پیشــنهاد این کشــور مبنی بر ایجاد‬ ‫منطقه پرواز ممنوع نیز از حمایت سایر اعض ا برخوردار نشد‪،‬‬ ‫بنابراین ترک ها با ســرخوردگی از غرب به حمایت از ائتالف‬ ‫حمله به یمن به رهبری عربستان برامدند که البته این حمایت‬ ‫نیز بیشتر از اینکه ماهیت لجســتیکی و نظامی داشته باشد‬ ‫کالمی و معنوی است‪.‬به طور خالصه اگر بخواهیم وضعیت‬ ‫ترکیه در داخل منطقه خاورمیانه را توصیف کنیم می توان به‬ ‫موارد ذیل اشاه کرد ؛‬ ‫‪ -1‬ترکیه در شکل گیری جغرافیای سیاسی جدید کامال‬ ‫متکی بر ائتالف با اعراب به عنوان بازیگران اصلی اســت و‬ ‫اعالم حمایت از عملیات عربستان در یمن نمونه روشنی از‬ ‫این مساله اســت زیرا این امر باعث چالش جدی با غرب نیز‬ ‫نمی شود‪ ،‬برخالف ائتالف با ایران که از نظر سیاستگذاران‬ ‫ترکیه در شرایط فعلی پرهزینه است‪.‬‬ ‫‪ -2‬ترکیه به هیچ عنوان به دنبال ارســال نیــر و یا انجام‬ ‫حمالت هوایی نیســت زیرا نه قادر به انجام این کار است و‬ ‫نه سایر کشورهای عرب به دلیل حافظه تاریخی (عثمانی)‬ ‫به دنبال پررنگ کردن نقش ترکیه هســتند‪ ،‬بنابراین حمایت‬ ‫این کشــور بیشــتر کالمی و معنــوی خواهــد بــود و البته‬ ‫مالحظات اقتصادی ترکیــه نیز در ان بی تاثیر نیســت زیرا‬ ‫سرمایه گذاران اصلی حال حاضر ترکیه عرب ها هستند و این‬ ‫کشور قراردادهای تجاری بسیار بزرگی با کشورهای منطقه‬ ‫به خصوص با قطر (برای ساخت استادیوم های جام جهانی‬ ‫فوتبال) و عربستان سعودی دارد که دریچه امیدوارکننده ای‬ ‫برای اقتصاد حساس و اسیب پذیر ترکیه محسوب می شود‪.‬‬ ‫‪ -3‬مساله کردها و حادثه کوبانی (عین العرب) به ترک ها‬ ‫این درس را به نیکی اموخت که عدم بیطرفی در بحران های‬ ‫همجوار با ترکیه و مشارکت در انها چگونه ممکن است امنیت‬ ‫اقتضائاتهمسایگی‬ ‫چند نکته درباره رابطه تهران ‪ -‬انکارا‬ ‫سیامک کاکایی‬ ‫کارشناس مسائل ترکیه‬ ‫رابطه با ایران‬ ‫اگرمروریبرمولفه هایقدرتمنطقه ایداشتهباشیم‪،‬‬ ‫تنها دو کشور ایران و ترکیه قابلیت تبدیل به هژمون منطقه ای‬ ‫را دارند که البتــه این امر نیز منــوط به همــکاری و اتحاد با‬ ‫یکدیگر است نه منازعه و رقابت و در صورت وقوع چنین امری‬ ‫توان و قدرت دو طرف تا سطح بازیگران متوسط منطقه ای‬ ‫فروخواهــد کاســت‪ .‬دو کشــور می توانند با اتخــاذ رویکرد‬ ‫همدالنه و منطبق بر واقعیت های موجــود در منطقه تبدیل‬ ‫به قدرت های تامین کننده اســتقرار و ثبات شــوند و رویکرد‬ ‫کالن جمهوری اســامی در قبال ترکیه نیــز از این واقعیت‬ ‫منشعب می شود‪ ،‬هرچند ترکیه مالحظاتی در همکاری میان‬ ‫دو کشور و تاکید عمده بر همکاری های اقتصادی دارد ولی‬ ‫ایران امیدوار است با مشوق قرار دادن این وجه از همکاری‬ ‫در مسئولیت پذیر کردن بیشتر ترکیه در قبال تحوالت منطقه‬ ‫تالش کند‪ .‬چرا که دامن زدن به جنگ و شعله ور کردن دامن‬ ‫اختالفات به نفع هیچ کدام از کشورهای منطقه نیست و سفر‬ ‫اخیر اردوغان به ایران نیز حداقل می تواند باعث شروع روند‬ ‫جدیدی از روابط در دوران بعد از بهار عربی باشد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫دو کشــور کمک کند‪ .‬البته نباید این نکتــه را نادیده گرفت‬ ‫که روابط تجاری ایران و ترکیه در ســال های اخیر که دامنه‬ ‫تحریم ها علیه ایران گسترش یافت تابع نگاه و سیاست های‬ ‫غرب نبوده اســت ولی با این وجود نمی توان گفت که انکارا‬ ‫سیاست مستقلی را در قبال ایران دنبال کرده‪ ،‬فقط در مواقعی‬ ‫همکاری های اقتصادی با ایران را گســترش داده است؛ به‬ ‫همین دلیل است که در سال های اخیر صحبت از تجارت‪30‬‬ ‫میلیارد دالری و همکاری های گسترده تجاری با تهران کرده‬ ‫است‪ .‬سیاست خارجی ترکیه در سه سال گذشته دستخوش‬ ‫تغییرات عمده ای در نگرش به کشــورهای خاورمیانه شده‬ ‫است؛ نقطه ثقل ان نیز در ارتباط با سوریه بود و ترکیه در نوک‬ ‫جبهه تخاصم با بشار اسد قرار گرفت‪ .‬برعکس نگاه ایران در‬ ‫نقطه مقابل ترکیه بود و این مساله تنش هایی را در روابط دو‬ ‫کشور ایجاد کرد‪ .‬از طرف دیگر سیاست انتقادی ترکیه نسبت‬ ‫به عراق و گنگی رویکرد این کشور در قبال برخی کشورهای‬ ‫حوزه خلیج فــارس منجر به نوعی چالش یا عقب نشــینی در‬ ‫سیاست خارجی این کشور شد‪ .‬به همین دلیل هم در عرصه‬ ‫داخلی انتقادها به رویکردهای دولت وقت اردوغان و سپس‬ ‫احمد داود اوغلو از جانب احزاب رقیب زیاد است‪ .‬در وضعیت‬ ‫کنونی نباید نادیده گرفت که همچنان نوع نگاه بلندپروازانه‬ ‫مبتنی بر اندیشه نئوعثمانی گرایی در رویکرد و مشی سیاسی‬ ‫ترکیه و شــخص اردوغان وجود دارد‪ .‬به بیان دیگر شــیوه‬ ‫برخورد اردوغان با تحوالت منطقه ای و گاهی اعالم مواضع‬ ‫تندنسبتبهایراندررابطه بامسالهسوریه‪،‬عراقویمننشان‬ ‫می دهد که از سوی ترکیه یک نگاه انتقادی و رقابتی نسبت‬ ‫به ایران و نقش منطقه ای کشور وجود دارد که می توان این‬ ‫تقابل را نادیده گرفت‪ .‬در نهایت اینکه نوع سیاستی که ترکیه‬ ‫در منطقه ایفا می کند مبتنی بر نفوذ بیشتر در منطقه در عرصه‬ ‫اقتصاد‪،‬سیاستومسائلامنیتیونظامیاست‪.‬دراینمیان‬ ‫نیز با برخی از کشورها در نگاه منطقه ای اش نوعی اصطکاک‬ ‫وجود دارد‪ .‬به هر حال کشــورها در عرصه سیاست خارجی‬ ‫و منطقه ای خود یا تابع منافعی هستند که برای خود تعریف‬ ‫کرده اند یا تابع نقشی هستند که در عرصه تحوالت منطقه ای‬ ‫برای خود در نظر گرفته اند‪ .‬اما رفت و امدهای سیاسی میان‬ ‫مقامات تهران و انکارا به رغم تنش های گهگاه در مواضع دو‬ ‫طرف بیانگر ان اســت که ایران و ترکیه فراتر از این مواضع‬ ‫در راستای گسترش همکاری ها قرار دارند که بخشی از این‬ ‫مواضع مبتنی بر اقتضائات همســایگی و پیشــینه روابط دو‬ ‫کشور است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫روابط ایران و ترکیه تحت تاثیر ســه مولفه اصلی قرار‬ ‫دارد؛ نخســت اقتضای همســایگی در پیگیری و پیشــبرد‬ ‫مناسبات دو کشور اســت که این مســاله تا حد زیادی فارغ‬ ‫از نگرش های سیاسی است‪ .‬شــاید همسایگی میان ایران‬ ‫و ترکیــه و تنیده شــدن بخشــی از روابط تجاری دو کشــور‬ ‫به خصــوص ســرمایه گذاری و همکاری هــای اقتصادی‪،‬‬ ‫اقتضای همسایگی را در گسترش و پیشبرد مناسبات جدی تر‬ ‫کرده است‪ .‬دوم‪ ،‬نقش بازیگردانی منطقه ای دو کشور ایران‬ ‫و ترکیه که این مساله گاه در رقابت های منطقه ای نمود پیدا‬ ‫می کند و گاه در همکاری های دوجانبــه و در نوعی نزدیک‬ ‫شدن مواضع منطقه ای انها خود را نشــان می دهد‪ .‬اگر در‬ ‫این قالب به رویکردهای متفاوت ایران و ترکیه در قبال برخی‬ ‫از تحوالت منطقه ای از عراق و سوریه گرفته تا یمن و پیش‬ ‫از ان بحرین و مصر نگاهی بیندازیم درمی یابیم که برگرفته از‬ ‫همان نقش بازیگری دو کشور است‪ .‬همچنین جایگاه ایران‬ ‫و ترکیه در عرصه تحوالت منطقه ای نیز در این رابطه تاثیرگذار‬ ‫است‪ .‬این مساله نشــان از رقابت هایی دارد که می توان در‬ ‫روابط این دو بازیگر مشــاهده کرد‪ .‬همچنیــن به این دلیل‬ ‫است که در واقع فرازوفرودهایی در مواضع مقام های ایران‬ ‫و ترکیه وجود دارد؛ همچنانکه در چند سال اخیر می توان به‬ ‫مواضع متفاوت دو طرف در ارتباط با مسائل سوریه‪ ،‬عراق یا‬ ‫دیگر تحوالت منطقه اشاره کرد‪ .‬از طرف دیگر نوع رویکردی‬ ‫که اخیرا رجب طیب اردوغــان در ارتباط با نــگاه منطقه ای‬ ‫ایران اتخاذ کرده بود با انتقاد جدی مســئوالن ایرانی مواجه‬ ‫شد‪ .‬اما این سطوح اصطکاکی در نگرش های ایران و ترکیه‬ ‫مانع از شــکل اول همکاری ها و پیشــبرد روابــط تجاری دو‬ ‫کشور نشده است‪ .‬این مســاله تنها به شرایط کنونی محدود‬ ‫نمی شود بلکه پیشینه روابط تهران ‪ -‬انکارا بارها این مساله را‬ ‫نشان داده است‪ .‬شاید بتوان سومین مولفه در روابط دو کشور‬ ‫همسایه را نوعی اراده سیاسی از سوی هم ترکیه و هم ایران به‬ ‫توسعه مناسبات دانست‪ ،‬به خصوص برای ترکیه دست کم از‬ ‫یک سال ونیم گذشته بازگشت به تقویت روابط با ایران و عبور‬ ‫از دلخوری ها یا سردی در روابط سیاسی دو کشور یا به عبارت‬ ‫روشن تر ترمیم روابط دو طرف مدنظر بوده و در این چارچوب‬ ‫می توان روابط را مورد ارزیابی قرار داد‪ .‬درخصوص تحوالت‬ ‫اخیر در پرونده هسته ای ایران و رویکرد ترکیه نسبت به این‬ ‫مقوله باید گفت که نگاه ترکیه به مســاله هسته ای ایران در‬ ‫یک دهه گذشته متفاوت بوده است چنانچه در سند استراتژی‬ ‫امنیت ملی ترکیه پیش از سال‪ 2010‬از مساله ایران هسته ای‬ ‫ابراز نگرانی کرده بود‪ .‬ولیکن چند سال پیش از این می توان‬ ‫مصادیق دیگری ذکر کرد که ترکیه خود را در چارچوب نقش‬ ‫میانجی برای حل مساله هســته ای ایران و غرب نشان داد‬ ‫که می توان به برگزاری نشست تهران میان مقامات ترکیه‪،‬‬ ‫برزیل و ایران اشــاره کرد‪ .‬در ان زمان امد و شــدهای ترکیه‬ ‫برای ایفای نقش یک میانجی در مســاله هســته ای ایران‬ ‫کامال مشهود بود‪ .‬اما در دو سال گذشته رویکردها نسبت به‬ ‫مساله هسته ای ایران متفاوت شده و ایران خود در راستای‬ ‫گفت وگوی مستقیم و موثر با طرف های حاضر در‪ 5+1‬حرکت‬ ‫کرده است‪ .‬سیاست پایه ای ایران نیز در این میان به رسمیت‬ ‫شناختن حق هسته ای کشور در عرصه غنی سازی و مسائلی‬ ‫از این قبیل بوده اســت‪ .‬به هر حال در سیر مذاکرات ایران و‬ ‫‪ 5+1‬و توافقاتی که پیش تر در ژنو حاصل شد و بیانیه سوئیس‬ ‫مشــاهده کردیم که نگاه کشــورهای منطقه ای متفاوت از‬ ‫هم بوده است‪ .‬چنانچه در یک سو دیدگاه های محتاطانه و‬ ‫مخالفت امیز از سوی کشورهای عربی را شاهد هستیم و از‬ ‫سوی دیگر نوعی اســتقبال ضمنی را از سوی ترکیه دیدیم‪.‬‬ ‫البته ترکیه یک سیاست دو پهلو را در این رابطه دنبال می کند‪،‬‬ ‫یعنی از یک سو نمی خواهد نگاه استراتژیک خود را به توسعه‬ ‫توان هســته ای ایران در عرصه های مختلــف اقتصادی و‬ ‫زیر ساختی پنهان کند و همچنان به نظر می رسد در استراتژی‬ ‫امنیت ملی ترکیه این مساله به عنوان یک موضوع باقی مانده‬ ‫و نسبت به ان با احتیاط برخورد می کند‪ .‬اما از سوی دیگر از‬ ‫دید برخی از مقام های ترکیه‪ ،‬توافق ایران و غرب در عرصه‬ ‫هسته ای می تواند به توسعه مناســبات تجاری و اقتصادی‬ ‫داخلی و اتحاد ملی کشور را به خطر بیندازد و چگونگی ادغام‬ ‫امنیت داخلی با تحوالت منطقه ای را نشان داد‪.‬‬ ‫‪71‬‬ ‫تر‬ ‫جمه‬ ‫توافق هسته ای بیش از یک‬ ‫تعهد سیاسی است‬ ‫یکدورهجدید اغازشده است‬ ‫بین الملل‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫فرشاد قدوسی ‪ -‬مریم رضایی‬ ‫نویسنده ‪ -‬مترجم‬ ‫چارچوب توافق هسته ای تاریخی ایران و قدرت های‬ ‫‪ 5+1‬با محوریت لغو تحریم ها علیه ایــران در ازای کاهش‬ ‫وسعت فعالیت های هسته ای این کشور تعیین شد‪ .‬اگرچه‬ ‫طرفین هنوز رسما قرارداد نهایی را امضا نکرده اند‪ ،‬تصریح‬ ‫عناصر اصلی توافقی که قرار اســت در اینده نهایی شــود‪،‬‬ ‫ان گونه که در مصاحبه های مطبوعاتی انفرادی و مشترک‬ ‫به اختصار بیان شــده‪ ،‬نشان دهنده شــروع یک دوره جدید‬ ‫است‪ .‬با این حال‪ ،‬ســواالت اولیه ای در مورد نحوه تطبیق‬ ‫یک توافق جامع با قوانین بین المللی باقی می ماند‪.‬‬ ‫چارچوب توافق شــده را می تــوان مهم ترین توافق‬ ‫هسته ای در دهه های اخیر دانست‪ .‬روند این توافق که در‬ ‫برابر سابقه پیچیده ای از تحریم های شورای امنیت سازمان‬ ‫ملل‪ ،‬امریکا و اتحادله اروپا پیش رفت‪ ،‬انبوهی از سواالت‬ ‫حقوقی بین المللی را مطرح کرد که مهم ترین ان این است‬ ‫که ایا عدم پایبندی به تعهدات این توافقنامه معادل نقض‬ ‫قوانین بین المللی است و توافق را قبل از اینکه حتی شکل‬ ‫گرفته باشد‪ ،‬لغو می کند؟‬ ‫ایران و امریکا اظهارات متفاوتی داشتند‪ :‬جان کری‪،‬‬ ‫وزیر امور خارجه امریکا عنوان کرده کــه این توافق چیزی‬ ‫بیش از یک تعهد سیاسی نیســت و از به کار بردن زبانی که‬ ‫مشخص کند مذاکرات به تصویب یک معاهده (که کنگره‬ ‫ادعا می کند باید به تصویب ان برسد) منجر می شود‪ ،‬اجتناب‬ ‫کرده است‪ .‬البته کنگره به نوبه خود احتماال موافق است که‬ ‫چارچوب توافق شده به یک معاهده بین المللی منجر شود و‬ ‫بنابراین در اخرین مرحله به ان کمک خواهد کرد‪ .‬در ضمن‪،‬‬ ‫محمدجواد ظریــف‪ ،‬وزیر امــور خارجه ایران اشــاره کرده‬ ‫که ایران این توافق را طبق قوانیــن بین المللی الزم االجرا‬ ‫می داند‪ ،‬چون اعضای دائمی شــورای امنیت سازمان ملل‬ ‫یک طرف ان بوده اند‪.‬‬ ‫طی این مدت‪ ،‬این توافق طوری در نظر گرفته شده که‬ ‫گویی طرفین می توانند هر زمان که بخواهند از موضع خود‬ ‫عقب نشــینی کنند و توافق را از پوشــش قوانین بین المللی‬ ‫خارج کنند‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬سناتور تام کاتن‪ ،‬نویسنده نامه‬ ‫جنجالی اعضای کنگره که به امضای ‪ 47‬تن از سناتورهای‬ ‫جمهوریخــواه مخالف با مذاکرات رســید‪ ،‬صراحتا در مورد‬ ‫تمایل امضاکننــدگان این نامــه به عدم رســیدن به توافق‬ ‫گفته اســت که نشــان می دهد هر گونه توافقی در اینده در‬ ‫امریکا الزم االجرا تلقی نخواهد شــد‪ .‬دولت اوباما عالوه بر‬ ‫دنبال کردن یک کنگره مردد‪ ،‬بایــد رئیس جمهور بعدی را‬ ‫هم قانع کند که این توافــق ارزش ان را دارد که ادامه یابد‪.