روزنامه صمت شماره 271

‫سرمقاله مثلث به ابعاد اجتماعی و سیاسی توافق احتمالی پرداخته است‬ ‫مبارزهپیچیده‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و هفتاد و یک ‪ 3/‬مرداد ‪ 88 /1394‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫کسانی که میگویند دست رهبری در مقابل توافق بسته است سخت در اشتباهند‬ ‫مبارزه پیچیده به ما میگوید با شمشیر نمیتوان به جنگ تفنگ رفت‬ ‫مبارزه پیچیده در میانه «مبارزه ساده» و «پایان مبارزه» ویژگی دوران جدید است‬ ‫توافق هستهای چه تغییری در روابط ایران – امریکا ایجاد میکند؟‬ ‫مثلث به این سئوال پاسخ داده که ایا با توافق احتمالی سیاست تغییر نظام امریکا پایان یافته است؟‬ ‫نهشیفتگی‪،‬نهنفرت‬ ‫واکنش اصولگرایان در مقابل متن‬ ‫جمعبندی مذاکرات چگونه باید باشد؟‬ ‫دو راهی روحانی؛ الریجانی یا‬ ‫اصالحطلبان؟‬ ‫مثلث در صفحات خود ارایش نیروهای‬ ‫سیاسی پس از توافق احتمالی را‬ ‫بررسیکرده است‬ ‫بازگشتبهمحافظهکاری؟‬ ‫رابطه ایران و اعراب پس از توافق‬ ‫احتمالی چه تغییری میکند‬ ‫ج‬ ‫لد‬ ‫دوم‬ ‫مبارزهپیچیده‬ ‫سرمقاله این شمراه مثلث با مخاطب خود این سئوال را در‬ ‫میان می گذارد که «توافق هسته ای با امریکا» با «مبارزه با‬ ‫امریکا»قابلجمعاست؟وسپسبهنکوهشبرخینگرش های‬ ‫اشتباه نسبت به نقش رهبری در این مذاکرات می پردازد‪.‬‬ ‫مثلث در صفحات ویژه خود به نحوه برخورد اصولگرایان با‬ ‫توافق احتمالی‪ ،‬ابعاد فنی این توافق و ارایش نیروهای سیاسی‬ ‫حول ان پرداخته است‪.‬‬ ‫نقشبانواندرانقالباسالمیایران‬ ‫وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس‬ ‫ویکونالرسولعلیکمشهیدا‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫خانمها که از راه دور امدند خوش امدند‪.‬‬ ‫ما از خانمها بسیار متشــکر هستیم‪ ،‬از بانوان‬ ‫همۀ ایــران‪ .‬بانوان همۀ ایــران به جمهوری‬ ‫اسالمی حق دارند‪ .‬انها در این نهضت سهیم‬ ‫هستند‪ .‬باید بگویم که انها در صف اول واقع‬ ‫هســتند برای اینکه مردها هم از انها شــجاع‬ ‫شــدند‪ ،‬از مجاهدات انها تشــجیع شــدند‪.‬‬ ‫شماها به اســام خدمت کردید‪ ،‬و بعد از این‬ ‫هم ان‏شاءال ّل ‏ه خدمت می‏کنید‪ .‬شماها مردان‬ ‫و ِ‬ ‫زنان شیر در ایران تربیت می‏کنید‪ .‬دامن شما‬ ‫دامن عصمت و عفت و عظمت است‪ .‬شماها‬ ‫موظف هستید که اوالد خودتان را خوب تربیت‬ ‫کنید؛ اســامی تربیت کنید‪ ،‬انســانی تربیت کنید‪ ،‬مجاهد‬ ‫تربیت کنید‪.‬‬ ‫ما با مجاهدۀ شــما و همــۀ طبقات‪ ،‬ایــن نهضت را تا‬ ‫اینجا پیش بردیم و «جمهوری اسالمی» را اعالم کردیم‪ .‬و‬ ‫از این به بعد باز احتیاج به شما داریم؛ احتیاج برای مجلس‬ ‫موسسان که رای بدهید به اشخاصی که اسالمی هستند‪،‬‬ ‫متعهد هستند‪ ،‬چپی و راستی نیستند؛ برای ایران می‏خواهند‬ ‫زحمت بکشند‪ .‬و بعد هم برای مجلس شورا‪ ،‬که در این وقت‬ ‫زن ازاد رای می‏دهند‪.‬‬ ‫همه ازادانه رای می‏دهید‪ ،‬و مرد و ْ‬ ‫مثل زمان سابق نیســت که فقط کلمۀ «ازادمردان و‬ ‫ازادزنان»! بود و همه در اختناق به ســر می‏بردند‪ .‬اســام‬ ‫شما را ازاد کرده است؛ اسالم مرد و زن را ازاد فرموده است‬ ‫و همه ازادانه باید رای بدهید‪ .‬منتها اشــخاصی را انتخاب‬ ‫‪8- 17‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫سرنوشتبرجام‬ ‫دیپلماتحامی‬ ‫دفاعازبرجام‬ ‫توضیحدرصحن‬ ‫‪18- 53‬‬ ‫سیاست‬ ‫مبارزه پیچیده‬ ‫نهشیفتگی‪،‬نهنفرت‬ ‫نهخوب‪،‬نهبد؛متوسط‬ ‫دوراهیروحانیالریجانییااصالح طلبان؟‬ ‫‪54- 71‬‬ ‫بین الملل‬ ‫دشمنیدیپلماتیک‬ ‫بازگشتاعراببهمحافظه کاری؟‬ ‫بن بستژئوپلیتیکپایانیافت‬ ‫چرااینترنتذهن هایمانراازادنکردهاست؟‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی اســت که سعی دارد روایتی‬ ‫منصفانه و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشاره ای‬ ‫اســت به سه ضلع اســتقالل‪ ،‬ازادی و جمهوری اســامی‪ .‬مرامش‬ ‫تقویت گفتمان انقالب اســامی‪ ،‬چارچوبش اســام‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و‬ ‫رهبری‪ ،‬ارمانش گسترش و سیادت اســام خواهی در سراسر جهان و‬ ‫عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف‬ ‫ایــران و رونــق گرفتن عدالت‪ .‬مــرزش رواداری و تالیــف قلوب اهالی‬ ‫انقالب و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق‬ ‫و مشــرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت‬ ‫رونق گرفتن ســنت گفت وگــو میان فرهیختگان و نخبگان کشــور‬ ‫است‪ .‬امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر و دائم‪،‬‬ ‫بر چارچوب مان مســتقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و‬ ‫هوشیاروبرسیاق ماناستواربمانیم‪.‬‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫دبیرتحریریه‪:‬مصطفیصادقی‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی(دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها‬ ‫حنیف غفاری‪ -‬زهره دیانی ‪ -‬زینت حیدری ‪ -‬داوود حشمتی‬ ‫فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علیرضا بهرامی(دبیر) ‪ -‬فاطمه کریمخان ‪-‬‬ ‫سارا میرشجاعی ‪ -‬شیما غفاری ‪ -‬مسعود نجفی ‪ -‬محمدصادق لواسانی‬ ‫تاریخ و گفتارها‪ :‬مصطفی شوقی(دبیر)‪ -‬زهیر توکلی ‪ -‬حمید عزیزی‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬محمد شکراللهی (دبیر)‬ ‫مشاور هنری ‪ :‬نیما ملک نیازی ‬ ‫کنید که برای اسالم‪ ،‬برای کشــور منتج باشند‪ ،‬نافع باشند؛‬ ‫خائن نباشند‪ .‬خداوند شماها را ان‏شاءال ّله‏ عزت و سعادت‪،‬‬ ‫هم در دنیا و هم در اخرت عنایت فرماید‪ .‬سالم و درود بر شما‬ ‫شــیرزنانی که در صف اول مجاهده بودید! خداوند شماها‬ ‫را حفظ کند‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫بزرگ زنان در پیشبرد انقالب اسالمی‬ ‫سهم‬ ‫شما بانوان محترم‪ ،‬دوشــیزگان عزیز‪ ،‬خوش امدید‪.‬‬ ‫شما بانوان در ایران ثابت کردید که در پیشاپیش این نهضت‬ ‫قدم برداشتید‪ .‬شــما ســهم بزرگی در این نهضت اسالمی‬ ‫ما دارید‪ .‬شــما در اتیه برای مملکت ما پشتوانه هستید‪ .‬از‬ ‫شماســت که مردان و زنان بزرگ تربیت می‏شود‪ .‬در دامن‬ ‫شما مردان و بانوان بزرگ تربیت می‏شود‪ .‬شماها عزیز ملت‬ ‫هستید؛ پشــتوانۀ ملت هستید‪ .‬شــماها در تحصیل‬ ‫کوشــش کنید که بــرای فضایل اخالقــی‪ ،‬فضایل‬ ‫اعمالی مجهز شوید‪ .‬شما برای اتیۀ مملکت ما جوانان‬ ‫نیرومنــد تربیت کنید‪ .‬دامان شــما یک مدرســه‏ای‬ ‫اســت که در ان باید جوانان بزرگ تربیت بشود‪ .‬شما‬ ‫فضایل تحصیل کنید تا کودکان شــما در دامن شما‬ ‫به تربیت برسند‪.‬‬ ‫من از خدای بزرگ ســامت و ســعادت شما را‬ ‫خواهانم و امیدوارم که دوشــادوش مردان در قضیۀ‬ ‫مجلس موسسان و مجلس شورای ملی رای بدهید تا‬ ‫اینکه جمهوری اســامی و قانون جمهوری اسالمی‬ ‫و مجلس شورای جمهوری اســامی تاسیس و ما به‬ ‫انچه که خواهان ان هستیم برسیم‪.‬‬ ‫‪72- 77‬‬ ‫ورزش‬ ‫رویای ‪ 80‬میلیاردی برباد رفت‬ ‫قصه مرغ های زنده و مرده‬ ‫جنگیدن برای خود‬ ‫لیگ نباید به تعویق بیفتد‬ ‫‪78-81‬‬ ‫دیدار‬ ‫هدیه به دیپلمات‬ ‫سفر جنجالی ستاره‬ ‫مرگ تایم‬ ‫ایکر‪ ،‬جنگجوی خجالتی‬ ‫الگو های سرامدی و الزامات ان‬ ‫کارمزدمحوری در راستای مشتری مداری‬ ‫از تمبر موسسه اعتباری کوثر رونمایی شد‬ ‫‪82-84‬‬ ‫بازار‬ ‫اهدای لوح افتخار و ستاره زرین به مدیرعامل بانک صادرات‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫و افشین جم‬ ‫پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان‬ ‫عکس‪ :‬امیر طالیی کیوان‪ -‬عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫ویرایش‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی و نرگس حاجیلو‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬محمد شکراللهی‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬علیرضا اسدالهی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬دکتر اسماعیل تبار ‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی‪ -‬دکترغالمحسنتقینتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس صدوقی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی‬ ‫هادیانباردار‪ -‬منصور شیخ االسالمی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سیدحمیدخالقی‬ ‫طراح جلد‪ :‬مصطفی مرادی‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0919 - 2341774 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز ‪ -‬پردازش تصویر رایان‬ ‫توزیع‪ :‬نشر گستر امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید عباسپور(توانیر)‪ ،‬خیابان نظامی گنجوی‪ ،‬کوچه پناه‪،‬‬ ‫پالک ‪19‬‬ ‫تلفن ‪88198280 :‬‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫هفته واکنش به توافق‬ ‫خبرنامه‬ ‫اعالم جمع بندی مذاکرات هســته ای در ایران با واکنش های متفاوتی‬ ‫مواجه بود‪ .‬در این میان اعضای تیم مذاکره کننده و برخی افراد دیگر درگیر‬ ‫در این پرونــده تالش کردند تا از انچه حاصل شــده دفاع کــرده و ابهام های‬ ‫موجود را رفع کنند‪.‬‬ ‫سرنوشتبرجام‬ ‫توافق هسته ای چگونه در تهران تصویب می شود؟‬ ‫پس از تصویب توافق هســته ای ایران و شش کشور‬ ‫جهانی که اکثریت انها را غربی ها تشــکیل می دهند‪ ،‬یکی‬ ‫از مراحل این توافق بررســی متــن این توافــق در کنگره‬ ‫امریکا و متقابال مجلس شورای اســامی در ایران است‪.‬‬ ‫نمایندگان مجلس شــورای اســامی معتقدند که تصویب‬ ‫متن توافق هســته ای ایران و گــروه ‪ 5+1‬در صورت تائید‬ ‫شــورای عالی امنیت ملی مبنی بر رعایت خطوط قرمز‪ ،‬در‬ ‫صحن علنی بهارســتان نیز به تصویب خواهد رسید‪.‬گفته‬ ‫می شود که براساس قانون صیانت ا زدستاوردهای هسته ای‬ ‫که در مجلس پیــش از انعقاد توافق در وین تصویب شــد‬ ‫متن توافق مورد تایید تیم مذاکره کننده ایران و ‪ ۵+۱‬بایدبه‬ ‫مجلس ارائه شود تا نمایندگان ان را بررسی و ارزیابی کنند‪.‬‬ ‫همچنین براســاس اصول ‪ 77‬و ‪ 125‬قانون اساسی نتیجه‬ ‫مذاکرات هســته ای باید به مجلس ارائه شــود‪ ،‬عالوه بر‬ ‫این وزیر امورخارجه موظف اســت روند اجرای توافقنامه را‬ ‫هر شــش ماه یکبار به مجلس گزارش کند‪.‬در همین حال‪،‬‬ ‫مقرر شده است که کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی‬ ‫نیز هر شش ماه گزارش کم و کیف اجرای روند توافق را به‬ ‫نمایندگان مجلس ارائه کند‪.‬در همین حال‪ ،‬محمدحسین‬ ‫فرهنگی‪ ،‬نماینده مردم تبریز و عضو هیات رئیسه خانه ملت‬ ‫در گفت وگــو با خبرانالیــن می گوید که موضوع بررســی و‬ ‫تصویب متن توافق نامه ایران با گــروه ‪( 5+1‬برجام) هنوز‬ ‫دیپلماتحامی‬ ‫در هیات رئیســه مطرح نشــده و گزارشی رســما به مجلس‬ ‫نرســیده و صحبتی در این رابطه نیز نشــده اســت‪ ،‬فقط از‬ ‫طریق رسانه ها مسائلی مطرح شده اســت‪ .‬وی همچنین‬ ‫بررســی کامل متن توافــق در کمیســیون امنیــت ملی و‬ ‫سیاست خارجی مجلس را مقدمه مطرح شدن ان از سوی‬ ‫هیات رئیسه عنوان کرد‪.‬این در حالی است که سید حسین‬ ‫نقوی حسینی‪ ،‬عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس خواستار‬ ‫ارسال متن برجام به مجلس و شــورای عالی امنیت ملی از‬ ‫سوی دولت بالفاصله و در ســریع ترین زمان ممکن شده و‬ ‫گفته است که بررسی این متن در کمیسیون حدود سه هفته‬ ‫(‪ 21‬روز) به طول خواهد انجامید‪.‬نقوی حسینی افزود‪ :‬طبق‬ ‫قانون الزام دولت به حفظ دســتاوردهای هسته ای‪ ،‬دولت‬ ‫باید «برجام» را به طور همزمان به شورای عالی امنیت ملی‬ ‫و مجلس ارسال کند و پس از بررســی در کمیسیون امنیت‬ ‫ملی به صحن علنی مجلس تقدیم می شود‪.‬‬ ‫علی اکبر والیتی همچنان از تیم مذاکره کننده حمایت می کند‬ ‫علی اکبر والیتــی فرد مهمــی در پرونده هســته ای‬ ‫ایران است‪ .‬اگر چه که او می گوید تنها زمانی که الزم بوده‬ ‫مشــورت داده و دخالتی در روند مذاکرات نداشته است‪ .‬او‬ ‫نوروز امســال در مصاحبه ویژه نامه نــوروزی مثلث در مورد‬ ‫رابطه اش با دکتر ظریف در پرونده هســته ای گفته بود‪ :‬ما‬ ‫هیچ تقســیم کاری نکرده ایم بلکه ایشان یا هرکس دیگری‬ ‫وقتی کاری را انجام می دهد اگر دلگرم باشد با قوت ان کار‬ ‫را انجام می دهد و اگر دلسرد شود امکان فعالیت را با قوت‬ ‫کمتری خواهد داشت و بنابراین من فکر می کنم به عنوان‬ ‫یک وظیفه ملی باید کمک کرد‪ .‬او در پاســخ به این سوال‬ ‫که ایا ایشان از شما می خواهد که کمکش کنید؟ گفته بود‪:‬‬ ‫«اینکه به طور مشخص چنین قراری گذاشته باشیم اتفاق‬ ‫نیفتاده اما من از ایشان حمایت کرده ام و ایشان هم کامال‬ ‫اگاه هستند‪ .‬او به مثلث گفته بود که معموال بین مذاکرات‬ ‫با ظریف مالقات دارد‪ ».‬حاال که توافق شــده اســت علی‬ ‫اکبر والیتی مانند تمام ماه های گذشته در قامت مدافع تیم‬ ‫هسته ای ظاهر شده است‪ .‬او دو مصاحبه مهم انجام داده‬ ‫است‪ .‬یکی با ســایت ‪ khamenei.ir‬و دیگری گفت وگوی‬ ‫ویژه خبری سیما‪ .‬در مهمترین بخش این مصاحبه والیتی‬ ‫گفته اســت‪« :‬اعضای تیم هســته ای و اقای دکتر ظریف‬ ‫را بنده سی وچند ســال است که می شناســم‪ .‬ایشان با ان‬ ‫صالحیت های خودش هــم به لحاظ تدیــن‪ ،‬هم پایبندی‬ ‫به نظام جمهوری اســامی ایران‪ ،‬و هم به لحاظ کارایی‪،‬‬ ‫در طول ســال های بعد از انقالب رشــد داشــته است‪ .‬در‬ ‫بسیاری از مقاطع حساس کشــور از جمله مذاکرات ‪ 598‬و‬ ‫مذاکراتی که در رابطه با کشــورهای منطقه داشتیم‪ ،‬جزء‬ ‫همکاران مــا بوده اســت‪ .‬اعضای تیــم مذاکره کننده هم‬ ‫ســال های طوالنی در وزارت امور خارجه فعــال بوده اند و‬ ‫جزء مجرب ترین نیروهای بین المللی کشور بوده و هستند‬ ‫و هر کار و تالشی را که می توانســتند بکنند انجام داده اند‪.‬‬ ‫اگر کاری هم محقق نشده‪ ،‬یقینا بیش از این نمی توانستند‬ ‫انجام بدهند و بنده که در این حوزه سال های طوالنی فعالیت‬ ‫داشته و دارم تیم دیپلماتیک دیگری هم نمی شناسم که از‬ ‫این ها قوی تر باشند و در انتخاب این گروه‪ ،‬انتخاب اصلح‬ ‫صورت گرفته است‪».‬‬ ‫او در عین حال این را هم گفته است که این متن اخیر‬ ‫را هم که من بررسی اولیه کردم‪ ،‬بدون اشکال نیست‪ ،‬نقطه ‬ ‫ن تردیدی ندارم که انها همه سعی‬ ‫ضعف هایی دارد اما در ای ‬ ‫و تالش خودشــان را برای احقاق حقوق و منافع ملی ایران‬ ‫به کار برده اند‪.‬‬ ‫دفاع از برجام‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪10‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫سیدعباس عراقچی پاسخ ابهام ها را می دهد‬ ‫ســید عباس عراقچی در تمام ماه هــای مذاکرات‬ ‫عــاوه بر مســولیت مهم فنــی در تیم مذاکــره کننده به‬ ‫نوعــی به عنوان ســخنگوی تیم هم انجــام وظیفه کرده‬ ‫است‪ .‬او البته به همین ســبب بارها مورد انتقاد مخالفان‬ ‫تیم مذاکره کننده قــرار گرفته بود‪ .‬حاال کــه جمع بندی‬ ‫توافق اعالم شــده عراقچی شــرایط متفاوتی پیدا کرده‬ ‫اســت‪ .‬معاون ظریف اکنون هم در قامت سخنگوی تیم‬ ‫تــاش می کند تا ابهامــات و نقدها را پاســخ دهد‪ .‬او در‬ ‫گفت وگوی ویژه خبری حاضر شــد و گفت‪« :‬برای اولین‬ ‫بار غنی سازی یک کشور در حال توسعه در شورای امنیت‬ ‫پذیرفته شده و به ان چراغ سبز نشــان دادند و اولین بار‬ ‫است که کشوری که ذیل فصل ‪ 7‬منشور قرار گرفته است‬ ‫البته به تعبیر من صحیح و ســالم از ایــن وضعیت خارج‬ ‫می شــود و این نشــانه عظمت و اقتدار ایران است که با‬ ‫دست پر از فصل هفت خارج می شود‪ ».‬او پس از ان در یک‬ ‫کنفرانس خبری هم حاضرشد و در پاسخ به خبرنگاری که از‬ ‫وی پرســید جان کری در اظهاراتی گفته اســت سه بار میز‬ ‫مذاکره را ترک کرده است با بیان اینکه مذاکرات هسته ای‬ ‫فراز و نشیب زیادی داشته است اظهار کرد‪« :‬ما هم بیش از‬ ‫‪ 10‬بار میز مذاکره را ترک کردیم‪ .‬اساسا مذاکرات هسته ای‬ ‫بسیار پرتنش بوده است و در مواقعی موانع جدی بر سر راه‬ ‫داشتیم و شــاید دو روز قبل از توافق مطمئن نبودیم که به‬ ‫توافق می رسیم؛ چراکه هدف ما رسیدن به یک توافق خوب‬ ‫بوده اســت که دران اصول و چارچوب تعیین شده رعایت‬ ‫شده باشد و هیچ گاه اجازه ندادیم فشار روانی و عصبی مانع‬ ‫ما در رسیدن به خواسته مان شود‪».‬‬ ‫اخوندی در مجلس‬ ‫استیضاح بی رمق‬ ‫توضیح در صحن‬ ‫ظریف و صالحی به بهارستان رفتند‬ ‫هفتــه گذشــته محمد جــواد ظریــف و علــی اکبر‬ ‫صالحی به صحن علنی مجلس رفتند و در مورد جمع بندی‬ ‫مذاکرات هســته ای توضیحاتی بــه نماینــدگان دادند‪.‬‬ ‫می گوینــد قبــل از برگزاری جلســه تالش هایــی صورت‬ ‫گرفته که جلســه به صورت غیر علنی برگزار شــود اما گویا‬ ‫دولت بــا ان مخالفت کرده اســت‪ .‬هــر چه بــود در این‬ ‫جلســه طوالنی دو عضو ارشــد مذاکره کننده از بعد فنی و‬ ‫سیاســی به بیان انچه در وین رخ داد پرداختند‪ .‬ظریف به‬ ‫دستاوردهای جهانی توافق اشــاره دارد و اینکه «برجام؛‬ ‫پیروزی عقالنیت بر جنگ طلبی» است‪ .‬او با صدای بلند و‬ ‫رسا در صحن علنی مجلس خطاب به نمایندگان می گوید‪:‬‬ ‫«در تاریخ شورای امنیت سابقه نداشته کشوری با مذاکره‬ ‫و بدون جنگ و بدون اجرای الزامات شش قطع نامه فصل‬ ‫هفت منشــور از زیر بار تحریم ها و نظارت شــورای امنیت‬ ‫ازاد شــود»‪ .‬به گفته ظریف اســتثنای دیگر این بوده که‬ ‫«برای نخستین بار در تاریخ شورای امنیت کشور هدف‪ ،‬در‬ ‫تدوین قطع نامه مورد مشورت و مذاکره قرار گرفته و چنین‬ ‫اقدامی در تاریخ شورای امنیت سابقه ندارد»‪.‬‬ ‫صالحــی نیز در ادامه ســخنان ظریــف به صراحت‬ ‫تاکید دارد کــه «زنــگ تغییر فراگیــر پارادایم مســائل‬ ‫هشدار سردار‬ ‫فرمانده کل سپاه پاسداران به قطعنامه شورای امنیت اعتراض کرده است‬ ‫به فاصلــه اندکــی از اعــام جمع بنــدی مذاکرات‬ ‫هســته ای و درســت زمانی که قرار بود قطعنامه شــورای‬ ‫امنیت مورد تصویب اعضا قرار گیرد انتشار یک اظهارنظر‬ ‫مهم از فرمانده کل ســپاه‪،‬توجه همه را به خود جلب کرد‪.‬‬ ‫فرمانده کل سپاه پاســداران انقالب اسالمی گفت‪« :‬هر‬ ‫قطعنامه ای که در تضاد با خطوط قرمز کشــورمان باشــد‬ ‫هیچ اعتباری ندارد و امیدواریم شــورای امنیت ســازمان‬ ‫ملــل وقت خود را بــرای تصویــب چنین پیش نویســی به‬ ‫بطالت نگذراند‪».‬‬ ‫ســردار سرلشــکر محمدعلی جعفــری فرمانده کل‬ ‫ســپاه پاســداران انقالب اســامی در پاســخ به ســوالی‬ ‫درباره جمع بنــدی مذاکرات هســته ای در وین و همچنین‬ ‫پیش نویس قطعنامه ای که قرار اســت در شــورای امنیت‬ ‫سازمان ملل بررسی شــود‪ ،‬تاکید کرد‪« :‬اوال بار دیگر باید‬ ‫اعــام کنیم کــه در جمهوری اســامی ایــران حتی یک‬ ‫مقام مســئول وجود ندارد که با مذاکــره و «توافق خوب»‬ ‫در موضوع هســته ای مخالفتی داشته باشد‪ ،‬بنابراین انچه‬ ‫رســانه های بیگانه با راهبری مراکز عملیات روانی دشمن‬ ‫حاشیه های یک شادی‬ ‫شادی خیابانی مردم با واکنش های مواجه شده‬ ‫به منظور ایجاد دوقطبی های کاذب در کشور بر سر موضوع‬ ‫هســته ای به راه انداخته اند‪ ،‬از اســاس کذب بــوده و این‬ ‫چنین اقداماتی که همزمــان با مذاکــرات در جریان بوده‬ ‫و هســت‪ ،‬صرفــا به منظور ایجــاد یک فضــای اجتماعی‬ ‫بــرای امتیازگیری هــای بیشــتر از ملت عزیزمــان صورت‬ ‫می گیرد‪».‬‬ ‫او در عیــن دغدغــه اش در مــورد شــرایط موجود را‬ ‫اینگونه توصیف کرد‪« :‬انچه برای من به عنوان یک مسئول‬ ‫نظامی بیش از هرچیز دیگر اهمیت دارد‪ ،‬ایستادگی جدی‬ ‫و بدون ذره ای اغماض بر ســر خط قرمز بسیار حیاتی یعنی‬ ‫«حفظ و ارتقای توانمندی دفاعی ایران» است‪».‬‬ ‫فرمانده کل ســپاه البته در زمره افرادی اســت که به‬ ‫قطعنامه اخیر شورای امنیت اعتراض دارد‪ .‬او چند ساعت‬ ‫قبل از تصویب قطعنامه گفته بود‪« :‬هر قطعنامه ای که در‬ ‫تضاد با خطوط قرمز کشورمان باشــند‪ ،‬هیچ اعتباری ندارد‬ ‫و امیدواریم شورای امنیت ســازمان ملل وقت خود را برای‬ ‫تصویب چنین پیش نویسی به بطالت نگذراند‪ ».‬اظهارات‬ ‫فرمانده کل ســپاه البته بــه معنای مخالفت بــا برجام تلقی‬ ‫نمی شــود و اعتراض به قطعنامه محســوب می شود که از‬ ‫منطق درستی برخوردار است‪.‬‬ ‫فرمانده کل ســپاه مشــخصا به قطعنامه صادر شده‬ ‫اعتراض دارد و بر این باور اســت کــه توانایی های دفاعی‬ ‫ایران نباید محدود شود‪.‬‬ ‫خیابانی منتقدانی هم داشــت‪ .‬ســایت فرهنگ نیوز به قلم‬ ‫مهدی مهدیان در این مورد نوشت‪« :‬در کنار شادی ملت‪،‬‬ ‫عده ای بــا شــعارهای ساختارشــکنانه و همچنین حرکات‬ ‫زننده قصد داشــتند کام مردم را در این جشــن تلخ کنند‪».‬‬ ‫این ســایت در عین حال نوشــته بود‪« :‬ملت ایران به دلیل‬ ‫ایستادگی گروه مذاکره کننده هسته ای به نمایندگی از ملت‬ ‫در برابر استکبار جهانی‪ ،‬شادبودند و این شور و شعف خود‬ ‫را به نمایش گذاشــتند و اگرچه عده ای سوءاستفاده کننده‬ ‫همانند مناســبت های قبل قصد داشــتند مشکالتی ایجاد‬ ‫کنند و هنجار جامعه را در ان شلوغی بشکنند اما شورونشاط‬ ‫اغلب ملت بر انها غلبه کرد‪ ،‬تا پیــام صریح مردم به اقصی‬ ‫نقاط جهان برسد که ایران و ایرانی متحد و منسجم به منظور‬ ‫گرفتن حق خود با شورونشاط ایستاده است‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫بالفاصله بعد از اعالم توافق هسته ای مردم در تهران‬ ‫و سایر شــهر های ایران به شــادی در خیابان ها پرداختند‪.‬‬ ‫اعالم جمع بندی توافق در حوالی ظهر بود اما مردم تا پاسی‬ ‫از شــب در خیابان ها حضور داشــتنند‪ .‬در این شادی های‬ ‫خیابانــی افراد پیاده با ســر دادن شــعارهایی در حمایت از‬ ‫ظریف و دولت روحانی و تعــداد زیــادی از خودروها نیز با‬ ‫بوق زدن خوشحالی خود را از توافق هسته ای ابراز کردند‪.‬‬ ‫البته در شبکه های اجتماعی نیز تبلیغات گسترده ای برای‬ ‫حضور در این جشــن ها صورت گرفته بــود‪ .‬نکته مهم در‬ ‫این باره ایــن بود که مقامــات دولتی قبــل از اعالم توافق‬ ‫اعالم کردند که بنایی بــرای برپایی جشــن دولتی در این‬ ‫مورد ندارند و اگر مــردم کاری در این خصوص انجام دهند‬ ‫به صورت خودجوش خواهــد بود‪ .‬این در حالی اســت که‬ ‫از مدت ها پیش برخی عنوان می کردند کــه دولت بنا دارد‬ ‫جشــن گســترده ای در این مورد ســاماندهی کرده و حتی‬ ‫ستادهایی هم در این مورد ایجاد کرده است‪ .‬اما این شادی‬ ‫سیاســی جهان در وین زده شــد»‪ .‬او در جــای دیگری‬ ‫از ســخنانش مســئولیت عقالنــی و شــرعی توافــق را‬ ‫پذیرفــت و از نــکات فنی ان نیــز دفاع کــرد؛ مردی که‬ ‫‪ ٣٥‬ســالی می شود در دانشــگاه صنعتی شــریف فیزیک‬ ‫تدریس می کند و از دانشــمندان هسته ای ایران به شمار‬ ‫می ایــد‪ .‬صالحی وعــده داد که «دســت ما در ســاخت‬ ‫ســانتریفیوژهای جدید باز اســت به شــرطی کــه به ان‬ ‫اورانیوم تزریــق نکنیم و اینکــه مراکــز تحقیقاتی ما نیز‬ ‫می تواننــد تحقیقــات خود را ادامــه دهنــد»‪ .‬علی اکبر‬ ‫صالحی گفــت‪« :‬ادامه کار نطنزبا هزاران ســانتریفیوژ‪،‬‬ ‫ادامه فعالیت اراک با حفظ ماهیت اب ســنگین ‪ ،‬فروش‬ ‫ذخایر و اب سنگین‪ ،‬تولید سوخت ‪ ،‬انجام ‪ PIE‬و استفاده‬ ‫از کمک های بین المللی بخش دیگری از دستاوردهای‬ ‫ما در این مذاکرات است‪».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫خانه تکانی در پاستور‬ ‫ایا زمان تغییر در کابینه‬ ‫فرا رسیده است؟‬ ‫سیل تابستانی‬ ‫همراه با پایان تعطیالت‬ ‫عید فطر روی داد‬ ‫‪11‬‬ ‫سیلتابستانی‬ ‫همراه با پایان تعطیالت عید فطر روی داد‬ ‫سیل ناگهانی در ‪ 9‬استان کشــور خسارت های مالی و‬ ‫جانی شدیدی را بر جای گذاشــت‪ .‬این اتفاق که در ساعات‬ ‫پایانی روز یکشنبه گذشــته رخ داد در برخی از مناطق تا چند‬ ‫ساعت نیز ادامه یافت‪ .‬هر چند از همان ساعات اغازین شروع‬ ‫سیل و توفان سازمان های امدادی از امادگی نیروهای خود در‬ ‫این زمینه خبر دادند اما گزارش های ضد و نقیض حاکی از این‬ ‫است که حوادث روزهای اخیر فقط در تهران و البرز‪ 14‬کشته‬ ‫و بیش از‪ 70‬مصدوم و حدود‪ 20‬مفقود به همراه داشته است‪.‬‬ ‫این در حالی بود که بار دیگر مســاله عدم پیش بینی درست و‬ ‫دقیق حادثه اتفاق افتاده مطرح شده است‪.‬‬ ‫اما ر متفاوتی از ســوی مسئوالن ســازمان و نهادهای‬ ‫اخوندی‬ ‫در مجلس‬ ‫مختلف درباره امار کشته شدگان و مصدومان اعالم می شود‬ ‫که این خود نشان دهنده موازی کاری هایی است که در این‬ ‫زمینه وجود داشت‪ .‬در توفان شهرهای تهران و البرز با اینکه‬ ‫در ساعات اولیه گفته می شد که توفان خسارت جانی نداشته‬ ‫است ولی در ساعات بعدی پزشکی قانونی مرگ ‪14‬نفر را در‬ ‫استان البرز و تهران در اثر توفان تایید کرده است‪.‬‬ ‫از ســوی دیگر فرماندار تهران در جلسه فرمانداری با‬ ‫حضور مســئوالن پایتخت گفت‪ ۱۳ :‬روستای کن سولقان‬ ‫در حادثه توفان تهران متاثر از حادثه شدند‪ «.‬این در حالی‬ ‫است که اما ر ساعات بعد از افزایش تعداد کشته های کن به‬ ‫هشت نفر حکایت دارند‪ .‬سیل در روستای سیجان در جاده‬ ‫چالوس ‪ ۱۲‬مصدوم‪ 3 ،‬کشته و ‪ ۲‬مفقود به همراه داشت‪ .‬در‬ ‫بسیاری از نقاط دیگر ســیل با خود خسارات مالی بسیاری را‬ ‫نیز به همراه داشته است‪ .‬بســته شدن مسیر هراز‪ -‬چالوس‬ ‫و مشکالت ارتباطی که در بســیاری از نقاط دیگر روی داده ‬ ‫به بیشتر شدن مشکالت و به ویژه مشــکل در امدادرسانی‬ ‫منتهی شده است‪.‬‬ ‫در این ارتباط امار متفاوت تری نیز ارائه شد‪ .‬در حالی‬ ‫که عنوان می شــد بر اثر ســیل پنج خودرو مفقود شده اند‪،‬‬ ‫اخباری مبنی بر مفقود شــدن ‪ 25‬خودرو در جــاده چالوس‬ ‫روی خروجــی خبرگزاری ها قرار گرفــت‪ .‬تقی مهری رئیس‬ ‫پلیس راهور در این باره گفت‪ «:‬این حادثه در ‪ 17‬کیلومتری‬ ‫شهر کرج در مســیر مرزن اباد که یک طرفه بوده‪ ،‬رخ داد و‬ ‫احتماال این حادثه در مســیر اصلی که پلیس حضور دارد‪،‬‬ ‫اتفاق نیفتاده است زیرا ماموران ما چنین حادثه ای را مشاهده‬ ‫نکردند؛ سیل زدگان به علت بارندگی و ریزش سیالب دچار‬ ‫حوادث طبیعی شدند نه حوادث جاده ای‪».‬‬ ‫استیضاح بی رمق‬ ‫مجلس شــورای اســامی کارش را بعد از تعطیالت‬ ‫تابستانی با استیضاح یکی دیگر از وزرای دولت روحانی اغاز‬ ‫خواهد کرد‪ .‬اخوندی وزیر راه فردی است که نظر مجلس بر‬ ‫استیضاح اوست‪ .‬پیش از ان‪ ،‬استیضاح کنندگان وزیر علوم‬ ‫تو انســته بودند فرجی دانا را از دولت جدا کننــد‪ .‬اما دومین‬ ‫اســتیضاح دولت بی ثمر مانــد و فانــی در وزارت اموزش و‬ ‫پرورش باقی ماند‪.‬‬ ‫در این شــرایط و با وجود انکه حــال و هوای مجلس‬ ‫بیشتر هســته ای اســت‪ ،‬قرار اســت اســتیضاح وزیر راه و‬ ‫شهرسازی پیگیری شود‪ .‬البته تعداد امضاهای این استیضاح‬ ‫نیز کاهش یافته و به زیر ‪ 30‬رســیده و در این وضعیت است‬ ‫که احمد توکلی از نمایندگان اصولگرای شــاخص مجلس‬ ‫شورای اســامی برای چندمین بار به مخالفت با استیضاح‬ ‫عباس اخوندی پرداخته است‪ .‬این استیضاح حاال باتوجه به‬ ‫مجموعه عوامل و شرایط احتمال به سرانجام رسیدنش دیگر‬ ‫صفر به نظر می رسد‪ .‬استیضاحی که حاال ‪ ٣٠‬امضا هم ندارد‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪12‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫درخواستعربستانازحماس‬ ‫یک منبــع ســعودی ادعا کرد کــه جانشــین ولیعهد‬ ‫عربستان از «خالد مشعل» خواسته اســت ‪ ۷۰۰‬نیرو برای‬ ‫جنگ یمن در اختیار ریاض قرار بدهــد که با تاکتیک های‬ ‫حزب الله اموزش دیده باشند‪« .‬خالد مشعل» هفته گذشته‬ ‫به ریاض ســفر کرد‪ .‬این دیــدار در نوع خــود تحلیل های‬ ‫متعددی از اغاز روابط جدید عربســتان و حمــاس به دنبال‬ ‫داشــت اما «جمال بن» فعال سیاسی عربســتان جزئیاتی‬ ‫از دیدار خالد مشــعل با سلمان‬ ‫بن عبدالعزیز و بن سلمان فاش‬ ‫کرد‪ .‬او نوشــت‪« :‬خالد مشعل‬ ‫در این دیدار درخواست دریافت‬ ‫ماهانه ‪ ۲۰‬میلیون دالر را مطرح‬ ‫کرده و گفته که ان را برای هزینه‬ ‫دولتش در غزه می خواهد‪».‬‬ ‫و در این روزهای مجلس احتمال افزایش تعداد امضاهایش‬ ‫نیز به نظر نمی رسد‪ ،‬ضمن اینکه استیضاح علی اصغر فانی‬ ‫و رای دوباره نمایندگان به او نشان می دهد که فضای مجلس‬ ‫برای مطرح شدن استیضاح های جدید به هیچ عنوان اماده‬ ‫نیست‪ .‬اگرچه نمایندگان استان فارس از طرف دیگر تهدید‬ ‫کرده بودند که باید وزیر کشور را استیضاح کنند‪.‬‬ ‫احمد توکلی درباره اســتیضاح اخونــدی نظر دیگری‬ ‫دارد‪ .‬او با بیان اینکه در این شــرایط اســتیضاح های پیاپی‬ ‫وزرا به صالح کشور نیست‪ ،‬گفت‪« :‬نمایندگان می توانند از‬ ‫حق قانونی خود استفاده کنند اما معتقدم استیضاح در شرایط‬ ‫زیرذره بین‬ ‫محمدعلیپورمختار‪،‬رئیس‬ ‫کمیسیوناصل ‪90‬مجلسشورای‬ ‫اسالمیبااشارهبهشکایاتواصله‬ ‫ازتخلفــاتومشــکالتبرخــی‬ ‫ســفارتخانه هایایراندرخارجاز‬ ‫کشورومشــکالتاتباعایرانیدر‬ ‫کشورهایدیگرگفت ‪«:‬مادرکمیسیوناصل‪90‬رویماموریت ها‬ ‫وعملکردسفارتخانه هاازدولتقبلحساسبودیموپرونده هایی‬ ‫رادرموردتخلفاتانهاداشــتیم‪.‬اقایروحانیهــمدرابتدای‬ ‫ریاست جمهوریخودبهعملکردضعیفسفارتخانه هااشارهکرد‬ ‫کهاشارهدرســتیبود‪».‬پورمختارادامهداد‪«:‬بررسیعملکرد‬ ‫ســفارتخانه هایایراندرتعدادیازکشــورهادردردســتورکار‬ ‫کمیسیوناستوتصمیمداریمباحضوردرانکشورهاعملکرد‬ ‫اینسفارتخانه هاراازنزدیکبررسیکنیم‪».‬‬ ‫فعلی به صالح کشــور نیســت‪ ».‬توکلی در مورد استیضاح‬ ‫اخوندی‪ ،‬احتمال می دهــد «این اســتیضاح رای نیاورد و‬ ‫اخوندی ابقا شــود‪ ».‬توکلی نظرش را در مورد سرانجام این‬ ‫استیضاح اینگونه بیان می کند‪« :‬نظر من نسبت به استیضاح‬ ‫وزیر راه و شهرســازی مثبت نیســت و اغلب نمایندگان هم‬ ‫روی این مســاله اتفاق نظر ندارند‪ .‬البته از اینکه می گوییم‬ ‫استیضاح به مصلحت کشور نیست نباید این گونه برداشت‬ ‫شود که عملکرد همه وزرا مورد تایید ما است بلکه انتقادات‬ ‫جدی به عملکرد برخی وزرا وارد است اما شرایط به گونه ای‬ ‫است که امر استیضاح پیاپی وزرا صالح نیست‪».‬‬ ‫مجلس خبرگان اماده است‬ ‫حجت االسالمرئیسی‪،‬عضوهیات رئیسهمجلسخبرگان‬ ‫گفت‪«:‬اینمجلساگرچهممکناســتهرششماهیکبار‬ ‫جلسهتشکیلدهداماجایگاهیامادهاستوجلساتشبرکات‬ ‫زیادیداردومهمترینمسائلجامعهرارصدمی کندواینجلسات‬ ‫برایتداوماسالمیتوجمهوریتنظام‪،‬اطمینان بخشاست‪».‬‬ ‫بهگفتهوی ‪«:‬مجلسخبرگانرهبریمانندپادگانامادهاستکه‬ ‫درمواقعخطرمی تواندنظاموانقالبراازهرگونهمخاطرهحفظ‬ ‫کند‪.‬تعیینرهبر‪،‬تشخیصوجود‬ ‫صفات رهبری‪ ،‬نظــارت بر تداوم‬ ‫صفاتموجــوددررهبــرازجمله‬ ‫تدبیر‪،‬مدیریت‪،‬شجاعتوحضور‬ ‫درعرصه هایسیاسیواجتماعی‬ ‫ازوظایفمجلسخبرگانرهبری‬ ‫است‪».‬‬ ‫خانه تکانیدرپاستور‬ ‫ایا زمان تغییر در کابینه فرا رسیده است؟‬ ‫مذاکراترستورانی‬ ‫اقای وزیر با ژرمن ها‬ ‫بعد از بخش اگهی های گوگل که ایران را در فهرست‬ ‫کشــورهایی که باید به انها سفر‬ ‫کــرد قــرار داد‪ ،‬اکنون شــرکت‬ ‫مک دونالد تولید کننده فست فود‬ ‫و ســاندویچ های معروف که به‬ ‫نمــاد امریکا شــهرت دارند هم‬ ‫رســما اعالم کرد کــه در تهران‬ ‫نمایندگی می پذیرد و فرم ثبت نام‬ ‫الکترونیــک نمایندگــی اش در‬ ‫ایران را گشــود‪ .‬با این حال‪ ،‬رئیس اتحادیه اغذیه فروشان‬ ‫تاکید کرد‪« :‬کســانی کــه می خواهند در ایــران نمایندگی‬ ‫مک دونالد بگیرند‪ ،‬باید مواظب کالهبرداری های احتمالی‬ ‫در این زمینه باشند‪ ».‬اسدالله احمدی شهریور گفت‪« :‬اگر‬ ‫قرار باشــد مک دونالد در ایران نمایندگی داشته باشد‪ ،‬باید‬ ‫تمام مراحل قانونی شــامل دریافت مجــوز از اداره اماکن‪،‬‬ ‫اداره ارشاد و اتحادیه را طی کند‪» .‬‬ ‫اغاز بررسی قوانین قبل از انقالب‬ ‫به لحاظشرعی‬ ‫مســئول اجرایی شــورای‬ ‫نگهبان از اغاز بررسی وضعیت‬ ‫قوانین قبــل از انقالب از لحاظ‬ ‫شــرعی در این شــورا خبر داد‪.‬‬ ‫سیامک ره پیک مسئول اجرایی‬ ‫شورای نگهبان در سخنان پیش‬ ‫از خطبه های نماز جمعه تهران‬ ‫از اغاز بررســی وضعیت قوانین‬ ‫قبل از انقالب از لحاظ شــرعی‬ ‫خبر داد و گفت‪« :‬بــرای وضعیت قوانین قبــل از انقالب‪،‬‬ ‫اولویت بندی هایــی در دســتورکار قرار گرفته اســت تا اگر‬ ‫قوانینی مغایرت شــرعی داشــته مشــخص و طبق راهکار‬ ‫متعارف نسبت به اصالح ان اقدام شود‪ ».‬این خبر از سوی‬ ‫رسانه های فارســی زبان خارج از کشــور به صورت گسترده‬ ‫مورد توجه قرار گرفت‪ .‬این رســانه ها که همچنان نسبت به‬ ‫دوران رژیم گذشته حساســیت های باالیی دارند درباره هر‬ ‫انچه به دوران پهلوی مربوط می شــود حساســیت ویژه ای‬ ‫نشان می دهند‪.‬‬ ‫پاسخرسولیبهعطریانفر‬ ‫دفاع از اصالح طلبان‬ ‫عده ایبی اخالقدرتالش‬ ‫عارفبابیاناینکهمتاسفانه ّ‬ ‫بودهوهستندتااصالح طلبانرابی دیننشاندهند‪،‬گفتهاست‪:‬‬ ‫«اینافرادتالش شانایناستکهبگوینداصالح طلباننماز‬ ‫نمی خوانند و روزه نمی گیرند و به این مسائل اعتقادی ندارند‪.‬‬ ‫البته این حرف ها طبیعی اســت چرا که وقتی مــوال علی (ع)‬ ‫در ســر نماز ضربت خوردنــد‪ ،‬برخی می گفتند مگــر علی (ع)‬ ‫نماز می خواند؟! این وظیفه تشــکل هایی مانند انجمن های‬ ‫اسالمی اســت که اعضای خود‬ ‫را با معارف دینی بیشتر اشنا کنند‬ ‫و به انجام فعالیت های فرهنگی‬ ‫توجهبیشتریکنند‪.‬دراینصورت‬ ‫دسیســه افرادی که در تالشــند‬ ‫اصالح طلبــان را بی دین نشــان‬ ‫دهندباطلمی شود‪».‬‬ ‫سید حســن رســولی‪،‬‬ ‫فعــال اصالح طلــب دربــاره‬ ‫اصالح طلبــان‬ ‫وضعیــت‬ ‫گفت وگوی مفصلــی انجام داد‬ ‫و در ان بــه نظــر عقــل جمعی‬ ‫اصالح طلبــان بــرای ورود یــا‬ ‫عدم حضور عــارف در انتخابات‬ ‫مجلس اشــاره کرد‪ .‬او توضیح‬ ‫داد که تنها کاندیــدای اصالح طلب در جریــان انتخابات‬ ‫ریاســت جمهوری ســال ‪ 92‬اقای عارف بود و با یک اقدام‬ ‫سرنوشت ســاز تاریخی فضا را برای موفقیت روحانی اماده‬ ‫کرد‪ .‬او همچنین توضیــح داد اینکه «نقــد الریجانی بهتر‬ ‫از نســیه عارف اســت» انتســابش به مراجع رسمی جریان‬ ‫اصالحــات کامــا رد شــده و این جملــه اقــای مهندس‬ ‫عطریانفر که ســابقه رفاقتی و هم دانشگاهی بودن با اقای‬ ‫الریجانی دارند حتی مورد اتفاق نظــر حزب کارگزاران قرار‬ ‫نگرفته است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫بعــد از توافــق ویــن‪،‬‬ ‫نخســتین هیــات اقتصــادی‬ ‫سیاســی المانی وارد ایران شد‪.‬‬ ‫این هیــات صدنفره بــا رهبری‬ ‫معاون صدراعظم و وزیر اقتصاد‬ ‫و انرژی المان و اعضای ‪ 20‬شرکت بزرگ المانی راهی ایران‬ ‫شــده بود‪ .‬در همین رابطه نعمت زاده‪ ،‬وزیــر صنعت رایزنی‬ ‫خود با هیات المانی را در فضای غیررسمی و در رستوان اغاز‬ ‫کرد؛ نعمت زاده در قالب ناهار کاری با این هیات دیدار کرد‬ ‫و در پایان هم بــدون اعالم خبری از جزئیــات مذاکره خود‬ ‫با طرف المانی بر این نکته بســنده کرد‪« :‬خوشبین هستیم‬ ‫که بتوانیم در دوره جدید‪ ،‬همکاری بیشــتری با شرکت های‬ ‫المانی داشته باشیم‪».‬‬ ‫شرط و شروط ورود مک دونالد به ایران‬ ‫خبرنامه‬ ‫با امضای توافق نامه وین در ‪ 23‬تیرماه ‪ ،1394‬فصل‬ ‫جدیدی از سیاست ورزی برای دولت و حامیانش رقم خورد‪.‬‬ ‫فصلی کــه در ان انتظارات انباشته شــده هــواداران دولت‬ ‫خود به معضلی برای دولت یازدهم بدل شــده اســت‪ .‬این‬ ‫انتظارات را در حوزه های مختلفی می توان دید؛ از اقتصاد‬ ‫گرفته تا فرهنگ و سیاســت داخلی‪ .‬برخی از مــردم بعد از‬ ‫شنیدن خبر توافق هسته ای به خیابان ها امدند و به شادی‬ ‫پرداختند‪ .‬اصولگرایانی از گوشه و کنار کشور نسبت به این‬ ‫اقدام معترض بودند که مهمتریــن انها را می توان ایت الله‬ ‫علم الهدی نامید که به شــدت نسبت به این حرکت معترض‬ ‫بود‪ .‬اما به باور هواداران دولت این خواسته طبیعی و رفتاری‬ ‫معقول از ســوی مردم بود چرا که انها بر ایــن اعتقاد بودند‬ ‫که رایشــان در ‪ 24‬خرداد ‪ 92‬اساســا بر پایه تغییر در مسیر‬ ‫دیپلماســی و همچنین سیاســت های داخلی منطبق بوده‬ ‫اســت‪ .‬به اعتقاد برخی‪ ،‬یک ســوال در ذهن انها که برای‬ ‫شــادی به خیابان ها امده بودند وجود داشــت؛ سوالی که‬ ‫برای طرح ان رودربایستی داشتند و ان سوال هم این بود‪:‬‬ ‫«اکنون که تا حدودی پرونده هسته ای به سرانجام رسیده‬ ‫است‪ ،‬برنامه دولت برای تحقق خواسته های مردم و افزایش‬ ‫رفاه و شادی چیست؟» اما این تنها خواسته هواداران دولت‬ ‫نبود‪ .‬روزنامه ارمان که به هاشمی رفسنجانی نزدیک است و‬ ‫رفتاری حمایت گونه از دولت روحانی در پیش دارد‪ ،‬پا را فراتر‬ ‫گذاشته و پرسیده بود‪« :‬ایا کابینه فعلی که برای شرایط ان‬ ‫دوره یعنی پیشاتوافق چیده شده بود‪ ،‬برای فضای پساتوافق‬ ‫هم ابقا خواهد شــد یا اینکه اگر برخی ضعف ها در ماه های‬ ‫قبل به دلیل برهم نخوردن فضای کابینه به دلیل حســاس‬ ‫بودن شرایط مذاکرات هسته ای نادیده گرفته شده بود‪ ،‬ایا‬ ‫اکنون برنامه ای برای اصالح ان وجــود دارد یا خیر و تغییر‬ ‫کابینه که در شرایط پساتوافق امری مورد نیاز و مورد انتظار‬ ‫جهت اجرای برنامه های جدید است از چه زمانی در دستورکار‬ ‫قرار خواهد گرفت؟»‬ ‫این در واقع تعبیر روشــنی بود از تقاضــای هواداران‬ ‫دولت برای «خانه تکانی در پاستور»‪ .‬به باور انها این خواسته‬ ‫اندکی با تاخیر روبه رو شــده بود چراکه شــرایط مذاکرات و‬ ‫درگیری دولت در ان زمینه ایجاب می کرد تا ســکوت پیشه‬ ‫کنند و چوب الی چرخ دولت نگذارند‪ .‬به باور انها شرایط پس‬ ‫از تحریم الزامات مدیریتی خودش را دارد‪ .‬همین امر ایجاب‬ ‫می کند تا شاهد تغییرات گسترده ای در دولت باشیم‪ .‬سعید‬ ‫لیالز از اقتصاددانان کشــور که عضو شورای مرکزی حزب‬ ‫کارگزاران است در این باره معتقد است که دولت برای دوران‬ ‫پس از توافق برنامه ریزی صورت داده اســت‪ .‬او می گوید‪:‬‬ ‫«گروهی که وظیفه راهبری اقتصاد ایران در دوران تحریم را‬ ‫داشتند‪ ،‬باید از قطار پیاده شوند و افرادی به جای انها بنشینند‬ ‫که قدرت برنامه ریزی و اجرا در فصل جدید را داشته باشند‪».‬‬ ‫اما در حوزه مسائل سیاسی دولت با موانع دیگری هم‬ ‫روبه روســت‪ .‬اخرین اقدام دولت در تعیین استاندار استان‬ ‫فارس با مخالفت شــدید نمایندگان این استان روبه رو شد‪.‬‬ ‫اگرچه دولت در این زمینه کوتاه نیامد و نشان داد قصد ندارد‬ ‫از خود چهره ای ضعیف ترسیم کند‪ ،‬با این حال این نگرانی‬ ‫وجود دارد که تغییرات عمده در کابینه یا در سطح استانداران‬ ‫با موانع زیادی روبه رو شود‪.‬‬ ‫از سوی دیگر این نگرانی برای هواداران و گروه های‬ ‫ی دولت پدید امده است که در صورت تغییر‪ ،‬ایا می توان‬ ‫حام ‬ ‫امیدوار بود که دولت سهم بیشتری فرضا به اصالح طلبان‬ ‫بدهد؟ سعید لیالز در این مورد معتقد است که دولت رفتاری‬ ‫افراطی از خود نشــان نخواهد داد‪ .‬او همچنین درباره عدم‬ ‫تغییر در کابینه می گوید‪« :‬در شرایط پس از تحریم‪ ،‬اشتباه‬ ‫است اگر هیچ تغییری در کابینه صورت نگیرد‪ .‬اگر تیم کابینه‬ ‫در طول مدت زمان فعالیت خود و انجام امور اجرایی متوجه‬ ‫شــود که کابینه نیاز به تغییر و ترمیم دارد باید حتما این کار‬ ‫انجام شود‪ .‬عامل موثر دیگر تغییر شرایط است؛ زمانی که‬ ‫شما در حال انجام یک طرح صنعتی هستید مدیر پروژه که‬ ‫همان مدیرعامل است یک فکر و اندیشه دارد‪ .‬زمانی که این‬ ‫طرح و کارخانه به بهره برداری برســد بهتر است تیم موجود‬ ‫تغییر کند‪ ،‬چون اهداف عوض شده است‪».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪13‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد‪ .‬تعداد این عکس ها‬ ‫انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی‬ ‫بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم‪ .‬مثلث در این صفحات‪ ،‬هفته را با مرور‬ ‫عکس ها از نو یاداوری می کند‪.‬‬ ‫نماز عید فطر به امامت حضرت ای ت الله خامن ه ای‬ ‫بوسه صالحی بر بازوی الریجانی‬ ‫بزرگداشت فرمانده شهید سپاه بدر در شهر ری‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪14‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫دیدار قائم مقام وزیر خارجه‬ ‫سوئیس با علی اکبر والیتی‬ ‫در حاشیه حضور ظریف در مجلس‬ ‫خبرنامه‬ ‫تجمع اعتراض امیز نسبت به نمایش فیلم رستاخیز‬ ‫سفر قائم مقام مرکل به نص ف جهان‬ ‫خسارات سیالب کن و سولقان‬ ‫طغیان رودخانه تاالر و جاده چالوس‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫حمله انتحاری در ترکی ‪‎‬ه‬ ‫خبرنامه‬ ‫بازگشایی بانک ها در یونان‬ ‫‪15‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫به ما پیامک بزنید‪:‬‬ ‫‪3000411711‬‬ ‫‪ l‬اتفاق خوبی که بعد از توافق افتاده است‪ ،‬این‬ ‫بود که مقامات کشورهای دیگر مثل سیل به سمت‬ ‫ایران سرازیر شــدند‪ .‬از المان و فرانسه بگیرید تا‬ ‫نماینده السیســی در مصر‪ .‬اما درعیــن حال باید‬ ‫مراقب بود که ذوق زده نشویم‪ .‬انها به دنبال منافع‬ ‫خودشــان و بازارهای ایــران هســتند‪ .‬حاال وقت‬ ‫امتیازگرفتن است‪.‬‬ ‫رضا ایرانمنش در توضیح عکس زیر در‬ ‫صفحه اینستاگرامش نوشت‪« :‬یک‬ ‫روز خمپاره به دست بودیم و گذاشتند و‬ ‫گذشت‪...‬حال قلم به دست گرفتیم که از‬ ‫خمپاره ها بنویسیم نمی گذارند‪».‬‬ ‫‪ l‬به وزیر محترم نفت عرض می کنم که ریاضت‬ ‫کشــیدیم ولی تن به ذلت ندادیــم‪ .‬نوبتی هم که‬ ‫باشــد حاال نوبت ماســت‪ .‬چندی قبل گفتند که از‬ ‫پرداخت یارانه خسته شدم! که باید عرض کنم این‬ ‫ما هســتیم که از رفتار برخی دولتمردانمان خسته‬ ‫شــدیم! اقای زنگنه؛ االن زنگ حســاب است نه‬ ‫زنگ تفریح! اداره استاندارد و وزارت بهداشت باید‬ ‫به صورت جدی با تولید مــواد خوراکی غیرمجاز و‬ ‫افزودنی های غیرمجاز برخورد نماید و از ســامت‬ ‫جامعه محافظت کند‪.‬‬ ‫‪ l‬بیانــات و نوع گفتــار ولی امر مســلمین جهان‬ ‫در خطبه نماز عید ســعید فطــر در موضوع توافق‬ ‫هسته ای انچنان از موضع قدرت و صالبت بود که‬ ‫تصور غلــط و تهدیدات روانی دشــمنان خارجی و‬ ‫داخلی را یکجا بر باد داد‪.‬‬ ‫‪ l‬حاال که توافق انجام شده و تحریم ها قرار است‬ ‫لغو شود‪ ،‬لطفا کمیته ای تشــکیل بدهند تا تکلیف‬ ‫بدهی بابک زنجانی هم مشخص شود‪ .‬ملت هنوز‬ ‫متوجه نشــدند که این بدهی بوده یا او پول ها را به‬ ‫عمد پس نمی دهد‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫دردسرهاییککلیپزیرزمینی‬ ‫‪ l‬ضمن تشــکر از تیم مذاکره کننده هســته ای‪،‬‬ ‫ذکــر ایــن نکتــه خیلــی الزم و ضــروری اســت‬ ‫و مســئوالن بایــد به هوش باشــند و اصــا فریب‬ ‫نخورند و خام وعده های تو خالی غربی ها نشوند‪.‬‬ ‫بی اعتمادی به انها قبال به ما ثابت شده است‪.‬‬ ‫‪ l‬به عنــوان یــک تحصیلکرده و بــا مطالعه متن‬ ‫برجام انگلیسی و فارسی توافق نامه سوال می کنم‬ ‫اگر دولت های غربی دبه کردند‪ ،‬دولت ایران نیز با‬ ‫پشتوانه مردم مقابل ان بایستد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت‪ .‬کاربران این شــبکه‬ ‫اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه‬ ‫را مشاهده کنند‪.‬‬ ‫امیرحسین مقصودلو معروف به امیر تتلو که همگان‬ ‫وی را به عنوان یک خواننده زیر زمینی می شناســند اخیرا با‬ ‫خواندن ترانه ای با موضوع انرژی هســته ای مورد حمایت‬ ‫برخی از چهره های ارزشــی و همچنین مورد انتقاد برخی از‬ ‫مسئوالن وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی قرار گرفته است‪.‬‬ ‫بعد از خواندن کلیپ هسته ای توسط وی‪ ،‬این کلیپ‬ ‫در شبکه های اجتماعی بازتاب زیادی داشت تا انجا که حتی‬ ‫یکی از شبکه های رســانه های خارجی نیز به ان پرداخت‪.‬‬ ‫موضوع مهم در این باره ان بود که در این کلیپ‪ ،‬صحنه هایی‬ ‫وجود داشت که او را در یک ناو ایرانی نشان می داد‪ .‬بعد از‬ ‫انتشــار این کلیپ نوش ابادی‪ ،‬معاونت وزارت ارشاد تتلو را‬ ‫خواننده ای معرفی کرد که مجــوز ندارد‪ .‬این خواننده نیز در‬ ‫پاسخ به او وی نوشت‪« :‬با عرض ادب و احترام خدمت این‬ ‫دوست عزیز که متاسفانه من افتخار اشنایی شون رو نداشتم‬ ‫و نمی دونم چرا ایشون انقدر تند و خارج از ادب همیشه راجع‬ ‫به من مصاحبه میکنن‪ ،‬در صورتى که من بارها و بارها اعالم‬ ‫کردم که من کوچیک همه هستم و یک خدمتگذارم و بس!‬ ‫در جواب جناب نوش ابادی عزیز باید عرض کنم که اوال در‬ ‫کار خیر حاجت هیچ استخاره نیست و ثانیا من براى بار چندم‬ ‫توضیح میدم که بنده فرمان رهبرمون رو به عنوان یک سرباز‬ ‫ایرانى و کسى که تو ایران متولد شدم انجام دادم و همونطور‬ ‫که همه میدونن مقام معظم رهبرى حساسیت خاصى روى‬ ‫مساله هسته اى دارن و حقم دارن‪ .‬این فرمان رو هم چند روز‬ ‫پیش توى تلویزیــون به ما یعنى همه ملت ایــران دادن که‬ ‫مساله هسته اى مخصوصا تولید برق از این راه بسیار مهم و‬ ‫ضرورى است براى ملت ایران‪ .‬در ضمن این کار به صورت‬ ‫هدیه و کامال رایگان بود‪ .‬قرار نیست به جایى فروخته بشه که‬ ‫ما بخوایم براى صدور و فروشش مجوز بگیریم‪ .‬براى تمام‬ ‫جاهایى که فیلمبردارى شــد هم مجوز از مسئوالن مربوطه‬ ‫گرفته شده‪ .‬همه و همه با عشق و احترام کمک کردن به این‬ ‫کار‪ .‬چون اینجا دیگه بحث امیر تتلو و ویدئو و موزیک نبود‪،‬‬ ‫بلکه بحث انرژی هسته ای مان و فرمان رهبرمون و یکدلى‬ ‫و همبستگی ملت ایران بود‪ .‬در اخر هم تحویل صدا و سیما‬ ‫داده شــد‪ .‬اگر اون عزیزان لطف کنن مجوزشو صادر کنن‬ ‫پخش میشه ایشاال!!‪ .‬نمیدونم شما یا از درست شدن این‬ ‫کار و حمایت انرژی هسته ایمون خوشحال نیستین که بعید‬ ‫می دونم‪ ،‬یا دوســت دارین قدرت نمایى کنیــن که ما همه‬ ‫‪ l‬توافق هسته ای و تالش های تیم مذاکره کننده‬ ‫را باید ارج نهاد و از انها تشکر کرد‪.‬‬ ‫‪16‬‬ ‫به اینستاگرام مثلث بپیوندید‬ ‫‪ l‬حمایت ظریف از سردار سلیمانی در اتاق های‬ ‫دربســته مذاکرات یک پیام خوب به طرف مقابل‬ ‫منتقل کــرد‪ .‬اینکه در ایران مــا اختالفی نداریم‪.‬‬ ‫فراموش نکنیم که در اواخر دولت دهم این شرایط‬ ‫وجود نداشت و دولت از سیاســت های منطقه ای‬ ‫ایران حمایت نمی کرد و مخالف بود‪.‬‬ ‫جوره گفتیم کوچیکه همه ایم‪ .‬شما بزرگ مایین و یا شخصا‬ ‫از صدا و قیافه بنده خوشــتون نمیاد که اونم بازم من ازتون‬ ‫معذرت می خوام و ســعى می کنم رو خودم بیشتر کار کنم‪.‬‬ ‫خواهش می کنم که این موزیک ویدئو رو به چالش نکشید‬ ‫چون نه من‪ ،‬خیلیا واسش بى منت زحمت کشیدن اونم زیر‬ ‫افتاب و با زبــون روزه و واقعا نیتمون خیــر بوده‪ .‬قصد هیچ‬ ‫درامدزایى َد ِرش نبوده و مطمئن باشین خود خدا هم راضى‬ ‫بوده و کمکمون کرده وگرنه واقعا واسه پسر تنهایى مثل من‬ ‫همچین چیزى تقریبا غیر ممکن بــود‪ .‬ممنونم و ارادتمند‪،‬‬ ‫امیر تتلو‪».‬‬ ‫اما در این بین کار تتلو مورد اســتقبال برخی از اهالی‬ ‫رســانه و چهره های ارزشــی همچون وحید یامین پور قرار‬ ‫گرفت‪ .‬وی نیز با انتشــار مطلبی در صفحه اینســتاگرامش‬ ‫از مخاطبان خود دعوت کرد تا به اهنــگ جدید تتلو گوش‬ ‫دهند‪ .‬یامین پور کــه قبال هم یک بار از تتلــو حمایت کرده‬ ‫بود و به شدت مورد انتقاد قرار گرفته بود‪ ،‬در این باره نوشت‪:‬‬ ‫«لطفا قبل از اظهارنظر پی نوشــت زیر رابخوانید‪:‬چند سال‬ ‫پیش وقتی توی پیج جی پالس از کار «خونه خوبه» امیرتتلو‬ ‫تعریف کردم کلی ســین جیم شــدم‪ .‬ولی چاره ای نیست‪.‬‬ ‫مصرف فرهنگی نوجوانان و بخشی از جوانان ما معطوف به‬ ‫همین سلبریتی هاست‪ .‬به نظرم از بسیاری از کارهای دختر‬ ‫پسری که شــانس پخش شــدن از تلویزیون را دارند‪ ،‬بهتر‬ ‫است‪ .‬یادمان باشد از هرکســی به اندازه خودش باید انتظار‬ ‫داشــت‪ .‬رهبری دایره ایران دوســتی و غیرت ملی رو فراتر‬ ‫از تعلقات دینی و انقالبی بردند‪ .‬خاطرتان هســت که برای‬ ‫انتخابات حتی از کســانی که انقالب را قبول ندارند دعوت‬ ‫کردند به خاطر ایران شــرکت کنند‪ .‬هرملتی نیاز دارد که به‬ ‫خودش افتخار کند‪ .‬تقویت اعتماد به نفس ملی یک خواست‬ ‫راهبردی است‪ .‬اینکه رهبری از یک کشتی گیر یا وزنه بردار یا‬ ‫تیمفوتبال بابت خلقیکشادیملیتشکرمی کنندمعنایش‬ ‫چیست؟ ایا معنایش این است شخصیت و افعال ان ورزشکار‬ ‫مورد تایید و توصیه است؟! حاال این خواننده محبوب جا به جا‬ ‫ابراز ارادت می کنند به رهبری و نظام‪ ،‬چه داعیه ای هست که‬ ‫مورد توجه قرار نگیرد؟ ان شاء الله االسالم یجب ما قبله‪.‬‬ ‫وقتی یک سرباز اسلحه برمیداره و کنار من می جنگه‬ ‫ازش نمی پرسم تا دیروز چیکاره بودی‪ ،‬می زنم روی شونه اش‬ ‫میگم سرباز خدا قوت‪».‬‬ ‫اعتراض به‬ ‫حضور متهم‬ ‫خون های‬ ‫الوده در‬ ‫تهران‬ ‫معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشــاد اسالمی در‬ ‫یک نشست مجازی با خبرنگاران به سواالت انها پاسخ داد‪.‬‬ ‫در این نشست خبرنگاران سواالتشان را در فضای مجازی‬ ‫تلگرام از معاون مطبوعاتی وزارت ارشــاد پرسیدند و او نیز‬ ‫به انها پاسخ داد‪.‬‬ ‫خبرنگار پانــا در خصوص اینــده مطبوعات کاغذی و‬ ‫چشــم انداز مطبوعات در ایران از معاون وزیر پرســید که‬ ‫انتظامی پاســخ داد‪« :‬رســانه های کاغذی به طور کامل از‬ ‫جدی در‬ ‫بین نمی روند؛ هرچند رسانه های جدید با سرعتی ّ‬ ‫حال جایگزینی هستند و الگوی مصرف رسانه ای همچنان‬ ‫در حال تغییر است‪ .‬برنامه ششم و احکام ان توسط عده ای‬ ‫از کارشناسان در حال تدوین اســت‪ .‬طبعا این نکته ای که‬ ‫اشاره فرمودید در ان لحاظ می شود‪».‬‬ ‫خبرنگار ‪ 55‬انالین نیز این سوال را مطرح کرد‪« :‬چرا‬ ‫خبرگزاری ها و روزنامه های تندرو بدون ترس فعالیت می کنند‬ ‫اما ســایت ها و نشــریات میانه رو همــواره در معرض خطر‬ ‫توقیف قرار دارند؟»‬ ‫معاون مطبوعاتی وزیر ارشــاد در پاسخ به این سوال‬ ‫گفت‪ « :‬تندروهای متخلف نباید حاشیه امنیت و دژ پوالدین‬ ‫داشته باشند‪.‬‬ ‫یکی از ازمون هایــی که پیش روی ماســت واکنش‬ ‫دستگاه های نظارتی به رفتار رسانه ها درباره نتیجه مذاکرات‬ ‫هسته ای اســت که اگر از مصوبات شــورای عالی امنیت‬ ‫ملی تخطی کنند با چه واکنشــی مواجه می شــوند‪ .‬عمده‬ ‫رسانه هایی که از دو طیف خطوط قرمز عبور می کردند االن‬ ‫با درک درست شرایط‪ ،‬مسئوالنه رفتار می کنند و فضای بالغ‬ ‫و پخته یعنی همین‪».‬‬ ‫تقدیر قالیباف از ظریف‬ ‫شــهردار تهران با انتشارعکســی در فضای مجازی‬ ‫از تیــم مذاکــره کننده تشــکر کــرد‪« :‬خداقوت دوســت‬ ‫عزیز! وظیفه خــود می دانم از تالش هــای مجاهدانه تیم‬ ‫مذاکره کننده ایران و به خصوص دوست عزیزم جناب اقای‬ ‫دکتر ظریف تقدیر نمایم و به همه انها خسته نباشید بگویم‪.‬‬ ‫ان شــاءالله از امروز نیز همه در داخل کشور با کار و تالش‬ ‫بتوانیم کام مردم ایران را شاد نگاه داریم‪».‬‬ ‫ کالهی که در ژنو برداشتند در وین گذاشتند‬ ‫مدیر مسئول کیهان‪ ،‬حسین شریعتمداری در ستون یادداشت روز‬ ‫این روزنامه با تیتر « کالهی که در ژنو برداشتند در وین گذاشتند!» به این‬ ‫توافقواکنشنشاندادومتنیتفصیلیدرچندبندنوشتکهدرقسمتیاز‬ ‫انامدهبود‪...«:‬اعال متردیدکیهاندربارهتوافقوینواشارهبهمواردیاز‬ ‫توافقیادشدهکهدرانخطوطقرمزهسته ایکشورماننادیدهگرفتهشده‬ ‫بودبااعتراضگستردهوفراوانیروبه روشدکهدربسیاریازمواردبافحاشی‬ ‫وناسزاگویینیزهمراهبود‪.‬دراینمیان‪،‬برخیازدوستانتوضیحمی دادند‬ ‫کهمتنتوافقوینباهمهجزئیاتانبهرویترهبرمعظمانقالبرسیدهو‬ ‫موافقتکاملحضرتایشانرانیزدرپیداشتهاست!وتقدیروتشکرحضرتاقاازتیمهسته ایحاکیازموافقتایشانبا‬ ‫توافقیادشدهاست‪.‬پاسخمااینبودکهتقدیررهبرمعظمانقالبنشانهتالشصادقانهوشبانهروزیتیممحترممذاکرهکننده‬ ‫استکهازسویهیچانسانمنصفوازاداندیشیقابلانکارنیستوتوافقهرچهباشد‪،‬تالشوفداکاریتیمکشورماندر‬ ‫خورتقدیراست‪.‬اما‪،‬برایارزیابیتوافقوینوتشخیصخوبوبدان‪،‬معیارهاومالک هایجداگانه ایازسویحضرتاقا‬ ‫ارائهشدهاستکهدرهمانخطوطقرمزاعالمشدهقابلتعریفاستومحالاستحضرتایشانباتوافقیکهدرانازخطوط‬ ‫قرمزاعالمشدهعبورشدهباشدموافقباشند‪.‬البته‪،‬بعدازبیاناترهبرمعظمانقالبوتاکیدایشانبرضرورتبررسیدقیقمتن‬ ‫توافقوین‪،‬معلومشدکهاگرباتوافقیادشده‪،‬موافقتداشتند‪،‬تاکیدایشانبرضرورتبررسیدقیقمتنانضرورتینداشت‪».‬‬ ‫کیهاندرستدرروزتصویبقطعنامهجدیدشورایامنیتازدولتدرخواستکردهبودتامانعازتصویبانشوند‪.‬شریعتمداری‬ ‫پیشنهادداداینسازوکارتغییرکردهوپسازتاییدپیش نویسقطعنامهدرمجلسانرابهشورایامنیتبفرستند‪.‬‬ ‫پیشنهاد رفراندوم هسته ای‬ ‫«روزنامهاعتماد»درستوننگاهروزخوددریادداشتیبهقلمعباس‬ ‫عبدی با تیتر «رفراندوم‪ ،‬بهترین شیوه رد و تصویب توافق وین است» به‬ ‫موضوع تصویب توافق وین در کشور پرداخته است‪ .‬عبدی در بخشی از‬ ‫اینیادداشتمی نویسد‪«:‬درجریانبحثدربارهمذاکراتهسته ایطی‬ ‫دهه گذشته‪ ،‬مواردی پیش امد که اختالف نظرهای داخلی شدید شد و‬ ‫باتوجهبهمواضعمجلسفعلیودومجلسقبلیدر این بارهبرخیازفعاالن‬ ‫سیاسیپیشنهادمی کردندکهاینموضوعبههمه پرسیگذاشتهشود‪.‬ان‬ ‫موقعمشخصبودکهچنینپیشنهادیمنطقینیست‪،‬شایدپیشنهاددهندگاننیزبهاینمسالهاگاهبودند‪،‬وفقطبه عنوانیک‬ ‫تاکتیکسیاسیبود‪.‬زیراهیچگاهیکموضوعسیاستخارجیرابهاینصورتخامبهرفراندومنمی گذارند‪،‬چوندستدولت‬ ‫درپیشبردسیاست خارجی وگفت وگو بسته می شود‪ .‬اگر مثالمردم رای می دادندکه دربارههسته ای بهتوافقبرسیم‪،‬دست‬ ‫مذاکره کنندگان ایرانی برای طرف مقابل رو می شد و دیگر نمی توانستند گفت وگو کرده و امتیازهای مناسب را بگیرند‪ ،‬چون‬ ‫بر اساسرفراندوممجبوربهتوافقبودند‪.‬اکنونمی توانیکیازمهم ترینتصمیماتچنددههگذشتهدرایرانرابهمعرض‬ ‫داوریوتصمیمافکار عمومیقرارداد‪.‬بارفراندومدربارهتوافقهسته ایشورونشاطیجدیدرمیانجامعهایرانرخخواهد‬ ‫دادزیرامی توانبهصورتازاددربارهجزئیاتاینتوافقدرمطبوعاتوصداوسیمابحثکردوباانموافقتیامخالفتکرد‪.‬‬ ‫اثراننیزدرنشاطسیاسیجامعهوارتقایدرکوفهمسیاسیجامعهزیاداست‪،‬ضمنانکهدرصورتتصویباعتبارتوافقرا‬ ‫نزدجامعهجهانیبیشازپیشمی کند‪.‬وازهمهمهم تراینکهرایمردموکیفیتموافقتیامخالفتباانحکایتازصف بندی‬ ‫نیروهایسیاسیخواهدکرد‪.‬اینرفراندومی واقعیخواهدبودکهمجموعهقدرتدرایران‪،‬نظریپیشینیدرمورداننداده‬ ‫است‪،‬وبهصورتواقعیبهرایمردمگذاشتهخواهدشد‪.‬درموردهمه پرسی هایپیشین‪،‬دست اندرکارانسیاسی؛پیشاپیش‬ ‫رایموافقخودرااعالممی کردندولیاینموردمی تواندبهیکرقابتوچالشسیاسیخوشایندتبدیلشودوهرنتیجه ایکه‬ ‫ازانحاصلشودمحصولارادهمردمتلقیشود‪.‬‬ ‫معدن خواری!‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫روزنامه قانون در گزارشــی اقتصادی با تیتر «معادن را هم کندند‬ ‫و بردند و خوردند!» درباره چند فساد در معادن می نویسد‪« :‬مهم ترین‬ ‫پرونده اختالس که در یک سال گذشــته در حوزه معدن تشکیل شده‬ ‫اســت به کارخانه الومینیوم جاجرم باز می گردد؛ کارخانه ای که در نوع‬ ‫خود در کشور بی نظیر اســت و حاال مشخص شده از سال ‪ 89‬تخلفات‬ ‫مالی و اختالس در ان شروع شــده و فروش مطالبات دولتی به عنوان‬ ‫مشکول الوصول شــروع شده و تا نیمه دوم سال گذشــته ادامه داشته‬ ‫است‪ .‬یکی دیگر از پرونده های جنجالی حوزه معدن به موضوع رانت خواری در واگذاری معادن سنگ اهن در استان مرکزی‬ ‫و شهر محالت باز می گشت که از سوی حجت االسالم علیرضا سلیمی ‪ ،‬نماینده مردم محالت مطرح شد و البته همچنان‬ ‫به نتیجه ای مشخص نرسیده است‪ .‬مس کرمان یکی از سه مجموعه بزرگ مس کشور است و از همین رو تخلفات مالی‬ ‫صورت گرفته در ان بسیار مهم و حساس محسوب می شود؛ پرونده تخلفات مالی ‪ 1800‬میلیارد تومانی که ان هم از سوی‬ ‫تعدادی از نمایندگان مجلس برای اولین بار رو شد‪ .‬اختالسی که توسط فردی که «ن‪.‬پ» معرفی شده است و در زمان‬ ‫دولت گذشته صورت گرفته است‪ .‬براساس اسنادی که تاکنون منتشر شده «ن‪ .‬پ»‪ ،‬مدرس منابع انسانی در دانشگاه‬ ‫ی کارامدن دولت احمدی نژاد پله های ترقی را چند تا یکی باال رفته و در نهایت با سقوط ازاد‪ ،‬دستگیر شد‪.‬‬ ‫به یکباره با رو ‬ ‫البته به گفته نماینده کرمان حاال با وثیقه ازاد است اما مدتی را در زندان به سر برده است‪ .‬البته در این پرونده جمع دیگری‬ ‫از مدیران سابق شرکت ملی مس نیز دستگیر شده اند و همه منتظر نوبت رسیدن وقت دادگاه برای محاکمه هستند‪».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫پاسخ های مجازی‬ ‫معاون مطبوعاتی‬ ‫بررسی رسانه ای هفته‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪17‬‬ ‫ درباره مساله ‬ ‫پرونده ویژه مثلث درباره متن جم ع بندی شده مذاکرات وین‬ ‫گفت وگوهاو یادداشت هایی از ‪:‬‬ ‫محمدحسـن دریایـی‪ ،‬مهـدی فضائلـی‪ ،‬عباس سـلیمی نمین‪ ،‬فیاض‬ ‫زاهـد‪ ،‬محمدسـعید احدیـان‪ ،‬قاسـم روانبخـش‪ ،‬عبدالرضـا داوری‪،‬‬ ‫پرویز سروری‪ ،‬محمد اصفری و محمدصادق کوشکی‬ ‫ هسته ای‬ ‫سیاست‬ ‫سرم‬ ‫ق‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫مبارزه پیچیده‬ ‫کسانی که می گویند دست رهبری در مقابل توافق بسته‬ ‫است‪ ،‬سخت در اشتباهند‬ ‫مبارزه پیچیده در میانه «مبارزه ساده» و «پایان مبارزه» ویژگی‬ ‫دوران جدید است‬ ‫سعید اجورلو‬ ‫سیاست‬ ‫‪20‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫سردبیر‬ ‫ممکن است برای برخی این ســوال پیش امده باشد‬ ‫که ایا ممکن اســت میان ادامه مبــارزه با امریــکا و توافق‬ ‫جامع هســته ای جمع بســت؟ قبل از انکه دالیلم را شــرح‬ ‫دهم می گویم که پاســخ من به این سوال مثبت است‪ .‬بله‪،‬‬ ‫می توان ادعا کرد که جمهوری اســامی هم توافق جامع‬ ‫هسته ای با امریکا را – به فرض تصویب متن – امضا می کند‬ ‫و هم به مبارزه اش با ایاالت متحده ادامه می دهد‪.‬‬ ‫این خط سومی است مبتنی بر واقعگرایی در میانه دو‬ ‫نگرش بدبینانه و خوش بینانه‪ .‬نگرش بدبینانه که از ســوی‬ ‫برخی طرفداران پروپاقرص نظام نمایندگی می شــود که به‬ ‫توافق جامع متاســفانه چون جام زهر می نگرنــد و معتقد ند‬ ‫که این توافق با فشــار دولت و تیم مذاکره کننده به رهبری‬ ‫تحمیل شــده اســت‪ .‬انها می گویند ک ه رهبــری قلب ا به این‬ ‫توافق راضی نیســتند و عملکرد این دولت‪ ،‬نظام را وادار به‬ ‫قبول این متن کرده اســت‪ .‬این گروه همچنان اصرار دارند‬ ‫متن وین را مصــداق توافق بد و موجب غبــن و زیان برای‬ ‫نظام عنوان کنند‪ ،‬دارای کمترین ســتانده و بیشترین داده‬ ‫توصیفش کنند و تیم مذاکره کننده را غربگرا و فریب خورده‬ ‫مبارزه پیچیده به ما می گویدکه با شمشیر نمی توان به‬ ‫جنگ تفنگ رفت‬ ‫شرایط امروز ایران بیشتر از دوران صلح ام ام حسن (ع) به‬ ‫دوران صلح حدیبیه و قبل از فتح مکه نزدیک است‬ ‫ی ماجرا اینجاســت که این گروه بخشــی از‬ ‫بنامند‪ .‬پیچیدگ ‬ ‫جماعت فداکار انقالب در ســختی ها و دشواری ها بوده اند‬ ‫و به قولــی «پای کار» نظــام در حوادث مختلف هســتند‪.‬‬ ‫پس نوع فهم این گروه از عملکرد نظام می تواند ســرانجام‬ ‫متفاوتی بــرای این افراد رقــم بزند؛ از تنــد روی احتمالی تا‬ ‫بریدن از نظــام و اصطالحا «چــپ کــردن»‪ .‬ارمانگرایی‬ ‫منهای واقع بینی نزد این افراد ممکن اســت انان را در فهم‬ ‫عملکرد نظام دچار مشکل کند‪ .‬حال انکه این گروه در طول‬ ‫دو سال گذشته بیشــترین حمالت را علیه حسن روحانی و‬ ‫تیم مذاکره کننده تدارک دیده اند و بیشترین حمله را از سوی‬ ‫حســن روحانی پذیرا بوده اند و این جر و بحث سیاسی‪ ،‬کم‬ ‫اوردن یک گــروه در مقابل گروه دیگر را ســخت و پرهزینه‬ ‫می کند‪ .‬در حالی که تبدیل شدن نگاه صرفا ایدئولوژیک به‬ ‫سیاست محور و ارمانگرایی به واقع نگری یا تعدیل این نوع‬ ‫نگرش از هزینه چنین مبارزه ای می کاهــد و ان را طبیعی و‬ ‫به عنوان هزینه های سیاست ورزی جلوه می دهد‪ .‬در سوی‬ ‫دیگر گروهی خوش بین حاضرند که پس از رسیدن دو طرف‬ ‫به متن مشــترک چنان عنان از کف داده انــد و ان قدر غرق‬ ‫بر طبل شادی کوبیدن هســتند که به نوعی دیگر مرزهای‬ ‫واقعگرایی را در نوردیده اند و واقعیت را تبدیل به خوش خیالی‬ ‫کرده اند‪ .‬از داده ها کم می گویند و حسرتش را نمی خورند و‬ ‫تنها بر ستانده ها پای می فشارند‪ .‬به سنت تمام سال های ما‬ ‫ایرانیان قهرمان سازی می کنند؛ از محمد جواد ظریف گاهی‬ ‫محمد مصدق می ســازند و گاه امیرکبیر‪ .‬برگذشته ها لعن و‬ ‫نفرین می فرستند و تیم گذشــته هسته ای را یک سره باطل‬ ‫می پندارند‪ .‬گاهی باراک اوباما را در تهران تصویر می کنند و‬ ‫گاهی از گشوده شدن روابط دیپلماتیک تهران و واشنگتن‬ ‫می گویند‪ .‬با این توصیف نگــرش بدبینانه و خوش بینانه به‬ ‫نظر‪ ،‬هر دو توافق هســته ای را مانعی بــرای ادامه مبارزه با‬ ‫امریکا می دانند‪ .‬نگرش بدبینانــه‪ ،‬از افتادن نظام به دامن‬ ‫واقعگرایی و مصلحت گرایــی می گویــد و ان را در تضاد با‬ ‫عزم مبارزه با امریکا می داند حــال انکه نگرش خوش بینانه‬ ‫این توافق را ابتــدای راه رابطه ایران و امریــکا می پندارد و‬ ‫با ساده ســازی موضوع از پایان خصومت هــا و پایان مبارزه‬ ‫می گوید‪ .‬اما خط ســوم می گوید که واقعیــت چیز دیگری‬ ‫اســت‪ .‬در میانه دو نگرش بدبینانــه و خوش بینانه که‬ ‫اولی از «مبارزه ساده» و دومی از «پایان مبارزه» سخن‬ ‫می گویند از «مبارزه پیچیــده» بحث می کند‪ .