روزنامه صمت شماره 269

‫تئوریعصرعملگرایی‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و شصت ونه ‪ 13/‬تیر ‪ 88 /1394‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫اوضاع‬ ‫مساعد نیست‬ ‫گفتوگوها و مقاالتی درباره‬ ‫تئوری «مبارزه مصلحانه»‬ ‫سعید حجاریان را در‬ ‫مثلث بخوانید‬ ‫گفتوگو ی مثلث‬ ‫با فرهاد اصالنی‬ ‫سعید اجورلو و مصطفی صادقی مذاکرات‬ ‫هستهای را از وین به صورت ویژه در این‬ ‫شماره پوشش دادهاند‬ ‫سرنوشت مذاکرات ایران و ‪5+1‬‬ ‫به کجا میانجامد؟‬ ‫تغییرادبیات‪PMD‬‬ ‫بخش فنی مذاکرات چگونه پیش میرود؟‬ ‫هشدارمیدهم‬ ‫سیاست ناکارامد درباره استقالل و‬ ‫پرسپولیس همچنان ادامه دارد‬ ‫دوپینگسیاستداخلی‬ ‫جفت خالی‪ ،‬پوچ‬ ‫دوشنبهداعش‬ ‫مثلث در پروندهای رشد افراطگرایی را در‬ ‫تاجیکستان بررسی کرده است‬ ‫گفتوگوی مصطفی کیایی با مثلث‬ ‫فرجام مذاکرات هسته ای چه تاثیری بر ارایش‬ ‫نیروهای سیاسی دارد؟‬ ‫ج‬ ‫لد‬ ‫دوم‬ ‫اوضاعمساعدنیست‬ ‫گفت وگویمثلثبافرهاداصالنیدرباره«عصریخبندان»‪،‬‬ ‫عقایدسیاسیواجتماعی اش‬ ‫رسالتخطیرروحانیت‬ ‫وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس‬ ‫ویکونالرسولعلیکمشهیدا‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫وعاظ‬ ‫از اقایان علما‪ ،‬دانشــمندان‪ّ ،‬‬ ‫محترم کــه در اینجــا حضور دارنــد و زحمت‬ ‫کشــیده‏اند و مــن بخواهم اســم کلیاتش را‬ ‫ببــرم الزم نمی‏دانم ـ به همه ـ از همه تشــکر‬ ‫می‏کنــم‪ ،‬و از همۀ انهــا در این مــاه مبارک‬ ‫رمضــان ملتمس دعا هســتم بــرای پیروزی‬ ‫اســام و بــرای قطع یــد اجانــب از ممالک‬ ‫اسالمی‪.‬‬ ‫در ماه مبارک رمضــان قضیه‏ای اتفاق‬ ‫افتاد کــه ابعاد ان قضیــه و ماهیت ان قضیه‬ ‫در ابهــام الی االبد مانده اســت بــرای امثال‬ ‫ماها و ان نزول قران اســت‪ .‬نزول قران بر قلب رسول ال ّله‏‬ ‫در لیله القدر‪ ،‬کیفیت نزول قران و قضیۀ چه بوده اســت و‬ ‫روح االمین در قلب ان حضرت قران را نازل کرده است و از‬ ‫طرفی خدا َا ْن َز ْلنا ُه ِفی َل ْی َل ِ‬ ‫ــه ا ْلق َْد ِر[‪]1‬این نزول قران در قلب‬ ‫پیغمبر در لیله القدر کیفیتش چیست؟ باید بگویم غیر از خود‬ ‫رسول اکرم و انهایی که در دامن رسول اکرم بزرگ شدند و‬ ‫مورد عنایت خدای تبارک و تعالی‪ ،‬عنایات خاص او بودند‪،‬‬ ‫برای دیگران مطلق ًا در حجاب ابهام اســت که مسئله تن ّزل‬ ‫چی است‪ ،‬نزول در قلب چی است‪ ،‬روح االمین چی است‪،‬‬ ‫کیفیت وارد شــدن روح االمین با قران در قلب رســول ال ّله‏‬ ‫چی است‪َ « ،‬ل ْی َل ِه ا ْلق َْد ِر» چی است؟ اینها مسائلی است که‬ ‫به نظر سطحی یک مطالب اسانی است‪ ،‬و گاهی هم یک‬ ‫حرفهایی گفته شده است؛ لکن به شما عرض کنم کیفیت‬ ‫‪10- 17‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫اولین نامهروحانیبهرهبری‬ ‫حاشیه هاینفتیدولتقبل‬ ‫ردطرحاستانیشدنانتخابات‬ ‫بازگشایییکسفارتبعداز‪ 50‬سال‬ ‫‪18- 23‬‬ ‫گفتارها‬ ‫نو اندیشدینی‬ ‫روزه از گناه‬ ‫صلحوجنگاینخانوادهیککارواحداست‬ ‫منازعه«محتوا»و«ظرف»دروین‬ ‫‪24- 47‬‬ ‫سیاست‬ ‫ماراتنکوبورگ‬ ‫تغییرادبیات‪PMD‬‬ ‫حصولتوافقهسته ایقطعیاست‬ ‫دوپینگسیاستداخلی‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی اســت که سعی دارد روایتی‬ ‫منصفانه و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشاره ای‬ ‫اســت به سه ضلع اســتقالل‪ ،‬ازادی و جمهوری اســامی‪ .‬مرامش‬ ‫تقویت گفتمان انقالب اســامی‪ ،‬چارچوبش اســام‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و‬ ‫رهبری‪ ،‬ارمانش گسترش و سیادت اســام خواهی در سراسر جهان و‬ ‫عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف‬ ‫ایــران و رونــق گرفتن عدالت‪ .‬مــرزش رواداری و تالیــف قلوب اهالی‬ ‫انقالب و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق‬ ‫و مشــرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت‬ ‫رونق گرفتن ســنت گفت وگــو میان فرهیختگان و نخبگان کشــور‬ ‫است‪ .‬امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر و دائم‪،‬‬ ‫بر چارچوب مان مســتقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و‬ ‫هوشیاروبرسیاق ماناستواربمانیم‪.‬‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫دبیرتحریریه‪:‬مصطفیصادقی‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی(دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها‬ ‫ی اسالم‬ ‫حنیف غفاری‪ -‬داوود حشمتی ‪ -‬زهره دیانی ‪ -‬مینا عل ‬ ‫فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علیرضا بهرامی(دبیر) ‪ -‬فاطمه کریمخان ‪-‬‬ ‫سارا میرشجاعی ‪ -‬شیما غفاری ‪ -‬مسعود نجفی ‪ -‬محمدصادق لواسانی‬ ‫تاریخ و گفتارها‪ :‬مصطفی شوقی(دبیر)‪ -‬زهیر توکلی ‪ -‬حمید عزیزی‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬محمد شکراللهی (دبیر)‬ ‫مشاور هنری ‪ :‬نیما ملک نیازی ‬ ‫نزول قران در ابهام باقی مانده است برای امثال ما‪ ،‬و کیفیت‬ ‫نزول مالئکه ال ّله‏ در لیله القدر و ماهیت لیله‏القدر‪.‬‬ ‫دعوت مراتــب دارد‪ ،‬اجابت هــم مراتب دارد‪.‬‬ ‫ان مرتبۀ اعالء اجابت انی اســت کــه پس ازحصول‬ ‫مقدمات و ریاضاتی که رسول خدا ـ صلی‏ال ّله‏ علیه و‬ ‫اله و سلم ـ کشیده‏اند منتهی شد به اینکه خدای تبارک‬ ‫و تعالی از او ضیافت کرد به نزول قران‪.‬‬ ‫قران ان نعمتی است که در ضیافتی که از رسول‬ ‫خدا شده است‪ ،‬ان نعمتی اســت که در ان سفره‏ای‬ ‫که از ازل تا ابد پهن اســت پیغمبر اکــرم برخوردار از‬ ‫ان بوده‪ ،‬و مقدمات‪ ،‬ان مقدماتی است که سالهای‬ ‫طوالنی ریاضات معنوی کشیده است تا رسیده است به‬ ‫انجایی که الیق این ضیافت شده است؛ و مهم قضیۀ‬ ‫اعراض از دنیاست‪.‬‬ ‫محل‪ :‬تهران‪ ،‬حسینیه جماران‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫و افشین جم‬ ‫پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان‬ ‫عکس‪ :‬امیر طالیی کیوان‪ -‬عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫ویرایش‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی و نرگس حاجیلو‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬محمد شکراللهی‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬علیرضا اسدالهی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬دکتر اسماعیل تبار ‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی‪ -‬دکترغالمحسنتقینتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس صدوقی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی‬ ‫هادیانباردار‪ -‬منصور شیخ االسالمی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سیدحمیدخالقی‬ ‫ضیافت پیامبر(ص) در شب قدر به نزول قران‬ ‫و این دعوتی کــه خدای تبارک و تعالی به حســب ان‬ ‫چیزی که از رسول اکرم منقول اســت کهدُ عی ُت ْم ِالی ِضیا َف ِه‬ ‫ال ّله‏[‪]2‬ضیافت چی هست و کی پذیرفته است این ضیافت‬ ‫را‪ ،‬و برای مقدمات پذیرش‪ ،‬این زیــارت‪ ،‬این ضیافت چی‬ ‫هست و خود ضیافت چی هست‪.‬‬ ‫بایدعرض کنم که غیر از خود رســول‏اکرم ـ صلی‏ال ّله‏‬ ‫علیه و اله و سلم ـ کســی به این ضیافتی که خدای تبارک و‬ ‫تعالی دعوت کرده اســت‪ ،‬ان طور که او اجابت کرده است‬ ‫کسی اجابت نکرده است‪.‬‬ ‫‪48- 53‬‬ ‫بینالملل‬ ‫دوشنبهداعش‬ ‫نفوذ داعشدردولت هایاسیایی‬ ‫ایدئولوژیفقر‬ ‫جهنمبنیادگرایی‬ ‫‪54-67‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫اوضاع مساعد نیست‬ ‫هشدار می دهم‬ ‫ انسان درجه یک از سرزمین خودش‬ ‫نمی رود‬ ‫‪68-75‬‬ ‫ورزش‬ ‫جفت خالی‪ ،‬پوچ‬ ‫اقای وزیر! توقع داشتم پل بسازید‬ ‫پاکت ها را برعکس بازکردند‬ ‫از ایوان متوسط تا استاد کواچ‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0919 - 2341774 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز ‪ -‬پردازش تصویر رایان‬ ‫توزیع‪ :‬نشر گستر امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید عباسپور(توانیر)‪ ،‬خیابان نظامی گنجوی‪ ،‬کوچه پناه‪،‬‬ ‫پالک ‪19‬‬ ‫تلفن ‪88198280 :‬‬ ‫طراح جلد‪ :‬مصطفی مرادی‬ ‫عکس جلد‪ :‬سیامک ابراهیمی‬ ‫تئوریعصرعملگرایی‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و شصت ونه ‪ 13/‬تیر ‪ 88 /1394‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫اوضاع‬ ‫مساعد نیست‬ ‫گفتوگوها و مقاالتی درباره‬ ‫تئوری «مبارزه مصلحانه»‬ ‫سعید حجاریان را در‬ ‫مثلث بخوانید‬ ‫گفتوگو ی مثلث‬ ‫با فرهاد اصالنی‬ ‫سعید اجورلو و مصطفی صادقی مذاکرات‬ ‫هستهای را از وین به صورت ویژه در این‬ ‫شماره پوشش دادهاند‬ ‫سرنوشت مذاکرات ایران و ‪5+1‬‬ ‫به کجا میانجامد؟‬ ‫تغییرادبیات‪PMD‬‬ ‫بخش فنی مذاکرات چگونه پیش میرود؟‬ ‫هشدارمیدهم‬ ‫سیاست ناکارامد درباره استقالل و‬ ‫پرسپولیس همچنان ادامه دارد‬ ‫دوپینگسیاستداخلی‬ ‫جفت خالی‪ ،‬پوچ‬ ‫دوشنبهداعش‬ ‫مثلث در پروندهای رشد افراطگرایی را در‬ ‫تاجیکستان بررسی کرده است‬ ‫گفتوگوی مصطفی کیایی با مثلث‬ ‫فرجام مذاکرات هسته ای چه تاثیری بر ارایش‬ ‫نیروهای سیاسی دارد؟‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫دردسرهای یکتا‬ ‫خبرنامه‬ ‫ماجرای حزب یکتا حاال وارد فاز جدیدی شده است‪ .‬اعضای این حزب که از یاران‬ ‫سابقمحموداحمدی نژادهستندباواکنشتندرسانه هاوافرادنزدیکبهرئیس جمهور‬ ‫سابق مواجه شده اند که از انها می خواهند هرگونه نســبت سیاسی خود را با محمود‬ ‫احمدی نژادتکذیبکردهوبهیکمعناازسبدرایانهاچیزیبرایخوددرنظرنگیرند‪.‬در‬ ‫خبرنامهاینشمارهگزارش هاواخبارمتفاوتیازراازتحوالتهفتهگذشتهدرجکرده ایم‪.‬‬ ‫که ایشان نامه را به هیات حل اختالف بین قوا اعاده دادند و‬ ‫قرار است انها بررسی کنند‪».‬‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫طرح جنجالی‬ ‫روحانیقانونامربهمعروفرا‬ ‫اجرا نمی کند‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪10‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫اولین نامه روحانی به رهبری‬ ‫هفته گذشــته یک خبر مهم در عالم سیاست از سوی‬ ‫رئیس مجلس خبرگان رهبری اعالم شــد؛ خبری که در ان‬ ‫پرده از اختالف میــان دو قوه مجریه و مقننه بر ســر اجرای‬ ‫قانون امر به معروف و نهی از منکر برمی داشت‪.‬‬ ‫ایت الله یزدی در یک مصاحبه رادیویی از نامه حسن‬ ‫روحانی به رهبری درباره این طرح خبــر داده بود‪ .‬به دنبال‬ ‫ان نیــز رهبر معظم انقالب ایــن موضوع را بــه هیات حل‬ ‫اختالف میان قوا ارجاع دادند‪ .‬همین جــا بود که بار دیگر‬ ‫موضوع تشکیل این هیات و نقش و کارکردهای ان اهمیت‬ ‫بیشــتری یافت‪ .‬اگرچه اختالف میان روحانی و مجلس از‬ ‫جنس اختالف میان احمدی نژاد و مجلس نیست اما با این‬ ‫حال روحانی تالش کرد تا از این ابزار برای اجرا نکردن این‬ ‫قانون اســتفاده کند‪ .‬ایت الله محمد یزدی‪ ،‬رئیس مجلس‬ ‫خبرگان رهبری گفتــه بود‪« :‬امر به معــروف و نهی از منکر‬ ‫فرهنگســازی نمی خواهد و وظیفه هر مسلمانی است‪ ».‬و‬ ‫ادامه داد‪« :‬خوشبختانه قانونی اخیرا در مجلس تصویب شد‬ ‫که پس از یکی دو بار رفت و امد به شورای نگهبان ایرادات‬ ‫ان برطرف و تایید شد و رئیس مجلس ان را به رئیس جمهور‬ ‫ابالغ کرد و البته رئیس جمهور از نظر اجرا‪ ،‬مشــکالتی به‬ ‫نظرشان رسید که نامه ای خدمت مقام معظم رهبری نوشتند‬ ‫و معظم له نیز ان را به هیات حل اختالف که ریاســت ان را‬ ‫ایت الله هاشمی شاهرودی برعهده دارد ارجاع دادند که در‬ ‫ان هیات بررسی و نتیجه ان اعالم می شود‪».‬‬ ‫اظهــارات رئیس مجلس خبــرگان رهبــری در برنامه‬ ‫پیک بامدادی رادیو ایران نشــان می داد ایشان نیز از این‬ ‫طــرح حمایت می کنــد‪ .‬خصوصا انجا کــه می گفت‪« :‬در‬ ‫صورت مشــاهده روزه خواری باید با زبان از منکر نهی شود‬ ‫و اگر جلوگیــری عملی بخواهــد‪ ،‬این وظیفه نظام اســت‬ ‫یعنی وظیفه نیروی انتظامی و قدرت حاکم است که برخورد‬ ‫فیزیکی کند‪ ،‬البته بــا رعایت مراتب و درجــات ان‪ ».‬دوم‬ ‫اردیبهشــت ماه این طرح به قانــون تبدیل شــد و با ابالغ‬ ‫ان الزم االجرا شده بود‪ .‬اما حاال مشــخص شده که دولت‬ ‫روحانی که از ابتدا نیز با این طرح مخالف بود تصمیم ندارد‬ ‫ان را اجرا کند‪.‬‬ ‫پورمحمدی‪ :‬بحث تداخل قوا مطرح بود‬ ‫یک روز بعــد مصطفــی پورمحمدی کــه در افطاری‬ ‫جامعه اســامی مهندســان شــرکت کرده بود در پاسخ به‬ ‫سوال خبرنگاران از جزئیات این نامه به رهبری سخن گفت‬ ‫و توضیح داد‪« :‬کلیات نامه روحانی بــه رهبر انقالب درباره‬ ‫برخی اصطکاکات اجرایی در قانون امــر به معروف و نهی‬ ‫از منکر بود‪ ».‬وزیر دادگستری معتقد بود مشکالت اجرایی‬ ‫موجب ضعف این قانون را فراهم می کــرد‪« :‬قانون امر به‬ ‫معروف و نهــی از منکر بحث تداخل قــوا را ایجاد می کرد و‬ ‫احتماال مشکالت اجرایی در ان بود که خودش به تضعیف‬ ‫فرایند اجرای این قانون می انجامید‪».‬‬ ‫وزیر دادگستری همچنین معتقد بود که نباید این کار را‬ ‫به صورت ناقص انجام داد‪« :‬در بحث امر به معروف و نهی‬ ‫از منکر باید جدی تر باشیم متاسفانه تا امروز در این خصوص‬ ‫کم کاری و کم توجهی کردیم مــا نباید حرکتی که ناقص و با‬ ‫اشکال باشد را انجام دهیم با این نگاه جریان امر به معروف‬ ‫را تقویت کرده ایم‪ .‬قانون امر به معروف و نهی از منکر نباید‬ ‫کاستی ها و اصطکاکات اجرایی داشــته باشد و از همین رو‬ ‫کلیات نامه رئیس جمهور به رهبری در همین خصوص بود‬ ‫طــرح حمایت از امران بــه معروف و ناهیــان از منکر‬ ‫که تابســتان گذشــته به مجلس رفته بود از همــان ابتدا با‬ ‫مخالفت ها و همچنین حواشی گسترده ای همراه بود‪ .‬این‬ ‫طرح درست همزمان شــد با مساله موســوم به اسیدپاشی‬ ‫مشــکوک اصفهان‪ .‬اقدامی که برخی از نمایندگان معتقد‬ ‫بودند از سوی ضدانقالب و برای تحت الشعاع قرار دادن این‬ ‫طرح برنامه ریزی و اجرا شده بود‪.‬‬ ‫این طرح ابتدا در پاییز سال گذشــته از سوی شورای‬ ‫نگهبان رد شد و پس از انکه با ایرادات شورای نگهبان دوبار‬ ‫برگشت خورده بود‪ ،‬به تایید نهایی این شورا رسید تا سرنوشت‬ ‫این طرح به مجمع تشخیص مصلحت نظام سپرده نشود‪.‬‬ ‫به گــزارش اداره کل روابط عمومی شــورای نگهبان‪ ،‬این‬ ‫طرح با اصالحات جدیدی در جلسه بیست و سوم فروردین‬ ‫ماه مجلس دوباره تصویب شده بود ولی در نهایت در روز دوم‬ ‫اردیبهشت مورد بررسی شورای نگهبان قرار گرفت و مغایر‬ ‫با موازین شرع و قانون اساسی شناخته نشد‪ .‬اگر این طرح‬ ‫یک بار دیگر توسط شورای نگهبان رد می شد‪ ،‬طبق ضوابط‬ ‫باید برای بررسی به مجمع تشخیص مصلحت نظام سپرده‬ ‫می شــد‪ .‬با این حال این طرح تصویب شد و سرنوشتش به‬ ‫دست مجمع تشــخیص مصلحت نظام ســپرده نشد‪ .‬این‬ ‫طرح جنجالی در تیرماه ســال ‪ ۱۳۹۳‬در مجلس مطرح شد‬ ‫و پس از ماه ها کشــمکش و به رغم مخالفت دولت و پس از‬ ‫چند بار رفت و امد میان مجلس و شورای نگهبان‪ ،‬باالخره به‬ ‫تصویب نهایی رسیده است‪ .‬در ابان ماه سال گذشته‪ ،‬حسن‬ ‫روحانی طی ســخنانی در شــهر زنجان صریحا با این طرح‬ ‫مخالفت کرده و ضمن ابراز نگرانــی از اغاز ناامنی در جامعه‬ ‫«تحت لوای شــعار زیبای امر به معــروف و نهی از منکر»‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬مبادا روزی کلمه امر به معروف و نهی از منکر که باید‬ ‫وسیله ارتباط نزدیک تر جامعه به یکدیگر و دعوت همگان به‬ ‫خیر و نیکی باشد‪ ،‬ب ه وســیله ای برای تفرقه و جدایی تبدیل‬ ‫شود‪ ».‬به جز او‪ ،‬وزیر کشور نیز با ارسال نامه ای به مجلس‬ ‫خواستار توقف بررسی این طرح شده بود‪.‬‬ ‫هیات حل اختالف میان قوا‬ ‫مردادماه ســال ‪ 90‬و به دنبال ایجاد اختالف میان دو‬ ‫قوه مجریه و مقننه‪ ،‬رهبری دســتور تشــکیل این هیات را‬ ‫صادر کردند‪ .‬نهادی که از ان پــس وظیفه رفع اختالف بر‬ ‫سر برخی قوانین را برعهده داشــت‪ .‬محمود احمدی نژاد تا‬ ‫پیش از ان بارها مصوبات و قوانین مجلس را به مرحله اجرا‬ ‫نمی گذاشت‪ .‬این اختالفات و نامه نگاری های الریجانی و‬ ‫احمدی نژاد سرانجام موجب شد تا رهبری در فرمانی ضمن‬ ‫تعیین ایت الله شاهرودی به ســمت ریاست این هیات از او‬ ‫بخواهند که به اختالف میان قوا رسیدگی کند‪ .‬اصل ‪110‬‬ ‫حل اختالف و روابط قوای ســه گانه در بنــد ‪ 7‬این اصل در‬ ‫حوزه وظایف رهبری است و این مهم که مقنن قانون اساسی‬ ‫از پیش تدابیری اندیشیده که هر گونه اختالف برداشتی در‬ ‫اجرای قانون مرتفع شود و همچنین قوای سه گانه در راستای‬ ‫سیاست های کلی نظام و تدابیر رهبری خدمات خود را سامان‬ ‫بخشند از نقاط برجسته قانون اساســی است‪ .‬تشکیل این‬ ‫هیات موجب می شد تا کشــمکش ها پایان یافته و قوا نظر‬ ‫این هیات را بپذیرند‪.‬‬ ‫مجری بی ادعا‬ ‫رهبر معظــم انقالب در ســال ‪ 90‬در پیامشــان برای‬ ‫ایت الله شاهرودی نوشتند‪:‬‬ ‫«ایت الله جناب اقای سیدمحمود هاشمی شاهرودی‬ ‫دامت برکاته‬ ‫در اجرای بند ‪ 7‬اصل ‪ 110‬قانون اساسی‪ ،‬هیات عالی‬ ‫حل اختالف و تنظیم روابط قوای سه گانه به منظور بررسی‬ ‫و ارائه نظرات مشورتی در موارد حل اختالف و تنظیم روابط‬ ‫سه قوه تشکیل می گردد و جنابعالی و اقایان‪ :‬حجت االسالم‬ ‫سیدمحمد حســن ابوترابی‪ ،‬ســیدمرتضی نبوی‪ ،‬عباسعلی‬ ‫کدخدایی و سیدصمد موسوی خوشــدل به عنوان اعضای‬ ‫ان هیات عالی برای یک دوره پنج ساله انتخاب می شوید‪.‬‬ ‫ریاســت هیات مذکور برعهــده جنابعالی خواهــد بود‪ .‬الزم‬ ‫است مســئوالن عالی نظام خود در تعامل با یکدیگر‪ ،‬روابط‬ ‫قوا را به نحو مطلوب تنظیم و اختالفات احتمالی را رفع کنند‬ ‫و کمال همکاری را با هیات مذکور به عمل اورند‪ .‬از خداوند‬ ‫متعال توفیــق همگان را خواســتارم‪ .‬ســیدعلی خامنه ای‬ ‫‪/03‬مردادماه‪»1390/‬‬ ‫در همین راستا رئیس مجلس شــورای اسالمی ضمن‬ ‫تشــکر از رهبر انقالب برای تشــکیل هیات حــل اختالف و‬ ‫تنظیم روابط قوای سه گانه‪ ،‬ابراز امیدواری کرد مجلس با این‬ ‫تمهیدات و تنظیمات روابط قوا شاهد همسویی و هم راستایی‬ ‫بیشتر قوا در توسعه کشور و تحقق سند چشــم انداز و اجرای‬ ‫صحیح قوانین باشد‪ .‬عباسعلی کدخدایی همان زمان درباره‬ ‫نحوه تشــکیل این شــورا توضیح داده بود‪« :‬در دولت های‬ ‫گذشته ادعاهایی مطرح می شــد‪ .‬مثال در دولت هشتم هم‬ ‫چنین بحث هایی مطرح می شد‪ ،‬ولی نه به این شدت‪ .‬در ان‬ ‫دوره‪ ،‬دولت وقت مدعی اختیاراتی بود و حتی این اختیارات را‬ ‫به مجلس وقت ارائه داد و از مجلس اختیاراتیفراتر از انچه در‬ ‫قانون اساسی است را طلب کرد‪ .‬شورای نگهبان در ان زمان‬ ‫موضعگرفتواعالمکردکهایناختیاراتخالفقانوناست‪.‬‬ ‫دولت هایبعدیهم بهشکل دیگری بازیکچنین ادعاهایی‬ ‫داشتند‪،‬شوراینگهبانهمهمانرویهوتفسیرراداشتومن‬ ‫بارها این را گفته ام که شورای نگهبان از سال‪ 59‬نسبت به این‬ ‫اختیاراترئیس جمهورهمیننظراتراداشتهاست‪.‬بحثیکه‬ ‫در ان زمان مطرح شد این بود که رئیس دولت وقت سعی کرد‬ ‫این مباحثرا دررسانه ها مطرحکند و نامه هاییرا خدمت مقام‬ ‫معظمرهبریمی نوشت‪.‬ایننامه هاخیلیزیادبودوعلتاینکه‬ ‫هیات حل اختالف شکل گرفت این بود که رئیس دولت وقت‬ ‫به صورت مکرر نامه های زیادی را مبنی بر اینکه به طور مثال‪،‬‬ ‫مصوباتمجلسخالفقانوناساسیاستیارفتارقوهقضائیه‬ ‫در جایی مغایر قانون اساسی است یا نهادهای دیگر به همین‬ ‫صورتبهرهبریمی نوشت‪».‬‬ ‫عدم اجرای قانون لطمه ای نمی زند‬ ‫از سوی دیگر محمدعلی اسفنانی از نمایندگان مجلس‬ ‫در پاسخ به این سوال که پس چرا رئیس جمهور این قانون را‬ ‫تکنوکرات های پایداری‬ ‫حمله سایت نزدیک به احمدی نژاد به یکتا‬ ‫از یکتاست‪ .‬همان نقطه ای که باعث می شود تا سریع ترین‬ ‫و تند تریــن واکنش ها را نشــان دهند‪ .‬انهــا در مقابل اینکه‬ ‫کسی اعالم برائت کند به شــدت حساسیت دارند‪ .‬در همین‬ ‫حال است که به اعتقاد احمدی نژاد و نزدیکانش‪ ،‬یکتا توان‬ ‫ایستادگی و مقابله با تهمت ها را نداشته است‪.‬‬ ‫کامران دانشــجو در بخشــی از مصاحبه خــود از این‬ ‫موضوع گالیه می کند که چرا به خاطر دستگیری برخی افراد‬ ‫دولت قبل همه اعضای ان مورد هجوم قرار گرفته اند‪ .‬او در‬ ‫پاراگرافی که به اعتقاد دولت بهار «نوعی اســتیصال از ان‬ ‫استنباط می شود» و نشــان می دهد که «تحمل فشاری که‬ ‫بر احمدی نژاد و یارانش وارد می شــود را ندارد» گفته‪« :‬چرا‬ ‫بعضی ها نسبت به وزرای دولت اصالحاتکهاینهمهمهاجر‬ ‫و فراری داشته حساس نیستند‪ ،‬اما نسبت به اقای احمدی نژاد‬ ‫حساس هستند‪ ،‬البته بنده قصد طرفداری از ایشان را ندارم‪.‬‬ ‫چرا می گویند اگر معاون اجرایی و معاون اول رئیس جمهوری‬ ‫را بازداشت و محاکمه کردند‪ ،‬بقیه باید بروند از نظر سیاسی‬ ‫بمیرند؟ ایا ایــن را در مورد دولت اصالحــات هم می گویند؟‬ ‫اینهاکهمحاکمهشدندکهفرارنکردهبودند‪».‬امابخشپایانی‬ ‫این گزارش مهمترین قسمت ان است‪ .‬جایی که دو مساله را‬ ‫پیش می کشد‪ .‬اول اینکه انها را نمک خوران نمکدان شکن‬ ‫معرفی کرده و سپس برای روزی که احمدی نژاد بازمی گردد‬ ‫برنامه ریــزی می کنــد و می نویســد‪« :‬بنابراین گــزارش در‬ ‫شــرایطی که بســیاری از مدیران دولت اصالحــات به رغم‬ ‫تمام مشــکالت و خطاها و خیانت ها‪ ،‬هنوز از رئیس شــان‬ ‫حمایت می کنند‪ ،‬باید منتظر ماند و دید پاسخ افکار عمومی‬ ‫به نمک خوران نمکدان شکن دولت احمدی نژاد چه خواهد‬ ‫بود‪ ،‬نمکدان شکنانی که به اعتراف خودشان اگر احمدی نژاد‬ ‫نبود‪ ،‬خواب وزارت و معاونت و استانداری و مدیرکلی و‪ ...‬هم‬ ‫نمی توانستند ببینند! و اکنون یک سوال از دکتر احمدی نژاد‪:‬‬ ‫اگر ان «مرد» بازگــردد‪ ،‬دوباره قرار اســت از همین نوابغ و‬ ‫اسطوره های جوانمردی در کابینه استفاده کند؟!»‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫محمود احمدی نــژاد همچنان با گروهــی از مدیران‬ ‫خود دچار اختالف اســت‪ .‬او این روحیــه را از همان دوران‬ ‫ریاست جمهوری نیز داشت‪ .‬انها که به دستورات وی تمکین‬ ‫نمی کردند‪ ،‬از کابینه به سرعت و گاه با بدترین وضعیت اخراج‬ ‫می شــدند‪ .‬اوج این مســاله را می توان در عزل وزیرخارجه‬ ‫کشــور دید‪ .‬حاال که گروهــی از دولتمردان ســابق او عزم‬ ‫کردند تا در قالب جبهه یکتا به میدان رقابت انتخاباتی ورود‬ ‫پیدا کنند‪ ،‬او مخالفت هایش را با انها علنی تر کرده است‪ .‬به‬ ‫تعبیر نزدیکان احمدی نژاد اعضای یکتا کسانی هستند که‬ ‫«نمک خوردند» و «نمکدان را شکستند»‪.‬‬ ‫ســایت دولت بهــار ایــن روزهــا مهمتریــن مواضع‬ ‫احمدی نژاد را منتشــر می کند‪ .‬این ســایت برخالف ســایر‬ ‫سایت ها همچنان فعال اســت و گفته می شود به جوانفکر و‬ ‫مشایی بسیار نزدیک و وفادار اســت‪ .‬بعد از انکه جبهه یکتا‬ ‫پا به عرصه سیاســت گذاشــت و در مصاحبه هایی مواضع‬ ‫خودشــان را به تفصیل بیان کردنــد‪ ،‬این ســایت حمله به‬ ‫اعضای ان را اغاز کرده است‪ .‬ابتدا زریبافان مورد حمله قرار‬ ‫گرفت و پس از ان کامران دانشجو که یکی از اعضای اصلی‬ ‫این تشکیالت به شــمار می رود‪ .‬پیش از این مثلث انالین‬ ‫خبر داده بود که احمدی نژاد به انها هشدار داده تا از عنوان‬ ‫دولت های او اســتفاده نکنند و در غیر این صورت به صورت‬ ‫علنی دست به موضع گیری علیه انها خواهد زد‪ .‬سایت دولت‬ ‫بهار حاال دست به کار شده و اعضای یکتا را «تکنوکرات های‬ ‫پایداری» می نامد‪ .‬به اعتقاد این ســایت انها همان راهی را‬ ‫می روند که پایداری رفته اســت‪ .‬این سایت در یک گزارش‬ ‫به بررســی اظهارات کامران دانشجو در مصاحبه تفصیلی با‬ ‫تســنیم پرداخته و معتقد اســت که این مصاحبه پشت پرده‬ ‫یکتا را برمال کرده و قرار است «شبکه گسترده مدیران دولت‬ ‫احمدی نژاد را با احداث کانالی فرعی به مخازن دیگر هدایت‬ ‫کند‪ .‬به عبارت دیگر مصادره تمــام ظرفیت های مدیریتی و‬ ‫مردمی دولت های نهم و دهم‪ ،‬منهای شخص احمدی نژاد‪،‬‬ ‫موضوع سناریو نویسان یکتاست‪ ،‬شبیه تجربه ناموفقی که در‬ ‫تاسیس حزب پایداری مشاهده شد و اکنون مدل تکنوکرات‬ ‫نوپایداری در قالــب یکتا در حال وقوع اســت‪ ».‬دولت بهار‬ ‫همچنین بعد از این سال های همکاری با دانشجو به یکباره‬ ‫به این فکر افتاده تا پیشینه سیاسی او را یاداوری کند‪« :‬حاال‬ ‫حزب یکتا می خواهد بدون پرچمدار اصلی و حتی در تخطئه‬ ‫و تقابل با ان شــعارهای انقالب را ســر دســت بگیرد! الزم‬ ‫است به کامران دانشجو یاداوری کنیم که جنابعالی در سال‬ ‫‪ ۸۴‬عضو ارشــد ســتاد کاندیدایی بودی که شعار اصلی اش‬ ‫«امید» و «هوای تــازه» بــود و انکه شــعارهای انقالب را‬ ‫سردست گرفته بود‪ ،‬همانی است که امروز دامن برمی چینید‬ ‫تا مبادا الودگی انحرافش به شــما هم سرایت کند!» منظور‬ ‫این ســایت از کاندیدایی که شــعارش امید و هوای تاز ه بود‬ ‫دکتر علی الریجانی بود که در انتخابات ‪ ۸۴‬با این شعار وارد‬ ‫انتخابات شده بود‪ .‬به نوشته دولت بهار دانشجو برای برائت‬ ‫خود می گوید‪« :‬پــس از پایــان کار دولت و اســتقرار اقای‬ ‫احمدی نژاد در ساختمان ولنجک بنده فقط یک یا دو بار به ان‬ ‫ساختمان رفتم‪ ،‬اما در انجا همان حواشی که در دولت وجود‬ ‫داشت‪ ،‬ادامه دار بود که بنده بارها اعتراضم را به صورت علنی‬ ‫مطرح کردم و در نهایت تصمیم گرفتم دیگر به انجا نروم‪».‬‬ ‫این در واقع نقطه اصلی ناراحتــی احمدی نژاد و نزدیکانش‬ ‫اجرا نمی کند‪ ،‬به روزنامه قانون توضیح داد‪« :‬در حال حاضر‬ ‫این قانون تصویب شــده و شــورای نگهبان هم ان را تایید‬ ‫کرده اســت‪ .‬متاســفانه رئیس جمهور به هر دلیلی که از ان‬ ‫بی اطالع هستیم دستور انتشار این قانون را نداده است‪ .‬ولی‬ ‫باید گفت عدم اجرای ان توسط رئیس جمهور هیچ لطمه ای‬ ‫به قانون نمی زند و قانون قابلیت اجرا دارد‪ ،‬ضمانت اجرایی‬ ‫هم که در قانون پیش بینی شــده که می تواند برای کسانی‬ ‫مانع از اجرای ان شده اند‪ ،‬موجب بروز مشکالتی شود‪».‬‬ ‫به گفته وی‪« :‬ظاهرا رئیس جمهــور نقدهایی بر این‬ ‫قانون مرقوم کرده و به هیاتی برای بررسی ارجاع شده است‪.‬‬ ‫اگر این هیات بررسی کرد و به این نتیجه رسید که قانون نیاز‬ ‫به اصالح دارد راهکار قانونی ان وجود دارد‪ .‬ولی عدم اجرای‬ ‫قانون موجه نیست‪ .‬قانون باید اجرا شــود‪ ».‬او که از جمله‬ ‫حقوقدانان مجلس اســت معتقد اســت که ممکن است به‬ ‫قوانیــن انتقاداتی وارد شــود اما «هیچ گاه در دانشــگاه ها‬ ‫توصیه نمی شود قانونی که به ان نقدی وارد است از اجرای‬ ‫ان ممانعت شود‪».‬‬ ‫در هر حــال این قانون بــرای دریافت نظــر نهایی به‬ ‫شورای حل اختالف قوا رفته است‪ .‬باید منتظر واکنش حسن‬ ‫روحانی به حکم نهایی این هیات ماند‪ .‬محمود احمدی نژاد‬ ‫در برخی موارد حتی نظر این شورا را نیز نپذیرفت و قانون را‬ ‫اجرا نکرد؛ اقدامی که حتی گالیه های علی الریجانی را نیز‬ ‫به دنبال داشت‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫حاشیه های نفتی دولت قبل‬ ‫ماجرای دنباله دار یک دکل‬ ‫شایعه مجازی‬ ‫ورود داعش‬ ‫‪11‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫حاشیه های نفتی دولت قبل‬ ‫ماجرای دنباله دار یک دکل‬ ‫یکی از پدیده هــای جالبی که در دولت ســابق اتفاق‬ ‫افتاد‪ ،‬خریــد یک دکل حفاری میادین نفــت و گاز به قیمت‬ ‫‪ ۸۷‬میلیون دالر است که پس از پرداخت کامل پول به دست‬ ‫خریدار نرســید‪ .‬در دولت گذشته به خصوص پس از تشدید‬ ‫تحریم های بین المللی علیه صنعت نفت ایران‪ ،‬پای دالالن‬ ‫به صنعت نفت کشور باز شد‪ .‬این دالل ها به بهانه دور زدن‬ ‫تحریم موقعیت مستحکمی در صنعت نفت و گاز ایران پیدا‬ ‫کردند و از این ناحیه سودهای میلیاردی به جیب زدند‪ .‬هرچند‬ ‫در برخی از مواقع این دالالن طرح های سفارش داده شده‬ ‫از سوی مدیران را البته با کسب سود باال انجام می دادند ولی‬ ‫در مواردی نیز ضمن اینکه پول طرح تعریف شده را دریافت‬ ‫می کردند ولی هیچ گاه این طرح ها را به اتمام نرسانده اند‪.‬‬ ‫رئیس سازمان بازرســی کل کشــور نیز در خبری این‬ ‫موضوع را تایید کرد و با بیان اینکه اصل موضوع گم شدن‬ ‫‪ ۸۷‬میلیون دالر در خریــد یک دکل نفتی صحــت دارد‪ ،‬از‬ ‫ارسال اخرین گزارش ســازمان بازرسی کل کشور به مراجع‬ ‫رد طرح استانی شدن انتخابات‬ ‫یکی دیگر از مصوباتی که محل اختالف میان دولت‬ ‫و مجلس است از سوی شورای نگهبان رد شد‪ .‬طرح استانی‬ ‫شدن انتخابات که پیش از این نوبخت در زمان تصویب ان‬ ‫گفته بود‪« :‬دولت با کلیات این طرح موافق است اما تبصره‬ ‫و ماده های ان باید بازنگری شود» از سوی شورای نگهبان‬ ‫رد شــد‪ .‬نجات الله ابراهیمیان‪ ،‬سخنگوی شورای نگهبان‬ ‫در این بــاره توضیــح داد‪« :‬این طرح با ایــرادات متعددی‬ ‫مواجه است که مشروح این ایرادات متعاقبا از طریق پایگاه‬ ‫اطالع رسانی شورای نگهبان‪ ،‬منتشر خواهد شد‪».‬‬ ‫نوبخت نظر دولت را دربــاره این طرح اینگونه توضیح‬ ‫داده بود‪« :‬بعضی از استان های کشور شرایط اجرای طرح‬ ‫استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسالمی را ندارند‪».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪12‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫استاندار فارس‬ ‫استعفا کرد‬ ‫قائم مقام وزیر کشور از استعفای استاندار فارس برای‬ ‫حضور در انتخابات مجلس شورای اسالمی خبر داد‪.‬‬ ‫حســینعلی امیــری قائم مقام وزیــر کشــور در رابطه‬ ‫بــا اســتعفای اســتاندار فــارس اظهارداشــت‪« :‬محمــد‬ ‫احمدی اســتاندار فــارس به منظــور شــرکت در انتخابات‬ ‫مجلــس شــورای اســامی از ســمت خــود اســتعفا‬ ‫داد‪».‬‬ ‫وی همچنیــن در پاســخ‬ ‫به این ســوال که ایا اســتاندار‬ ‫اصفهان از سمتش استعفا داده‬ ‫است یا خیر؟ گفت‪« :‬استعفای‬ ‫رسول زرگرپور استاندار اصفهان‬ ‫صحت ندارد‪».‬‬ ‫او همچنین ابراز امیدواری کرده بود که با اصالحاتی که در‬ ‫این طرح ایجاد می شود مشکالت ان رفع شود‪.‬‬ ‫وکالی ملــت معتقدنــد‪« :‬در صورت اجرایی شــدن‬ ‫این طرح‪ ،‬فراینــد انتخابات به گونه ای پیــش خواهد رفت‬ ‫که احزاب و گروه های سیاســی قدرت عمل بیشــتری پیدا ‬ ‫کنند‪».‬‬ ‫برخی نمایندگان مجلس اما معتقدند که طرح استانی‬ ‫شدن انتخابات مجلس شورای اســامی باعث می شود تا‬ ‫هزینه های تبلیغات جهت گیری شــفاف تری داشته باشد‪.‬‬ ‫موافقــان کلیات طرح اســتانی شــدن انتخابــات مجلس‬ ‫معتقدند استانی شدن باعث افزایش ظرفیت قانونگذاری و‬ ‫نظارت نمایندگان شده و اثرات مثبتی در پی خواهد داشت‪.‬‬ ‫ماجرای‬ ‫پاتک ابی روحانی‬ ‫عباس عبــدی می گوید‪:‬‬ ‫«از بــس کــه مخالفــان اقای‬ ‫روحانــی قضیــه تحریــم را‬ ‫ بی اهمیت می کنند و برخی هم‬ ‫می گویند وجود تحریم نور علی‬ ‫نور است و از این طریق به تیم مذاکره کننده فشار می اورند‪،‬‬ ‫اقای روحانی هم در واقع یک پاتک می زند که تحریم ها را‬ ‫حتی به اب خوردن نیز ممکن اســت وصل کند تا یک نوع‬ ‫فشاری به این طرف قضیه بیاید‪ .‬این بیشتر پاتک به کسانی‬ ‫بود که تحریم را دست کم می گرفتند‪ ».‬او در این مورد گفته‬ ‫است‪« :‬ایرادی که در این مورد گفته می شود این است که‬ ‫شما به طرف خارجی پالس داده اید که ما حتی اب خوردنمان‬ ‫نیز تحت تاثیر تحریم ها است‪».‬‬ ‫قضایی در این باره خبر داد‪ .‬امــا درعین حال در طرف دیگر‬ ‫ماجرا‪ ،‬وزیر نفت سابق در مصاحبه ای با فارس اعالم کرد که‬ ‫اساسا موضوع گم شدن دکل مطرح نبوده و با بیان این جمله‬ ‫که‪« :‬مگر دکل نفتی خودکار اســت که گم شود؟» تعجب‬ ‫خودش را نشان داد‪.‬‬ ‫به گفته قاضی ناصر سراج افرادی که این پول را هزینه‬ ‫کرده اند تاکنون نتوانســته اند هیچ دلیلی ارائه کنند که این‬ ‫پول حتما به شرکت فروشنده تحویل شده است‪.‬‬ ‫در همین حال وزیر نفت دولت دهم بــه میدان امد تا‬ ‫ضمن بیان جزئیاتی از این پرونده‪ ،‬از مجموعه تحت مدیریت‬ ‫خود دفاع کند‪ .‬رستم قاسمی که با فارس گفت وگو می کرد‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬طرح این مســاله به این شکل بســیار جای تعجب‬ ‫دارد‪ ،‬چرا که مگر دکل حفاری خودکار اســت که گم شود؟‬ ‫دکل حفاری دریایی حداقل ‪ ۵۰‬نفر خدمه دارد و جابه جایی‬ ‫ان تشــریفات خاص و ویژه ای دارد و گم شــدن یک دکل‬ ‫معنایی ندارد‪».‬‬ ‫قاســمی همچنین در مورد مالکیت این دکل توضیح‬ ‫داد‪« :‬شــرکت تاسیســات دریایی کــه مالکیــت عمده ان‬ ‫مربوط به بنیاد تعاون ناجا و صندوق بازنشستگی نفت است‪،‬‬ ‫به عنوان پیمانکار شــرکت نفت و گاز پارس در پارس جنوبی‬ ‫فعالیت می کند و براساس انچه مدیرعامل سابق این شرکت‬ ‫گفته است‪ ،‬یک فروند دکل حفاری خریداری شده و بخشی‬ ‫از پــول ان را پرداخت کرده انــد و ضمانت هــای الزم را نیز‬ ‫دریافت کرده اند‪».‬‬ ‫به نظر می رسد ماجرای دکل های دولت قبل با ورود قوه‬ ‫قضائیه همچنان ادامه داشته باشد‪.‬‬ ‫علی مطهری در این باره گفته بود‪« :‬امروز نمایندگان‬ ‫به مشــکالت موکالن خود می پردازند که ایــن وظیفه انها‬ ‫نیســت‪ ،‬چنین روندی باعث شــده نمایندگان وقت کمتری‬ ‫برای قانونگــذاری بگذارنــد‪ .‬گاهی دلم بــرای نمایندگان‬ ‫شهرســتان ها می ســوزد زیرا انها مجبور به پیگیــری امور‬ ‫موکالن خود هستند و این موضوع باعث شده تا انها در زمان‬ ‫مطرح شدن طرح و لوایح در صحن مجلس یا مطالعه کافی‬ ‫نداشته یا تمرکز ذهنی نداشته باشند‪».‬‬ ‫به گفته کارشناسان هدایت تصمیمات مجلس به سوی‬ ‫مسائل ملی و مهمتر به جای موضوعات محلی و شخصی از‬ ‫دیگر مزایای اجرای طرح اســتانی شدن انتخابات مجلس‬ ‫شورای اسالمی است‪.‬‬ ‫نماینــدگان معتقدنــد کــه شــان نماینده نظــارت و‬ ‫قانونگذاری است نه مسائلی که بیشتر جنبه استانی و گرفتن‬ ‫امتیاز برای امور اجرایی دارد‪.‬‬ ‫توبیخ ماه عسل‬ ‫درپیحاشیه هایپیش امدهبرایدوبرنامه«ماه عسل»‪،‬‬ ‫معــاون ســیما در نامــه ای خواســتار توبیخ عوامــل انتخاب‬ ‫میهمان هایدوبرنامهبحث انگیزماهعسلشد‪.‬پورمحمدیدر‬ ‫ایننامهنوشت‪«:‬متاسفانهدوبرنامهودوانتخابغلطدرماهعسل‬ ‫امسالازشیرینیوشهداینزحماتکاستهاستوموضوعات‬ ‫و مفاهیمی مطرح شده است که نه در ماه عسل که در هیچ یک‬ ‫ازبرنامه هایدیگرسیمانیزجایی‬ ‫ندارند‪.‬ازانجــاکهتکراراین گونه‬ ‫اشتباهاتقابلاغماضنیست ‪،‬با‬ ‫تذکربهجنابعالی‪،‬الزماستضمن‬ ‫توبیخ عوامــل ان انتخاب غلط‪،‬‬ ‫به نظارت موثر بر تصحیح ‪ ،‬ارتقا و‬ ‫ادامهمسیرخوش سابقهاینبرنامه‬ ‫اهتمامکنید‪».‬‬ ‫کوبا و امریکا در مسیر اشتی‬ ‫پس از گذشــت نیم قرن از روابط خصم الود سرانجام‬ ‫واشــنگتن و هاوانــا تصمیم گرفتنــد ســفارت های خود را‬ ‫در خــاک یکدیگر بگشــایند‪ .‬براســاس توافقــی که میان‬ ‫روســای جمهوری دو کشــور صــورت گرفــت زمان بندی‬ ‫بازگشایی سفارت ها اعالم خواهد شد‪.‬‬ ‫بــاراک اوبامــا در بیانیه ای کــه در کنفرانــس خبری‬ ‫کاخ ســفید قرائت کرد‪ ،‬گفت‪« :‬این اقدام تاریخی گامی به‬ ‫جلو در تالش های ما برای عادی سازی روابط با دولت و مردم‬ ‫کوباســت و فصلی نو را در روابط ما با همسایگانمان در قاره‬ ‫امریکا رقم خواهد زد‪».‬‬ ‫رئیس جمهوری امریکا همچنین با بیان این اقدام به‬ ‫امریکا اجازه نفوذ بیشتر در خاک دشمن سابق خود را می دهد‬ ‫و همزمان از کنگره این کشــور خواست تا تحریم های کوبا‬ ‫را لغو کند‪ .‬او در عین حال اعالم کرد واشنگتن همچنان به‬ ‫اختالف دیدگاه های خود درباره حقوق بشر و سایر مسائل با‬ ‫هاوانا ادامه خواهد داد‪.‬‬ ‫در همین حال دولت کوبا نیز در بیانیه ای درباره برقراری‬ ‫مجدد روابط دیپلماتیک با امریکا از واشنگتن خواست تا به‬ ‫پخش برنامه های شــبکه های رادیویی و تلویزیونی خود در‬ ‫این کشــور پایان داده و پایگاه نظامی گوانتانامو را در کوبا‬ ‫تعطیل کند‪.‬‬ ‫بازگشایی سفارتخانه های دو کشور در فضایی صورت‬ ‫می گیرد کــه باراک اوبامــا در ماه دســامبر اعــام کرد که‬ ‫خواهان از سرگیری رابطه با هاواناست‪ .‬این در حالی است‬ ‫که مقام های دو کشــور از شــش مــاه قبــل و در مذاکراتی‬ ‫نفسگیر در حال رایزنی و کار روی جزئیات و نحوه بازگشایی‬ ‫سفارت هستند‪.‬‬ ‫دوایت ایزنهاور‪ ،‬رئیس جمهوری امریکا در سال ‪1961‬‬ ‫اندکی پیش از ترک کاخ ســفید و در واکنــش به تنش های‬ ‫روزافزون با حکومت انقالبی کاســترو رابطه با این کشور را‬ ‫قطع کرد‪.‬‬ ‫ی را بر کوبــا وضع کرد که‬ ‫ایزنهــاور تحریم های تجار ‬ ‫پس از او جانشــینانش هم ان را ادامه دادند و این دو کشور‬ ‫همسایه بیش از ‪ 50‬سال است که با یکدیگر رابطه نداشته و‬ ‫فضای ارتباط میان دو کشور به شدت خصم الود بوده است‪.‬‬ ‫برخی جمهوریخواهان که مخالف هر گونه رابطه با کوبا‬ ‫هستند و ان را «ستایش از دیکتاتوری» می نامند تالش دارند‬ ‫تا مانع تامین مالی برای بازســازی ســفارت در هاوانا شوند‪.‬‬ ‫دیدار نفتی در اوین‬ ‫خواب های اشفته برای خبرگان‬ ‫محمدرضا باهنر‪ ،‬دبیرکل جامعه اســامی مهندسین‬ ‫در مراسم افطاری تشــکلش درباره انتخابات پیش رو سخن‬ ‫گفت‪ .‬او با بیــان اینکه هیچ گونــه نگرانی را نباید نســبت به‬ ‫انتخابات مجلس خبرگان داشته باشــیم‪ ،‬اضافه کرده بود‪:‬‬ ‫«متاسفانهبرخیخواب هایاشفتهوعجیبیرابرایانتخابات‬ ‫مجلس خبرگان دیده اند و به دنبال ان هســتند کــه ‪ 10‬نفر را‬ ‫وارد این مجلس کنند تا ســاز ناکوک بزنند‪ .‬مــا نمی گذاریم‬ ‫خواب اشــفته انها تعبیر شود‪».‬‬ ‫دبیرکلجبههپیروانمعتقداست‪:‬‬ ‫ «همه اصالح طلبــان را نباید با‬ ‫یک چــوب رانــد اما بایــد توجه‬ ‫کرد که خاســتگاه فتنه از درون‬ ‫اصالح طلبان بوده است‪ ».‬وی‬ ‫خواستار مرزبندی انها با فتنه شد‪.‬‬ ‫طــی روزهــای گذشــته‬ ‫در فضــای مجــازی بحث های‬ ‫مختلفی درباره فیلتر شدن شبکه‬ ‫اجتماعی تلگرام در اینده نزدیک‬ ‫مطرح و با مساله کند شدن این‬ ‫شبکه اجتماعی گره خورده بود‪.‬‬ ‫اتفاقی که حتــی واکنش‬ ‫وزیر ارتباطــات را نیــز به دنبال‬ ‫داشت‪ .‬واعظی در این باره در شبکه اجتماعی کلوب توضیح‬ ‫داد کــه دولت قصد هیچ گونــه فیلترینگ این شــبکه های‬ ‫اجتماعی را ندارد‪.‬‬ ‫با این حال اخباری که از سوی شــرکت تلگرام منتشر‬ ‫می شد حاکی اســت که اخالل در این برنامه از داخل ایران‬ ‫اعمال شــده اســت‪ .‬وزیر ارتباطات اما معتقد بود‪« :‬برای‬ ‫شــبکه هایی که از محتوا یا اســتیکرهایی در قالب توهین‬ ‫به مقامات کشور استفاده شــود بر اساس قانون محدودیت‬ ‫اعمال می کنیم‪».‬‬ ‫مخالفت مجدد‬ ‫با مسکن مهر‬ ‫وزیــر راه و شهرســازی‬ ‫همچنــان مخالــف مســکن‬ ‫مهــر اســت‪ .‬او در تازه تریــن‬ ‫اظهارنظرش گفته اســت‪« :‬تا‬ ‫پایان سال ‪ 95‬با تامین اعتبارات‬ ‫و رفع نواقص تــاش می کنیم‬ ‫پرونــده مســکن مهــر بســته‬ ‫شود‪».‬‬ ‫عباس اخوندی البته گفته‬ ‫است‪« :‬در بحث مسکن مهر به دلیل جانمایی های غلط و‬ ‫حرکت احساسی در گذشــته ما با مشکالت و گرفتاری های‬ ‫الینحلی روبه رو بودیم که در ســطح کشــور ســعی شد این‬ ‫مشکالت یکی پس از دیگری گره گشایی شود‪».‬‬ ‫اخوندی تصریح کرد ‪« :‬انتظار داریم همه دستگاه های‬ ‫خدمات رسان به تعهدات خود در تکمیل مسکن مهر عمل‬ ‫کنند تا ما بتوانیم در سطح کشور نیز تا پایان سال اینده همه‬ ‫واحدهای مسکونی مهر را تحویل دهیم‪».‬‬ ‫خبر عطریانفر‬ ‫از پشیمانی روحانی‬ ‫محمد عطریانفــر‪ ،‬فعال‬ ‫اصالح طلب و از اعضای حزب‬ ‫کارگزاران ســازندگی در بخشی‬ ‫از یــک گفت وگــو که اخیــرا با‬ ‫روزنامه ارمان امروز انجام داده‪،‬‬ ‫در پاســخ به این سوال که «چرا‬ ‫اقای روحانی نتوانست بهترین‬ ‫افراد را برای کابینه خود انتخاب‬ ‫کند؟» اظهار کرده است‪« :‬این مســاله ممکن است ناشی‬ ‫از عدم شناخت شــخص رئیس جمهور باشد یا ممکن است‬ ‫اقای رئیس جمهور اشراف کافی داشته اند اما شخص مورد‬ ‫نظر امادگی حضور در کابینه را نداشته و اعالم امادگی نکرده‬ ‫است‪ .‬البته بنده مطلع هستم که اقای رئیس جمهور پس از‬ ‫اینکه کابینه را انتخاب کرده به افراد باصالحیت و قوی تری‬ ‫نیز رسیده است‪ .‬ایشان بعدا پشیمان شده اند که چرا از ابتدا‬ ‫ان فرد باصالحیت تر را معرفی نکرده است‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫امیرعبــاس ســلطانی‪،‬‬ ‫نماینده مردم بروجن اعالم کرد‬ ‫طی هفته های اینــده جمعی از‬ ‫نماینــدگان مجلــس بــا بابک‬ ‫زنجانی در زندان اویــن دیدار و‬ ‫گفت وگو می کننــد‪ .‬وی با بیان‬ ‫اینکه تعدادی از نمایندگان مجلس پیش از این درخواستی را‬ ‫برای دیدار با بابک زنجانی به ایت الله املی الریجانی‪ ،‬رئیس‬ ‫قوه قضائیه داده بودند‪ ،‬گفت‪« :‬خوشبختانه با این درخواست‬ ‫موافقت شده است‪ .‬قرار است در دیدار با بابک زنجانی چند‬ ‫سوال اساسی فنی و نفتی مطرح شــود و توضیحات او را در‬ ‫پاسخ به سواالت بشنویم‪ ».‬پیش از این عده ای شایعه کرده‬ ‫بودند که بابک زنجانی در زندان نیست اما این نماینده مجلس‬ ‫ان را تکذیب کرده و می گوید او در زندان اوین به سر می برد‪.‬‬ ‫منتقدان داخلی اوباما در کنگره همچنین تالش می کنند تا‬ ‫تایید سفیر جدیدی را که اوباما برای کوبا معرفی می کند‪ ،‬وتو‬ ‫کنند‪ .‬از سوی دیگر کوبا هم در واشنگتن و در منطقه ادامز‬ ‫مورگان دارای دفتر است که می تواند به عنوان سفارت ارتقا‬ ‫یابد‪ .‬در ماه مه‪ ،‬کوبا اعالم کرد بخش بانکی خود در این دفتر‬ ‫را فعال کرده و این پیش شرط بازگشایی کامل سفارت است‪.‬‬ ‫ساختمان متعلق به امریکا نیز در هاوانا به مخروبه ای تبدیل‬ ‫شده که مقامات امریکایی معتقدند برای بازسازی ان بالغ بر‬ ‫‪ 6/5‬میلیون دالر هزینه نیاز است‪.‬‬ ‫با این وجود کنگــره امریکا که اکثریــت ان در اختیار‬ ‫رقبای سیاســی اوباماســت‪ ،‬مخالــف این رویکــرد به نظر‬ ‫می رســد‪ .‬از جمله ماه گذشــته کمیته تخصیص بودجه در‬ ‫مجلس نمایندگان به طرحی رای داد که بر اساس ان دولت‬ ‫امریکا نمی تواند هیــچ بودجه ای برای ســفارت امریکا در‬ ‫هاوانا خرج کند‪.‬‬ ‫اقدامات اخیر نشــان می دهــد که کوبا هــم در حال‬ ‫اماده ســازی برای بازگشــایی سفارت اســت‪ .‬این کشور به‬ ‫پیشواز برخی تغییرات رفته است‪ .‬نیویورک تایمز معتقد است‬ ‫که در صورت بازگشایی سفارت های دو کشور‪ ،‬از یکسو کوبا‬ ‫از لیست کشورهای لیست سیاه امریکا خارج خواهد شد و از‬ ‫سوی دیگر فضای اقتصادی جدیدی در این کشور گشوده‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫منتقــدان امریکایــی در درون ایــن کشــور معتقدند‬ ‫اوباما بســیار مشــتاقانه به دنبال تعامل با کشورهایی است‬ ‫که هیچ اشــتراکی با منافع و ارزش های امریکا ندارند‪ .‬انها‬ ‫دولت امریکا را به نقد می کشــند که چرا با راه اندازی دوباره‬ ‫ســفارت امریکا در کوبا موجب تقویت دولت رائول کاسترو‬ ‫خواهند شد‪.‬‬ ‫مارکــو روبیــو از نامزدهــای جمهوریخواهــان برای‬ ‫انتخابات اینده پیش تر در نامه ای به جان کری تهدید کرده‬ ‫بود که با انتخاب هر سفیری مخالفت خواهد کرد مگر اینکه‬ ‫حقوق بشر‪ ،‬مساله تروریسم و‪ ...‬در روابط با کوبا حل شود‪.‬‬ ‫او تهدید کرده بود نامزدی هر سفیری را وتو کرده و به شدت‬ ‫با او مخالفت خواهد کرد‪ .‬موافقان اما بازگشــایی سفارت را‬ ‫مرحله ای جدید در روابط دو کشــور ارزیابی می کنند که باید‬ ‫همکاری کنگره را به دنبال داشته باشد‪ .‬موافقان می گویند‬ ‫کنگره باید محدودیت در سفر و محدودیت های بازرگانی با‬ ‫کوبا را کنار بگذارد‪.‬‬ ‫فیلترینگتلگرام‬ ‫خبرنامه‬ ‫بازگشایی یک سفارت بعد از ‪ 50‬سال‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪13‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪14‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫ژنو‪ ،‬لوزان‪ ،‬امان‪ ،‬وین و ‪...‬‬ ‫روزهای بسیاری جغرافیای با خبر پیوند خورد تا دنیا چشم به ماحصل مذاکرات‬ ‫ایران با ‪ 5+1‬بدوزد‪ .‬هرجا که خبر باشد عکاســان هم هستند‪ .‬برای مرور روزهایی که‬ ‫درمذاکرات گذشته داشتیم چند فریم عکس را از میان هزاران انتخاب کردیم‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫‪15‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫به ما پیامک بزنید‪:‬‬ ‫‪3000411711‬‬ ‫‪ l‬بیانــات خردمندانه و امیدبخــش رهبری در‬ ‫جمع کارگزاران نظام بار دیگر راه پیش روی ملت‬ ‫را بر همگان روشــن کرد و بــه همه طیف های‬ ‫فکری جامعه اتمام حجت شد که چه باید بکند ‪.‬‬ ‫بابت داشــتن چنین رهبــر خردمند‪ ،‬شــجاع و‬ ‫باتدبیر خداوند را هزاران مرتبه شکرگزار هستیم‪.‬‬ ‫‪ l‬همانگونه که رهبر معظــم انقالب فرمودند‬ ‫هیات مذاکره کننده هسته ای انسان هایی امین‬ ‫و متدین هستند‪ ،‬ولی مصون از خطا نیستند پس‬ ‫باید برای کاهش خطاهــای احتمالی انان که‬ ‫ممکن است ضرر جبران ناپذیری در پی داشته‬ ‫باشد به عقل جمعی و انتقاد دلسوزانه منتقد ان‬ ‫توجه ویژه شود‪.‬‬ ‫‪ l‬به عنوان یک شــهروند وابســته به خانواده‬ ‫شــهدا از مجلــس و نمایندگان بابــت تصویب‬ ‫طــرح حفظ دســتاوردهای هســته ای تقدیر و‬ ‫تشکر می کنم‪.‬‬ ‫‪ l‬اعتراض ســخنگوی دولت به اســتیضاح و‬ ‫دعوت وزرا به مجلس‪ ،‬نشــانگر این اســت که‬ ‫برخی در دولت به رغم شعار قانونگرایی‪ ،‬بایستی‬ ‫اموزش بیشتری درباره قانون و شناخت وظایف‬ ‫و اختیارات قوه مقننه ببینند‪.‬‬ ‫‪ l‬مجلس با تصویب طرح حفظ دستاوردهای‬ ‫هسته ای در حقیقت خواسته های مردم را جواب‬ ‫داده اســت‪ .‬در ضمن دســت مذاکره کنندگان‬ ‫را نیز باز گذاشــت که بتوانند با هر نوع ابتکار و‬ ‫خالقیت از منافع ملی کشور دفاع نمایند‪.‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪ l‬بــرای کمک رســانی به مــردم مظلوم یمن‬ ‫باید همه بسیج شــویم و هر کس هر کاری که‬ ‫می تواند انجام بدهد تا در روز قیامت نزد رسول‬ ‫خدا سرافکنده نباشیم‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪ l‬اقای هاشمی در دوره ریاست جمهوری خود‬ ‫عمال پذیرفته بود که عــده ای از افراد ضعیف‬ ‫جامعه زیر چرخ های توسعه کشور له بشوند حال‬ ‫چه شده که بابت شکسته شدن استخوان مردم‬ ‫به واسطه تحریم ها نگران شده اند؟‬ ‫‪ l‬قرار بود دولت تمــام مطالبات ما فرهنگیان‬ ‫بازنشســته را در هفتــه معلــم یعنــی نیمه دوم‬ ‫اردیبهشت ماه پرداخت بکند ولی هرچه گفتند‬ ‫در مقام حرف بود‪.‬‬ ‫به اینستاگرام مثلث بپیوندید‬ ‫اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت‪ .‬کاربران این شــبکه‬ ‫اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه‬ ‫را مشاهده کنند‪.‬‬ ‫حاشیه هایافطاریرهبری‬ ‫وحید یامین پور‪ ،‬مجری سابق تلویزیون و از چهره های‬ ‫نزدیک به جبهه پایداری حاشیه های دیدار اخیر رهبر‬ ‫انقالب با مسئوالن نظام را چنین روایت کرده است‪:‬‬ ‫حضرت اقا به سنت عموم دیدارهایی که با مسئوالن‬ ‫داشتند صحبت هایشان را با توصیه های اخالقی شروع‬ ‫کردند ولی اینبار لحن خاص و کم سابقه ای داشتند‪.‬‬ ‫این بار به موضوع مرگ و عالم پس از مرگ پرداختند و با‬ ‫صدای غمگینی فرازهایی از دعای ابو حمزه ثمالی را قرا ئت‬ ‫کردند‪ ...‬ابکی لخروجی من قبری عریانا ذلیال حامال‬ ‫ثقلی‪ ...‬که باعث شد صدای گریه عده ای بلند شود‪.‬‬ ‫بر خالف جلساتی که غالبا صدای تکبیر بلند می شود‬ ‫این بار حاضرین فقط یکبار تکبیر گفتند انهم بعد از این‬ ‫جمله بود که «لغو تحریم های مالی بانکی و اقتصادی‬ ‫شورای امنیت‪ ،‬کنگره و دولت امریکا در روز امضای‬ ‫توافق‪».‬‬ ‫جلوی من اقای حمید رسایی مدیر مسئول هفته نامه‬ ‫ ‪ 9‬دی و حسام الدین اشنا‪ ،‬مشاور رئیس جمهور کنار هم‬ ‫نشسته بودند و هر از گاهی میان بیانات رهبری به هم‬ ‫کنایه هایی می زدند و می خندیدند‪.‬براى من جالب بود‪.‬‬ ‫حمایت بی سابقه حضرت اقا از تیم مذاکره کننده با تعبیر‬ ‫«امین‪ ،‬شجاع‪ ،‬غیور و متدین» برای همه بسیار جالب‬ ‫بود‪.‬برداشت من این بود که در هر حال به هر دلیلی اگر‬ ‫مذاکرات شکست خورد و اهداف ما محقق نشد هیچ‬ ‫شماتتی متوجه تیم مذاکره کننده ایرانی نیست و باید همه‬ ‫فریادها را بر سر امریکا بکشیم‪.‬‬ ‫برای افطار حضرت اقا روی صندلی سر سفره نشستند‬ ‫ولی جالب این بود که یک خانم هم کنار ایشان روی صندلی‬ ‫نشستند و مشغول افطار شدند‪ .‬در حالیکه سفره افطار بانوان‬ ‫ی طول کشید تا تشخیص دادم که‬ ‫ جای دیگری بود‪.‬کم ‬ ‫ایشا ن دختر حضرت امام (ره) هستند‪.‬‬ ‫مجری بی ادعا‬ ‫عزت الله ضرغامی‪ ،‬رئیس‬ ‫سابق سازمان صدا و سیما‬ ‫مطلبی را درباره اجرای مراسم‬ ‫سخنرانی امام خمینی(ره)‬ ‫در بهشت زهرا(س) در سال‬ ‫‪ 1357‬توسط شهید مطهری‬ ‫منتشر کرد‪.‬‬ ‫وی با انتشار فیلم کوتاهی در‬ ‫صفحه شخصی اینستاگرامش‬ ‫نوشت‪ :‬تواضع مجری‪.‬‬ ‫تعجب نکنید! عالمه بزرگ‪،‬‬ ‫متفکر و نظریه پرداز بی نظیر انقالب اسالمی‪ ،‬مجری‬ ‫مراسم مردمی در بهشت زهرا (س ) است‪.‬‬ ‫میلیون ها انسان مشتاق‪ ،‬انتظار دیدن امام عزیزشان را‬ ‫می کشند‪.‬قرار است امام به قطعه شهدا بیاید‪ .‬غوغایی‬ ‫برپاست‪ .‬مدیریت این جماعت کار بسیار سختی است‪.‬‬ ‫مجری باید به موقع اطالع رسانی کند؛ مردم را ارام نگه‬ ‫دارد و شور و هیجان انان را برای این مالقات تاریخی‬ ‫حفظ نماید‪ .‬شهید مطهری با تواضع کامل‪ ،‬خودش این‬ ‫مسئولیت را می پذیرد و با همه وجود ان را به خوبی ایفا‬ ‫می کند! این درس تواضع‪،‬‬ ‫خود را ندیدن و تکلیف را‬ ‫دیدن‪ ،‬الگوی ارزشمندی‬ ‫برای همه است‪ .‬هم خواص‬ ‫و هم عوام الناس! برخی‬ ‫مجری ها تا به انها مجری‬ ‫مولف(!) نگویند‪ ،‬کار را شروع‬ ‫نمی کنند؛ برخی روحانیون‬ ‫تا ایت الله نشنوند‪ ،‬کار راه‬ ‫نمی افتد! برخی میهمانان باید‬ ‫تنهایی برای گفت وگو بیایند!‬ ‫فرد هم شان دیگری هم باشد‪ ،‬نمی ایند! برخی‪ ،‬مجری‬ ‫را هم خودشان تعیین می کنند! مانند برخی مداح ها که‬ ‫بلندگو و اکوی خاص دارند‪ !...‬برخی تا طرف مقابل‪،‬‬ ‫پشت خط نیاید‪ ،‬گوشی را برنمی دارند‪ .‬حتی صدای‬ ‫منشی را می شنوند‪ ،‬قطع می کنند(!) تا پروتکل به هم‬ ‫نخورد‪ !...‬برخی اگر ردیف اول مراسم ننشینند‪ ،‬قهر‬ ‫می کنند و می روند! برخی اگر قدری برنامه شان جابه جا یا‬ ‫کوتاه شود‪ ،‬طاق اسمان به زمین می خورد(!) و همه را به‬ ‫باد دشنام می گیرند! مطهری کجاست؟‬ ‫قالیباف در مراسم افطار‬ ‫فرماندهان دفاع مقدس‬ ‫خورشیدی در کسوف‬ ‫بعد از انکه کرباسچی در جلسه دولت و احزاب سخنان حاشیه ای‬ ‫بر زبان راند و به دنبال ان حجت االسالم مصباحی مقدم با اعتراض‬ ‫جلسه را ترک کرد‪ ،‬او در گفت وگو با روزنامه اعتماد به تشریح‬ ‫دیدگاه خود در مورد مذاکره دولت با گروه های مختلف در داخل‬ ‫پرداخت‪« .‬من قبول دارم که جمع کردن افراد و چهره ها برای‬ ‫انجام مذاکره داخلی کار دشواری است و کار سخت تر رساندن انها‬ ‫به نقاط مشترک است‪ .‬مسلما برای انجام مذاکره داخلی در ابتدای‬ ‫کار با سختی ها‪ ،‬بداخالقی ها و برخی برخوردها مواجه خواهیم شد‬ ‫و تک روی هایی را خواهیم دید اما بدون شک اگر این افراد بنشینند و مذاکره کنند نهایتا به نقاط مشترک می رسند‪.‬‬ ‫این موضوع بسیار مهم است که افراد دلسوز و عالقه مند به سرنوشت نظام را دور یکدیگر جمع کنیم و به نتایج‬ ‫مثبت برسیم‪ ».‬او در پاسخ به این سوال که «شما در خود مجموعه دولت عزمی برای انجام این مذاکره داخلی‬ ‫می بینید؟» گفته است‪« :‬بله‪ ،‬در خود اقای روحانی این انگیزه بسیار باال و قوی است‪ .‬حتی در دوره های اول و‬ ‫دوم مجلس هم که ایشان نماینده مجلس بودند به دنبال جمع کردن نیروهای کارشناس و عقال به دور یکدیگر‬ ‫بود‪ .‬خود اقای روحانی انگیزه قوی برای این کار دارند و در سایر همکارانشان هم این انگیزه دیده می شود‪ ».‬به‬ ‫باور کرباسچی جناح اصولگرا شرایطش تغییر کرده و در میان انها افراد معتدل بیشتری یافته می شود‪« :‬در جناح‬ ‫رقیب هم وضعیت مثل اصالح طلبان است‪ .‬در میان انها نیز عده ای هستند که «ملی» فکر می کنند و منافع ملت‬ ‫و مردم را در نظر می گیرند و معتدل تر فکر می کنند‪ .‬این افراد تعدادشان در میان اصولگرایان کم نیست‪ .‬اما خب‬ ‫عده ای هم هستند که احساسی تر فکر می کنند و مانع به حساب می ایند‪ .‬به هر حال باید نسبت به عملی شدن این‬ ‫پیشنهاد امید داشت‪».‬‬ ‫دانشجو‪ :‬اعتراض کردم و دیگر به ولنجک نرفتم‬ ‫کامران دانشجو از اعضای برجسته جبهه تازه تاسیس یکتا که به‬ ‫یاران سابق احمدی نژاد تعلق دارد در گفت وگویی تفصیلی با تسنیم‬ ‫خط این جبهه را در مقابل با احمدی نژاد روشن می کند‪ .‬او درباره‬ ‫اینکه برای راه اندازی این جبهه از اقای احمدی نژاد نظرخواهی‬ ‫شده بود یا نه‪ ،‬گفته‪« :‬خیر‪ ،‬درباره «جبهه یاران کارامدی و‬ ‫تحول ایران اسالمی» نه بنده و نه دوستان دیگر مشورتی با‬ ‫اقای احمدی نژاد نداشتیم‪ .‬نه به وی اطالع دادیم و نه گفتیم که‬ ‫می خواهیم چنین جبهه ای را تشکیل دهیم‪ ».‬وی افزود‪« :‬اقای‬ ‫احمدی نژاد هم درباره تاسیس این جبهه هیچ وقت از ما سوال نکرده و علی القاعده برایش موضوعیت نداشته‬ ‫وگرنه سوال می کرد‪ ».‬این درحالی است که مثلث انالین هفته گذشته خبر داده بود که احمدی نژاد به این جبهه‬ ‫هشدار داده است تا از عنوان دولت های او استفاده نکنند‪ .‬وزیر دولت دهم در پاسخ به این سوال که نظر جریان‬ ‫انحرافی درباره «جبهه یکتا» چیست‪ ،‬گفت‪« :‬این موضوعات فرعی است و ما انها را دنبال نمی کنیم‪ .‬ما کارهای‬ ‫مهمتر از اینها داریم‪ .‬اگر هم چیزی را می گویند برای ما مهم نیست‪ ».‬عضو جبهه کارامدی و تحول ایران‬ ‫اسالمی در پاسخ به این سوال که برخی خبرها حاکی است که تولد «جبهه یکتا» از جلسات ساختمان ولنجک‬ ‫شروع شده است‪ ،‬خاطرنشان کرد‪« :‬خیر‪ ،‬بعد از پایان کار دولت و استقرار اقای احمدی نژاد در ساختمان ولنجک‬ ‫بنده فقط یک یا دو بار به ان ساختمان رفتم‪ .‬در ساختمان ولنجک هم همان حواشی موجود در دولت دهم وجود‬ ‫داشت که بنده بارها اعتراضم را به صورت علنی مطرح کردم و دیگر به انجا نرفتم‪».‬‬ ‫در نقد مارکسیسم‬ ‫چهل و دومین شماره ماهنامه مهرنامه که با انگیزه پرداختن به مسائل علوم‬ ‫انسانی منتشر می شود‪ ،‬به روی دکه های مطبوعاتی رفت‪ .‬مهرنامه در این‬ ‫شماره به دنبال مسائل مطرح شده در پرونده شماره قبل به نقد مارکسیسم و‬ ‫شیوه مبارزه مسلحانه این اندیشه پرداخته است‪ .‬طرح جلد این شماره مهرنامه‪،‬‬ ‫مارکس را در قالب یک چریک به تصویر کشیده است‪.‬‬ ‫در این شماره مهرنامه‪ ،‬پرونده ای در ‪ 16‬صفحه درباره روزنامه سالم کار شده‬ ‫است‪ .‬اکبرمنتجی‪ ،‬دبیر تحریریه مهرنامه درباره این شماره از این نشریه که به‬ ‫پرونده روزنامه سالم پرداخته شده می نویسد‪« :‬هفتم خرداد ‪ 1370‬اولین شماره‬ ‫سالم‪ ،‬بعد از ‪ 13‬پیش شماره‪ ،‬منتشر شد و ‪ 16‬تیر ‪ 1378‬نیز اخرین شماره ان روی دکه امد‪ .‬سالم به پنج سال‬ ‫توقیف محکوم شد‪ .‬پس از ان می توانست منتشر شود‪ .‬اما موسوی خویینی ها هرگز راضی به انتشار مجدد ان‬ ‫نشد‪ .‬سالم پدرخوانده روزنامه های دوم خردادی است ؛ روزنامه ای است که سید احمد خمینی مصر به انتشار ان‬ ‫بود‪ .‬نام سالم از دل یک گعده اخوندی بیرون امد‪ .‬در حالی که مدت ها به دنبال نام مناسبی بودند ناگهان یکی‬ ‫رسید و گفت بگذارید «سالم‪ ».‬سالم اگرچه روزنامه ای به شدت ساده‪ ،‬به لحاظ فرم بود اما از انجا که رویه اش‬ ‫انتقادی بود‪ ،‬توانست جای پای محکمی داشته باشد‪ .‬از دل سالم روزنامه نگاران بسیاری بیرون امدند و مردان‬ ‫دیگری قدرت گرفتند‪ .‬سالم ُحکم شنل گوگول و تاریکخانه هدایت را دارد‪ .‬داستان نویسان روس از زیر شنل‬ ‫گوگول بیرون امدند و قصه نویسان ایرانی از تاریکخانه هدایت‪ .‬بسیاری از روزنامه ها و روزنامه نگاران دوم خردادی‬ ‫نیز از زیر عبای سالم بیرون امدند‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫یکی از مهمترین افات شبکه های مجازی گسترش‬ ‫نابهنگام و یکباره شایعات بی اساس در این شبکه هاست‪.‬‬ ‫اخباری که منبع درستی ندارند و انتشار انها باعث ایجاد‬ ‫هراس در بین کاربران شبکه های مجازی و همچنین‬ ‫مردم عادی می شود‪.‬‬ ‫این مشکل شبکه های مجازی خصوصا در ایران بیشتر‬ ‫به چشم می خورد‪ ،‬چرا که در ایران شبکه های مجازی از‬ ‫نقش اصلی خود یعنی ارتباط گیری میان مردم تاحدی‬ ‫خارج شده و در بسیاری از موارد نقش انتشار دهنده اخبار‬ ‫را ایفا می کنند‪.‬‬ ‫در این شرایط است که حفظ و حراست از فضای مجازی‬ ‫بیشتر اهمیت پیدا می کند‪.‬یکی از مهمترین شایعاتی‬ ‫که در هفته اخیر در این شبکه ها منتشر شد‪ ،‬بحث ورود‬ ‫داعش به صورت غیرقانونی به داخل ایران بود‪.‬‬ ‫اگرچه برخی از پست های منتشر شده به هدف تقدیر و‬ ‫تشکر از نیروی انتظامی و نظامی بود که مانع از ورود انها‬ ‫شده اند اما با این حال‪ ،‬موضوع مهم بر عدم فهم درست‬ ‫ اخبار و انتشار اخبار دروغ است‪.‬‬ ‫شایعه اصلی این بود‪ :‬به تازگی ادعایی مبنی بر ناکامی‬ ‫ نیروهای داعش که قصد ورود به کشور را داشتند‬ ‫و دستگیری انها از سوی ماموران امنیتی به همراه‬ ‫تصاویری مرتبط با همین موضوع در فضای مجازی‬ ‫منتشر شده‪.‬‬ ‫«ورود ناکام داعش به ایران؛ دم بچه های اطالعات و‬ ‫ی گرم؛ ‪ 24‬ساعته اماده باشن‪ ،‬ببینید فقط‬ ‫نیروی انتظام ‬ ‫چه جوری می خواستن بیان تو ایران؛ جای صندلی راننده‬ ‫و تو سپر ماشین‪».‬‬ ‫اما به راستی ادعای مطرح شده در خصوص ورود ناکام‬ ‫نیروهای داعشی به ایران صحت دارد؟! تصاویر منتشر‬ ‫شده مربوط به دستگیری داعشی ها در مرزهای ایران‬ ‫است؟! ادعا و شایعه ورود نیروهای داعشی اخیر برای‬ ‫چندمین بار است که از سوی افراد معلوم الحال منتشر‬ ‫و به دلیل نااگاهی کاربران شبکه های اجتماعی بازنشر‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫گفتنی است؛ تصاویر جدیدی که منتسب به ورود‬ ‫داعشی ها به ایران است مربوط می شود به قاچاق‬ ‫مهاجر ان افریقایی به اروپا‪.‬‬ ‫گزارش کامل این خبر چندی پیش منتشر شده است‪.‬‬ ‫همچنین تصویر مربوط به درگیری نیروی انتظامی‬ ‫ نیز مربوط می شود به بازداشت سارقان بانک مسکن‬ ‫اصفهان در ‪ 20‬خرداد سال جاری که گزارش کامل را‬ ‫سایت مشرق منتشر کرده بود‪.‬‬ ‫کرباسچی‪ :‬مذاکره در داخل‬ ‫خبرنامه‬ ‫شایعه مجازی‬ ‫ورود داعش‬ ‫بررسی رسانه ای هفته‬ ‫‪17‬‬ ‫معلم شجاع‬ ‫گفتارها‬ ‫ایت الله شهید بهشــتی هم در دوران مبارزه ســعی بر ان داشت‬ ‫تا با رجوع به صدر اسالم الگویی برای ســازمان دهی و رهبری مبارزات‬ ‫سیاســی جهت تحقق اسالم سیاســی در ســاحت اجتماع به دست‬ ‫دهد و هم پس پیروزی انقالب اســامی به دنبال الگوی ســازمان دهی‬ ‫تشکیالتی و مدیریتی اسالم سیاسی در عرصه عمل بود‪.‬‬ ‫نو اندیشدینی‬ ‫اسالم سیاسی‬ ‫در اندیشه ایت الله‪،‬‬ ‫دکتر محمد حسینی بهشتی‬ ‫گفتارها‬ ‫‪18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫جعفر حسن خانی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫انقالب اســامی حادثــه عظیمی بود که بــه رهبری‬ ‫امام خمینــی (ره) منبعــث از گفتمان اســام سیاســی در‬ ‫انتهای قرن بیســتم در ایران به وقوع پیوســت و در نتیجه‬ ‫ان یک حکومت دینی در ایران جایگزین رژیم ‪ 2500‬ساله‬ ‫شاهنشاهی شــد‪ .‬از جمله شــخصیت های تاثیر گذار این‬ ‫انقالب می توان به ایت الله دکتر محمد حسینی بهشتی اشاره‬ ‫کرد که در رونــد وقوع و همچنین در ادامــه در روند تثبیت و‬ ‫نهادمند کردن انقالب اسالمی نقش بسزایی داشت و از جمله‬ ‫یاران امام خمینی بود که با مدیریت تشکیالتی خود توانست‬ ‫بسیاری از نیروهای انقالبی را سازماندهی کند‪ .‬نقش فعال‬ ‫در تشــکیل مدرســه حقانی‪ ،‬جامعه روحانیت مبارز‪ ،‬حزب‬ ‫جمهوری اسالمی از جمله نقاط درخشان فعالیت او است‪.‬‬ ‫وی معتقد بود اســام فقاهتی و سیاســی هم می توانست‬ ‫الگویی برای دوران مبارزه باشــد و هم الگویی برای دوران‬ ‫نظام سازی‪ .‬ایت الله بهشــتی در زندگی خود این اعتقادات‬ ‫خود را در عرصه عمل ازمود و به موفقیت هم رسید و توانست‬ ‫به عنوان یکی از یاران امام اسالم را بار دیگر به بطن مدیریت‬ ‫تحوالت اجتماعی بازگرداند‪.‬‬ ‫چیستی مفهوم اسالم سیاسی‬ ‫اصطالح «اسالم سیاسی» از جمله مفاهیم متاخری‬ ‫اســت که پس از حادثه عظیم «انقالب اسالمی» از سوی‬ ‫محققان غربی بــرای توضیح روندی بــه کار رفته و می رود‬ ‫که «بازگشت به اســام» به عنوان «راه حل» برای عبور از‬ ‫مشکالت در کشور های اسالمی را تجویز می کند‪ .‬از جمله‬ ‫دالیل پیدایش گفتمان اسالم سیاسی می توان به مواردی از‬ ‫قبیل‪ -1 :‬رویارویی با مدرنیته ‪ -2‬شکست نخبگان غیر مذهبی‬ ‫ملی گرا ‪ -3‬فقدان مشارکت سیاسی ‪ -4‬بحران خرده بورژوازی‬ ‫‪ -5‬دالرهای نفتی و توسعه نابرابر اقتصادی اشاره کرد‪)1(.‬‬ ‫در تعریف این مفهوم جان اسپوزیتو مفهوم اسالم سیاسی را‬ ‫در عام ترین شکل ان‪ ،‬یعنی «احیا یا تجدید حیات مذهبی‬ ‫در زندگی خصوصی و عمومی» تعریف می کند‪ )2(.‬باتوجه‬ ‫به این تعریف عام می توان تاکید داشــت به زعم بسیاری از‬ ‫محققین هر چند این اصطالح و مفهوم متاخر و نو است ولی‬ ‫به لحاظ محتوا‪ ،‬تاریخ و پیشینه ان به خود اسالم و صدر ان‬ ‫باز می گردد‪ .‬اسالم در اصل و صدر خود همان گونه که برای‬ ‫زندگی و حیات فردی و خصوصی دارای دســتگاه مفهومی‬ ‫ و عملی اســت‪ ،‬به همین ســان بــرای زندگــی اجتماعی و‬ ‫عمومی نیز دستوراتی مشخص و تبیین کرده است که این‬ ‫زندگی عمومی مســلما شــامل زندگی و حیات سیاسی انان‬ ‫نیز می شــود‪ .‬نزیه ایوبی در کتاب «اســام سیاسی‪ ،‬دین‬ ‫سیاست» بر این باور اســت که اسالم سیاســی دکترین یا‬ ‫نهضتی است که معتقد است اسالم دارای نظریه ای مربوط‬ ‫به سیاست و حکومت است‪ .‬در واقع اسالم سیاسی قدمت‬ ‫و سابقه ای به درازای تاریخ اسالم دارد و بنیانگذار ان شارع‬ ‫مقدس اســت که نیت و اهداف خود را توسط وحی بر قلب‬ ‫پیامبر مکرم اســام (ص) نازل کرده اســت‪ .‬اگرچه دین و‬ ‫سیاست (اسالم سیاسی) مشابهه نظریه جدیدی است که‬ ‫عمدتا پس از جنگ جهانی اول مطرح و رایج شــد‪ ،‬ولی در‬ ‫واقع ریشه در منابع سنتی و گذشــته دارد‪( .‬ایوبی‪)1991 .‬‬ ‫با مد نظر قرار دادن این مقدمه الزم به ذکر اســت این مقاله‬ ‫قصد دارد اسالم سیاسی از منظر ایت الله شهید دکتر بهشتی‬ ‫را مورد مداقه قرار دهد‪ .‬ایشان اسالم سیاسی را بیش از انکه‬ ‫در حوزه نظر پی بگیرد ان را در ســاحت عمل و نظام سازی‬ ‫گفتارها‬ ‫اسالمی جســت وجو می کرد‪ .‬اســام در همین جهت یابی‬ ‫معتقد است اسالم سیاسی هویت اسالمی را در کانون عمل‬ ‫سیاســی قرار می دهد و این مفهوم بیشتر برای توصیف ان‬ ‫دسته از جریان های سیاسی اسالم به کار می رود که خواستار‬ ‫ایجاد حکومتی بر مبنای اصول اســامی هســتند‪ .‬یعنی‪،‬‬ ‫طیفی از رویدادها از پیدایش یک ذهنیت اســامی گرفته‬ ‫تا تالشی تمام عیار برای باز ســازی جامعه مطابق با اصول‬ ‫اسالمی را در بر می گیرد‪ )3(.‬موضع غرب در قبال این پدیده‬ ‫نه تنها موضعی مخالف بلکه خصمانه بود‪ .‬انقالب اسالمی‬ ‫ایران که توسط امام خمینی رهبری شــد و شهید بهشتی از‬ ‫جمله افراد موثر بر ان بود به گفته الشهابی نقطه اوج پدیده‬ ‫اسالم سیاسی و انگیزه ای برای ان در سطح جهان بود‪)4(.‬‬ ‫البته گفتنی است مفهوم اســام سیاسی پیش از اینکه گرد‬ ‫مفهوممرکزیحکومتاسالمینظمیابد‪،‬تحوالتیمفهومی‬ ‫ داشته و سه مرحله تاریخی را پشت سر گذاشته است‪ .‬مرحله‬ ‫اول مرحله تعامل سیاســی اسالم سیاســی با غرب‪ ،‬مرحله‬ ‫دوم مرحله تقابل اسالم سیاسی با غرب و مرحله سوم مرحله‬ ‫مطالبه حکومت اسالمی توسط نیروهای اسالم سیاسی بوده‬ ‫است‪ .‬شهید بهشتی در مرحله سوم این سیر تاریخی زیست‬ ‫می کرده و در راستای مطالبه و تحقق یک حکومت اسالمی‬ ‫نقش بسزایی ایفا کرده است‪.‬‬ ‫زندگی ایت اهلل شهید دکتر محمد حسینی بهشتی‬ ‫اسالم سیاسی در اندیشه ایت اهلل بهشتی‬ ‫الف‪ .‬اسالم سیاســی الگوی دوران مبارزه (این همانی‬ ‫سال های مبارزه با دوران پیدایش اسالم)‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫شــهید بهشــتی در ســال های مبارزه همواره تالش‬ ‫داشت تا ســال های مبارزه برای پیروزی نهضت را با دوران‬ ‫پیدایش اسالم این همانی کند تا از دل این‪ ،‬این همانی الگو‬ ‫و شاخص های نهضت موفق را اســتخراج کند تا به واسطه‬ ‫ان موجبات رجوع به اســام در دوران معاصر را چون صدر‬ ‫اســام فراهم نماید‪ .‬کتاب «محیط پیدایش اســام» که‬ ‫سلسله گفتار های اوست ‪ -‬که بین سال های ‪ 1345‬و ‪1346‬‬ ‫ایراد شده ‪ -‬به همین موضوع می پردازد‪ .‬از نظر شهید بهشتی‬ ‫عوامل موفقیت نهضت در صدر اسالم به دالیل زیر است‪.‬‬ ‫دالیلی که می توان از ان به عنوان بخشــی از شاخصه های‬ ‫اسالم سیاسی در اندیشه شهید بهشتی مورد توجه قرار گیرد‪:‬‬ ‫‪ .1‬ایمان قاطع‪« :‬شــروع کننده نهضت یعنی پیغمبر‬ ‫اکرم(ص) به کار خود ایمان قاطع داشــت‪ .‬مادام که رهبر‬ ‫یک جنبش به کار و حرکت خود ایمان قاطع نداشــته باشد‪،‬‬ ‫پیروزی ان جنبش بسیار مشکل است‪».‬‬ ‫‪ .2‬لیاقت و کاردانی‪« :‬رهبــری نهضت یعنی پیغمبر‬ ‫اکرم (ص) در کار خود لیاقت و کاردانی و بصیرت داشــت‪.‬‬ ‫پیغمبر در هر موردی می دانســت چه کار کند‪ .‬سیره و روش‬ ‫پیغمبر (ص)‪ ،‬به قول بســیاری از نویسندگان غیر مسلمان‬ ‫که دربــاره او مطلــب نوشــته اند‪ ،‬روش یک مــرد ازموده‪،‬‬ ‫فهمیده‪ ،‬وارد و مطلع بوده است‪ .‬پیغمبر نسبت به کارهایی‬ ‫که می خواســت انجام دهــد تخصص داشــت‪ ،‬وارد بود و‬ ‫می دانست چه کار باید بکند‪».‬‬ ‫‪ .3‬عدم درماندگی‪« :‬در اثر دو عامل اول و دوم یعنی‬ ‫ایمان پیغمبر و لیاقت و کاردانی او‪ ،‬وی در برابر حوادثی که‬ ‫در دوران حیاتش پیش امد هرگز درنماند‪ .‬نهضت اسالم در‬ ‫زمان پیامبر ‪ 23‬سال طول کشید و در این مدت انسان حتی‬ ‫یک جا در تاریخ اســام برخورد نمی کند که پیغمبر در برابر‬ ‫حادثه ای دست و پای خود را گم کرده باشد‪».‬‬ ‫‪ .4‬مالحظه شرایط خاص سیاسی‪« :‬پیغمبر (ص)‬ ‫در تمام طول مــدت نهضت اســام در هر مرحلــه ای کار‬ ‫مناسب با ان مرحله کرده است‪ .‬در طول ‪ 13‬سال که پیغمبر‬ ‫در مکه بود – جــز در یکی‪ ،‬دو نوبت کــه ان هم یک دعوا و‬ ‫کتک کاری بیش نبوده است‪ -‬هرگز برخورد مسلحانه ای میان‬ ‫مسلمانان و غیر مسلمانان رخ نداد‪ .‬پیغمبر (ص) در تمام ان‬ ‫‪ 13‬سال که در مکه زندگی و دعوت به اسالم می کرد‪ ،‬شرایط‬ ‫سیاسی ان ‪ 13‬سال را کامال رعایت کرد‪».‬‬ ‫‪ .5‬جواب قطعی به مسائل روز‪« :‬در دعوت به اسالم‬ ‫از همان اغاز تا اخر یعنی از موقعی که نهضت را شروع کرد تا‬ ‫موقع وفات‪ ،‬پیغمبر به تمام مسائلی که در زمان ایشان مطرح‬ ‫می شد جواب روشن گفت‪».‬‬ ‫‪ .6‬منادی ازادی و عدالت بودن‪« :‬از همان اول که‬ ‫پیغمبر امد‪ ،‬منادی‪ ،‬ازادی‪ ،‬مساوات‪ ،‬عدالت و برابری بود‪.