‬‬ ‫مسئوالن ایران نیز با ریســک اعالم لغو توافق در هر زمانی‬ ‫از سوی مجلس روبه رو هســتند و شاید تمایل مجلس ایران‬ ‫برای این کار نســبت به کنگره بیشتر هم باشــد‪ .‬اگر هر دو‬ ‫طرف بتوانند به خواست خود توافق را نادیده بگیرند و طبق‬ ‫قوانین بین المللی جریمه ای هم در کار نباشــد‪ ،‬شاید جمله‬ ‫جان بولتون‪ ،‬سفیر سابق امریکا در ســازمان ملل در اینجا‬ ‫مصداق یابد‪« :‬اگر توافق تا این حد شکننده است‪ ،‬پس در‬ ‫واقع توافقی صورت نگرفته است‪».‬‬ ‫قوانیــن بین المللی نمی تواند پاســخ درســتی به این‬ ‫مشــکل بدهد‪ .‬این قوانین دقیقا تصریح نکــرده که کدام‬ ‫نوع توافق ها الزم االجرا و کدامیک صرفا تعهدات سیاسی‬ ‫محسوب می شوند‪ .‬کشورها از شــرایط مختلف برای اشاره‬ ‫به توافق های خود اســتفاده می کنند که هیچ کدام تعریف‬ ‫دقیقی ندارد‪ ،‬پیمان‪ ،‬پروتــکل‪ ،‬توافق بین المللی‪ ،‬بیانیه و‬ ‫تفاهمنامه‪ .‬در مورد مذاکرات ایران‪ ،‬اصطالح «چارچوب»‬ ‫به معنی این اســت که عدم پایبندی به توافق هیچ عواقب‬ ‫قانونی نخواهد داشــت‪ .‬اما زبــان و اصطــاح قابل تغییر‬ ‫است‪ .‬در طرف دیگر این موضوع‪ ،‬سازمان ملل «منشور»‬ ‫برای ایجاد تعهــدات و حقــوق قانونی اســتفاده می کند‪.‬‬ ‫بیشتر توافق ها مابین این اســت که فضایی برای تفسیر به‬ ‫وجود مــی اورد‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬مفــاد عهدنامه الجزایر که‬ ‫میان ایران و امریکا منعقد شــد‪ ،‬دربرگیرنده ایجاد یک نهاد‬ ‫مرضی الطرفین به منظور حل دعاوی دو کشور است و اینکه‬ ‫امریکا در امور داخلی ایران مداخله نکند‪.‬‬ ‫در مــورد اینکه ایا هــر تعهد دولتی به نظــارت قانونی‬ ‫بین المللی ارتباط دارد یا نه اختالف نظر وجود دارد‪ .‬به عنوان‬ ‫مثال‪ ،‬مورد بیــن قطر و بحرین نمونه ای اســت از اینکه هر‬ ‫تعهدی یک توافق الزم االجراســت‪ .‬در ســال ‪ 1991‬قطر‬ ‫در مورد یک مناقشه ارضی با بحرین‪ ،‬به دیوان دادگستری‬ ‫بین المللی شکایت کرد‪ .‬این کشور به تبادل نامه هایی بین‬ ‫وزرای قطر‪ ،‬بحرین و عربســتان اســتناد کرده بود تا نتیجه‬ ‫بگیرد کــه این دیــوان باید به موضــوع رســیدگی کند‪ .‬در‬ ‫نهایت‪ ،‬دیوان دادگستری بین المللی به این نتیجه رسید که‬ ‫یادداشــت ها به همراه نامه های متعاقب ان که بین طرفین‬ ‫رد و بدل شــده‪ ،‬توافق نامه الزم االجرایی تشــکیل داده که‬ ‫ارزش قانونی دارد‪.‬‬ ‫برخی دیگر این رویکرد را زیر سوال می برند و به تاریخ‬ ‫طوالنی امضای توافقنامه هایی که الزم االجرا نیستند و نیز‬ ‫ضروری بودن انهــا در قوانین بین المللی اشــاره می کنند‪:‬‬ ‫توافقنامــه کنفرانس یالتــا (‪ )Yalta‬که ســاختار اروپا بعد از‬ ‫جنگ جهانی دوم را تغییر داد و نیز قطعنامه نهایی کنفرانس‬ ‫هلســینکی در ســال ‪ 1975‬که همکاری امنیتی بین اتحاد‬ ‫جماهیر شــوروی و اروپای غربی ایجاد کــرد‪ ،‬پیمان های‬ ‫رسمی به حساب نمی امدند‪ .‬به عبارت ساده‪ ،‬کشورها به طور‬ ‫کلی تمایل ندارند معاهده هــای الزم االجرای قانونی امضا‬ ‫کنند‪ ،‬حتی وقتی ایــن توافق نامه ها چیز جدیدی باشــند‪.‬‬ ‫دلیل این امر تا حدی بــه رویه های داخلی مــورد نیاز برای‬ ‫الزم االجرا کردن توافق نامه های دولتی برمی گردد‪ .‬نمایش‬ ‫قابل پیش بینی کنگره در مورد توافق هسته ای با ایران نمونه‬ ‫همین موضوع است‪ .‬کشورها همچنین ترجیح می دهند هر‬ ‫وقت بخواهند از توافق دست بکشــند‪ ،‬بدون انکه قوانین‬ ‫بین المللی دســت و پای انها را ببندد یا اینکه هزینه سیاسی‬ ‫متحمل شوند‪.‬‬ ‫از طرف دیگــر‪ ،‬طرف هایی که می خواهنــد بر اعتبار‬ ‫یک توافق تاکید کنند‪ ،‬می خواهند این توافق از نظر قانونی‬ ‫یک ابزار بین المللی الزم االجرا در نظر گرفته شــود و ان را‬ ‫تحت حفاظت قوانین بین المللی دراورند‪ .‬ممکن است ایران‬ ‫تمایل داشته باشد توافق جامع اینده را یک ابزار الزم االجرای‬ ‫بین المللی در نظر بگیرد‪ ،‬چون این موضوع باعث می شود‬ ‫رئیس جمهــور بعدی امریــکا توافــق را لغو نکنــد (که اگر‬ ‫این توافــق به عنوان یک پیمان در کنگره تصویب نشــود‪،‬‬ ‫امکان ان وجود دارد)‪ .‬این اقدام‪ ،‬همه چیز را به نقطه اول‬ ‫برمی گرداند و هر تحریمی که در چارچوب فعلی لغو می شود‪،‬‬ ‫دوباره اعمال خواهد شد‪ .‬با این استانداردها‪ ،‬چارچوب مورد‬ ‫توافق ایران خالصه سندی را در اینده تهیه می کند که کامال‬ ‫یک توافق الزم االجــرا را ارائه نمی کنــد‪ ،‬اما در ضمن یک‬ ‫بیانیه سیاسی صرف هم نخواهد بود؛ اگرچه کشورهای‪5+1‬‬ ‫در مورد قدرت زبان توافق بر اساس انچه هر یک از طرفین‬ ‫در خطر می بیند‪ ،‬تفاســیر مختلفی دارند‪ .‬ایران می خواهد‬ ‫در صورت اعمال دوباره تحریم هایــی که احتماال به زودی‬ ‫برداشــته می شــوند‪ ،‬مطابق قوانین بین المللی راه چاره ای‬ ‫وجود داشته باشد و امریک ا ترجیح می دهد تفسیری را انتخاب‬ ‫کند که اجازه دهد در صورت لزوم تحریم ها را برگرداند‪ ،‬بدون‬ ‫اینکه این کار عواقب قانونی بین المللی داشته باشد‪ .‬ماراتن‬ ‫جلسات مذاکره هســته ای به یک راهکار با نقشه راهی ‪25‬‬ ‫ســاله تحت عنوان توافق دســت یافت که عالمتی اســت‬ ‫قوی برای اعتماد کردن به تمامی طرف های درگیر مبنی بر‬ ‫اینکه هر توافقی نیرو و اثر کاملی دارد که شایســته اســت‬ ‫تحت پوشش قوانین بین المللی قرار گیرد‪.‬‬ ‫برعکس بســیاری از دیگر تعهدات سیاســی‪ ،‬توافق‬ ‫هسته ای ایران برخالف سابقه مســائل پیچیده حقوقی از‬ ‫جمله مجموعه ای از تحریم های ملی‪ ،‬منطقه ای و سازمان ‬ ‫ملل‪ ،‬مورد مذاکره قرار گرفت‪ .‬تعــداد طرف های درگیر در‬ ‫ماجرا – یعنی دولت ها‪ ،‬هیات های منطقه ای‪ ،‬سازمان ملل‬ ‫و اژانس بین المللی انرژی اتمی – گواهی بر جدیت چارچوب‬ ‫و نتیجه ان است‪ .‬برخی تعهداتی که طرفین باید درون این‬ ‫چارچوب مورد حمایــت قرار دهند‪ ،‬الزامی اســت و ماهیت‬ ‫قانونی دارد‪ .‬باتوجه به پیچیدگی محض فاکتورهایی که در‬ ‫مذاکرات هسته ای سنگینی می کردند‪ ،‬می توان گفت توافق‬ ‫هسته ای جامع ایران‪ ،‬بیش از یک تعهد سیاسی بچگانه و‬ ‫معمولی است‪.‬‬ ‫منبع‪ :‬فارین افرز‬ ‫س هفته‬ ‫عک‬ ‫بحرانسومالی‬ ‫دکتر احمد بخشی‬ ‫کارشناس مسائل افریقا‬ ‫حمله گروه الشباب به دانشگاهی در کنیا را باید واکنشی‬ ‫دانست به حضور نیروهای نظامی کنیا در مجموعه نیروهای‬ ‫حافظ صلــح افریقایی در ســومالی‪ .‬پیش تر نیــز این گروه‬ ‫اعتراض خود را در قالــب حمله به فروشــگاهی در نایروبی‬ ‫در سال گذشته نشــان داده بود‪ .‬یکی از دالیل این حمالت‬ ‫به غیر از نزدیکی جغرافیایی این کشــور به سومالی‪ ،‬وجود‬ ‫گروه های حاشیه ای و فقیر در مرز سومالی و کنیا و پیرامون‬ ‫شهر نایروبی است که این مساله زمینه رشد گروه های الشباب‬ ‫و ارتباط انها با سرشاخه اصلی شان در سومالی را فراهم کرده‬ ‫است‪ .‬به نظر می رسد که با وجود زمینه های سیاسی و تاریخی‬ ‫و همچنین عدم امنیت و نبود حاکمیت در کشور سومالی هر از‬ ‫چند گاهی شاهد این نوع فعالیت ها در این کشور و همچنین‬ ‫همســایگان ان از جمله کنیا باشــیم‪ .‬الزم به ذکر است که‬ ‫برای جلوگیری از تکرار این نوع اتفاقات باید در گام نخست‬ ‫گروه های سیاســی و اجتماعی کشور ســومالی و همچنین‬ ‫کشــورهای همســایه ان از جمله ســازمان همکاری های‬ ‫منطقه ای ایگاد اقدامات الزم را برای استمرار یک حکومت‬ ‫فراگیر و پس از ان رفع مشــکالتی مانند فقــر انجام دهند؛‬ ‫همچنیــن زمینه مشــارکت گروه های سیاســی و اجتماعی‬ ‫در قدرت را فراهم کنند و به طور کلــی یک دولت فراگیر که‬ ‫دارای مشروعیت کامل در بین تمامی گروه های اجتماعی‬ ‫باشــد در کشور ســومالی اســتقرار یابد‪ .‬در نهایت نیز برای‬ ‫جلوگیری از تکرار این نوع حوادث‪ ،‬مشارکت اتحادیه افریقا و‬ ‫سازمان های بین المللی برای رفع این نوع مشکالت از جمله‬ ‫عدم استقرار یک دولت فراگیر در سومالی الزم است‪.‬‬ ‫خودنمایی از نوع الشباب‬ ‫اتفاقات قابل تامل در افریقا‬ ‫حسین ابراهیم نیا‬ ‫‪5‬‬ ‫پژوهشگر مرکز‬ ‫مطالعات خاورمیانه‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫بین الملل‬ ‫شــبه نظامیان افراطــی الشــباب اخیــرا در حالی به‬ ‫دانشــگاهی در کنیا حمله کردند که یگان هــای ویژه هفت‬ ‫ساعت منتظر دستور وزارت کشور برای اغاز عملیات نجات‬ ‫بودند‪ ،‬اما فرجام حمله به دانشــگاه گاریســا بســیار خونبار‬ ‫بود؛ ‪ 148‬دانشــجو کشــته و ‪ 79‬تن دیگر مجروح شــدند‪.‬‬ ‫این گروه در ســال ‪ 2013‬نیز حمله خونبار دیگری نیز علیه‬ ‫یک مرکز خرید در شــهر نایروبی‪ ،‬پایتخت کنیا انجام داده‬ ‫بود و همواره ســعی دارد از ارتش کنیا به دلیــل اقداماتش‬ ‫در ســومالی خونخواهی نماید؛ اما در پس این انتقام گیری‬ ‫به دنبال اهداف دیگری است؛ امروزه نیز جهان مشابه این‬ ‫حمالت را در موارد متعدد مشاهده می نماید که نمونه اخیر‬ ‫ان (‪ ۱۶‬دسامبر ‪) ۲۰۱۴‬مدرســه ای در پاکستان بوده که در‬ ‫ان حمله نیز اعضای طالبان با یورش به مدرسه بیش از ‪133‬‬ ‫دانش اموز را کشــته و ‪ 122‬تن را زخمی می کنند؛ حال این‬ ‫پرسش مطرح اســت که به چه دالیلی این گروه ها در دوره‬ ‫عصر ارتباطات شبکه ای حمله به غیر نظامیان را در دستورکار‬ ‫خود قرار داده اند و چرا شــبه نظامیان الشباب به دانشگاهی‬ ‫در کنیا حمله کردند؟ در واقع باید گفت که از ‪ 11‬سپتامبر به‬ ‫بعد و حمله القاعده به برج های مرکز تجارت جهانی همواره‬ ‫گروه های افراطی تروریســتی در پس اهــداف اصلی یک‬ ‫هدف دیگــر داشــته اند و ان خودنمایی و مــورد توجه قرار‬ ‫گرفتن اســت؛ این موضوع خصوصا پس از بحران سوریه‬ ‫و ظهور نســخه جدیدی از افراطی گری با نام داعش بیش‬ ‫از پیش تشدید شده است ولی این نکته قابل ذکر است که‬ ‫افزایش قســاوت این گروه ها برای تاثیر گذاری بیشتر خود‬ ‫محصول جهانی شــدن ارتباطات شبکه ای هست؛ در واقع‬ ‫گروه های تروریستی افراطی رسانه های جهانی امروزی که‬ ‫ساختار شبکه ای پیچیده و وسیعی دارند را به عنوان ابزاری‬ ‫می بینند که سبب می شــود انان خود را نمایان سازند و رعب‬ ‫و وحشت بیشتری بر مناطق عملیاتی خود حاکم نمایند‪.‬‬ ‫بنابراین امروز مشاهده می کنیم گروه بنیادگرای الشباب‬ ‫که پایگاهش در کشور همسایه سومالی قرار دارد و پیش تر‬ ‫وعده داده بود که جنگی بزرگ علیه کنیا به راه می اندازد‪ ،‬در‬ ‫بیانیه ای اعالم می دارد که حمله اخیر به دانشگاه گاریسا‪،‬‬ ‫ی تالفی جویانه و در واکنش به حضور نیروهای کنیایی‬ ‫اقدام ‬ ‫در سومالی برای سرکوب این گروه است‪ .‬گروه الشباب نیز‬ ‫قصد داشــت به جهت انتقام و تاثیر بر کشــور کنیا که چهار‬ ‫سال پیش ارتش ان در قالب «عملیات اتحادیه افریقا جهت‬ ‫باثبات سازی ســومالی» این گروه را از موگادیشو‪ ،‬پایتخت‬ ‫این کشور بیرون رانده بود دســت به چنین اقدام رعب اوری‬ ‫بزند‪ ،‬بنابراین الشباب در هدف نخســت خود قصد انتقام از‬ ‫کشور و ارتش کنیا را دنبال می کرد ولی در هدف دوم خود که‬ ‫مهم تر از هدف نخست است‪ ،‬به دنبال نمایان ساختن خود‬ ‫بود‪ ،‬چرا که گرچه در ذات گروه های افراطی مانند القاعده‪،‬‬ ‫داعش‪ ،‬جبهــه النصره‪ ،‬بوکوحــرام و‪ ...‬یکی هســتند و از‬ ‫همدیگر حمایت لفظی می نمایند ولی خوشایند انان نیست‬ ‫که در حاشیه قرار گیرند؛ بنابراین الشباب گرچه به دنبال این‬ ‫بود که ارتش کنیا را به عقب نشــینی از سومالی وادارد؛ ولی‬ ‫قصد داشــت که امروز در تیتر نخســت قرار گیرد؛ بنابراین‬ ‫امروز به جهت مبارزه با این شکل از گروه ها که تحت نام هر‬ ‫دین و مذهبی به فعالیت می پردازند و از ان اســتفاده ابزاری‬ ‫می نمایند‪ ،‬باید در قــدم اول «هم صدایی مبارزه» شــکل‬ ‫بگیرد‪ ،‬در واقع در دنیای امروز گرچه مبارزه با تروریسم سخت‬ ‫و دشوار است اما باید در اقدام عملی رسانه را از این گروه ها‬ ‫سلب کرد‪ ،‬گرچه نمی توان در واقع امر رسانه را از انان گرفت‬ ‫ولی می توان ُبعد رسانه را از طریق همان رسانه خنثی کرد‪،‬‬ ‫به عنوان نمونه با تشکیل کمپین هایی از مشاهده فیلم ها و‬ ‫تصاویری که توسط این گروه اپلود می شود خودداری کرد‪،‬‬ ‫در قــدم دوم اقدامات جهانــی صرفا نباید مبــارزات نظامی‬ ‫با این گروه ها باشــد‪ ،‬بخش هایی از افریقا و غرب اســیا که‬ ‫این گروه ها در ان فراوان هســتند از ضعف های معیشتی و‬ ‫فرهنگی ان مناطق اســتفاده کرده و حوزه عملیاتی خود را‬ ‫گســترش می دهند‪ ،‬بنابراین اقدامات جهانی از ُبعد نظامی‬ ‫باید به ســمت ارتقای معیشت‪ ،‬سطح ســواد و فرهنگ این‬ ‫مناطق تغییر جهت دهد و در این راستا برنامه ریزی شود‪.‬‬ ‫‪73‬‬ ‫ورزش‬ ‫اظهارنظر دردسرساز‬ ‫موضوع حضور بانوان در ورزشگاه ها حاال بیش از هر زمان دیگری به محل مناقشه‬ ‫میان موافقان ومخالفان تبدیل شده‪ .‬به خصوص اینکه معاون وزیر ورزش چندی‬ ‫پیش با اعالم این خبر که ساز و کار حضور بانوان در ورزشگاه ها را مهیا می کنیم‬ ‫بیش از پیش مخالفان را وادار به واکنش کرد‪.