‬در مقابل‬ ‫ارمانگرایی منهای واقع بینی گــروه اول و خوش خیالی‬ ‫بدون واقع نگری گروه دوم از «ارمانگرایی واقع بینانه»‬ ‫دفاع می کنــد‪ .‬ایــن تفکر معتقد اســت کــه مذاکره با‬ ‫امریکا‪ ،‬رســیدن به متن مشترک با واشــنگتن و حتی‬ ‫امضای توافق با این کشــور نه پایان انقالب است و نه‬ ‫پایان مبارزه ؛بلکه وارد شــدن نظام سیاســی ایران به‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫مبارزه جدید مبارزه ای اســت که باید‬ ‫همدلی مردم را داشته باشد‪ ،‬ارامش‬ ‫اقتصادی در کشــور حاکم باشــد که‬ ‫اینها از رشوط مبارزه هستند‪ .‬در مبارزه‬ ‫رس یک میز می‬ ‫جدید ما با دشمن خود ‬ ‫نشینیم‪ ،‬بده بستان می کنیم‪ ،‬امتیاز‬ ‫می گیریم و می دهیم‪ .‬درک این مبارزه‬ ‫البته ظرافت ها و دقایقی دارد‬ ‫سیاست‬ ‫«مبارزه پیچیده » با امریکاســت‪ .‬مبارزه ای که ابزار ان‬ ‫گاهی مذاکره‪ ،‬گاهی امضای توافق و گاهی سر یک میز‬ ‫نشستن است‪ .‬مبارزه ای که می خواهد جامعه را همراه‬ ‫خود داشته باشد‪ ،‬مبارزه ای اجتماعی‪ ،‬سیاسی و نه فقط‬ ‫امنیتی‪ .‬پس مطمئنم انهایی که می گویند کار انقالب تمام‬ ‫اســت حتما اشــتباه می کنند‪ .‬انهایی که می گویند دست‬ ‫رهبری بسته است و ایشــان تحت فشار دولت مجبور‬ ‫به قبول توافق شده اند هم اشتباه می کنند‪ .‬انهایی که‬ ‫تعبیر جام زهر را دربــاره این توافق بــه کار می برند هم‬ ‫اشتباه می کنند‪ .‬کســانی که این گونه سخن می گویند‬ ‫ایت الله خامنه ای را خوب نمی شناسند‪ .‬انها سخت در‬ ‫اشتباهند‪ .‬ایشــان یک رهبر زیرک‪ ،‬با هوش و قدرتمند‬ ‫هســتند‪ ،‬نه انطورکه انها می گویند دســت بسته‪ .‬این‬ ‫یک تلقی اشتباه و مردود است‪ .‬همچنین است داستان‬ ‫خوش باورانی که با ساده سازی رابطه ایران و امریکا‪ ،‬از پایان‬ ‫ارمانگرایی در ایران می گویند‪ .‬انهایی که توافق هسته ای را‬ ‫پایان بدبینی ایرانیان به امریکا می دانند‪ ،‬حال انکه هنوز زمان‬ ‫ازمون امریکایی ها برای اجرای توافق فرا نرسیده است‪ .‬این‬ ‫چنین ساده اندیشانه از رقیق شدن احساس ایرانی ها به دولت‬ ‫امریکا گفتن تعجب اور است‪.‬‬ ‫اما «مبــارزه پیچیده» چگونه مبارزه ای اســت؟ بهتر‬ ‫است کمی درباره این نوع از مبارزه سخن بگوییم‪.‬‬ ‫من فکر می کنــم که مبارزه بــا امریکا بعــد از انقالب‬ ‫اســامی را می توان به دو دوره قبل از باراک اوباما و بعد از‬ ‫باراک اوباما تقســیم کرد‪ .‬البته با این فرض که بخشــی از‬ ‫رفتار اوبامایی را می شود در عملکرد بیل کلینتون و مادلین‬ ‫البرایت ردیابی کرد‪ ،‬اما غلظت ان به حدی نیست که بتوان‬ ‫از نقطه عطف بودن ان سخن گفت‪.‬‬ ‫در دوران پیش از اوباما ما بــا امریکایی مواجه بودیم‬ ‫که حاکمیت و جامعــه ایران را یک صدا خطــاب می کرد و‬ ‫دشمن می پنداشت‪ ،‬امریکای اوایل انقالب با شاخصه النه‬ ‫جاسوســی‪ ،‬امریکای طرفدار صدام‪ ،‬امریکای هواپیمای‬ ‫ایرباس مســافربری ایران‪ ،‬امریکای تحریم گر‪ ،‬امریکای‬ ‫دوران ‪ 18‬تیر ‪ ، 78‬امریکایی که در مبارزه‪ ،‬کامال مســتقیم‬ ‫و صریح بود ‪ ،‬کمتر با جامعه ایران سخن می گفت و با ایران‬ ‫ت و چندان طالب مذاکره و اهل گفت وگو‬ ‫واحد سر وکار داش ‬ ‫نبود‪ .‬این شاید بخشی از ویژگی های امریکای «پیشا اوباما» ‬ ‫باشد اما در امریکای «دوران اوباما» داستان متفاوت شد‪.‬‬ ‫امریکای اوباما دو خصلت مهم داشت؛‬ ‫‪ – 1‬اهل مذاکره بودن ‪ -2‬جدا کردن حاکمیت از جامعه‪.‬‬ ‫اوباما پس از عصر بوش پسر به میدان امده بود‪ ،‬پس‬ ‫اگر جورج واکر بوش یک ســر از جنگ و خونریزی ســخن‬ ‫می گفت اما اوباما با ســاح گفت و گو و مذاکــره به میدان‬ ‫سیاســت خارجی وارد شــد‪ .‬او از ابتــدا خواهــان گفت وگو‬ ‫و دیپلماســی با ایران بــود‪ .‬چهارســال اول اما با ســه مانع‬ ‫هیالری کلینتون‪ ،‬وقایــع ‪ 88‬و دولت احمدی نــژاد روبه رو‬ ‫شد‪ .‬هیالری بیش از حد به البی اســرائیل و اعراب وابسته‬ ‫بود و به اندازه جان کری دل داده گفتمان دیپلماتیک اوباما‬ ‫نبود‪ ،‬اتفاق های ‪ 88‬محاســبات اوباما درباره ایران را به هم‬ ‫زد و اینکــه دولت احمدی نژاد اساســا کار کــرد مذاکراتی و‬ ‫دیپلماتیک برای نظام سیاســی ایران نداشــت‪ .‬با روی کار‬ ‫امدن جان کری‪ ،‬انتخابات ‪ 92‬ایران و رئیس جمهور شدن‬ ‫حسن روحانی به طرز شگفت اوری فضا برای مذاکره ایران‬ ‫و امریکا گشوده شد ؛ فضایی که به تفاهم ژنو‪ ،‬لوزان و متن‬ ‫وین انجامید‪ .‬اما ویژگی مهم دیگر دوران اوباما به نقشه او‬ ‫برای شکاف انداختن میان حاکمیت و جامعه باز می گردد‪.‬‬ ‫او برای جلو بردن این استراتژی از شکاف سال ‪ 88‬در ایران‬ ‫بیشترین اســتفاده را کرد و به دنبال استفاده از اقتصاد برای‬ ‫تعمیق این شــکاف رفت‪« .‬تحریم های هوشــمند» نقشه‬ ‫اصلی اوباما بــرای دوران پــس از ‪ 88‬بود بــا تمرکز برطبقه‬ ‫متوســط شــهری که عمدتا ناراضی از احمدی نژاد بودند و‬ ‫واشــنگتن این فرصت را یافته بود که میان نظام سیاســی‬ ‫و احمدی نژاد ایــن همانی ایجاد کند و برعمق شــکاف ‪88‬‬ ‫بیفزاید‪ .‬او در اغاز دهه ‪ 90‬با افزودن بــر تحریم های ایران‬ ‫بیشترین تالش را برای جداســازی میان حاکمیت و جامعه‬ ‫به خصوص طبقه متوســط شــهری اغاز کرد‪ .‬پیغام اشکار‬ ‫تحریم هــا این بود که حاکمیــت برای رفاه جامعــه و بهبود‬ ‫وضعیت اقتصادی باید دست از برنامه هسته ای اش بردارد‪.‬‬ ‫داستانی که تا ســال ‪ 92‬از جانب غرب ادامه یافت‪ .‬دوران‬ ‫اوباما دوران جدیدی بــود‪ .‬دوران لبخند در ظاهر و دشــنه‬ ‫در خفا‪ .‬پیغام گفت وگــو و انجام تحریم‪ .‬ایــا چنین دورانی‬ ‫مبارزه ای پیچیده را نمی طلبید؟‬ ‫پس از نــگاه امریکایی بــه ایران اکنون کمــی درباره‬ ‫نگاه ایرانی به دوران اوباما بحث کنیم‪ .‬نظام سیاسی ایران‬ ‫پس از ســال ‪ 88‬دچار چالش بزرگی شــد‪ .‬اصالح طلبان به‬ ‫عنوان بخشــی از این نظام سیاسی مشــروعیت انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری را زیر سوال بردند‪ .‬در کنار ان پس از حدود‬ ‫‪ 9‬ماه‪ ،‬اعتــراض خیابانی که در بســیاری اوقــات تبدیل به‬ ‫اشوب می شد ادامه یافت‪.‬‬ ‫میرحسین موســوی و مهدی کروبی قصد کنار امدن‬ ‫با نتایج انتخابــات را نداشــتند و از حداصالح طلبی پا فراتر‬ ‫گذاشــتند و در جایگاه اپوزیســیون قرار گرفتند‪ .‬موضوع از‬ ‫نتایج انتخابــات فراتر رفت و تبدیل بــه حمله ای علیه نظام‬ ‫سیاسی ایران شــد‪ .‬در ســال ‪ 89‬اما تقریبا فضای سیاست‬ ‫داخلــی ارام تر شــد‪ .‬انتخابــات مجلس نهم امــا در غیاب‬ ‫اصالح طلبان برگزار شد‪ .‬این گروه سیاسی تنها به رای دهی‬ ‫بسنده کرد و وارد فضای سیاســی کشور نشد‪ .‬تقریبا از سال‬ ‫‪ 1390‬اما بر حجم تحریم ها افزوده شد و از این سال تحریم ‬ ‫بانکی‪ ،‬مالی‪ ،‬تجاری و نفتی گلوی اقتصاد ایران را فشرد‪.‬‬ ‫درباره این مقطع زمانی سعید لیالز تحلیل جالبی دارد‪.‬‬ ‫او می گوید بیش از ضربه تحریم ها ناکارامدی دولت بود که‬ ‫نابسامانی اقتصاد را موجب شد‪ .‬من تقریبا با او هم نظرم‪ .‬در‬ ‫دو سال اخر دولت احمدی نژاد به نظر کشور رها از مدیریت‬ ‫و تدبیر جلو می رفت‪ .‬انچنان که بر حجــم نقدینگی افزوده‬ ‫شــد‪ ،‬تورم افسار پاره کرد‪ ،‬فســاد بر دولت ســایه انداخت و‬ ‫فرصت طلبان راه بر خود گشودند‪ .‬گرچه عمال در این زمان‬ ‫محمود احمدی نژاد از تصمیم گیری درباره پرونده هسته ای‬ ‫معاف شده بود اما جامعه تفاوتی میان انچه سعید جلیلی در‬ ‫مذاکرات می کرد با خط فکری احمدی نژاد قائل نمی شد و ان‬ ‫را تحت عنوان بسته احمدی نژاد تصور می کرد‪ .‬در ان زمان‬ ‫هر اندازه مذاکرات هسته ای به بن بست می خورد قیمت دالر‬ ‫باال می رفت‪ ،‬امنیت اقتصاد تهدید می شد و بذل و بخشش‬ ‫یارانــه ای دولت گشاده دســتانه ادامه می یافــت تا برحجم‬ ‫نقدینگی و تورم افزوده شود‪ .‬انتخابات ریاست جمهوری ‪92‬‬ ‫در چنین شرایطی برگزار شد‪ .‬برای نظام سیاسی ایران وقت‬ ‫تصمیم گیری بــود؛ اکنون که تحریم تبدیــل به موضوعی‬ ‫اجتماعی و سیاسی شــده بود‪ ،‬برخی از شــکاف های سال‬ ‫‪ 88‬همچنان باقی مانده بود و طبقه متوسط شهری ناالن از‬ ‫سیاست های احمدی نژاد گالیه داشتند‪ .‬وقت ان رسیده بود‬ ‫که نظام «مبارزه پیچیده» خود را با امریکا اغاز کند‪.‬‬ ‫انتخابات و به ریاســت جمهوری رســیدن شیخ حسن‬ ‫روحانی اغــاز این مبــارزه بود‪ .‬شــیخی میانه رو کــه ندای‬ ‫اصالح طلبی ســرداده بــود ؛ برنــده انتخابات ‪ 92‬شــد‪ ،‬در‬ ‫چشــم بر هم زدنی‪ ،‬او گوی رقابــت را از محمد باقر قالیباف‬ ‫ربود‪ .‬انتخابات ‪ 92‬به نوعی اشــتی طبقه متوسط شهری با‬ ‫انتخابات‪ ،‬بازگشت اصالح طلبان به عرصه سیاسی و پاتک‬ ‫به نقشه جداسازی حاکمیت از جامعه اوباما بود‪ .‬در این مبارزه‬ ‫پیچیده اولین هدف ایران‪ ،‬خنثی کــردن ابعاد اجتماعی و‬ ‫سیاسی تحریم بود و انتخاب حســن روحانی اولین گام در‬ ‫این راه‪ .‬اگر انتخابات ‪ 1384‬بسیج شدن روستائیان و طبقه‬ ‫پایین اجتماعی حول محور احمدی نژاد با استراتژی توزیع‬ ‫مجدد درامد و حمله ای به بوروکراسی ‪ 20‬ساله و سنت های‬ ‫توسعه ای هاشمی قلمداد می شــد اما در سال ‪ 1392‬زمان‬ ‫وحدت طبقه متوسط شــهری حول محور روحانی در غیاب‬ ‫نامزد کاریزماتیک برای بســیج نیروهای اجتماعی طرفدار‬ ‫توزیع مجدد درامد بود‪ .‬نظام سیاســی ایران بــا انتخابات‬ ‫‪ 92‬فرصت بازســازی یافت‪ .‬اگر دولت احمدی نــژاد در دو‬ ‫سال پایانی وجه عمومی این نظام و اصالح طلبان در سال‬ ‫‪ 88‬وجه مشــروعیت نظام را با چالش مواجه کردند‪ ،‬خرداد‬ ‫‪ 92‬زمــان ترمیم این دو وجــه بود‪ .‬زمان اماده شــدن برای‬ ‫مبارزه ای پیچیده‪ .‬شرط اول مبارزه جدید مراقبت از خانه بود‪.‬‬ ‫همان تعبیری که رهبری درباره دو دسته نشدن جامعه به کار‬ ‫بردند‪ ،‬به نظرم بهترین مصداق این مســاله است‪ .‬مناقشه‬ ‫هســته ای به واســطه تحریم هــا تبدیل به مســاله ای‬ ‫اقتصادی‪ ،‬اجتماعی و سیاســی شــد و این پتانسیل را‬ ‫داشــت که دو قطبی شدید در ســطح جامعه ایجاد کند‬ ‫که این دو قطبی توســط صندوق های رای در سال ‪92‬‬ ‫کنترل شد تا تبدیل به ماجرایی شبیه ‪ 88‬نشود ؛ اشوبی‬ ‫که طراحان تحریم در پی ان بودند‪.‬‬ ‫در میان این مبارزه پیچیده‪ ،‬نظام سیاسی به موضوع‬ ‫هســته ای فرافنی نگاه کــرد و باتوجه به ابعــاد اجتماعی و‬ ‫اقتصادی ان‪ ،‬راه مذاکره با امریکا را گشود‪ .‬مبارزه جدید که‬ ‫ابعاد اقتصادی‪ ،‬اجتماعی و سیاسی عالوه بر بعد فنی دارد‬ ‫به ما می گوید که نمی توان با شمشیر به جنگ تفنگ رفت‪.‬‬ ‫این نکته ای است که ارمانگرایان محض باید دریابند‪ .‬این‬ ‫مبارزه به ما می گوید که امریــکا پس از یک توافق احتمالی‬ ‫تبدیل به دوست ما نخواهد شد همانگونه که اوباما و کری هم‬ ‫گفته اند‪ .‬مبارزه جدید مبارزه ای است که باید همدلی مردم را‬ ‫داشته باشد‪ ،‬ارامش اقتصادی در کشور حاکم باشد که اینها‬ ‫از شروط مبارزه هستند‪ .‬در مبارزه جدید ما با دشمن خود سر ‬ ‫یک میز می نشینیم‪ ،‬بده بستان می کنیم‪ ،‬امتیاز می گیریم‬ ‫و می دهیم‪ .‬درک این مبارزه البته ظرافت ها و دقایقی دارد‪.‬‬ ‫اکنون به ســوال اول باز می گردیم‪ .‬توافق هسته ای‬ ‫بخشی از یک مبارزه پیچیده است‪ .‬مبارزه ای که توصیفش به‬ ‫صلح امام حسن(ع) روا نیست‪ .‬ما در این مبارزه اگر بخواهیم‬ ‫شبیه سازی کنیم‪ ،‬در شرایط صلح حدیبیه هستیم ؛ صلحی‬ ‫که در ان هم کفار مسلمان را به رسمیت شناختند و هم بستری‬ ‫برای فتح مکه ایجاد شــد‪ .‬شــرایط امروز ایران هم‪ ،‬چنین‬ ‫اســت‪ .‬قدرت منطقه ای ایران مثال زدنی است ؛ در عراق‪،‬‬ ‫سوریه‪ ،‬یمن‪ ،‬لبنان‪ .‬در چنین شرایطی فرافنی نگریستن به‬ ‫موضوع هســته ای به معنای حفظ موقعیت خوب ایران در‬ ‫منطقه محسوب می شود‪ .‬غیرمنطقی نیست اگر بگوییم‬ ‫موضوع هسته ای پوششی برای نزاع های بزرگ تری به‬ ‫حساب می اید که مهم ترینش به چالش کشیدن نقش‬ ‫منطقه ای امریکا توســط ایران اســت‪ .‬در ایــن مبارزه‬ ‫پیچیده‪ ،‬نظام سیاسی هم برنامه هسته ای خود را حفظ‬ ‫کرده است‪ ،‬هم مردم را همراه خود دارد‪ ،‬هم اقتصادش‬ ‫ارامش می یابد و هم قدرت منطقه ای اش پابرجاست‪.‬‬ ‫مبارزه ای که متحــدان منطقه ای ایران هم بــه خوبی ان را‬ ‫درک می کنند و از تاکتیکی بودن توافق هســته ای اگاهند‪.‬‬ ‫مبارزه پیچیده همچنان ادامه دارد‪ .‬مبارزه ای برای دهه ‪90‬‬ ‫و نه دهه ‪ .60‬برای عصر فیس بوک و توئیتر و اینســتاگرام‪.‬‬ ‫مبارزه ای برای زمانه جدید‪.‬‬ ‫‪21‬‬ ‫اصولگرایان و توافق هسته ای‬ ‫سیاست‬ ‫اصولگرایان با شرایط تازه ای مواجه شده اند انها اکنون با دولتی مواجه اند که اگرچه‬ ‫یکســال دیرتر اما باالخره به توافق با ‪ 1+5‬رسیده است‪ .‬اکنون بحث اصلی بر سر‬ ‫این است که اصولگرایان چگونه باید با این شرایط جدید روبه رو شوند‪ .‬ایا قرار است‬ ‫همچنان از پاشــنه مخالفت و انتقاد به دولت د ِر سیاست ورزی شان را بچرخانند یا‬ ‫اینکه با یک تغییر موضع به حمایت از دولت خواهند پرداخت‪.‬‬ ‫نهشیفتگی‪،‬نهنفرت‬ ‫واکنش اصولگرایان در مقابل متن جمع بندی مذاکرات باید چگونه باشد؟‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫سیاست‬ ‫‪22‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫‪1‬‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫حاال کــه توافق شــده یــک مســاله مهــم مقابل ما‬ ‫اصولگرایان قرار گرفته اســت؛ «چگونه باید با این شرایط‬ ‫تازه مواجه شویم؟»‬ ‫انچه تا امروز با ان مواجــه بوده ایم این بوده که برخی‬ ‫از هم جناحی ها تصمیم گرفته اند فعال سکوت کنند‪ ،‬برخی‬ ‫دیگر خــود را به هیئــت موافقــان توافق شــبیه کرده اند و‬ ‫دیگرانی هم از همان روز توافق به صورت کامال شفاف سر‬ ‫صف مخالفان ایستاده اند‪.‬‬ ‫سرعت تحوالت هم البته ان چنان زیاد است که خود به‬ ‫عاملی برای گسترش فضای تردید تبدیل شده است‪.‬‬ ‫این ســوال البته تنها صورت مســاله تحلیل پیش رو‬ ‫نیست‪ .‬وقتی می شــنویم رئیس جمهور شرایط پیش رو را به‬ ‫دوره صلح امام حسن(ع) تشــبیه کرده و ان سو تر هم برخی‬ ‫دوســتان ما می گویند چون نظام بنا بر هر مصلحتی توافق‬ ‫را پذیرفته پس مــا هم با همین پیش زمینه بایــد از ان دفاع‬ ‫کنیــم دقیقا متوجه می شــویم کــه غبار الود بــودن فضای‬ ‫تحلیلی و تفسیری ان چنان است که اشــتباهات متعددی‬ ‫از این دست در میان فضایی که به سرمایه اجتماعی کشور‬ ‫ی مربوط می شــود در‬ ‫و طبقــات و طیف های مختلف مردم ‬ ‫حال خود نمایی اســت‪ .‬به یک معنا در میان دولت برخی به‬ ‫این استدالل رســیده اند که شــرایط دوران امام حسن(ع)‬ ‫پدید امده که حاکمیت به تصمیم توافق رســیده و در میان‬ ‫جماعت حزب اللهی هم برخی به این گمانه رســیده اند که‬ ‫چون حضرت اقا بنا به مصلحتی که (در ادامه این مطلب به‬ ‫ان خواهیم پرداخت) به تصمیم توافق رسیده اند پس ما باید‬ ‫سایر حزب اللهی ها را هم راضی کنیم‪.‬‬ ‫اجــازه دهید برای بررســی کلیــات موضوع بــه زمان‬ ‫دورتری برویــم ‪ ،‬زمانی که پرونده هســته ای از تیم حســن‬ ‫روحانی به علی الریجانی و سپس سعید جلیلی رسید‪.‬‬ ‫بی پرده باید بگوییم حسن روحانی به صنعت هسته ای‬ ‫بسیار متفاوت تر از ســعید جلیلی نگاه می کند‪ .‬این واقعیت‬ ‫البته همواره زیر این ســایه ســنگین قرار گرفته که پرونده‬ ‫هســته ای همواره از جایی باالتر از جایی کــه این دو چهره‬ ‫سیاسی قرار داشته و دارند هدایت شده است‪ .‬اما به هر حال‬ ‫هیچ وقت نمی توان ایــن را نادیده گرفت که چه کســی از‬ ‫جانب نظام مذاکره می کند‪.‬‬ ‫ی را بازنشر کنیم‪ .‬وقتی‬ ‫شاید بد نباشد یک خاطره قدیم ‬ ‫پیمان سعداباد میان ایران و سه کشور اروپایی در حال انعقاد‬ ‫و امضا بود تجمعی از دانشجویان مقابل کاخ سعد اباد شکل‬ ‫گرفته بود‪ .‬در همان روز عکسی منتشر شد که حسن روحانی‬ ‫و جک استراو را در حال خنده منحصر به فردی نشان می داد!‬ ‫چند روز بعد در حلقه خبرنگارانی که عبدالله رمضان زاده‬ ‫را که ان زمان ســخنگوی دولت بود تا محوطه ســاختمان‬ ‫هیــات دولــت مشــایعت می کردند‪ ،‬حضــور داشــتم‪ .‬از‬ ‫ســخنگوی وقت دولت پرســیدم ماجرای ان خنده مشترک‬ ‫چه بود؟ رمضان زاده گفت‪« :‬حسن روحانی به وزیر خارجه‬ ‫انگلیس گفته واقعا سخت است که با این مخالفان (اشاره‬ ‫به دانشــجویان تجمع کننــده مقابل کاخ) مذاکــره کنیم و‬ ‫استراو نیز به شوخی به او گفته است چقدر به این افراد پول‬ ‫داده اید!» البته در کتاب خاطرات حسن روحانی این گفته‬ ‫روحانی به کمال خرازی نسبت داده شده است‪ .‬صرف نظر از‬ ‫اینکه کدام روایت به واقعیت نزدیک تر است مسلما نگاهی به‬ ‫سر تیم مذاکره کننده دولت یازدهم نشان می دهد که حسن‬ ‫روحانی همچنان بر همان مدار دیپلماســی خنده اســتوار‬ ‫اســت‪ .‬به هر حال او می توا ســت برای مذاکره فردی مانند‬ ‫علی اکبر والیتی را هم انتخاب کند‪ .‬کســی که سال ها وزیر‬ ‫خارجه ایران بوده و البته توافــق ‪ 598‬را هم در کارنامه خود‬ ‫داشت‪ .‬یک دیپلمات کالســیک که البته فن مذاکره را هم‬ ‫ به روش خودش به خوبی می دانــد‪ .‬اما روحانی فردی مانند‬ ‫خودش را می خواست‪ .‬کسی که با لبخند مذاکره کند و البته‬ ‫درجای خود فریاد هم بزند!‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫نظر موافق حاکمیتی این امر ناممکن بوده است‪.‬‬ ‫پس با چنین دیــدی می تــوان قاطعانه به دوســتان‬ ‫هم جناحی گفت تغییر افراد مذاکره کننده نوع و روش مذاکره‬ ‫را تغییر داده نه محتوای ان را!‬ ‫انچه اکنون حاصل شــده اگر چه با زحمت قابل تقدیر‬ ‫حسن روحانی و تیم مذاکره کننده بوده اما واقعیت این است‬ ‫که این محصول تصمیم و تدبیر نظام است‪ .‬در درجه نخست‬ ‫اگر این نکته برای دوستان اصولگرا به عنوان یک اصل تلقی‬ ‫شود حتما نوع نگاهشان به باقی ماجرا تغییر خواهد کرد‪.‬‬ ‫و اما بعد! برخی دوستان حزب اللهی می گویند به این‬ ‫دلیل که حضرت اقا بنا به مصالحی ترجیح داده اند توافق را‬ ‫بپذیرند ما هم ان را بپذیریم‪ .‬این طیف بر همین مبنا به سایر‬ ‫دوستان خود توصیه می کنند که توافق را بپذیرند‪ .‬تبعیت از‬ ‫امام حتما یک ارزش است و البته یک ارزش بسیار گرانقدر‪.‬‬ ‫اما واقعیت این است که ابتدا باید به این مساله توجه شود که‬ ‫چرا رهبر جامعه و کشور ما این تصمیم را گرفته اند و انگاه با‬ ‫همان منطق ما هم با توافقنامه مواجه شویم‪.‬‬ ‫رک و صریح بایــد بگوییم این ادعا کــه حضرت اقا به‬ ‫دلیل فشارهای دولت مستقر یا مثال رای مردم در انتخابات‬ ‫که معنای موافقت با مذاکره و مصالحه داشــته به تصمیم‬ ‫توافق رسیده اند قطعا غلط‪ ،‬اشتباه و سخنی به گزافه است!‬ ‫حتما باید یادمان باشد که از خصوصیات مهم رهبری‬ ‫در جمهوری اسالمی شجاعت و مدبر بودن است‪ .‬اگر قرار‬ ‫بود رهبری تحت تاثیر دولت های وقت باشد در ‪ 18‬تیر ‪،78‬‬ ‫حوادث سال ‪ 88‬و قهر ‪ 11‬روزه محمود احمدی نژاد و خیلی‬ ‫قبل تر از دوران حاضر ایشان عقب نشینی می کردند‪ .‬همه‬ ‫یادمان هست که ایشان در قضایای کوی دانشگاه چگونه‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫سیاست‬ ‫ســعید جلیلی حتما این گونه نبوده است‪ .‬او به طریق‬ ‫دیگری مذاکــره می کند‪ .‬جــور دیگری غــرب را می بیند ‪،‬‬ ‫معادالت دنیــا را این گونــه در یک جمله تصویــر می کند؛‬ ‫«خرمشهر را خدا ازاد کرد نه کدخدا» و این لزوما فرق دارد‬ ‫با این حرف منسوب به حسن روحانی که می گوید‪« :‬باید با‬ ‫کدخدا ببندیم!»‬ ‫پس تــا اینجا به این نتیجه رســیده ایم کــه مذاکرات‬ ‫هســته ای از اغاز تا امروز صحنه ای بوده که اوال با مدیریت‬ ‫کالن حاکمیتــی دنبال می شــده اما لزوما تفکــر و نگرش‬ ‫فرد لیدر مذاکره کننده نیز در انچه حاصل می شــده بی تاثیر‬ ‫نبوده است‪.‬‬ ‫اگر از این بی اخالقی بگذریم که می گویند سعید جلیلی‬ ‫در مذاکرات فقط درس تاریخ اسالم می داده و کاری پیش‬ ‫نمی برده‪ ،‬ان وقت بایــد به این تصویر برســیم که از خرداد‬ ‫ماه ‪ 92‬دقیقا انچه رخ داده این بوده که موافقان و مخالفان‬ ‫ل دیگری از سامان سیاسی‬ ‫رســیدن به توافق با غرب شــک ‬ ‫را در ایران ترتیــب دادند‪ .‬به این معنا که اگر ســعید جلیلی‬ ‫از منظر یک اصولگرا و بچه حزب اللهی ســفت و سخت از‬ ‫نوع مواجهه اش با غرب بر ســر پرونده هسته ای در مناظره‬ ‫دفاع می کرد‪ ،‬حســن روحانی با ادبیا تی اصالح طلبانه هم‬ ‫از کارنامه مذاکراتش در دهه قبل دفاع می کرد و البته بدون‬ ‫رودربایستی نوع مذاکره ســعید جلیلی را هم زیر سوال برده‬ ‫و از برنامــه اش بــرای چگونگی مواجهه با غرب ســخن به‬ ‫میان می اورد و اتفاقا همین جا بود که درســت یا نادرســت‬ ‫این تعبیــر جا افتاد کــه اصولگرایــان مخالفــان مذاکره و‬ ‫اصالح طلبان حامی مذاکره اند‪ .‬این البته انجا بر سرنوشت‬ ‫دو جناح تاثیر گذار شــد که حســن روحانی در عین ناباوری‬ ‫رئیس جمهور شد‪.‬‬ ‫اصولگرایان بعد از انتخابات تا چند ماه تالششان این‬ ‫بود که خود را مقابل دولت نشان ندهند‪ .‬هر چن د برخی نقد ها‬ ‫و البته برخی مخالفت های طیف هایی مانند جبهه پایداری ‬ ‫موجب می شد این تصویر شکل بگیرد که اصولگرایان اساسا‬ ‫قطب مقابل دولت شده اند‪.‬‬ ‫اما زمان هر چه گذشت این تمایل هم در اصولگرایان‬ ‫دیده شد که باید قطب مقابل دولت شد‪ .‬انها فرهنگ‪ ،‬اموزش‬ ‫عالی و گاهی مذاکرات هسته ای را پایه قطب شدن کردند‪.‬‬ ‫ســعید جلیلی به ســفرهای پی در پی رفــت و از لزوم‬ ‫توجه به ارمانگرایی گفت و به نقد نگرش دولت به سیاســت‬ ‫خارجی که به باور برخی بیشتر بر پایه واقع گرایی استوار شده‬ ‫ت دیگر اصولگرایان هم در ادامه البته در نقد دولت کم‬ ‫پرداخ ‬ ‫نگذاشتند‪ .‬مهمتر از ان اینکه دولت و شخص حسن روحانی‬ ‫هم تمایل فراوانی نشان دادند به اینکه اصولگرایان را قطب‬ ‫مقابل خود نشــان دهند تا البد از این رهگذر بدنه اجتماعی‬ ‫اصالح طلبان را همچنان با خود نگه دارند‪.‬‬ ‫پس با این مفروضات تصویر کلی از دو جناح سیاسی‬ ‫در میا ن جامعه این شــد که اصولگرایــان مخالف توافق و‬ ‫اصالح طلبان و دولت موافق توافق اند‪ .‬این البته یک حکم‬ ‫کلی و تمام و کمال نبود چرا که مردم می دیدند افراد شاخصی‬ ‫همچون دکتر علی اکبر والیتــی و دکتر علــی الریجانی به‬ ‫صورت کامال قاطع از مذاکرات حمایت می کنند‪.‬‬ ‫بگذریم! ســوال‪ :‬حاال که توافق شده اوضاع چگونه‬ ‫اســت؟ اصولگرایان باید با شــرایط موجود خــود را چگونه‬ ‫وفق دهند ؟‬ ‫پاسخ اول ذیل همان نکته نخستی است که در ابتدای‬ ‫مطلب امده اســت و ان اینکه صرف نظر از اینکه چه کسی‬ ‫مذاکره می کند اصل مذاکرات همیشــه بــه صورت کالن‬ ‫از سوی حاکمیت سیاست گذاری شــده است‪ .‬به یک معنا‬ ‫اگر روزی به توافق بــا اروپایی ها رســیدیم لزوما بدون نظر‬ ‫حاکمیتی این توافق ممکن و میسر نبوده است‪ .‬اگر روزی‬ ‫تصمیــم فک پلمب گرفته شــد حتمــا این تصمیــم با نظر‬ ‫حاکمیت بوده و اگر روزی به توافق در وین رسیده ایم بدون‬ ‫حتمــا بایــد یادمــان باشــد کــه از‬ ‫خصوصیات مهم رهربی در جمهوری‬ ‫اســامی شــجاعت و مدبــر بــودن‬ ‫اســت‪ .‬اگر قــرار بود رهــری تحت‬ ‫تاثیر دولت های وقت باشد در ‪ 18‬تیر‬ ‫‪ ،78‬حوادث ســال ‪ 88‬و قهر ‪ 11‬روزه‬ ‫محمود احمدی نــژاد و خیلی قبل تر‬ ‫از دوران حارض ایشــان عقب نشینی‬ ‫می کردند‬ ‫برخورد کردند یــا در نمازجمعه معروف بعــد از انتخابات در‬ ‫ان فضای سخت و سنگین چگونه ایستادند و گفتند جلوی‬ ‫ابطال انتخابات را می گیرند و بعــد از ان در ماجرای قهر ‪11‬‬ ‫روزه چگونه بر مصلحتی که در نظر داشتند ایستادگی کردند‪.‬‬ ‫حاال هم همین اســت‪ ،‬رهبر ما همان ســید علی خامنه ای‬ ‫است‪ .‬او به شجاعت شهره است و برای جماعت حزب اللهی‬ ‫که قطعا والیت پذیر تر اســت باید این اصل بیشــتر از بقیه‬ ‫مقابل چشم باشد‪.‬‬ ‫حضرت اقا اگر به این تصمیم رسیده اند حتما به دلیل‬ ‫منافع ملی و حفظ نظام و البته شــکل دادن ســامان تازه از‬ ‫استکبار ســتیزی بوده اســت‪ .‬به یک معنا باید با یک ایران‬ ‫قوی به مبــارزه با اســتکبار رفت نه ایرانی که تحریم اســت‬ ‫و اقتصادش در حال ورود به فاز شــکنندگی اســت‪ .‬ایشان‬ ‫همانگونه که گفتند با پایداری تیم مذاکره کننده حاال کشور‬ ‫صاحب توافقی شده که هم چرخش و گردش سانتریفیوژها‬ ‫در ان حفظ شده و هم تحقیق و توسعه و سایر قضایا‪.‬‬ ‫پس توافق و انچه روی کاغذ امده نه از سر ضعف بوده‬ ‫و نه حاصل خیانت چند دیپلمات!‬ ‫اما توافق شــبیه صلح امام حســن(ع) هم نیســت‪.‬‬ ‫با حفــظ احتــرام اقــای رئیس جمهور کــه اتفاقــا فردی‬ ‫اسالم شــناس و تاریــخ دان و از قضــا واعظ هم هســت و‬ ‫نوارهای ســخنرانی اش جزوی از تاریخ انقالب است باید‬ ‫گفت ایشــان حتما در ایــن مورد غفلــت کرده انــد‪ .‬یاران‬ ‫اقا همچنان در صفی طویل پشــت ایشــان ایســتاده اند و‬ ‫هیچ کدامشان ان شــالله مانند یاران کم وفا و بی وفای ان‬ ‫امام عزیز نیستند‪.‬‬ ‫پس اصولگرایان حتما باید اینگونه به ماجرا نگاه کنند‬ ‫که یک توافق که البتــه حتما کامل و خیلی خوب نیســت‬ ‫حاصل شده که می تواند کشــور را به سمت مطلوبی پیش‬ ‫برده و گره های بســیاری ر ا بــاز کند‪ .‬این توافــق می تواند‬ ‫موجبات پیشــرفت جامعه را در عین حفظ صنعت هسته ای‬ ‫داشــته باشــد‪ .‬از نگاهی دیگر البته این مفروض است که‬ ‫این توافق میوه ای نیست که تنها در سبد اقای روحانی قرار‬ ‫گیرد‪ .‬این دســتاوردی برای نظام و حاکمیت عالی اســت‬ ‫که اصولگرایان اگر با بدسلیقگی ان را وارد مباحث جناحی‬ ‫کنند شــهد ان را دو دســتی تقدیم جناح رقیــب کرده اند‪.‬‬ ‫اصولگرایان نباید شیفته این توافق باشند و نه باید متنفر از‬ ‫ان‪ .‬انچه رخ داده این است‪ :‬بر اســاس مصلحت‪ ،‬تدبیر و‬ ‫شجاعت حاکمیت عالی برای گذار از یک شرایط ویژه یک‬ ‫توافق به دســت امده که می توا نند ما را در مقابل اســتکبار‬ ‫قوی تر از همیشه کند!‬ ‫‪23‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫گ‬ ‫ف ‬ ‫ت‬ ‫وگو‬ ‫از ‪ 4‬قله‪ 2 ،‬قله فتح شده‬ ‫تو گو ی مثلث با عباس سلیمی نمین‬ ‫گف ‬ ‫سیاست‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫ارزیابی شما از توافق هسته ای با ‪ 5+1‬چیست؟‬ ‫این توافق چه گشــایش ها و چه محدودیت هایی برای‬ ‫ایران ایجاد کرد؟‬ ‫ورود به عرصه فنی این بحث کار بســیار ســختی‬ ‫اســت‪ .‬نباید بــا یک جانبــه نگــری وارد این مبحث شــد‪.‬‬ ‫مذاکرات با ‪ 5+1‬از سه منظر بین المللی‪ ،‬منطقه ای و داخلی‬ ‫باید مدیریت شود‪ .‬از نظر بین الملل قطعا الزاماتی دارد که‬ ‫باید به ان الزامات دقت کرد که بسیار متفاوت از بحث های‬ ‫منطقه ای و داخلی خواهد بود‪ .‬نگاه منطقه ای ما هم قطعا‬ ‫بسیار باید هوشمندانه باشد بدون انکه ما هیچ گونه یاس و‬ ‫ضعفی را متوجه نیروهای طرفدار انقالب اسالمی ایران در‬ ‫جهان اسالم کنیم‪ ،‬باید این قضیه مدیریت شود چون برخی‬ ‫موضع گیری ها بدون توجه و بدون اهمیت دادن به جایگاه‬ ‫منطقه ای ایران دارد انجام می شود که به شدت موقعیت ما را‬ ‫در منطقه تضعیف می کند‪ .‬در مسائل داخلی هم همینطور‪.‬‬ ‫ما مسائل داخلی مان بر محور وحدت باید دور بزند‪ .‬یعنی در‬ ‫عین حال که نقطه نظرات متفاوتی داریم و طرح انتقادات و‬ ‫دفاعیات می کنیم هرگز نباید وارد عرصه ای شویم که بیگانه‬ ‫بتواند در میان صفوف ما خلــل ایجاد کند و دعوای داخلی‬ ‫را برای ما رقم بزنــد‪ .‬قطعا دســتاوردهای مذاکرات دارای‬ ‫ضعف و قوت هایی اســت‪ .‬بعضی از جریان های سیاســی‬ ‫‪2‬‬ ‫عباس ســلیمی نمین می گوید ‪ « :‬باید بدانیم‬ ‫شرایط ما شــرایط صلح امام حســن (ع) نیست در‬ ‫ان زمان همه ســرداران امام حســن (ع) به ایشــان‬ ‫خیانــت کردنــد در واقــع در مقــام معامله گری با‬ ‫معاویه برامدنــد و می رفتنــد تا امام حســن (ع) را‬ ‫تحویل معاویه دهند‪ ،‬حال انکه رهبری می فرمایند‬ ‫کــه نیروهایــی کــه در خط مقــدم عرصــه جنگ‬ ‫دیپلماتیــک حضــور دارنــد امین هســتند یعنی‬ ‫چنین امری ممکن نیست از انها سر بزند بنابراین‬ ‫ان کسانی که چنین نقطه نظری را مطرح می کنند‬ ‫کامال مغایر با نقطه نظرات رهبری سخن می گویند‪.‬‬ ‫» بــا او درمــورد شــرایط پــس از توافــق هســته ای‬ ‫گفت وگو کرده ایم‪.‬‬ ‫فقط بــه قوت هایش می نگرنــد و برخی جریانات سیاســی‬ ‫دیگر به ضعف هایش‪ .‬این می تواند منجر به یک دوگانگی‪،‬‬ ‫دودســتگی و اختالفات عمیق در جامعه شود به ویژه انکه‬ ‫مخالفان استقالل کشور تالش جدی دارند که به این مساله‬ ‫دامن بزنند‪ .‬کسانی که بسیار مثبت می نگرند و از خودشان‬ ‫ذوق زدگی نشان می دهند و تعریف و تمجیدهای فوق العاده‬ ‫ بیان می کننــد باید به این مســاله توجه کنند کــه حتی اگر‬ ‫بتوانند به صورت کوتاه مدت از طرح این مباحث بهره بگیرند‬ ‫در دراز مدت برای شان چنین امری ممکن نیست‪.‬‬ ‫در واقع اصالح طلبان بیشتر در گروه ذوق زدگان‬ ‫هستند؟‬ ‫بله همین طور اســت‪ ،‬انها باید بداننــد که اگر در‬ ‫کوتاه مــدت خیلــی هیجانــی و تبلیغاتی صحبــت کنند در‬ ‫درازمــدت نمی توانند ضعف ها را پوشــش دهنــد و کتمان‬ ‫کنند بنابراین کارشان فقط مشــکلی برای ما ایجاد می کند‬ ‫و ان اینکه ما قــدرت بهره گیری از یک تجربه را از دســت‬ ‫می دهیــم‪ .‬ما در هر رویارویی با دشــمنان چــه صحنه نبرد‬ ‫ســخت و چه نبرد نرم تجربیاتی می اموزیم‪ .‬این تجربیات‬ ‫زمانی صورت می گیرد که ما ضعف ها و قوت ها را به خوبی‬ ‫ببینیم‪ .‬اگر فقط قوت ها را ببینیم طبیعتــا نمی توانیم برای‬ ‫اینده از این مذاکرات نتیجه خوبــی را عاید خودمان و ملت‬ ‫ایران بسازیم‪.‬‬ ‫به ویژه انکه این نــوع تبلیغاتی عمــل کردن موجب‬ ‫ان می شــود که مــردم جــرات ورود به صحنــه اظهارنظر‬ ‫را پیدا نکننــد‪ .‬یکــی از این اقایــان دیپلمات هــا دائم در‬ ‫تلویزیون می گفت «اقای ظریف به درد ریاست سازمان ملل‬ ‫می خورد» ولو اینکه چنین برداشــتی درست باشد االن که‬ ‫بیان می شود چه هدفی دارد؟ یعنی می خواهد بگوید مردم‬ ‫اقای ظریف خیلی شخصیت بزرگی است بنابراین منتقدان‬ ‫کوچکتر از ان هســتند که کارکرد او را مورد نقد قرار دهند‪.‬‬ ‫خب این حرف بد اســت چون به معنی محروم کردن اقای‬ ‫ظریف از نقطه نظرات منتقدان دلسوز و دوستداران خودش‬ ‫است بنابراین هر نوع بزرگنمایی‪ ،‬تملق و زیاده روی در این‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫سیاست‬ ‫زمینه فقط موجب می شود که اقای ظریف و دوستانش که‬ ‫افراد زحمتکشی و تالشگری هستند از نقطه نظرات مخالف‬ ‫یا منتقد محروم بشوند ضمن انکه برای درازمدت هم ملت‬ ‫را از یک تجربه محــروم می کنند‪ .‬در طــرف دیگر صحنه‬ ‫داخلی نیز بعضی ها صرفــا در مقام بیان ضعف های توافق‬ ‫هسته ای بر می ایند‪.‬‬ ‫به نوعی اصولگرایان تندرو؟‬ ‫بله همین طــور اســت‪ .‬مواضع انهــا به طور قطع‬ ‫موجب خواهد شــد که ما باز هم نتوانیــم از تجربیات بهره‬ ‫بگیریم و موضوع را ان طور که شایسته است کالن ببینیم‪.‬‬ ‫ما از جانب کســانی که صرفا ضعف ها را می بینند یک نوع‬ ‫فقدان کالن نگری را شاهد هستیم‪ .‬یعنی اگر نگاه جامعی‬ ‫به مسائل جهانی‪ ،‬منطقه ای و داخلی داشته باشند قطعا هم‬ ‫ضعف ها و هم قوت ها را بیان خواهند کرد‪ ،‬ولی متاســفانه‬ ‫ضعف هــا را انچنــان بزرگنمایــی می کنند کــه هیچ چیزی‬ ‫به عنوان دستاورد در صحنه نبرد سیاسی گویا وجود ندارد‪.‬‬ ‫ما اگر قائل باشیم به این مطلب که اقای ظریف و دوستانش‬ ‫در مذاکرات با ‪ 5+1‬به عنوان نیروهای دلســوز و امین وارد‬ ‫یک صحنه ســخت شــدند پس باید انتظــارات خودمان را‬ ‫متناســب با توانمندی های انها ببینیم‪ .‬مثل ان اســت که‬ ‫یک سربازی را با یک هدف کالن وارد صحنه نبرد کردیم و‬ ‫به او گفتیم «برو نقطه نهایی را تصرف کن» اما این سرباز‬ ‫محدودیت هایــی دارد و خیلی نمی تواند مســیر طوالنی را‬ ‫بپیماید و بر اساس همین محدودیت ها فقط توانست دو قله‬ ‫از چهار قله را فتح کند‪ .‬نه اینکه نخواسته برود قله نهایی را‬ ‫فتح کند بلکه نتوانسته چون توانش بیش از این نبوده است‪.‬‬ ‫پس طرح انتقادات باید متناســب بــا توانمندی های‬ ‫نیروهای گسیل داشته به صحنه مذاکرات باشد‪ .‬به عبارت‬ ‫دیگر اگر ان فرد براســاس محدودیت هایی که در توانش‬ ‫اســت نتواند ان انتظارات حداکثری را تامیــن کند این به‬ ‫معنی ان نیست که او می خواسته عامدانه منافع حداکثری‬ ‫را برای ملت ایران رقم نزند بلکه بیش از این توان و تجربه‬ ‫ورود به صحنه های کالن را نداشــته است‪ .‬باید قبول کرد‬ ‫این نبرد دیپلماتیک اولیــن از نوع خودش اســت‪ .‬ما نبرد‬ ‫دیپلماتیک در صحنه مسائل منطقه ای در موضوع عراق‪،‬‬ ‫لبنان و افغانستان با امریکا داشــتیم اما هرگز در این سطح‬ ‫گسترده نبوده است‪.‬‬ ‫ضمن انکه مذاکرات در ان سطح غیر مستقیم بود اما‬ ‫این برای اولین بار است که در سطح بسیار بسیار گسترده ای‬ ‫از زمان دولت دهم مذاکرات اغاز شد و در این دولت ادامه‬ ‫یافت‪ ،‬بنابراین انتظاراتمان را باید متناسب با توانمندی های‬ ‫نیروهایی که به صحنه گسیل داشتیم قرار دهیم‪ .‬مگر انکه‬ ‫برخی بگویند نباید این نیروها را گسیل می داشتیم نیروهای‬ ‫بهتری وجود داشــتند؛ حــاال افراد حامی این دیــدگاه باید‬ ‫استدالل کنند که ایا می توانستند در این دولت که متصدی‬ ‫امور اجرایی کشــور اســت نیروهایی مورد طبع خودشان را‬ ‫در واقع به دولــت کنونی بقبوالنند‪ .‬ایــا چنین چیزی امکان‬ ‫دارد؟ خیر‪ ،‬فرض شود دولت یازدهم با گرایش خاصی بیاید‬ ‫یک جریان دیگری نیروهایی را به او بقبوالند و حاال دولت‬ ‫ان نیروها را برتر و توانمندتر از نیروهای خودش بداند‪ .‬خیر‪،‬‬ ‫چنین چیزی ممکن نیست‪.‬‬ ‫از درون همین دولت نیروهایــی در صحنه مذاکرات‬ ‫وارد شــدند که بهترین های ممکن هســتند‪ ،‬چون در این‬ ‫دولت نیروهای دیگری وجــود دارند که گرایش هایی دارند‬ ‫که اصال مــا ان گرایش هــا را قبــول نداریم و حتی شــاید‬ ‫امین شــان هم ندانیم‪ .‬چون قبال مطالبی را بیان کردند که‬ ‫این مطالب مغایر با واقعیت بوده اســت‪ ،‬حــاال این نیروها‬ ‫خوشبختانه امین رهبری هستند‪ ،‬رهبری در باالترین سطح‬ ‫نظام انهــا را به عنوان نیروهای شایســته ارزیابی می کنند‪.‬‬ ‫بســیاری از نیروهایی که اعتماد به رهبــری دارند ولو اینکه‬ ‫انتقاد به توافق هسته ای داشته باشــند این پشتیبانی را از‬ ‫تیم مذاکره کننده به عمل می اورند‪ .‬نمی توانیم بگوییم که ما‬ ‫می توانستیم نیروهای شایسته تر و توانمندتر از این کسانی‬ ‫که وارد صحنه شــدند به مذاکره با ‪ 5+1‬گسیل کنیم‪ .‬پس‬ ‫نیروهای مذاکره کننده بهترین ها در دولت یازدهم بودند و‬ ‫باید انتظارات خودمان را متناسب با توانمندی هایشان قرار‬ ‫دهیم و انتقاداتمان را انقدر بر ســر انها نکوبیم‪ .‬اینکه حاال‬ ‫سربازی رفته و قله ای را فتح کرده و نتوانسته قله دیگری را‬ ‫فتح کند نباید به او هجمه کرد که چرا نتوانسته ای قله دوم‬ ‫را فتح کنی‪ ،‬چون او بیشتر از این توانمندی نداشته است‪.‬‬ ‫شرط تدبیر نیست کسی که توانمندی اش بیش از این نیست‬ ‫و در حد خــودش تالش کرده دائم او را مورد ســرزنش قرار‬ ‫دهیم که چرا بیش از توانش کار نکرده است‪.‬‬ ‫پس توافق هســته ای یک مو فقیت نســبی بوده‬ ‫است؟‬ ‫قطعا‪ ،‬موفقیتی که بــا توانمندی ها و تجربیات در‬ ‫صحنه باید تطبیق داده شود و این شــرط نگاه منصفانه به‬ ‫صحنه است‪.‬‬ ‫یعنــی ضمــن انکــه توافق هســته ای فــارغ از‬ ‫اشکال نیست اما بهترین حالت ممکن براساس‬ ‫توانمندی های تیم مذاکره کننده بوده است؟‬ ‫باید ایــن را درنظر گرفت که ایــن نیروها باید مورد‬ ‫تایید دولت یازدهم‪ ،‬مورد تایید رهبری و مورد تایید اکثریت‬ ‫جامعه باشــند‪ .‬امکان دارد فالن جریان مدعی باشــد من‬ ‫نیروهای سیاسی و دیپلمات های بسیار شایسته تری دارم‪.‬‬ ‫خــب چگونه می تــوان انها را به ایــن ماموریــت پیوند زد‪.‬‬ ‫دیپلمات ها باید برامده از دولت یازدهم باشند یعنی از درون‬ ‫دولت یازدهم باید نیروهایی را جست وجو کنیم نه خارج از‬ ‫دولت چون هرگز نیروهای خارج از دولت قابل پیوند زدن به‬ ‫مذاکرات هســته ای نخواهند بود‪ .‬بنابراین باید این مطلب‬ ‫را فهم کنیم که متاســفانه برخی از دوســتان ما این مطلب‬ ‫را درک و فهــم نمی کنند‪ ،‬انهــا نمی خواهند ایــن واقعیت‬ ‫را بپذیرند‪ .‬بنابراین فکــر می کنم اگر ایــن مطلب را لحاظ‬ ‫کنیم در حوزه نقد توافق هســته ای می گوییم این دستاورد‬ ‫را داشــت اما هدف ما چیز دیگری بود و بعد تحلیل کرد که‬ ‫چه شد به ان هدف نرسیدیم یا باید چه کار می کردیم به ان‬ ‫می رسیدیم یا چه رویکردی را می شود دنبال کرد تا در اینده‬ ‫به ان نقطه مطلوب برســیم‪ .‬این نوع نقد قطعا کار بســیار‬ ‫شایسته ای است اما به شرطی که بدون نفی انچه به دست‬ ‫امده‪ ،‬باشد‪ .‬یعنی ضمن احترام گذاشتن به انچه به دست‬ ‫امده بگوییم چرا یا کجا کاســتی داشتیم‪ .‬مذاکره کنندگان‬ ‫اگر کدام بخش را تقویت می کردند می توانســتند یک قله‬ ‫دیگری را هم فتح کنند‪ .‬این بحث هایی اســت که در جبهه‬ ‫داخلی باید مورد توجه قرار بگیرد‪.‬‬ ‫در حوزه سیاســت خارجی چطور می شــود با این‬ ‫توافق هسته ای استکبارستیزی را دنبال کرد؟‬ ‫یک ایراد دیگری که وجود دارد مربوط به حاشــیه‬ ‫نیروهای دولت یازدهم است‪ .‬انها بسیار تصور غلطی دارند‬ ‫چون معتقدند حاال که به یک دســتاورد در عرصه سیاسی‬ ‫رســیدیم باید تبلیغ کــرد که می تــوان در همــه زمینه ها با‬ ‫امریکایی ها بــه توافق رســید‪ .‬این کار به لحاظ سیاســی‬ ‫بسیار ناپخته است‪ .‬یعنی ما را دچار مشکل جدی می کند‪.‬‬ ‫یعنی هــم در جبهه داخلی مــا را تضعیف می کنــد و هم در‬ ‫جبهه بین الملل‪ .‬در جبهه داخلی موجب نگرانی می شود‪،‬‬ ‫در جبهه خارجی نیز موجب خوشــحالی دشمن‪ .‬امروز یک‬ ‫عده ای دارند ولع از خود نشــان می دهند که امریکایی ها را‬ ‫تماما در اغوش بفشارند‪ .‬چرا باید موضع گیری های انجام‬ ‫دهند که موجب خوشــحالی دشــمن و نگرانی دوستانمان‬ ‫در منطقه شود‪.‬‬ ‫دوســتان ما در این قضیه نگرانند که کاله سرشــان‬ ‫نرود بعضی ها هــم صحنه را وســیع تر می کننــد و نگرانی‬ ‫جدیدی می افرینند‪ .‬مــا اول این صحنــه را مدیریت کنیم‬ ‫ببینیم به کجا می رســد بعد مطرح شــود که در موضوعات‬ ‫دیگر هم ایــا می توانیم بــا امریکایی ها به نقاط مشــترکی‬ ‫برسیم یا خیر‪ .‬بنابراین اصال وسعت بخشیدن به صحنه در‬ ‫شرایط کنونی فقط اختالفات را در داخل تشدید می کند که‬ ‫این مســاله خارج از چرخه عقل و تدبیر سیاسی و برخالف‬ ‫منافع ملی است بنابراین ما به شــدت باید نیروهای تندرو را‬ ‫در جناح اصالح طلب مهار کنیم‪ .‬من در این مدت مقاالت‬ ‫متعددی در روزنامه های اصالح طلــب مطالعه می کنم که‬ ‫یک نوع ذوق زدگی و ولعی برای بحث های ارتباط با غرب از‬ ‫خود نشان می دهند‪ .‬اگر اعتقاد هم به این امر داشته باشند‬ ‫که اعتقادشان محل تامل و بحث است طرحش در شرایط‬ ‫کنونی به هیچ وجه مطابق با مصالح ملی نیست‪ .‬یعنی حتی‬ ‫اگر اعتقاد داشته باشــند تا ما این بحث را مدیریت نکردیم‬ ‫نباید بحث های دیگری را که امادگی برای مدیریتش نداریم‬ ‫مطرح کنند‪.‬‬ ‫برخــی منتقــدان توافــق هســته ای را بــه صلح‬ ‫امام حســن (ع) و وضعیت پذیرش قطعنامه ‪598‬‬ ‫تشــبیه می کنند و معتقدند که تحمیل شرایط به‬ ‫نظام عامل پذیرش چنین توافقی شــد‪ .‬نظر شما‬ ‫چیست؟‬ ‫اوال اینکه ما به نقطه تصمیم گیــری نهایی درباره‬ ‫توافق هســته ای هنــوز نرســیدیم و مجــاری مختلف در‬ ‫این زمینــه باید طی شــود یعنــی نهادهــای مختلف مثل‬ ‫مجلس و شــورای عالی امنیت ملی باید در این زمینه بحث‬ ‫و تصمیم گیــری کنند‪ .‬هنوز بــه جایی نرســیدیم که برخی‬ ‫چنین حرفــی را مطرح می کنند که رهبــری را برای پذیرش‬ ‫توافق هســته ای تحت فشــار قرار دادند و رهبری به دلیل‬ ‫تحت فشــار قرار گرفتن چنین توافقــی را پذیرفته اند‪ ،‬خیر‬ ‫هنوز تصمیم نهایی در این زمینه اتخاذ نشده است‪ .‬ضمن‬ ‫انکه باید بدانیم شــرایط ما شــرایط صلح امام حســن (ع)‬ ‫نیست در ان زمان همه ســرداران امام حسن (ع) به ایشان‬ ‫خیانت کردند در واقع در مقام معامله گری با معاویه برامدند‬ ‫و می رفتند تا امام حســن (ع) را تحویل معاویه دهند‪ ،‬حال‬ ‫انکه رهبــری می فرمایند کــه نیروهایی کــه در خط مقدم‬ ‫عرصه جنــگ دیپلماتیک حضور دارند امین هســتند یعنی‬ ‫چنین امری ممکن نیست از انها سر بزند بنابراین ان کسانی‬ ‫که چنین نقطه نظری را مطرح می کنند کامال مغایر با نقطه‬ ‫نظرات رهبری سخن می گویند‪.‬‬ ‫شــاید اعضای تیم مذاکره کننده نتوانند همه نظرات‬ ‫رهبری را تامین کنند اما به تعبیر رهبری هرگز در مقام خیانت‬ ‫بر نیامدند بلکه در مقام خدمت و در مقام تامین مصالح ملی‬ ‫حرکت کردند بنابراین چنین ســخنی قطعا نمی تواند دقیق‬ ‫باشد و با نظرات رهبری در تعارض جدی است‪ .‬ضمن انکه‬ ‫عرض کردم هنوز به نقطه تصمیم گیری نهایی نرســیدیم‪،‬‬ ‫ایا ایــن اقایان پیش بینــی می کنند چنیــن توافقی صورت‬ ‫می گیرد؟ یعنی ایا می توانیــم االن بگوییم نظام جمهوری‬ ‫اســامی ایران این توافق را در نهایت خواهــد پذیرفت یا‬ ‫نخواهد پذیرفت؟ هنوز که روشن نیســت اگر واقعا اینقدر‬ ‫استدالل اقایان قوی اســت و معتقدند ما هیچ دستاوردی‬ ‫اال ضعف و کاستی نداشتیم با طرح استدالل قوی که دارند‬ ‫جلوی تصویــب توافقنامــه را در مجلس و شــورای امنیت‬ ‫بگیرند چون اگر استداللشــان قوی باشد حتما دیگران ان‬ ‫را می پذیرند‪.‬‬ ‫بنابراین فکر می کنم چنین رویکــردی خیلی دقیق و‬ ‫درست نباشد و به نظر من جسارت به ساحت رهبری است‪،‬‬ ‫رهبری که امروز مســائل جهانی‪ ،‬منطقــه ای و داخلی را با‬ ‫درایت تدبیر می کنند شایســته نیســت که بگوییم ایشــان‬ ‫موضوع را رها کرده اند این نوع بیان توهین به مقام رهبری‬ ‫محسوب می شود‪.‬‬ ‫شما اوایل صحبت تان اشاره کردید که تندروهای‬ ‫دو جناح تالش دارند جامعه دو قطبی شــود و هر‬ ‫‪25‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫کدام می کوشند جامعه را به سمت خود بکشانند‪.‬‬ ‫عده ای از ذوق زدگی صرفا نــکات مثبت توافق را‬ ‫بیان می کنند و در مقابل کســانی هستند که فقط‬ ‫نیمه خالی لیــوان را می بینند‪ .‬به نظر شــما االن‬ ‫توافق هســته ای محل انســجام جامعه است یا‬ ‫افتراق؟ فارغ از نگاه افراطیون دو جناح‪ ،‬اکثریت‬ ‫جامعه به این توافق هسته ای چگونه می نگرد؟‬ ‫اکثریــت جامعــه نگاهشــان این اســت کــه باید‬ ‫هوشمندانه توافق را بررسی کرد‪ ،‬اگر توانستیم ایرادات ان‬ ‫را برطرف کنیم و اگر نتوانستیم مدیریت کنیم به نوعی که‬ ‫موجب یاس نشود‪ .‬اگر ما نتوانســتیم ان قله نهایی را فتح‬ ‫کنیم نباید بگذاریم شکست خورده لقب بگیریم چون ما دو‬ ‫قله را فتح کردیم به همان میزان می توان موجب عدم یاس‬ ‫در جامعه شد چرا باید اجازه داد بیگانگان روی دوقله ای که‬ ‫نتوانستیم فتح کنیم تمرکز کنند و یاس جامعه را رقم بزنند‪.‬‬ ‫اگر جامعــه ما در این مذاکرات احســاس یــاس کند زمینه‬ ‫شکست های دیگر فراهم می شــود اما اگر احساس غرور‬ ‫کند خیر‪ ،‬غــرب نمی تواند صحنه های دیگــر را از ان خود‬ ‫بسازد‪ .‬بیگانه در یک حالت می تواند با شدت عمل کند و ان‬ ‫اینکه جامعه احساس خوبی پیدا نکند یعنی احساس کند که‬ ‫شخصیتش خرد‪ ،‬حیثیتش لکه دار و حقیر شده است‪ ،‬این‬ ‫احساس زمینه فتح های جدید را برای دشمن ایجاد می کند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪26‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫اکرثیــت جامعــه نگاهشــان این‬ ‫است که باید هوشمندانه توافق را‬ ‫بررسی کرد‪ ،‬اگر توانستیم ایرادات‬ ‫ان را برطرف کنیم و اگر نتوانستیم‬ ‫مدیریت کنیم به نوعی که موجب‬ ‫یاس نشــود‪ .‬اگــر ما نتوانســتیم‬ ‫ان قله نهایــی را فتح کنیــم نباید‬ ‫بگذاریــم شکســت خورده لقــب‬ ‫بگیریم‬ ‫از ان طرف اگر احســاس خوش بینی مفرط به جامعه داده‬ ‫شود هم زمینه فتح های جدید را برای دشمن فراهم می کند‪،‬‬ ‫هر دوی اینها قطعا موجب عدم دستیابی به تجربه مثبت از‬ ‫مذاکرات دیپلماتیک می شــود‪ .‬اگر جامعه را حقیر کردیم‬ ‫قطعا یک ادم حقیر و له شــده چنین احساســی را نخواهد‬ ‫داشت که در صحنه های دیگر با قوت حاضر شود پس هر‬ ‫دو رویکرد به نظر من یک نتیجه را دارد‪.‬‬ ‫بنابراین ما باید حتما نســبت به دســتاوردها حساس‬ ‫باشیم دستاوردها را به رخ بکشیم و بیان کنیم و البته نسبت‬ ‫به انچه نتوانستیم به دســت اوریم ارزیابی داشته باشیم و‬ ‫به عنوان یک تجربه از ان بهــره الزم را ببریم و تالش کنیم‬ ‫در اینده به گونه ای عمل کنیم که مطالباتمان را در سطوح‬ ‫باالتری دنبال کنیم‪.‬‬ ‫اگر صبحت دیگری دارید بفرمایید؟‬ ‫درباره قطعنامه ای که شورای امنیت سازمان ملل‬ ‫صــادر کرد برخی به شــدت منفــی و برخی دیگر به شــدت‬ ‫مثبت برخورد می کنند به طوری که جامعه در حال ســردرگم‬ ‫شدن اســت‪ .‬بله این درســت که قطعنامه شــورای امنیت‬ ‫ســازمان ملل یک دســتاورد قابــل توجه برای ما ســت اما‬ ‫بحث تکــرار تحریم هــا برای ما دســتاورد خوبی نیســت‪،‬‬ ‫بایــد هیــات مذاکره کننــده بــه نوعــی عمل می کــرد که‬ ‫تحریم های غیر انســانی قابل تمدید نباشــد یعنی باید تیم‬ ‫مذاکره کننده ثابت می کرد که این تحریم ها غیر انســانی و‬ ‫ضد قوانین بین المللی است بنابراین تحریم ها برگشت ناپذیر‬ ‫می شدند‪ .‬طبق قوانین بین المللی ان تحریم هایی که مردم‬ ‫را هدف قرار می دهند غیر انســانی محسوب شــده و ورود‬ ‫به انها کامال ناشایســت و ممنوع اســت اما االن تحریم ها‬ ‫محدودیت های مالی و دارویی مردم ایران را دنبال می کنند‬ ‫یعنی اثارشان بیشتر متوجه مردم می شود که طبق قوانین‬ ‫بین المللی اصال نباید اعمال شوند‪ .‬وقتی گفته می شود که‬ ‫غرب راحت می تواند تحریم ها را دوباره برقرار کند اعضای‬ ‫تیم مذاکره کننــده جواب می دهند که ما هــم این قدرت را‬ ‫خواهیم داشــت که به نقطه اول برگردیم اما ایا واقعا دولت‬ ‫یازدهم چنین اراده ای دارد که به نقطه اول برگردد؟ ظواهر‬ ‫امر این را نشان نمی دهد‪.‬‬ ‫غرب هم این مطلــب را می فهمد‪ .‬اینکــه یک مقام‬ ‫دولتی در نامه به اقای صالحی می نویسد که «سانتریفیوژها‬ ‫را بکنید بیندازید دور»‪ ،‬این به گوش دشــمن هم می رسد‪.‬‬ ‫این بــه معنی ان نیســت کــه هر زمانــی بــازی دراوردند و‬ ‫تحریم ها را با ســرعت زیاد با یک مصوبه در شورای امنیت‬ ‫ســازمان ملل دوباره احیا کردند ما هم بتوانیم به نطقه اول‬ ‫بازگردیم‪ ،‬ایا بازگشــت به نقطه اول به این راحتی اســت؟‬ ‫برای بازگشت به نقطه اول سانتریفیوژها باید با احتیاط الزم‬ ‫انبار شوند ضربه به انها نخور د‪ ،‬تازه اگر این دقت های الزم‬ ‫صورت گیرد و سانتریفیوژها ضربه و لطمه نخورند‪ ،‬نصب و‬ ‫تزریق دوباره گاز به انها زمان زیادی خواهد برد ولی برخی‬ ‫قرائن نشان می دهد که این دولت چنین اراده ای ندارد که‬ ‫در تقابل با غرب قرار گیرد پس دائم نگویند ما هم می توانیم‬ ‫به نقطه اول بازگردیم‪ .‬هفته گذشــته اقــای عراقچی دائم‬ ‫تکرار می کرد «اگر یک کشور از ‪ 5+1‬شکایت کند می تواند‬ ‫تحریم های غیر انسانی را احیا کند و ایران هم به نقطه اول ‬ ‫باز می گردد» اگر می خواستیم به نقطه اول بگردیم نباید ان‬ ‫نامه را به اقای صالحی می نوشتند‪.‬‬ ‫بلکه باید می نوشتند «احتیاط الزم است سانتریفیوژها‬ ‫خیلی با دقت جمع اوری شــوند تا هر موقع خواستیم و الزم‬ ‫دانستیم دوباره بتوانیم ســانتریفیوژها را نصب کنیم» خیر‬ ‫چنین رویکــردی را در دولــت یازدهم نمی بینیــم پس باید‬ ‫مقداری دقیق تر اطالعات به جامعه بدهیم‪ .‬بله اگر دولتی‬ ‫غیر از دولت یازدهم بود به نظرم می توانست اگر غرب خلف‬ ‫عهد و وعده کرد مجددا سانتریفیوژهای جمع اوری شده را‬ ‫فعال کند اما القل چنین اراده ای را در عمل دولت یازدهم‬ ‫نمی بینــم بنابرایــن به لحاظ فنی الزم اســت کارشناســان‬ ‫بحث کنند‪.‬‬ ‫ضمــن انکه خیلــی احتــرام بــه دســتاوردهای تیم‬ ‫مذاکره کننده می گذارم ولی الزم می دانم مردم هم امیدوار‬ ‫باشــند و هم واقعیت ها را دریافت کنند یعنــی به لحاظ فنی‬ ‫مقداری در جریان مسائل قرار بگیرند‪.‬‬ ‫االن دولتی ها خیلی ابراز خوشحالی می کنند که تیم‬ ‫اقتصادی المان به ایران امد که گویی قرار اســت بهشــت‬ ‫را المان برای ما بیــاورد‪ ،‬وزیر خارجه فرانســه و ایتالیا هم‬ ‫به ایــران می اینــد اینها به دنبــال منفعت طلبی خودشــان‬ ‫هستند و اشکال هم ندارد باب خوبی برای تقویت مناسبات‬ ‫اقتصادی با دیگر کشورها اســت اما مردم در زمینه مسائل‬ ‫اقتصادی هم باید نظارت جدی داشته باشــند که مبادا باز‬ ‫اشتباهات گذشــته تکرار شــود پس ان هم برای خودش‬ ‫یک بحث جدی می طلبد‪ .‬االن زمان بسیار حساسی است‬ ‫این حساســیت ها زمانی می تواند در مســیر مصالح جامعه‬ ‫مفید واقع شود که مردم در جریان ریز مسائل قرار بگیرند‪.‬‬ ‫خواهشی که از رسانه ها به ویژه رسانه ملی دارم هیچ فرصتی‬ ‫را از دست ندهند‪ ،‬در تمام مسائل کارشناسان را بیاورند اگر‬ ‫می خواهند به گونه ای عمل کنند که جامعه اطالعات کسب‬ ‫کند کارشناسان معتدل را بیاورند اما قطعا نگذارند که برخی‬ ‫مطبوعات دارای گرایش خاص انچنان مسائل را به گونه ای‬ ‫سیاه سیاه یا مثبت مثبت معرفی کنند که در این میان چیزی‬ ‫عاید جامعه نشود‪.‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫وقتی توافق اعالم شد واکنش های متنوعی را در‬ ‫پی داشــت؛ از خیلی مثبت تا خیلی منفی‪ ،‬فعاالن‬ ‫سیاسی درباره ان نظر دادند‪ .‬به نظر شما واکنش‬ ‫اصولگرایان به این توافق چطور بود؟‬ ‫فکر می کنم جریان غالب اصولگرایی یک برخورد‬ ‫منطقی و متعادلی را با متن جمع بندی نهایی گفت وگوهای‬ ‫ایران و ‪ 5+1‬نشان داد‪ .‬یعنی نه ان را یک فتح الفتوح ارزیابی‬ ‫کرد‪ ،‬به عنوان یک فتح خیلی بزرگ دانست و نه اینکه طرف‬ ‫مقابل را پیروز مطلق و ایران را شکست خورده کامل توصیف‬ ‫‪3‬‬ ‫مهــدی فضائلــی می گویــد‪« :‬زمانــی کــه اقــای‬ ‫رئیس جمهور این توافق را با صلح امام حسن(ع) مقایسه‬ ‫کردتمامجریاناصولگراییبهاوانتقادکردباایناستدالل‬ ‫که انچه اتفاق افتاده هیچ قابل مقایســه با ماجرای صلح‬ ‫امام حسن(ع) نیست‪ .‬صلح امام حسن(ع) نتیجه خیانتی‬ ‫(ع)‬ ‫بودکهبهامامحسن(ع) شدوعدمهمراهیباامام حسن‬ ‫بود اما در شرایط امروز کسی به دولت خیانت نکرد‪ ،‬پس‬ ‫موضوع عدم همراهی نبــوده که بخواهد این مقایســه‬ ‫صورت بگیــرد‪ .‬موضــوع قطعنامه ‪ 598‬بحــث دیگری‬ ‫است‪ ».‬با او در این مورد گفت وگو کرده ایم‪.‬‬ ‫گفت وگویمثلثبا‬ ‫مهدیفضائلی‬ ‫نهفتح الفتوح‬ ‫نه شکست‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫توافق با ‪ 5+1‬یک موفقیت نسبی بود؟‬ ‫بله‪ ،‬موفقیت نسبی حتما وجود داشته است‪.‬‬ ‫اینتوافقدرکجاهاقویودرکجاهاضعفداشت؟‬ ‫اگر بخواهیــم ارزیابی فنی و حقوقــی کنیم بحث‬ ‫مفصلی را می طلبد ولی شاید مهمترینش به لحاظ دستاوردی‬ ‫در ‪ 2-3‬حوزه باشــد؛ نخست اصل غنی ســازی است چون‬ ‫در ســابقه ‪ 12‬ســالی که مذاکرات انجام می شــد غربی ها‬ ‫ابتدا بنای شان بر این بود که ما اساسا هیچ چیزی به عنوان‬ ‫صنعت هســته ای نداشــته باشــیم و مدلی که انهــا درباره‬ ‫جمهوری اســامی ایران دنبال می کردند مدل لیبی بود که‬ ‫کل تاسیسات هسته ای اش را برچیدند و سوار کشتی کردند‬ ‫و بردند‪ .‬چنیــن تقاضا و هدفــی را نیز در قبال ایــران دنبال‬ ‫می کردند و این را به اشکال مختلف گفتند‪ ،‬به صراحت بعد‬ ‫از توافق پاریس در سال ‪ 84‬این تقاضا را بیان کردند و همین‬ ‫موارد بود که منجر شــد ما توافق پاریس را نادیده بگیریم و‬ ‫مجددا فعالیت تاسیسات پلمب شــده را اغاز کنیم‪ .‬علتش‬ ‫همین بود که در ان مقطع سه کشور اروپایی نهایتا نیت خود‬ ‫را اشکار کردند‪ ،‬به صراحت و در نامه ای به ما نوشتند که ایران‬ ‫چیزی به نام صنعت هسته ای نباید داشته باشد‪ .‬ان قدر نامه‬ ‫سه کشور اروپایی اهانت امیز بود که اقای روحانی در همان‬ ‫مقطع در مرداد ســال ‪ 84‬در اخرین روزهای مســئولیت در‬ ‫دبیرخانه شــورای عالی امنیت ملی پاســخ خیلی تندی را به‬ ‫سه کشــور اروپایی داد و ان را اهانت به ملت ایران و یاداور‬ ‫ماجرای کاپیتاالســیون توصیف کرد‪ .‬این مساله در همین‬ ‫اظهارات اخیر اوباما هم بود‪ ،‬او گفت اگر می توانستیم پیچ‬ ‫و مهره های صنعت هســته ای ایران را باز می کردیم‪ .‬اینها‬ ‫دنبال چنین هدفــی بودند ولی در عمل ناگزیر شــدند که به‬ ‫صنعت هســته ای ما تن بدهند و این کسانی که در سال ‪84‬‬ ‫بیســت ســانتریفیوژ ما را نپذیرفتند و وقتی به ‪ 5‬سانتریفیوژ‬ ‫تقلیل دادیم باز حاضر نشــدند بپذیرند امروز ناگزیر شــدند‬ ‫که بیش از شش هزار ســانتریفیوژ ما را قبول کنند‪ .‬غربی ها‬ ‫به شدت با بحث تحقیق و توسعه صنعت هسته ای در ایران‬ ‫مخالف بودند اما در ایــن مقطع گرچه محدودیت هایی را به‬ ‫صورتی نســبی برای تحقیق و توســعه ما ایجاد کردند ولی‬ ‫اصل تحقیق و توسعه را پذیرفتند‪ ،‬ان هم روی ماشین هایی‬ ‫که به لحاظ سطح و میزان ظرفیت تولید به مراتب قوی تر از‬ ‫سانتریفیوژ ‪ IR1‬است که االن ما در اختیار داریم‪ .‬اب سنگین‬ ‫اراک و فردو نیز دیگر مواردی هستند که انها در ابتدا به هیچ‬ ‫عنوان حاضر به پذیرش اینها نبودند و ایــن دو را جزو موارد‬ ‫غیرقابل مذاکره و جزو خط قرمز خود می خواندند اما در نهایت‬ ‫ناگزیر شدند از همه اینها عدول کنند و به انها تن بدهند که‬ ‫البته این نتیجه چند مساله است که باید به اینها توجه داشته‬ ‫باشیم‪ .‬بنابراین اینها بخش های موفقیت امیزی برنامه اقدام‬ ‫مشــترک یا برجام اســت‪ .‬از ان طرف محدودیت هایی که‬ ‫برای ما اعمال شــده و مدت زمانی که این محدودیت ها در‬ ‫بخش های مختلف اعمال می شود و اینکه ما به عنوان یک‬ ‫کشور استثنا فعال قلمداد می شویم‪ ،‬جزو نقاط ضعف برنامه‬ ‫اقدام مشترک است‪.‬‬ ‫منتقــدان این توافــق هســته ای می خواهند القا‬ ‫کنند که یک جام زهری به نظام داده شده یا دست‬ ‫رهبری بســته بوده است‪ .‬شــما جایگاه رهبری و‬ ‫نقشی که ایشان در پروسه مذاکرات تا رسیدن به‬ ‫توافق ایفا کردند را چطور ارزیابی می کنید؟‬ ‫کســانی که به این نحــو صحبت می کننــد گرچه‬ ‫ادعای خیلی جدی تبعیت از رهبــری دارند اما به تبعات این‬ ‫حرف خیلــی توجه نمی کنند کــه معنی چنیــن حرف هایی‬ ‫چیســت اما من این حرف ها را قبول ندارم که دست رهبری‬ ‫بسته بود‪ .‬رهبری اگر یک شــرایط خیلی بهتری بود به نحو‬ ‫دیگری عمل می کــرد اما مهمترین هنر رهبری این اســت‬ ‫که باتوجه به شــرایط و امکانات موجــود بهترین تصمیم را‬ ‫بگیرند‪ .‬من تصور می کنم رهبری در عالی ترین سطح به این‬ ‫سیاست‬ ‫کرد‪ .‬به عبارت دیگر برداشت جریان غالب اصولگرا این نبود‬ ‫که ما در همه بخش ها به همه اهداف مان رســیدیم ضمن‬ ‫انکه توافق را هم یک شکســت نخوانــد‪ .‬در حقیقت انچه‬ ‫اتفاق افتاد را یک معامله و بده بستانی ارزیابی کرد که داده ها‬ ‫و ستاده هایی داشته اســت و حاال در ارزیابی وزن داده ها و‬ ‫ستانده ها شاید اختالف نظر باشد‪ .‬البته بخشی از نیروهایی‬ ‫که در طیف جریــان اصولگرایی حضــور دارند برخوردهای‬ ‫تندتری با جمع بنــدی مذاکرات داشــتند و ان را در حد یک‬ ‫شکســت مطرح کردند ولی جریان غالب اصولگرایی یک‬ ‫برخورد متعادل و منصفانه را با انچه اتفاق افتاد نشان داد‪.‬‬ ‫تعابیر مختلفی از این قطعنامه شد برخی ان را به‬ ‫صلح امام حسن(ع) تشبیه کردند و عده ای نیز ان‬ ‫را مشابه وضعیت پذیرش قطعنامه ‪ 598‬خواندند‬ ‫نظر شما چیست؟ ایا توافق هسته ای با‪ 5+1‬مشابه‬ ‫این دو رخداد سیاسی بود؟‬ ‫در بین اصولگرایان ندیدم کســی توافق هسته ای‬ ‫را با صلــح امام حســن(ع) مقایســه کند‪ ،‬زمانــی که اقای‬ ‫رئیس جمهور این توافق را با صلح امام حســن(ع) مقایسه‬ ‫کرد تمام جریان اصولگرایی به او انتقاد کرد با این استدالل‬ ‫که انچه اتفاق افتاده هیچ قابل مقایســه بــا ماجرای صلح‬ ‫امام حسن(ع) نیست‪ .‬صلح امام حسن(ع) نتیجه خیانتی‬ ‫بود که به امام حسن شــد و عدم همراهی با امام حسن(ع)‬ ‫بود اما در شــرایط امروز کســی به دولت خیانت نکرد‪ ،‬پس‬ ‫موضوع عدم همراهی نبوده که بخواهد این مقایسه صورت‬ ‫بگیرد‪ .‬موضوع قطعنامه‪ 598‬بحث دیگری است‪ .‬کسانی که‬ ‫توافق هسته ای را به عنوان یک جام زهر تلقی می کنند این‬ ‫مشابه ســازی را دارند اما عرض کردم این نظر غالب جریان‬ ‫اصولگرایی نیست و به نظر من یک برداشت خطایی است‬ ‫که ما بخواهیم قبول این توافــق را با پذیرش قطعنامه ‪598‬‬ ‫مقایســه کنیم‪ .‬اگر این تلقی بشــود که جام زهری نوشانده‬ ‫شده این یک برخورد غیر متعادل و به نظر من ناشی از عدم‬ ‫شناخت هم قطعنامه ‪ 598‬و هم توافق هسته ای است‪.‬‬ ‫االن برداشت شــما از تاثیری که توافق بر جامعه‬ ‫داشــت چیســت؟ تندروهــای دو جنــاح مواضع‬ ‫متفاوتــی دارنــد‪ ،‬اصالح طلبــان افراطــی خیلی‬ ‫خوشبینانه به توافق می نگرند‪ ،‬در مقابل تندروهای‬ ‫اصولگرا خیلی با نگاه منفی توافق هسته ای با ‪5+1‬‬ ‫را تحلیل می کنند‪ ،‬ایا این دوگانگی باعث سردرگمی‬ ‫ در جامعه نمی شود؟‬ ‫اینکه اساســا در منتهی الیه دو طیف تمرکز کنیم و‬ ‫موضع تندروهای دو طرف را مــاک ارزیابی قرار دهیم‪ ،‬به‬ ‫نظر من ارزیابی درســتی نیســت چون اینها اقلیت هایی در‬ ‫هر دو جریان هســتند‪ .‬جریان غالب در جامعه یک برخورد‬ ‫متفاوتی از هر دوی اینها دارد‪ .‬انچــه در متن جامعه اتفاق‬ ‫افتاد یک جریانی تــاش کرد این توافــق را تبدیل به یک‬ ‫جشن ملی و شادی و هیاهوی ان چنانی کند که توسط مردم‬ ‫و بدنه جامعه نســبت به این مســاله اقبالی نشان داده نشد‪.‬‬ ‫پیش بینی هایی این جریان داشت و حتی سازمان دهی هایی‬ ‫هم کرده بود اما همین که بدنه جامعه نســبت به این مساله‬ ‫اقبالی نشــان نداد‪ .‬یعنی ان را یک عاملی برای یک جشن‬ ‫به عنوان یک فتح بزرگ تلقی نکرد‪ .‬خودش نشــان دهنده‬ ‫این است که اکثریت قاطع جامعه نیز یک نگاه واقع بینانه ای‬ ‫نســبت به انچه اتفاق افتاد دارند‪ .‬البته در کنارش می شود‬ ‫گفت اکثریت جامعه یک رضایت نسبی از انچه اتفاق افتاد‬ ‫دارند و امیدوار هســتند که مســائل به صــورت واقعی اثار‬ ‫خودش را نشــان دهد ولی یک جریانی تالش کــرد این را‬ ‫بهانه ای برای انجام حرکت هایی قرار دهد که ان حرکت ها‬ ‫اساسا ربطی به موضوع هسته ای نداشت‪ .‬عمدتا یک جریان‬ ‫اپوزیسیون داخلی از این فرصت ســعی کرد بهره برداری یا‬ ‫سوءاســتفاده ای در جهت منویات خودش داشته باشد که‬ ‫نشان داده شد اینها چقدر در اقلیت هستند‪.‬‬ ‫پس رضایت نســبی جامعه متاثر از ان اســت که‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫‪27‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫واقعیت ها توجه داشــتند‪ .‬به عبارت دیگر یکی از مهمترین‬ ‫کارهای رهبری پیگیری ارمان ها باتوجه به واقعیت هاست‪،‬‬ ‫یعنی پیدا کردن یک نقطه تعادل و بهینه بین ارمان گرایی و‬ ‫واقع بینی‪ ،‬این کاری است که رهبری باید انجام دهند که من‬ ‫فکر می کنم رهبری در بهترین حالــت ممکن در این مقطع‬ ‫این کار را انجام دادند‪.‬‬ ‫بعضی در پذیرش این مساله شرط و شروط تعیین‬ ‫می کنند و می گویند چون رهبــری پذیرفتند ما نیز‬ ‫قبول کردیم‪.‬‬ ‫ایــن رویکرد اشــکالی نــدارد‪ .‬باالخره بخشــی از‬ ‫منتقدان می توانند انتقادها و ارزیابی خود را از توافق داشته‬ ‫باشــند و در عین حال تبعیت کنند‪ .‬این هیچ اشکالی ندارد‪.‬‬ ‫اگر این کار درست و صحیح انجام شود خیلی کار شایسته و‬ ‫قابل تحسینی هم است‪ .‬این افراد نشان می دهند که واقعا‬ ‫تبعیت از رهبری دارند‪ .‬چون کسانی که این توافق را خیلی‬ ‫مثبت ارزیابی می کنند تبعیت شان از رهبری شاید خیلی نکته‬ ‫ویژه ای نداشته باشــد اما منتقدانی که ارزیابی کارشناسی و‬ ‫فنی شان نسبت به انچه انجام شده یک ارزیابی منفی نیست‬ ‫در عین حــال از منویات و جهت گیری هــای رهبری تبعیت‬ ‫می کنند‪ ،‬اینها افراد قابل تقدیری هستند‪.‬‬ ‫با این توافق چطور می شود بحث استکبارستیزی‬ ‫را دنبال کرد و جلو برد؟‬ ‫یکی از نکات مهم همین است‪ .‬یک جریانی هم در‬ ‫داخل کشور و هم خارج از کشــور خیلی به شدت دارد دنبال‬ ‫می کند که انچه در جریان مذاکرات انجام شده و نتیجه ای‬ ‫که به دســت امده را مقدمه ای کند برای اینکه حرکت های‬ ‫بعدی در جهت تغییر چهره امریکا ســاماندهی شود‪ ،‬همان‬ ‫چیزی که به عنــوان کنارگذاشــتن مقابله با نظام ســلطه و‬ ‫استکبار از ان یاد می شــود‪ .‬این یکی از خطاهای فاحش و‬ ‫یکی از تالش هایی اســت که قطعا از ناحیه دلسوزان نظام‬ ‫انجام نمی شود‪ .‬یعنی یک جریان غربزده واداد ه می خواهد‬ ‫انچه در این مقطع اتفاق افتاده را دســتخوش سوءاستفاده‬ ‫قرار دهد‪ .‬این جریان دچار یک اشــتباه محاســباتی شــده‬ ‫است‪ .‬طبیعتا بحث ظلم ســتیزی‪ ،‬مقابله با استکبار و نظام‬ ‫ســلطه چون جزو ماهیت انقالب اسالمی است همان طور‬ ‫که مقابله با کفر و شــرک در صدر اسالم جزو ماهیت حرکت‬ ‫ی که انقالب ماهیت‬ ‫پیامبر و اســام ناب بود‪ ،‬طبیعتا مادام ‬ ‫انقالبی خود و نظام جمهوری اســامی ایران ماهیت یک‬ ‫نظام سیاســی برگرفته از اسالم ناب را داشــته باشد‪ ،‬چنین‬ ‫اتفاقی نمی افتد‪ .