روزنامه صمت شماره 258
روزنامه صمت شماره 258
موازنه قوا
چرا روسیه
به ایران
اس 300داد؟
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال پنجم /شماره دویست و پنجاه و هشت 29 /فروردین 88 /1394صفحه5000/تومان
موافقت اوباما با طرح کنگره
مذاکرات را وارد فاز جدیدی کرد
پاسخ تهران به بازی واشنگتن
چه خواهد بود؟
دو چالش بزرگ؛
لغوتحریمها،ابعادنظامی
گفتوگو با منصوری ارانی و نقوی حسینی
پیرامونجزئیاتبیانیهلوزان
بازگشتدموکراتها
بهمحافظهکاری
اعالمنامزدیهیالریکلینتون
بهچهمعناست؟
ریاضتنهاماند
پاکستان،مصروترکیهباعربستان
در یمن همراه نشدند
حاشیههایمهران
جنجال بر سر سریال جدید
مهرانمدیریهمچنان
ادامه دارد
خط قرمز؛ عرب – عجم
چگونه مخالفت با السعود
در فضای مجازی تبدیل به
عربستیزیشد؟
دانشگاه و انقالب فرهنگی
وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس
ویکونالرسولعلیکمشهیدا
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
در انقالباتــی که در عالم واقع میشــود
یا در شورش ها یا در کودتاها ،یکی اصل این
شــورش و انقالب و کودتا ،یکی انگیزهاش،
یکی محتوایش اینها ســه امری است که باید
در ان توجه کرد .خودشــان ،خود انقالبات یا
خود اینها شــبیه به هماند ،یا شورش است یا
کودتاســت یا انقالب ،صورت ًا مثل انســان ها
میماند که همه صورتشان مثل هم هست اما
معناشان فرق با هم دارد .انگیزه ها مهم است
و محتواها .گاهی وقت ها انگیزه خوب است،
محتوا خوب نیست ،گاهی وقتها محتوا خوب
است ،انگیزه درست نیست .ممکن است یک
نفر حاال ،ـ حاال نسبت به یک نفر عرض میکنم ـ یک نفر ادم با یک
انگیزۀ خوبی بخواهد یک کار خوبی به نظر خودش انجام بدهد و او
بد باشــد ،این ادم ُمصاب[]1است لکن کارش خالف است .یک
اشخاصی میشود که یک کارهای خوبی انجام میدهند با انگیزۀ
بد .مث ً
ال یک کسی کشف یک چیزی میکند و انگیزهاش بد است
برایاین کار و کارش خوب است ،یک وقت هم هر دویش خوب
هستند .انقالب فرهنگی همهمینجوراستکهیکانقالباست
که تحول است از یک حالی به حالی دیگر ،نه پیشبرد همان چیزی
کههست.چنانچهانقالبجمهوریاسالمیدرکلهمهمینطور
است،یکانقالبشدبهتوسطمردم،یکانگیزۀانقالببودویک
محتوای انقالب .امیدوارم که انگیزۀ انقالب در مردم الهی باشد.
اما در انقالبات ممکن است که ما انقالب بکنیم ،یک حکومتی را
برداریم ،یک حکومت دیگر برای خودمان درست کنیم ،خودمان
10- 19
خبرنامه
جدلبرسریکخاطره
عمرهمفردهتعلیقشد
امیدمحرومینبهمهندسارام
موازنهقوا
20- 27
گفتارها
تعرض،تجاوزوجایگزینیصحنهتنازع
چالشناامنیوبیاخالقیریاض
صفر-صفربهنفعداور!
خطقرمز؛عرب-عجم
28- 41
سیاست
نیرنگ
سنگبزرگ
اخرینتیردرترکشمخالفانتوافقباایران
ویروس PMDراهمین جامهارکنید
مثلث؛ هفته نامه ای خبری ،تحلیلی اســت که سعی دارد روایتی
منصفانه و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشاره ای
اســت به سه ضلع اســتقالل ،ازادی و جمهوری اســامی .مرامش
تقویت گفتمان انقالب اســامی ،چارچوبش اســام ،انقالب ،امام و
رهبری ،ارمانش گسترش و سیادت اســام خواهی در سراسر جهان و
عزت مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف
ایــران و رونــق گرفتن عدالت .مــرزش رواداری و تالیــف قلوب اهالی
انقالب و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق
و مشــرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت
رونق گرفتن ســنت گفت وگــو میان فرهیختگان و نخبگان کشــور
است .امیدواریم که در روایت مان صادق ،بر مرام مان مستمر و دائم،
بر چارچوب مان مســتقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب و
هوشیاروبرسیاق ماناستواربمانیم.
تحریریه:
دبیرتحریریه:مصطفیصادقی
مشاورهنریسردبیر:یحییپاکدل
سیاست :مصطفی صادقی(دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
ی اسالم
حنیف غفاری -داوود حشمتی -زهره دیانی -مینا عل
فرهنگ و اقتصاد :علیرضا بهرامی(دبیر) -فاطمه کریمخان -
سارا میرشجاعی -شیما غفاری -مسعود نجفی -محمدصادق لواسانی
تاریخ و گفتارها :مصطفی شوقی(دبیر) -زهیر توکلی -حمید عزیزی
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
بازار :محمد شکراللهی (دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
میخواهیم به یک نوایی برسیم ،کار نداریم ببینیم چه بشود .این
چه محتوایش خوب باشــد ،چه محتوایش بد باشد برای ما فایده
ندارد ،برای اینکه میخواهد تشکیل بدهد وقتی انگیزهاش این
استکهفقطبهدستشبیایدیکقدرتی،بخواهندقدرتمندباشند،
او سابقی بوده ،ما ان قدرت را از او بگیریم ،خودمان بگیریم .این
با او نسبت به اصل مسئلۀ انگیزه فرقی ندارد؛ یعنی ،یک حکومتی
رفته اســت ،یک حکومت دیگری هم امده اســت ،هر دویشان
هم مثل هم هستند ،مثل ســایر کودتاها میماند که در دنیا واقع
میشود ،این فرقی با هم ندارد .یک وقت این است که یک قیام
میشــود ،یک نهضتی میشــود برای یــک کار خوبی اما
الهی نیست .از باب اینکه کار خوب اســت برای ملتمان خدمت
بکنیم کار خوب است ،فالن ،به این ممکن است ارج بدهد ،اما
ان که مقصود است ،نیســت .ان که مقصود است این است که
انسان در کارهایش چه در تشکیل حکومتش ،چه در
انقالب فرهنگیش ،چه در انقالبات دیگرش نظرش
این باشــد که یک کار الهی کرده باشد ،ان پیش خدا
ارزش دارد مثل انبیا .انبیا کارشان به واسطۀ این ارزش
داشت نه برای عمق کارشــان ـ و عرض میکنم که ـ
سعۀ کارشان ،حکومتشان زیاد باشد ،کم باشد فرقی
نمیکند .انبیا ،انی که هیچ نتوانسته کار بکند با انی که
خیلی کار کرده هر دو در انگیزه مثل هم هستند؛ یعنی،
هر دو میخواســتند که یک کاری بــرای خدا بکنند و
پیش خدا ماجورند و هر دو هم ماجور هســتند ،یکی
موفق شده ،یکی موفق نشده است ،ان دیگر دست
خود این نبوده ،موفق نشده است.
محل :تهران ،جماران
مناسبت :سالگرد تشکیل شورایعالی انقالب فرهنگی
46- 55
فرهنگ
حاشیه «در حاشیه»
به مدیری گفتم؛ این کار را نسازد
وزیر بهداشت ضعیف عمل کرد
مرد هزار چهره
56-69
بینالملل
ریاض تنها ماند
هیالری رئیس جمهور می شود
تضاد متقابل
جمهوریخواهان سهم می خواهند
70-77
ورزش
توفان بعد از ارامش
رئیس جمهور نگفته که کی روش بماند
از ازادی سیاسی تا وعده های برانکو
انتخاب درستی بود
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
و افشین جم
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
عکس :امیر طالیی کیوان -عدنان جعفری و محمد برنو
ویرایش :ژیال شاکری -امیر عزیزی و نرگس حاجیلو
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمد پالیزدار
سازمان اگهی ها :محمد شکراللهی
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :علیرضا اسدالهی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر اسماعیل تبار -دکتر ایت اله ابراهیمی -دکترغالمحسنتقینتاج
حسین زندی -احمد طالیی -مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی
هادیانباردار -منصور شیخ االسالمی -دکتر زارعیان -علیرضا حسن زاده
سیدحمیدخالقی
طراح جلد :افشین جم
عکس جلد :امین خسروشاهی
موازنه قوا
چرا روسیه
به ایران
اس 300داد؟
خط قرمز؛ عرب – عجم
چگونه مخالفت با السعود
در فضای مجازی تبدیل به
عربستیزیشد؟
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال پنجم /شماره دویست و پنجاه و هشت 29 /فروردین 88 /1394صفحه5000/تومان
موافقت اوباما با طرح کنگره
مذاکرات را وارد فاز جدیدی کرد
سازمان اگهی ها :تلفن0919 - 2341774 :
چاپ :هنر سرزمین سبز
توزیع :نامه امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید عباسپور(توانیر) ،خیابان نظامی گنجوی ،کوچه پناه،
پالک 19
تلفن 88198280 :
پاسخ تهران به بازی واشنگتن
چه خواهد بود؟
دو چالش بزرگ؛
لغوتحریمها،ابعادنظامی
گفتوگو با منصوری ارانی و نقوی حسینی
پیرامونجزئیاتبیانیهلوزان
بازگشتدموکراتها
بهمحافظهکاری
اعالمنامزدیهیالریکلینتون
بهچهمعناست؟
ریاضتنهاماند
پاکستان،مصروترکیهباعربستان
در یمن همراه نشدند
حاشیههایمهران
جنجال بر سر سریال جدید
مهرانمدیریهمچنان
ادامه دارد
شماره پیامک3000411711 :
شوک مسکو
خبرنامه
تصمیم پوتیــن برای تحویــل اس 300 -بــه ایران بــا واکنش های
گسترده ای مواجه شده است .حاال غرب با تصمیم مهمی مواجه شده
که می تواند معادالت فعلی را تغییر دهد .انهم درســت در شرایطی که
ایران و گروه 5+1درگیر مذاکرات هسته ای هســتند .در خبرنامه این
هفته گزارش ها و اخبار گوناگونی را منتشر کرده ایم.
ت
یتر
ا
و
ل
جدل بر سر یک خاطره
سخنانهاشمیرفسنجانیدرهفتهگذشتهجنجالافرینشد
هاشمی رفســنجانی یک بار دیگر خبرساز شده است.
این بار نه به خاطر مهدی و نه به خاطر فائزه ،بلکه بار دیگر
اظهاراتی بیان کرده که از چند جهت جنجالی شده است ؛ هم
پای یک خاطره دست اول به میان امده و هم برای چندمین
بار در چند ماه اخیر مخالفان دولت یعنی دلواپسان با نقدهای
شدید او مواجه شدند.
خبرنامه
10
مثلث | شماره 258
سخنرانی پرماجرا
چند سالی است که خاطره های ایت الله دیگر تنها در
کتاب ها منتشر نمی شود و جنجال بر سر انها تداوم بیشتری
گرفته است .از خاطره ای که درباره قهر رهبرمعظم انقالب
با ایت الله مصباح تعریف کرد تا خاطره ای که از دستور امام
برای حذف شعار مرگ ب ر امریکا گفته بود .این بار او که کمتر
ی را ارسال کند،
به همایش ها می رود و ترجیح می دهد تا پیام
شخصا به مراسم بزرگداشت «بانوی انقالب» رفت .جایی
که هم حسن روحانی امده بود و هم خیلی از شخصیت های
سیاســی دیگر .هاشــمی یک ســخنرانی تند انجام داد که
بــا واکنش های گســترده ای روبــه رو شــد؛ از فرمانده کل
سپاه تا ســخنگوی قوه قضائیه .اظهارات ایت الله در زمینه
خاطره اش تنها موضوعی نبود کــه مورد انتقاد قرار گرفت.
اقای هاشمی در ان جلسه از وضعیت زندان ها و شکنجه نیز
انتقاد کرد که با واکنش گسترده ای روبه رو شد .رئیس مجمع
تشــخیص مصلحت نظام ،در همایش بزرگداشت خدیجه
ثقفی ،همسر حضرت امام(ره) و «بانوی انقالب» ،از کسانی
که انها را «خشکه مقدس ها» و «دلواپسان» خواند انتقاد
کرده و گفته بود « :چرا همه مصیبت ما این اســت که گفته
می شود زنان اینگونه به خیابان ها می ایند؟ ...اما مساله ما
این است که ظلم ها ،زندان ها و سرکوب ها چه می شود و حق
ضایع کردن ها چه می شود؟»
اقای هاشمی با اشاره به سخنان رهبر معظم انقالب که
در زمان برگزاری دهمین انتخابات ریاســت جمهوری ،رای
مردم را «حق الناس» خوانده بودند ،گفت« :وقتی این حرف
رهبری است ...ما چطور به خودمان حق می دهیم که فردی
که مردم او را می خواهند نگذاریم وارد شود و فردی که مردم
نمی خواهند بیاوریم و او را مسلط کنیم؟» ایت الله همچنین
«دلواپسان» امروز و «خشکه مقدس های» دیروز را از یک
جنس دانسته و انها را کسانی معرفی می کند که امام را اذیت
می کردند« :حاج سید حســن اقا در کنار یاســر اقا و علی اقا
که برادرانشان هســتند در زمینه حفظ اثار امام خمینی (ره)
به خوبی تــاش می کنند و اگر بعضی خشــکه مقدس ها یا
دلواپس ها گاهی اذیت هایی می کنند همان هایی هســتند
که قبال هم امام را اذیت می کردند اما همه به خوبی می دانیم
که جامعه این خانواده را قبول دارند ».هاشمی همچنین در
بخشی از اظهاراتش که با واکنش های گسترده ای روبه رو
شده بود ،با اشاره به اینکه امروز باید در جامعه مراقبت کنیم
و نســبت به تحقق اصول و فروع دین حساسیت های الزم
را داشــته باشــیم ،گفته بود« :البته که توجه به فروع دین
جزو واجبات اســت و حجاب زنان و نوع پوششان در جامعه
دارای اهمیت است ،اما نباید بقیه مسائل از جمله ظلم ها،
زندان های بیجا ،ســرکوب ها و حقوق ضایع شــده مردم را
فراموش کنیم».
این سخنان می تواند تشویش اذهان عمومی باشد
اظهــارات ایت اللــه بــه ویــژه در زمینــه زندان هــا
واکنش هایی برانگیخت .غالمحســین محســنی اژه ای،
معاون اول و سخنگوی قوه قضائیه ،در واکنش به اظهارات
اقای هاشمی در مورد وضعیت زندان ها به ان اینگونه واکنش
نشان داد« :چنانچه این ادعا بدون استناد باشد می تواند در
زمره تهمت و تشویش اذهان عمومی قرار بگیرد » .اژه ای با
تاکید بر اینکه «ما همیشه گفته ایم اگر کسی مستندی برای
این گونه مطالب دارد بیان کند» و «بیان این گونه مسائل» را
ان هم به طور «کلی حتما خالف قانون» دانست .عبدالرضا
رحمانی فضلی ،وزیر کشــور نیز یک روز بعد با نظر ایت الله
مخالفت کرد و گفت که «مســئول زندان ها وزارت کشــور
نیست» ،اما «بر اساس گزارشی که اقای املی الریجانی در
جلسات شورای عالی امنیت ملی درباره زندان ها می دهند،
چنین چیزی نبــوده و بر عکس ،بر نظــارت دائم بر زندان ها
اعالم رضایت کردند» .وزیر کشور همچنین گفت که هیچ
گزارشی از برخورد خشن وجود نداشته است« :حتی در جلسه
ی داشتیم سوال کردم که
اخیر که با مسئوالن نیروی انتظام
ایا گزارشی از سرکوب و برخورد خشــن توسط ماموران ناجا
گزارش شده که گفتند حتی یک مورد هم نداشتیم ».
فشارها ادامه پیدا کند افشا می کنم
ســه روز بعد از اظهارات هاشــمی در این همایش که
به انتقــاد از قوه قضائیــه و دادگاه ها پرداخت بــود ایت الله
املی الریجانی به عنوان رئیس دســتگاه قضا نســبت به ان
واکنش نشان داد .واکنشــی که در ان سخن از «فشارها»
بر قوه قضائیه به میان امده و گفته شــده بود که «صبر قوه
قضائیه حدی دارد».ایت الله الریجانــی بدون نام بردن از
هاشــمی گالیه اش را ابتدا این طور اغاز کــرد« :هجمه ها
و فشــارها از ناحیه ضــد انقــاب و نیروهای خارج نشــین
دور از انتظار نیســت امــا توقع نمی رود کســانی که خود در
مســیر انقالب بوده اند و بــرای انقالب از جــان و مال خود
سرمایه گذاری کرده اند ســخنانی مطرح کنند که دستمایه
ضد انقالب شــود ».رئیس قوه قضائیه همچنین با اشاره به
اینکه «البته قوه قضائیه توجهی به این سخنان و نسبت های
خالف ندارد» ،گفت« :رانت های سیاسی» را افشا خواهد
کرد« :ایستادگی قوه قضاییه در برابر فشــارها و رانت های
سیاســی دلیل اصلی هجمه علیه دســتگاه قضایی است؛
البته اینجانب صالح نمی بینم که در سال همدلی و همزبانی
دولت و ملــت بگویم که چه چیزهایی در پشــت صحنه این
فشارهاســت اما صبر قوه قضائیه هم حــدی دارد و اگر این
حرف ها و هجمه ها ادامه یابد چه بسا به مردم شریف ایران
خواهیم گفت هجمه ها از کجا اب می خورد و چه نسبت هایی
صد درصد کــذب و به چــه دلیلی علیــه قوه قضائیــه گفته
می شود و از چه رانت های سیاسی استفاده می کنند تا جلوی
رسیدگی های قوه قضائیه را بگیرند».
می خواهند جای ظلم و عدل را عوض کنند
از سوی دیگر ســردارعزیز جعفری ،فرمانده کل سپاه
نیز از اینکه هاشمی رفســنجانی ،برخی از افــراد به گفته او
«دلسوز انقالب» را «خشــک مقدس و دلواپس» خوانده
انتقاد کرد .فرمانده ســپاه که در حاشــیه مراســم تودیع و
معارفه مدیرعامل بنیاد تعاون سپاه سخن می گفت تلویحا
به ماجرای محاکمه مهدی هاشــمی اشــاره کــرد« :وقتی
نوبت به محاکمه «دانه درشــت ها» می رســد معلوم است
که صدای وا اســاما ،دادخواهی و تظلم از کســانی که در
معرض محاکمه هستند و وابستگان انها بلند می شود .اینها
می خواهند جای ظلم و عدل را عوض کنند».
فرمانــده ســپاه همچنیــن از کاربــرد اصطــاح
«خشک مقدس ها و دلواپس ها» در ســخنان روز یکشنبه
رئیس مجمع تشــخیص مصلحت نظام انتقاد کــرد و ان را
«بغض خطرناک نســبت به جریان ارزشی انقالب اسالمی
و ارمان های حضرت امام(ره)» خواند .وی همچنین تاکید
کرد« :ادامه این سخن پراکنی ها تنها موجب افزایش نفرت
جامعه از انها می شود و این سیاه نمایی ها فقط بذر تردید در
دل مساله دار های انقالب می پاشد ».
توصیه توکلی به هاشمی
همزمان احمد توکلی ،نماینــده اصولگرای مجلس،
نیز با انتقاد شدید از اظهارات هاشمی رفسنجانی« ،یکی از
ن دانســت که «مطالب خود را به کسانی
مشکالت» او را ای
مستند می کند که اکنون دیگر در قید حیات نیستند».
توکلی با اشاره به اینکه این نحوه رفتار ،ارزش تاریخی
کتاب های خاطرات ایشان را هم زیر سوال می برد ،گفت:
«بنده مشفقانه توصیه می کنم مشــاورین خود را تغییر دهد
و به جای جوانان عصبی از پختــگان طرفدار انقالب که در
میان دوستانشان کم هم نیستند ،بهره مند شود».
توصیه احمد توکلــی را حمیــد روحانی مــورخ نیز به
اقای هاشمی داشت .اما عالوه بر انتقادات ،به این بخش
از ســخنان ایت الله هاشــمی ،خاطــره ای کــه ایت الله در
این مراســم از همســر امام تعریف کرد هــم واکنش هایی
داشــت .کیهان بار دیگر این خاطره را به نقد کشید و پروین
احمدی نژاد در مقام دفاع خاطره ای نقل کرد که صدوهشتاد
درجه با خاطره ایت الله اختالف داشت.
خاطره ای منتسب به همسر امام(ره)
شیرینی همسر امام برای پیروزی احمدی نژاد
عالوه بر شریعتمداری ،پروین احمدی نژاد نیز خاطره
ایت الله هاشــمی دربــاره مرحوم خدیجه ثقفی را نادرســت
دانست و ضمن نوشــتن یادداشــتی از خاطره دیدار خود با
همسر امام نقل قول کرد .پروین احمدی نژاد خواهر محمود
احمدی نژاد نوشــت« :خرداد سال هشــتادو پنج در سالروز
وفات حضرت امام خمینی (ره) دکتــر احمدی نژاد به اتفاق
چند نفر دیگر از جملــه اینجانب ،به منظور دیدار با همســر
مکرمه حضرت امام در جماران حضــور یافتند .نکات قابل
اشــاره از ان دیدار و مســائل بعدی :خانــم در مقابل خدمه
و برخی از اعضای خانواده ،خوشــحالی خــود را از انتخاب
اختالف بر سر شعار مرگ بر امریکا
مهرماه 92نیز ایت الله هاشمی خاطره ای را از امام نقل
می کنند که به استناد ان حضرت امام دستور حذف شعار مرگ
بر امریکا و شوروی را صادر کرده بودند .اما این خاطره نیز با
انتقادات زیادی همراه بود .ایت الله در پاسخ به سوال کننده
که خواستار این شده بود که ان بخش از خاطره را بازخوانی
کند ،گفته بــود« :تمام مطلب همان بود که نوشــته بودم.
االن هم دقیقا یادم نیست که چه نوشتم .به هرحال موافق
نبودیم که در مجامع عمومی مرگ کسی را شعار دهیم .مثال
در اجتماعات ما «مرگ بر بنی صدر» شعار داغ مردم بود که در
نماز جمعه خواهش کردم که نگویند« .مرگ بر بازرگان» بود
که خواهش کردم نگویند« .مرگ بر شوروی» بود که گفتم
االن با شوروی مشــکل ان چنانی نداریم .درباره امریکا هم
گفته بودم .من ذاتا با حرف های تند و فحاشی ها مخالفم و
انها را مفید نمی دانم».
این مســاله نیز با واکنش هــای گســترده ای روبه رو
شد .تا جایی که موسسه تنظیم و نشــر اثار امام که زیر نظر
حجت االسالم سید حسن خمینی فعالیت می کند ،ناچار به
پاسخگویی شد .مسئول این موسســه دکترحمید انصاری
در گفت وگو با سایت جماران به این مساله پاسخ داد .حمید
انصاری گفته بود« :خاطره ای که اقای هاشمی رفسنجانی
در موضوع حذف شعار نسبت به امام ذکر کرده است مربوط
به موافقت و دســتور امام بر قطع این شــعار از رســانه های
دولتی اســت .مطلبی که در ســال 62روی میز بررســی و
تصمیم گیری مســئوالن نظام و رهبری انقالب قرار داشت
همین بود نه بحث بر سر دستو ر یا توصیه به مردم برای حذف
این شعار .در عبارات خاطرات اقای هاشمی هم که بر اساس
یادداشت های ثبت شده روزانه است به صورت دقیق تصریح
شده اســت که موضوع موافقت و دســتور امام حذف شعار
«مرگ بر امریکا و مرگ بر شوروی» از رسانه های دولتی بوده
است نه نفی و نهی از این شعار».
با این حال این موسسه در زمینه خاطره اخیر ایت الله
ســکوت اختیار کرد .ایت الله روزهای پایانی ســال گذشته
یکی از خبرســازترین روزهای خــود در ســال های اخیر را
سپری کرد.
او برای اولین بار در انتخابات ریاست مجلس خبرگان
رهبری به رقیب ســال های قبل خود یعنــی ایت الله یزدی
باخت .همچنین خانواده او در معرض یکــی از وقایع مهم
تاریخ انقالب اسالمی قرار دارند .حکم مهدی هاشمی بعد
از یک رسیدگی طوالنی صادر و در روز اخر متهم به این حکم
اعتراض کرد .حاال تاریخ انقالب تاییــد نهایی حکم فرزند
یکی از بنیانگذارانش را به انتظار نشسته است.
در این میان این گونه سخن گفتن های ایت الله بیشتر
از هر کس موافق نظر مخالفان نظام اســت و باعث رنجش
دوست داران انقالب کمترین توقع از ایت الله گفتن سخنانی
است که دوستان انقالب را خشنود کند نه مخالفانش را.
مثلث | شماره 258
ایت الله هاشمی در زمینه خاطره گویی و خاطره نویسی
الاقل در تاریخ جمهوری اســامی همتای دیگری به خود
ندیده اســت .ایت الله عموم خاطراتش را ثبت و ضبط و در
قالب کتاب هایی که به طور مرتب انتشــار پیدا می کند ،در
دسترس همگان قرار داده است.
به موازات این خاطره نویســی ایت الله ه را زگاهی و به
بهانه های مختلف از خاطرات خود با افراد و شخصیت های
مختلف نقــل قول هایی می کند که بــا واکنش های عموما
انتقادی مواجه می شــود .اخیر او خاطره ای از احمدی نژاد
از ســال 84گفته بود و اینکه احمدی نژاد پیــش از ثبت نام
و از انجــا که اســتاندار اقای هاشــمی در دولــت وی بود و
همچنین سمت ریاست ســتاد انتخاباتی وی در سال 80را
در منطقه نارمک برعهده داشــت ،به ایت الله پیام می دهد
که در صورت عدم رضایت وی به انتخابات وارد نمی شــود.
این خاطره ایت الله با واکنش احمدی نژادی ها مواجه شده
بود و ان را تکذیب کرده بودند.کیهان نیز یکی از مهمترین
منتقدان خاطره های ایت الله است .از همین رو بعد از انکه
ایت الله هاشــمی بار دیگر در مراســم بزرگداشــت «بانوی
انقالب» (همســر امام (ره) خاطره ای از ایشان در سال 84
نقل کرد ،حسین شریعتمداری نســبت به ان واکنش نشان
داد و در سرمقال ه صبح فردای کیهان ان را به نقد کشید.
ایت الله هاشمی گفته بود« :در سال 84یک موی بدنم
راضی نبود کاندیدا شوم .چرا که دولت اقای خاتمی بود و من
گفتم نمی ایم ،همسر امام مرا خواستند و به من گفتند :امام
این انقالب را به دست شماها سپردند .ایا شما می دانید اینها
چه کسانی هستند؟ همین صحبت های همسر امام سبب شد
من قبول کنم و پذیرفتم».حســین شریعتمداری باتوجه به
این بخش از سخنان ایت الله هاشمی سوال کرده بود که چرا
ایت الله «در نقل خاطرات و مسائل گذشته به درگذشتگان
اســتناد می کنند که پی بردن به صحت و ســقم ان نیازمند
دسترسی به انان است و این دسترسی امکان پذیر نیست؟»
حسین شریعتمداری سپس با انتقاد از اقای هاشمی و با
اشاره به موضوع خاطره ای که از امام درباره مخالفت ایشان با
شعار مرگ بر امریکا بود می نویسد که «در اظهارات دیروز هم
سخنانیرابههمسرامامنسبتداده اندکهمراجعهوپرس وجو
از ان مرحومه نیز امکان پذیر نیست!»
شریعتمداری سپس می نویســد «:فرموده اند همسر
امام(ره) به ایشان گفته اند« :حضرت امام(ره) این انقالب
را به دست شماها سپردند .ایا شما می دانید اینها چه کسانی
هستند؟ همین صحبت همسر امام سبب شد من قبول کردم
و پذیرفتم ».بــه یقین اقای هاشــمی اطــاع دارند که در
انتخابات ریاست جمهوری سال 84عالوه بر اقای هاشمی،
اقایان علی الریجانی ،محســن رضایی ،مهــدی کروبی،
مصطفی معین ،محمدباقر قالیبــاف ،محمود احمدی نژاد
و محسن مهرعلیزاده نامزد بودن د و جای این سوال است که
ایا همســر مرحومه امام(ره) هیچ یک از نامزدهای یاد شده
را الیق ریاست جمهوری نمی دانستند؟! و با بیان اینکه «ایا
شــما می دانید اینها چه کسانی هســتند»؟! انان را تحقیر
ی پرهیزگاری نظیر همسر
کرده اند؟! این برخورد از سوی بانو
حضرت امام(ره) باو رکردنی نیست».
دکتر این گونه ابراز کردند که در زمان انتخابات گفته بودند
اگر دکتر رای بیاورد ،شیرینی انتخاب ،میهمان من باشید و
هرچه می خواهید غذا از بیرون تهیه کنید .ایشان می گفتند
به خادمه منزل گفته ام تلویزیون را برای من فقط در صورت
ســخنرانی دکتر یا مقام معظم رهبری روشــن کنید .ایشان
(همسر امام راحل ) بعد از ان دیدار به منزل دکتر رفتند ،حال
انکه به اذعان خانواده شان بعد از رحلت مرحوم حاج احمد
کمتر از منزل بیرون می رفتند!»
خبرنامه
تصمیم تهران
عمره مفرده
تعلیق شد
توریست مشکوک
خبرنگار اسرائیلی
به ایران امده بود؟
موازنه قوا
چرا روسیه به ایران
اس 300 -داد؟
11
خبرنامه
تصمیم تهران
عمره مفرده تعلیق شد
ساالنه چیزی نزدیک به پانصد هزار ایرانی راهی زیارت
عمره از سرزمین وحی می شــوند ،اما ماجرای تعرض به دو
نوجوان ایرانی در فرودگاه جده ،موجب شــد تا دولت ایران
ع بعدی سفرهای مردم به حج را
تصمیم بگیرد فعال و تا اطال
متوقف کند .هفته گذشته و بعد از واقعه جده که اعتراضات
مردم را به دنبال داشــت ،دو هواپیمای ایرانی که به حجاج
تعلق داشــت ،اجازه پیدا نکردند تا در فرودگاه جده به زمین
بنشینن د و الجرم به ایران بازگشتند .عربستان اعالم کرد که با
افراد خاطی برخورد خواهد شد .حتی وزیر ارشاد اعالم کرد
که عربستان قول داده که انها را «اعدام» می کند .با این حال
ایران تصمیم گرفت تا سفر عمره مفرده را تعلیق کند.
وزیر ارشاد که سازمان حج و زیارت زیرمجموعه ان به
حساب می اید اعالم کرد که از «امروز 24فروردین به سازمان
حج دستور داده شد تا زمانی که این افراد مجرم (متجاوزان
به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده) محاکمه بشوند و مورد
مجازات قرار بگیرند ،فعال عمره متوقف می شود و پروازهای
ایران تعلیق خواهد شد».
به گفته وزیر ارشــاد ،بســیاری از مراجــع عظام تقلید
ابراز نگرانی کردند ،مخصوصا اینکه در گذشــته هم برخی
برخوردهــا با زائــران و روحانیون کاروان ها صــورت گرفته
بود؛ به همین دلیــل باتوجه به بررســی های صورت گرفته
تصمیم بــر توقف عمره گرفته شــد .وزیر ارشــاد علت این
تصمیم را خدشه دار شدن حیثیت ملی عنوان کرد« :درباره
حادثه تاســفباری که در فرودگاه جده اتفاق افتاده از طریق
دیپلماتیک با مقامات سعودی صحبت شده و انها قول دادند
که این افراد دستگیر شده را مجازات کنند .انها حتی تصریح
کردند که انها را اعــدام می کنند ،اما در عمــل هنوز اتفاقی
نیفتاده است .به این ترتیب خدشه دارشدن حیثیت عمومی
ملت ایران ما را بر این داشت که این تصمیم را بگیریم».
همزمان با این اتفاق دو هواپیما از زائران ایرانی از جده
بازگردانده شده بودند .ایران مقامات سعودی را مسئول عدم
صدور روادید معرفی می کرد .اما عربســتان اعالم کرد که
تغییری در سهمیه ایران در حج عمره صورت نگرفته است.
روزنامه «مکه» نیز با گزارش این خبر ایران را به شایعه پراکنی
رسانه ای متهم کرد و مدعی شــد که سازمان حج این کشور
هیچ تبعیضی در زمینه صدور مجوزهای ســهمیه های حج
قائل نمی شــود .این روزنامه در گفت وگو با «انور عشقی»
رئیس مرکز تحقیقات سیاسی خاورمیانه اعالم کرد که پیش
از این نیز یک هواپیمای ســودانی به دلیل نداشــتن مجوز
با وجــود حضور «عمر البشــیر» رئیس جمهور ســودان در
توریست مشکوک
خبرنگار اسرائیلی به ایران امده بود؟
جنجال ورود خبرنگار اسرائیلی به ایران با گزارشی
که صداوسیما از این فرد منتشر کرد ،ابعاد گسترده تری
یافت .این خبرنگار روزنامه ایهوداهارونت چهارده روز را
در ایران سپرده کرده و از نقاط مختلف ایران بازدید و از
انها گزارش تهیه کرده است .مسئوالن وزارت ارشاد و
همچنین وزارت خارجه اعالم کردند که این خبرنگار با
پاســپورت امریکایی و به عنوان گردشگر به ایران سفر
کرده است.
خبــر صدا وســیما به ســراغ مســئول اتحادیــه
گردشــگران ایران رفته و مشخص شــده است که او
از طریق تورهای گردشــگری مجوز ورود بــه ایران را
دریافت نکرده اســت .خانم افخم به عنوان سخنگوی
خبرنامه
12
مثلث | شماره 258
یازدهمین کارت زرد مجلس به دولت
محمود واعظی ،وزیر ارتباطات که برای پاسخ به سوال
نصرالله پژمان فر ،نماینده مشــهد در جلســه علنی مجلس
حضور پیدا کرد ،به ســوال وی درباره توســعه باند اینترنت و
شبکه ملی اطالعات پاســخ داد ،اما باتوجه به اینکه نماینده
سوال کننده از پاســخ های وی قانع نشد ،ســوال از وزیر به
رای گذاشــته شــد که از مجموع 195نماینده حاضر با 70
رای موافق 99 ،رای مخالــف و 11رای ممتنــع مجلس از
پاسخ های وی قانع نشد .به این
ترتیبمحمودواعظییازدهمین
وزیری بود که در کابینه یازدهم از
مجلس کارت زرد دریافت کرد.
این نماینــده به باال بــودن نرخ
اینترنت در ایران و سرویس دهی
بد ان انتقاد داشت.
وزارت خارجــه در این باره توضیــح داده بود کــه او در قالب
گروه توریســتی و با گذرنامه امریکایی وارد کشــور شــده و
فاقد روادید خبرنگاری بوده اســت .وزارت ارشاد نیز همین
موضع را داشت .وزیرارشاد در جمع خبرنگاران تاکید داشت
که هیچ مجوز خبرنگاری برای این فرد صادر نشــده است و
می گوید« :اینها دغل کاری کردند و با پاسپورت اروپایی وارد
ایران شــدند ».جنتی توضیح داد که این شخص به عنوان
«توریســت» به ایران امده اســت و در صورتی که قرار بود
به عنوان خبرنگار وارد کشور شود ،درباره او «بررسی ویژه ای»
صورت می گرفت .به این ترتیب که درخواست ها توسط یک
هیات سه نفره بررسی می شود ،سپس تعداد روزهای حضور
در ایران تعیین و نظارت هم صورت خواهد گرفت.
فیصل:دریمنباایراننمی جنگیم
با نزدیک شــدن به تفاهم
لوزان ،عربستان به بهانه کمک
ایران به حوثی های یمن ،به این
کشــور حمله کرد تا تقابل میان
ایران و عربســتان را اغــاز کند.
اما بعــد از وقایع جــده و همدلی
ایرانی ها در مقابله با عربســتان
ســعود الفیصل ،وزیر خارجــه
عربستانسعودیدرکنفرانسخبریمشترکبالورانفابیوس،
وزیر خارجه فرانســه گفت« :ما در جنگ با ایران نیستیم و در
جاییواردشده ایمکهازماخواستهشدهاست.ایرانبخشیاز
یمننیستوماامیدواریممسئوالناینکشوربامواضعسیاسی
سعی در حل قضیه داشته باشند ».پیش تر مقامات عربستان
اظهاراتتندیراعلیهایرانمطرحکردهبودند.
ان از ورود به عربستان منع شــده بود .وی همچنین افزود:
«انتظار نداریــم مقامات ایرانی از این حادثه سوءاســتفاده
کنند و به شایعه پراکنی علیه عربســتان بپردازند ».ایت الله
وحید خراسانی نیز بعد از تعلیق ســفر حج گفته بود« :انچه
مایه عزت ایــن مملکت و رفعت شــیعه شــود ،باید همان
را خواســت ».همچنیــن اظهارنظــر نماینــده ولی فقیه در
سازمان حج بازتاب های گســترده ای در این رابطه داشت.
حجت االسالم والمسلمین ســیدعلی قاضی عسکر با ابراز
تاســف از حادثه فرودگاه جده ،از شــیطنت برخــی افراد،
ســایت ها و رســانه ها در تحریف این جریان گالیه کرد و با
بیان اینکه خبر تجاوز به دو نوجوان ایرانی دروغ است ،گفته
بود« :برخی اشخاص ،سایت ها و رسانه ها به راحتی حرمت
مردم را می شکنند».
اورلــی ازوال ،خبرنگار صهیونیســتی تحصیلکرده
هاروارد واشــنگتن است .او سال هاســت که در روزنامه
اهارونت گزارش هایی از ســفرهایش بــه نقاط مختلف
جهان ،تهیه و منتشــر می کند .ازوال سفرهای اخیرش
را روی کشــورهای خاورمیانه متمرکز کرده است .او در
سفر به ایران به شهرهای مختلف از جمله اصفهان سفر
کرده و گفت وگوهایی را با مردم ترتیب داده است .برخی
نمایندگان مجلس از جمله جوکار نسبت به این موضوع
واکنش نشان دادند و خواستار توضیح مقامات ذی ربط
شــدند .به اعتقاد این نماینده مجلس اگــر هم این فرد
بدون مجوز خبرنگاری وارد کشــور شــده است ،چگونه
توانسته بدون دارا بودن این مجوز ازادانه در داخل کشور
فعالیت خبری انجام دهد؟
معــاون مدیــرکل رســانه های خارجــی معاونــت
مطبوعاتــی در ایــن بــاره معتقــد اســت کــه افــراد
مصاحبه شونده از تابعیت و مقاصد این فرد اگاهی نداشتند
و احتماال به همین خاطر با وی به گفت وگو نشسته اند.
انتصابجدیددرمجلسخبرگان
ایت الله محمد یزدی ،رئیس مجلس خبرگان رهبری طی
حکمی ایت اللهسیدمحمودهاشمی شاهرودی،نایبرئیساول
اینمجلسرابه عنوانرئیسدبیرخانهمجلسخبرگانمنصوب
ی ایت الله سیدهاشم حسینی بوشهری
کرد .همچنین در حکم
از ســوی ایت الله هاشمی شــاهرودی ،نایب رئیــس و رئیس
دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری به سمت معاونت امور فرهنگی
س منصوب شد.
و ارتباطات دبیرخانه این مجل
پرویز فتاح به کمیته امداد رفت
از سال گذشته که حبیب الله عســگراوالدی از اعضای
باسابقه جمعیت موتلفه و رئیس کمیته امدادامام خمینی ( ره)
به رحمت خدا رفت ،این نهــاد انقالبی با سرپرســتی اداره
می شد .تا اینکه رهبر انقالب هفته گذشته مهندس فتاح را
به سمت ریاست این نهاد منصوب کرد ند و از وی خواستند
تا «در تحقق توانمندسازی و تامین خوداتکایی محرومان و
رشد ایمانی انان گام های اساسی و تکمیلی» بردارد.
فتاح روز معارفه خود در کمیته امــداد از خود فروتنی
نشان داد و با دادن صندلی خود به مدعوین کنار در ورودی
نشست ،تا نشانه ای باشد از اینکه او نگاهی متفاوتی دارد و
بی دلیلی نیست که رهبر معظم انقالب او را از مسئولیت نهاد
ی چون بنیاد تعاون سپاه به کمیته امداد روانه می کنند.
مهم
او چهره کم ســروصدای دولت اول احمدی نژاد بود.
همان دولتی که با محور قراردادن طبقه محروم در سال 84
به پیروزی رسید تا گفتمان سوم تیر را بنیانگذاری کند .فتاح
در چهار سال اول دولت احمدی نژاد او را همراهی کرد و به
تعبیر خودش اخرین جلســه هیات دولت نهم «تلخ» بود ،
ان قدر که او تکیه به دیوار می دهد و از اتفاقاتی که در هیات
دولت می افتد دردمندانه اشک می ریزد .از همان روزها بود
که نام فتاح برای جامعه بیشتر شناخته شد .کسی که نامش
در زمره کسانی قرار گرفته که به معاون اولی مشایی اعتراض
کردند و از همراهی دولــت بعد باز ماندنــد .روایتی که البته
مشایی همان روزها ان را «خالف واقع» دانست و گفت که
علت عدم استفاده از فتاح در دولت دهم به خاطر «تعلل در
تصمیم گیری ها» صورت گرفته بود.
سید پرویز فتاح در سال 1340در ارومیه متولد شد .او
در دولت نهم به عنوان وزیر نیرو فعالیت داشــت و توانست
کارنامه قابل قبولی از خود به جای بگذارد .وی از دوســتان
ی و نزدیک احمدی نژاد به شــمار می رود که در کابینه
قدیم
دهم حضور نداشت و به سپاه بازگشت.
ماجرای وزیر شدن
«ورود من بــه دولت خیلــی عجیب بــود هرچه فکر
می کنم ،می بینم هدایتی در واقعیت قضیه وجود داشــت.
من دوســتی 30ســاله با اقای احمدی نژاد داشــتم ولی تا
شش ماه قبل از انتخابات ،ایشان را اصال ندیده بودم .نکته
عجیب این بود که 20روز پــس از انتخابات و پیروزی اقای
تکذیبرایزنیرسمی
درباره رئیس دولت اصالحات
ت فتاح درباره معاون اولی
اظهارا
اما ماجرای فتاح و احمدی نژاد به همین صورت باقی
نماند .هرچه دولت اختالف را تکذیب کــرد اما بعدها فتاح
درباره جلسه اخر هیات دولت توضیح داد« :حقیقتا تلخ ترین
جلســه ،اخرین جلســه دولت نهم بود چرا که واقعا به دیوار
دولت تکیه کردم که خدایا چرا؛ این دولت ،دولت والیتمدار
اســت و گفتم خدایا چرا با این ازمــون ؟! در نهایت با اینکه
جبهه بودم و خیلی ها جلوی من شــهید شدند اما واقعا گریه
کردم .یعنی تکیه به صندلی و دیــوار اتاق کردم و گفتم چه
بر سر ما امد».
تالشناموفقبرایپیوند
روزنامه ابتکار در گزارشی درباره «تمایل احمدی نژاد به
اتصال با اصالح طلبان پس از ناکامی در جلب اصولگرایان»
و باتوجه به اخباری مبنی بر ارتباط احمدی نژاد و اصالح طلبان
نوشــت« :هیچ نگاهی نمی توانــد بپذیرد کــه احمدی نژاد
در اردوگاه اصالح طلبان پذیرفته شــود… به نظر می رســد
ازمون های یــاران احمدی نــژاد بــرای چســباندن خود به
اصالح طلبان به جایی راه نبرد .این در حالی است که حضور
احمدی نژادویارانشدرانتخابات
مجلس و حتی ریاست جمهوری
اتی،به عنوانیکیازچالش های
اصلی اصولگرایانی محســوب
می شــود که همچنان در مسیر
رسیدن به وحدت و همگرایی نیز
راهی پر چالش دارند».
حضرت ایت الله خامنه
ای
شنبه 22فروردین در سفر به قم
با مراجــع تقلید دیــدار کردند.
رهبر معظم انقالب با حضور در
بیت ایت الله وحید خراســانی با
ایشان دیدار و گفتوگو کردند.
معظملــه همچنین بــا ایت الله
نوری همدانی و ایت الله سبحانی
نیز مالقات کردند و در پایان نیز بــرای مناجات و عبادت به
مسجد مقدس جمکران مشرف شدند.
هفته گذشته ایشان در سفر به قم با ایات عظام شبیری
و مکارم شیرازی نیز دیدار داشتند .شایان ذکر است مراجع
معظم تقلید در مراســم ترحیم خواهر معظم له که به تازگی
در قم برگزار شده بود ،شرکت کرده و این مصیبت را تسلیت
گفته بودند.
سرداروحید دستجری
در بنیاد تعاون
پس از انتصاب پرویز فتاح
به ســمت نماینده ولــی فقیه در
کمیته امداد امام خمینی ،احمد
وحید دستجردی با حکم سردار
سرلشــکر محمدعلی جعفری،
فرمانده کل سپاه به مدیرعاملی
بنیاد تعاون ســپاه منصوب شد.
ســردار وحید دســتجردی نیــز
مسئولیت های مختلفی در سپاه و وزارت دفاع برعهده داشته
که ریاست سازمان هوافضای وزارت دفاع و جانشینی وزیر
دفاع در دولت نهم از جمله این مناصب است.
او زاده اصفهــان ۶۴ ،ســاله و پســر ســیف الله
وحید دستجردی رئیس اســبق هالل احمر و برادر مرضیه
وحید دستجردی وزیر بهداشت دولت محمود احمدی نژاد
است.
سردار وحیددســتجردی همچین از کسانی است که
به خاطر فعالیت های هوا و فضا از ســوی امریکا در لیســت
تحریم ها قرار دارد.
اردوغان
پیامی با خود نیاورد
بعد از ســفر اردوغــان به
تهــران برخــی از منابــع خبری
در ایــن بــاره گمانه زنی کــرده
بوده که اردوغــان حامل پیامی
از ســوی عربســتان بــه تهران
بــود .امــا وزیــر امــور خارجه
کشــورمان ،این گمانه زنی ها را
رد کرد.
ظریــف در گفت وگــو بــا «خبرانالیــن» بــا اشــاره
به ســفر اردوغان به تهــران و تحوالت اخیــر یمن توضیح
داد« :اردوغــان دیدگاه های خــود را که بعد از مشــورت با
اقای محمد بن نایف به ان رســیده بــود ،در تهران مطرح
کــرد و ما هــم طــرح چهــار مــاده ای جمهوری اســامی
ایــران را در همان دیدار مطــرح کردیم که طــرح معقول،
متین و منطقی اســت .ما معتقدیم پیش شــرط گذاشــتن
در شــرایط کنونــی فقط بــه طوالنی کــردن بحــران منتج
می شود».
مثلث | شماره 258
درحالــی که ســخنگوی
دولــت و همچنین معــاون اول
رئیس جمهــور از رایزنی ها برای
برداشته شدن ممنوعیت رئیس
دولــت اصالحات ســخن گفته
بودند ،ســخنگوی قوه قضائیه
به این مساله واکنش نشان داد
و در پاســخ به پرسش خبرگزاری
اریا گفت« :تا کنون به صورت رسمی رایزنی رسمی برای رفع
ممنوع التصویری رئیس جمهور سابق صورت نگرفته است.
اگر ایشــان (جهانگیری) با شــخص خاصی صحبت کرده
است بنده اطالعی ندارم اما تا کنون به صورت رسمی چنین
رایزنی ای صورت نگرفته است».
احمدی نژاد که حتی ان موقع هم ایشان را ندیده بودم یکی
از دوســتان جبهه ای ما صبح امد دفترم و گفت شــما وزیر
می شوید و من این موضوع را در خواب دیدم ،اول صبح امد
این را گفت و رفت 10 .روز بعد باز یکی از دوستان دیگر امد
و گفت ،خانم من در یکی از شــهرهای جنوبی طلبه است و
صبح زنگ زده و گفته به اقای فتاح بگویید من خواب دیدم
ایشان وزیر می شوند.
این اتفاق چند بار افتاد .هفته اخری که قرار بود ایشان
فهرســت وزرا را به مجلس بدهد تلفن زنگ زد ،گفتند اقای
رئیس جمهور با شما کار دارند ،گفتند اب دستت است بگذار
زمین بیا اینجا .منتظرم .رفتم ریاست جمهوری ،اولین بار در
طول عمرم بود که انجا می رفتم ،از در عادی هم رفتیم .هیچ
کس ما را نمی شناخت.
به هر کسی گفتم رئیس جمهور ما را می خواهد ،یک
ساعت ما را معطل کردند .بعد از دیدن احمدی نژاد ،او به من
گفت« :دیروز جمعه عصر من لیست را بسته بودم ،بعد گفتم
ک بار دیگر نگاه کنم و امروز (شنبه ) ان را بفرستم مجلس.
ی
دیدم جای شما خالی است».
بعده ا در جریــان تغییر ســاعات کار احمدی نژاد از او
دلخور می شــود که چرا نتوانسته از این مســاله در شورای
نگهبان دفاع کند .او به عنوان وزیر نیرو نظر کارشناسی اش به
تغییر ساعات کار بود اما می گوید« :اقای احمدی نژاد که ما
هم نمی دانیم مرجعش کجا بود ،اعتقاد پیدا کرد که بی تاثیر
اســت و مردم را به زحمت می اندازد ».فتاح بعدها گفت که
این موضوع موجب «تلخی » ها و دلخوری هایی میان او و
احمدی نژاد شده بود.
دیداررهبرمعظمانقالب
و مراجع
خبرنامه
امید محرومین به مهندس ارام
خبرنامه
13
موازنه قوا
خبرنامه
14
مثلث | شماره 258
چراروسیهبهایراناس 300-داد؟
درســت در شــرایطی که رســانه های جهان در بخش
خبرهای مربوط به ایران توجه ویژه ای به مذاکرات هسته ای
داشتند ،یک خبر مهم به تیتر اصلی خروجی انها تبدیل شد؛
«پوتین با ارسال اس 300 -به ایران موافقت کرده است».
سخنگوی رئیس جمهور روسیه به خبرنگاران گفته بود
که تحویل سامانه موشــکی دفاع هوایی اس 300-به ایران
طبقحکمامضا شدهتوسطرئیس جمهورروسیهممکناست
هر زمان اغاز شود .این ممنوعیت در سال 2010اعمال شده
بود .دیمیتری پسکوف ،سخنگوی رئیس جمهور روسیه در
جمع خبرنگاران با بیان اینکه بند دوم این حکم می گوید که
در همان روز امضا اجرایی می شــود ،افزود« :در این حکم
هیچ تاخیری قید نشــده است ».پســکوف افزود« :بیانیه
رسمی سرگئی الوروف ،وزیر امور خارجه روسیه درباره تحویل
احتمالی ســامانه موشــکی دفاع هوایی اس 300-به ایران
کامال بیانگر موضع کرملین است ».وزیر امور خارجه روسیه
پیشتر گفته بود ،باتوجه به پیشــرفت در حل و فصل مساله
هسته ای ایران ،دیگر نیازی به ممنوعیت داوطلبانه روسیه
در زمینه تحویل موشک های اس 300-به ایران نیست».
الوروف افزود« :قطعنامه 1929شورای امنیت که در
سال 2010تصویب شد همانند دیگر قطعنامه های سازمان
ملل هیچ محدودیتی در زمینه تحویل تسلیحات دفاع هوایی
به ایران ایجاد نمی کند .مــن تاکید می کنم این کار در قالب
حســن نیت و برای حصول پیشــرفت در گفت وگوها انجام
شده اســت ».ســرگئی الوروف ،وزیر امور خارجه روسیه در
توجیه تصمیم مســکو به لغو ممنوعیت تحویل سامانه های
دفاع هوایی پیشرفته اس 300به ایران گفت این سامانه هیچ
تهدیدی برای امنیت منطقه نیست .الوروف افزود« :سامانه
اس 300یک سالح کامال تدافعی است .این سامانه باعث
به خطر افتادن امنیت هیچ کشوری در منطقه نخواهد شد.
وی تصریح کرد باتوجه به پیشــرفت های به دســت امده در
مذاکرات بین ایران و مذاکره کنندگان بین المللی درباره برنامه
هسته ای مورد مناقشه تهران ،ممنوعیت فروش سامانه های
دفاعی روسیه به ایران کامال غیر ضروری است .این دیپلمات
بلندپایه روسیه همچنین این مســاله را که تصمیم کرملین
درمورد تحویل سامانه های موشکی اس 300به ایران نقض
قطعنامه 2010شورای امنیت سازمان ملل متحد درخصوص
ممنوعیت تامین تسلیحات متعارف برای ایران است ،رد کرد
و گفت این قطعنامه صادرات تســلیحات تدافعی را به ایران
ممنوع نمی کند .این اقدام روســیه پس از ان انجام شد که
ایران و شش قدرت جهان ازجمله روسیه اوایل این ماه درباره
چارچوب یک توافق نامه درمورد برنامه هســته ای تهران به
توافق رسیدند .مسکو و تهران سال 2007قراردادی به ارزش
800میلیون دالر را در زمینه فروش پنج فروند سامانه دفاعی
اس 300به ایران امضا کرده اند.
ویژگی های سامانه اس 300-
سامانه دفاع موشــکی اس 300-روسیه موشک های
دفاع هوایی دوربرد اســت که توان مقابله بــا هرگونه حمله
هوایــی را دارد .ایــن ســامانه موشــکی توان نابودســازی
موشــک های بالســتیک را نیز دارد .ســامانه موشکی اس
سیصد مجهز به رادارهایی اســت که می تواند صد هدف را
پیگیری کرده و در همان زمان دوازده موشــک شلیک کند.
این موشــک ها برای اینکه اماده پرتاب شــود تنهــا به چند
دقیقه وقت نیاز دارد .این ســامانه موشکی می تواند از همه
اماکن در ایران حفاظت کند .این سامانه موشکی می تواند
از شــهرهای تهران ،اصفهان و دیگر شهرها حمایت کند و
نیروگاه هسته ای بوشهر یا تاسیســات غنی سازی اورانیوم را
نیز مورد حمایت قرار دهد.
چرا اس 300 -مهم است ؟
ماجرای تحویــل ســامانه اس 300از چند جهت مورد
اهمیت است .نکته اول این است که روسیه با چنین تصمیم
بزرگی که گرفته اســت در واقع حرکت مهمی در راستای لغو
تحریم های خصمانه علیه ایران انجام داده اســت .به این
معنا که حاال روس ها با تاکید بر این نکته که مذاکرات هسته
ای به نتیجه رسیده و حاال زمان رفع تحریم هاست به عنوان
یکی از قدرت های مهم جهان برای از میان برداشتن تحریم
های ســازمان یافته قدم بلندی برداشــته است .نکته دیگر
این تصمیــم کرملیــن ،افزایش قــدرت بازدارندگی دفاعی
ایرانی خصوصا در مورد تاسیســات هسته ای است .غرب ،
امریکا ورژیم صهیونیستی بارها تهدیداتی را در مورد حمله به
تاسیسات هسته ای ایران مطرح کرده بودند که حاال با این
سامانه جدید توان نظامی دفاعی ایران در این مورد افزایش
خواهد یافــت که می توانــد در بعد نظامــی و عملیاتی دول
متخاصم را اچمز کند.مساله دیگر این است که این تصمیم
روسیه شکافی بزرگ در گروه 5+1ایجاد کرده است .محور
شرق اکنون با این تصمیم متحد تر شده و درست زمانی که
در منطقه اتفاقات مهمی مانند جنگ های یمن و ســوریه و
عراق رخ داده است توازنی از قوا میان غرب و شرق به وجود
خواهد امد .در بعد منطقه ای البته ارائه این سیستم دفاعی به
ایران در زمانی که برخی کشورهای همسایه با زیاده خواهی
در راستای تغییر نقشه ژئوپولوتیک انهم بنا به خواست امریکا
و غرب حرکت می کنند و البته مقابل ایران نیز قرار گرفته اند
اکنون با یک تصمیم غیر منتظره مواجه شده اند.
سامانه اس ۳۰۰-را امسال در اختیار می گیریم
وزیر دفاع و پشــتیبانی نیروهای مسلح می گوید :این
سامانه را در ســال میالدی جاری در اختیار خواهیم گرفت.
از ابتدای اغاز به کار این دولت موضوع حل و فصل قرارداد
فروش ســامانه اس 300-مطرح بود و در مالقات هایی که
رئیس جمهور کشــورمان با رئیس جمهور روســیه داشــت
موضوع دست برداشتن از شکایت جمهوری اسالمی ایران به
علت تحویل نگرفتن این سامانه و دریافت سیستم جایگزین
از طرف روس مطــرح بود.وی گفت :سیاســت نظام نیز در
اختیار گرفتن این سامانه بر اساس قرارداد منعقده و با همان
شرایط بود .وزیر دفاع و پشــتیبانی نیروهای مسلح تصریح
کرد :سال گذشــته در همین کنفرانس موضوع تحویل این
ســامانه را مطرح کردیم و با وزیر دفاع روســیه در سفری که
به ایران داشت به توافق رســیدیم تا در چارچوب مشخص
موضوع حل و فصل شود.ســردار دهقان گفت :همکاران
ما در یک ســال گذشــته جزئیات قرارداد را بررسی کردند و
مقرر شد تا پایان سال 2015این سامانه در اختیار ایران قرار
بگیرد و تا قبل از سفرم به کنفرانس امنیت بین المللی مسکو
2015موارد حل شده باشد.وی افزود :طرف روس با جدیت
این مسئله را دنبال کرد و عالقه مند به حل ان بود و ما در این
سفر این قرارداد را امضا خواهیم کرد .سردار دهقان در ادامه
گفت :ان چه که اهمیت دارد این است که از ابتدای عقد این
قرارداد امریکایی ها و رژیم صهیونیست مخالفت خودشان را
با فروش این سامانه به ایران اعالم کردند و خواستار اجرایی
نشــدن این قرارداد بودند.وزیر دفاع و پشــتیبانی نیروهای
مسلح ادامه داد :در مقطعی نیز رئیس جمهور روسیه دستور
لغو قرارداد را اعالم کرد اما در این سفر این قرارداد عملیاتی
می شود.
واکنش امریکا
امریــکا در مورد تصمیم روســیه درخصــوص تحویل
ســامانه های دفاع هوایی پیشــرفته اس 300به ایران ابراز
نگرانی و اعــام کرد امیدوار اســت همکاری بــا جمهوری
اسالمی برسر مذاکرات هسته ای ادامه یابد.
ماری هــارف ،ســخنگوی وزارت امور خارجــه امریکا
گفت جان کــری ،وزیر امور خارجه امریکا یــک بار دیگر در
گفت وگوی تلفنــی با ســرگئی الوروف همتــای روس خود
نگرانی هــای امریــکا را مطرح کــرد .وی افــزود« :ما فکر
نمی کنیم در حال حاضر این تصمیم روســیه و عملی کردن
ان ســازنده باشــد .ما فکــر می کنیــم باتوجه بــه اقدامات
بی ثبات کننده ایــران در منطقه ،در کشــورهایی مانند یمن
یا ســوریه یا لبنان ،اکنون زمان مناســب برای فروش چنین
سامانه ای به انها نیست ».جاش ارنســت ،سخنگوی کاخ
سفید هم به گفت وگوهای روسیه و ایران درباره مبادله نفت
ایران با کاالهای روسیه اشاره کرد و گفت« :ما جزئیات این
بحث ها را بررسی می کنیم .در صورتی که این نوع سازش ها
با پیشرفت همراه باشد ،نگرانی های جدی را از جمله مطابقت
با تحریم ها به دنبال خواهد داشت».
انتقاد مرکل
انگال مــرکل صدراعظــم المــان در نشســت خبری
مشترکش با نخست وزیر هند در برلین با انتقاد از لغو ممنوعیت
تحویلسامانهاس 300بهایران،ازجامعهبین المللخواست
تا برای رفع تدریجی تحریم ها علیه ایران به صورت متحد و
در توافق با یکدیگر عمل کنند.صدراعظم المان از پاسخ به
این سوال که ایا تحویل این سامانه موشکی روس به ایران
را نقض تحریم های اعمال شــده علیه تهران می داند یا نه؟
خودداری و تنها تاکید کرد :اتفاق نظر درباره توافق هسته ای
با ایران بسیار مهم است.
مرکل همچنین گفت :توافق هسته ای نهایی با ایران
باید تا پایان ماه ژوئن حاصل شود ،اگرچه ایران و قدرت های
جهانی هنوز برای پایانی کردن ایــن توافق کار زیادی برای
انجام دادن دارند.هر چه هســت به نظر می رســد مسکو در
ادامه سیاســت های جدید خود تصمیم گرفتــه تا به تهران
نزدیک تر شود.
خبرنامه
اصالح طلبان کلید زدند
تغییراتبهشت
یازده مــاه مانده بــه انتخابــات مجلس
دهم ،اصالح طلبان فعالیت های خود را برای
تصاحب کرســی های مجلس اغــاز کرده اند.
رســانه های انهــا این روزهــا از نشســت ها و
رایزنی های خبر می دهند که در ان چهره های
شاخص اصالح طلب نحوه حضور در انتخابات
اســفندماه امســال را تئوریــزه می کننــد .در
تازه ترین خبر در این مورد روزنامه اعتماد که از رســانه های اصالح طلب است نوشته« :یک
حلقه 100نفره متشکل از شورای مشورتی رئیس دولت اصالحات ،شورای هماهنگی جبهه
اصالحات و شــورای راهبردی بــرای انتخاب نامزدهــای اصالح طلب جهــت دهمین دوره
انتخابات مجلس شورای اسالمی تشکیل شده است.شورای مشورتی رئیس دولت اصالحات،
شــورای هماهنگی و شــورای راهبردی کمیته شناســایی ،مســئولیت انتخــاب نامزدهای
اصالح طلبان را برعهده دارد».
در نموداری که در روزنامه اعتما د ترسیم شده ،شورای مشورتی متشکل از 82شخصیت
اصالح طلب و در شورای هماهنگی نیز دبیران برخی احزاب اصالح طلب حضور دارند؛ همچنین
ریاست شورای راهبردی انتخابات را عبدالواحد موسوی الری برعهده گرفته است.
از دیگر سو بر اساس گزارش هایی که اصالح طلبان منتشر کرده اند پس از توافق میان
شورای هماهنگی جبهه اصالحات و شورای مشــورتی اصالح طلبان ١٢چهره اصالح طلب
شورای راهبردی انتخابات را تشــکیل داده اند .این ١٢نفر به همراه رابطان ملی در استان ها
حلقه ای ١٠٠نفره را تشکیل می دهند .اعضای شورا ،با انتخاب علی صوفی ،وزیر تعاون دولت
اصالحات و چهره نزدیک به محمدرضا عارف ،مرتضی مبلغ ،معاون سیاسی وزارت کشور در
دولت اصالحات و سید محمود میرلوحی ،معاون امور حقوقی و مجلس وزارت کشور اصالحات
دبیرخانه این شورا را تشکیل داده اند .شــورای راهبردی انتخابات اصالح طلبان متشکل از
پنج کمیته خواهد بود .در چارت این شورا زیرشاخه هایی تحت عنوان دبیرخانه ،کمیته های
اقشار و اصناف ،احزاب ،استان ها ،نخبگان و رسانه تشکیل خواهد شد و پس از ان سخنگوی
شورا با انتخاب اعضا معرفی خواهد شد.تاکنون حضور حسین مرعشی ،مرتضی حاجی ،اذر
منصوری ،علی صوفی ،عبدالله ناصری و یک عضو نزدیک به اعتماد ملی از شورای مشورتی
و محسن رهامی ،احمد حکیمی پور و حسین کمالی نیز از شورای هماهنگی جبهه اصالحات
در این لیست ١٢نفره قطعی شده است .شورای راهبردی انتخابات اصالح طلبان در نخستین
گام اجرایی به تعیین «رابطین ملی» برای هر استان می پردازد .این رابطین ملی که به تناسب
وسعت و جمعیت هر استان تعدادشــان تعیین می شود به شناســایی فعاالن حزبی ،مدیران
اجرایی سابق اصالح طلب و چهره های موجه غیرحزبی می پردازند که تاکنون برای ١٢استان
رابطین ملی تعیین شده و مشغول انجام فعالیت هستند ،تجمیع نیروهای شناسایی شده شورای
اصالح طلبان استان را مشــخص می کند .احزابی که در استان ها نمایندگی دارند ،می توانند
نمایندگان خود را به رابطین معرفــی کنند .همچنین مدیران اجرایی دولت های ســازندگی و
اصالحات دیگر اعضای شورای استان خواهند بود که با کمک انها چهره های موجه اجتماعی
و فرهنگی هر اســتان که الزاما حزبی نیســتند نیز شناســایی و برای عضویت در شورا از انان
دعوت به عمل اورده می شود .با تشکیل شوراهای اســتانی فرایند انتخاب نامزدهای اصلی
اصالح طلبان در هر استان اغاز می شود .بعد از جمع بندی اعضا افراد مورد تایید به رای گذاشته
می شوند تا نامزدهای هر حوزه انتخابیه تعیین شود.
در این مرحله شورای راهبری انتخابات اصالح طلبان به صورت ایجابی ورودی ندارد اما
در صورتی که اعضای شورای اصالح طلبان استان درخواست داشته باشند در فرایند رای گیری
لو فصل اختالف نظر های احتمالی رابطین استانی به موضوع ورود
برای انتخاب نامزد ها یا ح
کرده و مسائل را پیش می برند .مرحله پایانی این گام معرفی نامزدهای هر حوزه انتخابیه توسط
رابطین ملی به شورای راهبردی انتخابات اصالح طلبان است که در نهایت با تایید شورا افراد
به عنوان نامزد اصلی مورد حمایت اصالح طلبان مشخص می شوند .همزمان علی اکبر اولیا که
از چهره های نزدیک به محمد رضا عارف است در مورد سرلیستی محمدرضا عارف ،معاون اول
دولت اصالحات و علی اکبر ناطق نوری ،رئیس مجلس پنجم گفته است« :سرلیستی عارف یا
ناطق بستگی به فرایند اجماع اصالح طلبان دارد ».اولیا در پاسخ به این پرسش که از چه زمانی
کلید سرلیستی افراد برای لیست اصالح طلبان زده می شود ،گفت« :از هم اکنون همه در حال
فعالیت هستند اما بروز و نمود ان یک یا دوماه قبل از انتخابات است».
این اظهارنظر اولیــا و اخبــار و گزارش های اصالح طلبــان در حالی بیان می شــود که
اختالفات میان طیف های اصالح طلبان بر ســر نحوه مدیریت جناح و اینکه چگونه باید وارد
انتخابات مجلس شد باال گرفته اســت .چنانکه کارگزاران ســازندگی اعتقادی به میدانداری
محمد رضا عارف و سرلیســتی او در تهران ندارد با مدلی شــبیه مجلس پنجم بــه فردی مانند
ناطق نوری می اندیشد .محمد علی ابطحی هم که از افراد نزدیک به محمد خاتمی است اخیرا
گفته بعید است اصالح طلبان بتوانند یک لیست برای انتخابات ارائه دهند.
شهرداری تهران شنبه هفته گذشته شاهد خانه تکانی گسترده ای بود؛ از برخی معاونت ها و
مشاورت های شهرداری گرفته تا شهردار های مناطق .مهمترین تغییرات در معاونت های فنی،
معماری و شهرسازی ،فرهنگی و همچنین برنامه ریزی و توسعه شهرداری پایتخت انجام شد اما
انچه بیش از همه تغییرات مورد توجه رسانه ها قرار گرفت ،تغییر معاون فرهنگی هنری شهردار
تهران بود .حجت االسالم شهاب مرادی ،رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری که از حدود
یک سال پیش ،سکان این سازمان را در دست گرفته بود ،از سازمان فرهنگی هنری شهرداری
تهران رفت و جای خود را به محمود صالحی ،معاون برنامه ریزی و توسعه شهری داد؛ فردی که
در دولت دهم ،با حکم محمود احمدی نژاد استاندار خراسان رضوی شده بود اما پس از مدتی
ل شد .محمود صالحی ساعتی پس از
مورد غضب رئیس دولت قرار گرفت و از سمت خود عز
انتشار این خبر در فضای مجازی ،در گفت وگو با خبرگزاری اصولگرای مهر ،این خبر را تایید کرد
و چنین گفت« :مراسم تودیع و معارفه برگزار می شود ».این خبرگزاری که از رسانه های نزدیک
به محمدباقر قالیباف اســت ،همچنین با استناد به «شــنیده ها» گزارش داد که چهار معاون
شهردار تهران تودیع و معارفه شده و پس از ماه ها شایعات ،تغییر معاونان شهردار اجرایی شد.
براساس برنامه ریزی های از پیش انجام شده ،مراسم تودیع و معارف رئیس سازمان فرهنگی و
هنری شهرداری تهران انجام شد .این ایین ،با حضور شهردار تهران ،جمعی از مدیران شهری و
اعضای شورای شهر تهران در تاالر ایران زمین و بدون دعوت از خبرنگاران برگزار شد .از نکات
ی از سوی حجت االسالم شهاب مرادی رئیس
جالب اینکه نخستین این تغییرات با صدور حکم
سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران اتفاق افتاد که در ان سیدباقر میرعبداللهی به سمت
سرپرست جدید معاونت فرهنگی این سازمان منصوب شد اما اندکی ،بعد از تغییر شهاب مرادی
و قرار گرفتن محمود صالحی به جای گفته شد که ایین معارفه و تودیع این دو مقام مسئول در
شهرداری تهران ،برگزار می شود .عالوه بر این ،هیات مدیره سازمان فرهنگی هنری شهرداری
تهران نیز دستخوش تغییر شد و با تغییراتی در ترکیب اعضا ،نخستین جلسه خود را تشکیل داد.
در این جلسه که با حضور محمدباقر قالیباف شــهردار تهران تشکیل شد ،عالوه بر صالحی،
محسن اسماعیلی ،سید جواد شوشتری ،حجت االسالم میثم امرودی و زهرا مشیر نیز حضور
داشتند .شهاب مرادی نیز که پیش از این نایب رئیس هیات مدیره بود با ورود صالحی از ترکیب
هیات مدیره حذف شده اســت .این در حالی بود که برخی خبرها از برکناری محسن اسماعیلی
از هیات مدیره سازمان فرهنگی -هنری شــهرداری تهران حکایت داشت اما حضور او در این
جلسه به این شایعات پایان داد.
چهره هایی که رفتند
ی که بسیاری تصور می کردند تنها دو معاونت شهرداری دستخوش تغییر شده اند،
درحال
اما فهرستی از تغییرات گسترده در سطح معاونان و مشاوران و مدیران شهرداری ارائه شد.
بر این اساس ،ناصر امانی ،قائم مقام پیشین معاونت برنامه ریزی ،توسعه شهری و امور
شورا جایگزین محمود صالحی و تصدی معاونت برنامه ریزی و توسعه شهری را عهده دار شد.
علیرضا جاوید ،شهردار پیشــین منطقه چهار تهران به عنوان معاون فنی و عمرانی شهرداری
پایتخت جایگزین مازیار حسینی شد و مازیار حسینی مسئولیت مشاور ویژه و مدیر پروژه فنی و
عمرانی مصالی بزرگ تهران را بر عهده گرفت .پژمان پشمچی زاده به عنوان معاون معماری و
شهرسازی شهرداری تهران و علیرضا نادری ،معاون پیشین معماری و شهرسازی نیز به عنوان
مشاور شهردار تهران و مدیر پروژه بوســتان بزرگ والیت منصوب شد .عالوه بر این تغییرات،
قدرت الله گودرزی ،مدیرعامل پیشــین فروشگاه های زنجیره ای شــهروند به معاونت مالی و
اقتصاد شهری شهرداری تهران منصوب شد و دادوش هاشمی ،معاون پیشین مالی و اقتصاد
شهری نیز به عنوان مشاور شهردار تهران انتخاب شد.
حاشیه های تکمیل مصال
مثلث | شماره 258
یکــی دیگــر از اتفاقاتــی کــه پیرامــون شــهرداری تهــران رخ داد ،واگــذاری پروژه
تکمیل مصالی تهران به نهاد مدیریت شــهری بود .بر اســاس اعــام محمدباقر قالیباف،
مقام معظم رهبری به او دستور داده اند که پروژه ۳۰ســال بر زمین مانده مصال را تکمیل کند.
شهردار تهران پیرو این دســتور در صفحه اینســتاگرام خود به صراحت این موضوع را اعالم
کرد و گفت شهرداری بودجه مناســب را برای تکمیل مصال تصویب کرده و تا پایان سال ،۹۴
مصال تکمیل می شود .قالیباف با اشاره به تکمیل کار عمرانی پروژه مصال بزرگ تهران از سوی
شهرداری تهران ،اینگونه اظهارنظر کرد« :مصالی تهران پروژه مهمی است که اخیرا در شهر
تهران به ما واگذار شده و از بنده مطالبه شده است .مقام معظم رهبری فرمودند که باید بروید و
این مصالی تهران را حل و فصل کنید .ما قول دادیم که کمک کنیم تا پروژه مصالی تهران
تکمیل شود و این پروژه بحث های مهم مدیریتی و فنی نیز دارد .من نیز دیدم که از هر جهت
زیبنده است زحمت این کار را به دوش دکتر مازیار حسینی بگذارم تا کار را در انجا شروع کند».
هرچند روابط عمومی مصال به این خبر واکنش نشان داد اما قالیباف بار دیگر اعالم کرد که این
مسئولیت به شهرداری تهران واگذار شده است.
خبرنامه
حلقه یکصدنفره تشکیل شد
برخی مدیران شهرداری تهران تغییر کردند
15
تصویرنگاری
روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد .تعداد این عکس ها
انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی
بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم .مثلث در این صفحات ،هفته را با مرور
عکس ها از نو یاداوری می کند.
پنجمین جلسه مشترک دولت و مجلس
خبرنامه
16
مثلث | شماره 258
جلسه علنی مجلس شورای اسالمی
مراسم ترحیم والده حجت االسالم ابوترابی
تودیع و معارفه رئیس کمیته امداد امام خمینی (ره)
گرامیداشت شهید صیاد شیرازی
سفر ظریف به اسپانیا
دیدار معاون دبیرکل جبهه خلق
برای ازادی فلسطین با جلیلی
تجمع مقابل سفارت عربستان
مثلث | شماره 258
برانکو ایوانکوویچ در تمرین پرسپولیس
جلسه شورای اسالمی شهر تهران
خبرنامه
ش
ازادی ایزدی ها از دست داع
17
شبکه اجتماعی
به ما پیامک بزنید:
lدربــاره ماجــرای کنســرت ها و چرایــی عدم
برگــزاری ان در مشــهد گــزارش و مطلبــی
نمی نویســید؟ واقعــا اگر نبایــد در شــهر مذهبی
کنسرت برگزار کرد این را قانونی کنند تا اختالفات
حل شود.
lچه خوب اســت ما منتظر نتیجه روابط امریکا
و کوبــا بمانیــم و بعــد دربــاره ان تصمیم گیــری
کنیــم .مطمئنا همان طــور که رهبــری می گویند
امریکایی ها قابل اعتماد نیستند.
lهمه ما از اتفاقــی که در جده افتاد به شــدت
دلگیریم ،اما نباید اجازه داده شود که این موضوع
به مخالفت با اسالم منجر شود.
lبرد کشتی ایران در امریکا خیلی شیرین بود.
لذت بردیم .پهلوان ها خسته نباشید.
lخدا رو شکر بهار امسال پرباران بود ،امیدوارم
امسال مشکل اب الاقل در تهران نداشته باشیم.
هرچند با این ساخت وسازها بعیده.
lیادداشت اقای هاشمی طبا درباره چیزهایی که
ما نفهمیدیم بسیار وزین و خوب بود .واقعا ما هنوز
تکلیف بسیاری از مسائل را نفهمیدیم.
lما استاد این هستیم که همیشه برای خودمان
دردســر درســت کنیم .حاال این هــم از ماجرای
اپرای سعدی.
lاحســنت به سردار ســلیمانی .خصوصا جایی
که گفت «:من از عاقبت خــود بیم دارد ».مومن
همیشه نگران اســت و خود را حق مطلق و دائمی
نمی پندارد.
lشــنیده هایی وجود دارد از ارتبــاط تیم دولت
ســابق و اصالح طلبــان .هرچنــد اصالح طلبــان
رد کردنــد اما ماه هــای اینده همه چیز مشــخص
خواهد شد.
اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت .کاربران این شــبکه
اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه
را مشاهده کنند.
مساله«جده»
3000411711
lشایسته است که الاقل امسال در جهت تحقق
انچه رهبری عنوان کردند یعنی همدلی و همزبانی
دولت و ملت ،همه ما بیشتر تالش کنیم.
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
موضوع اتفاقات فرودگاه جده یکی از مهمترین وقایعی
بود که هفته گذشــته در فضــای مجازی غوغا بــه پا کرد.
هر کس به فراخور حال خود در این باره حرف و چیزی نوشت.
سیدمحسن میرشمسی از خبرنگاران خبرگزاری تسنیم
باتوجه به جو به وجود امده بر ســر ماجرای فــرودگاه جده و
همچنین حواشی بازی پرسپولیس و النصر عربستان نوشت:
«تیم النصر عربســتان برخالف روال معمــول ،با پیراهن
سبزرنگ پلنگی مشابه لباس های نظامی در برابر پرسپولیس
در ورزشگاه ازادی تهران حاضر شد».
لباس اول تیم النصر عربستان زرد و لباس دوم این تیم
سعودی ابی است .به قول یکی از دوستان« ،کماندوهای
قالبی سعودی در جهنم ازادی اسیر شدند».
ایــن فعــال فضــای
مجازی البته بعــد از چند روز و با
باالگرفتن موج عرب ستیزی در
فضای مجازی ناچار شد توضیح
دهــد« :همان قدر کــه تجاوز
ماموران عربســتان سعودی به
دو زائر نوجــوان ایرانی محکوم
است ،نژادپرســتی و توهین به
اعراب و دوقطبی عربی -عجمی
ِ
مراقــب
نیــز محکــوم اســت!
ِ
ماهیگیران ِ
اب گل الود باشید!»
روز شرمساری
هفته گذشته همچنین با
قرارگرفتن در روز والدت حضرت زهرا(س) یکی از مهمترین
پســت های فضای مجازی درباره روز زن و کرامت مادران و
همسران بود.
حمید حسامی ،فعال فضای مجازی در این باره نظری
متفاوت داشت .او خواستار این بود که به جای «روز مادر»
ان را «روز شرمساری» عنوان کنیم:
کاش عنوان «روز مادر» و «روز زن» را می گذاشــتند
«روز شرمساری!»
روزی که برخی ،شرم یک ســال قدرنشناسی از ارزش
مادرانشــان را در پس کادویی پنهان می کنند و فقط رســم
تقویم را طبق عادت به جای می اورند .برخی نیز تنها در این
یک روز است که موجودیت زن را باور می کنند و به رسمیت
می شناسند!
کاش طلوع هر روز خورشــید ،االرمی بــرای یاداوری
هویت و جایگاه مادران و زنان می داشــت تــا به یاد ادمیان
بیاورد که چه نعمتــی را در اختیار دارند و غــروب هنگام نیز
ترازویی به انها می داد تا میزان شــکر نعمتشان را در ان روز
اندازه می گرفتند!
«روز مــادر» و «روز زن» بایــد روز عــذر تقصیر ما در
پیشگاه مادرانی باشد که شایسته سجده اند و زنانی که بایسته
تکریم .عنوان روز مادر و روز زن را از تقویم مان خط بکشیم
و بنویسیم روز یاداوری کوتاهی ها و خطاهایمان ،تا تلنگری
باشد برای همه روزهای سال که
روز مادر و روز زن بوده است و ما
همواره غافل از ان!»
