روزنامه صمت شماره 261
روزنامه صمت شماره 261
خروج اضطراری
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال پنجم /شماره دویست و شصت و یک 19 /اردیبهشت 88 /1394صفحه5000/تومان
کارگزارنظام
حضور
هاشمیرفسنجانی
دردانشگاهامیرکبیر
حاشیه ساز شد
وزیر امورخارجه هفته گذشته مورد حمله اپوزیسیون
قرارگرفت
چهمقاماتیاحمدینژادرادربابلهمراهیکردند؟
مذاکراتهستهایبهسختی
پیشمیرود
خبر ویژه مثلث ازتحوالت
انتخاباتیمجلس
محمد جواد ظریف ،نه محمد مصدق
استنهمحموداحمدینژاد
همهچیزبه«علموصنعت» بازمیگردد
اختالف فاحش ایران و5+1
افزایشفشارها
بهناطقنوری
برای نامزدی
عادلالجبیر؛بازسعودی
مثلث،تغییراتدرحکومتسعودی
را بحث و بررسی کرده است
مصائبربیعی
وزیرکار مامور اجرای سناریوی
دولت برای کاهش یارانههاست
شکستعابربانک
ایامکانیسمواگذاریاستقالل
وپرسپولیستغییرمیکند؟
ج
لد
دوم
خروج اضطراری
حضور هاشمی رفسنجانی در دانشگاه امیرکبیر حاشیه ساز شد
عکاس :امید و هاب زاده
منشا مخالفت های دشمنان با روحانیت
وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس
ویکونالرسولعلیکمشهیدا
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
من مسائلی را در ان مطالعه کردم که برای
خاطر ان مسائل ،گاهی یک صحبتی میکنم .ما
اگر در تاریخ این صد ساله؛ صد ساله اخیر مطالعه
کنیم خواهیم دید که برای چه اســت که گروهها
از خــارج و داخل ،توطئهکنها از خــارج و داخل،
به ضد روحانیت قلم دســت میگیرنــد .و به ضد
روحانیت صحبت میکنند .و در روزنامههایشان
مینویسند؛ این منشــاش چی هست؟ در قریب
صد سال ســابق دیدند که یک پیرمردی در یکی
«ســامره» وقتی که دید ایران در
از دهات عراق
ّ
معرض فشار خارجیها هست و ان قرارداد ننگین
را در ان زمان بسته بودند ،این پیرمرد که در کنج
یک ده بود یک سطر نوشت و همه قوای خارج و
داخل نتوانستند در مقابل این یک سطر استقامت کنند .ان،
سامره تحریم کرد
مرحوم میرزای بزرگ بود -رحمه ال ّل ه -که در ّ
تنباکو را .برای اینکه تقریب ًا ایران را در اســارت گرفته بودند به
واســطه قرارداد تنباکو .و ایشان یک ســطر نوشت که تنباکو
حرام است .و حتی بستگان خود ان جائر هم و حرمسرای خود
ان جائر هم ترتیب اثر دادند به ان فتوا و قلیانها را شکستند .و در
بعضی جاها تنباکوهایی که قیمت زیاد داشت در میدان اوردند
و اتش زدند و شکست دادند بر ان قرارداد ،و لغو شد قرارداد .و
یک همچو چیزی را اینها دیدند که یک روحانی پیرمرد در ُکنج
یک دهی از دهات عراق یک کلمه مینویسد و یک ملت قیام
میکندوقراردادیکهمابینشاهجائروانگلیسهابودهاست،به
هم میزند ،و یک قدرت این طوری دارد روحانیت .باز مالحظه
کردند که در وقتی که انگلیســها هجوم اورده بودند به عراق و
عراق را در معرض استعمار قرار داده بودند ،یک پیرمرد به مردم
10- 25
خبرنامه
افزایشفشارهابرناطقنوری براینامزدیدرمجلس
همهچیز به«علموصنعت»بازمی گردد
حاشیهیکسخنرانی
چالشخاطره
26- 31
گفتارها
حرمتکاالهایخارجیبرایدولت
ماسواربرمرکبیاپورشسواربرما؟
باهمهمردمشهر،زیربارانبایدرفت!
شیطنتامریکایی هادربحثاستقالل کردها
32- 49
سیاست
خروج اضطراری
هاشمیحقداردبهدانشگاهبرود
کارگزارنظام
چالشظریف
مثلث؛ هفته نامه ای خبری ،تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه
و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه
ضلع استقالل ،ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب
اسالمی ،چارچوبش اســام ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گسترش
و سیادت اسالم خواهی در سراســر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و
پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن عدالت.
مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایستادگی در برابر مقابالن
گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری
مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان فرهیختگان و
نخبگان کشور است .امیدواریم که در روایت مان صادق ،بر مرام مان مستمر
و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب و
هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
تحریریه:
دبیرتحریریه:مصطفیصادقی
سیاست :مصطفی صادقی(دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
ی اسالم
حنیف غفاری -داوود حشمتی -زهره دیانی -مینا عل
فرهنگ و اقتصاد :علیرضا بهرامی(دبیر) -فاطمه کریمخان -
سارا میرشجاعی -شیما غفاری -مسعود نجفی -محمدصادق لواسانی
تاریخ و گفتارها :مصطفی شوقی(دبیر) -زهیر توکلی -حمید عزیزی
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
بازار :محمد شکراللهی (دبیر)
امر کرد و حکم دفاع داد و قیام کردند مردم و ملت عراق را نجات
دادند .این یک قدرتی بود از یک پیرمرد ،و ان میرزای شیرازی
دوم ،مرحوم اقامیرزا محمدتقی ـ رضوانال ّل ه علیه[بود] .و در
ال یا چند م ّ
مشروطه دیدند که یک م ّ
معمم و
ال در نجف و چند َّ
م ّ
ال در تهران اساس اســتبداد و حکومت خود کامهای که در
ان وقت بود ان را به هم زدند ،و مشروطه را مستقر کردند .و در
این مسائل انهایی که مخالف هم بودند از پا ننشستند .انها هم
فعالیت خودشان را میکردند ،که حاال بخواهیم همه را بگوییم
طوالنیاست.لکنراجعبههمینمشروطهواینکهمرحومشیخ
فضلال ّله[]4ـ رحمه ال ّله ـ ایســتاد که مشروطه باید مشروعه
باشد ،باید قوانین موافق اسالم باشد .در همان وقت که ایشان
تمم قانون اساسی هم از کوشش ایشان
این امر را فرمود ،و ُم ِّ
بود ،مخالفین ،خارجیها که یک همچو قدرتی را در روحانیت
میدیدنــد ،کاری کردند در ایران که شــیخ فضلال ّل ه مجاهد
ِ
مجتهــد دارای مقامات عالیــه را ،یک دادگاه درســت
کردند ،و یک نفر منحرف ،روحانینما ،او را محاکمه کرد
و در میدان توپخانه ،شیخ فضلال ّل ه را در حضور جمعیت
به دار کشیدند .شاید گاهی شما یا مردم خیال بکنند که
من اگر از روحانیت طرفداری میکنم برای این اســت
معمم هســتم و این گروهگرایی است.
که من هم یک َّ
مسئله این اســت که با ان روحانی که جلوی انگلستان
را در زمان میرزای شــیرازی گرفته و جلوی اســتبداد را
در زمان مشروطه گرفته است ،و جلوی انگلستان را در
زمان مرحوم اقامیرزا محمدتقی گرفته اســت ،و جلوی
َا َبرقدرتها را گرفته است ،با این مخالفاند.
تاریخ1359/08/26 :
حسینیه جماران
محل :تهران،
ّ
حضار :اصناف ،بازاریان و اقشار مختلف مردم قم
50- 63
بینالملل
شارون ال سعود
باز سعودی
کارگزاران جدید ذهنیت امنیتی دارند
رادیکالیسم سعودی
64-69
اقتصاد
مصائب ربیعی
وزیر و کارگران
چراغ خاموش
دوستی خاله خرسه؟!
70-75
ورزش
سرخابی ها روی هوا
شکست عابر بانک
خادم-گودرزی درحالت سرشاخ
قهرمان لیگ در هفته پایانی مشخص می شود
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
و افشین جم
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
عکس :امیر طالیی کیوان -عدنان جعفری و محمد برنو
ویرایش :ژیال شاکری -امیر عزیزی و نرگس حاجیلو
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمد پالیزدار
سازمان اگهی ها :محمد شکراللهی
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :علیرضا اسدالهی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر اسماعیل تبار -دکتر ایت اله ابراهیمی -دکترغالمحسنتقینتاج
حسین زندی -احمد طالیی -مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی
هادیانباردار -منصور شیخ االسالمی -دکتر زارعیان -علیرضا حسن زاده
سیدحمیدخالقی
سازمان اگهی ها :تلفن0919 - 2341774 :
چاپ :هنر سرزمین سبز
توزیع :نامه امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید عباسپور(توانیر) ،خیابان نظامی گنجوی ،کوچه پناه،
پالک 19
تلفن 88198280 :
طراح جلد :مصطفی مرادی
خروج اضطراری
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال پنجم /شماره دویست و شصت و یک 19 /اردیبهشت 88 /1394صفحه5000/تومان
کارگزارنظام
حضور
هاشمیرفسنجانی
دردانشگاهامیرکبیر
حاشیه ساز شد
محمد جواد ظریف ،نه محمد مصدق
استنهمحموداحمدینژاد
وزیر امورخارجه هفته گذشته مورد حمله اپوزیسیون
قرارگرفت
همهچیزبه«علموصنعت» بازمیگردد
چهمقاماتیاحمدینژادرادربابلهمراهیکردند؟
اختالف فاحش ایران و5+1
مذاکراتهستهایبهسختی
پیشمیرود
افزایشفشارها
بهناطقنوری
برای نامزدی
خبر ویژه مثلث ازتحوالت
انتخاباتیمجلس
عادلالجبیر؛بازسعودی
مثلث،تغییراتدرحکومتسعودی
را بحث و بررسی کرده است
مصائبربیعی
وزیرکار مامور اجرای سناریوی
دولت برای کاهش یارانههاست
شکستعابربانک
ایامکانیسمواگذاریاستقالل
وپرسپولیستغییرمیکند؟
شماره پیامک3000411711 :
تصمیم ناطق
خبرنامه
خبرهای جدیدی در مورد تحوالت انتخابات مجلس دهم در فضای
سیاسی و رسانه ای پیچیده است؛ اخباری که حکایت از ادامه رایزنی ها
برای راضی کردن علی اکبر ناطق نوری جهت حضور در انتخابات اسفند
دارد .در خبرنامه این هفته عالوه بر این ماجرا به سفر اخیر احمدی نژاد
به بابل و اخرین تحوالت هسته ای نیز پرداخته ایم.
ت
یتر
ا
و
ل
حضرتایت اللهخامنه ای:
خبرنامه
10
مثلث | شماره 261
موافقمذاکرهزیرشبحتهدیدنیستم
رهبر معظم انقالب اسالمی جایگاه بی بدیل اموزش
و پرورش و همچنین نقش بســیار مهم و تاثیرگذار معلم در
تربیت نســلی با ایمان ،دانا ،روشــن بین ،دارای اعتماد به
نفس ،پرنشاط و امیدوار را تبیین کردند.
ایشــان تحقق چنین اهداف واالیی را در گرو اجرای
منســجم و کامل ســند تحــول بنیادین امــوزش و پرورش
دانستند.
حضرت ایت الله خامنه ای در دیدار وزیر و مســئوالن
اموزش و پرورش و جمع زیادی از معلمان سراســر کشــور
تاکید کردند« :مسئوالن دولت به ویژه مسئوالن اقتصادی
باید نســبت به اموزش و پرورش و مسائل معیشتی معلمان
نگاه ویژه و فراتر از دستگاه های دیگر داشته باشند و بدانند
هرگونه هزینه در این مجموعه ،سرمایه گذاری برای اینده و
ایجاد ارزش افزوده است».
همچنین با اشاره به تهدیدهای اخیر مقامات رسمی
امریکا همزمان با برگزاری مذاکرات هسته ای تاکید کردند:
«من موافق مذاکره زیر شــبحِ تهدید نیســتم .مســئوالن
سیاست خارجی و مذاکره کنندگان باید خطوط قرمز و اصلی
را به دقت رعایــت کنند و همزمان با ادامــه مذاکرات ،باید
از عظمت و هیبــت ملت ایران نیز دفاع کننــد و زیر بار هیچ
تحمیل ،زور ،تحقیر و تهدیدی نروند».
رهبــر انقالب اســامی در ابتــدای ســخنان خود با
گرامیداشــت خاطره شــهید ایت الله مطهــری ،مهمترین
ویژگی ایشــان را ،معلم بــودن همراه بــا اخالص و تالش
خستگی ناپذیر دانستند و با اشاره به نقش بی بدیل اموزش و
پرورش در ساختن اینده کشور گفتند« :در اموزش و پرورش،
معلم کانونی ترین و تاثیرگذارترین نقش را در شــکل دهی
شخصیت فکری و روحی دانش اموزان و نسل اینده کشور
دارد ،به گونه ای که حتی پدر و مــادر و محیط زندگی چنین
تاثیرگذاری بر دانش اموز ندارند».
حضرت ایت اللــه خامنــه ای افزودنــد« :باتوجه به
جایگاه اموزش و پرورش و معلمان در اینده کشور ،هرگونه
هزینه در این بخش ،در واقع سرمایه گذاری است».
ایشــان با تاکید بر اینکه باید با چنیــن نگاهی ،برای
اقتصاد اموزش و پرورش برنامه ریزی شــود ،به نقش معلم
در تربیت انسان های بزرگ و شخصیت های برجسته اشاره
کردند و گفتند« :وظیفه معلم تربیت نســلی با ایمان ،دانا،
دارای اعتماد به نفس ،امیدوار به اینده ،با نشــاط ،روشن
بین ،با اراده و دارای سالمت جسمی و روحی است».
رهبر انقالب اســامی خاطرنشــان کردند« :وظیفه
معلم در واقع ایجاد جامعه انسانی برتر و واالتر است که در
امتداد وظیفه انبیاء یعنی تعلیم و تزکیه است».
حضرت ایت اللــه خامنه ای محقق شــدن رســالت
واقعــی معلمــان را نیازمنــد الزاماتــی دانســتند و گفتند:
«یکی از ایــن الزامات توجه به مســاله معیشــت معلمان
است .مســئوالن دولتی به ویژه مســئوالن اقتصادی باید
با وجود محدودیت ها ،نگاه ویــژه ای به اموزش و پرورش
و معلمان داشته باشــند و ان را در مسائل اولویت دار خود
قرار دهند».
ایشان با تاکید بر اینکه اگر درخصوص مساله معیشت
معلمان غفلت شــود ،دشــمن سوءاســتفاده خواهد کرد،
افزودنــد« :البتــه معلمان انســان های مومــن ،نجیب و
هوشــیاری هســتند و متوجه توطئه های دشــمنان و افراد
کینه توز نسبت به نظام اسالمی هســتند که می خواهند به
بهانه معیشت معلمان شعارهای فتنه گرانه و خطی و سیاسی
مطرح و برای نظام دردسر درست کنند».
رهبر انقالب اســامی ،موضوع دانشگاه فرهنگیان
را نیز از جهت انکه جــذب و اموزش معلمــان از طریق ان
انجام می شود ،بسیار مهم دانســتند و تاکید کردند« :همه
فرایندها در این دانشــگاه به ویژه بررسی صالحیت ها برای
جذب معلمان ،محتوای دروس و انتخاب اساتید و اعضای
هیات علمی باید سالم و مطابق با معیارهای اسالم و انقالب
باشد».
دولت ال ســعود بدون هیچ توجیهی
و تنها با این بهانــه که چرا مردم یمن
فالن شــخص را برای ریاست قبول
ندارد ،ســرگرم کشــتار مردم بیگناه
و زنان و کــودکان در یمن هســتند و
امریکایی ها نیز از این جنایت عظیم
پشتیبانی می کنند
مثلث | شماره 261
حضــرت ایت الله خامنه ای با اشــاره به ســند تحول
بنیادین اموزش و پرورش و تایید ان از جانب کارشناســان
زبده و برجســته ،افزودند« :الزمه نتیجه بخش بودن این
سند ،اجرای منسجم و کامل مواد ان است و اگر بخشی از
سند تحول بنیادین در اموزش و پرورش اجرایی شود و بخش
دیگری مورد غفلت قرار گیرد ،این ســند تاثیرگذار نخواهد
بود و تحولی رخ نخواهد داد».
ایشان لزوم اشنا کردن بدنه اموزش و پرورش و معلمان
با مطالبات این ســند را مورد تاکید قرار دادند و گفتند« :در
این خصوص دستگاه های تبلیغاتی به ویژه صدا و سیما باید
به کمک اموزش و پرورش بیایند».
رهبر انقالب اسالمی استفاده از ظرفیت برنامه ششم
که ان شاءالله بر اساس سیاســت های کلی در اینده تدوین
خواهد شــد و نگاه ویژه در این برنامه به سند تحول بنیادین
اموزش و پرورش را ضروری برشمردند و خطاب به مسئوالن
اموزش و پرورش تاکید کردند« :مراقب باشید برنامه های
ســطحی و روزمره جایگزیــن تحول بنیادیــن در اموزش و
پرورش نشود».
حضــرت ایت الله خامنه ای شــرایط کشــور را مهیا و
اماده برای تحول اساســی در اموزش و پرورش دانســتند و
گفتند« :امروز خوشبختانه کشور دارای ثبات و امنیت است
و مسئوالن دولتی با عالقه مندی مشــغول کار هستند و در
چنین شرایطی ،زمینه برای کیفی کردن اموزش و پرورش و
رساندن ان به نقطه مطلوب فراهم است».
ایشان در پایان این بخش از ســخنان خود با تجلیل
مجدد از معلمان گفتند« :مــن از همین جا به همه معلمان
سراسر کشور سالم و درود می فرستم».
رهبر انقالب اســامی بخش دوم ســخنان خود را به
موضوع نحــوه برخوردهای اخیر مقامات رســمی امریکا با
ملت ایران ،همزمان با مذاکرات هسته ای اختصاص دادند
و نکات مهمی را بیان کردند.
حضــرت ایت اللــه خامنه ای ابتــدا به یــک واقعیت
انکارناپذیر اشاره کردند و گفتند« :در طول 35سال گذشته،
دشمنان نظام اسالمی با وجود رجز خوانی های فراوان ،اما
همواره متوجه عظمت و هیبت ملت ایران و نظام جمهوری
اسالمی بودند».
ایشان تاکید کردند« :این هیبت و عظمت ،متوهمانه
نیست بلکه واقعی است زیرا کشــور بزرگ ایران با جمعیتی
بیش از 70میلیون ،دارای سابقه فرهنگی و تاریخی اصیل
و عمیق و شجاعت و عزم مثال زدنی است».
رهبر انقالب اسالمی با تاکید بر اینکه این ملت همواره
از هویت و شــخصیت خود دفاع کرده اســت ،خاطرنشان
کردند« :در هشــت ســال دفاع مقدس ،همه قدرت های
جهان تالش کردند این ملت را به زانو دراورند اما نتوانستند،
بنابراین باید این عظمت و هیبت را حفظ کرد».
حضرت ایت اللــه خامنــه ای افزودند« :بــه اذعان
اشکار و پنهان بســیاری از مســئوالن سیاسی کشورهای
گوناگون ،اگــر تحریم ها و فشــارهای کنونــی ضد ملت
ایران ،علیه هر کشــور دیگری اعمال می شــد ،ان کشور
منهدم می شد اما جمهوری اسالمی ایران مقاوم و استوار
ایستاده است».
ایشــان تاکیــد کردند« :ایــن مســائل ،موضوعات
کوچکی نیستند ،ولی تبلیغات جهانی همواره تالش داشته
اســت مردم کشــورهای مختلف از واقعیات ایــران مطلع
نشوند اما بســیاری از ملت ها نیز این واقعیات را می دانند و
مسئوالن سیاســی دنیا هم به خوبی به این واقعیات واقف
هســتند اگرچه بر زبان نمی اورند و به گونه ای دیگر سخن
می گویند».
رهبر انقالب اسالمی بعد از بیان این مقدمه خطاب به
مسئوالن کشور به ویژه مسئوالن سیاست خارجی و همچنین
نخبگان جامعه گفتنــد« :بدانید ،اگر یک ملتــی نتواند از
عظمت و هویت خود در مقابل بیگانــگان دفاع کند ،قطعا
تو ســری خواهد خورد ،بنابراین باید قدر هویت و شخصیت
ملت را دانست».
حضرت ایت الله خامنه ای با اشاره به تهدید نظامی دو
مقام رسمی امریکا در روزهای اخیر و همزمان با مذاکرات
هســته ای ،افزودند« :مذاکره در زیر شــبح تهدید معنایی
ندارد و ملت ایران مذاکره زیر سایه تهدید را بر نمی تابد».
ایشــان با اشــاره مجدد به اظهارات مقامات رســمی
امریکا در روزهای اخیر که گفته بودند اگر چنین شــرایطی
پیش اید ما حمله نظامی می کنیم ،خطــاب به دولتمردان
امریکایی گفتند« :اوال غلط می کنید .ثانیا همانطور که در
زمان رئیس جمهور قبلی امریکا هم گفتم ،دوران بزن و در رو
تمام شده است و ملت ایران کسی را که بخواهد به او تعرض
کند ،رها نخواهد کرد».
رهبر انقالب اســامی بار دیگر با تاکید بر اینکه همه
مسئوالن به ویژه مذاکره کنندگان باید به این موضوع توجه
داشته باشند ،افزودند« :مذاکره کنندگان هسته ای همواره
باید خطوط قرمز و اساسی مد نظرشان باشد و ان شاءالله از
این خطوط عبور نخواهند کرد».
حضرت ایت الله خامنه ای خاطرنشان کردند« :این،
قابل قبول نیســت که همزمان با مذاکــرات ،طرف مقابل
دائما تهدید کند».
ایشان افزودند« :امریکایی ها نیازشان به مذاکره اگر
بیشتر از ما نباشد ،کمتر نیست .ما تمایل داریم که مذاکرات
به سرانجام برســد و تحریم ها برداشته شــوند اما این بدان
معنا نیست که اگر تحریم ها برداشته نشوند ،ما نمی توانیم
کشور را اداره کنیم».
رهبر انقالب اســامی تاکید کردنــد« :اکنون برای
همه در داخل ثابت شــده اســت کــه اینگونه نیســت که
حل مشکالت اقتصادی کشور وابســته به رفع تحریم ها
باشــد بلکه مشــکالت اقتصادی بایــد با تدبیــر و اراده و
توانایی های خودمان حل شــوند ،چه تحریم ها باشــند و
چه نباشند».
حضرت ایت الله خامنه ای خاطرنشان کردند« :البته
اگر تحریم ها نباشد ،شاید حل مشکالت اقتصادی راحت تر
باشــد اما در صــورت ادامــه تحریم ها نیز حل مشــکالت
امکان پذیر است».
ایشــان با تاکید بر اینکه موضع جمهوری اســامی
نسبت به مذاکرات هسته ای چنین موضعی است ،در بیان
دلیل نیاز بــاالی دولت امریکا به مذاکــرات کنونی گفتند:
«انها برای انکه در کارنامه خود یک نقطه اساســی مطرح
کنند ،به شــدت نیازمند این هســتند که بگویند «ما ایران را
ســر میز مذاکره اوردیم و برخی موضوعات را به او تحمیل
کردیم!»
رهبر انقالب اسالمی تاکید کردند« :با مذاکراتی که
زیر شبح تهدید باشد ،موافق نیستم».
حضرت ایت الله خامنــه ای خطاب به تیــم مذاکره
کننده افزودند« :به مذاکره با رعایت خطوط اصلی ادامه
دهید واگر دراین چارچوب به توافق هم رســیدید اشکالی
ندارد ،امــا به هیچ وجــه زیر بــار تحمیــل ،زور ،تحقیر و
تهدید نروید».
ایشــان بــا تاکید بــر اینکــه امــروز دولــت امریکا،
بی ابروترین دولت در جهان است ،یک دلیل ان را حمایت
صریح امریکا از جنایات دولت ال ســعود در یمن دانستند و
گفتند« :دولت ال ســعود بدون هیچ توجیهی و تنها با این
بهانه که چرا مردم یمن فالن شخص را برای ریاست قبول
ندارد ،سرگرم کشــتار مردم بیگناه و زنان و کودکان در یمن
هســتند و امریکایی ها نیز از این جنایت عظیم پشــتیبانی
می کنند».
رهبر انقالب اسالمی با تاکید بر اینکه امریکا در میان
ملت های منطقه هیــچ ابرویی ندارد ،خاطرنشــان کردند:
«امریکایی ها بدون انکه خجالت بکشــند ،از کشتار مردم
یمن حمایت می کنند اما ایران را که به دنبال کمک دارویی
و مواد غذایی به مردم یمن اســت ،متهم به دخالت در این
کشور و ارسال سالح می کنند».
حضرت ایت الله خامنــه ای افزودند« :ملــت مبارز و
انقالبی یمن نیازی به ســاح ندارد زیرا همه مراکز نظامی
و پادگان ها را در اختیار دارد ،انها به دلیل محاصره دارویی
و غذایی و انرژی که شــما ایجاد کردید نیازمند کمک های
انسانی هستند ولی شما حتی اجازه ورود هالل احمر را نیز
نمی دهید».
حضــرت ایت الله خامنه ای بــا تاکید بــر اینکه راهی
را که ملت ایــران انتخاب کــرده ،راه متین ،مســتحکم و
خوش عاقبتی اســت ،گفتند« :به توفیق الهی و به کوری
چشــم دشــمنان ،این راه به نتایج خود خواهد رسید و همه
خواهند دید که دشمنان نخواهند توانست اهداف شوم خود
را در مورد ملت ایران ،عملی کنند».
پیــش از بیانات رهبــر انقالب اســامی ،اقای فانی
وزیر اموزش و پرورش با گرامیداشت یاد و خاطره شهیدان
رجایی ،باهنر و مطهری و همچنین هفته معلم ،خاطرنشان
کرد« :تشکیل ســتاد اجرایی و تهیه نقشــه راه سند تحول
بنیادیــن نظــام امــوزش و پــرورش ،افزایــش اردوهای
دانش امــوزی راهیان نــور ،اجرای حفــظ موضوعی قران
کریم در مــدارس ،افزایــش اردوهای تربیتی و پرورشــی
به منظور اموزش ســبک زندگی ایرانی اســامی ،برگزاری
المپیادهای ورزشی درون مدرســه ای با تکیه بر سه اصل
«تحصیل ،تهذیب و ورزش» ،توجه ویژه به دانش اموزان
مناطق محروم ،اصالح رویکرد برنامه های درسی مبتنی بر
سیاست های جمعیتی و اقتصاد مقاومتی ،افزایش مشارکت
خیرین مدرسه ســاز و ارتقــای توانمندی هــای معلمان از
جمله اقدامات وزارت اموزش و پرورش در دوره جدید بوده
است».
خبرنامه
افزایش فشارها بر ناطق نوری
برای نامزدی در مجلس
گزارش ویژه مثلث از تحوالت
انتخاباتی
همه چیز به «علم و صنعت» باز می گردد
مثلث به این سوال پاسخ می دهد؛ کدام
مقامات استانی احمدی نژاد را همراهی
کردند؟
چالش خاطره
محسن رفیق دوست نظرش را
درباره خاطرات هاشمی بیان
کرده است
11
خبرنامه
سیا
ست
گزارشویژهمثلثازتحوالتانتخاباتی
خبرنامه
12
مثلث | شماره 261
افزایش فشارها بر ناطق نوری
برای نامزدی در مجلس
علی اکبر ناطق نوری می تواند یکــی از افراد موثر در
انتخابات مجلس دهم باشد؛ چه کاندیدا باشد و چه نباشد!
به بیان دیگر او فردی اســت که امدن یا نیامدنش حتما بر
معادالت سیاسی انتخابات اســفندماه تاثیر خواهد داشت
حتی اگر در نتیجه ان هیچ تاثیری نداشــته باشد .خبرهای
جدیدی از او رسیده است.
می گویند هنوز از مشــاوران و افراد امینش در مورد
هزینــه و فایده حضــور و یــا عدم حضــورش در انتخابات
می پرسد .این یعنی اینکه شــیخ انچنان که خودش رسما
و در فضای عمومی اعالم کرده چندان تصمیم قطعی در
این مورد نگرفته و شاید دلش با امدن هم باشد .می گویند
جدای از اصالح طلبان ،برخی چهره های مطرح سیاسی
هم برای کاندیداتوری او اصرار دارند .درســت شــبیه ان
روزها که برای نامزدی اش در انتخابات ریاست جمهوری
اصرار می کردند حاال هم سختی راه «لواسان » را تحمل
می کنند شــاید او را به امدن متقاعد کننــد .او خودش اما
در جایی به صــورت خصوصی اعــام کرده که فشــارها
برای حضورش در انتخابات افزایش یافته اســت .رفقای
سنتی و سابقش و البته برخی دیگر از اصولگرایان اگر چه
اصرار دارند او نمی اید اما عنوان می کنند که از بازگشــت
او به سیاست رسمی اســتقبال می کنند« .من همین االن
معتقدم اقای ناطق با هر شــرطی که می خواهد به میدان
بیاید پا به میدان بگــذارد ،یعنی از او دعــوت و خواهش
می کنیم که ایــن کار را انجام دهد ،ما هیچ شــرطی برای
اقای ناطــق نمی گذاریــم .معتقدم اقــای ناطق ظرفیت
اصولگرایی اســت .هر کــس هرچه می خواهــد درباره او
بگوید .برخــی می گویند اقای ناطق به چه شــرطی بیاید،
من هیچ شــرطی ندارم فقط ما مشــکلمان با اقای ناطق
این اســت که هر چقدر با او صحبت می کنیم و می گوییم
ایــن کار را انجام دهــد می گوید« :من احســاس تکلیف
نمی کنم» ،ما فقط می خواهیم این احساس تکلیف را در
او به وجود بیاوریم ،هیچ شــریطی هم با او نداریم .چون
معتقدیــم اقای ناطــق در هر صورت یــک ظرفیت بزرگ
خبرنامه
«نه» به اصالح طلبان
اما در میان رفقای اصولگرا هم هستند
کســانی که همچنــان بــه او توصیه
می کنند فعال وارد گود نشود تا حریم و
حرمت باقیمانده حفظ شود و مخالفان
با موج انتقادات هزینه های تازه ای را
به او تحمیل نکنند .خودش هم گویا
در دیدارهای خصوصی گفته چندان
دلش نمی خواهد وارد رقابت شود
به ویژگی هایی که ایشان دارند می توانند این جبهه را حفظ
کنند ».مرعشی معتقد اســت« :ائتــاف اصالح طلبان با
شخصیت های اصولگرای میانه رو مثل ناطق نوری و امثال
اینها موجب می شــود انها بــا دولتی که روی کار اســت در
کشــور قوام پیدا کنند و اثار این ائتالف را مردم ببینند .این
یعنی اینکه در تفکر کارگزارانی هــا عارف چندان جایگاهی
نداشت .انها به ناطق نوری فکر می کردند».
حاال اما انچــه رخ داده تاکید علی اکبــر ناطق نوری
بر قاعده بــازی اســت .او می خواهــد همچنــان در میان
اصولگرایان باقی بماند حتی اگر گالیه هایی هم از رفقای
سابقش داشته باشد .منزل ناطق نوری این روزها محل رفت
و امد شده است .او تا کنون مشاوره ان دسته از دوستان را
که می گویند کاندیدا نشو را به ســخن ان کسانی که برای
امدن تشویقش می کنن د ترجیح داده است.
بازگشت به عارف؟
این اما همه ماجرا نیست .اصالح طلبانی که با پاسخ
منفی ناطق نوری مواجه شده اند و پالسی از علی الریجانی
هم دریافت نکرده اند نســخه تازه شان را رونمایی کرده اند.
انها حاال از تمایلشان برای ریاست محمد رضا عارف سخن
می گویند.پیشــرو تر از همه انها عبدالله ناصری اســت که
می گوید« :اگــر اقای عارف وارد انتخابات مجلس شــوند
بی شــک بیشــترین اراء را برای ریاســت مجلس دهم در
اختیار خواهنــد گرفت؛ زیــرا یکی از بهتریــن گزینه های
اصالح طلبــان اســت ».و البتــه همســو بــا او داریــوش
قنبری،عضــو شــورای مرکزی حــزب مردمســاالری هم
گفتــه اســت« :اصالح طلبان انتظــار دارند اقــای عارف
سرلیســت این طیــف در انتخابات مجلس دهم باشــد».
علی اکبــر اولیاء ،چهــره نزدیک به محمدرضــا عارف هم
گفته است« :سرلیســتی اقای عارف در انتخابات مجلس
دهم غیرمنتظره و غیرمنطقی نیســت ،چراکه ایشان یکی
از شخصیت های شناخته شده و مورد توجه و پذیرش همه
اصالح طلبان و حتی بخشــی از اصولگرایــان معتدل نیز
هســتند .به یک معنا می توان گفت درست در شرایطی که
برخی اصالح طلبان همچنان اصرار بر مدل ائتالفی داشته
و به تشکیل مجلســی با ترکیب شــبیه مجلس پنجم تاکید
می کردند ،امروز به صورت کامال شفاف و صریح اعالم شد
که محمد رضا عارف به عنوان گزینــه اصلی اصالح طلبان
برای ریاســت مجلس دهم در نظر گرفته شــده اســت».
محمد رضا عارف حــاال جایگزیــن علی اکبــر ناطق نوری
شده است .این برای اردیبهشت ماه 1394است .تا زمان
برگزاری انتخابات زمان باقی مانده اســت .شاید علی اکبر
ناطق نوری تصمیم دیگری بگیرد .تا اینجای کار نیامدنش
به نفع محمد رضا عارف تمام شده است.
مثلث | شماره 261
انچه ناطق نوری بار دیگر بر ان اصــرار کرده فقط به
نیامدن خالصه نمی شــود .او در واقع کارت دعوت سران
اصالح طلب و از همــه مهمتــر کارت دعــوت کارگزاران
سازندگی را پس فرستاده اســت .واقعیت این است که بعد
از انتخابات ریاســت جمهوری یازدهــم و نتیجه حاصل از
ان اصالح طلبان با فضایی تازه مواجه شــدند .شــرایطی
که برای اصالح طلبــان منافذی جهت بازگشــت به قدرت
را مهیا کــرده بود .انهــا البتــه توانســتند صندلی هایی از
ســاختمان پاســتور را در اختیار گرفته و حضــور در قدرت
اجرایی کشور را مجددا تجربه کنند .در این میان اما انها با
یک انتخابات مهم مواجه بودند ؛ پارلمان دهم .محمد رضا
عارف در چنین شرایطی بیش از ســایرین مورد توجه بود.
محمد رضا عارف
حاال جایگزین علی اکبر
ناطق نوری شده است .این برای
اردیبهشت ماه 1394است
خبرنامه
اصولگرایی اســت .اقای ناطــق ظرفیــت اصالح طلبی
نمی تواند باشــد .اقای ناطق ظرفیــت اعتدالی که برخی
تعریــف می کنند نیــز نمی تواند باشــد .شــاید از برخی از
ما گالیه جدی داشــته باشــد و ایــن گالیه هــا بحق هم
باشــد .همه گالیه ها روی چشــم .امیدواریم اقای ناطق
تشــریف بیاورد چون اگر بیاید ظرفیــت اصولگرایی حتما
تقویت می شــود .امیدواریم اقای ناطق به این احســاس
تکلیف برســند .ایشــان بارها گفتند که اگر قرار بود بیایم
در ریاســت جمهوری می امدم .ما کاری به این نداریم که
خودشان می خواهند کاندیدا شوند یا خیر .ما می گوییم به
میدان بیایند .باالخره شخصیت بزرگی هستند و می توانند
مایه انســجام اصولگرایی شــوند( ».محمد رضا باهنر در
مصاحبه با سالنامه مثلث)
اما در میان همین رفقای اصولگرا هم هستند کسانی
که همچنان بــه او توصیه می کننــد فعال وارد گود نشــود
تا حریم و حرمت باقیمانــده حفظ شــود و مخالفان با موج
انتقادات هزینه های تازه ای را به او تحمیل نکنند.
خودش هم گویا در دیدارهای خصوصی گفته چندان
دلش نمی خواهد وارد رقابت شــود .در تازه ترین اظهارنظر
رسمی گفته است« :در اخرین روز مجلس پنجم جمله ای
را بیان کردم که امروز نیز به ان پایبندم ،در ان روز 56ساله
بودم و االن 72ســال دارم ،البته از نظر جسمی و روحی در
سالمت کامل هســتم ،اما ان روز گفتم در دنیای پیشرفته
بــرای کار رجال سیاســی یک عمــری تعریف می شــود؛
خالقیت ،ابتکار و نواوری در دوره کار سیاسی وجود دارد و
بعد از پایان کار سیاســی باید کار به نسل های جدید سپرده
شــود .کادرســازی یعنی اینکه به جوانان فرصت بدهیم.
در دنیا رجال سیاســی بعــد از اتمام مدت خدمــت خود در
اتاق های فکر حضور دارند و تجربه خود را در اختیار جوانان
مبتکر قرار می دهند.
جیمی کارتــر رئیس جمهور ســابق امریــکا هنوز در
امریکا موقعیــت دارد و ماموریت مــی رود و از تجربیات او
استفاده می شــود؛ بنابراین باید از تجربیات خوب دیگران
استفاده کرد .امام علی (ع) می فرماید؛ «شما دنبال خوبی
باشــید ،گرچه طرف مقابل مشرک باشــد ».در زمینه ورود
به انتخابات احســاس تکلیف شــرعی نمی کنم و در جناح
یا گروه خاصــی نیز قرار نمی گیرم ».ایــن البته همه حرف
علی اکبر ناطق نوری نیست .او روزهای ریاستش بر مجلس
را یاداور شده و گفته است« :مجلس پنجم اقلیت مقتدری
بود و بنده وقتی همراه با اقای عبدالله نوری برای ریاســت
مجلس کاندیدا شدم ،توانستم با حدود 13رای بیشتر رئیس
مجلس شــوم ،خدا را گواه می گیرم در ان مجلس با وجود
اقلیت قوی در طول چهار ســال یک روز استرس نداشتم و
هر روز مشتاقانه به مجلس می رفتم و با هیچ نماینده ای به
تندی صحبت نکردم ،جالب اســت بدانید هم جناحی ها به
من می گفتند شما وقتی پایین هستید با ما هستید ،اما روی
صندلی ریاست می نشینید با جناح رقیب هستید».
او به خاطــر اصالح طلبان از حضــور در انتخابات انصراف
داده و عدم ورودش به دولت هم این گمانه را بیش ازپیش
تقویت می کرد که این چهره اصالح طلب عزم خود را برای
ورود به انتخابات مجلس جزم کرده است.ماجرا اما به اینجا
ختم نشد .حاال کارگزارانی ها که خود را در مقام برادر بزرگتر
اصالح طلبان می دیدند ایده ای دیگر داشتند .دبیرکل حزب
کارگزاران در سرمقاله هفته نامه صدا ،ارگان حزب کارگزاران
نوشــته بود« :اصالح طلبان و نیروهای معتدل سیاسی با
راهبرد اجماع و حتی اتحاد در مقابله با افراط گرایی انتخابات
را پیگیری خواهند کرد .باید محور «هاشمی /ناطق ،خاتمی
/روحانی» را پیگیری و تقویت کرد و به صورت جدی در پی
تداوم راهکارها «جبهه متحد اعتدال» در انتخابات مجلس
دهم بود .ما همیشه به اهمیت راهبردی انتخابات در تغییر
و تحول شرایط سیاســی و اجتماعی کشور باور داشته ایم.
سال اینده بیستمین سال شکل گیری کارگزاران و سالگرد
تشکیل مجلس پنجم اســت که در زمان خود و دوره غیبت
و قهر جناح چپ اولین ســنگر نفی انحصار و مقدمه شکل
گیری جریان اصالحات و حرکت دوم خرداد بود .مجلسی
متنوع ،متکثر و معتدل که به توســعه کشــور کمک کرد.
اکنون پس از 20سال ما در استانه تداوم همان استراتژی
هســتیم .مجلســی معتدل و متنوع کــه گام دوم نهضت
اعتدال گرایی پــس از انتخابات 24خــرداد 92را تکمیل
کند .در ایــن راه ما به ســهم خود از همه نیروهای دلســوز
کشور می خواهیم که به فراخوان مهم رئیس جمهور برای
تقویت «ارایش همکاری و تعاون» به جای «ارایش خشم»
پاسخ مثبت دهیم.
کرباســچی پیــش از ایــن گفتــه بود«:احــزاب
اصالح طلب از روش های سیاســی معقول و فعال تر برای
انتخابات مجلس استفاده می کنند و بعید نیست باتوجه به
سابقه ناطق نوری و مجموعه گرایش اصالح طلبان ،اجماع
روی ناطق صــورت بگیرد .کرباســچی در مــورد وضعیت
محمد رضا عارف در صورت کاندیداتوری ناطق نوری گفته
بود« :عــارف از نیروهای خوبی اســت کــه تجربه معاون
اجرایی و وزارت را در کارنامه خود دارد و در مجلس می تواند
نقش خوبی ایفا کند ،اما این بحث نیســت کــه یا عارف در
انتخابات مجلس حضور داشته باشد یا ناطق نوری؛ به هر
حال مجلس 290کرسی دارد و همه شخصیت های خوب و
توانمند می توانند در ان حضور داشته باشند و این انتخابات
مجلس می تواند این شــخصیت ها را جمع کند ».همسو با
کرباسچی ،حســین مرعشی ،عضو شــورای مرکزی حزب
کارگزاران هم در گفت وگویی درباره ائتالف اصالح طلبان
روی محوریت ناطق نوری گفته است :با توجه به وضعیتی
که در بین اصالح طلبان باوجود امده با امدن یک شخصیتی
مثل ناطق نوری نه تنها این اتئالف خوب است بلکه خیلی
چیزها را برای دیگران مشخص می کند».
وی تاکید می کند« :برای اصالح طلبان شایســته تر
و کارکشــته تر از ناطق نوری کسی نیست .ایشان باتوجه به
عقبه سیاســی خیلی خوبی که برای خود رقــم زده و باتوجه
13
خبرنامه
احمدی نژاد در انتخابات دور بعد مجلس باشد .برخی اخبار
تایید نشده حکایت از ان دارد که بسیاری از اعضای جریان
بهار به مســجد مقدس محدثین بابل که به اعتقاد متولیان
ان ،به دستور امام زمان(عج) ســاخته شده ٬ارادت دارند؛
مسجدی که یک دهه پیش و بالفاصله بعد از روی کار امدن
احمدی نژاد با عتاب و خطــاب علی اکبر ناطق نوری مواجه
شــد؛ «اخیرا به اســتانی رفته بودم .به من گفتند در اینجا
محلی درست شده که جمکران دوم است .چراکه شخصی
در اینجا خوابی دیده و دستور داده اند در اینجا بنایی بسازند.
من از انها خواهش کردم این بســاط را جمع کنند؛ چرا که
خواب ،حجت نیست و این کار ها برای اعتقادات مردم ضرر
دارد ».شمس الدین حســینی ،تقویان ،عباسی و منوچهر
متکی از جمله کسانی هستند که شــنیده شده قرار است از
استان مازندران برای مجلس فعالیت خود را اغاز کنند.
سیا
ست
توضیحات فرماندار
همه چیز به «علم و صنعت» بازمی گردد
مثلث به این سوال پاسخ می دهد؛ کدام مقامات استانی احمدی نژاد را همراهی کردند؟
خبرنامه
14
مثلث | شماره 261
داوود حشمتی
روزنامه نگار
حضور فرمانــدار دولــت روحانــی در مراســم حضور
احمدی نــژاد در بابل بار دیگــر بحث های جناحــی در میان
ن را دامن زد .از یک طرف بســیاری از هواداران دولت
مدیرا
روحانی از این حضور ،ناراحتی خود را ابــراز کردند و از طرف
دیگر اما فرماندار بابل معتقد بود که کار خطایی انجام نداده
است .ماجرا از یک خبر اغاز شد .خبری که در ان گفته می شد
رجب مالیی رئیســی ،فرماندار دولت یازدهم در شهرســتان
بابل ،به مراسمی رفته است که احمدی نژاد در ان سخنرانی
و دیدار داشــته .محمود احمدی نژاد که با دعوت گروهی از
فعاالن دانشجویی و سیاسی به بابل سفر کرده بود ،در جمع
هواد ارانش در مســجد محدثین این شهر ســخنرانی کرد و
دیدارهایی را به صورت محدود انجام داد.
با انتشــار ایــن خبر ســیل هــواداران دولــت یازدهم
انتقاداتشانرااغازکردند.اینانتقادهاازخودواقعهفراتررفت
وبهعملکردوزارتکشوردولتیازدهمرسید.اولینباریکیاز
سایت های خبری با انتشار گزارشی پرسید« :فرماندار روحانی
در میتینگ سیاسی احمدی نژاد چه می کرد؟!»
«انتخاب» که خط مشی رسانه ای اش حمایت از دولت
روحانی اســت در این گزارش نوشــت «:یک منبع مطلع و از
فعالین سیاسی در این مورد به خبرنگار ما گفت که فرمانداری
بابل فضای بســیار ازادی برای تبلیغات در اختیار طرفداران
احمدی نژاد قرار داد».
این منبع همچنین از برگزاری جلســه ای در پایان شب
با حضور مدیران دولت احمدی نژاد خبــر داده بود ؛ «به رغم
برخی محدودیت ها که برای برگزاری مراسم دیگر طیف های
سیاسیدراستانمازندرانوجوددارد،اماجناحشکست خورده
انتخاباتبدونهیچ گونهمحدودیتیمراسمخودرادرفضایی
کامال ویژه برگزار کردند و پس از پایان مراســم برخی بزرگان
استانمازندرانتاپاسیازشبدرمنزلیکیازمسئوالنسابق
دولتوباحضورمحموداحمدی نژادتشکیلجلسهدادند».او
همچنین توضیح داده بود که فرماندار و معاون استاندار دولت
روحانی نیز در این جلســه شبانه حضور داشــتن د و ادامه داده
بود« :به جز مقامات مختلف فرمانداری ،برخی فرمانداران و
بخشداران که از دوره احمدی نژاد همچنان مشغول فعالیت
هستند ،در جلســه خصوصی با احمدی نژاد شرکت کردند».
بسیاری بر این باور بودندکه این دیدارها ،دیدارهای انتخاباتی
و در راســتای کلیــد زدن برنامه های تیم دولت ســابق برای
انتخابات مجلس دهم است .از همین زاویه بود که انتقادات
اوج بیشتری گرفت .فعاالن سیاسی و استانی اصالح طلبان
در شهرســتان ها از مدت ها قبل انتقاداتشــان را به دولت در
این باره مطرح می کردند .انها به طور کل از وضعیتی که دولت
برای اصالح طلبان ایجاد کرده است ناراحت هستند .اوایل
امسال که روحانی به استان گیالن ســفر کرد در جریان این
سفر فعاالن سیاسی اصالح طلب برای دیدار با روحانی دعوت
نشدند .سایت تدبیر خبر که به مسائل استان گیالن در سطح
کالننگاهمی کند ،دراینباره نقدتندیرابهروحانیواردکرد.
بهگزارشاینسایتحتیفعاالنستادهایانتخاباتیروحانی
در استان گیالن نی ز به این دیدارها دعوت نشدند که موجب
دلسردی شان از دولت روحانی فراهم شده بود.
در این شــرایط خبر می رســید کــه فرمانــدار یکی از
شهرهای شمالی کشور در مراســمی با حضور احمدی نژاد
شرکت کرده اســت .ان هم در اســتانی که به اعتقاد برخی
قرار اســت بعد از مشــهد دومین پایگاه حضــور هواداران
به هرحال اگرچه ایــن رفتار فرماندار بابــل انتقادهای
بســیاری را به دنبال داشــته ،اما او با دفــاع از کار خود ،گفته
بود« :باید به بزرگانمان احترام بگذاریــم و با تنگ نظری راه
را نبندیم!»
رجب مالیی رئیسی ،فرماندار فعلی بابل در گفت وگو
با ســایت محلی وارش نیوز درباره حضورش در سخنرانی
احمدی نژاد گفت« :حضور بنده بــا هماهنگی و موافقت
و نظر مساعد اســتانداری و وزارت کشــور صورت گرفته
و به منظــور حفظ امنیت و ارامش مراســم بوده اســت».
فرماندار بابل افزود« :مگر کشــور ما جمهوری اســامی
نیســت و مگر نه اینکه باید با همه برخوردی یکسان شود،
اگر اینگو نه است حضور بنده بالاشکال بوده است .ضمن
اینکه باید بــه بزرگانمان احترام بگذاریــم و با تنگ نظری
راه را نبندیم ».مالیــی عدم حضورش در این مراســم را
بی احترامی دانســت .به هرحال شــرکت فرماندار بابل در
همایــش احمدی نژادی ها در حالی انجام شــده که گفته
می شــود این گردهمایــی انتخاباتی بوده و در جلســات
خصوصی هم درباره انتخابات اتی بحث های محرمانه ای
انجام شــده اســت .این اتفاق همچنین لــزوم همراهی
فرمانداران با بدنه دولت را بار دیگر به میان کشید .جایی
که پیــش از ان نیــز روحانی تاکیــد ورزیده و بســیاری از
اصالح طلبان راجع به ان سخن گفته بودند.
فرماندار بابل کیست؟
رجب مالیی رئیســی ،فرمانــدار فعلی بابــل ،اتفاقا از
نیروهایــی اســت کــه در اســتان بــه اصالح طلــب بودن
معروف است .او ســابق ه ســال ها فعالیت در وزارت کشور و
فرمانداری های کشور را در کارنامه خود دارد .مالیی در سال
1343در شهرستان بابل زاده شد .او در کارنامه مدیریتی اش
ســابقه شــهرداری بابل را نیز به همراه دارد .جایی که بعد از
شو قوس های فراوان در ســال 89او از طرف شورای این
ک
شهر به سمت شهرداری انتخاب شــد .اما بررسی کارنامه او
عالوه بر حضور 27ساله در وزارت کشور ،دو نقطه اتصال با
ی را نمایان می کند.
دولت احمدی نژاد
اول :مالیــی دانش اموختــه دانشــگاهی اســت که
احمدی نژاد نیز از انفارغ التحصیلشده واتفاقابااوهم رشته
است .او مهندسی را از دانشگاه علم و صنعت تهران در رشته
عمران دریافت کرده است .دوم :حضور در مدیریت میانی
شــهرهای غرب کشــور .مالیی عالوه بر اینکه از رزمندگان
جنگ تحمیلی بود ،شــهرداری قروه و همچنیــن مریوان را
نیز سال ها پیش برعهده داشت .این مساله باتوجه به اینکه
حلقه اولیه و اصلی دولت احمدی نژاد متعلق به مدیرانی بود
که به حلقه کردستان شهرت داشــتند ،می تواند محل پیوند
میان مالیی و بدنه دولت احمدی نژاد باشد .محمد مهدوی
پیش از مالیی فرماندار شهرســتان بابــل در دولت قبل بود.
خبرنامه
روحانی:مسئوالنبایدبهرای 24خردادمعتقدباشند
با این حال باید بــه کمی عقب تر بازگشــت ؛ جایی که
رئیس دولت یازدهم از همراهی دولتمردان و مردم که به تعبیر
رئیس جمهور «سرمایه های اجتماعی» هستند ،سخن گفته
بود .او اوایل اسفندماه سال گذشته به استانداران خود توصیه
کرده بود تا سرمایه های اجتماعی را حفظ کنند و در نخستین
همایش اســتانداران به انها گفته بود« :یکبار دیگر به همه
استانداران اعالم می کنم همه مسئوالن اجرایی که زیرنظر
شما هستند باید در خدمت مردم باشند ».روحانی با بیان اینکه
از نظر ما جناح ها و حزب ها فرقــی نمی کنند و هر جناحی که
بیشتر به ملت خدمت کند از نظر ما جناح برتر است ،افزوده بود
که مسئوالن باید به رای مردم معتقد باشند« :عنوان ،مارک،
این و ان و الف و ب برای ما مطرح نیست و نباید هیچ خادمی
را از ارائه خدمت محروم کنیم اما مسئوالن اجرایی باید به رای
مردم در 24خرداد 92معتقد باشند ».رئیس جمهور گفته بود:
«اگر کسی اعتقاد به رای مردم ندارد می تواند در کشور کار و
فعالیت کند اما نمی تواند در سطح باالی کشور مدیر باشد».
منتقدان دولت روحانی از این اظهارات او تعجب کردند
و ان را به نقد کشــیدند .اما روحانی در همان سخنرانی گفته
بود « :این مساله ای است که مردم ان را قبول نمی کنند و ما
نیز در فعالیت ها به سوابق افراد و وابستگی سیاسی و جناحی
انها کاری نداریم اما مسئوالن باید به رای مردم اعتقاد داشته
باشند ».روحانی قاطعانه از انها که رای مردم را در 24خرداد
قبول ندارند خواسته بود تا در جای دیگری خدمت کنند« :اگر
کسی 24خردادراقبولنداردمی توانددرسمتدیگریخدمت
کند،چرا که «ان ارض الله واسعه» و در مکان و پست دیگری
خدمت کند اما اگر بخواهد مسئول رده باالی کشور باشد این
قابل قبولنیست».
او همچنین با بیان اینکه همه ما بار سنگینی را بر دوش
گرفته ایم و فردی که مسئولیت برعهده می گیرد در برابر خدا و
ملت بار امانت سنگین را بر دوش دارد ،افزود« :ما باید این بار
امانت را به مقصد برسانیم و به وعده ای که به مردم داده ایم وفا
75درصد از فرمانداران با دولت همراه نیستند
پس از انتقادات بــه حضور فرماندار دولــت یازدهم در
مراسم احمدی نژاد،وزیرکشور دولت اصالحات نیز به صحنه
امدوازحضورفرماندارانیخبردادکهبادولتهمراهنیستند.به
اعتقاد او تعداد این فرمانداران بسیار هم زیاد بود.
موسوی الری که با ایلنا گفت وگو می کرد توضیح داد که
75درصدفرماندارانبادولتهمراهنیستند«:باالخرهمدیریت
محلی توسط استانداران ،فرمانداران یا بخشداران باید پا به
پای دولت حرکت کنــد .یکی از انتقادات جــدی که در حال
حاضر وجود دارد ،این اســت که خیلی از این مدیران محلی
یعنی حدود ۷۵درصد انها افرادی هستند که با مشی دولت و
دیدگاه های دولت همراه نیستند».
یکی از نقاط مورد انتقاد ،معاونت سیاسی وزارت کشور
بود .وزارت کشــور پــس از رفتن میرولد در همان نیم ســال
ابتدایی دولت ،تقریبا یک ســالی را با سرپرســتی اداره شده
بود .اصالح طلبان که به سازوکار انتخابات و نقش مسئوالن
دولتی استان در انتخابات اگاهی کامل دارند ،از همان زمان
به انتقــاد از عدم انتخاب معاونت سیاســی توســط رحمانی
فضلیپرداختند .اما در نهایت یکی از مدیران میانه رو در میان
مسئوالن را برای این سمت انتخاب کرد.
به اعتقاد اصالح طلبان این فاصله زمانی موجب شــد
تا فرمانداران دولت قبــل همچنان بر ســر کار باقی بمانند.
موســوی الری نیز خواستار رســیدگی معاون سیاسی وزارت
کشوربهمسالهفرماندارانیشدکهبهمشیدولتاعتقادندارند.
او گفته بود« :هم اکنون در بســیاری از شهرستان ها بخش
عمده نیروها معتقد به مشی دولت نیستند که این مساله یک
چالش پیش روی دولت محسوب می شود که باید وزیر کشور
و معاون سیاسی او به ان بپردازند».
موسوی الری معتقد بود که اصالح طلبان نقش بسزایی
در انتخاب روحانی داشتند اما روحانی هنوز نتوانسته منویات
خود را در کشور پیدا کند« :در این رابطه باید بحث را از هم جدا
کرد؛ اول اینکه اصالح طلبان از شخص رئیس دولت حمایت
کردندوحمایتاصالح طلبانباعثشدتقریبامعادلهانتخابات
بههمبریزد.نتیجهتدبیراصالح طلبانهمدولتیشدکهامروز
باانسروکارداریم.بحثدیگرایناستکهدولتچقدرنگاه
اصالح طلبانه دارد .واقعیت این است که به دلیل مشکالتی
که پیش پای دولت قرار داشــته ،خیلی از مســائل همچنان
باقی است .دولت هنوز در حوزه های بســیاری با وعده اقای
انتقاد به برخورد دوگانه فرماندار
بااینحالفعاالنسیاسیوهواداراندولتدراستان ها
همانطورکهپیشترگفتهشد،ازرویهفرماندارانواستانداران
رضایت ندارند .خصوصا این بحث در شــهره ا نمود بیشتری
داشته و انتقادات بیشتر شنیده می شود .بعد از انکه فرماندار
بابل دالیل خود برای حضور در این مراسم را برشمرد و احترام
به بزرگان کشــور را الزمه مدیریت دانســت ،یکی از فعاالن
سیاسی شمال کشــور شــیوه مدیران دولت یازدهم را به نقد
کشید .احمد رادمنش ،مدیرکل سابق سیاسی استان مازندان
معتقداستکهاستانداروفرماندارانشهربایدفضایسیاسی
رابرایهمهنیروهایسیاسیفراهمکنندواگردرمراسمی هم
حضورمی یابندبایداینرفتاررانسبتبهتمامجریاناتسیاسی
داشتهودربرنامههرجریانسیاسیشرکتکنند.دراینصورت
اشکالی ندارد که در مراسم احمدی نژاد حضور می یابند .وی
خطاببهفرمانداربابلگفت«:باتوجهبهاینکهاصالح طلبان
برای برگزاری اجتماع در تنگنا قرار دارند و اجازه برگزاری مراسم
و اجتماعات به انها داده نمی شود ،شما به عنوان یک فرماندار
تدارکاتــی را برای حضــور حداکثری مــردم و جناحی خاص
فراهم کردید که این را در ذهن متبادر می کند که برای حضور
رئیس جمهورامادهمی شوید.اینبارفتار بیطرفانهیکمسئول
مغایرت دارد».
همچنین حجت االســام عباســعلی بهاری ،نماینده
اســبق مازندران در مجلس شورای اســامی در واکنش به
حضور فرماندار بابل در مراسم سخنرانی احمدی نژاد در این
شهرستان و توضیحاتی که وی ارائه کرده بود گفت که حضور
دراینمراسمدرستنبود«:درستاستکهاحمدی نژادزمانی
رئیس جمهور کشورمان بود ه اما حضور مدیران دولتی ان هم
فرماندار در چنین برنامه هایی که شائبه انتخاباتی دارد درست
نیست و اصل بیطرفی باید رعایت شود».
به گفته او تنها «بخشی از فرمانداران جا به جا شدند».
بهاری توضیح داده بــود« :تعدادی هم همــان فرمانداران
احمدی نژاد هستند .حتی کسانی که عضو ستاد احمدی نژاد
هم بودنــد در برخی مدیریت هــا ابقا شــده اند .اما مصلحت
فرمانداران و مدیران اجرایی این است که در چنین محافلی
حضورنیابند».انتقاداتبهرفتارهایفرمانداراندولتروحانی
رفته رفته و با نزدیک شدن به انتخابات مجلس بیشتر خواهد
شد .این موضوع به طور قطع فشارهایی را در الیه های پنهان
و به دور از چشم رسانه ها و مردم بر دولت نیز وارد خواهد کرد.
دولت روحانی نشان داده که اهل تغییرات ناگهانی ،انهم با
پشتوانه اعتراضات نیست ،اما با این حال احتمال تغییرات در
سطح مدیران استانی چندان هم دور از ذهن نخواهد بود.
مثلث | شماره 261
خبرنامه
مهدوی تا دی ماه سال 92یعنی چندماه بعد از روی کار امدن
دولت روحانی در این فرمانداری به خدمت مشغول بود .درباره
او گفته می شــود که از فرماندهان جنــگ و همچنین دارای
ارتباطات بســیار خوب با هیات ها و اهالی مذهبی شهر بود.
اگرچه مالئی نیز از رزمندگان جنگ محســوب می شد ،اما با
این حال زمزمه های مخالفت با مالئی از همان روزهای اول از
سوی هیات های مذهبی بابل شنیده می شد .با این وجود او به
فرمانداری بابل رفت تا سکان امور را به دست بگیرد.
درباره او از سوی اصالح طلبان و اعتدالگرایان تا پیش
از اتفاق اخیر هیچ ســابقه مخالفتی وجود ندارد .با این حال
این موضوع باعث شــ د بار دیگر بحث تغییر در استانداری ها
و فرمانداری هــا در میان فعاالن سیاســی اصالح طلب کلید
زده شود.
کنیم .اگر خدای ناکرده مسئوالن اجرایی کشور به خواست
و مطالبه مردم عمل نکنند و در وعده های داده شــده توسط
دولت یازدهم سستی به وجود اید ،اولین ضربه مهم به اعتماد
عمومی و ســرمایه اجتماعی وارد می شود » .همین سخنان
بود که هواداران او را تشویق می کرد تا بر خواسته های خود
مبنی بر مرزبندی با دولتمردان دولــت قبل و هواداران دولت
احمدی نژاد تاکید بورزند.
روحانیدرمیتینگ هایانتخاباتیفاصلهزیادیدارد.معتقدم
اقای روحانی هنوز به طور کامل موفق نشــده منویات خود را
محقق کند ،دولت به همین نســبت و بلکه بیشتر با استقرار
دیدگاه های اصالح طلبان هم فاصله دارد».
15
خبرنامه
حاشیهیکسخنرانی
حسن روحانی درباره اظهارنظر جنجالی اش توضیح داده است
حجت االســام حســن روحانــی رئیس جمهــور
هفته گذشــته بار دیگر نظر خود را پیرامــون رویکرد نیروی
انتظامی بیان کرد.
او در مراسم گرامیداشت روز معلم ،زمانی که به موضوع
حوزه های علمیه پرداخت ،اینگونه اظهارنظر کرد« :ما باید
هر چیز در ســر جای خود ببینیم ،تعلیم و ترویج دین ،بیان
دین و ترویج اسالم به عهده همه معلمان در اموزش و پرورش
و دانشگاه هاست .حوزه ها هم که جای خود دارد؛ رسالتشان
فهم و تبیین بهتر دین است اما نمی شود به هر کسی گفت
تو مجتهدی و اجتهاد کن ،در ان صورت سنگ روی سنگ
بند نمی شود».
روحانی همچنین گفت« :نمی توان به قوه قهریه نظام
که دســتبند و کلت دارد ،گفت تو هم اجتهاد کن .هر کس
وظیفه خود را باید انجام دهد .تقویت نظام و اســام به این
است که هر کسی کار خود را انجام دهد».
این در حالی اســت کــه او چندی پیــش در همایش
سراسری فرماندهان ناجا ،از لزوم پایبند بودن پلیس به قانون
ســخن گفته و تاکید کرده بود« :پلیس موظــف به اجرای
اسالم نیست ،هیچ پلیســی نمی تواند بگوید من این کار را
کردم چون خدا گفته است ،پلیس یک وظیفه بیشتر ندارد و
ان هم اجرای قانون است».
این اظهــارات رئیس جمهوری اما بــا واکنش روزنامه
اصولگرای کیهان مواجه شــد .این روزنامــه در اخبار ویژه
خود با انتشار بخشی از سخنان روحانی در مراسم بزرگداشت
روز معلــم ،در واکنــش بــه این اظهــارات چنین نوشــت:
«رئیس جمهور اظهارات هفته گذشته خود مبنی بر اینکه کار
نیروی انتظامی اجرای اسالم نیست را با اظهارات قابل تامل
دیگری توجیه کرد .این اظهارات در حالی است که اظهارات
اخیر اقــای روحانی با اعتراض گســترده علمــا و مراجع از
جمله حضرات ایــات صافی گلپایگانی ،مکارم شــیرازی و
نوری همدانی مواجه شــد .بــه عبارت دیگر علمــا و مراجع
عظام از اینکه روحانــی اجتهاد مقابل نص کــرده و به نفی
تکلیف نیروی انتظامی در نظام اسالمی پرداخته ،ناخرسند
بودند .این در حالی است که رئیس جمهور خود شخصا حق
و صالحیت چنین اجتهادهایی را در مقابل نص صریح قانون
و احکام اســامی ندارد و نمی تواند تکلیف قانونی و شرعی
نیروی انتظامی را اسقاط کند یا این تصریح قانونی و شرعی
را «اجتهاد» بخواند».
چالشخاطره
خبرنامه
16
مثلث | شماره 261
محسن رفیق دوست نظرش را درباره
خاطرات هاشمی بیان کرده است
محسن رفیق دوست هفته گذشــته در گفت وگویی با
خبرگزاری اصولگرای مهر ،به بیان نظر خود درباره خاطرات
ایت الله هاشمی رفســنجانی پرداخت؛ اظهاراتی که البته با
تفسیرهای متفاوتی مواجه شد.
رفیق دوســت در ایــن گفت وگــو بــه این ســوال که
چقدر به نقل های منتســب به امــام(ره) می شــود اعتماد
کرد ،این گونه پاســخ داد« :من احتیاجی بــه توجه به این
نقل قول ها نمی بینم .اصال نیازی نیســت .دنبال چه چیزی
می گردیم؟ چه کســی را می خواهیم محاکمــه کنیم؟ چه
کسی را می خواهیم اعدام بکنیم؟ یک سیر تاریخی گذشت
و یک اتفاقاتی افتاد و همه ان هم برای ملت ما خوب بود».
او صحبت هایــش را این طــور ادامــه داد« :ایــن
نقل قول ها به نظر من خلط مبحث و دور شدن از یک واقعیت
است و ان واقعیت این اســت که بعد از امام یک ابر مردی
مثل امام پیدا شــد و بســیار عالی انقالب را تا امروز رهبری
کرده اســت .چه احتیاجی برای ایــن نقل قول ها داریم که
صحت و سقم ان را پیدا کنیم ؟ االن مرجع ما نسبت به همه
این مطالب رهبر معظم انقالب هســتند و باید ببینیم ایشان
چه چیزی می گویند .مشکل امروز ما این نیست که ۲۵سال
پیش چیزی که منتشر نشده ایا درست بوده است یا نه .اصال
به چه درد امروزمان می خورد؟ امروز رهبری می فرمایند باید
در مقابل امریکا محکم ایســتاد و این خط قرمزتان اســت
و ایــن حرف هایی کــه زده می شــود برای شــل کردن خط
قرمزهاست».
رفیق دوست نظر خود درباره خاطره هاشمی رفسنجانی
از امام(ره) مبنی بر حذف شعار مرگ بر امریکا را نیز این گونه
بیان کرد« :هر زمانی که رهبری فرمود شعار مرگ بر امریکا
نگویید ،من هــم نمی گویم .برخی حرف هــا به هیچ دردی
نمی خورد و به هیچ جا منتهی نمی شود».
او همچنین ارزیابی خود از سیاست هاشمی رفسنجانی
پیرامون روابط ایران وعربســتان را نیز بیــان کرد؛ انجا که
گفت« :اقای هاشمی فردی است سیاستمدار ،به شدت مورد
تائید امام(ره) و امروز هم باید مطیع رهبر معظم انقالب باشد
والغیر .اگر جایی ایشان نظرش با اقا تفاوت دارد باید ایشان
سکوت کند نه اقا .حق این است که ایشان به انقالب خیلی
خدمت کرده و گردن انقالب خیلی حق دارد اما امروز تکلیف
این اســت که همه حتی اقای هاشــمی مطیع فرمایشــات
رهبر معظم انقالب باشند».
اظهارات مشاور اردوغان تکذیب شد
شجریان:دیگرنمی توانمبخوانم
«امرالله ایشلر» مشاور ویژه اردوغان در گفت وگو با
روزنامه الحیات چاپ لندن ،اظهاراتی داشت که البته بعدا
از سوی ترکیه تکذیب شد.
او با حمله ای شــدید و بی ســابقه ،اقدامــات ایران
در منطقه را «فتنه ســاز»ی نامید و ادعــا کرد ،ضرری که
ایران بــه وحدت جهــان اســامی زده ،بیــش از ضرری
اســت که اســرائیل وارد کرده اســت .این اظهــارات با
واکنش های رسانه ها در داخل
روبه رو شــد تا اینکه سخنگوی
ریاســت جمهوری ترکیــه
اظهــارات او را رد کرد و گفت:
«او هیــچ منصــب رســمی در
دولت ترکیه نــدارد و وظیفه ای
برای اظهارنظر از ســوی ترکیه
به وی داده نشده است.
شــجریان درحالــی کــه
حضور در ارکســتر ملی را تایید
می کــرد ،در اظهارنظــری
گفت« :حضور من در ارکســتر
ســمفونیک در صورتــی کــه
فعالیتــم ممنوعیتــی نداشــته
باشــد ،از نظــر خــودم قطعی
اســت ».او درعین حال گفت
که تا به حال هر چه می خواســته خوانده اســت و از این
به بعد هرچــه بخواند گزافه اســت و گفته بــود « :وقتی
اواز می خوانم بدون شــعر نمی توانــم اواز بخوانم .مثل
خودرویی که بنزین ندارد .زیاده گویی نمی خواهم بکنم.
من چند ســالی اســت که می خوانــم و انچه بایــد را تا به
حال خوانده ام و از این به بعد هرچــه بخوانم زیاده گویی
است».
احمدی نژادمعتقدبودامامزمان(عج)
شخصاهدایتشمی کند
جلد پنجم خاطرات ایت الله ری شهری به زودی منتشر
می شود .در بخشــی از این کتاب خاطر ه ای وجود دارد که
به دوران حضور احمدی نژاد در مکــه باز می گردد .ایت الله
روایت می کنــد« :اطالع داده شــد که اقــای احمدی نژاد
قصد دارد شــب به چادر بعثه در منا بیاید و در انجا سخنرانی
نیز داشــته باشــد ...خالصه صحبــت ایشــان ان بود که
در حال حاضر امــام زمان(عج)
جهان را اداره می کند و هدایت
شخص ایشــان هم با خود امام
زمان اســت .ضمنا با اشــاره به
ســخنرانی چندی پیش خود در
دانشــگاه کلمبیای امریکا ،ان
ســخنرانی را نیز با هدایت امام
زمان(ع) دانست».
خبرانالین هفته گذشته میزبان یک مناظره داغ بود؛
مناظره ای که در ان صادق زیباکالم و حســین الله کرم ،دو
اســتاد علم سیاســت که البته دیدگاه های کامال متضادی
دارند ،به تبادل نظر پیرامون سیاســت داخلی دولت یازدهم
پرداختند .مهم تریــن محورهای صحبت هــای الله کرم و
زیباکالم در ادامه می اید:
الله کرم :در دو ســال گذشته شــاهد سیستم مخرب
جناحی بودیم .اقای روحانی با شعار اعتدال امدند اما شاهد
بودیم که سیستم جناحی دوباره برقرار شد .ما شاهد حاکمیت
دو جریان تندرو و اعتدالگرا هستیم .االن نیروهای انقالبی
در حاشیه هستند .غرور ،تفرعن ،تحقیر و توهین را می بینیم.
زیباکالم :بــه کار بــردن ادبیــات مناســب و حاوی
احترام خیلی کمرنگ اســت و فقــط اقای روحانــی از این
ادبیات اســتفاده نکرده .اگر امار بگیریم ،می بینیم ایت الله
علم الهــدی رکورد اقــای روحانی را با اختالف می شــکند و
اقای احمدی نژاد رکــورد هر دو را می شــکند .روحانی برنز،
علم الهدی نقره و احمدی نژاد طال می گیرد.
رابطه دولت با اصولگرایان
الله کرم :رابطه دولت با اصولگراها رابطه یک طرفه ای
بوده که همراه با توهین بوده است .مدام توهین به مجلس
اصولگرا صورت گرفته است.
زیبــاکالم :اگــر اصولگرایــان را در یک طیــف قرار
بدهید و جریانات تند و رادیکال اصولگرایی در یک طیف و
اعتدالگرایان یک طرف دیگر هر قدر که از طرف اصولگرا به
سمت معتدل برویم رابطه دولت بهتر می شود.
نسبت دولت روحانی با اصالح طلبان
الله کــرم :اصالح طلبــان دولــت را رحم اجــاره ای
می دانند؛ مکرر روی وزارت کشور و علوم فشار اوردند .البته
بخش هایــی از وزارت علوم را گرفتند و اجــازه حرف زدن به
اصولگرایان را ندادند .االن درباره وزیر کشــور مدام فشــار
می اورند که وزیــر را تغییر بدهند ،می خواهنــد در انجا دوره
تاج زاده را تکرار کنند.
زیبــاکالم :دولــت روحانــی تــا حــدودی حاصــل
تالش هــای اصالح طلبان بــوده اســت .اصالح طلبان با
خیلی از سیاســت هایش موافق بودند .جاهایی هســت که
اصالح طلبان انتقــاد دارند و همراهــی نمی کنند .به عزل و
نصب های صورت گرفته در وزارت کشور انتقاد دارند.
طرح مجلس رد شد
زیباکالم :ما نمی توانیم خود را از دولت اقای روحانی
جدا کنیم .ما نمی توانیم بگوییم کــه دولت اقای روحانی به
ما مربوط نیست .ما نسبت به کسانی که به اعتبار ما رفتند به
روحانیرای دادند مسئولیم .اگر اصالح طلبان به روحانی رای
نمی دادند او دو میلیون هم رای نمی اورد .دولت اقای روحانی
چشم و تن و بدن و روح و جان همه اصالح طلبان است.
الله کرم :چرا روحانی که بحث اعتدال را مطرح می کند
دولتش فقط به دنبال تفریط است؟ چرا باید یک دولت معتدل
به تمامی از جریان تفریطیون باشــد و افراطی ها را اصال به
کار نگیرد.
مواجهه دولت با فساد
زیباکالم :منشا فساد در کشور ما اقتصاد دولتی است
و مادامی که اقتصاد دولتی باشد ،نمی توانید جلوی فساد را
بگیرید .اگر در سایر کشورها این همه فساد نیست ،به دلیل
دولتی نبودن اقتصاد است.
الله کرم :این مساله سیســتم اقتصاد دولتی اشکال
دارد و اقتصاد سرمایه داری صدها اشکال دارد .تایید می کنم
که اقتصاد دولتی موجود دارای اشکاالت بسیاری است اما
بازهم به ادم ها برمی گردد .در زمینه دیدن یک بازی فوتبال از
تلویزیون،عکسیکهازرئیسدولتمنتشرشددیدیمکهیک
کاسه پر از بادام های انچنانی روی میز وی بود و با شلوار جین
و وضعیت مرفه نشسته که این قابل قبول نیست.
عفاف و حجاب
زیباکالم :یک بار ندیدم انصــار حزب الله بروند جلوی
شورای عالی انقالب فرهنگی یا ســازمان تبلیغات اسالمی
یا حوزه علمیه قم و بگویند چرا وضعیت عفاف و حجاب این
است .اما علی الدوام جلوی وزارت کشور است .اگر یک بار
جاهای دیگر هم می رفتند می توانستم بگویم این عرق دینی
است .اما یک بار در دوره احمدی نژاد تجمع نکردید .دردشان
سیاسی است ،اما انقدر مرام ندارند که به صراحت بگویند.
الله کرم :اگر شما هم غیرت دینی دارید شما هم بروید
و انجایی که ما نمی رویم تجمع کنید .مــا معتقدیم که این
کار به وزارت کشور واگذار شده اســت .ما از تجمع در برابر
وزارت کشــور دفاع می کنیم .ســازمان تبلیغات اسالمی و
شورای عالی انقالب فرهنگی هیچ مســئولیتی در عفاف و
حجاب ندارند.