‬جریانی به دنبال استحاله انقالب است و در‬ ‫طول ‪ 36‬سال گذشته تالش های زیادی کرد و تالش هایش‬ ‫نیز با فراز و فرودهایی همراه بود‪ .‬در مقاطعی پررنگ و جدی‬ ‫و در مقاطعی خفیف تر بود‪.‬‬ ‫االن دوبــاره این جریان از فرصــت توافق می خواهد‬ ‫استفاده کند و کار را به این سمت ببرد ولی این دست نیافتنی‬ ‫اســت یعنی خوابی که چنین افرادی دیدند خواب پریشانی‬ ‫اســت که تعبیر نخواهد شــد‪ .‬ما در همین فرمایشــاتی که‬ ‫مقام معظم رهبری در خطبه های عید فطر داشتند به وضوح‬ ‫این مساله را مشــاهده کردیم و بازتاب هایش را هم دیدیم‪.‬‬ ‫یکی از بحث هایی که االن توســط غربی ها دنبال می شود‬ ‫بحث حمایت جمهوری اسالمی ایران از نهضت ها و جریان ‬ ‫مقاومت در منطقه است که انها تالش می کنند شاید بتوانند‬ ‫ان را گام بعدی نظام ســلطه قرار دهند‪ ،‬برای انکه باالخره‬ ‫یک چالش را برای ما ایجاد کننــد‪ .‬طبیعتا در این بخش ها‬ ‫جمهوری اســامی ایران مواضعش کامال روشــن‪ ،‬صریح‬ ‫و جدی اســت‪ ،‬به دالیل مختلفی که بارها هم مطرح شده‬ ‫بخشی مربوط به منافع مســلمان های دنیا و بخشی مربوط‬ ‫به امنیت ملی ماســت‪ .‬جهات و ابعادی که دارد موضوعی‬ ‫نیست که بتواند قابل معامله با نظام سلطه باشد‪ .‬در کل این‬ ‫یک خواب پریشانی است که تعبیری برایش متصور نیست‪.‬‬ ‫اگرمذاکراتبهنتیجهبرسد‬ ‫جریاناصولگراییخوشحالمی شود‬ ‫اصولگرایان‪،‬ایستاده‬ ‫تا اخرین قدم‬ ‫امیرابراهیم رسولی‬ ‫مدیرمسئولسایتنماینده‬ ‫‪4‬‬ ‫پرده اول‪:‬‬ ‫روزی کــه رهبر انقــاب در اوایل دهــه ‪ 80‬صحبت از‬ ‫اصولگرایی کردند‪ ،‬شــورای شــهر دوم در تهران به دســت‬ ‫ابادگران افتاد و مجلس هفتم با همین تابلو فتح شــد‪ ،‬شاید‬ ‫کمتر کسی فکر می کرد جریانی به نام اصولگرایان تشکیل‬ ‫شود و چتری شود به پهنای تمام احزاب و جریان های انقالبی‬ ‫امروز‪ ،‬اما شــد‪ .‬اگر این جریان در طول عمــر خود تاکنون‬ ‫فرازونشیب داشــته‪ ،‬روزهای خوب وبد دیده‪ ،‬اتحا دو تفرقه‬ ‫دیده‪ ،‬وفای به عهد یا عهدشــکنی دیده اما هنوز باقی وزنده‬ ‫است‪ .‬در تفسیر اصولگرایی باید به همان ویژگی های رهبر‬ ‫معظم انقالب اســامی رجوع کرده و در ان قالب به تحلیل‬ ‫پرداخت‪.‬‬ ‫از ســال های ابتدایــی طــرح جریــان اصولگرایی و‬ ‫شاخص های برجسته ان از جمله ایمان و هویت اسالمی و‬ ‫انقالبی و پایبندی به ان‪ ،‬عدالت‪ ،‬حفظ اســتقالل سیاسی‪،‬‬ ‫تقویت خودباوری و اعتماد به نفــس ملی‪ ،‬جهاد علمی و‪...‬‬ ‫از زبان رهبر انقالب بدنه انقالبی با شور و نشاط مضاعفی به‬ ‫خدمت در کشو ر ترغیب شد و به نوعی ویژگی وحدت افرینی‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫در انتخابات سال ‪ 92‬که قرار بود باز این وحدت در این‬ ‫برهه به داد دلسوزان نظام و انقالب برسد (که با لطماتی در‬ ‫سال های اخیرمواجهشده بود) امابابدعهدی وپیمانشکنی‬ ‫مانعشدوتوفیقهمراهاصولگرایاننشد‪.‬گرچهاصالح طلبان‬ ‫نیز صحنــه را واگذار کردند اما این حســن روحانــی بود که‬ ‫برنده شد‪ .‬شیخ حسن روحانی که از ابتدا با وعده و وعید حل‬ ‫مشکالت اقتصادی و موفقیت در صحنه بین الملل وارد شده‬ ‫بود توانست با شعارهایی در این حوزه به مقصود دست یابد و‬ ‫رئیس دولت یازدهم شود‪ .‬شاید بتوان به قاطعیت گفت تمرکز‬ ‫دولت یازدهم در همه حوزه ها بر یک حوزه متمرکز شــد و ان‬ ‫صحنه بین الملل بود و اغاز مذاکرات هسته ای‪.‬‬ ‫شــیخ حســن حل مشــکالت اقتصادی را در گرو رفع‬ ‫تحریم و دفع تحریم را در گرو مذاکرات می دانست پس تمام‬ ‫تالش خود را در این زمینه به کار بست و امروز خود را فاتح این‬ ‫میدان می داند و البته این ظاهر ماجراســت‪ .‬خوش خیالی‬ ‫ا ســت که افراد بخواهند وضعیت امروز بین الملل‪ ،‬قطعنامه‬ ‫شــورای امنیت و ماحصل مذاکرات را تنها در چنین ظاهری‬ ‫ببینند‪ .‬حمایت و راهنمایی های رهبر انقالب‪ ،‬نظارت جدی‬ ‫نمایندگان مجلس در حین مذاکرات‪ ،‬پشتوانه مردمی و‪...‬‬ ‫در وضعیت امروز غیر قابل انکار است‪.‬‬ ‫پرده دوم‪:‬‬ ‫بســیاری از طرفداران دولت و اصالح طلبان معتقدند‬ ‫چنانچه مذاکرات به نتیجه برســد اصولگرایــان بازنده اند‪.‬‬ ‫منتقــدان اصلــی دولــت در صحنــه مذاکرات هســته ای‬ ‫اصولگرایان بوده اند و چنانچه مذاکرات به نتیجه برسد انان‬ ‫شکست خورده واقعی اند‪ .‬پس تالش می کنند تا هر طور شده‬ ‫مذاکرات به نتیجه نرسد و دولت زمین بخورد‪.‬‬ ‫ی چون موتلفه‪،‬‬ ‫در جریان اصولگرایان از احزاب قدیم ‬ ‫جامعه مهندسین‪ ،‬ایثارگران و رهپویان تا تشکیالت نوپایی‬ ‫چونپایداریوهمچنینشخصیت هایاصولگرایفراحزبی‬ ‫همگی در تمام طول مذاکرات ســعی داشــتند تــا به نوعی‬ ‫سکوت نکنند و حرف خود را بزنند‪ .‬از زمان بیانیه لوزان تا امروز‬ ‫فراز و نشیب در انتقادات مطروحه بسیار وجود داشته است‪.‬‬ ‫بعضی تند شدند و با ادبیاتی غیر فاخر انتقاد کردند و بعضی با‬ ‫رعایت مصالح‪ ،‬اما در مجموع باید گفت واقعیت این است که‬ ‫اصولگرایان منتقد مذاکرات بودنــد و البته مخالف اصل ان‬ ‫نبودند‪ .‬اصولگرایان به انجام بعضــی روش ها‪ ،‬به کار بردن‬ ‫بعضی اصطالحات یا انجام برخی رفتارها نظر و انتقاد داشته‬ ‫اما هیچ گاه‪ ،‬هیچ اصولگرایی یا جریانی مخالف مذاکره نبود‪.‬‬ ‫پرده سوم‪:‬‬ ‫رئیس دولت یازدهموبعضیاطرافیانودست اندرکاران‬ ‫بعضا از انتقادات اصولگرایان ناراحت و حتی عناوینی را نثار‬ ‫انها کردند‪ ،‬جدول زیر نمونه ای از عناوین به کار برده شــده‬ ‫خطاب به منتقدین است‪:‬‬ ‫جدول‬ ‫این اصطالحات مثال سیاسی که بعضی ان را توهین‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫و بعضی از کم صبری و کم طاقتی دولتمردان می دانستند تا‬ ‫هم اکنون ادامه دارد اما تا نیم ساعت قبل از تصویب قطعنامه‬ ‫در سازمان ملل نیز اصولگرایان با امضای‪ 14‬چهره شاخص‪،‬‬ ‫نامه ای را خطاب به روســای قوای مقننــه و مجریه تنظیم و‬ ‫بدون در نظر گرفتن فشــارهای احتمالی نسبت به قطعنامه‬ ‫هشدار می دهند تا چارچوب و ضوابط در بحث منافع و مصالح‬ ‫مورد غفلت قرار نگیرد‪ .‬در این ماه ها اصولگرایان نشان دادند‬ ‫با هیچ لقبی که بهشان نسبت داده شد حاضر نشدند از منافع‬ ‫و مصلحت های مردم چشم پوشی کنند‪ .‬حتی انان را کاسب‬ ‫تحریم خواندند اما عقب نشینی محال بود‪ .‬در امضای اخرین‬ ‫هشــدار قبل از قطعنامه در بین اســامی چهره های عقالی‬ ‫اصولگرا از جمله حدادعادل‪ ،‬مرندی‪ ،‬احمد توکلی‪ ،‬کوثری‪،‬‬ ‫حجت االسالم اشــتیانی و‪ ...‬دیده می شــود‪ .‬ایا واقعا این‬ ‫افراد از تحریم کاســبی کرده اند؟ ایا در جهت خالف منافع‬ ‫کار کرده اند؟ از حدادعادل که در طــول چهار دوره و حضور‬ ‫در مجلس شورای اسالمی کارنامه روشنی دارد تا مرندی که‬ ‫در اخرین حضور خود در مجلس به دلیل شــرایط سنی قرار‬ ‫دارد یا اسماعیل کوثری ســرباز جنگ و جانباز و سردار امروز‬ ‫و حجت االسالم اشــتیانی که وی نیز اخرین دوره حضور در‬ ‫مجلس را به دلیل سن تجربه می کند اما مورد اعتماد و وثوق‬ ‫علما‪ ،‬مراجع و مردم قم است هیچ نشــانه ای از دنیا طلبی یا‬ ‫عمل برجهت خالف مصالح ملی و منافع ملت دیده ایم؟‬ ‫پرده چهارم‪:‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫سیاست‬ ‫بــا نگاهی بــه تعاریف رهبــر انقــاب از اصولگرایی‪،‬‬ ‫انتقادات اصولگرایان در طول مذاکرات‪ ،‬فشــار رســانه ای‬ ‫فراوان علیه انان و کارنامه اکثریت جریان ها و شخصیت های‬ ‫اصولگرا می توان به قاطعیت گفت که اصولگرایان به وظیفه‬ ‫خود عمل کردند و بس‪.‬‬ ‫اصولگرایان سیاست را جدای از منافع ملی ندیدند که‬ ‫اگر دیده بودند و به دنبال منافع شــخصی بودند ایا بهتر نبود‬ ‫ســکوت می کردند و از اب گل الود ماهی می گرفتند تا برنده‬ ‫باشند‪ .‬چرا در حالی که سیاست غربی می گوید نیم ساعت به‬ ‫بررسی قطعنامه ای که احتمال تصویب ان زیاد است سکوت‬ ‫کنید‪ ،‬اما نمی کنند‪ ،‬نامه نگاری می کننــد تا به تکلیف عمل‬ ‫کرده باشند و سیاست علوی را سر لوحه کار خود بدانند‪.‬‬ ‫انان که به مذاکرات‪ ،‬نتایج ان و حاشــیه اش به عنوان‬ ‫ابزار قدرت می نگرند‪ ،‬ســینه را افراشــته و با غرور از افتخار‬ ‫دیروز سخن می گویند شاید در ظاهر برنده این بازی شده اند‬ ‫اما جریان اصولگرا سربلند است‪ .‬جریان اصولگرای اصیل‬ ‫کشــور که ایران را برای مــردم و مردم را بــرای ایران و همه‬ ‫را برای اســام می خواهد‪ ،‬درتمام مذاکــرات تالش کرد تا‬ ‫شاخص های اصولگرایی مدنظر انقالب به خطر نیفتد یعنی‬ ‫هویت اسالمی و انقالبی از بین نرود‪ ،‬جهاد علمی مخدوش‬ ‫نشود‪ ،‬اعتماد به نفس ملی ضایع نشود و استقالل کشور به‬ ‫خطر نیفتد حال اگر کســی حرکت و تالش در این مســیر را‬ ‫بی سیاستی‪ ،‬بی تدبیری یا هزار عنوان دیگر می داند‪ ،‬بداند‪.‬‬ ‫جریان اصولگرا امروز اگر مذاکرات به نتیجه مطلوب‬ ‫کشــور و ملت برسد خوشــحال است‪ ،‬مســرور می شود اگر‬ ‫غربیان به حرف های خودپایبند باشند‪ ،‬خوشحال می شود اگر‬ ‫تحریم و فشار بر مردم نباشد‪ .‬اما جریان اصولگرا محکم بر سر‬ ‫ارمان ها ایستاده بود چون روح انقالب اسالمی ضد استکبار‪،‬‬ ‫زورگویی و سلطه طلبی است و دلواپس خواهد ماند چون به‬ ‫دشمن خوشبین نیست حال اگر افرادی این وضعیت را باخت‬ ‫می دانند بدانند‪ ،‬حال اگر افرادی این وضعیت را شکست در‬ ‫انتخابات اینــده می دانند بدانند‪ ،‬حال اگر افــرادی به دنبال‬ ‫وســعت قدرت خود بــوده و از مذاکرات و نتایــج ان به فکر‬ ‫بهره برداری سیاســی بوده یا به قول ان وزیر دوره اصالحات‬ ‫به دنبال میوه چینی هستند‪ ،‬باشند‪ .‬مهم وجدان راحت جریان‬ ‫اصولگرایی است که امروز خیالش اسوده است از وظیفه ای‬ ‫که به گردن داشت و انجام داد که عاقبت امور با خداست‪.‬‬ ‫‪29‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫سرگیجهتوافق‬ ‫چگونه باید به توافقات وین نگریست؟‬ ‫فرشاد مهدی پور‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪5‬‬ ‫انعقاد توافــق اولیه میان ایــران و غرب در شــامگاه‬ ‫سه شنبه ‪ ۲۳‬تیرماه‪ ،‬ان میزان از جشــن و پایکوبی خیابانی‬ ‫را به همراه نداشــت که برخی هواداران دولت‪ ،‬انتظارش را‬ ‫می کشیدند‪ ،‬هرچند نمی توان منکر شادمانی نسبی عمومی‬ ‫از رســیدن بدین نقطــه بــود؛ دال مرکزی این خرســندی‪،‬‬ ‫رونق گیــری کســب و کار و تجــارت بــوده و هســت و این‬ ‫دشوارترین مرحله اجرایی ســازی توافق است‪ .‬دولتی که با‬ ‫شعار چرخش هم زمان سانتریفیوژها و چرخ زندگی به صدارت‬ ‫رســیده‪ ،‬حاال در ازمونی ســخت قرار دارد که همان ترجمه‬ ‫بندهای فرجــام و قطعنامه به رفاه و اســایش مردم اســت ؛‬ ‫ملموس ترین الیه توافــق که بر زندگی عامه موثر اســت و‬ ‫نســبت انها را با تحوالت اتــی تنظیم می کند‪ .‬بــا این همه‬ ‫پرسش این است که به راستی توافق (برجام‪ ،‬قطعنامه و‪)...‬‬ ‫تا چه میزان به سود و زیان کشور بوده و سوال مهم تر اینکه‬ ‫دامن زدن بدین ابهام‪ ،‬چه گرهی را باز می کند؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪30‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫اول ‬ ‫اکنون که این متن نوشــته می شــود‪ ،‬توافق نه به دار‬ ‫است و نه به بار؛ شرایطی که به تعلیق سراسری در اقتصاد و تا‬ ‫اندازه ای سیاست انجامیده و همان حدی که پیشروی دانش‬ ‫ت (فریز) کرده است‪ ،‬چرخ زندگی ها را‬ ‫هسته ای ایران را ثاب ‬ ‫متوقف ساخته‪ .‬اولی تقریبا در ابان ‪ ۹۲‬متوقف شد؛ عجله ای‬ ‫بی دلیل برای رسیدن به وعده صد روزه حل مشکالت و بازهم‬ ‫یک شعار انتخاباتی دیگر‪ .‬این توقف دست مذاکره کنندگان‬ ‫را برای مراحل اتی بســت و نشــان داد که هر چه در مسیر‪،‬‬ ‫تیم مذاکره گــر پخته تــر و همه جانبه تــر در صحنه حضور‬ ‫می یابد‪ ،‬به علت از دســت دادن پــاره ای از برگ های برنده‬ ‫خود در قبال امتیازاتی محدود‪ ،‬قدرت مانورش کاهش یافته‬ ‫اســت‪ .‬به هر روی‪ ،‬با نظــم و ضرباهنگ مذاکــرات‪ ،‬چرخ‬ ‫زندگی اندکــی دیرتر به گردش درامد و الاقل ســه اتفاق در‬ ‫این زمینه افتاد‪ :‬دولت موفق شد با فریزکردن نرخ دالر حول‬ ‫و حوش ســه هزار تومان‪ ،‬نوعی ارامش روانی در جامعه به‬ ‫وجود اورد‪ ،‬در مرحله بعد وارد پرداخت سبدکاال شود و نهایتا‬ ‫برنامه اصلی اش برای کاهش تعــداد یارانه بگیران را عملی‬ ‫کند‪ .‬پیا مد این اقدامات‪ ،‬فراگیرشــدن رکو د در بخش های‬ ‫پرتحرک اقتصاد نظیر مسکن بود‪ ،‬سبدکاال به ضدخود بدل‬ ‫شد و عالوه بر انکه تصویری منفی از شرایط کشور به جهان‬ ‫القا کرد‪ ،‬موجبات نارضایی گسترده تر مخاطبان را فراهم اورد‬ ‫ی کمتر از دو‬ ‫و نهایتا تعداد انصراف دهندگان از یارانه به رقم ‬ ‫میلیون نفر محدود ماند‪ .‬اینها نشــانه هایی دال بر کاهش‬ ‫سرمایه اجتماعی دولت بود؛ واقعه ای که برای کلیت نظام‬ ‫سیاسی خوش یمن نیست و بی جهت و با جهت‪ ،‬در سفرهای‬ ‫استانی و حجم اســتقبال مردمی‪ ،‬بیشــتر نمایان می شد‪.‬‬ ‫نظرسنجی ها نیز مویداتی بر این باور بودند و شاید از همین‬ ‫مدخل بود کــه مذاکره با خارجی ها بیــش از پیش با فضای‬ ‫عمومی پیوند خورد و در بــه راه افتادن موج های طنزامیز در‬ ‫فضای مجازی می توان گوشه هایی از ان را به نظاره نشست‪.‬‬ ‫دوم‬ ‫در شرایط پیشاتوافق‪ ،‬نوعی توقف بر ذهنیتی عمومی‬ ‫حکم فرما شده بود و حتی شــاید ابعادی جهانی نیز به خود‬ ‫گرفته بود؛ چرا که مثال جان کری وزیــر خارجه امریکا بالغ‬ ‫بر ‪ 17-18‬روز در خارج از این کشــور و در یک شــهر ساکن‬ ‫شــد تا مذاکرات را ادامه دهد (و این خودش نشانه اهمیت‬ ‫انرژی هســته ای در معادالت جهانی است‪ ،‬برخالف انچه‬ ‫روشنفکران وطنی گاه و بیگاه ان را بی اهمیت می خوانند) و‬ ‫ایران تبدیل شد به تیتر اول رسانه ها‪ .‬جالب انکه سی‪.‬ان‪.‬‬ ‫ان نیز تیتر زد که همه چیز به دوره باستان بازگشته و ایران و‬ ‫یونان (که حاضر نشده بود وارد پیمان های اروپایی شود)‪،‬‬ ‫تیتر یک رسانه ها شدند‪ .‬در مقیاس منطقه ای نیز تحوالت‬ ‫اندکی اهســته تر به پیش می رفت؛ از شــمال لبنان و غرب‬ ‫ش به زنگ اخبار‬ ‫سوریه گرفته تا عراق و یمن‪ ،‬گویی همه گو ‬ ‫بودند که ایا توافق میان ایران و کشــورهای غربی به دست‬ ‫می اید یا نه و به درستی نمی دانستند که از فردایش چه اتفاقی‬ ‫خواهد افتاد‪ .‬همه اینها را بگذارید کنار اخبار لحظه به لحظه‬ ‫که از سوی رسانه ها منتشر می شود‪ :‬این امد و ان یکی رفت‪،‬‬ ‫دیدار بین فالنی ها برقرار شــد‪ ،‬بهمانــی در حال گفت وگو‬ ‫با خبرنگاران‪ ،‬امشب توافق هست‪ ،‬نیســت یا شاید‪ ،‬پایان‬ ‫مذاکرات و‪ ...‬خبرهایی که می تواند درست یا نادرست باشد‬ ‫و بعد از لحظاتی تکذیب شود و البته سطح و محدوده ای هم‬ ‫ندارد‪ ،‬از خبرنگاران گرفته تا اعضای تیم در گیر و دار چنین‬ ‫شایعاتی اند تا جایی که یکی شان روی تو ئیترش می نویسد‪:‬‬ ‫خبر امد‪ ،‬خبری در راه اســت‪ ...‬و بعد از لحظاتی می نویسد‬ ‫که شــوخی کرده اســت! و ســرانجام روز سه شــنبه ای که‬ ‫توافق اعالم شد و یکشنبه بعدش که سر و کله یک قطعنامه‬ ‫نتراشیده و نخراشیده از راه رســید و با موافقت مطلق همه‬ ‫اعضای شورای امنیت به تصویب رسید و برگ دیگری از اما‬ ‫و اگرها را به پرونده قطور هسته ای افزود‪.‬‬ ‫سوم ‬ ‫حــاال می شــود نشســت و تمــام بندهــای یکصــد و‬ ‫چندصفحه ای برجام و قطعنامه را ریز به ریز خواند‪ ،‬اما واقعیت‬ ‫این اســت که نحوه مواجهه با انها همه یا هیچ اســت‪ ...‬در‬ ‫واقع نه ایران و نه امریکا و نه هیچ کشــور دیگری نمی تواند‬ ‫بخش هایی از ان را بپذیرد یا نپذیر د و هزینه های نپذیرفتنش‬ ‫برای همه طرف ها باالســت‪ ،‬بــه ویژه انکه هر کــدام در ان‬ ‫امتیازاتیرابه دستاورده اندکهازدست دادنش‪،‬کارهارابسیار‬ ‫دشوار خواهد کرد‪ .‬راه میانه‪ ،‬عبور کردن از مجادالت بی پایان‬ ‫جناحی است و ســپردن کار نقادی یک متن حقوقی پیچیده‬ ‫بین المللیبهکارشناسان‪.‬امااینفقطجزءکوچکماجراست‪،‬‬ ‫از هم اکنــون و در تمامی لحظات اجرایی شــدن توافق باید‬ ‫جز ئیات ان را بر ســر دســت گرفت و نحوه اجرایی شدنش را‬ ‫مطالبه کرد‪ ،‬اینهمان جاییاستکهطرفغربیازانجامش‬ ‫طفره می رود و به دنبال دبه کردن است‪ .‬پیش کشیدن بحث‬ ‫افزایش دوره ‪ ۱۰‬به ‪ ۱۵‬ســاله در زمینه لغــو تمامی تحریم ها‬ ‫(خبریکهسخنگویدبیرکلسازمانمللداد)‪،‬اولیننشانه ها‬ ‫از دبه گری مســتکبرانی اســت که حاال نه راه پس دارند و نه‬ ‫پیش‪ .‬ممکن اســت برخی ها نگران لغو برجام توسط کنگره‬ ‫امریکا باشــند‪ ،‬در ان صورت همان گونه که وزیر خارجه این‬ ‫کشور تاکید کرده نه ســازمان تحریم ها برجا خواهد ماند و نه‬ ‫ابرویی برای این کشــور‪ .‬پیگیری مرحله بندی شــده اجرای‬ ‫توافق‪ ،‬یک خواســته و نیاز عمومی اســت و حداقلی ترین‬ ‫نقطه ای است که دولت می تواند توانایی های خود را عرضه‬ ‫کند‪ ،‬در ان لحظات که نشانه های مثبت این پیگیری به بازار‬ ‫لو انتقاالت تسهیل گردد‪ ،‬اولین اورده های‬ ‫منتقل شود و نق ‬ ‫عینینصیبهمگانخواهدشد‪.‬‬ ‫نگرانی در حــوزه داخلی بهره برداری هــای گروهی و‬ ‫جناحی از توافقی اســت که هنوز نتایجش روشــن نیست و‬ ‫همه چیز بسته به روزهای اتی اســت و برخی در این گمانند‬ ‫ت اسفند ‪ .۹۴‬اما‬ ‫تا از ان برای خود کالهی بدوزند در انتخابا ‬ ‫در حوزه خارجی‪ ،‬هر لحظه بوی خدعه امریکایی و بدعهدی‬ ‫بیشتر به مشام می رسد و شــادمانی اعضای شورای امنیت‬ ‫پس از تصویب قطعنامه ‪ ،۲۲۳۱‬گواهی بر این مدعاست‪.‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫اکنون زمانه صلح امام حسن(ع) نیست‬ ‫چند نکته درباره ابعاد مذهبی‪ ،‬سیاسی و اجتماعی جمع بندی مذاکرات در وین‬ ‫ بخش دوم‬ ‫احسان رستگار‬ ‫‪6‬‬ ‫ ‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫ بخش اول‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫سیاست‬ ‫در تابستان ‪ ،٩٢‬رهبر انقالب برای اولین بار مبحث‬ ‫نرمــش قهرمانانــه را مطرح و بــه صلح امام حســن (ع)‬ ‫پرداختند و این موضــوع را مدخلی قــرار دادند در جهت‬ ‫امکان مذاکره با دشمن‪ .‬ســوء تفاهم و سوءاستفاده ای‬ ‫که پس از ان ســخنرانی از جانب برخی از فرصت طلبان‬ ‫اصالح طلب و دولتی صورت گرفت‪ ،‬این بود که با تمسک‬ ‫به فن تجاهل العارف‪ ،‬وانمود کردند که متوجه نشده اند‬ ‫که ان قیاس رهبری و اوردن اســم امام حسن (ع) صرفا‬ ‫از حیث وجه شبه بوده اســت و نه الزاما دیگر عناصر یک‬ ‫تشبیه‪.‬‬ ‫این طیف ‪ ،‬عالوه بر وجه شــبه ان قیاس از جانب‬ ‫رهبری‪ ،‬در جهت شبیه سازی به صورت تناظر یک به یک‬ ‫تمام عناصر تشــبیه از جمله مشبه‪ ،‬مشبه به و حتی ادات‬ ‫تشبیه (!) برامدند‪.‬‬ ‫تحلیلگرانی که این روزها در حال تحلیل و تفســیر‬ ‫دوران مذاکرات با غــرب و امریکا هســتند نیز به نحوی‬ ‫تحلیل می کنند که گویــی دوران ما‪ ،‬دقیقــا دوران امام‬ ‫حسن (ع) است و اگر شــده حتی با معاویه هم باید صلح‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫با در نظر گرفتن نکات فوق‪ ،‬ابهامات و سواالت زیر‬ ‫متصور هستند‪:‬‬ ‫هرگاه جمهوری اسالمی ایران اراده می کند و مجاز‬ ‫می داند تا با غرب بر ســر احقاق حقوقــش مذاکره کند و‬ ‫رهبر انقالب از عبارت نرمش قهرمانانه استفاده می کنند‪،‬‬ ‫ایا این الزاما بدان معناست که ما اکنون در وضعیتی مانند‬ ‫امام حسن (ع) هستیم؟ و بعد در پی ان استدالل کنیم که‬ ‫از انجا که امام حسن (ع) با معاویه که انسانی منافق و از‬ ‫بدترین روزگار بود صلح کرد‪ ،‬پس ایران هم رواســت که‬ ‫اتم مســتکبرین عالم‬ ‫حتما با امریکا ‪ -‬که به قول رهبری ّ‬ ‫است ‪ -‬به هر قیمت صلح کند؟‬ ‫اگر فرض غلط شباهت تمام دوران امام حسن (ع) را‬ ‫با عصر حاضر را حق در نظر بگیریم‪ ،‬ایا این موجب وهن‬ ‫مسئوالن فعلی نیســت؟ یعنی ایا به معنای این نیست که‬ ‫یاران نزدیک رهبر انقالب که شخص رئیس جمهور و وزرا‬ ‫را هم می تواند شامل شود‪ ،‬شــبیه یاران امام حسن (ع)‬ ‫هستند و وی را در بزنگاه ها تنها می گذارند؟‬ ‫نمی شود از یک سو تطابق تمام و کمال بین دوران‬ ‫صلح امام حســن (ع) با دوران مذاکرات هسته ای قائل‬ ‫شویم و از دیگر سو بگوییم که ما از اصول و خطوط قرمز‬ ‫حاضر نیستیم به هیچ قیمت کوتاه بیاییم و عزت‪ ،‬حکمت‬ ‫و مصلحــت را به طــور کامــل رعایت می کنیــم‪ .‬نهایت‬ ‫امر اصرار دولت بر تشابه ســازی بین مذاکــرات و صلح‬ ‫امام حســن (ع) به معنای وفادار نبودن دولت و بسیاری‬ ‫از مسئوالن است‪ ،‬حال انکه رهبر انقالب معتقد هستند‬ ‫که دولت و تیم مذاکــره کننده خائن نیســتند و فرزندان‬ ‫انقالبند‪ .‬به تعبیر دیگر این تشابه سازی‪ ،‬اصطالحا یک‬ ‫پاس گل است به مخالفین دولت برای قرینه سازی های‬ ‫دیگر در راستای اثبات این تشبیه‪.‬‬ ‫دلواپسی های شتابزده و سرمستی های بچگانه‬ ‫پس از قرائت بیانیه تجمیعی وین‬ ‫‪ -۱‬در ‪ ۲۳‬تیــر ‪ ۹۴‬و پــس از ‪ ۱۸‬روز مذاکرات وین و‬ ‫قرائت بیانیه تجمیعی توسط محمد جواد ظریف و فدریکا‬ ‫موگرینی در هتــل کوبورگ و اعالم حصــول توافق‪ ،‬هم‬ ‫زمان موجی از شــادی ها و از ســوی دیگر خیل ابهامات‬ ‫روانه جامعه و اذهان تحلیلگران شد‪.‬‬ ‫درصــد اندکــی از مــردم در خیابــان و میــدان‬ ‫ولیعصر(عــج) و برخی از مناطق شــمال شــهر تهران و‬ ‫بعضی از مناطق کالنشهرهای دیگر به شادی و پایکوبی‬ ‫پرداختند‪ .‬اگرچه این شــادی ها همه گیــر و مثال در حد‬ ‫شادی بعد از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ‪ ۹۲‬نبود‬ ‫ولی قابل کتمان نیســت که درصد قابل توجهی از مردم‬ ‫بعد از اعالم بیانیه‪ ،‬بسیار اظهار خوشحالی می کردند و به‬ ‫شوخی در شبکه های اجتماعی شمار فراوانی از مردم به‬ ‫هم می گفتند «بیارم ناپلئونی ره؟»‪.‬‬ ‫اما انچــه در چنین مقاطعــی تامل برانگیــز به نظر‬ ‫می رســد‪ ،‬رفتار اشــتباه یا شــاید رفتار پوپولیستی برخی‬ ‫خواص‪ ،‬تحلیلگران‪ ،‬اهالی رسانه و سیاستمداران است‬ ‫که ان هم طوری به هم تبریک می گویند که انسان را یاد‬ ‫مذاکرات لوزان و عکس العمل صریح رهبری می اندازند‬ ‫که در واکنش به این جوزدگی هــا فرمودند‪« :‬اینکه حاال‬ ‫تبریک می گویند‪ ،‬به بنده تبریــک می گویند‪ ،‬به دیگران‬ ‫تبریک می گویند‪ ،‬بی معنی اســت‪ ،‬چــه تبریکی؟ انچه‬ ‫تا کنون انجام گرفته است نه اصل توافق و مذاکره منتهی‬ ‫به توافق را تضمین می کند‪ ،‬نه محتوای توافق را تضمین‬ ‫می کند؛ هیچ کــدام را؛ حتی تضمیــن نمی کند که این‬ ‫مذاکرات تا به اخر برســد و به یک توافق منتهی بشــود؛‬ ‫اینکه تا االن انجام گرفته‪ ،‬این جوری اســت؛ همه چیز‬ ‫مربوط به بعد از این است‪».‬‬ ‫تفاوت بیانیــه تجمیعی وین با لوزان در این اســت‬ ‫که امروز ‪ ۱۵۹‬صفحه بیانیــه در اختیار طرفین مذاکرات‬ ‫قرار دارد و تا حداقل دو ماه فرصت برای تایید این بیانیه و‬ ‫تبدیل ان به توافق یا عدم تایید ان برای مجلس شورای‬ ‫اســامی و شــورای عالی امنیت ملی ایران و نیز کنگره‬ ‫امریکا وجود دارد‪.‬‬ ‫اینکه کنگــره امریــکا در قالب یک نمایش (شــو)‬ ‫ابتدائا بیانیه را تایید نکند و بعــد اوباما ان را وتو کند و بعد‬ ‫دو سوم نمایندگان کنگره نتوانند وتوی رئیس جمهورشان‬ ‫را رد کنند‪ ،‬منطقی ترین اتفاقی است که به ذهن نگارنده‬ ‫می رســد‪ .‬این گونه اوباما به عنوان رئیس کشــور امریکا‬ ‫(‪ )Head of the State‬در نقــش ناجی ظاهر می شــود؛‬ ‫چون از یک ســو پیام دوســتی برای مردم ایــران و تیم‬ ‫مذاکره کننده ارسال می کند و از دیگر سو منتقدین توافق‬ ‫در داخل را تحت فشــار قرار می دهند تا بــرای انتقاد در‬ ‫محذوریت قــرار گیرند و دچار خودسانســوری شــوند و‬ ‫تلنگری باشد که مبادا با نمایندگان تندرو کنگره امریکایی‬ ‫در یک جناح قرار گیرند‪.‬‬ ‫به رغــم تفاوت های بیــن بیانیه وین و لــوزان‪ ،‬اما‬ ‫نمی توان این واقعیت را نادیــده گرفت که عکس العمل‬ ‫اشتباه و شــتابزده تحلیلگران داخلی مخصوصا فعاالن‬ ‫رســانه ای و سیاســی دولتی که در رســانه های مختلف‬ ‫رسمی و غیررســمی دولتی مشــغول کارند‪ ،‬باعث ایجاد‬ ‫موجی متوهمانه می شود که در کمال تعجب باید گفت که‬ ‫چنین موجی اصال در امریکا و کشورهای اروپایی ایجاد‬ ‫نشده است‪ .‬در ان کشورها تحلیلگران مبتنی بر واقعیات‬ ‫و مستندات به ارائه تحلیل و پیش بینی می پردازند؛ این‬ ‫واقع بینی در حدی است که معموال ‪ ۹۰‬درصد تحلیل های‬ ‫منتقدان غربی‪ ،‬برای بســیاری از ایرانیــان‪ ،‬منطقی تر‪،‬‬ ‫مستدل تر و مستندتر است تا برخی تحلیلگران موج سوار‬ ‫و جو زده داخلی‪.‬‬ ‫‪ -۲‬در مقابــل جو زدگــی و موج ســواری های برخی‬ ‫تحلیلگران و فعاالن سیاسی ‪ -‬رســانه ای اصالح طلب‪،‬‬ ‫بعضــی از اصولگرایان نیز دچار جو زدگی ای شــده اند از‬ ‫همان جنس‪ ،‬اما دقیقا در نقطه مقابل ان؛ به این ترتیب‬ ‫که گمان می کنند اتفاقی که در حال رخداد و توافقی که‬ ‫در شرف قطعی شدن است‪ ،‬به مثابه جام زهر و قطعنامه‬ ‫‪ ۵۹۸‬و امثالهم است‪ .‬انگار دست رهبر انقالب را بسته اند‬ ‫و به زور به ایشان جامی را تعارف کرده اند که محتویاتش‬ ‫همان بیانیه تجمیعی وین اســت و ایشان هم از انجا که‬ ‫غریبند و دولت مستقر فریادرس شان نیست‪ ،‬مجبورند تا‬ ‫این نوشیدنی ناگوار را سربکشند و دم بر نیاورند!‬ ‫این نگاه که بســیار هم خطرناک اســت‪ ،‬فتح باب‬ ‫بدعتی اســت که قطعا توســط هیچ جریان و هیچ طیفی‬ ‫نباید تقویت شــود‪ ،‬چــون تقویت این تفکــر‪ ،‬اوال باعث‬ ‫می شــود که از یک ســو اقتدار و نقش فعــال رهبری در‬ ‫حد یک نقــش منفعل و نســبتا تشــریفاتی تنــزل یابد و‬ ‫ثانیــا جریان های خودســر و افراطی که هــم در جریان‬ ‫اصالح طلب وجود دارند و هم در جریان اصولگرا ‪ ،‬به خود‬ ‫اجازه دهند تا با هر کم و کیفی که می خواهند هر اقدامی‬ ‫ را عملی کنند و توجیهشــان هم این باشد که نمی گذارند‬ ‫رهبری حرفش را بزند؛ حال انکه رهبر انقالب شــخصیتا‬ ‫و روحیتا هرگز در چنین فشــارهایی ســکوت نمی کنند و‬ ‫ثانیا ایشــان در یک ســال اخیر اگرچه همان طور که از‬ ‫دولت های قبلی حمایت کرده اند‪ ،‬از این دولت نیز دست‬ ‫حمایتشان را بر نداشته اند‪ ،‬اما به دفعات صریحا و تلویحا‬ ‫مخصوصا در مورد مباحث هسته ای و فرهنگی‪ ،‬از دولت‬ ‫و دولتمردان انتقاد کرده اند و برای عملکرد انان‪ ،‬خطوط‬ ‫قرمز را به وضوح در سخنرانی های عمومی شان‪ ،‬تبیین‬ ‫فرموده اند‪.‬‬ ‫قطعا جایگاه ولی فقیه هم ایجــاب می کند که اگر‬ ‫ایشــان با متن توافق موافق نباشــند‪ ،‬مخالفت شــان را‬ ‫به مجلــس و شــورای عالی امنیــت ملی اعــام کرده و‬ ‫بدین ترتیــب از تایید ان جلوگیری بــه عمل خواهد امد؛‬ ‫اما تا کنون نظر ایشــان چنین نبــوده و بنا بــر دریافت از‬ ‫سخنرانی هایشــان اگر طرف امریکایی بدعهدی نکند‪،‬‬ ‫توافق شکل گرفته‪ ،‬توافق بدی نیست‪ ،‬ولی به هر حیث‬ ‫باید از مجاری تعیین شده تاییدیه های الزم را بگیرد و بعد‬ ‫امضاء شــود‪ ،‬همان طور که دشــمن ما امریکا نیز باید با‬ ‫روال تعیین شده و گذار از کنگره‪ ،‬بیانیه را به امضا برساند‪.‬‬ ‫‪ -۳‬ان چه بســیار حائز اهمیــت و حیثیتــی به نظر‬ ‫می رســد و در ســخنرانی های رهبری در خطبه نماز عید‬ ‫فطر و نیــز در دیدار همان روزشــان با مســئوالن نظام و‬ ‫سفرای کشورهای اسالمی‪ ،‬تاکید کردند‪ ،‬این خط مشی‬ ‫اســت که رویکرد ایران نســبت به ایاالت متحده امریکا‬ ‫و استراتژی سیاســت خارجی جمهوری اسالمی ایران‪،‬‬ ‫تغییری نکرده است‪.‬‬ ‫این تذکرات و تاکیدات رهبری پیرو اظهارنظرهای‬ ‫عجیب برخی مسئوالن اســت که مذاکرات هسته ای را‬ ‫‪31‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫مدخل از سرگیری ارتباطات حسنه با امریکا و رفع و رجوع‬ ‫شــدن دلخوری های بین دو کشور دانســته اند و طوری‬ ‫نتیجه مذاکرات را تبیین کرده اند که گویی این مذاکرات‬ ‫فقط بر سر پرونده هســته ای نبوده بلکه بهانه و شروعی‬ ‫بوده تا اختالفات بین امریکا و ایران از بین بروند‪.‬‬ ‫تاکیدات مکرر رهبری پیرو همین مهم است تا مبادا‬ ‫نظرات برخی از اعضای دولت و نیز رئیس محترم مجمع‬ ‫تشخیص مصلحت نظام‪ ،‬به عنوان نظر رهبر انقالب تلقی‬ ‫شود‪ .‬اگرچه نگاه جمهوری اســامی ایران به امریکا با‬ ‫نگاه ان به رژیم صهیونیستی هم جنس نیست‪ ،‬اما اثبات‬ ‫این تفاوت نگاه‪ ،‬نفی اتم اســتکبار بودن‪ ،‬دشمن بدنیت‬ ‫و خصم بدخواه بودن امریــکا را رد نمی کنــد و به نتیجه‬ ‫رســیدن مذاکرات‪ ،‬دلیلی کافی برای بازگشایی سفارت‬ ‫امریکا در ایران نیســت؛ چــون اقدامی ماننــد افزایش‬ ‫تعامالت فی ما بین در حد بازگشــایی ســفارت امریکا در‬ ‫ایران‪ ،‬به نحوی می تواند به معنای عذرخواهی ایران از‬ ‫تسخیر النه جاسوسی در ســال ‪ ۵۸‬یا تغییر استراتژی و‬ ‫چرخاندن فرمان نظام از سمت تقابل با استکبار به سمت‬ ‫دوستی با استکبار باشد‪.‬‬ ‫ماحصــل مذاکــرات توســط فعــاالن سیاســی و‬ ‫دولت باید طوری برای مردم تبیین شــود که کلیت نظام‬ ‫اسالمی و نه فقط دولت‪ ،‬بر ان شــدند تا با غرب از جمله‬ ‫امریکا مســتقیما وارد مذاکره شــوند تا به جهانیان و نیز‬ ‫مردم ایران ثابت شــود که مــا با اصل مذاکره مشــکلی‬ ‫نداریــم‪ ،‬بلکه طــرف غربی قابــل اطمینان نیســت و از‬ ‫دیگر ســو خوش خیالی بخشــی از مردم به امریکا از بین‬ ‫برود و دریابند که حتی اگر همه مســئوالن نظام از جمله‬ ‫رهبر انقالب‪ ،‬رئیس جمهــور و رئیس مجلس‪ ،‬یکصدا از‬ ‫مذاکرات حمایت کنند و تا انجا کــه منافع ملی و مصالح‬ ‫نظام در خطر قرار نمی گیرد‪ ،‬در مســیر مذاکره و مفاهمه‬ ‫پیش بروند‪ ،‬بــاز هم امریــکا همان گرگ صفتی اســت‬ ‫که از ابتــدای انقالب اعالم می شــده و چوپان دروغگو‬ ‫بودن‪ ،‬مستکبر بودن‪ ،‬بدخواه بودن و بدعهدی امریکا‪،‬‬ ‫کلیشــه ای نیســت که ماحصل توهم توطئه مســئوالن‬ ‫جمهوری اســامی یا ســاخته و پرداخته صدا و سیمای‬ ‫ما باشــد‪ ،‬بلکه عین واقعیت و حاصــل تجربیات پس از‬ ‫انقالب و حتی پیش از انقالب است‪.‬‬ ‫‪ -۴‬اصولگرایان باید هوشــیارانه نسبت به مذاکرات‬ ‫واکنش نشــان دهند و طوری رفتار نکنند که انگار زمانی‬ ‫که مردم ایران در شــب های قدر برای به نتیجه رسیدن‬ ‫مذاکرات دعا می کرده اند‪ ،‬انها برای شکســت مذاکرات‬ ‫نذر و نیاز کرده اند‪.‬‬ ‫اگرچه دوقطبی دلواپسان اسرائیلی مخالف توافق و‬ ‫دلسوزان داخلی موافق توافق یک خیانت بدیهی و بازی در‬ ‫زمین رژیم صهیونیستی توسط برخی از مغرضان داخلی و‬ ‫مزدبگیران خارجی است‪ ،‬اما اصولگرایان نیز باید با در نظر‬ ‫گرفتن این بازی خطرناک‪ ،‬همواره مرزبندی خود را با انها‬ ‫که با اصل توافق ولو توافق خوب مخالفند روشــن کنند و‬ ‫اجازه ندهند تا همان طور که برخــی از تندروهای اصولگرا‬ ‫در بحبوحــه فتنه ‪ ،۸۸‬همــه اصالح طلبان را اســرائیلی و‬ ‫امریکایــی می نامیدنــد‪ ،‬اصولگرایــان نیز توســط برخی‬ ‫تندروهای اپوزیسیون ماب داخلی و اصالح طلبان افراطی‪،‬‬ ‫هم صدا با اسرائیل قلمداد و به مردم معرفی شوند‪.‬‬ ‫بایــد اصولگرایــان هوشــمندانه همــواره حســن‬ ‫نیت شان را در انتقادات عیان کنند و هرگاه قصد نقد دارند‪،‬‬ ‫در ابتدا به مردم یاداور شــوند که انها هم طرفدار توافق‬ ‫خوب هستند و دغدغه شان حفظ منافع همین مردم است‪.‬‬ ‫پس اگر حتی برخی از دولتی ها یا طیفی از اصالح طلبان‬ ‫خواهان ایجاد دو قطبی رهبری‪-‬رئیس جمهور یا دولت ‪-‬‬ ‫مجلس بودند‪ ،‬اصولگرایان و میانه روها نباید اجازه دهند‬ ‫تا این دوقطبی شکل بگیرد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫نه خوب‪ ،‬نه بد؛ متوسط‬ ‫مثلثابعادفنیجمع بندیمذاکرات‬ ‫را بررسیکرده است‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫‪1‬‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫این روزها همه به دنبال ترســیم نســبت حقوقی متن‬ ‫برنامه جامع اقدام مشــترک و متن قطعنامه ‪ 2231‬شورای‬ ‫امنیــت ســازمان ملــل متحــد در خصــوص فعالیت های‬ ‫هســته ای صلح امیز کشــورمان هســتند‪ .‬نقاط اشــتراک‬ ‫حقوقــی‪ ،‬نقاط افتــراق اجرایی‪ ،‬موارد توصیــه ای‪ ،‬موارد‬ ‫اجباری‪ ،‬موارد متاثــر از برجام‪ ،‬موارد تاثیرگــذار بر برجام‪،‬‬ ‫موارد محرز‪ ،‬مــوارد دارای قابلیت تفســیر در اجرا‪ ،‬موارد‬ ‫متاثــر از تصمیم مشــترک اعضــای ‪،5+1‬مــوارد متاثر از‬ ‫تصمیم یکجانبه بازیگران دخیل در مذاکرات هسته ای و‪...‬‬ ‫جملگی منجر به ایجاد ابهامات حقوقی و اجرایی پیچیده ای‬ ‫شده است‪ .‬بخش اعظمی از این ابهامات متاثر از همزمانی‬ ‫نسبی اعالم جمع بندی نهایی مذاکرات هسته ای و تصویب‬ ‫قطعنامه ‪ 2231‬اســت‪ .‬رفتار بازیگران غربی و در راس انها‬ ‫ایاالت متحده امریکا این روند را پیچیده تر کرده است‪.‬‬ ‫در این میان ســه نگاه حقوقی وجــود دارد‪.‬نگاه اول‬ ‫معتقد به همســانی مطلق قطعنامــه ‪ 2231‬و متن برجام با‬ ‫موفقیتنسبی‬ ‫اگر از ابعاد سیاسی و رسانه ای توافق هسته ای بگذریم‬ ‫بررســی انچه حاصل شــده از دید فنی حتما در چنین‬ ‫شرایطی بسیار پر اهمیت اســت این که چه چیزهایی‬ ‫به طرف مقابل داده ایم و اینکه در مقابل چه چیزهایی‬ ‫دریافت کرده ایم‪.‬‬ ‫براســاس متن برجام و مطابق قطعنامه شورای‬ ‫امنیتکهاخیرابارایمثبت‪ ۱۵‬عضوانبهتصویب‬ ‫رســید‪ ،‬باید تمامی تحریم های وضع شده وفق‬ ‫قطعنامه های قبلی شــورای امنیت لغو و نهایتا تا‬ ‫‪ ۱۰‬ســال پس از روز توافق برجام نیز باید برخی‬ ‫محدودیت های خاص برداشته شــده و بررسی‬ ‫موضوع هسته ای ایران توســط شورای امنیت‬ ‫سازمانمللنیزخاتمهیابد‬ ‫دخیل باشــند‪ .‬ایاالت متحده می تواند خودش مســتقیما‬ ‫وارد عمل شود و ســپس پس از روندی در شورای امنیت‪،‬‬ ‫ایاالت متحده یا فرانسه یا بریتانیا یا حتی روسیه می توانند‬ ‫به صورت یکجانبه بروند و بگویند که «می خواهیم تحریم ها‬ ‫فورا بازگردند»‪ ،‬بــه این معنی که فورا به طــور کامل دوباره‬ ‫اجرایی شوند‪ .‬ســپس رای گیری صورت خواهد گرفت که‬ ‫در انجا تحریم ها فورا بازمی گردد مگر انکه ایاالت متحده‬ ‫(یا کشور مدعی)‪« ،‬نه» بگوید‪».‬‬ ‫ایاالت متحده امریکا و اعضای دائمی شورای امنیت‬ ‫سازمان ملل متحد با بالعکس کردن ســاز و کار استفاده از‬ ‫ی شورای‬ ‫حق وتو کاری کرده اند که هر یک از اعضای دائم ‬ ‫امنیت بتواند بدون در نظر گرفتن مخالفت دیگران‪ ،‬توافق‬ ‫صورت گرفته را وتو کند‪.‬‬ ‫در بررسی این موضوع باید دو مولفه و متغیر را در نظر‬ ‫گرفت‪ .‬یکی از انها به «هزینه سیاســی بر هم زدن توافق‬ ‫نهایی» و دیگری به «مکانیزم و روند مقابله به مثل ایران»‬ ‫با عهد شــکنی طــرف مقابل (هر یــک از اعضــای ‪)5+1‬‬ ‫باز می گردد‪ .‬انچه مسلم است اینکه به لحاظ سیاسی‪ ،‬بر هم‬ ‫زدن توافق هسته ای‪،‬ان هم در صورت اجماع واشنگتن و‬ ‫اعضای غربی ‪ 5+1‬امکانپذیر خواهد بود‪ .‬کمیته مشترکی‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫‪ 2231‬به معنای نقض برجام تلقی نمی شود‪.‬‬ ‫نگاه سوم‪ ،‬معتقد به افتراق حقوقی این دو از یکدیگر و‬ ‫ ترسیم نسبتی حداقلی میان برجام و قطعنامه جدید سازمان‬ ‫ملل متحد است‪ .‬در این نوع نگاه‪ ،‬حداقل اشتراک حقوقی‬ ‫ممکن میان برجام و قطعنامه در نظر گرفته می شود‪.‬‬ ‫به نظر می رسد در این میان این سه نوع نگاه‪،‬نگاه دوم‬ ‫هم به لحاظ حقوقی و هم به لحاظ راهبردی صحیح تر باشد‪.‬‬ ‫به رغم اینکه برجام عامل و مولفــه ایجابی صدور قطعنامه‬ ‫‪ 2231‬محســوب می شــود اما همســان با ان محســوب‬ ‫نمی شود‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬تفکیک کامل یا حتی نسبتا کامل‬ ‫این دو از یکدیگر نیز به لحاظ حقوقی توجیه پذیر نیســت‪.‬‬ ‫نکته مهم تر اینکه در متن قطعنامــه ‪ ،2231‬قطعنامه های‬ ‫قبلی سازمان ملل متحد لغو شده‪ ،‬اما محو نگردیده است‪ .‬به‬ ‫عبارت بهتر‪ ،‬نمی توان تاثیرپذیری حقوقی قطعنامه ‪2231‬‬ ‫از قطعنامه هــای قبلی و ایجاد یک ســری محدودیت های‬ ‫جدید (وفق قطعنامه های قبلــی) را در تحلیل حقوقی خود‬ ‫از موضوع نادیده انگاریم‪ .‬اما موضوع کلیدی اینجاست که‬ ‫در مرحله حقوقی و اجرایی توافق نهایی‪ ،‬مالک متن برجام‬ ‫است نه قطعنامه ‪ 2231‬شورای امنیت سازمان ملل متحد‪.‬‬ ‫به عبارت بهتر‪ ،‬انچه توافق نهایی را بر هم می زند‪ ،‬تخطی‬ ‫یا عدول طرف مقابل (اعضای ‪ )5+1‬از متن برجام اســت‬ ‫نه قطعنامــه ‪ .2231‬در این میان‪ ،‬برخــی از مفاد قطعنامه‬ ‫‪ 2231‬در خصــوص توان موشــکی و تســلیحاتی ایران و‬ ‫محدودیت هــای اعمال شــده در خصــوص ان‪ ،‬ماهیتی‬ ‫«توصیه ای» دارد حال انکه در متن برجام ما با مصادیق و‬ ‫موارد توصیه ای مواجه نیستیم‪ .‬در متن برجام ما با تعهداتی‬ ‫مواجه هســتیم که عدول از هر یک از انهــا منجر به نقض‬ ‫توافق می شود‪.‬‬ ‫نســبت میان متن برجام و متن قطعنامــه ‪ 2231‬باید‬ ‫دقیقا در چنیــن منطقه الفراغی(به لحاظ حقوقی) ترســیم‬ ‫شــود‪ .‬این منطقه الفراغ حقوقی محصــور در میان موارد‬ ‫توصیه ای و اجباری است‪.‬‬ ‫بنابراین نقض هر یک از مــوارد مندرج در متن برجام‬ ‫مترادف بــا نقض همزمــان توافــق و عــدول از قطعنامه‬ ‫محسوب می شود‪ .‬یکی از این موارد‪ ،‬مربوط به بازه زمانی‬ ‫عادی سازی پرونده هسته ای است‪ .‬یکی از خطرات و نکاتی‬ ‫که نباید در ایــن برهه ان را نادیده انگاشــت‪ ،‬تالش طرف‬ ‫امریکایی برای تغییر زمان عادی ســازی پرونده هسته ای‬ ‫ایران‪ ،‬از ‪ 10‬سال به ‪ 15‬سال است‪.‬‬ ‫تالش های یک هفته اخیر وندی شرمن معاون وزیر‬ ‫امور خارجه ایــاالت متحده امریکا درباره تمدید پنج ســاله‬ ‫بند «بازگشــت فوری تحریم هــای ایران» نشــان از اقدام‬ ‫خطرناکی دارد که طرف امریکایی علیه توافق هســته ای‬ ‫و قطعنامــه شــورای امنیت صــورت داده اســت‪ .‬در اینجا‬ ‫تغییر زمان عادی سازی پرونده هسته ای ایران در تعارض‬ ‫مستقیم با متن برجام و به معنای نقض عینی توافق صورت‬ ‫گرفته میان طرفین‪ ،‬ان هم از سوی طرف غربی است‪.‬‬ ‫حدود یک هفته قبل وندی شــرمن معاون وزیر امور‬ ‫خارجه ایاالت متحده امریکا برای نخستین بار از «تصمیم‬ ‫سیاسی» اعضای دائم شورای امنیت جهت تمدید پنج ساله‬ ‫بند بازگشــت فوری تحریم هــای ایــران در قطعنامه جدید‬ ‫سازمان ملل خبر داده بود‪ .‬این در حالی است که «تصمیم‬ ‫سیاسی» در قبال «متن توافق شده برجام» به هیچ عنوان‬ ‫محلی از اعراب ندارد‪ .‬این به معنــای مواجهه غیر حقوقی‬ ‫با متنی کامال حقوقی و خط کشــی شده اســت‪ .‬اگر چنین‬ ‫خواسته وقیحانه ای در شــورای امنیت سازمان ملل متحد‬ ‫تصویب شود‪ ،‬جمهوری اسالمی ایران حق کامل و مسلمی ‬ ‫در خصوص طــرح ادعای نقض توافقنامه از ســوی طرف‬ ‫مقابل خواهد داشــت‪ .‬در اینجا حق مقابله با مثل نیز برای‬ ‫ایران محفوظ می ماند‪ .‬به عنوان مثــال ایران نیز می تواند‬ ‫عدم اجرای برخی تعهــدات خود در متن برجــام را در ذیل‬ ‫«تصمیم سیاســی» توجیه کند‪ .‬بدیهی اســت که در این‬ ‫صورت کمترین اعتراضی از سوی اعضای ‪ 5+1‬نمی تواند‬ ‫متوجه کشورمان باشد‪.‬‬ ‫براساس متن برجام و مطابق قطعنامه شورای امنیت‬ ‫که اخیرا بــا رای مثبت ‪ ۱۵‬عضو ان به تصویب رســید‪ ،‬باید‬ ‫تمامــی تحریم های وضع شــده وفــق قطعنامه های قبلی‬ ‫شورای امنیت لغو و نهایتا تا ‪ ۱۰‬سال پس از روز توافق برجام‬ ‫نیز باید برخی محدودیت های خاص برداشته شده و بررسی‬ ‫موضوع هسته ای ایران توسط شورای امنیت سازمان ملل‬ ‫نیز خاتمه یابد‪ .‬بدیهی اســت که در صــورت عینیت یافتن‬ ‫چنین موضوعی‪ ،‬طرف مقابل «برجام» را به گونه ای علنی‬ ‫و به بهانه تصمیم سیاســی خود نقض کرده اســت‪ .‬در این‬ ‫صورت عمال توافق هســته ای می تواند خاتمه یافته تلقی‬ ‫شود‪ .‬انچه مسلم اســت اینکه اعضای ‪ 5+1‬فرصت بسیار‬ ‫اندکی برای عقب نشینی از این تصمیم خطرناک خود علیه‬ ‫توافق نهایی نخواهند داشت و در غیر این صورت عواقب‬ ‫و تبعات چنیــن تصمیمی بر عهده امریــکا و دیگر اعضای‬ ‫‪ 5+1‬خواهد بود‪.‬‬ ‫نکتــه دیگری کــه طــی روزهای اخیــر بارهــا روی‬ ‫ان تاکید شــده اســت‪ ،‬مســاله بازگشــت فوری تحریم ها‬ ‫(‪ )Snap Back‬است‪.‬‬ ‫سوزان رایس‪ ،‬مشــاور امنیت ملی اوباما که خود قبال‬ ‫یکی از اصلی تریــن بانیان صــدور قطعنامــه ‪ 1929‬علیه‬ ‫فعالیت های هسته ای صلح امیز هسته ای کشورمان بوده‬ ‫اســت در این خصوص می گوید‪« :‬ایاالت متحده یا یکی‬ ‫از پنج عضو دائم شورای امنیت ســازمان ملل مستقیما نزد‬ ‫شورای امنیت رفته و می گوید مناقشه ای پیش امده و وجود‬ ‫دارد‪ .‬معتقدیم که نقض صورت گرفته اســت‪ .‬باید نشست‬ ‫شورای امنیت برگزار شود و شورای امنیت تصمیمی بگیرد‪.‬‬ ‫نیازی نیســت که دیگر اعضای کمیســیون در این مساله‬ ‫سیاست‬ ‫یکدیگر است‪ .‬بر این اســاس هر دو سند همسانی حقوقی‬ ‫و ضمانت اجرایی یکسانی داشــته و نقض برجام به معنای‬ ‫نقــض قطعنامه و نقــض قطعنامه مترادف بــا نقض برجام‬ ‫است‪.‬‬ ‫نــگاه دوم‪ ،‬معتقد به همپوشــانی حقوقی ایــن دو با‬ ‫یکدیگر است‪ .‬میان همسانی و همپوشانی به لحاظ حقوقی‬ ‫و معنایی اختالف وجود دارد‪ .‬در همپوشانی تاثیر و تاثر متن‬ ‫برجام و متن قطعنامه ‪ 2231‬از یکدیگر پذیرفته می شود اما‬ ‫این دو مترادف با یک سند سنجیده نمی شود‪.‬بر این اساس‬ ‫نقض برجام بــه معنای نقض قطعنامه تلقی می شــود‪ ،‬زیرا‬ ‫برجام پایه و اساس صدور قطعنامه است اما نقض قطعنامه‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪33‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫که پنج عضو از هشــت عضــو ان یعنی امریــکا‪ ،‬اتحادیه‬ ‫اروپا‪ ،‬فرانسه‪ ،‬المان و انگلیس کشورهای غربی محسوب‬ ‫می شــوند به صورت بالقوه می توانند زمینــه را برای نقض‬ ‫توافق مهیا ســازند‪ .‬این مکانیزم‪ ،‬اگرچه نسبت به مکانیزم‬ ‫بازگشت فوری و خودکار تحریم ها بهتر است اما قدرت بالقوه‬ ‫بر هم زدن توافق نهایی بر اســاس شکل گیری یک معامله‬ ‫سیاسی میان اعضای غربی ‪ 5+1‬را از بین نمی برد‪ .‬ضمن‬ ‫انکه در جریان تصویــب قطعنامه های قبلی نیز دو کشــور‬ ‫روسیه و چین چندان قابل اعتماد جلوه نکرده اند!‬ ‫اما فارغ از صورت ماجرا‪ ،‬به لحاظ ماهوی و محتوایی‪،‬‬ ‫بر هم زدن توافق نهایی هزینه ســنگینی برای طرف مقابل‬ ‫به دنبال خواهد داشــت‪ .‬به عنــوان مثال لغــو تحریم ها از‬ ‫سوی کشــورهای غربی و حضور شــرکت های اروپایی در‬ ‫ایران‪ ،‬ریســک تروئیکای اروپایی بــرای همراهی با بازی‬ ‫بر هم زننده احتمالی واشنگتن را به شــدت باال خواهد برد‪.‬‬ ‫در جریــان مذاکرات هســته ای ایران و اعضــای ‪ 5+1‬در‬ ‫وین‪ ،‬بارها کارشناسان و تحلیلگران وابسته به هر دو حزب‬ ‫دموکرات و جمهوریخواه امریکا اذعان کردند که پس از لغو‬ ‫تحریم ها‪ ،‬در عمل امکان وضع دوباره انها به شدت دشوار‬ ‫و پیچیده خواهد بود و دولت بعدی امریکا‪ ،‬حتی اگر دولتی‬ ‫جمهوریخواه یا نومحافظه کار باشــد‪ ،‬عمــا امکان چنین‬ ‫مانور خطرناک و پرهزینه ای را نخواهد داشت‪.‬‬ ‫با این حال در مواجهه با مکانیسم ماشه‪ ،‬نباید دل به‬ ‫احتماالت سیاســی خوش کرد‪ ،‬حتی اگــر این احتماالت‬ ‫بسیار باال باشــد‪ .‬در اینجا جمهوری اسالمی ایران باید هر‬ ‫لحظه اماده نقض عهد طرف مقابل و بر هم خوردن توافق‬ ‫نهایی به واســطه زیاده خواهی و عهد شکنی طرف مقابل‬ ‫باشــد‪ .‬این امادگی‪ ،‬باید خود را در قدرت برگشــت پذیری‬ ‫فوری ما به وضعیت قبلی نشــان دهد‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬باید‬ ‫در برابر اسلحه ای که به سوی ما نشــانه رفته است‪ ،‬ما نیز‬ ‫ماشــه «بازگشــت به وضعیت قبلی» و «قطــع همکاری با‬ ‫اژانس» را در مقابل اعضای ‪ 5+1‬همچنان اماده چکاندن‬ ‫داشته باشیم‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪34‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫یافته ها و داده های ایران در مذاکرات هسته ای‬ ‫همان گونه که وزیر امور خارجه کشورمان نیز اذعان‬ ‫کرده است‪ ،‬برجام کامال به سود ما نیست و در ان یافته ها و‬ ‫داده هایی وجود دارد‪.‬از این رو نباید برجام را مطلقا کامل و‬ ‫بدون نقص یا مطلقا ناقص دانست‪ .‬با این حال یافته های‬ ‫قابل توجهی در متن برجام به ســود منافع کشورمان وجود‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫ادامه تحقیق و توســعه‪ ،‬روی تمامی سانتریفیوژهای‬ ‫کلیدی و پیشرفته ایران (از جمله ‪ IR-۴،IR-۵، IR-۶‬و (‪،IR-۸‬‬ ‫ادامه فعالیت اب ســنگین اراک‪ ،‬ورود ایــران به بازارهای‬ ‫جهانی هســته ای مخصوصا در قبال فروش اورانیوم غنی‬ ‫شده و اب سنگین‪ ،‬بی اثر شــدن تحریم ها و محدودیت ها‬ ‫علیــه صــادرات و واردات مواد هســته ای‪ ،‬لغــو یکجای‬ ‫تحریم های اقتصادی و مالــی در حوزه های بانکی‪ ،‬مالی‪،‬‬ ‫نفتی‪ ،‬گازی‪ ،‬پتروشیمی‪ ،‬تجاری‪ ،‬بیمه‪ ،‬حمل و نقل وضع‬ ‫شــده توســط اتحادیه اروپایی و امریکا (که به بهانه برنامه‬ ‫هسته ای ایران وضع شده است) در ابتدای اجرای توافق‪،‬‬ ‫لغو ممنوعیــت مطلق فعالیت موشــکی کشــورها در حوزه‬ ‫موشک های بالســتیک‪ ،‬لغو تحریم های تسلیحاتی ایران‬ ‫و جایگزینی ان با برخی محدودیت ها‪ ،‬لغو ممنوعیت خرید‬ ‫اقالم حساس با کاربرد دو منظوره‪ ،‬لغو کامل تحریم تحصیل‬ ‫دانشجویان ایرانی در رشته های مرتبط با انرژی هسته ای‪،‬‬ ‫مرتفع شــدن ممنوعیــت خریــد هواپیمای مســافربری‪،‬‬ ‫ازادسازی ده ها میلیارد دالر از درامدهای مسدود شده ایران‬ ‫در خارج از کشــور‪ ،‬خروج بانک مرکزی جمهوری اسالمی‬ ‫ایران‪ ،‬کشــتیرانی جمهوری اســامی‪ ،‬شــرکت ملی نفت‬ ‫ایران‪ ،‬شرکت ملی نفت کش و شرکت های تابعه‪ ،‬ایران ایر و‬ ‫بسیاری از دیگر نهادها‪ ،‬بانک ها و موسسات کشورمان (در‬ ‫مجموع حدود ‪ ۸۰۰‬شــخص حقیقی و حقوقی)‪ ،‬دسترسی‬ ‫بیشتر ایران به حوزه های تجاری‪ ،‬فناوری‪ ،‬مالی و انرژی‪،‬‬ ‫رفع ممنوعیت یا محدودیت همکاری های اقتصادی با ایران‬ ‫در تمامی عرصه ها از جمله سرمایه گذاری در صنایع نفت و‬ ‫گاز و پتروشیمی تعهدات غرب را تشکیل می دهد‪.‬‬ ‫در قبال ایــن موارد‪ ،‬طــرف ایرانــی نیــز تکالیفی را‬ ‫در خصــوص محدود کــردن فعالیت های هســته ای خود‬ ‫پذیرفته اســت‪ .‬بر این اســاس ایران ضمن محدود کردن‬ ‫فعالیت هسته ای خود به حدود ‪ ۶۱۰۰‬سانتریفیوژ (مجموع‬ ‫سانتریفیوژهای مستقر در اراک و فردو)‪ ،‬پروتکل الحاقی‬ ‫را داوطلبانه اجرا کرده و متناســب با ایفای تعهدات طرف‬ ‫مقابــل‪ ،‬در مراحل بعــدی ان را برای تصویــب به مجلس‬ ‫شورای اسالمی تسلیم خواهد کرد‪ .‬بر همین اساس‪ ،‬ایران‬ ‫اجرای کد اصالحی ‪ ۳/۱‬را از سر گرفته و در راستای اجرای‬ ‫مفاد پروتکل الحاقی‪ ،‬به اژانس اجازه نظارت بر مراکز تغلیظ‬ ‫اورانیوم به مدت ‪ ۲۵‬سال و نظارت بر تولید لوله روتور و بیلوز‬ ‫سانتریفیوژهای خود را برای ‪ ۲۰‬سال خواهد داد‪.‬‬ ‫همچنیــن ایران مطابق بــا قوانین خــود و وفق مفاد‬ ‫موافقتنامه جامع پادمان‪ ،‬تســهیالت بیشــتری برای کار‬ ‫اژانس قائل شــده و به اژانس اجــازه خواهــد داد از برخی‬ ‫فن اوری های جدید راســتی ازمایی که به صورت متعارف‬ ‫در سایر کشــورها نیز مورد بهره برداری و صحه گذاری قرار‬ ‫گرفته‪ ،‬به طور مشخص دســتگاه اندازه گیری میزان غنا و‬ ‫پلمب های الکترونیکی استفاده کند‪.‬‬ ‫بر اســاس همین توافق‪ ،‬ایران در چارچوب پروتکل‬ ‫الحاقی اجازه رسیدگی اژانس به اطالعات مربوط به انجام‬ ‫فعالیت های هسته ای در مراکز اعالم نشده را خواهد داد‪.‬‬ ‫هر گونه اختالف نظر احتمالــی بین ایران و اژانس در زمینه‬ ‫نحوه رســیدگی شامل دسترســی مدیریت شــده به مراکز‬ ‫مظنون به فعالیت های اعالم نشده هســته ای در یک بازه‬ ‫زمانی منطقی از طریق کمیسیون مشترک متشکل از ایران‬ ‫و اعضای ‪ 5+1‬حل و فصل خواهد شــد‪ .‬با ایــن حال نه به‬ ‫اژانس و نه به هیچ فرد و نهاد دیگری اجازه اقدامات خارج از‬ ‫رویه های معمول‪ ،‬قوانین و مقررات پروتکل های بین المللی‬ ‫و بازرسی از مراکز نظامی ایران داده نخواهد شد‪ .‬همچنین‬ ‫نه به اژانس و نه به هیچ فرد و نهاد دیگری اجازه دسترســی‬ ‫به مراکز یا سیستم های موشکی ایران داده نخواهد شد‪.‬‬ ‫در نهایت اینکه هرگونه بازی احساســی سلبی مطلق‬ ‫یا ایجابی کامل ما در قبال برجام پاشنه اشیل دستاوردهای‬ ‫هسته ای ما در مذاکرات محســوب می شود‪ .‬در این میان‬ ‫اصلی ترین تمرکز ما روی برجام است‪ ،‬ضمن اینکه قطعنامه‬ ‫شــورای امنیت کماکان نماد نگاه سیاسی و وقیحانه غرب‬ ‫نسبت به فعالیت های هسته ای ایران است‪ .‬به عبارت بهتر‪،‬‬ ‫باید نســبت میان برجام و قطعنامه ‪ 2231‬و نقاط اشــتراک‬ ‫و افتراق انهــا را به طور دقیق دریافت و اجــازه از بین بردن‬ ‫مرزبندی میان این دو (خصوصــا در قبال موارد توصیه ای‬ ‫قطعنامــه جدید) را بــه اعضــای ‪ 5+1‬و در راس ان امریکا‬ ‫ندهیم‪ .‬فراموش نکنیم که طرف امریکایی استعداد بالقوه‬ ‫و حتی بالفعل زیادی در تعمیم مــوارد توصیه ای قطعنامه‬ ‫جدید شــورای امنیت به متن برجــام دارد و از این نظر باید‬ ‫مراقب بازی موذیانه حریف غیر قابل اعتماد خود باشــیم‪.‬‬ ‫سوء برداشت عامدانه حقوقی نسبت به توافق های اعالمی‪،‬‬ ‫اقدام دیگری است که واشنگتن قبال صورت داده و در قبال‬ ‫جمع بندی مشــترک اخیر صورت گرفته نیز صورت خواهد‬ ‫داد‪ .‬همچنیــن الزم خواهد بــود که حدود و ثغــور فعالیت‬ ‫کمیسیون نظارتی مشترک بر مفاد توافق نهایی (مخصوصا‬ ‫طی دو ماهه اخیر) باید به طور کامل‪ ،‬جزئی و مورد به مورد‬ ‫تبیین شود‪ .‬کلی گویی در خصوص فعالیت این کمیسیون‬ ‫مشترک‪ ،‬می تواند منجر به سوءاستفاده طرف مقابل و ایجاد‬ ‫تغییراتی بازدارنده در مکانیزم نظارتی توافق نهایی شود‪.‬‬ ‫واشنگتنبازنده‬ ‫بزرگ به هم خوردن‬ ‫توافق و بازگشت‬ ‫تحریم هاخواهدبود‬ ‫گفت وگوی مثلث با‬ ‫دکترمحمد حسندریایی‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪2‬‬ ‫متعاقب جمع بنــدی نهایی مذاکرات هســته ای‬ ‫ایران و اعضای ‪ 5+1‬در وین و تصویب قطعنامه ‪2231‬‬ ‫در مجمــع عمومی ســازمان ملل متحد‪ ،‬شــاهد طرح‬ ‫موضوعات و مباحثی در حوزه بازگشت فوری تحریم ها‬ ‫و حدود و ثغور بازرســی های اژانس بین المللی انرژی‬ ‫اتمی از تاسیسات مختلف کشورمان هستیم‪ .‬همچنین‬ ‫شانتاژ سیاســی اخیر وندی شــرمن معاون وزیر امور‬ ‫خارجه ایاالت متحده امریکا در خصوص افزایش طول‬ ‫مدت عادی سازی پرونده هسته ای ایران از ‪ 10‬سال به‬ ‫‪ 15‬سال‪ ،‬ســواالت و ابهاماتی را در اذهان ایجاد کرده‬ ‫است‪ .‬همین موارد بهانه ای شد تا با دکتر محمد حسن‬ ‫دریایی‪ ،‬پژوهشــگر ارشــد موضوعات خلع ســاح و‬ ‫امنیت بین الملــل گفت وگویی داشــته باشــیم‪ .‬دکتر‬ ‫دریایی طی ‪ 24‬ســال اخیر مطالعــات و پژوهش های‬ ‫هدفمندی را در حوزه خلع سالح و بازرسی های مترتب‬ ‫بر ان داشــته و تاکنــون از وی بیش از ده هــا کتاب و‬ ‫مقاله پژوهشی معتبر در این حوزه و در نشریات معتبر‬ ‫بین المللی و داخلی به چاپ رســیده اســت‪ .‬ایشان از‬ ‫صاحب نظران معروف بین المللی در زمینه موضوعات‬ ‫مرتبط با راستی ازمایی در زمینه رژیم عدم اشاعه است‬ ‫که تاکنون در بســیاری از جلسات بین المللی به عنوان‬ ‫پانلیست حضور داشته و نقش مهمی در ادبیات سازی‬ ‫و توســعه مفاهیم مطلوب کشــورهای در حال توسعه‬ ‫در محافل بین المللی داشته اســت‪ .‬باتوجه به اهمیت‬ ‫موضوعات مطــرح در اخبار امروز کشــورمان و ارتباط‬ ‫این موضوعات به تخصص دکتر دریایی‪ ،‬توجه شــما‬ ‫خوانندگان محترم را به گفت وگــوی هفته نامه مثلث با‬ ‫ایشان جلب می کنیم‪.‬‬ ‫مذاکرات هسته ای ایران و اعضای ‪ 5+1‬طی حدود‬ ‫دو سال اخیر در سه ســطح کارشناسی‪ ،‬معاونین‬ ‫وزرا و وزرای امور خارجه میان طرفین برگزار شده‬ ‫اســت‪ .‬تاثیرگذاری و تاثیرپذیری هر یک از این‬ ‫سطوح بر یکدیگر را چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫همان گونه که اشــاره کردید مذاکرات هسته ای‬ ‫ایران و اعضای ‪ 5+1‬در ‪ 3‬ســطح کارشناسی‪ ،‬معاونین وزرا‬ ‫و وزرای امــور خارجه تعریــف گردیده و پیش رفته اســت‪.‬‬ ‫به عبارت بهتــر‪ ،‬مذاکرات ‪ 23‬ماهه اخیــر تلفیقی از این ‪3‬‬ ‫مدالیته بوده اســت‪« .‬ایده ها» و «راهکارهــا» در مرحله‬ ‫مذاکرات کارشناســی پــرورش یافته و روی انهــا تمرکزی‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫در ایــن قطعنامــه‪ ،‬اســتفاده از الفــاظ‬ ‫دســتوری اجباری به حداقل خود رسیده‬ ‫است‪ .‬این در حالی است که در قطعنامه‬ ‫‪ 1929‬اساسا با لحن دستوری قطعنامه و‬ ‫اجبارها و باید و نبایدها رو به رو هستیم‪.‬‬ ‫عبــارت فصــل هفتــم بــه رصاحــت در‬ ‫قطعنامه ‪ 1929‬هست که در این قطعنامه‬ ‫از ان خربی نیست‬ ‫سیاست‬ ‫همه جانبه صــورت می گرفت‪ .‬پــس از پــرورش ایده ها و‬ ‫راهکارها‪ ،‬روی متن تمرکز صورت می گرفت و روی ان میان‬ ‫کارشناسان توافق صورت می گرفت‪ .‬با این حال در برخی‬ ‫موارد‪ ،‬توافقی در ســطح کارشناســی میان طرفین صورت‬ ‫نمی گرفت و کار به تصمیم سیاســی کشــیده می شــد‪ .‬در‬ ‫اینجا مذاکرات وارد سطوح دیگر یعنی سطوح معاونین وزرا‬ ‫و متعاقبا وزرای امور خارجه شــده و تصمیم گیری سیاسی‬ ‫طرف های مذاکره کننده اهمیت ویژه ای می یافت‪.‬‬ ‫طــی ‪ 23‬مــاه اخیــر شــاهد فعالیتــی طاقت فرســا‬ ‫از ســوی تیم مذاکره کننده هســته ای‪ ،‬در هر ســه ســطح‬ ‫مذکور بوده ایم‪ .‬در ســطح کارشناســی و فنی شاهد حضور‬ ‫کارشناســانی مجرب از وزارت امورخارجه و سازمان انرژی‬ ‫اتمی بودیم که از بعد فنی مســائل و اختالفــات موجود را‬ ‫مورد فحص و بررسی قرار می دادند‪ .‬در سطح مذاکراتی نیز‬ ‫کارشناســان خبره ای از وزارت امور خارجه حضور داشتند‪.‬‬ ‫در ســطح حقوقی نیز کارشناسان مســلط بر علم حقوق در‬ ‫مذاکرات حضور داشتند و برای به نتیجه رسیدن مذاکرات‬ ‫و تحقق اهداف ایران زحمت کشــیدند‪ .‬عالوه بر افرادی‬ ‫که در تیم مذاکره بودند افراد گمنــام و زحمتکش فراوانی‬ ‫هم بودند کــه به عنــوان الیه پشــتیبان به ارائــه خدمات‬ ‫کارشناسی و مشــورتی مشــغول بوده اند‪ .‬به عبارت بهتر‪،‬‬ ‫در هر ســه بعد فنی‪ ،‬مذاکراتی و حقوقی ما شــاهد حضور‬ ‫کارشناســان زحمتکشــی در تیم مذاکره کننــده بوده ایم‪.‬‬ ‫جناب اقایان دکتر ظریــف و دکتر صالحــی به عنوان وزیر‬ ‫امور خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی‪ ،‬اقایان عراقچی‬ ‫و تخت روانچــی به عنــوان معاونیــن وزیر امــور خارجه و‬ ‫دیپلمات ها و کارشناســان دیگری که در مذاکرات حضور‬ ‫داشتند جملگی طی دو ســال اخیر زحمات زیادی را برای‬ ‫رسیدن به نقطه فعلی متحمل شــدند که قابل تقدیر است‪.‬‬ ‫این زحمات در سایه مقاومت هسته ای ملت ایران و به طور‬ ‫خاص‪ ،‬هدایت های مدبرانه و هوشمندانه مقام معظم رهبری‬ ‫صورت گرفته است‪.‬‬ ‫مدالیته حاکم بر مذاکرات هسته ای اخیر در وین‬ ‫را چگونه تحلیل و ارزیابی می کنید؟ ایا به نظر شما‬ ‫متعاقب جمع بنــدی مذاکرات وین مــا به حقوق‬ ‫حقه خود در خصوص استفاده از انرژی صلح امیز‬ ‫هسته ای دست پیدا کرده ایم؟‬ ‫در پاسخ به سوال شــما باید به نکاتی اشاره کنم‪.‬‬ ‫یکی از اصلی ترین ویژگی های مذاکرات هســته ای ایران‬ ‫و اعضای ‪ 5+1‬عدم اطمینان به طرف مقابل است‪ .‬از این‬ ‫رو سعی شده است تا متون حقوقی و اســناد مترتب بر این‬ ‫توافق با نهایت وســواس ممکن تهیه شــود تا مفری برای‬ ‫طرف مقابل جهت گذار از موارد توافقی ایجاد نشــود‪ .‬در‬ ‫این مذاکرات‪ ،‬ما به دنبال استمرار برنامه صلح امیز هسته ای‬ ‫خود بوده ایم‪ .‬غربی ها نیز به قول خــود در صدد جلوگیری‬ ‫از دستیابی ایران به ســاح هســته ای بوده اند‪ .‬انچه انها‬ ‫می خواستند تحصیل حاصل بوده است چون ما بارها اعالم‬ ‫کردیم بر اساس فتوای مقام معظم رهبری به دنبال دستیابی‬ ‫به بمب هســته ای نیســتیم‪ .‬با این حال میدان مذاکرات‬ ‫هسته ای ایران و اعضای ‪ 5+1‬نقطه تالقی این دو هدف با‬ ‫یکدیگر بود‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬ما در صدد بودیم ضمن استفاده‬ ‫از انرژی صلح امیز هســته ای‪ ،‬تحریم های ظالمانه ای که‬ ‫علیه ما وضع شده بود نیز از بین برود‪ .‬ما در پایان مذاکرات‬ ‫به هدف خود دســت پیــدا کردیم‪ ،‬یعنی هــم تحریم های‬ ‫ظالمانه برداشــته شــده و هم بــه فعالیت های هســته ای‬ ‫صلح امیز خود ادامــه خواهیم داد‪ .‬البته بدیهی اســت که‬ ‫در این خصــوص برخــی محدودیت ها در ســطح و میزان‬ ‫غنی سازی را پذیرفتیم‪ ،‬عالوه بر ان نظارت و شفاف سازی‬ ‫بیشــتری را نیز در فعالیت های هسته ای خود پذیرفته ایم‪.‬‬ ‫با این حال ما به چیزی که در مذاکرات به دنبال ان بوده ایم‬ ‫رسیده ایم‪ .‬بارها عنوان شده است که مذاکرات دیپلماتیک‬ ‫یک بده بستان بوده و موضوع مهم‪ ،‬دستیابی به حقوق حقه‬ ‫ما‪ ،‬در عین برداشتن تحریم های ظالمانه بوده است‪ .‬هدفی‬ ‫که ما به ان دست پیدا کرده ایم‪.‬‬ ‫نکته قابل توجه اینکه بر اســاس قوانین ملی امریکا‬ ‫‪35‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫سیاست‬ ‫‪36‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫(قانون ‪ ،)123‬کشــورهایی که قصد همکاری هسته ای با‬ ‫این کشور را دارند نباید دســت به غنی سازی اورانیوم بزنند‪.‬‬ ‫امریکا این شرط را به نزدیکترین متحدان خود در منطقه هم‬ ‫تحمیل کرده است و تنها زمانی قرارداد همکاری هسته ای‬ ‫با این کشــورها را امضا کرد که از غنی ســازی چشم پوشی‬ ‫کردند‪ .‬در چنین شرایطی جمهوری اسالمی ایران توانست‬ ‫رسما تایید اجرای غنی سازی خود را از اعضای ‪ 5+1‬دریافت‬ ‫کند‪ .‬در اینجا باید دقت شود که میان «حق غنی سازی» و‬ ‫«اجرای غنی سازی» باید تفکیک قائل شد‪ .‬حق غنی سازی‬ ‫حق ذاتی ما طبق معاهده عدم اشــاعه اســت اما در حوزه‬ ‫اجرایی‪ ،‬اعضای ‪ 5+1‬کــه تاکنون حاضر بــه پذیرش بعد‬ ‫اجرایی این حق ذاتــی نبودند‪ ،‬در نهایــت ناچار به پذیرش‬ ‫رســمی این مســاله در قالب متن برجام و قطعنامه شورای‬ ‫امنیت شدند‪ .‬این خود دســتاورد بزرگی است که باید ان را‬ ‫پاس داشت‪.‬‬ ‫همان گونه که در جریان هستید‪ ،‬به لحاظ حقوقی‬ ‫و مصداقــی میــان «تحریــم شــدن» و «بلوکه‬ ‫شــدن» تفاوتی جدی وجود دارد‪ .‬در تحریم‪ ،‬ما‬ ‫شاهد هســتیم که یک کشــور یا مجموعه ای از‬ ‫کشــورها محدودیت هایی را علیه کشوری دیگر‬ ‫وضع می کننــد اما در بلوکه کردن‪ ،‬نه تنها کشــور‬ ‫وضع کننده تحریم اقــدام به تحریم طرف مقابل‬ ‫می کند‪ ،‬بلکه مانع از داد و ســتد دیگر کشورها با‬ ‫ان می شــود‪ .‬این دقیقا اقدامی بود که امریکا در‬ ‫قبال ایران و در جریان مذاکرات هسته ای صورت‬ ‫داد‪ .‬ایا این موضوع برداشته شــدن تحریم ها را‬ ‫سخت تر نمی کرد؟‬ ‫در این خصوص من به کلید واژه ای به نام «ساختار‬ ‫تحریم ها» اشــاره می کنم‪ .‬جمعی از صاحبنظران مسائل‬ ‫اقتصادی و سیاست خارجی در غرب‪ ،‬جهت تحت فشار قرار‬ ‫دادن و انزوای ایران به جای اعمال تحریم های یکجانبه‪،‬‬ ‫دست به ایجاد ساختار و هندسه تحریم ها علیه ایران زدند‪.‬‬ ‫به عبارت بهتر‪ ،‬در حوزه تحریم ها ما با ساختاری هدفمند از‬ ‫تحریم ها علیه ایران مواجه بودیــم نه تحریم های موردی‬ ‫و محــدود‪ .‬ســاختاری درهم تنیــده که الیه هــای متعدد‬ ‫اقتصــادی‪ ،‬تجاری‪ ،‬حقوقــی و روانی را به دنبال داشــت‪.‬‬ ‫همین مساله ایجاب می کرد تا ضریب ظرافت و دقت ما را در‬ ‫مواجهه با این موضوع افزایش دهد‪ .‬نکته قابل تامل اینکه‬ ‫امریکا در ابتدا قصد از بین بردن این ســاختار را نداشــت‪.‬‬ ‫واشنگتن و برخی از اعضای ‪ 5+1‬نسبت به ساختار تحریم ها‬ ‫وابستگی عاطفی و روانی خاصی داشتند به این معنا که عبور‬ ‫از این مرحله و از بین رفتن یا حتی دگردیسی در این ساختار‬ ‫برای انها سخت و دشوار بود! با این حال در نهایت اعضای‬ ‫‪ 5+1‬چاره ای جز در هم شکســتن این هندســه و ســاختار‬ ‫پیچیده نداشتند‪.‬‬ ‫در اذرمــاه ســال گذشــته‪ ،‬زبگنیو برژینســکی‪،‬‬ ‫مشــاور امنیــت ملی اســبق امریکا در ســخنانی‬ ‫معنادار از ادعای ســاخت بمب هسته ای توسط‬ ‫ایران که توســط غرب مطرح می شد‪ ،‬به عنوان‬ ‫یک حقه بازی هســته ای یاد کرد و به کاخ ســفید‬ ‫و متحدانش در خصوص تقابل با ایران هشــدار‬ ‫داد‪ .‬به نظر شــما نظریه پردازان غربی چگونه به‬ ‫این نقطه‪ ،‬یعنی لزوم شناســایی ایران قدرتمند‬ ‫رسیدند؟‬ ‫غــرب در قبــال پرونــده هســته ای ایــران دچار‬ ‫سوءمحاســبات زیادی شد و اشــتباهات زیادی را مرتکب‬ ‫شــدند‪ .‬انها یک بحران ســاختگی را با همه ابزارهای خود‬ ‫ایجاد کردند و تصورشــان این بود که با جاروجنجال حول‬ ‫این بحران می تواننــد روی رفتار ملت ایــران اثر بگذارند‪.‬‬ ‫رژیم صهیونیستی از هر ابزاری استفاده کرد که به این بحران‬ ‫ساختگی بعد امنیتی دهد اما نهایتا تیزهوشی و هدایت های‬ ‫مدبرانه مقام معظم رهبــری و مقاومت ملت ایران همه این‬ ‫موارد را نقش بر اب کرد‪ .