تبعیضبوقچی هایملکه
مصطفــی همــت ،فرزند
شــهید همــت نیــز نســبت به
تبعیضی که منابع خبری غرب به
ویژهبی بی سینسبتبهحوثی ها
در یمن و داعش در عراق قائل
هســتند ،دســت به انتقــاد زده
بود .او در صفحه شخصی اش
در ایــن بــاره نوشــت« :ایــن
«نوکران ســابقا ایرانی و افغان
و بوقچی های تبلیغاتی» دســتگاه «دروغ و تفرقه پراکنی»
ملکه انگلیس (بی بی ســی) ،که همچنان تروریست های
صهیونیستداعشرا«شبه نظامیاندولتاسالمی»خطاب
می کنند و مردم یمن را که خواهان حاکمیت بر سرنوشت و
کشورشان هستند« ،شورشیان شیعه حوثی» می نامند...
نکته :تروریست های صهیونیست داعش ،که همانند
رژیم صهیونیستی دست پرورده انگلیس و صهیونیست ها و
متحدین اینها هستند...
معلــوم اســت کــه انگلیــس ،ســعی می کنــد
دست پرورده اش را تروریست خطاب نکند!»...
رهبری در تشییع شهدا
خبرنامه
18
مثلث | شماره 258
lاز هــر دو طرف ماجــرای تفاهمنامــه لوزان،
مثلث یادداشت و گزارش هایی تهیه کرده بود .این
رویکرد بسیار مثبت است.
lما نبایــد در دام افراطی گری ناسیونالیســتی
بیفتیم که خواسته برخی سرویس های اطالعاتی
و امنیتی غرب و اسرائیل است.
lچرا مانع نمی شوید تا مردم این همه چرندیات
به نــام مخالفت بــا عربســتان تهیــه نکنند .یک
جماعتی انگار داغ دلشان از اسالم تازه شده.
پست جدید اینستاگرام
منسوب به سعید جلیلی
احمد شــریعت از فعاالن رســانه ای و فضای مجازی
نزدیک به تیم رسانه ای هما (هواداران محمود احمدی نژاد)
نیز به انتقاد از اختالفات بر ســر توافق هسته ای پرداخت و
زیر عنوان «دو نکته که از نظر من گذشــت» نوشــت-1« :
غنی سازی اورانیوم ،به نظر من ،به خودی خود ارزشی ندارد.
خب بعضی کشورها اورانیوم غنی می کنند و بعضی نمی کنند.
خب که چی؟! بعضی تکنولوژی هایی دارند که بعضی ندارند.
ان چیزی که باعث ارزش دادن به این پرونده شد ،موضوع
اســتقالل ملی بود .اصال ممکن اســت غنی سازی صرفه
اقتصادی نداشته باشد ،ولی وقتی به عنوان نماد استقالل
مطرح می شــود ،موضوع تفاوت پیدا می کنــد -2 .اگر نظر
بعضی این است که پرونده هسته ای جنبه ملی ندارد و نماد
اســتقالل نیســت ،تعطیل کردن و برچیدن همه ان بسیار
به صرفه تر از نگه داشتن بخش کوچکی از ان است .دیگر
نه تحریمی در بخش هســته ای می ماند و نه تعهدی وجود
خواهد داشت و نه هزینه نگهداری ای».
حادثه شوم جده
روح اللــه امین ابــادی از خبرنگاران سیاســی روزنامه
کیهان نیز با ابراز ناراحتی از وقایع عربستان نوشت« :از دو
روز پیش که شنیدم اتفاق زشت در عربستان برای دو نوجوان
ایرانی افتاد شــدیدا ناراحتم ...نه بابت اینکه این اتفاق در
دولت روحانی افتــاد که به علت رویداد این حادثه شــوم در
دوران جمهوری اسالمی فارغ از انکه کدام دولت بر سر کار
اســت ...با خودم فکر می کردم که در برابر این بی حرمتی
چه پاسخی شایســته و بایسته اســت ...هر چه فکر کردم
ذهنم به جایی نرسید ...روابط ایران و عربستان قطع شود؟
حج عمره و تمتع تعطیل شــود؟ هیچ کدام اینها قلب ادم را
تسکین نمی دهد...
خدایــا! روزی خواهــد رســید کــه خفت ال ســعود را
ببینیم ...ببینیم که در اتش جنگی خانمان ســوز می سوزند
و ذغال می شوند؟»...
عکس یواشکی
از هیات دولت
خاک امریکادرخاکامریکا
پس از انکه تیم کشتی ایران در امریکا به قهرمانی رسید،
روزنامه سیاســی ابتکار با یک تیتر جالب و سیاسی به این واقعه
ورزشی پرداخت.
ابتکار زیر عنوان «خاک امریکا در خاک امریکا» به گزارش
پیروزی ایران پرداخت و به قلم بابک غنایی نوشت« :تیمی که
از نوروز تا نوروز ،فقــط اردو بود و تورنمنــت می رفت ،تمرینات
جانفرسا را بی هیچ حاشیه ای از سر می گذارند و زحمت بی مواجب
می کشید ،حاال قهرمان شده است ...تیم کشتی ازاد ایران در
حالی توانست تیم کشتی امریکا را در فینال مسابقات جام جهانی
شکست دهد که تاکنون در طول تاریخ نتوانسته بود این تیم را در
فینال مسابقات شکست دهد.
برای نخســتین بار تیم ایران در فینال مسابقات توانست
امریکا را ببرد و قهرمان شود تا رکوردی تاریخی در چهل و ســومین دوره مسابقات زده شود ...در میدانی که تیم امریکا
و جمهوری اذربایجان با سرمایه گذاری هنگفت اســب خود را برای قهرمانی در این رقابت ها زین کرده بودند ،تیم ملی
کشتی ازاد ایران با ترکیبی از ازاد کاران جوان همه معادالت و برنامه انان را برهم زد و دالورمردان کشتی ایران دالورمردانه
و جســورانه یک بار دیگر در خاک امریکا ،کاپ قهرمانی را باالی ســربردند تا تیم های دوم و سوم (امریکا و جمهوری
اذربایجان) در حسرت کسب قهرمانی بمانند».
ابتکار در پایان درباره تغییرات تیم ملی کشتی می نویسد« :کشــتی ایران بعد از روی کار امدن رسول خادم برنامه
مدونی را برای تربیت و پرورش استعدادهای کشتی دنبال کرد که یکی از مهمترین انها فرایند انتخابی تیم ملی است .این
موضوع سبب شده همه ساله چهره های جدیدی در این چرخه به کشتی ازاد یا فرنگی معرفی شوند تا خون تازه همیشه در
رگ های رشته اول کشور جریان داشته باشد».
تحولدرترکیبمجلساینده
سعید حجاریان ،تئوریسین اصالح طلبان در گفت وگویی
که با هفته نامه ارمان روابط عمومی داشــت ،به بررسی مسائل
روز پرداختــه بود .اما نظــرات او دربــاره ترکیب مجلــس اینده
بازتاب های گسترده ای پیدا کرد .اصالح طلبان از ابتدای سال
جدید کلید انتخاباتی خود را برای روزهای پایانی ســال زده اند و
حجاریان وعده داده است که «منتظر تحول در ترکیب مجلس
جدید باشید».
او در پاسخ به این سوال که ترکیب مجلس اینده را چگونه
می بینید ،گفته اســت« :هنوز چندین ماه تا ارائه لیســت های
انتخاباتــی و برگزاری انتخابــات مجلس دهم باقی اســت ،اما
از شــواهد چنین برمی اید که باید منتظر تغییر و تحول در ترکیب این مجلس باشــیم .باتوجه به فعال شــدن گروه های
اصالح طلب و میانه رو پس از حضور کمرنگ در انتخابات مجلس گذشته ،به نظر نمی رسد که بار دیگر مجلسی با اکثریت
اصولگرا همانند مجالس هشتم و نهم تشکیل شود».
حجاریان در ادامه این گفت وگو افزود« :از طرف دیگر هم اصولگرایان دیگر ان شــانس پیروزی در میدان بدون
رقیب را ندارند و این طور به نظر نمی رســد که اعضای جبهه پایداری بتوانند به نتیجه دلخواه خود در انتخابات برســند.
واقعیت این است که اکثریت جامعه هم تمایلی برای رای دادن به انها ندارند».
مثلث | شماره 258
اعتدال و افراط
روزنامه ایران با مدنظر قرار دادن اتفاقــات اخیر در جده،
یمن و همچنین مذاکرات هسته ای با انتشار یادداشتی به بررسی
رفتارهای مردم در فضای مجازی پرداخت .ایران ،ارگان دولت
جمهوری اسالمی در یادداشــتی با تیتر «نزاع اعتدال و افراط
در فضای مجازی» در این باره نوشت« :دو حادثه جنگ یمن و
مذاکرات هسته ای باعث شد فضای مجازی در ایران به میدان
کنش و واکنش سیاسی تبدیل شود».
این روزنامه همچنین به فضای به وجود امده در انتخابات
ســال 92اشــاره کرده و تفاوت های انها در فضــای مجازی را
برمی شمارد و می نویسد« :اینترنت در ایران این درجه از تب تند فعالیت سیاسی را پیش از این در ایام انتخابات سال ۹۲
تجربه کرده بود .ان روزها دو شبکه فیس بوک و توئیتر عمدتا میزبان فعالیت سیاسی نسل جوان یا طبقه متوسط ایران
بود اما این بار به یمن ظهور نرم افزارهای موبایلی چندین شبکه نوپدید از وایبر و واتس اپ گرفته تا الین و تلگرام محل
بروز احساسات و عالیق سیاسی ایرانیان شده است .نفوذ رسانه قدرتمندی به نام «تلفن های هوشمند» مختصات دنیای
سیاست ایرانیان را دگرگون کرده است»...
نویســنده همچنیــن در پایــان از انکه به جــای «نقــد» به «هجــو و هــزل» روی اورده شــده انتقــاد می کند:
«اکنون با واقعیت جدیدی روبه رو هســتیم که سیاســت در فضای مجــازی نه تنها عامل ســرگرمی و تفنن بلکه عامل
تنش و تضــاد میان برخی اقوام و ملیت ها شــده اســت و در بســیاری از مــوارد زبان نقد جــای خود را بــه هجو و هزل
داده است».
خبرنامه
تعطیل کردن هسته ای
به صرفه تر است!
بررسیرسانه ایهفته
خبرنامه
19
درباره گفتارها
گفتارها
گفتارها،سخن ما نیست،حرف روزنامه نگاران و کارشناسانی است
که در محیط های تخصصی شــان با گرایش های مختلف به موضوعات
مختلف پرداخته انــد؛ یک نگاه ازاد کــه مثلث با افتخــار ان را میزبانی
می کند .این حرف ها ،موضع نویسندگانشــان اســت ،ما فقط بســتر
انتشار انیم.
نگاهیبهکارکردهایفرامتنیماجرایجده
تعرض،تجاوزوجایگزینی
صحنهتنازع
فرشاد مهدی پور
گفتارها
20
مثلث | شماره 258
روزنامه نگار
خبر کوتاه و مبهم بود« :تجاوز بــه دو نوجوان ایرانی
در جده ».نهم یــا دهــم فروردین مــاه و در اوج تعطیالتی
نوروزی خبر پیچید و حواشــی چندانی هم پیدا نکرد تا انکه
یک سایت گمنام خبری ،جزئیات بیشــتری را منتشر کرد و
پای خبرگزاری ها به میان امد و بعد اتفاقات بعدی .اتفاقات
بعدی بیشتر حول و حوش فضاســازی های عمومی شکل
گرفت تا تعرض جده را به ساحت یک مشکل جدی برساند و
همه کشور را درگیر ان کند؛ این فرایند با مشارکت نمایندگان
مجلــس ،کنشــگران سیاســی و اجتماعی ،شــبکه های
اجتماعی مجازی (تحت وب و تلفن همراه) ،مقامات مسئول
ن نوشته ،تحلیلی
و رســانه های ارتباط جمعی رقم خورد و ای
است بر نحوه ساماندهی این فضا.
اول
ســابقه اینکه ایرانی ها و ســعودی ها ،چندسال است
درباره همدیگر خوانشی خوشایند ندارند ،ظاهرا محدود به
یکی ،دو دهه اخیر اســت و بنا بر انچــه در قران کریم امده
است ،مجادله ای که حول دوگانه عرب -عجم رخ می داده،
سابقه ای چند هزارســاله دارد .این دوگانه ،روی یک گسل
دیگری نیز بنا شده و ان همانا دوتایی شــیعه -سنی است و
عجیب انکه تاریخ قرون میانی هجری روایتگر رویدادهایی
است که عجم شیعی و عرب ســنی را رویاروی هم نشانده و
یک ریشه مهم اش بازمی گردد به داستان قرامطه که همین
روزها نیــز خطیب مســجدالحرام در تئوریزه کــردن مبنای
سرکوب کردن ایرانی ها و شــیعیان به یاداوری ان پرداخته
است (ر.ک .ســخنان عبدالرحمن سدیس در ۱۵فروردین
.)۹۴البته داســتان به همین موارد تاریخی بسنده نشده و
بعد از برکناری خشــونت بار سلسله هاشــمی ها از قدرت در
اوایل قرن بیســتم و روی کار امدن فرزنــدان عبدالوهاب و
تعرض مکرر انها به مزار و مراقد مقدســه شیعه در عتبات و
مدینه منوره ،بغض و کینه های تازه تری سربراورد که تا امروز
هم ادامــه دارد؛ در واقع انها به بهانه شــرک امیز بودن این
سنن شــیعی و در تخالف با دیگر فرق اهل سنت ،بنیانی را
بر بافته های ذهن بیمار ابن تیمه و شاگردان او بنا کردند که
تا امروز هم چالش برانگیزین عرصه وحدت اســامی بوده
است ،چه به مثابه ابزاری عمل می کند که در همان ابتدای
امر ،روی گسل عرب -عجم استقرار یافته و اجازه هیچ نوع
گفت وگویــی را نمی دهد .گرچه ممکن اســت برخی تصور
کنند همه این موارد در دوره جمهوری اسالمی رقم خورده یا
اصال مربوط به سیاست های دولت های نهم و دهم است!
اما اگر اندکی به گذشته بازگردیم و روایت های موجود درباره
روابط میان حجاج ایرانی با ســاکنان مکه و مدینه را در دوره
پهلوی دوم رصــد کنیم ،به وضوح مالحظه خواهد شــد که
اتفاقا در ان ادوار ،به دلیل تماس های میان فردی گسترده تر
ایرانی -سعودی ها سطح تنش بسیار باالتر بوده و مجادالت
خرد و ریز گسترده ای در طول سفر رخ می داده است.
دوم
این ذهنیت ها نقش بارزی در نحوه ساماندهی فضای
بعد از تعارض هشتم فروردین ۹۴داشته ،ولی هنوز تذکر دو
نکته در این باب ضروری اســت؛ یکی انکه معادله مذکور،
جنبه تبادلی و طرفینی نیز دارد و صرفا این گونه نیست که انها
یکجانبه مسیر برخورد با ایرانی ها را باز کرده باشند .به عنوان
نمونه در نیمه اول دهه هشــتاد اتفاقی در نــوروز در مطاف
ی ارجاعات سلفی ها را در باب مشرک بودن
می افتد که تمام
ایرانی -شــیعه ها تایید می کند و ان همانا کف و سوت زدن
گفتارها
ل سال ابراز شادمانی
ت تحوی
زائران عمره ای است که در وق
می کنند .این واقعه هزینه ســاز (که منطبق بر روایت قرانی
نحوه رفتار مشــرکان در حرم الهی است) ،هر چند دیگر باره
تکرار نشــده لیکن با مراجعه به محتواهای موجود می شود
درک کرد که تا چه پایه در مخدوش ســازی فضا ،کارامدی
داشته است .دیگر هم اینکه الاقل از صدر ماجرای تخریب
بقاع متبرکه بقیع تا امروز (که شواهد تاریخی ان وجود دارد)،
دولت های فرامنطقه ای مرتبا در حال دستکاری روابط میان
ایرانی-سعودی ها بوده اند ،به نحوی که هیچ گاه این تنش رو
به اسایش نرود و در عین حال اتش فشانی هم نکند؛ بدین معنا
که گوشــت الی زخمی باشــد که موجبات کنــدی حرکت
و عقب ماندگی این دولت اســامی را فراهــم اورد و نمونه
مهم اش ،در گزارشی است که پدر امیرعباس هویدا ،نماینده
ی رضاقلدرخان به عربستان از مدینه منوره در ماجرای
اعزام
مذکور ارائــه می دهد و این چهــره نامدار بهایی (مســلک
دست ساز انگیسی ها) با وجود مشاهده خرابی ها و جنایت ها
می کوشد تا موجبات فعال شــدن جریانات مذهبی ایرانی را
فراهم نیاورد و این داستان تا همین امروز نیز ادامه دارد.
در واقع امروزه باید مسائل چالش برانگیز میان تهران
و ریاض را در مقیاســی منطقه ای-جهانی تحلیل کرد و ان
را صرفا به رقابت های قومیتــی -مذهبی طرفین تخصیص
نداد ،چرا که عمال کندی حرکت و جداافتادگی این دو کشور،
تضمین کننده منافع سرمایه داری سلطه گر است که به دنبال
احیای گونه هایی تازه از استعمار سنتی است.
واقعه (از حیث تجاوز ،لواط و )...ساخته و نشر می گردد که
باتوجه به بازه زمانی بسیار کوتاه تکثیر انها ،قابل توجه است.
حال در ایــن پهنه ،خبــر مغلوط تجاوز (کــه در فقه و
حقوق دارای تعریفی مشخص است) به حوزه افکار عمومی
صادر شده و متکی بر همان پیش فرض های قبلی (قومیتی
مذهبی) ،ناگهــان جهشــی حیرت انگیز یافتــه و کلیاتامور دینی را مخــدوش می کند .برای افزایش ســطح این
تحریک پذیری خبرهای قدیمی به روز رسانی می شوند (مانند
ســانحه برخورد یک خودروی فنی با زائران در فرودگاه جده
در دو سال قبل) ،مطالبی غیرواقعی ساخته می شوند (مانند
اظهارات رئیس پلیس جده در طبیعی بودن وضعیت تعرض
ی شده بودن ان)
یا گزارش یک روزنامه کویتی در برنامه ریز
و محتواهای ابهام امیز در هم می امیزد (مانند تکذیب تجاوز
در فرودگاه جده بــه نقل از مقامات ایرانــی)؛ تهییج فضا تا
بدانجا شدت می یابد که زیرپیراهنی بازیکن یک تیم فوتبال
ســعودی که رویش تصویر نوجوانی ۱۵ســاله حک شده،
تفسیری مرتبط با قضایای جده پیدا می کند و چند روز طول
می کشــد تا این نکته به گوش همه برسد که پیراهن مذکور
مربوط به سریالی مراکشی است ،مرتبط با شخصیت بازیکن
مورد نظر ...و شــاید هم به گوش همه نرســد! اینها را باید
عالوه کرد بدانچه در ادبیات عامه رواج یافته است؛ در یک
رصد اولیه بالغ بر ۱۰۰پیامک طنزامیز مبتنی بر عنصر جنسی
وفــق ان ســابقه تاریخــی ،نمــود واقعــی تعــارض
ایرانی-سعودی را باید حین رقابت های فوتبال باشگاهی دید
که هر دو طرف می خواهند حتما و هر جور که هست از زمین
مسابقه پیروز بیرون بیایند و به همین جهت همه چیز از لحظه
ورودتیم هابهفرودگاه هاومحلاسکانورنگپیراهنوملیت
داور و نوع اداره بازی و جایگاه تماشاگران و ...معنادار و مهم
می شــود .اما این بار جهش صورت گرفته ،جهات مذهبی را
نیز به رویکردهای نژادی پیوند زده و اینجاســت که شرایطی
نگران کننده ایجاد می شــود .نکته جالب توجه شکل گیری
گونه ای از ایده هاست که تفاوت چندانی میان اقشار مذهبی
و غیرمذهبی ندارد و تعداد قابل توجهی از انها مثال در موضوع
لغو سفر عمره مفرده هم داستان به نظر می رسند .یک نتیجه
این اتفاق ،دورشدن از سیاست های وحدت طلبانه ای است
که در چند دهه اخیر با قوت و قدرت پیگیری شده و می شود،
به گونه ای که دست به تفکیک در جهان عرب-سنی می زند
و بخش هایی از ان را به ســطح دشــمن ظاهر و اشکار (و نه
خبیثی دسیسه ساز در ِ
پس صحنه) ارتقا می دهد و این درست
مطابقراهبردهاییاستکهبرخیمایل اندنزاعاصلی(اسالم
امریکایی -اسالمی محمدی) را به دشــمنی شیعه صفوی-
اسالم عربی تبدیل کنند.
سوم
چالش ناامنی و بی اخالقی ریاض
چرا باید به مساله جده فراتر از سیاست نگریست؟
حسین شیخ االسالم
کارشناس ارشد بین الملل
مثلث | شماره 258
گفتارها
مســائل این روزهای ایران و عربستان اصال سیاسی
نیست و نباید از دریچه سیاســت به ان نگریست ،چه انکه
جدا از امواج بسیار زیاد احساساتی که وجود دارد ،موضوع
کمی فراتر از سیاست است .چرا نمی توان گفت که اتفاقی
که در فرودگاه جده رخ داد ،سیاسی است؟ برای اینکه این
موضوع در وهله اول مساله ای امنیتی است؛ یعنی اتفاقی
افتاده و انها بایــد ثابت کنند که در عربســتان امنیت وجود
دارد .انها اخالق را زیرپا گذاشــته اند و بایــد ثابت کنند که
لیاقت دارند که اخالق را رعایت کنند .این مساله ای مهم و
اثر گذار در موضوع حج است .امنیت می تواند اولین مطالبه
ما باشد .چه انکه ما که نمی توانیم بابت یک امر مستحب تن
دهیم به ابروریزی .انها امنیت اخالقی عمل مقدسی را که
حج عمره باشد ،به هم ریخته اند .این بی لیاقتی و بی کفایتی
حکومتشان را نشان می دهد که چنین اتفاقی می افتد .یعنی
باید این مساله نا امنی را به رخ انها کشید .این می تواند اولین
ابزار ما برای رویارویی با چنین مساله ای باشد ،اساسا نباید
سیاست را در این امر دخالت داد و ان را به فراتر از سیاست
تغییر مسیر بدهیم.
مثالی می زنم ،اگر در جایی به فردی تجاوز شــود ،ایا
بازهم ان فرد را به همانجا می بریــم؟ حاال در فرودگاه جده
این اتفاق افتاده و ادم عاقل که از یک سوراخ دو بار گزیده
نمی شود .کار خوبی در مورد تعلیق حج عمره صورت گرفته
که می تواند الگوی مناسبی نیز برای عمل رفتار ما به طرف
مقابل باشد .چرا در چنین شرایطی مردم باید به عمره مشرف
بشــوند؟ همانطور که گفتم انها باید ثابــت کنند که لیاقت
برقراری امنیت را دارند .این موضوع خیلی ســاده اســت و
اصال نمی شود گفت که ماجرا سیاسی است .یک موضوع
دیگری نیز وجود دارد که گفته می شــود در فضای مجازی
برخی موضوعات گفته می شــود که اساســا نــه در مذهب
ماست و نه در ایرانی بودنمان .من در فضای مجازی نیستم
و نمی دانم در شبکه های اجتماعی چه می گذرد ،اما به طور
کلی راه واکنش به این مســاله عرب ستیزی نیست .مساله
این است که شــخص خود من هم اگر در جایی در تهران
امنیت وجود نداشته باشد ،خانواده ام را به انجا نمی برم .اگر
در جایی به کسی توهین هم شود ،ان فرد نه دیگر خودش
به انجا می رود و نه دیگر خانواده اش را به انجا می برد.
فرودگاه جده هم این لیاقت را نداشته و این مساله به
ما ثابت شده است .چون یک مورد اتفاق افتاده است .حاال
باید دید انها چقدر جدی هســتند و ایا با این مساله برخورد
می کنند .اگــر برخورد کردنــد متوجه می شــویم که جدی
هســتند و ان وقت ما باید فکر کنیم و ببینیم که باز هم باید
به انجا برویم یا نه .اتفاقا االن ایران کار درســتی می کند.
دولت نســبت به مردم ایران مانند یک پدر اســت نسبت به
فرزندانش .این مســاله را نباید به مســائل دیگر ربط داد و
سیاسی دانست .انها البته قبال به ما توهین کرده اند و توهین
انها پیشــینه تاریخی دارد .انها همیشه توهین می کردند و
این برای ما روشــن و واضح بود .اما اتفاقی که در فرودگاه
جده رخ داد ،بی ســابقه بــود و چنین چیزی ندیــده بودیم.
اینکه پلیس به عنوان بازرسی بدنی کار دیگری انجام دهد،
واقعا بی سابقه بوده اســت .خب ،دیگر هیچ .یعنی وای به
وقتی که بگندد نمک .انها باید حفاظت کنند از ابروی یک
ملت .ایا انها با همه کسانی که از ان فرودگاه عبور می کنند
چنین کاری می کنند؟ حاال انها باید ثابــت کنند که با چنین
عملی برخورد می کنند .این مســاله هیــچ ارتباطی با جنگ
یمن و غیره نــدارد .حاال من نمی دانم در مورد کشــورهای
دیگر هم این اتفاق می افتد و ایا این کشــورها پنهانکاری
می کنند یا نه؟
به عقیده من ،پای ما در عربستان گیر نیست .یعنی ما
می توانیم به انجا نرویم و چه بسا حاال هم داریم همین کار
را می کنیم .ادم برای یک کار مستحب که مجبور نیست به
عربســتان برود .یک وقت امر واجب است که ان هم یک
بحث دیگری است .یعنی نمی توانیم امر مستحب را با امر
واجب یکی کنیم .ما می گوییم انجا که می رویم نماینده مان
در عربستان حضور داشته باشد و بدین شکل بتوانیم به امر
واجب رسیدگی کنیم .مساله ای که با امر مستحب متفاوت
است و حاال که چنین اتفاقی در فرودگاه جده روی داده پس
ما هم می توانیم به انجا نرویم .یعنی هیچ اتفاقی نمی افتد،
چون یک امر مســتحب اســت .جمع بنــدی اینکــه نباید
احساسی رفتار کنیم .نباید موضوعات را به هم گره بزنیم و
ان را به برخی مسائل ربط بدهیم که اثرات کمرنگی در این
ماجرا داشته است .امروز ایران به شکرانه در اوج قدرت در
منطقه است و طبیعی اســت که برخی از کشورهای منطقه
بخواهند از خالءهای موجود اســتفاده ابــزاری کنند .نباید
اجازه داد و اصوال باید عاقالنه رفتار کرد.
21
گفتارها
صفر – صفر به نفع داور!
چه کسی از این جنگ نه چندان سرد میان عربستان و ایران منتفع می شود؟
یاسر هدایتی
مدرس دانشگاه
گفتارها
22
مثلث | شماره 258
«چه کسی در این میان سود می برد؟» این پرسش از
اساسی ترین پرسش هایی است که در هنگامه هر کشاکش
و معرکه و به عبارت ســاده تر دعوایی بــرای تحلیل و حتی
پیش بینی نتیجه و تدقیق در خاســتگاه و ریشه ان می توان
از دو طرف مخاصمه پرســید .پرســش از منفعتی که اصل
معرکه بر اســاس تصاحب ان باید شــکل گرفته باشــد .در
صورت بندی ای ساده در هر تخاصمی ،منفعتی اعم از عینی
و غیر عینی وجود دارد که در اصل دو یا چند طرف معرکه در
کشمکش دستیابی به ان متصور می شوند .از سوی دیگر اگر
الیه های مختلف هر کشاکشی را اعم از سیاسی ،فرهنگی و
اجتماعی در نظر بگیریم ،برای هر طرف مخاصمه می توان
دو ساحت را در نظر گرفت .ساحتی که -بر اساس دو سویه برد
و باخت -رو به ما دارد و ساحتی که رو به طرف مقابل دارد .از
این منظر در نسبت سنجی منطقی ،نتیجه به دست امده از هر
کشمش در ذیل چند الگوی کلی طبقه بندی می شود« .برد-
برد»« ،برد – باخت»« ،باخت -برد» و «باخت -باخت».
با این تفصیل پرسش از منفعت حاصل شده یا همان
نتیجه منبعث از ان در حقیقت پرسش از این نسبت چهار گانه
است .در نگاه اول واضح است که از میان این نسبت های
چهارگانه بهترین نتیجه ممکن هنگامی به دست می اید که
ما نتیجه برد -برد را حاصل کنیم .در این معنا منفعت حاصل
شده در نســبت با خود ما و در نسبت با طرف دیگر مخاصمه
نتیجه را به سود ما رقم می زند.
این مقدمه تفصیلی در تحلیل اتفاق به وقوع پیوسته
میان دو کشــور از مهمترین کشــورهای منطقه ژئوپلتیک
خاورمیانه اســت .روایت اولیه اتفاق از این قرار اســت .در
روزهای اغازین ســال جاری دو نوجــوان ایرانی عمره گزار
هنگام بازگشــت به ایران مورد تعدی ماموران سعودی قرار
می گیرند .همراهان و خانــواده این دو نوجــوان با اطالع
از این موضوع با برخوردی جدی از ســوار شدن بر هواپیما
امتناع می کنند .در روند رسیدگی به این موضوع گویا پلیس
فرودگاه سعودی وارد عمل شده و ضمن انجام اقدامات اولیه
به خانواده معترض و مسئوالن ایرانی وعده پیگیری قانونی و
اشد مجازات را برای خاطیان می دهد .وعده ای که شواهد و
قرائن از عدم تحقق ان خبر می دهند.
این اتفاق با گذشت بیش از یک هفته از وقوع ان بعد
از تعطیالت نــوروزی ،یک بمب خبری می شــود؛ بمبی که
واکنش هایی متفــاوت را نیز از مقامات مســئول دو طرف
بر می انگیزاند .مسئوالن ایرانی این اهمال مسئوالن سعودی
در تحقق مجازات شــدید و ســریع خاطیان را نمی پذیرند.
کاردار عربستان در ایران احضار می شود .رئیس جمهوری
دستور مستقیم برای رسیدگی به پرونده این تعرض و عمل
غیر اخالقی را نســبت به این دو شــهروند ایرانی می دهد.
مجلس جویای موضوع می شــود .در بحبوحه تیرگی روابط
وقتی عربســتان از پذیرش عمره گزاران دیگر ایرانی سرباز
می زند ،وزیر ارشــاد ایران نیز از توقف سفرهای عمره برای
تنبیه مسئوالن عربستانی خبر می دهد .این بمب خبری اما
در فضای اجتماعی کشور موج افرینی های دیگر دارد .ابراز
انزجار شدید مردم از این اقدام و به تبع ان اهمال مسئوالن
ســعودی باعث شــد تا موج سنگین عرب ســتیزی در میان
اقشار مختلف اجتماعی به راه بیفتد .انزجاری که خیلی زود
به شــبکه های اجتماعی راه یافت و در موجی قوم ستیزانه
اعراب ،مسلمانان ،کشورها و همسایه های عربی مسلمان
نیز از ان بی نصیــب نماندند .کلیپ های سراســر توهین،
شــعر های حماســی حاوی تحقیر و تهدید ،هزل سرایی ها
و ســاختن انواع هزل ها و ریشــخند های قومیتــی و دینی
ازجمله موج های به راه افتاده و متاسفانه همچنان ادامه دار
پیرامون این موضوع در شــبکه های اجتماعی است .نکته
بسیار قابل توجه در این میان عدم تفکیک و مغالطه گاه به
نظر عامدانه ای است که میان قومیت های مسلمان منطقه
و اعراب مســلمان و ماموران خاطی ســعودی روا داشــته
می شــود .نکته غیر قابل اغماض دیگر توهین روا داشــته
شده ای است که به اسم غیرت ملی به یکی از ارکان فروعات
دین و از اعمال مهم عبادی یعنی حج روا داشته می شود.
این موج هــای به راه افتاده در شــبکه های اجتماعی
البته توامان باعث کنش های اجتماعی دیگری در فضای
واقعی اجتماع نیز شده اســت .کنش هایی مانند سر دادن
شعار های تند سیاسی علیه حاکمیت کشــور عربستان ،به
اتش کشیدن پرچم و همین طور ازدحام های متعدد در مقابل
سفارت سعودی .حجم این نفرت به وجود امده برای اتفاقی
که البته در نوع خود شنیع و غیر قابل اغماض است ،از نظر
جامعه شناختی قابل تبیین و تحلیل اســت اما در این میان
انچه باید در پاسخ به پرسش ابتدایی این نوشتار به ان بیش
از عناصر دیگر توجه کرد ،جایگزین شدن مفاهیم مورد تشنیع
اســت؛ اینکه ما در ابتدای این تخاصم با دو مامورمتخلف
فرودگاه ســعودی روبه رو هســتیم اما انچه این حجم نفرت
را برانگیخته اســت و تخاصمی که چونان اتــش روز به روز
ابعاد وسیع دیگری را در بر می گیرد تشنیع خاندان سلطنتی
به عنوان یکی از مهمترین کشــورهای جهان اســام و از
مهمترین همسایگان ما ،مردم عربستان ،اعراب مسلمان و
همسایگان عرب ما و یکی از ارکان عبادی دین اسالم یعنی
گفتارها
سکوالریسم نقابدار
درباره ماجرای جده،یمن و عراق
سید محسن فرجادی
روزنامه نگار
مثلث | شماره 258
«یک ســوزن به خودمــان بزنیــم ،یک جوالــدوز به
دیگران» ،حرفم در چند ســطر پیش رویتان همین اســت
فقط .قصد ندارم سوار بر موج ضد عربی شوم؛ صد البته قصد
ندارم به عکس العمل های کشوری بپردازم که پس از فوت
عالی ترین مقام ان و حرف های یکی از خطبای جمعه محترم
درباره ان فرد -که به مــذاق خیلی ها خوش نیامد و بعضی ها
می گویند از همان جا بود که بهانه تراشــی ها و ازار ایرانی ها
شروع شد -به بهانه تراشی های مدام به ایرانی ازاری پرداخت.
چند وقتی به روحانیون کاروان های های حج توهین و اهانت
می کردند و به هر بهانه ای انهــا را تفتیش های توهین امیز
می کردند .یا با زیر سوال بردن ساختار منظم اسکان و تغذیه
و بهداشــت ســازمان حج زائران ایرانی تالش هایی را برای
برچیدن اشپزخانه های مرکزی طبخ غذا برای زائران ایرانی و
درمانگاه های مخصوص زائران ایرانی اغاز کردند .همه اینها
بخشی از چوب الی چرخ گذاشتن های سعودی بود که در
چند ماه اخیر تجربه شده و خیلی صدایش در نیامد.
انجام اقدام ناشایست دو مامور سعودی در فرودگاه جده
علیه دو زائر نوجوان ایرانی فصل جدیدی از نمایش خشــم
از اقدامات نابهنجار و ضد ایرانی را رقم زد .موجی که با خود
انبوهی از فحش و بد و بیراه را نثار کشــور عربستان سعودی
کرد .در ناصحیــح و محکوم بودن اقدام ماموران ســعودی
هیچ شکی نیســت اما عنان افکار عمومی به تب و هیجان
شبکه های اجتماعی ســپردن شک اســت .هر دو این کار
ناصواباستچراکهعملیبدرابابدیپاسخدادننهسفارش
شرع است و نه توصیه عقل .تبدیل کردن مساله فرودگاه جده
ی و ضد اعتقادی با
به موضوعی که از ان برداشت های ضد دین
رنگ و بوی نژاد پرستانه می شود ،راه را بر تصمیم گیری های
عاقالنه می بنــدد .این گونه رفتارها بیــش از انکه باتوجه به
منفعت جمعی به تصمیم مشــخصی برســد ،راه را بر اتخاذ
تصمیم بر اساس تب و هیجان جامعه باز می کند.
چه بخواهیم چه نخواهیم تاثیر مســتقیم شبکه های
ارتباطی اجتماعی بر افکار عمومی هر روز خودش را بیشــتر
عیان می کند ولی این موضوع نباید ما را از اتخاذ تصمیم های
صحیح دور کند.
انچه می خواستم در این سطور بپردازم فقط این نبود.
بی اخالقی صورت گرفته مساله ای نکوهیده است ،ان هم
در ســرزمینی که مردمان ان خود را همسایگان مهبط وحی
می دانند و شاهان ان خادم حرمین شریفین خوانده می شوند.
اما باید بهتر درباره همسایه مسلمانمان ،عربستان سعودی
بدانیم و متناسب با ان ،با این وضعیت مواجه شویم.
عربستان به عنوان کشــوری که زادگاه اسالم عزیز به
شمار می اید ،مورد توجه جهانیان اســت .قبله مسلمانان و
مرکز عبادات و مناسک ساالنه این دین الهی به شمار می اید،
ولی ایا این مسائل می تواند ضمانتی برای مسلمان خالص
بودن باشــد؟ اگر به رعایات ظواهر و به جا اوردن نمایشــی
مناسک باشــد که باید گفت شــهرهای مکه مکرمه و مدینه
منوره سکونت گاه مســلمانان واقعی اســت .ولی چه بسیار
مســلمانانی که در اقصی نقاط جهان و حتی مناطقی که به
بی دینی و القیدی شــهره هســتند بهتر و پاک تر از مدعیان
مسلمانی زندگی می کنند.
مشکل کجاست؟ انچه را سکوالریســم نقابدار عربی
می دانم مســاله امروز و دیروز و فردای مســلمانان اســت.
سکوالریسمی که به هیبتی دیگر نیز در توحش تروریسم به
ظاهر مسلمان القاعده و داعشی فربه شده و روز به روز بیشتر
جان می گیرد و جان می ستاند.
سکوالریســم و تروریســم دو مســاله این ســال های
کشورهای عربی اســت که اولی کم کم خود را عیان می کند
ی خود را نشان داده و بدخیمی اش جهان را به وحشت
و دوم
انداخته است.
سکوالریسم نقابدار عربی ،هم مسلمان است و هم تن
به قواعد خالف شرع دنیای اســتکبار می دهد .هم در نماز
ســوره بقره می خواند و هم دیوار حــال و حرامش را هر روز
کوتاه تر می کند .این روش مانند یک بیماری روز به روز بیشتر
در بالد عربی و اسالمی رشد می کند و به موازات ان تروریسم
مذهبی را نیز پدید می اورد .از ســویی عده ای به اســم دین
رفتارهای ضد دینی مرتکب می شوند و از ان سو عده ای دیگر
به بهانه صیانت از دین ،دســت به خشونت های ضد بشری
می زنند .هر دو خود را مدعی دیانت می دانند و خادم دین خدا
و هر دو با کردار خود جهانیان را از دین اسالم بیزار می کنند.
تجاوز و انسان کشی عربستان سعودی در یمن با پرچم
محافظان بیت الله الحرام همان قدر در ارائه تصویر واژگون از
اسالم راستین موثر است که سر بریدن مسلمان و مسیحیان
توسط داعش با ذکر الله اکبر.
سکوالریسم نقابدار در حال تهی کردن اسالم راستین
از حقایقی است که پیامبر خاتم(ص) برای ابالغ ان به بشر
مبعوث شده است و تروریسم مدعی اسالم هم به موازات تیغه
دیگر این مغراض است.
گفتارها
حج را نیز در برگرفته است.
ناگفته پیداســت این حجم نفرت در ابعاد پیش گفته
که در شبکه های اجتماعی فارســی زبان منتشر شده است
در دهکده کوچــک جهانی امــروز دیگر چیزی پوشــیده و
درون ســرزمینی نمی تواند باشــد و تحلیل این موج های به
راه افتاده و تحلیل و تفسیر عمق و ابعاد ان در هر سرزمین و
در هر اتاق کوچک و بر ســر هر میز کاری که امکان اتصال
به تارنمای جهانی را داشــته باشــد ،میســر اســت .این را
اضافه کنید کــه بعضــی از کاربران شــبکه های اجتماعی
همیشه در صحنه ایرانی! با تســلط به زبان های مختلف و
حضور همیشگی در شبکه های اجتماعی پیج ها و روم های
وابسته مســتقیم و غیر مســتقیم در این زمینه را نیز در میان
شبکه های اجتماعی از عنایات! خود بی نصیب نگذاشته اند.
به این ترتیب اســت که نمایشــی که از ایرانیان مســلمان
می توان در این موضوع تماشا کرد ،از منظر های مختلفی
قابل تبیین و بازپرداخت معناشناســانه ای است که قطعا به
هیچ وجه زیبنــده چهره جامعه معاصر ایرانی نیســت و البته
متاسفانه تصویر منعکس شده در ایینه رسانه ها و شبکه های
اجتماعی چیز دیگری را نشان می دهد.
این اما همه ماجرا نیســت .فرامتن موجــود در اتفاق
اخیر اما با هویت مستقل سیاســی خود یکی از بزنگاه های
مهم تاریخ سیاسی و اجتماعی کشور به حساب می اید.
بر کسی پوشیده نیســت که مذاکرات هسته ای ایران
با گروه موســوم 5+1و بیانیه اقدام مشــترک انجام شده در
لوزان از منظر سیاسی یکی از مهم ترین اتفاقات جهان در
ماه های اخیر و البته تاریخ کشورهای درگیر و منطقه است.
صحبت درباره این توافق البته در مجال و قصد این نوشتار
نیست اما اگر این موضوع را به اضافه درگیری نظامی و حمله
عربستان به یمن را به عنوان فرامتن های مهم اتفاق فرودگاه
جده مورد توجه قرار دهیم ،شاید متصدیان و مسئوالن امر
و شهروندان ایرانی را نسبت به انواع موضع گیری های خود
مسئول تر کند .بیانیه سوئیس به مثابه اقدامی بسیار شکننده
با مخالفان سر سخت جهانی و داخلی در هر دو طرف توافق
یکی از مهمترین درس هایش برای دیپلماســی ایرانی نور
تاباندن بیش از پیش به چهره دشمنان و هراسندگان جهانی
و منطقه ای اش اســت؛ حزب ها و دولت هایی که از هرکس
از عدم توافــق و عدم ثبات قــدرت بزرگ ایــران در منطقه
ژئوپلتیک خاورمیانه منفعت خود را می جویند .در این میان
البته که به تدبیر و حکم عقل نمی توان همسایگان مسلمان
خود را با تمام تخاصم ها در کنار دیگر دشــمنانی قرارداد که
اصوال بی هیچ اشتراکی تنها منفعت خود را در به ذلت نشاندن
عزت ایرانی می شناســند .این یک واقعیت مهم اســت که
اگرچه در دنیای امروز منافع ملی هر کشور است که مصلحت
ان کشو را رقم می زند اما دیپلماســی نیز به ما اموخته است
که منافع ملی در بســیاری از اوقات در ذیل منافع منطقه ای
معنایی قویم تر می یابد .جهان کوچک شده امروز دیپلماسی
را دیگر در انزوا و قدرت جویی نمی شناسد و درست در کشف
همین نقطه است که ســعی تمامی می شود تا کشور مهم و
بزرگی مانند ایران در به دســت اوردن قــدرت تام منطقه ای
خود به واسطه اشــتراکات قومی ،دینی و فرهنگی با دیگر
کشورهای مسلمان همســایه اش به هر بهانه ممکن دچار
مشکالت عدیده ای شود.
این بهانه گاه می تواند ترتیب دادن حمله نظامی یک
کشور مهم مســلمان منطقه به بهانه ســرکوب به اصطالح
شورشیان کشــور مسلمان دیگر باشــد ،می تواند با ایجاد و
حمایت تسلیحاتی و نظامی گروه های افراطی و نسل کشی
و مسلمان کشــی به اســم نهی از منکر و تفرقه انگیختن با
موضوعات فرقه ای و مذهبی صورت بگیرد یا با اتش نفرت
برانگیختنمیانهمسایگانمسلمانیباسابقه هایمشترک
بسیار عمیق دینی و فرهنگی ...و راستی «چه کسی در این
ولی ْ َ
اع َت ِب ُروا یا ُا ِ
ال ْبصا ِر.
میان سود می برد؟»َ َف ْ
23
گفتارها
خطقرمز
عرب -عجم
خشم علیه ال سعود نباید تبدیل به
دوگانه ساختگی عرب-عجم شود
حنیف غفاری
گفتارها
24
مثلث | شماره 258
روزنامه نگار
اقدام وقیحانه ،فاجعه بار و غیر قابل گذشت ماموران
فرودگاه جده با دو تن از حجاج عزیز کشورمان دل هر ایرانی
و در مقیاسی وســیع تر هر مســلمانی را به درد اورده است.
بدیهی است که عوامل این فاجعه مستوجب اشد مجازات
و رژیم دیکتاتوری ال ســعود نیز بابت این مساله موظف به
عذرخواهی رسمی از کشورمان و جبران مافات (تا حداکثر
توان ممکن) خواهد بود .با این حــال در اینجا قصد داریم
به دیالوگی اشاره کنیم که در ماورای حادثه اخیر در فرودگاه
جده و بیشــتر در فضای مجازی در قبال این موضوع شکل
گرفته اســت .به نظر می رســد دیالوگ "ظالم" و "مظلوم"
خود را در برخی موارد و به صورت خواسته و ناخواسته جای
خود را به دیالوگ بازدارنــده ،خطرناک و غیردینی "عرب" و
"عجم" داده است .این تغییر فضا خود را به صورتی اشکار
در برخی موضع گیری هــا و حتی در قالب ســاخت لطیفه،
جوک و تلخند در قبال حادثه مذکور نشــان داده اســت .در
صف مقابل نیز برخی از اعراب از همان ابتدا در صدد ترویج
جنگ با شیعیان و ایران برامده و حتی در قبال عمل وقیحانه
ماموران فاســد ســعودی در فرودگاه جده موضع و واکنشی
سلبی نشان ندادند!
به نظر می رســد در ماورای خشــم طبیعی ملت ایران
از ال ســعود و مامــوران فاســق ســعودی ،شــاهد مانور و
گربه رقصانی عــده ای از بانیان و طرفــداران اتش افروزی
مذهبی و دینی در منطقه هستیم .تا زمانی که این دو مقوله
از یکدیگر تفکیک نشود ،نمی توانیم صحنه منازعه و ابعاد
ض ترســیم کنیم .انچه مسلم است
واقعی ان را در قبال ریا
اینکه هیچ مســلمان اگاه و ازاده در جهان وجود ندارد که از
جنایات ال ســعود در خاورمیانه و کشــورهایی مانند عراق و
ســوریه و بحرین و یمن منزجر نباشــد .از سوی دیگر ،هیچ
ایرانی غیرتمندی نیز وجود ندارد که نسبت به حادثه رقت بار
فرودگاه جده بی تفاوت بماند .با این حال معنای این انزجار
و غیرت ،انزجار از قومیت عرب و دشمنی ذاتی با مسلمانان
نیست .اکثریت قریب به اتفاق ملت ایران نسبت به فریضه
حج و احترام و ابروی مسلمانان (به مثابه حرکت خانه کعبه)
اگاه هستند .با این حال در عمل شاهد هستیم که مخالفان
اسالم و اسالمگرایی با ماهی گیری از اب گل الود در صددند
نوک پیکان حمالت لفظی در فضای سایبری و مجازی را به
جای ال ســعود متوجه فریضه حج و کلیت ملت های عرب
مسلمان ســازند .بدیهی اســت که در اینجا انحرافی شکل
گرفته و باید به صورتی جدی با ان به مقابله پرداخت.
یک ایرانــی مســلمان و اگاه به طــور طبیعــی میان
"ال سعود" و "عربســتان" تمایز و تفکیک قائل می شود.
عربستان سرزمین وحی و کالبد مقدسی است که هر روزه ما
مسلمانان به سوی ان در پنج وعده نماز گزارده و شکر نعمات
خالق حق تعالی را به جای می اوریم .با این حال متاســفانه
کلیــدداری خانه کعبه به دســت شــقی ترین ،خونریز ترین
و بی درایت تریــن افراد ممکن افتاده اســت .ال ســعود به
جای انکه منادی وحدت میان امت اســامی و نماد واقعی
رحمت و رافت متبلور شــده در دین مبین اســام باشند ،به
نماد جنگ ،خونریزی و توحش در منطقه تبدیل شــده و هر
روز با شمشــیرهای اخته خود ده ها مســلمان را به شهادت
می رسانند .حمایت های ال سعود از داعش و النصره و سایر
گروه های تروریستی موضوع و مقوله ای نیست که بتوان در
هیاهوی ناشی از تحوالت منطقه نادیده انگاشت.
در چنین شــرایطی ســیبل انتقــادات باید به ســوی
"ال ســعود" باشــد نه اعراب! بر اســاس ایه شــریفه "انما
المومنــون اخــوه فاصلحو بیــن اخویکــم"....و ده ها ایه
دیگری که مبنای اتحاد امت واحده اســامی اســت ،نگاه
سلبی ذاتی نســبت به برادران مســلمان ما نه تنها توجیهی
ندارد ،بلکه منجر به خروج انسان از دین اسالم خواهد شد.
در اینجا مرزهای اخالقی ،دینی و انســانی بســیار واضح و
پررنگ است .تالش عده ای مبنی بر نقض و زیر پا گذاشتن
هدفمند این مرزها جای بســی توجه و تامل دارد .در جبهه
مقابل نیز دقیقا همین قاعده صادق اســت .به نظر می رسد
برخی اعراب مانند دوران جاهلیت (قبل از بعثت پیامبر اکرم
صلی الله علیه و اله) همچنان در توهم و جهل و خشونت به
سر برده و نسبت به برادران مسلمان غیر عرب خود دیدگاهی
ســلبی و خصمانه دارند .به راســتی این معادله از سوی چه
کسانی هدایت می شود؟
جهت یافتن پاســخ این ســوال به صفحات پربرگ و
طالیی تاریخ مراجعه می کنیم تا بــا بهره گیری از واقعیاتی
که در گذشته ای نه چندان دور وجود داشته است ،در رصد
حال و ســاختن اینده خود بیش از پیش وســواس به خرج
دهیم .شاید نام "مســتر همفر" را تا کنون شــنیده باشیم!
«مســتر همفر» یکی از جاسوسان کشــور بریتانیای کبیر
است که در خالل ماموریت خود در کشورهای مسلمان در
سال های حکومت عثمانی ،به شناسایی نقاط ضعف و قدرت
مسلمانان و اختالفات درونی انها پرداخته و د ر ترغیب محمد
بن عبدالوهاب در تاســیس فرقه «وهابیت» نقش بسزایی
داشته است .همچنین در نقشه هایی که انگلستان در جهت
«تضعیف مســلمان» و اختالف افکنی بین انــان از طرق
گوناگون طرح کرده و گستره ای کمی و کیفی از فعالیت های
جاسوسی ان در این اثر منعکس گردیده است .مستر همفر
ماموریت های خــود را در ترکیه ،ایران و کشــورهای عربی
و چگونگی تســلط بر موســس وهابیت و نحوه انتشار ان را
تشریح کرده است.
وجه اشــتراک نظریــات و خاطــرات مســتر همفر،
سرمایه گذاری کالن او و کشــور متبوعش روی اختالفات
داخلی و قومیتی و نژادی در داخل جهان اسالم بوده است.
پروژه ای تمام انگلیسی که بعدها مورد حمایت ایاالت متحده
امریکا و دیگر کشــورهای غربی نیز قرار گرفت .مکانیسم
عملیات روانی اســتعمارگران و مخالفــان کلیت دین مبین
اسالم در چنین فضایی کامال مشخص بود!
دغدغه های مخالفان اسالم همواره ثابت است .این
قاعده ای است که در تک تک رفتار و گفتار و روش بانیان و
مصادیق استعمارگری کهن و اســتعمارگری نوین به اثبات
رســیده اســت .هرچند از ابعاد جغرافیایــی و تاریخی میان
دوران فتــح اندلس توســط مســلمانان ،دوران امپراتوری
عثمانی و در نهایت دوران کنونــی فاصله زیادی وجود دارد
ولی از حیث رویکرد و نوع نگاه صاحبان اســتعمار نسبت به
مســلمانان تغییری به وجود نیامده اســت .در حال حاضر،
تنها شیوه ها نسبت به گذشــته متفاوت شده اند و در کلیت و
صورت مســاله که همان "ایجاد اختالف میان مسلمانان"
اســت به هیچ وجه تغییری به وجــود نیامده اســت .زمان
امپراتوری عثمانی ،ســردمداران اســتعمار و اســتثمار در
بریتانیــای کبیر براســاس فرمولــی ابتدایی و ســاده عمل
می کردند« :فرستادن جاســوس های خود بین مسلمانان،
دسترســی به عمق مناسبات جاری در کشــورهای اسالمی
و در نهایت انگشــت نهادن بر نقاط حساس این مناسبات و
گفتارها
جرقه ای در انبار باروت
رفتارشناسیشبکههایاجتماعی
درماجرایجده
مصطفی شوقی
روزنامه نگار
مثلث | شماره 258
هفتهپیشبودکهیکیازبچه پولدار هایجدهبادختری
افریقایی که در سطل اشغال به دنبال لقمه نانی می گشت که
خودش یا خانواده اش را سیر کند ،عکس سلفی گرفت .دختر
افریقایی پیراهن تیم االتحاد عربستان را به تن کرده بود .این
بچه پولدار پس از اینکه عکس را در شبکه های اجتماعی به
اشتراک گذاشت و نوشت« :می بینید االتحاد کجاست ،در
زباله دان» عکس بالفاصله جهانی شد ،بسیاری از عرب ها
به توهینی که شده بود ،واکنش منفی نشان دادند .بعضی ها
واکنش احساسی ،برخی ان را تقبیح کردند و به شدت از انچه
رخ داده اظهار تنفر می کردند.
در جده ،چند هفته پیش امــا در فرودگاهش که محل
ورود و خروج زائران خانه خداســت ،دو شــرطه مامور به دو
نوجوان ایرانی تعرض می کنند .نمی گویم تجاوز که به گفته
خانواده هایشان این مســاله رخ نداده است .در ایران بعد از
تعطیالت نوروز یکباره بمبی در شــبکه های مجازی منفجر
می شود .خبر به ســرعت در گروه های مختلف کپی پیست
می شود و دست به دست می شود .اولین واکنش برای هر که
این خبر را خواند ،در همان لحظه اول تنفر و انزجار اســت.
اما خیلی زود ،موضوعــی در شــبکه های اجتماعی فراگیر
می شود؛ توهین به اعراب!
عربســتان به یمن حمله کرده است .شهر تکریت ،دژ
بعثی ها و داعش با عملیات نیروهای مردمی عراقی که عمدتا
شیعه هستند به تسخیر در می اید .در سوریه اوضاع به همان
روال سابق است و بشار اسد به سر کار؛ اوضاع تغییری نکرده و
منازعه به شدت در جریان است .از یک ماه قبل در شبکه های
عربی ،ایران هراسی در موضوع عراق به جریان افتاده و اینکه
ایران در صدد فتح عراق است .همان داستان های قدیمی
در مورد ایران .این تصویری است که از ایران به منطقه داده
می شــود .حاال اما یک جرقه به انبار باروت کافی اســت که
شــعله ای برافروزد .واقعه فرودگاه جده همان جرقه اســت.
از یک جا به بعــد واکنش ها به صورتــی در می اید که گویی
حادثه جده تنها یک بهانه اســت؛ حاال زبانی و کالمی و در
حجم وســیع و با تیراژ باال .حجم توهین هایی که به اعراب
در شبکه های اجتماعی شد ،به قدری وسیع که نگران کننده
هم بــود .اشــعار ،لطیفه ها و ســخنان غیر مســتند کار را به
جایی رسانده که چشــم ها کور از این همه توهین در فضای
غیررسمی شد .کار به جایی رسید که حرف های غیر مستند از
تاریخ معاصر ایران ،واکنش ها را به نازل ترین و سخیف ترین
سطح خود رساند .با یکی از دوستان که در سایت های خبری
فعال است،حرف می زدیم ،از داســتان سیلی که برادر شاه
به کاردار عربســتان زده اســت .به او گفتم که این ماجرا از
اساس بی بنیان است .دوست رسانه ای ام که در تحقیق هم
دستی دارد ،فردا در رسانه خود مطلبی با عنوان راستی ازمایی
سیلی زدن برادر شاه به گوش کاردار سعودی نوشت .ماجرا
خیلی جالب اســت« :ســال ۱۳۳۸شــرطه عرب تو همین
فرودگاه جده میزنه توگوش یه نفر پیرمرد زائر ترک ارومیه ای
میاد پیش شاه شــکایت ،شــاه بی درنگ سفیرعربستان رو
میخواد ،که سفیرشــون ایران نبوده .میگه سرکنسولشون
بیاد ،طرف میاد کاخ مرمر؛ تو ســالن انتظار ،شاپور علیرضا
برادرشاه و پسررضاشاه که خیلی هم قلدر بوده داشته تنیس
بازی می کرده ،شاه صداش می کنه ،می گه برو بزن توگوش
سرکنســول عربســتان؛ شــاهپور می گه ولی اعلیحضرت!
می گه حرف نباشه و ...ثانیه ای بعد ...سرکنسول عربستان
با صدای غرغر و ناراحتی کاخ مرمر رو ترک میکنه و بعد از پنج
روز مراتب عذرخواهی کتبی عربستان به ایران میرسه؛ به اون
میگفتن ،قلدری ،عزت ،اقتدار .در پاسخ به شایعه؛ -۱شاپور
علیرضا پهلوی بــرادر محمد رضا و فرزند رضاخان در ســال
۱۳۳۳در سانحه هوایی کشته شد -۲.مراحل ساخت فرودگاه
جده در سال ۱۳۵۳( ۱۹۷۴شمسی) اغاز شد و در سال ۱۹۸۱
( ۱۳۶۰شمسی) افتتاح گردید -۳.در نتیجه در سال ادعا شده
در شایعه نه علیرضا پهلوی زنده بوده و نه فرودگاه جده ساخته
شده بوده است!»
به همین سادگی .می توان از ماجراهایی که این روزها
در شــبکه های اجتماعــی می گذرد ســر دربیاوریــم .اما با
توهین های زشتی که به نژاد دیگری می شود ،چه کنیم .کار
انها زشت و قبیح است .دولت ایران باید با اقتدار در برابر ان
بایستد .مردم ایران باید انها را ادب کنند و همین کار را نیز در
کمپینی که بر سر نرفتن به حج عمره تشکیل شد ،به درستی
انجام دادند .اما چرا توهین؟! چرا اشعار ایرج میرزایی؟! چرا
لطیفه های زشت و قبیح؟
کاربر عــرب پــس از انکه بچه پولــدار جده بــه دختر
سیاهپوست توهین کرد ،نوشت که من این گونه نیستم .ایا
عمل قبیحی که در فرودگاه جده رخ داد به نژاد انها ارتباط پیدا
می کندکهاین چنین بی محاباوشجاعانه علیهکلیتیکقوم
سخن می گویید؟ اموزه های انسانی ،دینی و ملی ما هیچ گاه
چنین دستوری نداده است .هیچ گاه برای اینکه برتری جویی
خود را به نمایش بگذاریم به ما اجازه نداده که داستان های
بی سر و ت ه و بی محتوا را بسازیم؛ داستان هایی که تنها برای
دلخوشی ما ساخته شــده است .در هر کشــوری ادم هایی
هستند که ابروی ان کشور را می برند .بر عکس ان نیز وجود
دارد ،برخی باعث فخر و سربلندی ملت خودشان می شوند.
خونی که در رگ هایمان اســت ،معیاری برای برتری جویی
نیست که این سخیف ترین نوع برتری طلبی است.
گفتارها
گسســتن زنجیره وحدت و همفکری پیروان اسالم ».این
فرمول ابتدایی و ساده توسط برخی جاسوس های بریتانیایی
در قلمــروی عثمانی و شــمال افریقا پیاده و اجرا می شــد.
جاسوس ها و عمال استعمار موظف به کشف زیرساخت ها و
استخوان بندی اصلی ممالک اسالمی بودند .پس از کشف
این زیرساخت ها تالش همه جانبه و در عین حال خزنده ای از
سوی استعمار کهن صورت می گرفت تا با سست کردن باورها
و زیرساخت های اعتقادی مســلمانان ،زمینه و اجرای نفوذ
همه جانبه خود را فراهم نمایند .امثال مستر همفر از سوی
بریتانیا و دیگر سران استکبار مامور بودند تا مجاری و راه های
تفکر مسلمانان در خصوص "اسالم پویا" را مسدود کرده و
انها را به سوی نوعی رخوت مزمن و نهادینه شده سوق دهند.
در حال حاضر دیگر خبری از "مســتر همفر" نیســت
اما مســتر همفرهای جدید با چهره هایی به روز تر و جدید تر
و بــا فعالیتی به مراتــب گســترده تر مشــغول ادامه همان
روش خطرناک یعنی ایجــاد اختالف میان پیروان اخرین و
ی که غرب در
کامل ترین دین الهی هستند .نخستین اقدام
این معادله می کند" ،زدودن عقالنیت" و "درایت" از ذهن
مســلمانان و تحریک انها با ابزارهای تفرقه افکن اســت.
متاسفانه حضور ال سعود به عنوان رژیمی که خود مصداق
بارز دشمنی با اسالم و اساسا انسانیت است ،بهترین فرصت
را جهت این مانور زننده بانیان غربی به صورت ایجاد تفرقه در
جهان اسالم فراهم ساخته است.
در چنیــن شــرایطی نفرت ســاختگی ملت ایــران از
اعراب مســلمان نباید جایگزین نفرت طبیعــی و دامنه دار
ایرانیان مسلمان و خداجو از ال ســعود شود .بانیان داخلی
و خارجی ایجاد تفرقه در جهان اسالم دقیقا به دنبال همین
جا به جایی مهلک هستند .در سال 1979میالدی و در حالی
که ســاختار نظام بین الملل نســبت به زمان استعمار کهن
دگرگون شــده بود ،پیرمردی نورانی از ســاله پاک پیامبر
اعظــم (صلی الله علیه و اله) یخ رخوت میان مســلمانان را
شکســت و با پیام "اســام سیاســی" که در قالب انقالب
اسالمی ایران به ظهور رســید ،فصل نوینی را در مناسبات
پیروان دین مبین اسالم گشود .حضرت امام خمینی(ره) و
مقام معظم رهبری با بینشی عمیق و نشات گرفته از تعالیم
نهفته در درون "اسالم پویا" دغدغه گذار از رخوت و سستی
را در ذهن مسلمانان جهان به تحرک دراوردند .از این نقطه
بود که استراتژی استعمار در قبال مسلمانان تغییر کرد .در
اینجا دیگر فرمول ســاده و کهنه پیاده شده توسط استعمار
کهن برای غــرب کارایی نداشــت .تاکید مــداوم حضرت
امــام خمینــی(ره) و مقام معظــم رهبری بر وحــدت میان
مسلمانان ،تشکیل هفته وحدت ،تشکیل محافل همفکری
و تقریب مذاهب اســامی ،حمایت از مســلمانان سرتاسر
جهان فارغ از فرقه و شاخه مذهبی انها و ...اقداماتی بودند
که مانع ایجاد راهکاری جدید توسط مخالفان اسالم می شد.
تاکید رهبران بزرگوار انقالب اسالمی ایران بر تشکیل امت
واحده اسالمی ،انتی تز و حتی سنتزی در مقابل تز "فروپاشی
جهان اسالم از طریق ایجاد و اســتمرار اختالفات قومی -
مذهبی" است .گارد بسته ملت شریف ایران در برابر ال سعود
باید در سایه رصد هوشــمندانه رفتار دشمنان واقعی جهان
اسالم محکم و بسته باشد .نباید این نکته مهم را فراموش
کرد که بســیاری از برادران عرب شــیعه و اهل تسنن ما در
منطقه خود از اصلی ترین قربانیان جنایات ال سعود محسوب
می شــوند .در چنین شــرایطی باید مراقب بود تا با ماسک
روشنفکری قرن بیســت و یکمی وارد زمین بازی خطرناکی
که غرب و رژیم صهیونیســتی در خاورمیانه و جهان اسالم
ایجاد کرده اند ،نشــویم و در عین حــال ضمن حفظ غیرت
دینی ،ایرانی و اسالمی خود قهقهه مستانه "مستر همفرهای
ی و فرقه ای و مذهبی در
امروزی " در ماورای جدل های قوم
جهان اسالم را با گریه ناشی از شکست و درماندگی جایگزین
سازیم .تا ان روز...
25
گفتارها
راست گفتن یا حداقل دروغ نگفتن
چگونه می توان میان دولت و ملت همزبانی و همدلی ایجاد کرد؟
سید مصطفی هاشمی طبا
گفتارها
26
مثلث | شماره 258
معاون سابق رئیس جمهور
اینکــه وحدت یک جامعــه و به عبــارت دیگر وحدت
داشتن در عین کثرت نیکو و الزم است طبعا امری ضروری و
پسندیده است و مقام معظم رهبری نیز در پیام نوروزی امسال،
باتوجه به اهمیت مطلب ،سال 94را سال همدلی و همزبانی
ملت و دولت نامیدند.
طبعــا در پس هر جملــه و هر عبارتی نــکات مختلفی
می تواند مورد نظر قرار گیرد و شکافتن موضوع و شفاف سازی
مطلب کمک می کند که بتوان به درک صحیح مطلب رسید
و ان را عملی ساخت .البته شاید این شکافتن ها و تحلیل ها
کفایت نکند و نیاز به ابزارهای دیگر وجود داشته باشد تا عمل
به اصول مترتبه بتواند تحقق یابد .مثال ان موضوع اقتصاد
مقاومتی است که به رغم تشریح نسبتا مفصل
ان توســط مقام معظم رهبری با عمل اگاهانه
و متعمدانه ای به اجرا در نیامده است ،هرچند
ممکن است برخی اعمال در محدوده اقتصاد
با تئــوری و دســتور العمل اقتصــاد مقاومتی
هماهنگ باشــد اما باید دید ایا این اقدامات با
عنایت به دستورالعمل صادره انجام گردیده یا
از قبل چنین بوده است.
برای انکــه بتوانیم همدلــی و همزبانی
دولــت و مردم را تحلیــل و تبییــن کنیم ناچار
هستیم معنی دولت و مردم را یک بار دیگر مرور
کنیم و بدانیم اهداف ،نیازها و توانایی های هر
یک کدام اســت ،انگاه می توانیم به قضاوت
بنشــینیم که چگونه این همدلــی و همزبانی
ممکن است به وجود اید.
عبارت دولــت یک بار به عنــوان هیات
وزیــران بــه کار مــی رود و یک بــار به جــای
حاکمیت ،یعنی قوای سه گانه و نیروهای نظامی و انتظامی
و ســایر نهادهای حکومتی مثل مجمع تشخیص مصلحت
و مجلس خبرگان .اینکه نظر مقام معظم رهبری تنها هیات
وزیران باشد با شناختی که از جامعیت ایشان است مور د تردید
است و گمان می رود نظر ایشان مجموعه حاکمیت باشد.
طبعا حاکمیت در هر جامعه ای به دنبال نکاتی اســت
که الزمه حاکمیت و حکمفرمایی اســت و اگر این نویسنده
و نوشــته مورد خطاب قرار نگیرد باید گفت که حاکمیت در
دنیا عموما به دنبال همان تئوری ماکیاولی در شاهزاده است
و اگر نخواهیم اینها را باور کنیــم حداقل می توان گفت که
سایه هایی از «شــاهزاده» بر همه حاکمیت های دنیا دیده
می شود.
هر حاکمیتی به دنبال اقتــدار در جامعه ،نظم ،رعایت
قانون توسط مردم ،ارام سازی جامعه ،توسعه در حد امکان،
کسب رضایت مردم حتی از طریق تبلیغات و نشان دادن خود
به عنوان پدر دلسوز مهربان مردم است که تالش دارد عدالت
را در جامعه برقرار ساخته و جامعه را به توسعه و رشد برساند.
اما مردم چه می خواهند و هدفشــان چیســت؟ قاطبه
مردم به دنبال هدف های شــخصی و گذران روزمره زندگی
خود هستند .مردم حسب نشان و سابقه و خاستگاه طبقاتی
و اجتماعی خــود هدف های مشــترکی دارند کــه صدالبته
به صورت نسبی با یکدیگر متفاوت هستند ،به طور مثال یک
شخص فقیر ارزوی داشتن یک خانه کوچک را دارد ولی یک
شخص متمول ارزوی داشتن یک جزیره در سواحل اسپانیا را
دارد .جنس هر دو ارزو یکسان است فقط اندازه های ارزوها
تفاوت می کند.
مردم به دنبال حل مشــکالت خود هستند .اگر کسی
بیماری دارد به دنبال شفای بیمارش است .اگر کسی طفل
افلیجی در خانه داشته باشــد ارزوی شفا یا حداقل امکانات
مالی برای نگهداری اوست .اگر شخصی بیکار است یافتن
شــغل از امال اصلی اوست .اگر شــغل دارد و و مثال راننده
تاکســی اســت به دنبال الســتیک و قطعات یدکی ارزان و
مسافران خوب اســت تا صبحش را به شــام برساند .قاطبه
مردم نیازهای مالی شــان بیش از درامد انان است بنابراین
به دنبال ارتقای سطح دریافتی خود هستند .شمارش مسائل
مردم و پیدا کردن راه حل های انها به سادگی ممکن نیست
اما به طور کلی باید گفت که مردم – بحق -به دنبال معیشت،
زندگی و حل مسائل خانواده خود هستند و این بسیار طبیعی
است زیرا برای هر کس مهم ترین امر ،نزدیک ترین انهاست
و اتفاقا در فرهنگ اسالمی پرداختن به خانواده و نزدیکان از
اولویت برخوردار است.
تامین بسیاری از نیازها و درخواست های مردم طبعا با
تالش و کوشش خودشان و پیدا کردن راه حل های موردی
ممکن اســت و بدون این تالش ها امکان یافتن راه حل در
هیچ جامعه ای ممکن و متصور نیســت .اما پرواضح است
که مردم به رغــم همه تالش ها و احیانا یافتــن راه حل برای
رفع انها همچنان دچار نیازها و درخواست ها هستند چرا که
با رفع یک نیاز ،نیازهای جدیــد و ارتقا یافته پدیدار می گردد
و بنابراین درخواســت ها و نیازهای مردم همواره وجود دارد
و چون بالطبــع همه انها قابل تامین نیســت نارضایتی های
نسبی هم وجود دارد .کمتر کسی از مردم است که قبل از حل
مسائل شخصی یا در سطح ان به فکر مسائل دیگران یا مثال
سیاست های خارجی کشور باشد یاحتی در سطح پایین تر به
فکر حل مسائل کالن داخل کشور باشد.
استفاده ناصحیح از جنگل ها ،برداشت های غیرقانونی
اب های زیرزمینی ،الودگی صوتی فضا و الودگی هوا بسیاری
از خطاهای کالن کشور توســط مردم و برای رفع نیازهای
انها صــورت می گیرد و ادامــه می یابد .نیازهــای مردم هم
حد وحصری ندارد و به خصوص بــا حضور فرهنگ «نگاه به
دیگران» این نیازها دائما ارتقا پیدا می کند و طبعا تامین انها
به دالیل مختلف امکان پذیر نیست .شهید رجایی می گفت
مردم بگویند که ما برای انقالب چه کرده ایم نگویند انقالب
برای ما چه کرده است که البته بسیار اگاهانه و درست است
و بسیاری از مردم در مقاطع الزم برای انقالب جان داده اند
اما جان دادن ها به معنی پوشاندن نیازهای جامعه باقیمانده
نیســت و فراموش نکنیم که با یک جامعه 75تا 80میلیونی
سروکار داریم و نه یک جامعه محدود و تعریف شده که امال
و ارزوهایشــان را در یک مقطع با فــداکاری و ایثار تعویض
کرده اند اما نه بازماندگانشان مسائل شان را فراموش می کنند
و نه جمع بزرگی که به این فیض نائل نشده اند و مسائل زندگی
را همراهی می نمایند.
بنابراین باید قبــول کنیم مردم جامعــه دارای ارزوها و
امیال و مسائل و مشکالت متعدد و متنوعی هستند که باید
حل و فصل شــود .طبعا بخش اعظمی از این مســائل باید
توسط خود افراد حل شــود و با کار و تالش و کوشش و البته
با سنجیده خواستن و سنجیده عمل کردن و تالش دائم به
ان نائل ایند .در این راه هم باید بســتر حل مسائل منطقی و
سنجیده مردم ،توسط دولت فراهم شود و هم دولت در ارتقای
فرهنگی جامعه به نحوی که مردم با عمل و اعتقاد مســائل
را پیگیری نمایند تالش نماید.دولت مســائل و مشــکالت
مخصوص به خود را دارد ،هر چنــد اعضای دولت به عنوان
افراد جامعه در مشــکالت و مسائل شــخصی با سایر افراد
جامعه فصل مشترک دارند اما به دلیل سمت
و امکانات و شناخته شدن در جامعه و احترام
به انان مسائل شــخصی و مشکالت ایشان
به صورت نسبی بهتر حل می شود .دولت ها
مســائل کالن دارند .حل این مسائل کالن
معموال و علی االصول متضاد با حل مســائل
مردم است.
به طور مثال کشاورزان می خواهند اب
را به هر طریق از منابــع زیرزمینی تهیه کنند و
دولت مخالف پایین رفتن اب زیرزمینی است.
تا حال که زور دولت به کشــاورزان نرسیده و
چند صدهزار چاه بی مجوز حفر شده و سطح
اب در برخی نقاط از یکصد متــر زیرزمین به
ســیصد متر رســیده اســت .مردم (چه فرق
می کند بســاز و بفروش ها) مایلنــد باغات و
اراضی کشاورزی را حسب شرایط اجتماعی
و درخواســت ها به ویــا و اپارتمــان و غیره
تبدیل کنند یا مردم (حال قاچاقچیان چوب یا جنگل نشینان)
می خواهند درخت هــای اماده و حاضــر را بریده و به فروش
برســانند و دولت مســئول حفظ جنگل هاســت و در تضاد با
منافع مردم اســت .مردم برای معالجه خود نیاز به پزشک،
تجهیزات خوب پزشکی و دارو دارند و دولت به رغم تخصیص
قابل مالحظه از عهده این کار با کیفیت دلخواه معذور است و
بیمه های خدمات درمانی نمی توانند همه هزینه ها را بپردازند
و مردم به خصــوص در بیمارســتان های دولتــی ناراضی و
ســرگردان هســتند و دولت نمی تواند همه بارها را به دوش
کشد.قشر کمک بگیر جامعه که مشمول خدمات بهزیستی
و کمیته امداد امام (ره) می باشند از مشکالت فراوانی که قابل
مقایسه با سایر مشکالت نیست رنج می برند و تازه بهزیستی از
گرفتن مدد جوی جدید معذور است .هزینه های اطفال فلج
و معلول و دارای بیماری خــاص در خانواده ها به قدری زیاد
اســت که خانواده ها به فالکت می رسند و دولت که مسئول
تامین بودجه انان اســت در این امر ناتوان بوده و در تضاد با
انان اســت .مردم در اقصی نقاط کشور شــغل و تامین اتیه
می خواهند و دولت از فراهم کردن بســتر ان معذور است و
قادر به این کار نیســت بنابراین دولت بی مسئولیت خوانده
می شود.
مردم(ان دســته ای که در جریان هســتند) ارز ارزان
گفتارها
می خواهند و دولت برای تامین بودجه مالی خود باید ارز گران
بفروشد و این دو در برابر هم در تضاد هستند .مردم مدارس
دولتی را برای تحصیل فرزندانشان مناســب نمی دانند و از
کمبود امکانات و کیفیت مدارس گلــه دارند ،دولت به رغم
دادن بودجه کالن نمی تواند نیاز مدارس را فراهم سازد و با
مردم در تضاد است.
دولت مجبور اســت به اقتصــاد ،کالن نــگاه کند .از
مردم مالیات بســتاند و مردم دوســت ندارند مالیات بدهند.
دولت مجبور اســت بودجه خود را از فروش ارز تامین کند و
می داند که این امــر بیماری هلندی به دنبــال دارد ولی باید
دخل و خرجش را جور کند و این امر تورم به دنبال دارد و مردم
راضی نیستند.
دولت سیاست خارجی خود را برمبنای انچه الزم می داند
تنظیم می کند ،حداقل بخشی از مردم از ان راضی نیستند.
دولت مجبور اســت برای حفــظ حدود و ثغور کشــور
هزینه دفاعی داشته باشد حداقل بخشی از مردم از این امر
راضی نیستند.
همچنین مــردم به رغم انچــه گذشــت می ایند ،رای
می دهند ،مجلس انتخاب می کنند ،رئیس جمهور انتخاب
می کنند اما امال و ارزوهایشــان را با عملکرد دولت چندان
هم راستا نمی بینند.
پس چگونه می توان همدلی و هم زبانی ایجاد کرد؟
به گمانم تنها راه ایجاد همدلی و هم زبانی راست گفتن
است و ان هم اینکه همه راست ها را بگویند.
به گمانم در همه مسائل رو در بایستی ها ،مصلحت ها و
غافل نگه داشتن مردم را باید کنار گذاشت.
البته مسائل امنیتی و فوق سری و سری موضوع دیگری
اســت ولی اگر به چند مثال زیر توجه کنیم مقصود از راست
گفتن و همه راست ها را گفتن معلوم می شود.
ما باالخره نفهمیدیم اسکله هایی که به صورت رسمی
اعالم شده بیش از یکصد اسکله است و قاچاق رسمی حسب
گفته مقامات رســمی از ان صورت می گیرد چه سرنوشــتی
پیدا کرده است.
ما باالخره نفهمیدیم برنج هندی ارسنیک دارد یا نه؟
ما باالخره نفهمیدیم رئیس جمهور سابق مان قهر یازده
روزه داشته یا تمارض کرده یا واقعا بیمار بوده و افسرده؟
ما باالخره نفهمیدیم قانون خوب است یا بد؟ اگر خوب
است چرا ان را خمیر کردند و اگر بد است چرا رسما ان را لغو
نمی کنند؟
ما باالخره نفهمیدیم تحریم شده ایم یا نه ؟! اگر تحریم
شــده ایم پس چرا ان را ورق پاره خواندیم و تحریم کنندگان
را با خرید کاالهای لوکس شان تشویق کردیم و اگر تحریم
نشده ایم پس چرا اینقدر داد رفع تحریم می زنیم؟ ظاهرا همه
عوامل اعم از بــاور داران به تحریم و باور نــداران به تحریم
محترم هستند و مصونیت دارند.
ما باالخره نفهمیدیم ســخنان اقای اردوغــان که در
پارلمان ترکیه شکرگزاری خداوند را به خاطر 17میلیارد دالر ارز
و طالی وارد شده از ایران به عمل اورد ،راست بوده یا دروغ.
حتما از ان ارز به داعش و النصره کمک کردند تا سوریه
را ویران کنند و اسالم هراسی راه بیندازند وگرنه ترک ها انقدر
خسیس و حسابگر هســتند که روی تک تک لیره های خود
حساب می کنند .اقای اردوغان ایا ارزها را اورد؟
مثلث | شماره 258
گفتارها
به گمانم اگر بخواهیم وفاق و همدلی و همزبانی بین
دولت و ملت ایجاد کنیم تنها یک راه دارد؛ راستگویی و دادن
اطالعات درست به مردم.
عجــب اشــتباهی کــردم ،از طال گشــتن پشــیمان
گشــته ایم ،مرحمت فرموده ما را مس کنید .حرف راســت
و همه حرف راســت را نخواســتیم ،فقط دروغ تحویل ملت
ندهند .وفاق و همدلی حاصل می شــود .دولت یازدهم که
دولت امید و اعتدال است چنین توانایی دارد.