مرتضوی :از معاونت در قتل
تبرئهشدم
ســعید مرتضوی پس از برگزاری جلسه دادگاهش در
جمع خبرنگاران حاضر شد و گفت که از اتهام معاونت در قتل
تبرئه شده اســت .او پیش تر از سوی خانواده روح االمینی و
کامرانی متهم بود که در مرگ فرزندانشــان در بازداشــتگاه
کهریزیک دخیل بوده اســت .شــکایت وی تاکنــون 5بار
مطرح و هر 5بار هم مورد رســیدگی قرار گرفتــه و در هر 5
مرتبه یا برائت شــد یا منع پیگیری برایش صادر شــده و در
واقع اعتبار امــر مختومه را دارد
به همین جهت دادگستری نباید
شــکایت جدید را می پذیرفت.
مرتضوی تاکید داشت که حتی
در مورد اخر «شــعبه 38دیوان
عالی کشــور» بــرای او «حکم
برائت صادر» کرده است.
به دنبال معرفــی محمود
زمانی قمــی بــه عنــوان گزینه
پیشنهادی اســتاندار مرکزی از
ســوی وزارت کشــور به هیات
دولــت و و معرفــی وی بــرای
استانداری این استان ،جمعی از
مردم که از طالب و دانشجویان
و گروه هــای سیاســی اســتان
مرکــزی بودنــد ،در مقابل اســتانداری این اســتان تجمع
اعتراضی کردند.
شرکت کنندگان در این تجمع در حالی که پالکاردهایی
با شــعار «ما اســتاندار فتنه گر نمی خواهیــم»« ،مرگ بر
فتنه گر» و ...را در دست داشتند ،معتقد بودند که زمانی قمی
یکی از فتنه گران است و نباید به این استان بیاید .اعتراض
انها به عضویت وی در بنیاد باران اســت .مقیمی استاندار
قبلی این اســتان به ســمت معاونت سیاســی وزارت کشور
منصوب شده بود.
احضار متهم اختالس بعد از مرگ
346روز پــس از اعــدام
مه افریــد امیرخســروی مجرم
پرونده فســاد ســه هزار میلیارد
تومانی ،ســازمان امور مالیاتی
استان تهران او را برای رسیدگی
بــه بدهــی مالیاتــی اش بــه
کمیسیون حل اختالف احضار
کرد .او باید برای پرداخت بیش
از ٣٠میلیارد ریال مالیات بردرامد یکی از شــرکت هایش در
جلسه ٣٠اردیبهشت کمیسیون حل اختالف مالیاتی حضور
پیدا کند! بنی صفاررییس سازمان امور مالیاتی تهران در این
باره توضیح داده بود که اصل اعالم احضار ،یک روند قانونی
و منطقی اســت اما قاعدتا باید به اســم وراث درج می شد.
اما وکیل او معتقد اســت کــه در طول مدت بعــد از اعدام او
پرونده های متعددی برای دریافت مالیات از شــرکت هایی
که قبال اعالم شــده بود صوری و کاغذی هســتند ،تشکیل
شده است.
انتقادازاستخرهایمختلط
دادســتان عمومــی و
انقالب تهــران در اظهارنظری
از اســتخرهای مختلــط انتقاد
کــرد و خواســتار پاســخگویی
دستگاه هایی که بودجه ورزش
را می گیرنــد و متولــی اصلــی
هستند ،شد.
عباس جعفری دولت ابادی
در پاسخ به این ســوال که «شــما قبل از اینکه به طور ویژه
ورزش را زیــر نظر بگیرید ،توقع داشــتید ایــن اتفاقات در
ورزش ما باشد؟»گفت« :می توانم بگویم انتظار همکاری
بیشتر داریم ،خیلی ها مدعی هستند .مدعی ها کمتر حرف
بزنند و بیشتر عمل کنند ».دادستان تهران همچنین پرسید:
«چرا در برخی باشــگاه های بدنســازی مواد مکمل توزیع
می شود؟ چه کسی پاسخگوســت؟ چرا برخی استخرهای
مختلط در بعضی گزارش ها دیده می شــود؟ دستگاه هایی
که بودجــه ورزش را می گیرند متولی اصلی هســتند و باید
پاسخگو باشند».
مثلث | شماره 261
براساس گزارش خبرگزاری
فــــارس هــــشت مــاه قبــل
هاشمی رفســنجانی ،رئیــس
هیــات امنــای دانشــگاه ازاد
طی نامه ای بــه رئیس جمهور
خواســتار عدم دخالت شورا در
زمینه معرفی سه نفر عضو حقیقی در هیات امنای دانشگاه
ازاد شــده و خواســتار این بود که انها صرفا توسط هیات
موسس دانشگاه ازاد معرفی شوند .پس از گذشت هشت
ماه ،این موضوع در جلســه هفته گذشــته شــورای عالی
انقــاب فرهنگی طــرح و در این زمینــه رای گیری علنی
شــد .پس از رای گیری ،پیشــنهاد مذکــور رای نیاورد و
پــس از رای نیاوردن این موضوع توســط یکــی از اعضا
نسبت به تعداد اراء تشکیک شد و دوباره رای گیری علنی
به عمل امد.
حمایت اصالح طلبان از دولت یازدهم
اعتراضبهاستاندارمرکزی
خبرنامه
مجادله به جای مناظره
خبرنامه
17
خبرنامه
س
یاس
ت
خار
جی
نحوه نگارش برنامه
جامع مشترک به
روایت دوربین حمید
بعیدی نژاد عضو ارشد
تیم مذاکره کننده.
کروشه ها و پرانتزهای
محل اختالف در عکس
مشهود است
اختالف فراوان ایران و 5+1
خبرنامه
18
مثلث | شماره 261
فضای مذاکرات سخت و کند پیش می رود
سرانجام مذاکرات فشــرده ایران و اعضای 5+1در
نیویورک (با دستورکار تدوین پیش نویس برنامه جامع اقدام
مشــترک) به پایان رســید .اخرین اخبار حاکی از ان است
که طرفین نتوانســته اند نــگارش کامل پیــش نویس متن
برنامه جامع اقدام مشــترک (برجام) را به پایان برسانند .به
نظر می رســد مانور پرانتزها (نقاط اختالفــی) در خصوص
مســائلی کلیدی مانند نحوه بازرسی ها و شــیوه و زمان رفع
تحریم ها مانع تســریع نگارش توافق جامع شــده اســت.
اگرچه پس از قرائت بیانیه مشــترک لوزان در ماه گذشــته
برخی تصور می کردند نگارش پیش نویس توافق جامع تابع
روندی سریع تر باشد اما کارشکنی های دو طرف امریکایی
و فرانسوی و انفعال دیگر اعضای 5+1حکم نقاط بازدارنده
را در این مســیر ایفا می کنند .در صورتی که این بازدارندگی
ادامه پیدا کند ،احتمال استمرار مذاکرات هسته ای پس از
ضرب االجل تیرماه منتفی نیست.
رفع تحریم ها؛ اصلی ترین اختالف ایران و غرب
در حالی که جمهوری اســامی ایــران رفع تدریجی
تحریم ها را در توافق نهایی غیر قابل قبول دانســته است،
طرف غربی اصــرار ویــژه ای در رفع تحریم هــا به صورت
مرحله ای ،پلکانی و مشروط دارد .در نخستین دور مذاکرات
هسته ای پس از تفاهم لوزان کار نگارش متن برنامه جامع
اقدام مشترک (برجام) اغاز شد ،با این حال دو طرف در ان
مذاکرات پیشرفت چندانی نداشتند.
البته عدم پیشرفت دور نخســت طبیعی بود چرا که به
گفته مقامات ایرانی این دور بیشــتر به رفع ســوء تفاهمات
و پاســخگویی طرف مقابل به خصوص امریکایی ها درباره
ادعاهای مطرح شده درباره تحریم ها و سازمان بازرسی های
برنامه هســته ای پس از تفاهم لوزان گذشت .در مذاکرات
دوم اردیبهشــت ماه در وین ،طرفیــن روی نقاط اختالفی
و فکت شــیت های ارائه شــده از ســوی امریکا مباحثات و
مذاکرات مفصلی داشــته اند .در چنین فضایــی ادامه کار
نگارش متن پیش نویس برجام از وین بــه نیویورک موکول
شــد .در نیویورک ،مذاکرات به صورتی فشــرده با میانگین
روزی هشــت ســاعت در دو ســطح معاونان و کار شناسان
دنبال شد.
وزیر امور خارجه کشــورمان در خصوص روند نگارش
متن توافق جامع می گوید« :نگارش متــن توافق نهایی با
5+1اهسته و پیوســته در حال پیشرفت است .کار مشکلی
است ولی تعداد پرانتز ها هنوز زیاد است».
روایت حمیــد بعیدی نــژاد ،عضو تیــم مذاکره کننده
هسته ای کشــورمان در خصوص روند نگارش متن توافق
نهایی نیــز در نوع خــود قابل تامــل اســت« :موضوعات
هسته ای و لغو تحریم ها به عنوان مباحثی که مورد مذاکره
هستند از حساسیت بسیار زیادی برای هر یک از طرف های
مذاکره برخوردارند .هر جمله ،عبارت و کلمه ای که یکی از
طرف های مذاکره در خصوص مباحث هسته ای یا تحریم ها
پیشــنهاد می کند برای طــرف دیگر واجد حساســیت های
زیادی است».
ســید عباس عراقچی عضو ارشــد تیــم مذاکره کننده
هسته ای نیز سخنانی مشــابه محمد جواد ظریف را مطرح
ســاخته و در عین حال تاکید بر پیشــرفت تدریجی در روند
نگارش متن برجام ،به موضوع مهم رفع فوری تحریم ها نیز
اشاره کرده اســت« :در حال پیشرفت هستیم ،البته بعضی
خبرنامه
اصرار امریکا بر بازرسی های نا محدود زمانیو مکانی
الوروف از جو مثبت مذاکرات می گوید
روایت مســکو از مذاکرات اخیر هســته ای نیز در نوع
خود مهم و قابل توجه اســت .ســرگئی الوروف ،وزیر امور
خارجه روســیه در کنفرانس مطبوعاتی مشترک اخیر خود با
راهکارهای غلبه بر سنگ اندازی های غرب
باید در نگارش توافقنامه نهایی نهایت وسواس حقوقی
ممکن را به کار برد تا جایی برای کارشــکنی طرف مقابل در
ابعاد حقوقی و قانونی باقی نماند .در این میان الزم اســت
عالوه بر رفــع ابهامات موجود در خصوص «بازرســی های
غیر متعــارف هســته ای »« ،رفــع مشــروط و مرحلــه ای
تحریم ها » و «تعیین مکانیزیم دقیق داوری حقوقی » مانع
از سوءاستفاده واشنگتن و حتی دیگر اعضای 5+1از متن
توافق نهایی شــد .در اینجا بیشتر متوجه تاکید مقام معظم
رهبری در خصوص لزوم شفافیت حقوقی متن توافق نهایی
و غیر قابل تفسیر بودن ان خواهیم شد .نباید فراموش کنیم
که طرف مقابل به صورت بالقوه ،امادگی باالیی برای نقض
توافقنامه های شــفاف و محکــم دارد ،حــال تکلیف ان با
توافقنامه ای که دارای ذره ای کژتابی یا پارادوکس حقوقی
باشد کامال مشخص است!
همچنین در این خصوص الزم است در تعیین جایگاه
راهبردی « مذاکرات هسته ای » و "توافق احتمالی منبعث از
ان «در سیاست خارجی خود بسیار محتاطانه و مبتکرانه عمل
کنیم .در صورتی که توافق احتمالی در جایگاه یک « هدف
استراتژیک » یا نقطه «گذار راهبردی « در سیاست خارجی
ت یا گفتار طرف مقابل
کشورمان متبلور شود ،هر رفتار ،حرک
و بدتر از ان ،هرگونه کارشکنی طرف امریکایی ،موقعیت و
حرکت ما در نظام بین الملل را متزلزل خواهد کرد.
از انجا که احتمال کارشــکنی مقابل (حتی به صورت
بالقــوه) در قبــال توافق نهایی هســته ای متصــور خواهد
بود ،ســرمایه گذاری اســتراتژیکی و راهبــردی (که مبتنی
بر مولفه های ثابــت و غیر قابل تغییر اســت) در قبال چنین
توافقی مدبرانه به نظر نمی رسد .با این حال در حوزه تاکتیکی
می توان از توافق احتمالی در پیشــبرد اهداف کالن و غیر
قابل تغییر سیاست خارجی کشورمان بهره گرفت .در بهترین
حالت ممکن توافق هسته ای احتمالی می تواند حکم «یک
نقطه عطف تاکتیکی » را برای کشورمان در حوزه سیاست
خارجی داشته باشد و ال غیر.
در نهایت مهم ترین نکته اینکه از انجایی که احتمال
کارشکنی امریکا در قبال توافق نهایی وجود دارد ،الزم است
ضریب برگشت پذیری کشورمان در خصوص فعالیت های
هســته ای صلح امیز خود افزایش یابد .این برگشت پذیری
بایــد «فــوری » و «واکنشــی » باشــد .هر انــدازه ضریب
برگشت پذیری کشورمان در خصوص بازتعریف و بازخوانی
دستاوردهای هسته ای خود کمتر شود ،قدرت ریسک پذیری
طرف امریکایــی در خصوص بر هم زدن توافق هســته ای
افزایش می یابد .همچنین الزم اســت در مقابل کارشکنی
احتمالی طرف مقابل ،الترناتیوها و جایگزین هایی را تعریف
کنیم که تصور و محاســبه انها منجر به کاهش قدرت مانور
طرف غربی در نقض توافقنامه هسته ای شود.
مثلث | شماره 261
در کنار موضوع مهم « نحوه رفع تحریم ها » که فعال به
اصلی ترین مانع در روند نگارش متن برجام تبدیل شده است،
موضوع «بازرسی های هسته ای» مساله ای نیست که بتوان
به سادگی از کنار ان گذشــت .جان کری ،وزیر امور خارجه
ایاالت متحده امریکا اعالم کرده اســت که بازرســی های
هسته ای از ایران ابدی خواهد بود .ارنست مونیز وزیر انرژی
ایاالت متحده امریــکا نیز عنوان کرده اســت که در توافق
نهایی بازرسان باید در هر زمان به هر مکانی که اراده بازرسی
از ان را دارند ،دسترسی داشته باشند!
ادعای بازرسی بی حد و حصر (به لحاظ زمانی و مکانی)
از پایگاه های هسته ای و نظامی ایران از زبان سخنگوی کاخ
سفید نیز در جلســه هفتگی وی مطرح شده است« .جاش
ارنست » در این خصوص عنوان کرده است:
«شــدیدترین بازرســی های تاریخ! در این خصوص
صورت خواهــد گرفت .این بازرســی ها تنها به تاسیســات
هسته ای ایران محدود نخواهند بود و سایر تاسیسات را هم
در بر خواهند گرفت .بازرسی های شدید از برنامه هسته ای
ایران محور هر گونه توافق است».
سخنگوی کاخ سفید در ادامه به عنوان نمونه ای از این
بازرسی هایی که از تاسیسات غیرهســته ای انجام خواهند
شد به سرکشــی به کارخانه هایی اشــاره کرد که زمانی برای
ساخت قطعات مورد استفاده در برنامه هسته ای ایران مورد
بهره برداری قــرار گرفته اند .همچنین بر اســاس اظهارات
سخنگوی کاخ سفید ،کارخانه های ساخت سانتریفیوژ هم
تحت بازرسی های سرزده قرار خواهند گرفت.
ســید عبــاس عراقچی ،معــاون وزیــر امــور خارجه
کشورمان با اســتناد به اصول و قواعد ان پی تی ،اظهارات
کــری در خصــوص بازرســی های نامحــدود زمانــی از
فعالیت هــای هســته ای کشــورمان را موضوعــی عجیب
نمی داند .وی در این خصوص عنوان کرده اســت« :فکر
نمی کنــم چندان چیز عجیــب و غریبی باشــد .این یکی از
اصول اولیه ان .پی .تی است .کشورهایی که به ان.پی .تی
ملحق و بر اساس ان از انرژی صلح امیز هسته ای برخوردار
می شــوند ،فعالیت های هســته ای صلح امیز خود را دنبال
می کنند و در مقابل بازرســی های اژانس و اعتمادسازی به
اژانس را می پذیرند .اینکه نظارت هایی وجود داشــته باشد
که از صلح امیز بودن برنامه ها اطمینان حاصل شود ،یکی
از اصول اولیه ان .پی .تی اســت .ما هم سال هاســت که
به ان .پی .تی پیوسته ایم و بر اســاس ان ،یک موافقتنامه
پادمان میان ایران و اژانس امضا شده که دائمی است .پس
بازرسی ها چیز عجیب و غریبی نیست» .
با این حال یکــی از مهم ترین مســائلی کــه در این
حوزه باید بــه صورتی شــفاف حل و فصل شــود ،موضوع
بازرســی های نامحدود مکانی اســت .پس از قرائت بیانیه
لوزان ،دکتر علی اکبر صالحی ،رئیس سازمان انر ِژی اتمی
کشورمان در خصوص بازرسی های نا محدود ادعایی طرف
مقابل (به لحــاظ مکانی) به ان پی تی و قواعد ان اســتناد
کرده و مطابق ان ادعای طرف امریکایی را رد کرده است:
«غربی ها روایت خودشــان را از مذاکرات هسته ای دارند.
انها بگویند که می توانند از تاسیســات نظامی ما هم بازدید
کنند ،چنین چیزی وجود ندارد ،بلکه ما پروتکل الحاقی را
عمل خواهیم کرد .خطوط قرمزی که تعیین شده ،این است
که ما باید حق غنی ســازی اورانیوم را داشته باشیم ،ر اکتور
رقص شمشیر اوالند در دربار ال سعود
سفر اخیر فرانســوا اوالند به دو کشور قطر و عربستان
ســعودی با هدف انعقــاد قرار دادهای تســلیحاتی کالن
میان پاریس و دوحه و ریاض موضوع دیگری اســت که به
صورت مستقیم بر مذاکرات هسته ای ایران و اعضای 5+1
تاثیرگذار است .طی یک سال و نیم اخیر ،سوسیالیست های
فرانسه در ازای سنگ اندازی در مسیر مذاکرات هسته ای و
طرح خواسته های غیر عاقالنه و غیر قابل پذیرش امتیازات
تســلیحاتی زیادی از اعراب دریافت کرده اند .ســفر اخیر
رئیس جمهور ناتوان فرانسه (با محبوبیت 17درصدی! نزد
شهروندان فرانســوی) به ریاض و دوحه نیز در همین راستا
قابل توجیه است.
رئیس جمهور فرانسه در نشست مشورتی سران شورای
همکاری خلیج فــارس در ریاض حضور یافــت .اوالند در
خصوص مذاکرات هسته ای با ایران و نحوه رفع تحریم ها
می گوید« :ایران باید متعهد شــود که درصدد دستیابی به
سالح هسته ای نیست و رفع تحریم های ایران باید به شکل
تدریجی باشــد .می دانم که ایران در کانــون نگرانی های
شــما قرار دارد! مذاکرات جاری در زمینه هسته ای نیازمند
هوشیاری بسیار است که فرانسه ان را مد نظر دارد .به عقیده
ما توافق باید مستحکم ،پایدار و تحقق پذیر باشد و به عنوان
اصلی محکم تضمین کند که ایران به سالح هسته ای دست
نخواهد یافت! تفاهم لوزان تنها یــک مرحله و تنها گامی
به سمت هدف است .هنوز راه زیادی برای پیمودن وجود
دارد .ما خواهان شفافیت هســتیم و همچنین می خواهیم
که رفع احتمالی تحریم ها به صورت تدریجی باشد .اضافه
می کنم که ما به شدت مراقب و مواظب رفتار ایران هستیم
و نمی خواهیم توافقی که مورد بحث و گفت وگو قرار دارد،
عاملی اضافی برای بی ثباتی منطقه باشــد! به همین دلیل
است که تحریم واردات و صادرات تسلیحات به ایران باید
حفظ شود و به ایران تنها از روی اقداماتش نگریسته شود و
نه فقط حرف هایی که می زند».
خبرنامه
بخش ها در پرانتز اســت که تعدادشــان هم زیاد اســت».
خواسته اصلی تیم مذاکره کننده هسته ای ایران «لغو فوری
همه تحریم های مالی و اقتصادی» هنگام اجرایی شــدن
توافق است .هنگامی که نگارش متن توافق به پایان برسد،
تاریخی برای اجــرای ان تعیین می شــود .در ان روز همه
تحریم های اقتصادی و مالی علیه ایران باید لغو شود».
اب سنگین اراک ماهیتش را حفظ کند ،تحقیق و توسعه باید
بماند و نشاط ان برقرار باشــد ،ما کشوری استثنا یی نباشیم
در امر بازرسی ها و دسترســی ها و به صورت استثنا یی با ما
برخورد نکنند» .
سباســتیان کورتس ،وزیر امورخارجــه اتریش عنوان کرده
است« :مذاکرات هسته ای میان ایران و گروه 5+1در مسیر
درســت پیش می رود و دو طرف به حل مسائل موجود از راه
مذاکره ادامه می دهند .هیچ دلیلی ندارد که پیش بینی کنیم
مذاکرات هسته ای پس از سی ام ماه ژوئن تاریخ توافق شده
از سوی ایران و گروه 5+1تمدید شود .البته اگر الزم باشد در
مذاکرات کیفیت توافق ها و نه تاریخ زمانی تعیین شده را در
اولویت قرار می دهیم.
در حال حاضر مذاکرات میان ایران و گروه 5+1به طور
فشرده جریان دارد و کامال مشخص است که در مسیر درست
پیش می رود .متــن توافق جامع در مورد برنامه هســته ای
ایران با موارد معین فنی و حقوقی پر می شود».
الزم به ذکر اســت که قرار اســت پس از وقفه ای چند
روزه ،در روز سه شنبه 22اردیبهشت مذاکرات در شهر وین
از سر گرفته شود.
19
خبرنامه
تصویرنگاری
روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد .تعداد این عکس ها
انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی
بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم .مثلث در این صفحات ،هفته را با مرور
عکس ها از نو یاداوری می کند.
دیدار معلمان و فرهنگیان
بارهبرمعظمانقالب
خبرنامه
20
مثلث | شماره 261
م راسم
نکوداشت
عباسشیبانی
افتتاحبیستمیننمایشگاهبینالمللی
صنعتنفت
خبرنامه
دیدار وزیر حمل و نقل جاده ای هند با رییس جمهور
افتتاحیه بیست و هشتمین
نمایشگاهبی ن المللیکتابتهران
دیدار وزیرکشور با خانواده شهدا
بزرگداشت مقام معلم
مثلث | شماره 261
خبرنامه
متهم جنجالی در
مراسماعتکاف
سومین جلسه رسیدگی به پرونده سعید مرتضوی
21
خبرنامه
حمله پلیس رژیم صهیونیستی به
یهودیان معترض افریقایی تبار
حمله به نمایشگاه کاریکاتورهای موهن علیه اسالم در تگزاس
حمالت نیروهای مردمی یمن به عربستان
خبرنامه
22
مثلث | شماره 261
نجات مهاجران از اب های مدیترانه
نپال در روزهای بعد از زلزله
خبرنامه
نخستینجشنوارهملی
لباس های محلی ایران
اختتامیه بخش بین الملل
جشنواره سی و سوم فیلم فجر
بوسه قاتل بر پای پدر مقتول
مثلث | شماره 261
س
قهرمانی چلسی در لیگ برتر انگلی
بلندترین پل معلق خاورمیانه
در مشکین شهر
خبرنامه
گلزنان دیروز و امروز تیم ملی ایران
23
شبکه اجتماعی
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت .کاربران این شــبکه
اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه
را مشاهده کنند.
به ما پیامک بزنید:
3000411711
lاگر قرار است اســتقالل و پرسپولیس فروخته
نشوند خب نفروشید ،چرا هر روز یک اتفاقی در این
مزایده پیش می اید؟
lمگر حضرت اقا بارهــا و بارها نگفتند که
نباید جوانان با احساساتشان راه بیفتند این طرف و
ان طرف شعار بدهند؟ چرا بعضی گوش نمی کنند؟
رســانه ها و فضای مجازی وجود دارد به جای شعار
دادن بهتر اســت مردم را اگاه کنید که اثرش بیشتر
است.
lپرونده شهید مطهری بسیاری خوب بود.
واقعا خیلی مواقع ما فقط نام استاد را یدک می کشیم
و از اندیشه های او و کارکرد این اندیشه ها در زندگی
و اجتماع غافلیم.
lفاصلــه فقیــر و غنــی روز به روز بیشــتر
می شــود .ســری بــه باشــگاه هایی بزنیــد که حق
عضویتش ماهانــه از یــک میلیون تومان شــروع
می شود .محض اطالع حقوق یک کارگر 890هزار
تومان است.
lجای پرونده های اجتماعی در مجله شما
خالی است.
lیک نکتــه جالب در مــورد دولت روحانی
وجود دارد؛ اینکه در دو ســال گذشته هیچ تغییری
در کابینه صورت ندادند .مقایسه کنید با دولت اول
احمدی نژاد.
lپیشــنهاد می کنــم پرونــده ای دربــاره
اصالح طلبانی که می توانند تایید صالحیت شــوند
یا اینکه صالحیتشان تایید نمی شود منتشر کنید.
24
«ما در ایران کســی را به خاطر عقیــده و نظرش زندانی
نمی کنیم» ،این جمله ظریف در مصاحبه چالشی با چارلی رز
مجری شبکه پی بی اس ،باعث هیاهو و حمالت بی سابقه ای
به مرد محبوب یک ســال اخیر ایران شــد که او را برای مدتی
کوتاه تبدیل به یک «احمدی نژاد» کرد که از زمین و زمان در
رسانه هایخارجیوبرخیدیگرازرسانه هایخارج نشینباانتقاد
مواجهمی شد.انتقادات بی سابقه ایازسویبرخیکاربراندر
شبکه های اجتماعی نسبت به ظریف کار را به جایی رساند که
او نیز نســبت به این هیاهوها ابراز گالیه کرد و خواستار توجه
انان به مصالح ملی شد .روزنامه نگاران اصالح طلب داخل و
عموما خارج نشین ظریف را به باد تندترین انتقادات گرفتند.
در اندک فاصل هزمانی ،صفحه ظریف مورد هجم ه مخالفانش
قرارگرفت.همان هاکهروزیهرپستاورادرشبکهاجتماعی
الیکمی کردندیابازنشرمی دادند،زیرمطلبشازاومی خواستند
دســت از «دروغ» بردارد .در اقدامی جالب ،مسیح علی نژاد،
روزنامه نگار فراری مقیم لندن ویدئویی از خود تهیه کرد که در
ان با شنیدن این بخش از سخنان ظریف اشک می ریزد .این
ویدئو انقدر مصنوعی و مشــمئزکننده بود که او ناچار شد این
ویدئوراازصفحهشخصیخودحذفکند.بااینحالکاربران
شبکه های اجتماعی با انتشــار این ویدئو در صفحات خود او
را یک «بازیگر» معرفی کردند که تالش می کند تنها با تحت
تاثیر قراردادن احساسات خوانندگان حرف های خودش را به
انهاالقاکند .حجمانتقاداتبهظریفانقدرزیادشدکهاوناچار
شد در فاصله کوتاهی یک پست دیگر در فیس بوکش منتشر
کند .وزیر امور خارجه در صفحه شــخصی خود در فیس بوک
از منتقدان داخلی اش خواســت الاقل پیش از قلمفرسایی،
حرف هایاورابه طورکاملبشنوند.بعدازانکهمصاحبهظریف
با پی بی اس پخش شد ،تعداد زیادی از هواداران ظریف که تا
ب می دادند در فضای مجازی او را
پیش از ان وی را مصدق لق
به باد تندترین انتقادات گرفتند .اما ظریف به طور تلویحی در
جوابیه اشاذعانمی کندکهمنظورویدرباره«یکخبرنگار»
است که به بهانه او «توافق هسته ای دچار چندین اصالحیه
شده است» .منظور ظریف از این «خبرنگار» مساله جیسون
رضائیان ،خبرنگار واشنگتن پســت بود که در ایــران به اتهام
جاسوسی دستگیر شده اســت .وزیرخارجه ایران در متن این
پاسخسعیکردهتامخالفانداخلی اشراراضیکند.اوبهکنایه
گفتهکهمواضعشدرطولاین 30سالهمیشهمشخصبود
وهیچوقتدستخوشچرخش های ١٨٠درجه ایمانندبرخی
نشدهاست.ظریفخطاببهخوانندگانشنوشت«:عجیب تر
ازهمه،گروهیازهموطناندرداخلوخارجپاسخمشخص،
دقیقوضروریبندهبهسوالدرموردیکخبرنگار–کهوضعیت
اواینروزهابهانهچندیناصالحیهدرسنایامریکابرایمقابلهبا
توافقهسته ایشدهاست–رادستمایهمقاالتطوالنیدراین
زمینهکردهوبرخیدوستاننیزبدونشنیدنپرسشوپاسخ،بنده
راموردمرحمتولطفقرارداده اند!
دوســتان عزیز! دیدگاه های حقیر فــدوی – اگر ارزش
و اهمیتی داشــته باشــد – در مورد مســائل مختلف خارجی و
داخلی مشخص اســت و برخالف برخی دوستان که مواضع
و دیدگاه هایشان در طول سه دهه گذشته چرخش های 180
درجه ای داشته است ،قدمت ســی و چند ساله دارد ».گفتنی
است معاونت فرهنگی ســپاه چند روز بعد ،با انتشــار متنی از
اظهاراتظریفدردفاعازنظامتشکرکرد.
جهانگیری در سفر استانی
lسرنوشــت پرونده شــاندیز به کجا رسید؟
سرنوشــت پرونده طبقه هفتم عالءالدین چه شــد؟
این افرادی که پولشــان ماه هاســت در انجا مانده
سرمایه های زندگی شان را از دست رفته می بینند.
مثلث | شماره 261
خبرنامه
lاقای قالیباف گفتند زلزله تهران را تهدید
می کند .این کامال درست است .اما یادم هست یک
نفر گفت« :زلزله در تهران بــه همین زودی حتمی
است اما هیچ اتفاقی نیفتاد».
مصدقزمانیااحمدی نژاددوران
lبه امید ان روزی که مردم با اگاهی کامل
به مســائل اعتراض کننــد و نه تحــت هیجانات و
شانتاژ.
نماز قبل از مناظره
بررسی رسانه ای هفته
جدال ساختمان ولنجک
و ساختمان بنیاد باران
بازخوانی مناظرات 92
توسط حاج عزت
عزت الله ضرغامی کــه به تازگی به شــبکه اجتماعی
اینستاگرام پیوسته با انتشــار تصویری از مناظرات سال 92
مورد توجه رسانه ها و فضای مجازی قرار گرفت .او با انتشار
تصویــری از خود و روحانی که مشــغول صحبت هســتند،
نوشت« :به ذهنم امد ممکن است ســنگینی مناظره چهار
ســاعته باعث افت فشار نامزدها شــود و خوب است داخل
استودیو به انها چای و شیرینی برســانیم! کار غیرمتعارفی
بود که با هماهنگی کارگردان و مدیریت تصویربردارى ،در
استودیو انجام شد .نوش جان شــان ولی جالب این بود که
قبل از شروع برنامه وقتی در اتاق توجیه این پیشنهاد را مطرح
کردم ،برخی اقایان که خیلی بدبین بودند سرى تکان دادند
و گفتند به هرحال ریش و قیچی دست شماست؛ هر کاری
کنید ما که نمی توانیم چیزی بگوییم ».از سوی دیگر مهدی
فرجی ،مدیر پیشــین شبکه یک ســیما ذیل این یادداشت
نوشته اســت« :ســام اقاى مهندس خدا قوت .یاداورى
روزهاى سخت اما شــیرین برگزارى مناظره هاى انتخاباتى
کار دلچسبى بود که انجام دادید .گذاشتن همین چاى حین
برگزارى مناظره به نحوى که مزاحم تصویربردارى نباشــد و
رعایت شــان نامزدها هم بشــود ،حین پخش زنده استرس
زیادى را به همکاران وارد مى کرد به هر حال با تدبیر شــما و
حمایت خداوند متعال همه چیز به خوبى پیش رفت».
اعتکاف مهدی هاشمی
فرزنــد پــر حاشــیه
ایت الله هاشــمی ،درحالی
کــه حکــم دادگاه وی در
حال نهایی شــدن اســت،
در مراسم اعتکاف شرکت
کــرد .خبرگزاری دانشــجو
تصاویر مهدی هاشمی را در
حالی که در مراسم اعتکاف
دانشــگاه ازاد شرکت کرده
بود منتشر کرد.
جدال مخالفان احمدی نژاد از اســتقرار رئیس جمهور سابق در
ولنجک و هزینه هــای ان و در مقابل موافقــان احمدی نژاد به خاطر
واگذاری اراضی دولتی برای احداث ســاختمان جدید بنیاد باران در
طول هفته گذشته ادامه داشــت .در نهایت یک عضو «بی نام» نهاد
ریاست جمهوری به مخالفت با اظهارات حامیان احمدی نژاد برخاست
روزنامه دولتی ایران در صفحه سیاســی خود این گونه به جدال ردیف بودجه اختصاصی برای رئیس جمهورهای
ســابق پرداخته اســت ؛«ســخنان محمدرضا میرتاج الدینی ،معاون پارلمانی رئیس دولت ســابق مبنی بر اینکه دفتر
احمدی نژاد در ســاختمان ولنجک ،متعلق به نهاد ریاست جمهوری اســت و هزینه های این ساختمان از محل ردیف
بودجه ای در نهاد ریاست جمهوری و با عنوان «دفتر رئیس جمهوری سابق» تامین می شود ،از سوی یک «مقام اگاه»
در نهاد ریاست جمهوری تکذیب شد».
این مقام اگاه ،با تاکید بر اینکه «روسای جمهوری سابق ردیف بودجه دولتی ندارند و هزینه های انان نیز از سوی
این نهاد تامین نمی شود» ،درباره ساختمان ولنجک گفت« :این ساختمان هم دولتی نیست و از طریق یکی از نهادهای
عمومی در اختیار رئیس جمهوری سابق قرار گرفته اســت ».البته باید یاداور شد که این تکذیب ،شامل سال های 93
و 94است زیرا در بودجه سال ،92ســالی که احمدی نژاد و یارانش در مرداد ان سال نهاد ریاست جمهوری را به دولت
یازدهم تحویل دادند ،چنین ردیف بودجه ای تحت عنوان «دفتر رئیس جمهوری ســابق» وجود داشت .دلیل ان هم
روشن است ،زیرا این بودجه از سوی دولت دهم و رئیس این دولت به مجلس تقدیم شده بود و تنظیم کنندگان این بودجه
که می دانستند دیگر در دولت نخواهند بود ،برای خود بودجه و ردیف اعتبار تعریف کردند.
پاسخی به همنوایی با نتانیاهو
هاشمی رفسنجانی می گوید باید وحدت و همدلی را حفظ کنیم و
منطق و ادب بر اختالف نظرها حاکم شود .روزنامه کیهان با این مقدمه
به اظهارات هاشمی رفسنجانی در دانشگاه امیرکبیر استناد می کند و با
رودر رو کردن سخنان ایت الله در سال گذشته به نقد اظهارات هاشمی
می نشیند .کیهان با نوشتن این موضوع که هاشمی با تاکید بر اینکه باید
منطق در اختالف نظرها حاکم شود می گوید« :اگر اختالفات مناسب
بیان شود ،مشکالت حل می شــود .در انتخابات نمی توانیم بگوییم
همه به یک جا رای دهند .باید با ازادی ،ادب ،منطق و با پذیرش نظر
اکثریت وحدت خود را حفظ کنیــم .در این فضا اگر تحریم ها هم رفع
نشد ما مسیر خود را ادامه می دهیم ولی اگر تحریم ها رفع شد خواهیم دید چه فضایی برای توسعه کشور فراهم می شود».
این روزنامه بعد از گزارش سخنان رئیس مجمع تشــخیص مصلحت به نقد این اظهارات پرداخته و نوشت« :این
سخنان در حالی مطرح شده که اقای هاشــمی دو ماه پیش در همایش الگوی توسعه پایدار ،با احترام و ادب خاصی از
منتقدان مذاکرات یاد کرد و گفت« :دلواپس ها با نتانیاهو همنوا شده اند ...تریبون مجلس باز است و هرچه می خواهند
می گویند و برخی هم این دروغ ها را باور می کنند و اینها مزاحمت است».
ب سال 88
نســبت دادن منتقدان و نخبگان به اسرائیل در حالی است که سران رژیم صهیونیســتی در فتنه و اشو
رسما و علنا از این فتنه که اقای هاشــمی نیز جزو بازیگران -بخوانید بازی خوردگان -ان بود حمایت کردند و فتنه گران را
پیاده نظام و سرمایه بزرگ اسرائیل خواندند.
هر چند ان ماجرا یک برنامه ریزی صهیونیستی ،امریکایی و انگلیسی بود اما بازیگران فتنه اصرار داشتند در برابر
رای اکثریت -که اقای هاشمی به تناوب از ان دم می زند -بایستند و در ان انتخابات یا هر انتخابات دیگری که برنده نبودند،
زیرمیز انتخابات و دموکراسی و انتخاب مردم بزنند».
مثلث | شماره 261
پشت صحنه
گفت وگوی
خبری
روزنامه خراسان هفته گذشته از ابالغیه جدیدی پرده برداشت که
در ان دولت مقرر کرده تا وزارتخانه های مهمی مسئول مبارزه با قاچاق
کاال در برخی مناطق خاص شوند.
بر اســاس این ابالغیه یک مســئول مهم اجرایی به تعدادی از
اعضای کابینه ،مقرر کرده کارگروهی تشکیل دهند با مسئولیت وزارت
اقتصاد و با همکاری نماینــدگان وزارتخانه هایی چون دادگســتری،
اطالعات ،کشــور ،صنعت ،ســتاد مرکزی مبارزه با قاچاق کاال و ارز و
شورای هماهنگی مناطق ازاد تجاری -صنعتی و ویژه اقتصادی ،نسبت به اسیب شناسی سطح سالمت اداری و نوع مفاسد
اقتصادی در بازارچه های مرزی ،مناطق ازاد و اسکله های خاص و برنامه ها و پیشنهادات مربوط به نحوه مقابله با ان را
به دولت ارائه کنند .این روزنامه نام این مسئول مهم اجرایی را بیان نکرد.
خبرنامه
ابالغ ویژه دولت برای مقابله با فساد در برخی مناطق خاص
25
جوالن پورشه سوارها
گفتارها
پولدار بودن اشــکالی ندارد اما به رخ کشیدن این پولداری ان هم
به جماعتی که ماه را به ســختی به اخر می رســانند هــم خالف اخالق
اســت و هم لزوما علیه امنیت روانی جامعه .در گفتارهای این شــماره
هم از جوالن پورشه سوارها گفته ایم و هم از وزیر انرژی امریکا و اخرین
بحث ها در مورد وحدت اصولگرایان.
ت
یتر
ا
و
ل
حرمت کاالهای خارجی برای دولت
نوشتاریدربارهتوصیهرهبریپیراموناستفادهازکاالهایداخلی
سید مصطفی هاشمی طبا
گفتارها
26
مثلث | شماره 260
معاون سابق رئیس جمهور
مقام معظــم رهبری در ســخنان مهم هفته گذشــته
بیان دقیق و تعیین کننده ای در خصوص تولید و استقالل
اقتصادی داشتند و تاکید کردند که دولت کاالی خارجی را
برای خود حرام بداند .می خواهیم بــه این امر بپردازیم که
حرمت کاالی خارجــی برای دولت یعنی چــه و این امر چه
نســبتی با مردم و کاالی خارجی و نیز استقالل اقتصادی
دارد؟
اگر فکر کنیم کــه تلقی حرمت بــرای دولت به معنی
ان اســت که دولت هرگز و به هیچ عنوان از کاالی خارجی
اســتفاده نکند طبعا بــه راه صــواب نرفته ایم ،زیــرا مقام
معظــم رهبری بیــش از همــه و پیــش از همــه در جریان
تصمیم گیری ها و رفتار دولت قرار دارند.
در فقه اصطالحی است که می گویند این کار مثل اکل
میته است یعنی وقتی انســان از نظر غذایی دچار کمبودی
شد که حیات او را به خطر اندازد می تواند غذای حرامی را در
حد زنده ماندن مصرف کند.
گمان دارم که فرمایش مقام معظم رهبری مصداق به
در گفتند که دیوار بشنود بوده اســت ،چرا که مگر می شود
امری برای دولت منتخــب مردم حرام باشــد و برای مردم
حالل یا مباح؟ و بیشــتر گمانم بر ان است که هشداری به
دولت است برای اصالح سیاست ها و تصمیمات خود که در
سطح جامعه به جریان می افتد.
اما ببینیم کاالی خارجی چیست و نقش ان در اقتصاد
کشور چیســت و ایا کاالی خارجی صرفا همان مازراتی یا
بی ام و یا پورشه ای ست که دختر و پســر دران می نشینند و
فخر می فروشند؟
اوایل انقالب که نویســنده در جهاد سازندگی خدمت
می کرد و دولت مهندس بازرگان تمشیت امور می کرد روزی
وزیر بازرگانی دولت ،اقای صدر درجلسه ای گفت که ناچار
هستیم نفت بیشتری بفروشیم .این حرف در ان موقع برای
این شنونده بســیار ســنگین و غیرطبیعی می نمود و اینکه
دولت انقالبی به فاصله کوتاهــی از پیروزی انقالب خود را
ملزم به فروش نفت بیشتری می بیند.
وقتی نفت بیشــتری می فروشــیم یعنی ارز بیشــتری
به دســت می اوریم .خــود ارز را نمی توانیــم هزینه کنیم و
ابتدا باید ان را ریال کنیم تا بتوانیــم مصرف کنیم .چگونه
باید به ریال تبدیل کنیم؟ بهتریــن راه ان هم فروش ارز به
وارد کنندگان -چه دولتی و چه خصوصی – است تا ریال ان
را بگیریم و به خزانه بریزیم و پول ان را خرج کنیم.
به این صــورت بودجــه دولت به خریــد کاالی (فرق
نمی کند کاال یا خدمات مانند فروش ارز به مسافرین خارج
کشــور) خارجی مرتبط می شــود .پس اگر کاالی خارجی
نخریم فقط مســت فرنگ ها و خارجی دوســت ها ناراضی
نمی شــوند ،در درجــه اول دولــت ناراضی می شــود که از
لحاظ مالی به فقر می افتد و ســپس کارمندان و وابستگان
کارمندان ،زیرا کــه دولت نمی تواند حقــوق و مزایای انها
را بپردازد.
پس خریــد کاالی خارجی یعنی اداره کشــور! دولت
احمدی نژاد هم تا انجا که توانســت در این شــیپور دمید و
هر چه بیشتر ارز حاصل از نفت را (به رغم تحریمی که شده
بودیم) صرف خرید کاالهــای مختلف اعــم از ضروری و
لوکس و فوق لوکس کرد .این خرید هم ازسوی مردم انجام
شد و هم از سوی دولت.
می خواهــم این را بگویــم که در شــرایط فعلی خرید
کاالی خارجی یا مســافرت مردم به انتالیا ،سواحل تایلند،
کوشی اداسی ،برزیل ،سنگاپور ،امارات و سوغاتی های انها
(اینکه در انجا چه می کنند به ما مربوط نیست مگر نه اینکه
تجسس در اســام ممنوع اســت) معادل اداره اقتصادی
کشور است .حال می خواهد این ســوغاتی پورشه سواران
در کنار کودکان خیابانی زباله جمع کن باشــد یا خانم های
میکروژوپ پوش که اندام خود را فقط با یک جوراب چسبان
ســاپورت به نمایــش می گذارند و ســازمان های مســئول
چشمشان را بسته نگاه داشــته اند و ضرب المثل اسمش را
نیاور خودش را بیاور را مصداق بخشیده اند.
من عمیقا معتقدم که اداره کشور کار بسیار مشکل و
سنگینی اســت به خصوص که هم دشمنان زیادی داریم و
هم دشمن می تراشیم و هم برای خود دشمن فرضی تصور
می کنیم .درحقیقت دولت ما بین یک پارادوکس چند وجهی
افتاده است و معموال هم مردم ما و هم مقامات ما همه چیز
را با هم می خواهند.
می دانیم که خواست حداکثری از دستیابی حداقلی
جلوگیری می کند .از یک سو خواست حداکثری و از سوی
دیگر ســاده دیــدن مســائل و حرف های کلی و به ســوی
مدیریــت جهانی رفتن به ویــژه در دولت هــای نهم و دهم
درست به مثابه ان است که به کسی گفتند قاشق را چگونه
درســت می کنند پاســخ داد بسیار ســاده اســت ،روی ان
می کوبند پهن می شودُ ،دمش را می کشند دراز می شود.
دولت های مــا هم ،به خصوص ان که اشــاره شــد،
به جای انکه درک ســختی اداره جامعه را داشــته باشــند با
ساده انگاری مسائل و خودبزرگ بینی خود را ابرقدرتی برای
حل کل مســائل جامعه می انگارند و به خیال خود عالوه بر
حل مسائل جامعه به دنبال اداره دنیا هم هستند ،دنیایی که
گفتارها
چگونه ارنست مونیز به مهره فشار بر ایران تبدیل شد؟
دکتر حنیف غفاری
روزنامه نگار
مثلث | شماره 261
نام « ارنست مونیز» حداقل طی ســه ماه اخیر برای
بســیاری از مخاطبان اخبــار مذاکرات هســته ای ایران و
اعضای 5+1اشناســت .ارنســت جفری مونیــز (Ernest
)Jeffrey Monizوزیــر انــرژی کابینه اوبامــا و از اعضای
حزب دموکرات امریکاســت .این سیاســتمدار 70ساله در
سن 27سالگی دکترای خود را در رشــته فیزیک نظری از
دانشگاه استنفورد اخذ کرد .در جریان مذاکرات هسته ای
بهمن ماه ســال 1393میان ایران و اعضای ،5+1ارنست
مونیــز در مقابل دکتــر علی اکبر صالحی ،رئیس ســازمان
انرژی اتمی کشــورمان قرار گرفت تا در خصوص مســائل
فنــی و اختالفاتــی کــه در ایــن
خصوص میان طرفین باقی مانده
بود به گفت وگو بپــردازد .پس از
ان ،مونیــز و دکتر صالحی حضور
مســتمر و پررنگــی در مذاکرات
هسته ای داشــتند .چهره خاص
و منحصر به فــرد مونیز ،لبخندی
که وی در اکثر تصاویر و عکس ها
بر لب داشــت و همچنین پرستیژ
علمی وی سبب شده بود بسیاری
از تحلیلگــران و مخاطبانی که به
تازگی با این چهره اشنا شده بودند
از وی به عنــوان دیپلماتی ارام و
خندان و مثبت (با رویکرد ایجابی
در مذاکرات هسته ای با ایران) یاد
کنند .با این حال مونیز با سرعتی
بیشــتر از انچه تصور می شد این
پازل ساختگی را بر هم زد!
ارنســت مونیز پس از قرائــت بیانیه لــوزان ،با طرح
مســائلی مانند «لزوم بازرســی های نامحدود از تاسیسات
هسته ای و نظامی ایران» و «رفع تدریجی تحریم ها» ان
روی چهره خندان و ظاهر پســند خود را به نمایش گذاشته
است ؛ چهره ای که نه تنها برای مخاطبانش جذابیت ندارد،
بلکه باعث ایجاد نوعی بدبینی مزمن نســبت به وی و دیگر
مقامات امریکایی شده است .مونیز از سوی اوباما ماموریت
پیدا کرده تا بخشــی از مخالفت های مجلس نمایندگان و
سنای امریکا را در قبال مذاکرات هسته ای و توافق احتمالی
برگرفته از ان مهار نماید .مروری بر ادعاهای چندباره مونیز
در خصوص نحوه بازرســی از تاسیسات هسته ای و نظامی
کشــورمان بیانگــر رویکرد ســلبی وی در قبــال مذاکرات
هسته ای با ایران در چنین شرایطی مونیز نه تنها بر خالف
القائات رســانه ای غرب به کاتالیزور و تســریع کننده جهت
رسیدن به توافق نهایی تبدیل نخواهد شد ،بلکه خود عالمی
در عقبگرد مذاکرات به نقطه صفر و شکست ان خواهد بود.
اخیرا وزیر انرژی امریکا در نشســتی کــه به میزبانی
روزنامه کریستین ســاینس مانیتور در واشنگتن برگزار شد،
درباره روند بازرسی و راســتی ازمایی برنامه هسته ای ایران
ادعا کرده است که بازرسان اژانس به هر جایی از تاسیسات
ی تردید وجود دارد ،شامل پایگاه های
ایران که زمینه ای برا
نظامی دسترسی خواهند داشت ؛ پروسه ای که هیچ کشوری
نمی توانــد مانع ان شــود .ارنســت مونیز در این خصوص
می گوید«:غنی ســازی و تحقیق و توســعه غنی سازی در
تاسیسات فردو که یک سایت هســته ای کلیدی در ایران
محسوب می شود متوقف خواهد شد و می توان گفت زمانی
که این توافق کامل شــود فردو تعطیل خواهد شد .براورد
بازه زمانی یک ســاله برای گریز هســته ای ایران بر اساس
محاســبات ما و نه محاســبات انها (ایران) بوده است .ما
درباره اینکه چطور این محاسبات صورت گرفته است با انها
صحبت کرده ایم اما محاسبات مان را با انها انجام ندادیم.
بنابراین محاسبات ما درست بوده و بر اساس تعریف قدیمی
بازه گریز هسته ای دســتیابی به یک ســاح نبوده بلکه در
خصوص زمان مورد نیاز برای دستیابی به مواد کافی ساخت
یک سالح است» .
این اظهــارات مونیــز در حالــی صــورت گرفته که
علی اکبر صالحی ،رئیس ســازمان انرژی اتمی کشورمان
در پاسخ به ادعاهایی از این دست
عنــوان کــرده اســت« :غربی ها
روایــت خودشــان را از مذاکــرات
هســته ای دارند .انها می گویند که
می تواننــد از تاسیســات نظامی ما
هم بازدید کنند ،در حالی که چنین
چیزی وجود نداشــته است بلکه ما
پروتکل الحاقی را عمــل خواهیم
کرد .خطوط قرمزی که تعیین شده،
این است که ما باید حق غنی سازی
اورانیوم را داشــته باشــیم ،راکتور
اب سنگین اراک ماهیتش را حفظ
کند ،تحقیق و توســعه باید بماند و
نشاط ان برقرار باشــد ،ما کشوری
استثنائی نباشیم در امر بازرسی ها و
دسترسی ها و به صورت استثنائی با
ما برخورد نکنند» .
مونیز با ســرعتی فوق العاده،
تاکتیک ثابت «تغییر چهره» را در سیاست خارجی امریکا به
عینیت رسانده است! این تاکتیک بارها از سوی دیپلمات ها
و سیاستمداران امریکایی در قبال کشورهای مخالف کاخ
ســفید به اجرا گذاشته شــده اســت .بر هیچ کس پوشیده
نیست که بازرسی های نا محدود و غیر متعارف از تاسیسات
هســته ای ایران در عین کاهــش تدریجــی تحریم های
وضع شــده در خصوص فعالیت های هسته ای کشورمان،
خواسته ها و در حقیقت توهماتی هســتند که طی روزهای
اخیــر مقامــات امریکایــی روی ان تاکیــد کرده اند .پس
از قرائت بیانیه مشــترک لوزان ،ارنســت مونیــز به یکی از
اصلی ترین تکمیل کنندگان پازل کارشکنی و سست عهدی
ایاالت متحده امریکا در قبال جمهوری اسالمی ایران تبدیل
شــده اســت .مونیز چند روز پس از قرائت بیانیــه لوزان در
خصوص بازرسی از تاسیسات هسته ای و نظامی کشورمان
عنوان کرده بود« :ما انتظار داریم هــر زمان به هر مکانی
دسترسی داشــته باشــیم .بازرسی ها بخشــی از یک روند
خوب تعریف شــده با یک زمان پایان خوب تعریف شــده
برای دسترسی به مکان هایی است که گمان می رود در انجا
فعالیت های خارج از حد و مرز انجام می شود .اگر به دلیلی
ت مشکوک
گمان نقض توافقنامه برود ،باید دسترسی به سای
داده شود .زمان برداشته شدن تحریم ها و دسترسی ها ،دو
موضوعی است که باید به طور مناسب حل شود و اگر به طور
مناسب حل نشود ،من نمی دانم چگونه قادر خواهیم بود به
گفتارها
فقط ان را در محدوده نارمک می شناسند.
دولت باید حرام بــودن کاالی خارجی را جدی بداند.
همانطور که پیامبر (ص) فرمــود «وای بر احوال قومی که
پارچه های بافت بیگانگان را می پوشند» «ویل لقوم یلبسون
مالم ینســجو» و مگر در قران کریم گفته نشــده که «ولن
یجعل الله للکافرین علی المومنین سبیال»؟
اگر بیان مقام معظم رهبــری را به عنوان واجب عینی
ندانیم ،حداقل بایدان را واجب کفایی بشماریم و این تعبیر
را قبول کنیم که سیاســت های اقتصادی دولــت و تامین
بودجه کشــور را از راه فروش ارز ،به تامین بودجه از طریق
تولید تبدیل کنیم و صد البته دولت این کار را در بودن یک
پارادوکس چند وجهی نمی تواند به انجام برساند.
ازادی واردات ،کنتــرل اخالقــی جامعــه ،بازاریابی
برای نفت در هر کجا ،فروش ارز حداکثری ،تامین هر نوع
کاالی داخلی و خارجی ،تالش برای سبک زندگی اسالمی
در جامعه (بدون تعریف دقیق از ان) ،بزرگ کردن دولت،
پرداخت یارانه نقدی به همه و ســبد کاالیــی به گروهی از
مردم ،وعده رفاه به همه مردم ،بردن خدمات به اقصی نقاط
کشــور(که البته در نفس خــود خوب اســت) ،وعده های
تامین بودجه بــرای پروژه های اســتانی(به ســبک دولت
احمدی نژاد) ،رعایت حرام بودن کاالی خارجی ،انگشت
به چشم دشــمنان کردن ،تالش برای مدرن کردن جامعه
و ادعای مدیریت جهانی بــا هم نمی خواند .ما می خواهیم
همه را با هم انجــام دهیم و ناچاریم کــه کاالی خارجی را
حالل و مســتحب بدانیم .اگر این حرف ها مورد قبول قرار
نگیرد می توانم مصداق ان را به عینه به شــرح زیر مجسم
نمایم.
کشور ما یعنی «جمهوری اســامی ایران» پایتختی
دارد به نام تهــران .در تهران خیابانی اســت به نام خیابان
«جمهوری اســامی» ،کافی اســت به خیابان جمهوری
اسالمی برویم و ببینیم چگونه این خیابان نمونه ای شده از
مرکز کاالهای خارجی در سراســر خیابان تابلوهای کاالی
خارجی موج می زنــد .دریغ از یــک کاالی ایرانی که البته
تابلوهای بانک ها مستثنی اســت .درنگی در این خیابان،
رفت و امد مــردم و ازدحام خریداران و فروشــندگان عمق
وابستگی به کاالی خارجی را برای انسان مشهود می کند.
ممکن است بگویید این حرف ها درســت اما راه حل
چیست؟ اگر خودتان باشــید چه می کنید؟ اری ،به همین
علت اســت که می گویم دولــت در میان یــک پارادوکس
چند وجهی گرفتار شــده اســت .به قول معروف بنیاد ظلم
در جهان اندک بود ،هر که امد اندکی به ان افزود تا به این
غایت رسید.
شاید گفته شود برنامه های پنج ساله در این راستا بوده
است ،بلی ،شاید برنامه های خوبی بود و تاکید هم بر ان بود
که ساالنه درصدی از وابستگی بودجه به نفت کم شود ولی
برنامه توسط دلیر مردان دولت نهم و دهم با شجاعت خمیر
شد .به برنامه عمل نشد و هیچ کس از جمله مجلس محترم
که ناظر دولت است کالمی به زبان نیاورد.
اگر واقعا دولت و حکومــت بخواهد کاالی خارجی را
حداقل حرام کفایی بداند باید واقعیات حرام دانستن و تبعات
ان را به سادگی و مشروح برای مردم تشریح کند ،در کوتاه
و میان مدت رفــاه مردم را کم کند ،دولــت را کوچک کند،
ولخرجی های یک وارث بیکاره را از خود بزداید ،رانت های
دولتی و شبه دولتی و غیردولتی را از بین ببرد ،به همه مردم
یکسان نگاه کند ،با سوءاســتفاده کنندگان ،قاچاقچیان،
عمله های فرهنگــی و اقتصادی بیگانگان هــر چند که در
لباس میش باشند مماشات نکند و با نهادهای کشور برخورد
قانونی نه کمتر و نه بیشتر داشــته باشد و فراموش نکند که
هر چه دولت بزرگ تر (مجموعه نیروهای حکومت) هزینه
بیشتر ،هر چه وظایف بیشتر ،تســامح بیشتر .ایا اصالح و
رعایت اصول ممکن است؟
انرویخنده هایسیاستمدارفیزیکدان
27
گفتارها
28
مثلث | شماره 261
گفتارها
جلو به پیش برویم» .
برخــی از تحلیلگــران مســائل امریــکا معتقدند که
گفتارهای صریح و تند مونیز در خصوص یکی از مهم ترین
مسائل مورد اختالف طرفین (نحوه بازرسی ها از تاسیسات
هسته ای ایران) ریشــه در وظیفه ای دارد که اوباما به وزیر
انرژی خود ســپرده اســت .مونیز رابطه خوبی با نمایندگان
کنگره و حتی برخی ســناتورهای حزب جمهوریخواه دارد.
روزنامه امریکایــی کریستین ســاینس مانیتور در خصوص
نقش افرینی مونیز در مهار کنگره امریکا می نویسد:
«در حالی که سنای امریکا در حال بررسی الیحه ای
علیه ایران اســت ،وزیر انرژی امریکا به عنــوان عضو تیم
شــرکت کننده در مذاکرات متعهد شــد با کنگــره همکاری
می کند.در همین حال ارنســت مونیز ،وزیر انرژی امریکا،
یک دانشمند هسته ای و استاد فیزیک در دانشگاه موسسه
تکنولوژی ماساچوست نیز قرار است درباره برنامه هسته ای
ایران به کنگره ارائه دهد .این فیزیکدان خوش برخورد که
در مذاکرات بین المللی نقشی کلیدی ایفا می کند ،به یک
مترجم قابل اتکا در همه هسته ای تبدیل شده است» .
در عین حال ارنســت مونیــز در ســخنان اخیر خود و
در جمع خبرنگاران امریکایی اعتراف کــرده که مذاکرات
فشرده و رسیدن به توافق خوب با جمهوری اسالمی ایران
تنها راه پیش روی واشــنگتن در قبال تهــران خواهد بود.
اظهارات مونیز در این خصوص قابل توجه است« :ما نتایج
عدم ادامه مذاکرات فشرده برای رسیدن به توافق خوب را
دیده ایم ؛ با شکســت در مذاکره در یک دهه گذشته انها از
200سانتریفیوژ به 20000سانتریفیوژ رسیدند» .
با این حال به نظر می رســد ارنســت مونیز مانند دیگر
سیاســتمداران امریکایی در ترســیم مختصــات «توافق
خوب» دچار خبطی تحلیلی و راهبردی شــده است! انچه
مسلم اســت اینکه بازرســی های نا محدود و غیر قانونی و
همچنین عدم برچیده شــدن فوری و یکبــاره تحریم ها در
توافــق نهایی موضوعاتی نیســت که جمهوری اســامی
ایران انها را بپذیرد.
پس از قرائت بیانیه مشــترک لوزان ،شــاهد تشدید
کارشکنی های ایاالت متحده امریکا در مسیر امضای توافق
نهایی هستیم .این کارشکنی ها در سایه ائتالفی که میان
دو حوزه اصلی دیپلماسی و سیاســت خارجی امریکا ،یعنی
دیپلماسی عمومی و دیپلماسی رسانه ای وجود دارد ،تشدید
شده است .در این میان بسیاری از دیپلمات های امریکایی
با استفاده از ابزارهای رسانه ای دیداری و شنیداری گسترده
در صــدد القای خواســته های خود به عنــوان نتایج قطعی
مذاکرات هستند.
شــانتاژهای حقوقی و سیاســی امریکا پس از قرائت
بیانیه لوزان و اظهارات افرادی مانند ارنست مونیز به خوبی
نشان داده که رسیدن به نقطه تفاهم به معنای پایان بازی
نیســت و تازه اول مسیر ســختی اســت که نقطه پایانی بر
ان مترتب نیست .ارسال پیام های اشــکاری که داللت بر
بی اعتمادی مشترک نظام و ملت ایران به امریکا دارد ،حتی
پس از امضای هرگونه توافق احتمالی باید ادامه یابد ،زیرا
هرگونه اعتمادی به واشــنگتن ،مخصوصا پس از امضای
توافق هسته ای به معنای مرگ توافق و طغیان طرف مقابل
خواهد بود .اظهارات اخیر ارنســت مونیــز و دیگر مقامات
امریکایی بار دیگر از چهره و ماهیت واشنگتن در مذاکرات
هســته ای با ایران پرده برداشته اســت؛ چهره عهد شکن
طرف امریکایی هم اکنون بیشــتر از ســوی افکار عمومی
کشورمان درک می شود .در هر صورت «بازرسی نا محدود
از تاسیسات هســته ای و نظامی ایران» توهمی است که
ارنســت مونیز کهنه کار حتی بــا پیچیده ترین محاســبات
فیزیکــی در مخیله خویش نیز نمی تواند به ان دســت پیدا
کند ،حتی اگــر بهای ان عدم رســیدن بــه توافق نهایی با
اعضای 5+1باشد.
دربارهنسبتاسالمباثروتو اشرافیت
ما سوار بر مرکب یا
پورش سوار بر ما؟
احسان رستگار
روزنامه نگار
بارها این سوال در ذهن همه ما مطرح شده که باالخره
ثروت از منظر اسالم ،حسن اســت یا قبح و اینکه تا چه حد
اسالم ان را مفید و الزم می داند.
وقتــی بحــث ثــروت مطــرح می شــود مــا گمــان
می کنیم که اگر بناســت با نگاه عدالت طلبانــه به واکاوی
بپردازیــم ،تحلیلمان باید حتمــا گره بخورد بــه نگاه های
شبه مارکسیســتی .فکر می کنیم که اگر عدالت اسالمی را
مبنا قرار دهیم ،اتفاقا ناگزیر نگاه مارکسیســتی را هم خواه
ناخواه ،باید محترم و نزدیک به اســام بشماریم ،در حالی
که اصال منظر نگاه مارکسیستی ،مورد تایید اسالم نیست و
صرف اینکه نگاه مارکسیستی مثال با طبقه بورژوا یا ثروتمند
زاویه دارد ،موید این ادعا نیســت که پس به نگاه اسالمی
نزدیک است.
جهان بینی اســامی در باب رفــاه و ثــروت ،بر چند
شاخص استوار اســت؛ شایسته ســاالری ،نیاز و تسلط بر
شــهوت ثروت داشتن (این ســه شــاخص ،ثابت می کنند
که فاصله اسالم با مارکسیســم ،اصال کم نیست ،بلکه به
اندازه فاصله لیبرالیسم با اسالم است .اگرچه در این مجال
نمی گنجد ،ولی استفاده از کلمه فاصله هم مسامحتا در این
یادداشــت رخ داده ،وگرنه وقتی جهان بینی مکتب اسالم
بر اساس تعالی روح و جان است ولی جهان بینی مارکسیسم
و لیبرالیسم ،ابعاد غیر مادی انسان و اخروی عالم را نادیده
می انگارد ،فاصله اســام با این دو مکتب در باطن به قدر
با همه مردم شهر ،زیر باران باید رفت!
تاملی بر انچه اصولگرایی هست و انچه می تواند باشد
پیمان فراهانی
روزنامه نگار
هنوز ســه فصل تا برگــزاری انتخابــات مجلس دهم
زمان باقی اســت و میدان رقابت سیاســی ایران به واسطه
خصلت پراکندگی ،سیال و غیرحرفه ای بودنش امروز قطعا
قابل پیش بینی نیســت ،اما افراد حاضر در این صحنه اعم
از بازیگران و کنشــگران با تحلیل سیاسی دقیق می توانند
برخی فراز و فرودهای این میدان را رصد کرده و برای عبور
از انها چاره اندیشی کنند.
به بیان دیگر ان کسی در این میدان پیروز خواهد شد
که شناختی دقیق از حوزه های رقابت داشته باشد ،نیازهای
حوزه رقابت را به دقت اســتخراج کند ،متناســب ان نیازها
گفتمان سازی و ارائه مدل کرده و در نهایت تشکیالت خود
را برای پیاده سازی ان گفتمان یکدست فعال کند.
نگاهی کمی دقیق تر به رقابت سیاسی در ایران
اگر بخواهیــم کمی دقیق تر به موضــوع رقابت های
سیاســی ایران نگاه کنیم ،متوجه تفاوت نگاه عمیق میان
عوام و الیت های جامعه به مسائل خواهیم شد .ان کسانی
که در حوزه رقابــت ورود کرده و مبتنی بــر نیازها ارائه مدل
می کنند ،الیت ها و ان کسانی که از میان مدل های موجود
یکی را انتخاب می کنند عوام هستند.
در این میــان چرخه ای ایجاد می شــود کــه عوام و
گفتارها
زمین تا اســمان اســت ،حتی اگر در ظاهر در برخی موارد
خاص ،دستورالعمل ها مشابه به نظر بیایند).
شایسته ساالری :اســام اصال معتقد نیست که هر
فقیری عزیز و هر ثروتمندی پســت است .ان چه متاسفانه
بین بسیاری از انقالبیون جامعه ما رواج یافته ،این است که
هر کس فقیرتر است ،پس او مظلوم و محق است و هر کس
ثروتمند اســت ،پس او ظالم و دزد اســت .اگــر هم عالمی
بخواهد نگاه بکر ،دقیق و عمیق اسالم را در این باره عیان
کند ،حدیثی از امام علی (ع) را در مقابلش می اورند؛ همان
حدیث معروف که ایشان می فرمایند« :هرگاه دیدی کاخی
بنا شــده ،دریاب که چندین کوخ هم ایجاد شــده است».
حال انکه این حدیث شــریف و عزیز را خیلــی ظاهربینانه و
غلط تعبیر می کنیم؛ اصال تامل نمی کنیم که در این حدیث
کاخ چه تعریفی دارد و کوخ چه تعبیــری .این حدیث را هم
مانند تمامی جمــات گوهربار معصومین علیهم الســام
و علمای غیرمعصوم ،مصــادره به مطلوب کــرده و به این
تا انتخابات ریاســت جمهوری ســال 92جناح های
سیاســی ایــران حالــت ســنتی داشــتند و بــه دو دســته
اصالح طلب و اصولگرا تقسیم می شدند .گرچه همه عالم
به این بودند کــه هر کدام از این دو جریــان در برهه های
ریشه مشکل کجاست؟
مشکل دقیقا انجایی شــروع شد که دو جریان سنتی
در مواجهه با پدیده جدید مبهوت و منفعل شــدند و قدرت
تمییز خــود از او را نیافتند؛ پدیده جدید شــعارهای هر دو
طرف را بازســازی و به نفع خود مصادره کرده بود و انها را
مجبور کرد با عینک ســه گانه جدید به رقابت ها نگاه کنند.
اما حال که شــاخ و برگ ها کنار رفته و ریشــه ها پیدا شده
جناحین سیاســی کشــور می توانند هویت از دســت رفته
خود را بازگردانند.
با توجه به عملکرد اعتدال گرایان در دو سال گذشته
می توان این طور نتیجه گیری کــرد که در عمل انها چیزی
جز اصالح طلبــی نبودند ،بلکه گفتمان هــای انان را رنگ
اصولگرایانه زده و به جامعه فروختند .
مثلث | شماره 261
ظهورالگویتحلیلسه گانهجناح هایسیاسیایران
زمانی مختلف (یکــی در 88و دیگری در )90خود به چند
دسته و گروه تقسیم شدند اما هنوز دوگانه «اصالح طلب
– اصولگــر ا» تنها الگوی سیاســی دربرگیرنــده جریانات
سیاسی ایران بود.
پس از انتخابات ریاســت جمهوری سال 92جریانی
جدید رخ نشــان داد که نه اصالح طلب بود ،نه اصولگرا و
هم اصالح طلب بود ،هم اصولگرا و نام خود را اعتدال گرا
نامید و شکل گیری الگویی جدید از تحلیل سه گانه جناح ها
به صورت «اصالح طلب – اعتدال گرا – اصولگرا» را طلب
می کرد.ظهور این جریان طراحی شده هیچ یک از دو گروه
دیگر نبود بلکه با فرصت طلبی و سیاست ورزی حرفه ای از
دل ان دو برامده بود .بلکه می توان گفت حتی مورد حمایت
داوطلبانه هیچ کدام نیز قرار نگرفت اما رقابت سیاســی را
ان طور رقم زد که یکــی به نفعش کنار بکشــد و دیگری به
نفعش رای خود را با حضور متکثر بشکند.
نتیجه نیز ان شــد که هر دو جریان شکســت خورده
رقابت شــدند و انتخابــات ریاســت جمهوری 92را واگذار
کردند ،اما امروز کــه صحبت از رقابــت و فرصتی دیگر در
میان اســت ،هر دو در تکاپو برای مدل مطلوب مواجهه با
این پدیده سوم هستند .اما چطور و چگونه؟!
گفتارها
الیت های جامعه بــه هم نیازمندنــد ،اما هیــچ گاه در کنار
هم قرار نمی گیرنــد! بلکه در یک مقطــع زمانی خاص که
می تواند یک انتخابات باشد ،نگاه های این دو قشر به هم
نزدیک تر می شود که نام ان در کانتکس الیت ها پیروزی و
در کانتکس عوام انتخاب اصلح اســت .امروز که در حال
نزدیک شدن به انتخابات مجلس هستیم ،ان مقطع زمانی
خاص به مرور در حال شکل گیری است ،الیت های جامعه
بیشــتر از قبل به تکاپو افتاده اند و عوام بیشتر از گذشته در
حال رصد تحرکات انها هســتند .بنابراین داشــتن تحلیل
سیاسی دقیق و منســجم در این برهه زمانی حساس بسیار
سود اور خواهد بود.
نتیجه می رســیم که منظور امام این بوده که «هر که دیدی
لباس فالن به َب َرش ،هر که دیدی ماشین بنز دارد پسرش،
هر کسی خانه دارد در الهیه با همسرش ،هر کسی دارد مغازه
دو نبش ،یا خودش دزد بوده یا پدرش»...
اگرچه ثروت اگر از حدی بگــذرد ،در مدتی کوتاه ،از
طرق کامال مشروع و مورد تایید اســام ،نمی تواند حاصل
شود ،حتی اگر به طور قانونی به دست امده باشد.
اینکه مالی حالل اســت یک بحث اســت و اینکه ایا
ان سبک زندگی منطبق بر تعالیم اسالمی هست یا نیست،
یک مبحث مجزاســت .در حد یک اشاره؛ منظور این است
که اینکه شــخصی بخواهد روزی مثال ١٤ساعت کار کند و
تفریح و استراحت را بر خود حرام کند ،باعث نمی شود مالش
هم حرام شود ،ولی قطعا مورد تایید اسالم و به صالح خود ان
فرد و خانواده اش نیست و بالطبع مفسده هایی ایجاد خواهد
شد که صدمات ان نیز مستقیم یا غیر مستقیم به جامعه وارد
می شود .اما ما متاسفانه گاهی این ظرافت ها را لحاظ نکرده
و حکم به دزد بودن افراد صادر می کنیم.
شایسته ســاالری در اســام یعنی هر کس هر چقدر
تالش کرده ســهم ببرد از نتایج و مزایا؛ یعنی اگر شخصی
تنبل است ،قطعا باید با کم بهره بردن از سهم ،جریمه شود و
شخصی که ساعی تر است و بهینه تر کار می کند ،باید بیشتر
بهره مند شــود از ماحصل .حال اگر به این ترتیب شخصی
ثرتمنــد و دیگری فقیر شــود ،اســام ان فقیر را شــماتت
می کند نه تقدیر؛ چون او به جای کسب روزی حالل برای
خانواده اش ،راه تن پروری را برگزیده و دلش هم خوش است
که از انجا که ثروتمندان دزدند ،پس من فقیر ،دزد نیستم.
انگار نه انگار که همان قدر که در اسالم دزدی مذموم است،
تن پــروری و ایجاد فقر بــرای خانواده هم مفســده انگیز و
ناپسند است .انچه در اسالم محترم شمرده شده و ما معموال
با فقیر اشــتباهش می گیریم ،مستضعف است نه ضعیف!
مستضعف کسی است که به قدر مکفی تالش می کند ولی
ان چه که حقش است به وی اعطاء نمی شود .یعنی او قوی
ای هست که ضعیف نگه داشته شــده ،او بالقوه می تواند
ثروتمند شــود ولی عده ای ظالم که قــدرت کافی را دارند،
توی سر او می زنند و او را ضعیف نگاه می دارند .مستضعف،
می شود ان فقیری که شایسته است و ساعی ،امیدوار است
و تسلیم ظلم ظالم نمی شــود ،اما باز هم به حق مادی اش
نمی رسد .حال این کجا و فقیر تن پرور بی خیال کجا!
نیاز :نیاز موجب مصرف می شــود کــه معقول و بلکه
واجب است .ان چه در اسالم مذموم است ،مصرف نیست،
بلکه مصرف زدگی است ،برخورداری از رفاه مادی نیست،
بلکه اســراف اســت .مرز بین این مفاهیم این قدر باریک
اســت که ما فراموش می کنیم که پیامبر اکرم (ص) بسیار
برای عطرشــان خرج می کرده انــد و امام علــی (ع) که در
ساده زیستی بی همتاســت ،بهترین مرکب را سوار می شود
و اسب ایشــان ،دلدل ،از بهترین نژاد و بسیار قیمتی بود.
پس حتی امام علی (ع) هم انجا که نیازش ایجاب می کند،
بهترین اسب و بهترین ابزار جنگی را تهیه می کند .در این جا
مفید است که گریزی بزنیم به سبک زندگی امام صادق (ع)
که لباس های گران قیمت می پوشــیدند و وقتــی برخی به
ایشــان ایراد می گرفتند و پوشــش و زیســت امام علی (ع)
را نماد زندگی اســامی در نظر می گرفتند و به ایشــان نقد
داشــتند ،امام می فرمودند که وضع و حال ان زمان مردم با
این زمان فرق می کرده و مضاف بر اینکه امام علی (ع) حاکم
مســلمانان نیز بود ،ولی امام صادق (ع) خیر .اگر معتقدیم
نور واحد پس باید هم امام اول را مبنا قرار داد و هم
که کلهم ٌ
امام ششم را.
تسلط بر شهرت ثروت داشتن :انچه در اسالم ،در باب
ثروت ،مهم ترین مبناســت ،این است که انســان سوار بر
ثروت است یا ثروت سوار بر انسان ،این است که ایا ماشین
فالن سوار بر انسان است یا انسان سوار بر ماشین فالن،
این اســت که ایا انســان دارد از فالن خانه بهره می برد یا
اینکه اگر ان خانه را از او بگیری سکته می کند! حتی ممکن
است فردی عابد ،تسبیحی داشته باشد که اگر ان را از دست
بدهد از غصه دق کند ،ولی فردی ثروتمند ،اگر کل ثروتش
را از دست بدهد و ورشکسته شود ،بگوید خواست خدا بوده
و «گر خدا ز حکمت ببند دری ،ز رحمت گشاید در دیگری».
حال ایــن روزهای مــا :عالوه بــر نکات فــوق ،نکته ای
اخالقی هســت که امروزه ما نه تنها در بــاب ثروت بلکه در
تمامی ابعاد زندگی ،از ان غافلیم و بــه ان وقعی نمی نهیم
و ان ،این اســت که ما همواره بایــد در رفتارمان ،مالحظه
حال دیگران را هم بکنیم ،خواه فقیر باشیم ،خواه ثروتمند.