‬اساسا غرب هم در حوزه پیش بینی‬ ‫رفتار ایران و هم در حوزه محاســبه رفتار و مقاومت ملت ما‬ ‫دچار خطا شد‪ .‬این موضوع نشان داد که غرب در اغاز وضع‬ ‫ساختار تحریم ها‪ ،‬شــناختی از رفتار ایران نداشته و همین‬ ‫مساله منجر به اســتیصال نهایی امریکا و دیگر کشورها در‬ ‫وضع تحریم ها علیه کشورمان شد‪ .‬اخیرا مقامات امریکایی‬ ‫با محاســبات رئالیســتی و واقع گرایانه خود بــه این نتیجه‬ ‫رسیدند که حفظ ساختار تحریم ها علیه ایران و همراه نگاه‬ ‫داشتن سایر کشورها در بلوکه کردن ایران‪ ،‬واقعا برای انها‬ ‫هزینه بر خواهد بود ضمن اینکه تاثیری نیز در جلوگیری از‬ ‫فعالیت های هسته ای کشورمان نخواهد داشت‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر‪ ،‬مقاومت جوانمردانه ملت ایران در مقابل تحریم ها‬ ‫موضوعی بود که امریکایی ها قدرت محاسبه ان را نداشته‬ ‫اما در عمل متوجه ان شــدند‪ .‬خصلت ظلم ســتیزی و عدم‬ ‫تسلیم پذیری در برابر فشارهای ظالمانه‪ ،‬در فرهنگ شیعه‬ ‫جایگاه واالیی دارد‪ .‬این موضوعی بود که طرف امریکایی‬ ‫تصور و محاســبه ان را نکــرده بود‪ .‬غرب تصــور کرد که با‬ ‫اعمال فشــارهای اقتصادی می تواند ملت ایران را به زانو‬ ‫در اورد اما در عمل شاهد بومی شدن اقتصاد و رشد اقتصاد‬ ‫مقاومتــی در ایــران گردیــد‪ .‬در چنین وضعیتــی‪ ،‬امریکا‬ ‫چاره ای جز تغییر رهیافت و رفتار خود در قبال ایران نداشت‪.‬‬ ‫وقوع بحران های منطقــه ای و بین المللــی از جمله‬ ‫انچه در خاورمیانه و حتی در اوکراین شاهد ان بودیم‪ ،‬رکود‬ ‫اقتصاد جهانی‪ ،‬بحران های مالی در اروپا و‪ ...‬نیز مزید بر‬ ‫علت شــد تا قدرت مانور غرب در حفــظ روش قبلی خود در‬ ‫تقابل با ایران از بین برود‪.‬‬ ‫ســرانجام شــورای امنیت ســازمان ملــل متحد‬ ‫متعاقب جمع بنــدی نهایی مذاکرات هســته ای‬ ‫ایران و اعضای ‪ 5+1‬تشکیل جلســه داد و با رای‬ ‫موافق و استقبال همه اعضای دائمی و غیر دائمی‬ ‫ خود قطعنامه ‪ 2231‬را تصویب کرد‪ .‬اگر بخواهیم‬ ‫نگاهی کلی به قطعنامه‪ 2231‬بیندازیم‪ ،‬مهم ترین‬ ‫دستاورد این قطعنامه را چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫مهم ترین دستاورد این قطعنامه‪ ،‬خروج ایران از ذیل‬ ‫بند هفتم منشــور ملل متحد ان هم با اســتناد به مذاکره و‬ ‫دیپلماسی بوده است‪ .‬این موضوع در تاریخ روابط بین الملل‬ ‫ بی سابقه است‪ .‬کسی که با ساز و کار حقوقی شورای امنیت‬ ‫و قطعنامه هــای ان اشناســت‪ ،‬اهمیــت قطعنامه ‪ 2231‬و‬ ‫ارزش ان را درک می کند‪ .‬از ســوی دیگــر‪ ،‬لحن قطعنامه‬ ‫بر خالف قطعنامه ‪ 1929‬درصدد ترســیم برنامه هســته ای‬ ‫ایران به عنوان یک موضــوع تهدید کننده صلــح و امنیت‬ ‫بین المللــی نیســت‪ .‬در این قطعنامــه‪ ،‬اســتفاده از الفاظ‬ ‫دستوری اجباری به حداقل خود رسیده است‪ .‬این در حالی‬ ‫است که در قطعنامه ‪ 1929‬اساسا با لحن دستوری قطعنامه‬ ‫و اجبارها و باید و نبایدها رو به رو هستیم‪ .‬عبارت فصل هفتم‬ ‫به صراحت در قطعنامه ‪ 1929‬هست که در این قطعنامه از‬ ‫ان خبری نیست‪.‬‬ ‫لطفا در خصوص مقایسه قطعنامه ‪ 1929‬و ‪2231‬‬ ‫و کلیت و موارد حســاس مندرج در انها بیشــتر‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫مهم ترین دستاورد این قطعنامه‪ ،‬خروج‬ ‫ایران از ذیل بند هفتم منشور ملل متحد‬ ‫ان هم با استناد به مذاکره و دیپلماسی‬ ‫بوده است‬ ‫سیاست‬ ‫توضیح دهیــد‪ .‬ایا غیــر از لحــن قطعنامه ها‪ ،‬در‬ ‫مفاد این دو خصوصا در مواردی مانند موضوعات‬ ‫موشکی و تســلیحاتی مرزبندی و تفاوتی وجود‬ ‫دارد؟‬ ‫در اینجا الزم اســت متن دو قطعنامه را به صورت‬ ‫دقیق با یکدیگر مقایســه کنیم تا نســبت به تفاوت این دو‬ ‫اگاه شــویم‪ .‬در قطعنامه ‪ 1929‬صراحتا بــه فصل ‪ 7‬و ماده‬ ‫‪ 41‬اشــاره شــده و این قطعنامه در ذیل ان تهیــه و تنظیم‬ ‫شــده اســت‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬کل قطعنامه ‪ 1929‬در ذیل‬ ‫فصل هفتم تنظیم شده است‪.‬در بند مربوط به فعالیت های‬ ‫موشــکی ایران نیز امده اســت‪« :‬ایــران به هیــچ عنوان‬ ‫حق هیچ گونــه فعالیتی را در حوزه مربوط به موشــک های‬ ‫بالستیک ندارد‪».‬‬ ‫با این حال قطعنامه ‪ 2231‬اساسا در ذیل فصل هفتم‬ ‫که یک کشــور را تهدیدی علیه صلح و امنیــت بین الملل‬ ‫معرفــی می کند‪،‬تنظیم نشــده اســت‪ .‬در قطعنامه ‪2231‬‬ ‫اشاره ای به بند هفتم نشده اســت‪ .‬در این قطعنامه فعالیت‬ ‫صلح امیز هسته ای ایران به رسمیت شــناخته شده است‪.‬‬ ‫مهم تر اینکه موضوع توان موشکی ایران نه در اصل متن‪،‬‬ ‫بلکه در بخــش ضمایم اورده شــده اســت‪ .‬همچنین‪ ،‬در‬ ‫بخش محدودیت های موشکی به موشک های بالستیکی‬ ‫اشــاره شــده اســت که صرفا بــرای حمــل کالهک های‬ ‫هسته ای ساخته شده است‪ .‬در اینجا از مولفه ها و کلمات‬ ‫هشدار دهنده مانند ‪ SHALL‬استفاده نشــده است‪ .‬عبارت‬ ‫به کارگرفته در فرهنگ سیاســی کامــا معنای خاص خود‬ ‫را دارد و عبارت درخواست ذکر شــده است‪ .‬بنابر این کامال‬ ‫تغییر رهیافت دو قطعنامه قابل درک اســت‪ .‬از طرف دیگر‬ ‫باید توجه داشت که در خود برجام به صراحت ذکر شده که‬ ‫ماهیت تعهــدات قطعنامه ای که در شــورای امنیت صادر‬ ‫خواهد شد متفاوت از برجام است و این قطعنامه بخشی از‬ ‫برجام نیســت‪ .‬بنابراین نقض قطعنامه نقض برجام نیست‬ ‫و همانطور کــه می دانید در برجام مطلبی در مورد موشــک‬ ‫ذکر نشده است‪.‬‬ ‫یکی از مــواردی که ایــن روزها مــورد مداقه و در‬ ‫مواردی مناقشــه قــرار گرفته موضوع بازگشــت‬ ‫فوری تحریم ها یا همان ‪ SNAP BACK‬اســت‪ .‬به‬ ‫نظر می رسد بر اســاس مکانیزم ماشه‪ ،‬بازگشت‬ ‫فوری تحریم هــا در صــورت دبه کــردن یکی از‬ ‫طرف های مذاکره امکان پذیر باشد‪ .‬نظر شما در‬ ‫این خصوص چیست؟‬ ‫اجازه دهید قبــل از ورود به این بحــث‪ ،‬از منظر و‬ ‫زاویه دید دانشــگاهی و تئوریک به ایــن موضوع بپردازم‪.‬‬ ‫در تئوری هــای حقوقــی و راهبــردی مربوط بــه تصویب‬ ‫قطعنامه های شورای امنیت‪ ،‬مواردی مانند بازگشت فوری‬ ‫به وضعیت قبلی در قالب و ذیل گزاره ای به نام «پیش بینی‬ ‫برای بقا» مورد تفســیر قرار می گیرد‪ .‬همان گونه که اشاره‬ ‫کردم‪ ،‬اگــر بخواهیم کلید واژه «اعتمادســازی» را مبنای‬ ‫قضاوت خود در خصوص مذاکرات قرار دهیم‪ ،‬هر دو طرف‬ ‫نسبت به یکدیگر بی اعتماد هستند‪.‬‬ ‫اما در عمل بازگشت فوری تحریم ها امری غیر واقعی و‬ ‫ی که در این خصوص طراحی‬ ‫بعید به نظر می رسد‪ .‬مکانیزم ‬ ‫شده به طور طبیعی زمانبر و هزینه بر است‪ .‬به لحاظ زمانی‪،‬‬ ‫در ابتدا الزم اســت یکی از اعضای کمیته مشترک نگرانی‬ ‫خود را از عدم اجرای تعهدات جدی ابراز کند و مدارک خود‬ ‫را ارائه دهد ســپس این نگرانی در کمیته مشــترک بررسی‬ ‫شــود و پس از ان کار به کمیته وزرای امور خارجه کشــیده‬ ‫شود عالوه بر این ممکن است موضوع اختالفی به مکانیزم‬ ‫داوری پیش بینی شده برود و هر دو طرف یک نفر را تعیین‬ ‫و یک نفر بی طرف نیز مشخص شود که موضوع را بررسی‬ ‫کند باالخره پس از این موارد شــورای امنیت سازمان ملل‬ ‫متحد موضوع را بررسی کند‪ .‬ایا تحقق این پیش فرض که‬ ‫همه اعضای غربی ‪ 5+1‬بخواهند در یــک اقدام ناگهانی‬ ‫همه چیز را بر هم بزنند ممکن اســت؟! اگر این گونه است‬ ‫چــرا انها ‪ 23‬ماه بــا ایــران وارد مذاکره شــده و مدت ها در‬ ‫ســطوح مختلف با کشــورمان گفت وگو کردند؟ از ســوی‬ ‫دیگر‪ ،‬بسیاری از اندیشــمندان و تحلیلگران این موضوع‬ ‫(موضوع هســته ای ایــران ) معتقدند کــه در عمل امکان‬ ‫بازگشت موضوع به شرایط قبل از قطعنامه و برجام ناممکن‬ ‫است زیرا با بر هم ریختن ساختار تحریم ها‪ ،‬هزینه بازگشت‬ ‫فوری بسیار سنگین خواهد بود‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬در موضوع‬ ‫بازگشت فوری هم حتی طرفین قید «بازگشت مطلق و بر هم‬ ‫زدن کل بازی» را وارد معادله نکرده و حتی موضوع مقابله‬ ‫به مثل جزیی را نیز مطرح است‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬می توانند‬ ‫طرفین بگویند که مــا در ازای لغو یکــی از تعهدات طرف‬ ‫مقابل یکی از تعهدات خود را انجــام نمی دهیم‪ .‬در اینجا‬ ‫مشاهده می کنیم که تمایلی برای بازگشت به وضعیت قبل‬ ‫از مذاکرات و توافقات صورت گرفته اساســا میان طرفین‬ ‫وجود ندارد‪.‬‬ ‫از ســوی دیگــر‪ ،‬بازنــده اصلــی در بازگشــت فوری‬ ‫تحریم هــا امریکاســت زیــرا در عمــل قــدرت بازتنظیم و‬ ‫بازتعریــف دوباره موقعیــت قبل از عملی شــدن برجام را از‬ ‫دست خواهد داد‪ .‬این نکته ای ا ست که اکثر صاحبنظران‬ ‫نســبت به ان اذعان دارند‪ .‬و انها بهتر از هر کسی می دانند‬ ‫که بازگشت به وضعیت قبل دست ایران برای اغاز تمام عیار‬ ‫فعالیت های هسته ای را باز می گذارد و این دقیقا موضوعی‬ ‫است که انها از ان نگران هستند و به خاطر ان حدود دو سال‬ ‫است مذاکره نفسگیر با ایران دارند‪.‬‬ ‫این روزها موضوع تفــاوت «برجام» و «قطعنامه‬ ‫‪ »2231‬بــه صورتی جدی از ســوی مســئولیت‬ ‫دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان‬ ‫مطرح می شــود‪ .‬این تفاوت در چه حــدی بوده‬ ‫و چگونه ارزیابی می شــود؟ کدام یکــی از این دو‬ ‫متعلق به دیگــری یا متاثر از ان اســت و به لحاظ‬ ‫راهبــردی و حقوقی کدام یک بــر دیگری محیط‬ ‫است؟‬ ‫برجــام ســندی اســت کــه برگرفتــه از مذاکرات‬ ‫هســته ای ایران و اعضای ‪ 5+1‬و موارد مطرح شده و مورد‬ ‫توافــق در ان اســت‪ .‬در حالیکــه ما عضو شــورای امنیت‬ ‫نیستیم و متن قطعنامه لزوما با توافق ما ارائه نمی شود‪ .‬ما‬ ‫به صراحت در برجام‪ ،‬بندی را لحــاظ کرده ایم که قطعنامه‬ ‫بخشی از برجام نیســت‪ .‬این عبارت به این معناست که ما‬ ‫فقط متعهد به انجــام تعهدات خود طبق برجام هســتیم و‬ ‫اساســا تعهدی در قبال قطعنامــه نداده ایــم‪ .‬اما اعضای‬ ‫دائمی شــورای امنیت به ســبب برخوردار بودن از حق وتو‬ ‫و اعتباری که برای ســاختار شــورای امنیت قائل هستند‪،‬‬ ‫اهمیت ویژه ای برای شــورای امنیت قائل هســتند‪ .‬اما در‬ ‫اینجا مالک اصلی «برجام» است‪ .‬ممکن است موضوعی‬ ‫در قطعنامه قید شده باشد اما در برجام نیامده باشد‪ .‬در اینجا‬ ‫مالک ما برجام است‪ .‬از ابتدا نیز این موضوع محرز بود که‬ ‫در صورت هر گونه تعارض میــان برجام و قطعنامه‪ ،‬مالک‬ ‫ما برای اجرا سند توافق نهایی یا همان برجام خواهد بود‪.‬‬ ‫اخیرا وندی شــرمن‪ ،‬معــاون وزیر امــور خارجه‬ ‫ایاالت متحــده امریــکا اعالم کرده کــه اعضای‬ ‫دائمی شــورای امنیت ســازمان ملل متحد قصد‬ ‫دارند در تصمیمی سیاســی! پنج ســال به مدت‬ ‫زمان عادی سازی پرونده هسته ای ایران افزوده‬ ‫و به این ترتیب‪ ،‬حاشیه امنیت زمانی خود را برای‬ ‫مکانیسم ماشه بیشتر کنند‪ .‬نظر شما در خصوص‬ ‫این اظهارنظر شرمن چیست؟‬ ‫حدود و ثغور حقوقی در ســند برجام مشخص شده‬ ‫است‪ .‬در اینجا مدت زمان عادی ســازی پرونده هسته ای‬ ‫ایران ‪ 10‬ســال بوده و حتی این مدت زمان در بازه هشــت‬ ‫ســاله نیز قابل تحقق اســت‪ .‬اگر اژانس بین المللی انرژی‬ ‫اتمی قبل از هشــت ســال گزارش ایجابی خــود را در این‬ ‫خصوص ارائه کند‪ ،‬پرونده ایران می تواند در عرض هشت‬ ‫سال عادی شده و از دستورکار شــورای امنیت خارج شود‪.‬‬ ‫بدیهی است که در متن برجام ظرفیتی برای افزایش مدت‬ ‫زمان عادی سازی پرونده در نظر گرفته نشده است‪ .‬از این‬ ‫رو سخنان شرمن که با رویکردی سیاسی بیان شده‪ ،‬کمترین‬ ‫ارزشــی برای ما ندارد‪ .‬چون پیش بینی ثبت شــده و رسمی‬ ‫در برجام حاکی از پیش بینی عادی شــدن پرونده در هشت‬ ‫سال است و اساسا در بیشترین حالت ممکن ‪ 10‬سال است‬ ‫نه بیشتر از ان‪.‬‬ ‫به نقش نظارتی اژانس بین المللی انرژی اتمی در‬ ‫اجرایی کردن توافق نهایی و حتی گزارش تعیین‬ ‫کننده این نهاد در عادی سازی پرونده هسته ای‬ ‫ایران و خروج ان از شورای امنیت اشاره کردید‪.‬‬ ‫ایا به نظر شــما این ســازمان بین المللی می تواند‬ ‫نهادی قابــل اطمینان بــرای اجرایی کــردن این‬ ‫توافق باشــد؟به نظر شــما انتظــارات جمهوری‬ ‫اسالمی ایران از اژانس و مدیر کل ان در خصوص‬ ‫اجرایی کردن توافق نهایی چیست؟‬ ‫مهم ترین و شــفاف ترین انتظاری کــه جمهوری‬ ‫اسالمی ایران از اژانس بین المللی انرژی اتمی دارد‪ ،‬مربوط‬ ‫به نقش افرینی واقعی و حقوقی این نهاد در قبال این پرونده‬ ‫اســت‪ .‬چنانچه در ‪ NPT‬هم امده‪ ،‬اژانس در این خصوص‬ ‫باید به عنوان نهادی ذی صــاح نقش بی طرفانه حرفه ای‬ ‫و حقوقــی خود را در دفــاع از حقوق حقــه اعضای خویش‬ ‫ایفا کند‪ .‬متاســفانه در گذشته ما شــاهد بدعهدی هایی در‬ ‫این نقش افرینی بوده ایم‪ .‬اســتناد به مطالعــات ادعایی و‬ ‫غیر حقوقــی و دروغین در گزارشــه ای اژانــس بین المللی‬ ‫انرژی اتمی‪ ،‬مواردی نیســت که به راحتــی از خاطر مردم‬ ‫ایران محو شود‪.‬‬ ‫با این حال هر کجا اژانس نقش افرینی واقعی خود را‬ ‫ایفا کرده است‪ ،‬شاهد پیشرفت در اوضاع بوده ایم‪ .‬به عنوان‬ ‫مثال اژانس در قبــال توافقنامه موقت ژنــو و گزارش های‬ ‫مربوط به اجرای صحیح ان و همچنین در حل و فصل برخی‬ ‫موضوعات اختالفی توانست نقش صحیح خود را ایفا کند‪.‬‬ ‫در هر صورت نقش افرینی بی طرفانه و غیر سیاسی اژانس‬ ‫و عدم تاثیرپذیری ان از قدرت هــا در جریان اجرایی کردن‬ ‫توافق نهایی می تواند مالکی برای اصالح رابطه ما و اژانس‬ ‫شود‪ .‬در این خصوص الزم است اژانس بین المللی انرژی‬ ‫اتمی حسن نیت خود را در اجرا نشان دهد‪.‬‬ ‫یکــی از موضوعات مهــم دیگری کــه در توافق‬ ‫هسته ای ایران و اعضای ‪ 5+1‬از ابتدا موضوعیت‬ ‫‪37‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪38‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫داشته‪ ،‬نحوه دسترسی ها به تاسیسات ماست‪.‬‬ ‫پس از قرائــت بیانیه لوزان‪،‬ارنســت مونیز وزیر‬ ‫انرژی ایاالت متحده امریکا و لوران فابیوس وزیر‬ ‫امورخارجه فرانســه صراحتا عنوان کردند که در‬ ‫توافق نهایی بایــد در هر زمانی به هــر مکانی در‬ ‫ایران دسترسی داشــت؛ اظهاراتی که با واکنش‬ ‫شــدید جمهوری اســامی ایــران مواجه شــد‪.‬‬ ‫دلیل عقب نشــینی واشــنگتن و پاریــس از این‬ ‫موضع گیری ســلبی را در جریــان مذاکرت وین‬ ‫چه می دانید؟‬ ‫صراحتــا بایــد بگویم کــه موضع گیــری قاطعانه‬ ‫و هوشــمندانه مقام معظم رهبــری مهم ترین نقــش را در‬ ‫عقب نشــینی طرف مقابل از این ادعا ها داشــت‪ .‬ترســیم‬ ‫خطوط قرمز توافق هسته ای از ســوی مقام معظم رهبری‬ ‫منجر به کاهش قدرت مانور طرف مقابل گردید‪ .‬ایشــان با‬ ‫مواضع قاطعانه خود و تیم هســته ای با سرلوحه قراردادن‬ ‫فرمایشــات معظم له به طــرف مقابل یعنــی اعضای ‪5+1‬‬ ‫تفهیم کردند که جمهوری اســامی ایران در حوزه امنیت‬ ‫ملی خود تعارفی با طرف مقابل ندارد و اگر کســی بخواهد‬ ‫سوءاستفاده ای در این خصوص صورت دهد‪ ،‬مذاکره ای‬ ‫در کار نخواهد بود‪.‬‬ ‫همین مساله سبب شد تا مقامات امریکایی در جریان‬ ‫مذاکــرات وین اعــام کنند که اساســا هیچ کســی اجازه‬ ‫دسترسی نامحدود زمانی و مکانی به تاسیسات هسته ای و‬ ‫نظامی خود را نمی دهد‪.‬‬ ‫در بحث بازرسی ها موضوع بسیار مهم است‪ .‬من بیش‬ ‫از هفت مانــور بین المللی در خصوص دسترســی مدیریت‬ ‫شــده را در نقاط مختلف دنیا تمرین کرده و مستقیما در ان‬ ‫حضور داشــته و مطالعات دقیقی در این خصوص صورت‬ ‫داده ام‪ .‬به طور کلی در حوزه بازرســی های اژانس دو اصل‬ ‫«دسترسی مدیریت شــده» و «اصل رعایت محرمانگی»‬ ‫اصالت دارند‪ .‬هر کشــوری می تواند از ایــن دو روش برای‬ ‫جلوگیری از افشای اســناد و اطالعات خود استفاده کند‪.‬‬ ‫این دسترسی مدیریت شده و محدود سبب می شود تا اسرار‬ ‫کشــور حفظ شــود‪ .‬روش های متعدد‪ ،‬حرفه ای‪ ،‬مدرن و‬ ‫دقیقی برای تحقق این دسترسی مدیریت شده وجود دارد‪.‬‬ ‫جمهوری اســامی ایران هم به برکت انقالب اســامی و‬ ‫روحیه خودباوری خود توان و تخصص الزم را در جلوگیری‬ ‫از سوءاستفاده از بازرسی ها دارد‪.‬‬ ‫هم اکنون جمع بندی نهایی مربــوط به مذاکرات‬ ‫هســته ای صورت گرفتــه و قطعنامــه ‪ 2231‬نیز‬ ‫در شورای امنیت ســازمان ملل متحد به تصویب‬ ‫رسیده است‪ .‬ایا با استناد به این دو مولفه می توان‬ ‫پرونده مذاکرات هسته ای ایران و اعضای ‪ 5+1‬را‬ ‫مختومه و تمام شده اعالم کرد؟به عبارت بهتر‪،‬‬ ‫ایا ماجرا کامال پایان یافته است؟‬ ‫مســلما خیر‪ .‬ممکن اســت مذاکرات هسته ای‬ ‫به اتمام رســیده باشــد اما این تازه اغاز راهــی پرپیچ و‬ ‫خم در اجرای توافق مذکــور خواهد بود‪ .‬ما باید روندی‬ ‫طوالنی را با رهیافتی تازه اغاز کنیم‪ .‬این مساله مستلزم‬ ‫هوشــمندی و دقــت مــا در ســایه هدایت مقــام معظم‬ ‫رهبری و تالش مسئوالن کشــور است‪ .‬ما باید تعهداتی‬ ‫که پذیرفتیم را با حســن نیــت انجام دهیــم در مقابل‪،‬‬ ‫مراقب اقدامات طــرف مقابل نیــز باشــیم‪ .‬باید کامال‬ ‫هوشــیار باشــیم که طرف مقابل هم در اجــرا بدعهدی‬ ‫نکند و با حســن نیت و ا ن گونه که در ســوابق مذاکرات‬ ‫اســت‪ ،‬تعهــدات خــود را رعایت کنــد‪ .‬همچنیــن باید‬ ‫باتوجه به اصــل متناظر بودن اقدامــات طرفین‪ ،‬رصد‬ ‫هوشمندانه ای از اوضاع داشت‪.‬‬ ‫با تشکر از شما که در این گفت وگو شرکت کردید‪.‬‬ ‫من هم از شما متشکرم‪.‬‬ ‫‪ PMD‬هیچ ربطی به برجام نخواهد داشت‬ ‫گفت وگویمثلثبامحمدسعیداحدیان‬ ‫اقای احدیــان! مهم ترین موضوعــی که اکنون‬ ‫مطرح اســت و مورد دغدغــه اصولگرایان واقع‬ ‫شده بحث قطعنامه است‪ .‬منتقدان می گویند حاال‬ ‫که شورای امنیت قطعنامه را تصویب کرده دیگر‬ ‫بررسی ان در شــورای عالی امنیت ملی و مجلس‬ ‫چندان فایده ای ندارد‪ .‬به قول اقای شریعتمداری‬ ‫فقط برای ثبت در تاریخ است! اقای عراقچی هم‬ ‫گفته اند که بعد از تصویــب این قطعنامه مجلس‬ ‫یا کنگــره فقط می تواننــد کلیــات ان را رد کنند و‬ ‫در جزئیــات نمی توانند وارد شــوند‪ .‬بهتر اســت‬ ‫گفت وگو را از همین جا اغاز کنیم‪.‬‬ ‫اوال صریح بگویم قطعــا ان توافق و جمع بندی که‬ ‫صورت گرفته‪ ،‬ضعف دارد و بنده حداقل معتقد نیســتم که‬ ‫هیچ ایراد‪ ،‬نگرانی و نقطــه ضعفی ندارد‪ .‬مثال در یک مورد‬ ‫ابهام جــدی دارم و ان اینکه در حوزه پروتــکل باید نگرانی‬ ‫وجود داشته باشد و ســواالتی هم مطرح شــود‪ .‬بر همین‬ ‫اساس می گویم اگر از توافق دفاع می کنیم منظورمان این‬ ‫نیست که بدون ایراد است‪ .‬در مورد انچه که اقای عراقچی‬ ‫گفته اند باید بگویم که دو طرف اکنون با هم توافق کرده اند‪،‬‬ ‫طبیعتا اگر شرطی بگذاریم انگار که توافق را نپذیرفته ایم‪.‬‬ ‫پس باید دوباره مذاکره کنیم و ببینیم کــه انها می پذیرند یا‬ ‫نمی پذیرند‪ .‬ارتبــاط بین پذیرفتن یــا نپذیرفتن کل و جزء‪،‬‬ ‫ارتباطی به نپذیرفتن قطعنامه نــدارد‪ .‬توافقی را نمایندگان‬ ‫ایران با ‪ 5+1‬کرده اند و در این توافق صورت گرفته‪ ،‬در نظر‬ ‫گرفته اند که این توافق در روند قانونی می تواند تائید شود‬ ‫یا نشود‪ .‬اگر تائید شود‪ ،‬می شــود توافق و اگر تائید نشود‪،‬‬ ‫منتفی شــده و کال توافق به هم ریخته است‪ .‬طبیعتا چون‬ ‫دو طرفه توافق شده اســت وقتی شرطی می گذارید‪ ،‬انگار‬ ‫نپذیرفته اید چراکه طرف مقابل هم باید شــرط شما را تائید‬ ‫کند‪ .‬به یک معنا نمی توانید یکطرفه شرط جدید بگذارید‪.‬‬ ‫اما حاال سوال این است که چرا قطعنامه صادر شده است؟‬ ‫به نظر می رسد که این قطعنامه بیشتر برای کنگره صادر شده‬ ‫است‪ .‬برای اینکه هزینه های رد کردن را برای کنگره امریکا‬ ‫بیشتر می کند‪ .‬دولت اوباما به این خاطر راضی شده به اینکه‬ ‫قطعنامه ای صادر کند که قطعنامه هــای قبلی درمورد ما را‬ ‫ملغی کند‪ .‬می توانستند اصال به این قطعنامه ورود نکنند و‬ ‫ی هم نداشتند‪ .‬این قطعنامه صادر شد که بار حقوقی را‬ ‫الزام ‬ ‫برای کنگره امریکا و رئیس جمهور بعدی که هرکس باشد‪،‬‬ ‫زیاد کند و یک تعهد بین المللی برایش ایجاد کند‪ .‬وقتی خود‬ ‫امریکا پیش نویس را پیشنهاد می دهد‪ ،‬طبیعتا نمی تواند به‬ ‫راحتی از ان بگــذرد‪ .‬پس درمجموع به نفع ماســت و نه به‬ ‫ضرر طرف مقابل‪.‬‬ ‫این یعنی اینکه شما می خواهید بگویید مجلس‬ ‫یا ســازوکارهای دیگر در ایران هنوز می توانند در مورد‬ ‫توافق نظر بدهند؟‬ ‫بله‪ ،‬اما توافق منتفی می شــود و توافق که منتفی‬ ‫‪3‬‬ ‫در میان افرادی که در مورد مســائل مربوط به‬ ‫پرونده هســته ای به اظهار نظر مــی پردازند مدیر‬ ‫مسئول روزنامه خراسان در زمره افراد با اطالع فنی‬ ‫به شمار می اید ‪ .‬او درگفت وگو با هفته نامه مثلث‬ ‫فارغ از جنبه های سیاســی به لحــاظ فنی به بیان‬ ‫نکاتش در مورد جمع بندی مذاکرات هســته ای و‬ ‫قطعنامه شورای امنیت پرداخته است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫سیاست جمهوری اســامی هم باتوجه‬ ‫به مواضع رســمی که اتخاذ کرده همین‬ ‫را تاکید می کند کــه ما متعهد به قطعنامه‬ ‫نیســتیم‪ .‬اگر روند تصویب برجام اجرا‬ ‫شــد‪ ،‬متعهد به برجام خواهیــم بود‪ .‬در‬ ‫برجام هــم متعهد بــه اجــرای قطعنامه‬ ‫نشده ایم‬ ‫نســبت به قطعنامه های قبلی خیلی متعادل تر است‪ .‬یعنی‬ ‫خیلی نرم تر شــده درحالی کــه انجا الزام اور اســت و اینجا‬ ‫توصیه و کامال فــرق کرده اســت اما در عین حــال با این‬ ‫قطعنامه مشکل داریم‪ .‬نکات قابل ذکر در این مورد وجود‬ ‫دارد‪ .‬اینکه گفته شــده موشــک های طراحی شده دارای‬ ‫قابلیت کاربرد کالهک هسته ای البته قابل تفسیر و تاویل‬ ‫می تواند باشــد و ممکن اســت مایه بهانه گیری شــود‪ .‬در‬ ‫واقع واژه «طراحی شــده» قابل تفســیر و توضیح اســت‪.‬‬ ‫همانطور که در متــن هم امده همه موشــک های ما برای‬ ‫این کار طراحی نشــده اســت‪ .‬در عین حال ممکن اســت‬ ‫بهانه به طرف مقابل بدهد‪ .‬با بررســی ای که از نظر فنی با‬ ‫کارشناســان نظامی انجام داده ام خالصه قضیه این است‬ ‫که ما بتوانیم بگوییم این موشــک اصال از نظر هســته ای‬ ‫غیر قابل کاربرد است‪ .‬بنابراین توضیحی در اینجا وجود دارد‬ ‫اما برای ما اطمینان اور نیست‪ .‬این توضیح اقای عراقچی‬ ‫درست است و منطق حقوقی هم دارد ولی در ان فضایی که‬ ‫باید بتواند کشــورهای دیگر را قانع کند‪ ،‬هنوز قابل ابهام و‬ ‫سوءاستفاده است‪.‬‬ ‫نکته دوم که خیلی خیلی مهم است اینکه قطعنامه با‬ ‫فرجام پیوند نخورده اســت‪ .‬در متن فرجام صراحتا تاکید و‬ ‫تصریح شده که خالصه محتوای قطعنامه و انچه الزامات‬ ‫قطعنامه اســت‪ ،‬ارتباطی به برجــام ندارد‪ .‬یعنــی انچه در‬ ‫قطعنامه تصویب شــده را اگــر رعایت نکردیــد‪ ،‬برجام زیر‬ ‫ســوال نمی رود‪ .‬به بیان دیگر چیزی که متعهد می شویم‪،‬‬ ‫برجام اســت‪ .‬بیانیه وزارت خارجه ایــران‪ ،‬مواضع فرمانده‬ ‫ســپاه و غیره صراحتا تاکید می کند که خودمان را متعهد به‬ ‫اجرای تمام بندهای قطعنامه نمی دانیــم و انچه خودمان‬ ‫را متعهد می دانیم برجام اســت و در برجام هم تصریح شده‬ ‫که محتوای قطعنامه ربطی به این ندارد‪ .‬پس اگر براساس‬ ‫روندی که اعتقاد داریم عمل کنیم نمی توانند موضوع را در‬ ‫کمیسیون مشترک برده و برجام را زیر سوال ببرند‪.‬‬ ‫سیاســت جمهوری اســامی هم باتوجه بــه مواضع‬ ‫رســمی که اتخاذ کرده همین را تاکید می کند که ما متعهد‬ ‫به قطعنامه نیســتیم‪ .‬اگر رونــد تصویب برجام اجرا شــد‪،‬‬ ‫متعهد به برجام خواهیم بود‪ .‬در برجام هم متعهد به اجرای‬ ‫قطعنامه نشده ایم‪.‬‬ ‫پس اظهــارات اقای جعفری را این گونه تفســیر‬ ‫می کنید؟‬ ‫البته حرف اقای جعفری را نمی توانم دقیقا این گونه‬ ‫تفســیر کنم چون از نیت و ذهن ایشــان اگاهی ندارم‪ .‬اما‬ ‫بیانیــه وزارت خارجــه را در این راســتا تحلیــل می کنم که‬ ‫می گوید ما متعهد به قطعنامه نیستیم و اگر روند قانونی طی‬ ‫شود‪ ،‬متعهد به برجام هستیم و چون در برجام تصریح شده‬ ‫که الزامات قطعنامه برای تعهد برجام الزام اور نیست یعنی‬ ‫نکته ندارد‪ ،‬برای ما تعهد ایجاد نمی کند‪.‬‬ ‫یکی از مواردی که حضرت اقا به صورت مشخص‬ ‫مطرح کردند اعالم رضایت ایشان از بحث تحقیق‬ ‫و توســعه اســت‪ .‬یعنی اعالم کردند که تحقیق‬ ‫و توســعه را تعطیــل نکــرده و ادامــه می دهیم و‬ ‫همین طور در مورد سانتریفیوژها‪ .‬نظرتان در این‬ ‫باره چیست؟‬ ‫به نظر می رســد ‪ R&D‬بــه میــزان توانایی های ما‬ ‫برمی گردد‪ .‬ما محدودیت هایی را پذیرفتیم و خود حضرت‬ ‫اقا هم در خط قرمزهایی که اعالم کردند در دیدار با مداحان‬ ‫نکات مهمی را در این مــورد بیان کردند امــا انچه برای ما‬ ‫موضوعیت داشــت این بود که در حوزه تحقیق و توسعه از‬ ‫برنامه مان عقب نیفتیم‪ .‬اگر امروز کال بــه ما اجازه دهند و‬ ‫بگویند که در تحقیق و توســعه هیــچ محدودیتی نداریم‪،‬‬ ‫در بدبینانه تریــن حالــت اگر هیــچ تفاوتی نکنــد‪ ،‬تفاوت‬ ‫چندانی بــا انچــه االن پذیرفتیم‪ ،‬نخواهد داشــت چرا که‬ ‫برای فراینــد تحقیق و توســعه به یک ســری اقدامات نیاز‬ ‫سیاست‬ ‫شود‪ ،‬قطعنامه های قبلی ســر جای قبلی خود باز می گردد‪.‬‬ ‫از نظر حقوقی اگر برجام را نپذیریــم‪ ،‬طبیعتا برجام منتفی‬ ‫شده و طبق همین قطعنامه به صورت خودکار قطعنامه های‬ ‫قبلی ســر جای خودش بازخواهد گشــت‪ .‬یعنی مــا با چند‬ ‫قطعنامه که قبال داشــتیم و بدتــر از این قطعنامــه بودند‪،‬‬ ‫مواجه خواهیم شد‪.‬‬ ‫یکــی از محورهایــی کــه در فضــای مجــازی و‬ ‫رســانه ها می توان دیــد‪ ،‬بحث بازگشــت پذیری‬ ‫تحریم هاســت‪ .‬اقای عراقچی هم می گویند که‬ ‫در این صورت ما هم سر جای اصلی مان برخواهیم‬ ‫گشــت‪ .‬این بازگشــت پذیری کــه در برجام هم‬ ‫هســت‪ ،‬نقطه ضعف برجــام و قطعنامه اســت یا‬ ‫به نوعــی نقطه قوت اســت و راه فــرار را برای ما‬ ‫باز گذاشته است؟‬ ‫سوال خوب و مهمی است‪ .‬به نظرم اگر این نکته‬ ‫که بیان می کنم را بتوانیم روشــن کنیم‪ ،‬پاســخ بسیاری از‬ ‫مسائل روشــن خواهد شــد‪ .‬برجام در پایه دو مساله مهم و‬ ‫کلیدی و محوری پایه گذاری شــده است؛ ‪ )1‬بی اعتمادی‬ ‫به طرف مقابل (طرفین نســبت به هم بی اعتماد هستند و‬ ‫امریکایی ها می گویند که نسبت به رفتار ایران اعتماد ندارند‬ ‫و ما نیز کامال نسبت به انها بی اعتمادیم) کوچک ترین رفتار‬ ‫امریکا برای ما باتوجه به سابقه شان نمایانگر بدعهدی شان‬ ‫است و اینکه می خواهند ما را دور بزنند‪ )2 .‬برگشت پذیری‪.‬‬ ‫چون دو طرف نســبت به هم بی اعتماد هســتند مخصوصا‬ ‫ایران نســبت بــه رفتــار امریکایی هــا بی اعتماد اســت‪،‬‬ ‫می خواهد کــه بتواند همه چیــز را به حالت قبــل برگرداند‬ ‫که این نقطه مثبت قطعنامه اســت‪ .‬اگــر بخواهیم از این‬ ‫برگشــت پذیری عدول کنیم‪ ،‬مشــکل ما خواهد شــد‪ .‬ما‬ ‫مجبور می شویم اقداماتی کنیم که در صورت بدعهدی انها‬ ‫نتوانیم برگردیم‪ .‬منتها برای این برگشت پذیری مکانیزمی‬ ‫ در برجام طراحی شده که دو ویژگی دارد؛ بر این اساس که‬ ‫هر طرفی یعنی ایران به تنهایی یا هر کدام از این کشورها یا‬ ‫‪ 5+1‬که عمدتا منظورمان امریکاست‪ ،‬به تنهایی می توانند‬ ‫این موضوع را کال منتفی کنند‪ .‬ساختاری که در انجا دیده‬ ‫شده می تواند مورد اعتراض واقع شود و چون در کمیسیون‬ ‫مشترک باید رای اجماع باشد هر طرف حتی ایران به تنهایی‬ ‫می تواند اگــر نقض عهد از طــرف مقابل ببینــد کل برجام‬ ‫را منتفی اعالم کنــد‪ .‬پس برای طرف مقابــل هم باید این‬ ‫امکان وجود داشته باشد‪ .‬طبیعی است که یکی از اقداماتی‬ ‫که انجام می دهند‪ ،‬لغو قطعنامه های قبلی اســت پس باید‬ ‫بتوانند به جای قبل خــود هم برگرداننــد‪ ،‬همان طور که ما‬ ‫می خواهیم در صورت لزوم غنی سازیمان را به صورت قبل‬ ‫انجام دهیم‪ 20 .‬درصدمــان را انجام خواهیم داد و فردو را‬ ‫راه خواهیم انداخت و اراک مان را هم فعال می کنیم‪ .‬پس‬ ‫همین طور که ما می خواهیم انها هم باید بتوانند‪.‬‬ ‫نکتــه دوم بحث برگشــت پذیری تحریم هاســت که‬ ‫به نظرم بســیار قابل اعتناســت‪ .‬قرار اســت که این مساله‬ ‫در صــورت لــزوم در یک کمیســیون مشــترک بــا حضور‬ ‫بقیه اعضای ‪ 5+1‬ازجملــه اتحادیه اروپا انجام و بررســی‬ ‫شــود‪ .‬بنابراین اگر امریکایی ها برحسب تجربه ما به سراغ‬ ‫بدعهدی بروند که قانع کننده برای دیگر کشــورها نباشــد‪،‬‬ ‫برگشت پذیری انها به گونه ای نخواهد بود که بتوانند به جای‬ ‫اول برگردند درحالی که مــا می توانیم تا حد قابل توجهی به‬ ‫جای اول خود برگردیم‪.‬‬ ‫همان بحث ترک برداشتن دیوار تحریم ها‪.‬‬ ‫احسنت‪ .‬منظور من همین است‪.‬‬ ‫نکته دیگر که این روزها به صورت جدی بر ســر‬ ‫ان بحث شده و ســردار عزیز جعفری هم نکاتی‬ ‫در موردش بیان کردند‪ ،‬مســاله صنعت موشکی‬ ‫ماســت‪ .‬دوســتان نظامی ما نگرانی هایی در این‬ ‫مورد دارنــد و حتی صریحــا اقــای عزیزجعفری‬ ‫عنــوان کرده اند که این قطعنامــه را قبول نداریم‬ ‫و بیخودی وقت خودشــان را تلــف نکنند‪ .‬اقای‬ ‫عراقچی هم در این مورد توضیحی ارائه دادند و در‬ ‫بیانیه وزارت خارجه هم امده است که این قطعنامه‬ ‫ناظر بر توانایی های نظامی ما نیست و ربطی هم‬ ‫به موشک های بالستیک ندارد و تنها موشک هایی‬ ‫که توانایی حمل کالهک های هســته ای را دارند‬ ‫شامل می شود‪ .‬لطفا در این مورد هم شفاف سازی‬ ‫بفرمایید که این فضای مبهم روشن شود‪.‬‬ ‫نکته ای که از نظر من مهم است اینکه این قطعنامه‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪39‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫سیاست‬ ‫‪40‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫داریم‪ .‬اشــکال لوزان در این مورد این بود که اجازه تزریق‬ ‫گاز داده نشــده بود‪ .‬یعنی در توافق لوزان اجازه داده نشده‬ ‫بود که در شــروع تحقیق و توســعه تزریق گاز انجام دهیم‬ ‫و تنها می توانستیم تعداد ســانتریفیوژها را زیاد کرده و جلو‬ ‫ببریم ولی نمی توانستیم گاز تزریق کنیم‪ .‬االن صراحتا در‬ ‫برجام امده که در روز اول می توانیم گاز تزریق کنیم‪ .‬پس‬ ‫با یک سانتریفیوژ می توانیم شروع کنیم و زمانی که وقتش‬ ‫فرا برســد که توانایی تســت این ماجرا را داریم‪ ،‬تعداد ‪30‬‬ ‫سانتیفیوژ را مجوز داریم‪ .‬انچه در تحقیق و توسعه مهم بود‬ ‫یک مرحله ســوم هم دارد‪ .‬پس اینکه ما بتوانیم تحقیق و‬ ‫توسعه را از حیث فعالیت و ازمایش به جایی برسانیم که قابل‬ ‫تولید انبوه باشد که یک مرحله از کار بود و توانایی و قابلیت‬ ‫ما همین حدود هشت ســال را می طلبد‪ .‬انچه در وهله دوم‬ ‫در بحث تحقیق و توسعه ورود کرد و از حساسیت های نظام‬ ‫هم بود این بود که ما از تولید فعالیت هایمان عقب نیفتیم‪.‬‬ ‫یعنی اگر کارمان تمام شــود اما امکان تولید انبوه نداشــته‬ ‫باشــیم‪ ،‬عمال از برنامه هســته ای مان برای نفع نیاز داخل‬ ‫عقب نیفتیم‪ .‬اینجاست که شروع تولید سانتریفیوژها را در‬ ‫نظر گرفتند و تولید انبوه امکان پذیر می شــود بدون نصب‬ ‫ابزار مربوطه که عمال از نظــر زمان بندی عقب نمی افتیم‪.‬‬ ‫در پایان هم بقیه کار را تکمیــل می کنیم‪ .‬مضاف بر اینکه‬ ‫محدودیت هــای تحقیق و توســعه مبتنی بر تــوان فنی ما‬ ‫پذیرفته شــده و این کامال مبتنی بر همان چیزی است که‬ ‫بیشتر از این حتی اگر محدود هم نمی شدیم ممکن بود که‬ ‫حداکثر چند ماه تاخیر داشته باشد‪ .‬بنابراین انچه خواستیم‬ ‫کامال رعایت شده و اتفاقا از خط قرمزهای بزرگ امریکایی‬ ‫بوده که عقب نشینی بزرگی در این قضیه کرده اند‪.‬‬ ‫یکی از نکاتی که قبل از توافق مــورد بحث بود و‬ ‫فکر می کنم یکی از گره های اصلی هم بود‪ ،‬بحث‬ ‫پی ام دی و چگونگی بازرسی هاســت‪ .‬انچه االن‬ ‫اتفاق افتاده‪ ،‬دقیقا چیســت؟ شنیده ایم که رابط‬ ‫این طرف وزیر دفاع شده اند و برخی می گویند که‬ ‫با اژانس قرارهای دیگری گذاشته اند‪.‬‬ ‫چند نکته اصلی در این مورد وجود دارد‪ .‬مهم ترین‬ ‫خط قرمز ما در پــی ام دی‪ ،‬این بود که پرونــده برجام یعنی‬ ‫توافق نباید به نظــر اژانس موکول شــود‪ .‬جایی که اژانس‬ ‫راستی ازمایی عینی انجام می دهد‪ ،‬یک بحث است و بحث‬ ‫دیگر هم اعالم نظر است‪ .‬انچه خط قرمز اصلی نظام بوده‪،‬‬ ‫جایی اســت که می خواهد اعالم نظر کنــد یعنی بگوید که‬ ‫این فعالیت صلح امیز اســت و این فعالیت را تائید می کنم‪.‬‬ ‫جمع بندی کارشناسی بر اساس یافته هایش انجام دهد که‬ ‫قرار بوده به این موکول نشود‪ .‬اکنون در مورد ‪ PMD‬در برجام‬ ‫اشاره شــده که باید ایران طبق توافقی که صورت گرفته تا‬ ‫سال ‪ 2015‬چه کاری انجام دهد و انها هم جواب دهند اما‬ ‫فرایند برجام به پی ام دی وصل نشده است‪ .‬یعنی اگر االن‬ ‫اژانس تائید هــم نکند‪ ،‬برجام زیر ســوال نخواهد رفت که‬ ‫یک اتفاق مهــم و یکی از خط قرمزهای ما بوده اســت که‬ ‫به نظر اژانس موکول نشــود‪ .‬در مورد توضیحات پی ام دی‬ ‫یک بحث مهم دیگر هم وجود دارد؛ اوال اینکه پرونده کال‬ ‫از وزارت خارجه به شــورای عالی امنیت ملی و افراد امنیتی‬ ‫منتقل شــده اســت‪ .‬میهمان و برنامه ریز جلسه اقای امانو‬ ‫در تهران هم شــورای عالی امنیت ملی بــود‪ .‬اقای نجفی‬ ‫به عنوان نماینده ســازمان امد و از وزارت خارجه هیچ کس‬ ‫همراه اقای امانو نبود‪ .‬بنابراین این خود اطمینان می دهد‬ ‫که افراد امنیتی در موردش اعالم موضع می کنند‪ .‬در حوزه‬ ‫بازرسی ها تصمیمی در حوزه پارچین گرفته شده که توافق‬ ‫دو طرف اســت‪ .‬البته نمی دانم که قابل چاپ اســت یا نه‬ ‫اما انچه شــنیدیم و ‪ 80‬درصد اطمینان دارم توافقی شــده‬ ‫که ظاهرا قرار اســت خود اقــای امانو یک بازدید رســمی‬ ‫از پارچین داشــته باشــند و نه بازرســی‪ ،‬نمی دانم این خبر‬ ‫چقدر موثق است‪ .‬اما انچه خط قرمزهای رسمی در قضیه‬ ‫پی ام دی اســت‪ ،‬بحث مصاحبه با دانشمندان هسته ای و‬ ‫نظامیان است‪.‬‬ ‫در ایــن مورد قرار شــده نظامیــان و دانشــمندان به‬ ‫صــورت مصاحبه های مکتوب بدون اینکه چهره شــناخته‬ ‫شود کار را انجام دهند‪ .‬سواالت مطرح و پاسخ داده شود‪.‬‬ ‫سواالتی که از حوزه نظامیان در جلسه رسمی که با حضور‬ ‫اقای شــمخانی بوده‪ ،‬ظاهرا مطرح و پاسخش هم گرفته‬ ‫شده اســت‪ .‬یعنی بخش نظامیان هم حل شــده و در مورد‬ ‫دانشمندان هســته ای هم به صورت مکتوب قرار است که‬ ‫عملیاتی شــود‪ .‬این مواردی است که از شــنیده های ما به‬ ‫صورت غیررسمی بوده‪.‬‬ ‫نکته دیگر در مورد پی ام دی این است که این موضوع‬ ‫و مســاله بهانه ای بود که امریکا از ان سوءاســتفاده کند‪.‬‬ ‫پرونده اش هم برای ما جدی شده و در شورای حکام هم در‬ ‫زمان اقای امانو مطرح شده است‪ .‬امریکایی ها در این اواخر‬ ‫می خواستند این ماجرا را فیصله دهند‪ .‬البته ما به انها اعتماد‬ ‫نداریم و ممکن است تا سال ‪ 2015‬که شش ماه باقی مانده‬ ‫است دوباره بازی دراورند‪ .‬در هر صورت حتی اگر هم بازی‬ ‫دراورند‪ ،‬مانع برجام نخواهد بود‪.‬‬ ‫نقش کنگره در این میان چیســت؟ اکنون واقعا‬ ‫کنگره به لحــاظ عینی و واقعــی اراده ای دارد که‬ ‫بخواهد توافق را به هــم بزند و اگر چنین اراده ای‬ ‫وجود داشته باشد باتوجه به اهرم اوباما ما مانعی‬ ‫به نام کنگره داریم؟‬ ‫بله‪ ،‬مانــع کنگره از دو جهت جدی اســت‪ .‬یک جا‬ ‫فعال و یک جا هم بعدا که انتخابات ریاست جمهوری امریکا‬ ‫فعال شــود‪ .‬اگر رئیس جمهور بعدی جمهوریخواه باشــد‬ ‫مانع وتو هم برداشته خواهد شــد‪ .‬اگر جمهوریخواهان در‬ ‫اینده تصمیمی بگیرند و رئیس جمهور هم از خودشان باشد‬ ‫و تصمیم بگیرند کــه هزینه های حذف برجــام را بپذیرند‪،‬‬ ‫ان وقــت از نظر حقوقی شــش ماه به شــش مــاه قانونش‬ ‫را می گذراننــد و رئیس جمهــور هم نمی توانــد کاری کند و‬ ‫برجام بر هوا خواهــد رفت‪ .‬باتوجه به اینکــه قبال هم بارها‬ ‫سناتورهای امریکا به ایران نامه نوشتند و گفتند در صورتی‬ ‫که بر سر کار بیایند این کار را انجام خواهند داد‪ ،‬احتمالش‬ ‫را نباید منتفی دانســت اما باید هزینه هایش را برای امریکا‬ ‫دانست‪ .‬ما هزینه و ضرری در این مورد نخواهیم پرداخت‪.‬‬ ‫انها هســتند که ضرر خواهنــد کرد‪ .‬در حــال حاضر هم در‬ ‫امریکا باتوجه به موضعی که هیــاری کلینتون گرفته این‬ ‫احتمال کمتر شده است‪.‬‬ ‫در امریــکا هــم جمهوریخواهــان و هــم بخشــی‬ ‫از دموکرات ها مهــم و تاثیرگذار هســتند‪ .‬احتمــال اینکه‬ ‫دموکرات هایی که طرفدار البی اســرائیل هســتند باتوجه‬ ‫به در پیش بودن انتخابــات ریاســت جمهوری و نیاز مالی‬ ‫جــدی کاندیداهــای ریاســت جمهوری به حمایــت مالی‬ ‫صهیونیســت ها در ایــن مــورد کاری انجام دهنــد دور از‬ ‫ذهن نیســت‪ .‬البته قبــا احتمالــش را باالتر مــی دادم و‬ ‫االن هم احتمالش را می دهم‪ .‬ســخنگوی کاخ ســفید در‬ ‫روزهای گذشــته مفصل درمورد اینکه دموکرات ها ممکن‬ ‫اســت این گونه رفتار کنند‪ ،‬توضیح داد و نشان می داد که‬ ‫این نگرانی در دولــت امریکا هم وجود دارد که بخشــی از‬ ‫دموکرات ها به سمت طرف مقابل بروند و با همراهی جناح‬ ‫مقابل از حق وتوی اوباما جلوگیری کند‪.‬‬ ‫در مورد مجلس خودمان اوضاع چگونه است؟‬ ‫هــم می توانیــم موضــوع را در مجلــس و هم در‬ ‫شورای عالی امنیت ملی بررســی کنیم و هر دو امکان پذیر‬ ‫اســت‪ .‬مصوبه مجلس به گونه ای اســت که می توان این‬ ‫تفسیر را داشت که این مســاله در شورای عالی امنیت ملی‬ ‫به نتیجه برسد‪.‬‬ ‫به نظر هم می رســد که قرار اســت در شــورای عالی‬ ‫امنیت ملی موضوع بحث شــود‪ .‬در صورتی که به مجلس‬ ‫برود احتمــال اینکه ایــن توافقنامــه رای بیــاورد را جدی‬ ‫می دانم‪ ،‬به دلیل اینکه بحث فنی و کارشناسی تر است‪ .‬نظر‬ ‫فراکســیون رهروان با اقای الریجانی خواهد بود‪ .‬مواضع‬ ‫اقای الریجانــی تاکنون کامال به ســمت موافقت با برجام‬ ‫است‪ .‬در مورد شورای امنیت هم به نظر می رسد باتوجه به‬ ‫ترکیب شورا این مساله به صورت کامال کارشناسی بررسی‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫خالصه ای از توافق‬ ‫مقاله ای از گرت پورتر در میدل ایست ای‬ ‫روح اهلل فقیهی‬ ‫مترجم‬ ‫‪4‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪ -1‬ایران به مدت ‪ 10‬سال ظرفیت غنی سازی خود را‬ ‫در حد ‪ 5060‬سانتریفیوژ نسل اول در تنظیمات و واحدهای‬ ‫عملیاتی فعلی در تاسیسات غنی ســازی نطنز حفظ خواهد‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫‪ -2‬ایران برای دوره ای ‪ 15‬ســاله‪ ،‬ذخایر اورانیوم خود‬ ‫را زیر ســیصد کیلوگرم و به میزان ‪ 3.67‬درصد غنی ســازی‬ ‫شده هگزا فلوراید(‪ )UF6‬نگاه خواهد داشت‪ .‬مقادیر مازاد‬ ‫براســاس قیمت های بین المللی فروخته می شود و در ازای‬ ‫اورانیوم طبیعی که به تهران تحویل داده می شود‪ ،‬به خریدار‬ ‫بین المللی ارائه می شود یا به ســطح اورانیوم طبیعی تنزل‬ ‫داده می شود‪.‬‬ ‫‪ -3‬ایران به مدت ‪ 15‬سال به اژانس بین المللی انرژی‬ ‫اتمی اجازه اجرای نظارتی مداوم را می دهد‪ ،‬از جمله از طریق‬ ‫اقدامات نظارتی و مهاری (که برای نظارت بر فعالیت های‬ ‫اعالم شده و شناسایی فعالیت های اعالم نشده و دستکاری‬ ‫تجهیزات استفاده می شود) تا در صورت لزوم تایید کند که‬ ‫سانتریفیوژها و زیر ساخت ها در انبار باقی مانده اند و تنها به‬ ‫منظور جایگزین کردن سانتریفیوژهای صدمه دیده یا از بین‬ ‫رفته‪ ،‬استفاده می شوند‪.‬‬ ‫‪ -4‬ایران تاسیسات فردو را به مرکز فناوری‪ ،‬هسته ای‬ ‫و فیزیکــی تبدیل خواهد کرد‪ 1044 .‬ســانتریفیوژ «نســل‬ ‫یک» در یک بال در تاسیســات فــردو باقــی می ماند و به‬ ‫یک سوم انها اورانیوم تزریق نمی شود‪ .‬همچنین از انها برای‬ ‫تولید ایزوتوپ پایدار استفاده خواهد شــد که در بسیاری از‬ ‫حوزه های پزشکی و دیگر حوزه های پژوهشی مورد استفاده‬ ‫قرار می گیرد‪ .‬دو سوم دیگر ســانتریفیوژها بیکار می مانند و‬ ‫باقی سانتریفیوژها و زیرســاخت های مربوط به غنی سازی‬ ‫برچیده شده و تحت نظارت مداوم اژانس قرار می گیرند‪.‬‬ ‫‪ -5‬در «روز تصویب»‪ 90 ،‬روز بعد از قطعنامه شــورای‬ ‫امنیت یا در تاریخی زودتر با رضایــت طرف های حاضر در‬ ‫«برنامه جامع اقدام مشــترک»‪ ،‬طرفیــن در «برنامه جامع‬ ‫اقدام مشترک» مقدمات و اماده ســازی های الزم از جمله‬ ‫اقدامات اجرایی و قانونــی را برای اجرای تعهداتشــان در‬ ‫«برنامه جامع اقدام مشــترک» انجام می دهنــد‪ .‬اتحادیه‬ ‫اروپا و اعضای ان همزمان با تایید اقدامات ایران در «برنامه‬ ‫جامع اقدام مشــترک» توســط اژانــس‪ ،‬قانونــی تصویب‬ ‫ی مقررات در مورد تحریم های اقتصادی‬ ‫می کنند که به تمام ‬ ‫و مالی در رابطه با مســاله هســته ای پایان می دهد‪ .‬امریکا‬ ‫نیز معافیت هایی را صادر می کند (که در «روز اجرا» عملی‬ ‫می شود) که اعمال تحریم های مرتبط با مساله هسته ای را‬ ‫متوقف می کند‪.‬‬ ‫‪ -6‬در «روز اجرا»‪ ،‬به مجرد تایید اقدامات هســته ای‬ ‫ایران توســط اژانس‪ ،‬اتحادیه اروپا برای لغــو تحریم ها یا‬ ‫اصالح قوانین خود به منظور پایان دادن به تمام تحریم های‬ ‫هسته ای وارد عمل می شود‪ .‬امریکا نیز وارد عرصه خواهد‬ ‫شــد تا اعمال تحریم های هســته ای را متوقــف کند‪ .‬هم‬ ‫اتحادیه اروپا و هم امریکا افراد و اشخاص را از لیست های‬ ‫تحت تحریم خود نیز حذف خواهند کرد‪ .‬مقررات مربوط به‬ ‫تحریم ها براساس قطعنامه های گذشته شورای امنیت از روز‬ ‫تصویب قطعنامه جدید لغو می شود‪.‬‬ ‫‪ -7‬ایران «نقشــه راه برای روشــن ســاختن مســائل‬ ‫باقی مانده گذشته و فعلی» که با اژانس در مورد ان به توافق‬ ‫رســیده را به طور کامل اجرا می کند تا نگرانی های گذشته و‬ ‫حال نسبت به برنامه هسته ای (که در ضمیمه گزارش اژانس‬ ‫در ‪ 8‬نوامبر ‪ 2011‬امده) را رفع کند‪ .‬رونــد اجرا در ‪ 15‬اکتبر‬ ‫‪ 2015‬تکمیل می شود‪ .‬سپس‪ ،‬مدیرکل اژانس تا ‪ 15‬دسامبر‬ ‫‪ ،2014‬ارزیابی نهایی از مسائل باقیمانده را به شورای حکام‬ ‫ارائه می کند‪ .‬سپس‪ ،‬سه کشــور اروپایی به همراه روسیه‪،‬‬ ‫چین و امریکا (به عنوان اعضای شورای حکام) قطعنامه ای‬ ‫به شورای حکام ارائه می دهند تا این پرونده را خاتمه دهند‪.‬‬ ‫‪ -8‬سه کشــور اروپایی به همراه روسیه‪ ،‬چین و امریکا‬ ‫برای حصــول اطمینــان از عملکــرد صحیــح و اثر بخش‬ ‫در رابطــه با لغــو تحریم ها براســاس «برنامه جامــع اقدام‬ ‫مشــترک» گام هــای قانونــی و اداری الزم را برمی دارند‪.‬‬ ‫اتحادیه اروپا و دولت های های عضو ان و همچنین امریکا‬ ‫دستورالعمل ها و بیانیه های قابل دسترسی در مورد جزئیات‬ ‫تحریم ها و اقدامــات محدود کننده که به وســیله «برنامه‬ ‫جامع اقدام مشترک» لغو می شوند‪ ،‬صادر می کنند‪ .‬اتحادیه‬ ‫اروپا و دولت های عضو ان و امریــکا در مورد محتوای این‬ ‫دستورالعمل ها و بیانیه ها به طور منظم و هر زمان که مناسب‬ ‫باشد‪ ،‬با ایران مشورت می کنند‪.‬‬ ‫‪ -9‬اگر ایران یا یکی از ســه کشــور اروپایــی به همراه‬ ‫روســیه‪ ،‬چین و امریکا بر این باور باشــند کــه طرف دیگر‬ ‫به تعهــدات خود در «برنامــه جامع اقدام مشــترک» عمل‬ ‫نمی کند‪ ،‬انهــا می توانند این مســاله را به کمیته مشــترک‬ ‫پس از تصویــب قطعنامه ارجاع دهند‪ .‬پــس از ‪ 15‬روز‪ ،‬هر‬ ‫یــک از طرفیــن می توانند این مســاله را بــه وزرا ی خارجه‬ ‫ارجاع و در صورت عدم موفقیت در حل مســاله‪ ،‬مشــکل را‬ ‫به کمیته مشورتی ســه نفره (که یکی از اعضای ان مستقل‬ ‫از دو طرف دیگر هستند) منتقل کنند‪ .‬اگر این مساله بازهم‬ ‫حل نشده باقی بماند‪ ،‬طرف شاکی می تواند از مشکل حل‬ ‫نشــده به عنوان دلیلی برای توقف اجرای تمامی یا بخشی‬ ‫از تعهدات خود در «برنامه جامع اقدام مشــترک» استفاده‬ ‫کند و یا شورای امنیت ســازمان ملل اطالع دهد که معتقد‬ ‫اســت این مســاله باعث عدم اجرای قابل توجــه تعهدات‬ ‫می شــود‪ .‬ظرف ‪ 30‬روز از تاریخ ابالغ به شــورای امنیت‪،‬‬ ‫مفاد قطعنامه های سابق دوباره اعمال می گردد‪ ،‬مگر اینکه‬ ‫شورای امنیت تصمیم دیگری بگیرد‪ .‬ایران اعالم کرده است‬ ‫که اگر طرف های دیگر‪ ،‬تحریم های خود را مجددا اعمال‬ ‫کنند‪ ،‬اجرای تعهدات خود تحت توافق را متوقف می کند‪.‬‬ ‫‪ -10‬اگر اژانس نگرانی هایی در مورد مواد هســته ای‬ ‫یا اماکن اعالم نشــده دارد و توضیحات ایران نگرانی های‬ ‫او را برطرف نمی کند‪ ،‬اژانس می تواند درخواست دسترسی‬ ‫به چنیــن محل هایی را دهــد‪ .‬ایران می توانــد گزینه های‬ ‫الترنانیوی بــرای حل نگرانــی اژانس پیشــنهاد دهد‪ .‬اگر‬ ‫حتی پس از اجرای تهمیدات مــورد توافق ایران و اژانس‪،‬‬ ‫نگرانی ها در جــای خود باقی بماند‪ ،‬یا اگــر دو طرف موفق‬ ‫به دســتیابی به تمهیــدات رضایت بخش ظــرف ‪ 14‬روز از‬ ‫درخواســت اصلی برای دسترسی نشــوند‪ ،‬ایران از طریق‬ ‫توافق بــا اژانس‪ ،‬بــا اعضای کمیته مشــترک بــرای حل‬ ‫نگرانی ها مشــورت می کنــد‪ .‬در صورت عدم دســتیابی به‬ ‫یک توافق‪ ،‬اعضای کمیته مشــترک ظرف هفت روز با پنج‬ ‫رای از هشــت رای برای یافتن گزینه ای برای حل مســاله‬ ‫تصمیم گیری می کنند‪.‬‬ ‫‪41‬‬ ‫اثار سیاسی برجام‬ ‫جناح ها و احزاب سیاســی چه تاثیری از توافق هســته ای به خود خواهند دید؟ بر‬ ‫اساس این توافق چه نسبتی میان حسن روحانی و اهل سیاست ایجاد خواهد شد و‬ ‫مهمتر اینکه این توافق چه تاثیری بر اینده سیاسی حسن روحانی خواهد گذاششت‬ ‫این سواالت را در پرونده پیش رو بررسی کرده ایم‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫دو راهی روحانی؛‬ ‫الریجانییااصالح طلبان؟‬ ‫ارایشنیروهایسیاسیپسازتوافقاحتمالی‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫‪1‬‬ ‫یک اتفاق مهم و البته پیش بینی پذیر رخ داده اســت؛‬ ‫حســن روحانی به انچه گفته رســیده و حاال اگر چه نه کامل‬ ‫اما به یک توافق مهم با غرب دســت پیدا کرده است‪ .‬اگر از‬ ‫تاثیرات این توافق بر عرصه سیاست خارجی دولت بگذریم‬ ‫حتما می توانیم به خوبی به اثرگذاری این توافق بر معادالت‬ ‫سیاست داخلی بپردازیم‪.‬‬ ‫اینکه این مصالحه چه تاثیری بر اینده سیاســی حسن‬ ‫روحانی دارد‪ ،‬نسبت او با اصولگرایان و اصالح طلبان را شامل‬ ‫چه تغییراتی خواهد کرد‪ ،‬در اردوگاه اعتدالیون چه شکلی را‬ ‫پدید می اورد یا در نگاهی جزئی تر تکلیف طیف هایی مانند‬ ‫حامیان احمدی نژاد چه خواهد شد؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫این روزهایشیخ‬ ‫این روزها حسن روحانی بسیار راضی به نظر می رسد‪ .‬او‬ ‫پس از مواجهه سنگین با رقبای داخلی اش به انچه خواسته‬ ‫رسیده و عجالتااینکه او اکنون دست باال را در میان جمع در‬ ‫اختیار دارد‪.‬‬ ‫مهمتر از ان اینکه اگر تا همین یک ماه پیش شایع بود‬ ‫و گمانه زنی می شــد که او حتی ممکن اســت بر خالف میل‬ ‫حاکمیت توافقی بد را امضا کند‪ ،‬حاال صاحب توافقی شده‬ ‫که تقریبا حمایت حاکمیت عالی را هــم به دنبال دارد‪ .‬اگر تا‬ ‫قبل از توافق برخی مخالفان بر سر ظریف داد می کشیدند که‬ ‫تو خیانت می کنی و حتی چند روز قبل از اعالم توافق یک نفر‬ ‫اینجا در تهران می گفت که دست و پای کسی که توافق بد را‬ ‫امضاکندخواهیمشکست‪،‬حاالپایتوافقیبهمیانامدهکه‬ ‫در سطوح عالی حاکمیت از ان دفاع می شود و حتی در سایت‬ ‫‪ khamenei.ir‬یادداشــتی نوشته شــده که خطاب به برخی‬ ‫مخالفیناین چنینامدهاست‪«:‬برخیمجدداوبه رغمتوصیه‬ ‫وتاکیداترهبرانقالببه خصوصدردیداربامسئوالننظام‪،‬‬ ‫باز هم تیغ انتقاد خود را به نحوی به سمت تیم مذاکره کننده‬ ‫برده اند که گویی متن جمع بندی جز با خیانت انها اماده نشده‬ ‫است‪ .‬این رویکرد دقیقا برخالف حکمت و مصلحت بوده و در‬ ‫مسیر ریل گذاری شده رهبر انقالب قرار ندارد‪».‬‬ ‫پس در چنین شرایطی حتما حســن روحانی از جایگاه‬ ‫بهتری هم در میان سرمایه اجتماعی اش و هم در میان اهل‬ ‫سیاست برخوردار شده است‪.‬‬ ‫چنین رخدادی را اگر در معادالت سیاسی لحاظ کنیم‬ ‫می توانیم نتایج زیر را از ان حاصل کنیم‪:‬‬ ‫‪ -1‬در مورد نســبت اصولگرایــان با حســن روحانی ما‬ ‫نمی توانیمهمهاصولگرایانرایکطرفوروحانیرادرطرف‬ ‫دیگر قرار دهیم‪ .‬واقعیت این است که بخشی از اصولگرایان‬ ‫که نزدیکی بیشــتری با اعتدالگرایان دارند‪ ،‬از همان خرداد‬ ‫‪ 92‬صمیمیت خود را به رئیس جمهور مستقر نشان داده و در‬ ‫ساحت مجلس در اوردگاه رای اعتماد و ماجراهای سوال و‬ ‫استیضاح خود را نشــان داده اند و در ساحت فضای احزاب‬ ‫و رســانه هم به خوبی این قرابت را در مسائل مختلف نشان‬ ‫داده اند‪ .‬پس اکنون حتما هم حســن روحانــی به ادامه این‬ ‫حمایت نیــاز دارد و هم این طیف خــاص از اصولگرایان در‬ ‫چنین شرایطی بیشتر از قبل خود را به رئیس جمهور نزدیک ‬ ‫خواهندکرد‪.‬الزماستهمین جایمطلببهجزئیاتبیشتری‬ ‫در این مورد اشاره کنیم‪ .‬اگر بنا بر ادامه موضوع در این باب با‬ ‫ذکر مصادیق باشد در اولین مورد حتما باید به علی الریجانی‬ ‫اشاره کنیم‪ .‬او رئیس مجلس است و از همان زمانی که حسن‬ ‫روحانی انتخاب شــد بهترین رابطه را میــان اصولگرایان با‬ ‫رئیس جمهور منتخب برقرار کــرد‪ .‬حمایت های قاطع او در‬ ‫ماجرای رای اعتماد به وزرا و البته شفاف تر از ان در ماجرای‬ ‫استیضاح وزرا کامال نشان می داد که او چگونه تالش می کند‬ ‫از حسن روحانی و دولتش حمایت کند‪ .‬این علی الریجانی‬ ‫همان رئیس مجلسی اســت که دامنه اختالفتش با محمود‬ ‫احمدی نژاد ان چنــان باال گرفــت که ختم به ان داســتان‬ ‫یکشنبه سیاه مجلس شد‪.‬‬ ‫او اکنون یک مدافع تمام عیار دولت مســتقر اســت‪.‬‬ ‫برخی می گویند رفاقت سیاســی او با حســن روحانی دارای‬ ‫ان چنــان دوزی شــده که شــاید حتــی علــی الریجانی در‬ ‫ادامه دوران سیاســت ورزی اش ائتالف با جریان سیاســی‬ ‫حامی رئیس جمهور را در انتخابات مجلس به همنشــینی با‬ ‫نترجیحدهد‪.‬همینگزارهوگمانهاستکهموجب‬ ‫اصولگرایا ‬ ‫شدهتحلیلوپیش بینیتصمیمانتخاباتینهاییاصولگرایان‬ ‫همچنان خیلی سخت باشد‪ .‬به یک معنا اگر علی الریجانی‬ ‫نخواهد در ساماندهی یک لیست انتخاباتی با جریان اصلی‬ ‫اصولگرایان همراه باشــد ما یک صورت سیاســی متفاوت‬ ‫از شــرایطی خواهیم داشــت که علی الریجانی تصمیم به‬ ‫همراهی با اصولگرایان بگیرد‪ .‬فعال گمانه غالب این است که‬ ‫علی الریجانی به دو دلیل ترجیح خواهد داد با جریان حسن‬ ‫روحانی باشد تا اصولگرایان ‪:‬‬ ‫الف‪ :‬ادامه اختالفاتش با جریان پایداری و بخشی از‬ ‫طیف چپ اصولگرایان‬ ‫ب‪ :‬همراهــی با گفتمانی که اکنون دســت بــاال را در‬ ‫جامعه دارد؛ گفتمانی که اکنون حسن روحانی ان را نمایندگی‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫حاال شاید سوال این باشــد که جدایی علی الریجانی‬ ‫از اصولگرایان اتفاق خوشــایندی اســت و باید به استقبال‬ ‫ان رفت؟ شــاید یک پاســخ به این ســوال این باشد که این‬ ‫همچسبیعلیالریجانیبهحسنروحانیرانمی توانجدایی‬ ‫و انفکاک از اصولگرایان تلقی کرد‪ ،‬بلکه شاید این همچسبی‬ ‫موجبات تقویت بخش قابل توجهــی از اصولگرایان که در‬ ‫اردوگاه اعتدالیون قرار دارند یا با انها قرابــت دارند را فراهم‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫سیاست‬ ‫کند‪ .‬به یک معنا این همچســبی می تواند موجب شــود که‬ ‫اصالح طلبان نتوانند تمام بار مثبت توافق هسته ای را برای‬ ‫خود مصادره کنند‪ .‬نکته مهم این اســت که حســن روحانی‬ ‫اگرچه اکنون ادبیاتی نزدیک به اصالح طلبان دارد اما ذاتی‬ ‫اصولگرا دارد و اصولگرایان الاقل انهایی که نزدیکی بیشتری‬ ‫به روحانی دارند باید او را به اردوگاه قبلی خود دعوت کنند‪.‬‬ ‫اما بخش دیگــر اصولگرایان کــه تا کنون خــود را به‬ ‫قامت رقیب و حتی قطب مقابل حســن روحانی در اورده اند‪،‬‬ ‫از حاال به بعد چه جایگاهی دارند؟ انها بدون شک اگرچه بنا‬ ‫به مصالح ملی حتما از درجه انتقاد خود به حســن روحانی در‬ ‫پرونده هسته ای خواهند کاست اما عجالتا می توان از همین‬ ‫حاال گفت زاویه این دو قطب انقدر زیاد شده که نمی توان به‬ ‫همسو شدن شــان فکر کرد‪ .‬به این معنا که حسن روحانی و‬ ‫این طیف از اصولگرایان اکنون به دو قطب اصلی سیاست‬ ‫ایران تبدیل شــده اند و به نظر می رسد هر دو از این وضعیت‬ ‫دو قطبی راضی هســتند‪ .‬به این معنا که هم حســن روحانی ‬ ‫ترجیح می دهد کــه رقیبش در عرصه سیاســی این طیف از‬ ‫اصولگرایان باشــند و هم ایــن طیــف از اصولگرایان ادامه‬ ‫سیاست ورزی شــان را در قطب بودن مقابــل رئیس جمهور‬ ‫مستقرمی دانند‪.‬انهاقطعاحسنروحانیرااصولگرانمی دانند‬ ‫پس برای رئیس جمهور شــدن یک اصولگرا تالش خواهند‬ ‫کرد‪ .‬این تالش حتما از همین انتخابات پارلمان پیش رو اغاز‬ ‫خواهد شد‪ .‬البد انها می خواهند از بهارستان به پاستور برسند‪.‬‬ ‫‪ -2‬در همین جای مطلب وقت ان اســت که به نسبت‬ ‫سیاسی اصالح طلبان و حسن روحانی در دوران پسا توافق‬ ‫بپردازیم‪ .‬میان اصالح طلبان حتی انهایــی که هنوز انتقاد‬ ‫دارند که چرا در انتخابات‪ 92‬از نامزدی حسن روحانی حمایت‬ ‫شددراینکهاکنونبایدهمچنانپشتسرحسنروحانیباقی‬ ‫ماند‪ ،‬شکی وجود ندارد‪ .‬ساده ترین حرف را سعید حجاریان‬ ‫بیان کرده اســت‪ .‬او گفتــه اصالح طلبان انتقــاد مخفی و‬ ‫حمایت علنی داشته باشند و البته تاکید کرده است که اکنون‬ ‫زمان مستقل شدن نیست و باید با رئیس جمهور مستقر دست‬ ‫دوستی را محکم تر فشــار داد‪ .‬پس تا اینجای کار فرض بر‬ ‫این است که اصالح طلبان نه از سر عالقه که به جور شرایط‬ ‫موجود فعال بنای ماندن با حسن روحانی را دارند‪ .‬اما این فقط‬ ‫‪ 50‬درصد ماجراست‪.‬‬ ‫ســوال‪ :‬ایا حســن روحانی هم همچنــان عالقه مند‬ ‫به ادامه این رفاقت تاکتیکی هســت؟ ایا او پــس از توافق‬ ‫همچنان خــود را نیازمند ســرمایه اجتماعی انهــا می بیند؟‬ ‫پاسخ درست شاید این باشد‪ :‬حســن روحانی ادبیات خود را‬ ‫به اصالح طلبان نزدیک کرده بود تا در برخی شــرایط خود را‬ ‫به عنوان نماینده انها در قدرت مستقر نشان دهد‪ .‬این موجب‬ ‫می شدتاباحمایتعلنیشخصیت هایسیاسیوکارتل های‬ ‫رسانه ای انها حســن روحانی به عنوان نماینده و گوینده این‬ ‫جریان به بدنه اجتماعی شان معرفی شود‪ .‬از همین رهگذر‬ ‫حتما همان چیزی که روحانی می خواســت حاصل می شد؛‬ ‫«ادامهبرخورداریازسرمایهاجتماعیاصالح طلبان»‪.‬برخی‬ ‫می گویند حاال که توافق حاصل شــده روحانی دیگر چندان‬ ‫تمایلی به این ندارد که خود را به عنوان نماینده اصالح طلبان‬ ‫به جامعه و ساخت سیاسی ایران نشان دهد‪ .‬حامیان این طرز‬ ‫تفکر می گویند اکنون زمان گــذار روحانی از اصالح طلبان‬ ‫است‪ .‬اما با دقت بیشــتر که به این موضوع نگاه کنی به این‬ ‫نتیجه می رسی که حســن روحانی ذاتی محافظه کار دارد‪.‬‬ ‫او حتما تمایل ندارد چیزی را که به دســت اورده با ریســک‬ ‫چیزی که ممکن است به دست اورد از دست بدهد‪ .‬او حتما‬ ‫می خواهد سرمایه اجتماعی خود را «افزایش» دهد نه اینکه‬ ‫ان را «تعویض» کند‪ .‬ضمن اینکــه او می داند که هر کس‬ ‫نماینده وضع موجود شــود کار برایش بســیار سخت خواهد‬ ‫شد‪ .‬او می داند در چنین شرایطی هزینه همه اتفاقات منفی‬ ‫و ناخوشــایند را باید خودش بدهد‪ ،‬پس شاید او زیرکی کند و‬ ‫تالش کند خود را از حالت پوزیســیون به اپوزیسون دراورد‪.‬‬ ‫حرف های تند بزنــد و به قطب ســازی ادامه دهــد‪ .‬او البته‬ ‫برخالف احمدی نژاد تالش نخواهد کرد خود را اپوزیســون‬ ‫نظامکند‪،‬بلکهحتماخودرامخالفبرخیجریان هایسیاسی‬ ‫نشان خواهد داد‪.‬‬ ‫‪ -3‬محمود احمدی نژاد بعد از توافق هســته ای کامال‬ ‫ساکت شده اســت‪ .‬او که تا پیش از این با سفرهای شهر به‬ ‫شهر و مسجد به مسجد به سخنرانی می پرداخت و حرف ها‬ ‫ن ترجیح داده سکوت کند‪.‬‬ ‫و طعنه های ان چنانی می زد اکنو ‬ ‫جامعه‪ ،‬او را نماینده دوران تحریم می داند و حتی بخش هایی‬ ‫از جامعه او را مســبب صدور قطعنامه های شــورای امنیت‬ ‫به شــمار می اورد‪ .‬او حتما خود نیز این را حس کرده اســت‪.‬‬ ‫طرفداران او می گفتند توافق هسته ای به هیچ وجه حاصل‬ ‫نخواهد شد و دولت روحانی ظرف شش ماه تا یک سال فشل‬ ‫می شــود‪ .‬علی اکبر جوانفکر‪ ،‬فرد نزدیک به او نیز می گفت‬ ‫مردم به زودی چراغ به دست خواهند گرفت و به دنبال محمود‬ ‫احمدی نژاد می گردند‪ .‬از این حرف ها اگر بگذریم واقعیت‬ ‫این اســت که محمود احمدی نژاد حتمــا نمی تواند نماینده‬ ‫قطب مقابل حسن روحانی باشد‪ .‬او نماینده دوران تحریم و‬ ‫قطعنامه است پس حتما جامعه باتوجه به گشایش هایی که‬ ‫بعد از توافق حاصل خواهد شــد او ر ا ترجیح نمی دهند‪ .‬این‬ ‫اما تنها یک ســوی ماجراســت‪ .‬واقعیت این است که میان‬ ‫سیاسیون خصوصا اصولگرایان تا امروز کسی روی خوش به‬ ‫محمود احمدی نژاد نشان نداده و البته اصولگرایان شاخص‬ ‫نیز به صورت شفاف برائت شان را از او اعالم کرده اند‪ .‬حاال‬ ‫او مانده و طیف جبهه پایداری که انها هم حمایتشان را از او‬ ‫مشروط کرده اند و اما اگر های فراوان اورده اند‪ .‬این همه در‬ ‫حالی است که اگر فردی مانند سعید جلیلی پای کار انتخابات‬ ‫باشد حتی افرادی مانند پایداری ها هم نگاهشان را به سمت‬ ‫احمدی نژاد خیره نخواهند کرد‪.‬‬ ‫‪43‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫عصرمواجههدلواپسانودلخوشان‬ ‫بررسی تاثیر مذاکرات هسته ای بر ساحت سیاست ورزی ایران‬ ‫جعفر حسن خانی‬ ‫پژوهشگر سیاسی‬ ‫‪2‬‬ ‫اگر بخواهیــم از منظر مذاکرات هســته ای اقدام به‬ ‫دسته بندی نیرو ها و کنشگران ساحت سیاست ورزی ایران‬ ‫نماییم باید گفت با لحاظ کردن مذاکرات هسته ای به عنوان‬ ‫متغیر اصلی‪ ،‬در سپهر سیاسی ایران امروز‪ ،‬سیاست ورزان‬ ‫ایرانی را می توان در دو دسته کلی صورت بندی کرد‪.‬‬ ‫گروه اول دلواپســان مذاکراه با امریکا هستند و گروه‬ ‫دوم دلخوشــان مذاکره با امریکا‪ .‬در این دو گروه طیفی از‬ ‫نیروهای سیاسی و اجتماعی قرار دارند که از افراد رادیکال‬ ‫تا محافظه کار‪ ،‬از شخصیت های سیاسی تا شخصیت های‬ ‫فرهنگی از افراد دلواپــس و دلخوش دو اتشــه تا افرادی‬ ‫که قدر رقیقی از دلواپســی و دلخوشــی را دارا می باشند را‬ ‫شامل می شود‪ .‬هر یک از این دو طیف در جریان مذاکرات‬ ‫هســته ای با غرب در تالش اســت گونه ای از کنشــگری‬ ‫سیاســی اجتماعی را به نمایــش بگذارد تا مبتنــی بر ان از‬ ‫منطق احساســی که در صدد نشــر ان نزد افــکار عمومی‬ ‫است دفاع کرده‪ ،‬موجب عقالنی و ضروری جلوه دادن این‬ ‫احساس بین عموم جامعه شود‪ ،‬چه این احساس دلخوشی‬ ‫باشد چه دلواپسی‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫دلواپسان کیستند؟‬ ‫در جریان از ســر گیری مذاکرات هسته ای در دولت‬ ‫اعتدال با مســتقیم و بی واســطه شــدن مذاکرات ایران و‬ ‫امریکا‪ ،‬بخشــی از جامعه سیاســی اجتماعی ایران شامل‬ ‫برخی از سیاســت ورزان‪ ،‬اســاتید دانشــگاه و تشکل های‬ ‫دانشــجویی اقدام به عمومی کردن احســاس خود نسبت‬ ‫به مذاکره با غرب کردند و از دلواپســی نســبت به شــرایط‬ ‫پیش امده سخن به زبان راندند و در فضای عمومی خود را‬ ‫«دلواپس» خوانده اند‪.‬‬ ‫اگر بخواهیم مداقه ای جامعه شناســانه به این گروه‬ ‫داشته باشیم باید خاستگاه اجتماعی این جریان را در طبقه‬ ‫مستضعف و بخشی از طبقه متوسط جست وجو کنیم‪ .‬البته‬ ‫بخشــی از ســرمایه داری ملی و صنعتی ایران نیز جزو این‬ ‫دسته محسوب گروه محسوب می شــوند اما از انجا که در‬ ‫نتیجه تحریم اسیب دیده اند به صورت موقت با دلخوشان‬ ‫همراهی دارند اما این جریان از انجا که با توســعه واردات‬ ‫مخالف است‪ ،‬بنابراین در دراز مدت با دلخوشان همراهی‬ ‫مســتمر نخواهد داشت‪ .‬همچنین خاســتگاه سیاسی این‬ ‫گروه در جریان اصولگرایی است‪.‬‬ ‫در سیاست داخلی نیز رویکرد دلواپسان قانون گرایی‬ ‫و فعالیــت در چار چوب قانون اساســی اســت‪ ،‬همچنین‬ ‫در سیاســت خارجی که نقطه کانونی تمایز دلواپســان از‬ ‫دلخوشــان اســت‪ .‬تجویز این جریان «دیپلماسی اقتدار‬ ‫درون زا» اســت که وجه تمایــز ان با دیگــر رویکردها در‬ ‫این موضوع تاکید دارد که دیپلماســی و سیاســت خارجی‬ ‫جمهوری اســامی باید به گونه ای باشــد که به استحکام‬ ‫ساخت درونی قدرت و پیشرفت درون زا بینجامد‪ .‬از منظر‬ ‫اقتصادی هم دلواپســان «توســعه عدالت محــور» را در‬ ‫کانون توجه خود قرار می دهند‪ ،‬بنابراین الگوی توسعه ای‬ ‫این جریان برای ایران امروز الگوی «پیشرفت درون زا»‬ ‫است‪ .‬دلواپســان به گونه ای از پیشــرفت معتقدند که از‬ ‫درون یک ملت بجوشد و به توانایی های درونی ان متکی‬ ‫باشد‪ .‬این جریان معتقد است غرب شریک قابل اعتمادی‬ ‫برای ایران نیســت و تاریخ ‪ 200‬ســاله مواجهــه ایران با‬ ‫غرب مــدرن موید این موضوع اســت‪ .‬از فــردای توافق‬ ‫فین کنشــتاین در ماجــرای جنگ ایــران و روس که بین‬ ‫ایران و فرانسه بسته شد تا امروز هیچ تجربه ای که نشان‬ ‫دهد می توان به غرب مدرن در مســیر توســعه و پیشرفت‬ ‫امیدوار بود‪ ،‬نیست بنابراین همیشه باید با عدم اعتماد و با‬ ‫دلواپسی با غرب تعامل کرد‪.‬‬ ‫دلخوشان کیستند؟