‬‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫ورزش‬ ‫‪74‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫‪1‬‬ ‫اصرار از وزارت ورزش‪ ،‬انکار از وزارت کشور‬ ‫حضــور زنــان در ورزشــگاه ها؛ حــاال ایــن موضوع‬ ‫انگار به مســاله ای پیچیده تبدیل شــده است‪ .‬برخی «جو ‬ ‫نامناسب» ورزشــگاه ها را دلیل عدم حضور زنان می دانند و‬ ‫در مقابل برخی معتقدند همانند مردان‪ ،‬زنان نیز از این حق‬ ‫برخوردارند‪ .‬حضور زنان در ورزشگاه ها چند سالی است که‬ ‫به یکی از بحث برانگیزترین مسائل اجتماعی و البته سیاسی‬ ‫کشور تبدیل شده است‪ .‬موضوع حضور زنان در ورزشگاه ها‪،‬‬ ‫چندسال پیش نیز از سوی مسئوالن دولتی مطرح و حتی با‬ ‫صدور دســتور ویژه‪ ،‬معاون رئیس جمهور مامور اجرای ان‬ ‫شد‪ ،‬اما با اعتراض وسیع برخی از مراجع‪ ،‬نمایندگان مجلس‬ ‫و رسانه ها اجرا نشد‪.‬‬ ‫در حالی که معاون فرهنگی‪ ،‬اموزشی و پژوهش وزیر‬ ‫ورزش و جوانان از تایید پیشنهاد این وزارتخانه برای حضور‬ ‫بانوان و خانواده‪‎‬ها در سالن ها از سوی شورای امنیت کشور‬ ‫خبر داده‪ ،‬این شورا چنین خبری را رد کرد‪.‬‬ ‫ورود بانوان به ورزشگاه ها و محل برگزاری مسابقات‬ ‫ایا زنان به ورزشگاه ها می روند؟‬ ‫ورزشی در ایران مدت هاست که به عنوان یکی از چالش ها‬ ‫و دغدغه های اصلی مسئوالن مورد توجه قرار گرفته است‬ ‫و به جهت اینکه بانوان حق ورود به ورزشگاه ها در بسیاری‬ ‫از رشــته های ورزشــی را ندارند‪ ،‬میزبانی های بین المللی‬ ‫پرتعدادی به ورزش ایران داده نمی شود‪.‬‬ ‫با ایــن حــال اختالف نظرهایــی که بین مســئوالن‬ ‫ورزشی و سایر نهادها در ســال های گذشته وجود داشته و‬ ‫محدودیت هایی هم که ساختار فیزیکی ورزشگاه های ایران‬ ‫ایجاد می کند‪ ،‬عمال این فضــا را به وجود نیاورده تا راه حلی‬ ‫مناسبی برای حل این مشــکل در نظر گرفته شود‪ .‬این در‬ ‫حالی اســت که میزبانی رویداد بزرگی چــون لیگ جهانی‬ ‫والیبال شاید به همین دلیل از ورزش ایران گرفته شد‪.‬‬ ‫چندی پیــش احمــدی درحالــی از حضور زنــان در‬ ‫ورزشگاه ها در ســال جاری خبر داد که اسفند سال گذشته‬ ‫اظهارات علی کفاشیان درباره بدون منع بودن حضور زنان‬ ‫خارجی در استادیوم ها موجی از انتقادها و واکنش ها را در‬ ‫پی داشت‪ .‬علی کفاشیان پس از انتخاب نشدن ایران برای‬ ‫میزبانــی جام ملت های اســیا در واکنش بــه صحبت های‬ ‫ســپ بالتر که یکی از دالیل واجد شــرایط نبودن ایران را‬ ‫برای میزبانی جام ملت های اســیا جلوگیری از حضور زنان‬ ‫در ورزشــگاه ها عنوان کــرده بود‪ ،‬گفت‪« :‬بــرای برگزاری‬ ‫جام ملت هــا معیارهــا و مالک های زیادی وجــود دارد که‬ ‫تنها یکی از انها بحث حضور بانوان است و این بحث بسیار‬ ‫کوچکی در برابر معیارهای دیگر اســت‪ .‬اگر مسائل دیگر‬ ‫حل شــود‪ ،‬قطعا این موضوع نیز حل می شود‪ .‬ما با حضور‬ ‫بانوان کشورهای دیگر در ورزشگاه ها مشکلی نداریم‪».‬‬ ‫همیــن اظهارنظــر کوتاه کفاشــیان کافی بــود تا در‬ ‫مطبوعــات و شــبکه های اجتماعــی مــوج واکنش هــا و‬ ‫اعتراضات فعاالن حقوق زنان اغاز شود و تا روزهای پایانی‬ ‫ســال نیز همچنان داغ و در پایان ســال یکی از مهم ترین‬ ‫موضوعات اجتماعی ســال ‪ ۹۳‬باشــد‪ .‬موضوعی که برای‬ ‫اولین بار به صورت جدی بعد از ممانعــت از حضور زنان در‬ ‫ناگهان خداحافظی نکونام‬ ‫شماره‪ 6‬کفش هایش را اویخت‬ ‫ورزشگاه ها در مسابقات والیبال شروع شد و تا پایان سال به‬ ‫بهانه های متعدد سر باز کرد‪.‬‬ ‫عبدالحمیــد احمدی‪ ،‬معــاون فرهنگی‪ ،‬اموزشــی و‬ ‫پژوهشــی وزارت ورزش و جوانان عنوان کرد سال گذشته‬ ‫این وزارتخانه ایین نامه جامع خود را برای حضور خانواده ها‬ ‫و بانوان در سالن های ورزشی به شورای امنیت کشور ارائه‬ ‫کرد که خوشبختانه اواخر سال ‪ ۹۳‬مورد تایید این شورا قرار‬ ‫گرفت‪ .‬وی یاداور شد که این طرح با در نظر گرفتن تمامی‬ ‫ جوانب و با رویکردی ایجابی تنظیم شــده اســت‪ .‬به دنبال‬ ‫انجام این مصاحبه و بازتابی کــه صحبت های معاون وزیر‬ ‫ورزش داشت‪ ،‬بابک دین پرست‪ ،‬رئیس مرکز اطالع رسانی‬ ‫و امور بین الملل وزارت کشور‪ ،‬اعالم کرد‪« :‬شورای امنیت‬ ‫کشــور در خصوص حضور بانوان در ســالن های ورزشــی‬ ‫مصوبه ای نداشته است‪ .‬اما رسانه های خارجی که همواره‬ ‫با حساســیت به موضــوع حضور بانــوان در ورزشــگاه‪‎‬ها و‬ ‫سالن های ورزشی ایران پرداخته اند‪ ،‬به بازتاب گسترده این‬ ‫خبر پرداخته اند‪».‬‬ ‫نیویورک تایمــز از دیــدگاه سیاســی به ایــن موضوع‬ ‫پرداخته و این اتفاق را پیامد اعتراض فدراسیون های ورزشی‬ ‫و فعاالن اجتماعی زنان در ایران دانسته است‪ .‬این روزنامه‬ ‫پرمخاطب امریکایی پا را از این هم فراتر گذاشته و اعالم این‬ ‫خبر را مصادف با مذاکرات ایران با قدرت های جهان بر سر‬ ‫مساله هسته ای عنوان کرده است‪.‬‬ ‫اسوشــیتدپرس هم با اشــاره به اظهارات ماه گذشته‬ ‫سپ بالتر مبنی بر اینکه اجازه ندادن به بانوان برای حضور در‬ ‫ورزشگاه ها «تحمل ناپذیر» است‪ ،‬از دست دادن میزبانی‬ ‫جام ملت های اســیا در ســال ‪ ۲۰۱۹‬را به همین امر مرتبط‬ ‫دانسته است‪ .‬اکنون باید دید این مناقشه بین وزارت ورزش‬ ‫لو فصل می شود‪.‬‬ ‫و جوانان و شورای امنیت کشور چگونه ح ‬ ‫به هر تقدیر موضوع حضور بانوان در ســالن‪‎‬های ورزشــی‬ ‫از سال ها قبل حساســیت هایی را در پی داشته است که در‬ ‫این خصوص حتی روســای جمهور هــم ورود کرده اند اما‬ ‫هرگز نتیجه ای قطعی در پی نداشته است‪ .‬چه بسا اگر یک‬ ‫دســتور نظر کلی در این خصوص صادر شود‪ ،‬این مشکل‬ ‫برای همیشه برطرف شده و دســت ایران نیز برای میزبانی‬ ‫رقابت های بین المللی به شکلی منطقی باز می شود‪.‬‬ ‫موافقان و مخالفان چه می گویند؟‬ ‫موضوع های بسیار مهم تر از این قضیه داریم که الزم است‬ ‫به انها توجه شود و روی انها مانور دهیم‪ .‬زمانی که به جزئیات‬ ‫پرداخته می شــود‪ ،‬ما از امور کالن باز می مانیم‪ .‬الزم است‬ ‫که ما انرژی خــود را روی مســاله های حیاتی تر و مهم تری‬ ‫بگذاریم‪».‬‬ ‫به گفته افتخاری‪ ،‬در کشور مساله های بسیار مهمی در‬ ‫حوزه زنان وجود دارد که باید تمرکز مسئوالن و مردم روی انها‬ ‫گذاشته شود‪ .‬او در توصیف این مشکل ها به موضوع هایی‬ ‫نظیر ماده ‪ 227‬برنامه پنجم توســعه در خصوص ســامت‬ ‫و امنیت کودکان‪ ،‬ماده ‪ 230‬در خصــوص زنان و خانواده‪،‬‬ ‫بحث بیمه زنان خانه دار و تاکید رهبری بر توجه به خانه داری‬ ‫به عنوان یک شــغل و بحث های مربوط بــه مرخصی های‬ ‫زایمان خانم ها که قرار بود دولت در خصوص ان اقدام هایی‬ ‫را انجام دهد‪ ،‬اشاره کرد‪.‬‬ ‫تالش برای راهیابی بانوان به ورزشگاه ها‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫حاال با گذشــت نزدیک به ‪ 9‬ماه از دســتور روحانی به‬ ‫هیات دولــت برای فراهم کــردن مقدمات حضــور زنان در‬ ‫ورزشــگاه ها انگار قفل حضور زنان در ســالن های ورزشی‬ ‫در حال بازشــدن اســت؛ قفلی که دولت پیشــین هم برای‬ ‫بازشدنش تالش هایی داشت اما ناکام ماند‪.‬‬ ‫در همین زمینه چنــدی پیش عبدالحمیــد احمدی‪،‬‬ ‫معاون فرهنگی‪ ،‬اموزشی و پژوهشی وزیر ورزش و جوانان‬ ‫از تایید طرح پیشــنهادی برای حضور خانم ها و خانواده ها‬ ‫در سالن های ورزشی از سوی شورای امنیت کشور خبر داد‬ ‫و گفت‪« :‬این طرح امســال اجرایی می شود‪ .‬سال گذشته‬ ‫وزارت ورزش و جوانان ایین نامه جامــع خود را برای حضور‬ ‫خانواده ها و زنان در ســالن های ورزشــی به شورای امنیت‬ ‫کشور ارائه کرد که خوشبختانه اواخر سال ‪93‬مورد تایید این‬ ‫شورا قرار گرفت‪ ».‬وی یاداور شد که این طرح با درنظرگرفتن‬ ‫تمامی جوانــب و با رویکردی ایجابی تنظیم شــده اســت‪.‬‬ ‫درحالی که معاون زنان ریاست جمهوری اعالم کرد که هیچ‬ ‫اشــکال شــرعی در این زمینه وجود ندارد‪ ،‬اما همچنان د ِر‬ ‫ورزشگاه ها بسته می ماند‪.‬‬ ‫معاون وزیر ورزش عنوان کرده در برخی رشــته های‬ ‫ورزشی نه خانواده ها طالب حضور هستند و نه امکان حضور‬ ‫وجــود دارد‪ ،‬زیرا تعــدادی از این ورزش ها مردانه اســت؛‬ ‫ورزش هایی همچون شــنا‪ ،‬بوکس و البتــه فوتبال‪ .‬معاون‬ ‫وزیر ورزش درباره اینکه ایا این طرح اجرایی می شود یا خیر؟‬ ‫گفت‪« :‬پیش بینی هایی در این زمینه صورت گرفته است و‬ ‫حضور خانم ها و خانواده ها در سالن های ورزشی به تناسب‬ ‫رشته ها بستگی دارد که ما نیز تصمیم داریم این طرح را در‬ ‫سال جاری اجرا کنیم‪ .‬سال گذشــته با اغاز میزبانی ایران‬ ‫در جام جهانی والیبال‪ ،‬زنان خواســتار حضور در ورزشــگاه‬ ‫ازادی برای تشویق ملی پوشان شدند؛ این خواسته زنان با‬ ‫وجود دستور ریاست جمهوری برای پیگیری حضور زنان در‬ ‫ورزشگاه ها با مخالفت روبه رو شــد‪ .‬در ادامه برخی مجامع‬ ‫بین المللی ورزشی از جمله فدراسیون بین المللی والیبال از‬ ‫ایران خواســتند تا زمینه حضور بیشتر زنان را در سالن های‬ ‫ورزشی باتوجه به ایین نامه ها و مقررات بین المللی ورزشی‬ ‫مهیا کند‪ .‬کمیته مشــترک معاونت زنان ریاست جمهوری و‬ ‫وزارت ورزش مسئول تدوین بسته پیشنهادی و راهکارهای‬ ‫ورود زنان به ورزشــگاه شــدند و بهمن ماه ســال گذشته‪،‬‬ ‫ایین نامــه جامع خود را بــرای حضور خانواده هــا و زنان در‬ ‫سالن های ورزشی به شورای امنیت کشور ارائه دادند‪ .‬کمی‬ ‫پس از این اقدام دولت‪ ،‬تیم ملی والیبال ایران میزبانی لیگ‬ ‫جهانی را به خاطر ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاه از دست‬ ‫داد‪ .‬این مشکل باید حل شود‪».‬‬ ‫اما این پایان ماجرا نبود‪ .‬پایگاه اطالع رسانی وزارت‬ ‫کشور اما با انتشــار مصاحبه ای از دین پرست‪ ،‬رئیس مرکز‬ ‫اطالع رســانی و امور بین الملل وزارت کشــور ایــن خبر را‬ ‫تکذیب و اعــام کرد شــورای امنیت کشــور در خصوص‬ ‫حضور بانوان در ســالن های ورزشــی مصوبه ای نداشــته‬ ‫است‪ .‬دین پرست اظهار امیدواری کرد رسانه ها در انعکاس‬ ‫اخبار مربوط بــه حوزه های مختلف وزارت کشــور از جمله‬ ‫شورای امنیت کشور منحصرا از مجاری رسمی اطالع رسانی‬ ‫این وزارتخانه از جمله پایگاه اطالع رســانی وزارت کشــور‬ ‫استفاده کنند‪.‬‬ ‫در حالی که احمدی اعالم کرده بود بانوان می توانند‬ ‫به ســالن های ورزشــی بروند اما برخی روزنامه ها با تحریف‬ ‫این اظهارات از صدور مجوز حضور بانوان در ورزشــگاه ها‬ ‫خبر دادند‪ ،‬با این حال وزارت کشــور حضــور بانوان چه در‬ ‫ورزشگاه ها و چه در سالن های ورزشی را تکذیب کرد‪.‬‬ ‫شهیندخت موالوردی‪ ،‬معاون رئیس جمهوری درامور‬ ‫زنان و خانواده گفت‪« :‬در جلسه تقدیر از قهرمانان ورزشی‬ ‫نیز موضوعاتی مبنی بر ضرورت اتخاذ ســازوکارهایی برای‬ ‫«رفــع تبعیض علیــه زنــان در صحنه های ورزشــی» بیان‬ ‫شــد و ایین نامه جامعی را برای حضور خانواده ها و زنان در‬ ‫ورزشگاه ها به «شورای عالی امنیت ملی» فرستاده ایم‪ ،‬اما‬ ‫این ایین نامه هنوز در دستور بررســی این شورا قرار نگرفته‬ ‫است‪ .‬این تصمیم در کمیته مشترکی که با حضور نمایندگان‬ ‫وزارت ورزش‪ ،‬معاونت امور زنان ریاست جمهوری و وزارت‬ ‫کشور در وزارت کشور برگزار شد‪ ،‬اتخاذ شده است‪».‬‬ ‫او ادامه داد‪« :‬در این کمیتــه ایین نامه جامعی درباره‬ ‫نحوه حضور زنان و خانواده ها در سالن های ورزشی تدوین‬ ‫شده‪ ،‬ولی هنوز به تصویب نهایی نرسیده است‪».‬‬ ‫عده ای اصــرار وزارت ورزش بــرای راهیابی بانوان را‬ ‫اقدامی سیاسی می دانند‪ .‬با این حال شهیندخت موالوردی‬ ‫تاکید می کند‪ :‬طبق نظر رئیس جمهور که در جلســه تقدیر‬ ‫از قهرمانان ورزشــی مبنی بر ضرورت اتخاذ ســازوکارهایی‬ ‫برای رفع تبعیض علیه زنان در صحنه های ورزشی بیان شد‪،‬‬ ‫جلساتی در وزارت کشور با حضور نمایندگان این وزارتخانه‪،‬‬ ‫وزارت ورزش و جوانان و معاونت امور زنان و خانواده تشکیل‬ ‫شــد و ســاز و کارهایی در زمینه حضور خانواده ها و زنان در‬ ‫ورزشگاه های رشته های خاص فراهم شد‪.‬‬ ‫گویا دولت اراده اش بر این اســت که ساز و کار حضور‬ ‫بانوان در ورزشــگاه ها را مهیا کند‪ .‬اقدامی کــه به هر حال‬ ‫موقعیت معنوی دولت روحانی نــزد بانوان را تحکیم خواهد‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫موالوردی می گوید‪ :‬فعال قرار است سازو کارهای الزم‬ ‫برای حضور زنان در استادیوم های والیبال فراهم شود البته‬ ‫این سازو کارها برای اجرا هنوز ابالغ نشده و مقدمات اجرایی‬ ‫شدن ان در حال فراهم شدن است‪.‬‬ ‫معــاون رئیس جمهور در امــور زنان و خانــواده تاکید‬ ‫می کند‪« :‬این جلسه در شورای امنیت کشور تشکیل نشده؛‬ ‫بلکه باتوجه به تصمیم گیری شورای تامین در زمینه اتفاقات‬ ‫مهم مسابقات ورزشی در وزارت کشور برپا شده است‪ .‬کمیته‬ ‫مشــترکی بین معاونت امور زنان و خانواده و وزارت ورزش و‬ ‫جوانان تشکیل شده است و ایین نامه جامعی را برای حضور‬ ‫خانواده ها و زنان در ورزشگاه ها اماده کرده ایم‪».‬‬ ‫ورزش‬ ‫پس از انکــه ممانعــت از حضور زنان برای تماشــای‬ ‫مسابقه های والیبال با اعتراض «شــهیندخت موالوردی»‬ ‫معاون رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده رو به رو شــد‪،‬‬ ‫«حسن روحانی» رئیس جمهوری دستور پیگیری و بررسی‬ ‫این موضوع را صادر کرد‪.