نباید با رفتار روزمره مان ،غصه ،حسد و حسرت بیافرینیم در
دل مردم .اگر شخصی حســود است و مریض و عقده ای،
قطعا بر ذمه ما نیســت که مالحظه او را بکنیم ،ولی برخی
رفتارهای متکبرانه و بعضی تبرج ها هست ،که یک انسان
سلیم النفس و مســلمان را هم می رنجاند ...اینجاست که
اســام ان قدر به رفتار در زندگی اجتماعی حســاس است
و زندگی فردی و جمعی را بسیار گره خورده به هم می بیند،
که به ما می گوید ،دل بنده ام را برنجانی با رفتار متکبرانه و
با فخر فروشی ات (خواه با ماشین پورش ،خواه با جمله ای
تحقیرامیز که یک اقازاده ممکن اســت به یک رعیت زاده
بگوید) ،من هــم دلــت را می رنجانم و ثروتــت را مصادره
می کنم!
29
گفتارها
فرصتمساویبرایدوجناحاصولگراواصالح طلب
اصولگرایــان و اصالح طلبان اگــر بتوانند به عوام
اثبات کننــد ا ن چیزی که امــروز به عنوان جریان ســوم
ایجاد شــده ،ایده ای جدید و نو نیست می توانند گفتمان
خــود را احیا کــرده و از حالــت انفعال امــروز خود خارج
شوند.
جریان اعتدال شــعارهایی می داد که اصولگرایانه و
اصالح طلبانه نبود اما جریــان اصولگرایی و اصالح طلبی
را راضی می کرد ،در صورتی که در عمل از برخی شعارهای
اصالح طلبی فراتر رفته و در کنار بی تفاوت بودن نسبت به
بعضی شعارها مورد انتقاد اصالح طلبی قرار گرفته و از طرف
دیگر نیز ان شعارهای رضایتبخش برای جریان اصولگرایی
در عمل محقق نشــده و موجب اعتراض اصولگرایی شده
است .شاید بتوان ادعا کرد چهار سال پیش در چنین روزی
احزاب و شــخصیت های سیاســی فعالیت منســجم تری
نسبت به امروز داشــتند چرا که تکلیفشان نسبت به پیش رو
مشخص بود.
اصالح طلبان از شرکت در انتخابات رقابت کناره گیری
کردند و خود را از فرصت حضور در مسئولیت ها و خدمت به
مردم محروم کردند و اصولگرایان بــا خیال راحت از اینکه
رقیبی ندارند به دنبال رقابت با خودی رفتند .
اما امروز حال و هوای چهار سال پیش را ندارد ،چرا که
تکلیف هیچ کس مشــخص نیســت ،علت ان هــم قطعا
پذیرفتن عینک ســه گانه تحمیلی بود که بر چشم احزاب و
فعالین سیاسی در سال 92گذاشته شد.
ایابهواقعاصولگرایانتکلیفامروزخودرامی دانند؟
می توان این عینک تحمیلی را کنار گذاشــت و عوام
را روشن کرد که ان شعارهای رضایت بخش تنها شعارهایی
تبلیغاتی و بدون پشتوانه نظری بوده اند .می توان ایده هایی
جدید مبتنی بر گفتمان های اصیل داشت و نگاه ها را متوجه
انها کرد .امــا ایا به واقع اصولگرایــان تکلیف امروز خود را
می دانند؟
به واقع اگر امروز ما لفظ «وحدت» را با «همگرایی»
جایگزیــن کنیم ،مشــکل «ضعف عملکرد تشــکیالتی»
خود را رفع کرده ایم؟ نشســت های چندجانبه گذاشــته ایم
و حرف های مشــترکان را مرور کرده یا به دنبال رفع نقصان
پذیرش «خرد جمعی» خود بوده ایــم؟ به دنبال برانداختن
«گفتمانی نو» هستیم یا چشم به عارف دوخته ایم که بازی
اصالحات را دم اخر به هم بریزد؟
نشســته ایم بر ســر چند به عالوه چند مذاکره کرده
یا به دنبــال تبییــن تکمیلی «فلســفه انتخــاب اصلح»
هســتیم که امروز به صــورت ناقص تبیین شــده و از ان
نتیجه عکــس می گیریــم ،رفته ایــم؟ اصولگــرا بودن
یا نبــودن به همایش و شــعار نیســت که امــروز به دنبال
متهم کــردن یکدیگــر به عــدم رعایت انیم ،ایا منشــور
اصولگرایی را متناســب با دهــه چهار انقــاب در رفتار
خــود بازبینی کرده ایــم؟ به دنبال تمییز «خــود هویتی»
بوده ایم و تشکیالتمان را سازمان دادیم یا خودی ها را به
جریانات دیگر پاس دادیم؟ چند همایش و جلســه برگزار
کردیم و عملکــرد خود در دولت گذشــته و مجلس فعلی
را اسیب شناســی کردیم؟ چند طرح و ایــده و مدل الگو
برای بهتر شدن فعالیت خود به مردم ارائه دادیم؟ چقدر
به نســل نو و نیازهای ان کــه رهبر معظــم انقالب توجه
به این ظرفیت را امــر فرمودند ،توجــه کردیم؟ایا وقت
ان نرسیده اســت که از حالت حیرت و ســردرگمی خارج
شــویم و خود را از بالتکلیفی دربیاوریم؟ به قول سهراب
سپهری؛ چشم ها را باید شســت ،جور دیگر باید دید...
فکر را خاطره را زیر باران باید برد ،با همه مردم شهر زیر
باران باید رفت!
در ب
گفتارها
30
مثلث | شماره 261
اهم دال های گفتمان جناح های سیاس ی کشور
در انتخابات 92
اصولگرا
اعتدال گرا (شعار)
اعتدال گرا (عمل)
اصالح طلب
متعصب به اصول
معتقد به اصول
بی تفاوت و منتقد به اصول
منتقد به اصول
مدافع منافع عوام
مدافع منافع عوام و خواص
مدافع منافع خواص
مدافع منافع خواص
عدالت طلب
عدالت طلبی مدبرانه
رفاه طلب رادیکال
رفاه طلب
مالک تعهد در مدیریت
مالک تعهد همراه با
تخصص در مدیریت
مالک تخصص صرف در
مدیریت
مالک تخصص صرف در
مدیریت
طرفدار مقاومت
طرفدار تعامل
طرفدار مصالحه
طرفدار مصالحه
نمایندگی طبقه پایین
جامعه
نمایندگی همه طبقات
جامعه
نمایندگی طبقات متوسط
و مرفه جامعه
نمایندگی طبقات متوسط
مدرن و مرفه جامعه
تمایل به سنت و
دین گرایی
تلفیقی از دین گرایی و
مدرنیته
تمایل به مدرنیته
تمایل به مدرنیته
پیشرفت
توسعه بومی
توسع ه محض
توسع ه محض
ارمان گرا
مصلحت اندیش
واقع گرا
واقع گرا
عرفان قانعی فرد
نویسنده و پژوهشگر
سه شنبه 15اردیبهشت ( )2015/5/5در کاخ سفید،
بارزانی و اوباما با هم دیدار می کنند که طبق اعالم رسانه ها
درباره بحران عراق ،تروریسم و ...سخن بگویند.
عراق در دوران نزاع های سیاســی و بحران ســوریه،
شاهد تالطم هایی شگفت بوده اما ایران و عراق یک تصمیم
مشابه را درباره اینده سوریه داشتند و کردها ضامن موفقیت
این دیپلماسی مشترک بودند .از سویی در سیاست حکومت
مرکزی عراق رشــد یافتند و هویت کردی در سیاست عراق
و منطقه ای به صورت جدی مطرح و به رســمیت شــناخته
شد ،اما سیاست برخی کشــورهای منطقه با نگرانی از این
دیپلماسی مشترک عالوه بر ایجاد ناارامی ،از حمایت مالی
نیروهای شورشــی رویگردان نبودند .البته در عراق و میان
کردها ،گروهی دلخوش به تداخل امارات و قطر و عربستان
ن توانستند
با وعده شفاهی حمایت از اعالم استقالل کردستا
پیوستگی میان نیروهای عراق (مانند سنی ها) و حتی کردها
را هم با شکاف روبه رو سازند و اشفتگی امنیت داخلی عراق،
با همکاری ایران از سقوط کامل رهایی یافت و ان سیاست
رادیکالی در عراق ،به ســراب ماند .بروز بحران های پیاپی
در عراق و غفلت بخشــی از کردها و سنی ها از دام سیاست
غوغا ســاالرانه ،به اقدامی علیه امنیت ملی عراق مبدل شد
و بحران در داخل کشــور را به اوج رسانید؛ عاقبت سیاست
گفتارها
شیطنتامریکایی ها
بحث استقالل کردها
بهبهانهدیداربارزانیواوباما
مثلث | شماره 261
گفتارها
عربســتان ،ترکیه و حامیان ایجاد بحران در عراق و سوری ه
به موفقیت نرسید .رویارویی برخی کشورها در جنگ نیابتی
هم دوران دیگری را برای سوریه و عراق رقم زد و ره اوردش،
ایجاد نا امنی ،توسعه خشونت و بی ثباتی در عراق بود.
از طرفی کردها -و نیروی پ ک ک -در سوریه توانستند
بخشی از کشــور -دومیلیون نفر کرد -را ارام نگه دارند و راه
نفوذ زمینی ترکیه یا استفاده از کارت کردی را مسدود کنند .
پک ک -در مقابل
کردها در عراق -به ویژه اتحادیه میهنی و
تحرکات علنی قطر و عربستان و ترکیه و همکار اقتصادی -
امنیتی خود در کردستان شمالی ،ایستادگی کردند و نیروی
ت تفکر
داعش پــس از حمله ( 20خــرداد )1393نتوانســ
خلیفه گری و خودنمایی اســامی خود را نهادینــه کند .از
طرف دیگر ،اتحادیه میهنی ،توانست با همکاری شیعیان،
تا حدی در تلطیف سیاســت اعراب خاورمیانه موفق باشد.
از پنجشنبه 10فروردین 1391که در بغداد ،اجالس سران
عرب به ریاست طالبانی برگزار شد؛ به رغم مخالفت گروهی از
کردها در کردستان شمالی و عربستان ،رئیس جمهور عراق
ش محوری
برگزاری ان اجالس را پیام مهمی برای احیای نق
عراق در خاورمیانه و جهان عرب دانست و مام جالل ،هدف
ان اجــاس را بازگرداندن مجدد عراق به صحنه سیاســی
منطقه و جهان عرب .
اما توازن روابط با اعراب و میــان نیروی های عراقی
پس از شــروع غیبت مام جالل در عرصه دیپلماسی (از27
اذر 1391تا ۲۸تیر )۱۳۹۳دســتخوش تالطم شد و برخی
از عرب ها ،نگاه و سیاســت دیگری در مقابل عراق در پیش
گرفتند و چهار روز پس از بازگشت مام جالل از دوران بستری
شــدن در المان فواد معصوم ،بر کرســی ریاست جمهوری
عراق تکیه داد ( ســوم تیر )1393و خود را ادامه دهنده راه
طالبانی دانســت .بخش اکثریت نیروهای سیاســی کرد،
ن بار دیگر
منهای 35درصد حزب بارزانی در پارلمان کردستا
بر اشتی با حکومت مرکزی عراق و تالش در راستای ترمیم
روابط دیپلماتیک پیشقدم شدند تا راهی دیگر برای عراق و
تو جو
سوری ه به عنوان دو کشور بحران زده در خاورمیانه جس
شود و عربستان و ترکیه و قطر ،بازیگران سیاسی منطقه به
ن نقش سازنده را در نظر بگیرند.
جای خلق یا حمایت از بحرا
از نظر تاریخی ،کردها راه پیوسته و پر سنگالخ رسیدن
به دموکراسی و مردم ساالری را با ده ها عصیان ها و یاغی گری
خ پیموده انــد و حکایت همچنان
و شــهدای بســیار در تاری
باقی و دست تقدیر در جنگ چالدران ( ۲۳اگوست )۱۵۱۴
سرنوشــت کردهــا را تغییر داد( .چــون در نبــرد صفوی با
عثمانی؛ نیروهای قزلباش از سپاه عثمانی شکست خوردند
و سربازان ایرانی با شمشیر ،نیزه و تیر و کمان حریف توپ و
تفنگ ارتش عثمانی نشــدند و صحنه را باختند و کردستان
باختری مناطق کردستان ترکیه ،عراق و ســوریه ،از ایران
جدا شد و به دســت عثمانی ها افتاد ) .ایران به عنوان حامی
کردها باقی ماند و بر همــان عهد و میثاق ماندنــد و تند باد
حوادث روزگاران هم ان را کمرنگ نکــرد .کردهای عراق
هم با جمعیت پنج میلیونی ،راه مشارکت با حکومت عراق را
برگزیدند ،گرچه سال ها در راستای سیاست ایران -از سال
1961تا 1975بنا به کمک و حمایت ساواک ایران و شاه -
علیه حکومت مرکزی عراق ،قیام مسلحانه کردند اما پس از
انقالب ،بر همان شــیوه و منوال در جنگ علیه صدام ،یار
و همراه سیاســت ایران بودند .از دوران انقالب ،همراهی
کردهای عراقی با ایران مشــهود اســت .در کیهان 1358
ب منتشر شد که
ســخنان ادریس بارزانی در اشــاره به انقال
«به محض اینکه شاه سابق از ایران رفت مصطفی بارزانی
تصمیم گرفت به ایران برگردد تا از رهبر انقالب پشــتیبانی
نماید و امادگی همه گونه کمک به انقالب اســامی ایران
را داشته باشد و مرگ فرصت نداد تا او در خدمت به انقالب
اسالمی ایران باشد» و مصاحبه طالبانی هم پس از دیدار با
رهبر انقالب -با کمک فواد معصوم -منتشــر شد .هنوز هم
در بر همان پاشنه کوهستان می چرخد .از 1992تا 2003و
پس از ان ،تقریبا همه نیروهای سیاسی کرد حاضر در اقلیم
کردستان ،همسو با دیپلماســی ایران ،در حرکت هستند و
گاها برخی گروه های سنتی کرد ،نگاهی به عربستان و ترکیه
و قطر داشته اند یا عالوه بر همکاری تنگاتنگ با جمهوری
اسالمی ایران ،نوعی مراودت و همکاری امنیتی -اقتصادی
با بقایای بعث ،میت ترکیه ،اســتخبارات عربستان و موساد
اسرائیل هم داشــته؛ اما اکثریت کردهای فعال در عرصه
سیاست کردستان عراق ،تعارضی با دیپلماسی ایران ندارند.
بر اساس اصل دیپلماسی ایران ،بر ان تعامل سازنده با همه
نیروها و جناح ها و گروه ها ،اصرار دارد.
کردها در عراق ،با حکومت مرکزی همگام هســتند،
گاها نغمه های جدایی و استقالل از رســانه ها شنیده شده
اما حکومت مرکزی عراق از 2003به بعد که شــاهد حضور
امریکایی هــا و نیروهــای ائتــاف هم بــوده ،همچنان بر
حفظ تمامیت ارضی اصرار داشــته و امریکایی ها هم وعده
اســتقالل به کردها نداده بودنــد و ایران به عنوان کشــور
همسایه و موثر در سرنوشت عراق ،حفظ یکپارچگی عراق
را در نظر داشته .هرچند در خلق بحران های داخلی عراق،
(مانند ترکیه و عربســتان) ،وعده هایی مبنــی بر حمایت از
اســتقالل کردها به زبان می راندند اما در کل جدی به نظر
نمی رسیدند .هرچند با اوج گرفتن ناارامی ها و جنگ داخلی
سوریه ،در عراق درگیری ها بسیار شدت گرفت.
سفر بارزانی به امریکا در استانه پایان دوران 10ساله
ریاســت او بر اقلیم (دو دوره چهار ســاله و دو ســال تمدید
مجدد) حاوی چند پیام و پرسش است .در حالی که منتقدان
از سرنوشت ســاح های اهدایی کشــورهای جهان برای
م و احتکار یا سرنوشت نامعلوم یافتن انان
مقابله با تروریســ
توسط ریاست اقلیم ،ســوال می کنند ،سوالی که منجر شد
عاقبــت امریکا ســاح را در اختیار حکومــت مرکزی عراق
بدهد؛ شاید برای امریکا و عراق ،برنامه و استراتژی بارزانی
پس از کناره گیری احتمالی او از ریاســت اقلیم مهم اســت
زیرا به ادعای خــود او ،زندگی اش تمامــا فعالیت در جهت
دموکراسی بوده؛ اما بنا به عدم ازادی در کردستان ،فعالیت
و تــاش بارزانی ،ظاهرا دســتاوردی نامشــخص دارد و از
همه مهم تر عدم پیروی از قانون است زیرا برخالف قانون
و اصول دموکراسی -پس از گذشــت 10سال ماندن در ان
کرســی -تمایلی جدی به ترک ان نــدارد و حتی حزبش ان
را معادل کرســی فواد معصوم می دانند و موضوع اعتراض
حکومت مرکزی عراق بــه فروش نفت کردســتان و ذخیره
پول ان در بانک های ترکیه پرسشی جدی است که در عراق
کسی جز بارزانی از سرنوشت ان پول ها خب ر ندارد .اما در میان
ی این هشدارها مطرح می شود؟
گفت وگوی اوباما و بارزان
شــاید امریکا یا ایران به یاری حکومت مرکزی عراق
بشــتابند و خود را از تصمیم سیاســی کردها برای انتخاب
رئیس اقلیم دور نگه دارند و همان مماشات یا تعامل توام با
صبوری را در پی بگیرند .اما برای ایران و امریکا هم مشخص
است که گفتمان غالب در کردستان عراق ،اعالم استقالل
نیست هرچند سخنان گروهی از امریکاییان و البی اسرائیلی
موجب تحریک این قضیه اند اما ســخن مشــهور طالبانی
مبنی بر انکه «رویای شــاعرانه» و غیر ممکن اســت ،هنوز
میان کردها مرســوم اســت .اما برای گروهی هنــوز ،نام و
نان و مایه عوامفریبی است.حکومت مرکزی عراق از زمان
حمله داعش به موصل ،گرفتار برخی از مشکالت با کردها
و سیاســت اقلیم بوده و اکنون با ســفر بارزانی به امریکا ایا
حکومت عراق می تواند به امکان انسجام کردستان عراق
هم بیندیشد؟ و این دغدغه مبنی بر اینکه همکاری و تعامل
ســازنده ای را با حکومت مرکزی عــراق در پی بگیرند وجود
دارد؟ یا رای کمیسیون روابط خارجی در مجلس نمایندگان
امریکا به پــروژه تجزیه عراق ،زمینه ســاز بحــران کردها و
ســنی ها می شــود و اختالفات فرقه ای و نــژادی و مذهبی
شــدت می گیرد؟ ایا عراق تنها در صــورت تجزیه می تواند
تهدیدی بالقوه برای اسرائیل نباشد؟ ایا اسرائیل با وجودی
که از 1967در کردستان عراق ،پایگاه امنیتی تاسیس کرده،
همچنان می تواند با کارت کردی بازی کند؟ و...ایا اوباما با
کسی سخن می راند که دیگر نه نماینده همه کردهای عراق
است و نه تفکر و اندیشه او ،سیاست مشترک همه جناح های
سیاسی کردهاست ،ایا با وجود پایگاه امنیتی CIAو پایگاه
نظامی ترکیه در اربیل ،در انتخاب دوباره او بر کرسی ریاست
اقلیم اصرار خواهد ورزید؟ ایا بارزانی ضامن منافع و مصالح
امریکا در منطقه است؟ اینها پرسش هایی است که به بهانه
دیدار بارزانی و اوباما در اذهان متبادر می شود .اما سیاست
کلــی امریــکا در دوران اوبامــا ،طبعا حمایت از اســتقالل
ت و البته باید خاطر نشان ســاخت که دیدار
کردستان نیســ
رئیس جمهور امریکا -به عنوان تنها ابرقدرت جهان امروز با
یک رئیس منطقه ای و محلی در کردستان -شاید برای کردها
به معنی به رسمی شناخته شده هویت سیاسی کرد باشد اما
طبعا اســتفاده سیاســی و تبلیغاتی از ان برای حزب بارزانی
نمی تواند مقبول افکار عمو می باشد و بهانه ای برای دوباره
کاندیدا کردن او بر خالف قانون مصوب پارلمان کردستان به
قول عادل مراد ؛ «این دستاورد خون شهیدان کرد از کوبانی
تا خانقین است و هر کسی دیگر هم در این زمان رئیس اقلیم
می بود ،می توانســت این دیدار را انجام دهــد و امریکا هم
از فتنه شنگال بی اطالع نیســت!» و طبعا شخصیت های
سیاسی دیگری در کردستان هستند که می توانند با تفکری
باز و دانش امروزی رهبری اقلیم را به دست بگیرند و به یقین
در کردستان ،قحط الرجال نیست.
31
سیاست
روز عجیب امیرکبیر
دانشــگاه امیرکبیر هفته مهمی را پشت ســر گذاشت .یک مهمان
ویژه که برای سخنرانی امده بود دو طیف از دانشجویان را مقابل یکدیگر
قرار داد .در سیاست این هفته به ماجرای حضور هاشمی رفسنجانی در
دانشــگاه امیرکبیر پرداخته ایم؛ به حرف هایی که زده و حاشــیه هایی که
پیرامونش پدید امده .
خروجاضطراری
حضور هاشمی رفسنجانی در
دانشگاه امیرکبیر حاشیه ساز شد
سیاست
32
مثلث | شماره 261
ظریف نه مصدق است
نهاحمدی نژاد
ناصر ایمانی
چالشظریف
وزیر امور خارجه
1
تالقی دو شــعار «مرگ بر فتنه گر» و «هاشــمی زنده
باد » ...ان هم با صدای بلند ،ان هم در دانشگاه امیر کبیر
برای کسانی که از حوالی انجا می گذشتند حتما این سوال
را پدید می اورد که چه اتفاق تازه ای افتاده که دانشــجویان
اینگونه مقابل هــم موضع گرفته اند و بــه مجادله و مباحثه
می پردازند؟
امیر کبیــ ر دوشــنبه یک میهمــان جنجالی داشــت؛
اکبر هاشمی رفســنجانی .از وقتی اعالم شد که سخنرانی
هاشمی رفســنجانی لغــو نخواهد شــد و او طبــق برنامه به
دانشگاه خواهد امد همه خود را برای یک روز متفاوت اماده
کرده بودند و البته مخالفان و موافقان هم خودشان را برای
درگیری تمام عیار اماده ساخته بودند.
صبح دوشنبه که فرا رسید ،موافقان هاشمی رفسنجانی
در دانشــکده هوافضا تجمع کرده بودند و اعضای بســیج
دانشجویی و انجمن اسالمی مســتقل در دانشکده پلیمر؛
همــه در انتظــار ورود رئیــس مجمع تشــخیص مصلحت
نظام .نکته اما این بود که قرار نبود هاشمی رفسنجانی برای
دانشجویان سخنرانی کند .بر اســاس برنامه از پیش تعیین
شــده هاشــمی فقط برای اســتادان و مســئوالن دانشگاه
قصد سخنرانی داشت؛ انهم در سالن اجتماعات دانشگاه.
دانشــجویان معترض قبــل از ورود هاشمی رفســنجانی به
دانشــگاه با ایجاد زنجیره دانشــجویی مقابل درب ورودی
مراســم و با در دســت داشــتن پالکاردهایی با این عناوین
کــه «امیرکبیر جــای اســتوانه فتنه نیســت»« ،مــرگ بر
فتنه گر»«،خیانت هایتــان در فتنه 88بــه ملت را فراموش
نمی کنیم »« ،سردار اشــرافیت منکر رای ملت» و «سران
فتنه اعدام باید گردنــد» اعتراض خود را نســبت به حضور
هاشمی رفسنجانی در دانشــگاه امیرکبیر عنوان می کردند.
تصاویر و کاریکاتورهایی از مهدی هاشمی در این میان بیش
از سایر حاشیه ها جلب توجه می کرد.
ســاعت حدود 10:30صبح هاشمی رفسنجانی از در
ی همراه کاروان همراه معروفش وارد دانشگاه شد.حاال
شرق
زمان مصاف دیدنــی و قابل توجه موافقــان و مخالفان فر ا
رســیده بود .مخالفان پیشروتر از ســایرین خود را به خودرو
حامل هاشمی رفسنجانی رســاندند و با شعارهای تند و حتی
با مشت به ماشین او از هاشمی اســتقبال کردند .ان سوتر
موافقان هاشمی رفســنجانی بودند که تا سر حد درگیری به
مقابله با مخالفان پرداختند .هر چه بود هاشمی رفسنجانی
ورودی سخت به محل سخنرانی اش داشت.
یک سخنرانی پرحاشیه
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام سخنرانی اش
را با مضامین تاریخی پیش می برد؛ «امیرکبیر درد استعمار و
استبداد را متوجه شد و برای مبارزه با ان تالش کرد و در این
راه جان خود را از دست داد .امیرکبیر ،ناصرالدین شاه را از
تبریز به تهران اورد اما اطرافیان ناصرالدین شاه ،امیرکبیر
را به شهادت رساندند .نام امیرکبیر برای این دانشگاه بسیار
شایسته بود و استادان این دانشگاه سهم خود را در توسعه
این کشــور ایفا کردند ».به گفته هاشــمی« :این روزها از
مسائل روز هم نمی توان گذشت» ،بنابراین درباره مسائل
منطقه و ایران نکاتی را مطرح کرد .پیش از هاشمی ،رئیس
دانشگاه صنعتی امیرکبیر از پیشینه و اینده دانشگاه گفت.
پس از او نیز یکی از استادهای نسل اول دانشگاه امیرکبیر
داستان تجربه سال های گذشته خود در امیرکبیر را تعریف
کرد .از اینکه ســال های اول ،سلف ســرویس نداشته اند
و پس از ان بــا کلی تالش توانســته اند فقط ابگوشــت را
به عنوان غــذای روزانــه تهیه کننــد و هنگام حملــه گارد
شاهنشــاهی ،چگونه اســتادان به حمایت از دانشجویان
می پرداخته اند.
خاطره هاشمی
رئیــس مجمع تشــخیص مصلحت نظام بــه برخــی
مشکالت معلمان در کشور اشاره کر د؛ «متاسفانه مشکالتی
در کشــور داریم که باید حل شــود .معلمان ما این روزها به
خاطر اعتراض به حق خود ،کالس درس را تعطیل کرده و
ابراز حق می کنند که البته کسی هم مزاحم انها نیست ،ولی
من تاکید می کنم معلمان باید انقدر شاداب باشند تا شادابی
را به فرزندان ما هدیه دهند » .هاشمی در ادامه از مقام شهید
مطهری و فعالیت های او برای پیروزی و حفاظت از انقالب
گفت و از اینکه قبل از انقالب چگونه تقســیم وظیفه انجام
شــده بود تا انقالب به پیروزی برســد« :در دوران مبارزات
انقالبی شهید مطهری مسئولیت یافت تا بنیان های علمی،
اسالمی و ملی را تبیین کند و پلی بین دانشگاه و مدارس دینی
باشد .ایت الله بهشتی ،باهنر و گل زاده غفوری هم مسئول
فراهم کردن بخش های زیربنایی اموزش جامعه بودند .من و
ی مبارزه را برعهده گرفته
ایت الله خامنه ای هم حالت تهاجم
بودیم و مسئولیت ان بخش را داشتیم ».
او با تاکید به نقش شــهید مطهری در رسمیت یافتن
ب ادامه داد« :شهید مطهری پیش از پیروزی
شورای انقال
انقالب به دیدار امام در پاریس رفت و درباره شورای انقالب
با ایشــان صحبت کرد .امام(ره) در انجا به شهید مطهری
گفتند که باید این شــورا رســمیت پیدا کند و حکم این شورا
را هم همان جا به شــهید مطهــری دادند .ابتــدا پنج نفر به
عضویت این شورا درامدند و سپس با پیشنهاد این پنج نفر،
اعضای شورا به ١٥نفر رسید .در روزهای نزدیک به پیروزی
انقالب ،کشــور از لحاظ رسمی بی صاحب شــده بود ،اما با
نقشه غرب برای تجزیه کشورهای خاورمیانه
رئیس تشــخیص مصلحت نظام در ادامه با اشــاره به
مســائل منطقه تاکید کرد بیــن ملت و دولــت باید همدلی
و هم زبانی باشــد تا کشــور بتواند عزت خــود را حفظ کند.
او شــرایط منطقه را بحرانــی خواند .از طرفــی به جنگ در
ســوریه ،یمن و عراق اشــاره کرد که «اکنــون یمن هر روز
بمباران می شود و حتی شایعه شده که نیروهای زمینی برای
شناســایی وارد این کشور شده اند .در ســوریه نیز مخالفان
نظام سوریه به دنبال محاصره بیشتر دمشق هستند .داعش
نیز در اســتان قندوز افغانستان به قدرت رســیده است ،در
عراق نیز مســاله تجزیه این کشــور مطرح شــده که البته
سران عشایر و مســئوالن این کشــور با این طرح مخالفت
کردند .از طرف دیگر مصر که زمانی به عنوان دژی در مقابل
خطرهای اسرائیل بود ،اکنون در شــرایط مناسبی نیست.
پاکستان که درگیر مسائل داخلی اســت و عربستان نیز در
خدمت استکبار اســت» .همچنین او اهداف امریکا و اروپا
را این گونه توصیف کرد« :انها همیشه می خواستند دنیا را
طوری بســازند که می خواهند ،اما حاال که دنیا ان گونه که
انها می خواهند نشده ،اهدافشان را به شکل دیگری دنبال
می کنند و یکی از مهم ترین مســائل برای انها این است که
وجود کشــورهای بزرگ و قدرتمند در منطقــه خاورمیانه به
نفعشان نیست ،به ویژه که ان کشور ازادمنش بوده و به انها
وابستگی نداشته باشد » .هاشمی از تالش قدرت های بزرگ
جهان برای تجزیه کشورهای خاورمیانه گفت« :از اقدامات
کنگره این گونه برمی اید که انها دنبال تجزیه عراق ،سوریه
و یمن هســتند .البته این نقشــه تجزیه یک بار قبال درباره
عثمانی اجرا شده و حاال دوباره این مساله مطرح شده است،
اما درباره ایران هیچ وقت نتوانسته اند این حرف را بزنند؛ زیرا
حداقل یک کشور باید شرایط خاصی داشته باشد که حرف
انها خریدار داشته باشد».
سر ما برای حاشیه ها درد می کرد
هاشــمی می دانســت حاشــیه ای که امروز بــرای او
پیش امده ،تیتر نخســت روزنامه های فــردا خواهد بود .او
مدت هاســت که جای خود را عوض کرده و این جانشــینی
تازه ،موافقان سابق او را به منتقدانی سرسخت تبدیل کرده
اســت .حاال همان جمعی که روزی شــعار زنده باد هاشمی
معتمدی وزیر سابق ارتباطات
دولت اصالحات به عنوان رئیس
دانشگاه بانی دعوت از هاشمی
به امیرکبیر بود
مثلث | شماره 261
مضامین تاریخی
هاشــمی می گوید ســرش برای
این حاشیه ها درد می کند
پیش بینی امام(ره) و مبارزین ،شورای انقالب مسئولیت را
برعهده گرفت و اجازه نداد کشــور دچار تشتت شود .شهید
مطهری در واقع واسطه اوردن حکم امام(ره) درباره شورای
انقالب به ایران بود ».
سیاست
درست زمانی که هاشمی رفسنجانی مشغول سخنرانی
در جمع اساتید بود بیرون از ســالن اجتماعات غوغایی برپا
بود .موافقان و مخالفانی که برای خروج هاشــمی از سالن
لحظه شــماری می کردند ،مجادله ای ســخت با یکدیگر را
اغاز کرده بودند .منتقدان هاشمی پالکاردهایی با مضامین
«رابطــه روز معلم بــا ر اس فتنــه را بیابیــد»« ،فتنه گر حیا
کن دانشگاه را رها کن»« ،سیاســت فرمایشی و سفارشی
جایگزین برنامه های دانشگاه شده است»« ،ستاد تحریف
امام و انقالب»« ،روز معلم را در دانشگاه به پادگان نظامی
تبدیل نکنیم» در دست داشتند و دانشجویان موافق حضور
هاشمی در دانشــگاه پالکاردهایی که روی ان نوشته شده
بود «دوره دروغگویان به پایان رسیده»و «دانشجو می میرد
ذلت نمی پذیرد» در دست داشتند و شعر «یار دبستانی» را
می خواندند.
جنجال شیخ
احزابوشخصیت ها
33
احزابوشخصیت ها
را در نماز جمعه های او ســر می دادند بــه معترضان اصلی
تبدیل شده اند .شاید چنین بود که هاشمی ترجیح داد تا در
سخنرانی اش نسبت و احساسش را در مورد حاشیه های این
روز جنجالی اعالم کند .هاشمی در بخشی از صحبت های
خود گفت« :من از دو ،سه ســال پس از تاسیس دانشگاه
امیرکبیر با اســاتید و دانشــجویان این دانشــگاه در ارتباط
بودم و برای ســخنرانی به این دانشــگاه می امــدم که همه
ان سخنرانی ها مساله ساز می شــد .زیرا یکسو دانشجویان
انقالبی ،اسالمی و ملی بودند و در سوی دیگر دانشجویان
مارکسیســت و سوسیالیست که البته دانشــجویان طرفدار
شاه نیز حضور داشتند .من در ورود و خروج خود به دانشگاه
و حین سخنرانی این چهره ها را می دیدم ».هاشمی افزود:
«وقایعی که ان موقع اتفاق می افتاد برای من شیرین بود زیرا
سر ما برای ان سخنرانی ها و مسائل حاشیه ان درد می کرد».
هاشمی رفسنجانی سخنانش را با تاکید به همدلی و همزبانی
و تالش برای وحدت به پایان برد« :ما نباید بگذاریم جامعه
دچار تشتت شود .در همه جا تفاوت دیدگاه وجود دارد ،ولی
ما باید ان قدر هوشیار باشیم که وحدت ،ائتالف و همدلی را
حفظ کنیم و کاری نکنیم که باعث تفرقه شویم ،به خصوص
اینکه در سال انتخابات هستیم».
خروج اضطراری
سیاست
34
مثلث | شماره 261
انگونه که رســانه های اصالح طلب روایت کرده اند:
ساعت کمی مانده به ١٢و نیم ظهر را نشان می داد .جلوی
در شرقی سالن اجتماعات تا حدود ١٠٠متر جمعیت فشرده
علیه هم شــعار می دادند .مخالفان هاشــمی در چند ردیف
جلوی در بودند و موافقان او بین انها و محیط حیاط دانشگاه
فاصله انداخته بودند .کسی به در غربی توجهی نداشت
در خلوتی انجا تنها چنــد محافظ و عکاس ایســتاده
بودند و یک پاترول ســفیدرنگ جلوی در پارک شــده بود.
فریاد شعارهای جمعیت در مقابل در شــرقی سالن بلند بود
که ســاعت ١٢و ٤٠دقیقــه ،هاشمی رفســنجانی بی هیچ
حاشیه ای از در غربی خارج شد و با همان پاترول سفید رنگ
دانشــگاه را از در خیابــان ولیعصر ترک کرد .دانشــجویان
موافق و مخالــف او اما این صحنه را ندیدنــد و تا ٢٠دقیقه
بعد همچنان مقابل در شرقی ســالن به شعار علیه هم ادامه
دادند .ایــن طرف فریاد «مــرگ بر فتنه گر» ســر می داد و
طرف مقابل با شعار «هاشمی زنده باد »...جواب می داد.
ان طرف تر چند نفری از مخالفان هاشمی با پوسترهایی از
کاریکاتور مهدی هاشــمی تنها نظاره گر این صحنه بودند،
به این امید که هنگام عبور هاشــمی لحظه ای چشــم او به
این پوسترها بیفتد .شعارها چند باری تا مرز درگیری فیزیکی
هم جلو رفت .حاال دیگر جمعیت موافقان هاشــمی خیلی
مهدی هاشمی در تجمع
دانشجویان یکی از موضوعات
اصلی مورد نقد بود
بیشــتر از مخالفان او بود .انقدر که دیگر صدای مخالفان
چندان به گوش نمی رسید .ســاعت حدود ١٣بود که قطار
چند ماشین از جلوی در شرقی اماده حرکت شد ،بنز ابی رنگ
معروف هم در میان انها بود؛ ماشینی که همه فکر می کردند
هاشمی رفسنجانی داخل ان است .ماشین ها که جلو امدند
اول به صف مخالفان هاشمی رسیدند و دوباره با مشت و لگد
از انها پذیرایی شد .این بار شدیدتر از زمان استقبال .بعد از ان
اما هواداران پر تعداد هاشمی دور ان بنز ابی رنگ ،اما خالی
را گرفتند و شــعارهای حمایت از هاشــمی اوج گرفت .اوج
گرفتن شعارها همان و شــروع درگیری فیزیکی پشت صف
ماشین ها همان؛ درگیری ای که دخالت لیدرهای دو طرف
اجازه نداد چندان دامنه دار شود .دیگر صدای اذان بلند شده
بود .با رفتن ماشــین هایی که دانشجویان گمان می کردند
حامل هاشمی رفسنجانی است ،جلوی در سالن اجتماعات
مرکزی هم قدری خلوت شد.
روایت های متفاوت
یک نکته قابل توجه در مورد ماجرای سخنرانی جنجالی
هاشمی رفسنجانی ،نوع مواجهه روزنامه های اصالح طلب
و اصولگرا با این مساله بود .از یک سو روزنامه کیهان ،تیتر
« امیرکبیر به هاشــمی خوش امد نگفــت!» ر ا برای مطلب
خود برگزید و نوشت« :دانشــجویان که به حضور هاشمی
در دانشــگاه معترض بودند با تشــکیل زنجیره انســانی در
محــل ورود هاشــمی و با در دســت داشــتن پالکاردهایی
نسبت به سیاسی کاری ریاست دانشــگاه در دعوت از سایر
شخصیت های سیاســی ،نقش موثر هاشــمی در فتنه 88
و ســخنان حاشیه ســاز اخیر او اعتراض کردند .بر اســاس
این گزارش ،دانشــجویان در اعتراض به حضور هاشــمی
در دانشــگاه فریاد می زدند« :سیاست فرمایشی و سفارشی
جایگزیــن برنامه های دانشــگاه شــده اســت ».منتقد ان
پالکاردهایی چون «ســتاد تحریف امام و انقالب»« ،روز
معلم را در دانشگاه به پادگان نظامی تبدیل نکنیم» و «نقاط
مشترک مطهری ،خاتمی و رفسنجانی چیست؟» در دست
داشتند .از سوی دیگر خودروی هاشمی با شکستن زنجیره
دانشجویان که برای ممانعت از ورود وی به دانشگاه تشکیل
شده بود توانست وارد دانشگاه شود و در همین حین تعدادی
از دانشجویان مصدوم شدند ».در مقابل اما روزنامه اعتماد
ی هاشــمی» و البته
تیتر زد« :شــور و فریاد پلی تکنیک برا
روزنامه ارمان هم تیتر زد« :امیرکبیر مقابل تندروها ایستاد»
و نوشــت«« :باید با ازادی ،ادب ،منطق و بــا پذیرش نظر
ی بر
اکثریت ،وحدت خود را حفظ کنیم ».این جمالت مرهم
هشت سال گذشته دانشجویان و اساتید میانه روی دانشگاه
امیرکبیر بود که ایت الله هاشــمی با بیان ان لبخند را به انها
هدیه داد .دیروز اتومبیل های ســفیدی که از زیر پل کالج
رد می شدند با نگاه کنجکاو عابران همراه بودند زیرا بسیاری
از افراد خبر داشــتند قرار است روز دوشنبه شخصیت بزرگی
در دانشگاه امیرکبیر ســخنرانی کند که مخالفانی هم دارد؛
ان مخالفان نفعی از اعتدال و میانه روی نداشــتند و خیلی
زود یعنی یک روز یا شاید بیشــتر از یک روز مانده به حضور
ایت الله هاشــمی در دانشــگاه امیرکبیر هویت خود را فاش
کردند ».انچه در ماجرای جنجال پلی تکنیک به نظر می اید
حاوی چند نکته است؛ اول اینکه این رسم بدی است که در
فضای دانشگاهی به راه افتاده و گاه مسئوالن دانشگاه و گاه
دانشجویان مانع سخنرانی اشخاص می شوند .نمونه چنین
موضوعی درباره بسیاری از اصول گرایان در ماجرای 16اذر
و نقد توافق هسته ای دیده شــده است و البته درمورد برخی
اصالح طلبان هم چنین شواهدی وجود دارد .نکته دوم به
سخنرانی اقای هاشمی بازمی گردد .چه بهتر بود که ایشان
عالوه بر صحبت برای اســاتید و کارمندان دانشــگاه برای
دانشجویان هم سخن می گفت تا در یک فضای کامال ازاد
طرف های موضوع بحث و گفت وگو کنند.
احزابوشخصیت ها
مثلث | شماره 261
سیاست
35
درباره یک عکس
هاشمی حق دارد
به دانشگاه برود
اشرف بروجردی
معاون سابق وزیر کشور
سیاست
36
مثلث | شماره 261
اشــرف بروجردی ،معــاون اجتماعی وزیر
کشوردولتاصالحاتوفعالسیاسیاصالح طلب
در یادداشــتی برای هفته نامه مثلث به تشــریح
نکاتی در خصوص حضور هاشمی رفسنجانی در
دانشگاه امیرکبیر می پردازد.
حضور اقای هاشــمی در دانشــگاه امیرکبیر و مجامع
عمومی به طور کلی یک امر جدید و بعیدی نبوده و مساله ای
مسبوق به سابقه است .ایشان پیش تر نیز به مجامع دعوت
ن حضور پیدا کرده و متعاقب ان جلسات با
می شــدند و در ا
مخاطبانشان بحث و گفت وگو می کردند.
این بار نیز ایشان از سوی دانشجویان برای تکریم مقام
علم ،استاد و معلم به دانشــگاه امیرکبیر دعوت شدند و این
حق طبیعی دانشجویان اســت که از نظرات کسی که نقش
اصلی را در انقالب و شکل گیری ان ایفا کرده بهره مند شوند
و نظرات متفاوت از کسانیکه این نقش افرینی را در دوره های
مختلف داشته اند ،بشنوند.
کسانی که با حضور اقای هاشمی در دانشگاه امیرکبیر
مخالفت کردند یا نمی خواهند مبانــی انقالب تبیین و بازگو
شــود و حقیقت های انقالب به گوش نســل امروز برسد ،یا
اینقدر تمامیت خواه هســتند که حاضر نیستند این عرصه را
عرصه ای برای گپ و گفت و تبادل نظــر برای همه فراهم
ببینند و فکر می کنند فقط خودشــان باید این حق را داشته
باشند و تنها کسانی که هم فکر و هم عقیده خودشان هستند
اجازه استفاده از این فرصت را دارند.
کســانی که امروز مخالفت می کنند قطعا یا انقالب را
قبول ندارند یا عالقه مند و دلسوز این انقالب نیستند ،بلکه
منافع شخصی و گروهی خودشان را بر منافع گروهی جامعه
ترجیح می دهند.
امروز ان کسانی تشنج می افرینند که مخالف نظرات
اقای هاشمی هستند ،واال کسانی که موافق نظرات ایشان
ن بوده
بودند در واقع دعوت کننده برای شنیدن نظرات ایشا
و تشنجی نیافریده اند .بنابراین مخالفان تشنج ایجاد می کنند
نه اینکه فرمایشات اقای هاشمی تشنج ایجاد بکند.
ما بر اساس اموزه های دینی و قانون اساسی ،ازادی
بیــان را حق طبیعــی هر فــردی می دانیم .دیگــران باید
شنونده باشند حال ممکن است بپذیرند یا نه .در این میان
کســانی مخالف هســتند که عالقه ندارنــد حقایق جامعه
و انقالب برای همه مکشــوف بشــود .انهایــی که امروز
حضور اقای هاشمی را با اقای شــریعتمداری در دانشگاه
مقایســه می کنند توجه داشــته باشــند که مدیر مســئول
روزنامه کیهان در بســیاری از دانشــگاه ها تریبون داشته
و کســی هم برای او ممانعتی ایجاد نکرده اســت و دیگر
اینکه وزن سیاســی اقای هاشــمی با اقای شریعتمداری
یکی نیســت و این مقایسه اشتباه اســت .انقالب فرزند و
محصول تفکر ،رفتار و زحمات اقای هاشمی است .ایا این
می تواند معادل باشد با کســی که تنها مسئولیت مدیریت
یک نشــریه را به عهده دارد .مردم به خوبی در این زمینه
می توانند قضاوت کنند .حضور اقای هاشــمی در مراسم
دانشگاه امیرکبیر چه با شخصیت حقیقی یا حقوقی باشد،
هم حق دانشجو است که نظرات بزرگان انقالب را بشنوند
و هم حق اقای هاشمی است که تریبونی داشته باشد برای
طرح نظراتش .تمامیت خواه ها کسانی هستند که انقالب
را متعلق به خود می دانند و اگر حقیقت روشــن بشــود که
چه کســانی در شــکل گیری این انقالب نقش داشته اند،
طبیعتــا جایی بــرای انها نخواهد بــود .مــا معتقدیم این
انقالب متعلق به احاد جامعه است و همه باید در ان سهیم
باشند و تمامیت خواه ها چون این باور را ندارند و همه چیز
را در انحصار خود می خواهند ،با حضور اقای هاشــمی در
تریبون هایی که سرمایه ملی است مخالفت می کنند.
هاشمی پیچک های
سیاسی را از خودش
دورکند
فیروز اصالنی
مدیر گروه حقوق عمومی دانشگاه تهران
فیــروز اصالنی ،مدیر گــروه حقوق عمومی
دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
در یادداشتی برای هفته نامه «مثلث» به تشریح
نکاتی در خصوص حضور هاشمی رفسنجانی در
دانشگاه امیرکبیر می پردازد.
من به عنوان یک استاد دانشگاه به هیچ وجه دوست
ندارم اقای هاشمی را در قامت پادوی یک حزب یا جریان
سیاسی ببینم ،چه رسد که دشمن شاد کن هم باشد .دوست
دارم او «پیچک های سیاسی» را از خود طرد کند و همچنان
یک چهره فراجناحی در خدمت انقالب و نظام و پاسداری از
راه و مرام شهدا و امام شهدا و خلف صالحش باشد.
حضور اقای هاشــمی در دانشــگاه امیرکبیــر همانند
هر فــرد دیگری از اشــخاص سیاســی و علمــی می تواند
حضوری حاشیه ساز ،مثبت یا منفی قلمداد شود که بستگی
به زمینه هــای فکری ان اشــخاص دارد .متناســب با این
احزابوشخصیت ها
مثلث | شماره 261
سیاست
علل و زمینه هــا ،حضور شــخصیت ها در مراکز مختلف به
ویژه در دانشــگاه ها به خصوص دانشــگاه های تهران که
ظرفیت های سیاســی خاصی را با خودشان دارند می تواند
مورد ارزیابی قرار بگیرد.
حضور اقای هاشمی در دانشگاه امیرکبیر از عجایب
روزگار است ،ان هم در شرایطی که ما با مسائل بسیار مهمی
در کشور روبه رو هستیم.
حضور اقای هاشمی در دانشــگاه امیرکبیر در شرایط
کنونی کشــور که نیازمند تالش و جدیت و همکاری بیشتر
برای حل مشــکالت و مقابله با چالش هاست تعجب انگیز
اســت ،چرا که امروز کشور ما با مشــکالت حاد اقتصادی
دست و پنجه نرم می کند و تورم افســار گسیخته در کشور
بار ســنگینی را بر دوش توده هــای مظلوم ایــن ملت قرار
داده و از طــرف دیگر شــرایط ویژه ای بر منطقــه و جهان
اســام حاکم اســت کــه مســئولیت و همــه جانبه نگری
همگان به ویژه خــواص تاثیر گذار را در قبال این مســائل
بیشتر می کند.
اقای هاشــمی از چهره هــای تاثیرگــذار در انقالب
اســامی بوده اند و همچنان می توانند این تاثیر را مشروط
به رعایت لوازم و شــاخصه هایی حفظ بکننــد .جناب اقای
هاشمی در کشــور در بســیاری از مســائلی که ما امروز در
کشــورمان داریم ،دخیل و مســئول بوده اند .چه در جنگ
و مسائل ناشــی از ان و چه در مســائل اقتصادی ،سیاسی
و فرهنگی؛ این ها مســائلی نیســت که بتوان بدون توجه
به نقش افرینی جناب اقای هاشــمی در کشور در مورد انها
صحبت کرد.
از این حیث حضورشان برای بیان کردن برخی مطالب
را باید غنیمت شمرد اما در صورتی که بتوانند در چارچوب و
در راستای تقویت مبانی انقالب و باتوجه به سمت و سوی
حرکت کلی گذشته واقعی شان صورت بگیرد .اگر مشروط
بر این لوازم باشد ،حضور ایشــان مغتنم است و همه از این
حضور اســتقبال می کنند .اما چه شده که حضور ایشان در
محافل امروز حاشیه های مختلفی را با خودش همراه دارد؟
حاشــیه هایی که امروزه در خصوص برخی از سابقین
انقــاب بر می اید یک نکته را نشــان می دهــد و ان اینکه
بالتردید در ارایش صف بنــدی و جبهه بندی نیروهای حق
و باطل و انقالب و ضد انقالب تغییری اتفاق افتاده است.
باید مشخص شــود این تغییر در جهت گیری ها و ماهیت و
روش ها و عملکرد کــدام نیروها اتفاق افتــاده و کدام نیرو
تغییر جهت و صف داده و در کدام سنگر قرار گرفته است.
نه فقط حضور ایشان در دانشگاه امیرکبیر بلکه پیش تر
نیز حضور ایشــان در راهپیمایی 22بهمن و شرکت در نماز
جمعه مورد اعتراض قرار گرفته اســت .همه این مســائل
پس از فتنه امریکایی ،اسرائیلی ،انگلیسی 88و انجایی که
ایشان نامه بدون ســام خدمت رهبر معظم انقالب ارسال
کردند ایجاد شد.
حواشی که امروز در دانشــگاه امیرکبیر و همچون ان
شاهد ان هستیم ریشه در عملکرد و مواضع اقای هاشمی
دارد.
توده های مردم از اقای هاشمی انتظار دارند تا همانند
همیشــه که ایشــان در نماز جمعه تهران شرکت می کردند
و مواضعــی را علیــه امریکا و اســرائیل و جریان اســتکبار
می گرفتند امروز نیز ان مواضع را داشــته باشند .اما امروز
مواضعی شنیده می شــود که خارج از انتظار است و موجب
شکل گیری این حاشیه ها شده و بسیار باعث تاسف است که
ما امروز مشاهده می کنیم همان جریان امریکایی -انگلیسی
که زمانی اقای هاشــمی علیه ان مبــارزه می کرد امروزه در
دفاع از ایشان سینه چاک می کند.
قطعا کســی مخالــف حضور اقــای هاشــمی و هیچ
شخصیت دیگری در اماکن عمومی نبوده و نیست و نخواهد
بود اما صحبت بر ســر این اســت که حضور اقای هاشمی
نوعی دفاع از گذشته ایشان است یا نوعی سنگر بندی جدید
نسبت به مواضع قبلی وی؟
ایا دشمنانی که قبال به ایشان عالیجناب سرخ پوش
لقب می دادند و امروز از ایشــان دفاع می کنند به دلیل این
اســت که اقای هاشــمی ان ها را عوض کرده و به ســمت
انقالب اورده یــا مواضع و فعل و ترک فعل اقای هاشــمی
به نحوی شــبهه انگیز شده که قند در دل دشــمنان نظام و
انقالب اب کرده است؟
متاسفانه در طول تاریخ جریانی دیده می شود که من
از ان با عنوان «اویزان های فرصت طلب» یا «پیچک های
سیاسی» یاد می کنم .این ها بسیاری از نهضت ها و رهبران
و جریانات را با نزدیک شدن مرموزانه به انها از بین برده اند.
یعنی با نزدیک شــدن به ایــن افراد و متصل شــدن به انها
همچون پیچک سیاسی به انها پیچیده اند و به نابود کردن
انها اقــدام کردند .اقای هاشــمی هم مســتثنی از این امر
نیســت .مواضع اخیر ایشــان نیز امید را در دل این جریان
ایجاد کرده است.
حضور در دانشــگاه امیر کبیر نیز خود حاوی عبرت و
تامل است .امیرکبیر به ویژه به واسطه استعمارستیزی اش
برای ملت ما خیلی ارزشمند است ،از باب اینکه علم مبارزه
با استعمار پیر انگلستان بود.
کســی بود که جلوی اســتعمار و فرقه بابیه و بهائیت
دست ساخته انگلستان ایســتاد و به دست عوامل انگلیس
به شهادت رسید .حضور اقای هاشمی در دانشگاه امیرکبیر
باید به نحوی باشد که اب به اسیاب استعمار پیر انگلیس و
عوامل انگلیس در ایران ریخته نشــود و انگلیسی جماعت
از این قضیه سوءاســتفاده نکنند و این تنها با موضع گیری
ضد انگلیسی و مرزبندی با دشمنان اسالم و انقالب میسر
میشود .بهتر نیست ســوال شــود چه اتفاقی افتاده است
که مخالفان دیروز جناب اقای هاشــمی که بسیاری از انها
مخالفان اســام و انقالب و امام و نظام بوده اند و هستند،
امروزه ســینه چاک ایشان شــده و برای ایشــان یقه درانی
می کنند؟
اینکه دستگاه سخن پراکنی اســتعمار پیر انگلستان
قند در دلش اب می شــود و به نفع اقای هاشمی یادداشت
می نویسد هشدار نیست و برای دقت ورزی در موضع گیری
کفایت نمی کند؟ راســتی چگونــه این حضور را اســتقبال
می کند و در مورد ان یادداشت ویژه می زند؟ به نظر می رسد
ایشــان باید توجه جــدی به عملکــرد ،حضــور و مواضع
خودشان داشته باشند.
اگر اینگونه شود حضور ایشان می تواند غنیمت وگرنه
می تواند خسران افرین برای خود ایشان و انقالب باشد .من
به عنوان یک استاد دانشگاه به هیچ وجه دوست ندارم اقای
هاشمی را در قامت پادوی یک حزب یا جریان سیاسی ببینم
چه رسد که دشمن شاد کن هم باشد.
دوست دارم او «پیچک های سیاسی» را از خود طرد
کند و همچنان یک چهــره فراجناحــی در خدمت انقالب
و نظام و پاســداری از راه و مرام شــهدا و امام شهدا و خلف
صالحش باشد.
انتظار توده های مردم و انقالبیون که همیشه جناب
اقای هاشــمی را مدافع انقالب و مخالف سرسخت عناصر
و جریان های ضد انقالب دیده اند این اســت که همچنان
ایشــان را در راســتای اصول ومواضع امام خمینی و رهبر
معظم انقالب و سیاســت های کلی نظام ببینند .این روزها
مثل همیشه صف بندی و جبهه بندی حق و باطل و انقالب
و ضد انقالب همچنان ادامه دارد .خدا عاقبت انسان های
انقالبی را بخیر کند که انقالبی بمانند و ســنگر قبلی شان را
نشانه نگیرند.
37
سیاست
38
مثلث | شماره 261
1
سیاست
اپوزیسیون علیه ظریف
محمدجواد ظریف باز هم خبرساز شده است .او این بار در یک مصاحبه
چالشی حرف هایی زده که از میان موافقان و حامیانش بخش تندرو به منتقد
و حتی معترضش تبدیل شد ه است .او تال ش کرده فارغ از چهره ای که برخی
می خواهند از او بسازند خود را کارگزار نظام نشان دهد.
کارگزارنظام
وزیر امور خارجه هفته گذشته مورد حمله
جریان رادیکال و اپوزیسیون قرار گرفت
مثلث | شماره 261
سیاست
39
مصطفی صادقی
دبیر تحریریه
محمد جواد ظریف ســورپرایز دولت روحانی اســت.
یک دیپلمات میانــه رو که اگر چه گاهی پــز اصالح طلبانه
دارد ،اما دست اخر یک کارگزار حکومتی است.
او بارها منتقدانــش را با اقدامات مختلف ســورپرایز
کرده و این بار اما گویا نوبت موافقان تند و تیز بود که توسط
اقای ظریف غافلگیر شوند؛ یک مصاحبه سخت و چالشی با
چارلی رز .چارلی رز از با سابقه ترین مصاحبه گران تلویزیونی
حرفه ای ایاالت متحده امریکا اســت که برنامه شبانگاهی
او از کانال پی بی اس امریکا در نیویورک به طور سراســری
در کشــور پخش می شــود و با صدها رئیس جمهور ،رهبر،
دانشمند و هنرمند تا کنون مصاحبه کرده است.
ظریف در ایــن مصاحبه ،کامال متفاوت حاضر شــد
و البته به ســواالت متفاوتی هم پاســخ داد .صرف نظر از
پاسخ های دندان شکن اقای وزیر در مورد مسائل مربوط به
مذاکرات و رژیم صهیونیستی ،انچه باعث شد محمد جواد
ظریف دوباره به موضوع مورد توجه تبدیل شود ،این بخش
از گفت وگو بود« :ما افــراد را به خاطر عقایدشــان زندانی
نمی کنیم .کسانی که قانون را زیر پا می گذارند ،نمی توانند
پشت عنوان روزنامه نگار یا فعال سیاسی پنهان شوند».
شب سرد مهراباد
وقتی خلبان ســیه جانی هواپیمای چارتر وزارتخارجه
را در فــرودگاه مهراباد فــرود اورد ،برای ما کــه همراه تیم
مذاکره کننده پرواز پنج ساعته را پشت ســر گذاشته بودیم
هیچ تحلیلی وجود نداشت که اکنون توافق حاصل شده چه
تاثیری بر فضای سیاسی داخلی گذشته و ما با چه شرایطی
مواجه خواهیم شد .ز
مان زیــادی طول نکشــید که بــا خــروج از پاویون
چالش ظریف
سیاست
40
مثلث | شماره 261
مصاحبه با چارلی رز ،وزیر امورخارجه ایران را با واکنش های مختلفی مواجه کرده است
محمد جواد ظریف هفته گذشــته یــک مصاحبه
جنجالی داشت .گفت وگویی که بار دیگر او را به سرتیتر
رســانه ها تبدیل کرد .او این بار با «چارلــی رز» مجری
شــبکه PBSبه گفت وگــو نشســت .با نگاهــی به متن
ایــن مصاحبه می تــوان دریافــت که ایــن گفت وگوی
دو مرحلــه ای و چالشــی ،چقــدر برای ظریف دشــوار
بوده اســت .اما او در ایــن گفت وگو موفق ظاهر شــد،
به طوری که عــاوه بر دفــاع از سیاســت های اصولی
جمهوری اسالمی ،با طرح سواالتی از مجری در مورد
رژیم صهیونیســتی ،او را مجبور به عقب نشینی کرد.
ظریــف در این مصاحبــه خطاب به مجری شــبکه PBS
گفت« :پس چرا با این مساله (تجهیز اسرائیل به بمب
هســته ای و عدم عضویت این رژیــم در )NPTبرخورد
نمی کنید؟ این یک واقعیت است .این حقایقی است که
هیچ کس به انها توجه نمی کند ».وی با قاطعیت ادامه
داد« :ایران هیچ گاه به همسایگانش حمله نکرده است؛
اما اسرائیل هر دوسال یک بار به غزه حمله می کند».
پاسخ های قانع کننده و صریح ظریف و عملکرد او
در نیویورک به حدی بود که بسیاری از رسانه ها نسبت به
رویکرد او زبان به تحسین گشودند و کریستین ساینس
مانیتور نیز گزارشی با عنوان «چرا ظریف ان قدر جذاب
اســت؟» را منتشــر کرد .وزیــر خارجــه در واکنش به
ســوالی در مورد ماجرای «جیسون رضائیان» خبرنگار
واشنگتن پست ،این گونه پاسخ داد« :ما در ایران هیچ
کسی را به خاطر عقیده اش زندانی نمی کنیم».
اما این پاسخ اصولی ظریف برایش گران تمام شد؛
انگونه که حمالت و انتقادات بی سابقه ای از سوی برخی
کاربران شبکه های اجتماعی نسبت به او شد و کار را به
جایی رســاند که او نیز نســبت به این هیاهوها واکنش
نشان داد و در صفحه فیس بوک خود نوشت« :گروهی
از هموطنان در داخل و خارج پاسخ مشخص ،دقیق و
ضروری بنده به سوال در مورد یک خبرنگار ــ که وضعیت
او این روزها بهانــه چندین اصالحیه در ســنای امریکا
برای مقابله با توافق هسته ای شده است ــ را دستمایه
مقاالت طوالنی در این زمینه کرده و برخی دوستان نیز
بدون شنیدن پرسش و پاســخ ،بنده را مورد مرحمت و
لطف قرار داده اند!»
حمالت برخی افــراد بــه ظریف در حالــی مطرح
می شود که ظاهرا ادامه پاسخ او توسط بسیاری خوانده
نشده است .او در ادامه پاســخ خود گفت« :افرادی که
مرتکب جرم می شوند و قوانین کشور را نقض می کنند،
نمی توانند پشــت عنوان روزنامه نگار یا فعال سیاســی
پنهانشوند،بلکههمهبایدقوانینرارعایتکنند».بااین
اوصاف ،می توان گفت که ظریف به عنوان وزیر خارجه
فعلی ایران همان طور که انتظار می رفت بهترین پاسخ
ممکن را به زبان اورده اســت .مثلث بخش هایی از این
مصاحبه را انتخاب کرده که از نظرتان می گذرد.
ایا دولــت شــما امریکا را شــیطان بــزرگ قلمداد
نمی کند؟
در ایران دولت دنباله رو مردم اســت ،اگر به نتایج
نظرسنجی ها نگاه کنید نظرسنجی هایی که حتی موسسات
امریکایی از جمله موسسه پیو انجام داده اند ،شمار زیادی
از این نظرســنجی ها نشــان داده اند که مردم ایران درباره
اهداف امریکا تردید دارند .حتی درباره مذاکرات هسته ای
دولــت در فــرودگاه ،جمعیت قابــل شــماری را دیدیم که
به انتظــار محمد جــواد ظریف ایســتاده و با اســپند و بنر و
دست نوشته های خود به حمایت از او امده بودند.
در مقابل اندک مخالفان حاضر در جمع ،این حامیان
تنــدروی محمد جــواد ظریــف بودند کــه اینچنین شــعار
می دادند«« :صل علــی محمد یار مصدق امــد»« ،نگاه
نکن ظریفه شیش کشور رو حریفه»« ،صل علی محمد عزت
ملت امد»« ،دکتر ظریف ،عراقچی تشکر تشکر»«،حیدر
حیدره ،حیدر ،ظریف تاج ســره»« ،ســام مــا به ظریف،
به دیپلمات شــریف»« ،دیپلمات بی حریف ،محمد جواد
ظریــف»« ،صل علی محمد ،ســفیر صلح خــوش امد»،
«درود بر اصالحات ،سالم بر دیپلمات»« ،دولت امید را به
پا کرده ایم ،دوم خرداد به پا کرده ایم»« ،نه جنگ نه تحریم
نه توهین نه تســلیم»« ،دیپلمات قهرمان خوش امدی به
ایران» و البته در همان شب سرد بود که یاردبستانی من با
صدای بلند میان جمعیت خوانده شد و محمد جواد ظریف
با ان پاترول سفید خندان و شاداب از میان مردم رد شد.
نیز همین گونه اســت .من بر این باورم که امریکا باید مردم
ایران را قانع کند که قصد پنهان کردن اهداف خود را درباره
مردم ایران ندارد.
من این مســاله را درک می کنم ،هم احمدی نژاد و
هم روحانی در گفت وگوی رو در رو این مساله را به
من گفته اند .حال سوال اینجاست که شما درباره
اینکه جهان به شما اعتماد ندارد چه فکر می کنید؟
خب بــه این خاطر اســت که اســرائیل دروغ های
زیادی درباره ما منتشر کرده اســت .اسرائیل تنها طرفی در
منطقه است که سالح هسته ای دارد و تنها طرفی است که
عضو پیمان عدم اشــاعه تسلیحات هســته ای نیست .من
دیروز با وزیر خارجه مصر گفت وگو کردم .همه ما خواســتار
منطقه ای عاری از سالح هسته ای هستیم .چرا شما اسرائیل
را به پذیرش این مساله وادار نمی کنید؟
بنیامین نتانیاهو نخســت وزیر اســرائیل به هیچ وجه
حق ندارد به رهبر مبارزه با عدم اشــاعه تسلیحات هسته ای
در جهان تبدیل شود زیرا همین فرد روی دویست کالهک
هسته ای نشسته است که غیرقانونی هســتند و برخالف و
با نقض همــه پیمان نامه ها و هنجارهــای بین المللی عدم
اشاعه تولید شده است .بیایید جدی باشیم ،ایران هیچ گاه
نخواسته است به سالح هسته ای دست یابد.
بله ،من ایــن نکتــه ای را که شــما اشــاره کردید
می پذیرم؛ اینکه اسرائیل سالح هسته ای دارد و
مصدق سازی از اقای وزیر
هیچ گاه پیمان عدم اشاعه را امضا نکرده است و
همه این مساله را می دانند.
پس چرا با این مســاله برخورد نمی کنید؟ این یک
واقعیت اســت .چرا به ادعاهــای ما توجــه نمی کنید؟ این
حقایقی اســت که هیچ کس به انها توجــه نمی کند .ایران
هیچ گاه به همســایگانش حمله نکرده اســت؛ اسرائیل هر
دوسال یک بار به غزه حمله می کند.
من نمی خواهم وارد این مسائل شوم.
می دانم که وارد این مسائل نمی شوید.
اما دوســتان شــما در حماس بارها و بارهــا از این
حمالت قویتر بیرون امده اند.
معموال افرادی که در برابر تجاوز مقاومت می کنند
در پی نبرد قوی تر به نظر می ایند.
بیایید درباره دوره گریز هســته ای صحبت کنیم.
دوره گریز هسته ای چیست؟
دوره گریز هســته ای گزافه گویی و بازی با کلمات
است.
پــس بگذارید ایــن طــور بگویم .بســیاری فکر
می کننــد دوره گریــز هســته ای زمانی اســت که
اگر شــما توافق را نقض کردید و تصمیم گرفتید
ســاح اتمی بســازید ،مدت الزم برای این است
ی دست پیدا کنید .نظر
که شما به یک ســاح اتم
غالب این اســت که این مدت دو تا سه ماه است،
اما امریکایی هــا می گویند بهتر اســت این مدت
یک سال باشد .افزایش دو یا سه ماه به یک سال،
10سال دوام خواهد داشــت .چه اشکالی در این
خصوص وجود دارد؟
من کارشناس نیستم .اما می توانم این طور بگویم.
گریز هسته ای در دوران جنگ سرد و در بسیاری از مباحثاتی
که در ان زمان انجام می شــد که بســیاری ان را خلع سالح
یک به یک می نامیدند ،مطرح شد .در واقع گریز هسته ای
زمانی است که نیاز است تا کشــوری یک بمب را بسازد و ان
را ازمایش کند ،یعنی یک سالح اتمی بســازد .محاسبه ان
چیزی است که اول نیاز به ماده اتمی شکاف پذیر دارد و بعد از
ان باید این ماده به وسیله ای انفجاری برای یک بمب تبدیل
شود و بعد از ان بمب ساخته شود و سپس کالهک هسته ای
ساخته شود تا در نهایت بتواند بمب را منفجر کند .درباره ایران
چیزی که می گویند این اســت؛ زمانی که الزم اســت ایران
ماده شکاف پذیر الزم را برای ساخت یک بمب بسازد .البته
لزوما این کار برای ســاخت بمب نیست .این جایی است که
اغراق شــده و بازی با کلمات اســت .در هشت سال گذشته
ایران تحت همه این تحریم ها بوده است و ما ماده کافی برای
ساخت هشت بمب را داشتیم اما هرگز این کار را نکردیم .ما
هشــت هزار کیلوگرم اورانیوم غنی شده داشــتیم .در زمان
ریاست جمهوری احمدی نژاد وقتی امریکا و بقیه جهان همه
فشــارها را روی او وارد کردند و چهره او را مخدوش و تالش
کردند از ایران تهدیدی امنیتی بسازند که هرگز هیچ تهدیدی
برایهیچکسینبودهاست،هشتسال،هشتهزارکیلوگرم
ماده هسته ای وجود داشت و هشت بمب می توانست ساخته
شود اما حتی یک عدد بمب هم ساخته نشد .هیچ کسی این
استدالل را زیر سوال نمی برد .بنابراین گریز هسته ای یک
هیستری و هیجان است .اما ایران نمی خواهد سالح اتمی
بسازد .ما حاضریم جو اعتماد را ایجاد کنیم .این کار از طریق
تدابیری که قبول کرده ایم انجام خواهد شد .البته این بدان
معنا نیست که من واژه گریز هسته ای را قبول دارم زیرا این واژه
بیشتر اغراق و بازی با کلمات است و معتقدم که هیچ کسی
نباید اصال این اصطالح را بپذیرد .افــراد باید به واقعیت ها
گوش کنند .انها باید به اســتدالل های علمی گوش کنند و
نباید به حرف های اغراق امیز گوش کنند.
پس چرا شما هر کاری که از عهده ادم ها بر می اید
انجام نمی دهید تا جهان را و به ویژه کشــورهای
5+1را متقاعــد کنیــد کــه تا ایــن حد از تــه قلب
ایمان دارید که تســلیحات اتمی بد است و انها را
نمی خواهید؟ ایا شــما حاضرید هر کاری که الزم
اســت انجام دهید که جهــان را در این خصوص
متقاعد کنــد ،نه اینکه بــه برخی ابهامات پاســخ
ندهید؟
ما در دادگاه نیســتیم و در اینجا هیچ کســی نقش
بازپرس و قاضی را ندارد.
من نمی خواهم از شما بازجویی و شما را محاکمه
کنم.
منظورم شما نیستید .من درباره مذاکرات با پنج به
عالوه یک صحبت می کنم .ما دوســتان قدیمی هستیم و
می توانیم خیلی راحت با یکدیگر گفت وگو کنیم .مساله این
است که این مذاکراتی میان کشورهای مستقل است .این
مذاکراتی نیســت که فقط یک طرف از طرف دیگر چیزی
بخواهد .در واقع نوعی بی اعتمــادی میان دو طرف وجود
دارد و به ویژه این بی اعتمادی میان ایــران و امریکا وجود
دارد .البته دیگران هم در این مذاکرات وجود دارند .برخی
از انها نگرانی هایــی دارند و حتی دغدغه برخی شــبیه خود
ماست .برخی درباره تحریم ها نگران هستند .بیشتر افراد بر
این باورند که تحریم های امریکا غیرقانونی است .بنابراین
کاری که ما می کنیم این است که درباره مفاد یک توافقنامه
مذاکره می کنیم و دربــاره ابزار تســلیم صحبت نمی کنیم.
این قضیه درباره همه صادق است .ما نمی خواهیم امریکا
تسلیم شود .البته امریکا نمی تواند انتظار داشته باشد ایران
نیز تسلیم شود .من خوشحالم که می شنوم هم اوباما و هم
کری این مســاله را درک می کنند که تسلیم شدن یک رویا و
توهم است و هرگز نمی توان به ان رســید .این مساله مهم
است زیرا برخی فکر می کنند می توان از طریق فشار مردم را
تسلیم کرد .این اتفاق نخواهد افتاد ،این اتفاق نه در ایران
و نه در هیچ جای دیگر جهان اتفاق نخواهد افتاد .من فکر
می کنم برخی در امریکا الزم است این ذهنیت را تغییر دهند،
در غیر این صورت ما همیشه درگیر همان مشکالتی خواهیم
بود که همیشه داشته ایم.
چارلــی رز :ایا فکــر می کنید ایــن مســاله درباره
رئیس جمهور امریکا نیز صدق می کند؟
من امیدوارم که این طور نباشد.
او در حرف هایش گفته است که چقدر برای مردم
ایران احترام قائل است.
همان طور که گفتم بی اعتمادی متقابل است .ما
دالیل خود را برای بی اعتمادی بــه امریکا داریم و علت ان
نیز تاریخ ماست .کاری که الزم اســت به جای اینکه تاریخ
ی را دوباره مرور کنیم ،این است که توافقی
گذشــته و قدیم
جدی داشته باشیم و ان را اجرا کنیم .ما در هجده ماه گذشته
نشان داده ایم و همه به این مســاله اقرار کرده اند که ما هر
انچه را که توافــق کرده بودیم ،اجرا کردیــم .برخی نگران
هستند که ایران ممکن اســت دوباره انچه را که قبول کرده
اجرا نکند .انها می گویند بزرگترین نگرانی این است که ایران
به توافق عمل نکنند .اصال مردم از چه چیزی می ترســند؟
مگر می شود مردم ما که مردمی صلح طلب هستند ،تهدیدی
برای موجودیت دیگران باشند؟ مردم ما اماده هستند که این
دیدگاه را درباره خود تغییر دهند .این فرصتی است که فراهم
ی در منطقه است.
شده است .ایران کشور مهم
هیچ کســی که من می شناســم این مســاله را رد
نمی کند.
بنابراین مهم اســت که بــا این کشــور و این مردم
ی که حاضر به تسلیم نیستند اما حاضرند
تعامل کنیم ،مردم
گفت وگو و تعامل کنند .مردم ایران مسیر گفت وگو و تعامل
را انتخاب کرده اند .اکنون بهترین زمان برای امریکاســت
که همین مسیر را انتخاب کند .من معتقدم که نشانه هایی
را شاهد بوده ایم و الزم است این نشانه ها به ثمر برسد و این
اتفاق باید از طریق توافــق بیفتد؛ توافقی کــه به حقوق و
منزلت و شرافت ایران احترام می گذارد .من به شما اطمینان
می دهم اگر این توافق حاصل شود ،ایران ان را اجرا خواهد
کرد زیرا ما باور داریم این توافق به نفع همه است.
مثلث | شماره 261
فرزند روزگاری که قهرمانانش هوشی مینه و چه گوارا بودند
و در این شرایط مصدق می خواســت دوگل ایران باشد .در
جامعه ای که رادیکالیسم در ان موج می زد مصدق هم النده
هفته نامه صدا که از رسانه های
اصالح طلبان است محمدجواد ظریف را
به مصدق زمان تشبیه کرد ه بود
سیاست
ایــن اما همــه ماجرا نبــود .حــاال ظریف جــدای از
شخصیت دیپلماتیک خود با جریانی مواجه بود که تالش
داشت از او یک کاراکتر سیاسی هم بسازد .به یک معنا این
جریان برای خود ظرفیت سازی می کرد؛ ظرفیتی به اندازه
محمد مصدق.
چنین بود که محمد قوچانی در سرمقاله صدا نوشت:
«دولت روحانی و دیپلماســی ظریف با دولت و دیپلماسی
مصدق نسبتی تاریخی دارند .از یک ریشه هستند اما یکی
نیســتند .تداوم راه مصدق هســتند ،اما تکرار راه مصدق
نیستند .از تجربه مصدق درس گرفته اند و از یک سوراخ دو
بار گزیده نمی شوند .میراثی که از انان بر جای خواهد ماند
یا رعایت هر سه اصل بهبودخواهی در اقتصاد ،دیپلماسی
و حقوق شهروندی است یا هیچ کدام از انها .دکتر مصدق
فرزند زمانه خود بود؛ فرزند عصر جنگ سرد ،فرزند عصر سر
براوردن اســتعمار جدید یعنی امریکا ،فرزند عصر کودکی
حقوق بین الملــل ،فرزند عصــر کمونیســم و بنیادگرایی،
بودن را به دوگل شــدن ترجیح داد .ان روزگار سپری شده
است .جهان نه دوقطبی و نه تک قطبی که چندقطبی شده
است .حقوق بین الملل پیشــرفت کرده و نفوذ جاسوسان
و بیگانگان در ایران کم شــده یا از بین رفته است .مشکل
ایران بیشتر مشکل همدلی داخلی اســت تا نفوذ خارجی.
از سوی دیگر روحانی این شانس را نسبت به عصر مصدق
اورده که در عصر او چپ روی و راست روی در ضعیف ترین
وضعیت و موقعیت تاریخی خود به سر می برد .شاید یک بار
هم که شــده در تاریخ خود نه به احترام «قهرمان در تبعید
ُمرده» که به احترام «قهرمان در وطن زنده» کاله از ســر
برداریم».