27
سیاست
تاکتیک اوباما
در اواخر هفته گذشــته باراک اوباما به صورت غیرمنتظــره ای با طرح دو
سناتور امریکایی موافقت کرد که براســاس ان کنگره وارد معادالت مذاکرات
هسته ای خواهد شد .کارشناســان بر این باورند که این اقدام کاخ سفید یک
تحرک از پیش تعیین شده بوده است .این مساله مذاکرات را وارد فاز جدیدی
می کند .در این پرونده این مساله را بررسی کرده ایم.
نیرنگ
موافقتاوباماباطرحکنگرهمذاکراتراواردفازجدیدیکرد
سیاست
مثلث | شماره 258
می توانیمدرنهایتتوافقکنیم
28
دیگرنامزدانتخاباتنمی شود
منصوری ارانی
محسنرضایی
سیاست خارجی
مصطفی صادقی
دبیر تحریریه
1
15روز پس از قرائت بیانیه لوزان ،مذاکرات هسته ای با
رویدادمهمی مواجهشده؛تصویبطرحموسومبهطرح«کروکر
ـ منندز» و البته مهمتر از ان موافقت باراک اوباما با ان .حسن
روحانی،وزارتامور خارجهایرانوبرخینمایندگانبهاینرویداد
واکنشنشانداده اندوحاالدرچنینشرایطیمی توانگفتهمه
کسانیکهفکرمی کردندبعدازمذاکراتلوزانکارمذاکرهیکسره
شدهوحاالبایدمنتظرامضاهایپایتوافق نامهنهاییباشیم،
قطعااشتباهکرده اند.اگردراغازفروردینهمایرانوهمطرف
مقابلمی گفتندشانستوافقبهبیشاز 50درصدرسیدهاست،
حاالگویادیپلمات هایدوطرفدرخوشبینانه ترینحالتشانس
بهنتیجهرسیدنمذاکراترااندکیبیشاز 30درصدمی دانند.
اکنون هر چه هست تصویب طرح دو سناتور تندرو امریکایی و
موافقتکاخسفیدباانمذاکراتراپیچیدهکردهوحتیکاررابه
اینجارساندهاستکهنیویورک تایمزدرمقالهایشفافوصریح
گفتهاستکهباراکاوبامامقابلکنگرهعقب نشینیکردهاست.
ماجرای یک طرح جنجالی
این تصمیم باراک اوباما حاال با واکنش ها و تحلیل های
متعددیمواجهشدهاست.غالبتفسیر هاامابراینپایهاستوار
است که رئیس جمهور ایاالت متحده مقابل مخالفانش عقب
یکهمی تواندمذاکراترا
نشینیاشکاریکردهاست.تصمیم
در شرایط جدید و تازه ای قرار دهد .شاید ساده ترین پیش بینی
این باشــد« :کار برای دیپلمات ها ســخت تر شــد» در میان
رسانه هایی که به تحلیل اقدام اوباما پرداخته اند سایت شبکه
تلویزیونی بی بی سینوشتهاست«:باراکاوبامارئیس جمهور
امریکا از مواضعش در برابر سنا درباره ایران عقب نشینی کرد.
رئیس جمهور،باراکاوباماازمواضعشدربارهیکالیحهمورد
حمایتدوحزبامریکاکهبهاتفاقارادرکمیتهروابطخارجیسنا
بهتصویبرسید،عقب نشینیکرد.اوتوافقکردهاستکهاین
الیحهراامضاکندوبهکنگرهاینحقرابدهدکههرگونهتوافق
اتیباایرانراردکند».
پشت پرده یک مصالحه
در حالی که تا پیش از این تحلیلگرانشانسکمیبرای
توافق میان کنگره و اوباما محاسبه می کردند ،تصمیم جدید
باراک اوباما گزینه های متعددی را مقابل انها قــرار داده تا در
این مورد گمانه زنی کنند .فرانسیس کیفر در روزنامه امریکایی
کریستین ساینس مانیتور در این مورد نوشته است « :عوامل
متعددی در پشــت مصالحه کنگره و کاخ ســفید وجود دارد.
اما روز سه شنبه چه اتفاقی افتاد .مصالحه میان کنگره و کاخ
سفید برخی از نگرانی های کاخ سفید را جواب داد ،هر چند در
ســاعات اول همان روز ،جان کری ،وزیر خارجه امریکا علیه
اینالیحهموضع گیریکرد».سناتورهامعتقدندچندینعامل
پشتاینمصالحهبودهاست.نخستینعامل ،وجوداکثریت
جمهوریخواهاندرکنگرهورئیسعملگرایاناست.زمانیکه
جمهوریخواهاندراولماهژانویهکنترلسنارابهدستگرفتند،
بابکورکرسناتورجمهوریخواه،ازتنسی،رئیسکمیتهروابط
خارجیسناشد.اینشهردارسابقچاتانوگاویکتاجربه عنوان
فردی شناخته می شــود که می تواند با هر دو حزب سیاسی در
امریکاکارکند.قابلذکراستکهکورکردرمیانامضا کنندگان
نامهجنجال برانگیزبرایدولتایرانکهدرماهمارستوسط47
جمهوریخواهامضاشدهبود،نبود.امااوهموارهبه دنبالتصویب
الیحه ایعلیهایرانبااکثریتاراتوسطدوحزببودتاازوتوی
ان توسط رئیس جمهور جلوگیری شود .الیحه ای که کورکر و
رابرت منندز ،سناتور دموکرات از ایالت نیوجرسی ان را به طور
مشترک تدوین کرده بودند .اما دومین عنصر ،یک دموکرات
کلیدیدرکنگرهاستکهروابطبسیاردوستانه ایباکاخسفید
دارد .سناتور بنیامین کاردین از ایالت مریلند ،یکی از اعضای
جدیدکمیتهروابطخارجیامریکااست.بعدازانکهسناتورمنندز
دراولاوریلدرارتباطبایکپروندهرشوه خواریازمقامخوددر
اینکمیتهبرکنارشد،کاردینجایاوراگرفت.منندزدرمساله
مذاکرات با ایران و سیاست امریکا در قبال کوبا به شدت با کاخ
سفیدمخالفبود.اماسناتورکاردینکامالازسیاستاوبامادر
قبالکوبا دفاع می کند و از حامیان الیحهکورکرمنندزنیزنبود.
کاردین روابط بسیار نزدیکی با کاخ سفید دارد .او به خبرنگاران
گفت ،من به کاخ سفید و بســیاری از نگرانی های انها گوش
دادم.کاردینبه طورکاملپشتاینمصالحهبود.اماسومین
عامل،برقراریارتباطاتگستردهمیانکاخسفیدوکنگرهبود.
اززمانیکهمذاکرهکنندگانبین المللیدردوماوریلچارچوب
توافق با ایران را اعالم کردنــد ،دولت امریکا از رئیس جمهور
گرفتهتاوزرایکابینهچهازطریقتلفنوچهشخصیبااعضای
کنگرهارتباطبرقرارکردند.انهادراینتماس هایتلفنیهمواره
به دنبالمتقاعدکردناعضایکنگرهدربارهاینچارچوبتوافق،
جواب دادن به ســواالت انها و تالش بــرای منصرف کردن
مثلث | شماره 258
بازی امریکایی
حاالاگربنابرتحلیلوبررسیاینطرحباشدشایددرابتدا
عقب نشینیرئیس جمهوراوباما
سیاست
کمیته روابط خارجی ســنای امریکا طرح قانونی شــدن
نظارت بر توافق احتمالی هسته ای ایران و 5+1را که به طرح
«کروکر ـ منندز» معروف است ،تصویب کرده است .بر اساس
این طرح ،دولت امریکا موظف خواهــد بود متن موافقتنامه
احتمالی گروه 5+1با ایران را ظرف پنج روز پس از رســیدن به
توافق تسلیم کنگره کند .در صورت تصویب نهایی این طرح،
روســای جمهور امریکا ،از هر حزب و در تمــام مدت توافق با
ایرانموظف اندکههر 90روزیکباربهکنگرهشهادتدهندکه
بازرسی هانشاندادهایرانتعهداتشدرشرایطتوافقنهاییرا
اجراییکردهوازچارچوب هایقانونیاینتوافقتخطینکرده
است .بر اساس طرح جدید ،چنانچه رئیس جمهور از حق وتو
خود استفاده کند و الیحه را امضا نکند ،کنگره می تواند برای
فائقامدنبرحقوتویریاست جمهوریاینالیحهراباردیگر
درهردومجلسنمایندگانوسنابهرایبگذارد.اگرازالیحهبا
اکثریتدوسوماراینمایندگانمردموسناتورهاحمایتشود،
حق وتو رئیس جمهــور باطل و الیحه قانون می شــود .طرح
اصالحی با رای موافق همه 19عضو کمیته روابط خارجی سنا
تصویبشد.درعینحالکاخ سفیدمی گویددرپیاصالحات
درطرحکمیتهروابطخارجیسنابراینظارتبرتوافقاحتمالی
با ایران ،باراک اوباما ،رئیس جمهور امریکا ان را امضا خواهد
کرد .جاش ارنست ،سخنگوی کاخ سفید گفت دولت امریکا
برای دموکرات ها و جمهوریخواهــان در کمیته روابط خارجی
سنا روشن کرد ه است که رئیس جمهور مایل به امضای طرح
پیشنهادیخواهدبود.جاشارنستافزود«:اینطرحمی تواند
نوعیسازشباشدکهرئیس جمهورمایلبهامضایاناست».
وی گفت« :از مصوبه ای که رئیس جمهــور قصد وتوی ان را
داشت به مصوبه ای رسیده ایم که اصالحات ملموسی در ان
اعمالشدهواکنوندرطرحموردسازشرئیس جمهورمایلبه
امضایاناست.مسلمااینبهترازطرحقبلیاست.درطرح
قبلیازرئیس جمهورامریکاخواستهشدهبودهرسهماهبهکنگره
تضمیندهدکهایراناز«اقدام هایتروریستیعلیهامریکا»
حمایتنمی کند.کاخسفیدباطرحایرانمخالفبودومی گفت
نباید توافق هسته ای را به سایر موضوع های مورد اختالف دو
کشورمرتبطکرد .حمایتسناتورهایجمهوریخواهودموکرات
از این طرح در هفته های اخیر افزایش یافت و به حدود 67نفر
رسید .برای اینکه این طرح بتواند در برابر وتوی رئیس جمهور
امریکامصونبماند،بهبیشاز 67راینمایندگانسنانیازدارد.
بتوانبهاینموارداشارهکرد؛
-1امریکایی هــا (خصوصــا دولت بــاراک اوباما) قطعا
در شــرایط فعلی به دنبال بر هــم زدن توافق با ایران نیســت.
رئیس جمهور ایاالت متحده توانســته پــس از مدت طوالنی
مذاکره با ایران به چارچوبی کلی از یک توافق دســت یابد که
بخش هاییازخواستهامریکاییرادریکمعاملهفنی سیاسی
به دست اورده است .او ماه هاست دنبال توافقی با ایران بوده
تا بتواند میراثی از خود برجای گذارد همان گونه که کنار رقیب
سنتی اشیعنیکاسترونشستتابهسال هاخصومتمیاندو
کشور پایان دهد .پس این گمانه که مصوبه جدید برای بر هم
زدنتوافقباشدچندانصحیحنمی تواندباشد.
-2این طرح دقیقا چه چیزی می خواهد؟ بررســی متن
طرحی که دو ســناتور امریکایی تهیه کرده اند ،نشان می دهد
کهدولتاوبامادرواقعبایکتاکتیکجدیدچنداقدامهمزمان
انجامداده:
الف -انها ابزاری جدید برای تیم مذاکره کننده خود مهیا
کرده اند .به این معنا که برای دست یافتن به یک توافق خوب
برای کشورشان از این پس به دیپلمات هایشــان این حربه را
داده اندکهبگویندماتوافقیرامی پذیریمکهبتوانیمدرکنگرهاز
اندفاعکنیم.بهیکمعناانهاتالشخواهندکردتابااستفادهاز
اینابزارپافشاریبیشتریدربرخیخواسته هایحداکث ری شان
داشته باشند .خواسته هایی نزدیک به انچه جمهوریخواهان
می خواهند .در این بین البد برخی تفاهمات به دست امده در
توافقاتلوزانهمباردیگرموردامتیاز گیریقرارخواهدگرفت.
ب -تالش کرده است تا حمایت کنگره را برای تصویب
نهاییتوافقهسته ایباایرانبهدستاورد.بهاینمعناکهبااین
تاکتیکاوبامادیگردلمشغولینوعمواجههکنگرهباتصمیمات
تیممذاکره کننده اشرانداشتهباشد.
ج -انتخابات در امریکا نزدیک است و اوباما می داند در
اینرقابتمیلیمترینتیجهمذاکراتهسته ایباایرانمی تواند
سرنوشتدموکرات هارایکسرهکند.
د-درمذاکراتلوزاندونکتهمهمحلنشد؛«تحریم ها»
و«بازرسی ها».درتمامسطوراینمتنمی توانبهخوبیحس
کردکهتاکتیکجدیدامریکایی هابرایحلاینمشکلطراحی
شدهاست.بهاینمعناکهانهانخستمسالهتحریم هایکنگره
را از تصمیم دولت به تصمیم کنگره تغییــر وضعیت داده اند و
در درجه دوم ماجرای بازرســی ها را به خواسته ای اصلی برای
موافقتنهاییکنگرهباتوافقتبدیلکرده اند.
-3ایراندربیانمواضعخودبارهاگفتهاستکهکاریبه
مسائلداخلیامریکانداردوطرفاصلیخودرا 5+1می داند.
برهمینمبناستکهبهباورتیممذاکره کنندهایرانیاگرتحریم ها
توسطشورایامنیتسازمانمللباقطعنامه ایجدیدلغوشود،
امریکایی ها نمی توانند نســبت به نپذیرفتــن ان اقدام کنند.
منتقدان بر این باورند که امریکایی ها قبل از ورود به این فاز از
مذاکراتدرهمانزمانانجاممذاکراتبااستفادهازحربهطرح
جدیدزیربارتوافقینخواهندرفتکهدرنهایتبامسالهشورای
امنیتمواجهشوند.
-4ورود ســایر موضوعات غیر هســته ای به مذاکرات و
توافقهسته ایمساله ایاستکهبر اساساینطرحصورت
خواهدگرفت.بهیکمعناانهاتالشخواهندکردتاموضوعاتی
همچون موشک های بالستیک و توانایی های نظامی را وارد
پروسه مذاکرات کنند ،البته بدون اینکه بخواهند تحریم های
ذیلاینمباحثراحذفکنند.بهبیاندیگرانهارفعتحریم های
با لیبل هســته ای را منوط به حل مســائلی مانند موشک ها و
توانایی هاینظامیخواهندکرد.
« -5چه کســی بازی را به هم زد؟» ایــن حاال تاکتیک
جدیدی است که باید منتظر اجرایی شدن ان از سوی امریکا و
غربباشیم.انهاتمامتالش شانراخواهندکردتاباتنگ کردن
عرصه مذاکره ایران و اغاز یک جنــگ روانی جدید در صورت
مخالفتایرانباشروطانهابازیترکمیز مذاکرهازسویایران
را اغاز کنند تا هزینه های ان بــه دوش تهران بیفتد .یک بازی
جدید را اغازکرده اندکه به زعم شان دوسربردخواهدبود.پای
یکنیرنگدرمیاناست.
29
سنگبزرگ
دموکرات هاازحمایتالیحهکورکر-منندزبودند.عاملچهارم
نیز به تمایل قانونگذاران برای مرتبط شدن با توافق هسته ای
باایراناست.
جمهوریخواهان چه نقشه ای برای مذاکرات کشیده اند؟
اتمام حجت روحانی
اینجا در تهران اما از ســوی حسن روحانی پیغا م مهم به
واشنگتن فرســتاده شــد .رئیس جمهور روحانی که در داخل
ایران میدانی ســخت برای راضی کردن منتقدانش در پرونده
هسته ایداردامادرسویدیگرمیدانباهمتایامریکایی اش
مواجه شــده که در اقدامی غیر منتظره موافقتــش را با طرح
تندروهایامریکاییاعالمکردهاست.اوکهبرایسفراستانی
به استان گیالن رفته در یک ســخنرانی مهم اظهاراتی شبیه
سخنانهفتهقبلشدریکهمایشراالبتهباقدرتیبیشتربیان
کرد .حسن روحانی گفت« :طرف ما سنای امریکا و مجلس
نمایندگان امریکا نیســت ،بلکه طرف ما یک مجموعه به نام
گروه 5+1است ».رئیس دولتیازدهم با بیان اینکه مذاکرات
ماباقدرت هایجهانییکیازدستاوردهایشبرایهمهجهان
اینبودکهبداننددرایرانتنوعفکروسلیقهداریموممکناست
افکارمانمتفاوتباشد ،گفت«:اماانجاکهمسالهمنافعملیو
توافق سرنوشت ساز برای ملت باشد ،همه ما متحد و منسجم
خواهیم بود .از رهبر تا همه مردم می گویند توافق عزتمندانه ،
اریوهمهملتایرانمی گویندتعاملسازندهباجهان،اعتدال
و میانه روی ،اری و همه می گویند دوران افراطی گری به ســر
امدهاست.امروزروزیاستکهمذاکرهکنندگانماازهفتهاینده
مذاکرات خود را اغاز می کننــد و بحث اصلی ما با طرف مقابل
مسالهتحریمخواهدبود.یعنیهمانظلمغیرانسانیکهنسبت
به ملت ایران روا داشته اند ».روحانی اظهار کرد« :دنیا و گروه
،5+1مجلس نمایندگان امریکا ،سنا ،رئیس جمهور و دولت
امریکاوهمهبداننددراینتوافقاگرپایانتحریمنباشد،توافقی
نخواهد بود .باید پایان این مذاکــرات و زمان امضای توافق،
اعالمپایانولغوتحریم هایظالمانهنسبتبهملتبزرگایران
باشد.فکرمی کنیدکهفقطملتایرانمشتاقپایانتحریم ها
هستند؟ شرکت های شما که بیشتر مشــتاقند .شما خودتان
می دانیدتمامشرکت هایاروپاییوحتیامریکاییودولت های
شرقوغربدرانتظارتوافقنهاییهستند؛چراکهاینتوافقبه
نفعجهانوهمهملت هاخواهدبود».همزمانباایناظهارات
حسنروحانی،محمد جوادظریفهمکهدراسپانیابهسرمی برد
گفت«:لغوتمامی تحریم هاازجملهتحریم هایاتحادیهاروپا
برای ایران بسیار مهم اســت و اگر قرار است رویکرد نادرست
تقابلبهرویکردتعاملتغییریابد،قطعابایدتمامی تحریم هاکه
نمادرویکردتقابلیاستبه طورکامللغوگردد».
سیاست
30
مثلث | شماره 258
چالش جدید مذاکرات هسته ای
دراینمیانجانکری،وزیرخارجهامریکانیزاعالمکرده
استکه:چالشمهمی درهفته هایاتیبرایبهپایانرساندن
مذکرات با ایران وجود دارد .وزیر امور خارجه امریکا چهارشنبه
گفت وی مطمئن بوده است باراک اوباما رئیس جمهور امریکا
می تواند درخصوص یک توافق نهایی با ایــران بعد از توافق
چارچوب حاصل شــده در لوزان مذاکره کند .با این تفاسیر به
نظرمی رسدمذاکراتهسته ایبهنقطه ایمهمرسیدهاست.
اکنونساعتصفرمذاکرهاستوحاالهمان قدرکهرسیدنبه
توافقنزدیکاست،بههماناندازههماحتمالشکستوجود
دارد.برخالفتمامتحلیل هاییکهخوشبینانهازپایانمذاکرات
روایت می کردند ،حاال شاید بتوان شــرایطی را تصور کرد که
توافقهسته ایبراثرزیاده خواهیطرفمقابلحاصلنشدهو
معادالتدیگریدردنیاشکلبگیرد.شایدقراراستتحریم ها
به گونه ایدیگرازمیانبرود.چیزیشبیهانعقادقرارداد 300sو
هشدارقدرت هایدیگراقتصادیدنیابرایبرقراریارتباطات
اقتصادیباایراندرصورتبهنتیجهنرسیدنمذاکرات.تاوان
عقب نشینی باراک اوباما چه خواهد بود؟ باید منتظر گذر زمان
باشیم.
کنگره باشــد که انها را لغــو کند .به بیان دیگــر اصلی ترین
امتیازی که کنگره توانسته با تصویب این طرح از اوباما بگیرد
همین مســاله تعلیق تحریم های مربوط به کنگره است که
حسن بهشتی پور
دیگر در اختیار رئیس جمهور نیست.
کارشناس مسائل هسته ای
البته بعید اســت که طرف ایرانی چنین مســاله ای را
بپذیرد و در واکنش نیز گفته اســت که این مسائل به دولت
امریکا مربوط است و انها خودشان باید در داخل این مسائل
همزمان با نزدیک شــدن به زمان تعیین شــده برای
رسیدن به توافق نهایی در 30ژوئن یا همان 9تیرماه ،کنگره
را حل و فصل کنند .همچنین مقامات ایرانی بارها گفته اند که
لغو تحریم های اقتصادی و مالی ایران باید یکجا باشد .اما
امریکا تالش های خود را برای تاثیرگذاری بر روند مذاکرات
مطابق طرح اخیر کنگره به نظر می رسد که صهیونیست ها
افزایش داده اســت .البته کنگره نیز به واســطه دخالت ها
موفق شــده اند ســنگ بزرگی در میانه
و تالش هــای البــی اســرائیل برخی
راه مذاکرات بیندازند .اســرائیلی ها با
تصمیم ها را اتخاذ می کند .در اخرین
انواع و اقســام امکانات و با استفاده از
تحــوالت و در اقدامــی غیرمنتظــره،
تمام ظرفیت هایشــان درصدد هستند
کمیته روابط خارجی ســنا با رای مثبت
تا مانع از توافق شــوند و در این راســتا
تمامی اعضای خود طرح لزوم بررسی
ائتالفی از همکاری کشورهای عربی تا
توافق هســته ای با ایــران را در کنگره
تندروهای امریکایی را تشکیل داده اند
کشــور تصویب کــرد؛ با وجــودی که
این طرح هنــوز نیازمند تصویب ســنا
که امیدوارم تالش هایشــان بی نتیجه
و مجلس نمایندگان اســت امــا اوباما
باقی بماند .اکنون باید منتظر باشــیم
گفته ان را خواهــد پذیرفت .این طرح
و ببینیــم که طــرف امریکایــی چطور
به طــرح «کروکــر ـ منندز» شــناخته
می خواهد این مساله را حل و مدیریت
کند .ایران منتظر اراده سیاسی امریکا
می شود .به نظر می رسد که پشت پرده
منندز از طراحان اصلی
اســت ،چرا که خــود به انــدازه ای که
این تحوالت ،البی رژیم صهیونیستی
پروژه جدید امریکایی هاست
می شد انعطاف نشــان داد ،حال نوبت
نقش بســیار اساســی و مهمی داشته
امریکاست که بتواند رو در روی منتقدان و مخالفان بایستد و
است .به بیان دیگر البی اســرائیل از ابتدا در پی ان بود که
به سوی توافق با ایران مصرانه گام بردارد.
روند مذاکرات هســته ای میان ایران و گــروه 5+1را دچار
موضوع دیگر اینکه اگر توافق جامع به دست بیاید ،این
چالش های جدی بکند .اکنون ســوال مهم اینجاست چرا
توافق به تصویب شــورای امنیت سازمان ملل خواهد رسید
باراک اوباما ،رئیس جمهور دموکرات امریکا که بارها تاکید
ی شــورای امنیت در این
و از انجایی کــه هر پنج عضو دائم
کرده بود این طرح را وتو خواهد کــرد ،اعالم کرده که ان را
مذاکرات هستند اگر چنین چیزی اتفاق بیفتد کنگره منزوی
امضا می کند .به نظر می رسد که پشت پرده بده بستان هایی
خواهد شد .یک مساله دیگر که باید مدنظر داشت این است
میان کنگره و کاخ سفید انجام شده اســت؛ اصالحاتی که
که یک باور غلط در ایران شــکل گرفته که گمان می کنند
روی طرح انجام گرفته نیز بیانگر همین مساله است.
در طرح اولیه عنوان شده بود که اگر ایران مایل به لغو
دموکرات ها با ایران روابــط بهتری دارند و جمهوریخواهان
دشمن ایران هســتند .اما اینطور نیســت زیرا می دانیم که
تحریم هاست باید رژیم صهیونیستی را به رسمیت بشناسد.
صهیونیســت ها بر دموکرات ها نفوذ بیشتری دارند و به طور
اما در طرح اخیر این موضوع را دیگر مطرح نکرده اند.
ســنتی حزب دموکرات همیشــه با البی صهیونیست بیشتر
انها در طرح اولیه یک ســری شــرط و شــروط محال
هماهنگ بوده اســت تا با جمهوریخواهان .در برهه کنونی
را مطرح کرده بودند و کامال مشــخص بود که هدف شــان
نیز روابــط نمایندگان با صهیونیســت ها باید مدنظر باشــد
اخالل در مذاکرات هسته ای ایران است .بنابراین اوباما نیز
نه وابســتگی حزبی و جناحی انها .شــخصی مانند راند پال
تاکید کرده بود که طرح کنگره را وتو خواهد کرد.
هدف اصلی هم این عنوان شــده بود کــه این طرح
با وجــودی کــه جمهوریخواه اســت اما به شــدت مخالف
سیاست های صهیونیست هاســت .از سوی دیگر شخصی
می خواهد کاخ ســفید را مجبور کند تا توافق بــا ایران حتما
مانند باب منندز با اینکه دموکرات است ولی به البی اسرائیل
به تصویب سنا و مجلس نمایندگان برسد .اما در طرح اخیر
تعدیالتی صورت گرفته است.
نزدیک اســت .در نتیجه پیش بینــی رفتــار دموکرات ها و
همچنین مطابــق طرح جدید ،فرصتــی که کنگره در
جمهوریخواهان و سهم خواهی شان از وضعیت فعلی بسیار
اختیار دارد تا توافق هســته ای میان ایــران و گروه 5+1را
دشــوار اســت .اکنون با این اقدام کنگره در روند مذاکرات
نوعی کارشکنی صورت پذیرفته که عامل اصلی ان نیز البی
بررسی کند از 52روز به 30روز کاهش یافته است .این مساله
صهیونیست است.
را نیز باید یک امتیاز برای باراک اوباما به شمار اورد.
البته تا به امروز باراک اوباما در قامت یک رئیس جمهور
در مقابــل ،ایــن طــرح برخــی ســخت گیری هــا و
اختالفاتی با نخست وزیر اسرائیل داشــته و دارد که اصال
محدودیت ها را نیز برای کاخ سفید و شخص رئیس جمهور
پنهان نیســت .برخی معتقدنــد که اختالف میــان اوباما و
به دنبال دارد .یعنی اگــر تا پیش از این اوباما می توانســت
نتانیاهو برای فریب افکار عمومی است که این ایده درست
تحریم های کنگره را تعلیق کند امروز دیگر نمی تواند و لغو
نیســت .اگرچه اســرائیل و امریکا دو متحد اســتراتژیک
این بخش از تحریم ها باید توسط خود کنگره صورت گیرد.
هستند اما اختالفاتی هم دارند که این اختالف نظرها جدی
کنگره به دنبال راه حلی اســت که رئیس جمهور نتواند
و به نفع ایران است .در این میان نقش دولت روحانی و تیم
مصوبات کنگــره را به حالــت تعلیق دربیاورد ،چــون اوباما
هدفش این بود که اگر با ایران به توافق رســید موقتا تمام
مذاکره کننده ایرانی را در افزایش شکاف بین دو متحد نباید
از نظر دور داشت.
تحریم ها را به حالت تعلیــق دربیاورد تا فرصتــی در اختیار
2
سیاست خارجی
اخرین تیر در ترکش مخالفان توافق با ایران
گفت و گوی مثلث با حشمت الله فالحت پیشه
صدیقه محمودی
خبرنگار
3
مثلث | شماره 258
ان مربوط به تحریم های کنگره است .به همین دلیل است
که ما چنین واکنشی را از سوی سنای امریکا شاهد هستیم.
اما موضوع مهمتر ان است که اقای اوباما سعی کرده موانع
درونی توافق احتمالی را از بین ببرد حتی اگر این امر منجر به
تاخیر زمانی بیش از یک ماه در موضوع شود و در این قالب
رفتار کردند.
ما شاهد بودیم که بعد از انکه مواضع متقابلی از سوی
کنگره امریکا صــورت گرفت ،اوباما نیز بــه واکنش در این
باره پرداخت .جان کری نیز در همین راســتا رایزنی هایی را
با کنگره انجام داد و به صــورت میانگین این رایزنی ها برای
ممانعت از تصویب طرح از سوی کنگره و به شکست رساندن
مذاکرات انجام شد.اوباما رســما اعالم کرده که اگر کنگره
قانونی را خالف تعهدات ایاالت متحده در مذاکره با ایران به
تصویب برساند ،رئیس جمهور از اختیار وتوی خود استفاده
می کند .در همین راستا باز هم شــاهد رایزنی سه روزه جان
کری در کنگره بودیم تا کار به تقابل جدی میان دولت و کنگره
نینجامد .اما در نهایت این طرح در کنگره تصویب شد و هر
19نماینده کنگره به ان رای دادند به ویژه انکه خود منندز که
ســناتور تحریم ایران نامیده می شود در این زمینه همکاری
کرد و در توجیه کار خــود در اظهارنظری گفت که این طرح
موافقتنامه هســته ای را بر هم نمی زند ،ولــی دغدغه های
کنگره را نیز کنار نمی گذارد .براساس همین دالیل و اطالع
از محتوای طرحی که بر سرش رایزنی شده بود کاخ سفید با در
نظر گرفتن قانونی بودن محتوا تصمیم به امضای ان گرفت.
به عبارتی دیگر اوباما به جای اینکه مسیر تقابل با کنگره را در
پیش بگیرد ،مسیر تعامل را در پیش گرفت تا موضوع کامال
هسته ای بماند و نظر کنگره نیز تامین شود.
پس به عقیده شما نگرانی نسبت به برهم خوردن
مسیر توافق وجود ندارد؟
یک تردید جدی که در این زمینــه وجود دارد ،این
است که اوباما تا چه اندازه می تواند تحوالت اینده را مدیریت
کند؟ زیرا کنگره تحت تاثیر البی گری های بســیار جدی و
خاصی اســت که انها می تواند درباره هر موضوعی شــکل
سیاست
طرح هسته ای سنای امریکا از سوی کاخ سفید
نیز مورد تایید قرار گرفته است به طوری که باراک
اوباما موافقت خود را با امضای ان بیان کرد .فکر
می کنیــد در صــورت تصویــب نهایــی این طرح
اینده تفاهم هسته ای میان ایران و امریکا به کجا
می رسد؟
این طرح هسته ای یک طرح میانه بود .به هر حال
برای این طرح دو متمم خطرناک وجود داشت که اگر شکل
می گرفت ،به صورت عملی این معنا را داشت که دیپلماسی
میان ایــران و کشــور امریکا به پایان رســیده اســت .یک
متمم این طرح درباره مرتبط کــردن تحریم و لغو تحریم ها
به تروریســم و ادعای حمایت ایران از تروریسم بود که این
موضوع در سنا مطرح شد اما تنها شش رای موافق و 13رای
مخالف داشت .اما متمم دیگر که در سنا مطرح نشد ،ملزم
کردن ایران به شناسایی رژیم صهیونیستی به عنوان بخشی
از موافقتنامه هسته ای بود که نه تنها با ان مخالفت شد بلکه
در سنای امریکا نیز مطرح نشد و دلیل ان این بود که دولت
امریکا و بخشی از نمایندگان ســنا مخالفت خود را نسبت به
ان اعالم کردند و علت را مغایرت این بحث با موضوع پرونده
هسته ای ایران دانستند .در نهایت طرح را محدود به موضوع
هســته ای کردند تا کنگره بتواند در مــدت یک ماه زمان به
بررسی طرح توافقنامه بپردازد و بتواند توافقنامه هسته ای را
امضا بکند و بعد از ان موافقتنامه امضا شود .در واقع براساس
این طرح یک مقطع زمانی 52روزه تا طی شدن گردش کار
قانونی داخــل امریکا صورت می گیرد که هــدف ان ایجاد
تاخیر مجدد برای توافق احتمالی با ایران است.
مســلم اســت که دولت ایــران به عنــوان یک طرف
این موضوع بیکار نخواهد نشســت .ان هــم در زمانی که
دولت های ایران و امریکا ســعی کردند به دلیل وجود یک
سری مصلحت های سیاسی با یکدیگر به توافق برسند ،ولی
کنگره امریکا ورود پیدا کرد .مسلم است که مجلس شورای
اسالمی ایران نیز در مورد موافقتامه و به ویژه در رابطه با این
موضوع و موضع ســنای امریکا و بند پروتکل الحاقی ورود
پیدا می کند و مالحظاتی خواهد داشــت که این مالحظات
منجر به شــکل گیری نوعی رفتار مبتنی بر مقابله به مثل در
اینده خواهد شد.
بعد از اعالم بیانیه لوزان شاهد مخالفت گسترده
جمهوریخواهان امریکا به این تفاهم نامه بودیم و
انها معتقد بودند که دولت امریکا به ایران امتیازات
زیادی داده اســت اما کمی بعد از اعالم این طرح
گفته شــد که جمهوریخواهــان و دموکرات ها در
کمیته روابط خارجی بر سر طرح موضوع مربوط
به نظارت بــر توافق ایــران ســازش کرده اند .در
واقع جمهوریخواهان تا حدودی از خواسته و نظر
خود کناره گیری کردند .فکر می کنید هدف سنای
امریکا با وجود این موضوعاتی که خدمتتان مطرح
کردم و پافشاری بر این طرح هسته ای چیست؟
این طرح که توســط کمیته خارجی ســنای امریکا
تهیه شــده ،بنا دارد تا در صــورت توافق احتمالــی با ایران
نقش نظارتی را بازی کند .در توافــق صورت گرفته با ایران
دولت امریکا تعهداتی را در قبال پایان دادن به تحریم های
جمهوری اسالمی ایران خواهد داد که بخش قابل توجهی از
کاخ ســفید خبر موافقت باراک اوباما با طرح
هسته ای سنای امریکا را منتشر کرده و گفته که در
پی اعمال اصالحات صورت گرفته در این طرح سنا
باراک اوباما ،رئیس جمهور امریکا ان را امضا خواهد
کرد .این طرح که بنا به گفته تدوین کنندگانش به
منظور نظارت بر توافق احتمالی اینده با ایران تهیه
شده است ،با موافقت و رای مثبت 19نفر و بدون
مخالف در کمیته روابط خارجی سنا تصویب شده
است و براســاس ان باراک اوباما باید ظرف پنج روز
پس از رســیدن به توافق با ایران ،متــن توافقنامه
را برای بررســی تســلیم کنگره امریــکا کند .دکتر
حشــمت الله فالحت پیشــه ،کارشــناس مســائل
سیاسی و نماینده ســابق مجلس شورای اسالمی
واکنش های مسئوالن کشور به این طرح هسته ای
را وقت کشی سنای امریکا برای تاثیرگذاری بر روند
مذاکرات می دانــد و در گفت وگو با «مثلث» معتقد
اســت که باراک اوباما بــرای مخالفت بــا این طرح
ســنا تالش خود را کــرده؛ هر چند او بــا امضای ان
خواسته که در زمینه توافق احتمالی با ایران کنگره
را صاحب نقش کند.
بگیرد و در اینده دولت ایاالت متحده امریکا را با چالش های
مختلفی مواجه کند .حتی موافقتنامه احتمالی را هم دچار
فرسایش احتمالی کند.
سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در واکنش به
مصوبه اخیر کمیته روابط خارجی ســنای امریکا
گفت که این مصوبه به مسائل داخلی امریکا ارتباط
دارد ،در حالی که ما با دولت امریکا مشغول مذاکره
هستیم .از سوی دیگر رئیس جمهوری کشورمان
نیز بــر مذاکره و توافــق با 5+1تاکیــد کردند و نه
سنای امریکا .این واکنش ها تا چه اندازه می تواند
تاثیرگذار باشد؟
این طرحی که در کنگره امریکا شــکل گرفت اگر
تعاملی یا تقابلی هم شکل گرفته باشد ،یک تاخیر زمانی را
میان مذاکرات ایران و گروه 5+1شــکل می دهد .واقعیت
این اســت که دو طرف اصلی ایران و امریکا هســتند و کار
کنگره اخرین تیر در ترکش مخالفان توافق با ایران است و
از لحاظ تاخیر زمانی بر مذاکرات اثر منفی خواهد گذاشت.
ی دارد؟
امضای اوباما چه پیام
اوبامــا روند تعاملی بــا کنگره را پیش برده اســت و
برای تعدیل متــن و کاهش زمــان در نظر گرفته شــده نیز
تالش خودش را کرد .وی نســبت به دیگر روســای جمهور
ایاالت متحــده در ســه دهه گذشــته از انقــاب ،رفتاری
عاقالنه تر در قبــال کشــورمان در پیش گرفتــه و تغییری
در این رویکرد ســنتی واشــنگتن ایجاد کرده است .در هر
صــورت اوباما با قبــول امضای
این طرح در واقع خواســته
در زمینــه توافــق احتمالی
با ایران کنگــره را صاحب
نقش کند.
31
جلیلی:اعتمادبهغربجایزنیست
سیاست
32
مثلث | شماره 258
4
اکنون در فرودین سال 1394فضای مجادله و مباحثه
میان موافقان و مخالفان مذاکرات هســته ای تفاوت های
فراوانی کرده با حال و هوای ایام توافق معروف به «ژنو »3
انچه پــس از چندین ماه مذاکرات حاصل شــده یک
بیانیه مطبوعاتی اســت که رســانه ها از ان به عنوان توافق
لوزان و دیپلمات ها از ان با نام بیانیه سوئیس یاد می کنند.
یک بیانیه نســبتا کوتاه که البته نکات مهمی مستتر
دارد.
می گویند خالصه ای اســت مورد توافــق طرفین که
از ساعت ها وایت برد نویســی در یکی از اتاق های vipهتل
بوریواژ به دســت امده؛ یک بیانیه که هنوز جوهر ان خوش
نشده با انبوهی از تحلیل ها ،تفســیر ها و واکنش ها مواجه
شد.
همه دنبال محرمانه هــای مذاکرات هســتند؛ اینکه
چه امتیازاتی میان طرفین رد و بدل شده و چه کسی بیشتر
نرمش نشان داده اســت .یک فکت شیت امریکایی و یک
ایمیل غیررسمی از وزارت خارجه ایران که البته همراه شده
اســت با توضیحات نسبتا متفاوتی از ســوی دیپلمات های
طرفین مبنای موافقت ها و مخالفت ها درباره بیانیه سوئیس
شده است.
اینجا در ایران اما ماجرا اندکی پیچیده تر شده است،
شاید سخت تر از انچه در ایاالت متحده می گذرد.
مخالفان و منتقدان که از انها به عنوان دلواپسان یاد
می شود ،مصاحبه پشت مصاحبه ،نطق پشت نطق و مناظره
پشت مناظره می روند که این صدا را به همه برسانند؛ «توافق
ضعیفی شده است .ما زیاد داده ایم و کم گرفته ایم ،نباید به
طرف مقابل اعتماد کنیم».
ان ســو تر اما مدافعان دولت و البته تیم مذاکره کننده
که در ترکیب انها می توان از اصالح طلبان تا طیف نزدیک
به هاشمی رفســنجانی را دید یکســره از انچه حاصل شده
دفــاع می کنند و توافق را عرصه ای از بده بســتان تفســیر
می کنند .هر چه هســت مجادله و مباحثه در ایران بر ســر
نحوه مواجهه با بیانیه سوئیس انقدر باال گرفته که در یک
سوی میدان یکی می گوید باید همین حاال هر چه در لوزان
بوده را بی اعتبار اعالم کنیم و ان دیگری سرخوش از نتیجه
مذاکرات می گوید باید میوه لوزان را برای انتخابات مجلس
بچنیم .این چنین است که فضای متفاوتی پدید امده است.
موافقان ومخالفان لوزان چه می گویند؟
یک سخنرانی تعیین کننده
در شرایطی که رســانه ها و دیپلمات های غربی جنگ
روانی وسیعی را علیه ایران به راه انداخته و از بیانیه سوئیس
برای اینده مذاکرات تفســیر مطلوب خود را می کردند رهبر
معظم انقالب در یک ســخنرانی مهم به ابهام زدایی از روند
مذاکرات پرداختند و خطوط قرمز ایران را به صورت شفاف
بیان کردند.
اگر بنا بر نکته برداری از محوره های مهم این سخنرانی
باشد می توان به این موارد اشاره کرد:
-1هنوز کاری انجام نگرفته و هیچ موضوع الزام اوری
میان دو طرف به وجود نیامده است.
-2همه مشکل بعد از این است که باید درباره جزئیات
بحث و گفت وگو شــود ،زیرا طرف مقابل ،لجوج ،بدعهد،
بدمعامله و اهل از پشــت خنجر زدن است و ممکن است در
دوره بحث درباره جزئیات ،کشور و ملت و مذاکره کنندگان را
در حصار قرار دهد.
-3من از توافقــی که عزت ملت ایــران را تامین کند،
صددرصد حمایت می کنم و اگر کســی بگوید که رهبری با
رســیدن به توافق مخالف است ،ســخن خالف واقع گفته
است
-4قبول نکردن توافقی که بخواهد منافع ملت ایران را
پایمال کند و عزت ملت را از بین ببرد ،شرف دارد بر توافقی
که بخواهد ملت ایران را تحقیر کند.
-5نســبت به مذاکرات بی تفاوت نیستم ،اما تا به حال
در جزئیات مذاکــرات دخالــت نکــرده ام و از این پس هم
دخالت نخواهم کــرد .من مســائل کالن ،خطوط اصلی،
چارچوب هــا و خط قرمزهــا را عمدتا بــه رئیس جمهور و در
برخی موارد محدود به وزیر امور خارجه گفته ام اما جزئیات
در اختیار انهاست.
-6مســئوالن که افراد صادق و عالقمند به منافع ملی
هستند باید منتقدان شــاخص مذاکرات را دعوت کنند و با
انان صحبت کنند .اگر در مطالب انان ،نکته ای بود ،از ان
برای پیشبرد بهتر مذاکرات استفاده کنند و اگر نکته ای هم
نبود ،انان را قانع کنند.
-7فرصت سه ماهه یک موضوع غیرقابل تغییر نیست
و اگر این مدت زمــان افزایــش یابد هیچ اشــکالی ندارد،
همان گونه که طرف مقابل در برهه ای از مذاکرات ،زمان را
هفت ماه عقب انداخت.
-8تحریم ها باید در همان روز توافق به طور کامل لغو
شود .اگر قرار باشد لغو تحریم ها به یک فرایند جدید مرتبط
شــود ،اســاس مذاکرات بی معنا خواهد بود ،زیرا هدف از
مذاکرات برداشته شدن تحریم هاست.
-9مطلقا نباید اجازه داده شــود که به بهانه نظارت ،به
حریم امنیتی و دفاعی کشــور نفوذ کنند و مسئوالن نظامی
کشور نیز به هیچ وجه اجازه ندارند به بهانه نظارت و بازرسی،
بیگانگان را به این حریم راه دهند یا توسعه دفاعی کشور را
متوقف کنند.
نگاهی دقیق به این محورها نشان می دهد تاکید بر رفع
کامل تحریم ها و هشدار در مورد ماجرای pmdاز برجسته
مســائلی اســت که اکنون به عنوان یک خط قرمز مهم در
دستورکار تیم مذاکره کننده قرار گرفته است.
در این میان اما این اظهارات به توجه تیم مذاکره کننده
به اظهارات منتقدان و انتشار جزئیات بیشتر از مذاکرات هم
اشاره داشته است؛ مساله ای که بحث این روزهای رسانه ها
و اهل سیاست است.
منتقدان و مخالفان یک بیانیه
بالفاصله پس از ســخنان رهبر معظم انقالب در مورد
مذاکرات هســته ای ،فضا بــرای نقد و بررســی مذاکرات
سوئیس باز تر شد و حاال منتقدان و موافقان فرصت بهتری
یافته بودند تــا در مناظره ها و مباحثات مختلف نظراتشــان
را بیان کننــد .در همین فضا بــود که چند برنامــه مناظره و
سخنرانی از ســوی تشــکل های دانشــجویی اعالم شد.
مهمترین انها اما خبری بود که اعالم می کرد سعید جلیلی هم
در دانشگاه تهران به نقد توافق ژنو خواهد پرداخت؛ اتفاقی
که البته رخ نداد .روزنامه دولتی ایران ماجرا را با این تیتر «
سعید جلیلی به نشست نقد بیانیه سوئیس نرفت» زد و اینگونه
توصیف کرد« :ســعید جلیلی رئیس تیم ســابق مذاکرات
هسته ای ،حضور خود در نشستی با هدف نقد بیانیه سوئیس
را لغو کرد ».این نشست با عنوان «از رنجی که می بریم» به
میزبانی انجمن اسالمی دانشجویان مستقل دانشگاه تهران
برگزار شد و با وجود اطالع رسانی قبلی درباره حضور جلیلی
در این نشست ،همزمان با اغاز جلسه مشخص شد که رئیس
سیاست خارجی
تیم سابق مذاکرات هسته ای در جمع حاضران نخواهد بود.
برخی از دانشجویان برگزار کننده نشست به «ایران» گفتند
که غیبت جلیلی ،ناشــی از تصمیم شخصی و انصراف وی
بوده اســت .مهرداد بذرپاش ،عضو جبهه پایداری و سعید
زیباکالم ،منتقد مذاکرات هسته ای ،دو مدعو دیگر نشست
بودند که دیدگاه های خود را در تاالر شیخ انصاری دانشکده
حقوق دانشگاه تهران مطرح کردند.
این اما پایان ماجرا نبود .ســعید جلیلی چند روز بعد به
ارومیه رفت و در دانشگاه ازاد این شهر در سخنانی در مورد
مذاکرات هســته ی این چنین گفت «:تجربه همواره به ما
ثابت کرده خوش بین بودن به طرف های غربی در مذاکرات
و اعتماد به وعده های انها جایز نیست؛ چراکه انان در طول
تاریخ قابل اعتماد نبوده اند و همواره پیمان شکنی کرده اند.
در حال حاضر بســیاری از کشــورها مانند هند و پاکســتان
هم دارای تاسیسات هسته ای هســتند؛ اما چرا کشورهای
5+1با سوخت هسته ای انان مشکلی ندارند؛ اما بر سر چند
ســانتریفیوژ که در ایران راه اندازی شــده این همه هیاهو و
جنجال راه انداخته اند ».وی درباره رفتارهای غرب در قبال
ایران به ذکر خاطره ای درباره سوخت 20درصد راکتور تهران
پرداخت و یاداور شد« :زمانی که سوخت این راکتور در حال
پایان بود ،به اژانس نامه نوشتیم که سوخت 20درصد را در
اختیار ما قرار دهید ،اما انان بهانه اورده و از دادن ان امتناع
کردند و من در پاسخ گفتم اگر ان را به ما ندهید ما خودمان
برای ســاخت ان اقدام می کنیم .انهــا در مقابل این حرف
لبخند زدند؛ زیرا این کار از لحاظ علمی بســیار ســخت بود
ولی وقتی تفکری از جنس دفاع مقدس وارد کار شد ،شهید
شهریاری در مقابل لبخند غربی ها به عرصه ساخت سوخت
20درصد وارد شد».
من هم دلواپسم
در میان مباحثات هســته ای ،دولــت و مجلس یک
نشست مشترک هم برگزار کردند .حدادعادل که هم رئیس
فراکســیون اصولگرایان مجلس اســت و هم رئیس سابق
پارلمان در این نشست با تاکید بر اینکه در عرصه مذاکرات
هسته ای حقیقتا باید دلواپس باشیم ،گفت که من اعتراف
می کنم که خود یکی از این دلواپسان هستم .او ادامه داد:
«همانگونه که در دوران دفاع مقدس برای رزمندگان خود که
رشادت ها افریدند ،در مقاطع عملیات دلواپس و دل نگران
بودیم ،امروز نیز از انجا که دشــمن غدار است ،دل نگران
مذاکرات هســته ای نیز هســتیم ،اما معنای ان این نیست
که به تیم مذاکره کننده هســته ای خود اعتمــاد نداریم».
حدادعادل البته رئیس جمهور را یکی از اشــناترین افراد به
حوزه هســته ای برشــمرد و گفت« :نماینده مردم تهران از
دولتمردان خواست که پیچیدگی موضوع را درک کنند».
دلواپس ها خیلی نجیبند
تفاوت های یک بیانیه و توافقنامه
امــا همایش «از رنجــی که می بریم» یــک میهمان
دیگر هم داشــت؛ مهــرداد بذرپــاش .او نیــز از منتقدان
بیانیه لوزان اســت و از اغــاز مذاکرات هســته ای در طیف
مخالفان روش های فعلی مذاکره با غرب بوده است .او هم
سخنرانی های تند و تیز می کند و هم در روزنامه اش نقدهای
متعددی را از انچه در مذاکرات گذشته منتشر کرده است.
او در این همایش با اشــاره به 9تفاوت بیانیه لوزان با
توافق ژنو گفــت« :از جمله این موارد پذیرش غنی ســازی
3/7اســت که در توافق ژنو غنی ســازی 5درصد بود .مورد
دیگر میزان تحقیق و توسعه بود که در ژنو توافق کرده بودیم
تحقیق و توسعه طبق نیاز جاری باشد اما امروز این موضوع
را توافق کردیم که درباره میزان تحقیق و توســعه نیز باید با
طرف مقابــل مذاکره کنیم ».این نماینده مجلس شــورای
اسالمی با بیان اینکه نمی شود 16ماه مذاکره کرد و تنها به
یک بیانیه رســید ،گفت« :اگر مذاکرات صورت گرفته در
لوزان یک بیانیه است چگونه در متن بیانیه این جمالت امده
است که «ایران موافقت کرده اســت »...یا «توافق شده
است »...بعید است بعد از 16ماه مذاکره تنها به یک بیانیه
مطبوعاتی رسیده باشیم .اطالعات ما می گوید تا شش سند
بخش زیادی از مذاکرات نگارش شده است».
بذرپاش با اشــاره به فکت شــیت امریکا درباره بیانیه
لوزان گفت« :اگر درست باشــد که یک فاجعه است و اگر
نادرســت اســت چرا اقایــان ان را تکذیب نمی کننــد و چرا
فکت شیت ایرانی را منتشر نمی کنند یا چرا دیگر اعضای5+1
فکت شیت امریکا را تکذیب نکردند».
وی در ادامــه تصریح کرد« :وقتی ما بــه بیانیه لوزان
استناد می کنیم اقایان می گویند صبر کنید در تیرماه درست
می شود .حال ما به اقایان می گوییم شما چرا صبر نکردید تا
10تیر توافق نهایی را منتشر کنید».
سیاست دولت جدید
در میان مباحثه موافقان و مخالفان بیانیه ســوئیس،
مجادله ای مکتوب هم بین حســین شریعتمداری و صادق
خرازی رخ داد.
حسین شــریعتمداری که در مطلبی از سخنان صادق
خرازی درباره انچه در سوئیس گذشته انتقاد کرده بود حاال با
این اظهارات صادق خرازی در دفاع از خود مواجه شده بود:
«اقای شریعتمداری مدعی است این گفته من که «امروز روز
عزای اسرائیل و مخالفان داخلی توافق است» ناسزاگویی
است .گرچه اشاره من به مخالفان کلی توافق بود و نه صرفا
مخالفان داخلی ،اما ای کاش خوشحالی مدعیان داخلی را از
این پیروزی بزرگ می دیدیم که خالف حرف من ثابت شود.
ای کاش منتقدان داخلی بــه جای مخالفت صرف ،راه حل
ارائه می دادند یا راهکاری پیشنهاد می کردند تا قدرت های
جهانی به پروسه دانش هسته ای اذعان کنند».
خــرازی البته بــه این هم بســنده نکــرده و گفته بود:
«مدیرمســئول محترم روزنامه کیهان ظاهــرا هنوز تفاوت
توافق و تفاهم را درک نکرده اند .انچه در لوزان به دست امد،
نه یک توافق که یک تفاهم بر ســر راه حل های دســتیابی
به توافق هسته ای اســت .چنانکه اقای دکتر ظریف ،وزیر
محترم امور خارجه در گفت وگوی تلویزیونی شــان تصریح
کردند انچه در لوزان قرائت شــد ،یک بیانیه غیرالزام اور و
در واقع چرک نویسی است که راه حل ها در ان قید شده و ما
در نهایت یک توافق بین المللی حداکثر تا 10تیر خواهیم
داشــت .از این جهت نیاز به ذکر این بود که مشخص شود
مدعی «انتقادهای مســتند» خود از درک چیستی متنی که
قرائت شد نیز عاجز است».
یک نامه منتقدانه
در میان افــرادی که از نتیجه مذاکــرات لوزان انتقاد
دارند ،محمد ســلیمانی ،نماینده مردم تهــران در مجلس
شورای اسالمی هم یادداشــتی را با عنوان «ملزومات لغو
تحریم ها» نوشــته است .در بخشــی از نامه او امده است:
ایران می گوید «لغو تحریم ها به صورت یکجا در روز اول»،
در صورتی که امریکا می گوید «تحریم ها به تدریج و پلکانی
معلق می شــود» .تفاوت این دو از زمین تا اســمان است.
اجرای ادعای امریکا به مفهوم تصمیــم امریکا برای عدم
لغو تحریم هاست و نباید کوچکترین شکی داشت که در این
ســناریو بازنده اصلی مردم ایران خواهند بود که تعهدات را
اجرا می کنند ولی تحریم به قوت باقی می ماند.
مثلث | شماره 258
یکی از خصوصیات صــادق زیباکالم این اســت که
همیشــه ســعی می کند نظراتی متفاوت از دیگران داشته
باشد .این استاد دانشگاه که می گوید مصاحبه کردن یکی
از مشاغل اوســت در تمام مدتی که از تشکیل دولت جدید
گذشته از حامیان حسن روحانی و البته تیم مذاکره کننده بوده
است .زیباکالم در مناظره ها و مصاحبه های متعددی تالش
کرده تا مقابل طیف دلواپسان بایستد و از تیم مذاکره کننده
مجادله ای میان شریعتمداری و صادق خرازی
سیاست
ســعید زیباکالم یکــی دیگــر از منتقــدان مذاکرات
هســته ای اســت .او بر خالف برادرش کــه از حامیان تیم
مذاکره به شــمار می رود در اکثر نشست هایی که به نقد تیم
مذاکره کننده می پردازد ،شرکت می کند و سخنان و اظهارات
تندی را هم به میان می اورد .این عضو هیات علمی دانشگاه
تهران که در همایش «چرایی مذاکره برای رسیدن به یک
تفاهم» که با عنوان «از رنجی که می بریم» به همت انجمن
اسالمی دانشجویان مستقل دانشکده حقوق و علوم سیاسی
دانشــگاه تهران برگزار شــده بود با اشاره به انتشــار بیانیه
لوزان گفت« :باید بدانیم چه اتفاقی در لوزان افتاده است.
توافقنامه ،معاهده ،بیانیه و چرک نویس چیست و ایا چیزی
که در لوزان منتشر شده واقعا بیانیه است یا بیشتر از ان».
زیباکالم یاداور شــد« :یکی از نکات قابل توجه این
اســت که ایران باید طبق بیانیه لوزان مورد راســتی ازمایی
قرار گیرد و بعد از راستی ازمایی کار ادامه پیدا کند ولی هیچ
صحبتی از چگونگی روند این راســتی ازمایی نشده است.
همچنین امده اســت که ایــران پس از اجــرای تعهداتش
گشایشــی را دریافت می کند و در این مورد هم توضیحاتی
داده نشده اســت .باید مشخص شــود تحریم ها در کدام
عرصه ،چه مقدار و در چه زمان برداشــته خواهد شــد ولی
متاســفانه در بیانیه لوزان در این رابطه چیزی گفته نشــده
است.در بیانیه لوزان امده است که در صورت انجام توافق
قطعنامه جدیدی در شورای امنیت تصویب می شود و تمام
شش قطعنامه قبلی علیه ایران لغو خواهد شد .مطمئنا طرف
مقابل مــواردی را از قطعنامه های قبلی بــه قطعنامه جدید
وارد خواهد کرد ولی تفاوتش این است که ما قطعنامه های
قبلی را قانونی نمی دانســتیم ولی قطعنامه جدید را قانونی
می دانیم ».زیباکالم در ادامه به خطراتی که ممکن است
امنیت کشور با پذیرفتن برخی از شــرایط مذاکرات مواجه
شود اشاره کرد و گفت« :اینکه مقام معظم رهبری بعد از 16
ماه با صراحت در رابطه با مذاکرات سخن می گوید به خاطر
این اســت که امریکایی ها ابعاد نظامی ما را بــه توافقنامه
راه داده اند ».وی در عین حــال گفت« :در مذاکرات به بد
مسیری داریم می رویم .دلواپسان و منتقدان خیلی نجیب
هستند که تا این حد انتقاد و مدارا می کنند وگرنه فاجعه ای
رخ داده است».
دفاع کند.او در تازه ترین اظهارنظرش گفته است« :سیاست
دولت جدیــد بهره گیری سیاســی پوپولیســتی از موضوع
هســته ای نبوده و تمام هم و غم دولت و تیم مذاکره کننده
جدید این اســت که نگرانی غرب در خصوص فعالیت های
هسته ای ایران برطرف شود؛ زیرا پیش از این اعالم شده که
ایران قصد نابودی رژیم صهیونیستی را دارد و نگرانی غرب
از این اســت که ایران با دستیابی به ســاح های هسته ای
بخواهد کشور دیگری را نابود کند.بحران هسته ای ،توطئه
هسته ای یا پرونده هسته ای ایران از سال ،82اواخر دولت
خاتمی شروع شــد و تا ان زمان ابعاد گســترده ای نداشت.
رویکــرد اصالح طلبان در ان دو ســال کــج دار و مریز بود؛
به گونه ای که ضمــن پیش بردن فعالیت های هســته ای،
طوری عمل شود که دنیا مقابل ما قرار نگیرد».
او گفته اســت« :تیرماه 84که محمــود احمدی نژاد
پیروز انتخابات شــد ،سیاســت های جدیدی در خصوص
موضوع هسته ای در پیش گرفت و سیاست های دوره پیشین
را خیانت عنوان کرد .احمدی نژاد با صدای بلند اعالم کرد که
سیاست دو سال پیش کنار گذاشته شده و برنامه هسته ای را
با تمام سرعت و توان به پیش می بریم و دنیا نیز هر کاری که
می خواهد ،انجام دهد».
33
ویروس PMDرا همین جا مهار کنید
چرا امریکا اصرار به بازرسی های نظامی دارد؟
حنیف غفاری
سیاست
34
مثلث | شماره 258
5
روزنامه نگار
بدون شک تاکنون گزاره و واژه «مطالعات ادعایی » را
در خصوص برنامه هسته ای صلح امیز کشورمان شنیده اید.
مطالعات ادعایی یا همــان ،PMDمجموعه ای از اتهامات
کشورهای غربی و عمدتا امریکا نسبت به وجوه تسلیحاتی
برنامه اتمی «جمهوری اسالمی» اســت که برای اولین بار
طبق ادعای مضحکانه امریکایی ها از کامپیوتر شــخصی
یکی از کارمندان فراری ســابق ایران به دست امد .اژانس،
طی گزارش معروف خود در نوامبر 2011تمامی این ادعاها
را در یک گزارش جمع اوری کرد .همین جا نخستین ابهام در
خصوص PMDحاصل می شود .اینکه به راستی چرا اژانس
بین المللی انرژی اتمی به عنوان نهــادی که باید به صورت
حقوقیومستنددرخصوصبرنامه هاوفعالیت هایهسته ای
کشــورهای عضو خود نظر دهد ،روی یک سلسله مطالعات
و ادعاهای اثبات نشــده و غیر قابل اثبــات و دروغین مانور
می دهد؟ پاسخ این سوال در عین تلخ بودن بسیار گویاست!
واقعیت امر این اســت کــه اژانــس بین المللی انرژی
اتمی هیــچ گاه در صــدد تجزیــه و تحلیل حقوقــی پرونده
هســته ای ایران نبوده اســت ،زیرا مقامات
این سازمان به اصطالح بین المللی خود نیز
نســبت به دروغ پردازی های صورت گرفته
در مطالعات ادعایی اگاه هســتند .در حالی
که ســازمان های اطالعاتی ایاالت متحده
امریکا و رژیم صهیونیســتی طی سال های
گذشــته و اخیر بــا طرح مطالعــات ادعایی
و دروغ پردازی هــای خــود در خصــوص
فعالیت های هسته ای صلح امیز کشورمان
در صدد اعمال فشار علیه ایران برامده اند و
هر روز اسناد و شواهد بیشتری در خصوص
کذب بودن ایــن ادعاها مطرح می شــود.
واحد پژوهــش الجزیره به تازگی اســنادی
منتشر کرده که نشان می دهد سازمان موساد
به متحدان رژیم صهیونیســتی گفته است
که ایران به دنبال ســاخت سالح هسته ای
نیست .حجم گسترده ای از اسناد محرمانه
اطالعاتی ســازمان هایی چون موساد و نیز
ســازمان های اطالعاتی بریتانیا ،روسیه و
افریقای جنوبی درز کرده و به زودی منتشــر
می شود .بر اساس یکی از این اسناد ،موســاد درباره برنامه
اتمی ایران نظــری خالف دیدگاه نخســت وزیر اســرائیل
داشته است .شبکه الجزیره اخیرا در گزارشی اعالم کرد که
اسناد یاد شــده به دست این شبکه رســیده و در حال بررسی
صحت ان با همکاری روزنامه گاردین اســت و به تدریج این
گزارش ها را منتشر خواهد کرد .به گزارش گاردین ،این اسناد
نشان می دهد بررســی ها و ارزیابی های موساد با گفته های
بنیامین نتانیاهو ،نخست وزیر اسرائیل در مورد برنامه زمانی
احتمالی دستیابی ایران به بمب اتمی ،یکسان و همسو نبوده
است .نگاه مقامات امریکایی و تروئیکای اروپایی نسبت به
مطالعات ادعایی در خصوص ابعاد نظامی برنامه هسته ای
ایران کامال ابزارگرایانه است .این موضوع خود را در مذاکرات
هسته ای اخیر نیز نمایان ساخته است .در این خصوص الزم
است دوباره گریزی به گذشته بزنیم؛ یعنی جایی که در سال
2011میالدی ،امریکایی ها ،این مجموعه را بین برخی از
اعضای اژانس توزیع کردند و انها از اژانس خواســتند درباره
این مجموعه از ایران سوال کند .همچنین اژانس تا به حال،
هیچ گاه اسناد معتبری در برابر این سواالت که نشان دهنده
صحت و ســقم این ادعاها باشــد به ایران ارائه نداده ،چون
اصال امریکا و دیگر کشورهای مدعی ،هیچ سند معتبری به
اژانس نداده بودند!
پس از امضــای توافقنامــه موقت ژنو در اذرماه ســال
،1392مقامات امریکایی حل و فصل راضی کننده PMDبین
ایران و اژانس را پیش شرط امضای توافقنامه جامع دانستند.
یکــی از اعضای تیــم مذاکره کننــده هســته ای امریکا در
جلسه ایخصوصیباخبرنگارانامریکاییبهانهادرخصوص
این موضوع اظهار داشــته بود« :رســیدگی به ابعاد نظامی
احتمالی این برنامه ،وظیفه اصلی «اژانس بین المللی انرژی
اتمی» اســت ...ما می خواهیم از اژانس و تالش هایش در
این زمینه ،حمایت کنیم .ما ایران را تشویق می کنیم هرکاری
که می تواند انجام دهد تا پیشرفت چشمگیری در کارهایی
انجام شود که درباره ان با اژانس مشورت می کند .همانطور
که گفتم ،اگر به این مسائل رسیدگی نشود ما قادر نخواهیم
بود به توافق نهایی برسیم».
واقعیت امر این است که PMDفارغ از ماهیت ظاهری
و ادعایی خود ،اســم رمز امریکا و تروئیــکای اروپایی برای
بر هم زدن توافق هســته ای احتمالی با ایران یا اعمال فشار
بر ایران جهت پذیرش خواســته های فراقانونی انهاست .در
چنین شرایطی اگر گارد ما در مقابل خواسته های مضحکانه و
ادعایی و نامعقول طرف مقابل در این حوزه باز شود ،به صورت
ناخواســته در مدار حقه هســته ای غرب قرار گرفته ایم .در
چنین شــرایطی جمهوری اســامی ایران صراحتا خواستار
شــفافیت در حوزه مطالعات ادعایی و عدم دخالت دادن این
مطالعات غیر حقوقی و بازرسی های نامتعارف ناشی از ان در
توافق نهایی است؛ خواسته ای که دقیقا مطابق با عزت ملی
و اقتدار و شــفافیت هسته ای ما اســت .جمهوری اسالمی
ایران در حوزه مطالعات ادعایی با شــفافیت کامل گام های
اعتمادسازی را برداشت اما این روند از سوی اژانس بین المللی
ی متوقف شــد .به عبــارت بهتر ،امریــکا که خود
انرژی اتم
نیز نســبت به دروغین بودن ادعاهای خود اگاه است ،هرگز
لو فصل این بحران دروغیــن نیز بر نخواهد امد.
در صدد ح
از این رو گنجاندن مســاله ابعاد نظامی احتمالــی در توافق
احتمالی پایانــی حربه و حقه ای جهت تســلط غیر متعارف و
جاسوسی های سازمان یافته از فعالیت ها و پروژه های موفق
هسته ای دانشمندان پرتالش کشورمان خواهد بود .چندی
پیش «مرکز بلفر برای علوم و امور بین الملل» تحلیلی به قلم
«جوفی جوزف» -مذاکره کننده پیشین امریکایی در 5+1و
مدیرکلمنعاشاعههسته ایدرشورایامنیتملیکاخ سفید-
منتشر کرد که در قسمتی از ان امده است« :همکاری واقعی
میانایرانواژانسبرایرسیدنبهنتیجهدرمورد،PMDزمان
می برد .در عوض 5+1و ایران می توانند یک توافق فراگیر را
ساختار بدهند که به موجب ان ،به ازای پیشرفت های اساسی
در PMDکه باید توســط دبیرخانه اژانس تایید شود ،به طور
مرحله ای تســکین برخی از تحریم های کنونــی علیه ایران
اغاز شود .این انگیزه دیگری نیز برای ایران ایجاد می کند».
تحریم های چند جانبه و یکجانیه وضعی علیه ایران
اساســا تحریم های بین المللی دو صــورت کلی دارد؛
نخست تحریم های شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه
اعضا .این نوع تحریم کامال مشــخص و مسیر حقوقی ان
نیز گویاست .بر این اساس اعضای دائم و غیر دائم شورای
امنیت سازمان ملل متحد با نقش افرینی محوری پنج عضو
دائم ان تحریم هایی را علیه یک کشــور یــا جریان در نظام
بین الملل تصویــب می کننــد .دوم تحریم هــای یکجانبه
کشــورها علیه یکدیگر اســت .از منظر حقوق بین الملل در
زمینه تحریم های یکجانبه از سوی یک کشور علیه دیگری،
سه رویکرد مختلف وجود دارد:
الــف) در رویکــرد اول ،اعمــال
این تحریم ها براساس اصل حاکمیت
کشورها مجاز اســت .به عبارت بهتر،
«اصــل حاکمیــت کشــورها» در این
خصوص محوریــت و ارجحیت اصلی
را دارد .از انجا که کشــورها می توانند
در تنظیم روابط خارجی خود با دیگران
ازادانه عمل کنند بنابراین هر کشــوری
از نظر سیاســی حق دارد با کشور دیگر
قطع رابطه نماید یا رابطــه برقرار کند.
همین رابطه در مســائل اقتصادی نیز
وجود دارد.
ب)دررویکرددوم،تقابلمستقیم
اقتصادی از ســوی یک کشــور علیه
دیگری مجاز شــمرده می شــود اما در
عین حال می بایست اثار و مضرات ان
بر طرف هــای ثالث و دیگــر بازیگران
بین المللی به حداقل برســد .به عبارت
بهترتحریم هاییکجانبهاعمالشدهاز
سوی کشورها علیه یکدیگر ،نباید منجر
به ایجاد محدودیت اقتصادی و سیاسی برای دیگر بازیگران
و اعضای نظام بین الملل شود.
ج) ســومین رویکرد بــر «منــع قانونــی تحریم های
یکجانبه» تاکیــد دارد .ایــن رویکرد عمدتــا از نظریه های
اقتصادی سیاســی کالســیک لیبرال منتج شــده تا حقوق
بین الملــل .اقتصاد دانــان لیبــرال کالســیک ،مدافعان
سرسخت تجارت ازادند و به همین علت ایجاد هر نوع مانعی
را در تجارت ازاد بین المللی غیر قابل قبول می دانند.
در خصوص موضوع تحریم ها نیز دقیقا همین قاعده
صادق است .این تحریم ها از لحاظ فنی به چهار گروه تقسیم
می شود که تصویب و لغو هرکدام سازوکار جداگانه ای دارد.
مهم ترین این موارد ،تحریم های شــورای امنیت ســازمان
ملل متحد اســت .این تحریم هــای شــورای امنیت علیه
ایران برگرفته از فصل هفتم منشــور سازمان ملل هستند که
در ان صحبت از «تهدید یا نقض صلــح در جهان» به میان
سیاست خارجی
مساله«لغو»تحریم ها
6
تو گوی مثلث با سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس
گف
مثلث | شماره 258
قطعنامهجدیدششقطعنامه
بعد از بیانیــه لوزان
تفاســیر و مواضــع
قبلی را لغو می کند اما در بیان
سید حسین نقوی حسینی می گوید « :یکی
متنــوع و بعضــا
خانم موگرینی این مســاله
از اختالفات بین ما و فکت شــیت امریکایی درباره
متفاوت و متناقضی
منوط به صالحدید است ،در
موضوع بازرسی هاســت .وقتی پروتــکل الحاقی
حالی که اقای ظریف صریح
دربــاره تحریم های
داوطلبانه را بپذیریم ،به طور قطعی بازرســی های
و روشــن می گوید که قطعا
ضدایرانــی و نحوه
ســرزده را پذیرفتیــم » .بــا او درمــورد چالش های
لغــو انهــا مطــرح
چنیــن قطعنامــه ای صادر
پیرامون مذاکرات هسته ای گفت و گو کردیم.
شــد؛ امریــکا لغــو
می شود .درباره تحریم های
امریــکا هــم اختالف نظر
تحریم ها را منوط به
جدی اســت؛ امریکایی ها به صراحت مطابق فکت شیت و
راســتی ازمایی می کند اما تیم مذاکره کننده ایران
اظهارنظرهای غیرفکت شــیتی خود می گویند تحریم های
معتقد است جز تحریم های امریکایی ،سایر موارد
ثانویه ایاالت متحده به تدریج و گام به گام لغو می شوند یعنی
بالفاصله لغو می شــود ،بر همین اساس بفرمایید
انها اشاره ای به تحریم های ضد ایرانی کنگره نمی کنند اما در
االن چند نوع تحریم علیه ایران وجود دارد و نحوه
بیان اقای ظریف و تیم مذاکره کننــده ایران لغو گام به گام و
لغو هر کدام از تحریم ها براساس بیانیه لوزان به
مرحله به مرحله ای وجود ندارد و تحریم های ثانویه امریکا نیز
چه شکل خواهد بود؟
یکجا لغو می شود ،در حالی که تحریم های کنگره سر جای
تحریم هایــی که علیه جمهوری اســامی در حوزه
خود باقی است و راجع به انها صحبتی نشده است .نحوه لغو
فعالیت هایهسته ایاستدارایتنوعچهارگانهتحریم های
تحریم های اتحادیــه اروپا نیز د ر هالــه ای از ابهام قرار دارد
ایاالت متحدهامریکا،تحریم هایاتحادیهاروپا،تحریم های
چون منوط به راستی ازمایی اســت ،حال لغو این تحریم ها
که متاثر از قطعنامه های شورای امنیت و تحریم های برخی
با اغاز راستی ازمایی اتفاق می افتد و این یعنی وقتی اژانس
کشور هاست .البته تحریم های امریکا نیز خود به سه دسته
نتیجه را تایید کند و بعد اتحادیه اروپا تحریم ها را لغو کند ،این
دولت ،کنگره و ایاالت های مختلف امریکا تقسیم می شود،
مساله نیز مبهم است اما اقای ظریف می گوید همان لحظه
بنابراین تنوع تحریم ها زیاد اســت .انچــه در حال حاضر از
امضای توافق جامع تحریم های اتحادیه اروپا لغو می شود
بیانیه لوزان بر می اید باتوجه به اختالف تفسیری که درباره
که این دو موضع هم با هم همخوانی ندارد .خالصه انکه ما
اصطالحات بیانیــه وجــود دارد می توانم بگویــم که هیچ
با دو هدف ایجاد اطمینــان در جامعه جهانی و لغو تحریم ها
تحریمی به صراحت لغو نمی شــود ،یعنــی لغو تحریم های
وارد مذاکرات شدیم اما هیچ کدام از این دو هدف صراحتا و
متاثر از قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد منوط
به روشنی از بیانیه لوزان به دست نمی اید چون اطمینان که
به صدور قطعنامه جدید در این شــورا اســت که البته صدور
قطعنامه جدید نیز از قول اقای ظریف بالفاصله بعد از توافق
اصال ایجاد نشده و ان پی تی سر جای خود است ،دولت نیز
متعهد به اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی شد و سوم اینکه
جامع حتما انجام می شود اما به بیان خانم موگرینی در صورت
پذیرفتیم نظام های نوین نظارتی که فصل جدیدی از نظارت
صالحدید خواهــد بود ،یعنی اگر شــورای امنیت ســازمان
عالوه بر ان پی تی و پروتکل الحاقی را محســوب می شود
ملل صالح دید ،قطعنامه جدیدی صــادر می کند تا تمامی
درباره ایران به اجرا در اید که این نظام های نوین نظارتی هم
قطعنامه های این شــورا ضد ایران لغو شــود؛ به بیان دیگر
سیاست
امده اســت .اصل ۴۲فصل هفتم این اجــازه را می دهد که
برای تضمین صلح ،تصمیم های ویژه گرفته شود ،حتی اگر
ی باشد .شورای امنیت
احتیاج به متوسل شدن به نیروی نظام
تاکنون شش قطعنامه ظالمانه و غیر مستند علیه پرونده اتمی
ایران تصویب کرده که چهار قطعنامه ان حاوی تحریم های
تازه بوده است .قطعنامه هایی که شورای امنیت تاکنون درباره
برنامه اتمی ایران صادر کرده ،ذیل فصل هفتم منشور ملل
متحد است که به مسئولیت سازمان در مواجهه با تهدید علیه
صلح جهانی می پردازد!
تحریم های یکجانبــه اتحادیه اروپا مــورد دیگری از
این تحریم ها را شــامل می شود .شــورای وزیران اتحادیه
اروپا تاکنون تحریم هــای متنوع و متعــددی را علیه برنامه
اتمی ایران به صورت مصوبه های مســتقل از هم تصویب
کرده اســت .اولین تحریم اتحادیه اروپا علیه برنامه اتمی
ایران بر مبنای تحریم های شــورای امنیت ســازمان ملل،
بهمن سال ( ۱۳۸۶فوریه )۲۰۰۷تصویب شد .اعمال برخی
محدودیت ها در ارســال قطعات ،تجهیزات و فناوری هایی
به ایران که می توانســت در گسترش فناوری های موشکی
و اتمی کاربرد داشته باشد ،هدف اولین دور از تحریم های
اتحادیه اروپا بــود .این محدودیت ها در ســال های بعد به
حمل و نقل هوایی و دریایی ،معامالت بانکی ،فروش نفت
و ســرمایه گذاری در صنایع نفت و گاز ایران گسترش یافت
و تجهیــزات و فناوری ها ،اشــخاص و شــرکت های مورد
تحریم بیشتری را شامل شد .تحریم های یکجانبه امریکا
نیز در این معادله عینیــت دارد .امریــکا ،انگلیس و کانادا
سه کشور اصلی اند که دولت انها به پیروی از قطعنامه های
شــورای امنیت ســازمان ملل ،تحریم های یکجانبه ای را
علیه برنامه اتمی ایران به تصویب رسانده اند .از حیث تنوع و
گستردگی ،تحریم های امریکا علیه ایران یکی از وسیع ترین
تحریم های تصویب شــده یکجانبه علیه یک کشور است.
امریکا بســیاری از تحریم های یکجانبــه اش علیه ایران را
توانسته عمال به دیگر کشورها تســری دهد .این در حالی
است که بر اساس قواعد مسلم تعمیم تحریم های یکجانبه
به کشــورهای دیگر غیر قانونی اســت .بــرای مثال برخی
از شــرکت هایی که عمده ســهام انها متعلق به شرکت ها یا
سرمایه گذاران امریکایی است ،هم عمال مجبور به پیروی
از تحریم های امریکا شده اند .همچنین ،بسیاری از کشورها
و شــرکت های خارجی نیز از بیــم اقدامــات تالفی جویانه
امریــکا ،از جمله محدودیت دسترســی انها بــه امکانات و
تســهیالت مالی و تجاری امریکایی ،بــه درجات مختلف
از این تحریم ها تبعیت کرده انــد .اقدام های الزم برای لغو
این تحریم ها باید در نهادهای تصمیم گیرنده این کشورها
و در سطح ریاست جمهوری یا باالترین مقام اجرایی کشور
انجام شود ،تحریم هایی که از سوی وزارت خارجه ،وزارت
خزانه داری و وزارت انرژی و نهایتا کاخ سفید به اجرا گذاشته
شــده با فرمان و مصوبه مقام هــای دولتی قابل لغو اســت
و به نســبت تحریم های شــورای امنیت ،اتحادیــه اروپا و
تحریم های کنگــره ،پیچیدگی کمتــری دارد .با این حال
دشــوار ترین مبحث تحریمــی در خصــوص فعالیت های
صلح امیز هسته ای کشــورمان ،به تحریم های ظالمانه ای
باز می گردد که کنگره امریکا اعمال کرده است .دشوارترین
بخش در لغو تحریم هــا علیه برنامه اتمی ایــران مربوط به
تحریم های کنگره است .لغو این تحریم ها تصویب همزمان
مجلس نماینــدگان و نماینــدگان مجلس ســنا را الزم دارد
که در اختالفات تندروهای جمهوریخواه بــا باراک اوباما،
رئیس جمهور از حزب دموکرات ،می تواند اجرای تعهد دولت
امریکا برای لغو تحریم های اتمی علیه ایران را بسیار دشوار
کند .جدال سنگین اخیر کنگره و کاخ سفید بر سر نظارت بر
توافق هسته ای نهایی با ایران نشــان دهنده عدم انعطاف
کنگره در مقابل کاخ سفید جهت برداشتن تحریم های سنا و
مجلس نمایندگان است.
35
سیاست
مثلث | شماره 258
36
هنوز هیچ تعریف روشنی برایش ارائه نشــده است تا معلوم
شود منظور از ان چیســت .پس اعتمادی ایجاد نشده ،لغو
تحریم ها نیز که هیچ کدام بــه صراحت بعد از توافق حاصل
نمی شود ،پس سوال اینجاســت که در این مذاکرات چه به
دست اوردیم؟
اگر منظور این باشد که کلیات توافق و راه حل رفع
اختالف نظرهــا در مذاکــرات لوزان حاصل شــد و
دو طرف در زمان باقیمانده جزئیات را مشخص کنند
تا ابهامات برطرف می شود چطور؟
اصال همه موضوع همین است .همان طور که مقام
معظمرهبریاشارهکردندهنوزهیچچیزیاتفاقنیفتادهوقرار
است متن توافق تدوین و نگارش شود .تیم مذاکره کننده باید
همه موضوعات ،سواالت و ابهامات را در این متن شفاف،
روشن ،بدون اما و اگر و شرط و شروط ثبت کند ،وگرنه دوباره
دچار مشکل می شویم اگر این موارد و خطوط قرمز که همانا
لغو یکجای تحریم ها بالفاصله بعد از توافق است ،حاصل
نشود ،دوباره ،سر اجرای مواد توافق به اختالف نظر با 5+1
می خوریم .در این صورت مطمئنا امتیازهای زیادی داده شده
و امتیازات کمی گرفتیم ،امتیازات نقدی دادیم و امتیازهای
نسیه دریافت کردیم.