‬ ‫با مستقیم و بی واســطه شــدن مذاکرات در ساحت‬ ‫سیاســت ورزی ایران شاهد گروهی از کنشــگران سیاسی‬ ‫بودیم که احساس دلخوشــی نســبت به مذاکره با غرب و‬ ‫امریکا را در فضای افکار عمومی پمپاژ می کردند و ســعی‬ ‫می کردند منطق پشتیبان این دلخوشــی را در جامعه بسط‬ ‫دهند‪ .‬البته این گروه هیچ گاه خود را دلخوشــان نخواندند‬ ‫اما با بررسی گفتار و نوشتار ایشان می توان مدعی بود که به‬ ‫واقع این جریان در برابر دلواپسی نسبت به مذاکره با غرب‪،‬‬ ‫از دلخوشی نسبت به مذاکرات می گفتند‪ .‬بنابراین پر بیراه‬ ‫نیست اگر این گروه از کنشگران به مذاکرات را «دلخوشان‬ ‫به غرب و امریکا» نامید‪.‬‬ ‫با دقــت نظــری جامعه شناســانه می تــوان در یافت‬ ‫که خاســتگاه اجتماعــی دلخوشــان طبقه مرفــه جامعه‪،‬‬ ‫به خصوص ســرمایه داری وابســته ایران به همراه بخشی‬ ‫از طبقه متوســط که با ایشــان همراهی می کند دانســت‪.‬‬ ‫خاســتگاه سیاســی این گروه را نیز می توان در سه جریان‬ ‫اعتدالگرایی‪ ،‬اصالح طلبی و جریان فتنه جست وجو کرد‪.‬‬ ‫در سیاســت داخلــی رویکــرد ایــن گــروه تلفیقی از‬ ‫قانون گرایی‪ ،‬قانون گریزی و قانون ستیزی است و همچنین‬ ‫در سیاســت خارجی که مهم ترین بخش منطق پشــتیبان‬ ‫احساس دلخوشی به غرب دلخوشان را شامل می شود این‬ ‫گروه معتقد به «سیاست خارجی توسعه گرا» است؛ سیاست‬ ‫خارجی که امکان سرمایه گذاری مالی و تکنولوژیک غرب‬ ‫در ایران را تســهیل کند‪ .‬رویکرد اقتصادی دلخوشــان نیز‬ ‫بسط لیبرال سرمایه داری در ایران اســت‪ ،‬بنابراین الگوی‬ ‫تجویزی این گروه برای توســعه ایران پیشــرفت برون زا و‬ ‫«توسعه وابسته» اســت‪ .‬این گروه بر این باورند که غرب‬ ‫شریک قابل اعتمادی است و می توان با تعامل با ان و دادن‬ ‫برخی امتیاز ها از غرب انتفاع برد‪.‬‬ ‫دوران پیشاتوافق عصر پاسخگویی دلواپسان‬ ‫در دوران پیشــاتوافق ایــن دلواپســان بودنــد که‬ ‫تمام تــاش خــود را می کردند تــا منطق پشــتیبان این‬ ‫احســاس دلواپســی خود را از مذاکره با امریــکا در میان‬ ‫مردم نشــر دهند‪ .‬در این دوران کنشــگری این دســته از‬ ‫نیروهای سیاســی در افکار عمومی بیشــتر از دلخوشان‬ ‫بود چرا که ایشان در افکار عمومی به عنوان نماینده وضع‬ ‫موجود فهــم می شــدند‪ ،‬بنابراین در موضع پاســخگویی‬ ‫نســبت به وضع موجود قرار داشــتند‪ .‬وضعی که تحریم و‬ ‫نداشتن برنامه اقتصادی از سوی دولت در افکار عمومی‬ ‫دلواپسان را در شرایط نا مســاعدی قرار داده بود‪ .‬در کنار‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫این موضوع‪ ،‬ترسیم شــرایط فانتزی از دوران پسا توافق‬ ‫از سوی دلخوشــان و ایجاد انتظارات و توقعات فزاینده از‬ ‫سوی ایشان بر نامساعد تر شدن شرایط دلواپسان در افکار‬ ‫عمومی انجامید‪ .‬بنابراین هشدار این جریان از هزینه های‬ ‫توافق با امریکا انچنان که باید در افکار عمومی مســتمع‬ ‫نداشــت‪ .‬در این دوران این دلخوشان بودند که با رهبری‬ ‫مطالبات و انتقــادات افکار عمومی و با ترســیم شــرایط‬ ‫فانتزی از دوران پســا توافق در جامعه جذابیت بیشــتری‬ ‫را برای خود بر ســاخته کردند‪ .‬گره زدن اب خوردن مردم‬ ‫و ازدواج جوانــان و‪ ...‬با توافق را نیــز می توان در همین‬ ‫چارچوب تحلیل کرد‪.‬‬ ‫دوران پساتوافق‪ ،‬عصر پاسخگویی دلخوشان‬ ‫دوران پســاتوافق دورانی است که جایگاه دلواپسان‬ ‫و دلخوشــان در افکار عمومی تغییر خواهد کــرد‪ .‬در این‬ ‫دوران پس از ایجــاد توقعات و انتظارات فزاینده از ســوی‬ ‫دلخوشان‪ ،‬ایشــان در جایگاه نمایندگی وضع موجود قرار‬ ‫می گیرند و دلواپســان در جایگاه منتقــد و رهبری توقعات‬ ‫و انتظــارات‪ .‬دوران پســا توافق دوران انفجــار انتظارات‬ ‫فزاینده ای اســت که دلخوشــان خود به ان دامــن زده اند‬ ‫تا رضایت عمومی مــردم را برای توافق بــه امریکا و غرب‬ ‫به وجود اورند قطعا انتظارات به وجود امده بین مردم در پس‬ ‫توافق بیش از گشایش تدریجی اســت و در نتیجه توافق‬ ‫شاید اتفاق بیفتد‪ .‬به همین جهت در این دوران جذابیت قرار‬ ‫گرفتن در جایگاه منتقد در افکار عمومی به دلواپسان تعلق‬ ‫دارد بنابراین سخن ایشــان در این دوران در افکار عمومی‬ ‫مســتمع تر از قبل خواهد بــود‪ .‬ســر مقاله دو هفته پیش از‬ ‫توافق هفته نامه صدا به قلم اقای سعید لیالز‪ ،‬عضو شورای‬ ‫مرکزی حزب کارگزاران سازندگی با عنوان «ضرورت کنترل‬ ‫انتظارات» را می توان موید همین موضوع دانست‪ .‬لیالز‬ ‫در این یادداشــت ســخن خود را با این جمله اغاز می کند‪:‬‬ ‫«احتماال مهمترین وظیفه دولت حسن روحانی در فردای‬ ‫توافق هســته ای‪ ،‬در کنترل انتظارات است» این موضوع‬ ‫نشان دهنده این است که دلخوشان متوجه قرار گرفتنشان‬ ‫در جایگاه پاســخگویی به مطالبات عمومی در دوران پسا‬ ‫توافق شده اند‪.‬‬ ‫جمع بندی‬ ‫فلســطین؛ [اینها] همواره مورد حمایت ما خواهند بود‪».‬‬ ‫این منویات در کنار سخن دکتر والیتی مشاور مقام معظم‬ ‫رهبری در امور بین الملل در گفت وگو با پایگاه حفظ و نشر‬ ‫اثار حضرت ایت اللــه العظمی خامنه ای (‪)khamenei.ir‬‬ ‫که گفته است‪« :‬انهایی که مشــورت می کنند اگر به این‬ ‫نتیجه رســیدند که این [جمع بندی مذاکــرات] مصلحت‬ ‫نیســت‪ ،‬ردش می کنند و این اقتدار را دارنــد که رد کنند‪.‬‬ ‫اگر هم دیدند به مصلحت ملی هست تاییدش می کنند‪».‬‬ ‫نشــان دهنده این اســت که رهبر انقــاب تصمیم گیری‬ ‫درباره توافــق را به مکانیزم های قانونی و جامعه سیاســی‬ ‫ایران سپرده اســت تا نهاد های قانونی در تعامل با جامعه‬ ‫سیاســی تجربه یک تعامل برای رســیدن به تصمیمی که‬ ‫منافع ملت ایران را لحاظ کند را به دســت اوردند‪ .‬در این‬ ‫میان فقط یــک مالحظه مهم از رهبر انقــاب تذکر داده‬ ‫شــده اســت و ان اینکه موضوع هســته ای نباید منجر به‬ ‫ایجاد و تعمیق شــکاف اجتماعی در بدنه عمومی جامعه‬ ‫شــود و جامعه را دو قطبی کند‪ .‬حضرت ایت الله خامنه ای‬ ‫دلواپسان‬ ‫دلخوشان‬ ‫خاستگاه اجتماعی‬ ‫طبقه مستضعف‬ ‫‪+‬‬ ‫بخشی از طبقه متوسط‬ ‫‪+‬‬ ‫بخش ناچیزی از طبقه مرفه‬ ‫(سرمایه داری ملی و صنعتی)‬ ‫طبقه مرفه (به خصوص سرمایه داری وابسته و تجاری)‬ ‫‪+‬‬ ‫بخشی از طبقه متوسط‬ ‫خاستگاه سیاسی‬ ‫اصولگرایی‬ ‫اعتدالگرایی‬ ‫‪+‬‬ ‫اصالح طلب‬ ‫‪+‬‬ ‫جریان فتنه‬ ‫سیاست داخلی‬ ‫قانون گرایی‬ ‫تفیقی از قانون گرایی‪ ،‬قانون گریزی و قانون ستیزی‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫دیپلماسی اقتدار درون زا‬ ‫سیاست خارجی توسعه گرا‬ ‫رویکرد اقتصادی‬ ‫توسعه عدالت محور‬ ‫لیبرال سرمایه داری‬ ‫الگوی توسعه‬ ‫پیشرفت درون زا‬ ‫پیشرفت برون زا (توسعه وابسته)‬ ‫جدول معرفی دلواپسان و دلخوشان‬ ‫موضوعات‬ ‫دوران پیشا توافق‬ ‫دوران پسا توافق‬ ‫دلواپسان‬ ‫دلخوشان‬ ‫دلواپسان‬ ‫دلخوشان‬ ‫نسبت به‬ ‫شرایط موجود‬ ‫نماینده وضع موجود‬ ‫مخالف وضع موجود‬ ‫مخالف وضع موجود‬ ‫نماینده وضع موجود‬ ‫کنش سیاسی‬ ‫مدافع وضع موجود و‬ ‫هشدار به تغییر وضع‬ ‫موجود‬ ‫منتقد وضع موجود و‬ ‫هشدار به ادامه این روند‬ ‫منتقد وضع موجود و‬ ‫هشدار به ادامه این روند‬ ‫مدافع وضع موجود و‬ ‫هشدار به تغییر وضع‬ ‫موجود‬ ‫جدول تحلیل وضعیت ساحت سیاست ورزی ایران‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫رهبری مطالبات افکار‬ ‫ترسیم وضع مطلوب و‬ ‫نسبت به وضع نماینده وضع موجود و‬ ‫عمومی‬ ‫ایجاد توقع و انتظار در‬ ‫نداشتن الگوی وضع‬ ‫مطلوب‬ ‫افکار عمومی از دوران پسا مطالبه توقعات و انتظارات‬ ‫مطلوب‬ ‫ایجاد شده از دلخوشان‬ ‫توافق‬ ‫نماینده وضع موجود‬ ‫و پاسخ گویی به‬ ‫مطالبات خود ساخته‬ ‫سیاست‬ ‫رهبر فرزانه انقــاب در روز های پــس از جمع بندی‬ ‫مذاکــرات در خطبه های نماز عید ســعید فطــر فرمودند‪:‬‬ ‫«بــرای تصویــب ایــن متــن‪ ،‬یــک مســیر قانونــی‬ ‫پیش بینی شــده ای وجــود دارد که باید این مســیر را طی‬ ‫کند و خواهــد کرد؛ ان شــاءالله‪ .‬انتظار ما این اســت که‬ ‫دســت اندرکاران‪ ،‬با دقت مصالــح را ‪ -‬مصالح کشــور را‪،‬‬ ‫مصالح ملــی را‪ -‬در نظــر بگیرنــد و انچــه را تحویل ملت‬ ‫خواهند داد‪ ،‬بتواننــد با گردن افراشــته‪ ،‬در مقابل خدای‬ ‫متعال هم ارائه بدهند‪ .‬نکته بعدی این اســت که چه این‬ ‫قوه الهی‪ ،‬اجازه‬ ‫متن تصویب بشود و چه نشود‪ ،‬به حول و ّ‬ ‫هیچ گونه سوءاســتفاده ای از ان داده نخواهد شد؛ اجازه‬ ‫خدشــه در اصول اساســی نظام اســامی به کسی داده‬ ‫نخواهد شــد؛ قابلیت های دفاعی و حریم امنیت کشــور‪،‬‬ ‫به فضل الهی حفظ خواهد شد‪ ،‬اگرچه می دانیم دشمنان‬ ‫روی این نقطه به خصوص‪ ،‬تکیه زیادی دارند‪ .‬جمهوری‬ ‫اسالمی‪ ،‬در زمینه حفظ قابلیت های دفاعی و امنیتی خود –‬ ‫ان هم در این فضای تهدیدی که دشمنان برایش به وجود‬ ‫می اورند ‪ -‬هرگز تسلیم زیاده خواهی دشمن نخواهد شد‪.‬‬ ‫نکته بعدی این اســت که چه این متن تصویب بشود و چه‬ ‫نشود‪ ،‬ما از حمایت دوستانمان در منطقه دست نخواهیم‬ ‫کشــید‪ :‬از م ّلت مظلوم فلســطین‪ ،‬از ملــت مظلوم یمن‪،‬‬ ‫از م ّلت و دولت ســوریه‪ ،‬از ملت و دولت عــراق‪ ،‬از مردم‬ ‫مظلوم بحریــن‪ ،‬از مجاهدان صــادق مقاومت در لبنان و‬ ‫در این باره در بیانات در دیدار مســئوالن نظام و ســفراى‬ ‫کشورهاى اسالمى فرمودند‪« :‬از این قضایای هسته ای‬ ‫و غیر هســته ای و مانند اینها‪ ،‬دودســتگی درســت نشود‬ ‫که هر دســته یک جور بگویند ‪ -‬باالخره یک کاری اســت‬ ‫دارد انجــام می گیرد‪ ،‬مســئوالنی دارد‪ ،‬دنبــال می کنند؛‬ ‫ان شاءالله انچه منافع م ّلی است تشخیص بدهند و دنبال‬ ‫ان باشند‪ -‬بین مردم نباید دودستگی به وجود بیاید‪ .‬دشمن‬ ‫این را می خواهــد‪ .‬االن هم اگر کســی تعقیــب کند این‬ ‫ســخن پراکنی های بیگانگان را‪ ،‬این رادیــو تلویزیون ها‬ ‫و این وبگاه هایی که از طرف انهــا دارد همین طور مرتب‬ ‫توســعه پیدا می کند و مرتّب هم دارند مطلــب می دهند‪،‬‬ ‫دنبال این هســتند که بین مردم دودســتگی ایجاد کنند؛‬ ‫نگذارید دودســتگی بشــود؛ وحدت را حفظ کنید‪ ،‬با هم‬ ‫باشــید‪ ».‬امید که دلواپسان و دلخوشــان با لحاظ کردن‬ ‫این مالحظه در ماجرای مذاکرات هســته ای‪ ،‬کنشگری‬ ‫سیاســی خود را در راســتای منافع و مصالح ملی ســامان‬ ‫دهند‪.‬‬ ‫‪45‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫دولت و ملت به هم نزدیک شده اند‬ ‫سیاست‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با فیاض زاهد‬ ‫اقای زاهد! به عنوان ســوال نخســت می خواهم‬ ‫بپرســم به نظر شــما ارایــش سیاســی نیروها و‬ ‫گروه های داخلی بعد از توافق به چه صورت خواهد‬ ‫بود و به صورت خاص رابطه دولت و اصالح طلبان‬ ‫را چگونه توصیف می کنید؟‬ ‫سناریو و استراتژی ای که اصالح طلبان در حمایت‬ ‫از اقای روحانی در انتخابات ســال ‪ 92‬داشــتند فاز اول ان‬ ‫استقالل دولت‪ ،‬فاز دو م تبیین مشکالت و ارائه راه حل ها‪،‬‬ ‫فاز سوم حل پرونده هســته ای و فاز چهارم نیل به انتخابات‬ ‫دهم مجلس شــورای اســامی بوده اســت که به صورت‬ ‫مهندســی شــده طراحی شــده بود و من فکــر می کنم اگر‬ ‫به صــورت مهندســی طرحی کــه مدنظــر اصالح طلبان‪،‬‬ ‫ی ترقی خــواه در کشــور بود‪ ،‬ان‬ ‫اعتدالگرایــان و نیروهــا ‬ ‫برنامه های با موفقیت پیش رفته است‪ ،‬در حالی که دولت ها‬ ‫پیش از ســال ســوم تضعیف می شوند‪ ،‬این شــانس اقای‬ ‫روحانی است که در اغاز ورود به سال ســوم با قدرت بیشتر‬ ‫و محبوبیت بیشتری در افکار عمومی پا در این دوران جدید‬ ‫می گذارد‪ .‬من فکــر می کنم که ارایشــی را که بعــد از این‬ ‫شــاهد خواهیم بود تقویت گفتمان اصالح طلبی و پیشبرد‬ ‫قدرتمندانه تر وعده های اقای روحانی است که اعالم کرده‬ ‫بودند و وضعیــت اصولگرایان داخلی‬ ‫نیــز در دو بخش عمده تقســیم بندی‬ ‫می شود‪ ،‬بخش اول انهایی که در طول‬ ‫زمان برنامه های اقای روحانی را تایید‬ ‫کردند و تالش داشتند تا پیوند معناداری‬ ‫بــا الیه هــا ی معتدل تــر و عملگراتر‬ ‫اصالح طلبان برقــرار کننــد می توان‬ ‫پیش بینی کرد که در انتخابات مجلس‬ ‫شاهد ارایشــی میان انها و بخش های‬ ‫وسیعی از اصالح طلبان باشیم و بخش‬ ‫تنــدرو اصولگرایان از نظــر اجتماعی‬ ‫با ریزش بیشــتری از ارای خودشان و‬ ‫همین طور پایگاه اجتماعی خود روبه رو‬ ‫می شــوند چرا که اصولگرایان افراطی‬ ‫نماینــده اقلیت افکار عمومی هســتند‬ ‫و هرچــه زمــان می گــذرد ناکارامدی‬ ‫برنامه هــا و سیاســت های انهــا در‬ ‫حوزه های فرهنگی و اجتماعی اشکارتر‬ ‫می شود‪ .‬بخش زیادی از افکار عمومی‬ ‫الگوهای اجتماعی کــه اصولگرایان‬ ‫افراطی مطرح می کنند را قبول ندارند‬ ‫و این اصرار به پیشــبرد ان برنامه ها به‬ ‫تضعیف مضاعف پایگاه اجتماعی و فرهنگی انها در جامعه‬ ‫ایران منتهی خواهد شد‪.‬‬ ‫در حال حاضر افکار عمومی در ایران خواهان تعامل‬ ‫بیشــتری در حوزه هــای اجتماعــی و فرهنگی بــا نرم های‬ ‫شناخته شده بین المللی است که اصولگرایان افراطی یا از‬ ‫درک ان ناتوان هستند یا مصلحت خودشــان را در مقابله با‬ ‫انها می بینند‪.‬‬ ‫اینجا این ســوال پیش می اید کــه در نتیجه این‬ ‫تغییرات‪ ،‬گروه های سیاسی میانه رو اصولگرا بعد‬ ‫از توافق به کدام ســو گرایش بیشــتری خواهند‬ ‫داشت؟‬ ‫به نظر می رسد بخش وسیعی از اصولگرایان سنتی‬ ‫دچار نوعی سرگشتگی هستند‪ ،‬به این معنا که االن در تعیین‬ ‫‪3‬‬ ‫فیاض زاهــد از چهره های اصالح طلب اســت‬ ‫که رابطه خوبی با رسانه ها دارد‪ .‬او از جمله افرادی‬ ‫اســت که از ابتدای فعالیت تیــم مذاکره کننده به‬ ‫ریاســت محمد جواد ظریف در زمــره مدافعان این‬ ‫هیات به شمار می امده اســت‪ .‬فیاض زاهد معتقد‬ ‫است که در نتیجه مذاکرات هسته ای دولت و ملت‬ ‫به هم نزدیک شــده اند‪ .‬با او در مــورد تاثیر توافق‬ ‫هســته ای بر ارایش نیروهای سیاســی کشــور به‬ ‫گفت وگو پرداختیم‪.‬‬ ‫استراتژی خود این سرگردانی را بیش از پیش حس می کنند؛‬ ‫اگر به جبهه پایداری نزدیک شوند اصالت‪ ،‬ماهیت و سابقه‬ ‫تاریخی شــان زیر ســوال می رود و طبیعتا مشــروعیت انها‬ ‫به عنوان اصولگرایان اصیل و قدیمی زیر ســوال می رود و‬ ‫اگر به طیف های نزدیک به دولت ورود پیدا کنند از انجا که‬ ‫نسخه اصلی حامیان دولت نیســتند و تالش می کنند نقش‬ ‫بینابینی ایفا کنند نمی توانند افکار عمومی را به طور منسجم‬ ‫به ســمت خود جلب کنند و این وضعیت نامتعادل وضعیتی‬ ‫است که این دســته از اصولگرایان با ان مواجه هستند و تا‬ ‫انتخابات مجلس هم نمی توانند تکلیف خود را روشن کنند‬ ‫اما می توان تصور کرد در میان این نیروها هم یک ریزشــی‬ ‫به سمت اصولگرایان همراه با دولت و اصولگرایان افراطی‬ ‫رخ خواهد داد‪.‬‬ ‫در میــان مباحثی که بعد از توافــق پدید امد دیده‬ ‫شــد کــه در شــبکه های اجتماعــی حمالتــی به‬ ‫سیاســت های دوران احمدی نــژاد هــم صورت‬ ‫گرفت‪ .‬بــه دیگر ســخن اینکــه برخــی حامیان‬ ‫توافق این پیروزی را مقابل سیاســت های دوران‬ ‫احمدی نژاد قرار دادند‪ .‬حاال سوال این است که در‬ ‫مواجهه با توافق‪ ،‬حامیان احمدی نژاد و شــخص‬ ‫وی چه رویکردی خواهند داشت؟‬ ‫بازنده اصلــی توافق هســته ای ایران بــا قدرت های‬ ‫جهانی‪ ،‬احمدی نژاد در راس ان و طیف حامی او که باالتر‬ ‫از ان گروه جبهه پایداری و افراطیون و کســانی که معموال‬ ‫نگــراش بنیادگرایانه هســتند قرار دارند ‪ .‬توافق هســته ای‬ ‫ایران به دولت اقای روحانی این امکان را می دهد که توجه‬ ‫بیشــتری به زیرســاخت ها در دو ســال اینده داشته باشد و‬ ‫برنامه ریزی وسیع تری برای چهارسال دوم خود انجام دهد‪.‬‬ ‫در عرف سیاســی می توان از ان به عنوان پایان پوپولیزم و‬ ‫احمدی نژاد یاد کرد‪.‬‬ ‫در نهایــت در جمع بنــدی این مباحــث احزاب و‬ ‫گروه هــای سیاســی بــه جهت نقش کنشــگری‬ ‫سیاســی که دارند چه ارایش سیاســی برای این‬ ‫دســته از فعاالن سیاســی جامعه و انسجام ملی‬ ‫ ترسیم می شود؟‬ ‫انچــه اتفاق افتاده نشــان می دهد کــه چه میزان‬ ‫دولت و ملت به هم نزدیک شــده اند‪ .‬جشــن های خیابانی‬ ‫و انتظار کم نظیــری که مردم در رصد رســانه ها در پیگیری‬ ‫این موضوع داشــتند و با نقش بی بدیل رهبر معظم انقالب‬ ‫درخصوص اینکه هرگونه نقدی منجر به مجادله نشود ‪ ،‬این‬ ‫پیروزی را دولت و ملت بدون شــعارهای کلیشــه ای انجام‬ ‫دادند‪ .‬ملت از دولتی که انتخاب کرده ‬ ‫راضی اســت و دولت هم این نگاه توام‬ ‫با صلــح و تعامل با جامعــه جهانی را در‬ ‫مذاکرات پیش برد و با حفظ خطوط قرمز‬ ‫استراتژیک ایران امتیازات قابل توجهی‬ ‫هم به دست اورد‪ .‬طبیعی است که در هر‬ ‫جامعه ای گروه منتقدی هم وجود دارد‪.‬‬ ‫ اصولگرایان افراطی کــه در انتخابات‬ ‫تنهــا چهــار میلیــون رای را بــه خــود‬ ‫اختصاص دادند‪ ،‬این حــق را دارند که‬ ‫نقدهای خود را داشته باشند اما این حق‬ ‫را ندارند که از طرف ملت ایران و به یک‬ ‫شــکل قیم مابانه اظهارنظر کنند‪ .‬انها‬ ‫می تو انند در سایه نظرات خود را مطرح‬ ‫کنند که ایــن نظرات گاهــی می تواند‬ ‫راهگشا باشد اما قدر مسلم انها نماینده‬ ‫افکار عمومــی نیســتند و پایگاهی در‬ ‫میان مردم ندارند و قاطبه و اکثریت ملت‬ ‫ایران این پیروزی و خوشحالی را کسب‬ ‫کرد در حالی که یک کشور جهان سومی‬ ‫ با شش کشــور بزرگ وارد رهاوردی شد‬ ‫که وقتی با سرنوشت عراق‪ ،‬کره شمالی‬ ‫و لیبی مقایســه می کنیم ‪ ،‬در می یابیم که با تکیه بر ذکاوت‬ ‫و هوش تاریخــی خود‪ ،‬موفقیت و دســتاوردهای زیادی به‬ ‫دست اوردیم‪ .‬حاال اینکه نتانیاهو و جمهوریخواهان تندرو‬ ‫یا برخی دشمنان دوست نما در داخل با اظهارات نسنجیده‬ ‫خود می خواهند شادی را در کام ملت تلخ کنند خیلی محل‬ ‫گفت وگو ندارد‪.‬‬ ‫مردم کامال از مسائل هسته ای و دستاوردهای ان در‬ ‫بحث توافق استقبال کردند و این اتفاقات در راستای همان‬ ‫انتخابی است که در سال ‪ 92‬با انتخاب اقای روحانی گرفتند‬ ‫و به هیــچ وجه منتقدیــن و مخالفین توافــق نماینده افکار‬ ‫عمومی نیستند‪ .‬منتقدان و مخالفان حق نقد دارند اما پایگاه‬ ‫قدرتمندی در میان جامعه ندارند و نتیجه ان را در انتخابات‬ ‫مجلس دهم در اسفندماه خواهیم دید‪.‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫توافقبهنفعاصولگرایانمی شود‬ ‫کسانی که این توافق را انجام دادند مورد اقبال مردم نخواهند بود‬ ‫م روانبخش‬ ‫قاس ‬ ‫‪4‬‬ ‫عضو شورای مرکزی پایداری‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫سیاست‬ ‫در خصــوص بحــث ارایش سیاســی پــس از توافق‬ ‫در کشــور می توان گفت این شــرایط تفاوتی بــا قبل از ان‬ ‫ندارد‪ ،‬چون انچه در این اتفاق افتاده اســت تغییر اساسی‬ ‫در کشــور به وجود نمی اورد که جنبه های مثبتی پیدا شــود‬ ‫و اصالح طلبان بخواهند از ظرفیت توافق اســتفاده کنند و‬ ‫اصولگرایان نتوانند از این ظرفیت استفاده کنند‪.‬‬ ‫به نظر می رسد باتوجه به شرایط پیش امده هر چه زمان‬ ‫می گذرد ظرفیت دولت و اصالح طلبان بعد از توافق نه تنها‬ ‫قوی نشده بلکه ضعیف تر هم می شود و می توان به روشنی‬ ‫اثار ان را مشاهده کرد‪ .‬مردم در مدت دو سال گذشته در رصد‬ ‫مسائل هسته ای بودند و این توافق‪ -‬که دستگاه دیپلماسی‬ ‫در این مــدت ان را دنبال می کند‪ -‬را می دیدند و این ســوال‬ ‫برای انها ست که در نهایت اینکه چه دستاوردی برای نظام‬ ‫و مردم دارد؟‬ ‫بــرای اینکــه بدانیــم بعــد از توافق ارایش سیاســی‬ ‫طیف هــای مختلــف و بهره برداری هــای سیاســی از این‬ ‫موضوع به چه صورت اســت می طلبد مساله به طور شفاف‬ ‫ت چیزی که‬ ‫برای مردم تبیین شود‪ .‬در این زمینه می توان گف ‬ ‫به دست مردم رسیده قطعنامه ای است که در شورای امنیت‬ ‫تصویب شد که این یک خطای مهم و راهبردی بوده چون‬ ‫در این مذاکرات و توافق صورت گرفته حاصل کار مذاکرات‬ ‫به یک توافقنامه تقلیل داده شده که بدون اینکه ایران هیچ‬ ‫نقشی در قطعنامه شورای امنیت داشته باشد همه امور را به‬ ‫پنج کشور عضو شورای امنیت داده است و ایران هیچ نقشی‬ ‫در تهیه ان ندارد‪.‬‬ ‫ بعــد از اینکه قطعنامه شــورای امنیت هم صادر شــد‬ ‫موضوعیت بررسی این متن در مجلس شورای اسالمی ایران‬ ‫امری لغو است‪ .‬یعنی کشورهای طرف مذاکره از ابزار شورای‬ ‫امنیت استفاده کردند برای فشــار اوردن بر ایران‪ .‬با صدور‬ ‫این قطعنامه حتی اگر مجلس ایران بخواهد به ان رای منفی‬ ‫بدهد یا تغییراتی در بندهای ان بدهد‪ ،‬عمال مقابله کردن با‬ ‫قطعنامه شورای امنیت است‪ .‬در این قطعنامه دو اتفاق افتاده‬ ‫است؛ نخست اینکه ایران در تهیه پیش نویس قطعنامه هیچ‬ ‫نقشی ندارد و دوم اینکه برای نخستین بار قطعنامه ای صادر‬ ‫می شود که هیچ کدام از اعضا حق وتو ندارند‪ .‬یعنی حق وتو‬ ‫برای روسیه و چین در این مساله حذف شده است‪ .‬در چنین‬ ‫توافقی که به نفع غرب و امریکا است انها چنین توافقی را وتو‬ ‫نخواهند کرد و اگر چین یا روسیه احتماال می خواستند وتو‬ ‫کنند حق وتو از انها سلب شد‪.‬‬ ‫موادی هم که در این قطعنامه امده است مثل شمشیر‬ ‫بران بر سر ملت ایران است‪ .‬این باید برای مردم به درستی‬ ‫ّ‬ ‫تبیین شود که کشــوری که بیش از ‪ 3‬دهه مقاومت کرده و‬ ‫قدرت منطقه اســت‪ ،‬فرمان کشــور را به دســت پنج کشور‬ ‫قدرتمند دنیا داده که برای انها تصمیم بگیرد‪.‬‬ ‫عمال در ایــن قطعنامه به نحوی هــم موضوع نظامی‬ ‫را دخالت داده اند هم موضــوع حمایت های ما از گروه های‬ ‫مقاومــت و اســامی را از ما گرفته انــد‪ .‬در ایــن قطعنامه‬ ‫همچنین این حق را برای اعضای غربی قائل شده است که‬ ‫اگر یکی از اعضا بگوید ایران موردی را نقض کرده اســت‬ ‫مجددا تحریم ها به جای خود برمی گردد و این شمشــیری‬ ‫است که باالی سر ما قرار دارد‪.‬‬ ‫اینکه مردم بدانند این قطعنامه پا را از مسائل هسته ای‬ ‫فراتر گذاشــته و به مســائل نظامــی ما ورود کرده اســت و‬ ‫براساس ان حق تحقیق و توسعه و ازمایش در بحث موشکی‬ ‫را به مدت ‪ 8‬سال و حق فروش سالح های عادی از ما گرفته‬ ‫اســت می تواند نظر جامعه را در حمایت از این توافق تغییر‬ ‫دهد‪.‬‬ ‫در چنین شرایطی انها روی کاغذ تحریم بردند و تحریم‬ ‫اوردند و ایران راه برگشــتی برای برگشت به حالت قبل ندارد‬ ‫و باید هزینه و زمــان طوالنی طی کند تا بــه حالت قبل خود‬ ‫برگردد‪ .‬همه اینها در شرایطی است که تحریم های حقوق‬ ‫بشــر و حمایت از تروریســم را برنمی دارند‪ .‬در چنین حالت‬ ‫تعلیقــی هیچ کشــوری حاضر به ســرمایه گذاری بــا ایران‬ ‫نخواهد بود چرا که هر ان ممکن اســت تحریم ها برگردد‪،‬‬ ‫بنابراین سرمایه گذارهای خارجی چنین ریسکی را نمی کنند‪.‬‬ ‫با این اوصاف این توافق تاثیری در بحث اقتصادی ما هم‬ ‫نخواهد گذاشت‪.‬‬ ‫ان در باغ سبزی که برخی درباره توافق به مردم نشان‬ ‫داده اند اگر شفاف تبیین شود اثار اولیه ان را از بین می برد‪.‬‬ ‫در این شرایط دولت نمی تواند از این مذاکرات برگ برنده ای‬ ‫برای خود داشــته باشــد و در نهایــت ایــن اصولگرایان و‬ ‫منتقدانند که در گذر زمان حرفشان برای مردم بیشتر روشن‬ ‫خواهد شــد و به دل نگرانی و دلواپسی شان حق می دهند‪.‬‬ ‫به نظر من ایــن مذاکــرات نمی تواند به نفــع اصالحات و‬ ‫دولت باشــد‪ .‬حتی فرض بر اینکه موفقیتــی در مذاکرات‬ ‫حاصل شود انچه از فعالیت های هسته ای باقی بماند ثمره‬ ‫دولت اصولگرا است به خاطر اینکه اصالح طلبان در زمان‬ ‫خودشــان همه فعالیت ها را تعلیق کردنــد و حتی اجازه دو‬ ‫سانتریفیوژ هم نداشتند و اگر امروز هزار تا را پذیرفتند برای‬ ‫این است که دولت و مجلس اصولگرا به ‪19‬هزار سانتریفیوژ‬ ‫نسل یک و دستاوردهای بزرگتری دســت پیدا کردند که با‬ ‫تمام امتیازاتی که دادند توانســتند پنج هزار ســانتریفیوژ را‬ ‫حفظ کنند و همه اینها ثمرات کار اصولگرایان است‪ .‬اگر در‬ ‫تیم گذشته این همه واگذاری که االن صورت گرفته انجام‬ ‫می دادند به مراتب امتیازات بیشتری می گرفتند‪.‬‬ ‫در میــان گروه های سیاســی و اصولگرایان می توان‬ ‫گفت طیــف اقــای الریجانی موضــع مشــخصی دارند و‬ ‫می خواهند با دولتی ها کنار بیایند و این توافق را پیروزمندانه‬ ‫می دانند‪ .‬اما پس از سخنان مقام معظم رهبری در نماز روز‬ ‫عید سعید فطر همه کســانی که دل در گرو والیت دارند باید‬ ‫تکلیف خود را روشــن کنند‪ .‬طیف های اصولگرا در مجلس‬ ‫هم نشان دادند که در جایی که موضع رهبری مشخص باشد‬ ‫بین موضع الریجانی و رهبــری موضع مقام معظم رهبری را‬ ‫اتخاذ می کنند‪ ،‬بنابراین قاعدتا دولت طبق مصوبه مجلس‬ ‫و فرمایشــات رهبری باید متــن اصلی توافــق و ترجمه ان‬ ‫را به عنوان یــک الیحه بــه مجلس بفرســتد و مجلس هم‬ ‫فرصت کافی می خواهد تا ان را در کمیســیون تخصصی با‬ ‫حضور کارشناسان بررســی کند‪ .‬این موضوع قطعی است‬ ‫که بخش ها و بندهایی از این متن مورد نقد جدی است و ان‬ ‫را تصویب نخواهند کرد و در نهایت هم شورای نگهبان هم‬ ‫با وجود نواقص و ایرادات بسیار پای چنین توافقی را امضا‬ ‫نمی کند که در طول تاریخ مورد مذمت قرار گیرد‪ .‬متاسفانه‬ ‫قبل از تصویب یا رد این متن در مجلس شــورای اســامی‬ ‫این متن در شــورای امنیت به تصویب رسید و تصمیم خود‬ ‫را گرفتند و این موضوع از ســمت غربی ها تمام شده است‬ ‫و مخالفت مجلس با ایــن متن مخالفت با شــورای امنیت‬ ‫محسوب می شود‪.‬اصولگرایان اصیل و دلسوزان نظام هم‬ ‫برایشان فرقی نمی کند‪ ،‬هرجا چیزی برخالف مسائل و منافع‬ ‫ملی کشور است مخالفت می کنند و به ان رای نمی دهند‪.‬‬ ‫در این میان احمدی نژاد و طیف حامیان ان در بحث‬ ‫هسته ای تاکنون ورود نکرده و سکوت کرده اند‪ ،‬در حالی که‬ ‫جریان سیاسی برای اینکه در کشور بماند اگر اعالن موضع‬ ‫نکند از سوی مردم این جریان مرده تلقی می شود‪ ،‬از همین‬ ‫رو باید موضع خود را در این زمینه بیان کرده و مشخص کنند‬ ‫و سکوت در این زمینه مرگ سیاسی محسوب می شود‪.‬‬ ‫هدف بسیاری از کسانی که بحث هسته ای را تا االن‬ ‫کش داده اند این است که بتوانند از این موضوع بهره برداری‬ ‫سیاسی کنند‪ ،‬البته این بهره برداری به نفع شان نیست چرا که‬ ‫ان چیزی که از توافق به مردم و کشور می رسد مثبت و قابل‬ ‫افتخار نیست‪ .‬همین االن وجود قطعنامه شورای امنیت یک‬ ‫موضوع تحقیرامیز و ذلت بار برای کشور انقالبی ما است‪.‬‬ ‫اساتید و کارشناسانی که حقوق بین الملل را می دانند از‬ ‫طیف ها و گروه های مختلف با این موضوع قطعنامه شورای‬ ‫امنیت مخالف بوده و خواهان واکنش از سوی دولت بودند‪.‬‬ ‫صدور ایــن قطعنامه مایه ســرافکندگی و ذلــت برای ملت‬ ‫انقالبی ایران است و کسانی که در این قضیه نقش داشتند‬ ‫نمی توانند مورد اقبال عمومی قرار بگیرند‪.‬‬ ‫‪47‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫بهترینروزهایدولت‬ ‫نقش مجلس در تصویب متن وین‪ ،‬طیف الریجانی و دولت را بیشتر به هم نزدیک می کند‬ ‫محمدرضا یل‬ ‫پژوهشگر سیاسی‬ ‫‪5‬‬ ‫بعد از دو سال که پروژه اصلی دولت یازدهم به نتیجه‬ ‫رســیده اســت و متن برجام با قطعنامه ای توســط سازمان‬ ‫ملل به مرحله اجرا نزدیک تر می شود‪ ،‬می توان تا حدودی‬ ‫تاثیرات این اتفــاق بــزرگ را در فضای داخلــی ایران نیز‬ ‫ارزیابی کرد‪.‬‬ ‫قطعا دســتیابی دولت به توافق وین و موج ســازی بر‬ ‫این موضوع در قالب «پیروزی تاریخی»‪« ،‬چرخیدن چرخ‬ ‫اقتصــاد» و مقوالتی ایــن چنیــن پیش فرض های صحنه‬ ‫سیاسی کشــور و ارایش جناح و گروه های مختلف را متاثر‬ ‫خواهد کرد‪.‬‬ ‫در ابتدا باید تغییر پیش فرض های سیاسی و سرمایه‬ ‫سیاســی بازیگران عرصه سیاســت ورزی ایــران را باتوجه‬ ‫به رویداد مهم هســته ای مورد بررســی قرار دهیم و سپس‬ ‫گزینه های احتمالی انان را اجماال مورد بررسی قرار دهیم‪.‬‬ ‫باتوجه به فضای پر ابهام سیاســی و اجتماعی که در قبال‬ ‫توافق وجود دارد قطعا با گذشــت زمان می توان به براورد‬ ‫دقیق تری نســبت به مختصات سیاســی ایران دست پیدا‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪48‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫‪ .1‬دولت‬ ‫با توجه به نقش بی بدیل دولت در فضای سیاسی ایران‬ ‫و تعیین کنندگی مواضع و کنش های شخص رئیس جمهور‬ ‫قطعا مهم ترین و بی واسطه ترین تاثیر پیروزی مذاکرات در‬ ‫سبد سیاسی دولت سراریز خواهد شد‪.‬‬ ‫دولت ضعیف بنیانی کــه با چند ده هزار رای بیشــتر‬ ‫از حد نصاب پیروز میدان شــد و در قضیه انصــراف یارانه‬ ‫ان هم تنها پس از یک سال از روی کار امدن با «نه» بزرگ‬ ‫جامعه روبه رو شــد‪ ،‬امروز با تکیه بر پیــروزی بزرگ خویش‬ ‫امید اجتماعی ناشی از احتمال رفع تحریم ها را به نفع خود‬ ‫بسیج می کند‪.‬‬ ‫امروز نمی تــوان از نگاه های خوش بینانه بخشــی از‬ ‫جامعه به دولت به عنوان ناجی وضعیت نا مناسب معیشتی‬ ‫چشم پوشید‪.‬‬ ‫با وجود اینکه موج ســازی های غلط دولــت در قبال‬ ‫توافقات ژنو و لوزان نوعی لوس شــدگی اجتماعی در قبال‬ ‫رفع تحریم ها را دامن زده اســت ولی بایــد گفت مذاکرات‬ ‫ژنو سطح واقعی تری از رفع تحریم ها را به نمایش گذاشته‬ ‫اســت و به نوعی انتظار عمومی در قبال اینــده این روند را‬ ‫افزایش داده است‪.‬‬ ‫در ایــن فضــا ایــن دولــت و چهره هــای اصلــی‬ ‫اعتدالگرایان هستند که سرمست از افزایش اقبال اجتماعی‬ ‫به اینده نزدیک سیاسی ایران می اندیشند و مجلسی مطلوب‬ ‫را ترسیم می کنند‪.‬‬ ‫البتــه تحلیلگــران دولتــی همچــون اشــنا‬ ‫بــه دلیل معــذورات دولتــی از جملــه لــزوم بیطرفی در‬ ‫اجــرای انتخابــات از ارائــه تحلیل های سیاســی خود‬ ‫بــه صــورت مســتقیم اجتنــاب خواهنــد ورزیــد‪ ،‬لکن‬ ‫این تاثیــر مهــم را می تــوان در نــوع موضع گیری ها و‬ ‫کنش هــای ســایر جریانات سیاســی نســبت بــه دولت‬ ‫مشــاهده کرد‪ .‬در یــک کالم می توان گفــت توپ بازی‬ ‫از زمیــن دولــت بیــرون افتــاده اســت و ایــن بهترین‬ ‫شــرایط برای دولت روحانی در طول دو ســال اخیر است‪.‬‬ ‫‪.2‬اصالح طلبان‬ ‫این جریان سیاســی به عنــوان بزرگ ترین شــریک‬ ‫سیاســی دولت بعــد از پیروزی روحانی به شــدت بــه اینده‬ ‫سیاســی خود امیدوار شــد و از اندیشــه چگونگی خروج از‬ ‫حاشــیه امروز به فکر تصاحب مجلس دهم اســت‪ .‬امروز‬ ‫حجاریان به عنوان تئوریسین صحنه عملیاتی اصالح طلبان‬ ‫تجویز بقاطلبی به جای فناطلبــی رادیکال را مطرح می کند‬ ‫چرا که به احیای کامل سیاســی جریان متبوع خود امیدوار‬ ‫شــده اســت و ارمان هایی که پس از فتنه ‪ 88‬و به حاشــیه‬ ‫رفتن دوســتانش در زیر خروارها خاک مدفون شده بود در‬ ‫تحلیل های میدانی او قابل تحقق خواهد بود‪.‬‬ ‫با توجه به مسائل باال و همچنین توافق هسته ای باید‬ ‫گفت اصالح طلبان بین خود و دولت منافع مشترکی تعریف‬ ‫کرده اند که عواید سیاسی و اجتماعی ناشی از توافق نیز از‬ ‫ان مستثنی نیست‪.‬‬ ‫بررســی مواضع اصالح طلبان قبل از توافق حاکی از‬ ‫نگرانی توام با امید نســبت به توافق است‪ .‬به عنوان مثال‬ ‫هفته نامه چلچراغ در مطلبی با عنوان «قرار نیســت‪»...‬‬ ‫می نویســد‪« :‬صبح روز بعد از «توافق هســته ای» و حتی‬ ‫روزها‪ ،‬هفته ها و ماه های بعد از ان‪ ،‬قرار نیســت هیچ کدام‬ ‫از تصاویر تکراری شهر‪ ،‬جای خود را به منظره های جذاب‬ ‫و دلپذیر بدهد» و هفته نامه صدا در همان هفته در صفحه‬ ‫‪18‬خود این چنین می نویسد‪« :‬حداقل تا سال ‪ ،95‬انتظار‬ ‫اتفاق تازه ای را نداریم‪ .‬درصورتی که پول های بلوکه شــده‬ ‫ایران ازاد شــوند‪ ،‬دولت منابع مالی جدیدی به دســت اورد‬ ‫و کل اقتصاد کشــور به حرکــت افتد‪ ،‬بازار مســکن هم از‬ ‫این جریان کلی تاثیر خواهد پذیرفت‪ ».‬در نگاهی ســاده‬ ‫می توان نگرانی اصالح طلبان از عــدم مدیریت انتظارات‬ ‫اجتماعی را مشاهده کرد‪.‬‬ ‫بعد از یک دوره بــازی هیجانی سیاســی این جریان‬ ‫ســعی دارد با تزریق نوعــی عقالنیت انتظــارات فزاینده از‬ ‫توافق را بــه تعویق بینــدازد و از طرفی باتوجــه به اهمیت‬ ‫توافق و تاثیر ان بر فضای داخلی به اینده می نگرد‪ .‬محمد‬ ‫قوچانی‪ ،‬ســردبیر هفته نامه صدا در این راســتا و در شماره‬ ‫اخیر این هفته نامه می نویسد‪« :‬اجماع بی نظیری که بر سر‬ ‫مذاکره هســته ای در سیاســت خارجی از علی الریجانی تا‬ ‫سعید حجاریان ایجادشده است را باید به اجماع ملی بر سر‬ ‫توسعه همه جانبه در سیاست داخلی بدل کرد و ‪ -‬همان طور‬ ‫که برخی احزاب سیاسی پیشنهاد کرده اند ‪ -‬به «سند توافق‬ ‫ملی» بدل کرد‪.‬‬ ‫تنهــا راه تداوم توفیــق در سیاســت خارجی تداوم‬ ‫ان در سیاست داخلی اســت و تنها راه تداوم دیپلماسی‬ ‫در توســعه یافتگی اســت‪ .‬توســعه هنوز در خطر اســت‬ ‫وقتی کــه محمــود احمد ی نژادهــا در ایــران و جــورج‬ ‫در مــورد اینــده ارایــش سیاســی‬ ‫اصولگرایان باید گفــت‪ ،‬این جریان‬ ‫باتوجه به تصویب قطعنامه سازمان‬ ‫ملل در تنگنــای بزرگی قرار می گیرد‪.‬‬ ‫مجلس به عنوان نهــادی که باید در‬ ‫مورد منت برجام به جمع بندی رسیده‬ ‫و بر ان مهر قانونی یا مغایرت با قانون‬ ‫بزند در محیطــی «منتظــر» باید به‬ ‫بررسی توافق بپردازد‬ ‫بوش ها در امریکا در کمین انتخابات اینده در دو کشــور‬ ‫نشسته اند!»‬ ‫به طور کلی مواضع اصالح طلبان مشی دوگانه را دنبال‬ ‫می کند که عالوه بر مدیریت انتظارات به توسعه در سیاست‬ ‫داخلی می اندیشــند و در کنار ان بــرای انتخابات مجلس‬ ‫سیاست گذاری می کنند چراکه ظرفیت و قدرت سیاسی خود‬ ‫را رو به فزونی می دانند‪.‬‬ ‫در همین راســتا در شــماره ‪ 43‬هفته نامه صدا عباس‬ ‫عبــدی به عنوان یکــی از متفکریــن این جریان رســما به‬ ‫تجویــز راهبردهــای انتخاباتی در مقابل شــورای نگهبان‬ ‫می پــردازد و می گویــد‪« :‬توصیــه نمی کنم که بــا حضور‬ ‫حداکثری اصالح طلبان در نامزدی انتخابات‪ ،‬خط مشــی‬ ‫حذف به چالش کشیده شــود‪ ،‬این شــیوه ممکن است به‬ ‫نفــع حذف کننــدگان نیز تمام شــود‪ .‬اتحاد و همبســتگی‬ ‫سیاسی اصالح طلبان‪ ،‬در کنار مشارکتی متناسب در سطح‬ ‫نامزدشدن‪ ،‬بدون ایجاد حساسیت و تحریک طرف مقابل‪،‬‬ ‫و نیز تبلیغ و درخواســت شــفافیت درباره رد صالحیت ها‪،‬‬ ‫پیشــنهادهای اجرایی مشــخص بنده برای خنثی کردن یا‬ ‫کم اثر کردن رد صالحیت هاست‪».‬‬ ‫با توجه به ترســیم سیاســت گذاری اصالح طلبان در‬ ‫فضای امروز جامعه ایران به نظر می رسد باتوجه به افزایش‬ ‫(حتی مقطعی) ســرمایه اجتماعی دولت قــدرت چانه زنی‬ ‫رئیس جمهور و کارگزاران در مقابل اصال ح طلبان افزایش‬ ‫یافته است و نیاز اجتماعی به انان کاهش پیدا کرده است‪.‬‬ ‫اصالح طلبان که خود را بزرگ ترین شریک سیاسی دولت‬ ‫می دانند‪ ،‬امروز با دولتی قدرتمند تر از دیروز مواجه هستند‪.‬‬ ‫باتوجه به نزدیک بودن انتخابات مجلس و دست برتر دولت‬ ‫به نظر نمی رســد اصالح طلبان اهنگ عبور از روحانی را در‬ ‫سر داشته باشند‪ .‬چرا که احیای سازمانی و تشکیالتی انان‬ ‫منوط به اتصال به دولــت و وزارتخانه هایی همچون علوم‬ ‫و ارشاد است‪.‬‬ ‫از طرفی این جریان سیاسی با یک نقصان بسیار بزرگ‬ ‫مواجه است که می توان از ان به عنوان «بحران چهره ها»‬ ‫نام برد‪ .‬باتوجه به قمار سیاســی این جریان در ســال ‪ 88‬و‬ ‫حاشیه های امنیتی که گریبان بســیاری از شخصیت های‬ ‫ تراز اول انان را گرفت این جریان با ضعف معرفی چهره های‬ ‫اصلی خود به جامعه روبه روست چرا که سدی به نام شورای‬ ‫نگهبان را پیش روی خود می بیند که گذر کردن از ان ازمونی‬ ‫شکست خورده است‪.‬‬ ‫با توجه به مجموع نداشــته های این جریــان به نظر‬ ‫می رســد سیاســت کلی اصالح طلبان طی طریق در سایه‬ ‫دولت و استفاده و هم افزایی ظرفیت سیاسی همراه با دولت‬ ‫برای افزایش تحرک سیاســی و ورود به انتخابات مجلس‬ ‫خواهد بود‪ .‬ما در این مدت نباید جز رفاقت و دوستی انتظار‬ ‫دیگری از اصالح طلبان در قبال دولت داشــته باشیم مگر‬ ‫انکه سرنوشت توافق به جای دیگری ختم شود که در جای‬ ‫خود قابل بحث خواهد بود‪.‬‬ ‫اصولگرایان‬ ‫این جریان سیاسی دارای طیف های گسترده ای است‬ ‫که بعضا در دوطرف طیف ان بــه تضادهای موردی برخی‬ ‫گروه ها با یکدیگر نیز برمی خوریم‪ .‬باتوجه به تمرکز قدرت‬ ‫اصولگرایان در مجلس باید گفت بخشــی از اصولگرایانی‬ ‫که تحت رهبری الریجانی فعال می باشند چه قبل از توافق‬ ‫و چه بعد از ان موضع انتقادی و صریحی اتخاذ ننموده اند و‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫احمدی نژاد در مورد توافق دست به کنش سیاسی نمی زند‬ ‫عبدالرضا داوری‬ ‫‪6‬‬ ‫فعال سیاسی‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫تلقی من این است که دولت تالش دارد صحنه سیاسی‬ ‫کشور را حول مســاله توافق به دو قطبی موافقان و مخالفان‬ ‫تبدیل کند و تصور انها بر این اســت که با این شیوه می توانند‬ ‫ارای مردم را در ســبد خود نگه دارند اما با روندی که در مساله‬ ‫توافق طی شد نهایتا مجلس و شــورای امنیت ملی در مساله‬ ‫توافقتصمیم گیرشده اندودرعینحالرفتارهایطرفغربی‬ ‫در موضوع توافق رفتار قلدرما بانه ای بود و رهبر معظم انقالب‬ ‫هم با حمایت کامل از تیم مذاکره کننده پاسخ این گردنکشی‬ ‫غربی ها را دادند‪ .‬به نظر می رسد این تلقی که دولتی ها از این‬ ‫مساله نتیجه و ما به ازای اجتماعی نخواهد داشت‪ ،‬کما اینکه‬ ‫ما در شب توافق وقتی که دولت تالش کرد با سازماندهی در‬ ‫سطح خیابان های تهران و مراکز استان ها جشن هسته ای‬ ‫شکل بگیرد اما مشاهدات میدانی نشان داد که مردم هم از‬ ‫چیزی که از ان به عنوان توافق نام بردند استقبال نکردند و‬ ‫باتوجه به رفتار طرف غربی مردم هــم منتظر نتیجه نهایی‬ ‫هســتند یعنی این موضوع را یک پارامتــر درون زا و متکی‬ ‫به نیروهای سیاســی داخل نمی بینند و مردم فهمیده اند در‬ ‫موضوع هسته ای پارامتر برون زایی به نام ‪ 5+1‬وجود دارد که‬ ‫با رفتارها و زیاده خواهی های خود به توافق شکل می دهند‪.‬‬ ‫از همین رو ما در انتخابات بعدی هر چن د به نوعی طرفداران‬ ‫دولت و اصالح طلبان را در کنار هــم خواهیم دید و یک دو‬ ‫قطبی بین حامیــان و منتقدان دولت شــکل خواهد گرفت‬ ‫اما مساله توافق خیلی در کیفیت این دو قطبی موثر نیست‪.‬‬ ‫از این به بعد یک اتحادی بین دولت و اصالح طلبان‬ ‫و نیز دولت و نیروهای الریجانی شــاهد خواهیم بود‪ ،‬یعنی‬ ‫دولت از درون بخشــی از جریان موسوم به اصولگرایی هم‬ ‫یارگیری خواهــد کرد چرا که جریان دولــت به جهت نیروی‬ ‫سیاسی در فقر قرار دارد و به لحاظ بافت سیاسی بسیار ضعیف‬ ‫اســت از همین رو برای تقویت بافت سیاســی حامی دولت‬ ‫هــم از درون اصالح طلبــان و هــم از میــان اصولگرایان‬ ‫یارگیری می کند کــه این افراد در اصولگرایــان از نزدیکان‬ ‫ اقای الریجانی و در اصالح طلبــان با محوریت کارگزاران و‬ ‫نیروهای نزدیک به هاشمی خواهند بود‪.‬‬ ‫به نظر مــن در انتخابــات مجلس دهم شــانس این‬ ‫بافت سیاسی حامی دولت با همراهی بخشی از اصالحات‬ ‫و اصولگرایان بیشتر اســت‪ .‬در واقع می توان گفت جریان‬ ‫اصولگرایــی بعــد از انتخابــات ریاســت جمهوری به یک‬ ‫فروپاشی درونی رسیده است و همین موضوع سبب می شود‬ ‫تا ان همراهی بین بدنه اجتماعی اصولگرایان به این زودی‬ ‫ ترمیم نشود‪ .‬تصور من بر این است که در انتخابات مجلس‬ ‫دهم بافت سیاسی حول دولت شانس بیشتری برای به دست‬ ‫گرفتــن اکثریت مجلــس را دارد‪ .‬مجلس دهــم را مجلس‬ ‫حامی جریان دولت می بینــم و نه یک مجلــس اصولگرا‪.‬‬ ‫در مورد شــخص احمدی نژاد هم بعید می دانــم او کنش و‬ ‫موضع گیری سیاسی داشته باشد و حتی بعید است در زمینه‬ ‫توافق وارد عرصه کنشگری سیاسی شود‪ ،‬بنابراین به نظرم‬ ‫جریان حامی احمدی نــژاد در انتخابات بعدی نوعی راهبرد‬ ‫مشارکت غیرفعال را در دستورکار خود خواهد داشت‪ .‬یعنی در‬ ‫اصل انتخابات و دعوت عموم به مشارکت در انتخابات حتما‬ ‫ورود خواهند کرد اما اینکه بخواهند برای انتخابات لیســت‬ ‫داشته باشند بعید است به این شــکل در انتخابات مجلس‬ ‫وارد شود‪ .‬جریان موتلفه و گروه های سیاسی از این دست در‬ ‫صورتی که موضوع بررسی متن توافق در مجلس وارد فضای‬ ‫نقد رادیکالی شــود ورود خواهند کرد‪ .‬بــرای مثال موضوع‬ ‫دسترســی ها که در ضمیمه ‪ 1‬امده اســت ‪ ،‬اینها با خطوط‬ ‫قرمزی که رهبر معظم انقالب برای نظام در بحث هسته ای‬ ‫ترســیم کردند مغایرت دارد و انچه در ضمیمه یک در بحث‬ ‫دسترسی های اژانس امده است فضای نظامی را هم بنا دارد‬ ‫ روی بازرسان اژانس باز کند که مفادی از این دست می تواند‬ ‫زمینه نقــد رادیکال ایــن توافــق را فراهم کنــد‪ .‬کما اینکه‬ ‫رهبر معظم انقالب در نامه خو دشان خطاب به اقای روحانی‬ ‫هم به مالحظه دقیق متن توافق تاکید کردند‪.‬‬ ‫این بدان معناست که فضای بررســی متن توافق در‬ ‫هفته های اینده باز خواهد شــد و این رونــد جریان موتلفه و‬ ‫امثال ان را در کنــار منتقدین توافق قــرار می دهد و فضا را‬ ‫فضای نقد جدی می دانم‪ .‬البته فعال متن جمع بندی است و‬ ‫هنوز توافق صورت نگرفته است‪.‬‬ ‫فکر می کنم این متن جمع بندی مــورد نقد جدی قرار‬ ‫می گیرد و این روند جریان های میانه رو به جهت روحیه درونی‬ ‫و نوع تعامالتشان درباره نظام و رهبری در کنار جریان منتقد‬ ‫متن جمع بندی قرار خواهد گرفت‪.‬‬ ‫متنی که االن به عنوان توافق منتشــر شــده‪ ،‬دارای‬ ‫چند ضعف درونی اســت‪ ،‬خصوصا در حوزه اعتمادسازی و‬ ‫ت اژانس در زمینه‬ ‫شفافیت فعالیت های ایران و نحوه مدیری ‬ ‫این شفاف سازی و برخی موارد ان با قانون اساسی ما کامال‬ ‫در تضاد اســت و نه تنها جریان اصولگرا که هر جریانی که‬ ‫بخواهد از بعد قانونی به این موضوع نگاه کند حتما با بخشی‬ ‫از مفاد این توافق مخالفت خواهد کرد‪.‬‬ ‫مخالفت و انتقاد با بخش هایی از این متن جمع بندی‬ ‫منحصر در نیروهای اصولگرا نیســت‪ .‬در حــوزه تحریم ها‬ ‫نیز براســاس متن جمع بندی صورت گرفتــه تحریم ها چه‬ ‫در بخش هایی که لغو شــده یــا توقف برخــی تحریم ها از‬ ‫ســوی امریکا همه اینها منوط به این اســت که به سازوکار‬ ‫اعتماد ســازی اژانس عمل شــود و در واقع منوط شــده به‬ ‫تائیدیه هــای اژانس‪ .‬این هــم با ان خطوطــی که در متن‬ ‫مذاکره از ســوی رهبری تعیین شــده در تضاد اســت و ما با‬ ‫وضعیت مبهمــی در این متن با ان مواجه هســتیم‪ .‬موضع‬ ‫ایران در این مورد در حوزه شفاف سازی و اعتماد سازی کامال‬ ‫روشن و مشخص و قابل ارزیابی اســت‪ ،‬در مقابل تعهدات‬ ‫‪ 5+1‬در موضوع رفــع و لغو تحریم ها کامــا هویت مبهم و‬ ‫نامشخص دارد‪.‬‬ ‫از همین رو این مکانیسم درونی و این متن جمع بندی‬ ‫متناقض اســت که حقوق و تکالیف ایران متناسب نیست و‬ ‫همین تضادی را ایجاد می کند که قطعا بســیاری از گروه ها‬ ‫و افراد به ان انتقاد دارنــد‪ .‬البته در بحث این جمع بندی هم‬ ‫ممکن اســت برخی اصولگرایــان و نیروهــای فعلی درون‬ ‫مجلس در تصویــب این متن با دولت همراهــی کنند اما در‬ ‫دوره تصویب متن بخشی از چالش های سیاسی را خواهیم‬ ‫داشت و بعید می دانم نیروهایی که حول جمعیت ایثارگران‪،‬‬ ‫رهپویان‪ ،‬موتلفه و جبهه پایداری ســازماندهی می شوند با‬ ‫تمامیت متن جمع بندی موافق باشن د و قاعدتا در بخش هایی‬ ‫با ان مخالف هستند‪.‬‬ ‫حتی بخش هایی از جریــان اصالح طلب که به منافع‬ ‫ملی فکر می کنند و دغدغه های انقــاب را دارند با تمامیت‬ ‫این متن مخالفت می کنند و حتما انتقاداتی به ان دارند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫صرفا به مطرح کردن چارچوب ها بسنده کردند و در مقابل‬ ‫برخی از گروه هــای اصولگرا نیز تا تکفیــر توافق نیز پیش‬ ‫رفته اند‪ .‬این جناح بزرگ سیاســی از چنان تنوعی (یا بهتر‬ ‫بگوییم تفاوت هایی) برخوردار است که از تمجید الریجانی‬ ‫تا هجمه رسایی را در خود جا می دهد‪.‬‬ ‫در مورد اینــده ارایش سیاســی اصولگرایــان باید‬ ‫گفت‪ ،‬این جریــان باتوجه به تصویب قطعنامه ســازمان‬ ‫ملل در تنگنــای بزرگی قرار می گیــرد‪ .‬مجلس به عنوان‬ ‫نهادی که باید در مورد متن برجام به جمع بندی رســیده‬ ‫و بر ان مهــر قانونی یا مغایرت با قانــون بزند در محیطی‬ ‫«منتظــر» باید به بررســی توافــق بپــردازد‪ .‬در صورت‬ ‫رادیکال شــدن فضای مجلس و او ج گیری انتقادات به‬ ‫نوعی به ســرمایه اجتماعــی اصولگرایــان لطمه خواهد‬ ‫خورد چرا کــه انــان به عنوان متهــم شکســت توافقات‬ ‫شناخته خواهند شــد و این مرحله حساس سیاست ورزی‬ ‫اصولگرایان خواهد بود‪.‬‬ ‫به طور کلی با گذشت زمان و کاهش هیجان سیاسی‪،‬‬ ‫فضای کشور به سمت عقالنی شدن قضاوت ها پیش خواهد‬ ‫رفت‪ .‬به نظر می رسد بهترین اقدام امروز اصولگرایان باید‬ ‫تبییــن عقالنی متن برجام بــرای جامعه و نخبگان باشــد؛‬ ‫تبیینی که باید با حمایت حداکثری از تیم مذاکرات نیز همراه‬ ‫باشد‪ .‬تمام توان رسانه ای اصولگرایان باید بر ایجاد سوال‬ ‫در اذهان عمومی متمرکز گــردد‪ .‬اذهانی که امیدوارانه به‬ ‫اینده می نگرد تنها با تردید به واقعیت نزدیک تر می شــوند‬ ‫و شــاید به نوعی محدودیت تحمیلی ســاختارهای امنیتی‬ ‫دولتی در این قضیه را در این راســتا تحلیل کرد‪ .‬مسئوالن‬ ‫و تصمیم سازان دولتی نیک می دانند که هیجانات عمومی‬ ‫فروکش خواهد کرد و عقالنیت و منطق هزینه و فایده کم کم‬ ‫فراگیر می شود‪ .‬در مقابل رسانه ملی و رفتار واحد رسانه های‬ ‫مجازی اصولگرایان در تبیین متــن برجام می تواند در این‬ ‫راســتا موثر باشــد و البته در کنار این موضــوع باید تجربه‬ ‫شکســت خورده دولت در افزایــش توقعــات اجتماعی در‬ ‫مورد توافق ژنو و لــوزان نیز مکررا در فضــای جامعه پمپاژ‬ ‫شود‪ .‬این راهبرد را نیز می توان با نام تاکید بر «طبل خالی‬ ‫دولت» نام نهاد‪.‬‬ ‫البته شاید تحلیل های باال بیشتر بر طیف فراکسیون‬ ‫اصولگرایان و حتی پایداری قابل تطبیق باشــد چرا که نوع‬ ‫سیاست ورزی رهروان نســبت به هم قطاران خود متفاوت‬ ‫اســت‪ .‬گلوگاه رای مجلس به توافق می تواند بهانه خوبی‬ ‫برای نزدیکی هرچه بیشــتر دولت و رهــروان در انتخابات‬ ‫اتی مجلس باشــد و سیاســت ورزی الریجانی در این بین‬ ‫همچــون رای اعتماد به دولت و گماشــتن رحمانی فضلی‬ ‫بر کرسی مجلس می تواند موثر افتد (البته شرایط یکسان‬ ‫نیست و دولت دست برتر را دارد)‪ .‬در این راستا باید اذعان‬ ‫کرد بزرگ ترین تصمیم روحانی در سال جاری و یا دوره اول‬ ‫ریاست جمهوری انتخابات بین الریجانی یا اصالح طلبان‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫با توجه بــه کنش های اخیــر احمدی نــژاد و نمایش‬ ‫عمومی در مراسم تشییع شــهدای غواص به نظر می رسد‬ ‫وی و دوســتانش ســعی دارنــد حداقل فراموش نشــوند و‬ ‫به صورتی کامال منفعل صرفا یک پیرنگ سیاســی از خود‬ ‫در فضای سیاســی ایران به جا بگذارد‪ .‬به نظر می رسد تنها‬ ‫امید احمدی نژاد اســتیصال اصولگرایان شکست خورده و‬ ‫بازگشت نگاه ها به احمدی نژاد خواهد بود‪.‬‬ ‫شاید در ایده ال احمدی نژاد اصولگرایان در انتخابات‬ ‫اتی شکســت خواهند خــورد و دولــت نیز تــوان مدیریت‬ ‫اقتصــادی را نخواهد داشــت و در این شــرایط تنها گزینه‬ ‫اصولگرایــان و بدنه حزب اللــه بازگشــت وی خواهد بود‪.‬‬ ‫بنابراین احتمــال ورود مســتقل این حلقــه در انتخابات و‬ ‫ســوزاندن برگ برنده ای به نــام احمدی نــژاد دور از انتظار‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫اصولگرایاندودستهمی شوند‬ ‫‪49‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫مساله ای ملی‬ ‫موضوع هسته ای به هیچ وجه‬ ‫نبایدجناحیشود‬ ‫پرویز سروری‬ ‫سیاست‬ ‫‪50‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫‪7‬‬ ‫قائم مقام رهپویان‬ ‫موضوع هســته ای کامال ملــی اســت و نباید افت‬ ‫نگاه های سیاســی و جناحی در ان وارد شــود چرا که این‬ ‫مساله می تواند ظرفیت ملی کشــور را نابود کند‪ .‬موضوع‬ ‫هسته ای تا االن همیشــه موجب وفاق‪ ،‬وحدت‪ ،‬اقتدار و‬ ‫بزرگی ملت ایران بوده اســت و تــا االن غالبا رنگ جناحی‬ ‫و سیاسی و دو دســتگی به خود نگرفته است‪ .‬این وظیفه‬ ‫همه جناح هــا‪ ،‬گروه ها‪ ،‬شــخصیت ها و نخبگان کشــور‬ ‫است که موضوع هسته ای را دستاویزی برای طرح مسائل‬ ‫اختالف برانگیز و جناحی و سیاســی قرار ندهند چرا که در‬ ‫این صورت می تواند به مثابه اره ای باشــد که از بن ریشه‬ ‫وحدت و اقتدار ملی ایــران را ببرد و ان کســی که در این‬ ‫میان متضرر می شود ملت ایران و ان کسی که سود می برد‬ ‫امریکا‪ ،‬رژیم صهیونیستی و جریان تکفیری خواهد بود‪.‬‬ ‫از این نظر ایــن موضوع نیازمند یــک توافق ملی یا‬ ‫حراست ملی است که همه گروه ها و جناح ها بدانند موضوع‬ ‫هســته ای را نباید در مدار اختالفات و نگاه های جناحی و‬ ‫سیاسی قرار دهند‪.‬‬ ‫یک موضوع هســت که همه باید بر مــدار اقتدار و‬ ‫عقالنیت برای رسیدن به منافع ملی کشور حرکت کنند و اما‬ ‫موضوع دیگری که در این بین وجود دارد موضوع بررسی‬ ‫اقداماتی است که در جهت این کار بزرگ صورت می گیرد‪.‬‬ ‫من جایگاه نقد را در این رابطــه جایگاه ایجاد قدرت‬ ‫چانه زنی برای تیــم مذاکره کننده می دانــم‪ .‬یعنی نه تنها‬ ‫موضوعی منفی نیست چرا که اگر نقد در راستای تخریب‬ ‫تیم مذاکــره کننده و مســائل هســته ای عنوان نشــود ‪،‬‬ ‫انتقادات ســازنده و بجا باعث می شــود کــه در مذاکرات‬ ‫طرف مقابل بداند ملت ما ملت دســت بســته ای نیست و‬ ‫حاضر نیست تحت هر شرایطی به توافق تن دهد‪ ،‬بلکه با‬ ‫توافقی موافق است که این توافق در راستای تامین منافع‬ ‫و مصالح ملی کشور باشــد‪ .‬دولت و تیم مذاکره کننده باید‬ ‫در عین حالی که پاسخ منتقدین را می دهد ‪ ،‬این انتقادات‬ ‫را به عنوان ابــزار اقتدار برای پیش بــردن اهداف خود در‬ ‫مذاکرات به کار بگیرد‪.‬‬ ‫نباید این تلقی در کشــور شــکل بگیرد که در مساله‬ ‫هسته ای در کشور صرفا تک صدایی وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫این موضوع وحدت نیســت ‪ ،‬بلکه همه احــزاب‪ ،‬گروها و‬ ‫شخصیت ها باید در یک راســتا برای اهداف منظور شده‬ ‫گام بردارند تا در نهایت منافع و مصالح ملی کشور محقق‬ ‫شود‪.‬‬ ‫از این جهت اگر بخواهیم مساله هسته ای کشور را به‬ ‫یک موضوع دو قطبی تبدیل کنیم و برای رسیدن به مقاصد‬ ‫انتخاباتی این موضوع را محور قرار دهیم که متاسفانه این‬ ‫موضوع در جبهه اصالحات دیده می شود می تواند تولید‬ ‫نگرانی هایی را بکند که موضوعی که مســاله ملی کشــور‬ ‫اســت دســتاویزی برای پیروزی و شکســت در انتخابات‬ ‫مطرح شود‪.‬‬ ‫برداشــتی کــه می تــوان امروز داشــت این اســت‬ ‫کــه اصالح طلبــان می خواهند بــا قــرار دادن دولت در‬ ‫چالش های هســته ای ان را در مســیر خواسته های خود‬ ‫حرکت دهنــد‪ ،‬باالخره باید به این موضوع اذعان داشــت‬ ‫که دولت نزدیکی های بیشــتر و مواضع مشترک بیشتری‬ ‫با اصالح طلبان دارد تا با اصولگرایــان‪ .‬ترکیب دولت نیز‬ ‫نشان می دهد که دولت تمایل به اصالح طلبان و مواضع‬ ‫انها دارد‪.‬‬ ‫اصالح طلبان نیز درصدد کســب منافــع حداکثری‬ ‫از ظرفیــت دولت هســتند و این موضوع امر پوشــیده ای‬ ‫نیست‪ .‬انها بر این تصور هســتند که موضوعی که دولت‬ ‫همه همت خود را بر ان گذاشــته را به عنــوان چالش بین‬ ‫دولت و اصولگرایــان مطرح کنند که ان زمــان می توانند‬ ‫ظرفیت هــای دولت را در ســبد خودشــان بیاورنــد و این‬ ‫موضوع نگران کننده اســت‪ ،‬نه تنها از نــگاه اصولگرایان‬ ‫بلکــه از موضــع مصالــح ملــی کشــور نگرا ن کننــده‬ ‫است‪.‬‬ ‫نمونــه ای از این زمینه هــای توافــق را می توان در‬ ‫توافق وین مثال زد‪ .‬در این مســاله همه گروه ها و احزاب‬ ‫و شخصیت ها نگاه های متفاوتی در مســاله وین داشتند‬ ‫اما در وین همــه به این جمع بندی رســیدند کــه مرز بین‬ ‫منافع ملی و ضربه زدن به ان مطرح اســت‪ .‬ما در موضوع‬ ‫وین دیدیم همــه جریانات منافــع ملی را بــر منافع حزبی‬ ‫و جناحــی خود ترجیــح دادند‪ .‬ما شــاهد یک انســجام و‬ ‫اگر بخواهیم مســاله هسته ای کشور را‬ ‫به یــک موضوع دو قطبــی تبدیل کنیم و‬ ‫برای رســیدن به مقاصد انتخاباتی این‬ ‫موضوع را محور قرار دهیم که متاسفانه‬ ‫این موضــوع در جبهه اصالحــات دیده‬ ‫می شــود می تواند تولید نگرانی هایی را‬ ‫بکند که موضوعی که مســاله ملی کشور‬ ‫است دستاویزی برای پیروزی و شکست‬ ‫در انتخابات مطرح شود‬ ‫یکپارچگی در برخورد با مساله وین بودیم‪ .‬به طور طبیعی‬ ‫نمی توان گفت همه جناح ها همه موضوعات وین را قبول‬ ‫دارند‪ ،‬حتما نقدهایی نســبت به برخی مفــاد توافق دارند‬ ‫اما کیاســت و ظرافت سیاســی ایجاب می کرد که همه با‬ ‫قدرت و یکپارچگی و یکصدایی وارد حمایت از این عرصه‬ ‫شــوند و این یک نقطه مثبت در جریان طوالنی مذاکرات‬ ‫مطرح اســت که ملت ایران و جریانات وفادار به انقالب‬ ‫اســامی در بزنگاه ها وظیفــه انقالبی خود را به درســتی‬ ‫انجام دادند‪.‬‬ ‫البته نقش رهبری هم در این اتحاد و انسجام و قدرت‬ ‫چانه زنی برای طرف ایرانی نقش بی بدیلی بود‪ .‬وجود مقام‬ ‫عالی کشور در ممانعت از بروز اختالفات و سوق دادن این‬ ‫جریان در مسیر اتحاد و انسجام ملی موثر است‪ .‬اما با همه‬ ‫این موضوعات ما شاهد همدلی و همصدایی و هم افزایی‬ ‫در جریان وین بودیم و این می تواند به عنوان یک الگوی‬ ‫موفق و موثر در عرصه های دیگر هم مطرح باشد‪.‬‬ ‫از طرفی دولت نباید هر انتقــادی را به عنوان تهدید‬ ‫تلقی کند و منتقدان نیز نباید هر انتقادی را در دســتورکار‬ ‫خود قرار دهند‪.‬‬ ‫مالک اصلی در این مساله منافع و مصالح ملی کشور‬ ‫اســت که باید مورد توجه قرار گیرد‪ ،‬خصوصا در شــرایط‬ ‫حساسی که امروز در منطقه با ان مواجه هستیم‪.‬‬ ‫با توجه به این موضــوع که منطقــه در برهه کنونی‬ ‫در اتش اختالفات و قتــل و ناامنی می ســوزد‪ ،‬همه امید‬ ‫مسلمانان منطقه و دنیا به خاموش کردن اتش فتنه توسط‬ ‫ایران امن است‪ ،‬از همین رو ما باید با نگاه به این مسائل و‬ ‫موضوعات مختلف منطقه موضوع را بررسی کنیم و در افق‬ ‫تحلیلی خود قرار دهیم‪.‬‬ ‫بنابرایــن همــه گروه هــا بایــد تــاش کنند مســیر‬ ‫رقابت هــای انتخاباتــی را در مواضــع و برنامه های خود‬ ‫خالصه کنند نه در چالش های هسته ای‪.‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫اصولگرایانمخالفتوافقهسته اینیستند‬ ‫گفت وگوی مثلث با محمد اصفری‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫دوقطبی و اختالف کنند حرکت در این مسیر‪ ،‬خالف منویات‬ ‫مقام معظم رهبری و اصول قانون اساسی است و قطعا مردم‬ ‫این موضوع را نمی پذیرند و با ان کنار نمی ایند‪.‬‬ ‫در روش ها می تواند اختالفات باشــد که این موضوع‬ ‫مساله ای نیســت‪ ،‬اما در اصول و منافع ملی و مصالح نظام‬ ‫نباید موضوعی باشد که اختالفات را دامن بزند؛ قدر مسلم‬ ‫مساله مذاکرات و توافق هسته ای نباید دستاویزی شود برای‬ ‫اینکه زمینه سوءاســتفاده غربی ها را برای ایجاد اختالفات‬ ‫م کند‪.‬‬ ‫فراه ‬ ‫ به هر حال از اظهارنظرهــا بر می اید که هنوز برخی‬ ‫با اصل توافق مشکل دارند‪ .‬نظر شما در این مورد‬ ‫چیست؟‬ ‫روشن است که در مساله توافق هسته ای هیچ فرد و‬ ‫جریانی مخالف توافق عزتمندانه و مقتدرانه نیست‪ .‬احزاب‬ ‫موافق این نوع توافق هستند‪ ،‬البته در این زمینه هم باید از‬ ‫سیاست‬ ‫از زمانی کــه توافق هســته ای در وین بــا عنوان‬ ‫جمع بندی مذاکرات اعالم شــده‪ ،‬اظهارنظرها و‬ ‫واکنش های متفاوتی هم کــه بعضا فاصله زیادی‬ ‫با یکدیگر دارند به میان امده اســت‪ .‬واقعیت این‬ ‫اســت که بدون شــک این توافق تغییراتی را در‬ ‫فضای سیاسی ما به وجود خواهد اورد‪ .‬سوال این‬ ‫اســت که ســطح و حد این تغییرات به چه میزان‬ ‫است؟‬ ‫در تبیین ارایش سیاســی که به واســطه مذاکرات‬ ‫هســته ای و توافق پیرامون شــکل خواهد گرفت می توان‬ ‫گفت هیچ کســی موافق تک صدایی در جامعه نیست چرا‬ ‫که برای تشخیص راه درســت باید جریانات مختلف و ابعاد‬ ‫مختلف قضایا را بررســی و تبییــن کنند‪ ،‬چرا کــه جریانات‬ ‫مختلــف در جامعه در قالب حــزب‪ ،‬جریانــات و گروه های‬ ‫سیاسی کنش خودشان را انجام می دهند تا روش و راه درست‬ ‫برای مردم شفاف و قابل تشخیص شود؛ اما به این موضوع‬ ‫که در بحث روش ها است در اصول اصلی نظام‪ ،‬به هیچ وجه‬ ‫نباید خدشه ای وارد شود به ویژه در بحث منافع و مصالح ملی‬ ‫کشور و این بزرگ ترین اسیب خواهد بود‪.‬‬ ‫در بحث منافع که مصالح ملی کشور باید تنها یک صدا‬ ‫باشــد و ان هم صیانت از حقوق و عزت ملت ایران در برابر‬ ‫زیاده خواهی های جهان استکبار است‪.‬‬ ‫توافق صــورت بگیــرد یا نــه بایــد روحیــه و رویکرد‬ ‫استکبار ستیزی در جامعه وجود داشته باشد و تمام جریانات‬ ‫و احزاب سیاسی نیز باید در این راستا حرکت کنند‪ .‬اینکه اجازه‬ ‫داده شود به دلیل توافق هسته ای جریاناتی در کشور ایجاد‬ ‫‪8‬‬ ‫محمد اصفری‪ ،‬عضو کمیسیون امنیت ملی و‬ ‫سیاسی خارجی مجلس شورای اسالمی بر این باور‬ ‫اســت که چنانچه توافق در نهایــت صورت بگیرد‬ ‫یا نه‪ ،‬بایــد روحیه و رویکــرد استکبار ســتیزی در‬ ‫جامعه وجود داشته باشــد‪ .‬او البته می گوید هیچ‬ ‫اصولگرایی مخالف توافق هسته ای نیست و تمام‬ ‫اصولگرایان خواهان توافق عزتمندانه هستند که‬ ‫حقوق ملت و خطوط قرمز را رعایت کند‪ .‬با او در این‬ ‫مورد گفت وگو کردیم‪.‬‬ ‫دستاوردها صیانت و حفاظت کنند تا کسی نتواند تحت هیچ‬ ‫شرایطی دستاوردها را به نفع خود یا جریان خاصی مصادره و‬ ‫سواستفاده کند‪ .‬هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله داریم‬ ‫و باید این موضوع در مجلس شورای اسالمی و کمیسیون‬ ‫امنیت ملی به دقت مورد بحث و بررسی قرار گیرد‪ ،‬اما امروز‬ ‫اگر توافقی هم شــکل گرفته به خاطر مقاومت و ایستادگی‬ ‫ملت بوده است‪.‬‬ ‫موفقیت های نظام در هر برهه ای به جهت نقشه راه و‬ ‫رهنمودهای رهبری به دست امده است و اگر نهایتا توافق‬ ‫تصویب هم شود در راستای مقاومت ملت ایران است و کسی‬ ‫نمی تواند این مقاومت و ایستادگی را به نفع خودش مصادره‬ ‫کند و بهره های سیاسی مرتبط با خود را برداشت نماید‪.‬‬ ‫موضع جریان اصالح طلبی و جریانات میانه رو را‬ ‫در مواجهه با این توافق چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫امروز بســیاری از جریاناتی که دســت اندرکارند به‬ ‫خوبی می دانند که در گذشــته هم مذاکراتی صورت گرفت‬ ‫و اگر امروز توافقی انجام گرفت بــه این جهت بود که ما در‬ ‫گذشته این توانمندی را در زمینه هسته ای نداشتیم‪.‬‬ ‫اگر امروز توافقی صورت گرفته به پشــتوانه ‪ 10‬هزار‬ ‫کیلو گرم اورانیوم غنی شده و ‪200‬کیلوگرم اورانیوم غنی شده‬ ‫‪ 20‬درصدی اســت که در دولت های قبل تولید شده است؛‬ ‫همچنیــن توفیقات مذاکــرات در برهه کنونی به پشــتوانه‬ ‫‪ 19‬هزار سانتریفیوژی اســت که در دولت های قبل صورت‬ ‫گرفته اســت و امروز با این پشــتوانه ها تیــم مذاکره کننده‬ ‫توانسته است مذاکره کند و به نقطه کنونی برسد و صدالبته‬ ‫همه اینها به پشتوانه حمایت ها و ایستادگی ملت بوده است‬ ‫که توانســتیم به این توانمندی ها و دســتاوردها برسیم‪ ،‬از‬ ‫همین رو هیچ کســی نمی تواند ایــن دســتاوردها را به نام‬ ‫خود مصادره کنــد‪ ،‬پیروز واقعی این عرصــه نیز ملت ایران‬ ‫است‪.‬‬ ‫توقع این اســت که جریانات سیاســی به دنبال ایجاد‬ ‫دوقطبــی در جامعه نباشــند و جریــان موافــق و مخالف را‬ ‫ایجاد نکنند چرا که در نهایت ان کسی که از این اخالفات و‬ ‫چند دستگی نفع می برد غربی ها خواهند بود‪.‬‬ ‫در تمام جریانات‪ ،‬احزاب و گروه های سیاسی می توانند‬ ‫به مسائلی نقد داشــته باشــند همین نقدها قدرت چانه زنی‬ ‫را برای تیــم مذاکره کننده بــاال می برد‪ ،‬هیــچ اصولگرایی‬ ‫مخالف توافق هسته ای نیست و تمام اصولگرایان خواهان‬ ‫توافق عزتمندان ه هســتند که حقوق ملــت و خطوط قرمز را‬ ‫رعایت کند‪.‬‬ ‫حاال یک ســوال مهم هــم وجــود دارد و ان اینکه‬ ‫اصولگرایان چگونه باید با این توافق مواجه شوند؟‬ ‫ایا انها باید در قامت مخالف یا منتقد باشند یا اینکه‬ ‫خود را همراه دولت نشان دهند؟‬ ‫توافــق مطلــوب توافقی اســت کــه دغدغه های‬ ‫رهبر معظم انقالب و مردم را لحاظ کند‪ ،‬با چنین شــرایطی‬ ‫هیچ کدام از جریانات اصولگرا مخالف توافق نیستند‪.‬‬ ‫در مسائلی هم که انتقاداتی وجود دارد همین انتقادات‬ ‫سبب می شود تا تیم مذاکره کننده کشورمان با قوت و قدرت‬ ‫بیشــتری بتوانند از طرف مقابل امتیاز بگیرند ‪ .‬اگر انتقاد به‬ ‫لوزان و توافقات گذشته نبود امروز هم به این اندازه به حقوق‬ ‫خود دست پیدا نمی کردیم‪.‬‬ ‫در توافقات امروز در بحث دفاعی جریان اصولگرایی‬ ‫به ان انتقاد دارد‪ ،‬توقع است که در توافق پیش رو هیچ گونه‬ ‫ موضوعی نباید برای مساله دفاعی جمهوری اسالمی ایران‬ ‫خط قرمز قائل شود و نمی تواند برای ما در بحث تولید سالح‬ ‫و موشک و مباحث دفاعی محدودیت قائل شود‪.‬‬ ‫اگر جریان اصالح طلب هم مخالف چنین موضوعی‬ ‫باشد مایه تاسف اســت چرا که جریانی که دلش برای نظام‬ ‫بتپد به طور قطع به دنبال تقویت قوای دفاعی نظام است و با‬ ‫این محدودیت ها مخالف است‪.