او البته در جای دیگری از مقاله اش هم نوشــته بود:
«راه مصدق تکرار مصدق نیست .اســطوره مصدق برای
نوحه سرایی ساخته نشده و اگر هم می توان با ان نوحه سرود
اما باید از مرور ان تجربه هم اندوخت .یاد و راه مصدق در
پنجاه ساله اخیر به گفتمانی تبدیل شده که فرزند جنگ سرد
بود و زاده جهان دوقطبی .این گفتمان گرچه در عصر خود
41
مدرن بود اما به شدت تحت تاثیر اموزه های سنتی همچون
نبرد دراماتیک و رمانتیک خیر و شــر از اسطوره سیاوش تا
حماسه مصدق .اکنون زمانه گذار از گفتمان عصر مصدق
فرا رسیده است .دولت روحانی و دیپلماسی ظریف از مصدق
حقوق دانی ،سیاستمداری ،مردم ساالری ،استعمار ستیزی
و مشــروطه خواهی را اموخته اند و بایــد همچون مصدق
(حداقل مصدق اولیه ،قبل از انکه رادیکال و پوپولیســت
شود) از حکومت قانون دفاع کنند و با زبان قانون با جهان
حرف بزنند .انان در عیــن حال نباید خطاهــای مصدق را
تکرار کننــد .مصدق در پی تــداوم حاکمیــت یگانه نبود.
مقصود از حاکمیــت یگانه البته هرگز حاکمیت یکدســت
و یک صدا نیســت .حاکمیت یگانه یعنی عناصر کلیدی و
هســته مرکزی قدرت از تصمیم گیــری در درون حاکمیت
حمایت کنند .مصدق در اغاز ،اجماع حاکمیت وقت بر سر
ملی شــدن صنعت نفت را به دســت اورد اما در ادامه بر سر
مذاکرات با غرب این اجماع را از دست داد .مصدق در عین
حال از ایفای نقش خود در دموکراتیک سازی حاکمیت هم
غفلت کرد .سیاســت خارجی نیازمند سیاست داخلی است
و مصدق از ایفای نقش خود در عرصه عمومی و سیاســت
داخلی برای ایجاد پشــتوانه سیاســت خارجــی اش غفلت
کرد .هیچ دولتی نباید در تعیین ترکیب پارلمان دخالت کند
و انتخابات مجلس باید به شــیوه ای ازاد برگزار شــود ،اما
هرگاه در ایران دولتی راست یا چپ بر سر کار امده جامعه به
صورت طبیعی به احزاب همسو با ان دولت در مجلس رای
داده است .مصدق حتی از هدایت سیاسی و غیردولتی این
میل طبیعی مردمی خودداری کرد .حضــور احزاب دولت
ساخته در پارلمان نادرست اســت اما اگر بپذیریم که ایجاد
حزب بر ایجاد دولت در دموکراسی های جدید مقدم است،
این ضعف را نه می توان بر مصدق بخشید و نه می توان از
روحانی رفع ان را طلب نکرد».
ان شب طوالنی کوبورگ
کوبورگ هتل مجللی است در جای خوبی از شهر وین.
انجا حاال با برگزاری مذاکرات ایران و گروه 5+1تاریخی هم
شده است .وقتی که انتظار ما برای امدن محمد جواد ظریف
یا دست کم سید عباس عراقچی به محل استقرار خبرنگاران
در جای دیگری از شهر وین و توضیح پیرامون نتایج مذاکره
طوالنی در اتریش با این پاســخ مســئوالن وزارت خارجه که
فعال نشستی در کار نخواهد بود و تیم اماده بازگشت به تهران
است بی نتیجه پایان یافت ،بهترین تصمیم رفتن به کوبورگ
ظریف مسئوالنه پاسخ داد
نباید به وزیر امور خارجه خرده گرفت
مهدی مطهرنیا
استاد دانشگاه
سیاست
42
مثلث | شماره 261
3
من بــه ظریف حــق می دهــم کــه در جایــگاه وزیر
امور خارجه جمهوری اسالمی ایران از کشور خود دفاع کند
اما او می توانست از انجا که موضوع سوال در حوزه سیاست
داخلی بود با ادبیات مدبرانه تری پاسخ گوید.
البته اصالح طلبانی که تا چندی پیش ظریف را مصدق
و امیرکبیــر زمان می خواندنــد نیز حق دارند کــه به او خرده
بگیرند چون ظریف با تمام شــگردها و ادبیــات مدبرانه ای
که دارد باز جایز الخطاســت چون می توانســت در انتخاب
گزاره ها بهتر عمل کند .از این رو نه به ظریف و نه به منتقدان
اصالح طلب او نباید خرده گرفت.
چارلی رز خبرنگار باتجربه شبکه پی بی اس با طرح این
سوال می خواست موضوع صحبت را از حوزه سیاست خارجی
به مباحث حقوق بشری سوق دهد اما ظریف با پاسخ «ما در
ایران کســی را به خاطر عقیده و نظرش زندانی نمی کنیم»
جواب او را داد تــا ضمن اعالم موضع جمهوری اســامی
ایران اجازه تحرک دیگری را به مجری ندهد حال انکه ظریف
می توانست بگوید پاسخگویی به این سوال مربوط به حوزه
کاری او نمی شود و پاســخگویی را به کسانی واگذارد که در
این حوزه مسئولیت دارند اما ظریف مسئولیت پذیر بود و به
این سوال پاسخ گفت.
درکل در حوزه نقد باید افراد را به حق بســنجیم نه حق
را به افراد؛ ظریف دیپلمات برجسته و بازیگر بزرگی در حوزه
سیاســت خارجی است او با مســئولیت پذیری خود در حوزه
سیاســت داخلی در مقام وزارت امور خارجه باید پاسخی نه
در جایگاه ظریف بلکه در جایگاه وزیر امورخارجه جمهوری
اسالمی ایران می داد بنابراین پاسخ او برگرفته از این جایگاه
بود .در حالیکه منتقدان پاسخی در خور شخصیت ظریف از
او طلب می کردند.
ظریف یک شخصیت برجسته سیاسی و یک دیپلمات
تمام عیار در اندازه هــای بین المللی اســت .یک دیپلمات
برجســته ایرانی را نمی توان در قالب های سیاســت داخلی
مورد توجه قرار داد .ظریف یک کنشــگر سیاســی مستقل
است که در دولت اعتدال به وزارت امور خارجه رسید و شاید
می توان گفت او مرز جناح های سیاسی را در استقالل عمل
تخصصی خود نشــان می دهد .اگر به پیشینه محمدجواد
ظریف نگاه شود خواهیم توانســت او را در ابعاد گوناگونی
مورد توجه قرار دهیم .او یک دیپلمات ایرانی اســت ،عضو
شــورای عالی جمعیت هالل احمر ،ســفیر و نماینده دائم
ایران در سازمان ملل متحد و فردی است که امروز می تواند
نماینده متخصصان متعهدی باشــد که تعهــد انها ایجاب
می کند که در جایــگاه تخصصی خود مســئولیت بپذیرند .
هرچند نمی توانند در یک متن سیاسی گرایش خردورزانه خود
را نسبت به یک جناح سیاسی نیز نادیده بینگارند اما هر گونه
تمایل به جناح های سیاسی متفاوت در بافت های موقعیتی
گوناگون از جغرافیای زمان به این معنا نیست که فرد در ان
بافت حزبی و جناحی در واقع خط مستقیم دستیابی به منافع
ملی را در نظر نگیرد .او از جمله متخصصان متعهدی است
که متعهدانه در مسیر صراط مســتقیم حرکت می کنند و در
چارچوب ماموریت های پذیرفته شده با وجود تمایل سیاسی
که به اعتدالیون از خود نشان می دهد تالش داشته به عنوان
یک کنشــگر سیاســی مســتقل در چارچوب فعالیت های
بود .زمان که گذشت همه امدند از خبرنگاران ایرانی داخلی
گرفته تا کســری ناجی و پایور خبرنگاران بی بی سی فارسی
تا نیلوفــر پورابراهیم خبرنگار زن صــدای امریکا و دیگرانی
که به رغم ایرانی بودنشــان ترجیح داده بودند از رسانه های
اپوزیسیون روایتگر ماجرا باشند .اتفاق عجیبی نبود چه اینکه
در همه ادوار مذاکرات هم این ترکیب دیده و تجربه شده بود.
انتظار طوالنی شد اما درســت در زمانی که اعالم شد ظریف
و اشتون بنا دارند در یک نشســت مطبوعاتی بیانیه بخوانند
حضور یک خبرنگار جنجالی توجه همه را به خود جلب کرد؛
«مسیح علی نژاد» .خبرنگار ضد انقالب با ان ظاهر متفاوت
خود به یکباره در جمع خبرنگاران حاضر شد .با همه کارهای
غیرمنتظره او در این چند سال اخیر یک گمانه بیش از هر چیز
دیگری توجه همه را به خود جلــب کرد« :او برای برهم زدن
نشست خبری ظریف و اشــتون امده است ».زمان مناسبی
برای او بود؛ دوربین های روشن ان هم از سراسر دنیا .پچ پچ
خبرنگاراناماباموضعاوسمتوسویدیگریبهخودگرفت.
او به ظاهر حامی مذاکــرات بود و البتــه در مقابل منتقدان
ظریف هم قرار داشت.
حاصل جمع لوزان
خبرنگار که باشــی فــرق نمی کند روز عادی باشــد یا
تعطیل رســمی اگر خبر باشــد تو هم باید باشــی! حاال چه
برســد به اینکه عقربه های ســاعت و پس از ان برگه تقویم
شــهادت دهد که از زمان ضرب االجل هســته ای گذشته
اســت .عصر ســیزدهم فروردین باالخره بعد از ســاعت ها
انتظار دود ســفید از محل مذاکرات هســته ای بلند شــد و
سیاسی خود وارد عمل شود ،بنابراین او را از منظر تمایل به
حزب سیاسی باید مستقل دانست اما از منظر گرایش های
سیاسی بر مبنای نوع رفتار سیاســی که از خود بروز می دهد
و اقداماتی که به عمل اورده اســت،می توان او را یک فرد
معتدل در صحنه سیاســی ایران و یک انسان فراجناحی در
این مسیر یافت.
اگر روحانــی رئیس جمهور نمی شــد ،اقــای ظریف
مشکل انتخاب بیشتری در پذیرش کاندیداتوری برای پست
وزارت خارجه داشت اما باید بپذیریم که افرادی مانند عارف
و والیتــی بعد از روحانــی نزدیک تر به پذیــرش ظریف قرار
می گیرند .چرا که در میان اصولگرایان کالسیک دکتر والیتی
فردی معتدل محسوب می شود و نزد اصالح طلبان نیز دکتر
عارف رویکرد اعتدالی خود را همواره حفظ کرده است.
برخی به ظریف این نقــد را وارد می کنند که او رویکرد
دولت را در مذاکرات هسته ای و حوزه سیاست خارجی دنبال
می کند تا انکه پیرو سیاست های نظام باشد ،حال انکه خود
این نقد دارای تناقض اســت چراکه در نقد یادشــده نوعی
واگرایی بین مفهوم دولت در نظام جمهوری اسالمی ایران
و نظام جمهوری اســامی در قالب حکومتی مطرح است.
دولت بخشــی از حکومت و نظام اســامی اســت بنابراین
رهبری نظام جمهوری اســامی به واسطه همین معنا سال
همدلی و همزبانی دولت و ملت را نامگذاری کردند .ضمن
انکه باید بدانیم دولت نماینده ملت و رئیس جمهور نماینده
مستقیم ارای ملت در ســاختار حکومت اســت که در یک
گستره ملی با رای مستقیم مردم انتخاب می شود ،بنابراین
اگر اصــل اول از فصــل پنجم قانــون اساســی جمهوری
اســامی ایــران را مطالعه کنیــم در این اصل امده اســت
حاکمیت از ان خداســت و هم اوست که این حاکمیت را به
مردم تفویض می کند و هیچ کس حق ندارد این حق خدا داد
را از مردم بگیر د بنابراین در مفهوم تعریف عملیاتی از دولت
باید گفت دولت نماینــده حکومتی مردم در ســاختار نظام
جمهوری اسالمی ایران است که در واقع در حوزه اجرایی و
گستره ساختار قدرت در حکومت دینی نماینده مردم و در واقع
که محرمانه اســت اما جو حاضر مجبــورش کرده بیان کند
را به مردم بگوید یک جریان دیگر از شــبکه های اجتماعی
گرفته تا رســانه های مکتوب و مجازی بــه اجرای یک کار
دیگر می پرداخت« :ادامه تاکتیک ساختن کاراکتر سیاسی
از محمد جواد ظریــف» .انها یک کاتالیزور هم داشــتند،
منتقدان محمد جواد ظریف بیشتر در جناح اصولگرا حضور
دارنــد و او بیش از همه باید بــا انها دســته و پنجه نرم کند.
طرفه انکه امیخته شــدن مباحث فنی با بحث های جناحی
و اینکه می گوینــد اصولگرایان به جهت رقابت سیاســی با
دولت منتقد مذاکرات شده اند به جریان «مصدق ساز» این
فرصت را می داد کــه با خیال راحت محمد جــواد ظریف را
یک اصالح طلب تمام عیار جلوه دهد که اتفاقا در صف اول
مجادله با اصولگرایان ایستاده و پرچم اصالح طلبی را باال
نگه داشته است.
مهمترین بخش حکومت اسالمی است و ازاین رو نمی توان
گفت چون ظریــف در حال اجرای رهنمودهــای و منویات
دولت روحانی اســت پس بیــش از انکه نماینــده حکومت
اسال می با شد ،نماینده دولت است چون این معنا در محتوای
هویتی خود دچار یک تناقض و پارادوکس فلسفی است.
نگاه منتقدان بــه ظریف بیش از انکه نقــد کارهای و
رویکردهای او باشد ،نقد دولت روحانی است بنابراین بیش
از انکه برای انها ظریف مهم باشد برخورد با دولت روحانی به
بهانه پرونده هسته ای و با مرکز نگاه ظریف معنا پیدا می کند.
پس انچه بیشتر هجمه منتقدان به ظریف را در بر می گیرد،
متوجــه تالش رقبا بــرای عــدم موفقیت ظریف در مســیر
دستیابی به اهداف تعریف شده به ویژه در پرونده هسته ای
و تاثیر موفقیت احتمالی در ارایش سیاسی اینده انتخابات
مجلس شورای اسالمی است.
ظریف در واقع حدود 20ماه است که در دولت روحانی
به عنوان وزیر امور خارجه نقش افرینــی می کند اما بیش از
سایر وزرا در تاریخ انقالب اســامی در صحن مجلس و در
کمیسیون امنیت ملی حاضر شده و درباره مسائل گوناگون
به نمایندگان پاسخ داده اســت .هم اکنون او رکورد دار این
معناست.
امروز ســوال این اســت که این همه هجمه به سوی
ظریف برای چیست؟ اصطالحاتی همانند حلقه نیویورک،
تحصیلکرده غرب و مصادیقی از این دست خطاب به ظریف
محصول یک امر است و ان تاثیر بسیار باالی ظریف در حوزه
سیاست خارجی و سیاست داخلی ایران است .براساس اصل
سوم قانون نیوتن گفته می شود «هر عملی را عکس العملی
است به همان میزان در جهت معکوس » و براساس ایستگاه
پنجــم نظریــه ارتباطی هارولد الســول «هر گاه دیده شــد
میزان مخالفت با یک تفکر یا فرد بسیار باالست ،این نشانه
تاثیرگذاری ان تفکر و ان فرد در مسیر رویدادها و روندهای
موجود تاریخی است ».و بنابراین باید گفت این تاثیر موجب
شده که هجمه بسیاری نیز به سمت ظریف ایجاد شود.
ظریف قاطعیت مثبت را در مقابــل هجمه انتقادها به
خود نشان داد .او همواره صبوری کرده و صبوری او در قالب
صمیمیت های فراوانش و لبخندهای معنادارش که نشانه
کنترل های درونی در چهره بیرونی او دارد ،به همراه قاطعیتی
که در کمیسیون امنیت ملی مجلس در برابر هجمه ای که از
سوی برخی نمایندگان مجلس انجام شد ،می تواند دکترین
صبوری قاطعانه او را نتیجه بگیریــم ،و بنابراین باید بگویم
در مجموع یک قاطعیت معنادار صبوریت گرا را در او شاهد
هستیم.
در کل چه توافق جامع هســته ای میان ایران و 5+1
اتفاق بیفتــد و چه اتفــاق نیفتــد ،ظریف در هــر دو حالت
موفق خواهد بود .او نشان داد که یک دیپلمات در کالس
بین المللی است .او اگر در یک کشور اروپایی مانند انگلستان
یا ایاالت متحــده امریکا بود امروز به عنــوان یک دیپلمات
برجســته به عنوان کاندیدای وزارت امور خارجه ان کشــور
همواره از او نام برده می شد .بنابراین ظریف امروز در کالس
بین المللی مورد توجه است و او را باید یکی از دستاوردهای
انقالب اسالمی در تربیت متخصصانی دانست که اگر چه
تحصیالت خود را در غــرب گذراندند ولی متــن و بطنی از
هویت اســامی-ایرانی را از خود نشــان می دهد .ظریف و
جایگاه تعریف شــده او به عنوان یک شخصیت ایرانی را در
معادالت تقلیل گرایانه برخوردهای جناحی قرار نمی دهم.
رئیس جمهــور اینده باید در مســیر تحــرک معنادار و
تعریف شده در جهت اعتالی نام ایران در تعامالت منتهی
به نظم منطقه ای و نظام بین الملل گام بردارد .ظریف دارای
ویژگی های دیپلماتیک سیاســی در این معنا است .او باید
قدرت صبــوری مقتدرانه خود را در صحنه سیاســت داخلی
نیز به محک بگذارد و اگر از ان هم سربلند بیرون اید خواهد
توانســت به عنوان یک کاندیدای مطرح در حوزه تحرکات
اینده ریاست جمهوری مطرح باشد ،بنابراین او پتانسیل این
معنا را در خود نهفته دارد.
مثلث | شماره 261
محمد جواد ظریف یک دیپلمات انقالبی است ،حتی
اگر گاهی پز اصالح طلبــی هم بدهد .ســورپرایز جدید او
این گزاره را تبدیل به یک عبارت کــرده که می توان دیگر
به راحتی به ان استناد کرد .وقتی او برایش مهم نیست که
ایستادن روی منافع ملی و زدن حرف حق حتی ممکن است
جریان «مصدق ساز» را به خشم اورده و با همان بولدوزری
که برای او مصالح ســاختمان کاراکتر سیاسی اش را جمع
می کرد پی اش را بزند ان وقت می توان گفت او قبل از انکه
ادم یک جناح باشد کارگزار نظام است .محمد جواد ظریف
شــفاف و صریح می گوید« :ما افراد را به خاطر عقایدشان
اب یخ با طعم جیسون
سیاست
اتوبوس های ســفید رنگ خبرنگاران را به محلی در لوزان
بردکه قرار بود محمد جواد ظریــف یکبار دیگر به یاد ژنو 3و
البته این بار با حاصل جمعی بیشتر ،کنار وزرای گروه 5+1
ایســتاده و عکس یادگاری بگیرد و البته به همراه موگرینی
که جایگزین اشتون شده بیانیه هم بخواند .اعالمیه ای که
خودش نام ان را بیانیه سوئیس گذاشته اما از ان به عنوان
چارچوب توافق جامــع یاد می کننــد .او دیرتــر از همه به
محل مذاکرات امد تا با ســید عباس عراقچــی یکبار دیگر
متن توافق را مرور کند .صرف نظر از همه حاشیه های ان
بیانیــه و مجادالتی که پس از ان میــان ظریف و مخالفان
داخلی و مذاکره کنندگان خارجی پدید امد تهران و شیراز و
اصفهان و چند شهر دیگر یک سیزده به در متفاوت را تجربه
کردند؛ یک شب پر ســر و صدا .ماشــین ها بوق می زدند و
به نشــانه شــادی برف پاکن ها را به حالت ایستاده روشن
کرده بودند .حامیان ظریــف در تهران به محل وزارت امور
خارجه در میدان توپخانه رفتند تا ان شب ژنو 3را بازافرینی
کنند .یک شــادی پرحاشــیه که دامنه اش باز بــه پاویون
دولتی مهراباد رسید .حامیان ظریف با شعارهای «ظریف
زنده باد ،روحانــی پاینده باد» و «وزیر اهــل منطق ،یاداور
مصدق» و دست نوشــته هایی با مضمــون «ظریف جان،
عراقچی؛ تشــکر ،تشــکر» و «از مصدق تــا ظریف ،این
فاصله عیده» به حمایــت از او پرداختند .حاال محمد جواد
ظریف یکبار دیگر در ویترین قرار گرفته بود .درست وقتی
محمد جواد ظریف پس لرزه هــای مصاحبه های پی در پی
امریکایی ها را تحمل می کرد و حتی به صورت غیر معمولی
به تلویزیون و پخش زنده امد تا به قول خودش حرف هایی
زندانی نمی کنیم .کســانی که قانون را زیر پــا می گذارند،
نمی توانند پشت عنوان روزنامه نگار یا فعال سیاسی پنهان
شــوند ».و البته زمــان زیــادی نمی گذرد کــه رادیکال ها
برای حملــه به او صــف می کشــند .انها کــه او را مصدق
دوران می نامیدنــد حاال برایــش کامنت می گذاشــتند که
«احمدی نژاد دوران شده ای» .ان سو تر هم همان خبرنگار
ضد انقالب که فاصله شهر محل سکونتش را تا کوبورگ طی
کرده بود تا به عنوان اپوزیسیون موافق ظریف خودی نشان
دهد از خودش فیلــم گرفت تا در یک پالتــو وقتی ظریف
می گوید« :ما افراد را به خاطر عقایدشان زندانی نمی کنیم،
کسانی که قانون را زیر پا می گذارند ،نمی توانند پشت عنوان
روزنامه نگار یا فعال سیاســی پنهان شــوند» اشک بریزد و
فیلمش را در فضای مجازی پخش کند .محمد جواد ظریف
حاال پس از همه حاشیه های پیرامونش با همه حرف هایی
که در موردش زده اند و با همــه کارهایی که خودش انجام
داده نشــان داده در مقامی که قرار گرفته «کارگزار نظام»
است حتی اگر عده ای بخواهند در دوره ای از او یک مصدق
بسازند و حتی اگر برخی بخواهند در دوره ای دیگر از او یک
احمدی نژاد بســازند .پس بهتر اســت به احترام او کاله از
ســر برداریم! نه به خاطر اینکه او اصالح طلب نیســت و نه
به خاطر اینکه او در مورد یک مساله خاص اظهارنظر مهمی
کرده اســت ،فقط و فقط به این دلیل کــه او یک دیپلمات
اســت که منافع ملی را بر مصالح جناحــی ترجیح می دهد.
برای اینکه او فاصله ای عمیق با اپوزیسیون را نشان داده و
حتی موجب شده این طیف صریح و شفاف اعالم کند که«
ظریف کارگزار نظام است ،همین و بس!»
43
ظریف موقعیت خود را ارتقا داده است
ارزیابی نظریه دیپلماتیک و استراتژیک در مذاکرات هسته ای ایران
ابراهیم متقی
سیاست
44
مثلث | شماره 261
استاد دانشگاه تهران
نظریه دیپلماتیک و اســتراتژیک اولین بار از ســوی
ریمون ارون ارائه شــد .ارون کــه در زمره رئالیســت های
تاریخی محســوب می شود ،تالش داشــت نشان دهد که
چگونه ســازوکارهای تصمیم گیری در ارتباط با موضوعات
راهبــردی انجــام می گیــرد .ارون بر ایــن اعتقــاد بود که
شــکل بندی های قدرت و امنیــت اثار خــود را در مذاکرات
دیپلماتیک به جا می گذارد .هرگاه دیپلماسی شکل می گیرد،
نشــانه های قدرت را می توان به عنوان پشــتوانه راهبردی
چنین فرایندی مشاهده کرد .بخشــی از قدرت معطوف به
ایجاد درک مشــترک در بیــن بازیگران راهبردی سیاســت
بین الملل است.
در فرایند دیپلماســی هســته ای ایران ،شخصیت ها
نقش محوری و زودگذر ایفا کرده اند .افرادی همانند حسین
موسویان ،علی الریجانی ،ســعید جلیلی و جواد ظریف در
دوران تاریخی مختلف به عنوان چهره های خبرســاز تلقی
می شدند .مواضع راهبردی و دیپلماتیک انان بیم و امیدهای
خاصی را در جامعه ایران ایجاد می کــرد .در تمامی دوران
تاریخیکه دیپلمات های مختلفی ایفای نقشکردند ،جامعه
ایران نگران اینده اقتصادی ،اجتماعی و امنیتی خود بوده و
انگیزه حمایت سیاسی برای نیل به نتیجه دیپلماتیک را دارا
بوده است .در تمامی مراحل یادشده گروه های مذاکره کننده
همواره بر حقانیت الگویی و مطلوبیت کنش سیاســی خود
تاکید داشته اند.
-1مقایسه الگویی کنش در دیپلماسی هسته ای ایران
و کشورهای 5+1
اگرچه الگوی رفتاری کشــورهای گروه 5+1ماهیت
راهبردی داشته ،اما واقعیت های کنش سیاسی هیات های
مذاکره کننده نشان می دهد که انان بیش از انکه تحت تاثیر
فضای راهبردی قرار داشته باشند ،از سازوکارهای تاکتیکی
بهــره گرفتــه و عموما تالش داشــتند تا نقش فــردی خود
در فرایند مذاکرات برجســته ســازند .در فرایند دیپلماســی
هســته ای ایران شــخصیت های اجرایی بیــش از الگوی
راهبــردی از نقش افرینی برخــوردار بوده ،بــه همین دلیل
اســت که مواضع هر یــک از گروه هــای مذاکره کننده در
ن مختلف تاریخی تغییر پیدا کرده ،در حالی که رویکرد
دورا
کارگزاران سیاست خارجی امریکا و ســایر کشورهای گروه
5+1نسبتا ثابت باقی مانده است.
رژیم تحریم هــا را باید به عنوان بخشــی از سیاســت
راهبــردی امریــکا در قالــب دیپلماســی اجبــار دانســت.
بسیاری از نشانه های دیپلماســی اجبار در فرایند مذاکرات
هســته ای ایران و گــروه 5+1مورد اســتفاده کشــورهای
جهان غرب قرار گرفته اســت .از انجایی که کشورها برای
تامین نیازمندی هــای راهبردی خود نیازمنــد درک دقیقی
از واقعیت های گفتاری و روایت هــای امنیتی طرف مقابل
هستند ،بنابراین تفاوت بسیاری از ادبیات به کار گرفته شده
توســط مقامات وزارت امورخارجه امریکا و ایران را باید در
قالــب ادراک راهبردی متفاوت کشــورها دانســت .چنین
الگویی در تمامی ســال های 2003-15در ادراک و نگرش
کارگزاران دیپلماسی هسته ای جهان صنعتی ادامه داشته
است.
در این فراینــد ،روایت امریکایی معطــوف به معادله
قــدرت و ضدقدرت اســت .اگــر فعالیت هســته ای ایران
معادله قدرت در سیاســت بین الملل را تغییــر دهد ،در زمره
موضوعات راهبــردی و امنیت ملی امریکا قــرار می گیرد.
شــرکت وزیر خارجه امریــکا در چندین دوره از دیپلماســی
هسته ای را می توان نشــانه ای از حساسیت ایاالت متحده
نسبت به قابلیت هسته ای ایران و بهره گیری از سازوکارهای
موثر برای کنترل چنین قابلیت هایی در فضای دیپلماتیک
دانســت .به همین دلیل اســت که زمینه برای شکل گیری
روایت های مختلــف در رونــد مذاکرات ژنو ،ویــن و لوزان
به وجود امده است.
نقش یابی فــرد در رونــد موضوعات راهبردی نشــان
می دهد جلوه ای از کنش عاطفی در الگوهای دیپلماتیک
ایران وجود داشــته است .طبیعی اســت که کنش عاطفی
همواره بــر حقانیت خود تاکید داشــته و حاضــر به پذیرش
هیچ گونه رویکــرد انتقادی نخواهد بود .طبیعی اســت که
نتیجه ایــن فرایند تاکنــون جلوه هایی از ســراب راهبردی
بوده که نتیجه موثر و ملموســی برای اهداف ژئوپلتیکی و
راهبردی ایران ایجاد نکرده اســت .چنین روایتی از فرایند
مقایسه ای دیپلماسی هسته ای بیانگر ان است که کارگزاران
اجرایی در حوزه دیپلماســی هســته ای ایران نتوانســته اند
زمینه های اجمــاع تحلیلــی در ارتباط با چگونگــی کاربرد
«الگوهای مشــروع کنش متقابل» را در حــوزه قدرت ملی
خود هماننــد پروژه هســته ای بازتولید نماینــد ؛ در حالی که
روایت ایران ســتیزی در مراکز تحلیــل گفتمان ،اتاق های
فکر و نهادهای اجرایی امریکا و اسرائیل تبدیل به بخشی از
«متغیر الگویی خودمحوری » شده است.
دیپلماســی هســته ای و کارگزاران سیاست راهبردی
امریکا در دوران مختلف مذاکرات دوجانبــه و چندجانبه با
ایران بر ضرورت کاهش قابلیت راهبردی تاکید داشته اند.
نگرش انــان معطوف بــه حداکثرســازی قــدرت از طریق
حداقل سازی قابلیت راهبردی ایران بوده است .اتاق های
فکر در مرکزیت روایت سازی بازتولید اندیشه های راهبردی
امریکا قرار دارند .به هر میزان سیاســت جهانی پیچیده تر
می شــود یا اســطوره برتری امریکا با تهدیدات متنوع تری
روبه رو ،کارویژه اتاق های فکر و گروه هــای نظریه پردازی
امنیت ملی در امریکا افزایش می یابد.
ادبیات دیپلماتیک باراک اوباما و جان کری معطوف
به بهره گیــری از مفاهیمی برای متقاعدســازی ایران بوده
است .در این فرایند انان از سازوکارهای دیپلماسی اجبار بهره
گرفته اند .به گونه ای که اشتون کارتر ،وزیر دفاع امریک ا 10
اوریل 2015بار دیگر ایران را تهدیــد به کاربرد ابزار نظامی
در شرایطی کرد که مذاکرات دیپلماتیک به نتیجه مطلوب
نرســد .عدم توازن در مذاکــرات و نتایج حاصلــه ،امکان
شکل گیری شــرایط پرمخاطره تر را در اینده اجتناب ناپذیر
می سازد.
مثلث | شماره 261
نتیجه گیری
روند مذاکرات هســته ای ایــران و گــروه 5+1نتایج
مشخصی را برای دو طرف ایجاد کرده است .هیچ گاه جامعه
امریکایی احساس نمی کند که کارگزاران اجرایی همانند تیم
دیپلماسی هســته ای وزارت امورخارج ه یا ســایر کارگزاران
دست اندرکار نقش محوری در نتایج راهبردی داشته اند.
این امر نشــان می دهد که تصمیم گیری راهبردی در
امریکا ماهیت جمعی ،ســاختاری ،بوروکراتیک و سازمانی
دارد .چنیــن فراینــدی را می توان به عنــوان واقعیت های
تصمیم گیــری در ســاختار دیپلماتیک و راهبــردی امریکا
دانســت .در این فرایند هر بازیگر نقش خود را ایفا می کند.
ســازمان ها و ســاختارها نقش محوری در تصمیم گیری ها
داشــته و افراد صرفا مجری تصمیماتی هســتند که توسط
سیاست
-2نقش یابی رویکرد عملگرایانه و تاثیر ان بر دیپلماسی
هسته ای ایران
نگرش راهبردی امریکا در روند مذاکرات هســته ای
معطــوف بــه تبییــن نشــانه هایی اســت کــه الگوهــای
انعطاف پذیری را در دیپلماسی هسته ای ایران به وجود اورد.
دیپلمات های امریکایی در گزارش های راهبردی خود بر این
موضوع تاکید داشته اند که« :بسیاری از رهبران ایران نسبت
به سیاست های امریکا بدبین هستند .عناصری از سیاست
عمل گرایانه در میان رهبران ایران شکل گرفته است .این
رویکرد ،بدبینی را به امید برای همکاری تبدیل کرده است».
چنین نگرشی بر تفکر انان در روند دیپلماسی هسته ای تاثیر
به جا گذاشته است.
بیانیه مشترک گروه 5+1در دوم اوریل 2015و دو روز
بعد از ضرب االجل پیش بینی شده تنظیم و منتشر شد .این
بیانیه در شرایطی انتشار یافت که امریکا رویکرد دومرحله ای
را در ارتباط با سیاســت هســته ای پیگیری می کرد .تحقق
چنین هدفی ،اثار خود را بــر قابلیت راهبردی و تکنولوژیک
ایران در زمینه هســته ای را بــه جا خواهد گذاشــت .جواد
ظریف و موگرینی ،کمیساریای سیاســت خارجی اتحادیه
اروپا گزارش برنامه جامع اقدام مشترک را در اجالسیه لوزان
منتشر کردند .در این فرایند ،نشانه ها و ادبیاتی از سوی تیم
دیپلماسی هســته ای ایران منتشر شــد که همانند گذشته
انعکاس دهنده نشانه هایی از پیروزی و موفقیت بوده است.
اگرچه تیم دیپلماسی هسته ای ایران امیدوار بود که
مذاکرات حداکثر 6ماه بعد از طرح اقدام مشترک به نتیجه
پایانی برســد ،اما از ان زمان تاکنون 18ماه ســپری شده تا
مشکالت واقعی تر خود را منعکس ســازد .شاید علت ان را
باید ناشی از ذهنیت فردگرایانه در ادبیات سیاسی و الگوهای
کنش دیپلماتیک و راهبردی ایران دانســت .اگر در شرایط
موجود تیم دیپلماســی هســته ای ایران تالش دارد تا این
ذهنیت را منعکس سازد که تفاوت در کارگزاران منجر به دو
مرحله توافق هســته ای گردیده ،طبیعی است در اینده نیز
گروه های انتقادی بیش از انکه هرگونه تصمیمی را انعکاس
بازافرینی در مواضع راهبردی نظام بداننــد ،ان را انعکاس
اقدام افرادی تلقــی می کنند که نگرش خاصی نســبت به
اهداف ملی و الگوهای کنش راهبردی داشته اند.
رویکرد مســلط در نگرش تیم دیپلماســی هســته ای
ایران ان اســت که تغییر در افــراد منجر بــه چنین توافقی
گردیده ،چنیــن رویکردی میــزان اســیب پذیری اعتباری
چنین افرادی را در اینده افزایش خواهد داد .زیرا گروه های
مختلفی وجود دارند که نســبت به فرایند و نتایج دیپلماسی
هسته ای ایران نگرش مثبت و سازنده ای ندارند .به همین
دلیل است که درباره ماهیت و پیامدهای طرح اقدام مشترک
و بیانیــه لــوزان ،رویکردهای مختلفی ارائه شــده اســت.
برخی از تحلیلگران مســائل راهبردی و سیاســت خارجی
تالش دارند تا توافقات انجام شده را به عنوان موفقیت تیم
دیپلماسی هســته ای ایران تلقی نمایند .برخی دیگر نیز بر
این اعتقادند که در فرایند مذاکرات ژنو ،وین و لوزان نه تنها
ایران نتوانست هیچ گونه دستاوردی برای حذف تحریم ها و
حفظ قابلیت های هسته ای برای تولید 190هزار سو اورانیوم
غنی شده به دست اورد ،بلکه ذخایر هگزافلوراید اورانیوم و
قابلیت تولیدی تاسیسات هسته ای را نیز به حداقل ممکن
کاهش داده اســت .علت نگــرش بدبینانه نســبت به روند
دیپلماســی هســته ای را می توان نتایج محــدود از ماراتن
دیپلماتیک دانســت ؛ ماراتنی که هنوز ابهامــات زیادی در
سیاســت هســته ای ایران و چگونگی واکنش جهان غرب
دربردارد.
دیپلماسی هسته ای امریکا در روند مذاکرات دوجانبه
و چندجانبه با ایــران را می توان تابعی از نگــرش راهبردی
این کشــور دانســت .در این فرایند ،نشــانه هایی از تداوم
غیرمحســوس دیپلماســی اجبــار در قالب ســازوکارهای
همکاری جویانه مشــاهده می شــود .چنین فرایندی نشان
می دهد که سیاســتگذاری هســته ای امریکا در برابر ایران
براساس فرایند همکاری ساختار اجرایی ،نهادهای اجتماعی
و اتاق های فکر شکل می گیرد .هریک از سه حوزه یاد شده،
وظایف و فعالیت های خود را در قالب ضرورت های سازمانی،
ساختاری ،اجتماعی و بین المللی انجام می دهند.
بســیاری از انتقادات انجام شــده مربوط بــه تفاوت
دســتاوردها و مواضع تیم دیپلماتیک در ارتباط با مذاکرات
هســته ای بوده اســت .زمانی که چنین تفاوت هایی وجود
داشته باشد ،طبیعی اســت که زمینه برای طرح قالب های
انتقادی ادامه خواهد داشــت .وزیر امور خارجه ایران بیان
داشــته که مذاکرات و توافــق ،ماهیت متــوازن و متقابل
دارد .در حالی که ایــران در نوامبر 2013ذخایر هســته ای
خود را اکســید کرد ،در جوالی 2014تمام ذخایر هسته ای
اکسیدشده به میله های سوخت تبدیل شد ،روند غنی سازی
هسته ای فردو با مقیاس 20درصد تعطیل شد ،در حالی که
هنوز تحریم هــای مالی ،بانکی ،تجــاری و حتی پروازهای
هوایی به قوت خود باقی است .تمامی این نشانه ها بیانگر
جلوه هایی از عدم توازن در نتایج حاصله است.
نهادهای فکری و تحلیلی ان را بازتولید کرده است ؛
در حالی کــه الگــوی تصمیم گیــری دیپلماتیــک و
راهبردی ایران و چگونگی انعکاس ان متفاوت از ســاختار
سیاسی امریکا است .واقعیت ان است که کارگزاران اجرایی
در ایران از ازادی عمل بیشــتری برای نقش افرینی در روند
تصمیم گیری برخوردار ند .علت ان را باید در ضعف نهادهای
تولید فکر و مجموعه هایی دانست که ماهیت بوروکراتیک و
سازمانی دارند .در شــرایطی که الگوهای کنش شهروندی
نیز ماهیت فردی پیدا می کند ،در ان شــرایط ذهنیت برای
کارگزاران اجرایــی جهت انعکاس موفقیــت احتمالی خود
افزایش پیدا می کند.
الزم به توضیح است که کارگزاران بین المللی نیز تفسیر
دیگری از جهت گیری دیپلماتیک ایران ارائه می دهند .انان
بر این اعتقادند که محدودیت های بین المللی عامل اصلی
تغییر در جهت گیری سیاست خارجی ایران و انعطاف پذیری
در برابر درخواســت های پایان ناپذیر جهــان غرب گردیده
است.اگرچه موضوع و فرایند دیپلماسی هسته ای ظریف و
کری معطوف به حل پرونده هسته ای و گذار از تحریم های
اقتصادی است ،اما چنین فرایند ی بر جهت گیری سیاست
خارجی ایران به گونه تدریجی تاثی ر خواهد گذاشت .ادبیات
سیاســی به کار گرفته شــده از ســوی کارگزاران سیاســت
خارجی ایران بیانگر ان اســت که اراده سیاسی و روندهای
سیاســت خارجی مطلوب ایران معطوف بــه تنش زدایی و
عبور از محدودیت های راهبردی اســت ،اما واقعیت های
سیاست بین الملل بیانگر ان است که انجام چنین اقداماتی
در شــرایط تهدید ،مهار و محدودیت هــای راهبردی ،کار
دشواری خواهد بود.
واقعیت ان اســت که روندهای مذاکرات هســته ای
و سیاســت خارجــی ایــران معطــوف بــه فرایندهــای
همکاری جویانه در ارتباط با موضوعات راهبردی است .در
این فرایند مذاکرات هسته ای را باید محور اصلی دیپلماسی
راهبردی ایران برای گذار از بحران های ایجادشده دانست.
در حالی که تاریــخ فرایندهای دیپلماتیک نشــان می دهد
که عادی سازی روابط در شــرایطی امکان پذیر خواهد بود
که عالوه بر اراده کارگزاران سیاســت داخلی ،نشــانه ها و
زمینه هایی از الگــوی تعامل راهبردی در فضای سیاســت
بین الملل نیز وجود داشته باشد.
با توجه به نظریه دیپلماتیک و استراتژیک ،کشورهای
در حال توســعه نمی تواننــد از قابلیت هــای بوروکراتیک و
نهادمند در روند سازماندهی قدرت اســتفاده کنند .پیشینه
ارتباطی گروه های حاشیه ای شده از وزارت خارجه در دوران
احمدی نژاد با مرکز تحقیقات اســتراتژیک ،روابط ظریف و
روحانی را ارتقا داد .به همین دلیل است که ظریف از نیروی
کارگزار دیپلماتیک موقعیت خود را ارتقا داده و ان را تبدیل
به مدیریت دیپلماتیک کرده است .در چنین شرایطی است
که نقش سازمانی با موقعیت ارتباطی افراد پیوند می خورد.
اگر روابط ســازمانی وجود نداشــته باشــد طبیعی است که
امکان ارتقای موقعیت ظریف در حوزه مدیریت دیپلماتیک
امکان پذیر نبود.
ارتباط سازمانی سال های 1384تا 1392را می توان
به عنوان زیربنای همکاری هــای ظریف و روحانی در دولت
دانســت .بنابراین ظریف بیش از انکه نقش کارگزار نظام را
ایفا کند ،تابعــی از روابط در هم تنیده ای قــرار گرفت که در
حوزه های حاشیه شکل گرفته و تبدیل به موقعیت مرکزی در
ساختار بوروکراتیک می شود.
از انجایی که گفتمان دولت روحانی در واکنش نسبت
به اصولگرایی شــکل گرفته و افــرادی همانند محمدجواد
ظریف در دوران اصولگرایان موقعیت سازمانی و بوروکراتیک
خود را از دســت داده اند ،بنابراین طبیعی به نظر می رسد که
تحلیل جایگاه ظریف در کابینه بر اساس نشانه هایی از نگرش
انتقادی نسبت به اصولگرایی احمدی نژاد باشد.
45
ظریف به دنبال رئیس جمهور شدن نیست
وزیر امور خارجه را نمی توان در قالب گرایش های سیاسی موجود تعریف کرد
علی خرم
سیاست
46
مثلث | شماره 261
3
تحلیلگر سیاسی
جمله دکتر ظریف مبنی بر اینکه «ما در ایران کسی را به
خاطر عقیده و نظرش زندانی نمی کنیم» ،در مصاحبه چالشی
با چارلی رز مجری شبکه PBSامریکا باعث هیاهو و حمالت
بیسابقه ای به او شــد که در مقابل این هجمه ها وزیر خارجه
کشورمان پاسخ های خود را در مورد یک خبرنگار مشخص،
دقیق و ضروری خواند و اعالم کرد «وضعیت خبرنگار یادشده
این روزها بهانه چندین اصالحیه در سنای امریکا برای مقابله
با توافق هسته ای شده اســت» بنابراین او با در نظر گرفتن
شرایط به ســوال ان خبرنگار پاســخ داد که قطعا حرف او در
جایی تاثیرگذار و در جایی دیگر واکنش برخی را برانگیخت.
ظریفرا نمی توان درقالبگرایش هایسیاسی موجود
کشــور تعریف کرد .کال کســانی کــه در وزارت امور خارجه
کار می کنند دیپلمات حرفه ای هســتند و هیچ گاه در گروه و
جناح خاصی نمی گنجند .این اصل نه در ایران بلکه در همه
کشــورهایی که دیپلمات حرفه ای پــرورش می دهند وجود
دارد .دیپلمات های حرفــه ای از ابتدا یاد می گیرند
که امنیت و منافع ملی کشــور فقط باید مدنظرشان
باشد نه اینکه رئیس جمهور کیست یا جناح سیاسی
نزدیک به او کدام جناح است .البته هستند کسانی
که در قالب ســفیر نگاه کنند ببینند چه کسی بر سر
قدرت است براساس همان مشی سیاسی رفتار کنند
تا جا پای شان در ان حوزه مسئولیت سفت شود اما
کسانی که دیپلمات حرفه ای هستند ،مستقل از این
گرایشاتعملکرده اندوعملمی کنند.دکترظریف
نیز نمونه ای از انها است ،او حرفه ای عمل می کند
یعنیهردولتوهرگرایشیکهبرمسندقدرتباشد،
اوفقطوفقطمنافعوامنیتملیکشوررامدنظردارد.
برخی می گوینــد چــون اقای دکتــر ظریف
تحصیلکرده غرب است ،کمتر هنجارهای داخلی
کشور را رعایت می کند اما من این نظر را قبول ندارم،
ی است و هنجارهای
اقای ظریف کامال یک فرد بوم
اصیل اسالمی و ایرانی را می شناسد و با ان هنجارها
مانوس اســت .او زمانی هم که در خارج از کشــور
حضور داشــت ،همین رویکرد را دنبال می کرد و امروز هم در
مقام وزیر امورخارجه این ارزش ها را رعایت می کند ،البته این
نکته را باید یاداور شد که برخی می کوشند تا براساس منافعی
که برای خود تعریف می کنند غیر ارزش را ارزش جلوه دهند تا
به اهداف سیاسی شــان جامه عمل بپوشانند ،حال انکه این
اقداماتخالفمنافعوامنیتملیاست.اینکهدکترظریفاز
تکنولوژی های روز برای پیشرفت در حوزه دیپلماسی استفاده
می کند مثال در فیسبوک پیام می گذارد ،پاسخ سوال مردم را
می دهد با دیپلمات های ایرانی و خارجی طرح بحث می کند
خالف هنجارهای داخلی نیست اما شاید عده ای این شیوه ها
را نپسندند .مهم نیست چون کسانی نیز در سال های گذشته
معتقد بودند که دانستن زبان انگلیسی برای یک دیپلمات به
معنیفاصلهگرفتنازگرایش هایاسالمیاست.درواقعاین
نوع افراد عالقه مند هستند غیرارزش ها را جایگزین ارزش ها
کنند اما انها که عقل و درایت دارند می توانند تشخیص دهند
واقعیت ماجرا چیســت .یک دیپلمات حرفه ای اصالت خود
را حفظ می کند ،ضمنا از اخریــن تکنولوژی های روز نیز بهره
می گیرد تا ماموریت محول شده به خود را انجام دهد ،بدون
انکهدنبالعوامفریبیباشد.عده ایدوستدارندباعوامفریبی
صحنه را ان قدر غبارالود کنند تا بتوانند حرف های مورد پسند
خودرابهمردمبباوراننداماافرادیهمچوناقایظریفمتعهد
به کشور و منافع ملی هستند و از این روش ها استفاده نکرده و
نمی کنند چون برای اقای ظریف پیشبرد سیاست های نظام
جمهوری اسالمی مهم است ،در همین چارچوب هم حرکت
می کند.
اقای ظریف با گروه هایی که بخواهند عوامفریبی کنند
و پوپولیســتی رفتار کنند نمی تواند همسو شــود ،او یک ادم
تحصیلکرده و کارازموده است که با این تیپ فکری همسنخ
نیســت ،البته انها نیز نمی توانند اقای دکتر ظریف را تحمل
کنند .انها همان هایی بودند که وقتی او از ژنو امد به سمتش
لنگه کفش پرتــاب کردند ،پس تیپ های شناخته شــده ای
هستندکهباقیمانده هایدولتنهمودهممحسوبمی شوند،
همین هاکشوررابهشورایامنیتسازمانمللانداختندوحاال
ظریفبهنمایندگیدولتروحانیتالشمی کندکشورراازاین
گرداب بیرون بیاورد .زمان دولت نهم نیز دکتر ظریف نبود که
ازمسئولیتنمایندگیایراندرسازمانمللمتحداستعفاداد،
بلکه مسئوالن ان دولت بودند که او را بازنشسته و خانه نشین
کردند ،بنابراین نباید وقایع را قلب کر د اتفاقات باید ان طور که
بود گفته شود.
اما اینکه اقای ظریف در مقابــل هجمه منتقدان خود
چطور رفتار کرد ،من معتقدم منتقدان او دوگروه بودند عده ای
با طرح ابهام و سوال خود وقتی جواب منطقی دریافت کردند
قانع شدند اما گروه دوم مشی رادیکالی دارندیعنی از ابتدا قصد
کردند دولت روحانی برامده از رای مــردم را منفعل و متزلزل
کنند،برهمیناساسدائمبهدنبالحرف هایشعاریهستند،
حال انکه اکثریت مردم از عملکــرد تیم مذاکره کننده ایرانی
حمایت می کنند چون دولتی که همواره ایران را با کشورهای
منطقه و قدرت های جهانی دچــار چالش کند نمی خواهند،
مردم نمی پســندند ایران دائم تهدید به تهاجم نظامی شود،
بلکه می خواهند یک کشور امن و امان داشته باشند ،کشوری
که پیشرفته است و به لحاظ روند رشــد و توسعه گل سرسبد
کشورهای اسالمی محسوب می شود .در واقع اعتالی ایران
را می خواهند ،ایرانی که در جهان دارای شــان و شخصیت
باشد نه انکه هر کشور ضعیف و کوچکی ما را تهدید کند.
البته از نظر کلــی اقای ظریف در برخورد با ســوال ها و
انتقادها عموما منطقی و کارشناسی عمل کرد اما هر انسانی
هم باالخره یک خط قرمزی دارد که از ان به بعد شــاید دیگر
نتواند اعصاب خود را کنترل کند .هیچ کس از این مساله مبرا
نیست ،حال در هر سطحی که می خواهد باشد .طبیعتا اقای
ظریفنیزازاینامرمستثنانیست.
در یک سال و نیم صحنه گذشته اوضاع ایران در عرصه
بین الملل عوض شده است .خود دکتر ظریف وقتی به لوزان
یا ژنو می رود شــش وزیر خارجه قدرت های جهانی به همراه
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در کنارش می ایستند
عکس می گیرند ،با هم رفت و امد می کنند ،این مساله برای
متخصصان دیپلماســی معنا دارد ،انها می فهمند این اتفاق
یعنی چه؟ یعنی انکه شــان ایران این قدر محترم اســت که
قدرت های بزرگ برایش اهمیت قائل هســتند ،در حالی که
همین وضعیت در قبــال عراق وجود داشــت اما قدرت های
جهانی برای همســایه غربی ایران تره هم خرد نکردند ،بلکه
سفرای انها در شورای امنیت سازمان ملل برای عراق تصمیم
گرفتند.
نگاه مردم نیز درباره عملکرد وزیــر خارجه دولت اقای
روحانی مثبت است هر جا برای سخنرانی رفتم شاهد استقبال
حضار بودم ،حتی وقتی به دانشگاه های مختلف رفتم دیدم
اکثریت دانشجویان از عملکرد اقای ظریف حمایت می کنند
و از عملکرد او راضی هستند ،البته طیف قلیل تندرو نیز نگاه
دیگری داشتند .در کل اقای ظریف دقیقا انچه مردم از اقای
روحانی در انتخابات ریاســت جمهوری می خواستند را دنبال
می کند و می کوشــد گذرنامه ایرانی در جهان محترم باشد و
وقتی یک ایرانی به خارج کشــور می رود ایرانی بودن خود را
پنهان نکند .همین مساله موجب محبوبیت او میان
مردم شده است.
البته برخی روی همین مساله دست می گذارند
وموضوعایندهسیاسیاقایظریفرامطرحمی کنند
که معتقدم اقای دکتر ظریف کسی نیست که دنبال
اینده سیاسی باشد ،به عبارت بهتر این بزرگنمایی ها
اصال جایگاهی ندارد .اقــای ظریف به عنوان یک
دیپلماتحرفه ایمی کوشدبرایعملبهمسئولیتی
که دارد گام بردارد تا در انتهای این پروســه خیالش
راحت باشد که توانسته برای ایران بجنگد و حقوق
ملت را در جهان استیفا کند.
حاال کســانی که این حرف ها را می زنند چون
خود بیشــتر در این وادی ها هســتند فکر می کنند
دیگران هم مثل انها می اندیشند .یعنی اگر نماینده
مجلس هســتند باید بجنگند تــا وزیر شــوند ،اگر
وزیرند بجنگند تا رئیس جمهور شــوند ،در حالی که
یک دیپلمات حرفه ای فقط بــه ماموریتی که دارد
می اندیشد و می کوشد ان را به نحوه احسن به انجام
برسانند ،یعنی دنبال ان نیست طوری عمل کند که بعد از ان
ارتقای مســئولیت یابد .هیچ گاه ندیدم اقای ظریف در این
وادی باشد .حاال اینکه یک موقعی یک شرایط دیگری پیش
اید بحث دیگری اســت که ربطی به این کار ندارد ولی بحث
کردن درباره این مسائل باعث می شود در نیات و اهداف افراد
تردید به وجود اورد یعنی مردم فکر کننــد او دارد می جنگد تا
رئیس جمهور شــود ،در حالی که چنین چیزی نیست ،خیلی
جاهاستکهفردهمهابرووحیثیتخودراگرومی گذاردوشاید
چیزی هم به دست نیاورد ولی در ازایش بتواند برای کشورش
دستاوردیداشتهباشدوبعدازدورخارجمی شود.پسبنابراین
ان بزرگنمایی ها ظلمی است به عملکرد و نیات و مقاصد دکتر
ظریف .او در این وادی ها نیست ،فردی به لحاظ دیپلماتیک
حرفه ایاستومی خواهدکاریانجامدهدکهبرایشماندنی
باشدوگامی برایاعتالیکشورشبردارد،اینطورنیستکه
بخواهدرئیس جمهورشودیاارتقای مسئولیتپیداکند.علت
بحث هاییکهبرخیدنبالشهستندوبهانفکرمی کنندشاید
ان باشد که خودشان دنبال پست و مقام هستند نه انهایی که
واقعا به کشور خدمت می کنند.
ظریف نه مصدق است نه احمدی نژاد
وزیر خارجه ،نماینده نظام است
ناصر ایمانی
روزنامه نگار
مثلث | شماره 261
سیاست
بعد از پاســخ دکتر ظریف بــه چارلی رز مجری شــبکه
پی بی اس امریکا مبنی بر اینکه «ما در ایران کسی را به خاطر
عقیده و نظرش زندانی نمی کنیم» ،هجمه های سنگینی به
وزیر امور خارجه کشورمان شد به طوری که برخی این سوال
را مطرح کردند چگونه کســانی که ظریــف را مصدق زمان
می خواندند در چرخش ۱۸۰درجه ای لقب احمدی نژاد دوران
به او دادند؟ واقعیت ان اســت که جامعه ایران دچار افراط و
تفریط است بنابراین تعابیر مصدق زمان یا احمدی نژاد دوران
هیچ کدام با شخصیت اقای دکتر ظریف همپوشانی ندارد .او
نماینده نظام جمهوری اسالمی ایران است و به درستی اعالم
کرد که «در ایران کسی به خاطر عقاید اندیشه هایش زندانی
نمی شود»،چوناگرپروندهانزندانیانیکهمدعیاینمساله
ی خالف
هستند بررسی شود مشخص خواهد شد انها اقدام
تنامفعال
قانونیاامنیتملیمرتکبشدندامامی خواهندپش
سیاسی یا روزنامه نگار پنهان شوند .معتقدم هجمه هایی هم
که به اقای ظریف شد جنگ روانی است تا او دیگر در مجامع
جهانی ســخنانی از این دســت نزند حال انکه او وزیر خارجه
جمهوری اسالمی ایران اســت و سیاست های نظام را دنبال
می کند .انچه در جناح بندی های سیاسی داخل کشور وجود
دارد ،اقای ظریف در ان قالب تعریف نمی شود .یعنی اینکه
یک نفر اصولگرا یا اصالح طلب اســت یا اگر هیچ کدام نبود
حتما تکنوکرات است .گرچه تکنوکرات ها نیز اکنون در جناح
اصالح طلب تعریف می شوند اما اقای ظریف اصال این طور
نیست .البته به خاطر شغلی که دارد ،اکثر عمرش را در خارج
از کشور گذراند و به طور طبیعی تاثیرپذیری از فضای سیاسی
غرب دارد اما در هیچ یک از جناح های سیاســی کشــور قرار
نمی گیرد .اقای ظریف به لحاظ شخصیتی اگر رئیس جمهور
کشــور فردی عملگرا با نگاه باز باشد ،فرق نمی کند اصولگرا
یــا اصالح طلــب ،می تواند بــا او کار کند ،حــال می خواهد
رئیس جمهور اقای ناطق یا اقای هاشمی یا حتی محمدباقر
قالیبافباشداماقاعدتاباتیپیمثلاقایاحمدی نژادنمی تواند
کار کند چنانچه اوایل دولت نهم با اقای احمدی نژاد کار کرد
و سفیر ایران در سازمان ملل بود اما بعد دو طرف به این نتیجه
رسیدند که نمی توانند با هم کار کنند و دولت اقای ظریف را از
ان مسئولیت برداشت و او به تهران برگشت.
سیســتم کاری اقــای احمدی نــژاد در دوران
ریاست جمهوری بسته و غیرقابل پیش بینی بود و در چارچوب
مالک های رایج مدیریت کالن کشــور قرار نمی گرفت ،به
همین علت خیلی افراد حتی وزرا با او مشکل داشتند .او یک
روش هایی را در مدیریت کاری خود به کار می برد که غیرقابل
پیش بینی بود و هیچ مدیری نمی تواند با مسئول باالتر خود در
چنین شرایطی کار کند چراکه اصال نمی تواند متوجه شود که
مدیر ارشدش چه می خواهد تا او در همان جهت حرکت کند.
مسلما کار کردن با احمدی نژاد برای بسیاری مشکل بود اما
وقتی رئیس جمهور سیســتم باز مدیریتی و قابل پیش بینی
داشته باشــد و هنجارهای معمولی عرف بین الملل و داخلی
را رعایت کند ،اقای دکتر ظریف می توانــد با او کار کند حتی
اگر رئیس جمهور کسی به نام محمدباقر قالیباف باشد یعنی
این مساله معطوف به جناح نیست ،اقای ظریف یک انسان
عملگراییاستکهمدیریتکاریخودرامی خواهدانجامدهد
و در حد خودش ان مدیریت کاری را نیز بلد است و فقط کافی
است رئیس جمهوری باشــد که ان هنجارها و ضوابط و قابل
پیش بینی بودن را دارا باشد .همان طور که اشاره کردم اقای
ظریف اوایل ریاست جمهوری اقای احمدی نژاد هم داشت با
دولت نهم کار می کرد اما مشکل از جانب دولت شروع شد که
او برگشت ،یعنی دولت اقای احمدی نژاد تمایلی برای ادامه
همکاری با اقای ظریف نداشت.
دید مردم به عملکرد اقای ظریف بعد از گذشته 20ماه
از مسئولیت او در وزارت امور خارجه مثبت ارزیابی می شود.
تصورمی کنممجموعااقایظریفنزدافکارعمومیبه عنوان
وزیری شناخته می شود که به کار خودش اشناست و دلسوزانه
دارد برای کشــور زحمت می کشــد تا اوضــاع را از وضعیت
بن بست مذاکراتی خارج و پرونده هسته ای ایران حالت عادی
پیدا کند .زبان بین الملل را خوب می فهمد .در مجموع فکر
می کنم مردم نگاه شــان به اقای ظریف مثبت یا خیلی مثبت
است .نوع نگاه منتقدان به اقای ظریف نیز یکسان نیست،
بخشــی از منتقدان رادیکال اقای ظریف را فردی می دانند
که به خاطر اینکه سالیان سال در غرب و امریکا زندگی کرده
مقداریباهنجارهایموردقبولانهادرحوزه هایارزشی،ملی
وانقالبیفاصلهداردامامنفکرنمی کنمحتیکسیازایننوع
منتقدان نیز اقای ظریف را متهم به نوعی خیانت کند اما این
گروه معتقدند او تسامح و تساهل بیش از اندازه دارد؛ تسامح و
تساهل بیش از اندازه ای که شرایط کشور اجازه ان را نمی دهد
و نباید او این طور باشــد .برخی دیگر از منتقدان که مقداری
نرم تر فکر می کنند معتقدند ظریف با عجله دارد کار مذاکرات
را انجام می دهد و به ظرا یف کار توجه ندارد حال انکه طرف
مقابل بسیار بسیار در متون حقوقی و اســتفاده از معیارهای
الزام اور بین المللی کار کشته اند .در واقع این گروه از منتقدان
می گویند ظریف مقداری نسبت به مباحث حقوقیکمترتوجه
داردوعجلهمی کندواعضایتیمشنیزاستعداداینکهبتوانند
از پس این قدرت های بــزرگ برایند ندارند چــون هریک از
کشورهای عضو 5+1برای خود غولی هستند بنابراین از پس
اینهانمی توانبرامد،هرچندتیممذاک ره کنندهداردتالشخود
را انجام می دهد ولی نمی تواند موفق شود.
اما سوال اینجاست که ایا مواضع منتقدان بر عملکرد
تیم هســته ای به ویــژه اقای ظریــف اثرگذار بــوده یا خیر؟
در جــواب معتقدم مواضــع منتقدان بــر کار اقــای ظریف
بی تاثیر نبوده است ،در سه ماه اخیر به خصوص بعد از تاکید
مقام معظم رهبری درباره اینکه به هرحال حرف های منتقدان
هم مورد توجه قرار گیرد و با منتقدان نشســتی برگزار شــود
اقای ظریف نمی توانست از مواضع منتقدان تاثیر نپذیرفته
باشــد .بخشــی از این منتقدان اصال در جناح های سیاسی
قرار نمی گیرند چون اســاتید دانشــگاه و اهل فن هســتند،
حتی در دانشگاه جلسه گذاشــتند و اقای عراقچی هم در ان
جلسه حاضر شــد .انها نکات خاصی داشتند و هر یک نقطه
نظرات خــود را مطرح کردند پس قطعا تاثیرپذیری داشــتند
اما اینکه تاثیرپذیری تیم هســته ای چقدر بــو د محل بحث
است؛ ضمن انکه اساسا دولت اقای روحانی نه فقط راجع به
موضوعهسته ایبلکهنسبتبهسایرموضوعاتنیزنسبتبه
منتقدان دیدگاه خوبی ندارد البته این مشکل را در دولت اقای
احمدی نژاد هم داشتیم .در ان دولت نیز نسبت به منتقدان
اعم از منتقــد منصف و غیرمنصف با حالت پرخاشــگرایانه و
تحقیرامیزبرخوردمی شد،ایندولتهمهمانمسیررامی رود
وخیلیتوجهیبهمنتقداننمی کنند.البتهاقایظریفبه طور
ت به هر حال او وزیر خارجه
شخصی خیلی این طوری نیســ
دولت یازدهم است .اینکه رهبری در ســخنرانی مشهد و در
دیدار با مداحان درباره لزوم توجــه به صحبت های منتقدان
سخن گفتند ،احساس کردم ایشان وارد این صحنه شدند که
چرا دولت به حرف های منتقدان توجه نمی کند؟ چرا دولت در
این زمینه کاهلی می کند؟ باالخره موضوع هسته ای موضوع
مهمی است .نیاز به اجماع ملی برای گذر از این مرحله است
میسر نمی شود یعنی اگر
و اجماع ملی جز با همراه کردن همه ّ
موافقان را در نظر بگیریم و بگوییم اجماع ملی حاصل شده
حرف غلطی اســت ،اجماع ملی وقتی ایجاد می شود که هم
موافقین و منتقدین اجماال به این نقطه برسند که این کار باید
در این مقطع زمانی انجام شود و وقوع این اجماع راهی ندارد
جز اینکه منتقدانهم احساس کنند حداقلحرفایشانشنیده
می شود ولو اینکه خیلی به ان عمل نشود.
دو موضوع را باید از هم تفکیک کرد؛ نخست مذاکرات
هســته ای و بیانیه لوزان و دوم عملکرد تیم هســته ای .این
معیار که هر کس از بیانیه لوزان انتقاد کرد یعنی مخالف تیم
مذاکره کننده هسته ای اســت و هر کس از تیم مذاکره کننده
ی بیانیه لوزان اســت ،دوگانه
تعریف و تمجید کرد یعنی حام
غلطی اســت .اصل ماجرا این اســت که بیانیه لوزان از نظر
منتقدان دارای نواقصی بود اما نقد انها به این معنی نیســت
که منتقدان تالش های تیم هسته ای و حساسیت ها و تبحر و
نیت های انها را می خواهند زیر سوال ببرند .منتقدان منصف
اقای ظریف را فردی مسلط و کارکشته می دانند و قبول دارند
که اعضای تیم مذاکره کننده زحمات زیادی را متحمل شدند
و فشارهای زیادی را تحمل کردند ولی در عین حال معتقدند
چون کار مذاکرات هســته ای ســنگین و پیچیــده و طرف
مقابل هم بسیار غیر قابل اعتماد و کارکشته در مباحث حقوق
بین الملل است ،شاید به این دلیل این نواقص در بیانیه لوزان
وجود داشت اما فارغ از منتقدان رادیکال ،منتقدان منصف
در مواجهه با اقای ظریف زیــاده روی نمی کنند و در مجموع
دیدگاه شان نسبت به شخص اقای ظریف منفی نبوده است.
در مقابل عکس العمل اقای ظریف به منتقدانش را نیز
باید در شرایط خاص خودش به ارزیابی نشست .یک زمانی
اقای ظریف در شرایط عادی مشغول کار است که معتقدم او
فردقابلقبولیاستوانتقادهارامی شنود،پاسخمی دهدوان
دسته از نقدها را که درست باشد عمل می کند اما دیدیم که در
بعضیموارداقایظریفعصبانیشدکهاصالعصبانیتبرای
او مطلوب نیست ،مثال زمانی که او به کمیسیون امنیت ملی
مجلسرفتعصبانیشدومی خواستجلسهراترککند.اینها
به دلیل شخصیت اقای ظریف نیست بلکه به ان علت است
که تحت فشار بسیار زیاد است چون مسئولیت بسیار بزرگی
برعهده دارد .باید منصفانه قضاوت کرد و به اقای ظریف حق
داد که او تحت فشارهای شدید خارجی و داخلی است و گاهی
ازکورهدرمی رود.دربارهاینکهایندهسیاسیاقایظریفبعداز
حصول توافق جامع یا عدم حصول توافق جامع چه می شود،
معتقدمجامعهایرانافراطوتفریطیعملمی کند؛یکزمانی
راجع به یک شخصیت ،موضوع یا حادثه همه افکارعمومی
یکباره بســیج می شــود یا خیلی تفریط می کند .مــا راجع به
خیلی از شخصیت های بعد از انقالب در مقاطع خاص چنین
حالت هایهیجانیراشاهدبودیمامابهمرورزماناینحالت ها
اصالح شد .درباره اقای ظریف هم افراط و تفریط کردن جفا
به اوست .اقای ظریف یک شخصیت قابل احترام و مسلط
به کار دیپلماسی و دلسوز منافع ملی اســت اما اگر او در یک
مقطعیازکارخودبرایکشوردستاوردیکسبکند بخواهیم
درافکارعمومیاورابه طورافراط گونه ایارتقایمقامبدهیم،
به نظر من درســت نیســت .ضمن انکه یــک رئیس جمهور
باید دارای یک شــرایط ویژه ای باشــد که یکی از انها بحث
تسلط به سیاست خارجی اســت که اتفاقا کم اهمیت ترینش
هم این ویژگی اســت .در واقع یک رئیس جمهور باید خیلی
شاخص های دیگر هم نداشته باشد که اقای ظریف فعال این
ویژگی ها را ندارد .فکر هم نمی کنم خود او هم چنین امادگی
داشته باشد که بخواهد در این سطح ها مطرح شود.
47
درباره یک چهره
حزب الریجانی باید متفاوت باشد
اسماعیل جلیلی
سیاست
48
مثلث | شماره 261
عضو فراکسیون رهروان
رویکــردی که فعالیــن سیاســی برای ســامان دهی
فعالیت های خودشــان در دســتورکار قرار می دهند ،ایجاد
تشــکیالت و ســاختارهای منســجم برای بهــره گیری از
ن دهی تشکیل
ظرفیت ها در یکی از این ســازوکارها سازما
حزب است.
اما از انجایی که قرار اســت امسال انتخابات مجلس
دهم برگزار شود برخی از دوســتان در خانه ملت از تشکیل
حزب رهروان والیــت خبر داده اند ؛ حزبی کــه اگرچه بعضا
گفته اند قرار است همه اعضای فراکسیون اکثریت مجلس
در ان حضور داشــته باشــد اما باید یاداور شــوم که رئیس
فراکسیون رهروان والیت و برخی از اعضای این فراکسیون
در طول ماه های گذشته تشــکیل یک حزب به نام رهروان
والیت را در دستورکار قرار داده اند و به دنبال تشکیل اساسنامه
و تدوین ان برای تشکیل حزب بوده اند که از قرار معلوم این
فرایند همچنان ادامه دارد.
طبیعت کار هم همین است که اگر این رویکرد در قالب
حزب باشد برای انعکاس دیدگاه ها ،برنامه ها و فعالیت هایی
که در سراسر کشور امکان عملیاتی شدن داشته باشد از ابزار
این ساختار استفاده شــود چراکه قلمرو فعالیت فراکسیون
مربوط به فضاهــا و مکان هایی اســت که در ان تشــکیل
می شود و معموال در فراکســیون رهروان والیت که اثر ملی
دارند ،قلمرو فعالیت ها در حوزه مجلس و نمایندگان است اما
این حزب این محدودیت را ندارد و باتوجه به شرایطی که در
کشور وجود دارد بسته به جایگاهی که هر فرد در فعالیت های
سیاسی و عالقه مندی که به یک حزب دارد می تواند وارد ان
شــود و در یکی از مراحل چندگانه حزب به فعالیت بپردازد.
بنابراین رویکرد حزب برای بهره گیری از ظرفیت های ملی و
در عین حال سامان دهی و ساختارمند کردن فعالیت ها و در
عین حال شناسنامدار کردن همه اینهاست.
اما در اینجــا نکته حائــز اهمیت این اســت که بعضا
فرض را بر این می گیرند که فعالیت حزبی که توسط اعضای
فراکســیون رهروان والیت تشــکیل می شــود ،به معنای
عضویت تمامی اعضای این فراکسیون در این حزب است
که این فرض البته فرض درستی نیست.
در واقع مجموعه افرادی که در فراکســیون رهروان
والیت گردهم امدند ،به دلیل شــرایطی بــود که در ابتدای
تشــکیل مجلس نهم برای انجــام فعالیت های مشــترک
بین مجموعه ای که به لحــاظ دیدگاهی و دغدغه هایی که
در مجلس برای انجــام فعالیت ها به صورت ســازماندهی
شــده به هم نزدیک بودند ،در دو فراکسیون عمده فعالیت
خودشان را شــروع کردند ،هرچند در این سه سال گذشته
بعضا زمزمه های تشــکیل فراکســیون های جدید مطرح
می شــد و البته در عمل هیــچ گاه تحقق پیــدا نمی کرد.
امیدوارم رویکرد حزب جدیدی که از ســوی فراکسیون
رهروان والیت دنبال می شود ،تاثیرگذاری مثبتی را در
سپهر سیاسی کشــورمان به خصوص در شرایط پیش
رو که سال انتخابات مجلس شــورای اسالمی برگزار
می شود داشته باشد .امیدوارم حزب رهروان والیت به
رویه هایی که برخی از احزاب کشور گرفتار شده اند،
به طوری که صرفا در فصلی انتخابات نمود خوبی پیدا
می کنند و معموال بعد از ان فعالیت های انها کمرنگ
و کم فروغ می شود ،دچار نشــود و بتواند به صورت
مســتمر با تاثیرگذاری بر افکارعمومی و جلب این
افکار براساس سیاست ها و اساسنامه ای که دارد
بتواند به فعالیت خود ادامه دهد.
بنده معتقــدم درصورتی که حــزب رهروان
والیت این رویه را در پیش بگیرد می تواند موفق
عمل کند .در واقع هر حزبی که تشکیل می شود
قرار اســت بخشــی از افکار عمومــی جامعه را
مدیریت کند که ان افکار عمومی دغدغه هایی
را دارند که تبلور ان در تشــکیالت این حزب به
گونه ای هست بنابراین این اقبال که موفقیت
به تناســب میزان اقناعی که در افکار عمومی
ایجاد می کند صورت می پذیرد.
باید به ایــن موضوع هم اشــاره کنم که
درخصوص لیدری اقــای الریجانی در حزب
رهروان والیت زمزمه هایی شنیده می شود که
البته ایشــان هنوز دراین خصوص اظهار نظر
نکرده اند اما من فکر می کنم اقای الریجانی
بیشتر به عنوان پشتبانی کننده حزب رهروان
والیت حتما با این حزب همکاری خواهند کرد
و باتوجه به تجارب و ســوابقی که داشته اند
و حتی شــرایط مختلف را تجربــه کرده اند،
می تواننــد به حــزب رهــروان والیت کمک
زیادی کنند.
سیاست
نسیم اعتدال
علی الریجانی همچنان از چهره های
موثر اصولگرایان است که پالسی منفی به
درخواست ائتالف اصالح طلبان داده است
علی الریجانی مواضع سنجیده ای داشته است
موید حسینی صدر
عضو فراکسیون رهروان
مثلث | شماره 261
سیاست
درمدتی کــه بنده در مجلــس حضور داشــته ام اقای
الریجانــی به عنــوان رئیس مجلــس در مقاطــع حســاس
موضع گیری های سنجیده ای داشته اند .از جمله اینکه قبل
از انتخابات 88در جلسه ای که ما با دولت اقای احمدی نژاد
داشــتیم اقای الریجانــی مشــکالت اقتصــادی دولت را
به صورت کارشناســانه یاداور شــدند و گفتنــد ماحصل این
سیاست های اقتصادی تورم ،بیکاری و تعطیلی واحدهای
تولیدی خواهد بود.ایشان درباره قیمت ارز و تغییرات ناگهانی
که دررابطه با مدیریت اقتصادی می شــد گوشــزدهایی به
دولت داشــتند .در انتخابات 88هــم از انجایی که عده ای
خود را محق می دانستند بنابراین اختالفات عمیقی به وجود
امد و بدخواهان نظام جمهوری اسالمی اعم از همسایه ها،
کشورهای بزرگی مثل امریکا ،ضد انقالب های خارج نشین
و رسانه های بیگانه تالش کردند اختالف را شعله ور تر کنند
و به یک تشنج سراســری تبدیل کنند تا کشــور ما به اشوب
کشــیده شــود .اما در ان مقطع اقای الریجانی حرفی نزد تا
در جامعه اینگونه القا شــود که در نظام ما دیکتاتوری وجود
دارد .ایشان نه تنها اجازه دادند هرکس حرفش را بزند بلکه به
شعله ورتر شدن اختالفات نیز کمک نکردند .اقای الریجانی
در ان زمان رایزنی های موثری انجام داد و ســنجیده حرکت
کرد .پس از ان در زمان ریاست جمهوری اقای احمدی نژاد
ســوال از رئیس جمهــور اتفاق مهمــی بود کــه در مجلس
افتاد .در ان جلســه اگرچه اقای احمدی نژاد پرده دری کرد
اما اقای الریجانی به خوبی پاسخ ایشان را دادند .باتوجه به
اینکه امروز در کشور ما یک پختگی سیاســی ایجاد شده و
هرکس جایگاه خودش را دارد به نظر بنده نظام باید به سمت
اشــخاص عملگرا که به چارچوب های اصلــی نظام اعتقاد
محکمی دارند ،برود ؛ یعنی تکنوکرات های متعهد به کشور.