گفته می شود تاکنون 18تحریم را رئیس جمهور
امریکا علیه ایران وضع کرده که فقــط دو مورد از
انها مربوط به هسته ای می شــود ،بقیه تحریم ها
اعم از قطعنامه های شــورای امنیت سازمان ملل،
اتحادیهاروپا،کنگرهوایالت هایمختلفامریکاچه
وضعیتی دارند؟ چند درصد هسته ای و چند درصد
غیر هسته ای هستند؟
کم کردن تحریم ها سخت است چون تحریم هایی
ک ه علیه ایران در کنگره تصویب شده فقط یک بندش مربوط
به هســته ای اســت ،یعنی موارد دیگــری در ان وجود دارد
که مربوط به سایر موضوعات می شــود ولی در کل صفحه
تحریم ها را علیه ایران داریم.
کال چند تحریم علیه ایران وجود دارد؟
عدد را االن نمی توانــم بگویم ،نــه از این بابت که
محرمانه اســت بلکه حضور ذهــن نــدارم و جمع بندی هم
نکردم.
اگر توافق نهایی امضا و در شورای امنیت سازمان
ملل در قالــب قطعنامه جدید تصویب شــود ،همه
تحریم های متاثر از شــش قطعنامــه قبلی علیه
ایران لغو می شود یا انجا نیز فقط تحریم هایی که
در موضوع هسته ای است برچیده خواهد شد؟
شــورای امنیت شــش قطعنامه علیه ایران صادره
کرده است ،قرار است قطعنامه جدید بیاید و شش قطعنامه
قبلی را لغو کند.
همه این شش قطعنامه ضد ایرانی شورای امنیت
سازمان ملل در موضوع هسته ای است یا انجا نیز
مثل کنگره امریکا بندهایی مربوط به هســته ای و
بندهایی مربوط به سایر موضوعات است؟
هنوز بررســی نکردم امــا وقتی شــش قطعنامه لغو
ی تحریم های برخاســته از این قطعنامه ها نیز لغو
شود تمام
خواهد شد.
براســاس بیانیــه لــوزان صحبتــی از پذیــرش
نظارت های نوین کردید ،این نظارت ها محدود به
مراکز هسته ای اعالم شده اســت یا فراتر از این
محدوده خواهد بود؟
یکیازاختالفاتبینماوفکتشیتامریکاییدرباره
موضوع بازرسی هاســت .وقتی پروتکل الحاقی داوطلبانه را
بپذیریم ،به طور قطعی بازرسی های سرزده را پذیرفتیم.
اما پروتکل الحاقی درباره بازرســی های سرزده از
تاسیساتاعالمشدههسته ایاستوشاملسایر
مکان ها نمی شود.
خیر ،این طور نیســت .فــرق پروتــکل الحاقی با
ان پی تــی همین اســت .در ان پی تی مکان و تیم بازرســی
مشــخص و اعالم می شــود اما بازرســی های ســرزده این
محدودیت ها را ندارد ،بنابراین اختالف تفسیر وجود دارد ،به
لحاظ تفسیر غربی ها هر جایی را که انها احساس کنند در انجا
فعالیت هسته ای می شود باید بازدید کنند ،ان موقع نمی توان
گفت اینجا هسته ای نیست بنابراین این نگرانی وجود دارد.
پس درباره PMDنیز که مربوط به بازرسی هاست
نیز باید تعریف روشنی ارائه شود؟
بله،االنتعریفانشفافنیست،البتهمتنپروتکل
الحاقی همین را می گوید .بازرسی سرزده به معنای بازدید از
مکان هسته ای صرف نیست .ضمن انکه واژه «نظام های
نوین بازرســی» خیلــی کار را پیچیده تر می کنــد ،نمی دانم
تعریف ان در فکت شــیت ایرانی موجود اســت یــا خیر .تا
حاال هم به ما این فکت شیت را ندادند .حضرت اقا فرمودند
فکت شیت داده شــود 213 ،نماینده نیز هفته گذشته بیانیه
دادند که این کار انجام شود تا بدانیم نظام های نوین نظارت
در فکت شیت ایرانی تعریف شــده است یا خیر و اگر تعریف
شده منظور چیست.
برخی کارشناســان معتقدند اژانــس انرژی اتمی
نظارت کرد تا توافق ژنو به اجــرا در امد .باتوجه به
اینکه این نهاد بین المللــی در اجرای موفق توافق
ژنو موثر بود ،چقــدر می تواند محــل اعتماد برای
راســتی ازمایی در چارچوب اجــرای توافق نهایی
باشد؟
ما به اژانــس بین المللی انرژی هســته ای باتوجه
بــه تجربــه و ســوابق همــکاری ســال های گذشــته هیچ
اعتمادی نداریم چون در بازرســی ها ،جمع اوری اطالعات
و محرمانه بودن اطالعات از افرادی مســتقل استفاده نکرد
و اطالعات فعالیت های هسته ای ایران سر از موساد و سیا
در می اورد ،نتیجه ان هم ترور دانشــمندان ایرانی بود ،پس
چه اعتمادی می شــود به این نهاد بین المللی کرد؟ هنوز از
اژانس بیانیه ای ندیدیم کــه در ان جمــات دو پهلو وجود
نداشته باشد .در بهترین شرایط بازرسی ها و راستی ازمایی ها
از اصطالحات دو پهلو استفاده کرد ،از یک طرف می گوید
بازرسان انحرافی در فعالیت های هســته ای ایران ندیدند و
از طرف دیگر می گوید هنوز به فعالیت های هسته ای ایران
اعتمادی نیســت ،یعنی همیشــه راه را برای بهانه گیری باز
می گذارند ،بنابراین عملکردش زیر سوال است.
برخی کارشناسان معتقدند ژاپن نیز 18سال طول
کشید که پروسه اعتمادسازی را طی کند ،ایران هم
بایدچنیندوره ایراطیکندتااعتمادجامعهجهانی
حاصل شود ،نظر شما چیست؟
معتقدم اژانس یک ســری اشــکاالت اساســی در
داخل خود دارد .ایران با حســن نیت کامل ،تعاملی جامع را
در چارچوب ان پی تی با بازرسی های اژانس انجام داده است
بعد از توافق ژنو ایران چند مرحله بازرســی های داوطلبانه را
پذیرفت ،دیگر باید چه کار برای اعتماد ســازی کند؟ هر نوع
همکاری شود باز جای بهانه گیری وجود دارد.
یعنی شــما می گویید معیــار راســتی ازمایی نباید
اژانس باشد ،اگر این طور است چه نهادی می تواند
این مسئولیت را به عهده گیرد؟
من نمی گویم نهاد انجام راستی ازمایی اژانس نباشد
اما در یکــی از ادوار همــکاری با اژانس قرار شــد که اژانس
ســوال های خود را ارائه دهد و شش ســوال مطرح کرد ،ما
شرط کردیم که به هر سوال پاسخ می دهیم و پاسخ به سوال
بعدی منوط به این اســت که اژانس اعالم کند که از پاســخ
سوال قبلی قانع شده است .برای هر شش سوال این مراحل
طی شد و اژانس نیز اعالم قانع شــدن کرد اما باز بیانیه های
ابهام امیز ارائه شد ،بنابراین معتقدم باید روی چارچوب و نحوه
راستی ازمایی هم یک متنی تدوین شود.
می توانیمدرنهایت
توافقکنیم
گفت و گوی مثلث با عباسعلی
منصوری ارانی
امید کرمانی ها
خبرنگار
7
انتقادهای داخلی به بیانیه مطبوعاتــی لوزان بین
ایرانو 5+1راچگونهارزیابیمی کنید؟
موضوعات راهبردی همچون مذاکرات هسته ای را
نمی شود مجرد تحلیل کرد ،بلکه باید براساس میانگین چهار
مولفهسیاسی،اقتصادی،فرهنگی-اجتماعیونظامی-امنیتی
این گفت وگوها را به ارزیابی نشست .با همین رویکرد معتقدم
تفاهم سیاسی با 5+1به ســود منافع ملی ماست .هم اکنون
منتقدان با نگاهی مجرد به این موضــوع می نگرند و از این رو
دچار خطای تحلیلی و اشتباه محاسباتی شدند ،چون موضوع
راهبردی هسته ای نمی تواند منحصر به سه مکان جغرافیایی
نطنز ،فردو و اراک شود و االن دامنه تاثیرات ان فراتر از حتی
علموفناوریهسته ایبودهوواردعرصهسیاسی،اقتصادی،
فرهنگی و اجتماعی شده است .البته شاید برخی تحت تاثیر
گرایش های سیاســی و جناحــی طرح نقد کننــد اما اکثریت
منتقدانبراساسدلسوزیچنینموضعگیری هاییدارند.
از بیانیه لوزان تفاســیر و تحلیل هــای مختلفی به
ویژه در حوزه نحوه لغو تحریم ها و نوع اجرایPMD
مطرحمی شود،بادرنظرگرفتناینمقدمهبفرمایید
تحریم هایی که هم اکنون علیه ایــران وجود دارند
چنددسته اندوبهچهترتیبیبرداشتهخواهندشد؟
انچه در بیانیه مطبوعاتی لوزان مطرح شد در حقیقت
چارچوب های نــگارش متن توافقنامــه بود بنابرایــن بیانیه
سیاست خارجی
عضــو کمیســیون امنیــت ملی و سیاســت
خارجی مجلــس بر ایــن باور اســت که «:ســوابق
غربی ها در بد عهدی روشن اســت ،نمونه هایی را
هم در زمان اجرای توافق ژنــو دیدیم ،پس االن هم
نمی توانیم به انها اعتماد کنیم .چون چنین کاری
ساده لوحی است .این طور نیســت که هر چه انها
بنویسند و بگویند تیم مذاکره کننده ما بپذیرند».
با او درمورد نکات بیانیه لوزان گفت و گو کردیم.
مثلث | شماره 258
سیاست
غیرالزام اور اســت .از جمله موادی که داخل بیانیه امد بحث
یتحریم هاعلیهایراناست.تحریم های
دربارهنحوهلغوتمام
ضد ایرانی به سه دســته تحریم های متاثــر از قطعنامه های
شورای امنیت سازمان ملل ،امریکایی و اتحادیه اروپا تقسیم
می شوند.تحریم هایاتحادیهاروپابعدازامضایتوافقجامع
واعالممسئولسیاستخارجیاروپالغومی شوند.تحریم های
امریکایی نیــز دو نوعند؛ دســته ای کــه رئیس جمهور وضع
کرده و دســته ای که به تصویب کنگره رسیده ،دسته نخست
تحریم های امریکایی علی القاعده با امضای توافقنامه جامع
لغومی شودچونباالخرهخوددولتامریکاواردمذاکرهباایران
شد پس باید متعهد به توافقی باشد که در مذاکرات با ایران به
امضارساندهاستامالغوتحریم هایکنگرهمجوزهمینمرجع
را می خواهد بنابراین این دوگانگی واژگان در بیانیه لوزان برای
لغوتحریم هایاروپاییوامریکاییوجودداردمشکلایناست
کهامریکایی هااحساسمی کنندنمی توانندازکنگرهمجوزلغو
تحریم ایران را بگیرند بنابراین رئیس جمهور از اختیارات خود
برای تعلیق موقتی تحریم های کنگره استفاده می کند تا این
مشکلحلشود.
برخی دلواپســان می گویند اتحادیه اروپا نیز برای
تعلیقتحریم هایخودشرطراستی ازماییگذاشته،
اما اقای ظریف می گوید همان لحظه امضای توافق
تحریم ها لغو می شــود .ایــا اتحادیه اروپــا هم لغو
تحریم هارامنوطبهراستی ازماییکردهاست؟
انچه اقای ظریف می گوید این اســت که بالفاصله
بعد از امضای توافق جامع باید لغو تحریم های اتحادیه اروپا
عملیاتیشود.بهعبارتدیگرخطقرمزایناستکهتحریم ها
لغو شود اما نحوه اجرا را باید در قالب تعریف مکانیزم دنبال کرد
چون زمان اجرایتوافق نامه می تواند مستند به راستی ازمایی
قبلی باشــد .بر این اســاس همان موقع که توافق نامه امضا
می شــود تحریم های اتحادیه اروپا نیز بالفاصله لغو خواهد
شــد پس باید مکانیزم اجرا روشن شــود .همان طور که مقام
معظمرهبریاعالمکردندبهفکتشیتامریکایی هانمی شود
اســتناد کرد و من به صحبت های اعضای تیم مذاکره کننده
ایرانی اعتمــاد دارم ،بنابراین اتحادیه اروپــا بالفاصله بعد از
توافق جامع اعمال تحریم های اقتصادی و مالی خود مرتبط
با موضوع هســته ای را خاتمه خواهد داد و ایاالت متحده نیز
اجرای تحریم های مالی و اقتصادی ثانویه مرتبط با هسته ای
راهمزمانبااجرایتعهداتهسته ایایرانبهنحویکهتوسط
اژانس بین المللی انرژی اتمی راســتی ازمایی شود ،متوقف
خواهدکرد.
منتقدانبیانیهمطبوعاتیلوزاناشارهدارندبهاینکه
صحبت های اقای ظریف درباره تصویب قطعنامه
جدید در شــورای امنیت ســازمان ملل و لغو شش
قطعنامه قبلــی نیز با صحبت هــای خانم موگرینی
متفاوت اســت چون اقای ظریــف از حتمی بودن
تصویب چنین قطعنامــه ای ســخن می گوید ،اما
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از اصطالح
در صورت صالح دید اســتفاده می کند ،ایا این طور
است؟
خیر،تصویبقطعنامهجدید درشورای امنیتقطعی
است .در متن بیانیه لوزان هم امده که «یک قطعنامه جدید
در شورای امنیت ســازمان ملل متحد صادر خواهد شد که در
ی قطعنامه های قبلی مرتبط با موضوع
ان تائید شــده ،تمام
هسته ایلغوخواهدشدوبرخیتدابیرمحدودیت سازمشخص
رابراییکدورهزمانیموردتوافق،لحاظخواهدکرد».ضمن
انکه اگر چنین قطعنامه ای نباشد هیچ اتفاقی نمی افتد چون
ما براساس قطعنامه های ســازمان ملل تحریم شدیم ،پس
اگر قطعنامه های سازمان ملل لغو نشود کدام کشوری جرات
می کند تحریم را علیــه ایران منتفی اعالم کنــد چون در این
صورتخودسازمانمللمدعیمسالهخواهدشد.
از انجا کــه فقط تحریم هــای مربوط بــه موضوع
هســته ای بعد از امضــای توافق جامع برداشــته
می شود،مشخصاستکهچنددرصدتحریم های
ضدایرانی هســته ای و چند درصد غیرهســته ای
است؟
ایناماروجودداردامادرحالحاضردقیقحضورذهن
ندارمکهبخواهمبیانکنم.
یکهرئیس جمهور
چونگفتهمی شوداز 18تحریم
امریکاعلیهایرانوضعکردهفقطدوموردشمربوط
بهموضوعهسته ایاست،میزانووزنتحریم های
هسته ای و غیر هســته ای در مقایســه با یکدیگر
چگونهاست؟
اشکال ندارد ،لغو همین دو موضوع اجرا شود .االن
مذاکرات ایران و 5+1در موضوع هســته ای اســت بنابراین
فقط تحریم هایی که مربوط به موضوع هســته ای است لغو
خواهدشدبنابراینتحریم هاییدرموضوعمبارزهباتروریسمو
حقوق بشربهجایخودباقیمی ماند.
به نظر شما از انجا که لغو برخی تحریم های امریکا
منوطب هراستی ازماییشدهچقدرطولمی کشداین
کارانجامشود؟
نمی دانم چون موضوعی اســت که مباحث سیاسی
و فنی با هم مخلوط شده بنابراین مساله یادشده پاسخ به این
سوالراسختمی کند.
قرار اســت راســتی ازمایی برای لغــو تحریم های
امریکاییرااژانسانجامدهد،چقدرمی شودبهاین
نهادبین المللیاعتمادکرد؟
باالخرهاژانسبایدازحیثیتخودشدفاعکندوبتواند
اعتماد عمومی را به دست اورد .بعید به نظر می رسد که اژانس
بازی جدیدی را اغاز کند گرچه ما باید خیلی مواظب باشیم و با
دقتعملکنیم.
درباره بازرســی های نوین و نحوه اجرای PMDنیز
گویا تفاســیر مختلف و بعضا متفاوت است .مثال
گفتهمی شودکهنظام هاینویننظارتیدربارهایران
می خواهداعمالشودایااینگفتهصحتدارد؟
ایراندربیانیهلوزاناجرایداوطلبانهپروتکلالحاقی
را پذیرفت ،ضمن انکه تفاهم اژانس بین المللی انرژی اتمی
از فناوری های مدرن نظارتی و از دسترســی های توافق شده
بیشتریبرایروشن کردنموضوعاتگذشتهوحالبرخوردار
شود ،بنابراین هیچ جای متن از اعمال نظام های نوین نظارتی
صحبتیبهمیاننیامدهاست.
وقتیصحبتاستفادهازفن اوری هاینویننظارتی
می شودیعنیمسالهجدیدیاستکهتاکنونوجود
نداشــته ،ایا این کار در چارچــوب پروتکل الحاقی
انجام می شــود؟ اســتفاده از این فن اوری ها فقط
در مراکز هسته ای ماســت یا فراتر از این محدوده
خواهدبود؟
اینازجملهبحث هاییاستکهبایددرزمانمذاکرات
برسرجزئیات،موشکافانهبهاننگاهکرد.
ایا ایران خط قرمز خود می داند اگر بخواهد فراتر از
موضوعهسته ایچنینفن اوری هاینویننظارتی
بهکارگرفتهشود؟
قطعا و یقینا همین طور است چون چنین اتفاقی اگر
بیفتد دیگر امنیتی وجود نخواهد داشت ،سوابق غربی ها در
بد عهدیروشناست،نمونه هاییراهمدرزماناجرایتوافق
ژنو دیدیم ،پس االن هم نمی توانیم به انها اعتماد کنیم چون
چنین کاری ساده لوحی است .این طور نیست که هر چه انها
بنویســند و بگویند تیم مذاکره کننده ما بپذیرند .حتما با دقت
و وســواس و دغدغه خیلی زیاد روند مذاکــرات را مخصوصا
در طول این سه ماه که جزئیات نوشــته می شود و فوق العاده
حســاس هم اســت باید همه چیز را زیر نظر بگیریم تا فریب
نخوریمچونغربی هانیرنگ بازهستند.
قبل از بیانیــه لــوزان احتمال پیروزی یا شکســت
مذاکراترا 50- 50اعالممی کردند،بهنظرشمااالن
ایننسبتبهچهصورتدرامدهاست؟
به نظر من وضع بهتر شــده و شــرایط خوبی داریم.
همه بحث ها بر اســاس هزینه -فایده است .اینکه با کشوری
وارد جنــگ ،گفت وگو یا تعامل و همکاری شــویم بســته به
ارزیابی هزینه -فایده ای اســت که انجام می دهیم ،پس اگر
امروز مذاکره نمی کردیم باید براورد می کردیم که در قبال این
مذاکره نکردنچههزینه ایرابایدمی پرداختیم.
18ماه مذاکره شد تا ایران و 5+1روی بیانیه لوزان و
راه حل های کلی موضوع هسته ای تفاهم کردند .به
نظر شما در 2/5باقیمانده امکان توافق بر سر همه
جزئیات وجود دارد ،به طوری که همه مســائل مورد
توافقشفافوغیر قابلتفسیرباشند؟
به نظر من امکان پذیر است .در طول 18ماه مذاکره
توافقاتبسیاربزرگیاتفاقافتاد،غنیسازیاورانیومدرنطنز،
تحقیق و توسعه در فردو و داشتن راکتور اب سنگین در اراک
تثبیتشد،بنابرایناینطورنیستکهگفتهشوددوطرف 18ماه
مذاکره کردند تا روی یکی دو برگ بیانیــه لوزان تفاهم کنند،
توافق بر جزئیات ظــرف 2/5ماه اینده انجام می شــود چون
معتقدم از این به بعد روند پیشرفت مذاکرات جهشی و سریع
خواهد بود.
37
درباره یک چهره
دیگر نامزد انتخابات نمی شود
دلیل تصمیم جدید محسن رضایی چیست؟
ابوالقاسم رئوفیان
8
سخنگوی جبهه ایستادگی
وقتی اعالم شد اقای محســن رضایی به فرماندهی
کل قوا برای بازگشت به سپاه پاســداران انقالب اسالمی
نامه نوشته و موافقت ایشان نیز حاصل شده برخی سوال ها
پیش امد که سرنوشت جبهه ایستادگی که با محوریت اقای
محسن رضایی تشکیل شد چه می شــود؟ در پاسخ به این
سواالت یاداور می شوم که وقتی حضرت امام خمینی (ره)
رحلت کردند نظام جمهوری اســامی پا برجــا ماند و امور
کشــور روال عادی خود را ادامه داد .البته در مثال مناقشه
نیســت اما جبهه ایســتادگی اگر برنامه ای برای اینده کار
سیاسی خود نداشته باشد که دیگر جبهه نیست .هر تشکل
سیاســی که اعالم موجودیت می کند قطعا براســاس یک
اصول و مبانی فعالیت خــود را پی می گیــرد ،بنابراین دور
از تدبیر اســت که برای اتفاقــات احتمالــی برنامه ریزی و
پیش بینی نداشته باشد.
گرچــه پیش از عیــد صحبــت از ورود احتمالی اقای
سیاست
38
مثلث | شماره 258
ایا ایــن ظرفیتــی که بــا تالش های
بسیار برای او فراهم شده بالتکلیف
رها می شــود؟ جوابم این اســت که
البد اقــای رضایی بــرای هدایت این
ظرفیــت به ســمت و ســوی دیگری
تدبیر و اندیشــه کرده اســت .اینکه
اقای رضایی در پشت صحنه دهمین
دوره انتخابــات مجلــس شــورای
اسالمی نقش افرین باشد ،از نگاه من
امکان پذیر است و مانعی وجود ندارد
رضایی به انتخابات مجلس شــورای اسالمی می شد اما ما
اعضای جبهه ایســتادگی در جریان تصمیم اقای محسن
رضایی بودیم و از ایــن واقعه غافلگیر نشــدیم .ثانیا اقای
رضایی به ســپاه پاســداران انقالب اســامی بر می گردد
اما محل اســتقرارش در دانشگاه امام حســین (ع) است،
بنابراین به نظر نمی رسد او دوباره لباس نظامی به تن کند و
در کسوت نظامی گری در بیاید .در واقع عضو هیات علمی
دانشگاه امام حسین (ع) است و فعالیت دانشگاهی خواهد
کرد .پس این مســاله که برخی می گویند محسن رضایی با
بازگشت به سپاه عمال ناگزیر می شــود که از سیاست کناره
گیرد ،این طور نیســت ،کما اینکه او همچنان دبیر مجمع
تشخیص مصلت نظام است.
به هــر حــال 16ســال فرماندهی ســپاه پاســداران
انقالب اسالمی به ویژه در ابتدای پیروزی انقالب اسالمی و
هشت سال جنگ تحمیلی کوله باری از تجربیات گران قدر
را در اختیار اقای محســن رضایــی قرار داده اســت که بر
همین اساس می توان گفت احســاس وظیفه او نسبت به
نظام و ســپاه موجب این تصمیم گیری شد تا با عضویت در
هیات عملی دانشگاه امام حســین (ع) پل ارتباطی با نسل
جوان ســپاه برقرار کند و بتواند تجربیاتش را در اختیار انها
قرار دهد.
اقــای محســن رضایــی قطعــا دیگــر در انتخابات
ریاســت جمهوری و انتخابات مجلس شــورای اســامی
شــرکت نمی کند اما تجــارب سیاســت ورزی ،دیدگاه ها،
نظرات و مواضعــی دارد که به هر حال باب طــرح و انتقال
انها بسته نیست.
اقای محسن رضایی از سال 76مسئولیت فرماندهی
ســپاه را به اقای رحیم صفوی تحویل داد و لباس نظامی را
از تــن در اورد که تا امروز 18ســال از ان تاریخ می گذرد،
در واقــع او 18ســال در عرصــه سیاســت ورزی فعالیت
کرد؛ کاندیــدای انتخابــات مجلس ششــم ،انتخابات
ریاســت جمهوری نهــم ،انتخابات ریاســت جمهوری
دهم و انتخابات ریاســت جمهوری یازدهــم بود و من
برهه های سیاســی یادشــده در ایــن دوران را مثبت
ارزیابی می کنم چــون همواره اقای دکتــر رضایی با
برنامه در عرصه رقابت های سیاســی ظاهر می شد؛
ایده پرداز بود ،حرف برای گفتن داشــت و در طول
دوران سیاســت ورزی اخالق مــداری پیشــه کرد
و مردمــداری را ســرلوحه کارهــا و برنامه هایــش
قرار داد .بر همین اســاس از یــک محبوبیتی نزد
افکارعمومی برخوردار شــد و در کل کشور چهره
شناخته شده ای نیز محسوب می شود.
شــاید این ســوال مطرح شــود کــه اقای
محســن رضایی در تمام ســال هایی که کوشید
از قالب یــک فرمانده نظامی خــارج و در هیات
یک شــخصیت سیاســی و حتــی اقتصاددان
ظاهر شــود ،نتیجه انتخابات ریاست جمهوری
92نشــان می دهد که کم کم اثار تالش های
او در حال نمایان شــدن است چراکه توانست
بیش از ســه میلیون رای کســب کنــد ایا این
ظرفیتی که با تالش های بســیار برای او فراهم
شده بالتکلیف رها می شــود؟ جوابم این است
که البد اقای رضایی بــرای هدایت این ظرفیت
به ســمت و ســوی دیگری تدبیر و اندیشه کرده
اســت .اینکه اقای رضایی در پشــت
صحنه دهمین دوره انتخابات مجلس
شــورای اســامی نقش افرین باشد،
از نگاه من امکان پذیر اســت و مانعی
وجود ندارد اما اینکه خود او چه مشــی
و رویکردی را دنبال کند ســوالی است
که باید خبرنــگاران و اصحاب رســانه
از شخص اقای محســن رضایی جویا
شوند .در کل به عنوان کسی که به اقای
محســن رضایی نزدیک بودم معتقدم
باتوجه به اینکه تصمیم بازگشــت او به
سپاه مورد موافقت مقام معظم رهبری
قرار گرفت ،به نظرم این مســاله اقدام
بجایی بود.
سیاست
سیاست
خارجی
بر اساس اخبار موجود
محسن رضایی تصمیم گرفته
است به سپاه بازگردد
تصمیم اقا محسن
چرا دبیر مجمع تشخیص به سپاه م ی رود؟
منصور حقیقت پور
نایب رئیس کمیسیون
امنیت ملی
درباره 18ســال سیاســت ورزی اقای
رضایی بایدبگویمرویکرداوازبدوورود
یومنطقیبود،
بهعرصهسیاستعلم
گرچه اقبال عمومــی و اجتماعی برای
انتخاب او شکل نگرفت اما به نظرم او
از شــخصیت های علمی نظام است
که یک مدل فکری مختص به خود در
حوزه های اقتصاد ،فرهنگ ،سیاست
و امنیــت دارد ،به طوری کــه همه این
حوزه هاباهمهمخوانهستند
مثلث | شماره 258
بماند و حتــی در عرصه انتخابات مجلس فعال شــود اما
من معتقدم اقــای رضایی برای نمایندگی مجلس شــاید
مناسب نباشد چون او بیشتر یک شــخصیت نظریه پرداز
است که در سطح ارائه راهبرد و تدوین طر ح های کالن
برای کشور باید کار کند و جنســش چیز دیگری است .با
این تفاســیر به نظر اقا محســن برای مجلس نمی تواند
کار کند اما می شد از ظرفیت او در حوزه مدیریت اجرایی
و اقتصادی کشــور اســتفاده کرد ٬متاســفانه ممکلت ما
این طور اســت که وقتی فردی برســر کار می اید تمایل
دارد دوســتان و رفقای ســابق خــود را به کار گیــرد و با
انها کار کند .امروز که اقای رضایــی می خواهد تجارب
جنگی و دوره نظامی گری خود را از طریق دانشــگاه امام
حســین(ع) به نســل جوان ســپاه منتقل کند ،تجربیات
18سال سیاست ورزی اش را نیز می تواند از کرسی های
دانشگاه به نســل جوان منتقل کند ،بنابراین حضور او در
دانشگاه امام حســین (ع) در انتقال تجارب سیاسی اش
به نسل سوم محدودیت ایجاد نمی کند.
سیاست
خبر درخواست اقای محســن رضایی از مقام معظم
رهبری برای برگشت به سپاه و قبول این درخواست از طرف
معظم له را از رسانه ها مطلع شــدم .همان سال 76هم که
اقای رضایی خواست از سپاه پاســداران انقالب اسالمی
برود ،مقام معظم رهبری تمایلی بــرای پذیرش این جدایی
نداشــتند .اقای رضایی یک مدل و الگو برای پاســداران
انقالب اسالمی اســت و هر جایی باشــد می تواند به سپاه
کمک کند .اینکه او به عضویت هیات علمی دانشگاه امام
حســین (ع) در امد تا بــا تدریس در این دانشــگاه تجارب
خود را در اختیار دانشجویان قرار دهد ،بسیار مثبت و حائز
اهمیت اســت چون اقای رضایی دنیای تجربه اســت .او
در دوران جنگ تحمیلی و شــرایط امنیتــی اوایل انقالب
توانســت پیروزمندانه از این کارزارها خارج شــود ،بنابراین
هزاران سوژه تجربی خوب را می تواند به نسل جدید سپاه
منتقل و دانش انها را در این حوزه ها غنی کند.
برخی تحلیلگــران معتقدند شــرایط منطقه در این
تصمیم اقای رضایی موثر بود .من از میزان صحت این
تحلیل اطالعی نــدارم اما می دانم اقــای رضایی اهل
علم ،مطالعه ،تحقیق و به کارگیری مشاور است .زمان
فرماندهی اش نیز در ســپاه پاسداران انقالب اسالمی
از ظرفیت علمی دانشــگاه ها اســتفاده می کرد .یادم
هســت ان دوران مطالعــات خیلی قوی دربــاره دوره
صفویه داشــت و نکات مثبت ان سلسله و علل افول
ان را با کمک دانشــجویان پژوهش کرد .باتوجه به
این توضیح انتقال تجارب به جوانان سپاه که همه
از نسل سوم هستند و تجربه ای از حضور در عرصه
دفاع مقدس و دوران امنیتی چند سال اول انقالب
ندارند ،بسیار دســتاوردهای علمی دوره تحصیل
دانشگاهی انها را پربار می کند.
درباره 18ســال سیاست ورزی اقای رضایی
نیز باید بگویم رویکــرد او از بــدو ورود به عرصه
ی و منطقی بود ،گرچه اقبال عمومی
سیاست علم
و اجتماعی برای انتخاب او شکل نگرفت اما به
نظرم او از شخصیت های علمی نظام جمهوری
اسالمی ایران است که یک مدل فکری مختص
به خود در حوزه های اقتصاد ،فرهنگ ،سیاست
و امنیــت دارد ،به طوری که همــه این حوزه ها
با هم همخوان هســتند .اقای محسن رضایی
برای دســتیابی به چنین مدل فکری بسیار کار
کرد و زحمت کشــید .بر همین اساس معتقدم
کســانی که نامزد انتخابات ریاســت جمهوری
بودند اگــر تجربیات اجرایی و علمی شــان در
کنار تجارب اجرایی و علمی اقای رضایی قرار
بگیرد دانش و تجربیــات اجرایی اقای رضایی
از قوام و غنای بیشتری برخوردار است .اقای
رضایی بنا به اذعان اهل علم برنامه و بیان خیلی
خوبی داشــت ،ضمن انکه گرچه سابقه نظامی
داشــت اما اعتدال در رفتــار و طرح ریزی های
اجرایی اش مشــهود بــود .به نظــرم در دوره هایــی که او
به عنوان کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری امد ،به ویژه
در سال های 88و 92دارای برنامه بود چراکه کار کارشناسی
تدوین سیاســت های کالن نظام را در مجمع تشــخیص
مصلحت نظام برعهده داشت و همچنین در جریان جزئیات
تدوین سند چشــم انداز 20ساله کشــور بود .بنابراین او از
افق دید خیلی خوبی در ابعاد اقتصادی و سیاســی بهره مند
بود ،ضمن انکه او قابلیت کار کــردن با جناح های مختلف
سیاســی را داشــت و دارد که ایــن خود یک حســن بزرگ
محسوب می شود.
زمانی کــه اقا محســن فرماندهی ســپاه پاســداران
انقالب اســامی را برعهده گرفــت ،ترکیبــی از نیروهای
تمام جناح های مختلف سیاســی کشور در این نهاد حضور
داشتند و او توانســت به خوبی حوزه تحت مسئولیت خود را
اداره کند ،بنابراین رئیس جمهور شدن چنین فردی بهتر از
نامزدی است که بعد از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری
فقط با یک تیپ سیاسی خاص کار می کند چون او می تواند
ضمن برقراری تعامــل مثبت با تمام جریانات سیاســی ،از
ظرفیت های انها برای اداره کشور استفاده کند.
ســال 92که اقــای محســن رضایی حــدود چهار
میلیون رای اورد خیلی امید بود که او در عرصه سیاســی
39
درباره یک عکس
اصالح طلبان
به الریجانی
مانند ناطق نگاه
نم ی کنند
کاندیداتوری الریجانی از تهران
توجیه سیاسی ندارد
سیدرمضان شجاعی کیاسری
سیاست
40
مثلث | شماره 258
9
نماینده مجلس
معتقدم امروز اقای الریجانی مشی سیاسی مشترک
با اقای ناطق نوری دارد ،گرچه در گذشــته این مثال برای
اقای باهنر بیان می شد اما باهنر و ناطق این روزها از جهت
نگاه به دولت کامال با یکدیگــر متفاوتند ،ضمن انکه اقای
باهنر با جبهه پایداری ،جمعیت رهپویان و جمعیت ایثارگران
نشست و برخاســت می کند اما اقای ناطق چنین رویکردی
ندارد ،بنابراین از میان اقایان الریجانی و ناطق یک نفر پا به
عرصه انتخابات مجلس شورای اسالمی می گذارد .یعنی
اگر اقای الریجانی به صحنه نیاید ناطق می اید و بالعکس،
ولی در کل می توان گفت هر دوی این شــخصیت ها نقش
قوی و تاثیرگذاری را هم در ُبعد کاندیدا شــدن و هم در ُبعد
حمایت و پشتیبانی از افرادی که وارد صحنه رقابت می شوند
خواهند داشت.
گرچــه اصالح طلبان می کوشــند اقــای ناطق نوری
را در اردوگاه اصالحــات تعریف کنند و چنیــن رویکردی را
نســبت به اقای الریجانی ندارند اما معیار قضاوت و تحلیل
را نمی توان بر پایه مشی و خواسته اصالح طلبان گذاشت.
نگاه های اقای الریجانی و اقای ناطق درباره مسائل کالن
کشور به یکدیگر نزدیک است و هر دو جز و معتدالن جریان
اصولگرا به شــمار می ایند که اگر جناح اعتدال را مجموع
اصالح طلبــان و اصولگرایــان معتدل تعریــف کنیم حتما
اقایان الریجانی و ناطــق در چنین اردوگاهــی قرار دارند.
بر همین اساس به نظر می رسد برای دولت نیز فرق نمی کند
که از میان اقای ناطق یا اقــای الریجانی کدامیک رئیس
مجلس باشــد .هر کدام از انها در این جایــگاه قرار بگیرند
دولت می تواند تعامل خوبی را با مجلس برقرار کند.
حال اگر سوال شود کدامیک از انها نامزد دهمین دوره
انتخابات مجلس خواهد شد می گویم اقای الریجانی چون
االن در حال مدیریت مجلس شورای اسالمی و در جریان
مسائل جاری کشور اعم از اقتصادی ،سیاسی ،اجتماعی،
بین المللی ،سیاســت خارجی و فرهنگی است ،ضمن انکه
به انواع معــادالت داخل مجلــس اشــراف دارد اما اقای
ناطق بیست سال اســت که از عرصه سیاسی کشور فاصله
گرفت ،پس نتیجه می گیریم اقای الریجانی می تواند قطعا
متفاوت تر عمل کند .اقای الریجانی در دو دوره ریاست بر
نهاد قانونگذاری فضایی را باز کرده که اکثریت نمایندگان
مردم به حسن مدیریت او اذعان دارند.
همان تاثیری کــه اقای ناطــق در پشــت صحنه بر
ائتالف اصولگرایان می گذارد اقای الریجانی روی صحنه
می تواند این نقش را حتی با تاثیر بیشــتری ایفا کند و گروه
بیشتری از اصولگرایان از او حرف شنوی داشته باشند ،اما
تاثیرگذاری هر دوی انها به حدی نیست که بتوانند ائتالف
صددرصدی میان گرایش هــای مختلف اصولگرا به وجود
اورند ،چراکه هم اکنون رابطه مثبتــی میان جبهه پایداری
با اقایان ناطق و الریجانی وجود ندارد .البته پیش بینی من
این است که اقای الریجانی همچون دو دوره گذشته از قم
کاندیدای دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسالمی
می شــود ،بنابراین از وزن کشی های سیاســی در تهران به
دور خواهد بود .علت هم این اســت که اقای الریجانی با
اصرار و درخواست مراجع عظام تقلید از قم نامزد انتخابات
مجلس شد ،از مردم قم رای گرفت و وارد نهاد قانونگذاری
شد بنابراین بعید می دانم این کار را انجام دهد و بخواهد از
تهران نامزد شود .ضمن انکه کاندیداتوری اقای الریجانی
از حوزه انتخابیه تهران ،ری ،اسالمشهر و شمیرانات خیلی
توجیه سیاسی ندارد چون به نظر می رسد در تهران دو لیست
بیشتر نباشــد؛ یکی فهرســت انتخاباتی مربوط به حامیان
دولت که انهــا نامزدی از میــان نیروهای خــود را در صدر
فهرست می گذارند ،فهرســت دیگر متعلق به اصولگرایان
است که اقای حدادعادل در این جایگاه قرار می گیرد ،پس
در مجموع نامزدی اقای الریجانی از حوزه انتخابیه تهران،
ری ،اسالمشهر و شمیرانات خیلی مفهوم ندارد.
اینکــه طیــف حامیــان اقــای الریجانــی با ســایر
گرایش های سیاســی ائتالف کنند یا خود لیست جداگانه
و مستقل بدهند موضوعی اســت که هنوز معلوم نیست اما
حتما حضور انها در انتخابات مجلس قطعی و موثر است.
درباره فعالیت حزب رهروان در انتخابات مجلس نیز
باید بگویم قرار است مراحل اجرایی تشکیل ان طی شود.
اقای الریجانی هــم در جریان موضوع اســت .او مدت ها
دنبال تاسیس حزب بود گرچه در شرایط فعلی شاید تشکیل
حزب دیر باشد اما اثرگذاری خود را دارد .البته همانطور که
گفته شــد اینکه حزب رهروان در انتخابات مجلس چگونه
ورود کند ،مســتقل بیاید یــا در قالب ائتالف ،مســاله ای
اســت که اظهار نظر درباره ان هنوز زود است و باید اعالم
نظر در این بــاره را به چند ماه نزدیک بــه انتخابات مجلس
موکول کرد.
در کل معتقدم وزن سیاســی حامیان اقای الریجانی
در مجلس اینــده قابل قبول اســت و اصالح طلبان معتدل
همچون مجلس هشتم و نهم،حاضرند رای خود را به اقای
الریجانی بدهند .هرچنــد این روزهــا گزینه های مختلفی
همچون اقای عارف از اردوگاه اصالحات برای قرار گرفتن
بر کرســی مجلس اینده مطرح می شوند اما بر این باورم که
چون اکثریت نسبی مجلس دهم در اختیار معتدالن سیاسی
اعم از اصولگرا و اصالح طلب خواهد بود رای اصالح طلبان
معتدل نیز به اقای الریجانی است.
سیاست خارجی
گفته می شود علی الریجانی و ناطق نوری دیداری انتخاباتی با یکدیگر داشته اند
ناطق و الریجانی
درتصمیماصولگرایانموثر ند
سیدکمال الدین سجادی
سخنگوی جبهه پیروان
مثلث | شماره 258
سیاست
هر چه به ایام دهمین دوره انتخابات مجلس شــورای
اســامی نزدیک می شــویم ،گمانه زنی ها دربــاره حضور
شــخصیت های سیاســی در کارزار رقابت سیاسی پیش رو
بیشتر می شود .برهمین اساس مدت هاست که هر از گاهی
احتمال کاندیداتوری اقای علی اکبر ناطق نوری در انتخابات
مطرح می شــود اما من معتقدم اگر مطالبی که ایشان قبال
گفته بود مالک قرار گیرد می تــوان گفت اقای ناطق دیگر
در انتخابات مجلس شرکت نمی کند .هر چند در طول زمان
روحیــات ،رویکردها ،تصمیم گیری هــا ،نظرها ،دیدگاه ها
و تحلیل های افراد ممکن اســت دســتخوش تغییر شود یا
ضرورت هایی پیش می اید که شاید انها را در شرایط و فضای
تصمیم گیری جدید قــرار دهد ،به عبارت دیگــر از انجا که
اوضاع سیاسی در کشــور ما همیشه یکسان نیست تصمیم
شخصیت های سیاســی نیز به طبع می تواند در طول زمان
متحول شود.
هم اکنون از سوی اکثریت هر دو جناح سیاسی برای
ورود اقای ناطق نوری به انتخابات دعوت می شــود .اتفاقا
ما اصولگرایان نیز چنین رویکردی داریم ،حتی اقای باهنر
رئیس جبهه پیروان خط امام و رهبری جایی گفته بود« :اگر
اقای ناطق تصمیم بگیرد که وارد عرصه انتخابات شــود ما
از این تصمیم اســتقبال می کنیم» ،باالخره اقای ناطق از
شخصیت های اصولگرا و از سابقون انقالب است اما اینکه
چرا اصالح طلبــان از ورود اقای ناطق اســتقبال می کنند،
حتما تحلیل های خاص خود را دارند ،یک نظر این اســت
اصالح طلبان با مشــکل چهره های مقبول مواجهند چون
باتوجه به قضایایی که در فتنه 88پیش امد انها ریزش های
زیــادی داشــتند ،بنابراین از نظــر چهره های سیاســی که
معیارهایی مطابق گفتمــان انقالب اســامی را دارند ،در
مضیقه هســتند و می خواهنــد از طیف معتــدالن اصولگرا
یارگیری کنند ،البته این مساله را نیز پنهان نمی کنند .در واقع
جریان اصالحات با طرح شــعار ائتــاف معتدالن دو جناح
می کوشد به اهداف سیاسی خود جامه عمل بپوشاند ،حال
انکه از ابتدای انقالب تا کنون دو جناح کالسیک اصالحات
و اصولگرا در ادوار مختلف انتخابات با یکدیگر رقابت کردند
و چنین رقابتی منطقی و مناسب و برای افکار عمومی جامعه
نیز تعریف شده است اما اینکه بخشی از این دو جناح با هم
ائتالف کنند ،این مساله مرزهای دو جناح را مخدوش می کند
بنابراین غیر ممکن است که معتدالن دوجناح تصمیم بگیرند
با هم لیست مشترک دهند.
البته در صورتی که اقای ناطق نامزد انتخابات مجلس
شود ،شاید در هر دو فهرســت اصالح طلبان و اصولگرایان
قرار گیرد ٬در اوایل انقالب نیز بودند شخصیت هایی که هر
دو جناح چپ و راست انها را قبول داشتند ،بنابراین نامشان
در همه فهرســت های انتخاباتی بود .امــروز هم اگر اقای
ناطق نوری بیاید ،فضا طوری اســت که عالوه بر انکه مورد
استقبال اصولگرایان قرار می گیرد ،شاید نام او در فهرست
انتخاباتی اصالح طلبان نیز مشــاهده شــود .در انتخابات
مجلس نهم نیز نام اقای ابوترابی فرد در 19لیســت بود .در
کل دنیای سیاست دنیای ممکنات است.
نکته ای که اینجا نیاز می دانم یاداور شــوم این است
که ایــن روزها برخی هــا اقــای الریجانی را بــه مثابه اقای
ناطق می خوانند و شــباهت هایی را نیز همچون نگاه مثبت
به دولت روحانی و موضع داشتن نسبت به پایداری ها برای
انها برمی شمرند اما من این اعتقاد را ندارم .حاج اقای ناطق
ویژگی های خاص خــود را دارد ،پیــش از انقالب مبارزاتی
ضد رژیم پهلوی داشــت و بعد از 22بهمــن 57نیز در مقام
یک دولتمرد یا پارلمانتاریســت خدماتــی را به انقالب ارائه
داد .حال انکه اقــای الریجانی به لحاظ ســوابق اجرایی و
خصوصیت هــای فــردی ویژگی های دیگــری دارد که ان
ویژگی ها مشابه ویژگی های حاج اقای ناطق نیست اما هر
دو به اصولی در انقالب اســامی اعتقاد دارند که این شاید
وجه اشتراکشان باشد .به عبارت دیگر از لحاظ اقتصادی،
سیاســی ،اجتماعی و فرهنگی نگاه انها با یکدیگر متفاوت
است البته هر دو مازندرانی هستند.
اینکه گفته می شود یکی از این دو نفر نامزد انتخابات
مجلس می شــود را نیز نمی توان پذیرفت چون اگر یکی از
تهران بیاید و دیگری از حوزه انتخابیه قم نامزد شود ،مشکلی
ایجاد نخواهد شد ،ضمن انکه در مجلس نیز می تواند یک
تقســیم کار انجام شــود ،یکی رئیس و دیگری نایب رئیس
باشــد مثال االن اقای حدادعادل رئیس مجلس نیست اما
کار دیگری را انجام می دهد به عبارت دیگر حضور یکی مانع
حضور دیگری نیســت چون می تواند تقسیم کار شود و این
بستگی به تعامل و توافق بین شخصیت های سیاسی دارد.
بر همین اساس معتقدم اگر اقای ناطق از نظر گذشته برگردد
یک تحول جدیدی در فضای سیاسی ایجاد می کند.
موضوع دیگر انکه برخی معتقدند اگر اقای الریجانی
از تهران نامزد شــود ،تاثیرگذاری اش در انتخابات مجلس
شورای اسالمی بیشتر می شــود اما نظر من این است که از
زمان نماینده شدن اقای الریجانی از شهر قم و ریاست او بر
مجلس ،کسی که نماینده شهر قم و چهره سیاسی باشد ،یک
شان و وزن جدیدی پیدا می کند.
فارغ از مساله حوزه انتخابیه ،اقایان الریجانی و ناطق
در ائتالف انتخاباتی اصولگرایان تاثیرگذارند ،کما اینکه در
انتخابات قبلی هم اقای الریجانــی در مکانیزم 8+7جبهه
متحد اصولگرایــان نماینده داشــت یا اقــای ناطق رئیس
شــورای نیروهای انقالب در انتخابات مجلس هفتم بود.
در پایان یاداور می شــوم که نباید بــه موضع گیری های نرم
اصالح طلبان خوشبین بود .انها همیشــه دنبال منافع خود
هستند ،بنابراین حسن نیتی در قبال اقای الریجانی و اقای
ناطق ندارنــد ،بلکه از طرح نام این دو شــخصیت اصولگرا
به دنبال بهره برداری های سیاسی هســتند .به عبارت دیگر
بستگی دارد منافع شــان را چطور تعریف کنند .سابقه نشان
داده که اصالح طلبان در دوره ای از انتخابات مجلس یک
شخصیت سیاسی را کامال طرد و تخریب کردند اما در یک
دوره از انتخابات ریاست جمهوری به دنبال او رفتند و تشویق
و ترغیب کردند که به صحنه بیاید .بر همین اساس اگر انها
ببینندکهکاندیدای اختصاصی شان درمجلسایندهمی تواند
بر صندلی ریاست مجلس تکیه بزند و رای بیاورند حتما به او
رای می دهند .مثال اگر اقای عارف امکان رای اوری داشته
باشــد طبیعتا اصالح طلبان اعم از کنــدرو ،میانه رو یا تندرو
به عارف رای می دهنــد نه اقای الریجانی یــا اقای ناطق،
بنابراین این طور نیســت که دلشــان بخواهد به کســی که
ســبقه اصولگرایی دارد رای دهند ،ان زمان انها اعتنایی به
بازارگرمی ها و تبلیغات انتخاباتی خود نمی کنند.
41
درباره اقبال
تاریخ سیاسی
اقبال شرق
سیاست
42
مثلث | شماره 258
نگاهیبهزندگیواندیشه هایمحمداقبالالهوری
اقبال الهوری بیش از انکه شاعر باشد،اندیشــمندی بزرگ با دغدغه های بزرگ
بود .مردی که گرچه در غرب دانــش اموخته بود و از بنیان هــای زندگی غرب به
خوبی اگاهی داشت اما در عصری که روشنفکرانش در مشرق زمین ضامن توسعه
و پیشرفت را غربی شدن می دانســتند،مردم شرق را به اندیشــیدن در مورد خود
دعوت کرد.
سیاست
سپیده امامی اصل
خبرنگار
استعمار ،مشکل اول
او مهمتریــن مشــکل را در ان دوران اســتعمار
می دانست ،به همین دلیل معتقد بود که مردم را باید در این
راه اگاه کرده و استعمار را به انها شناساند؛ از این رو نگاهی
ژرف به کشــورهای استعمارشــده اســامی پیرامون خود
داشت و با نظر به ویژگی های سیاسی ان زمان و اندیشه های
اســامی ،او پذیرش ویژه ای پیدا کــرد .دلیل دیگر چهره
فرامرزی وی را می توان در پیوستگی فرهنگی و تاریخی و
مذهبی کشورش با برخی کشورهای همسایه مانند ایران و
افغانستان دانست .اقبال یکی از نامورترین و سرشناس ترین
شاعرپارســی گوی غیرایرانی در ایران است که نظیر شاعر
بزرگــی همانند بیــدل دهلوی پذیــرش ویــژه ای در ایران
یافته است .به همین دلیل شــاعرانگی او بر اندیشه هایش
نزد افکار عمومی برتری بیشتری یافته است .از کل ۱۲هزار
بیت شعری که توسط اقبال سروده شده است ۷هزار بیت ان
فارسی است .شریعتی در جایی وی را ایرانی ترین خارجی و
شیعه ترین سنی خطاب کرده است .وی ارزو داشت تهران
روزی جایــگاه ژنو در اروپــا را پیدا کند .تز دکتــرای او با نام
سیر حکمت در ایران نخستین اثر وی بود که توسط چهره
استاد چپگرای دانشــگاه های تهران امیر حسین اریان پور
به فارســی ترجمه شــده اســت .هرچند که اقبال بی گمان
دلبستگی فراوانی به ایران داشته است و برخی از ملی گرایان
ایرانی نیز ان را ستوده اند ،با این حال اقبال از گرایشهای
ناسیونالیستی غربی به شدت متنفر است و ریشه تمایالت
ناسیونالیستی در مســلمانان را که به ملت پرستی ختم شده
اســت ،در اندیشــه های سیاســی ـ اجتماعی مغرب زمین
می بیند .او قائل به مرزهای جغرافیایی و تصنعی نیســت و
معتقد است که این مرزبندیها ،به تعصبات قومی ،نژادی
و محلی خطرناک ختم میشود .اقبال درپی ان است که از
اقوام ایرانی ،عرب ،ترک و افغان «ملت گیتینورد» بسازد.
مرز و بوم اصلی مسلمانان از نظر او اسالم است :قلب ما از
هند و روم و شام نیست /مرز و بوم ما بهجز اسالم نیست
مثلث | شماره 258
اقبال مهمرتین مشکل را در ان دوران
استعمار می دانست ،به همین دلیل
معتقد بــود که مــردم را بایــد در این
راه اگاه کــرده و اســتعمار را بــه انها
شناســاند؛ از این رو نگاهــی ژرف به
کشــورهای استعمارشــده اسالمی
پیرامون خود داشت
اقبال در منظومه فارسی «اســرار خودی» و سه سال
پس از ان منظومه «رموز بیخودی» را سرود .انچه در این دو
منظومه مرکز و محور اندیشه های او بوده ،نظریه «خودی»
ی اثارش به نوعی به
است که از این زمان به بعد ،وی در تمام
تبیین این اصل پرداخته است« .خودی» در دیدگاه اقبال
یعنی دریافت نیروی خود یا نیــروی درون ،به عبارت دیگر،
خودی یعنی خوداگاهی و شناخت استعدادهای فرد و تسلط
بر انها ،نظریه «خودی» توصیه به اتکا به خود اســت و در
ی چون عزت نفس و اتکا به نفس به
ابعاد اخالقی با مفاهیم
کار می رود .این نظریه به طور مفصل در اسرار خودی توضیح
داده شده و در رموز بیخودی از ابعاد اجتماعی ان سخن به
میان امده است .دیگر اثار اقبال نیز یا روایاتی دیگر از این
نظریه اند یا توضیحاتی درباره مصادیق جزئی ان ،تا جایی
که اقبال «واردات» یا دریافت های قلبی خویش را منحصر
به همین نظریه می داند.
علی شــریعتی در این رابطــه می گوید« :بازگشــت به
خویش یعنی بازگشــت به خویشتن اصیل انســانی و احیای
ارزش های فرهنگی و فکری سازنده و مترقی و اگاهی بخش
خود ما .بازگشــت به خویش نه ان چنان که پس از مد شدن
مخالفت با غربزدگی ،خود غربزده ها بــاز این را مد کرده اند و
نمی دانند که بازگشت به خویش به مدرن شدن و تظاهر کردن
ی و ارتجاعی
و به فرنگی بد گفتن و به اداب و رسوم کهنه بوم
برگشتننیست.بازگشتبهخویشیکنهضتعمیقودشوار
خودشناســی و خودسازی اســت ،الزمه اش شناختن تمدن
و فرهنگ اروپاست .شــناختن دنیای امروز با همه زشتی ها و
زیبایی هایش و نیز شــناختن تاریخ تمدن و فرهنگ و ادب و
مذهب و اصالت های انسان و عوامل انحطاط و ارتقای تمدن
و اجتماع مــا و تفاهم با توده مردم و تجانــس با متن جامعه و
باالخره احیای انچه انحطاط در ما کشت و استعمار از ما برد و
در میان ما نسخ کرد و قلب کرد ...بازگشت به خویش چگونه؟
ان چنان که اقبال بازگشــت ،به اروپا رفت و یک فیلســوف
متفکر امروز در سطح جهان شــد ،فرهنگ و تمدن و جامعه
غرب را محققانه شــناخت و سپس بازگشــت به اسالم»...
شهید مطهریهمدرکتاب«نهضت هایاسالمیدرصد ساله
اخیر» درباره فلسفه خودی اقبال می گوید« :اقبال فلسفه ای
دارد که ان را «فلســفه خودی» می نامد .او معتقد است که
شرق اسالمی هویت واقعی خود را که هویت اسالمی است
از دست داده و باید ان را بازیابد .اقبال معتقد است همان طور
که فرد احیانا دچار تزلزل شــخصیت یا گم کردن شخصیت
می شــود ،از خود فاصله می گیرد و با خود بیگانه می گردد،
غیر خود را به جای خود می گیرد و با خود بیگانه می گردد و...
به جای انکه کار خود کند کار بیگانه می کند ،جامعه نیز چنین
است ...هر جامعه ای که ایمان به خویشتن و احترام به کیان
ذاتوکرامتذاتخویشتنراازدستبدهدمحکومبهسقوط
است .اقبال معتقد است که جامعه اسالمی در حال حاضر در
برخورد با تمدن و فرهنگ غربی دچار بیماری تزلزل شخصیت
و از دســت دادن هویت شــده اســت« .خود» این جامعه و
«خویشتن» اصیل این جامعه و رکن رکین شخصیت این روح
جمعی ،اسالم و فرهنگ اسالمی است .نخستین کار الزمی
که مصلحان باید انجام دهند بازگرداندن ایمان و اعتقاد این
جامعه به «خود» واقعی او یعنی فرهنگ و معنویت اسالمی
است و این است «فلسفه خودی»....
در نظر اقبال ،همه هســتی قائم به خودی اســت .از
کوچکترین ذره تا بزرگ ترین کهکشان ها قوام خویش را از
«خودی» می گیرند .تحقق «خودی» نیز در گرو هدف داری
و ارمان خواهی است .در اشعار اقبال ،هدف داری با عبارت
تخلیق و تولید مقاصد ،بیان شده و ارمان خواهی نیز با کلمه
«ارزو» مشخص گشته است .در بیان اقبال «ارزو» ترجمه
مناسبی برای واژه فرنگی «ایده ال» است.
سیاست
او را بیشــتر شاعر می دانند ،اما کیســت که نداند این
فرزند پنجاب اندیشه ای بزرگ را در پس اشعار خود دارد .او
در ابتدای قرنی زیست که شرق بیدار شده بود و از منادیان
بیداری بود و از هند ،ســرزمین اســتعمار زده همراه با دیگر
مبارزان برخاســت اما خیلی زود به تفاوت هــای اجتماعی
در هند پی برد و نخستین فردی بود که از ضرورت تشکیل
کشــوری اســامی دفاع می کرد .محمد اقبــال الهوری،
منادی اسالم بود در شبه جزیره هند .او را می توان از اولین
پیشگامان اندیشه وحدت در جهان اسالم دانست.
اقبــال در ســیالکوت ،که امــروزه در ایالــت پنجاب
پاکســتان واقع شده اســت ،به دنیا امد .نیاکان او از قبیله
ســپروی برهمنان کشــمیر بودند که حدود دویســت سال
پیش از تولد او ،اسالم اورده بودند .پدر او مسلمانی دیندار
بــود و اهتمام ویژه ای به انجام مناســک مذهبی داشــت.
اقبال قران را در یکی از مساجد سیالکوت اموخت و دوران
راهنمایی و دبیرستان خود را در اسکاچ مشن کالج گذراند.
تحصیالت او در رشته فلســفه در دانشگاه الهور اغاز شد و
مدرک کارشناسی ارشد فلســفه را در سال ۱۸۹۹با رتبه اول
از دانشگاه پنجاب دریافت کرد .وی پس از ان از دانشگاه
کمبریج و دانشــگاه مونیخ مدرک دکترای خود را در رشــته
فلســفه گرفت .اقبال در دوره کارشناسی ارشــد با توماس
ارنولد ارتباط نزدیکی پیدا کرد و در اروپا نیز با با ادوارد براون
مستشرق برجســته انگلیسی و نیکلســون مراودات علمی
داشت.
اقبال در دوران جنگ جهانی اول به جنبش خلیفه که
جنبشی اسالمی ضد استعمار بریتانیا بود ،پیوست .این در
سالی است که مبارزات استقالل طلبانه در هند به اوج خود
رسیده اســت .وی با موالنا محمد علی و محمد علی جناح
همکاری نزدیک داشــت ،در ســال ۱۹۲۰در مجلس ملی
هندوســتان حضور داشــت اما از انجا که گمان می کرد در
این مجلس اکثریت با هندوهاست پس از انتخابات ۱۹۲۶
وارد شورای قانونگذاری پنجاب شــد که شورایی اسالمی
بود و در الهور قرار داشــت .در این شورا وی از پیش نویس
قانون اساســی که محمد علــی جناح بــرای احقاق حقوق
مسلمانان نوشته بود حمایت کرد .اقبال در ۱۹۳۰به عنوان
رئیس اتحادیه مســلمانان در الله اباد و سپس در ۱۹۳۲در
الهور انتخاب شد.
ابتدای شاعری اقبال با سبک قدیمی غزل بود .اما از
انجا که در نخستین سال های سده 20میالدی در شبه قاره
هند ،جریان های فکــری و حرکت هــای ازادی خواهی و
استقالل طلبی شــدت تمام داشــت و طبعا طیف جوان و
روشــنفکر را به سوی خود می کشید؛ شــعر اقبال نیز که در
این دوران ،نخست رنگ صوفیانه و عشق عرفانی داشت با
درگیر شدن در کوشش های مسلمانان برای تجدید حیات
ملی و حفظ حقوق خــود در مقابل اکثریــت هندو مذهب،
به تدریج رنگ سیاســی ـ اجتماعی گرفــت .منظومه های
«تصویــردرد» و «ناله یتیــم» در حقیقــت تصویر اوضاع
دردناک مســلمانان هند و منظومه «فریاد به حضور سرور
کائنات» فریاد دادخواهی و تظلم انان به پیشگاه حضرت
محمد(ص) بود.
اقبال الهوری از اندیشــمندان بزرگ مسلمانی است
که با فرهنگ مخــرب غربی به مقابله برخاســت .مســاله
غرب ستیزی ،در نوشته ها و ســروده های اقبال به فراوانی
مشــاهده می شــود .به طوری کــه صرف نظــر از نامه ها و
نوشته های وی ،حدود دو سوم کالم منظوم اردو و فارسی
او به غرب ســتیزی ارتباط دارد؛ از این رو غرب ســتیزی در
اقبال شناســی ،موضوع بسیار گســترده و مفصلی است.
بزرگ ترین اثر غرب ســتیزی او به فارســی ،مثنوی «پس
چه باید کرد ای اقوام شرق» است .اقبال ،بر خالف برخی
مصلحان ،فقط به غرب معاصر نمی تازد ،بلکه غرب را حتی
از عصر افالطون و ارســطو نقد می کند .شــرایط اجتماعی
و سیاسی مســلمانان در دورانی که اقبال در ان می زیسته،
حکایــت از تســلط ســرمایه داران غربی بر ملل مســلمان
دارد .چنین شــرایطی در شــکل گیری اندیشه های اقبال،
به خصوص غرب ســتیزی او موثر بوده اســت .بــا مطالعه
اطلس جغرافیایی کشورهای اسالمی ،با رنج درونی اقبال
به خوبی اشنا می شویم .در ان دوران افغانستان با سربازان
مهاجم انگلیس مشــغول مبارزه بود .الجزایر و ســوریه در
اشغال فرانســه ،اندونزی در اشــغال هلند ،قسمت شمال
ایران زیــر نفــوذ روس و قســمت جنوبی ان تحت ســلطه
انگلیســی و کشــور عراق اســما تحت حکومت عثمانی و
رسما در اشــغال نیروهای انگلیسی بود .بســیاری از دیگر
کشورهای مسلمان نیز در اشغال استعمارگران بود .اقبال،
یکی از علت های اســتعمار مســلمانان را ،اســتعمارگری
غربیان می دانســت و از این رو پیوســته با این اندیشــه به
مبارزه برمی خاست.
بازگشت به خود
43
سیاست
اقبال ،غرب و
غرب ستیزی
مبنای فکری معلم شرق
چه بود؟
سیاست
44
مثلث | شماره 258
محمو د پور افضل
پژوهشگر تاریخ
مرد شــرقی که در ناصیتش گویی بزرگی سرشــته بود
نیک می دانســت که برای مقابله با سیادت چیره شده غرب
بر فرهنگ سترگ شــرق باید غرب را در مهد ان بشناسد .از
این رو محمد که در سیالکوت پاکستان به دینا امده بود بعد از
تحصیل در الهور روانه دانشگاه های کمبریج و مونیخ شد تا
در انجا هم فلسفه بیاموزد و هم حقوق بخواند .بعد از این بود
که اقبال الهوری با کوله باری از معرفت شرق و دانش غرب
به الهور بازگشت که در کسوت وکالت به تحقیق و تدقیق در
معضالت روزگار خود به ویژه انسان شرقی بپردازد .او برای
بیان حرف خود هم شعر را برگزید و هم نثر را تا به این ترتیب
باز هر معبری بتواند صــدای خود را به گــوش مخاطبانش
برســاند .مخاطبانی کــه او در روزگار خود تنها جســت و جو
نمی کرد بلکه انها را در افق فردای تاریخ نیز نظاره می کرد.
او با این باور که اگر «غربیان را زیرکی ســاز حیات» است با
رهبری عشق و اینکه «شــرقیان را عشق راز کائنات» است
می توان به خود باوری رسید و از بیگانگی با خویشتن رها شد.
نوشــتار زیر درنگــی اســت در غرب ســتیزی عالمه
اقبال الهــوری در زمانه ای که غرب کعبه امال بســیاری از
روشنفکرانی محسوب می شــد که حتی ان را به درستی نیز
نمی شناختند.
شرایط اجتماعی و سیاسی مســلمانان در دورانی که
اقبال در ان می زیســته ،حکایت از تســلط ســرمایه داران
غرب بر ملل مســلمان دارد .چنین شرایطی در شکل گیری
اندیشــه های اقبال به خصوص غرب ســتیزی او موثر بوده
اســت .با مطالعه اطلس جغرافیایی کشــورهای اسالمی،
با رنج درونی اقبال به خوبی اشــنا می شــویم .در ان دوران
افغانستان با ســربازان مهاجم انگلیس مشغول مبارزه بود.
الجزایر و سوریه در اشغال فرانسه ،اندونزی در اشغال هلند،
قسمت شمال ایران زیر نفوذ روس و قسمت جنوبی ان تحت
سلطه انگلیس ،کشور عراق اســما تحت حکومت عثمانی
و رســما در اشــغال نیروی انگلیسی بود و بســیاری از دیگر
کشورهای مســلمانان نیز در اشغال اســتعمارگران بودند.
اقبال یکی از علت های استعمار مسلمانان را استعمارگری
غربیان می دانست و از این رو پیوسته با این اندیشه به مبارزه
برمی خاست.
اقبال با ســفر به اروپــا از نزدیک با زندگــی و فرهنگ
اروپایی اشــنا شــد .در نظر او فرهنگ غرب با جداســازی و
تفکیک دو حوزه زندگی انســان یعنی زندگی مادی و زندگی
روحانی ،از جنبه روحانی ان چشم بسته و تنها به جنبه مادی
ان پرداخته و در دنیاپرســتی و مادیات غوطه ور شده است.
اقبال که با ایین و راه و رســم زندگی اســامی اشنا بود ،راه
رســیدن به کماالت را در صفای روح و باطن می دانست .او
معتقد بود که غربیان با پیشرفت تکنولوژی نه تنها به کماالت
انسانی نایل نیامده اند ،بلکه خود و جهان خویش را از لحاظ
فرهنگ ،اجتماع و سیاست به نابودی و هالکت کشانده اند.
چون ستیزه جویی اقبال با غرب در سراسر منظومه های
وی با تعبیرهــای گوناگون امده و ایــن منظومه ها در طول
سالیان دراز ســروده شــده می توان گفت که ستیزه جویی
با غرب انگیزه قطعی او بوده اســت .اقبال بر غرب می تازد
نه بر غرب معاصر بلکه از غرب دو هزار و سیصد ســال پیش
تاکنون .اقبال غرب معاصر خود را پیش از غرب قدیم به باد
انتقاد می گیرد و ان را مسبب ویرانی جهان معاصر می داند.
برای اینکه بدانیم چرا اقبال چنین به غرب می تازد باید
به اوضاع و احوال زمانه او مراجعه کنیم .او شــاهد اشــغال
بسیاری از کشورهای اســامی و جنگ جهانی اول بود .او
عناصر خوب فرهنگ غرب را می ســتود ولی اجزای زشت و
زیان اور ان تمدن را با لحن شــدید مورد حمله قرار می داد.
وی معتقد اســت که باید نظام غرب زیر و زبر شود و در عین
حال او به مسلمانان توصیه می کند که علوم و فنون پیشرفته
غربیان را فرا گرفته ولی اداب و سنن اجتماعی فرسوده انان
را تقدیس ننمایند .البته اقبال راهکار عملی درخصوص اینکه
شــرق عقب مانده چگونه می تواند با غرب بستیزد و چگونه
اشترانش را از حوض خود براند ارائه نکرده است.
یکی از اصول اساســی در اندیشــه و افکار اقبال نفی
هرگونه سلطه بر انســان به خصوص انسان مسلمان است.
اقبال به عنوان یک اندیشمند مسلمان که به مقام جانشینی
و خلیفه الهی انســان عقیده دارد ،چگونه می تواند تســلط
استعماری و استبدادی گروهی بر گروه دیگر را تحمل کند.
اولین تهاجم اقبال به استعمار انگلیس است .او می گوید:
«به نام یک مســلمان هر فرد وظیفه دارد بندهای استثمار
انگلیس را بگسلد و به سلطه انها خاتمه دهد ».اقبال از طرح
پیشنهادیکمیسیونسلطنتیدولتانگلیسدرموردتقسیم
فلســطین بســیار ناراحت می شود و در جلســه حزب مسلم
لیگ بیانیه ای را که خود صادر کرده و علیه دخالت انگلیس
در کشورهای اسالمی اســت قرائت می کند« :تصمیمات
ســرمایه داری انگلســتان در رابطه با کشــورهای اسالمی
شرق هرگز تا این حد بر مال نشده بود که گزارش کمیسیون
سلطنتی ان را رصد کند .این فقط یک حیله سیاسی بود که
فلسطین را وطن یهود بسازند .امپریالیسم انگلستان خیال
داشت در اماکن مقدس مسلمانان جایی برای خود بیابد».
با نگاهی به اثار فلســفی اقبال ،تالزم دین و حکومت
اشکار میشود .او این دو را به عنوان روح و ماده مینگرد و
سیاست
در« جاویدنامه» اقبال با
جمال الدین اسدابادی در مورد
شرق و غرب به گفت و گو می پردازد
معتقد است که زمانی بشر به ارامش واقعی میرسد که روح و
ماده را به صورت دو وجه جدانشدنی بنگرد .او می گوید« :در
اسالم ،یک حقیقت واحد وجود دارد .چون از یک دیدگاه به
ان نظر شود ،دستگاه دینی اســت و چون از دیدگاه دیگری
دیده شود ،دستگاه حکومت اســت .این درست نیست که
گفته شــود دســتگاه دین و دولت ،دو جانب یا دو روی یک
چیزند ...دولت و حکومت ،بنابر نظر اسالم ،کوششی است
برای اینکه به انچه روحانی اســت ،در یک ســازمان بشری
جنبه فعلیت داده شود ».اقبال در کتاب احیای فکر دینی ،در
فصل پنجم با عنوان «روح فرهنگ و تمدن اسالمی» ،بحث
مبسوطی راجع به علم و تمدن مسلمانان در گذشته دارد که
در ضمن ان ،از اندیشه های بعضی متفکران ان عصر نظیر
غزالی ،شــیخ اشــراق ،ابن تیمیه ،بیرونی ،کندی و ...یاد
میکند و انها را زمینه ساز نظرهای اندیشمندان غربی چون
دکارت ،بیکن و ...میداند.
اقبال اخذ و اقتباس فرهنگ و تمدن غرب را نامعقول
در« اسرار خودی» اقبال مخاطب را به
تقویت شخصیت ،شجاعت و کارهای
خود دعوت می کند
و نادرست نمیداند .او فرهنگ و تمدن اروپایی را گسترشی
از فرهنگ اسالم میداند و همچنان که پیشتر مطرح شد،
معتقد اســت که غرب از اســام الهام گرفته است .بدیهی
اســت که اخذ فرهنگ غــرب (البتــه با پیرایش) از ســوی
مســلمانان ،کار نادرســتی نخواهد بود .البته اقبال اعتقاد
دارد که نباید گول ظواهر را خورد و در پوست و قشر ظاهری
ماند ،بلکه باید فرهنگ و تمدن غرب را تنقید و بررســی کرد
و به بطن ان رسید.
دکتر شریعتی درباره این نظر اقبال و جایگاه او در میان
متفکران شرقی میگوید« :اقبال در میان دو پایگاه متعصب
و یک چشم (افراطی و تفریطی) که در جامعه های اسیایی
و افریقایی در برابــر غرب موضع گرفته اند ،پایگاه ســومی
را اعالم میکند .از ان دو پایگاه ،یکی معتقد اســت که به
قول تقی زاده و میرزا ملکم خانها ما از فرق ســر تا ناخن پا
فرنگی شــویم و نمیتوان در برابر غرب دســت به انتخاب
زد ...تمدن و فرهنگ و اخالق و فلسفه و فکر و هنر و شیوه
حقیقتاقبال
اندیشمندیهمچونسهروردی
ی ماکان
دکتر محمد بقای
اقبال پژوه
زندگی جدید اروپایی ،یک بافت واحد و متجانس و غیر قابل
تفکیک و تجزیه است و باید ان را یکجا و دربست پذیرفت
و در ایــن میان هرچه را با ان مغایر اســت یکجا و دربســت
دور ریخت .برخی نیز از ان ســو افتاده اند و بــا هرگونه اخذ
و اقتباســی از غرب دشــمنی میورزند ...اما اقبال ابتدا به
تحلیل وضع فکری و انتقاد از بینش و شیو ه زندگی و تمدن و
فرهنگ شرقی و غربی میپردازد ...و سپس اعالم میکند
که تسلیم دربست به تمدن فرنگی ،هم ذلت و بردگی شرق
است و هم از دست دادن انچه شرق و انسانیت بدان محتاج
است .یعنی حق پرستی و شوق و عشق ماورایی و غیب جویی
ی روح شــرقی در برابر راز
و فضیلت خواهــی و دغدغه دائم
خلقــت ،در برابر مطلــق و حقیقت کلی و معمای هســتی و
بریدن قطعی از غرب و طرز تمدن او ،ماندن در رکود اســت
و ضعف و حتی پذیرش اسارت در برابر ســلطه او .زیرا یک
جامعه غیرصنعتی ،همیشــه جیره خوار و وابسته و در خطر
امپریالیسم صنعتی غرب خواهد ماند.
مثلث | شماره 258
مغرب زمین معطوف می دارد .با نگاهی به صفحات اندیشه
رســانه ها خواهیم دید که این صفحات بــا نام های غریب
فالسفه غربی پر شده است .هیچ یک از اندیشمندان جهان
از قرن ها پیش تاکنون حرف تازه ای نزده اند و مفاهیم گذشته
را در قالب های جدیدی ارائه کرده اند .اقبال اندیشــه ای نو
دارد ،اما وی نیز با اســتفاده از اندیشه های پیشین دستگاه
فلســفی اش را ارائه کرد .او به گونه ای اندیشه های قبلی را
ترکیب کرد که عصاره ای تازه از انها به دست اورد.
اقبال نخســتین اندیشــمندی اســت که با وجود تاثر
از غرب ،عملگرایی را با فلســفه خودی درهــم امیخت .او
بسیاری از مسائل را برای نخستین بار مطرح کرد ،با وجودی
که از تفکر پیشینی کمک می گرفت .فلســفه خودی او به
این معناســت که انچه واقعیت دارد و ملموس است ،قابل
اعتناست .ارائه یک دستگاه فلسفی جدید از سوی اقبال در
حالی صورت می گیرد که هیچ یک از دانشگاه ها به تدریس
فلسفه او نمی پردازند.
اقبال در ایران به عنوان یک شاعر شناخته شده است
و کمتر کســی به عنوان یک متفکر و فیلسوف از او سراغی
می گیرد .از این جهت که ایرانی ها بیشــتر با شــعر عجین
هستند ،اقبال را از این منظر وامی کاوند؛ اما مردمان جهان
اقبال را به عنوان اندیشــمند دنیای اســام می شناسند .در
ایران نیز باید ســعی کنیم حجاب شــعر را از برابر شخصیت
اقبال کنار بزنیم تا به بطن حقایق و اندیشــه های او راه پیدا
کنیم .من در این مجموعه مقاالت ســعی کردم به اقبال از
منظر یک اندیشمند نگاه کنم.
سیاست
اقبال از چهره های تاثیرگذار فرهنگی اســت که نظیر
رودکی و دهخدا مظلوم واقع شــد .وی فردی اســت که بنا
بر اعالم یونســکو تا ســال 1987هجده هزار کتاب و مقاله
درباره اش نوشته شد.
مسئوالن یونســکو معتقدند که تاکنون سابقه نداشته
اســت اندیشــمندی این چنین مورد توجه قرار گیرد .با این
وجود ،اقبال نظیر خُ م خانه ای اســت که هنوز بســیاری از
خم های ان در نگشوده اند.
متاسفانه برداشت های نادرست از اشعار و اندیشه اقبال
می شود؛ بسیاری اشــعار او را در حد محتشم کاشانی تصور
می کنند و انها در مرثیه ها و عزاداری ها می خوانند .عده ای
نیز رنگ فرقه گرایی به اشعار و اندیشه او می دهند ،در حالی
که او فارغ از هرگونه تفکر فرقه گرایانه ای بود .او مسلمانی
واقعی بود که جلوه های انســانی اســام را در اندیشه اش
می پروراند.
بسیاری از ادیبان و متفکران نظیر فروزان فر ،همایی،
مینوی ،بهــار و صفا ،بحــق لقب مولــوی عصر بــه اقبال
دادند .اقبال در بسیاری موارد بیش از موالنا تفکراتش را بر
موضوعات اجتماعی متمرکز کرد .از سوی دیگر ،بزرگ ترین
شرق شناسان نظیر نیکلسون که اثار تثبیت شده شرق را پس
ل ترجمه کرده اند ،در زمان حیات اقبال اثار او
از هفتصد سا
را به ترجمه دراوردند.
اقبال توانســت زبان و فرهنگ فارســی را نــه تنها در
شــبه قاره هند احیا کند ،بلکه هرجا که نام او مطرح اســت،
از نام ایران نیز ســخن به میان می ایــد .بنابراین وظیفه ما
به عنوان یک ایرانی ،قدرشناسی از اوست و این قدرشناسی
جز با پرداختــن به اثارش امکان پذیر نیســت .اقبال دارای
دستگاهی فلسفی در اندیشه های خود است؛ در طول تاریخ
اسالم ،اقبال پس از سهروردی دومین اندیشمندی است که
دستگاهی فلسفی دارد.
این در حالی اســت که جامعه فلســفی ما این اندیشه
خودی را به کنــاری می نهد و همــه توجهش را به فلســفه
اقبال در« رموز بی خودی» می گوید امت
اسالمی بایستی «خاتم ملت ها»
باشد
45
قهوه تلخ
فرهنگ
ت
یتر
اول
مجموعه تلویزیونی جدید مهران مدیری که د رواقع بازگشت او به تلویزیون را پس
از چند سال رقم زد و می توان گفت این کارگردان -بازیگر برای انکه بازگشت باشکوهی
داشته باشد از بسیاری از ظرفیت بازیگران طنزمان استفاده کرد ،از پیش از پایان تولید
و نمایش ،از زمانی که نامش قرار بود «اتاق عمل» باشد تا اکنون که با نام «در حاشیه»
به نمایش درامده از حاشیه جدا نشده است.
حاشیه هایمهران
بازگشت مهرانمدیری بهتلویزیونجنجالیشد
بیتا حقیقی پور
خبرنگار
فرهنگ
46
مثلث | شماره 258
1
مهران مدیری یکی از برجسته ترین طنز پردازان ایران
اســت که عالوه بر بذله گویی در ســاخته هایش بسیاری از
نکات ریز اجتماعی را به تصویر می کشد .او که بعد از ساخت
اخرین مجموعــه خود به نام «مرد دوهزار چهره» در ســال
88از تلویزیون خداحافظی کرد ،توانســت با اولین ساخته
خود ،قهوه تلخ ،که به صورت نمایش خانگی در دست مردم
قرار گرفته بود بار دیگر میان مــردم جایگاه محبوب خود را
حفظ کند.