‬‬ ‫زنان ایرانی در حالی نمی توانند در ورزشــگاه ها حاضر‬ ‫شوند که هنگام برگزاری مسابقه های بین المللی در ایران‪،‬‬ ‫زنان دیگر کشــورها اجــازه ورود بــه ورزشــگاه ها را دارند‪.‬‬ ‫طبق قانون های جهانی نیــز جلوگیــری از ورود خانم ها به‬ ‫ورزشگاه ها ممنوع است‪.‬‬ ‫ممانعــت از ورود زنــان بــه ورزشــگاه ها‪ ،‬موافقان و‬ ‫مخالفان بسیاری دارد و هر کدام نیز بر اساس یک استدالل‪،‬‬ ‫از نظر خود دفاع می کند‪ .‬الله افتخاری‪ ،‬نماینده اصولگرای‬ ‫مجلس اما بــا حضور زنان در ورزشــگاه ها مخالف اســت‪.‬‬ ‫وی در ایــن خصوص می گویــد‪« :‬من حضــور خانم ها در‬ ‫اســتادیوم های ورزشی و حتی طرح این مســاله را ضروری‬ ‫نمی بینم و بــه اعتقاد مــن این مســاله مهمی نیســت‪ .‬ما‬ ‫یک مرد محافظه کار با تایمینگ‬ ‫فوق العاده‬ ‫برای جواد نکونام که اشتباه نکرد‬ ‫لطمه خوردن فوتبال ملی‬ ‫وزارت ورزش خواسته هایش را‬ ‫منطقی بگوید‬ ‫‪75‬‬ ‫ورزش‬ ‫ورزش‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ناگهان؛خداحافظینکونام‬ ‫جواد نکونام یکی دیگــر از کاپیتان های تیم ملی بود‬ ‫که خیلی بی ســر و صدا از فوتبال ملی کنار رفت‪ .‬او در شبی‬ ‫که تیم ملی ایران مقابل سوئد قرار گرفته بود و در مصاف با‬ ‫بازیکن بزرگی چون زالتان ایبر اهیموویچ‪ ،‬به فوتبالش پایان‬ ‫داد‪ .‬جواد رفت و حاال بازوبند کاپیتانــی را اندو تیموریان به‬ ‫بازو می بندد‪ .‬کفاشیان می گوید خداحافظی نکونام را قبول‬ ‫ندارد اما خود نکونام تاکید می کند که دیگر هرگز به تیم ملی‬ ‫برنمی گردد‪.‬‬ ‫جواد نکونام که پس از پایان دیدار تدارکاتی تیم ملی‬ ‫فوتبال ایــران برابر ســوئد از تیم ملی خداحافظــی کرد‪ ،‬در‬ ‫پاســخ به این پرســش که چرا این تصمیم را گرفت و دلیل‬ ‫ان چه بوده اســت‪ ،‬می گوید‪« :‬واقعیت این اســت که این‬ ‫تصمیم را به صورت ناگهانی و «یهویی» گرفتم و خودم هم‬ ‫تصمیم نداشتم خداحافظی کنم اما بعد از بازی این تصمیم‬ ‫را عملی کردم‪ .‬البته قبال به چند نفر از بازیکنان گفته بودم که‬ ‫شاید خداحافظی کنم اما قطعی نشده بود‪ .‬با این حال بعد از‬ ‫بازی تصمیم گرفتم از تیم ملی خداحافظی کنم‪ .‬همان طور‬ ‫که یک روز به تیم ملی دعوت شــدم و کســی خبر نداشت‪،‬‬ ‫االن هم تصمیم گرفتــم از تیم ملی بروم‪ ».‬جــواد نکونام‬ ‫از پیشــنهاد کی روش به وی قبل از دیدار با سوئد خبر داد و‬ ‫گفت‪« :‬در صحبتی که با کی روش داشتم ایشان گفتند اگر‬ ‫می خواهی خداحافظی کنــی هماهنگی های الزم را انجام‬ ‫دهم تا مراسمی در بازی با سوئد ترتیب داده شود اما من قبول‬ ‫نکردم و گفتم نیازی به این برنامه ها نیســت و خودم دوست‬ ‫دارم در سکوت بروم‪».‬‬ ‫رکورددار بیشــترین بازی ملی فوتبال ایــران در ادامه‬ ‫گفت وگوی خود بــا برنامه نــود البته انتقادهایــی را متوجه‬ ‫فدراسیون فوتبال کرد و گفت‪« :‬کفاشیان تالش کرد که به‬ ‫تیم کمک کند اما در حد تیم ملی ایران این کار انجام نشد‪.‬‬ ‫قبل از جام جهانی و قبل از جام ملت ها کار شایسته ای برای‬ ‫تیم ملی انجام نشد‪ .‬البته دست اقای کفاشیان نبود و حمایت‬ ‫از تیم ملی کار گروهی است که باید همه کمک می کردند اما‬ ‫یک سری اختالف سلیقه هایی بود که به وجود می امد و در‬ ‫نهایت به تیم ملی ضرر می زد‪».‬‬ ‫نکونام در مورد مشــکالتی که تیم ملــی فوتبال ایران‬ ‫داشت ‪ ،‬گفت‪« :‬اشکان دژاگه واقعیت را گفت‪ .‬لباس های‬ ‫ما در ایران تولید می شود‪ .‬لیگ ایران کیفیتش پایین است‬ ‫که ‪ 20‬درصد ان به خاطر مشــکالت توپ هایی اســت که‬ ‫از لیگ اســتفاده می شــود‪ .‬لباس هایی که بــرای تیم ملی‬ ‫کشورمان استفاده می کردیم‪ ،‬کیفیت الزم را نداشت و همه‬ ‫ناراضی بودند‪».‬‬ ‫کاپیتــان پیشــین تیم ملی فوتبــال ایران بــا انتقاد از‬ ‫ بی توجهی هایی که به تیم ملی شده اســت‪ ،‬گفت‪« :‬بعد از‬ ‫بازی با شــیلی بازیکنان توقع پاداش داشــتند اما حتی یک‬ ‫زنگ هم به ما نزدند‪ .‬البته ما وظیفه مان را انجام دادیم و باید‬ ‫بازی می کردیم اما باید برای تیم ملی اهمیت قائل شوند‪».‬‬ ‫نکونام با ابراز نارضایتی از اظهارنظرهایی که در مورد‬ ‫تیم ملی مطرح شــده اســت‪ ،‬گفت‪« :‬قبل از جام جهانی ما‬ ‫باید سه بازی سخت را می بردیم تا برویم جام جهانی‪ .‬شرایط‬ ‫برای تیم ما خیلی سخت بود‪ .‬برخی می گفتند که اینها نتیجه‬ ‫بازی با قطر را فروخته اند‪ .‬من وقتی این اظهارنظر را شنیدم‬ ‫که گفتند ما نتیجه نگرفتیم و نسبت به زمان برانکو نتایج مان‬ ‫ضعیف تر بوده‪ ،‬ناراحت شدم‪».‬‬ ‫وی ادامــه داد‪« :‬قبــل از بــازی با قطر به مــن گفتند‬ ‫کی روش بــازی را به قطــر فروختــه‪ .‬من تا به حــال چنین‬ ‫شماره‪ 6‬کفش هایش را اویخت‬ ‫حرف هایی را نشــنیده بودم‪ .‬مــن همه اتفاقــات اردوها و‬ ‫تمرینات را می دیدم و وقتی این را شنیدم‪ ،‬شوکه شدم‪ .‬من‬ ‫به بازیکنان گفتم اصال چنین فکری را نکنید‪ .‬ما رفتیم و برای‬ ‫تیم ملی و مردم ایران افتخار کسب کردیم‪ .‬وقتی بازیکن از‬ ‫یک مربی خوشش بیاید مصاحبه می کند‪ .‬مگر می شود به زور‬ ‫بازیکنی را وادار به مصاحبه کرد؟ باید ببینیم چقدر به دژاگه‬ ‫فشار امده که این حرف ها را زده است‪».‬‬ ‫جــواد نکونام خاطرنشــان کرد‪« :‬خیلــی از بازیکنان‬ ‫تیم ملی با کی روش خوشــحال هســتند‪ .‬مردم به این تیم‬ ‫افتخار می کنند و خوشحال هســتند‪ .‬قطعا اتفاقی که برای‬ ‫مربی بعدی تیم ملی بیفتد‪ ،‬اتفاق بدی خواهد بود‪ .‬خود اقای‬ ‫کفاشیان می داند که از داخل فدراسیون هم به تیم ملی لطمه‬ ‫می زدند‪ .‬ما با برانکو رفتیم جام جهانی اما بعد از این مسابقات‬ ‫برانکو و اقای دادکان را برکنار کردند‪ .‬نیاییم دوباره فوتبال را‬ ‫به عقب ببریم‪ .‬االن نباید کی روش را برکنار کنیم‪ ،‬مگر اینکه‬ ‫یک مربی بزرگتر از کی روش بیاوریم‪».‬‬ ‫کاپیتان پیشین تیم ملی فوتبال ایران خاطرنشان کرد‪:‬‬ ‫«انهایی که می گویند ما به عراق باختیم در نظر بگیرند که ما‬ ‫با یک بازیکن کمتر بازی کردیم‪ .‬من همان زمان به بازیکنان‬ ‫گفتم که ما سه بر صفر عراق را شکست می دهیم اما وقتی‬ ‫بازیکن ما اخراج شد‪ ،‬همه چیز به هم خورد‪».‬‬ ‫وی خطاب به علی کفاشــیان گفت‪« :‬تصمیم اخر را‬ ‫خودتان بگیرید و اجازه ندهید دیگران تصمیم بگیرند‪ .‬االن‬ ‫همه مردم از عملکرد تیم ملی راضی هستند و باید به نظر انها‬ ‫احترام گذاشت‪».‬‬ ‫نکونام ادامه داد‪« :‬کی روش خودش دوست دارد بماند‬ ‫چرا که با این تیم بزرگ شده است‪ .‬من قاطعانه می گویم که‬ ‫ایشان دوست دارد بماند اما برخی دوست ندارند‬ ‫وی بماند و هر بار یک حرفــی می زنند‪ .‬به نظرم‬ ‫خود اقای کفاشیان باید همه کارها را با کی روش‬ ‫هماهنگ کند‪ .‬اگر مسئوالن فدراسیون فوتبال‬ ‫می خواهند کی روش بماند‪ ،‬باید با قدرت بماند‬ ‫امــا اگر قرار اســت بمانــد و امکانــات ندهند و‬ ‫حمایت نکنند‪ ،‬بهتر است برود‪».‬‬ ‫او ادامه داد‪« :‬نباید به گونه ای رفتار کنیم‬ ‫که تیم ملی دوباره بیفتد دســت کسانی که از قبل‬ ‫برنامه ریزی کرده بودند‪ .‬امیــدوارم هر تصمیمی‬ ‫ گرفته می شــود به نفع تیم ملی باشد‪ .‬بازهم تاکید‬ ‫می کنم که نباید فضا طوری فراهم شود که تیم ملی‬ ‫دست افرادی بیفتد که از قبل هم سناریو داشتند تا‬ ‫تیم ملی را بگیرند‪».‬‬ ‫جــواد نکونــام در مورد ممنوع الخروج شــدن‬ ‫کی روش گفت‪« :‬برخی دوستان در فدراسیون فوتبال‬ ‫می دانســتند که کی روش برای خروج از کشور مشکل‬ ‫دارد اما هیچ کاری انجام ندادند تا این اتفاق رخ داد و به‬ ‫نظرم اتفاق خوبی هم نبود‪».‬‬ ‫وی در پاســخ بــه این پرســش که ایــا امکان‬ ‫بازگشــت شــما به تیم ملی وجــود دارد‪ ،‬گفت‪« :‬نه‬ ‫دیگر‪ .‬من خداحافظی کرده ام و دیگر برنمی گردم‪».‬‬ ‫همه چیز درباره مرد شماره ‪6‬‬ ‫جواد نکونام ‪ ۱۶‬شــهریور ســال ‪ ۱۳۵۹‬در‬ ‫شــهر ری تهــران متولد شــد‪ .‬جــواد نکونام در‬ ‫تیم های پاس تهران‪ ،‬الوحده و الشارجه امارات‬ ‫و اوساسونای اسپانیا بازی کرده است و در سال‬ ‫‪ 2006‬در بین ‪ 10‬بازیکن برتر اسیا قرارداشت‪.‬‬ ‫جواد نکونام فوتبــال حرفه ای را از بــازی در تیم های‬ ‫پایه باشــگاه ســایپا اغاز کرد و در ســال ‪ 1377‬به تیم پاس‬ ‫تهران پیوســت‪ .‬او با بازی هــای درخشــانش در دو فصل‬ ‫نخست حضو ر خود در پاس‪ ،‬به تیم های ملی جوانان و امید‬ ‫ایران دعوت شد و از انجا به بازیکنی شناخته شده در فوتبال‬ ‫ایران تبدیل شــد‪ .‬او هفت فصل را در تیم پاس با موفقیت‬ ‫ســپری کرد و به کاپیتانی این باشگاه رســید‪ .‬اوج حضور او‬ ‫در پاس بازی های درخشــانش در جام باشگاه های اسیا در‬ ‫سال ‪ 2005‬بود‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫بازی های نکونــام در این جام باعث شــد تا باشــگاه‬ ‫کایزرس الترن المان به او پیشــنهاد بدهــد‪ ،‬اما با مخالفت‬ ‫مصطفی دنیزلی‪ ،‬ســرمربی وقت پاس‪ ،‬ایــن انتقال منتفی‬ ‫شــد‪ .‬نکونام در اخرین بازی اش که با پیراهن پاس‪ ،‬مقابل‬ ‫پرسپولیس در لیگ برتر انجام داد از داور کارت قرمز دریافت‬ ‫کرد‪ .‬پس از این بازی او به باشگاه الوحده امارات رفت‪.‬‬ ‫جواد نکونام در میانه لیگ امارات‪ ،‬به باشگاه الشارجه‬ ‫امارات رفت و پس از بازی در جام جهانی ‪ ،2006‬از میان سه‬ ‫تیم هرتابرلین و کایزرس الترن المان و اوساسونای اسپانیا‪،‬‬ ‫اوساسونا را برگزید‪.‬‬ ‫نکونام اولین بازیکن ایرانی اســت که در اللیگا بازی‬ ‫کرده است‪ .‬او در نخستین فصل حضور در اللیگا‪ ،‬به بازیکن‬ ‫ثابت تیمش تبدیل شد و توانست با گل طالیی که در جام یوفا‬ ‫مقابل بوردو فرانســه زد‪ ،‬به بازیکنی محبوب در تیمش بدل‬ ‫شود‪ .‬بازی خوب جواد نکونام باعث شد تا اوساسونا به فکر‬ ‫جذب بازیکن ایرانی دیگری بیفتد و مسعود شجاعی را بخرد‪.‬‬ ‫نکونام در ‪ 22‬دی ســال ‪ 1379‬و درحالــی که تنها ‪19‬‬ ‫سال و ‪ 31‬روز سن داشت‪ ،‬برای نخستین بار پیراهن تیم ملی‬ ‫ایران را در دیدار دوستانه برابر اکوادور بر تن کرد و در سال‬ ‫‪ 1387‬بعد از مهدی مهدوی کیا کاپیتان دوم تیم ملی فوتبال‬ ‫ایران به حساب می امد‪.‬‬ ‫کامل ترین گلزن اللیگا‬ ‫تلویزیون ملی اسپانیا عنوان کرد که جواد نکونام تنها‬ ‫بازیکن اللیگا ست که توانسته گل های مهمی را با اشکال‬ ‫مختلف در کارنامــه خود ثبت کند که ایــن گل ها با ضربات‬ ‫سر‪ ،‬شوت بغل پا‪ ،‬کاشته از چپ و راست و گلزنی با پای چپ‬ ‫و راست است‪.‬‬ ‫افتخارات ورزشی جواد نکونام‬ ‫صعود به نیمه نهایی لیگ اروپا در سال ‪ ۲۰۰۷‬به همراه اوساسونای اسپانیا‬ ‫قهرمانی در فصل ‪ ۸۲-۸۳‬لیگ برتر ایران به همراه پاس تهران‬ ‫قهرمانی بازی های اسیایی در سال ‪ ۱۳۸۱‬به همراه تیم ملی فوتبال ایران‬ ‫قهرمانی مسابقات فوتبال غرب اسیا در سال ‪ ۱۳۸۳‬به همراه تیم ملی فوتبال ایران‬ ‫قهرمانی در لیگ برتر فوتبال ایران ‪ ۹۱-۹۲‬به همراه تیم استقالل تهران‬ ‫عضویت در باشگاه صدتایی های فیفا‪:‬‬ ‫در سال ‪ ۱۳۸۹‬جواد نکونام به عنوان چهارمین بازیکن ایرانی که تعداد بازی های ملی شان به بیش از صد بازی رسیده‬ ‫است‪ ،‬نامش در فهرست باشگاه صدتایی های فیفا قرار گرفت‪.‬‬ ‫بهترین بازیکن سال ‪ ۱۳۸۶‬فوتبال ایران‪:‬‬ ‫در مراسم انتخاب بهترین بازیکن فصل فوتبال ایران که با عنوان «توپ طالیی» در سال ‪ ۱۳۸۶‬برگزار شد‪ ،‬جواد نکونام‬ ‫با نظر کارشناسان رشته فوتبال به عنوان بهترین بازیکن فصل اخیر فوتبال ایران انتخاب شد‪.‬‬ ‫نامزد کسب عنوان بهترین بازیکن سال ‪ ۲۰۰۵‬اسیا‪:‬‬ ‫در سال ‪ ۲۰۰۵‬میالدی‪ ،‬جواد نکونام از سوی کنفدراسیون فوتبال اســیا در فهرست ‪ ۱۰‬بازیکن برتر اسیا در این سال‬ ‫قرار گرفت‪.‬‬ ‫نامزد کسب عنوان بهترین بازیکن سال ‪ ۲۰۰۷‬اسیا‪:‬‬ ‫در سال ‪ ۲۰۰۷‬میالدی ‪،‬از سوی کنفدراسیون فوتبال اسیا‪ ،‬جواد نکونام در فهرست ‪ ۷‬بازیکن برتر سال اسیا قرار گرفت‪.‬‬ ‫نامزد کسب عنوان بهترین بازیکن سال ‪ ۲۰۰۸‬اسیا‪:‬‬ ‫در سال ‪ ۲۰۰۸‬میالدی‪ ،‬از سوی کنفدراسیون فوتبال اسیا‪ ،‬نکونام در فهرست ‪ ۱۹‬بازیکن برتر سال اسیا قرار گرفت‪.‬‬ ‫حضور در جمع ‪ ۱۱‬بازیکن برتر اسپانیایی حاضر در رقابت های جام یوفا در فصل ‪:۲۰۰۶-۰۷‬‬ ‫ســایت اتحادیه فوتبال اروپا در پایان هر فصل از رقابت های اروپایی یازده بازیکن برتر اروپا را به تفکیک کشور بیان‬ ‫می کند که جواد نکونام به عنوان یکی از یازده مرد منتخب تیم های اسپانیایی ســایت اتحادیه فوتبال اروپا (یوفا) در فصل‬ ‫‪ ۲۰۰۶-۲۰۰۷‬انتخاب شد‪ .‬سویا‪ ،‬اسپانیول و اوساسونا به عنوان سه نماینده اسپانیا در جام یوفا حضور داشتند‪.‬‬ ‫بهترین بازیکن اوساسونا در سال ‪ ۲۰۱۱‬میالدی به انتخاب کاربران اینترنتی باشگاه اوساسونا‪:‬‬ ‫ جواد نکونام از سوی کاربران اینترنتی سایت باشگاه اوساسونا به عنوان بهترین بازیکن این تیم در سال ‪ ۲۰۱۱‬میالدی‬ ‫انتخاب شد‪.‬‬ ‫یک مرد محافظه کار با تایمینگ فوق العاده‬ ‫برای جواد نکونام که اشتباه نکرد‬ ‫مهدی ربوشه‬ ‫‪3‬‬ ‫دبیر گروه ورزش‬ ‫شماره‪254‬‬ ‫مثلث || شماره‬ ‫‪257‬‬ ‫مثلث‬ ‫ورزش‬ ‫باالخره به ســاعت خود نگاه کــرد و تصمیمش‬ ‫را گرفت؛ خداحافظی‪ .‬جواد کلکســیون ســاعت‬ ‫دارد‪ .‬ساعت هایی با برندهای متفاوت‪ .‬او ساعت‬ ‫را از ماشــین هم بیشتر دوســت دارد‪ .