شاید بزرگترین اسیبی که کشور ما در سال های گذشته دیده
همین غفلت از تکنوکراسی بوده است یعنی افرادی که صرفا
به دلیل داشتن رابطه با رده های باال تخصصشان مورد توجه
قرار نگرفته و فقط به دلیل خط و خطوط سیاسی که داشته اند
در پســت های مدیریتی به کار گرفته شــده اند .درحالی که
افراد مســئول باید احراز شــرایط شــوند تا با تغییر دولت ما
شاهد تغییر بدنه فنی کشور نباشیم .کشــور ما امروز با روش
ازمون و خطا اداره می شود البته در دولت فعلی این ویژگی با
شدت کمتری دیده می شود اما در دولت قبل این مساله بسیار
مشاهده می شــد ،به طوری که ما می دیدیم فردی که حتی
سابقه بخشداری نداشت یک باره در سطح استاندار موقعیت
می گرفت یا افــرادی که بــا وزارتخانه و اهــداف ان بیگانه
بودند به یکباره وزیر می شدند .این رفتارها باعث شد راندمان
کشــور ما کاهش پیدا کنــد .دولت اقــای روحانی برخالف
دولت های نهم و دهم ریسک نکرد و افراد باتجربه برسر کار
اورد البته این تجربه باال هم گاهی کندی می اورد و سن باال
باعث می شــود چابکی الزم در کابینه وجود نداشته باشد .از
ســوی دیگر در دو دوره اقای الریجانــی در مجلس قوانینی
تصویب شد که به نفع کشور بوده اســت .اقای الریجانی و
فراکسیون رهروان والیت مجلس پس از روی کارامدن اقای
روحانی هم همکاری خوبــی با دولت داشــتند به طوری که
برخی از وزرا توانســتند 260تا270رای از مجلس اخذ کنند.
این نشــان داد که اقای الریجانی در مجلس فضای خوبی
ایجاد کردند و پس از اســتقرار دولت در ایجاد بهبود فضای
کســب و کار و کنترل تورم به دولت یازدهم کمک بســیاری
کردندالبتهمجلسهمینکمک هارابهدولتقبلهممی کرد
اما ان دولت نصحیت پذیر نبود و کارخودش را می کرد.دولت
اقای احمدی نژاد اواخر کارش ســرکش شده بود ،قیمت ها
روزانه عوض می شد و مردم با نگرانی خاصی به زندگی خود
ادامه می دادند .این درحالی است که با روی کارامدن دولت
اقای روحانــی ارامش خوبی در کشــور برقرار شــد و تفاهم
خوبی در مسائل کالن بین دولت و مجلس وجود دارد .البته
در بحث هســته ای باوجود انکه مجلــس نگرانی هایی دارد
و این نگرانی ها منطقی اســت اما اقــای الریجانی به موقع
حمایت هایی نیز از تیم مذاکره کننده و مذاکرات داشته اند.
بنده در کل اقــای الریجانــی را ادم معقول و ســنجیده ای
می بینم که به منافع کالن کشور بیش از منافع خودش فکر
می کند.این در حالی است که برخی افراد به جای منافع ملی
به منافع شخصی خود می اندیشــند که این مساله بزرگترین
اسیب ها را به کشور وارد می سازد .در زمان اقای الریجانی ما
می بینیم مجلس به دو فراکسیون اصلی تفکیک شده است
که یک فراکســیون عموما از وزرای دولت قبل هستند یعنی
جبهه پایداری ها با ریاســت اقای حدادعادل در فراکسیون
اصولگرایان حضور دارند که این مجموعه عموما در مسائل
زیربنایی مثل مسائل هسته ای و اقتصادی با دولت اختالف
عمیقی دارند .در برابر این فراکســیون رهــروان والیت قرار
دارد که با متن جامعه هماهنگ تر است ،البته بنده باید بگویم
اقای الریجانی مبدع و تشکیل دهنده این فراکسیون نبودند.
شکل گیری فراکسیون رهروان والیت با نظر و تصمیم اقایان
جاللی،جهانگیــرزاده و برخی دوســتان بود که بعــد از این
تصمیمباموافقتاقایالریجانیفراکسیونتشکیلشد.این
فراکسیون هم در اکثر مسائل کشور اتفاق نظر داشته است.
البته فراکسیون رهروان والیت برای انکه سلیقه های مختلف
را در خود جای دهد تا حاال در مســائل جزئــی ورود نکرده.
درواقع دررابطه با مســائل جزئــی یــا دادن کارت زرد به وزرا
رهروان والیت فراکسیونی عمل نمی کند چراکه در اینگونه
مسائل اختالف ســلیقه وجود دارد .به هرحال بنده معتقدم
اقای الریجانی به دنبال این نیست که بعد از این مجلس برای
خودش مقامی داشته باشد .ایشان با اسودگی به کارش ادامه
می دهد و به دولت و کشور کمک می کند بنابراین بنده با یقین
می گویم که اقای الریجانی از حاال برای تابســتان سال بعد
برنامه خاصی ندارد .ممکن است شرایط مجلس اقتضا کند
رئیس مجلس باشــد و یا حتی در مجلس هم حضور نداشته
باش د ،من به هیچ وجه اســترس و نگرانی در اقای الریجانی
نمی بینم .به نظرمن در اینده باید با سعه صدر بیشتر و تحمل
سلیقه های مختلف و فضا دادن به انواع ایده ها و گفتارهای
جامعه که در چارچوب نظام هستند جامعه را پیش برد و افراد
زیر چتر نظام گسترده تر شوند .اقای الریجانی از این منظر
ســعه صدر خوبی دارد و یکــی از ویژگی های مثبت ایشــان
این است که حتی نسبت به کسانی که تا حاال به ایشان رای
نداده اند هم عدالت را رعایت می کند .این سیاســت باید در
سیاست های کالن کشور هم پیاده شود و برای مسئولیت ها
تخصصموردغفلتقرارنگیرد.منفکرمی کنمدرانتخابات
اینده هم مردم کمتر با احساسات رای خواهند داد .انها بیشتر
با اندیشه رای می دهند که دراین صورت مجلس عقالنی تر و
کارشناسانه تری شــکل خواهد گرفت و با گفتمان اعتدال و
عقالنیت همســو خواهد بود .در صورت حضور مجدد اقای
الریجانی در مجلس پیش بینی می کنم ایشان از چهره های
محبوب پارلمان دهم نیز باشند.
49
سیاست سلمان
ملک ســلمان با تغییر ولیعهد خود و انتخاب وزیر خارجه جدید کارشناســان و تحلیلگران
مسائل عربستان را شگفت زده کرد .به نظر می رسد سلمان با اعمال این تغییرات به دنبال اقناع
شاهزاده های جوان سعودی و همچنین ایجاد محدودیت های جدید امنیتی و سیاسی در عرصه
داخلی است .از طرف دیگر پادشاه ســعودی با به کار گیری دو کارگزار جدید در ساختار قدرت
به دنبال سیاســت خارجی همســوتر با ایاالت متحده امریکا اســت .امری که با توجه به سابقه
محمدبن نایف و عادل بن احمد الجبیر دست یافتنی تر از گذشته است.
بین الملل
ت
یتر
ا
و
ل
شارونالسعود
سدیری هاجای شمری هارا درساختارسیاسیعربستانگرفته اند
ن هانی زاده
حس
بین الملل
50
مثلث | شماره 261
1
کارشناس مسائل خاورمیانه
ایا تفاوتی میان اریل شــارون قصاب صبرا و شتیال با
ســلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربســتان که بیش از 1200
نفر از مردم مســلمان و بی دفاع یمن را قتل عام کرده وجود
دارد؟ بســیاری از تحلیل گران عرب جنایات ملک ســلمان
بن عبدالعزیز پادشــاه عربســتان را با جنایات اریل شارون،
نخست وزیر جالد رژیم صهیونیســتی برابر می دانند .برخی
نیز ایــن جنایات را بــه مراتــب فجیع تر از جنایات شــارون
می دانند ،زیرا ملک سلمان مردم بی دفاع و مسلمان یمن را
به شهادت رساند .حمله اشتباه رژیم عربستان به مردم یمن
به عنوان فاجعه قرن تلقی می شــود زیرا هیچ گونه توجیهی
برای کشتار مردم بی گناه یمن وجود ندارد .اگر زمانی اریل
شارون یهودی مردم مسلمان صبرا و شتیال را قتل عام کرد،
امروز ســلمان بن عبدالعزیز دســت به کشــتار همسایگان
مســلمان خود در یمن می زند .حمله عربستان ســعودی به
یمن که با کمک رژیم صهیونیســتی صورت می گیرد برایند
تفکرات توســعه طلبانه شــاه عربســتان و فرزند جوان وی
محمد بن سلمان ،وزیر دفاع عربستان است .اساسا نگرش
رژیم عربســتان به مردم یمن یک نگــرش کامال طایفه ای
است ضمن اینکه عربستان از سال ها پیش درصدد تجزیه
یمن بوده و هست .عربستان در طول هشت دهه گذشته با
کمک انگلیس سه استان العسیر ،جازان و نجران را از یمن
تجزیه و به خاک خود منضم کرده اســت .اکنون عربستان
به بهانه مقابلــه با نفوذ انصارالله قصــد دارد یمن را بار دیگر
به دو بخش شــمالی و جنوبی تجزیه کند تا بتواند به سادگی
بر اوضاع یمن مسلط شــود .این نگاه زمانی تقویت شد که
مردم یمن در سال 2011تحت تاثیر فضای جامعه اسالمی
و عربی قصد داشــتند در پیکره رژیم سابق تغییرات اساسی
ایجاد کنند .خیزش مردم یمن برای تغییر رژیم علی عبدالله
صالح ،دیکتاتور ســابق یمن یــک حرکــت غافلگیر کننده
برای عربستان و برخی کشــورهای عضو شورای همکاری
خلیج فارس تلقی شد.
عربستان تحت هیچ شــرایطی وجود هر گونه تغییری
در کنار مرزهای خود را بر نمی تابد و بنابراین برای جلوگیری
از ایجاد تغییرات اساســی در یمن ســریعا وارد عمل شــد.
عربســتان و برخــی کشــورهای عضــو شــورای همکاری
خلیج فارس تالش کردند تا انتقال قدرت در یمن را به گونه ای
مدیریت کنند تا اسیبی بر پیکره رژیم سابق وارد نیاید.
به همین دلیل عربســتان ،قطر ،امــارات و بحرین با
ورود به پروسه انتقال قدرت در یمن تالش کردند تا عبد ربه
منصور هادی را به عنوان رئیس جمهوری یمن بر مردم این
کشور تحمیل کنند .عبد ربه منصور هادی به مدت 20سال
معاون رئیس جمهوری سابق یمن بود و در کشتار مردم یمن
در دوران حاکمیت دیکتاتور ســابق نقــش فعالی بر عهده
داشــت .به دلیل اینکه عبد ربه منصور هادی بدون مراجعه
به صندوق هــای رای بر ملت یمــن تحمیل شــد ،بنابراین
انصاراللــه حضــور وی را در راس قدرت غیر مشــروع تلقی
کردند .قیام انصارالله که با پشتیبانی بیش از 70در صد مردم
یمن همراه بود موجب شد تا عبد ربه منصور هادی از سمت
ریاست جمهوری اســتعفا و به عدن فرار کند .اما عربستان
باز سعودی
الجبیر طرفدار نزدیکی عربستان به
امریکا و غرب است
مثلث | شماره 261
عربی -اسالمی علیه مردم یمن به ویژه انصار الله ایجاد کند،
در نتیجه در این حوزه نیز به شــدت دچار انزوا شد .تغییرات
گســترده اخیر در پیکره رژیم ال ســعود برایند خشم پادشاه
از بی تحرکی دســتگاه دیپلماسی عربســتان بود .برکناری
مقرن بن عبدالعزیز ولیعهد و سعود الفیصل وزیر خارجه توسط
پادشاه نشــان می دهد که اختالف نظرها در سطوح باالی
حاکمیت پیرامون حمله به یمن به وجود امده است .مقرن
بن عبدالعزیز که از یک مادر یمنی متولد شده به دلیل کشته
شدن شماری از وابســتگان مادری خود در یمن در جریان
بمباران های اخیر نسبت به سیاســت های پادشاه اعتراض
کرد .ســعود الفیصل ،وزیر خارجه عربستان نیز مدعی شده
در جریان تصمیم پادشــاه و فرزند جوان وی برای حمله به
یمن نبوده است.
بنابراین تغییرات نشان می ده د حاکمیت در عربستان
به دو بلوک موافق و مخالف حمله به یمن تقسیم شده و این
قطب بندی ها ممکن است به تقابل فیزیکی میان دو قبیله
قدرتمند السدیری و الشمری منجر شود.
همچنین در جریان تغییــرات اخیر ،پادشــاه اخرین
مهره های باقیمانده از قبیله الشمری را از هرم قدرت خارج
ساخت و به این ترتیب السدیری ها بار دیگر اهرم های قدرت
را در دست گرفتند .اکنون عربســتان وارد باتالقی شده که
خروج از ان برای ریاض به سادگی امکان پذیر نیست و این
امر اینده سیاسی عربســتان را در هاله ای از ابهام قرار داده
است .اســتفاده گسترده عربستان از ســاح کشتار جمعی
علیه مردم یمن موج نفرت عمومی از سیاست های پادشاه
جدید عربستان را بر انگیخته و بسیاری از فعاالن حقوق بشر
خواهان تحت تعقیب قرار دادن پادشاه عربستان به عنوان
جنایتکار جنگی هستند.
شکســت رژیم عربســتان در جنگ علیه مــردم یمن
اختالف و دودستگی را در ســطح منطقه و داخل عربستان
تشدید کرده و برخی از رهبران شورای همکاری خلیج فارس
ی خود را از عملکرد پادشــاه عربستان و وزیر
مراتب نارضایت
دفاع وی اعالم کرده اند .اگر پادشــاه عربســتان سریعا در
سیاست های خود نسبت به یمن بازنگری نکند قطعا با یک
چالش جدی در اینده مواجه خواهد شد و این امر فروپاشی
تدریجی رژیم عربستان را به دنبال خواهد داشت.
بین الملل
اصرار داشــت تا عبد ربــه منصور هادی همچنان در پســت
ریاست جمهوری یمن بماند که این امر با اصول دموکراسی
جهانی منافات دارد .شکســت تالش های عربستان برای
تحمیــل عبد ربه منصور هــادی بر ملت یمن موجب شــد تا
ریاض بدون توجه بــه عواقب ورود نظامی به یمن دســت
به ماجراجو یــی جدیدی بزند .حمالت مکــرر هواپیماهای
ارتش های رژیم صهیونیســتی و عربســتان به ملت یمن نه
تنها دستاوردی در حوزه نظامی برای عربستان نداشت ،بلکه
به انزوای ریاض منجر شده اســت .در جریان این حمالت
هوایی بیــش از 1200نفر از کودکان و زنان یمنی شــهید و
هزاران نفر دیگر مجروح شدند که این امر نفرت عمومی را
نسبت به حکام عربستان تشدید کرد .اما عربستان در جریان
تصمیم اشتباه خود علیه مردم یمن با سه شکست سیاسی،
نظامی و اخالقی مواجه شده اســت .در حوزه نظامی رژیم
ال ســعود پس از بمباران های مکرر نتوانست نیروی زمینی
خود را وارد یمن کند و بنابراین سیاســت های نظامی محمد
بن ســلمان ،وزیر دفاع عربســتان با شکســت مواجه شد.
در حوزه سیاسی نیز رژیم عربســتان نتوانست یک ائتالف
رادیکالیسم سعودی
عربستان از تغییر روابط ایران و
امریکا وحشت دارد
امریکا در خط اتش
بالتیمور چگونه مظهر مبارزه با
نژادپرستی در امریکا شد
51
بین الملل
باز سعودی
الجبیر طرفدار نزدیکی عربستان به امریکا و غرب است
کامران کرمی
پژوهشگر خلیج فارس
بین الملل
52
مثلث | شماره 261
2
کمتر از سه ماه از جلوس ملک سلمان بر تخت شاهی
نگذشته که عربستان سعودی ارام و محتاط شاهد تغییرات
شــتابان داخلی و رفتار جدید سیاســت خارجــی در منطقه
است .عزل و نصب های فراوان که منجر به تغییرات در خط
جانشینان پادشــاه شده ،طومار منشــور عبدالعزیز را در هم
پیچانده اســت .این تغییرات به قدری سریع و جدی است
که حتی هیمنه 40ساله سعودالفیصل ،وزیرخارجه کهنه کار
سعودی بر دستگاه دیپلماسی پادشاهی سعودی را نیز درهم
شکســته و یک چهره جوان و خارج از خاندان ال ســعود را
بر مسند وزارت خارجه گماشته اســت .عادل الجبیر ،سفیر
عربستان در امریکا از ســال 2007تاکنون است که متعلق
به جناح بازها در عربستان و یک مهره نزدیک به امریکایی ها
محسوب می شود .این انتصاب که به توصیه امریکایی ها
صورت گرفتــه ،می توانــد پیامدهایی را در رفتار سیاســت
خارجی عربستان در محیط اشفته خاورمیانه به دنبال داشته
باشد .به نظر می رسد که تمرکز بر ایران و نزدیکی به امریکا،
رهیافت اصلــی الجبیر و دیگــر مقامات امنیتــی و دفاعی
به خصوص محمد بن نایف ،ولیعهد و وزیر کشــور و محمد
بن سلمان ،ولیعهد و وزیر دفاع سعودی را تشکیل می دهد.
عادل الجبیر کیست؟
عادل بن احمد الجبیر ،فوریه ۱۹۶۲میالدی (بهمن
)۱۳۴۰در یــک خانــواده از اســتان مجمعه در روســتای
«حرمه» در منطقه «ســدیر» و در یک خانــواده معمولی و
نه چندان سرشناس متولد شد .پدرش کارمند بخش رایزنی
فرهنگی عربستان ســعودی در المان بود و به واسطه شغل
پدر او از کودکی در غرب زندگــی و بعد تحصیل کرد .عادل
الجبیر که به زبان های عربی ،انگلیســی و المانی مســلط
است ،پس از انکه تحصیالت پایه خود را در المان گذراند،
به امریــکا رفت و در ســال 1982میالدی لیســانس علوم
سیاســی و اقتصاد را از دانشــگاه نورث تگزاس و دو ســال
بعد فوق لیســانس روابط بین الملل را از دانشگاه جرج تاون
واشنگتن اخذ کرد.
شاید همین حضور طوالنی در غرب سبب شده است که
عادل الجبیر خوی و خصلت غربی اش بر عربی اش چربش
پیدا کند که این موضوع بعد ها به سکوی پرتابی تا رسیدن به
سمت وزیر خارجه تبدیل شد.
اساســا ورود او به دستگاه سیاســت خارجی امریکا به
مدد تسلطش به زبان انگلیسی و اشــنایی به فرهنگ غربی
و امریکایی امکان پذیر شد .در ســال ۱۹۸۶به خاطر انکه
الجبیر به راحتی انگلیسی حرف می زد ،توانست اعتماد سفیر
وقت عربستان سعودی در واشنگتن (بندر بن سلطان) را به
خود جلب کنــد و ابتدا به عنوان یک کارمنــد محلی در دفتر
نمایندگی عربستان سعودی در سازمان ملل استخدام شد و
بعد از طرف بندر بن ســلطان به سمت دستیار مخصوص او
منصوب شد .الجبیر در سال ۱۹۹۹رئیس بخش رسانه های
سفارت شد.
وقوع حادثه یازده سپتامبر اگرچه در ابتدا برای عربستان
به دلیل تابعیــت مظنون درجــه اول واقعه یعنــی بن الدن
دردسرساز شد ،اما برای الجبیر فرصتی دوباره برای ترقی شد
ی کامل
چرا که او باز به دلیل تسلط به زبان انگلیسی و اشنای
به رسانه های امریکایی ،سخنگوی سفارت عربستان شد.
عــادل الجبیر پــس از اســتعفای پیچیــده و نامعلوم
شــاهزاده «ترکی فیصل» (که ۱۵ماه ســفیر عربستان در
امریکا بود) در سال ۲۰۰۷در برابر چشمان بهت زده بسیاری
از شاهزادگان سعودی ،به عنوان ســفیر جدید عربستان به
وزارت خارجه امریکا معرفی شد .سفارت عربستان در امریکا
یکی از مهم ترین مناصب عربستانی ها به شمار می اید.
خبرگزاری رویترز در گزارشــی با تمجیــد از وزیر امور
خارجه جدید عربســتان نوشــت« :وزیر امور خارجه جدید
عربستان به عنوان یک فرد تحصیلکرده در امریکا و اشنا با
صحنه دیپلماتیک واشنگتن که برای مدت زمانی طوالنی،
مشاور حکام عربستان بوده است ،سخنگویی فصیح برای
رویکرد جسورانه و جدید ریاض در قبال مناقشات روزافزون
خاورمیانه به شمار می رود » .جبیر 53ساله نه تنها چهره ای
مطرح در عرصه دیپلماسی عربستان است ،بلکه در ریاض
جزو «خودی ها» به شمار می اید .او به عنوان سفیر عربستان
در امریکا ،در دیدارهای ملک عبدالله پادشاه سابق با باراک
اوباما رئیس جمهــور امریکا ،نقش مترجم را برای پادشــاه
داشت و پیوسته برای ارائه گزارش به پادشاه بین واشنگتن
و ریاض در حال حرکت بود .مهارت های کالمی جبیر برای
یک خاندان محافظه کار که در عرصه اطالع رسانی عمومی
چندان خوب عمــل نمی کند ،ان چنــان از اهمیت خاصی
برخوردار بود که وی ماه قبل خبر اغاز حمالت هوایی ائتالف
تحت رهبری عربســتان علیه حوثی های متحد ایران را در
یمن اعالم کرد .
نگاه به ایران
«عادل الجبیر» فردی است که حداقل در داخل ایران
با مواضع ضد ایرانی اش معروف شده است .بر اساس یکی
از اسناد ویکی لیکس ،در ۲۰نوامبر سال ۲۰۰۷عادل الجبیر
در ضیافت نهاری میزبان سفیر جدید امریکا در عربستان بود
که در این ضیافت او موضع تندی علیه ایران اتخاد کرد.
الجبیر ساخت سالح هسته ای توســط ایران را برای
عربســتان یک فاجعه خواند و به جانشین ســفیر (امریکا)
گفت« :حاال زمان مقابله با ایران اســت » .او مدعی شــد
که ایران عامل مشــکالتی اســت که امریکا و عربستان در
ســال های اخیر با ان در منطقه مواجه شده اند و هیچ کس
تا حاال جلوی ان نایســتاده اســت .در ادامه این سند امده
است که عادل الجبیر خواستار یک نمایش قدرت از سوی
امریکا ،برای توقف انچه سیاست های توسعه طلبانه ایران
و برنامه هســته ای اش خوانده شــد .امــا اوج مواضع ضد
ایرانی عادل الجبیر در ســناریوی طرح ترورش توسط ایران
به نمایش در امد .سناریویی که با پایانی باز و بدون مشخص
شدن نتیجه اش خاتمه یافت .در سال ۲۰۱۱و در اوج تنش
بین الملل
در خاورمیانه به واسطه بروز جنگ داخلی در سوریه و ناکام
ی
امریکا در صدور قطعنامه مورد نظر خود در شورای امنیت ،در
اقدامی به نظر هماهنگ شده میان واشنگتن و ریاض ،ایران
متهم به ترور عادل الجبیر ،سفیر عربستان در امریکا شد.
در اکتبر ،۲۰۱۱اریک هولدر ،وزیر دادگستری امریکا
با حضور در جمع خبرنگاران یک شهروند ایرانی -امریکایی
به نام «منصور ارباب ســیر» و یک شــهروند دیگر ایرانی به
نام علی غالم شکوری را به ترور عادل الجبیر ،سفیر ریاض
در واشنگتن متهم کرد .این سناریوی ساختگی موجی تازه
علیه ایران از سوی سعودی ها و امریکایی ها به پروژه ایران
هراســی در بحبوحه تحریم های امریکا علیه ایران بود که
عربســتان به عنوان مجری در کنار اســرائیل نقش افرینی
می کرد .در ان مقطع ســعودی ها از دبیرکل ســازمان ملل
خواســتند که پرونده توطئه ایــران برای تــرور الجبیر را به
شورای امنیت بفرستد .بالفاصله سعودالفیصل ،وزیر خارجه
سعودی نیز در اظهارنظری مداخله جویانه ،ایران را متهم کرد
که برای تسلیم مخالفان سیاسی خود به استفاده از خشونت
متوسل شده است .این اظهارات در زمانی مطرح می شد که
موج خیزش های جهان عرب موسوم به بهار عربی مرزهای
خاورمیانه را درنوردیده و به بحرین و یمن به عنوان حلقه های
اول پیرامونی عربستان رسیده بود .بنابراین سعودی ها برای
انکه مســیر تحوالت را منحرف کنند ،در یــک جبهه بندی
منطقه ای علیه ایران قرار گرفتند .جوســازی های مقامات
ایاالت متحده و عربســتان در مورد این اتهامات باعث شد
مجمع عمومی ســازمان ملل در دوم ابــان 1390قطعنامه
محکومیت ترور سفیر سعودی را با 106رای موافق تصویب
کند و از ایران بخواهد برای بررسی جوانب این ترور همکاری
کند .در تهاجم هوایی عربســتان به یمن هم عادل الجبیر
از نخســتین مقامات ســعودی بود که ان را عملیات توفان
قاطعیت خواند و مدعی شــد که دخالت ریاض در یمن تنها
برای برقراری امنیت در این کشور و جلوگیری از نقشی ایران
در روند سیاسی یمن است .هرچند وزارت خارجه عربستان
چنــد روز بعد از انتشــار این ســخنان در رســانه ها ،هرگونه
اظهارات منتسب به الجبیر را در این خصوص تکذیب کرد.
جمع بندی
گفت وگوی مثلث با مجید تفرشی ،پژوهشگر مسائل بین الملل
سعیده سادات فهری
روزنامه نگار
ایران و جامعه بین الملل به ویژه امریکا و اتحادیه اروپا صورت
گرفته ،عربستان دیگر نمی تواند مرتب غرب را از خطر اشاعه
و صدور انقالب ایران بترساند بلکه امروز دیگر خود عربستان
نگران صدور ثبات و تنش زدایی و بهبود روابط ایران با جامعه
بین الملل است .با این تفاسیر اگر عربستان نتواند در منطقه
به طور جــدی بازنگری و پوســت اندازی در سیاســت هایش
داشته باشد ،قافیه را باخته و دیر یا زود رهبری کشورهای عرب
مسلمانمنطقهبهویژهکشورهایحوزهجنوبخلیج فارسرااز
دست خواهد داد .بنابراین این تغییراتی که اغاز شده باید ادامه
پیدا کند و جدی گرفته شود.
در واقع هم در عرصه داخلــی ،هم در عرصه منطقه ای
و هم بین المللی عربستان با این دوراهی مواجه بود که یا باید
پوست بیندازد و یک تغییر اساسی در ساختار سیاست و قدرت
ایجاد کند و رابطه حکومــت با رعیت یا همان شــهروندان را
اصالح کند یا اینکه خود را برای مشکالت بیشتر اماده کند.
ضمن اینکه پادشاه سعودی بیمار است و الزایمر دارد،
بنابراین بسیاری از مسائل را فراموش می کند .به همین خاطر
پسر جوان او امور را اداره می کند و پشت صحنه نیز پسر بزرگ
او فیصل حضور دارد.
با توجهبهصحبت هایشمامبنیبرنگرانیعربستان
از گسترش ثبات ایران به منطقه و در عین حال نفوذ
ایران ،به نظر شما مقامات سعودی چه استراتژی و
سیاستی را در قبال ایران در پیش خواهند گرفت؟
در عرصه جهانی روزگاری بــود که درکنفرانس های
بین المللیسعود الفیصلودیگرانمطرحمی کردندکهامریکا
متحد استراتژیک انهاست و با اســرائیل مخالف هستند .اما
مذاکرات اروپا و امریکا با ایــران و مخالفت همزمان و توامان
عربستان سعودی و اســرائیل با این توافقات بالقوه و بالفعل
نه تنها در حرف بلکه صریحا مشــخص کرد که سعودی ها و
اسرائیل در مســاله ایران کامال اتفاق نظر دارند و ترس انها از
این بابت نیست که به ادعای انها ایران تروریسم را گسترش
می دهد ،بلکه نگرانی شان از گسترش ثبات و امنیت از سوی
ایران است .این مسائل موجب می شود برای امریکا و اروپا نیز
ن تردید به وجود بیاید که دیگر نباید تمام تخم مرغ هایشان
ای
را در سبد سعودی بچینند و دوران این سیاست گذشته است.
مثلث | شماره 261
چندی پیش ســلمان بن عبدالعزیز در موج ســوم
عزل و نصب ها ،تغییرات گسترده ای را در ساختار
جانشــینی عربســتان صــورت داد کــه بعضی از
تحلیلگرانانراکودتایینرمعلیهمنشورعبدالعزیز
و شورای بیعت می دانند .فارغ از مساله جوان گرایی
و تغییر ترکیب ولیعهــد و ولی ولیعهد ،ماهیت این
تغییرات حاوی چــه پیام های داخلــی و منطقه ای
است؟
انتخاب سلمان بن عبدالعزیز به عنوان پادشاه جدید
عربستان ،اغازگر یک انتخاب تاریخی برای سعودی ها بود.
در عربستان یک دوراهی برای انتخاب جانشین پادشاه وجود
داشت مبنی بر اینکه ایا به پیمان عبدالعزیز ،بنیانگذار سلطنت
عربی سعودی وفادار بمانند و همچنان فرزندان انها که روز به
روزبیمارتروپیرترمی شدندبهسلطنتبرسندیااینکهباسرپیچی
از این فرمان اجازه بدهن د این پادشاهی به راه خود ادامه دهد و
از خطر مشکالت درونی و بین المللی تاحدی مصون بماند.
با تحوالت اخیر مشخص شــد که این انتخاب صورت گرفته
یعنی فرمان یا منشور عبدالعزیز یا به قول قدیمی ها ابن سعود
نقض شده و قرار نیســت تا اخرین زمان ممکن فرزندان او به
سلطنتبرسند.
درحالحاضردرعربستانباسهپدیدهداخلی،منطقه ای
وجهانیمواجههستیمکههرسهدراینانتخابوتغییررویکرد
تاریخی اثرگذار بود .بحثداخلی به این صورت استکه تعداد
زیادی از فرزندان شاهزادگان ســعودی که حداقل پنج هزار
نفر تخمین زده می شوند به خارج از کشور سفرکرده و در انجا
تحصیل و زندگی کرده اند .از جمله فرزند ارشــد خود سلمان،
فیصلبن عبدالعزیزکهبندهاززمانیکهاودردانشگاهاکسفورد
دانشجو بود او را می شناختم .باقی دانشجویان خارج از کشور
که جز و خاندان سعودی نیستند را نیز باید در نظر داشت .این
افراد مطالباتی دارند و معتقدند با سیستم قبیله ای -عشیره ای
پادشاه که پول نفت متعلق به او باشد و لطف کند و هرازگاهی
این پول را میان کسانی که مایل باشد تقسیم کند ،نمی توان
کشور را اداره کرد بلکه کشــور نیاز به یک سازوکار جدی تری
دارد که با نیازها و مطالبات قرن بیست و یکم همخوانی داشته
باشــد .همچنین این افراد بر این باورند که امکانپذیر نیست
فردی 40ســال وزیر خارجه باقی بماند و بتواند کارش را مانند
روز نخست درست انجام دهد .این مسائل باعث می شود که
نیروهای جوانی همچون محمد بن ســلمان ،فرزند کوچکتر
سلمان یا پسر بزرگترش یعنی فیصل که در ایران شناخته شده
نیستاماایران شناساستودکترایایران شناسیازدانشگاه
اکسفوردداردمنادیتغییراتشوند.طبیعتایکگروهازکسانی
که منادی تغییرات داخلی در ساختار سیاسی عربستان هستند
خواستار تغییرات ناگهانی و سریعند و گروه دیگر نیز معتقدند
تغییرات باید به تدریج ،اهسته و ابتدا در سطوح باالتر و سپس
عمیق تر شــود .به هر حال ساختار سیاســی عربستان دیگر
پاســخگوی نیازهای یک جامعه مدرن نیست؛ جامعه ای که
خواستار حداقل برخی از ازادی های مدرن در جامعه است.
در وجه منطقه ای انچه که دولت عربســتان در سوریه،
یمن،بحرینودیگرکشورهاطلبمی کردوارزوداشتبراورده
نشده است .درست اســت که یمن هر روز بمباران می شود،
اعتراضات مردمی در بحرین ســرکوب می شــود و در سوریه
نیز نیروهای مخالف بشار اســد همچنان می تازند اما منویات
و سیاســت های کوتاه مدت ،میان مدت و راهبردی سعودی
عملی نشده اســت .به خصوص به دنبال مذاکراتی که میان
3
مجید تفرشــی ،پژوهشگر
و تاریخ نــگار در گفت وگــو بــا
هفته نامه«مثلــث» در خصوص
تغییرات صورت گرفته در ساختار
کابینه ال ســعود و پیامدهای ان
به خصــوص در روابــط ریاض با
واشنگتن به اتحاد استراتژیک امریکا و عربستان اشاره
کرد و گفت که این روابط در واقع اکسیر جاودانگی دولت
سعودی است و هر شخصی در عربستان روی کار بیاید
باید به این مساله توجه داشته باشد .تفرشی معتقد است
در برهه فعلی که مذاکرات هسته ای ایران و 5+1به خوبی
در حال انجام است ،صبر عربســتان لبریز شده و به هر
قیمتی شدهنمی خواهداجازهدهدایرانباجامعهبین الملل
به خصوصاروپاوامریکامناسباتسالمومنصفانهداشته
باشد .درواقع ریاض این مساله را به نفع خود نمی داند و
می خواهد بازی را برهم زند .این پژوهشــگر همچنین بر
این باور است که باتوجه به اوضاع حاکم بر منطقه به ویژه
در یمن ،ســوریه ،عراق و بحرین ،امریکا به این نتیجه
رســیده که دیگر نباید تمام تخم مر غ هایش را در ســبد
عربستان بچیند.
بین الملل
تحلیلگران اظهارات گاه و بیگاه مقامات ســعودی را
رونمایی از سیاســت خارجی جدید عربســتان در منطقه در
رهگذر روی کارامدن نخبگان جدید می دانند« .ری تکیه»
تحلیلگر موسســه «امریکن اینترپرایــز» پیش تر گفته بود
که حمله عربســتان به یمــن در واقع رونمایی از سیاســت
خارجی جدید عربستان در منطقه بحرانی خاورمیانه و بدون
حمایت های امریکا اســت؛ بنابراین تقویــت جناح بازهای
عربســتان به ویژه مثلث محمد بن نایف ،محمد بن سلمان و
عادل الجبیر و تصمیم گیری در شورای تازه تاسیس سیاسی
و امنیتی باعث خواهد شد تا سعودی ها با فراغ بال از یکسره
کردن کار جانشــینی ،تمرکز خــود را بر مســائل منطقه ای
به ویژه ایران بگذارند .باتوجه بــه تحوالتی که در طول چند
ماه اخیر در روابــط تهران و ریاض همچــون توطئه نفتی،
حادثه فرودگاه جده و تعلیق حج عمره و حمله عربســتان به
یمن حادث شده است ،می توان تغییر مهره های ال سعود
را در راستای چابک سازی سیاســت خارجی عربستان برای
جبهه بندی جدید در مقابل ایران تفسیر کرد ،به ویژه باتوجه
به کارشکنی عربســتان در مسیر توافق هســته ای ایران و
نزدیکی عادل الجبیر به البی های قدرت در امریکا ،شــاهد
تالش های فراوان برای نزدیکی بیشتر به امریکا و گوشزد
کردن اتحاد استراتژیک بین ریاض و واشنگتن نیز خواهیم
بود؛ بنابراین چشم انداز روابط ایران و عربستان فارغ از عزم
تصمیم گیرندگان دو کشور در سطوح دوجانبه تا حدی نیز به
کیفیت روابط با امریکا و در واقع نوع نگرش ایاالت متحده به
روند تحوالت خاورمیانه بستگی دارد.
ریاض می خواهد بازی را برهم بزند
53
بین الملل
54
مثلث | شماره 261
بین الملل
استراتژی عربستان در موضوع یمن با شکست جدی مواجه
شد و االن با وجود هجوم رسانه ای کشورهای عربی به یمن که
تالش دارند مخالف های ضدسعودی یمن را فقط به حوثی ها
منحصر کنند دنیا متوجه شــده که درواقع اغلــب مردم یمن
مخالف دخالت های ریاض درکشورشــان هستند .ایران نیز
باوجود حمایت از جنبش مردمی یمن اما وارد معرکه جنگ نشد
و به درستی از این مهلکه جان سالم به در برد .این در شرایطی
اســت که حســن روحانی پیــش از انتخاب شــدن به عنوان
رئیس جمهور ایران اعالم کرده بود می خواهد روابط تهران-
ریاض را بهبود بخشــد که البته او در این امر مسبوق به سابقه
است.زیراپسازانقالبجدی ترینمعاهدهامنیتیمیانایران
و عربستانتوسط اقایروحانی ونایف بن عبدالعزیز امضا شد.
ولی روی کار امدن دولت اقای احمدی نژاد و سیاســت های
این دولت در مســاله دیپلماســی به خصوص در چهار ســال
نخســت باعث شــد این مقابله نامه به جایی نرســد .ولیکن
مساله اینجاست که به نظر می رسد دولت عربستان سعودی،
سیاست رویارویی طلبانه ای را پیگیری می کند و به دنبال یک
ایران تنش افرین اســت تا یک ایران تنش زدا و مصالحه جو.
بنابراین در دو سال اخیر در عوض انکه با دولت اقای روحانی
مانند بسیاری از کشورهای دیگر راه دوستی و تعامل را در پیش
بگیرد ،بیشــتر در وضعیت انتقام گیری و رقابت به ســر برده؛
گویی که دشمن دیرینه اش ســر کار امده است .البته برخی
از نویسندگان تاریخی و سیاسی به غلط مدعی هستند روابط
ایران با کشورهای عربی در دوران حکومت محمدرضا پهلوی
خیلی خوب بود و بعد از انقالب این روابط به تیرگی گرایید .ولی
این طور نیست زیرا روابط با کشورهای عربی به خصوص حوزه
جنوب خلیج فارس همیشــه دچار تنش بوده اســت .در زمان
پهلوی از انجایی که روابط ایران با غرب روابط استراتژیکی بود
و محمدرضا پهلوی نیز متحد غرب به شمار می رفت ،اعراب
در جایگاهی نبودند که بخواهند مخالفت خود را ابراز کنند .بعد
ک صدام حسین
از انقالب به بهانه انقالب و بعد هم به تحری
برای حمله به ایران این مجال برایشان فراهم شد و شروع به
مخالفت با ایران کردند.
درواقعبهنظرمی رسدباوجودی کهدرواپسینسال های
پیش از انقالب ،کشورهای عربی از سیاست های محمدرضا
پهلوی خشمگین بودند اما از وقوع انقالب نیز نگران بودند.
بنابراینخشم شانازسیاست هایشاهونگرانیشانازانقالب
باعث شده بود یک سیاست کامال دورو و تنش افرین نسبت به
ایران پیش گیرند.
با توجه به نزدیکی وزیر خارجه جدید عربســتان و
محمد بن نایــف ،ولیعهد جدید بــه امریکا تاچه حد
این گزاره درســت است که ســعودی ها در فضای
جدید تالش دارند به اتحاد استراتژیکشان با امریکا
اصرار ورزند؟
اتحاد استراتژیک امریکا و عربستان در واقع اکسیر
جاودانگی دولت سعودی اســت و به هر حال هر شخصی در
عربستان روی کار بیاید باید به این مساله توجه داشته باشد.
یکمثال دراینرابطهذکرمی کنمکهخالیازلطفنیست؛10
سالپیشدریککنفرانسحاضرشدهبودمکهسعود الفیصل،
وزیر خارجه عربســتان نیز در انجا ســخنرانی داشت .در این
کنفرانــس از او در خصــوص روابــط ســعودی ها و امریکا و
سعودی هاوایرانپرسیدهشد.فیصلدرپاسخگفت«:امریکا
دوست و متحد استراتژیک ماســت و روابط استراتژیک ما با
امریکا ناگسستنی و خلل ناپذیر است ولی ایران ،کشور برادر و
همسایهعربستاناست.درحالی کهمردمبرادروهمسایه شان
را خود انتخاب نمی کنند بلکه به انها تحمیل می شود بنابراین
چاره ای نداریم جز اینکه ایران ،این برادر و همسایه تحمیلی
را تحمل کــرده و با ان مــدارا کنیم ».به نظر می رســد گاهی
عربستان این مدارا را انجام داده اما اکنون به دنبال مذاکرات
هســته ای که تا اینجا خوب پیش رفت ه و امیدواریم بعد از این
نتایج بهتری نیز داشــته باشــد صبر ســعودی ها لبریز شد ه و
نمی خواهنداجازهدهن دبههیچقیمتیایرانباجامعهبین الملل
به خصوصاروپاوامریکامناسباتسالمومنصفانهداشتهباشد.
ریاض این مســاله را به نفع خود نمی داند و می خواهد بازی را
برهم زند .عربستان برای برهم زدن این بازی سعی دارد متحد
تندروترینوبدنام ترینجناح هایسیاستخارجیامریکاشود.
اکنون که بحث گسترش مناســبات ایران با غرب
در پی توافق احتمالی هسته ای مطرح است ،فکر
می کنید امریکا در قبال ریاض چه سیاســتی را در
پیشبگیرد؟
سیاست خارجی دولت امریک ا نســبت به عربستان،
سیاستی است که بخشــی از ان راهبردی اســت و بخشی از
ان وابســته به تحوالت منطقه اســت .اگر تحــوالت منطقه
یعنی اشغال عراق و افغانســتان ان گونه که جورج بوش پسر
می خواست پیش می رفت شاید دیگر نیازی به این اما و اگرها
نبودووضعمعلومبود.ولیگرفتارشدنامریکادرباتالقعراق
وافغانستانوهمینطورپیش نرفتنسیاستسرنگونیبشاراسد
ومسالهیمنوبحرینباعثشددولتامریکادرقبالعربستان
تجدیدنظرکندوبهاینفکربیفتدکهنبایدتمامتخم مرغ هایش
را در سبد عربستان بچیند .البته پس از این باز هم واشنگتن از
عربستان حمایت خواهد کرد و این کشور متحد جدی نظامی،
اقتصادی ،سیاســی و امنیتی امریکا باقی خواهد ماند .ولی
قرار نیست باز هم امریکا برای عربستان سنگ تمام بگذارد.
در رســانه های عربی این موضوع نقل شد ه که اگر عربستان
قبال به ایران به عنوان یک دشمن نگاه می کرد االن نگاهش
بدتر شده و به عنوان یک رقیب و هوو به ایران می نگرد و نگران
هژمونی ایران در منطقه است .همین االن نیز نشستن شش
قدرت بزرگ جهانی در یک سوی میز و ایران در سوی دیگر،
سوای نتیجه مذاکرات یک پیروزی بزرگ تاریخی برای ایران
محســوب می شــود که باید قدر ان را بدانیم؛ مســاله ای که
بدخواهان ایران خیلی از ان ناخشنود هستند.
یک نظریه دیگری نیز وجود دارد مبنی بر اینکه رفتار
عربستان در یمن نشــان از ان دارد که سعودی ها
به دنبال یک مدل پساامریکایی در منطقه هستند و
عربستانمی خواهدبادرپیشگرفتناینسیاست
پس از این خود گلیمش را از اب بیرون بکشــد ؛ ایا
شما این نظریه را قبول دارید؟
این یک دیدگاه ارمانی برای برخی از دست اندرکاران
سیاست منطقه ای و خارجی سعودی است ،اما اینکه در عمل
نتردیدوجوددارد.
تاچهحدبتوانانرامحققساختراجعبها
به بیان دیگر قطع حمایت های امریکا برای سعودی ها شدنی
نیستیاالاقلدروضعیتکنونیعربستاننمی تواندبهسمتی
پیش برود که نیازی به امریکا نداشته باشد.
با توجه به تحوالتی که در منطقه شــاهد هســتیم
به خصوص بحث یمن ،به نظر شــما اینــده روابط
تهران-ریاضبادرنظرگرفتناینعاملبهچهسمتی
خواهد رفــت؟ در این رابطه برخی نگــران درگیری
نظامی میان دو کشور هستند .شــما این احتمال را
چقدر جدی می دانید؟
به نظر من خطر درگیری نظامی میان ایران و کشور
پادشاهی سعودی جدی نیست ولی اگر من به جای مسئوالن
ایرانی بودم این خطــر را جدی می گرفتم .زیــرا این درگیری
احتماال هیچ برنده ای نخواهد داشــت و هــر دو طرف بازنده
خواهند شد .در بحث یمن ،سیاست ایران یک سیاست کامال
شناختهشدهودرستاست؛جمهوریاسالمیبدوناینکهوارد
عرصهنظامیمنطقهشودازخواستاکثریتمردمیمنحمایت
کرد.درستاستکهیمنسال هایسالبهناحقحیا طخلوت
سیاست های منطقه ای سعودی بوده است اما ایران نمی تواند
ونمی خواهدنسبتبهاینمساله بی تفاوتباشد.البتهشایددر
حال حاضر این خطر برای ایران وجود داشته باشد که وارد یک
درگیری نظامی شود ولی تا امروز سیاست ورزان کنونی کشور با
هوشمندی از این معرکه فاصله گرفته اند.
سیاست خارجی
عربستان با امریکا
زاویه پیدا کرده است
گفت وگوی مثلث با نصرت الله تاجیک
استاد سابق دانشگاه دورهام
دلیل انتصابات جدید ملک ســلمان چیســت؟ ایا
قدرت طلبان داخلی و خارجی با استفاده از وضعیت
جسمانی پادشــاه جدید مهره های خود را سرکار
اورده اند؟ منافع امریکا و ژیم صهیونیستی از این
عزل و نصب ها چیست؟
این تغییرات خیلی غیر طبیعی نیست .یک پادشاه
جدید روی کار امده و طبیعی است که تیم جدیدش را بچیند.
مهم جهت گیری و روند چینش اســت .به نظر می رسد روند
اغاز شــده همچنان به ســمت تمرکز قدرت در دســت افراد
خاص در خاندان سعودی باشد و از جهت فرهنگ قبیلگی به
سمت قدرت گیری بیشتر سدیری ها است .مدت هاست در
ادبیات سیاسی منطقه بحث بحران جانشینی مطرح است و
نظریه پردازان زیادی معتقدند که حکومت سعودی همچنان
از جزیره ثبات فاصله می گیرد و به سمت بحرانی شدن اوضاع
داخلی پیش می رود .شرایط منطقه ای و روند درگیری های
داخلــی دنیای عرب بعــد از بیداری و خیزش مــردم منطقه
در ســال 2011که به دنیال هویت ،کرامت و برخورداری از
یک زندگی شرافتمندانه بودند نیز بر وخامت اوضاع داخلی
عربستان کمک کرده است .در این شرایط حاکمیت سعودی
به سمت بستن فضای اجتماعی برای کنترل جامعه است و
مردم به دنبال احقاق حقوق خود .این تعارض خواست ها و
اهداف به تدریج اوضاع را به ضرر حاکمان عربســتان رقم
خواهد زد .تداوم وضعیت کنونی کشوری با یک هزار میلیارد
دالر ذخیره ارزی و از دوستان امریکا که بو یی از دموکراسی
و ازادی نبرده نیــز امریــکا را در موضع ســخت و غیر قابل
دفاعی قرار می دهد .اینده وضعیت دولت عربستان سیاست
4
دربار ســعودی اخیــرا شــاهد تغییــر و تحوالت
مهمی بــود .طبــق حکــم پادشــاه عربســتان؛ وزیر
امور خارجــه ،ولیعهد و جانشــین ولیعهد این کشــور
تغییر کرده و مهره هایی از خاندان ســدیری جایگزین
شدند« .ســعود الفیصل» که از ســال 1975عهده دار
وزارت خارجه عربستان بود ،پس از 40سال فعالیت در
عرصه سیاست خارجی جای خود را به «عادل الجبیر»
سفیر ســابق این کشــور در واشــنگتن داد« .محمد
بن نایف» که از 16ســال پیش عهده دار وزارت کشور
بود ،به دســتور ملک ســلمان در جایگاه ولیعهدی قرار
گرفــت .انتخاب بن نایــف به عنوان ولیعهــد ،جایگاه
پیشین وی را خالی گذاشــت .به همین دلیل« ،محمد
بن ســلمان» فرزنــد پادشــاه و وزیر دفــاع ســعودی،
ِ
ولیعهد ولیعهد منصوب شــد .برای بررســی
به عنوان
عزل و نصب هــای اخیــر در هیات حاکمه ســعودی با
نصرت اللــه تاجیک اســتاد ســابق دانشــگاه دورهام
انگلیس و کارشناس مسائل خاورمیانه گفت وگو کردیم.
وی در سال های ابتدایی انقالب به عنوان مشاور وزیر
امور خارجه در امور خاورمیانه خدمت می کرد و در زمره
دیپلمات های بازنشسته کشورمان محسوب می شود.
ل 1368برای ماموریتی دوساله به عنوان
تاجیک در سا
رایزن فرهنگی عازم لندن شــد .وی همچنین از سال
1378تا 1382به عنوان سفیر جمهوری اسالمی ایران
در اردن خدمت کرده است.
مثلث | شماره 261
خود را از دست داده بود؟ باتوجه به این موضوع که
عادل الجبیر سال های طوالنی به عنوان دیپلمات
و سفیر سعودی در واشــنگتن و نیویورک حضور
داشته است.
اهداف سیاست خارجی سعودی و مشخصا راهبرد و
تحرکات عربستان در منطقه با امریکا زاویه پیدا کرده است.
سعودی ها برای قبوالندن و تحمیل اهداف و خواست های
منطقــه ای به امریکا مایوس شــده اند .البتــه امریکا نیز به
دالیلی کــه موضوع این بحث نیســت و مشــخصا هزینه زا
بودن حضور با قدرت در منطقه ،مانند گذشته سرمایه گذاری
نمی کنند و از این رو از دیدگاه سعودی ها امریکا به بی عملی
و انفعال افتاده است .بنابراین ســعودی ها با چنین تحلیلی
سیاست خارجی پرخاشگرانه تری را در منطقه دنبال خواهند
کرد تا به تحلیل خودشــان جلوی بلند پروازی های سیاست
خارجی ایران در منطقه را بگیرند .وزیر خارجه قبلی عربستان
مریض و احتماال با اتخاذ چنین راهبردی از ســوی پادشاه
جدید مخالف بوده اســت .وزیر خارجه جدید اگرچه نسبت
به سیاســت های ایران در منطقه تند رو تر است ولی قدرت
مانور زیادی برای جذب امریکایی ها ندارد .مشکل امریکا
و عربستان ساختاری است و نه صرفا عملکردی و عملیاتی.
انتخــاب ســفیر پیشــین عربســتان در امریکا
به عنــوان وزیر امــور خارجه ،تغییر در سیاســت
خارجی عربســتان ایجاد می کند ؛ ایــن تغییرات
مثبت است یا منفی؟
تغییر ســفیر فرع بر تغییر سیاســت خارجی است.
هیات حاکمه عربستان سه تا چهار سالی است که تغییر رویه
داده و برای سیاست خارجی ایران شمشیر را از رو بسته است.
ولی االن طاقتش به سر رسیده و می خواهد با یک عملیات
انتحاری از بحران خارج شود .عربستان با خیانت به بیداری
عربی به امریکا کمک کرد تــا بتواند به مدیریت این خیزش
بپردازد .ســرخوردگی مردم عرب منطقــه از انچه در مصر،
لیبی ،سوریه ،یمن و بحرین اتفاق افتاد به بحران هویت و
مشروعیت دامن زد؛ عدم وجود هویت مردمی و غیر مشروع
تلقی شدن حاکمیت سعودی .از ســوی دیگر جهت گیری
سیاست خارجی عربستان علیه ایران و نگاه تخاصم گونه اش
نسبت به ایران یک سابقه چهار ساله دارد که به تدریج فاصله
دو کشور را زیادتر کرد ه و وزیر خارجه حتی اگر انگیزه داشته
باشــد نیز نمی تواند به تنهایی و جدای از دولت و حاکمیت
اقدامی انجام دهد.
ِ
ولیعهد ولیعهد
انتصاب محمد بن سلمان به عنوان
در کنار سمت وزارت دفاع ،دایره نفوذ وی را تا چه
حد گســترش می هد ؟ گســترش نفوذ شــاهزاده
جوان سعودی چه تاثیری بر «عملیات بازگرداندن
امیــد بــه یمــن» دارد؟ ایــن انتصاب تاثیــری بر
رویکرد ال سعود نسبت به وقایع عراق و سوریه و
پشتیبانی از جریان تکفیری دارد؟
این انتصاب بیشــتر تثبیت موقعیت پسر جوان شاه
و گرفتن بیعت از ســران قبایل برای او در اینده است .نسبت
ســنی بین شــاه و ولیعهد به گون ها ی اســت که احتمال شاه
شــدن محمد بن نایف کم و اگــر روال به همین گونه باشــد
زمینه برای تثبیت قدرت پسر شاه اماده است .به نظر می رسد
محمدبن نایفبیشترنقشکاتالیزورمقامولیعهدیرادارد.در
مجموع عربستان تصمیم خود را در زمینه سیاست خارجی را
گرفته است .راهبرد اصلی این کشور در تحوالت منطق ها ی
کاهش نفوذ و زمین گیر کردن سیاست خارجی ایران است.
و پیش بینی می شــود اگر تحول خاصی اتفاق نیفتد ،چهره
سیاست خارجی عربستان در منطقه روز به روز خشن تر شود
تا سعودی ها به اهداف خودشان برسن د و ما نیز باید با دقت و
وسواس تحوالت این کشــور را دنبال کنیم و مواظب باشیم
تا بازی های منطقه مان را خودمان طراحی کنیم ،نه انکه به
دامانهابیفتیم.
بین الملل
منطقه ای امریکا را هر چند که بخواهد در منطقه هزینه نکند
دچار سردرگمی می کند .البته ر ژیم صهیونیستی نفعش در
دلمشغولی جهان عرب به اوضاع داخلی خود است تا مساله
اشغال فلسطین به تدریج فراموش شود.
با توجه به شــهرت محمد بن نایف به سزار مبارزه
با تروریســم و اداره وزارت کشــور ،انتصاب وی
به عنــوان ولیعهد باعث بســته تر شــدن فضای
پلیســی عربســتان می شــود و ایا ولیعهد جدید
سعودی ســرکوب شــیعیان شرق عربســتان و
صداهای مخالف را بیش از پیش ادامه می دهد؟
به هر صورت همانگونه که گفتم وضعیت عربستان
در یک شــرایط تناقض گونه اســت .برای کنتــرل اوضاع
داخلی و قوام بخشــی و انســجام بین وفا داران به طیفی از
خاندان سلطنتی و از ســرگذراندن بحران جانشینی هیات
حاکمه عربستان دست به اقداماتی می زند که نهایتا همین
اقدامات مانند دست و پا زدن در مرداب است و بیشتر در ان
فرو می روند .نحوه سیاســت و حکومــت و کیفیت مدیریت
جامعه در عربســتان با واقعیات دنیای کنونــی نمی خواند.
اقدامات تند داخلی و خارجی همچون حمله به یمن پوست
خربزه ای است که زیر پای حاکمیت سعودی افتاده است.
در عربستان دولت مدرن به عنوان دولتی که ناشی از گردش
قدرت باشد شکل نگرفته است .حاکمیت سعودی ناشی از
تعامالت و موازنه قبیل ها ی و شاه جدید راه سلطنت فرزندش را
هموار می کند .برای حکا م سعودی اراده مردم مفهومی ندارد
که قائل به برقراری ازادی و دموکراسی باشند .این طرز تفکر
نمی تواند پاسخگوی انتظارات داخلی و جذب مشارکت مردم
در تحوالت اجتماعی باشــد .بنابراین سیستم اعطای مال
برای جذب حتی وابستگان و وفاداران به خاندان سلطنتی
دنبال می شود و برای امور گوناگون جایزه تعیین می شود.
برقراری سیستم تشــویق و تنبیه در اداره جامعه خوب است
ولی خریدن افراد به جای ایجاد انگیزه چسبندگی اجتماعی
و تشکیل طبقه حامی قابل تداوم نیست.
انتصابات اخیر ملک ســلمان به معنــای کودتای
ســدیری ها و کنار زدن دیگر فرزنــدان عبدالعزیز
اســت؟ با توجه به تعلق داشــتن ملک ســلمان و
ولیعهد جدیــد به دودمــان ســدیری ،انتصابات
جدید باعث نافرمانی شــاهزادگان و تالش برای
کســب قدرت می شــو د و باتوجه بــه اینکه برخی
چهره هــای مطرح ماننــد بندر بن ســلطان ،خالد
بن ســلطان ،طالل بن عبدالعزیز ،سعود الفیصل
و متعب بن عبدالله در مراســم بیعت بــا ولیعهد و
جانشین وی شرکت نکردند.
البتــه من بیــش از انکه بــه نافرمانی و ســرپیچی
شاهزادگان که عموما دستشــان الوده و خودشان به منافع
هیاتحاکمهوابستههستند،چشمامیدداشتهباشماحساس
می کنم مردم و قشر جوان و دانشگاهی سعودی تداوم این
وضعیت برایشان کم کم غیر قابل تحمل می شود .من یکی
از اهداف حملــه به یمن را ایجاد انســجام داخلی و بســیج
افکار عمومی برای دفاع ســعودی از کیان اعراب می دانم و
هدف دومش را اقدامات تاخیری در بحران جانشینی و هدف
دیگرش را مبارزه جو یی با سیاست خارجی ایران.
با توجه به حمالت هوایی عربســتان علیه یمن و
یمنی بودن مــادر مقرن بــن عبدالعزیز ،می توان
ارتباطی میان عزل وی و عملیات نظامی ال سعود
پیدا کرد؟
در حکومت عجیب و غریبی همچون ســعودی با
فرهنگ قبیل ها ی و قرون وســطا یی همه احتماالت هست.
اما اقدامات نظامی کــور و به خاک و خون کشــیدن مردم
بیگناه و فقیر یمن انقدر مشمئزکننده است که نیازی به وجود
چنین قرابت هایی ندارد .اما در ساز و کار غیر دموکراتیکی که
قائم به نظرات شخصی اعم از اینکه جوان باشد یا پیر این
عملیاتغیرمسئوالنه،ماجراجویانهوانتحاری عاقبتخوشی
برای سعودی ها ندارد و یمن حاکمیت عربستان را به مرداب
ی سعودی ها بعد از
خواهد کشید .این سومین باخت منطقه ا
عراق و سوریه است .در سیاست خارجی فرصت اشتباه زیاد
نیست .یکی کافی و دو تا زیاد و سه تا خودکشی است .این
اقدامات دولت عربستان دنبال کردن نظریه بیرون امدن از
بحران با بحران است.
باتوجه به نزدیک بودن ایاالت متحده و عربستان
و نقش افرینی ال سعود در راستای اهداف و منافع
امریکا ،عادل الجبیر چه کمکی به نزدیک تر شدن
این دو کشــور می کند؟ ایا ســعود الفیصل کارایی
بین الملل
55
بین الملل
کارگزاران جدید ذهنیت امنیتی دارند
مهدی شکیبایی در گفت گو با مثلث
بین الملل
56
مثلث | شماره 261
محسن صالحی خواه
روزنامه نگار
حکم «ملــک ســلمان» و جابه جایــی مهم ترین
مهره های دستگاه سلطنتی عربستان برای برخی
موجب شــگفتی و برای برخی دیگر ،امری عادی
بود .به نظر شما دلیل اصلی عزل و نصب های اخیر
در دربار ال سعود چیست؟
تغییرات اخیر در هیات حاکمیت عربســتان را باید
در دو بخش سیاست داخلی و خارجی تفسیر و تحلیل کرد ؛
بخش داخلی ،مســاله جنگ قــدرت میــان دودمان های
مختلف ال ســعود اســت .تغییرات اینچنینی در عربستان
بی ســابقه نیســت .در زمــان ملک عبداللــه نیــز دودمان
«تویجری» که وابستگان پادشــاه بودند« ،سدیری» ها را
کنار زده و مناصب حساس را در دست گرفتند .بنابراین جنگ
قدرت در خاندان حاکم سعودی مساله جدیدی نیست .ملک
عبدالله نیز در زمان حیات خود تالش کرد تا پادشاهی را در
دودمان خود موروثی کند و فرزند خود «متعب بن عبدالله» را
در صف سلطنت قرار دهد.
یکی از قوانین عربســتان ،پادشــاهی فرزندان ذکور
عبدالعزیز تا زمان زنده بودن اخرین انها است .همانطور که
ملک عبدالله ،ســلمان را به عنوان جانشــین انتخاب کرد،
سلمان نیز پس از رسیدن به پادشاهی برادر ناتنی خود «مقرن
بن عبدالعزیز» را به ولیعهدی برگزید .تــا این برهه از زمان،
عملی خالف قانون عبدالعزیز و وصیت پادشاه سابق انجام
نشد .اما هفته گذشته و پس از صدور احکام جدید پادشاه،
تابوی قدیمی شکست .زیرا «محمد بن نایف» که به عنوان
ولیعهد جدید انتخاب شــده ،برادرزاده تنــی و نوه عبدالعزیز
است .بنابراین در دوره پادشــاه جدید ،انتقال قدرت از نسل
اول به نســل دوم ال ســعود صورت گرفت .شــورای بیعت
عربستان با این انتصاب ،ســوگند 80ساله خود را شکست و
نسل دوم را وارد بازی سلطنت کرد« .محمد بن سلمان» نیز به
همیننسلتعلقدارد.درنتیجهپسازمرگسلماننسلدوم
ال سعود به سلطنت رسیده و دوره این پادشاه ،اخرین سلطنت
فرزندان عبدالعزیز است ،در حالی که هنوز برخی از فرزندان
بنیانگذار سعودی مانند «طالل بن عبدالعزیز» زنده هستند.
تمام عزل و نصب های ملک ســلمان نشان می دهد که وی
نیز مانند عبدالهز در تالش است تا سلطنت را در خاندان خود
ج ا بیندازد .این امــکان وجود دارد کــه در حرکتی ناگهانی،
محمد بن نایف نیز کنار زده شده و محمد بن سلمان به عنوان
ولیعهد انتخاب شــود .عزل و نصب هایی ماننــد این زمانی
اتفاق می افتدکهکشور در مسائل داخلی و خارجی به بن بست
رسیده باشد .پادشاه در تالش است با برکناری اشخاص قبلی
و نصب نیروهای جدید ،ال سعود را از بن بست خارج کند.
همان طور که اشاره کردید ،دودمان سدیری با به
دســت گرفتن قدرت ،دیگر شاهزادگان سعودی
را کنــار زدند .ایــن امر باعــث نارضایتی اشــکار
اشــخاص قدرتمندی شــد که در اخرین ماه های
سلطنت ملک عبدالله و چند ماهی که از دوره پادشاه
جدید می گذرد ،کنار گذاشــته شدند .اشخاصی
ماننــد «بندر بن ســلطان»« ،خالد بن ســلطان»،
«متعب بن عبداللــه» و «ســعود الفیصل» که در
مراســم بیعت با ولیعهد و جانشــین وی شــرکت
نکردند .به نظر شما این افراد چه عکس العملی به
عزل و نصب های جدید نشان می دهند؟
شاهزاده های ســعودی دارای منابع قدرت و ثروت
زیادی هستند .اشــخاصی که نام بردید ســاکت ننشسته و
منتظر فرصتی برای ابراز وجود و بازگشت به قدرت هستند.
زیرا اکثر این شاهزادگان متعلق به دودمان تویجری بوده و از
قدرت کنار گذاشته شدند و منابع مالی و قدرت زیادی دارند.
این شــاهزادگان منتظر لغزشی در سیاســت های داخلی و
خارجی سدیری های منصوب شده هستند تا این جناح را کنار
زده و به قدرت برگردند .شــرایط داخلی عربستان و فشاری
که بر مردم این کشــور وجود دارد ،هرگونه احتمال ناکامی
سیاست های حاکم را زنده نگه می دارد.
طبق صحبت های شما ،تحوالت اخیر عربستان
را می توان در دو بخش سیاســت داخی و خارجی
تفسیر و تحلیل کرد .کنار گذاشتن سعود الفیصل
و انتخاب سفیر ســابق عربســتان در واشنگتن
چه پیامی دارد ؛ ایا این انتصــاب تغییر در رویکرد
سیاســت خارجــی عربســتان در منطقــه ایجاد
می کند؟
عزل و نصب های جدید عربســتان برای هماهنگ
کردنسیاست هایمنطقه ایوبین المللیریاضباواشنگتن
است .این مســاله به معنای هماهنگ نبودن سیاست های
اتخاذ شده توسط سیاستمداران قبلی با چارچوب های امریکا
نیست؛ اما فاصله ای میان دو کشــور به وجود امده بود .این
فاصله را می توان در رویکرد دوگانه ریاض و واشنگتن درباره
ن به دنبال وارد کردن امریکا
بحران سوریه دانست .عربستا
به جنگ مستقیم در سوریه بو د در حالی که واشنگتن تمایل به
این جنگ نداشت« .عادل الجبیر» به دلیل ارتباط گسترده
با امریکا و تربیت در غرب و به عنوان وزیر امور خارجه جدید
عربستان ،این هماهنگی کامل را به وجود می اورد .ال سعود
از به راه افتادن موج انقالب در این کشور وحشت دارد ،زیرا
شرایط اجتماعی مردم احتمال شورش را قوت می بخشد .به
همین دلیل ملک سلمان با تغییر مهره ها سعی در هماهنگی
کامل بــا امریــکا دارد .عربســتان در یک دهــه اخیر تمام
عرصه های منطقه ای را به رقیب اصلی خود یعنی «جمهوری
اسالمی ایران» واگذار کرده است .این صحنه ها ،تحوالت
عراق ،سوریه ،فلسطین ،لبنان و یمن است .فضای عراق
پس از اشغال و حمایت همه جانبه ال سعود از ایاالت متحده،
مردم عراق را از عربستان دور کرد .ال سعود در سوریه اشتباه
بزرگی مرتکب شــد؛ تقویت و تزریق منابع مالــی به جریان
تکفیر ،زیرساخت های یک کشــور عربی و مسلمان را نابود
کرد .به همین دلیل مردم سوریه را نیز از خود دور کردند.
در مورد فلســطین و لبنان نیز به همین صورت است.
عربســتان همواره بر طبل ســا زش میان اعراب و اسرائیل
می کوبد؛ اما گفتمان جمهوری اسالمی یا گفتمان مقاومت
مــورد پذیرش مردم این کشــورها قــرار گرفــت .بنابراین،
شکست عربستان از ایران به معنای برنامه ریزی جمهوری
اســامی برای رویارویی یا شکســت نظامی نیســت ،بلکه
گفتمان جمهوری اسالمی در خاورمیانه و کشورهای عربی،
گفتمان سعودی را به حاشــیه رانده است .ال سعود در مورد
یمن نیز همان اشتباه سوریه را تکرار کرده و در مقابل انقالب
این مردم ایستاد.
ولیعهد جدید عربستان 16سال وزیر کشور بوده
و دوره هــای تخصصی مبــارزه با تروریســم را در
ایاالت متحده گذرانده است؛ به همین دلیل لقب
«سزار مبارزه با تروریســم» را به خود اختصاص
داده اســت .باتوجه به ســوابق محمــد بن نایف،
رویکرد عربستان نســبت به جریان تکفیر تغییر
می کند؟
5
بامــداد نهمیــن روز از
اردیبهشت ماه ســال جاری،
خبــری فــوری روی خــط
رســانه های عربی قرار گرفت.
بر اســاس خبــر تلویزیــون
رســمی عربستان ســعودی،
وزیر امــور خارجــه ،ولیعهد و
وجانشین ولیعهد این کشور با حکم پادشاه تغییر
کردند .برای بررســی ایــن موضوع و تبعــات ان با
«مهدی شــکیبایی» کارشناس مســائل خاورمیانه
گفت وگو کردیم .شکیبایی عزل و نصب های جدید
عربســتان را برای هماهنگ کردن سیاســت های
منطقه ای و بین المللی ریاض با واشنگتن می داند
و می گوید این مســاله به معنــای هماهنگ نبودن
سیاســت های اتخاذ شده توســط سیاستمداران
قبلی با چارچوب های امریکا نیست؛ اما فاصله ای
میان دو کشــور به وجود امده بود .این کارشــناس
تاکید کرد که این فاصله را می توان در رویکرد دوگانه
ریاض و واشــنگتن درباره بحران ســوریه دانست.
ن به دنبــال وارد کــردن امریــکا به جنگ
عربســتا
مســتقیم در ســوریه بود ،در حالی که واشــنگتن
تمایل به این جنگ نداشت.
محمد بن نایف فردی با ذهنیتی امنیتی اســت و با
گروه های ســلفی میانه خوبی ندارد .دلیــل روی کار اوردن
وی نیز همین ویژگی اســت .ایاالت متحده به دنبال کنترل
گروه های تکفیری فعال در خاورمیانه است تا از قدرت گرفتن
مضاعف انها جلوگیری کند .یعنی مایل به نابودی انها نیست
اما برای جلوگیری از هرگونه اتفاق خارج از کنترل ،خواستار
محدود کردن این جریان اســت .بن نایف با قرار گرفتن در
جایگا ه ولیعهد ،نفوذ بیشتری پیدا کرده و این خواسته ایاالت
متحده را براورده می کند.
با توجه به این مســاله ،بهبود روابط بــا ایران چه
جایگاهی در این عزل و نصب ها دارد؟
این موضوع در اهداف عزل و نصب ها وجود ندارد.
در صورت کم شدن حمایت های عربستان از جریان تکفیر،
به طور ناخواسته منافع ایران و محور مقاومت تامین می شود؛
اما بهبود روابط با ایران در دستورکار تیم جدید نیست .زیرا
از رویارویی مســتقیم یا نیابتی با جمهوری اســامی ایران
عاجز شــده اند .به همین دلیل عربســتان خود را در اختیار
ایاالت متحده قرار داده تا سهمی از اینده منطقه داشته باشد.
محمد بن ســلمان به عنوان وزیر دفــاع و فرمانده
عملیات علیه یمن ،با حفظ جایگاه قبلی به عنوان
ِ
ولیعهد ولیعهد منصوب شــده اســت کــه به طور
طبیعی گسترش نفوذ وی را فراهم می کند .جایگاه
جدید وی تاثیری در گســترش عملیــات در یمن
دارد؟
احتمال گســترش عملیات نظامی عربســتان در
یمن دور از ذهن است .زیرا می دانند که در رویارویی زمینی
ی که همه چیز خود را از دســت داده و از سوی دیگر
با مردم
تجربه جنگ دارند ،حرفی برای گفتن ندارند .هدف اصلی
عربســتان ،روی کار اوردن مهره های خود در اینده سیاسی
یمن اســت .در صورتی که موفق به دستیابی به هدف خود
نشوند ،احتمال اشغال بخشــی از یمن به صورت مستقیم
یا غیر مستقیم از طریق تکفیری ها وجود دارد .به نظر من،
عربســتان اســتان «حضرموت» را برای ایــن امر انتخاب
می کند؛ زیرا اکثر ذخایر نفتی یمن در این منطقه قرار داشته
و از طرف دیگر بیشــترین مرز را با این کشور دارد .گسترش
جنگ داخلی نیز می تواند یکی دیگر از حربه های ال سعود
برای جلوگیری از کنترل کامل یمن توسط نیروهای انقالبی
باشد.
بین الملل
رادیکالیسمسعودی
عربستان از تغییر روابط ایران و امریکا وحشت دارد
قاسم محبعلی
6
مدیرکل پیشین بخش خاورمیانه وزارت خارجه
مثلث | شماره 261
بین الملل
بــه دنبال تحــوالت اخیــر عربســتان و تغییــر برخی
مهره های کلیــدی در کابینه این کشــور ،تحلیل ها و بعضا
شــایعات بســیاری منتشــر شــد .در هر صورت مقداری از
این تغییر و تحــوالت طبیعی به نظر می رســد و مقداری نیز
غیرطبیعی .انچه طبیعی به نظر می رســد این است که یک
پادشاه از دنیا رفته و جانشین او برخی تغییرات را در سیستم
ایجاد کرده اســت .هرجور که تحوالت را بررسی کنیم ،این
افراد کســانی هستند که با تمایالت پادشــاه جدید نزدیکی
دارنــد .از یک جنبه دیگــر نیز این تغییرات طبیعی اســت؛
به عنوان مثال تغییر وزیر خارجه ای که 40سال در این پست
فعالیت کرده ،امر عجیبی به نظر نمی رســد .سعود الفیصل
با ســن باالیی که دارد عمال نمی تواند از پس تحوالتی که
عربستان درگیر ان اســت ،براید .اما ان قسمت از تحوالت
که غیرطبیعی به نظــر می اید تغییر ولیعهد اســت؛ با تغییر
ولیعهد و تعیین ولیعهد جدید درواقع کســانی که به پادشاه
قبلی نزدیک بودند ،کنــار رفته اند .البتــه اینکه اختالفاتی
وجود دارد روشن اســت .زیرا تفاوت هایی بین نوع دیدگاه
و روش اداره پادشــاه قبلی «ملک عبدالله» با پادشاه جدید
«ملک سلمان» وجود دارد .این دو از نظر خانوادگی تفاوت
دیدگاه هایی دارند ،به نظر می رســد که نسبتا ملک سلمان
دیدگاه محافظه کارانه تری دارد .با این تفاســیر باید چشــم
انتظار تغییرات در حوزه سیاســت داخلــی و خارجی ریاض
باشیم.
البته این افراد جدید منصوب شــده هر چند جوان و با
ساختار عربستان اشنا هســتند و در سیستم خانوادگی انجا
بزرگ شده اند ،اما اکثریت در دانشگاه های غربی تحصیل
کرده اند .درست است که از رانت حکومتی استفاده کرده اند
اما این گونه نیســت که بگوییــم بی تجربه هســتند ،چون
شاهزاده هایی هستند که در خانواده های اشرافی و پادشاهی
بزرگ شده اند.
اما در این میان ســوابق و پیشــینه وزیر خارجه جدید
عربســتان نیز به واسطه ســمتی که عهده دار شــده ،حائز
اهمیت اســت .در این رابطه باید توجه داشــت که ســعود
الفیصل از یک خانواده ســلطنتی بود اما عادل الجبیر یک
شخصیت حرفه ای اســت .وزیر خارجه جدید عربستان در
امریکا تحصیل کرده و برای این حرفــه تحصیالت خوبی
دارد .همچنیــن او از ابتدا در همین حوزه مشــغول فعالیت
بوده .درســت مانند دکتر ظریف ،وزیر خارجــه ایران که از
ابتــدا در وزارت خارجه مشــغول بود .در واقع هــر دوی این
افراد از طریق کار حرفه ای توانستند به پست وزارت خارجه
دست یابند.
از نظر سیاسی اما وزیر خارجه جدید در مقایسه با فیصل
تاکنون مواضع تندتری در قبال ایران داشــته اســت .البته
روابط تهران-ریاض طی ســال های اخیر به شدت تخریب
شــده اســت .ادامه تنش های کنونی برای هیچ یک از دو
کشــور پیروزی ندارد و نتیجه ان تنها خســارت های متعدد
برای ایران ،عربستان و دیگر کشور ها خواهد بود .در عین
حال فکر نمی کنم که رهبران ایران و عربستان خواهان قطع
روابط باشند زیرا اگاه هستند که سود این قطع روابط نصیب
اسرائیل و دشــمنان دیگر می شــود .برخی اعتقاد دارند که
باید بحران ها را افزایش داد تا نهایتا یکی از دو کشور پیروز
شــود اما به اعتقاد من این روش خوبی نیســت زیرا مسائل
منطقه ای پیچیده تر از ان است که این گونه حل شود .برای
حل اختالف میان ایران و عربستان و رسیدن به ثبات مورد
نیاز باید به دنبال راهکارهای سیاسی و مذاکره در سطوح باال
باشــیم .برای فراهم کردن فضای مناسب جهت مذاکره در
ســطح عالی می توان ابتدا از مذاکرات غیررسمی استفاده
کرد و زمانی که فضا نسبتا فراهم شد کار را به رهبران کشور ها
سپرد .تا امروز سیاست میان دو کشــور به جای کانال های
دیپلماتیــک از طریق مطبوعــات ،رســانه ها و بلندگوهای
تبلیغاتی هدایت شده است .این وضعیت به سود منافع ملی
هیچ کدام از کشــورها نیســت .در اینده اگر به این موضوع
پرداخته نشود و همچنان دو کشور نتوانند کانال هایی برای
گفت وگو پیدا کنند ،وضعیت خوبی میان تهران-ریاض برقرار
نخواهد بود .ایران و عربســتان به عنوان دو کشور همسایه
عالوه بر منافع و اشــتراکات ،اختالفات زیــادی نیز دارند.