مدیری که از دنیای تلویزیون دوری کرده بود با پنج اثر
بمب خنده ،قهوه تلخ ،ویالی من و شــوخی کردم میهمان
خانه های مردم شد .هر چند در این مدت سریال های نمایش
خانگی اش فروش خوبی داشتند اما او از این موضوع ناراضی
بود و احساس می کرد کارهایش می توانستند فروش بهتری
داشته باشند .تا اینکه بعد از گذشــت پنج سال با تلویزیون
اشــتی کرد و تصمیم گرفت تا بار دیگر از طریق رسانه ملی
دردهای بخشــی از جامعه را نرم و به صورت طنز به نمایش
عمومی دراورد.
او که در برنامه سه ســتاره در ســال 92نامزد دریافت
بهترین بازیگر نقش اول مرد در سریال های برره و مرد هزار
چهره شــده بود ،درباره بازگشــت دوباره خود به رسانه ملی
گفت« :من به سه دلیل اوایل ســال 93دوباره به تلویزیون
بازخواهم گشت .اول باید بگویم من فرزند تلویزیون هستم
و عمده زندگی ام را همچنین مهمترین اثارم را در تلویزیون
انجــام دادم و هیچ وقت ممکن نیســت از تلویزیون رفت و
برنگشت.
دوم شبکه نمایش خانگی قابل مقایســه با تلویزیون
نیســت .به این دلیل که من یک مخاطب ۷۰میلیونی را با
یک مخاطب سه میلیونی عوض کردم و این موضوع من را
در این سال ها بسیار ازرده خاطر کرده است .و در اخر اینکه
احساس می کنم مردم به شــدت نیازمند حال خوب ،خند ه و
لحظات شاد هســتند و این تنها کاری است که از دست من
برمی اید و فکر می کنم وقت ان رسیده است که بازگردم و این
وظیفه را انجام دهم».
اتهام به صد او سیما ،دفاع از شان پزشکان
مهران مدیری با ساخت و نمایش سریال «اتاق عمل»
از شبکه سه سیما اشتی خود و رسانه ملی را به تصویر کشید.
سریالی که خواســته و نا خواســته از ابتدا ،قبل از ساخت و
نمایش در رســانه ملی ،مخالفانی را مقابل خــود قرار داد،
به گونه ای که همان ابتدا نام ســریال به «در حاشیه» تغییر
کرد و شاید این تغییر نام باعث حواشــی پر دردسر ان شد.
حاشــیه هایی که وزارت بهداشت و ســازمان نظام پزشکی
کشور به نوعی رهبران ان بودند.
در این اعتراضات سازمان نظام پزشکی کشور در سایت
خود بخشی را برای اعتراض پزشکان قرار داد و از پزشکان
سراسر کشور خواستار شــد تا در صورت اعتراض نسبت به
سریالی که شان و منزلت پزشــکان را زیر سوال برده است،
در این بخش از سایت سازمان نظام پزشکی ثبت نام کنند.
ســازمان نظام پزشــکی بارها در رســانه های مختلف
اعالم کرد که هفت هزار پزشک اماده اعتراض به صد او سیما
و مهران مدیری هستند.
دکتر علیرضا زالی ،رئیس کل ســازمان نظام پزشکی
کشــور در نامــه ای بلنــد ،انتقــاد خود نســبت به ســریال
«درحاشیه» را به دکتر محمد ســرافراز ،رئیس صدا و سیما
اعالم کرد و با اشــاره به شــان و منزلت پزشــکان و اهمیت
ارتباط بین پزشک و بیمار ،صد او سیما را به بیان امار جعلی،
تصاویر غیرقابل اعتمــاد و تولید برنامه هــای غیراگاهانه و
به مدیری گفتم؛ این کار را نسازد
تو گ و با خشایار الوند از نویسندگان
گف
سریال «درحاشیه»
بعضا مغرضانه در تخریب این رابطه متهم کرده و همچنین
خود را نماینده جامعه بزرگ پزشکی کشور اعالم کرده است.
دکتر زالــی همچنین در بخــش دیگــری از نامه خود
با انتقاد به برنامه های دیگر صدا و ســیما ،انهــا را غیر قابل
اعتماد و ناامید کننده خوانــد و از این موضوع گالیه کرد که
به چه دلیل صد او ســیما تغییرات ذکر شــده را در جلسه ای
که با رئیســان انجمن های علمــی -تخصصی کشــور و با
حضور رئیس محترم شورای سیاستگذاری سالمت سازمان
صدا و سیما برگزار شــد تا نام و فیلمنامه ســریال تغییر کند،
مدنظر قرار نداده است؟
عذرخواهی در طعم دفاع
متخصصان این حوزه هســتند که اظهارنظر می کنند .این
قضاوت مردم اســت که بــرای ما محترم اســت و خودمان
سعی کنیم حاشیه سازی نکنیم چرا که ما کارهای مهم تری
پیش رو داریم».
وزیر بهداشــت در حاشــیه برگــزاری مراســم تکریم
و معارفــه معــاون اموزشــی وزارت بهداشــت درحالی که
پاســخگوی ســواالت خبرنگاران بود ،مدعی بود کارهای
مهمتری از پیگیری و تماشــای این ســریال در وزارتخانه
وجود دارد و چند قســمت بیشتر از این ســریال را مشاهده
نکرده است.
با وجــود این ،مســئوالن صدا و ســیما با بیــان اینکه
سوءتفاهم شده اســت خواســتار تحمل بیشــتر شده اند،
هر چند ،بــا قاطعیت اعــام می کنند پخش ســریال ادامه
خواهد داشت .از سوی دیگر موافقان پخش «در حاشیه»
پزشکان را متهم به استانه تحمل پایین می کنند و مخالفان
ان نیز می گویند کار مدیری در این سریال طنز نیست ،بلکه
توهین و تمسخر است.
اعتراضبهرونماییاززیر میزیپزشکانباشانومنزلت
با توجه به حرف و حدیث های بی شمار در مورد سریال
«در حاشیه» رئیس انجمن اسیب شناسی ایران در گفت گو
با خبرنگار مثلث ،موضوع اعتراض برخی پزشکان و همچنین
نامــه اعتراض امیز ســازمان نظام پزشــکی ایــران را مورد
ســرزنش و انتقاد قــرار داد و گفت« :این موضوع ،مســاله
ناراحت کننده ای است و وزیر بهداشت باید از چنین واکنش ها
و جنجال هایی جلو گیری کند .در همه دنیا ،زبان طنز زبانی
است برای ایجاد شادی و گاهی نیز با همین زبان مشکالتی
که مــردم جامعه بــا ان موجه هســتند به نمایش گذاشــته
می شو د».
کوروش محمدی ادامه داد« :ســریال «در حاشیه»
به خوبی توانســته جو حاکم در جامعه پزشکی را به تصویر
بکشد و دلیل اینکه پزشکان این سریال را مورد سرزنش قرار
می دهند و ساخت این مجموعه را توهینی به خود می دانند
این است که انان توان و ظرفیت انتقاد را ندارند».
به گفته محمدی اگر جامعه پزشــکی ایــران با تمام
زحمات و خدماتی که ک مو بیش ارائه می کند و به دور از فساد
و زیر میزی های کالن بود ،پزشکان اینچنین واکنش تندی
از خود نشان نمی دادند.
رئیس انجمن اسیب شناســی همچنیــن تاکید کرد:
«مگر نمی گویند پزشــکان قشــر زحمت کــش ،مهربان و
فداکار جامعه هستند؟ پس چرا در مقابل این همه مشکالتی
که در جامعــه و در ارتباط با شغلشــان وجود دارد ســکوت
کرده اند و حــال که نقدی کوچک بر رفتاری ناشایســت ان
هم به زبانی نرم بیان شــده ،اعتراض می کنند .پزشکی که
به دنبال منافع خود باشــد و برای حفظ منافع خود حتی جان
ادمیزاد برایش بی اهمیت باشد شان و منزلتی ندارد».
محمــدی ادامــه داد« :چرا هیــچ یک از پزشــکان
معترض که اد عای فداکاری دارند برای تفاوت حقوق باالی
20میلیونی خود با کارگری که بیشتر از او زحمت می کشد لب
به اعتراض باز نمی کنند؟ ایا در شــان و منزلتشان نیست از
قشر ضعیف جامعه دفاع کنند؟»
این جامعه شناس در ادامه ســخنان خود سریال «در
حاشیه» را سریال موفقی خواند و گفت« :در حاشیه سریالی
اســت که مردم با ان ارتباط بر قرار کرده اند و خودشان بهتر
می توانند در مورد واقعی بودن و شوخی های بیان شده در ان
قضاوت کنند ».او همچنین موج اعتراض ها نسبت به این
سریال را دلیل موفقیت این سریال دانست و گفت:
«افسوس می خورم کسانی که درمانگر دردهای
مردم یک جامعه هســتند ،اینچنین در مقابل
یک ســریال به صورتی ناشایســت معترض
می شوند».
مثلث | شماره 258
فرهنگ
غالمرضا میرحســینی ،مدیر شــبکه سوم ســیما ،در
پاسخ به اعتراض برخی پزشکان و همچنین و نامه سرگشاده
رئیس کل سازمان نظام پزشکی کشور به رئیس صدا و سیما
در یکی از گفت وگوهای خود با تاکید بر ایجاد فضای شاد و
خنده در خانه های مردم که هدف اصلی نمایش این سریال
بوده اســت واینکه بی اعتمادی نسبت به پزشــکان در این
سریال دیده نمی شــود ،گفت« :پزشکان قشر زحمتکش،
شریف و خدمتگزار جامعه هســتند و هیچ کس حق توهین
و جسارت به این قشر را ندارد و تاکنون از این مجموعه هم
چنین استنباطی صورت نگرفته است .این برداشت نادرست
باعث ایجاد سوء تفاهم شده است .ما در مراحل مختلف کار
و تولید حضور داشته ایم و استنباطی از توهین و بی ادبی به
جامعه پزشکی در این مجموعه ندیدیم».
میرحسینی همچنین با اشاره به حضور افراد مختلفی از
جامعه پزشکی در شبکه های مختلف صدا وسیما عنوان کرد:
«پزشکان زیادی هستند که در شــبکه سالمت و همچنین
دیگر شبکه ها سال هاست مشغول کارند و ما با انها در ارتباط
هســتیم ،اما از طرف این افراد هم نکته ای دال بر جسارت
بیان نشده است».
او همچنین درباره قضاوت ها نسبت به سریال مهران
مدیری گفــت« :مردم بهتریــن نظارت کنندگان هســتند و
می دانند که نیت اصلی صدا و سیما و دیگران ایجاد فضای
شادی و نشاط است».
میرحسینی تاکید کرد« :دوستان و عزیزان اجازه دهند
تا سریال به پخش برسد و بعد مردم خود بهترین قضاوت را
خواهند داشت».
در کنار اقدام سازمان نظام پزشکی و پاسخ مدیر شبکه
سه که در دفاع از مهران مدیری بود ،وزیر بهداشت ،درباره
سریال «درحاشیه» گفت« :نظر کلی ما درباره صداوسیما
که باید دانشگاه باشد ،این است که فرهنگ عمومی را ارتقا
دهد ،از سرمایه های ملی صیانت کند و به مجموعه هایی که
به مردم خدمــت می کنند ،حرمت بگــذارد ،البته هیچ کدام
از این مجموعه ها مقدس نیســتند و همواره دارای معایبی
نیز هستند».
حســن قاضی زاده هاشــمی همچنین با دفاع از طنز
گفت« :طبیعت طنز با اغراق همراه است و نمی توان انتظار
داشــت بدون پرداختن به ســوژه خاص ،هنر طنز را تقویت
کرد ،البته سازمان صد او ســیما باید مراقبت بیشتری در این
باره داشته باشد».
او همچنین در ادامه سخنان خود به نظر مردم به عنوان
مخاطب احترام گذاشت و گفت« :اجازه دهیم مردم سریال
را ببینند و خودشان قضاوت کنند ،زیرا قرار نیست ما به جای
انها اظهارنظــر کنیم .امــا از نظر هنری ،ایــن هنرمندان و
از اعتراض ها افسوس می خورم
گفت وگوی مثلث با رئیس انجمن
اسیب شناسی
مرد هزار چهره
مروری بر کارنامه مهران مدیری به
بهانه سریال «درحاشیه»
47
فرهنگ
به مدیریگفتم
این کار را نسازد
تو گ وباخشایارالوندازنویسندگانسریال«درحاشیه»
گف
فرهنگ
48
مثلث | شماره 258
سارا میرشجاعی
خبرنگار
شما در چند قسمت ابتدایی سریال «در حاشیه»
از نویســندگان بودید .چرا همکاری با این سریال
ادامه پیدا نکرد؟
مــن در قســمت های ابتدایــی این کار جــزو تیم
نویســندگان بودم .زمانی که کار به دلیــل اعتراضات نظام
پزشکی و وزارت بهداشت و ...متوقف شد ،پیشنهاد نوشتن
یک فیلم سینمایی برایم پیش امد که با اقای مدیری مطرح
کردم و دوســتانه از گروه جدا شــدم .بعد از جدایی از گروه
اسمم هم از تیتراژ حذف شد.
وارد بحــث اصلــی و موضــوع کارکردهــای طنز
بشــویم .اصوال واژه «طنز» به چه معناست و چه
کارکردی دارد؟
طنــز با زبانی شــیرین ،بــه بیــان ناهنجاری های
موجود در اطراف هنرمنــد می پــردازد .در حقیقت هنرمند
با زبان شــیرین طنز به انتقــاد از نابســامانی های پیرامون
خود می پردازد .هنرمندان اصطالحا شــاخک های حسی
تیزتری دارند و شاید بتوان گفت ناهنجاری های موجود در
جامعه را دقیق تر یا موشــکافانه تر می بینند که گاهی برای
انتقاد از این نابســامانی ها زبان طنز را انتخــاب می کنند.
نابســامانی های موجود هــم می تواند مســائل اجتماعی،
رفتاری ،سیاســی و به طورکلی عرصه های مختلف زندگی
انسان ها را شامل شود.
2
خشایار الوند سال هاست کار هنری را پیشه خود
ساخته و ســابقه نوشــتن فیلم و ســریال های زیادی
را دارد .ســابقه همــکاری او بــا مهران مدیــری هم به
سال ها قبل و «شب های برره» بر می گردد .او در«مرد
هزار چهــره»« ،مرد دوهــزار چهــره»« ،قهوه تلخ»،
«ویالی من» و «شوخی کردم» جزو اعضای اصلی تیم
نویســندگان بوده و انصافا و در مجموع عملکرد خوبی
هم از خود نشان داده است .در اخرین سریال مهران
مدیری با نام «در حاشیه» که این روزها روی انتن است
هم جزو تیم نویســندگان بود اما پس از وقفه در تولید
این سریال ،همکاری با این گروه برای الوند ادامه پیدا
نکرد .به هرحال او ســال ها در حوزه طنــز و خصوصا با
مهران مدیری کار کرده و شــاید بیشــتر از هرکسی در
این زمینه صاحب نظر باشــد .با خشــایار الوند راجع به
چند و چون طنز و حواشــی ان و البته حواشی سریال
«درحاشیه» صحبت کردیم.
البتــه باید گفــت به نظــر مــن هــرکاری را صرفا به
دلیل عنصر خنــده ،نمی توان «طنز» نامیــد .برخی از اثار
«کمدی» هســتند که ممکن است دغدغه و مساله ای هم
برای مطرح کردن نداشــته و صرفا برای ســرگرمی و خنده
باشند که اصال هم بد نیســت ،اما با طنز تفاوت دارد .طنز
مشــخصا به انتقاد از یک ناهنجاری می پــردازد و هدفش
صرفا خنده نیست.
و البد طبیعی اســت که به دنبال انتقاد ،اعتراض
یا دلخوری هایی هم برای عده ای پیش بیاید .اما
ریشه این اعتراض نســبت به انتقاد خصوصا در
زبان طنز چیست؟
مشــخص اســت که وقتی طنــز اجرا می شــود و
انتقــادی صــورت می گیــرد ،عــده ای از افــراد از اینکه
همکاران ،طبقه اجتماعی یا قومیتشــان مورد اشــاره قرار
گرفته دلخور می شــوند .اما چون ما در ایــن زمینه تربیت
نشــده ایم و در مــورد هــر موضوعی همــه چیــز را تعمیم
می دهیم ،اگر با یک پلیس شــوخی شــود همــه پلیس ها
ناراحت می شوند و اصطالحا به خودشان می گیرند .یا مثال
اگر شخصیتی در فیلم یا سریالی با لهجه ای خاص صحبت
کند ان قومیت دلخور می شــوند و تصــور می کنند منظور و
مقصــود هنرمند یکایک افــراد ان قوم اســت؛ درحالی که
اینطور نیســت و ماجرا چیزی ورای اینهاست .اگر ان فیلم
یا سریال طنز باشد که اوضاع سخت تر است و ممکن است
ان کاراکتر را به حساب تمسخر یک قشر یا قومیت از جامعه
بگذارند .البته من درباره کار خاصی صحبت نمی کنم و شاید
حتی در برخی موارد حق با کسانی باشد که دلخور هستند و
ممکن است در اثری حقیقتا تمسخر صورت گرفته باشد که
صحبت من درباره چنین موارد استثنایی نیست .من درباره
اکثر اثاری صحبت می کنم که قصد انتقاد با زبان شــیرین
طنز را دارند نه قصد تمسخر یا توهین .واقعا اینطور نیست
که با نقد رفتار یک پزشــک ،یا مثال شــوخی با یک نفر که
لهجه فالن شهر خاص را دارد ،رفتار تمام پزشکان یا تمام
افراد ان شهر زیر سوال برو د که اگر چنین باشدکار از اساس
درست نیست.
یعنی می توان گفت تعمیم انتقادات به همه افراد
سبب ساز اعتراضات نسبت به انتقاد می شود؟
به نظرم درباره چنیــن اعتراضات یا دلخوری هایی
باید بگویم اوال اســتانه تحمل ما قدری پایین اســت و ثانیا
در این بــاره تربیت نشــده ایم .در بســیاری از کشــورهای
دیگر ممکن است با همه شوخی شود ،با رئیس جمهور ،با
شاغالن فالن حرفه ،فالن طبقه و ...و اتفاق خاصی هم
نمی افتد؛ اتفاقا گاهی حتی به نفع کسانی که با انها شوخی
شده هم تمام می شود .مثال در همین سریال «درحاشیه»
و درباره جامعه پزشکان باید گفت وقتی سره از ناسره متمایز
می شود و از پزشک متخلف انتقاد می شود ،پزشکی که به
لحاظ کاری سالم است و تخلف نمی کند باید خوشحال شود
که ناخالصی های این حرفه نشــان داده می شود و حساب
پزشکان متعهد از متخلفان این حرفه جدا می شود.
در حقیقت نمایش تخلفــات یا انتقــاد از برخی افراد
غیرمتعهد یک حرفه اتفاقا سبب می شود حساب افراد متعهد
و غیر متعهد از هم جدا شده و همه در یک طبقه قرار نگیرند.
اما متاسفانه اســتانه تحمل ها قدری پایین است که شاید
باعث ایجاد برخی مسائل می شود.
به نظر شما اساســا مرز بین توهین یا تمسخر با
انتقاد یا شوخی چیست؟
تمایــز قائل شــدن بین ایــن دو موضوع ســخت
اســت و ربطی هم به موضوع و محتوایی که در اثر مطرح
شــده نداشــته و بیشــتر به نحوه اجرا و لحن مرتبط است.
یک شــوخی می تواند با یک اجرای درست از یک موضوع
برخورنده به یک محتوای ســازنده تبدیل شــود ،تاثیرگذار
باشد و کارکرد خود را هم داشته باشد .عکس این قضیه هم
صادق اســت ،یعنی گاهی همان شــوخی با نوع خاصی از
اجرا ،میمیک رفتاری ،ادا و اطوار یا حتی پوشــش خاص،
برخورنده و حتی توهین امیز محســوب شود .این است که
بین تمسخر و انتقاد یا شــوخی مرز باریکی وجود دارد و کار
بسیار سخت است.
به نظرم تمام اتفاقات و موضوعات مربوط به تمسخر
و توهین و ...هم بیشــتر در اجرا اتفاق می افتد تا درکاغذ
فرهنگ
و نوشته .یعنی یک اجراســت که می تواند به سمت لودگی
حرکت کند یا به سمت یک طنز شریف و باوقار برود.
در این میان کســانی هم هســتند که نســبت به
لهجه ای که یک کاراکتر خصوصا در یک سریال
طنز با ان صحبت می کند حســاس هســتند .به
نظر شما حساسیت نســبت به انواع گویش ها یا
لهجه ها از کجا ریشه می گیرد؟
حساســیت نســبت به لهجه های مختلف ریشــه
تاریخی دارد .قبل از انقالب گفته می شد جوک های راجع
به قومیت های ترک یا گیلکی ها را ســاواک می سازد و نشر
می دهد .در واقــع ترک ها به ایــن دلیل که ملــت غیوری
هستند ،ســاواک ســعی می کرد انها را اصطالحا ساده لوح
جلوه دهــد .گیلکی ها هم بــه این دلیل که غالبا باســواد و
بافرهنگ هستند ،ساواک سعی در تخریب چهره انها داشته
و چنین مطالبی را نشر می داده است .اما متاسفانه این ریشه
تاریخی غلط و نژادپرستانه در جامعه نهادینه شده و شرایط را
تخریب کرد .اعتراض و حساسیت نسبت به شوخی و انتقاد
هم به همین موضوع برمی گردد که هــر قومیت یا حرفه یا
طبقه خاصی از جامعه تصور می کنــد نباید اجازه دهد مورد
شوخی قرار بگیرد .به نظرم شــرایط به گونه ای پیش رفته
که مثال اگر فالن قومیتی نســبت به شوخی در فالن فیلم
واکنش نشــان داده و اعتراض کرده اند ،اگر قومیت دیگر
که با انها هم شوخی شده اعتراض نکنند اصطالحا بی غیرت
من از ابتدا به اقــای مدیری گفتم کــه این کار را
نسازد و از این طرح بگذرد ،اما نظر ایشان بود که
کار تولید شــود .البته من بعد از مدتی نتوانستم
همکاریبااینسریالراادامهبدهم...
به اقــای مدیــری گفتم ایــن کار را نســازد چون
حدس می زدم که ایــن اتفاقات بیفتد .به هرحال
اجتناب ناپذیراستوبایدتحملکنیم
مثلث | شماره 258
امیر مهدی ژوله نوشتن
«درحاشیه» را با خشایار
الوند اغاز کرد اما بدون او
ادامه داد
فرهنگ
محسوب می شــوند .در حقیقت این تعمیم دادن است که
کار را خراب می کند.
نکته دیگری هم وجود دارد ،این که وقتی از نمایش
صحبت می شود باید درنظر داشته باشیم که کاراکترها کامال
خیالی و ساخته ذهن هنرمند هســتند .اساسا نمایش یعنی
اثری ساخته ذهن هنرمند؛ اگرچه گاهی برخی موضوعات
را هم از واقعیــت الهام گرفته باشــد .به هیــچ عنوان قرار
نیست در یک اثر هنری افراد گروه یا صنف خاصی از جامعه
تخریب شوند و هدف هنر این نیست .اصال چرا یک هنرمند
باید چنین کاری بکنــد؟ وظیفه هنر و هنرمنــد چیز دیگری
اســت؛ چیزی ورای توهین ،تمسخر یا تخریب .این است
که ما بــرای درک و فهم ایــن قضیه تربیت نشــده ایم و یاد
گرفته ایم همه چیز را به خودمــان بگیریم .البته نباید انکار
کرد که گاهی اوقات دوستانی هم که اثر هنری ساخته اند
نتوانســته اند مرز باریک بین توهین و انتقــاد را حفظ کنند
و شــاید این موضوع هم بی تاثیر نباشــد .به هرحال در این
موضوع هم مثل موضوعات دیگر حد و اندازه نگه داشــتن
سخت است و بسیار باید مراقب بود.
در ایــن میــان راه حل بــرای بــاال بــردن روحیه
انتقاد پذیــری و به نوعی کاهــش اصطکاک بین
هنرمند و اقشار مختلف چه می توان باشد؟
به نظرم نسل جدید باتوجه به امکانات و تکنولوژی
که در اختیار دارد ،ابزار جدیدی که ارتباطات را گسترده تر
کرده و ...می توانــد از اتفاقاتی که در جــای جای دنیا رخ
می دهد باخبر باشد .نسل جدید به واسطه ابزار و تکنولوژی
نســبت به موضوعات روز دنیا اگاه تر اســت و غیرمستقیم
نســبت به چنین موضوعاتی تربیت می شود .کمتر دیده ام
که جوان ترهــا ،از قومیت یــا حرفه خاصی نســبت به این
موضوعات واکنش اعتراضی نشــان دهند و این مسائل را
برخورنده ارزیابی کنند .به هرحال ســاخته شــدن هرچیزی
زمان می بــرد؛ فرهنگســازی در این زمینه هــم مثل دیگر
موضوعات زمان خاص خود را می طلبد .همین اقدامی که
صدا و سیما درباره سریال «درحاشــیه» اجرا کرد و فارغ از
کیفیت این سریال که موضوع صحبت ما نیست ،اصطالحا
پای ان ایستاد و سریال را با اصالحاتی نمایش داد می تواند
به بهبود رونــد انتقادپذیــری و فرهنگســازی در این زمینه
کمک کند .کما اینکه مردم جامعه هم با معترضین همسو
نشده و پای این سریال ایستادند .خود پزشکان هم به این
نتیجه رسیدند که این گونه اعتراض ها ،لشکرکشی ،طومار
امضا کردن و ...چاره کار نیســت .چاره کار این اســت که
یا با پزشــکان متخلف برخورد جدی شــود و رفتارهایی که
محل نقد است اصالح شود ،یا پزشکانی که به لحاظ مالی
مشکلی برای ســاخت فیلم ندارند ،ســریالی در جواب این
انتقادات بسازند و پزشکان متعهد را نشان بدهند .به نظرم
تغییر نسل و تغییر این تفکرات 10یا 15سال زمان می برد.
این موضوعات یک شبه به وجود نیامده که یک شبه هم حل
شود .سال ها این حساسیت ها در ما نهادینه شده و سال ها
هم زمان می برد تا تعدیل شود.
حتما در جریان هســتید کــه وکال هم نســبت به
سریال «در حاشیه» انتقاد کرده اند .شاید همان
بحثی که گفتید که اگر دیگــران اعتراض نکنند
اصطالحا بی غیرت خوانده می شوند.
اتفاقا جالب است بدانید که در سکانسی از قسمت
اول سریال «درحاشــیه» که خود من ان را نوشتم« ،دکتر
کاشفی» با لحن اعتراضی به نقش وکیل داستان می گوید:
«مگر تو وکیل نیســتی؟» او جواب می دهــد که« :نه من
وکیل نیستم ،من فقط یکسری ارتباطات دارم ».در حقیقت
عنوان می کند که من وکالت نخوانده ام و ارتباطاتی دارم .در
سریال «ویالی من» کاراکتری داشتیم که وکیل بود که چند
نفر از اشنایان که وکیل هستند گفتند چرا در همه سریال ها
وکیل هــا ادم های زیــرک به معنای بــد کلمه نشــان داده
می شوند؟ گفتم :حتما رفتارهای این چنینی در برخی وکال
دیده شده و دســتمایه قرار گرفته ،وگرنه این موضوع قابل
تعمیم به همه وکال نیست .همین طور هم درباره پزشکان و
دیگر حرفه ها .اصال به نظر من پزشکی که چنین رفتارهایی
که در این سریال نشان داده می شــود را بروز دهد ،پزشک
نیست .ممکن است روپوش سفید پوشــیده باشد ،مدرکی
هم داشته باشد اما به معنای حقیقی نمی توان او را پزشک
به شمار اورد .پزشــکی که تا زمانی که پیامک واریز پول را
دریافت نکند وارد اتاق عمل نمی شــود که پزشک نیست و
جزو جامعه پزشکی محسوب نمی شود .پس پزشکان نباید
از این موضوع ناراحت شوند که چرا چنین شخصی نمایش
داده شده؟ همین مورد هم درباره وکال صدق می کند .کسی
که با زد و بند هم از شاکی و هم از متهم پول بگیرد نمی توان
اسمش را وکیل گذاشت .بنابراین دلیلی برای ناراحتی قشر
وکال وجود ندارد .همین طور هم در خصوص دیگر اقشار و
صنف های جامعه این موضوع صدق می کند.
به هرحال شما ســابقه زیادی در نوشــتن دارید،
«شب های برره»« ،پاورچین»« ،قهوه تلخ» و...
ایا در شروع کار یا حین نوشتن ،حواشی بعدی کار
را پیش بینی می کنید؟
بلــه .به هرحــال می شــود پیش بینــی کــرد کــه
اعتراضاتــی وجود خواهد داشــت .مــن از ابتــدا به اقای
مدیری گفتم که این کار را نســازد و از این طرح بگذرد ،اما
نظر ایشــان بود که کار تولید شــود .البته من بعد از مدتی
نتوانستم همکاری با این ســریال را ادامه بدهم اما به دلیل
دوستی با اقای مدیری در جریان ماجرا قرار می گرفتم .در
جریان اتفاقات سریال «ســاختمان پزشکان» هم بودم و
به هرحال به دلیل کار در این حوزه سابقه برخورد ها را دارم.
در «ســاختمان پزشــکان» مســائل خانوادگی عده ای از
انسان ها مطرح می شد که برخی از سکانس ها هم در مطب
یک روانپزشک روایت می شد .این موضوع به نظرم ربطی
به اشخاص خاصی نداشت .اما به دلیل حرف و حدیث هایی
که به وجود امد ســریال توقیف شــد ،با اصالحاتی دوباره
شروع کردند و نقش روانپزشــک را تغییراتی دادند و ...در
نهایت هم سریال 90قسمتی را در 55قسمت جمع کردند.
این اســت که چون ســابقه این موضوعات را می دانستم،
به اقای مدیری گفتم این کار را نسازد چون حدس می زدم
که این اتفاقات بیفتد .به هرحال اجتناب ناپذیر است و باید
تحمل کنیم.
بعضی وقت ها این گونه اصطکاک بین سازندگان
یک اثــر و صنوف مختلف وجود داشــته و شــاید
بازهــم وجــود داشــته باشــد .نقــش مــردم یا
ممیزی های نظارتی در این میان چیست؟
به نظــرم باید اجــازه دهیم هرکــس کار خودش را
بکند؛ هنرمند اثرش را بســازد ،پزشــکان هم در عمل ثابت
کنند این طور نیستند .اگر هرکســی کار خود را انجام بدهد
همه چیز سر جای خود قرار می گیرد .فکر می کنید کسانی
که مسئول نظارت برممیزی ها در صدا و سیما هستند ،این
چیزها را درک نمی کنند؟ یا نظارتی بر ســاخت مجموعه ها
ندارند؟ وقتی مجوز ساخت سریالی داده می شود ،یعنی ان
مجموعه قصد تمســخر یا توهین ندارد .البته ممکن است
در اجرا اتفاقاتی افتاده باشد و من منکر این قضیه نیستم.
اصال بحثم راجع به کیفیت کار نیست اما مشخصا قصدی
برای تحقیر ،تخریب یا ضربه زدن وجود نداشته و ممیزی ها
هم این را تشخیص داده اند .بگذاریم ممیزی ها کار خود را
بکند ،هنرمند اثر خود را بســازد ،پزشکان و دیگر اقشار هم
کار خود را انجام دهند .االن با ساخت و پخش این سریال
اسمان به زمین امده؟ مردم از این به بعد بیمار نمی شوند یا
بیمارستان نمی روند؟ برخی پزشکان از این به بعد زیرمیزی
نمی گیرند؟ یا اتفــاق خاص دیگری افتــاده؟ اجازه بدهیم
مردم خودشان قضاوت کنند .مردم اگر ببینند اغراق وجود
دارد ،تمســخر یا توهین شــده یا هرچیز دیگر ،خود شــان
واکنش نشان می دهند ،اگر هم ببینند مسائل درستی بیان
شــده از چنین انتقاداتی حمایت می کنند .باید اجازه دهیم
هرکس کار خود را انجام دهد ،ملت هم خودشــان قضاوت
خواهند کرد.
البته گروهی معتقدند در این میان نباید یکطرفه
نگاه کرد .تــا حدی بحث اعتماد مردم نســبت به
پزشکان و احتمال خدشه به این اعتماد هم مطرح
است و شاید بتوان کمی هم به پزشکان حق داد.
به هرحــال همه ما بیمــار می شــویم و همه ما هم
49
فرهنگ
50
مثلث | شماره 258
فرهنگ
مجبوریم به پزشــک مراجعه کنیم و اصطالحا دستمان زیر
ساطور پزشکان اســت .چیزی که وجود دارد این است که
به هرحال پزشــکان متخلف وجود دارند و مــا و همه مردم
می بینیم و می دانیم .همه مردم از مبالغ هنگفتی که برخی
پزشــکان طلب می کنند اطالع دارند و ایــن غیرقابل انکار
است .درســت اســت که پزشــکان متخلف ممکن است
5درصد از جامعه پزشکی باشند اما وجود دارند و ما با همان
5درصد کار داریم .وقتی کســی مشــکلی ندارد یا تخلفی
انجام نداده که از اساس سوژه ما نیست .می خواهم بگویم
مردم این مسائل را به چشــم دیده اند ،بیمارستان رفته اند
و در جریان مســائلی مثــل زیرمیزی ها هســتند؛ اگر اینها
نبود که جناب وزیر بهداشــت دســتور اجرای طرح مقابله
با پزشــکان متخلف و زیرمیزی بگیــران را نمی دادند .من
راجع به قسمت هایی که به عنوان نویســنده در این سریال
حضور داشــتم صحبت می کنــم و می خواهــم بگویم تازه
اگر در سریال دقت کرده باشید چند پزشک داریم که یکی
از انها به علت تخلف پروانه طبابتش باطل شــده ،دیگری
از دانشــگاه مهجوری مدرک گرفته کــه در ارزیابی علمی
دانش کافی ندارد ،دیگری هم ادم خوبی است اما تخصص
کاربردی ندارد.
هیچ کدام اینها نماینده جامعه پزشــکی ما نیستند .به
عالوه فقط در یک بیمارستان چنین اتفاقاتی رخ می دهد نه
تمام بیمارستان ها و تخلفات را به همه تعمیم نداده ایم .ما
در داستان این رعایت ها را هم کرده ایم و نمی دانم دوستان
چرا تا این حد حساس شده اند.
همان نقد از درون؟
بله .مســلما ما الزم داریم که خودمان به نقد خود
بپردازیــم .ما در «شــب های بــرره» جامعه را نقــد کردیم
و رفتارهــای ناهنجــار را نشــان دادیم ،از اســمان و زمین
برسرمان ریختند که شما ایران و ایرانی را مسخره کرده اید،
اخالقیات را رعایت نکردید و ...اما در واقعیت در انتها برای
مردم چیزی ماند که همزمان که سریالی مفرح دیدند ،کمی
به خود امده و رفتارهایی را به یکدیگر گوشزد کنند.
که تا ســال ها بعد و حتی هنوز هــم گاهی مردم از
رفتارهــای ناهنجار «برره» ای هــا نمونه هایی در
ذهن دارند.
بلــه ،دقیقا .حتی تا ســال ها بعد اگر کســی رفتار
ناهنجاری مرتکب می شــد مثال می گفتند «برره ای» رفتار
نکن« .رفتارهای بــرره ای» در حقیقت کارهای ناپســند و
بدی بود که ما انجام می دادیم اما چون درون ماجرا هستیم
به روی خودمــان نمی اوریم .هنوز هــم رفتارهای ناهنجار
و خارج از عرف را به «رفتارهای بــرره ای» تعبیر می کنند.
این اســت که به نظرم باید اجازه دهیم نقــد صورت گیرد و
حساسیت های غیرمنطقی کنار گذاشته شود .البته امیدوارم
کارهایی که انجام می شوند کیفیت قابل دفاعی داشته باشند
که بتوانیم در جواب معترضین بگوییم ما به عنوان هنرمند
کار خود را درســت انجام داده ایم ،شــما هم در صنف خود
کارتان را درست انجام دهید.
ایــا اعتراضات ایــن چنینــی جر ات ســاخت اثر
خصوصا مجموعه های طنز را کم نمی کند؟
مسلما حدس و گمان هایی درباره حواشی کارهای
مختلف زده می شود و این موضوعات اجتناب ناپذیر است،
اما طنز باید وجود داشته باشد و سازندگان باید تحمل کنند.
از متولیان امر در صدا و سیما تشکر می کنم که برای اولین
بار پای یک اثر ایستادند.
وزارت بهداشت حتی حاضر شده بود خسارت هم بدهد
و این سریال ادامه پیدا نکند اما صد او سیما پای این سریال
ایســتاد و دیدیم که با پخش ان اتفــاق خاصی هم نیفتاد.
این اقدام صدا و سیما سبب شد راه برای کارهای بعدی باز
شود و وقتی قرار باشــد با افرادی شوخی شود ،کار در نطفه
خفه نمی شود.
از اعتراض ها افسوس می خورم
گفت وگوی مثلث با رئیس انجمن اسیب شناسی
اقای دکتر! همانطــور که مطلع هســتید ،برخی از
پزشــکان در مــورد پخش ســریال «در حاشــیه»
واکنش های تندی نشــان دادند و رئیس ســازمان
نظامپزشکینیزنامه ایتندبهصداوسیمانوشتند.
نظرشمادرموردایننوعاعتراض هاچیست ؟ایااین
اعتراض هارادرستوبجامی دانید؟
بایدبگویماینموضوع،مسالهناراحت کننده ایاست
ووزیربهداشتبایدازچنینواکنش هاوجنجال هاییجلو گیری
کند.طنززبانیاستبرایگفتناشتباهاتیاجنبه هاینامطلوب
رفتار بشری ،فسادهای اجتماعی و ...که با شیوه ای خنده دار
ان موضوع را به چالش می شکند و این امر در همه کشورهای
پیشرفته دنیا تعریف شــده اســت و جای هیچ گله و شکایتی
وجودندارد .
یعنی به نظر شما ســریال مهران مدیری هیچ گونه
لودگــی و بی احترامــی به جامعه پزشــکان مرتکب
نشدهاست؟
ابدا این طور نیست .ســریال «در حاشیه» به خوبی
توانسته جو حاکم در جامعه پزشکی را به تصویر بکشد و دلیل
اینکه پزشــکان این ســریال را مورد ســرزنش قرار می دهند و
ساخت این مجموعه را توهینی به خود می دانند این است که
انان توان و ظرفیت انتقاد را ندارند .اگر جامعه پزشــکی ایران
با تمام زحمات و خدماتی که کم و بیش ارائه می کند ،به دور از
فساد و زیر میزی های کالن بود ،پزشکان این چنین واکنش
تندی از خود نشــان نمی دادند .در واقع ناراحتی پزشــکان به
این دلیل است که چرا ُبعد این نااخالقی ها به طور مشخص و
واضحدرمعرضدیدعمومیقرارگرفتهاست.مگرنمی گویند
پزشکانقشرزحمتکش،مهربانوفداکارجامعههستند؟پس
چرادرمقابلاینهمهمشکالتیکهدرجامعهوحتیدرارتباطبا
شغلشانوجودداردسکوتکرده اندوحالکهنقدیکوچکبر
رفتاریناشایستانهمبهزبانینرمبیانشدهاست،اعتراض
می کنند ؟ پزشــکی که به دنبال منافع خود باشــد و برای حفظ
منافع خود حتی جان ادمیزاد برایش بی اهمیت باشــد ،شان و
منزلتیندارد.
باالخرهعده ایمعتقدندپزشکانایرانیبهلحاظعلم
وتوانمندیحتیازاروپاهمقوی ترند...
کســانی که واقعا در حرفه خود ( )number 1باشند،
انقدردرگیرکارخودهستندکهوقتیبرایایراداینچنینسخنانی
ندارند .بحث بر ســر پزشکانی اســت که در کار خود حرفه ای
هستندامااصولاخالقیرارعایتنمی کنند.
3
با توجــه بــه حــرف و
حدیث هــای بیشــمار در
مورد ســریال «در حاشیه»
فرصت را غنیمت شمردیم
تــا واکنــش پزشــکان را از
منظر جامعه شناسی مورد
بررســی قرار دهیم .از همین رو با کوروش محمدی،
رئیــس انجمــن اسیب شناســی ایران بــه گفت وگو
نشستیم.
چرا هیچ یک از پزشــکان معترض که اد عای فداکاری
دارند برای تفاوت حقوق باالی 20میلیونی خود با کارگری که
بیشتر از او زحمت می کشــد لب به اعتراض باز نمی کنند؟ ایا
در شان و منزلتشان نیست از قشــر ضعیف جامعه دفاع کنند؟
مگر اد عای مهربانی و فداکاریندارند؟پسچرازمانیکهپای
منافعشان در میان نیست ،سکوت می کنند گویی که خیلی از
مسائلکشوربهانهاربطیندارد.
نظرکلیشمادربارهسریال«درحاشیه»چیست؟
«درحاشیه»راسریالموفقیاستومردمباانارتباط
بر قرارکرده اندوخودشانبهترمی تواننددرموردواقعیبودنو
شوخی های بیان شده در ان قضاوت کنند .افسوس می خورم
کسانیکهدرمانگردردهایمردمیکجامعههستند،این چنین
درمقابلیکسریالبهصورتیناشایستمعترضمی شوند.
اقای دکتر! در قبال واکنش تند رئیس سازمان نظام
پزشکی کشــور ،وزیر بهداشــت رفتار معقول تری
نسبتبهاینسریالداشتودریکیازگفت وگوهای
جمعی خود عنوان کرده بود که ان قدر در وزارتخانه
کار هست که وقتی برای تماشای این سریال باقی
نمی ماند.نظرشمادرمورداینبرخوردچیست؟
دقیقاهمینطوراست.اقایهاشمیتابهاینجایکار
به خوبی از پس مسئولیت های وزارت بهداشت برامده اند و به
قولایشانکارهایمهم تریبرایبحثوپیگیریوجوددارد.
ولیدرمقابلتجمعواعتراضپزشکانمتاسفانهضعیفعمل
کرده اندکهاینموضوعبایداصالحشود ومنمعتقدهستمکه
سازماننظامپزشکینیزرفتارصحیحینسبتبهاینموضوع
نداشتهاست.اینموضوعنشانگراناستوهیچحرفدیگری
دراینرابطهنمی توانبهزباناورد.
مسئوالن
می توانند فضا را مدیریت کنند
گفت وگو با پیوند مرزوقی ،روزنام ه نگار
پخته تر و انتقادپذیرتر از ســایر افراد جامعه باشند .حتی پا
را فراتر از این می گذارم و می گویم حتی شــاید تلویزیون با
قشر فرهیخته تر جامعه شــوخی کرده تا انتقادپذیری را جا
انداخته ،بتواند در ادامه با اصناف دیگر هم شــوخی کرده
و انتقادات خود را مطرح کند .به هرحال برای کاراکترهای
نمایشــی باید مختصاتی شامل شغل ،ســن ،محل زندگی
و ...تعریف شــود .نمی توان افراد نمایشی سریال یا فیلم
ســینمایی بدون مشــخصات به مخاطب معرفی شــوند و
مشخصات ارائه شــده راجع به کاراکترهای یک سریال به
نظرم چندان نمی تواند محل اعتراض یا انتقاد باشد .باالخره
باید یک روزی همه ما به این نتیجه برسیم که الزم است بین
واقعیت و تخیل موجود در شخصیت های نمایشی تفاوت
قائل شویم .اگر شخصیتی در فیلم یا سریالی فالن شغل را
دارد و ادم خوبی نیست ،به این معنا نیست که همه ادم های
ان حرفه انسان های اخالقی نیستند.
به هرحال این موضوع دوسویه است و نمی توان
یکطرفه به ان نگاه کرد .نقش رسانه ها خصوصا
رسانه ملی در این وضعیت و برای انکه اصطالحا
نه سیخ بسوزد و نه کباب چه می تواند باشد؟
مســلما رســانه ها تاثیر زیادی دارنــد و می توانند
روشنگری دوطرفه داشته باشند .یعنی هم برای پزشکان،
هم برای مردم و هم برای ســازندگان روشنگری کنند .من
فکر می کنــم در چنیــن وضعیت هایی پخــش برنامه های
کارشناسی از رسانه ملی می تواند بسیار تاثیرگذار باشد .یعنی
زمانی که یک موج شکل می گیرد تلویزیون به جای ممیزی،
ضربتی عمل کردن یا از ســوی دیگر بی ا عتنایی نسبت به
اعتراضات ،می تواند رویه ای میانــه در پیش بگیرد .مثال
بحث های کارشناسی تدارک ببیند یا حتی انتن را در اختیار
پزشکان قرار دهد .در این صورت در کنار پخش سریال طنز
که نیاز مردم اســت و در کنار انتقادات اجتماعی که اساسا
مثلث | شماره 258
بازگشت مهران مدیری پس از شش
ســال به هرحال شــوق و عالقه را در
مخاطب ایجــاد کرد که دوبــاره پای
برنامه های طنز بنشیند .اما انتقادات
و اعرتاضاتــی که نســبت بــه رسیال
از همــان ابتــدا مطرح شــد ،شــاید
مخاطب عام را بــه نوعی واکنش در
برابر اعرتاضات وا داشت
کار طنزپرداز اســت ،انتن را دراختیار اصناف مختلف قرار
دهد تا افراد معترض هم حس کنند می توانند حرف خود را
بزنند ،دیده شوند و در کنار یک ســریال طنز واکنش نشان
داده و حقیقت را به مردم نشــان دهند .نمی توان همه چیز
را یکطرفــه و از دید صاحبــان تریبون دید .از ســوی دیگر
نمی توان با هر اعتراضی ســریالی که زحمت و برنامه ریزی
زیادی برایش صرف شده را متوقف کرد .با یک رویه میانه
به راحتی می توان مذاکره کرد و همه در یک فضای ســالم
بدون تشنج صحبت کنند.
واکنــش هنرمنــد بــرای دفــاع از اثر خــودش و
پاســخگویی به اعتراضات از چه نوعی می تواند
باشد؛ سکوت یا مقابله به مثل؟
به نظرم وظیفه هنرمند پاســخگویی به اعتراضات
نیســت ،شــاید بتوان این توقــع را از مدیران داشــت که
پاســخگوی اعتراضات باشــند .هنرمند باید انچه در ذهن
دارد و البته اگر محتوای خوبی را شــامل می شــود بسازد.
مســئوالن باید نســبت به کارهای جدیدی که حرفی برای
گفتن دارنــد در مقام حمایت برایند امــا در عین حال برخی
مواقع که الزم است و ایجاب می کند هشدارهایی را هم به
هنرمندان بدهند .این است که تصور نمی کنم پاسخگویی
به اعتراضات وظیفه هنرمند باشد همانطور که در این چند
روز اخیر دیدیم که عوامل «درحاشــیه» ســکوت کردند.
اگرچه هنرمندان دیگر که حتی در ژانر طنز و کمدی هم کار
نمی کنند در مقام دفاع از این سریال برامدند و از پزشکان یا
وکال خواستند که سعه صدر بیشتری داشته باشند .به هرحال
کار درام و طنز است و اقتضای کار طنز هم همین انتقادات
و شوخی هاست.
شــاید اگــر در زمینــه نقدپذیری فرهنگ ســازی
بیشتری صورت گیرد ،کمتر شاهد اصطکاک بین
هنرمندان و برخی اقشار جامعه باشیم.
دربــاره ایــن موضوع هم بایــد از مســئوالن توقع
داشت که روحیه نقدپذیری را اول در خود و بعد در مردم به
صورت فرهنگ دراورند .از صدا و سیما به عنوان یک رسانه
ملی انتظار می رود که متولی فرهنگ ســازی باشد و روحیه
نقدپذیری را در جامعــه ترویج کند .همه جا کاســتی هایی
وجود دارد و نمی توان ایــن را انکار کــرد .به هرحال نقد و
انتقاد باید به شکل صحیح وجود داشته باشد .در این میان
برای باال بــردن روحیه نقدپذیری و اصالح کاســتی ها هم
باید فکری کرد.
به نظر شما اعتراضات و حواشی توانسته بر روند
ســاخت «درحاشــیه» به لحاظ کیفی تاثیرگذار
باشد؟
نقدها و اعتراضات به هرحال بر سریال «درحاشیه»
هم مثل هر سریال دیگری تاثیر گذاشــته و نمی توان ان را
انکارکرد.ازهمانابتداکهتغییراتیدرفیلمنامهواسمسریال
صورت گرفت ،بعد از شروع پخش و اعتراضات دوباره هم که
همین طور بود .به نظرم این مجموعه شــروع قوی داشت و
چند قسمت ابتدایی ،به لحاظ کیفیت در سطح باالتری قرار
داشت .بعد از چند قسمت تاثیر اعتراضات،تغییراتفیلمنامه
و مســائل مربوط را به وضوح می توان در کار مشاهده کرد.
سردرگمی نویســندگان برای اینکه بتوانند شخصیت ها را به
سمت و ســویی ببرند که اعتراضات کمتر شــود در کار دیده
می شد .اما به نظرم در ادامه دوباره مجموعه راه خود را پیدا
می کند و شخصیت های فانتزی جذابی که از نظر بسیاری از
مخاطبان دوست داشتنی هستند ،دوباره مثل اغلب کارهای
مهران مدیری خــود را پیــدا می کنند .کما اینکــه می بینیم
تکیه کالم ها بین مردم رایج شده و این نشــان از جا افتادن
ســریال بین مردم دارد .امیدوارم که ساخت مجموعه های
طنز با حاشیه های کمتری ادامه پیدا کند چون مردم ما واقعا
به طنز نیاز دارند و همین طور امیدوارم که کام مردم با برخی
حواشی تلخ نشود.
فرهنگ
ایــن روزهــا خبرهــای زیــادی مبنی بر حواشــی
و اعتراضــات نســبت به ســریال «درحاشــیه»
می خوانیم .اساسا اعتراضات این چنینی از کجا
نشات می گیرد و چه کارکردی دارد؟
بحث انتقاد به سریال های تلویزیونی مدت هاست
که مطرح اســت؛ خصوصا که اعتراضات نســبت به برخی
سریال ها مثل «سرزمین کهن» سبب قطع این مجموعه ها
هم شــد .این توقف در ســاخت یا پخش ســریال ها باعث
جدی تر شــدن انتقــادات و اعتراضــات ایــن چنینی هم
می شود .اصوال مردم تصور می کنند که اگر در یک سریال
شخصیتی با مشخصاتی رفتار ناهنجاری داشته باشد ،همه
افراد با ان مشــخصات رفتــار ناهنجاری خواهند داشــت.
درحقیقت همان بحث تعمیم افراطی .این تعمیم افراطی
سبب ساز حواشــی درباره ســریال ها خصوصا سریال های
طنز می شود .در این سال ها همیشــه اعتراضات نسبت به
ســریال های تلویزیونی یا فیلم های سینمایی وجود داشته
اما شــاید اخیرا تا حدی کارکرد متفاوتی پیدا کرده باشد .در
سال های اخیر اعتراضات فقط باعث شده که مثال در نهایت
ســریالی متوقف شــود که این اصال به مذاق مردم خوش
نمی اید که تماشای سریال محبوب خود را از دست بدهند،
وگرنه کاستی ها وجود دارد و نقدها هم به موازات کاستی ها
وجود خواهد داشت.
مخاطــب طنز را دوســت دارد و ایــن را نمی توان
انکار کرد .به نظرتان واکنش مخاطبان نسبت به
اعتراضات و حواشی درباره سریال «درحاشیه»
چه بوده است؟
درباره سریال «درحاشــیه» باید گفت سال ها بود
کــه در برنامه های تلویزیون ســریال طنز وجود نداشــت و
این خالء واقعا احســاس می شــد .مخاطب بــه هرحال به
طنز نیــاز دارد و زمان ان بود که ســریالی بــا محتوای طنز
که مخاطب پســند هم باشد ساخته شــود .بازگشت مهران
مدیری پس از شش ســال به هرحال شــوق و عالقه را در
مخاطب ایجاد کرد که دوباره پای برنامه های طنز بنشیند.
اما انتقادات و اعتراضاتی که نسبت به سریال از همان ابتدا
مطرح شد ،شــاید مخاطب عام را به نوعی واکنش در برابر
اعتراضات وا داشــت .این موضوع دقیقا خالف ان چیزی
است که معترضان تصور می کنند .االن انتقادات برخالف
انچه خود معترضان تصور می کنند ،از سوی مردم قابل قبول
و پذیرش نیست .شاید معترضان در وهله اول تصور کنند که
مخاطبان یا حداقل مخاطبان عام با انان همراه شوند؛ اما
در حقیقت این طور نیست .در حقیقت مخاطب عام نه تنها
با معترضان همراه نشده ،بلکه دربرابر ان واکنش نیز نشان
داد .در حقیقت این اعتراضات کام مخاطب عام را که توقع
داشت با دیدن یک سریال طنز شاد شود؛ تلخ کرد.
وکال هم بعد از پزشــکان نســبت به «درحاشیه»
واکنش نشــان داده اند که به نظر می رسد نقش
وکیل داســتان «درحاشــیه» واقعا در مقتضیات
شخصیت های نمایشی گنجانده می شود.
تصــور می کنــم پزشــکان و به دنبــال ان وکالی
معتــرض ،دو قشــر کامــا حرفه ای هســتند و بــه لحاظ
تحصیالت و طبقه اجتماعی در ســطوح باالی جامعه قرار
دارند .از این اقشــار ســطح باالی جامعه انتظار می رود که
4
موجحواشیواعتراضاتنسبتبهسریال هایطنز
راازمنظرکارشناسانمختلفمی توانموردمداقهقرارداد.
رسانه و اصحاب ان نیز در این میان نقش ویژه ای داشته
و می توانند بسیار موثر باشند .تازه ترین موج اعتراضات
اینروزهادربارهسریال«درحاشیه»اتفاقافتادهکهمارابر
انداشتاینموضوعراازدیدکارشناسانرسانههممورد
بررسیقراردهیم.باپیوندمرزوقی،روزنامه نگارراجعبهاین
موضوعبهگفت وگونشستیم.
فرهنگ
51
فرهنگ
مرد هزار چهره
مروری برکارنامه مهران مدیری به بهانه سریال «درحاشیه»
سارا میرشجاعی
خبرنگار
5
شاید بتوان گفت یکی از محبوب ترین و در عین حال
پرحاشــیه ترین چهره هــای تلویزیون و ســینمای ایران در
طول این سال ها مهران مدیری اســت .او سال ها در زمینه
کارگردانی ،بازیگری ،خوانندگی و ...کار کرده ،سرد و گرم
هنر را چشــیده و اصطالحا گرگ بارون دیده اســت .همراه
با محبوبیــت او بین مردم که غیر قابل انکار اســت ،طبیعتا
صابون انــواع و اقســام اعتراضات و حواشــی هم به تنش
خورده و در این مــورد هم ید طوالیی دارد .او پس از شــش
سال به تلویزیون برگشته تا بازهم محبوبیت و بازهم حواشی
خاص خود را داشته باشد .این روزها جدیدترین ساخته او،
مجموعه طنز «درحاشیه» از شبکه سه سیما در حال پخش
اســت .مدیری این بار بر جامعه پزشکی کشور و ناهنجاری
موجود دست گذاشته که شاید همزمانی ان با پررنگ شدن
بحثمقابلهباپزشکانمتخلف،بحث زیرمیزی هایمیلیونی
پزشکان و اجرای طرح جریمه متخلفان این صنف چندان
بی ربط با هم نباشند .حاشیه های «درحاشیه» مثلث را بر ان
داشت تا موضوع را مورد کنکاش قرار دهد.
اولین بارقه های استعداد هنری
سال 53درحالی که کودکی هفت ساله بود برای اولین
بار در نمایش «خرگوش» به کارگردانی «حمید عالمی» بازی
کرد .مدیری شاید ان زمان تصور نمی کرد که روزی تا انجا
پیش برود که در ســال 2009مجله نیوزویک او را به عنوان
بیستمین مرد قدرتمند و صاحب نفوذ ایران بنامد .او پس از
نمایش «خرگوش» به دنیای هنر وارد شــد و تا سال 71در
تئاترهای زیادی بازی کرد و با افراد بزرگی چون قطب الدین
صادقی و میکا ئیل شهرستانی اشنا شد .همزمان با تئاتر و از
سال 68گویندگی در رادیو را هم به کارنامه هنری خود افزود و
در برنامه هایی چون «قصه های شب» صداپیشگی را تجربه
کرد .ســال های 71تا 73دوران پرکاری برای او به شــمار
می رود که یکی از نقاط عطف زندگی او نیز در همین سال ها
رقم خورد .سال 71در سه مجموعه تلویزیونی بازی کرد که
شاید چندان در ذهن مخاطبان تثبیت نشده باشد .سال 72
برای اولین بار با سمت دستیار طراح صحنه برای فیلم «دیگه
چه خبر؟» به کارگردانی «تهمینه میالنی» وارد دنیای سینما
شد تا در این هنر هم دســتی بر اتش داشته باشد .در همان
سال در کاستی که بهروز غریب پور برای گروه سنی کودک و
خردسال می ساخت همکاری کرد تا شیرینی دنیای موسیقی
را هم چشیده باشد .اما هیچ کدام از این اثار نتوانست مهران
مدیری را در ذهن مخاطب تثبیت کرده و برایش تشــخص
هنری محسوب شود .ســال 72بازی در مجموعه طنز
«نوروز »72بــه کارگردانی داریــوش کاردان را
تجربه کرد و همان سال «پرواز »57را ساخت.
فرهنگ
52
مثلث | شماره 258
اغاز برندینگ مهران مدیری
شــاید بتوان گفــت اغــاز برندینگ
هنــری و البته اغاز حواشــی پیرامون
مهران مدیری سال 73و در مدیوم
تلویزیــون رقم خــورد .مهران
مدیری تیمی از محبوب ترین
بازیگران طنــز ان زمان را گرد
هم اورد ،تعدادی چهره های
جدیــد طنــز را معرفی کــرده و
سریال طنز ایتمی «ســاعت خوش» را ســاخت که اولین
ی تلویزیــون ایران بود« .ســاعت خوش»
مجموعــه ایتم
یکی از محبوب ترین سریال های ان دوران به شمار می رود
که با اقبال زیادی از ســوی مخاطب رو به رو شــد .اما اغاز
حواشی مدیری همپای محبوبیت او نیز چهره خود را نشان
داد ،تا انجا که پس از «ســاعت خوش» ممنوعیت از کار و
محرومیت هایی برای کارگردان و تیم بازیگران این مجموعه
به وجود امد .ایــن محرومیت های کاری عــاوه بر توقف
ساخت سریال «ســاعت خوش» برای گروه بازیگران هم
مشکالتی برای فعالیت (به لحاظ مسائل ممنوع التصویری)
به مدت یک سال و نیم تا سه سال را به دنبال داشت .مدیری
در این دوران شــانس بازی در فیلم های سینمایی مطرحی
چون «ضیافت» ساخته مسعود کیمیایی را از دست داد که
شاید می توانســت تجریبات خوبی برای او به همراه داشته
باشد .او سال 76و 77با سریال های «نوروز »76در سمت
کارگردانی و بازیگــری و «جنگ »77به عنــوان بازیگر به
تلویزیون بازگشت.
تناقض شخصیت جدی و نبوغ طنز
مدیری با خالقیت و نبوغی که در عرصه طنز و ساخت
مجموعه های تلویزیونی از خود نشــان داد ،توانســت نظر
مخاطب را به ســمت نوع جدیدی از روایت هــای طنزگونه
جلب کند .او در تمام این ســال ها ســعی در ارائه ایده های
نو و خالقانه داشت و انصافا خوب هم عمل کرد .او در این
میان از نظرات مردم هم غافل نشده و هر ازگاهی براساس
انتقادات یا نظراتی که می شنید ،خط ســریال های خود را
تعدیل می کرد .او را تا اواخر دهه 70سریال های «ببخشید
شما؟»« ،پالک »14و « 90شــب» را نیز به کارنامه خود
افزود .در حوزه موسیقی نیز «دلتنگی ها» که دکلمه اشعار
«هاتــف علیمردانی» بود و البــوم « از روی ســادگی» که
اشــنایی و همکاری با «بابک بیات» و «فر دین خلعتبری»
را برایش به همراه داشــت ،جمع نمرات کارنامه هنری او را
تا اواخر دهه 70برایش رقــم زد .مهران مدیری که به گفته
بســیاری از همکاران و البته اعتراف خودش ،شــخصیتی
کامال جدی و حتی گاهی تلخ دارد توانست تا اواخر دهه 70
خود را به عنوان کارگردان و بازیگــر محبوب طنز در اذهان
مردم جا بیندازد .نام او دیگر بر ســر زبان ها بود و مخاطبان
برای تماشای مجموعه هایی با برند «مهران مدیری» انتظار
می کشیدند.
فصل جدید فعالیت ها در دهه 80
دهه 80فصــل جدیدی بــرای فعالیت هــای مهران
مدیری بود .او کــه به چهره ای مشــهور تبدیل شــده باید
می کوشــید تا محبوبیت خود را نیز روزافــزون کند .همپای
شــهرت ،طبیعتا انتظارات نیز از او بیشتر شــد و مخاطبان
منتظر تماشــای مجموعه هــای بهتر و بهتــری از مدیری
بودند .او در ســال 80در مجموعه «دردسر والدین» بازی
کرد و همچنین سریال «طنز »80را ساخت .سال 81سریال
«پاورچین» را ساخت و همچنین از سینما نیز غافل نشده و
در فیلم «توکیو بدون توقف» بازی کرد .پس از ان همچنان
به ساختن مجموعه های تلویزیونی ادامه داده ،سریال های
«نقطه چین» و «جایزه بزرگ» را ساخت و بازی کرد.
اعتراضاتی از جنس خانه ملت
حاشــیه ها نیز همپــای موفقیت ها بــرای مدیری رخ
می داد ،مانند جریاناتی که همزمان با پخش ســریال نقطه
چین برایش به وجود امد .جریان از این قرار بود که تعدادی
از نماینــدگان اصالح طلــب مجلس ششــم نســبت به رد
صالحیت همفکران خود اعتراض کردند .مدیری در «نقطه
چین» ماجرایی را روایت کرد که در ان یک کاسب نسبت به
رد صالحیت خود جهت عضویت در هیات مدیره صنف خود
اعتراض کــرده و به صورت گروهی تحصــن می کنند .این
موضوع با نمایش شــوخی هایی همراه بود که انتقاد شدید
برخی از نمایندگان مجلس از جمله ناصر قوامی ،محســن
ارمین و ...را به دنبال داشــت .در این میان صدا و سیما به
این انتقادات توجهی نکرده و حتی از سریال حمایت کرده
که در نهایت قضیه با ادامه یافتن ســریال ختم شد .اما در
دهه ،80در ان سوی هنر و در عالم موسیقی هم با خوانندگی
تیتراژ فیلم سینمایی «همنفس» و تیتراژ سریال «مهر و ماه»
ســاخته فردین خلعتبری بیش از پیش در دنیای موســیقی
گام برداشت.
نقطه عطفی دیگر با «شب های برره»
شــاید نقطه عطف دیگر زندگی هنری مدیری در سال
84و با ســاخت «شــب های برره» رقم خــورد .او این بار با
نگاهی موشــکافانه بر رفتار و عادات غلط جامعه انگشت
نهاده ،ایــن ناهنجاری ها را با زبان طنز به تصویر کشــید.
ی که رفتارشان اگرچه
«برره» سرزمینی در ناکجا بود با مردم
برایمان عجیب و خنده دار اما اشــنا بود .اداب و رســوم،
باورهای غلط ،زیرکی های منفی ،گفتار ناپسند و...
مردم «برره» گویی حرف هــای مانده در گلوی
بســیاری از مردم جامعه بود .مدیری این بار
بیــش از پیش زبــان انتقــاد را برگزیده و
همین طور بیش از پیش مخاطب را
به خنده ای تلــخ وادار می کرد.
مثل دفعات قبــل انتقادات و
اعتراضــات هم بــه همان
میزان رشد یافت .عده ای
از معترضان مردم شــهر
«فســا» بودند که نسبت
به نام بردن از این شهر در
سریال دلخور بودند .در طرف
فرهنگ
دیگر ماجرا لهجه ای که در سریال دستمایه طنز قرار گرفته
بود مردم برخی دیگر از شهرهای کشــور را بر ان داشت که
هرنوع شــباهتی با لهجه خود را محل اعتراض قرار دهند.
از ســوی دیگر جمعــی از صاحب نظران و البتــه مخاطبان
برخی از صحنه ها و تکیه کالم های این مجموعه تلویزیونی
را بداموزی دانســته و خواهان تو قف پخــش ان بودند .در
کنار همه این ها کســانی بودند که اعتقاد داشــتند انتقاد از
ناهنجاری های رفتاری موجود در جامعه و صحبت از برخی
اداب و رســوم یا باورهای غلط ،نه به عنوان انتقاد و به قصد
ساختن ،بلکه به قصد تمســخر فرهنگ ایران نمایش داده
می شوند .این قضایا به تمام شدن 90قسمتی «شب های
برره» ختم شــد؛ این در حالــی بود که قــرارداد تلویزیون با
عوامل برای 135قسمت بسته شده بود و عمال پروژه ناتمام
ماند؛ اگرچه پرونده ا ن برای مخاطبان بسته نشد.
چهره متفاوت در «مرد هزارچهره»
مهــران مدیــری در همین ســال ها و بعد از ســاخت
«باغ مظفر» ســریال «مرد هزار چهره» را ســاخت .در این
مجموعه طنز هم طبق روال گذشــته خود با افــراد زیادی
شــوخی کرد و جنجال های زیادی به وجود امد .او این بار با
نویسندگان و شاعران ،فوتبالیست ها ،کارمندان اداره ثبت
احوال و ...شوخی کرد و طبعا اعتراضات هم از سمت همین
افراد بود .او نوع پوشش یا رفتار و گفتار نویسندگان و شاعران
را به طنز کشید و البته با اعتراضاتی هم رو به رو شد .به عالوه
اداره ثبت احوال فارس هم در نامه ای این طور اعتراض خود
را نشــان داد که« :مرد هزار چهره این طــور القا می کرد که
شخصیت اصلی داستان که کارمند ثبت احوال بوده ،یک
خالفکار حرفه ای است .بقیه داستان هم نشان می داد که
ثبت احوال شیراز یک جای درهم و مضمحل و فشل است؛
در حالی که بایگانی اســناد خیلی مهم است؛ اگر یک برگ
جابه جا شود خیلی مهم است ».برخی از فوتبالیست ها هم
به نوبه خود نسبت به شوخی های این سریال واکنش نشان
دادند تا از دیگر اقشار معترض جدا نمانند .اما این اعتراضات
و انتقادات راه به جایی نبرد و این سریال حتی در فصل دوم و
با عنوان «مرد دوهزار چهره» ادامه یافت.
ادامه هنرمندی ها در دهه 80
مدیری در دهه 80نیز سینما را از یاد نبرد و در فیلم های
سینمایی «همیشه پای یک زن در میان است» به کارگردانی
کمال تبریزی و «دایره زنگی» به کارگردانی پریسا بخت اور
بازی کرد .در همین ســال ها با ســریال «گنــج مظفر» به
شــبکه نمایش خانگی امد تا از این عرصه نیز غافل نباشد.
خوانندگی تیتراژ سریال «شــب های برره» و «باغ مظفر»
ساخته بهرام دهقانیار و همکاری با گروه موسیقی «دارکوب»
را نیز به مجموعه فعالیت های خود افزود .در همین دوران
کنســرت هایی را نیز برگزار کرد .صداپیشــگی او در مستند
«ساکن صحرای سکوت» (زندگینامه خسرو شکیبایی) به
کارگردانی الهام قره خانی را هم باید در لیســت اثار مدیری
به شمار اورد.
نوشیدن قهوه ای با طعم تلخ
«بمب خنده» و معترضان فرنگی
اما همزمان با پخش «قهوه تلخ» سی دی هایی با نام
«بمب خنده» و با امضای مهران مدیری دســت به دســت
می چرخید که به خبر اول بســیاری از رســانه های داخلی و
خارجی تبدیل شد« .بمب خنده» در حقیقت کلیپی ساخته
مهران مدیــری بود که با شــبکه های ماهواره ای شــوخی
می کرد و برنامه های این شــبکه ها را به تمسخر می کشید.
جالب اســت که این بار هم عده ای معترض وجود داشت و
این بار معترضان برخی از گردانندگان و مجریان شبکه های
ماهــواره ای بودند .او باز هــم ناچار از توضیــح دادن بود و
قضیه را این طور شــرح داد که این کلیپ مربوط به گذشته
و مجموعه ای بوده که قرار بر ساخت ان بوده اما به دالیلی
ادامه پیدا نکرده اســت ،نســبت به موضوع انتشار ان هم
اظهار بی اطالعی کرد .با این حال حاشــیه ها تمام نشــد و
صحبت هایی مبنی بر جدید بــودن صحنه ها ،موضوعات و
بازیگران این کلیپ وجود داشــت که به نوعی نقض کننده
توضیحات مدیری درباره قدیمی بودن این کلیپ بود.
حذف نام مهران مدیری از تبلیغات
او در ســال 90در فیلم «پل چوبی» ســاخته مهدی
کرم پــور بــه نقش افرینــی پرداخــت؛ همچنیــن در فصل
ســوم «قلب یخی» بازی کرد که از تجربیــات بد کارنامه او
محسوب می شود .خاطرات صدا پیشگی را هم با انیمیشین
«تهران »1500بهــرام عظیمی زنده کرد .این بار حاشــیه
برای مهران مدیری از نوع تبلیغات بود؛ به طوری که از سوی
عوامل بازرگانی صدا و ســیما به عوامل این انیمیشن اعالم
شد که نام مهران مدیری را از تیزرهای تبلیغاتی حذف کنند.
شیرینی دکترای افتخاری درکنار تلخی حواشی
در میان حواشــی داخلی ،دانشــگاه لیبرتــی امریکا
()AmericanLiberty Universityبهپاسانجامفعالیت های
هنری و انسانی ،به مهران مدیری مدرک دکترای افتخاری
اهدا کرد .مراسم اهدای دکترا به مدیری در ۲۱تیرماه ۱۳۹۰
( ۱۲ژوئن )۲۰۱۱در دانشــگاه لیبرتی واقع در لس انجلس
برگزار شــد که او به دلیــل ضبط ادامه مجموعــه قهوه تلخ
نتوانســت در این مراســم حضور پیدا کند .در این مراسم،
دکتر رونالد برینر به نمایندگی از مهــران مدیری این مدرک
را دریافت کرد و حمید سلطانی ان را در ایران به او رساند.
جبران اعتماد از دست رفته با «ویالی من»
مهران مدیری در اخرین ســاخته خود تجربه چندان
رضایت بخشــی از شــبکه نمایش خانگی نداشت ،از سوی
دیگر صــدا و ســیما در این ســال ها برخــی از ســازندگان
پرمخاطب و مطرح خود را از دست داده بود .این دو موضوع
در کنار هم سبب ساز توافق دوباره مدیری و مسئوالن رسانه
ملی برای ساخت مجموعه جدیدی با عنوان «اتاق عمل»
شد .او از مهرماه 93ســاخت مجموعه جدید خود را کلید زد
اما این بار حتی در مرحله ســاخت این مجموعه نیز حواشی
به وجود امد .جامعه پزشــکان و در ر اس ان ســازمان نظام
پزشــکی و وزارت بهداشــت طی نامه هایــی اعتراض خود
را نســبت به ســاخت این مجموعه اعالم کردند .تا انجا که
اصالحاتی در فیلمنامه صورت گرفت و پس از مدتی وقفه،
با تغییر نام ،ساخت این سریال با عنوان «درحاشیه» از سر
گرفته شد .مدیری پس از شش ســال به تلویزیون بازگشته
و بر جامعه پزشــکی و انتقاد از ناهنجاری های ان انگشــت
نهاده است« .درحاشیه» از 6فروردین تا کنون در شبکه 3
سیما در حال پخش است .اما گویا جامعه پزشکی عزم خود
را جزم کرده تا مخالفت ها را ادامه داده و مانع پخش ان شود.
حتی کار از این فراتر رفته و سایت سازمان نظام پزشکی برای
شرکت در تجمع اعتراضی نسبت به «درحاشیه» نظرسنجی
طراحی کرده اســت .در این میان وکال هم ســاکت نمانده
و برای دور نبــودن از گود اعتراضــات ،هیزمی بر این اتش
نهاده اند .به رغم تمــام این انتقادات ،مردم نســبت به این
سریال اقبال نشان داده و از نیمه تعطیالت نوروز به تماشای
ان نشسته اند .صدا و سیما هم اگرچه خواهان تغییراتی در
این مجموعه شــد اما پخش ان را متوقف نکــرده و به زعم
برخی پای ساخته تازه مدیری ایستاده است.
با وجود تمام این گفت و شنودها مهران مدیری احتماال
باز هم خواهد ساخت ،احتماال باز هم حاشیه خواهد داشت
و احتماال باز هم محبوب خواهد بود .باید منتظر باشــیم تا
ببینیم این بار سرنوشت اثر مدیری به کجا ختم خواهد شد.
جایزه های مهران مدیری
طوطی طالیی بهترین بازیگــر برای تئاتر
خرگوش1353 ،
کاندیدای بهترین کارگردانی ،برای ساعت
خوش1375 ،
بهترین بازیگــر و کارگــردان ،برای جنگ
1377 ،77
بهترین بازیگر و کارگردان ،برای مجموعه
ببخشید شما ؟1378
بهترین بازیگر و کارگردان ،برای مجموعه
پاورچین ،دنیای تصویر1381 ،
بهترین بازیگر و کارگردان ،برای مجموعه
پاورچین ،شبکه جهانی جام جم1382 ،
بهترین کارگردان طنز ،شبکه 1384 ،3
بهترین بازیگر طنز و دریافت تندیس حافظ،
جشن دنیای تصویر1385 ،
مثلث | شماره 258
مدیری برای جبران تجربه «قهوه تلخ» بر ان شــد تا
ســریال جدیدی با عنوان «ویالی من» را به شبکه نمایش
خانگی عرضه کنــد .او در توضیحات خود عنــوان کرد که
تمام مســئولیت های این مجموعه را برعهــده می گیرد و با
این کار ســعی در جلب مجدد اعتماد مردم داشــت .اگرچه
این بار جوایزی به برندگان اهدا شــد اما این مجموعه هرگز
نتوانست فروش «قهوه تلخ» را داشته و تجربه تلخ ان را از
«درحاشیه» و تازه ترین حاشیه ها
فرهنگ
پس از سریال «مرد دوهزار چهره» مدیری در تدارک
سریال جدید خود با نام «قهوه تلخ» بود که بر سر ساخت این
سریال با صدا و سیما به توافق نرسید .دلیل این عدم توافق
هم گاهی مسائل مالی و گاهی مسائل محتوایی بیان شد.
اما دلیل این عدم توافق هرچه بود سبب کناره گیری مدیری از
تلویزیون و ورود جدی به شبکه نمایش خانگی شد .او «قهوه
تلخ» را با وعده جایزه در شبکه نمایش خانگی عرضه کرد و
برای رعایت مســائل مربوط به کپی رایت و تماشای نسخه
اصل از اعتبار خود خرج کرد .مردم هم جواب اعتبار چندین
ســاله هنرمند محبوب خود را داده و با خرید نســخه اصل،
رکورد فروش برای این ســریال را در شــبکه نمایش خانگی
رقم زدنــد .جدای از عکس العمل وزارت ارشــاد نســبت به
شباهت یکی از شخصیت های این سریال با یکی از مقامات
ارشد دولتی و عدم صدور مجوز برای حضور این کاراکتر در
سریال ،انتقادات زیادی از سوی اقشــار مختلف نسبت به
این مجموعه یکی پس از دیگری مطرح شدند .در این میان
خلف وعده ها برای اهدای جوایز بــه برندگان هم اوضاع را
برای این مجموعه وخیم تر کرد .اوج انتقادات زمانی مطرح
شد که سریال نیمه کاره رها شــده و سه قسمت پایانی ان به
دست مردم نرسید« .قهوه تلخ» و ماجراهای ان سبب ایجاد
نوعی بی اعتمادی در مردم شد تا انجا که مدیری مدتی بعد
با انتشار یک دی وی دی رایگان سعی کرد موضوع را برای
مردم شرح داده و توضیحاتی نسبت به این ماجراها بدهد.
بین ببرد .سال 92باز هم کار ایتمی را از سر گرفت و باز هم
شبکه نمایش خانگی را برای عرضه «شوخی کردم» انتخاب
کرد .این بار هم با شــوخی و انتقاد از افراد زیادی مردم را به
خنده واداشــت اما این بار مانند دفعات قبــل جنجال زیادی
برپا نشــد .در این دوران مدیری هرگز نتوانست انتظارات را
براورده کرده و بــه دوران اوج محبوبیت خــود بازگردد .اگر
مجموعه های «ساعت خوش» و «شب های برره» را دوران
فراز مدیری بدانیم ،مجموعه های «ویالی من» و «شوخی
کردم» دوران فرود او محسوب می شوند .با این حال او که
همواره کار کرده ،از پای ننشست و پس از شش سال دوری
از مخاطبان سراسری ،به تلویزیون بازگشت.
53
گزارش
اپرای حاشیه های وزیر ارشاد
نمایش عروسکی – موسیقایی سعدی برای علی جنتی دردسرساز شد
فرهنگ
54
مثلث | شماره 258
شاهین فتحیان
روزنامه نگار
نمایش عروسکی «اپرای سعدی» که پس از چند سال
وقفه ،حاال کمتر از یک هفته تا رونمایی ان باقی مانده است،
از دریافت مجوز امکان اجرای ان باز ماند تا حاشیه ای دیگر
به حاشیه های دنباله دار علی جنتی در وزارت فرهنگ و ارشاد
اسالمی افزوده شود.
بهروز غریب پــور – کارگردان نمایش های عروســکی-
که در ســال های گذشــته اپراهای عروســکی مختلفی از
جمله «لیلی و مجنون»« ،حافظ»« ،عاشــورا» و «رســتم
و ســهراب» را اجرا کرده ،از مدت ها قبل در تدارک اجرای
«اپرای ســعدی» بود تا ان را به سی و ســومین جشــنواره
تئاتر فجر برساند ،اما به دلیل مسائل مالی و اینکه معتقد بود
دســت کم 150میلیون تومان برای کار نیاز است ،این اثر
هنری به جشنواره نرسید.
پس از ان غریب پور اعالم کرد که
تالش می کند با توافق هایی که با بنیاد
رودکی صورت گرفتــه و منابع مالی که
تامین خواهد شد ،این نمایش عروسکی
را به جشنواره موســیقی فجر برساند که
ان هم در نهایت اتفاق نیفتاد.
در اخرین روزهای ســال گذشته
و در شرایطی که این کارگردان تئاتر از
اماده شــدن کارش خبر می داد ،گفت
که اپرای عروســکی ســعدی همزمان
با بزرگداشــت ایــن شــاعر در روز اول
اردیبهشت ماه در شهر شــیراز رونمایی
می شود ،اما حاشیه هایی پیش امد که
ابتدا اجرای این نمایش را در هاله ای از
ابهام فرو برد و بعــد هم با تاکید مدیرکل
دفتر موسیقی مبنی بر اینکه به این اپرای
ســعدی مجوز اجرا نمی دهــد ،به نظر
می رسد کل کار منتفی شده است.
ماجرا از این قرار اســت که بهروز
غریب پــور روز 22فروردین مــاه در
گفت وگویی مدعی شد« :برخی گروه ها
و سایت ها تهدید کرده اند که در صورت
حضور گروه نمایشی «اپرای سعدی»
با انها برخورد می کنند ،ان هم مشــابه
برخوردی که با علــی مطهری ،نماینده
مجلس شورای اسالمی در شیراز شد».