‬در تمام‬ ‫سال هایی که جواد نکونام را می شناسم تقریبا‬ ‫اطمینان دارم که او لحظه ای از فکر کردن‬ ‫به اینده حرفه ای خود غافل نبوده اســت‬ ‫بازیکنی که هــر چقدر نســبت به یک‬ ‫قــرار مصاحبه حضوری ســخت گیر‬ ‫بود بــه خوبــی می دانســت که در‬ ‫فوتبال حرف زدن او را به پیشرفت‬ ‫نمی رساند‪.‬‬ ‫بایــد بجنگــد و در زمین‬ ‫حرفش را بزند‪ .‬بارها نیز چنین‬ ‫کرد‪ .‬خودش را نشــان داد‪.‬‬ ‫شــاید به همیــن دلیل بود‬ ‫که در ســن ‪ 19‬سالگی به‬ ‫عضویت تیم ملی درامد‪.‬‬ ‫جالــب اینکــه اولیــن‬ ‫بازی ملی نکونام هم‬ ‫دیداری دوستانه برابر اکوادور بود‪ .‬بعد از دعوت به تیم ملی‬ ‫بود که نکونام به چهره ای شناخته شده در فوتبال ایران تبدیل‬ ‫شد و در نهایت در دیداری دوســتانه به دوران حضورش در‬ ‫تیم ملی پایان داد‪.‬‬ ‫او در طول همه این ســال ها بارها به ساعت خود نگاه‬ ‫کرده‪ .‬دستکم تکلیفش با خودش روشن بوده است‪ .‬اینکه‬ ‫می خواهد در ایران بازی کند یا خــارج از ایران‪ .‬می خواهد‬ ‫کاپیتــان تیم ملی باشــد یا نه‪ .‬همــه اینها را خــودش برای‬ ‫خودش ساخته‪.‬‬ ‫جــواد نکونــام را از دوره ای که در باشــگاه پاس بازی‬ ‫می کرد می شناسم؛ بازیکنی سخت گیر و حساس که به شدت‬ ‫به خودش احترام می گذاشت‪ .‬درست مثل این روزها که در‬ ‫روزهای پایانــی دوران بازیگری اش خــودش قبل از اینکه‬ ‫دیر بشود هوای خودش را داشــت و از تیم ملی خداحافظی‬ ‫کرد‪ .‬وقتی برای گفت وگو با بازیکنی که یکی ا ز هافبک های‬ ‫اینده دار فوتبال ایران محســوب می شــد در تمرینات پاس‬ ‫حاضر می شــدی بی تردیــد این ســوال محترمانــه را از او‬ ‫می شــنیدی اجازه می دهید دوش بگیرم بعــد حرف بزنیم؟‬ ‫این خواسته بازیکنی بود که از همان روزها هم می خواست‬ ‫حرفه ای پیش برود‪.‬‬ ‫در واقــع چنیــن هم شــد و او بــه یکــی از مهم ترین‬ ‫لژیونرهای تاریخ فوتبــال ایران تبدیل شــد‪ .‬انجا که برای‬ ‫نخستین بار فوتبال ما لژیونری در اسپانیا داشت؛ در پامپلونا‪.‬‬ ‫در واقع نکونــام در جامی که تیم ملی هرگز چشــم نواز نبود‬ ‫ان قدر خوب بود که مدیران باشگاه اوساسونا را مجاب کرد‬ ‫تا او را جذب کنند‪.‬‬ ‫پس از جام جهانی ‪ ۲۰۰۶‬بود که نکونام با اوساســونا‬ ‫قراردادی دو ساله بست‪ .‬بازیکنی که در پامپلونا به شدت مورد‬ ‫توجه و حمایت هواداران اوساسونا قرار گرفت‪ .‬تا جایی که‬ ‫هواداران اوساســونا در بعضی بازی ها پیراهن شماره شش‬ ‫را می پوشیدند‪.‬‬ ‫خود نکونام درباره دلیل ایــن محبوبیت گفته‪« :‬یکی‬ ‫از دالیل اصلی محبوبیت من‪ ،‬گلم به تیم بوردو فرانسه بود‬ ‫که یکی از چهار تیم بزرگ فرانسه است و این گل باعث شد‬ ‫افتخار بزرگی برای اوساسونا به دست بیاید‪».‬‬ ‫جواد نکونام همــواره به عنوان بازیکنــی بااخالق در‬ ‫فوتبال ایران خود را معرفی کرده اســت‪ .‬البته او گاهی وارد‬ ‫نزاع های رســانه ای شــده اما تعداد دعواهای او در فوتبال‬ ‫ایران انقدر کم اســت که بهتر اســت راجع بــه ان صحبت‬ ‫نکنیم‪ .‬با همه اینها جواد را می توان شخصیتی محافظه کار‬ ‫نامید‪.‬‬ ‫شیوه بازی او نیز تا حد زیادی نشان می دهد که او تا چه‬ ‫حد از تایمینگ مناسبی برخوردار است‪ .‬انجا که وقتی فکرش‬ ‫را نمی کردیم یک هافبک بلند قامت از دل ان شلوغی بیرون‬ ‫می امد و با ضربه سر دروازه حریف را باز می کرد‪ .‬او کم از این‬ ‫گل ها به ثمر نرسانده؛ گل هایی حساس و پاس گل هایی به‬ ‫مراتب حساس تر‪.‬‬ ‫به خاطر دارم یک روز مقابل درب باشگاه پاس با جواد‬ ‫نکونام در ماشینش نشسته بودیم و درباره طرز فکرش نسبت‬ ‫به اینده صحبت می کردیم‪ ،‬یک جملــه را بارها تکرار کرد‪:‬‬ ‫«ســعی می کنم اشــتباه نکنم‪ ».‬او راهش را اشتباه نرفت‪.‬‬ ‫حرفه ای رفتار کــرد و در اوج در حالی که رکــورددار بازی در‬ ‫تیم ملی شد با یک گل مقابل ســوئد از تیم ملی خداحافظی‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫‪77‬‬ ‫‪77‬‬ ‫گزارش‬ ‫ایاکفاشیانموافقماندن‬ ‫کی روش است؟‬ ‫ورزش‬ ‫‪78‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫‪4‬‬ ‫جلسه سه ساعته در فدراسیون فوتبال؛ موضوع‪ ،‬ماندن‬ ‫یا رفتن کی روش است‪ .‬هیات رئیســه باز هم تاکید می کند‬ ‫که بهتر است کی روش بماند‪ .‬در این جلسه مصوب شد که‬ ‫قرارداد منعقد شــده با این مربی به شــکل کامل اجرا شود‪.‬‬ ‫قراردادی چهارساله که کی روش را موظف می کند کارش را‬ ‫تا پایان جام جهانی ‪ 2018‬روســیه ادامه دهد‪ .‬بر اساس این‬ ‫قرارداد اگر فدراسیون فوتبال کی روش را نخواهد باید حقوق‬ ‫یک سال او یعنی مبلغی حدود یک میلیون و ‪ 400‬هزار دالر را‬ ‫پرداخت کند و اگر کی روش تمایل به همکاری نداشته باشد‬ ‫باید حقوق سه ماه خود را بابت غرامت به فدراسیون پرداخت‬ ‫کند‪ .‬در حالی که نظرسنجی های متعدد حکایت از اقبال ویژه‬ ‫مردم نسبت به ادامه همکاری کی روش با تیم ملی دارد‪ ،‬این‬ ‫رئیس فدراسیون فوتبال است که قصد دارد‪ ،‬این بار همسو با‬ ‫وزارت ورزش درباره تیم ملی تصمیم بگیرد و کی روش را کنار‬ ‫بزند‪ .‬البته علی کفاشیان به سبک خاص خودش دراین باره‬ ‫اظهارنظــر می کند و راه بازگشــت از موضع نخســت خود را‬ ‫نمی بندد‪ .‬او می گوید کی روش بــه احتمال ‪ 80‬درصد تغییر‬ ‫خواهد کرد و مربی دیگری جانشین او خواهد شد اما چه کسی‬ ‫است که نداند بارها همین درصدهای باقی مانده باعث شده تا‬ ‫مربی پرتغالی به کار خود در تیم ملی ادامه دهد‪.‬‬ ‫فدراســیون فوتبال با کی روش قرارداد چهار ساله دارد‬ ‫که حدود ‪ 4-5‬ماه از ان گذشته و این مربی باید تا جام جهانی‬ ‫سکاندار تیم ملی باشــد‪ .‬در صورتی که کی روش بخواهد از‬ ‫تیم ملی جدا شود باید ســریعا این موضوع را مشخص کند‪.‬‬ ‫ظاهرا فدراســیون فوتبال هم این موضوع را دنبال می کند‪.‬‬ ‫چرا که کی روش تکلیفش را با انها یکســره نکرده اســت‪ .‬از‬ ‫ســویی برای ادامه همکاری با تیم ملی و مانــدن در فوتبال‬ ‫ایران ابراز تمایل می کند و از سویی دیگر گویا خطاب به علی‬ ‫کفاشیان گفته است شرایط کار کردن در فوتبال ایران سخت‬ ‫و غیر ممکن شــده اســت و او دیگر حاضر نیست شخصیت‬ ‫خود را در تقابل با برخی مربیان داخلــی به مخاطره بیندازد‪.‬‬ ‫این در حالی اســت که گفته می شــود هیات رئیســه چندی‬ ‫پیش در جلســه ای حمایت خود از این مربــی را اعالم کرده‬ ‫اســت‪ .‬کفاشــیان در این باره می گوید‪« :‬صحبت هایی که‬ ‫در هیات رئیســه صورت گرفت‪ ،‬مبنی بر این بــود که عمال‬ ‫عین قــرارداد جلو برویم‪ .‬اگر قرار اســت که کــی روش با ما‬ ‫قطع همکاری کند‪ ،‬حقوق سه ماه خود را دریافت نکند و جدا‬ ‫شود‪ .‬در حال حاضر نیز اعضای هیات رئیسه در حال تنظیم‬ ‫متن نامه ای هستند که مصوبه هیات رئیسه را از طریق ان به‬ ‫کی روش اعالم کنیم‪ .‬ما وقت نداریــم و اگر او نخواهد با ما‬ ‫همکاری کند و جوابش به درخواســت ما منفی باشد‪ ،‬سریعا‬ ‫باید ســرمربی بعدی را تعیین کنیم‪ .‬باید ببینیم اگر پاسخ او‬ ‫نزدیک درِ‬ ‫خروجی‬ ‫مثبت است‪ ،‬وقت را تلف نکنیم و ادامه همکاری را سریعا پی‬ ‫بگیریم اما اگر رفتنی اســت‪ ،‬ما هم تکلیف اینده مان روشن‬ ‫شود و به دنبال این برویم تا به تعهدات مذکور در قرارداد عمل‬ ‫کنیم‪ .‬به هر حال هم فدراســیون و هم شــخص کی روش‬ ‫تعهداتی را در قبال هم دارند‪ ،‬از جمله مالیات او که بر عهده‬ ‫فدراسیون فوتبال است‪ .‬همچنین اگر حقوق عقب افتاده ای‬ ‫از ســال های قبل باقی مانده اســت‪ ،‬فدراســیون باید ان را‬ ‫پرداخت کند‪ .‬به طور کلــی ما در نظر داریم هرچه ســریع تر‬ ‫تکلیف اینده همکاری خودمان را با کی روش روشن کنیم‪».‬‬ ‫اما شــرایط کی روش برای ادامه همــکاری با تیم ملی‬ ‫چیست؟ رئیس فدراســیون فوتبال می گوید‪« :‬ما پیغامی را‬ ‫از طریق مترجم کی روش به او رسانده ایم‪ .‬من مستقیما با او‬ ‫صحبتی نکرده ام‪ .‬در این پیغام گفتیم که اگر از تصمیم خود‬ ‫برای جدایی منصرف شد ه است و می خواهد بماند‪ ،‬صحبتی‬ ‫را داشته باشــیم و در یک تعامل‪ ،‬همکاری خودمان را ادامه‬ ‫دهیم‪ .‬اگر هم او رفتنی اســت‪ ،‬ما بیــش از این وقت را تلف‬ ‫نکنیم‪ .‬کی روش پاســخ این پیغام من را نداده بود‪ .‬البته من‬ ‫هم دو‪ ،‬سه روزی مرخصی بودم به همین دلیل کمی تاخیر در‬ ‫کارمان به وجود امد‪».‬‬ ‫اما گفته می شود که اختالف اصلی نه میان کفاشیان ‪-‬‬ ‫کی روش کهمیان اسدی ‪-‬کی روش است‪ .‬دبیرکلفدراسیون‬ ‫فوتبال اخیرا به توصیه وزارت ورزش وارد فدراسیون فوتبال‬ ‫شد تا سیاســت های وزیر ورزش را در این فدراسیون دنبال‬ ‫کند‪ .‬کفاشیان درباره مشکالت دبیرکل فدراسیون با سرمربی‬ ‫تیم ملی گفت‪« :‬کی روش ســرمربی ماســت و اســدی نیز‬ ‫دبیرکل فدراسیون‪ .‬هر کدام از انها وظایف مشخص خود را‬ ‫دارند و حوزه کاری شان مشخص است‪ .‬هیچ کس نمی تواند‬ ‫تعیین کند که چه کســی امــور اداری و چه کســی دبیرکل‬ ‫فدراسیون باشــد‪ .‬در اینده نیز همین طور است و در رابطه با‬ ‫بازی های تدارکاتی این وظیفه تیم اجرایی فدراسیون است‬ ‫کهتصمیم گیریکند‪».‬جانشیناحتمالیکی روشچهکسی‬ ‫است؟ ایا ایرانی است یا خارجی؟ رئیس فدراسیون فوتبال در‬ ‫این باره نیز واکنش نشان می دهد‪« :‬با شرایط موجود‪ ،‬اولویت‬ ‫ما برای جایگزینی کی روش مربی خارجی است‪ .‬باز هم تاکید‬ ‫می کنمکههمان طورکهکمیتهفنیوتوسعهنظرشبرماندن‬ ‫کی روش است‪ ،‬تمایل ما ادامه همکاری با اوست و امیدواریم‬ ‫که او با شرایط کنار بیاید و به کار خود ادامه دهد چرا که اوردن‬ ‫مربی دیگر کار را بسیار مشکل می کند‪ ».‬اما شاید اظهارات‬ ‫فرد بانفوذ هیات رئیسه رمزگشــای ماجرای کی روش باشد‪.‬‬ ‫انجا که اســامیان می گوید‪« :‬اعضای هیات رئیســه این‬ ‫فدراسیون همگی موافق ادامه همکاری کارلوس کی روش‬ ‫با تیم ملی فوتبال ایران هستند‪ ».‬سرپرست نایب رئیسی اول‬ ‫فدراســیون فوتبال ادامه می دهد‪« :‬اعضای هیات رئیســه‬ ‫باالتفاق موافق ماندن کی روش در تیم ملی هســتند و قرار‬ ‫است کفاشــیان با اختیاری که اعضا به او داده اند‪ ،‬به عنوان‬ ‫نماینده با کی روش مذاکره کند‪ .‬کــی روش نقاط مثبت فنی‬ ‫خوبی دارد و در مورد تیم ملی نیز باید بگویم فاصله خطوط ما‬ ‫با یکدیگر ‪ 20‬تا ‪ 30‬متر شده و در دفاع خوب عمل می کنیم؛‬ ‫هر چند در حمله مشکالتی داریم که باید رفع شود‪ .‬کی روش‬ ‫ســرمربی تیم ملی و دارای یک پســت مدیریتی است و باید‬ ‫بداند که نسبت به مسائل سعه صدر به خرج دهد‪ .‬ما با کسی‬ ‫تعارف نداریم و وقتی می گوییــم می خواهیم مذاکره کنیم‪،‬‬ ‫یعنی راضی هســتیم ولی ادامه همکاری با کی روش نیاز به‬ ‫توافق دو طرفه دارد‪».‬‬ ‫دعوا در فدراسیون فوتبال‬ ‫هفتهگذشتهکارلوسکی روشپسازجلسهباکفاشیان‬ ‫با حالت عصبانی و بدون هیچ پاسخی‪ ،‬فدراسیون فوتبال را‬ ‫ترک کرد‪ .‬کی روش تنها با بیان اینکه از یک روزنامه ورزشی‬ ‫شــکایت خواهد کرد‪ ،‬گفت‪« :‬من از این روزنام ه و ســردبیر‬ ‫ان به دلیل نشــر مســائل خالف واقع و بازی با ابروی مردم‬ ‫شــکایت می کنم‪ ».‬ظاهرا این روزنامه گزارشی منتشر کرده‬ ‫که نشان می دهد مدیر برنامه های کارلوس کی روش و پژمان‬ ‫منتظری و علیرضا حقیقی یکی است و به نوعی به ادعاهای‬ ‫اخیر مبنی بر دالل بودن کــی روش دامن زده بود‪ .‬کی روش‬ ‫هم چنین در مسیر خروج از فدراسیون فوتبال در هنگامی که با‬ ‫عباس ترابیان در راهرو‪ ،‬رو در رو می شود ‪ 3‬بار او را با لفظی تند‬ ‫و توهین امیز مورد خطاب قرار می دهد‪ .‬کی روش در توضیح‬ ‫اینرفتاربهخبرنگارانگفتکههربارکه ترابیانمنرامی بیند‬ ‫با همین لفظ مرا مورد خطاب قرار می دهد‪ ،‬جالب اســت که‬ ‫این بار چیزی نگفت!‬ ‫علیکفاشیان اما بااعالم بی اطالعیازدلیلعصبانیت‬ ‫کارلوس کــی روش گفت کــه مذاکــرات با مربــی پرتغالی‬ ‫نتیجه ای نداشته است‪ .‬رئیس فدراسیون فوتبال در هنگام‬ ‫خروج از ساختمان این فدراسیون در پاسخ به این سوال که‬ ‫چرا کارلوس کی روش عصبانی بود‪ ،‬گفت‪« :‬مساله خاصی‬ ‫نبود و نمی دانم که چرا او عصبانی بوده اســت‪ ».‬وی درباره ‬ ‫نتیج همذاکراتگفت‪«:‬بهنتیج هخاصینرسیدیموهم چنان‬ ‫مذاکرات ادامه خواهد داشت‪ .‬طی روزهای اتی این مساله را‬ ‫پیگیری خواهیم کرد‪ ».‬کفاشیان درباره عصبانیت کارلوس‬ ‫کی روش از عباس ترابیان نیز گفت‪« :‬من هم شــنیده ام اما‬ ‫نمی دانم که چرا کــی روش از دســت ترابیان عصبانی بوده‬ ‫اســت‪ ».‬اما رئیس کمیته بازاریابی و اقتصادی فدراسیون‬ ‫فوتبال می گوید تنها برای صحبت درباره قرارداد الشپورت و‬ ‫مذاکره با کفاشیان به جلسه رفته و به کی روش توهین نکرده‬ ‫است‪ .‬عباس ترابیان با اشــاره به اینکه به عنوان یک ایرانی‬ ‫به فکر منافع کشور بوده و به هیچ وجه به کارلوس کی روش‬ ‫توهینینکرد هاست‪،‬گفت‪«:‬کی روشبالفظیتندمراخطاب‬ ‫کرد؛ در حالی که به هیچ وجه به او توهین نکرده بودم‪ .‬هرگز‬ ‫چنین ادبیاتی ندارم و چنیــن صحبت هایی را نمی کنم‪ .‬ایراد‬ ‫کی روش این است که باورهایی را که به ان منتقل می کنند ان‬ ‫را قبول می کند و بدون مطالعه پیش داوری می کند‪ ».