عربستان و ایران به واســطه موقعیت خاصی که در جهان
اســام ،منطقه و حوزه نفتی دارند ،اقتضا می کند که با هم
روابط خوبی داشته باشند.
البته ایــن منافع هم دو کشــور را به ســمت همراهی
و اشــتراک هدایت می کند و هم به ســمت تضاد و رقابت.
در شــرایط فعلی دو کشــور برای خروج از وضعیت تضاد و
رقابت چــاره ای جز گفت وگوهــای رودررو ندارنــد که البته
به واســطه تحــوالت اخیر بعید به نظر می رســد کــه روابط
دو کشــور به ســمت بهبود پیش رود .تاثیرگذاری تهران و
ریاض بر کشــورهای همســایه را نیز باید مدنظر داشــت؛
ایران و عربســتان در کشورهای اســامی همچون عراق،
افغانستان ،بحرین ،یمن ،پاکستان ،سوریه و دیگر کشورها
دارای منافعی هستند .این در شرایطی است که نگاه جهان
اهل سنت عموما به عربستان و شــیعیان و محور مقاومت،
به ایران اســت .این در حالی اســت که تحــوالت منطقه و
وقوع برخی تغییرات در کشــورهای منطقه موجب نگرانی
کشــوری مانند عربستان شده است .عربســتان از اینکه در
کشــورهایی مانند تونس ،مصــر و ...حکومتی براســاس
ارای مردم بر ســر کار اید ،نگران اســت .حتی اتفاقاتی که
در سطح جهان روی می دهد ،برای عربستان با ان ساختار
سنتی ناشناخته و نامطلوب اســت .طبیعتا واکنش هایی از
این کشور دیده می شــود که از نظر ناظران به نظر نابهنجار
می اید .در خصوص یمن ،انتظارات عربســتان خوشبینانه
بود و می خواست با حمله هوایی حوثی ها را وادار به تسلیم
کند .زیرا حوثی ها در منطقه شمال یمن سابقه طوالنی مبارزه
و مخالفت با دولت عربستان و دولت حاکم بر یمن را دارند.
بنابراین به راحتی در برابر این وضعیت تسلیم نخواهند شد.
زیرا مردم فقیری هستند و چیزی برای از دست دادن ندارند.
بنابراین عربســتان وارد ماجراجویی نظامی در یمن شــد و
اکنون نیز باتوجه به تحوالت میدانــی یمن اصال وضعیت
خوبی ندارد .یمن در حال حاضر عرصه درگیری های قبیله ای
شده است که اگر کشــورهای منطقه و جهان نتوانند برای
ان چاره ای بیندیشند به وضعیت سومالی دچار خواهد شد.
در کل در منطقه ایران و عربستان در دو جناح متقابل
قرار دارند و هر کدام از این کشــورها از یک سری از گروه ها
حمایت می کننــد .البته اختالف دیدگاه میان دو کشــور در
برخی موارد طبیعی است اما مساله مهم این است که تهران
و ریاض بتوانند اختالفات شــان را بــا گفت وگوهای رودررو
حل کنند.
از طرف دیگر این کشــور به شــدت نگران اســت که
مناسبات ایران و غرب بعد از توافق هسته ای بهبود پیدا کند
و موقعیت عربستان نسبت به وضعیت االن ان تضعیف شود.
زیرا یکی از مولفه های اصلی که عربستان برای بقا به ان فکر
می کند ،اتحاد اســتراتژیک با امریکا است .اگر این اتحاد
استراتژیک سست شود یا لطمه ای به ان وارد شود ،ممکن
است این ساختار دچار اسیب شود .عربستان نگران است که
رابطه نزدیک ایران و غرب در عراق ،سوریه ،لبنان ،بحرین
و یمن شرایط را به سمتی سوق دهد که مخالفان سعودی در
این کشــورها قدرت بگیرند .بنابراین در شرایطی که ریاض
رابطه خوبی با ایران ندارد بهبود رابطه ایران با امریکا برای او
نگران کننده خواهد بود.
57
بین الملل
بازی با مهره ها
ایا جوانگرایی ملک سلمان به بحران داخلی در عربستان پایان می دهد؟
1
بین الملل
58
مثلث | شماره 261
7
سید جالل ساداتیان
کارشناس مسائل بین الملل
ملک عبدالعزیز از سال 1902حاکمیتش بر شبه جزیره
عربســتان ســعودی اغاز شــد و پس از ان و در پی وصیتی
که پادشــاه ســعودی کرده بود ،تا به امروز شــش پســر او
یعنی ملک ســعود ،ملک فیصل ،ملک خالــد ،ملک فهد،
ملک عبدالله و اینک ملک ســلمان به پادشاهی این کشور
رسیده اند؛ عربستان تاکنون نقش های مختلفی را در صحنه
منطقه ای و حتی جهانی ایفا کرده است.
باید توجه داشت که بریتانیا
در شکل گیری حوادث این کشور
تا جنگ جهانی اول نقش بســیار
پر رنگی ایفــا کــرد و از جنگ دوم
به بعــد نیز متحــدی قــوی برای
ایاالت متحده امریــکا در منطقه
بوده است.
ملک عبداللــه بن عبدالعزیز
دوازدهمیــن فرزنــد عبدالعزیز در
23ژانویه ســال جــاری ()2015
فوت کرد و بنا به وصیت پدرش باید
بزرگترین فرزندان پسر او به عنوان
جانشــین تعیین شــوند .ولی چند
ســالی اســت که این ســنت کنار
گذارده شــده و از طریق «شورای
بیعت» مناسب ترین فرزند به عنوان
ولیعهد برگزیده می شود که با فوت
پادشــاه ،او پادشــاه و نفــر بعدی
ولیعهد می گردد که به منزله پادشاه
بعدی است.
با وجود عبدالرحمن و طالل
و ترکی که همگی بن عبدالعزیز بودند (البته از زنان متفاوت)
در نهایت نایف ولیعهد شد .اما به دنبال فوت نایف در زمان
ولیعهدی ،سلمان بن عبدالعزیز ولیعهد شد و با فوت عبدالله
به پادشاهی رسید .همزمان مقرن بن عبدالعزیز ،کوچکترین
فرزنــد عبدالعزیز که اینک 68ســال دارد از طرف شــورای
بیعت به عنوان ولیعهد برگزیده شد تا به شایعات عدم انسجام
در حاکمیت ســعودی خاتمه دهــد و تا حــدودی موضوع
جوان گرایی را نیز رعایت کرده باشد .اما برای دریافتن این
موضوع که ایا این اقدامات توانسته بر همه اختالفات داخلی
در عربستان و مشــکالت رهبری ان خاتمه دهد ،باید زمان
بگذرد تا اثرات ان اشکار شود.
اخیرا ملک سلمان چند تغییر کلیدی در مناصب دولتی
انجام داد که از جمله سعود الفیصل که برای مدت چهل سال
به عنوان وزیر خارجه عربستان و در زمان سه پادشاه ،ملک
خالد ،ملک فهد و ملک عبدالله خدمت کرده بود را تعویض
و به جای او عادل الجبیر که سفیر عربستان در واشنگتن بود
را منصوب کرد.
تغییر دیگــر در خصــوص انتصاب بندر بن ســلطان
به عنوان دبیر مجلس امنیت و رئیس ســرویس اطالعاتی و
امنیتی عربستان سعودی است .وی برای مدت 22سال تا
سال 2005میالدی ،سفیر عربستان در واشنگتن بود .بندر
فرزند سلطان بن عبدالعزیز اســت که در زمان ملک عبدالله
ولیعهد بود ،لیکن در زمان والیت عهدی فوت شــد .بندر به
همراه حمد بن جاس ،نخست وزیر قطر ،اتحاد علیه سوریه
و عملیات علیــه ان کشــور را هدایت می کنند .گرایشــات
ضد شیعی و ضد ایرانی از او نقل شده و می شود.
حال ســوال این جاســت کــه ایا ایــن تغییــرات در
سیاست های عربســتان تغییری ایجاد خواهد کرد؟ به نظر
می رسد عربستان در تنگنایی قرار گرفته که از سویی گرایش
نوگرایی و تحصیلکرده های غرب ،خواستار تحول در نظام و
ساختار سعودی هستند و از سوی دیگر سنتگراها و رهبران
دینی و متعصبــان وهابی دارای انچنان قدرتی در ســاختار
حکومتی سعودی هستند که تغییر مسیر حرکتی ،به فرض
خواست رهبران سیاســی ،به راحتی صورت نگیرد .ارزیابی
پادشاه فعلی و سیاست های او ،قدری زود به نظر می رسد،
اما مروری بر انچه اتفاق افتاده ،شــاید روند اینده را بهتر به
ما بنمایاند.
عربستان و ظهور مجاهدین
نقش عربســتان در شــکل گیری گروه مجاهدین در
مقابل تجاوز اتحاد جماهیر شوروی به افغانستان خود منشا
بســیاری از حوادث بعدی همچون ظهور پدیده طالبان در
حکومت افغانستان شد .پس از شکست انان در حاکمیت بر
افغانستان که با تندروی های غیر معقول و جنایات ضد بشری
توام بود ،اغلب کسانی که با انگیزه جهادی از نقاط مختلف
جهان از چچن تا شــمال افریقا و حتی برخی از مســلمانان
از کشورهای غربی در افغانســتان گرد امده بودند ،مجددا
به مناطق خود بازگشــتند و هــر یک به تنهایــی یا گروهی،
منادی ان تفکراتی شــدند که در افغانستان اموخته بودند.
اموزش هــای ایدئولوژیکی با پایه اســام ســنی وهابیت و
اموزش های نظامی و اطالعاتی ارتش پاکســتان و پول ها
و حمایت های لجستیکی و پشــتیبانی های امارات متحده
عربی و امریکا و دیگران .این جریان به منزله بازوی تهاجمی
عربســتان برای محدودسازی پیشــرفت (هژمونی) شیعه
انقالبی پس از پیروزی انقالب اســامی در ایران نیز مورد
توجه شــیوخ حاکم بر منطقــه خلیج فــارس و در راس انان
عربستان سعودی قرار گرفت.
با گذشــت ایام و بــه تناســب حــوادث و اتفاقاتی که
رخ داده ،جریانی شــکل گرفته کــه اگر ان را با مســامحه
«استراتژی» بنامیم ،این استراتژی با تندتر شدن گروه های
انشعابی خود به ضد بانیانش تبدیل شده است .گروه القاعده
ضد امریکا در 11ســپتامبر و در حمله به برج های دو قلوی
تجارت در امریکا و بعدها در دیگــران نقاط جهان همچون
عراق و سوریه علیه منافع و تاسیســات امریکا چهره خشن
خود را به نمایش گذاشت.
در سوریه گروه منشعب از القاعده نام جدیدی برای خود
به نام «النضهه النصره» برگزید و اقدامات خشن و سبعانه ای
همچون دریدن سینه سرباز کشته شــده سوری و به دندان
کشیدن جگر او را در برابر دوربین هایی که این صحنه ها را به
جهان مخابره کردند ،به نمایش گذاشت .چندی بعد ماجرای
دولت اسالمی عراق و شام «داعش» با انشعاب از این گروه
و با سبعیت بیشتر از انان در عراق شکل گرفت .انچه با زنان
و دختران ایزدی و مسیحیان عراقی کردند ،رعب و وحشتی
را در دل میلیاردها انسان در سراســر کره زمین ایجاد کرد و
همه این وحشی گری ها به نام عربستان
تمام شد؛ داعشــی ها حتی خود دولت
عربستان را نیز تهدید کردند.
ایاالت متحده امریــکا و حداقل
دولت باراک اوباما برای انکه دامن خود
را به عنوان حامیان چنیــن گروه هایی
پاک کنند ،هــم در کالم و هم در عمل
از انها فاصله گرفتند و ایــن امر از نظر
دولــت عربســتان ســعودی به عنوان
طرفــداری ایاالت متحــده امریــکا از
ایران تلقی شد .اظهارات ملک عبدالله
پادشاه عربســتان ســعودی در دیدار
سال گذشته اش (قبل از فوت ) با جان
کری ،وزیر خارجه امریکا که با ناراحتی
می گوید« :شما ما را فروختید» نشان
از ناراحتی او از سیاســت های امریکا و
فاصله گرفتن از خواسته ها و تمایالت
عربستان بود.
عربســتان خواســتار ورود
ایاالت متحدهامریکابهجنگ علیهبشار
اسد در سوریه و عدم مذاکره با ایران بر
سر مسائل هسته ای یا حتی همراهی با مواضع اسرائیل بود
و سعودی ها ارزوی حمله به تاسیسات اتمی ایران را داشتند.
اخرین نقطه ای که عربستان گمان می کرد دارد بازی
را به ایران می بازد ،یمن است که با حمالت هوایی عربستان
مواجه شده است.
در بحریــن وقتی احســاس کرد کــه بــا اعتراضات
شیعیان ،حکومت بحرین در حال ســقوط است ،نیروهای
زمینی اش را وارد کرد .امــا در یمن به دلیل انکــه ،اوال راه
زمینی اش از شمال می گذرد که شیعه نشین اند و کوهستانی
و در ثانی بســیاری از قبایل یمنی دارای تمایالت شــیعی و
زیدی ضد عربستان و اغلب مسلح هســتند ،ورود به داخل
ان کار ساده ای نخواهد بود و بلکه ممکن است به باتالقی
برای نیروهای سعودی تبدیل شود .از همه مهمتر انسجام
نسبتا قوی داخلی در یمن که به طور یک پارچه علیه دولت
علی عبداللــه صالح و در ادامــه علیه منصور هادی شــکل
گرفته ،می تواند برای نیروهای پیاده ســعودی دردسر ساز
شود .بنابراین عربســتان تنها به حمالت هوایی بسنده کرد
تا شاید بتواند ابتدا ضعف و فتور را بر یمنی های مبارز حاکم
کند و در گام های بعدی به حمالت زمینی اقدام نماید .اما ایا
شرایط یمن و انصارالله یمن اجازه چنین کاری را به عربستان
خواهد داد؟
مساله نژادپرستی
نگاهیدیگر
نگرانی در مورد روابط خدشــه دار بین نیروهای پلیس و سیاهپوســتان دامنه ملی پیدا
کرده است .اما به نظر نمی رسد دولت فدرال بتواند این مشکل را حل کند .وزارت دادگستری
امریکا به دنبال قدرت بیشتری است تا فعالیت های حقوق مدنی را تضمین کند ،اما این کار
ش به بخش
مثل نوشداروی بعد از مرگ سهراب است .اصالح این رابطه باید شهر به شهر و بخ
صورت گیرد.
امریکا درخط اتش
بالتیمور چگونه مظهر مبارزه با نژادپرستی در امریکا شد
دیوید وون درهول -مریم رضایی و مهدی نیکویی
نویسنده -مترجم
مثلث | شماره 261
بین الملل
صبحیکروزشنبهدرشهرچارلستونشمالی،یکافسر
پلیس اســلحه کمری خود را بیرون اورد و دست خود را روی
ماشه محکم کرده و شــلیک کرد .نه یک بار ،نه دو بار ،بلکه
هشت بار .صدای شلیک تقریبا مثل چن د ترقه پشت سر هم
بود .پاپ ،پاپ ،پاپ ...سپس بعد از یک وقفه خیلی کوتاه،
دوباره شلیک کرد .والتر لمر اسکات 50ساله ،سعی می کرد
خود را از رگبار گلوله دور کند ،اما اخرین شــلیک در نهایت او
را از پــا دراورد .دقایقی بعد او جــان داد ،در حالی که چندین
گلولهدرکمرداشت .ماجز ئیاتاینصحنهرامی دانیم،چون
این روزها میلیون ها نفر در گوشی های هوشمند خود دوربین
دارند .یکی از همین افراد ان طرف حصاری زنجیری ایستاده
بود و فیلــم می گرفت .همه ما می دانیم که ان افســر پلیس
مایکل توماس اسلگر سفید پوست 33ساله است .و اسکات
سیاهپوســتی غیرمســلح که فقط چراغ ترمز ماشــینش کار
نمی کرد .این اطالعات به بررسی های قبلی در مورد سوء رفتار
پلیسباسیاهپوستانامریکابهواسطهقانوناضافهمی شود.
اما واقعیتی که خارج از دوربین فیلمبرداری و ان طرف حصار
رخداد،شکلزشت تریداشت«:مردیکهمی دوید،افسری
که هیچ خطر مشخصی تهدیدش نمی کرد و استفاده ازادانه
از زور .بعد از اینکه ان مرد به زمین افتاد ،افســر چیزی را کنار
بدنبی جاناوبرزمینگذاشتکهگفتهمی شوداسلحهشوکر
بود .وقتی این فیلم ویدئویی سه روز بعد منتشر شد ،اسلگر به
ی که در کارولینای جنوبی حکم
جرم قتل دستگیر شــد؛ جرم
حبس ابد یا اعدام دارد ».جاستین بامبرگ ،دادستان عمومی
ازطرفخانوادهاسکاتدراینزمینهگفتهبود؛«اگراینفیلم
را نداشتیم باید چه می کردیم؟» پاسخ این سوال بسیار مهم
اســت .قبل از انتشار این ویدئو ،کشته شــدن والتر اسکات
همان مسیری را می پیمود که صدها مورد دیگر دچار ان شده
و از یاد رفته بودند؛ موارد معروفی مثل کشته شدن اریک گارنر
در نیویورک و مایکل براون در فرگوسن و دیگر مواردی که در
دفاتر پلیس اصال ثبت نمی شوند .اسلگر به بازجوها گفته بود
بعد از اینکه اسکات را به دلیل کار نکردن چراغ ترمز ماشینش
مورد بازخواست قرار داده بود ،انها دست به یقه شده بودند و
درگیری انها بر سر اسلحه شوکر اســلگر باال گرفت و او گفته
که احســاس خطر کرده بود .این گالویز شدن های روتین
که از کنترل خارج شــده و از یک درگیری معمولی به شلیک
گلوله منجر می شوند ،انقدر فضای عادی پیدا کرده اند که به
دو نتیجه گیری نهایی در اذهان امریکایی ها منجر می شوند.
ت و دوم
اول اینکه پلیس بودن در چنین شرایطی ترسناک اس
اینکه سیاهپوست بودن ،حتی از ان ه م ترسناک تر است و به
نوعی حس حقارت را هم به همراه دارد.
انتونی ،برادر والتر اسکات ،این واقعیت ناراحت کننده
را در مصاحبه با تایم عنوان کرده که «شما از یک چراغ قرمز
عبور می کنید و در نهایت کشــته می شــوید .من معنای این
موضوعرانمی فهمم؛اصالنمی فهمم».اومی گویدبرادرش
راننده جرثقیل بود و به گاوچران های تگزاس عالقه داشت.
اسکات اگرچه پیش از ان حدود 10بار و ان هم به دلیل عمل
نکردن به حکم دادگاه مبنی بر پرداخت «حق حمایت مالی از
فرزندان» دستگیر شده بود ،اما به گفته برادرش ،پدر خوبی
برای چهار فرزندش بود ؛ «او به فرزندانش قول داده بود انها
را به پارک دیزنی ببرد ».انتونی می گوید در مراســم برادرش
بوده که مرد موقری سراغش می اید و می گوید که می خواهد
فایلی تصویری بــه او بدهد .ان مرد انتونی را کنار کشــیده و
ویدئو را نشانش می دهد ؛ «به شدت عصبانی و حیرت زده شده
بودم .می دانســتم باید از این فیلم برای اثبات بی گناهی او
استفاده کنیم ».با این حال ،مشخص نیست چه سرنوشتی
درانتظاراسلگراست.اگرچهاودستگیرشده،اگرچهرفتارش
ی هالی ،فرمانــدار کارولینا و
مورد انتقاد مقاماتی ماننــد نیک
لیندی گراهام و تیم اسکات سناتور قرار گرفته ،اگرچه کیت
سامی ،شــهردار شهر چارلســتون گفته این شــلیک کامال
اشتباه بوده ،اما محکوم کردن یک افسر پلیس در بسیاری از
محافل قضایی کاری دشوار است .تحلیل اخیری که روزنامه
Stateانجام داده ،به این نتیجه رســیده که افسران در ایالت
پالمتو بین سال های 2010تا 2015در مورد 209مظنون از
اسلحه های خود استفاده کرده اند ،اما بیشتر انهایی که متهم
به شــلیک غیرقانونی از اســلحه خود بودند ،در نهایت تبرئه
شدند .افسری که به کشتن گارنر از طریق خفه کردن او متهم
شده بود ،سال گذشته در نهایت تبرئه شد؛ به رغم اینکه فیلم
این قربانی در حالی که ان پلیس گلویش را فشار می داد و او
فریاد می زد «نمی توانم نفس بکشم» منتشر و بسیار جنجالی
شد .بااینحال،تصویرویدئوییاتفاقشهرچارلستونتعجب
دیگری را به ادعای معترضا ن در سراسر کشور مبنی بر اینکه
چرا این اتفاقات مرگبار همیشه مورد سرزنش قرار نمی گیرند،
اضافهکرد .برای استفاده از وظایف وقدرتیکافسرپلیس،
روش های خوب و بد ،روش های درســت و غلط وجود دارد.
وقتی اشــتباهی پیش می اید ،شــاید گاهی ناشی از خطای
پلیس باشد .در این صورت ،این امکان وجود دارد که اتفاق
مرگبار کارولینای جنوبی (سومین حمله پلیس سفیدپوست به
سیاهپوستانغیرمسلحدرطولیکسالدراینایالت)مساله
را از حوزه بحث و گفت وگو به سوی جست وجوی راهکار پیش
ببرد .جایی که می توان از ان شروع کرد ،درون خود واحدهای
پلیس اســت؛ جایی که احتمال متحد شدن افراد با یکدیگر
تهدیدی برای خدشه دارکردن اعتبار قانون است.
ی .سی
دلروی برتون ،رئیس واحد پلیس واشــنگتن د
می گوید« :مــردم می خواهند این موضــوع را عمومی کنند
که پلیــس در اکثر مواقع می خواهــد از ماجرا فــرار کند .اما
اینگونه نیست .بیشــتر اوقات اســتفاده از زور توسط پلیس
به درســتی انجام می گیرد .اما االن هر مورد جدای استفاده
مرگبار از زور ،به خصوص جایی که فاکتور نژاد در میان باشد،
59
بین الملل
به صورت خودکار تبدیل به نژادپرستی می شود و این درست
نیســت .این واقعیت که افســران پلیس همه گناهکارند تا
زمانی که بی گناهی انها ثابت شود یا استفاده از زور تا زمانی که
بازجویی ها تکمیل نشده کال نامناسب است ،از نظر من پیام
بدی را به افسران پلیس منتقل می کند و به طور کلی هدرروی
منابع جامعه اســت».با این حال ،بین داستان اسلگر از نظر
پلیس و انچه فیلم ویدئویی ضبط شده نشان می دهد ،فاصله
وجود دارد .کریس استوارت ،وکیل اسکات بعد از به جریان
افتادن پرونــده قتل گفته بــود« :اتفاقی که امــروز رخ داد،
همیشــه رخ نمی دهد .اگر هیچ فیلم ویدئویی وجود نداشت
چه می شد؟»
قانونگذاران روشــنفکر کم کم به این درک می رســند
که بهترین راهی که پیش روی انها اســت ،داشــتن تصاویر
ویدئویی بیشتر است .یک روز بعد از انکه این پرونده به جریان
افتاد ،مقامات پلیس چارلستون برنامه ریزی کردند حدود100
دوربینرابراینصبرویلباسافسرانپلیستهیهکنندوبعد
از اینکه فیلم ویدئویی منتشر شد ،وعده دادند این تعداد را به
150دوربین افزایش دهند و اعالم کردند در نهایت لباس همه
افسران باید به این دوربین ها مجهز شود .البته این دوربین ها
برای افســران باوجدان و صادق مثل یک دوســت ا ســت .
افسران خوب وقتی به دردسر می افتند ،به اطالعات دیگران
استناد می کنند .اما افسران بد در این شرایط احساس ازادی
کمتری دارند .تصویربرداری ویدئویی ابزاری است که پلیس
به وسیله ان بهتر می تواند بر کار خود نظارت کند.
نگرانی در مورد روابط خدشه دار بین نیروهای پلیس و
سیاهپوستان دامنه ملی پیدا کرده است .اما به نظر نمی رسد
دولت فدرال بتواند این مشکل را حل کند .وزارت دادگستری
امریکا به دنبال قدرت بیشتری اســت تا فعالیت های حقوق
مدنی را تضمین کند ،اما این کار مثل نوشداروی بعد از مرگ
سهراب اســت .اصالح این رابطه باید شهر به شهر و بخش
به بخش صورت گیرد .تانیا کلی ،رئیــس پلیس عمومی در
کمیته وکالی حقوق شهروندی می گوید؛ «بیش از 18هزار
واحد پلیس محلی داریم که روســای انها مســئولیتی را که
بر عهده دارند ،نمی پذیرند و با فرهنگ داخلی حاکم بر اژانس
خود درگیر نمی شوند .اما امیدوارم این اتفاق زمانی رخ دهد».
ماهیت حیرت انگیز واقعه کارولینای جنوبی که به طور اشکار
در فیلم ویدئویی نشان داده شــده بود ،باعث شد معترضا ن
خواهان تغییر جدی در این زمینه شوند .همه افراد از فضای
سوءظن و ترس کمتر نفع می برند .همه افراد از اموزش بهتر
و استفاده از تکنولوژی برای کاهش تعداد دفعاتی که گلوله
از تفنگ ها شلیک می شود ،به طور مشترک منتفع می شوند.
همه افراد در فضای اعتماد بین پلیس و مردم شادتر خواهند
بود.مهمنیستچهکسیهستید،بلکهاگرتصویرکشتهشدن
والتر اســکات را دیده باشــید ،حاال می دانید این مشکل چه
شکلیدارد ؛تصویریکههرچقدراحمقانهوحزن انگیزباشد،
می تواند قدمی رو به جلو برای یافتن راه حل موضوع باشد.
بین الملل
60
مثلث | شماره 261
از تریوان مارتین تا والتر اسکات
26فوریه2012
جورج زیمرمــن ،نگهبان محلی پس از شــلیک گلوله
به تریوان مارتین ،نوجوان 17ساله غیرمسلح در استنفورد،
او را کشــت .این اتفاق جنجالی ملی را در مورد نژادپرستی به
راه انداخت و باعث شــد باراک اوباما بگوید اگر او یک پســر
داشت «شبی ه تریوان بود ».زیمرمن که ادعا کرد از خودش
دفاع می کرده ،به دلیل غیرعمد شــناخته شدن این قتل ،در
ژو ئیه 2013تبرئه شد.
9فوریه 2014
ارنست ستروایت 68ســاله به دست یک پلیس امنیت
عمومی در اگوستای شمالی و پشت فرمان ماشینش کشته
شد .جاستین کریون ،افسر پلیس ،در یک تعقیب و گریز با
ســرعت اندک چندین گلوله از طرف در شاگرد شلیک کرده
بود .این افسر در دفاع از خود گفته بود که ستروایت به اسلحه
او دست یافته بود ،اما خانواده ستروایت این موضوع را انکار
می کنند .کریون هفتم اوریل امسال ،یعنی دقیقا همان روزی
که مایکل اسلگر به قتل والتر اسکات متهم شد ،به 10سال
زندان محکوم شد.
30اوریل 2014
کریستوفر مانی ،به طرز مرگباری به دونتره همیلتون،
سیاهپوســت 31ساله غیرمسلحی که ســابقه بیماری روانی
داشتهشلیکمی کند.مانیدردفاعازخودگفتهبودهمیلتون
که به نظر بی خانمان بود ،تالش می کــرده در یک درگیری
باتوم ا و را بگیرد و او برای دفاع از خودش مجبور شده 14بار به
همیلتونشلیککند.مانیدرماهاکتبراخراجشد،امابهدلیل
شلیکگلولهمحکومنشد.
17جوالی 2014
اریک گیمر 43ساله پس از تالش پلیس نیویورک برای
بازداشت او به خاطر فروش سیگار غیرقانونی کشته شد .در
یککلیپویدئوییکهیکیازدستفروشانانراگرفتهاست،
می توان شنید که گیمر به طور مداوم می گوید« :نمی توانم
نفس بکشــم ».بعدا این عبارت تبدیل به یکی از شعارهای
اعتراضیتظاهرات کنندگانشد .سوم دسامبر،هیات منصفه
عالی تصمیم گرفت افسر پلیس نیویورک ،دانیل پانتالئ و را در
مرگگیمرمحکومنکند.
5اگوست 2014
جان کرافورد ســوم ،سیاهپوســتی 22ســاله ،در یک
فروشــگاه والمارت در ایالت اوهایو هدف گلوله قرار گرفت.
این اتفاق پس از ان روی داد که کرافورد یک تفنگ بادی را
از قفسه برداشت .پلیس سفید پوست مکررا از او خواست که
تفنگ را روی زمین بیندازد .فیلم ضبط شــده توسط دوربین
مداربسته نشان می دهد که پلیس بالفاصله پس از نزدیک
شدن به کرافورد ،به او شلیک کرده است.
9ا گوست 2014
دارن ویلسون ،یک افسر پلیس سفید پوست فرگوسن،
ح با نام
تیراندازی مرگباری به ســمت جوان 18ساله غیرمسل
مایکلبراونداشت.ایناتفاقموجباغتشاشیچندماههدر
ناحیه سنت لوئی ز شد .محکوم نشدن این افسر پلیس به مرگ
براوندرماهنوامبر،منجربهفوراناعتراضاتدرسراسرکشور
شد .اما تیراندازی موجب شــد وزارت دادگستری بالفاصله
تحقیقات خود را از اداره پلیس فرگوســن انجام دهد .در ماه
مارس ،گزارش تحقیق منتشر شد .گزارشی نکوهش امیز که
نشانگر نژادپرستی اشکار در بین افسران پلیس و الگویی از
بازداشت ها بود که شهروندان سیاهپوست را طعمه خود قرار
داده بود .پس از انتشار این گزارش ،رئیس پلیس فرگوسن و
رئیس شورای شهر استعفا دادند.
4سپتامبر2014
لوار جونز 35ساله توســط یک پلیس ایالتی کالیفرنیا
جنوبی چندین بار هــدف گلوله قرار گرفت .ایــن اتفاق تنها
لحظاتی پس از ان روی داد که افســر سفید پوست ،جونز را
به دلیل نبســتن کمربند ایمنی متوقف کرد .این اتفاقات در
دوربین سرعت سنج پلیس ضبط شــده بود .جونز که سیاه و
غیرمسلح است ،جان ســالم به در می برد و می توان در فیلم
دید که می پرسد« :چرا به من شلیک کردی؟» بعدا گروبرت
اخراج و به ضرب وجرح محکومشدکه منجر بهحکم 20ساله
زندان می شــود .انتظار می رود که اواخر ســال جاری ،حکم
هیات منصفه صادرشود.
22نوامبر 2014
تمیر رایس 12ســاله به صورت وحشــیانه ای در پارک
کلیولند مورد ضرب گلوله قرار گرفت و کشته شد .این اتفاق
پسازانرویدادکهپلیسبهتماس 911پاسخدادوگزارشی
مبنی بر حضور یک فرد مســلح دریافت کــرد .تماس گیرنده
هشــدار داده بود که ممکن است ســاح او تقلبی باشد ،اما
افسران پلیس گفتند که این موضوع را نمی دانسته اند .افسر
تیموســی لئومن تنها ثانیه هایی پس از رسیدن به صحنه به
رایس شلیک کرد .بعدا مشخص شــد که تفنگ رایس تنها
یک اســباب بازی بوده اســت .گروهی از رهبران سیاسی و
مذهبی خواستار محکوم شدن افسران دخیل در این حادثه
شده اند و یک هیات منصفه عالی برنامه دارد که شواهد این
پرونده را بشنود.
2دسامبر 2014
رومین بریســبون 34ســاله توســط یک افسر پلیس
فونیکس مضروب و کشــته شد .این افســر به دنبال کنترل
ترافیک به منظور جست وجوی مواد مخدر بود که بریسبون
سیاهپوست فرار و از بازداشت شدن ســرپیچی کرد .به نظر
می رسید قصد برداشتن یک سالح را دارد .در این زمان افسر
سفید پوست و 30ساله ،مارک راین ،به او شلیک کرد .در پی
این واقعه چندین تظاهرات در مرکز شــهر فونیکس صورت
گرفت .اول اوریل ،وکیل دادگستری ماریکوپا کانتری اعالم
کرد که احکام قانونی علیه راین اعالم نخواهد شد.
1مارس 2015
افسرانپلیسلس انجلسیک بی خانمانسیاهپوست
با نام چارلــی «افریقا» لئوندو کئونانــگ را مورد ضرب گلوله
قرار دادند و او را کشــتند .به دنبال این عمل ،یک درگیری در
پایین شــهر اتفاق افتاد؛ ناحیه ای که تعداد بی خانمان ها در
ان زیاد است .افسران ادعا کردند او تالش کرده که یکی از
سالح های انها را بردارد.
6مارس 2015
نائسچیلس وینزانت ،یک مرد سیاهپوست و غیرمسلح
37ساله بود .پاول جروثه ،افسر پلیس ارورا از ایالت کلرادو او
را با شلیک به سینه اش کشــت .در زمان شلیک ،وینزانت در
حال نقض ازادی مشروط خود بود و زنجیر پای خود را باز کرده
بود.اوهمچنینسابقهجناییتیره ایداشتامازمانیکهافسر
پلیسقصدبازداشتشراداشت،غیرمسلحبود.جروثهکهیک
افســر بهداری در تیم ضد تروریستی پلیس بود ،در مرخصی
اداری قرار دارد و منتظر تحقیق و بررسی است.
6مارس 2015
تونی رابینســون یک پسر 19ســاله دو رگه توسط یک
افسر پلیس سفید پست مدیسون ولس کشته شد .این افسر
پلیس ،مت کنی ادعا کرده قربانی به داخل و خارج از ترافیک
می پریده است .مت کنی ،افسر 45ساله ای است که در سال
2007از اتهام شــلیک به یک مرد افریقایی-امریکایی تبرئه
شد .درگیری او با رابینسون زمانی اتفاق افتاد که به گفته خود
او وارد اپارتمانی شد و رابینسون به او حمله کرده است .کنی
در حال گذراندن مرخصی با حقوق خود است و انتظار نتایج
تحقیق و بررسی را می کشد.
9مارس 2015
انتونیهیل،یکسیاهپوست 27سالهکهسربازکهنه کار
نیروی هوایی بــو د در چامبلــی ایالت جورجیا مــورد اصابت
گلوله قرار گرفته و کشــته شــد .او را یک افسر پلیس ایالتی
سفید پوست به قتل رساند .هیل در زمان کشته شدن لخت و
غیرمسلحبودهوظاهرادریکمجتمعمسکونی،دربچندین
اپارتمان را می کوبیده است .اداره تحقیقات جورجیا در حال
تحقیق و بررسی این پرونده است.
4اوریل 2015
والتر اسکات ،یک مرد سیاهپوســت 50ساله ،توسط
مایکلاسالگر 33سالههدفقرارگرفتهوکشتهشد.اسالگر
پلیس چارستون شمالی و سفیدپوســت است .به ادعای او،
اسکات در حال فرار از او بوده است .اسالگر ادعا می کند که
ی که
قربانی به دنبال گرفتن تفنگ شوکر او بوده است .فیلم
توسط یکی از عابران گرفته شده ،نشان می دهد اسکات در
حال فرار کردن از دست افسر پلیس بوده که هشت مرتبه به
او شلیک می شود.
منبع:تایم
بین الملل
چه کسانیازکلینتون
حمایتمالیمیکنند؟
شبکهخانوادگی
مایکل اسکیرر -مریم رضایی
نویسنده -مترجم
مثلث | شماره 261
در ســال ،2014زمانــی کــه هیــاری
کلینتون برای کمپین ریاست جمهوری
برنامه ریــزی می کــرد ،بنیــاد کلینتون
تالش های مضاعــف خود را بــرای یک
کمک 250میلیون دالری از سر گرفت.
طبق اسناد منتشر شــده ،در همان سال
بنیاد توانست از بیش از هزار فرد خیر و
اسپانسر ،کمک مالی جمع کند
بین الملل
بیل کلینتون ،رئیس جمهور سابق امریکا ،زمانی که در
نشست «بنیاد جهانی کلینتون» در سال 2012برنامه های
جدید شــرکت خدمات امالک دلوس لیوینگ ال ال ســی
( )Delos Living LLCرا اعالم می کرد ،سرشــار از هیجان
بود« :این تعهدی واقعا جالب است و ارزو داشتم بخشی از
ان باشم .اکنون به نوعی به این ارزو رسیده ام».
او می خواست این گروه را به مخاطب جهانی بشناساند
و توجه همه را به بنگاهی انتفاعی که تامین مالی و مشاوره
ان توسط خیرین و دوستانش صورت می گیرد ،جلب کند.
هدف ایجاد یک اســتاندارد رفاهی جدید برای امالک ،از
طریق افزودن ویژگی های ســالم به فضاهای داخلی مثل
کف پارکت چوب پنبــه ،دوش هایی با مخــزن ویتامین ث
و تعبیه حفاظ های مغناطیســی در دیوار بود .کلینتون این
ایده را بیش از انکه یک کســب وکار باشد ،به عنوان تالشی
بشردوستانه معرفی کرد .او در اظهاراتی از قبل اماده شده که
محور تالش های بازاریابی شرکت را شکل می دهد ،گفت:
«استاندارد مد نظر ما فقط یک ساختمان سبز نیست ،بلکه
زندگی خوب است».
در ســال های بعــد ،وقتــی دلــوس لیوینــگ برنــد
دارایی های لوکس را تغییر داد ،بین 500هزار تا یک میلیون
دالر نیز به بنیاد کلینتون کمک کرد .وب کور (،)Webcor
یکی از شرکای عمرانی دلوس 100 ،تا 250هزار دالر پول
داد و شرکت عمرانی شانگری که شریک دوم ان بود و توسط
استفان بینگ ،دوست کلینتون تاسیس شده بود ،بین 10تا
25میلیون دالر کمک کرده است.
تری مک الیف ،دستیار سابق کلینتون ،قبل از اینکه
فرماندار ایاالت ویرجینیا شود ،مشــاور این شرکت بود .در
مراســم دیگری که بنیاد در ســال 2013برگــزار کرده بود،
دلوس لیوینگ اعالم کرد قرار اســت یک مرکز کودکان در
هاییتی به نام رئیس جمهور ســابق تاســیس کند .کلینتون
قبل از تبلیغ دوباره ایده های ملکی این شرکت ،با افتخار از
این اقدام تشکر کرد .به طور خالصه ،به نظر نمی رسید این
اقدامات کمک های خیریه عادی باشــد ،چون بنیاد بیل،
هیالری و چلسی کلینتون یک خیریه عادی نیست.
بنیــاد کلینتــون چــون بودجه هــای هنگفــت دیگر
ســازمان های بشردوســتانه جهانــی را کــه از حمایــت
میلیاردرهایــی همچــون بیل گیتــس و مایــکل بلومبرگ
برخوردارند ندارد ،برای تامین مالی خود به شــدت به شبکه
ارتباطات ایــن خانواده متکــی اســت و کلینتون ها هنگام
جمع اوری پــول ،از روی اوردن به افرادی که طی ســال ها
به انها کمک کــرده بودند یا ارائه فرصت هــای تبلیغاتی به
خیرین ،دریغ نکرده اند.
از انجایــی کــه هیــاری کلینتــون مراحــل نهایی
اماده ســازی برای یک رقابت ریاست جمهوری دیگر را طی
می کند ،این فعالیت ها مورد بررســی دوباره قرار گرفته اند.
در مدتی که هیــاری کلینتون وزیــر امور خارجــه امریکا
بود ،ایــن بنیــاد کمک های خیریه از ســوی شــرکت های
امریکایی و کشورهایی که به دنبال توجه دولت امریکا بودند را
می پذیرفت .حداقل در یک مورد ،بنیاد نتوانست وزارت امور
خارجه را در مورد کمک مالی الجزایر کــه قرار بود از طریق
بنیاد به هاییتی برسد ،مطلع کند و این امر نقض توافقی بود
که کلینتون هنگام انتصابش به عنوان دیپلمات ارشد امریکا
امضا کرده بود .بنیــاد هر گونه بی نظمــی اینچنینی را انکار
کرده و کریک میناسیان ،سخنگوی بنیاد می گوید« :وقتی
مردم از بنیاد کلینتون حمایت می کننــد ،چیزی در ازای ان
می خواهند .انها می خواهند شــاهد توســعه زندگی باشند؛
می خواهند ببینند که دایره فرصت در سراســر دنیا گسترش
یافته اســت؛ می خواهند ببیننــد که جوامع ،کســب وکار و
دولت ها با هم کار می کنند تا به مشــکالتی که همه ما با ان
روبه رو هستیم ،بپردازند».
تبلیغات برای خیرین تنها روشی نیست که کلینتون ها
به عنوان مقامات فعلی و سابق دولتی در ان مرزها را رعایت
نکردنــد .اوایل ماه مارس ،مشــاوران کلینتون بــه روزنامه
نیویورک تایمز اذعــان کردند که هیــاری کلینتون زمانی
که وزیر امــور خارجه بود بــرای کارهای دولــت ،منحصرا
از یک حساب ایمیل شــخصی با ســروری در داخل خانه،
استفاده می کرد .این تصمیم قانون را نقض نمی کرد ،اما با
رهنمودهای اخالقی کاخ سفید در تناقض بود .این رهنمودها
از مقامات می خواست هم به دالیل امنیتی و هم حفظ اسناد
دولتی از حســاب های کاربری دولت اســتفاده کنند .جان
پودســتا ،از فعاالن اجرایی کارازموده کــه احتماال کمپین
انتخاباتی هیالری کلینتون در ســال 2016را اداره خواهد
کرد ،دولت بوش را در سال 2007به دلیل مشابه استفاده از
ایمیل شخصی مورد انتقاد قرار داده بود.
دستیاران کلینتون اخیرا حدود 55هزار صفحه ایمیل
را به وزارت امور خارجه منتقل کرده اند .اما این پایان مساله
نیست ،چرا که جمهوریخواهان وعده بررسی های بیشتر،
از جمله درخواست صدور احضاریه برای اسنادی که هنوز به
وزارتخانه تحویل داده نشده را داده اند.
این مناقشات دموکرات ها در واشنگتن را نگران کرده
و انها می ترســند اعتبار کلینتون پیش از برگزاری انتخابات
عمومی خدشه دار شود .یکی از مشــاوران سابق کلینتون
می گوید« :بخش کامال تاریک دنیای کلینتون همین است
و هیچ کس دوست ندارد که برگردد».
در ســال ،2014زمانی کــه هیالری کلینتــون برای
کمپین ریاست جمهوری برنامه ریزی می کرد ،بنیاد کلینتون
تالش های مضاعف خود را بــرای یک کمک 250میلیون
دالری از سر گرفت .طبق اسناد منتشر شده ،در همان سال
بنیاد توانســت از بیش از هزار فرد خیر و اسپانســر ،کمک
مالی جمع کند.
کمک های مالــی حداقل 500هزار دالری – و شــاید
بیشتر – از سوی شرکت هایی مثل گلدمن سکز ،داو کمیکال،
تویوتا و بانک اســتاندارد چارترد بریتانیا (که به دلیل اتخاذ
تدابیر امنیتی ضعیف در مورد پولشویی مشمول 300میلیون
دالر جریمه شد) سرازیر شد.
در میان خیرینی که اخیرا کمــک کرده اند ،تاجرینی
قرار داشتند که ممکن است موفقیت حرفه ای خود را تا حدی
به افراد قدرتمنــد مدیون باشــند .وینود گوپتــا ،از خیرین
ی عرصه سیاســت که در ســال 2005بیل کلینتون را
قدیم
به عنوان مشاور در شــرکتش به کار گرفت ،بین یک تا پنج
میلیــون دالر به بنیاد کمک کرده اســت ،از جمله در ســال
.2014ســرمایه گذاران شرکت ســابق او ،اینفو یو اس ا ،از
گوپتا به دلیل هدر دادن بودجه شــرکت بــرای کلینتون ها
شــکایت کردند .بر اســاس بایگانی های حقوقی ،شــرکت
اینفو یو اس ا ارزیابی کرده بود کار مشــاوره کلینتون ممکن
است به کسب وکاری با ارزش بیش از 40میلیون دالر منجر
شده باشد .گوپتا از اظهارنظر رســمی در این باره خودداری
کرده است .در ضمن ،دلوس لیوینگ همچنان پروژه های
جدید معرفی می کند .یکی از این پروژه ها دفتر معتبر شرکت
امــاک چندملیتــی CBREدر لس انجلس اســت که الرا
تایسون ،از مقامات ســابق دولت کلینتون و میکی کانتور،
وزیر سابق بازرگانی که کمپین بیل کلینتون را در سال 1992
اداره می کرد ،از اعضای هیات مدیره ان هستند .مشاورین
CBREبه معرفی بنیاد کلینتون در مذاکرات ملکی برای دفاتر
نیویورک خود در سال 2011کمک کردند .این شرکت اخیرا
به کارکنان هیالری کلینتون کمــک کرده برای رقابت های
انتخاباتی 2016دفتر کاری در نیویورک بیابند.
منبع :تایم
61
گزار
ش ویژه
خشن تریناعتراضاتضدنژادپرستیدر
امریکاپسازمارتینلوترکینگ
بین الملل
62
مثلث | شماره 261
سیاه
علیهسفید
انتقال خشونت بار «فردی گری» به بازداشتگاه پلیس
و مرگ او ،بالتیمور را به اشوب کشاند .بر اساس گزارش های
منتشر شده ،گری به اتهام مرتبط با یک اسلحه تحت تعقیب
قرار گرفت و پس از تعقیب و گریز با پلیس دســتگیر شد ،اما
زمانی که در بازداشت بود ،بر اثر اسیب شدید در ستون فقرات
درگذشت .به دنبال مراسم دفن فردی گری ،فاز جدید درگیری
خشــونت بار این بار در بالتیمور -امریکا اغاز شد .شورشیان با
پرتاب سنگ و چوب به پلیس ،غارت اموال عمومی و تخریب
و به اتش کشیدن الستیک ها و هر انچه در دست داشتند ،به
استقبال نیروهای پلیس رفتند .مراسم دفن «فردی گری»
با چنان خشــونتی همراه بود که به نوشــته واشنگتن پســت
«خشــونت بارترین تظاهــرات از زمــان اغــاز درگیری ها در
فرگوسن -میسوری بود».
ایــن روزنامه می نویســد« :مــردم با ســنگ ،بطری و
چوب در دست ،پلیس را که تا دندان مســلح بود مورد حمله
قرار دادند ،خــودرو پلیس را بــه اتش کشــیدند ،داروخانه و
برخــی مجتمع های تجــاری را غارت کرده و شیشــه هایش
را شکســتند« ».لری هوگان» ،فرمانــدار بالتیمور ،با اعالم
وضعیت اضطراری «گارد ملــی» را وارد میدان کرد .اندکی
ی شدند؛
پس از اغاز شورش های بالتیمور دو افسر پلیس زخم
یکی استخوان هایش شکســت و یکی هم از شدت ضربات
وارده بیهوش شــد .مامورانــی هم که لباس ضدشــورش بر
تن داشتند با سنگ و چوب و اجسام ســخت مورد حمله قرار
گرفتند.همزماناتش نشانانتالشداشتندتااتش بازی های
معترضــان را خامــوش کنند .مــرگ «گــری» در 19اوریل
خشم عمومی از رفتار پلیس نسبت به ســیاهان امریکایی را
ی که از سال گذشته و در ماجرای فرگوسن،
برانگیخت؛ خشم
نیویورک و سایر شهرها و ایالت ها اغاز شد .اندکی پس از اغاز
درگیری ها،صدهامامورپلیسبااسپریفلفلوگازاشک اوربه
خیابان هاییرفتندکهشیشه هایشکستهمغازه هابهوضوحدر
کفانهادیدهمی شد؛ان چنانکهعبورومرورسختشدهبود.
بزرگان و ریش سفیدان محالت می کوشیدند تا مانع درگیری
جوانان با پلیس شوند .اتش نشــانان در حالی تالش داشتند
اتش را خاموش کنند که شورشیان شلنگ های اتش نشانی
را هم بریده بودند .در این شــهر 40مایلــی ( 64کیلومتری)
که 662هزار نفر جمعیــت دارد ،بازی بیس بــال اورلئان لغو
شد ،مدارس تعطیل و مراکز اداری و ایستگاه های قطار هم
بستهشدند.
و اما مقصر....
شهردار «استفانی راولینگز بالک» (دموکرات) تقصیر
را به گردن معترضان می اندازد .او می گوید« :اوباش همیشه
مترصد فرصت هســتند تا به درگیری ها دامن بزنند و شــهر را
ویران کنند ».او بدون اشاره به رفتارهای بی ضابطه پلیس در
قبال سیاهپوستان می گوید« :نسل ها گذشته تا شهر ساخته
شود .ان وقت اوباش می خواهند همه چیز را به هم بزنند»...
واشنگتن پست می نویسد ستیز سیاه و سفید بار دیگر قربانی
گرفت .به نظــر می رســد درگیری های نــژادی بازهم چهره
امریکا را خدشه دار سازد .به نوشته واشنگتن پست «بسیاری
از مغازه دارهــا و مراکز خریــد پیش بینی چنیــن وضعیتی را
می کردند .بنابرایــن ،روز قبل از درگیری هــا جانب احتیاط را
رعایت کرده و کار و کاسبی را تعطیل کردند ».نیویورک تایمز
با اشاره به شورش بالتیمور می نویسد« :ماجرای دفن فرِدی
ِ
تظاهــرات پس از ان بــه نمادی از خشــونت پلیس
گرِی و
امریکا تبدیل شــد ».برخی کارشناســان بحران نــژادی در
امریکا را «مساله ذاتی» در درون این کشور معرفی می کنند.
نیویورک تایمــز در گــزارش دیگری می نویســد« :پلیس به
جای ریشــه یابی واقعه صرفا به دنبال مقصر اســت .در این
میان نهادهای حقوق بشری هم وارد میدان شده و برخورد با
معترضان را «وهن دولت امریکا» دانسته و می گویند نتیجه
دخالت بحث های نژادپرستانه در اعتراضات مردمی پاسخی
همچون فرگوسن ،بالتیمور و ...دریافت می کند.
چالشی برای وزیر جدید دادگستری
مجموعه ای از تظاهرات خشونت بار میان سفید و سیاه
که گفته می شود در یک دهه اخیر در امریکا سابقه نداشته،
چالشیبرای«لورتالینچ»،وزیردادگستریجدیدامریکااست
که همزمان با مشتعل شدن درگیری ها مراسم سوگند خود را
برگزار کرد .او در مراسم ســوگند خود اعالم کرد بهبود رابطه
میان سیاه و سفید یکی از اولویت های اصلی او خواهد بود.
لینچ گفت« :ما می توانیم اعتماد و باور را در قوانین و در میان
ضابطان قانون احیا کنیم ».لینچ زمانی به وزارت دادگستری
رســیده که طی یک ســال گذشــته این دومیــن تظاهرات
خشونت با ر نژادی در امریکا است.
انتقاد اوباما
در پی باال گرفتن ناارامی ها در شــهر بالتیمور در شرق
ایاالت متحده در اعتراض به مرگ یک جوان سیاهپوســت
در بازداشــت پلیس ،رئیس جمهوری امریکا ضمن انتقاد از
موارد باالی «تعامل مشــکل افرین» پلیس با شــهروندان
سیاهپوست ،گفت به رغم اتفاقات رخ داده ،این موضوع نباید
بهانه ایبرایبهراهانداختناشوبباشد.بهگزارشخبرگزاری
اسوشیتدپرس ،پس از به خشونت کشیده شدن اعتراضات
خیابانی ،باراک اوباما در ســخنانی در همیــن زمینه ،ضمن
انتقاد از نحوه برخورد برخی از ماموران پلیس با سیاهپوستان،
انهاییراکهدرجریاناعتراضاتاقدامبهخشونتوخرابکاری
می کنند ،نیز شــدیدا مورد انتقاد قرار داد .اوباما در نشســت
خبری مشترک با نخست وزیر ژاپن در کاخ سفید ،اعالم کرد
که مسئوالن نباید تنها وقتی که یک فروشگاه به اتش کشیده
می شــود یا یک مرد جوان هــدف گلوله قرار می گیــرد یا در
بازداشتاسیبمی بیند،بهیکقشرازجامعهتوجهکنند،بلکه
دلیل ســر و کار افتادن این جوانان به زندان را باید ریشه یابی
کرد .رئیس جمهوری امریکا ،کســانی را که اقــدام به غارت
فروشگاه هاوبهاتشکشیدنساختمان هاوخودروهامی کنند،
«خالفکار» خواند و گفت این افراد معترض نیستند و در حال
بیان اعتراضات خود نبوده ،بلکه سارق هستند .پیش از این
اوباما پس از مرگ یک سیاهپوست نوجوان در شهر فرگوسن،
رویکردی مشابه را در قبال ماجرا در پیش گرفت و در عین حال
که رفتار پلیس را محکوم کرد ،از اشــوب ها هم در این شهر
انتقاد به عمل اورد .شورش های بالتیمور ،یکی از خشن ترین
اعتراض ها پس از ناارامی های فرگوسن بوده است.
پس از این بود که «مریلین.جی .موزبی» ،دادســتان
ایالتی مریلند ،در کنفرانســی مطبوعاتی در شــهر بالتیمور با
توضیح اینکه چگونه «فردی گری» به دســت شــش افسر
پلیس «به قتل رسیده» به تشریح دالیل خود در مورد قتل این
جوان سیاهپوست پرداخت .او می گوید« :گری غیرقانونی
دستگیرشد،مامورانپلیسبااوبدرفتاریکردهوهنگامانتقال
به خودرو پلیس دچار ضایعه شدید نخاعی شد ».به گزارش
واشنگتن پست خانم موزبی افزود« :درخواست های او برای
انتقال به بیمارســتان نادیده گرفته شد ».وی می گوید« :به
تشخیصپزشکیقانونیفردیگریبهقتلرسیدهاست».به
گفته وکالی خانواده گری ،نخاع وی در ناحیه گردن تا حدود
۸۰درصدقطعشدهبود«.موزبی»به طوررسمیاعالمکردکه
فردی گری 25ساله مورد خشونت پلیس امریکا قرار گرفته و
براثرضایعهنخاعیدرگذشتهاست.بهگزارشنیویورک تایمز،
حکمبازداشتششپلیسامریکاییکهپیشازاینازخدمت
تعلیق شده بودند ،صادر شده است .سی.ان.ان نیز به نقل
از خانم دادستان می نویســد« :اتهام های مختلفی از جمله
قتل و حبس غیرقانونی علیه شــش افســر بازداشتی مطرح
خواهد شد ».ســپس دادســتان ایالتی مریلند ،علیه مامور
۴۵ساله پلیس به اتهام قتل از نوع درجه یک اعالم جرم کرد.
این شکایت در سیستم حقوقی ایاالت متحده به معنای قتل
عمد نیست اما می تواند مجازاتی تا ۳۰سال حبس برای عامل
ان به همراه اورد .سایر شــاکیان پرونده نیز به قتل غیرعمد،
ضرب و جرح و قصور در وظایف متهم شده اند .تصمیم خانم
دادستان موجی از شادی میان ساکنان غرب بالتیمور به راه
انداخت که اکثرا جزو اقشار کم درامد هستند .این تصمیم در
حالی اعالم شد که چند روزی اســت شهرهای امریکا شاهد
تظاهرات گســترده سیاهان اســت .به گونه ای که در برخی
تظاهرات رنگ پرچم امریکا به رنگ های سیاه و سفید در امده
بود .به گزارش واشنگتن پســت ،موزبی در کنفرانس خود با
غیرقانونی خواندن دســتگیری فردی گری ،جوان 25ساله
سیاهپوست ،خطاب به مردم بالتیمور اعالم کرد« :واقعا به
نگاه صلح امیز شــما نیازمندیم چرا که من به نمایندگی از این
جوان خواهان اجرای عدالت هســتم ».خانواده این جوان
سیاهپوست هم از تصمیم دادستان «اعالم رضایت» کرده و
درپیامی ازتظاهرکنندگانخواستندتااعتراضخودرابه صورت
مسالمت امیزبیانکنند.شبکه هایاجتماعینیزبهاینحکم
واکنش نشــان دادند و زمانی که مریلین موزبی ،علیه شش
پلیسیکهدرمرگگریمقصرشدند،اعالمجرمکرد،اوتبدیل
به یک ا َبرقهرمان رسانه ای شد .به گزارش سی ان ان ،موزبی
هم اینک در شــبکه های اجتماعی مثل توئیتر و فیس بوک
تبدیل به ا َبر قهرمان شده است .یکی از هشتگ های معروفی
که در توئیتر بازدیدکننده زیاد داشــته ،از این قرار بوده است:
«مارلین موزبی ،انتقام گیر تازه مورد عالقه من است».
بین الملل
س هفته
میهمانفرانسوی
درکاخ سلمان
عک
سعید خالوزاده
استاد دانشگاه و پژوهشگر ارشد مطالعات اروپا
سفر اخیر فرانسوا اوالند ،رئیس جمهور سوسیالیست فرانسه به منطقه و بازدید
از قطر و عربستان و همچنین شــرکت در نشست شــورای همکاری خلیج فارس،
تحرکی را در سیاســت خارجی فرانسه ایجاد کرده اســت .به طور کلی فرانسه یک
سیاست خاورمیانه و عربی دارد که به موجب ان از دیرباز تنظیم مناسبات با کشورهای
این منطقه مورد توجه روسای جمهور فرانســه اعم از سوسیالیست و گلیست بوده
است .امروزه به نظر می رســد باتوجه به تحوالت جدید منطقه و این مساله که هنوز
نظم نوین منطقه ای تصویر خود را با وضوح نشان نداده ،پاریس به دنبال گسترش
حضور و نفوذ خود در این منطقه است.
از طرف دیگر از انجایی که توافق احتمالی هسته ای میان ایران و گروه 5+1که
از دید برخی ،توافق میان ایران و امریکاست ،چشم انداز جدیدی را در منطقه ایجاد
می کند ،در این چشم انداز کشورهای عربی و همچنین رژیم اسرائیل که از مخالفان
ی هستند ،درصدد نزدیکی به فرانسه برامده اند .نباید از
سرسخت این توافق هسته ا
نظر دور داشت که پاریس سابقه ســنگ اندازی در مذاکرات هسته ای ایران و گروه
5+1را در کارنامــه خود دارد ،البته باتوجه به تالش هایی که برای به نتیجه رســیدن
گفت وگوهایهسته ایصورتگرفته،بعیدبهنظرمی رسدکهفرانسهبخواهددرمقطع
فعلی در نقش منفی ظاهر شود ،بلکه این گونه تصور می شود که این کشور به دنبال
ارتقایجایگاهخودوکسبحداکثرمنافعازاینشرایطاست.ضمناینکهقطعافرانسه
کسب منافع عظیم اقتصادی و تجاری را در همکاری های گسترده با کشورهای عربی
منطقه نیز مدنظر دارد و چون عنوان می شود امریکا درصدد کم کردن مداخله خود در
منطقهخاورمیانهوگرایشبهسمتپاسیفیکاست،بنابراینزمینهبرایحضورهرچه
بیشتر فرانسه فراهم شده است.
دو روی یک سکه
واکنش بنیادگرایان اسالمی به بنیادگرایی مسیحی در تگزاس
حسین ابراهیم نیا
پژوهشگر میهمان مرکز مطالعات خاورمیانه
مثلث | شماره 261
بین الملل
در پــی تیرانــدازی نیروهــای پلیــس دو فرد مســلح
که اقدام بــه تیراندازی در حاشــیه یک رویــداد در گارلند،
تگزاس کرده بودند کشته شــدند؛ این تیراندازی ها یاداور
حمالت سال های گذشته در کشورهای غربی به ناشران یا
نشریاتی ا ست که اسالم را موج حمله خود قرار داده بودند؛
برگزارکنندگان گردهمایی گارلن د گفته اند هدف انها رویدادی
برای «ازادی بیان» است؛ اما پرسش اینجاست که در این
دور باطل ،ازادی بیان باید به بهای رشد موج تخریب و تنفر
از یکدیگر باشد؛ بنابراین رویداد گارلند تگزاس را باید ادامه
دور باطل بازی اسالم هراســی بنیادگرایان در غرب قلمداد
کرد .درواقع باید گفت کســانی که با نــام بنیادگرایی دینی
چه نوع مسیحی یا اســامی ان به فعالیت مشغول هستند
به دنبال تعبیر و تفسیر اساسی ،اصلی و حقیقی دین نیستند
و در پس ان به دنبال استفاده ابزاری از دین هستند؛ چراکه
بنیادگرایی در تعریف نخســت خود برگرفتــه از واژه التینی
( )fundamentumبه معنای شــالوده و اســاس است؛ اما
ی است که در گذشته در مورد
بنیادگرایی یک اصطالح قدیم
اساس گرایان مذهبی ،به خصوص ان دسته از مسیحیانی
که حاضر به پذیرفتن هیچ گونه تعبیر و تفسیر و انحرافی در
کتاب مقدس نبودند ،به کار می رفــت .در واقع بنیادگرایی
برای نخســتین بار در مباحثاتی در درون مذهب پروتستان
امریکایی ،اوایل قرن بیستم ،یعنی فاصله سال های 1910
و ،1915به وجود امد پروتستان های کلیسای انجیلی یک
رشته جزوات را تحت عنوان مبانی منتشــر کردند و طی ان
به تایید خطاناپذیری یا حقیقت نــص کتاب مقدس در برابر
تفسیرهای جدید از مســیحیت پرداختند؛ با این حال ،واژه
بنیادگرایی در کاربرد معاصر ان ،دچار تغییرات شد و ارتباطی
با تمامــی ادیان بزرگ جهان (اســام ،یهود ،هندویســم،
ایین ســیک ،بودا و مســیحیت) پیدا کرد .به همین جهت
اکنون به عنوان نوعی حرکت یا طرح دینی _ سیاسی به شمار
می اید ،نه یک ادعای محض حقیقت نص متون کتاب های
مقدس؛ بنابراین امروز واژه بنیادگرایی غالبا در معنای منفی
به کار برده می شود تا بیانگر نرمش ناپذیری ،جزم اندیشی و
اقتدارگرایی باشد.
بنابرایــن امــروز اســتدالل های جزم گرایانــه برخی
گروهای اسالمگرا یا مسیحی در غرب در برخورد با تغییرات
اجتماعی ،اقتصادی و تکنولوژیک سبب شده تا در دیدگاه
افراطیون دو سمت بازی یعنی اسالم در مغرب و مسیحیت
در مشرق زمین خصوصا در خاورمیانه به عنوان بنیادگرا تلقی
و در نظر نگریسته شــوند .در واقع تاکید بر تقدس و برتری
یک سری از دالیل و استدالالت دین اسالم و مسیحیت بر
دیگر جنبه های ان باعث شده تا بنیادگرایان دو سوی بازی
خط تمایزی بیــن «خودی ها» و «غیرخودی ها» ترســیم
نمایند .در این تفاوت گذاری غیرخودی ها به عنوان فردیت
انسانی شــناخته نمی شــوند و مهدورالدم تلقی می گردند .
این نگرش به افراد توســط بنیادگرایان دقیقا دو روی سکه
بنیادگرایی یهودی ،مسیحی و اسالمی است؛ چون انها نیز
چنین نگرشی را به جوامع یکدیگر دارند ،بنابراین بنیادگرایان
مسیحی با موضع گیری و طرد استدالل های دینی مسلمانان
و به طورکلــی و قرار دادن غــرب به عنوان برتــری ارمانی و
جنبه خوب ارزش های انسانی سبب شده اند تا خود مدرنیته
که از کثرت گرایــی و عرف گرایــی در برابر ســنت گرایی و
جزم گرایی دنیای اســام دفــاع می کند نوعــی بنیادگرایی
محســوب شــود .در واقع امر ،خارج شــدن از حدوســط و
تعادل کارکردهای عقالنیت و سنت ها سبب به وجود امدن
نگرش هــای بنیادگرایانه به امور می شــود؛ همان گونه که
اکنون در برخوردها میان جهان اسالم و غرب ،بنیادگراهای
اسالمی و مسیحی در طرد یکدیگر استفاده می کنند.
اما به راستی کســانی که در غرب با نام ازادی بیان به
نفرت دینی دامن زده و دولت ها و ملت ها را با چالش اساسی
روبه رو می سازند چه هدفی را دنبال می کنند؛ هدف از ایجاد
این همه نفرت چیســت ؟ در پاســخ به این پرسش ها برخی
مجددا وارد دور باطــل بنیادگرایی مذهبی می شــوند و این
پرسش ها را به سناریوهایی پیوند می زنند که گردانندگان این
بازی به دنبال ان هســتند؛ بنابراین اکنون زمان ان است که
اسالم گرایان و مسیحیان واقعی برای این موضوع چاره ای
بیندیشند و اجازه ندهند برخی به جهت منافع گروهی خود با
نام دین و مذهب به بازی پرداخته و ان را تخریب و ایجاد تنفر
نمایند و سبب تضعیف حاکمیت دولت-ملت های ملی با نام
ازادی بیان شوند.
63
رینگ وزارتخانه
اقتصاد
ت
یتر
اول
مصائبربیعی
اقتصاد
64
مثلث | شماره 261
وزیرکارماموراجرایسناریویدولت
برایکاهش یارانه هاست
ماجرای پرداخت یارانه نقدی در جهت هدفمندی ،انقدر عظیم هست
که به راحتی چند وزیر و وزارتخانه را با چالش جــدی مواجه کند .یکی از این
وزارتخانه ها هم اکنون تحت مدیریت علی ربیعی قرار دارد؛ چهره ای با سابقه
امنیتی در دولت های گذشته که باالطبع فرد توانمندی محسوب می شده اما
اکنون با دو غول بیکاری و یارانه باید دست و پنجه نرم کند.
چراغ خاموش
دولت در حال مدیریت
یارانه هاست
1
علی ربیعی در جایگاه مهمی در دولت نشسته است،
جایی که می تواند بدنه اجتماعی روحانی را حفظ کند و حتی
اگر اقدام نابجایی کند از سرمایه اجتماعی او بکاهد.
او البته مانند قاضی زاده هاشمی چندان جلوی دوربین
نیســت اما وزارتخانه تحت اختیارش به همان اندازه برای
حسن روحانی مهم است.
هر چه هســت حاال او برای موضوع مهمی از ســوی
رئیس کابینه انتخاب شده است .حسن روحانی مدت هاست
در یک چالش ســخت گیر کرده؛ حذف یارانه دهک هایی
از جامعه.
قانون و نمایندگان می گویند که زمان حذف فرا رسیده.
رئیس کابینه به خوبــی می داند که ارائــه و پرداخت یارانه
همان طور که رای و بدنه خوبی بــرای محمود احمدی نژاد
دســت و پا کرد ،حذف ان به راحتی می توانــد او را حتی از
رئیس جمهور دو دوره ای شــدن باز دارد .یارانــه غیر از بار
اقتصادی ،هزینــه روانی هم دارد .تقریبا روزی نیســت که
اخبار ضد و نقیضی از تصمیم جدید برای سرنوشت یارانه ها
منتشر نشــود .اخباری که البته هرگز با تایید رسمی مواجه
نمی شــوند .حاال اما در جدیدترین تحول ،شنیده شده که
حسن روحانی مسئولیت مدیریت این چالش بزرگ را به علی
ربیعی سپرده است.
یک درخواســت بزرگ که البته با شــرط اقــای وزیر
مواجه شده؛ «کسی نباید در کار من دخالت کند».
بر اساس شنیده ها که سه سناریو برای حذف یارانه ها
وجود دارد:
الف) یارانــه کمیته امدادی ها را اضافــه کنیم و بقیه
را حذف کنیم
ب) کمیته امدادی هــا و بهزیســتی ها و 20میلیون
دیگر را بدهیم
ج) دهک باال را حذف کنیم و دهک متوســط ها را به
جای 12ماه 10ماه پرداخت کنیم.
می گویند ایده های ربیعــی در دولت مخالفان زیادی
دارد؛ شاید او هم نتواند چالش بزرگ دولت را حل کند.
تردید در یارانه
خوداظهاری شکســت خورده و نتوانسته ان طور که انتظار
داشت مشــارکت مردم برای توقف دریافت ماهانه 45هزار
تومانی برای هر نفر را جــذب کند ،مســاله پرداخت یارانه
نقدی همچنان از بزرگ ترین چالش های پیش روی دولت
بود.
کم کم مشخص شد در تمام سال های گذشته هم پول
نقدی که به عنوان یارانه به دســت مردم رسیده ،نه حاصل
هدفمندی واقعی یارانه ها ،جلوگیری از قاچاق ســوخت و
سهمیه بندی مصرف ان و مواردی از این دست بلکه حاصل
استقراض های بی پایان از بانک ها و صنایع بزرگ دولتی از
جمله صنعت نفت است.
اما دولت جدید ناچار بود این رونــد را متوقف کند ،از
طرفی لزوم اجرای سیاست های انقباضی برای مدیریت رشد
تورم در کشــور و از طرف دیگر تالش برای مدیریت بدهی
دولت به دستگاه ها و نهاد ها ،در دستورکار بود و الزمه همه
اینها ،طرحی نو برای پرداخت یارانه هاست.
در تمام دو سال گذشته هیچ روزی بدون بحث بر سر
راهکار های حل مســاله ای که به تنهایــی می تواند بخش
مهمی از بحران اقتصادی دولت باشد ،خالی نبوده است.
به خصوص اینکه هر سال در جریان تدوین و تسلیم بودجه
به مجلس و بررسی ردیف های مختلف ،مساله ردیف های
هزینــه ای دولت این موضــوع به صدر اخبــار بر می گردد؛
چرا که مجلس هم مانند دولت می داند فشار سنگین پرداخت
پول نقد به تک تک ایرانی ها بســیار زیاد اســت و در سایه
کاهش درامد ها هر سال هم ناچار است ردیف این هزینه ها
را کاهش دهد.
در جریــان تصویب الیحه بودجه ســال ،94مجلس
باالخره دل را به دریــا زده و مصوب کرده اســت که میزان
هزینه های هدفمندی یارانه ها باید کاهش پیدا کند.
در حالی کــه دولت از مجلس خواســته بــود تا برای
ســال ،94رقم 42هزار میلیارد تومان برای پرداخت یارانه
نقدی به مردم مصوب کند ،مجلس تنها با 37هزار میلیارد
تومان برای پرداخت یارانه نقدی موافقت کرد؛ یعنی دولت
مجبور خواهد بود تعداد افرادی که یارانه دریافت می کنند
را کم تر کند ،یا اینکه رقم پرداختــی را کاهش دهد و نیازی
به استقراض و اســتفاده از ردیف بودجه سایر دستگاه ها و
نهاد ها نباشد.
اما این کار اصال راحت نیست ،دولت بار ها گفته است
که بــه دلیل نبود ســامانه اطالعاتی دقیــق از دارایی های
مــردم ،عالوه بــر اینکــه افزایــش در امد هــای مالیاتی و
جلوگیری از فــرار مالیاتی ممکن نیســت ،امــکان غربال
افرادی که یارانه دریافت می کنند هم وجود ندارد ،بنا بر این
دولت هم زمان با کاهش میزان بودجــه ای که می تواند به
مردم پرداخت کند ،باید راهی هم پیدا کند تا مدیریت مساله
پرداخت یارانه ها را اصالح کند ،اما سوال سخت اینجاست
که چه راهی برای این کار مناسب تر است.
حذف یارانه ثروتمندان
کاهش میزان پرداخت
راه دیگر برای مدیریت و احتماال کاهش بار پرداخت
یارانه ،طــرح کاهش میزان پول نقدی اســت کــه ماهانه
به حســاب یارانه بگیران ریخته می شــود ،ایــن طرح هم
از ســال ها پیش در ذهن سیاســت گذاران وجود داشــت.
یک بار در سال 92کمیســیون تلفیق پیشنهاد داده بود که
باتوجه به کاهــش توانایی دولت بــرای پرداخت پول نقد،
برخی دهک ها حذف شــوند تا رقم پرداخت ماهانه کاهش
پیدا کند.
اســماعیل جلیلی ،عضو کمیســیون تلفیــق بودجه
مثلث | شماره 261
از ابتدای طرح مساله هدفمندی یارانه بنا بر این بود که
از مردم دارا ،به نفع مردمی که در دهک های پایین تر قرار
دارند ،پول بیشــتری برای خدمات و کاالهایی مانند انرژی
گرفته شود ،اما نتیجه کار اندکی متفاوت بود.
مجلس در زمان تصویب بودجه ســال جاری امیدوار
بود که امــکان حذف ثروتمنــدان از فهرســت افرادی که
مالیات دریافت می کننــد فراهم شــود و همچنین امیدوار
بود که دولت بتوانــد یارانه خانوار هایی کــه در ماه بیش از
2/5میلویون تومان درامد داشــته باشند را متوقف کند ،اما
اندکی بعد ،بررسی های اماری نشان داد که اگر حذف یارانه
نقدی براساس میزان هزینه های بودجه خانوار بررسی شود
حدود 8/3میلیون نفر از افراد یارانه بگیر خارج خواهند شد
و پیش بینی این بود که در سال 94با تصویب مصوبه مذکور
حداقل 8/3میلیــون و حداکثر حدود 9میلیــون نفر یارانه
نقدی دریافت نخواهند کرد.
حذف یارانــه ثروتمندان از موضوعــات داغ بحث ها
شد ،البته موضوع در تمام این سال ها مطرح بود و از سال
92به صورت جدی چندین بار مطرح شده است ،این بار اما
وقتی وزیر اقتصاد اعالم کرد که حــذف یارانه ثروتمندان
را در دستورکار قرار دارد مساله دوباره بر سر زبان ها افتاد.
پس از انکــه وزیر اقتصــاد گفت که پرداخــت یارانه
ثروتمند ها متوقف خواهد شد و ارائه امار در این زمینه را به
وزارت تعاون واگذار کرد ،تیتر های یک و تحلیل ها در مورد
اینکه یارانه چه کسانی قطع خواهد شد ،تبدیل به بحث روز
و باعث افزایش نگرانی ها شد تا سخنگوی دولت وارد میدان
شد و تاکید کرد که یارانه هیچ کس حذف نخواهد شد.
با اینکه حال راه حــل حذف دهک هــای پر درامد از
دریافــت یارانه هنوز جــزو راه های دولت بــرای کاهش بار
پرداخت نقدی یارانه اســت ،با وجود اصرار مجلس ،لزوم
اجرایی شدن این فکر مشکل است و دولت ترجیح می دهد
این موضوع را چندان در صدر اخبار نگه ندارد.
مسعود نیلی ،مشــاور اقتصادی رئیس جمهور در این
مورد می گویــد« :دولــت در تبصره « »21کــه به مجلس
شورای اســامی تقدیم کرده چارچوب کلی را تنظیم کرده
ان بخشــی که مربوط به افزایش حامل های انرژی شــده
را در ســقف ان چیزی که اجازه ان در ســال گذشته توسط
مجلس داده شده حفظ کند ،اما راجع به پرداخت یارانه نقدی
پیش فرض این است که ادامه پیدا می کند.
طرح ایــن موارد به غیــر از زمانی کــه تصمیم نهایی
گرفته شــده باشــد ،تنها التهاب اجتماعی ایجاد می کند.