‬‬ ‫این مساله در موفقیت اسالم بسیار موثر بوده است‪».‬‬ ‫‪ .7‬پیدایش اسالم در یک خالء سیاسی اجتماعی‪:‬‬ ‫«پیغمبر‪ ،‬نهضت اســام را تقریبا در خالء نسبی سیاسی و‬ ‫اجتماعی به وجود اورده است‪)10(».‬‬ ‫شهید بهشتی همچون هر مســلمانی بر این باور بود‬ ‫که اســام نهضتی جهانی اســت و نهضت جهانی اسالم‬ ‫به رهبری پیامبر اکرم (ص) پایه گذاری شــده است‪ .‬وی با‬ ‫تحلیل شرایط صدر اسالم بر این باور بود که سه اصل موثر‬ ‫در کارایی حرکت های تاریخی وجود دارد‪:‬‬ ‫گفتارها‬ ‫ایت الله بهشتی که متولد ‪ 2‬ابان ‪ 1307‬بوده در محضر‬ ‫اســاتیدی چون امام خمینــی‪ ،‬بروجــردی‪ ،‬محقق داماد‪،‬‬ ‫حائری یزدی‪ ،‬خوانســاری‪ ،‬حجــت کوه کمــری و عالمه‬ ‫طباطبایــی تلمــذ کرد و بــه اجتهاد دســت یافــت‪ .‬مدرک‬ ‫کارشناسی رشــته معقول (فلســفه و حکمت اســامی) را‬ ‫در ســال ‪ 1330‬از دانشــگاه تهران گرفــت و پایان نامه ای‬ ‫تحت عنــوان بســاطت و ترکیــب جســم را به نــگارش در‬ ‫اورد‪ .‬ســپس جهــت ادامــه تحصیــل در رشــته فلســفه‬ ‫غرب به خــارج رفــت‪ .‬در میان تحصیل بــه محضر عالمه‬ ‫طباطبایــی رســید و در نتیجه غــرب را ترک و بــه قم رفت‪.‬‬ ‫در ســال ‪ 1335‬دکترای خــود را در فلســفه اغاز کــرد و در‬ ‫ســال ‪ 1353‬از رســاله دکترای خود تحت عنوان «مسائل‬ ‫ما بعد الطبیعه در قــران» دفاع کــرد‪ .‬او همچنین به همراه‬ ‫دیگر یاران امــام (ره) مدرســه حقانی را پایه گــذاری کرد‪.‬‬ ‫ایت الله بهشــتی در ســال ‪ 1343‬به المان و مســجدی در ‬ ‫هامبورگ رفته و همواره از مراجع فکری اتحادیه انجمن های‬ ‫اسالمی دانشجویان در اروپا بوده‪ .‬ایشان در ‪ 1349‬با ورود‬ ‫به ایران ممنوع الخروج شد و پس از ان با شهید باهنر اقدام‬ ‫به تدوین کتب درســی کرد‪ .‬همچنین برگزاری کالس های‬ ‫تفسیر قران از جمله فعالیت های ایشــان بود‪ .‬وی به دلیل‬ ‫فعالیت هــای مبارزاتی ضد رژیم پهلوی مدتــی را در کمیته‬ ‫ضد خرابکاری و مدتی را هم در زندان اوین گذراند‪ .‬اما نقطه‬ ‫درخشان فعالیت های مبارزاتی او در مقطع پیروزی انقالب‬ ‫اسالمی و پس از ان بوده اســت‪ .‬وی دبی ر شورای انقالب‪،‬‬ ‫نایب رئیس مجلــس خبرگان قانون اساســی‪ ،‬اولین رئیس‬ ‫دیوان عالی کشور و اولین دبیرکل حزب جمهوری اسالمی‬ ‫بوده است و در این مدت تاثیر بسزا و کلیدی در حادثه مهم‬ ‫انقالب اسالمی در قرن بیستم داشته است‪ .‬شهید بهشتی در‬ ‫این دوران در ساحت عمل اقدام به پیاده سازی و عینی کردن‬ ‫ارزش های اسالمی در ســازمان و نظام سیاسی و همچنین‬ ‫اجتماعی کرد‪.‬‬ ‫با توجه به انچه مــورد مرور قرار گرفت زندگی شــهید‬ ‫بهشتی را می توان به سه مرحله تقسیم کرد‪.‬‬ ‫‪ .1‬از تولد تا قم‪ :‬ایشــان در ســن شــانزده سالگی با‬ ‫شــجاعت و مدیریت مردم یک روســتا‪ ،‬کدخدای ظالم ان‬ ‫را از قدرت ســاقط می کند‪ .‬در ادامه شهید بهشتی از همان‬ ‫اغازین سال های ورود به حوزه‪ ،‬با بهره گیری از یک زندگی‬ ‫اجتماعی و تبلیغی‪ ،‬ســعی در عمیق کــردن فهمش از دین‬ ‫و زندگی مردم داشت و مانند بســیاری از مبلغان دیگر‪ ،‬تنها‬ ‫بــه ذکــر اداب و ادعیه نمی پرداخــت‪ )5( .‬هجــرت به قم‬ ‫و بهره گیری از محضر اســاتید بــزرگ ان زمان بــه ارتقای‬ ‫اندیشه های سیاسی و اجتماعی ایشان کمک فراوانی کرد‬ ‫و تحصیــل زبان های خارجه از جمله فرانســه و انگلیســی‬ ‫سبب گشت که «با فراگیری زبان دنیای جدید‪ ،‬به استقبال‬ ‫ساختار و تحوالت ان برود‪ )6(».‬گفتنی است «شهیدبهشتی‬ ‫هنگامی که دروس حوزوی را به نحو احسن به پایان رساند و‬ ‫به مقام اجتهاد نائل گشت‪ ،‬دو ویژگی داشت که او را متفاوت‬ ‫از دیگران می ساخت‪ .1 :‬ازاد اندیشی در فقه و ‪ .2‬تحت تاثیر‬ ‫دیگران واقع نشــدن و برخورداری از روحیه مستقل‪ ».‬این‬ ‫ویژگی ها ســبب شــد «تصمیم به ورود به دانشگاه بگیرد تا‬ ‫بنیانی جدید در پیوند میان حوزه و دانشگاه را بنا نهد‪ ».‬طرح‬ ‫مباحث تحقیقاتی درباره «بانکداری و قوانین مالی در اسالم‬ ‫بهمراه تحریم ربا»(‪ )7‬و «ایجاد حکومت اسالمی در جشن‬ ‫مبعث دانشگاه تهران» از مهمترین فعالیت های ایشان در‬ ‫دوره حضور در دانشگاه تهران است‪.‬‬ ‫‪ .2‬از قم تا هامبورگ‪ :‬بررســی اقامت پنج ساله شهید‬ ‫بهشــتی در کشــور المان با رویکرد و محور ســنت و تجدد‬ ‫به همراه تفسیری از شیوه عملکرد و اقدامات ایشان‪ ،‬یکی‬ ‫از اولویت های شــناخت اندیشــه های سیاســی اســامی‬ ‫او اســت‪« .‬تدبیر شــهید بهشــتی از همان ابتدای ورود به‬ ‫المان که می تواند به عنوان اقدامی اساســی معرفی شود‪،‬‬ ‫تغییــر دادن نام «مســجد ایرانیــان هامبورگ» بــه «مرکز‬ ‫اسالمی هامبورگ» اســت‪ .‬این تغییر نام به معنای جهانی‬ ‫بودن دعوت اسالم و پرهیز از توجه به ملیتی خاص بود‪».‬‬ ‫بنابراین ایشان با دیدی باز‪ ،‬سعی در اعتالی اسالم در قلب‬ ‫اروپا داشتند و نشــان دهنده تفکر دینی عمیق ایشان جهت‬ ‫وحدت مســلمانان بود‪ .‬برگزاری نشســت ها و گفت وگوها‬ ‫با علمای مســیحیت از جمله کاردینال بــزرگ اتریش دکتر‬ ‫کونیگ‪ ،‬از اقدامات موثر ایشان در جهت شناساندن اندیشه‬ ‫و تفکر اسالمی به سایر ادیان بود‪« .‬عرصه تبلیغات ایشان‬ ‫از هامبورگ تا اتریش‪ ،‬ســوئیس‪ ،‬انگلستان‪ ،‬سوئد‪ ،‬هلند‪،‬‬ ‫بلژیک‪ ،‬امریکا‪ ،‬ایتالیا و فرانسه بیانگر جهانی بودن اندیشه‬ ‫ایشان بود‪)8(.‬‬ ‫‪ .3‬از هامبورگ تا انقالب اســامی‪ :‬پس از مراجعه‬ ‫به ایران جهت مالقات برخی از دوســتان‪ ،‬ساواک ایشان‬ ‫را ممنوع الخــروج کردند و حضور دوباره ایشــان در میهن‪،‬‬ ‫سرفصل جدیدی از فعالیت های شهید بهشــتی را رقم زد‪.‬‬ ‫«مشــارکت در تالیف کتاب هــای تعلیمات دینــی با انگیزه‬ ‫وارد کــردن فکر دینــی در کتاب های درســی‪ ،‬اولین اقدام‬ ‫ایشان پس از مراجعه به کشور بود»‪« .‬شهیدبهشتی با تنظیم‬ ‫محتوای کتب درسی‪ ،‬یکی از پایه های فکری جوانان موثر‬ ‫در شکل گیری و پیروزی انقالب اســامی را بنیان نهاد‪».‬‬ ‫طرح تاسیس مرکز تحقیقات اســامی با هدف تبلیغ دین و‬ ‫حفظ بنیه اعتقادی مردم و تشکیل جامعه روحانیت مبارز از‬ ‫اقدامات مهم ایشان است‪ .‬شهید بهشتی در تشکیل حزب‬ ‫جمهوری اســامی نیز نقش پر رنگی داشتند و در اساسنامه‬ ‫ان‪ ،‬تقرب به خدا و حفظ انقالب اسالمی را فلسفه تاسیس و‬ ‫ایجاد حزب بیان کردند‪ .‬همه این تالش ها و حرکت ها بیانگر‬ ‫حسن تدبیر و ژرف اندیشی ایشان بود‪ ،‬به طوری که دشمنان‬ ‫انقالب نیز توجه خاصی به شهید بهشتی داشتند‪ ،‬چنان که‬ ‫(پس از شــهادت ایشان نشریه کریســتین ساینس مانیتور‬ ‫چاپ امریکا می نویســد‪« :‬ایت الله بهشتی اساسا به عنوان‬ ‫فردی باهوش در مانورهای سیاسی شناخته شده بود و امکان‬ ‫داشــت بتواند نظم را جایگزین اشفتگی فعلی کشور نماید‪.‬‬ ‫این بهشتی بود که با استراتژی خود اتشفشان انقالب را در‬ ‫جهت اهداف امام خمینی مهار کرد و ماشین اجرای بهشتی‬ ‫در اعمال ایــن اقدامات‪ ،‬حزب جمهوری اســامی بود که‬ ‫قســمت اعظم ان را خود او به وجود اورده بود»‪ )9(.‬شــاید‬ ‫مهمترین اقدام ایشــان در دوران پس از پیروزی انقالب‪،‬‬ ‫حضور موثر در مجلس تدوین قانون اساسی بود‪ ،‬به طوری که‬ ‫اگرچه ایت الله منتظری در مسند ریاست مجلس قرار داشت‬ ‫اما در عمل‪ ،‬شهید بهشتی در هدایت و اداره ان نقش موثری‬ ‫داشت‪ .‬مشروح مذاکرات خبرگان قانون اساسی گواه اشکار‬ ‫این مدعاست‪.‬‬ ‫‪19‬‬ ‫گفتارها‬ ‫«کارایی نهضت های بزرگ تاریخی به سه اصل بزرگ‬ ‫ارتباط دارد‪ :‬مکتب‪ ،‬رهبری‪ ،‬جبهه و امکانات‪ .‬در اســتانه‬ ‫وفات پیغمبر اکرم مکتبی زنده و جهانی تاسیس شده بود‪.‬‬ ‫جبهه نسبتا نیرومند و تربیت شده ای هم از مسلمانان اماده‬ ‫بود‪ .‬بنابراین هر چند مســاله رهبری رفته رفته دچار کمبود و‬ ‫انحراف شد اما برد مکتب و جبهه تشکیل شده به نوبه خود‬ ‫موج افرین بود‪ .‬پیشرفت سریع اسالم در قرن اول و نهضت‬ ‫عظیم علمی و فکری در قرون بعد و همچنین نقش عظیم‬ ‫اســام در فرهنگ و تمدن بشــری معلول غنــای مکتب و‬ ‫تالش مسلمانان اصیل و مجاهد بود»‪)11(.‬‬ ‫همچنین از منظر شــهید بهشتی مراحل اساسی یک‬ ‫نهضت اجتماعی به این قرار است‪:‬‬ ‫‪ .1‬پیدایش ایده جدید و عرضه ان‪ :‬ایده جدید باید با‬ ‫شرایط زمان و مکان پیوند داشته باشد‪ .‬شهید بهشتی سعی‬ ‫دارد در توضیح این مرحله با تطبیق شــرایط امروز با شرایط‬ ‫ظهور اسالم یک محتوا و الگو را در این مرحله تجویز کند‪.‬‬ ‫‪ . 2‬شکل گیری هسته اولیه طرفداران‪ :‬شکل گیری‬ ‫یک هسته از طرفداران با ایمان در عین حال فعال‪ ،‬سازنده‬ ‫و کوشا‪.‬‬ ‫این هسته وظایفی را نیز بر عهده دارد‪:‬‬ ‫یک – جســت وجوی افــراد و گروه های جدیــد که با‬ ‫پیوستن انها حد نصاب الزمی از نیرو های فکری و اجرایی‬ ‫گفتارها‬ ‫‪20‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫از منظر شهید بهشــتی هدایت و عدالت دو بعد‬ ‫حرکت انبیا هســتند که باید در هر نهضتی برای‬ ‫مدیریت جامعه به عنوان هدف مــورد توجه قرار‬ ‫گیرد‪ .‬باتوجه به اینکه عدالــت و اعتدال در نظم‬ ‫اجتماعی برای ســازمان دهی نظام امام ‪ -‬امت از‬ ‫جملهاهدافاست‬ ‫برای شروع مرحله سوم به دست می اید‪.‬‬ ‫دو‪ -‬کاوش درباره نقطه شروع و انتخاب مناسب ترین‬ ‫محل و واحد مکانی و اجتماعی برای تحقق بخشــیدن به‬ ‫ایده جدید‪.‬‬ ‫سه‪ -‬تحقیق درباره جزئیات نقشه مربوط به پیاده کردن‬ ‫ایده جدید بر اساس دو بند قبلی‪.‬‬ ‫‪ .3‬تحقق بخشیدن به ایده نو‪ :‬این مرحله‪ ،‬مرحله‬ ‫رسیدن به عمل‪ ،‬اجرا و شروع به کار فعالیت پیگیر است‪.‬‬ ‫اصول کار شروع کنندگان نهضت‪:‬‬ ‫یک ‪ -‬رسیدن افراد و نیرو ها به حدنصاب و پیوستگی‬ ‫تشکیالتی توام با انضباط تشکیالتی‬ ‫دو ‪ -‬داشتن کادر کافی رهبری‬ ‫سه ‪ -‬به حدنصاب رسیدن نیروهای درگیر شونده‬ ‫چهار ‪ -‬حل مسائل نهضت‬ ‫‪ .4‬اســتقرار و قدرت یابی نهضــت‪ :‬در این مرحله‬ ‫نهضت باید کارهای اساسی زیر را به انجام برساند‪:‬‬ ‫یک – اســتیالی کامل بر منطقه ای که بر ان تســلط‬ ‫یافته است‪.‬‬ ‫دو – کســب قدرت کافی برای مقابله بــا قدرت های‬ ‫خارجی مخالف و دفاع از نهضت‪.‬‬ ‫سه – شروع به کار ســازندگی در کار های اثباتی برای‬ ‫ساختن جامعه ای که برای تحقق ان می کوشیدیم‪.‬‬ ‫‪ .5‬گسترش ایدئولوژی به جوامع دیگر(‪)12‬‬ ‫با توجه به انچه گفته شد پر واضح است شهید بهشتی‬ ‫بر ان بود تا با باز خوانی صدر اســام الگویی جهت احیای‬ ‫دوباره نهضت اســام جســت وجو کند‪ .‬به همین دلیل در‬ ‫همین راســتا اصولی را مورد مداقه قــرار داد تا با باز تعریف‬ ‫ان در شرایط معاصر خود شرایط را برای بازگشت به اسالم‬ ‫فراهم نماید‪.‬‬ ‫ب‪ .‬اسیب شناسی اسالم سیاسی (اسالم راستین و‬ ‫مسلمان راستین از منظر شهید بهشتی)‬ ‫شــهید بهشــتی در گفتاری تحت عنوان «ســه گونه‬ ‫اسالم» که در سال ‪ 1357‬در اتریش در جمع دانشجویان‬ ‫عضو اتحادیه انجمن اســامی در اروپا ایراد کرده است به‬ ‫تحلیل جامعه شناختی نهضت اســام‪ ،‬موضع ایات قران‬ ‫نسبت به گروه های گرونده به ان و پیامدها و دستاوردهای‬ ‫این بحث تاریخی برای کاربســت در شرایط ان روز نهضت‬ ‫اســامی پرداخت‪ .‬در این گفتار و تبیین ایت الله بهشــتی ‬ ‫از اسالم راســتین و گروه مســلمانان راســتین جنبه های‬ ‫دقیق تری از اسالمی سیاسی در اندیشه شهید بهشتی قابل‬ ‫مشاهده است‪.‬‬ ‫ایت الله بهشتی معتقد بود گروندگان به نهضت های‬ ‫مسلکی پنج گروه می شوند‪ :‬یک نهضت مسلکی که دارای‬ ‫یک راه‪ ،‬مســلک‪ ،‬ایده‪ ،‬عقیده‪ ،‬جهان بینــی و ایدئولوژی‬ ‫است‪ ،‬به محض اینکه اغاز می شود گروه هایی به ان روی‬ ‫می اورند‪:‬‬ ‫‪ .1‬جست وجوگران راســتین حق جوی حق پویی که‬ ‫دلشان در عشــق حق می تپد‪ ،‬ســال ها به این سو و ان سو‬ ‫رفته اند‪ ،‬جست وجو کرده اند و گمشده خود را پیدا نکرده اند‪.‬‬ ‫حال نهضتی تــازه پیدا شــده و دعوتی تازه بــه گوش انها‬ ‫می خورد‪ ،‬به ســراغ این دعوت می روند که ببینند ایا ان راه‬ ‫راستی که می خواهند در همین دعوت به دستشان می اید‬ ‫یا خیر‪.‬‬ ‫‪ .2‬یک عده مــردم ناراضی از وضــع موجود که چون‬ ‫از وضع موجود ناراضی اند‪ ،‬هر دعــوت تازه ای که احتمال‬ ‫بدهند بــرای انها وضع بهتــری به وجود می اورد برایشــان‬ ‫قابل توجه است‪ .‬پس به ســوی ان می روند و به ان دعوت‬ ‫روی می اورند تا ببینند ایا در ان دعــوت می توانند از زندگی‬ ‫و وضع خودشــان رضایت بیشتری داشته باشــند‪ .‬اینها در‬ ‫حقیقت در پی وضع بهترنــد‪ ،‬بی انکه ارمان های عالی تری‬ ‫داشته باشند‪...‬‬ ‫‪ .3‬افــرادی کم وبیش پیدا می شــوند که در شــرایط‬ ‫موجــود بیــش از نارضایتی‪ ،‬اصــوال یک گمشــده دارند؛‬ ‫مخصوصــا جاه طلبی هایی کــه در محیــط کنونی فرصتی‬ ‫برای رشد و ترقی و رســیدن به مقام دلخواه پیدا نکرده اند‪.‬‬ ‫اینها به محض اینکه صدای تازه ای به گوش شان می خورد‬ ‫می گویند ســراغ این صدای تازه برویم‪ ،‬شاید در ان مسیر‪،‬‬ ‫از ان نمد به ما کالهی برســد‪ .‬حتی گاهــی در میان اینها‬ ‫چهره هایی پیدا می شود که کارهای قهرمانانه می کنند‪...‬‬ ‫‪ .4‬فرصت طلبان‪ ،‬اپورتونیست ها‪ ،‬کسانی که اصوال‬ ‫به انــدازه این گروه ســوم هم حاضر نیســتند تــن به خطر‬ ‫بدهند؛ کســانی که در کمینگاه های خودشــان غنوده اند‪،‬‬ ‫چشم می اندازند‪ ،‬دوربین می گذارند تا از دور ببینند از کجا‬ ‫زمینه ای برای یک سفره گسترده فراهم می شود که انها بر‬ ‫سر سفره اماده ای که با رنج دیگران اماده شده حاضر شوند‬ ‫و شــکمی از عزا در بیاورند‪ ،‬به مالی برسند‪ ،‬به نامی برسند‪،‬‬ ‫به مقامی برسند و‪...‬‬ ‫‪ .5‬گــروه پنجم‪ ،‬کــه بیشــتر مــردم از ایــن قبیلند‪،‬‬ ‫کسانی هســتند که اصوال کاری به این کارها ندارند‪ ،‬مردم‬ ‫معمولی اند؛ پیروان مذهب زندگی ارام‪)13(.‬‬ ‫با مد نظر قرار دادن این گروه بندی ها از منظر شــهید‬ ‫بهشتی سه گونه اسالم وجود دارد‪:‬‬ ‫اســام تابعی‪« :‬این گرایش [به اسالم] در حقیقت‬ ‫برای این است که بتواند تابعیت جامعه اسالم را بپذیرد و از‬ ‫مزایای قدرت حاکم برخوردار شود و بتواند از مزایای تابعیت‬ ‫کشور جدید استفاده کند‪ .‬ایا در دل چنین کسی ایمان امده؟‬ ‫اصال ارمان های نهضــت را و شــعارهای واقعی نهضت را‬ ‫می شناســد؟ این هیچ چیز نمی شناسد‪ .‬این است که قران‬ ‫به پیغمبر می گوید به اینان بگو «قولوا اسلمنا»؛ بگو من به‬ ‫شما اعالم می کنم که حق ندارید بگویید ما ایمان اوردیم‪.‬‬ ‫باید بگویید ما در برابر جریان ر وز تسلیم شدیم‪ ...‬این نوع‬ ‫اسالم‪ ،‬نوع اسالم مصلحتی سیاسی تابعیتی است‪)14(».‬‬ ‫اسالم اقلیمی‪ :‬اسالم پدر و مادری‪ ،‬شناسنامه ای و‬ ‫اقلیمی که ما ها باشیم‪)15(.‬‬ ‫اسالم راســتین‪ :‬مومن‪ ،‬مسلم و اســام راستین‪،‬‬ ‫با ایمان و با عمل همراه اســت‪ .‬این اسالم شناسنامه ای و‬ ‫ان اسالم تابعیتی می شــد با ایمان همراه نباشد‪ ،‬می شد با‬ ‫عمل هم همراه نباشد و ظاهری باشــد ولی اسالم راستین‬ ‫با ایمان راســتین‪ ،‬ایمان قلبی‪ ،‬با عمل و پایبندی راستین‬ ‫همراه است‪.‬‬ ‫همان طــور که در معنای اســام راســتین از ســوی‬ ‫ایت الله بهشــتی مورد دقت قرار گرفت از منظر او اســام‬ ‫سیاسی و اسالم راستین توامانی ایمان و عمل است‪ .‬از نظر‬ ‫ایشــان قوام و اســتخوان بندی یک نهضت بین پنج گروه‬ ‫مورد اشاره ایشــان بر عهده گروه اول است‪ )17(.‬گروهی‬ ‫که شهید بهشــتی از جمله صفات این گروه را این گونه بر‬ ‫می شمرد‪ :‬شجاع است و پاکباخته‪ .‬خودنما مراعی و ریاکار‬ ‫نیســت‪ .‬جاه طلب نیســت‪ .‬تفوق طلب نیســت‪ .‬اهل ایثار‬ ‫است‪ .‬معیارش برای سنجیدن یکی اســت‪ ،‬دو تا نیست و‬ ‫اهل انصاف است‪ .‬روشنایی نورانیت در انها است‪)18( .‬‬ ‫شــهید بهشــتی پــس از ایــن جامعه شناســی که از‬ ‫گروه بندی های مســلمان ارائه می دهنــد‪ ،‬جامعه ایران را‬ ‫ذیل گروه ‪ 5‬و ‪ 2‬قرار می دهند و اسالم ایشان را نیز اقلیمی ‬ ‫می دانــد‪ ،‬وی با مد نظر قــرار دادن این واقعیت ســوالی را‬ ‫طرح می کند و ان اینکه که باتوجه به این شرایط در ارتباط‬ ‫با نهضت اســامی که در پیش است چه می توانیم بکنیم؟‬ ‫وی در پاســخ به این ســوال حرکت گروه پنجم و توده های‬ ‫مردم را راضی کننده عنوان می کند و اشکال کار را در گروه‬ ‫اول که رهبران نهضت اســامی هســتند می داند‪ .‬وی در‬ ‫این باره می گویــد‪« :‬در ایران گروهی کــه از انها به عنوان‬ ‫گروه پنجم یــاد کردیــم و می توانیم انها را در شــمار گروه‬ ‫پنجم بگذاریم‪ ،‬از دید من بســیار کمتر مورد گالیه هستند‬ ‫تا گروه هایی که به عنوان صــف مقدم و گروه هدایت کننده‬ ‫شناخته می شوند‪ .‬یعنی حرکت در ایران دو بخش می شود‪:‬‬ ‫یکی بخش حرکت های اسالمی سری که هنوز با توده ها و‬ ‫گروه ها رابطه زیادی ندارند و نمی شود وضع این دو را با هم‬ ‫به خوبی روشن کرد و فعال هم نمی خواهم راجع به ان بحث‬ ‫کنم‪ ،‬زیرا بحث دیگری می طلبــد و دیگری حرکت عمومی‬ ‫علنی با موج گسترده است‪ .‬من درباره این حرکت دوم نظر‬ ‫می دهم‪ .‬من در این حرکت دوم‪ ،‬از نقشی که ان گروه پنجم‬ ‫ایفا می کند [و سهمی که دارد] به نسبت راضی ام و از گروهی‬ ‫که باید اینها را به ثمر برســاند و ســهمی که ایفا می کند به‬ ‫نسبت راضی نیستم‪)19(».‬‬ ‫ج‪ .‬الگوی نظام ســازی اســام سیاســی (نظام‬ ‫امامت – امت در اندیشه شهید بهشتی)‬ ‫قبل از ورود به مبحث نظام ســازی سیاســی از منظر‬ ‫شهید بهشتی که از جمله زوایای برجسته اسالم سیاسی در‬ ‫اندیشه ایشان است‪ ،‬الزم است برخی از ویژگی های تفکر‬ ‫اجتماعی این متفکر بزرگ را برشماریم‪:‬‬ ‫‪ .1‬توجه به نقش و جایگاه اساسی «نظام اجتماعی»‬ ‫در پیشرفت جامعه‬ ‫‪ .2‬نگاه ازاد اندیشــانه به انســان به عنوان موجودی‬ ‫صاحــب اراده‪ ،‬تفکر و اندیشــه ازاد‪ ،‬افریده شــده و پویا و‬ ‫شدنی و انتخابگر‬ ‫‪ .3‬اعتقاد به حاکمیت مکتب برگزیــده مردم به تمام‬ ‫شئون‬ ‫‪ .4‬پس از رعایــت نظر مکتب و مصلحــت مردم اگر‬ ‫رهبری جامعه به این نتیجه برســد که رعایت خواسته های‬ ‫مردم به قیمت فــدا کردن مصالح بســیار تمام می شــود‪،‬‬ ‫باید وی شــجاعانه تصمیــم بگیــرد و دچار وسوســه ها و‬ ‫گفتارها‬ ‫عوامفریبی ها نشود و به مسئولیت خود در برابر خدا و خلق‬ ‫عمل کند‪.‬‬ ‫‪ .5‬اعتقاد به ضرورت ازادی مردم در اظهارنظر درباره‬ ‫شخصیت و طرز کار مدیران و مسئوالن جامعه در هر درجه‬ ‫که باشند‬ ‫‪ .6‬اعتقاد راسخ به کارایی بســیار زیاد مدیریت عملی‬ ‫برای اداره جامعه‪)20( .‬‬ ‫با توجه به ویژگی های تفکر اجتماعی شهید بهشتی‬ ‫الزم به ذکر اســت که ایشــان به شــکل گیری نظام عدل‬ ‫اجتماعــی در جامعه معتقد بــود‪« .‬اگــر در جامعه عدالت‬ ‫همه جانبــه برقرار بود‪ ،‬محیــط برای رشــد و تکامل فراهم‬ ‫است و روند عمومی حرکت تکاملی جامعه هماهنگ با روند‬ ‫تکاملی جهان خواهد بود و در برابر هر نوع بی عدالتی موجب‬ ‫اختالل‪ ،‬فساد و ارتجاع و سقوط جامعه است‪)21( ».‬‬ ‫از منظر شهید بهشتی هدایت و عدالت دو بعد حرکت‬ ‫انبیا هســتند که باید در هــر نهضتی بــرای مدیریت جامعه‬ ‫به عنوان هدف مورد توجه قرار گیرد‪ )22( .‬باتوجه به اینکه‬ ‫عدالت و اعتدال در نظم اجتماعی برای سازمان دهی نظام‬ ‫امام ‪ -‬امت از جمله اهداف است‪ .‬شــهید بهشتی اصول و‬ ‫عوامل ایجاد اعتدال اجتماعی را از این قرار می داند‪:‬‬ ‫‪ .1‬برابری انسان ها‬ ‫‪ .2‬عدل حقوقی‬ ‫‪ .3‬رفع تبعیض در سایه بینش توحیدی‬ ‫‪ .4‬عدل اقتصادی‬ ‫‪ .5‬ازاد اندیشی و علم اموزی‬ ‫‪ .6‬بهره گیری در سایه کار و فعالیت همگانی‬ ‫‪ .7‬محرومیت به خاطر تجاوز در بهره وری‬ ‫‪ .8‬قانون عدل و مجری عدل‬ ‫‪ .9‬صالحیت در احراز مناصب اجتماعی‬ ‫‪ .10‬احساس مسئولیت‬ ‫‪ .11‬والیت اسالمی‬ ‫‪ .12‬خودسازی و مبارزه با فساد(‪)23‬‬ ‫با مد نظر قرار دادن این مقدمه همان طور که پیش تر‬ ‫هم اشاره شــد‪ ،‬از منظر ایت الله بهشــتی نظام امام – امت‬ ‫نظام مکتب شــیعه در دوران غیب اســت‪ .‬شــهید بهشتی ‬ ‫معتقد است که اسالم‪ ،‬نظام سیاســی ویژه ای برای دوران ‬ ‫ج دنیا قابل ‬ ‫ی رای ‬ ‫ی سیاس ‬ ‫ک از نظام ها ‬ ‫ت دارد ک ه با هیچ ی ‬ ‫غیب ‬ ‫تطبیق نیست‪ ،‬نظام اسالمی و اصیلی که وی ان را «نظام ‬ ‫امت و امامت» تعبیر کرد ه است‪.‬‬ ‫«ما بــرای نظــام اینده بهتریــن نامی کــه می توانیم ‬ ‫ل اسالمی است‪ ،‬نظا م امامت ‬ ‫ن نا م اصی ‬ ‫ب کنیم‪ ،‬هما ‬ ‫انتخا ‬ ‫و امت و امامتی که همین طور از نظر واژه و ریشه با هم یک ‬ ‫م یکی ‬ ‫ته ‬ ‫ریش ه دارند و از یک مصدر هستند‪ .‬در مقا م عینی ‬ ‫هســتند و این اســت ارزوی بزرگ ما‪ )24(».‬وی همچنین ‬ ‫براین باور اســت که نظام سیاســی عاریه ای‪ ،‬برای مکتب ‬ ‫ن نظامی‬ ‫ک بار چنی ‬ ‫ن در گذشت ه ی ‬ ‫تشی ع کارامد نیست‪ .‬ایرانیا ‬ ‫را تجربه کرده اند‪.‬‬ ‫هنگامــی کــه نظــام ســلطنت برچیــده شــد و نظام ‬ ‫«مشــروطه» جایگزین ان گردید؛ اما این نظــام به دلیل ‬ ‫ناهمگونی با فرهنگ اسالمی‪ ،‬مفید نبود‪ .‬اصطالح «امت ‬ ‫ت و امت» از دو واژ ه «امامت» و «امت»‬ ‫و امامت» یا «امام ‬ ‫ن اساسی ‬ ‫م قانو ‬ ‫ل پنج ‬ ‫ن دو واژ ه در اص ‬ ‫ب شد ه است‪ .‬ای ‬ ‫ترکی ‬ ‫نیز ذکر شده اند‪ .‬امام به معنای پیشوا‪ ،‬مقتدا‪ ،‬الگو و نمونه ‬ ‫است‪ ،‬همچنین در معنای رهبر مسائل اجتماعی هم به کار‬ ‫روزه ازگناه‬ ‫درنگی در لقمه های راز روزه از نظر غزالی‬ ‫یاسرهدایتی‬ ‫‪4‬‬ ‫مدرس دانشگاه‬ ‫فرجام سخن‬ ‫با توجــه به انچه گفته شــد‪ ،‬می توان اذعان داشــت‬ ‫که ایت الله شهید بهشــتی هم در دوران مبارزه سعی بر ان‬ ‫داشت تا با رجوع به صدر اسالم الگویی برای سازمان دهی‬ ‫و رهبری مبارزات سیاســی جهت تحقق اسالم سیاسی در‬ ‫ســاحت اجتماع به دســت دهد و هم پس پیروزی انقالب‬ ‫اسالمی به دنبال الگوی سازمان دهی تشکیالتی و مدیریتی‬ ‫اســام سیاســی در عرصه عمل بود‪ .‬وی به ساحت عمل‬ ‫توجه ویژه ای داشــت و تفکرش بیش از انکه انتزاعی باشد‬ ‫انضمامــی و عینی بــود‪ .‬به همیــن جهت می تــوان گفت‬ ‫وی اســام سیاســی را در گونه ای از عمل گرایی اسالمی‬ ‫جست وجو می کرد‪.‬‬ ‫منابع در دفتر نشریه موجود است‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫ســه فصل به ترتیب در توضیح واجبات و ســنت های روزه‪،‬‬ ‫به اسرار و شــرط های باطن روزه داری و روزه تطوع و انواع‬ ‫ذکرهایی که در ان وارد است‪ ،‬پرداخته‪.‬‬ ‫انچه اما مقصد این نوشتار است توجه به فصل دومی‬ ‫ است که امام محمد غزالی ذیل ان به اســرار و رموز باطنی‬ ‫روزه پرداختــه‪ .‬لقمه هــای رازی که خــود از فحوای کالم‬ ‫پیامبر(ص) و ایات قران فهمیده است‪ .‬پیش تر از پرداختن‬ ‫به این فصل بد نیست به این موضع در فصل اول اشاره شود‬ ‫که از نظر غزالی «روزه ربع ایمان اســت» و این معنا را او از‬ ‫ الصوم نصف‬ ‫این دو روایت پیامبر(ص) اخذ می کنــد که « ّ‬ ‫«الصبر نصف االیمان»‪ .‬با این بیان او در پیوست‬ ‫الصبر» و ّ‬ ‫ّ‬ ‫با دیگر روایات نبوی اهمیت و جایگاه ویــژه روزه را در میان‬ ‫عبادات اســامی تبیین می کنــد و در فصــل اول این ربع‪،‬‬ ‫واجبات و سنت های انجام روزه داری صحیح از منظر دینی‬ ‫را توضیح می دهد‪.‬‬ ‫در فصل دوم اما غزالی در بیان اسرار روزه از همان ابتدا‬ ‫روزه را دارای سه درجه کلی معرفی می کند ؛ روزه ای که برای‬ ‫عموم اســت و روزه خصــوص‪ ،‬و روزه خصوص خصوص‪.‬‬ ‫در باب روزه خصوص و روزه عموم غزالی ســخن را به درازا‬ ‫نمی کشــاند که روزه عموم را « نگاه داشت شــکم و فرج از‬ ‫قضاى شهوت» معرفی می کند و روزه خصوص را منتها درجه‬ ‫عرفانی روزه که از نظر غزالی به پاداشتن ان متضمن «نگاه‬ ‫داشت دل است از همت هاى فرومایه و اندیشه‏هاى دنیا و‬ ‫بازداشت ان از هر چه جز خداى است» در این جنبه از روزه به‬ ‫نظر غزالی هرکس که می خواهد روزه خصوص خصوص را‬ ‫داشته باشد اگر انی به دنیا و تدبیر کردن امری دنیایی بدون‬ ‫توجه به خداوند داشته باشد‪« ،‬گناهى بر وى نبشته شود»‪.‬‬ ‫اما انچه شاید بتوان در حقیقت لقمه های رازی دانست‬ ‫که هر فردی که جویای باطن روزه داری اســت خورنده ان‬ ‫است؛ روزه خصوص اســت‪ .‬روزه ای که از نظر غزالی روزه‬ ‫صالحان محسوب می شود و لب ان بازداشتن اعضا و جوارح‬ ‫اســت از هرگونه بزه و گناهی‪ .‬از نظر غزالــی این مطلوب با‬ ‫گفتارها‬ ‫«یکــی از ملــوک بی انصــاف پارســایی را پرســید از‬ ‫عبادت ها کدام فاضل تر است؟ گفت تو را خواب نیم روز تا‬ ‫در ان یک نفس خلق را نیازاری‪ ».‬این حکایت بسیار کوتاه‬ ‫از سعدی در باب اول گلستان نقل شده است‪ .‬حکایت بس‬ ‫کوتاه به لفظ و بس بلند به معنا‪ .‬من میان این حکایت معروف‬ ‫گلســتان با این بیان از فاضل گرانقــدر ایت الله فاطمی نیا‬ ‫مناسبتی بسیار می بینم‪ .‬ایشــان در سخنانی از قول مرحوم‬ ‫پدرشــان می گفتند‪« :‬مرحوم پدر من از اولیا بود و می گفت‬ ‫پسر جان روزه بر کسانی که واجب است باید بگیرند و بر کسی‬ ‫هم که واجب نیست ضرورتی ندارد رو به قبله شود زیرا حتی‬ ‫اگر فرد‪ ،‬خوف ضرر داشته باشد‪ ،‬روزه اش باطل است‪ .‬پدرم‬ ‫همواره می گفت یک روزه هست که باید همیشه بگیریم و ان‬ ‫هم روزه از گناه است‪» . ..‬‬ ‫به ایــن ترتیب ان چنان که بســیاری از بــزرگان ما نیز‬ ‫گفته انــد روزه داری اگرچــه در ظاهر ترک فعلی اســت و به‬ ‫ل انجام نمی شود اما واکاوی در‬ ‫قاعده دیگر عبادات در ان فع ‬ ‫بطن معنای روزه نشان می دهد‪ ،‬روزه داری نیز به مثابه دیگر‬ ‫عبادات فرض شــده اگرچه در ظاهر ترک فعل است اما در‬ ‫باطن اتیان و فرمانبرداری از امر شارع است‪ .‬اما به راستی در‬ ‫روزه داری ما غیر از دستور به ترک فعل هایی که امهات انها‬ ‫نیز‪ -‬مانند خوردن و اشامیدن ‪ -‬از مباحات است‪ ،‬چه وظیفه‬ ‫ی روزه‬ ‫دیگری داریم ؟ اگر عمیق نگاه کنیم باز هم جنبه عدم ‬ ‫در این قسمت پر رنگ تر اســت‪ .‬چرا که امر نهایی و باطنی‬ ‫حضرت حق در روزه داری به واقع باز امر به ترک گناه است‪.‬‬ ‫واقعیت این اســت که ما خوذ از نگاه بزرگان دین و شارحان‬ ‫و مفسران مســلمان‪ ،‬روزه صرف دهان بســتن نیست‪ .‬در‬ ‫حقیقت عبادتی است که دهانی را در ظاهر می بندد تا دهانی‬ ‫در باطن همانطور که موالنا گفته اســت باز شــود و خورنده‬ ‫ لقمه های راز‪ .‬اما این لقمه های راز چیست؟ به نظر می رسد‬ ‫برای جویایی این رازها ان چنان که تعبیر قرانی است بهترین‬ ‫راهبرد پرسش از اهل ذکر است که صراحتی اصیل است در‬ ‫«‪َ ...‬ف ْس َئ ُلوا َا ْه َل ِّ‬ ‫ون » انبیا‪7:‬‬ ‫الذک ِر ِا ْن ک ْن ُت ْم ال ت َْع َل ُم َ ‬ ‫َ‬ ‫در کنکاش از «ا ْه َل ِّ‬ ‫الذکرِ» اما برای فهم دقیقه های‬ ‫منقول در زبان و بیان ایشان ناگزیر از مراجعه به کنکاش های‬ ‫متون حکمی‪ ،‬عرفانی و اخالقی هستیم‪ .‬متونی که در واقع‬ ‫توشــه های بر امده و تالش تشــنگان حقیقت و جویندگان‬ ‫چشــمه های معنــا در فرهنگ اســامی هســتند‪ .‬یکی از‬ ‫محبوب ترین این متون به باور اهــل تحقیق کتاب نفیس‬ ‫«احیاء علوم دین» اســت‪ .‬کتابی که از جمله شاهکارهای‬ ‫متفکر جهان اســام‪ ،‬امام محمد غزالی اســت‪ .‬مردی که‬ ‫به تعبیر خودش در مکاتیب فارسی نوشته اش «چهل سال‬ ‫در دریاى علوم دین غواصى کرده » و گوهر های فراوانی از‬ ‫پس این غواصی در بحر معانی حکمت و عرفان اسالمی به‬ ‫ن ان را به واسطه کتاب هایش در‬ ‫دست اورده است و بیشتری ‬ ‫معرض تماشای جویندگان قرار داده است‪.‬‬ ‫غزالی که به همراه بــرادر خویش احمد غزالی یکی از‬ ‫پر نفوذترین چهره های تفکر اخالقی و عرفانی در فرهنگ‬ ‫اسالمی محسوب می شود‪ ،‬در کتاب احیاء علوم الدین بحث‬ ‫درباره روزه را در ربع عبادات کتاب احیاء قرار داده است و طی‬ ‫می رود‪ .‬اگر مقصود از رهبری‪ ،‬رهبری در فتوا باشد‪ ،‬در ای ‬ ‫ن‬ ‫صورت به ان «مرجع» گفته می شود و اگر مقصود‪ ،‬رهبری ‬ ‫در مسائل اجتماعی باشد‪ ،‬به ان «امام» می گویند‪)16(.‬‬ ‫شــهید بهشــتی واژه امت را به مردمــی دارای هدف ‬ ‫و مقصد و پیوســتگی بر اســاس ان هدف و مقصــد‪ ،‬معنا‬ ‫می کند‪ .‬وی ویژگی های نظام امام – امت را این موارد ذکر‬ ‫می کند‪ :‬اول انکه مکتبی اســت و دو دیگــر انکه اختیاری‬ ‫است نه اجباری‪.‬‬ ‫وی با همین اندیشــه در ســاختمند و نهانمند کردن‬ ‫انقالب اسالمی تالش کرد و نقش بسزایی در شکل گیری‬ ‫جمهوری اســامی ایفا کرد‪ .‬بخش جزئی تر اندیشه وی را‬ ‫می توان در کتاب مبانی نظری جمهوری اسالمی ایت الله‬ ‫بهشتی مورد دقت قرار داد‪.‬‬ ‫‪21‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪22‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫گفتارها‬ ‫رعایت شش چیز حاصل می شود‪:‬‬ ‫اولین این شش نکته در فصل مهمات روزه خصوص در‬ ‫احیاء علوم الدین؛ رعایت نگاه داشتن چشم از دیدن هرچه‬ ‫ناپسند و مکروه است‪ .‬در واقع هر چیزی که به تعبیر غزالی‬ ‫انسان را از ذکر خدا به چیز دیگر مشغول کند‪ .‬دومین نکته‪،‬‬ ‫رعایت زبان است از هر حرف بیهوده و دروغ و سخن چینی و‬ ‫خصومت و جدال‪ .‬نکته قابل توجه اینکه غزالی در ذیل هر‬ ‫نکته مســتندات روایی خود را نیز می اورد چنان که در ذیل‬ ‫نکته روزه زبــان او چندین روایت را شــاهد مثال می اورد‪ .‬از‬ ‫جمله این روایت از مجاهد را که‪ :‬دو خصلت روزه را تباه کند‪:‬‬ ‫غیبت و دروغ‪ .‬یا این روایت از پیامبــر (ص) را نقل می کند‬ ‫الصوم ج ّنه فاذا کان احدکم صائما فال یرفث و ال‬ ‫که‪« :‬انّما ّ‬ ‫یجهل و ان امرو قاتله او سا ّبه فلیقل انّى صائم انّى صائم»‬ ‫(روزه ســپرى است و چون یکى از شــما روزه‏دار بود باید که‬ ‫فحش نگوید و جهل نورزد‪ ،‬و اگر کســى با وى جنگ کند یا‬ ‫دشنام دهد باید که بگوید‪ :‬من روزه دارم‪ ،‬من روزه دارم‪).‬‬ ‫ســومین نکته از نظر غزالی رعایت گــوش و در واقع‬ ‫بازداشتن از نشــنیدن هر موضوع مکروه و ناپسندی است‬ ‫که شــنیدن ان حرام اعالم شده اســت‪ .‬غزالی در روایاتی‬ ‫که برای اســتناد این موضوع می اورد ضمن توجه دادن به‬ ‫این ایه که در سوره مائده شنونده دروغ و حرامخوار یکسان‬ ‫ون ِل ْل ِ‬ ‫ت »‪ ،‬روایتی‬ ‫لس ْح ِ ‬ ‫کذ ِب َاکا ُل َ‬ ‫اع َ‬ ‫«س َّم ُ‬ ‫شمرده شده اند َ‬ ‫ون ِل ُّ‬ ‫از پیامبر نیز به این مضمون نقل می کنــد که غیبت کننده و‬ ‫شنونده در گناه و جرم شریک هستند «المغتاب و المستمع‬ ‫م »‪.‬‬ ‫شریکان فی االث ‬ ‫رعایت چهارم از نظر غزالی مربوط به رعایت باقی اندام‬ ‫مانند دست و پا و حتی بازداشتن شکم از خوراک هایی است‬ ‫که در ان شبهه باشد‪ .‬نکته ظریفی که غزالی در این رابطه به‬ ‫ان اشاره می کند این موضوع است که روزه داری بازداشتن و‬ ‫پرهیز از خوراک حالل است و روزه اصوال برای تقلیل است‬ ‫و انکه به پاک و حالل بودن فقهی و اخالقی خوراکش توجه‬ ‫ندارد به حرام افطار می کند و از نظر غزالی مثل چنین فردی‬ ‫مانند کســی اســت که از داروی زیاد خوردن به علت اینکه‬ ‫امکان زیان رساندن دارد پرهیز می کند و اما زهر که در واقع‬ ‫همان خوراک غیر حالل اســت را می خورد‪ .‬غزالی این فرد‬ ‫را سفیه می داند‪.‬‬ ‫رعایت پنجــم از نظر غزالی پر نکردن شــکم در وقت‬ ‫افطار حتی از طعام حالل است که به نظر او «هیچ اوندى نزد‬ ‫حق تعالى دشمن‏تر از شکم پر نیست اگر چه از حالل باشد»‬ ‫نکته های ظریفی کــه غزالی در ذیل ایــن رعایت می گوید‬ ‫نیز خالی از لطف نیست‪ .‬ریزبینی هایی که گویی برای همه‬ ‫انسان ها در هر عصری فایده ای کاربردی دارد و موضوعی‬ ‫مبتالبه است و اختصاصی به مردم دیروز و امروز ندارد‪.‬‬ ‫رعایــت فرجامیــن در روزه خصــوص از نظــر‬ ‫غزالــی راضی نبــودن از خــود بــه ســبب ایــن رعایت ها و‬ ‫روزه داری هاســت‪ .‬به نظر غزالی هر فرد پــس از افطار تازه‬ ‫باید دلی معلق در خوف و رجای قبولی روزه اش داشته باشد‪.‬‬ ‫به این ترتیب اســت که از نظر غزالی با بی توجهی به‬ ‫اســرار باطن روزه فرد گویــا صرفا از روزه داری گرســنگی و‬ ‫تشنگی را تمرین کرده است‪ ،‬مانند کســی که هنگام وضو‬ ‫کاری را چندین مرتبه انجام دهد اما فقط به صورت ظاهری‬ ‫اما مقصود اصلی از عمل را انجام ندهد و البته که نماز چنین‬ ‫شــخصی به خاطر جهلش باطل اســت‪ .‬غزالی اســتدالل‬ ‫دیگری که بــر بایدی بودن توجــه به باطــن روزه می اورد‪.‬‬ ‫الصوم امانه‬ ‫تفســیری از این حدیث نبوی اســت که « انّما ّ‬ ‫فلیحفظ احدکــم امانتــه‪« ».‬روزه امانت اســت‪ ،‬پس باید‬ ‫هرکس این امانتش را حفظ کند‪ ».‬‬ ‫بنابراین گزارش کوتاه از فصــل دوم کتاب روزه در ربع‬ ‫عبادات کتاب احیاء علوم دین غزالی شاید ان حکایت سعدی‬ ‫و نکته اخالقی گفته امده در پیشانی نوشت معنای واضح تری‬ ‫ولی ْ َ‬ ‫اع َت ِب ُروا یا ُا ِ‬ ‫ال ْبصا ِر» حشر‪2:‬‬ ‫یافته باشند‪َ « .‬ف ْ‬ ‫صلح و جنگ این خانواده یک کار واحد است‬ ‫زهیر توکلی‬ ‫شاعر و نویسنده‬ ‫حضرت رســول اکــرم صلوات الله علی هو الــه فرمودند‪:‬‬ ‫«حسن و حسین امامان قاما او قعدا‪ ،‬حسن و حسین امامند چه‬ ‫ایستاده باشند چه نشســته»‪ .‬این روایت را هم اهل سنت هم‬ ‫شیعیاندرکتبمعتبرشاننقلکرده اند‪.‬برداشتمشهورازاین‬ ‫حدیث این اســت که پیامبــر اکرم صلــوات اللــه علی هو اله‪،‬‬ ‫غیرمستقیمپیشگوییکرده اندوصحتهردوعملمتفاوتاین‬ ‫دو بــرادر بزرگــوار را هم صلح امام حســن علیه الســام و هم‬ ‫عاشورایامامحسینعلیه السالمراپیشاپیشتاییدفرموده اند‪.‬‬ ‫یکروشمرسومایناستکهشرایطزمانیومکانیرابسنجیم‬ ‫واثباتکنیمکههردواقدام‪،‬متناسبومقتضیوقتبودهاست‬ ‫ونتیجهبگیریمکهاگرامامحسنعلیه السالمدرسالشصتو‬ ‫یک هجــری زمان یزیــد – نفرین خدا بــر او – حاضــر بودند‪،‬‬ ‫می جنگیدنــد و به عکس‪ ،‬اگــر حضرت اباعبدالله الحســین‬ ‫علیه السالم‪،‬درروزگارمعاویه–براونیزنفرینبیشمارخدا–امام‬ ‫ناطق می بودند‪ ،‬ایشان هم صلح می کردند‪ .‬اما درست که نگاه‬ ‫کنیم‪ ،‬می بینیــم که اصــا تضادی بیــن صلح امام حســن‬ ‫علیه السالم و عاشورای امام حسین علیه السالم نیست‪ ،‬بلکه‬ ‫هر دو یک ماهیت دارند (البتــه رفتار و گفتار حضرات معصوم‬ ‫علیهم السالم مستقیما امر خداوند است و درک کنه ان محال؛‬ ‫من در حد ذهن ناقص خودم حرف می زنم)‪ .‬عاشــورای امام‬ ‫حسینعلیه السالمهمانقدرصلح امیزوازاداندیشانهاستکه‬ ‫صلح برادر بزرگوارش حضرت ســبط اکبر امام حســن مجتبی‬ ‫علیه السالم‪ .‬اگر امام حسین علیه السالم می خواستند جنگ‬ ‫کنندوواردیککنشوواکنشسنگینوخشنبادستگاهقدرت‬ ‫شوند‪ ،‬این چه کاری بود که زن و بچه را همراه خودشان بردند؟‬ ‫ایشان در همان جلسه ای که فرماندار اموی مدینه احضارشان‬ ‫کرد و خبر مرگ معاویه را داد و درخواســت بیعت فوری با یزید‬ ‫داشت‪ ،‬تنها تشریف نبرده بودند‪ ،‬بلکه تعدادی از جوانان رشید‬ ‫وبرومندبنی هاشم‪،‬بهدستورانامامبزرگوار‪،‬پیرامونداراالماره‬ ‫را محاصره کرده بودند البته احتماال به شــکل نامحســوس‪.‬‬ ‫حضرت فرموده بودند که اگر صدای من باال رفت‪ ،‬وارد شوید‪.‬‬ ‫از شما می پرسم‪ :‬نمی شد همان جا در یک حرکت کودتا مانند‪،‬‬ ‫داراالماره را تسخیر کنند و مروان ابن حکم‪( ،‬یعنی اصل فتنه)‬ ‫رابکشند(ایننفرینشدهدرانجلسهحاضربود)وبدینترتیب‪،‬‬ ‫انقالب خود را از مدینه بیاغازند؟ کاری که بعد از عاشورا‪ ،‬مردم‬ ‫مدینهبهرهبریعبداللهابنحنظله(شهیداحدمعروفبهغسیل‬ ‫المالئکه)کردندومنجربهحملهلشکریزیدازشامبهمدینهوان‬ ‫حره‬ ‫همهخونریزیوتجاوزبهنوامیساهلمدینهشدوبهواقعه ّ‬ ‫موسوم است‪ .‬می خواهم بگویم دقیقا نسخه بدل ها را می شود‬ ‫مقایسه کرد با اصل جنس‪ .‬انجا چقدر خونریزی و تلفات وجود‬ ‫دارد و این جا چقدر وضوح و روشــنایی و تشــخیص و تمییز و‬ ‫اگاهی بخشی و در عین حال کمترین حد خونریزی هست‪ .‬بعد‬ ‫از ان‪ ،‬خالف ابن زبیر که برای فرار از بیعت‪ ،‬شبانه از بیراهه به‬ ‫مکهگریخت‪،‬چراایشان‪،‬درروزروشنباکاروانیکهاغلب شان‬ ‫از بنی هاشــم و دقیقتر بگوییم ال ابی طالب صلوات الله علیه‬ ‫بودند‪ ،‬به ســمت مکه تشــریف بردنــد ؟ چرا به یمــن نرفتند؟‬ ‫منطقه ای کوهستانی و صعب العبور و پر از شیعیان یا دست کم‬ ‫دوســتداران ال علــی علیه الســام‪( .‬پیشــنهادی کــه بعدا‬ ‫عبدالله ابنعباسپسرعمویپیامبرصلی الله علیهوال هو سلمبه‬ ‫ایشان داد وقتی که از مکه رهســپار کوفه می شدند)‪ .‬شاید به‬ ‫خاطراینکهغرضانامامهمام‪،‬اینبودکهاطالعرسانیکنند‬ ‫واگاهیبهمردمبدهندوحجترابرهمهتمامفرمایندوبرایاین‬ ‫کار کجا بهتر از مکه و ان چند ماه؟ (از سوم شعبان که روز ورود‬ ‫قافله حسینی به مکه است تا ایام حج) اتفاقا از نظر ژئوپلتیک‪،‬‬ ‫پیشنهادابنعباسبسیاردقیقبود‪،‬نشانبهاننشانکهبعدها‬ ‫ائمه زیدیه که قیام به شمشیر را شرط امامت می دانند‪ ،‬یکی از‬ ‫منازعه «محتوا» و «ظرف» در وین‬ ‫در مذاکرات چه می گذرد‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫ماجرای ضرب االجل مذاکرات هسته ای وین به یکی از‬ ‫اصلی ترین دغدغه های رســانه های غربی تبدیل شده است‪.‬‬ ‫جان کری‪ ،‬وزیر امور خارجه ایاالت متحده امریکا و جو بایدن‪،‬‬ ‫معاون رئیس جمهور این کشور هر یک به نحوی به این موضوع‬ ‫ورود پیدا کرده اند‪ .‬رســانه های غربــی و در راس انها رویترز و‬ ‫اسوشــیتدپرس به صورتی خاص به این مساله پرداخته و روی‬ ‫تعداد روزهایی که قرار است مذاکرات تمدید شود وارد مناقشه‬ ‫شده اند‪ .‬این مناقشه لحظه به لحظه در مذاکرات وین بیشتر به‬ ‫چشم می اید‪ .‬نکته قابل تامل اینکه حتی در زمان دیدار ابتدایی‬ ‫و تعیین کننده وزرای امورخارجــه ایران و ایاالت متحده امریکا‬ ‫مجادالت رســانه های غربــی در خصوص زمــان دقیق پایان‬ ‫ضرب االجل مذاکرات هسته ای پایان نیافت و ادامه پیدا کرد‪.‬‬ ‫به راستی دلیل اصرار رســانه های غربی روی این مساله‬ ‫(زمــان دقیق فرا رســیدن ضرب االجل مذاکرات هســته ای)‬ ‫چیست؟‬ ‫خ به این ســوال الزم اســت نکاتی را مدنظر قرار‬ ‫در پاس ‬ ‫دهیم‪ .‬مهم ترین نکته بــه اصالت و وزانتی مربوط اســت که‬ ‫خطوط قرمز تعیین شــده از ســوی جمهوری اســامی ایران‬ ‫داراســت‪ .‬این اصالــت به انــدازه ای پررنگ اســت که طرح‬ ‫مسائلی فرعی مانند زمان فرا رســیدن ضرب االجل مذاکرات‬ ‫هســته ای در مقابل ان کمترین ارزشــی ندارد‪ .‬چنانچه مقام‬ ‫معظم رهبری و به تبع ایشــان تیم مذاکره کننده هسته ای نیز‬ ‫بارها تاکید کرده اند‪ ،‬انچه در ایــن میان اصالت و موضوعیت‬ ‫دارد‪ ،‬توافقی خوب‪ ،‬محکم و شفاف است که در بردارنده حقوق‬ ‫حقههسته ایجمهوریاسالمیایرانباشد‪.‬مقاماتامریکایی‬ ‫طی روزهای اخیر بارها روی بیانیه لوزان و اقدام مشترک حول‬ ‫ان تاکید کرده اند‪ .‬این در حالی است که واشنگتن دقایقی پس‬ ‫از امضای بیانیه لوزان نسبت به ان دبه کرده و با طرح مسائل‬ ‫زیاده خواهانهحولفعالیتفردوونحوهبرداشته شدنتحریم ها‬ ‫و بازرسی ها و حتی حوزه تحقیق و توسعه‪ ،‬در عمل پازل های‬ ‫چیده شده د ر لوزان را بر هم ریخت‪ .‬بدیهی است که در چنین‬ ‫شرایطی مقامات امریکایی در جایگاهی قرار ندارند که بیانیه‬ ‫لوزان را مبنایی برای توافق نهایی قرار دهند زیرا خود نیز نسبت‬ ‫به ان پایبند نبوده اند‪ .‬با این حال بیانیه لوزان به لحاظ حقوقی‬ ‫مورد امضا قرار نگرفته و از این رو قابلیــت تغییر دارد‪ .‬بدیهی‬ ‫اســت که برخی موارد مطروحه در بیانیه لوزان نیاز به اصالح‬ ‫و تغییر دارد و این نکته بارها اعالم گردیده است‪ .‬انچه نتیجه‬ ‫گفتارها‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫مذاکرات هسته ای اخیر در وین را تعیین می کند امادگی طرف‬ ‫امریکایی برای گذار واقعی از وضعیت فعلی است‪ .‬واشنگتن‬ ‫در حال حاضر پس از مشــاهده ناکامی خود در افزودن موارد‬ ‫محدود کننده تازه عالوه بر بیانیه لوزان‪ ،‬یک گام عقب نشینی‬ ‫کرده و بیانیه لوزان را مبنای عمل و قضاوت خود قرار داده است‪.‬‬ ‫با این حال بیانیه لوزان تامین کننده برخی نیازها و خواسته های‬ ‫اساســی ما نبوده و نیاز به ترمیم دارد‪ .‬نکته مهم تر اینکه جان‬ ‫کری و دیگر مقامات امریکایی و به طور کلی مقامات کاخ سفید‬ ‫بازی روانی پیچیــده ای را در مذاکرات اخیــر وین حول محور‬ ‫«ضرب االجل مذاکرات هســته ای» طراحی و اجرا کرده اند‪.‬‬ ‫این بازی روانی و رسانه ای در حالی تشدید می شود که همچنان‬ ‫نقاط اختالفی میــان ایــران و اعضای ‪ 5+1‬حول مســائل و‬ ‫موضوعات مختلف پابرجاست‪ .‬حوزه های اختالفی به صورت‬ ‫عمده شــامل «نحوه و زمان برداشته شــدن فوری و یکجای‬ ‫تحریم های اقتصادی»‪« ،‬بازرسی های فراپادمانی»‪« ،‬حق‬ ‫تحقیق و توسعه» و «مکانیزیم نظارت بر توافق نهایی» است‪.‬‬ ‫بدیهی است که هر یک از این موارد به تنهایی نسبت به موضوع‬ ‫ضرب االجل زمانی مربوط به توافق نهایی از اهمیت بیشتری‬ ‫برخوردار است اما رسانه های غربی اصراری بر مانور حول چنین‬ ‫محورهای تعیین کننده ای ندارند‪ .‬نکته دوم در این خصوص‪،‬‬ ‫به سوء ســابقه مقامات امریکایی در مذاکرات هســته ای و در‬ ‫خصوص ضرب االجل های قبلی تعیین شده باز می گردد‪.‬‬ ‫در جریان مذاکرات هسته ای وین در اذرماه سال ‪،1393‬‬ ‫دیدار جان کری‪ ،‬وزیر امور خارجه امریکا و سعود الفیصل‪ ،‬وزیر‬ ‫امور خارجه عربستان سعودی و انچه در این دیدار گذشت منجر‬ ‫به تمدید مذاکرات هســته ای به مدت هفت مــاه گردید! این‬ ‫در حالی بود که اکثــر دیپلمات ها از تصمیم ناگهانی امریکا در‬ ‫خصوص تمدید هفت ماهه مذاکرات متعجب شــدند‪ .‬درست‬ ‫در همین هفت ماه بــود که کنگره امریکا میــان دموکرات ها و‬ ‫جمهوریخواهاندستبهدستشدورخدادهاییمانندتصویب‬ ‫طرح های نظارتی کنگره بر توافق نهایی رخ داد‪ .‬بدیهی است‬ ‫که مسئولیت اصلی این ماجرا بر عهده ایاالت متحده امریکا و‬ ‫شخصرئیس جمهوراینکشوربود‪.‬ازاینرومقاماتامریکایی‬ ‫و رسانه های وابســته به انها در موقعیت و جایگاهی قرار ندارند‬ ‫که روی ضرب االجل هسته ای تعیین شــده اصرار ورزند‪ .‬این‬ ‫ضرب االجلدرمقابلخطوطقرمزتعیین شدهازسویجمهوری‬ ‫اسالمی ایران کمترین اصالتی ندارد‪ .‬نکته مهم تری که باید در‬ ‫اینخصوصموردتوجهقرارگیرد‪،‬عملیاتهماهنگرسانه ای‪،‬‬ ‫روانی و تبلیغاتی مقامات امریکایی و جریان رسانه ای حاکم بر‬ ‫این کشور است‪.‬‬ ‫این هماهنگی عملیاتی خود را در جریان مذاکرات لوزان‬ ‫نیز نشــان داد‪ ،‬جایی که رســانه های غربی با طرح ادعاهای‬ ‫مختلفی به نقــل از دیپلمات های امریکایی و اروپایی‪ ،‬ســعی‬ ‫داشتند تیم مذاکره کننده هسته ای و افکار عمومی کشورمان‬ ‫را در وضعیتی نامتعادل قرار دهنــد‪ .‬در حال حاضر و در جریان‬ ‫مذاکرات هســته ای وین نیز این هماهنگی به نقطه اوج خود‬ ‫رسیده است‪ .‬این موضوع نشان دهنده ماهیت دروغین ادعای‬ ‫مقامات امریکایی در خصوص تفکیک حوزه دیپلماسی رسمی‬ ‫از دیپلماســی رســانه ای اســت‪ .‬مقامات امریکایی با تکیه بر‬ ‫کلید واژگانی مانند گــردش ازادانه اطالعــات و‪ ...‬در صددند‬ ‫خط دهی خود به اکثر رسانه های ظاهرا مستقل! در این کشور‬ ‫را انکار کنند‪ .‬با این حال میدان مذاکرات هسته ای و ارتباطاتی‬ ‫که میان رسانه های و دستگاه رســمی سیاست خارجی امریکا‬ ‫وجود دارد امکان ســنجش این ادعای دروغ مقامات امریکا را‬ ‫فراهم می سازد‪.‬‬ ‫در نهایت اینکه اصرار روی خطــوط قرمز ما در مذاکرات‬ ‫هسته ای تنها باطل السحری است که می توان از ان در مقابل‬ ‫هجمه های مشترک دســتگاه های رسمی و رســانه ای غرب‬ ‫استفاده کرد‪ .‬بیان خطوط قرمز هســته ای ایران از سوی مقام‬ ‫معظم رهبری و خط کشــی میدان مذاکرات هسته ای از سوی‬ ‫ایشــان‪ ،‬قدرت هر گونه مانور روانی و سیاسی را از طرف مقابل‬ ‫سلب کرده است‪ .‬این در حالی است که طرف امریکایی پس از‬ ‫قرائت بیانیه لوزان به طور مکرر روی خواسته هایی مانند بازرسی‬ ‫ بی حد و حصر و فراپادمانی از مراکز هســته ای و نظامی ایران‬ ‫تاکید کرده است‪ .‬همچنین طرف مقابل برداشته شدن فوری‬ ‫تحریم هارانپذیرفتهوبرمرحله ایبودناینفراینداصرارورزیده‬ ‫است‪.‬بدیهیاستکهگذارازاینوضعیتشرطالزماولیهبرای‬ ‫استمرار مذاکرات هســته ای در فضای فعلی است‪ .‬به عبارت‬ ‫بهتر‪ ،‬تا زمانی که این گذار صورت نگیرد‪ ،‬اساســا نمی توان از‬ ‫رسیدن به توافق نهایی و نحوه و زمان و مکان اعالم ان سخنی‬ ‫به میان اورد‪.‬‬ ‫در اینجا الزم است بیش از هر زمان دیگری روی خطوطی‬ ‫تمرکز کنیم که بدون ترســیم و عینیت یافتن انها در مذاکرات‬ ‫هسته ای‪،‬امکانتوافقنهاییمیانایرانواعضای‪ 5+1‬وجود‬ ‫نخواهد داشــت‪ .‬در چنین معادله ای‪ ،‬استمرار عملیات روانی‬ ‫امریکا و ترو ئیکای اروپایــی حول موضوع ضرب االجل توافق‬ ‫نهایی هسته ای و جز ئیات مربوط به ان‪ ،‬نتیجه ای جز افزایش‬ ‫دامنه و هزینه شکست این عملیات روانی را ندارد‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫پایگاه هایاصلی شاندرطولتاریخ‪،‬یمنبودهاست‪.‬نکتهان‬ ‫است که امام حســین علیه الســام امام بود و افقی باالتر از‬ ‫سیاسترامی دید‪.‬همهمی گویندامامحسنعلیه السالمصلح‬ ‫کرد ولی توجه نمی کنند که ایشان مثل پدر بزرگوارش‪ ،‬حضرت‬ ‫امام امیرالمومنین علی علیه السالم به معاویه اعالم جنگ کرد‬ ‫ولشکرتدارکدیدووارد جنگشدولیلشکرایشانازهمپاشید‬ ‫وانتظاریجزایننمی رفتچراکهاینمردمکوفههمانمردمی ‬ ‫بودندکهموالیمتقیان‪،‬علیعلیه السالمدرروزهایاخرپیش‬ ‫از شهادتشان‪ ،‬باالی منبر از دستشان می گریستند و بر صورت‬ ‫مبارکشان می زدند و می فرمودند‪« :‬یا اشباه الرجال و ال رجال‬ ‫حلوم االطفال و عقول ربات الحجال‪ ،‬ای مردنمایان نامرد‪ ،‬ای‬ ‫خیالباف ها و رویاپردازی های بچگانه و ای عقل های عروسان‬ ‫حجله نشین‪».‬بهعبارتدیگر‪،‬اقدامامامحسنعلیه السالمدر‬ ‫امضا نکردن حکومت معاویه بر شام و اعالم جنگ به او‪ ،‬ادامه‬ ‫و استمرار منش و روش پدر بزرگوارشــان بود و همان قدر این‬ ‫اقدام‪ ،‬منافی با روش یک سیاست باز بود که حرکت امام حسین‬ ‫علیه السالم به سمت مکه و از انجا به سوی کوفه با زن و بچه‪.‬‬ ‫عقل سیاســی می گوید اگــر حضــرت مولی الموحدین علی‬ ‫علیه الســام یک لقمه ای جلوی طلحه و زبیر می انداختند و‬ ‫امــارت یکــی از والیــات را بــه ان دو می دادنــد‪ ،‬فتنه جمل‬ ‫درنمی گرفت و اگر معاویه را بر شا م ابقا می کردند‪ ،‬فتنه صفین‬ ‫و نهروان در کار نمی امد ولی نکته این است که امام به امر خدا‬ ‫مامور اســت هدایت را در اختیار امت قرار دهد نه اینکه صرفا‬ ‫حکومت کند‪ .‬در ادامه هیچ کس توجه نمی کند که امام حسین‬ ‫علیه السالم نیز دقیقا مانند امام حسن علیه السالم وقتی کار را‬ ‫تمام شده دیدند و بر همه روشن شــد که کوفیان از بیعتشان‬ ‫دست برداشته اند‪ ،‬حاضر به جنگ نبودند و پیشنهادشان این‬ ‫بود کــه بگذارید به مدینــه بازگــردم‪ .‬همان کاری کــه برادر‬ ‫بزرگوارشان کردند یعنی وقتی لشکرشان از هم پاشید و برخی از‬ ‫فرماندهان لشکرشان اشکارا به معاویه پیوستند و برخی دیگر با‬ ‫او پنهانی تبانی کرده بودند و عمال جنگ فایده ای جز خونریزی‬ ‫و شکســت قطعی و بســیار ســخت و هزیمت ننگین لشــکر‬ ‫ بی روحیه و متزلزل کوفه نداشــت‪ ،‬واگذار کردنــد و به مدینه‬ ‫بازگشتند‪ .‬این برای اتمام حجت بود تا فردای قیامت نگویند ما‬ ‫امامی نداشتیمکهدررکابشبامعاویهبجنگیمواالازاولمعلوم‬ ‫بود که مردمان کوفه همراهی نخواهنــد کرد اما چون پس از‬ ‫شهادتحضرتاسدالله الغالبعلیابنابی طالبعلیه السالم‬ ‫مردم بــه ایشــان رو اوردند و با ایشــان بیعت کردنــد‪ ،‬وظیفه‬ ‫امامت شان این بود که تا جایی که مردم همراهی و همکاری‬ ‫کنند‪ ،‬انان را رهبری کننــد به خاطر همین با نکــول و اهمال‬ ‫کوفیان در مواجهه با معاویه و عدم وجود انصار‪ ،‬دیگر تکلیفی‬ ‫بردوشامامحسنعلیه السالمبرایادامهحکومت دارینبود‪.‬‬ ‫عین همیــن وضعیــت را طابق النعــل بالنعل‪ ،‬امام حســین‬ ‫علیه السالم در قبال کوفیان داشتند‪ .‬ان همه ادم چه در مکه‬ ‫چه بین راه مکه به کوفه به حضرت گوشــزد کردند (به خیال‬ ‫خودشان) که کوفیان را اعتباری نیست و خودمانی اش اینکه با‬ ‫طناب کوفیان به چاه نرو‪ .‬درست هم می گفتند ولی نقطه نظر‬ ‫انها حســاب کتاب دو دو تــا چهار تای سیاســی روز بود ولی‬ ‫حضرت اباعبدالله الحسین علیه السالم وقتی نامه های متعدد‬ ‫از کوفه برایشان می اید و در هر نامه ده ها و صدها امضا وجود‬ ‫دارد و بعد از ان پسرعمویشــان را می فرستند و انجا با حضرت‬ ‫مسلمبهنیابتازامامحسینعلیه السالمبیعتمی شود‪،‬اگرچه‬ ‫می دانند که چنین ظرفیتی در کوفه وجود ندارد و در نهایت‪ ،‬ان‬ ‫شهر تسلیم تهدید و تطمیع و ارعاب امویان خواهد شد‪ ،‬وظیفه‬ ‫امامت شان ایجاب می کند که دعوت انان را بی جواب نگذارند‪.‬‬ ‫یک فرق و فقط یک فرق بزرگ و بسیار بزرگ در این دو موقعیت‬ ‫وجود داشت‪ :‬معاویه از امام حسن علیه السالم نخواست که با‬ ‫منبه عنوانامیرالمومنینوخلیفها للهصلی الله علی هو الهبیعت‬ ‫کــن‪ .‬در عهدنامه میــان معاویه و ان حضــرت‪ ،‬حتی به طور‬ ‫ضمنی‪ ،‬خط علی و ال علی علیهم السالم به رسمیت شناخته‬ ‫شده است چرا که یکی از بندهای عهدنامه این است که معاویه‬ ‫حق تعرض به شیعیان علی علیه السالم را ندارد‪ .‬بند دیگری از‬ ‫عهدنامه حق انتخاب جانشین را از معاویه سلب می کند‪ .‬اما در‬ ‫ان سو‪ ،‬یزید پافشاری کرد و این پافشاری را به شدیدترین شکل‬ ‫اعمال کرد که تو ای حســین (صلوات الله علیــه) باید با من‬ ‫به عنوان خلیفه پیامبر و امیرالمومنین بیعت کنی‪ .‬اینجا دیگر‬ ‫ماجرا فــرق می کند‪ .‬اگر یزیــد می پذیرفت که امام حســین‬ ‫علیه الســام بیعت نکنند و راه ان حضرت را باز می گذاشت‪،‬‬ ‫ایشــان وارد جنگ نمی شدند و دســت به شمشیر نمی بردند‪،‬‬ ‫نشان به ان نشان که صراحتا پیشنهاد دادند که اگر از بیعت تان‬ ‫برگشته اید بگذارید من به مدینه بازگردم‪ .‬بیعت با معاویه یا یزید‬ ‫بهمنزلهتاییدانانبودواماممعصومزیربارچنینچیزینمی رود‬ ‫چون در این صورت‪ ،‬هدایت از مردم ســلب می شــود‪ .‬پس‬ ‫می بینیم که هر دو برادر‪ ،‬از تلف شدن خون ادمیان و جنگ به‬ ‫هر قیمتی‪ ،‬ابا داشتند و رفتارشان‪ ،‬بر محور اگاهی بخشی و ازاد‬ ‫گذاشتن افراد در انتخابشان بود‪ .‬به محض اینکه تو نخواهی‪،‬‬ ‫تکلیف از گردن امام معصوم ساقط است و او هرگز برای همراه‬ ‫کردن تو با خودش به روش های مرسوم سیاسی از قبیل وعده‬ ‫و وعید دادن‪ ،‬باج و ساو تقسیم کردن‪ ،‬تطمیع و تهدید‪ ،‬مانور‬ ‫قدرت و نشان دادن جاه و جالل و جبروت برای رعب زده کردن‬ ‫دیگران‪ ،‬تلقین و هیپنوتیزم کــردن تبلیغاتی و در واقع جوزده‬ ‫کردن ادم ها‪ ،‬دست گذاشتن روی نقطه ضعف های جوامع از‬ ‫قبیلتعلقاتوتعصباتقبیلگییابیدارکردنکینه هایگذشته‬ ‫بین شهرها و قبیله ها یا اقشار و طبقات اجتماعی و‪ ...‬استفاده‬ ‫نمی کند‪ .‬انها پیروانی می خواهند که از روی بینش و اگاهی و با‬ ‫یقین صد در صد به درستی راه‪ ،‬با انان همراه شوند و این‪ ،‬معنی‬ ‫بصیرت اســت‪ .‬تا لحظه اخر هم دســت از رحمــت و محبت‬ ‫برنمی دارند‪ .‬راز اینکه هرگز اغازگر جنگ نیســتند‪ ،‬در همین‬ ‫نکته است‪ .‬صبح عاشورا شمر به سمت خیمه گاه حسینی امد‬ ‫ولی با اتش افروخته در خندقی مواجه شد که مثل هالل دور‬ ‫خیمه کنده بودند‪ .‬فریاد زد‪ :‬ای حسین! بر اتش دوزخ پیشی‬ ‫گرفتــه ای؟ حضرت اباعبدالله الحســین علیه الســام ســر‬ ‫برداشتند و از اصحاب پرســیدند‪ :‬کیست؟ گمانم شمر باشد‪.‬‬ ‫عرض کردند‪ :‬بله یا ابن رسول الله‪ .‬فرمودند‪ :‬پسر زن بزچران!‬ ‫تو به اتش ســزاوارتری‪ .‬یکی از اصحاب عــرض کرد‪ :‬اجازه‬ ‫ن با یک تیــر خالصش کنم چــون او از‬ ‫می دهید همیــن اال ‬ ‫ریشه های گمراهی اســت‪ .‬حضرت اجازه ندادند و فرمودند‪:‬‬ ‫نمی خواهم اغازگر جنگ باشــم‪ .‬بابی انتم و امی یا اهل بیت‬ ‫الرحمه‪.‬‬ ‫‪23‬‬ ‫سیاست‬ ‫راند اخر‬ ‫کوبورگ مهم ترین روزهای تاریخش را پشت سر می گذارد ‪ .‬حاال محرمانه ترین‬ ‫جلسات هســته ای به صورت فشــرده در اتاق های این هتل لوکس برگزار می شود و‬ ‫چشمان زیادی به این ساختمان معروف شــهر وین دوخته شده تا نتیجه مذاکرات‬ ‫طوالنی هسته ای را در نهایت شاهد باشــند‪ .‬در این پرونده گزارش ها‪ ،‬گفت وگوها و‬ ‫تحلیل های مثلث را از مذاکرات نهایی هسته ای در اتریش می خوانید‪.‬‬ ‫مصطفیصادقیلحظه هایمهممذاکراترا‬ ‫روایت کرده است‬ ‫ماراتنکوبورگ‬ ‫باید با چنگ و دندان‬ ‫این نظام را حفظ کنیم‬ ‫سیاست‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫ توافقامضام ی شود‬ ‫محمداسماعیلکوثری‬ ‫صادقزیباکالم‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫‪1‬‬ ‫شاید از طنز دنیای سیاست باشد که توافق نامه ای که‬ ‫اسرائیل به ان بد و بیراه می گوید در هتلی واقع در پایتخت‬ ‫اتریش اماده شود که نام «تئودور هرتزل» بنیانگذار مکتب‬ ‫صهیونیســم و پدر معنوی رژیم اشغالگر اسرائیل بر خیابان‬ ‫ان نقش بسته باشد‪.‬‬ ‫کوبورگ هتل لوکس وین اســت‪ ،‬جایــی در نزدیکی‬ ‫کلیسای سوخته و منطقه رینگ‪.‬‬ ‫همان منطقه ای کــه هیتلر بعد از فتــح اتریش روی‬ ‫بالکن یکی از ساختمان های ان رفت و در حالی که اشک‬ ‫می ریخت برای طرفدارانش سخنرانی کرد‪.‬‬ ‫اینجا در وین‪ ،‬روزنامه نــگاران و خبرنگاران مهمی از‬ ‫سراسر دنیا جمع شده اند‪ ،‬غول های رســانه ای به بهترین‬ ‫کارمندان شــان ماموریت داده اند که هر روز صبح تا حوالی‬ ‫غروب مقابل یک چادر نسبتا بزرگ جمع شوند و چشمشان‬ ‫را به ان ســوی خیابــان یعنی جایــی کــه مذاکره کنندگان‬ ‫دیدارهای متوالی برگزار می کنند بدوزند تا مهمترین توافق‬ ‫قرن را گزارش کنند‪.‬‬ ‫پیام ظریف‬ ‫زمان نگارش این گزارش پنج شنبه ساعت ‪ 8‬و‪ 30‬دقیقه‬ ‫صبح به وقت وین اســت‪ .‬از تهران خبر امده که یوکیا امانو‬ ‫هم اکنون مشغول مذاکره با شــمخانی‪ ،‬دبیر شورای عالی‬ ‫امنیت ملی است تا شاید گره ‪ PMD‬باز شود‪ ،‬اینجا اما در وین‬ ‫فعال سکوت مطلق حاکم است‪ .‬گویا قرار است تا ساعاتی‬ ‫دیگر محمد جواد ظریــف با همتایان المانی‪ ،‬انگلیســی و‬ ‫چینی خود گفت وگو کند‪.‬‬ ‫در تمام این چند روز شاید مهمترین تحول رفتن ظریف‬ ‫به تهران و بازگشت او به وین باشد‪ .‬رســانه ها می گویند او‬ ‫برای مشورت رفته اما اعضای تیم می گویند از اول هم قرار‬ ‫بوده ظریف یک شب در وین بماند و بعد به تهران برود‪ .‬اما‬ ‫خیلی ها اینجا می گویند که سفر محمد جواد ظریف توانسته‬ ‫برای پرونده هسته ای راهگشا باشد‪.‬‬ ‫شاهدشــان هم این گفته جــان کری‪ ،‬وزیــر خارجه‬ ‫امریکاست که بالفاصله پس از دیدار با محمدجواد ظریف‬ ‫گفته‪ :‬دلگرم شده است‪.‬‬ ‫میهمانان جدید کوبورگ‬ ‫ظریف در حال استراحت در یک‬ ‫روز کمی ارام مذاکرات در وین‬ ‫توافق بر ســر مــدل ‪ PMD‬ان هم در شــورای عالی‬ ‫امنیت ملی اما معنای دیگری دارد و می تواند بار سنگینی را‬ ‫از دوش مذاکره کنندگان بردارد‪.‬‬ ‫اما درســت همان صبحی که امانو به تهران رســید‪،‬‬ ‫روزنامه کیهان تیتر نخســت خود را این گونه انتخاب کرد‪:‬‬ ‫«گزارش مســتند کیهان از عهدشــکنی های اژانس؛ چرا‬ ‫رهبر انقالب به اژانس اعتماد ندارند» و البته در این مطلب‬ ‫خود تاریخچه ای از همکاری های ایران از جمله در بخش‬ ‫نظامی را منتشر کرد‪.‬‬ ‫سخنرانی با عصا‬ ‫صالحی نتوانســته اســت انطــور که بایــد و شــاید به تیم‬ ‫مذاکره کننده کمک کند‪ ،‬البتــه اقای صالحی در این زمینه‬ ‫متخصص است اما باید با تیم مذاکره کننده کسانی همراه‬ ‫شــوند که در برابر طــرف مقابــل خصوصــا امریکایی ها‪،‬‬ ‫دیپلماســی تهاجمی پیــش بگیرند نه اینکه دیپلماســی ما‬ ‫تدافعی و تابع خواسته انها باشــد‪ ،‬بنابراین اگر افرادی هم‬ ‫به تیم مذاکره کننده اضافه می شوند باید این نگاه را داشته‬ ‫باشند که طرف مقابل با زیاده خواهی و زورگویی می خواهد‬ ‫به اهدافش برسد‪ ،‬بنابراین تیم مذاکره کننده ما باید مقابل‬ ‫این زورگویی ها محکم بایستند‪».‬‬ ‫او در عین حــال گفته بود کــه اگر صالحی در ســفر‬ ‫لوزان حضور نداشت‪ ،‬تیم ایرانی امتیازات کمتری به غرب‬ ‫واگذار می کرد!‬ ‫این اظهارات البته بــرای علی اکبر صالحی که طبعی‬ ‫ارام و خاص دارد حتما ناراحت کننده بوده است‪.‬‬ ‫خروج از وین‪ ،‬ورود به تهران‬ ‫ظریف جدید‬ ‫محمدجواد ظریــف حاال در مهمترین ســاعت های‬ ‫زندگی اش به ســر می برد‪ .‬او پس از ماه هــا مذاکره اکنون‬ ‫در طبقه میانی هتل کوبورگ رایزنی نهایی برای رسیدن به‬ ‫توافق جامع را انجام می دهد‪ .‬او اکنون چشم انتظار نتیجه‬ ‫جلسه با امانو و البته بازگشت وزرای اروپایی به وین است‪ .‬او‬ ‫هر قدر دیروز را ارام پشت سر گذاشت اما امروز روز پرکاری‬ ‫خواهد داشت‪ .‬ظریف امیدوار است که بتواند طرفین ماجرا‬ ‫را به جایی برســاند که همتایانش در هتل کوبورگ دور یک‬ ‫میز جمع شــوند تا او را اوایل هفته اینده با سند توافق راهی‬ ‫تهران کنند تا مجوز نهایی را بگیرد‪.‬‬ ‫اما محمد جــواد ظریف روز خــود را چنــدان هم ارام‬ ‫اغاز نکرده است‪ .‬یکی از منتقدان او از تهران سرمقاله ای‬ ‫نوشــته که برخی اینجا در وین تحلیل های متفاوتی از ان‬ ‫برداشت کرده اند‪.‬‬ ‫حسین شریعتمداری در کیهان نوشته است‪« :‬اخبار‬ ‫و گزارش هــای رســیده به کیهــان حکایــت از ان دارد که‬ ‫باتوجه بــه تعریف های متضاد طرفیــن از «توافق خوب»‬ ‫و ناممکن بودن توافقی که مجموع خواســته های ایران و‬ ‫حریف را در خود داشته باشــد‪ ،‬امریکایی ها برای خروج از‬ ‫این بن بست راهکاری را پیشــنهاد کرده اند و گفته می شود‬ ‫تیم مذاکره کننده کشورمان نیز به این پیشنهاد روی خوش‬ ‫نشــان داده و ان را پذیرفته یا در حال ارزیابی برای پذیرش‬ ‫ان است‪.‬‬ ‫طرح امریکایی ها‪« ،‬تهیــه پیش نویس یک توافق»‬ ‫بدون امضای ان اســت‪ .‬متن این پیش نویس‪ ،‬به گونه ای‬ ‫پیچیده و چندپهلو تهیه شده است که در ان عبور از خطوط‬ ‫قرمز اعالم شده ایران‪ ،‬وضوح چندانی نداشته باشد‪ .‬دقیقا‬ ‫برخالف توافق لوزان که متن ان به وضوح از نادیده گرفتن‬ ‫خطوط قرمــز جمهوری اســامی ایران حکایــت می کرد‬ ‫و اجــرای ان بی تردید‪ ،‬برچیده شــدن صنعت هســته ای‬ ‫کشورمان را به دنبال داشت‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫سفر امانو هم به تهران حتما اهمیت زیادی همچون‬ ‫ســفر یک روزه ظریف به پایتخت ایران دارد‪ .‬این سفر که‬ ‫گویا به دعوت تیم ایرانی انجام شــده‪ ،‬از نظر افراد حاضر‬ ‫در وین می تواند تاثیر فراوانی در مذاکرات داشــته باشــد‪.‬‬ ‫صرف نظر از اینکه به لحاظ فنی چه تصمیماتی در این سفر‬ ‫گرفته خواهد شد‪ ،‬بعد سیاسی این سفر نیز پر اهمیت است‪.‬‬ ‫به یک معنا می تــوان ماجرا را از این دید هم بررســی‬ ‫کرد‪« :‬در حالی که اعضای بلند پایه تیم مذاکره کننده همگی‬ ‫در وین حضور دارند و حتی همتای فنی امانو هم در اتریش‬ ‫است‪ ،‬سفر مدیرکل اژانس به تهران و دیدار او با شمخانی‬ ‫در راستای چه رویکردی است؟»‬ ‫واقعیت این اســت کــه ماجــرای ‪ PMD‬اکنــون به‬ ‫مهمترین مساله پرونده هسته ای ایران تبدیل شده است‪.‬‬ ‫انها «دسترســی» می خواهند؛ بــه افراد‪ ،‬اســناد و اماکن‬ ‫نظامی‪.‬‬ ‫این نکته ای اســت که اکنون از ســوی ایران به یک‬ ‫خط قرمز تبدیل شده اســت‪ .‬اما در این میان گویا دو طرف‬ ‫به مدلی از توافق در مورد ‪ PMD‬دســت یافته اند‪ ،‬مدلی که‬ ‫ ترجیح داده شــده با دبیر شــورای عالی امنیت ملی نهایی‬ ‫شــود‪ .‬این می تواند برای تیم مذاکره کننــده کمک بزرگی‬ ‫باشــد‪ .‬انهــا می دانند حتــی در صــورت توافق بــا غرب با‬ ‫انتقادهای زیادی از ســوی مخالفانشــان در ایران مواجه‬ ‫خواهند شــد و حتما یکی از محورهای محل انتقاد همین‬ ‫پذیرش احتمالی ‪ PMD‬است‪.‬‬ ‫کوبورگ یک میهمان مهم دیگر هم دارد؛ جان کری‪.‬‬ ‫او در ادوار قبلی وقتی به وین می امد در هتل دیگری غیر از‬ ‫محل اقامت محمدجواد ظریف شب را به صبح می رساند اما‬ ‫این بار عدم خروج او از هتل شــاید به ان معنا باشد که او در‬ ‫طبقه ای از این ساختمان لوکس برای خودش و همراهانش‬ ‫جایی رزرو کرده است‪.‬‬ ‫او حاال ســاکت تر از همیشه اســت‪ .‬فقط یک بار به‬ ‫میــان خبرنگاران امده ان هــم با دو عصا در دســتانش‪ .‬او‬ ‫مقابل دوربین های رســانه ها قرار گرفت اما بیشتر در مورد‬ ‫کوبا سخن گفت‪.‬‬ ‫کــری کــه ایســتادن برایش ســخت بــود زمانی که‬ ‫بیانیه اش در مورد کوبا را خواند با سواالت متعدد خبرنگاران‬ ‫در مورد مذاکرات مواجه شــد‪ .‬وزیر خارجــه امریکا در این‬ ‫مورد تنها گفت‪« :‬ما بسیار بسیار سخت مشغول کار هستیم‬ ‫و برخی مسائل بسیار دشــوار وجود دارد اما گمان می کنیم‬ ‫رو به پیشــرفت قرار داریم و به همین منظور قصد داریم به‬ ‫تالش ادامه دهیم‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫اما در همــان طبقه ای که بــرای تیــم مذاکره کننده‬ ‫هسته ای ایران اتاق رزرو شده حاال دو عضو جدید هم برای‬ ‫خود اتاق گرفته اند؛ علی اکبر صالحی و حسین فریدون‪.‬‬ ‫انها به همــراه محمدجواد ظریف بــه وین امده اند‪،‬‬ ‫با یک پــرواز اختصاصی‪ .‬حضور علی اکبــر صالحی برای‬ ‫کســانی که مذاکرات را از نگاه فنی دنبال می کنند بســیار‬ ‫پر اهمیت اســت چرا که می گویند در لــوزان‪ ،‬یعنی جایی‬ ‫که چارچوب توافق نهایی نوشته بود این صالحی و مونیز‬ ‫بودند که توانســتند قفل و بن بســت مذاکــرات پیرامون‬ ‫ماجرای اراک را بــاز کنند‪ .‬انها در ســوئیس بــه مدلی از‬ ‫توافق دو جانبه فنی برای بازطراحی راکتور اراک رسیدند‪.‬‬ ‫حاال صالحی که به تازگی از بستر بیماری برخاسته به تیم‬ ‫مذاکره کننده اضافه شده تا برای تصمیم نهایی بتواند بار‬ ‫دیگر راهگشا باشد‪.‬‬ ‫اما در این میان یک انتقاد عجیب هم نسبت به رئیس‬ ‫سازمان انرژی اتمی ایران مطرح شده‪ ،‬از تهران و درست در‬ ‫شرایطی که صالحی تازه به کوبورگ رسیده بود‪.‬‬ ‫محمد اســماعیل کوثری که از نمایندگان منتقد تیم‬ ‫مذاکره کننده اســت در گفت وگو با یکی از خبرگزاری های‬ ‫ایرانــی اظهار داشــت‪« :‬ما به ایــن نتیجه رســیده ایم که‬ ‫یکروزارامدرکوبورگ‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪25‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫انتقال متن یادشده به تهران در میان باشد؟!»‬ ‫حسین شریعتمداری البته روز قبل از ان نیز از شکست‬ ‫حتمی مذاکرات سخن به میان اورده بود‪.‬‬ ‫این حرف ها حتما بــرای محمد جــواد ظریف اندکی‬ ‫ســخت خواهد بود! وزیری که روز گذشــته از او تصویری‬ ‫منتشر شد با لباسی متفاوت که البته خودش زیر ان نوشته‬ ‫بود‪« :‬کمی استراحت!»‬ ‫ماجرای گزاره برگ‬ ‫زاکانی در این گردهمایی گفت‬ ‫ما حامی مذاکره کنندگان هستیم‬ ‫سیاست‬ ‫‪26‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫پیش بینی نگارنده باتوجه به سابقه حیله گری حریف‬ ‫ان است که بعد از انتقال متن پیش نویس توافق یاد شده به‬ ‫ایران‪ ،‬اوباما یا یکی از مقامات رسمی امریکا با صدور یک‬ ‫بیانیه یا انجــام یک مصاحبه‪ ،‬اعــام خواهند کرد که متن‬ ‫تهیه شده توافق مورد قبول امریکاست و برای نهایی شدن‬ ‫ان منتظر اعالم نظر مقامات عالی ایران هستیم! اگر این‬ ‫پیش بینی تحقق پیدا کند‪ ،‬از هم اکنون می توان به وضوح‬ ‫درک کرد که چه فاجعه ای در پیش خواهد بود‪ .‬توافقی که‬ ‫در ان خطوط قرمز جمهوری اســامی ایران رعایت نشده‬ ‫اســت‪ ،‬به عنوان پیش نویس مورد توافــق اولیه تیم های‬ ‫مذاکره کننده قلمداد می شــود و ایران اسالمی بر سر یک‬ ‫دو راهی قرار خواهد گرفت که هر دو ســوی ان تحمیلی و‬ ‫شکننده است‪.‬‬ ‫اگر متن پیش نویس را بپذیریم‪ ،‬به یک «توافق بد»‬ ‫که در ان از خطوط قرمز جمهوری اسالمی ایران یعنی حفظ‬ ‫صنعت هسته ای کشورمان عبور شده است‪ ،‬تن داده ایم و‬ ‫اگر نپذیریم‪ ،‬این تلقی به افکار عمومی جهانیان ‪ -‬و احتماال‬ ‫بخشی از مردم ایران‪ -‬پمپاژ می شود که ایران عامل شکست‬ ‫مذاکرات و مانع توافق بوده است‪».‬‬ ‫البته بخش مهمتر این مقاله انجاست که شریعتمداری‬ ‫نوشته است‪« :‬تیم هسته ای کشــورمان با اختیار کافی به‬ ‫وین رفته اســت و از توان تضمین شــده برای هر دو اعالم‬ ‫نظر «اری» یا «نه» برخوردار است‪ .‬بنابراین وقتی می بیند‬ ‫که در متــن توافق پیشــنهادی خطوط قرمــز نظام رعایت‬ ‫نشــده اســت‪ ،‬وظیفه مورد انتظار ‪ -‬بخوانید تکلیف قطعی‬ ‫و غیرقابل تغییر‪ -‬انها‪ ،‬اعالم مخالفــت صریح با متن مورد‬ ‫اشاره و پاســخ قاطعانه «نه» به ان اســت و بدون کمترین‬ ‫ تردیدی می توان گفت که انتقال متن یاد شده به ایران یک‬ ‫«خطای خطرناک»! و بازی کردن در میدان خدعه و فریب‬ ‫حریف خواهد بود‪ .‬مگر خطوط قرمز نظام که تعریف روشنی‬ ‫از یک توافق خوب به دست می دهد‪ ،‬از نگاه تیم هسته ای‬ ‫کشورمان دور مانده است که کمترین احساس نیازی برای‬ ‫شریعتمداری معتقد است‬ ‫مذاکرات شکست می خورد‬ ‫همزمان با عزیمت ظریف‪ ،‬صالحی و حسین فریدون‬ ‫به وین برای شــرکت در مرحله پایانی مذاکرات هسته ای‪،‬‬ ‫مراسمی در میدان ازادی تهران برگزار شد که در ان طوماری‬ ‫امضا شده به نمایش گذاشته شد‪ .‬این مراسم که با استقبال‬ ‫خبرنگاران خارجی نیز روبه رو شده بود یک سخنران اصلی‬ ‫داشــت‪ .‬زاکانی از نماینــدگان تهران در مجلس شــورای‬ ‫اسالمی در این مراسم حضور پیدا کرد و از تیم مذاکره کننده‬ ‫حمایت کرد‪ .‬اما در عین حال گفت که طرف مقابل بد عهد‬ ‫است‪ .‬در این مراسم طومار امضاها از فراز برج میدان ازادی‬ ‫که تا زمین کشیده شــده بود‪ ،‬رونمایی شد‪ .‬این گزاره برگ‬ ‫حاوی شــش بند از مطالبــات رهبری و مــردم در حمایت و‬ ‫تقویت تیم مذاکره کننده کشــورمان است که هفت خرداد‬ ‫ماه با امضای خانواده شهدای هسته ای و بیش از ‪ ۱۷‬هزار‬ ‫حقوقدان رونمایی شده بود‪.‬‬ ‫علیرضا زاکانــی‪ ،‬نماینده مــردم تهــران در مجلس‬ ‫شورای اســامی‪ ،‬طی سخنانی در این مراســم با اشاره به‬ ‫حمایت های همه جانبه مردم و نمایندگان از تیم هسته ای‬ ‫گفت‪« :‬ما اینجاییــم که اعــام کنیم تیــم مذاکره کننده‬ ‫هسته ای را در مذاکرات تنها نمی گذاریم‪ ».‬وی ادامه داد‪:‬‬ ‫«ما در کنار بــرج ازادی به عنوان نماد ازادگــی ملت ایران‬ ‫اعالم می کنیم که از دشمنی امریکا و هم پیمانانش برائت‬ ‫می جوییم‪ ».‬نماینده مردم تهــران در مجلس اضافه کرد‪ :‬‬ ‫«ملت ایران در این گزاره برگ اعالم کرده که حاضر نیست‬ ‫هیچ توافق بدی را بپذیرد‪ ».‬زاکانی در ادامه با اشاره به تاکید‬ ‫دشمنان بر موضوع راستی ازمایی اجرای تعهدات به ایران‬ ‫اظهار داشت‪« :‬ما هیچ نیازی به راستی ازمایی نداریم زیرا‬ ‫نمایندگان ما در مذاکرات هسته ای راستگو هستند و وفای‬ ‫به عهد را از اســام عزیز اموختند اما دشمنان ما حیله گر و‬ ‫بدعهدند که اگر هم توافقی را قبول کرده اند از موضع ضعف‬ ‫بوده و زمانی که از موضع ناتوانی خارج شدند‪ ،‬از عهد خود‬ ‫عدول کردند‪».