‬عضو‬ ‫کمیت ه اقتصادی و بازاریابی فدراسیون فوتبال در پاسخ به این‬ ‫سوال که ایا هیات رئیسه درباره جانشینان کی روش هم بحثی‬ ‫شده است‪ ،‬گفت‪« :‬نه! در این باره صحبتی نشده است و فقط‬ ‫درباره ماندن یا نماندن کی روش صحبت کردیم‪».‬‬ ‫وی در ادامه در پاسخ به این سوال که ایا او از کی روش‬ ‫حمایت می کند؟ خاطرنشان کرد‪« :‬من همیشه از او حمایت‬ ‫کرده ام تا او از ایران نرود‪ ».‬ترابیان در پاسخ به این سوال که‬ ‫کفاشیانگفتهاستکی روشخودشمی خواهدبرود‪،‬گفت‪:‬‬ ‫«این را هم شــنیده ام که کی روش دو ماه پیش اعالم کرده‬ ‫است می خواهد برود‪ ،‬ولی من به دنبال این حرف ها نیستم و‬ ‫باید ببنیم که چه پیش می اید‪».‬‬ ‫س هفته‬ ‫پرواز ابدی دو خبرنگار‬ ‫عک‬ ‫وداع با میالد و حسین در نخستین روز های بهار‬ ‫مرگ میالد چقدر تلخ اســت‪ .‬او رفته بود برای رسیدن‬ ‫به ر ویای دیرینه اش؛ دیدن الکالسیکو اما برنگشت‪ .‬چقدر‬ ‫همه چیز باید دست به دست هم بدهد تا او و دوستش حسین‬ ‫جوادی به پروازی برســند که قرار است هرگز به مقصد نرسد‪.‬‬ ‫میالدحجت االسالمییکیازبهترینخبرنگارانحوزهورزش‬ ‫به همراه حســین جوادی‪ ،‬خبرنگار روزنامه وطن امروز اوایل‬ ‫فروردین ماه به بارسلونا رفته بودند تا بازی الکالسیکو را ببینند‪.‬‬ ‫یکی بارسایی و دیگری رئالی دو اتیشه‪ .‬چقدر برای هم کری‬ ‫خوانده انــد در ان لحظات دیر باور‪ .‬لحظاتی که برای شــان‬ ‫شیرین بوده‪ .‬پرواز جرمن وینگز اما تا همیشه در ذهن ما باقی‬ ‫ماند‪ .‬بدترین پرواز عید ‪ 94‬وقتی قرار است میالد و حسین را‬ ‫با هم به کام مرگ بکشاند‪ .‬میالد قبل از همکاری با خبرگزاری‬ ‫تسنیم‪ ،‬یکی از خبرنگاران ثابت گروه ورزش مجله مثلث بود‪.‬‬ ‫خبرنگاریپیگیروبا اخالقکهلحظه ایحتیلبخندرافراموش‬ ‫نمی کرد‪ .‬حسین جوادی نیز همین ویژگی را داشت‪ .‬یکی از‬ ‫همکارانشدروطنامروزمی گویدحسینیک باردربارهمرگش‬ ‫این طور گفته‪« :‬اگر بمیرم اطمینان دارم که سرسبیل بسته‬ ‫می شود‪ ».‬روز بزرگداشــت این دو عزیز در مسجد امام جعفر‬ ‫صادق(ع)امابهخیلی هاثابتشدکهمیالدوحسینتاچهحد‬ ‫محبوب بودند‪ .‬اگر چه باور مرگ ناگهانی این دو خبرنگار عزیز‬ ‫بسیار سخت است اما چه می توان گفت وقتی مرگ همیشه‬ ‫همسایه زندگی است‪ .‬روحشان شاد و یادشان گرامی‪.‬‬ ‫لطمه خوردن فوتبال ملی‬ ‫وزارت ورزش خواسته هایش را منطقی بگوید‬ ‫بهتاش فریبا‬ ‫‪5‬‬ ‫مربی فوتبال‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫ورزش‬ ‫سال‪ 94‬بایکاتفاقخیلیخوببرایمملکتمااغازشد‬ ‫و مسئوالن زحمتکش ما موفق شدند در مورد مساله هسته ای‬ ‫با قدرت های بزرگ جهان به توافق دست پیدا کنند‪ .‬این اتفاق‬ ‫حاصل گفت وگو در فضایی منطقی بود‪ .‬ما مهم ترین مساله‬ ‫سال های اخیر کشور با قدرت های بزرگ جهان را حل کردیم‪.‬‬ ‫می خواهم بپرسم که ایا مســاله کی روش سخت تر از مساله‬ ‫هسته ای است که دوستان امروز یک موضع گیری می کنند و‬ ‫روز دیگر موضع متفاوتی می گیرند ؟ به نظرم حل شدن مساله‬ ‫هسته ای ایران و به توافق رسیدن با قدرت های جهانی نشانه‬ ‫روشنیاستبرایدیگرمسئوالنماکهبتواننددرفضاییتو امبا‬ ‫صبرومنطقتصمیم گیریکنند‪.‬شمابهنظر سنجی هایبرنامه‬ ‫نودنگاهکنید‪.‬چندمیلیوننفردرایننظرسنجیشرکتمی کنند‬ ‫واکثریتقاطع شانمی گویندکی روشبایدبه عنوانسرمربی‬ ‫تیم ملیحفظشود‪.‬‬ ‫بهنظرمنفدراسیونفوتبالمی تواندباگفت وگووتعامل‬ ‫با این مربی حرفه ای مشکالت را حل کند و برای ادامه کار با او‬ ‫بهتفاهمبرسد‪.‬وزیرورزش‪،‬رئیسفدراسیونفوتبالوسرمربی‬ ‫تیم ملیمی توانندبایکدیگرجلسهبگذارندومسائل شانراحل‬ ‫کنند‪.‬امادرجلسات شانبایدیکموضوعخیلیمهمرادرنظر‬ ‫داشته باشند؛ مردم کی روش را دوست دارند و می خواهند او در‬ ‫تیم ملیباقیبماند‪.‬‬ ‫من در ماه های پایانی ســال ‪ 93‬هم یکی دو بار با مثلث‬ ‫صحبت کردم و از کی روش دفاع کردم‪ .‬دالیل فنی ام را گفتم و‬ ‫البتهدربارهشخصیتکی روشنیزبهنکاتیاشارهکردم‪.‬امروز‬ ‫هم معتقدم نه تنها به دلیل مسائل فنی و توانمندی های این‬ ‫مربی بلکه به دلیل اقبال عمومی‪ ،‬مسئوالن ما باید با کی روش‬ ‫به تفاهم برســند و اگر نقطه نظری هم دارند در فضایی تو ام با‬ ‫منطقواحترامبااینمربیدرمیانبگذارند‪.‬اینروزهاعده ای‬ ‫به طورمرتبازرفتنکی روشصحبتمی کنندومی گویندچه‬ ‫اصراری بر ابقای این مربی وجود دارد؟ اتفاقا من می خواهم‬ ‫از این دوستان بپرســم چه اصراری به رفتن کی روش دارید؟‬ ‫اگر چشم مان را به روی همه توانمندی های این مربی ببندیم‬ ‫و غیرمنصفانه او را یک مربی ناکارامد بخوانیم تازه به نقطه ای‬ ‫می رسیم که باز هم برکناری کی روش تصمیم اشتباهی است‪.‬‬ ‫چرا؟ چون ما با او قــرارداد داریم‪ .‬رئیس فدراســیون فوتبال‬ ‫می گوید در صورت برکناری کی روش ما باید به او غرامت یک‬ ‫سالایندهرابپردازیم‪.‬‬ ‫این چه معنایی جز هدر دادن پول مــردم دارد؟ مگر نه‬ ‫اینکه حقوق کی روش از جیب مردم ما تامین می شــود‪ .‬چرا‬ ‫دوستانهمه چیزراپیچیدهنگاهمی کنند؟همینمردمهمحاال‬ ‫می گویندکی روشبایدبماند‪.‬‬ ‫هر چند جدا از مســائل فنی و ویژگی های کی روش باید‬ ‫بپذیریم که این مربی شخصیتی جهانی دارد و به تیم ملی ما‬ ‫هویتقابلتوجهیبخشیدهاست‪.‬‬ ‫من در حالی از کی روش دفاع می کنم که تا کنون شاید‬ ‫دو بار هم با او روبه رو نشده ام‪ .‬قرار هم نیست بروم روی نیمکت‬ ‫تیم ملی بنشینم یا از فدراسیون پستی بگیرم اما بارها تمام قد‬ ‫از این مربی دفاع کرده ام‪ .‬شــاید عده ای از دوستان معتقدند‬ ‫که فدراسیون دچار تغییراتی شده اســت و افراد جدیدی وارد‬ ‫مجموعه مدیریتی فوتبال شده اند‪ .‬این مساله اصال تناقضی‬ ‫باگفت وگوندارد‪.‬‬ ‫ادم هایجدیدبافکرهایجدیدمی ایندوایناتفاقخیلی‬ ‫خوبی است اما باید به کی روش دورنمای کاری اش را تعریف‬ ‫کنند و برای او چارچوب مشــخصی را تعیین کنند‪ .‬چارچوب‬ ‫تازه ایکهبالطبعکی روشبه عنوانیکمربیحرفه ایشرایط‬ ‫ان را در نظر می گیرد‪ .‬به هر حــال او بهتر از هر کس دیگری‬ ‫می داند که ایران پول خوبی به او می دهد‪ ،‬بنابراین بعید است‬ ‫کهشرایطتازهرانپذیردیابخواهدلجبازیکند‪.‬مناعتقاددارم‬ ‫کهدرشرایطفعلیکی روشبایددرتیم ملیمابماندوبهکارش‬ ‫ادامهدهد‪.‬مایکی‪،‬دوماهدیگربازی هایمقدماتیجام جهانی‬ ‫رادرپیشداریمودراینشرایطکداممربیمی تواندباتیم ملی‬ ‫اشنا شود ؟ فکر می کنم همه ما اتفاق نظر داریم که مهم ترین‬ ‫موضوع برای همه ما موفقیت تیم ملی در مسابقات مقدماتی‬ ‫جام جهانی و به طور کلی کســب جواز راهیابی به جام جهانی‬ ‫است‪ .‬ما همواره به حضور در جام جهانی فکر کرده ایم‪ .‬اینکه‬ ‫قراراستدرجام هایبعدیچطورظاهرشویماتفاقیاستکه‬ ‫بایدازدیگرجهاتبهانبپردازیم‪.‬امامسالهفعلیچیزدیگری‬ ‫است‪ .‬دوســتان می خواهند در مورد ماندن یا رفتن کی روش‬ ‫تصمیمبگیرند‪.‬‬ ‫اگر بخواهیم کی روش را کنار بزنیمیابایدمربیداخلیرا‬ ‫جایگزینکنیمیا مربی خارجی استخدامکنیم‪،‬هردوتصمیم‬ ‫غلطی اســت‪ .‬با احترام به همه مربیان داخلــی باید بپذیریم‬ ‫که در طول سال های اخیر مربیان داخلی در لیگ قهرمانان‬ ‫اسیانتوانسته اندعملکردخوبیازخودنشاندهند‪.‬مگراینکه‬ ‫بگوییماماردروغمی گوید‪.‬‬ ‫امار اما نشان می دهد که مربیان داخلی نمی توانند فعال‬ ‫روی نیمکت تیم ملی بنشــینند اما در مــورد مربی خارجی هم‬ ‫باید به این موضوع دقت کنیم که چه کسی این قابلیت را دارد‬ ‫که جانشین کی روش شود؟ بر فرض که ما چنین مربی را هم‬ ‫پیدا کردیم‪ .‬به قول قدیمی ها تا بخواهد سالم و علیک کند‪،‬‬ ‫بازی هایحساستیم ملیشروعشدهاست‪.‬‬ ‫ان وقت ما یک مربی خواهیم داشت که نه تنها فرهنگ‬ ‫مارانمی شناسدونمی داندکهقراراستدرچهفضاییکارکند‪،‬‬ ‫بلکهتیمشراهمنمی شناسد‪.‬تجربه‪ 50‬سالهمنمی گویدکه‬ ‫در مقطع کنونی نباید کی روش را کنار بگذاریم‪ .‬نه اینکه چون‬ ‫کی روشسرمربیتیم ملیاستمناینطورازاودفاعمی کنم‪.‬‬ ‫هرمربیدیگریهمجایکی روشبودهمینعقیدهراداشتمو‬ ‫تاکیدمی کردمکهبایدبهکارشادامهدهد‪.‬‬ ‫‪79‬‬ ‫دوباره قربانی‬ ‫دوباره سیاه‬ ‫دیدار‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫پلیس امریکا مردی را از پا دراورد‬ ‫باز هم جرقه یک اتشفشان در جامعه امریکا زده شد‪.‬‬ ‫تازه اتش اتفاقاتی که در شهر فرگوسن رخ داده بود‪ ،‬فروکش‬ ‫کرده بود که شعله اتفاقی دیگر از همان جنس این کشور را‬ ‫از تبعیض میان سیاهپوســتان و سفید پوستان رنج می برد‪،‬‬ ‫شاید به سمت یک جنجال تازه پیش ببرد‪ .‬این بار حادثه در‬ ‫شهر چارلستون شمالی رخ داد‪ .‬چارلستون شمالی سومین‬ ‫شهر بزرگ کارولینای جنوبی با جمعیتی بالغ بر ‪100‬هزار نفر‬ ‫است‪ .‬افریقایی ــ امریکایی ها در حدود ‪ 47‬درصد ساکنین‬ ‫این شهر و سفیدپوســتان ‪ 37‬درصد جمعیت ان را تشکیل‬ ‫می دهند‪ .‬بر اساس اماری که در سال ‪ 2007‬توسط وزارت‬ ‫دادگســتری امریکا جمع اوری شــد در حدود ‪ 80‬درصد از‬ ‫نیروی پلیس این شــهر را سفیدپوستان تشکیل می دهند‪.‬‬ ‫انتشــار نوار ویدئویی صحنه تیراندازی یــک مامور پلیس‬ ‫امریکایی به سوی یک مرد سیاهپوست باعث پیگرد قانونی‬ ‫مامور پلیس شد‪.‬‬ ‫تیراندازی و قتل والتر اســکات در پی چند مورد دیگر‬ ‫از کشــتن مظنونین سیاهپوست به دســت ماموران پلیس‬ ‫طی چند ماه گذشته روی داده که در مواردی به اعتراضات‬ ‫گسترده علیه خشونت پلیس و شــورش شهری منجر شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫در فیلم ویدئویی که از صحنه تیراندازی در چارلستون‬ ‫منتشر شده‪ ،‬مشخص است که مایکل اسلیگر به سوی مرد‬ ‫سیاهپوســت که غیرمســلح و در حال فرار است تیراندازی‬ ‫می کند و او را از پشــت هدف قرار می دهد‪ .‬به این ترتیب‪،‬‬ ‫ادعــای تیرانــدازی در دفاع از خــود یا جلوگیــری از وقوع‬ ‫خشونت توسط فرد مظنون در این مورد کامال مردود اعالم‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫شهردار شهر چارلســتون در ایالت کارولینای جنوبی‬ ‫در امریکا در یک نشســت خبری اعالم کــرد که «مایکل‬ ‫اسلیگر» مامور ‪ ۳۳‬ساله پلیس این شهر به قتل عمد «والتر‬ ‫تی‪ .‬اسکات» مرد سیاهپوست ‪ ۵۰‬ساله متهم شده و تحت‬ ‫پیگرد قرار گرفته است‪.‬‬ ‫فیلمــی ویدئویی توســط یــک رهگذر ضبط شــده و‬ ‫توســط وکیل خانواده اســکات منتشر شــد‪ .‬فیلم صحنه‬ ‫قتل نشان می دهد که بین مایکل اســلیگر و وا لتر اسکات‬ ‫درگیری مختصری روی می دهد و سپس اسکات پا به فرار‬ ‫می گذارد‪ .‬در این لحظه‪ ،‬اسلیگر با اسلحه کمری به سوی‬ ‫اسکات هدف گیری می کند و با شلیک پی در پی گلوله‪ ،‬او‬ ‫را از پای در می اورد‪ .‬با وجود این‪ ،‬اســلیگر در گزارشی که‬ ‫بالفاصله پس از وقوع حادثه با بی ســیم مخابره کرد گفت‬ ‫که «تیراندازی شــده و فرد مظنون از پا در امده‪ .‬اســلحه‬ ‫بی حس کننده مرا گرفته بود‪ ».‬نوار ویدئویی نشان می دهد‬ ‫که مامور پلیس پس از تیراندازی به سوی مرد سیاهپوست‬ ‫که روی زمین افتاده می رود‪ ،‬به او دســتبند می زند‪ ،‬سپس‬ ‫بر می گردد‪ ،‬چیــزی را که احتماال همان اســلحه بی حس‬ ‫کننده اســت‪ ،‬بر می دارد و در کنار جسد اسکات روی زمین‬ ‫می اندازد‪ .‬پیش تر‪ ،‬مایکل اسلیگر اتومبیل والتر اسکات را‬ ‫به خاطر نقص فنی متوقف کرده بود و به همین دلیل‪ ،‬بین‬ ‫دو طرف درگیری روی داده بود‪.‬‬ ‫یکی از اعضای خانــواده قربانــی در واکنش به این‬ ‫حادثه گفــت‪« :‬انچه رخ داده همیشــه اتفــاق نمی افتد‪.‬‬ ‫اگر هیچ ویدئویی وجود نداشت و هیچ شاهدی نبود چنین‬ ‫موضوعی روی نمی داد‪ .‬برای اینکه همانطور که می توانید‬ ‫ببینید گزارش اولیه روایتــی کامال متفاوت را ارائه می کرد‪.‬‬ ‫مامور پلیس گفتــه بود که مایکل به او حملــه کرده و باتوم‬ ‫برقی را علیه خود وی استفاده کرد‪».‬‬ ‫وکیل خانواده مقتــول هم در مورد ایــن حادثه گفته‬ ‫اســت‪« :‬وقتی شــهردار اعالم کرد که این مامور پلیس به‬ ‫قتل عمد متهم شده است‪ ،‬درد و رنج خانواده اسکات کمتر‬ ‫شد‪ .‬البته تا رسیدن به عدالت راه زیادی مانده و تازه اول راه‬ ‫هســتیم‪ .‬البته این اولین بار در مدت زمانی مدید است که‬ ‫یک افسر پلیس رسما به قتل متهم می شود‪ .‬شکی نیست‬ ‫که نمی توانیم اســکات را دوباره زنده کنیــم‪ .‬اما همین که‬ ‫مامور پلیس قاتل او رسما به قتل متهم شده است‪ ،‬می تواند‬ ‫تاثیرات قابل توجهی در اینده داشته باشد‪ .‬البته باید بگویم‬ ‫اگر ویدئویی ضبط نشــده بود سرنوشت اســکات و پرونده‬ ‫او طوری دیگری می شــد‪ .‬اگر هیچ شــاهد یــا بهتر بگویم‬ ‫قهرمانی نبود که این فیلم را ضبط می کرد و با شجاعت ان‬ ‫را به رسانه ها نمی داد چه می شد‪ .‬گزارش های اولیه کامال‬ ‫متفاوت بود و انتشار این فیلم بود که به کل گزارش قتل را‬ ‫متفاوت کرد‪».‬‬ ‫پلیس فدرال امریکا (اف بی ای) و وزارت دادگستری‬ ‫امریــکا تحقیقاتــی را پیرامون ایــن واقعه اغــاز کرده اند‪.‬‬ ‫در قوانین ایــاالت متحده ماموران پلیــس تنها در صورتی‬ ‫می توانند به ســمت فرد مظنون تیراندازی کنند که احتمال‬ ‫داشــته باشــد مظنون‪ ،‬ماموران و ســایرین را با خطر مرگ‬ ‫یا اسیب جدی جســمی مواجه کند‪ .‬این در حالی است که‬ ‫در قتل والتر اســکات این تیراندازی غیر موجه بوده است‪.‬‬ ‫به گفته شــهردار چارلســتون‪ ،‬در واقعه تیراندازی به سوی‬ ‫والتر اسکات‪ ،‬چنین خطری ابدا وجود نداشته و در نتیجه‪،‬‬ ‫تیراندازی مامور پلیس به ســوی او کامال غیرموجه بوده و‬ ‫قتل محسوب می شــود‪ .