فعال چیزی که مشاهده می شود این است که یارانه ها دارد
پرداخت می شود .تبادل نظر در این مورد و پیچیدگی های
این موضوع ادامه دارد .اگر هم تغییری قرار اســت ایجاد
شود اطالع رسانی می شود و نیازی نیســت این نگرانی در
جامعه مطرح شود».
با در نظر گرفتن اینکه دولــت از روز اول کار خودش
بر ضرورت وجود یک پایگاه جامع اطالعات در مورد افراد
تاکید کرده اســت و هنوز در این مورد نتوانســته قدم های
جدی بردارد ،مهم ترین مشکل راه حل حذف ثروتمندان از
دریافت کنندگان نبود اطالعات و امکان شناخت ثروتمندان
است.
اقتصاد
از همان روزی که دولت جدید بر سر کار امد هم گفته
می شد که پرداخت یارانه «به این شکل» نمی تواند ادامه
پیدا کند .پایــان روزهای درامد افســانه ای نفت ایران ،در
ســایه تحریم های بین المللی و شــیب تند سقوط رقم رشد
اقتصادی در کنار بی برنامگی ها ،سوءاستفاده های مالی و
رشد افسار گســیخته تورم به دولت یازدهم عالمت می داد
که پرداخت یارانه نمی تواند به این شکل ادامه پیدا کند.
اما دولت تازه نفس چه کاری می توانست انجام دهد؟
واقعیت این اســت که تیم دولــت یازدهــم در ابتدای کار
بسیار بیش از ان چیزی که حقش را داشت به سرمایه های
اجتماعی خــودش امیدوار بــود که حاصلــش تکرار طرح
نام نویسی برای دریافت یارانه بود.
دولت امیدوار بود با این اقدام بخشــی از مردمی که
حاال کاندیدای خودشان را در کاخ ریاست جمهوری می بینند
به دولت اعتماد کنند و دست از یارانه بگیری بردارند ،اما در
عمل اتفاق دیگری رخ داد که نشان داد سرمایه اجتماعی
دولت به تنهایی نمی تواند مردم بی اعتماد به شرایط و اینده
اقتصادی کشور را بر ســر پیمان بازگرداند و مانع از دریافت
پول یارانه ها شود.
با اینکه دولت خیلی زود اعالم کرد در اجرای سیاست
ناز عرب ها برای
محصوالت ایرانی
وقتی هندوانه هم
سیاسی می شود
دوستی
خاله خرسه؟!
کاهش دستوری
نرخ سود بانکی
فساد ایجاد می کند
65
اقتصاد
94در این مــورد می گوید« :در این شــرایط بحث کاهش
یارانه بگیران برای کاهش هزینه های دولت در زمینه قانون
هدفمندی مطرح می شود که باید اعالم کرد حذف دهک ها
در قانون بودجه 94مطرح نیست و قانون دولت را به حذف
دهک های ثروتمند ملزم نکرده است .بر اساس قانون دولت
باید افــراد نیازمند را شناســایی کرده و به انهــا یارانه نقدی
پرداخت کند .با این شرایط دولت می تواند به اقشار مختلف
متناسب با میزان درامدشــان یارانه نقدی پرداخت کند و بر
همین اساس یارانه نقدی می تواند کاهش یا افزایش داشته
باشد .اما بر اساس قانون نباید از دریافت یارانه نقدی محروم
شــود .مصوبه مجلس در مورد بودجه ســال 94هم دست
دولت را تا حدودی باز گذاشته اســت ،با اینکه در روز های
اول نگرانی ها در این مورد بود که کاهش ســقف پرداخت
یارانه بــه مردم به معنــی کاهش میزان پرداخت ها باشــد،
بندی به نام بند ج هم تصویب شد تا خیال همه را راحت کند.
در این بند قید شد که دولت می تواند تا سقف 10درصد
از موارد هزینه شده از محل در امد یارانه ها را افزایش دهد،
یعنی بدون در نظر گرفتن بند ج قرار است 77درصد از کل
درامدها ( 37هزار میلیــارد تومان از کل 48هــزار میلیارد
تومان) صرف پرداخت یارانه نقدی شــود .حــال با در نظر
گرفتن بند «ج» ایــن مصوبه میــزان هزینــه یارانه نقدی
می تواند تا 10درصد تغییر کند که در صورت افزایش ،سهم
یارانه نقدی از کل درامدها از 77درصد به 87درصد رشــد
خواهد کرد .بنابراین با فرض اینکه 87درصد کل درامدها
معادل 42هزار میلیارد تومان خواهد شد ،می توان نتیجه
گرفت که این مصوبه ،ادامه روش موجود در پرداخت نقدی
را نیز تضمین می کند.
در حالــی کــه فریــاد وزارت نفــت بلند اســت که در
ســال های اخیر همه درامد هایش بیرون از این وزارتخانه
هزینه شده است و در سایه کم شدن درامد های نفتی پولی
وزیر وکارگران
سرنوشت دوگانه علی ربیعی به کجا خواهد انجامید
فاطمه کریمخان
خبرنگار
اقتصاد
66
مثلث | شماره 261
2
وقتی علی ربیعی وزیر کار شد ،کارشناسان متفق القول
بودند که شــرایط کارگری در کشــور نا مناســب و حتی رو به
بحران است .رکود و رشد منفی اقتصادی به بیکاری گسترده
در کشور دامن زده و مساله به سمت اسیب زایی برای امنیت
ملی پیش می رود .حاال دو سال از ان روز ها گذشته و امسال
بعد از هشت سال کارگران دوباره حق راهپیمایی به مناسبت
روز جهانی کارگر را به دســت اورده اند .در ســایه بازگشــت
عدد های مثبت به شاخص های رشد اقتصادی امید می رود
که روز های بهتری در انتظار کارگران باشد.
در راهپیمایی روز کارگر امســال که همزمان با تهران
در چند شــهر دیگر هم برگزار شده اســت کارگران به برخی
اولویت هایی کــه وزارت کار باید در نظر بگیــرد تاکید کرده
و گفتند کــه وزارت کار باید امکان راه پیمایی های ســاالنه
را فراهــم کنــد ،روی افزایــش حقــوق کارگــران کار کند ،
تامین اجتماعی و نیاز های مستمری بگیران و از کار افتادگان
را در دستورکار قرار دهد و همسان سازی حقوق ها را پیگیری
کند .یکی از جدی تریــن مطالبات کارگــری از وزارت کار،
مساله قرارداد های موقت و حقوق و دستمزد هاست که هر
سال حداقل یک بار مورد رایزنی قرار می گیرد.
فعاالن کارگری خواهان حذف شــرکت های پیمانکار
نیروی انسانی از عرصه روابط کار هســتند که به عقیده انها
کاری جز داللی نیروی کار انجام نمی دهند ،پول هنگفتی را از
کارفرما که به طور معمول دولت است دریافت می کنند ،مقدار
قابل توجهی از ان پول را به جیب می زنند و مابقی را در سطح
حداقل دستمزد به کارگران می پردازند که این امر انگیزه کار
در کارگران را می کشد.
با وجود تمام انتقاد هایی که به وزیــر کار و عملکرد او
در ســکوت خبری وجود دار د و با وجود ابراز نارضایتی برخی
فعاالن کارگری و اصناف حرفه هــای خاص در مورد رعایت
نشدن حقوق شــان در مناسبات شــغلی و صنفی ،وزیر کار
هنوز به ورطه اســتیضاح نیفتاده اســت .جریان استیضاح
وزیر توسط نماینده ای پیگیری می شد که قبال وزیر را برای
یک سوال به صحن علنی کشــیده بود ،این بار محمد رضا
پور ابراهیمــی ،به دنبال پیگیــری مطالبــه جدی تری بود:
«بازنشســتگان صنعت فوالد چند روز مقابل مجلس تجمع
کردند .نمایندگان بــا ربیعی برای حل مشــکالت انها وارد
مذاکره شدند اما ربیعی نسبت به ان بی تفاوت بود ».جمعی
از بازنشســتگان صنعت فوالد برای دریافت حقوق و عیدی
معوقه خود در برابر ســاختمان مجلس تجمــع کرده بودند
و به دنبال ان نمایندگان ۱۳اســتان جلسه ای با علی ربیعی
وزیر کار ،تعاون و رفاه اجتماعــی برگزار کردند و ربیعی قول
حل مشکالت بازنشستگان صنعت فوالد را داد اما قول برای
نمایندگان کافی نبود.
یکی دیگر از اســتیضاح کنندگان با بیان اینکه یکی از
مشکالت اصلی و معضل فعلی ،بیکاری و کاهش اشتغال
در کشور است ،گفته بود که این وزارتخانه به عنوان متولی
اصلی کار در کشور ،اقدامات موثری انجام نداده است.
طرح استیضاح البته ان قدر ها روی خوش ندید؛ رئیس
مجلس جلسه ای با امضا کنندگان استیضاح برگزار کرد و یکی
از نمایندگان مخالف اســتیضاح -که از اعضای فراکسیون
اصولگرایان مجلس که بزرگ ترین فراکسیون مجلس است -
در این مورد گفت که مشــکل بازنشســتگان و به خصوص
بازنشسته های فوالد با اســتیضاح وزیر تعاون حل نخواهد
شد .اقای ربیعی اراده جدی دارد تا مشکل بازنشسته ها را حل
کند و بنابراین مطرح کردن موضوع استیضاح وی به این روند
کمک نخواهد کرد؛ «معتقد هستیم که وزارتخانه باید با ثبات
باشد تا مشکالت را حل کند .اســتیضاح وزیر تعاون نه تنها
وزارتخانه را بی ثبات می کند بلکه بر مشکالت می افزاید».
در نهایت هیات رئیسه در اعالم وصول استیضاح وزیر
کار تعلل کرد و بعد از تعطیــات عید نوروز ،موضوع خود به
خود به دست فراموشی سپرده شــد ،اما وزارت کار پیگیری
مطالبات بازنشستگان را ادامه داد.
عالوه بر مســاله وزارت کار با بازنشســتگان صنایع،
وزارت کار بنا به مســئولیتش در مورد رفــاه ،برنامه ای برای
تامین یک ســبد غذایی قابل اتکا برای اقشار اسیب پذیر را
هم در دستورکار خود قرار داده است.
سبد کاال ،در اغاز یکی از برنامه های در دست بررسی
ســبد کاال ،یکی از برنامه های در دســت
بررسی دولت برای کاهش فشار پرداخت
یارانه نقدی بــود ،اما چنــدان خوب اغاز
نشد .صف های چند کیلومتری مردم برای
دریافت ســبدی که به گفتــه نمایندگان
مجلس شاید حدود 70هزار تومان ارزش
داشت و موجب دلخوری هایی هم شد ،اما
طرحدرقالبسبدحمایتغذاییسهدوره
بعد هم ادامه پیدا کرده است
حتی برای هزینه های جــاری این وزارتخانــه باقی نمانده
اســت ،بانک ها با بحران بدهی های معوق رو به رو هستند
و حتی برای پرداخت وام های کوچــک ازدواج هم کمبود
اعتبار دارند ،تولیــد در وضعیت رکود قــرار دارد و امکانات
دولت برای دســتیابی به پول نقــد محدود اســت ،به نظر
می رسد فعال راه های عملی زیادی پیش روی دولت نیست
تا بتواند از ان طریق بار یارانه ها را کم کند.
مشــاوران اقتصادی دولت ترجیــح می دهند دراین
مورد ســکوت کنند و از اظهارنظر در مــورد این واقعیت که
باالخره ســنگ پرداخت یارانــه نقدی را چطــور باید از چاه
دراورد خودداری کنند .به نظر می رسد هنوز دو دو تا چهار تای
مشــخصی برای مدیریت این موضوع نوشته نشده است؛
یا اگر چنین اســت در مورد ان ســکوت اختیار شده است.
بنا بر این مســاله چگونگی مدیریت پرداخت یارانه ها را هم
باید به فهرست بلند «در انتظار»ها اضافه کرد.
دولت برای کاهش فشــار پرداخــت یارانه نقدی بــود ،اما
چندان خوب اغاز نشد .صف های چند کیلومتری مردم برای
دریافت ســبدی که به گفته نمایندگان مجلس شاید حدود
70هزار تومان ارزش داشــت و موجــب دلخوری هایی هم
شد ،اما طرح در قالب ســبد حمایت غذایی سه دوره بعد هم
ادامه پیدا کرده است.
وزیر کار ،توزیع بسته های حمایت غذایی را اقدامی در
جهت فراهم کردن امنیت غذایی در اقشــار کم تر برخوردار
جامعه دانســته و با اعالم اینکه قرار است در مجموع چهار
بسته این چنینی توزیع شود که مشموالن ان از طریق پیامک
در مورد چگونگی دریافت این بسته ها مطلع می شوند گفته
است که علت توزیع بسته ها در سکوت خبری حفظ کرامت
انسان ها بوده است« :این موضوع بی سر و صدا و کم تنش
انجام شده ،ما حتی در راستای حفظ منزلت و کرامت انسانی
برنامه ای داشــتیم که طی ان این توزیع سبد کاال در منازل
انجام شــود ولی به هر حال امروز شرایطش فراهم نیست و
افراد می توانند در طول مدت زمانی چهار ماه به فروشگاه ها
مراجعه کنند و به دفعات خرید داشته باشند».
بسته های حمایت غذایی که توزیع انها توسط وزارت
کار و رفاه انجام شده ان طور که وزیر می گوید نه تنها شامل
افراد تحت پوشــش نهاد های حمایتی مانند کمیته امداد و
بهزیستی بلکه شــامل گروه های دیگر نیازمند کمک مانند
مادران باردار هم می شــود و قرار است قیمت و ارزش مالی
ان هم افزایش پیدا کند.
وزارت کار قول داده که تا پایان سال حداقل 700هزار
کارگر ســاختمانی را بیمه کند ،همین طور قول داده که نرخ
اشتغال را متناسب با افزایش نرخ رشد اقتصادی باال ببرد و
برای باالبردن نقش بخش تعاون در اقتصاد کشور طی برنامه
ششم توسعه تالش کند .علی ربیعی هم به تازگی در جریان
سخنرانی پیش از خطبه های نماز جمعه ،ابراز امیدواری کرده
که همزمان با افزایش رشد اقتصادی چرخه مصرف بیشتر
به سمت کاال های داخلی برگردد و زمینه گردش مالی بیشتر
برای تولید داخلی فراهم شود.
این واقعیت که بخش عمده ای از مشکالت کارگری
در ایران امکان انعکاس پیدا نمی کنند و پشت در های بسته
باقی می مانند ،قابل انکار نیست ،اما مشخصا بهبود وضعیت
کارگران با بهبود شاخص های کلی اقتصادی ارتباط مستقیم
دارد .از انجا که چالش هایی مانند بهبود فضای کسب و کار
و تغییر قانون قرار داد ها ،قانونمند کردن مناســبات کارگر و
کار فرما ،تقویت کانون های صنفی و اتحادیه ها ،حل معضل
کارگران مهاجر غیر قانونی ،مهارت اموزی به کارگران و افراد
جویای کار ،بسیار زمان بر و بوروکراتیک است ،شاید برای
این بهبود شرایط کارگران هم تنها باید امیدوار و منتظر بهبود
احتمالی وضعیت صنایع ،تولید کنندگان و بنگاه های خدماتی
در سایه بهبود روابط با جهان بود !
چراغ خاموش
دولت در حال مدیریت یارانه هاست
ایرج ندیمی
3
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس
فشار پرداخت ماهانه یارانه ها در تمام ماه های گذشته
روی دوش دولت ســنگینی کرده و هنوز هم می کند و دولت
به دنبال راه هایی است که بتواند از این فشار
تا جایی که ممکن است کم کند.
در قانــون یارانه ها راه هایــی برای این
منظور پیش بینی شــده و دولت مکلف شده
اســت کــه پرداخــت یارانه ها را بــه صورت
کمک های جبرانی نقدی و غیرنقدی به مردم
انجام بدهد.
اگر دولت بخواهد به این بند در قانون
هدفمنــدی یارانه ها ارجاع بدهــد ،ان وقت
می تواند بخشــی از رقــم کمک هایی که در
قالب یارانه نقدی پرداخته می شود را در قالب
تهیه کاال و توزیع ان بین مردم انجام بدهد.
این راه یک سری مزایایی دارد از جمله اینکه
نوعی حمایت دولتی از تولید و اشتغال هم هست .به هرحال
موضوع این است که قانونگذار دست دولت را باز گذاشته تا
یارانه ها را به چند صورت به مردم پرداخت کند؛ هم می توان
روش پرداخت تماما نقــدی را در پیش گرفــت و هم روش
پرداخت بخشی نقدی و بخشی جنسی .یک راه دیگر هم این
است که دولت تمام کمک را به صورت جنسی به مردم بدهد
و هیچ کدام از اینها منع قانونی ندارند.
حاال در مــورد اینکه چــرا دولت تصمیــم گرفته تمام
پرداخت یارانــه از مرحلــه اول ان به صورت نقدی باشــد ،
بر می گردد به بیش از بیست ماه پیش و تصمیم های دولت
قبلی که ربطی به دولت فعلی ندارد.
همچنین برای مدیریت پرداخت یارانه دســت دولت
باز گذاشته شده که در مورد حذف افراد اختیار داشته باشد،
همان قانون می گوید که بر اساس درامد خانوار ها قرار نیست
همه یکســان یارانه دریافت کنند یا همه خانوار ها مشمول
دریافت یاران ه بشوند .اما در مورد اینکه دولت چگونه می تواند
این نظم را به وجود بیاورد و برنامه ریزی کند که پول بیشتری
به نیازمندان برسد مشــخصا باید دولت به سراغ ایجاد یک
اقتصاد
بانک اطالعاتی برود و بر اساس ان اطالعات نحوه پرداخت
و میزان ان را مدیریت کند.
انچه مــا به عنوان نمایندگان مجلس از بیرون شــاهد
هســتیم ،این که دولت واقعــا برای کاهش فشــار یارانه ها
مشغول انجام برخی طرح هاست .یکی از این اقدامات حذف
تدریجی برخی اشخاص یا خانوار ها از دریافت یارانه نقدی
است که با هوشمندی دولت به صورت گروهی و جمعی انجام
نشده و در مورد ان جنجال خبری هم به راه نیفتاده است.
خوشبختانه دولت و وزارت رفاه هر دو با هم به صورت
بی سر و صدا و بدون حاشیه مشغول امتحان کردن راه های
مختلف پرداخت یارانه هســتند .همین برنامه ســبد تامین
امنیت غذایی که از طرف وزارت راه انجام می شــود و بعد از
دور اول ان ،چندیــن دوره دیگر به صورت
اطالع رســانی محــدود و مشــخص بــه
دریافت کنندگان این بسته ها انجام شده،
یکــی از مصداق های تــاش دولت برای
کاهش فشار پرداخت یارانه هاست.
به هر حال ما ناچار هســتیم بپذیریم
بســیاری از مــردم مــا دچــار مشــکالت
معیشــتی هســتند و روی پــول یارانه ها یا
ســایر کمک های دولتی حساب کرده اند.
این موضوع را هم نمی شــود نادیده گرفت
که چه دولت بخواهد بــه توزیع پول ادامه
بدهد ،چه بخواهد تنها به توزیع کاال قناعت
کند یا اینکه ترکیبــی از هر دو روش را برای
گروه های مختلــف جامعه پیــاده کند ،هر کــدام از این ها
عوارض و تبعات خودش را خواهد داشت .اما ان چیزی که
در عملکرد دولت مشهود است اینکه دولت خودش می داند،
درگیر چه بحرانی اســت و به صــورت ارام و بــدون جنجال
رسانه ای در حال برطرف کردن مشکالت است.
وزارت کار باید درباره حقوق کارگران مدعی باشد
ربیعی به تنهایی تاثیرگذار نیست
حسین طال
4
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس
مثلث | شماره 261
اقتصاد
در ابتــدا ،باید هفته کارگــر را به همــه کارگر هایی که
دسترنج انها مایه پیشــرفت کشور اســت ،تبریک بگویم.
حاکمیت و دولــت باید قــدر دان این نیرو ها باشــد و به انها
به عنوان ســرمایه نگاه کنــد .بیت المــال ،تنهــا کاال ها و
ملزومات نیســت ،فقط پــول و امکانات فنی و دســتگاه ها
نیســت ،بیت المال ،همان نیروی انسانی است که سرمایه
کشور اســت .اگر با این نگاه به نیروی انســانی نگاه کنیم،
بخش عمده مســئولیت وزارت کار ،که صیانت از کارگران
و حفظ منافع کارگر و کارفرما ،بیمه و پایداری شغلی و مانند
ان اســت ،در واقع صیانت از بیت المال است .اما در مورد
عملکرد وزارت کار و شخص وزیر کار در دوران مسئولیتش از
ابتدا تا امروز ،چند نکته وجود دارد ،اول اینکه باید عملکرد ها
را در قالب اجرای وظایف سازمانی هر مجموع ه دید .یکی از
وظیفه های وزارت کار ،در حوزه تعاون اســت .طبق برنامه
پنجم توسعه ،قرار بود سهم بخش تعاون در اقتصاد کشور به
20درصد برسد اما امروز این سهم هنوز در حد پنج درصد باقی
مانده است که این نشان می دهد ما از دستیابی به برنامه هایی
که در این حــوزه داشــته ایم عقب مانده ایم .بــاز در بخش
دیگری از ســند برنامه پنجم توســعه ،قرار بود شرکت هایی
که در مجموعه صندوق های بازنشستگی قرار دارند واگذار
شوند ،و خود صندوق ها از بنگاهداری بپرهیزند .دولت قرار
بود در این زمینه برنامه مدونی به مجلس ارائه بدهد اما هنوز
این کار را انجام نداده است و روشن نیست که در این زمینه
چه برنامه ای دارد .مســئولیت دیگری که بــه عهده وزارت
تعاون ،کار و رفاه اجتماعی اســت ،در مــورد ایجاد ایمنی
در فضای کار اســت .اخیرا پزشــکی قانونی اعالم کرد که
امار حوادث حین کار در یک ســال اخیر ،حدود 2/6درصد
افزایش داشته است .این موضوع نشان می دهد که وزارت
کار در حوزه بازرســی ها دچار مشکل اســت و ضعیف عمل
می کند ،اگر این طور نبود باید امار چنین اسیب هایی کاهش
پیدا می کرد .این اصال مطلوب نیست که در سال ،92یک
هزار مــورد قطعی نخاع بــه علت حوادث ناشــی از کار بروز
کرده است .مســئولیت دیگری که به عهده وزارت کار قرار
دارد ،ایجاد و تامین پایداری شغلی اســت .در حال حاضر
که تولید بــا بحران مواجه اســت ،بســیاری از بنگاه ها یا با
ظرفیت های پایین تر از ظرفیت واقعی شــان کار می کنند یا
اینکه اصال تعطیل هستند .این موضوع باعث می شود که
امنیت شــغلی کارگران کاهش پیدا کند .وقتــی کارخانه ها
تعطیل هســتند یا با ظرفیت کمتر از ظرفیت خودشــان کار
می کنند ،مشخصا در پرداخت حقوق کارگران دچار مشکل
می شوند و در نتیجه اش میزان اعتراض های کارگری روز به
روز باال تر می رود .در این مرحله به نظر می رســد وزارت کار
باید به عنوان مدعی العموم وارد شود و برخی مسائل مربوط
به حقوق کارگران را پی گیری کند .در مورد مسئولیت ذاتی
وزارت کار ،یک اختالف نظر وجود دارد؛ در حالی که برخی
تصور می کنند وزارت کار مسئول ایجاد شغل در کشور است،
برخی دیگر می گویند این وزارتخانه تنها باید بر روابط کارگر
و کار فرما نظارت داشته باشد ،به همین دلیل بهتر است که
وارد بحث در مورد اینکه ایا وزارتخانه باید کار ایجاد کند یا نه،
نشویم .بخش دیگری از مســئولیت وزارت کار ،ایجاد رفاه
اجتماعی است .در این مورد به نظر می رسد که در طول 20
ماه گذشته اقدام های خوبی انجام شده است ،به خصوص
در مورد بیمه ها ،تحت پوشــش قرار گرفتــن برخی دارو ها
توســط بیمه های تامین اجتماعی و اقدام هایــی که برای
بهبود وضعیت زندگی معلوالن انجام شده است ،همه اینها
از دید ناظران دور نمانده و جای تشکر هم دارد .در بررسی
عملکرد وزیــر کار و وزارتخانه ای مثــل وزارت کار باید این
موضوع را همواره در نظر داشت که اگر ما در کشور شغل به
میزان کافی نداریم یا اگر وضعیت صنایع ما مناسب نیست و
اسیب دیدگی هایی وجود دارد ،نباید این تلقی به وجود بیاید
که تنها یک وزارتخانه یا یک نهاد مســئول رسیدگی و حل
مشکالت یا پاسخگویی به خواسته هاست .این واقعیت که
وقتی کسی در معدن کشته می شود ،کارگر و کارفرما مقصر
شناخته می شــوند نباید به این معنی باشد که وزارت صنایع،
یا وزارت کار در این مورد مسئولیت ندارند .چون به هر حال
ساز و کار ایمنی ها در محل کار باید توسط بازرسان وزارت کار
مورد بررســی مداوم قرار بگیرد .انچه از وزارتخانه ای مانند
وزارت کار انتظار می رود این اســت که نقش مدعی العموم
را در مورد موضوعات اجتماعی به عهده بگیرد تا بتوانیم به
نقطه ای برسیم که وضعیت کارگران به سمت بهبود حرکت
کند.
67
ا
قتصاد
گزارش
ویژه
ناز عرب ها برای محصوالت ایرانی
اقتصاد
68
مثلث | شماره 261
5
وقتی هندوانه هم سیاسی می شود
چالش بین ایران و عربستان وضعیت جدیدی نیست.
حتیگویاقبلازپیروزیانقالبهمدوکشورباهمرقابتداشته
و سر سازگاری نبوده اســت .این وضعیت طبعا پس از پیروزی
انقالب و همراهی عربســتان با صدام متجاوز قوت بیشتری
گرفت .ماجــرای حج خونیــن و رخدادهای پــس از ان نیز بر
تشدید این روند موثر بوده اند .اما عربستان که اصرار دارد خود
را ام القرای جهان اســام جا بزند و با وجود ثروت های کالن،
عمال توفیقی نداشته است ،همواره پایگاهی بوده است برای
دشمنان ایران و مکتب تشــیع .در هفته های اخیر نیز پس از
اقدام عربستان در حمله به خاک یمن دقیقا همزمان با انعقاد
توافقبینایرانوغربدرلوزان،تنشبیندوکشورنمودجدی
یافته است .در همین اثنا ،ماجرای تعدی به دو نوجوان ایرانی
درفرودگاهجدهودربازگشتازسفرعمرهنیزمزیدبرعلتشد.
اما پرده جالب تر ان وقتی بود که تنش های بین دو کشور ،در
عرصهتجارتهندوانهنیزنمودیافت.ماجراازجاییبرجستهشد
کهبرخیرسانه هایسعودیواماراتی،تبلیغاتمنفیجدیدی
را این بار علیه محصوالت کشــاورزی ایران به راه انداخته اند.
در نتیجه این جوسازی ،در پی ادعاهای مطرح شده در برخی
کشورهای عربی مبنی بر وجود سوراخ هایی روی هندوانه های
وارداتیازایران،برخیازاینکشورهامانندامارات،قطروکویت
بهجمع اوریاینمحصولازبازارهاپرداختند.برخیمسئوالن
و فعاالن کشورهای عربی در شبکه های اجتماعی نیز تالش
کردندبهاینجنگروانیدرکشورهایخوددامنبزنندومدعی
شدندکهبهاینهندوانه هاموادشیمیاییتزریقشدهاست!
در پی شدت گرفتن این شــایعه ها ،وزارت اب و محیط
زیست امارات اعالم کرد که مطالب منتشر شده در رسانه ها و
شبکه های اجتماعی داخلی و دیگر کشــورهای عربی درباره
وجود سوراخ هایی در هندوانه وارداتی ،درواقع ناشی از نوعی
حشرهاستکهدورهحیاتخودراتکمیلکردهوبررسی هانشان
می دهد که هیچ اثری از ان حشره داخل محصوالت نیست.
این در حالی اســت که «ضاحی خلفان» معاون رئیس پلیس
دبی در اظهاراتی در صفحه توئیتر خود ،پا را فراتر گذاشــت و
مدعی شد :پس از پدیده هندوانه ایرانی ...باور کنید که همه
میوه های صادراتی ایرانی ،برای سالمتی فاجعه بار هستند».
شورای عالی بهداشــت قطر نیز با اعالم ازمایش نمونه های
جمع اوریشدهازمناطقمختلفاینکشور،تاکیدکردکهنتایج
اولیهازمایش ها،سالمتیفیزیکیهندوانهراثابتمی کندوبقیه
نتایجازمایش هانیزطیروزهایاتیاعالمخواهدشد.معاون
وزیرجهادکشاورزیجمهوریاسالمیایراننیزبرگشت خوردن
برخی از محموله های هندوان ه صادراتی را تایید و اعالم کرد:
«محموله های برگشت خورده مشکل افت زدگی و بهداشتی
نداشته اند و برخی کشــورهای عربی با ایران سر ناسازگاری و
نامهربانیدارندکهممکناستدرتجارتمحصوالتکشاورزی
تاثیرگذارباشد».عباسکشاورزدرگفت وگوباخبرنگارایسنا،با
بیاناینکهبرخیجریان هایسیاسیحاکمدراینزمینهمشکل
ایجادمی کنند،تصریحکرد«:برخیکشورهایعربیبا
ایرانسرناسازگاریونامهربانیدارندوممکناست
درتجارتمحصوالتکشاورزینیزتاثیر گذار
باشــد؛ به عنوان مثال یکی از محموله های
هندوانه صادراتی ایران بــه دلیل اینکه چند
ح ترش
روز در مرز معطل شــده و بــه اصطال
شدهبود،کیفیتخودراازدستدادوبههمین
دلیل برگشت خورد؛ بنابراین این موضوع هیچ
ربطیبهافت زدگیوسالمتمحصولندارد،چرا
که هندوانه در فضای باز و در معرض نور خورشــید
قرار گیرد ممکن است دچار این مشکل شود ».وی
همچنیناظهارکرد«:برگشت خوردنهندوان هصادراتیایرانبا
ادعایسال منبودنوافت زدهبودناینمحصولکامالمتفاوت
است ،چرا که ممکن اســت به دالیلی برخی از محموله های
صادراتیهندوانهبرگشتخوردهباشدامااینموضوعارتباطی
به سالمت محصوالت ندارد ،چرا که همه انها با گواهی های
بهداشتیتایید شدهازسویسازمانحفظنباتاتصادرشده اند.
کشاورزافزود«:به عنوانمثالدربرخیمحموله هایصادراتی
ی هندوانه که
به دلیل بی دقتی صادرکنندگان ،کرم سرخرطوم
البتهعمرانتمامشدهوازبینرفتهاسترویپوستمحصول
اثراتی را بجا گذاشــته بود ،اما همان محموله در بررسی های
مجددازسویسازمانحفظنباتاتهیچمشکلیازنظرسالمت
و افت زدگی نداشــت ».معاون وزیر جهاد کشــاورزی در امور
زراعت تصریح کــرد« :اگر این محصوالت افت زده هســتند
چگون هاستکهبسیاریازمحموله هایصادراتیاینمحصول
به کشورهای مختلف از جمله ترکیه صادر می شود و برگشت
نمی خورد؟ حتی بســیاری از انها از طریق ترکیه به کشورهای
دیگر صــادرات مجدد می شــوند ».در ادامه ماجرا ،ســفارت
جمهوری اسالمی ایران در ابوظبی اخبار منتشر شده در برخی
ازرسانه هایخارجیمبنی برالوده بودنهندوانه هایصادراتی
از ایران به امارات را تکذیب کرد .در بیانیه مطبوعاتی سفارت
ایرانامدهاست«:بنابهاعالموزارتابومحیطزیستدولت
اماراتعربیمتحدهدرروزدوشنبهمورخ 1394/ 2/ 14مطابق
با 4می 2015م ،در نتیجه ازمایشــات صورت گرفته توســط
ازمایشگاه وزارت مذکور و ازمایشــگاه های وابسته به شورای
استانداردابوظبیرویهندوانه هایایرانی؛مشخصشد،این
هندوانه ها فاقد هر گونه مواد میکروبی ،مضر ،شیمیایی ،اثار
حشره کش و فلزات سنگین هستند ».بنابراین اخبار عجوالنه
منتشره از سوی برخی رســانه های خارجی مبنی بر الوده بودن
هندوانه هایصادراتیازایران،غیرواقعی،نادرستودرجهت
تالشبرایتصاحببازارمحصوالتبا کیفیتکشاورزیایران
و از جمله هندوانه از ســوی رقبای ناشــی ،ارزیابی می شود».
این بحث ها و تنش ها درحالی است که کارشناسان کشورمان
اصل تولید هندوانه و صادرات ان به کشــورهای بی ابی چون
عربستانرانادرستمی دانندونکوهشمی کنند.انهامعتقدند
درحالیکهبابرداشتبی رویهازمنابعابی،بخش هایاعظمی
از دشت های کشــور در حال تبدیل به بیابان هستند ،چرا باید
همچنان به صادرات اب مجــازی از طریق محصوالتی اب بر
همچونهندوانهوسیب زمینیادامهدهیم؟!
از جمله ،بهمن محمدی ،کارشــناس کشــاورزی
گفته اســت« :بخش های اعظمی از دشــت های
کشــور به بیابان تبدیل شــده اند .خالی شــدن
ســفره های زیرزمینی باعث نشســت و
شــکاف زمین می شــود و حتی اگر
خشکسالیهمنباشدقرن هاطولمی کشدتابهحالتطبیعی
برگردد .وی با انتقاد از کشت محصوالت اب بر همچون انواع
صیفی جات از جملــه هندوانه ،ســیب زمینی و غیــره افزوده
است« :خشکسالی های ممتد از یک سو و برداشت بی رویه از
سفره هایابزیرزمینیدرسال هایاخیرباعثشدهوضعیت
ابدرشرایطبحرانیقرارگیرد.مصرف 92درصدابدربخش
کشاورزی میانگین بسیار باالیی اســت که در صورت تجهیز
مزارع و باغات به ابیاری مــدرن ،در مصرف اب بین 80تا صد
درصدصرفه جوییمی شود».اینکارشناسکشاورزیاحداث
بیش از حد چاه های غیرمجاز و برداشت بیش از حد چاه های
غیرمجاز به دلیل نبود کنتور را از عوامل هدررفت اب در بخش
کشاورزی دانسته ،می گوید« :غفلت در عدم توجه به احداث
بیشازحدچاه هایغیرمجازازعواملبروزبحرانابدربخش
کشاورزی بوده است .از سوی دیگر بسیاری از چاه های مجاز
همفاقدکنتوروسنجشاندازه گیریمیزانمصرفابهستند
واینمسالهباعثبرداشتبیشازحدابتوسطچاه هایمجاز
شده است ».وی با بیان اینکه بحث امایش سرزمین و الگوی
کشتبایدجدیگرفتهشود،می گوید«:با وجودقانونارتقای
بخشکشاورزیکهصراحتابهالگویکشتاشارهکرده،بحث
امایشسرزمینتوسطدستگاه هایمربوطهکهموظفبهانجام
ان بودند به طور جدی صورت نگرفته است .باید با ایجاد ساز
و کارهایی ،برای کشاورزان هر منطقه مشخص کنیم باتوجه
به مزیت هــا و نیز محدودیت منابع ابی به کشــت محصوالت
بپردازند .البته اجرای این امر کار ســختی است اما اگر به طور
جدیبابرنامه ریزی،صرفهزینه،فرهنگ سازیواموزش،به
بحثالگویکشتپرداختهشود،ظرفحدودیکدههشکل
عملیاتیبهخودمی گیرد».بهگفتهمحمدیصادراتکشاورزی
در هر کشوری بر مبنای مزیت نسبی موجود و وضعیت رقابتی
انکشورباسایرکشورهاشکلمی گیرد؛درحالیکهصادرات
کشاورزی ما معموال بر اســاس مازاد تولید انجام می شود .اگر
مزیت ها را بر اساس امایش ســرزمین و الگوی کشت تعیین
کنیم،صادراتنیزهدفمندمی شود .اینکارشناسکشاورزی
ســوق یافتن صادرات به ســمت محصوالت با نیاز ابی کم را
ضروری دانســت و افزود« :محصوالتی مثل پسته و بادام که
نیازابیکمتریدارندبرایاقلیمایرانمناسب ترهستند.بایدبه
سمتمحصوالتیبرویمکهدارایقدرترقابتبیشترواب بری
کمترهستند.همچنینمحصوالتیبکاریمکهقابلنگهداریو
تبدیلباشندکهاینمسالهنیازمندایجادزیرساخت هایصنایع
تبدیلیاست».
اقتصاد
6
س هفته
عک
معوقاتبانکی
گریبانگیرشد
امار رو به رشــد معوقات بانکی که البته مدت هاســت
از ســوی بانک مرکزی به روز نشــده ،کم کم بدهکارانش را
به دردســر انداخت؛ برخی پایشان به بازداشــتگاه باز شد و
برخی دیگر با وجود تمکن مالی از ماراتن خرید محبوبترین
باشگاه های فوتبالی کشور جاماندند.
رقم حدود 100هزار میلیارد تومان معوقات بانکی که
به اذعان مقامات مســئوول رقم واقعی ان با در نظر گرفتن
منابع استمهال شــده ،از 200هزار میلیارد تومان هم عبور
می کند .اگر چه همواره از محورهای اصلی نقد نظام بانکی
بوده و اراده کم رنگ بانکی ها برای پس گیری منابعشان مورد
انتقاد است ،اما گویا این مالحظات نسبت به بدهکارانی که
توانسته اند به نوعی از کنار میلیاردها و گاهی هزاران میلیارد
تومان بدهی خود به بانک ها به راحتی عبــور کنند به پایان
رسیده است.
در حالی که در سال گذشته بانکی ها با مشارکت بانک
مرکزی تصمیــم به تقســیم بندی بدهکاران شــبکه بانکی
بر اســاس عوامل معوق شــدن بدهی و میزان ان گرفتند و
فرصت باز پرداخت ایجاد کردند ،به هر حال گروهی همچنان
نســبت به پس دادن میلیاردها پولی که همان سپرده های
ریز و درشــت مردم در بانک هاست واکنشــی ندارند .اخیرا
ســخنگوی قوه قضائیه از بازداشــت تعدادی از بدهکاران
بانکی که اقدام جدی بــرای بازپرداخت انجام نداده اند خبر
داده اســت؛ بدهکارانی که حدود 10نفرنــد و از نظر کمی
تعدادشان زیاد نیست اما رقم بدهی قابل توجهی دارند .در
عکسی که مشاهده می کنید امیر عابدینی به عنوان نماینده
حسین هدایتی یکی از بدهکاران بانکی پس از شکست در
مزایده پرسپولیس مشاهده می شود.
دوستیخاله خرسه؟!
کاهش دستوری نرخ سود بانکی فساد ایجاد می کند
مهدی زرندی
7
کارشناس اقتصادی
مثلث | شماره 261
اقتصاد
کاهش دستوری نرخ ســود باعث ایجاد عدم تعادل،
فســاد و رانت در اقتصاد می شــود .کاهش نرخ سود بانکی
باید به گونه ای باشد که ســپرده گذار مشمول جریمه و ضرر
نشود .وقتی سپرده گذار سرمایه خود را وارد بانک می کند،
انتظار دارد ســود عادالنه ای به وی تعلق بگیرد ،اما کاهش
نرخ ســود بدون توجه به نرخ تورم به معنــای جریمه کردن
سپرده گذار است.
در حالی که باید توجه شود سپرده گذار احساس عدم
عدالت نکند ،الزم اســت به بخش های تولیدی نیز کمک
شود و قیمت سرمایه گذاری در تولید پایین بیاید.
الزم است در تعیین نرخ سود و بهره تسهیالت بانکی،
به هر دو ســوی ایــن امر ،یعنــی دو بخش ســرمایه گذار و
کارافرین و سپرده گذار و ایجاد تعادل بین انها توجه شود .در
این میان ،ایجاد رانت نمی تواند به بخش های تولیدی کمک
کند .اگر دولت تصمیــم دارد برای گروه هــای تولید کننده
فرصت ایجاد کرده تا به منابع ارزان قیمت مالی دسترســی
داشته باشد ،الزم است با در نظر گرفتن تورم و این واقعیت
که پایین اوردن بدون برنامه نرخ ســود ایجاد رانت می کند،
نرخ سود را تعیین کند.
از این رو می توان گفت که دســتوری بودن نرخ سود
بانکی می تواند به فقدان تعادل در بازار منجر شود .این امر
در نهایت باعث فساد و رانت خواهد شد .بنابراین اگرچه الزم
است نهادهای نظارتی ،شورای پول و اعتبار و وزارت اقتصاد
در نرخ سود بانکی نظارت کنند ،باید شرایطی ایجاد شود که
تعادل بین دو نرخ سود و تورم به خودی خود به وجود بیاید.
برای تعییــن نرخ بهره بانکی مناســب الزم اســت در
ابتدا به موسســات مالی بدون مجوز رسیدگی شود .درواقع
اولین اقدام در راســتای ایجاد تعادل بین نرخ سود بانکی و
تورم تعیین تکلیف موسسات مالی بدون مجوز است .وقتی
بانک ها با تن دادن به یک سری قوانین دستوری کار می کنند
در حالی که موسسات مالی بدون مجوز نیز فعالیت می کنند،
در واقع این بانک ها جریمه شده اند و فرصت ها را برای جذب
سرمایه از دست داده اند ،در حالی که موسسات مالی فرصت
جذب سپرده بیشتری خواهند داشت.
الزم اســت در مرحله بعــد دولت به این ســمت پیش
برود که شــرایط را بــرای رقابت بانک ها فراهــم کند .همه
کشور های دنیا نیز این شبکه رقابتی را فراهم می کنند تا در
ان سپرده گذار بانک مورد نظر خود را انتخاب کند.
69
ورزش
مزایده ناکام
پرسپولیس و استقالل در مزایده سوم هم واگذار نشدند .حاال تحلیل ها به سمت
دیگری ســوق پیدا کرده .گفته می شــود اراده دولت عدم واگذاری دو باشگاه
پرطرفدار پایتخت است .اما سازمان خصوصی سازی مدعی است در مزایده پایان
اردیبهشت سرخابی ها قطعا به فروش خواهند رسید.
ت
یتر
ا
و
ل
سرخابی ها روی هوا
ایامکانیسمواگذاریاستقاللو
پرسپولیستغییرمی کند؟
1
ایا واگذاری پرسپولیس و استقالل پروژه ناتمام دولت
ل جدی تر
یازدهم است؟ حاال پس از لغو مزایده سوم این سوا
از قبل هم مطرح شده اســت .برگزاری سه مزایده بی نتیجه
برای فروش باشــگاه های استقالل و پرســپولیس و تداوم
این رویه ابهامات و سواالت زیادی را ایجاد کرده است .ایا
غوغای رســانه ای ،سازمان خصوصی ســازی را وارد مسیر
دیگری کرده یا واقعا اصل ماجرا این است که این دو باشگاه
به مشتری خوب سپرده شود.
ورزش
70
مثلث | شماره 260
چرا مزایده سوم لغو شد؟
مزایده باشــگاه استقالل و پرســپولیس برای سومین
بار در هیجان رســانه ای بی نتیجه به پایان رسید تا ابهامات
در واگذاری این باشگاه ها بیشتر شــود .سالیان سال است
که بحث خصوصی کردن باشــگاه های پرطرفدار پایتخت
در میان تصمیم گیرندگان ورزش کشــور مطرح شده است،
اما با شــروع کار دولت یازدهم پیگیری این موضوع جدی تر
شد تا اینکه در نهایت سه مزایده برای فروش این باشگاه ها
برگزار شد .مزایده ســوم در حالی بی نتیجه تمام می شود که
در مزایده اول و دوم هیچ کس برای خرید سرخابی ها اعالم
امادگی نکرد تا اینکه این دو مزایده قبل از تاریخ برگزاری لغو
شد اما در مزایده سوم که نهم اردیبهشت ماه برگزار شد ،چهار
خریدار در مزایده شرکت کردند ،در حالی که خریدار باشگاه
استقالل و یکی از خریداران باشگاه پرسپولیس به دلیل واریز
نکردن وجه سپرده در مزایده ،از رقابت با رقیبان خود حذف
شدند،درنهایتپاکت هایشرکتبهنامپیشروکیشوشرکت
استیل اذین ایرانیان برای بررسی نهایی به کمیته واگذاری
رفت .تا اینکه روز دوشنبه اعالم شد اهلیت هیچ کدام از این
دو شرکت تایید نشده و مزایده باشگاه پرسپولیس هم برنده ای
ندارد .طبق قانون باشگاه های استقالل و پرسپولیس باید از
طریق مزایده به فروش برسند ،اما نکته قابل تامل این است
که به رغم غیرقانونی نبــودن تکرار مزایده واقعا قرار اســت
چند بار برای فروش این باشگاه ها مزایده برگزار شود؟ وقتی
در مزایــده اول و دوم خریــداری اعالم امادگــی نکرد و این
مزایده ها قبل از برگزاری لغو شــد ،کسی نمی توانست به کار
سازمان خصوصی ســازی ایراد بگیرد اما وقتی چهار خریدار
در مزایده سوم شرکت می کنند و هر کدام از انها بنا به دالیلی
از دور رقابت کنار می روند ابهامات زیادی در اذهان عمومی
ایجاد می شود ،به راستی چرا مزایده سوم برنده ای نداشت؟
ابهام های مزایده و سوال های بی پاسخ
شرکتی که برای خرید باشگاه استقالل پاکت خود را
ارائه کرده بود ،وجه ســپرده در مزایده را به حساب سازمان
خصوصی ســازی واریز نکرد و مدارک ناقص را درون پاکت
قــرار داد و به ســازمان خصوصی ســازی ارائه کــرد .حال
سوال این است ،شرکتی که ادعا می کند یک شرکت بزرگ
اســت و قرار اســت چیزی حدود 300میلیارد تومان بابت
خرید یک باشــگاه بپردازد چطور از قوانین مزایده اطالعی
نداشته است؟ این در حالی است که طبق اطالعیه سازمان
خصوصی سازی که قبل از مزایده منتشر شد ،مقرر شد کسانی
که قرار است در مزایده شــرکت کنند باید مبلغی را به عنوان
سپرده به حساب سازمان خصوصی سازی واریز می کردند اما
شرکت مذکور بدون اینکه پولی به حساب سازمان واریز کند،
پاکت خود را ارائه کرد و در روز مزایده نام این شرکت به عنوان
خریدار باشگاه استقالل مطرح شد .ســوال این است چرا
مسئوالن ســازمان خصوصی ســازی اجازه دادند خریداری
که پول ســپرده را واریز نکرده ،نامش در روز مزایده مطرح
شود و به نوعی برای خود تبلیغ کند .نکته ابهام امیز دیگری
که مطرح است اینکه وقتی از بین ســه خریدار پرسپولیس
دو شــرکت اســتیل اذین ایرانیان و بهنام پیشرو کیش برای
بررســی های نهایی انتخاب می شــوند ،هیچ کــدام از انها
صالحیت شان تایید نمی شود .شرکت استیل اذین ایرانیان
که متولی ان حسین هدایتی است ،بر اساس انچه مسئوالن
سازمان خصوصی ســازی اعالم کردند بدهی بانکی دارد.
شرکت بهنام پیشــرو کیش نیز به دلیل دیر واریز شدن مبلغ
سپرده ،نتوانست به عنوان برنده انتخاب شود .ایا بهتر نبود
مسئوالن سازمان خصوصی ســازی قبل از اینکه نام افراد و
مبلغ پیشنهادی انها را مطرح کنند از صالحیت انها مطمئن
می شــدند تا اینکه اگر این شــرکت ها صالحیت شان تایید
نمی شد در مزایده شرکت نمی کردند.
تردید در مورد واگذاری بزرگ
عده ای معتقدند دولــت اراده ای بــرای واگذاری دو
شکست عابر بانک
حسین هدایتی نتوانست پرسپولیس
را بخرد
باشگاه پرطرفدار پرسپولیس و استقالل ندارد .شاید ظاهرا
خود را عالقه مند نشان می دهد که سرخابی ها باید به بخش
خصوصی واگذار شوند اما عملکرد سازمان خصوصی سازی
به تردیدها در این باره دامن زده است .کسی نمی داند چند بار
قرار است مزایده برگزار شود .در این بین برخی می گویند شاید
برگزاری این مزایده های بی نتیجه برای بعضی به سرگرمی
تبدیل شده باشــد ،اما انچه مسلم اســت این که می شود با
اتخــاذ تصمیم های درســت ،کاری کرد که ایــن مزایده ها
بدون برنده به پایان نرســد تا به نوعــی افکار عمومی درگیر
بازی بی پایان نشود.
وقتی برگزاری ســه مزایده بی نتیجه به پایان می رسد
خواه ناخواه ذهن ها را به ســمتی می برد که گویی مسئوالن
عزم جدی برای واگذاری باشگاه های استقالل و پرسپولیس
ی ندارند ،به همین دلیل شاید بتوان گفت
به بخش خصوص
مزایده هایی که برگزار شد به نوعی بازی با افکار عمومی بود.
حال که رئیس سازمان خصوصی ســازی از برگزاری مزایده
چهارم خبر داده اســت ،مقامات مســئول ابــراز امیدواری
می کنند که این مزایده طوری برگزار می شــود که در نهایت
یک برنده به عنوان خریدار باشگاه انتخاب شود تا در فصل
نقل و انتقاالت این باشــگاه ها همچنان بالتکلیف نمانند و
هواداران این تیم ها بدانند برای فصل اینده چه شــخصی
برای تیم شان تصمیم گیری خواهد کرد.
رئیسفدراسیونونایب رئیسفدراسیونفوتبال
اعتقاد دارند این مزایده نمی تواند به پرسپولیس
و اســتقالل کمک کند .واکنش رئیس ســازمان
خصوصی سازی به این موضوع اما جالب است:
به نظر همه مخالفان احتــرام می گذاریم اما فکر
می کنیم این مزایده برای کشور ،ورزش و فوتبال
موثراست
ورود مجلس و تغییر مکانیسم واگذاری
ن بحث
دو فوریتــی در مجلــس تصویب شــود .بایــد در ای
واگذاری ،اینده دو باشگاه تضمین شود .به عقیده من حتی
باید دو سال اول به صورت ازمایشی این کار انجام شود .چون
اینجا ما بحث واگذاری یک کارخانه ،کاال یا زمین را نداریم
بلکه باید خیلی به این بحث دقت کنیم».
نجف نژاد می گوید« :نباید این بحــث پیش بیاید که
فکر کنیم حتما باید دو باشــگاه را بفروشــیم و فکر کنیم که
دولت قصد دارد از دست دو باشگاه استقالل و پرسپولیس
خالص شود .این دو باشگاه فرصت هستند نه تهدید! برای
همین هم فراکسیون ورزش اماده است جلسه ای با وزارت
ورزش و اقتصاد و سازمان خصوص سازی بر گزار کند تا طرح
دیگری مورد بررسی قرار بگیرد .مهم این است که شئونات
دو باشگاه حفظ شود».
شانس مجدد ناکامان در مزایده چهارم
مثلث | شماره 260
استیل اذین دســت بردار نیست .امیرعابدینی حاال در
جبهه حسین هدایتی سعی می کند خود را به مالکیت باشگاه
پرســپولیس نزدیک کند .او که پس از ناکام ماندن مزایده
ســوم از دولت انتقاد کرد و گفت« :اراده ای وجود دارد که
پرسپولیس و استقالل واگذار نشود » او پس از توضیحات
رئیس سازمان خصوصی سازی درباره استیل اذین پیشقدم
شده تا مشــکالت این خریدار را حل کند .در جریان اعالم
نتیجه مزایده سوم پرسپولیس گفت وگوی جالبی میان امیر
عابدینی و پوری حسینی ،رئیس ســازمان خصوصی سازی
شکل گرفت تا جایی که پوری حسینی عنوان کرد در صورت
اشتباه هیات سه نفره در تایید صالحیت شرکت استیل اذین
ایرانیان از مزایده چهارم خبری نیست.
پس از اعالم نتیجه مزایده سوم باشگاه پر سپولیس،
میان امیر عابدینی و پوری حسینی پرسش و پاسخ جالبی در
گرفت .مدیرعامل سابق سرخپوشان در بخشی از این پرسش
و پاســخ به پوری حســینی گفت« :با توجه به رد صالحیت
اســتیل اذین ایرانیان نام شرکت ما خدشــه دار شده است.
از شــما می خواهم در مقابل افکار عمومی پاسخگو باشید.
از شــما تمنا می کنم به صراحت ان شــرطی که باعث شــد
صالحیت شــرکت ما اعالم نشــود را بیان کنید .اگر شــرط
بدهکاری هاست که شما حق دارید .اگر شرط تقابل با نظام
است که ان چیز دیگری است و به خدا می سپاریم .اگر بحث
مسائل سوء پیشینه اســت و ما نتوانستیم برای شما گواهی
عدم سوء پیشــینه بیاوریم ان را هم باز به خدا پناه می بریم.
همه اینها برای خود جــواب دارد ،اما اینکــه دولت محترم
دوســت ندارد شــرکت اســتیل اذین ایرانیان مالک باشگاه
پر سپولیس شــود بحث جداگانه ای دارد .از شما خواهش
می کنم اشــکار و شــفاف توضیح دهید که چــرا صالحیت
شرکت استیل اذین ایرانیان تایید نشد».
پوری حسینی هم پاســخ داد« :اگر صالحیت شرکت
استیل اذین تایید نشد صرفا به خاطر مشکالت در سیستم
بانکی بود و در مواردی که شــما اعالم کردیــد ،نمی توانم
نظری بدهم».
او ا دا م ه داد« :با توجه به اینکه من و دوستانم هماهنگ
کرده ایم کــه چه میــزان اطالعــات می توانیــم در اختیار
افکار عمومی قرار بدهیم فقط می توانــم همین موضوع را
بگویم .فقط مشــکل استیل اذین سیســتم بانکی یا احیانا
بدهی بانکی بود .مسئوالن این شرکت هم حق دارند جزئیات
مشکالتشان را از زبان ما بشنوند و ما توضیح می دهیم .اگر
قانع شدند که هیچ ،اگر قانع نشدند حق اعتراض برای انها
قائل هستیم .اگر چه به اندازه ای که اســتیل اذین به خود
اجازه می دهد مســائلی که با افکار عمومــی مطرح می کند
ما مطرح نمی کنیم اما ما ان چیــزی را که می دانیم توضیح
می دهیم .این در حالی است که اگرخودشان بخواهند درباره
مشکالت به خودشان توضیح می دهیم .ما در جلسه ای که
با شرکت اســتیل اذین داریم این موارد را ریز به ریز مطرح
می کنیم و اگر قانع شــدند کــه هیچ و اگر قانع نشــدند حق
اعتراض را برای انها قائل هستیم».
امیر عابدینی خطاب به پوری حســینی گفت« :اگر ما
ثابت کنیم که صالحیت ما احراز شده و مشکلی وجود ندارد،
می توانیم بار دیگر به مزایده برگردیم؟» پوری حسینی نیز به
این سوال پاسخ مثبت داد .
در ادامه پوری حسینی در واکنش به این انتقاد عابدینی
که شاید گزارش های مربوط به عدم صالحیت استیل اذین
اشتباه بوده است ،گفت« :اگر هیات سه نفره اعالم کند که
در عدم اهلیت خریدار یاد شده اشتباه کرده ،ما مزایده چهارم
برای پرسپولیس را باطل می کنیم ولی اگر این اتفاق نیفتد،
شرکت استیل اذین باید نسبت به حل مشکلش اقدام کند تا
شانس موفقیت در مزایده چهارم را داشته باشد».
رئیس سازمان خصوصی سازی در پاســخ به اینکه ایا
شرکت های بهنام پیشرو و اســتیل اذین می توانند در مزایده
بعدی شــرکت کنند ،می گوید« :بله حق شــرکت در مزایده
وجود دارد ،حتی شرکت بهنام پیشــرو اعالم کرد که اگر در
مزایده برنده نشــد و مزایده قرار بود تکرار شود ،سپرده اش
برای مزایده بعدی در حســاب بماند ،بــه همین دلیل همه
کسانی که در مزایده شرکت کرده اند اگر بتوانند نقص شان را
برطرف کنند می توانند مجددا در مزایده شرکت کنند .در مورد
استقالل فعال همان شرکت شورایکو درخواست داده و زمانی
که مزایده قرار باشد دوباره برگزار شود همه چیز از ابتدا لحاظ
خواهد شد ،بنابراین شرکت شورایکو هم می تواند در مزایده
شرکت کند و هم می تواند انصراف دهد و اجباری در این زمینه
وجود ندارد .این در حالی اســت که مدیر انهــا اعالم کرده
که می خواهد باشگاه استقالل را به صورت نقدی بخرد».
پوری حسینی در پاسخ به اینکه چه تضمینی وجود دارد
پاکت های پوچ در مزایده بعدی شــرکت داده نشوند ،تاکید
می کند« :هیچ پیشنهاد پوچی دریافت نشد ه و همه پاکت ها
پر بوده اند ،اما سه تا از چهار پاکت ارائه شده به دلیل اینکه
بار اولشان بود در مزایده شرکت می کردند از ظرایف پرداخت
سپرده برای شرکت در مزایده اطالع نداشتند اما اکنون یاد
گرفته اند که سه روز زودتر پول سپرده را پرداخت کنند».
او همچنین در پاســخ به اینکه چه تعداد مزایده برگزار
خواهد شد و ایا به این ترتیب شاهد برگزاری مزایده هایی به
تعداد زیادی خواهیم بود یــا خیر؟ می گوید« :طبق قانون،
محدودیتی برای تعداد مزایده وجود ندارد اما تقویم ورزش
را بررســی کردیم و هرچند می خواســتیم قبل از پایان لیگ
باشــگاه ها را واگذار کنیم اما باتوجه به زمان دربی مزایده را
به بعد از دربی موکول کردیم تا حساســیتی در این زمینه به
وجود نیاید.
این در حالی است که رئیس فدراسیون و نایب رئیس
فدراســیون فوتبال اعتقاد دارنــد این مزایــده نمی تواند به
پرسپولیس و اســتقالل کمک کند .واکنش رئیس سازمان
خصوصی سازی به این موضوع اما جالب است« :به نظر همه
مخالفان احترام می گذاریم اما فکر می کنیم این مزایده برای
کشور ،ورزش و فوتبال موثر است و با وجود اینکه این نظرات
را گوش می دهیم اما نظر ما ارجح است».
ورزش
مقداد نجف نــژاد ،رئیس فراکســیون ورزش مجلس
می گوید« :بعد از برگزاری سه دوره مزایده در طرح دیگری
که کمیسیون مجلس ارائه می دهد مکانیسم واگذاری باید
تغییر کند».او به طور تلویحی از ســازمان خصوصی سازی
انتقاد کرد« :اقای پورحســینی کار خــودش را خوب انجام
داده است ،اما برای ورزش کشــور زیبنده نیست دو باشگاه
استقالل و پرسپولیس هر کدام حداقل با 20میلیون هوادار
به این شــکل به مزایده گذاشــته شــوند و تکلیف انها هم
مشخص نشــود .حتی اگر شــما بخواهید خانه هم بخرید
باز هم اگر شــما را چندین بار بی نتیجه بــرای بازدید ببرند و
برگردانند ،عزت نفس شما می شکند .پس نتیجه می گیریم
این روش برای واگذاری پسندیده نیست».
او ادامه می دهد« :شرایط واگذاری ،اداره و اینده دو
باشــگاه در گرو این واگذاری خواهد بود و هدف اصلی این
است که اســتقالل و پرســپولیس قوی تری داشته باشیم.
سازمان خصوصی سازی و اقتصاد در ســه مرحله ای که دو
باشــگاه به مزایده رســید قطعا به این نتیجه رسیدند که این
روش جواب نمی دهد».
رئیس فراکســیون ورزش مجلــس می گوید« :برای
نمایندگان مجلس هم برگزاری مزایده دو باشگاه استقالل
و پرســپولیس تجربه خوبــی بود تا بــه این نتیجه برســیم
باید مکانیســم جدیدی برای واگذاری مطــرح و به صورت
خادم-گودرزی در حالت سرشاخ
پشت پرده اختالف فدراسیون کشتی
با وزارت ورزش چیست؟
قهرمان لیگ در هفته پایانی
مشخص می شود
امیدوارم استقالل خیلی زود به
بخش خصوصی واگذار شود
71
ورزش
شکست عابر بانک
حسین هدایتی با کمک فرزندانش هم نتوانست پرسپولیس را بخرد
2
محمدرضــا هدایتــی ۴۵ســاله و متولــد تهــران از
محله دوالب اســت .مالک صنایع اســتیل اذیــن ،مالک
کارخانه های فوالدســازی و ورق ،دارنده بزرگترین شرکت
پــرورش میگوی ایران ،برج ســاز در دبــی و دارای ملک و
امالک در حاشیه خلیج فارس ،مالک زمین های کشاورزی،
ســهامدار بازار مبل ایران ،رئیس شــرکت های تجاری در
ایــران و خاورمیانه و چندیــن و چند فعالیت تجــاری دیگر
عناوینی اســت که بــه حســین هدایتی نســبت می دهند.
هدایتــی همچنین ســرمایه گذار هتل ۲۳طبقه ســیروس
اســت .او ده ها کارخانه ی بزرگ در اسیا و خاور میانه دارد.
حسین هدایتی مالک شرکت خاور اذین نیز هست و شرکت
فجر گالوانیزه سپاهان کاشــان را به مبلغ ۹۲میلیارد تومان
خریداری کرده است.
امــا او چگونــه ثروتمند شــد؟ پــدر حســین هدایتی
کارخانه دار بوده اســت .بــه گفته هدایتی پــدرش برایش
مغازه ای می خرد و او با یک سرمایه ۱۳هزار تومانی کار خود
را شروع می کند .او در این مغازه واشرها و لوالهای کابینت
تولید می کرده اســت .بعدهــا به تولید تزیینــات پرده روی
می اورد .سپس یک سوله ۱۱هزار متری در شهرک صنعتی
علی اباد خریداری می کند .هدایتی می گوید« :من هر چی
گیرم می امد ملک می خریدم و هرچه دارم از ملک دارم».
اما با گذشــت زمان برخی از این زمین ها قیمتشان به
میلیاردها تومان می رسد .به عنوان نمونه خودش به خرید
زمینی بــه قیمت دو میلیارد و ســپس فــروش ان به قیمت
سیصد میلیارد تومان ،و یا خرید زمینی به قیمت ۲۱میلیارد
تومان و افزایش قیمت ان زمین تــا ۱۶۰میلیارد تومان در
سال ۱۳۹۳اشاره می کند .هدایتی خودش می گوید۲۲« :
سال اســت در کارخانه داری ،کشاورزی و ساختمان سازی
فعالیت می کنم .یک بچه مســلمانم کــه وجوهات خود را
می پردازم و یک ریال هم بدهی بیمه ای و مالیاتی ندارم».
او شــروع فعالیت تجــاری اش را ســاده می خواند و
می گوید« :سال 58دوتا دســتگاه پرس خریدم و گذاشتم
تو مغازه و واشرها و لوالهای کابینت می زدم .یواش یواش
کارم را گســترش دادم و رفتم توی کار تولیــدات تزیینات
پرده .بعدش یازده هزار متر سوله در شهرک صنعتی علی اباد
خریدم .می ترسم به کارگرم بربخورد .یکی از کارگران همان
مغازه ،االن شده خلبان ».747
از استیل اذین تا ختافه و نیوکاسل
هدایتی فــرد میلیــاردری اســت کــه از او به عنوان
ثروتمند تریــن مرد ایران یاد می شــود .همان کســی که با
ادعای خرید باشــگاه نیوکاســل انگلستان ســر و صدای
زیادی به پا کرده بود .او حاضر بــود با پرداخت ۱۷۰ملیارد
تومان این باشــگاه را خریــداری کند .در ادامه با ســرمایه
گذ اری روی اســتیل اذین لقب کهکشــانی ها ر ا از ان خود
کرد ولی نتوانســت به موفقیتی دســت یابد .بعد به ســراغ
لقمه ای بزرگ تر رفت؛ تراکتورســازی .اما نتوانست به این
مهم دست پیدا کند.
ورزش
72
مثلث | شماره 261
حضور خبرساز هدایتی در فوتبال
در ســالی که اکثر تیم های لیگ برتری هم به زحمت
توان هزینه های ۸-۷میلیاردی را پیدا می کردند ،حســین
هدایتی برای تیم لیگ یکی استیل اذین ۱۰میلیارد تومان
هزینه کرد .او علــی پرویــن را به عنوان ســرمربی تیمش
انتخاب کرد و با بازیکنان نامدار زیادی قرارداد بست اما تیم
او با وجود این هزینه ها نتوانست به لیگ برتر صعود کند.
اختالف هدایتی با علی پروین در فصل ۸۷ - ۸۶لیگ
یک باشگاه های کشور یکی از اولین اتفاقات حضور او در
عرصه فوتبال بود .در ان مقطع مالک باشگاه استیل اذین
بود .در همان ســالی کــه اســتیل اذین به خاطــر هزینه
۱۰میلیاردی اش باید به لیگ برتر صعود می کرد ،هدایتی
در هفته های پایانی بر ســر نوع پرداختی بازیکنان با علی
پروین به مشــکل خورد و حاشــیه هایی برای استیل اذین
ایجاد شد.
اختالف با داریــوش مصطفوی مدیرعامل باشــگاه
پرسپولیس هم یکی از مواردی است که در کارنامه هدایتی
جای گرفته .نیــم فصل اول لیــگ برتر در ســال .۱۳۸۷
هدایتی در ان مقطع رئیس هیات مدیره پرسپولیس بود.
افشای قرارداد میلیاردی با افشین قطبی سرمربی تیم
و جذب ســتاره های گران قیمت برای تیمی که فصل قبل
قهرمان شده بود یکی از اقدامات او بود .هدایتی همچنین
دعواهایی بر ســر نحوه هزینه تیــم با مدیرعامل باشــگاه
داشت .مصطفوی ،مدیرعامل وقت پرسپولیس نیز هدایتی
را متهم به دخالت در امور اجرایی می کرد.
اختالف بــا عباس انصاری فــرد مدیرعامل باشــگاه
پرســپولیس هم در فصل های ۱۳۸۸- ۱۳۸۷لیگ برتر رخ
داد .هدایتی همچنان رئیس هیات مدیره پرسپولیس بود.
حسین هدایتی و عباس انصاری فرد اختالفاتی بر سر مسائل
مالی ،نحوه جــذب بازیکنان برای تیم و همچنین شــکل
تعامل مدیریت و اعضای هیات مدیره داشــتند که منجر به
انحالل هیات مدیره تیم از سوی علی سعیدلو شد.
ادعای خرید نیوکاسل؛ این ادعای کمی نبود .هدایتی
در ســال ۱۳۸۸با این ادعا خیلی ها را شــوکه کــرد اما این
ادعا به واقعیت تبدیل نشــد .در ان مقطع او مالک و رئیس
هیات مدیره باشگاه استیل اذین بود.
روزی که اعالم شد حسین هدایتی می خواهد باشگاه
نیوکاسل انگلیس را بخرد ،ورزش ایران شوکه شد .باتوجه
به ســوابق هدایتی ،همه فکر می کردند او حتمــا این کار
را خواهد کرد اما پس از مدتی مشــخص شد که این خبر،
مانوری تبلیغاتی بیش نبوده است.
ادعــای مذاکره با فرانــک رایکارد؛ این هــم یکی از
ادعاهای عجیب هدایتی است .در سال ۱۳۸۹هدایتی که
همچنان مالک و رئیس هیات مدیره باشــگاه استیل اذین
بود اعالم کرد که در حال مذاکره با فرانک رایکارد سرمربی
سابق باشگاه بارسلونا است تا او را به استیل اذین ببرد .این
خبر خیلی هــم جدی گرفته شــد اما ســرانجام ان ،چیزی
مشابه خرید نیوکاسل بود.
هدایتی بدهکار است؟
ماه هــای پایانــی ســال 92بــرای حســین هدایتی
خوش یمن نبود .در ان مقطع بانک مرکزی اقدام به انتشار
اســامی بدهکاران کالن بانکی کرد .تعدادی از افراد این
لیســت 170نفره بدهکارانی بودند که به علت شــرایط بد
اقتصادی و تولید زیانده بدهکار شــده بودند و در حال حل
مشــکل خود بودند ،اما بخــش عمده ای از این لیســت را
کســانی تشــکیل می دادند که وام هــای کالن بانکی را با
وثایق ناکافی و نامطمئن برای مصارف تجاری و سفته بازی
و خرید و فروش ملک دریافت کرده بودند.
این افراد که به خودی خود برای اقتصاد کشور مضر
بودند با استفاده از منابع بانکی که برای تولید در نظر گرفته
شده بود ،اقدام به تحصیل ثروت کرده و از مسیری خاص
به اقتصاد کشور ضربه می زدند.
پایــگاه خبــری تحلیلی انتخــاب در مقطعــی به این
ســوژه مهــم پرداخــت و در گزارشــی اورد :از مهمتریــن
بدهکاران کالن بانکی البته به نام حسین هدایتی دوالبی
اشاره می شــد .گفته می شــد که او از طریق خرید صوری
کارخانجات تولیدی زیان ده و به بهانه تولید به اخذ وام های
چند صد میلیاردی بدون وثایق کافی اقدام کرده اســت هر
چند خود او بارها این شــایعه را تکذیب کرده و گفته اســت
هرگز بدهکار نیستم و حاضرم شفاف سازی کنم.
اما مخالفان این سرمایه دار بزرگ معتقدند او با عناوینی
چون مشارکت مدنی ،تولید ،ضمانتنامه ،ال سی و مضاربه از
بانک های پارسیان ،اقتصاد نوین و ملی اقدام به ایجاد یک
ثروت کالن کرده است.
ماجرا انجایــی جالب می شــود که برخــی می گویند
هدایتی نه تنها این پول ها را وارد سیستم تولید نکرده بلکه
با اســتفاده از این پول ها اقدام به خرید امالک به صورت
قسطی کرده است .همچنین با استفاده از تزریق بخشی از
این پول ها به سیستم فوتبال سعی کرده از خود یک چهره
ورزش دوست و فرهنگی بســازد که در این مورد نمی توان
چندان به او خــرده گرفت و حتــی این اقــدام او را فارغ از
هرگونه نیت خوانی مورد تمجید قرار می دهند.
اما ایا بدهی ســنگین او بــه بانک پارســیان صحت
دارد؟ گفته می شود بدهی وی در حال حاضر به فقط بانک
پارسیان 500 ،میلیارد تومان است.
شیوه خاص هدایتی در تجارت
ملک را در رهن بانک قرار می داد و بر اســاس ان وام های
مالنی دریافت می کرد.
پایگاه خبری -تحلیلی انتخاب در این باره اورده است:
در واقع هدایتی به شیوه ای خاص وام هایی را با بهره های
کم دریافت می کرد .از دیگر اقدامات جالب توجه هدایتی
فروش مجدد امالک در رهن بانک به افراد غیر است .وی
با اســتفاده از برخی اقدامات ،اقدام به فروش این امالک
به افراد دیگر می کند و بدون باز پرداخت اقساط ،وام های
دریافتی را صــرف خرید امــاک جدید با همیــن روش و
فعالیت های تجاری می کنــد .ان طورکه برخی مخالفان او
می گویند ،هدایتی با پرداخت نکردن اقساط بانک و پس از
سررسید وام با روش های خاص خود اقدام به عقب انداختن
اقدام قانونــی بانک ها می کند و از فعالیــت بانک در جهت
مصادره اموال قبلی خود جلوگیری می کند.
در حــال حاضر عمــده بدهی هــای بانکــی هدایتی
مربوط به بانک پارســیان ،اقتصاد نوین و ملی است که بر
طبق اسناد ان طورکه می گویند تنها بخشی از بدهی وی به
بانک پارســیان بیش از 500میلیارد تومان البته تا سال 92
اســت .در حال حاضر ادارات حقوقی بانک های طلبکار از
هدایتی و بعضی از افرادی که با هدایتی معامله کرده اند از
وی شکایت کرده اند .
در یکــی از این پرونده هــا ،هدایتی اقــدام به خرید
پنت هــاوس و یک واحــد در بــرج دیپلمــات در فرمانیه،
دیباجی شــمالی خیابان ســنبل می کند و بالفاصله ان را
در رهن بانــک قرار می دهــد و پس از مدتی کــه از موعد
چک هــای وی می گــذرد و بــا فشــار طلبــکاران 2واحد
مســکونی را در نیــاوران خیابــان بوکان به عنــوان بدهی
خود به مالک تحویل می دهد .اما هر بار از ســند زدن این
اپارتمان هــا طفره مــی رود و بدین ترتیب مالــک جدید و
قدیم و مســتاجران را وارد یک چرخه فرسایشی و زیان ده
می کند .جالب تر اینکــه مالک جدید قبــل از اینکه ملک
خود را به طور کامل دریافت کند در تاریخ 24خرداد 91با
اخطاریه هایی از طرف سازمان ثبت اسناد و امالک کشور
مبنی بر بدهی ملک و قیمتگذاری برای مصادره ان روبه رو
می شود .حال به جز سواالت مختلفی که از مسئوالن این
بانک ها می توان داشت ،باید پرسید که چگونه هدایتی که
ادعای خرید باشــگاه های خارجی و تزریق پول به باشگاه
پرســپولیس را دارد ،ادعا می کند کــه پولی برای پرداخت
بدهی خود به سیستم بانکی و سایر افراد ندارد؟
ایا ورود وی بــه چرخه فوتبال کشــور در جهت ایجاد
یک برند بــرای جــوالن دادن بیشــتر وی در چرخه بانکی
معیوب است؟
محبوب رسانه های ورزشی
شکست در راه رسیدن به پرسپولیس
حسین هدایتی می خواهد به پرسپولیس برسد .راهی
بسیار دشوار که تا اینجای کار این رویا برای او محقق نشده
است .گویا اهلیت او به عنوان خریدار خوب برای سازمان
خصوصی ســازی دچار اشــکاالتی جدی اســت .میرعلی
اشرف پوری حســینی رئیس ســازمان خصوصی سازی در
گفت وگوی هفته خود با برنامه ،90مجبور به افشای علت
ردصالحیت مالی حسین هدایتی مالک باشگاه استیل اذین
شد .پوری حسینی گفت« :هدایتی در روزهای گذشته ۹۸
درصد سهام شرکت اســتیل اذین را به اسم دو فرزند دختر و
پسر خود کرده اســت .دو فرزندی که ۲ ۱و ۲۲سال سن
دارند و طبعا ســهامدار شــدن انها در این شــرکت صوری
است .عقل در این باره می گوید این کار به قصد و منظوری
انجام شــده و احتمال منظور او این بود که هدایتی باتوجه
به بدهی های بانکی از این حربه اســتفاده کرده تا شــرکت
متبوعش موردی به اســم بدهی بانکی نداشته باشد .اما از
انجا که این تغییر خیلی رو اتفاق افتاده ،مشخص است که
باید خود هدایتی را به جای دو فرزندش دنبال کرد».
پوری حسینی همچنین گفت« :همه شرکت کنندگان
در مزایــده قبلی دوبــاره می توانند در مزایده خرید باشــگاه
پرسپولیس شرکت کنند .باید دید که ایا باز هم سهامداران
شرکت استیل اذین ایرانیان تغییر می کنند یا دو فرزند جوان
هدایتی باز هم ســهامداران عمده شــرکتی خواهند بود که
پرسپولیس را می خواهد».