‬‬ ‫وی با اشــاره به بدعهدی امریکا در توافق ژنو تصریح‬ ‫کرد‪« :‬ما در ژنو به تعهدات خود عمل کردیم اما طرف مقابل‬ ‫بهانه جویی و بدعهدی کرد‪ ».‬وی با یاداوری دوران پیشین‬ ‫مذاکرات هسته ای و پذیرش برخی محدودیت ها در زمینه‬ ‫صنعت هسته ای گفت‪« :‬در سال ‪ ۸۲‬تا ‪ ۸۴‬ایران حتی بحث‬ ‫تحقیقاتی خود را نیز تعطیل کرد ولی دشــمنان در مقابل‪،‬‬ ‫ما را محور شــرارت خواندند و ایران را به حمله هســته ای‬ ‫تهدید کردند که در مقابل ان باید گفت زهی خیال باطل‪».‬‬ ‫نماینده مردم تهران در مجلس در پایان خاطرنشــان کرد‪:‬‬ ‫«هــر توافقی باید در نهایت شــفافیت باشــد و تعهدات دو‬ ‫طرف در روز اجرایی شدن ان مشخص باشد و ما امیدواریم‬ ‫که شــاهد موفقیت نماینــدگان و ملت ایــران در مذاکرات‬ ‫هسته ای باشیم‪».‬‬ ‫متــن ایــن گزاره برگ توســط پــدر شــهید مصطفی‬ ‫احمدی روشن قرائت شــد‪ .‬پدر شــهید احمدی روشن در‬ ‫پایان قرائت این متن از تیم مذاکره کننده هسته ای خواست‬ ‫تا از این گزاره برگ‪ ،‬تفسیر به رای نکنند‪ .‬برای ما که اینجا در‬ ‫وین هستیم روزهای مهم فرا رسیده است‪ .‬ساعت های اینده‬ ‫درباره اینده ایران است‪ .‬اینکه در نهایت با یک توافق خوب‬ ‫روبه رو می شــویم یا اینکه با عدم توافق روبه رو می شــویم‪.‬‬ ‫ماراتن کوبورگ ادامه دارد‪.‬‬ ‫ان طرف خیابان‬ ‫روایت سعید اجورلو‪ ،‬سردبیر مثلث‬ ‫از انچه در وین می گذرد‬ ‫‪2‬‬ ‫ما تقریبا از دوشنبه ظهر در وین هستیم‪ .‬در سفر سوم‪.‬‬ ‫از فرودگاه امــارات به وین امدیم‪ .‬فــرودگاه حیرت انگیزی‬ ‫بود‪ .‬دیدنش هم خوشحالی داشت هم ناراحتی‪ .‬خوشحالی‬ ‫از این همه پیشرفت و ناراحتی از اینکه چرا ما نباید این گونه‬ ‫باشیم؟ چرا قدم زدن در فرودگاه خودمان احساس خوبی به ما‬ ‫نمی دهد و حسرت های این شکلی‪ .‬می دانید دیگر خودتان‪.‬‬ ‫روزی که ما رسیدیم تقریبا از نظر خبری روز ارامی بود‪ .‬ظریف‬ ‫به ایران رفته بود برای مشــورت‪ .‬کار اصلی ما از سه شــنبه‬ ‫اغاز شــد‪ .‬الوروف به وین امده بود و دیــدار ظریف و کری‬ ‫هم خبر مهم روز بود‪ .‬و از همه مهمتر در این سه روز‪ ،‬دیدار‬ ‫جمع محدودی از خبرنگاران با سید عباس عراقچی و مجید‬ ‫تخت روانچی بود‪ .‬تقریبا ساعت هشت به برخی خبرنگاران‬ ‫‪3‬‬ ‫انچه در وین می گذرد غیر از بعد سیاسی حتما ابعاد مهم‬ ‫فنی هم دارد‪ .‬سال های متمادی مذاکره ایران با غرب موجب‬ ‫شده اکنون پرونده قطوری از مسائل فنی همچنان روی میز‬ ‫مذاکره باشد‪ .‬به قول سید عباس عراقچی ما در مذاکرات در‬ ‫مورد همه چیز صحبت می کنیم و تا همه چیز حل نشود‪ ،‬هیچ‬ ‫چیزی حل نشده است‪ .‬فعال مهمترین مساله اینجا در وین‬ ‫محور ‪ PMD‬اســت‪ .‬تیم ایرانی گویا می خواهد همزمان با‬ ‫توافق هسته ای پرونده ‪ PMD‬را نیز ببندد؛ یک بحث جنجالی‬ ‫و پر ماجرا که هنوز هم رایزنی های گســترده ای در مورد ان‬ ‫ادامه دارد‪.‬‬ ‫پنج شــنبه امانو به تهران رفتــه و قرار اســت در مورد‬ ‫‪ PMD‬با تهران مذاکره کند‪ .‬دو روز قبل از سفر امانو به تهران‬ ‫یک منبع نزدیک به تیــم مذاکره کننده هســته ای هدف از‬ ‫ســفر یوکیا امانو را گفت وگو درباره فعالیت های گذشــته و‬ ‫دریافت پیشنهادهای ایران برای رفع سوء تفاهمات عنوان‬ ‫کرد‪ .‬هنگامی که ایران مصاحبه با دانشــمندان هسته ای را‬ ‫نپذیرفت‪ ،‬اژانس راه حل پیشنهادی ایران را جویا شد که در‬ ‫این سفر ایران راه حل خود را ارائه می کند‪ .‬نکته مهم درباره‬ ‫این سفر این است که نگاهی به گذشــته نشان می دهد در‬ ‫راســتای همکاری های ایران با اژانــس بین المللی انرژی‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫گفته شد که برای جلسه توجیهی اماده باشند‪ .‬جلسه ساعت‬ ‫‪ 9:15‬شــب اغاز شــد‪ .‬در طبقه دوم هتل کوبورگ‪ .‬یکی از‬ ‫اتاق های در اختیــار وزارت خارجــه‪ .‬از حرف های اعضای‬ ‫تیم ایران احتمال قوی را می شد به توافق داد‪ .‬توضیحاتی‬ ‫که قرار بود محرمانه بماند اما به صبح نکشــید که عالوه بر‬ ‫فد رکورد های عراقچی در شبکه های مجازی‬ ‫چند سایت‪ ،‬ا ‬ ‫دست به دست می شد‪ .‬این البته عادت خبرنگاران ماست‪.‬‬ ‫حرف محرمانه انگار نداریم‪ .‬همه چیز برای نوشــتن است‪.‬‬ ‫این عادت بچه های ماست‪.‬‬ ‫مهمترین حرف های عراقچی مربوط به ‪ PMD‬می شد‪.‬‬ ‫اینکه قرار اســت امانو به ایران برود و با روحانی و شمخانی‬ ‫دیدار کند‪ .‬سفر عجیبی اســت‪ .‬همه اینجا در وین هستند؛‬ ‫ظریف و صالحی و امانو در تهران‪ .‬انگار قرار است او در قالب‬ ‫چارچوبی برای همکاری سال ‪ 2011‬که شامل ‪ 12‬سوال از‬ ‫ایران می شد موضوع ‪ PMD‬را دستور کار قرار دهد‪ .‬محتوای‬ ‫صحبت تیم ایران این بود که در توافق جامع حرفی از تعداد‬ ‫بازرسی ها و مصاحبه ها نیست و مکانیزم بازرسی در صورت‬ ‫تغییرادبیات‪PMD‬‬ ‫مذاکرات ایران و اژانس‬ ‫سرنوشتمذاکراترا‬ ‫تعیین می کند‬ ‫اتمی‪ ،‬بیانیه مشــترکی در ‪ 20‬ابان ماه ســال ‪ 92‬به امضای‬ ‫صالحی و امانو رســید‪ .‬بر این اســاس تا کنــون جمهوری‬ ‫اسالمی ایران ‪ 13‬اقدام عملی که پیش از این در مذاکرات‬ ‫با اژانس بر سر ان توافق شــده بود را اجرا کرده است و پنج‬ ‫مورد دیگر را نیز باید تا سوم شهریورماه امسال اجرایی کند‪.‬‬ ‫کارشناسان معتقدند که بیانیه مشترک ایران و اژانس که در‬ ‫ســال ‪ 92‬به امضا رســید‪ ،‬بهترین محمل برای حل مسائل‬ ‫گذشته و حال فعالیت های هسته ای کشورمان است‪.‬‬ ‫ماجرای یک بیانیه مشترک‬ ‫توافق سه مرحله ای‬ ‫بر اساس انچه اکنون در وین دنبال می شود گویا بنا بر‬ ‫این است که توافق در ســه مرحله عملیاتی شود‪ .‬در مرحله‬ ‫اول طرفین ظرف اوایل هفته اینده توافق را اعالم می کنند‪.‬‬ ‫در این فاز زمانی شــورای امنیت ســازمان ملل نیز قطعنامه‬ ‫جدیدی صــادر می کند که تحریم ها علیــه ایران به صورت‬ ‫مشروط و برگشت پذیر لغو خواهد شد‪.‬‬ ‫حاال طرفین زمانی به دست می اورند برای انجام مراحل‬ ‫بوروکراتیک توافق‪ .‬انها به کشورهای خود می روند و مراحل‬ ‫اجرای توافق را انجام می دهند‪ .‬در این مرحله کشــورهای‬ ‫مقابل به اعالم رفــع تحریم ها و ایران نیز بــه اجرای انچه‬ ‫در توافق به ان اشاره شده می پردازند‪ .‬مرحله سوم‪ ،‬بخش‬ ‫اجرای توافق اســت‪ .‬در این مرحله اســت کــه اژانس باید‬ ‫تایید کند ایران اقدامات فنی خود را انجام داده است‪ .‬پس‬ ‫از اعالم اژانس‪ ،‬امریکا و کشورهای غربی به صورت عملی‬ ‫تحریم های خود را قطع خواهند کرد‪.‬‬ ‫داستان مواد غنی شده‬ ‫از ابتدای مذاکرات همیشــه میزان ذخیره مواد غنی‬ ‫شــده در ایران مــورد بحث بــوده اســت‪ .‬در دوره ای حتی‬ ‫بحث اصلی این بود که این مواد به کشور ثالثی انتقال پیدا‬ ‫کند که بعدها به خط قرمز ایران تبدیل شــد‪ .‬حاال اما اخبار‬ ‫تایید نشــده ای حکایت از ان دارد که توافق شده ایران این‬ ‫مواد را بفروشــد تا هم از درامد ان بهره مند شود و هم از نظر‬ ‫تیم ایرانی به بازار فروش مواد هسته ای نیز وارد شود‪ .‬گفته‬ ‫می شود روس ها اولین مشتری این مواد هستند‪ .‬گویا ذخایر‬ ‫ایران باید به ‪ 300‬کیلوگرم برسد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫راستی ازمایی که قرار اســت اژانس برای حل همه مسائل‬ ‫فعلی و گذشته اتخاذ کند‪ ،‬همکاری بیشتری داشته باشند‪.‬‬ ‫پیش بینی می شود که همکاری ایران شامل ارائه اطالعات‬ ‫به موقع درباره تاسیسات هسته ای اش به اژانس بین المللی‬ ‫ی و نیز در زمینه اجرای اقدامات شفاف ساز خواهد‬ ‫انرژی اتم ‬ ‫بود‪ .‬فعالیت ها به صورت گام به گام پیش برده خواهد شد‪.‬‬ ‫اژانس بین المللی انرژی اتمی توافــق کرد که نگرانی های‬ ‫امنیتی ایران را از جمله از طریق استفاده از دسترسی مدیریت‬ ‫شــده و محافظت از اطالعات محرمانه مدنظــر قرار دهد‪.‬‬ ‫ایران و اژانس به عنوان گام اولیه با اقدامات عملی که در زیر‬ ‫امده است موافقت کردند‪ .‬ایران در عرض سه ماه از تاریخ‬ ‫این بیانیه دسترســی و اطالعات الزم را ارائــه خواهد کرد‪.‬‬ ‫اژانس بین المللی انرژی اتمی به شــورای حــکام در زمینه‬ ‫پیشــرفت در اجرای این اقدامات گزارش خواهد داد‪ ».‬اما‬ ‫متن ضمیمه بیانیه مشــترک چارچوب همکاری ‪ 11‬نوامبر‬ ‫‪« :2013‬اقدامات عملی اولیه که ایران باید در عرض ســه‬ ‫ماه اتخاذ کند‪ -1:‬ارائه اطالعات مربوطه و دسترسی مدیریت‬ ‫شده به معدن گچین در بندرعباس که مورد توافق دوجانبه‬ ‫قرار گرفت‪ - 2 .‬ارائه اطالعات مربوطه و دسترسی مدیریت‬ ‫شده به راکتور تولید اب سنگین که مورد توافق دوجانبه قرار‬ ‫گرفت‪ - 3 .‬ارائه اطالعات درباره همه راکتورهای تحقیقاتی‬ ‫جدید‪ - 4 .‬ارائه اطالعات در زمینه شناسایی شانزده سایت که‬ ‫برای ساخت نیروگاه های هسته ای در نظر گرفته شده است‪.‬‬ ‫‪ - 5‬شفاف سازی اظهارات ایران درباره تاسیسات غنی سازی‬ ‫اضافی ‪ - 6‬شفاف ســازی بیشــتر اظهارات ایــران در زمینه‬ ‫فن اوری غنی سازی لیزری‪ ».‬این بیانیه توسط یوکیا امانو‪،‬‬ ‫مدیرکل اژانس بین المللی انرژی اتمی و علی اکبر صالحی‪،‬‬ ‫ی ایران‬ ‫معاون رئیس جمهور ایران و رئیس سازمان انرژی اتم ‬ ‫در تاریخ ‪ 11‬نوامبر ‪ 2013‬در تهران امضا شد‪.‬‬ ‫بعد از توافق ایران و اژانس در ‪ 20‬ابان‪ ،‬ایران و اژانس‬ ‫در مذاکــرات دیگــری توافق کردنــد هفت اقــدام عملی‬ ‫در چارچوب بیانیه مشــترک مــورد توافق دو طــرف در ‪20‬‬ ‫ابان ماه را انجام دهند‪.‬موضوعات جدید توافق شده جهت‬ ‫همکاری های داوطلبانه‪ ،‬عالوه بر بیانیه تهران در راستای‬ ‫تفاهمات صورت گرفته در قالب برنامه اقدام مشــترک بین‬ ‫جمهوری اســامی ایران و کشورهای ‪ 5+1‬شــامل موارد‬ ‫زیر بود‪ -1 :‬ارائه اطالعات مورد توافق طرفین و دسترســی‬ ‫مدیریت شده مرتبط با معدن ساغند یزد‪ -2 .‬ارائه اطالعات‬ ‫مــورد توافق طرفیــن و دسترســی مدیریت شــده مرتبط با‬ ‫کارخانــه تغلیــظ اردکان‪ -3 .‬تحویل پرسشــنامه اطالعات‬ ‫طراحی (‪ )DIQ‬به روز شده راکتور ‪( 40-IR‬اراک)‪ -4 .‬اتخاذ‬ ‫اقدام در جهت به نتیجه رســانیدن رهیافــت پادمان برای‬ ‫راکتور ‪( 40-IR‬اراک)‪ -5 .‬ارائه اطالعات مورد توافق طرفین‬ ‫و تنظیم بازدید فنی از مرکز لیزر لشکراباد‪ -6 .‬ارائه اطالعات‬ ‫مــواد چشــمه [‪ ،]source material‬که هنوز بــه ترکیب و‬ ‫خلوص الزم برای ساخت سوخت یا غنی سازی نرسید ه است‪،‬‬ ‫شــامل واردات چنین موادی به ایران و اســتخراج اورانیوم‬ ‫از فسفات توســط ایران‪ -7 .‬ارائه اطالعات و توضیحات به‬ ‫اژانس به منظور ارزیابی اظهاریه ایران در مورد نیاز یا کاربرد‬ ‫توسعه ‪( EBW‬نسل جدید چاشنی های ایمن)‬ ‫خبر جدید این است که گویا امریکایی ها فعال از ادامه‬ ‫بحث بازدید از مراکز نظامی بــه ان حدی که پیش تر دنبال‬ ‫می کردند منصرف شده اند‪.‬‬ ‫براســاس اخباری که در وین مطرح است موضوعات‬ ‫باقیمانده در مذاکرات ‪ PMD‬تحریم تسلیحاتی و همزمانی‬ ‫تعهدات است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫ان چیزی که گویا اکنون مورد توافق تیم مذاکره کننده‬ ‫ایران با طرف مقابل اســت حل مســاله ‪ PMD‬از راه همان‬ ‫بیانیه مشترکی اســت که ‪ 20‬ابان ‪ 92‬امضا شد‪ .‬متن کامل‬ ‫ان بیانیــه به این شــرح بوده اســت‪« :‬اژانــس بین المللی‬ ‫انرژی اتمی و ایران‪ 11 ،‬نوامبر سال ‪ 2013‬توافق کردند که‬ ‫همکاری و گفت وگوی شــان را با هدف اطمینان از ماهیت‬ ‫منحصرا صلح امیز برنامه هسته ای ایران از طریق حل همه‬ ‫مســائل باقیمانده ای که تاکنون توســط اژانس حل نشده‬ ‫است‪ ،‬تقویت کنند‪ .‬در این زمینه این توافق حاصل شد که‬ ‫ایران و اژانس بین المللی انرژی اتمی در زمینه فعالیت های‬ ‫وجود مورد مشکوک مدنظر است‪ .‬همچنین قرار است درباره‬ ‫شک ایران به صداقت امانو هم بحث شود‪ .‬سفر امانو انگار‬ ‫کلید توافق جامع است‪ .‬ایا می شود به اژانس اعتماد کرد؟‪...‬‬ ‫کسی پاسخ درستی به این سوال نمی دهد‪ .‬صورت عراقچی‬ ‫خیلی خسته بود‪ .‬شمرده و ارام هم حرف می زد‪ .‬برای همین‬ ‫خانم افخم اصرار داشــت جلســه زودتر تمام شــود‪ .‬بعد از‬ ‫ساعت ‪ 10‬تمام شــد‪ .‬حاال پس از جلسه وضع تقریبا روشن‬ ‫شده بود‪ .‬اینکه برای توافق حداقل باید یک هفته صبر کرد و‬ ‫البته این جمله عراقچی که وضع مذاکرات عین بازی والیبال‬ ‫است وقتی نتیجه ‪ 24-24‬است‪ .‬هر لحظه احتمال شکست‬ ‫یا پیروزی توافق وجود دارد‪ .‬مثل دوشنبه شب که مذاکرات‬ ‫به جای سخت خورد و سه شنبه شب که فضا بهتر شده بود‪.‬‬ ‫مهمترین اتفاق روزهای اینده سفر وزرای خارجه به وین‬ ‫و بعد مشورت با پایتخت های شان است‪ .‬چیزی که سرنوشت‬ ‫مذاکرات را تعیین می کند‪ .‬می گویند ممکن است ظریف هم‬ ‫برای مشورت به تهران بازگردد‪.‬‬ ‫اینجا در مرکــز خبری همه منتظر خبر بزرگ هســتند؛‬ ‫توافق یا عدم توافق‪ .‬ســخت ترین روزها برای دیپلمات ها‬ ‫و پرفشار ترین روزها برای خبرنگارها‪ .‬دیپلمات ها ان طرف‬ ‫خیابان‪ ،‬خبرنگارها این طرف خیابــان‪ .‬چیزی که دو طرف‬ ‫خیابان را به هم وصل می کند‪ ،‬انبوهی از خبر و تحلیل است‬ ‫که فضای جهان را فراگرفته اســت‪ .‬این طرف خیابان قرار‬ ‫است راوی ان طرف خیابان باشد‪.‬‬ ‫‪27‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪4‬‬ ‫اســکات پترســون‪ ،‬خبرنگار و تحلیلگر نشــریه‬ ‫کریستین ســاینس مانیتور‪ ،‬از جمله افرادی است که‬ ‫معمــوال در مذاکرات هســته ای ایــران و اعضای ‪5+1‬‬ ‫حضوری مســتمر و پررنگ دارد‪ .‬او هم اکنون به عنوان‬ ‫خبرنگار ویژه این نشــریه امریکایی در شهر استانبول‬ ‫ترکیه ســاکن اســت تا تحوالت خاورمیانه را از نزدیک‬ ‫مورد رصد و تحلیل قــرار دهد‪ .‬مالقاتی که با اســکات‬ ‫پترسون در مقابل هتل کوبورگ‪ ،‬محل برگزاری مذاکرات‬ ‫هسته ای اخیر داشــتیم‪ ،‬ما را بر ان داشــت تا اخرین‬ ‫تحوالت مربــوط به مذاکــرات را از زاویه نــگاه او مورد‬ ‫بررسی قرار دهیم‪.‬‬ ‫حصول توافق هسته ای قطعی است‬ ‫گفت وگوها‪ :‬حنیف غفاری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫اسکات پترسون در گفت وگو با مثلث‬ ‫مذاکرات هســته ای ایران و اعضای ‪ 5+1‬در وین‬ ‫در حال پیگیری اســت‪ .‬مذاکراتی کــه هر لحظه‬ ‫بر حساســیت ان افزوده می شــود‪ ،‬ضمن اینکه‬ ‫ضرب االجل تعیین شده نیز به پایان رسیده و عمال‬ ‫مذاکرات در وقت اضافه در جریان است تا طرفین‬ ‫در خصوص توافق یا عدم توافق در ان اظهارنظر‬ ‫کنند‪ .‬فضای مذاکرات را چگونه تحلیل می کنید؟‬ ‫به نظر مــن‪ ،‬در این دور از مذاکرات هســته ای ما‬ ‫شاهد توافق میان طرفین خواهیم بود‪ .‬من در این خصوص‬ ‫خوشبین هستم و شــواهد و مســتندات موجود نیز نشان از‬ ‫همین توافق است‪ .‬دو طرف خواستار حل و فصل اختالفات‬ ‫هستند و اراده سیاســی الزم نیز در این برهه حساس زمانی‬ ‫میان ایران و امریکا وجود دارد‪ .‬در چنین شرایطی مذاکرات‬ ‫هسته ای در این دور به نتیجه ای ملموس خواهد رسید‪.‬‬ ‫باید تاکید کنم کــه دو طرف مذاکره کننــده گام های‬ ‫زیادی را جهت رســیدن بــه توافق نهایی برداشــته اند و در‬ ‫حال حاضر‪ ،‬نشــانه های موجــود بیانگر توافقی اســت که‬ ‫میان طرفین صــورت خواهد گرفت‪ .‬اوبامــا رئیس جمهور‬ ‫ایاالت متحده امریکا نیز خواهان توافق هسته ای با ایران‬ ‫است‪ .‬در حال حاضر مذاکرات هسته ای به مرحله حساسی‬ ‫رسیده است‪ .‬بدیهی است که همه در انتظار مشخص شدن‬ ‫نتیجه نهایی این دور از مذاکرات هستند و این انتظار زیاد به‬ ‫طول نخواهد انجامید‪.‬‬ ‫نخست وزیر اســرائیل و البی های صهیونیستی‬ ‫در امریــکا همچنــان مخالف توافق هســته ای با‬ ‫ایران هستند‪ .‬همچنین بســیاری از سناتورهای‬ ‫حــزب جمهوریخــواه و حتی برخی ســناتورهای‬ ‫حزب دموکرات که طرفدار البی های صهیونیستی‬ ‫هستند از این توافق اســتقبال نمی کنند‪ .‬به نظر‬ ‫شما در چنین شرایطی رفتار تل اویو پس از امضای‬ ‫احتمالی توافق نهایی چگونه خواهد بود؟‬ ‫انچه مسلم اســت اینکه مقامات امریکایی پس از‬ ‫امضای توافق احتمالــی درصدد اقناع اســرائیل برخواهند‬ ‫امد‪ .‬در ایــن خصوص کــری و دیگر مقامــات امریکایی به‬ ‫نتانیاهو خواهند گفت که توافق هسته ای با ایران در راستای‬ ‫ایجاد امنیت اسرائیل صورت گرفته است‪ .‬به هر حال روابط‬ ‫واشنگتنوتل اویوپسازتوافقاحتمالیدستخوشتحوالت‬ ‫عمده ای نخواهد شد و به همین روال ادامه پیدا خواهد کرد‪.‬‬ ‫نباید فراموش کنیم که مناسبات کالن و استراتژیک امریکا و‬ ‫اسرائیلمتغیریوابستهبهمذاکراتهسته ایایرانواعضای‬ ‫‪ 5+1‬نیســت که بخواهد با به نتیجه رســیدن این مذاکرات‬ ‫خدشه دار شود‪ .‬همان گونه که اشاره کردم‪ ،‬وزیر امور خارجه‬ ‫امریکا درصدد این برخواهد امد که توافق نهایی را در مسیر و‬ ‫مجرای حفظ امنیت اسرائیل مورد تجربه و تحلیل قرار دهد‪.‬‬ ‫کاخ ســفید با همین ادبیات و رویکرد با تل اویو پس از توافق‬ ‫احتمالی مواجه خواهد شد‪.‬‬ ‫ریاض و تل اویو مخالف قدرت گرفتن ایران پس از توافق هستند‬ ‫سیاست‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫استفان گرام‪ ،‬تحلیلگر دانمارکی در گفت وگو با مثلث‬ ‫به نظر می رسد مذاکرات هسته ای ایران و اعضای‬ ‫‪ 5+1‬به لحظات نفسگیر پایانی خود رسیده است‪.‬‬ ‫تحلیل شــما از اینــده مذاکرات و نتیجــه ان طی‬ ‫روزهای اتی چیست؟‬ ‫پاسخ به این ســوال اسان نیســت! حرکت در دور‬ ‫نهایی مذاکرات مانند حرکت در چندقدمی قله کوه ســخت‬ ‫و دشوار است‪.‬‬ ‫باید این نکته را پذیرفت که ماهیت مذاکرات هسته ای‬ ‫ایران و اعضای ‪ 5+1‬سخت و پیچیده است‪ .‬این پیچیدگی‬ ‫خود را در مســائلی مانند بازرســی ها و نحوه برداشته شدن‬ ‫تحریم ها نشان داده است‪ .‬رسیدن به یک توافق نهایی نیاز‬ ‫به تصمیم گیری های دشوار دارد‪ .‬از این رو پیش بینی نتیجه‬ ‫قطعی مذاکرات سخت اســت‪ .‬چندی پیش اشتاین مایر‪،‬‬ ‫وزیر امورخارجه المان از مثال گویایی برای درک این سختی‬ ‫استفاده کرد که من مایل هستم ان را دوباره بازگو کنم‪.‬‬ ‫اینکه اگــر بخواهیــم مذاکرات هســته ای را به یک‬ ‫کوه پیمایی تشــبیه کنیم‪ ،‬حرکت در این مرحله از مذاکرات‬ ‫‪5‬‬ ‫اســتفان گــرام‪ ،‬تحلیلگر‬ ‫مشهور دانمارکی یکی از افرادی‬ ‫است که جهت پوشش مذاکرات‬ ‫هسته ای ایران و اعضای ‪ 5+1‬به‬ ‫وین سفر کرده اســت‪ .‬گرام در‬ ‫جریان مذاکرات هسته ای لوزان‬ ‫نیز حضور پررنــگ و فعالی داشــت‪ .‬او در گفت وگویی‬ ‫کوتاه با هفته نامه مثلث‪ ،‬به بیان تحلیل خود از فضای‬ ‫مذاکرات و تاثیر ان بر تحوالت خاورمیانه پرداخت‪.‬‬ ‫به معنای حرکت در چند قدمی نوک قله کوه است‪ .‬هر اندازه‬ ‫به نوک قله نزدیک تر می شویم مذاکرت سخت تر می شود‪.‬‬ ‫طی روزهای اخیر دو طرف مذاکره کننده مواضع سختی را در‬ ‫این خصوص اتخاذ کرده اند و همین مساله بر پیچیدگی های‬ ‫موجود افزوده است‪.‬‬ ‫ایران درصدد اســت تحریم هایی که طی ســال های‬ ‫اخیر وضع شده است برداشته شود و در مقابل‪ ،‬طرف غربی‬ ‫هم می خواهد امکان بیشترین نظارت و کنترل ممکن را در‬ ‫توافق نهایی اعمال کند‪.‬‬ ‫مخالفت عربستان سعودی و اســرائیل با توافق‬ ‫نهایی هســته ای میــان ایــران و اعضــای ‪5+1‬‬ ‫موضوعی است که بارها از سوی تحلیلگران مورد‬ ‫تاکید و تفسیر قرار گرفته اســت‪ .‬این مخالفت و‬ ‫نارضایتی را چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫واقعیت امر این است که مخالفت عربستان سعودی‬ ‫و اسرائیل با مذاکرات هسته ای و رســیدن به توافق نهایی‬ ‫موضوعی کامال مشخص است‪ .‬بدیهی است که تل اویو و‬ ‫ریاض سعی دارند در این میدان خصوصا در همین روزها که‬ ‫مذاکرات به مراحل نهایی خود نزدیک شده است‪ ،‬بیشترین‬ ‫تاثیرگذاری معکوس را داشته باشــند‪ .‬همان گونه که اشاره‬ ‫کردید‪ ،‬این مخالفت هــا بر همگان و از جملــه تحلیلگران‬ ‫مسائل بین الملل محرز است‪.‬‬ ‫با تشکر از شما که در این گفت وگو شرکت کردید‪.‬‬ ‫من هم از شما متشکرم‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫توافق نهایی روابط واشنگتن و‬ ‫تل اویو را تغییر نمی دهد‬ ‫گرتپورتردرگفت وگوبامثلث‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫به ســوال مهمی اشــاره کردید‪ .‬مســلما پایبندی‬ ‫رئیس جمهور بعدی امریکا نسبت به توافق هسته ای نقش‬ ‫مهمی در اجرای صحیح ان ایفا خواهد کرد‪ .‬با این حال هر‬ ‫اندازه توافق به لحاظ حقوقی محکم تر بسته شود و در شورای‬ ‫امنیت به تصویب برسد و با ساز و کارهای اجرایی و حقوقی‬ ‫پیچیده عجین شود‪ ،‬امکان نقض ان در اینده کمتر خواهد‬ ‫شد‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬باید توجه داشــت که در صورت نقض‬ ‫توافق هسته ای از سوی رئیس جمهور بعدی امریکا‪ ،‬عمال‬ ‫کشورهای اروپایی با واشــنگتن در این خصوص همراهی‬ ‫نخواهند کرد‪ .‬بنابراین رئیس جمهــور بعدی امریکا فارغ از‬ ‫سیاست‬ ‫به نظر شما در نهایت توافقی میان ایران و اعضای‬ ‫‪ 5+1‬صورت خواهــد گرفت؟ در ایــن میان برخی‬ ‫اظهارنظرهــا و تحلیل ها حاکــی از توافق قطعی و‬ ‫برخی دیگر حاکی از عدم توافــق دارد‪ .‬باتوجه به‬ ‫فاصله ای که میان احتماالت مطرح شــده وجود‬ ‫دارد‪ ،‬چه تحلیل دقیقی از اوضاع دارید؟‬ ‫من طــی روزهــای اخیر نســبت به توافــق نهایی‬ ‫هسته ای میان ایران و اعضای ‪ 5+1‬خوش بین تر شده ام‪.‬‬ ‫در هر صورت نباید فراموش کرد که ایران و طرف مقابل هر‬ ‫دو درصدد رســیدن به توافق هســتند‪ .‬با این حال در برخی‬ ‫مســائل و حوزه ها مانند نحوه برداشته شــدن تحریم های‬ ‫ایران و موضوعات پیچیده بازرســی های هســته ای و‪...‬‬ ‫اختالفاتی وجود دارد‪ .‬باید این مسائل در روزها و مذاکرات‬ ‫اتی حل و فصل شــود تا دو طرف بتوانند بــه توافقی پایدار‬ ‫دســت پیدا کنند‪ .‬در هر حال طرفین باید به صورت فشرده‬ ‫کار کنند‪ .‬همچنین باید در انتظار رخدادهای اتی و روزهای‬ ‫حساس اینده بود‪.‬‬ ‫به کلیدواژه «توافق پایدار» اشاره کردید‪ .‬به نظر‬ ‫شما اساسا می توان نسبت به شکل گیری توافقی‬ ‫پایدار میان ایران و اعضای ‪ 5+1‬خوشــبین بود؟‬ ‫ایا رئیس جمهور بعدی امریــکا اعم از دموکرات یا‬ ‫جمهوریخواه نســبت به توافق احتمالی با ایران‬ ‫پایبند خواهد بود؟‬ ‫‪6‬‬ ‫گرت پورتر‪ ،‬تحلیلگر مشــهور امریکایی یکی از‬ ‫چهره های اشــنای حاضر در محل مذاکرات هسته ای‬ ‫ایران و اعضای ‪ 5+1‬در شهر وین محسوب می شود‪.‬‬ ‫پورتر تا کنون به سبب تحلیل های واقع بینانه و صریح‬ ‫خود از اوضاع سیاسی داخلی و خارجی حاکم بر ایاالت‬ ‫متحــده‪ ،‬محبوبیت زیادی نزد رســانه های مســتقل و‬ ‫منتقد امریکایی پیدا کرده است‪ .‬حضور پورتر در شهر‬ ‫وین مجالی در اختیارمان قرار داد تا با او در «البی هتل‬ ‫ماریوت» به گفت وگو نشسته و نظر وی را در خصوص‬ ‫توافق هسته ای با ایران و مسائل تبعی ان جویا شویم؛‬ ‫«مذاکرات هســته ای ایــران و اعضــای ‪ 5+1‬به نقاط‬ ‫حساس و تعیین کننده خود نزدیک شده است‪».‬‬ ‫اینکه جب بوش‪ ،‬هیالری کلینتون یا هر فرد دیگری باشد‪،‬‬ ‫قدرت مانور ازادانه در قبال توافقی که در حال بسته شــدن‬ ‫است را نخواهد داشت‪.‬‬ ‫در اینجــا‪ ،‬هزینــه گــذار از توافــق هســته ای برای‬ ‫رئیس جمهور بعدی امریکا بســیار باالســت‪ .‬اگرچه برخی‬ ‫نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ســال ‪ 2016‬امریکا‬ ‫مخالفت صریح خود را با توافــق احتمالی ابراز کرده اند‪ ،‬اما‬ ‫در عمل قدرت بر هم زدن توافق (در صورت اجرایی شــدن‬ ‫ان) را نخواهند داشت‪.‬‬ ‫البی هــای رســانه های دولتی در ایــاالت متحده‬ ‫امریــکا و برخی کشــورهای اروپایــی و همچنین‬ ‫طرفداران رژیم صهیونیستی در نهادهای رسمی‬ ‫و غیررســمی امریــکا نهایت تالش خــود را برای‬ ‫شکست مذاکرات به کار بسته اند‪ .‬تحلیل شما از‬ ‫این موضوع چیست؟‬ ‫عملیــات مشــترک کنگــره و برخــی رســانه های‬ ‫امریکایــی در تقابل بــا توافق هســته ای ایــران انعکاس‬ ‫ویژه ای در مذاکرات دارد‪ .‬از ســوی دیگر‪ ،‬بنیامین نتانیاهو‬ ‫نخســت وزیر اســرائیل نیز به مخالفت های خــاص خود با‬ ‫هرگونه توافق هســته ای با ایران ادامه می دهــد‪ .‬بنابراین‬ ‫باید متوجه پیچیدگی صحنه در وین بود‪ .‬ترکیب البی های‬ ‫سیاسی و رسانه ای و قدرت ان باید در محاسبات تحلیلی ما‬ ‫به صورتی جدی مورد توجه و استناد قرار گیرد‪ .‬در حال حاضر‬ ‫شاهد هســتیم که همگام با البی های رســمی در امریکا‪،‬‬ ‫رسانه های وابسته به انها نیز این بازی را تکمیل می کنند‪.‬‬ ‫البته من معتقدم که نتانیاهو در اســرائیل و البی های‬ ‫مشترک رسانه های رســمی در امریکا عمال نمی توانند مانع‬ ‫رســیدن به توافق نهایی شوند اما بدیهی اســت که در این‬ ‫خصوص تا اخرین حد ممکن تالش خواهند کرد‪ .‬نتانیاهو‬ ‫مخالفت خود را با ایــن توافق و هر موضوعی که نشــان از‬ ‫توافق با ایران داشته باشد علنی ساخته است‪.‬‬ ‫ایا توافق احتمالی میــان ایران و اعضای ‪ ،5+1‬در‬ ‫مناسبات دوجانبه اوباما و نتانیاهو تاثیرگذار خواهد‬ ‫بود؟ این تاثیرگذاری در چه حد و اندازه ای است؟‬ ‫ایا این توافق در مناسبات کالن طرفین خللی ایجاد‬ ‫خواهد کرد؟‬ ‫قطعــا ایــن توافــق در مناســبات کالن دو طرف‬ ‫تاثیرگــذار نخواهد بود‪ .‬سیاســت های حمایتــی امریکا از‬ ‫اســرائیل به قوت و قدرت خود باقی خواهد ماند‪ .‬از این رو‬ ‫نمی توان تصور کرد که رســیدن به توافــق نهایی منجر به‬ ‫تغییر سطح روابط تل اویو و واشنگتن شود‪ .‬حتی در دوران‬ ‫ریاست جمهوری باراک اوباما نیز این اتفاق رخ نخواهد داد‪.‬‬ ‫یکی از موضوعاتی که مقامات امریکایی روی ان‬ ‫به موازات مذاکرات هســته ای ایــران و اعضای‬ ‫‪ 5+1‬تاکید کرده و ســعی دارند در فضای خارج از‬ ‫مذاکرات حول ان مانور دهند‪ ،‬مساله حقوق بشر‬ ‫است‪ .‬این در حالی است که در فرگوسن‪ ،‬نیویورک‬ ‫و کارولینای جنوبی حقــوق اقلیت ها و مخصوصا‬ ‫سیاهپوستان در امریکا نقض می شود‪ .‬نظر شما‬ ‫درخصوص این موارد چیست؟‬ ‫انچه در قبال سیاهپوســتان می گذرد یک واقعیت‬ ‫تلخ در جامعه ماست‪ .‬این تراژدی محصول تاریخ و گذشته‬ ‫امریکا از یک سو و وجود خشونت در جامعه ما از سوی دیگر‬ ‫است‪ .‬ترکیب تاریخ گذشته و خشونت امروزی امریکا سبب‬ ‫شــده اســت تا چنین حوادث تلخی رخ دهد‪ .‬این حوادث‬ ‫حکم یک تراژدی تلخ را در ایاالت متحده دارد‪ .‬امریکا هنوز‬ ‫فرســنگ ها با تحقق رویای مارتین لوترکینگ که خواستار‬ ‫ایجاد یک زندگی برابر میان سیاهپوســتان و سفید پوستان‬ ‫و از بین رفتن تبعیض نژادی در این کشور بود‪ ،‬فاصله دارد‪.‬‬ ‫با تشکر از شما که در این گفت وگو شرکت کردید‪.‬‬ ‫من هم از شما متشکرم‪.‬‬ ‫‪29‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪30‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫تیم های مذاکره کننده ایران و گروه ‪ 5+1‬در کوبورگ مســتقر‬ ‫شده اند‪ .‬جلسات مهمی در این هتل برگزار می شود که مثلث انها را‬ ‫به تصویر کشیده است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪31‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫گزا‬ ‫ر‬ ‫ش‬ ‫دوپینگ سیاست داخلی‬ ‫فرجاممذاکراتچهتاثیریدرارایشنیروهای سیاسیدارد؟‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫‪7‬‬ ‫حاال که پرونده هسته ای به فرجام خود نزدیک شده‪،‬‬ ‫مهمترین صورت مساله این است که نتیجه این مذاکرات؛‬ ‫چه شکست و چه توافق چه تاثیری بر فضای سیاسی کشور‬ ‫خواهد گذاشت‪ .‬این البته انجا اهمیت بیشتری پیدا می کند‬ ‫که در تمام ماه های گذشــته از عمر دولت حســن روحانی‬ ‫هر چه بحث و جدل اصلی بوده بر پایه همین موضع شــکل‬ ‫گرفته است‪.‬‬ ‫کار حتی تــا انجا باال گرفــت که از این ماجرا دو ســر‬ ‫دلواپس و دالور بیرون امد‪ .‬یکی از دل نگرانی هایش برای‬ ‫پشت پا زدن غرب می گفت و ان دیگری از محاسبه و پشتکار‬ ‫تیم ایرانی و لزوم رسیدن به توافق سخن به میان می اورد و‬ ‫البته در دل همین ماجرا بود کــه موافقان و مخالفان دولت‬ ‫مســتقر به جایابی سیاســی برای خود پرداختند و این چنین‬ ‫شد که مخالفان به اردگاه دلواپسان رفتند و موافقان و اهل‬ ‫سکوت در سنگر دالوران جا خوش کردند‪.‬‬ ‫روز نهایی فرا رســیده و احتماال در همین موعد است‬ ‫که باید با روشن شدن تکلیف پرونده هسته ای‪ ،‬به تاثیر این‬ ‫نتیجه در فضای سیاســت ایران بپردازیم‪ .‬باید سرنوشــت‬ ‫مجادلــه دالور – دلواپــس را در معادالت سیاســی پیش رو‬ ‫تخمین بزنیم‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫داستان یک پرونده‬ ‫بعــد از پیــروزی حســن روحانــی در انتخابــات‬ ‫ریاست جمهوری‪ ،‬وقتی قرار شــد پرونده هسته ای دیگر در‬ ‫شورای امنیت ملی نماند و وزارت خارجه پیگیر ان باشد‪ ،‬دیگر‬ ‫کامال روشن شد که دولت جدید با دست فرمانی متفاوت امده‬ ‫است‪ .‬حســن روحانی در نیویورک تابو شکنی کرد و با باراک‬ ‫اوباما همکالم شد تا طرفین وزرای خارجه شان را برای حل‬ ‫پرونده هســته ای وکیل کنند و درســت همین جا بود که باز‬ ‫پای بحث هسته ای به صحنه سیاست داخلی ایران باز شد‪.‬‬ ‫روحانی پای حکم ماموریتی را برای محمد جواد ظریف‬ ‫امضا کــرده بود که تاریخ مصرف یک ســاله داشــت‪ .‬حاال‬ ‫صحنه ای دیگر مهیا شــده بود‪ .‬روحانی و منتقدانش بر سر‬ ‫مهمترین بخش از برنامــه انتخاباتی رئیس جمهور که حاال‬ ‫دیگر وارد فاز عملیاتی شده بود‪ ،‬وارد مجادله ای سنگین شده‬ ‫بودند‪ .‬یک مباحثه پر ســر و صدا که از پارلمان تا رسانه ها را‬ ‫فرا گرفته بود‪ .‬دو گانه مصالحه ‪ /‬مقاومت که مولود انتخابات‬ ‫‪ 92‬بود در روزهای صدارت حسن روحانی شکلی جدید یافته‬ ‫و در قالب دالور‪ /‬دلواپس خود نمایی می کرد‪.‬‬ ‫توافق ژنو که پــس از چانه زنی های ســخت به امضا‬ ‫رســید‪ ،‬صف مخالفــان طوالنی تــر شــد و از همایش النه‬ ‫جاسوسی کمپین دلواپسان متولد شد‪ .‬چهره های متعددی‬ ‫را می شد در جمع منتقدان یافت که از نگرانی های مصالحه‬ ‫با غرب و فرجام ان ســخن می گفتند‪ .‬دیگــر روزی نبود که‬ ‫از تریبون مجلس صدای بلند نقد طریقه مذاکرات شــنیده‬ ‫نشــود و بر روحانی و ظریف خرده نگیرند‪ .‬در چنین اوضاع‬ ‫و احوالــی کامال می شــد حس کرد کــه ارایــش نیروهای‬ ‫سیاسی بعد از خرداد ‪ 92‬متاثر از موافقت و مخالفت در مورد‬ ‫مذاکرات هســته ای شــده و این البته هر گز به ان معنا نبود‬ ‫که اصولگرایان تماما مخالف و اصالح طلبان تماما موافق‬ ‫رســم دولت جدید باشــند‪ .‬به یک معنا انچه رخ داد این بود‬ ‫که چهره ها و شخصیت های سیاســی این بار هریک بنا به‬ ‫دیدگاهی که در مورد نحــوه رفتار به غرب داشــتند‪ ،‬جانب‬ ‫موافقان یا مخالفان را گرفته و صورت بندی تازه ای شــکل‬ ‫گرفته بود‪.‬‬ ‫مجادله هســته ای انچنان داغ شــده بود که حســن‬ ‫روحانی که یک بار منتقدان هسته ای را بی سواد خطاب کرده‬ ‫بود و در اظهارنظری تند تر گفت که «عده ای شعار سیاسی‬ ‫ی هستند‪ .‬هروقت مذاکره می شود‪،‬‬ ‫می دهند اما بزدل سیاس ‬ ‫می گویند می لرزیم؛ به جهنم‪ ،‬بروید جای گرم که نلرزید‪ ».‬و‬ ‫البته محمد جواد ظریف هم همسو با رئیس جمهور خطاب به‬ ‫منتقدانش به طعنه گفت که «ما ملت دالوریم نه دلواپس‪».‬‬ ‫در همان دوران بود که هفته نامه مثلث در سر مقاله ای‬ ‫نوشته بود‪« :‬سربراوردن دلواپسان این بار به مثابه گفتمانی‬ ‫که نگران استقالل فنی کشور هستند‪ ،‬عالمتی است برای‬ ‫اصالح طلبان‪ ،‬راســت مدرن و ســایر اصولگرایان‪ .‬اینکه‬ ‫دوگانه سازش ‪ -‬مقاومت سال ‪ 92‬پس از توافق یا عدم توافق‬ ‫احتمالی ایران و ‪ 5+1‬همچنان ادامه می یابد و عطف به این‬ ‫دلواپسی‪ ،‬نقد این توافق با چارچوب استقالل کشور صورت‬ ‫می پذیرد و در صورت عدم توافق گفتمان غرب ستیزی دست‬ ‫باال را می گیرد‪.‬‬ ‫نزاع دوم امــا احتماال مربوط به رابطــه ایران ‪ -‬امریکا‬ ‫می شود‪ .‬منتقدان اصلی دولت ضمن نقد توافق احتمالی‪،‬‬ ‫مخالف تبدیل مذاکره موضوعی با امریکا به رابطه سیاسی‬ ‫خواهند بود و شــاید نقطه ثقل جدال‪ ،‬حــول محور مذاکره‬ ‫گســترده با امریکا شــکل بگیرد‪ .‬اگر از تحلیــل محتوایی‬ ‫نوشته ها و گفته های دکتر ظریف این گونه استنباط شود که‬ ‫او اســرائیل را مانع اصلی رابطه ایران ‪ -‬امریکا می داند و در‬ ‫عمل به دنبال قوی کردن البی ایرانی در امریکاست‪ ،‬انگاه‬ ‫رسیدن توافق بر سر موضوع هسته ای با امریکا را می توان‬ ‫نقطه ورود به مذاکرات گســترده تر از جانب دیپلمات های‬ ‫دولت یازدهم تصور کرد‪( ».‬سعید اجورلو‪ /‬سرمقاله مثلث)‬ ‫اگر تا اینجا بتــوان به این نتیجه رســید که مذاکرات‬ ‫هســته ای نقشــی تاثیر گذار در ارایش نیروهای سیاســی‬ ‫از خرداد ‪ 92‬تا کنون داشــته حاال باید بــه این فکر کنیم که‬ ‫این تاثیر گذاری تا چه زمانی ادامــه دار خواهد بود و به این‬ ‫بپردازیم که نقش نتیجه مذاکــرات در انتخابات مجلس و‬ ‫البته انتخابات ریاست جمهوری چه خواهد بود‪ .‬بهتر است‬ ‫از ســخنان محمد جواد ظریف شــروع کنیم ؛ اظهاراتی که‬ ‫موجب شد این گمانه از سوی منتقدان تقویت شود که دولت‬ ‫از مذاکرات هسته ای پلی برای سیاست داخلی ساخته است‪.‬‬ ‫ظریف در پاســخ به ســوالی در خصوص تاثیرات احتمالی‬ ‫شکست مذاکرات هســته ای در سیاست خارجی و سیاست‬ ‫داخلی ایران گفته بود‪« :‬مسلما تاثیرگذار خواهد بود‪ .‬چراکه‬ ‫ایران روندی را اغاز کرده و براساس این روند‪ ،‬هدف ما تغییر‬ ‫فضای سیاســت خارجی دولت ایــران بوده اســت‪ .‬اما اگر‬ ‫امروز‪ ،‬به رغم تمام تالش های ما برای توافق‪ ،‬در دستیابی‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫بازگشت به مناظره‬ ‫حامیان نیمه راه‬ ‫این تحلیل حتما نیمه تمام می ماند اگر به سوی دیگر‬ ‫چشــم ها دوخته نشــود‪ .‬انجا که اصالح طلبــا ن جا خوش‬ ‫کرده اند و خود را به قامت مدافعان روحانی در اورده اند‪.‬‬ ‫اصالح طلبانی که بــه زعم برخی تحلیلگــران نتیجه‬ ‫مثبت مذاکرات همچون اب حیاتی دوباره برای انان خواهد‬ ‫بود و این نتیجه می تواند دست باال در صحنه سیاست داخلی‬ ‫را برای انان فراهم کند‪.‬‬ ‫ایا ماجرا به همین ساد گی است‬ ‫واقعیت این است که حســن روحانی بخش زیادی از‬ ‫بدنه اجتماعی خــود را از اردوگاه اصالح طلبــان اورده‪ ،‬اما‬ ‫ایا ماندن یا نماندن این بدنه به کل در اختیار اصالح طلبان‬ ‫خواهد بــود؟ بیایید به مســاله این گونه نگاه کنیــم؛ بعد از‬ ‫پیــروزی در مذاکرات هســته ای چه دلیلی وجــود دارد که‬ ‫حســن روحانی میوه این برد را با انها در یک سبد قرار داده و‬ ‫سور وسات مشــترکی برگزار کند؟ چرا او نباید خود به تنهایی‬ ‫سوغاتی که ظرف از وین برایش خواهد اورد را تصاحب کند؟‬ ‫درســت همین جاســت که باید بگوییم اگر مذاکرات‬ ‫شکست بخورد احتمال گذار اصالح طلبان از روحانی وجود‬ ‫دارد و اگر مذاکرات پیروز شود احتمال گذار و عبور روحانی‬ ‫از اصالح طلبان وجود دارد‪.‬‬ ‫حاال که به انتهای این تحلیل رسیده ایم باید بار دیگر‬ ‫این سواالت را تکرار کنیم‪ :‬ایا توافق هسته ای لزوما منجر‬ ‫به پیروزی حامیان حسن روحانی در مجلس خواهد شد؟ ایا‬ ‫شکست مذاکرات پیروزی مخالفان روحانی را در انتخابات‬ ‫مجلس و بعد از ان ا نتخابات ریاست جمهوری سهل خواهد‬ ‫کرد؟‬ ‫شاید پاسخ درست این باشد که اگر چه تا کنون غالب‬ ‫مجادالت بر ســر پرونده هســته ای بوده اما شــاید به زمان‬ ‫انتخابات که برســیم انقدر از نتیجه توافق هر چه باشد دور‬ ‫شده باشیم که پای موضوعات مهمتری به میان اید‪.‬‬ ‫اگر حســن روحانی همه تخم مر غ هایش را در ســبد‬ ‫سیاســت خارجی چیده مــا در مقام تحلیل الزمــا نباید همه‬ ‫م هم برای روز انتخابات معطوف به نتیجه پرونده‬ ‫چیز را انه ‬ ‫هسته ای کنیم؛ خبرهایی می رســد؛ رویدادهای مهمتری‬ ‫در راه است !‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫اگر در دوران چشیدن شهد ژنو‪ ،3‬منتقدان سرشناس تر‬ ‫حسن روحانی یا سکوت پیشه کرده یا حتی به دفاع از روحانی‬ ‫می پرداختند‪ ،‬حاال شــرایط ان قدر تغییر کرده است که سه‬ ‫رقیب حســن روحانی در انتخابات‪ ،‬رک و صریح به انتقاد از‬ ‫سیاست های هسته ای دولت می پردازند‪.‬‬ ‫محسن رضایی در ســخنانی گفته‪« :‬برخی نباید اخبار‬ ‫غلط را به دشــمن بدهنــد و بگویند ما اب خــوردن نداریم و‬ ‫نمی توانیم سرپای خود بایستیم‪ .‬ملت ایران و اندیشمندان و‬ ‫جوانان ایران ان چنان غنی از انرژی‪ ،‬معنویت و عرفان است‬ ‫که همه دنیا را می تواند ســیراب کند و به همه انســان های‬ ‫عالم کمک کند‪ .‬از نجابت ما کسی سوءاستفاده نکند‪ .‬اگر‬ ‫روزی خشم ملت ایران به جوشش در اید مطمئن باشید شما‬ ‫یک افسوس تاریخی خواهید خورد‪ ،‬همان طور که در جنگ‬ ‫افسوس خوردید‪ .‬دیگر سیاست خارجی قاجاری و پهلوی به‬ ‫این کشور بازنخواهد گشت‪».‬‬ ‫ان سو تر سعید جلیلی هم که طرف اصلی دو قطبی با‬ ‫حسن روحانی به شمار می اید حاال صریح تر از همیشه سخن‬ ‫می گوید‪ .‬همین جاســت که او بحث خدا و کدخدا را پیش‬ ‫می کشد و می گوید‪« :‬درس بزرگ خرمشهر چه بود ؟ درس‬ ‫بزرگ سوم خرداد چه بود ؟ این بود که کسانی پیدا شدند که‬ ‫در برابر این جاهلیت مدرن ایستادند‪ .‬به جاهلیت مدرن امید‬ ‫نبستند‪ .‬نشان دادند که ماامر فرعون بالرشید‪ .‬مناسباتی که‬ ‫اینها تعریف کرده اند رشد دهنده نیست‪ .‬اتفاقا مناسباتی که‬ ‫اینها تعریف کرده اند مانع رشــد ملت هاست‪ .‬مانع پیشرفت‬ ‫ملت ها است‪.‬‬ ‫اینجا است که شما می بینید این شــهدای بزرگوار ما‪،‬‬ ‫عزیزانی امثال جهــان ارا بودند که خرمشــهر را ازاد کردند‪.‬‬ ‫«قالوا ربنا الله ثم استقاموا»‪ .‬گفتند ربوبیت از ان خدا است‬ ‫و بر این استقامت کردند‪ .‬پاسخش چه بود‪« .‬تتنزل علیهم‬ ‫المالئکه ان ال تخافوا و ال تحزنوا»‪ .‬نترسید و نگران نباشید‪.‬‬ ‫چون تمام اهــرم طاغوت ها و مســتکبران و این کدخداها‬ ‫ ترساندن است‪« .‬ذلکم الشیطان یخوف اولیائه»‪ .‬چه چیزی‬ ‫باطل السحر این است؟ نترســید و نگران نباشید‪ .‬بایستید‪.‬‬ ‫حق یک ملت سهم صدقه سری نیست که کدخدایی بخواهد‬ ‫بدهد‪ .‬خرمشهر و ازادی خرمشهر نشــان داد که یک ملت‬ ‫می تواند بایستد‪ ،‬حق خودش را اســتیفا بکند و توی دهان‬ ‫این کدخدا بزند‪ .‬چرا انها امروز این قدر نگران هستند ؟ چرا‬ ‫امروز شش تا کشور کارشــان را ول می کنند ؟ می ایند نه روز‬ ‫صحبت می کنند‪ .‬واقعا راجع به چند تا سانتریفیوژ ایستاده اند‪.‬‬ ‫او که چند هزار کالهک هسته ای دارد‪ .‬از چی نگران است ؟‬ ‫می بیند یک قدرتی پیدا شــده که در برابر او ایســتاده است‬ ‫به دنیا نشــان می دهد می تواند مقاومت کند و پیروز بشود‪.‬‬ ‫می تواند مقاومت بکند و پیشرفت بکند‪ .‬می تواند پیشرفت‬ ‫بکند و تکثیر بشود‪ .‬او از این می ترســد‪ .‬خیلی ها بودند که‬ ‫رفتند با کدخدا ســاختند‪ .‬دیدید چه به سرشــان امد‪ .‬همین‬ ‫اتحاد جماهیر شوروی را ببینید چه کارها که نکرد ‪» .‬‬ ‫این البته همه حرف ســعید جلیلی نیست‪ .‬او به کنایه‬ ‫حرف های دیگری هم می زند و سربسته می گوید‪« :‬اگر برای‬ ‫مردم ما امروز برخی مشکالت و نگرانی ها وجود دارد ‪ ،‬خیلی‬ ‫سیاست‬ ‫به توافق هسته ای شکســت بخوریم‪ ،‬مردم ایران فرصت‬ ‫دارند تا در انتخابات مجلس که ‪ 16‬ماه بعد برگزار می شود‪،‬‬ ‫پاسخ شکســت ما در مذاکرات را بدهند‪ .‬اخرین باری که ما‬ ‫برای توافق با غرب بر سر برنامه هسته ای مان تالش کردیم‬ ‫(منظورم سال های ‪ 2004‬و ‪ 2005‬است) روی گشاده ما از‬ ‫سوی اتحادیه اروپا رد شــد‪ .‬چراکه اتحادیه اروپا به تنهایی‬ ‫با ما مذاکره نمی کرد و فردی در کاخ سفید و فردی دیگر در‬ ‫وزارت امورخارجه امریکا نشســته بود و از توافق ممانعت به‬ ‫عمل اورد‪ .‬درست مثل برخی که امروز‪ ،‬فارغ از اینکه توافق‬ ‫چه پارامترهایی داشته باشد‪ ،‬ان را نمی خواهند‪ .‬در ان زمان‬ ‫وقتی مذاکرات شکست خورد‪ ،‬مردم ایران پاداش شکست‬ ‫ما در مذاکــرات را در انتخابات با انتخــاب رئیس جمهوری‬ ‫متفاوت دادند که هشــت سال در مســند ماند و مرا زودتر از‬ ‫موعد بازنشسته کرد‪ .‬حاال من دوباره زنده شده ام فکر می کنم‬ ‫خیلی اهمیت دارد مراقب این باشــیم کــه جامعه جهانی و‬ ‫به خصوص غرب‪ ،‬درحال ارسال چه پیامی به ایران است‪.‬‬ ‫ایا به دنبال توافق با ایران است ؟ ایا روی گشاده ایران و نگاه‬ ‫رو به جلوی ایران پاسخ مثبت را دریافت خواهد کرد یا اینکه‬ ‫این روی گشاده بار دیگر رد خواهد شد و من فکر می کنم که‬ ‫مردم ایران بــه این پیام جامعه جهانی بر ســر صندوق های‬ ‫رای پاســخ خواهند داد‪ ».‬ظریف صراحتا اعــام کرد که؛‬ ‫«ایران یک بار در دولت سید محمد خاتمی‪ ،‬با روی گشاده‬ ‫به غرب بر سر مذاکرات هســته ای به مذاکره نشست اما در‬ ‫نهایت با کارشکنی طرف غربی این مذاکرات به نتیجه نرسید‬ ‫و مردم در انتخابــات رئیس جمهــوری را انتخاب کردند که‬ ‫روندی متفاوت با رئیس جمهور قبلی در پیش بگیرد‪ .‬امروز‬ ‫هم که مردم بار دیگر به گشودن پنجره مذاکرات هسته ای‬ ‫به روی غرب‪ ،‬با انتخاب حســن روحانی رای داده اند‪ ،‬این‬ ‫فرصت و این حــق را دارند که در صورت کارشــکنی غرب‪،‬‬ ‫پاسخ غرب را در انتخابات اینده بدهند‪ ».‬سخنانی پر هیاهو‬ ‫که با واکنش های گسترده ای مواجه شــد‪ .‬حاال همه فکر‬ ‫منتقدان این شــده بود کــه دولت به وزنه سیاســت خارجی‬ ‫برای برد در صحنه سیاســت داخلی می اندیشد و ان سو تر‪،‬‬ ‫کار ســخت مدافعان دولت هــم به توجیه ســخنان ظریف‬ ‫خالصه شده بود‪.‬‬ ‫در ســطح اول تحلیل‪ ،‬این اظهــارات در دو نما مورد‬ ‫بحث قرار گرفــت؛ اول اینکه دولت بــه انتخابات مجلس‬ ‫می اندیشــد و به اینکه حامیان خود را با تکیــه بر پیروزی در‬ ‫پرونده هســته ای وارد پارلمان کند و در زمانــی دور تر به دو‬ ‫دوره ای شــدن رئیس جمهور کمک کند‪ .‬در نمای دوم که‬ ‫مهم تر هم به نظر می امــد‪ ،‬منتقدان مطــرح می کردند که‬ ‫دولت بنای وارد کردن غرب به سیاست داخلی ایران را دارد‪.‬‬ ‫چنین صورت مساله هایی با بحث های متعددی همراه شد؛‬ ‫مباحثی که نه فقط توسط موافقان و مخالفان دولت که حتی‬ ‫از سوی غربی ها با غلظت بیشــتری دنبال می شد‪ .‬چنان که‬ ‫مرکز مطالعات بلفر دانشگاه هاروارد در امریکا در یک بررسی‬ ‫نتیجه گرفت که یکی از مهم ترین هدف های دولت روحانی‬ ‫از تالش برای به نتیجه رساندن موضوع هسته ای این است‬ ‫که در انتخابات مجلس پیروز شود‪.‬‬ ‫در این تحلیــل امده بــود‪« :‬اکنون همــه جناح های‬ ‫سیاسی در ایران به انتخابات پارلمانی سال ‪ 2016‬میالدی‬ ‫در این کشور چشم دوخته اند و مذاکرات هسته ای نیز نقش‬ ‫تعیین کننــده ای را در این رقابت سیاســی خواهد داشــت‪.‬‬ ‫باید دید که با نزدیک شــدن مهلت جدید تعیین شــده برای‬ ‫مذاکرات هســته ای در ماه نوامبر‪ ،‬ایا باز هم امکان تمدید‬ ‫گفت وگوها وجود دارد و اگر پاسخ مثبت است‪ ،‬چگونه قرار‬ ‫اســت این کار صورت بگیرد‪ .‬دولت حســن روحانی‪ ،‬قطعا‬ ‫در میان مــدت به دنبال تمدیــد زمان مذاکرات هســته ای‬ ‫ی بزرگی برای حسن‬ ‫خواهد بود‪ .‬شکســت مذاکرات‪ ،‬ناکام ‬ ‫روحانی و میانه روها در ایران اســت و توانایــی انها را برای‬ ‫اداره امور داخلی کشــور کاهش می دهد‪ .‬از ســوی دیگر‪،‬‬ ‫شکست یا تمدید مذاکرات هســته ای به نفع تندروهاست؛‬ ‫تمدید گفت وگوها نمی تواند تا ابد ادامه پیدا کند و هزینه های‬ ‫سیاسی خواهد داشت‪ .‬خیلی مســائل نیز به شروط مطرح‬ ‫بــرای تمدید گفت وگوها بســتگی خواهد داشــت‪ .‬هر قدر‬ ‫پیشرفت مذاکرات ضعیف تر باشــد‪ ،‬تندروها چه در مساله‬ ‫هســته ای و چه در بازی های سیاســی داخلی بیشــتر سود‬ ‫خواهند کرد‪ .‬از عجایب روزگار این است که روحانی‪ ،‬شعار‬ ‫ایجاد شــرایط «برد‪-‬برد» را در توافق ایران بــا امریکا داده‬ ‫بود‪ ،‬اما اکنون اوضاع به نوعی شرایط برد‪ -‬برد برای تندروها‬ ‫تبدیل شده است‪».‬‬ ‫از این نگرانی ها حرف های درســتی اســت‪ .‬باید دید کدام‬ ‫یک از اینها ناشی از ارمان های ما ســت و کدامش ناشی از‬ ‫ضعف های عملکرد ماست‪».‬‬ ‫و البته همزبان با او‪ ،‬این محمد باقر قالیباف است که‬ ‫رخ به رخ‪ ،‬رقیب انتخاباتی اش شده و می گوید‪ « :‬تردیدی‬ ‫در این نیســت که قدرت دفاعی و اقتصادی کشــور امکان‬ ‫چانه زنی و دســتیابی به توافقی باعزت را افزایش می دهد و‬ ‫امروز تاسف انگیز است که دولت با دســت خود‪ ،‬خود را در‬ ‫میز مذاکرات خلع ســاح کرده اســت‪ .‬این نحوه مدیریت‬ ‫اقتصادی در داخل کشــور اســت کــه مذاکره کننــدگان را‬ ‫تضعیف می کند نه منتقدان‪».‬‬ ‫همه این حرف ها یعنی اینکه در محور سیاست خارجی‬ ‫یعنی همان جا که بحث پرونده هسته ای مطرح است رقبای‬ ‫حسن روحانی صف کشیده اند و این مذاکرات هر نتیجه ای‬ ‫داشــته باشــد انها بر مبنای اصول سیاســت خارجی دولت‬ ‫یازدهم وارد انتخابات خواهند شــد؛ چه انتخابات مجلس و‬ ‫چه انتخابات ریاســت جمهوری ! این اما همه ماجرا نیست‪.‬‬ ‫به یک معنا واقعیت این است که در میان اصولگرایان همه‬ ‫به یک شکل نمی اندیشند‪ 18 .‬ماه بعد از انتخابات همچنان‬ ‫دو گانه هسته ای وجود دارد و هنوز یک سر ان حسن روحانی‬ ‫با همراهی چهره هایی چون علی اکبر والیتی و علی الریجانی‬ ‫و یک سر دیگر ان نیز ســعید جلیلی و محمد باقر قالیباف با‬ ‫صفی از همفکران دلواپس است‪.‬‬ ‫‪33‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫ توافق امضا می شود‬ ‫گفت وگو با محمداسماعیل کوثری‬ ‫مذاکرات هســته ای روزهــای پایانی خــود را تجربه‬ ‫می کند‪ .‬شما چه ارزیابی از نتیجه گفت وگوها دارید؟‬ ‫هنوزاطالعینداریمبایدبیایندوگزارشدهندببینیمچه‬ ‫اتفاقی افتاده است‪ ،‬بنابراین در شرایطی که جزئیات گفت وگوها‬ ‫مشخصنیستنمی تواناظهارنظرکرد‪.‬‬ ‫ سرنوشتگفت وگوهاومذاکراتچهتاثیریبرفضای‬ ‫سیاسی کشور دارد ؛ به عبارت دیگر عرصه سیاست‬ ‫داخلی را دستخوش تغییر ارایش خواهد کرد یا خیر؟‬ ‫باالخره بستگی دارد توافق هسته ای در چه سطح و چه‬ ‫صورتی باشد‪ ،‬اگر همانی باشد که مقام معظم رهبری فرمودند‬ ‫یعنیتوافقخوبانجامشودمسلماتاثیرمثبتدارد‪.‬اگرخدایی‬ ‫نکرده انچنان نباشد تاثیر منفی دارد‪ ،‬بر همین اساس است که‬ ‫گفتم باید اعضای تیم مذاکره کننده بیایند و گزارش دهند ببینیم‬ ‫نتیجهگفت وگوهادرچهوضعیتیاست‪.‬‬ ‫یعنیشمامعتقدیدکهتوافقهسته ایحاصلمی شود‬ ‫اما باید خوب یا بــد بودن ان مــورد ارزیابی قرار گیرد‬ ‫و این ارزیابی هم براســاس گزارشــی است که تیم‬ ‫مذاکره کننده ارائه می دهد؟‬ ‫منظور این اســت که اعضای تیم مذاکره کننده ایران‬ ‫جزئیات توافق صورت گرفته با‪ 5+1‬را گزارش دهند‪.‬‬ ‫تا بعد از گــزارش تیم مذاکره کننده ارزیابی شــود که‬ ‫توافق حاصله خوب است یا خیر؟‬ ‫احتمال وقــوع توافق زیاد اســت و بعــد از این اتفاق‬ ‫باالخره از دو حالت خارج نیست یا توافق خوب است یا بد ؛ شکل‬ ‫ی ندارد‪.‬‬ ‫سوم ‬ ‫شماگفتیدکهتوافقخوبهسته ایتاثیرمثبتیروی‬ ‫فضای سیاسی کشــور می گذارد‪ ،‬بیشتر در این باره‬ ‫توضیح دهید‪.‬‬ ‫اثرش این است که مردم به مسئوالن‪ ،‬نظام‪ ،‬دولت و‬ ‫مجلس امیدوارتر می شــوند اما اگر خدایی نکرده توافق خوب‬ ‫نباشد اثر منفی می گذارد پس باید منتظر ماند و بدون اطالع از‬ ‫جزئیاتتحلیلوموضع گیرینکرد‪.‬‬ ‫اینکهشماگفتیدتوافقخوبحاصلشودنگاهمردمرا‬ ‫بهنظام‪،‬دولتومجلسمثبتمی کندوزنجناح های‬ ‫سیاسی را هم در عرصه سیاست داخلی کشور تغییر‬ ‫می دهد و باال و پایین می کند؟‬ ‫بســتگی به تبعات اینده توافق دارد که ببینیم چقدر در‬ ‫اجرای توافق هسته ای عملی می شود‪.‬‬ ‫یعنی اگر انچه تعهدات دو طرف نســبت به یکدیگر‬ ‫است انجام شود احتمال دارد وزن سیاسی دو جناح را‬ ‫در عرصه سیاست داخلی کشور تغییر دهد؟‬ ‫باالخره اگر توافق خوب باشد کل دستاوردش متعلق‬ ‫به نظام است‪ .‬حاال اینکه در اجرا چگونه شود ان موقع باید نگاه‬ ‫کرد و دید‪ .‬اگر اجرا نیز به موقع و خوب باشد وزن هر کدام را باال‬ ‫وپایینمی کند‪.‬‬ ‫یعنی اگــر توافق هســته ای خــوب اجرا شــود وزن‬ ‫سیاسیاصالح طلبانتقویتمی شود؟‬ ‫این مساله به اصالح طلبان ربطی ندارد‪ ،‬اصالح طلبان‬ ‫عددی نیســتند که بخواهیم درباره انها صحبــت کنیم‪ ،‬اصال‬ ‫اصالح طلبانکجایکارهستند؟‬ ‫یعنی اصالح طلبان در انتخابات مجلس نمی توانند از‬ ‫توافق هسته ای بهره برداری سیاسی کنند؟‬ ‫این توافق ماحصل عملکرد دولت تدبیر و امید است‪،‬‬ ‫نهاصالح طلبان‪.‬اصالح طلباناگررایداشتندکهنمی گذاشتند‬ ‫کاندیدای اختصاصی شــان از عرصه رقابت ریاست جمهوری‬ ‫کناربکشد‪.‬‬ ‫خب همین دولت تدبیــر و امید که نگاه مــردم بر اثر‬ ‫توافق هســته ای بــه ان مثبــت می شــود موقعیت‬ ‫شاید روحانی از اصالح طلبان عبورکند‬ ‫سیاست‬ ‫‪34‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫‪9‬‬ ‫ گفت وگو با امیرحسین قاضی زاده هاشمی‬ ‫ارزیابی شما از مذاکرات هسته ای چیست؟‬ ‫تجربه ای در موضوع کارکردن با امریکایی ها داریم‬ ‫که این تجربه در طول همین مذاکرات بارها تکرار شد ه و ان‬ ‫اینکه امریکایی ها به هیچ قول و قراری پایبند نیســتند و هر‬ ‫قول و قرار و قراردا دی را قابل نقض و شکستن و به فراموشی‬ ‫سپردن می دانند‪ .‬البته نوع رویکرد انها در مذاکره منحصر به‬ ‫ایران نمی شود‪ .‬تجارب دیگری را هم با سایر کشورها داشتند‬ ‫که همین نتیجه و سرنوشــت ماحصل تعامــل و مذاکره ان‬ ‫کشورها با امریکا شد‪.‬‬ ‫بنابراین امریکایی ها افراد غیرقابل اعتماد و اطمینان و‬ ‫بدعهد به پیمان و قرارداد هستند حتی اگر تنازل گسترده هم‬ ‫بکنیم؛ اصال مبنای عمل این باشد که هر چه انها می گویند‬ ‫ما بپذیریم بــاز هم نمی شــود اعتماد کرد کــه مذاکرات به‬ ‫نتیجه برسد‪ .‬در مجموع پاســخ به این سوال سخت است‪.‬‬ ‫اگر براساس احتمال بخواهیم بگوییم مذاکرات یا به نتیجه‬ ‫نمی رســد یا اگر همانند توافق موقت ژنو یــا لوزان به نتیجه‬ ‫برسد با بدعهدی و شکست شــدن ان از طرف امریکایی ها‬ ‫مواجه خواهد شد‪.‬‬ ‫توافق یا عدم توافق چه تاثیری بر ارایش نیروها و‬ ‫فعاالن عرصه سیاست داخلی کشور دارد؟‬ ‫چون دولت در تبلیغاتی که انجام می دهد از مذاکره‬ ‫به عنوان یک ابزار سیاســت داخلی دارد استفاده می کند و‬ ‫دنبال دو قطبی کردن فضــا به عنوان موافقــان و مخالفان‬ ‫مذاکرات هسته ای یا توافق جامع است بنابراین حتما تاثیر‬ ‫دارد‪ .‬اگر دولت چنین رویکردی را دنبال نمی کرد این اتفاق‬ ‫تاثیری بر ارایــش نیروها و فعاالن عرصه سیاســت داخلی‬ ‫کشــور نداشــت‪ .‬مقام معظم رهبری می گوینــد؛ هیچ کس‬ ‫مخالف مذاکره هســته ای و توافق نیســت و همــه از تیم‬ ‫مذاکر ه کننده و توافق جامع هســته ای با ‪ 5+1‬در چارچوب‬ ‫سیاست های نظام دفاع و حمایت و پشتیبانی می کنند‪ .‬توافق‬ ‫خوب و بد هسته ای هم براساس خطوط قرمز نظام جمهوری‬ ‫اسالمی ایران تعریف شده است ‪ .‬بارها و بارها معظم له این‬ ‫خطوط قرمز را تشــریح و تبیین کردند بنابراین در چارچوب ‬ ‫ترسیمی مقام معظم رهبری همه در پای یک هدف هستیم‬ ‫اما براساس رویکردی که دولت و شخص رئیس جمهور پیش‬ ‫گرفته طبیعتا تاثیر می گذارد‪.‬‬ ‫به نظر شــما اگر توافق هســته ای حاصل شــود‬ ‫اقای روحانی از اصالح طلبــان عبور می کند چون‬ ‫هم اکنون اصالح طلبان او را مدیون حمایت های‬ ‫خــود در انتخابــات ریاســت جمهوری ســال ‪92‬‬ ‫می خوانند و حمایت های اتی خود را نیز مشــروط‬ ‫به نحوه رفتار کابینه و رئیس دولــت می کنند‪ ،‬ایا‬ ‫بعد از حصول توافق هســته ای اقای روحانی خود‬ ‫را همچنان نیازمند پایگاه اجتماعی اصالح طلبان‬ ‫‪8‬‬ ‫محمداســماعیل کوثــری‬ ‫معتقد است که دستاورد توافق‬ ‫خوبمتعلقبهکلنظاماست‪ .‬با‬ ‫او د رمورد تاثیر نتیجه مذاکرات‬ ‫هســته ای بــر فضای سیاســی‬ ‫کشور گفت وگو کردیم‪.‬‬ ‫حامیانشدرانتخاباتمجلسایندهتقویتنمی شود؟‬ ‫عیبی ندارد موقعیت حامیانــش در انتخابات مجلس‬ ‫تقویت شود اما این ربطی به اصالح طلبان پیدا نمی کند‪.‬‬ ‫اما اصالح طلبان بخش عمده ای از حامیان دولت‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫خیر‪،‬اصالاینطورنیست ‪ .‬نهایتااصالح طلبان‪ 7‬یا‪ 8‬درصد‬ ‫ازحامیاندولترابیشترتشکیلنمی دهند‪.‬‬ ‫یعنی اصولگرایان عمده حامیان دولت هستند؟‬ ‫اصولگرایانهمهستندامانمی توانگفتکلجریان های‬ ‫اصولگرایی چنین رویکردی دارند‪ .‬خود اقای روحانی نیز بارها و‬ ‫اخیرا گفته که از ظرفیت همه گروه ها در دولت اســتفاده کرده‬ ‫است‪.‬‬ ‫اما اصولگرایــان دولت اقای روحانــی را اصالح طلب‬ ‫می دانند پس شما چنین دیدگاهی ندارید؟‬ ‫اصال این طور نیست‪.‬‬ ‫پایداری هــا علنــا می گوینــد دولــت اقــای روحانی‬ ‫اصالح طلب است؟‬ ‫مگر پایداری همه اصولگرایان را شامل می شود ؟‬ ‫پس االن نــگاه اصولگرایان به دولت اقــای روحانی‬ ‫چیست؟‬ ‫باالخره نگاه مجلس اصولگرا را به دولت اقای روحانی‬ ‫شاهد هســتیم‪ .‬باالخره هر کســی نظر خودش را می دهد مگر‬ ‫فراکسیون رهروان والیت نگاه حمایتی از دولت ندارد‪ .‬‬ ‫اگر دولت به توافق خوب هســته ای دست پیدا کند‬ ‫حامیانشدرمجلسایندهنسبتبهسایرگرایش های‬ ‫سیاسیتقویتمی شوند؟‬ ‫مسلما تقویت می شوند‪.‬‬ ‫می بیند یا خیر‪ ،‬رویه مســتقل تری را پیش خواهد‬ ‫گرفت؟‬ ‫این موضع اصالح طلبان به نظر من به توافق ربطی‬ ‫ندارد بلکه به ارایش سیاســی و انتخاباتی کــه در انتخابات‬ ‫مجلس اینده شکل می گیرد ارتباط پیدا می کند ‪ .‬هم اکنون‬ ‫زمزمه هایــی مبنی بــر ائتالف اقــای روحانی با بخشــی از‬ ‫اصولگرایان است‪ ،‬اگر ان شکل بگیرد به معنی عبور اقای‬ ‫روحانی از اصالح طلبان است‪.‬‬ ‫اصالح طلبان چه موضع و موقعیتی پیدا می کنند‬ ‫اگر توافق هسته ای حاصل شود؟‬ ‫اصالح طلبــان هم اکنــون در حال شفاف ســازی‬ ‫مرزهای خود با دولت هستند‪ ،‬از جمله در موضوع مذاکرات‬ ‫هســته ای چنین رویه ای را پیش گرفتند‪ .‬سیاست هایی که‬ ‫اصالح طلبان در مذاکــرات دنبال می کنند بــا مرزهایی که‬ ‫دولت برای خود در این زمینه تعریف کرده متفاوت اســت‪.‬‬ ‫دولت و تیم مذاکره کننده به دنبال حــل و فصل موضوع در‬ ‫چارچوب هسته ای اســت‪ .‬انها دنبال حل و فصل موضوع‬ ‫فراتر از بحث هســته ای هســتند و بر بحث هــای گفتمانی‬ ‫خیلی تکیه دارند بنابراین اختــاف و تفاوت گفتمانی میان‬ ‫اصالح طلبان و دولت هم اکنون تا حدودی مشهود است‪.‬‬ ‫فکر می کنیــد اگر توافق جامع هســته ای حاصل‬ ‫شــود بین دولــت و اصالح طلبان فاصلــه خواهد‬ ‫افتاد؟‬ ‫بله‪ ،‬هم بین دولت و اصالح طلبان فاصله می افتد و‬ ‫هم ابهام و عدم شفافیت که بین روابط اصولگرایان و دولت‬ ‫است روشن می شود‪.‬‬ ‫هم توافق هم عد م توافق به سود اصالح طلبان است‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫گفت وگوی مثل ث با داریوش قنبری‬ ‫‪10‬‬ ‫داریوش قنبری می گوید‪:‬‬ ‫«توافق بشود یا نشــود در کل‬ ‫مجلس در اختیار طیف افراطی‬ ‫و تنــدرو قرار نخواهــد گرفت‪،‬‬ ‫مردم االن به خوبــی از عملکرد‬ ‫طیــف افراطــی در مجلــس به‬ ‫قضاوت و داوری رسیده اند‪ ».‬با این چهره اصالح طلب‬ ‫در مورد تاثیرپذیری فضای سیاسی کشور از مذاکرات‬ ‫هسته ای گفت وگو کردیم‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫من شــخص اقــای روحانــی انتظــارات اصالح طلبان را‬ ‫براورده کرده اســت اما درون دولت برخی هستند که هنوز‬ ‫با اقای رئیس جمهور همراهی ندارنــد و اگر گله مندی هم‬ ‫اصالح طلبــان دارند از عــدم همراهی ان افــراد در درون‬ ‫دولت با شــخص رئیس جمهور اســت و ایــن گله مندی به‬ ‫رئیس جمهور نیست‪.‬‬ ‫اگر توافق هسته ای حاصل شود مجلس اینده چه‬ ‫ترکیبی پیدا می کند؟‬ ‫احساسم این است که توافق بشود یا نشود در کل‬ ‫مجلس در اختیار طیف افراطی و تندرو قرار نخواهد گرفت‪،‬‬ ‫مردم االن به خوبی از عملکرد طیف افراطی در مجلس به‬ ‫قضاوت و داوری رســیدند‪ .‬بنابراین مجلس اینده‪ ،‬مجلس‬ ‫عاری از وجود افراطیــون خواهد بود افراطیــون دیگر در‬ ‫مجلس اینده جایگاهی ندارند‪ .‬من احساســم این اســت‬ ‫که این نمایندگانی که در مجلس هستند شاید بیشتر از ‪75‬‬ ‫درصدشــان در مجلس اینده حضور نخواهند داشت چون‬ ‫گرایش مردم به ســمت چهره هــای معتــدل و چهره های‬ ‫اصالح طلب است که منافع ملی را به خوبی درک کنند و در‬ ‫جهت حمایت و تحقق منافع ملــی قدم بر می دارند‪ ،‬باتوجه‬ ‫به برخی تقابل هایی که افراطیون با منافع ملی داشــتند به‬ ‫نظر من مردم اقبالی به سمت افراطیون نخواهند داشت و‬ ‫قطعا و یقینا از انها فاصله خواهند گرفت‪ .‬چه توافق حاصل‬ ‫شود و چه نشود که شخصا معتقدم توافق حاصل می شود‪،‬‬ ‫مردم دیگر گرایشی به سمت افراطیون ندارند و زمینه برای‬ ‫به قدرت رســیدن اصالح طلبان در مجلس فراهم است و‬ ‫چنانچه یک انتخابات برابــر و رقابتی برگزار شــود و در ان‬ ‫حق الناس یعنــی انچه مدنظر رهبری معظم اســت رعایت‬ ‫شود اصالح طلبان پیروز انتخابات سال جاری خواهند بود‪.‬‬ ‫اگر اصالح طلبان پیروز انتخابات مجلس شوند از‬ ‫دولت عبور می کنند یا خیر؟‬ ‫اصالح طلبــان قطعا به حمایــت از دولت خواهند‬ ‫پرداخت‪ .‬معنی ندارد کــه اصالح طلبان از دولت عبور کنند‬ ‫چون اقــای روحانی نماینــده فکری انهاســت و حرف دل‬ ‫انها را می زنــد‪ ،‬اصالح طلبی چیــزی جز عقالنیت گرایی و‬ ‫توجه به حقــوق و ازادی های فردی و مدنی نیســت و من‬ ‫همه اینها را در وجود اقــای روحانی می بینم‪ .‬اقای روحانی‬ ‫واقعا در این سطح خودش به خوبی در جهت براورده کردن‬ ‫انتظارات اصالح طلبان حرکت کرده است‪ ،‬دلیلی برای عبور‬ ‫اصالح طلبان از اقای روحانی وجود نــدارد‪ ،‬باتوجه به این‬ ‫بحث اصالح طلبان در صورتی کــه در مجلس به موفقیت‬ ‫برسند به حمایت از سیاســت های دولت و حمایت از اقای‬ ‫روحانی و برنامه های او خواهند پرداخت‪.‬‬ ‫اگر توافق نشــود فکر می کنید اصولگراها دست‬ ‫باال را در انتخابات مجلس پیدا کنند؟‬ ‫من احساسم این است که حتی اگر توافق هم نشود‬ ‫اصالح طلبان دست باال را دارند و اصولگرایان دست باالیی‬ ‫نخواهند داشت‪ .‬شاید اگر توافق نشود گناه عدم توافق به‬ ‫گردن افراطیون بیفتد و این بیشــتر پایــگاه انها را متزلزل‬ ‫خواهد کرد‪ .‬در هر دو صورت چه توافق شــود و چه توافق‬ ‫نشود به نظرم برد با اصالح طلبان است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫به نظر شــما اگــر توافق جامع هســته ای حاصل‬ ‫شود در ارایش جناح های سیاسی کشور تغییری‬ ‫حاصل می شود یا خیر؟‬ ‫اگر توافق هســته ای حاصل شود به نظرم فضای‬ ‫سیاســی کشــور به ســمت بهبودی خواهد رفــت؛ قطعا و‬ ‫یقینا‪ .‬در کل‪ ،‬مســائل حوزه سیاســت خارجــی تا حدودی‬ ‫باعث شــده بود فضا در داخل کشــور امنیتی شود اگرچه با‬ ‫امدن دولت روحانی ان فضای امنیتی امــروزه از بین رفته‬ ‫و فضای سیاسی نسبتا قابل قبول و مناسبی در داخل کشور‬ ‫شکل گرفته است اما با توافق فضای باز بهتر و مناسب تری‬ ‫برای ازادی های سیاسی در داخل کشــور فراهم می شود‬ ‫و فعالیت های سیاســی به سمت و ســوی بهتری می تواند‬ ‫حرکت کند و در مجمــوع در داخل کشــور فضای مطلوب‬ ‫بهتری برای فعالیت احزاب و گروه های سیاسی و مطبوعات‬ ‫و رسانه ها ایجاد خواهد شد‪.‬‬ ‫در ایــن شــرایط نســبت دو جنــاح اصولگــرا و‬ ‫اصالح طلب چه خواهد شد؟ کدام یک دست باال‬ ‫را پیدا می کند؟‬ ‫توافق بــه نفع اصالح طلبــان تمام خواهد شــد‪،‬‬ ‫در ایــن هیچ تردیدی نیســت چــون تفکــر اصالح طلبان‬ ‫به ســمت تنش زدایی بوده اســت امــا در مقابل سیاســت‬ ‫خارجــی افراطیــون اصولگرا شکســت خورد و بــه جایی‬ ‫نرسید‪ ،‬انها سیاســت تقابلی را در پیش گرفتند و در دوران‬ ‫ریاســت جمهوری احمدی نژاد با عنوان سیاست تهاجمی ‬ ‫رویکردهای سیاســت خارجــی را دنبــال کردند کــه البته‬ ‫سیاســت تهاجمی انها جواب نــدا د‪ .‬در کل بعــد از تجربه‬ ‫شکست ان سیاســت خارجی به این نتیجه رسیدیم که باید‬ ‫منطقی و معقوالنه مبتنی بــر چارچوب های علمی در روابط‬ ‫بین الملل و سیاســت خارجــی حرکت کنیم‪ ،‬ایــن رویه ای‬ ‫بود که همــواره اصالح طلبان از ان حمایــت کردند‪ .‬البته‬ ‫اصولگرایــان معتدل از ایــن رویه االن حمایــت می کنند‪.‬‬ ‫انهــا در مجموع به این ســمت گرایش پیــدا کردند و االن‬ ‫ان گرایــش افراطی خاصی کــه اصولگرایان تنــدرو دارند‬ ‫دیگر محدود شــده و خریــدار چندانی حتــی در میان خود‬ ‫اصولگرایان نــدارد‪ .‬هم اکنون معتــدالن جریان اصولگرا‬ ‫دیگر اعتقــادی به مشــی تهاجمــی در سیاســت خارجی‬ ‫ندارند تــا جایی کــه در همین انتخابات ریاســت جمهوری‬ ‫دو ســال پیش بســیاری از کاندیداهای اصولگرا به همان‬ ‫رویه سیاســت خارجی دولــت احمدی نژاد تاختنــد و ان را‬ ‫روشــی شکســت خورده ارزیابی کردند‪ .‬فکر می کنم به هر‬ ‫حال این گفتمان اصالح طلبــان بود و اصولگرایان معتدل‬ ‫هم به سمت این گفتمان در سیاســت خارجی گرایش پیدا‬ ‫کردند و این مساله موقعیت اصالح طلبان را تقویت خواهد‬ ‫کرد‪ .‬به هر حال توافق هســته ای قطعا نتیجه این گفتمان‬ ‫اســت و این گفتمان اصالح طلبان بود که همــواره دنبال‬ ‫پیشــبرد اهداف و منافع ملی از طریق مذاکــره و گفت وگو‬ ‫بود‪ .‬به نتیجه رســیدن مذاکــرات به هر حال قطعــا و یقینا‬ ‫به تقویت موضع اصالح طلبان کمــک خواهد کرد‪ ،‬گرچه‬ ‫شخصا معتقدم استفاده جناحی نباید از این بحث داشت و‬ ‫اصالح طلبان هم قطعا و یقینا دنبال این نیستند که استفاده‬ ‫جناحی از توافق هسته ای داشته باشــند‪ ،‬اما خب مردم در‬ ‫کل به خوبی تشخیص خواهند داد و نمی شود جلوی ارزیابی‬ ‫مردم و اینکه انها چه قضاوتی می کنند را گرفت‪ .‬به نظر من‬ ‫قضاوت مردم درباره روش اصالح طلبان در عرصه سیاست‬ ‫خارجی بهتر خواهد شد و این مساله موقعیت اصالح طلبان‬ ‫را تقویت خواهد کرد‪.‬‬ ‫تحلیلی وجود دارد که می گوید دولت اقای روحانی‬ ‫تا ایــن لحظه خــود را نیازمنــد پایــگاه اجتماعی‬ ‫اصالح طلبان می دیــد‪ .‬بعد از رســیدن به توافق‬ ‫دیگر چنین نیازی را کمتر احساس می کند و شاید‬ ‫به همین دلیل از جریان اصالحــات عبور کند؛ ایا‬ ‫چنین اتفاقی را پیش بینی می کنید؟‬ ‫فکر نمی کنم این طور شود‪ .‬در تفکر اقای روحانی‬ ‫هم این نیست که خود را بی نیاز از حمایت جناح ها و جریانات‬ ‫سیاســی به خصوص حمایت اصالح طلبــان بداند‪ .‬اقای‬ ‫روحانی در همین نشست افطاری از شخصیت های سیاسی‬ ‫دعوت کرد که به دولت کمک کنند‪ .‬البته اقای روحانی در‬ ‫کل دنبال این نیســت که دولت به سمت یک جناح خاصی‬ ‫گرایش پیدا کنــد‪ .‬دنبال این اســت از ظرفیت هر دو جناح‬ ‫اســتفاده کند‪ .‬این اعتقاد اقای روحانی است و این رویه را‬ ‫در اینده ادامــه خواهد داد‪ .‬اقای روحانی بــه خوبی پایگاه‬ ‫حمایتی خود را می داند و می شناســد و می دانــد که چقدر‬ ‫رای او رای اصالح طلبان بود و چقدر حمایت اصالح طلبان‬ ‫در پیروزی او تاثیر داشــته و چقدر اصولگرایان به سمت او‬ ‫امدند و کمک کردنــد‪ ،‬در کل تفکرات اقــای روحانی هم‬ ‫همسو با اصالح طلبان است و من تفکرات رئیس جمهور را‬ ‫جدای از گفتمان اصالح طلبی ارزیابی نمی کنم‪ .‬عالوه بر‬ ‫این خود اقای روحانی اندیشه هایی که درباره مسائل حوزه‬ ‫سیاســت خارجی‪ ،‬سیاســت داخلی‪ ،‬حقوق و ازادی های‬ ‫شهروندان و مســائلی از این دست دارد اندیشه هایی است‬ ‫که کامال منطبق بر چارچوب های اصالح طلبانه است و از‬ ‫این لحاظ درست است او شاید دوست ندارد بگوید متعلق به‬ ‫جناح خاصی است اما تفکرات او را نمی شود خارج از دایره‬ ‫اصالح طلبی دانست‪.‬‬ ‫گفته می شــود چــون بعــد از توافق هســته ای‬ ‫را ی اوری رئیس جمهــور در انتخابــات‬ ‫ریاســت جمهوری ســال ‪ 96‬تا حدودی تضمین‬ ‫می شود او دیگر ســعی می کند متعادل تر حرکت‬ ‫کند و گرایش اصالح طلبانه را کمتر از خود نشان‬ ‫دهد‪ .‬نظر شما چیست؟‬ ‫فکر نمی کنم اقــای روحانی از پایــگاه اجتماعی‬ ‫خودش جدا شــود‪ ،‬اقای روحانــی خوب می دانــد پایگاه‬ ‫اجتماعی او در میان اصالح طلبان تعریف می شود‪ .‬تفکرات‬ ‫او هم تفکر اصالح طلبانه است بنابراین احساسم این است‬ ‫که اقــای روحانی در اینــده اندیشــه های اصالح طلبانه را‬ ‫بیشــتر تقویت خواهد کرد و بیشــتر توجه به اصالح طلبان‬ ‫خواهد داشت‪.‬‬ ‫اینکه او بخواهد از اصالح طلبان فاصله بگیرد خیلی‬ ‫با انچه در وجود اقای روحانی اســت سازگاری ندارد‪ .‬کسی‬ ‫از پایگاه اجتماعی و اندیشــه های خود فاصله می گیرد که‬ ‫به انچه می گوید اعتقاد نداشــته باشــد اما اقــای روحانی‬ ‫واقعا به انچــه می گوید اعتقاد داشــته و دارد و ما می بینیم‬ ‫در درون دولت هم خود او یک تنه دارد اندیشــه ها و افکار‬ ‫اصالح طلبانــه را پیــش می بــرد و در کل احساســم ایــن‬ ‫اســت که اصالح طلب ترین فرد درون دولت خود شخص‬ ‫رئیس جمهور اســت و در ســطح وزرا کســی به ان معنا در‬ ‫این ســطح با اقای روحانی برابــری نمی کند و این نشــان‬ ‫می دهد اقــای روحانی در اعماق وجودش بــه این افکار و‬ ‫اندیشه ها اعتقاد دارد‪ .‬اصالح طلبی چیزی جز خردگرایی‪،‬‬ ‫منطق گرایی و توجه به حقــوق و ازادی های فردی و مدنی‬ ‫نیســت و همه اینها در وجود اقای روحانی اســت‪ .‬به نظر‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪35‬‬ ‫تئوری تازه سعید‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫تئوریعصرعمل گرایی‬ ‫سیاست‬ ‫‪36‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫مقصودحجاریاناز«مبارزهمصلحانه»چهبود؟‬ ‫از مقاله جدید سعید حجاریان نمی توان گذشت‪ .‬او حرف های تازه ای‬ ‫زده ‪ .‬ســعید حجاریان اصالحات جدیدی را تعریف کرده است؛ اصالحات‬ ‫عملگرا‪ ،‬اصالحات مبارز‪ ،‬اصالحات بقا طلب و اصالحاتی که در لب مرز نظام‬ ‫قرار دارد نه درون نظام‪ .‬یادداشت ها و گفت وگوهای مثلث درباره این تئوری‬ ‫تازه را در این پرونده می خوانید‪.‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫سعید اجورلو‬ ‫‪1‬‬ ‫سردبیر‬ ‫ســعید حجاریــان در مهرنامه مقاله ای نوشــت تحت‬ ‫عنوان؛ «ضرورت مبارزه مصلحانه و رد تئوری فنا»‪ .‬او این‬ ‫مقاله را در چالش با جــزوه «ضرورت مبارزه مســلحانه و رد‬ ‫تئوری بقا» نوشته امیر پرویز پویان نگاشته است‪ .‬او در این‬ ‫مقاله با تاکید بر این تعریف که سیاست عرصه ستیز و سازش‬ ‫اســت از «مبارزه مصلحانه» به عنوان جنبشــی کم شدت‪،‬‬ ‫دراز مدت و کم هزینــه نام می برد که هدفــش بقا در عرصه‬ ‫سیاست است‪ .‬اما انگیزه حجاریان از طرح چنین موضوعی‬ ‫چیست؟ ایا این مقاله همانند مقاله «اصالحات مرد‪ ،‬زنده باد‬ ‫اصالحات» نقطه عطفی برای اصالح طلبان است؟ با چنین‬ ‫رویکردی اصالح طلبان چه نسبتی با نظام پیدا می کنند؟ با‬ ‫اشاره به چند نکته سعی می کنیم به این سواالت پاسخ دهیم‪.‬‬ ‫‪ -1‬مقاله حاضر را باید مانیفست اصالح طلبان در عصر‬ ‫روحانی دانســت؛ عصر روحانی به عنوان دوران پســا‪.88‬‬ ‫و بهتر اگر بگوییم تعریفــی جدید از دســتور العمل جنبش‬ ‫اعتراضی پس از انتخابات‪ .‬در انتخابات ‪ 88‬اصالح طلبان‬ ‫تمام هستی خود را قمار کردند و برای انداختن احمدی نژاد‬ ‫حاضر به ریسک بر ســر دارایی خود شــدند‪ .‬حجاریان که‬ ‫امروز در ســتایش ســازش ســخن می گوید بی تردید به یاد‬ ‫می اورد که اصالح طلبان در ســال ‪ 88‬جز ســتیز ســودای‬ ‫دیگر نداشتند و با این همانی احمدی نژاد و نظام‪ ،‬از عوامل‬ ‫رادیکال شدن فضا بودند‪ .‬رادیکالیسم پس از مدتی انها را به‬ ‫ بی عملی کشاند تا انتخابات مجلس نهم و رای رئیس دولت‬ ‫اصالحات در دماوند‪ .‬ان زمان بود که به قول ویکی لیکس‬ ‫واشنگتن فهمیدکار جنبش سبز تمام است و خود را مهیای‬ ‫مذاکره با ایران کرد‪ .‬اما در واقع این اصالح طلبان بودند که‬ ‫از ایدئولوژی گرایی به عمل گرایی رسیدند و این را تا خرداد‬ ‫‪ 92‬و حمایت از روحانی ادامه دادند‪ .‬مقاله حجاریان در واقع‬ ‫پاسخی برای انانی است که عملگرایی اصالح طلبان را نقد‬ ‫می کنند و ان را نشانه دست کشــیدن از ارمان ها می دانند‪.‬‬ ‫مقاله ای اســت برای عصر عمل گرایی‪ .‬بــرای عصری که‬ ‫اصالح طلبان با تکیه بر عقل ابزاری کار سیاست را به پیش‬ ‫می برند‪ .‬اگر در دوران اصالحات عقالنیت معطوف به ارزش‬ ‫معیار کار اصالح طلبان بود اکنون نوبت عقالنیت معطوف‬ ‫به هدف رســیده اســت‪ .‬انگار عقل ابزاری مخرج مشترک‬ ‫اصالح طلبان و میانه روها شده باشد‪.‬‬ ‫‪ -2‬اما چرا حجاریان از کلمه مبارزه استفاده کرده است؟‬ ‫ایا او قصد داشــته جنبه اپوزیســیون اصالحــات را پررنگ‬ ‫کند؟ به نظرم این گونه می رسد‪ .‬او از ترکیب مبارزه و اصالح‬ ‫به دنبال قرار دادن اصالحات عملگرا در میانه اصالح طلبی‬ ‫و تجدید نظر طلبی اســت‪ ،‬و به تعبیــری دیگر به دنبال‬ ‫نزدیک کــردن جغرافیــای اصالحات و جنبش ســبز‪.‬‬ ‫اگر ادعای جنبش ســبز را در اجتماعی کردن سیاست‬ ‫یا به تعبیری «فشــار از پاییــن» بدانیم اکنــون مقاله‬ ‫حجاریان دنباله همان فشــار از پایین بــا «چانه زنی از‬ ‫باال» است‪ .‬تئوری حجاریان به دنبال پیوند دادن میان‬ ‫ایدئولوژی گرایی جنبش سبز و عملگرایی اصالح طلبان‬ ‫اســت و لفظ «مبارزه» اوانســی برای ایــن جنبش که‬ ‫اصالحات یک مبارزه است‪.‬‬ ‫‪ -3‬اگر اصالحــات یک مبارزه اســت‪ ،‬حجاریان‬ ‫باید به این سوال پاســخ دهد که طرف دیگر این مبارزه‬ ‫کیست؟ اگر پاسخ او حکومت باشــد که به نظر از متن‬ ‫مقالــه این چنیــن می اید ســوال بعدی این اســت که‬ ‫حکومت در مقابل گروهی که او را به مبارزه فرا می خواند‬ ‫چه باید بکند؟ ایا فقط با نگرشــی سیاسی می توان این‬ ‫مبارزه را مدیریت کرد؟ اینجاســت که تئوری حجاریان‬ ‫خود فتح بابی اســت بــرای نگاه امنیتی بــه طرفداران‬ ‫مبارزه مصلحانه‪.‬‬ ‫‪ -4‬ســعید حجاریان اصالحات جدیدی را تعریف‬ ‫کرده اســت؛ اصالحات عملگــرا‪ ،‬اصالحــات مبارز‪،‬‬ ‫اصالحات بقا طلــب و اصالحاتی که در لــب مرز نظام‬ ‫قرار دارد نــه درون نظــام‪ .‬ایــن تعریــف حجاریان از‬ ‫اصالح طلبــان چیزی شــبیه نیروهای ملــی – مذهبی‬ ‫می سازد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪37‬‬ ‫نگاه قدرت محور‬ ‫رویکرد جنبش مصلحانه یک اجبار است نه یک انتخاب ازادانه‬ ‫احسان رستگار‬ ‫سیاست‬ ‫‪38‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫‪2‬‬ ‫روز نامه نگار‬ ‫نهایت ســعی نگارنده بر این بود تا یادداشــت ســعید‬ ‫حجاریان با عنــوان «ضرورت مبــارزه مصلحانه و رد تئوری‬ ‫فنا» را بدون هیچ پیش زمینه منفــی مطالعه و تحلیل کند‪ ،‬‬ ‫ولی به رغم بررسی چند باره این مطلب‪ ،‬به دو مساله برخورد؛‬ ‫اوال اینکه بخشــی از اســتدالل ها عجیب و غیر منطقی به‬ ‫نظر می رسیدند و برخی از نکات که از حیث منظر استداللی‬ ‫معقول بودند‪ ،‬از نظر نتیجه گیری و محتوا واقع بینانه نبودند‪.‬‬ ‫از این رو‪ ،‬ذکر نکات متعدد و متنوعی درباره این یادداشــت‬ ‫الزم به نظر می رسد که در ذیل می ایند‪:‬‬ ‫‪ -۱‬قراردادهای من دراوردی و پیش فرض های بدیهی‬ ‫در نظر گرفته شده سست حجاریان که جهت تبیین «مبارزه‬ ‫مصلحانه» و «جنبــش مصلحانه» و تفــاوت ان با «مبارزه‬ ‫مســلحانه» بیان کرده اســت‪ ،‬هم بــا مثال نقــض و نیز با‬ ‫اســتدالل قابل رد و نقدنــد‪ .‬وی جهت تبییــن و بیان وجوه‬ ‫افتراق «جنبــش مصلحانه » با «مســلحانه»‪ ،‬رهبر جنبش‬ ‫مصلحانه را غیر اوانگارد‪ ،‬د ور از ماجراجویی‪ ،‬اراده گرایی و‬ ‫دلبخواهی بودن‪ ،‬در پی پوپولیزم نبودن و عدم برانگیختن‬ ‫احساســات توده مردم معرفی می کند که در همان ابتدای‬ ‫یادداشت‪ ،‬ذهن مخاطب با این سواالت رو به رو می شود‪:‬‬ ‫اوال در پی پوپولیســم بودن یا نبودن رهبر جنبش‪ ،‬چه‬ ‫ارتباطی دارد با اوانگارد بودن یا نبودن او؟ ایا ممکن نیست که‬ ‫یک رهبر‪ ،‬اوانگارد (به معنای کلیشه ای و عام انقالبی) باشد‬ ‫و پوپولیست هم نباشــد ؟ این صفات پوپولیست‪ ،‬ماجراجو‪،‬‬ ‫اراده گرا‪ ،‬اوانگارد و برانگیختن احساسات توده مردم‪ ،‬بیش‬ ‫از انکه بر اساس یک الگو و اسلوب تحلیل شخصیت رهبران‬ ‫و فرماندهان جنبش ها طراحی شــده باشند‪ ،‬به نظر می رسد‬ ‫که توصیفات رئیس جمهور ســابق‪ ،‬محمــود احمدی نژاد‬ ‫هستند؛ یعنی گویی حجاریان‪ ،‬احمدی نژاد را یک الگو برای‬ ‫جنبش هــای غیرمصلحانه قرار داده و صفات مشــهور او را‬ ‫پشت سر هم ردیف کرده و سپس با اضافه کردن یک عالمت‬ ‫متضاد است در ابتدای هر کدام از ان صفات ها و بر اساس‬ ‫مدل «ادب از که اموختی‪ ،‬از بی ادبــان»‪ ،‬اعالم کرده که‬ ‫رهبر جنبش مصلحانه‪ ،‬این صفات را ندارد‪.‬‬ ‫ثانیا ایا انقالب اســامی ایران‪ ،‬مسلحانه بوده؟ قطعا‬ ‫این طور نیســت و همه بــه مســالمت امیز و تدریجی بودن‬ ‫انقالب اســامی ما اذعان دارند؛ پس ایــن انقالب هم در‬ ‫قالب فکری و برســاخته از تعاریــف حجاریان ‪ ،‬یک جنبش‬ ‫مصلحانه محســوب می شــود‪ ،‬اما ویژگی هــای رهبر ان‪ ،‬‬ ‫امام خمینی (ره)‪ ،‬با نگاه حجاریان‪ ،‬جمع اضداد محسوب‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫مثــا در کاریزماتیک بــودن امام‪ ،‬چه دوســت و چه‬ ‫دشمن و همه طیف ها و جریان های سیاسی مختلف‪ ،‬صحه‬ ‫می گذارند؛ در این حد که در بعضی از رســانه ها منتشر شده‬ ‫بود که برخی از شخصیت های دخیل در فتنه ‪ ،۸۸‬در همان‬ ‫ایام فتنه‪ ،‬در جلسات خصوصی می گفتند که ما همان زمان‬ ‫هم امام را کامل و خیلی قبول نداشتیم‪ ،‬اما جرات نمی کردیم‬ ‫اعتراض کنیم‪ ،‬چــون امام خیلــی کاریزماتیک بــود و نیز‬ ‫به شدت در اقشار مختلف مردم و خواص محبوب بود و ما از‬ ‫عکس العمل ها می ترسیدیم‪.‬‬ ‫در اوانگارد بــودن به معنای انقالبی بودن و شــکننده‬ ‫کلیشه های غلط و مرسوم توســط امام هم شواهدی قابل‬ ‫مشاهده است از جمله نحوه تعامل مستقیم با اقشار مختلف‬ ‫مردم‪ ،‬اســتقرار به عنوان یــک حاکم در خانــه ای کوچک‬ ‫و بســیار ســاده‪ ،‬استکبارســتیزی و بر هم زدن تمام روابط‬ ‫دوســتی ای که قبل از انقالب برقرار بوده ولی با ارزش های‬ ‫انقالب و اسالم مانند استقالل و عزت ملی مغایرت داشته‬ ‫است‪.‬‬ ‫ایضا امام اصال پوپولیســت نبوده بلکه بسیار محبوب‬ ‫بوده و از این نظر‪ ،‬بســیاری از تحلیلگران غربی را نیز تحت‬ ‫تاثیر قرار می داد و بسیاری شان نمی توانستند همه جانبه این‬ ‫واقعیات را تحلیل و هضم کنند‪.‬‬ ‫فلسفه والیت مطلقه فقیه تا حدی به ولی فقیه این اجازه‬ ‫را می دهد که مبتنی بر اســام و مقتضیات زمان ‪ ،‬دیده بانی‬ ‫کند و با اعــام و اعمال نظــر خــود‪ ،‬در تصمیم گیری ها و‬ ‫تصمیم ســازی های کالن و خرد‪ ،‬اثرگذ ار باشد و تنها عامل‬ ‫محدودیت ساز در این مورد‪ ،‬قانون اساسی جمهوری اسالمی‬ ‫ایران است‪ .‬با این تفاسیر‪ ،‬از نگاه حجاریان‪ ،‬امام می تواند‬ ‫«اراده گرا» نیز محسوب شود‪.‬‬ ‫بخشی از توصیفات وی به شرح زیر است‪:‬‬ ‫«در این جنبش‪ ،‬ممکن است پیشــتاز الیت قهرمان‬ ‫هم باشد‪ ،‬اما پیشتاز لزوما اوانگارد نیست‪ ،‬نمونه اش ماندال‬ ‫و ماهاتما گاندی‪ ».‬و «جنبــش مصلحانه اعتقاد دارد که به‬ ‫شرط حفظ اصول‪ ،‬سازش کار بدی نیست‪».‬‬ ‫با ذکر این مثال‪ ،‬معلوم نمی شود دقیقا چرا حجاریان‬ ‫برای ماندال‪ ،‬تفســیری غیراوانــگارد ارائــه می دهد‪ .‬یعنی‬ ‫ماندالیی که برای مقابله با نظام نژادپرست اپارتاید‪ ،‬بخشی‬ ‫از مبارزه اش را با قیام مسلحانه پیش می برد اوانگارد نیست‬ ‫و ان وقت امام خمینی کــه انقالب اســامی را بدون قیام‬ ‫مسلحانه به ثمر رســاند‪ ،‬اوانگارد محسوب می شود؟ اصال‬ ‫چه مثالی بهتر از خود انقالب اســامی ایران؟ از این حیث‬ ‫به نظر موضع نویسنده نسبت به انقالب اسالمی ایران و امام‬ ‫خمینی‪ ،‬خیلی روشن نیست و مبهم است که تا چه حد انقالب‬ ‫اســامی را مصلحانه می داند‪ .‬اگرچــه وی در توصیفاتش‬ ‫گفته در مواردی نادر که نظام مســتقر تمامیت خواه است‪،‬‬ ‫می توان اقدام به ســرنگونی هم کرد و مثالی مانند نلســون‬ ‫ماندال هم قیام مسلحانه کرده و هم براندازی را پیگیری کرده‬ ‫و هم اوانگارد محسوب می شود و ایضا رهبر قیام مصلحانه‬ ‫هم به شمار می رود؟ این تناقضات به درستی در متن حل و‬ ‫فصل نشده است‪.‬‬ ‫‪ -٢‬یعنی ایا رای به روحانی تا ایــن حد برای حجاریان‬ ‫و هم فکرانش گران تمام شــده که وی از این انتخاب تنها‬ ‫به عنوان یک کنش برای بقا یاد می کند؟ یعنی روحانی در این‬ ‫حد گزینه ای حد اقلی برای اصالح طلبان است؟ اگر چنین در‬ ‫نظر بگیریم‪ ،‬قاعدتا باید منتظر قدم بعدی اصالح طلبان در‬ ‫راستای نیل به هدف و نزدیک تر شدن به قله ارمان هایشان‬ ‫بود و شــاید این جنس تحلیل های امثال سعید حجاریان‪ ،‬‬ ‫بناست زمینه ساز پذیرش عقالیی و دریافت منظر استداللی‬ ‫اصالح طلبان برای رسیدن به گزینه ای مثل روحانی در سال‬ ‫‪ ۹۲‬باشد‪ .‬حال اینکه این ارمان حداقلی در سال ‪ ۹۶‬با چه کم‬ ‫و کیفی‪ ،‬ممکن ترین حد مطلوب محسوب می شود‪ ،‬نه تنها‬ ‫بر ما‪ ،‬بلکه قطعا هنــوز حتی بر خود اصالح طلبان و ســعید‬ ‫حجاریان نیز روشن نشده است‪.‬‬ ‫کلیــد واژه اصلــی یادداشــت ســعید حجاریــان‪ ،‬‬ ‫دموکراســی اســت و مصلحانه؛ هدف مبــارزه مصلحانه را‬ ‫رســیدن به دموکراســی معرفی می کند‪ .‬این اصــا الزاما‬ ‫به معنــای اعتقــاد و التزام عملــی همیشــگی حجاریان و‬ ‫هم فکرانش به دموکراسی نیست‪ .‬به هر حال دو برداشت از‬ ‫بحث دموکراسی وی در این تحلیل ‪ ،‬مترتب است‪.‬‬ ‫حالت اول؛ همان دموکراسی حجاریان و اصالح طلبان‬ ‫در اواخر دهه هفتاد است که طیف مورد حمایت دولت وقت‬ ‫(اصالحات) با شــعار «شــورا؛ بنیان دموکراسی» توانست‬ ‫اکثریت شورای شــهر تهران را از ان خود کند‪ .‬خروجی این‬ ‫دموکراسی‪ ،‬کارشــکنی های متعدد و گره کور زدن مدیریت‬ ‫شهر تهران در دوران اولین شورای شهر تهران بود که نهایتا‬ ‫منجر به برکناری شهردار وقت‪ ،‬مرتضی الویری در سال ‪۸۰‬‬ ‫شد و نهایتا هم شورای شهر اول به دلیل نزاع های پی در پی‬ ‫اعضا‪ ،‬قهر‪ ،‬درگیری و مصاحبه هــای پی در پی اعضایش‪،‬‬ ‫توسط هیات حل اختالفی که توسط وزیر کشور وقت ‪ ،‬اقای‬ ‫موسوی الری تعیین شــده بود‪ ،‬منحل شد‪ .‬اینکه بخشی از‬ ‫این کارشــکنی ها به دلیل خشــم اصالح طلبان از برکناری‬ ‫غالمحسین کرباســچی ‪ ،‬شهردار ‪ ۹‬ســاله تهران (از ‪ ۶۸‬تا‬ ‫‪ )۷۷‬و برگزاری ان دادگاه معروف بوده‪ ،‬شکی در ان نیست‪ ،‬‬ ‫اما اگر دموکراسی از منظر حجاریان ‪ ،‬همان رویکردی است‬ ‫که به همراه اصالح طلبان دیگر در شورای اول شهر تهران‬ ‫پیاده کردند و منجر به انحالل نهادی شد که خود حجاریان‬ ‫ان را بنیان دموکراســی در همــان زمان نامیده بود (شــعار‬ ‫ائتالف اصالح طلبان با سر لیستی عبدالله نوری‪ ،‬حجاریان‬ ‫و عطریانفر) پس فاتحه این دموکراســی را باید پیشاپیش‬ ‫خواند چون نتیجه اش ‪ ،‬سوءاستفاده از دموکراسی در جهت‬ ‫از کار انداختن نهادهای دموکراسی است‪ ،‬یعنی دموکراسی‬ ‫علیه دموکراسی‪.‬‬ ‫حالت دوم؛ حجاریان دچار استحاله فکری شده و پی‬ ‫به اشتباهات خود و دوستانش در شــورای شهر اول بر ده و‬ ‫مرادشان از تحقق دموکراســی‪ ،‬نزدیک شدن به وضعیتی‬ ‫است که در ان دموکراسی وسیله ای برای رسیدن به اهداف‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫تفــاوت پارادایم هــا و جهان بینی غربی و اســامی و‬ ‫عبارت جمهوری در جمهوری اسالمی ایران باید تبیین شود‬ ‫و تفاوت هایش با دموکراسی دقیقا مشخص شود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫کلیــد واژه اصلــی یادداشــت ســعید‬ ‫حجاریان ‪ ،‬دموکراسی است و مصلحانه؛‬ ‫هدف مبــارزه مصلحانــه را رســیدن به‬ ‫دموکراســی معرفی می کنــد‪ .‬این اصال‬ ‫الزامــا به معنــای اعتقاد و التــزام عملی‬ ‫همیشــگی حجاریــان و هم فکرانش به‬ ‫دموکراسی نیست‬ ‫سیاست‬ ‫حزبی نباشد بلکه دموکراســی یک هدف محوری قرار گیرد‬ ‫و مابقی رفتارها و کنش های حزبی و غیرحزبی‪ ،‬بر اســاس‬ ‫ان و در جهت حفظ حرمت و شــانیت ان تنظیم شــوند‪ .‬اما‬ ‫باتوجه به نگاه قدرت محوری که در قســمت های مختلف‬ ‫یادداشت وی به چشــم می خورد‪ ،‬به نظر نمی رسد که حتی‬ ‫امروز هم حجاریان دموکراســی را مقدس بداند‪ ،‬بلکه شاید‬ ‫امروز بهتر اموخته که چطور می توان از دموکراسی به نحوی‬ ‫ابرومندانه تر و بــدون انحالل و تعطیل کردن امور کشــور‬ ‫برای رســیدن به هدف حزبی خود‪ ،‬نهایــت بهره برداری را‬ ‫کرد‪ .‬حجاریانی که در سال ‪ ۹۳‬صریحا گفته بود که مجلس‬ ‫شورای اســامی نهم را باید به توپ بســت‪ ،‬بعید است که‬ ‫نگاه ابزار گرایانه اش به دموکراســی‪ ،‬تغییری ماهوی کرده‬ ‫باشــد‪ ،‬بلکه احتماال در مواضعش تجدیدنظرهایی کرده‪،‬‬ ‫جهت چگونگی استفاده از دموکراسی و جهت مختل کردن‬ ‫نهادهای دموکراسی ای که مخل نیل وی و هم حزبی هایش‬ ‫به اهدافشان هستند‪.‬‬ ‫جنبــش مصلحانــه ای کــه حجاریــان می گوید‪،‬‬ ‫ملغمه ای است از پراگماتیســم‪ ،‬فانکشنالیسم با ادویه ای‬ ‫از ایدئولوژی یــا ارمان که صرفا در حد شــعار اســت و تنها‬ ‫خاصیتش این است که این گفتمان (به معنای دیسکورس)‬ ‫در جمهوری اســامی ایران قابل ارائه‪ ،‬قابــل دفاع و قابل‬ ‫تبیین باشــد و طوری ارائه نشــود کــه مســئوالن امنیتی و‬ ‫اطالعاتی یا دســتگاه های نظارتی مانند شــورای نگهبان‪،‬‬ ‫متعلقین و منتسبین به این نگاه را از حاکمیت حذف کنند‪.‬‬ ‫به نوعی فریب حاکمیت است و از دیگر سو حقنه کردن‬ ‫این جریان از سوی همفکران سعید حجاریان به نظام است‪.‬‬ ‫به نحوی که نتواند بگوید این نگاه‪ ،‬ضد انقالب محســوب‬ ‫شده و در نتیجه اجازه مشارکت اثرگذ ار در نظام را ندارد‪.‬‬ ‫اینکه جذب حداکثری به معنای یارگیری از مخالفین‬ ‫باشــد‪ ،‬تفســیر بومی شــده پراگماتیســم ‪ +‬ماکیاولیسم ‪+‬‬ ‫فانکشنالیسم اســت که ملغمه حاصله‪ ،‬در اسالم «نفاق»‬ ‫نامیده می شود که البته سکه رایج این روزها در جریان های‬ ‫سیاسی مختلف است‪ .‬بیراه نیست که استاد شهید ایت الله‬ ‫مطهری می فرمایند‪« :‬عصر ما‪ ،‬عصر نفاق است»‪ .‬بی تاثیر‬ ‫یا خنثی کردن مخالفیــن در این منظر به نظر معنای تطمیع‬ ‫کردن است!‬ ‫اینکــه جنبش اهــل شــعار نیســت ایا بــه معنای‬ ‫غیرایدئولوژیــک بودن یا ضــد ایدئولوژیک بــودن جنبش‬ ‫است؟ ایدئولوژی در اینجا به معنای پیکره ای واحد و کامل‬ ‫است که سر دارد‪ ،‬دســت دارد ‪ ،‬پا دارد‪ ،‬شکم دارد‪ ،‬پیشانی‬ ‫دارد و هم افکار عقیدتــی و مذهبی اش‪ ،‬هم فرهنگی اش‪،‬‬ ‫هم سیاسی اش و هم اقتصادی اش مشخص است‪ .‬گفتمان‬ ‫داشــتن یا ایدئولوژیک بودن در منظــر نگارنده‪ ،‬قطعا هیچ‬ ‫دخلی به دگماتیســم (انجماد فکری و تحجر) ندارد‪ ،‬بلکه‬ ‫در این نگاه‪ ،‬بی شک ایاالت متحده امریکا اگرچه شیطان‬ ‫بزرگ اســت‪ ،‬ولی یک کشور شــدیدا و عمیقا ایدئولوژیک‬ ‫است‪ .‬حال چون این ایدئولوژی را ما از بن و ریشه و از اساس‬ ‫و ذات قبول نداریم‪ ،‬دلیل کتمان و نفی واقعیت نمی شود‪.‬‬ ‫امریکا ایدئولوژیک است‪ ،‬اما منظر ایدئولوژی اش تناقضات‬ ‫ماهوی با ایدئولوژی جمهوری اسالمی ایران دارد‪.‬‬ ‫شعار‪ ،‬بد یا عیب یا قبح یا رذیله نیست‪ .‬همه جنبش ها‬ ‫شعار دارند؛ شــعار به معنای عصاره اهداف و نقشه راه یک‬ ‫جریان‪ ،‬جنبش‪ ،‬حزب‪ ،‬نظام سیاســی یا مکتب است که در‬ ‫راستای شفاف سازی اســت و حتی اگر سوءاستفاده گرانی‬ ‫ولو به دفعات و توســط افراد مختلف و کثیر‪ ،‬از شعار جهت‬ ‫فریبکاری مردم سوءاســتفاده کنند‪ ،‬این نافی خواص شعار‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه نشان دهنده این است که هر میوه ای‪ ،‬افاتی‬ ‫هم دارد و از همین روست که باید از ان مراقبت کرد‪ .‬به تعبیر‬ ‫دیگر «اسالم به ذات خود ندارد عیبی‪ ،‬هر عیب که هست ‪ ،‬از‬ ‫مسلمانی ماست»؛ به همین ترتیب «شعار به ذات خود ندارد‬ ‫عیبی‪ ،‬هر عیب که هســت‪ ،‬از هفت خطی ماست»! اسالم‬ ‫هم شعارهایی در زمان ظهور داشته‪ ،‬کما اینکه هر مکتب و‬ ‫دین و مذهبی‪ ،‬شعار داشته و دارد و اگر جز این باشد ‪ ،‬باید به‬ ‫اساس حقانیت ان مکتب‪ ،‬مذهب یا دین شک کرد‪.‬‬ ‫شاید منظور حجاریان‪ ،‬برداشــت پوپولیستی از شعار‬ ‫بوده که اگر هم چنین بوده باشد‪ ،‬بســیار ثقیل مطرح شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫پارادایم فکری و منظر تحلیلــی و ظرف و مظروف‬ ‫حجاریــان‪ ،‬هنوز بــا تعابیر چپ و راســت شــکل گرفته که‬ ‫مدت هاست در جمهوری اسالمی ایران‪ ،‬تغییر یافته و حتی‬ ‫می توان گفت دچار استحاله شده‪ .‬نشــان به ان نشان که‬ ‫چپ های دیروز‪ ،‬همه اصالح طلب نشــده اند و راست های‬ ‫دیروز‪ ،‬امروز همه اصولگرا نیستند‪ .‬چپ و راست از لغت نامه‬ ‫روز سیاسی ما خارج و اصولگرا و اصالح طلب به ان اضافه‬ ‫شــد؛ تاکید می شــود که این خروج و ورود به معنای تبدیل‬ ‫شدن ان به این نیست‪ ،‬بلکه ان چپ و ان راست از بین رفت‬ ‫و این اصولگرایی و اصالح طلبــی‪ ،‬دو جریان متفاوتند‪ ،‬ولو‬ ‫اگر دقیقا همان اعضای چپ و راست بین این اصولگرایان‬ ‫و اصالح طلبان تقسیم شده باشــند‪ .‬می توان چپ سابق را‬ ‫به اصالح طلبان امروز نزدیک تر دانســت و می توان راست‬ ‫ســابق را به اصولگرایــان امــروز نزدیک تر دانســت‪ ،‬ولی‬ ‫مثال های نقض این نزدیکی ها‪ ،‬ان قدر برجســته‪ ،‬اثرگذار‬ ‫و تعیین کننده اند که ما را به این ســمت سوق می دهد که از‬ ‫طراحی فرمــول و قاعده و روش جهــت تبدیل ان چارچوب‬ ‫به این چارچوب‪ ،‬بالکل منصرف شویم! یک ساختار از هم‬ ‫پاشیده و ســاختاری جدید پدید امده؛ این واقعیتی ملموس‬ ‫و واضح است‪.‬‬ ‫پس چون اینجا خیلی مشخص نمی شود که راست ها‬ ‫دقیقا چه کسانی هستند و چپ ها چه کسانی‪ ،‬خیلی تحلیل‬ ‫حاصل‪ ،‬روشمند و گره گشا نخواهد بود‪ .‬االن حجت االسالم‬ ‫حســن روحانی و ایت اللــه هاشمی رفســنجانی و محمود‬ ‫احمدی نژاد که در انتخابات مجلس ششم در یک فهرست‬ ‫برای انتخابات مجلس حضور داشــتند‪ ،‬هر کدام ســاز جدا‬ ‫می زدنند که قبال در چارچوب چپ و راست تقسیم بندی هایی‬ ‫وجود داشته که امروز ان تقســیم بندی ها کامال دگرگون و‬ ‫منهدم شده و امروز تقسیم بندی هایی جدید شکل گرفته اند‬ ‫و می طلبد که اقای حجاریان در ظرف امروز تحلیل کنند و نه‬ ‫در ظرف دو الی سه دهه پیش‪.‬‬ ‫در بندهای بعد‪ ،‬ایشان از عبارت اصالح طلبان استفاده‬ ‫کرده و این نشان می دهد که در ذهن ایشــان‪ ،‬تنها واژه ها‬ ‫عوض شــده اند و مفاهیم ثابت مانده انــد؛ بدین ترتیب که‬ ‫صفات چپ به اصالح طلبی و راســت به اصولگرایی تبدیل‬ ‫شــده اند! به همین راحتــی! بدین ترتیب یعنی بســیاری از‬ ‫رجال کشور ما دچار استحاله شــخصیتی شده اند و کسانی‬ ‫که در دو ســه دهه پیــش راســت بوده اند‪ ،‬امروز شــده اند‬ ‫اعتدال گــرا‪ ،‬اصالح طلب و حتی متمایل به جنبش ســبز! ‬ ‫حال اینکه در این استحاله های شــخصیتی‪ ،‬ال اقل دو نفر‬ ‫از روســای جمهور هم وجود دارند‪ ،‬در نگاه اقای حجاریان‬ ‫خیلی موضوع قابل اعتنایی نیســت و حتما انها سالیقشان‬ ‫تغییر کرده! به تعبیری ما باید این فرضیه شاذ و محیرالعقول‬ ‫را بپذیریم که اکثر سیاســتمداران ما سالیقشان از دو‪ ،‬سه‬ ‫دهه پیش در حال تغییر و تحول بنیادین بوده ولی چارچوب‬ ‫چپ و راســت بــا اصالح طلبــی و اصولگرایی هیــچ فرقی‬ ‫نمی کند‪ .‬طبیعتا معقول تر این اســت که بپذیریم که چپ و‬ ‫راســت مرد و اصالح طلبی و اصولگرایی و برخی عناوین و‬ ‫جریان های دیگر متولد شدند ‪ ،‬اما اینها به هم تبدیل نشدند!‬ ‫زمان خاکسپاری یک جریان‪ ،‬وقتی اســت که شاه مهره ها‬ ‫و افراد شــاخص که تابلوی ان جریان هستند‪ ،‬ان جریان را‬ ‫ترک کنند و رفته رفته‪ ،‬ان جریان هویتش را از دست می دهد‬ ‫و دیگر اسمش عوض نمی شود‪ ،‬بلکه جریان قبلی به خاک‬ ‫سپرده شــده و جریان جدید تاسیس می شــود؛ با اعضایی‬ ‫جدید‪ ،‬افکاری جدید‪ ،‬مرامنامه ای جدیــد و هویتی جدید!‬ ‫توضیح ورزشی اش می شود اینکه امتیاز باشگاه جریان چپ‬ ‫به باشــگاه اصالح طلبی و باشــگاه جریان راست به باشگاه‬ ‫اصولگرایی فروخته نشده و مانند باشگاه تاج نبوده که فقط‬ ‫اسمش عوض بشود و استقالل نام گیرد و مانند پرسپولیس‬ ‫نبوده که فقط اسمش عوض شود و اول بشود پیروزی و بعد‬ ‫برگردد به همان اســم اولیه اش‪ ،‬پرســپولیس (این اطناب‬ ‫بسیار ضروری به نظر می رسید)!‬ ‫حجاریان باید بین این عبارات به طور مشخص و دقیق‬ ‫تمییز قا ئل می شده که نشده است‪.‬‬ ‫جنبش یا مبارزه مصلحانه‪ ،‬ان طور که در یادداشت‬ ‫حجاریان تبیین می شــود‪ ،‬به عنوان رهیافتی برای پرهیز از‬ ‫تکرار ‪ ٨٨‬طراحی شده اســت و نه به عنوان یک رفتار حق و‬ ‫همواره درست‪ .‬گویی تندروی های بخشی از اصالح طلبان‬ ‫در فتنــه ‪ ٨٨‬که موجب حــذف بخشــی از اصالح طلبان از‬ ‫ حاکمیت شــد‪ ،‬به مثابه به ســنگ خوردن کله شــق بازی و‬ ‫شــیطنت های ان بخش از جریان اصالحات اثر گذاشــته‬ ‫است‪ .‬پس شاید بتوان این رویکرد جنبش مصلحانه را یک‬ ‫اجبار و یک مسیر گریز ناپذیر در نظر گرفت و نه یک انتخاب‬ ‫ازادانه و مختارانه‪.‬‬ ‫تمایل به ساختار شــکنی دیگر وجود ندارد و همه چیز‬ ‫حول این محور شکل می گیرد و تعریف و تبیین می شود که به‬ ‫هر قیمت ممکن ما باید باقی بمانیم و نباید از بین برویم‪ ،‬نباید‬ ‫به سرنوشت ‪ ۸۸‬دچار شویم و در این حد حاضر به هزینه دادن‬ ‫نیستیم ولو اگر در راستای ایدئولوژی مان باشد‪.‬‬ ‫در انتها حجاریــان این طور نتیجه گیــری می کند که‬ ‫اصالح طلب اصراری ندارد که همواره شــعاری را که به ان‬ ‫معتقد است به زبان اورد‪ .‬مفهوم «جز راست نباید گفت ‪ ،‬هر‬ ‫راست نشــاید گفت » در توضیحات حجاریان قابل دریافت‬ ‫است‪ .‬ذکر مثال دو سال قبل‪ ،‬در پایان یادداشت‪ ،‬بیانگر این‬ ‫است که اوال این دولت یک مطالبه حد اقلی و کف شعارهای‬ ‫اصالح طلبان بوده اســت‪ .‬ثانیا دلیلی ندارد چون دو ســال‬ ‫پیش ان شعارها را نداده اند‪ ،‬در اینده ای نزدیک به سمت ان‬ ‫شعارها حرکت نکنند‪.‬‬ ‫ثالثا هر چه دولت اصالح طلب تر باشد‪ ،‬دموکراتیک تر‬ ‫اســت و از این منظر‪ ،‬اصالح طلب ایرانی در مسیری شبیه‬ ‫حزب دموکرات امریکا حرکت می کند‪ ،‬شــاید بشود گفت در‬ ‫مواضع تبیین شــده حجاریان در این یادداشــت‪ ،‬این نگاه‬ ‫تبلیغ می شود که اصالح طلبی یک نمونه بومی شده همان‬ ‫دموکراتیک های امریکاســت و تا انجا که بشــود‪ ،‬با هدف‬ ‫تحقق دموکراســی‪ ،‬باید پیش رفت‪ ،‬حــال انکه جمهوری‬ ‫اسالمی ایران اساسا دموکراسی از منظر غربی اش را قبول‬ ‫ندارد‪ ،‬بلکه دموکراســی را ذیل اســام تعریف می کند و هر‬ ‫جا که تعارضی وجود داشته باشــد‪ ،‬تعارض بر اساس قاعده‬ ‫«بقای اصل اســامی و حذف اصــل دموکراتیک» حل و‬ ‫فصل می شــود و نه بالعکس‪ ،‬اما در نگاه حجاریان‪ ،‬شــاید‬ ‫همان جمله رئیس جمهور اســبق وجود داشــته باشــد که‬ ‫ حتی اگر اسالم مقابل ازادی بایســتد‪ ،‬این اسالم است که‬ ‫اسیب می بیند‪.‬‬ ‫‪39‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫باید با چنگ و دندان این نظام را حفظ کنیم‬ ‫گفت وگوی مثلث با صادق زیباکالم‬ ‫سیاست‬ ‫‪40‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫سعید حجاریان در نشریه مهرنامه طی یادداشتی‬ ‫با موضوع «ضرورت مبــارزه مصلحانه و رد تئوری‬ ‫فنا» ارمان اصالح طلبی را پیشبرد امر دموکراسی‬ ‫دانســته اســت‪ .‬شــما به چه میزان با این ارمان‬ ‫همدلید؟‬ ‫در ایــن زمینــه می توانــم بگویــم مــن با ایشــان‬ ‫هم عقیــده ام و معتقدم اصالح طلبــی و اصالح طلب بودن‬ ‫امروزه به معنی دموکراسی خواهی است‪ ،‬چرا که بسیاری از‬ ‫مشکالت و معضالت سیاسی‪ ،‬اجتماعی و اقتصادی ما به‬ ‫ضعف بنیان دموکراسی در جامعه ما برمی گردد‪ .‬در واقع من‬ ‫هم اصالح طلبی را دموکراسی خواهی تعبیر می کنم‪.‬‬ ‫از منظــر جامعه شناســانه بفرماییــد چقــدر این‬ ‫موضوع یعنی «پیشــبرد امر دموکراسی» مساله‬ ‫اصالح طلبان بوده است؟‬ ‫اینکه پیشــبرد دموکراســی ارمــان اصالح طلبان‬ ‫اســت باید گفــت اصطالح طلبان هــم مثــل اصولگرایان‬ ‫و ســایر گروه های سیاســی در ایران یک طیف هســتند و‬ ‫نمی توان همه انها را زیر یک سقف جمع کرد‪ .‬به بیان ساده تر‬ ‫اصالح طلب بودن و طرفدار اصالحات بودن‪ ،‬یک حزب و‬ ‫تشکل سیاسی که یک مانیفست و یک اساسنامه و مرامنامه‬ ‫مشــخص داشته باشد نیســت؛ افراد و اشــخاص مختلف‬ ‫خود را ممکن اســت اصالح طلب تعریف کنند همچنان که‬ ‫احزاب و شــخصیت هایی هســتند که خود را اصالح طلب‬ ‫می دانند اما اینکه جامعــه و گروه های مهــم اجتماعی که‬ ‫گروه های مرجع هستند مثل نویســندگان و روزنامه نگاران‬ ‫‪3‬‬ ‫صادق زیباکالم بــر این باور اســت که مجموع‬ ‫اصالح طلبــان در برخــی مقاطــع کمتــر به دنبــال‬ ‫مقولــه دموکراســی و در مقاطعــی بیشــتر بودند‪.‬‬ ‫به هر حال اصالح طلبان ضمن اینکه در مســیر کلی‬ ‫دموکراســی خواهی حرکت کردند امــا در عین حال‬ ‫حرکت وسرعت انها تابع شرایط ومقتضیات سیاسی‬ ‫و اجتماعی جامعه ایران بوده است و نمی توان انتظار‬ ‫داشــت اصالح طلبان همواره روی یک شعار ان هم‬ ‫دموکراسی خواهی تاکید داشته باشند‪ .‬با او در مورد‬ ‫مقاله جدید سعید حجاریان گفت وگو کردیم‪.‬‬ ‫چقدر انها را اصالح طلب می دانند قابل بحث است؛ اما چون‬ ‫اصالح طلبی در قالب یک حزب و تشــکل نیست نمی توان‬ ‫گفتیکفرداصالح طلبهستیانیستبلکهاصالح طلبی‬ ‫یک طیف اســت‪ .‬گزاره بهتر این اســت که بگویم افراد در‬ ‫کجای طیف اصالح طلبی قرار دارند‪.‬‬ ‫به نظر شــما کارنامه اصالح طلبان از خرداد ‪ 76‬تا‬ ‫امروز در موضوع دموکراســی خواهی چگونه بوده‬ ‫است؟‬ ‫مجموع اصالح طلبان در برخی مقاطع کمتر به دنبال‬ ‫مقوله دموکراســی و در مقاطعی بیشــتر بودنــد‪ .‬به هر حال‬ ‫اصالح طلبان ضمن اینکه در مسیر کلی دموکراسی خواهی‬ ‫حرکت کردند اما در عین حال حرکت و سرعت انها تابع شرایط‬ ‫و مقتضیات سیاســی و اجتماعی جامعه ایران بوده است و‬ ‫نمی توان انتظار داشت اصالح طلبان همواره روی یک شعار‬ ‫ان هم دموکراسی خواهی تاکید داشته باشند‪.‬‬ ‫سعید حجاریان در مقاله خود از رهبری جمعی در‬ ‫اصالحات ســخن به میان می اورد این بدان معنا‬ ‫اســت که رهبری فردی مثل رهبری رئیس دولت‬ ‫اصالحــات را نفی می کنــد‪ .‬در این باره نظر شــما‬ ‫چیست؟‬ ‫در این خصوص نیز با این دیــد موافقم وقتی یک‬ ‫جریان سیاســی ‪ -‬اجتماعــی به صورت یک حزب هســت‬ ‫نمی توان یک فرد یا چند نفر را به عنوان رهبری ان تشــکل‬ ‫و حزب بدانیم بلکه اقتضای حرکت سیاســی و اجتماعی در‬ ‫قالب یک طیف می طلبد رهبری دســته جمعی حاکم باشد‪.‬‬ ‫برخی از چهره ها در جامعه و گروه های مرجع اعتبار بیشتری‬ ‫قائل هستند و برخی شخصیت ها نمره کمتری دارند اما هر‬ ‫دو را به هر حال اصالح طلب می داننــد‪ .‬به طور مثال اگر از‬ ‫دانشجویان کشور بپرسید چه نمره ای برای اصالح طلبی به‬ ‫عارف‪ ،‬رئیس دولت اصالحات‪ ،‬سید حسن خمینی و هاشمی‬ ‫و غیره می دهید‪ ،‬نمرات متفاوتی می گیرند اما نکته مهم این‬ ‫اســت که جامعه این افراد را فــارغ از نمره هایی که داده اند‬ ‫انها را در طیف اصالح طلبان می داننــد بنابراین به گونه ای‬ ‫اجتناب ناپذیر بهتر اســت از رهبری دســته جمعی صحبت‬ ‫کنیم‪ .‬این نکته از دیدگاه جامعه شناسی است‪.‬‬ ‫اما نکته دوم کــه با واقعیات جامعه نزدیکتر اســت‪،‬‬ ‫اینکه فــرض کنید افراد الــف‪ ،‬ب و ج رهبــر فالن طیف‬ ‫هستند‪ ،‬ان وقت دادستانی انقالب می تواند انها را بگیرد‬ ‫و انها را به اتهام نشــر اکاذیب‪ ،‬تبلیغ علیه نظام و تشویش‬ ‫اذهان عمومــی و غیره حصر کند و این موضوع می شــود‬ ‫پایان جریان اصالح طلبی‪ .‬از ســوی دیگــر هم می طلبد‬ ‫رهبری اصالح طلبان در قالب یک جبهه باشد که اگر برای‬ ‫یکی مشکلی پیش امد دیگری پرچم را بردارد و پیش برود‬ ‫و همواره کسانی باشــند که این جریان را پیش ببرند‪ .‬این‬ ‫وضعیت را در انتخابات سال ‪ 92‬شاهد بودیم اینکه وقتی‬ ‫اجماع اصالح طلبان روی هاشــمی بود‪ ،‬بــا رد صالحیت‬ ‫او نظرهــا متمرکز شــد روی اقای عــارف و روحانــی و باز‬ ‫هم رهبری دســته جمعی در دقیقه ‪ 90‬خواهان کنار رفتن‬ ‫داوطلبانه عــارف به نفــع روحانی شــد و ایــن اتفاق هم‬ ‫افتاد و این رهبری دســته جمعی بود‪ .‬البته ذکر این نکته‬ ‫نیز ضروری اســت که این رهبری و مدیریــت جمعی بین‬ ‫نخبگان اصالحات است‪ ،‬رهبری در همه جای دنیا توسط‬ ‫نخبگان انجام می شود‪.‬‬ ‫جناب دکتر زیباکالم! در متــن مقاله ای که درباره‬ ‫ان به گفت وگو می پردازیم اقای حجاریان نتیجه‬ ‫انتخابات ‪ 92‬را چشم پوشی اصالح طلبان از ارمان‬ ‫خودشان در پیشبرد امر دموکراسی دانسته اند‪ ،‬ایا‬ ‫شما هم رفتار اصالح طلبان در حمایت از روحانی‬ ‫را اولویت دهی ایشــان به موضوعی غیر از ارمان‬ ‫اصالح طلبان می دانید؟‬ ‫در ایــن موضــوع بــا وی موافق نیســتم‪ .‬معتقدم‬ ‫انتخاب دکتر روحانی به معنی چشم پوشی از مطالبه اصلی‬ ‫اصالح طلبان نبــود‪ .‬اگر به جــای روحانی فرضا هاشــمی‬ ‫انتخاب می شد یا رئیس دولت اصالحات انتخاب می شد‪،‬‬ ‫قطعا توجه به دموکراسی بیشتر می شد اما معنای این حرف‬ ‫این نیست که با انتخاب روحانی دموکراسی خواهی متوقف‬ ‫می شــود‪ .‬خیر‪ ،‬همچنان این راه ادامه دارد اما با ســرعت‬ ‫کمتری این مســیر ادامه دارد‪ .‬دولت روحانی هم در جهت‬ ‫دموکراسی خواهی دنبال می شود‪ .‬کافی است اصرار ایشان‬ ‫دکتر الهه کوالیی‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫‪4‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫در رابطه بــا این ســخن که گفتــه می شــود‪ ،‬نتیجه‬ ‫انتخابات ریاســت جمهوری ‪ 92‬چشم پوشی اصالح طلبان‬ ‫از ارمان خود که همان پیشــبرد امر دموکراســی است باید‬ ‫بگویم کــه من همراهــی و حمایت اصالح طلبــان از اقای‬ ‫دکتر روحانی در سال ‪ 92‬را خیلی چشم پوشی اصالح طلبان‬ ‫از ایده ها و اهدافشان تلقی نمی کنم‪ ،‬بلکه من این روش و‬ ‫رویکرد استفاده شده از ســوی اصالح طلبان را نتیجه توجه‬ ‫به تجربه های گذشته و نوعی درس اموختن از تجربه های‬ ‫اصالح طلبان در سال های پیش از سال ‪ 92‬ارزیابی می کنم‪.‬‬ ‫انچه در ســال ‪ 92‬در حمایــت اصالح طلبــان از اقای دکتر‬ ‫روحانی شکل گرفت‪ ،‬در واقع تالشی برای دیدن واقعیت ها‬ ‫و توجه به ظرفیت های واقعی تغییــر در جامعه ایران برای‬ ‫بهبود و پیشرفت به شــمار می رود‪ .‬بنابراین تجربه سال ‪92‬‬ ‫نشــان می دهد بر اســاس توجه به واقعیت ها و به حســاب‬ ‫اوردن شــرایط واقعی جامعه اصالح طلبان ســعی کردند با‬ ‫حمایت از شعارهای اعتدال و رویکرد تدبیر و امید راه را برای‬ ‫حرکت جامعه رو به پیش‪ ،‬هموار سازند‪ .‬در شرایطی که برای‬ ‫نامزدهای مورد عالقه و توجه اصالح طلبان فضای رقابتی‬ ‫مناسب و شرایط الزم برای دستیابی به قدرت وجود نداشت‬ ‫این خیلی طبیعی و عقالنی به نظر می رســد که تالشی که‬ ‫اصالح طلبان در جریان انتخابات ســامان دادند‪ ،‬پیرامون‬ ‫پیروزی نامزدی تمرکز پیدا کند که به ضرورت به عنوان یک‬ ‫اصالح طلب محسوب نمی شد و خودش را هم اصالح طلب‬ ‫نمی دانســت اما نگرش ها و دیدگاه هایــی را مطرح می کرد‬ ‫که در مسیر رشد و توسعه جامعه می توانست تاثیر مثبتی در‬ ‫برداشته باشد‪.‬‬ ‫به نظر می رســد تجربه ســال ‪ 92‬در واقع پاسخی بود‬ ‫به ارمانگرایی بی ارتبــاط با واقعیت هایی که در ســال های‬ ‫دوران اصالحــات در بخش هایی از جریــان اصالح طلبی‬ ‫ظاهر شــده بود‪ .‬در واقع انچه در این دوره شــکل گرفت و‬ ‫نتایج خود را در ســال های بعد نیز به نمایش گذاشت نوعی‬ ‫ارمان گرایی ویژه جریان های تحولخــواه در چند دهه اخیر‬ ‫یا به تعبیری در یک صد ســال اخیر در کشــور ما بوده است‬ ‫که همیشه این تحولخواهی و تالش برای دگرگونی ارتباط‬ ‫مستقیم‪ ،‬مناسب و الزم با جامعه و ساختارهای اقتصادی و‬ ‫اجتماعی و فرهنگ جامعه پیدا نمی کرد‪ .‬ما شاهد بودیم که‬ ‫همواره این تالش ها با نتایج قابل قبول و از پیش مطرح شده‬ ‫همراه نمی شد‪ .‬بنابراین به نظر می رسد براساس تجربه های‬ ‫بیش از یک صد سال گذشته و چند دهه اخیر به ویژه دوران‬ ‫اصالحات؛ اصالح طلبان در این مقطع نه تنها از ارمان ها و‬ ‫دیدگاه های خود چشم پوشــی نکردند بلکه تامین و تحقق‬ ‫ان را در متن توجه به واقعیت ها در حمایت از نامزدی دیدند‬ ‫که راه را برای تحول اساسی و قابل قبول در جامعه و کشور‬ ‫ما هموار می کرد‪.‬‬ ‫با توجه به تحــوالت پیرامونی و مســائل منطقه ای و‬ ‫اهداف اعالم شــده از ســوی رهبران بلند پایه کشور به نظر‬ ‫می رســد ادامه سیاست های اجراشــده پیش از ان به جای‬ ‫نزدیک شدن به این اهداف در مســیری کامال برعکس در‬ ‫حال دور شــدن از دستیابی به شــرایط مطلوب برای کشور‬ ‫چه در سطح منطقه و چه در سطح بین المللی قرار داشتیم‪.‬‬ ‫بنابراین بهتر است این تالش و رویکرد را نتیجه واقع گرایی‪،‬‬ ‫دیدن واقعیات و درس گرفتن از تجربه های نه تنها چند دهه‬ ‫اخیر بلکه یک صد ســال اخیر کشور و پاســخی به شرایط‬ ‫نابهنجار و نابســامان اغاز دهه ‪ 90‬در کشور ارزیابی کرد که‬ ‫مجموع اصالح طلبان نه با پافشــاری صرف بر دیدگاه های‬ ‫خاص خود بلکه با تمرکز بر منافع کشــور و مصالح عمومی‬ ‫که اوج این رویکرد را می توان در رفتار دکتر عارف مشاهده‬ ‫کرد با کنار کشــیدن از عرصــه قدرت بــرای تقویت جریان‬ ‫اصالح طلبی و پیشــبرد اهداف این جریان قابل مشــاهده‬ ‫بود‪ .‬بنابراین می توانیم این رویکرد را نماد عقالنیت جریان‬ ‫اصالح طلبی تلقی کنیم‪.‬‬ ‫در رابطه با مطرح شــدن مساله ســازش نیز می توان‬ ‫گفت که ســازش از مباحث بســیار مهمی اســت که باید به‬ ‫ان پرداخته شود‪ .‬سازش از لوازم حیات یک جامعه است و‬ ‫تداوم تالش ها و کنش های درون یک جامعه است‪ .‬اگر یک‬ ‫خانواده را در نظر بگیرید اگر زن و مرد سازش نداشته باشند و‬ ‫هر یک بر عالیق‪ ،‬سالیق و خواسته های خود پافشاری کنند‬ ‫نتیجه روشن است‪ .‬در واقع این نهاد فرو می پاشد؛ در سطح‬ ‫اجتماعی هم نیز به همین ترتیب است؛ اگر افراد‪ ،‬گروه ها‬ ‫و جریان های مختلف بر نگرش ها‪ ،‬سلیقه ها و خواسته های‬ ‫ویژه خود تمرکــز کنند و حاضر به کوتاه امدن از انها نباشــند‬ ‫بدون شک بحران های اجتماعی این جامعه را دستخوش‬ ‫تالطم هایی خواهد کرد که در عرصه رقابت جهانی نخواهد‬ ‫توانست جایگاه مناسبی به دســت اورد‪ .‬به نظر می رسد واژه‬ ‫«ســازش» یا کنار امــدن از ضرورت های حفــظ نهادهای‬ ‫اجتماعی باشد که در هسته های گوناگون می توان اثار این‬ ‫رویکرد را مشاهده کرد‪.‬‬ ‫در رابطه با کارنامه اصالح طلبی در موضوع سازش که‬ ‫از ضرورت های حیات اجتماعی است باید بگویم این نکات‬ ‫در سال های گذشــته کمتر مورد توجه قرار گرفته است‪ .‬ما‬ ‫شاهد بودیم هر چند از اصالحات یاد می شد اما روحیه و تلقی‬ ‫انقالبی از این تغییرات وجود داشت‪ ،‬اصالحات در ذات خود‬ ‫تغییرگرا و ســاختارهای قانونی را حفظ می کند و به تغییرات‬ ‫درونی ان می پردازد‪ .‬به نظر می رســد بــه دلیل ویژگی های‬ ‫نهادی و تشکیالتی در جامعه که ما در این زمینه ها ضعیف و‬ ‫نابالغ هستیم‪ ،‬از نظر نهادهای اجتماعی‪ ،‬امکان طرح این‬ ‫مباحث در این ســال ها کمتر پیش امد و امکان پرداختن به‬ ‫تعامل درون جامعه کمتر مورد توجه قرار گرفت و براســاس‬ ‫تجربه هایــی کــه در این دوره ثبــت و ضبط شــد و همگان‬ ‫شاهد ان بودند امروز این ضرورت بیش از هر زمان دیگری‬ ‫بیشــتر مورد توجه قرار گرفتــه تا همه نیروهــای اجتماعی‬ ‫حول منافع عمومی و کالن کشــور با یکدیگر به ســازش و‬ ‫همکاری و همراهی برســند‪ .‬این همان رویکردی است که‬ ‫در نشست اخیر رئیس جمهور با فعاالن سیاسی و جناح های‬ ‫مختلف مورد تاکید قــرار گرفت که وقتــی می توانیم با رقبا‬ ‫و دشمنان خارجی به گفت وگو بنشــینیم چرا نمی توانیم در‬ ‫داخل با هم کیشان و هموطنان خودمان که دیدگاه سیاسی‬ ‫متفاوتی دارند این دیدگاه را به کار بگیریم‪.‬‬ ‫به زعم من صحبت های اقای حجاریــان عبور از این‬ ‫تجربه ها و تالشی است برای اســتفاده از این تجربه ها در‬ ‫پیشبرد اهداف کالن اصالح طلبان که همان منافع و مصالح‬ ‫عمومی و کلی و ملی در کشور است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫برای گزینه هــای وزرات علــوم را به یاد بیاوریم که نســیم‬ ‫دموکراسی در دانشگاه ها است‪ .‬اینکه او می خواست توفیقی‬ ‫یا فرجی دانا وزیر علوم باشــند دقیقا به دلیــل همین بود که‬ ‫فضای امنیتی که در فاصله‪ 88‬تا‪ 92‬به وجود امده بود برچیده‬ ‫شود‪ .‬در عمل هم اینگونه شده و در دانشگاه ها فضای امنیتی‬ ‫کنار رفته و فضا باز تر شده البته نمی توان در سطح جامعه این‬ ‫انتظار را داشته باشید‪.‬‬ ‫به نظر شما حجاریان چرا انتخاب روحانی را مغایر‬ ‫با اولویت اصالح طلب دانسته است؟‬ ‫شــاید منظور حجاریان این بوده که ما در انتخاب‬ ‫روحانی اولویت را برای واقع بینی و واقع گرایی قائل شــدیم‬ ‫تا دموکراســی خواهی‪ .‬یعنــی از نظر دموکراســی خواهی‬ ‫روحانی برای ما ایده ال نبود و شاید افراد دیگری هستند که‬ ‫می توانستند ایده ال تر باشند اما ایشان هم روحانی و انتخاب‬ ‫وی را در طیف اصالح طلبی قرار می دهند‪.‬‬ ‫نویســنده مقاله «ضرورت مبــارزه مصلحانه و رد‬ ‫تئوری فنا» از مقابله و مبارزه با دو جریان ســخن‬ ‫به میان اورده اســت؛ اول مبارزه با راست ها و دوم‬ ‫مبارزه بــا براندازان نظام اســامی‪ .‬به نظر شــما‬ ‫کارنامــه اصالح طلبی در مبارزه بــا این طیف افراد‬ ‫برانداز و اپوزیسیون چگونه بوده است؟‬ ‫ما می خواهیــم انقالب اســامی و گفتمان ان را‬ ‫که از اهداف و ارمان اولیه فاصلــه گرفته به همان اهداف‬ ‫و ارمان ها برگردانیم‪ .‬در کشــور و خارج کشــور برخی این‬ ‫هدف را به این معنا نمی دانند و بر این نظر هســتند که باید‬ ‫نظام جدیدی را ایجــاد کرد‪ .‬ما با این نــگاه هم مخالفیم و‬ ‫هم معتقدیم باید با ان مبارزه کنیم‪ .‬برای اینکه همه تالش‬ ‫اصالح طلبان باید در چارچوب نظام و قانون اساسی صورت‬ ‫بگیرد و هر اندیشــه دیگری غیرواقع بینانه اســت و نه تنها‬ ‫پیشرفت کشور و دموکراسی ثبات و امنیت را عقب می اندازد‬ ‫بلکه از بین می بــرد و گزینه دیگــری نداریــم اال اینکه در‬ ‫چارچوب نظام فعلــی اهداف و ارمان دموکراســی خواهی‬ ‫خودمان را پیش ببریم و این چیزی است که حجاریان گفته‬ ‫است‪ .‬در حال حاضر نیز از نظر وزن‪ ،‬کسانی که می خواهند‬ ‫نظام را از بیــن ببرند‪ ،‬وزنی ندارند اگر هم باشــند کســانی‬ ‫که خواهــان از بین بردن نظام هســتند در عمل شانســی‬ ‫ندارند‪ .‬شاید در خارج از کشور تعداد انها بیشتر باشد اما در‬ ‫داخل شانســی ندارند‪ .‬اما گروه اول که انقالب را مصادره‬ ‫کردند و شــعارهای دموکراســی انقالب را تبدیل به شــعار‬ ‫امریکاســتیزی کردند پررنگ تر و جدی تر اســت بنابراین‬ ‫کارنامه اصالح طلبان در رویارویی با براندازان نظام شــاید‬ ‫پررنگ نباشــد چون این جریان اهمیتی ندارد‪ ،‬از همین رو‬ ‫اصالح طلبان به انها نپرداختند اما جریان دیگر که مصادره‬ ‫اهداف انقالب را دنبال کردند انرژی اصالح طلبان صرف‬ ‫بازگرداندن گفتمان انقالب به جریان اصیل ‪ 22‬بهمن ‪57‬‬ ‫بوده تا اینجا‪.‬‬ ‫جناب دکتر! از سخن شما چنین می توان برداشت‬ ‫کرد که اگر جریان برانداز حضورشان جدی شود‬ ‫جریان اصالح طلبی با ان مقابلــه و مبارزه خواهد‬ ‫کرد؟‬ ‫قطعــا بــا ان مخالفــت خواهد کــرد‪ .‬هــر فکر و‬ ‫اندیشــه ای که در جهت براندازی باشــد مخرب است‪ .‬من‬ ‫معتقدم اگر امروز به هر دلیلی چه توسط حمله نظامی خارجی‬ ‫یا شورش و طغیان داخلی نظام سرنگون شود‪ ،‬دموکراسی‪،‬‬ ‫ازادی و ازادی مطبوعات ‪ 50‬سال به عقب می رود‪ .‬مستقل‬ ‫از اینکه من درمورد نظام چه احساسی دارم بر مبنای واقع بینی‬ ‫باید با چنگ و دنــدان این نظام را حفظ کنیــم‪ ،‬برای اینکه‬ ‫تنها شانسی که دموکراســی در این نظام دارد‪ ،‬در چارچوب‬ ‫همین نظام اســت و اگر اســیبی به این نظام برسد ‪ 50‬سال‬ ‫به عقب می رویم‪ .‬برای همین باید در چارچوب همین نظام‬ ‫دموکراسی را دنبال کنیم‪.‬‬ ‫لزوم سازش‬ ‫در سیاست‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫‪41‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫مشروطه خواهیعلیهجمهوری خواهی‬ ‫چرا حجاریان از اصالح طلبی اصالح طلبان می هراسد؟‬ ‫محمدرضا یل‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫سیاست‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫‪5‬‬ ‫چنــدی پیــش ســعید حجاریــان استراتژیســت‬ ‫اصالح طلبان در مقاله ای معنادار بــا عنوان ضرورت مبارزه‬ ‫مصلحانه و رد تئوری فنا که در ماهنامه مهرنامه درج شــد به‬ ‫نکات خاصی اشــاره کرد که شــاه بیت ان را باید در تجویز‬ ‫مشی مصلحانه و تدریجی و بدون خشونت برای دستیابی به‬ ‫ارمان های اصالح طلبی دانست‪.‬‬ ‫ســعید حجاریــان به عنــوان یــک سوسیالیســت‬ ‫مشــروطه خواه اولویــت اصلــی و ارمــان خــود را تــاش‬ ‫برای زدودن اســام از چهره دموکراســی نمی داند و مانند‬ ‫جمهوریخواهانــی چــون اکبــر گنجــی قائل بــه درگیری‬ ‫همه جانبه و صرف هزینه های اساسی سیاسی برای رسیدن‬ ‫به ارمان اصالح طلبی نیست و این خود نمود شکافی بزرگ‬ ‫بین هواداران اصالحات اســت کــه بعد از ســال ها امروز‬ ‫توانســته اند به نقطه ای برسند که نه بر ســر حیات و ممات‬ ‫جریان سیاسی خود که بر سر چگونگی پیمودن ادامه راه به‬ ‫ابراز نظر و نصیحت متقابل بپردازند‪.‬‬ ‫پیروزی دولت تدبیر و امید کــه با حمایت کامل رئیس‬ ‫دولت اصالحات از روحانی و کنار کشــیدن عارف به تحقق‬ ‫پیوســت‪ ،‬فرصت زندگی دوباره جریــان اصالحات را ایجاد‬ ‫کرد؛ فرصتی که رئیس جمهور اسبق با شرکت در انتخابات‬ ‫نهم مجلس شورای اسالمی توانســته بود ان را به سختی‬ ‫حفظ کند و رشــته اتصال بــا نظــام را قطع ننماید‪ .‬مشــی‬ ‫مشــروطه خواهی رئیــس بنیاد باران توانســت سرنوشــت‬ ‫اصالحات را از انزوای کامل به بازگشــت به عرصه سیاسی‬ ‫تغییر دهد و همچــون نهضــت ازادی و ملــی ‪ -‬مذهبی ها‬ ‫برای همیشه به حاشــیه نرود‪ .‬این در حالی است که جریان‬ ‫اصالح طلبی در ســال ‪ 88‬تا مرز براندازی نظام پیش رفت و‬ ‫بسیاری از مهره های اصلی خود را سوزاند و توان سازماندهی‬ ‫خود را از دست داد‪ .‬البته قطعا اراده مشروطه خواهان جبهه‬ ‫اصالحات قابل مقایسه با عنصری چون میرحسین موسوی‬ ‫به عنوان یــک جمهوریخواه نبوده و نیســت ولی مصلحت‬ ‫اصالحات حکم می کند که رهبر این جریان تمام طیف های‬ ‫خود را به نوعی حفظ کند و برای انان هزینه دهد‪ .‬حجاریان‬ ‫این موضوع را در مقاله اسفند ماه سال ‪ 84‬مندرج در روزنامه‬ ‫شرق نیز مورد اشاره قرار داده بود و اذعان کرده بود‪« :‬در بین‬ ‫تمام جبهه ها ی ذهنی ای که در بین گروه ها ی انسانی شکل‬ ‫می گیرد‪ ،‬یک جبهه واجد اهمیتی بسیار است؛ «جبهه بقا»‪.‬‬ ‫متاسفانه در ایران به جای «جبهه بقا»‪« ،‬جبهه فنا» سریع تر‬ ‫شکل می گیرد و این هم ریشه ها ی تاریخی دارد‪ .‬امیرپرویز‬ ‫پویــان زمانی «تئوری مبارزه مســلحانه و رد تئــوری بقا» را‬ ‫نوشت که «ســازمان وحدت کمونیســتی» (سوک) نظریه‬ ‫«بقا» را مطرح کرده بود‪ .‬ســوک معتقد به حضور سیاســی‬ ‫بدون حتی یک رد پا بود؛ یعنی نوع عمل سیاسی ای که پیش‬ ‫از هر چیز بقا را تضمین کند‪ .‬پویان معتقد بود که چنین شیوه‬ ‫مبارزه ای اساسا مبارزه محسوب نمی شود و بقا به هر قیمتی‬ ‫بی معنی و بیهوده است‪ .‬او در کتابش به این نکته پرداخت‬ ‫و در مقابل مبارزه مســلحانه را توجیه کرد‪ .‬پس از پویان هم‬ ‫احمدزاده با انتشار کتاب «مبارزه مســلحانه هم استراتژی‬ ‫و هم تاکتیک» ادلــه پویان را تائید و تکمیــل کرد و به این‬ ‫ترتیب راه «فنا» تئوریزه شد و انها به این راه رفتند‪ .‬بر اساس‬ ‫تئوری پویان و احمدزاده‪ ،‬چریک باید خود را فنا کند و با فنای‬ ‫جسمانی خویش مبلغ مبارزه مســلحانه برای براندازی رژیم‬ ‫شود‪ .‬پویان می گفت که توده ه ا چون انبار باروت و در انتظار‬ ‫یک جرقه اند‪ .‬چریک باید چاشــنی این انبار باروت شود و با‬ ‫فنای خود انبار را منفجر کند تا رژیم ســرنگون شود‪ .‬همین‬ ‫ایده را ســازمان مجاهدین خلق‪ ،‬در قامتی مذهبی بازارایی‬ ‫و ترویج کرد‪ .‬ســازمان مجاهدین خلق شعار «باید انتحاری‬ ‫عمل کنیم» را ســر داد‪ .‬اما این هر دو ایده یوتوپیانیستی‪،‬‬ ‫اشــتباه و عملیاتی منتج به انتحار بود و از همان ابتدا سرها‬ ‫بر سنگ خورد‪».‬‬ ‫حجاریان سپس به بررسی پیش نیاز هر جریان سیاسی‬ ‫می پردازد و می نویسد‪« :‬برای ملتی که صاحب دولت است‬ ‫(در اینجــا منظورم مشــخصا ملت ایران اســت)‪ ،‬یعنی زیر‬ ‫یوغ اســتعمار یا تحت حاکمیت بیگانه نیســت‪ ،‬اولویت بقا‬ ‫است؛ برای ما حفظ «ظرف» یعنی ایران مستقل‪ ،‬اولویت‬ ‫هر عمل سیاســی اســت‪ .‬ظرف ایــران که حفظ شــود ان‬ ‫گاه می توان در مــورد اینکه چه چیــزی در ان ریخت بحث‬ ‫و جدل کرد؛ توســعه‪ ،‬دموکراســی‪ ،‬دیکتاتوری‪ ،‬اســام‪،‬‬ ‫سکوالریســم یا هر چیز دیگر‪ .‬این مظروف ها را نمی توان‬ ‫در ظرفی خیالی یــا روی هوا ریخت‪ ،‬پــس اول باید به فکر‬ ‫ظرف بود‪ .‬چرا مرحــوم بازرگان همــواره می گفت که «من‬ ‫اول ایرانــی ام‪ ،‬دوم مســلمان ام و ســوم مصدقی»؟ علت‬ ‫اهمیت و اولویت «ایرانــی» بودن برای او چــه بود؟ علت‬ ‫همین بود که «بی سرزمین» هیچ چیز معنا ندارد؛ بی ظرف‬ ‫ایران برای بازرگان به عنوان نیروی سیاسی نه اسالمی معنی‬ ‫داشت و نه مصدقی بودن‪ .‬بی این ظرف مظروفی هم وجود‬ ‫نخواهد داشــت‪ .‬اگر ظرف ایران نباشــد‪ ،‬اصالح طلبان و‬ ‫اصولگرایان در چه محلی دعــوا کنند؟ یقینا محل دعوا باید‬ ‫جایی روی زمین باشــد؛ جایی شبیه تشــک کشتی‪ .‬ظرفی‬ ‫باید باشد که در درون ان این بحث ه ا و جدل ه ا معنی داشته‬ ‫باشد‪ .‬پس اصولگرایان هم باید به فکر حفظ تشک کشتی‬ ‫و ظرف بحث باشند‪ .‬تشک کشــتی را نباید اتش زد‪ .‬چرا که‬ ‫در صورت ســوختن ان اصولگرایان هم در بــه در خواهند‬ ‫شــد‪ .‬اگر ظرف نباشــد دعوا هم منتفی خواهد بــود و این‬ ‫اصل تئوری بقا اســت‪ ».‬فارغ از تمام ایــن مباحث چرایی‬ ‫پرداخت حجاریان به این موضــوع و نصحیت خیرخواهانه‬ ‫او به طیف هــای اصالح طلب از اهمیــت خاصی برخوردار‬ ‫است‪ .‬نباید اشتباه کرد‪ .‬این اندیشــه چهارسال قبل از فتنه‬ ‫‪ 88‬به نگارش درامده است‪ .‬قطعا چنین اندیشه ای خواهان‬ ‫براندازی نظام و فعال کردن شــکاف های اجتماعی نیست‬ ‫ولی حجاریــان و رئیس دولت اصالحــات مجبورند از همه‬ ‫اصالحات حمایــت کنند و هزینه های ان را بپذیرند‪ .‬شــاید‬ ‫تجربه افراطی گری های مشــارکت و ســازمان مجاهدین‬ ‫انقــاب در دوران اصالحات و رودررویی با نظــام‪ ،‬اینان را‬ ‫به این نتیجه رســانده که باید در رونــدی مصلحانه و بدون‬ ‫خشونت اجتماعی‪ ،‬ارام ارام اهداف خود را پی گیرند‪ .‬به نظر‬ ‫می رسد حجاریان سعی دارد کارامدی تئوری بقا را با دوستان‬ ‫جریان اصالح طلبی در ســال ‪ 88‬تا مرز‬ ‫برانــدازی نظام پیــش رفت و بســیاری‬ ‫از مهره هــای اصلــی خــود را ســوزاند و‬ ‫توان ســازماندهی خود را از دســت داد‪.‬‬ ‫البته قطعا اراده مشروطه خواهان جبهه‬ ‫اصالحــات قابــل مقایســه بــا عنصری‬ ‫چون میرحسین موســوی به عنوان یک‬ ‫جمهوریخواه نبوده و نیست‬ ‫خود به اشتراک بگذارد و از طرفی خشونت طلبی برخاسته از‬ ‫تئوری فنا را محکوم نماید و انان را برای حرکتی مصلحانه با‬ ‫حفظ بقای اصالحات یکدست کند‪.‬‬ ‫دو نکتــه می توانــد چنین مشــی ای را امــروز توجیه‬ ‫کند؛ اوال اینکه بــه نظر می رســد جــواب رئیس دفتر رهبر‬ ‫انقالب به ابراز تســلیت مجمع روحانیون به مناسبت رحلت‬ ‫همشیره ایشان می تواند کور ســوی امیدی برای حجاریان‬ ‫تلقی شــود‪ .‬در این نامه این چنین امده است‪« :‬به گزارش‬ ‫ایســنا‪ ،‬متن پاســخ دفتر حضرت ایت الله خامنه ای به پیام‬ ‫تسلیت مجمع روحانیون مبارز به این شرح است‪« :‬مجمع‬ ‫محترم روحانیون مبارز؛ ســام علیکم؛ پیام تســلیت شما‬ ‫به مناسبت درگذشــت همشــیره گرامی مقام معظم رهبری‬ ‫«مدظله العالی» به اســتحضار معظم له رســید‪ ،‬ایشان از‬ ‫ابراز تسلیت و همدردی تشکر کرده و برای توفیق و سعادت‬ ‫شــما دعا فرمودند‪ .‬محمدی گلپایگانی» این نامــه را باید‬ ‫کنار عدم خطاب قرار دادن رئیس دولت اصالحات توســط‬ ‫رهبری در پیام های تسلیت ایشــان در وفات مادر و خواهر‬ ‫رهبر اصالحات گذاشت و به این نتیجه رسید هنوز وقت ان‬ ‫نرسیده است که رهبر اصالحات به عرصه بازگردد و احتماال‬ ‫باید اقدامات متنابه و جبران کننده دیگری نیز انجام دهد تا‬ ‫شاید پذیرفته شود‪ .‬البته خطاب قرار دادن مجمع روحانیون‬ ‫با تمام اشتباهاتش نکاتی در خود دارد که شاید حجاریان و‬ ‫دوستانش را امیدوارتر می کند‪.‬‬ ‫ثانیا از طرفی باتوجه به امکان توفیقات سیاسی دولت و‬ ‫اصالح طلبان در انتخابات اخیر به نظر می رسد استراتژیست‬ ‫اصالح طلبان از این می هراسد که ذوق زدگی سیاسی یاران‬ ‫اصالح طلبش باز همچون دوران اصالحات و سال ‪ 88‬انان‬ ‫را به مرز انزوا بکشاند‪ .‬به نظر می رسد او جمهوریخواهانی را‬ ‫مورد خطاب قرار می دهد که هرگاه فضا را برای عقده گشایی‬ ‫سیاســی فراهم دیدند تعلل نکــرده و تمام قــد وارد صحنه‬ ‫شده اند و تئوری فنا را به تمام اجرا کرده اند‪ .‬بنابراین حجاریان‬ ‫سعی دارد با تمام ظرفیت خود از این اتفاق جلوگیری کرده تا‬ ‫بتواند ارمان مشروطه ســازی جمهوری اسالمی را به ارامی‬ ‫ محقق کرده و ساختار های سیاسی را از داخل نظام و بدون‬ ‫خشونت تغییر دهد‪.‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫ندایمبارزه‬ ‫ازحنجرهحجاریان‬ ‫تئوریسیناصالح طلب‬ ‫چه فکری در سر دارد؟‬ ‫مسعود ندافان‬ ‫پژوهشگر سیاسی‬ ‫‪6‬‬ ‫مردی اصالح طلب از تبار فریب ی ا تردید یا تغییر است؛‬ ‫هنوز ناظران کنش سیاسی او را ناشناخته و پیش بینی ناپذیر‬ ‫قلمداد می کنند‪ .‬اصول منعطف حجاریان باید متناســب با‬ ‫زمان و مکان شناســایی‪ ،‬رصد و تحلیل کــرد؛ وی روزگاری‬ ‫با نام جهانگیــر صالح پور به جــدال عبدالکریم ســروش و‬ ‫ســپس در شــورای شــهر اول به نبرد تمام عیار با اعضای‬ ‫کارگزارانی می پرداخت‪ ،‬هرچند صندلی نایب رئیسی برای وی‬ ‫خوش یمن نبود و او را خانه نشین کرد‪ .‬وی در هنگامه فتنه در‬ ‫دادگاه طلب توبه و عذرخواهــی از مردم کرد و پس از مدتی‬ ‫راوی تدلیس سیســتماتیک در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫دهم شــد و حاال مطلع ســخنش را با مبــارزه مصلحانه اغاز‬ ‫می کند‪ .‬اطالح طلبان جوان چشــم به پدران سیاسی خود‬ ‫دوخته اند تا همانند گذار از محاق به فراز سیاســی برسند و‬ ‫سعید حجاریان در صدر مجلس انان قرار دارد‪.‬‬ ‫انتخابات ریاســت جمهوری دهم بزنگاه عیارســنجی‬ ‫انطباق گفتار بــا عمل بود؛ ســعید حجاریان کــه صندوق‬ ‫رای را «تابوت خشــونت» و «افراط گرایی» می دانســت؛‬ ‫‪2‬نتیجه صندوق های رای در ســال ‪ 88‬را قبول نکرد و روی‬ ‫به خشونت های خیابانی اورد و برخالف گفتارهایش جریان‬ ‫اصالحات را به ســمت افراط گرایی و خروج از چارچوب ها‬ ‫دعوت کرد‪.‬‬ ‫سیاســتمدار نازی ابادی پس از دســتگیری از سوی‬ ‫نیروهای امنیتی‪ ،‬در دادگاه اعتراف کرد که «من هم در این‬ ‫انتخابات بــا ارائه تحلیل های ناصــواب مرتکب خطاهای‬ ‫ســهمگین شــده ام که از انها تبری می جویــم‪ ».‬زیرا «از‬ ‫شعارهای وهن الود بگیر تا قانون شکنی های اشکار و صدمه‬ ‫به اموال شــخصی و عمومی و حتی قتل و جرح تا کنون در‬ ‫هیچ انتخاباتی سابقه نداشته و سایه کدورت خود را بر زالل‬ ‫چهل میلیون رای مردم افکند و دشمنان این مرز و بوم را به‬ ‫طمع خام انداخت که شاید بتوانند از این وضع گل الود ماهی‬ ‫مراد صید کنند‪».‬‬ ‫ماهی مراد سعید حجاریان در ستیز با حاکمیت و ملت‬ ‫ناکام ماند‪ .‬هرچند سایت روزنامه جوان چند ماه پس از ازادی‬ ‫حجاریان نوشــت‪« :‬وی در دیدارهای مختلف با دوســتان‬ ‫هم جبهه ای خود ازادی از بازداشــت را حاصل زیرکی خود‬ ‫دانسته و در پاسخ به این سوال که چطور وی ازاد شده و برخی‬ ‫دیگر از اصالح طلبان هنوز ازاد نشده اند‪ ،‬گفته است‪« :‬فقط‬ ‫سعید عصر ما که چند هفته قبل در میان سوت و کف‬ ‫دانشــجویان دانشــگاه تهران با جمالتی بریده و نارسا که‬ ‫یادگاری بیمارستان سیناســت؛ نوید «دوم خردادی دیگر»‬ ‫را داد حاال راه «مبارزه مصلحانه» را برای تحقق ان ترسیم‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫زمان مبارزه او و یارانش از هم اکنون اغاز شده است؛‬ ‫مبارزه در سایه سازش و سعید در تردید ستیز‪ .‬سعید حجاریان‬ ‫متاخر مانند گذشته خواهان «خون» برای اینده اصالحات‬ ‫نیست؛ او از مبارزه با رسم سازش ســخن می گوید و ستیز با‬ ‫حاکمیت را بــه «اما و اگرها» واگذار نماید‪ .‬شــاید بار دیگر‬ ‫شــاهد اوای شــعار «اصالحات مرد‪ ،‬زنده باد اصالحات»‬ ‫از حنجره حجاریان باشــیم‪ .‬نئواصالح طلبی که با انباشت‬ ‫تجربه از سوی سعید حجاریان پیگیری می شود؛ اما با این‬ ‫تفاوت که نه مانند صادق خرازی سودای حزب دارد و نه مانند‬ ‫عباس عبدی‪ ،‬انتقادات تلویحی و در لفافه اش تعبیر به عبور‬ ‫از اصالحات می شود‪.‬‬ ‫پی نوشت‬ ‫‪ .1‬شهروند امروز‪ ،‬شماره ‪1387/8/18 ،71‬‬ ‫‪ .2‬سعید حجاریان‪ ،‬جمهوریت و افسون زدایی از‬ ‫قدرت‪ ،‬صفحه ‪42‬‬ ‫سعید عصر ما که چند هفته قبل‬ ‫در میان سوت و کف دانشجویان‬ ‫دانشگاه تهران با جمالتی بریده‬ ‫و نارسا که یادگاری بیمارستان‬ ‫سیناست؛ نوید «دوم خردادی‬ ‫دیگر» را داد حاال راه «مبارزه‬ ‫مصلحانه» را برای تحقق ان ترسیم‬ ‫می کند‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫ســعید حجاریان برای پیشبرد دموکراســی از طرحی‬ ‫نو روایت می کنــد؛ طرحی وارونه با ایده امیــر پرویز پویان‪،‬‬ ‫چریک چپگرای مشهدی‪ .‬حجاریان در شماره ‪ 41‬ماهنامه‬ ‫مهرنامه از ضرورت مبارزه مصلحانه و رد تئوری فنا در عرصه‬ ‫سیاست ورزی یاد می کند؛ وی با مقایسه تطبیقی میان دوران‬ ‫فتنه ‪88‬؛ ستیز با رای مردم‬ ‫سایه سازش یا تردید ستیز‬ ‫سیاست‬ ‫بازگشت تئوریسین‬ ‫و نحوه مبارزه امیر پرویز پویان با شرایط کنونی‪ ،‬الگوی عملی‬ ‫برای اصالح طلبان ترسیم می کند‪.‬‬ ‫«سازش »ترجیع بندجدیدالگویعملتوصیه ایعضو‬ ‫سابق حزب مشارکت اســت‪ ،‬وی مدعی است که «جنبش‬ ‫مصلحانه اعتقاد دارد که به شــرط حفظ اصول‪« ،‬سازش»‬ ‫کار بدی نیست‪ .‬سازش بار منفی ندارد‪ .‬همیشه باید تحلیل‬ ‫مشخصی از شرایط داشت‪ .‬منظور‪ ،‬حرکت در دایره ممکنات‬ ‫است‪».‬‬ ‫وی همچنین در یکی از نکات پیرامون چرایی ترجیح‬ ‫مبارزه مصلحانه نسبت به جنبش مصلحانه نوشت‪« :‬بر اصول‬ ‫خود می ایســتم‪ ،‬به این معنی کــه اوال‪ ،‬می گوییم «مبارزه‬ ‫مصلحانــه» چون خط قرمــز دارد و از خــط قرمزش عدول‬ ‫نمی کند‪ .‬ممکن است نظام تصمیم به ایستادن در نقطه ای‬ ‫که هست‪ ،‬بگیرد و بگوید می خواهم همین جا بایستم و قصد‬ ‫اصالح نداشته باشد‪ .‬اما در مشی «مبارزه مصلحانه» وظیفه‬ ‫اصالح طلبان ارشاد‪ ،‬توصیه و اقناع است‪.‬‬ ‫ثانیا؛ از انجا که هیچ گاه مشارکت و رقابت سیاسی در‬ ‫کشور منصفانه نیست و شــبکه های قدرت و ثروت و رسانه‬ ‫در اختیار جریان خاصی قرار دارد؛ بنابراین مبارزه مصلحانه‬ ‫در عین انکه همیشه اماده سازش است‪ ،‬با این ناروایی ها و‬ ‫بی انصافی ها سر ســتیز دارد‪ .‬بنابراین از این جهت‪ ،‬شکل‬ ‫مبارزاتی به خود می گیرد‪ ».‬از ســوی دیگر سعید حجاریان‬ ‫در این یادداشــت با رد تئــوری فنا نوشــت‪« :‬اصالح طلبی‬ ‫و «مبــارزه مصلحانــه» طرفــدار بقاســت‪ .‬اصالح طلــب‬ ‫نمی خواهد که ماشین دولت را تخریب کند و به قول معروف‪،‬‬ ‫«ساختارشکنی»کند‪.‬همچنینحفظحیاتمصلحانجامعه‬ ‫و نیز توده مردم برای نیروی اصالح طلب بسیار مهم است‪.‬‬ ‫مشی ای که چنان که گفته شد «مرگ اندیش» نیست چون‬ ‫بنا دارد باقی بماند و اهسته و پیوسته رود و زمین گیر نشود‪،‬‬ ‫بنابراین کار مخفی را نفی کــرده و در دایره ممکنات حرکت‬ ‫ی که‬ ‫می کند و شاید پیامی برای بازگشت جوانان جویای نام ‬ ‫او را شهید زنده اصالحات می نامند با سخنان پدرخوانده های‬ ‫تئوریک این جریان سیاسی باشد و جلوگیری از رویش احزاب‬ ‫نوپا است زیرا وی «اماتوریســم در سیاست» را «عین فنا»‬ ‫می داند و معتقد است«سیاست اسانســور ندارد و یک شبه‬ ‫کسی نمی تواند سیاستمدار شود‪1».‬‬ ‫بدانید که من نقشم را خوب بازی کرده ام‪ ».‬در همین رابطه‬ ‫یک منبع اگاه گفت‪ :‬صحبت هایی کــه حجاریان در دوران‬ ‫بازداشت مطرح کرده باتوجه به سابقه امنیتی ‪ -‬اطالعاتی وی‬ ‫در قالب یک «فریب» قابل ارزیابی بوده و دســت اندرکاران‬ ‫مربوطه باید به این مساله توجه داشته باشند‪».‬‬ ‫با این اوصــاف یا فریــب یا تغییــر؛ مرد پشــت پرده‬ ‫اصالحات پس از چهارسال از «ستیز» دست کشیده است‬ ‫و به اســتقبال «ســازش» رفته است‪ .‬ســعید حجاریان در‬ ‫یادداشــت جدید که نمایانگر تحول سیاســت ورزی ایشان‬ ‫است می نویسد‪« :‬به طور کلی هر مبارزه ای سه مرحله دارد‪:‬‬ ‫«اعراض»‪« ،‬اعتراض» و «تعرض»‪ ،‬اعراض قلبی است‪،‬‬ ‫اعتراض لسانی و تعرض‪ ،‬یدی‪« .‬مبارزه مصلحانه» مراحل‬ ‫اول و دوم را می پذیرد؛ اما «تعرض» عملی مصلحانه نیست؛‬ ‫ولو اینکه رقیب به ان متوسل شود‪ .‬نیروی اصالح طلب حتی‬ ‫در برابر تعرض رقیب‪ ،‬حق مقابله به مثل ندارد‪ .‬اصالح طلبان‬ ‫به هیچ وجه دســت به عمــل خشــونت امیز نمی زنند‪ .‬فقط‬ ‫می توانند «اعراض» یا «اعتراض» کنند‪».‬‬ ‫‪43‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫پروژهانگلستانیزهکردنجمهوریاسالمی‬ ‫سیاست‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با عبدالله گنجی‬ ‫ســوال اول را از اینجا اغاز کنم که به نظر می رسد‬ ‫طرح «پیشبرد امر دموکراســی»به عنوان ارمان‬ ‫را می توان ذیل پروژه مشــروطه خواهی حجاریان‬ ‫طــرح کرد‪ .‬شــما بــه چــه میــزان با این ســخن‬ ‫هم نظرید؟‬ ‫برای پاســخ به این پرســش بحــث را از اینجا اغاز‬ ‫می کنم که اصالح طلبان از نظر نسبت شان با نظام جمهوری‬ ‫اسالمی خصوصا از بعد فکری به سه دسته تقسیم می شوند ؛‬ ‫یک دسته نقدشان به نظام بیشتر نقدهای تفسیری مبتنی بر‬ ‫تفسیر قانون اساسی است و ایشان تفسیرهای متفاوت تری‬ ‫از قانون اساســی را می طلبنــد و چارچوب هــای کلی نظام‬ ‫جمهوری اســامی را قبول دارند و به قانون اساســی پایبند‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫دسته دوم جمهوریخواهن د و سکوالریسم را علنا فریاد‬ ‫می زنند و در تمنای جمهوری تمام عیار هستند و قبله امالشان‬ ‫در این الگوسازی غرب جدید و پســت مدرن است که البته‬ ‫سران انها بیشترشان از کشور خارج شده اند‪.‬‬ ‫سومین جریان‪ ،‬جریان مشروطه خواه هستند که اقای‬ ‫حجاریان در این زمره قرار دارند و دیدگاه انها این اســت که‬ ‫نظام اسالمی و حاکمیت دین و به تعبیر خودشان حاکمیت‬ ‫ایدئولوژی را قبول ندارند‪.‬‬ ‫لکن بر ایــن باورند کــه باتوجه به مختصــات جامعه‬ ‫ایرانــی‪ ،‬در جامعه ایرانی تشــکیل حکومــت غیر دینی کار‬ ‫اسانی نیست‪ .‬بنابراین بر این نظرند که باید در فرایند طوالنی‬ ‫نظام را از جهت شکلی و ماهیت حقوقی به عنوان حکومت‬ ‫اسالمی بپذیریم‪ ،‬اما کم کم سعی کنیم حاکمیت خصوصا‬ ‫رهبری را محدود کنیم و در همین راســتا هم مثال پادشــاه‬ ‫انگلستان را می زنند که مشروطه حاکم شد‪.‬‬ ‫این جریان که خود را مشــروطه خواه می خواند معتقد‬ ‫است که باید رهبری را از قدرت محدود کنیم و در حد همان‬ ‫نظارت فقیه و مشروطه کردن به سبک پادشاهی انگلستان را‬ ‫که مشروطه خواهی عنوان می کند پی بگیریم‪ .‬یعنی عناوین‬ ‫و جایگاه ها حقوقی باشد‪ ،‬اما در محتوا چنین چیزی نباشد و‬ ‫همان عرفی گرایی حاکم باشد‪.‬‬ ‫‪7‬‬ ‫عبداللــه گنجــی مدیرمســئول روزنامــه جــوان‬ ‫می گویــد‪« :‬اصالح طلبان با مخالفــان نظام مرزبندی‬ ‫ندارند‪ ،‬مخالفت نمی کنند‪ ،‬اما دفاع هم نمی کنند چون‬ ‫براین باور هســتند که اگر از انها ابراز برائت کنند غرب‬ ‫به انها نیز بدبین می شود‪ ».‬با این کارشناس سیاسی‬ ‫در مورد سخنان جدید سعید حجاریان گفت وگو کردیم‪.‬‬ ‫با توجه به دســته بندی که ارائه فرمودید بفرمایید‬ ‫طرح مبــارزه مصلحانه از ســوی دسته ســوم از‬ ‫اصالح طلبان را چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫این جریان تــزی دار د کــه الهام گرفتــه از بحث‬ ‫عدم خشونت اســت‪ ،‬در واقع این قبیل اصالح طلبان اصل‬ ‫ماهیت انقالب را خشونت بار و خسارت بار می دانند و معتقدند‬ ‫که پاسخگوی شرایط حاضر نیســت و دوران ان تمام شده‬ ‫اســت بنابراین بایــد به دنبــال نافرمانی مدنــی‪ ،‬توجیهی و‬ ‫تشکیل شــبکه ها و جنبش های اجتماعی و به نوعی همان‬ ‫فشــار از پا یین و چانه زنی از باال رفت ‪ .‬در نگاه این دسته از‬ ‫اصالح طلبــان موارد گفته شــده گزاره های عدم خشــونت‬ ‫هســتند‪ .‬از نظر انها با اســتفاده از این روش ها با مطالبات‬ ‫اجتماعی و تشکیل ان‪ .‬جی‪ .‬او ها و کم کردن قدرت حاکمیت‬ ‫می توان مطالبات را مطرح کرد و با امتیاز گیری از حاکمیت‬ ‫در گیر هم نشوند‪.‬‬ ‫جناب دکتر! با مد نظر قــرار دادن رویکرد گروهی‬ ‫که خود را مشــروطه خواه می نامند و مطالباتشان‬ ‫را غیر خشونت امیز دنبال می کنند‪ ،‬بفرمایید فتنه‬ ‫‪ 88‬را چگونه می توان به این رویکرد مربوط کرد؟‬ ‫در ســال ‪ 88‬هــم محــور برنامه ریــزی همــان‬ ‫مشروطه خواهان بودند حتی نخست وزیر زمان جنگ نیز در‬ ‫تایید این رویکرد در مصاحبه تایم وقتی می گوید‪« :‬تجمعات‬ ‫خیابانی چشمگیر هفته های گذشته احتماال ماهیت ساختار‬ ‫قدرت را به نحوی بنیادین دگرگون خواهد ساخت و در واقع‬ ‫این اتفاق با فشــار بر رهبر نســبت به پذیرش بیشــتر افکار‬ ‫عمومی رخ خواهد داد» از سرنگونی نظام نمی گوید و بلکه‬ ‫طرحشان را با فشار بر رهبری در دســتورکار داشتند و بحث‬ ‫عقب نشینی مدنظرشان بود نه بحث حذف رهبری‪.‬‬ ‫نخست وزیر زمان جنگ چون بن مایه های چپ داشت‬ ‫و خیلی با اندیشه های پست مدرن درگیر نبود در عرصه عمل‬ ‫از رویکرد مشروطه خواهان فاصله گرفت و رادیکال شد‪ .‬با‬ ‫ورود منافقین و ضدانقالب و سلطنت طلب ها فضا از مدیریت‬ ‫مشروطه خواهان خارج شد‪.‬‬ ‫اصالح طلبان مشروطه خواه می خواستند با اردوکشی‬ ‫خیابانی به اهدافشان برسند که کنترل ان از دستشان خارج‬ ‫شــد همانگونه که رهبری در جلســه ای فرمودند که در این‬ ‫اردوکشی خیابانی شروع کننده شما هستید اما پایان دهنده‬ ‫کار کسی دیگری است‪.‬‬ ‫تاکتیــک ایــن جریــان در مواجهــه بــا نظــام‬ ‫اسالمی چیست؟‬ ‫این گروه از اصالح طلبان فتح سنگر به سنگر و منزل‬ ‫به منزل را طرح کرده اســت که البته این نــگاه از نگاه های‬ ‫متقدم جریان اصالح طلبی است و خیلی متاخر نیست‪ .‬این‬ ‫جریان سه حالت را برای سیر حرکتشان طراحی کرده بودند‬ ‫که فتح سنگر به سنگر از جنبه های عملیاتی کار هست یعنی‬ ‫در بعد عملیاتی واجرایــی اجزا‪ ،‬ارگان هــا و نهادها را بدون‬ ‫درگیری در اختیار بگیرند‪.‬‬ ‫اصالح طلبان با مد نظر قرار دادن این موضوع در نظر‬ ‫دارند که در برخی برهه ها با نظام همراهی کنند و در انتخابات‬ ‫مشارکت کنند و این تاکتیکی است که به واسطه ان مترصد‬ ‫این هستند که در اذهان اعتماد ســازی کنند و در انتخابات‬ ‫اقای روحانی هم به این نتیجه رسیدند که با وی همراه شوند‬ ‫و پس از فراهم امدن شرایط از روحانی نیز عبور کنند‪.‬‬ ‫این حرکت گام به گام و این طراحی در شــرایط حاضر‬ ‫دچار تعارض شــده اســت‪ .‬فتنه ‪ 88‬نشــان داد انها فرایند‬ ‫مردم ساالری را زمانی محترم می شمارند که فضا به نفعشان‬ ‫باشد‪ .‬این جریان در سال ‪ 88‬در ازمون مردمساالری مردود‬ ‫شدند و برای اعتمادســازی دوباره باید راهی طوالنی را طی‬ ‫کنند‪.‬‬ ‫طرح رهبری و مدیریت جمعی در شرایط حاضر از‬ ‫سوی جریان موسوم به مشــروطه خواه را چگونه‬ ‫ارزیابی می کنید؟‬ ‫به نظر مــن اینها قبــل از اینکه این نکتــه را برای‬ ‫مدیریت و رهبری جریان اصالحات مطــرح کنند این نکته‬ ‫را برای سطح کالن نظام می گویند‪ .‬اصالح طلبان معتقدند‬ ‫که نظام فعلی فساد می اور د‪ .‬از همین رو این ها چون فضای‬ ‫روشنفکری دارند این مشکل را دارند که انارشیسم و بی سری‬ ‫را می پســندند و بنابراین نگاه پلورالیستی در سیاست و حتی‬ ‫معرفت شــناس دارند به همین جهت اساســا پراکندگی در‬ ‫جریان اصالحات مشهود است‪.‬‬ ‫به عنوان سوال اخر بفرمایید اینکه گفته می شود‬ ‫اصالح طلبان بر اننــد که با مخالفــان نظام مبارزه‬ ‫کنند از چه روی در شرایط حاضر طرح می شود؟‬ ‫درواقع این بازی تاکتیکی اســت‪.‬اصالح طلبان با‬ ‫مخالفان نظام مرزبندی ندارند‪ ،‬مخالفت نمی کنند‪ ،‬اما دفاع‬ ‫هم نمی کنند چون براین باور هستند که اگر از انها ابراز برائت‬ ‫کنند غرب به انها نیز بدبین می شود‪.‬‬ ‫در حال حاضر جریان اصالحات به دنبال اعتمادسازی‬ ‫هســتند و به اشتباهات شــان اقرار می کنند‪ ،‬اما همه اینها ‬ ‫به معنای بازگشــت به نظام نیســت‪ ،‬ایــن عملکرد ها همه‬ ‫در راســتای مبــارزه مصلحانه اســت تــا با صبــر و حوصله‬ ‫اعتمادسازی کنند‪.‬‬ ‫وقتــی امکانــی بــرای انهــا نیســت بر همزیســتی‬ ‫مســالمت امیز تاکید دارند‪ .