سرپرســت گروه نمایشــی «اران» دلیل این مساله را
حضور ســحر محمدی و تکخوانی او دانست و اظهار کرد:
«این هنرمند که به عنوان بازیگر -خواننــده و در واقع اواگر
در نمایش حضور دارد ،نقش خواهر منصوربن حالج را ایفا
می کند ،اما مساله اینجاست که گویا عده ای تصور کرده اند،
او قرار است به صورت زنده در این نمایش عروسکی بخواند
که اصال این طور نیست».
او تاکید کرد« :خانم محمــدی همانند دیگر افرادی
که به جای هر کدام از عروسک های نمایش بازی کرده اند،
نقشی را بر عهده داشته و ما از هیچ اصولی عدول نکرده ایم.
در این نوع نمایش عروسکی ،دیالوگ نقش ها به شکلی فاخر
گفته می شود و لهو و لعبی در کار نیست».
البته این مسائل کمی به رفتارهای خواننده زن یادشده
برمی گردد که پــس از ادعای تکخوانــی اش در یک البوم
موســیقی مجوزدار و مانور خــود او و تهیه کننــدگان البوم
یادشــده روی ایــن موضوع که صــدای بانــوان خواننده و
نوازنده پیشکسوت را هم دراورد ،کلیپ هایش این روزها در
شبکه های ماهواره ای خارج از کشور هم پخش می شود.
به هر حال ،قضیه اپرای شیراز به انجا کشید که گفته
شد برای صدور مجوز در شــیراز ابتدا باید مجوز کار توسط
مسئوالن مربوط در تهران صادر شود .در این راستا سه نفر
(زهرا صبری ،حجــت علیخانی و یدالله وفــاداری) از اداره
نظارت و ارزشــیابی مرکز هنرهای نمایشی اپرای عروسکی
سعدی را بازبینی کردند تا مشخص شــود ایا امکان صدور
مجوز هست یا خیر.
غریب پور دراین باره به خبرنگار ایسنا توضیح داد« :این
ناظران با احترام و هنرمندی با نمایش برخورد کردند و اجرای
ان را بالمانع دانســتند ،اما در عین حال گفتند که براساس
تماس تلفنی که با انها گرفته شده است ،نمی توانند با وجود
تکخوان های زن مجوزی صادر کنند».
در ایــن بین ،رضــا دادویی ،رئیس شــورای نظارت و
تو گویی
ارزشــیابی اداره کل هنرهای نمایشــی هم در گف
اعالم کرد« :گروه بازبینی به تماشای این نمایش نشستند
و از نظر ما هیچ مشــکلی وجود ندارد ،یعنــی این اپرا از نظر
نمایشی هیچ مشکلی ندارد و فقط منتظر صدور مجوزهای
الزم از سوی دفتر موسیقی معاونت امور هنری برای بخش
موسیقی کار هستیم».
وی هم چنیــن درباره اینکــه پیش از ایــن مجوزها از
سوی دو مرکز صادر نمی شــد ،گفت« :این قانون به تازگی
وضع شده و اجراهایی مانند اپراهای نمایشی توسط دو نهاد
قضاوت می شوند و مجوز دریافت می کنند ،بنابراین بخش
نمایش توسط شورای ارزشیابی و نظارت اداره کل هنرهای
نمایشی و مجوز بخش موسیقی توسط دفتر موسیقی صادر
می شود».
اما مدیرکل دفتر موسیقی اظهار کرد« :اپرای سعدی
دارای تکخوان زن اســت و طبق قوانین دفتر موسیقی ما،
نمی توانیم به تکخوان زن مجوز دهیم».
پیروز ارجمند گفت« :با شرایط فعلی به اپرای سعدی
نمی توانیــم مجــوز دهیــم؛ مگر انکــه بخــش تکخوانی
به صورت همخوانی انجام یا حذف شود».
در پــی این حاشــیه ها ،مدیــر مرکز سعدی شناســی
به عنــوان میزبــان مراســم روز ســعدی ،به حاشــیه های
پیش امده درباره اجرای اپرای عروسکی «سعدی» توسط
بهروز غریب پور در این شــهر پاســخ داد .کوروش کمالی
سروستانی اظهار کرد« :امســال نیز مانند هر سال مراسم
یادروز ســعدی که شــامل بخش های علمــی ،فرهنگی و
هنری است ،برگزار خواهد شد و قرار بود «اپرای عروسکی
ســعدی» اثر اســتاد غریب پور نیز برای اولین بار در شیراز
برگزار شود که متاسفانه به دلیل صادر نشدن مجوز از سوی
مدیرکل موســیقی معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشــاد
اسالمی ،این مساله حداقل تا امروز منتفی شده است».
او در ادامه دربــاره ادعــای تهدید گــروه اجراکننده
از ســوی برخــی از تندروها در شــیراز گفت« :تــا انجا که
من اطالع دارم ،هیچ تهدیدی از ســوی هیــچ گروهی در
شــیراز علیه هنرمندان گروه اران صورت نگرفته اســت و
نهادهــا و گروه های مختلــف فرهنگی و
سیاسی از اجرای اپرای عروسکی سعدی
به شــرط داشــتن مجوز قانونی از سوی
وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی استقبال
کرده اند .مقامات سیاسی و امنیتی استان
نیز به عنــوان نماینــده دولــت و مجری
سیاســت های دولت بر دفــاع از اجرای
برنامه های هنری دارای مجوزهای قانونی
تاکید کرده اند».
مدیــر دانشــنامه فــارس همچنین
دربــاره بحــث قانونــی و شــرعی ایــن
ممنوعیت گفت« :ما بیشــتر در تعجبیم
که در 10ســال گذشــته و در دولت های
قبل ،مجوز این گونــه اپراها بــا اواگری
عروسکان داده شده و در «اپرای سعدی»
به یکباره نظر مدیران تغییر کرده است».
سپس معاون هنری وزیر فرهنگ و
ارشاد اسالمی اواخر هفته گذشته درباره
اخرین وضعیت اجرای «اپرای سعدی»
گفت« :در حال بررســی مساله هستیم و
تالش می کنیم با کارگردان و تهیه کننده
نمایش به توافقی برســیم که اصل کار از
بین نرود».
علــی مرادخانی بیان کــرد« :برای
«اپــرای ســعدی» بایــد تالش کــرد تا
قضیه به گونه ای حل شــود که جنجال و
مساله ای درست نشود .در این راستا به دوستان و همکارانم
در حوزه نمایش هم گفته بودم که از مسائلی که می بینید،
جنجال درست می کند پرهیز کنید تا اصل کار از بین نرود.
االن هم باید با همین منطــق کار را دنبــال کنیم .در حال
حاضر مهم ترین کاری کــه برای اپرای ســعدی می توانم
انجام دهم این است که پول برسانم تا باتوجه به هزینه های
صرف شده مشکلی پیش نیاید».
مرادخانی در پاسخ به اینکه ایا امکان اجرای «اپرای
سعدی» با همان سبک و ســیاق فعلی دراینده ای نزدیک
وجود دارد یا خیر؟ گفت« :باید در این بــاره با تهیه کننده و
کارگردان به تفاهم برســیم تا کار پیش بــرود .ضمن اینکه
موضوع در بخش های تخصصی که مسئول صدور مجوز
هســتند ،باید در قالبــی پیگیری شــود که از بروز مشــکل
جلوگیری شود».
فرهنگ
تغییرشهاب
س هفته
مدیر مشهور برکنار شد
پــس از گذشــت نزدیک بــه یک و نیــم ســال پرحاشــیه از حضور
حجت االسالم شهاب مرادی در سازمان فرهنگی -هنری شهرداری تهران،
سمت ریاست این ســازمان برعهد ه محمود صالحی گذاشته شد .مرادی
واعظ و کارشــناس مســائل مذهبی -اذر 92به جای امیــر خوراکیان بهریاست سازمان فرهنگی -هنری شهرداری تهران منصوب شد .این انتصاب
به دلیل اظهارنظرهای جالب مرادی درباره موضوعات مختلف فرهنگی و
هنری و مواضع او درباره برخی مسائل مربوط به جوانان و ازدواج ،یکی از
انتصاب های خاص شهرداری بود.
اکنون بعــد از گذشــت یک ســال و چند مــاه ،انتصــاب جدید 22
فروردین ماه انجام شد و در پی ان ،صالحی که پیش از این معاون شهردار
تهران در حوزه برنامه ریزی توسعه شهری و امور شورای شهرداری بود ،به
جای شهاب مرادی بر صندلی ریاست سازمان فرهنگی -هنری شهرداری
تکیه زد .نکته جالب این انتصاب ان اســت که در همــان روزی که حکم
برکناری شهاب مرادی رسانه ای شد ،او سرپرست معاونت فرهنگی سازمان
ی تغییر داده بود.
فرهنگی -هنری شهرداری را با حکم
محمود صالحی متولد اردکان یزد اســت و در دوران دفاع مقدس،
فرمانده سپاه بوکان بوده و بعد از دوران جنگ نیز مسئولیت سازمان بسیج
ســازندگی را برعهده داشته است .او از بازنشســتگان سپاه است .اشنایی
صالحی با محمود احمدی نژاد -رئیس جمهور ســابق -بــه اوایل دهه 60
و ســال های جنگ و حضور احمدی نژاد در فرمانداری خوی برمی گردد.
صالحی در دولت نهم قائم مقام وزیر تعــاون ،عضو هیات مدیره صندوق
تعاون و دبیر شــورای عالی مناطق ازاد و ویژه بود و در ســال 88به عنوان
استاندار خراسان رضوی همکاری خود را با دولت دهم ادامه داد که البته
با برکناری پایان یافت.
راهیکه باید رفت
ضرورت مدیریت یکپارچه مناطق گردشگری با رویکرد حفظ میراث فرهنگی
بابک ارسیا
رئیس مرکز گردشگری علمی -فرهنگی جهاددانشگاهی
مثلث | شماره 258
گردشگری و هم به نفع میراث فرهنگی خواهد بود.
از این رو وجود یک سامانه یکپارچه که بتواند به وحدت
عمل این دو حــوزه کمک کند ضــروری به نظر می رســد؛
سامانه ای که به یکپارچه سازی حفاظت از میراث فرهنگی و
توسعه گردشگری در کشور با مدیریت واحد بینجامد .سیستم
مدیریت یکپارچه ،ساختاری شــناخته شده در سطح جهان
است و به صورت خالصه به معنی در کنار هم قرار دادن چند
سیستم مدیریت زیر یک سازمان و کنترل و مدیریت کردن
بر ان است .در حال حاضر در کشور تجربه نسبتا موفقی مانند
«طرح مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی کشور ( »)ICZMدر
حال اجراست که توسط سازمان بنادر و دریانوردی مدیریت
پایش و مطالعه می شود ،همچنین ارگان ها و سازمان هایی
که در نوار ساحلی کشور در این سامانه یکپارچه دخیلند.
این ساختار در خصوص میراث فرهنگی و گردشگری
می تواند در عمل به یکپارچه ســازی فراینــد تصمیم گیری
در پهنه هــای ســرزمینی دارای جاذبــه میــراث فرهنگی و
مشــارکت دادن همه نهادها و بخش هــای درگیر بینجامد.
اما این اقدام نیازمند ایجاد روش شناسی و تعیین معیارهایی
برای ثبت ،حفاظت و مهیاسازی مواریث فرهنگی ،تکمیل
اطالعات مقاصــد ،ارزیابی های چند معیاره ،ســامانه های
دقیق اطالعات جغرافیایی و پهنه بندی مربوط به مناطق و
اولویت بندی مقاصد و شناسایی مسیرها و مقاصد گردشگری
و در نهایت مدیریت یکپارچه بر ان است.
در بلند مدت هدف مدیریــت یکپارچه می تواند به نفع
توســعه اقتصادی ،حفاظت ،نگهداری و بازسازی مواریث
مــادی و معنوی کشــور و کم کــردن تاثیرات ســوء حضور
گردشگران در مقاصد باشد .این شیوه می تواند حفاظت از
میراث فرهنگی را با توسعه گردشگری ترکیب کند.
ســازمان میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری
باید برای توســعه گردشــگری اقدامی عملی و مهم انجام
دهد و از اقدامات غیراصولی و پراکنده که تعداد ان از زمان
ن کم هم نیست ،خودداری کند.
تشکیل این سازما
فرهنگ
حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی کشــور ضرورتی
حیاتی است که در صورت کاربست درست شیوه های حفظ
و بهره برداری از انها ،منافع اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی
بسیار زیادی را برای کشور به همراه خواهد داشت و به عنوان
عاملی موثر و مستقیم نقش خود را در توسعه گردشگری ایفا
می کند .میــراث فرهنگی موجود در ایران که گردشــگران
زیادی را از ایران و جهان به خــود جذب می کند دربرگیرنده
جاذبه های مادی و معنــوی چون اثار تاریخــی و فرهنگی
برجای مانــده از حکومت هــای باســتانی و حکمرانی های
محلی ،ویژگی های خاص زندگی مردم مثل عادات محلی،
اداب مربــوط به خوراک و پوشــاک ،ســبک های معماری
ایرانی -اســامی ،موســیقی ،هنــر ،زبان هــای محلی و
ارزش های اخالقی و معنوی است و از این رو می توان اذعان
داشت که میراث فرهنگی بیان کننده پیشینه تاریخی ،تمدن
و فرهنگ هر نقطه ای از کشورمان است.
ضرورت حفظ و معرفی این اثار به گردشــگران از این
نکته مهم ناشــی می شــود که این اثار حاصل تالش های
مســتمر ،صادقانــه ،فداکارانــه و تیزهوشــانه مخترعان،
معماران ،صنعت کاران و هنرمندان این مــرز و بوم در دوره
تاریخی خود بوده که توانسته اند ضمن اگاهی از ویژگی های
طبیعی زیست بوم خود ،فنون ،هنرها ،مهارتها ،ابتکارات و
خالقیت های خود را در خدمت نیازهای اجتماعی ،فرهنگی
و اقتصادی مردمــان دوران خود قرار دهند .با این تفاســیر
بیراه نخواهد بود که میراث فرهنگی ایران را حافظه جمعی
ایرانیان در طول تاریخ بدانیم .حال این پرسش پیش می اید
که از چه طریقی می توان رابطه ای دوسویه و دارای اثرات
متقابل بین «توسعه گردشگری» و «حفظ میراث فرهنگی»
در کشور ایجاد کرد .این ارتباط دهی گاهی اهمیت زیادی
می یابد از ان جهت که توسعه گردشگری نگاهش به اینده
است و کسب منافع اقتصادی در ان پررنگ تر است و میراث
فرهنگی نگاه به گذشته دارد و کارکردهای فرهنگی منتج از
ان پررنگ ت ر و شاید زیر چتر واحد بردن این دو مقوله تا حدی
ناسازگار و بغرنج نشــان داده شــود .چالش ها و بحث های
مربوط به اینکه ایا در فعالیت های مربوط به سازمان میراث
فرهنگــی اولویت و اهمیــت را باید بــه گردشــگری داد یا
میراث فرهنگی! شاید از این تفاوت ناشی شود .برای نمونه
اظهارنظرهایی از سوی مدیران وقت سازمان میراث فرهنگی
درباره اهمیت این حوزه به نسبت ســایر حوزه های سازمان
میراث فرهنگی و گردشگری از این گونه اند.
یا به عبارت دیگر چه ساختاری را می توان بنا گذاشت تا
میراث فرهنگی موجود در ایران که در برگیرنده ابعاد مادی و
معنوی گسترده ای است ،ارتباط مستقیمی با جریان جاری
گردشگری در سطح کشور داشته باشــد و به اثار و مواریث
تاریخی اســیبی نرســد .در عین حال بایــد پهنه بندی های
دقیقی از «مســیرهای گردشــگری» و «نقــاط دارای اثار
میراث فرهنگی» موجود باشد تا با قرار دادن انها بر همدیگر
و همپوشانی های محتوایی و عملکردی بتوان برنامه ریزی
تورهای گردشگری را سامان داد .برنامه ریزی های زیادی
با این دیدگاه می شــود صورت داد که نتایــج ان هم به نفع
عک
55
بازیگر بی طرف
مخالفت پارلمان پاکستان با اعزام نیروی نظامی به یمن روابط اسالم اباد و اعراب را وارد یک
دوره بحرانی کرده است .به نظر می رسد پاکســتان تصمیم دارد در بحران یمن بیشتر یک کشور
بی طرف باشــد تا بازیگر مداخله جو ،چراکه این کشــور هم روابط حســنه ای با ریاض دارد و هم
مناسبات دوستانه با تهران .مداخله نظامی در تحوالت یمن می تواند توازن را در سیاست خارجی
اسالم اباد با تهدیدات جدی مواجه کند .به همین دلیل تصمیم جدید پارلمان پاکستان توانست
دولت نواز شریف را در پیگیری سیاست بی طرفی در بحران یمن کمک کند.
بین الملل
ت
یتر
ا
و
ل
ریاض تنها ماند
بین الملل
56
مثلث | شماره 258
پیرمحمدمالزهیدرگفت وگو بامثلث
پاکســتان همیشــه یکی از هم پیمانان و حامیان
عربستان سعودی محسوب می شده و این کشور
در حمله اخیــرش به یمــن روی تــوان و حمایت
نظامی اســام اباد خیلی حساب باز کرده بود .چه
شد که پارلمان پاکستان به عربستان جواب منفی
داد؟ همزمانی این مساله با ســفر اقای ظریف به
پاکستان چطور قابل تفسیر است؟
باید واقع بینانــه به این قضیه نگاه کــرد؛ اگر فکر
کنیم بعد از ســفر محمدجــواد ظریف ،وزیــر امور خارجه
ایران به پاکســتان و اگاهی انها از موضع کشــور نســبت
به مســاله یمن و عربستان ،اســام اباد درخواست ریاض
را برای حمایــت از حمله به یمن رد کرده خیلی خوشــبینانه
اســت .البته ســفر ظریف از ایــن زاویه اهمیــت دارد که
پاکســتانی ها نقطه نظرات ایران را به طور مستقیم دریافت
کردند و دریافتنــد که مســاله یمن خیلی پیچیده اســت و
جنگی که عربســتان انجا به راه انداخته به این ســادگی ها
پایان نمی یابد که پاکســتانی ها بخواهند خود را درگیر این
مســاله کنند .همچنین یک اندیشــه دیگر نیز در پاکستان
نســبت به مســاله یمن وجود داشت که ســفر ظریف ان را
تقویت کرد؛ اندیشه ای که بر اســاس منافع ملی پاکستان
معتقد بود که نباید درخواست سعودی ها را بپذیرند و خود را
درگیر جنگی کنند که اوال ارتباطــی به انها ندارد و ثانیا اینده
ان نامشــخص است .بنابراین به نظر می رســد با سفر وزیر
خارجه ایران به پاکستان در داخل این کشور ،ان جناحی که
معتقد بود باید منافع ملی خود را در نظر بگیرند و درخواست
عربستان را با دقت بیشــتری مورد توجه قرار دهند ،تقویت
شد .همچنین داخل پارلمان پاکستان و درمیان اشخاصی
که تردید داشتند به این خواسته عربستان رای منفی بدهند
یا مثبت ،بعد از صحبت های ظریف این نتیجه حاصل شد
که مصلحت شان در این اســت که پاکستان در این مساله
بی طرف باشد یا حداقل به طور مستقیم خود را درگیر جنگ
در یمــن نکند .به خصوص که انتظار عربســتان ســعودی
از پاکســتان این اســت که نیروهای زمینی در اختیار انها
بگذارد .عربســتان به لحاظ حمالت هوایی تجهیز است،
اما به دنبال کشورهایی است که نیروهای نظامی در اختیار
انهــا بگذارند و جنگ زمینــی را فرماندهی کننــد .به لحاظ
جنگ زمینی ،عربستان امادگی و تجهیزات کمتری نسبت
به پاکســتان دارد و به همین دلیل بود کــه تصمیم گرفت
اسالم اباد را برای ورود به جنگ زمینی در یمن قانع کند .به
تضاد متقابل
محافظه کاران و
دموکرات ها چگونه به
مذاکرات نگاه می کنند؟
نقش
در کل باتوجه به نزدیکی اسالم اباد-ریاض،
عربســتان را در روابــط ایران و پاکســتان چطور
می بینید؟
بدون شک عربســتان در روابط تهران-اسالم اباد
تاثیرگذار اســت و روابط بســیار نزدیکی میان حزب مسلم
لیگ نــواز شــریف و خانــدان ســلطنت عربســتان حاکم
است .می دانیم زمانی که پرویز مشرف کودتا کرد و دولت
نواز شــریف را از کار برکنــار کــرد در ان زمان این پادشــاه
عربستان سعودی بود که واسطه شد و شــریف را از زندان
نجات داد .حتی صحبت از اعدام نواز شــریف مطرح بود.
بنابراین به لحاظ روانی شریف یک احساس دین نسبت به
عربستان دارد ،اما تنها این مساله قابل ذکر نیست .واقعیت
این است که پیوندهای عربستان سعودی و پاکستان بسیار
زیاد است .در زمانی که روس ها ،افغانستان را اشغال کردند
این پیوندها بــه لحاظ مذهبی نیز تقویت شــد و جهادگران
افغان مورد حمایت عربســتان و پاکســتان قرار گرفتند .از
همان زمان بود که نیروهای رادیکال اهل سنت در پاکستان
رشد کردند .در نتیجه از یک سو چون نوعی وابستگی فکری
میان بخشی از جامعه عربستان و پاکستان وجود دارد و از
مثلث | شماره 258
کند که اگر می توانست موفق به این کار شود ،واقعیت این
است که ممکن بود یک برخورد بین سنی و شیعه در منطقه
ایجاد شــود .به هر حال باید گفت هدف ســعودی ها برای
وارد کردن پاکستان به این جریان هم سیاسی و هم نظامی
بوده است.
ولی به نظر می رســد که در این مقطع پاکســتانی ها
هوشیاری به خرج دادند و مجلس ملی پاکستان تصمیمی
اتخاذ کرد که ان تصمیم به دولت نواز شریف کمک می کند
تا از دخالت در جنگی که ارتباطی به پاکستان ندارد خود را
کنار بکشد.
ایا به دنبال رای پارلمان دیگر مســاله وارد شــدن
پاکستان در جنگ یمن منتفی شده است؟
باید توجه داشــت که تصمیم نهایی پاکســتان با
رای اخیر پارلمان مشخص نمی شــود ،چرا که نواز شریف
ارتباطات بسیار نزدیکی با عربســتان سعودی دارد؛ هم به
لحاظ مالی و هم از این نظر که تعداد بسیاری از پاکستانی ها
در عربســتان سعودی مشــغول به کار هســتند و پاکستان
ســاالنه حدود شــش میلیارد دالر درامد از این کانال دارد ؛
عالوه بر اینکه در رابطه با تســلیحات هسته ای پاکستان،
عربســتان کمک های مالی بســیاری به این کشور داشته
و نوعی وابســتگی فکــری نیــز در بخش هایــی از جامعه
پاکستان نسبت به عربستان وجود دارد ،بنابراین نمی توان
تصمیم فعلی پارلمان را تصمیم نهایی پاکستانی ها ارزیابی
کرد هرچند این تصمیم دســت نوا زشــریف را برای اجابت
درخواست سعودی ها بسته است.
اما به هر حال این تصمیم از جانب نواز شریف و دولت
قابل تجدید نظر خواهــد بود هرچند کــه پارلمان مخالفت
خود را رسما با این مساله اعالم کرده است .بنابراین اگر از
زاویه مسائل منطقه ای به ســفر ظریف نگاه کنیم این سفر
موفقیت امیز بود.
اخیرا شــاهد بودیم که عالوه بر پاکستان ،ترکیه
نیــز درخواســت ســعودی ها را بــرای حمایت از
ائتالف علیه یمن اجابت نکرد .این مسائل در کنار
هم چه پیامی دارد؟
با در نظر گرفتن ســفر اخیر رجب طیب اردوغان،
رئیس جمهور ترکیه به تهران باید گفت که در ارتباط با یمن
تفکــری در منطقه در حال شــکل گرفتن اســت که هرچه
زودتر این جنگ تمام شــود و عربســتان عملیــات نظامی
خود را متوقف کند .هر چند مشــخص نیست که این تفکر
تا کجا پیش می رود ولی به نظر می رسد ایران ،پاکستان و
ترکیه در این مقطع به این نتیجه رسیده اند که این جنگ را
باید تمام کرد و اجازه گســترش ان را ندهند .چون اگر این
جنگ گســترش یابد این احتمال وجود دارد که کل منطقه
را در بربگیــرد و یکی از اهداف عربســتان ســعودی نیز در
ظاهر امر این اســت که یک نوع جبهه بندی شــیعه و سنی
در منطقه تقویت شــود .همانطور که اشاره کردم عربستان
معتقد اســت که ایران ،حزب الله ،ســوریه و عراق پشــت
حوثی های شیعه مذهب هستند و در نتیجه انها تالش دارند
که کشورهای عرب و غیر عرب سنی مذهب مانند پاکستان
و ترکیه را در جبهه خودشان وارد کنند .این مساله که منطقه
به سمت جنگ شــیعه و ســنی حرکت کند ،بسیار خطرناک
است زیرا اغلب کشورها یا دارای اقلیت شیعه هستند درون
کشــورهای اهل سنت یا ســنی هستند در کشــورهایی که
اهل تشیع اکثریت دارند .این وضعیت بسیار خطرناک است
و هیچ کشوری از ان سود نمی برد.
1
چندی است که عربستان وارد جنگی شده که
تحلیلگران می گویند طرف مقابل ان ایران شیعی
است نه یمن! سعودی ها برای تقابل با حلقه شیعه
ایران که متشکل از حزب الله ،عراق و سوریه است
در تدارک ارتش ســنی هســتند تا به زعم خود در
برابر توسعه ایران در منطقه بایستند .در این میان
پاکســتان گزینه ای بود که ریاض روی ان حســاب
ویژه ای باز کرده بود ،اما اســام اباد اخیرا دست رد
به سینه مقامات و رهبران ســعودی زد .پیرمحمد
مالزهی ،کارشناس مسائل شبه قاره ،در گفت گو با
مثلث در خصوص همزمانی سفر وزیر امور خارجه
ایران با تصمیم پاکستان مبنی بر عدم دخالت در
جنگ یمن گفت که اندیشه ای در پاکستان نسبت
به مســاله یمن وجود داشت که ســفر ظریف ان را
تقویت کرد؛ اندیشــه ای که بر اســاس منافع ملی
پاکستان معتقد بود که نباید درخواست سعودی ها
را بپذیرنــد و خــود را درگیــر جنگی کننــد که اوال
ارتباطی به انها نــدارد و ثانیا اینده ان نامشــخص
است.
بین الملل
بیان دیگر هدف عربستان این بود که هنگام جنگ زمینی
ابتدا پاکستان و سپس مصر و ترکیه وارد بازی شوند .از انجا
که ارتش عربســتان تجربه و کار ایــی الزم را برای مقابله با
چریک های ورزیده حوثی که در کشور خودشان در حال نبرد
هستند ندارد ،انتظارشان در این است که کشورهایی مانند
پاکستان ،ترکیه و مصر را که دارای ارتش های قدرتمندی
هســتند ،وارد این قضیه کنــد که این امــر دو منفعت برای
عربستان خواهد داشت؛یک اینکه بتواند از نیروی انسانی
و تجربیات نظامی این کشــورها اســتفاده کند .دوم اینکه
سعودی ها اذعان دارند که یک ائتالف توسط ایران ،شامل
کشورهای عراق ،سوریه ،حزب الله لبنان و حوثی های یمن
به وجود امده اســت .باید گفت که عربستان می خواهد در
مقابل این ائتالف یک ائتالف از کشورهای مسلمان ایجاد
هیالری رئیس جمهور می شود
نادر انتصار در گفت وگو با مثلث
جمهوریخواهان سهم می خواهند
گفت وگوی مثلث با امیرعلی
ابوالفتح
57
بین الملل
58
مثلث | شماره 258
بین الملل
ســوی دیگر چون مکه و مدینه که اماکن مقدس هســتند
در عربستان واقع شده اند موجب شــده که مسلمانان همه
جهان از جمله پاکستان نســبت به این منطقه نگاه خاصی
داشته باشند.
نکته دیگر این اســت که هزاران نفر از نیروهای کار
پاکســتانی در عربســتان ســعودی کار و زندگی می کنند و
همین مساله خود عامل مهمی است که انتظار عربستان را از
پاکستان باال ببرد تا در جنگ یمن کمک کند .همچنین اگر
مناسبات ایران و عربستان تیره شود عربستان از پاکستان
انتظار دارد که از موضع این کشــور حمایــت کند ،هرچند
منافع ملی پاکســتان ایجاب نمی کند چنیــن روندی را در
پیش بگیرد .باتوجه به این واقعیت که ایران و پاکستان مرز
طوالنی در منطقه حساس و اســتراتژیک بلوچستان دارند
منافع و امنیت ملی دو کشــور ایجاب می کند که با یکدیگر
تنش نداشته باشند.
بنابراین منافع ملی پاکستان حکم می کند که باتوجه
به مناســبات نزدیکش با جمهوری اســامی و همچنین با
عربستان ،میان این دو کشور نقش میانجی را ایفا و تالش
کند که مناسبات ایران و عربستان به سمت خشونت کشیده
نشــود .ترکیه نیز در پی ان اســت که چنین نقشی را میان
تهران و ریاض ایفــا کند .بنابراین نقش ترکیه و پاکســتان
در این رابطه یکســان و هماهنگ اســت و هر دو کشور در
تالشــند که روابط این دو کشور به ســمت تنش و خشونت
سوق داده نشود.
با توجه به شــدت گرفتن برخــی اختالفات میان
ایــران و عربســتان ،ایــا پاکســتان در صــورت
پیچیده تر شــدن اوضاع باز هم موضع بی طرفی
را حفظ خواهد کرد؟
در حال حاضر اختالف نظــر میان تهران و ریاض
بسیار زیاد است و در سطح رسانه ای هم در عربستان و هم
در ایران موضع گیری های تندی نســبت بــه طرفین وجود
دارد .اما به نظر می رسد تا زمانی که مســاله میان تهران و
ریاض خیلی حاد نشده ،اســام اباد موضع بی طرفی خود
را حفظ خواهد کرد اما اگر این مساله حاد شود و به درگیری
نظامی کشــیده شــود احتماال پاکســتان طرف عربستان
خواهد بو د یا برای این کشور بسیار دشوار می شود که موضع
بی طرفانه اش را حفــظ کند .البته منافــع و مصالح ایجاب
می کند که تنش میان ایران و عربستان بیش از این گسترش
پیدا نکند .دو کشــور در خصــوص بحث هایی چون یمن،
ســوریه و عراق با یکدیگر اختالف نظر دارند .در شرایطی
کنونی مصلحت دو کشــور در این اســت که تالش کنند تا
تضادها کاهش پیدا کند و زمینه گفت و گوی دو کشور برای
حل و فصل مسائل منطقه ای فراهم شود.
بعــد از روی کار امــدن دولت حســن روحانی در
ایــران ،سیاســت نزدیکــی بــه همســایگان در
دســتورکار دولت جدید قــرار گرفــت .باتوجه به
این رویکــرد روابط تهــران -اســام اباد را چطور
می بینید؟
مناسبات ایران و پاکستان صرف نظر از اینکه چه
حزبی در پاکستان روی کار باشد یا چه جناحی در ایران ،به
لحاظ تاریخی و اشتراکاتی که وجود دارد ایجاب می کند که
روابط دو کشور همچنان دوستانه باقی بماند .ولی مواردی
نیز وجود دارد که اختالفاتی میان دو کشور دیده می شود ،
به عنــوان مثال در منطقه بلوچســتان که بخشــی از ان در
اختیار ایران است و بخشی در اختیار پاکستان ،گروه های
مخالف ایران که مدعی اند از منافع مردم اهل سنت و بلوچ
منطقه حمایت می کنند ،در خاک پاکستان مستقر هستند.
ایران انتظار دارد که این گروه ها در انجا تحت کنترل درایند
و مرزها اســیب پذیر نباشــد کــه نیروهای مخالــف بتوانند
به داخــل خاک ایران نفــوذ کنند و عملیــات نظامی انجام
دهند .منتها حقیقت این است که دولت پاکستان در ایالت
بلوچســتان مشــکالتی دارد و نمی تواند انتظارات ایران را
ان طور که باید براورده کند .بنابراین پاکستان یا امکاناتش
را ندارد یا اصال انگیزه الزم را برای کنترل ســفت و سخت
این مرزها ندارد .زیرا اولویت پاکســتان مرزهایش با ایران
نیســت ،بلکه مرزهای هند اســت .بنابراین اگر واقع بینانه
به موضوع نگاه کنیم باید ببینیم که ایا اساســا پاکستان در
موقعیتی هست که انتظارات ایران را در منطقه بلوچستان
اجابت کند یا خیر .ایران گمــان می کند که به همان اندازه
که خودش قادر اســت مرزها را کنترل کند پاکستان نیز در
همان موقعیت اســت .اما تاکنون در عمل چنین انتظاری
براورده نشده است .بخش دیگر این روابط به مناسبات میان
پاکستان و افغانستان بازمی گردد ،یعنی موضع گیری هایی
که پاکســتان در حمایت از طالبان دارد ،زیرا ایران تالش
دارد در افغانستان ثبات و امنیت برقرار شود اما انگار سیاست
پاکستان به این صورت نیســت و نوعی تنش قابل کنترل و
اعمال نفوذ در کابل جز سیاست های استراتژیک انهاست.
با توجه بــه بیانیه لــوزان که اخیرا به دســت امد
و چارچــوب رســیدن به یــک توافق هســته ای
میان ایران و شــش قــدرت جهانی را مشــخص
کرده اســت ،موضع پاکســتان در رابطه با مساله
هسته ای ایران چیست؟
پاکســتان تنها کشور هســته ای در دنیای اسالم
است و یک کشــور هســته ای میان کشــورهای اسالمی
دوست ندارد یک کشــور دیگر اســامی نیز فناوری های
پیشرفته هسته ای داشته باشد .البته در خصوص دستیابی
به بمب و تســلیحات هســته ای ،ایران بارهــا اعالم کرده
اســت که به دنبال این نوع تســلیحات صلح امیز نیســت و
فناوری های هسته ای ایران نیز صلح امیز است .پاکستان
در قبال تکنولوژی صلح امیز هسته ای ایران مشکلی ندارد
و حتی این امادگی را دارد کــه به ایران کمک کند ولی یک
ادعای کامال غیرقابــل قبول میان برخی کشــورها مطرح
است که ایران ممکن است به ســمت ساخت سالح اتمی
برود .پاکستان نیز تاحدودی این ادعا را مطرح می کند و اگر
هم نگرانی ای دارند به دلیل بحث های ادعایی خودشــان
است ،و گرنه جمهوری اسالمی که تولید و استفاده از سالح
را اصال حرام اعالم کرده اســت .در نهایــت اگر مذاکرات
میان ایــران و 5+1به نتیجه نهایی برســد و ایــن اطمینان
حاصل شــود که ایران تکنولوژی هسته ای اش را در سطح
صلح امیز نگه خواهد داشــت ،به نظر می رسد که پاکستان
نیز از این مساله حمایت کند .به خصوص که پاکستان جزو
کشورهایی است که در قبال مساله هسته ای ایران تاکنون
موضع بی طرفانه ای اتخاذ کرده است.
اگر توافقــی میــان ایــران و 5+1حاصل شــود
این مســاله باعث افزایش قدرت نفــوذ و قدرت
منطقه ای ایران خواهد شــد .ایا این مساله روی
موضع گیــری اخیــر پاکســتان و ترکیــه تاثیری
داشته است؟
اگر مذاکرات به نتیجه نهایی برسد ،در ان صورت
مناســبات ایران با امریــکا و غــرب روی روال دیگری قرار
خواهد گرفت کــه این مهــم تاثیر بســیاری بــر تحوالت
خاورمیانه خواهد گذاشت .اگر روابط ایران و امریکا اصالح
شود ،ایران نقش مهمی را در صلح خاورمیانه خواهد داشت.
امریکایی ها در حال حاضر به این نتیجه رســیده اند که در
خصوص اتفاقات خاورمیانه ،حتــی در افریقا از جمله لیبی
و مصر ،نمی توان کشــوری مثل ایران را نادیده گرفت .در
این تحوالت ایران می تواند به ثبات منطقه ای کمک کند و
امریکا نیز این امر را پذیرفته است .در واقع علت مخالفت
شــدید اســرائیلی ها و عربســتان با مذاکــرات در ارتباط با
همین مناسبات است .در کل تمامی مسائل بین المللی به
هم مربوط می شوند و این مســاله را نیز نمی توان در رابطه
با موضع گیری های اخیر این دو کشور نادیده گرفت.
پاتک به ریاض
نقش موثر ایران در پاسخ منفی
پاکستان به عربستان
محمدرضا
عسگری مورودی
کارشناس ارشد روابط بین الملل
2
دیپلماسی فعال ایران در دولت یازدهم مبتنی بر تالش
برای حل مناقشات منطقه ای و بین المللی با شروع حمالت
جنگنده های ارتش عربســتان و برخــی متحدانش به یمن
باردیگرنشــان داد کــه تهــران از قــدرت قابل توجهــی در
مذاکرات اقناعی برای پیشــبرد چنین رویکــردی برخوردار
است.
رایزنی دکتر ظریف ،وزیرخارجه کشــورمان با مقامات
عمان و پاکستان برای پیوستن به ائتالف حمایت از «راهکار
گفت وگو» برای باز گرداندن ارامش و ثبات به یمن تنها پس
از گذشت چند روز از تفاهم ایران و 5+1در سوئیس که حاکی
از قدرت و توان چانه زنی و مهارت دیپلماتیک تیم هسته ای
ایــران در مواجهه با شــش قدرت بــزرگ جهان بــود ،این
امیدواری را ایجاد کرد که این رایزنی با نتایج مفید و استقبال
منطقه ای همراه باشد.
عمان به دلیل رویکردهای صلح جویانه در سیاســت
خارجی در زمره اندســته از کشــورهای عربی قــرار دارد که
جمهوری اسالمی ایران توسعه روابط راهبردی با انان را در
بین الملل
مثلث | شماره 258
روابط تنگاتنگ پاکســتان و عربســتان
این نگرانــی را بیــن مردم و احــزاب ان
کشــور تقویت کرده بود که اســام اباد
ممکن اســت برای تداوم در برخورداری
از کمک های مالی ریــاض در جنگ علیه
یمن مشارکت کند
بین الملل
دستورکار قرار داده است.
عالوه بر این نقش میانجی عمان در مساله مذاکرات
هسته ای ایران و 5+1سبب شد تا روابط تهران و مسقط در
سال های اخیر در مسیر خاصی قرار گیرد.
با توجه به این پیشینه در روابط ایران و عمان و همچنین
ماهیت سیاست خارجی این کشور اولین مقصد ظریف برای
تقویت خط گفت وگو بین کشــورهای منطقــه برای خاتمه
دادن به خشــونت در یمن و جلوگیری از تشدید درگیری ها
در این کشوربا ماجراجویی عربستان ،مسقط انتخاب شد.
رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان قطعا در گفت وگو
با مقامات عمان ضمــن تبیین پیامدهــای مداخله نظامی
عربســتان در یمن از جمله کشــتار زنان و کودکان ،تسری
اختالفات داخلی در یمن به سایر کشورهای عربی و واگرایی
در اتحادیه عرب را تنها خروجی سیاســت مخرب ریاض در
حمله به یمن ارزیابی و ان را موجب خسارت های بزرگ برای
این نهاد دانسته است.
اگرچه تاثیرمذاکرات ظریف با مقامات دولت عمان در
ایجا د تردید برای پیوستن برخی کشورهای عربی به ائتالف
ضعیف عربســتان در جنگ علیه یمن از دستاوردهای مهم
سفر وزیر خارجه کشورمان به مسقط محسوب می شود ،اما
پاسخ منفی پاکستان به درخواست ریاض برای مشارکت در
جنگ علیه مردم یمن مهمترین رهاورد رایزنی های ظریف
در اسالم اباد بود که اهمیت ان بیش از رایزنی ها با مقامات
مسقط ارزیابی می شود.
عربستان که همزمان با شــروع حمالت هوایی علیه
مردم یمن تالش کرد تا از توانایی برخی ارتش های قدرتمند
منطقه ای و فرامنطقه ای برای پیشــبرد اهداف نامشــروع
خود در یمن اســتفاده کند ،به حمایت پاکســتان و مصر و
ارتش های قدرتمند این دو کشور نیاز جدی داشت.
به همین دلیل مقامات سعودی به طور رسمی از دولت
پاکستان خواســتند به ائتالف عربستان درجنگ علیه یمن
بپیوندند.
نوازشریف ،نخست وزیر پاکســتان که برای پاسخ به
این درخواست عربستان در برزخ تصمیم گیری گرفتار شده
بود برای انکه پیامدهای هر گونه تصمیم در این زمینه وی را
در معرض انتقاد قرار ندهد از ممنون حسین رئیس جمهوری
پاکســتان خواســت با برگزاری نشست مشــترک مجالس
نمایندگان و سنا برای بررسی اوضاع خاورمیانه موافقت کند.
عالوه بر انکه پاکستان و عربستان مناسبات گسترده
دو جانبــه دارند ،نواز شــریف نیز با مقامات ال ســعود روابط
صمیمانه ای دارد .پس از سرنگونی دولت نواز شریف در سال
1999در کودتای ژنرال پرویز مشــرف فرمانده وقت ارتش
پاکستان ،نواز شریف عربستان را مقصد تبعید خودخوانده
انتخاب کرد که برگزیــدن ریاض برای اقامت توســط وی
حاکی از مناسبات گرم رئیس حزب حاکم مسلم لیگ نواز با
خاندان ال سعود بوده است.
با به قدرت رسیدن نواز شــریف در سال 2013پس از
پیروزی حزبش در انتخابات پارلمانی پاکســتان ،انگونه که
پیش بینی می شد روابط ریاض و اسالم اباد بیش از گذشته
گسترش یافت.
اگرچه خواجه اصف ،وزیر دفاع پاکستان در پاسخ به
درخواست عربستان اعالم کرد که کشورش هنور تصمیمی
برای مشــارکت در جنگ یمن ندارد،اما عدم پاســخ قطعی
منفی حزب حاکم مســلم لیگ نواز به این درخواست نشان
داد که دولت اسالم اباد مالحظات خاصی در این زمینه دارد
و درصدد است تا پاسخ کشــورش به عربستان در چارچوب
موضع حاکمیتی شامل دولت و مجالس ملی و سنا داده شود.
باتوجه به واکنش منفی افکار عمومی و محافل سیاسی
و رسانه ای پاکستان به درخواست عربستان برای مشارکت در
جنگ یمن،حزب حاکم مسلم لیگ نواز هیاتی را به ریاض
فرستاد تا دســت کم از مقامات عربســتان دلجویی کرده و
دالیل عدم اتخاذ تصمیم قطعــی و واگذاری ان به مجالس
ملی و ســنا برای حضور در جنــگ علیه یمن را بــرای انان
تشریح کند.
براســاس نظرســنجی هایی کــه در ســایت اینترنتی
روزنامه های انگلیسی زبان اکسپرس تریبیون ،داون و نیشن
پاکستان انجام شد 79 ،درصد از شرکت کنندگان با پیوستن
کشورشان به جنگ یمن مخالف بوده و فقط 21درصد در این
باره رضایت داشتند.
روابط تنگاتنگ پاکستان و عربستان این نگرانی را بین
مردم و احزاب ان کشور تقویت کرده بود که اسالم اباد ممکن
است برای تداوم در برخورداری از کمک های مالی ریاض در
جنگ علیه یمن مشارکت کند.
البته دولت پاکســتان با وجود مخالفت های گسترده
در این کشور برای همراهی با عربستان در جنگ یمن برای
انکه خود را به توافقات قبلی به ویژه در بخش دفاعی با ریاض
متعهد نشــان دهد به رغم درگیری این کشور در جنگ علیه
یمن ،رزمایش ساالنه با ارتش عربستان را برگزار کرد.
در چنین شرایطی سفر وزیر خارجه ایران به پاکستان در
بحبوحه بررسی طرح در خواست عربستان از اسالم اباد برای
مشارکت در جنگ یمن گره کور تصمیم پاکستان برای پاسخ
منفی به ریاض را بازکرد.
یک روز قبــل از اتخاذ تصمیم نهایــی مجالس ملی و
سنای پاکســتان درباره مشــارکت یا عدم مشارکت در جنگ
یمن؛ دکتر ظریف در گفت وگو با مقامات ارشــد اسالم اباد
توانســت نظر مثبت انان برای پاســخ منفی به درخواســت
عربستان را جلب کند.
پس از مذاکرات ظریف در پاکستان ،مجالس ملی و
سنای این کشور با صدور قطعنامه ای
دولت نواز شریف را از مشــارکت در جنگ یمن برحذر
داشتند.
اذعان نواز شــریف به تاثیر جدی گفت وگوهای وزیر
خارجه کشورمان با وی بر نپیوســتن پاکستان به عربستان
در جنگ یمن برگ دیگــری از قدرت دیپلماســی ایران در
تنظیم معادالت منطقه ای در جهت بهبــود اوضاع و تثبیت
شــرایط را رقم زد .کمک فکری ایران به پاکستان در اتخاذ
تصمیم درســت مبتنی بر حمایت از راهبــرد گفت وگوهای
یمنی -یمنی برای خاتمه درگیری ها در یمن برای نواز شریف
نیز دستاوردهای مهمی داشت.
جلوگیــری از اعتراض هــای احتمالــی خیابانی علیه
دولت پاکســتان؛ دوری جســتن از تنفر احتمالــی جوامع
اسالمی به دلیل مشارکت پاکستان در جنگ علیه مردم یمن
در چارچوب سیاست ماجراجویانه عربستان و پیشگیری از
افزایش احتمالی حمالت تروریســتی در پاکستان به دلیل
مشــارکت این کشــور در جنگ یمن از جمله دستاوردهای
نوازشریف از خودداری در ورود به بازی خطرناک عربستان
در جنگ یمن محسوب می شــود.اگرچه تصمیم مجالس
ملی و سنای پاکستان مبنی بر عدم مشارکت در جنگ یمن،
موجب ناخرسندی مقامات عربستان و سفر غیر منتظره وزیر
امورمذهبی این کشور به اسالم اباد شد اما تصمیم عقالیی
اسالم اباد در این زمینه؛ در چارچوب ترجیح منفعت بزرگ به
منفعت کوچک معنا می یابد.
59
دوره هیالری
بین الملل
با اعالم کاندیداتوری هیالری کلینتون برای انتخابات ریاســت جمهوری 2016تنور رقابت های
سیاسی در امریکا داغ شــد .هیالری متعلق به منتهی الیه راست حزب دموکرات است و به همین دلیل
مواضع نسبتا تندی در حوزه سیاست خارجی دارد .شاید به دلیل همین مواضع بود که نتوانست در دور
دوم ریاست جمهوری اوباما به حضور خود در وزارت امور خارجه ادامه دهد .بسیاری از کارشناسان شانس
پیروزی هیالری را در انتخابات 2016باال می دانند و لی گاف های او در دوره مدیریتش در وزارت خارجه
وی را از هم اکنون تحت فشار محافظه کاران امریکایی قرار داده است.
بازگشت دموکرات ها به محافظه کاری
بین الملل
60
مثلث | شماره 258
اعالمنامزدیهیالریکلینتونبهچهمعناست؟
بین الملل
مثلث | شماره 258
بین الملل
61
بین الملل
62
مثلث | شماره 258
بین الملل
صدیقه محمودی
خبرنگار
خانــم کلینتــون در ســال 2008هــم بــرای
ریاست جمهوری امریکا کاندیدا شد ،اما شکست
خورد .بــا ان تجربه فکــر می کنید ایشــان برای
انتخابات سال اینده ایاالت متحده چقدر شانس
پیروزی دارد؟
شــانس موفقیت هیالری کلینتــون در انتخابات
درون حزبی بســیار باالســت ،زیرا ایشــان سیاســتمداری
ورزیــده ،دیپلماتــی برجســته و یــک بانــوی اهنیــن
در ایاالت متحــده امریــکا شــناخته می شــود .او یکی از
پرچمداران جنــاح عملگرای حزب دموکرات اســت که در
کنار اوبامــا به عنوان رهبــری طیف روشــنفکر و در نهایت
جغرافیای امریکای شمالی حزب دموکرات قرار می گیرد.
خانم کلینتون را باید یک غاز ابی یا یک کبوتر قرمز دانست.
او ترکیبی از عملگرایی رئالیســتی با سوگیری رادیکالیستی
جمهوریخواهان و از ســوی دیگــر دارای تحرکات تعریف
شــده ای اســت که می تواند در چارچوب قدرت نرم حزب
دموکرات و ســوگیری های دیپلماتیک قرار گیــرد .از این
جهت ممکن است امریکا ریسک ریاست جمهوری یک زن
را ان هم برای دور دوم کاندیداتوری پذیرا باشد همانطوری
که امروز بخــش قابل توجهــی از حزب دموکــرات امریکا
زمینه های الزم در این باره را دارند و بــا توجه به این معانی
امروز حزب دموکرات ریسک کاندیداتوری هیالری کلینتون
را پذیرفته ،به طوری که او حمایت بخش قدرتمندی از این
حزب را به همراه خود دارد .از ســوی دیگر باتوجه به اینکه
او می تواند عنوان اولین زن ریاست جمهور ایاالت متحده
امریــکا را برعهــده بگیــرد تا حــدود زیــادی در چارچوب
انتخابــات اینــده می توانــد از رای بخــش قابل توجهی از
جمعیت زنان امریکا نیز برخوردار شود.
اگرچه به نظر می رسد باتوجه به فضای فرهنگی حاکم
بر ایاالت متحده امریکا این گرایش زنان موجب قطبی شدن
مردان در موضع گیــری در برابــر او خواهد شــد .بنابراین
اگرچه چالش های بســیار زیادی در برابر هیالری کلینتون
از منظر سیاســی وجود دارد اما اگر کمپین انتخاباتی او به
خوبی برنامه هایش را مدیریت کند و از موقیعت او استفاده
کند ،یکــی از شــانس های رودررویی نهایــی در انتخابات
ریاســت جمهوری امریکا تلقی می شــود .چرا که از ان سو
در حزب جمهوریخــواه کاندیدا و رقیب جــدی و قدری به
چشم نمی خورد .حزب جمهوریخواه بیشترین امید خود را
به تخریب حزب دموکرات در هشت سال گذشته به رهبری
اوباما گذاشته است تا بتواند با کاندیداهای ضعیفی که دارد
در این بافت موقعیتی ناشــی از به نقد کشیدن حرکت های
هشت ساله اوباما بار دیگر کاخ سفید را در دست بگیرد.
بسیاری تحلیل کردند که جب بوش نامزد احتمالی
جمهوریخواهان اســت .از انجایی کــه خانواده
بوش قدرت زیادی در سیاســت داخلی و خارجی
امریکا دارند ،فکــر می کنید ایــن موضوع چقدر
پیروزی خانم کلینتون را به چالش می کشد؟
انچــه درباره کبوتر قرمــز و غاز ابی بیــان کردم به
همین تعبیر بــود .غاز عالمت حــزب جمهوریخواه و رنگ
ابی عالمت حزب دموکرات است .هیالری کلینتون بیش
از جب بوش در عملگرایی مشهور اســت .فراموش نکنیم
که اساســا می توان خانم کلینتون را ترکیبی از اقای اوباما
و جورج دبلیو بوش بدانیم و همین موضوع عامل برتری او
نسبت به جب بوش نامزد احتمالی حزب جمهوریخواه است.
او به عنوان یک واقع بین عملگرا شناخته می شود ،بنابراین
وی را می توان هم کبوتر قرمز ،هم غــاز ابی نامید .ترکیب
این معنا ،یکی از فرصت های شخصیتی هیالری کلینتون
در این عرصه است .از سوی دیگر جب بوش همانند بوش
اول از قدرت برخودار نیست و حتی توان او را نسبت به بوش
1
مهدی مطهرنیا ،کارشــناس مســائل سیاسی
در گفت وگو بــا «مثلث» زن بودن خانــم کلینتون را
یک فرصت و در بعدی دیگر یک چالش می داند اما
بیش از این بر نقش او در عرصه سیاسی اشاره دارد و
معتقد است که کلینتون یک غاز ابی و کبوتر قرمز
است که نشان از عملگرایی او در برابر رقبایش است.
پراگماتیسم او نسبت به باراک اوباما در ترکیب قدرت
نرم و سخت اســت که قدرت هوشــمند امریکایی را
می ســازد و این موضوع جزو عوامــل موفقیت او در
عرصه انتخابات اتی است.
دوم که ضعیف تر از بوش اول است ،ارزیابی می کنند .این
را فراموش نکنیم که کاندیداهای دیگری نیز ممکن است
به زودی فعالیت خود را شــروع کنند و به واسطه اثرگذاری
امثال هیالری کلینتــون و خانواده بــوش در جهت ایجاد
انگیزه بیشــتر انتخاباتی و در عین حال یک حرکت تعریف
شده انها به میدان بیایند .بنابراین باید منتظر بود اما اگر ما
شــرایط بازی را ثابت بدانیم و هیالری را در یک سو و جب
بوش را در سوی دیگر قرار دهیم از نظر شخصیت و جایگاه
سیاسی می توان گفت هیالری کلینتون گزینه برتری برای
ملت امریکا محسوب می شــود .البته نباید فراموش کنیم
که پاشنه اشیل ریاست جمهوری برای احزابی که به عنوان
حزب حاکم در هر کشوری قرار دارند ،نقد نزدیک یا متصل
به انتخابات توســط حــزب مخالف علیه کاندیــدای قبلی
است که کرسی ریاســت جمهوری را برعهده گرفته است.
باتوجه به هجمه باالی جمهوریخواهان به سیاست خارجی
اوباما و به خصوص توافقنامــه احتمالی و تحرکات اوباما به
دیپلماسی هسته ای که در دولت او صورت گرفته است به
نظر می رســد که انها این موفقیت اوباما را در جهت گرفتن
کاخ ســفید از کاندیدایی مانند هیالری کلینتون خطرناک
ارزیابی می کنند.
با توجه به اینکه ایشان جزو محافظه کاران حزب
دموکرات هستند ،بســیاری انتخاب ایشان را در
پیگیری سیاســت های اســرائیل و بر ضد ایران
می دانند.
در ایاالت متحده امریکا طرفداری از اسرائیل یک
کد واژه سیاسی در جهت کسب ســرمایه انتخاباتی است.
روسای جمهور امریکا بنا به قسمی که یاد می کنند ،متعهد
به تامیــن منافع ملی امریکا هســتند و در حــوزه انتخاباتی
خود بر ان هســتند که با جــذب ارای یهودیــت نیویورک و
واشنگتن نشین زمینه جذب سرمایه های یهودیت مقیم در
امریکا را ایجاد کنند .باراک اوباما نیز در کمپین انتخاباتی
خود با وجود انچه درباره واگرایی او از صهیونیست ها گفته
می شد توانست این جذب انتخاباتی را انجام دهد با وجود
این او کمترین ارای یهودیت امریکایی مقیم اســرائیل را
به خودش جذب کرد .بایــد این را بپذیریــم که هم اکنون
نیز اوبامــا توانســته در ارتباط بــا پرونده هســته ای ایران
میان یهودیــان نیویورک نشــین و واشنگتن نشــین نوعی
شــکاف معنادار ایجاد کند .این شــکاف معنــادار به انجا
ختم شده که هم اکنون در موضع گیری یهودیان نیویورک
با واشــنگتن در ارتباط با پرونده هسته ای شــکافی اشکار
دیده می شــود بنابراین باید بپذیریم سخن گفتن از وحدت
صهیونیســت ها امری خارج از واقعیت سیاســی است .در
ایاالت متحده امریکا با وجود این همــه پروپاگاندا در باب
قدرت صهیونیست ها امروز صهیونیست ها با تمام کوششی
که انجام شد و بعد از نخست وزیر انگلستان ،رئیس جمهور
اسرائیل بود که حاضر شد اما رئیس جمهور ایاالت متحده
امریکا انچه به نفع منافع امریکاست را انجام می دهد .باورم
این است که هر کس رئیس جمهور امریکا شود همین مسیر
را ادامه می دهد .بنابراین اگر منافع ملی امریکا ایجاب کند
که با دولت حاکم بر تل اویو نزدیک تر شود این کار صورت
می گیرد اما این به ان معنا نیســت که هیــاری کلینتون یا
هر شــخص دیگری به عنوان رئیس جمهــور انچه تل اویو
دیکته می کند را به راحتی انجام می هد .چون مردم امریکا
از دهــه 1980به این ســو در واقع نوعــی واگرایی از البی
صهیونیست ها را در افکار عمومی خود نشان دادند بنابراین
تالش کردند که سیاستمداران امریکا و مسئوالن کاخ سفید
را به سمت و سوی پاسخگویی البی های صهیونیستی ببرند.
شکل گرفتن خود نئوکان ها در ایاالت متحده امریکا یعنی
نومحافظه کارانی که جورج دبلیو بوش را بر ســرکار اورند،
باعث استمرار ریگان و بوش اول در کاخ سفید شد ،سه شعبه
از جناح های فکری نئــوکان در ایاالت متحده امریکا وجود
دارد؛ یکی رادیکالیسم نظامی ،بنیادگرایی مذهبی یهودی-
مسیحی و سومین شاخه از ان شوونیسم یعنی ناسیونالیسم
افراطی که این موضوع به دنبال فضای مناسب در راستای
گریز از نفوذ البی ها بود .بنابراین شاخه ای از نئوکان ها در
ارتباط با نفوذ البی هــای غیرامریکایی در حــوزه رفتارها و
کنش سیاسی امریکا منتقد تلقی می شوند.
انچه درباره خانم کلینتون می دانم پراگماتیست بودن
او نسبت به باراک اوباما در ترکیب قدرت نرم و سخت است
که قدرت هوشــمند امریکایی را می ســازد .انهم براساس
نظریه جــوزف ناین که در ســال 2006تا 2007شــکل و
محتوا گرفته است .در ترکیب قدرت نرم و سخت که قدرت
هوشمند را می ســازد اوباما درصد باالتری از قدرت نرم را با
قدرت سخت ترکیب می کند اما قدرت هیالری کلینتون به
میزان قدرت نرمی است که با قدرت سخت ترکیب می کند.
به نظر می رســد او تالش دارد چنین تناســبی میان قدرت
سخت و نرم در حوزه سیاست خارجی داشته باشد.
با این نگاه سیاســت خانــم کلینتون درخصوص
ایران را چگونه می بینید؟
او به عنوان میراث دار حزب دموکرات اگر ریاست
کاخ ســفید را به دســت بیاورد ،به تعهداتی که اوباما انجام
داده است ،پایبند خواهد بود و بیشترین مانورش روی انجام
تعهدات ایران و نظارت بیشــتر بر این موضوع اســت و از
سوی دیگر او بر پاســخگویی به بخش رادیکال حزب خود
و طرفداران رادیکال حزب جمهوریخواه در این خصوص
توجه خاصی خواهد داشت.
اگر از بحث سیاســت خارجی بگذریم ،بسیاری
فعالیت های اجتماعی خانم کلینتون را برجســته
دانســته و این را عاملی بــر موفقیت ایشــان در
سیاست داخلی می دانند.
موفقیت احتمالی اوباما در رسیدن به یک توافقنامه
هسته ای با ایران مشکل سیاست خارجی امریکا را نزد افکار
عمومی این کشور افزایش خواهد داد که این موضوع نمره
مثبتیبرایخانمکلینتونبه عنوانهم حزبیاقایاوباماست.
بنابراین در اینده سیاسی امریکا بیش از انکه مسائل سیاست
خارجی اهمیت داشته باشد مســائل سیاست داخلی امریکا
برجسته می شود ،بنابراین زن بودن خانم کلینتون و گرایش
زنان به این موضوع یکی از مهمترین مقوله هایی است که به
صورت فرصت پیش روی این خانم است.
هیالری رئیس جمهور می شود
بین الملل
نادر انتصار درگفت وگو با مثلث
مثلث | شماره 258
از ســوی دیگر نقش بیل کلینتون همســر ایشان در
انتخــاب وی در انتخابــات درون حزبی و سراســری حائز
اهمیــت اســت .در هر صــورت او به مدت هشــت ســال
رئیس جمهور امریکا بوده است و می تواند از توان و تجربه
خود در راستای پیروزی خانم کلینتون اســتفاده کند .این
کمک ها به طور مستقیم یا غیرمســتقیم در موفقیت خانم
کلینتون نقش اساسی دارد.
بســیاری عامل شکســت خانم کلینتون در برابر
اوباما را نظرات شفاف تر اوباما در سیاست خارجی
می دانند .نظرات خانم کلینتون در عرصه سیاست
خارجی را چگونــه می بینید و فکــر می کنید تا چه
اندازه می تواند عامل موفقیت یا پیروزی ایشــان
بشود؟
خانــم کلینتــون از نظــر ایدئولــوژی بســیار
محافظه کارتــر از هم حزبی هایش و باراک اوباماســت .در
هر صورت ایشان جزو محافظه کاران حزب دموکرات است
و به دلیل همین موضوع سیاست هایی که ایشان انتخاب
خواهند کــرد ،محافظه کارتــر از اوباما خواهد بــود و این
موضوع هم در سیاســت خارجی و هم در سیاســت داخلی
صدق می کند .این موضوع به خصوص در سیاســت های
اتخاذ شــده برای خاورمیانه خود را نشــان خواهد داد .در
هر صورت وی در دورانی که وزیــر امورخارجه امریکا بود،
چالش ها و اختالفات بســیاری را در خصــوص تصمیمات
انجام شــده با اوباما در خصوص ســوریه داشــت .بنابراین
سیاست خارجی کلینتون بســیار محافظه کارانه خواهد بود
و بیشتر به نظرات رژیم صهیونیستی توجه خواهد کرد.
در چند سال اخیر اختالفات اوباما که هم حزبی خانم
کلینتون هم هست با اسرائیل زیاد شــده است و به همین
دلیل پیش بینی می شود که وی در عرصه سیاست خارجی
گرایش بیشــتری به بهتر کردن روابط با رژیم صهیونیستی
داشته باشد.
ایــن سیاســت ها را در ارتبــاط بــا ایــران چگونه
می بینید؛ به خصوص انکه تفاهم هسته ای میان
ایران و امریکا در اینده نزدیک امضا می شود؟
جــدا از اینکه تفاهمنامه هســته ای ایــران و گروه
5+1امضا شــود یا نــه ،به نظــرم در صورت امضــای این
تفاهم نامه خانم کلینتون نیز مقدار زیادی سعی می کند که
همان موضع را ادامه بدهد و باتوجه به اینکه نظرات ایشان
محافظه کارتر اســت ،مخالفتی که در این زمینه با ایشــان
بین الملل
خانــم کلینتــون به صورت رســمی حضــور خود
در انتخابات ریاســت جمهوری امریــکا را اعالم
کرد .بســیاری او را نامزد بالمنازع در رقابت های
انتخاباتــی امریــکا در میــان دموکرا ت هــا و
جمهوریخواهان می دانند .این تحلیل نیز در سال
2008صورت می گرفت و بسیاری همین موضوع
را عامل پیروزی خانــم کلینتون می دانســتند اما
چنین نشد .باتوجه به این موضوع وضعیت خانم
کلینتون را چگونه می بینید؟
خانم کلینتون شناخته شــده ترین کاندیدای حزب
دموکرات اســت .هر چنــد از ســوی حزب دموکــرات چند
کاندیدای دیگر اعــام امادگی کردنــد اما انها بــه اندازه
خانم کلینتون شناخته شــده نیســتند ،بنابراین رقیب جدی
برای ایشــان محسوب نمی شــوند .بنابراین احتمال اینکه
خانم کلینتون به عنوان نامزد حــزب دموکرات در انتخابات
درون حزبی پیروز شود ،بسیار زیاد است.
از ســوی دیگــر اگــر او با تالش و تشــریح درســت
برنامه هایــش در مبــارزات انتخاباتی جلو بیفتــد ،رقبایش
نمی توانند از او پیشی بگیرند .در هر صورت کلینتون یکی
از سیاســتمداران با ســابقه در امریکاســت .ســال ها وزیر
امورخارجه امریکا بود و به مدت هشت سال نیز سناتور یکی
از ایالت های مهم امریکا بوده است.
از انجایی که وی همسر بیل کلینتون ،رئیس جمهوری
اسبق ایاالت متحده است ،سال ها بانوی اول امریکا بود و
به مدت هشت سال در کاخ سفید حضور جدی و فعاالنه ای
داشت .هیالری کلینتون یکی از زنان سیاستمدار باتجربه
و قابل احترام در عرصه سیاست امریکاست و در زمان فعلی
ت به عنوان
نیز در میان کاندیداهای جمهوریخواه و دموکرا
باتجربه ترین شخصیت است که همه این موارد نشان دهنده
ان است که او شانس بســیار زیاد و خوبی برای پیروزی در
انتخابات اتــی ایاالت متحده امریــکا دارد .نباید فراموش
کنیم که او در همه مســئولیت هایی که داشته قابلیت های
خود را نشان داده است .در صورت پیروزی او در انتخابات،
وی اولین زن رئیس جمهوری ایاالت متحده خواهد بود.
بسیاری رقیب احتمالی او در حزب جمهوریخواه
را جب بوش می دانند .باتوجه به شــهرت و نفوذ
خانواده بــوش در سیاســت و جامعــه امریکا ایا
او رقیب جــدی برای خانــم کلینتون محســوب
می شود؟
بــه دلیل تجربه بســیار زیــاد هیــاری در عرصه
سیاســت و محبوبیتی که دارد ،شــانس او نســبت به جب
بوش بسیار بیشتر اســت .در هر صورت هیالری کلینتون
چهره شناخته شــده تری در فضای داخلی و خارجی امریکا
محســوب می شــود و مردم امریکا نیز شــناخت بیشــتری
نسبت به او دارند .از سوی دیگر خانم کلینتون هشت سال
پیش در انتخابات ریاســت جمهوری امریکا کاندیدا شــد و
حضور او با عالقه مندی بخش زیادی از مردم روبه رو شــد.
هر چند او در انتخابــات درون حزبی ســال 2008از باراک
اوباما شکست خورد اما تجربه حضور در ان دوره باعث شد
که وی امروز امادگی بیشــتری برای شــرکت در انتخابات
داشــته باشــد و احتمال زیادی دارد که کلینتون به واسطه
تجربه سیاسی اش در مقایسه با دیگر رقبای احتمالی حزب
دموکرات ،شانس بیشتری برای صعود داشته باشد و بعد از
ان مبارزه با رقیب جمهوریخواه خود داشــته باشــد .همین
موضوعات باعث می شود که شانس باال امدن کلینتون در
انتخابات بسیار زیاد باشد.
2
نــادر انتصــار ،اســتاد
دانشگا ه و تحلیلگر مسائل
سیاســی نیز تجربــه و توان
هیــاری کلینتــون را عامل
موفقیــت او در کارزار
انتخاباتــی بــا رقیبانــش
می داند و در گفت وگو با «مثلث» کلینتون را به عنوان
قدرتمندتریــن نامــزد انتخابات ریاســت جمهوری
سال 2016معرفی می کند و معتقد است که خانم
کلینتون از نظر ایدئولوژی بســیار محافظه کارتر از
هم حزبی هایش و باراک اوباماســت ،به همین دلیل
در سیاســت خارجی بســیار محافظه کارانه تر عمل
خواهد کرد و بیشتر به نظریات رژیم صهیونیستی
توجه خواهد کرد و این موضوع در سیاست امریکا با
ایران تاثیرگذار است.
خواهد شــد کمتر خواهد بود تا مخالفتی که ایــن روزها با
اوباما می بینیم .رابطه ایران و امریکا با امدن خانم کلینتون
اگر روند مناسبی داشته باشد ادامه دار می شود .هر چند وی
روند ارتباطی با ایران را کندتر می کند.
بســیاری نزدیکی او بــه اســرائیل به خصوص با
دفاعیاتی که در برخی موارد از این کشــور داشته
است را باعث افزایش کمک ها به ایشان می دانند.
فکر می کنید موضع گیرهای ایشان در زمینه ایران
تا چه اندازه به پیروزی اش کمک می کند؟
مســلم اســت که نظرات ایشــان دربــاره ایران و
خاورمیانــه نقش مهمــی در انتخابات خواهد داشــت .در
دهه های گذشــته به طــور کلی طرفــداران بانفــوذ رژیم
صهیونیســتی که عمدتا توان مالی بســیار زیــادی دارند،
کمک هــای مالی خود را به حــزب دموکــرات می کردند تا
جمهوریخواهان .بعــد از روی کار امدن اوبامــا و با اتخاذ
تصمیماتی کــه در عرصه سیاســت خارجی داشــت ،روند
دیگری را شاهد هستیم .بنابراین کمک های مالی و حمایتی
این بخش به ســمت حزب جمهوریخواه منتقل می شــود.
جب بوش به دلیل سیاست هایی که دارد از سوی این بخش
مورد حمایت قرار می گیرد و چند نفر از بزرگترین طرفداران
اسرائیل نیز این حمایت را به طور ضمنی نشان داده اند.
باتوجه به نقش مهم منابع مالــی در انتخابات و نقش
این بخش باید منتظر باشــیم کــه نماینــده جمهوریخواه
و دموکــرات در انتخابــات ریاســت جمهوری موضــع
سرســخت تری نســبت به ایــران بگیرند تــا بتواننــد خود
را به طرفــداران رژیــم صهیونیســتی نزدیک کننــد ،زیرا
سیاست های اسرائیل نقش زیربنایی در این خصوص دارد.
مردم امریکا تا چه اندازه بــه این موضوع اهمیت
می دهند و ایا ایــن گرایش محافظــه کاری خانم
کلینتون را می پسندند؟
مردم امریــکا در رای دادن مســائل مختلفی را در
نظر می گیرند و همه مسائل حول موضوع سیاست خارجی
نمی چرخد و این موضوع ان قدر تعیین کننده نیســت ،بلکه
موضوعاتی چون اقتصاد و سیاست داخلی مسائلی هستند
که نقش مهمی بازی می کنند.
از این نظر خانــم کلینتون نقش مهمتری نســبت به
رقیب جمهوریخــواه خود بازی می کند .موقعــی که اوباما
به عنوان رئیس جمهوری ایاالت متحده امریکا انتخاب شد،
اقتصاد این کشور ورشکســته بود و هنوز بسیاری از مسائل
حل نشــده بود .اگر مقایســه ای میان هشت ســال قبل با
اکنون داشته باشیم ،می بینیم که وضعیت بهتر شده است.
بنابراین خانم کلینتون می تواند روی این موضوع تاکید کند؛
اینکه جمهوریخواهان اقتصــاد را به چه وضعی انداختند و
دموکرات ها ان را بهبود بخشــیدند .او می تواند با تاکید بر
اینکه اگر رقیب من انتخاب شود به زمان بوش بر می گردیم،
رای خوبی را به دســت بیاورد .بنابرایــن موضوعاتی از این
دست نقش بســیاری در انتخابات امریکا دارد .در مسائل
اجتماعی به خصوص مســاله زنان نیز این موضوع اهمیت
دارد و در این مورد نیزمی تواند بهتــر عمل کند و بهره ببرد.
موضوع دیگر این اســت که او می توانــد رای جامعه زنان
امریــکا را نیز جــذب کنــد .در انتخابات گذشــته او از این
موضوع منتفع شد و امسال نیز مشــخص است که یکی از
موضوعات مهم در انتخاب خانــم کلینتون همین موضوع
است .در واقع اگر او بتواند در انتخابات اتی 10درصد بیشتر
از هفت سال پیش رای زنان را تصاحب کند ،موفقیتش در
انتخابات حتمی است.
63
جنگ تمام عیار
بین الملل
اگرچه توافق موقتی لوزان توانسته تنش ها میان ایران و غرب را به صورت کنترل شده در اورد ولی
بازتاب این توافق در ساختار داخلی تهران و واشنگتن باعث افزایش تضادها و منازعات سیاسی شده
است .انچنانکه احزاب دموکرات و جمهوریخواه در مورد این توافق در شرایط منازعه بی سابقه در تاریخ
ایاالت متحده قرار گرفته اند .چنین وضعیتی می تواند توافق ایران و غرب را در شــرایط ناامیدکننده و
بی ثباتی قرار دهد؛ امری که روزنه ها را برای بهبود روابط ایران وغرب محدودمی کند.
تضادمتقابل
محافظه کارانودموکرات ها
چگونهبهمذاکراتنگاهمی کنند؟
ابراهیم متقی
1
استاد دانشگاه
بین الملل
64
مثلث | شماره 258
فعالیت هســته ای ایران به عنوان یکی از موضوعات
امنیت ملی ایاالت متحده محســوب می شــود .گروه های
مختلفی در ارتباط با چگونگی تعامل راهبــردی با ایران در
قالب مذاکرات لــوزان و «برنامه جامع اقدام مشــترک» به
اتخاذ مواضع مبادرت کرده اند .بسیاری از نظریه پردازان و
مقامات اجرایی امریکا نسبت به نتایج حاصل از مذاکرات در
رسانه ها ،سایت های تحلیلی ،مراکز تولید فکر و نهادهای
راهبردی همانند شــورای روابط خارجی بــه اتخاذ مواضع
مبادرت کرده اند .رویکردهای منتشرشده نشان می دهد که
در امریکا نیز تفسیرهای مختلفی درباره بیانیه لوزان و تاثیر
ان در امنیت ملی ایاالت متحده وجود دارد.
به همین دلیل اســت که رهیافت هــای متعارضی در
رابطه با فعالیت هســته ای ایران ارائه شــده است .عالوه
بر اتاق هــای فکــر در امریکا ،برخــی از رســانه ها و مراکز
اطالع رســانی کــه در تنظیم و تبیین سیاســت هســته ای
ایاالت متحده در برخورد با ایران مشــارکت دارند ،مواضع و
رویکردهای خود را درباره بیانیه لــوزان و برنامه جامع اقدام
مشترک بیان داشته اند .این امر نشان می دهد که موضوعات
و فعالیت هســته ای ایران و چگونگی تعامــل دیپلماتیک
بخشی از ضرورت های امنیت ملی امریکا محسوب می شود.
-1نقش رســانه های امریکایی در انتشار رویکردهای
متعارض نسبت به بیانیه لوزان
بین رســانه های امریکایی ،مجموعه هایــی همانند
نیویورک تایمــز ،وال اســتریت ژورنال ،واشنگتن پســت و
همچنیــن لس انجلس تایمز کــه جایــگاه مطلوب تری در
افکار عمومی مردم امریکا دارند ،واکنش فراگیرتری نسبت
به نتایج حاصل از مذاکرات هســته ای نشــان داده اند .در
این ارتباط لس انجلس تایمز به نقل از مقام های امریکایی
نوشته است که اگرچه ایاالت متحده با غنی سازی اورانیوم در
ایران تا غلظت 3/6درصد موافقت کرده است ،اما در عوض
از این کشور تعهد گرفته که با نظارت بین المللی شدیدتر و
خواسته های دیگری موافقت کند.
رســانه های امریکایی این موضوع را منتشر کرده اند
که پذیرش غنی ســازی اورانیوم در ایران توســط نهادهای
امنیتی امریکا به شرط موافقت این کشور با نظارت قوی تر
بازرســان بین المللی بر برنامه اتمی انجام شــود .به نوشته
روزنامــه وال اســتریت ژور نال ،ایــن خبر می توانــد بیانگر
اعطای یک امتیاز عمده به وســیله امریکا به ایران باشــد.
نظریه پردازان کنترل تســلیحاتی به ویــژه انانی که در زمره
گروه های محافظه کار و امنیتــی ایاالت متحده قرار دارند،
بر این اعتقادند که توقف کامل غنی ســازی اورانیوم امنیت
بیشتری را برای اهداف راهبردی امریکا در خاورمیانه ایجاد
خواهد کرد.
-2نگرش نهادهــای فراحزبی امریکایی بــه مذاکرات
لوزان
نهادهــای فراحزبــی همواره نقــش موثــری در روند
سیاستگذاری امنیتی امریکا داشــته اند .ازجمله نهادهای
فراحزبــی می تــوان به شــورای روابــط خارجــی امریکا و
کمیسیون سه جانبه اشاره داشت .شورای روابط خارجی در
زمره مراکز مطالعات فراحزبــی در تبیین چگونگی تعامل با
موضوع فعالیت هسته ای ایران محسوب می شود .این شورا
در ارتباط با موضوعاتی به انجام مطالعات تحقیقاتی و امنیتی
مبادرت می کند که منافع ملی امریکا را دربر گیرد .به عبارت
دیگر تحقیقاتی که توسط این شورا منتشر می شود ،معطوف
به ضرورت های امنیت ملی امریکاست.
در شــورای روابط خارجی امریکا؛ جان برنان (رئیس
ســازمان اطالعات مرکزی امریــکا) ،ریچارد هاس (رئیس
شورای روابط خارجی امریکا) ،دیوید البرایت ،جاناتان پرل،
مارک فیتزپاتریک ،داریل کیمبال و همچنین جاناتان مسترز
در زمره افرادی محسوب می شوند که فعالیت هسته ای ایران
و نتایج حاصل از مذاکرات لوزان و برنامه جامع اقدام مشترک
را مورد بررســی قرار دادند.یکی از افرادی کــه در ارتباط با
برنامه جامع اقدام مشــترک و بیانیه لوزان اظهارنظر کرد ه را
می توان «دیوید البرایت» دانست.
جان برنان ،رئیس ســازمان اطالعات مرکزی امریکا
در شــورای روابط خارجی امریکا حاضر شــد و درباره نتایج
کنفرانس لوزان به تبیین مواضع و سیاست های رسمی خود
پرداخت .برنان بر این اعتقاد است که مذاکرات سوئیس و
نتایج حاصل از ان موفقیت بزرگی را بــرای امریکا به وجود
اورده است .برنان بر این موضوع تاکید داشت که مخالفان
بیانیه لوزان رویکرد غیرواقعی و غیرصادقانه ای در ارتباط با
قابلیت هســته ای ایران ارائه داده اند .به همین دلیل است
که سازمان اطالعات مرکزی امریکا از طریق اژانس به نتایج
فنی و اطالعاتی بیشتری دست خواهد یافت.
رویکرد ریچاد هــاس نیز در ارتباط بــا نتایج کنفرانس
لوزان با عبــارات تحســین برانگیز درباره تیــم دیپلماتیک
امریکایی همراه بوده اســت .ریچارد هاس بر این موضوع
تاکید دارد که دســتاوردهای دیپلماتیک بیش از حد انتظار
کارگــزاران امنیتی و راهبــردی امریکا بوده اســت .انچه را
گروه های تندرو در ســال های گذشــته تالش داشتند تا از
طریق سازوکارهای نظامی به دست اورند ،هم اکنون از طریق
فرایندهای دیپلماتیک حاصل گردیده است.
دیوید البرایت به عنوان مدیر «موسسه علوم و امنیت
بین الملل» نیز ایفای نقش می کند .این موسسه به مطالعات
امنیتی براساس قابلیت تکنیکی کشورها می پردازد .موسسه
علوم و امنیت بین الملل تالش دارد تا گزارش خود را براساس
واقعیت های ابــزاری و توانمندی های راهبردی هر کشــور
تنظیم نمایــد .محور اصلــی رویکــرد البرایــت در رابطه با
مذاکرات هســته ای و بیانیه لوزان در قالــب ضرورت های
کنش مرحله ای تنظیم گردیده است.