‬‬ ‫‪51‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫اولین منتقد این توافق‪ ،‬ظریف است‬ ‫سیاست‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫تو گوی مثلث با محمد صادق کوشکی‬ ‫گف ‬ ‫اقای کوشــکی! در تحلیل شــرایط موجود حتما‬ ‫ســوال اصلی این خواهد بود که توافق هســته ای چه‬ ‫تاثیــری در ارایش نیرو های سیاســی داخلــی خواهد‬ ‫گذاشــت؟ به یک معنا بحث بر ســر این اســت که در‬ ‫ی دولت دست باال را در‬ ‫ی ایا گروه های حام ‬ ‫چنین شرایط ‬ ‫ارایش و معادالت سیاسی خواهند داشت یا اینکه مردم‬ ‫به گونه ای دیگر به ماجرا نگاه می کنند؟‬ ‫بحث توافق بحث ملی اســت همانگونــه که رهبر‬ ‫معظم انقالب اعالم کردند اگر توافق و موضوع هســته ای‬ ‫موجب چند دســتگی و پا ره پاره شــدن جامعه شود و فضای‬ ‫وحدت ملی را خدشــه دار کنــد خودش می توانــد به عنوان‬ ‫عامل تهدید محسوب شود؛ از همین رو نباید اینگونه شود‪.‬‬ ‫به همین خاطر باید نگاه به این موضوع ملی باشد‪.‬‬ ‫کسانی که سعی می کنند توافق و مساله هسته ای را در‬ ‫حد یک موضوع جناحی تقلیل دهند عمال دانسته یا نادانسته‬ ‫خیانت بزرگی را مرتکب می شوند چرا که در قبال مساله ای که‬ ‫امروز و اینده کشور را تحت الشــعاع قرار می دهد نمی توان‬ ‫موضع جناحی‪ ،‬خطی یا حزبی گرفت‪.‬‬ ‫این موضوع مســاله ملی اســت و به همــه جناح ها‪،‬‬ ‫طیف هــا و گروه ها مربوط اســت و اگر قرار اســت در قبال‬ ‫توافق موضعی اعالم شود این موضع‪ ،‬موضع نظام جمهوری‬ ‫اسالمی ایران است‪ .‬از همین رو مراجعی مثل شورای امنیت‬ ‫ملی و مجلس شورای اسالمی یا شورای نگهبان در جایگاه‬ ‫خود ابراز نظر می کنند و اگر این مســاله را پذیرفتیم به این‬ ‫معناست که این مســاله از ســوی نظام جمهوری اسالمی‬ ‫پذیرفته شــده و اینکه کلیت نظام این موضــوع را پذیرفته‬ ‫اســت و همه باید در مســیر تحکیم و تقویت توافق حرکت‬ ‫کنند و مانع سوءاستفاده دشــمن از توافق شوند‪ .‬اگر نظام‬ ‫هم نپذیرفت همه باید به این انتخاب تمکین کنند‪ .‬از همین‬ ‫رو به اعتقاد من تقلیل این مساله مهم ملی در سطح جناحی‬ ‫و حزبی از کســانی بر می اید که به دنبال س وء اســتفاده های‬ ‫انتخاباتی هستند که حرکتی خائنانه محسوب می شود‪.‬‬ ‫به هر حال اصالح طلبان مدت زیادی است تالش‬ ‫می کنند میوه درخت توافق را برای خود بچینند و‬ ‫از این مساله برای بهبود شــرایط سیاسی و شارژ‬ ‫سیاسی بهره ببرند‪ .‬سوال این است که اکنون در‬ ‫چنین شرایطی نسبت بین دولت و اصالح طلبان را‬ ‫در بحث توافقات چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫اولین منتقد ایــن توافق اقای ظریف بــود چرا که‬ ‫خود وی به صراحت اعالم کرد این توافــق همه انچه را ما‬ ‫می خواهیم به دست نمی دهد و نواقصی دارد‪ .‬بنابراین این‬ ‫تنها نگاه و نقد عده خاصی در وارد ســاختن ایرادات به این‬ ‫توافق نیست بلکه نخستین کسی که به این توافق نقد وارد‬ ‫کرد شخص اقای ظریف بود و او هم پذیرفته که این توافق‬ ‫نواقصی دارد و همه انچه ر ا مطلوب ما هست ‪ ،‬براورده نکرده‬ ‫است‪ .‬کســانی هم که این توافق و مســائل را نقد کردند با‬ ‫اقای ظریف هم عقیده هســتند که ایــن توافق همه حقوق‬ ‫ما را تحصیل نکرده اســت‪ .‬درباره توافــق دو رویکرد وجود‬ ‫دارد‪ ،‬عده ای براین باور ند که ما ناگزیر از توافق هســتیم و‬ ‫عده ای دیگر هم به گزینه های جایگزین قائل هســتند که‬ ‫این هم یک اختالف نظر بســته به دیدگاه های منتقدان یا‬ ‫موافقان است‪ .‬اما اینکه مساله توافق و مذاکرات بخواهد‬ ‫باعث ایجاد دو قطبی در جامعه شود ضرری به مراتب بیشتر‬ ‫از عدم توافق است‪ .‬از همین رو باید به این مساله با رویکرد‬ ‫ملی نگاه کرد‪ .‬اگر اجماع نظام در مجلس شورای اسالمی‪،‬‬ ‫‪9‬‬ ‫محمدصادق کوشکی‪ ،‬استاد دانشگاه تهران‬ ‫بر این باور است کســانی که سعی می کنند توافق‬ ‫و مساله هســته ای را در حد یک موضوع جناحی‬ ‫تقلیل دهنــد عمال دانســته یا نادانســته خیانت‬ ‫بزرگــی را مرتکــب می شــوند‪ .‬او کــه از چهره های‬ ‫منتقد دولت به شــمار می رود اکنــون در روزهای‬ ‫بعد از توافق به این نکته اصرار دارد که مذاکرات و‬ ‫توافق پدید امده یک مســاله ملی است و نباید ان‬ ‫را جناحی کرد‪ .‬با او در این مورد گفت وگو کردیم‪.‬‬ ‫شــورای امنیت ملی و شــورای نگهبان براین شد که توافق‬ ‫پذیرفته شــود منتقد ان با حفظ انتقادات خود نباید مساله را‬ ‫به سمت دو قطبی شدن جامعه بکشانند اگر هم نظام به این‬ ‫اجماع رسید که توافق پذیرفته نشــود موافقان توافق نیز با‬ ‫حفظ نظراتشــان نباید سبب دوقطبی شــدن جامعه در این‬ ‫مساله شوند‪.‬‬ ‫حاال همین جا یک ســوال دیگر هم پدید می اید و‬ ‫ان اینکه برخی توافق هســته ای را به نوعی اغاز‬ ‫رابطه ایران و امریکا و شــروع دورانی تازه در این‬ ‫حوزه به شمار می اورند‪ .‬در واقع این طیف به نوعی‬ ‫می گویند ممکن است شــاهد نوعی تغییر رابطه‬ ‫مانند مدل امریکا و کوبا باشــیم‪ .‬نظر شما در این‬ ‫مورد چیست؟‬ ‫این توافق در بحث هسته ای است و با این عنوان‬ ‫شــروع شــده و با همین عنوان هم خاتمه پیــدا می کند اما‬ ‫برخی این توافق را به عنوان اغازی برای رابطه با امریکا نگاه‬ ‫می کنند‪ .‬انها ک ه توافق را اغاز رابطه با امریکا و خداحافظی با‬ ‫ارمان های انقالب می دانند نظراتشان را از طریق رسانه ها و‬ ‫مطبوعات خود اعالم کرده اند و گفته اند اینکه این مذاکرات‬ ‫به نتیجه برســد اصال مهم نیســت بلکه مهم این است که‬ ‫یخ های رابطه بین ایران و امریکا اب شده است‪.‬‬ ‫برخی از این افراد ابراز خرسندی می کنند از اینکه وزرای‬ ‫خارجه ایران و امریکا در جایی به نقطه ای رسیده اند که با هم‬ ‫مذاکره می کنند‪ .‬اینها همان ها هســتند که وقتی کری وارد‬ ‫بخش نمایندگی ایران در ســازمان ملل شد هورا کشیدند و‬ ‫در مطبوعاتشان نوشــتند که کری پا به ایران گذاشت‪ .‬این‬ ‫نگاه نشــان می دهد اینها از ابتدا صورت مســاله را اشــتباه‬ ‫فهمیده اند‪ .‬اینها خیال کردند توافق در مســاله هسته ای را‬ ‫می توان توافق در خصوص اختالفات فــی ما بین ایران و‬ ‫غرب انجام داد که البته این دو موضوع به هم ربطی ندارد‪.‬‬ ‫ممکن است روزی مردم ایران تصمیم بگیرند فعالیت‬ ‫هســته ای خود را تعطیل کننــد که در این صــورت توافق‬ ‫هسته ای نیز شکل دیگری به خود می گیرد‪ .‬در واقع بحث‬ ‫اختالفات جمهوری اسالمی ایران با غرب با بحث هسته ای‬ ‫شروع نشده که حاال بخواهد با بحث هسته ای خاتمه پیدا‬ ‫کنــد‪ .‬این تنش بیــن نظام جمهــوری اســامی و غرب به‬ ‫ویژه امریکا به تعبیر امام (ره) تنش بین اســام و کفر و بین‬ ‫مظلوم و ظالم است‪ .‬این تنش تنها با یک توافق هسته ای‬ ‫نمی تواند خاتمه پیدا کند‪ .‬در همین راستا است که با تعبیر‬ ‫درست و برداشــت صحیح از روند مذاکرات گفته می شود‬ ‫که این مســاله ملی اســت و همه باید به تصمیمات ان در‬ ‫ســطح کالن و بعد از اعالم مراجع قانونــی تمکین کنند و‬ ‫در این راســتا ضمن حفظ نظرات تمام گروه ها به نظر نظام‬ ‫تمکین کنند‪.‬‬ ‫رژیم چنج مدرن‬ ‫اوباما با تایید توافق هسته ای در عمل به مشروعیت نظام جمهوری اسالمی ایران در مناسبات‬ ‫منطقه ای و بین المللی تن داد‪ .‬او این دیدگاه خود را در گفت وگویی با توماس فریدمن روزنامه نگار‬ ‫مشهور امریکایی نیز مطرح کرد‪ .‬به اعتقاد او امریکا باید قدرت منطقه ای ایران را بپذیرد و در عین‬ ‫حال در شناخت چالش های منطقه ای واقع بین باشد و در تصویرسازی منفی علیه ایران بزرگنمایی‬ ‫نکند‪ .‬برخی از کارشناسان همین مواضع را نشــانه ای از تغییر جهت استراتژیک ایاالت متحده‬ ‫امریکا در قبال ایران می دانند‪ .‬به نظر می رسد رژیم چنج مدرن مبتنی بر تغییر رفتار ایران به جای‬ ‫تغییر نظام باشد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫دشمنیدیپلماتیک‬ ‫بین الملل‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫گفت وگویمثلثبا ابراهیممتقی‬ ‫پس از توافق صــورت گرفته در ویــن برخی این‬ ‫مساله را مطرح می کنند که شاید به دلیل تفاهمات‬ ‫حاصل شــده میان ایران و امریکا و گفت وگوهای‬ ‫طوالنی دو طرف با یکدیگر بر سر مساله هسته ای‪،‬‬ ‫اکنون دیگر بحث تغییر رژیم که سال ها از سوی‬ ‫دولت های مختلف در امریکا در قبال ایران دنبال‬ ‫شده است‪ ،‬از دستورکار امریکا خارج شده باشد‪.‬‬ ‫در کل نظر شــما راجع به این مســاله چیست و ایا‬ ‫اصوال توافق صورت گرفته تاثیری در تغییر نگاه‬ ‫امریکا به ایران دارد؟‬ ‫یکی از مفاهیمی که در ســال های بعــد از پیروزی‬ ‫انقالب اســامی درباره راهبرد منطقه ای امریکا نســبت به‬ ‫ایران مطرح شــده را می تــوان موضوع مربوط بــه «تغییر‬ ‫رژیم» دانست‪ .‬در دوران مختلفی این موضوع مطرح شده‬ ‫که امریکا در چه شرایطی و بر اساس چه ابزارهایی به تغییر‬ ‫رژی م یا گزینه نظامی پرشدت علیه ایران مبادرت خواهد کرد؟‬ ‫واقعیت ان است که در تفکر راهبردی امریکا‪ ،‬این ذهنیت‬ ‫وجود دارد که ایران به مثابه تهدید راهبردی تلقی می شود‪ .‬به‬ ‫همین دلیل است که کارگزاران اطالعاتی‪ ،‬دفاعی‪ ،‬نظامی‬ ‫و امنیتی ایاالت متحده از سازوکارهای مختلفی برای مقابله‬ ‫و محدودسازی قدرت ایران بهر ه گرفته اند‪.‬‬ ‫تفکر بســیاری از نظریه پردازان‪ ،‬کارگزاران سیاســت‬ ‫خارجی و مقامات عالیه جمهوری اسالمی ایران بر این امر‬ ‫قرار گرفته که امریکا در صدد براندازی ساختار سیاسی ایران‬ ‫است‪ .‬انان نشانه هایی را مورد توجه قرار می دهند که مبتنی بر‬ ‫«سیاست اجبار» و «گسترش تهدیدات» امریکا علیه ایران‬ ‫بوده است‪ .‬برخی از پژوهشگران به ویژه «انتونی بوویل» بر‬ ‫این اعتقادند که تسخیر سفارت امریکا توسط ایران انعکاس‬ ‫نگرانی هــای درونــی جامعه ای اســت که در ســال ‪1332‬‬ ‫مقامات امریکایی توانستند کودتا علیه حکومت مصدق را‬ ‫از طریق ســازماندهی گروه های مخالف در درون ســفارت‬ ‫امریکا پیگیری نمایند‪ .‬به همین دلیل است که نشانه هایی از‬ ‫ی تردید نسبت به سیاست های‬ ‫امریکا هراسی زمینه الزم برا ‬ ‫راهبردی امریکا را فراهم می سازد‪.‬‬ ‫اگر چه تاکنون برخــی از مقامــات امریکایی از جمله‬ ‫«کاســپار واینبرگر» وزیر دفــاع ایاالت متحــده در دوران‬ ‫ریاست جمهوری رونالد ریگان بر این موضوع اصرار داشتند‬ ‫که باید مقابله با ایران ماهیت ســاختاری و اجتماعی داشته‬ ‫باشــد‪ ،‬اما هیچ گاه ســایر مقامات رســمی امریکا موضوع‬ ‫مربوط به تغییر رژیم را به عنوان سیاست رسمی کشور اعالم‬ ‫نداشته اند‪ .‬به همین دلیل است که واینبرگر در سال ‪1987‬‬ ‫مجبور به استعفا گردیده و به جای وی «فرانک کارلوچی»‬ ‫وزیر دفــاع امریــکا گردیــد‪ .‬هرچنــد در دوران کارلوچی‪،‬‬ ‫اقدامات تهاجمی متعددی توسط نیروهای نظامی امریکا‬ ‫در خلیج فارس علیه ایران انجام شد‪ ،‬اما موضوع مربوط به‬ ‫تغییر رژیم در ادبیات راهبردی امریکا مطرح نشده است‪.‬‬ ‫در تمامــی دوران تاریخــی بعــد از پیــروزی انقالب‬ ‫اسالمی‪ ،‬مســاله ای به عنوان «کاربرد گزینه نظامی» علیه‬ ‫ایران مطرح گردیده و همواره مقامات امریکایی از احتمال‬ ‫کاربرد نیروی نظامی علیه ایران صحبت به عمل اورده اند‪.‬‬ ‫چنین نگرشــی به مفهوم کاربرد نیروی نظامــی برای تغییر‬ ‫رژیم نبوده است‪ .‬امریکایی ها بر این اعتقادند که تغییر رژیم‬ ‫در ایران‪ ،‬موازنه منطقه ای را در وضعیت بی ثباتی و اشوب‬ ‫قرار می دهد‪ .‬به همین دلیل است که انان تمایلی به اتخاذ‬ ‫سازوکارهای پرشدت برای مقابله با ایران ندارند‪ .‬در عین حال‬ ‫ی در‬ ‫می توان بر این موضوع تاکید داشت که مقامات امریکای ‬ ‫ن مختلف تاریخی از دیپلماسی اجبار‪ ،‬سیاست تهدید و‬ ‫دورا ‬ ‫سیاست مهار ایران بهره گرفته و در برخی از ادبیات راهبردی‬ ‫خود از جمهوری اسالمی ایران به عنوان دولت یاغی و محور‬ ‫شرارت نام برده اند‪.‬‬ ‫با توجه به چنین فرایندی می توان بر این موضوع تاکید‬ ‫داشت که دیپلماسی اجبار و سیاست تهدید امریکا با هدف‬ ‫تغییر رفتار ایران بوده است‪ .‬تحریم های گسترده علیه ایران‬ ‫نیز به عنوان نشانه ای از سیاست تهدید محسوب می شود‪.‬‬ ‫چنین تحریم هایی را می توان در زمره اقداماتی دانست که‬ ‫ســاختار قدرت در ایران را با محدودیت های فراگیر روبه رو‬ ‫کرده‪ ،‬به گونه ای که زمینه انعطاف پذیری راهبردی به وجود‬ ‫اید‪ .‬دیپلماسی هسته ای ایران و مذاکراتی ک ه طی چند سال‬ ‫گذشته اغاز شده و به توافقنامه جامع هسته ای منجر گردیده‬ ‫را می توان انعکاس دیپلماسی اجبار امریکا دانست‪.‬‬ ‫بنابراین بهتر اســت پرســش بــه این صــورت مطرح‬ ‫شــود که سیاســت مبتنی بر تهدیدات‪ ،‬دیپلماســی اجبار و‬ ‫ســازوکارهایی که منجر به مهار ایران در سیاست بین الملل‬ ‫و محیط منطقه ای می شــود‪ ،‬ایا در دوران بعد از توافق ‪14‬‬ ‫جوالی ‪ 2015‬ادامه خواهد یافت؟ پاســخ به این پرســش‬ ‫اوباما با سیاست تغییر رژیم‬ ‫خداحافظی کرده است‬ ‫نادر انتصار در گفت وگو با مثلث‬ ‫نمایشی برای ایران‬ ‫بازتاب توافق هسته‪‎‬ای‬ ‫در مجالت خارجی‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫اوردن حداکثر قدرت ممکن نباشد‪ ،‬دولت عاقلی نیست‪».‬‬ ‫اگر خواســته باشــیم رویکــرد نظریه پردازانی همانند‬ ‫مورگنتاو‪ ،‬جرویس و مرشایمر در مورد الگوی رفتاری بازیگران‬ ‫قدرتمنــد در برابر بازیگران منطقــه ای را تحلیل نماییم‪ ،‬در‬ ‫ان شــرایط می توان به این جمع بندی رسید که دیپلماسی‬ ‫هسته ای‪ ،‬ماراتن مذاکرات هسته ای و توافقنامه هسته ای‬ ‫‪ 14‬جوالی ‪ 2015‬نمی تواند در زمره عواملی محسوب شود‬ ‫که مشــکالت راهبردی ایران را کاهش داده یا اینکه زمینه‬ ‫ایجاد توافق بنیادین برای عادی سازی روابط جهان غرب با‬ ‫ایران را فراهم کند‪ .‬سخنگوی کاخ سفید در این ارتباط بیان‬ ‫داشت‪« :‬رژیم بازرسی ها‪ ،‬حمله نظامی به ایران را هدفمند تر‬ ‫خواهد کرد‪ .‬یکی از محاسن بازرسی های ویژه از ایران برای‬ ‫امریکا ان است که زمینه افزایش اطالعات در مورد اهداف‬ ‫مورد نظر برای اقدام نظامی احتمالی را فراهم می سازد‪».‬‬ ‫در یک ارزیابی کلی سابقه رویکرد معطوف به تغییر‬ ‫رژیم و سیاســت تهدید علیه ایــران چگونه بوده‬ ‫است؟ به چه دالیلی امریکا در طول سالیان متمادی‬ ‫به دنبال تغییــر رژیم و اعمال سیاســت تهدید در‬ ‫ایران بوده است؟‬ ‫بســیاری از اســناد امنیت ملی امریکا این موضوع‬ ‫را مــورد تاکید قــرار می دهند کــه ایــران دارای رویکردی‬ ‫تعارضی نســبت به ایاالت متحده است‪ .‬در نگرش مقامات‬ ‫و تحلیلگــران موضوعــات ایــران در امریــکا‪ ،‬جمهوری‬ ‫اسالمی به عنوان کشوری تلقی می شود که دارای گرایش‬ ‫انقالبی اســت‪ ،‬در صــدد تغییــر موازنه قــدرت منطقه ای‬ ‫بوده و اموزه های ارائه شــده از سوی نهادهای بین المللی و‬ ‫قدرت های بزرگ را مورد انتقاد قرار می دهد‪ .‬قدرت ســازی‬ ‫ایــران همــواره یکــی از دغدغه هــای اصلــی مقامات و‬ ‫تحلیلگران موضوعــات راهبردی در امریکا و کشــورهای‬ ‫اروپایی محسوب می شود‪.‬‬ ‫بســیاری از اقداماتی که امریکایی هــا از اغاز پیروزی‬ ‫انقالب اسالمی در دستورکار قرار دادند را می توان در قالب‬ ‫سیاست تهدید و سازوکارهای مهار ایران در سیاست جهانی‬ ‫دانســت‪ .‬بر اســاس چنین نگرشــی امریکایی ها اقدامات‬ ‫متعــددی را در مقابله با ایران به انجام رســانده اند‪ .‬از جمله‬ ‫این اقدامات می توان به طراحی حمله نظامی عراق به ایران‬ ‫از طریق افرادی همانند «جورج بال» معاون خاورمیانه ای‬ ‫وزارت خارجه و «زبیگنیو برژینســکی» مشــاور امنیت ملی‬ ‫امریکا در دوران کارتر اشاره داشــت‪ .‬افراد یاد شده بر این‬ ‫اعتقاد بودند که هر گونه اقدام نظامی عراق علیه ایران‪ ،‬منجر‬ ‫به ظهور اهداف فرعی برای مقامات سیاســی ایران خواهد‬ ‫شــد‪ .‬در چنین فرایندی بود که زمینه بــرای مذاکرات مک‬ ‫فارلین در تهران و در سال ‪ 1986‬به وجود امد‪.‬‬ ‫در دوران ریگان‪ ،‬محدودیت های اقتصادی و امنیتی‬ ‫علیه ایران افزایش یافت‪ .‬فروش تسلیحات به ایران که در‬ ‫معرض تهاجم نظامــی عراق قرار گرفته بــود با محدودیت‬ ‫و موانع بین المللی روبه رو شــد‪ .‬ریگان در بسیاری از مواقع‬ ‫ایران را به عنوان تهدید منطقه ای تلقی کرد‪ .‬ریگان محور‬ ‫اصلی فعالیت «نیــروی فرماندهی مرکزی» که جانشــین‬ ‫«نیروی واکنش سریع» گردیده بود را مقابله با ایران دانست‪.‬‬ ‫اگرچه در سال ‪ 1986‬مذاکرات مک فارلین در تهران انجام‬ ‫شد‪ ،‬اما در سال ‪ 1988‬امریکایی ها مبادرت به هدف گیری‬ ‫سکوهای نفتی‪ ،‬ناوچه های نیروی دریایی جمهوری اسالمی‬ ‫و هواپیمای مسافری کردند‪ .‬چنین اقداماتی تماما به مثابه‬ ‫سیاســت تهدیــد و محدودیت هــای راهبردی محســوب‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫سیاســت تهدیــد امریــکا علیــه ایــران در دوران‬ ‫ریاست جمهوری جورج بوش پدر نسبتا کاهش یافت‪ .‬علت‬ ‫ان را می توان در تغییــر موازنه منطقــه ای و ارتقای قدرت‬ ‫صدام حسین برای انجام اقدامات تهاجمی دیگر دانست‪.‬‬ ‫در چنین شرایطی بود که امریکا جنگ دوم خلیج فارس علیه‬ ‫صدام حسین را سازماندهی کرده و به این ترتیب زمینه های‬ ‫کاهش محدودیت علیه ایران به وجود امد‪ .‬چنین فرایندی‬ ‫تا ســال ‪ 1993‬ادامه پیدا کــرد که به موجــب ان «مارتین‬ ‫ایندایک» سیاســت مهار دوجانبه علیه ایــران و عراق را در‬ ‫دستورکار قرار داد‪.‬‬ ‫در دوران ریاســت جمهوری بیــل کلینتــون‪،‬‬ ‫محدودیت های اقتصادی و تکنولوژیک به دلیل نشانه های‬ ‫سیاست خارجی و داخلی ایران سازماندهی شد‪ .‬گروه های‬ ‫اسرائیل محور در دوره اول ریاست جمهوری کلینتون نقش‬ ‫تهاجمی تری در برخورد با ایران داشــتند‪ .‬وارن کریستوفر‪،‬‬ ‫وزیــر امور خارجــه امریــکا در دوره اول ریاســت جمهوری‬ ‫کلینتون محور اصلی نقش محدود کننــده علیه ایران بوده‬ ‫است‪ .‬روندهای محدودسازی ایران در دوران بعد از حادثه‬ ‫‪ 11‬ســپتامبر ‪ 2001‬افزایــش یافــت‪ .‬چنیــن روندهایی را‬ ‫بین الملل‬ ‫کامال مثبت است‪ .‬واقعیت ان است که هرگونه دیپلماسی‬ ‫معطوف به مماشــات و توافق ناشــی از ان هیچ گاه قادر به‬ ‫کاهش تهدیدات نخواهد بود‪ .‬زیرا هرگاه تهدیدات به نتیجه‬ ‫موثری در فضای سیاســت بین الملل منجر شود‪ ،‬بازیگران‬ ‫تهدید کننده از انگیزه بیشتری برای ادامه تهدیدات برخوردار‬ ‫می شوند‪.‬‬ ‫پس به نظــر شــما مذاکراتی که طــی چندین ماه‬ ‫به طور مداوم صورت گرفته تاثیری در تغییر رفتار‬ ‫غرب نسبت به ایران ندارد؟‬ ‫در ایــن رابطه باید توجه داشــته باشــید مذاکرات‬ ‫هسته ای ایران و گروه ‪ 5+1‬بعد از ‪ 22‬ماه در روز ‪ 14‬جوالی‬ ‫‪ 2015‬بــه توافقی منجــر گردیده که راهنمای کشــورهای‬ ‫‪ ،5+1‬شورای امنیت سازمان ملل و اژانس بین المللی انرژی‬ ‫اتمی در ارتباط با روند محدودسازی قابلیت هسته ای ایران‬ ‫و همچنین برطرف ســازی تدریجی تحریم ها خواهد بود‪.‬‬ ‫هدف اصلی مذاکرات هســته ای از سوی ایران را می توان‬ ‫جلب اعتماد کشورهای نظام بین الملل برای حذف تدریجی‬ ‫تحریم ها دانســت‪ .‬در حالی که هدف بنیادین کشــورهای‬ ‫گــروه ‪ 5+1‬را می توان در قالب راســتی ازمایی مورد توجه و‬ ‫تحلیل قرار داد‪.‬‬ ‫در چنین فراینــدی‪ ،‬ایران و کشــورهای جهان غرب‬ ‫براســاس دو هدف کامال متفــاوت وارد فرایند دیپلماســی‬ ‫هســته ای شــدند‪ .‬هدف اولیه ایــران معطــوف به «حفظ‬ ‫دســتاوردهای هســته ای» بــوده اســت‪ .‬دســتاوردهای‬ ‫هســته ای در ادبیات روابط بین الملل براســاس مفاهیمی‬ ‫ همانند «قابلیت کامل‪ ،‬همه جانبه و فراگیر هسته ای» معنا‬ ‫پیدا می کند‪ .‬چنین نگرشــی به مفهوم ان اســت که ایران‬ ‫بتواند قابلیت های هســته ای خود را در فردو‪ ،‬نطنز و راکتور‬ ‫اب ســنگین اراک حفظ نماید‪ .‬در ازای چنیــن رویکردی‪،‬‬ ‫کشورهای جهان غرب و بازیگران نظام جهانی در چارچوب‬ ‫گروه ‪ 5+1‬درصــدد برامدند تا «قابلیت راهبــردی ایران» را‬ ‫کاهش دهند‪.‬‬ ‫درک این موضوع کــه مذاکرات با رویکرد مماشــات‬ ‫چــه نتایجی دارد‪ ،‬زمانی مشــخص می شــود کــه رویکرد‬ ‫نظریه پردازان سیاست بین الملل امریکایی تحلیل شود‪ .‬در‬ ‫این ارتباط‪ ،‬مرشایمر تاکید دارد ‪« :‬در راهبرد مماشات‪ ،‬دولتی‬ ‫که در معرض تهدید قرار گرفته است‪ ،‬امتیازاتی به تجاوزگر‬ ‫می دهــد که توازن قــدرت را تغییــر دهد‪ .‬مماشــات کننده‬ ‫معموال می پذیرد که همه یا بخشــی از قلمــرو بازیگر ثالثی‬ ‫را تســلیم دشــمن قدرتمندش کنــد‪ .‬هدف از ایــن اقدام‪،‬‬ ‫تعدیل رفتار تجاوزگر است‪ .‬سوق دادن تجاوزگر به سمتی‬ ‫مسالمت جویانه تر و احتماال تبدیل ان به یک قدرت هوادار‬ ‫وضع موجود‪ ،‬کار دشواری می باشد‪ ...‬طبق این استدالل‪،‬‬ ‫سیاست مماشات چون به مماشــات کننده امکان می دهد‬ ‫حســن نیت خود را ثابت کند و توازن را به نفــع دولت تغییر‬ ‫دهد که مماشــات می کند‪ ،‬بنابراین امیــد دارد در نهایت از‬ ‫تجاوزگری قدرت بزرگ بکاهد‪ ...‬بعید است مماشات با یک‬ ‫دشمن خطرناک ان را به یک حریف مهربان تر و مالیم تر و‬ ‫از ان بعیدتر به یک دولت صلح دوست تبدیل کند‪ .‬در واقع‬ ‫مماشات اشتهای دولت تجاوزگر به کشورگشایی را افزایش‬ ‫می دهد‪ ...‬قدرت های بزرگ برای افند برنامه ریزی می کنند‪،‬‬ ‫دولتی که در قبالش مماشــات می شــود‪ ،‬هرگونه واگذاری‬ ‫قدرت توســط دولت دیگر را نشــانه ضعف می داند‪ .‬در این‬ ‫صورت دولت تجاوزگر احتماال برای کســب امتیاز بیشتر به‬ ‫اعمال فشــار خود ادامه می دهد‪ .‬دولتی که در پی به دست‬ ‫‪1‬‬ ‫بحــث ‪ Regime Change‬یا‬ ‫تغییر رژیم‪ ،‬سیاستی است که‬ ‫به عقیده بســیاری از مسئوالن‬ ‫و سیاســتمداران ایرانــی‪،‬‬ ‫سال هاست امریکا در دستورکار‬ ‫قرار داده است‪ .‬ایران و امریکا‬ ‫بعــد از انقالب اســامی و به خصــوص بعد از مســاله‬ ‫تسخیر النه جاسوسی روابط دیپلماتیک شان را قطع‬ ‫کردنــد و به جز چنــد مورد خــاص‪ ،‬مناســباتی را میان‬ ‫دو کشــور طی این ســال ها شــاهد نبودیم‪ .‬اما بر سر‬ ‫مساله هســته ای هم روســای جمهور دو کشور تلفنی‬ ‫با هم گفت و گو کردنــد و هم وزرای خارجه ســاعت ها‬ ‫پشــت میز مذاکره به بحث و گفت وگو پرداختند‪ .‬حال‬ ‫سوال اینجاســت که ایا تحوالت اخیر تغییری در نگاه‬ ‫و سیاســت های امریکا نســبت به ایران ایجــاد کرده‬ ‫اســت؟ هفته نامه مثلــث در این رابطــه گفت وگویی با‬ ‫ابراهیم متقی‪ ،‬استاد دانشگاه تهران انجام داد‪ .‬دکتر‬ ‫متقی معتقد است طی این سال ها‪ ،‬دیپلماسی اجبار و‬ ‫سیاست تهدید امریکا با هدف تغییر رفتار ایران بوده‬ ‫است و تحریم های گســترده علیه ایران نیز به عنوان‬ ‫نشــانه ای از سیاســت تهدیــد محســوب می شــود‪.‬‬ ‫همچنین دیپلماســی هســته ای ایران و مذاکراتی که‬ ‫طی چند ســال گذشته اغاز شــده و به توافقنامه جامع‬ ‫هسته ای منجر گردیده را می توان انعکاس دیپلماسی‬ ‫اجبار امریکا دانست‪ .‬این استاد دانشگاه با بیان اینکه‬ ‫رفتارهای امریکا در قبال ایــران همچنان ادامه خواهد‬ ‫داشــت‪ ،‬تاکید کــرد هرگونــه دیپلماســی معطوف به‬ ‫مماشات و توافق ناشــی از ان هیچ گاه قادر به کاهش‬ ‫تهدیدات نخواهد بود؛ زیرا هرگاه تهدیدات به نتیجه‬ ‫موثــری در فضــای سیاســت بین الملل منجر شــود‪،‬‬ ‫بازیگران تهدید کننده از انگیزه بیشــتری برای ادامه‬ ‫تهدیدات برخوردار می شوند‪.‬‬ ‫تور منطقه ای ایران‬ ‫سیاست متوازن راه فرار از‬ ‫تنش های منطقه ای‬ ‫‪55‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫‪56‬‬ ‫می توان در الگوهای تهاجمی سیاســت خارجی امریکا در‬ ‫دوران جورج بوش پسر مشاهده کرد‪.‬‬ ‫اولین مرحله مذاکرات هســته ای ایران با کشــورهای‬ ‫المان‪ ،‬فرانسه و انگلیس در ســال‪ 2003‬انجام گرفته و منجر‬ ‫به تعلیــق غنی ســازی اورانیوم گردیــد‪ .‬روندی کــه هیچ گاه‬ ‫شفاف ســازی و اعتمادســازی ایران منجر به متقاعد شــدن‬ ‫کشورهایغربینگردیدهوبهاینترتیبزمینهبرایازسرگیری‬ ‫روند غنی ســازی به وجود امــد‪ .‬روندی کــه زمینه های الزم‬ ‫برای صدور قطعنامه های ‪ 1803 ،1747 ،1737 ،1696‬و‬ ‫‪ 1835‬در دوران ریاست جمهوری جورج بوش پسر گردید‪.‬‬ ‫قطعنامه های یاد شده نشان می دهد که محور اصلی سیاست‬ ‫امریکا در ایــن دوران تغییر رژیم نبوده بلکه ســازوکارهای‬ ‫افزایش تهدید برای کاهش قدرت ایران پیگیری شده است‪.‬‬ ‫در دوره ریاست جمهوری اوباما نیز قطعنامه ‪ 1929‬صادر شد‬ ‫که اثار اقتصادی ان به همراه تحریم های یکجانبه امریکا‬ ‫و اتحادیه اروپا‪ ،‬سیاست تهدید‪ ،‬مهار و محدودسازی ایران‬ ‫را تشــدید کرد‪ .‬در ایــن دوران امریکا توانســت رژیم های‬ ‫تحریم را به عنوان محور اصلی سیاست راهبردی خود برای‬ ‫مقابله با ایران در دســتورکار قرار دهد‪ .‬در تمامی این دوران‬ ‫هیچ گونه نشــانه ای از سیاســت تغییر رژیم توسط مقامات‬ ‫اصلی و راهبــردی امریکا مطــرح نگردیده و در دســتورکار‬ ‫نهادهای امنیتی قرار نداشــته است‪ .‬سیاست تهدید‪ ،‬فشار‬ ‫و محدودسازی در تمامی دوران به عنوان بخشی از واقعیت‬ ‫راهبردی امریکا در مقابله با ایران محسوب می شود‪.‬‬ ‫با توجه به تحــوالت صــورت گرفتــه از این پس‬ ‫حوزه های همکاری‪ ،‬تضــاد و تنش ایران و امریکا‬ ‫در چه مواردی خواهد بود؟‬ ‫مذاکرات هســته ای ایران و گروه ‪ 5+1‬معطوف به‬ ‫اتخاذ سازوکارهایی برای کاهش تهدیدات علیه جمهوری‬ ‫اسالمی از طریق سازوکارهای صلح امیز و مسالمت جویانه‬ ‫بوده اســت‪ .‬دیپلماســی را می توان یکی از عناصر بنیادین‬ ‫قدرت ملی دانســت‪ .‬اهمیت دیپلماســی برای بهینه سازی‬ ‫موقعیت کشــورها و ارتقای صلح بین المللی در شــرایطی‬ ‫حاصل می شود که منافع ملی بازیگران از طریق سازوکارهای‬ ‫همکاری جویانه و مسالمت امیز تامین گردد‪ .‬کشورهایی که‬ ‫در مسیر دیپلماســی قرار می گیرند‪ ،‬تالش دارند تا به سایر‬ ‫بازیگران و نهادهای بین المللی تفهیــم نمایند که درصدد‬ ‫گسترش بحران و تغییر موازنه قدرت نبوده و قواعد بنیادین‬ ‫سیاست بین الملل را مورد توجه قرار می دهند‪.‬‬ ‫واقعیت این اســت که توافق برنامه جامع هســته ای‬ ‫ایران و گروه ‪ 5+1‬نمی تواند زمینه های تنش زدایی در روابط‬ ‫ایران و امریکا را به وجــود اورد‪ .‬در تفکر راهبــردی ایران و‬ ‫امریکا هیچ گونه نشــانه ای از همکاری موثر امنیتی وجود‬ ‫ندارد‪ .‬در این ارتباط‪ ،‬جان کری در ‪ 18‬جوالی ‪ 2015‬بر این‬ ‫موضوع تاکید داشــت که امریکا در خصوص ایران متوهم‬ ‫نیست‪ .‬او اعالم داشــت که ایران و امریکا متحد و دوست‬ ‫نیستند‪ .‬اشــتون کارتر‪ ،‬وزیر دفاع امریکا نیز در استانه سفر‬ ‫خود به اسرائیل بر این موضوع تاکید داشت که در توافق با‬ ‫ایران هیچ گونه نشانه ای از ممنوعیت در ارتباط با کاربرد ابزار‬ ‫نظامی در ارتباط با ایران وجود ندارد‪.‬‬ ‫چنین مفاهیمی نشــان می دهــد که امریــکا هنوز از‬ ‫سازوکارهای مختلفی برای محدودســازی و مقابله با ایران‬ ‫بهره می گیــرد‪ .‬انعطاف پذیری ایران در فرایند دیپلماســی‬ ‫هسته ای به جهان غرب‪ ،‬امتیازات زیاد داد‪ .‬چنین امتیازاتی‬ ‫مانع از ادامــه اقدامــات محدودکننــده در رابطه بــا ایران‬ ‫محسوب نمی شــود‪ .‬تایید کلی موافقتنامه هسته ای ایران‬ ‫و گروه ‪ 5+1‬توسط شــورای امنیت که در ‪ 20‬جوالی ‪2015‬‬ ‫انجام گرفت‪ ،‬روندهای معطوف به دیپلماســی اجبار علیه‬ ‫ایران را بازتولید کرده است‪ .‬بنابراین نمی توان نشانه هایی‬ ‫را مالحظه کرد که زمینــه همکاری و کاهــش تهدیدات را‬ ‫به وجود اورد‪.‬‬ ‫سه مساله اساسی‬ ‫چرا اوباما با ایران توافق کرد؟‬ ‫امیرحسین مهدوی‬ ‫دانشجوی مطالعات خاورمیانه دانشگا ه هاروارد‬ ‫‪2‬‬ ‫اغراق نیســت اگر انعقاد هر توافق و برداشــته شدن‬ ‫هر گامی در روابط بین الملل را تنهــا اگر نه بهترین‪ -‬نتیجه‬ ‫«وضعیت» واقعــی قوای سیاســی در مقطع مــورد بحث‬ ‫دانســت‪ .‬قطعا این پیش فرض کلی به معنی تخفیف نقش‬ ‫مهــارت دیپلمات ها و اهمیــت تکنیک ها و فنــون مذاکره‬ ‫نیست‪ .‬هر سه ‪ P‬مشهور هر مذاکره یعنی موضوع مذاکره‪،‬‬ ‫فراینــد مذاکــره و مذاکره کننده هــا (‪People, Problem,‬‬ ‫‪ )Process‬به نوعی متاثر از فاکتور اصلی یعنی موازنه قوای‬ ‫طبیعی هنگام حل مساله هستند‪ .‬توافق هسته ای ‪ 14‬ژوئن‬ ‫‪ 2015‬هــم از این قاعده مســتثنی نبود که تا ابــد می توان‬ ‫بحث بر سر مفاد و جزئیات یک متن ‪ 159‬صفحه ای بحث‬ ‫کرد‪ ،‬بــه ان ایراد گرفــت و تجربــه ان را موضــوع مطالعه‬ ‫قرار داد‪ .‬چنان که مفــاد بیانیــه الجزایر درباره ازادســازی‬ ‫گروگان های امریکایی یا قطعنامه ‪ 589‬و اســناد مکمل ان‬ ‫کماکان در سطوح سیاسی و دانشگاهی محل بحث است‪.‬‬ ‫اما کمتر کسی اســت که در لزوم اصل برگرداندن اعضای‬ ‫سفارت امریکا در ســال‪ 60‬یا اتش بس با عراق در سال‪67‬‬ ‫تشکیک کند‪ .‬توافق هســته ای هم با روایت های مختلف‬ ‫به خودی خودی امری محتوم بــود که ارایش قوای داخلی‬ ‫دو کشور اصلی (ایران و امریکا) در این برهه زمانی محقق‬ ‫کرد‪ .‬به هرحال امادگی طرف ایرانی دستکم دوبار در مقطع‬ ‫مذاکره بــا تروئیکای اروپایــی در ســال ‪ 2005‬و همچنین‬ ‫امضای تفاهمنامه تبادل سوخت از طریق ترکیه و برزیل تا‬ ‫مرحله عملی شدن پیشــرفت که در نهایت با عدم همراهی‬ ‫امریکا روبه رو شــد‪ .‬حتی بنابر ادعای همفکــران تیم قبلی‬ ‫مذاکره کننــده ایران مســیر ریل گذاری شــده از مذاکرات‬ ‫الماتی ‪ 2‬به نحوی بود که فاصله چنــدان زیادی تا حصول‬ ‫تفاهم نداشــت‪ ،‬اما تقــارن چند موضــوع بــا یکدیگر این‬ ‫موضوع را تا شــکل گیری توافق با امریکا و صدور قطعنامه‬ ‫‪ 2231‬شورای امنیت سازمان ملل برای تعلیق تحریم های‬ ‫ایران پیش برد‪ .‬سه سرفصل پیرامونی جدی در شکل دهی‬ ‫سیاست امریکا در قبال تفاهم هســته ای با ایران موثر بود‬ ‫که عبارتند از‪:‬‬ ‫نمایشی برای ایران‬ ‫مهدی نیکوئی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫بازتاب توافق هسته‪‎‬ای در مجالت خارجی‬ ‫‪3‬‬ ‫در روزهای پس از توافق هســته‪‎‬ای با نگاهی اجمالی‬ ‫بر مجالت سیاسی سراسر جهان می‪‎‬توان به اهمیت توافق‬ ‫هسته‪‎‬ای ایران پی برد‪.‬‬ ‫مجله تایم‬ ‫این مجلــه عکس جلد شــماره اخیــر خود را بــه توافق‬ ‫هسته‪‎‬ای با ایران اختصاص داد‪ .‬در این شماره‪« ،‬تایم» توافق‬ ‫هسته‪‎‬ای را اغاز شرایط و عصر نوینی در تاریخ ایران دانست و به‬ ‫گمانه‪‎‬زنی در مورد اینده روابط ایران و امریکا پرداخت‪ .‬مقاالتی‬ ‫که در این مجله در مورد توافق هســته‪‎‬ای ایران نگاشته شده‬ ‫است‪،‬درمقایسهبامطالببسیاریازرسانه‪‎‬هایدیگرمنطقی‪‎‬تر‬ ‫و به دور از جهت‪‎‬گیری‪‎‬های سیاسی بوده است‪ .‬در این شماره‪،‬‬ ‫تایمبهاینپرسشپرداختهاستکهچراتوافقهسته‪‎‬ایصورت‬ ‫گرفته را باید توافقی خوب دانست‪ .‬از طرفی به افزایش قدرت‬ ‫تهران در معادالت منطقه‪‎‬ای پرداخته است‪.‬مجله تایم که در‬ ‫نیویورک امریکا منتشر می‪‎‬شود‪ ،‬یک نسخه اروپایی دارد که در‬ ‫انبهاوضاعخاورمیانه‪،‬افریقاوامریکایجنوبیهممی‪‎‬پردازد‪.‬‬ ‫پولتیکو‬ ‫شاید یکی از تندروترین مجالت ایاالت متحده را بتوان‬ ‫پولتیکو دانست‪ .‬این مجله در طول ســال گذشته از «مارکو‬ ‫روبیو» حمایت کرده بود‪ .‬مارکو روبیو‪ ،‬نامزد جمهوریخواهان‬ ‫در انتخابات ریاســت جمهوری ‪ 2016‬امریکا اســت و بارها‬ ‫عنوان کرده بود که گزینه نظامی تنهــا راه‪‎‬حل برای برخورد با‬ ‫موضوعهسته‪‎‬ای ایراناست‪.‬عالوهبرحمایتازمارکوروبیو‪،‬‬ ‫پولتیکو از نظرات روزنامه‪‎‬نگاران و کارشناسان جمهوریخواه‬ ‫تندر و بسیاری استفاده می‪‎‬کند و عمال می‪‎‬توان ان ر ا تریبون‬ ‫«فیل‪‎‬های»تندرودانست‪.‬بااینحال‪،‬شایدبتوانشمارهاخیر‬ ‫ان را تحولی در دیدگاه انها دانست‪ .‬عکس روی جلد پولتیکو‪،‬‬ ‫کشــور ایران را داخل قابی روی نقشه جهان نشان می‪‎‬دهد و‬ ‫می‪‎‬پرسد‪« :‬ایران؟ ایا این کشوری اســت که ما به ان حمله‬ ‫کرده‪‎‬ایم؟»درتیتردیگررویجلد‪،‬نگارندهادعاکردهکهتوافق‬ ‫هسته‪‎‬ایدرصورتیبهدستامدهاستکهتقریباهیچشهروند‬ ‫امریکایی نمی‪‎‬تواند کشور ایران را روی نقشه جهان پیدا کند‪.‬‬ ‫در هر صورت ‪ ،‬در مقاالت چاپ شده در این شماره ‪ ،‬به‬ ‫این موضوع پرداخته شــده اســت که توافق صورت گرفته‪،‬‬ ‫توافق قابل قبولی است‪ .‬پولتیکو بر خالف رویکرد همیشگی‬ ‫خود منتقدان را به باد سخره گرفته است و عنوان می‪‎‬کند که‬ ‫نمی‪‎‬توان انتظــارات غیر منطقی از ایران داشــت و به توافق‬ ‫رسید‪ .‬این مقاالت این گونه تحلیل می‪‎‬کنند که مانند توافق‬ ‫«اســتارت ‪ »1‬امریکا و شــوروی که توانســت این کشور را‬ ‫مجبور به محــدود کردن ســاح‪‎‬های هســته‪‎‬ای خود کند‪،‬‬ ‫توافق حال حاضر هم می‪‎‬تواند منافع امریکایی‪‎‬ها را به خوبی‬ ‫کو نیم‬ ‫• ربع اخر ریاســت جمهوری اوبامــا‪ .‬کمتر از ی ‬ ‫سال بعد از توافق وین رئیس جمهور فعلی کاخ سفید را ترک‬ ‫خواهد کرد‪ .‬اوباما همانقدر که پیروزی اش در ســال ‪2008‬‬ ‫به عنوان رئیس جمهوری سیاهپوست‪ ،‬جوان و کم سابقه در‬ ‫برابر جان مک کین‪ ،‬کهنه ســرباز سفید پوست جنگ ویتنام‬ ‫شگفتی افرین بود از امکان خطای کمتری هم در مقایسه با‬ ‫مردان سفیدپوست قبل از خود برخوردار است‪ .‬بخش زیادی‬ ‫از بازیگران موثر صحنه سیاست امریکا مترصد ثبت دوران او‬ ‫به عنوان یک شکست و خطای دموکراسی بودند و هستند‪.‬‬ ‫مهمترین سیاست اجرا شده وی یعنی بیمه درمانی همگانی‬ ‫بیش از ‪ 30‬بار هدف لغو در کنگره و نظام قضایی قرار گرفت‪،‬‬ ‫با عدم تصویب بودجه دولت برای حدود دو هفته تعطیل شد‬ ‫و حاال مهمترین دستاورد سیاست خارجی اش با تهدید لغو از‬ ‫طرف کنگره مواجه است‪ .‬در نتیجه برخالف چهارساله اول‬ ‫اوباما در دور اخیر اصرار زیادی به برجای گذاشتن میراث از‬ ‫خود نشان داده اســت‪ .‬قدرت رئیس جمهور و از ان مهمتر‬ ‫فردیت و فیگور نمادین او به عنوان مظهر ایاالت متحده ان‬ ‫اندازه هســت که به ســودای ثبت نام خود در تاریخ دست به‬ ‫تابو شکنی هایی نظیر امضای تفاهم با ایران و عمال پس زدن‬ ‫سایه میل ‪ 35‬ســاله به تغییر حکومت بزند‪ .‬درست است که‬ ‫سپهر سیاسی و رسانه ای اقدام اوباما در برقراری رابطه با کوبا‬ ‫و تنش زدایی با ایران انتحاری به نظر می رسد‪ ،‬اما واقعیت های‬ ‫سیاسی و جمعیتی (تحلیل رفتن نسبت سفید پوستان) او را‬ ‫به دست زدن ؛ چنین ریسک هایی مصمم کرده است‪.‬‬ ‫• اســتقالل انرژی امریــکا‪ .‬حاال ده ها هزار ماشــین‬ ‫پست در ‪ 50‬ایالت امریکا با گاز طبیعی کار می کنند با برنامه‬ ‫بسیار موفق اوباما برای اســتقالل انرژی‪ ،‬امریکا در همین‬ ‫دهه به بزرگترین تولید انــرژی هیدروکربوری کره زمین بدل‬ ‫می شود‪ .‬اگر بپذیریم که سیاســت خارجی هر کشور چیزی‬ ‫بیش از نمایندگی منافــع اقتصادی و امنیتــی ان در بیرون‬ ‫مرزها نیست‪ ،‬منافع امریکا در خلیج فارس به طور واقعی – و‬ ‫حتی فارغ از گرایش سیاســی جناح ها ‪ -‬رو به کاهش است‪.‬‬ ‫دوران وابســتگی بنزین فوردها و شــورولت های امریکایی‬ ‫به نفت ارامکو رو به پایان اســت و خاورمیانــه با همه فواید‬ ‫و هزینه هایش در سیاســت خارجی کمرنگ تر خواهد شد‪.‬‬ ‫گرچه این روند رفتار عربســتان ســعودی و برخــی دیگر از‬ ‫اعضای شــورای همکاری خلیج فارس را علیه قدرت بزرگ‬ ‫شمالی این خلیج تهاجمی تر کرده است اما در عین حال از‬ ‫اشتراک منافع انها با امریکا کاسته است‪ .‬برخورد کم هزینه‬ ‫و محتاطانه دولــت اوباما با گــروه داعش و به مــوازات ان‬ ‫دست زدن به مذاکرات فشرده با ایران نشان می دهد امریکا‬ ‫دیگر بر خــاف دهه هــای ‪ 80‬و ‪ 90‬میــادی منافع خود و‬ ‫شیخ نشین ها را همسان فرض نمی کند‪ .‬فرامتن توافق وین‬ ‫برای خاورمیانه یعنی کاســتن از دردســرهای منطقه برای‬ ‫امریکا و واگذار کردن بازیگران منطقه ای به یکدیگر‪.‬‬ ‫شو نیم ســالی که از‬ ‫• مســاله فلســطین‪ .‬اقال در این ش ‬ ‫ریاست جمهوری اوباما می گذرد او بی توفیق ترین رئیس جمهور‬ ‫لو فصل مســائل بین فلســطین و اســرائیل بوده‬ ‫امریکا در ح ‬ ‫است‪ .‬گرچه اقدامات ادوار قبل هم عمال هیچ دستاورد عملی‬ ‫در تاسیس دولت فلسطینی نداشته است اما جنگ سال گذشته‬ ‫غزه و تجربه ناکام میانجیگری جان کری بین حکومت ائتالفی‬ ‫فتح ‪ -‬حماس و اسرائیل عمال سیاست خارجی در این زمینه را به‬ ‫بن بست کشانده است‪ .‬سرسختی نژاد پرستانه بنیامین نتانیاهو‬ ‫در مذاکرات و اصرار وی به عدم مذاکره با حماس اثر معکوسی در‬ ‫سیاست ایرانی امریکا گذاشت‪ .‬اوباما با وجود تکرار تهدیدهای‬ ‫نتانیاهو و فشار نفسگیر البی اسرائیل‪ ،‬که حتی منجر به حضور‬ ‫ بی سابقه و توهین امیز نتانیاهو برای پاســخ دادن به سخنرانی‬ ‫ساالنه رئیس جمهور در کنگره شد‪ ،‬مذاکرات دو ساله با ایران را‬ ‫پیش برد‪ .‬وی با این سیاست دست به خلع سالح نتانیاهو زد و او را‬ ‫در ایران هراسی منزوی کرد‪ .‬مهمتر از ان با پایان یافتن اخرین‬ ‫داد و فریاد هــای نتانیاهو علیه توافق او چاره ای جز نشســتن‬ ‫سر میز و مذاکره بر سر راه حل دو حکومتی سرزمین ها اشغالی‬ ‫(‪ )two state solution‬نخواهد داشت‪ .‬با ستانده شدن بهانه‬ ‫تهدید امنیتی ایران از دست حاکمان لیکودی‪ ،‬انان در نهایت‬ ‫باید پاسخ دهند که ایا حکومت فلسطین را به رسمیت می شناسند‬ ‫یا به اهالی بی ســرزمین غــزه و کرانه باختری اجازه شــرکت در‬ ‫انتخاباتی برابر با شــهروندان حیفا و تل اویو را می بخشند (ایده‬ ‫ایران)؟ دیر یا زود گریزی برای پاسخگویی به این سوال نیست‪.‬‬ ‫چه بسا حتی سعودی ها هم چنان که در سفر هفته قبل مشعل و‬ ‫هنیه به ریاض مشاهده شد‪ ،‬از این به بعد برای بسیج اهل تسنن‬ ‫در مواجهه با شیعیان موتلف با ایران بر حمایت خود از حکومت‬ ‫مستقل فلسطینی پافشاری بیشتری کنند‪.‬‬ ‫تامین کند؛ توافقی که مانع از جنگ و تشنج می‪‎‬شود و بهتر از‬ ‫تمامی گزینه‪‎‬هایدیگرامریکااست‪.‬‬ ‫اکونومیست‪،‬همان گونهکهازنامشپیدااستبه طورکلیبیشتر‬ ‫اخبار و تحلیل‪‎‬های خود را به موضوعات اقتصادی اختصاص‬ ‫می‪‎‬دهد و از این نظر یکی از تخصصی‪‎‬تریــن و حرفه‪‎‬ای‪‎‬ترین‬ ‫مجالت اقتصادی جهان اســت‪ .‬با این حال بــه دلیل اهمیت‬ ‫توافق هسته‪‎‬ای ایران و کشورهای صنعتی‪ ،‬شاید بتوان گاهی‬ ‫اندکی رویکرد سیاسی هم در ان مشاهده کرد‪.‬عکس روی جلد‬ ‫اکونومیستبهرهبر معظم انقالب‪،‬ایت‪‎‬اللهخامنه‪‎‬ایاختصاص‬ ‫یافته است‪ .‬اکونومیست با ساخت کلمه تلفیقی «‪»Hiyatollah‬‬ ‫هم بر نقش محوری و اصلی ایت‪‎‬الله خامنه‪‎‬ای در دســتیابی به‬ ‫توافق هسته‪‎‬ای اشاره کرده و هم به نوعی ان را یک اتفاق بزرگ‬ ‫تاریخی خوانده است‪ .‬اکونومیست در تعدادی از تحلیل‪‎‬های‬ ‫خود به تاثیر توافق‪‎‬ها و رفــع تحریم‪‎‬ها بر اینــده اقتصاد ایران‬ ‫پرداخته است و شرایط مساعدی را برای ان پیش‪‎‬بینی می‪‎‬کند‪.‬‬ ‫ی طرف‪‎‬های‬ ‫به طور کلی این مجله‪ ،‬توافق فوق را بــرای تمام ‬ ‫مذاکراتمثبتارزیابیکردهاستکهباعثاعتمادبیشتردراینده‬ ‫و افزایشتعامالت دیپلماتیک می‪‎‬شود‪.‬‬ ‫بنشیند‪ .‬البته عکس روی جلد این گونه در ذهن مخاطب القا‬ ‫می‪‎‬کند که دو اشپز نشان دادهشده درتصویر(روحانیوکری)‬ ‫نتوانسته‪‎‬اند غذای خوبی درســت کنند و با این حال احساس‬ ‫پشیمانی نمی‪‎‬کنند‪.‬در مقاالتی که به تفصیل به بررسی این‬ ‫مذاکراتوتوافقناشیازانهاپرداختهاست‪،‬باانکهصحبتاز‬ ‫«توافقتاریخیایران»شده‪،‬نگاهنسبتامنفیبهنتیجهحاصل‬ ‫شدهوجوددارد‪.‬اینگزارش‪‎‬هاازاحتمالخلفوعدهطرفینو‬ ‫قدرتگرفتنایراندرمنطقهسخنمی‪‎‬گویندکهممکناست‬ ‫در اینده نتوان ان را مهار کرد‪.‬‬ ‫ویکلی استاندارد‬ ‫مجلهنئومحافظه‪‎‬کارانامریکاکههرهفتهبه طوروسیع‬ ‫در واشنگتن منتشر می‪‎‬شود‪ ،‬انتقادات تندی را متوجه باراک‬ ‫اوباما و هیات مذاکره‪‎‬کننده امریکا کرد‪ .‬تیراژ این مجله ‪180‬‬ ‫هزار نسخه است و در سال ‪ 1997‬توسط «ویلیام کریستول»‬ ‫بنیانگذاری شد‪.‬عکس روی جلد شماره اخیر ویکلی استاندارد‬ ‫به عکس خندان ظریف و صالحی اختصاص یافته اســت و‬ ‫تیتر ان چنین اســت‪« :‬چرا این مردان لبخنــد می‪‎‬زنند؟» در‬ ‫جواب این سوال‪ ،‬مقاالت متعددی نگاشته شده و این گونه‬ ‫تحلیل شده که ایران توانسته است تمام امتیازات ممکن را‬ ‫در مذاکرات به دســت اورد‪ .‬به همین دلیل دو عضو سیاسی‬ ‫و فنی هیات مذاکره کننــده ایرانی به پیروزی کســب کرده‪،‬‬ ‫مغرور هستند و احساس خوشنودی دارند‪.‬ویکلی استاندارد با‬ ‫انتقادات از اوباما و کری‪ ،‬انها را به «دروغگو بودن»‪« ،‬خائن‬ ‫بودن» و بی‪‎‬کفایتی متهم کرده است‪ .‬به ادعای انها‪ ،‬اوباما‬ ‫و تیم مذاکره کننده امریکا عالوه بر انکه امتیاز ادامه فعالیت‬ ‫هسته‪‎‬ای را به ایران داده اســت و دالرهای بلوکه شده را ازاد‬ ‫می‪‎‬کند‪ ،‬از طریق رفع تحریم‪‎‬های نظامی بیشترین ریسک را‬ ‫متوجه امریکا و خاورمیانه می‪‎‬کند‪.‬‬ ‫اکونومیست‬ ‫اینهفته‪‎‬نامهخبریوتحلیلیلندنیهمسوژهاصلیشماره‬ ‫اخیر خود را به توافق هســته‪‎‬ای ایران اختصاص داده اســت‪.‬‬ ‫د ویک‬ ‫مجله خبری تحلیل «د ویک» (‪ )The Week‬هم با یک‬ ‫هفتهتاخیر‪،‬سوژهاصلیشمارهجدیدخودرابهتوافقهسته‪‎‬ای‬ ‫ایران اختصاص داده است‪ .‬این شماره در روز جمعه‪ 24،‬ژوئیه‬ ‫معادل با ‪ 2‬مرداد ماه منتشر شد‪ .‬در عکسی که برای جلد این‬ ‫مجله طراحی شده است‪ ،‬جیم کری و حسن روحانی با هم و در‬ ‫اشپزخانه یک رستوران مشغول اشپزی هستند‪ .‬تیتر ان هم‬ ‫«ایا به اندازه کافی خوب شده است؟»این مجله قصد دارد در‬ ‫این شــماره به قضاوت در مورد نتیجه توافق هسته‪‎‬ای ایران‬ ‫واکنش مجالت خاورمیانه‬ ‫در خاورمیانه و ســایر کشــورهای غربــی‪ ،‬به رغم انکه‬ ‫خبرگزاری‪‎‬ها و روزنامه‪‎‬ها به انتشار اخبار و تحلیل‪‎‬های مختلف‬ ‫از توافق وین پرداختند‪ ،‬تعداد محــدودی از انها را می‪‎‬توان‬ ‫مشاهده کرد که عکس جلد خود را به این موضوع اختصاص‬ ‫داده باشند؛ هر چند در بسیاری از مجله‪‎‬های سیاسی‪ ،‬مقاالت‬ ‫و گزارش‪‎‬هایی در این زمینه چاپ شده است‪ .‬سکوت نسبی‬ ‫مجالت خاورمیانه ‪ ،‬کشــورهای عربی و رژیم صهیونســتی‬ ‫در این باره تا حدی با واکنش‪‎‬های مقام‪‎‬های سیاســی انها در‬ ‫تناقضاست‪.‬به عنوانمثالباانکهبنیامیننتانیاهوومقامات‬ ‫عربستانیازقدرتگرفتنایرانابرازنگرانیکرده‪‎‬اند‪،‬مجالت‬ ‫کشورهایانهاهنوزبه طورخاصوگستردهبهبررسینتایجکار‬ ‫نپرداخته‪‎‬اند‪ .‬البته به دلیل بزرگ بودن موضوع و زمانبر بودن‬ ‫تهیه ویژه‪‎‬نامه‪‎‬ها انتظار می‪‎‬رود که در این هفته و هفته اینده‪،‬‬ ‫تعداد بیشــتری از مجالت سیاســی دنیا را مشاهده کنیم که‬ ‫به طور اختصاصی به توافق هسته‪‎‬ایایرانپرداختهباشند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪57‬‬ ‫اوباما با سیاست تغییر رژیم‬ ‫خداحافظی کردهاست‬ ‫نادر انتصار در گفت وگو با مثلث‬ ‫بین الملل‬ ‫‪58‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫محسن صالحی خواه‬ ‫خبرنگار‬ ‫مذاکرات هســته ای ایران و گروه ‪ 5+1‬پس از ‪12‬‬ ‫سال فراز و نشیب در «کوبورگ پاالس» تمام شد‬ ‫و دو طرف به جمع بندی نهایی رســیدند‪ .‬بسیاری‬ ‫از رسانه ها و تحلیلگران‪ ،‬توافق هسته ای را نقطه‬ ‫شروع برای بهتر شــدن رابطه تهران – واشنگتن‬ ‫می دانند‪ .‬به نظر شما‪ ،‬ایا توافق نهایی تاثیری بر‬ ‫این موضوع می گذارد؟‬ ‫به نظر من‪ ،‬توافق نهایی در کوتاه مدت و میان مدت‬ ‫اثر چندانی بر رابطه ایران و امریکا نخواهد داشت و چرخش‬ ‫خاصی ایجاد نخواهد شد‪ .‬زیرا فعالیت هسته ای ایران تنها‬ ‫نقطه اختالف طرفیــن نبود و همانطور کــه رهبران ایران و‬ ‫ایاالت متحده در سخنرانی های خود گفتند‪ ،‬مشکالت هنوز‬ ‫به قوت خود باقی است‪ .‬باقی بودن مشکالت نیز به این دلیل‬ ‫اســت که نگاه دو طرف‪ ،‬نگاهی متفاوت به مسائل جهان‬ ‫به خصوص در مورد خاورمیانه است و به همین دلیل است که‬ ‫می گویم نباید انتظار خاصی از توافق داشت‪ .‬اتهاماتی مانند‬ ‫نقض حقوق بشر و حمایت از تروریسم توسط ایران همچنان‬ ‫از طرف امریکا مطرح می شود‪.‬‬ ‫در پاسخ به سوال قبل به دو مســاله حقوق بشر و‬ ‫حمایت از تروریسم اشــاره کردید؛ به نظر شما در‬ ‫اینده ایا ایاالت متحده تالشی برای گشودن باب‬ ‫مذاکره در این موارد می کند یا رویکرد خود نسبت‬ ‫به این مسائل را تغییر می دهد؟‬ ‫اتهام نقض حقوق بشر و حمایت ایران از تروریسم‪،‬‬ ‫مساله ای قدیمی اســت و امریکا هر زمان که می خواهد به‬ ‫تهران فشار بیاورد ان را بیان می کند‪ .‬این مساله هیچ وقت‬ ‫از بین نمی رود و به همان تفاوت دیدگاه ها مربوط می شود‪.‬‬ ‫نمونه بارز این نگاه نیز مساله «حزب الله لبنان» است‪ .‬ایران‬ ‫به حزب الله به عنوان یک هم پیمان راهبردی نگاه می کند و‬ ‫در مقابل‪ ،‬امریکا به دلیل مساله اسرائیل‪ ،‬نام این گروه را در‬ ‫لیست گروه های تروریستی خود قرار داده است‪ .‬نه از ایران‬ ‫و نه از ایاالت متحده نمی توان انتظار تغییر در این مســاله‬ ‫را داشــت‪ .‬بنابراین امریکا به دنبال مذاکره در این خصوص‬ ‫نیست زیرا ایران تمایل به گفت وگو در این باره ندارد؛ امریکا‬ ‫نیز می داند که مواضع ایران تغییر نمی کند‪.‬‬ ‫در خصوص تغییر رویکرد نیز باید اینگونه توضیح بدهم‬ ‫‪4‬‬ ‫مذاکرات هسته ای ایران و‬ ‫کشورهای غربی پس از ‪ 12‬سال‬ ‫فرا زو نشیب به نقطه پایانی رسید‬ ‫و به دنبــال «جمع بنــدی نهایی‬ ‫مذاکــرات»‪ ،‬تنهــا یک قــدم تا‬ ‫اجرایی شــدن «برجــام» باقی‬ ‫مانده اســت‪ .‬باتوجــه به رهبری‬ ‫گروه‪ 5+1‬توسط ایاالت متحده‪ ،‬تحلیلگران معتقدن د در‬ ‫نهایت ایران و امریکا با یکدیگر توافق کرده اند‪ .‬سوال‬ ‫مهم این اســت که ایا در نتیجه توافق‪ ،‬نگاه واشنگتن‬ ‫به تهران تغییر کرده است و روابط دو کشور دستخوش‬ ‫تغییر خواهد شد؟ برای رســیدن به پاسخ سوال های‬ ‫ایجاد شده‪ ،‬با دکتر نادر انتصار گفت وگو کردیم و نظر او‬ ‫را جویا شدیم‪ .‬وی متخصص مسائل خاورمیانه‪ ،‬استاد‬ ‫علوم سیاسی‪ ،‬رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه‬ ‫االبامای جنوبی و نویســنده کتاب «سیاست کردها در‬ ‫خاورمیانه» اســت‪ .‬انتصار در این گفت وگو تاکید کرد‬ ‫که نباید از توافق به دســت امده انتظار معجزه داشت‬ ‫زیرا ایران و امریکا هنوز نگاه های متفاوتی به مســائل‬ ‫جهان دارند‪ .‬وی همچنین گفت که رویکرد تغییر نظام‬ ‫ایران بیشتر در جناح راست افراطی امریکا و گروه های‬ ‫طرفدار اســرائیل وجود دارد و رویکرد رئیس جمهوری‬ ‫کنونی امریکا‪ ،‬معطوف به مهار ایران است‪.‬‬ ‫که بستگی به نتیجه انتخابات اتی ریاست جمهوری امریکا‬ ‫دارد‪ .‬اگر یکی از کاندیداهای جمهوریخواه پیروز انتخابات‬ ‫شود‪ ،‬شاهد افراطی گری در سیاست امریکا خواهیم بود و او‬ ‫از این موضوعات به عنوان اهرم فشار بیشتر بر ایران استفاده‬ ‫خواهد کرد‪ .‬به خصوص اگر قرارداد هسته ای در کنگره امضا‬ ‫شود‪ ،‬مخالفان تالش می کنن د ان را از مسیر خود خارج کنند‪.‬‬ ‫به این صورت که می گویند در مورد بحث هسته ای تحریم‬ ‫جدیدی اضافه نکرده اند اما از دو اتهام حمایت از تروریسم و‬ ‫نقض حقوق بشر استفاده کرده و تحریم های جدیدی علیه‬ ‫ایران اعمال خواهند کرد‪.‬‬ ‫کنگــره امریــکا ‪ 60‬روز دیگر نظر خــود را در مورد‬ ‫جمع بنــدی نهایــی مذاکــرات اعــام می کنــد‪.‬‬ ‫باتوجه به اینکــه اکثریت کنگره در دســت حزب‬ ‫جمهوریخــواه به عنــوان جریــان مخالف دولت‬ ‫است‪ ،‬به نظر شما کار به کجا ختم می شود؟‬ ‫اگر مذاکــرات در ضرب االجل تعیین شــده قبلی‬ ‫(‪ 10‬تیر) به پایان می رسید‪ ،‬کنگره باید نهایتا ظرف ‪ 30‬روز‬ ‫نظر خود را اعــام می کرد‪ .‬اما به دلیل بــه طول انجامیدن‬ ‫مذاکرات و عبور از ضرب االجل مشــخص شده‪ ،‬بر اساس‬ ‫قانون این مدت به دو ماه افزایش یافت‪ .‬اگر اتفاق ویژه ای‬ ‫در این مدت حادث نشود‪ ،‬همانطور که پیش از این پیش بینی‬ ‫شده کنگره به توافق رای منفی داده و اوباما ان را وتو خواهد‬ ‫کرد‪ .‬در مرحله بعدی نیز باز اگر اتفــاق غیرمنتظره ای روی‬ ‫ندهد‪ ،‬کنگره نمی توانــد از وتوی ریس جمهوری عبور کند‪.‬‬ ‫زیرا جریان مخالف‪ ،‬دو سوم ارای مورد نیاز برای شکستن وتو‬ ‫را ندارد‪ .‬اوباما حدود ‪ 10‬تا ‪ 11‬رای در اختیار دارد که می تواند‬ ‫وتوی خود را حفظ کند و ان اتفاق غیر منتظره ای که عرض‬ ‫کردم‪ ،‬تغییر جهت این تعداد رای به طرف مخالفان توافق‬ ‫است که قصه را عوض می کند‪.‬‬ ‫طی ســال های پس از انقالب تالش امریکا برای‬ ‫تغییر نظام حاکم بر ایران یکی از مشکالت اصلی‬ ‫میان دو کشور بوده اســت‪ .‬به نظر شما ایا تمامی ‬ ‫گروه های سیاســی ایاالت متحده به دنبال تحقق‬ ‫این تغییر هستند؟ رویکرد دولت اوبامای دموکرات‬ ‫در این مورد چیست؟‬ ‫به نظر من گروه هایی که دنبال تغییر نظام در ایران‬ ‫به صورت نرم و سخت هستند را باید به دو دسته تقسیم کرد‪.‬‬ ‫اول جناح راست امریکا یعنی جمهوریخواهان و دسته دوم‪،‬‬ ‫گروه هایی که جزو جناح راست نیستند اما به دلیل طرفداری‬ ‫از اسرائیل از تغییر نظام ایران حمایت می کنند‪ .‬برای مثال‬ ‫می توان به لیبرال ها اشــاره کرد که چون طرفدار اسرائیل‬ ‫هستند از این موضوع حمایت می کنند‪.‬‬ ‫در مورد دولت فعلــی نیز باید گفت کــه اوباما به دنبال‬ ‫تغییر نظام نبوده و بیشــتر در پی مهار ایران است‪ .‬البته باید‬ ‫این مهم را در نظر گرفت که مدت زیادی تا پایان عمر دولت‬ ‫اوباما و حکومت دموکرات ها باقی نمانده و باید دید که ساکن‬ ‫بعدی کاخ سفید از کدام حزب انتخاب می شود‪.‬‬ ‫به طور کلی باید گفت که باقی ماندن رویکرد تغییر نظام‬ ‫ایران در محافل سیاســی و فکری امریکا به اجرای صحیح‬ ‫توافق هسته ای بستگی دارد‪ .‬برخی موارد در قرارداد نهایی‬ ‫به صورت کلی ذکر شده که می تواند منشا اختالفات باشد‪.‬‬ ‫اگــر اختالفات عمیق نباشــد و همین روند بــه خوبی ادامه‬ ‫پیدا کند‪ ،‬امــکان دارد که نظر این گروه ها نیــز تغییر کند و‬ ‫در نهایت‪ ،‬به نحــوی ان توافق را بپذیرنــد و رویکرد خود را‬ ‫تغییر دهند‪.‬‬ ‫ایا می توان گفت که امریکا به دنبال توافق اخیر‪،‬‬ ‫قدرت ایران را به رسمیت شناخته است؟ همچنین‬ ‫چقــدر احتمال می دهیــ د باب همــکاری تهران –‬ ‫واشنگتن در مسائل مختلف باز شود؟‬ ‫امریکا همیشــه ایران را به عنوان یک کشور بزرگ‬ ‫شناخته اســت و می داند که ایران کشــوری مانند گواتماال‬ ‫نیســت که بتواند همه چیــز را از ان بگیرد‪ .‬امــا اگر منظور‬ ‫شــما این اســت که ایاالت متحده‪ ،‬ایران را به عنوان یک‬ ‫قدرت منطقه ای بپذیرد که روزی تمام کشــورهای منطقه را‬ ‫زیر نظر خود بگیرد‪ ،‬خیر این طور نیست‪ .‬در مورد همکاری‬ ‫دو کشــور نیز باید بگویم که در برخی مــوارد به خصوص در‬ ‫مورد مساله داعش در عراق و تا حدودی در مورد افغانستان‬ ‫احتمال همــکاری تاکتیکی بیشــتر خواهد شــد‪ .‬در مورد‬ ‫دیگر بحران های منطقه احتمال همکاری پایین است زیرا‬ ‫سیاست ایران و امریکا در مورد مسائل باقی مانده با یکدیگر‬ ‫تفاوت های عمده ای دارد؛ به همین خاطر در مواردی چون‬ ‫بحران سوریه‪ ،‬مساله فلســطین یا در مورد حزب الله لبنان‬ ‫امکان گفت وگوی تهران و واشــنگتن بــه دلیل اختالفات‬ ‫عمیق بر ســر این مســائل خیلــی اندک اســت‪ .‬در نهایت‬ ‫همکاری ایران و ایاالت متحده در امــور منطقه ای‪ ،‬امری‬ ‫پیچیده و تقریبا غیرممکن است‪.‬‬ ‫امریکا به مشروعیت جمهوری اسالمی تن داد‬ ‫ابوالفتح درگفت وگو با مثلث‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫بر خواســت حداکثری امریکا بــرای تغییر رژیــم در ایران‬ ‫اســت‪ .‬به این شــکل که از دید مقامات ایران‪ ،‬حمایت از‬ ‫جریان هــای مقاومت‪ ،‬گروه هــای اســامی و مخالفت با‬ ‫سیاســت های مداخله جویانــه ایاالت متحــده امریــکا در‬ ‫منطقه‪ ،‬بخشی از هویت انقالبی‪ ،‬اسالمی و ملی ایران است‬ ‫و اگر امریکا اصرار داشته باشــد که ایران در این بخش ها‬ ‫تجدیدنظــر کند یــا تغییراتی صــورت دهد‪ ،‬بــدون اینکه‬ ‫مســتقیما خواهان تغییر رژیم باشــند‪ ،‬هدفی این چنینی را‬ ‫دنبال می کنند‪ .‬بر خالف موضوع هسته ای که یک موضوع‬ ‫رفتاری اســت حمایــت از گروه های مقاومــت‪ ،‬ملت های‬ ‫مظلوم‪ ،‬جنبش های ازادیبخش و مقابله با استکبار‪ ،‬بخشی‬ ‫از هویت جمهوری اسالمی است و اغلب تغییر این رویکرد‬ ‫به مفهوم تغییر نظام جمهوری اســامی قلمداد می شود‪.‬‬ ‫به همین خاطر می توان گفت که همچنان امریکایی ها ان‬ ‫سیاست حداکثری و حداقلی را در قبال ایران دنبال می کنند‬ ‫و نمی توان با قاطعیت گفت که چون توافق هسته ای بین‬ ‫ایران و امریکا منعقد شده است‪ ،‬دیگر این رویکرد از جانب‬ ‫امریکا دنبــال نمی شــود‪ .‬به خصوص که هنــوز توافق به‬ ‫مرحله اجرایی نرســیده و نگرانی های جدی وجود دارد که‬ ‫در طول ‪ ۱۰‬سال اینده هر یک از طرفین‪ ،‬طرف مقابل را به‬ ‫عهدشکنی و خلف وعده متهم کند‪.‬‬ ‫باتوجه به این مســائل صرف یک ســندی که میان‬ ‫ایران و گروه ‪ 5+1‬منتشر شــده است نمی توان گفت برخی‬ ‫از جریان های سیاســی داخــل امریکا‪ ،‬احــزاب‪ ،‬چهره ها‬ ‫و البی ها به دنبال تغییــر نظام در ایران نباشــند چرا که انها‬ ‫مدعی اند اصوال ویژگی های این نظام به گونه ای است که‬ ‫نمی توان به ان اعتماد کرد و اسناد‪ ،‬مدارک و عهدنامه های‬ ‫بین المللــی نیز نمی تواند مانع توســعه طلبی ایران شــود‪.‬‬ ‫همچنین انها مدعی هســتند یک ایران امن ایرانی اســت‬ ‫که نظام جمهوری در ان وجود نداشــته باشــد یا به شــکل‬ ‫بسیار بنیادین و ســاختاری تغییرات اساسی در این نظام به‬ ‫وجود بیاید‪.‬‬ ‫ایا دولت باراک اوباما نیز در حــال حاضر از چنین‬ ‫رویکردی حمایت می کند؟‬ ‫دولت امریکا در عموم موارد به خصوص در رابطه‬ ‫با مسائل هسته ای نشان داده فعال اولویتش تغییر رفتار و‬ ‫ی است‪ .‬اما همین دولت‬ ‫منع ایران از دستیابی به سالح اتم ‬ ‫نیز باز مواردی را مطرح می کند که رنگ و بوی تغییر نظام را‬ ‫بین الملل‬ ‫پــس از انقالب اســامی ایران‪ ،‬امریــکا همواره‬ ‫سیاست هایی را علیه ایران دنبال کرده که برخی‬ ‫مواقع حتی با عنوان تالش برای براندازی نظام از‬ ‫اقدامات انها یاد شده اســت‪ .‬ابتدا کمی راجع به‬ ‫پیشینه رفتاری امریکا در برابر ایران به خصوص‬ ‫بحث تغییر رژیم در ایران صحبت کنید‪.‬‬ ‫رویکرد ایاالت متحده امریکا به جمهوری اسالمی‬ ‫ایران بعد از پیروزی انقالب اسالمی در سال ‪ ۱۳۵۷‬بین دو‬ ‫خواسته یا دو ارزو یعنی تغییر رفتار و تغییر رژیم در ایران در‬ ‫نوســان بوده اســت‪ .‬از یک طرف حداقل خواست امریکا‬ ‫تغییر رفتار جمهوری اســامی ایران بود و تالش هایی نیز‬ ‫طی ســالیان صورت گرفت تا رفتار دولتمــردان ایران چه‬ ‫در عرصه داخلی و چــه در عرصه منطقــه ای و بین المللی‬ ‫تغییر کند‪ .‬رویکرد و خواست دوم که رویکرد حداکثری بود‬ ‫بر مبنای تغییــر رژیم در ایــران و روی کار امدن یک دولت‬ ‫غرب گرا و متحد امریکا پایه ریزی شــده بود‪ .‬یعنی درست‬ ‫مانند ان چیزی که پیــش از انقالب اســامی در ایران در‬ ‫جریان بود‪ .‬طی حدود چهار دهه گذشــته امریکایی ها در‬ ‫برخی مقاطع صرفا تاکیدشــان بــر مبنای تغییــر رویکرد و‬ ‫رفتار ایران بوده اســت و همکاری هایی نیــز در این زمینه‬ ‫داشــتند‪ .‬در این خصوص می توان به بحــث ایران‪-‬کنترا‬ ‫اشاره کرد که امریکا خواستار تغییر رفتار ایران بود‪ .‬در این‬ ‫ماجرا امریکایی ها خواســتار کمک ایران برای ازادســازی‬ ‫گروگان هایشان در قبال فروش سالح به ایران شدند‪.‬‬ ‫در برخی از مقاطع نیز قوانینی را برای رســیدن به این‬ ‫هدف به تصویب رساندند؛ به عنوان مثال قانونی که تحت‬ ‫عنوان کمک به روند دموکراســی‪ ،‬هفتاد میلیــون دالر در‬ ‫اختیار جریان هــا و گروه های سیاســی قرار مــی داد‪ .‬این‬ ‫اقدام از دید مقامات ایرانی تالش برای براندازی در ایران‬ ‫قلمداد شــده اســت‪ .‬بعضا نیز هر دو پروژه همزمان با هم‬ ‫دنبال شده اســت یعنی در عین حال که مذاکراتی به شکل‬ ‫مســتقیم و پنهانی در موضوعات خاص مانند افغانستان و‬ ‫عراق در جریان بوده همزمان نیــز تالش هایی برای تغییر‬ ‫نظام در ایران صورت گرفته که به هر حال نشان دهنده این‬ ‫موضوع است که ایاالت متحده سیاســت چند وجهی را در‬ ‫قبال ایران دنبال می کرده اســت‪ .‬بنابراین نمی توان گفت‬ ‫که امریکایی ها فقــط به دنبال تغییر رفتار یــا فقط به دنبال‬ ‫براندازی هســتند بلکه یک سیاســت چند وجهی را در قبال‬ ‫ایران دنبال کرده اند‪.‬‬ ‫در حال حاضر که مذاکرات به نتیجه رســیده این‬ ‫بحث مطرح اســت که شــاید به دنبال مذاکرات‬ ‫اخیر و توافقی که حاصل شــده اســت تاحدودی‬ ‫نــگاه امریــکا به ایــران تغییــر کرده و دســت از‬ ‫سیاست های خصمانه گذشــته برداشته است‪.‬‬ ‫نظر شما در این رابطه چیست؟‬ ‫بحث هســته ای ارتباط مســتقیمی بــا تغییر رژیم‬ ‫در ایران نــدارد و بیشــتر در قالب تغییر رفتار قابل بررســی‬ ‫است‪ .‬مبنی بر اینکه از دید امریکایی ها ایران رفتارش را در‬ ‫سیاست های هسته ای اش به گونه ای تغییر دهد که رسیدن‬ ‫به توان ساخت سالح اتمی از بین برود و به ادعای امریکا‪،‬‬ ‫ایران شفاف تر و با مســئولیت تر عمل کند‪ .‬به عبارت دیگر‬ ‫فقط رفتــار ایران مدنظر قــرار دارد و مذاکــرات نیز در این‬ ‫چارچوب دنبال می شود‪.‬‬ ‫البته بخشــی که روی کاغذ امده در این راستا قلمداد‬ ‫می شود اما بخشــی از ادعاهایی که مقامات امریکایی دو‪،‬‬ ‫ســه روز پس از رســیدن به جمع بندی برجام اظهار کردند‬ ‫مبنی بــر اینکه ایــران از تروریســم حمایت می کنــد‪ ،‬ناظر‬ ‫‪5‬‬ ‫امیرعلیابوالفتح‪،‬کارشناس‬ ‫مســائل امریــکا در گفت وگــو با‬ ‫هفته نامه مثلث به بررسی اثار و‬ ‫پیامدهای توافق رویکرد امریکا‬ ‫نسبت به ایران پرداخت‪ .‬به گفته‬ ‫این کارشناس‪ ،‬امریکا از ابتدا دو‬ ‫خواسته یعنی تغییر نگاه و تغییر رژیم را در قبال ایران‬ ‫دنبال می کرد ه و هنوز نیز سقف امال امریکا تغییر رژیم‬ ‫در ایران اســت‪ .‬ابوالفتح همچنین دربــاره نگاه دولت‬ ‫باراک اوباما به ایــران به ویژه بعد از توافق هســته ای‬ ‫صورت گرفته‪ ،‬توضیح داد که دولــت امریکا در عموم‬ ‫موارد به خصوص در رابطه با مســائل هســته ای نشان‬ ‫داده فعال اولویتش تغییر رفتار و منع ایران از دستیابی‬ ‫به سالح اتمی است‪ .‬اما همین دولت نیز باز مواردی را‬ ‫مطرح می کند که رنگ و بوی تغییر نظام دارد حتی اگر‬ ‫به صراحت از واژه تغییر رژیم استفاده نشود‪.‬‬ ‫دارد حتی اگر به صراحت از واژه تغییر رژیم استفاده نشود‪.‬‬ ‫اینکه ایــران را به تروریســم متهم می کنند بــه این مفهوم‬ ‫است که جمهوری اسالمی دســت از حمایت از گروه های‬ ‫مقاومت در فلسطین‪ ،‬بحرین‪ ،‬یمن‪ ،‬لبنان‪ ،‬عراق و سوریه‬ ‫بردارد‪ .‬این در حالی است که از دید جمهوری اسالمی ایران‬ ‫این نوع درخواست ها جنبه براندازانه دارد؛ یا تاکید مقامات‬ ‫امریکایی بر این مدعا که دولت ایران دموکراســی‪ ،‬حقوق‬ ‫شهروندی و حقوق بشر را رعایت نمی کند و خواهان رعایت‬ ‫ان هستند‪ ،‬از دید مقامات ارشــد جمهوری اسالمی ایران‬ ‫صبغه براندازانــه دارد‪ .‬حال اینکه تا چه انــدازه این نگرش‬ ‫با واقعیت منطبق هســت یا نیســت را من وارد نمی شــوم‪.‬‬ ‫اما انچه مســلم اســت این که دولت باراک اوبامــا ملزم به‬ ‫رعایت یک سری قوانینی است که در کنگره تصویب شده‬ ‫و این قوانین بعضا جهت گیری براندازانه دارد‪ .‬در نتیجه در‬ ‫صحنه عمل بخش عمده رویکرد دولت اوباما به جمهوری‬ ‫اسالمی ایران مبتنی بر تالش به تغییر رفتار است و بخش‬ ‫کوچکی از ان مبتنی بر تغییر رژیم است‪ .‬چراکه تغییر رژیم‬ ‫اساسا از دستورکار دولت امریکا به شکل خاص خارج نشده‬ ‫و همچنان ســقف انتظارات و امال و انتظارات شــان تغییر‬ ‫رژیم در ایران است‪ .‬اما در شرایط کنونی این مساله برایشان‬ ‫در اولویت قرار ندارد و این بحث وجود دارد که شاید با حل‬ ‫و فصل مســاله هســته ای‪ ،‬موضوعاتی مانند حقوق بشر‪،‬‬ ‫رعایت دموکراسی و بحث تروریسم در دســتورکار انها قرار‬ ‫بگیرد و فشارها به ســمتی حرکت کند که تغییر رژیم از دید‬ ‫مقامات امریکایی در اولویت باالتری قرار بگیرد‪.‬‬ ‫ایا به دنبال توافق اخیر می تــوان گفت که دولت‬ ‫اوباما بیش از گذشــته بــه نظام سیاســی ایران‬ ‫مشروعیت داده است؟‬ ‫باید توجه داشــته باشــید که بحث مشــروعیت‪،‬‬ ‫موضوعی نیســت که ربطی به توافق داشــته باشد‪ .‬بعد از‬ ‫انقالب اسالمی ایران‪ ،‬دولت ایران از طرف دولت امریکا‬ ‫به رسمیت شناخته شد و تا مدت ها سفارت امریکا در ایران‬ ‫دایر بود‪ .‬همچنین بعد از بحــث گروگانگیری‪ ،‬دفتر حافظ‬ ‫منافع امریکا در تهران مشــغول به کار شد که هنوز نیز این‬ ‫فعالیت هــا ادامــه دارد‪ .‬بنابراین طی این ســال ها‪ ،‬روابط‬ ‫و مذاکراتی بین ایــران و امریکا دایر بــوده و حتی اگر این‬ ‫روابط و مذاکرات در سطوح باال نبوده‪ ،‬به شکل انتقال پیام‬ ‫صورت گرفته است‪ .‬پس از این ها نیز در مورد مساله عراق‪،‬‬ ‫اولین دیدار دو مقام رســمی ایران و امریکا در بغداد انجام‬ ‫گرفت و در مقطع کنونی نیز مناســبات در سطحی است که‬ ‫روسای جمهور دو کشور به صورت تلفنی با یکدیگر گفت وگو‬ ‫می کننــد و وزرای خارجه ایران و امریکا ســاعت ها پشــت‬ ‫یک میز می نشــینند و با هم بحث می کنند‪ .