مثلث | شماره 261
حسین هدایتی در میان رسانه های ورزشی ادم جذابی
است .او به واسطه هزینه هایی که برای پرسپولیس انجام
می دهد همیشه مورد توجه رســانه های ورزشی بوده و از او
حمایت کرده اند .شــاید حمایت از فردی که حاضر شــده
برای یک تیم پرطرفــدار از جیب هزینه کنــد خیلی اتفاق
اشتباهی به نظر نرسد .مخصوصا که برای خصوصی شدن
فوتبال به افرادی مانند حسین هدایتی نیاز وجود دارد .اما
مشکل از جایی شروع می شود که به معایب عملکرد حسین
هدایتی در مدیریت فوتبال کمتر پرداخته می شــود .برای
مثال می شود به ماجرای فهرســت هزینه های پرسپولیس
که توسط هدایتی منتشر شــد اشاره کرد .هدایتی طی یک
سال گذشته نزدیک به چهار میلیارد تومان برای پرسپولیس
از جیب خرج کرده و با هر کدام از پرداخت هایش در چندین
مصاحبه حسابی تبلیغ رسانه ای کرده است .اما همان زمانی
که قرار می شــود او پرســپولیس را اجاره کند بــه ناگاه این
فهرســت روی میز وزارت ورزش قرار می گیرد که به عنوان
قسمتی از حق االجاره محاسبه شود.
یعنی هرچند او بارها مدعی شده که بدون چشم داشت
به پرسپولیس کمک می کند و البته تا کنون موفق نشده این
پول ها را از وزارت ورزش پس بگیرد اما در اولین فرصتی که
پیدا می کند فهرستش را روی میز می گذارد که پول هایش را
دریافت کند .حتی زمانی که موفق نمی شود پول های هدیه
شده را پس بگیرد این فهرست را به رسانه ها می دهد تا یک
بار دیگر به روی همه بیاورد که من برای پرسپولیس از جیب
هزینه کرده ام .جبهه گیری رسانه های ورزشی در مقابل رفتار
حسین هدایتی اما جالب توجه است؛ پس از انتشار فهرست
یک دفعه موج حمایتی رسانه ای در کنار حسین هدایتی قرار
می گیرد که حقوق از دســت رفته را احقاق کند .موجی که
اصال توجه نمی کند حسین هدایتی همین چند وقت پیش
چندین بارمصاحبه کرده و گفته که بدون چشم داشت این
هزینه ها را انجام داده.
مدیر ظاهرا متمول فوتبالی ،در برهه ای پرســپولیس
را قهرمــان تحویل گرفته و بعــد نتوانســته از ان قهرمانی
صیانت کند .اســتیل اذین را ایجاد و بعد منحــل کرده ،از
عهده مخارج ملوان برنیامده و البته در کارنامه مدیریتی اش
از این اتفاق ها کم نیست؛ از مبالغی که برای خرید تابلوی
بانو یوروم (همســر افشــین قطبــی) پرداخت شــد و بعدا
فاکتورهایش را ســازمان تربیت بدنــی پرداخت کرد گرفته
تا مبالغی که خرج بازگشت میلیاردی ها به پرسپولیس شد.
شاید اگر او در همین مزایده می توانست پرسپولیس را بخرد
دوباره رکورد رقم قرارداد را ،در بازگشــت جالل حســینی و
خلعتبری به تیم قرمزپوش می شکست و حتی گوچی را هم
به پرسپولیس می اورد.
ورزش
حسین هدایتی دوالبی تا ســال 1386اقدام به خرید
ملک از افراد مختلف با شیوه ای خاص می کرد .به گزارش
ســایت انتخاب برخی منتقدان او می گویندوی با پرداخت
حداکثر 25درصد از ارزش ملک اقدام به نوشتن مبایعه نامه
می کرد و بقیــه ارزش ملک را به صورت قســطی و در قالب
چک های بلند مدت پرداخت می کرد .وی با نفوذی که در
سیستم بانکی داشت پس از عقد مبایعه نامه بالفاصله ان
مدیر ظاهرا متمول فوتبالــی ،در برهه ای
پرســپولیس را قهرمان تحویــل گرفته و
بعد نتوانسته از ان قهرمانی صیانت کند.
استیل اذین را ایجاد و بعد منحل کرده ،از
عهده مخــارج ملوان برنیامــده و البته در
کارنامه مدیریتی اش از ایــن اتفاق ها کم
نیست
ورزش
73
ورزش
گزار
ش ویژه
خادم-گودرزی درحالت سرشاخ
پشتپردهاختالففدراسیونکشتی
با وزارت ورزش چیست؟
علی کفاشیان و رسول خادم؛ حاال این دو نفر از حیث
نوع رابطه شان با وزارت ورزش شباهت هایی دارند .خادم که
هم رئیس فدراسیون است و هم سرمربی تیم ملی کشتی ازاد
خیلی وقت است که با محمود گودرزی ،وزیر ورزش و جوانان
مالقاتی نداشته است و این معنای روشنی دارد؛ قهر.
رسول خادم هم مثل علی کفاشــیان مدت هاست که
پایش به وزارتخانه نرسیده و به طور دقیق مشخص نیست که
اخرین مالقات او با وزیر چه زمانی بوده است! این در حالی
است که فدراسیون کشــتی بدون شک یکی از موفق ترین
فدراســیون ها در ســال های اخیر بوده و افتخارات زیادی
را برای ایران اورده اســت .هر چند رابطه علی کفاشــیان با
وزارت ورزش با نسبتی که رسول خادم با وزارت ورزش برای
خود تعریف کرده است ،قابل مقایســه نیست .یکی مقابل
دستورهای وزارت ورزش بالفاصله دســت به عقب نشینی
می زنــد و راه های دیگری را برای رســیدن بــه هدف دنبال
می کند اما دیگری یعنی رسول خادم مستقیما با وزیر ورزش
سرشــاخ می شــود و دســتوراتش را در چهار بنــد به چالش
می کشد .رســول خادم به عنوان رئیس فدراسیون کشتی
حاال با وزارت ورزش وارد نزاع شده .تقابلی که خیلی زود یک
سوال را به ذهن متبادر می کند؛ با وجود امیر خادم در وزارت
ورزش چرا این دعوا وارد فازهای جدی تری شده است؟ برخی
منابع از اختالف میان این دو برادر سخن می گویند و تاکید
می کنند امیر خادم داعیه ریاســت بر فدراسیونی را دارد که
برادرش فعال روی صندلی ریاست ان نشسته است.
ورزش
74
مثلث | شماره 261
مخالفت با پیش نویس اساسنامه فدراسیون ها
رسول خادم ،رئیس فدراسیون کشتی ایران با انتشار
بیانیــه ای نظــرات فدراســیون تحــت امرش را نســبت به
پیش نویس اساسنامه فدراسیون ها اعالم کرد.
پیش نویس اساسنامه فدراسیون های ورزشی از سوی
وزارت ورزش واکنش های مختلفی را به دنبال داشته است.
در تازه ترین واکنش فدراسیون کشــتی این اساسنامه را در
تعارض با کمیته بین المللی المپیک معرفی کرده است.
فدراسیون کشتی در خصوص پیش نویس اساسنامه
فدراسیون ورزشی که چندی پیش به طور اختصاصی توسط
خبرگزاری مهر منتشر شد ،بیانیه ای را به شرح زیر منتشر کرد
که در ان به بیان نقطه نظراتش در خصوص این اساسنامه
پرداخت:
«احترامــا پیرو اعــام عمومــی مدیر محتــرم مرکز
اطالع رســانی و روابط عمومــی وزارت ورزش و جوانان در
خصوص اخذ نظر فدراسیون های ورزشی درباره پیش نویس
تنظیم شده از سوی ان وزارت محترم ،بدین وسیله فدراسیون
کشتی جمهوری اسالمی ایران نظر خود را در ارتباط با رویکرد
و سیاست های حاکم بر پیش نویس اساسنامه یادشده اعالم
می دارد:
-۱ســوابق مدیران ارشد ورزش کشــور ،در چند دهه
گذشــته در ایران ،گواهــی می دهد که در اکثــر دوره های
مدیریتی ،سیاســیون مدیریت ورزش را برعهده داشته اند.
از این رو می توان تصور کــرد باتوجه به اختیارات حاصل از
پیش نویس ارائه شــده در تعیین اعضــای مجمع و محدود
کردن اختیارات مجامع فدراســیون های ورزشی ،با حضور
سیاسیون در راس مدیریت ورزش کشور ،فضای مدیریتی
ورزش ،بــا چــه هجمــه ای از حضــور مدیران سیاســی و
غیر ورزشــی و طرد حداقل نیروهای ورزشی موجود ،مواجه
خواهد بود.
-۲رویکــرد و سیاســت های حاکــم در پیش نویــس
نالمللی
اساسنامه یادشده با سیاســت های جاری مراجع بی
ورزش ،اعم از کمیته بین المللی المپیک و فدراسیون های
جهانی در تعارض و تقابل خواهد بــود .این موضوع جدا از
تبعات سیاسی گســترده ای که برای کشور به ویژه موقعیت
مدیریت ورزش در رشته های مختلف ورزشی در عرصه های
بین المللی خواهد داشــت ،فرصت های تعاملی موجود در
ورزش کشــور با مراجع بین المللی ذی ربط را نیــز ،متاثر از
تبلیغات منفی و گسترده ناشــی از تصویب اساسنامه مذکور
مورد تهدید قرار داده و به شدت اسیب خواهد رساند.
-۳به نظر می رســد دغدغه پاسخگویی وزارت محترم
ورزش و جوانان به دســتگاه های نظارتــی از جمله مجلس
محترم شــورای اســامی درباره عملکرد فدراســیون های
ورزشی را می توان از طریق راهکارهای دیگری که استقالل
فدراسیون های ورزشی به عنوان نهادهای عمومی مستقل
را نیز خدشــه دار ننمایــد ،دنبال کــرد .از این رو پیشــنهاد
می شــود وزارت محترم ورزش و جوانان ،بــه جای اعمال
رویکرد انقباضی و محدود کننــده در تعریف حوزه اختیارات
فدراســیون ها ،با لحاظ رویکــردی تعاملــی و حمایتی ،در
ارتباط خود با فدراسیون های ورزشی ،تدابیری اتخاذ نماید
که ضمن استقالل مجامع عمومی ،فدراسیون های ورزشی
به عنوان نهادهای عمومی مستقل ،از طریق توسعه میزان
تعامل وزارت محترم ورزش و جوانان با حوزه های تخصصی
و عمومی فدراســیون های ذی ربط و با فراهم کردن امکان
بهره مندی فدراسیون های ورزشی از منابع مدیریتی گسترده
و بکر در اختیار ان وزارت محتــرم ،در مقابل ،فرصت های
نظارتی وزارت ورزش و جوانان بر عملکرد فدراســیون های
ورزشی مورد نظر را مضاعف نماید.
-۴فدراسیون کشــتی جمهوری اسالمی ایران ضمن
بررســی مفاد پیش نویس اساسنامه یادشــده ،اشکاالت و
نواقص متعددی را به اساسنامه فوق الذکر وارد می داند که
هر زمان مراجع مربوطه در وزارت محتــرم ورزش و جوانان
الزم بدانند ،تیم کارشناسی فدراسیون کشتی امادگی ارائه
توضیحات خــود را در این باره خواهد داشــت .امــا به ان
برادر ارجمند به عنوان یکی از معلمان پیشکسوت و قدیمی
درعرصه دانشگاه و ورزش پیشنهاد می نمایم ،به رغم تمامی
فشارها و محدودیت های ساختاری و جاری موجود بر فضای
مدیریتی وزارت ورزش و جوانــان در زمینه های اقتصادی،
سیاســی و اجتماعی ،در اعمال هرگونه رویکرد انقباضی بر
فدراسیون های ورزشی در شرایط فعلی تاملی مضاعف شود.
به نظر می رسد باتوجه به موقعیت حساس ورزش کشور
در استانه المپیک ۲۰۱۶برزیل ،اتخاذ چنین رویکردی هم
در فعالیت های داخلی و هم در تعامــات بین المللی برای
حال و اینده ورزش ایــران ناخوشــایند و تهدیدامیز خواهد
بود .در شــرایط فعلی ،صبوری و تحمل بیش از پیش همه
همــکاران عزیــز در وزارت ورزش و جوانــان ،به طور قطع
می تواند از اثرات منفی مترتب بر چنین تصمیماتی در ورزش
کشــور جلوگیری نماید .امیــدوارم نتیجه تدبیــر ،تالش و
صبوری مدیران محترم ورزش کشور ،به تصمیماتی منجر
شود که عاقبت به خیری همه عزیزان و رضایت مردم شریف
و بزرگوار ایران را در پی داشته باشد».
حمایت کمیته ملی المپیک از کشتی
در حالی که به نظر می رســد طی روزهای اینده رابطه
فدراسیون کشتی با وزارت ورزش تیره تر نیز خواهد شد ،این
رئیس کمیته ملی المپیک است که طی نشستی با اعضای
شــورای فنی تیم های ملی با تاکید بر جایگاه ویژه کشــتی
به عنوان ورزش ملی کشــور از حمایت ویژه ایــن کمیته از
کشتی خبر می دهد.
کیومرث هاشمی هفته گذشــته میهمان ویژه جلسه
شورای فنی تیم های ملی کشــتی ازاد و فرنگی بود و ضمن
اطالع از روند مسائل فنی تیم های ملی در استانه رقابت های
قهرمانی اســیا در دوحه قطر پای صحبــت و دغدغه های
پیشکسوتان کشتی نشست .هاشــمی گفت :دغدغه های
کشــتی گیران و متولیان ورزش ملی کشــور در سال کسب
ســهمیه المپیک و در فاصله کوتاه تا المپیک 2016برزیل
بجاســت و از این رشــته باید حمایت شود .مســلما کمیته
ملی المپیک با برنامه ریزی های صورت گرفته ،رشته های
مختلف را باتوجه به شــانس مدال اوری انهــا مورد حمایت
قرار می دهد و تــاش می کنیم قبل از مســابقات و پس از
کسب سهمیه المپیک نیز در حد توان از ورزشکاران پر امید
قدردانی کنیم».
به نظر می رسد کمیته ملی المپیک و به خصوص رئیس
با سابقه ان سعی دارد در میانه بحران خادم -گودرزی نقش
بزرگتر را ایفا کنــد .باید دید این اختالف پــس از بازی های
اسیایی قطر وارد چه مرحله ای خواهد شد؟
ورزش
س هفته
عک
جشن سرخ ها
پرســپولیس ایران در حضور 100هزار هوادار مقابل
بنیادکار ازبکستان 2بر یک به پیروزی رسید.
در ادامــه هفته ششــم و پایانی مرحلــه گروهی لیگ
قهرمانان اسیا پرســپولیس از ســاعت 20:35در ورزشگاه
ازادی میزبان بنیادکار ازبکستان بود که این دیدار در پایان با
برتری 2بر یک پرسپولیس خاتمه یافت.
پرســپولیس با این پیروزی 12امتیازی شــد و پس از
لخویای قطر که با 13امتیاز به عنوان صدرنشین صعود کرد،
در جایگاه دوم قرار گرفت تا در مرحله حذفی رقابت ها در دو
بازی رفت و برگشت به مصاف الهالل عربستان برود.
قهرمان لیگ در هفته پایانی مشخص می شود
امیدوارم استقالل خیلی زود به بخش خصوصی واگذار شود
منصور پورحیدری
عضو هیات مدیره باشگاه استقالل
مثلث | شماره 261
استقالل روایت های مختلفی به گوش می رسد .به نظرم نباید
به این مسائل دامن زد .هر اتفاقی که قرار است بیفتد یقینا
بعد از رقابت های لیگ خواهد بود .در شرایط فعلی طرح این
موضوع که قلعه نویی بماند یا برود چندان به سود استقالل
ورزش
استقالل لیگ را خیلی خوب شروع کرد .به نظرم این
تیم می توانست به قهرمانی برســد اما گاهی برخی اتفاقات
باعث می شــود که یک تیم از هــدف خود دور
بماند .همه برنامه ریزی ما در استقالل طوری بود
که کادر فنی بتواند با این بازیکنان به قهرمانی
دست پیدا کند اما یکی دو مساله مهم باعث شد
تا شرایط به طور کلی تغییر کند .اقای قلعه نویی
لیســتی ارائه کرد و به نظرم اسپانسر باشگاه نیز
تا جایی که می توانست از تیم حمایت کرد .این
حمایت تا جایی ادامه پیدا کــرد که هنوز بحث
خصوصی ســازی مطرح نشــده بــود .موضوع
خصوصی ســازی باعث شــد تا روال کار تا حد
زیادی در استقالل تغییر کند .مشکالت مالی
جدی تر شــد و اسپانســر از ادامه همــکاری با
باشگاه ناامید شــد .در این بین اقای افشارزاده
خیلی تالش کرد تا تیم ارامش خود را از دســت
ندهد و حاشیه ها استقالل را از کورس رقابت در
لیگ برتر عقب نیندازد اما زور مشــکالت مالی
انگار بیشــتر بود .شــاید عده ای در مورد اســتقالل تحلیل
دیگری هم داشته باشند .به عنوان مثال به مسائل فنی اشاره
کنند و بگویند مشکالت مالی دلیل خوبی برای عقب افتادن
از کورس قهرمانی نیســت ،اما باید بپذیریم کــه در فوتبال
امروز حمایت های مالی امر بســیار تاثیرگذاری اســت .اگر
این حمایت ها ادامه پیدا می کرد قطعا شرایط برای استقالل
و اقــای قلعه نویی طور دیگری پیــش می رفت .هر چند من
به شخصه معتقدم اســتقالل در برخی بازی های این فصل
خود بد ظاهر شــد و بد بازی کرد .نمی شــود مشکالت فنی
را نادیده گرفت اما باید انصاف داشــته باشیم و بپذیریم که
مصدومیت ها ،بدشانســی ها و در اختیار نداشتن بازیکنان
ملی پوش هم از عواملی بود که روی مسائل فنی استقالل
تاثیر گذار بود .این روزها در مورد اینده کاری امیر قلعه نویی در
نیست .از این گذشته او چهره شناخته شده ای است و همواره
برای ما قابل احترام.
نمی شــود گفت :مقصر اصلی نرســیدن به قهرمانی
امیر قلعه نویی است چون او هم بخشی از مجموعه باشگاه
استقالل اســت .با همه اینها به نظرم هر ســه تیمی که در
کورس قهرمانی هســتند شایسته کســب عنوان قهرمانی
هســتند؛ نفت ،تراکتور ســازی و ســپاهان .موضوعی که
باعث می شــود به قهرمانــی نفت تهران عالقه مند باشــیم
حضور علیرضا منصوریان در این تیم است .علیرضا یکی از
چهره های محبوب باشگاه استقالل است که در نفت تهران
خیلی خوب کار کرده .خود این باشگاه هم شخصیت باالیی
دارد و بعد از برنامه ریزی چند ساله حاال این شانس را دارد که
به قهرمانی برسد اما فکر می کنم قهرمان لیگ در روز پایانی
مشخص خواهد شد .در مورد اینده استقالل هم باید بگویم
بهتر است همه ما سعی کنیم شرایط تازه را درک
کنیم .شاید استقالل به بخش خصوصی واگذار
شــد و مدیران جدید تصمیمات تــازه ای اتخاذ
کردند .شــاید با روش خاص خودشــان و تیم
جدید خودشان بخواهند کار کنند یا شاید همین
مجموعــه را حفظ کننــد .باید منتظــر بمانیم و
امیدوار باشیم که هر چه زودتر تکلیف استقالل
روشن شود.
االن شرایط خوب نیست .باشگاه و تیم در
بالتکلیفی به سر می برند .قیمتی هم که برای
خرید برند باشگاه در نظر گرفته اند قیمت باالیی
نیست و من امیدوارم سازمان خصوصی سازی
شرایطی را ایجاد کند که تا پایان اردیبهشت ماه
مســاله واگذاری اســتقالل حل شــود .به نفع
فوتبال است که استقالل و پرسپولیس خیلی زود
تکلیف خودشان را بدانند و به بخش خصوصی
واگذار شوند تا بتوانند برای سال های اینده برنامه خودشان را
بدانند .از طرفی امیدوارم خریدار باشگاه استقالل شرایطی
داشته باشــد که بتواند برای این باشگاه به خوبی درامدزایی
کند.
75
شجاعت دراسمان
دیدار
76
مثلث | شماره 261
خلبان ایرانی جنگنده های سعودی را
شکست داد
خلبان جنگنده ســعودی در باورش این همه شجاعت
هم نمی گنجید ،پیام های تهدید امیــز یکی پس از دیگری
ارسال می شــد اما هواپیمای ایرانی همچنان به مسیر خود
ادامه می داد .برای بار ســوم هواپیمای حامل تیم پزشکی
ایران همراه با مقادیر قابل توجهی دارو و غذا به سمت یمن
حرکت کرد وبعد از ۶۶۰۰کیلومتر مسافت به یمن رسید وبه
محض رسیدن به مرز عمان و یمن نیروهای ال سعود شروع
به تهدید کردند و خواستند هواپیما برگردد.هواپیمای امدادی
ایران ایرباس ،310که حامل 10تن دارو و 13پزشک بود.
این هواپیما با مجوز از مسیر کشور عمان عازم پایتخت یمن
بود اما در مســیر پرواز از جنگنده های عربســتان ســعودی
اخطار گرفته بود .خلبان شــجاع شرکت ماهان به تهدیدات
انها توجهی نکرد و تا نزدیکی صنعا رسید .هواپیمای جنگی
سعودی به هواپیمای ایران نزدیک شد و سعی کرد هواپیما
را به سمت خاک عربستان هدایت کند که با مقاومت خلبان
شجاع ایرانی مواجه شد.
هواپیمای شــکاری ســعودی برای تهدید و ترساندن
اقدام به شلیک چف (نوعی مواد اتش زا با تکه های فراوان)
کرد که باز بــا بی توجهی خلبان ایرانی مواجه شــد .درحالی
که شکاری ســعودی چســبیده به بال هواپیمای ایرانی بود
سرنشــینان هواپیما موبایل به دســت از هواپیمای سعودی
تصویربرداری می کردند .خلبــان ما ارتفاع را کــم کرد تا در
فرودگاه صنعا بنشــیند .جنگنده ســعودی اقدام به بمباران
ابتدای باندفرودگاه کرد .هواپیمای ما به اجبار برگشت ولی
پس از چنــد دور در نزدیکی صنعا مجددا به ســمت فرودگاه
برگشت تا با استفاده از قسمت باقی مانده باند فرود کند ولی
فانتوم ســعودی بقیه باند را هم بمباران کرد تا هواپیمای ما
نتواند بنشــیند .در این حمله تاسیســات کنترل پرواز و باند
فرودگاه صنعا توسط جنگنده های سعودی به شدت بمباران
شــد و پس از این بود که هواپیمای ایرانی به دلیل شــرایط
غیر استاندارد ایمنی و وضعیت پر مخاطره ،به ایران بازگشت.
در این اقدام جنگنده های رژیم ال ســعود که خسارت
بســیاری به فرودگاه صنعا وارد اورد ،میــدان اصلی فرودگاه
بمباران شــد و یک هواپیما متعلق به شــرکت السعیده یمن
هدف قرار گرفته ،به اتش کشیده شد.
همچنیــن جنگنده های رژیم ال ســعود چهار حمله به
فرودگاه بین المللی الحدیده در غرب یمــن انجام دادند که
احتماال برای پیشــگیری از فرود هواپیما در این فرودگاه ها
بود و در واقع عربستان سعودی عمال با حمله به فرودگاه های
غیرنظامی ،این موضوع را تایید کرده است.
در همین ارتباط خالد الشایف ،مدیرکل فرودگاه صنعا
در یمن گفت« :بمباران فرودگاه صنعا همچنان ادامه دارد.
فرودگاه صنعا همیشه از درگیری های سیاسی به دور بوده و در
راستای خدمت رسانی به تمام اقشار جامعه فعالیت می کرده
اســت .این فرودگاه تنها دروازه ورود به یمن است و به همه
خدمات بشردوســتانه ارائه می کند .با حمله به این فرودگاه
مشخص شد سخنان این کسانی که ادعا می کنند به مسائل
بشردوستانه و کمک های انســانی توجه دارند دروغ است.
عملکرد انها درســت بر خالف ان چیزی است که ادعای ان
را دارند .امــروز این فرودگاه غیرنظامــی به صورت بی هدف
بمباران شد و تاسیســات غیرنظامی هدف قرار گرفت .این
مسائل نشان می دهد که دشمن نه به تاسیسات غیرنظامی ما
رحم می کند و نه توجهی به مسائل بشردوستانه دارد .بمباران
همچنان ادامه دارد و جنگنده های دشمن تجاوزکار همچنان
بر فراز ما به گشت زنی می پردازند».
شرح این ماجرا را می توان از زبان خلبان این هواپیما،
کاپیتان صداقت نیا مرور کرد .او درباره این پرواز گفت« :همه
مراحل قانونی و عرف بین الملل پرواز از جمله اخذ مجوز عبور
از مسیر ها گرفته شد و رادار ،ایستگاه را نیز شناسایی کرد تا
اینکه به فضای عمان رسیدیم چرا که قصد داشتیم از فضای
عمان وارد یمن شویم .بدون هیچ مشکلی اسمان عمان را
ترک کردیم و وارد اسمان یمن شــدیم این درحالی است که
فاصله مرز یمن از ســمت عمان تا فرودگاه صنعا 130دقیقه
طول می کشد 20.دقیقه در فضای یمن بودیم که از طریق
مســئوالن فرودگاهی یمن به ما اطالع دادند که عربســتان
اجازه فرود شــما را به صنعا نمی دهد و ما علت را جویا شدیم
که پاسخ دادند عربســتانی ها نمی خواهند شما وارد فرودگاه
صنعا شوید».
کاپیتان ایرانی درپاسخ به برج مراقبتسعودی این گونه
پاسخ داد« :ما در فضای یمن هستیم و این قضیه ارتباطی به
عربستان ندارد؛ محموله هواپیمای ما نیز مشخص است و
در صنعا اماده پاسخگویی هستیم ».کاپیتان صداقت برای
ایجاد اطمینان از صداقت ایرانی ها در ثبت و اعالم بار هواپیما
به طرف ســعودی در ان سوی خط بی ســیم می گوید« :در
فرودگاه صنعا می توانید بار هواپیما را بازرسی کنید».
سعودی ها پس از شنیدن این سخنان ،تهدید می کنند
که در صورت ادامه مسیر فعلی ،جنگنده به پرواز درمی اید.
کاپیتان صداقت نیا خلبان شجاع ایرانی
کاپیتان صداقت نیا لحظه حضور جنگنده ها را این گونه
توصیف کرد« :لحظاتی بعد جنگنده های سعودی در اسمان
پدیدار شدند و در حالی که بسیار نزدیک به هواپیمای ایرانی
پرواز می کردند ،از ما خواستند در فرودگاهی در عربستان به
زمین بنشینیم .ما اعتنا نکردیم و به پرواز ادامه و پاسخ دادیم
که هواپیمای ما شامل مواد دارویی و تجهیزات پزشکی است
و همه مجوزهای بین المللی و قانونی ان وجود دارد و اگر غیر
از این بود می توانید در فرودگاه صنعا ،ما را بازخواست کنید.
کمتر از یک دقیقه از پاسخ ما به این درخواست نگذشته بود
که اطالع دادند جنگنده های ســعودی برای مقابله با شــما
به پرواز درامده اند و اجــازه فرود نخواهند داد بنابراین منطقه
را ترک کنید و برگردیــد .درحالی که متوجه تهدید مســتمر
عربستان شده بودیم باز باتوجه به قانونی بودن پرواز اصرار
کردیم که پرواز ما قابل شناســایی و با کد مشــخص است،
بالفاصله متوجه شــدیم که دو جنگنده اف 15ســعودی به
دو طرف هواپیمای ما نزدیک شــده اند و پیغام می دهند که
برگردید .طبق قانون هوانوردی فاصله هواپیماها در اسمان
ده مایل است ،این در حالی اســت که این جنگنده ها بسیار
به بال های هواپیما نزدیک شــدند و اقــدام به حرکت های
خطرنــاک در جلو و بــال هواپیما می کردنــد .جنگنده های
سعودی به قدری به ایرباس 310نزدیک شده بودند که حتی
دست تکان دادن انها به نشــانه تهدید قابل رویت بود و ما از
این اقدام انان عکس گرفتیم».
هواپیما به لحظه تصمیم می رســد ،لحظه ای که باید
تصمیم گرفته می شــد که برای فرود اماده شــود یا تســلیم
جنگنده هایسعودیشود،تصمیمخلباناینبودکههواپیما
را بنشــاند« :پس از اینکه دو جنگنده متوجه تصمیم ما برای
ادامه پرواز به سمت صنعاشدند،تهدیدکردندکهبه دنبالانان
برویم ،اما توجهی نکردیم و مســیر را به سمت فرودگاه صنعا
ادامه دادیم و از برج مراقبت صنعا اجازه گرفتیم تا فرود بیاییم.
فرودگاه صنعا پاســخ داد که جنگنده هایی در اســمان صنعا،
فرودگاه را در صورت فرود شما تهدید به بمباران می کنند که در
یبی شرمانهفرودگاه
اینلحظهباچشمخوددیدیمکهدراقدام
رابمبارانکردندکهبخشیازبرجمراقبتوباندموردحملهقرار
گرفت .در عین حال در خواست کردیم اگر شرایط را مهیا کنند
دوبارهخواهیمنشستوبههمینمنظورارتفاعراکمکردیماما
مشاهده کردیم که بمباران ادامه یافت بنابراین از برج مراقبت
اطالع دادند که دیگر امکان نشســتن نیست ،در این شرایط
متوجه اقدامات کامال غیر قانونی و مغایر با عرف بین الملل و
تهدید عملی جنگنده های سعودی شده و مجبور به بازگشت
شدیم .طبق قانون هوانوردی زمانی که هواپیمایی در شرایط
اضطراری قرار دارد هیچ چیــزی نمی تواند مانع فرود هواپیما
باشددرحالی کهاناندستبهاقداماتخطرناکمستمریزدند
کهنزدجهانیانمایهشرمساریاست».
فاطمیون
تجلیل از مدافعان حرم افغان
مثلث | شماره 261
حجت االسالم ابوترابی فرد در بخش پایانی سخنانش
یاد شــهیدان توســلی ،بخشــی و یاران و رزمندگان دالور
فاطمیــون را گرامی داشــت« :انها با الهام از قــران ایمان
اوردند و به سوی ســوریه هجرت و در راه خدا جهاد کردند،
مقاومت انان بر مهاجرت و جهاد بنا شده است .انها در این
راه به شــهادت رســیدند و به حکم قران ،اجر و پاداش انان
فقط با خداست.این جوانان شما بودند که غیرت را به نمایش
گذاشتند و با اســتفاده از ذکر نام قمر بنی هاشم از خیمه گاه
زینب کبری دفاع و برای همه اسالم عظمت خلق کردند.
در ادامه مراسم از نمایندگان خانواده های شهدا دعوت
شد که روی ســن بیایند تا به نمایندگی از همه خانواده های
شهدا از انها تقدیر شود.
مادر شهید سجادی ،پدر شــهید فاتح ،همسر شهید
ابوحامد و جانباز روح الله بختیاری به نمایندگی از رزمندگان
به روی سن امدند.
مادر شهید سید اســدالله ســجادی یکی از شهدای
مدافع حرم حضرت زینــب (س) گفت« :همــه می گویند
چرا شما به افغانســتان نمی روید ،اگر ما نمی رویم به خاطر
ائمه اطهار اســت نه به خاطر وطن و نه به خاطر نام ،بلکه
شــهدای ما به خاطر ائمه اطهار و امام علی (ع) و حضرت
دیدار
عشق ملیت نمی شناسد و عشق به اهل بیت به طریقه
اولی تر .در میان مدافعان حرم و شهیدان این راه مردمانی
از کشور افغانســتان هم حضوری جدی و مشخص دارند تا
انجا که «فاطمیون» نام انتخابی جمعی از افغان های دالور
است که با شنیدن خبر تهدید شدن حرم امن اهل بیت(س)
در سوریه ،خانه و کاشانه شان را رها کرده اند و امروز مدافعان
حرم شده اند؛ مدافعان حرمی که ارادت و دلبستگی شان به
خاندان اهل بیت(ع) را با خون های داغ و گرم ریخته شــان
بر سرزمین شام اثبات کرده اند.به منظور تقدیر از این جمع
جشــنواره شــهدای تیپ «فاطمیون» مدافع حرم حضرت
زینب (س) با حضور مادران و خانواده های شهدای گمنام
فاطمیون و جمعی از مسئوالن اســتانی و کشوری در سالن
همایش های صداو سیمای خراسان رضوی برگزار شد.
در این مراســم قاضی زاده ،نماینده مردم مشــهد در
مجلــس شــورای اســامی ،حجت االسالم والمســلمین
ابوترابــی ،نایــب رئیــس مجلــس شــورای اســامی،
حمیدرضــا مقدم فر مشــاور فرمانــده کل سپاه پاســداران
انقالب اســامی ،ابراهیم حاتمی کیا ،کارگردان ســینما،
حجت االسالم والمســلمین پژمان فر نماینده مردم مشــهد
در مجلس شــورای اســامی،
سرابی مدیرکل فرهنگ و ارشاد
اسالمی مشهد استان خراسان
رضوی ،شریعتی مشــاور وزیر
فرهنــگ و ارشــاد اســامی،
محمدکاظمکاظمی شاعرافغان
و عضو فرهنگستان زبان و ادب
فارسی ایران ،مهدی سلحشور،
مداح اهل بیــت(ع) ،مصطفی
صابر خراســانی شاعر و هنرمند
عرصه اجرا و احســان حسنی،
رئیس ســازمان رســانه ای اوج
حضور داشتند.
در ابتدای این جشنواره،
پخــش کلیپ منتشــر نشــده
شــهدای فاطمیون در ســوریه
جــزو برنامه هــای اغازیــن
این یــادواره بود که با اســتقبال پرشــور و ابراز احساســات
خانواده های شــهدای تیپ فاطمیون و حضار مواجه شد.
در ادامه این مراســم نیز صابر خراسانی شــاعر اهل بیت به
شــعرخوانی پرداخت و از پرچم گنبد و بــارگاه منور حضرت
زینب(س) و جلیقه و لباس شــهید مدافع حرم «ابوحامد»
رونمایی شد .حجت االسالم والمسلمین سید محمدحسن
ابوترابی فرد در ادامه این مراســم با اشــاره به رشادت های
رزمندگان راه حق گفــت« :باید به مــادران بزرگوار ،پدران
مومن و صالحی که در خانه های انها نــور ایمان ،معرفت،
عبودیت و بندگی وجود دارد و فرزندانی سلحشــور در قامت
بلند و رســای مدافع حرم حضرت زینــب(س) به مقام رفیع
شهادت رسیده اند ،تسلیت عرض کنیم و برای انان از خداوند
متعال باالترین درجات را خواستار باشیم.در نیم قرن اخیر
ما با تحــوالت مختلفی در منطقه و جهان روبه رو هســتیم،
تحوالتی که محور و اســاس و رکن ان را دین ،دین باوری،
بازگشت به اموزه های حیات بخش اسالم ،ارزش های الهی و
قرانی تشکیل می دهد و نقش افرینان در این تحول جوانان؛
زنان و مردانی هستند که در کشورهای مختلفی مثل یمن،
افغانستان ،لبنان ،یمن ،فلسطین و در سراسر دنیای اسالم
در حال جریان سازی هستند».
تاکید بــر جریــان فکــری و عقیدتــی مدافعین حرم
موضوع بعدی صحبت هــای حجت االســام ابوترابی فرد
بود« :مهمترین جریــان فکری و عقیدتــی مدافعین حرم
و رزمندگان اســام رویارویی با رژیم غاصب صهیونیســتی
است؛ این جریان رژیم صهیونیستی را غاصب و متجاوز به
فلسطین می داند و عقیده دارد که اشغالگران جایی در دنیا
ندارند و بر وحدت امت اســامی و اتحاد شیعه و اهل سنت
پافشاری دارند .باید پیروان قران و پیامبر در یک صف واحد
قرار بگیرند و از منافع امت اســام دفاع کنند که این یکی از
اصول و مبانی مهم تفکری این جریان اســت .قران محور
خود را پیامبر اسالم(ص) قرار داده است و می گوید کسانی
که با او هستند اینده خوبی در انتظارشان است و کسانی که
به خالف وی عمــل می کنند ،قطعا اینده ای ناخوشــایند در
انتظار انان اســت .اینها گاهی عمامه های سیاه و سفید بر
ســر می گذارند و به دنبال اتش افروزی هستند که می توان
نمونه های بارز ان را در ایجاد ناامنی در افغانســتان ،تجاوز
به مردم بیگناه فلسطین ،حمله به حرمین شریفین در سوریه
و عراق و شلیک بمب های خوشه ای بر سر مردمان مظلوم
یمن مشاهده کرد».
زینب رفتند .این حس در ما نیز زنده است .از نجف امدیم و
با امام بیعت بستیم؛ امروز نیز با رهبر عزیزمان بیعت می کنیم
و حتی یک لحظه نیز از خط امام و رهبری عدول نخواهیم
کرد و خون شــهیدان مدافع حرم را تقدیم به همه شهدای
اسالم می کنیم».
سخنران بعدی این مرسم ابراهیم حاتمی کیا بود؛ این
کارگردان مطرح کشورمان صحبت هایش را این گونه شروع
کرد« :در ایران جوانانی برای دفاع از خاک و ناموسشــان
رفتند و جنگیدند و شهید شدند ،انها دفاعی شجاعانه برای
جلوگیری از تجاوز به کشورمان داشتند که مفهوم ان وطن
اســت .وقتی بحث ســوریه پیش می اید ،مفهــوم مهاجر
بودن ،مهاجــر فی ســبیل الله مطرح اســت ،انهم حضور
عزیزانی از کشور افغانستان که کشورشان در شرایط سختی
قرار دارند».
کارگردان سینما و تلویزیون خاطرنشان کرد« :شهدای
مدافع حرم و خانواده هایشــان میهمانان کشور ما هستند و
کوچ مقدس انها به سمت ســوریه جای تامل و تقدیر دارد.
امیدوارم توفیق به تصویر کشیدن زندگی مهاجران افغان در
راه دفاع از حرم حضرت زینب (س) را در اینده داشته باشم.
ایت الله ســیدمحمود هاشــمی ارزگانی ،نویســنده و
پژوهشــگر افغان هــم در تجلیل از تیــپ فاطمیون گفت:
«احساس افتخار می کنم که منسوب به ائین ،دین و مردمی
هســتم که روزی با توکل بــه خداون د متعــال در برابر اتحاد
جماهیر شــوروی که قدرت جهنمی ان زمان بود ،ایستاد و
نظام مارکسیســتی و شــوروی ان زمان را
متالشی کرد».
او بــا اشــاره بــه اینکه شــوروی در
ان زمــان تا ُبن دندان مســلح بــود ادامه
داد« :امروز نیز شــما در برابر تروریســم
بین المللی و تکفیری ها که گاهی طالبان،
گاه داعــش و گاه القاعــده نامگــذاری
می شــوند ،ســر بلند کرده اید و هر جا که
احساس نیاز به نیروی رزمنده باشد ،حضور
دارید».
ایت اللــه هاشــمی ارزگانــی صبر و
ایســتادگی ،مقاومت و تســلیم ناپذیری
در برابــر دشــمن را ویژگی بــارز حضرت
زینب (س) برشمرد« :حضرت زینب (س)
به دلیل انتســاب به سیره و ســنت نبوی و
دامن فاطمــی و تربیت علــوی ،جایگاه
بسیار برجسته ای دارد و نهضتی که توسط
اباعبدالله (ع) راه اندازی شــد توسط ایشــان ادامه یافت؛
حضرت زینب(س) همســنگ و هم تراز اباعبدالله(ع) بود.
در میان تمامی این ویژگی ها ایمان عمیق ان بزرگوار بسیار
برجسته بود و نمونه های تاریخی ان را می توانیم در برخورد
وی با بنی امیه شاهد باشیم».
نویسنده و پژوهشــگر افغان خاطرنشان کرد« :خون
فرزندان شما درخت اسالم را بارور کرده و اگر اغراق نباشد،
عالم در برابر رشــادت و ایستادگی شــما مدیون و شرمنده
اســت .همچنان که می دانید افغانســتان در تاریخ النه و
پایگاه تروریســم بین الملل بــود اما در این کشــور جریان
تکفیری هیچ گاه نتوانست جایگاهی پیدا کند .باید مراقب
بود چرا کــه امروز تروریســم به اشــکال مختلــف در حال
بازگشت به افغانســتان اســت و تجزیه این کشور را هدف
قرار داده است».
الزم بــه ذکــر اســت کــه در مراســم دیگــری
یازدهمین اجتمــاع مدافعان حــرم یادواره شــهدای تیپ
فاطمیون(مجاهدین افغان) با ســخنرانی حجت االسالم
والمسلمین رئیســی و مداحی حاج ســید مهدی میرداماد،
حاج عبدالرضا هاللی ،کربالیی حمید علیمی و حاج روح الله
بهمنی در مهدیه تهران برگزار شد.
77
قصه شیرین 23نفر
از تقریظ مقام معظم رهبری رونمایی شد
«در روزهای پایانــی 93و اغازین 94با شــیرینی این
نوشته شیوا و جذاب و هنرمندانه ،شیرین کام شدم »...این
توصیف کوتــاه وقتی اهمیتی ویژه می یابد کــه بدانیم ان را
رهبر انقالب بر حاشیه یک کتاب نوشــته اند ،کدام کتاب؟
«ان بیست و سه نفر» ...کدام 23نفر؟ انها که جمعه دهم
اردیبهشتماه،1361اگرچهدرعملیاتیویژهاسیربعثی های
صدام شدند ،اما عملیات شــان با فرماندهی قاسم سلیمانی
مقدمه اصلی بیت المقدس بود و 23روز بعد با فتح خرمشهر به
بار نشست .حاال بعد از 33سال ،خاطرات ان 23نفر توسط
احمد یوســف زاده در یک کتاب منتشر شــده و مورد عنایت
ویژه رهبری هم قرار گرفته است و متن تقریظ ایشان بر این
کتاب با حضور چهره های شناخته شده فرهنگی کشورمان در
کرمان رونمایی شد .در مراســم رونمایی از این تقریظ که در
حسینی ه ثارالله شهر کرمان برگزار شد ،سردار حسین سالمی
جانشین فرمانده کل ســپاه پاســداران ،مهندس عزت الله
ضرغامی نماینده مقــام معظم رهبری در شــورای مجازی،
سردار شیرازی رئیس دفتر نظامی فرماندهی معظم کل قوا،
محسن مومنی شــریف ،رئیس حوزه هنری سازمان تبلیغات
اســامی ،اســتاندار کرمان و جمعی از نمایندگان مجلس،
نویسندگانوجهادگران عرصهادبیاتجهادومقاومتحضور
داشتند .سردار سالمی ،نخستین سخنران مراسم رونمایی
از تقریظ بود و با بیان اینکه ایران و انقالب اسالمی مقتدر،
عزیز ،توانا ،مسلط و محکم ایستاده است ،این ایستادگی و
پایمردی را وامدار کسانی معرفی کرد که از جان خود گذشتند
و حماســه ها افریدند .او برای شــاهد این ادعــای خود 23
نوجوان رزمنده ای را مورد اشــاره قرار داد که در دوران دفاع
مقدس به اسارت درامدند و گفت« :انها نمونه ای از قلب های
بزرگ ،روح های بلند ،دل های شجاع و ثبات قدم یک ملت
در سخت ترین عرصه های جهاد مقابل دشمنان خدا ،اسالم
دیدار
78
مثلث | شماره 261
قصه ان 23نفر
و ایران بودند .داستان ان 23نفر به گونه ای شوق و شعف را
در وجود مقام معظم رهبری برانگیخته است که تحت تاثیر
این شــجاعت وصف ناپذیر ،مردم شــهیدپرور کرمان یکی
از زیباترین القــاب را به خود می گیرند ».ســامی در پایان
ســخنانش به ترویج ادبیات مقاومت تاکید کرد و درخواست
کرد همه کسانی که قدرت قلم فرسایی دارند و می توانند با قلم
یا کالم این واقعه عظیم سیاسی ،موازنه قدرت و نشان دهنده
پیروزی ایمان بر شمشیر را ترویج کنند به میدان بیایند.
تقریظ مقام معظم رهبری
«درروزهایپایانی 93واغازین 94باشیرینیایننوشته
شیوا و جذاب و هنرمندانه ،شیرین کام شدم و لحظه ها را با این
مردانکمسالوپرهمتگذراندم.بهایننویسندهخوش ذوق
وبهانبیستوسهنفروبه دستقدرتوحکمتیکههمهاین
زیبایی ها ،پرداخته سرپنجه معجزه گر اوست درود می فرستم
و جبهه سپاس بر خاک می ســایم .یک بار دیگر کرمان را از
دریچه این کتاب ،ان چنان که از دیرباز دیده و شــناخته ام،
دیدمومنشورهفترنگزیباودرخشانانراتحسینکردم».
انبیستوسهنفرخاطراتبیستوسهنوجوانیاستکهدرعملیاتبیت المقدسبهاسارت
نیروهای عراقی درامدند .احمد یوسف زاده ،یکی از ان نوجوانان است که پس از ازادی خاطراتش
را در این کتاب به تصویر کشیده است .بیست و سه نوجوان پس از دستگیری به کاخ صدام حسین
منتقل می شوند و با وی دیدار می کنند .صدام حســین از دیدن انها متعجب می شود .وی به انها
می گوید ازادشان خواهد کرد تا بروند درس بخوانند و دکتر و مهندس بشوند و بعد از ان برایش نامه
بنویسند .در ان جلسه صدام حسین به انها می گوید اکنون باید در کالس درس باشند نه در جبهه و
اظهارمی داردکودکاندنیاکودکانماهستند.صدامحسینبااینحالنوجوانانراواداربهاعتراف
اجباریمی کندوازانهامی خواهدبگویندبهاجبارحکومتایرانبهجنگواداشتهشده اند.نوجوانان
دســت به اعتصاب غذایی می زنند و پس از پنــج روز بی غذایی و بی ابی نیروهــای عراقی مجبور
می شوند انها را نزد سربازهای اسیر ایرانی در اردوگاه رمادی بفرستند .از انجا نیز به اردوگاه موصل و
بین القفسین فرستاده می شوند و دوران طوالنی اسارت را می گذرانند .این خاطرات بیشتر مربوط
تو سه نفر به شکل داستانی
به بخش نخست اسارت انان است .در این اثر خاطرات همه این بیس
وباتعلیق هایرواییبهتصویرکشیدهمی شود.اینکتابحاویخاطراتورشادت هاینوجوانان
رزمنده ای است که مقاومت را ترجیح می دهند و حماسه بزرگی می افرینند .احمد یوسف زاده این
ماجرا را در سال 1370یعنی یک سال پس از ازادی اش به رشته تحریر در می اورد .پس از ان در
سال 1385داستان این کتاب توسط مهدی جعفری به مستندی سیزده قسمتی در می اید که از
امیر خوراکیان ،معاون هماهنگی دفتر حفظ و نشر اثار
ایت الل ه العظمی خامنه ای هم در این مراســم با ابالغ سالم
و محبت رهبر معظم انقالب به مردم شــهر کرمان در سالروز
سفر ایشــان به این خطه گهربار گفت« :این محفل از چند
جهت اهمیت دارد ،یک جهــت رونمایی از تقریظ رهبری بر
یک کتاب ارزشمند ،دیگری رونمایی از یک حرکت جدید در
فضای مجازی برای جوانان و نوجوانان و سرانجام از جهتی
مهم تر این محفل نمــاد و حرکتی برای اهتمــام به فرهنگ
و هنر ادبیــات دفاع مقدس ،ارزش های انقالب اســامی و
دغدغه هایی است که در عرصه فرهنگ و هنر همه ما داریم.
از این زاویه این جلســه یک برنامه تمام نیست ،بلکه اغازی
برای همه دســتگاه های ماموریت افرین و مسئولیت افرین
است ».مهندس عزت الله ضرغامی رئیس سابق صدا و سیما
که این روزها نماینده رهبری در شورای عالی فضای مجازی
است ،در ســخنانی بحث همدلی و دوســتی و انتقاد سازنده
در فضای مجازی را مطرح کرد .ضرغامی با اشــاره به ایات
ســوره زمر ســخنانش را اغاز کرد و گفت« :این 23نفر برای
خدا کار گروهی کردند و به خواست خدا در اخرت هم گروهی
محشور می شوند و به سوی بهشت می روند .نوجوانانی بودید
که دشمن خواست از شما سوءاستفاده کند اما برعکس شد؛
مثل بی دادگاهی که یزید برپا کرد که درســت عکس شــد و
افشاگری های حضرت زینب(س) ورق را کامال برگرداند».
ضرغامی در ادامه با اشاره به اینکه در طول هشت سال دفاع
مقدس یک بار دیده نشده کسی را برای رفتن به جبهه ،اجبار
کنند؛ حرف هایش را این گونه ادامــه داد« :این ها به انواع
و اقسام بهانه ها متوسل شــدند ،گریه و زاری کردند و تغییر
در شناسنامه هایشان دادند تا انها را به جبهه ببرند؛ ایا کسی
اینها را اجبار کرد؟ اینها مایه افتخار هستند و تداوم دهنده راه
زینب(س)».
شبکه چهار پخش می شــود .وقایع کتاب مربوط به سی سال پیش اســت و نگارش ان بر اساس
دست نوشته هاینویسندهوهمچنینفیلممستندمهدیجعفریاستکهحاویساعت هامصاحبه
با گروه بیست و سه نفری است .در این کتاب فقط به هشت ماه از هشت سال و سه ماه و هفده روز
اسارت این نوجوانان اشاره می شود و باقی سال های اسارت در رمادی ،موصل و بین القفسین هنوز
به رشته تحریر در نیامده است .تقسیم بندی کتاب فصل های سال را نمایندگی می کند .یعنی در
چهار فصل بهار ،تابستان ،پاییز و زمستان روایت می شود که همگی مربوط به سال 1361است.
تو سه نفر 16نفر اهل کرمان هســتند و در حال حاضر تنها یکی از انها چشم از جهان
از این بیس
فرو بسته اســت .یوسف زاده نویسنده «ان بیســت و ســه نفر» درباره کتاب خود می گوید« :من
داستان نویسهستموطبیعیبودکهخاطراتاینکتابرادرقالبداستانبپرورانموبعدبنویسم.با
یواقعی
اینحالسعیکرده اماصالتخاطرهحفظشود.دراینکتابهمهچیزمستنداست؛اسام
هستند ،مکان ها واقعی و افراد هم مشخص هستند .حتی دیالوگ ها ،دیالوگ هایی هستند که از
طرف خود اشخاص ادا شده اند .البته ممکن است یک ذره تغییر داشته باشند ،که ان هم برای این
است که امکان دارد عین عبارت را فراموش کرده باشم .ولی همه چیز در اینجا خاطره است .اما
تصورم این بود برای اینکه کار جذاب تر باشد و خواننده هم ه ان را بخواند ،باید با زبانی شبیه داستان
نوشته شود».یوســف زاده درباره ادامه قصه این نوجوانان هم این گونه توضیح می دهد« :جلد
دوم این خاطرات موضوع کتاب جدیدم است که در ان روایت حضور همین اسرای کم سن و سال
در اردوگاهی در عراق است که سن همگی این اسرا بین ۱۸تا ۲۵سال است؛ به همین دلیل این
اردوگاه به اردوگاه اطفال معروف شد .تاکنون ۸۰درصد این اثر را نوشته ام».
شهیدبوسنی
الیحبیب
سرمشق هایی برای حبیب شدن
کتابی درباره زندگی شهید حیدری
کتاب «الی الحبیب» اثر سید علی اصغر علوی به منظور معرفی ابعاد گوناگون شخصیت
حضرت حبیب از یاران امام حسین (علیه السالم) تهیه شده است .کتاب «الی الحبیب» اثر
سید علی اصغر علوی توسط انتشارات بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق علیه السالم و به
اهتمام مرکز تحقیقات بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق علیه السالم منتشر شد.نگارنده
در بخشــی از «پیش درامد» اورده است« :در فقه گفته می شــود اب قلیل اگر به کر متصل
باشد ،دیگر حکم اب کر را دارد .اصحاب هم اینگونه بودند .خود را به اقیانوسی وصل کردند
که برای همیشه حضور دارد .پس انها هم حضورشــان همیشگی است .این سر جاودانگی
اصحاب امام حسین (ع) با خود امام است .اما چرا از بین اصحاب حبیب را گلچین کرده ایم؟
حبیب تمامی ندارد ،چون با قران و حسین (ع) است .چون قران و حسین تمامی ندارند .پس
ی ندارند .از حبیب به وسعت قران و حسین می شود حرف زد .حبیب
همراهان ان دو هم تمام
شاگرد خصوصی امام حسین (ع) است .حبیب نمونه ای از انسان کامل است که می توان با
م ابعاد
رجوع به شخصیتش پاسخ مسائل و مشکالت را گرفت .در این کتاب ما در صدد هستی
گوناگون شخصیت حضرت حبیب را که به طور متوازن رشد کرده ،بررسی کنیم .بدین منظور
از هشت منظر که هر کدام بیانگر مساله ای است ،به سراغ شخصیت حضرت حبیب رفته ایم».
کتاب «ر» زندگی رســول حیدری (مجید منتظری) را به تصویر کشــیده است؛ زندگی
ی از جنس خودش اما با زبان و اداب و رســوم متفاوت در کشــوری
مردی که در کنار مردمــ
غریب (بوسنی) به شهادت رسید .این زندگی در سه فصل روایت شده است :فصل نخست،
از زمانی اغاز می شود که رسول حیدری از سفر بوسنی در سال 71باز می گردد .روایت زندگی
در بخش بعدی وارد دوره دانشجویی او می شود که با همرزمانش در دانشگاه امام حسین(ع)
می گذرانند .فوتبال های گل کوچک دانشکده فرصتی است برای بازگشت به دوران نوجوانی
و جوانی و از انجا خاطرات دوران کودکی رسول اغاز می شود و تا دوران انقالب و بعد از ان،
تا سال ،62ادامه می یابد.تشکیل سپاه همدان ،ســپاه مالیر ،دوره های اموزشی و جریان
مبارزه با ضد انقالب و شرکت در عملیات غرب و ازدواج با معصومه برزگر از مهمترین وقایع این
برهه است که برای خواننده روایت می شود .فصل دوم کتاب دوران تشکیل قرارگاه رمضان
تا پایان جنگ را در بردارد و به دوره ورود به دانشگاه اشاره می کند که خواننده با فضای ان در
فصل نخست اشنا شده است .از انجایی که نقطه تمایز زندگی رسول حیدری ،شهادت او در
بوسنی است ،فصل سوم که به 9ماه زندگی اخر او (مهر 71تا خرداد )72برمی گردد سفر اخر
او به این سرزمین و جز ئیات حضورش در انجا را در برمی گیرد.
دنیای شیشه ای
دراستانه اکسپو 2015میالن منتشر شد
اولین کتاب فارسی درباره اکسپوهای جهانی منتشر شد
نخستین کتاب فارســی زبان درباره اکسپوهای جهانی
از 1851تا 2020میالدی ،با نام «دنیای شیشه ای» منتشر
شد.
«دنیــای شیشــه ای؛ اکســپوهای جهانــی از 1851
میالدی» حاصل ســه ســفر علیرضا بهرامی به اکسپوهای
2010شــانگهای (چیــن) و 2012یوئســو (کره جنوبــی) و
عالوه بر این ،دو نوبت بازدید از موزه اکسپو و پژوهش درباره
تاریخچه 154ساله برگزاری اکسپوهای جهانی است.
در این کتاب که در شــمایل نفیس از ســوی انتشارات
ارادمان با حمایت موسســه فرهنگی هنری توســعه هنرهای
معاصر انتشار یافته است ،عالوه بر 500تصویر اختصاصی از
دو اکسپو جامع جهانی و تخصصی بین المللی ،در فصل هایی
همچون اکسپو چیست؟ ،شــانگهای؛ میزبانی شایان ایران
در اکسپو ،2010اکســپو 2012در یوئســو ،تماشای دنیا از
پشــت شیشــه های رنگی و گردهمایی بزرگ ستایشــگران
زندگی ،درباره گذشته اکســپوهای جهانی توضیح داده شده
اســت .همچنین ارائه اطالعات درباره اکسپو 2015میالن
(ایتالیا) ،اکسپو 2017استانه (قزاقســتان) و اکسپو 2020
ل پایانی این کتاب
دبی (امارت متحده عربی) ،در ســه فصــ
گنجانده شده است.
پشت جلد «دنیای شیشه ای» امده است« :اکسپوهای
جهانی بیش از یک ونیم قرن اســت که برگزار می شــوند و ما
به اندازه 150سال از این اوردگاه عظیم نتوانسته ایم ان گونه
که باید و شاید استفاده کنیم.
نمایشــگاه اکســپو با نمایشــگاه های تجــاری که در
سراسر دنیا برگزار شده و می شود ،بسیار متفاوت است .برای
درک بهتر اهمیت این گونه نمایشــگا ه بســیاری از کشورها،
گذشــته ،حال و اینده خــود را در ان به نمایــش می گذارند.
کافی اســت به این واقعیت ها اشــاره کنیم که در این صحنه
بزرگ ،همواره تالش شــده تازه ترین دستاوردها و توان های
بشری در زمینه های اقتصادی ،علمی ،اجتماعی و فرهنگی
عرضه شــوند .برای نمونه ،المپ ادیسون در یک نمایشگاه
اکسپو به جهانیان نشان داده شد .خودروهای اولیه ،قانون
نســبیت انیشــتین ،اختراع تلفن ،تلفن های کلیــدی ،بالن
هیدروژنــی ،تلســکوپ ،کشــتی های بخار ،چــرخ خیاطی
ســینگر ،تلگراف مورس ،لوکوموتیو ،هــات داگ ،همبرگر،
بســتنی قیفی ،هواپیما ،مونوریل ،تله ســی یژ ،قطار تندرو،
ماشین تایپ ،دوربین عکاسی ،گرامافون ،پازل مگی کوب،
اتومبیل ،چرخ وفلک ،موشک فضاپیما ،نوشابه پپسی ،فیلم
برادران لومیر ،ماشین حساب ،ژنراتور ،کامپیوتر ،روبوت ها،
دستاوردهای مولتی مدیایی و بســیاری از دیگر توانایی های
جدید بشــری در نمایشــگاه های اکســپو دوره های مختلف
به نمایش گذاشته شده اند .برج ایفل ،مجسمه ازادی و برج
مخابراتی ســیاتل نیز ازجمله سازه هایی هســتند که در زمان
برگزاری نمایشگاه های اکسپو در فرانســه و امریکا به عنوان
نمادی از توانایی جدید بشر در امر سازه ها به وجود امدند و حاال
به عنوان سمبل های این کشورها در دنیا شناخته می شوند.
امریکا و پــس از ان ،کشــورهای اروپایی ،بیشــترین
میزبانی اکسپوهای جهانی را در کارنامه دارند .نمایشگاه هایی
که بــرای میزبانــی دوره های ان ماننــد میزبانــی المپیک و
جام جهانــی فوتبــال ،باید تــاش و رقابــت کــرد و البته به
ســرمایه گذاری خیلی بیشــتری نیاز اســت؛ اما کشــورهای
توسعه یافته و در حال توسعه ،خوب درک کرده اند که اکسپو،
یک موقعیت مناسب برای دستاورد های اقتصادی ،سیاسی
و اجتماعی – فرهنگی است».
کتاب نفیس «دنیای شیشه ای» در 160صفحه قطع
رحلی ،کاغذ گالســه چاپ رنگی ،به بهای 34500تومان در
نشر «ارادمان» انتشار یافته است.
پیشخوان جهانی
جنبش سیاهان
در امریکا
سوژه اصلی
تایم
انتخابات
بریتانیایی
روی جلد
اکونومیست
اشپیگل
به مساله
جاسوسی در
المان پرداخته
است
مثلث | شماره 261
دیدار
79
بازار
پرسپولیس با حمایت بانک انصار
پیروز شد
در راســتای حمایت همه جانبه از نماینده فوتبال ایران در جام باشــگاه های اسیا ،طی
توافقات صورت گرفته با باشــگاه پرســپولیس ،بانک انصار حمایت مالی بازی پرسپولیس –
بنیادکار ازبکستان را برعهده گرفت.
به دنبال این توافق و به منظور حضور پرشور هم میهنان عزیز در ورزشگاه ازادی ،تمامی
بلیت های بازی پرســپولیس -بنیادکار که در روز چهارشــنبه 16اردیبهشــت ماه ،راس ساعت
20:35برگزار شد ،برای تماشاگران رایگان بود.
الزم به ذکر اســت حمایت مالی بانــک انصار در راســتای مســئولیت های اجتماعی و
پشتیبانی از ورزشکاران میهن عزیزمان که نماد قدرت و توانایی ورزشی کشور هستند ،صورت
گرفته است.همچنین از هموطنان عزیز دعوت شد با حضور یکپارچه خود در ورزشگاه ازادی،
روحیه بخش و مشوق ورزشکاران باشند.
این حمایت باعث شد ورزشگاه ازادی مملو از تماشاگر شود و درنهایت نماینده کشورمان
با پیروزی دو بر یک مقابل حریف ازبک خود به مرحله بعد صعود کرد.
بازار
80
مثلث | شماره 261
بزرگداشت روز پدر در بانک انصار
بــه مناســبت فرخنــده زادروز حضرت
مولی الموحدیــن علــی(ع) و بزرگداشــت
روز پدر ،همچنیــن گرامیداشــت روز معلم
و روز کارگــر ،جشــن باشــکوهی بــا حضور
دکتر ابراهیمــی مدیرعامــل ،معاونین وی،
مدیران و کارشناسان بانک انصار و سخنرانی
حجت االســام غروی خطیب مشــهور در
ساختمان مرکزی این بانک برگزار شد.
به گزارش اداره کل بازاریابی و تبلیغات ،در این مراســم ،ابتدا حجت االسالم رضازاده،
مسئول دفترامور فقهی بانک انصار ضمن خیرمقدم به حاضران و میهمانان مراسم ،به سالروز
میالد خجســته امام علی (ع) ،روز پدر ،سالروز شهادت شــهید مرتضی مطهری ،روز معلم و
نیز یازدهم اردیبهشــت ،روز کارگر اشــاره کرده و با بیان مطالبی کوتاه پیرامون هریک از این
مناسبت ها انها را گرامی داشت .پس از سخنان حجت االسالم رضازاده ،حجت االسالم غروی،
خطیب مشهور به ایراد ســخن پرداخت و با اشــاره به احادیثی از حضرت رسول اکرم(ص) و
حضرت امام صادق(ع) که در مدح مقام و شــان واالی حضرت علی علیه الســام ،در مقام
رادمردی بی بدیل در عرصه ترویج اخالق اسالمی و انسانی ایراد شده اند ،گفت« :هر دوی این
استوانه های تقوی و هدایت ،بزرگداشت و محبت اهل بیت علیهم السالم را در زمره باالترین
عبادت ها دانسته و بر عظمت و شکوه شخصیت موالی متقیان علی(ع) تاکید بسیار کرده اند.
این گزارش می افزاید که در پایان این مراسم ،دکتر ابراهیمی ،مدیرعامل بانک انصار
با اهدای یک تابلوفرش زیبا به حجت االســام غروی در مقام استاد و معلم ،از وی و معلمان
کشور و مبلغین سلسله جلیله روحانیت تقدیر و تجلیل کردند.
همزمان با روز معلم
مربیان و مدرسان بانک دی تقدیر شدند
همزمان با روز معلم از مربیان و مدرسان بانک دی که در دوره های اموزشی بدو خدمت
کارکنان تدریس کرده بودند ،تقدیر شد.
به گزارش اداره کل روابط عمومی بانک دی ،در مراسمی که با حضور مدیرعامل بانک،
اعضای هیات مدیره و معاونان بانک دی برگزار شد با اهدای لوح سپاس مدیران و کارشناسانی
که در دوره های اموزشی به عنوان مدرس خدمت کرده بودند مورد تقدیر قرار گرفتند.
دکتر احمد شــفیع زاده ـ مدیرعامل بانک دی ـ در این مراســم با بزرگداشت یاد و خاطره
استاد شهید مطهری و تقدیر از همه معلمانی که در راه تعلیم و تربیت خدمت کرده اند ،مدیران
و کارشناسان بانک دی که در قامت معلم به اموزش همکاران خود پرداخته اند را شایسته تقدیر
و تشکر دانست.
وی با بیان اینکه معلمی افتخار بزرگی اســت و هر کس به این جایگاه می رســد وظیفه
خطیری برعهده دارد ،ابراز امیدواری کرد که تالش ها و برنامه ریزی های انجام شده در بخش
اموزش کارکنان ،به افزایش کارایی و توانمندی انها بینجامد.
در این مراسم از 39مربی و مدرس بانک دی که در طول یک سال گذشته در مرکز اموزش
بانک به تدریس و یادگیری موضوعات مختلف مبادرت ورزیده بودند از سوی معاونت سرمایه
انسانی و توسعه مدیریت بانک تقدیر شد.
درامد و هزینه های مخابرات همخوانی ندارد
مدیرعامــل شــرکت مخابــرات ایران
گفت :متاســفانه هم اکنون به دلیل کاهش
درامد ،توسعه تلفن ثابت تقریبا متوقف شده
و از این بابت از مردم عذر می خواهیم».
مهنــدس ابراهیمــی در گفت وگــو با
خبرگزاری فارس درباره مشکالت موجود در
بخش واگذاری تلفن ثابت در کشــور اظهار
داشــت« :عمده مشکل شــرکت مخابرات
ایران در بخش تلفن ثابت ،درامد پایین است».
وی افزود« :متاسفانه هم اکنون به دلیل کاهش درامد ،توسعه تلفن ثابت تقریبا متوقف
شده و از این بابت از مردم و متقاضیان عذرخواهی می کنیم که در برخی مناطق قادر به ارائه
سرویس تلفن ثابت نیستیم ».مدیرعامل شرکت مخابرات ایران ادامه داد« :مخابرات به اجبار
باید برنامه های توســعه ای را انجام دهد؛ در حالی که توسعه ،لحظه ای نیست و باید از محل
درامد باشد .بنابراین در حالی که از نظر پروانه ای مکلف به توسعه هستیم ،اما مشکل اصلی
تامین نقدینگی است ».مهندس ابراهیمی با بیان اینکه افزایش درامدهای شرکت مخابرات با
افزایش هزینه های این شرکت همخوانی ندارد ،توضیح داد« :اگر هزینه ها کاهش یابد ،تعرفه
موجود خوب است؛ اما شاهد افزایش شدید هزینه ها در بخش های اب ،برق ،گاز ،مالیات،
حفاری و بخش های دیگر هستیم ».مدیرعامل شرکت مخابرات ایران تصریح کرد« :تامین
نقدینگی ،روش های مختلفی دارد و یکی از راه های تامین نقدینگی ،تغییر تعرفه هاست».
وی اظهار امیدواری کرد با تصویب تعرفه های جدید تلفن ثابت ،وضعیت بهتری در حوزه
درامدی مخابرات ایجاد شود تا از محل توسعه درامدها در شــبکه کابل ،پروژه سیستم های
انتقال و تجهیزات سوئیچ به انجام برسد .همچنین ضعف درامدی ،باعث متوقف شدن توسعه
نشده و متقاضیان در هیچ جایی از کشور در صف دریافت تلفن ثابت نباشند.
بازار
معاون اعتبارات بانک مهر اقتصاد:
همدلی موجب ایجاد
مشارکت و فعالیت
گروهی می شود
اقتصاد مقاومتی یک رویکرد فراتوافقی با 5+1
وی یکی دیگــر از فعالیت های این بانــک را اعطای
کارت اعتباری کاالی ایرانی عنوان کرد و گفت « :این اقدام
که با همکاری تولیدکنندگان داخلی دنبال می شــود هم به
نوعی کمــک به تولید کننــدگان داخلی اســت و هم کمک
وی دربــاره اخرین وضعیــت عرضه ســهام بانک در
فرابورس گفت« :ســهام این بانک با نماد «و مهر» در حال
فروش اســت که پیش بینی ما برای اینده این ســهام بسیار
خوب است».
وی علت این چشــم انداز مثبت را پشــتوانه واقعی و
منطقی بانک با 800شــعبه در سراســر کشــور ،شش هزار
همکار متخصص و امین و توانمنــد ،بیش از 12/5میلیون
مشــتری ،پرداخت ســاالنه 700هزار فقره تســهیالت به
ارزش 160هزار میلیارد ریال و ســرمایه مناســب این بانک
دانســت و افزود« :همچنین این بانک به لحاظ اجرای مر
قانون عملیات بانکی بدون ربا جزو کم نظیرهای سیســتم
بانکی است».
مثلث | شماره 261
کارت اعتباری کاالی ایرانی
اخرین وضعیت سهام بانک
بازار
مدیرعامل بانــک مهر اقتصــاد در بازدیــد از روزنامه
جوان گفت« :اقتصاد مقاومتی رویکردی است که منوط به
تحریم ها نیست و اتفاقا بعد از توافق و برداشتن تحریم ها،
فرصت های بیشتری برای اجرای بهتر ان ایجاد می شود،
مشروط بر اینکه برای ان برنامه ریزی شود».
دکتــر غالمحســن تقی نتــاج بــا حضــور در محــل
روزنامــه افــزود« :اقتصــاد مقاومتــی همان طــور که در
مقدمه سیاســت های کلی امده به نوعی برگرفته از الگوی
الهام بخش نظام اقتصاد اســامی اســت و به عنوان یک
رویکرد باید بر همه اقدامات فردی ،ســازمانی و حاکمیتی
کشور حاکم باشد.
وی ادامه داد« :تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی
باید در سه سطح ملی ،ســازمانی وفردی پیگیری شود و در
بانک مهر اقتصاد در دو بخش سازمانی و فردی در دستورکار
قرار گرفته است».
وی نخســتین وظیفه بانک هــا را در تحقــق اقتصاد
مقاومتی ،کمک به تولید ملی دانست و گفت « :تسهیالتی
که بانک ها به بخش تولید تخصیص می دهند باید منجر به
تولید کاالی داخلی شــود و حتی اگر امکانش وجود دارد با
یک یا دو درصد کمتر به این بخش ها تسهیالت اعطا شود و
ما سعی کردیم سال گذشته این کار را بکنیم».
دکتر نتاج ادامه داد« :یکی دیگر از پروژه هایی که ما با
هماهنگی سازمان بسیج سازندگی دنبال کردیم ،تخصیص
اعتبار و تســهیالت با درصدهای مناســب برای طرح های
موســوم به طرح های اقتصاد مقاومتی بود کــه عمده این
طرح ها در بخش های کشاورزی و به ویژه در روستا ها بود».
وی تاکید کرد« :اعطای این تسهیالت هم کمک به
اقتصاد خانوار و هم کمک به تولید کاالهای اساسی بود که
مورد تاکید در یکی دیگر از بندهای ســند اقتصاد مقاومتی
است».
به ترویج مصرف کاالهای داخلی».
وی در پاسخ به این سوال خبرنگار جوان که این طرح
همان موضوع مد نظر وزارت صنعت نیســت ،گفت« :این
طرح در بانک مهر اقتصاد بیش از سه سال است که در حال
انجام بوده و نرخ سود تسهیالت ان نیز پایین تر از نرخ های
سود مبادله ای و حدود 16درصد است».
وی درباره دوران پس از تحریــم در چارچوب اقتصاد
مقاومتی گفت« :اگر کسی فکر کند رفع تحریم ها و توافق با
ی در اقتصاد
5+1یک نقطه طالیی یا یک تحول کلیدی حتم
است ،دچار خطای بزرگ راهبردی شده است زیرا هم اکنون
ما شرایط سخت را پشت سر گذاشــته ایم و نباید فرصت ها
را از دســت بدهیم .اگــر توافق صورت گیــرد یک فرصت
خواهد بود مشــروط بر اینکه بتوانیم از این فرصت استفاده
کنیم».
مدیرعامل بانک مهر اقتصاد گفت« :به نظر می رسد
شرایط فعلی هم می تواند شرایطی مانند شرایط بعد از تحریم
باشــد و ما باید از فرصت های موجــود اســتفاده کنیم و از
هم اکنون به فکر تولید صادرات محور باشیم».
وی گفــت« :من در ســطح ملــی و حاکمیتــی ورود
نمی کنم اما در سطح سازمانی و فردی پیشنهاد می کنم برای
تحقق اقتصاد مقاومتی برنامه ریــزی کنیم و فرصت ها را از
دست ندهیم».
با حضــور معــاون اعتبــارات و تجهیــز منابــع
بانک مهر اقتصاد نشســت اموزشــی افزایش مهارت های
فروش و مشتری مداری در استان اصفهان برگزار شد.
به گزارش روابط عمومــی بانک مهــر اقتصاد ،دکتر
حمیدرضا نجف پور – معاون اعتبارات بانک -در این همایش
با اشــاره به نامگذاری ســال جدید با عنوان «دولت و ملت،
همدلی و همزبانی» اظهار کرد« :در سال های اخیر مساله
اقتصاد و پیشرفت اقتصادی کشور به عنوان یکی از مبانی
ثابت شعارهای سال رهبر معظم انقالب لحاظ شده است،
بنابرایــن همگی بایــد با همدلی نســبت به رفع مشــکالت
اقتصادی جامعه در حوزه های مربوطه اقدام کنیم».
وی با اشــاره به اثار همدلی و همزبانــی در میان احاد
مردم به ویژه کارکنان بانک مهر اقتصاد ابراز داشت« :ایجاد
احساس خوشــایند و مثبت در طرفین ،اتخاذ تصمیم های
صحیح ،جلوگیــری از تعارضــات ،بهبود روابــط اجتماعی
و خانوادگی و افزایــش اعتماد به نفس تنها بخشــی از اثار
همدلی و همزبانی است».
معــاون اعتبــارات بانک مهــر اقتصاد با بیــان اینکه
همدلی موجب ایجاد مشــارکت و فعالیت گروهی می شود،
تصریح کرد« :عدم تظاهر به همدلی ،خود اگاهی و داشتن
دانش ارتباط گیری ،شکیبایی در بیان ،توجه به احساسات
دیگران ،استفاده از تجارب گذشته ،خود را به جای دیگران
گذاشتن ،مشورت گیری هنگام بروز مشکالت و جلوگیری از
سوءاستفاده به واسطه همدلی بیش از اندازه از جمله عواملی
است که موجب تقویت همدلی می شود».
نجف پــور در بخش دیگری از ســخنان خود بــا ارائه
گزارشــی از عملکرد بانک مهر اقتصاد در حوزه اعتبارات و
اجرای طرح های اعتباری گفت« :بسیاری از شعب با اجرای
دســتورالعمل ها و توجه به مســاله بهره وری توانسته اند به
شعب سودده تبدیل شوند».
معاون اعتبارات بانک مهر اقتصاد در پایان یاداور شد:
«موضوع بانکداری اسالمی طی سال های گذشته مهمترین
مســاله در بانک مهر اقتصاد بوده و به عنوان یکی از مبانی
ی کارکنان بانک همواره مطرح است».
اعتقادی تمام
در ادامه مهندس رضا سیف الهی – از اساتید دانشگاه –
به ارائه مطالبی در خصوص اصول مشتری مداری و بازاریابی
پرداخت و گفت« :در هر ســازمانی باید به نیازهای مشتری
توجه شود ،به همین خاطر الزم است تا این نیازها در وهله
اول شناسایی شده و در راستای ان هدف گذاری شود».
سیف الهی با اشاره به ویژگی های یک بازاریاب موفق
افزود« :ســازمان ها نه تنهــا باید نیازهای یک مشــتری را
درک کنند ،بلکه باید فراتر از انچه مشــتری نیاز دارد ،اقدام
نمایند».
علیرضا زمانی – مدیرکل شــعب اســتان – نیز در این
همایش با ارائه گزارشی از عملکرد بانک مهر اقتصاد استان
اصفهان در سال گذشــته گفت« :سال 1393نقطه عطفی
در بانک برای تامین نقدینگی صنایــع و بنگاه های تولیدی
استان بوده است».
وی ضمن تقدیر از تالش کارکنان در راســتای تحقق
خدمت رسانی به احاد مردم اســتان بیان کرد« :بانک مهر
اقتصاد با جدیت و پشتکار 75 ،درصد از منابع خود را در سطح
استان صرف پرداخت تسهیالت به متقاضیان کرده است».
81