‬جریــان اصولگرایــی باید این‬ ‫تاکتیک ها را تبیین کند و در این راستا دو شاخص دارند که‬ ‫یکی سیاست های کلی نظام است که رهبری تعیین می کنند‬ ‫و دوم اصول انقالب است که باید بران تاکید و توجه کرد‪.‬‬ ‫حرف حجاریان فصل الخطاب‬ ‫اصالح طلباننیست‬ ‫اصالح طلبان چندصدا شده اند‬ ‫دکتر محمد صادق کوشکی‬ ‫‪8‬‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫می توان گفت یکی از ایرادات ساختاری اصالح طلبان‬ ‫در جمهوری اســامی مشکل مفاهیم اســت‪ .‬واقعیت این‬ ‫اســت که طیف انبوه اصالح طلبان از مفاهیمی اســتفاده‬ ‫می کنند که بین خودشان مشــترک نیست‪ .‬وقتی حجاریان‬ ‫از ضرورت حفظ و اصالح جمهوری اســامی حرف می زند‬ ‫و سخن به میان می اورد‪« ،‬جمهوری اسالمی» مورد توجه‬ ‫وی با جمهوری اســامی محتشــمی یا جمهوری اسالمی‬ ‫هاشمی رفسنجانی بسیار متفاوت است و حتی بسیار متفاوت‬ ‫است از جمهوری اسالمی که طیف های نزدیک به نهضت‬ ‫ازادی از ان سخن به میان می اورند‪ .‬در واقع اصالح طلبان‬ ‫در میان خود اختالفات عمیق بر ســر مفاهیــم دارند و این‬ ‫موضوع غیر قابل انکاری است‪ .‬هر ناظری در اولین براورد‬ ‫و ارزیابی خود از این جریان به این موضوع خواهد رســید‪.‬‬ ‫به طور مثال ســازمان مجاهدین انقالب اســامی و جبهه‬ ‫مشــارکت با اینکه هر دو خود را اصالح طلــب می دانند و در‬ ‫رفتار بسیار به هم نزدیک هســتند‪ ،‬هیچ تعریف مشترکی یا‬ ‫حتی شبیه هم از مفاهیم اصلی مثل دموکراسی‪ ،‬مشروطیت‪،‬‬ ‫حکومــت دینی و جمهــوری اســامی نداشــته و هنوز هم‬ ‫ندارند‪ .‬به همین جهت وقتــی می گویند نظام را باید اصالح‬ ‫کرد نه برانداخت ‪ -‬یعنی همان حرفــی که حجاریان به زبان‬ ‫می راند‪ -‬در هر جناح و گروه اصالح طلبی معنی متفاوتی پیدا‬ ‫می کند‪ .‬در اصالح طلبی به تعداد هر فرد یک تعریف وجود‬ ‫دارد و تا این ایراد ساختاری برطرف نشود به نتیجه نمی رسند‬ ‫و نوشــتن چنین مطالبی یا طرح چنین نظراتی قرین حاصل‬ ‫نخواهد بود‪ .‬اساســا اصالح طلبان در تعریــف عنوان خود‬ ‫یعنی «اصالحات» به تعداد افرادشان تعریف دارند‪ .‬طرح‬ ‫ارمان اصالح طلبی یعنی «پیشــبرد امر دموکراسی» نیز در‬ ‫میان اصالح طلبان معنای بسیار متنوعی می یابد تا جایی که‬ ‫نمی توان از ان به عنوان افق مشترک یاد کرد‪.‬‬ ‫بحث بعدی این اســت که ایا اصالح طلبان مرجعیت‬ ‫فکری شــخص و جریانی را قبول دارند یا نه؟ ایا اینها دارای‬ ‫رهبری مشخص هستند یا نه و اگر رهبری مشخص هست و‬ ‫همه اصالح طلب ها این رهبری واحد را قبول دارند رهبرشان‬ ‫کیست؟ و اگر از رهبری جمعی ســخن می گویند‪ ،‬سازو کار‬ ‫رهبری جمعی چیست؟ ایا این رهبری جمعی تا کنون موفق‬ ‫شــده به توفیقی برســند و بخشــی از اهداف خود را محقق‬ ‫کنند یا نه؟‬ ‫پر واضح اســت اگر قرار باشــد اصالح طلبی رهبری‬ ‫جمعی داشته باشد در این صورت هر طیف اصالح طلب به‬ ‫فردی اقتدا می کند‪ .‬کارگزاران به هاشــمی اقتدا می کنند‪،‬‬ ‫مشــارکتی ها به رئیس دولــت اصالحات اقتــدا می کنند و‬ ‫ســازمان مجاهدین به بهزاد نبوی و طیف هــای نزدیک به‬ ‫نهضت ازادی به ابراهیــم یزدی اقتدا می کننــد‪ .‬اینها قرار‬ ‫اســت ارتباط وثیقی بین شــان برقرار شــود یا اینکه رقیب‬ ‫مشترک انها را کنار هم قرار داده اســت‪ .‬واقعیت این است‬ ‫که رقیب مشترک عامل انسجام در اصالح طلبی بوده است‪.‬‬ ‫وجود یک رقیب مشترک اصال برای هماهنگی یک جریان‬ ‫کافی نیست‪ .‬کمااینکه االن می بینیم در دولت اقای روحانی‬ ‫که اختالفات جــدی و عمیق با جریــان اصالح طلب دارد‬ ‫خود را نشــان می دهد و بنابراین این سازوکار رهبری جمعی‬ ‫سا زو کاری نیست که به ســرانجامی برسد‪ .‬وقتی خود اقای‬ ‫حجاریان می ایــد و این دیدگاه را مطــرح می کند باید دید و‬ ‫پرســید چه طیفی از اصالح طلبان با وی موافق هســتند و‬ ‫ایشان را ایا به عنوان مرجع فکری قبول دارند‪ .‬واقعیت این‬ ‫است که بخشــی از حزب منحله مشــارکت وی را پذیرفته و‬ ‫ســایر اصالح طلبان نظیر کارگزاران یا حتی جریانات تندرو‬ ‫اصالح طلب مانند طیف ادوار تحکیم بعید است که ایشان‬ ‫را به عنوان مرجع فکری قبول داشــته باشــند‪ .‬این موضوع‬ ‫یکی از چالش ها و مشکالت پیش روی اصالح طلبان است‪.‬‬ ‫مشکل بعدی اصالح طلبان این است که در خصوص‬ ‫افق مطلوب اصالح طلبی اختالفــات جدی وجود دارد‪ .‬در‬ ‫اینکه چــه چیز هایی در نظام باید اصالح شــود و اینکه افق‬ ‫مطلوب اصالح طلبی کدام اســت‪ ،‬ابهامات عمیقی وجود‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫دارد‪ .‬هر کدام از طیف های اصالح طلب در واقع یک افق‬ ‫مطلوب را برای خودشان ترسیم کرده و می کنند که این افق‬ ‫مطلوب اصوال با افق و مســیر جریانات دیگر اصالح طلبی‬ ‫اصال شباهتی ندارد‪ .‬جریان کارگزاران‪ ،‬اصالحات را بیشتر‬ ‫در حوزه اقتصاد باز و در حــوزه فرهنگ لیبرال می بینند‪ .‬انها‬ ‫برایشان دموکراســی هیچ وقت دغدغه نبوده و نخواهد بود‬ ‫چرا که ســازوکار کارگزاران‪ ،‬ســازوکار دموکراســی خواهی‬ ‫نیست‪ .‬از سویی دیگر بخشی از جریانات اصالح طلبان که‬ ‫زمینه های دینی دارند‪ ،‬دموکراسی را در حفظ یک سری امور‬ ‫و شئون دینی تلقی می کنند‪ ،‬شاید اقای حجاریان هم از این‬ ‫جنس افراد باشد و از دیگر سو ما در اصالح طلبی طیف های‬ ‫تندرویی داریم که اینها دموکراسی خالص را به همراه اقتصاد‬ ‫باز و فرهنگ لیبرال قبول دارند‪ ،‬برای این قبیل افراد دین یک‬ ‫امر کامال شــخصی و سکوالر اســت‪ .‬با توجه به انچه گفته‬ ‫شــد در کل اصالح طلبان ان ارمان اصالح طلبانه ای را هم‬ ‫که دنبال می کنند در ذیل این سه شــاخصه کلی قابل طرح‬ ‫است‪ .‬بگذریم از اینکه برخی از این چهره های اصالح طلب‬ ‫افق مطلوبشان با افق مطلوب اصولگرایانی نظیر الریجانی‬ ‫اصال تفاوتی نــدارد‪ .‬یعنی بســیاری از جناح هــا‪ ،‬احزاب و‬ ‫شــخصیت های اصالح طلب‪ ،‬مثال جناب اقای عارف افق‬ ‫مطلوبش با افــق مطلوب جنــاب اقای الریجانــی تفاوتی‬ ‫ندارد‪ .‬شاید در تاکتیک ها متفاوت باشند یا حتی افق مطلوبی‬ ‫که مهندس باهنر و افــراد نظیر او در اصولگرایــان دارند با‬ ‫افق مطلوب بســیاری از چهره هــای اصالح طلب منافاتی‬ ‫ندارد‪ .‬نداشــتن اتفاق نظر در افق مطلوب باعث شده است‬ ‫اصالح طلبان در راهکارها و مســیر ها هــم دچار اختالفات‬ ‫عمیقی باشــند و این موضــوع از جملــه چالش های پیش‬ ‫روی اصالح طلبان اســت‪ .‬به خاطر همه این موارد‪ ،‬دیدگاه‬ ‫اقای حجاریان به فرض پذیرش‪ ،‬صرفا بخش محدودی از‬ ‫اصالح طلبان را می تواند رهبری کند و این معضالت بنیادین‬ ‫و ساختاری اصالح طلبان را حل و فصل نخواهد کرد چرا که‬ ‫اصالح طلبی در کشور ما بیشتر اعتراض به وضع موجود بوده‬ ‫و هیچ تفاهمی بر سر وضع مطلوب نداشته است‪ .‬می توان‬ ‫این وضعیت را به میدان التحریر مصر شــبیه دانست که در‬ ‫ان از اخوانی هــا تا جریانات ملی گرا کــه صرفا در اعتراض‬ ‫اشتراک نظر داشــتند و نه چیز دیگری گرد هم امده بودند و‬ ‫به همین خاطر نتایج کار اینها به انجا رسید که رو در روی هم‬ ‫ایستادند و سرانجامش به یک نظام توتالیتر نظامی گرایانه‬ ‫ختم شــد‪ .‬با ادامه این روند انتهای عملکرد اصالح طلبان‬ ‫بســیار شــبیه خواهد بود به انچه در میــدان التحریر مصر‬ ‫گذشت‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪45‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫سعیدحجاریان؛‬ ‫مارکسیسم‬ ‫ارتدوکس‬ ‫داروینیسمسیاسی‬ ‫ومشروطه خواهی‬ ‫نقشه راه جدیدی که اصالح طلبان‬ ‫ترسیم کرده اند‬ ‫عبدالرضا داوری‬ ‫‪9‬‬ ‫کارشناس سیاسی‬ ‫سعید حجاریان در شــماره ‪ 41‬نشــریه مهرنامه‪ ،‬طی‬ ‫یادداشــتی تحت عنوان «ضــرورت مبــارزه مصلحانه و رد‬ ‫تئوری فنا»به خوبی از منویــات ایدئولوژیک خود به عنوان‬ ‫یک مارکسیست ارتدوکس‪ ،‬یک داروینیست سیاسی و یک‬ ‫مشروطه خواه تمام عیار رونمایی کرده است‪:‬‬ ‫‪ -1‬حجاریــان ابتــدا در رد نظریه مبارزه مســلحانه‪ ،‬به‬ ‫همان شیوه مارکسیســت های ارتدوکس استدالل می کند‬ ‫که تحــوالت تاریخی نه از لوله اســلحه که از مســیر تغییر‬ ‫روابط تولید یک جامعه عبور می کند‪ .‬بر همین اســاس بود‬ ‫که مارکسیست های ارتدوکس استدالل می کردند در تضاد‬ ‫هرنوعسازشی‬ ‫غلطنیست‬ ‫ما چگونه به دموکراسی نگاه می کنیم؟‬ ‫احمد شیرزاد‬ ‫فعال سیاسی‬ ‫سیاست‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫‪10‬‬ ‫در دوران قبل از انقالب یادم هســت که حدود ‪44-45‬‬ ‫ســال پیش عصرهای تابستان به شــبکه های رادیویی که‬ ‫مخفیانــه پخش می شــد و زیر ســیطره چپ ها بــود گوش‬ ‫می کردیم و تبلیغ این جزوه پویان «ضرورت مبارزه مسلحانه‬ ‫و رد تئوری بقا» در گوش من هست و همیشه در حافظه من‬ ‫مانده و حجاریان نیــز در طلیعه مطلب خود از ان اســتفاده‬ ‫کرده است‪ .‬درباره حجاریان باید بگویم که او چهره ای خاص‬ ‫است‪ .‬نمی خواهیم او را تئوریسین اصالحات و یا متن او را‬ ‫به عنوان مانیفســتی که جنبش اصالحــات را در برمی گیرد‬ ‫بدانیم اما جایــگاه حجاریان ویژه و حرف های او همیشــه‬ ‫خواندنی اســت‪ .‬درباره دیدگاه حجاریان به مساله سازش و‬ ‫توصیه او به این امر باید بگویم که قبــل از انقالب چپی ها‬ ‫و مارکسیســت ها از کلیدواژه «ســازش» به عنوان ناســزا و‬ ‫فحش در طرد افراد استفاده می کردند‪ .‬وقتی می گفتند این‬ ‫فرد یا جریان سازشکار اســت به این معنا بود که به او ناسزا‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫در رابطه با نســبت دموکراســی خواهی‬ ‫اصالح طلبان و رفتار ایشان در انتخابات‬ ‫‪ 92‬بایــد بگویم انچه در ســال ‪ 92‬اتفاق‬ ‫افتــاد بــه معنــی قربانی کــردن امــال‬ ‫اصالح طلبی نبود بلکه با نگاه به امکانات‬ ‫موجود از اهداف حداکثری چشم پوشی‬ ‫کردیم و فکر نمی کنیم دولت تدبیر و امید‬ ‫ضداهداف و امال اصالح طلبی گام بردارد‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫می گویند‪ .‬بعد از انقالب هم از این موضوع و رفتار متاسفانه‬ ‫به نیروهای انقالبی نیز منتقل شد و از سوی ایشان نیز مورد‬ ‫استفاده قرار گرفت‪ .‬برای مثال نسبت به مرحوم بازرگان مورد‬ ‫استفاده قرار گرفت‪.‬‬ ‫اگر ســازش به این معنا باشــد که انســان از روشــی‬ ‫کم هزینه تر برای رســیدن به هدف و روشی مطمئن و امن‬ ‫به هدف برسد قطعا روش بهتری هســت‪ .‬اما اینکه سازش‬ ‫همیشه درســت اســت‪ ،‬خیر‪ .‬من با این نیز مخالفم‪ .‬برخی‬ ‫جاها نیز باید ایستادگی کرد اما هر نوع سازشی غلط و مردود‬ ‫نیســت‪ .‬در مبارزه تمام عیــار امام حســین(ع) و صلح امام‬ ‫حسن(ع) هم همین موضوع را داریم‪ .‬صلح امام حسن(ع)‬ ‫سازش بود‪ .‬در بحث صلح حدیبیه نیز پیامبر سازش کردند و‬ ‫ما از این نمونه ها زیاد داریــم‪ .‬روش اصالح طلبی مبتنی بر‬ ‫پذیرش واقعیت های موجــود در چارچوب امکانات موجود‬ ‫است و چه در جامعه داخلی و چه در جامعه جهانی یک مشی‬ ‫و سیاست است که اصالح طلبان روی ان توافق دارند‪.‬‬ ‫در رابطه با اینکه حجاریان اظهار داشته است که ارمان‬ ‫اصالح طلبی پیشبرد دموکراسی اســت باید بگویم در واقع‬ ‫دموکراسی یک وسیله و روش است برای اینکه انسان ها به‬ ‫ارمان های خود برســند و این یک وسیله عمومی است‪ .‬در‬ ‫چارچوب دموکراسی هر کســی می تواند به ارمان ها و امال‬ ‫خود برسد اما نباید گفته شود دموکراسی ارمان اصلی است‪.‬‬ ‫دموکراســی یک محمل است برای رســیدن به ارزش های‬ ‫اخالقــی‪ .‬از چارچــوب دموکراســی بهتر به ایــن موضوع‬ ‫می توانیم برسیم تا مردم بتوانند خالقیت خود را بروز دهند‪.‬‬ ‫دموکراسی یک مسیر اســت و اینکه قرار است ما را به‬ ‫کجا برســاند اما نباید هر کســی امال اخالقی خاص خود را‬ ‫بار کند بر مسیر دموکراســی چرا که بالفاصله گفتمان های‬ ‫ضد دموکراســی ارزش های اخالقی را اصل قرار می دهند و‬ ‫تجربه نشــان می دهد که اغلب وقت ها دموکراسی در این‬ ‫موازنه قربانی اســت‪ .‬دموکراســی یک وجه عمومی است‬ ‫که همه انســان ها می توانند بر ان توافق داشته باشند و هر‬ ‫انسانی در این قالب و چارچوب ارزش های بهتری را بیافریند‪.‬‬ ‫دموکراسی بهترین مسیر و ابزار است اما نه بهترین هدف‪.‬‬ ‫اما در حال حاضر در چارچوب یک مبارزه سیاسی ما نمی اییم‬ ‫کلی ترین اهداف رشــد جوامع بشــری را در یک چارچوب‬ ‫بریزیم و ممکن است افراد در دموکراسی ایده ال و امال های‬ ‫مختلف اختالف داشته باشند‪ .‬مبارزه برای دموکراسی وجه‬ ‫مشترک افرادی است که به سمت یک جامعه تحولخواهانه‬ ‫قدم برمی دارند‪.‬‬ ‫در رابطه با نســبت دموکراســی خواهی اصالح طلبان‬ ‫و رفتار ایشــان در انتخابات ‪ 92‬باید بگویم انچه در سال ‪92‬‬ ‫اتفاق افتاد به معنی قربانی کردن امال اصالح طلبی نبود بلکه‬ ‫با نگاه به امکانات موجود از اهداف حداکثری چشم پوشی‬ ‫کردیــم و فکر نمی کنیم دولــت تدبیر و امیــد ضداهداف و‬ ‫امال اصالح طلبی گام بــردارد‪ .‬از طرفی در مســیر حرکت‬ ‫اصالح طلبی هم نیست و یک حرکت بینابینی دارد‪.‬‬ ‫در سال ‪ 92‬از گزینه خاص خودمان چشم پوشیدیم‪.‬‬ ‫اگر انتخابات انتخاباتی بود که نگاه خاص شورای نگهبان‬ ‫بــران حاکم نبــود حتمــا می توانســتیم کاندیــدای جبهه‬ ‫اصالح طلبی را معرفی کنیم و چهره هــای متعددی در این‬ ‫زمینه داشــتیم اما اصوال انها طرح نشــدند چون امکانات و‬ ‫شــرایط ایجاب نمی کرد ما دو کاندیدا داشته باشیم‪ .‬عارف‬ ‫با اینکه منتخــب جریان اصالح طلبی نبود امــا جزو جریان‬ ‫اصالح طلبی بود و طی حرکت درون جبهه ای انتخاب نشده‬ ‫بود و خودش کاندیدا شد‪ .‬روحانی هم ما هیچ فرایندی برای‬ ‫اجماع بران نداشتیم و خودشان به تشخیص خودشان وارد‬ ‫صحنه شده بودند‪ .‬گروه هایی هم از ایشان حمایت کردند‪.‬‬ ‫جریان اصالح طلب بین امکانات موجود ان کسی که شانس‬ ‫موفقیت بیشتری دارد و به مسیرش نزدیک بود را انتخاب کرد‬ ‫که در نهایت درباره روحانی به نتیجه رسید و این چشم پوشی‬ ‫از ارمان اصالح طلبی نبود‪.‬‬ ‫با این گفته کــه اصالح طلبی به مقابله بــا مخالفان و‬ ‫براندازان نظام معتقد اســت‪ ،‬موافقم‪ .‬از ســال ‪ 76‬همواره‬ ‫در این سال ها به کرات در معرض فشارها و هجوم از بخش‬ ‫جریان های خارجی و داخلی بودیم‪ .‬فشار شدیدی بود برای‬ ‫اینکــه اصالحات حرکــت براندازانه از خودش نشــان دهد‬ ‫اما روش اصالحات انقالب کردن نیســت و همــواره بر ان‬ ‫تاکید داشته ایم و با روش های پرهزینه مخالفیم کما اینکه‬ ‫همیــن نظریه را دربــاره جنبش مشــروطه خواهی جهانی و‬ ‫جمهوریخواهی جهانــی مطرح کرده اند و ایــن مورد قبول‬ ‫ماست و ما برخالف تمام جفاهایی که دیدیم بر این نظریم که‬ ‫نظام جمهوری اسالمی نیازمند اصالحات است‪ .‬هر نظامی‬ ‫حتما نیازمند اصالحات است‪.‬‬ ‫تجربه نشان داده که جنبش های پیگیر که از شعار خود‬ ‫کوتاه نمی ایند و صبور هستند در برابر فشارهای خارجی‪ ،‬زمان‬ ‫را می پذیرند برای اصالح ماندگار و اثرگذار موفق تر هستند‬ ‫نسبت به جنبش های انعطاف ناپذیر و جنبش های رادیکال‪.‬‬ ‫بنابراین دیدگاهی را که بخواهد نظــام را با براندازی مواجه‬ ‫کند دیدگاهی افراطی‪ ،‬مردود و غیرقابل اجرا می دانیم‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫فئودالیســم با بورژوازی کمپرادور ‪ -‬کــه اصلی ترین تضاد‬ ‫جامعه ایران می دانستندش ‪ -‬چون فئودالیسم نیرویی میرا‬ ‫و بورژوازی کمپرادور نیرویی پویا اســت پس باید شعار زنده‬ ‫باد کمپرادوریســم را برای تســریع در تحول روابط تولید در‬ ‫ایران سر داد‪ .‬این چنین بود که بیژن جزنی بحق این جریان‬ ‫را مارکسیســت های امریکایی می خواند و اتفاقا ردیابی این‬ ‫نحله فکری در میان اوتاد اصالح طلبان از جمله حجاریان‬ ‫و بهزاد نبوی که به شدت متاثر از مصطفی شعاعیان ‪-‬چهره‬ ‫اصلی مارکسیســم ارتدوکس‪ -‬هستند‪ ،‬نشــان می دهد که‬ ‫جریان اصالح طلبان امریکایی در واقع بازتولید اســامیزه‬ ‫شده همان مارکسیست های امریکایی دهه ‪ 40‬است و با این‬ ‫مبنای تئوریک به خوبی می توان فرایند استحاله جر یان چپ‬ ‫خط امامی دهه ‪ 60‬را به اصالح طلبان امریکایی دهه ‪ 70‬به‬ ‫بعد توضیح داد‪.‬‬ ‫‪ -2‬سعید حجاریان‪« ،‬جهانی شــدن» را پدیده ذاتی‬ ‫شیوه تولید سرمایه داری می دان د و به عنوان یک مارکسیست‬ ‫ارتدوکس «تئوری بقا» را به عنوان ایدئولوژی مقوم جهانی‬ ‫شدن شناسایی می کند‪ .‬در فرضیه تکامل انواع داروین‪ ،‬ان‬ ‫موجودی حــق ادامه حیات دارد که قابلیت بیشــتری برای‬ ‫تطبیق با طبیعت داشــته باشــد‪.‬به همین دلیل در «تئوری‬ ‫بقا» ‪-‬که بر فرضیه تکامل انواع داروین مبتنی است‪ -‬این باور ‬ ‫ترویج می شود که هر نظام سیاسی و اجتماعی در شرایطی‬ ‫«باقی می ماند» و «تکامل و توســعه می یابد» که با محیط‬ ‫ی «ســازگار» شــود‪ .‬بر مبنای «تئوری بقا»‪،‬‬ ‫پیرامون جهان ‬ ‫ســتیز و تقابل با محیط پیرامونی جز انحطاط و فروپاشــی‬ ‫ثمره دیگــری به همراه نداشــته و باید بــرای ادامه حیات و‬ ‫تکامل نظامات اجتماعی‪ ،‬رویکرد «سازگاری با پیرامون»‪،‬‬ ‫به عنوان جهت گیری اساســی رهبران هــر جامعه انتخاب‬ ‫شود‪ .‬این چنین است که حجاریان از مارکسیسم ارتدوکس‬ ‫به داروینیسم سیاسی می رسد‪.‬‬ ‫‪ -3‬از سال ‪ 76‬به این سو دوخط مشی جمهوریخواهی‬ ‫و مشــروطه خواهی در میــان اصالح طلبان دچار چالشــی‬ ‫جدی بود ‪ .‬پس از قضایای ‪ 88‬خط مشی جمهوریخواهی که‬ ‫راهبردش تغییر ســاختار نظام از طریق جنبش های مردمی ‬ ‫بود با هدایت موســوی و کروبی شکســت خورد و به حاشیه‬ ‫رفت و در مقابل از ســال ‪ 89‬خط مشــی مشــروطه خواهی‬ ‫(مدل اصالحات انگلیســی بر پایه استراتژی حفظ ساختار‬ ‫ محدودســازی قدرت مرکــزی و تاکتیک فشــار از پایین‪،‬‬‫چانه زنی در باال) با محوریت هاشمی رفسنجانی ‪ -‬خاتمی در‬ ‫میان اصالح طلبان غلبه یافت‪.‬‬ ‫سعید حجاریان را باید مهمترین نظریه پرداز خط مشی‬ ‫مشــروطه خواهی در جبهــه اصالح طلبــان دانســت کــه‬ ‫مشروطه خواهی اش با ترکیب مالت مارکسیسم ارتدوکس و‬ ‫داروینیسم سیاسی ‪ -‬که در دو بند قبلی توضیح داده شد ‪ -‬تولید‬ ‫می شود‪ .‬تالش های نظری او از یک سو و شکست خط مشی‬ ‫جمهوریخواهی در وقایع ‪ 88‬از سوی دیگر‪ ،‬دست نظریات‬ ‫حجاریان را در گفتمان های اصالح طلبی باالتر گذاشــت‬ ‫تا بتواند ســازه مبارزه مصلحانه خود را بر شالوده مشــروطه‬ ‫خواهی اش استحکام بخشــد‪ .‬بر همین اساس حجاریان‬ ‫معتقد است‪« :‬درباره دموکراسی در ایران دو تجربه مشروطه‬ ‫و انقالب را داریم که از درون انها می توان راه توسعه سیاسی‬ ‫ایران را شــناخت که بعضی از تکالیف مشــروطه ناتمام به‬ ‫عهده ما مانده اســت بنابرایــن باید تکالیف انکــه به عهده‬ ‫ماست انجام شود تا در مرحله بعد به دنبال دموکراسی برویم‪.‬‬ ‫مشــروطه خواهی اوال منوط به حضور در حاکمیت است و‬ ‫حتی تالش برای دوگانه کردن حاکمیت شیوه ای است که‬ ‫در دور ه گذار به ان دست زده می شود تا در نهایت به مشروطه‬ ‫کامل و تاسیس حاکمیت یگانه مشروطه بینجامد‪ .‬این پروژه‬ ‫بدون حضور در حاکمیت ممکن نیست و اینکه تنها در جامعه ‬ ‫مدنی فعالیت صورت گیرد‪ ،‬تاثیر کافی ندارد‪ .‬البته وقتی از‬ ‫حاکمیت دوگانه سخن به میان می اید به این معنی است که‬ ‫یک بخش ان مشروعیت خود را از مردم می گیرد و دیگری‬ ‫به هر حال غیر از مردم‪ .‬این منابع مشروعیت حاکمیت دوگانه‬ ‫است‪ .‬دومین شرط مشروطه خواهی ان است که این پروژه‬ ‫در بدن ه جامع ه مدنی نیز باید پیگیری شود و تنها با نخبه گرایی‬ ‫به نتیجه نمی رســد‪ .‬اگر نخبه گرایی شــکل گیرد بخشی از‬ ‫حاکمیت که مشروعیت خود را از امری دیگر می گیرد بخش‬ ‫دیگر را از حکومت بیرون خواهد راند‪ .‬پس در میان توده ها‬ ‫نیز باید پایگاهی داشت‪ .‬بنابراین سازماندهی اجتماعی در‬ ‫هیچ مقطعی نباید رها شود‪ .‬در واقع این دو شرطی که گفتم‬ ‫الزم و ملزوم یکدیگرند‪».‬‬ ‫مارکسیســم ارتدوکــس‪ ،‬داروینیســم سیاســی و‬ ‫مشروطه خواهی‪ ،‬سه مدار فکری هستند که با تولید واژگانی‬ ‫نظیر «تعدیل اقتصادی»‪« ،‬تنش زدایی»‪« ،‬جامعه مدنی»‪،‬‬ ‫«گفت وگوی تمدن ها» و «اعتمادسازی» اندیشه انقالب‬ ‫اســامی را به تمامیــت ان در همــه حوزه های سیاســی‪،‬‬ ‫اقتصادی‪ ،‬فرهنگی و جهانی به چالش کشیدند‪.‬‬ ‫مهمترین مجاهــدت دولــت نهم و دهــم جمهوری‬ ‫اسالمی ایران به ریاست محمود احمدی نژاد‪ ،‬حذف این سه‬ ‫مدار فکری از عرصه اجرایی کشور بعد از ‪ 24‬سال دولتداری‬ ‫انان بود و بر همین اســاس هم بیشترین حمالت رسانه ای‬ ‫شبکه سیاســی‪-‬اقتصادی برامده از این سه مدار‪ ،‬متوجه‬ ‫رئیس جمهور سابق کشورمان اســت‪ .‬ردیابی این سه مدار‬ ‫فکری ‪ -‬که متاسفانه در دولت یازدهم بازتولید شده است ‪ -‬و‬ ‫اشکارسازی ان برای احاد نیروهای انقالبی میهنمان‪ ،‬عمل‬ ‫صالح دوران بوده که می تواند ســد موثــری را در برابر نفوذ‬ ‫حاکمیت امریکایی بنا نماید‪.‬‬ ‫‪47‬‬ ‫داعش اسیایی‬ ‫سلفی گری تکفیری جهانی شده است‪ .‬فعالیت سلولی و بدون سلسله مراتب‪ ،‬پروپاگاندای‬ ‫جذاب و منابع مالی متکثر باعث شــده اســت که ایدئولوژی رادیکال قوت الزم را بیابد و بسیاری‬ ‫از مناطق جهان به پایگاه ســربازگیری گروه های افراطی تبدیل شوند‪ .‬داعش در این میان گوی‬ ‫سبقت را از دیگران ربوده است‪ .‬این روزها اسیای مرکزی تبدیل به یکی از پایگاه های اصلی جذب‬ ‫نیرو برای خالفت خودخوانده اسالمی شده است‪ .‬فقر و وجود دولت های ورشکسته به عوامل موثر‬ ‫برای نفوذ و قدرت نمایی داعش در این منطقه از جهان تبدیل شده است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫ی‬ ‫ک‬ ‫دوشنبه داعش‬ ‫چراتاجیک هاداعش را دوستدارند؟‬ ‫حسین ابراهیم نیا‬ ‫بین الملل‬ ‫‪48‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫‪1‬‬ ‫پژوهشگر میهمان‬ ‫مرکز مطالعات خاورمیانه‬ ‫تاجیکســتان با ‪143/100‬کیلومترمربع مســاحت و‬ ‫‪ 8/160/000‬میلیون نفر جمعیت‪ ،‬یکــی از پنج جمهوری‬ ‫اسیای مرکزی و پایتخت ان شــهر دوشنبه است؛ موقعیت‬ ‫جغرافیایی تاجیکســتان که در جنوب شرق اسیای مرکزی‬ ‫قرار دارد‪ ،‬با کشورهای قرقیزستان(شمال)‪ ،‬افغانستان(جن‬ ‫وب)‪ ،‬چین(شرق) و ازبکستان(غرب) مرز مشترک دارد و‬ ‫به کشورهای هند و پاکستان نزدیک است ‪ .‬پس از فروپاشی‬ ‫اتحاد جماهیر شــوروی در ســال (‪ ،)۱۹۹۱‬تاجیکستان به‬ ‫استقالل دست یافته و انجام فرایض دینی و مذهبی در ان‬ ‫ازاد شد ولی ساختار و قانون حکومت تاجیکستان بر جدایی‬ ‫سیاست از مذهب استوار شد و در تبلیغات دولتی این کشور‬ ‫به شکل مداوم بر این مساله تاکید می شود؛ لیکن به لحاظ‬ ‫بافت مذهبی اکثریت مردم تاجیکســتان ســنی و از شاخه‬ ‫حنفی و ابوحنیفه را به عنوان امام اعظم می شناسند‪ .‬در این‬ ‫میان گروه کوچکی از شیعیان اسماعیلی درکوه های پامیر‬ ‫در منطقه بدخشــان زندگــی می کنند؛ همچنیــن باید بیان‬ ‫داشت که اهل سنت تاجیکستان به اهل بیت و ائمه شیعه‬ ‫به ویژه امام علی(ع)‪ ،‬امام حسین(ع) و امام جعفر صادق(ع)‬ ‫ارادت خاصــی دارد بنابرایــن مذهب در میان تــوده مردم‬ ‫تاجیکســتان از یک ســطح اعتدالی برخوردار بــوده که با‬ ‫ایین های ملی انان امیخته شده است؛ بنابراین اکنون این‬ ‫پرسش به ذهن می اید در چنین جامعه ای که روحیه تسا هل‬ ‫و تسامح بر ان حاکم است چه عواملی سبب شده به سمت‬ ‫تبدیل شدن به یکی از پایگاه های رشــد و انتقال نیروهای‬ ‫رادیکال مذهبی حرکت نمایــد و به این ترتیب وضعیت این‬ ‫کشــور به کدام جهت می رود؛ انچه به نظر می رسد از همه‬ ‫موارد بارزتر باشد عامل اقتصاد و وضعیت ان است که یکی‬ ‫از دالیل شناخته شده جذب شــهروندان‪ ،‬خصوصا جوانان‬ ‫به سمت گروه های تندرو اســت ‪ .‬در واقع باید اشاره کرد که‬ ‫بروز جنگ داخلی و معروف به جنگ شــهروندی پنج ســاله‬ ‫(این جنگ در نهایت در ســال ‪ ۱۹۹۷‬با وســاطت سازمان‬ ‫ملل متحد و امضای یک معاهده صلح میان طرفین خاتمه‬ ‫یافت‪ ).‬میان دولت تحت حمایت مسکو و مخالفان تحت‬ ‫رهبری اســامگرایان پس از فروپاشی شــوروی که در ان‬ ‫حدود ‪ 10۰‬هزار نفر کشــته و افزون بــر یک دهم جمعیت‬ ‫از کشور متواری گشتند‪ ،‬سبب شــد که تا به امروز هیچ گاه‬ ‫دیگر اقتصاد تاجیکســتان بهبود نیابد و فقر بیش از پیش‬ ‫در کشور گسترده شود؛ درواقع اکنون تقریبا نیمی از تولید‬ ‫ناخالص ملی توسط مهاجرانی که در خارج از کشور به ویژه‬ ‫روسیه کار می کنند‪ ،‬تامین می شود؛ لیکن امروز این درامد‬ ‫به سبب بحران اقتصادی در جهان‪ ،‬کاهش یافته است به‬ ‫شکلی که بر اســاس اطالعات بانک ملی تاجیکستان‪ ،‬در‬ ‫چهار ماه اول ســال ‪ 2015‬میزان انتقال پول از روســیه به‬ ‫تاجیکستان نسبت به همین دوره سال گذشته بیش از ‪۳۴‬‬ ‫درصد کاهش یافته اســت؛ چراکه ســال گذشته در همین‬ ‫دوره مهاجــران تاجیک حــدود ‪ ۹۳۵‬میلیون دالر ارســال‬ ‫کرده بودند‪ ،‬اما امسال این رقم به ‪ ۶۱۵‬میلیون دالر رسیده‬ ‫اســت و این تفاوت ‪ ۳۲۰‬میلیون دالری برای کشور فقیری‬ ‫چون تاجیکستان مبلغ قابل توجهی است؛ بنابراین گذشته‬ ‫از عوامل دیگر که تاثیرگذار اســت این عامــل را می توان‬ ‫کلید متغیرهای دیگر برشمرد که به شکل مرتبط و پیوسته‬ ‫مجموعه عامل های سیاســی‪ ،‬اجتماعــی و فرهنگی را در‬ ‫برگرفته که در نخســتین مرحلــه بر ُبعد داخلی و ســپس بر‬ ‫محیط منطقه ای و فرا منطقه ای اثر خواهد گذاشت‪.‬‬ ‫ اسالم در تاجیکستان‬ ‫پس از پیدایی و گســترش امواج اســام سیاسی در‬ ‫دوران معاصــر جهان شــاهد تحوالتــی در حــوزه فعالیت‬ ‫گروه های اسالمی بود‪ ،‬در این میان گرچه اسیای مرکزی‬ ‫نفوذ داعش در دولت های اسیایی‬ ‫مالزهی‬ ‫در گفت وگو با مثلث‬ ‫ایدئولوژی فقر‬ ‫محمد شوری‬ ‫درگفت وگو با مثلث‬ ‫اشتیاق که در میان گروه های اســامگرا به وجود امد بود‬ ‫مواجه شدند؛ زیرا گروه های اسالمی به واسطه اقدامات و‬ ‫خال ایدئولوژیکی ناشی از افول مارکسیسم حمایت جامعه‬ ‫را در فرایند کسب قدرت به دست می اوردند؛ بنابراین با این‬ ‫مقدمه می توان ابعاد موثر در پیدایی اسالمگرایی رادیکال‬ ‫در تاجیکستان را به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم کرد ‪.‬‬ ‫نخست؛ بُعد داخلی ‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫رئیس شــورای علمای مرکز اسالمی‬ ‫تاجیکســتان که بــا اظهــار نگرانی‬ ‫از افزایــش افراط گرایــی در میــان‬ ‫جوانان تاجیک بیان می دارد‪ :‬معضل‬ ‫افراط گرایی‪ ،‬جوانان را در تشخیص‬ ‫مسیر درست دینی دچار ابهام کرده‪،‬‬ ‫به طــوری که ســوءتفاهم ناشــی از‬ ‫افراط گرایی ســبب می شود اعضای‬ ‫یک خانــواده یکدیگر را در مســائل‬ ‫اعتقادی قبول نداشته باشند‬ ‫بنابراین امروز این کشــور با چهار مسیر مواجه است‬ ‫که عوامل متعــددی می توانــد در پررنگ شــدن هر یک‬ ‫از جریانــات موثــر باشــد ‪ .‬جامعــه تاجیکســتان اکنون با‬ ‫نابرابری های اجتماعی‪ ،‬فقر‪ ،‬بیکاری‪ ،‬فســاد‪ ،‬مشکالت‬ ‫جوانان و اینده نامطمئــن انان روبه رو اســت‪ .‬در کنار این‬ ‫ی و ساختار تحمیلی حکومت مزیت بر علت‬ ‫مسائل عدم ازاد ‬ ‫شده است؛ درواقع امروز تاجیکستان با چهار چالش مرتبط‬ ‫روبه روست که عبارت ند از‪ :‬نخست چالش سیاسی‪ ،‬درواقع‬ ‫عدم ازادی های سیاســی در جامعه تاجیکســتان جوانان‬ ‫را ســرخورده کرده اســت‪ ،‬نمونه بارز ان حکومت امامعلی‬ ‫رحمان بوده که از ســال ‪ 1994‬تاکنــون رئیس جمهور این‬ ‫کشور اســت و میدان سیاســی داخلی را از رقبا پاکسازی و‬ ‫وضعیت جامعه را به نفع جریان خود تثبیت کرده است‪ .‬دوم‬ ‫چالش اقتصادی‪ ،‬اقتصاد تاجیکســتان بر دو پایه اســتوار‬ ‫اســت؛ نخســت انتقال پول های مهاجران که بر اســاس‬ ‫ی از تولید ناخالص داخلی‬ ‫داده های بانک جهانی حدود نیم ‬ ‫این کشــور را در برمی گیــرد به همین جهت تاجیکســتان‬ ‫وابســته ترین کشور به پول مهاجران شــناخته شده است ‪.‬‬ ‫دوم کشاورزی که در سال های اخیر باتوجه ب ه عدم موفقیت‬ ‫طرح هــای امامعلی رحمان به ســبب باال رفتــن هزینه ها‬ ‫بهای محصوالت کشاورزی را افزایش داده است به همین‬ ‫ســبب دیگر عالقه ای به افزایش صادرات در کشــاورزان‬ ‫دیده نمی شــود‪ .‬از ســوی دیگــر محصوالت کشــاورزی‬ ‫چین‪ ،‬ازبکستان‪ ،‬پاکستان که ارزان تر است‪ ،‬رقیبی برای‬ ‫تاجیکســتان بوده که حتی بازار داخلی را تهدید می نماید ‪.‬‬ ‫در واقع وضعیت اســف بار اقتصــادی که همراه با فســاد‬ ‫مقامات دولتی اســت زمینه را برای نفوذ نیرو های رادیکال‬ ‫به جهت جــذب نیرو امــاده می نماید‪ ،‬بنابرایــن گروه های‬ ‫تندرو با کمک های خیریه به خانواده های فقیر سعی دارند‬ ‫انها را به لحــاظ ایدئولوژیــک حمایت کنند تــا در صورت‬ ‫لزوم از انهــا بهترین بهره بــرداری را نمایند ‪ .‬ســوم چالش‬ ‫اجتماعــی‪ ،‬سیاســت های دوگانه حکومت تاجیکســتان‬ ‫ســردرگمی‬ ‫ ‬ ‫در قبــال فعالیت های دینی نوعی تشــویش و‬ ‫ایجاد کرده اســت؛ در واقع از یک ســو دولت قصد دارد در‬ ‫ســطح بین المللی نشــان دهد که با ازادی های مذهبی در‬ ‫تاجیکســتان مخالفتی ندارد و وجود چهار هزار مســجد را‬ ‫هم نشــانه ازادی دینی می داند‪ .‬اما از سوی دیگر مقامات‬ ‫از حضور جوانان زیر ‪18‬سال در مساجد جامع تاجیکستان‬ ‫جلوگیــری می نمایند؛ یعنــی می خواهند کنتــرل کاملی بر‬ ‫فعالیت ها و امور دینی شهروندان داشــته باشند تا در اینده‬ ‫خطری برای اینها به وجود نیاید‪ .‬کنترل دولت و عدم ازادی‬ ‫حتی در پوشش بانوان سبب شــده است وضعیت بالعکس‬ ‫شود‪ ،‬به عنوان نمونه دولت زنان را از سیاه پوشی منع کرده‬ ‫است ولی امروز شاهد گســترش نوع دیگری از حجاب در‬ ‫میان جوانان تاجیک می باشــیم که در کشــورهای عربی‬ ‫بیشــتر رایج هســت؛ بنابراین کنترل بیش از حــد دولتی و‬ ‫ارائه ندادن یک الگوی الترناتیو از سوی دولت سبب ایجاد‬ ‫نوعی اشــفتگی اجتماعی شده اســت؛ بنابراین به دفعات‬ ‫علمای تاجیک و دیگر نخبگان سیاســی هشــدار داده اند‬ ‫که این شیوه نتیجه عکس خواهد داشت؛ چهار مهم ترین‬ ‫چالشــی که امروز دولتمردان تاجیک را نگران کرده است‬ ‫رشد اسالمگرایی رادیکال در مرز های این کشور خصوصا‬ ‫در مرز ‪ 1400‬کیلومتری افغانســتان اســت؛ درواقع دولت‬ ‫تاجیکســتان بیم دارد‪ ،‬گروه های تنــدرو مذهبی به ویژه در‬ ‫بین الملل‬ ‫تحت حاکمیت کمونیسم قرار داشت‪ ،‬ولی ناکامی رهبران‬ ‫شــوروی برای جدا کردن مردم اســیای مرکــزی از هویت‬ ‫اسالمی خود‪ ،‬به زودی مشــخص شد که اسالم‪ ،‬همچنان‬ ‫بخشــی از هویت منطقه را تشــکیل می دهــد؛ چنانچه در‬ ‫همان دوره شــاهد بروز تحوالتی در تاثیرپذیری از اســام‬ ‫بود ‪ .‬درواقع از اواســط دهــه ‪ 1980‬به بعد دامنــه فعالیت‬ ‫گروه های رادیکال عرب به حوزه افغانســتان و پاکســتان‬ ‫گســترش یافت و این کشورها به کانون رشــد این دسته از‬ ‫گروه های اسالمی تبدیل شدند‪ ،‬ولیکن فعالیت ها انها تنها‬ ‫محدود به این دو کشــور نماند و به دلیل نزدیکی به منطقه‬ ‫اســیای مرکزی‪ ،‬قفقاز و ماورای قفقاز نیــز نفوذ پیدا کردند‬ ‫که با پایان نظام دوقطبی و جنگ ســرد این شرایط بیش از‬ ‫پیش مهیا شــد؛ به بیانی دیگر فروپاشــی اتحاد شوروی و‬ ‫پایان برنامه های نوسازی کمونیستی شرایط را برای فعالیت‬ ‫گروه های رادیکال اسالمی بهبود بخشید‪ .‬در همین راستا‬ ‫رهبران بازمانده از دوران کمونیسم که در پرتو تحوالت جدید‬ ‫کوشیدند قدرت خود را به نام رهبران حکومت های ملی حفظ ‬ ‫کنند‪ ،‬اسالم سیاسی را مهم ترین رقیب خود یافتند‪ .‬هراس‬ ‫رهبران از این جهــت بود که بحث هــای فراوانی پیرامون‬ ‫اهمیت و نقش اســام در فرایند شکل گیری نظام سیاسی‬ ‫و اجتماعی جدید شــکل گرفته بود و انها با موجی از شور و‬ ‫تمایل مردم تاجیکســتان به فرهنگ اسالمی‪ ،‬بیش‬ ‫از انکه نشــان عالقه انها به اســتقرار یک دولت اســامی‬ ‫باشد‪ ،‬متاثر از هویت ملی انهاســت که ترکیبی از قومیت و‬ ‫مذهب است ‪ .‬قومیت را می توان ترکیبی از میراث مشترک‬ ‫فرهنگی متاثر از رسوم قومی‪ ،‬ایین ها‪ ،‬باورها‪ ،‬زبان‪ ،‬قلمرو و‬ ‫تاریخ مشترک دانست؛ از این رو اسالم به مثابه سبک زندگی‬ ‫مردمان این کشور است و نبود ان با نبود هویت ملی مساوی‬ ‫است‪ ،‬بنابراین ایین مذهبی عموم مردم تاجیکستان برگرفته‬ ‫ی ان کشور است؛ به‬ ‫از تلفیقی از مذهب اسالم و فرهنگ بوم ‬ ‫همین جهت می توان گرایش ها و جهت گیری ها را در چهار‬ ‫دسته متمایز از یکدیگر تفکیک بندی کرد‪:‬‬ ‫الف‪ :‬اســام مذهبی ‪ -‬ایینی‪ ،‬اســامی که در سپهر‬ ‫عمومــی جامعــه رواج دارد و تلفیقی از اســام و ایین های‬ ‫ملی است‪.‬‬ ‫ب‪ :‬اسالم حکومتی‪ ،‬گرچه برابر قانون دین از دولت‬ ‫جدا اســت‪ ،‬ولیکن دولت همه تالش خــود را جهت کنترل‬ ‫انجام می دهد ‪ .‬دولت تاجیکســتان تالش بسیاری دارد که‬ ‫دین از جامعه زدوده شــود و فقط در احوال شــخصیه افراد‬ ‫مانند تولد‪ ،‬ازدواج و مرگ نمود داشته باشد‪.‬‬ ‫ج‪ :‬اسالم ســنتی یا سلفی های ارشــادی ؛ این گروه‬ ‫صرفا در حوزه ارشادی فعالیت داشته و خط فکری متعادلی‬ ‫را طی می کند‪ ،‬این گروه گرچه معترض سیاســت و شــیوه‬ ‫رفتار حکومت اســت ولی در همان راســتا مخالف فعالیت‬ ‫گروه های تندرو رادیکال اســت‪ ،‬به عنوان نمونه می توان‬ ‫اشاره کرد به اظهارات مکرم عبدالقادر زاده‪ ،‬رئیس شورای‬ ‫علمای مرکز اســامی تاجیکســتان که با اظهار نگرانی از‬ ‫افزایش افراط گرایی در میان جوانان تاجیک بیان می دارد‪:‬‬ ‫«معضل افراط گرایی‪ ،‬جوانان را در تشخیص مسیر درست ‬ ‫دینی دچار ابهام کرده‪ ،‬به طوری که ســوءتفاهم ناشــی از‬ ‫افراط گرایی سبب می شود اعضای یک خانواده یکدیگر را‬ ‫در مسائل اعتقادی قبول نداشته باشند و گاهی در این مورد‬ ‫میان انها چالش و جدال رخ دهد‪».‬‬ ‫د‪ :‬اسالم وارداتی ؛ این اسالم تحت تاثیر گرایش های‬ ‫رادیکال جهان عرب از پاکستان و افغانستان به این کشور‬ ‫نفوذ کرده و امروز تبدیل به تهدیدی جدی شد ه است‪.‬‬ ‫جهنم بنیادگرایی‬ ‫سلفی گری تکفیری از اسیای‬ ‫مرکزی به خاورمیانه می رسد‬ ‫‪49‬‬ ‫مناطق صعب العبور تاجیکســتان که دولت مرکزی کنترل‬ ‫کمتری دارد‪ ،‬نفــوذ نمایند و خطری جدی بــرای دولت به‬ ‫وجود اورند؛ چنانچه طالبان‪ ،‬القاعده و اخیرا داعش نیز بارها‬ ‫مقام های تاجیک را تهدید کرده اند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪50‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫دوم؛ بُعد خارجی ‬ ‫با بررســی ُبعد خارجی بــه نظر می رســد نمی توان به‬ ‫ان بی توجه بود‪ ،‬چراکه در پیدایــی و بروز پدیده گروه های‬ ‫رادیــکال در تاجیکســتان نقــش و اهمیت دارنــد؛ روابط‬ ‫تاجیکســتان با جامعه بین المللی بیانگر گرایش این کشور‬ ‫در برقراری رابطه با سایر کشــورها پیرامون همکاری های‬ ‫اقتصادی و تجاری اســت؛ در واقع اســتقالل کشورهای‬ ‫اسیای مرکزی پس از فروپاشی شــوروی و پیوستن انها به‬ ‫عرصه بین الملل توجه کشــورهای عــرب خاورمیانه را به‬ ‫این منطقه جلب کرد که تاثیر قابل توجهی در فرایند احیای‬ ‫دوباره اسالم در اسیای مرکزی و ایجاد حرکت های رادیکال‬ ‫داشته اســت؛ همچنین جدالی میان غرب و روسیه وجود‬ ‫دارد‪ ،‬درواقع از ســویی روســیه نمی خواهد نفوذ گذشــته‬ ‫خود را از کف بدهد و در مقابل‪ ،‬غرب نیز به دنبال گسترش‬ ‫نفوذ است‪.‬‬ ‫انچه در تاجیکستان و دیگر کشورهای اسیای مرکزی‬ ‫رخ داد می تــوان مفهــوم «خالء پــس از فروپاشــی» نام‬ ‫نهاد؛ درواقــع پس از فروپاشــی شــوروی این کشــورها با‬ ‫انبوهی از کشورهایی مواجه شــدند که هریک در پی منافع‬ ‫خود می خواســتند ســهمی ببرند؛ در این رابطه می توان از‬ ‫کشورهای ترکیه‪ ،‬عربستان سعودی و قطر نام برد که سعی‬ ‫کردند با احداث و مرمت مســاجد تاجیکســتان در پوشش‬ ‫کمک‪ ،‬تاثیرات خود را بــر جای بگذارنــد؛ به عنوان نمونه‬ ‫دولت قطر بزرگ ترین مسجد اسیای میانه را در تاجیکستان‬ ‫ساخت؛ این مسجد گنجایش‪ ۱۵۰‬هزار نفر را داشت و دارای‬ ‫مدرسه دینی و کتابخانه بو د و درمجموع برای احداث ان‪۱۰۰‬‬ ‫میلیون دالر اختصاص داده شده بود؛ در نمونه دیگر از این‬ ‫نفوذ می توان مساله اموزش خطیبان توسط قطر را ذکر کرد؛‬ ‫در این طرح خطیبان جدید که سنشان به صورت عمده باالی‬ ‫‪ ۳۰‬سال نخواهد بود در قطر دوره های اموزشی را طی خواهند‬ ‫کرد؛ بنابراین امــروز می بینیم که عوامل خارجی به شــکل‬ ‫کامال برنامه ریزی شده با حرکت ارام خود در این منطقه نفوذ‬ ‫خود را گسترش داده اند‪ .‬بنابراین امروز پنهان نیست که قطر‬ ‫و دیگر پادشاهی های عرب از گروه های تروریستی حمایت‬ ‫می نمایند؛ به عنوان نمونه زمانی کــه چهار مرزبان تاجیک‬ ‫در افغانستان به گروگان گرفته شــده بودند با میانجی گری‬ ‫قطر ازاد شدند‪.‬‬ ‫در این میان روســیه نگــران و مخالف ظهــور و بروز‬ ‫گروه هــای رادیــکال در منطقــه خصوصــا تاجیکســتان‬ ‫به عنوان خط مقدم مبارزه اســت‪ ،‬در همین جهت روســیه‬ ‫با فعال کردن بخــش ضد تروریســم «کا‪.‬گ‪.‬ب» تالش‬ ‫دارد عناصــر افراط گرا را در داخل روســیه و جمهوری های‬ ‫هم جــوار شناســایی نماید و به دنبال راهی اســت تــا اجازه‬ ‫ندهــد افراط گرایان مذهبــی متمایل به القاعــده و داعش‬ ‫در دولت تاجیکســتان راه پیدا نمایند؛ اما در مقابل غرب و‬ ‫ایاالت متحده بازی در خط میانه را اغاز کرده اند درحالی که‬ ‫با دولت های اســیای مرکزی ازجمله تاجیکستان همکاری‬ ‫می نماید ولی با خروج بخشی از نیروهای خود از افغانستان‬ ‫عمال فضا را برای فعالیــت این جریانات ازاد کرده اســت؛‬ ‫درواقع به نظر می رسد غرب سعی دارد ضمن ایجاد مزاحمت‬ ‫برای روسیه‪ ،‬این اجازه را هم ندهد که حکومت های اسیای‬ ‫مرکزی تحت اختیار گروه های رادیکال قرار بگیرند‪.‬‬ ‫جمع بندی‬ ‫اما امروز منطقه اسیای مرکزی و خصوصا تاجیکستان‬ ‫بیش از گذشــته درخطر رادیکالیســم قرار دارند؛ و انچه از‬ ‫ان به عنوان احیای اســام در اســیای مرکــزی و گرایش‬ ‫مردمان منطقه به ان نام می برند‪ ،‬واکنشــی است در مقابل‬ ‫هفت دهه تسلط شــوروی و اعمال سرکوب و دین زداییکه‬ ‫اجازه نداد الترناتیــو عمیقی اکنون در مقابل اندیشــه های‬ ‫رادیکال شکل بگیرد؛ افزون بر ان عدم تجربه و برنامه ریزی‬ ‫حاکمان بعد از فروپاشی سبب شد که کشورهای این منطقه‬ ‫غرق در فســاد اداری و پیامد ان شــکاف و فقر اقتصادی و‬ ‫اجتماعی شــوند؛ بنابراین اکنون دولت تاجیکستان همان‬ ‫راه گذشته سرکوب را در پیش گرفته است؛ به عنوان نمونه‬ ‫مقامات تاجیکستان فعالیت گروه ها ی اسالمی «جماعت‬ ‫تبلیغی»‪« ،‬حزب التحریر»‪« ،‬حرکت اسالمی ازبکستان»‪،‬‬ ‫«جماعت انصارالله» و «ســلفیه ها» را ممنوع کرده اند؛ اما‬ ‫گرچه کارگــزاران نگرانی هایی را در رابطه با اینده اســام و‬ ‫حتی رشد افراط گرایی مذهبی در این کشور دارند و گسترش‬ ‫رادیکالیســم و از بین رفتن ثبــات اجتماعــی و مذهبی در‬ ‫این کشــور قابل درک اســت ولی روش و شــیوه اتخاذ شده‬ ‫درگذشــته یک بار تجربه شــده اســت؛ بنابراین انچه امروز‬ ‫عمال مشاهده می شود اینکه گروه های رادیکال منطقه در‬ ‫سیستم سیاســی‪ ،‬اقتصادی و اجتماعی نفوذ پیداکرده اند؛‬ ‫به عنوان نمونه نخست پیوســتن فرمانده نیروی ویژه پلیس‬ ‫تاجیکســتان (اومون) به نیروهای گروه موســوم به دولت‬ ‫اســامی (داعــش)؛ و دوم اکنون در خیلی از کشــورهای‬ ‫منطقه ازجمله تاجیکستان‪ ،‬قرقیزستان و قزاقستان پیروان‬ ‫گروه های رادیــکال در بازارها‪ ،‬فروشــگاه ها‪ ،‬صرافی ها و‬ ‫شرکت های ارائه خدمات‪ ،‬فعال هستند؛ حتی گفته می شود‬ ‫که هر یک از اعضای جریان های تنــدرو به صورت ماهانه‬ ‫حمایت مالی می شوند که این امر زمینه جذب مردم گرفتار در‬ ‫مشکالت متعدد اقتصادی و اجتماعی منطقه ب ه این جریان‬ ‫را افزایش داده است‪.‬‬ ‫بنابراین امروز اگــر دولت تاجیکســتان و دولت های‬ ‫منطقه واقعا قصد دارند که به مبارزه بپردازند‪ ،‬نخست درکنار‬ ‫تقویت چالش ها و ساختارهای امنیتی خود باید روش سرکوب‬ ‫را کنار نهاده و برخوردهای ارشادی را در راستای برنامه ریزی‬ ‫خود قرار دهند؛ در کنار ان با همکاری اقتصادی منطقه ای‬ ‫زمینه ها و فضای نفوذ گروه های رادیکال را محدود نمایند؛‬ ‫بنابراین در این زمینه چین‪ ،‬روســیه و هند می توانند به یاری‬ ‫انان بشتابند ‪ .‬در این میان روسیه که در چچن هم با نیروهای‬ ‫رادیکال چالــش دارد تــاش می نماید با انجــام تمرینات‬ ‫مشــترک نیروهای مسلح تاجیکســتان خصوصا در مناطق‬ ‫کوهستانی‪ ،‬خط مقدم مبارزه خود را حفظ نماید‪ .‬این مساله‬ ‫پس از خروج نیروهای ائتالف بین المللی از افغانســتان و‬ ‫افزایش نگرانی ها از امکان ورود گروه های پیکارجو به قلمرو‬ ‫ش یافته است‬ ‫کشورهای اسیای میانه‪ ،‬حضور نظامی افزای ‬ ‫و روسیه نیروها و تجهیزات اضافی را به پایگاه نظامی اش در‬ ‫این کشور انتقال داده و ان را تقویت کرده است‪.‬‬ ‫در ایــن میــان نیــز نیروهــا و گروه های رادیــکال بر‬ ‫فعالیت های خــود افزوده اند و ضمن اینکــه عضوگیری از‬ ‫چچن را قطع نکرده اند‪ ،‬در منطقه اســیای مرکزی خصوصا‬ ‫تاجیکستان نیز به یارگیری مشــغول بوده اند و غالبا افرادی‬ ‫که به جهت کار از کشــور تاجیکســتان خارج شده را جذب‬ ‫خود کرده اند به شکلی که تاکنون فقط از تاجیکستان حدود‬ ‫‪ 400‬نفر به داعش پیوسته اند؛ بنابراین امروز می توان پیامد‬ ‫همکاری گسترده اســام گرایان عرب و غیر عرب (اسیای‬ ‫جنوبی‪ ،‬اسیای مرکزی‪ ،‬قفقاز و ماورای قفقاز) را در سوریه‪،‬‬ ‫عراق و لیبی مشاهده کرد‪.‬‬ ‫در خاتمه باید ذکر کرد که تاجیکســتان درصورتی که‬ ‫همین مسیر سرکوب را ادامه دهد‪ ،‬اینده ارامی در انتظار ان‬ ‫نخواهد بود و با چالش های فراوانی روبه روست که نخست‬ ‫بر ُبعــد داخلی تاثیر گذاشــته و ســپس بر ابعــاد منطقه ای‬ ‫و فرا منطقــه ای تاثیرخواهــد گذاشــت گرچه امــروز ابعاد‬ ‫فرا منطقه ای ان قابل مشاهده است‪.‬‬ ‫نفوذ داعش در‬ ‫دولت هایاسیایی‬ ‫مالزهی درگفت وگو با مثلث‬ ‫دلیل اینکه تاجیکســتان در حالت فعلی منشــاء‬ ‫رشد نیروهای بنیادگرا به حساب می اید چیست؟‬ ‫ایا این موضوع از گذشــته در این کشــور ریشــه‬ ‫داشته است؟‬ ‫در واقع از سال‪ 1912‬میالدی فردی به نام «شیخ‬ ‫محمد شارع» از دانشگاه مدینه به دره ُفرغانه نقل مکان کرد‬ ‫و در انجا مدرسه ای تاســیس کرد که در واقع تفکر رادیکال‬ ‫وهابــی را رواج داد و طلبه هــای همیــن مدرســه به طرف‬ ‫بدخشان و شرق افغانســتان رفتند و در انجا حکومت های‬ ‫محلی تشکیل دادند که تا سال ‪ 1979‬میالدی که روس ها‬ ‫به افغانستان حمله کردند‪ ،‬مشغول به فعالیت در انجا بودند‪.‬‬ ‫دره فرغانه بین تاجیکستان و ازبکستان است و بخشی‬ ‫از خاک تاجیکســتان محسوب می شــود‪ .‬بنابراین جریان‬ ‫رادیکال مذهبی سابقه ای طوالنی در تاجیکستان دارد و بعد‬ ‫از اینکه اتحاد جماهیر شوروی از هم پاشید‪ ،‬این گروه هایی‬ ‫که در اسیای مرکزی تحت عنوان گروه های نهضت اسالمی‬ ‫وارد فعالیت جدی شــدند در تاجیکســتان وجود داشــتند‪.‬‬ ‫بنابراین سابقه نفوذ گروه های اســامی در تاجیکستان به‬ ‫سال ‪ 1912‬میالدی بر می گردد و اگر از این زاویه به موضوع‬ ‫نگاه کنیم زمینه های مستعدی برای نفوذ جریان رادیکال در‬ ‫این کشور وجود دارد‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬نکته ای که در این بین‬ ‫ایدئولوژیفقر‬ ‫محمد شوری در گفت وگو با مثلث‬ ‫به نظر شما ریشه های ظهور اسالمگرایی رادیکال‬ ‫یا افراط گرایی در اسیای میانه از کجا نشات می گیرد؟‬ ‫بعدازفروپاشیشورویجویکهدرکشورهایاسیای‬ ‫مرکزی نسبت به جریان های اسالمی شکل گرفت به گونه ای‬ ‫پیش رفت که باتوجه به نگرانی هایی که از تاثیر اسالمگرایی‬ ‫مدل ایرانی داشتند‪ ،‬به سمت بعضی از جریان های اسالمی‬ ‫که از سوی کشــورهای عربی حمایت می شــدند رفتند و به‬ ‫انها میدان دادند‪ .‬بنابراین به انها ایــن امکان را دادند که در‬ ‫ان مناطق بتوانند تاثیر گذاری بیشــتری داشته باشند‪ .‬به هر‬ ‫حال کشــورهای عربی باتوجه به مبالغ هنگفتــی که در این‬ ‫مناطق خرج می کنند توانستند به لحاظ مذهبی تاثیر گذاری‬ ‫زیادی روی این جریانات دینی داشــته باشــند‪ .‬بســیاری از‬ ‫رهبران مذهبی کشــورهای اســیای مرکزی در مدارسی که‬ ‫عربستان سعودیوسایرکشورهایعربیتاسیسکردهبودند‬ ‫یا مورد حمایت انها بود‪ ،‬تحصیل کرده اند و در ادامه بسیاری‬ ‫از انها به کشــورهایی مانند عربســتان رفتند و در انجا ادامه‬ ‫تحصیلدادندومجددابهکشورهایاسیایمرکزیبرگشتند‪.‬‬ ‫در اغاز تصور می شــد این نوع نگاه به اسالم که عربستان و‬ ‫سایر کشورهای عربی از ان حمایت می کردند‪ ،‬نگاهی است‬ ‫که برای کشورهای این منطقه مشــکل افرین نخواهد بود‪.‬‬ ‫اما هم اکنون ما شاهد هستیم که پس از گسترش جریانات‬ ‫افراطی در منطقه ماننــد طالبان در افغانســتان و داعش در‬ ‫عراق و سوریه زمینه ای فراهم شده تا جریانات مذهبی وهابی‬ ‫به سمت افراط گرایی کشیده شوند که طبیعتا عرصه و میدان‬ ‫هم برای انها فراهم بود‪.‬‬ ‫چرا تاجیکستان این بار در خصوص افراط گرایی و‬ ‫وجود دارد این است که چند گروه وابسته به القاعده و نزدیک‬ ‫به طالبان افغانســتان و نیروهای جهادی در منطقه اسیای‬ ‫مرکزی وجــود دارد که می توان به حــزب التحریر‪ ،‬نهضت‬ ‫اسالمی تاجیکستان‪ ،‬نهضت اسالمی ازبکستان به اضافه‬ ‫نهضت اسالمی ترکستان شرقی که مربوط به قومیت ایگور‬ ‫است که در صدد تجزیه و جدا کردن ایالت سین کیانگ از‬ ‫چین هستند اشاره کرد‪.‬‬ ‫این گروه ها با سازمان القاعده همکاری می کنند ولی‬ ‫بعد از اینکه جریان داعش به وجود امد و یک نوع انشــعابی‬ ‫در گروه های حاضر در سوریه به وجود امد و داعش توانست‬ ‫جغرافیایی در ســوریه و بعد از ان در عراق به دســت بیاورد‪،‬‬ ‫گروه هایی در افغانستان‪ ،‬پاکستان و اســیای مرکزی ابراز‬ ‫تمایل کردند که با داعش و شخص ابوبکر البغدادی بیعت‬ ‫کنند‪ .‬بیعت انها با البغدادی به این معنی است که این گروه ها‬ ‫به زیر مجموعه های داعش تبدیل شــده اند‪ .‬از این رو باید‬ ‫گفت که در اســیای مرکزی زمینه های ایدئولوژیک و دینی‬ ‫قوی برای پیوســتن به داعش وجود دارد بــه انضمام اینکه‬ ‫داعش به منابع نفتی ســوریه و عراق دسترسی پیدا کرده و‬ ‫امکانات مالی خوبی را در اختیــار دارد و می تواند نیروهایی‬ ‫را که مشــکل مالی دارند از حیث مالی تامین کند‪.‬بنابراین‬ ‫باید عرض کنم که هم زمینه های دینی و ایدئولوژیک وجود‬ ‫دارد هم زمینه های اقتصادی‪ ،‬اجتماعــی و فرهنگی برای‬ ‫توسعه فرهنگ داعش در منطقه اسیای مرکزی‪ ،‬پاکستان‬ ‫و افغانستان موجود است‪.‬‬ ‫روسیه در این باره چه واکنشی نشان داده است؟‬ ‫درکنــار ایــن موضــوع تحلیل هایــی را روس ها و‬ ‫به خصــوص والدیمیر پوتین مطرح کرده که ممکن اســت‬ ‫امریکایی ها و اروپایی ها در این خصوص برنامه هایی داشته‬ ‫‪3‬‬ ‫ بی ثباتی شــود‪ ،‬یکی از گروه هایی که در اینده سیاســی این‬ ‫کشور ایفای نقش خواهد داشت‪ ،‬همین گروه های افراطی‬ ‫خواهند بــود‪ .‬البته در تاجیکســتان جریانــات و گروه های‬ ‫متفاوتی از منظر گرایشات سیاسی و مذهبی وجود دارد و تنوع‬ ‫ان زیاد اســت اما به هر حال ان چیزی که شاهدش هستیم‬ ‫این است که جریانات سیاســی در این کشور نقشی جدی را‬ ‫ایفا می کنند‪ .‬همچنین همجواری این گروه ها با افغانستان‬ ‫می تواند زمینه ســاز ارســال کمک ها به این گروه ها باشد و‬ ‫می تواند نقش موثرتری در اینده سیاســی تاجیکستان برای‬ ‫انها به ارمغان بیاورد‪.‬‬ ‫ایــا بنیادگرایــی در اســیای میانه خصوصــا در‬ ‫تاجیکســتان می توانــد تهدیــدی برای روســیه‬ ‫محسوب شود؟‬ ‫روس ها اساســا به بحث گســترش افراط گرایی در‬ ‫منطقه به عنوان یک تهدید جدی نــگاه می کنند و نه تنها در‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫ظهور پدیده تروریســم و‬ ‫یارکشیگروهک هایتروریستی‬ ‫و رشــد اســامگرایی افراطــی‬ ‫در اســیای مرکــزی‪ ،‬یکــی از‬ ‫معضل هاییاستکهدرسالیان‬ ‫گذشته ســیر صعودی به خود‬ ‫گرفتهاست‪.‬این بارتاجیکستان‬ ‫دراینخصوصخبرسازشد‪،‬تاجاییکهچندیپیش‬ ‫رئیس پلیس تاجیکستان خود را به گروهک داعش‬ ‫در سوریه رساند و با انها بیعت کرد‪ .‬محمود شوری‪،‬‬ ‫کارشناس مسائل روســیه و اوراســیا در گفت وگو با‬ ‫مثلث به تشــریح علل و خطرات ناشــی از گسترش‬ ‫افراط گرایی در اسیای میانه پرداخت و دالیل نگرانی‬ ‫مقاماتمسکودراینخصوصراتشریحکرد‪.‬‬ ‫تاجیکستان بلکه این موضوع را در تمامی کشورهای اسیای‬ ‫مرکزی به عنوان یک تهدید ارزیابی و قلمــداد می کنند و در‬ ‫چارچوبپیمانشانگهایوپیمانامنیتجمعیهممهمترین‬ ‫ماموریتی که برای انها تعریف کرده انــد‪ ،‬مقابله با جریانات‬ ‫افراطی است‪.‬‬ ‫باید دانست که تاجیکستان برای روسیه اهمیت بسیار‬ ‫زیادی دارد زیرا پایگاه نظامی روســیه در این کشــور مستقر‬ ‫است و نوع ارتباطاتی که جمهوری تاجیکستان با روسیه دارد‬ ‫در سطوح مختلف حائز اهمیت است‪ .‬هر ساله تعداد زیادی از‬ ‫نیروی کار تاجیک به روسیه نقل مکان می کنند و در شرایطی‬ ‫کنونی نیز در روسیه حضور دارند و مســتقر هستند‪ .‬اقتصاد‬ ‫تاجیکستان وابستگی شدیدی به این نیروی کار دارد و طبیعتا‬ ‫گسترش جریان افراطی در میان تاجیک ها می تواند تسریع‬ ‫شــود و از طریق نیروی کار مهاجری که به روسیه می رود به‬ ‫این کشور نیز ســرایت کند‪ .‬ضمن اینکه روس ها هم طبیعتا‬ ‫نگران گسترش این پدیده هستند و با ان مقابله خواهند کرد‪.‬‬ ‫موضع غــرب در این خصوص چیســت؟ ایا غرب‬ ‫در این ســناریو به دنبال ناامن کردن اسیای میانه‬ ‫است؟‬ ‫به طور قطع نمی توانیم بگوییم که چون غربی ها از‬ ‫یکســری جریانات در خاورمیانه حمایت می کنند در اسیای‬ ‫میانههمدستبهچنینکاریمی زنندوبعیدبهنظرمی رسدکه‬ ‫غربی ها از گسترش افراط گرایی در این مناطق منافع چندانی‬ ‫برای خود در نظر داشته باشند‪ .‬بی ثباتی سیاسی در منطقه نفع‬ ‫زیادی برای غربی ها نخواهد داشت‪ .‬اگرچه انها روی ضرورت‬ ‫دموکراتیزه شدن دولت ها در این مناطق تاکید می کنند اما از‬ ‫طرفی دیگر نیم نگاهی هم به موضوع تقابل با روسیه دارند‪.‬‬ ‫درنهایتبعیدمی دانمکهغربی هابخواهندسیاست هایخود‬ ‫در اسیای مرکزی را از طریق حمایت از جریانات اسالمگرای‬ ‫افراطی دنبال کنند‪.‬‬ ‫باشــند‪ ،‬به این دلیل که داعش را به اسیای مرکزی هدایت‬ ‫کنند‪ .‬البته این اظهارنظری اســت که پوتیــن ان را به زبان‬ ‫اورده است‪ .‬در افغانســتان هم حامد کرزای که هم اکنون‬ ‫به عنوان مشاور رئیس جمهور مشغول فعالیت است‪ ،‬چنین‬ ‫صحبتی کرده و شــایعاتی در این بین وجود دارد که ممکن‬ ‫اســت غربی ها پشــت این قضیه باشند‪ .‬اما ســند و مدرک‬ ‫مستندی تاکنون در این خصوص ارائه یا افشاء نشده است‬ ‫که بتوان قضاوتی در این باره کرد‪ .‬به هر حال همین که یک‬ ‫افسر بلند پایه تاجیکســتان به ترکیه فرار می کند و به سوریه‬ ‫می رود و در انجا رســما به داعش می پیوندد‪ ،‬معلوم اســت‬ ‫که زمینه هــای بنیاد گرایی حتی از دره فرغانــه باالتر رفته و‬ ‫می تواند در دستگاه های دولتی هم نفوذ و افراد را جذب کند‪.‬‬ ‫باتوجــه به این تفاســیر وضعیت ثبات سیاســی‬ ‫بین الملل‬ ‫رادیکالیسم دینی خبرساز شد؟‬ ‫کشورهای فقیری که در اسیای مرکزی وجود دارند‬ ‫به لحاظ مشکالت اقتصادی و هم از حیث اینکه رویکردهای‬ ‫سنتی تری در این مناطق حاکم است‪ ،‬از زمینه های سیاسی و‬ ‫اجتماعی بیشتری برای افراط گرایی برخوردارند و هم اکنون‬ ‫شاهد این هســتیم که بســیاری از نیروهای افراطی از این‬ ‫مناطق در سوریه و عراق حضور پیدا کرده اند‪ .‬البته این بدان‬ ‫معنا نیست که این جریان از ســمت چچن به اسیای مرکزی‬ ‫انتقال پیدا کرده اســت چراکه نیروهایی که از داغســتان و‬ ‫چچن به عراق و ســوریه گسیل می شــوند تعدادشان خیلی‬ ‫بیشتر است‪ .‬باتوجه به اینکه دولت روسیه تالش کرده نوعی‬ ‫توسعه را در این مناطق ایجاد کند‪ ،‬شاید زمینه های سیاسی و‬ ‫اقتصادی که در اســیای مرکزی وجود دارد‪ ،‬در نقاطی مانند‬ ‫چچن وجود نداشته باشد‪.‬‬ ‫با توجهبهاینتفاسیر‪،‬ممکناستثباتسیاسیو‬ ‫امنیتی در تاجیکستان به خطر بیفتد؟‬ ‫وضعیت در داخل تاجیکســتان کامال کنترل شده‬ ‫اســت و دولت مرکزی توانســته به لحاظ پلیســی و امنیتی‬ ‫جریانــات مختلــف را در این کشــور تحت کنتــرل خودش‬ ‫دربیاورد و این گونه نیست که این جریان ها بتوانند ازادانه در‬ ‫انجا فعالیت کنند‪ .‬بنابراین ما می بینیم که فعالیت بســیاری‬ ‫از جریانات دینی در تاجیکستان با محدودیت مواجه است؛‬ ‫حتی می توان گفت تاجیکســتان یکی از کشورهای اسیای‬ ‫میانه است که بیشترین محدودیت در این خصوص را اعمال‬ ‫می کند و جریان های مذهبی که درگذشــته سهمی از قدرت‬ ‫داشــتند دیگر ازکانون قدرت کنارگذاشته شــده اند‪ .‬درواقع‬ ‫امامعلی رحمان‪ ،‬رئیس جمهور تاجیکستان‪ ،‬توانسته کنترل‬ ‫شــدیدی بر رفتارهای تمامــی بازیگران سیاســی مختلف‬ ‫تاجیکستان اعمال کند‪.‬‬ ‫طبیعتا اگر به هــر دلیلی وضعیت تاجیکســتان دچار‬ ‫‪2‬‬ ‫پیوســتن «ســرهنگ‬ ‫گلمــراد خلیمــف» فرمانــده‬ ‫پلیس تاجیکســتان بــه گروه‬ ‫تروریســتی داعــش‪ ،‬یکــی‬ ‫از اخبــار مهمــی بــود کــه در‬ ‫هفته های گذشته نگرانی هایی‬ ‫را در سطح بین الملل به وجود‬ ‫اورده‪ ،‬چراکه وی توســط امریکا اموزش دیده بود و‬ ‫حاال تماما در اختیار داعش اســت و از سوی دیگر‬ ‫خطر بنیاد گرایی ایــن بار در اســیای مرکزی حس‬ ‫می شــود‪ .‬پیر محمد مالزهی‪ ،‬کارشــناس مسائل‬ ‫شــبه قاره و اســیای میانه در گفت وگو بــا مثلث به‬ ‫بررسی این موضوع و خطرات احتمالی ان پرداخت‪.‬‬ ‫و امنیتی در تاجیکســتان به چه ســمت و سویی‬ ‫خواهد رفت؟‬ ‫واقعیت این است که روســیه هم اکنون نیروهای‬ ‫مرزی خود را در مرز افغانســتان و تاجیکستان مستقر کرده‬ ‫است بنابراین باتوجه به سخنان پوتین که گفته است احتمال‬ ‫وجود غربی ها در این سناریو وجود دارد‪ ،‬بعید به نظر می رسد‬ ‫که انها بتوانند معادله قدرت را در تاجیکســتان‪ ،‬ازبکستان‬ ‫و قرقیزستان به هم بزنند ولی به هر حال می توانند دست به‬ ‫عملیات ایذایی بزنند و می توانند در دره فرغانه نفوذشــان را‬ ‫گسترش دهند و مشکالت امنیتی فراوانی را به وجود اورند‪.‬‬ ‫به گونه ای که همچنان در عراق و ســوریه این معضل را به‬ ‫وجود اورده اند و باید به این واقعیت توجه داشت که داعش‬ ‫ی سطوح را دارد یعنی اینطور نیست‬ ‫قدرت جذب نیرو در تمام ‬ ‫که تنها انسان های فقیر و تنگدست را جذب کند و برنامه های‬ ‫گســترده و عناصر متخصصی در اینباره در اختیار دارند که‬ ‫می بینید از کانادا‪ ،‬اســترالیا و حتی اروپــا عناصری را جذب‬ ‫کرده اند و طبیعتا انها انســان های فقیری نیستند و حتی در‬ ‫بین انها تحصیلکرده ها و دانشگاهی ها هم به چشم می خورد‬ ‫و زمانی که ایــن طیف را جذب می کنند معلوم می شــود که‬ ‫انگیزه هایــی در این جریان وجــود دارد‪ .‬بنابراین باید گفت‬ ‫اینها توان نیروگیری را دارند اما شــرایط در اســیای مرکزی‬ ‫مانند عراق و سوریه نیست به طوریکه حاکمیت ها در این دو‬ ‫کشور اشتباهاتی داشتند که موجب شد تا فضا برای فعالیت‬ ‫این گروه ها هموار شــود ولی در اســیای میانه قدرت های‬ ‫حاکمیتی به نظر متمرکز هستند و اجازه نمی دهند داعش یا‬ ‫گروه های تروریستی انقدر قدرت بگیرند که معادله قدرت را‬ ‫به نفع خودشان به هم بزند و باید توجه داشت که روس ها هم‬ ‫در انجا مقابل این موضوع خواهند ایستاد‪.‬‬ ‫‪51‬‬ ‫جهنمبنیادگرایی‬ ‫سلفی گری تکفیری از اسیای مرکزی به خاورمیانه می رسد‬ ‫میرقاسم مومنی‬ ‫مدیرعامل موسسه ابرار نوین‬ ‫بین الملل‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫‪4‬‬ ‫بعد از فروپاشــی شوروی در ســال ‪ 1991‬که همزمان‬ ‫با اوج فعالیت مجاهدین افغان بــا گرایش های مختلف در‬ ‫افغانســتان بود‪ ،‬برخی از گروه های رادیکال اسالمی با باز‬ ‫شدن مرزهای شوروی ســابق به کشــورهای اسیای میانه‬ ‫و قفقاز ســفرکردند و از خالء ایدئولوژیکی که در ‪ 70‬ســال‬ ‫حکومت شــوروی سابق در این کشــورهای مسلمان نشین‬ ‫به وجود امده بود‪ ،‬در راستای اهداف تشکیالتی و سیاسی‬ ‫خود اســتفاده کردند‪ .‬گروه های بنیادگرا با حضور در کشور‬ ‫تاجیکســتان که هم مرز با افغانســتان بود از این موقعیت‬ ‫استفاده کردند‪ .‬در واقع می توان گفت دروازه ورود بنیادگرایی‬ ‫افغانی از مسیر تاجیکستان به کشورهای اسیای میانه انجام‬ ‫گرفته است‪ .‬حضور گسترده اتباع کشورهای تاجیکستان‪،‬‬ ‫ازبکستان‪ ،‬قزاقستان‪ ،‬قرقیزستان و ترکمنستان در گروه های‬ ‫اســامگرا در افغانســتان و ســازماندهی و اموزش انها از‬ ‫طرف گروه های تروریســتی القاعده‪ ،‬باعث ظهور مبارزانی‬ ‫در قالب گروه ها و شــاخه های القاعده در افغانستان شد که‬ ‫باتوجه به مرز مشترک افغانستان با تاجیکستان این گروه ها‬ ‫جهت یارگیری و اســتخدام نیروهای جدید اقــدام به تبلیغ‬ ‫در تاجیکستان و سایر کشورهای همســایه ان کردند‪ .‬بعد‬ ‫از تشــکیل دولت طالبان در افغانســتان و حملــه امریکا به‬ ‫طالبان در ســال ‪ 2001‬که باعث نابــودی حکومت طالبان‬ ‫شد‪ ،‬این گروه با همکاری القاعده در پاکستان و افغانستان‬ ‫فعالیتشان را ادامه دادند و به بهانه مبارزه با حضور امریکا و‬ ‫متحدان ان در افغانستان رشد چشمگیری پیدا کردند‪ .‬پیرو‬ ‫حوادث افغانستان و مبارزات القاعده و طالبان در افغانستان‬ ‫با نیروهــای امریکایی و تلفــات وارده به منافع و ســربازان‬ ‫امریکا در ان کشــور و بعد از حمله امریکا ب ه عراق در ســال‬ ‫‪ 2003‬و ســقوط رژیم صدام بخشــی از نیروهای القاعده از‬ ‫افغانستان به عراق منتقل شــدند و علیه سربازان امریکایی‬ ‫در عراق مبارزه کردنــد‪ .‬در حال حاضــر گروه های بنیاد گرا‬ ‫در خاورمیانه متشکل از کشورهای مشترک المنافع سابق و‬ ‫برخی از کشــورهای عربی همچون عربستان‪ ،‬یمن‪ ،‬قطر‪،‬‬ ‫امارات و اردن هستند که مشغول مبارزه با امریکاییان و منافع‬ ‫امریکا در منطقه اند؛ البته این موضوع در رســانه ها به این‬ ‫صورت عنوان می شود‪ .‬اما اگر به ریشه همه این گروه های‬ ‫بنیادگرا‪ ،‬ســلفی‪ ،‬طالبان و داعشــی نگاهی داشــته باشیم‬ ‫یک نقطه مشــترک وجود دارد و ان ســازماندهی و هدایت‬ ‫این گروه ها از یک مرکز فرماندهی واحد اســت و ان جایی‬ ‫جز «واشنگتن» نیســت‪ .‬اعزام هزاران سرباز امریکایی به‬ ‫افغانســتان و عراق و کشته و مجروح شــدن عده زیادی از‬ ‫انها در طول جنــگ و ایجاد هزینه های بــاال از بعد مادی و‬ ‫معنوی و تبلیغاتی در افکار عمومی مردم امریکا‪ ،‬خاورمیانه‬ ‫و جهان باعث شد امریکایی ها در استراتژی نظامی و امنیتی‬ ‫خود تجدید نظر کنند‪ .‬این تغییر شامل بازگرداندن نیروهای‬ ‫امریکایی به کشــور بود که هــم از نظر هزینــه و هم از نظر‬ ‫حقوق بین المللی بــرای امریکاییان مفید بــود‪ .‬امریکا در‬ ‫طول ســال های گذشــته از طالبان و القاعده جهت ناامن‬ ‫کردن عراق و افغانســتان اســتفاده کرد و از سال ‪ 2012‬در‬ ‫یک ســناریوی جدید گروه داعش که یک گروه وابســته به‬ ‫القاعده بود را تقویت و تجدید کــرد و ان را با هدف مبارزه با‬ ‫دولت های قانونی در راستای تامین منافع خود (امریکا) به‬ ‫سمت سوریه‪ ،‬عراق‪ ،‬یمن و لیبی گسیل کرد‪ .‬این استراتژی‬ ‫جدیــد امریــکا در خاورمیانه باعث شــد این کشــور جهت‬ ‫رسیدن به نتیجه های اقتصادی‪ ،‬امنیتی‪ ،‬نظامی و سیاسی‬ ‫از گروه های تروریســتی چون داعش بهره برداری کند‪ .‬در‬ ‫خصوص شرایط تاجیکســتان باید در نظر داشته باشیم که‬ ‫در شرایط فعلی امریکاییان در نظر دارند با جایگزین کردن‬ ‫داعش به جای طالبان چهره جدید تروریسم را در افغانستان‬ ‫به ظهور برســانند تا از این طریق بتوانند نفوذ این گروه را از‬ ‫طریق تاجیکستان به اســیای میانه توســعه دهند‪ .‬البته با‬ ‫این اقدام امنیت جمهوری های مسلمان نشــین روســیه را‬ ‫دچار بحران می کنند چرا که تضعیف روسیه از نظر امنیتی و‬ ‫اقتصادی یکی از اهداف امریــکا در منطقه بوده و با بحران‬ ‫اوکراین به اوج خود رســید‪ .‬بنابراین اکنون گرو ه تروریستی‬ ‫دولت اســامی داعــش در حــال ســازماندهی در مناطق‬ ‫مختلف افغانستان جهت گســیل به مرزها و جمهوری های‬ ‫روسیه است‪ .‬در این خصوص در ماه دسامبر ‪ 2014‬امامعلی‬ ‫رحمان‪ ،‬رئیس جمهور تاجیکستان‪ ،‬داعش را طاعون قرن‬ ‫و تهدیدی جدی برای کشــورش دانست‪ .‬او اعالم کرد این‬ ‫گروه تروریســتی فعاالنه در حال یارگیری در افغانســتان و‬ ‫اعزام انها برای انجام اقدامات تروریســتی در تاجیکستان‬ ‫است‪ .‬در این میان روســیه قول داده با ارسال تجهیزات و‬ ‫سالح‪ ،‬امنیت مناطق مرزی با افغانستان را تامین کند‪ .‬این‬ ‫منطقه مرزی حدود ‪ 1400‬کیلومتر است و حفاظت چندانی‬ ‫نیز ندارد‪ .‬احمد ابراهیم‪ ،‬سردبیر یکی از روزنامه های محلی‬ ‫تاجیکســتان در این زمینه می گوید‪« :‬در حال حاضر حدود‬ ‫‪ 100‬نیــروی داعشــی در مناطق مرزی افغانســتان حضور‬ ‫دارند که بیشترشــان تاجیکی یا ازبک هستند‪ ».‬بنا به گفته‬ ‫ابراهیم‪ ،‬رهبری مبارزان تاجیکــی داعش را نصرت نظراف‬ ‫(اهل منطقه کولیاب تاجیکســتان) به عهده دارد‪ .‬در پیام‬ ‫ویدئویی که اوایــل فروردین ماه در فضای مجازی منتشــر‬ ‫شد‪ ،‬نظراف در کنار تعدادی از نیروهای نظامی ایستاده بود‬ ‫و اعالم کرد تعداد تاجیک های داعش هم اکنون به‪2000‬‬ ‫نفر رسیده است‪ .‬وی در پایان این ویدئو ادعا کرد پیام بعدی‬ ‫را از تاجیکستان یا کرملین منتشر می کند‪.‬‬ ‫فقر نسبی مردم تاجیکســتان‪ ،‬بیکاری و نبود اشتغال‬ ‫برای جوانان باعث شــده اســت جوانان تاجیکی و ســایر‬ ‫جمهوری های شوروی سابق جهت رسیدن به منافع مادی‬ ‫و اشتغال با انگیزه های مذهبی جذب گروه های تروریستی‬ ‫شوند‪ .‬شایان ذکر است که منافع مادی این گروه ها از برخی‬ ‫کشــورهای عربی تامین می شــود و باتوجه بــه اینکه عده‬ ‫زیادی از جوانان این کشورها از جمله تاجیکستان در طول‬ ‫زمان های گذشــته در افغانستان‪ ،‬عراق و ســوریه اموزش‬ ‫دیده و جنگیده اند‪ ،‬دارای تجربیات نظامی باالیی هستند‪.‬‬ ‫بنابراین بازگشــت عده ای از انها به کشــور خود خطراتی را‬ ‫برای این کشورها به همراه دارد‪ .‬با عنایت به در اختیار داشتن‬ ‫منابع مالــی زیاد این افراد با بازگشــت به کشــور خود اقدام‬ ‫به شناســایی و جذب نیروهای جدید می کنند و هسته های‬ ‫مبارزاتی جدیدی را در ان کشورها تشکیل می دهند تا در زمان‬ ‫مقرر وارد فاز عملیاتی شوند که این خود تهدیدی بالقوه برای‬ ‫امنیت این کشورها می شــود؛ در واقع مسئوالن روسیه این‬ ‫موضوع را بزرگترین تهدید امنیت ملی خود معرفی کرده اند‪.‬‬ ‫به نظــر می رســد جنگ ســردی کــه دهــه ‪ 70‬میان‬ ‫کشــورهای شــوروی و امریکا در جریان بود‪ ،‬در سال های‬ ‫اخیر به جنگ بنیادگرایی در منطقه تبدیل شده است و هدف‬ ‫عمده ان تضعیف موقعیت سیاســی‪ ،‬اقتصــادی و امنیتی‬ ‫روسیه در خاورمیانه و به خصوص در کشورهای عضو سازمان‬ ‫شانگهای بود‪ .‬مســئوالن کشــورهای عضو این پیمان به‬ ‫صراحت اعالم کردند‪ ،‬تهدیدهای بنیادگرایی ثبات و امنیت‬ ‫اتی کشــورهای این منطقه را تهدید می کند و این کشورها‬ ‫به شدت در هراس هســتند چرا که این تهدیدها می تواند به‬ ‫تغییر حکومت ها و مرزهای جغرافیایی در منطقه بینجامد‪.‬‬ ‫همچنین در شرایط حاضر نیز اختالفاتی بین همین کشورها‬ ‫وجود دارد که این امر را تشدید می نماید‪.‬‬ ‫در نهایت امید اســت که با همکاری مشترک و اتخاذ‬ ‫سیاســت واحد از ســوی کشــورهای منطقه جلوی اتحاد و‬ ‫انسجام گروه های تروریستی گرفته شــود‪ ،‬زیرا در غیر این‬ ‫صورت باید شــاهد درگیری و جنگ های گروه های بنیادگرا‬ ‫در منطقه اسیای میانه‪ ،‬قفقاز و جمهوری های مسلمان نشین‬ ‫روسیه باشیم‪.‬‬ ‫شیعه کشیدرکویت‬ ‫س هفته‬ ‫عک‬ ‫ن هانی زاده‬ ‫حس ‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫حمله انتحاری داعش به مســجد شــیعیان در کویــت در وهله‬ ‫نخست نگاه ها را به سمت عربستان سعودی سوق می دهد‪ .‬انتخاب‬ ‫مســجد امام جعفر صادق(ع) کویت که خاص شــیعیان است نشان‬ ‫می دهد که این عملیات به طور طبیعی با اشاره عربستان و در چارچوب‬ ‫سیاست هایاینرژیمبرایایجادتقابلمیانشیعهوسنیصورتگرفته‬ ‫است‪ .‬از سوی دیگر حمله زنجیره ای داعش به فرانسه‪ ،‬کویت و تونس‬ ‫پیام اشکاری از ســوی این گروهک تروریستی به حامیان منطقه ای و‬ ‫فرامنطقه ایخوداست‪.‬باتوجهبهاینکهاینسهعملیاتانتحاریدرسه‬ ‫نقطهمختلفجهاناتفاقافتادهبنابرایندررمزگشاییاینپیاممی توان‬ ‫پیش بینیکردکهداعشدرایندهبهیکگروهکتروریستیمزاحمبرای‬ ‫امریکا‪،‬غرب‪،‬عربستانسعودی‪،‬ترکیهوقطرتبدیلخواهدشد‪.‬باتوجه‬ ‫به اینکه داعش اساسا ســاخته و پرداخته امریکا‪ ،‬رژیم صهیونیستی‪،‬‬ ‫غرب‪ ،‬عربستان و ترکیه است بنابراین این گروهک بر اساس نقشه راه‬ ‫و قطب نمای این کشورها حرکت میدانی خود را تعریف کرده است‪ .‬اما‬ ‫شکست های اخیر داعش در عراق و سوریه این تلقی را ایجاد کرد که‬ ‫کشورهای فرامنطقه ای و منطقه ای حمایت خود را از داعش کاهش‬ ‫داده اند‪.‬باتوجهبهشرایطموجودمنطقهفعالیت هایداعشبهدوبخش‬ ‫ایدئولوژیک و استراتژیک تقسیم بندی شده است‪ .‬این در حالی است‬ ‫که عربستان سعودی همچنان حامی عقیدتی داعش است و عملیات‬ ‫اخیری که در عراق‪ ،‬کویت و سوریه انجام داد با اشاره ریاض بوده است‪.‬‬ ‫از سوی دیگر در حوزه اســتراتژیک تلقی داعش این است که امریکا‬ ‫و غرب به اندازه کافی از این گروهک حمایت لجستیکی و اطالعاتی‬ ‫نمی کنند‪ .‬همچنین به نظر می رسد داعش هنگامی که احساس کرد به‬ ‫ابزاری برای پیشبرد اهداف امریکا‪ ،‬غرب و بازیگران منطقه ای تبدیل‬ ‫شده در صدد برامده تا به طور سرخود عمل کند و اهداف خود را بر اساس‬ ‫سیاست های داخلی خود تعیین کند‪.‬‬ ‫تروریسم علیه توریسم‬ ‫تکفیری ها به تونس رسیدند‬ ‫جعفر قنادباشی‬ ‫کارشناس مسائل افریقا‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫بین الملل‬ ‫پس از واقعه ای که سال گذشته در موزه معروف تونس‬ ‫به نام باردو در پایتخت این کشــور اتفاق افتاد‪ ،‬هفته گذشته‬ ‫نیز یک حمله تروریستی علیه هتلی پنج ستاره در این کشور‬ ‫را شاهد بودیم که دومین رویداد تروریستی طی یک سال در‬ ‫این کشور اســت‪ .‬حادثه اخیر در هتلی در شهر سوسه پیش‬ ‫امد که طی ان نزدیک به ‪ 30‬گردشــگر خارجی کشته شدند‪.‬‬ ‫این واقعه از چندین بعد قابل بررسی است؛ نخست اینکه چرا‬ ‫تونس هدف این حمالت قرار می گیرد‪ .‬در پاســخ باید توجه‬ ‫داشــت که تونس واقع در شمال افریقا مســاعد ترین کشور‬ ‫برای ورود توریست هاســت یعنی هم به دلیل برخورداری از‬ ‫امکانات رفاهی و هم داشتن جاذبه های گردشگری‪ .