‬بنابراین نظام و‬ ‫دولت جمهوری اســامی از طرف امریکایی ها به رسمیت‬ ‫شناخته شد ه و اگر نیازی به مشروعیت دادن بوده این امر از‬ ‫سال ها پیش انجام شده است‪ .‬با این حال طی این سال ها‬ ‫اختالفات به گونه ای بود که روابط دیپلماتیک میان تهران‬ ‫و واشــنگتن قطع شــد و در ســطح باال به جز گفت و گوی‬ ‫هسته ای‪ ،‬گفت وگوی دیگری صورت نگرفته است‪.‬‬ ‫اما این بدان معنا نیســت که نظام سیاســی ایران از‬ ‫دید امریکایی ها مشروعیت ندارد و در این رابطه طرح این‬ ‫موضوع صحیح نیست‪ .‬بحث مشروعیت را در خصوص نگاه‬ ‫ایران به رژیم صهیونیســتی می توان به کار برد‪ .‬زیرا ایران‬ ‫هیچ مشروعیتی برای کشوری تحت عنوان اسرائیل قائل‬ ‫نیست و هیچ نوع روابطی نیز برقرار نیست‪ .‬اما برقرار نبودن‬ ‫روابط دیپلماتیک میان کشورها یک امر مرسوم است و ان‬ ‫را نمی توان به منزله فقدان مشــروعیت در روابط دو کشور‬ ‫قلمداد کرد‪.‬‬ ‫در نهایــت اینکــه بحــث تغییــر نظــام در ایــران یا‬ ‫تالش های امریکا برای تغییر نگاه ایران را نمی توان بدین‬ ‫معنا دانست که انها به نظام ایران مشروعیت نداده اند‪.‬‬ ‫‪59‬‬ ‫توطئه در اخر خط‬ ‫بین الملل‬ ‫کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس از کمبودهای ژئوپلیتیک رنج می برند‪ .‬به همین دلیل در‬ ‫طول بیش از سه دهه گذشته سعی کردند ایران را به عنوان مهمترین کشور ژئوپلتیک خلیج فارس‬ ‫از طریق اهرم های فشار بین المللی و منطقه ای تحت فشار قرار دهند‪ .‬با وجود این پروژه جمهوری‬ ‫اسالمی ایران به دلیل قابلیت های ملی همواره به عنوان یک واقعیت گریزناپذیر قدرت خود را در‬ ‫این منطقه استراتژیک تثبیت کرده اســت‪ .‬به نظر می رسد تاریخ مصرف این سیاست توطئه امیز‬ ‫کشورهای عربی پس از توافق هسته ای به مرحله پایانی خود رسیده است‪.‬‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫بازگشتاعراببهمحافظه کاری ؟‬ ‫روابطایرانوکشورهایمنطقهبعدازتوافقبهچهسمتیمی رود؟‬ ‫بین الملل‬ ‫‪60‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫محمد ایرانی‬ ‫‪1‬‬ ‫سفیر سابق ایران در اردن و لبنان‬ ‫پس از ‪ 13‬سال کشمکش بر سر مسال ه هسته ای ایران‬ ‫باالخره در تاریخ ‪ 23‬تیرماه ایران و گروه ‪ 5+1‬به توافقی در‬ ‫این رابطه دست یافتند‪ .‬بعد از حصول توافق واکنش های‬ ‫متفاوتی را از ســوی کشورهای مختلف شــاهد بودیم‪ .‬در‬ ‫این میان اما بعضی از کشــورها خیلــی محتاطانه با توافق‬ ‫برخورد کردند و حتی واکنش دیرهنگام داشتند که عربستان‬ ‫ســعودی را باید در زمــره این کشــورها دانســت‪ .‬در واقع‬ ‫عربستان و برخی از کشورهای عربی نزدیک به این کشور‪،‬‬ ‫حمایت نسبی توام با نگرانی نسبت به توافق وین داشتند‪.‬‬ ‫به بیان دیگر به دلیل موضع گیری های عربستان سعودی‬ ‫که از ابتدا با نوعــی نگرانی روابط ایــران را دنبال می کرد‪،‬‬ ‫کشــورهای عربی دیگر نیز محتاطانه با موضوعات مربوط‬ ‫به ایران برخورد می کنند‪.‬‬ ‫بااین وجود اما کشورهای مختلف در صحنه بین الملل‬ ‫مانند کشورهای اروپایی‪ ،‬اسیایی‪ ،‬کشــورهای همسایه و‬ ‫حتی برخی از کشــورهای عربی اشــکارا از توافق استقبال‬ ‫کردند که این مساله بیانگر دودستگی میان جامعه جهانی‬ ‫در قبال موضوع ایران است‪.‬‬ ‫ریــاض از ابتــدای مذاکــرات هســته ای ایــران‬ ‫رویکرد غیردوســتانه ای را در پیش گرفته بود اما با شــروع‬ ‫مذاکــرات و جــدی شــدن ان در دور جدید یعنــی هنگام‬ ‫روی کار امــدن دولت حســن روحانــی‪ ،‬عربســتان در دو‬ ‫عربســتان بســیار تالش کرد کــه ایــن توافق‬ ‫حتی االمــکان به نتیجه نرســد و اگر بــه نتیجه‬ ‫رســید نیز با درنظر داشــت برخی مالحظات این‬ ‫کشورباشد‪.‬عربستاندراینچارچوببابرخیاز‬ ‫دولت های همسو و برخی از طرف های ناهمگونی‬ ‫کهدرمنطقهموجمخالفتشاناشکاربودوصدای‬ ‫مانع تراشی انها از گذشته دور به گوش می رسید‬ ‫مانند رژیم صهیونیســتی هماهنگی هایی را نیز‬ ‫انجامداد‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫سیاســت هایش را پیش ببرد تا از ایجاد حساسیت در طرف‬ ‫مقابل جلوگیری شود‪ .‬یعنی ایران باید به گونه ای عمل کند تا‬ ‫این ذهنیت برخی کشورهای عربی مبنی بر ایجاد شکاف در‬ ‫منطقه به دنبال قدرت گرفتن ایران یا تحمیل موقعیت ایران‬ ‫به کشورهای ضعیف تر از بین برود‪ .‬نباید اجازه داد که این‬ ‫ذهنیت را در منطقه گسترش دهند‪ .‬دستگاه سیاست خارجی‬ ‫جمهوری اســامی باید به کشــورهایی که نگران موقعیت‬ ‫خودشان یا ایجاد شکاف در منطقه هستند اطمینان خاطر‬ ‫بدهد که این چنین نیست و پس از توافق هسته ای‪ ،‬روابط‬ ‫و مناسبات با کشــورهای همســایه و منطقه برای ایران در‬ ‫اولویت قرار دارد‪.‬‬ ‫البته دســتگاه سیاســت خارجی ایران تا بــه امروز به‬ ‫خوبی عمــل کرده و به نظر می رســد که در پی ان اســت با‬ ‫ســفرهای منطقه ای به همســایگان اطمینان خاطر بدهد‬ ‫که ایران می تواند به عنوان یک راه حل‪ ،‬بسیاری از مسائل‬ ‫را هماهنگ با دیگر کشــورهای منطقه ای و با به رســمیت‬ ‫شناختن تمام طرفین رفع کند‪.‬‬ ‫ایران باید تالش کند به واســطه تــوازن و تعادلی که‬ ‫براساس واقعیت های امروز صحنه بین الملل شکل گرفته‪،‬‬ ‫از این مرحله نیــز عبور کند و شــرایط را از تنش به ســمت‬ ‫مسالمت هدایت کند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مقطع موضع گیری های خــود را دنبال کرد؛ ریاض در ابتدا‬ ‫تالش داشــت که به صورت پنهانی و مخفیانه و با استفاده‬ ‫از ابزارهایی که در اختیار داشــت‪ ،‬فشــارهایی را به طرف‬ ‫غربی وارد اورد یا تماس هایی با انهــا برقرار کند تا به نوعی‬ ‫مانع از رســیدن مذاکرات به نتیجه شــود‪ .‬ولی به تدریج و‬ ‫پس از توافقنامه لوزان‪ ،‬عربســتان یک سیاســت اشکار را‬ ‫علیه ایران در پیش گرفت‪ .‬درواقع با ســفر سعود الفیصل‪،‬‬ ‫وزیر امور خارجه وقت ســعودی به سوئیس و مذاکرات او با‬ ‫برخی وزرای خارجه حاضر در مذاکرات به ویژه جان کری‪،‬‬ ‫همتای امریکایی او‪ ،‬کامال مشخص شد ریاض تالش دارد‬ ‫مذاکرات به نتیجه نرســد یا اگر به نتیجه برسد محورهای‬ ‫مورد نظر عربستان را مدنظر داشته باشد‪.‬‬ ‫نگرانی اصلی که عربســتان در خصــوص مذاکرات‬ ‫ایران داشــته و دارد‪ ،‬این اســت که با امضــای توافقنامه‬ ‫میان ایران و گروه ‪ ،5+1‬جمهوری اسالمی از وزن بیشتری‬ ‫در منطقــه برخوردار خواهد شــد‪ ،‬حوزه نفوذ ایران توســط‬ ‫قدرت های بزرگ به رســمیت شناخته می شــود و در اینده‬ ‫نزدیک‪ ،‬شاهد فعال تر شدن سیاست خارجی ایران به ویژه‬ ‫در رابطه با غرب خواهیم بود‪ .‬یعنی روابط ایران با دولت های‬ ‫بزرگ سمت و سوی دیگری خواهد گرفت‪.‬‬ ‫به عبارت دیگر تصور عربســتان این است که پس از‬ ‫توافق‪ ،‬ایــران در منطقه خاورمیانه در اولویت کشــورهای‬ ‫بزرگ و مطرح دنیا قرار خواهد گرفت و حوزه نفوذ این کشور‬ ‫محدود خواهد شد‪.‬‬ ‫به همین دلیل عربســتان بســیار تالش کرد که این‬ ‫توافق حتی االمکان به نتیجه نرسد و اگر به نتیجه رسید نیز‬ ‫با درنظر داشت برخی مالحظات این کشور باشد‪.‬‬ ‫عربســتان در این چارچــوب با برخــی از دولت های‬ ‫همســو و برخــی از طرف هــای ناهمگونی کــه در منطقه‬ ‫موج مخالفتشــان اشــکار بود و صدای مانع تراشی انها از‬ ‫گذشــته دور به گوش می رســید مانند رژیم صهیونیســتی‬ ‫هماهنگی هایــی را نیــز انجــام داد‪ .‬رویکــرد ایــران و‬ ‫رژیم صهیونیســتی نســبت به یکدیگر کامال اشــکار است‬ ‫اما عربستان برای به شکست کشــاندن مذاکرات حتی از‬ ‫هماهنگی و همسویی با این رژیم نیز فروگذار نکرد‪.‬‬ ‫این بدان معناست که ریاض برای به نتیجه نرسیدن‬ ‫مذاکرات ایــران و گروه ‪ 5+1‬از هر ابزاری بهره جســته بود‬ ‫و حتی با رژیم صهیونیســتی که از نظر اعــراب و ملت های‬ ‫عربی نیز یک رژیم منفور است وارد تعامل شده بود‪ .‬بعدها‬ ‫اظهارات مقامات رژیم صهیونیستی نیز این مساله را تایید‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫اما امروز و با به ســرانجام رســیدن مذاکرات ایران و‬ ‫شــش قدرت جهانی‪ ،‬منطقه دیگر از این مرحله عبور کرده‬ ‫اســت‪ .‬هم اکنون برخی از کشــورهای منطقه و اعراب از‬ ‫توافق حاصل شده اســتقبال کرده اند و عربستان نیز بسیار‬ ‫محتاطانه واکنش نشان داد‪ .‬البته به واسطه فشارهایی که‬ ‫از سوی برخی از کشــورهای غربی به ویژه امریکا که مایل‬ ‫است روند مذاکرات پیش برود‪ ،‬به عربستان وارد می شود‪،‬‬ ‫این کشور تاحدودی در حال تعدیل مواضع خود است‪.‬‬ ‫هفته گذشــته نیز وزیر امور خارجه سعودی سفری به‬ ‫امریکا داشت و در دیدار با باراک اوباما‪ ،‬از توافق هسته ای‬ ‫وین اســتقبال کرد‪ .‬بــه نظر من این مســاله پیــش از این‬ ‫ســفر نیز می توانســت انجام گیرد تا زمینه برای یک سری‬ ‫همگرایی ها و همسویی ها میان کشــورهای منطقه ایجاد‬ ‫شــود‪ .‬اما مشخص اســت که بعد از این ســفر و باتوجه به‬ ‫فشارهایی که از سوی امریکا به عربســتان وارد شده‪ ،‬این‬ ‫کشــور پذیرفته که مواضع خود را در قبــال توافق و ایران‬ ‫تعدیل کند‪ .‬باید توجه داشــت که امریکا نیز مشکالتی در‬ ‫منطقه و اولویت هایی در سیاست خارجی و استراتژی های‬ ‫منطقه ای اش دارد‪ .‬به بیان دیگر امریکا از رشــد داعش و‬ ‫ بی ثباتی در عراق نگران اســت و تمایل دارد موضوع یمن‬ ‫به راه حلــی منجر شــود‪ .‬بنابراین به نظر می ایــد امریکا در‬ ‫مسیری در حرکت است که روابط کشورهای عربی و ایران‬ ‫تا حدودی ترمیم شود که امریکا نیز از پس این روابط بتواند‬ ‫اســتراتژی های منطقه ای اش را پیش ببرد‪ .‬زیرا اگر روابط‬ ‫تهــران و پایتخت های عربی رو به بهبــود رود‪ ،‬موضوعات‬ ‫منطقه ای می توانــد مورد گفت و گوی طرفیــن قرار گیرد و‬ ‫راه حل هایی نیز برای انها یافت شود‪.‬‬ ‫به نظر می رســد حتی اگر عربســتان در عمل موضع‬ ‫مخالف با توافق داشته باشد در نهایت واقعیت های صحنه‬ ‫به عربستان تحمیل خواهد شد و به تدریج این کشور خواهد‬ ‫پذیرفت که موضوع ایران و ‪ 5+1‬قابل بازگشــت نیست و از‬ ‫مرحله توافق عبور کرده اند‪ .‬ریاض به تدریج واقعیت های‬ ‫صحنه را خواهد پذیرفت و مصلحت منطقه نیز در این است‬ ‫که کشورهای منطقه به خصوص کشورهای بزرگ‪ ،‬همسو‬ ‫با یکدیگر بــرای پایان دادن به بحران هــای جاری تالش‬ ‫کنند‪ .‬حتی می توان گفت که پذیرش توافق هسته ای ایران‬ ‫توسط عربستان‪ ،‬می تواند زمینه ساز همکاری های دو کشور‬ ‫برای کاهش بحران های منطقه باشد‪.‬‬ ‫البته پیشبرد سیاســت های عربســتان تاحدودی به‬ ‫همراهی کشورهای عربی با این کشــور بستگی دارد‪ .‬این‬ ‫در حالی اســت که در صفوف اعراب‪ ،‬یکپارچگی نسبت به‬ ‫توافق هســته ای ایران وجود ندارد و در میان کشــورهای‬ ‫شورای همکاری خلیج فارس‪ ،‬مواضع عمان و کویت کامال‬ ‫متفاوت از ان چیزی است که عربستان دنبال می کند‪.‬‬ ‫همچنین بخــش عمــده ای از کشــورهای عربی از‬ ‫توافق وین اســتقبال کرده اند و این بدان معناست که این‬ ‫کشــورها به دنبال افزایش تنش در منطقه نیســتند بلکه در‬ ‫پی ان هستند راه گفت وگو و توافق برای دیگر موضوعات‬ ‫و بحران های منطقه ای نیز در پیش گرفته شــود‪ .‬بنابراین‬ ‫توافق ایــران و گــروه ‪ 5+1‬می تواند الگویی بــرای پایان‬ ‫دادن به دیگر بحران های منطقه باشــد و چون بسیاری از‬ ‫کشــورهای منطقه این نگاه را دارند عربستان نیز خواسته‬ ‫یا ناخواسته به تدریج به این سمت می رود که این واقعیت‬ ‫را بپذیرد‪.‬‬ ‫در ایــن میان جمهــوری اســامی ایران نیــز باید از‬ ‫موقعیــت ایجاد شــده نهایــت بهــره را ببــرد و بــه نوعی‬ ‫‪61‬‬ ‫ب با ایران اشتی می کنند‬ ‫اعرا ‬ ‫بین الملل‬ ‫‪62‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫مجید تفرشی درگفت وگو با مثلث‬ ‫هفته گذشــته پس از ‪ 13‬ســال پرونده هسته ای‬ ‫ایران بسته شد و شش کشور حاضر در گروه ‪5+1‬‬ ‫توانستند به توافقی در این خصوص با ایران دست‬ ‫پیدا کنند‪ .‬واکنش کشورهای عربی نسبت به این‬ ‫توافق را چطور ارزیابی می کنید؟‬ ‫انچه پیش از رســیدن به توافق هســته ای و کمی‬ ‫پس از ان از سوی اعراب شاهد بودیم‪ ،‬نشــان داد که ما با‬ ‫سه جنس واکنش از سوی کشورهای عربی روبه رو هستیم‪.‬‬ ‫نخست واکنش از سوی کشــورهایی مانند عمان‪ ،‬سوریه‪،‬‬ ‫عراق و حتی کشــوری مانند امــارات متحده عربــی که در‬ ‫مجموع نگاه شان به توافق مثبت و سازنده است و معتقدند‬ ‫که توافق ایران هم می تواند به تنش زدایی در منطقه کمک‬ ‫کند و هم به بهبود روابط کشــورهای عربی بــا ایران‪ .‬برخی‬ ‫دیگر از کشــورها واکنشــی محتاطانه را در پیش گرفتند و‬ ‫منتظر هســتند ببینند توافــق در مرحله اجرا به چه شــکلی‬ ‫خواهد بود‪ .‬اما واکنشــی که کشــور پادشــاهی سعودی یا‬ ‫کشورهایی که تحت نفوذ ان هستند‪ ،‬مانند بحرین و تا حدی‬ ‫اردن‪ ،‬از خود بروز دادند‪ ،‬بیش و کم هم موضع با اســرائیل‬ ‫بود و این کشورها واکنشی توام با خشم‪،‬‬ ‫نارضایتی و دلواپســی را نسبت به توافق‬ ‫ابراز داشته اند‪.‬‬ ‫عمده ترین عامل ناراحتی و خشم‬ ‫ســعودی ها و همپیمانانشــان از‬ ‫انعقاد چنین توافقی چیست؟‬ ‫مشکلی که سعودی ها با توافق‬ ‫دارند‪ ،‬دو وجــه دارد؛ وجه نخســت این‬ ‫است که اساسا عالقه مند نبودند ایران و‬ ‫قدرت های بزرگ جهانی به شکلی ابرومند‬ ‫و از موضعی نسبتا منصفانه مذاکره کرده و‬ ‫به توافق برسند و ایران به نقشه بازی بزرگ‬ ‫بازگردد‪ .‬طبیعتا این خوشایند سعودی ها‬ ‫نیست و عربستان خواهان ایرانی ضعیف‪،‬‬ ‫منزوی و تحت فشــار بوده و هســت‪ .‬اما‬ ‫این توافق با تمام مشــکالتی که بر ســر‬ ‫راه انجام ان وجود داشت‪ ،‬ایران را دوباره‬ ‫به نقشه بازی بزرگ و تصمیم گیری های‬ ‫منطقه ای و حتی بین المللــی بازگرداند‪.‬‬ ‫بنابراین عربســتانی که کال با نقش ایران‬ ‫هم به خاطر وجه ایرانی بودن و هم شیعی‬ ‫بودن ان مخالف اســت‪ ،‬اکنون به شدت‬ ‫نگران شــده اســت‪ .‬وجه دوم قضیه این‬ ‫اســت که پس از این توافق و اجرایی شــدن ان‪ ،‬عربستان‬ ‫سعودی طبعا باید شعارها‪ ،‬تهدیدات و تبلیغات خود در مورد‬ ‫روی اوردن به کسب و دستیابی به فناوری غیرنظامی و حتی‬ ‫نظامی هسته ای را عملی کند‪ .‬این در حالی است که به باور‬ ‫بسیاری از کارشناسان مسائل هسته ای و گزارش هایی درباره‬ ‫مسائل هسته ای‪ ،‬در زمینه سالح هسته ای امکان قانونی و‬ ‫ی از سوی سعودی ها وجود ندارد‪.‬‬ ‫منطقی برای چنین اقدام ‬ ‫در مورد فناوری صلح امیز هسته ای نیز موسسات پژوهشی‬ ‫راهبردی از قبیل «موسسه بین المللی مطالعات راهبردی»‬ ‫در لندن‪ ،‬معتقدند که پادشاهی سعودی از نظر علمی‪ ،‬نیروی‬ ‫متخصص‪ ،‬زیرساخت های پژوهشی و دیگر ملزومات‪ ،‬فاقد‬ ‫رسیدن به چنین دســتاوردی اســت‪ .‬مگر انکه سعودی ها‬ ‫بخواهند هماننــد تجربیات عراق در دوران صدام حســین ‬ ‫یا لیبی در دوران معمر قذافی‪ ،‬برنامه هســته ای را کامال از‬ ‫خارج وارد کرده و مدعی دســتیابی به این فناوری در داخل‬ ‫کشورشان شوند‪.‬‬ ‫در داخل ایران دولت حاکــم فعلی چه رویکردی را‬ ‫نسبت به روابط با ریاض دار د؟‬ ‫حســن روحانی‪ ،‬رئیس جمهور ایران شــخصا و از‬ ‫ســال ها پیش از انکه به عنوان رئیس جمهور ایران انتخاب‬ ‫شــود تا به امروز اصرار دارد که مناسبات ایران با کشورهای‬ ‫عربی به خصوص کشــورهای عربی حوزه خلیج فارس و در‬ ‫راس انها با پادشاهی سعودی گســترش و بهبود یابد‪ .‬شاید‬ ‫این مساله از سوی رســانه ها یا سیاســتمداران کشورهای‬ ‫عربی یا ایران شعار تلقی شود اما روحانی در عمل این مساله‬ ‫را ثابت کرده است‪ .‬شاید کمتر کسی بداند که طی سال های‬ ‫پس از انقالب تنها پیمان گسترده و جدی همکاری راهبردی‬ ‫و امنیتی میان ایران و عربســتان را شــخص روحانی زمانی‬ ‫که دبیر شــورای عالی امنیت ملی بود به همراه پرنس نایف‬ ‫بن عبدالعزیز‪ ،‬وزیر کشور وقت سعودی و پدر معاون ولیعهد‬ ‫فعلی ان کشــور امضا کردند‪ .‬اگر این پیمان مهم در زمان‬ ‫ریاســت جمهوری اقای احمدی نژاد نادیده گرفته نمی شد‬ ‫نقش بسیار موثری در ثبات و ارامش در منطقه می توانست‬ ‫داشــته باشــد‪ .‬بنابراین پیمان روحانی‪ -‬نایــف می تواند با‬ ‫به روز رســانی و تکمیــل و توســعه‪ ،‬مبنایی بــرای مذاکره و‬ ‫تنش زدایی در مراحل بعدی باشد‪ ،‬البته اگر حکومت فعلی‬ ‫ســعودی این میزان تعقل و تدبیر را داشــته باشد که پیمان‬ ‫را جدی بگیرد‪.‬‬ ‫با در نظر گرفتن تمام این مسائل از این پس روابط‬ ‫تهران و کشورهای عربی به خصوص عربستان در‬ ‫کوتاه مدت و میان مدت به چه سمتی خواهد رفت؟‬ ‫اگر ریاض موضع کنونی اش که هم رایی ناخوشایند‬ ‫با اسرائیل اســت را کنار بگذارد و نه هم موضع با ایران بلکه‬ ‫هم موضع با امریــکا عمل کند‪ ،‬انگاه این مســاله می تواند‬ ‫متضمــن بهبود مناســبات در میان مــدت و بلند مدت میان‬ ‫طرفین باشد‪ .‬در کوتاه مدت طبیعتا سعودی ها نگران هستند‬ ‫‪2‬‬ ‫به دنبال به دســت امدن توافق هسته ای میان‬ ‫ایران و گــروه ‪ ،5+1‬اکنــون این بحث مطرح اســت‬ ‫که از این پس روابط ایران با کشــورهای عرب منطقه‬ ‫که بعضا بــا ایــن توافــق و افزایش نقــش منطقه ای‬ ‫ایران مخالف بوده انــد به چه ســمتی خواهد رفت‪.‬‬ ‫مجید تفرشی‪ ،‬پژوهشگر و تاریخ نگار در این رابطه‬ ‫بــه هفته نامه مثلــث گفت کــه کشــورهای عربی و‬ ‫غیر عربــی منطقه چه با سیاســت های ایران موافق‬ ‫باشــند و چــه مخالــف در میان مــدت و بلند مدت‬ ‫ناچار ند که به همکاری با ایران روی بیاورند‪ .‬زیرا ایران‬ ‫را چه در قامت دوست و چه دشمن نمی توانند نادیده‬ ‫بگیرند‪.‬اینکارشناسمسائلمنطقههمچنینتاکید‬ ‫کرد کــه در کوتاه مــدت طبیعتا ســعودی ها نگران‬ ‫هســتند ولی به نظر می رســد اگر توافق به درستی‬ ‫پیش برود و دولت سعودی تالشی برای تنش افرینی‬ ‫و تشنج نداشته باشد‪ ،‬در بلند مدت انها نیز به صف‬ ‫موافقان توافق خواهند پیوست‪.‬‬ ‫ولی به نظر می رســد اگر توافق به درستی پیش رود و دولت‬ ‫سعودی تالشی برای تنش افرینی‪ ،‬ایجاد تشنج و برهم زدن‬ ‫توافق ایران با شــش قدرت بزرگ جهانی نداشته باشد‪ ،‬در‬ ‫بلند مدت انها نیــز ناگزیر به صف موافقــان توافق خواهند‬ ‫پیوست‪ .‬همچنین اگر ایران نیز بازی خود را به درستی انجام‬ ‫دهد و بهانه به دست بدخواهانش ندهد‪ ،‬دیگر دلیلی برای‬ ‫ادامه این دشمنی وجود ندارد مگر اینکه‬ ‫اتحاد اسرائیل و سعودی جدی تر از قبل‬ ‫شــود و تصمیم بگیرند خالف مصالح‬ ‫کشورهای اسالمی منطقه و کل صلح‬ ‫خاورمیانه عمل کنند‪.‬‬ ‫امریــکا به عنــوان دوســت و متحد‬ ‫ریــاض‪ ،‬در رابطه با مســائل منطقه‬ ‫خاورمیانــه و روابــط میان ایــران و‬ ‫کشــورهای عربی چه نقشــی را ایفا‬ ‫خواهد کرد؟‬ ‫بــدون شــک در کوتاه مدت‬ ‫دغدغه امریکا و شــخص باراک اوباما‬ ‫حل مساله هســته ای ایران بوده و انها‬ ‫در تالش هستند که نگرانی هایشان در‬ ‫این رابطه رفع شود‪ .‬از سوی دیگر باید‬ ‫توجه داشــت که تحوالت ‪ 11‬سپتامبر‬ ‫ســال ‪ 2 001‬منجر به رشــد گروه هایی‬ ‫چــون شــبکه القاعــده و پدیــد امدن‬ ‫گروه هایی چــون داعش شــد و نقش‬ ‫روزافزون سعودی ها و متحدانشان در‬ ‫ایجاد و اشاعه تروریسم در منطقه باعث‬ ‫شده امریکا در سیاست هایش در قبال‬ ‫عربستان و دیگر کشورهای همپیمان‬ ‫با سعودی تجدید نظر کند‪.‬‬ ‫این البته بدان معنا نیســت که امریکا سیاســت های‬ ‫خصمانه را در قبال ســعودی ها در پیش خواهد گرفت اما با‬ ‫سیاســت های انها در منطقه مخالفت هایی خواهد داشت‪.‬‬ ‫سیاســت ســعودی در منطقه در خصوص تروریسم اکنون‬ ‫کامال بارز و مشخص شــده و بر مبنای مقابله با تروریسم در‬ ‫داخل مرزهای خودش و حمایت و پشتیبانی مالی و تدارکاتی‬ ‫و عملی از همــان گروه ها در خــارج از مرزهای عربســتان ‬ ‫ترسیم شده است‪ .‬به خصوص در مناطقی که شیعیان نفوذ‬ ‫زیادی دارند مانند عراق‪ ،‬سوریه‪ ،‬بحرین و یمن‪ ،‬تالش های‬ ‫عربستان نیز برای اشــاعه تروریسم بیشــتر است‪ .‬ریاض‬ ‫تالش دارد از طریق اشاعه تروریســم هم برتری راهبردی‬ ‫و نظامی خود را نشــان دهــد و منطقه را ناامن کنــد و هم با‬ ‫پیروزمجتهدزادهدرگفتو گوبامثلث‪:‬‬ ‫بن بستژئوپلیتیک‬ ‫پایان یافت‬ ‫محسن صالحی خواه‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫توافق هســته ای میان ایــران و ‪ 5+1‬ســرانجام‬ ‫حاصل شد و طرفین مذاکره تنها یک قدم تا اجرای‬ ‫«برجام» فاصله دارند‪ .‬کلیت توافق حاصل شده و‬ ‫نتیجه ان را چگونه می بینید؟‬ ‫توافق حاصل شــده میان ایران و ‪ 5+1‬صرف نظر‬ ‫از جنبه های دیگر‪ ،‬شامل رفع انزوای سیاسی و بحران های‬ ‫اقتصادی ناشــی از تحریم های جمهوری اســامی ایران‬ ‫است‪ .‬مهمترین جنبه این توافق برای مردم ایران نیز همین‬ ‫است که به امید خدا به عمل خواهد نشست و نتایج مطلوب‬ ‫را به جا خواهد گذاشت‪ .‬به نظر من مهمترین جنبه این توافق‬ ‫همانطور که بارها پیش از این نیز اشاره کردم‪ ،‬عبارت است‬ ‫از پایان یافتن بن بســت های سیاسی و ژئوپلیتیکی محدود‬ ‫کننده نقش افرینی ایــران در منطقه و جهــان‪ .‬این توافق‬ ‫می تواند اغازی باشد بر پایان بن بست هایی که ایران از چند‬ ‫دهه گذشته دچار ان بوده است؛ این توافق می تواند برای‬ ‫جهان نیز اهمیت زیادی داشته باشــد‪ .‬با این توافق‪ ،‬اغاز‬ ‫جدیدی را در ژئوپلیتیک منطقه ای و جهانی شاهد هستیم‪.‬‬ ‫در نتیجه غفلت های دیپلماتیکی که ما در دو ‪ -‬سه دهه اخیر‬ ‫داشتیم‪ ،‬این بن بست ها هر روز بیشتر و روزافزون می شد‪.‬‬ ‫متاسفانه این وضعیت همزمان بود با یک دوران بی تحرکی‬ ‫و غفلت بی سابقه در عرصه سیاست خارجی ایران‪ .‬این غفلت‬ ‫دیپلماتیک وضع را بیش از پیش بر ایران ســخت می کرد‪.‬‬ ‫البته باید دوران وزارت خارجه دکتر «علی اکبر صالحی» را‬ ‫از این موضع جدا دانســت؛ زیرا دوره وزارت ایشــان‪ ،‬دوره‬ ‫توقف رکود و رخــوت و اغاز خنثی کردن اثــار رکود و رخوت‬ ‫دیپلماتیک دهــه قبل از ان بود‪ .‬به طور کلی‪ ،‬دشــمنان در‬ ‫نتیجه انفعال و انزوای ایران در دو دهه یاد شده فرصت هایی‬ ‫طالیی به دســت اورده و از انها به شــدت علیه ما استفاده‬ ‫کردند که در این میان بیشتر باید نام اسرائیل را برد‪ .‬ما شاهد‬ ‫ان بودیم که اسرائیل در نتیجه این وضعیت توانست دنیای‬ ‫غرب را قانع کند که جمهوری اسالمی ایران بزرگترین مزاحم‬ ‫صلح و امنیت جهان است و توانست در پرتو همین تبلیغات‪،‬‬ ‫یک پروژه اسالم هراســی را کلید بزند؛ امــا به زودی متوجه‬ ‫شــد که اسالم هراســی می تواند به ضرر خودش تمام شود‬ ‫زیرا خیلــی زود دریافت که در اوج دادن به اسالم هراســی‬ ‫نمی تواند تمام کشــورهای اســامی را علیه ایــران متحد‬ ‫کند‪ .‬الجرم در مــدت کوتاهی‪ ،‬تاکتیک اسالم هراســی را‬ ‫به تاکتیک ایران هراســی تغییر داد و توانســت شرایطی را‬ ‫فراهم کند که بسیاری از کشــورهای همسایه و هم مذهب‬ ‫ما را علیه ما بشوراند‪.‬‬ ‫لطفا در مــورد نقش اســرائیل توضیح بیشــتری‬ ‫بدهید‪.‬‬ ‫در اولین ســال های قرن بیســتم و پس از حادثه‬ ‫‪ 11‬سپتامبر‪ ،‬اســرائیل بحث هالل شــیعی را مطرح کرد و‬ ‫اردن تصمیــم گرفت نقش پلــی را برای اشــاعه این طرح‬ ‫اسرائیلی در دنیای عرب بازی کند‪ .‬انها توانستند به کمک‬ ‫پادشــاه اردن و عمویش فرمول ایران هراســی را در منطقه‬ ‫جانشین طرح اسالم هراســی کنند‪ .‬اسرائیل با بزرگ نمایی‬ ‫و جدا کردن حرکت های شیعی از دیگر جنبش های فعال در‬ ‫بین الملل‬ ‫اشاعه سیاســت ایران هراســی‪ ،‬ایران را به دروغ به عنوان‬ ‫کشور متخاصم نشــان دهد و نقش کشــورمان را کمرنگ‬ ‫کنــد‪ .‬بنابراین اوال امریــکا در بلندمدت و میــان مدت همه‬ ‫تخم مرغ هایش را صرفا در سبد سعودی نخواهد گذاشت‪.‬‬ ‫ثانیا‪ ،‬به دالیل مختلف شاهدیم که سیاست خارجی باراک‬ ‫اوباما به تدریج در هشت سال گذشته به لحاظ استراتژیک‬ ‫و به خصــوص در موضوع امنیــت و انرژی‪ ،‬شــیفت کردن‬ ‫تدریجی از خاورمیانه به خاور دور بوده است‪ .‬بخشی از این‬ ‫مساله نیز به مخدوش بودن مناسبات اوباما و شخص بنیامین‬ ‫نتانیاهو باز می گردد‪ .‬این رویکــرد امریکا کمک می کند که‬ ‫در میان مــدت جمهوری اســامی ایران به جــای اینکه به‬ ‫ادعای انها بخشی از مشکل در منطقه باشد تبدیل به بخشی‬ ‫از راه حل شــود‪ .‬اخیرا و پس از توافق نیــز اوباما اعالم کرد ‬ ‫اگر مایل به حل مســاله الینحل بحران سوریه هستند‪ ،‬این‬ ‫امر بدون مشــار کت و تعامل ایران امکانپذیر نخواهد بود‪.‬‬ ‫همچنین دیگر رهبران غربی نیز اعالم کردند ایران نیز باید‬ ‫در مذاکرات سوریه حاضر شود و بدون ایران این مذاکرات‬ ‫به نتیجه نمی رســد‪ .‬این در حالی اســت که تا پیش از این‬ ‫کشورهای غربی اصرار داشــتند تا ایران را از تصمیم گیری‬ ‫برای سرنوشت ســوریه دور نگاه داشــته و تالش کنند تا با‬ ‫دور زدن ایران‪ ،‬نشان دهند بدون حضور ایران مشکل سوریه‬ ‫قابل حل است‪.‬‬ ‫با توجه به برخــی تحــوالت در منطقه ایــا ممکن‬ ‫اســت در اینده شــاهد نوعی همکاری منطقه ای‬ ‫یعنی بــدون دخالت غــرب و امریکا بــرای ایجاد‬ ‫امنیت در منطقه باشیم؛ این مساله باید باتوجه به‬ ‫اهمیت نقش ایران در منطقه بررسی شود ؟‬ ‫اگر بخواهیم به مســائل به صورت منطقه ای نگاه‬ ‫کنیم تا همین االن نیز کشــورهایی مانند عمــان‪ ،‬امارات و‬ ‫تاحدودی قطر در منطقه خلیج فارس به اهمیت ایران واقف‬ ‫هستند‪ .‬کشورهای دیگری که با ایران سابقه دشمنی دارند‬ ‫مانند اردن نیز موضع شان اندکی تعدیل شده است‪ .‬بنابراین‬ ‫وقتی جایگاه ایران در جامعه بین الملل تثبیت شــود‪ ،‬که تا‬ ‫حد زیادی نیز این روند اغاز شده اســت‪ ،‬نیاز به یک تعامل‬ ‫منطقه ای با ایــران برای حل و فصل مشــکالت به وضوح‬ ‫احساس می شود‪ .‬همانطور که اشاره کردم در مساله سوریه‪،‬‬ ‫ثبات خلیج فارس و در مساله یمن و عراق‪ ،‬ایران نقش بسیار‬ ‫کلیدی دارد‪.‬‬ ‫بنابرایــن کشــورهایی مانند پادشــاهی ســعودی یا‬ ‫متحدانشان که تا امروز رویه دشــمنی و خصمانه نسبت به‬ ‫ایران داشتند‪ ،‬به این نتیجه رســیده اند یا به زودی خواهند‬ ‫رسید که مهم نیســت چه کســی بر ایران حکومت می کند‬ ‫یا حکومت ایران چه موضعی دارد بلکه مهم این اســت که‬ ‫بدون حمایت‪ ،‬پشتیبانی و تعامل با ایران نمی توانند بسیاری‬ ‫از مشکالت منطقه را حل کنند‪ .‬بنابراین اگر ایران در هرگونه‬ ‫تالش برای ثبات منطقه حضور نداشته باشد این تشکل ها و‬ ‫تعامل ها راه به جایی نخواهد برد‪ .‬بنابراین کشورهای عربی‬ ‫و غیر عربی منطقه چه با سیاست های ایران موافق باشند و‬ ‫ف در میان مدت و بلند مدت ناچار ند که به همکاری‬ ‫چه مخال ‬ ‫با ایران روی بیاورند‪ .‬زیرا ایران را به عنوان کشــوری مهم و‬ ‫راهبردی از منظر ژئو پلتیک‪ ،‬اقتصــادی‪ ،‬راهبردی و توان‬ ‫بالقوه و بالفعل در ابعاد مختلف‪ ،‬چه در قامت دوســت و چه‬ ‫دشمن نمی توانند نادیده بگیرند‪.‬‬ ‫اگر حکومت سعودی به درســتی و در یک دوره زمانی‬ ‫معقول به این درجه از تعقل برســد کــه دوران جدید را درک‬ ‫کرده و به درک درستی از اهمیت دوســتی و تعامل با ایران‬ ‫دســت یابد‪ ،‬هم به صالح منطقه عمل کرده و هم به صالح‬ ‫منافع ملی خود و متحدانــش‪ .‬در غیر این صورت‪ ،‬ریاض با‬ ‫اشاعه سیاست ایران هراسی‪ ،‬چاره ای جز تالش برای ناامن‬ ‫کردن منطقه و غلتیدن به اغوش اسرائیل و اتحاد با نتانیاهو‬ ‫نخواهد داشت‪.‬‬ ‫‪63‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪64‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫خاورمیانه توانست کشورهای عربی را قانع کند که ایران در‬ ‫راس یک جنبش جدید که شامل همه جوامع شیعی مذهب‬ ‫است می خواهد با تســلط بر دنیای عرب با موجودیت های‬ ‫ســنی مذهب منطقه مقابله کنــد‪ .‬در این توطئه اســرائیل‬ ‫خودش را با کشورهای عربی به خصوص عربستان سعودی‬ ‫هم سرنوشت و همگام قلمداد کرد و توانست از این رویکرد‬ ‫ایران هراسی‪ ،‬یک جبهه نسبتا قوی علیه تهران ایجاد کند‪.‬‬ ‫در این جبهه‪ ،‬تمام هزینه های مالی توسط عربستان و یاران‬ ‫قطری و اماراتی اش تامین می شــود و سعودی ها در غیاب‬ ‫یک دیپلماســی هوشــیار ایرانی در ان برهه از زمان‪ ،‬پا در‬ ‫این تله گذاشتند و شــرایطی را به وجود اوردند که عالوه بر‬ ‫تنگ تر شدن حلقه بن بســت ها برای ایران رژیم سعودی را‬ ‫در عمل تبدیل به نایب سیاست های استراتژیکی اسرائیل‬ ‫کرد و سرنوشت ال سعود را نیز با ابهام مواجه کرد‪ .‬از طرف‬ ‫دیگر حــوادث روزگار به گونه ای عمل کرد کــه همزمان با‬ ‫تنگ تر شدن حلقه بن بست ها علیه ایران شرایطی به وجود‬ ‫امد که سبب هوشیاری تدریجی ایاالت متحده در خاور میانه‬ ‫شد و این هوشیاری تدریجی بســیاری از اهداف نامیمون‬ ‫جناح اســرائیل – اردن – عربســتان ســعودی را با شکست‬ ‫مواجه کرد و تحوالت جدیدتر در نهایــت به نفع ایران تمام‬ ‫شــد‪ .‬پیش از این اخرین و جدید ترین تحــوالت‪ ،‬هنگامی ‬ ‫که وزرای خارجه جمهوری اســامی ایــران به دنبال وزیر‬ ‫خارجه شیخ قطر در خاور میانه افتاده و می کوشیدند جلوی‬ ‫اقدام نظامی امریــکا علیه رژیم بعثی عــراق را بگیرند یا در‬ ‫شــکایت جمعی وزرای خارجه اتحادیه عرب علیه ایران به‬ ‫سازمان ملل متحد علیه کشور خود شرکت می کردند‪ ،‬شرایط‬ ‫را چنان مهیای بهره برداری دشمنان ایران کردند که ایران‬ ‫هراسی را به اوج رسانده بودند‪ .‬حتی حمله امریکا به عراق‬ ‫و تغییر نظام این کشور اگرچه در ظاهر به نفع ایران بود‪ ،‬اما‬ ‫در نهایت مهر تاییدی بر بحث ایران هراســی ناشی از طرح‬ ‫هالل شــیعی مورد نظر اســرائیل زد؛ امریکا مدعی بود که‬ ‫قصد دارد دموکراسی را در این کشور برقرار کند و اولین اصل‬ ‫دموکراسی‪ ،‬سپردن حکومت به اکثریت است‪ .‬اکثریت ملت‬ ‫عراق را نیز شیعیان تشکیل می دهند‪ .‬در نتیجه انتخاباتی‬ ‫که برگزار شــد‪ ،‬انتقال قدرت از اقلیت بــه اکثریت صورت‬ ‫گرفت و این دستمایه تبلیغات اســرائیل شد تا جهان عرب‬ ‫را قانع کند که حتی ایاالت متحــده‪ ،‬این حامی بزرگ ازلی و‬ ‫ابدی اسرائیل و عربستان ســعودی و قطر و امارات و غیره‬ ‫قربانی ژئوپلیتیک هالل شیعی ایرانی شده و عراق را تحویل‬ ‫ایران داده و همین ثابت می کند که ایران به دنبال تسلط بر‬ ‫خاورمیانه اســت‪ .‬بدتر از ان نیز این است که دیپلماسی ما‬ ‫هرگز این هوشیاری را پیدا نکرد که از برخوردهای نادرست‬ ‫میان گروه های شیعه و سنی در عراق جلوگیری کند‪ .‬برای‬ ‫مثال‪ ،‬دیپلماســی ما به رغم حرف شنوی های دولت مالکی‬ ‫در زمان برخورد اشتباه ان دولت با گروه های سنی در عراق‬ ‫غفلت کرد و همین سبب شد عربستان سعودی قانع شود که‬ ‫تل اویو درست می گوید‪.‬‬ ‫شرایطی که طی پنج سال گذشته در عراق‪ ،‬سوریه و‬ ‫لبنان باعث تحریک عربستان ســعودی و افتادن این گروه‬ ‫در تله اسرائیل شد ‪ ،‬در ریاض گروه های وهابی تندرو را فعال‬ ‫کرد و در نتیجه می بینیم که خاورمیانه تبدیل به محل فعالیت‬ ‫مــن اطمینــان دارم کــه ارسائیــل بــه‬ ‫کارشکنی های خود برای شکسنت توافق‬ ‫ادامه می دهد اما پیروز نخواهد شد؛ زیرا‬ ‫مصلحت عربستان سعودی و کشورهای‬ ‫کوچک حاشیه خلیج فارس در این نیست‬ ‫که در برابر هوشیاری جدید ارباب اصلی‬ ‫گوش به فرمان ارباب فرعی داشته باشند‬ ‫‪3‬‬ ‫پس از به دست امدن توافق هسته ای میان ایران‬ ‫و گروه ‪ ،5+1‬ان هم بعد از نزدیک به ‪ 13‬ســال تنش و‬ ‫مناقشه بر سر این موضوع‪ ،‬اکنون از زوایای مختلفی‬ ‫می توان به جمع بنــدی نهایی مذاکــرات در وین نگاه‬ ‫کرد؛ یکی از این زوایا‪ ،‬اینده نقش ایران در خاورمیانه‬ ‫است‪ .‬برای بررسی این موضوع با «پیروز مجتهدزاده»‬ ‫ژئوپلیتیســین ایرانی و کارشــناس مســائل بین الملل‬ ‫گفت وگــو کردیــم‪ .‬وی معتقــد اســت کــه در صورت‬ ‫برنامه ریزی صحیح برای اینده سیاســت خارجی‪ ،‬این‬ ‫توافق نقش ایران را در منطقه و جهان تثبیت می کند‪.‬‬ ‫همچنین به گفتــه ایــن کارشــناس‪ ،‬مهمترین جنبه‬ ‫این توافق عبارت اســت از پایان یافتن بن بست های‬ ‫سیاســی و ژئوپلیتیکی محــدود کننــده نقش افرینی‬ ‫ایران در منطقه و جهان‪ .‬مشــروح ایــن گفت وگو را در‬ ‫ادامه می خوانید‪.‬‬ ‫گروه های تنــدرو از جمله القاعده و داعش شــده که خود را‬ ‫خالفت اسالمی می خواند و دســت به جنایاتی می زنند که‬ ‫حتی برای اسرائیل و ال سعود نیز مایه خجالت است که به‬ ‫این گروه ها نسبت داده شوند‪ .‬همین موضوع سبب شد که‬ ‫ایاالت متحده امریکا در مشارکت در طرح ها ی اسرائیل در‬ ‫خاورمیانه تجدید نظر کند زیرا ائتالف متشکل از ‪ 30‬کشور‬ ‫ضد داعش شامل کشــورهای حامی تروریسم مانند ترکیه‪،‬‬ ‫عربستان و اردن نیز می شود و امریکا متوجه شد که چگونه‬ ‫تبدیل به الت دست شده است‪ .‬بنابراین می بینیم که امریکا‬ ‫از یک ســال پیش‪ ،‬ارام ارام در صدد اصالح رفتارهای خود‬ ‫برامد و متوجه این موضوع شد که مبارز اصلی با تروریسم‪،‬‬ ‫ایران اســت و تالش کرد که از لحــاظ ژئوپلتیکی به ایران‬ ‫نزدیک شود و باب همکاری غیرمستقیم را باز کند‪.‬‬ ‫با در نظــر گرفتن ایــن توضیحات‪ ،‬به نظر شــما‬ ‫جمهوری اسالمی در اینده چه سیاست خارجی را‬ ‫باید دنبال کند؟‬ ‫ما باید ایــن درس عبرت را بیاموزیــم که اقدامات‬ ‫نظامی و شــبه نظامی ما در خارج از مرزها اگــر وجود دارد‪،‬‬ ‫باید با یک دیپلماسی ورزیده و هوشیار همراه باشد‪ .‬در اوج‬ ‫این شرایط بود که ما توانستیم در مذاکرات طوالنی با ‪5+1‬‬ ‫موفق شده و بن بست ها را بشکنیم و وضیت را متحول کنیم‪.‬‬ ‫توافق میــان ایران و ‪ 5+1‬شکســتن بن بســت های‬ ‫ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک ایران است‪ .‬روسای دیپلماسی‬ ‫کنونی ما باید از وضع اســفناک دیپلماســی دوران گذشته‬ ‫درس عبرت اموزنــد تا بتوانند بســیار ورزیده تر از گذشــته‬ ‫عمل کنند‪ :‬باید این هوشیاری حاصل شود که روابط امریکا‬ ‫و اســرائیل به ســردی گراییــده و این فصــل پر اهمیت از‬ ‫دیپلماسی خاور میانه ای ایاالت متحده تا انتهای دولت اوباما‬ ‫ادامه پیدا خواهد کرد‪ .‬در این شرایط‪ ،‬رژیم اسرائیل تالش‬ ‫خواهد کرد تا روابط خود را با کشــورهای خاورمیانه از جمله‬ ‫عربستان و شورای همکاری خلیج فارس تقویت کند؛ اما انها‬ ‫نمی توانند مثل گذشته به دستورات تل اویو عمل کنند زیرا‬ ‫فرمانده اصلی انها امریکا است‪ .‬با این شرایط من اطمینان‬ ‫دارم که اســرائیل به کارشــکنی های خود برای شکســتن‬ ‫توافق ادامه می دهد اما پیروز نخواهد شــد؛ زیرا مصلحت‬ ‫عربستان سعودی و کشورهای کوچک حاشیه خلیج فارس در‬ ‫این نیست که در برابر هوشیاری جدید ارباب اصلی گوش به‬ ‫فرمان ارباب فرعی داشته باشند‪ .‬دلیل ان نیز این است که‬ ‫ی که توافق ها به اجرا در ایند و توافق‬ ‫در نهایت‪ ،‬یعنی هنگام ‬ ‫به تفاهم عملی میان ایران و ‪ 5+1‬تبدیل شــود‪ ،‬روابط این‬ ‫کشورها دیگر مثل قبل نخواهد بود؛ این تحوالت موضوعی‬ ‫نیست که عربستان و کشورهایی مانند قطر و امارات بتوانند‬ ‫نسبت به ان بی تفاوت باشند‪ .‬بنابراین هماهنگی قبلی میان‬ ‫عربستان‪ ،‬کشورهای شورای همکاری و اسرائیل نمی تواند‬ ‫مثل گذشته ادامه پیدا کند زیرا هر کدام از انها دارای منافع‬ ‫خاص خودشان هســتند‪ .‬عربســتان در حال فهمیدن این‬ ‫موضوع است که قدم برداشتن کنار اسرائیل به تمامیت عالم‬ ‫اسالم و مسلمان بودن لطمه وارد کرده و از ان باالتر‪ ،‬اعتبار‬ ‫ال سعود را در جهان اسالم خدشــه دار کرده است‪ .‬باتوجه‬ ‫به مسائلی که گفته شد‪ ،‬یک دیپلماسی کارامد و ورزیده از‬ ‫طرف جمهوری اسالمی ایران می تواند تحوالت پیش رو را‬ ‫به نفع کشورمان و به نفع اسالم تمام کند‪.‬‬ ‫برخی معتقدند که امریکا پس از این توافق‪ ،‬قصد‬ ‫دارد خاورمیانه را رهــا کرده و برای مهــار چین به‬ ‫شرق اسیا برود‪ .‬شما با این نظریه موافق هستید؟‬ ‫من به طور کلی نمی دانم این تخیالت بر اســاس‬ ‫کدام پایه و زمینه عملی شکل می گیرد‪ .‬تا جایی که من مطلع‬ ‫هســتم‪ ،‬نه دولت ایاالت متحده امریکا چنین اندیشه هایی‬ ‫را مطرح کرده و می کند و نه سیاست خارجی امریکا انگونه‬ ‫شکل گرفته است که بتواند حتی یک لحظه از موازنه های‬ ‫موجــود در ژئوپلیتیک جهانــی غافل شــود و منطقه ای را‬ ‫رها کرده و به ســراغ منطقه دیگر برود‪ .‬تردیــدی ندارم که‬ ‫این گونه بحث ها در ایران به صورت غیر کارشناسی و بیشتر‬ ‫بر اســاس خوش خیالی گســترش می یابد‪ .‬احتمال تحقق‬ ‫این امر بســیار ضعیف اســت چون واضعــان این بحث ها‬ ‫ایاالت متحده امریــکا را یک بازیگر جانــی نمی بینند بلکه‬ ‫یک بازیگر منطقه ای فرض می کنند که برای رسیدن به امور‬ ‫یک منطقه باید منطقه دیگر را رها کند‪ .‬در منطقه خاور میانه‬ ‫امریکا حداقــل تا پایان دولــت اوباما به دنبــال خالصی از‬ ‫لجنزار ایجاد شــده توسط اسرائیل اســت و دولت های بعد‬ ‫از او هم خود را یک چند ســرگرم خنثی کردن سیاست های‬ ‫اوباما خواهند داشت‪.‬‬ ‫ما به جای اینکــه ذهنمان را به این موضوع مشــغول‬ ‫کنیم که امریکا بعد از توافق در جهــان چه می کند‪ ،‬باید به‬ ‫نقش اتی ایران بپردازیم‪ .‬اگر وضعیت ایــران و غرب را در‬ ‫مدت باقیمانــده نجات دادیم‪ ،‬بــرد کردیم؛ امــا اگر مانند‬ ‫گذشته غفلت کنیم و شعارهایی بدهیم که گریبان خودمان‬ ‫را بگیرد‪ ،‬فرصت را از دســت خواهیــم داد‪ .‬اگر این توافق‬ ‫به ثمر برسد و وارد مرحله اجرایی شــود‪ ،‬دولت های بعدی‬ ‫امریکا کار دشــواری برای برهم زدن ان خواهند داشت‪ .‬ما‬ ‫باید رویکرد اتی خود را چنان برنامه ریزی کنیم که هر خطری‬ ‫از ســر راه توافق کنار برود‪ .‬حداقل کار ممکن این است که‬ ‫بهانه ای به طرف اسرائیلی این بازی ها ندهیم تا توافق وارد‬ ‫مرحله اجرایی شــود؛ زیرا در صورت رسیدن به این مرحله‪،‬‬ ‫سنگ اندازی در مسیر دشوار است‪.‬‬ ‫متغیرهایجدید‬ ‫ایا توافق هسته ای زمینه ساز همکاری های منطقه ای می شود؟‬ ‫کامران کرمی‬ ‫‪4‬‬ ‫پژوهشگر خلیج فارس‬ ‫‪ .1‬متنوع سازی شرکای راهبردی‬ ‫دولت عربستان سعودی باتوجه به ادراکی که از روند‬ ‫تحوالت منطقه ای به ویژه از ســال ‪ 2011‬با موج بهار عربی‬ ‫اتفاق افتاد و منجر به سنجش عملکرد دولت ایاالت متحده‬ ‫در برخورد با تحوالت و بحران های موجود به ویژه در موضوع‬ ‫هسته ای ایران و همچنین همکاری های خزنده در مبارزه با‬ ‫داعش شد‪ ،‬به این تلقی دســت یافته که اتحاد راهبردی با‬ ‫جمع بندی‬ ‫تا زمانــی کــه ادراک عربســتان ســعودی از توافق‬ ‫هسته ای ایران و غرب‪ ،‬معطوف به متغیرهای امنیت و موازنه‬ ‫باشــد‪ ،‬هر نوع افزایش قدرت ایران در این رهگذر می تواند‬ ‫تهدیدی برای سیاســت های عربســتان در ســطح منطقه‬ ‫باشد‪ .‬اما برخالف تصور دولت های عربی‪ ،‬توافق هسته ای‬ ‫ایران می تواند فرصت مناسبی برای افزایش همکاری های‬ ‫منطقه ای و باال بردن امنیت منطقه باشــد‪ .‬دســتاوردهای‬ ‫مذاکرات هسته ای فارغ از مباحث فنی ان‪ ،‬تاثیرات مثبت‬ ‫گسترده و مهمی بر امنیت منطقه خواهد داشت‪ ،‬اما تحقق‬ ‫ان در جبهه اعراب نیازمند رهبری خردگرا و شجاعت است‪.‬‬ ‫باتوجه به محیط بحرانی و پراشوب خاورمیانه در حال گذار ‬ ‫رهبران عرب به ویژه عربســتان ســعودی می توانند به این‬ ‫توافق از منظر کاهش دادن و تخفیــف اثرات بحران های‬ ‫منطقه ای بنگرنــد‪ .‬در این میان‪ ،‬نوع نــگاه امریکایی ها به‬ ‫بحران های منطقه و ســطح همکاری هــای قابل تعریف با‬ ‫ایران و میزان دوری یا نزدیکی سعودی ها به سیاست های‬ ‫جدید امریکا در منطقه بیشــترین تاثیر را در سیاســت های‬ ‫عربستان و نوع نگاه به توافق هسته ای با ایران دارد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫تا زمانی که ادراک عربستان سعودی از توافق‬ ‫هسته ای ایران و غرب‪ ،‬معطوف به متغیرهای‬ ‫امنیت و موازنه باشــد‪ ،‬هر نوع افزایش قدرت‬ ‫ایران در این رهگذر می توانــد تهدیدی برای‬ ‫سیاست هایعربستاندرسطحمنطقهباشد‪.‬‬ ‫اما برخــاف تصور دولت هــای عربی‪ ،‬توافق‬ ‫هسته ای ایران می تواند فرصت مناسبی برای‬ ‫افزایش همکاری های منطقــه ای و باال بردن‬ ‫امنیت منطقه باشد‬ ‫‪ .2‬شــکل دادن بــه جبهــه منطقه ای بــا تمرکز بر‬ ‫سوریه و یمن‬ ‫هفته گذشــته روزنامه کریستین ســاینس مانیتور در‬ ‫گزارشی نوشت‪« :‬در پی حصول توافق هسته ای میان ایران‬ ‫و گروه ‪ ،5+1‬سعودی ها تالش دارند هر چه زودتر و پیش از‬ ‫انکه ایران در نتیجه برداشته شــدن تحریم ها اقتصاد خود‬ ‫را احیا کند‪ ،‬سیاســت های خود را در یمن و سوریه به نتیجه‬ ‫برسانند‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬عربستان سعودی در تالش است‬ ‫در دو کشــور نامبرده اقداماتی را در راســتای دشوار کردن‬ ‫عرصه برای ایــران به انجام برســاند‪ .‬در بعــد نظامی‪ ،‬این‬ ‫رویکرد عربستان سعودی‪ ،‬شامل به کار بردن نیروهای ویژه‬ ‫زمینی در یمن و نیز احتمال استفاده از نیروی هوایی خودش‬ ‫و کشورهای همسو در منطقه علیه ســوریه است‪ ».‬به نظر‬ ‫می رسد که همراه کردن یک جبهه منطقه ای برای فشار بر‬ ‫سوریه و تقویت حمالت به یمن در چارچوب پروژه تضعیف‬ ‫یمن از اصلی ترین راهبرد عربستان در این سناریو به حساب‬ ‫می اید‪ .‬باتوجه به اینکه سعودی ها همواره مساله گسترش‬ ‫نفوذ ایــران در عرصه منطقه ای و در جهــان عرب را مطرح‬ ‫می کنند‪ ،‬توافق هسته ای‪ ،‬ازادسازی درامدهای بلوکه شده‬ ‫و خارج شــدن ایران از زیر نگاه امنیتی همه و همه می تواند‬ ‫این نفوذ را تقویت کند‪ .‬بدین خاطر از ماه های گذشته شاهد‬ ‫بودیم که سعودی ها سیاست خود در قبال اخوان المسلمین‬ ‫را تا حدی تغییر دادنــد‪ .‬در این چارچوب نزدیک شــدن به‬ ‫قطر و دعوت از حماس برای ســفر به ریاض بخشی از این‬ ‫سیاست است که می تواند در مقطع کنونی از کارایی برخوردار‬ ‫باشد‪ .‬پیش تر هم شاهد بودیم که دیدار مقامات سعودی و‬ ‫اسرائیلی در بحبوحه مذاکرات هســته ای صورت گرفت و‬ ‫نگاه دو طرف در موضوع هسته ای به یکدیگر نزدیک شد‪.‬‬ ‫هر چند که همچنــان ارزش افزوده این روابــط به ان اندازه‬ ‫نیســت که بتواند بر میــزان اختالف نگاه هــا در خصوص‬ ‫مسائل منطقه بچربد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫توافق هســته ای ایران و غــرب در ‪ 23‬تیرماه ‪ 94‬که‬ ‫پس از بیانیه لوزان در ‪ 13‬فروردین همین ســال در مســیر‬ ‫حل و فصل قرار گرفت‪ ،‬در طول نزدیک به دو سال از اغاز‪،‬‬ ‫دارای مخالفانی در جهان عرب بود که بخش عمده ای از این‬ ‫نگرانی و مخالفت را دولت عربستان سعودی برعهده داشت‪.‬‬ ‫اگرچه جهان عرب و در راس ان همسایگان ایران در‬ ‫شــورای همکاری خلیج فارس در موضوع هســته ای ایران‬ ‫مجموعه یکدست و هماهنگی را تشکیل نمی دهند و عمدتا‬ ‫عربستان به دیده ظن و گمان به نیات این توافق می نگرد‪،‬‬ ‫اما هر از گاهی برخی دولت های دیگر همچون قطر‪ ،‬بحرین‬ ‫و تا حدی امارات‪ ،‬به موضع گیری توام با نگرانی می پردازند‪.‬‬ ‫پیش تر خالد العطیه‪ ،‬وزیرخارجه قطر در گفت وگو با روزنامه‬ ‫الحیات عربستان گفته بود که اگر ایران به سالح هسته ای‬ ‫ی داشته باشیم ؛‬ ‫م ســاح هسته ا ‬ ‫دست یابد ما نیز حق داری ‬ ‫موضوعی به کرات از سوی مقامات سعودی از جمله ترکی‬ ‫الفیصل‪ ،‬محمد بن نواف و به تازگی عادل الجبیر اعالم شده‬ ‫است‪ .‬در واقع ادراک متفاوت عربستان به توافق هسته ای‬ ‫ایران و غرب نســبت به دیگر بازیگران منطقــه ای‪ ،‬عمدتا‬ ‫به متغیرهایی در ســطح روابط دوجانبه با ایران و همچنین‬ ‫در ســطح منطقه ای بر می گــردد‪ .‬رقابت‪ ،‬امنیــت و موازنه‬ ‫منطقه ای سه متغیری اســت که به الگوی کنش عربستان‬ ‫در ارتباط با موضوع برنامه هسته ای ایران و همچنین توافق‬ ‫کنونی شــکل می دهد‪ .‬واکنش اولیه عربســتان به توافق‬ ‫هســته ای وین‪ ،‬در قالب قرائت بیانیه ای کــه در تلویزیون‬ ‫رسمی این کشور اعالم شد‪ ،‬نشان داد که استقبال محتاطانه‬ ‫سعودی ها حکایت از نگرانی های نهفته دارد‪ .‬در این بیانیه‬ ‫امده است‪« :‬عربستان سعودی همواره موافق توافق بین‬ ‫ایران و گروه ‪ 5+1‬بوده‪ ،‬اما تاکید دارد که به علت «حمایت‬ ‫ایران از تروریسم»‪ ،‬تحریم ها علیه این کشور باید ادامه پیدا‬ ‫کند‪ ».‬فارغ از این اظهارنظرات باید گفت که مساله توافق‬ ‫هســته ای و ادراک دولت های عربی بــه ان را باید در یک‬ ‫چارچوب کالن تر مورد تحلیل قرار داد و ان ذهنیت تاریخی‬ ‫ایران و اعراب از یکســو و دیگری فقــدان اعتماد امنیتی و‬ ‫همکاری های درون منطقه ای است‪ .‬بدین معنی که هر گونه‬ ‫افزایش قدرت از سوی بازیگران منطقه خاورمیانه‪ ،‬تهدیدی‬ ‫برای سایر بازیگران و دغدغه های امنیتی انها خواهد بود‪.‬‬ ‫ بی اعتمادی در سطح منطقه و فقدان همکاری های دوجانبه‬ ‫و چندجانبه باعث شده تا بیشــتر بازیگران این مجموعه در‬ ‫چارچــوب خودیــاری (‪ )Self Help‬به افزایــش قدرت خود‬ ‫بپردازند‪.‬‬ ‫این مســاله برای کشــورهای عربی از این منظر مورد‬ ‫نظر قرار می گیرد که دستیابی ایران به توانمندی هسته ای‬ ‫سبب می شــود تا این توان در کنار دیگر مولفه های قدرت‬ ‫ایران همچون وسعت ســرزمین‪ ،‬جمعیت‪ ،‬ســرمایه های‬ ‫انسانی جوان‪ ،‬توانمندی های بومی‪ ،‬منابع انرژی‪ ،‬تاریخ و‬ ‫فرهنگ و گســتره ژئوپلیتیکی قرار بگیرد و منجر به تصاعد‬ ‫مولفه های قدرت ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای برتر‬ ‫شود‪ .‬به خصوص که از لحاظ بین المللی نیز با برداشته شدن‬ ‫تحریم ها‪ ،‬ضمن خارج شــدن ایران از فصل هفت منشور و‬ ‫تبدیل شدن به یک عضو عادی‪ ،‬تبادالت اقتصادی ایران با‬ ‫کشورهای اروپایی نیز این فرصت را برای قدرت بیش از پیش‬ ‫ایران در بعد توانمندی های مالی فراهم می کند‪ .‬موضوع از‬ ‫این منظر حائز اهمیت بیشتر است که پروژه ایران هراسی نیز‬ ‫شکسته می شود و ایران در عرصه عربی این فرصت را برای‬ ‫بســط نفوذش پیدا خواهد کرد‪ .‬به خصــوص که حوزه نفوذ‬ ‫ایران در طول یک دهه اخیر در عراق‪ ،‬سوریه‪ ،‬لبنان و اینک‬ ‫یمن نیز کشیده شده است‪.‬‬ ‫نکته دیگری که نگرانی عربستانی ها را به خصوص به‬ ‫دنبال داشته این موضوع اســت که گفت وگوهای ایران و‬ ‫امریکا بر سر برنامه هسته ای تبدیل به یک فرایند قابل تسری‬ ‫شــود و به عرصه منطقه ای هم کشیده شــود‪ .‬به خصوص‬ ‫موضوع امنیت منطقه ای و مبارزه با تروریســم اصلی ترین‬ ‫زمینه بالقوه برای همکاری های بعدی می تواند قرار بگیرد‪.‬‬ ‫بنابراین دولت های عربی خلیج فــارس و در راس انها‬ ‫عربســتان عالوه بر نگرانی های امنیتی و همچنین موازنه‬ ‫منطقه ای‪ ،‬به دنبال این هستند تا در این فرایند از امریکایی ها‬ ‫امتیازگیری کنند‪ .‬به دلیل نیازهای اقتصادی عربســتان در‬ ‫سال های اینده و ضرورت اســتفاده از تکنولوژی هسته ای‬ ‫در صنعت برق‪ ،‬ضمن تامین این نیاز در این رهگذر به دنبال‬ ‫امتیازگیری در موضوعات امنیت منطقه ای هستند و مضرات‬ ‫یک توافق هسته ای بد را برای غربی ها گوشزد می کنند و بر‬ ‫شراکت بیش از پیش و مســئولیت افزون تر امریکا در قبال‬ ‫شورای همکاری خلیج فارس تاکید می ورزند‪.‬‬ ‫اندیشــکده امریکایــی «استیمســون» در مقاله ای‬ ‫درخصوص ادراک اعراب از توافق هســته ای می نویسد‪:‬‬ ‫«ســخنان اصلی جهان عرب نشــان می دهد که مذاکرات‬ ‫هسته ای تنها یکی از روش های ارزیابی درک تهدید ناشی از‬ ‫سوی ایران است‪ .‬حتی اگر همه موافق باشند که خطر واقعی‬ ‫ایران دارای ســاح هســته ای در چندین سال اتی کاهش‬ ‫چشــمگیری خواهد یافت‪ ،‬بــاز هم ایــران تهدیدی جدی‬ ‫محسوب می شود‪ ،‬زیرا این توان بالقوه را دارد که دستورکار‬ ‫منطقه را تعیین کرده و به شــکل موفق که جهان اشــفته و‬ ‫مســاله دار عرب قادر به ان نیســت‪ ،‬با جهان تعامل برقرار‬ ‫کند‪ ».‬پیش تر هم یک اندیشــکده امریکایی در گزارشــی‬ ‫بیان داشــت که هدف جدید عربســتان و کشورهای عضو‬ ‫شورای همکاری خلیج فارس در سال ‪ ۲۰۱۵‬محدود ساختن‬ ‫فرصت های تهران برای دســتیابی به موفقیــت و افزایش‬ ‫فشــار بر ایران متمرکز خواهد بود‪ .‬بنابراین به نظر می رســد‬ ‫که رصد کنش های عربستان در پســا توافق را می توان در‬ ‫عوامل زیر بیان کرد‪:‬‬ ‫امریکا نمی تواند برای مدت مدیدی ادامه پیدا کند‪ .‬از این رو‬ ‫باید به ســمت متنوع کردن شــرکای راهبردی خود حرکت‬ ‫کند‪ .‬در این میان فرانسه از قابلیت عملیاتی شدن بیشتری‬ ‫برخوردار اســت و حداقل در دو دوره ســارکوزی و اکنون در‬ ‫دولت اوالند نگاه منطقه ای دو کشور به بحران های موجود‬ ‫بســیار نزدیک بوده اســت‪ .‬روابط بازرگانی جدید فرانسه با‬ ‫کشورهای عربی و همچنین قراردادهای تسلیحاتی در قالب‬ ‫جنگنده ها‪ ،‬کشتی های جنگی‪ ،‬بالگرد و ماهواره بخشی از‬ ‫این نگاه دوجانبه است‪.‬‬ ‫‪65‬‬ ‫نگاهی دیگر‬ ‫گفت وگویسئونگیونلیبا نوامچامسکی‬ ‫بین الملل‬ ‫‪66‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫چرا اینترنت ذهن هایمان‬ ‫را ازاد نکرده است؟‬ ‫‪ 27‬ســال پیش شــما در کتاب «تولیــد رضایت»‬ ‫نوشــتید که نقش اولیــه رســانه های جمعی در‬ ‫جوامع دموکراتیک غربی‪ ،‬بسیج حمایت مردمی ‬ ‫در راســتای تامین منافع نخبگان است که دولت‬ ‫و بخش خصوصی را به پیش می برنــد‪ .‬اما از ان‬ ‫زمــان تاکنون اتفاقات بســیاری رخ داده اســت‬ ‫که می تــوان گفت قابل توجه تریــن انها اینترنت‬ ‫اســت که قــدرت تمرکز زدایــی شــدیدی دارد و‬ ‫قدرت رســانه های ســنتی را تضعیف کرده و نیز‬ ‫روزنامه نگاری شهروندی را به وجود اورده است‪.‬‬ ‫مثال اخبار مربوط به فرگوسن قبل از انکه هیچ یک‬ ‫از سازمان های رسانه ای به ان بپردازند‪ ،‬در توئیتر‬ ‫ظاهر شــد‪ .‬ایا اینترنت در «مدل تبلیغاتی» شما‬ ‫تغییری به وجود اورده است؟‬ ‫در واقع ما نســخه به روز شــده ای از این کتاب را‬ ‫حدود ‪ 10‬سال پیش منتشر کردیم و در دیباچه ای که برای‬ ‫ان در نظر گرفتیم‪ ،‬این مســاله را مورد بحــث قرار دادیم‪.‬‬ ‫ فکر می کنــم بتوانم از قــول همکار دیگرم که در نوشــتن‬ ‫کتاب با من همکاری داشته نیز حرف بزنم‪ .‬شما می توانید‬ ‫مقدمه این کتاب را بخوانید‪ ،‬ولی ما احســاس می کنیم که‬ ‫اگر تغییراتی به وجــود امده‪ ،‬این هم یکــی از ان تغییرات‬ ‫ی دیگری هم عوض شده‪ ،‬مثل کاهش شمار‬ ‫است‪ .‬چیزها ‬ ‫رسانه های چاپی مستقل که خیلی تکان دهنده است‪.‬‬ ‫تا جایی که من می فهمم‪ ،‬تحلیل بنیادینی که انجام‬ ‫داده بودم به طــور کلی بدون تغییر مانده اســت‪ .‬درســت‬ ‫است که اینترنت فرصت هایی را فراهم کرده است که قبال‬ ‫به ســادگی در اختیار افراد قرار نمی گرفــت‪ ،‬مثال به جای‬ ‫اینکه ادم مجبور باشــد برای تحقیقات بــه کتابخانه برود‪،‬‬ ‫می تواند پشت رایانه اش بنشیند و این کار را انجام دهد‪ .‬حاال‬ ‫ بی شک می توانید اطالعات را خیلی ساده تر انتشار دهید‪،‬‬ ‫همین طور اطالعات مختلف را از منابع بســیار زیاد انتشار‬ ‫دهید که البته این مساله فرصت ها و نارسایی ها را به وجود‬ ‫می اورد‪ .‬اما ان سیستم اساسا تغییر چندانی نکرده است‪.‬‬ ‫امیلی بــل‪ ،‬مدیر مرکــز روزنامه نــگاری دیجیتال‬ ‫تــاو در دانشــکده روزنامه نگاری کلمبیــا در یکی‬ ‫از ســخنرانی های اخیر خود در اکســفورد گفته‬ ‫است‪« :‬فضاهای خبری دیگر در تملک خبرسازان‬ ‫نیســت‪ .‬مطبوعات کنترل خود را بــر کانال های‬ ‫عمده ای کــه از طریق انهــا گزارش هایشــان را‬ ‫به گوش مخاطبانشــان می رســاندند از دســت‬ ‫داده اند‪ .‬عرصه عمومی اکنون محل عمل شــمار‬ ‫اندکی از شــرکت های خصوصی است که عمدتا‬ ‫در سیلیکون ولی مســتقرند‪ ».‬تقریبا کل محتوا‬ ‫اکنون در تریبون های عمومی منتشــر می شــود‬ ‫و این عرصه از ان روپرت مورداک نیســت‪ ،‬بلکه‬ ‫متعلق بــه لری پیــج و ســرگئی بریــن از گوگل و‬ ‫مارک زوکربرگ از فیس بوک اســت که حرف های‬ ‫بیشــتری دربــاره چگونگی خلــق و انتشــار خبر‬ ‫دارنــد‪ .‬ایا انها نیــز همچون همتایان خــود در به‬ ‫اصطالح رســانه های بــه میراث مانــده‪ ،‬رضایت‬ ‫تولید می کنند؟‬ ‫خب‪ ،‬اول از همه اینکه من اساسا این اظهارنظر‬ ‫را قبول ندارم‪ .‬مثال همین االن اگر مــن بخواهم بفهمم‬ ‫کــه در اوکرایــن یا ســوریه یا واشــنگتن چه خبر اســت‪،‬‬ ‫نیویورک تایمــز یا دیگــر روزنامه های ملــی را می خوانم‪،‬‬ ‫به ســراغ اسوشــیتدپرس می روم‪ ،‬مطبوعات انگلیسی را‬ ‫می خوانم و از ایــن قبیل‪ .‬به توئیتر نــگاه نمی کنم‪ ،‬چون‬ ‫توئیتر هیــچ چیز به مــن نمی گویــد‪ .‬البته توئیتــر درباره‬ ‫دیدگاه های مردم در مورد همه چیز‪ ،‬حرف های بسیاری به‬ ‫من می گوید‪ ،‬اما خیلی مختصر و ضرورتا سطحی و گذشته‬ ‫از این از خبــر به معنای کالســیکش هم خبری نیســت‪.‬‬ ‫برای مثال همین شــهر – بوســتون ‪ -‬را در نظــر بگیرید‪.‬‬ ‫بوستون همیشــه یک روزنامه بســیار خوب داشته است‪،‬‬ ‫یعنی بوستون گلوب‪ .‬این روزنامه هنوز هم وجود دارد‪ ،‬اما‬ ‫ســایه بی رمقی از چیزی که بیست یا سی سال پیش بود از‬ ‫ان باقی مانده‪ .‬این روزنامه قبال دفاتری در گوشــه و کنار‬ ‫جهان داشــت‪ ،‬با گزارشــگرانی خوب و نمونه هایی بسیار‬ ‫عالی از کار روزنامه نگاری را در امریکای مرکزی در دوران‬ ‫جنگ هــای این منطقــه در ســابقه اش دارد‪ .‬نمونه ای از‬ ‫روزنامه نگاری انتقادی عالی در رویدادهای داخلی و خیلی‬ ‫موضوعات دیگر‪ .‬حاال به یک کیوســک روزنامه فروشی‬ ‫بروید و نگاهی بیندازید‪ .‬جز خبرهــای محلی‪ ،‬مطالبی از‬ ‫از کنترل دولــت می رهاند‪ ،‬اما به مردم حــق برخورداری از‬ ‫اطالعات را نیز می دهــد‪ .‬در نتیجه اگر بــه قوانین پس از‬ ‫جنگ نگاه کنید‪ ،‬جوری طراحی شده اند که یارانه دولتی الزم‬ ‫را برای نشریات تامین کنند تا گسترده ترین طیف دیدگاه ها‪،‬‬ ‫اطالعات و غیره را در اختیــار مردم بگذارند‪ .‬این یک مدل‬ ‫کامال معقوالنه است‪.‬‬ ‫در نبود یــک مدل تجــاری خوب‪ ،‬ســازمان های‬ ‫رسانه ای جدید از بازلفید گرفته تا وایس‪ ،‬پیشتاز‬ ‫به اصطــاح «تبلیغات بازرگانی بومی» شــده اند‬ ‫که شــکلی از تبلیغات اینترنتی است که به دنبال‬ ‫گول زدن مصرف کننده و ایجاد این باور در اوست‬ ‫که به جــای یک اگهــی کــه بــرای درج ان پول‬ ‫پرداخت شــده‪ ،‬در حال خواندن یک «سرمقاله»‬ ‫اســت‪ .‬به طور کلی به جــای ســرمقاله می توان‬ ‫اســم انها را «پول نامه» گذاشت‪ .‬طعنه امیز انکه‬ ‫حتی روزنامه پیشرویی مثل گاردین نیز محتوای‬ ‫اسپانســر داری را بــرای شــرکت گلدمن ســاچز‬ ‫منتشــر می کند‪ .‬نظرتان دربــاره تبلیغات تجاری‬ ‫بومی چیست؟‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫من همیشــه از گوگل اســتفاده می کنم‪.‬‬ ‫خوشحالم که چنین پدیده ای وجود دارد‬ ‫اما گوگل و البته سایرین‪ ،‬میزان عظیمی ‬ ‫از نظــارت بــر شــما دارند و می کوشــند‬ ‫اطالعات شــخصی تان را درباره افراد و‬ ‫عادات و تعامالت تان و از این قبیل امور‬ ‫به دست اورند تا شیوه اطالعاتی را که به‬ ‫شما عرضه می شود شکل دهی کنند‬ ‫بین الملل‬ ‫خدمات محلــی‪ ،‬برخی مطالــب نیویورک تایمز و به ندرت‬ ‫چیزهای دیگر را می بینید‪ .‬این اتفاقی اســت که در تمام‬ ‫کشور افتاده و در واقع در همه جای جهان رخ داده است‪.‬‬ ‫این کار به معنای محدود کردن منابع روزنامه نگاری درباره‬ ‫اتفاقاتی که در سطح جهان رخ می دهد‪ ،‬است‪ .‬این حرف‬ ‫به این معنا نیست که گزارش های نیویورک تایمز یا گاردین‬ ‫یا ایندی پندنت یا هر جای دیگر را باید بدون انتقاد خواند‪.‬‬ ‫شــکی نیســت که باید انها را به روش انتقادی خواند‪ .‬اما‬ ‫دســت کم این مطالب وجــود دارنــد‪ .‬روزنامه نگارانی در‬ ‫صحنه هایــی که رخدادهای بــزرگ به وقــوع می پیوندند‬ ‫حضور دارند که اکنون تعداد انها به نســبت گذشته کمتر‬ ‫شده‪ ،‬در نتیجه این کار به معنای محدود شدن منابع خبری‬ ‫اســت‪ .‬از ســوی دیگر یک عامل جبران کننده هم وجود‬ ‫دارد‪ .‬امروزه به نسبت ‪ 20‬ســال پیش خواندن مطبوعات‬ ‫سایر کشورها اسان تر شده‪ ،‬چون به جای اینکه ادم مجبور‬ ‫باشد به کتابخانه یا جایگاه خبر بین المللی میدان هاروارد‬ ‫برود‪ ،‬می تواند از طریق اینترنت این کار را انجام دهد‪.‬‬ ‫بنابراین با اثرات متعددی مواجه ایــد‪ .‬تا جایی که به‬ ‫ســلیکون ولی‪ ،‬مثال گوگل مربوط می شــود‪ ،‬مطمئنم که‬ ‫انها هم می کوشــند تولید رضایت کنند‪ .‬مثال اگر بخواهید‬ ‫چیزی بخرید‪ ،‬در گوگل دنبالــش می گردید‪ .‬این کار یعنی‬ ‫انها مهم ترین افراد در این فرایند هستند‪ .‬اما این بازتابی از‬ ‫مدل کسب و کار انها نیز هســت که البته مبتنی بر تبلیغاتی‬ ‫تجاری اســت که در واقع (در مدل ما) یکی از صافی ها به‬ ‫حساب می اید‪.‬‬ ‫من همیشه از گوگل استفاده می کنم‪ .‬خوشحالم که‬ ‫چنین پدیده ای وجود دارد اما گوگل و البته سایرین‪ ،‬میزان‬ ‫عظیمی از نظــارت بر شــما دارند و می کوشــند اطالعات‬ ‫شخصی تان را درباره افراد و عادات و تعامالت تان و از این‬ ‫قبیل امور به دســت اورند تا شــیوه اطالعاتی را که به شما‬ ‫عرضه می شود شکل دهی کنند‪ .‬انها بیشتر از اداره امنیت‬ ‫ملی امریکا بر ما نظارت دارند‪.‬‬ ‫رابــرت جی‪.‬کایســر ســردبیر پیشــین‬ ‫واشنگتن پســت در مقاله ای با عنوان «خبری بد‬ ‫درباره خبر» می نویســد‪« :‬مقوله خبر به شــکلی‬ ‫که می شناســیم در معــرض خطر قــرار دارد‪ .‬به‬ ‫همین ترتیــب حاکمیــت دموکراتیک کــه وجود‬ ‫ان بســتگی به وجود یک رســانه خبری مراقب و‬ ‫موثــر دارد‪ .‬تغییــرات رخ داده در جامعــه ای که‬ ‫ســاخته و پرداخته فناوری های دیجیتال اســت‬ ‫تیشه به ریشــه خبر می زنند‪ ،‬فناوری هایی که از‬ ‫جملــه قدرتمندترین دیوهایی به شــمار می روند‬ ‫که تاکنون توســط بشــر از شیشــه بیرون ا مده‬ ‫است‪ ».‬نه تنها بزرگ ترین سازمان های خبری مثل‬ ‫نیویورک تایمز و واشنگتن پست (که به بهای ‪250‬‬ ‫میلیون دالر به موسس امازون فروخته شده اند‪،‬‬ ‫مبلغی که بخش اندکی از ارزش این ســازمان ها‬ ‫تا همین چند ســال پیش محســوب می شــد) و‬ ‫سایر ســازمان های رســانه ای نیز از نظر مالی در‬ ‫مضیقه اند و فاقد نقشــه راه روشنی برای بقایند‪،‬‬ ‫بلکه تعدادی از روزنامه های محلی در سطح امریکا‬ ‫و انگلیس نیز هر هفته تعطیل می شوند‪ .‬می دانم‬ ‫که شما برخی از این سازمان ها را «تولیدکنندگان‬ ‫رضایت» می دانیــد‪ ،‬اما چگونه می تــوان در این‬ ‫عصر دیجیتال نوین‪ ،‬بودجه روزنامه نگاری کیفی‬ ‫را تامین کرد؟‬ ‫بودجه بی بی سی چگونه تامین می شود؟‬ ‫توسط دولت‪.‬‬ ‫ایاالت متحــده را در نظــر بگیرید‪ .‬وقتــی که این‬ ‫کشور تاسیس شد‪ ،‬درکی نسبت به متمم اول وجود داشت‬ ‫که کارکردی دوگانه داشــت‪ :‬یعنی تولید کننده اطالعات را‬ ‫سه دههپیشپروفسورنوامچامسکیکهبرخی‬ ‫او را تواناترین و شجاع ترین روشنفکر زنده می دانند‬ ‫و برخی دیگــر یــک فرضیه پــرداز ضــد امریکایی‪،‬‬ ‫انتقادهای اثرگذار خود را از رسانه های شرکتی غرب‬ ‫با همکاری ادوارد اس‪ .‬هرمــان‪ ،‬در کتاب اثرگذارش‬ ‫«تولید رضایت » روی کاغذ اورد‪ .‬این کتاب اثر ژرفی بر‬ ‫برداشت من از رسانه های جریان غالب در سال های‬ ‫نوجوانی ام گذاشــت و از لحاظــی در تصمیم گیری‬ ‫من برای راه اندازی «بایلیــن» با همکاری دنیل تودور‬ ‫نقشی حیاتی ایفا کرد‪ .‬ما با حذف اگهی های تجاری‬ ‫و ســوگیری های سیاسی مالکان رســانه‪ ،‬معتقدیم‬ ‫که گرداوری پول از تعداد زیادی از مردم‪ ،‬پتانســیل‬ ‫الزم را جهت دموکراتیک کردن چشم انداز رسانه ها‬ ‫و حمایت از روزنامه نگاری مســتقل داراســت‪ .‬نوام‬ ‫چامسکیدرکتابتولیدرضایتخاطرنشانمی کند‬ ‫که رسانه های شرکتی غربی از نظر ساختاری موظف‬ ‫به تولیــد رضایت در جهت تامیــن منافع گروه های‬ ‫نخبه و مسلط در جامعه هستند‪ ،‬با «صافی هایی» که‬ ‫تعیین می کنند چه چیزی به «خبر» تبدیل شود‪ .‬او‬ ‫نشانمی دهدکهچگونهتبلیغاتمی تواندرسانه های‬ ‫«ازاد» را در یــک جامعــه غربی ظاهــرا دموکراتیک‪،‬‬ ‫به خودسانســوری وادار کند‪ .‬با این حال از ان زمان‬ ‫تاکنون چیزهای زیادی تغییر کرده است‪ .‬ما اکنون‬ ‫اینترنت را داریم‪ .‬سازمان های رسانه ای که طبق نظر‬ ‫چامســکی تولید رضایت می کردنــد‪ ،‬از نظر مالی با‬ ‫مشکالت عظیمی مواجه شده اند‪ .‬ولی ایا هیچ یک‬ ‫از تحلیل های چامســکی در این مــدت تغییر کرده‬ ‫است؟ من اخیرا در دفتر چامســکی در ام ای تی با او‬ ‫گفت وگویی داشتم تا از نظرات او درباره چشم انداز‬ ‫رسانه ایفعلیبیشتربا خبرشوم‪.‬‬ ‫این شیوه به معنای تشدید کردن مشکلی است که‬ ‫بسیار جدی اســت و اصوال نباید وجود داشته باشد‪ .‬اتکای‬ ‫یک نشریه به اگهی دهندگان باعث می شود که انها چیزی‬ ‫را که در سطح جامعه عرضه می شود شــکل دهند‪ ،‬کنترل‬ ‫کنند و در نهایت تعیین کنند‪ .‬دوباره می گویم اگر به کتاب ما‬ ‫برگردید‪ ،‬می بینید که این یکی از ان صافی های مورد اشاره‬ ‫ماست‪ .‬اگر به عقب نگاه کنید‪ ،‬درست همین ایده اتکای به‬ ‫اگهی دهندگان به شدت مفهوم رسانه ازاد را دچار اعوجاج‬ ‫می کند‪ .‬اگر به این فکر می کنید که رسانه های تجاری چه‬ ‫هستند‪ ،‬باید گفت مساله ای نیســت‪ ،‬انها یک کسب و کار‬ ‫محسوب می شون د و یک کسب و کار چیزی را برای یک بازار‬ ‫تولید می کند‪ .