‬وزارت دادگستری و پلیس فدرال‬ ‫امریکا‪ ،‬اف‪.‬بــی‪.‬ای‪ ،‬نیز هر کدام جداگانــه تحقیقاتی را‬ ‫اغاز کرده اند‪ .‬کیس سامی‪ ،‬شــهردار چارلســتون شمالی‬ ‫گفت‪« :‬وقتی اشــتباه می کنید‪ ،‬اشــتباه کرده اید؛ و وقتی‬ ‫تصمیم بدی می گیریــد فرقی نمی کند که مامــور بوده اید‬ ‫یا یک شــهروند عادی در خیابان‪ .‬باید بپذیرید که تصمیم‬ ‫بدی گرفته اید‪ ».‬تیم اســکات ســناتور ایالــت کارولینای‬ ‫جنوبی که افریقایی تبار است در توئیترش در خصوص این‬ ‫تیراندازی نوشــته‪« :‬کامال بی معنی‪ ،‬کامال غیرالزم و قابل‬ ‫اجتناب بود‪».‬‬ ‫در پی اظهارات شهردار چارلستون‪ ،‬رهبران مبارزات‬ ‫حقوق مدنی در این ایالت از مردم خواستند تا ارامش خود را‬ ‫حفظ کنند و از شهودی که از صحنه تیراندازی فیلمبرداری‬ ‫کرده و ان را در اختیار خانواده فرد مقتول قرار داده اند تشکر‬ ‫به عمل اوردند‪.‬‬ ‫قتل این جوان سیاهپوست در حالی صورت می گیرد‬ ‫که امریکا در ماه های اخیر شــاهد رســانه ای شدن موارد‬ ‫متعدد قتل شــهروندان رنگین پوســت به دســت افسران‬ ‫سفیدپوســت بوده است‪ .‬وزارت دادگســتری امریکا اخیرا‬ ‫گزارشی را درباره افزایش رفتار خشونت امیز ماموران پلیس‬ ‫امریکایی و اقدام های نژادپرســتانه نهادهای اجرایی این‬ ‫کشور در قبال شهروندان سیاهپوست به ویژه در ایالت های‬ ‫میسوری و نیویورک منتشر کرد‪.‬‬ ‫چندی پیش یک مامور ســفید پوست در محله ای در‬ ‫اطراف اتالنتا یک مرد سیاهپوست پریشان حال را به ضرب‬ ‫گلوله از پای دراورد‪.‬‬ ‫در شهر فرگوسن در ایالت میسوری قتل یک نوجوان‬ ‫سیاه پوســت در پی شــلیک یک مامور پلیس سفید پوست‬ ‫موجب اعتــراض گســترده مــردم و هفته ها تنــش میان‬ ‫تظاهرکنندگان و نیروهای پلیس شد‪ .‬پس از این حوادث‪،‬‬ ‫مناطــق مختلــف امریــکا از جمله شــهر فرگوســن ایالت‬ ‫میسوری‪ ،‬در این مدت شاهد اعتراضات گسترده بوده اند‪،‬‬ ‫تا جایی که این تظاهرات ها هفته ها به تیتر اول رسانه های‬ ‫جهان بدل شــده بود‪ .‬پس از حادثه رخ داده در چارلستون‬ ‫هم اعتراض ها شــروع شــد هم گروهی از مردم امریکا در‬ ‫شهر لس انجلس با طی یک مسیر چهار مایلی به رفتارهای‬ ‫خشــن و تبعیض امیز پلیس این کشــور علیــه اقلیت ها و‬ ‫رنگین پوست ها اعتراض کردند‪.‬‬ ‫تظاهرکننــدگان در لس انجلس اعــام کردند هدف‬ ‫انها از این تجمــع و راهپیمایی جلب توجــه افکار عمومی‬ ‫و مســئوالن به کسانی اســت که در هفته های اخیر توسط‬ ‫نیروهای پلیس امریکا کشته شده اند‪.‬‬ ‫وداع با پیر غالم اهل بیت(ع)‬ ‫سرهنگیچهرهسالهنرانقالب‬ ‫روز چهارشنبه مصادف با روز «هنر انقالب اسالمی» مراسم‬ ‫«انتخاب چهره سال هنر انقالب» با حضور هنرمندان این عرصه‬ ‫توسط حوزه هنری برگزار شد و مرتضی سرهنگی نویسنده ادبیات‬ ‫پایداری به عنوان چهره هنری برتر سال ‪ 93‬انتخاب شد‪.‬‬ ‫دیگر نامزدهــای دریافت این جایزه‪،‬مســعود نجابتی برای‬ ‫خلق اثار تاثیرگذار در حوزه گرافیــک و خطاطی؛ فاضل نظری در‬ ‫حوزه شعر و ابراهیم حاتمی کیا برای ساخت فیلم «چ»‪ ،‬نرگس ابیار‬ ‫برای فیلم شیار ‪ 143‬به عنوان چهره های تاثیرگذار حوزه سینمای‬ ‫دفاع مقدس بودند که در غیاب حاتمی کیــا با اهدای لوح تقدیر و‬ ‫جایزه نقدی از فعالیت انها قدردانی شد‪ .‬مرتضی سرهنگی پس از‬ ‫دریافت نشان هنر انقالب اسالمی با نقل خاطراتی از دوران دفاع‬ ‫مقدس و ماجرای شهادت دوستان هم رزمش گفت‪« :‬لطف خدا‬ ‫بود که از طریق برخی دوستان با حوزه هنری اشنا شدم و پا به عرصه‬ ‫ادبیات دفاع مقدس گذاشتم و این اتفاق ها برای ادبیات پایداری‬ ‫ما افتاد‪».‬او ادامه داد‪« :‬جنگ های دفاعی ماهیتی مردمی دارند‬ ‫و حوزه هنری این نقش را به خوبی نشان می دهد و این برای حوزه‬ ‫هنری و من افتخار بزرگی است‪ ».‬در همین مراسم از ‪ 18‬هنرمندی‬ ‫که در سال گذشته افتخاراتی در جشنواره های مختلف داخلی برای‬ ‫حوزه هنری کسب کرده بودند‪ ،‬نیز تقدیر شد‪.‬‬ ‫مردم تهران مــردی را بر دوش های‬ ‫خود تشییع کردند که از پیرغالمان اهل بیت‬ ‫علیهم الســام و پیشکســوتان شعر ایینی‬ ‫بود‪ .‬حــاج علی اهی ســال ‪ ۱۳۰۷‬در محله‬ ‫پامنار تهران متولد شــد‪ .‬پدرش اهل ابعلی‬ ‫بــود‪ .‬در جوانی به تحصیل علــوم حوزوی‬ ‫پرداخت‪ .‬محضر بزرگانی چون اقاشیخ جواد‬ ‫خراسانی‪ ،‬ایت الله ســیدمحمود طالقانی‪،‬‬ ‫ایت الله حاج میرزاحســن لواسانی را درک‬ ‫کرد و اخالق و علوم اعتقادی در شعر و شــاعری و نقد و تحلیل ان را با اســتفاده از کتاب های معتبر اسالمی و‬ ‫ماخذ شیعی اموخت‪.‬‬ ‫در مبارزات انقالبی حضوری فعال داشت‪ .‬پس از انقالب‪ ،‬به دعوت ایت الله مهدوی کنی عضو و مسئول‬ ‫کمیته انقالب اسالمی شد و تا سطح فرماندهی استان پیش رفت‪ .‬در سیستان و بلوچستان در کسوت فرمانده‬ ‫مشغول خدمت شد؛ اما به جای لباس فرماندهی‪ ،‬پالتوی بلند طوسی رنگ مداحی اش را بر تن می کرد‪.‬‬ ‫بعد از پذیرش مسئولیت های دیگر در نیروی انتظامی و مدیریت امور ایثارگران این نیرو‪ ،‬در اواخر دهه ‪ ۶۰‬از‬ ‫این مسئولیت ها کناره گرفت و باز هم به جمع مداحان بازگشت‪ .‬در کنار اینها مدیریت کاروان های حج را برعهده‬ ‫گرفت و بیش از ‪ 70‬مرتبه توفیق زیارت حج بیت الله الحرام و عمره مفرده را یافت‪.‬‬ ‫نام این پیرغالم اهل بیت را عالوه بر اخالق و معرفتش‪ ،‬اشعار ایینی اش بر سر زبان ها انداخت‪ .‬شعر اهی‬ ‫روان‪ ،‬قابل فهم‪ ،‬ساده و صمیمی است‪ .‬اشنایی‪ ،‬تسلط و مهارت بر علوم ادبی‪ ،‬شعری و بالغی از ویژگی های‬ ‫اشعار اوست‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬مرحوم اهی توجه ویژه ای به بعد عقیدتی اشعار ایینی داشت‪ .‬در پیشگفتار کتاب‬ ‫«انوار معرفت» نظراتش را به طور مشروح درباره قواعد و اصولی که شاعران ایینی هنگام سرودن شعر باید رعایت‬ ‫کنند اورده است‪.‬‬ ‫وی می گفت شعر ایینی باید والیی و اهل بیتی و قرانی باشد؛ ادبیات امامت و والیت‪ ،‬اخالق گرا و حماسی‬ ‫و سلحشور پرور باشد‪ .‬اهی از اینکه مداحان جوان استاد ندیده اند و شــاگرد نشده‪ ،‬استاد شده اند‪ ،‬گله مند بود‪.‬‬ ‫خودش که نزد مراجع تلمذ کرده‪ ،‬می گفت اگر از مداحان جوان بپرسید استادتان کدام مجتهد است‪ ،‬پاسخی‬ ‫ندارند‪ .‬او معتقد بود که انها سبک خودشــان را در می اورند و می خوانند و می گفت این کار غیر رضای خداست‪.‬‬ ‫توصیه اش به مداحان جوان این بود که حافظ اصول و فروع دین باشند‪.‬‬ ‫هجوم افغان ها‬ ‫وقتی تیم امید ایران در خانه غریبه بود‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫باز شد و جمعیت مشتاق و منتظر با سر و صداهایی کر کننده‬ ‫ظرف یک ســاعت ورزشــگاه ازادی تهران را پر از تماشاگر‬ ‫کردند؛ اتفاقی ویژه که تعداد هواداران میهمان را از میزبان‬ ‫بیشتر نشــان می داد‪ .‬رقابت ایران و افغانستان در حالی در‬ ‫رقابت های رســمی ‪ FIFA‬و ‪ AFC‬به ثبت رسید که استادیوم‬ ‫ازادی تهران هم پس از مدت ها پر شد‪ .‬درحالی بزرگ ترین‬ ‫دیدار‬ ‫از خیابان های شهر تهران که عبور می کردی‪ ،‬متوجه‬ ‫می شدی که قرار است اتفاقی عجیب رخ دهد‪ ،‬اتفاقی که از‬ ‫میدان ازادی خودش را نشان می داد‪ .‬همه چیز مثل روزهایی‬ ‫بود که در تهران فوتبال برگزار می شود‪ ،‬به همان شکل که‬ ‫ادم های فوتبالی در درون ماشین هایی پر نشسته بودند و با‬ ‫سرعت باال راه اتوبان کرج را در پیش گرفته بودند‪،‬‬ ‫اما این بار پرچم ها از جنس همیشه نبود‪ ،‬نه قرمز‬ ‫بود و نه ابی؛ ادم های درون ماشــین نه عدد چهار‬ ‫را نشــان می دادند و نه شــش را‪ ...‬چهره ها برای‬ ‫ما اشنا بود؛ اری چهره همان مردمان زحمتکشی‬ ‫بود که خوب می شناســیم‪ ،‬انجا بود که می شــد‬ ‫پرچم هایی را که در دستشــان تــکان می دادند را‬ ‫بدون انکــه از جغرافیا چیــزی بدانیم‪ ،‬حدس زد؛‬ ‫افغانستان‪.‬‬ ‫بــازی تیم امیــد ایران بــا امید افغانســتان‬ ‫اصال یک بازی عادی نبود‪ ،‬اگر ورزشــگاه ازادی‬ ‫را نمی شــناختیم‪ ،‬باورمان نمی شــد کــه در این‬ ‫بازی میزبان هســتیم‪ .‬این بازی همان روزی بود‬ ‫که بیشــتر افغان ها منتظرش بودند‪ .‬از گوشــه و‬ ‫کنار خیابان های اطراف اســتادیوم ازادی هواداران پرچم‬ ‫به دســت و پر تعداد افغانســتان به سمت اســتادیوم ازادی‬ ‫در حرکت بودند‪ .‬تا چشــم کار می کرد افغان دیده می شــد‬ ‫و پرچم افغانســتان‪ .‬انگار میزبان بازی‪ ،‬افغانســتان بود و‬ ‫اینجا کابل اســت‪ .‬نزدیک به دو ســاعت مانده به اغاز بازی‬ ‫ن تماشــاگر افغــان در صحن بزرگ ورزشــگاه ازادی‬ ‫هزارا ‬ ‫پشت در های بسته همه را غافلگیر کردند‪ .‬گروهی به جشن‬ ‫و شــادی مشــغول بودند و گروهی هم پرچم به دست شعار‬ ‫پیروزی سر می دادند‪ .‬همه با زبان محلی شهر خود صحبت‬ ‫می کردند و فضا کال افغانستانی شده بود‪ .‬سرانجام پس از‬ ‫شو قوس های زیاد‪ ،‬دروازه استادیوم ازادی روی افغان ها‬ ‫ک ‬ ‫ورزشگاه ایران را افغان ها پر کردند که تنها تعداد کمی ایرانی‬ ‫دور پرچم ایران نشســته بودنــد‪ .‬حضور پرتعــداد افغان ها‬ ‫در ازادی فضای ورزشــگاه را کامال به ســود تیم قرمزپوش‬ ‫افغانستان کرده بود‪.‬‬ ‫افغان ها طبقــه دوم ورزشــگاه را پر کــرده و در طبقه‬ ‫اول نیز جایگاه های پشــت دروازه به هواداران این کشــور‬ ‫اختصاص یافته بود‪ .‬تنها جایگاه ویژه و روبه روی این جایگاه‬ ‫به ایرانی ها اختصاص یافتــه بود که تعــداد انها به زحمت‬ ‫به یکصد نفر می رســد‪ .‬افغان هــا در حالی بــار دیگر تعداد‬ ‫تماشاگران ورزشگاه ازادی را به باالی ‪ ۸۰‬هزار نفر رساندند‬ ‫که حتی پرسپولیس و استقالل در ماه های گذشته‬ ‫به سختی می توانســتد ‪ ۲۰‬هزار تماشاگر را برای‬ ‫بازی های خود به ورزشگاه بکشانند‪.‬‬ ‫با این حال ایــران در رقابــت فوتبالی اش با‬ ‫افغانســتان نیازی به هــوادار نداشــت و در مقابل‬ ‫‪۸۰‬هزار تماشاگر افغان‪ ،‬افغانستان را به زانو دراورد‬ ‫و این تیم را شــش تایی کرد‪ .‬ایران بــا این پیروزی‬ ‫پرگل باز هم نشــان داد که هنوز هــم فاصله میان‬ ‫فوتبال افغانستان و ایران زیاد است اما تماشاگران‬ ‫افغان به شیوه هواداران تراکتور سازی تنها چیزی‬ ‫که از مسابقه نمی خواستند‪ ،‬نتیجه بود و حتی وقتی‬ ‫تیمشان گل می خورد هم از تشویق تیمشان دست‬ ‫نمی کشیدند‪ .‬محمد خاکپور پس از پیروزی پرگل‬ ‫تیم فوتبال امید ایران برابر افغانســتان با اشاره به‬ ‫حضور هواداران افغان گفت‪« :‬برنده بازی تماشاگران بودند‬ ‫چرا که ان قدر انرژی مثبت به بازیکناندادندکههمبازیکنانو‬ ‫هم خودشان از بازی لذت بردند‪ .‬البته باید از خودمان بپرسیم‬ ‫که چه کردیم که مردم از ورزشگاه ها قهر کرده اند‪ .‬امیدوارم‬ ‫روزیبرسدکهورزشگاهبازهمپرازهوادارشودوطوریفوتبال‬ ‫بازی کنیم که هواداران هورا بکشند‪».‬‬ ‫‪81‬‬ ‫فاجعه در الپ‬ ‫دیدار‬ ‫‪82‬‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫کمک خلبان المانی‪ ،‬هواپیما را به کوه کوبید‬ ‫همه چیز در هشــت دقیقــه رخ داد‪ ،‬هشــت دقیقه در‬ ‫سکوت‪ ...‬برای دیوانه تنها هشت دقیقه وقت کافی است‬ ‫که یــک فاجعه را خلــق کند‪ .‬پرواز شــماره ‪ 9525‬از شــهر‬ ‫بارسلون اسپانیا راهی دوســلدورف المان بود که در ارتفاع‬ ‫‪ 6800‬پایی در منطقه جنوبی الپ از صفحه رادار محو شده‪.‬‬ ‫این هواپیما ســاعت ‪ 8:55‬دقیقه صبح از فرودگاه بارسلونا‬ ‫برخاسته و در ساعت ‪ 9:47‬دقیقه به وقت جهانی‪ ،‬سینگال‬ ‫وضعیت اضطراری ارســال کرد‪ ،‬پس از ان هیــچ پیامی از‬ ‫سوی خلبان ارسال نشد و هشت دقیقه طول کشید تا حرکت‬ ‫شیرجه وار ان به سقوط درکوهســتان های الپ ختم شود‪.‬‬ ‫پایگاه های هواشناسی اعالم کردند که هوا در ان موقعیت‬ ‫کامال معمولی و صاف بوده و عال ئمی بر وجود مه یا شرایط‬ ‫اب و هوایی اضطراری تایید نشده است‪ .‬منابع معتبر اعالم‬ ‫کرده اند که هواپیما با سرعتی حدود ‪ ۷۰۰‬کیلومتر بر ساعت‬ ‫به کوه برخورد کرده است‪ ،‬بدون انکه اقدام مشخصی برای‬ ‫متوقف کردن هواپیما یا قرار گرفتن در مسیر مناسب جهت‬ ‫فرود یا فرار از سانحه انجام شده باشد‪.‬‬ ‫این هواپیما در مسیر بارسلون از اسپانیا به سمت المان‬ ‫درحرکت بود که هنگام رسیدن به کوه های الپ در نزدیکی‬ ‫شهر دینی ســقوط کرد‪ .‬هواپیمای ســانحه دیده متعلق به‬ ‫خطوط هوایی «جرمن وینگز» از زیر مجموعه های شرکت‬ ‫«لوفت هانزا» بوده اســت‪ .‬الشــه هواپیما در ارتفاع ‪2000‬‬ ‫متری در بخش فرانسوی الپ شناســایی شد‪ .‬منطقه دینی‬ ‫در فاصله یک ساعتی شمال شهر مارسی واقع شده و بافتی‬ ‫کوهستانی دارد‪ .‬در این هواپیما ‪ ۱۴۸‬نفر شامل ‪ ۱۴۲‬مسافر‪،‬‬ ‫دو خلبان و چهار خدمه حضور داشــتند که هیچ یک از ‪۱۴۸‬‬ ‫سرنشین زنده نماندند‪ .‬ترکیب مســافران بسیار متنوع بود؛‬ ‫شانزده نفر از مسافران این هواپیما از یکی از مدارس ایالت‬ ‫نورث راین وســتفالی المان بودند که به همراه دو معلم خود‬ ‫برای سفر علمی رفته بودند و دردناک اینکه در جمع مسافران‬ ‫دو ایرانی هم حضور داشتند‪ ،‬میالد حجت االسالمی و حسین‬ ‫جوادی که برای پوشش خبر بازی های دوستانه تیم ملی به‬ ‫اروپا سفر کرده بودند‪ ،‬در میان سفر خود برنامه پوشش بازی‬ ‫ال کالسیکو را هم داشتند که پس از پایان مسابقه‪ ،‬به المان‬ ‫می رفتند اما این سفر هیچ گاه به انتها نرسید و یک عکس از‬ ‫رنگین کمانی که باالی شهر بارسلونا دیده می شد‪ ،‬تبدیل به‬ ‫اخرین یادگار این دو خبرنگار فقید شد‪.