‬بنابراین‬ ‫هر ساله تعداد زیادی توریست به تونس سفر می کنند و منبع‬ ‫زیادی از درامد این کشور از صنعت گردشگری است چرا که‬ ‫تونس منابع نفتی و گازی کمــی دارد‪ .‬در زمان بن علی گفته‬ ‫می شد که جمعیت این کشور ‪ 12‬میلیون نفر است و هرساله‬ ‫‪ 10‬میلیون نفر از این کشــور دیدن می کننــد‪ .‬از جنبه دیگر‬ ‫باید گفت تروریست ها و تکفیری ها یکی از خواسته هایشان‬ ‫برخورد با مسیحیان و کسانی است که به نوعی دنیای غرب را‬ ‫نمایندگی می کنند‪ .‬کمااینکه در لیبی که در همسایگی تونس‬ ‫است سال گذشته قبطی ها را به قتل رساندند‪ .‬بنابراین یکی‬ ‫از اهداف تروریست ها برخورد با توریست های غربی است و‬ ‫هیچ کشوری مانند تونس توریست ندارد‪ .‬برای گروه هایی که‬ ‫خواستاربرخوردبااتباعغربیهستندتونسمناسب ترینمکان‬ ‫است‪.‬موضوعدیگربهدولتتونسباز می گرددزیرادولتاین‬ ‫کشورسکوالراستوهرگونهحرکتداعشییاتکفیریبهمنزله‬ ‫ابراز وجود گروه های مخالف در این کشــور تلقی می شود و‬ ‫نقطهضعفیبرایدولتقائدسبسی‪،‬رئیس جمهوراینکشور‬ ‫است‪ .‬دولت تونس طی این یک سال خیلی تالش کرد چنین‬ ‫اتفاقاتی در تونس تکرار نشود زیرا اوال توانمندی های امنیتی‬ ‫دولت نزد مخالفان زیر سوال می رود و دوم اینکه درامدها که‬ ‫اغلب به واسطه ورود توریست هاست‪ ،‬کاهش پیدا می کند‪.‬‬ ‫در خصوص چگونگی ورود تروریســت ها بــه تونس نیز باید‬ ‫گفت این تروریست ها عمدتا از مرز لیبی وارد تونس می شوند‬ ‫و به همین خاطر اکنون مرزهای تونس بسته شده است‪ .‬البته‬ ‫شایددرتونسنیزپایگاهداشتهباشنداماعمدتاازمرزهایلیبی‬ ‫وارد این کشور می شوند‪ .‬موضوع دیگری که باید بدان توجه‬ ‫کرد همزمانی سه اقدام داعش در ســه کشور مختلف است‬ ‫یعنی حمله تروریســتی به کارخانه ای در فرانســه‪ ،‬انفجار در‬ ‫مسجد شیعیان در کویت و حمله به هتلی در تونس‪ .‬همزمانی‬ ‫این ســه واقعه را بســیاری معنادار تلقی کرده اند و می گویند‬ ‫داعش توانمندی اش در همسویی و همزمانی حمالت را در‬ ‫این مورد به نمایش گذاشته است‪ .‬دررابطه با پیامدهای این‬ ‫اتفاق در تونس باید گفت در حال حاضر در این کشور رقابت‬ ‫میان احزاب بسیار فشرده است و به خصوص در حادثه قبلی‬ ‫شــاهد بودیم که دولت به دلیل اینکه نتوانست پاسخ الزم را‬ ‫بدهد به شدت تضعیف شد‪ .‬بنابراین به نظر می رسد این حادثه‬ ‫با وجودی که نسبت به حادثه قبلی کوچکتر است اما تکرار ان‬ ‫دستاویزی برای احزاب مخالف خواهد بود‪ .‬در رابطه با بحث‬ ‫جذب توریست نیز تونس با مشکالتی مواجه خواهد شد‪ .‬زیرا‬ ‫توریست ها معموال به کشــورهایی می روند که امنیت داشته‬ ‫باشد‪ .‬زیرا اسیب پذیری صنعت توریسم و گردشگری در برابر‬ ‫ناامنی و ناارامی یک امر اثبات شده اســت‪ .‬در نتیجه دولت‬ ‫تونس در تالش اســت برای جلوگیری از تبلیغاتی که ممکن‬ ‫است علیه صنعت توریسم در تونس راه بیفتد‪ ،‬اوال این حادثه‬ ‫را استثنایی و کوچک جلوه دهد و ثانیا ارامشی که بر شهرهای‬ ‫دیگر تونس حاکم است را برجسته کند‪ .‬در نهایت پس از این‬ ‫حادثهبهنظرمی رسدکهدولت هایغربیوبسیاریازکشورها‬ ‫به این نتیجه رســیده اند که تمهیدات جدی برای جلوگیری‬ ‫از تحرکات داعش در ســطح بین المللی ایجاد کنند‪ .‬در سال‬ ‫گذشته این کوشــش به دولت های ســوریه و عراق منحصر‬ ‫می شد اما امروز باتوجه به تحرکات خطرناک داعش در اروپا‬ ‫و شمال افریقا که مرکز رفت و امد اتباع اروپایی است کوشش‬ ‫برای جلوگیری از تحرکات داعش گسترده تر شده است و این‬ ‫طور می توان متصور شد که مقدمات و بستر الزم برای اتخاذ‬ ‫تدابیر تازه و بازدارنده علیه داعش در حال فراهم شدن است‪.‬‬ ‫اینعزمنوعیهمصداییبادولت هایسوریهوعراقاستکه‬ ‫تحت حمالت داعش قرار دارند‪.‬‬ ‫‪53‬‬ ‫عصر یخبندان‬ ‫فرهنگ‬ ‫اوضاعمساعدنیست‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫گفت وگویمثلثبافرهاداصالنیدرباره«عصریخبندان»‪،‬‬ ‫عقایدسیاسیواجتماعی اش‬ ‫مصطفی کیایی از نسل کارگردانان جوانی است که حاال پس از موفقیت‬ ‫فیلم های «ضد گلوله» و «خط ویژه» حاال بــا فیلم جدیدش «عصر یخبندان»‬ ‫نشــان داده که عالوه بر پرسشــگری و نوعی اعتراض به مناسبات جامعه‪ ،‬از‬ ‫فیلمسازانی است که با شناخت خوب از صنعت جهانی سینما ‪ ،‬دوران جدیدی‬ ‫را در سیر تکوینی سینمای ایران رقم می زنند‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫ انسان درجه یک از‬ ‫سرزمین خودش نمی رود‬ ‫گفت وگو با‬ ‫محمد صالح عالء‬ ‫ پرستو فرهادی ‪ -‬علیرضا بهرامی‬ ‫روزنامه نگار ‪ -‬دبیر گروه فرهنگ‬ ‫‪1‬‬ ‫ادم وقت شــناس ایــن روزها خیلی کــم پیدا‬ ‫می شــود؛ مخصوصا اگر از قشــر هنرمند و بازیگر‬ ‫باشد که معموال دُ ر نایابی است‪ ،‬اما فرهاد اصالنی‬ ‫خالف این را به ما ثابت کرد و برای مصاحبه ای که به‬ ‫بهانه اکران «عصر یخبندان» داشتیم‪ ،‬خیلی زودتر‬ ‫به دفتر مجله رســید‪ .‬این بازیگر که در چند ســال‬ ‫گذشته بیشتر در سینما کار کرده‪ ،‬در این گفت وگو‬ ‫عالوه بر ســختی نقــش اش در جدیدتریــن فیلم‬ ‫مصطفی کیایی‪ ،‬از وضعیت خطرنــاک خانواده ها‬ ‫هم گفت و تاکید کرد که ادامه این وضعیت‪ ،‬جامعه‬ ‫را قربانی می کند و با پلیس بازی فقط همه چیز زیر‬ ‫قالی پنهان می شود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫کل فیلم شوند یا به نفع ان حذف شوند‪.‬‬ ‫شما در فیلم های زیادی بازی کرده اید که موفقیت‬ ‫هم داشــته‪ ،‬اما انگار جایزه برایتــان مهم بوده تا‬ ‫شاید یک سند برای این موفقیت ها باشد‪ .‬درست‬ ‫است؟‬ ‫در همه این چند سالی که متمرکز در سینما کارکردم‬ ‫هرســال بابت یکی‪ ،‬دو فیلم کاندیــدا بــودم و بعضا جایزه‬ ‫هم گرفتــه ام‪ ،‬اما واقعــا از روز اول جایزه برایــم مهم نبود‪.‬‬ ‫البته تعداد بیش از حد جشــنواره‪ ،‬بی ثباتی در سیاست های‬ ‫جشــنواره ها و جهت گیــری جناحــی در برگــزاری انهــا‬ ‫و داوری هایــی که چنــدان قابل دفــاع نبوده‪ ،‬باعث شــده‬ ‫جشنواره ها اهمیت خود را از دست بدهند‪ .‬من معتقدم مالک‬ ‫موفقیت فیلم نظر و اســتقبال مخاطب اســت و ما همواره‬ ‫جایزه مان را از مردم می گیریم‪.‬‬ ‫در این سال ها بعضی از فیلم های شما دچار مشکل‬ ‫اکران شده و حتی در مقطعی سه فیلم همزمان با‬ ‫هم امکان نمایش نداشتند‪.‬‬ ‫بله‪ .‬البته تعداد فیلم های توقیف شــده من بیشــتر‬ ‫از ســه فیلم بوده که بابت ان خوشــحال نیســتم و شاید از‬ ‫بدشانسی من هم بوده که این فیلم ها یا پشت اکران ماندند‬ ‫یا در اکران دچار حاشیه شدند و نمایش شان متوقف شد‪ .‬در‬ ‫ی است‬ ‫ی تنها فیلم ‬ ‫بین این فیلم ها «خرس» خسرو معصوم ‬ ‫که هنوز نمی دانم چه سرنوشتی پیدا می کند‪.‬‬ ‫توقیف این فیلم ها را محق می دانستید؟‬ ‫به هیــچ وجه‪ .‬فکــر می کنــم کمی بی ســلیقگی‬ ‫و بی مســئولیتی بود کــه گریبان مــا را گرفــت و انهایی که‬ ‫تصمیم گیرنــده بودنــد خیلی شــخصی تصمیــم گرفتند و‬ ‫ادم های با جراتی نبودند‪ .‬برای ایــن مملکت خیلی بد بود و‬ ‫هست که در عرصه فرهنگ این قدر با مشکل و اصطکاک‬ ‫جلو می رویم‪ ،‬چون بعضی از این فیلم ها بعدا اکران شــدند‬ ‫و مشــکلی پیش نیامد‪ .‬مثل همین فیلم «قصه ها» که چه‬ ‫دشمنی هایی با این فیلم شــد که نه حق فیلم بود و نه ادم ها‬ ‫و کارگردانش‪ .‬در طول این سال های پس از انقالب‪ ،‬دولت‬ ‫به دولت‪ ،‬اولین عرصه ای که مورد تاخت و تاز قرار می گیرد‬ ‫و سر ان دعوا بوده‪ ،‬فرهنگ است که کمی در ظاهر جامعه‬ ‫بیشــتر نمود دارد و ما به رغم میل خود با این شرایط همیشه‬ ‫جلو رفته ایم‪.‬‬ ‫در ایــن مســیر پراصطکاک کــه اشــاره کردید و‬ ‫مشکالتی که برای اکران فیلم هایتان پیش امد‪،‬‬ ‫یک جایی حتی برای شــرکت در یک تجمع جلوی‬ ‫وزارت ارشاد هم رفتید‪ .‬همان زمانی که نسبت به‬ ‫فیلم «من مادر هستم» فریدون جیرانی اعتراض‬ ‫می شد‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬درســت اســت‪ ،‬البته برای شــعار دادن نرفتم‬ ‫ولی واقعیت این است که وقتی فیلمبرداری یک فیلم تمام‬ ‫می شود کار را تمام شــده نمی دانم‪ .‬به نظرم هر فیلمی که‬ ‫ساخته می شود به حمایت نیاز دارد و معموال تا اکران همراه‬ ‫فیلم هســتم‪ .‬این هم فقط درباره فیلم اقای جیرانی اتفاق‬ ‫نیفتاد‪ .‬مــن فکر می کنم با این شــرایط نحیف ســینما این‬ ‫وظیفه ماســت که حمایت کنیم‪ ،‬هرچند حقوقی هم از این‬ ‫بابت نداریم ولی برای من کال فرقی نداشته با چه کسی کار‬ ‫کردم‪ ،‬فیلم مهم بــوده و اگر جایی الزم بوده کــه درباره ان‬ ‫حرف بزنم حتما این کار را انجام داده ام‪ ،‬یعنی سعی می کنم‬ ‫به کارم بی اعتنا نباشم‪.‬‬ ‫این نوع فعالیت هنری و اینکه در چه کاری باشید‬ ‫یا نباشید‪ ،‬چقدر برخاســته از طرز تفکر و اعتقاد‬ ‫شماست؟‬ ‫شک نکنید من هم عقاید خودم را دارم‪ ،‬اما به شدت‬ ‫به این مســاله معتقدم کــه وقتی هنرمنــد وارد جهت گیری‬ ‫سیاسی می شود‪ ،‬کمی اعتبار خود را زیر سوال می برد‪ ،‬چون‬ ‫در سیاست کمی فریب هست‪ .‬ممکن اســت در دورانی به‬ ‫جریانی بچســبی و اوضاع به نفع باشــد ولی خودم شخصا‬ ‫بیشتر به ذات هنر وفادارم و عقاید شخصی خودم را دخالت‬ ‫نداده ام‪ .‬در پرســوناژهایی که بازی کردم هم ســعی کردم‬ ‫مثل انها فکر کنــم و انها را به تصویر بکشــم‪ .‬این اشــتباه‬ ‫است که خودم انها را حین بازی نقد کنم‪ ،‬در این سال ها هم‬ ‫دیده ایم که مردم انهایی که افراطی رفتار کرده اند را دوست‬ ‫نداشته اند‪ .‬به همین خاطر خیلی به چپ و راست اعتقادی‬ ‫ندارم و اگر بر این مبنا رفتار کنم به نظرم با مردم و اصل هنر‬ ‫فاصله پیدا می کنم‪.‬‬ ‫این اصل هنر با نقد اجتماعی هم ارتباطی دارد؟‬ ‫صد درصــد‪ .‬من بیــش از هــر چیز به عنــوان یک‬ ‫شــهروند ایرانی در اینجا زندگــی می کنم که حاال شــاید تا‬ ‫حدودی به ابــزاری به نام ســینما هم مســلط هســتم‪ ،‬اما‬ ‫دغدغه هایی هســت که مرا رها نمی کنــد و موقع کار کردن‬ ‫صرفا به خودم فکر نمی کنم‪ .‬دوســت دارم از انچه می بینم‬ ‫حرف بزنم و اصال به عشق این موضوع وارد کار هنر شدم‪.‬‬ ‫من جزو نسلی هســتم که خیلی دردمندانه جلو امده‪،‬‬ ‫انقالب را بــه وضوح دیــده و جوانی اش در جنگ گذشــته‬ ‫است‪ .‬اتفاقات دیگری را هم در این سال ها شاهد بودیم پس‬ ‫یا عتنایی کنم‪.‬‬ ‫نمی توانم نسبت به پیرامونم ب ‬ ‫شما این طور که گفتید با نگاه ویژه ای وارد عرصه‬ ‫هنر و بازیگری شدید ‪ .‬اتفاقات چند سال اخیر در‬ ‫سینما شما را دلزده نکرد که این حوزه را رها کنید یا‬ ‫در فیلم هایی بازی کنید که دیگر ان قدر دغدغه مند‬ ‫نباشد؟ مثل فیلم «خوابزده ها»ی فریدون جیرانی‬ ‫که گفته می شد نوعی اعتراض و واکنش نسبت به‬ ‫جریان بی سامان اکران است‪.‬‬ ‫شاید خب در ان برهه زمانی من و فریدون جیرانی با‬ ‫هم بودیم که کمی هم نزدیک انتخابات بود‪ .‬خیلی بی انگیزه‬ ‫بودم‪ ،‬فیلم های قبلی ام همه مشکل داشتند و شرایط جالبی‬ ‫وجود نداشت برای همین خواستیم کاری در سینمای بدنه‬ ‫انجام دهیم که متاسفانه باز هم خوش شانس نبودیم‪ ،‬چون‬ ‫تهیه کننده اش از تلویزیون بود و خیلی محافظه کارانه رفتار‬ ‫کرد و سرنوشت فیلم ان طور که ساخته شد رقم نخورد‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫اقای اصالنی! گفت وگو را از بازیگری شما شروع‬ ‫کنیم؛ شما بعد از اغاز به کار‪ ،‬مســیر رو به رشدی را در‬ ‫پیش گرفتید و در این مسیر حتی تغییراتی هم داشتید‬ ‫که فرصت های بیشــتری را در این عرصه به شما داد و‬ ‫البته شاید فرصت هایی را هم گرفته باشد‪ .‬ایا تا اینجا‪،‬‬ ‫این مسیر همان چیزی بوده که به ان فکر می کردید و در‬ ‫بازیگری دنبالش بودید یا االن فکر می کنید باید ان را رها‬ ‫کنید و عرصه دیگری را تجربه کنید؟‬ ‫اگر بخواهم از اوضاع و احوال االنم بگویم که خیلی‬ ‫مساعد نیست و این به خیلی چیزها ربط دارد که حال خوبی‬ ‫ندارم و نداریم‪ .‬در تمام این ســال هایی کــه کار کردم یک‬ ‫اشــفتگی را در حوزه فرهنگ دیدم که باعث شده مستهلک‬ ‫شویم و وقتی در گفت وگو با همکاران دیگر هم قرار می گیرم‪،‬‬ ‫می بینم که انها هم به همین شــکل زندگــی می کنند‪ .‬اگر‬ ‫خیلی مشخص بخواهم پاسخ دهم باید بگویم‪ ،‬توقع شهرت‬ ‫نداشــتم و درکی هم از ان نداشتم‪ .‬با شــهرت طبیعتا کمی‬ ‫زندگی ادم تحت الشــعاع قرار می گیرد و زندگی خاص تری‬ ‫را پیشــه می کنید که از این بابت حتما حال خوبی ندارم‪ ،‬اما‬ ‫از اینکه بازیگری همیشــه زندگی را بیشتر به من شناسانده‪،‬‬ ‫خیلی لــذت بــردم و از ان خوشــحالم هرچنــد هیچ وقت با‬ ‫شهرتش موافق نبودم‪.‬‬ ‫چرا؟‬ ‫در هرصورت شهرت اســیب می زند‪ ،‬کمی منزوی‬ ‫می شــوی و باید خاص تر زندگی کنی‪ ،‬حتی دیگر در جامعه‬ ‫رها نیستی که مثل ادم های دیگر راحت رفت و امد کنی‪.‬‬ ‫اما به جز شــهرت‪ ،‬شــما جزو بازیگــران محبوب‬ ‫هستید و این در محافل مختلفی که بیشتر مردم‬ ‫حضور داشتند کامال مشخص بوده است‪.‬‬ ‫خب این نظر لطف شماست‪ ،‬اما این قضیه متقابل‬ ‫است و من هم سعی کرده ام هم جهت با مردم باشم و با کارم‬ ‫این پیغام را بفرستم که مردم کشورم را فارغ از همه اتفاقات‬ ‫عجیب و غریبی که پیرامون ما رخ می دهد‪ ،‬دوســت دارم‪.‬‬ ‫تا به حال موقعیت های مختلفی در ســینما برایم پیش امده‬ ‫مخصوصا برای بازی در کارهایی که قدرت خاصی پشت ان‬ ‫بوده یا اصطالحا دولتی و فرمایشی بود ه ولی من نپذیرفتم‪،‬‬ ‫چون صداقتی در ان ندیدم و ســینمایی کــه انتخاب کردم‬ ‫سینمایی است که احساس کردم به مردم نزدیک تر است‪.‬‬ ‫در بین فیلم هایتان نقش اول هم داشــته اید؟ به‬ ‫نظر می رسد این موضوع اهمیت زیادی برای شما‬ ‫نداشته است؟‬ ‫تعدادی نقش اول داشــته ام‪ ،‬به ویژه در چند سال‬ ‫اخیری که بیشتر در سینما کار می کنم و در بعضی از ‪6 1-7 1‬‬ ‫فیلمی که در این مدت بازی کردم‪ ،‬رل اصلی هم داشــتم‪،‬‬ ‫مثــل فیلم «خرس» یــا «خصوصــی»‪ ،‬اما بیشــتر به این‬ ‫عالقه مند بودم که پشــت چــه اثری می ایســتم و کجا کار‬ ‫می کنم‪ .‬من اگــر از فیلمنامه ای لذت بــردم و به ان اعتقاد‬ ‫داشــتم کار را قبول کرده ام‪ .‬هرچند دوستان خیلی وقت ها‬ ‫دست مرا برای تصمیم گیری و انتخاب بازگذاشته اند‪ ،‬اما من‬ ‫معمموال به خود فیلم نگاه می کنم که کجا باشم برای فیلم‬ ‫بهتر است و از این بابت هیچ پشیمانی ندارم‪ .‬با این حال بازی‬ ‫در رل های کوتاه ریسک اســت‪ ،‬چون در همه فیلم حضور‬ ‫نداری و ممکن است ندانی فیلم به چه سمتی می رود‪ .‬گاهی‬ ‫هم پیش می اید که این رل های کوتاه ممکن است قربانی‬ ‫هشدار می دهم‬ ‫گفت وگوی مثلث با مصطفی کیایی‪،‬‬ ‫کارگردان فیلم «عصر یخبندان»‬ ‫فیلم مردم!‬ ‫نگاهی به راهی که‬ ‫«عصر یخبندان» از بهمن تا تیر‬ ‫پیمود‬ ‫‪55‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫شــاید یک دلیــل چنیــن اتفاقاتی این باشــد که‬ ‫هنرمندانی که بیشتر دغدغه دارند‪ ،‬اسیب پذیرند‪.‬‬ ‫مثال بازی شــما در «قصه ها» نشــان می دهد که‬ ‫درگیــر ان شــده اید‪ .‬برخــی بازیگــران در چنین‬ ‫موقعیت هایی با ایفای نقش به شکل یک مهارت‬ ‫رفتار می کنند و برخی هم درگیر ان می شــوند‪ .‬به‬ ‫نظر می رسد شما از ان دسته بازیگرانی هستید که‬ ‫روحتان درگیر نقش می شود‪ .‬فکر می کنید چنین‬ ‫روشی اصال درست است؟‬ ‫راستش نه‪ ،‬االن فکر می کنم این راه خیلی فرصت‬ ‫زندگی را از من گرفت‪ .‬این درگیر شــدن انقــدر زیاد بود که‬ ‫گاهی افرادی را که در یک پروژه با هم بودیم به یاد نمی اورم‪،‬‬ ‫چون انقدر درگیر پرسوناژ می شوم و به دنیایش فکر می کنم‬ ‫که از اطرافم دور می شوم‪ .‬ضمن اینکه خستگی کار در این‬ ‫شرایط بسیار بیشتر از حد معمول اســت‪ ،‬مخصوص سال‬ ‫گذشته که در «دوران عاشقی»‪« ،‬کوچه بی نام» و «عصر‬ ‫یخبندان» بازی کردم رل های دشواری داشتم‪ .‬در «عصر‬ ‫یخبندان» اجرای این نقش خیلی ســخت بود‪ ،‬این مرد در‬ ‫مخمصه بدی گرفتار بود و تازه قصه غیر خطی ان هم کار را‬ ‫سخت تر می کرد‪.‬‬ ‫کاراکتر شــما در «عصر یخبندان» از این جهت‬ ‫سخت بود که نمونه ای از این رل در سینمای ایران‬ ‫خیلی نبوده است؟‬ ‫شاید؛ خطری در کمین این پرسوناژ بود که اگر کمی‬ ‫غفلت می کردم شخصیت کمدی می شد و دردمندی ان ادم‬ ‫زیر ســوال می رفت‪ .‬من مدام در موقعیت یک مرد عصبی‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪56‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫این قضیــه متقابل اســت و من هم‬ ‫سعی کرده ام هم جهت با مردم باشم‬ ‫و بــا کارم ایــن پیغام را بفرســتم که‬ ‫مردم کشورم را فارغ از همه اتفاقات‬ ‫عجیب و غریبی کــه پیرامون ما رخ‬ ‫می دهد‪ ،‬دوست دارم‬ ‫بودم که خیلی مستاصل بود و گاهی کودک می شد‪ .‬او یک‬ ‫ادم ابرومند از طبقه متوسط است که به سختی کار می کند‪،‬‬ ‫ولی ناگهان متوجه می شــود که همســرش اعتیــاد دارد‪،‬‬ ‫احتماال با کسی رابطه دارد‪ ،‬بچه هم دارد و شرایط اقتصادی‬ ‫متوســطی هم دارد‪ .‬این ادم کم کم به ســمت یک فاجعه‬ ‫می رود‪ .‬البته مصطفی کیایی (کارگردان) سعی کرد در پایان‬ ‫فیلم کمی ما را از این هولناکی در بیاورد‪ .‬در این فیلم‪ ،‬شرایط‬ ‫طوری بود که انگار سوار یک هواپیما شده ایم که در وضعیت‬ ‫بدی پرواز می کند و همین که به زمین بنشیند کافی است خدا‬ ‫را شــکر کنی‪ ،‬به همین دلیل اکثر اوقات‪ ،‬سر فیلمبرداری‬ ‫می رفتم‪ ،‬حتی اگر بازی نداشتم‪ ،‬چون نمی خواستم از کوکی‬ ‫پرسوناژ بیرون بیایم‪.‬‬ ‫در این بین خود مصطفی هم خیلی جدی و سختکوش‬ ‫بود و به همه سخت می گرفت‪ .‬این حق را هم به او می دهم‪،‬‬ ‫چون پرســوناژها جدا از هم بازی می کردند و او باید همه را‬ ‫کنترل می کرد و بازی ها یکدست می شد‪.‬‬ ‫این برای شــما به عنوان یک بازیگــر حرفه ای با‬ ‫سابقه زیاد سخت نبود که به یک کارگردان جوان‬ ‫در چنین فیلم سختی اعتماد کنید؟‬ ‫مصطفی جوان هســت ولی تجربه خوبی را پشت‬ ‫سر گذاشته و چهار فیلم قابل قبول ساخته است‪ .‬در همان‬ ‫فیلمنامه اولش هم در جریان کارش بودم و به من پیشنهاد‬ ‫بازی داد‪ ،‬اما هیچ وقت شرایط جور نمی شد‪ .‬با این حال خیلی‬ ‫به این بحث ها معتقد نیســتم‪ ،‬چون به نظــرم این موضوع‬ ‫جوانگرایی بیشتر یک شعار ریاکارانه است و سازوکارش به‬ ‫درستی فراهم نشده است‪.‬‬ ‫از نظر شما مصطفی کیایی با وجود جوانی یک نگاه‬ ‫جدید بین فیلمســازان جدید ندارد که حتی اسم‬ ‫فیلم را هم «عصر یخبندان» می گذارد؟‬ ‫به نظرم مصطفی هم وقایع اطرافــش را می بیند و‬ ‫شاید کسانی که ســابقه بیشتری در فیلمســازی دارند دچار‬ ‫رخوت شــده و اصال خسته شــده باشــند‪ .‬چون مثال در دو‬ ‫ســال اخیر عده زیادی خوشحال شــدند که تعداد دیگری‬ ‫از فیلمسازها شرایط جالبی در کارشــان ندارند و مورد انتقاد‬ ‫شدید قرار گرفتند‪ ،‬اما در مورد مصطفی به نظرم هم خودش‬ ‫و هم تهیه کننده اش خوب و با انرژی رفتار کردند‪ .‬این روحیه‬ ‫و جوانی مصطفی و اعتراضی که به شــرایط خودش دارد‪،‬‬ ‫به نوعی نقد اســت که گاهی با لحن کمدی و گاهی جدی‬ ‫ان را مطرح می کند‪« .‬عصر یخبندان» یک هشــدار جدی‬ ‫می دهد که طبقه متوســط ما دارد از بین می رود و جامعه در‬ ‫حال تبدیل شــدن به دو طبقه فرودســت و اشــرافی است‪،‬‬ ‫ان هم اشــرافیت بی خاصیتی که پولش در مملکت صرف‬ ‫تجمل گرایی می شود و نه تولید و زاییده یک شرایط افتضاح‬ ‫اســت که همه از ان باخبریم و هر روز در اخبــار برگه ای به‬ ‫رسوایی شان افزود می شود‪.‬‬ ‫مصطفی کیایی را باید یک اتفاق دانست یا عضوی‬ ‫از یک نســل که ممکن است مشــابه او باز هم در‬ ‫سینما باشد؟‬ ‫نگاهی را که او دارد‪ ،‬نمی شــود به همه تعمیم داد‪.‬‬ ‫این طور نیست که قانونی صادر کنیم که همه به این شکل‬ ‫فکر کنند‪ .‬البته به نظرم یک نوع اشــفتگی در فیلمسازی ما‬ ‫هست و خیلی ها پشــت این شــعارها امدند و جوانگرایی را‬ ‫مطرح کردند ولی عمال فیلم های بیماری ساخته شد که انگار‬ ‫در شرایط ویژه ای باید نگهداری می شد‪ .‬مثال تعدادی از این‬ ‫فیلم ها تاکید می کنم تعدادی‪ ،‬که در «هنر و تجربه» اکران‬ ‫محدودی برایشان در نظر گرفته شده و به نظر می رسد اینها‬ ‫در ســینما حیات ندارند که چنین بخشی برایشان مهیا شده‬ ‫اســت‪ ،‬وگرنه معنی ندارد‪ .‬من خیلی نمی فهمم که «هنر و‬ ‫تجربه» یعنی چه! خب یک فیلمی ساخته شده و مخاطب‬ ‫خود را دارد‪ .‬مخاطب هم با همه مسائلی که هست می تواند‬ ‫فکر کند و اگر فیلم خوبی باشــد از ان لذت ببرد‪ .‬این (هنر و‬ ‫تجربه) به نظرم حاصل یک ســینمای مریض است‪ .‬ما هم‬ ‫کماکان این مســیر را می رویم و هر از چندی ادمی می اید‪،‬‬ ‫با یک فیلم ما را تحت تاثیر قــرار می دهد و حالمان را خوب‬ ‫می کند‪ ،‬اما درباره همه صادق و یکسان نیست‪.‬‬ ‫مشابه شخصیتی که در «عصر یخبندان» دارید‬ ‫را خیلی ندیده ایم‪ .‬ایا شــما در این نقش با چیزی‬ ‫مواجه شدید که احســاس کردید یک حرف ویژه‬ ‫است برای جماعتی که شــبیه انها در شهر خیلی‬ ‫هست ولی جرات حرف زدن ندارند یا حتی جرات‬ ‫نداریم از انها بگوییم؟‬ ‫موافقم با اینکه این نقش خــاص بود و پیش از ان‬ ‫مشابه اش را نداشتیم‪ .‬اینکه از بازی در ان هم استقبال کردم‬ ‫به خاطر این بود که فکر می کنم خطر در کمین خانواده های‬ ‫ما است و هر چقدر هم بخواهیم خودمان را به ان را ه بزنیم و‬ ‫طبق انچه این سال ها خیلی ها عادت کرده اند‪ ،‬صورت مساله‬ ‫را پاک کنیم‪ ،‬نمی شود و با عرض شر مندگی باید بگوییم که‬ ‫اصلی ترین بنیان ما که خانواده اســت و هنوز ما را سرپا نگه‬ ‫داشته در خطر است‪ ،‬ان هم در حالی که ما راهکاری برای‬ ‫این خطر نداریم و فقط با حذف و کتمان کردن داریم ادامه‬ ‫می دهیم‪ .‬در تمام این سال ها همیشه پلیس یک پای قضیه‬ ‫بوده‪ ،‬ولی ایا واقعا این راه حل خوبی اســت؟ ما برای اوقات‬ ‫فراغت جامعه‪ ،‬خانواده و جوان ها چه کرده ایم؟ اصال چقدر‬ ‫حرکت جمعی داریم که در کنار هم‪ ،‬از یک چیزی لذت ببریم؟‬ ‫اینها همه اسیب است‪ .‬امار طالق‪ ،‬امار اعتیاد و امار بیکاری‬ ‫همه نشان از این وضعیت دار د‪.‬‬ ‫نمونه دیگر این وضعیت رویکرد تلویزیون است‪ .‬این‬ ‫سراســر توهین اســت وقتی تلویزیون طوری رفتار می کند‬ ‫که موقع پخش یک مســابقه گویی مدام جلوی چشم شما‬ ‫را می گیرد و همین می شــود که همه دنبال شادی و خوشی‬ ‫پنهانی می روند‪ .‬این اتفاق ملی است که باید ما را خوشحال‬ ‫کند نه عصبانی‪.‬‬ ‫قبال در خانواده ها ســفره ای پهن بود‪ ،‬همه با هم گپ‬ ‫می زدند و مســائل خانواده را حــل می کردند‪ ،‬امــا االن در‬ ‫یک خانه همه تنها هستند‪ .‬متاسفانه این فضای مجازی را‬ ‫درســت مدیریت نکردیم و با وجود اینکه پذیرفته ایم‪ ،‬مدام‬ ‫می خواهیم ان را اداپته کنیم‪،‬اما این راهش نیست‪ ،‬چون‬ ‫اول بایــد کارکرد ان را درک کنیم و بشناســیم و بعــد ان را با‬ ‫جامعه خودمان متناسب کنیم‪ ،‬ولی ما اول می خواهیم فقط‬ ‫ان را حذف کنیم در حالی که داریم از ان استفاده می کنیم‪.‬‬ ‫مگر از این فضای مجازی و فیلترشکن استفاده نمی کنیم؟‬ ‫دروغ که نمی توانیم بگوییم‪ .‬استفاده می کنیم‪ .‬خب وقتی‬ ‫ان را مدیریــت نکنیم ســرانجامش این می شــود که برای‬ ‫هرکسی پیشــنهادی وجود دارد که به نحوی خود را سرگرم‬ ‫کند و «عصر یخبندان» تا حدودی این مسائل را شجاعانه‬ ‫مطرح می کند‪.‬‬ ‫این فیلم برای مشــکالتی که گفتید پیشــنهادی‬ ‫هم می دهد؟‬ ‫من خیلی به این قضیه که ســینما راه حل پیشنهاد‬ ‫دهد اعتقادی ندارم‪ .‬این وظیفه سینما نیست‪ .‬سینما وظیفه‬ ‫دارد یک هشدار بدهد و مشکالت را به چالش بکشد‪ ،‬کمی‬ ‫فانتزی ایجاد کند و ما را ســرگرم کند‪ .‬ارائــه راه حل وظیفه‬ ‫دیگر بخش های اجتماع است که مسائل را پیگیری کند یا‬ ‫از این فیلم ها الهام بگیرد‪ .‬مثال ما سال هاست با مواد مخدر‬ ‫درگیریم و قربانی می دهیــم و زندانیان معتاد زیادی داریم‪.‬‬ ‫کال این روزها موضوع اعتیاد و مواد مخدر خیلی رو شــده و‬ ‫در یک سفر کوتاه شهری مدام این را می بینید یا در صفحات‬ ‫روزنامه ها قتل های خانوادگی زیادی را می خوانیم که ناشی‬ ‫از اعتیاد هســتند‪ .‬در این وضعیت معتقدم باید سالی د ه ها‬ ‫فیلم ساخته شود اما کجاست؟ کجا برای اعتیاد کار فرهنگی‬ ‫می کنیم؟ به نظرم شرایط خیلی خطرناک است و هیچ راهکار‬ ‫مشخصی نداریم‪ .‬سینما همین که چنین مسائلی را مطرح‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫کند خوب است‪ .‬هر چند مطرح کردن ان هم سخت است‪،‬‬ ‫چــون این قدر برای طــرح چنین موضوعاتی بی ســلیقگی‬ ‫هست و جرات طرح ان نیست‪ .‬ان وقت با مشتی فیلم الکن‬ ‫مواجهیم و بعد هم می گوییم چرا در سینما فیلم ها بد است‪.‬‬ ‫در جایی به یکسری بداخالقی ها در جامعه اشاره‬ ‫کرده بودید و تاســف خورده بودید‪ .‬فکر می کنید‬ ‫چقدر این موضوع هــا باعث می شــود هنر‪ ،‬ذات‬ ‫متعهدانه خودش را نتواند داشته باشد؟‬ ‫من برای جواب به این ســوال یــک مثال می زنم‪.‬‬ ‫فرض کنید در خانــواده ای زندگی می کنید کــه مدام در ان‬ ‫جنگ و دعواســت‪ .‬چه بچه هایــی در این خانــواده تربیت‬ ‫می شوند؟ انها یا می روند بیرون یا اگر هم بمانند پر از عقده‬ ‫هستند‪ .‬این چیزی است که ما امروز در جامعه شاهدیم‪ .‬در‬ ‫عرصه سیاســی ببینید که تاب تحمل یک سخنرانی وجود‬ ‫ندارد‪ .‬من به عنوان کســی که کار فرهنگی می کنم‪ ،‬وقتی‬ ‫می بینم به وکیل مجلس حمله می شــود قلبــم خراش پیدا‬ ‫می کند‪ .‬اصال نمی توانم با چنین اتفاقی کنار بیایم و بپذیرم‬ ‫چون او به هر حال وکیــل مجلس اســت‪ .‬روزنامه ها را هم‬ ‫که مرور کنید می بینید جامعه پر از این اتفاقات اســت‪ ،‬ولی‬ ‫انگار باید یک جایی تمامش کنیم؛ یعنی این شــکلی ادامه‬ ‫دادن‪ ،‬جامعه را قربانی می کند‪ .‬ممکن است با پلیس بشود‬ ‫کنترل کرد ولی مثل این است که همه چیز را زیر قالی پنهان‬ ‫کرده باشیم‪.‬‬ ‫در اشارات شما مشخص است که جامعه را رصد‬ ‫می کنید و روزنامه ها و خبرگزاری ها و ســایت های‬ ‫خبری را هر روز مطالعه می کنید‪ .‬این کار در جهت‬ ‫فن بازیگری به شما خدمتی می کند؟‬ ‫من از نســلی هســتم که این اتفاقات همیشــه در‬ ‫زندگی ام بوده است‪ ،‬اما اشتباهی که در چند سال گذشته رخ‬ ‫داد این بود که بیش از حد از ظرفیت هنر به نفع سیاست خرج‬ ‫کردند و در این دعواهای سیاسی از بســیاری از هنرمندان‬ ‫مایه گذاشتند‪.‬‬ ‫طبیعتا من به عنوان هنرمندی که می خواهم مستقل‬ ‫بمانم‪ ،‬مجبورم اخبار را رصد کنم تا ببینم در زمین چه کســی‬ ‫دارم بــازی می کنم‪ ،‬چــون االن همه را روبــه روی هم قرار‬ ‫داده اند و هر کدام از هنرمندان را در یک جایی و دســته ای‬ ‫تعریف می کنند‪ .‬پس وقتی این شکلی دسته بندی کرده اند‪،‬‬ ‫من هم ســعی می کنم جغرافیای خودم را در کار هنری پیدا‬ ‫کنم و ببینم زاویه ام با مردم چیســت‪ ،‬به همین دلیل پیگیر‬ ‫اخبار هستم‪.‬‬ ‫این ممکن است به این برگردد که شما در سال های‬ ‫اخیر در فیلم هایــی که چالش اجتماعی داشــته‬ ‫حضور داشــتید؟ یعنی ایــن پیگیــری و انتخاب‬ ‫نقش ها به روحیه شــما مربوط می شــود یا اینکه‬ ‫چون مناســب این نقش ها هســتید در انها بازی‬ ‫می کنید؟‬ ‫این را شــما باید بگویید‪(.‬با خنده) خودم کماکان‬ ‫ســعی می کنم از زیر این بحــث دربروم چون ســینما برای‬ ‫من هنر بزرگی اســت‪.‬البته اگر از ان درســت استفاده کنیم‬ ‫برنده ایم‪ .‬االن کنــار گوش ما داعش را ببینیــد که چطور از‬ ‫فضای مجازی استفاده می کند‪ ،‬ولی ما با وجود قدمت زیادی‬ ‫که در سینما‪ ،‬تئاتر و موسیقی داریم که به توان انها بی اعتنا‬ ‫هستیم‪ .‬ما در تمام این سال ها فقط راه های متنوع و عجیب‬ ‫و غریب سانسور را دیده ایم‪ .‬ارزو می کنم کسانی که این کارها‬ ‫را انجام می دهند روزی بنشــینند و خاطراتشان را بنویسند و‬ ‫بگویند در طی این سال ها چه خدمتی به مملکت کرده اند‪.‬‬ ‫از چه چیزی محافظت کرده اند؟ جزاینکــه جامعه هنری ما‬ ‫را به ایــن وضعیت دچار کرده اند چه قدمــی در این مملکت‬ ‫برداشــته اند؟ این موضوع واقعا دغدغه و درد من است که‬ ‫درباره ان حرف می زنم‪.‬‬ ‫شــما در مصاحبه های اخیر خــود از ممیزی زیاد‬ ‫صحبت کرده ایــد‪ .‬البته ممیزان هــم نظر خود را‬ ‫دارند و معتقدند که از انچه برای جامه مضر هست‬ ‫محافظت کرده اند‪.‬‬ ‫نتیجــه این کار مشــخص اســت‪ .‬االن چه چیزی‬ ‫حاصل شده؟ خب اگر خوب اســت ادامه دهید‪ ،‬ولی واقعا‬ ‫خوب نیست‪ .‬همین هنر ســینما چه در ایران و چه در خارج‬ ‫به شدت سیاسی شده و این بد اســت؛ در حالی که با سینما‬ ‫خیلی از موضوعات را می تــوان رصد کرد‪ .‬البته گاهی یک‬ ‫اتفاق دیگری هم که می افتد این است که یک حرف بی مورد‬ ‫هم به فروش فیلم کمک می کند که من ان را هم قبول ندارم‬ ‫و نوعی سوءاستفاده است‪ ،‬اما باید بنشینند و فکر کنند در این‬ ‫سال ها کار درستی کرده اند یا خیر‪ .‬به نظرم انهایی که در این‬ ‫حوزه کار می کنند یا از مردم عقب هستند یا اینکه خودشان‬ ‫را به ان راه ز ده اند‪.‬‬ ‫االن ماهواره بیداد می کنــد و انها حتی در بخش های‬ ‫خبری شــان هم پیشــنهاداتی را به جامعه مــا می دهند که‬ ‫ضد خانواده اســت و نگاه سرمایه داری پشــت ان است‪ .‬ما‬ ‫مملکتمان را دوســت داریم و ارزو می کنیم شــرایط خوبی‬ ‫برای مردم وجود داشته باشــد‪ ،‬ولی همیشه باید به این فکر‬ ‫کنیم و اصال با این روش زند گی کرده ایم که «ان شــاءالله‬ ‫اوضاع خوب می شــود» شــرایط فعلی خوب نیست و باید‬ ‫ببینیم درعرصه فرهنگی که می توانیم مدعی باشیم انقالب‬ ‫فرهنگی کرده ایم کجا ایستاده ایم؟‬ ‫با این اوصاف چقدر امیدوارید؟‬ ‫به هر حال بشــر به امید زنده است‪ .‬هر چند شرایط‬ ‫فوق العاده پیچیده تر شده است‪ ،‬مخصوصا وقتی وضعیت‬ ‫منطقه را رصد می کنید‪ ،‬هر روز با اخباری مواجه می شــوید‬ ‫که یکسری وحشــی و جنایتکار کنار گوش ما چه می کنند!‬ ‫بخشی از شــرایط هم مطالبات جامعه اســت که ما همیشه‬ ‫ان را به خاطــر اضطراری که بــوده به تعویــق انداخته ایم‪.‬‬ ‫االن درهمین دولت هم به نظرمی رسد اصلی ترین مساله‪،‬‬ ‫مذاکرات هسته ای است‪ ،‬همیشــه همین طور بوده و یک‬ ‫اضطراری وجود داشــته اســت در حالی که یک بــار برای‬ ‫همیشه باید این را حل کنیم‪ ،‬چون در حوزه هنر واقعا تکلیف‬ ‫روشن نیست که چه چیز درست اســت‪ .‬به نظرم کسانی که‬ ‫در حوزه تفکر ایــن جامعه قدم برمی دارند باید وســط بیایند‬ ‫تا این قدر برخوردهای شــخصی صورت نگیــرد که همه را‬ ‫ناامید کند‪.‬‬ ‫کافی اســت فقــط ببینیم با ســالن های ســینمایی یا‬ ‫استادیوم هایمان چه کرده ایم‪ .‬برای فروش فیلم که دست‬ ‫به دعا هستیم و استادیوم ها نیز خالی است‪ .‬ما مخاطب مان‬ ‫را از دست داده ایم‪.‬‬ ‫و ســوال اخر اینکه‪ ،‬این از دســت رفتن مخاطب‬ ‫برای کم شــدن نشاط اســت یا اینکه نمی توانیم‬ ‫حرف مخاطب را بزنیم؟‬ ‫همه اینها بــه هم ربط دارد‪ ،‬چون شــرایط اضطرار‬ ‫همیشه هست و فضای بسته ای را به وجود می اورد که باعث‬ ‫می شود درباره یک مساله به اندازه کافی حرف نزنیم‪ .‬ما یک‬ ‫رسانه مهمی داریم به اسم تلویزیون اما چطور از ان استفاده‬ ‫می کنیم؟ من خودم سال ها در ان کار کرده ام ولی االن ببینید‬ ‫به کجا رسیده است‪ .‬کافی اســت دو ساعت پای تلویزیون‬ ‫بنشینید و اگر نگران روان خود نباشید می توانید برنامه ها را‬ ‫تماشا کنید‪.‬‬ ‫‪57‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫گف‬ ‫ت وگو‬ ‫هشدارمی دهم‬ ‫گفت وگوی مثلث با مصطفی کیایی‪ ،‬کارگردان فیلم «عصر یخبندان»‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪58‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫علیرضا بهرامی ‪ -‬پرستو فرهادی‬ ‫دبیر گروه فرهنگ ‪ -‬خبرنگار‬ ‫از اکران فیلم شروع کنیم‪ .‬چطور بوده تا به حال؟‬ ‫راضی هستید؟‬ ‫تا االن که خوب بوده و با وجــود اینکه ماه رمضان‬ ‫اســت فروش خوبی داشــتیم و در همــان چند شــب اول‬ ‫‪ 100‬میلیون تومان را رد کردیم‪.‬‬ ‫البته «عصر یخبندان» از ان مدل فیلم هایی است که‬ ‫باید دیده شود‪ .‬هرچند حضوری هم که در جشنواره فیلم فجر‬ ‫داشت‪ ،‬خوب بود‪ .‬جشنواره هیچ خاصیتی که نداشته باشد‬ ‫حداقل می تواند ویترین خوبی برای فیلم ها باشد‪.‬‬ ‫در چند ســال اخیر فیلمســازان جوانی در سینما‬ ‫فعالیــت کرده اند و به نظر می رســد بــا امدن این‬ ‫قشر‪ ،‬بخش اندیشه و تفکری که می توان از سینما‬ ‫انتظار داشــت دچار یک نوع پوست اندازی شده‬ ‫است‪ .‬البته فیلمسازان نسل قبل هم معموال مسائل‬ ‫روز دوره خود را مطرح می کردند‪ ،‬اما در این سال ها‬ ‫دیگر به ان شکل نبودند‪ .‬شما هم چنین برداشتی‬ ‫از نسل جدید فیلمسازان دارید؟‬ ‫واقعیت این است که سینمای ما نسبت به دنیا کمی‬ ‫مستثنی است‪ ،‬یعنی در دنیا فیلمسازانی هستند که با وجود‬ ‫سن باال فیلم هایی می سازند که می تواند هم با نسل جوان‬ ‫م مسائل روز جامعه را مطرح کند‪ ،‬چون‬ ‫ارتباط برقرار کند و ه ‬ ‫سلیقه و حساسیت های جامعه خود را می شناسند‪ .‬این اتفاق‬ ‫ممکن است به خاطر به روز بودن خود فیلمساز یا وجود یک‬ ‫تیم مشاور در کنار او باشد‪ ،‬اما نکته اینجاست که در سینمای‬ ‫ما این طور نیست و معموال وقتی فیلمساز کمی سن اش باال‬ ‫می رود‪ ،‬دیگر راندمان قبل را ندارد و فیلم هایی که در جوانی‬ ‫ن باشد‬ ‫می ساخته را نمی سازد و شاید یک دلیل این مساله ای ‬ ‫که او نمی تواند با زمانه حرکت کند‪.‬‬ ‫االن ما در دهه ‪ 90‬می بینیم که روابط اجتماعی‪ ،‬نوع‬ ‫نگاه مان به اطراف‪ ،‬نوع عاشــق شــدن مان و‪ ...‬نسبت به‬ ‫دهه ‪ 60‬و حتی ‪ 70‬متفاوت است که ورود تکنولوژی‪ ،‬تغییر‬ ‫زندگی ها و شرایط خاص مملکتی ما از عواملی است که باعث‬ ‫شده این تفاوت زیاد شود‪ .‬در گذشته چنین فاصله هایی بین‬ ‫نسل ها وجود داشت‪ ،‬مثال بین پدر و پســر اما االن در یک‬ ‫خانواده حتی بین دو برادر با پنج سال اختالف سن هم چنین‬ ‫فاصله ای دیده می شود‪ .‬پس طبیعی است که اگر با جامعه‬ ‫پیش نروی شاید حرفت دیگر حرفی نباشد که بتواند با ادم ها‬ ‫ارتباط برقرار کند‪ .‬من هم شاید ‪ 20‬سال دیگر چنین وضعی‬ ‫داشته باشــم مگر اینکه خودم را مرتب روتوش کنم و به روز‬ ‫‪2‬‬ ‫مصطفی کیایی از کارگردان های نســل جوان‬ ‫اســت‪ ،‬با این وجود چند فیلم موفق از جمله «ضد‬ ‫گلوله» و «خط ویــژه» را در کارنامه خود دارد‪ .‬او این‬ ‫روزها فیلم «عصر یخبندن» را بر پرده سینماها دارد‬ ‫و در ان پیشــنهاد می دهد‪ ،‬راه نجات جامعه حفظ‬ ‫خانواده است‪.‬‬ ‫مسائل اجتماعی جست وجو می کنم‪ .‬ما در کشورمان یک‬ ‫نگاه و تریبون رسمی داریم که کمی متفاوت از واقعیت های‬ ‫جامعه است‪ .‬مثال در «ضدگلوله» بحثی که درباره شهادت‬ ‫و شهید و جنگ مطرح می کنیم متاثر از نوع نگاه من به این‬ ‫موضوعات در زمان نوجوانی اســت که با نوع نگاه سیاسی‬ ‫حاکم متفاوت است‪ .‬من همیشــه سعی می کردم به سمت‬ ‫واقعیت گرایش داشــته باشــم و این ارتباط با مخاطب هم‬ ‫شاید به همین دلیل باشــد‪ .‬این موضوع در «خط ویژه» نیز‬ ‫وجود دارد و می بینیم انچه از جوان معرفی می شود با انچه‬ ‫واقعا دغدغه اوست فرق دارد‪ .‬بعد از این فیلم تعداد زیادی‬ ‫کامنت داشتم که می خواستند شماره حساب بدهند تا برای‬ ‫انها نیز پول واریز شود‪.‬‬ ‫این قضیه در «عصر یخبندان» هم دیده می شــود؛‬ ‫یعنی نگاه رسمی جامعه می گوید که فساد وجود ندارد‪ ،‬فرد‬ ‫متاهل ارتباط غیراخالقی ندارد ‪ ،‬اعتیاد ان قدر زیاد نیست در‬ ‫حالی که به راحتی هرچه تمام تر می شود فالن مواد را تهیه‬ ‫کرد و درنهایت انچه به عنوان ویترین از جامعه ارائه می شود‬ ‫چیز دیگری است‪ .‬درباره مسائل زنان هم این قضیه صدق‬ ‫می کند‪ ،‬چون اماری متفاوت ارائه می شود ولی فقط کافی‬ ‫اســت که یک دور در جامعه بزنید تا ببینید چه خبر است‪ .‬در‬ ‫این بخش امار غیررســمی من از تحقیقاتی که انجام دادم‬ ‫نشان می دهد که ضریب رشــد اعتیاد در میان زنان دو برابر‬ ‫مردان شده است و این اتفاق دردناک است از این جهت که‬ ‫وقتی زن سراغ اعتیاد برود اسیب چند برابری خواهد داشت‪.‬‬ ‫البته ایــن را هم اشــاره کنم کــه فیلمســازی در این‬ ‫زمینه حتما اســیب هایی دارد و ممکن است قدرت ریسک‬ ‫تهیه کننــده را پایین بیــاورد‪ ،‬چون روی ســوژه ای دســت‬ ‫می گذاری که احتمال دارد باعث توقیف فیلم شــود‪ ،‬با این‬ ‫حال وقتی «عصر یخبندان» را می نوشــتم حس می کردم‬ ‫وقتی فیلم تمام می شود مخاطب باید از خیانت و اعتیاد حس‬ ‫بدی داشته باشد‪ ،‬یعنی با وجود اینکه خیلی مسائل را راحت‬ ‫در فیلم نشان دادم‪ ،‬اما می خواستم تاکید کنم که در پایان‬ ‫بنیان خانواده از بین رفته و اصال با همین اعتقاد سراغ ساخت‬ ‫«عصر یخبندان» رفتم‪ .‬در واقع فکر می کنم انتخابم همیشه‬ ‫به جامعه نزدیک تراست و اگرچه ممکن است عده ای بگویند‬ ‫هنجارشکن است یا خالف مسیر اب شنا می کند‪ ،‬اما معتقدم‬ ‫در جایگاه مردم قرار گرفتــن و ارتباط گرفتن بــا انها باعث‬ ‫می شــود که انها هم خود را در همان موقعیت فیلم ها ببینند‬ ‫و همین می شــود که «ضد گلوله»‪« ،‬خط ویژه» یا «عصر‬ ‫یخبندان» در جشنواره نظر مخاطب را جلب کردند‪.‬‬ ‫فکر می کنید به خاطر همین اســتراتژی است که‬ ‫در مقایسه با چند سال قبل واکنش منفی نسبت به‬ ‫فیلم ایجاد نشد‪ ،‬ان هم با وجود موضوع خیانت و‬ ‫اعتیادی که در فیلم مطرح می شود؟‬ ‫شــاید؛ فکر می کنم خیلی از اتفاقاتــی که در این‬ ‫مملکــت می افتد جــدا از محــدوده ای کــه در ان صحبت‬ ‫می کنند دنبال می شــود‪ .‬مثال وقتــی وارد دعوایی که بین‬ ‫مهتاب کرامتی برای‬ ‫خوب شدن کار‪ ،‬تحقیق‬ ‫زیادی کرد‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫نگه دارم تا فیلم هایی که می ســازم با مخاطب ارتباط برقرار‬ ‫کند‪ .‬بنابراین‪ ،‬این پوست اندازی در ســینما طبیعی است و‬ ‫ورود نسل جدید نوعی تفکر و نگاه جدید می اورد که با نسل‬ ‫قبلی متفاوت است‪ .‬این نگاه در حوزه فیلمسازی اجتماعی‬ ‫نمود دیگری دارد چون فیلمساز سوژه های خود را از فضایی‬ ‫که در ان زندگی می کند می گیرد و این شاید مهم ترین دلیل‬ ‫باشد برای اینکه مدل فیلمسازی من با مدل فیلمسازی که‬ ‫سن اش باالتر است‪ ،‬فرق دارد‪.‬‬ ‫البته معتقــدم در این موضــوع‪ ،‬بحــث فرهنگی هم‬ ‫دخیل اســت‪ ،‬چون در خانواده های غربی تالش می شود‬ ‫اعضای خانواده به هم نزدیک شوند و حرف هم را بفهمند‪ ،‬‬ ‫اما در ایران این فرهنگ کمتر وجود دارد و مثال پدر به دلیل‬ ‫نوع جایگاهی که دارد گاهی در یک نــوع جدل با فرزندش‬ ‫قرار می گیرد‪ .‬ایــن خود یک نمــودی از تفــاوت و فاصله‬ ‫نسل هاســت که اگر جزئی تر ان را بررسی کنیم می بینیم در‬ ‫سینما هم اتفاق افتاده اســت‪ ،‬یعنی فیلمساز ما اعتقاداتی‬ ‫دارد که بعد از ســال ها همچنان روی ان پافشاری دارد و با‬ ‫شرایط روز پیش نرفته است‪.‬‬ ‫االن که روی این ریل فیلمســازی قرار گرفته اید‪ ،‬‬ ‫به این دلیل بوده که دغدغه فــردی دارید یا اینکه‬ ‫در برابر نســلی که به ان تعلق دارید خود را متعهد‬ ‫می دانید یا فکر کردید مخاطب‪ ،‬این حوزه را بیشتر‬ ‫می پسندد؟‬ ‫اول ایــن را بگویم که ســینما را پیــش از هر چیز‬ ‫ســرگرمی می دانم و معتقدم بایــد جذابیت ها و ویژگی های‬ ‫تعریف شده سینما را داشته باشد‪ .‬سینما یک صنعت است که‬ ‫قابل یادگیری است و هر کسی می تواند با گذراندن دوره ای‬ ‫یاد بگیرد که میزانسن و دکوپاژ چیســت‪ ،‬ولی «سینما» در‬ ‫جایی هنر می شود که ذوق و سلیقه و تفکر ادم ها پشت این‬ ‫فن قرار بگیرد‪ .‬بعد از این مراحل اســت که یکی می شــود‬ ‫کیایی‪ ،‬یکی بیضایی‪ ،‬یکی سلحشور و‪...‬‬ ‫اما درباره فیلمســازی ام واقعیت این است که اصوال‬ ‫نسبت به مســائل اطرافم حساس هســتم و این همیشه در‬ ‫انتخاب ســوژه هایم تاثیر داشته اســت‪ .‬مثال وقتی «خط‬ ‫ویژه» را می ساختم اتمسفر حاکم بر جامعه با موضوع مفاسد‬ ‫اقتصادی و رانت بود و اینکه اگر جوانی می خواست ازدواج‬ ‫کند باید کلی ضامن می داشت ولی از ان طرف خبر وام های‬ ‫میلیاردی را می شنیدیم؛ به همین دلیل همیشه سعی کردم‬ ‫مدلی فیلم بسازم که نزدیک به مردم باشــد و برای این کار‬ ‫ســاعت ها در خیابان راه می روم و با مردم صحبت می کنم‪.‬‬ ‫فکر می کنم ایــن پیوندی که بــا جامعه دارم مرا به ســمت‬ ‫یکسری ســوژه ها هول می دهد؛ طوری که گاهی تصمیم‬ ‫گرفته ام یک فیلم جذاب‪ ،‬ســرگرم کننده و پرکشــش برای‬ ‫نوجوان ها بسازم‪ ،‬اما بعد دیده ام دوباره یک فیلمنامه ای در‬ ‫دستم دارم که درباره مسائل اجتماعی است‪.‬‬ ‫البته به نظر می رسد به جذابیت های صنعت سینما‬ ‫هم کم توجه نیستید؟‬ ‫بله‪ ،‬اگر انچه به عنوان دغدغه خودم وجود دارد را‬ ‫بخواهم به شــکل یک پکیج به دست مخاطب بدهم حتما‬ ‫باید ویژگی های ســرگرم کننده داشته باشــد‪ ،‬چون معتقدم‬ ‫بزرگترین حرف هــا و مفاهیم را هم اگــر غیرجذاب مطرح‬ ‫کنیــم نمی تواند مخاطــب را جذب کند‪ .‬ضمــن اینکه این‬ ‫جذابیت ها ویژگی سینمای بدنه اســت تا مخاطب را از نظر‬ ‫احساسی درگیر کند که اگر این طور نباشد و مخاطب برای‬ ‫تمام شدن فیلم مدام به ســاعتش نگاه کند دیگر مفهومی ‬ ‫منتقل نمی شود‪.‬‬ ‫شــما در چنــد فیلــم قبلــی خــود تجربه هــای‬ ‫شکســت نخورده و موفقــی دارید‬ ‫و «عصــر یخبنــدان» هــم‬ ‫مشــخص اســت کــه می تواند‬ ‫موفق باشد‪ .‬این فیلم ها انگار به‬ ‫چالش کشیدن نگاه تریبون های‬ ‫رسمی هســتند چه در ضد گلوله‬ ‫و چــه در «خط ویژه» کــه البته‬ ‫خیلــی پررنگ تــر اســت‪ .‬در‬ ‫«عصر یخبندان» هم به نظر‬ ‫به شــدت‪ ،‬سیاســت های‬ ‫اجتماعــی و فرهنگــی‬ ‫جامعــه را مدنظــر‬ ‫داشــتید‪ .‬کال اهــل‬ ‫سیاست هم هستید؟‬ ‫نــه واقعا‪ .‬همیشــه‬ ‫مســائل سیاســی را پیگیری‬ ‫می کنم‪ ،‬ولی سیاست را در دل‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪59‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪60‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫تهیه کنندگان سینماســت می شــوی‪ ،‬می بینــی که اصال‬ ‫بحث شــان به ســینما ارتباطی ندارد و بیشــتر ســر مسائل‬ ‫دیگری مانند اقتصاد است‪ .‬درواقع بخش عمده ای از این‬ ‫جهت گیری ها و موضع گیری ها در ســینما‪ ،‬در کل مملکت‬ ‫هم دیده می شــود‪ ،‬یعنی یک جناح خاصی مدیریت کشور‬ ‫را در دســت می گیرد و جناح مخالف سنگ اندازی می کند‪،‬‬ ‫بعد جای این جناح ها که عوض می شــود‪ ،‬دوباره این اتفاق‬ ‫برعکس می شود و تنها چیزی که این وسط مهم نیست مردم‬ ‫هستند‪ .‬در حالی که همه دعواها برای مردم است ولی هیچ‬ ‫کس به فکر مردم نیست‪ .‬من در «عصر یخبندان» صادقانه‬ ‫درباره موضوعات حرف زدم و اینکه گفتم ما خارهای همدیگر‬ ‫را تحمل کنیم‪ ،‬اما به هــم گرما دهیم‪ ،‬اعتقاد من اســت‪.‬‬ ‫مخصوصا اینکه در تحقیقاتم هم از نظر علمی کارشناسان‬ ‫می گفتند که مهم ترین عاملی کــه به ترک اعتیاد یا بهبود یا‬ ‫رفع مســائل اخالقی می تواند کمک کند‪ ،‬خانواده اســت‪،‬‬ ‫چون اگر بنیان خانواده گرم و مستحکم باشد درصد زیادی‬ ‫از مشکالت از بین می رود‪ .‬این موضوعی است که در غرب‬ ‫به ان رسیده اند و در فیلم هایشــان هم می بینیم که با وجود‬ ‫نشــان دادن صحنه های مختلف‪ ،‬اما بر مسائل اخالقی و‬ ‫حفظ خانواده تاکیــد می کنند‪ .‬در حالی که ما در ســینمای‬ ‫خودمان همه چیز را شعاری می کنیم‪.‬‬ ‫وقتی «خــط ویــژه» را دیدم فکر کردم اشــکالی‬ ‫ندارد فیلمســازان ما همان طور کــه در دیگر نقاط‬ ‫دنیا وجــود دارد‪ ،‬از تکنیک هایی بــرای به چالش‬ ‫کشیدن استفاده کنند‪ ،‬مثل انچه با ان ساختارهای‬ ‫کاپیتالیســتی به چالش کشــیده می شــود‪ .‬شما‬ ‫خودتان چنیــن دســتاوردی از ســینمای جهان‬ ‫دارید؟‬ ‫به نظر من ســینما یــک نوع تجربه اســت و خودم‬ ‫شــخصا نمی توانــم ان را از اول تعریف کنــم‪ ،‬چون اصال‬ ‫نمی شود تعریف جدیدی برای ان داشت‪ ،‬بلکه می توان ان‬ ‫را رشد داد و تعریف بومی ارائه کرد‪ .‬در این مسیر می توان از‬ ‫تجربیات دیگران هم استفاده کرد‪.‬‬ ‫من همیشه فکر می کردم که چرا فیلم های ما جذاب‬ ‫نیست و بعد متوجه شدم از عناصر زیادی استفاده نمی شود‬ ‫که یکی از مهم ترین انها ریتم اســت‪ ،‬یعنی مخاطب امروز‬ ‫ی با ریتم پایین ارتباط داشــته باشد‪،‬‬ ‫اصال نمی تواند با فیلم ‬ ‫مگر فیلم های هنــری‪ .‬این روزها مخاطب مــا به راحتی به‬ ‫فیلم هــای روز دنیــا دسترســی دارد و ریتم‪ ،‬قصــه گفتن و‬ ‫استفاده از فضاهای شیک بصری از ویژگی های فیلم های‬ ‫انهاســت که به نظر وجودشــان در فیلم الزم است‪ .‬در این‬ ‫شــرایط اگر غفلت کنیم مخاطب ما را پس می زند‪ .‬بنابراین‬ ‫خودم به چنین مساله ای خیلی اهمیت می دهم‪ ،‬ضمن اینکه‬ ‫سلیقه فیلم دیدن من ســینمای هالیوود است و می بینم که‬ ‫جوان ها هم دنبال این سبک فیلم دیدن هستند‪.‬‬ ‫به نظــر می رســد در ادامه ایــن موضــوع‪ ،‬روایت‬ ‫داستان هم روند غیرخطی داشته و نوعی سیالیت‬ ‫وجود داشــت که در «خط ویژه» هــم تا حدودی‬ ‫دیده می شد‪.‬‬ ‫در «خط ویژه» هنوز به ســینمای کالسیک پایبند‬ ‫بودم و البته نمی دانم ایــن روایت خطی و غیرخطی کدام بر‬ ‫دیگری مزیت دارد‪ .‬در «عصر یخبندان» تعمدا سراغ یک‬ ‫روایت غیرخطی تقاطعی رفتم که برای ان هم دلیل معنایی‬ ‫داشــتم و هم دراماتیک‪ .‬دلیل معنایی از این جهت بود که‬ ‫حس می کردم معضالت اجتماعی مثل یک زنجیر هستند‬ ‫که در جاهای مختلف به هم وصل می شوند‪ ،‬یعنی اقتصاد‬ ‫و فرهنگ‪ ،‬همــه در جایی به هم برخــورد می کنند‪ .‬به نظرم‬ ‫در چنین موضوعی این شیوه روایت درست تر است‪ ،‬ضمن‬ ‫اینکه فکر می کردم روایت غیرخطی برای یک نوع حسی که‬ ‫در فیلم جاری است‪ ،‬مناســب است و ان هم درباره قضاوت‬ ‫کردن اســت‪ .‬ما در این فیلم یکســری کاراکتر را در شرایط‬ ‫خاص می بینیم و بعد وقتی موقعیت انها عوض می شــود و‬ ‫اطالعات دیگری به دست می اوریم‪ ،‬می فهمیم که قضاوت‬ ‫اولیه ما اشتباه بوده اســت‪ .‬از طرف دیگر روایت غیرخطی‬ ‫با تعدد شــخصیت هایی که وجود داشــت و باید به هم گره‬ ‫می خوردند راه حل منطقی تری بود و چون با یک روایت خطی‬ ‫به خوبی مفهوم جا نمی افتاد‪ ،‬دنبال یک راه مدرن تر رفتم‪.‬‬ ‫ایا فیلم شــما این پیام را می دهد که نباید قضاوت‬ ‫کرد؟‬ ‫من دنبال این بودم که خیلی قضاوت نکنیم‪ ،‬چون‬ ‫خیلی از مسائل علت و معلولی هستند‪ .‬می خواستم بگویم‬ ‫که شرایط در هر اتفاقی خیلی تاثیر دارد‪ .‬در این فیلم تمام‬ ‫طبقات اجتماعی را در نقاط مختلف شــهر نشــان دادیم و‬ ‫دیدیم که دو خانــواده از دو جای مختلف بــا فرهنگ های‬ ‫مختلف به خاطر شرایط از یک جریان اسیب دیدند‪ .‬من به‬ ‫جامعه پیشنهاد می دهم که راه نجات ما نگه داشتن خانواده‬ ‫است‪ .‬همچنین گذشت را پیشنهاد می دهم و می گویم که‬ ‫می شــود خیلی چیزها را فراموش کرد‪ .‬این فراموشــی چه‬ ‫واقعی باشد چه عامدانه‪ ،‬می تواند خوب باشد و گاهی باید به‬ ‫جامعه این را یاداور شد که می توان برخی چیزها را فراموش‬ ‫کرد و این اتفاق حتی در اوج اگاهی هم می تواند رخ دهد‪.‬‬ ‫باوجود کاراکتــر مهمی که مهتــاب کرامتی بازی‬ ‫می کرد‪ ،‬اما شخصا نقشی که فرهاد اصالنی بازی‬ ‫کرد را خیلی ویژه می دانم‪ ،‬چــون موقعیتی که او‬ ‫در ان قــرار گرفت خیلی خاص اســت‪ .‬نگاه های‬ ‫مختلفی نســبت به واکنش این فرد در داســتان‬ ‫وجود دارد و یک نگاه این است که وقتی نگاه سنتی‬ ‫و رســمی جامعه نمی تواند کارساز باشد‪ ،‬هرکسی‬ ‫باید خودش به فکر راه حلی باشد تا میزان اسیب‬ ‫فردی و اجتماعی یک ماجرا کنترل شود‪ .‬چقدر این‬ ‫را درست می دانید؟‬ ‫من خودم هم به همیــن موضوع فکر کــردم‪ ،‬اما‬ ‫چیزی که می خواهم بگویم این است که قصه بابک و منیره‬ ‫واقعی بود و من ستاره ماجرا بودم که شبی با دوستی همراه‬ ‫شدم و او مرا امین خود دانست‪.‬‬ ‫من درباره این نقش با فرهاد اصالنی صحبت می کردم‬ ‫و می گفتم که غیــرت در فرهنگ ایرانی وجــود دارد و بین‬ ‫ بی غیرتی و ابرومندی مــرز باریکی وجــود دارد‪ .‬در «عصر‬ ‫یخبندان» بابک به تحلیل زندگی اش رسیده بود که ما این‬ ‫را حین ســاخت فیلم هم داشــتیم و مرتب درباره ان بحث‬ ‫می کردیم‪.‬‬ ‫ایا صحنه تصادف فیلم برای ایجاد حس منفی در‬ ‫مخاطب نسبت به خیانت است یا اینکه تلنگری به‬ ‫جامعه می زند؟‬ ‫هردوی اینهاســت‪ .‬قصد داشــتم ســرانجام این‬ ‫خانواده را نشان دهم که خوب نیســت و نشان دهم که اگر‬ ‫حتی تو به عنوان فرد خطاکار پشیمان شوی‪ ،‬شرایط طوری‬ ‫پیش می رود که دیگر چیزی قابل جبران نیست‪ .‬برایم خیلی‬ ‫مهم بود که این حس ایجاد شود که با این نحوه زندگی (در‬ ‫فیلم)‪ ،‬خانواده فرومی پاشد‪.‬‬ ‫پس چرا در همان صحنه تصادف فیلم تمام نشد؟‬ ‫دوســت نداشــتم اینجا پایان خانواده باشد‪ .‬پایان‬ ‫چیزی کــه می خواهم بگویم این اســت‬ ‫که قصه بابــک و منیره واقعــی بود و من‬ ‫ســتاره ماجرا بودم که شــبی با دوستی‬ ‫همراه شــدم و او مرا امین خود دانست‪.‬‬ ‫من درباره ایــن نقش با فرهــاد اصالنی‬ ‫صحبت می کردم و می گفتم که غیرت در‬ ‫فرهنگ ایرانی وجود دارد و بین بی غیرتی‬ ‫و ابرومندی مرز باریکی وجود دارد‪.‬‬ ‫فیلمنامه برای من مرگ فریــد بود‪ ،‬یعنی چیزی که در «خط‬ ‫ویژه» شروع کرده بودم را در«عصر یخبندان» تمام کردم‪.‬‬ ‫یعنی بعضی شــخصیت های «عصر یخبندان»‬ ‫توسعه یافته «خط ویژه» هستند؟‬ ‫با اینکه فیلم ها مجزا هستند‪ ،‬ولی برای من به عنوان‬ ‫کارگردان به نوعی ادامه همان فیلم بود‪.‬‬ ‫این مســیر تداوم پیدا می کنــد و شــما را به کجا‬ ‫می رساند؟‬ ‫خیلی ها بــه من خــرده گرفته اند کــه چقدر بحث‬ ‫اقازاده ها را مطرح می کنی‪ ،‬ولی این برای من دغدغه است‬ ‫و فکر می کنم این بی عدالتــی و پول های باداورده به خیلی‬ ‫از مسائل ما گره خورده است‪ .‬معتقدم ‪ 80‬درصد مشکالت‬ ‫ما ناشی از مسائل اقتصادی است نه فرهنگی و اگر در یک‬ ‫رفاه بهتری بودیــم و وضعیت اقتصادی بهتــری در جامعه‬ ‫وجود داشت‪ ،‬ان قدر مفاسد اقتصادی و معضالت فرهنگی‬ ‫هم نداشتیم‪.‬‬ ‫شما تجربه خوبی در ساخت کمدی دارید‪ .‬موضوع‬ ‫این فیلم باعث شد که از مفرح کردن کار اجتناب‬ ‫کنید؟‬ ‫بلــه‪ ،‬دقیقــا‪ ،‬موضوعــی کــه دربــاره ان صحبت‬ ‫می کردیم لحن جدی احتیاج داشــت‪ .‬حتــی در جایی که‬ ‫به نظر کمدی بود‪ ،‬ما کامال جدی داســتان را پیش بردیم‪،‬‬ ‫چون حتی کمدی ســیاه هم در فیلم کارایی نداشت‪ .‬جایی‬ ‫در فیلم هست که برخی تماشاگران به اتفاقاتی که می افتاد‬ ‫می خندیدند‪ ،‬در حالی که من در ان زمان برای فرهاد اصالنی‬ ‫اشــک می ریختم و متاثر می شــدم‪ .‬البته فکر می کنم این‬ ‫خندیدن تماشــاچی شــاید از ســر این بود کــه عمیق نگاه‬ ‫نمی کرد یا اینکه تجربه ای از این موقعیت نداشت‪ .‬در حالی‬ ‫که از زجراورترین بخش های فیلم انجایی است که با کاراکتر‬ ‫بابک جلو می رویم چون اگرچه خیانت‪ ،‬زن و مرد ندارد ولی‬ ‫این قضیه برای مرد بسیار شکنند ه است‪.‬‬ ‫فرهاد اصالنی برای ایــن فیلم زجر زیادی کشــید و‬ ‫من که خودم در کارگردانی سختگیر هستم دیدم که او هم‬ ‫سختگیری زیادی دارد‪.‬‬ ‫به نظر می رسد فرهاد اصالنی در حال تبدیل شدن‬ ‫به بازیگر کاراکترهای سخت است‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬درست است‪ .‬من معموال بازیگر را در مسیر خط‬ ‫فکری خودم می اورم و فرهاد بازیگری اســت که پتانســیل‬ ‫این را دارد که لحظات خوبی را خلــق کند‪ .‬او خیلی زحمت‬ ‫کشید و روزهای اول ساعت ها درباره این نقش با هم حرف‬ ‫می زدیم‪ .‬مخصوصا درباره اینکه کمدی باشــد یا نه‪ ،‬چون‬ ‫من استاد این بودم که صحنه کمدی به وجود بیاورم و فرهاد‬ ‫هم فیزیکش و نوع بازی اش می توانســت ماجرا را به سمت‬ ‫کمدی ببرد‪ .‬او کال از وضعیت هم تحلیل خوبی دارد و حتی‬ ‫متوجه شــدم همان طور که من برای داستان تحقیق کردم‬ ‫او هم تحقیقاتی را انجام داده بود و اماری از میزان اعتیاد و‬ ‫دیگر موضوعات داشت‪.‬‬ ‫البته در راســتای تحقیقات داستان با مهتاب کرامتی‬ ‫هم این راه را دنبال کردیم و او برای رسیدن به نقش اش به‬ ‫کمپ های زیادی رفت و با اعتیاد از طریق شیشــه به خوبی‬ ‫اشنا شــد‪ .‬حتی بعد از ســاخت این فیلم گروهی از سازمان‬ ‫بین المللی مبــارزه با مواد مخدر و جرائــم خانوادگی فیلم را‬ ‫تماشا کردند و بازی کرامتی برایشان خیلی باورپذیر بود‪.‬‬ ‫در اخر می خواهم این را بگویــم که برای بخش های‬ ‫مختلف فیلم و کوچکترین جزئیات اش تحقیق شد‪ ،‬ان هم‬ ‫براساس انچه در جامعه دیده می شود‪ .‬این در حالی است که‬ ‫خیلی ها از مسائل جامعه که به نظرم پتانسیل دراماتیزه شدن‬ ‫را دارند رد می شوند؛ مســائلی که سینما هیچ وقت سراغ ان‬ ‫نرفته و همین فیلمنامــه جدیدم درباره چیزی اســت که در‬ ‫جامعه زیاد دیده می شود‪ ،‬اما تا به حال از ان صحبت نشده‬ ‫است‪.‬‬ ‫فیلم مردم!‬ ‫نگاهی به راهی که «عصر یخبندان» از بهمن تا تیر پیمود‬ ‫شاهین فتحیان‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪3‬‬ ‫فیلــم ســینمایی «عصر یخبنــدان» تازه تریــن فیلم‬ ‫مصطفــی کیایی اســت کــه در بخش ســودای ســیمرغ‬ ‫ت و جزو یکی‬ ‫یو سومین جشــنواره فیلم فجر حضور داش ‬ ‫س ‬ ‫از فیلم های پرطرفدار در ســینماهای مردمی بــود و در د و‬ ‫بخش بهتر کارگردانــی و بهترین نقش مکمــل زن‪ ،‬نامزد‬ ‫دریافت سیمرغ بلورین شد و در نهایت در بخش بازیگری‪،‬‬ ‫سحر دولتشاهی توانست سیمرغ جشنواره را با این فیلم به‬ ‫خانه ببرد‪.‬‬ ‫در این فیلــم بهــرام رادان‪ ،‬مهتاب کرامتــی‪ ،‬فرهاد‬ ‫اصالنی‪ ،‬انا نعمتی‪ ،‬سحر دولتشاهی‪ ،‬محسن کیایی‪ ،‬مینا‬ ‫ســاداتی و ژاله صامتی از جمله بازیگرانی هستند که ایفای‬ ‫نقش کرده اند‪.‬‬ ‫«عصــر یخبنــدان» فیلمــی اســت کــه بــه گفتــه‬ ‫تهیه کننده اش مسئوالن باید حتما ان را تماشا کنند‪ .‬منصور‬ ‫لشــکری قوچانی دلیل این موضوع را کار تحقیقی عمیقی‬ ‫که برای فیلم انجام شــده‪ ،‬می دانــد‪ .‬او می گوید‪« :‬عصر‬ ‫یخبنــدان» هم ماننــد «خط ویــژه» فیلمی اســت که هم‬ ‫مخاطب از دیدن ان لذت می برد و هم مســئوالن می توانند‬ ‫به عنوان یک کار تحقیقی به ان اشــاره کننــد و در البه الی‬ ‫ســکانس های ان‪ ،‬راه کارهایی را هم برای حــل بعضی از‬ ‫معضالت اجتماعی پیدا کنند‪».‬‬ ‫در خالصــه داســتان کنجکاوی برانگیــز ایــن فیلم‬ ‫ســینمایی امده اســت‪« :‬در «عصریخبندان» خارپشت ها‬ ‫تصمیم گرفتند رنج خارهای یکدیگر را تحمل کنند اما کنار‬ ‫هم باشند و به هم گرما بدهند‪ ،‬خارپشــت ها تنها جاندارانی‬ ‫بودند که در «عصر یخبندان» زنده ماندند‪».‬‬ ‫بهرام رادان نیز در ســخنانی درباره این فیلم‪ ،‬با اشاره‬ ‫به اینکه وقتی در ساخت یک فیلم همه چیز حرفه ای باشد‬ ‫نتیجه مشخص است‪ ،‬معتقد اســت‪ ،‬موردتوجه قرارگرفتن‬ ‫فیلم قابــل پیش بینی بوده اســت‪ .‬او می گوید‪« :‬مصطفی‬ ‫کیایی‪ ،‬شــاید تنها کارگردانی باشــد که ســر هیچ چیزی با‬ ‫او بحث نداشتم‪ .‬ســال گذشــته که قرار بود «خط ویژه» را‬ ‫بسازد‪ ،‬من نقشی را انتخاب کردم اما او نقش دیگری را برایم‬ ‫درنظر گرفته بود‪ .‬بعد از اینکه ان فیلم را دیدم‪ ،‬متوجه شدم‬ ‫او درست می داند هر نقشی را برای چه کسی نوشته است‪».‬‬ ‫رادان همچنین گفته است‪« :‬در این فیلم هم دوست‬ ‫داشتم در نقشی که محسن کیایی بازی کرده حضور داشته‬ ‫باشم‪ ،‬اما در نهایت به انتخاب کارگردان اعتماد کردم‪».‬‬ ‫منصور لشکری قوچانی که در «خط ویژه» هم در مقام‬ ‫تهیه کننده با کیایی همکاری داشته‪ ،‬همچنین گفته است‪:‬‬ ‫«وقتی فیلمنامه را خواندم‪ ،‬مطرح شــدن بحــث اعتیاد در‬ ‫خانواده‪ ،‬برایم قابل توجه بود‪ .‬مخصوصا اینکه در کشور ما‬ ‫یک و نیم میلیون معتاد به مواد صنعتی هستند و امیدوارم این‬ ‫فیلم از نظر محتوایی اثرات اعتیاد را نشان دهد‪».‬‬ ‫او همچنین با اشاره به اینکه شرایط زیاد مساعد نیست‪،‬‬ ‫افزوده‪ « :‬تمــام بحث هایی کــه در فیلم مطرح شــد مانند‬ ‫خیانت‪ ،‬دروغ و بزه های اجتماعی و مواد مخدر‪ ،‬همه اثرگذار‬ ‫است و امیدوارم چاره ای برای این معضل اندیشیده شود‪».‬‬ ‫این تهیه کننده کــه دو فیلم او ‪« -‬عصــر یخبندان» و‬ ‫«کوچه بی نام» ‪ -‬جزو ســه فیلم برتر تماشــاگران جشنواره‬ ‫بود‪ ،‬با گلــه از اینکه «عصــر یخبندان» به عنــوان یکی از‬ ‫بهترین فیلم های جشــنواره از نگاه تماشــاگران‪ ،‬در میان‬ ‫نامزدهای بهترین فیلم داوران جشــنواره حضور نیافت‪ ،‬در‬ ‫همان زمان گفت‪ »:‬برای ما جای سوال است که چرا فضای‬ ‫ذهنی داوران جشنواره درباره فیلم های برتر در پنج دوره اخیر‬ ‫ی تفاوت‬ ‫جشــنواره فجر‪ ،‬با نظر تماشــاگران در ارای مردم ‬ ‫اشــکاری دارد؛ گرچه داوران جشــنواره هر نظری داشــته‬ ‫باشند‪ ،‬به سلیقه انها احترام گذاشته و می پذیریم‪».‬‬ ‫او چندی بعد چینش اکــران نوروزی ســینماها را هم‬ ‫اجحاف در حق بخش خصوصی دانست و گفت‪« :‬درحالی‬ ‫که متقاضی اکران فیلم «عصر یخبنــدان» در نوروز بودیم‬ ‫اما به ما اعالم شد از بین فیلم ما و «رخ دیوانه»‪ ،‬یک فیلم‬ ‫می تواند اکران شــود که «رخ دیوانــه» را انتخاب کردند‪،‬‬ ‫فیلمی که ‪ 50‬درصد ان دولتی است‪».‬‬ ‫او افــزود‪ « :‬دولــت تدبیر و امیــد باید بــه نفع بخش‬ ‫خصوصی رای بدهد‪ ،‬ضمن اینکه من اعتقــاد دارم اکران‬ ‫این دو فیلم با هم رقابت را بیشتر می کرد‪ .‬این رقابت به نفع‬ ‫سینما خواهد بود و فروش باال خواهد رفت‪ .‬بازگشت سرمایه‬ ‫برای من نوعی بســیار مهم است‪ .‬یک میلیون فروش فیلم‬ ‫در فروردین ماه برابر با یک و نیم میلیون فروش در مهر است‬ ‫و برای من که با سرمایه شخصی فیلم می سازم‪ ،‬دیگر توانی‬ ‫برای ادامه راه باقی نمی ماند و حتما باید سرمایه ام برگردد تا‬ ‫فیلم بعدی را بسازم‪».‬‬ ‫اما چند ماه بعد در پی موافقت نیروی انتظامی با طرح‬ ‫اکــران «افطار تا ســحر»‪ ،‬تهیه کننده «عصــر یخبندان»‬ ‫گفت‪« :‬اگر می خواهیم ماه مبارک رمضان به بهار سینمای‬ ‫ایران تبدیل شود‪ ،‬همه اعم از مســئوالن‪ ،‬اصحاب رسانه‪ ،‬‬ ‫هنرمندان‪ ،‬دانشجویان‪ ،‬منتقدان و‪ ...‬باید به فضاسازی و‬ ‫تبلیغات فیلم ها کمک کنیم تا مردم در این ایام‪ ،‬سینما را در‬ ‫فرهنگ‬ ‫سبد خانوار خود بگذارند‪».‬‬ ‫این تهیه کننده در پاســخ به این پرســش کــه چرا ماه‬ ‫رمضان را برای اکران فیلمش انتخاب کرده است‪ ،‬به خبرنگار‬ ‫ســینمایی ایســنا توضیح داد‪« :‬بعضی از دوستان معتقدند‬ ‫ریســک بزرگی کرده ام‪ ،‬چون انها ماه رمضان را فصل مرده‬ ‫سینما می دانند و فکر می کنند فقط فیلم های طنز در این ایام‬ ‫جواب می دهد‪ .‬اما من باور دارم که در ماه رمضان مردم به‬ ‫خودسازی نیاز دارند و امیدوارم باتوجه به مسائلی که فیلم ما‬ ‫مطرح می کند‪ ،‬به خوبی مورد اســتقبال مردمی قرار بگیرد‪.‬‬ ‫«عصر یخبندان» فقط یک فیلم سرگرم کننده نیست‪ ،‬بلکه‬ ‫در عین حال معضالتی را مطرح می کند که جامعه با اگاهی‬ ‫نسبت به ان‪ ،‬خود را در مقابل این معضالت مصون می سازد‬ ‫و از انجاکه ماه رمضان‪ ،‬ماه خودسازی است‪ ،‬اکران این فیلم‬ ‫از این منظر نیز خوب است‪».‬‬ ‫این تهیه کننده ســینما با اشــاره به بحــث خانواده که‬ ‫یکی دیگر از مسائل مطرح شده در فیلم «عصر یخبندان»‬ ‫است‪ ،‬ادامه داد‪« :‬در این فیلم نشان می دهیم که وقتی فرد‬ ‫از دایره خانواده بیرون برود‪ ،‬چگونه دچار مشکل می شود‪.‬‬ ‫ضمن اینکه مســائلی مانند اعتیاد که متاســفانه در خانم ها‬ ‫بیش از اقایان رشد داشته‪ »،‬نیز از دیگر نکات مطرح شده‬ ‫در فیلم ماست‪.‬‬ ‫لشکری قوچانی همچنین از نیروی انتظامی قدردانی‬ ‫کرد که از طرح اکران فیلم ها از افطار تا سحر همراهی کرده‬ ‫اســت و گفت‪« :‬اگر می خواهیم در این ایام برای جوانان و‬ ‫ی فراهم کنیم‪ ،‬سینما یک فرصت بسیار‬ ‫خانواده ها ســرگرم ‬ ‫خوب است‪».‬‬ ‫او همچنین با تقدیر از سیاســت های جدید ســازمان‬ ‫صد او ســیما در تبلیغات و اطالع رسانی فیلم های سینمایی‬ ‫اضافه کرد‪« :‬ارائه ‪ 98‬درصد تخفیف ریالی و ارائه تیزرهای‬ ‫رایگان به فیلم هــا‪ ،‬از مهمترین همراهی های رئیس جدید‬ ‫سازمان صداوسیما اســت و جای تقدیر دارد؛ چراکه بدون‬ ‫تبلیغات تلویزیونــی‪ ،‬امکان موفقیت فیلم ها بســیار پایین ‬ ‫می اید‪».‬‬ ‫این تهیه کننده سینما در ادامه‪ ،‬از بخش خصوصی هم‬ ‫که در تبلیغات و اطالع رســانی فیلمش با او همراهی کرده‬ ‫است‪ ،‬قدردانی کرد و گفت‪« :‬بخش خصوصی هم امکاناتی‬ ‫مانند بیلبورد‪ ،‬تبلیغات در اتوبوس هــا و مطبوعات و فضای‬ ‫مجازی را برای ما فراهم اورده است و همچنان از کمک دیگر‬ ‫بخش های خصوصی برای تبلیغات فیلم استقبال می کنم‪».‬‬ ‫لشــکری قوچانی در عین حال می گوید‪« :‬همواره در‬ ‫ســاخت فیلم هایم تالش می کنم مســتقل عمل کنم؛ زیرا‬ ‫اگر از بعضی بخش ها کمک بگیرم‪ ،‬ناچارم سیاســت های‬ ‫انها را اجرا کنم اما برای تبلیغات و اطالع رسانی از کمک هر‬ ‫نهادی استقبال می کنم و به عنوان تهیه کننده سینما اماده‬ ‫همکاری های فرهنگی بــا دیگر نهادهــا در زمینه تبلیغات‬ ‫فعالیت های فرهنگی هستم‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪61‬‬ ‫ماجرای مهاجرت‬ ‫فرهنگ‬ ‫گ‬ ‫ف ‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫گ‬ ‫و‬ ‫محمد صالحعالءازمصائبمهاجرتمی گوید‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪62‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫ انسان درجه یک از سرزمین‬ ‫خودش نمی رود‬ ‫پدیده مهاجرت بــه عنوان یکــی از واقعیت هــای عصر نــو ‪ ،‬عموما به‬ ‫مقصد های توســعه یافته کــه معموال برای شــروعی مجدد و جســت وجوی‬ ‫شرایطی بهتر انجام می شود‪ .‬بخش ویژه و دغدغه افرین این روند ‪ ،‬به فرار مغزها‬ ‫مربوط اســت که اهالی فرهنگ و هنر نیز بخشــی از ان را به خود اختصاص‬ ‫می دهند؛ هرچند معموال سرنوشت مطلوبی ندارند‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫مرتضی امیرقهرمانی‬ ‫فعال فرهنگی‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫بسیاری از نویسندگان ادبیات فارسی همچون‬ ‫صادق هدایت و غالمحسین ساعدی که هر دو نیز‬ ‫با فاصله چند قبر نســبت به هم در گورســتانی به‬ ‫نام پرالشز‪ ،‬سر به تیره تراب گذاشته و ارام یا ناارام‬ ‫برای همیشه در این ارامستان کوچک شهر پاریس‬ ‫خفته انــد‪ ،‬در کنــار اینهــا شــخصیت هایی چون‬ ‫ژاله اصفهانــی (اولین زنی که بعــد از پروین کتاب‬ ‫شعرش به چاپ می رسد)‪ ،‬سیاوش کسرایی (مقیم‬ ‫مسکو)‪ ،‬نسیم خاکسار (مقیم امستردام)‪ ،‬ملیحه‬ ‫تیــره گل‪ ،‬صادق چوبــک‪ ،‬احمــد کریمی حکاک و‬ ‫مرحوم نادر نادرپور (مقیم امریــکا) را داریم که در‬ ‫کنار رضا براهینی‪ ،‬ساسان قهرمان و فرشته مولوی‬ ‫(مقیــم کانــادا)‪ ،‬شــهرنوش پارســی پور و مرحوم‬ ‫تقی مدرســی (مقیم امریکا)‪ ،‬هما ناطق‪ ،‬شــاهرخ‬ ‫مســکوب‪ ،‬ناصر پاکدامن‪ ،‬رضا قاســمی و مرحوم‬ ‫سیمین بهبهانی (مقیم پاریس)‪ ،‬اسماعیل خویی‪،‬‬ ‫بهرام مرادی و سودابه محافظ (ساکن برلین که در‬ ‫روزگاری نه چنــدان دور یکــی ا ز محل های تجمع‬ ‫ایرانیــان دگراندیش بود)‪ ،‬به همــراه خیل عظیمی‬ ‫ از ادبای قابل اعتنای این ســرزمین مانند مســعود‬ ‫فرزاد‪ ،‬شمیم بهار‪ ،‬اذر نفیســی‪ ،‬اکبر سردوزامی‪،‬‬ ‫حاج سیدجوادی‪ ،‬گلی ترقی‪ ،‬مهشید امیرشاهی‬ ‫و خیلی های دیگری که شــاید کمتر یــا اصال نامی‬ ‫ از انها نشــنیده ایم‪ ،‬با هر نیت درســت یا نادرستی‬ ‫بــه نحــوی مهاجــرت را بــر هــر تصمیــم دیگری ‬ ‫ترجیح داده اند‪.‬‬ ‫کســانی که بیشــتر انها به رغم میل باطنی و‬ ‫الاقل در بعضی موارد بــدون رضایت قلبی اعضای‬ ‫خانواده در معادله فرضی بد و بدتر‪ ،‬زندگی معموال‬ ‫رقت بار و البته همیشــه تلخ حیات خــارج از وطن‬ ‫را به فضای بی انــدازه متفاوت زادگاه شــان ترجیح‬ ‫داده و در ادامه روزگار خود را بــا بی نامی و بی نانی‬ ‫در غربت سپری می کنند‪ .‬جدای از اینکه مهاجرت‬ ‫را یــک تبعید خودخواســته بدانیم یــا یک هبوط‬ ‫ناخواسته و اینکه غنای ادبیات مهاجرت به سبب‬ ‫وجود تعدد کلمات خارجی یا وجود لغات متروک و‬ ‫غیرمستعمل در ان‪ ،‬صاحب چه جایگاه ادبی بوده‬ ‫و فارغ از اینکه از کودتای ‪ ۲۸‬مرداد گرفته تا امروز‬ ‫که علت عمده برخــی مهاجرت ها تنهــا به جهت‬ ‫امکان چاپ و نشــر یافتن جزوات جهت دار یا اثار‬ ‫ایدئولوژیک برخی چهره های شبه ادبی دیپلمات‬ ‫خالصه شده و بر اســاس همین نوع نگاه هم غالب‬ ‫اثار ادبی این افراد چندان چشمگیر نبوده و نیست‪،‬‬ ‫برای اشنایی بیشتر با اندیشه های احتمالی کثرت‬ ‫مهاجران ایرانی با «محمــد صالح عالء» که خودش‬ ‫سابقه ای از یک مهاجرت دســت وپا شکسته را در‬ ‫کارنامه داشته و از طرفی با بسیاری از افرادی که در‬ ‫این مجال نامی از انها رفت‪ ،‬به قول خودش زلفی گره‬ ‫زده دارد‪ ،‬در شبی از شب های اخر پاییز به گفت وگو‬ ‫نشســتیم‪ .‬متن پیش رو مشروح همین گپ وگفت‬ ‫ی ما با اوست‪.‬‬ ‫صمیم ‬ ‫فرهنگ‬ ‫تاریخچــه و به نوعی مبــدا مهاجــرت در ادبیات‬ ‫جهــان را خیلی ها مربــوط به اغاز جنــگ جهانی‬ ‫دوم می دانند که بسیاری از ادیبان اروپایی وقتی‬ ‫کشورشــان را دخیــل در ایــن جنــگ بین المللی‬ ‫می بینند‪ ،‬حال بــرای حفظ جان یا تمرکز بیشــتر‬ ‫برای نوشتن اثار خود به کشورهای دیگری سفر‬ ‫می کنند‪ .‬در ابتــدا با عنایت به گرایشــات عمیق‬ ‫سیاســی مشــاهیر ایرانی لطفا بفرماییــد ایا این‬ ‫ی ما هم دارد؟‬ ‫تعریف سنخیتی در مرزهای بوم ‬ ‫ قبل از همه این تعاریف بایــد قبول کنیم مهاجرت‬ ‫ادبی یک مفهوم مدرنی دارد که سابقه ان به پیش از جنگ‬ ‫جهانی دوم بازمی گردد‪ .‬مهاجــرت در تعریف کلی ممکن‬ ‫است به شکل یک تبعید ناخواسته یا اوارگی اختیاری ظهور‬ ‫کند‪ ،‬اما نمی توان مبداء ان را صرفــا مربوط به حوزه جنگ‬ ‫دانســت‪ .‬جنگ و نهب و غارت را تنها یکــی از انگیزه های‬ ‫مهاجرت می شود ذکر کرد ‪ .‬با انقالب کبیر فرانسه یا انقالب‬ ‫سوسیالیستی اکتبر ‪ 1917‬بلشویک های روسی یا حتی دوره‬ ‫رنسانس یا همان جنبش نوزایی فرهنگ در اروپا‪ ،‬ما شاهدیم‬ ‫بسیاری از اروپایی ها از کشورشان مهاجرت می کنند‪ .‬خود‬ ‫مائو هم که تئوریســین انقالب پرولتاریایی بود از تزار فرار‬ ‫می کند و به ایران امده و از رشت به اتحاد جماهیر شوروی‬ ‫می رود‪ .‬اما به طور خالصه مهاجرت بیشتر محصول انقالب‬ ‫و جنگ است‪.‬‬ ‫مهاجرت از قدیم در بین شــاعران مطرح ایرانی‬ ‫هم رواج داشــته‪ ،‬چنانچه ابداع ســبک هندی‪،‬‬ ‫خراســانی‪ ،‬عراقی و‪ ...