دیوید البرایت بر این اعتقاد اســت کــه هدف اصلی
مذاکرات هسته ای با ایران را باید دستیابی به «مجموعه ای
از توافقات» دانست ؛توافقاتی که دربرگیرنده «مجموعه ای
از مراحل» برای دستیابی به مصالحه مرحله ای باشد .در هر
مرحله الزم است تا فرایندهای نیل به تعادل در رویکرد امنیتی
ایران با کشــورهای مذاکره کننده در چارچوب گروه 5+1به
وجود اید .در این مذاکرات باید بر موضوعاتی تاکید شود که
ماهیت ملموس و عینی دارند ؛ موضوعاتی که نباید انها را در
کوتاه مدت درنظر گرفت بلکه باید اثار ان را در طوالنی مدت
بین الملل
سیاست خارجی اوباما در قبال
ایران به تضادهای داخلی در
ایاالت متحده افزوده است
مثلث | شماره 258
-5رویکــرد گروه های محافظه کار نســبت به مذاکرات
هسته ای و بیانیه لوزان
سخت ترین مواضع در ارتباط با نتایج مذاکرات لوزان
مربوط به «چارلــز کراتهامر» و«ماریا ابوزید» از موسســه
کارنگی« ،تام کاتم» و «مایکل دوران» بوده اســت .افراد
یادشده نگاه انتقادی به مذاکرات ســوئیس داشته و بر این
بین الملل
مورد ارزیابی قرار داد .بنابرایــن موضوع مذاکرات باید کلی
باشــد در حالی که هر موضوع کلی باید بــه زمان بندی های
متنوعی تقسیم شود.
دیوید البرایت موضــوع مربوط به کاهش قابلیت های
ایران را محور اصلــی مذاکرات می دانــد .البرایت از اینکه
امریکا توانسته تاسیســات ایران در فردو را بی اثر سازد ،ان
را موفقیت بزرگی برای تیم دیپلماســی امریکا می داند .وی
بر این اعتقاد اســت که در نهایت و توافقنامــه نهایی ایران
باید تضمین هایی را بــه مقامات اژانــس بین المللی انرژی
اتمی در ارتباط بــا عدم انحراف فعالیت های هســته ای به
حوزه های نظامــی بدهد .البرایــت بر این موضــوع تاکید
دارد که گروه 5+1باید امادگی این موضوع را داشــته باشد
که بتواند انواع ایزوتوپ های پزشــکی مورد نظــر ایران در
قالب اورانیوم هــای کمتر غنی شــده ( )LEUرا فراهم اورد.
از سوی دیگر کشــورهای گروه 5+1نباید ایران را تهدید به
افزایش تحریم هــای اقتصادی نمایند .ایــن امر باید برای
یک مدت مشخص مورد پذیرش قرار گیرد .دیوید البرایت
بر این موضوع تاکیــد دارد که ایــران باید امادگــی خود را
برای به کارگیری روش های اثباتی در ارتباط با عدم نظامی
شدن فعالیت های هســته ای نشــان دهد .به عبارت دیگر
شفاف سازی بخشی از فرایندی محسوب می شود که ایران
کشورهای گروه 5+1را متقاعد نماید که هیچ گونه انحرافی
در فعالیت هسته ای وجود ندارد .به این ترتیب محدودسازی
تحریم های اقتصادی و صنعتی علیه ایران ارتباط مستقیمی
با «تضمین های امنیتی» ایران پیدا می کند.
البرایت بر این اعتقاد اســت که در بیانیه لوزان نقش
اژانس بین المللی انرژی اتمی برجسته شده است .نامبرده
تاکید دارد که اژانس باید قدرت الزم برای نظارت و ارزیابی
مراکز حساس هسته ای و نظامی ایران را به دست اورد .در
این ارتباط اژانس همچنین باید مساله مربوط به میزان مواد
هسته ای غنی شده و قابلیت ایران برای غنی سازی هسته ای
را تایید نماید.اگر چنین شــرایطی حاصــل گردید ،امریکا
نیز باید تحریم های اعمال شــده علیه ایــران را به گونه ای
تدریجــی کاهش دهــد .گــروه 5+1باید افزایــش قابلیت
ایران بــرای تامین نیازهای هســته ای در حــوزه صنعتی و
ایزوتوپ های پزشــکی را مــورد پذیرش قرار دهــد .در این
ارتباط نباید هیچ گونه تحریم مضاعفــی علیه ایران اعمال
گردد.
-3نگرش خلع ســاحی به مذاکرات هسته ای و بیانیه
لوزان
رویکرد دیگری که در فضای رسانه ای جهان غرب به
ویژه در ارتباط با نهادهای مطالعاتی مطرح شده ،مربوط به
مارک فیتز پاتریک ،پژوهشگر ارشد موضوعات خلع سالح و
عدم تکثیر سالح های کشتار جمعی در «موسسه بین المللی
مطالعات استراتژیک لندن»()IISSاست .نامبرده در گزارش
خود بر این موضوع تاکید داشــت ه که بیانیه لوزان توانســته
روند شفاف ســازی و اعتمادســازی ایران را منعکس سازد.
صرفا در چنین شــرایطی اســت که جهان غرب از قابلیتی
برخوردار می شود که قادر خواهد بود تا ساختار نظامی ایران
را کنترل کند.
فیتز پاتریک بر این موضوع تاکیــد دارد که در دوران
بعد از موافقتنامه جامع الزم است تا محدودیت های تکنیکی
علیه ایران تــداوم یابد .جهان غرب نبایــد در حوزه کاهش
تحریم های تکنیکی نرمش نشان دهد .نامبرده بر این اعتقاد
است که هرگونه افزایش قابلیت تکنیکی ایران منجر به تغییر
در اراده و انگیزه جمهوری اســامی بــرای ارتقا ی قابلیت
هسته ای می شــود ،همچنین موفقیت امریکا در مذاکرات
سوئیس را در تحقق راستی ازمایی و شفاف سازی می داند.
پاتریک بر این موضوع تاکید دارد که برای راســتی ازمایی
و شفاف ســازی فعالیت های هســته ای ایران الزم است تا
ی در
قواعد و اســتانداردهای اژانس بین المللــی انرژی اتم
رابطه با ایران به گونه ای همه جانبه اعمال شود .این امر از
طریق ارسال گزارشات دائمی در رابطه با قابلیت و تاسیسات
هسته ای باید انجام گیرد .این موضوع مربوط به the Code
requirement 3.1کــه در بیانیــه لوزان مــورد تاکید قرار
گرفته ،بخــش تکمیلی پروتکل الحاقی 93+2محســوب
می شود .پاتریک بر این موضوع تاکید دارد که اگر در فعالیت
هسته ای ایران هرگونه انحرافی دیده شــد ،الزم است تا با
مجازات های متناسب ،دقیق و فراگیر روبه رو شود .به عبارت
دیگر ،اگر گزارشات اژانس فعالیت ایران را در روند هسته ای
شــدن مورد تایید قرار دادنــد ،در ان صورت الزم اســت تا
محدودیت های هسته ای بیشتری علیه ایران اعمال گردد.
نظریه پرداز دیگر امریکایی که به سازوکارهای کنش
تکنیکی توجــه دارد« ،مارک هیبز» از کارشناســان ارشــد
موضوعات امنیت هسته ای در بنیاد کارنگی است .این بنیاد
را می توان یکی از مراکز مطالعات امنیتی امریکا در ارتباط با
مسائل مربوط به صلح ،امنیت و سیاست بین الملل دانست.
هیبز بر این اعتقاد است که در مذاکرات لوزان ،نقش اژانس
بین المللی انرژی اتمی افزایش یافته است .چنین دستاوردی
اهمیت بسیار زیادی برای سیاست هسته ای ایاالت متحده
دارد .هیبز بر این اعتقاد اســت که امانو یکــی از کادرهای
مورد اعتماد امریکا محســوب می شــود .در نگرش هیبز،
امانو فردی اســت که دارای گرایشــات ضد ایرانی بوده ،به
سنت های خلع سالح ژاپنی تعلق داشته و امریکا را به عنوان
محور و بازیگر اصلی امنیت جهانی می داند.
-4نگرش تعادلی نسبت به مذاکرات هسته ای و بیانیه
لوزان
رویکرد دیگری که در ارتباط با نتایج حاصل از مذاکرات
لوزان سوئیس منتشــر گردیده مربوط به «سوزان مالونی»
است .نامبرده در زمره نظریه پردازان و تحلیلگران موسسه
مطالعات ســابان اســت .این مرکز مطالعاتی در زمره اقمار
پژوهشــی موسســه بروکینگز است .موسســه ای که طی
ســال های گذشــته بخــش قابل توجهــی از فعالیت های
پژوهشــی خود را به موضوعات مربوط به ایران اختصاص
داده اســت .یکی از ویژگی هــای اصلی ســوزان مالونی را
می توان اشــنایی وی به زبان فارســی و عربی دانست .وی
کتاب های متعددی را در ارتباط با مســائل مربوط به ایران
منتشــر کرده اســت .از جمله ایــن کتاب ها می تــوان به:
«دســتاوردهای طوالنی مــدت؛ ایران به عنوان کشــوری
محوری در جهان اسالم»« ،سیاســت امریکا در برخورد با
ایران؛ مسیر اینده و فرصت های از دست رفته» و «ایران؛
توسعه و پیامدهای ان برای سیاست امریکا» اشاره داشت.
هریک از کتاب های یاد شــده انعکاس بخشــی از تجارب
مطالعاتی و پژوهشی مالونی محسوب می شود.
مالونــی از نتایج مربوط بــه مذاکرات لــوزان حمایت
می کند .وی بر ایــن اعتقاد اســت که در رونــد مذاکرات،
واشــنگتن از سیاســتی اســتفاده کرده که ایران را وادار به
عقب نشــینی از الگوهای رفتــاری خود می نمایــد .مالونی
باتوجه به تحوالت خاورمیانه بــر این موضوع تاکید دارد که
در شرایط بعد از بیانیه لوزان ،کشورهایی همانند عربستان و
اسرائیل در خاورمیانه تالش دارند تا فشارهای بیشتری علیه
ایران اعمال شود .امریکا و اســرائیل خواستار از بین بردن
قابلیت هســته ای ایران بوده اند ،اما تحقق چنین هدفی از
طریق مذاکــرات دیپلماتیــک ،هزینه هــای کمتری برای
امریکا ایجاد کرده است.
اعتقادند که امریکا نباید به پایان تحریم ها فکر کند .انان بر
این اعتقادند که کنگره می بایست بر روند مذاکرات نظارت
داشته باشد .به همین دلیل است که افراد یادشده از «طرح
کراکر ـ مندز» در سنای امریکا برای تنظیم الیحه الزام اور در
ارتباط با نظارت کنگره بر مذاکرات و تایید مذاکرات حمایت
کرده اند .تمامی افراد یادشــده با هرگونه امتیاز به ایران در
چارچوب حذف تحریم ها مخالفت دارند.
-6نگرش وزرای خارجه پیشــین امریکا بــه مذاکرات
هسته ای و بیانیه لوزان
هنــری کیســینجر و جــورج شــولتز ،وزرای اســبق
امورخارجــه امریــکا در دوران ریچــارد نیکســون و رونالد
ریگان نیز مقاله مشترکی را در وال اســتریت ژورنال منتشر
کرده اند .انان بر این اعتقادند که توافق هســته ای با ایران
چالش های منطقــه ای را حل نکرده بلکــه افزایش خواهد
داد .به همین دلیل اســت کــه امریکا نمی تواند نســبت به
امنیت اینده منطقه ای رویکرد خوش بینانه ای داشته باشد.
انان بر این موضــوع تاکید دارند که ایــران از طریق توافق
لوزان و موافقتنامه هسته ای جوالی به نتایج مطلوبی دست
می یابد .در عیــن حال مهم ترین چالــش امریکا چگونگی
اجرای موافقتنامه هسته ای است .وزرای اسبق امورخارجه
امریکا اعتقاد دارند که اینده ای پرچالش در برابر سیاســت
منطقه ای امریکا در دوران بعد از پایان مذاکرات هسته ای
وجود خواهد داشت.
هیالری کلینتــون ،وزیــر خارجه پیشــین امریکا نیز
بیانیه ای منتشــر کرده و بر این اعتقاد اســت که دیپلماسی
امریکا بــه نتایج ارزنده ای دســت یافته اســت .کلینتون از
بیانیه لــوزان حمایت به عمل اورده و بر ایــن موضوع تاکید
دارد که باید فشارهای بیشتری بر ایران اعمال شود تا ایران
به مسئولیت خود در برابر بیانیه لوزان متعهد باشد .هیالری
کلینتون بر نقش تحریم ها بر مذاکرات تاکید داشته و اعتقاد
دارد که امریکا باید در اینده حساســیت بیشــتری نسبت به
فرایند حذف تحریم ها داشــته باشــد .هیــاری کلینتون
تحریم ها را به عنوان عامل موثری برای دســتیابی به نتایج
مثبت دیپلماتیک دانســته و بــر این اعتقاد اســت که روند
کاهش تحریم ها باید تدریجی باشد.
درنهایت می توان به مواضع «برژینسکی» و «مادلین
البرایت» در ارتبــاط با مذاکــرات وین ،ژنو و لوزان اشــاره
داشــت .انان به همراه 48نفــر دیگر از مقامــات اجرایی و
پژوهشگران موضوعات راهبردی با انتشار بیانیه ای مشترک
از کنگره خواستند که در تصمیم گیری خود تعجیل نداشته
باشند .به عبارت دیگر ،روند مذاکرات سوئیس را برای منافع
ملی امریکا مثبت تلقی و ارزیابی کردند .نگرش وزرای اسبق
امورخارجه که متعلق به حزب دموکرات بوده اند ،در ارتباط با
مذاکرات سوئیس مثبت بوده و به گروه های محافظه کار که
دارای مسئولیت رسمی در کنگره و نهادهای امنیتی هستند
توصیه کرده اند که نتایج مذاکرات را مورد بررسی دقیق قرار
داده و نکات مثبت ان را در ارزیابی خود دخالت دهند.
65
بین الملل
جمهوریخواهانسهممی خواهند
بین الملل
66
مثلث | شماره 258
سعید ه سادات فهری
روزنامه نگار
گفت وگوی مثلث با امیرعلی ابوالفتح
بعــد از دســتیابی بــه بیانیــه لــوزان شــاهد
موضع گیری های مخالــف و موافق بســیاری در
داخل ایاالت متحده امریکا هســتیم .به خصوص
در کنگره این کشــور که از پیش از این تفاهم نیز
موضع سختی نسبت به ایران داشتند مخالفت ها
تقویت شد .در کل ارایش سیاسی در امریکا پس
از تفاهم اخیر به چه صورت است؟
بحث مذاکرات هسته ای و رسیدن به راه حلی مبنی
بر اینکه انگونه که امریکا معتقد اســت خطر دستیابی ایران
به سالح هسته ای از بین برود ،بحثی است فراتر از مباحث
حزبی در امریکا .یعنی نمی توان خط کش گذاشت و گفت
جمهوریخواهان یک طــر ف ماجرا هســتند و دموکرات ها
یک طرف دیگر .البته در رابطه با ایــران جمهوریخواهان
یکدست تر ند .دلیل ان نیز این است که در حال حاضر قدرت
اجرایی را در اختیار ندارند و بیشتر نقش اپوزیسیون را بازی
می کنند .گرچه کنترل قوه مجریه در اختیار جمهوریخواهان
اســت اما از انجایی که قوه مجریه مســئول اداره سیاست
خارجی و اداره مذاکرات اســت جمهوریخواهان به صورت
تقریبا یکدست نقش اپوزیسیون را ایفا می کنند .این وضعیت
از مدت ها قبل مشــخص بود که جمهوریخواهان با قضیه
توافق با ایــران مخالف هســتند و تاکید داشــتند که ایران
غیرقابل اعتماد اســت .همچنین معتقدند هــر توافقی که
در نهایت باعث برچیده شــدن تحریم ها شود ،دست ایران
را برای رســیدن به ســاح اتمی باز می گــذارد .از این دید
خارج شــدن ایران از فشــار تحریم ها یک اقدام نامناسب و
غیر قابل توجیه اســت .جمهوریخواهان برای رســیدن به
با گذشــت زمان از میــزان مخالفت های
کنگرهنسبت بهروند مذاکرات کاسته شده
و حتی رسســخت ترین دشمن مذاکرات
یعنی نخســت وزیر ارسائیل نیز پذیرفته
اســت که توافــق اجتناب ناپذیــر خواهد
بود ،ایــران به جمــع کشــورهای دارنده
فناوری های صلح امیز هسته ای پیوسته
است و امکان بازگشت به عقب وجود ندارد
اهدافشان تمام تالش خود را به کار گرفته اند و اوج این ماجرا
نیز دعوت از بنیامین نتانیاهو ،نخست وزیر رژیم صهیونیستی
به کنگره بود .انها با این اقدام تریبونــی را در اختیار او قرار
دادند تا به کاخ ســفید بتازد و با هر ترفنــدی جلوی توافق با
ایران را بگیرد اما در نهایت این اتفاق نیفتاد .جناح بندی ها
در امریکا بر این پایه است که محافظه کاران یا جناح راست
که حزب جمهوریخواه و تعدادی از نمایندگان دموکرات که
به جناح راست این جریان تعلق دارند با هماهنگی اسرائیل
در یک طرف قضیه قرار دارند و جناح لیبرال یا همان حزب
دموکرات در طرف دیگر .تعدادی از نمایندگان جمهوریخواه
نیز حمایت ضمنی خود را با این مساله اعالم کرده اند .گرچه
در یک صف بندی کلی در جناح مخالف یعنی جمهوریخواه
قرار می گیرند اما به هر حال شدت و ضعف مواضع در میان
این گروه نیز دیده می شــود .امروز ترکیب کلــی در امریکا
تغییر نکرده است.
با توجه به تالش های هر دو طرف یعنی موافقان و
مخالفان توافق هسته ای با ایران ،در نهایت فکر
می کنید کدام جناح بتواند پیروز میدان باشد؟
مشخص نیســت که دســت برتر را کدام گروه دارد
و در این خصوص کنگره باید تشــکیل جلسه بدهد و ببینیم
ایا طرح هایی که می خواهند تصویب کننــد رای می اورد یا
خیر .همچنین باید منتظر باشیم ،ببینیم ایا دموکرات های
جناح راســت که قرار اســت به طرح جمهوریخواهان رای
بدهند در روز رای گیری این اقدام را انجام می دهند یا خیر.
بنابراین فضا هنوز خیلی مشــخص نیست و نمی توان گفت
که در نهایت کدام جناح در رابطــه با ایران می تواند اهداف
خود را پیش ببرد.
بــاراک اوباما به عنــوان باالترین مقام مســئول و
سیاســی در امریکا از حامیان مذاکره با ایران و به
نتیجه رسیدن مساله هسته ای است .ایا این امر
در تلطیف فضا تاثیرگذار نیست؟ یا به عبارت دیگر
نقش رئیس جمهور تا چه اندازه مهم است؟
نه به اندازه ای که ما تصور می کنیم .به هر حال در
نظام سیاسی امریکا حرف اول و اخر را رئیس جمهور نمی زند
و فرایند منافــع جریان های سیاســی و گروه های ذی نفوذ،
خط و خطوط کلی سیاست خارجی امریکا را تعیین می کند.
باراک اوباما در تالش است با حل مساله هسته ای ایران از
خود میراثی برجای بگذارد تا نامش در تاریخ امریکا به عنوان
رئیس جمهوری کــه چندین گره قدیمی و کهنــه را باز کرده
است باقی بماند .به موازات اتفاقاتی که در مورد ایران روی
می دهد بهبود روابط امریــکا و کوب ا و حل وفصل موضوعی
که دهه ها حل نشده باقی مانده است را نیز شاهد هستیم.
این تالش ها را می توان بــه تالش های جیمی کارتر
و رونالــد ریگان بــرای حل مســاله گروگانگیــری در ایران
تشــبیه کرد .کارتر در ان زمان هر تالشــی کرد تــا در زمان
ریاســت جمهوری وی گروگان های امریکایی از ایران ازاد
شــوند اما در نهایت گروگان ها لحظه ای فــرودگاه مهراباد
را ترک کردند که ریــگان به عنوان رئیس جمهور قســم یاد
کرده بود.
تحلیــل جنــاح لیبــرال در داخــل امریکا این اســت
کــه ایاالت متحده در قــرن 21بایــد بار خــود را در عرصه
سیاست خارجی یا امنیتی کم کند یا حداقل زخم های کهنه را
ترمیم کند تا توان مقابله با تهدیدهای جدید را داشته باشد.
بر این اساس اکنون دولت دموکرات تالش دارد مشکالت
امریکا با ایران و کوبا را حل کند .البته این بدان معنا نیست
که دیدگاه جمهوریخواهان کامال مغایر با دیدگاه دموکرات ها
در قبال ایران است .بخشی از این مســاله از انجایی ناشی
می شود که جمهوریخواهان نیز می خواهند در این موفقیت
ی داشته باشند .گرچه جمهوریخواهان و البی اسرائیل
سهم
تالش داشــتند که مانع به سرانجام رســیدن توافق شوند و
ایران را به شکل دیگری وادار به عقب نشــینی کنند ،اما به
مثلث | شماره 258
کنگرهبهشکستبینجامددرحقیقتیاخواهانجنگهستند
یا خواهان ایران دارنده سالح اتمی .این وضعیت از سوی
رای دهندگان در امریکا قابل قبــول نخواهد بود و می تواند
به حذف چنین نمایندگانی در انتخابات بعدی منجر شــود.
مجموع این عوامل نشــان می دهد که کنگــره به رغم تمام
اعتراضات اشــکار و پنهان و انواع البی گری ها سرانجام به
مسیر کنونی تن خواهد داد.
با توجــه بــه اظهارنظرهایی کــه از ســوی برخی
نامزدهای احتمالی ریاســت جمهوری در امریکا و
همچنین برخی از نمایندگان کنگره مطرح می شود
مبنی بــر اینکه اگر رئیس جمهــور بعدی به قدرت
برسد می تواند توافق با ایران را اجرا نکند ،ایا اصال
چنین امری امکان پذیر است؟
شاهد بودیم که پس از ناامیدی جریان ضدمذاکرات
در کنگره امریکا نســبت به توقف مذاکرات یــا تغییر در ان
پس از ســخنرانی جنجالی بنیامین نتانیاهو ،نخســت وزیر
اسرائیل ،تعدادی از ســناتورهای جمهوریخواه امریکایی
با هدف منصرف کــردن رهبران ایــران از ادامه مذاکرات،
بحث ضمانت قانونی امضای رئیس جمهور امریکا را مطرح
کردند .در این بحث نمایندگان مخالف اعالم کردند که اگر
توافق نامه به تایید کنگره نرســد ،امکان ابطال ان توســط
رئیس جمهور بعدی امریکا وجود خواهد داشت .در این رابطه
چند نکته قابل توجه است؛ نخســت اینکه به لحاظ قانونی
هنوز مشخص نیست که ایا توافق نامه احتمالی لزوما باید به
تایید پارلمان های هفت کشور مذاکره کننده برسد یا نه .گرچه
قانون اساسی امریکا تاکید دارد که همه معاهدات خارجی
دولت امریکا باید به تایید سنا برسد ،اما هنوز بحث هایی در
مورد اینکه توافق نامه احتمالی شــامل تعریفی از معاهده و
قانون اساسی امریکا خواهد بود یا خیر مشخص نیست.
ضمناینکهبر اساسکنوانسیونمعاهداتبین المللی،
امضای یک دولت پای یک معاهده بین المللی معتبر بوده و
صرفا بر اساس شرایط این کنوانسیون قابل فسخ خواهد بود.
باتوجه به این کنوانســیون ،این امکان پذیر نخواهد بود که
دولتی با این ادعا که رئیس جمهور قبلی توافق نامه ای را امضا
کرده،خودرامتعهدبهاجرایاننداند؛زیرادولت هامسئولیت
حقوقی نســبت به عملکرد خود دارند .به عبارت ساده تر حتی
اگر کنگره امریکا در چارچوب قانون اساسی این کشور چنین
توافق نامه ای را تایید نکرده باشد ،بدون بار حقوقی و سیاسی
امکان نقض ان وجود نخواهد داشت .البته در صحنه عمل
دولت ها می توانند هرگاه که مایل باشــند خــود را از تعهدات
بین المللیرهااعالمنمایند.چنیناقداماتیپیشازاینتوسط
دولت های قبلــی امریکا انجام گرفته اســت .به عنوان مثال
دولت جورج دبلیو بوش با این بهانه که کنوانســیون مقابله با
تغییرات اب و هوایی موسوم به کنوانسیون کیوتو در کنگره به
تایید نرسیده است ،از عمل به تعهد دولت امریکا در چارچوب
امضای دولت بیل کلینتون ســر باز زد .اما این عمل به عنوان
یک عهدشــکنی تلقی شــد و اعتبار دولت امریکا را نسبت به
امضای توافقات خارجی به شــدت زیر ســوال برد .در نهایت
شایدرئیس جمهوربعدیامریکابهلحاظحقوقیقادرباشدکه
توافق امضا شده توسط رئیس جمهور قبلی را نادیدهبگیرد اما
اینیکجادهدو طرفهخواهدبودکهدراینصورتطرف های
مقابلیعنیایرانوپنجکشوردیگرمذاکره کنندهنیزخودراملزم
بهعملبهچنینتوافقیندانند.درنهایتاجرایاینتهدیدفقط
متوجهایراننخواهدبود،بلکهدستتهرانرابرایپیشبردن
برنامه هایهسته ایخودبا زمی گذارد.ازدیگرسو،شایدبههمین
دلیلاستکهظریفپیشنهاددادهاستتوافق نامهاحتمالیدر
چارچوبفصلهفتممنشورمللمتحدبهتاییدبرسد؛بااینهدف
کهمفادانبرایهمهکشورهایعضوسازمانمللالزم االجرا
باشــد و کشــوری از جمله یکی از هفت کشــور مذاکره کننده
در اینده تــاش نکند از عمل بــه تعهدات این توافقنامه ســر
باز زند .در چنین صورتی روسای جمهور بعدی امریکا نیز ملزم
به اجرای توافقنامه خواهند بود ،حتی اگر کنگره امریکا چنین
توافقنامه ایراتاییدنکردهباشد.
در نهایت شــاهد بودیم که امریکا وقت بســیاری
را برای رســیدن به تفاهــم با ایران صــرف کرد و
جان کــری در مذاکراتــش با ظریف یــک رکورد را
به ثبت رســاند .ایا این مســائل را می توان نشان
دهنده اهمیت حل مساله ایران برای دموکرات ها
قلمداد کرد؟
موضوع هسته ای ایران به گفته خود امریکایی ها
مهمترین تهدید امنیت ملی این کشور بوده است؛ باید به این
جمله توجه بسیاری داشت .با در نظر گرفتن این موضوع،
بسیج شدن بخش وسیعی از نیروی دیپلماسی امریکا برای
حل این موضوع کامال طبیعی است .اگر از طریق دیپلماسی
به جواب و هدف خود نرسند ،اصال غیرمنتظره نیست که از
راه های نظامی یا اقتصادی وارد شوند .در رسانه ها گفته شد
که سابقه نداشته وزیر خارجه امریکا برای یک مذاکره هشت
روز وقت بگذار د یا هشت ساعت مداوم با وزیر خارجه کشوری
به چانه زنی بپردازند تا به تفاهم برسند .این وقت گذاشتن ها
خود نشــان دهنده اهمیت جمهوری اســامی ایران برای
ایاالت متحده است و نشــان می دهد که انها می خواهند به
هر صورت به نتیجه برسند.
بین الملل
نظر می رسد که انها نیز پذیرفته اند این مسیر برگشت ناپذیر
اســت و امکان چشم پوشــی از یــک توافق وجــود ندارد.
جمهوریخواهان در پی ان هستند که این طور عنوان نشود
که دموکرات ها به تنهایی این معضــل را حل کرده اند و انها
ی در ان ندارند.
هیچ سهم
ایا حمایت هایی که از مســیر دیپلماســی و توافق
در امریکا شــکل گرفته در رسیدن به نتیجه موثر
خواهد بود و به نوعی مخالفان و منتقدان را در یک
وضعیت نامناسب قرار خواهد داد؟
با انتشــار بیانیه مطبوعاتی لوزان و مشخص شدن
چارچــوب توافقات ،موجــی از حمایت ها از این مســیر در
بین تعدادی از نخبگان ،سیاستمداران ،نمایندگان کنگره
و افکار عمومی امریکا پدید امد .انتظــار می رود حداقل تا
پایان ضرب االجل 30ژوئن که پیش بینی می شــود توافق
نهایی حاصل ایــد چنیــن حمایت هایی اســتمرار یابد .در
چنین وضعیتی شرایط برای منتقدان روند مذاکرات مناسب
نخواهد بود و چه بسا تعدادی از مخالفان این مذاکرات در
کنگره امریکا رویکــرد خود را تاحدودی تغییــر دهند .البته
از مدت ها قبل چنیــن تغییری در کنگره امریکا دیده شــده
است؛ در حالی که جمهوریخواهان ابتدا خواهان تصویب
تحریم های جدید علیه ایران بوده اند ،متاثر از فضای مثبت
نسبت به مذاکرات تغییر نظر دادند و اکنون صرفا بر مداخله
در مسیر رســیدن به توافق تاکید دارند .طرحی که در حال
حاضر به عنوان تهدیدی از ســوی جمهوریخواهان مطرح
می شود ،طرحی است که از سوی سناتور باب کورکر ،رئیس
کمیته روابط خارجی سنا مطرح شده که در ان هیچ تحریم
جدیدی پیش بینی نشده و صرفا از دولت امریکا خواسته شده
که اگر توافقی حاصل شد سند مزبور را برای تایید در اختیار
ســنا قرار دهد .حتی در این ســند پیش بینی شده است که
فرصتی 60روزه برای لغو تحریم ها مدنظر قرار گیرد تا کنگره
فرصت داشته باشد توافق احتمالی را بررسی کند .این موضع
نشان دهنده ان است که مخالفان بیش از انکه به دنبال برهم
زدن توافق باشند در تالشند سهمی از افتخار پایان دادن به
انچه خطر ایران هسته ای می نامند به دست اورند تا در زمان
انتخابات این تنها حزب دموکرات نباشــد که به عنوان یک
دستاورد از این موضوع استفاده می کند.
ایا ممکن اســت فضایی که به وجــود امده موجب
شود که کنگره نیز دست از اقدامات خصمانه خود
علیه ایران بــردارد؟ همانطور کــه خودتان گفتید
جمهوریخواهان نیــز پذیرفته اند که این مســیر
برگشت ناپذیر است.
با گذشت زمان از میزان مخالفت های کنگره نسبت
به روند مذاکرات کاسته شده و حتی سرسخت ترین دشمن
مذاکرات یعنی نخست وزیر اســرائیل نیز پذیرفته است که
توافق اجتناب ناپذیر خواهد بود ،ایران به جمع کشــورهای
دارنده فناوری های صلح امیز هســته ای پیوســته اســت و
امکان بازگشــت به عقب وجــود ندارد .در چنین شــرایطی
بســیار دور از انتظار خواهد بود که کنگــره اقداماتی انجام
دهد که کل مذاکرات را بر باد دهــد .نباید فراموش کرد که
جمهوریخواهان در حال حاضر به تنهایی ارای کافی برای
مقابله با وتوی احتمالی رئیس جمهور را ندارند و دموکرات ها
نیز مایل نیستند در اســتانه انتخابات اقداماتی انجام دهند
که به شکســت نامزد این حــزب در انتخابــات بعدی منجر
شود .از انجا که نمایندگان کنگره در نهایت باید به خواست
رای دهندگان در حوزه انتخاباتی تمکین کنند مخالفت های
انها بــا افکار عمومــی کــه از مذاکرات حمایــت می کنند،
می تواند موجب شکست احتمالی انها در انتخابات شود .از
سوی دیگر شکســت مذاکرات از دید افکار عمومی امریکا
ی که
یا جنــگ خواهد بود یا دســتیابی ایران به ســاح اتم
هیچ یک از این دو موضوع خواست و عالقه افکار عمومی
نخواهد بود .باتوجه به این وضعیت اگر مذاکرات نمایندگان
2
امیرعلی ابوالفتح ،کارشــناس مسائل امریکا
در رابطه با ارایش نیروهای سیاســی در امریکا پس
از دستیابی به تفاهم لوزان به مثلث گفت که بحث
مذاکرات هسته ای و رسیدن به راه حل ،بحثی فراتر
از مباحــث حزبی در امریکاســت؛ یعنی نمی توان
خط کش گذاشــت و گفــت جمهوریخواهان یک
طر ف ماجرا هستند و دموکرات ها یک طرف دیگر.
ابوالفتح در خصوص چوب الی چرخ گذاشتن های
کنگــره تاکید کــرد کــه گرچــه جمهوریخواهان و
البی اسرائیل تالش داشــتند که مانع به سرانجام
رســیدن توافق شــوند و ایران را به شــکل دیگری
وادار به عقب نشینی کنند ،اما به نظر می رسد انها
نیز پذیرفته اند که این مسیر برگشت ناپذیر است
و امکان چشم پوشــی از یک توافق وجــود ندارد.
درواقع اکنون جمهوریخواهان در پی ان هســتند
حل مساله هســته ای ایران تنها به نام دموکرات ها
ثبت نشــود و انهــا نیز در ایــن موفقیت ســهمی
داشته باشند.
بین الملل
67
گزارش
مارکوروبیو،جدیدالورودیپرچالش،اماامیدوار
بدل جمهوری خواه اوباما
بین الملل
68
مثلث | شماره 258
مریم رضایی
مترجم
روز دوشــنبه 13 ،اوریل ،مارکو انتونیو روبیو ،ســناتور
جمهوریخواه ارشــد امریکا از ایالت فلوریدا با این شعار که
او بهترین فــرد برای پیش بــردن ایاالت متحده به ســوی
قرن دیگری اســت ،اعــام کــرد قصــد دارد در انتخابات
ریاست جمهوری امریکا شرکت کند.
بعد از ظهر همــان روز ،روبیــو در یک ســخنرانی که
طی ان خود را تجســم تحول نســل معرفی کرد ،گفت که
می تواند جناح های حزب جمهوریخــواه را با هم متحد کرد
و راهکارهای اقتصادی مناســبی برای قــرن 21ارائه کند.
مارکو روبیو خود را نامزد پیشــرویی معرفی کــرده که امریکا
را به ســوی قرن جدیدی ســوق می دهد و انتخابات اتی را
«انتخاب نســل » برای امریکایی ها دانسته است .روبیو به
قانون کنترل بودجه در سال 2011که کاهش بودجه شدید را
دربرمی گرفت ،رای منفی داده بود و بعدها اعالم کرد بودجه
دفاعی امریکا هیــچ گاه نباید به مالیات و کســری ارتباطی
داشته باشد .در سال 2012او در این زمینه گفته بود« :اگر
می خواهید امنیت ملی داشته باشید ،نباید با افزایش مالیات
که به اقتصاد ضربه می زند ،موافقت کنید».
در ســخنرانی روز دوشــنبه او همچنین گفته بود« :با
اســتفاده از درس هــای تاریخمان ،امــا با الهــام از وعده
اینده مان ،برای انتخابات ریاســت جمهوری ایاالت متحده
امریکا اعالم نامزدی می کنم».
سناتور جدیدالورود 43ساله ،جوان ترین رقیب عرصه
انتخابات ریاست جمهوری است و سخنرانی اخیر او در این
رابطه نشان داد مصمم اســت جوانی و بی تجربگی خود را
به برگ برنده کمپیــن تبلیغاتی خود تبدیل کنــد .این نقطه
تمایزی اشکار با دو رقیب کهنه کار این عرصه ،یعنی هیالری
کلینتون ،اولین کاندیدای دموکرات و جب بوش ،مهم ترین
کاندیدای جمهوریخواه است.
در مورد جب بوش می توان به رابطه استاد و شاگردی
او با روبیو اشاره کرد .داســتان واقعی این دو از 13سپتامبر
ســال 2005شــکل می گیــرد؛ زمانی که جشــن رســمی
جمهوریخواهان برگزار می شــد ،روبیو به عنوان نخســتین
محافظه کار کوبایــی -امریکایی در مقــام رئیس مجلس از
فلوریدا یک سخنرانی انجام داد که اتشــی به پا کرد .روبیو
بســیار فصیح و ســخنورانه در مورد مــادر مجردی صحبت
می کرد که دوست داشت اتیه ای خوب و محکم برای فرزند
خود دســت و پا کند و معذورات اخالقی حکــم می کرد که
به وی کمک شــود .وقتی ســخنان او تمام شد ،جب بوش
که مفتون ســخنان وی شــده بود گفــت نمی توانم بگویم
که چقدر در ان زمان افتخار کــردم روبیو یک جمهوریخواه
است .بوش ،روبیو را به عنوان «شمشیر طالیی» به دیگران
معرفی کرد و به طور رسمی مقصود خود را از این جمله بیان
کرد« :می خواهم شمشــیر طالیی بزرگ ترین سلحشــور
محافظه کاران را به تو ببخشــم ».واضح اســت که روبیو و
بوش به دیده تحسین به همدیگر نگاه و از یکدیگر حمایت
می کنند.
بوش توانست به این موضوع پی ببرد که ربیو دو حسن
دارد که وی فاقد ان است؛ نخســت نوع سخنرانی شیوای
روبیو بود که با احساس همراه شده بود .دیگر اینکه داستانی
که وی تعریف می کرد در واقع بازتابی از زندگی خودش بود.
جایی که یک «بچه مهاجر» مشاهده می کرد پدر و مادرش
گو میش هوا سر کار می روند تا برای فرزند خود اتیه ای
از گر
بهتر درســت کنند .در حالی که بوش فاقد چنین پیشینه ای
است و دارای خانواده ای «ا َبر پولدار» است و در رفاه مطلق
بزرگ شده اســت.اما روبیو در ســخنرانی خود مستقیما به
هیالری کلینتون که روز قبل نامزدی خود را رسما اعالم کرده
بود ،حمله کرد« :همین دیروز ،رهبری از دیروز رقابت های
انتخاباتی خود را با وعده بازگرداندن ما به دیروز شروع کرد.
دیروز تمام شده و ما هیچ گاه به ان بازنخواهیم گشت».
نامزدی روبیــو به شــدت بر زندگــی شــخصی او نیز
کــه از خانواده ای کوبایی اســت ،تکیه خواهد داشــت .او
در ســخنرانی اخیر خود باز هم به داســتان زندگــی فقیرانه
خــود و مشــاجرات والدینش اشــاره کرد و گفت کــه امروز
باور ملی «رویــای امریکایــی» (که ازادی را زمینه ســازی
ترکیبی از کامیابی و موفقیت می داند) برای بســیاری افراد
دسترس ناپذیر به نظر می رسد ،چون «بسیاری از رهبران ما
و ایده های انها به قرن بیستم چسبیده است».
«نامزدی من ممکن اســت برای برخی افراد در خارج
از امریکا غیرممکن به نظر برســد .در بســیاری از کشورها،
باالترین مقام های کشــور بــرای افراد ثروتمنــد و قدرتمند
ذخیره شده است .اما من در کشوری استثنایی زندگی می کنم
که حتــی فرزند یک خدمتــکار هم می تواند رویا هــا و اینده
افرادی که از قدرت امتیاز برخوردارنــد را برای خود متصور
شود ».با اینکه روبیو همه شرایط قانونی نامزد شدن را دارد،
اما از یک ویژگی بزرگ محروم است؛ حمایت.
این ســناتور در نظرســنجی ها همواره اواسط لیست
جمهوریخواهان و بعد از جب بوش و اســکات واکر و حتی
گزینه های محافظه کارتری مثل تد کروز قرار می گیرد.
با این حال ،الفردو اورتگا ،رئیس ســتاد شــهر دورال
فلوریدا معتقد است چون روبیو یک «سیاستمدار پدیده ای»
است ،می تواند بر بسیاری از موانعی که اکنون با ان روبه رو
است ،غلبه کند .اورتگا در مصاحبه با سی ان ان گفته« :فکر
می کنم االن زمان مناســبی اســت .اگر او یک دوره دیگر
صبر کند ،برایش دیر خواهد شد .بنابراین نسبت به اینکه او
بتواند نتایج نظرسنجی ها را تغییر داده و رئیس جمهور شود،
خوش بین هســتم ».اورتگا که یک ونزوئالیی-امریکایی
اســت و تنها 11ســال اســت به امریکا امده ،معتقد است
روبیو می تواند حمایت هر دو گروه «انگلیسی و اسپانیایی»
را به عنوان دارایــی اصلی خود جلب کند .ریک ویلســون،
استراتژیســت حزب جمهوریخــواه در ایالت فلوریدا معتقد
است فصاحتی که روبیو در صحبت کردن دارد ،به او کمک
خواهد کرد؛ «مارکو روبیو سلیس صحبت می کند و می تواند
به راحتی بــا رای دهندگان ارتبــاط برقرار کند .افــراد بعد از
شنیدن سخنرانی مارکو تعجب کرده و می گویند؛ «چه چیزی
را از دست داده بودیم ».چالش اصلی روبیو در حال حاضر
افزایش جذابیت خود در میان محافظه کاران اســت .حزب
راست این نگرانی را دارد که روبیو در نهایت به دلیل شکست
الیه اصالحاتی مهاجران با دموکرات ها همگام شود.
اما جایــگاه میانه ای که روبیو در نظرســنجی ها دارد،
همانی اســت که او می خواهد .او امیدوار اســت در میان
جمهوریخواهان راهی برای خود هموار کند که نه به شدت
راستگرا باشد که اعتبار ملی خود را از دست بدهد و نه بیش
از حــد از اولویت های راســتگراها مثل مخالفــت با ازدواج
همجنس گرایان دور باشد.
دالوری در عرصه سیاست خارجی
به هر حــال ،روبیو در نامزدی خــود روی حوزه دیگری
حساب کرده اســت .اوایل سال او از پیشــتازان مخالفت با
بــاراک اوباما برای برقراری ارتباطات سیاســی تــازه با کوبا
بود .مساله کوبا مزایای بالقوه متفاوتی برای روبیو داشت و
به او امکان می داد خودش را به طیف جدیدی از مخاطبان
امریکایی معرفــی کند .این امتیــازات فرصتی بــود برای
تاکید بر گذشــته روبیو به عنوان فرزند پدر و مادری کوبایی
که به دلیل دشواری های اعمال شــده توسط رژیم کاسترو
کشورشان را در سال 1956به قصد امریکا ترک کرده بودند.
همچنین این شــانس را داشــت که خــود را به عنوان
قوی ترین نامزد جمهوریخواه در عرصه سیاست خارجی – که
برای این حزب بسیار مهم است -معرفی کند .به همین دلیل،
روبیو و مشاورانش معتقدند سیاست خارجی برگ برنده او در
انتخابات 2016خواهد بود .این ســناتور جوان از مدت ها
قبل روی این موضوع تمرکز کرده اســت .از سال 2010او
12سفر خارجی داشته و از الیحه های متعدد در مورد مسائل
مختلف ،از تهاجم روسیه علیه اوکراین گرفته تا بحران های
بشردوستانه در هاییتی حمایت کرده است .روبیو همچنین
از منتقدان سرسخت توافق با ایران است و این اقدام را برای
جلوگیری از فعالیت های هسته ای ایران ناکافی می داند.
دیپلماسیاوبامایی
س هفته
عک
علی بیگدلی
استاد دانشگاه
از ســال 1956عمال و رســما روابط دیپلماتیک میان امریکا و کوبا
ی روسای جمهور امریکا
به دنبال حادثه خلیج خوک ها قطع شد و تقریبا تمام
از ان تاریخ قطعی روابط با کوبا را دنبال می کردند .باراک اوباما نیز در دوره
اول ریاست جمهوری اش این رویه را ادامه داد اما در همان زمان پیشنهاد
رفع تحریم و عادی ســازی روابط با کوبا را مطرح کرد ،منتها به دلیل بروز
مخالفت هایی در کنگره این سیاست متوقف شــد .اوباما حتی زمانی که
سناتور بود نیز این پیشــنهاد را مطرح کرده بود که ان موقع نیز با مخالفت
سناتورها مواجه شد .در ادامه در مراسم یادبود نلســون ماندال ،اوباما در
مسیری که می رفت با کاســترو مالقات کرد و دســت داد .با اینکه سعی
کردند این برخورد را عادی جلوه دهند ولی مشخص بود که از همان زمان
مقدمات عادی سازی روابط فراهم شده بود .در نهایت در کنفرانس سران
کشورهای امریکای التین با اینکه امریکا همیشه با حضور کوبا مخالفت
می کرد اما این بار مخالفت نکرد که همین مســاله نشان از تمایل او برای
حضور رئیس جمهور کوبا و حتی مالقات با وی داشت.
این امر را حتی می توان چراغ سبزی از سوی امریکا برای عادی سازی
بیشتر روابط با کوبا قلمداد کرد .در همین کنفرانس نیز میان اوباما و کاسترو
مالقاتی انجام گرفت و قرار شد هماهنگی های الزم با کنگره صورت گیرد
تا هم تحریم ها علیه کوبا لغو شــود و هم مبادله ســفیر برای عادی سازی
روابط میان دو کشور انجام گیرد .اما این مساله که چرا اوباما در سال اخر
ریاســت جمهوری اش تن به این کار داده نیز جای بحث دارد .باید توجه
داشت که میزان محبوبیت اوباما به دالیل مختلف از جمله مسائل اوکراین،
سوریه و ناکامی در برقراری صلح بین فلســطین و اسرائیل کاهش یافته
و او برای اینکه فضــا را برای انتخابات 2016بــرای دموکرات ها تلطیف
کند دســت به این اقدام زده اســت .در واقع او با این اقدام می تواند ارای
التین تبارها را برای دموکرات ها جلب کند.
موازنه قوا
چرا پاکستان و ترکیه در ائتالف عربی ساز مخالف می زنند؟
جعفر حق پناه
5
کارشناس مسائل خاورمیانه
مثلث | شماره 258
بین الملل
کشورهایی مانند ایران ،ترکیه ،عربستان یا پاکستان
به طور کلی به لحاظ نظریه های مطالعات منطقه ای در شمار
قدرت های منطقه به حســاب می ایند .منظور قدرت هایی
هستند که توانایی حفظ منافع و بقای خود را در منطقه دارند و
بر ترتیبات امنیتی منطقه ای اثرگذاری پایدار سلبی و ایجابی
دارند .به گونه ای که حتی قدرت های جهانی نیز نمی توانند
نقش افرینــی انها را نادیــده بگیرند؛ برخــاف قدرت های
کوچکی مانند کشورهای حاشیه خلیج فارس که ناچارند برای
حفظ بقای خود به ائتالف یا جلب حمایت قدرت های جهانی
روی بیاورنــد و به تنهایی قادر به حفظ امنیت خود نیســتند.
از ســوی دیگر باید توجه داشــت که در خاورمیانه به دالیل
ساختاری و تاریخی و مالحظات رئالیســتی و هویتی میان
قدرت های منطقه ای ،فضای چالــش و رقابت بر همکاری
مسلط است و الگوهای امنیت سازی نهادگرایانه و ترتیبات
نهادی وجود ندارد.
در عین حــال میان اغلــب این قدرت هــا به گونه ای
موازنه قوا پدید امده است ،به شکلی که هیچ یک از انها قادر
به حفظ یا منزوی کردن رقبای خود نیســتند .در نتیجه این
قدرت ها عموما به جای جنگ های مســتقیم به جنگ های
نیابتی روی می اورند .در این شــرایط همــکاری میان این
قدرت ها عموما جنبه تاکتیکی دارد ،در حالی که رقابت میان
انها وجه راهبردی دارد.
این الگو در مورد نــوع روابط دولت هایی مانند ترکیه یا
پاکستان با عربســتان در بحران یمن مشهود و قابل تعمیم
اســت .در حالی که ترکیه یا حتی پاکســتان به دلیل رقابت
با ایران و برای ایجاد موازنه به ســمت همــکاری تاکتیکی
با عربســتان روی اورده اند امــا این همکاری بــه هیچ وجه
جنبه راهبردی ندارد و به ایجاد اتحــاد و همکاری پایدار در
بحران یمن نمی انجامــد .زیرا اوال این دولت هــا با موانع و
محدودیت های داخلی پرشماری مواجه هستند و نمی توانند
مداخله گری خود را در امور داخلی یک کشــور مسلمان به
دور از مرزهایشــان و بــدون وضعیت جنگــی توجیه کنند.
ترکیه با اقلیت 20میلیونی علویان و شــیعیان مواجه است
و دولت پاکستان نیز با اقلیت پرشمار 40میلیونی شیعیان؛
ضمن اینکه احزاب اپوزیســیون اردوغان و نواز شریف نیز
چندان ضعیف نیســتند و می توانند این دو رئیس جمهور را
با چالش های جدی مواجه ســازند .از سوی دیگر در سطح
منطقه ای باید به روابط تاریخی و همجواری ترکیه و پاکستان
با ایران توجه داشت.
میان این سه کشور روابط اقتصادی و مناسبات سیاسی
و فرهنگی استواری برقرار است و مقامات انکارا و اسالم اباد
نمی توانند این مناسبات و به ویژه روابط اقتصادی با تهران
را نادیده بگیرند.
این سه کشور در سال های پیش از انقالب ،اعضای
پیمان همکاری های منطقه ای موسوم به ار سی دی بودند
و پس از انقالب نیز جزو موسسان ســازمان همکاری های
اقتصادی اکو کــه در حال حاضر اعضای ان به 10کشــور
افزایش یافته است .عامل دیگر به شرایط داخلی یمن و اینده
نامعلوم دخالت ماجراجویانه در این بحران مربوط می شود.
باتوجه به حضور القاعده در یمن که به نوعی تهدید داخلی
برای ترکیه و به ویژه پاکستان محسوب می شود ،دخالت این
دو دولت در یمن می تواند در درازمــدت پیامدهای امنیتی
جدی در داخل کشورهایشان به همراه داشته باشد.
همچنین باید بــه رقابت پیدا و پنهان ایــن دولت ها با
عربستان ســعودی و فقــدان چســبندگی های الزم با رژیم
اقتدارگرا و ســنتی ال ســعود هــم توجه داشــت؛ در نتیجه
هماهنگونه که وزرای خارجه عربستان و امارات به نقد رفتار
مقامات ترکیه و پاکستان اشاره داشتند تنها جاذبه عربستان
برای این کشــورها در حال حاضر به قدرت مالی این کشور
محدود می شــود .در نهایت می توان گفت که در شــرایط
کنونی اساســا امکان تداوم هیــچ گونه ائتــاف پایداری
به رهبــری عربســتان در منطقه وجــود ندارد و بــا افزایش
هزینه های مداخله در بحــران یمن ،ســایر دولت ها نیز از
مواضع ماجراجویانه ریاض فاصله خواهند گرفت.
69
ورزش
داستان پرماجرایکی روش و تیم ملی
در حالی که خیلی ها بابت ماندن کی روش در تیم ملی مطمئن شده بودند این مربی
پرتغالی در نشســت خبری خود تاکید کرد که باالخره راهی بــرای جدایی توافقی از
فوتبال ایران خواهد یافت .گویا کی روش تمایلی به ادامه همکاری با تیم ملی ندارد.
هرچند بعید نیست طی روزهای اینده باز هم اتفاقات تازه ای رخ دهد.
ت
یتر
ا
و
ل
70
کارلوسکی روشگفتهاستکهدرفوتبالایراننمی ماند
مثلث | شماره 258
ورزش
توفان بعد ازارامش
رئیس جمهور نگفته که کی روش بماند
رفتارهای غیر حرفه ای کی روش
محصول ضعف مدیریت فدراسیون
است
1
در حالی که به نظر می رسد ایران در مسابقات مشترک
انتخابی جام جهانی 2018روســیه و جام ملت های 2019
امــارات برابر تیم هــای ملی عمــان ،هند ،ترکمنســتان و
گوام کار دشواری نداشته باشــد ،ابقای کارلوس کی روش
می توانســت خبر امیدوارکننده ای تلقی شود ،اما کی روش
در دقیقه 90تاکید کرد که ادامه کار با فوتبال ایران برایش
مقدور نیست .هر چند علی کفاشــیان که تا یکی ،دو هفته
پیش با قاطعیت از جدایی کی روش ســخن می گفت حاال
از احتمال 90درصدی ماندن او سخن به میان اورده است
اما خود کی روش ساز جدایی از فوتبال ایران را کوک کرده
است.
تغییر موضع ناگهانی
علی کفاشیان همواره مواضع خود را تغییر می دهد .او
یک روز از برکناری کی روش سخن گفت ،اما به مرور موضع
خود را تغییــر داد و به وزارت ورزش نزدیک تر شــد تا اینکه
باالخره هفته گذشته روی خط برنامه امد و درباره جلساتش
با کارلوس کی روش صحبت کرد« :وقتــی نماینده وزارت
ورزش در جلســه حضور یافت و اعالم حمایــت کرد ،نظر
کی روش هم عوض شد .ایشان تا ۹۰درصد ماندنی هستند.
ما یکی ،دو جلســه دیگر هم با کی روش خواهیم داشت تا
برنامه ها را نهایی کنیم».
جالب این جا اســت که یک روز بعد کفاشیان تصمیم
گرفت نقــش وزارت ورزش را در این توافــق کمرنگ کند
کی روش:اینحقرادارمکهپساز 33سالکاردر
فوتبال این تقاضا را داشته باشم افرادی با من کار
کنند که به من احترام بگذارند و اگر نمی خواهند
احترامبگذارندرویسکو هابروندچوننمی توانم
باانهاکارکنم
قطعا وزارت ورزش و جوانان تغییراتی در نظرش ایجاد کرده
است .حرف کی روش منطقی بود .او اعتقاد داشت که برای
کار همه باید متحد شوند و حمایت کنند .این مساله در حال
حاضر رخ داده است».
نقش وزارت ورزش در ماندن کی روش
فدراسیون دنبال بازی نباشد
در حالی که علی کفاشــیان ســعی دارد موضوع ورود
وزارت ورزش به بحث توافق با کــی روش را کمرنگ جلوه
شوک کی روش در دقیقه 90
انــگار همه چیز با ارامش دنبال می شــد کــه ناگهان
کی روش همه معادالت را به هم ریخت .او گفت که دیگر
نمی ماند.
کارلوس کی روش با توپ پر در نشست خبری شرکت
کرد و علیه فدراسیون فوتبال و اداره مالیات دست به انتقاد
زد« :احساس می کنم باید یکسری مسائل را توضیح دهم.
به احترام کفاشیان و حســنی خو پس از جلسه ای که با انها
داشتم ،مصاحبه ای نکردم اما به خاطر هواداران گفتم که
باید در مورد یکسری مسائل شفاف سازی کنیم .کفاشیان در
روز پایانی سال سال گذشته در جلسه ای به من اعالم کرد
که بعد از بازی با سوئد قراردادمان تمام است .در ان جلسه
طبق روابط دوســتانه و مثل دو طرف با شخصیت قرار شد
قراردادمان بعد از بازی با سوئد به پایان برسد .به این دلیل
این تصمیم را گرفتیم چون متوجه شدی م به خاطر مشکالت
مالی ،اداری و مدیریتی ادامه همکاری غیرممکن اســت.
البته دو طرف هم ناراحت بودند چون ان چیزی نبود که برای
اینده فوتبال ایران در نظر داشتیم».
سرمربی تیم ملی یاداور شد« :پس از اتفاقاتی که در
فرودگاه رخ داد به این نتیجه رســیدم که مشکالت عمیق
است .در حالی که قول داده بودند این مشکالت حل شود
اما بار دیگر مشکل ضبط گذرنامه ام حل نشد».
او ادامه داد« :پس از بازگشــت تیم ملی از اروپا و این
اتفاقات ،کفاشیان با هیات رئیسه جلسه گذاشت و موضوع
استعفای مرا مطرح کرد ،اما هیات رئیسه با استعفای من که
توافقی بود نیز مخالفت کرد».
ســرمربی تیم ملی گفت« :فکر می کردم در جلســه
با کفاشیان او در خصوص مشــکالتی که در جلسه اخر در
29اسفند داشتیم به ما راه حل می دهد اما او هیچ صحبتی
مثلث | شماره 258
«بعد از اینکه وزارت ورزش به موضوع ادامه همکاری
با کی روش ورود پیدا کرد و نماینده خود را به جلسات فرستاد
تا ببیند مشکل چیست ،شــرایط تغییر کرد .بعد از برگزاری
یک جلسه هفت ســاعته ،دغدغه ها و مشــکالت تیم ملی
را بررســی کردیم و کی روش قبول کــرد در صورت تحقق
شــروطش با ما همکاری کند .نماینده وزارت ورزش در این
جلسه قول همکاری داد تا شروط کی روش را بتوانیم اجرایی
کنیم .کی روش از همین االن هم کار خود را اغاز کرده زیرا
ما پس از جلســه هفت ســاعته دعوتنامه هایی که از سوی
بعضی از کشورها برای بازی تدارکاتی به ما داده بودند را به
او دادیم و قرار شد درباره این مسائل و بازی هایی که در اینده
پیش رو خواهیم داشت ،برنامه ریزی کند».
این اما روایت علی کفاشیان است .اما برخی اعتقاد
دارند مقامات بلند پایه به وزارت ورزش دســتور داده اند که
کی روش در تیم ملی باقی بماند.
توصیه ای که حتی اگر ان را سیاســی بشــماریم باید
این را هم بپذیریم که طبق خواســته مردم چنین دستوری
به وزارت ورزش مخابره شده اســت .این در حالی است که
مســئوالن فدراســیون حاال درباره شرط و شروط کی روش
تغییر موضــع داده و اعتقــاد دارند که شــرط و شــروط او
غیر منطقی نیست.
اما این شرط ها چیســت؟ یکی از این شروط برگزاری
بازی های دوستانه اســت .ان چیزی که کی روش تخمین
زد ه انجام حدود 25بازی تا زمان جام جهانی 2018است که
تعدادی از این بازی ها رســمی و تعدادی دیگر را باید بازی
تدارکاتی در نظر گرفت.
رئیس فدراسیون فوتبال در این باره گفته که مشکلی
وجود ندارد ؛ «مشــکلی برای اجرای برنامه های کی روش
وجود ندارد ،مــا قبال هم توانســته ایم این کارهــا را انجام
دهیم .اگر حمایت های الزم وجود داشته باشد و کی روش
اطمینان داشته باشــد که کســی قصد برکناری او را ندارد،
حتما خواهد ماند».
با این حــال دبیری ،عضو هیات رئیســه فدراســیون
فوتبال می گوید« :قرار نیست همه خواسته های کی روش
را چشم بسته بپذیریم .درخواســت های منطقی که عمدتا
مربوط بــه تامین امکانــات اســت را باید بپذیریــم اما اگر
خواســته های غیرمنطقی مثال تعطیل شــدن ناموقع لیگ
به خاطر برنامه های تیم ملی و ...باشد ،امکان تحقق انها
نیست».
به نظر می رسد کی روش مشــکل خاصی برای ادامه
فعالیت ندارد .ال اقل تا زمانی که اسدی ،دبیرکل فدراسیون
چندان در امــور اجرایی تیم ملی وارد نشــده اســت .فعال
برنامه هــای تیم ملی تحت نظــر علی کفاشــیان پیگیری
می شــود اما در اینده اســدی که دبیرکل فدراسیون است،
قطعا در امور اجرایی وارد خواهد شد.
دهد این مدیر روابط عمومی وزارت ورزش و جوانان اســت
که اعتقــاد دارد اعتماد کــی روش به وزارت ورزش ســبب
ماندن این مربی پرتغالی در ایران شده وگرنه کار کی روش و
کفاشیان مدت ها پیش به پایان رسیده بود.
پس از کش و قوس هایی که میان فدراسیون فوتبال
و شــخص کفاشــیان با کارلوس کی روش به وجــود امد و
ســرمربی پرتغالی تیم ملی ســاز جدایی از تیم ملــی را زد،
وزارت ورزش در راستای حفظ مرد پرتغالی در ایران مدیرکل
حراســت وزارت را به عنــوان نماینده جلســات کی روش و
کفاشیان انتخاب کرد.
پس از انکه جلســه کــی روش و کفاشــیان با حضور
حســنی خو ،نماینــده وزارت ورزش و جوانان برگزار شــد و
صحبت هایی مبنی ب ر موافقت ضمنی کی روش برای ماندن
در تیم ملی از ســوی کفاشــیان به عمل امد ،مازیار ناظمی
در صفحه اینستاگرام خود با انتشــار مطلبی دلیل موافقت
ســرمربی پرتغالی تیم ملی را برای مانــدن در ایران حضور
حســنی خو به عنوان نماینده وزارت در جلسات کی روش و
کفاشیان دانست.
ناظمی در پست اینســتاگرامی خود اورده« :واقعیت
این اســت که کار کی روش و کفاشــیان تمام شده بود .ان
چیزی که کی روش را ماندگار کرد ،اعتماد به نماینده وزارت
بود .دلیل این کار ما هم روشــن است ؛ منافع فوتبال ملی و
خواست مردم .به نظرم فدراسیون از امروز لیوان عادل! را
واقعی تر و محکم تر بگیرد و به دنبال بازی های گذشــته با
وزارت و مردم و کی روش نباشد».
ورزش
بنابراین تاکید کرد که قبل از ورود وزارت ورزش به مســاله
کی روش با این مربی به توافق رســیده است .با همه اینها
رئیس فدراســیون فوتبال معتقد اســت بر خالف گذشــته
حمایت مالی و معنوی وزارت ورزش و جوانان هم به کمک
تیم ملی امده است.
سرپرست تیم ملی را وزارت ورزش انتخاب می کند نه
کی روش .رئیس فدراسیون فوتبال در پاسخ به این سوال
که ایا این سرپرســت را کی روش انتخــاب می کند ،گفت:
«کی روش نمی تواند سرپرست انتخاب کند .این از وظایف
ماســت و با هماهنگــی وزارت ورزش و جوانــان انتخابش
می کنیــم .تنها تغییری کــه رخ داده این اســت که وزارت
ورزش و جوانان با حمایت مالی و معنوی به کمک تیم ملی
امده است و همه همدل هستیم».
ایا از ســوی ریاســت جمهوری بــا کفاشــیان درباره
کی روش تماسی گرفته شــد؟ رئیس فدراسیون فوتبال در
این باره می گوید« :کسی با من تماس نگرفته است .جدایی
کی روش قطعی بود تا اینکه نماینده وزارت ورزش و جوانان
به جلسه امد و وقتی حمایت قاطع وزارت ورزش و جوانان را
اعالم کرد کی روش تغییر عقیــده داد .االن هم کی روش
کارش را اغاز کرده است».
ایا وزارت ورزش و جوانان نظــرش را درباره کی روش
تغییر داده است؟ این پرسشی اســت که کفاشیان اینگونه
به ان پاسخ می دهد« :این مســاله را از حسنی خو بپرسید.
از ازادی سیاسی تا وعده های برانکو
پرسپولیس همچنان کانون حاشیه
است
انتخاب درستی بود
پرسپولیس برای موفقیت برانکو
باید امکانات نهیا کند
71
ورزش
در این زمینه نکرد و به همین دلیــل ادامه همکاری مقدور
نیست».
وی تصریح کرد« :نمی دانم که چطور وظایفم را انجام
دهم و این مقدور نیست که بازی به بازی و اردو به اردو پیش
برویم .من تحت قرارداد فدراســیون هســتم اما فراموش
نکنید که برای موفقیت باید حمایت هم باشد و نباید این طور
باشد که در دقایق پایانی و لحظه اخر تصمیمی بگیریم .در
چهار سال گذشته شرایط همواره این گونه بوده است».
کی روش گفت« :در اردوی پرتغــال به خاطر همین
مســائل 60هزار یورو هزینه کردم .االن هم در فاصله 37
روز مانده به مسابقات هنوز مشخص نیست از کجا حمایت
می شویم».
وی افزود« :کسانی هستند که در کار فوتبال و مسائل
فنی دخالــت می کنند .بنابرایــن چه انتظــاری دارید وقتی
افرادی تحــت نام مــن ،تصمیماتــی می گیرنــد که هیچ
اطالعی از فوتبال ندارند؟»
ســرمربی تیم ملی گفت« :این حق را دارم که پس از
33ســال کار در فوتبال این تقاضا را داشته باشم افرادی با
من کار کنند که بــه من احترام بگذارنــد و اگر نمی خواهند
احترام بگذارند روی سکو ها بروند چون نمی توانم با انها کار
کنم .من نگفتم تحت شرایط فعلی نمی توانم ادامه دهم،
اما با نبود حمایت ها کار مقدور نیست .استعفایم هنوز مورد
قبول قرار نگرفته ،اما گذشته ها گذشــته است و زمانی که
هیات رئیسه استعفای من را قبول نکرده ،من همچنان تحت
قراردادم هستم».
کی روش ادامــه داد« :ما دو گزینه پیــش روی خود
داریم یا محبوب شــویم و کار خود را انجــام دهیم یا تعهد
داشته باشیم و تصمیم گیری کنیم .در واقع باید قدم به قدم
پیش برویم اما در حال حاضر نمی توان گفت که اردوهای
پیش روی ما برگزار می شــود یــا خیر ،در واقع بــا این طور
رفتارها زندگی را به خود تلخ می کنیم چرا که بعد از چهار سال
اردوهای ما مشخص نیست و نمی دانیم که مخارج هواپیما
و هتل ها را چه کسی می دهد و تصمیم ها همواره لحظه اخر
عوض می شود».
سرمربی تیم ملی گفت« :در هر صورت این مسائل در
ورزش
72
مثلث | شماره 258
ایا کی روش به دنبال راهی است
تا از فوتبال ایران جدا شود؟
برخورد و اخالق ما تاثیر می گــذارد و ما در صحبت هایمان
به این نتیجه رسیدیم که االن زمان قول دادن نیست و باید
تعهد باشد ،چرا که 37روز تا اغاز مقدماتی جام جهانی مانده
و باید به وعده ها عمل کرد».
وی ادامه داد« :چهار سال این موضوعات را گفتم،
اما در مدیریت مجموعه افرادی بودند که دوســت دارند به
جایگاه ادم ها لطمه بزنند و ابروی انها را ببرند ،کار کردن با
انها واقعا مقدور نیست».
کــی روش خاطرنشــان کــرد« :مــا روی پیراهــن
تیم ملــی ارم یوزپلنگ ایرانــی را حک کردیم که نشــان از
اعتراض به انقراض نسل این حیوان باشد و به نوعی حس
انسان دوستانه خود را اعالم کردیم ،اما اگر همین حیوان
در قفس باشد و در کنارش مار و عقرب حضور داشته باشند
مطمئن باشید نسلش به زودی منقرض می شود .به نظر من
اینگونه نمی توان مدیریت کرد».
سرمربی تیم ملی ادامه داد« :با افرادی که نمی توان
به انها اعتماد کرد ،همکاری هم نمی توان داشت ؛ افرادی
که همیشه دنبال منافع شخصی خود هســتند و در این راه
افراد دیگر را تحریک کرده و گزارشات انحرافی و اشتباه به
مردم و مسئوالن می دهند و به نوعی به انها دروغ می گویند.
این افراد می خواهند کار بقیه را زیر سوال ببرند».
سرمربی تیم ملی با اشاره به اینکه 37روز زمان تا شروع
مســابقات مقدماتی جام جهانی باقی مانده است ،عنوان
کرد« :از اتفاقی که در فرودگاه افتاد خبر داریم ،این مساله
لطمه روحی به ابروی داخلی و بین المللی من زد و با ابرویم
بازی شد .از این اتفاق خیلی ناراحت شدم .اتفاقی که روز
اول فروردین افتاد بسیار بد بود و مسئوالن به من قول دادند
که در بازگشت ،این موضوع تکرار نشود ،ولی با وجود قولی
که انها دادند باز هم ایــن اتفاق افتاد .حــاال 25فروردین
شاهد این موضوع هستیم که هنوز این مساله وجود دارد.
فکر می کنم گروگان فدراسیون و اداره مالیات هستم».
کی روش در ادامه تاکید کرد« :وســیله بــازی اداره
محتــرم مالیات و فدراســیون فوتبال شــدم و این موضوع
بسیار ناراحت کننده است .امروز قرعه کشی مرحله مقدماتی
جام جهانی را داشتیم که اکثر سرمربیان تیم های قدرتمند
و حداقل تیم های درجه یک اســیا در ان حضور داشــتند،
اما از کادر فنی تیم برتر اســیا کسی حضور نداشت ،چرا که
مثل یک گروگان با من برخورد می شود .متاسفانه این بازی
رفت و برگشت و پینگ پنگی بین اداره مالیات و فدراسیون
فوتبال بود».
وی ادامــه داد« :هم اکنــون مــن بایــد در محــل
قرعه کشــی می بــودم تــا از منافــع تیم ملی دفــاع کنم و
برنامه ریــزی الزم را انجــام بدهــم .رقبای ایــران در حال
برگزاری بازی های خود هستند من هم باید در انجا می بودم
تا راه حل مناســبی ارائه دهم .تصورم این بــود که راه حلی
ارائه شود».
کی روش تصریح کرد« :با کمــال احترام و تقاضای
خاضعانــه ای کــه دارم در 37روز مانده به اغاز مســابقات
مقدماتی جام جهانی اگر می خواهیم صعود به جام جهانی
را تکرار کنیم باید یک برنامه ســطح باال داشــته باشــیم و
بازیکنان اماده شــوند و ســرابی که اقدامات لحظه اخری
انجام داده بود ،تکرار نشــود .نباید اینده فوتبال ایران را بر
مبنای تخیالت خودمان رقم بزنیم».
ســرمربی تیم ملــی ادامــه داد« :مــن نمی توانــم
دخالت های مستقیم را قبول کنم و این صحبت ها را هم به
خاطر هواداران می گویم .در واقــع دیگر نمی دانم چگونه
صحبت کنم و چه مسائلی را بیان کنم».
وی افزود« :بعد از ســه ،چهــار ســال کار در فوتبال
ایران نمی توانم بپذیرم که دســتیار خودم را خودم انتخاب
نکنم و برای هر مطلبی باید از کفاشیان اجازه بگیرم که البته
همیشه این کار را انجام می دهم ،اما مطلب دیگر این است
که شخصی به کادر فنی اضافه شــود که کارامدی نداشته
باشد .دیگر شــک و شــبهه ای باقی نمانده و من همه چیز
را گفته ام».
سرمربی تیم ملی افزود« :افرادی از پول فدراسیون
اســتفاده می کنند و دوســتان خــود را به بهانــه بازی های
تیم ملــی به کشــورهای مختلــف می برنــد ،ان وقت پول
توجیبی و پاداش بازیکنان پرداخت نمی شود چون پول ها
قبال برای دوستان ان اقا هزینه شده است».
کی روش با بیان اینکه با چنین افرادی نمی توان کار
کرد ،اظهار داشت« :برای دیدار با اندونزی به کفش های
مخصوصی نیاز داشــتیم تا بتوانیم در شرایط بارندگی زیاد
راحت تر بازی کنیم .پیش از رفتن به اندونزی مطمئن بودیم
که باید از این کفش ها استفاده کنیم .چون ما با شرایط انجا
اشــنا بودیم اما این کفش ها خریداری نشــد چون پول ها
جای دیگری خرج شــده بود تا لیدرهایی بیایند تا اســم ان
اقا را صدا بزنند».
کــی روش افــزود« :در بحرین هم مشــکالتی پیدا
کردیم و دو ساعت معطل شدیم ،در لیستمان 43پاسپورت
بود و بعد از دو ســاعت معطلی در فرودگاه متوجه شدیم که
کل کاروان ما 42نفر است .متاسفانه با این افراد نمی توان
کار کرد».
وی ادامه داد« :وقتی هم ناراحت می شوند به صورت
ادم نگاه می کننــد و مردم پرتغــال را دزدان دریایی خطاب
می کنند ،همــه افــرادی را هم کــه کار می کننــد خائن و
جاسوس می نامند».
وی ادامه داد« :سرپرستان بیش از یک سال پرونده
قوچان نژاد و دژاگه را بایکوت کرده بودند .اگر من به عنوان
سرمربی تیم ملی کار انها را محکم پیگیری نکرده بودم امروز
هم انها نمی توانستند برای تیم ملی بازی کنند .سرپرستانی
که تنها تجربه پنج هفته حضور در فوتبال را دارند در صورت
ادم نگاه می کنند و به من می گویند حداقل استانداردهای
الزم را ندارم».
کی روش تصریح کرد« :به صورت شــفاف می گویم
زمان ان رســیده که تصمیمات الزم گرفته شــود .یا با من
یا بدون من ،فرقــی نمی کند .باید تعهدات اجرایی شــود.
نمی توانم با سرپرســتانی کار کنم که فقط به دنبال عکس
گرفتن هســتند و افرادی کــه فقط منافع شــخصی خود را
دنبال می کنند».
کی روش به دنبال راه فرار؟
ایا کی روش به دنبال راهی اســت تــا از فوتبال ایران
جدا شود؟ ایا او با این حرف ها صرفا قصد دارد با فدراسیون
فوتبال یا وزارت ورزش اتمام حجت کند؟ به هر حال ماجرای
این مربی پرتغالی با فوتبال ایران همچنان ادامه دارد.
اظهارات کی روش نشــان می دهد کــه او قصد دارد
طبق روال گذشــته خــودش دربــاره سرپرســت تیم ملی
تصمیم گیری کند.
این درحالی است که به نظر می رسد فدراسیون فوتبال
و وزارت ورزش تصمیم مشترکی در این باره اتخاد کرده اند و
قصد دارند سرپرست را انتخاب و به کی روش معرفی کنند.
اما نکته اصلی همین جا است.
ایا سرپرستی که قرار اســت به کی روش معرفی شود
با سیاست های این مربی هماهنگ است یا قرار است نقش
کنترل کننده کی روش را ایفا کند؟
به نظر می رســد کی روش به همین دلیل دیگر قصد
ماندن ندارد .او به این نتیجه رسیده که فدراسیون فوتبال و
وزارت ورزش دیگرطبق روال گذشته عمل نخواهند کرد و
قصد دارند سیاست های کنترلی و نظارتی خود را بسط دهند.
در این بین برخی معتقدند کی روش در نهایت ماندگار خواهد
شــد و این اعتراض رســانه ای تنها برای گرفتن امتیازات
بیشتر از فدراسیون فوتبال است.
رئیس جمهور نگفته که کی روش بماند
رفتارهای غیر حرفه ای کی روش محصول ضعف مدیریت فدراسیون است
عبدالحمید احمدی
معاون وزیر ورزش
2
مثلث | شماره 258
ورزش
قبل از هر چیز باید موضوعی را به طور روشــن مطرح
کنم؛ وزارت ورزش هرگز در مورد مانــدن یا رفتن کی روش
دخالتی نکرده اســت و من نمی دانم در این یکــی ،دو ماه
اخیر چه افرادی به این شایعات دامن زدند و فضا را به سمتی
بردند که افکار عمومی طــور دیگری دربــاره وزارت ورزش
قضاوت کند؛ اینکه وزارت ورزش بایــد در خصوص ماندن
یا رفتن کــی روش تصمیم گیری کند حرف غلطــی بوده و
انهایی که به چنین شــایعه ای دامن زدند هرگز در این مورد
سندی نداشــته اند .در مورد ابقا یا برکناری یک مربی در هر
فدراسیونی مسئوالن ان فدراســیون تصمیم گیرنده اصلی
هســتند ،نه وزارت ورزش .در مورد فوتبــال هم همین طور
بوده .از صفر تا صد این تصمیم گیری به فدراسیون فوتبال
برمی گردد .اگــر هــم وزارت ورزش نماینده ای در جلســه
تصمیم گیری کادرفنی تیم ملی و مسئوالن فدراسیون قرار
داده ،اتفاقا تاکیدی بر این نکته است که ما دخالتی در این
موضوع نداریم.
وزارت ورزش و جوانان هرگز در مورد ادامه کار سرمربی
تیم ملی در هیچ رشته ورزشــی دخالت نمی کند .انهایی که
می گویند وزارت ورزش دخالت می کند حتی نمی توانند یک
مورد را هم مثال بزنند که این اتفاق افتاده باشد .این موضوع
به رئیس فدراسیون فوتبال برمی گردد.
حتــی ارزیابی اینکــه اقای کــی روش عملکــرد فنی
قابل قبولی داشته یا خیر هم در درون فدراسیون انجام شده
و این موضوعی اســت که باید در کمیته فنی فدراسیون ها
مورد بررسی قرار بگیرد و طبیعتا این مساله در حیطه اختیارات
ما نیســت که بخواهیم در مورد ان نظر شخصی بدهیم اما
این واقعیت دارد که اگر فدراسیونی از وزارت ورزش نظری
بخواهد وزارت ورزش نظر خودش را اعالم می کند.
خوشبختانه در مورد ماندن یا نماندن کی روش نیز این
مساله روشــن شــد که وزارت ورزش همواره نقش حمایتی
داشته است .اینکه تا دیروز قرار بوده کی روش برود و امروز
ماندنی شده موضوعی است که به خود کفاشیان ربط دارد.
البته ما هم در وزارت ورزش کمیته ای داریم که در صورتی
که حس کنیم حمایت از ســرمربی تیم ملی بی مورد است،
می توانیــم در قالب مشــورت به فدراســیون فوتبــال ارائه
بدهیم اما باز هم می گویم که وزارت ورزش از هر تصمیمی
که فدراســیون گرفته حمایت کرده اســت .یعنــی اگر انها
گفته اند کــی روش بماند ،ما حمایــت کرده ایــم و اگر انها
تصمیم دیگری گرفته اند باز هم وزارت ورزش حمایت کرده
است .در واقع همه تالش ما این اســت که بگوییم وزارت
ورزش در این تصمیم گیری بیطرف است و این فدراسیون
فوتبال است که می بایست قرارداد کی روش را نهایی کند.
اما مایلم درباره یک شایعه به صراحت واکنش نشان دهم؛
اینکه برخی رســانه ها می گویند تمدید قرارداد کی روش به
دســتور رئیس جمهور بوده اســت .من نمی دانم منابع این
شایعات چه کسانی هســتند .اما یک جو رسانه ای در رابطه
با این موضوع درســت شده که به نظر می رســد تنها مساله
و مهمترین مشکل ورزش کشور ســرمربی تیم ملی فوتبال
است و جالب اینکه پای همه را هم به این موضوع کشیدند؛
رئیس جمهور ،دولت و وزرا .این کار اصال شایسته نیست.
متاسفانه عده ای این شایعات را راه انداختند و ما هر روز شاهد
هستیم که برخی رســانه ها نیز همین خط را دنبال می کنند.
یک عده ای برای رســیدن به مقصودشان که معلوم نیست
دقیقا چه چیزی است همه ابزارها را به کار گرفتند تا پای وزیر
ورزش را به عنوان مخالف ماندن کی روش به این مساله باز
کنند ،انگار که بقیه موافق بودند و وزارت ورزش تنها مخالف
کی روش بوده است.
جالب اینکه همه شــایعاتی که درباره کی روش مطرح
می کنند دربــاره برانکو نیز می گوینــد .باید تاکیــد کنم که
وزارت ورزش در ابقای کی روش در تیم ملی و امدن برانکو به
پرسپولیس هیچ دخالتی نداشته ،چون در مورد حضور برانکو
در پرســپولیس هم تصمیمات جزئی مربوط به هیات مدیره
این باشگاه است و وزارت ورزش در این بحث هیچ دخالتی
نداشت ه و همه چیز در اختیار خود باشگاه قرار گرفته است.
همه تالش ما این است که بگوییم در ورزش حرفه ای
باید رفتارهای حرفه ای داشــته باشــیم .روزی که عده ای
مدام تاکید می کردند وزارت ورزش مخالف ماندن کی روش
است ،موضع تندی اتخاذ نکردیم و حاال هم که معلوم شده
ناهماهنگی ها در جای دیگری است .وزارت ورزش در مورد
مشــکالت و موانع ماندن این مربی در فوتبــال ایران هیچ
نقشــی ندارد .باز هم می گویم که صفر تا صد این ماجرا به
فدراسیون فوتبال برمی گردد .خودشان باید پاسخگو باشند
اما باید بپذیریم که مربیان تراز اول بسیاری به ورزش ما امدند
و بدون کمترین حاشیه یا تنشــی هم از ایران رفتند .نمونه
روشن ان والسکو بود .مربی که منشاخدمات بسیاری برای
والیبال ایران شد و بدون انکه جریانی برای نگه داشتن او به
راه بیفتد ،از والیبال ایران جدا شد .در نهایت حرفه ای گری
هم ایــن اتفاق افتاد .اگــر کی روش امــروز از این موضوع
شکایت می کند که شرایط برای ماندنش مهیا نیست ،واقعا
به عنوان یک مربی حرفه ای باید رفتار کند نه اینکه فراتر از
چارچوب یک مربی و خارج از حیطه اختیاراتش عمل کند.