‬‬ ‫قبل از اینکه جعبه سیاه هواپیمای ایرباس ا‪ ۳۲۰-‬جرمن‬ ‫وینگز پیدا شــود و مهمترین و قابل اســتنادترین اطالعات‬ ‫استخراج شــوند‪ ،‬چند روزی از طرف کارشناسان و مقامات‪،‬‬ ‫دالیل حدس گونه بسیاری در زمینه این سانحه مطرح شد‪.‬‬ ‫البته کارشناســان از این نکته بسیار متعجب بودند که‬ ‫چرا در طول هشت دقیقه پایانی که هواپیما در حال کاهش‬ ‫ارتفاع بود‪ ،‬هیچ پیام اضطراری از طرف خلبان ارسال نشده‬ ‫و پاسخی هم به کنترل ترافیک هوایی ارائه نشده است‪.‬‬ ‫حدس و گمان هــای فنی و غیرفنی نیــز در این مدت‬ ‫سناریوهای مختلفی برای این ســانحه ارائه کرد‪ .‬به عنوان‬ ‫مثال بعضی از کارشناســان هوایی فرانسه اعالم کردند که‬ ‫اگر خلبان ها در چنین شرایطی تالشی برای عدم برخورد به‬ ‫کوه نداشته باشند‪ ،‬وقوع سانحه به دالیلی همچون مرگ یا‬ ‫بیهوشــی خلبان ها یا تصمیم اجباری انها برای سقوط ربط‬ ‫پیدا می کند‪ .‬البته این کارشناسان در ان زمان اعالم کردند‬ ‫تصمیم به سقوط می توانســته کامال اختیاری و عمدی هم‬ ‫بوده باشد‪.‬‬ ‫در حالی که چنین گمانه زنی هایی ادامه داشت‪ ،‬جعبه‬ ‫ســیاه هواپیما در حالی پیدا شد که کمی اســیب دیده ولی‬ ‫قابل استفاده بود‪ .‬بدین ترتیب با اطالعاتی که از جعبه سیاه‬ ‫(شامل صداهای داخل کابین‪ ،‬گفت وگوهای رد و بدل شده‬ ‫و‪ )...‬به دست امد‪ ،‬سناریوهای کارشناســی تقریبا کامل و‬ ‫رازهای این سقوط برمال شدند‪.‬‬ ‫کارشناســان باتوجه اطالعات به دســت امده از جعبه‬ ‫سیاه و شرایط موجود و کنار هم چیدن قطعات مختلف پازل‬ ‫این سانحه اعالم کرده اند که در اواسط مسیر و هنگام پرواز‬ ‫خلبان اول از کابین خارج شده و کنترل هواپیما را به کمک‬ ‫خلبان می سپارد‪ .‬اطالعات به دســت امده از جعبه سیاه نیز‬ ‫نشــان می دهد که اخرین ارتباط بین خلبــان و کمکش نیز‬ ‫همین موضوع بــوده و پس از ان گفت و گویــی از انها ثبت‬ ‫نشــده اســت‪ .‬با اینکه علت خروج خلبان هنــوز به وضوح‬ ‫مشخص نیست‪ ،‬ولی گفته می شــود بیشترین احتمال نیاز‬ ‫خلبان برای رفتن به دستشویی بوده است‪ .‬بعد از اینکه خلبان‬ ‫از کابین خارج شده و قصد بازگشت به کابین را داشته کمک‬ ‫خلبان ‪ ٢٨‬ساله المانی در کابین را قفل کرده و در را باز نکرده‬ ‫و هواپیما را عمدی به سمت کوه برده است‪.‬‬ ‫پس از خروج خلبان‪ ،‬کمک خلبان به صورت دســتی‬ ‫دستورکاهش ارتفاع هواپیما را اجرا می کند‪ .‬خلبان که خارج‬ ‫از کابین (احتماال در دستشویی) متوجه این امر می شود‪ ،‬به‬ ‫سرعت خود را به در کابین رسانده و تقاضا می کند تا کمکش‬ ‫ارتفاع را افزایش دهد‪ .‬با این وجــود کمک خلبان بی توجه‬ ‫به درخواســت ها ارتفاع هواپیما را کمتر و کمتــر کرده و در‬ ‫نهایت ســانحه دلخراش رخ می دهد‪ .‬صداهای ضبط شده‬ ‫در جعبه سیاه هواپیما نشان می دهد مســافران تا لحظات‬ ‫اخر پیش از برخورد به زمین نمی دانســتند که چه اتفاقی در‬ ‫حال وقوع اســت زیرا صدای فریاد انها تنها در لحظات اخر‬ ‫شنیده می شود‪.‬‬ ‫بعد از این ماجرا بود که نام «اندریاس لوبیتز» در میان‬ ‫رســانه ها مطرح شــد و گمانه زنی ها برای یافتــن انگیزه او‬ ‫شروع شــد‪ .‬اندریاس لوبیتز‪ ،‬کمک خلبان ایرباس المانی‪،‬‬ ‫عاشــق پــرواز بــود‪ .‬او در دوران نوجوانی د ریک باشــگاه‬ ‫کوچک هوانوردی ر ویای اینده اش را می ساخت ‪ .‬بنا به گفته‬ ‫مقامات شرکت هواپیمایی جرمن وینگز‪ ،‬او در سال ‪ ۲۰۱۳‬به‬ ‫استخدام این شــرکت هواپیمایی درامده است‪ .‬رسانه های‬ ‫المانی اعــام کرده اند که کمک خلبــان هواپیمای جرمن‬ ‫وینگز تحت درمان روانپزشــکی بوده و این درست بر خالف‬ ‫ادعای شــرکت لوفت هانزا بــوده که از صحت و ســامتی‬ ‫خلبان خبر داده بود‪ .‬البته همسایه های این کمک خلبان در‬ ‫گفت وگو با خبرنگاران اعالم کرده اند که وی ســاکت و ارام‬ ‫بوده و ازارش به کسی هم نرسیده است‪.‬‬ ‫خانــه «اندریاس لوبیتــز» کمک خلبــان هواپیمای‬ ‫المانی که در مونتــار المان اموزش دیده بــود مورد تفتیش‬ ‫قرار گرفت و کامپیوترها و همه وســایلی که برای ‪ ۵‬بازپرس‬ ‫پرونده مشــکوک بوده به اداره پلیس رفته است تا درباره او‬ ‫بررسی ها را اغاز کنند‪ .‬تحقیقاتی که ت ا این لحظه همه منتظر‬ ‫نتایجش هستند‪.‬‬ ‫یکی از مسئوالن شرکت خطوط هواپیمایی لوفت هانزا‬ ‫که نخواســت نامش فاش شــود‪ ،‬گفت که لوبیتــز به مدت‬ ‫‪ ۱۸‬ماه دوره هــای درمان روانپزشــکی را گذرانده و مبتال به‬ ‫«افسردگی شدید» بوده اســت و البته ‪ ۱۱‬ماه هم مرخصی‬ ‫گرفته تا مراحل درمانی اش را طی کند‪.‬‬ ‫لوبیتز مظنون اســت که به صورت عمدی پرواز «ای‬ ‫‪ »۳۲۰‬المان را با ‪ ۱۴۴‬مســافر و پنج خدمه دیگر به ســمت‬ ‫کوه های الپ هدایت کرده است‪.‬‬ ‫«کارســتن اســپوهر» مدیرعامل لوفت هانزا در یک‬ ‫کنفرانس مطبوعاتــی گفت که لوبیتز از تمام شــرایط برای‬ ‫انجام پرواز برخوردار بوده اســت و تنها شش سال گذشته با‬ ‫یک وقفه در کار خود مواجه شد‪ ،‬اما از ارائه جزئیات بیشتر‬ ‫خودداری کرد‪ .‬همکالســی های دوره اموزشی لوبیتز تایید‬ ‫کردند که وی وقفه ای شــش هفته ای به دلیل «دلزدگی از‬ ‫شغل» و افسردگی داشته است‪.‬‬ ‫نشــریه بیلد در مصاحبه ای با نامزد ســابق لوبیتز از او‬ ‫نقل کرده اســت که‪« :‬وقتی خبر ســقوط هواپیما را شنیدم‬ ‫یاد جمله ای از او افتادم کــه می گفت‪ ،‬روزی کاری می کنم‬ ‫که همه چیز عوض شود و به زودی همه اسم من را خواهند‬ ‫شناخت‪».‬‬ ‫اقتصاد مقاومتی‬ ‫درامدی بر مبانی‪ ،‬سیاست ها و برنامه عمل‬ ‫کتاب «اقتصــاد مقاومتی ؛ درامدی بــر مبانی‪ ،‬سیاســت ها و برنامه عمــل» اثری از‬ ‫حجت الله عبدالملکی از سوی انتشارات بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (ع) و به اهتمام‬ ‫موسسه علمی ‪ -‬فرهنگی سدید منتشر شد‪ .‬در بخشی از «مقدمه ناشر» اورده شده‪« :‬با توجه به‬ ‫ی مدونی درباره اقتصاد‬ ‫اینکه متاسفانه به رغم همایش ها و هیاهوهای متعدد‪ ،‬تاکنون اثر علم ‬ ‫مقاومتی منتشر نگردیده است‪ ،‬این اثر تالشی اســت برای پرداختن به هر دو هدف مذکور؛‬ ‫چرا که از یک سو با گرداوری مبانی و سیاست ها‪ ،‬تصویری علمی از این نظریه جهت اشنایی‬ ‫مخاطبان با نظریه ارائه می کند و از سوی دیگر با نگاهی رو به جلو‪ ،‬گام های نخستین از برنامه‬ ‫ن نظریه را درچارچوب فضای علمی تبیین می نماید‪ .‬این کتاب نیز مانند سایر تولیدات‬ ‫عمل ای ‬ ‫مرکز برای مخاطبان فرهیخته و دانشگاهی به ویژه دانشجویان تدوین شده است‪ ،‬که از یک‬ ‫سو اتقان محتوا و علمی بودن را می طلبد و از ســوی دیگر ایجاز و سالست بیان را؛ و باتوجه‬ ‫به اینکه محتوای اولیه این کتاب حاصل نشست های متعدد علمی با موضوع تبیین اقتصاد‬ ‫مقاومتی در دانشگاه های مختلف سراسر کشور است‪ ،‬نهایت تالش تحقق این دو امر صورت‬ ‫پذیرفت‪ ».‬همچنین نگارنده خود نیز در پایان «مقدمه» اورده اســت ‪« :‬این اثر‪ -‬که حاصل‬ ‫پیاده سازی و ویرایش مجموعه سخنرانی هایی در حوزه اقتصاد مقاومتی است ‪ -‬تالشی است‬ ‫کوچک در پیگیری دستور ولی امر مسلمین جهان و نایب حضرت ولی عصر (عج) در بازطراحی‬ ‫نظام اقتصادی کشور‪ ،‬مبتنی بر مکتب اقتصادی اسالم و ایجاد نسخه معاصر نظام اقتصادی‬ ‫اسالم‪ ،‬با عنوان نظام اقتصاد مقاومتی ‪»...‬‬ ‫کیمیای وصال‬ ‫چاپ چهارم کتاب «کیمیای وصال» تالیف ایت الله اســتاد محمد شــجاعی از سوی‬ ‫انتشارات سروش وارد بازار نشر شد‪ .‬کتاب حاضر متن بازنویسی شده و تحریریافته از دروس‬ ‫محمد شجاعی است که در دهه ‪ 1360‬تا ‪ 1370‬و نیز در سال های ‪1378‬‬ ‫تزکیه نفس ایت الله ّ‬ ‫به بعد از رادیو قران پخش شده است‪ .‬او حقایق سلوک را با اتخاذ از ایات و روایات بر طالبان‬ ‫شایسته عرضه می کند‪.‬‬ ‫این کتاب در دو فصل جامع و کامل تدوین شده اســت که در ان نویسنده با نگاهی باز‬ ‫طریق تزکیه نفس را برای خواننده خود روشــن می ســازد‪ .‬فصل اول کتــاب به بحث حیات‬ ‫نخســتین و تفاوت ان با حیات دنیایی می پردازد و هر یک از این دو دنیا از دیدگاه قران مورد‬ ‫ارزیابی قرار می گیرد‪ .‬در این فصل مباحث دیگری چون تاثیر ایمان و کفر در حیات دنیایی‪،‬‬ ‫تفاوت حجاب ظلمانی و نورانی‪ ،‬حقیقت حجاب و محجوب‪ ،‬گسترش توان درک در مراتب‬ ‫باالی حیات‪ ،‬نمونه های قرانی از حیات برتر‪ ،‬تبعیت از دین و انسان کامل شرط حیات برتر و‬ ‫غیره مورد نقد و بررسی قرار گرفته است که انسان را برای رسیدن به یک حیات و زندگی برتر‬ ‫راهنمایی می کند‪ .‬در فصل دوم کتاب نویسنده مراحل دستیابی به سلوک را برای سالک راه‬ ‫بازگشایی می کند تا به استناد ان بتواند از کج رویی ها پرهیز و به سر منزل مقصود دست پیدا‬ ‫کند‪ .‬این راه که ‪ 10‬منزل دارد به خوبی از سوی نویسنده تعریف شده که عبارتند از منزل یقظه‪،‬‬ ‫منزل توبه‪ ،‬منزل انابه‪ ،‬منزل مراقبه‪ ،‬منزل قصد‪ ،‬منزل عزم‪ ،‬منزل اراده‪ ،‬منزل ادب‪ ،‬منزل‬ ‫فقر و منزل انس‪.‬‬ ‫سردار‬ ‫فیلمی بامحوریتحاجقاسمسلیمانی‬ ‫چهره جذاب و کاریزماتیک ســردار سلیمانی‪ ،‬ظرفیت‬ ‫فراوانی برای یک روایت تصویری و سینمایی دارد؛ موردی که‬ ‫باعث شد فیلمساز جوانی به نام سیدسعید حسن پور که سابقه‬ ‫ساخت چند مستند‪ ،‬فیلم کوتاه و نیمه بلند را در کارنامه دارد‪،‬‬ ‫در نخستین تجربه بلند و سینمایی اش سراغ ساخت فیلمی بر‬ ‫اساس زندگی و مبارزات سردار پراوازه ایرانی برود‪.‬‬ ‫حسن پور درباره ســاخت فیلم «ســردار» گفته است‪:‬‬ ‫«حدود شــش ماه قبل که عملیات های سپاه قدس در عراق‬ ‫اغاز شــد و عکس های حاج قاسم ســلیمانی میان سربازان‬ ‫عراقی و بعدا در فضای مجازی منتشر می شد‪ ،‬در ذهنم کلید‬ ‫خورد که ما به یک فیلم استراتژیک و راهبردی در سینما نیاز‬ ‫داریم و سردار سلیمانی هم شــخصیت پرتره و بسیار مناسبی‬ ‫برای طرح چنین موضوعی اســت‪ .‬فیلم «سردار» قصد دارد‬ ‫با محوریت زندگی و مبارزات حاج قاســم سلیمانی‪ ،‬قهرمانی‬ ‫و روحیه مقاومت رزمنــدگان ایرانی را به تصویر بکشــد‪ .‬این‬ ‫اثر می تواند گوشــه ای از توان های نظامی و سیاسی و دیگر‬ ‫توانایی های جمهوری اسالمی ایران را در منطقه و جهان به‬ ‫نمایش بگذارد‪ .‬در حال حاضر به اتفاق شورای نویسندگان‪،‬‬ ‫مشغول اماده کردن طرح کلی اثر و نوشتن سیناپس (خالصه‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫هویت‬ ‫فرانسوی در‬ ‫گفت وگو با‬ ‫«فینیکل کراو»‬ ‫در لوپوئن‬ ‫فیلمنامه) هستیم‪ ،‬اما خود فیلمنامه توسط دو نویسنده نوشته‬ ‫خواهد شد‪ .‬از انجا که فیلم راهبردی است و طرح موضوعات‬ ‫در ان از حساســیت باالیی برخوردار است‪ ،‬فیلمنامه زیر نظر‬ ‫اقای حسن عباسی نوشته می شود‪ ».‬حسن پور ضمن بیان این‬ ‫نکته که با طی شــدن روند پیش تولید و فراهم امدن مقدمات‬ ‫کار‪ ،‬فیلم در نیمه دوم ســال کلید می خورد‪ ،‬درباره بازیگران‬ ‫این فیلم هم گفت‪« :‬ان شــاءالله پــس از تصویب فیلمنامه‬ ‫اولیه‪ ،‬ســراغ انتخاب بازیگران فیلم خواهیم رفت که پروسه‬ ‫بسیار ســختی خواهد بود‪ .‬اما گروه سازنده برای نقش سردار‬ ‫سلیمانی روی پرویز پرستویی‪ ،‬بازیگر خوب و توانای کشورمان‬ ‫کمک خلبان‬ ‫جرمن وینگز‬ ‫سوژه اشپیگل‬ ‫دروازه ورود به حقایق سلوک‬ ‫اتفاق نظر دارند‪».‬‬ ‫این کارگــردان در خصوص بازتاب هــای احتمالی این‬ ‫فیلم هم گفت‪« :‬از ابتدا می دانســتیم که فیلم حاشیه سازی‬ ‫خواهد بود و مطمئن هســتیم بازتاب زیادی در زمان تولید و‬ ‫نمایش خواهد داشت‪».‬حســن پور افزود‪« :‬متاســفانه هنوز‬ ‫موفق نشده ایم با شخص ســردار به صورت مستقیم در این‬ ‫زمینه صحبت کنیم‪ ،‬اما از ســوی برخی افراد نزدیک ایشان‬ ‫غیرمستقیم سردار را در جریان تولید این فیلم قرار داده ایم‪ .‬در‬ ‫واقع ما در این زمینه موافقت کتبی نداریم‪ ،‬اما موافقت لفظی‬ ‫و شفاهی داریم‪».‬‬ ‫جمال شورجه که به گفته حســن پور‪ ،‬یکی از مشاوران‬ ‫کارگردان فیلم «ســردار» اســت‪ ،‬در خصــوص فیلم گفته‬ ‫اســت‪« :‬اقای حســن پور در این زمینه صحبت هایی با من‬ ‫داشت و یکی‪ ،‬دو جلســه ای هم به دفتر امد و با هم صحبت‬ ‫کردیم‪ .‬من در این جلســات به ایشــان گفتم بهتر است قبل‬ ‫از اینکه پروژه «ســردار» کلید بخورد‪ ،‬ابتدا یک فیلم کوتاه و‬ ‫مستندی در این خصوص ساخته شود تا میزان امادگی در این‬ ‫زمینه محک بخورد ‪ .‬قطع به یقین شــخصیت و زندگی سردار‬ ‫حاج قاسم سلیمانی واجد ویژگی های خیلی جذاب و سینمایی‬ ‫اســت؛ منتها اینکه کدام یک از بخش های زندگی ایشان را‬ ‫بشود روایت کرد یا کدام بخش ها را نه‪ ،‬بحث دیگری است‪.‬‬ ‫حتی به لحاظ مباحث اطالعاتی و نظامی و سیاســی شاید به‬ ‫صالح نباشد برخی از بخش های زندگی سردار در قالب فیلم‬ ‫مطرح شود‪».‬‬ ‫فضا و شهر‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫اکونومیست‬ ‫مثلث | شماره ‪257‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪83‬‬