‬را شاید بتوان نتیجه این‬ ‫مهاجرت ها دانســت‪ ،‬اما در حال حاضر انگار این‬ ‫مهاجرت ها نه برای اوردن ســوغاتی برای مردم‬ ‫این سرزمین بلکه بیشــتر به دالیل بسیار کوچک‬ ‫و چه بسا بزرگی صورت می گیرد که نتیجه ای جز‬ ‫انزوای مهاجر و به حاشیه کشــاندن او ندارد‪ ،‬به‬ ‫نظر شما این تصور چقدر رنگ واقعیت دارد؟‬ ‫مساله قدما خیلی اهمیت دارد‪ .‬ببینید خود مولوی‬ ‫در سن شش یا هفت سالگی شان اندیشگی و اختیار ندارد‬ ‫ولی پدرش بر اساس اصل «الولد سنو ابیه» که شاید معروف‬ ‫هم نیســت و شــهرتش به نوعی متصل به پسر اوست ولی‬ ‫خود این پدر و خانواده اش خیلی اهــان اهان دارند‪ ،‬بعد از‬ ‫حمله مغول مهاجرت می کنند‪ .‬زمانی هم که خاندان مغول‬ ‫نزدیک به قرن هفتم و همزمان با جنگ های خانه مان سوز‬ ‫صلیبی مثــل دســته گل اینجــا دارند حکومــت می کنند‪،‬‬ ‫سعدی مهاجرتش را اغاز کرده و به همه جا‪ ،‬از افغانستان و‬ ‫هندوستان گرفته تا خود مصر سفر می کند و اصال همه قاره‬ ‫افریقا را شــخم می زند و به ســبب اهمیت‪ ،‬ما بایستی روی‬ ‫تک تک سفرهای او بحث کنیم چرا که محصوالت اندیشه‬ ‫سعدی پس از مهاجرت‪ ،‬یک درون مایه شگفت اخالقی و‬ ‫انسان سازی دارد‪ .‬در یکی از ســفرها وقتی سعدی جان را‬ ‫مجبور می کنند برای بقای حیات فعلگی کند‪ ،‬او در گلستان‬ ‫اورده است من که هرگز از دور زمان ننالیدم و روی از گردش‬ ‫اسمان درهم نکشیدم‪ ،‬در نهایت استیصال بودم و کفشی‬ ‫نداشــتم‪ .‬پایم برهنه مانده بود و اســتطاعت خریدن هیچ‬ ‫پای پوش را نداشــتم‪ ،‬بعد همین طوری غمگیــن و اینها‪،‬‬ ‫تو حال اینکه حاال چطور می تونم پای پوشــی واسه خودم‬ ‫تهیه کنم یکی را دیدم که پای نداشــت! واقعــا این درجه‬ ‫از پختگی با ادمی چه می کند؟ خــب‪ ،‬اینها همه محصول‬ ‫مهاجرتند دیگه‪ .‬اما از انجا که به نظر بنده انسان همواره با‬ ‫اخالق تعریف می شود پدیده مهاجرت یک مولفه شخصی‬ ‫هم قلمداد می شود‪.‬‬ ‫این مساله مهم مهاجرت را در غم عمیق سال های‬ ‫اخر عمــر تارکوفســکی در غربت هــم به وضوح‬ ‫می بینیم‪ ،‬شخصیتی که به قول ســایه در حال و‬ ‫هوایی که اســمانی به سرش نیســت‪ ،‬از بهاران‬ ‫خبرش نیســت و هر انچه می بیند رنگ رخ باخته‬ ‫است‪ ،‬دور از زادگاهش و در تبعیدی خودخواسته‬ ‫همچون مرگ بسیاری از داستان نویسان ایرانی‬ ‫همچون هدایت‪ ،‬علــوی‪ ،‬چوبک و خود جمالزاده‬ ‫که به طور علنی در ســر و ته یک کرباس وصیت‬ ‫می کند «به نام نامی مســقط الراس عزیزم شهر‬ ‫شهیر اصفهان که در انجا به خشــت افتاده ام و‬ ‫ار زو دارم که همان جا نیز به خاک بروم»‪ ،‬اما همه‬ ‫اینها در دیار غربت رخ در نقاب خاک می کشــند‪،‬‬ ‫در ایــن میان فــارغ از پیوند همیشــگی برخی از‬ ‫این نویسندگان با سرزمین مادری شان‪ ،‬به دلیل‬ ‫پرداخت صد در صدی اثارشــان به تعلق خاطرات‬ ‫خانوادگی و به عبارتی خودنوشت نوستالژیک انها‬ ‫در نقب زدن امروز خود به گذشته شــان و اصرار‬ ‫صرف انها در هویت یابی برامده از خاطره نویسی‬ ‫روزهای دور‪ ،‬هرچند اثار این نویسندگان را به هیچ‬ ‫وجه در زمره ادبیــات مهاجــرت نمی توانیم قرار‬ ‫دهیم‪ ،‬اما باز این افراد مهاجرانی به شمار می روند‬ ‫که وجهه انها را نزد مخاطب با وجود مقبولیت اثار‬ ‫انها صرفا به جهت همین نفس هجرت‪ ،‬همیشه‬ ‫با مخاطره همراه بوده‪ ،‬به نظرتان ایا این برداشت‬ ‫کامال شــخصی بوده یا یک اعتقاد برامده از یک‬ ‫نظر جمعی است؟‬ ‫پدر جان! این حقیقت بزرگی است که ادمیان شبیه‬ ‫سرزمین خودشــان هســتند‪ .‬اصال دقیق تر که نگاه کنیم‬ ‫ادمیان شبیه درخت های سرزمین خودشان هستند‪ ،‬با این‬ ‫تفاوت که درخت ها از ادمیان ریشه دارتر هستند‪ .‬ریشه های‬ ‫ما هم همین اخالقی است که خدمت تان گفتم‪ .‬اگر کمی‬ ‫دقیق شــویم‪ ،‬می بینیم که حافظ اصال مهاجرت نمی کند‪.‬‬ ‫حافظ دو مرتبه به هند دعوت می شــود کــه یک دفعه عز و‬ ‫جز می کند و برای مرتبه دوم دیگه با ارسال دعوتنامه و پول‬ ‫و همه چیز به ناچار سوار بر کشــتی هم می شود‪ ،‬اما خدا را‬ ‫شــکر توفانی در می گیرد و حاال من واقعا نمی دانم در این‬ ‫بحث مجهول که ایا کشتی نشستگان درست است یا کشتی‬ ‫شکستگان ‪ ،‬به هر روی جناب حافظ خداخواسته قید همین‬ ‫ســفر را هم می زند‪ .‬البته حافظ به جهــت عالقه زیادش به‬ ‫تبریز یک مرتبه به دعوت پادشاهی که او را خیلی هم دوست‬ ‫داشــته‪ ،‬تصمیم می گیرد بــه اذربایجان بــرود‪ .‬اما همین‬ ‫یک ســفر را هم نمی رود‪ .‬چون وقتی که شــما می خواهید‬ ‫مهاجرت کنید باید تعلقات خودتــون را بردارید‪ .‬خب البته‬ ‫یه عده هستند که همه خواسته هاشون داخل یک چمدون‬ ‫جا می شــه‪ ،‬اما بعضی ها نــه! کتاب ها و پول هــا و قالیچه‬ ‫گرانبهای خودشــون را هم باید با خونشــون ببرنــد‪ ،‬نهایتا‬ ‫بعضی بچه هایشان را هم دوســت دارند‪ ،‬خواهرزادشون را‬ ‫دوســت دارن‪ ،‬اینها را هم با خودشــون می برند‪ .‬بعضی ها‬ ‫هم نمی تونند دیگه! خونشــون را هم دوســت دارند ببرند‪،‬‬ ‫محله شــون را هم می خواهند ببرند‪ ،‬شهرشون را هم ببرند!‬ ‫به نظر‪ ،‬حافظ هم دقیقــا از ان موجوداتیه که وقتی بخواد‬ ‫مهاجرت کنه‪ ،‬بارش زیاد از حد می شه‪.‬‬ ‫در نمونه هــای غیرایرانــی از امتنــاع کریســین‬ ‫بوبــن فرانســوی به دلیــل اعتقــاد بــه اینکه هر‬ ‫انچــه او دیدنی می دانــد را در محــل زندگی اش‬ ‫می بیند‪ ،‬تــا عدم مهاجرت بســم الله خــان که با‬ ‫وجود پیشــنهادات دهــان ‍ پر هرگز بــه دلیل اتکا‬ ‫بــه اینکــه نمی توانــد راهی بــرای انشــعاب رود‬ ‫محل زندگــی اش به لنــدن پیدا کند‪ ،‬با تشــکر و‬ ‫عذرخواهــی دعوت کننــدگان بریتانیایی خود از‬ ‫ترک هندوستان صرف نظر کرده و مانند بسیاری‬ ‫دیگر از بــزرگان هرگز به ترک زادگاه شــان راضی‬ ‫نمی شوند‪ ،‬اما جدای از این نگاه واقعا چه تعریف‬ ‫دقیقی از مهاجرت یک ایرانی می توان ارائه داد؟‬ ‫من زیــاد علمی نمی تونــم حرف بزنم امــا در باب‬ ‫مهاجرت به نظرم می رسه ایرانی ها مادرزادی اهل مهاجرت‬ ‫نیستند‪ .‬شاید اگر تمام تاریخ را صفحه به صفحه تصفح کنیم‬ ‫می بینیم که ایرانی ها تنها دو بــار هجرت می کنند‪ .‬یک بار‬ ‫‪63‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪64‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫حوالی قرن هفتم ترسایی (میالدی) است که زرتشتیان به‬ ‫چین و به خصوص هند مهاجرت کرده و طایفه پارسیان هند‬ ‫(زنّاریان) را تشکیل می دهند و یکی دیگر دوران معاصری‬ ‫است که می روند و خب خیلی هم می روند‪ .‬این توانایی «نه»‬ ‫گفتن خیلی مهم است‪ .‬نه گفتن به مهاجرت کار هر کسی‬ ‫نیست‪ .‬اخه حافظ چطور می تونه غمزه دوشیز گان فارس و‬ ‫عشوه دخترکان اصفهان و این نسیمی که در خراسان می وزد‬ ‫و زلف معشوق را پریشان می کنه را فراموش کنه و اینها را با‬ ‫خودش همراه نکنه !‬ ‫صحبت شما این شــبهه را به ذهن متبادر می کند‬ ‫که مقام حافــظ اجــل از مقام شــخصیتی چون‬ ‫ســعدی اســت که برای اثرگــذاری کالمش رنج‬ ‫مهاجرت به جان می خرد‪.‬‬ ‫من شــاید به نوعی در بیان خودم ناقالیی کردم‪.‬‬ ‫یه دفعه من جایی گفتم ســعدی جان در خصوص بازگشت‬ ‫خــود از مهاجــرت دور و درازش گفته «پلنــگان رها کرده ‬ ‫خوی پلنگی» و این صحبت من انگار به کســانی برخورده‬ ‫بود و می گفتند که می خواهی بگویــی وقتی مملکت مثال‬ ‫حالش خوب نیست‪ ،‬ســعدی می گذارد و می رود‪ ...‬شاید‬ ‫یه کمی بدجنسی می کنم‪ .‬ولی واقعا منظورم این نیست که‬ ‫به عظمت سعدی بخوام چشم بدوزم‪ .‬شخصیت دانشی و‬ ‫شگفت انگیز کســی را که به مردمان سرزمینش ادای دین‬ ‫کرده و ما همه بدهکار او هســتیم را چطور می توان نادیده‬ ‫بگیریم‪ .‬در وصف بزرگی ایشان همین بس که سعدی را هم‬ ‫ذکاءالملک می فهمد‪ ،‬هم ملک الشــعرای بهار می فهمد‪،‬‬ ‫هــم دکتر خانلــری می فهمد‪ ،‬هــم عالمه محمــد قزوینی‬ ‫می فهمد و هم من می فهمم!‬ ‫پس ان کسی که می رود و ان کســی که می ماند‬ ‫تنها در یک انتخاب اختالف دارند؟‬ ‫ادم ها خیلــی پیچیده و شــگفت اند! بعضی ها در‬ ‫حزب توده ایران می گفتند مثال یک نفر ســمپات هســت‬ ‫و بــه قول معــر وف برای هــواداری از تشــکیالت خاصی‬ ‫فعالیت می کند‪ ...‬ســمپات حزب اســت و حتی عضو هم‬ ‫نیست‪ .‬همین نفر را می بردند و شالقش می زدند و گوشش‬ ‫یه ور‪ ،‬چشــمش یه ور‪ ،‬پاش این طرف و دســت هاش ان‬ ‫طرف‪ ،‬همین سمپات یک کلمه از اسرار حزبش را اعتراف‬ ‫نمی کند‪ .‬اما دبیرکل همین حزب واقعا هم اینجوری شــده‬ ‫که وقتی به او می گویند «مرتیکه تو‪ »...‬می گوید من همه‬ ‫چیز را اعتراف می کنم اما به من نگویید «مرتیکه تو»! با من‬ ‫به احترام رفتار کنید‪ ،‬به من لیست بدهید از دبیرخانه حزب‬ ‫گرفته تا کجا را به نفر اسامی شان را برایتان بنویسم اما به من‬ ‫توهین نکنید! پدر! این پیچیدگی خاص انســان ها است‪.‬‬ ‫این یک پیچیدگی است که در حافظ و سعدی هم هست‪ .‬ما‬ ‫اینجا نمی توانیم بگوییم علقه این رهبر حزب به ایدئولوژی‬ ‫مارکسیستی کمتر از ان سمپات هست‪ .‬از همین شاید بشود‬ ‫مهاجرت را به دو گونه ذهنی و جسمی تقسیم کرد‪ .‬خیلی از‬ ‫ییالق و قشالق ها فقط جسمی هستند‪.‬‬ ‫هر چند ادبیــات مهاجرت به دنبــال جنگ جهانی‬ ‫دوم و فــرار برخی نویســندگان یهــودی از اروپا‬ ‫شــکل گرفت‪ ،‬اما تاریخچه ادبیات مهاجرت در‬ ‫ایران را شاید بشود به طور دقیق مربوط به دهه ‪50‬‬ ‫شمسی دانست‪ ،‬البته پیش از این اتفاق نیز ادبای‬ ‫بسیاری چون طالبوف تبریزی و میرزا اخوندزاده‬ ‫اذری زبان که در محیط فرهنگــی تفلیس امکان‬ ‫اشــنایی با مفاهیــم اجتماعــی و ادبیات تــازه را‬ ‫یافت‪ ،‬جالی وطن را به بقــای در ان ترجیح داده‬ ‫بودند‪ ،‬اما با عنایت به مهاجرت تزاید بزرگانی که‬ ‫هم اکنون بخش قابل توجهی از کتب درسی ما نیز‬ ‫اختصاص به معرفی اثار انها دارد‪ ،‬ممکن اســت‬ ‫تعریفی از مهاجرت معاصران ارائه کنید؟‬ ‫خیلی از افرادی که مهاجرت کردند به اســم فقط‬ ‫از نظر من ابتهاج مهاجر نیست‬ ‫چون در اثارش هیچ اثری از‬ ‫مهاجرت دیده نمی شود‪ .‬انگار یک‬ ‫سفر بلندمدت رفته باشد‬ ‫مهاجر هســتند‪ .‬رفتن عــده ای بی معنا اســت و ظالمانه تر‬ ‫اینکــه انهــا خودشــان را مهاجر اجبــاری می داننــد‪ .‬من‬ ‫نمی خواهم سیاســی حرف بزنــم‪ ...‬ما مشــکالتی داریم‬ ‫که ان مشــکالت بیشــتر مربوط به طبقه الیت (نخبگان)‬ ‫می شــود‪ .‬بنابراین کســی نمی تواند بگوید کــه «من رفتم‬ ‫چون حرف نمی تونستم بزنم»! حتی شخصیتی مثل صادق‬ ‫هدایت وقتی پاریس می رود‪ ،‬تندتند یه نامه ای می نویســه‬ ‫و بعد شــیرگاز را باز می کنــه‪ .‬اگرچه این بابــا برای خودش‬ ‫کسی است اما دلش خوش نیســت‪ .‬معموال ادمیزاد دور از‬ ‫سرزمینش دل خوشی نداره‪.‬‬ ‫تــراژدی روشــنفکری در ایــران قلندرانی چون‬ ‫غالمحســین ســاعدی را در غربــت جوانمــرگ‬ ‫می کند‪ ،‬برخی اجساد مشــاهیر ادب ایران زمین‬ ‫همچون صادق چوبک به درخواســت خودشان‬ ‫ســوزانده می شــود‪ ،‬صادق هدایت بعــد از تعدد‬ ‫اســتعفاهای اداری و تحمــل ســختی های خود‬ ‫خواسته و ناخواســته در نهایت مانند بسیاری از‬ ‫نویســندگان چپ گرای ایرانی همچــون منصور‬ ‫خاکســار دســت به خودکشــی می زند‪ ،‬اصوال با‬ ‫این گرایشــات ناتورالیســتی و گاه پوچ گرایانه‪،‬‬ ‫مهاجرت مشاهیر علوم انسانی به خصوص اصرار‬ ‫بزرگان ادبیات فارسی در سفر به خارج از مرزهایی‬ ‫که نه خبــری از منابع غنــی در ان هســت و نه از‬ ‫حضور افرادی متکلم به فارسی اصیل صحبتی و‬ ‫نه حتی از جماعت کوچه بــازاری یا همان مولدان‬ ‫اصلی اصالحات عامیانه موجودی دســت به نقد‬ ‫یافت می شــود‪ ،‬پس این همه اصرار برای رفتن‬ ‫چه توجیهی می تواند داشته باشد؟‬ ‫این یــک حقیقت بزرگ اســت که جهــان را زبان‬ ‫می ســازد‪ .‬یعنی اینکه زبــان در تبیین هویــت ادمی نقش‬ ‫اول را دارد‪ .‬اینکه شما می گویید مهاجران ایرانی در خارج‬ ‫َپر شکسته و در حاشیه هستند و کاری که اینجا می توانستند‬ ‫انجام دهند را انجا نمی توانند‪ ،‬همه برای این است که از ان‬ ‫خیلــی از افرادی که مهاجــرت کردند به‬ ‫اسم فقط مهاجر هستند‪ .‬رفتن عده ای‬ ‫ بی معنــا اســت و ظالمانه تر اینکــه انها‬ ‫خودشــان را مهاجر اجبــاری می دانند‪.‬‬ ‫من نمی خواهم سیاسی حرف بزنم‪ ...‬ما‬ ‫مشکالتی داریم که ان مشکالت بیشتر‬ ‫مربوط به طبقه الیت (نخبگان) می شود‪.‬‬ ‫بنابراین کسی نمی تواند بگوید که «من‬ ‫رفتم چون حرف نمی تونستم بزنم»!‬ ‫چیزی که جهان را می سازد‪ ،‬دور شدند‪.‬‬ ‫منظورتان از زبان همان فرهنگ است؟‬ ‫بله! بخشــی از زبــان اختصاص بــه فرهنگ یک‬ ‫کشــور دارد‪ .‬در زبان یک ملت‪ ،‬تمام هویت یک سرزمین‬ ‫نهفته است‪.‬‬ ‫یعنــی معتقدید کــه اغــاز ایــن مهاجرت هــا به‬ ‫سنت گریزی این بزرگان بازمی گردد؟‬ ‫دقیقــا! بســیاری از همین مهاجــران تحت تاثیر‬ ‫مدرنیته و باتوجه به تجارب روشنفکران صدر مشروطه عزم‬ ‫سفر به ذهن شــان خطور کرد‪ .‬من ســال ها پیش صحبتی‬ ‫کردم که بابت همین نیز سرزنش ها شــدم‪ .‬من گفته بودم‬ ‫ادمیــزاد درجه یک از ســرزمین خــودش نمــی رود‪ ،‬مگر‬ ‫اینکه مجبور باشد‪ .‬انســان درجه یک و مخیر‪ ،‬از سرزمین‬ ‫خودش نمی رود‪ .‬یک دوســت فیلمسازی دارم که شما هم‬ ‫می شناسیدش‪ ،‬این بابا و دوستانش انسان های درجه یکی‬ ‫هستند که به نوعی نمی توانند فیلم شان را بسازند یا مثال یک‬ ‫نقاش بزرگ هســت که جهان بینی او هم افق با موضوعات‬ ‫اخالقی یا قوانین حاکم بر جامعه خودش نیست‪ ،‬پس اینها‬ ‫تصمیم می گیرند مهاجرت کنند‪ .‬درســت یا غلط بودن کار‬ ‫این افراد را من کاری ندارم‪ ،‬چرا که در تعریف من این افراد‬ ‫جا نمی گیرند‪ .‬منظور من کسانی هستند که مخیرند ولی باز‬ ‫مهاجرت را انتخاب می کنند‪.‬‬ ‫اما بســیاری از همین کســانی که مخیــر بودند و‬ ‫رفتند از قضا افراد موفقی هم هستند ‪.‬‬ ‫من به یک فیلمساز درجه یک و بزرگی که خیلی از‬ ‫فیلمسازها از پشت سر او امدند و هم اکنون یک تعین جهانی‬ ‫برای خودشــان دارند‪ ،‬گفتم ببین تو اگــه از اینجا بری‪ ،‬تو‬ ‫دیگه نمی تونی فیلمی را بسازی که مخاطب جهانی داشته‬ ‫باشه‪ .‬هنوز هم مثل الت ها ســر حرفم هستم ولی شادمان‬ ‫نیستم که حرف من درست از اب در اومد‪ ،‬ولی واقعا همین‬ ‫جوری شد‪ .‬حاال بعضی از بزرگان می گویند نه! رفته اونجا و‬ ‫فیلمش را می سازه و نمی دانم کی رفته کجا و چی کاره شده و‬ ‫کی تو سوئد چی کار شده! من راجع به استثن ا حرف نمی زنم‪.‬‬ ‫محمدعلی جمالزاده پدر داستانویسی نوین ایران‬ ‫که تنها چند ســال انگشت شماری از عمر با برکت‬ ‫صد و اندی ســاله خود را که ان هم بیشتر مربوط‬ ‫به دوران کودکی ایشــان می شــود و ان هم نه در‬ ‫مرکز ادبی کشور بلکه در اصفهان می گذراند‪ ،‬اما‬ ‫می بینیم این شخصیت بیشــتر از همه ما و حتی‬ ‫الوات قهوه خانه ها و متدینین و خاک خورده های‬ ‫ادبیات کشــورمان به اصطالحات ادبــی‪ ،‬دینی و‬ ‫عامیانــه تســلط دارد‪ .‬جالب اســت به رغم اینکه‬ ‫جمالزاده بیش از یک قرن هم با صحت و سالمت‬ ‫حیات می کنــد‪ ،‬اما تنها چند ســال یــک رقمی را‬ ‫در طول عمر بلند خودشــان حاضر می شــوند به‬ ‫ایران سفر کنند (ان هم به صورت موقت و خیلی‬ ‫کوتاه) کسی که بسیاری از مشاهیر شاید افتخار‬ ‫بزرگ شان را نامه نگاری با شخص ایشان یا مطالعه‬ ‫همه اثــار ان جناب عنوان می کنند و در بســیاری‬ ‫از محافــل‪ ،‬نگارش نقدی و متنی از ایشــان روی‬ ‫مکتوبات برخی افــراد جزو باالتریــن افتخارات‬ ‫قلمداد می شــود‪ ،‬ایشــان در ســالیان متمادی با‬ ‫وجود حتی تحول حکومتی و تغییــر دولت ها باز‬ ‫حاضر نیستند در جایی که دلشان بند به انجاست‬ ‫حاضر شوند‪ ،‬این پدیده را چطور در قاب مهاجرت‬ ‫می توان تشریح کرد؟‬ ‫به صرف اینکه جمالــزاده تقریبا تمام عمرش را در‬ ‫خارج از ایران به سر برده او را نمی توان یک مهاجر دانست‪.‬‬ ‫چرا کــه جمالزاده زبــان و اخالق و اداب و رســوم مملکت‬ ‫خودش را برده و همان اثری را در سوئیس می نویسد که اگر‬ ‫در تهران اقامت داشت و می خواست ان را بنویسد‪ .‬در مورد‬ ‫فرهنگ‬ ‫ویژگی ابراهیم گلستان این است‬ ‫که شبیه جایی که به ان مهاجرت‬ ‫کرده می شود برعکس جمالزاده‬ ‫هم با خودمان ببریم‪ ،‬اما باید بگم حاال هم که اینجا هستیم‬ ‫ی که من در ان قد کشیدم هم‬ ‫شوربختانه همین محله قدیم ‬ ‫برای من نیست‪ .‬در شرایطی که دیگر خونه های ما نه افتاب‬ ‫دارند و نه به دلیل معماری اســمونی دارند و نه عطر مطبوع‬ ‫پلو در هوای کوچه هایش می پیچد و نه غروب معلوم است‬ ‫و نه ســحر داریم‪ ،‬به نظرتون در این خونه ها و این شرایط‬ ‫چه باید کرد؟‬ ‫چه کار باید کرد؟‬ ‫گالب بــه روتون من شــاعر هســتم‪ .‬وقتی برف‬ ‫می یاد باید کل دنیا را سفیدپوش کنه‪ ،‬درست مثل روز اول‬ ‫خلقــت‪ ...‬اخه اینقدر بــارون هم اگه بیاد‪ ،‬بــه کجای من‬ ‫می رســه؟ اخه با اینقدر بارون چه ترانــه ای بگم؟ اخه دو تا‬ ‫دونه برف و اینقدر اســمون ابی به چــه درد من می خوره؟!‬ ‫کجاســت ان بهشــت خصوصی من که هر جــای دنیا هم‬ ‫بودم و باشم دلتنگش می شم! من اهل اونهایی نیستم که‬ ‫مثال بخوام سیاسی حرف بزنم‪ .‬اما ما واقعا کجا خوشبخت‬ ‫هســتیم؟ من جوانــی ام کارمنــد تلویزیون بــودم و زمانی‬ ‫که گالب بــه روتون مدیر گــروه تئاتر «پری روز» شــدم با‬ ‫گروه های زیادی پیــش از انقــاب کار می کردیم‪ .‬یادمه‬ ‫روزی بــه یکــی از بازیگرها گفتم چــرا بد بــازی می کنی؟‬ ‫گفت؛ دولت امکانات نمی دهد؟ می خوام بگم این نق زدن‬ ‫انقدر خنده دار شده که ما همش می خواهیم‪ ...‬من اصال‬ ‫منظوری هم ندارم که بگویم دولت کارش درست است که‬ ‫حتما درست نیست‪ .‬اما شــاید همه این گرفتاری ها ابعاد و‬ ‫عوارض همین سیاســت های غلط باشــد‪ .‬االن دریغناکی‬ ‫درســت معادل نوســتالژی‪ ،‬به جز مجموعه ای از خاطرات‬ ‫چیز دیگری برای ما باقی نگذاشته و در وضعیت فعلی دقیقا‬ ‫همون افرادی که به مملکت شون بدهکارند‪ ،‬بدون اینکه‬ ‫تادیه دین کرده باشــند می گذارند و می روند‪ .‬سال ها پیش‬ ‫شنیدم دولت کانادا یه نامه ای نوشته بود و از دولت ما تشکر‬ ‫کرده بود که هر کی از کشــور شــما می اید اینجا ماشاءالله‬ ‫همشــون نخبگان هســتند و از این بابت چقدر ما حالمان‬ ‫خوب است!‬ ‫در دوره پهلــوی اول‪ ،‬به ویژه پس از دســتگیری‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫من از اول انقــاب تا همیــن االن الاقل‬ ‫سالی یکی‪ ،‬دو مرتبه از امریکا و نمی دونم‬ ‫از المان بــرام دعوتنامه مــی اد‪ .‬درحال‬ ‫حاضر اگرچه یه کمی مثل ســابق نیست‬ ‫اما سالی نبوده که دعوتنامه و مزایای ذکر‬ ‫شده اقامتی و کاری برای من و خانواده ام‬ ‫نفرستند‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫جمالزاده فقط می توان گفت ایشان ییالق و قشالق کرد‪،‬‬ ‫قشالقی که بیش از اندازه طول کشید‪.‬‬ ‫همان طور که مشهور است جمالزاده به قدری در‬ ‫خارج از کشور به ســر می برد که به ناچار عجیب‬ ‫است که دوباره مجبور می شــود زبان مادری اش‬ ‫را از نــو فرا بگیرد‪ ،‬بــا این تعریف بــاز جمالزاده را‬ ‫مهاجر نمی دانید؟‬ ‫جمالزاده ایرانی ترین نویسنده این مرز و بوم است‬ ‫و تمام شــخصیت هایی هم که در اثار گرانسنگ جمالزاده‬ ‫امده همه بومی این سرزمین هستند‪ ،‬حتی شبیه ان کسانی‬ ‫که ما داریم با انها زندگی می کنیم هم نــه! بلکه عین خود‬ ‫ما هســتند‪ .‬حتــی از صادقیــن چوبک و هدایتــی که جز و‬ ‫شاگردان ایشــان بودند‪ ،‬از احمد محمود و از همه اینها که‬ ‫تجارب ســال ها زندگی در ایران را داشتند‪ ،‬استاد جمالزاده‬ ‫ایرانی تر هستند‪.‬‬ ‫جمالزاده در نامه ای به محمود دولت ابادی وقتی‬ ‫که او به جهت تنگ امدن تحملش به جهت برخی‬ ‫وقایع روزگارش گله دارد‪ ،‬پدرانه سفارش می کند‬ ‫که بهتریــن مکان بــرای تو همان فضــای بکر و‬ ‫دســت نیافتنی برخی دهات ایرانی است و عین‬ ‫عبارت را برای او می نویسد «چند ماهی اذو قه بساز‬ ‫و برخی اشعار رودکی و منوچهری را بردار و برای‬ ‫مدتی فــارغ از همه چیز به انجا پنــاه ار»‪ ،‬به نظر‬ ‫شما کسی که با شناخت از خاصیت این خاک و به‬ ‫دور از تجویز داروهای خارجی برای کســی که در‬ ‫تننگا قرار داشــته ایرانگردی را پیشنهاد می کند‪،‬‬ ‫چرا خودش هیچ گاه به کشورش رجعت نمی کند؟‬ ‫اول اینکه من جمالزاده نیستم‪ ،‬من فقط دوستدار‬ ‫جمالزاده ام‪ .‬بعد اینکه این نویسنده ایرانی تا اخرین نفس با‬ ‫تمام خصلت های اصیل ایرانی‪ ،‬یک روحانی زاده می ماند‪.‬‬ ‫اگر هم که یه وقت ها نق می زند سرزمینش را دوست دارد‪،‬‬ ‫اگه نقد می کند قصد تخریب نــدارد و دنبال مرمت اخالقی‬ ‫مردم خودش هست‪ .‬او کسی است که از این تجددخواهی‬ ‫افراطی مردمان سرزمینش رنج می کشــد‪ .‬بار دیگر بگویم‬ ‫من جمالــزاده را مهاجر نمی دانم‪ .‬فکر کنــم تعریف بنده با‬ ‫انچه شــما در مورد مفهوم مهاجر در ذهــن دارید متفاوت‬ ‫است‪.‬‬ ‫مهاجر در ذهــن محمدصالح عالء که خودش هم‬ ‫ی دارد؟‬ ‫تجربه مهاجرت را داشته‪ ،‬چه مفهوم ‬ ‫من یــه معنــای خاصــی از مهاجــرت دارم‪ .‬من‬ ‫مهاجران را ادم هایی می دانم که بی دلیل رفتند و االن هم‬ ‫نه شباهتی به اونجایی که در ان هستند دارند و نه شباهتی‬ ‫به سرزمین خودشان‪ .‬مهاجر این انبوه مردمانی هستند که‬ ‫به دنبال خوشبختی از این ســر دنیا به ان سر دنیا می روند‪.‬‬ ‫مثال خوشبختی را در استرالیا رصد می کنند و سوار بر کشتی‬ ‫راهی این کشور می شــوند و بر اثر اتفاقی جان نازنین شان‬ ‫را از دست می دهند‪ .‬خوشــبختی را مثال در مالزی و ترکیه‬ ‫و کشورهای خلیج فارس می بینند‪ .‬من دلم اتیش می گیره‬ ‫وقتــی می بینم هفــت میلیون نفــر از هموطنــان در ایران‬ ‫نیســتند و دسترســی به قرمه سبزی و نون ســنگک یا مثال‬ ‫دسترسی به میدون شــوش ندارند‪ .‬قهوه خونه مش اسمال‬ ‫نمی تونند برند‪ ،‬یا نمی تونند تو خیابون زند شــیراز بهارنارنج‬ ‫بخورند‪ .‬البته تا وقتی که معماری شــهری ما جای خودش‬ ‫را به ساخت دیوارهای بلند و پنجره های دو جداره ان هم با‬ ‫پرده های ضخیم نداده بود که با نصب این پرده ها تاکید داره‬ ‫صدای هیچ همسایه ای و دمای هیچ نوری را به ما نرساند‪،‬‬ ‫تا وقتی که در جامعه ای به شــدت طبقاتی نگاه غالب ما بر‬ ‫این اصل استوار شــود که «توقف بیجا مانع کسب است»‬ ‫ما همچنان در مهاجرت پیشتاز خواهیم بود‪ .‬پیش تر گفتم‬ ‫دلیل اینکه یه عده مثل من مهاجرت نمی کنند این اســت‬ ‫که مثال ما نمی توانیم کوچه ابشار دروازه دوالب خودمان را‬ ‫جمع حزبی نویسندگان در گروهی موسوم به ‪۵۳‬‬ ‫نفر و به حبس افتادن بزرگ علوی‪ ،‬شــاهدیم که‬ ‫صادق هدایت برای چاپ بوف کور اغاز مهاجرتش‬ ‫را در سال ‪ ۱۳۱۵‬با سفر به هند اغاز می کند‪ ،‬حال‬ ‫در مقابل این جنــس از مهاجرت هــا دالیل رفتن‬ ‫نویســندگانی چون «شــهرنوش پارســی پور» و‬ ‫«مرضیه ســتوده» و «قاضــی ربیحاوی»ها هم‬ ‫برای خودشان جالب هستند‪.‬‬ ‫من خیلــی کمتــر از اونم کــه بخواهــم تصمیم‬ ‫هموطنانی کــه مهاجرت کردند را مورد ســرزنش قرار بدم‪.‬‬ ‫به خدا تواضع هم نمی کنم‪ .‬چرا که معتقدم انســان موجود‬ ‫پیچیده و مخیری است و این حداقل اختیار را داره که محل‬ ‫زندگی اش را خودش انتخاب کند‪ .‬اما باز می گویم ادم درجه‬ ‫یک محال است سرزمینش را ترک کند‪ .‬نمی گویم اونهایی‬ ‫که رفتند درجه یک نیستند‪ ،‬توضیح دادم‪ ،‬جمالزاده اگرچه‬ ‫همه عمرش را هم ژنو بود‪ ،‬اما مثال شما ببینید مرحوم فصیح‬ ‫(داستان نویس و مترجم) خب اینجا بود دیگه‪ ،‬تا وقتی هم‬ ‫که از جهان خارج شد همین جا زندگی کرد‪ .‬من به خوبی و‬ ‫بدی کســی کاری ندارم‪ ،‬اما ادمی وقتی اثار اقای فصیح را‬ ‫که می خونه ان موقع هست که احساس می کنه این بابا در‬ ‫مقایسه با جمالزاده چه جهان بینی متفاوتی دارد‪.‬‬ ‫بــا مــروری کوتــاه بــه داســتان های کوتــاه و‬ ‫نمایشــنامه هایی چون «چمدان» بــزرگ علوی‪،‬‬ ‫«اواز کشــتگان» براهنــی‪« ،‬تنگســیر» چوبک‬ ‫که امیر نــادری بر اســاس ان فیلم مانــدگاری را‬ ‫می ســازد‪ ،‬یا همین «عــزاداران بیل» ســاعدی‬ ‫که مهرجویی بر مبنــای یکی از داســتان هایش‬ ‫فیلــم مانــدگار «گاو» را بــه تصویر می کشــد‪ ،‬یا‬ ‫بسیاری دیگر از اثار هوشنگ گلشیری ها و مجتبی‬ ‫مینوی ها همه و همه به دست کسانی نوشته شده‬ ‫است که خالق انها دســته مهاجرینی بودند که با‬ ‫بهانه یا بی بهانه کشورشان را ترک می کنند‪ ،‬با این‬ ‫کثرت جمعیتی برخی بر ایــن باورند که گذراندن‬ ‫یک دوره تکمیلی مهاجرت بر هرکســی که با قلم‬ ‫ســر و کار دارد حکمی واجب اســت‪ ،‬بــا این نظر‬ ‫چقدر موافق هستید؟‬ ‫هرگــز کســی که بــرای تکمیــل تحصیــات یا‬ ‫عمق بخشی به نگاهش سفر می کند مهاجر نیست‪ .‬مهاجر‬ ‫کسی است که از همه علقه های ســرزمینی خودش دست‬ ‫می کشــد و برای زندگی در جایی جدید سرزمین خودش را‬ ‫برای همیشه ترک می کند‪.‬‬ ‫به نظر شــما که کامال به وفــاداری و تعهد جناب‬ ‫ابتهاج و استاد شفیعی کدکنی نسبت به سرزمین‬ ‫خودشان و اداب و رسوم و اعتقادات مردمان ان‬ ‫اشراف کامل دارید‪ ،‬چه فرقی بین سایه ای که در‬ ‫ی که حتی تحمل‬ ‫المان اقامت دارند و جناب شفیع ‬ ‫نیاورده که مدت اقامتش در امریکا حداقل به یک‬ ‫ســال بکشــد و بالفاصله به ایــران بازمی گردند‪،‬‬ ‫وجود دارد؟‬ ‫هیچ تفاوتی ندارنــد! با صحبت هایــی که قبل تر‬ ‫مطرح کردیم می توان در فرق این دو شــاعر بزرگ بگویم‬ ‫شفیعی شاید همان حافظی باشد که هرچند هم اکنون برای‬ ‫دوره های کوتاه‪ ،‬جهت تدریس به ژاپن ســفر می کنند ولی‬ ‫شاعری هستند که عالقه ای به هجرت ندارند و ابتهاج هم‬ ‫همان جمالزاده عزیزی است که گفتم مهاجر نیست و تنها‬ ‫ییالق و قشالق کرده است‪ ،‬چون هیچ اثری در احوال و اثار‬ ‫او از این مهاجرت وجود ندارد‪.‬‬ ‫در عصــر مشــروطه رویکــرد انتقــادی برخــی‬ ‫نویســندگان بــه مســائل روز جامعه‪ ،‬باعث شــد‬ ‫روشــنفکرانی مثل میرزا حبیب اصفهانی و میرزا‬ ‫اقاخــان کرمانی یا بــه علل سیاســی راهی تبعید‬ ‫‪65‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪66‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫شــوند یا ماننــد زین العابدیــن مراغــه ای که در‬ ‫هبوطی خودخواســته بــه قصد تجــارت ولی در‬ ‫اصل به منظــور چــاپ ســیاحتنامه ابراهیم بیک‬ ‫در قاهره و اســتانبول‪ ،‬ترک موطــن می کنند‪ ،‬اما‬ ‫برخی از افراد همچون ابراهیم گلستان که فارغ‬ ‫از گرایشات چپ و راست‪ ،‬هم در داستان نویسی‬ ‫و هم در فیلمسازی جریان ساز بوده و بسیاری از‬ ‫چهره ها همچون فروغ از نزد او برخاسته و شهرت‬ ‫یافته اند‪ ،‬اما جالب است این افراد نیز مهاجرت را‬ ‫برمی گزینند‪ ،‬هرچند اگر تمام اثار گلستان را خط‬ ‫به خط مــرور کنیم صحبتی از اربــاب بد و دهقان‬ ‫فرودســت و از این قبیل اشــارات و اســتعارات‬ ‫سیاســی پیدا نمی کنیم اما به نظر شما نیت این‬ ‫افراد از مهاجرت شان چه می تواند باشد؟‬ ‫من به خانواده گلستان نزدیک هستم‪ .‬من به شدت‬ ‫از ارادتمندان خانم «لیلی گلستان» دختر ابراهیم گلستان‬ ‫و همســر دوســت نازنین و صمیمی ترین دوســتم در تمام‬ ‫این سال ها‪ ،‬یعنی مرحوم نعمت‬ ‫حقیقی هستم‪ .‬مرحوم «فخری‬ ‫گلســتان» خانم فرزانــه و درجه‬ ‫یک را هم که یــک مترجم توانا‬ ‫بــود خیلی خــوب می شناســم‪.‬‬ ‫پیش تر در خصــوص فروغ الزم‬ ‫به یــاداوری می دانم کــه اقای‬ ‫گلستان خودشان گفتند که من‬ ‫هیچ کاری برای فروغ شدن فروغ‬ ‫نکردم‪ .‬به نظر من فــروغ بالقوه‬ ‫فروغ بود‪ ،‬یعنی چه از دوشیز گی‬ ‫خودش که فــروغ هســت و چه‬ ‫وقتــی که همســر پرویز شــاپور‬ ‫نازنین می شــود فروغ هســت و‬ ‫چه وقتــی که کامیــار عزیز تک‬ ‫فرزندشــان که خیلی هــم با من‬ ‫دوست بود به دنیا می اید‪ ،‬فروغ‬ ‫همان فروغ هست‪ .‬حاال وقتی به‬ ‫دلیل فیلمسازی یا هرچیز دیگری‬ ‫این شاعر بزرگ با خانواده اقای‬ ‫گلســتان معاشــرت می کنــد‪،‬‬ ‫ان فروغی کــه ما می شناســیم‬ ‫به فعلیت می رســد‪ .‬بلــه! اقای‬ ‫گلستان‪ ،‬شخصیتی که در حوزه‬ ‫رمان و سینما هر کاری که دلش‬ ‫خواسته کرده به نظر عالقه اش‬ ‫به مهاجرت را در گرایش ایشان‬ ‫به اینکه همه چی شــیک و پیک‬ ‫باشد و ازادی مثال به این نحو باشــد شاید بتوان بیان کرد‪.‬‬ ‫من با اینکه خیلی چیزها را در مورد ایشــون و کوشــکی که‬ ‫مثال ایشان در لندن دارند در جریانش هستم اما نمی خوام‬ ‫بیشــتر از این وارد شــم‪ .‬کوتاه اینکه اقای گلستان خیلی‬ ‫اخالق جایی را که به انجا مهاجرت کردند داره‪ .‬ان اخالق‬ ‫هم بعد از مهاجرتش شــکل نگرفته‪ ،‬چرا که قبل از این هم‬ ‫که بروند‪ ،‬اقای گلستان شبیه همین چیزی که االن هستند‬ ‫بود‪ .‬به نظرم مصداق بارز یک مهاجــر را می توان در اقای‬ ‫گلستان به نظاره نشست‪.‬‬ ‫اینکه برای چی رفته شاید به خاطر این باشد که خیلی‬ ‫به ان جایی که رفته و به اخالقیات رایجی که در اونجا هست‬ ‫شباهت دارند‪ .‬خیلی مثل اونهاست‪ ...‬انها هم یه خلقیاتی‬ ‫دارند دیگه! البته ما کی هستیم که بگوییم این خوبه یا بده‬ ‫اما انها هم واسه خودشون دنیایی دارند‪ .‬ما مثال دائم قربون‬ ‫صدقه هم می ریم اما انها همچین صحنه ای را که از ما ببینند‬ ‫ تعجب می کنند‪ .‬من یادم نمی ره از بچگــی مادرم یه هفته‬ ‫زندگی ما را تعطیل می کرد و می گفت نمی دونم برو ارد بگیر ‪،‬‬ ‫پودرپکینگ پاتول بگیر‪ ،‬شکر بگیر‪ ،‬مغز پسته بگیر که مثال‬ ‫پنجشنبه ای که مهمون داره می یاد خونمون واسش کیک‬ ‫درست کنیم و خالصه هرچی که داریم و نداریم را در بهترین‬ ‫حالت جلوش قطار کنم‪ ،‬اما خارجی هــا چی؟ اصال به این‬ ‫چیزها می خندند‪ .‬می دونی کار اصلــی من وقتی به امریکا‬ ‫رفته بودم چی بــود؟ کار تخصصی مــن اونجا فقط تعجب‬ ‫کردن بود و اینکه این چیزهایی را که می بینم و این اختالف‬ ‫لیل و نهاری ما با انها را با دقت تــو خاطرم نگه دارم تاوقتی‬ ‫خونمون رفتم به عنوان سوغاتی انها را برای مادرم تعریف‬ ‫کنم‪ .‬چون تعجب های مادرم خیلی زیباست‪ .‬اخه می دونی!‬ ‫مادر من خیلی خــوب بلده تعجب کنه‪ .‬من خیلی دوســت‬ ‫دارم مادرم را وقتی از تعجب دهانش باز می شه تماشا کنم‪.‬‬ ‫بســیاری از ترانه ســرایان مهاجر همچون ایرج‬ ‫عطایی و اردالن سرافراز را با وجود قدرت کالم اما‬ ‫نمی توان قدرتمند خواند‪ .‬اما ســیاوش کسرایی‬ ‫که اثاری چــون «ژاله چون شــد» و ترانــه زیبا و‬ ‫وحدت بخش «واال پیامبر» را سروده و انها را هم‬ ‫ما بارها با مناسبت و گاه بی مناسبت از رسانه های‬ ‫کشورمان شنیده ایم نیز به رغم همرنگ نشدن او‬ ‫با کشوری که به انجا ســفر کرده نمی توانیم یک‬ ‫شاعر اصیل ایرانی مطرح کنیم‪ ،‬چرا؟‬ ‫واقعا حیف کســرایی که تمایالت حزبی داشته یا‬ ‫داره‪ .‬واقعا حیف‪ .‬حیــف خیلی ها‪ ...‬همچنــان که حیف‬ ‫ژان پل ســارتر و همســرش خانم ســیمون دوبووار‪ ،‬واقعا‬ ‫حیف احســان طبــری‪ ...‬در غالب کردن اثــار قطعا تاریخ‬ ‫مصرف دار و این یک حقیقت ثابت تاریخی است‪ .‬بسیاری‬ ‫از اثار ســارتر را با وجود اینکه گروه های نمایش بزرگی اجرا‬ ‫می کنند اما در نتیجه یک کار نخ نمایی است که می بینیم‪.‬‬ ‫این جانبداری های سیاسی و حزبی شدن هست که ادم را به‬ ‫این فالکت می اندازه و به این نخ نمایی می رسونه‪.‬‬ ‫به عنوان سوال اخر از انگیزه خودتان در خصوص‬ ‫اینکــه با وجــود پیشــنهادات و موقعیت هایی که‬ ‫همیشه هم برایتان فراهم بوده ولی شما را راضی‬ ‫نکرده که زیست در زادگاه تان را به زندگی در جای‬ ‫ی ترجیح دهید‪ ،‬قدری سخن بگویید ‪.‬‬ ‫دیگر ‬ ‫اول اینکه من از اول انقالب تا همین االن الاقل‬ ‫ســالی یکی‪ ،‬دو مرتبه از امریــکا و نمی دونــم از المان برام‬ ‫دعوتنامه می اد‪ .‬درحال حاضر اگرچه یه کمی مثل ســابق‬ ‫نیست اما سالی نبوده که دعوتنامه و مزایای ذکر شده اقامتی‬ ‫و کاری برای من و خانواده ام نفرســتند‪ .‬جدای از اینها من‬ ‫همین ســفر امریکایی که رفتــه بــودم در بهترین موقعیت‬ ‫بودم‪ .‬خدا می دونه که چه سفری رفتم و چقدر به من خوش‬ ‫گذشت‪.‬‬ ‫اما واقعــا باور کنید مــن لحظه شــماری می کردم که‬ ‫زود برگردم و این یک اغراق شــاعرانه نیســت؛ مثال بلیت‬ ‫برگشــت من چون این طور بود که از اونجا قرار بود ابتدا به‬ ‫مصر بروم و بعد از طریق یونان به تهران بیام‪ ،‬می نشستم و‬ ‫می گفتم با این احتساب من ‪ 25‬روز و ‪ 25‬ساعت و چند دقیقه‬ ‫دیگه قراره ســوار فالن هواپیما بشم‪ .‬خیلی پیش می اومد‬ ‫گوشــه ای کز می کردم و گریه ام‬ ‫می گرفت‪ .‬می گفتــم اگه همین‬ ‫االن هم همه چیز فراهم بشه که‬ ‫به تهران برگردم‪ ،‬الاقل ‪ 24‬ساعت‬ ‫طــول می کشــه و بعد بابــت این‬ ‫دوباره اشک می ریختم‪ .‬من بچه‬ ‫مهاجرت نیستم! من توانایی این‬ ‫را ندارم که غیر از اینجا زندگی کنم‪.‬‬ ‫بعد از انقالب مــن تو لندن زندگی‬ ‫می کردم و اتاقی داشــتم و عبایی‬ ‫و صفحه ای و یک ســری وسایل‬ ‫شخصی‪ .‬توی روزنامه ایران پست‬ ‫(با مدیریت احمد شکرنیا) هم یه‬ ‫چیزهایی می نوشتم و توی فرانسه‬ ‫هم ضمن اینکه عالیقی داشتم‪،‬‬ ‫درســم را هــم می خونــدم‪ .‬یعنی‬ ‫فکر کن که من تو هفته چهار روز‬ ‫پاریس بودم و مابقی روزها را برای‬ ‫کارم و بعضــی از کالس هایــم به‬ ‫لندن می رفتم‪ .‬خیلی از دوستانم‬ ‫ان ســال ها خودکشــی کردنــد!‬ ‫اما یک دوستی داشــتم که توی‬ ‫ســفارت ایران کار می کــرد و ان‬ ‫زمان هم که موبایل و این حرف ها‬ ‫نبود اما ان دوســتم در ماشــینش‬ ‫تلفن داشت و من وقتی نمی شد با‬ ‫ایران صحبت کنم و خیلی سخت‬ ‫می شد ارتباط برقرار کرد‪ ،‬همیشه‬ ‫سوار ماشینش می شــدم و این دوست عزیز لطف می کرد و‬ ‫برام شماره ایران را می گرفت‪ ...‬من االن در این سن و سال‬ ‫از دفتر کارم که می خواهم به خانه بروم‪ ،‬حتما باید به مادرم‬ ‫زنگ بزنم که مثال رسیدم خانه‪.‬‬ ‫برای همین من اصال معنی مهاجرت را نمی تونم درک‬ ‫کنم‪ .‬یعنی هیچ وقت تصویری از جهان و حتی از بهشت غیر‬ ‫از ایران ندارم‪ .‬من اصال تصورش را هم نمی تونم بکنم‪...‬‬ ‫من کســی نیســتم که بتونم از ایران برم‪ ،‬با هر شرایطی که‬ ‫باشه همین جا زندگی می کنم‪ ...‬با هر شرایطی هست زندگی‬ ‫می کنم‪ .‬به جان باران‪ ،‬به روح تختی‪ ،‬به جان مادرم من شاید‬ ‫سال ها دچار یک بیماری شده بودم و شــوربختانه کابوسم‬ ‫این بود که خواب می دیدم که من خارج ام و دیگه نمی تونم‬ ‫برگردم ایران‪ ...‬چی بگم‪ ،‬نمی تونم دیگه! الاقل وقتی من‬ ‫ی که از سر گور من می وزه‪ ،‬به زلف‬ ‫اینجا خاک می شم نسیم ‬ ‫هموطنانم گره می خوره‪ ،‬ولی اونجا چی؟ غریبی در غریبی‬ ‫در غریبی‪...‬‬ ‫ورزش‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫ی‬ ‫ک‬ ‫استقاللوپر سپولیس همچناندولتیمی مانند‬ ‫ورزش‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫جفت خالی‪ ،‬پوچ‬ ‫بازگشت به نقطه صفر‬ ‫مزایده لغو شد‪ .‬روشی که چهاربار از سوی سازمان خصوصی سازی تکرار‬ ‫شد اما پرسپولیس و استقالل به فروش نرســید‪ .‬این دو باشگاه با اعالم‬ ‫رسمی دولت مجددا تحت پوشش وزارت ورزش قرار گرفتند‪ .‬ایا این پایان‬ ‫راه است؟ وزیر اقتصاد و دارایی از تنفس چندماهه سخن گفته اما بعید به‬ ‫نظر می رسد دولت سرخابی ها را رها کند‪.‬‬ ‫اقای وزیر! توقع داشتم پل بسازید‬ ‫امضای کدام مدیرعامل استقالل یا‬ ‫پرسپولیس اعتبار دارد؟‬ ‫پاکت ها را برعکس باز کردند‬ ‫شیوه اداره استقالل و پرسپولیس‬ ‫غیر قانونی است‬ ‫طرح استیضاح اماده است‬ ‫استقالل و پرسپولیس در استانه‬ ‫نابودی هستند‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪69‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ورزش‬ ‫واگــذاری دو باشــگاه اســتقالل و پرســپولیس از‬ ‫دستورکار خارج شــد‪ .‬چهار مزایده بی سرانجام باعث شد تا‬ ‫وزیر امور اقتصادی و دارایی این خبر را اعالم کند‪ .‬طیب نیا‬ ‫با اشاره به پرطرفدار بودن دو باشگاه استقالل و پرسپولیس‬ ‫سعی کرد منتفی شــدن روش مزایده را توجیه کند؛ «وضع‬ ‫این دو باشگاه با میلیون ها هوادار و تماشاگر برای ما اهمیت‬ ‫ویژه ای دارد‪ .‬دولت‪ ،‬وزارت ورزش و جوانان و وزارت امور‬ ‫اقتصادی و دارایی نمی توانند به سرنوشــت این دو باشگاه‬ ‫بی توجه باشــند بنابراین بنا نداشتیم که به هر قیمت این دو‬ ‫باشگاه را واگذار کنیم‪».‬‬ ‫رئیــس ســازمان خصوصی ســازی نیز با اعــام این‬ ‫نکته که اهلیت خریداران اثبات نشده اعالم کرد‪ 2 « :‬ماه‬ ‫وقفه در خصوصی سازی دو باشــگاه اتفاق می افتد و بعد از‬ ‫فصل نقل و انتقاالت‪ ،‬دوباره ماجرای خصوصی ســازی در‬ ‫دســتورکار قرار خواهد گرفت‪ .‬این تصمیمی شــجاعانه و‬ ‫دشوار برای سازمان خصوصی سازی بود که البته به دالیل‬ ‫مختلف نمی تواند درباره عدم اهلیت خریداران دو باشگاه‬ ‫شفاف ســازی کند‪ .‬با این حــال این تصمیم برای اســیب‬ ‫ندیدن هر دو باشــگاه اعالم شــده تا دوره حساس انتخاب‬ ‫ســرمربی و بازیکنان به اتمام برســد و انگاه شــرایط دوباره‬ ‫با حضور خریداران بررســی شــود‪ .‬پس از ماه هــا انتظار‪،‬‬ ‫واگــذاری دو باشــگاه پرســپولیس و اســتقالل به بخش‬ ‫خصوصی نتیجه ای در پی نداشــت و هر ‪ ۴‬متقاضی خرید‬ ‫این باشــگاه از مزایده کنار گذاشــته شــدند‪ .‬این در حالی‬ ‫ورزش‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫واگذاری دو باشــگاه اســتقالل و پرسپولیس از‬ ‫دستورکار خارج شــد‪ .‬چهار مزایده بی سرانجام‬ ‫باعث شد تا وزیر امور اقتصادی و دارایی این خبر‬ ‫را اعالم کند‪ .‬طیب نیا با اشاره به پرطرفدار بودن‬ ‫دو باشــگاه اســتقالل و پرســپولیس سعی کرد‬ ‫منتفی شدن روش مزایده را توجیه کند؛ «وضع‬ ‫ایندوباشگاهبامیلیون هاهواداروتماشاگربرای‬ ‫ما اهمیت ویژه ای دارد‪».‬‬ ‫است که سازمان خصوصی ســازی قبال اعالم کرده بود که‬ ‫این دو باشگاه قبل از شــروع فصل جدید لیگ برتر قطعا به‬ ‫بخش خصوصی واگذار خواهند شد‪ .‬برای خرید استقالل‬ ‫شرکت سرمایه گذاری سمند که از شرکت های زیرمجموعه‬ ‫ایران خودرو محسوب می شود با رد شدن اهلیت نتوانست‬ ‫این باشگاه را در اختیار بگیرد‪.‬‬ ‫بــرای خرید باشــگاه پرســپولیس هم ســه شــرکت‬ ‫اســتیل اذین ایرانیان‪ ،‬نیوان ابتکار و بهنام پیشــرو کیش‬ ‫پیشــنهاد دادند که در نهایــت انها هم در ایــن زمینه ناکام‬ ‫ماندنــد‪ .‬علــی اشرف پوری حســینی‪ ،‬رئیــس ســازمان‬ ‫خصوصی سازی در مورد لغو مزایده چهارم می گوید‪« :‬یکی‬ ‫از ســه شــرکتی که متقاضی خرید پرسپولیس شــده بود‪،‬‬ ‫پیشــنهاد قیمتش در مزایده مطرح نشد و شرکت سمند هم‬ ‫شرایطش مشابه شرکت استیل اذین در مزایده سوم بود زیرا‬ ‫پس از استعالم هایی که گرفتیم‪ ،‬اهلیت این شرکت تایید‬ ‫نشد‪ .‬در مورد ســایر شــرکت ها هم اهلیت انها احراز نشد‪ .‬‬ ‫در مزایده چهارم سرخابی ها شرکت ســرمایه گذاری سمند‬ ‫برای باشگاه استقالل مبلغ ‪ 290‬میلیارد و ‪ 500‬هزار تومان‬ ‫را پیشنهاد داد و رقم پیشنهادی شــرکت استیل اذین یکی‬ ‫از سه خریدار پرســپولیس حدود ‪332‬میلیارد تومان بود که‬ ‫اهلیت انها تایید نشد ‪» .‬‬ ‫اما انگار واقعیت چیز دیگری است‪ .‬هیات مدیره جدید‬ ‫دو باشگاه اســتقالل و پرســپولیس معرفی شده و خبری از‬ ‫واگذاری نیســت‪ .‬هر چند مدیران تاکید دارند که بازگشت‬ ‫این دو باشگاه به روش قبلی تا پایان فصل نقل و انتقاالت‬ ‫خواهد بود اما چه کسی است که نداند سرخابی ها همچنان‬ ‫قرار است به شیوه ای دولتی اداره شوند‪.‬‬ ‫بازگشت به نقطه صفر‬ ‫دو باشگاه استقالل و پرسپولیس درحالی دست به دست‬ ‫شده و از امیررضا خادم به گروه جدید واگذار شدند که دوباره‬ ‫به نقطه صفر تصمیم گیری بازگشته اند و یک سال را برای‬ ‫پیشرفت یا هر حرکت مثبتی از دست داده اند‪.‬‬ ‫کنار گذاشته شدن خادم از مسئولیت هایش در قبال‬ ‫استقالل و پرسپولیس‪ ،‬تنها یک برکناری یا رفع مسئولیت‬ ‫ساده نیســت ‪ .‬این برکناری دو وجه عمیق و دو نشانه دارد‪،‬‬ ‫اول؛ رصد شــدن و دیده شــدن نظر مردم توسط مسئوالن‬ ‫باالدست و دوم؛ بررسی اوضاع این دو تیم که نشان می دهد‬ ‫بازگشت به شیوه دولتی صورت گرفته است؛ نقطه سر خط‪.‬‬ ‫وجود شــبکه های مجازی حاال این حسن را دارد که‬ ‫هر مقام مســئولی در هر نقطه ای دیده بان هــای فراوانی‬ ‫دارد و به شدت توسط میلیون ها نفر کنترل و ارزیابی کیفی‬ ‫می شود و فورا بازتاب تصمیم های مسئوالن و واکنش ان بر‬ ‫جامعه دیده می شود‪ .‬بنابراین برکناری خادم از راس دو تیم‬ ‫مطرح پایتخت مگر با نظر مردم صــورت نگرفت؛ نظراتی‬ ‫که به شــدت انتقادی بودند و پرسشــگر؛ اینکه چرا دو تیم‬ ‫استقالل و پرسپولیس به چنین وضعیتی دچار شده اند‪ .‬در‬ ‫واقع برکناری خادم را می توان به پاسخ وزیر ورزش نسبت به‬ ‫انتقادهای مردم مربوط دانست‪.‬‬ ‫اما ایــن برکناری هم توجیه مناســبی برای بازگشــت‬ ‫ســرخابی ها به دامن دولت نیســت‪ .‬گویی این دو باشگاه‬ ‫پرطرفدار پس از کشمکش های فراوان دوباره به نقطه صفر‬ ‫ارجاع داده شده اند‪ .‬سال ها بحث ورود بخش خصوصی به‬ ‫ورزش مطرح بود‪.‬قرار بود هدایت ایــن جریان را امیررضا‬ ‫خادم بر عهده بگیرد اما تمامی اقدامات خادم به بن بســت‬ ‫رســید و به این ترتیب اسپانســرها و اعضای هیات مدیره و‬ ‫مدیرعامل های متعدد ســرخابی ها نه تنها به توسعه این دو‬ ‫باشــگاه کمکی نکردند‪ ،‬بلکه با همان شیوه سنتی به اداره‬ ‫این دو تیم پرداختند‪.‬‬ ‫اما کنار رفتن خــادم از پروژه تصمیم ســازی در مورد‬ ‫استقالل و پرســپولیس چه تغییراتی را ایجاد خواهد کرد؛‬ ‫ایا جانشین خادم ایده ها و برنامه های بهتری از خادم دارد یا‬ ‫قرار است مسیر خادم را طی کند؟ ایا او روش مزایده را اجرا‬ ‫می کند یا ســلیقه ای عمل می کند؟ هر چه هست‪ ،‬داستان‬ ‫اســتقالل و پرســپولیس ایــن روزها همچون ســال های‬ ‫گذشته‪ ،‬داستان خوشی نیست‪.‬‬ ‫نحوه حضور هواداران استقالل و پرسپولیس در لیگ‬ ‫چهاردهم در ورزشــگاه ها نشان داد که ســرخابی ها حال و‬ ‫روز خوشــی ندارند و دیگر مثل گذشــته بیش از ده ها هزار‬ ‫تماشاگر برای دیدن بازی تیم شــان به ورزشگاه نمی روند‪.‬‬ ‫فاصلــه هواداران با اســتقالل و پرســپولیس زیاد شــده و‬ ‫تصمیماتی که طی سال های اخیر اتخاذ شده به شدت این‬ ‫شکاف افزوده است‪.‬‬ ‫در لیــگ چهاردهــم رکــورد کم اســتقبال ترین‪ ،‬از‬ ‫دیدارهای پرســپولیس و استقالل شکســته شد‪ ،‬در حالی‬ ‫که اوایل فصــل چهاردهم بــود که گفته بودند قرار اســت‬ ‫ســرخابی ها عاقبت به خیر شــوند و مشکالت شــان پایان‬ ‫پیدا کند‪ .‬اما نه تنها این شعار عملی نشــد‪ ،‬بلکه هر دو تیم‬ ‫سرشناش پایتخت در مسیر زوال قرار گرفتند‪ .‬زوالی که از‬ ‫شکاف عمیق بین هواداران دو تیم اغاز شده و خدا می داند‬ ‫که سرانجام این شکاف به کجا ختم خواهد شد‪.‬‬ ‫خودکفا شدن استقالل و پرســپولیس پیش از شروع‬ ‫لیگ چهاردهم با طرح های اکادمیک‪ ،‬خوراک خوبی بود‬ ‫که به رســانه ها و هواداران و کارشناسان فوتبالی داده شد‪،‬‬ ‫اما با شروع مســابقات لیگ همه چیز شکل دیگری به خود‬ ‫گرفت و تضاد اشــکاری بین شــعارها و واقعیت ها به چشم‬ ‫خورد‪ .‬استقالل و پرســپولیس چه در زمین مسابقه و چه در‬ ‫حوزه مدیریتی شــان با بدترین مســائل روبه رو شدند و این‬ ‫همان نقطه صفر بود‪.‬‬ ‫کم کــم ارتبــاط ســکوها و ســرخابی ها کــم رنگ تر‬ ‫شــد و در لیگ چهاردهــم روزهایی بود که برای تماشــای‬ ‫دیدارهای استقالل و پرسپولیس کمتر از پنج هزار هوادار‬ ‫به ورزشگاه ها رفتند؛ تیم های بزرگ فوتبالی ایران که روزی‬ ‫از هوادار به عنوان ســرمایه اصلی خود یاد می کردند‪ ،‬حاال‬ ‫بدون هوادار تنبیه ســختی را پشت ســر می گذاشتند‪ .‬اما‬ ‫قرارهای دولت در مورد استقالل و پرسپولیس با هواداران‬ ‫چیز دیگری بود؛ قرار بود استقالل و پرسپولیس خصوصی‬ ‫شوند‪ ،‬قرار بود هر دو تیم به لحاظ مالی خودکفا شده و دیگر‬ ‫ برای تامین بودجه شان از دولت کمک نخواهند‪ .‬قرار بود که‬ ‫مدیران الیق به راس کار بیایند و مدیریت اکادمیک بر امور‬ ‫دو باشگاه حاکم شود؛ خیلی چیزها قرار بود که صورت بگیرد‬ ‫اما هیچ یک محقق نشــد؛ شــوی تبلیغاتی برای واگذاری‬ ‫اســتقالل و پرســپولیس چند ماهی همه را درگیر خودش‬ ‫کــرد و در پایان هم بی نتیجه به پایان رســید‪ .‬اســتقالل و‬ ‫پرسپولیس بالتکلیف هســتند اما هر روز شاهدیم که اخبار‬ ‫گوناگونــی از وزارت ورزش در مورد شــیوه مدیریتی انها به‬ ‫گوش می رسد‪ .‬سریالی که چند ســالی کلید خورده و هر بار‬ ‫به یک بهانه خاص و کامال غیر فوتبالی برای سرخابی ها به‬ ‫بن بست می رسد‪.‬‬ ‫پوری حســینی‪ ،‬رئیس ســازمان خصوصی سازی در‬ ‫مورد نحوه اداره این دو باشگاه در ماه های اینده می گوید‪:‬‬ ‫«برای واگذاری ســرخابی ها دوماه تنفس اعالم می کنیم‬ ‫اما به جهــت انکــه این دو تیــم اســیب نبینند و ســازمان‬ ‫خصوصی ســازی متهم به بالتکلیف گذاشــتن این تیم ها‬ ‫نشود‪ ،‬اســتقالل و پرســپولیس همچنان در اختیار وزارت‬ ‫ورزش بوده و این باشــگاه ها می توانند نقل و انتقاالت را با‬ ‫همین شکل در این فصل انجام دهند‪».‬‬ ‫پوری حســینی در مورد اینکه ایا مزایــده دیگری قرار‬ ‫اســت برگزار شــود‪ ،‬تاکید می کند‪« :‬در هیــات واگذاری‬ ‫همیشه بحث واگذاری این دو باشگاه مطرح است اما اگر‬ ‫مجلس قانونی وضع کند‪ ،‬باید طبق قانون عمل کنیم‪ .‬قرار‬ ‫شد که استقالل و پرسپولیس در دو ماه اینده مشکلی برای‬ ‫بستن تیم نداشته باشند و ‪135‬نماینده مجلسی که خواستار‬ ‫تغییر در نحــوه واگذاری این دو باشــگاه شــده اند‪ ،‬روش‬ ‫جدیدی در پیش بگیرند‪».‬‬ ‫ورزش‬ ‫استقالل و پرسپولیس حاال بدون مالک قانونی روزگار‬ ‫سپری می کنند‪ ،‬درســت مثل روزهای تلخ و سیاهی که در‬ ‫جریان لیگ چهاردهم داشتند؛ بالتکلیف و بدون پشتوانه‬ ‫جدی‪ .‬لیگ برتر پانزدهم قرار است هشت مرداد اغاز شود‬ ‫و پرسپولیس و استقالل تا شروع نخستین مسابقه شان در‬ ‫لیگ بعدی زمان زیادی ندارند‪.‬‬ ‫وزارت ورزش مهم ترین تصمیــم را برای فصل اینده‬ ‫ســرخابی ها به همان ســبک و سیاق گذشــته اتخاذ کرد و‬ ‫مدیریت این دو باشگاه را بر عهده گرفت‪ .‬این در حالی است‬ ‫که وزارت ورزش بابت سیاست هایی که قبل از شروع فصل‬ ‫چهاردهم در مــورد انتخاب هیات مدیره دو باشــگاه به کار‬ ‫گرفت ســخت مورد انتقاد بود اما ترجیح داد که همان راه و‬ ‫همان سیاست را دنبال کند‪.‬‬ ‫باشــگاه های اســتقالل و پرســپولیس در شرایطی‬ ‫همچنان بدون ثبــات مدیریتی الزم بــه فعالیت های خود‬ ‫ادامه می دهند و وزارت ورزش یا بــه عبارتی بهتر دولت نیز‬ ‫اشــکارا پرده از سیاســت خود در قبال اداره این دو باشگاه‬ ‫برداشته است‪ .‬دولت نمی خواهد این دو باشگاه را از دست‬ ‫بدهد‪.‬‬ ‫اما در عین حال پرسش هواداران از وزارت ورزش این‬ ‫است که ایا اراده ای برای سر و سامان دادن به سرخابی ها‬ ‫وجود دارد یا خیر؟‬ ‫شــواهد مردم را مایوس می کند‪ .‬مسیر خوب نیست‬ ‫و هر سال هم بدتر از ســال قبل می شــود‪ .‬باید تاکید کرد‬ ‫مسیری را که وزیر دولت تدبیر و امید در پیش گرفته‪ ،‬امید ها‬ ‫را به خیل میلیونی هواداران این دو تیم ارائه نکرده است‪.‬‬ ‫به انتخاب ها و استراتژی ها و تعیین و تکلیف ها دقت‬ ‫کنید و به یاد بیاورید که استقالل و پرسپولیس دو سال است‬ ‫حتی مدیرعامل کامل هم ندارند‪.‬‬ ‫به ســال گذشــته رجوع کنید‪ ،‬رحیمی مدیر عامل شد‬ ‫و یکی‪ ،‬دو ماهــی کار کرد و اســتعفا داد و گفــت وزارت و‬ ‫یک بســاز و بفروش در کار من دخالت می کنند‪ ،‬پس از ان‬ ‫منتقمــی و طاهری و نژاد فــاح و دوباره منتقمــی و باز هم‬ ‫طاهری سرپرست و قائم مقام شــدند و البته هرگز به عنوان‬ ‫مدیر عامل کامل حکم نگرفتند تا بازیکنان و مربیان و حتی‬ ‫هواداران بدانند که انها ماندنی نیســتند و خود اینها هم به‬ ‫همین دلیل ســاده نتوانند قدم از قدم بردارنــد و برنامه ای‬ ‫بلند مدت بچینند‪.‬‬ ‫در اســتقالل اوضــاع کمی بهتــر بود‪ ،‬این باشــگاه‬ ‫مدیرعامل داشــت اما مدیرعاملی که در دفتــر وزیر با نظر‬ ‫معاون وزیر تصمیم می گیرد‪.‬‬ ‫با چنین سیاست هایی نمی توان این دو باشگاه را سر‬ ‫و ســامان داد‪ ،‬با چنین رویکردهایی نمی توان این دو تیم‬ ‫را مســتقل و محکم کرد و البته بدیهی ترین تبعات این نوع‬ ‫مدیریت خاص ان است که هیچ بازیکنی نمی تواند به اینده‬ ‫خود و قراردادی که می بندد مطمئن باشد‪ .‬این موضوع مانع‬ ‫از قرارداد های بلند مدت خواهد شد‪.‬‬ ‫این در حالی اســت که معاون وزیر ورزش می گوید‪:‬‬ ‫«ان شاءالله تکلیف هر دو باشگاه به زودی مشخص خواهد‬ ‫شــد و دولت نیز بــه وزارت ورزش و جوانــان تکلیف کرده‬ ‫حمایت کاملی از این دو تیم صورت گیرد‪».‬‬ ‫امــا دیگــر جریان های سیاســی نیــز چنــدان بیکار‬ ‫ننشســته اند‪ .‬با تعلیقی که حاال دوباره گریبان اســتقالل و‬ ‫پرسپولیس را گرفته این علیرضا دبیر اســت که از امادگی‬ ‫شــهرداری تهران برای اداره امور این دو باشــگاه ســخن‬ ‫می گوید‪« :‬شورای شهر و شــهرداری تهران این امادگی و‬ ‫توان را دارند که دغدغه هــای میلیون ها هوادار تهرانی دو‬ ‫تیم پایتخت را برای همیشــه حل کنند‪ .‬ما در شورای شهر‬ ‫به عنوان بخشی از بدنه شــهر و ورزش کشور نگران شرایط‬ ‫این روزهای استقالل و پرســپولیس هستیم‪ .‬دو تیمی که‬ ‫محبوب ترین باشــگاه های پایتخت هستند و سرمایه های‬ ‫معنوی شــهرمان محسوب می شــوند‪ .‬بدون شک دغدغه‬ ‫هواداران این دو تیم‪ ،‬دغدغه مدیران شــهری تهران هم‬ ‫هست‪.‬‬ ‫به رغــم اینکــه شــهرداری تهــران به عکــس دیگر‬ ‫شهرســتان ها‪ ،‬تا به حال غیر از ورزش شــهروندی ورودی‬ ‫به ورزش قهرمانی نداشــته اما همیشه دغدغه های ورزش‬ ‫قهرمانــی تیم هایی چون اســتقالل و پرســپولیس وجود‬ ‫داشته و در ادوار مختلف‪ ،‬شــهرداری سعی کرده برای این‬ ‫باشگاه ها‪ ،‬کمک هایی که خواسته اند را انجام بدهد‪ .‬حاال‬ ‫هم باتوجه به بی ســرانجام ماندن بحث واگذاری دو تیم‪،‬‬ ‫در مجموعه شهرداری این امادگی را داریم تا اداره این دو‬ ‫تیم را بر عهده بگیریم‪ ،‬تمام هزینه های شان را بپردازیم و‬ ‫دغدغه های مدیریتی شان را برطرف کنیم‪ ».‬این گفته ایا‬ ‫به این معناست که شهرداری می خواهد این دو تیم را بخرد؟‬ ‫علیرضا دبیر می گوید‪« :‬نه؛ مــا حاضریم در صورت‬ ‫وجود این اراده مدیریتی در دولت و وزارت محترم ورزش‪،‬‬ ‫تمامی دغدغه های مالــی و مدیریتی این دو تیم را برطرف‬ ‫کنیم و این دو باشگاه را با کمک شهرداری به سمت رسیدن‬ ‫به باشگاه هایی مدرن و درامدزا پیش ببریم تا در اینده بتوانند‬ ‫خودکفا شــوند‪ .‬یعنی اینکه ســاختارهای باشگاهی شــان‬ ‫تکمیل شود‪ ،‬از نظر اماکن تمرینی به سرانجامی برسند و‪ ...‬‬ ‫در بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا‪ ،‬شهرداری ها در تعاملی‬ ‫ویژه با تیم های محبوب شهرشــان هستند‪ .‬تیم هایی مثل‬ ‫اینتر و میالن به طور مشترک از ورزشگاه سن سیرو استفاده‬ ‫می کنند کــه متعلق به شــهرداری اســت و هزینه هایش را‬ ‫می پردازد و شــهرداری هایی چون دورتمونــد و‪ ...‬هم به‬ ‫باشــگاه های بزرگ اروپایی کمک کردند تا بتوانند ساختار‬ ‫باشگاهی شان را سامان بدهند‪».‬‬ ‫اما خبرگزاری ایســنا در مــورد این ادعا بــا رحمت الله‬ ‫حافظی یکی از اعضای اصولگرای شــورای شــهر تهران‬ ‫گفت وگو کرده است‪ .‬وی که سابقه ریاست بر سازمان تامین‬ ‫اجتماعی را در دوره ریاســت جمهوری محمود احمدی نژاد‬ ‫علیرضا‬ ‫ ‬ ‫داشــته در واکنش به پیشــنهاد حبیب کاشــانی و‬ ‫دبیر بــرای واگذاری مدیریت اســتقالل و پرســپولیس به‬ ‫شهرداری تهران گفته است‪ ،‬این تصمیم یک بازی سیاسی‬ ‫برای انتخابات اســت‪« :‬در این فضا چطور ممکن اســت‬ ‫که شــهرداری وارد فضای باشــگاهداری شــود؟ سازوکار‬ ‫مناسبی برای تحقق این پیشــنهاد وجود ندارد و از انجایی‬ ‫که زمینه های الزم برای تحقــق این وعده وجود ندارد بعید‬ ‫می دانم اعضای شورای شهر هم این موضوع را بپذیرند‪».‬‬ ‫در هفته گذشته حبیب کاشانی و علیرضا دبیر دو عضو‬ ‫ شورای شهر تهران پیشنهاد داده بودند که دولت مدیریت و‬ ‫هزینه های دو تیم محبوب پایتخت را به شهرداری بسپارد و‬ ‫دیگر دغدغه هزینه ها و مدیریت و زیرساخت های این تیم ها‬ ‫را نداشته باشد اما این پیشنهاد انها حاال با واکنش تند یکی‬ ‫دیگر از اصولگرایان شورا مواجه شده است‪ .‬اصولگرایی که‬ ‫در جناح منتقد سیاست های شهردار تهران قرار می گیرد و‬ ‫البته بارها با علیرضا دبیر در این دو سال شورا وارد درگیری‬ ‫کالمی و رسانه ای شده اند‪.‬‬ ‫محمدرضا گرشاســبی مدیرکل اداره ورزش و جوانان‬ ‫اســتان تهران گفته اســت‪« :‬دو باشــگاه پرســپولیس و‬ ‫اســتقالل تا زمان مزایــده بعدی زیــر نظــر اداره ورزش و‬ ‫جوانان استان تهران هستند‪ » .‬این اظهارات نشان می دهد‬ ‫که دولــت می داند چه مســیری را طی می کند‪ .‬درســت یا‬ ‫غلط بودن این مســیر اما همچنان به محل مناقشــه میان‬ ‫فوتبالی ها تبدیل شده است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪71‬‬ ‫اقای وزیر! توقع داشتم پل بسازید‬ ‫امضای کدام مدیرعامل استقالل یا پرسپولیس اعتبار دارد؟‬ ‫بهمن فروتن‬ ‫ورزش‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫‪2‬‬ ‫مربی فوتبال‬ ‫فوتبــال مــا از کل مناســبات اجتماعی‪ ،‬سیاســی و‬ ‫اقتصادی ما جدا شده است‪ .‬انجایی که ما توقع داریم کارها‬ ‫درست انجام شود به هیچ وجه درست انجام نمی شود‪ .‬هر دو‬ ‫باشگاه که از بزرگترین تیم های فوتبال ما هستند از سال ها‬ ‫پیش بدهکاری دارنــد‪ .‬می خواهم برای شــما مثالی بزنم؛‬ ‫می خواهند این طــرف رودخانه را به ان طــرف‪ ،‬با یک پل‬ ‫وصل می کنند؛ بعضی جاها کنده درخت و اگر عرض رودخانه‬ ‫طوالنی تر باشد دو تا کنده بیشــتر درون اب می اندازند یا به‬ ‫ان نقطه می رسند که با پل های اساســی این طرف را به ان‬ ‫طرف وصل می کنند‪.‬‬ ‫یک پل در امل وجود دارد که المان ها ‪ 60‬سال پیش‬ ‫ان را ساخته اند‪ .‬اخیرا المانی ها به امل رفته و گفته بودند از‬ ‫این تاریخ به بعد این پل دیگر بیمه ما نیست‪ .‬هر کاری یک‬ ‫پایه و اساسی دارد‪ .‬در ایران همه می گوییم ساختار‪ ،‬ساختار‪،‬‬ ‫ساختار‪ .‬در صورتی که نمی دانیم ساختار را ادم ها می سازند‪.‬‬ ‫ســاختار که به خودی خود عوض نمی شــود‪ .‬بــرای ایجاد‬ ‫ساختار مناسب باید ادم جمع کرد‪ .‬احساس می کنم وزارت‬ ‫ورزش و جوانان وظایف بسیار سنگینی دارد و می بایست به‬ ‫درستی به مسائل مربوط به جوانان‪ ،‬فوتبال و باشگاهداری‬ ‫بپردازد‪ .‬من با اینکه طرفدار وزیر ورزش هستم انتقادهایی‬ ‫هم دارم‪ .‬چرا طرفدار او هســتم؟ او مبارزه با فساد در ورزش‬ ‫را در اولویت قرار داد‪ .‬اما در کارهایی که انجام شده طرفدار‬ ‫او نیســتم‪ .‬وقتی عملکــرد را می بینم طرفــداری ام را کنار‬ ‫می گذارم‪ .‬استقالل و پرسپولیس درست جریان این طرف و‬ ‫ان طرف رودخانه است‪ .‬احساس می کنم برای رفع تکلیف‬ ‫دو تا کنده درخت درون اب انداخته اند و فکر می کنند مساله‬ ‫این دو باشگاه با این دو تا درختی که درون اب انداخته اند حل‬ ‫می شود‪ .‬در صورتی که با این عملکرد و این پلی که اقایان‬ ‫ساخته اند نه ا سبی با بارش می تواند عبور کند نه کامیونی با‬ ‫محمولهاش‪ .‬این راه چاره نیست‪ .‬صرفا به این دلیل است که‬ ‫چند روزی روزنامه ها به فروش برسد‪ .‬حاال اگر بخواهیم در‬ ‫مورد مردم حرف بزنیم باید بپذیریم که مردم هم از روی این‬ ‫پل عبور می کنند‪ .‬انها می تواننــد از روی یک پل نامطمئن‬ ‫عبور کنند و تلوتلو خوران درون رودخانه بیفتند و غرق شوند و‬ ‫باز همین مردم می توانند از روی یک پل مستحکم عبور کنند‬ ‫و به سالمت هم به مقصد برسند‪ .‬پرسپولیس در حال حاضر‬ ‫با هشت نفر تمرین می کند‪ .‬موقعی که از ابگوشت صحبت‬ ‫کردم خیلی ها که درک باالیی نداشتند شروع کردند به مسخره‬ ‫کردن این حــرف‪ .‬در حالی کــه مثال من خیلی درســت و‬ ‫حرفه ای بود‪ .‬گفتم شما وقتی می خواهید یک ابگوشت لذیذ‬ ‫بخورید باید زمان بدهید که نخودها و لوبیاهای درون ظرف‬ ‫شما خوب پخته شود و جا بیفتد‪ .‬به پرسپولیس و استقالل‬ ‫نگاه کنید؛ هر وقت یکــی تصمیم گرفت که ابگوشــت بار‬ ‫بگذارد بالفاصله اقایان نخود لوبیاهای نیم پز شده را دراوردند‬ ‫و نخود لوبیاهای تازه را درون ظرف این دو باشگاه ریختند‪.‬‬ ‫پس چه زمانی این دو تیم باید برای مردم به تیم تبدیل شود؟‬ ‫بنابراین به این نتیجه می رسیم که هیچ کار اساسی در این دو‬ ‫باشگاه صورت نمی گیرد‪ .‬سال گذشته قلعه نویی زمین خورد‬ ‫چون ســتاره ها را جمع کرد‪ .‬امســال هم همین روال ادامه‬ ‫پیدا کرده است‪.‬‬ ‫همه دنبال این هســتند کــه در این دو تیــم فقیر پول‬ ‫زیادی خــرج کنند‪ .‬هیچ کس دنبال ســاختن پل نیســت ‪.‬‬ ‫کسی دنبال مصالح قوی نیســت و این انتقاد من به وزارت‬ ‫ورزش است که مستقیما باید بگویم «این ره که تو می روی‬ ‫به ترکستان است‪ ».‬مساله این است که ساختارهای جدید و‬ ‫منابع درامدی جدید چیست؟ این دو باشگاه ده سال است که‬ ‫بدهکار هستند اما کسی نمی اید در این باره توضیح بدهد‪ .‬در‬ ‫طول تاریخ این دو باشگاه شیوه اداره استقالل و پرسپولیس‬ ‫همین طور که حاال پر از ایراد است غلط بوده‪ .‬نسخه ای که‬ ‫االن برای این دو باشــگاه پیچیده شــده است هیچ فرقی با‬ ‫نسخه سال های قبل ندارد‪ .‬دو تا نسخه ‪ 40‬میلیاردی برای‬ ‫استقالل و پرسپولیس پیچیده اند و بعد از تغییر ساختار سخن‬ ‫می گویند‪ .‬یک عده ای هــم می ایند دور و بــر این دو تیم‪.‬‬ ‫یک ســری وعده ها می دهند‪ 15 .‬بازیکن را کنار می گذارند‬ ‫و ‪ 15‬بازیکن جدید هم می اورند‪ .‬بعد هــم ادعا می کنند که‬ ‫در اســرع وقت از این بازیکنان جدید یک تیم می ســازند‪.‬‬ ‫کدام مربــی عاقلی چنیــن ادعایی می کند؟ سال ها اســت‬ ‫که در این دو باشــگاه تیم ساخته نشده اســت‪ .‬اما تا دلتان‬ ‫بخواهد در استقالل و پرســپولیس اساتید مصاحبه داریم ؛‬ ‫مصاحبه های ان چنانی و وعده های ان چنانی‪ .‬خروجی کار‬ ‫را که نگاه می کنیم می بینیم درداور است‪ .‬باید بگویم اقای‬ ‫وزیر! من اینجا حرف دارم با شــما‪ .‬کادر فنی‪ ،‬هیات مدیره‬ ‫و بازیکنان‪ .‬همه اینها خوب هســتند‪ .‬اما این دو باشگاه ده‬ ‫سال است که بدهکار هســتند‪ .‬ده سال است که اعتبار این‬ ‫دو باشگاه خرج شده است‪ .‬امضای کدام مدیرعامل در طول‬ ‫این سال ها اعتبار داشته است؟ اقای وزیر! تا اینجای کار و تا‬ ‫همین امروز همه سعی کرده اند به جای ساختن پل مستحکم‬ ‫دو تــا درخــت درون رودخانه بیندازنــد تا این دو باشــگاه را‬ ‫نگه دارند اما من از شما توقع داشــتم دو تا پل بسازید‪ .‬این‬ ‫اقداماتــی که من می بینــم هیچ فرقی با نســخه های قبلی‬ ‫ندارد؛ پلی است پوشــالی و پوسیده‪ .‬با این شــیوه که برای‬ ‫اداره پرسپولیس و استقالل در نظر گرفته شده است باز هم‬ ‫شــاهد اتفاقاتی خواهیم بود که سال ها اســت ان را تجربه‬ ‫می کنیم‪ .‬دو بازی که این دو تیم نتوانند نتیجه الزم را کسب‬ ‫کنند باز هم همه انتقادها متوجه همین وزارت ورزش و همین‬ ‫سیاست ها است‪.‬‬ ‫اقــای وزیــر! شــیوه اداره اســتقالل و پرســپولیس‬ ‫طناب های داری است که شما برای مجموعه تحت مدیریت‬ ‫خودتان مهیا کرده اید‪ .‬با میلیون ها برابر پول این چه فوتبالی‬ ‫اســت که ما ســاخته ایم؟ من وقتــی بازی هــای والیبال را‬ ‫می بینم تمام ســلول های وجودم به شوق و هیجان می اید‬ ‫اما در فوتبال چه کرده ایم؟ ما در والیبــال قهرمان جهان را‬ ‫شکست دادیم‪ ،‬ان هم شش بر صفر‪ .‬اما در فوتبال زورمان‬ ‫به ترکمنستان نرسیده است‪ .‬این فاجعه است‪ .‬همه سکوت‬ ‫کرده اند‪ .‬ما مقابل ترکمنستان زیر حد متوسط بازی کردیم‪.‬‬ ‫اقای کفاشــیان هم زود اپاندیس خودش را عمل کرد همه‬ ‫گفتند اقای کفاشــیان ســرتان ســامت‪ .‬ما هم می گوییم‬ ‫ســرتان ســامت‪ .‬اما ایا واقعیت را می شــود عوض کرد؟‬ ‫واقعیت این اســت که امضای اقایان در فوتبال دیگر برای‬ ‫مردم اعتباری ندارد‪ .‬چون نه پل ساخته اند‪ ،‬نه بدهی شان را‬ ‫پرداخته اند و نه پاسخگو هستند‪ .‬مساله این است که اقایان‬ ‫فکر می کنند فوتبال را می توانند از پشت میز اداره و مدیریت‬ ‫کنند‪ .‬در صورتی که فوتبال را نمی شود این طور اداره کرد‪.‬‬ ‫وزارت ورزش یک نهاد سیاسی است‪ .‬خارج از سیستم بسته‬ ‫فوتبال است‪ .‬اگر می خواهیم فوتبال را درست کنیم باید این‬ ‫اتفاق درون فوتبال رخ بدهد‪ .‬من هشــت سال است که با‬ ‫خصوصی سازی مخالفت می کنم‪ .‬اقای وزیر! یک بار دالیل‬ ‫من را بشــنو‪ .‬ان وقت من به شــما می گویم در فوتبالی که‬ ‫اقتصاد و حتی عدالتش دولتی است‪ ،‬شما نمی توانید دست‬ ‫به خصوصی سازی بزنید‪ .‬تجربه های عینی خصوصی سازی‬ ‫پیش روی ما قرار دارد‪ .‬فوتبال کشــورهای پیشرفته چطور‬ ‫خصوصی شــد؟ از ان وزارتخانه بیرون بیا و با فوتبالی ها از‬ ‫نزدیک درباره استقالل و پرسپولیس مشورت کن‪.‬‬ ‫پاکت ها را برعکس بازکردند‬ ‫ورزش‬ ‫شیوه اداره استقالل و پرسپولیس غیر قانونی است‬ ‫مهندس مصطفی هاشمی طبا‬ ‫‪3‬‬ ‫رئیس اسبق سازمان تربیت بدنی‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫که وظیفه وزارت ورزش حل انها است‪ .‬همان طور که بارها‬ ‫عرض کردم وزارت ورزش وظایفی در گستره کشور دارد اما‬ ‫حاال دنبال این دو باشگاه افتاده و البته مدیرکل تربیت بدنی‬ ‫اســتان تهران را هم به هیات مدیره اورده اســت‪ .‬حاال هم‬ ‫وزارت ورزش و هم اداره کل تربیت بدنی استان تهران باید‬ ‫مشــغول این باشــگاه ها باشــند‪ .‬یعنی به جای حل هزاران‬ ‫مساله و معضلی که در ورزش کشــور وجود دارد اقایان باید‬ ‫تمام وقت خودشــان را دوباره صرف این دو باشــگاه کنند ‪،‬‬ ‫ان هم به شــیوه ای که برای مان اصال عجیب نیست؛ یک‬ ‫مدیــر را دو‪ ،‬ســه ماهه برمی دارند‪ .‬و یک سرپرســت جدید‬ ‫می گذارند‪ .‬معلوم هم نیست که هدف شان چیست‪ .‬نگاه ها‬ ‫به این موضوع کمی خنده دار است؛ مدیرعاملی را انتخاب‬ ‫ورزش‬ ‫واگذاری اســتقالل و پرسپولیس به بخش خصوصی‬ ‫باز هم منتفی شد‪ .‬دولت رسما اعالم کرد که خصوصی سازی‬ ‫این دو باشگاه متوقف شده است‪ .‬ایا این موضوع به دلسردی‬ ‫مردم منجر خواهد شــد؟ اینکــه هوادار چــه می گوید و چه‬ ‫می خواهد و چه خواهد کرد به نظرم سواالتی است که برای‬ ‫عده ای ایجاد توهم کرده و باعث شده تا انها از انجام کارهای‬ ‫اساســی باز بمانند‪ .‬ایا با هــواداران مصاحبــه کرده اند؟ ایا‬ ‫نظرسنجی کرده اند؟ ایا امار دقیقی از انها گرفته شده که چه‬ ‫مطالباتی دارند؟ چند نفری نشسته اند و می گویند هواداران‬ ‫این را می خواهد و ان را نمی خواهد‪ .‬کدام هوادار؟ هوادار‬ ‫ساکن تهران؟ هوادار ساکن فالن شهرستان؟ از مطالبات‬ ‫کدام هوادار سخن می گویند؟ مثل بعضی ها که کلمه مردم را‬ ‫به طور مرتب وجه المصالحه قرار می دهند‪ .‬در مورد استقالل‬ ‫و پرسپولیس هم هر کســی می خواهد رای‬ ‫خودش را بــه کرســی بنشــاند بالفاصله از‬ ‫هوادار هزینه می کند و می گوید فالن مساله‬ ‫خواسته هواداران اســت‪ .‬بنابراین در درجه‬ ‫اول باید بگویم که خیلی هــا در حال حاضر‬ ‫از این کلمه هوادار سوءاســتفاده می کنند‪.‬‬ ‫ما بایــد مطابق قانــون عمل کنیــم‪ .‬قانون‬ ‫تکالیفی معین کرده و باید یک ســری کارها‬ ‫انجام شــود‪ .‬قانون می گوید این دو باشگاه‬ ‫باید واگذار شــود‪ .‬این واگذاری اما شــرط و‬ ‫شــروطی دارد‪ .‬طبیعتا وقتی قرار است یک‬ ‫شرکتی واگذار شــود باید موانع واگذاری ان‬ ‫طبق قانون کنار رفته باشد‪ .‬طبق ماده ‪141‬‬ ‫قانون تجارت هر گاه زیان انباشته شرکتی از‬ ‫سرمایه اش بیشتر شد دو راه پیش رو دارد؛ یا‬ ‫اینکه صاحبان ان باید ان قدر افزایش سرمایه‬ ‫بدهند که زیان انباشــته جبران شود یا اینکه‬ ‫اعالم ورشکستگی کنند‪ .‬یعنی یا بدهی ها ر ا‬ ‫بپردازند یا اینکه تسلیم شوند‪ .‬بنابراین قبل از‬ ‫جبران زیان انباشته شما نمی توانید ان شرکت‬ ‫را واگذار کنید‪ .‬یک نفر گفت ما چنین کردیم‬ ‫و شــد‪ .‬من هم گفتم شــما اشــتباه کردید‪.‬‬ ‫کار غیر قانونــی کردید‪ .‬اقایان در ســازمان‬ ‫خصوصی ســازی اصال توجهی به این مورد‬ ‫نداشتند‪ .‬این کار را نکردند‪ .‬بعد هم می گویند‬ ‫ما می خواهیم برند را بفروشیم‪ .‬می گویند برند ‬ ‫متعلق به این دو باشگاه را می فروشیم‪ .‬ارزش اقتصادی برند‬ ‫چگونه تعیین می شود؟‬ ‫موسســه ای که زیان انباشــته دارد و این همه بدهی‬ ‫دارد‪ ،‬چگونــه برندش به فروش می رســد؟ اگــر برند ارزش‬ ‫داشــت که این دو باشــگاه زیانده نمی شــدند‪ .‬هنــوز این‬ ‫مساله حل نشــده اقایان مزایده برگزار کردند‪ .‬در مزایده ها‬ ‫معموال دو پاکت باز می شود؛ پاکت ‪ A‬و پاکت ‪ .B‬پاکت اول‬ ‫صالحیت ها ست و پاکت دوم قیمت ها ست‪ .‬اول صالحیت‬ ‫را تایید می کنند بعد پاکت قیمت را نــگاه می کنند‪ .‬در حالی‬ ‫که اقایان بر عکــس عمل کرده اند‪ .‬اول قیمــت را دیده اند‬ ‫و بعد پاکت صالحیت را باز کرده انــد‪ .‬بنابراین می بینید که‬ ‫روش کار اصال درست نبوده است و با این روش نمی توانیم‬ ‫امیدوار باشــیم که اتفاق خوبی برای دو باشــگاه استقالل‬ ‫و پرســپولیس رخ دهد‪ .‬متاســفانه در حال حاضر ما شاهد‬ ‫روایت های مختلفی هم هســتیم؛ االن هم حرف های ضد‬ ‫و نقیض می زننــد‪ .‬می گویند اســتقالل را اجــاره داده ایم‪.‬‬ ‫سازمان خصوصی سازی می گوید تنفس اعالم کرده ایم‪ .‬بعد‬ ‫وزیر اقتصاد می گوید که دولت تشخیص داده که استقالل‬ ‫و پرســپولیس را فعال نفروشــد و هوای هواداران را داشته‬ ‫باشد‪ .‬این حرف ها چه معنایی دارد؟ وقتی کار مبنای قانونی‬ ‫نداشته باشــد‪ ،‬طبیعتا این مشــکالت به وجود خواهد امد‪.‬‬ ‫اما عدم واگذاری این دو باشگاه چه تبعاتی دارد؟ بزرگترین‬ ‫مشکل و بدیهی ترین معضل این کار این است که همه وقت‬ ‫و انــرژی وزارت ورزش از این به بعد هم طبق روال گذشــته‬ ‫صرف دو باشــگاه استقالل و پرســپولیس خواهد شد‪ .‬این‬ ‫بزرگترین معضلی است که عدم خصوصی سازی استقالل و‬ ‫پرسپولیس برای ورزش کشور ایجاد خواهد کرد‪ .‬چون اگر‬ ‫این دو باشگاه واگذار می شــدند وزارت ورزش وقت خود را‬ ‫صرف امور سایر رشته های ورزشی می کرد‪ .‬ورزش ما مسائل‬ ‫به مراتب مهم تری دارد‪ .‬مشکالت به مراتب بزرگتری دارد‬ ‫کردند که بالفاصله به زندان رفت‪ .‬بعد گفتند ما یک قائم مقام‬ ‫می گذاریــم که کارهــا را رفع و رجــوع کند‪ .‬بعــد قائم مقام‬ ‫گفت من قائم مقام باشگاه هســتم نه قائم مقام مدیرعامل‪.‬‬ ‫حرف های بی ارزشی که نمی دانم چطور مطرح می کردند‪.‬‬ ‫بعد هم اجــازه دادن د مدت زمانی بگذرد تا دوباره سرپرســت‬ ‫جدیدی را معرفی کننــد‪ .‬یک هیات مدیــره ای هم معرفی‬ ‫کرده اند که متاســفانه بایــد بگویم اصال ایــن هیات مدیره‬ ‫کاره ای نیســت‪ .