اگر مدیر باال دســتی او ضعیف عمل می کند کــه به عقیده
من این طور هم بوده اســت ،او نباید از مسیر حرفه ای گری
خارج شــود و خودش را وارد مســائلی کند که اساســا به او
مربوط نمی شــود .هر چند حرف برای گفتن بســیار است.
مواردی وجود دارد که باعث می شــود خود من از قراردادی
که فدراســیون با این مربی دارد ،تعجب کنم .مگر می شود
همه جز ئیات تیم ملی به کی روش ســپرده شــود؟ از بستن
قراردادهای بازی های دوستانه بگیرید تا اردوهای تدارکاتی
و غیره .این مغایر اســت با انچ ه ما نامــش را حرفه ای گری
می گذاریم .هر چند بــه عقیده من اینهــا همگی به ضعف
فدراســیون برمی گردد .اگر روزی که کی روش وارد فوتبال
ما شد چارچوب روشن و مشخصی برایش ترسیم می کردیم
و فدراسیون سایه مدیریتی اش را سنگین تر می کرد ،دیگر
امروز شــاهد به راه افتــادن جریان هــای غیر طبیعی برای
حفظ این مربی در تیم ملی نبودیــم .جریان هایی که اصال
برای شان مهم نیست قرار است با چه هزینه هایی یک مربی
را نگه داریم .نگران نیستند چون این هزینه ها از جیب مردم
خرج می شود .متاســفانه فوتبال تنها فدراسیونی است که
خود را تافته جدا بافته کرده و انبوهی از حواشی را به ورزش
کشور تحمیل کرده است .این مسیر درســتی نیست .و به
نفع ورزش ما نیســت .چرا باید توافق یا عــدم توافق با یک
مربی به یک مساله عجیب و غریبی تبدیل شود که مردم را
هم درگیرش کنیم؟ این کارها توهین به شــعور مردم است.
با همه اینها باز هم تاکید می کنم که نوع ورود وزارت ورزش
به مسائل این چنینی همان است که قبال وجود داشت .ما از
حاشیه و تنش پرهیز می کنیم و سعی می کنیم رفتار حرفه ای
از خودمان نشان دهیم .هر چند انهایی که قصد دارند وزارت
ورزش را مقصر جلوه دهند به زودی با ســناریویی جدید وارد
عمل خواهند شد که این البته جای تاسف دارد.
73
ورزش
1
از ازادی سیاسی تا وعده های برانکو
پرسپولیس همچنان کانون حاشیه است
بازگشــت برانکو بــه پرســپولیس و ازادی حمیدرضا
سیاســی؛ اینها مهم ترین اتفاقات پرطرفدارترین تیم اسیا
بود .هفته ای که گذشت برای پرســپولیس پر از اتفاق بود.
اتفاقاتی که درســت یا غلط بودنش را زمان معلوم می کند.
هر چه هســت هواداران این تیم حاال خوشحال هستند که
مربی همچون برانکو ایوانکوویــچ روی نیمکت مربیگری
تیم شان می نشیند .مردی که در سال های نه چندان دور با
تیم ملی فوتبال کشورمان توانست نتایج درخشانی کسب کند
حاال جانشین حمید درخشان شده تا رویای قهرمانی را برای
سرخ ها تعبیر کند .رویایی که خود او نیز درباره اش پالس های
مثبتــی داده و تاکید کرده که در پرســپولیس نمی شــود به
قهرمانی فکر نکرد.
سکوت سیاسی
ورزش
74
مثلث | شماره 258
حمیدرضا سیاســی که مدت کوتاهی پس از رسیدن
به عنوان مدیرعاملی باشگاه پرســپولیس بازداشت و راهی
زندان اوین شده بود هفته گذشته ازاد شد .او بیش از چهار
ماه در زندان به سر برد ،اما این باعث نشده ت ا قفل سکوتش را
درباره این بازداشت بشکند و همچنان در گفت وگو با رسانه ها
در این مورد ابراز بی خبری می کند.
مدیرعامل پیشین سرخ ها که با وثیقه شخصی پس از
چهار ماه و 9روز از زندان بیرون امد در نخستین واکنش های
خود گفت« :قسم می خورم خودم هم نمی دانم و نفهمیدم
که چرا زندانی شــدم .همان اطالعاتی که شما داشتید من
هم داشتم .از چهار ماه و 9روزی که در زندان بودم این سوال
بارها برایم تکرار شد».
او درباره تغییرات ایجاد شده در
باشــگاه پرســپولیس اما واکنش منفی
نشان نداد« :این امر کامال طبیعی است.
باشگاه که نمی توانســت بدون سرپرست
باشــد چون همه جوره این باشــگاه
نیازمنــد هزینــه و مدیریــت
است».
سیاســی که یکــی از عوامل اصلــی برکناری
علی دایی و جایگزینی حمید درخشــان بــود درباره
کناره گیری درخشان نیز اظهارنظر کرد« :به من گفتند
که حمید درخشــان به چه شکلی استعفا کرده است.
متاسفانه پس از زندانی شــدن من نتایج پرسپولیس
ســیر نزولی داشــت و این کامال طبیعی است.شما
در رســانه خودتان چند وقت می توانید بدون حقوق
و مدیریــت دوام بیاورید .شــما بایــد بپذیرید که در
موفقیت یک جریان یک شخص تاثیرگذار نیست.
همه چیز باید متحد و یک شــکل باشــد .شما فکر
کنید همین االن ما رونالدو را بخریم و به پرسپولیس
بیاوریم .ایا او می تواند کمکی به این تیم کند؟ فکر
کنید به جای حمید درخشان ما اسکوالری ،انچلوتی
یا فرگوســن را بخریــم .ایا می توانند پرســپولیس
را نجات دهنــد؟ مــن می گویم که خیــر .در یک
مجموعه ای که همه چیز ان ناهمگون است نمی توان
با یک فرد به ان کمک کرد .هیچ کــس به تنهایی در
ی تلقی شود».
یک تیم نمی تواند عامل موفقیت یا ناکام
بدرفتاری با قاضی یا ارتباط با عنصر ضد انقالب؛ گفته
می شود اینها از دالیل ماندن سیاسی در زندان بوده است.
خودش در این باره می گوید« :من هرگز بدرفتاری با قاضی
نداشتم .رسانه ها بارها با من مصاحبه کردند ،ایا تندخویی از
من دیدند؟ شخصیت من گواهی می دهد که چنین ویژگی
ندارم .البته در مورد بازداشت من شایعات عجیبی مطرح شد.
مثال گفتند که من به خاطر جهانشــاهی به زندان افتاده ام.
من هرگز جهانشاهی را از قبل ندیده بودم ،اصال نمی شناختم
که او چه کســی اســت .یک روز که برای خرید ماشــین به
مادرید رفتــم و برای انجام بازی دوســتانه یــک روز هم به
باشگاه رئال مادرید رفته بودم در انجا جهانشاهی میهمان
فلورینتینو پرز ،رئیس باشــگاه رئال مادرید بــود که من هم
ناخواسته وارد ان جلسه شدم ،چرا که مسئوالن رئال مادرید
به من گفتند که جهانشاهی میهمان انهاست .شما می دانید
که دســتگاه پرز پنجاهمین سیســتم برتر اقتصادی جهان
اســت کــه رئال مادریــد در ان
گم اســت .ایا من می توانم
وقتــی وارد دفتــر او
می شــوم بگویــم که
فالنی باشــد و فالن
کس نباشــد .دوباره
تاکید می کنم که من
هرگز جهانشــاهی را
نمی شناختم ،شاید
اقای منتقمــی او را
می شناخت و به من نگفت اما من نمی دانستم».
سیاسی اما همچنان درباره علت اصلی بازداشت خود
سکوت کرده اســت؛ معمایی که رسانه ها جز گمانه زنی کار
دیگری نمی توانند انجام دهند.
بازگشت اقای پروفسور به ایران
در تاریخ فوتبال ایران مربیان خارجی همیشه حداقل
یک بار دیگر به ایران بازگشــته اند و برانکو هم از این قاعده
مستثنا نبود.
رایکوف اولین مربی از این جمع اســت که در ســال
1349بعد از ترک تیم ملی به تیم فوتبال اســتقالل رفت و
با این تیم در سال 1350قهرمان اسیا و دو بارقهرمان لیگ
شد،رایکوف مدتی در تیم ســپاهان هم مربیگری کرد .نفر
دوم جورج اسکینر ایرلندی بود که در ســال 1352دستیار
بیاتی بود و در سال 1353ســرمربی نیروی اهواز شد .او با
ایرانی ها قهرمان نشــد ،اما توانست این تیم را در مسابقات
لیگ قدر و صاحبنام کند .مرد ســوم یورگن گــده بود که در
ســال 73از هدایت تیم ملی امید به پرسپولیس رفت و یک
دوره کوتاه ناکام در این تیم داشت ،گده بعدها در تیم های
باشگاهی استقالل و شهیدقندی یزد هم فعالیت داشت.
استانکوپوکله پوویچ به رایکوف شباهت زیادی داشت ؛
او هم بالکانی بود و بعد از ناکامی در تیم ملی به پرسپولیس
امد و تیمش را دو بار قهرمان لیگ کشــور کرد.استانکو در
ســال 73ســرمربی تیم ملی بود و در ســال های 74و 75با
پرسپولیس قهرمان لیگ کشور شد.
تومیسالو ایویچ مرد دیگری بود که در سال 76مربی
تیم ملی ایران شــد ،اما در ســال 82به عنوان مشــاور فنی
مدیرعامل وقت تیم پرسپولیس یعنی غمخوار منصوب شد.
میروسالو بالژویچ که در سال 1380
سرمربی تیم ملی بود در سال 1391برای
هدایت تیم فوتبال مــس کرمان به ایران
برگشت.
باالخره برانکو مرد ششــم بود (بدون احتساب ایویچ)
که در بهار 1385ایران را ترک کرد و حاال بعد از 9سال برای
هدایت پرسپولیس به ایران می اید؛ کاری که قبال استانکو
هم با موفقیــت انجام داده بــود .اما این موضــوع در مورد
مربیان خارجی باشــگاهی نیز صدق می کنــد؛ چهره هایی
مثل بوناچیچ ،بگوویــچ ،دنیزلی ،یشــیچ و برخی دیگر که
همه انها پــس از دوره ای دوری از فوتبال ایــران به فوتبال
ایران بازگشته اند.
امیدهای اقای ایوانکوویچ
برانکو امیدوار است با پرســپولیس در لیگ برتر سال
اینده و مســابقات لیگ قهرمانان اســیا موفق شــود .او با
رویاهای بزرگی به فوتبال ما برگشــته اســت امــا تا چه حد
می تواند این رویاها را جامه عمل بپوشاند پرسشی است که
برای رسیدن به پاسخ ان باید صبر کرد.
برانکو ایوانکوویچ می گوید« :خوشحالم که سرمربی
پرسپولیس شدم و این یک افتخار برای هر مربی است که
بتواند سرمربی پرسپولیس شــود .می دانم شرایط این تیم
چگونه است اما من و همکارانم تمام دانش و داشته هایمان
را به کار می گیریم تا در انتهای این فصل رتبه خوبی را برای
پرسپولیس به دست بیاوریم .در تالش هستیم تا در اسیا هم
موفق عمل کنیم .امیدوارم فصل اینده هم بتوانیم یکی از
شانس ها برای کسب عنوان قهرمانی باشیم».
او درباره دستیارانش در پرســپولیس اینگونه توضیح
می دهــد« :اقای انــدره پانادیچ به عنوان دســتیار اول من
در کنارم فعالیت خواهد کرد .او از ســوابق غنــی در بازی و
مربیگری برخوردار است .در یوگسالوی سابق برای تیم ملی
این کشور بازی کرده است .در هامبورگ و همچنین اتریش
هم بازی کرده و باالترین درجه مربیگری اروپا را دارد .همین
طور اقای کیودی ســابی پاتیچ که استاد حرکت در دانشگاه
تربیت بدنی کرواسی هستند .او کارشــناس فوق العاده ای
برای امادگی جسمانی بازیکنان اســت .ایگور پانادیچ هم
به عنوان مربی دروازه بان ها در کنار ما فعالیت خواهد کرد .او
هم سابقه غنی در کار مربی دروازه بانی دارد و در باشگاه های
مختلف نیز فعالیت کرده اســت .او در باشگاه االتفاق جده
هم فعالیت کرده و به همراه این تیم به فینال لیگ قهرمانان
اسیا رسیده است.
برانکو درباره شرایط قراردادش و همین طور مشکالت
مالیاتی اش هم می گوید« :مشــکل مالیاتــی را با رضایت
طرفین حل کردیــم .در حــال حاضر هم بــا ارامش کامل
می توانیــم کارمان را ادامــه دهیم .قرارداد مــن تا انتهای
فصل اینده خواهد بود ».دستیار ایرانی بعدی که قرار است
به پرسپولیس اضافه شود چه کســی خواهد بود؟ برانکو در
واکنش بــه این موضــوع می گوید« :همــه از کریم باقری
اشــنایی کامل دارند و سوابق او را می شناســند .او خدمات
زیادی را برای تیم ملی فوتبال ایران و باشگاه پرسپولیس به
همراه داشته و صاحب تجارب بین المللی زیادی است .از
انجایی که کریم باقری به زبان انگلیسی و همین طور المانی
مسلط است ،در برقراری ارتباط با او مشکلی نخواهم داشت.
بالطبع قرار است یک کمک مربی ایرانی دیگر به کار بگیریم
و طبق قرارمان قرار است که قائم مقام باشگاه به همراه من
در این مورد تصمیم گیری کنیم».
مزایده سوم در راه است
پرسپولیس برای موفقیت برانکو باید امکانات مهیا کند
هومن افاضلی
مربی فوتبال
2
مثلث | شماره 258
برانکو بهترین گزینه برای هر تیمی است که می خواهد
موفق باشد .اما در مورد برانکو و پرسپولیس باید به دو موضوع
مهم توجه کنیم؛ صبوری هواداران و البته حمایت همه جانبه
باشگاه .در این صورت می توانم به جر ات بگویم که برانکو
مربی است که می تواند پرسپولیس را حتی در سطح اسیا نیز
به موفقیت برســاند .من در طول این ســال ها یعنی از سال
2006به بعد ارتباطم را با برانکو قطع نکرده ام .طی این مدت
ســه بار همدیگر را دیده ایم .البته قرارها و مالقات های ما
همیشه فوتبالی بوده و من در تمرینات و اردوهای تیم های
برانکو در ترکیه و دبی او را دیدم .برانکو من را دعوت کرده و
من هم میهمانش بوده ام .ما هیــچ وقت ارتباط مان را قطع
نکرده ایم اما در مورد خود او باید بگویم که تقریبا همه ما در
این مورد که برانکو مربی بزرگی است و مربی بزرگ هر جایی
که وارد شود می تواند خدمت کند ،اتفاق نظر داریم اما مربی
بزرگ تنها یکی از ارکان موفقیت اســت و باید سه رکن دیگر
یعنی مدیریت ،امکانات و بازیکنان هم فراهم باشند تا یک
تیم حرفه ای به موفقیت برسد .برانکو واقعا پروفسور فوتبال
است .باتوجه به شناختی که من از او دارم می دانم هیچ وقت
مطالعه اش را قطع نکــرده و یکی از دالیلی که ما همیشــه
با هم ارتباط داشــتیم همین مســاله بوده است .ما همیشه
مسائل جدید را با هم مبادله می کردیم و به هم می رساندیم.
این ارتباط هیچ وقت قطع نشد ،ضمن اینکه می دانم برانکو
مربی نیست که به خاطر کار در یک تیم مطالعه و تحقیق را
کنار بگذارد و دوست دارد مدام روی خودش سرمایه گذاری
کند .من قصد ندارم درباره جز ئیات کارهای فنی و تفکرات
برانکو صحبت کنــم چرا که او می خواهد اینجــا کار کند اما
به صورت کلی می توانــم بگویم کارهایی که او 8-9ســال
قبل انجام می داد کمتر جایی می دیدم .برانکو در مربیگری
بسته بندی قابل توجهی دارد .یعنی تمام تمرینات را بر اساس
عناصر امادگی جسمانی ،تاکتیکی ،تکنیکی و روانی طراحی
می کند و این عناصر را در تمرینات دخیل می داند و این کاری
است که االن در اموزش مربیان هم انجام می دهند اما برانکو
12یا 13ســال قبل و در زمان دستیاری چیرو هم همین کار
را انجام می داد .من هم پنج ســال با او کار کردم و از ایشان
چیزهای زیادی یاد گرفتم.
برانکــو ،انســانی با شــخصیت ،صــادق ،جنتلمن و
درستکار است که همواره به اصول اخالقی پایبند است و به
عقیده من امدن برانکو اتفاق خوبی برای فوتبال ایران است
اما امیدوارم شرایط برای کارکردن و موفقیت او مهیا باشد.
البته من معتقدم باشــگاه پرســپولیس در مورد برانکو
برنامه ریــزی مشــخصی دارد .انها بیشــتر به ســال اینده
می اندیشند .نظر باشگاه پرســپولیس برای امسال نبوده و
این باشگاه می خواهد برانکو در این هفته های پایانی لیگ
با بازیکنان بیشتر اشنا شــود و باتوجه به چند بازی باقیمانده
مقدمات بســتن تیم را برای فصــل بعد پایه گــذاری کند.
موضوع دیگری که مایلم درباره ان صحبت کنم این اســت
که بعضی رسانه ها درباره حضور من در کادر فنی پرسپولیس
خبرهایی را مطرح کرده اند .باید بگویم تا کنون پیشنهادی
مطرح نشــده و در صورتی که این باشگاه چنین پیشنهادی
ارائه کنــد من بــه ان فکر می کنــم .چون به هر حــال باید
بنشــینیم و صحبت کنیم و ببینیم که برانکو چه نظرات و چه
خواســته ها و توقعاتی از من دارد .من بیشــتر از شش سال
است که دستیاری نکرده ام .بعد از اینکه علی دایی از تیم ملی
رفت دیگر دستیار نبوده ام و ســه بار در تیم امید و یک بار در
استیل اذین سرمربی بوده ام .باید ببینیم نظر باشگاه چیست
و باتوجه به انتظار برانکو چقدر می توانم توقع او را براورده کنم
اما طبیعتا این اتفاقی نیست که دلخواه من باشد و اگر چنین
شرایطی پیش بیاید قطعا به خاطر برانکو به این باشگاه ملحق
خواهم شد .چون بعد از بازی های اسیایی و اتفاقی که برای
تیم امید رخ داد تصمیم گرفتم در جایی فعالیت نکنم که در
ان تاثیر گذار نیستم .اگر در مورد خودم و پرسپولیس نیز به
این جمع بندی برسم ،حتی تعارف با برانکو نیز باعث نخواهد
شــد که تصمیم دیگری بگیرم ،اما از هواداران پرسپولیس
می خواهم که برانکو را کمک کنند و صبور باشند.
ورزش
اما امدن برانکو به پرسپولیس و ازاد شدن سیاسی همه
اتفاقات مربوط به پرســپولیس نیســت ،چه رئیس سازمان
خصوصی ســازی اخیرا خبــر داده کــه مزایده ســوم در راه
است .این بدان معنا است که پرسپولیس به زودی به بخش
خصوصی واگذار خواهد دشد.
عبدالله پوری حســینی درباره ســومین مرحله مزایده
سرخابی های پایتخت گفت« :مرحله سوم مزایده سرخابی ها
روز ۹اردیبهشت ماه در محل سازمان خصوصی سازی برگزار
می شــود و هیات واگذاری نوبت ســوم مزایده سرخابی ها
اصالحات مختصری را در شــرایط واگــذاری اعمال کرده
اســت .اخرین فرصت برای گرفتن پاکت های پیشنهادی
خریداران تا اخر وقت اداری سه شــنبه هشــتم اردیبهشت
خواهد بود».رئیس ســازمان خصوصی سازی با بیان اینکه
در این مرحله سه تغییر خواهیم داشت ،گفت« :یکی اینکه
به جای ۲۵درصد حصه نقدی و الباقی در چهار سال اقساط،
اصالح این طوری شد که ۲۰درصد حصه نقدی را خریداران
متحمل شوند الباقی را ظرف 5ســال پرداخت کنند .قیمت
پایه همان ۲۹۰میلیارد تومان برای استقالل و ۲۹۰میلیارد
هم برای پرســپولیس اســت و قیمت های پایه کاهش پیدا
نکرد ولی شرایط کمی تسهیل شــد ».او ادامه داد« :نکته
دوم ،در مزایده بار دوم بعضی از مالکان باشگاه های موجود
لیگ برتر مراجعه کرده بودنــد ،در اگهی ها اورده بودیم که
مالکان ســهام کنترلی باشــگاه های موجود حق شرکت در
مزایده را ندارند .یکی از اسیب های ما همین بود که مالکان
باشگاه های فعلی اگر می امدند اســتقالل و پرسپولیس را
خریداری می کردند تا پایان لیگ جاری عملشان با مقررات
فیفا و AFCو لیگ برتر خودمان منافات نداشت ،بنابراین ما
این شرط اضافی را حذف کردیم».
انتخاب درستی بود
75
گزارش
غلبه بر امریکا در لس انجلس
ورزش
76
مثلث | شماره 258
کشتیازادایرانبرایچهارمینبارمتوالیقهرمانجهانشد
تیم ملی کشتی ازاد ایران موفق شــد تیم امریکا را در
خاک خود به زانو دراورد و برای چهارمین بار پیاپی قهرمان
جام جهانی کشتی ازاد شود.
دیدار فینال جام جهانی کشتی ازاد 2015بین ایران و
امریکا در لس انجلس برگزار شد و ایران موفق شد امریکا را
در خاک کشورش به زانو دراورد.
ایران این مسابقه را 5بر 3از امریکا برد .حسن رحیمی،
بهنام احســانپور ،حســن یزدانی ،میثم مصطفــی جوکار و
کمیل قاسمی پنج برد ایران را رقم زدند و در مقابل ،مسعود
اسماعیلپور ،مرتضی رضایی قلعه و محمدحسین محمدیان
کشتی های خود را واگذار کردند.
دیدار فینال در حالی در سالن LA FORUMلس انجلس
برگزار شــد که امریــکا از امتیاز میزبانی اســتفاده می کرد و
داوری به سود انها بود ،اما ایرانی ها تیم ملی را تنها نگذاشته
بودند و تعــداد طرفداران ایرانی حاضر در ســالن بیشــتر از
امریکایی ها بــود .با این وجود داوری ها یــک طرفه بود اما
کشــتی گیران ایران خصوصا احسانپور و حســن یزدانی با
غیرت مبارزه کردند و داور و حریف را با هم شکست دادند .از
کنار کشتی های خوب حسن رحیمی و میثم مصطفی جوکار
هم نباید گذشــت ،ضمن اینکه کمیل قاســمی اگر مبارزه
سنگین وزن را می باخت ایران نایب قهرمان می شد اما کمیل
ایرانی ها را ناامیــد نکرد و یک بار دیگــر پایانی خوش برای
کشــتی ایران رقم زد .این چهارمین قهرمانی متوالی ایران
در جام جهانی کشــتی ازاد بود ضمن اینکه ایران تا به حال
شش بار قهرمان جام جهانی شده است .در مسابقه رده بندی
هم اذربایجان مقابل روســیه به برتری رســید و ســوم شد.
تیم های بالروس ،مغولستان ،کوبا و ترکیه هم در رده های
پنجم تا هشتم قرار گرفتند.
امــا در پی قهرمانــی مقتدرانــه تیم ملی کشــتی ازاد
جمهوری اسالمی ایران در رقابت های جام جهانی امریکا،
حضرت ایت الله خامنه ای رهبر معظم انقالب اســامی با
صدور پیامی از کشــتی گیران و مربیان تیم ملی کشتی ازاد
تقدیر کردند.
رسول خادم ،رئیس فدراسیون کشــتی در واکنش به
پیام رهبر انقالب گفت« :بســیار خوشــحالیم که قهرمانی
مقتدرانه تیم ملــی کشــتی ازاد در مســابقات جام جهانی،
دل میلیون ها نفــر از مــردم ایران اســامی و به خصوص
مقام معظم رهبــری کــه همیشــه حامــی جامعــه ورزش
بوده اند را شــاد کرده اســت ».او ادامــه داد« :از تبریکات
مقام معظم رهبری که همیشــه مایه دلگرمی و قوت قلب ما
بوده و همچنیــن از تبریک رئیس جمهــور و رئیس مجلس
تشکر می کنم و از خداوند متعال شاکرم که یاری مان کرد تا
شاهد به اهتزاز در امدن پرچم مقدس کشورمان و طنین انداز
شدن سرود ملی میهن عزیزمان در سالن برگزاری رقابت ها
باشیم».
رئیــس فدراســیون کشــتی گفــت« :امیدواریــم با
حمایت های دولت ،مجلس شــورای اســامی ،مسئوالن
ورزش کشــور و دعای خیر مردم ،کشــتی گیران کشورمان
بتوانند در رقابت های کســب ســهمیه المپیک و بازی های
المپیک 2016خوش درخشیده و موجبات رضایت مردم و
مسئوالن را فراهم اوردند».
ســرمربی تیم ملی کشــتی ازاد پس از قهرمانی ایران
در جام جهانی لس انجلــس گفت« :از لحاظ شــرایط فنی
مسابقات از کیفیت باالتری نسبت به سه سال قبل برخوردار
بود .تیم ما از مجموعه ای از کشتی گیران جوان و با تجربه
تشکیل شــده بود که البته غلبه با ترکیب جوان تر تیم بود.
رقابت با اذربایجان حساسیت باالیی داشت و همچنین مبارزه
ب ا امریکا به دلیل شرایط و فضای سنگین رقابت با این تیم در
کشورش بسیار سخت و دشوار شده بود».
خادم ادامه داد« :در مسابقه فینال فراز و نشیب هایی
در کشــتی ها به وجود امد که باعث شــد رقابت به باالترین
حساسیت ممکن برسد و فشار زیادی به کادرفنی وارد شود،
اما به لطف خدا جوانان این مملکت بــاز هم افتخار افرینی
کردند .انها واقعا از جان مایه گذاشــتند و با غیرت کشــتی
گرفتند تا پرچم ایران را در خاک امریکا باال ببرند».
سرمربی تیم ملی کشتی ازاد در پاسخ به این سوال که
ایا داوری ها در برخی کشــتی ها یک طرفه و به سود میزبان
نبود؟ گفت« :باتوجه به اینکه امریکا میزبان بود تا یک حدی
این موضوع طبیعی اســت ،اما داوری در برخی از کشتی ها
از جملــه در 57و 61کیلوگــرم مرزهای پیش بینی شــده را
می شکافت و اعمال نفوذ بسیار مشهود بود».
خادم در پاســخ به این ســوال کــه به نظر می رســید
کشــتی گیران جوان از برخی با تجربه ها که بایــد بار تیم را
بر دوش می کشــیدند بهتر عمل کردند ،گفت« :نمی شود
هر جــا ایران کشــتی می گیــرد ،صدای
بوق و شــیپور و فریادهای طرفداران بر
پا ســت .حاال می خواهد ان مســابقات،
رقابت های قهرمانی جهان در ترکیه باشد
یــا جام جهانــی در لس انجلــس .ایران
کشوری است که وفادارترین طرفداران
کشتی را در جهان دارد
گفت که همه اعضای تیم در شــرایط خوبــی بودند .برخی
از کشتی گیران اشــکاالت فنی داشــتند که مجددا در این
مسابقات ظهور پیدا کرد ،به خصوص در کشتی با امریکا که
حساسیت خیلی باال رفت و فشار روانی حاکم بر مسابقه بسیار
ســنگین بود .من این قهرمانی را به مردم تقدیم می کنم که
تنها حمایت کنندگان واقعی ورزش ما هستند و در هر کشوری
هم که می رویم تیم ملی را تنها نمی گذارند».
رئیس فدراسیون کشــتی گفت« :حرکت جوان ها در
این رقابت ها برای اینده کشــتی کشور بسیار نوید بخش بود
و انها واقعا در این مبارزات ســنگین با غیرت و مردانه مبارزه
کردند تا پرچم کشورشان را باال ببرند».
ســایت اتحادیه جهانی کشــتی در گزارشــی در مورد
قهرمانی ایران نوشــت« :هر جــا ایران کشــتی می گیرد،
صدای بوق و شیپور و فریادهای طرفداران بر پا ست .حاال
می خواهد ان مسابقات ،رقابت های قهرمانی جهان در ترکیه
باشد یا جام جهانی در لس انجلس .ایران کشوری است که
وفادارترین طرفداران کشــتی را در جهــان دارد .در فینال
جام جهانی صدها طرفدار کشــتی ایران پرچم هایشــان را
برافراشتند و در شیپورهایشان دمیدند و با شعارهایشان کمک
کردند تا تیم کشورشان موفق شود امریکا را 5بر 3شکست
داده و قهرمان جام جهانی شود».
بهنام احســانپور ،ملی پوش 61کیلوگرم ایران در این
باره گفــت« :انگار کــه در تهران کشــتی می گرفتم .ما در
لس انجلس ایرانیان بیشــتری را نســبت به شهرهای دیگر
می بینیم .این جمعیت صد درصد به من کمک کرد که پیروز
شوم .کشتی خوبی داشتم .اسکات یک کشتی گیر مدال دار
المپیکی اســت و من واقعا به ســختی تالش کردم تا پیروز
شوم .بزرگ ترین دلیل موفقیت من نیز راهنمایی هایی بود
ی را به من گفته تا کشتی ام
که مربی ام داشت .او نکات مهم
را تغییر دهم .مربیگری بسیار مهم است و این تغییر را در من
حاصل کرده است».
در ادامه این گــزارش به برتــری چشــمگیر ایران به
اذربایجان اشــاره شــده و امده اســت یکی از پیروزی های
کلیدی ایران در کشــتی با اذربایجان توســط ســید احمد
محمدی به دست امد؛ جایی که او توانست با نتیج ه عجیب
14بر 10طغرل عسگراف ،قهرمان المپیک لندن را شکست
دهد.
ســید احمد محمدی درباره این پیــروزی گفت« :من
پیروز شــدم ،چرا که تمرینات ســختی در ایران داشتم .ما
برای چنین روزی اماده شــده بودیم .مــن در مورد عملکرد
خودم صحبت نمی کنم ،بلکه تالشم به خاطر تیم بود و حاال
خوشحالم که نقش خودم را در تیم ملی انجام دادم».
داستان یک قول
س هفته
عک
ایا سرمربی استقالل عجله کرد؟
امیر قلعه نویی روزهای سختی را پشت سر می گذارد.
او ســاعتی پس از شکســت مقابــل پرســپولیس به
هواداران استقالل قول قهرمانی داد اما حاال در فاصله ای
کوتاه تا پایان ماراتــن لیگ برتر رویای خود را ویران شــده
می بیند .شــاید به همیــن دلیل اســت کــه او در تمرینات
استقالل عصبانی تر از همیشه شاگردانش را سرزنش می کند
و در مواجهه با رســانه ها از جام های گذشــته اش سخن به
میان مــی اورد .ایــا او بــرای دادن قولی کــه فقط خودش
درباره اش اطمینان داشت عجله کرد؟
سپاهان ،خطرناک ترین تیم کورس قهرمانی
قهرمانی نفت ،فوالد یا تراکتورسازی به نفع فوتبال ملی است
مسعود اقبالی
کارشناس فوتبال
مثلث | شماره 258
کند .نفت تهران بدون شک مدعی اصلی قهرمانی است.
به نظرم فوالد در کنا ر تراکتورســازی جدی ترین تهدیدهای
نفت تهران هســتند .فوالدی ها همیشــه در موضوع ثبات
مدیریتی یکی از باشگاه های نمونه بوده اند .انسجام دارند و
البته شخصیت قهرمانی .به همین دلیل است که با انبوهی
ورزش
برای اینکه یک تیم بتواند به قهرمانی برسد می بایست
شــرایط خاصی وجود داشــته باشــد .ثبات مدیریتی یکی
از فاکتورهــای اصلی اســت .مدیریت به عنــوان یک تیم
پشــت صحنه می تواند به تیمی که وارد
زمین می شــود ارامش یا اضطــراب را
تزریــق کند .بســتگی بــه ان مدیریت
دارد .شرایط مالی دیگر عاملی است که
به نظرم بسیار اهمیت دارد و می تواند در
شــرایط امروزی فوتبال انگیزه ای برای
کادر فنی و بازیکنان محسوب شود .این
عوامل را بیشــتر در تیم های سپاهان،
فوالد و تا حــدودی هــم در نفت تهران
می بینیم؛ باشگاه هایی که این شرایط را
دارند و تا کنون نیز موفق عمل کرده اند
اما به عنــوان مثال باید عــرض کنم که
استقالل این شرایط را ندارد .انچنان که
باید ،ثبات مدیریتی نداشته ،با مشکالت
مالی دســت به گریبان بــوده و البته از
ارامش کمی در طول این فصل برخوردار
بوده است .انها از کورس قهرمانی عقب
مانده اند و به عقیده من برای رســیدن به قهرمانی شــانس
کمتری نســبت به تیم های باالی جدول دارد .چون همین
هفته گذشته خبرهایی مبنی بر اعمال تغییر در هیات مدیره
این باشگاه به گوش رسید.
اگر بخواهــم به طور مشــخص در مورد صدرنشــین
جوان لیگ برتر صحبت کنم باید بگویم انها با تکیه بر نیروی
جوانی تا اینجای کار خیلی خــوب کار کرده اند .انها از نظر
فیزیکی تیم خیلی خوبی هستند .به رغم اینکه در این تیم از
لحاظ تاکتیکی چیز خاصــی نمی بینیم باید بپذیریم که انها
از لحاظ قدرت بدنی یک سر و گردن از دیگر تیم های لیگ
باالتر هستند .از این گذشته به خودباوری رسیده اند و همین
موضوع می تواند انها را برای رسیدن به قهرمانی لیگ کمک
از مشکالت در رقابت های امسال همچنان خود را در کورس
قهرمانی نگه داشتند .انها یاد گرفته اند که چطور می توان
از تنش و حاشــیه دور بود .می دانند که عواملی هســتند که
در هفته های پایانی ســعی دارند ارامش تیم های حاضر در
کورس قهرمانی را بــه هم بزنند .به دلیل همین شــناخت و
اگاهی است که به راحتی کوتاه نمی ایند و ارامش خود را از
دست نمی دهند .انها اگر کمی شانس داشته باشند می توانند
به قهرمانی برسند .سپاهان هم یکی از همین تیم ها است.
تیمی که اجازه نمی دهد حاشــیه بر متــن کارش غلبه کند.
سپاهان اگر بتواند در بازی های اینده خود به برد برسد شک
ندارم که قهرمان می شــود .به نظرم میان ســپاهان ،نفت
تهران ،استقالل ،فوالد و تراکتورســازی این اصفهانی ها
هستند که نشان داده اند در هفته های پایانی
تا چه حد روی کار خود تمرکــز دارند و برای
رســیدن به قهرمانی از هرگونه حاشــیه ای
دوری می کنند .امیدوارم تیمی که شایسته
است امســال به قهرمانی برســد .متاسفانه
در فوتبال ما شــرایطی پیش امده که برخی
مربیان که اتفاقــا از نظر فنــی حرفی برای
گفتن ندارند با قراردادهــای میلیاردی یک
فصــل را با ناکامی پشــت ســر می گذارند.
اگر خوش شــانس باشــند و برخی بازیکنان
با تجربه بتوانند برایشان بازی های حساس
را دربیاورند که شــانس به انهــا رو کرده ،در
غیر این صورت انها هرگز اشتباهاتشــان را
نمی پذیرند و باز این چرخه در فوتبال ما ادامه
پیدا می کند .با همه این حرف ها من معتقدم
که قهرمانــی نفت تهران ،تراکتورســازی یا
فوالد به نفع فوتبال ملی ما خواهد بود .چون
این تیم ها پر است از بازیکنان جوانی که تا سال ها می توانند
برای تیم ملی ما نیز مفید باشند .انچه از این تیم ها قهرمان
می سازد تنها حفظ ارامش است ؛ موضوعی حساس که کافی
است برای دقایقی ان را فراموش کنند .ان وقت است که باید
با رویای یک فصل شان خداحافظی کنند.
77
گر به خنده درایی
جهان شکرگیرد
نگاهی گذرا به طنز در شعر سعدی
اول اردیبهشت ماه به نام یکی از قله های شعر و ادب
فارسی نامگذاری شده است .شاعری که نثر شیوایی دارد و
نویسنده ای که شعرهایش نهایت بالغت را به انتهای زیبایی
پیوند می زند و می تواند در میان انچه نوشته هم در جایگاه
موعظه گری باشــد که انســانی ترین پیام ها را به مخاطب
خود می رساند و در عین حال عاشــقانه ترین توصیف ها را
هم داشته باشد.
شــیخ اجل در ادبیات ایــران در چند بعــد و چندین
وجه در اوج است و ان چنان در حوزه های مختلف کمال
را به اوج رســانده که او را «اســتاد ســخن» می خوانند.
واقعا بی انصافی اســت که مسجع نویســی گلستان را از
مثنوی های ســلیس بوســتان و غزلیات بی بدلیل سعدی
را از یک نویســنده واحد جــدا کرد و او را اســتاد یکی از
این بخش ها دانســت؛ او استاد سخن اســت به معنای
واقعی کلمه ...در این مقال قصد داریم به اندازه وســع
به یکی از جنبه های ســخن ســعدی یعنــی طنز در کالم
استاد بپردازیم .بخشی از شــیرینی سخن سعدی به این
مهارت در استفاده درســت و منطقی از طنز در جای جای
کالمش برمی گردد.
ســعدی از طنز به عنوان یــک ابزار در هنر اســتفاده
می کند نه هدف غایی در نوشــتن ...او بنا ندارد که همانند
عبید زاکانی یک طنزپرداز صرف باشد که طنزش بر فحوای
کالمش ســایه بیفکند؛ او طنز را در خدمــت کالمش قرار
می دهد تا انچــه می خواهد بگوید هم از خشــکی در کالم
فاصله بگیرد و هم حرفش را بهتر مفهوم سازد.
طنز در کالم سعدی الاقل در محدوده اثار مشهور تر او
در اغلب اوقات طنز نجیبی است ،طنزی است که از فکاهی
و هزل و هجو فاصله دارد و در درون خود پیامی برای گفتن
دارد .اگر بگوییم که حتی طنز سعدی هم طنزی حکیمانه
است ،سخن را به اغراق نبرده ایم .این طنز حتی زمانی که
موجب خنده هم می شــود باز هم یک تلخی شــیرین را در
درون خود پنهان دارد.
ایــن طنــز نمی خواهــد در خنداندن متوقف شــود و
می خواهد که درکنــارش به طور حتم پیامــی را به مخاطب
منتقل کند .این طنز در کنه خود مبنــای عرفانی و اخالقی
دارد و گاه سر به حکمت می زند.
او در نثر و نظمــش این نگاه به طنز را مد نظر داشــته
است و به همین خاطر است که در هر قالبی که باشد ،وقار
خود را حفظ می کند .می دانیم که طنز در درون خود شوخی
دارد اما همه شوخی ها طنز نیست .ســعدی هم طنزهایی
دارد که در درون خود شــوخی دارد و هم طنزهایی دارد که
از شوخی خالی هســتند اما همواره صالبت خود را در کالم
حفظ کرده اند.
سعدی در طنزپردازی از نوعی نگارش بهره می جوید
که حتی برای امروزی ها بســیار مدرن اســت .ســعدی در
بسیاری از حکایت های گلستان و حتی در بخشی از ابیات
غزل هایــش یک طناز مینی مــال قهار اســت ،او چند رکن
دیدار
78
مثلث | شماره 258
نمونه ای از طنز درگلستان
-1مردکی را چشم درد خاست .پیش بیطار (دامپزشک) رفت که دوا کن .بیطار از انچه
که در چشم خَ رها می کرد در چشم او ریخت و کور شد .مردک شکایت به قاضی برد و گفت:
«این بیطار من را خر فرض کرد و از انچه در چشــم خرها می ریخت در چشم من فرو ریخت
و کور شدم ».قاضی گفت« :بر بیطار هیچ تاوان نیســت اگر تو خر نبودی با حضور طبیبان
حاذق پیش بیطار نمی رفتی».
-2درویشی مستجاب الدعوه در بغداد پدید امد .حجاج یوسف را خبر کردند ،بخواندش
و گفت« :دعــای خیری بر من کن ».گفــت« :خدایا جانش را بســتان ».گفت« :این چه
دعاست؟» گفت« :این دعای خیر است تو را و جمله مسلمانان را».
-3یکی از ملوک بی انصاف پارسایی را پرسید از عبادت ها کدام فاضل تر است گفت تو
را خواب نیمروز تا در ان یک نفس خلق را نیازاری.
داستان را حذف می کند و در کالمی مختصر ان ضربه ای
که می خواهد را به مخاطب وارد می کند .ضربه ای سریع،
برق اســا و بســیار تاثیر گذار که به طور حتم خیلی بیشتر از
کالم های مطول ،نویسنده را به خواسته خود می رساند.
سعدی در ســخن هم طنزهای فردی دارد؛ طنزهایی
که دارد رفتار و گفتار یک فرد را هدف می گیرد و ایرادهای
ان را به شکلی به نمایش می گذرد .او طنز اجتماعی هم دارد
که در این نمونه از طنزهای خود یک رفتار جمعی را مورد نقد
قرار می دهد .طنز تراژیک هم در اثار سعدی دیده می شود و
او صحنه جدل را به خوبی در اشعارش طراحی کرده است.
در مجموع باید گفت در بســیاری از مواقع طنز سعدی یک
طنز انتقادی است ،هر چند او طنز کالمی هم بسیار دارد.
او در طنــز کالمــی خــود از بســیاری از روش های
طنز پردازی هم اســتفاده مطلوب کرده اســت .در اشــعار
او هم می تــوان طنز موقعیــت پیدا کرد ،گاهــی کل یک
موقعیت ،موقعیتی برای طنازی اســت ،گاهی افراد حاضر
در موقعیت مجال طنازی را مهیا می کنند و ....ســعدی از
بسیاری از صنایع و ارائه های ادبی هم برای رسیدن به طنز
مطلوب خود استفاده کرده اســت ،جایی که تشبیه و کنایه
و اســتعاره به کمک او می ایند تا کالم او نمکین شود .این
درست است که سعدی «گلستان» و «بوستان» و غزلیاتش
را به خاطر طنز ننوشــته اســت ،اما این اثار سرشار از طنز و
شوخ طبعی اند.
دقت و بازنگــری دوباره اثار ســعدی و تطبیــق ان با
معنای واقعــی و اصلی طنز که همان نیشــخند زدن ،بیدار
کردن و اگاه ساختن است در می یابیم که سعدی چگونه با
قلمی شــیوا و طنز امیز و نگاهی تیزبین به اصالح جامعه و
نابسامانی های ان پرداخته است.
سعدی در همه این اثار می خواســته از اینکه اثارش
مضمونی انتقادی صرف داشته و تبدیل به نصیحت و اندرز
شود فاصله بگیرد و در جایگاه یک استاد سخن به انها رویه
هنری ببخشد .سعدی این جمله را باور دارد که سخن حق
تلخ است و به همین خاطر اســت که می خواهد با چاشنی
طنــز ان را به مخاطب خــود بخوراند .خــودش در این باره
گفته است:
«وبال است دادن به رنجور قند
که داروی تلخش بود سودمند
ترشروی بهتر کند سرزنش
که یاران خوش طبع شیرین منش
از این به نصیحت نگوید کست
اگر عاقلی ،یک اشارت بست!»
یا جایی دیگر می گوید:
«چه خوش گفت یک روز دارو فروش
شفا بایدت ،داروی تلخ نوش
اگر شربتی بایدت سودمند
ز سعدی ستان ،تلخ داروی پند»
نمونه ای از طنز در بوستان
-1یکی را عسس دست بر بسته بود
به گوش امدش در شب تیره رنگ
شنید این سخن دزد مغلول و گفت
برو شکر یزدان کن ای تنگدست
مکن ناله از بینوایی بسی
-2یکی گربه در خانه ی زال بود
دوان شد به مهمان سرای امیر
چکان خونش از استخوان ،می دوید
اگر جستم از دست این تیر زن
نیرزد عسل ،جان من ،زخم نیش
همه شب پریشان و دلخسته بود
کهشخصیهمینالدازدستتنگ
ز بیچارگی چند نالی؟ بخفت
کهدستتعسستنگبرهمنبست
چو بینی ز خود بینواتر کسی
که برگشته ایام و بدحال بود
غالمان سلطان زدندش به تیر
همی گفت و از هول جان می دوید
من و موش و ویرانه ی پیرزن
قناعت نکوتر به دوشاب خویش
خداحافظ اقای کلوپ
مربی دوست داشتنی از دورتموند جدا شد
کلوپ که اهل اشتوتگارت است ،تمام دوران بازی خود
را در ماینس گذراند؛ تیمی نه چندان به یادماندنی از راین لند.
او در ابتدا مهاجم بود و ســپس مدافع شد .ماینس همیشه
در دســته های پایین تر فوتبال المان روزگار می گذراند .اما
مقصد کلوپ
بــا قطعــی شــدن جدایــی یورگــن کلــوپ از
بوروســیا دورتموند ،اکنون این ســوال مطرح اســت که او
فصل ایندهروی نیمکت چه تیمی خواهد نشســت.کلوپ
اعالم کرد قصد ندارد مانند گواردیوال یک فصل استراحت
کند تا از همینامشب احتماال مشتریان احتمالی برای خرید
او دست به کار شوند؛ اما مقصد احتمالی این مربی موفق و
دوست داشتنی چه باشگاهی خواهد بود .هنوز تا پایان فصل
زمان زیادی باقی مانده و ممکن اســت تا انزمان اتفاقاتی
رخ دهد که همه معادالت را به هم بزنــد اما در حال حاضر،
این پنج باشــگاه به عنوان گزینه های اصلــی کلوپ مطرح
هستند :منچسترسیتی ،ارسنال ،رئال مادرید ،پاری سن ژرمن
و ناپولی....این بار کســی او را به این دلیل که کت و شلوار
نمی پوشــد ،نمی راند .البته نباید فراموش کرد که از یورگن
کلوپ که در دو ســال اخیر دو بار بهترین مربی سال فوتبال
المان هم شده است به عنوان مهمترین کاندیدای مربیگری
تیم ملی المان پــس از دوران یواخیم لو نام می برند که بارها
فلسفه و نگاه فوتبالی او مورد ستایش سرمربی وقت تیم ملی
و کارشناسان فوتبال المان قرار گرفته است.
مثلث | شماره 258
اوضاع از زمانی عوض شد که کلوپ پس از بازنشستگی در
سال 2001مربی تیم شــد .او پس از اینکه تیم را چند بار به
استانه صعود رساند انها را در ســال 2004برای اولین بار به
بوندس لیگا 1اورد و سه فصل نگاهشان داشت.
ماینس در فصل 2006-2007ســقوط کــرد و کلوپ
پــس از انکه نتوانســت انهــا را در فصل بعد به دســته برتر
بازگرداند استعفا داد .اما او در ان زمان بیش از همه به دلیل
این معروف بود که کارشناس شبکه ZDFبود و تحلیل های
حرفه ای اش از بوندس لیگا ،بسیاری را طرفدارش ساخت.
زمانی از ماینس جدا شد که سه باشــگاه بزرگ المان ،یعنی
بوروسیا ،بایرن و هامبورگ به دنبال مربی جدید می گشتند.
بایرن یورگن کلینزمن را برگزید که نامی مشهور بود و ستاره ای
بود در حد باشگاه اف سی هالیوود .می گوین د هامبورگ هم به
این دلیل مارتین یول را برگزید که هنگام مصاحبه برخالف
کلوپ کت و شلوار به تن داشــت .کلوپ بعد ها در این باره
گفت« :اگر مدیر بانک بودم با این تیپی که می زنم کســی
به من اعتمــاد نمی کرد .اما من که مدیر بانک نیســتم و در
فوتبال کار می کنم».
پس تنهــا دورتموند ماند؛ تیمی که پــس از فتح لیگ
قهرمانان در سال 1997دورانی کابوس وار را گذرانده بود.
انها بسیار خرج کرده بودند تا در سطح باال بمانند و در استانه
ورشکستگی بودند .وقتی کلوپ اولین حقوقش را از باشگاه
گرفت فکر کرد مسئول پرداخت اشتباه کرده چون مبلغی که
دیدار
عصر کلوپ هم به ســر رســید .از این پس کنار زمین
بوروسیا دورتموند ،مردی با عینکی با فریم خاص و رفتاری
خاص تر نمی ایســتد .مردی کــه دورتموند را بــه روزهای
اوج بازگردانــد؛ مردی کــه خاص ترین دورتمونــدی را که
می شناسیم ساخت.
وقتــی روی جلد روزنامه بیلد این تیتر نقش بســت که
یورگن کلوپ می خواهد از وست فالن
جدا شــود ،خیلی ها این جمله را باور
نکردند ...اما نشست خبری باشگاه
که روز چهارشــنبه برگزار شد ،شایعه
را تبدیل بــه واقعیت کــرد و باید باور
کرد ،یورگن کلوپ همان کســی که
در ابتدای فصل هــر تیمی که مربی
می خواست نامش را به عنوان گزینه
مطرح می کرد ،به خاطر نتایج ضعیف
در این فصل رقابت های لیگ برتر از
ادامه همکاری با زردپوشان انصراف
داد.
در بیانیه باشــگاه دورتموند که
در کنفرانــس خبری توســط هانس
یواخیم واتسکه ،مدیرعامل باشگاه
قرائــت شــد اینچنیــن امــده بود:
«بوروســیا دورتموند و یورگن کلوپ
توافــق کرده اند که همــکاری خود
را که در اصل ژوئــن 2018به پایان
می رســید ،در پایــان ایــن فصل به
اتمام رسانند ».این جمالت رسمی
و خشک نمی تواند یک پایان خوب
برای یک مربی بزرگ باشد.
واتسکه؛ مدیرعامل دورتموند
مجبور بــود در کنفرانس مطبوعاتی
حرف هــای دیگــری هــم بزنــد،
حرف هایی از این جنــس که«:ما با
یورگن حرف زدیم و سپس تصمیم گرفتیم در پی همکاری
خوبی که با او در سال های اخیر داشتیم ،درپایان این فصل
به این همــکاری خاتمه دهیم .رابطه مــا برمبنای اعتماد و
دوستی بنا شــده .برای همین این شــرایط برای ما دشوار
است .یورگن می تواند مطمئن باشــد که دورتموند همواره
قدردان او خواهد بود».
کلــوپ هم در مــورد تصمیمی کــه گرفته ایــن گونه
توضیح داد« :هیچ کس نباید از مــن قدردانی کند .در این
قصه هر دو طرف از وجود دیگری بهــره بردند .همان طور
که بارها در سال های اخیر گفته ام ،همیشه می خواستم که
باشگاه بداند من بهترین مربی برای چنین سمتی نبودم .در
روزها و هفته های اخیر مطمئن شدم که من بهترین شخص
نبوده ام .برای همین می خواهم با خودم و واتسکه صادق
باشم .مطمئن هستم که این درســت ترین تصمیم است.
این تیم شایستگی در اختیار داشــتن یک مربی صد درصد
اماده را دارد.
این طور نیست که من خسته باشم .من هیچ تماسی از
هیچ تیمی در انگلیس یا جاهای دیگر نداشته ام .فقط مهم
اعالم این تصمیم اســت تا همه با شرایط خود را وفق دهند
و باشــگاه بتواند برنامه ریزی کند .من معتقدم که بوروســیا
دورتموند به یک تغییر نیاز دارد .مشــکل اصلی این اســت
که تا وقتی من اینجا هســتم ،همیشه موفقیت های قبلی را
درنظر می گیریم».
عصر کلوپ
گرفته بود کمتر از دســتمزدش در ماینس بود .با وجود این
کارش را شروع کرد .او از دورتموند هم توانست تیمی پیروز
بســازد .یکی از اولین کارهای او پس از ورود به وست فالن
سامان دهی به خط دفاعی تیم بود که باعث شده بود انها در
سال گذشته در بوندس لیگا سیزدهم شوند .روبرت کوواچ و
کریستین وورنز ،دو بازیکن کهنه کار از این تیم جدا شدند.
انها روی هم 69سال داشتند .جای انها نون سوبوتیچ ،یک
بازیکن نوجوان ماینس و متس هوملس ،دیگر بازیکن جوان
به دورتموند امدند .اعتقاد کلوپ به جوانان باعث شد لوکاژ
پیشچک ،ماریو گوتزه ،ســون بندر ،ایلکای گون دوغان و
دیگران فرصت ان را بیابند که بدرخشــند و قدیمی ها را کنار
بزنند .این نســل جوان کــه به مرور
لواندوفسکی و رویس را هم کنار خود
می دیدند ،بازهم دورتموند را تبدیل به
قطب فوتبال المان کردند .این مربی
جوان با نسل جوانش تحولی انقالبی
را در این باشگاه به وجود اورد تا جایی
که بعد از دو سال هدایت این تیم در
سال های سوم و چهارم مربیگری اش
در این باشگاه دو قهرمانی با ارزش را
برای این تیم در بوندسلیگا در حضور
تیــم قدرتمنــد بایرن مونیخ کســب
کرد .همچنین او توانســت در یکی
از قهرمانی ها همزمان با لیگ داخلی
عنوان قهرمانــی جام حذفــی را نیز
با پیــروزی تاریخی ۵بــر ۲در مقابل
بایرن مونیــخ بــرای دورتموندی ها
در فینــال جام حذفی کســب کند تا
خاطره ای ماندگار را برای هواداران
پرشــور دورتموند به یادگار بگذارد.
روش او این بوده که همیشه دوست
بازیکنانش باشــد نــه اینکــه چهره
پدرانه داشته باشــد .او کاریزماتیک
و شــوخ طبع اســت ،بــرای همیــن
بازیکنان دوستش داشتند و دارند.
این فصل اما فصل خوبی برای
کلوپ نبود ،به تاراج رفتن ستارگانی
مثل گوتزه و لواندوفســکی دست او
را خالی کرده بود و نتایج هم به تبع ان مناســب نبود ،یورگن
کلوپ در این شــرایط مثل کلوپ عمل کــرد و در یک کالم
گفت« :خداحافظ».
79
مارش مرگ
از طبل حلبی
دیدار
80
مثلث | شماره 258
گونتر گراس ،غول ادبیات المان درگذشت
غول ها یکی پس از دیگــری از میان ما می روند ،پس
از انکه جهان ادبیات سال گذشــته در فراق گابریل گارسیا
مارکز شمع روشــن کرد ،حاال نوبت یک نوبلیست دیگر بود
که در اخرین برگ زندگی اش بنویســد؛ خداحافظ و مرگ را
به تجربه های گذشــته اش پیوند زند .خبر این است؛ گونتر
گراس در سن 87سالگی در بیمارســتانی در شهر لوبک از
دنیا رفته اســت .این اخرین خبر از مردی بود که در مقاطع
مختلف از عمرش خبر ســاز بود ؛ مردی که چاپ هر کتابش
خبر بود ،نویســنده ای که نوبل گرفتنش خبر بود ،نوبلیستی
که خبر همکاری اش در جوانی با «اس اس» و نازی ها خبر
بود و عاقبت صدایش در قلب اروپا علیه صهیونیست ها خبر
بود .گونتر گراس بدون شک یکی از بزرگترین نویسندگان
اروپایی پس از جنگ بود.
گراس که بیش از یک سال پیش با دنیای نویسندگی
خداحافظی کرد ،امروز برای همیشه با زندگی وداع کرد و در
پی همین موضوع حوادث مهم زندگی او را مرور می کنیم.
گونتر گــراس متولد 16اکتبر 1927بــود و زندگی ای
مملو از فراز و فرود را تجربه کرد .او در خانواده تقریبا سطح
پایینی از پدری خواروبارفروش در شــهر دانتســیگ کنونی
به دنیا امد .مشــتریان مغازه پدرش ان قدر فقیــر بودند که
نمی توانستند قرض های شــان را بدهند .خانواده کاتولیک
گراس در اپارتمانی بسیار کوچک زندگی می کردند .گراس
17ســاله بود که جنگ جهانی دوم درگرفت .او به عضویت
حزب نازی درامد اما دهه ها طول کشید تا توانست تجربیاتش
را در ایــن زمینه فاش کنــد .صحبت کردن دربــاره فعالیت
او به عنوان یکــی از اعضای حــزب نازی به لکــه ننگی در
زندگی اش تبدیل شــد .ســال 2006بود کــه گونتر گراس
مجبور شــد اعتراف کند در جریان جنگ جهانی دوم کامال
هم بی گناه نبوده اســت .گرچه او تنها یک نوجوان بود ،به
عضویت حزب نازی درامده بود« .پوست کندن پیاز» کتابی
بود که او در ان از تجربه حضور در حزب نازی نوشت .انتشار
این خبر باعث شد بسیاری او را انســانی مزور و دورو بدانند.
کتاب «پوست کندن پیاز» افشــاگری بزرگ گراس بود که
او با ان ،نگاه ســنگین منتقدان و اهل ادبیات و سیاست را
به جان خرید.
گراس که بــه هنر عالقه منــد بود ،در رشــته طراحی
گرافیک و مجسمه سازی تحصیل کرد و عضو یک گروه جاز
شد .او سفرهای زیادی در زندگی داشــت ،اما سرانجام در
ســال 1956در پاریس ارام گرفت و به همراه همسر اولش
زندگی معمولی ای را در این شهر شروع کرد .در همین دوران
بود که استعدادش به عنوان یک نویسنده شکوفا شد.
گونتر گراس اولین رمانــش را با عنوان «طبل حلبی»
در سال 1959به نگارش دراورد و پیش از رسیدن به موفقیت
و شهرت بین المللی ،مورد انتقاد شدید جامعه محافظه کار
المان غربی قرار گرفت« .طبل حلبی» به زبان های مختلف
برگردانده شد و به ســینما راه یافت .او در سال ۱۹۵۴با یک
دانشجوی سوئیسی ازدواج کرد که این ِ
پیوند زناشو یی تا سال
۱۹۷۸دوام داشته و ثمره ان پنج فرزند است .گونتر گراس
در ســال ۱۹۷۹مجددا ا زدواج و به اتفاق همســرش راهی
هندوستان شده و به مدت شش ماه در انجا (کلکته) اقامت
می کند .گراس رمــان کوتاه «مــوش و گربه» را در ســال
1961به چاپ رساند و در ســال « 1963سال های سگی»
را روانه بازار کتاب کرد .این اثار که هر سه به ظهور نازیسم
پرداخته اند ،به عنوان «ســه گان ه دانزینگ» معروف اند .در
سال 1965جایزه گئورگ بوشنر را کسب کرد و در سال 1999
موفق به کسب جایزه نوبل ادبی شد.
گراس شاعر هم بود .شعرهای گونتر گراس جنبه های
قوی سیاســی دارد و خود او نیز فعال سیاسی و در گذشته،
عضو حزب سوســیال دموکرات المان بوده اســت .او سال
۱۹۸۲رسما به عضویت این حزب درامد 10 .سال عضو ان
بود و سرانجام از حزب استعفا داد .البته او تا پایان عمر هنوز
هم طرفدار این حزب بود .او همچنیــن مانند هاینریش بل
دیگر نویسنده نامدار المانی از قبول نشان صلیب خدمت از
دست رئیس جمهور المان سر باز زد.
در سال های اخیر مواضع گراس درباره مسائل مختلف
سیاسی حاشیه ســاز شــده بود .گراس در ســال های اخیر
بارها و بارها صحبت هایی علیه سیاست های غاصبانه رژیم
اشــغالگر قدس ایراد کرد و به صورت ضمنــی به حمایت از
برنامه هســته ای ایران پرداخــت ۱۶ .فروردیــن ۱۳۹۱در
شــرایط اوجگیری دوباره التهابات بر ســر برنامه هسته ای
ایران و باز سایه انداختن جغد جنگ بر سر ایرانیان ،شعری
از گونتر گراس با عنوان «انچه باید گفته شــود» در روزنامه
بخشی از شعر گونتر گراس
می گویند ایران باید نابود شود /چون ساختن بمب
اتمی اش /مورد ظن و گمان است /و من چرا خود را منع
کرده ام /از به زبان اوردن نام کشــوری (اسرائیل) /که
توان ساخت بمب اتمی اش /رو به تزاید است /فارغ از
هر کنترل و بازرسی؟...گونتر گراس
المانــی زود دویچه تســایتونگ ،نیویورک تایمــز و روزنامه
ایتالیایی الرپوبلیکا منتشر شــد که جنجال های فراوانی را
میان اصحاب رسانه و سیاســت برانگیخت .او در این شعر
با اشاره به بمب های هســته ای اعالم نشده تل اویو ،انها را
تهدیدی برای صلــح جهانی خوانده اســت .او همچنین با
کنایه ای طنزگونه به اینکه المان قرار اســت یک زیردریایی
جدید به اسرائیل بدهد ،نوشته است که این زیردریایی «باید
همه کالهک های نابودکننده را به جایی هدایت کند که وجود
ی در ان ثابت نشده است».
یک بمب اتم
او در این شــعر بــه صراحــت از اســرائیل غاصب نام
می برد و با انتقاد از «حمله پیشگیرانه» می گوید که اسرائیل
به عنوان یک قدرت اتمی ،صلــح جهانی را که خود متزلزل
است ،به خطر انداخته اســت .گراس از این حق ناروا انتقاد
می کند که ملتی (ایرانی ها) قرار اســت بمباران شوند ،فقط
با این حدس و گمان که رهبران ان به دنبال ســاختن بمب
ی هســتند .گراس این را همدســتی در جنایتی می داند
اتم
که غیرقابل بخشش است .می داند و معتقد است ادامه این
سیاست ریاکاری غرب است .گراس همچنین در مجموعه
شــعر خود« ،فانی» ،جاسوس هسته ای اســرائیل را یک
قهرمان خواند .البته این اشــعار و اظهارات گراس ،خشم
مقامات رژیم صهیونیستی را برانگیخت.
گراس در سال ۲۰۱۳هم در واکنش به خبر جاسوسی
سرویس های امنیتی امریکا در المان ،انگال مرکل را نیز به
بزدلی متهم کــرد و از پناه دادن المان به ادوارد اســنودن،
افشاگر اطالعاتی امریکا درباره شــنودهای تلفنی حمایت
کرد.
اخرین باری که وی در انظار عمومی دیده شده بود به
تاریخ 28مارس در ســالن تئاتر تالیا هامبورگ بازمی گشت
که در کنار اعضای خانواده و فرزندانش به جشــن و شادی
پرداخت .گراس که توانســت با شکستن سکوت ،نسلی از
نویسندگان مدرن المانی بعد از جنگ را هدایت کند ،به دلیل
ابتال به عفونت در بیمارستان لوبک دار فانی را وداع گفت.
هنگام مرگ فرزندانش باالی سر وی بودند.
او اخیــرا در مصاحبــه ای گفته بود « :مــن چند فرزند
و نــو ه دارم و هر روز از خود می پرســم :برای انهــا چه ارثی
گذاشته ایم؟ وقتی 17ســاله بودم ،در پایان جنگ جهانی،
ب شده بود و خرابه! اما نسل ما به هر دلیل خوب
همه چیز خرا
و بدی سعی کرد اینده را شکل دهد .اما امروز برای جوانان
المانی این کار مشکل است ،چراکه اینده به صورت مجازی
برایشان ساخته شده است!»
سواد بصری
کتابی که بیش از صد هزار نسخه فروخت
چاپ چهل و دوم کتاب مبادی سواد بصری نوشته دونیس ِا .داندیس ،با ترجمه مسعود
سپهر از سوی انتشارات سروش با شمارگان بیشتر منتشر و در مجموع از مرز ۱۰۲هزار نسخه
گذشت.
اهمیت دانش بصری در جهان امروز برکسی پوشیده نیست و همه دست اندرکاران تولید
و خلق تصاویر و کســانی که توجه به محیط بیرون را الزم می دانند ،به دنبال افزایش دانش
بصری هستند .نویسنده و پژوهشگر این کتاب در عین برخورد عملی با موضوع مورد بحث و
ارائه تمرین های بسیار به خوانندگان بر سه نکته تاکید کرده است .قیاس منطقی میان دو شیوه
عمده یعنی کالم و تصویر که انســان ها برای ایجاد ارتباط میان خود برگزیده اند که نویسنده
از این قیاس منطقی ،طرز اموختن خواندن و نوشتن زبان برای ایجاد و فهم صحیح تصویر؛
برای نقل و رساندن پیام در طرح و پرداخت موضوع استفاده کرده است.
نکته دوم این است که نویســنده کوشیده نشــان دهد خلق یک اثر هنری نتیجه تفکر
و تعقلی کامــا دقیق و منضبط اســت و از اصول و فنــون معینی پیروی می کنــد که پس از
ازمودن های بسیار به ثمر رسیده اســت .نکته ســوم نیز طرح موضوع پیوند و ارتباط تمامی
رشــته های مختلف هنرهای بصری با هم اســت که این ارتباط در طول عصرهای مختلف
شکل های گوناگون به خود گرفته است .این کتاب تاکنون بیش از صد هزار نسخه در قالب
31چاپ داشته و در صدر پرفروش ترین اثار انتشارات سروش است.
قر ان به روایت قر ان
کتاب تفسیر سوره یاسین منتشر شد
کتاب «تفسیر سوره یاسین» نوشته حجت االسالم والمسلمین سید محمدرضا صفوی،
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسالمی از سوی دفتر نشر معارف منتشر شد.
نویســنده در این کتاب به شــیوه تفســیر قران به قران ،به تفسیر ایات ســوره یاسین
می پردازد .در بخشی از مقدمه کتاب درباره شیوه تفسیری نویسنده می خوانیم« :کتاب حاضر
که تفسیر مانندی از سور ه یاسین است ،نخست یک یا چند ایه را ب ا ترجمه ان می اورد ،سپس
لغات ان را از جهت صرفی تحلیل می کند و مصدر و معنای ان را باز می گوید .انگاه در عنوان
توضیحات ،کلمات یا جمالتی را که به شرح بیشتری نیاز دارند توضیح می دهد ،سپس ذیل
ی گوید و نکته هایی را که استفاده
عنوان گزارشی از ایات ،خالصه و چکید ه مفهوم انها را باز م
می شو د ثبت می کند و سرانجام در بخش شرح و بیان که بخش اصلی این اثر است ،به بیان
ایات می پردازد و مطالبی را که در بخش گزارشی از ایات اورده با دالیل و شواهد ایات قرانی
توضیح و شرح می دهد.
از ویژگی های این اثر ،قران محوری ان است؛ یعنی تالش بر ان بوده که اوال از طرح
دیدگاه های مختلف و انظار گوناگون مفسران و قیل و قال ها ،به جز در مواردی بسیار اندک
احتراز شود و تنها به انچه ایات قرانی گویای ان است بسنده گردد .ثانیا سعی بر ان بوده که از
ذکر مطالب پیرامونی ایات پرهیز شود و فقط مطالبی در شرح اید که ایات مورد بحث ،انها را
می نمایاند ،یا به انها اشاره دارد» .
سردارسلیمانی:
حتی از نوشتن خاطراتم هم تحفظ دارم
ی در مورد زندگی اش
واکنش حاج قاسم به ساختن فیلم
در هفته گذشته خبری منتشر شد مبنی بر ساخت فیلمی
به نام سردار برمبنای زندگی حاج قاسم سلیمانی ،خبری که در
عین اهمیت بســیار تعجب برانگیز بود چرا که سردار در همه
این ســال ها نشــان داده که اهل اینگونه نمایش ها نیست.
حاج قاسم ســلیمانی در واکنش به این خبر نامه ای را خطاب
به سعید حسن پور ،مستند سازی که قصد ساخت این فیلم را
داشت نوشت ،نامه ای که جدا از بهانه نگارش می تواند تصویر
درستی از شخصیت حاج قاسم را به تصویر بکشد .در بخشی از
این نامه امده است« :در اخبار ساعت ۱۴:۰۰شبکه یک سیما
شاهد خبری بودم که برای حقیر غیر قابل باور بود .ضمن اینکه
چند روز قبل نگرانی خودم را به اطالع مسئول روابط عمومی
سپاه رساندم و خواهش کردم ضمن تشکر از برادران عزیزی
که در اثر عالقه مندی به جمهوری اســامی ایــران و جهاد
فی سبیل الله به دنبال چنین اقداماتی هستند ،مانع این حرکت
شوند اما با پخش این خبر در شبکه سراسری کشور که جای
گله دارد ،الزم دانستم به اطالع جنابعالی و تمامی برادران و
خواهران گران قدر برسانم:
اوال در جمهوری اسالمی ده ها شخصیت اثر گذار شهید
پیشخوان جهانی
قتل
سیاه پوست
امریکایی از
نگاه تایم
وجود دارد که شناساندن شــخصیت و عملکرد انها به عنوان
الگوهای حقیقی تجربه شــده یک ضرورت است؛ بزرگواران
مجاهد و متفکری همچون شهیدان بهشتی ،رجایی ،باهنر و
مطهری ،در صحنه جهاد شهیدان همت ،باکری ،زین الدین،
خرازی و … در راس اینها شهید زنده ای همچون مقام معظم
رهبــری (مد ظله العالــی) که بیــش از شصت ســال در حال
مجاهدت می باشند.
وقتی این خبر را شــنیدم حقیقتا خجالت کشــیدم .چه
ضرورتی برای پرداختــن به فردی که هنوز خــوف از عاقبت
خود دارد است؟
ثانیا حقیر یک ســرباز پر از ضعفی هستم که اگر لطف
خداوند ســبحان شــامل نمی شــد معلوم نبود به هیچ یک از
توفیقات عمرم نائل می شدم ،البته نسبت به هر انچه در شبکه
مجازی در مورد حقیر می گذرد به شدت اعتراض دارم و بخشی
از ان را غلو و غیر واقعی و خالف مصالح سیاسی و امنیتی کشور
می دانم و بارها به مسئوالن مربوطه در کشور عرض کرده ام.
جنابعالی می دانید حقیر حتی نسبت به نوشتن خاطرات
دفاع مقدس تحفظ دارم .چگونه راضی به ســاخت فیلمی از
خدمت
سربازی سوژه
نیوزویک
شخصیت خودم باشم ،ضمن اینکه این نوع اقدامات فرصت
خدمت را از حقیر می گیرد.
بنابرایــن ضمن تشــکر از جنابعالی و ســایر بــرادران و
خواهران ،اعالم می کنم؛ نه تنها راضی بــه چنین اقداماتی
نیستم ،بلکه به شدت اعتراض دارم».
حســن پور هم در جواب این نامه ضمن عذر خواهی از
سردار سلیمانی در نامه ای نوشــت« :این حقیر قصد داشتم
ی در راستای اهداف انقالب و محور مقاومت بسازم و در
فیلم
این مسیر از شخصیت بزرگوار شما برای فیلم خود الهام بگیرم
و بنابراین هیچ گاه حتی نیت این را نداشتم که نام یا عنوانی از
شما در اثر خود ببرم چرا که خود را در این جایگاه نمی بینم».
نامزدی
هیالری
کلینتون و
اکونومیست
مثلث | شماره 258
دیدار
81
بازار
مدیر عاملبانک مهراقتصاد:
واگذاری سهام بانک مهر اقتصاد اغاز شد
مدیرعامل بانک مهر اقتصاد از اغاز واگذاری ســهام
این بانک خبر داد .به گزارش اداره کل روابط عمومی بانک
مهر اقتصاد ،دکتر نتاج از واگذاری پنج درصد از ســهام این
بانک خبر داد و گفت« :در روز نخســت 50میلیون سهم به
عموم مردم واگذار شد که باتوجه به استقبال و اشتیاق برای
خرید سهام بانک مهر اقتصاد ،عرضه مجدد سهام این بانک
در دستورکار سهامدار عمده بانک قرار دارد».
وی تصریح کرد« :بانک مهر اقتصاد با نماد «و مهر»
از تاریخ 26اسفند 93در گروه بانک ها و موسسات اعتباری
به عنوان یکصد و هشتاد و سومین نماد معامالتی در فهرست
نرخ های بازار فرابورس ایران درج شــده اســت و معامالت
ان به صــورت توافقی انجام می شــود ».نتاج با اشــاره به
بیــش از دو دهه ســابقه فعالیت این بانــک در عرصه پولی
و بانکی کشــور گفت« :بانک مهراقتصاد با 800شــعبه در
سراسر کشور و بیش از 12میلیون سپرده گذار و صدها هزار
سهامدار ،پنج درصد از نقدینگی کشــور را مدیریت می کند
و ســبد دارایی های ان متشــکل از دارایی های مطمئن و با
بازده مناسب است که برای سرمایه گذاران جذابیت باالیی
از لحاظ ســوداوری پایدار فراهم کرده است ».وی افزود:
«این بانک از هفده سال گذشته تا کنون تعداد 10میلیون و
500هزار فقره وام و تسهیالت بالغ بر 700هزارمیلیارد ریال
برای فعالیت های اقتصادی کشور و در جهت توسعه فضای
کسب و کار پرداخت کرده است و برای سال جاری نیز حدود
180هزار میلیارد ریال بودجه جهت پرداخت تسهیالت در
نظر گرفته است ».مدیرعامل بانک مهر اقتصاد همچنین
گفت« :روند شاخص های عملکرد مالی این بانک در نظام
بانکی کشور از سنوات گذشــته تاکنون نشان می دهد این
بانک به طور میانگین همواره در شاخص های عملکرد مالی
جزو پنج بانک برتر کشور بوده و مطمئنا این روند با پیوستن
بانک مهر اقتصاد به نظام بانکی کشور و گسترش خدمات
پولی و بانکی افزایش چشمگیری در پی خواهد داشت».
مدیرعامــل بانک در ایــن رابطه گفت« :بــا موافقت
ســازمان بورس و اوراق بهادار و در راســتای سیاست های
بانک مرکزی و بر اساس ماه 99قانون برنامه پنجم توسعه،
مرحله دوم عرضه سهام بانک مهر اقتصاد با نماد معامالتی
«ومهر» در بازار پایه فرابورس ایران اغاز شد».
دکتر ابراهیمی ،مدیر عامل بانک انصار:
بازار
84
مثلث | شماره 258
بانک انصار در کمترین مطالبات معوق و بیشترین سود ساالنه و بازده بورس در
شبکه بانکی کشور رکورددار است
دکتر ابراهیمی ،مدیرعامل بانک انصار در مراسمی
که با حضور معاونان ،مدیران کل ،مدیران و کارشناســان
حوزه مرکزی به مناسبت اغاز سال نو در محل ساختمان حوزه
مرکزی برگزار شــد ،طی سخنانی ضمن اشــاره به وضعیت
اقتصادی کشور در ســال 1393و برنامه های دولت برای
کنترل تورم و خروج از رکود ،از عملکرد و دستاوردهای بانک
انصار در شبکه بانکی سخن گفت .این گزارش می افزاید که
مدیرعامل بانک انصار در ابتدا ضمــن قدردانی از زحمات
همکاران خود در ستاد ،شعب بانک و نیز شرکت های تابعه،
اظهار داشــت« :به لطف الهی در ســال گذشته هلدینگ
بانک انصار توانست در حوزه های مختلف ،موقعیت های
قابل قبولی کسب نماید».
وی با اشــاره بــه تکانه های شــبکه بانکی ناشــی از
سیاســت های نرخ گذاری ســود ســپرده ها مدیریت موثر
مثبت تمام شــده پول به همراه رشــد معقول و هماهنگ با
نقدینگی کشور را یکی از دستاوردهای مهم بانک برشمرد.
دکتر ابراهیمی سپس براساس شاخص های اقتصادی به
ارائه امار مقایســه ای ســال های 92و 93و تحلیل شرایط
اقتصادی کشــور پرداخت و به کاهش تورم در پایان سال
گذشــته اشــاره کرد و گفت« :تورم مصرف کننده در سال
گذشــته 6/15درصد و تــورم تولیدکننــده 8/14درصد بود
که این نشــانه خوبی از کنترل تورم هم در ســال 93و هم
در ســال جاری در کشــور اســت ».وی در این باره افزود:
«باتوجه به شرایط فعلی اقتصادی اکنون به هسته سخت
تورم رســیده ایم ،می توانیم امیدوار باشــیم که سال اینده
تورم به نرخ 12یا 13درصد برســد و در ســال 1395شاهد
تک رقمی شدن نرخ تورم باشیم».
دکتر ابراهیمی انگاه به شاخص رشد اقتصادی کشور
و تالش دولت در توقف روندهای کاهش دهنده این رشــد
اشاره کرده و درخصوص رشد نقدینگی اضافه کرد« :رشد
نقدینگی کشور تا پایان بهمن ماه تقریبا 17.6درصد بوده و
شبکه بانکی با پرداخت 291هزار میلیارد تومان تسهیالت،
زمینه خوبی را برای حرکت اقتصادی کشــور فراهم ساخته
است که این می تواند در جهت رشد تولید به عنوان محرک
اصلی ریشه اقتصادی نشانه بسیار خوبی باشد ».مدیرعامل
بانک انصار پس از ان با بیان امار مربوط به مطالبات معوق
در شبکه بانکی کشور و مقایســه ان با متوسط جهانی این
مطالبات گفت« :نرخ مطالبات معوق جهان 4درصد و نرخ
این مطالبات در شــبکه بانکی کشور حدود 15درصد است
و بانک انصار به همت مدیران و کارکنان خدوم خود از نرخ
5/3درصد برخوردار اســت که یک رکورد بســیار خوبی به
شمارامده و با برنامه ریزی های صورت گرفته در بانک این
نسبت در سال جاری قابل کاهش نیز است».
دکتر ابراهیمی در ادامه ســخنان خــود ضمن مثبت
خواندن تراز بازرگانی کشــور در ســال گذشــته به ارزیابی
بازارهای ارز ،سهام ،مســکن ،پول و سکه و نیز سوداوری
بانک انصار در سال 1393اشاره کرده و افزود« :در سال 93
بازده بخش های ارز ،سهام مســکن ،پول و سکه به ترتیب
11درصد26 ،درصد1/8 ،درصــد22 ،درصد و 1/6درصد
بوده است».
وی با اشــاره به ثبات بازار ارز و متوسط نوسان ان در
سطح سه درصد این مهم را موفقیت ارزشمندی برای بانک
مرکزی و سیستم اقتصادی کشــور برشمرد .وی با اشاره به
بازدهی سهام بانک ها معادل 11درصد در سال 93به تفاوت
20درصد بازده سهام بانک انصار با متوسط بانک ها اشاره
کرد و ســهام بانک انصار را به عنوان یکی از سهام جذاب و
خوب بازار سرمایه معرفی کرد.
دکتــر ابراهیمــی در پایان بــه دســتاوردهای طرح
تحول سه ســاله بانک ،نقش این بانک در تحقق اهداف
نامگذاری هــای ســال از ســوی مقام معظم رهبــری،
ســرمایه های ایمانی و ظرفیت های این بانک در مدیریت
جهادی اشاره کرده و ضمن دعوت از مدیران و کارکنان برای
تحقق کامل اهداف پیش بینی شده طرح تحول ،نسبت به
رشد و پیشرفت هرچه بیشتر بانک در سال های پیش رو ابراز
امیدواری کرد.