‬قدرتی ندارد‪ .‬فقط اســمش هیات مدیره‬ ‫اســت‪ .‬همه تصمیمات را جای دیگری می گیرند‪ .‬با اینکه‬ ‫افراد درســت و ســالمی هم در این هیات مدیره هستند اما‬ ‫تعجب می کنم که چطور این پست تشریفاتی را پذیرفته اند‪.‬‬ ‫نمی دانم چرا قبول کرده اند‪ .‬اقای جعفر کاشانی‪ ،‬اقای دکتر‬ ‫زادمهر و اقای عبدی‪ .‬اینها ادم های کوچکی نیســتند‪ .‬اما‬ ‫چطور قبول کرده اند که به هیات مدیــره ای بروند که اصال‬ ‫اختیاراتی ندارند؟ مدیرعامل جای دیگری انتخاب می شود‬ ‫و به طور کلی همه تصمیمات جای دیگری گرفته می شــود‬ ‫و این دوســتان صرفا عنوانی را یدک می کشــند‪ .‬خواهش‬ ‫می کنم که به صورت مساله نگاه تازه ای بیندازند و بعد ببینند‬ ‫ایا واقعا شایسته است که چنین تصمیمات‬ ‫و رفتارهایی را شــاهد باشیم‪ .‬بعد هم یک‬ ‫سری از دوســتان به طور مرتب از ساختار‬ ‫سخن می گویند‪ .‬اصال ســاختاری وجود‬ ‫دارد که بخواهند ان را عوض کنند؟ چون‬ ‫قانون همین االن هم می گوید استقالل و‬ ‫پرسپولیس باید واگذار شود‪ .‬چه باید کرد؟‬ ‫به نظرم قدم اول روشن است؛ اقایان باید‬ ‫موضوع صالحیت را مشــخص کنند بعد‬ ‫مزایده برگزار کنند‪ .‬بگویند که چه افراد یا‬ ‫شرکت هایی حق حضور در مزایده ندارند‪.‬‬ ‫نه اینکــه اول قیمت را نــگاه کنند و وقتی‬ ‫قیمت مناسب نبود‪ ،‬مساله صالحیت را به‬ ‫میان بکشند‪ .‬تکلیف را باید یکسره کنند‪.‬‬ ‫ضمن اینکه باید تاکید کنم وقتی یک نفر‬ ‫برند را می خرد باشگاه را که نخریده است‪.‬‬ ‫حال انکه باشــگاه در لیگ و در مسابقات‬ ‫مختلف شــرکت می کند‪ .‬خریــدار در این‬ ‫شــرایط چه کاری باید انجام دهــد؟ باید‬ ‫برود یک باشــگاه را با همین نام ثبت کند‬ ‫اما این پایان ماجرا نیست‪ .‬چون اداره ثبت‬ ‫شــرکت ها حق ندارد وقتی هنوز شرکتی با‬ ‫این عنوان منحل نشده این برند یا نام را به‬ ‫فرد یا شرکت دیگری واگذار کند‪ .‬بنابراین‬ ‫ی است که اقایان خودشان‬ ‫کالف سردرگم ‬ ‫هم نمی داننــد چه باید بکننــد‪ .‬می گویند‬ ‫ما می خواهیم برند را بفروشــیم‪ .‬پــس باید برونــد برند را از‬ ‫ثبت شرکت ها ازاد کنند‪ .‬چون این دو باشگاه دولتی است‪،‬‬ ‫تغییر نام اینها نیز نیاز به قانون دارد‪ .‬با چهار تا نامه هم حل‬ ‫نمی شود‪ .‬خالصه اینکه چون از اســاس راه را غلط رفته اند‬ ‫ی شده اند‪.‬‬ ‫دچار این سردرگم ‬ ‫با همه این حرف ها می خواهم عرض کنم که اتفاقات‬ ‫اخیر در مورد واگــذاری و در نهایت عدم واگــذاری این دو‬ ‫باشــگاه باعث شــد تا به یک نتیجه تکراری برسیم؛ دولت‬ ‫دست از سر این دو باشــگاه برنمی دارد و این اعالم رسمی‬ ‫خود دولت است‪ .‬این طور به نظر می رسد که این رفتارها به‬ ‫مرور باعث بدبینی و دلسردی مردم در مورد مساله واگذاری‬ ‫استقالل و پرسپولیس خواهد شد‪.‬‬ ‫‪73‬‬ ‫تحت توجه بود و از طرفی این مرد ارژانتینی دانش کافی در‬ ‫روان شناسی ورزشی داشت‪ ،‬تا جایی که اثرات جادویی او در‬ ‫شناساندن والیبال ایران در جهان کامال مشهود بود‪.‬‬ ‫استادی به نام کواچ‬ ‫گزار‬ ‫ش ویژه‬ ‫یاز‬ ‫مربیانخارجیچهسهم ‬ ‫توسعهوالیبالایراندارند؟‬ ‫از ایوان متوسط‬ ‫تا استاد کواچ‬ ‫غوغــای والیبــال حــاال تمامــی نــدارد‪ .‬ایــن تیــم‬ ‫تحسین برانگیز در هفته های اخیر بسیار پر فروغ ظاهر شده‬ ‫و توجه بسیاری از قشرهای جامعه را به خود جلب کرده است‪.‬‬ ‫از سیاسیون گرفته تا روسای دیگر فدراسیون ها تا قشرهای‬ ‫مختلف جامعه همگی از بزرگی و غیرت والیبالیست ها سخن‬ ‫می گویند و به این تیم افتخار می کنند‪ .‬تیم ملی والیبال ایران‬ ‫با امادگی فوق العاده ای که دارد موفق شــد در دیدار خود از‬ ‫گروه ‪ A‬لیگ جهانی‪ ،‬لهســتان که قهرمان جهان در ســال‬ ‫‪ 2014‬بود را شکست دهد‪ .‬پیش از ان نیز امریکا را در تهران‬ ‫مغلوب کرده بود‪.‬‬ ‫سایت فدراسیون جهانی والیبال پس از پیروزی ایران‬ ‫مقابل لهستان می نویسد که ایرانی ها در زمین خانگی شان‬ ‫ثابت کردند توانایی شکســت دادن هر تیمی را دارند‪ .‬اما بد‬ ‫نیســت نقش مربیان خارجی را نیز در موفقیت های والیبال‬ ‫مرور کنیم‪ .‬اگر چه فدراسیون والیبال نشان داده که از یک‬ ‫برنامه ریزی بلند مدت برای توسعه این رشته ورزشی برخوردار‬ ‫اســت اما نمی توان از کنار نام هایی چون گائیج‪ ،‬والسکو و‬ ‫کواچ و تاثیر این مربیان در به دســت امــدن موفقیت برای‬ ‫والیبال ایران به سادگی عبور کنیم‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪74‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫از ایوان متوسط تا معماری والسکو‬ ‫والیبال ایران حاال نیم قرن اســت کــه تغییراتی را به‬ ‫خود دیده اســت؛ تغییراتی جدی که روند توسعه این رشته‬ ‫ورزشی را تضمین کرده اســت‪ .‬طی این نیم قرن‪ ،‬مربیانی‬ ‫مانند ماتســو موتو ‪ -‬که صرفا مربی والیبال ســاحلی بود‪ -‬از‬ ‫طریق رایزنی های فرهنگی ایران و ژاپن به ایران امد و چند‬ ‫سالی اینجا کار کرد تا همراه ایوان بوگاینکف والیبال ایران‬ ‫را سر زبان ها بیندازند‪ .‬با اینکه قبل از انقالب مربیانی مانند‬ ‫پروفسور ایم یا پارک سونگ در کار پایه ای والیبال تا حدی‬ ‫تحول ایجاد کردند اما پیشرفت سال های اخیر را نمی توان‬ ‫با ایوان‪ ،‬مرد چشم تیله ای روسی نادیده گرفت‪ .‬ایوان برنامه‬ ‫پایه ای را با سبک و سیاق روس ها برای والیبال ایران نوشت‪،‬‬ ‫اما وقتی حرف هایش یکنواخت شد و کارهای تمرینی اش‬ ‫هویت فنی خــود را از دســت داد‪ ،‬به یک مربــی عادی در‬ ‫والیبال تبدیل شد‪ .‬با وجود این‪ ،‬در سال های اخر حضورش‬ ‫در ایران همچنان می توانست استعدادهای ناب این ورزش‬ ‫را شناسایی و معرفی کند‪ .‬اما این یک واقعیت بود که ایوان‬ ‫یک مربی متوسط بود ‪ ،‬نه بیش از این‪.‬‬ ‫امــا والیبــال در روزگاران پایانــی دوره کار ایوان‪ ،‬به‬ ‫مردی پرانرژی تر و مســلط تر بر فراز تور نیاز داشت‪ .‬مردی‬ ‫که با تسلط بیشــتر بر زبان انگلیســی بتواند باعث تغییرات‬ ‫جدی در والیبال ایران شود‪ .‬از دوران پارک سونگ پیش از‬ ‫انقالب تا اغاز کار پارک کی وون‪ 2 -‬کره ای والیبال ایران‪ -‬دو‬ ‫دهه گذشته است اما بسیاری از مربیان و کارشناسان والیبال‬ ‫کار ایی ایــن دو مربی کــره ای را در والیبال ایران تحســین‬ ‫می کنند‪ .‬پارک کی وون ‪ 12‬ســال در ایتالیا مربیگری کرده‬ ‫و به رموز والیبال ایتالیا کامال اشــنا بود‪ ،‬بنابراین حضور این‬ ‫مربی می توانست ارزش های فنی بازیکنان ایرانی را افزایش‬ ‫بدهد؛ مــردی اخمو و بداخالق اما کاربلد‪ .‬پارک نخســتین‬ ‫مربی خارجی بود که برای اولین بار بحث داشتن انالیزور در‬ ‫کادر فنی تیم های ایرانی را به صورت جدی دنبال کرد‪ .‬او در‬ ‫زمینه بدنسازی والیبال نیز اموزه های تازه ای با حضور دستیار‬ ‫ایتالیایی اش به ایران اورده بود‪ .‬پس از پارک در رده جوانان‬ ‫ست کوویچ‪ ،‬از مربیان بحث برانگیز والیبال ایران به ویژه در‬ ‫شیوه تمرین دهی بود‪.‬‬ ‫همچنین کیاچ و گائیچ در تیم ملی نتوانســتند شرایط‬ ‫خوبی ایجاد کننــد‪ ،‬به خصــوص گائیچ که مربــی پروازی‬ ‫والیبال بود و طی مدت حضــورش در ایران منتقدان زیادی‬ ‫داشــت‪ .‬خولیو والســکو بعد از گائیچ به ایران امد‪ .‬شیوه او‬ ‫ابتدا مقاومت برابر برخی پدیده های ان زمان والیبال ایران‬ ‫بود‪ ،‬اما با گذشت زمان متوجه شد با تفاهم و وحدت و انسجام‬ ‫بین همه اهالی توپ و تور می تواند به موفقیت های بزرگی‬ ‫نا ئل اید‪ ،‬از ایــن رو برنامه هایش را در فضایــی پر از اعتماد‬ ‫متقابل تنظیم کرد و نتایج خوبی را هم تجربه کرد‪ .‬او بعد از دو‬ ‫پارک در والیبال ایران‪ ،‬تاثیری استثنایی داشت تا جایی که‬ ‫برخی هواداران والسکو‪ ،‬از او به عنوان ژنرال والیبال ایران‬ ‫نام می برند‪ .‬به این ترتیب تعدادی از مربیان خارجی به ویژه‬ ‫والســکو دروازه های طالیی والیبال جهــان را روی والیبال‬ ‫ایران بازکردند‪.‬‬ ‫والیبال ایران از سویی با تبلیغات بین المللی با والسکو‬ ‫لیگ جهانی والیبال در حال حاضر در ســه سطح و با‬ ‫حضور ‪ ۳۲‬کشــور جهان در حال برگزاری است که البته تیم‬ ‫ایران در گروه دوم ســطح یک با تیم های امریکا‪ ،‬روسیه و‬ ‫لهستان همگروه شده و البته خوش درخشیده است‪.‬‬ ‫بد نیست دوره اول حضور ایران در لیگ جهانی و بازی‬ ‫مقابل صربستان و المان در ورزشــگاه ازادی را مرور کنیم؛‬ ‫رقابت های قهرمانی اسیا مقابل قدرت های سنتی اسیا را به‬ ‫خاطر بیاوریم؛ ما در حضور تماشاگران نیز نتایج مطلوبی به‬ ‫دست نمی اوردیم‪ .‬اما این روزها شاهد این هستیم که بدون‬ ‫استثنا‪ ،‬تمام قدرت های والیبال در دنیا از بازی در ورزشگاه‬ ‫‪ 12‬هزار نفره ازادی‪ ،‬مقابل بلندقامتان والیبالیســت ایرانی‬ ‫هراس دارند و این چیزی نیست جز رشد و پیشرفت چشمگیر‬ ‫والیبال کشورمان در این چندسال اخیر‪.‬‬ ‫اما واقعیت این است که بعد از رفتن والسکو از والیبال‬ ‫ایران‪ ،‬موفقیت از والیبال ایران نرفت و با امدن مربی جوان‬ ‫و با انگیزه اهل صربســتان این رشد و پیشــرفت در والیبال‬ ‫نه تنها به حرکت خود ادامه داد بلکه شــتاب بیشتری به خود‬ ‫گرفت‪ .‬به دست اوردن مقام چهارمی در لیگ جهانی‪ ،‬کسب‬ ‫مقام ششــمی و قرار گرفتن باالتر از تیم امریکا و لهســتان‬ ‫در قهرمانی جهان و قهرمان شــدن برای اولین بار در تاریخ‬ ‫بازی های اسیایی کره‪ ،‬افتخاراتی بود که اسلوبودان کواچ‬ ‫در اولین ســال حضور خود در راس هدایت تیم ملی ایران‪،‬‬ ‫برای والیبال ایران به ارمغان اورد‪ .‬نتایجی که تا پنج ســال‬ ‫پیش یک ارزو بود‪ .‬صعود به مرحله نهایــی؛ این اما ارزوی‬ ‫بزرگ مان بود؛ اینکه تیم والیبال به مرحله نهایی لیگ جهانی‬ ‫صعود کند‪ .‬سال گذشته اما والیبال ایران نه تنها به دور پایانی‬ ‫صعود کرد‪ ،‬بلکه با برد برزیل‪ ،‬جزو چهار تیم برتر این رقابت ها‬ ‫ک قدمی مدال باال رفت‪ .‬این موفقیت ها با اقای‬ ‫شــد و تا ی ‬ ‫کواچ به دست امد اما عده ای ان را ندیدند و برخی ها متاسفانه‬ ‫تالش کردند ان را انکار کنند‪.‬‬ ‫به عنوان مثال در ارتباط با لیگ جهانی‪ ،‬زمانی که ایران‬ ‫در مقابل ایتالیا هر دو بازی خود را واگذار کرد‪ ،‬به انتقاد از عدم‬ ‫تجربه و ضعف مربی تــازه وارد پرداختند و هنگامی که ایران‬ ‫روی نوار پیروزی قرار گرفت ادعا کردند که این تیم محصول‬ ‫زحمات کادر فنی گذشــته بوده است و اساسا موفقیت های‬ ‫این تیم را به حساب والسکو گذاشتند‪ .‬انها این گونه مطرح‬ ‫می کردند که عیار این مربی جــوان در بازی های قهرمانی‬ ‫جهان مشخص می شــود و ان مســابقات‪ ،‬کارنامه کواچ را‬ ‫مشخص می کند‪.‬‬ ‫بازی های لهستان شروع شــد‪ ،‬ادامه پیدا کرد و تمام‬ ‫شــد؛ اما بی مهری ها به کواچ تمامی نداشــت‪ .‬این بار و در‬ ‫توجیه موفقیت های تیم ملی‪ ،‬وزن بیشتر را به بازیکنان تیم‬ ‫و به خصوص فوق ســتاره تیم ملی والیبال کشــورمان یعنی‬ ‫ســعید معروف می دادند و به گونه ای ان را مطرح می کردند‬ ‫که گویی هر مربی هدایت این تیم را برعهده می گرفت هم‬ ‫موفقیت های تیم ملی سر جای خودش بود و اتفاقی جز این‬ ‫رخ نمی داد‪.‬‬ ‫البته نســل فعلی تیم ملی والیبال ایران‪ ،‬نسل طالیی‬ ‫ایران است و با کنار رفتن ســعید معروف‪ ،‬محمد موسوی‪،‬‬ ‫شــهرام محمودی‪ ،‬فرهاد ظریــف‪ ،‬فرهاد قائمی و ســایر‬ ‫بازیکنان شــاید تیم ملی تا مدت ها نتواند جایگزین مناسبی‬ ‫برای انها پیــدا کند اما اخیرا برخی کارشناســان ک ه بین انها‬ ‫مربیان ایرانی والیبال هم به چشــم می خورند ســعی دارند‬ ‫بیشترین سهم موفقیت را به عملکرد بازیکنان نسبت بدهند ‪،‬‬ ‫چه اساسا اختصاص سهم در این برهه از زمان به نظر منطقی‬ ‫هم نیست‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫تجمعاعتراض امیز‬ ‫هوادارانپرسپولیس‬ ‫س هفته‬ ‫عک‬ ‫وزارت ورزش رقیب را بیشتر دوست دارد!‬ ‫اعتراض ها ابتدا از سوی برانکو ایوانکوویچ اغاز شد و خیلی زود‬ ‫هواداران پرسپولیس را مجاب کرد که انها نیز نسبت به عملکرد باشگاه‬ ‫پرسپولیس در فصل نقل و انتقاالت انتقاد کنند‪ .‬هفته گذشته برانکو‬ ‫ایوانکوویچ سرمربی پرســپولیس در باشگاه نســبت به این موضوع‬ ‫که چرا باشــگاه در نقل و انتقاالت ضعیف عمــل می کند‪ ،‬اعتراض‬ ‫کرد‪ .‬او در جمع خبرنگاران جمله ای به زبان اورد که نشــان می داد از‬ ‫عملکرد مدیران باشگاه ناراضی است اما از انجا که برانکو مربی ارام‬ ‫و بی حاشیه ای اســت‪ ،‬ترجیحا مصاحبه تندی انجام نداد‪ .‬او گفت‪:‬‬ ‫«هواداران حق دارند که ناراحت باشند چون زمان برای شروع فصل‬ ‫به سرعت در حال سپری شدن است‪».‬‬ ‫اما یکی‪ ،‬دو روز بعد این هواداران پرســپولیس بودند که مقابل‬ ‫باشگاه ایستادند و نسبت به تصمیمات وزارت ورزش نیز موضع گیری‬ ‫کردند‪ .‬نزدیک به ‪ ۱۰۰‬هوادار پرسپولیس جلوی باشگاه پرسپولیس‬ ‫اجتماع اعتراض امیز برگزار کردند‪ .‬بیش از ‪ ۱۰۰‬هوادار پرسپولیس‬ ‫که از طریق شبکه های فضای مجازی برای حل مشکالت تیم شان‬ ‫برنامه ریزی کرده بودند‪ ،‬هفته گذشته جلوی باشگاه در خیابان سئول‬ ‫تحصن کردند‪ .‬این هــواداران به انچــه از نظرشــان تبعیض میان‬ ‫استقالل و پرســپولیس بود‪ ،‬اعتراض داشــتند؛ اینکه چرا استقالل‬ ‫در بازار نقل و انتقاالت بازیکن خریده اســت اما پرسپولیس بازیکنی‬ ‫را نگرفته اســت‪ .‬این فضا علیــه وزارت ورزش و دولــت در حالی از‬ ‫سوی عده ای از مدیران ناکام در ماجرای خریدن پرسپولیس‪ ،‬دامن‬ ‫زده می شود که در ابتدای امســال مبلغ یک میلیارد تومان برای اغاز‬ ‫فعالیت این دو تیم در فصل نقل و انتقاالت در نظر گرفته شده بود که‬ ‫چون پرسپولیسی ها بدهی چشمگیری به برانکو داشتند و پول قرارداد‬ ‫مربی شان تقریبا‪ ۳‬برابر قیمت مربی استقالل است‪ ،‬مجبور شدند ابتدا‬ ‫بخشی از معوقات این مربی سرشناس کروات را بدهند‪.‬‬ ‫طرح استیضاح اماده است‬ ‫استقالل و پرسپولیس در استانه نابودی هستند‬ ‫سید هادی حسینی‬ ‫سخنگوی فراکسیون ورزش مجلس شورای اسالمی‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫ورزش‬ ‫قبل از هر چیز باید بگویم اینکه استقالل و پرسپولیس‬ ‫در حال حاضر به مساله اصلی خیلی از رسانه ها تبدیل شده‬ ‫است به نظرم اتفاق چندان خوبی نیست‪ .‬مگر ما در ورزش‬ ‫مساله کم داریم ؟ مگر مشکالت ورزش ما همین استقالل و‬ ‫پرسپولیس است که رسانه ها تا این حد به موضوع اداره این‬ ‫دو باشگاه و حواشی ان می پردازند‪ .‬وقتی ان دسته از اقایانی‬ ‫که باید پاسخگو باشند در مورد وضعیت این دو باشگاه و شیوه‬ ‫اداره شان پاسخگو نیستند چرا برخی از رسانه ها همه چیز را از‬ ‫چشم مجلس می بینند ؟ مگر نه اینکه چهار بار مزایده انجام‬ ‫شد؟ سرانجام این کار به کجا رســید؟ فقط می توانم بگویم‬ ‫متاسفم و برای این گونه برخوردها با دو باشگاه مردمی فقط‬ ‫باید ابراز تاســف کرد‪ .‬واقعیت در مورد این دو باشگاه خیلی‬ ‫روشن اســت؛ دولت نمی خواهد قانون را اجرا کند‪ .‬چه باید‬ ‫کــرد؟ وزارت ورزش چنین اراده ای نــدارد‪ .‬این وزارت هزار‬ ‫و یک مشــکل دارد؛ این هم روی همه مشکالتش‪ .‬برخی‬ ‫دوســتان به طور مرتب می گویند مجلس باید در این زمینه‬ ‫وارد عمل شود و دست به اقدامات قانونی بزند‪ .‬این انتقادها‬ ‫در حالی مطرح می شود که به نظر من این دو باشگاه ان قدر‬ ‫هم مهم نیســتند که مجلس بخواهد همه کارهایش را کنار‬ ‫بگذارد و امــور مهم تر را به خاطر سروســامان دادن اوضاع‬ ‫این دو باشگاه فراموش کند‪ .‬ما فقط می توانیم به طور مرتب‬ ‫به دولت توصیه کنیم که قانون را اجرا کند‪ .‬دست از سر این‬ ‫دو باشــگاه بردارد و اجازه بدهد که هر چه زودتر استقالل و‬ ‫پرسپولیس به بخش خصوصی واگذار شوند‪ .‬وظیفه دولت‬ ‫این است که این کار را انجام دهد‪ .‬سرپیچی از قانون یعنی‬ ‫ایجاد هرج و مرج در کشور‪ .‬فکر می کنم دولت این موضوع‬ ‫را خــوب می داند‪ .‬این دو باشــگاه از بهترین باشــگاه های‬ ‫فوتبال ایران هستند‪ .‬پر طرفدار هستند ‪ ،‬هویت ملی دارند و‬ ‫مردم اخبار و حتی حاشیه های این دو تیم را دنبال می کنند‪.‬‬ ‫اگر قرار باشد شیوه اداره این دو باشگاه تغییر نکند اطمینان‬ ‫داشــته باشــید که به زودی از بین می روند‪ .‬مردم االن دل‬ ‫خوشــی از وزارت ورزش ندارند‪ .‬دلیل روشنی هم دارد چون‬ ‫این دو تیم ســال گذشــته نتوانســتند در فوتبــال ایران به‬ ‫افتخاری دست پیدا کنند‪ .‬اصال حرفی برای گفتن نداشتند‪.‬‬ ‫این بدان معنا ست که شیوه اداره این دو باشگاه اشتباه بوده‬ ‫و باعث شده که استقالل و پرسپولیس از مسیر اصلی شان‬ ‫خارج و به حاشیه رانده شوند‪ .‬اینها نشانه های خوبی نیست‪.‬‬ ‫استقالل و پرسپولیس ممکن است با این شیوه مدیریتی در‬ ‫سال اینده به لیگ دسته یک هم سقوط کنند‪ .‬وزارت ورزش‬ ‫از طرفی نمی تواند هزینه های این دو باشگاه را تامین کند و‬ ‫از سویی دیگر اراده واگذاری سرخابی ها را ندارد‪ .‬این رفتار‬ ‫برای من عجیب اســت‪ .‬چون ســابقه اداره این دو باشگاه‬ ‫به خصوص در همین لیگ ســال گذشــته نشــان داده که‬ ‫استقالل و پرســپولیس در مرز نابودی هم قرار گرفته اند و‬ ‫اگر قرار به واگذاری شــان نباشد شرایط بدتری را هم تجربه‬ ‫خواهند کرد‪ .‬متاسفانه خروجی همه بحث هایی که با وزارت‬ ‫ورزش داشــته ایم این شــده که اقایان نمی خواهند از اداره‬ ‫استقالل و پرســپولیس به روشی دولتی دســت بردارند‪ .‬ما‬ ‫همه تدبیرهای الزم را به کار گرفتیــم اما وقتی تصمیماتی‬ ‫که بارها طرفین در موردش بــا اطمینان صحبت کرده اند به‬ ‫مرحله اجرا نرسیده است تقصیرها متوجه ما نیست‪ .‬مجری‬ ‫قانون به وظیفه اش عمل نکرده است و حاال هم باید خود را‬ ‫نزد مردم پاسخگو بداند‪ .‬اما ما بیکار نمی نشینیم‪ .‬قرار است از‬ ‫وزیر سوال کنیم‪ .‬البته به تعداد امضاها برای طرح استیضاح‬ ‫وزیر ورزش همچنان اضافه می شــود امــا فعال قصد داریم‬ ‫وزیر را به مجلس احضار کنیم تا از او ســوال هایی داشــته‬ ‫باشیم‪ .‬باید ببینیم وزیر ورزش در مورد موضوعات مورد سوال‬ ‫نمایندگان محترم مجلس چه توضیحاتی ارائه خواهد داد‪.‬‬ ‫اما اینکه اقایان در وزارت ورزش ادعا می کنند با فراکسیون‬ ‫ورزش مجلس تعامل خوبی دارند باید بگویم که اصال چنین‬ ‫چیزی نیســت‪ .‬انها تعاملی با ما نداشته اند و از این بابت هم‬ ‫باید ابراز تاسف کنم‪ .‬برخی دوستان می پرسند وزیر ورزش با‬ ‫این رویه ای که در پیش گرفته است به کار خود ادامه خواهد‬ ‫داد یا نه؟ تنها می توانم برای وزیر ورزش دعا کنم که بتواند‬ ‫همچنان به کار خود ادامه بدهد‪ .‬البته برخی دوستان اصرار‬ ‫دارند که طرح استیضاح را به سرانجام برسانند اما به دالیلی‬ ‫فعال دســت نگه داشــته ایم تا ببینیم وزیــر ورزش در مورد‬ ‫سوال های نمایندگان چه توضیحاتی ارائه خواهد داد‪.‬‬ ‫‪75‬‬ ‫خانهعشق‬ ‫دیدار‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫نگاهی به تاریخچه ساخت‬ ‫حرم مطهر امام علی (ع)‬ ‫انجا خانه عشق است و ارزوی بسیاری است که برای‬ ‫یک بار هم شده‪ ،‬حرم مطهر امام علی(ع) را از نزدیک ببینند‪.‬‬ ‫از ارزش و منزلت ان بارگاه که بگذریم؛ مرقد امام اول شیعیان‬ ‫تاریخی دارد که به ان می پردازیم‪.‬‬ ‫شب بیست ویکم ماه رمضان که امام علی به شهادت‬ ‫رسید بنا به وصیت شبانه پیکر ایشــان را با حضور فرزندان و‬ ‫تعداد انگشت شماری از اصحاب خاص به خاک سپردند‪.‬‬ ‫از امام صادق(ع) نقل شده است که حضرت امیر(ع) هنگام‬ ‫وفات به فرزند بزرگش‪ ،‬امام حسن(ع) سفارش کرد که پس‬ ‫از انکه مرا در نجف دفن کردى‪ ،‬چهار قبر براى من در چهار‬ ‫موضع‪ -1 :‬در مســجد کوفه‪ -2 ،‬در رحبه کوفــه‪ -3 ،‬در خانه‬ ‫جعده حبیــره‪ -4‬در عزى حفر کنید تا کســى از محل قبر من‬ ‫اگاهى پیدا نکند‪ .‬به همین جهت درباره قبر امیرالمومنین(ع)‬ ‫بین علماى اهل سنت اختالف وجود دارد‪.‬‬ ‫چنانچه در تاریخ امده اســت قبر ایشــان تا صد سال‬ ‫از نظرها پنهان بود و کســی از محل دفن ایشــان اطالعی‬ ‫نداشت و به اســتناد روایات تنها ائمه اطهار و خاندان اهل‬ ‫بیت از محل دفن ایشان اطالع داشتند‪.‬‬ ‫اینکه چرا پیکر ایشان شــبانه و بدون تشییع عمومی‬ ‫دفن شــد مورخــان برداشــت های مختلفی دارنــد‪ .‬برخی‬ ‫معتقدند که فضای کوفه به رغم اینکه به ظاهر جوی شیعی‬ ‫داشت اما در عین حال همچنان اقلیت نهروانی و خوارجی به‬ ‫صورت پنهانی و فعاالنه حضور موثری داشتند و از اقدامات‬ ‫ایذایی علیه امام علی (ع)و خانــدان او هم فروگذار نبودند‪.‬‬ ‫دور از تصور نبود که اشــکار بودن محل دفــن امیرمومنان‬ ‫شاید باعث فراهم شدن زمینه ای برای اقدامات جسارت امیز‬ ‫علیه محل دفن و زائران ان می شد‪ .‬خطر خوارج تا صد سال‬ ‫همچنان مانند سایه ‪،‬گروه های مذهبی و سیاسی ان روزگار‬ ‫را تهدید می کرد و بعد از روی کار امدن بنی عباس بود که انان‬ ‫به حاشیه رانده شدند‪.‬‬ ‫گروهــی دیگر هم بر این اعتقاد هســتند کــه امویان‬ ‫که همواره در پی ازار و اذیت خاندان نبوت و رســالت بودند‬ ‫تالش های تبلیغی زیــادی را برای لکه دار کــردن هر نماد‬ ‫شیعی داشتند و از هیچ توهین و بدگویی نسبت به علی (ع) و‬ ‫اوالد او فروگذار نبودند‪ .‬شدت بغض و کینه امویان نسبت به‬ ‫اهل بیت در ماجرای قیام زید بن علی کامال مشهود است‪.‬‬ ‫در سال ‪ 105‬هجرى قمرى‪ ،‬هشام بن عبد الملک بن مروان‬ ‫به خالفت رسید‪ .‬او نسبت به علویان بســیار سختگیر بود‪.‬‬ ‫در زمان او زید بن على پسر امام سجاد(ع) در مدینه و کوفه‬ ‫نهضتی را علیه امویان پایه ریــزی کرد و در قیام نافرجام او‪،‬‬ ‫زید و یارانش به شــهادت رســیدند‪ .‬بعد از دفن جســد زید‪،‬‬ ‫ماموران بنی امیه گزارش محل دفن او را به یوسف بن عمر‬ ‫ثفقی دادند و به دستور او پیکر زید از محل دفنش خارج و به‬ ‫صورت عریان به دار اویخته شد‪.‬‬ ‫غیرمحتمــل نیســت در صورت شناســایی قبــر امام‬ ‫علی(ع) و زمانی که دشمنان او قدرت داشتند چنین اقداماتی‬ ‫جسارت امیز با مدفن ایشان صورت گیرد‪.‬‬ ‫بنا بر روایات در ســال ‪ 135‬قمری و در زمان حاکمیت‬ ‫منصور عباسی و با اصرار و درخواســت او مکان قبر امام در‬ ‫نجف به دســتور امام صادق (ع)و با همیاری یکی از یاران‬ ‫ایشان به نام صفوان الجمال در نجف نشان داده شد‪ .‬قبر در‬ ‫محلی به نام «الغری» پیدا شد‪ .‬منابع متعدد همین مکان را‬ ‫محل اصلی قبل تر امام علی می دانند و تاکنون کتاب هایی‬ ‫تحت عنوان فرحه الغری در این باره نگارش شــده اســت‪.‬‬ ‫برخی برانند که الغری نام قبلی محلی اســت که بعدها شهر‬ ‫نجف بر پایه ان تاســیس شــده اســت‪ .‬مقبره امام در اغاز‬ ‫پیدایی در بیرون شهر نجف قرار داشــت اما بعدها که شهر‬ ‫توسعه پیدا کرد قبر مطهر نیز در درون شهر جای گرفت‪.‬‬ ‫نخستین کسی که بقعه را برای مقبره امام بنیان نهاد ‪،‬‬ ‫هارون الرشــید بود که در ســال ‪ 165‬دســتور داد ضریحی‬ ‫از سنگ سفید برای قبر ساخته شــود و بنایی از اجر سفید و‬ ‫گنبدی از گل ســرخ روی ان ضریح قرار گرفت و دیواری با‬ ‫چهار در‪ ،‬در جوار ان بنا نهاد‪ .‬از این پس بود که مردم برای‬ ‫زیارت به این نقطه می امدند و حتی برخی در کنار مرقد شریف‬ ‫اقدام به خانه سازی کردند و باعث توسعه و رونق ان منطقه‬ ‫شدند‪ .‬بارگاه امام و نواحی اطراف کم کم به صورت یکی از‬ ‫مراکز مهم تجمع شیعیان درامد‪.‬‬ ‫این روند البته در دوران متوکل عباسی با مشکل مواجه‬ ‫شد‪ .‬او دشمنی اشکاری با علویان داشت و برای جلوگیری‬ ‫از رونق زیارت قبور ائمه اطهار در کربال و نجف این دشمنی‬ ‫را تشــدید می کرد و به دســتور او محل دفن امام علی (ع)و‬ ‫محل اطراف ویران شد اما در سال ‪ 283‬ابو الهیجاء عبداله‬ ‫بن حمدان‪ ،‬حاکم شیعی موصل‪ ،‬در ‪ 283‬هـ‪.‬ق گنبد بزرگ‬ ‫و باعظمتی برفراز قبر ساخت و حرم را فرش کرد‪.‬‬ ‫در ســال ‪ 287‬یکی از داعیــان و فرمانروایان معروف‬ ‫شیعی طبرستان به نام محمد بن زید در این سال دستور دارد‬ ‫عمارت باشکوهی روی مرقد مطهر بنا شد‪ .‬این عمارت یک‬ ‫صحن بزرگ با هفتاد حجره داشت‪.‬‬ ‫در زمان المطیع لله عباســی‪ ،‬یکی از نقیبان ســادات‬ ‫علوی به نام عمر بن یحیی‪ ،‬در سال ‪ 350‬برای ان حرم گنبد‬ ‫و قبه ای کوچک ســاخت‪ .‬در دوران حکومت ال بویه که از‬ ‫شیعیان بودند مرقد مطهر امام علی(ع) از سوی عضدالدوله‬ ‫توســعه پیدا کرد‪ .‬بنای عضدالدوله که تــا ‪755‬ق باقی بود‬ ‫دچار اتش سوزی شد‪ .‬اما کار بازسازی حرم در زمان ایلخانان‬ ‫مغول و سلطان اویس جالیری در ‪ 760‬قمری پی گرفته شد‪.‬‬ ‫حرم امام در زمــان روی کار امدن صفویــه رونق تام و‬ ‫تمامی پیدا کرد‪ .‬شــاه اســماعیل صفوی پس از ســلطه بر‬ ‫بغداد‪ ،‬به زیارت عتبات و مرقد امام در نجف رفت و کارهایی‬ ‫برای ابادانی شــهر انجام داد‪ .‬در دوران صفوی‪ ،‬بازسازی و‬ ‫توسعه حرم با شدت بیشتری دنبال شد‪ .‬شاه عباس صفوی‬ ‫ضمن زیارت ان مرقد در ‪ 1033‬ق‪ ،‬دستورهایی برای تعمیر‬ ‫حرم‪ ،‬گنبد و صحن صادر کرد‪ .‬رواق ها را با فرش های گرانبها‬ ‫پوشاند و لقب خود‪ ،‬کلب استان علی(ع)‪ ،‬را بر این فرش ها‬ ‫حک کرد‪ .‬برای اســتراحت زائران‪ ،‬مکانی ســاخت که ان‬ ‫را خیابان می خواندند‪ .‬همچنین دســتور داد اب فرات را به‬ ‫نجف بکشانند‪.‬‬ ‫شــاه صفی‪ ،‬نوه شــاه عباس صفوی‪ ،‬وزیر خود میرزا‬ ‫تقی مازندرانی را امر کرد تا قسمتی از اطراف صحن و حرم را‬ ‫توسعه دهد‪ .‬این کار در ‪ 1047‬ق انجام شد که بنای فعلی با‬ ‫اندکی تغییر‪ ،‬یادگار ان دوران است‪.‬‬ ‫شــاه عباس دوم نیز این بنا را تکمیل کــرد و عملیات‬ ‫اجرای ان سه سال طول کشــید‪ .‬برای تزئین حرم از سنگ‬ ‫معدن های اطراف نجف‪ ،‬که بسیار شفاف و زیبا بود‪ ،‬استفاده‬ ‫و مقبره ان حضرت با کاشــی تزئین شــد‪ .‬برخــی گفته اند‬ ‫معماری ان را شیخ بهایی انجام داده است‪.‬‬ ‫نادرشاه افشار در ‪ 1156‬ق دستور داد کاشی های گنبد‬ ‫و گل دســته ها را بردارند و به جای ان از خشت های طالیی‬ ‫استفاده کنند که تاریخ طال کاری ان روی گنبد ثبت شد‪ .‬وی‬ ‫ثروت زیادی برای تعمیرات اســتان مقــدس وقف کرد‪ .‬او‬ ‫همچنین در تزئین حرم و کاشیکاری صحن کوشش بسیاری‬ ‫کرد‪ .‬ایوان العلماء از اثار زمان اوست‪.‬‬ ‫در دوره قاجار نیز اقدام هایی برای توســعه و بازسازی‬ ‫حرم انجام شد‪ .‬اغامحمد خان قاجار در ‪ 1211‬ق ضریحی از‬ ‫نقره به استان تقدیم کرد‪ .‬فتحعلی شاه در ‪1236‬ق تعمیراتی‬ ‫انجام داد و در ‪ 1262‬ق وزیر محمد شاه ضریحی دیگر از نقره‬ ‫روی قبر نصب کرد‪.‬‬ ‫در ‪ 1370‬ق ســید احمد مصطفوی کاشی های حرم را‬ ‫بازسازی کرد‪ .‬او شیشــه های رنگی حرم را‪ ،‬که در ‪1140‬ق‬ ‫زمان نادر در حرم کار گذاشــته شــده و روی انها با ایه هایی‬ ‫از قران مزین بود‪ ،‬از جا کند و شیشــه های بسیار زیبایی به‬ ‫جای ان نصب کرد‪ .‬سنگ های حرم و دیوارها را برداشت و‬ ‫ســنگ های گران قیمت جای ان گذاشت‪ .‬روند بازسازی و‬ ‫نوسازی حرم تاکنون همچنان ادامه دارد‪.‬‬ ‫ماه شیدایی‬ ‫نگاهی به چند وعده گاه برای شب های ماه مبارک‬ ‫رمضان که می اید انگار همه شــیدا می شــوند؛ شاید‬ ‫برای همین بــرای نام چنــد برنامه فرهنگــی و هنری که در‬ ‫ایام ماه مبارک رمضان برپاســت‪ ،‬از واژه «شــیدایی» سود‬ ‫جستند‪« .‬فصل شیدایی»‪« ،‬شــب های شیدایی» و‪ ...‬در‬ ‫هر گوشه و کنار شهر‪ ،‬می توان نشــانی یافت از برنامه هایی‬ ‫که عنوانی «شــیدایی» ندارند ولی میزبان روزه داران شیدا‬ ‫هســتند؛ از جمله نمایشــگاه هایی که با نام قــران متبرک‬ ‫شده اند‪ .‬شاخص ترین شــان نمایشــگاه بین المللــی قران‬ ‫کریم تهران است که در بیست وسومین دوره‬ ‫خود‪ ،‬فضایی را برای مخاطبانش رقم زده که‬ ‫در دوره های گذشته کمتر شاهدش بودیم‪.‬‬ ‫اگر چه سال گذشته قرعه محل برگز اری این‬ ‫نمایشــگاه به باغ موزه دفاع مقدس افتاد و با‬ ‫نام و یاد شهدا متبرک شد‪ ،‬اما انچه امسال در‬ ‫این محفل بزرگ قرانی محقق شده‪ ،‬اضافه‬ ‫شدن بخشــی از مجموعه باغ کتاب به این‬ ‫فضاست‪.‬‬ ‫این نمایشــگاه که هر روز از ســاعت ‪7‬‬ ‫بعدازظهــر پذیرای عالقه مندان اســت و تا‬ ‫‪ 12‬شــب ادامه دارد‪ ،‬از بخش های متنوعی‬ ‫تشکیل شده که تا اندازه زیادی پاسخگویی‬ ‫نیازهــای مردم با هر ســن و ســالی اســت‪.‬‬ ‫کانون پرورش فکری کــودکان و نوجوانان‬ ‫در محیطی شاد و سرگرم کننده سعی کرده با‬ ‫زبانی ساده و در قالب قصه‪ ،‬انیمیشن‪ ،‬بازی‪،‬‬ ‫مســابقه و‪ ...‬کودکان را بــا مفاهیم قرانی و‬ ‫سبک زندگی ایرانی_ اسالمی اشــنا کند‪ .‬در بخش کودک‬ ‫و نوجوان برنامه های متنوع دیگری نیز اجرا می شود‪ .‬برای‬ ‫مثال‪ ،‬مهدی اکبری معروف به عمو اکبری و معروف فیضی‬ ‫یا همان عمــو فیضی با اســتفاده از تکنیک های ســاخت‬ ‫کاردستی‪ ،‬نقاشی و اســتفاده از عروسک ها به قصه گویی و‬ ‫اجرای برنامه های شــاد و متنوع با محوریت قران و خانواده‬ ‫می پردازند و لحظه های جذاب و در عیــن حال اموزنده ای‬ ‫را برای بازدید کننــدگان کودک و نوجوان نمایشــگاه قران‬ ‫فراهم می اورند‪.‬‬ ‫موزه گردی البه الی یادگاری های دفاع مقدس‬ ‫شب های نورانی‬ ‫برقرار کنند‪ .‬شــاید اثار هنــری ارائه شــده در بخش هنری‬ ‫اعم از اثار تجســمی‪ ،‬خوشنویســی‪ ،‬هنرهای ســنتی و‪...‬‬ ‫قابل توجه ترین اثاری باشــد که در چند دوره اخیر نمایشگاه‬ ‫قران عرضه شده است‪.‬‬ ‫تعزیه در شب های قدر‬ ‫فصل شیدایی‬ ‫اما برنامه های نمایشی دینی محدود به نمایشگاه قران‬ ‫نمی شود‪ .‬چند ســالی است که شــاهد اجرای نمایش های‬ ‫میدانی و چندرسانه ای هستیم‪« .‬فصل شیدایی» یکی از این‬ ‫ضیافت الهی‬ ‫امامزاده ها نیز در سراســر کشــور میزبــان روزه داران‬ ‫هســتند و مراســم جزء خوانی قــران کریــم در قالب طرح‬ ‫«ضیافت الهی» در دو هزار و ‪ 100‬امامــزاده و بقعه متبرکه‬ ‫کشــور در حال برگزاری اســت‪ .‬دو هــزار و ‪ 500‬روحانی از‬ ‫حوزه های علمیه قم ‪ ،‬خراسان رضوی ‪ ،‬اصفهان و استان ها‬ ‫در این طرح حضور دارند و عالوه بر ســخنرانی ‪ ،‬پرســش و‬ ‫پاســخ ‪ ،‬اقامه نماز جماعت و بیان احــکام و در خیمه های‬ ‫معرفــت فعالیت خواهنــد داشــت‪ .‬خیمه هــای معرفت با‬ ‫موضوعــات‪ ،‬مشــاوره خانــواده‪ ،‬مشــاوره ازدواج‪ ،‬تربیت‬ ‫کودکان‪ ،‬غرفه کــودک و نوجوان و تبلیغ چندرســانه ای در‬ ‫امامزادگان شاخص برپا خواهد شد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫در «محفل انس با قران» نمایشــگاه هر شب عالوه‬ ‫بــر اقامــه اذان و نمــاز جماعت توســط موذنان مشــهور‪،‬‬ ‫قاریان ممتاز کشــوری ایاتی چند از کالم الله مجید را برای‬ ‫بازدیدکنندگان قرائت می کنند‪ 20 .‬دقیقه پیش از اذان مغرب‬ ‫یکی از قاریان بنام کشوری قرائت قران را اغاز می کند و پس‬ ‫از اذان‪ ،‬نماز جماعت در فضای باز اقامه می شود‪.‬‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬بازدیدکنندگان نمایشگاه قران با مراجعه‬ ‫به بخش خانــواده می توانند از خدمات مشــاوره رایگان که‬ ‫با عنوان «خانواده با نشــاط قرانی» با حضور کارشناسان و‬ ‫مشاوران خانواده برنامه ریزی شده است‪ ،‬بهره مند شوند‪.‬‬ ‫اما شــاید یکی از جذاب ترین بخش های نمایشــگاه‬ ‫قران‪ ،‬بخش هنرهای نمایشی باشــد که برای نخستین بار‬ ‫در نمایشــگاه بین المللی قران چهار تعزیه‪ 9 ،‬پرده خوانی‪،‬‬ ‫منقبت خوانی‪ ،‬ثناخوانی و شبیه خوانی را برای بازدیدکنندگان‬ ‫به ارمغــان اورده اســت‪ .‬مراســم تعزیه خوانی قرار اســت‬ ‫همزمان با شــب های قدر در نمایشــگاه اجرا شــود‪ .‬تعزیه‬ ‫مســلمان شــدن مالک اشــتر ‪ 15‬رمضان‪ ،‬مجلس جنگ‬ ‫خندق ‪ 16‬رمضان‪ ،‬تعزیه خاتم بخشی ‪ 18‬رمضان و مجلس‬ ‫شهادت اهو‪ ،‬نظام الدین قصاب و‪ ...‬نیز از دیگر برنامه های‬ ‫این بخش است‪.‬‬ ‫اگر چــه مصــای امام خمینــی (ره)‬ ‫تهــران از میزبانی نمایشــگاه قــران کریم‬ ‫بازمانده ولی مسئوالن ان برای عقب نماندن‬ ‫از قافله هر شب با برنامه ای به نام «شب های‬ ‫نورانی» میزبان روزه داران هستند‪ .‬شب های‬ ‫نورانی از یک ســاعت قبل از اذان مغرب و‬ ‫عشــا با تالوت قران کریم با حضور قاریان‬ ‫ممتاز مصــری و ایرانی اغاز می شــود و پــس از اقامه نماز‬ ‫مغرب و عشــا و ارائه افطاری ســاده به روزه داران تا ساعت‬ ‫‪ 24‬ادامه دارد‪.‬‬ ‫جزء خوانی قران کریم و تفســیر ایات قران از ســوی‬ ‫ابوالفضل بهرام پــور از دیگر برنامه های شــب های نورانی‬ ‫است‪ .‬شب های نورانی برنامه های جنبی دیگری نیز دارد؛ از‬ ‫جمله برگزاری نمایشگاه حجاب و عفاف‪ ،‬برپایی خیمه های‬ ‫معرفت‪ ،‬نمایشــگاه کتاب و ادعیه و‪ ...‬نمایشگاه حجاب و‬ ‫عفاف با رعایت مبانی و ارزش های اســامی محصوالتی با‬ ‫کیفیت و قیمت مناسب به میهمانانش ارائه کرد‪ .‬خیمه های‬ ‫معرفت در قســمت غربی صحن مصال برپا شده و هدف از‬ ‫ان افزایش اگاهی دینی مراجعه کنندگان است‪ .‬نمایشگاه‬ ‫کتب و ادعیه نیز کتاب های مذهبی و دعاهای متناسب با ماه‬ ‫مبارک رمضان با قیمت مناسب به عالقه مندان ارائه می کند‪.‬‬ ‫دســت اندرکاران مصالی امام خمینی برنامه های ویژه ای‬ ‫برای شــب های قدر دارند و با حضور ســخنرانان‪ ،‬قاریان و‬ ‫مداحان برجسته از ساعت ‪ 24‬تا ‪ 2‬و ‪ 30‬دقیقه بامداد میزبان‬ ‫روزه داران هستند‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫در بخش فروشــگاهی ایــن نمایشــگاه‪ ،‬کتاب های‬ ‫دینی و قرانی در معرض نمایش و فروش گذاشــته شــده و‬ ‫بازدیدکنندگان عــاوه بر تهیه کتاب های مورد نیازشــان با‬ ‫تخفیف می توانند با اخرین عناوین ناشران در این حوزه اشنا‬ ‫شوند‪ .‬بخش فروشگاهی در باغ موزه دفاع مقدس واقع شده؛‬ ‫باغ موزه ای که افزون بر فضای سبزش بازدیدکنندگان را به‬ ‫دیدن ادوات نظامی دعوت می کند‪ .‬کمتر کســی است که‬ ‫بتواند از دیدن جنگنده‪ ،‬نفربر زرهــی‪ ،‬تانک و‪ ...‬که یادگار‬ ‫هشت سال جنگ تحمیلی اند‪ ،‬دست بکشد؛ به ویژه کودکان‬ ‫و نوجوانــان‪ .‬همان حوالی در کنار دریاچــه هورالعظیم باغ‬ ‫موزه دفاع مقدس دارد برنامه ای برای ششــمین سال پیاپی‬ ‫برگزار می شــود که «شب های شــیدایی» نام دارد‪ .‬اجرای‬ ‫اب نمایش‪ ،‬موســیقی‪ ،‬تواشــیح و دیگر برنامه های شاد و‬ ‫متنوع فرهنگی و هنری از ســاعت ‪ 22‬در این مجموعه اغاز‬ ‫می شود و ساعات مفرحی را برای مخاطبان رقم می زند‪ .‬به‬ ‫جز شب های قدر این مجموعه برنامه ها تا پایان ماه مبارک‬ ‫رمضان در این مکان برپاست‪.‬‬ ‫نمایشگاه قران بخش های دیگری نیز دارد که هر چه‬ ‫از باغ موزه دفاع مقدس دورتر می شــوید بــه انها نزدیک تر‬ ‫خواهید شد‪ .‬در مسیری به سمت باغ کتاب کارگاه های هنری‬ ‫به چشم می خورد که هنرمندان در غرفه های خود به خلق اثار‬ ‫هنری می پردازند‪ .‬بخش های رسانه های دیجیتال نیز اخرین‬ ‫محصوالت قرانی و دینی را به عالقه مندان عرضه می کنند‪.‬‬ ‫در بخش دیگری بــا عنوان عفاف و حجاب شــاهد نمایش‬ ‫و فروش لباس های طراحان مد ایرانی ‪ -‬اسالمی هستیم‪.‬‬ ‫با ورود به باغ کتاب و ســالنی کــه بخش های هنری‪،‬‬ ‫حوزوی و دانشگاهی در ان برپا شده‪ ،‬فضای تخصصی تری‬ ‫در اختیار فعاالن قرانی قرار گرفته تا با مخاطبانشان ارتباط‬ ‫نمایش هاست که دست اندرکارانش ماه میهمانی خدا را برای‬ ‫اجرای ان در تهران در نظر گرفته اند‪ .‬این نمایش پیش تر در‬ ‫برخی نقاط کشور همچون یزد‪ ،‬شهرکرد‪ ،‬خرم اباد‪ ،‬بوشهر‪،‬‬ ‫جزیره ابوموسی و شهر نجف کشور عراق‪ ،‬اجراهای موفقی‬ ‫را پشــت سرگذاشــته و با اغاز ماه مبارک رمضــان میهمان‬ ‫مردم روزه دار و عالقه مندان تئاتر در تهران بوده است‪ .‬این‬ ‫نمایش هر شب به طور رایگان‪ ،‬تصاویر و روایاتی منحصربه‬ ‫فرد و چشم نواز از هبوط حضرت ادم‪ ،‬ماجرای حضرت نوح‪،‬‬ ‫بعثت پیامبر گرامی اســام‪ ،‬واقعه کربــا‪ ،‬زندگی حضرت‬ ‫امام رضا(ع)‪ ،‬دوران انقالب اسالمی و دفاع مقدس را پیش‬ ‫روی تماشاگران به تصویر می کشد‪.‬‬ ‫تماشــاگران هرشــب همزمان با اذان مغرب و عشــا‬ ‫در محل اجرای نمایش حاضر می شــوند و‬ ‫پس از اقامه نماز جماعت‪ ،‬پای سفره افطار‬ ‫می نشــینند‪ .‬بعد از افطار و از ساعت ‪ 9‬و ‪30‬‬ ‫دقیقه هم اجرای نمایش اغاز خواهد شد که‬ ‫تا ساعت ‪ 11‬و ‪ 30‬دقیقه به طول می انجامد‪.‬‬ ‫نمایش ترکیبی و میدانی «فصل شیدایی» با‬ ‫شــعار تبلیغاتی «اینجا انچه نادیدنی است‪،‬‬ ‫می بینید» به نشــانی انتهای بلــوار ارتش‪،‬‬ ‫کیلومتر ‪ 2‬جاده لشکرک اجرا می شود‪.‬‬ ‫‪77‬‬ ‫پسران بد‬ ‫حاشیه های مسابقات کوپا امریکا‬ ‫وقتی ارژانتین‪ ،‬برزیل‪ ،‬کلمبیا‪ ،‬شیلی‪ ،‬اروگوئه و‪...‬در‬ ‫یک جشنواره با طعم فوتبال حضور داشته باشند‪ ،‬دو مساله‬ ‫پررنگ می شود‪ .‬مســاله اول به طور حتم جذابیت های فنی‬ ‫مسابقات اســت‪ ،‬این مســابقات محل نمایش تکنیک به‬ ‫معنای خاص امریکای جنوبی وار ان اســت ؛ بازیکنانی که‬ ‫برای سرگرم کردن هواداران فوتبال هزار هنر در ساق های‬ ‫خود دارند‪ .‬حتی گمنام ترین بازیکنــان این خطه از فوتبال‬ ‫هم هنرمندان واقعی دنیای توپ گرد محسوب می شوند‪...‬‬ ‫اما مســاله دومی که این نام هــا در فوتبال به دنبــال دارند ‪،‬‬ ‫حاشیه هایی اســت که در این فوتبال و بازیکنان ان همواره‬ ‫وجود داشته است‪ .‬حاشیه هایی که از ذات فوتبال امریکای‬ ‫جنوبی قابل تفکیک نیست‪ .‬در این تورنمنت اخر کوپا امریکا‬ ‫که در شیلی برگزار می شود هم حاشیه های فراوانی را شاهد‬ ‫بودیم‪ ،‬حاشــیه هایی که در متــن ان چهره هــای مطرح و‬ ‫مشهور دیده می شد‪ .‬نگاهی داریم به اتفاقات حاشیه ای این‬ ‫دوره رقابت های کوپا امریکا‪.‬‬ ‫ارتورو ویدال‬ ‫‪78‬‬ ‫نیمار‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫دیدار‬ ‫ ‬ ‫ارتورو‬ ‫بدترین خب ر برای میزبان کوپا امریکا این بود که‬ ‫ویدال ستاره تیم ملی شیلی با اتومبیل فراری اش دچار سانحه‬ ‫رانندگی شد و تصادف کرد‪ .‬او که در حال بازگشت به اردوی‬ ‫تیم ملی شیلی در شهرک خوان پینتو دوران بود‪ ،‬در جاده روتا‬ ‫پنج جنوبی تصادف کرد‪.‬‬ ‫در این سانحه رانندگی اتومبیل فراری ویدال به شدت‬ ‫اسیب دید و ماتیا ترسا ماتوس‪ ،‬همسر ویدال همراه با خود‬ ‫او هم به دلیل اسیب دیدگی به بیمارستان منتقل شدند‪ .‬در‬ ‫بیمارستان مشــخص شــد که ارتورو ویدال از ناحیه گردن‬ ‫اســیب دیده و همســرش نیز از ناحیه شــانه راســت دچار‬ ‫اسیب دیدگی شده اســت‪ .‬به همین خاطر همسر ویدال به‬ ‫یک کلینیک خصوصی منتقل شد‪.‬‬ ‫پس از ان بود که ارتورو ویدال به همراه فلیپه کورئه ا‪،‬‬ ‫یکی از مسئوالن تیم ملی شیلی و خورخه دسیو‪ ،‬مربی بدنساز‬ ‫تیم به کالنتری مراجعه کردند‪ .‬به خاطر اینکه ویدال در حالت‬ ‫نامتعادل رانندگی می کرد بازداشــت شــد‪ .‬تصاویر منتشره‬ ‫از اتومبیل ویدال شدت این ســانحه را نشان می دهد‪ .‬این‬ ‫اتومبیل کامال از بین رفته اســت‪ .‬ویدال پس از این اتفاق‬ ‫در نشست خبری شــرکت کرد و بابت جنجال افرینی اش از‬ ‫مردم کشــورش عذرخواهی کرد‪ .‬وی در لحظاتی نتوانست‬ ‫احساســاتش را کنترل کند و در حالت گریه اعتراف کرد که‬ ‫مقصر بوده که در ان شرایط رانندگی کرده است‪.‬‬ ‫پرونده نیمار در رقابت های کوپ ا امریکا خیلی زود بسته‬ ‫شد‪ .‬او باز هم حذفی ناراحت کننده از ترکیب تیم ملی برزیل‬ ‫داشــت‪ ،‬هرچند این بار اوضاع فرق می کرد‪ .‬ســال گذشته‬ ‫در همین روزها بــود که تیم ملــی فوتبال برزیــل در مرحله‬ ‫یک چهارم نهایی جام جهانی ‪ 2014‬برزیل مقابل کلمبیا قرار‬ ‫گرفت‪ .‬برزیلی ها هر چند کلمبیا را بردند و به یک نیمه نهایی‬ ‫راه یافتند‪ ،‬اما بزرگ تریــن برگ برنده خود یعنــی نیمار را به‬ ‫دلیل مصدومیت از دســت دادند‪ .‬خطای زونیــگا‪ ،‬مدافع‬ ‫تیم ملی کلمبیا روی نیمار باعث شد مهره کمر او اسیب ببیند‬ ‫تا جام جهانی برای او در همان مرحله یک چهارم نهایی تمام‬ ‫شود‪ .‬برزیل بدون نیمار فاجعه بود‪ .‬انها ابتدا در نیمه نهایی‬ ‫هفت گل از المان خوردند و در رده بندی نیز با سه گل مغلوب‬ ‫هلند شدند‪.‬‬ ‫اما برزیل به فاصله یک ســال بعد باز هــم نیمار را در‬ ‫حساس ترین مقطع ممکن از دست داد و این اتفاق باز هم در‬ ‫دیدار برزیل و کلمبیا افتاد‪ ،‬البته این بار نه در جام جهانی که‬ ‫در رقابت های مرحله گروهی کوپا امریکا‪ .‬زونیگا دیگر روی‬ ‫نیمار خطای وحشتناکی انجام نداد؛ بلکه این خود نیمار بود‬ ‫که با درگیــری و ضربه زدن به بازیکن حریــف با کارت قرمز‬ ‫داور روبه رو شد تا به حکم کمیته انضباطی رقابت های کوپا‬ ‫امریکا با چهار جلسه محرومیت روبه رو شود‪ .‬نیمار حاال پسر‬ ‫بد برزیل است‪ .‬این ستاره برزیلی بارســلونا پیش از این هم‬ ‫اثاری از بداخالقی های خود را در میدان مسابقه نشان داد‪،‬‬ ‫اما این محرومیت که حاصل بداخالقی اوســت برای نیمار‬ ‫خیلی گران تر از این حرف ها تمام خواهد شد‪ .‬نیمار نه تنها‬ ‫به شکل لفظی داور مسابقه را مورد اهانت قرار داد بلکه به او‬ ‫حمله فیزیکی هم کرد‪ .‬کمیته انضباطی و ســران برگزاری‬ ‫رقابت های کوپــا امریکا پــس از ان به بررســی این اتفاق‬ ‫پرداخته و نیمار را چهار جلســه محروم کردند‪ .‬این یعنی از‬ ‫دست رفتن رویای توپ طال برای بازیکن ‪ 23‬ساله بارسلونا‪.‬‬ ‫مسی‬ ‫لیونل مسی در کل بازیکن خوش اخالقی است و کمتر‬ ‫پیش می اید که از او نکته حاشیه ای بیرون بیاید‪ ،‬اما گاهی‬ ‫یک دوربین در جایی باعث ساختن حاشیه برای یک بازیکن‬ ‫خوش اخالق می شــود‪ .‬هر چند که همواره رابطه مســی با‬ ‫خرادو مارتینو سرمربی تیم ملی ا رژانتین خوب بود و خیلی ها‬ ‫او را حامی اصلی مارتینو چه در زمانی که در تیم بارسلونا روی‬ ‫نیمکت می نشست و چه حاال که سرمربی تیم ملی کشورش‬ ‫است‪ ،‬می دانند اما یکی از حاشــیه های کوپا امریکا زمانی‬ ‫رقم خورد که یک فیلم از مکالمه او وبازیکن تیم منچســتر‬ ‫یونایتد در فضای مجازی منتشــر شد‪ .‬در بازی اول تیم ملی‬ ‫ارژانتین در کوپ ا امریکا مقابل پاراگوئه‪ ،‬ارژ انتینی ها در نیمه‬ ‫اول خیلی خوب بازی کردنــد وبا نتیجه ‪ ۰-۲‬جلــو افتادند‪،‬‬ ‫همین مساله باعث شد که مسی و دی ماریا هنگام بازگشت به‬ ‫زمین در شروع نیمه دوم‪ ،‬به صحبت های تاتا مارتینو در مورد‬ ‫سخت بودن بازی با پاراگوئه و اخطار او به بازیکنان بخندند‪ ،‬‬ ‫لب خوانی نشــان می دهد که لئو مســی به هــم تیمی اش‬ ‫می گوید‪« :‬چی داشــت می گفت (مارتینو) داخل رختکن‪،‬‬ ‫چرند؟» و انخل دی ماریا هم این گونه پاسخ داد‪« :‬داشت‬ ‫می گفت ســخته نتیجه بگیریم» و پس از ان هر دو بازیکن‬ ‫زیر خنده زدند‪.‬‬ ‫نکته جالب و کنایه امیز این مساله این است که ارژانتین‬ ‫در نیمــه دوم با ارائه یک بــازی ضعیــف دو گل از پاراگوئه‬ ‫دریافت کــرد تا این دیــدار با نتیجــه ‪ ۲-۲‬به پایان برســد؛‬ ‫مساله ای که البته خشم مسی‪ ،‬دی ماریا و دیگر ارژانتینی ها‬ ‫را با پایان بازی در پی داشــت و باعث شد گفت وگوی مسی‬ ‫و دی ماریا به ســوژه طنزی بــرای کاربران فوتبال دوســت‬ ‫تبدیل شود‪.‬‬ ‫کاوانی‬ ‫ادینسون کاوانی هم یکی از حاشیه سازان کوپا امریکا‬ ‫بود اما نکته عجیب این اســت که در هیچ یک از حاشیه ها‬ ‫کاوانی خودش نقش مستقیم نداشته است‪ .‬ابتدا خبر رسید‬ ‫که پدر این بازیکن اروگوئه ای که در پاری ســن ژرمن بازی‬ ‫می کند‪ ،‬مرتکب قتل شده است‪ .‬پدر مهاجم پاری سن ژرمن‬ ‫در حادثه ای که در شهر سالتو اروگوئه رخ داد‪ ،‬در یک تقاطع‬ ‫به شــدت با خودروی خود یــک موتورســیکلت را واژگون و‬ ‫جراحات شدیدی به راکب موتور وارد کرد که منجر به مرگ‬ ‫وی شــد‪ .‬پلیس در محل حادثــه از لوئیس کاوانی تســت‬ ‫مصرف مشروبات الکلی گرفت و نتیجه ان مثبت بود‪.‬‬ ‫این ماجــرا روی ادینســون کاوانی و دیگــر اعضای‬ ‫تیم ملی اروگوئــه در اردوی انها در شــیلی تاثیر روانی منفی‬ ‫گذاشــت‪ .‬این تاثیر تا انجا بود که کاوانی در بازی برابر تیم‬ ‫شیلی در مرحله یک چهارم نهایی در واکنش به حرکت زشت‬ ‫گونزالو خارا مدافع تیم ماینس المان ضربه ای به صورت این‬ ‫بازیکن زد و خارا با بزرگنمایی دســت هایش را روی صورتش‬ ‫گرفت و روی زمین افتاد‪ .‬داور پس از مشــاهده بخشــی از‬ ‫این درگیری‪ ،‬رای به کارت زرد دوم بــرای کاوانی داد تا این‬ ‫بازیکن باشگاه پاری سن ژرمن از زمین مسابقه اخراج شود‪.‬‬ ‫کارت زرد نخست کاوانی به دلیل اعتراض به کمک داور در‬ ‫نیمه اول داده شده بود‪.‬اسکار تابارز سرمربی تیم ملی اروگوئه‬ ‫پس از بازی در دفاع از مشــهورترین ســتاره تیمش گفت‪:‬‬ ‫«نمی خواهم بازی را انالیز کنم و می خواهم در مورد مساله‬ ‫دیگری صحبت کنم‪ .‬من از اینکه کنترلم را از دست دادم و‬ ‫از منطقه فنی خارج شدم‪ ،‬عذر می خواهم اما انها بازیکنی را‬ ‫اخراج کردند که مرتکب خطا نشده بود‪ .‬می توان صحنه را در‬ ‫تکرار تلویزیونی دید‪ .‬اخراج کاوانی برنامه ریزی شــده بود‪.‬‬ ‫من ترجیح می دهم طور دیگری ببازم‪» .‬‬ ‫درخلوتتنهایی‬ ‫دلنوشت ه هاییکخبرنگارجنگی‬ ‫کتاب «در خلوت تنهایی» نوشته رضا خدری توسط انتشارات نوروز منتشر و راهی بازار‬ ‫نشر شــد‪ .‬رضا خدری که این روزها به عنوان استاد دانشــگاه فعالیت می کند‪ ،‬در سال های‬ ‫دفاع مقدس به عنوان خبرنگار جبهه و روزنامه نگار در مناطق جنگی حضور داشــته اســت‪.‬‬ ‫کتاب «در خلوت تنهایی» با عنوان فرعی «با یاد بزرگ دانشــگاه عشــق»‪ ،‬شامل برخی از‬ ‫دل نوشته ها‪ ،‬مناجات ها‪ ،‬مطالب ادبی و همچنین بخش هایی درباره سال های دفاع مقدس‬ ‫و عملیات های جنگی ایران است‪.‬خدری در پیشــگفتاری که برای این کتاب نوشته‪ ،‬اشاره‬ ‫کرده اســت‪« :‬مقتضیات زندگی ام در گذشته و حال مرا مجبور ســاخت که مدتی در تنهایی‬ ‫خودم به مسائلی که در طول ‪ ۶۵‬سال عمرم بر من گذشته و از دور و نزدیک نیز شاهد حوادث‬ ‫تلخ و شیرین زیادی بوده ام‪ ،‬به عنوان یک روزنامه نگار قدیمی و خبرنگار و عکاس ایام ‪ 8‬سال‬ ‫جنگ تحمیلی و استاد دانشگاه و نویسنده کتب دفاع مقدس در تنهایی‪ ،‬اندیشه و فکر نمایم‪،‬‬ ‫از صدای گذر اب فهمیدم؛ تندتر از اب روان‪ ،‬عمر گران می گذرد‪ .‬زندگی را نفســی‪ ،‬ارزش‬ ‫غم خوردن نیست!»او در بخشی دیگر از این پیشگفتار اورده است‪« :‬در این کتاب در خلوت‬ ‫تنهایی خودم دو فصل اول و اخر این کتاب را به راز و نیاز با پروردگار و حال و هوای شــهدای‬ ‫عزیزمــان در جبهه های غرب و جنوب کشــور پرداخته ام که در خیلی از ایــن عملیات ها‪ ،‬از‬ ‫نزدیک نظاره گر بوده ام‪».‬‬ ‫بهروایتهمت‬ ‫چاپچهارمدس ت نوشت ه هایسردار‬ ‫کتاب «به روایت همت» در برگیرنده ســی و دو درس ـ گفتار برگزیده از ســخنرانی ها‪،‬‬ ‫مصاحبه ها و و بیاناتی است که در ابتدای عملیات ها برای توجیه گروه ها از سوی شهید همت‬ ‫ارائه در حد فاصل بهار ‪ 1359‬تا زمستان ‪ 1362‬ارائه می شده که طی یک روند پژوهشی توسط‬ ‫حسین بهزاد جمع اوری شده است‪ .‬بهزاد در این کتاب با رجوع به ارشیوهای مدارک دیداری‪،‬‬ ‫شنیداری و مکتوب موسسه حفظ اثار و نشــر ارزش های دفاع مقدس سپاه محمد رسول الله‬ ‫مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقالب اسالمی و چندین ماخذ ارشیوی‬ ‫دیگر این اطالعات را به دست اورده است‪ .‬این کتاب در حقیقت وقایع چهار ساله پایانی زندگی‬ ‫شهید همت از بدو حضور وی در پاوه تا ‪ 10‬روز مانده به شهادت او در عملیات خیبر را شامل‬ ‫می شود‪ .‬در گفتار یکم‪ ،‬چهار مصاحبه شهید همت با مجالت پیام انقالب و امید انقالب درج‬ ‫شده است‪ .‬در فصل های بعدی گفتارهای او از نوارهای صوتی و تصویری است که در ارشیو‬ ‫مرکز مطالعات پژوهشی ‪ 27‬بعثت موجود است‪ .‬این ســخنان با تالش مولف کتاب پیاده و‬ ‫ویرایش شده و در موارد مورد لزوم در پاورقی ها توضیحاتی بیان شده است‪ .‬سخنرانی های‬ ‫سال های ‪ 61‬و ‪ 62‬نی ز توسط ابراهیم حاتمی کیا تصویربرداری شده و در این کتاب پیاده شده‬ ‫است‪ .‬در پایان کتاب نیز تعدادی از عکس های شهید همت و نقش ه عملیات هایی که در انها‬ ‫حضور داشته‪ ،‬منتشر شده است‪.‬‬ ‫رستاخیزبهروایتکارگردان‬ ‫فیلم درویش عید فطر اکران می شود‬ ‫فیلم سینمایی «رستاخیز» ساخته احمدرضا درویش‬ ‫که روایتگر نهضــت امام حســین (ع) اســت روز عید فطر‬ ‫برای اولین بار در ســینما اکســین اهواز اکران می شــود‪.‬‬ ‫«رستاخیز» از نگاه بکیر(فرزند حر ابن یزید ریاحی) به قیام‬ ‫امام حسین (ع) و حوادث واقعه عاشورا می پردازد‪ .‬این فیلم‬ ‫مقطع زمانی مرگ معاویه تا قیام امام حسین (ع) و شهادت‬ ‫ان حضرت را به مدت زمان ‪2‬ســاعت و ‪۵۰‬دقیقه به تصویر‬ ‫می کشد‪ .‬نمایش این فیلم در ســی و دومین جشنواره فیلم‬ ‫فجر با واکنش های متفاوتی همراه شد و پس از ان فیلم برای‬ ‫برخی مراجع عظام نمایش داده شد و قرار شد اصالحاتی در‬ ‫فیلم ایجاد شود‪ .‬پس از چند بار تاخیر عاقبت نوبت اکران این‬ ‫فیلم رسید‪ .‬احمدرضا درویش کارگردان فیلم رستاخیز نیز در‬ ‫این باره گفته است‪« :‬این فیلم روز عید فطر برای نخستین بار‬ ‫در کشور‪ ،‬در سینما اکسین اهواز به روی پرده سینما می رود‪.‬‬ ‫تاکنون در سینمای ایران فیلمی با این موضوع کار نشده و‬ ‫جا داشت برای ترویج فرهنگ حسینی این فیلم ساخته شود‬ ‫و عالوه بر اهواز تصمیم گیری برای اکران این فیلم در سایر‬ ‫شهرستان های خوزستان نیز انجام می شود‪».‬‬ ‫درویش با بیان اینکه تالش وســیعی در طول سالیان‬ ‫دراز از ســوی تمام ســینماگرانی کــه خودشــان را مدیون‬ ‫کشور می دانند صورت گرفته تا در جهت بنیان های هویتی‬ ‫خودشــان گام بردارند در مورد فیلم گفت‪« :‬فیلم رستاخیز ‬ ‫فقط بخش کوچکی از ظرفیت های سینمای ایران است و‬ ‫مدعی نیست که همه سینمای ایران است‪ .‬البته اینکه یک‬ ‫فیلم یا اثری تنها خودش را در کلیت یک مقوله مهم مدرن‬ ‫ن هم در ســینمای ایران شاخص بداند‬ ‫هنری در ســینما و ا ‬ ‫نگاه دقیقی نخواهد بود‪».‬درویش اعتقاد دارد «رستاخیز»‬ ‫یک دغدغه اســت و این دغدغه را اینگونه شرح داد‪« :‬این‬ ‫فیلم محصول ســینمای ایران اســت؛ محصول ‪ 30‬ســال‬ ‫تالش سینماگران‪ ،‬مدیران و همه کسانی که دغدغه ارتقای‬ ‫فرهنگ و هنر جمهوری اسالمی ایران را دارند‪ « .‬رستاخیز»‬ ‫در حوزه موضوعی و مضمونی برخوردار از مقوله ای است که‬ ‫سرامد و قله هدایت شیعه و ایرانی است‪ .‬یعنی حادثه کربال‬ ‫و نهضت حضرت سیدالشهداء (ع)‪».‬‬ ‫او بــا بیــان اینکــه این فیلــم بــه خاطر نســیمی که از‬ ‫اهلبیت(ع) به ان وزیده می تواند حا ئز اهمیت باشد‪ ،‬تاکید‬ ‫کرد‪« :‬فیلم «رســتاخیز» چند ویژگــی دارد؛ اولین ویژگی‬ ‫ان این اســت که ســرمایه دولت در ان صرف نشده است‪.‬‬ ‫نه اینکه بودجه نبوده یا داده نشــده است بلکه اصال بودجه‬ ‫الزم نبود چراکه کاری برای امام حســین (ع) باشــد نیاز به‬ ‫پول رســمی ندارد‪ ».‬دوم اینکه علت ماندگاری ســیره اهل‬ ‫بیت و نام سیدالشــهداء (ع) این اســت که مردم و عاشقان‬ ‫به صورت خودجوش برای ان تــاش می کنند و مردم بانی‬ ‫کار امام حســین (ع) هســتند‪ .‬در واقع ما بــه اهل بیت (ع)‬ ‫احتیاج داریم و انهــا احتیاجی به ما ندارنــد ‪ ،‬بنابراین نیازی‬ ‫به ردیف هــای بودجه ای هم نیســت‪ .‬نیازهــای مالی این‬ ‫فیلم از جیب عاشقان سیدالشــهداء (ع) تامین شده است‪.‬‬ ‫اکثر ســرمایه گذاران این فیلم خارج از کشور هستند‪ .‬یعنی‬ ‫نیروهای خارج از کشــور سهم مهمی در ســاخت این فیلم‬ ‫دارند و همین نکته ثابت می کند که عاشقان امام حسین (ع)‬ ‫محدود به مرزهای داخلی کشور نیستند و نام امام حسین (ع)‬ ‫در همه جای دنیا رسوخ کرده و طالب دارد‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه پروانه نمایش این فیلم صادر شــده‪،‬‬ ‫ادامــه داد‪« :‬در شــرایطی این فیلــم به اکران رســیده که‬ ‫شــرایط فعلی منطقه بیش از هر روز به اکــران فیلمی با این‬ ‫موضوع نیــاز دارد‪ ».‬درویــش در توضیح اکــران این فیلم‬ ‫برای نخستین بار در خوزستان هم گفت‪« :‬به لحاظ هویت‬ ‫فرهنگی خوزستان در دوران دفاع مقدس‪ ،‬وجود قومیت ها‪،‬‬ ‫نزدیکی ان با عراق و عتبات عالیات‪ ،‬فرصت خوبی است که‬ ‫جریان سازی سیاسی با اکران این فیلم در این استان انجام‬ ‫شود‪ ».‬کارگردان فیلم رستاخیز مدت ساخت فیلم رستاخیز‬ ‫را ‪ 11‬سال عنوان کرد‪.‬‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫تایم به موضوع‬ ‫پاسخ پرداخته‬ ‫است‬ ‫هویت تازه‬ ‫فرانسوی سوژه‬ ‫این شماره‬ ‫لوپوئن‬ ‫خودکشی‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫اکونومیست‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪79‬‬ ‫بازار‬ ‫گزارش اولین هم اندیشی کارشناسان بازاریابی‬ ‫موسسه اعتباری کوثر در استان اصفهان‬ ‫به گــزارش روابط عمومی موسســه اعتبــاری کوثر؛‬ ‫اولین هم اندیشی کارشناسان بازاریابی در استان اصفهان‪،‬‬ ‫خرداد ماه ســال جاری‪ ،‬با محوریت اصلــی حرکت از جذب‬ ‫منابع به سمت جذب مشتری و ارائه خدمات نوین بانکی‪ ،‬با‬ ‫حضور فهیمی پور‪ ،‬قائم مقام مدیرعامل‪ ،‬رضا شهرابی معاون‬ ‫بازاریابی و امور بین الملل و کارشناسان بازاریابی استان ها در‬ ‫مدیریت امور شعب استان اصفهان برگزار شد‪.‬‬ ‫در ابتــدای روز اول جاللی‪ ،‬مدیریت شــعب اســتان‬ ‫اصفهان ضمن عرض خیر مقدم و ابراز خرسندی از برگزاری‬ ‫این هم اندیشی در استان اصفهان‪ ،‬به ارائه گزارش عملکرد‬ ‫مجموعه پرداخت‪.‬‬ ‫ســپس شــهرابی‪ ،‬معاون بازاریابی و امور بین الملل‪،‬‬ ‫باتوجه به رویکرد جدید موسسه در ســال ‪ ،94‬سیاست ها و‬ ‫راهبردهای بازاریابی و نیز برنامه های عملیاتی خود را برای‬ ‫مدیران و کارشناسان حاضر تشریح و تبیین کرد‪.‬‬ ‫معاون بازاریابی و اموربین الملل در بخشی از سخنانش‬ ‫گفت‪« :‬طی ســال های اخیــر با تغییر جهت گیری شــبکه‬ ‫بانکی به ســمت توســعه و ارتقای خدمات بانکی همگام با‬ ‫نظام بانکداری بین الملل‪ ،‬شــدت رقابت میــان بانک ها به‬ ‫ویژه بانک های خصوصی در راســتای ارائه خدمات متمایز‬ ‫و نویــن بانکی افزایــش یافته اســت‪ .‬از ایــن رو باتوجه به‬ ‫سیاست گذاری مدیرعامل محترم در سال ‪ ،94‬ما نیز به دنبال‬ ‫توســعه و بهبود خدمات بانکی به ویژه در زمینــه بانکداری‬ ‫الکترونیکی و بانکداری شرکتی و اختصاصی هستیم‪».‬‬ ‫شــهرابی اظهــار داشــت‪« :‬در حال حاضــر معاونت‬ ‫بازاریابی و امور بین الملل شامل سه مدیریت بازاریابی‪ ،‬امور‬ ‫استان ها و امور بین الملل بوده به طوری که مدیریت بازاریابی‬ ‫در راستای سیاست های اتخاذ شده با حرکت به سمت جذب‬ ‫مشتری و ارائه خدمات نوین بانکی‪ ،‬فعالیت خود را از ابتدای‬ ‫سال ‪ 94‬با هدف توســعه و بهبود خدمات موسسه گسترش‬ ‫داده و تمامی تالش خود را جهت تحقق اهداف تعیین شده‬ ‫انجام می دهد‪».‬‬ ‫معاون بازاریابــی افزود‪« :‬از ایــن رو برنامه هایی را در‬ ‫راســتای ارتقای خدمات کیفی از قبیل امــوزش بازاریابی‪،‬‬ ‫راه اندازی مرکز ‪ CRM‬جهت پاســخگویی به موقع و مناسب‬ ‫مشتریان و بانکداری سبز را در دستورکار خود قرار داده ایم‪.‬‬ ‫ی کارکنان موسسه‬ ‫در این مسیر جدیت‪ ،‬تداوم و تالش تمام ‬ ‫به ویژه کارشناسان بازاریابی در سراسر کشور الزمه پیشرفت‪،‬‬ ‫موفقیت و دستیابی به اهداف موسسه است‪».‬‬ ‫سپس فهیمی پور‪ ،‬قائم مقام موسســه اعتباری کوثر‬ ‫در رابطه با خطوط کلی موسســه اعتباری کوثر و مدیرعامل‬ ‫محترم نسبت به تغییر رویکرد از جذب منابع به سمت جذب‬ ‫مشتری باتوجه به مســائل اقتصادی کشــور و سیاست ها‬ ‫و ضوابط بانک مرکــزی صحبت کردند و متذکر شــدند که‬ ‫مجموعه فعالیت های معاونت بازاریابی و امور بین الملل در‬ ‫دو ماه نخست سال حاکی از دارا بودن برنامه کاملی در این‬ ‫زمینه است و بی شک ســازمانی موفق خواهد بود که برنامه‬ ‫بهتری اتخاذ کند‪ .‬همچنین مسئولیت کارشناسان بازاریابی‬ ‫اســتان ها در این زمینــه را باتوجه به اینکه کارکنان شــعب‬ ‫مجریان دستورالعمل ها و برنامه های واصله از سطوح باالتر‬ ‫سازمان هستند را بیشتر و مهم تر از سایر کارکنان دانستند‪.‬‬ ‫در ادامه اقدسی‪ ،‬مدیریت شعب استان قم که چندی‬ ‫پیش به عنــوان اســتان برتر معرفی شــده بودنــد‪ ،‬عوامل‬ ‫موفقیت و راهکارهای نفوذ موسسه اعتباری کوثر در استان‬ ‫قم را بیان کرد‪.‬‬ ‫در خاتمــه صحبت های اقدســی کارگاه اموزشــی به‬ ‫مدت دو ســاعت با مضمون نگاهــی دوباره بــه بازاریابی و‬ ‫مشتری مداری با حضور یکی از اساتید مجرب و صاحب نظر‬ ‫در این زمینه برگزار شد‪.‬‬ ‫در پایان مراسم روز اول هر یک از کارشناسان بازاریابی‬ ‫حوزه مرکــزی گزارش برنامه هــا و اقدامــات اجرایی خود را‬ ‫در دو ماه نخست سال‪ ،‬به ســمع و نظر حاضرین رسانیده و‬ ‫طرح های اتی معاونت را بازگو کردند‪ ،‬ســپس کارشناســان‬ ‫بازاریابی استان ها نظرات‪ ،‬پیشنهادات و سواالت خود را در‬ ‫این زمینه مطرح کردند‪.‬‬ ‫مراسم روز دوم با سخنرانی ساالنه مدیر بازاریابی حوزه‬ ‫مرکزی در رابطه با فعالیت های معاونــت بازاریابی در حوزه‬ ‫توسعه بازار اغاز شد‪ ،‬سپس نشست تخصصی با سه موضوع‬ ‫خدمات الکترونیــک‪ ،‬محصوالت و خدمات ســپرده ای و‬ ‫خدمات نوین بانکی جهت بحث و تبادل نظر و رفع ابهامات‬ ‫و ارائه پیشــنهادات برگزار شد و ســپس باتوجه به عملکرد‬ ‫کارشناسان بازاریابی استان ها از منظر شاخص های معاونت‬ ‫ی اقای سید مهدی‬ ‫بازاریابی و امور بین الملل‪ ،‬طی مراســم ‬ ‫صالحی از اســتان اصفهان به عنوان کارشــناس بازاریابی‬ ‫برتر و اقایان ناصر اژیر از اســتان اذربایجــان غربی و نواب‬ ‫نظری از استان فارس به عنوان کارشناسان بازاریابی نمونه‬ ‫معرفی و مورد تقدیر قرار گرفتند و از اقایان ثقفیان‪ ،‬افتخاری‬ ‫و ســلطان نژاد نیز بابت عملکرد خوبشــان در اســتان های‬ ‫اذربایجان شرقی‪ ،‬یزد و تهران تشکر و تقدیر به عمل امد‪.‬‬ ‫بازار‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫تامین سبد ارزاق بیماران محروم و صعب العالج‬ ‫در ماه فضیلت های اخالقی توسط بانک انصار‬ ‫بانک انصار در ماه میهمانی خدای کریم و ایام پربرکت‬ ‫و رحمت رمضان‪ ،‬در امر تهیه و تامین ســبد ارزاق عمومی‪،‬‬ ‫از بیمــاران محــروم و صعب العــاج و خانواده هــای انان‬ ‫حمایت کرد‪.‬‬ ‫بــه گــزارش اداره کل بازاریابــی و تبلیغــات‪ ،‬بانــک‬ ‫انصــار در راســتای انجــام مســئولیت های اجتماعــی و‬ ‫فرهنگی خود که مســاعدت به اقشــار محــروم و نیازمند‪،‬‬ ‫یکــی از مهم تریــن انهــا به شــمار می ایــد‪ ،‬از طریــق‬ ‫همکاری بــا موسســه خیریه امدادگران عاشــورا‪ ،‬نســبت‬ ‫به انجام این کار خداپســندانه‪ ،‬اقــدام و باردیگــر بر تعهد‬ ‫خود در گســترش فعالیت های معنوی و ارزشــی مهر تایید‬ ‫زد‪.‬‬ ‫شایان ذکر اســت که این بانک‪ ،‬همه ساله با تصویب‬ ‫مبالغ قابل توجه در راستای انجام مسئولیت های اجتماعی‬ ‫و فرهنگی خود‪ ،‬اقدام بــه فعالیت های عام المنفعه و خیریه‬ ‫از جمله ســاخت‪ ،‬تجهیز و پشــتیبانی از مــدارس و مراکز‬ ‫بهداشتی و دیگر فعالیت های اموزشی‪ ،‬بهداشتی‪ ،‬ورزشی‬ ‫و فرهنگی می کند‪.‬‬ ‫بازار‬ ‫بانک دی و‬ ‫بانک قرض الحسنه‬ ‫رسالت‬ ‫تفاهمنامههمکاری‬ ‫امضا کردند‬ ‫بانــک دی و بانــک قرض الحســنه رســالت با هدف‬ ‫گسترش سطح همکاری های دو طرفه تفاهمنامه همکاری‬ ‫امضا کردند‪.‬‬ ‫به گــزارش اداره کل روابط عمومــی بانک دی‪ ،‬دکتر‬ ‫احمد شفیع زاده ـ مدیرعامل بانک دی ـ با ابراز خشنودی از‬ ‫گسترش همکاری های دو طرفه اظهار کرد‪« :‬بانک دی یکی‬ ‫از اقدام هایی را که در مسیر سرامدی خو د ترسیم کرده ایجاد‬ ‫ارتباط نزدیک با دیگر بانک ها و موسسات مالی است‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه این اقــدام در پیروی از رهنمودهای‬ ‫اعضای جدید‬ ‫هیات مدیره‬ ‫بانک دی‬ ‫منصوبشدند‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫قرار گرفتن در بین سه بانک نخست خصوصی کشور ترسیم‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫دکتر احمد شفیع زاده ـ مدیرعامل بانک دی ـ پیش از‬ ‫این با اشاره به اقدامات بانک در ســال گذشته اظهار کرده‬ ‫بود‪« :‬ما در سال ‪ 93‬بر تقویت زیرساخت ها و نظامات بانکی‬ ‫متمرکز شدیم و نقشــه راه را برای پنج ســال اینده ترسیم و‬ ‫برنامه های راهبردی را در چند حوزه شناســایی و طبقه بندی‬ ‫کردیم که اجرای این برنامه ها ما را در راستای تحقق شعار‬ ‫سال‪ ،‬ارزش افرینی به مشتریان و ذی نفعان و افتخارافرینی‬ ‫برای ایثارگران رهنمون می کند‪».‬‬ ‫وی بــا اشــاره بــه اینکــه تعییــن مــدل کســب وکار‬ ‫از جملــه ایــن راهبردهــا بــود‪ ،‬تاکید کــرد‪« :‬بر اســاس‬ ‫ایــن برنامه هــا بــر ان هســتیم تــا از بانکــداری خــرد به‬ ‫جامع بــا رویکــرد بانکداری شــرکتی و اختصاصی برســیم‬ ‫و بر همیــن مبنا در حوزه توانمندســازی ســرمایه انســانی‬ ‫اقدامــات زیادی انجــام داده ایــم و با ادامه زیرســاخت ها‬ ‫در این حوزه ها ســال ‪ 94‬بــه جایگاه خوبی دســت خواهیم‬ ‫یافت‪».‬‬ ‫بر اســاس این گــزارش عالوه بــر اعضــای جدید‪،‬‬ ‫دکتر علی اکبــر عرب مازار رئیس هیات مدیــره‪ ،‬دکتر احمد‬ ‫شفیع زاده مدیرعامل و دکتر محمدعلی مورج دیگر اعضای‬ ‫هیات مدیره بانک دی را تشکیل می دهند‪.‬‬ ‫بازار‬ ‫اعضای جدید هیات مدیره بانک دی با تصویب بانک‬ ‫مرکزی جمهوری اسالمی ایران منصوب شدند‪.‬‬ ‫به گزارش اداره کل روابط عمومی بانک دی‪ ،‬مهندس‬ ‫علی مهبودی و دکتر شــاپور زارعی با موافقت بانک مرکزی‬ ‫به عنــوان اعضای جدیــد هیات مدیره بانــک دی انتخاب‬ ‫شدند‪.‬‬ ‫مهندس علی مهبودی پیش از ایــن معاون اعتبارات‬ ‫و بازاریابی و ســرمایه گذاری بانک دی و دکتر شاپور زارعی‬ ‫سمت معاونت بانکداری الکترونیک بانک دی را دارا بودند‪.‬‬ ‫بانک دی که فعالیت خود را از ســال ‪ 1389‬اغاز کرده‬ ‫طی دو سال اخیر با تغییر مدیریت‪ ،‬چشم انداز خود را برای‬ ‫مقام معظم رهبــری مبنی بر همدلی و همزبانی نیز هســت‪،‬‬ ‫ادامــه داد‪« :‬ایــن گونــه همکاری هــا عــاوه بــر اینکه‬ ‫بــه ارائه خدمــات مطلوب تر بــه مشــتریان طرفین کمک‬ ‫می کند‪ ،‬می توانــد در ارتقای جایگاه نظــام بانکی نیز موثر‬ ‫باشد‪».‬‬ ‫محمدحســین حســین زاده‪ ،‬مدیرعامــل بانــک‬ ‫قرض الحسنه رسالت نیز با تقدیر از بانک دی برای گسترش‬ ‫همکاری ها از انعقاد این تفاهمنامه ابراز خرسندی کرد‪.‬‬ ‫در بخش هایی از این تفاهمنامه به موضوعاتی چون‬ ‫وصول چک های مشــتریان‪ ،‬امــکان واریز وجــوه و ارائه‬ ‫خدمات اعتباری به مشتریان اشاره شده است‪.‬‬ ‫همچنین همکاری و تبادل نظــر در زمینه امور فناوری‬ ‫اطالعات و تکنولوژی‪ ،‬حمایت و اجرای طرح و پروژه های‬ ‫تحقیقاتی و نیز تبادل اطالعات در حوزه اموزش از دیگر مفاد‬ ‫این تفاهمنامه است‪.‬‬ ‫این مراسم با حضور علی مهبودی‪ ،‬عضو هیات مدیره‬ ‫بانــک دی و مهــدی یزدچــی‪ ،‬عضــو هیات مدیــره بانک‬ ‫قرض الحسنه رسالت برگزار شد‪.‬‬ ‫‪81‬‬ ‫بازار‬ ‫تعداد کارت های الکترونیکی بانک صادرات‬ ‫ایران از مرز ‪٤٦‬میلیون کارت گذشت‬ ‫بانک صادرات ایران به منظور افزایش سطح دسترسی‬ ‫مشتریان به خدمات بانکداری نوین تا پایان اردیبهشت ماه‬ ‫امســال بیش از ‪ ٤٦‬میلیون کارت الکترونیکی بانکی صادر‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫به گــزارش روابط عمومی بانک صــادرات ایران این‬ ‫بانک در راســتای جلب رضایت مشــتریان‪ ،‬ارتقای کیفی‬ ‫خدمات‪ ،‬تنوع بخشــی بــه محصوالت و توســعه بانکداری‬ ‫الکترونیک‪ ،‬نســبت به صدور و تحویل انــواع کارت بانکی‬ ‫به مشتریان و متقاضیان در اسرع وقت اقدام کرده و بر این‬ ‫اساس تا پایان اردیبهشت ماه امسال ‪ ٤٦‬میلیون و ‪٤٨٤‬هزار‬ ‫کارت الکترونیکی بانکی صادر و تحویل مشتریان کرده که‬ ‫از این تعداد‪ ،‬بیش از ‪ ٣٠‬میلیون و ‪ ٥١٥‬هزار کارت مربوط به‬ ‫سپهر کارت های صادره است‪.‬‬ ‫این گــزارش حاکــی اســت از بین انــواع کارت های‬ ‫الکترونیکی‪ ،‬کارت های ســپهر باتوجه به قابلیت های زیاد‬ ‫ان که امکان دریافت و انتقال وجه از طریق دســتگاه های‬ ‫خودپرداز‪ ،‬خرید ‪ online‬از طریق بسترهای اینترنتی‪ ،‬خرید‬ ‫با استفاده از دستگاه های پایانه فروش و‪ ...‬را برای مشتریان‬ ‫فراهم می سازد بیشتر مورد استقبال قرار گرفته است‪.‬‬ ‫دارندگان ســپهرکارت ها می تواننــد از خدمات متنوع‬ ‫دســتگاه های خودپرداز‪ ،‬خدمت پرداخــت تلفنی قبوض و‬ ‫تلفن بانک صدای سپهر (‪ ،)٠٩٦٠٢‬پایانه های فروش نصب‬ ‫شده در فروشگاه های معتبر سراسر کشــور و دستگاه های‬ ‫کارتخوان شعب استفاده نمایند‪ .‬گفتنی است بانک صادرات‬ ‫ایران با ‪ ٢٦٠٠‬شــعبه در سراســر کشــور‪ ٤٢٤ ،‬هزار و ‪٢٦٠‬‬ ‫دســتگاه کارتخوان متصل به حساب های این بانک‪٤٢٣ ،‬‬ ‫هزار مشــتری اینترنتی و ارائــه انواع خدمــات متنوع نوین‬ ‫بانکی به عنوان بزرگترین بانک بورســی خصوصی کشــور‬ ‫نقش موثری در توســعه و نهادینه کردن فرهنگ بانکداری‬ ‫الکترونیک در جامعه ایفا کرده است‪.‬‬ ‫سرپرست شرکت مخابرات ایران‪:‬‬ ‫بازار‬ ‫‪82‬‬ ‫مثلث | شماره ‪269‬‬ ‫عدم تعدیل تعرفه ها‪ ،‬به منافع ملی‬ ‫اسیب می رساند‬ ‫«اصالح تعرفه های مخابرات با هــدف گران کردن‬ ‫خدمات نیست‪ ،‬بلکه ماهیت ان جبران افزایش ‪ 5/6‬برابری‬ ‫هزینه های مخابرات است که از ‪ 12‬سال پیش انباشته شده‬ ‫اســت‪ .‬به گونه ای که درحال حاضر با عــدم تعادل هزینه و‬ ‫درامد مواجه هستیم که ادامه این روند به منافع ملی کشور‬ ‫اسیب می رساند‪».‬‬ ‫به گــزارش روابط عمومــی و امور بین الملل شــرکت‬ ‫مخابرات ایران‪ ،‬اسدالله دهناد سرپرست شرکت مخابرات‬ ‫ایران ضمن بیان این مطلب افزود‪« :‬این شرایط ادامه کار‬ ‫را برای شرکت مخابرات سخت کرده است و اثار منفی ان به‬ ‫تدریج نمایان می شود‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬تاخیر وزارت ارتباطات و فناوری اطالعات‬ ‫در ابالغ تعرفه های جدید‪ ،‬به رغم توافق قبلی برای ما جای‬ ‫تعجب دارد چرا که ما را در خدمات رسانی به مردم با مشکل‬ ‫مواجه خواهد ساخت و طرح های توســعه ای نیز به تدریج‬ ‫متوقف می شود‪».‬‬ ‫سرپرست شرکت مخابرات ایران افزود‪« :‬انتظار ما این‬ ‫است که نگاه وزیر به مخابرات پدرانه باشد و درجهت حمایت‬ ‫از برنامه های توسعه اقدامات الزم را انجام دهند‪».‬‬ ‫وی گفت‪« :‬ایــن وضعیــت‪ ،‬مخابرات را در شــرایط‬ ‫خاصی قــرار داده اســت امــا به رغــم مشــکالت موجود‬ ‫خوشــبختانه تاکنون رشــد مخابرات در این حــوزه پس از‬ ‫خصوصی ســازی قابل توجه بوده اســت‪ .‬به گونه ای که در‬ ‫سال گذشــته بیش از ‪ 2500‬میلیارد تومان سرمایه گذاری‬ ‫انجام شده و حدود‪ 1‬میلیون شماره تلفن ثابت به مردم واگذار‬ ‫شده است‪».‬‬ ‫سرپرســت شــرکت مخابرات ایران در ادامه از وزارت‬ ‫ارتباطات خواست در راســتای خدمت رسانی به مردم عزیز‬ ‫کشــورمان‪ ،‬مخابرات را یاری کنــد تا روند توســعه درحوزه‬ ‫ارتباطات در کشور متوقف نگردد‪».‬‬