‬تولید کنندگان در این مورد تقریبا بدون استثنا‬ ‫شرکت های بزرگ هستند‪.‬‬ ‫وقتی دیدم شــرکت روابط عمومی جهانی ادلمن‬ ‫تحقیقاتــی را در ایــن بــاره انجــام داده کــه ایا‬ ‫خواننــدگان واقعــا می توانند بگویند کــه در حال‬ ‫خواندن یــک اگهی بازرگانی اند یــا یک مقاله‪ ،‬در‬ ‫جایم میخکوب شدم؛ چون ‪ 60‬درصد خوانندگان‬ ‫متوجه نشده بودند که در حال خواندن اگهی های‬ ‫تجاری اند‪.‬‬ ‫این مساله همیشــه وجود داشته است‪ .‬وابستگی‬ ‫به اگهی دهنده و موسسات روابط عمومی در ماهیت انچه‬ ‫ رسانه ها‪ ،‬هم در خبرهایشــان و هم در تفسیرهایشان تولید‬ ‫می کنند‪ ،‬اثر قابل مالحظــه دارد‪ .‬چگونه انتظار دارید جور‬ ‫دیگری باشد؟ این یک بازار است‪.‬‬ ‫به نظر شــما تهیه بودجه الزم از طریق گرداوری‬ ‫عمومی پول می تواند به روزنامه نگاری کمک کند‬ ‫که مستقل تر باشد؟‬ ‫به نظر مــن این یک اصل کلی اســت کــه تقریبا‬ ‫هر چیزی که تنوع و طیف رســانه های در دســترس جامعه‬ ‫را افزایش می دهد‪ ،‬مفید اســت‪ .‬البته ایــن رویکرد خاص‬ ‫مشــکالت خود را هم دارد‪ .‬هر رویکردی مشکالت خود را‬ ‫دارد‪ .‬هیچ مدل ایده الی نیست که مشــکالتی را به همراه‬ ‫نداشته باشــد‪ ،‬اما به طور کلی هر چه تعداد و تنوع چیزهای‬ ‫در دسترس بیشتر باشد‪ ،‬برای مردم بهتر است‪.‬‬ ‫می شود نظرتان را درباره شــارلی ابدو هم بدانم؟‬ ‫درباره ایــن اصل «ازادی بیان فــارغ از اینکه این‬ ‫بیان چیست» چه نظری دارید؟‬ ‫راستش فکر می کنیم که ما باید قویا از ازادی بیان‬ ‫حمایت کنیم امــا ازادی بیان به معنای فقدان مســئولیت‬ ‫نیست‪ .‬بنابراین مثال من طرفدار ازادی بیانم‪ ،‬ولی اگر یک‬ ‫نفر تصمیم بگیرد یک اگهی تجاری بزرگ در میدان تایمز‬ ‫نیویــورک بچســباند و در ان از فرستاده شــدن یهودیان به‬ ‫اتاق های گاز تجلیل کند‪ ،‬فکر می کنم که دولت باید جلوی‬ ‫این کار را بگیرد‪.‬‬ ‫گذشته از حادثه خاص شــارلی ابدو‪ ،‬به نظر شما‬ ‫کاریکاتوریست ها فاقد مسئولیت هستند؟‬ ‫فکر می کنم کار انها در این مورد مثل کار نوجوانانی‬ ‫بود که کثیف کاری راه می اندازنــد‪ .‬یعنی باید همین حرف‬ ‫را درباره بی مســئولیتی هــای زیاد دیگری هــم بگویم که‬ ‫در مطبوعات شــاهدیم‪ .‬مثــا وقتی مطبوعــات امریکا و‬ ‫انگلیس از بدترین جنایــت این قرن یعنــی حمله به عراق‬ ‫پشــتیبانی کردند‪ ،‬این هم شــکل دیگری از بی مسئولیتی‬ ‫مشابه بی مســئولیتی بود که شــارلی ابدو مرتکب شد‪ .‬این‬ ‫کار به نابودی عراق و شــیوع کشــمکش های فرقه گرایانه‬ ‫انجامید که کل این منطقــه را پاره پاره کــرد‪ .‬این کار یک‬ ‫جنایت بزرگ بود‪.‬‬ ‫بر اساس قوانین بین الملل‪ ،‬تهاجم به کشوری دیگر‬ ‫بزرگ ترین جنایت بین المللی محسوب می شود‪ .‬به همین‬ ‫ترتیب چون مطبوعات از ایــن کار حمایت کردند‪ ،‬مرتکب‬ ‫یک بی مسئولیتی عمیق شدند‪.‬‬ ‫‪67‬‬ ‫مرد دغلباز‬ ‫چرا امریکایی ها باید به دونالد ترامپ رای دهند؟‬ ‫بین الملل‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫پل کریگ رابرتز‬ ‫نویسنده‬ ‫شاید مثل من به ذهن شــما هم خطور کرده باشد که‬ ‫ایاالت متحده امریکا دیگر قادر به تولید افراد مناسب رهبری‬ ‫سیاسی نیست‪ .‬جرالد سلنته در شــماره اخیر ترندزجورنال‪،‬‬ ‫هشت تن از کسانی را که (تا زمان انتشار نوشته اش) نامزد‬ ‫ریاست جمهوری امریکا شده اند‪ ،‬دروغگو‪ ،‬ترسو‪ ،‬حقه باز و‬ ‫ابله نامیده است‪.‬‬ ‫ســلنته این موضوع را به خوبی مطرح می کند‪ .‬اگر به‬ ‫مجموعه تاسف اوری نگاه کنید که در ارزوی ریاست بر چیزی‬ ‫هســتند که همچنان با عناوینی چون «کشــوری استثنایی‬ ‫و ضروری؛ مهم ترین کشــور جهان با بزرگ ترین اقتصاد و‬ ‫ارتش؛ یگانه ابرقدرت جهان؛ تک قدرت» توصیف می شود‪،‬‬ ‫مجموعه ای از هیچ کس ها را می بینید‪ .‬حــال و روز امریکا‬ ‫شبیه واپســین روزهای امپراتوری روم است که جناح های‬ ‫رقیب در ان‪ ،‬برای گماردن عروسک خود بر تخت قدرت با‬ ‫یکدیگر می جنگیدند‪.‬‬ ‫هیچ سیاستمدار شناخته شده ای در امریکا وجود ندارد‬ ‫که قدش تا قوزک پای والدیمیر پوتین یا زانوی رهبران چین‬ ‫یا کمر رهبران اکوادور‪ ،‬بولیوی‪ ،‬ونزوئال‪ ،‬ارژانتین‪ ،‬برزیل یا‬ ‫سینه رهبران هند و افریقای جنوبی برسد‪ .‬در اروپا‪ ،‬انگلیس‪،‬‬ ‫استرالی ا وکانادا نیز رهبران طبیعی در درون این سیستم فاسد‬ ‫منجمد شده اند‪.‬‬ ‫در امریکا کســب ســمت های «رهبری» بستگی به‬ ‫پشتیبانی مالی صاحبان منافع اقتصادی حاکم دارد‪ .‬روسای‬ ‫جمهوری و سیاستمداران امریکایی نماینده حدود شش گروه‬ ‫صاحب منافع خصوصی قدرتمند هستند و نه هیچ کس دیگر‪.‬‬ ‫بعد از انتشار مطلب سلنته بود که دونالد ترامپ نامزدی‬ ‫خود را اعالم کرد‪ .‬می گویند که او «مرد دغل باز» است‪ ،‬ولی‬ ‫رئیس جمهور امریکا را جز دغل باز چه چیز دیگری می توان‬ ‫نامید؟ فکر می کنید که کلینتون‪ ،‬جرج بوش و اوباما با شما‬ ‫دغلکاری نکرده اند؟ هیچ معلوم اســت در کدام دنیا زندگی‬ ‫می کنید؟‬ ‫حقیقتــش را بخواهید ترامپ می توانــد بهترین نامزد‬ ‫ریاســت جمهوری ما تا این تاریخ باشــد‪ .‬ان طــور که عامه‬ ‫مردم می گویند او خیلی ثروتمند است‪ .‬از این رو الزم نیست‬ ‫برای این تالش کند به ریاســت جمهوری برسد که از طریق‬ ‫فروختن امریکا به گروه های صاحب منافع‪ ،‬به االف و الوفی‬ ‫برسد‪.‬‬ ‫ان طور که همه می گویند ترامپ شــخصیت ســالم و‬ ‫قدرتمندی هم دارد‪ .‬از این رو می توان امیدوار بود که بتواند‬ ‫در برابر گروه های صاحب منافع قدرتمندی بایستد که اساسا‬ ‫وظیفه دارند حاکمیت عامه مردم امریکایی را تضعیف کنند‪.‬‬ ‫حتی ممکن اســت شــخصیت ترامپ ان اندازه قوی‬ ‫باشد تا بتواند در برابر البی اســرائیلی نیز بایستد‪ ،‬کاری که‬ ‫به قول همکار سابقم ادمیرال توماس مورر رئیس ستاد کل‬ ‫مشترک ارتش‪ ،‬هیچ یک از روســای جمهور امریکا قادر به‬ ‫انجام ان نیستند‪.‬‬ ‫همان طور که سلنته در شماره اخی ر ترندز جورنال روشن‬ ‫می کند‪ ،‬تمام سیاستمداران ما مردان و زنانی دغل بازند‪ .‬ما‬ ‫قرار است ضمن پذیرش این مساله یک رئیس جمهور جدید‬ ‫داشته باشیم‪ ،‬بنابراین چرا یکی از ثروتمندهایشان را امتحان‬ ‫نکنیم که ممکن اســت تصمیم بگیرد این سنت را بشکند و‬ ‫در خدمت منافع شــهروندان عمل کند‪ .‬این اتفاق می تواند‬ ‫دستاوردی منحصر به فرد باشــد که باعث باال رفتن جایگاه‬ ‫ ترامپ در کتاب های تاریخی شــود‪ ،‬مساله ای که می تواند‬ ‫براورده کننده یکی از جنبه های شــخصیت وی باشد‪ .‬وقتی‬ ‫کسی به جایگاه ترامپ دســت پیدا می کند‪ ،‬ایا به یکی‪ ،‬دو‬ ‫میلیارد دالری دیگر احتیاج دارد یا برایش ارزشــمندتر است‬ ‫که تاریخ از او به عنوان یک منجی – ولو موقتی‪ -‬یاد کند؟‬ ‫ایــن حرف بــه معنــای حمایت مــن از ترامــپ برای‬ ‫ریاست جمهوری نیست‪ ،‬بلکه صرفا تفکرات من در این باره‬ ‫اســت که چگونه باید به این فکر باشــیم که ایــا می توانیم‬ ‫شــخصیت های قدرتمنــد را در جهت اهداف خــود به کار‬ ‫بگیریم؟ وقتی کلینتون ها را در این ســمت قرار می دهیم‪،‬‬ ‫انها تصمیم گرفته اند پول بسازند تا بتوانند از هالیوود پیشی‬ ‫بگیرند‪ ،‬بنابراین ورودشان را با ســه میلیون دالری که خرج‬ ‫عروسی دخترشان می کنند‪ ،‬به رخ می کشــند‪ .‬در حالی که‬ ‫برای ترامپ سه میلیون دالر پول توجیبی به حساب می اید‪.‬‬ ‫بنابراین بیایید کمی به رای دادن به ترامپ بیندیشیم‪.‬‬ ‫برخی از امپراتوران رومی که نسبت به بقیه عملکرد بهتری‬ ‫داشــتند‪ ،‬ثروتمند بودند‪ .‬ثروتشــان به انها اجازه می داد تا‬ ‫ثبات حکومت را حفظ کنند و در نتیجه به بقای دراز مدت ان‬ ‫فکر کنند‪ .‬به این ترتیب انها می توانستند به صاحبان منافع‬ ‫خصوصی که ارزوی سرنگونی شــان را داشتند تا به مقاصد‬ ‫خود برای دستیابی فوری و بســیار گزینشی دست یابند‪ ،‬رو‬ ‫دست بزنند‪.‬‬ ‫رودســت زدن به ترامپ بــه مبلغ کالنی پــول احتیاج‬ ‫خواهد داشت‪ ،‬هر چند اگر او از سرویس های مخفی و سیا‬ ‫غفلت کند‪ ،‬ممکن اســت به راهی بیفتد که جان اف و بابی‬ ‫کندی افتادند‪ .‬او باید مطمئن شود که اگر بودجه مجموعه‬ ‫نظامی‪ -‬امنیتی را کاهش می دهــد‪ ،‬کامال مورد محافظت‬ ‫قرار می گیرد‪.‬‬ ‫داشــتن پــول بــه میــزان کافــی‪ ،‬تلویحا نشــان از‬ ‫«استقالل» فرد دارد‪ .‬ترامپ نیز اگر گزارش های مطبوعات‬ ‫درســت باشــند‪ ،‬چنین پولی را دارد‪ .‬اگر این حرف درســت‬ ‫باشــد‪ ،‬این یعنی ترامپ برخالف خیلی از نامزدهای دیگر‪،‬‬ ‫از حاکمیت مشــتی گروه هــای صاحب منافــع خصوصی‬ ‫مستقل است‪.‬‬ ‫اگر ترامــپ بتوانــد متفکــران مســتقلی را به عنوان‬ ‫مشــاوران خود بگمارد‪ ،‬به این ترتیب می تواند خود را خارج‬ ‫از ســلطه گروه های صاحب منافــع معمول قــرار دهد‪ .‬در‬ ‫این صورت اگــر بتواند انتخاب شــود‪ ،‬دولتــش می تواند‬ ‫در بــردن امریکا به ســمت و ســویی نویدبخش تــر موفق‬ ‫شود‪.‬‬ ‫در این میان یک ســوال مهم وجــود دارد که ایا یک‬ ‫شــخص ثروتمند‪ ،‬به راســتی می تواند همتایانــی را برای‬ ‫خود بیابد و با انها راحت باشــد که خودشان در واقع ثروتمند‬ ‫نیستند؟ اگر نه پس ترامپ مرد مورد نظر ما نیست‪ .‬ولی اگر‬ ‫ ترامپ می خواهد کشــور ما را نجات دهد‪ ،‬پول و شخصیت‬ ‫الزم برای این کار را دارد و می تواند به قدر کافی ادم هایی را‬ ‫که بتوانند در این مسیر به او کمک کنند پیدا کند‪.‬‬ ‫وجود این فرصت به این معنا نیست که از دست نخواهد‬ ‫رفت یا چنیــن فرصتی پیــش می اید‪ .‬اگر ترامــپ بهترین‬ ‫گزینش ما باشــد‪ ،‬پس تجســم کنید که موقعیــت ما چقدر‬ ‫رقت انگیز و وخیم است‪.‬‬ ‫اروپا نه‪ ،‬بلکه ضد اروپا‬ ‫کشورهای اروپایی به جای انسجام یورو به منافع خود فکر می کنند‬ ‫دیرک کوربیووایت ‪ -‬سمانه مومنی‬ ‫نویسنده ‪ -‬مترجم‬ ‫بحران یونان رویای کهنه ای را نابود کرد که برای حل‬ ‫ان باید به دنبال راه حلی اساسی بود‪.‬‬ ‫خســته‪ ،‬همه خیلی خسته هستند؛ سیاســتمداران‪،‬‬ ‫مردم‪ ،‬رسانه ها‪ ،‬موسسات و نهادها و همچنین دموکراسی‪.‬‬ ‫اروپا خســته است ‪ ،‬فرســوده است‪ ،‬ضعیف اســت‪ .‬باز هم‬ ‫یک ماراتن مذاکرات جدید مانند بســیاری دیگر‪ ...‬باز هم‬ ‫نگاه های خســته و متعجب مذاکره کنندگان‪ ...‬باز هم یک‬ ‫تغییر یا یک سازش که هیچ کس را متقاعد نمی کند که این‬ ‫تنها یک مقدمه است برای بحران های بعدی‪ ...‬این روال‬ ‫سال هاست که جریان دارد؛ دیگر بس است‪.‬‬ ‫ما نمی خواهیم از زیبایی ها صحبت کنیم‪ ،‬نمی خواهیم‬ ‫از قهرمانان سیاســت صحبت کنیم‪ ،‬نمی خواهیم از قول و‬ ‫قرارهای عظیم و پوشالی صحبت کنیم‪ .‬این در سیستم های‬ ‫پیچیده ای مثل اروپا بســیار سخت اســت‪ .‬ما می خواهیم‬ ‫از حداقل ها صحبت کنیم‪ .‬سیاســت نیاز بــه موفقیت دارد‬ ‫تا بتواند مشــروعیت خود را حفظ کند‪ .‬سیاســت باید بتواند‬ ‫مشکالت را حل کند؛ به خصوص مشــکالتی که به اسانی‬ ‫حل نمی شوند و هزینه های هنگفتی دارند‪ .‬اما در حال حاضر‬ ‫این اتفاق نمی افتد‪.‬‬ ‫در مورد یونان تاکنون فقط شبه راه حل ارائه شده‪ ،‬البته‬ ‫در صورتی که راه حلی هم وجود داشــته باشــد‪ .‬یک مهلت‬ ‫تنفس کوتــاه و بالفاصله ماراتن بعدی و جلســات فوری در‬ ‫مجلس اغاز می شــوند‪ .‬این خستگی و فرســودگی لحظه‬ ‫به لحظه بیشتر می شــود و به همان اندازه هم دلزدگی رشد‬ ‫می کند تا جایی که عوام گرای جدیدی به قدرت می رسد و به‬ ‫مشکالت بیش از پیش می افزاید‪ .‬فرسودگی اما فقط یک‬ ‫تاوان اســت برای بحران های دائمی‪ .‬درحقیقت ما اروپا را‬ ‫سال های مدیدی است که از دست داده ایم‪ .‬این اروپا دیگر‬ ‫ان اروپایی نیست که پایه گذاران و نسل توسعه وعده ان را‬ ‫داده بودند؛ پایه گذارانی مثل روبرت شومان‪ ،‬کنراد ادن اور‪،‬‬ ‫هلموت کوول و فرانسویس میتران ‪ .‬این وضعیت اروپا تقریبا‬ ‫مخالف وعده انهاست‪ .‬ما در یک ضد اروپا زندگی می کنیم‪.‬‬ ‫مسائل زیادی در ان دخیل بوده و از همه بیشتر می توان به‬ ‫بحران اروپا اشاره کرد‪ .‬ضمن اینکه هیچ مساله ای به اندازه‬ ‫جنگ های دنباله دار در مورد یونان مخرب نیستند‪.‬‬ ‫یا سالح استفاده می کنند‪ .‬یونان درخواست غرامت از المان‬ ‫می کند‪ .‬هرجایی در اروپا که در برابر سختگیری های سیاسی‬ ‫اعتراض می شود ‪ ،‬بالفاصله عکس انگال مرکل‪ ،‬صدراعظم‬ ‫المان که روی ان سیبیل های هیتلری چسبانده شده‪ ،‬ظاهر‬ ‫می شود که اشاره به نژادپرستی المانی ها دارد‪.‬‬ ‫وعده ای که داده شده بود؛ تعادل سیاسی در اروپا‬ ‫کشــورهای المان و فرانســه می بایســت قاره اروپا را‬ ‫با کمک یکدیگر هدایــت می کردند‪ ،‬البته بــا مراعات و در‬ ‫نظر گرفتن کشــورهای کوچک تر عضو‪ .‬اما در این بحران‬ ‫المانی ها شــریک خود را از ســر باز کردند و اکنون یکی از‬ ‫قدرت های غالب در اتحادیه اروپا هستند‪.‬‬ ‫وعده ای که داده شده بود؛ یک اروپا برای همه‬ ‫واقعیــت این اســت کــه در ایــن بحــران‪ ،‬نهادها و‬ ‫موسساتی که کمتر شناخت ه شده بودند اکنون جزو بزرگترین‬ ‫قدرت ها در بانک مرکزی اروپا‪ ،‬صنــدوق بین المللی پول و‬ ‫قوه مجریه هستند‪ .‬در مقابل پارلمان که مشروعیت بیشتری‬ ‫دارد‪ ،‬مجبور می شود به تصمیمات بروکسل رای مثبت بدهد‪.‬‬ ‫وعده ای که داده شده بود؛ اروپای قوی‬ ‫وعده داده شده بود که اروپا در کل دنیا یک نقش قوی‬ ‫و اساسی در سیاســت و اقتصاد داشته باشد و به عنوان یک‬ ‫الگو در هدایت مسالمت امیز قاره اروپا بعد از دو دوره جنگ‬ ‫جهانی ایفای نقش کند‪.‬‬ ‫حقیقت این اســت که وضعیت فعلــی اروپا مانند یک‬ ‫کودک بی پناه است که نیاز به حمایت و دلسوزی دارد و تمام‬ ‫توجهات جهان را به خود جلب کرده است‪ .‬برخی نیز به دیده‬ ‫تمسخر به ان می نگرند‪ .‬بماند که از نقش موثرش صحبتی‬ ‫به میان نمی اید‪.‬‬ ‫در یک جمله می توان گفت‪ ،‬اروپا نه تنها خسته بلکه‬ ‫باعث شرمساری اســت‪ .‬بنابراین می توان گفت یک گونه‬ ‫دوست داشــتنی از اروپایی ها محو شــده اند‪ .‬در دهه های‬ ‫‪ 70‬یا ‪ 80‬بســیاری از مــردم المان بیشــتر خــود را اروپایی‬ ‫می پنداشــتند تا المانی؛ در حال حاضــر چنین طرز تفکری‬ ‫به ندرت به چشم می خورد‪ .‬چقدر غمگین! این حالت نباید‬ ‫همینطور بماند‪.‬‬ ‫ایده بزرگ همبســتگی قاره اروپا نباید در بحران یونان‬ ‫نابود شــود‪ .‬روش هــای متفــاوت و جایگزینی بــرای این‬ ‫سیاست زدگی وجود دارد که هیج کدام بدون ریسک نیستند‪،‬‬ ‫اما این خیلی بهتر از اتفاقاتی اســت که در حال حاضر رخ‬ ‫می دهند‪.‬‬ ‫یکی از این روش ها جدایی یونان از اتحادیه اروپاست‪.‬‬ ‫یونان از اتحادیه اروپا خارج می شــود و بــا ارز و دارایی خود‬ ‫سعی می کند کشورش را اداره کند‪ .‬دومین روش این است‬ ‫که یونان بخشی از بدهی خود را تســویه کند‪ .‬هر دو روش‬ ‫می توانند پس لرزه های بزرگی ایجاد کنند ولی این شــانس‬ ‫هم وجــود دارد که یک شــروع جدید و پایــان یک بحران‬ ‫ایجاد شود‪.‬‬ ‫کســانی کــه هنــوز بــه ایــده قدیمی اتحادیــه اروپا‬ ‫اعتقاد دارنــد روش دوم را انتخاب می کننــد؛ با یک کمک‬ ‫ســخاوتمندانه علیه نظارت قوی و در پایــان با یک اقتصاد‬ ‫سیاسی الزام اور برای همه‪.‬‬ ‫این هم بهای خود را دارد‪ ،‬اما برای این هم یک شانس‬ ‫وجود دارد که ما بــاز هم بتوانیم همان اروپایی را به دســت‬ ‫اوریم که وعده ان به ما داده شده بود‪.‬‬ ‫وعده ای که داده شده بود؛ رشد و توسعه متقابل‬ ‫در حقیقــت رقابت بــرای رفــاه در اروپا غالب اســت‪.‬‬ ‫بسیاری از المانی ها نمی خواهند به خاطر یونان از هیچ یک‬ ‫از امکانات و رفاه خود بگذرند و در مقابل یونانی ها در انتظار‬ ‫کمک یا پالس هایی از سوی کشــور المان هستند تا مجبور‬ ‫به قبول حداقل ها نباشــند و بتوانند این مشکل را به راحتی‬ ‫پشت سر بگذارند‪.‬‬ ‫وعده ای که داده شده بود؛‬ ‫پایان تفکر ملی و زمان همبستگی ملی‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫وعده ای که داده شده بود؛ اشتی با تاریخ‬ ‫یونانی ها در اصل از تاریخ کشورشان به عنوان مهمات‬ ‫بین الملل‬ ‫واقعیت این اســت که در حال حاضر قاره اروپا یک از‬ ‫هم پاشیدگی را تجربه می کند‪ .‬کمتر کسی دیگر به اهداف‬ ‫بزرگ فکر می کند و کشورهای عضو نیز هر یک عالیق خود‬ ‫را دنبال می کنند‪.‬‬ ‫‪69‬‬ ‫گزار‬ ‫ش ویژه‬ ‫کوباوامریکابه‪ 54‬سال‬ ‫دشمنیپایاندادند‬ ‫بین الملل‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫هاوانا و‬ ‫واشنگتن‬ ‫در ساعت‬ ‫‪ 10‬صبح‬ ‫امریکا و کوبــا گام های بلنــدی را برای بهبــود روابط‬ ‫دیپلماتیــک برمی دارند؛ چنــدی پس از انکه دو کشــور به‬ ‫سمت عادی سازی روابط بعد از بیش از پنج دهه قطع روابط‬ ‫دیپلماتیک گام برداشــتند‪ ،‬اکنون قرار اســت سفارت های‬ ‫دو کشور بازگشایی شــود‪ .‬به این ترتیب یکی از پرونده های‬ ‫بازمانده از دوران جنــگ جهانی دوم به پایان خود رســید‪.‬‬ ‫شاید صبح دوشنبه مورخ ‪ 20‬جوالی ‪ 2015‬به عنوان تحولی‬ ‫بزرگ در کتاب های تاریخ ثبت شــود؛ روزی که واشنگتن و‬ ‫ هاوانا پس از بیش از ‪ 50‬سال قطع رابطه سرانجام به درکی‬ ‫مشترک رسیدند و قرار شد در ماه اوت سفارتخانه های خود‬ ‫را در خاک یکدیگر بازگشایی کنند‪ .‬به گزارش رویترز‪ ،‬برونو‬ ‫رودریگز پاریال‪ ،‬وزیر خارجه کوبا‪ ،‬پس از ‪ 54‬ســال ساعت‬ ‫‪ 10:30‬صبح دوشنبه پرچم کشــورش را در خاک امریکا به‬ ‫اهتزاز در اورد‪.‬‬ ‫سی ان ان می نویسد بازگشایی سفارت دو کشور اولین‬ ‫بار بعد از ســال ‪ 1961‬به زودی صورت خواهــد گرفت‪ .‬در‬ ‫مقابل‪ ،‬مقام هــای امریکایی در کوبا هم همــه چیز را برای‬ ‫اهتزاز پرچم کشورشان اماده کرده و منتظر سفر جان کری‬ ‫به این کشور هستند‪ .‬به گزارش رویترز‪ ،‬وزارت خارجه امریکا‬ ‫می گوید‪« :‬پرچم ســفارت امریکا تا زمان دیدار کری از این‬ ‫کشور به اهتزاز در نخواهد امد‪ .‬این دیدار ماه اینده صورت‬ ‫خواهد گرفت‪».‬‬ ‫به گزارش سی ان ان‪ ،‬این اولین سفر یک مقام رسمی‬ ‫و عالی رتبه امریکایــی از انقالب ‪ 1959‬کوبا به این کشــور‬ ‫اســت‪ .‬این گزارش می افزاید‪« :‬احتماال مراسم بازگشایی‬ ‫در ماه اوت برگزار خواهد شد‪ ».‬رویترز می نویسد این اقدام‬ ‫نمادین با نشســتی در محــل وزارت خارجه امریــکا و میان‬ ‫وزرای خارجه دو کشــور همراه خواهد بــود؛ این همچنین‬ ‫اولین دیدار وزرای خارجه دو کشــور پس از انقالب ‪1959‬‬ ‫کوبا خواهــد بود‪ .‬مقام هــای امریکایی می گوینــد از صبح‬ ‫دوشنبه مقام های کوبایی برخی اقدامات امنیتی را که سال ها‬ ‫پیرامون سفارت امریکا برقرار بود برخواهند داشت و دیگر نام‬ ‫کوبایی هایی که وارد سفارت می شوند را ثبت و ضبط نخواهند‬ ‫کرد‪ .‬بخش هــای حافظ منافع دو کشــور به عنــوان کاردار‬ ‫مسئولیت امور سفارت را به دست خواهند گرفت تا سفرای‬ ‫دو کشور معرفی شوند‪.‬‬ ‫به گزارش سی ان ان‪ ،‬وقتی دیپلمات های امریکایی‬ ‫وارد سفارت قدیمی کشورشــان در کوبا می شوند باید گرد و‬ ‫خاک ســال ها قطع رابطه را از در و دیوار بزدایند؛ به همین‬ ‫ترتیب باید خاطرات تلخ نیم قرن گذشته را هم از ذهن بزدایند‬ ‫تا شهد شیرینی رابطه با مرور خاطرات گذشته تلخ نشود‪ .‬با‬ ‫این حال‪ ،‬بعید به نظر می رســد که در گام اول شاهد حضور‬ ‫گســترده دیپلمات های امریکایی در کوبای پسا کمونیسم‬ ‫باشیم‪« .‬ویکی هادلســتون» که از ســال ‪ 1999‬تا ‪2002‬‬ ‫مســئول بخش حافظ منافع امریکا در کوبا بود‪ ،‬می گوید‪:‬‬ ‫«بســیاری از امریکایی هایــی که بــه کوبــا می امدند فکر‬ ‫می کردند هیچ رابطه ای وجود ندارد و فقط یک اتاق کوچک‬ ‫در سفارت ســو ئیس هســت‪ .‬هر روز انها از جلوی سفارت‬ ‫قدیمی عبور می کردند اما نمی دانستند اینجا سفارت است‬ ‫چرا که پرچمی بر فراز ان دیده نمی شد‪».‬‬ ‫سی ان ان می نویسد بخش حافظ منافع امریکا با ‪51‬‬ ‫کارمند و ‪ 300‬پرسنل کوبایی بزرگترین دفتر دیپلماتیک در‬ ‫کوباست اما این دفتر به جای بهبود رابطه میان دو کشور‪ ،‬در‬ ‫عمل به عنوان نوری در مسیر تقابل دو کشور عمل می کرد‪.‬‬ ‫روی دیوارهای بیرونی ســفارت امریکا در کوبــا تبلیغی بود‬ ‫از یک انقالبی که کاله بر ســر گذاشــته و به عمو ســامی ‬ ‫که «هیس هیس» می کرد و در حال ســیگار کشــیدن بود‬ ‫می گفت‪« :‬اقای امپریالیســت‪ ،‬ما ترسی از شما نداریم‪».‬‬ ‫فیدل کاســترو این دفتر حافظ منافع را «النه جاسوسان»‬ ‫معرفی می کرد و بارها تظاهراتی را در برابر ســفارت امریکا‬ ‫برگزار کرد‪.‬‬ ‫اغاز عصری جدید‬ ‫رائول کاســترو‪ ،‬رئیس جمهور کوبا‪ ،‬هفته گذشته در‬ ‫گفت وگویی تلویزیونی به مردم کشور گفت‪« :‬عصر جدیدی‬ ‫در حال اغاز شدن اســت‪ .‬با این حال‪ ،‬راهی دراز و سخت تا‬ ‫عادی ســازی روابط در پیش داریم و باید برای مشــکالتی‬ ‫که سال ها روی هم انباشته شده راه حلی بیابیم‪ ».‬روابط دو‬ ‫کشور در سال ‪ 1961‬کامال قطع شــد چرا که فیدل کاسترو‬ ‫رسما دیپلمات های امریکایی را تهدید به اخراج از کشور کرد‪.‬‬ ‫ایاالت متحده نســبت به مصادره اموال این کشور و اعدام‬ ‫برخی مقام های رژیم باتیستا از سوی فیدل به شدت اعتراض‬ ‫کرد‪ .‬در ان زمان دوایــت ایزنهاور گفت‪« :‬حــد و حدودی‬ ‫برای تحمل امریکا وجود دارد‪ .‬این حد به پایان خود رسیده‬ ‫است‪ ».‬از جمله مسائل سختی که در روابط دو کشور اثرگذار‬ ‫بود می توان بــه تهاجم نافرجام امریکا بــه خلیج خوک ها‪،‬‬ ‫اعالم کاسترو مبنی بر اینکه انقالبش سوسیالیستی است‪،‬‬ ‫توطئه هــای مکرر‬ ‫ســیا برای ترور فیدل و بحران‬ ‫موشکی کوبا اشاره کرد‪ .‬در‬ ‫سال ‪ 1977‬و در دوره ای‬ ‫کوتاه در زمــان کارتر بود‬ ‫که دو کشــور بخش حافظ منافع خود در خاک یکدیگر را به‬ ‫راه انداختند‪ .‬به گزارش سی ان ان‪ ،‬این دفتر حافظ منافع به‬ ‫دشمنان جنگ سرد اجازه داد تا بدون داشتن روابطی رسمی‬ ‫تعامالت دیپلماتیک داشته باشند‪.‬‬ ‫با این حال‪ ،‬پرسنل دیپلماتیک شاغل در این دفتر از‬ ‫خاطرات تلخ خود در ســال های حضور در هاوانا می گویند‪.‬‬ ‫انها می گویند سیســتم اطالعاتی کوبا تمام امد و شد های‬ ‫ســفارت را زیر نظر داشــت و در مواردی بــه ازار و اذیت ما‬ ‫می پرداخت‪« .‬جیمز کاسون»‪ ،‬مسئول بخش حافظ منافع‬ ‫در سال های ‪ 2002‬تا ‪ 2 005‬می گوید‪« :‬سیستم اطالعاتی‬ ‫کوبا سه تا چهار هزار نفر را مامور نظارت بر پرسنل ما کرده بود‬ ‫و سعی داشت پرسنل ما را به استخدام خود در اورد‪ ،‬در غیر‬ ‫این صورت انها را مورد ازار قــرار می داد‪ .‬انها گاهی به خانه‬ ‫ما می ریختند و کارهایی انجام می دادند تا نشان دهند همه‬ ‫چیز را زیر نظر دارند‪ .‬در روزهای حضورم انها می دانســتند‬ ‫که ما عنکبوت ها را دوســت نداریم‪ ،‬با این حال‪ ،‬رطیل گرد‬ ‫خانه و محل کار ما می گذاشــتند‪ ».‬دیپلمات های کوبایی‬ ‫در امریکا هــم با همین وضعیــت مواجه بودنــد‪ .‬در واقع‪،‬‬ ‫انچه کوبایی ها در خاک خودشــان علیــه دفتر دیپلماتیک‬ ‫امریکا انجام می دادند بازخوردی متقابــل در خاک امریکا‬ ‫و علیه سفارت کوبا داشــت‪ .‬با وجود درگیری هایی که میان‬ ‫دو کشور جریان داشت و بعضا در صدر اخبار قرار می گرفت‬ ‫ام ا هاوانا‪ -‬واشــنگتن به صورت ارام همکاری هایی در زمینه‬ ‫قاچاق‪ ،‬مهاجران و حمایت از محیط زیست داشتند‪« .‬جان‬ ‫کالفیلد»‪ ،‬مســئول بخش حافظ منافع از سال های ‪2011‬‬ ‫تا ‪ 2014‬می گوید این همکاری های متقابل زمینه افزایش‬ ‫تعامالت و روابط دیپلماتیک را سبب شد‪ .‬او می گوید‪« :‬این‬ ‫ی به کوبایی ها اســت که اگرچه روابط عادی نداریم اما‬ ‫پیام ‬ ‫روابط رسمی داریم‪».‬‬ ‫حل وفصل پرونده های جهانی‬ ‫به نظر می رسد سال ‪ 2015‬در کتاب های رکورد گینس‬ ‫به عنوان سالی که برخی از پرونده های مهم بین المللی در ان‬ ‫حل وفصل شد به ثبت برسد‪ .‬در این سال‪ ،‬پرونده هسته ای‬ ‫ایران‪ ،‬رابطه کوبا بــا امریکا‪ ،‬توافق فارک بــا دولت کلمبیا‪،‬‬ ‫تصویب طرح صلح لیبی در سازمان ملل و‪ ...‬یا حل وفصل‬ ‫شدند یا در مرحله حل وفصل نهایی قرار دارند‪ .‬با این حال‪،‬‬ ‫انچه در این میان مهم است تقارن اعالم بازگشایی سفارت‬ ‫با تصویــب قطعنامه ای در شــورای امنیت در مــورد پرونده‬ ‫هســته ای ایــران اســت‪ .‬نیویورک تایمز‪ ،‬به نقــل از برخی‬ ‫تحلیلگران این مســاله را بی مناســبت ندانسته است‪ .‬شاید‬ ‫مقام های امریکایی می خواهند این پیام را به جهان ارسال‬ ‫کنند که دو پرونده مهم جهانی (مســاله هســته ای ایران و‬ ‫رابطه با کوبا) در دوران اوباما و با توسل به دیپلماسی فعال به‬ ‫نتیجه رسید یا در شرف به نتیجه رسیدن است‪ .‬نیویورک تایمز‬ ‫می افزاید‪:‬رویکرددولتاوبامانشانمی دهدگزینهدیپلماسی‬ ‫به مراتب اثرگذارتر از گزینه نظامی است‪.‬‬ ‫پوپولیسماون‬ ‫س هفته‬ ‫عک‬ ‫کره ای ها در نمایش دموکراسی شرکت کردند‬ ‫در حالی که نشانه های اندکی از دموکراسی در کره شمالی دیده‬ ‫نشده و تنها نامی از دموکراسی در این کشــور وجود دارد‪ ،‬اما با وجود‬ ‫این روز یکشنبه هفته گذشته از شهروندان این کشور خواسته شد که‬ ‫ی عمومی در این کشور شرکت کنند‪ .‬از انها خواسته نشد تا‬ ‫در رای گیر ‬ ‫گزینه ای را انتخاب کنند چرا که نامزدها از قبل از سوی کیم جونگ اون‬ ‫انتخاب شــده بودند‪ .‬رای دهندگان برگه های رای را در حالی تحویل‬ ‫می دادند که هیچ نشانه ای در انها دیده نمی شد‪.‬‬ ‫گفته می شود این ارا‪ ،‬سفید به صندوق ها ریخته شد تا نمایندگان‬ ‫دولتی به خواســت خود انهــا را پر کنند‪ .‬شــهروندان این کشــور به‬ ‫نامزدهایی رای دادنــد که نه انهــا را دیده و نه می شــناختند‪ .‬انها به‬ ‫گ جین»‪،‬‬ ‫نامزدهــای از پیش تعیین شــده رای دادند‪« .‬کیــم کوان ‬ ‫یکی از پناهجویان کره ای می گوید‪« :‬یکــی از بزرگ ترین اقدامات‬ ‫حزب کمونیســت «نمایش» اســت‪ ».‬به گزارش ســی ان ان‪ ،‬رای‬ ‫دادن برای افراد باالی ‪ 17‬سال در این کشور الزامی است‪ .‬اگر کسی‬ ‫در رای دادن کوتاهی کند به اتهام خیانت به دولت محاکمه شــده و‬ ‫تاوان سختی به دنبال خواهد داشــت‪ .‬کیم کوانگ جین می افزاید‪:‬‬ ‫«شرکت نکردن توهینی سیاسی است‪ .‬از این رو‪ ،‬جدی تر از جنایات‬ ‫اقتصادی در نظر گرفته می شــود‪ .‬این به ان معنا است که اگر کسی‬ ‫در رای دادن قصور ورزد به لحاظ سیاســی‪ ،‬علیه رژیم تلقی شــده و‬ ‫با او مقابله می شــود‪ ».‬ســی ان ان می نویسد‪« :‬کره شــمالی از این‬ ‫رای دهی به عنوان نوعی سرشماری استفاده می کند تا اطمینان یابد‬ ‫که اوال تعداد شهروندانش به طور تقریبی چقدر است و دوم اینکه این‬ ‫شهروندان در کجا استقرار دارند‪ ».‬کیم می گوید‪« :‬قبل از رای دادن‬ ‫ما نمی دانیم به چه کسی رای می دهیم و فهرست را نمی توانیم کنترل‬ ‫ کنیم اما خودمان کنترل می شویم تا اطمینان حاصل شود که شرکت‬ ‫می کنیم‪ ».‬روز رای دهی در کره شمالی تعطیالت عمومی است‪ .‬در‬ ‫این روز سازمان هایی خاص مردم را به اجبار به رقص و اواز و پایکوبی‬ ‫بســیج می کنند‪ .‬این گزارش می افزاید کره شــمالی از این انتخابات‬ ‫به عنوان فرصتی تبلیغی بهره می برد‪ .‬مقام های این رژیم می خواهند‬ ‫به دنیا نشان دهند که شــهروندان این کشور «شــاد» بوده و حقوق‬ ‫دموکراتیک خود را به اجرا در می اورند و از کیم حمایت می کنند‪».‬‬ ‫نیاز عربستان به حماس‬ ‫جعفر قنادباشی‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫بین الملل‬ ‫سفر ناگهانی و بی سابقه خالد مشــعل‪ ،‬رئیس دفتر‬ ‫سیاســی حماس به عربستان ســعودی‪ ،‬گمانه زنی های‬ ‫زیادی را در فضای رسانه ای به دنبال داشت و مطبوعات‬ ‫منطقه را واداشت تا در تحلیل گفت وگوهای فاش نشده‬ ‫مشــعل با مقامات ریاض‪ ،‬معماهای چندگزینه ای طرح‬ ‫کنند‪.‬‬ ‫البته ریشه های اصلی این نوع برخورد رسانه ای‪ ،‬تنها‬ ‫به ممنوعیت انتشــار اخبار دیدارهای مشعل در رسانه های‬ ‫عربســتان منحصر نمی شــد‪ ،‬بلکه از یک سلسله تغییرات‬ ‫جدید راهبردی در معادالت منطقــه ای و همچنین از تغییر‬ ‫مواضع ریــاض در قبــال برخی از مســائل جــاری منطقه‬ ‫سرچشمه می گرفت‪.‬‬ ‫چنان کــه شــماری از رســانه ها‪ ،‬در تحلیــل اهداف‬ ‫احتمالی این سفر‪ ،‬به تغییر سیاســت های عربستان بعد از‬ ‫روی کار امدن پادشــاه جدید اشــاره کردند و شماری دیگر‬ ‫نیز‪ ،‬از مشکالتی که در مناســبات میان قاهره و حماس از‬ ‫یک سو و در روابط حماس و فتح از ســوی دیگر پدید امده‬ ‫سخن گفتند‪.‬‬ ‫بدین ترتیب اکثر قریــب به اتفاق رســانه ها‪ ،‬در این‬ ‫نکته که «سفرخالد مشعل به عربستان را نباید بدون توجه‬ ‫به مجموعه ناهمگونی از مســائل پیچیده سیاسی منطقه‬ ‫تحلیل کرد»‪ ،‬با یکدیگر اتفاق نظر داشتند و در ارزیابی های‬ ‫خود از این دیدار‪ ،‬ابعادی از تحوالت جدید منطقه ای را که‬ ‫به گونه ای با حکومت ریاض و یا با سرنوشت حماس مرتبط‬ ‫است‪ ،‬مورد بررسی قرار دادند‪.‬‬ ‫حال اگرچــه ســفر رئیس دفتر سیاســی حمــاس به‬ ‫عربستان نزد جمع اندکی از کارشناســان مسائل سیاسی‪،‬‬ ‫سفری صرفا جهت اخذ کمک های دالری تلقی شد‪ ،‬ولیکن‬ ‫شواهد بسیاری حکایت از ان داشت که طرف مقابل یعنی‬ ‫پادشاه ســعودی در موقعیت خطیر کنونی‪ ،‬نیاز بیشتری به‬ ‫این سفر داشته است‪.‬‬ ‫البته تردیدی نیســت که خالد مشــعل بــا اگاهی‬ ‫از تغییر موضع عربســتان نســبت به اخوا ن المســلمین‬ ‫(که حماس نیــز از جمله شــاخه های فعال ان اســت)‬ ‫به دیــدار بــا مقامات ســعودی مبادرت کرده اســت؛ با‬ ‫اینحال وی از این امــر که ریاض در شــرایط فعلی‪ ،‬به‬ ‫همکاری بــا گرو ه های فلســطینی نیاز مبرمــی دارد نیز‬ ‫اگاه بوده است‪.‬‬ ‫ تردیدی نیست که‪ ،‬عربســتان کنونی به علت گرفتار‬ ‫شــدن در باتالق یمن‪ ،‬با عربستان ســابق تفاوت دارد‪ ،‬به‬ ‫ویژه انکه به صورت علنی نیز دست نیاز خود را به سوی شاخه‬ ‫یمنی اخوان‪ ،‬یعنی حزب اصــاح (دومین حزب در دوران‬ ‫حکومت علی عبدالله صالح ) دراز کرده است‪ .‬این درحالی‬ ‫است که یک سلسله تحرکات تروریســتی غیر قابل انتظار‬ ‫مقامات ریاض در عربســتان و خطر بازگشت افراد داعشی‬ ‫به این کشور‪ ،‬دامنه تقاضاهای ریاض از حماس را گسترش‬ ‫بخشیده است‪.‬‬ ‫اینجاست که رئیس دفتر سیاسی حماس به خود اجازه‬ ‫می دهــد تا در قبال یک سلســله همکاری های مشــترک‪،‬‬ ‫از مقامات ســعودی بخواهد تا نه تنها برای بهبودی روابط‬ ‫حماس و قاهره میانجیگری کنند و زمینه های باز گشــایی‬ ‫مرز رفح را فراهم کنند‪ ،‬بلکه بــا بهره برداری از روابط خوبی‬ ‫که با ژنرال السیسی حاکم نظامی مصر دارند‪ ،‬زمینه تخفیف‬ ‫مجازات سران اخوان المســلمین مصر را فراهم کرده و از‬ ‫اعدام انها جلوگیری کنند‪.‬‬ ‫با این وجود مقامات حماس باید توجه داشــته باشند‬ ‫که تجارب تلخ عرفات در روابط نزدیک با دیکتاتوری های‬ ‫غربگرای منطقه برای انها نیز تکرار نشود‪.‬‬ ‫‪71‬‬ ‫وعده های محقق نشده‬ ‫ورزش‬ ‫حال فوتبال ایران به هیچ وجه خوب نیســت‪ ،‬فوتبالی کــه روزگاری طوالنی به‬ ‫خرج های گزاف و میلیاردی مشهور بود حاال از نظر اقتصادی با مشکالت عدیده‬ ‫روبه روست‪ .‬در این میان وعده های محقق نشده در راه درامدزایی فوتبال مزید‬ ‫بر علت شده است‪.‬‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫رویای‪ 80‬میلیاردی برباد رفت‬ ‫گزارشمثلثازدرامدزاییسازمانلیگدرسالفوتبالیکهگذشت‬ ‫مهدی ربوشه‬ ‫ورزش‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫‪1‬‬ ‫دبیر گروه ورزش‬ ‫وقتی قرار شد براســاس یک توافق یک ساله سازمان‬ ‫لیگ از محل درامدهــای حق پخــش و تبلیغات محیطی‬ ‫نزدیک به ‪ 84‬میلیارد تومــان از رقابت های فصل (‪)93-94‬‬ ‫درامد داشته باشد مسئوالنی که قرارداد جدید سازمان لیگ‬ ‫و شرکت تبلیغاتی ایران نوین را نوشــته بودند از این قرارداد‬ ‫به عنوان یک موفقیت بزرگ یاد کردند و مدعی شدند فوتبال‬ ‫ما در رقابت های فصل (‪ )93-94‬حداقل ‪ 2/5‬برابر فصل قبل‬ ‫از ان عایدی خواهد داشت اعتباری که اگر محقق شده بود‬ ‫قسمت اعظم ان به صندوق باشگاه های لیگ برتری سرازیر‬ ‫می شد و به نسبت تعداد تماشــاگران‪ ،‬بینندگان تلویزیونی‬ ‫بازی ها و دیدارهای پخش مستقیم سراسری تیم ها بین انها‬ ‫تقسیم می شد‪ .‬اگر محاسبات مدیران سازمان لیگ درست‬ ‫از اب درمی امد و درامد حق پخش به عالوه ســهم تبلیغات‬ ‫محیطی تمام و کمال به حساب سازمان لیگ واریز می شد‬ ‫تقســیم کردن مبلغ کالن ‪ 84‬میلیارد تومــان بین تیم های‬ ‫لیگ برتری وضعیت مالی باشــگاه ها را به نحو چشمگیری‬ ‫بهبود می بخشــید اما ســیر صعودی درامدها از فصل های‬ ‫گذشــته تا لیگ چهاردهم یعنی فصــل (‪ )93-94‬نه تنها به‬ ‫یکباره متوقف شد بلکه این فصل و قراردادی که قرار بود یک‬ ‫موفقیت بزرگ مالی در مدیریت فوتبال ما را رقم بزند تبدیل‬ ‫به نقطه عطفی شد که منحنی درامدها را درسراشیبی سقوط‬ ‫قرار داد‪ ،‬به نحوی که ظاهرا تنها یک چهارم درامد پیش بینی‬ ‫شده محقق شد‪.‬‬ ‫مقایسه درامدهای چهارفصل اخیر لیگ برتر‬ ‫براساس امار و اسناد ارائه شده از سوی سازمان لیگ‬ ‫و قراردادهایی که خیلی ها تصــور می کردند در حق لیگ ما‬ ‫اجحاف شده است فوتبال در فصل (‪ )90-91‬روی هم رفته‬ ‫‪ 28/50‬میلیارد تومان از محل تبلیغات محیطی و حق پخش‬ ‫درامد داشته اســت‪ .‬در فصل (‪ )91-92‬این رقم با افزایش‬ ‫یک میلیاردی تبدیل به ‪ 29/5‬میلیارد تومان می شود و برای‬ ‫فصــل ‪ 92-93‬این رقم بــه (‪ )32/5‬میلیارد می رســد اما در‬ ‫شرایطی برای فصل (‪ )93-94‬پیش بینی درامدی ‪ 84‬میلیارد‬ ‫و ‪ 500‬میلیون شــده بود یک چهارم این درامد محقق شده‬ ‫و با کاهش یک سوم درامدها نســبت به فصل قبل مجموع‬ ‫دریافتی سازمان لیگ از محل تبلیغات محیطی و حق پخش‬ ‫چیزی درحدود ‪ 20‬میلیارد تومان بوده است‪.‬‬ ‫درخواست اتحادیه باشگاه ها از سازمان لیگ‬ ‫چندی پیش نامه ای از ســوی اتحادیه باشــگاه های‬ ‫کشور برای سازمان لیگ فرستاده می شود که در ان ضمن‬ ‫اشاره اجمالی به ســیر صعودی درامدهایی که باید محقق‬ ‫می شــد و البته ســیر نزولی درامدهایی که محقق شــده از‬ ‫قصه مر غ های زنده و مرده‬ ‫براورد دقیقی‬ ‫از درامدهای مان نداریم‬ ‫مسئوالن سازمان لیگ خواســته اند یک براورد واقع گرایانه‬ ‫از مجموعه درامدی کــه تصور می کنند بــرای فصل اینده‬ ‫می توانند به دست اورند ارائه دهند و سهم هر باشگاه را از این‬ ‫میزان درامد مشخص کنند تا باشگاه ها بر این اساس بتوانند‬ ‫بودجه سال اینده خود را اولویت بندی کنند و در پایان فصل‬ ‫با کسر بودجه چند میلیاردی روبه رو نشوند‪.‬‬ ‫درخواســتی که باتوجه به اوضاع موجــود و وضعیت‬ ‫موجود حق پخــش تلویزیونی بعــاوه پرداخت های مالی‬ ‫شرکت ایران نوین از کل رقم قرارداد کمی دور از ذهن به نظر‬ ‫می رسد و قطعا هیچ مقام مســئولی زیر بار چنین گمانه زنی‬ ‫نخواهد رفت‪.‬‬ ‫ادعای سازمان لیگ و اعتراض باشگاه ها‬ ‫مهدی تاج اوایــل خردادمــاه در مصاحبه بــا یکی از‬ ‫برنامه های ورزشی تلویزیون مدعی شد که درامدها افزایش‬ ‫درحالیقراراستمسابقاتفصلپانزدهم‬ ‫لیگبرترکشوردراستانهبرگزاریاستکه‬ ‫هنوز وضعیت درامد ها و هزینه های فصل‬ ‫گذشته ســازمان لیگ مشخص نیست‪.‬‬ ‫سازمانلیگدرکسبدرامدوتوزیعشفاف‬ ‫و متعادل ان بین باشــگاه ها ناتــوان بوده‬ ‫استوبههمیندلیلباشگاه هاازوضعیت‬ ‫فعلیناراضیهستند‬ ‫مساله حق پخش تلویزیونی‬ ‫در مورد حق پخش اما مهدی تاج عصر روز یکشــنبه‬ ‫یازدهم ابان ماه سال گذشــته با تایید خبر توافق با مدیران‬ ‫صدا و ســیما در مورد حق پخش فوتبال گفت‪« :‬بعد از چند‬ ‫نشست سرانجام مدیران فدراســیون فوتبال و صدا و سیما‬ ‫به توافق رســیدند و قرار شــد با افزایــش ‪ 30‬درصدی رقم‬ ‫قرارداد سال گذشته‪ ،‬بازی های لیگ برتر چهاردهم فوتبال‬ ‫از این هفته مجددا پخش مســتقیم شــود‪ .‬براین اساس و‬ ‫باتوجه به اینکه رقم قبلی توافق طرفیــن ‪ 22‬میلیارد و ‪500‬‬ ‫میلیون تومان بود‪ ،‬رقــم جدید برای فوتبال بــه ‪ 29‬میلیارد‬ ‫و ‪250‬میلیــون تومان افزایش پیدا کرده اســت‪ ».‬بنابراین‬ ‫محاسبات‪ ،‬درامد سازمان لیگ تنها از حق پخش تلویزیونی‬ ‫مسابقات و تبلیغات محیطی به عدد‪ 89‬میلیارد و‪ 250‬میلیون‬ ‫تومان باید می رسید!‬ ‫اسفند ماه ســال گذشته سازمان لیگ ســامانه‪6090‬‬ ‫را راه اندازی کرد‪ .‬به گفته تاج ســامانه ‪ ۶۰۹۰‬یک ســامانه‬ ‫مخابراتی اســت کــه امــکان ارســال ‪ SMS‬و ‪ MMS‬را در‬ ‫مقیاس انبوه دارد و به سازمان لیگ و باشگاه ها این امکان‬ ‫را می دهد که با استفاده از این سامانه بتوانند اطالع رسانی و‬ ‫جریان سازی کنند‪ .‬درامدهای ناشی از این سامانه به حساب‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫تناقض های موجود‬ ‫داشته و هزینه ها در فوتبال ایران کاهش یافته است‪ .‬بنابراین‬ ‫بهتر است قرارداد ســه ســاله ای که عزیزمحمدی‪ ،‬رئیس‬ ‫پیشین سازمان لیگ ان را به سرانجام رســاند را با هم مرور‬ ‫کنیم تا گفته های مسئوالن فعلی سازمان لیگ بیش از پیش‬ ‫راستی ازمایی شود‪.‬‬ ‫در سال ‪ 90-91‬قرارداد سازمان لیگ ‪ 28‬میلیارد درامد‬ ‫کسب کرد که حدود ‪ 14‬میلیارد از بخش تبلیغات محیطی‪،‬‬ ‫دو میلیارد و ‪ 550‬میلیون از شــرکت ایرانســل و ‪ 11‬میلیارد‬ ‫هم حق پخش تلویزیونی به دســت امد‪ .‬همچنین در فصل‬ ‫بعدی یعنــی ‪ 91-92‬مبلغ ‪ 16‬میلیــارد از تبلیغات محیطی و‬ ‫‪ 13/5‬میلیارد از حق پخش تلویزیونی به دست امد‪ .‬در فصل‬ ‫‪ 92-93‬نیز ‪ 18‬میلیارد از تبلیغات محیطی و ‪ 15‬میلیارد بابت‬ ‫حق پخش تلویزیونی کســب درامد شد‪ .‬یعنی در این فصل‬ ‫حدود ‪ 32/5‬میلیارد درامد برای فوتبال کسب شد‪ .‬در فصل‬ ‫‪ 93-94‬و ‪ 94-95‬ســازمان لیگ قرارداد دو ساله ای را امضا‬ ‫کرد و مدعی شد که بزرگترین قرارداد تاریخ فوتبال با اسپانسر‬ ‫ســازمان لیگ به امضا رسیده اســت‪ .‬تاج و دیگر مسئوالن‬ ‫سازمان لیگ مدعی شــدند که ‪ 160‬میلیارد نصیب فوتبال‬ ‫خواهد شــد که ‪ 62‬میلیارد در سال نخســت و ‪ 98‬میلیارد در‬ ‫سال دوم از سوی شرکت ایران نوین پرداخت خواهد شد‪ .‬در‬ ‫همین سال نخست اما تناقض گویی ها در مورد مبلغ دریافتی‬ ‫بارها تکرار شده است‪ .‬مسئوالن سازمان لیگ ابتدای فصل‬ ‫چهاردهم تاکیــد کردند کــه ‪ 24‬میلیارد تومان به حســاب‬ ‫سازمان لیگ واریز شده اســت‪ .‬این ادعایی بود که مهدی‬ ‫تاج در تاریخ یکم اردیبهشــت ســال ‪ 93‬ان را بــا خبرگزاری‬ ‫تســنیم در میان گذاشت و گفت‪« :‬شــرکت ایران نوین ‪24‬‬ ‫میلیارد به عنوان پیش پرداخت به حســاب مــا واریز کرده و‬ ‫با این شــرایط بعید می دانم که بخواهد تعهدات خودش را‬ ‫نادیده بگیرد و در ضمن رقم دریافتی ما از دوره های گذشته‬ ‫بیشتر است‪ ».‬اما ششم مهرماه سال گذشته مهدی تاج در‬ ‫گفت وگو با خبرگزاری مهر از رقم دیگری سخن گفت و تاکید‬ ‫کرد که سازمان لیگ از شرکت ایران نوین ‪ 13‬میلیارد تومان‬ ‫دریافت کرده است‪ .‬یک ماه بعد نوبت به رقم دیگری رسید‬ ‫و رئیس ســازمان لیگ در گفت وگویی که در تاریخ ششــم‬ ‫ابان ‪ 93‬روی خروجی ســایت خبرگزاری فارس قرار گرفت‪،‬‬ ‫تاکید کرد‪« :‬تا کنون در مجموع ‪ 17‬میلیارد از بابت تبلیغات‬ ‫محیطــی دریافــت کرده ایم‪ ».‬تــاج یک هفته بعــد از این‬ ‫مصاحبه در برنامه نود هم از ‪ 17‬میلیارد دریافتی سازمان لیگ‬ ‫خبر داد‪ .‬با این حال ادعای سازمان لیگ و روابط عمومی این‬ ‫سازمان مبنی بر اینکه مســئوالن کنونی سه برابر سال های‬ ‫قبل درامدزایی داشته اند و در راستای افزایش درامدها گام‬ ‫برداشــته اند در نوع خود جالب توجه اســت‪ .‬ایــن در حالی‬ ‫است که اظهارنظرهای امیر عابدینی که اخیرا عنوان کرده‬ ‫سازمان لیگ مبلغ ‪ 30‬میلیارد از ایران نوین دریافت کرده‪ ،‬به‬ ‫پیچیده تر شدن ماجرا افزوده اســت‪ .‬اما مسئوالن سازمان‬ ‫لیگ ادعای دیگری هــم دارند‪ .‬انها می گوینــد هزینه ها را‬ ‫کاهش داده اند‪ .‬بنابراین شــاید بهتر است هزینه ها را در دو‬ ‫دوره مختلف با یکدیگر مقایسه کنیم تا معلوم شود هزینه ها‬ ‫درفاصله ســال های ‪ 91‬تا ‪ 94‬چه نوســاناتی داشته است‪.‬‬ ‫در فصل ‪ 91-92‬حدود ‪ 80‬میلیارد هزینه قــرارداد مربیان و‬ ‫بازیکنان لیگ برتر بوده است‪ .‬این رقم در فصل ‪ 92-93‬به‬ ‫‪ 147/5‬میلیارد رســیده اســت اما به گفته خود تاج در برنامه‬ ‫خبری بیســت و ســی این رقم در فصل ‪ 93-94‬حدود ‪250‬‬ ‫میلیارد بوده اســت‪ .‬البته خیلی از باشگاه ها نسبت به اعالم‬ ‫این ارقام از سوی تاج واکنش نشان دادند که یک هفته بعد‬ ‫وی در برنامه نود این رقــم را ‪ 147‬میلیارد عنوان کرد‪ .‬با این‬ ‫حساب مبلغی در حدود ‪ 80‬میلیارد تومان به هزینه ها اضافه‬ ‫شده است و اما یک پرسش همچنان بی پاسخ مانده است‪.‬‬ ‫ایران نوین باالخره چــه رقمی را به ســازمان لیگ پرداخت‬ ‫کرده است؟ طبق اخرین مصاحبه های تاج و عابدینی مبلغ‬ ‫‪ 21‬میلیارد تومان به حساب سازمان لیگ واریز شده است‪.‬‬ ‫قرار بر این بوده که ‪ 62‬میلیارد در سال نخست دریافت شود‬ ‫اما خروجی کار ‪ 21‬میلیارد تومان بوده است‪ .‬با این حساب‬ ‫سال اینده نیز باشگاه ها نمی توانند روی رقم دقیقی حساب‬ ‫باز کرده و طبق ان برنامه ریزی کنند‪.‬‬ ‫در حالی قرار است مسابقات فصل پانزدهم لیگ برتر‬ ‫کشور در استانه برگزاری اســت که هنوز وضعیت درامد ها و‬ ‫هزینه های فصل گذشته ســازمان لیگ مشخص نیست‪.‬‬ ‫سازمان لیگ در کسب درامد و توزیع شــفاف و متعادل ان‬ ‫بین باشگاه ها ناتوان بوده است و به همین دلیل باشگاه ها از‬ ‫وضعیت فعلی ناراضی هستند‪.‬‬ ‫اول اردیبهشت ماه سال ‪ 93‬مراسم امضای قرارداد و‬ ‫معرفی مجری انحصاری تبلیغات محیطی فوتبال لیگ برتر‬ ‫خلیج فارس و لیگ ازادگان برای فصول ‪ 93 – 94‬و ‪،94 – 95‬‬ ‫برگزار شد‪ .‬طبق و مزایده کانون ایران نوین به عنوان مجری‬ ‫انحصاری تبلیغات محیطی فوتبال کشورمان برای دو فصل‬ ‫انتخاب شد‪ .‬ایران نوین طبق قرار می بایست در سال اول ‪60‬‬ ‫میلیارد تومان و در سال دوم ‪ 100‬میلیارد تومان به سازمان‬ ‫لیگ پرداخت کند‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫سازمان لیگ اول فصل اعالم کرد که به غیر از قرارداد‬ ‫حق پخش‪ 62/5 ،‬میلیارد تومان درامدزایی خواهد داشــت‬ ‫اما امیرعابدینی در اخرین گفت وگویش اعالم کرده اســت‬ ‫که سازمان لیگ ‪ ۲۰‬میلیارد تومان از ان ‪ 62/5‬میلیارد تومان‬ ‫راگرفته اســت‪ .‬در فصل ‪ ۹4-۹5‬هم قرار است ‪ ۹۸‬میلیارد‬ ‫تومان ســازمان لیگ درامد داشــته باشــد‪ .‬اما ظاهرا هیچ‬ ‫ی که فصل گذشته‬ ‫تضمینی نیست‪ .‬جالب اینجاست که رقم ‬ ‫سازمان لیگ درامد داشــته ‪ 32/5‬میلیارد بوده است‪ .‬فصل‬ ‫‪ ۹2-۹3‬ســازمان لیگ ‪ ۳۲‬و نیم میلیارد تومان درامد داشته‬ ‫که در فصل ‪ ۹1-۹2‬این رقم ‪ ۲۹‬میلیارد و نیم بوده است‪ .‬در‬ ‫فصل ‪ ۹۰-۹۱‬این رقم ‪ ۲۸‬میلیــارد و ‪ ۵۰‬میلیون تومان بوده‬ ‫است و البته جالب است بدانید که همه این قراردادها تا سال‬ ‫‪ ،۹۳‬یعنی لیگ های فصل ‪ ۹1-۹2 ،۹0-۹1‬و ‪ ۹2-۹3‬در دوره‬ ‫اول فدراسیون کفاشیان و زمان ریاست عزیزالله محمدی‬ ‫بسته شده است‪.‬‬ ‫بررسی مصاحبه های مدیران و عوامل ‪ ١٦‬تیم حاضر‬ ‫در لیگ برتر‪ ،‬نشان می دهد که تمام باشــگاه ها به نوعی با‬ ‫مشکالت مالی دست وپنجه نرم می کنند‪ .‬باشگاه ها به شدت‬ ‫نسبت به عملکرد سازمان لیگ فوتبال ایران اعتراض دارند‪.‬‬ ‫به همین دلیل بود که چند هفته قبل جلســه رسمی اتحادیه‬ ‫باشــگاه های فوتبال ایران به میزبانی باشــگاه سایپا برگزار‬ ‫شــد‪ .‬همان جلســه ای که مدیران تیم های لیگ برتری به‬ ‫سیاست های اقتصادی سازمان لیگ و عدم وجود شفافیت‬ ‫مالی در این مجموعه اعتراض هایی شــدید داشــتند‪ .‬انها‬ ‫که از دخــل و خــرج واقعی ســازمان لیگ هیــچ اطالعی‬ ‫نداشــتند‪ .‬اما واکنش تاج نســبت به این اعتراض ها جالب‬ ‫اســت؛ «هر باشــگاهی ابهام یا اعتراض و حتی سوالی به‬ ‫قراردادهای ســازمان لیگ دارد‪ ،‬می تواند با حضور در دفتر‬ ‫بنده‪ ،‬تمام اســناد و مدارک مربوط به مفاد ایــن قرارداد ها و‬ ‫نحوه درامد زایی ســازمان لیگ را بررســی و تحلیل کند»‪.‬‬ ‫این صحبت ها واکنش رئیس ســازمان لیگ بــه اعتراض‬ ‫شــدید مدیران باشــگاه های لیگ برتری به ابهامات درباره‬ ‫قرارداد های تجاری و اقتصادی و عملکــرد مالی و اجرایی‬ ‫سازمان لیگ است‪ .‬برخی از باشــگاه ها البته نسبت به عدم‬ ‫رعایــت عدالــت در تقســیم بندی درامد هــا اعتراض های‬ ‫زیادی داشتند‪ .‬به طور مثال میزان پرداختی سازمان لیگ به‬ ‫باشگاه های پرسپولیس و استقالل و یکی دو باشگاه دیگر به‬ ‫مراتب بیشتر از باشگاه های دیگر فوتبال ایران بوده است‪.‬‬ ‫لیگ نباید به تعویق بیفتد‬ ‫بدهکار بودن ذوب اهن‬ ‫تعجب اور است‬ ‫جنگیدن برای خود‬ ‫ایا ملوان و صبا‪ ،‬قلعه نویی و دایی را به‬ ‫استقالل و پرسپولیس برمی گرداند؟‬ ‫‪73‬‬ ‫باشگاه های لیگ برتری واریز خواهد شد‪ .‬البته درامد حاصل‬ ‫از این سامانه مشخص نیســت و معلوم نیست اپراتورها چه‬ ‫مبلغی را به سازمان لیگ پرداخت کرده اند!‬ ‫دریافتی سازمان لیگ‬ ‫دریافتی های سازمان لیگ اما به اندازه نیمی از درامد‬ ‫سازمان نیست! امیر عابدینی عضو هیات رئیسه سازمان لیگ‬ ‫در مصاحبه های مختلف عدد دقیقی را در خصوص دریافت‬ ‫از کانون ایران نوین اعالم نکرده اســت‪ .‬وی ابتدا مبلغ ‪22‬‬ ‫میلیارد تومان را مطرح کرد و سپس از دریافت به نزدیک ‪30‬‬ ‫میلیارد تومان از این کانون گفــت! نکته جالب ماجرا اینجا‬ ‫اســت که کانون ایران نوین عالوه بر عدم انجام تعهدات‪،‬‬ ‫از سازمان لیگ ادعای خســارت کرده است‪ .‬سازمان لیگ‬ ‫البته نتوانسته از صدا و سیما دریافتی داشته باشد تا یکی از‬ ‫مهمترین منابع درامدی فوتبال عمال از گردونه خارج شود‪.‬‬ ‫طبق انچه سایت برنامه ‪ 90‬اعالم کرده فصل‪ ۹2-۹3‬سازمان‬ ‫لیگ ‪ ۳۲‬و نیم میلیارد تومان درامد داشته که در فصل ‪۹1-۹2‬‬ ‫این رقم ‪29/5‬میلیارد بوده است‪ .‬در فصل ‪ ۹0-۹1‬این رقم‬ ‫‪ ۲۸‬میلیارد و ‪ ۵۰‬میلیون تومان بوده است و البته جالب است‬ ‫بدانید که همه این قراردادها تا ســال ‪ ،۹۳‬یعنی لیگ های‬ ‫قصهمرغ هایزندهومرده‬ ‫براورددقیقیازدرامدهای ماننداریم‬ ‫منصور قنبرزاده‬ ‫مدیرعامل باشگاه نفت تهران‬ ‫ورزش‬ ‫‪74‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫‪2‬‬ ‫پادشــاهی یک نگهبانــی را دیــد‪ .‬به او قــول داد که‬ ‫ی به او برساند تا از سرما محفوظ بماند‪ .‬چند روز‬ ‫پوستین گرم ‬ ‫بعد ان نگهبان مرد‪ .‬اطرافیان ان مرد به پادشــاه گفتند این‬ ‫نگهبان سال ها با همان لباس های معمولی به خوبی کارش‬ ‫را انجام می داد اما وعده ای که تو نتوانستی به ان عمل کنی‬ ‫او را از پا دراورد‪ .‬حکایت ما با سازمان لیگ هم همین است‪.‬‬ ‫در ابتدای فصل گذشته سازمان لیگ‪ ،‬یک قرارداد رسمی را‬ ‫به امضا رساند‪ .‬بر اساس ان قرارداد سازمان لیگ به باشگاه ها‬ ‫و به مجامع باشگاه ها اعالم کرد که امسال ‪ 60‬میلیارد تومان‬ ‫پوشش تبلیغاتی داریم و ‪ 60‬میلیارد تومان هم از طریق حق‬ ‫پخش نصیب مان می شود‪ .‬با این حســاب باشگاه ها روی‬ ‫این درامد حســاب باز کردند‪ .‬به عنوان مثال باشــگاه نفت‬ ‫تهران چون در رده بــاالی جدول بود مبلغــی در حدود ‪ 8‬یا‬ ‫‪ 9‬میلیــارد بایــد از این طریق کســب می کــرد‪ .‬حاال لیگ‬ ‫چهاردهم تمام شــده اســت‪ .‬ماجــرای حق پخــش که به‬ ‫بن بست خورده است‪ .‬چون دوستان نمی خواهند به تعهدی‬ ‫که رئیس پیشین سازمان صدا و سیما ان را رسما امضا کرده‬ ‫بود پایبند باشند‪ .‬این روال درستی نیست‪ .‬مثل این است که‬ ‫من به عنوان مدیرعامل باشــگاه نفت تهران قراردادی را با‬ ‫بازیکن یا مربی امضا کنم و بعد از کنار رفتن من‪ ،‬مدیرعامل‬ ‫بعدی نفت بگوید این پول پرداخت نخواهد شد‪ .‬االن مساله‬ ‫فوتبال با سازمان صد او سیما هم همین است‪.‬‬ ‫صدا و ســیما می گوید من پول ندارم و حــق فوتبال را‬ ‫نمی دهم‪ .‬در این مورد فدراسیون باید از طریق مراجع قضایی‬ ‫موضوع را پیگیری کند و حق باشگاه ها را بگیرد‪ .‬اما قرارداد‬ ‫دیگری که مایلــم درباره اش صحبت کنم قرارداد ســازمان‬ ‫لیگ با باشگاه ها ست‪ .‬قراردادی که می گوید سازمان لیگ‬ ‫می بایست ‪ 60‬میلیارد تومان را میان باشگاه ها تقسیم کند‪.‬‬ ‫اوال در مورد گرفتن این پول از ایران نوین بارها و بارها شاهد‬ ‫تناقض گویی از سوی مسئوالن سازمان لیگ بوده ایم‪ .‬یک‬ ‫بار می گویند ‪ 20‬میلیاردش را داده اند و بار دیگر رقم دیگری‬ ‫را مطرح می کننــد‪ .‬اخیرا ســازمان لیگ گزارشــی برای ما‬ ‫فرستاده و بدهی هایی را مطرح کرده که اساسا جزئیات ان‬ ‫را متوجه نمی شویم‪.‬‬ ‫یعنی یکسری اماری را مطرح کرده که ما ان را حرفه ای‬ ‫و قانونی نمی دانیم‪ .‬این گزارش حکایت دیگری را به ذهن‬ ‫متبادر می کند‪ .‬یک فردی را به روســتایی فرستادند تا مرغ‬ ‫فصــل ‪ ۹1-۹2 ،۹0-۹1‬و ‪ ۹2-۹3‬در دوره اول فدراســیون‬ ‫کفاشیان و زمان ریاست عزیزالله محمدی بسته شده است‪.‬‬ ‫مهدی تــاج دوم اردیبهشــت ‪ 93‬در مورد قــرارداد تبلیغات‬ ‫محیطی صحبت کرد‪« :‬قرارداد قبلی تبلیغات محیطی سه‬ ‫ساله بود اما این قرارداد دو ساله است و تعجب نکنید که دو‬ ‫ســال بعد وقتی این رقم به ‪ 400‬میلیارد تومان برسد‪ ،‬در ان‬ ‫زمان ســازمان لیگ را متهم کنند به اینکه چرا دو سال پیش‬ ‫با رقم بسیار کمتری قرارداد امضا کرده اید؛ کما اینکه ما هم‬ ‫نباید مســئوالن قبلی را متهم کنیم که چرا رقــم قرارداد انها‬ ‫زیر ‪30‬میلیارد تومان بوده اســت‪ ».‬همچنین امیر عابدینی‬ ‫بخرد‪ .‬در راه برگشت از بین ان چهار مرغ دوتای ان تلف شد‪.‬‬ ‫وقتی هم برگشــت به ان فردی که منتظر بود تا مرغ هایش‬ ‫را تحویل بگیــرد جمله عجیبی گفــت‪« :‬مرغ های تو مرد و‬ ‫مرغ های من زنده ماند‪ ».‬فردی که منتظر مانده بود عصبانی‬ ‫شــد‪ .‬چون دلیل ان مرد غیر منطقی بود‪ .‬گفت چطور است‬ ‫که مر غ های مرده مر غ های من می شــود و مر غ های زنده‬ ‫از ان تو ؟ حاال قصه ما با سازمان لیگ همین است‪ .‬انجا که‬ ‫پای بدهی و هزینه در بین است باشگاه ها باید حساب پس‬ ‫بدهند اما انجایی که پای درامد و پول های هنگفت اســت‬ ‫سازمان لیگ گزارشــی پس نمی دهد‪ .‬انها صورتجلسه ای‬ ‫برای باشگاه ما فرســتاده اند که خیلی جالب است؛ انجایی‬ ‫که پای ضرر و زیان مالی در میان اســت همه چیز به گردن‬ ‫ما افتاده است‪ .‬به عنوان مثال از حق الوکاله صحبت کرده و‬ ‫اینکه هر باشگاهی باید ‪ 35‬میلیون تومان بپردازد‪ .‬حساب‬ ‫کنید از هر باشگاهی که ‪ 35‬میلیون بابت حق الوکاله ای که‬ ‫اصال جز ئیات ان روشن نیست دریافت می کنند‪ .‬ما باید بابت‬ ‫حق الوکاله ای پول بدهیم که هنوز دو ریال هم برای ما پول‬ ‫نیاورده است‪ .‬هزینه جلسات میان باشگاه ها و سازمان لیگ و‬ ‫حتی تهیه گل و شیرینی هم به گردن باشگاه ها افتاده است‪.‬‬ ‫هزینه ها همگی سهم ما شده‪ .‬این در حالی است که‬ ‫تبلیغات محیطی اصال پولش زنده نشــده اســت‪ .‬در مورد‬ ‫درامدزایی هــم این طــور می گویند که ‪ 80‬میلیــون هزینه‬ ‫ورودی شما به لیگ است که به فدراسیون داده شده است‪.‬‬ ‫هزینه های این چنینی در گزارش سازمان لیگ فراوان دیده‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫حتی خرید البســه برای حراســت مســابقات یا دیگر‬ ‫هزینه هایی که قاعدتا بر عهده باشــگاه ها نیســت را هم به‬ ‫گردن ما انداخته اند‪ .‬ســازمان لیگ طوری برخورد کرده که‬ ‫باشگاه ها نه تنها نمی توانند حق خودشان را از این سازمان‬ ‫مطالبه کنند بلکه بدهکار هم شده اند‪ .‬یعنی از ‪ 60‬میلیاردی‬ ‫که باید بین باشگاه ها تقسیم می شد نه تنها خبری نیست بلکه‬ ‫باشگاه ها باید به ســازمان لیگ پول هم بدهند‪ .‬باید بگویم‬ ‫در بی برنامه تریــن و غیر حرفه ای ترین لیگ ها هم این طور‬ ‫رفتار نمی کنند که سازمان لیگ با باشگاه ها برخورد می کند‪.‬‬ ‫ســوال من از اقایان این اســت؛ شــما از باشــگاه ها‬ ‫حق الوکاله ای می خواهید‪ .‬حق الوکاله بابت پولی که اساسا‬ ‫نتوانســته اید ان را وصول کنید‪ .‬این چه داستانی است؟ در‬ ‫حال حاضر یک سوم پولی که باید از تبلیغات محیطی وصول‬ ‫می شد به دست نیامده است و این رفتارها و عدم شفافیت از‬ ‫سوی سازمان لیگ فوتبال را با خطر مواجه می کند‪ .‬برای ما‬ ‫لیست فرستاده اند‪ .‬اوال حسابرس قانونی این لیست را تایید‬ ‫نکرده است‪ .‬خود ســازمان لیگ این لیست را تنظیم کرده‪،‬‬ ‫خودش جزئیات ان را مکتوب کرده و خودش هم مهر تایید‬ ‫به ان زده است‪ .‬این کار حرفه ای نیست‪ .‬هر گاه‪ AFC‬حساب‬ ‫مالی باشگاه ها را دریافت می کند باید یک حسابرس قانونی‬ ‫که مورد تایید مراجع قضایی است ان حساب را تایید کند در‬ ‫غیر این صورت کنفدراسیون فوتبال اسیا این حساب مالی‬ ‫را اصال قبول نمی کند‪ .‬دوستان ما در سازمان لیگ گزارشی‬ ‫برای ما فرستاده اند که در هیچ کجای ان اثری از مهر تایید‬ ‫از سوی حسابرس مالی مستقل نیست‪.‬‬ ‫اردیبهشــت ماه ســال جاری در خصوص وضعیت دریافتی‬ ‫ســازمان لیگ از کانون ایران نوین گفت‪« :‬در حال حاضر‬ ‫این شــرکت نزدیک به ‪ 30‬میلیارد تومان به ســازمان لیگ‬ ‫فوتبال ایران پرداخت کرده است واین مبلغ ‪ 1/5‬برابر بیشتر‬ ‫از مبلغ قرارداد مجری تبلیغاتی دوره قبلی در ســال گذشته‬ ‫بوده است‪ ».‬این صحبت ها در حالی مطرح می شود که در‬ ‫دوره های قبلی سازمان لیگ تمام درامد حاصل شده و خبری‬ ‫از درامد های معوق نبوده اســت‪ .‬به نظر می رسد مسئوالن‬ ‫سازمان لیگ جواب های زیادی به رسانه ها و افکار عمومی‬ ‫بدهکارند‪.‬‬ ‫سعید عباسی‬ ‫مدیرعامل باشگاه تراکتورسازی‬ ‫‪3‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫مســاله بدهی باشــگاه ها از یک ســو و موضوع حق‬ ‫و حقــوق باشــگاه ها از درامدهای ســازمان لیگ اهمیت‬ ‫باالیی دارد‪ .‬معتقدم اگر ما باشــگاه های لیگ برتر دارای‬ ‫حق و حقوقی هســتیم اقایــان باید به طور شــفاف اعالم‬ ‫کننــد‪ .‬این طور کــه پیش می رو د بــه مــرور انگیزه مان را‬ ‫از دســت می دهیم؛ هر سال با شوق و شــور خاصی وارد‬ ‫بازی ها می شویم اما میانه های راه به خاطر عدم نقدینگی‬ ‫و درامدهــای ناپایدار بــه مشــکالتی برمی خوریم که جز‬ ‫خودمــان هیچ کس نقــش حمایت کننده نــدارد‪ .‬تا حرف‬ ‫می زنیــم برخــی می گویند‬ ‫صرفا باشگاهداری به این‬ ‫معنا نیســت که ما چشم به‬ ‫درامد فدراسیون یا سازمان‬ ‫لیگ داشــته باشــیم‪ .‬این‬ ‫حــرف کامــا حرفــه ای‬ ‫و منطقــی اســت امــا این‬ ‫دلیل نمی شود که سازمان‬ ‫لیگ بــه تعهداتــش عمل‬ ‫نکند‪.‬کمیتــه انضباطی به‬ ‫باشگاه ها فشار می اورد که‬ ‫بایــد بدهی خود را تســویه‬ ‫کنیــد و از طــرف دیگــر‬ ‫ســازمان لیگ نامه نگاری‬ ‫می کنــد کــه در خصوص‬ ‫درامدزایــی و گرفتــن پول‬ ‫از بابت تبلیغــات محیطی‬ ‫چنــدان توفیقــی نداشــته‬ ‫اســت‪ .‬ایــن ناهماهنگی‬ ‫باعث شــده تا وضعیت باشــگاه ها به لحاظ مالــی به هم‬ ‫بریزد‪ .‬باشــگاه ها از لحــاظ قوانین و مقــررات همه جوره‬ ‫تابع فیفا هســتند امــا انگار وقتــی پای درامدهــا به میان‬ ‫می اید باشــگاه ها اصال وجود خارجی ندارند‪ .‬اصال دیده‬ ‫نمی شــوند‪ .‬بایــد به طور اصولی درســت شــود‪ .‬اگر قرار‬ ‫است با باشــگاه ها بازی شود اینده خوشــی در انتظارمان‬ ‫نخواهد بود‪ .‬تیم هایی که دا ئم بدهکار باشند و هر سال به‬ ‫بدهی شان اضافه شود قرار است چه دردی از این فوتبال ‬ ‫دوا کننــد‪ .‬ما باید به چــه حمایتی دلمــان را خوش کنیم؟‬ ‫سازمان لیگ مرتب توضیح می دهد‪ .‬توضیحی مختصر و‬ ‫مفید؛ هیچ اتفاقی نیفتاده است‪.‬‬ ‫هیچ سودی انگار قرار نیست به باشــگاه ها برسد‪ .‬ما‬ ‫فقط بدهــکار و بدهکارتر می شــویم‪ .‬مســاله درامدزایی و‬ ‫دادن حق باشــگاه ها از سوی ســازمان لیگ تنها مساله ما‬ ‫نیســت‪ .‬این اتفاق باید در مورد همه باشــگاه ها رخ دهد‪.‬‬ ‫یک بار برای همیشــه باید این مســاله حل شود‪ .‬نمی شود‬ ‫که هر ســال در میانه فصل باشــگاه ها بــرای تامین برخی‬ ‫از نیازهای خودشــان مشــکل پیدا کنند‪ .‬اقایان خودشان‬ ‫را به جــای مدیران باشــگاه ها بگذارند؛ امســال تیم هایی‬ ‫که در اســیا حضور دارند قرار اســت چه مشکالت عجیبی‬ ‫را پشت ســر بگذارند؟ در این صورت ایا ما تکلیف مان این‬ ‫است که تحت هر شــرایطی باشــگاهداری کنیم؟ من که‬ ‫این طور فکــر نمی کنم‪ .‬چون عدم وجــود درامدهای الزم‬ ‫قطعا مــا را به ســمت بی نظمی پیش می بــرد‪ .‬برنامه ریزی‬ ‫باشگاه ها مختل خواهد شد‪ .‬وقتی منابع درامدی پایداری‬ ‫نداریم چطــور می خواهیم برنامه ریزی کنیــم؟ چطور باید‬ ‫هزینه کنیــم؟ در این صورت اصــا نمی توانیــم حرف از‬ ‫برنامه ریــزی بزنیم‪ .‬محاســبات مجازی که بــه درد فوتبال‬ ‫نمی خورد‪ .‬بازیکنان ما چرا عالقه مندند به خارج از کشــور‬ ‫بروند؟ کامال روشن است که انها می خواهند به باشگاه هایی‬ ‫بروند که از لحاظ مالی وضعیت بسیار روشنی دارند‪ .‬در این‬ ‫صورت باشــگاه ها برای جذب بازیکنــان با کیفیت خدای‬ ‫نکرده مجبور می شوند که دروغ بگویند و وعده هایی بدهند ‬ ‫نمی توانند از عهــده اش برایند‪ .‬این باشــگاه در طول چند‬ ‫ســال به وضعیت بســیار نابهنجاری خواهد رسید که دیگر‬ ‫نمی توان برایش چاره اندیشی کرد‪ .‬این اشفتگی به جامعه‬ ‫نیز تســری پیدا می کند چون ایــن مردم با فوتبــال زندگی‬ ‫می کنند‪ .‬امیدوارم بحث حق پخش تلویزیونی یک بار برای‬ ‫همیشــه حل بشود‪ .‬همین‬ ‫طور در مــورد درامد حاصل‬ ‫از تبلیغات محیطی باز هم‬ ‫امیدوارم که ســازمان لیگ‬ ‫به طور شــفاف با باشگاه ها‬ ‫وارد تعامل شــود‪ .‬در مورد‬ ‫گــزارش مالــی ســازمان‬ ‫لیــگ و نوع حسابرســی به‬ ‫موضوع درامدزایی باشگاه ‬ ‫تراکتورســازی بــه دیگــر‬ ‫دوســتانی که در این زمینه‬ ‫با تجربه هستند نگاه می کند‬ ‫و به نوعــی از انهــا الگــو‬ ‫می گیــرد که چه واکنشــی‬ ‫بایــد نشــان داد‪ .‬واقعیت‬ ‫این است که دیگر مدیران‬ ‫با ســابقه ما در لیگ برتر از‬ ‫عملکرد ســازمان لیگ در‬ ‫ایــن زمینه رضایــت کافی‬ ‫ندارند‪ .‬شفاف ســازی این نیست که برای باشــگاه ها نامه‬ ‫بفرســتند و بگویند تلویزیون نمی خواهد حق باشــگاه ها را‬ ‫بدهد‪ .‬این گزارش چه دردی از باشگاه ها دوا می کند؟ این‬ ‫دلیل خوبی نیست چون اساسا صدا و سیما این مساله را حق‬ ‫نمی داند‪ .‬همین طور برخی نهادهای دیگر پخش تلویزیونی‬ ‫را حق فوتبال تلقی نمی کننــد‪ .‬در این صورت چه باید کرد؟‬ ‫به نظرم اگر دست روی دست بگذارند تنها باشگاه ها هستند‬ ‫که متضرر خواهند شد‪ .‬سیستم درستی بر باشگاه ها اعمال‬ ‫نمی شود‪ .‬همه فشار را روی دوش باشگاه ها گذاشته ایم‪.‬‬ ‫سیستم برخورد هم صرفا تنبیهی است‪ .‬اصال تشویقی‬ ‫در کار نیســت‪ .‬در همه جای دنیــا برای باشــگاه ها حق و‬ ‫حقوقی در نظر گرفته شده است‪ .‬این حق و حقوق ما االن‬ ‫چه بالیی بر ســرش امده؟ چرا وقتی پای حق باشگاه ها به‬ ‫میان می اید هیچ کس پاسخگو نیســت؟ باشگاه ها تا یک‬ ‫جایی تحمل می کنند‪ .‬اقایان فکر می کنند با ارسال چند نامه‬ ‫با این مضمون که تالش کرده ایم اما به جایی نرســیده ایم‬ ‫باشگاه ها از حق خودشان می گذرند‪ .‬این طور نیست‪ .‬صبر‬ ‫ما هم حدی دارد‪.‬‬ ‫چون ما هیچ اصراری نداریم سیستمی را پیش ببریم‬ ‫کــه می دانیم اینده بــدی انتظارش را می کشــد‪ .‬امیدوارم‬ ‫اقایان با چسب زخم برای مرهم گذاشتن روی مساله مهم‬ ‫حق و حقوق باشگاه ها پیشقدم نشــوند‪ .‬این معضل را باید‬ ‫حل کنند و دست از تشــریفات بی نتیجه و تکراری بردارند‪.‬‬ ‫البته امیدوارم‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫انتظار باشگاه ها این بود که اگر پول تبلیغات محیطی‬ ‫وصول نشــده اســت ال اقل ســازمان لیگ به طور رسمی و‬ ‫حرفه ای سهم باشگاه ها را به تفکیک بیان کند‪ ،‬اما متاسفانه‬ ‫ســازمان لیگ این کار را نکرده است‪ .‬بدون هیچ توضیحی‬ ‫یک بدهــی ‪ 350‬میلیونی را به ما منتســب کــرده که اصال‬ ‫جز ئیات این بدهی را نمی دانیم‪ .‬اصال نمی دانیم با استناد به‬ ‫چه موضوعی این بدهی را برای ما به وجود اورده اند‪ .‬وکیل‬ ‫حقوقی ما بارها بررسی کرده و به این نتیجه رسیده که ما اصال‬ ‫بدهی نداریم‪.‬‬ ‫ایا سازمان لیگ فصل گذشــته ‪ 350‬میلیون بیشتر از‬ ‫بقیه به ما پول داده که حاال می خواهد ان را پس بگیرد؟ این‬ ‫بدهی دیگر چیست؟ در مورد این مســائل ابهامات زیادی‬ ‫وجود دارد که سازمان لیگ باید پاسخگو باشد‪ .‬ما می گوییم‬ ‫حرفه ای هستیم‪ .‬ســازمان لیگ فرصت نقل و انتقاالت را‬ ‫چند بار تمدیــد می کند‪ .‬اتفاقی که در هیــچ کجای دنیا رخ‬ ‫نمی دهد‪ .‬مگر نه اینکه اســتقالل یک روز دیرتر لیســت را‬ ‫برای کنفدراسیون فوتبال اسیا فرســتاد اما انها از حضور در‬ ‫لیگ اسیا محرومش کردند‪ .‬دی وی دی مسابقات اسیایی‬ ‫اگر ظرف ‪ 24‬ساعت بعد از اتمام بازی به ‪ afc‬فرستاده نشود‬ ‫جریمه پنج هزار دالری در نظر می گیرند‪ .‬اما در اینجا طوری‬ ‫شده که هیچ کس تصمیمات فدراســیون یا سازمان لیگ‬ ‫را جدی نمی گیــرد‪ .‬امروز مهلت نقل و انتقــاالت را با وجود‬ ‫هشدارهای قبلی دوباره تمدید می کنند‪ .‬از طرفی می گویند‬ ‫‪ 11‬تیم حق شرکت در لیگ برتر را ندارند‪ .‬این بدان معنا است‬ ‫که انها باید با ‪ 5‬تیم لیگ را شروع کنند‪ .‬معلوم است که چنین‬ ‫اتفاقی نمی افتد‪ .‬اما نتیجه اش این است که هیچ ثباتی در‬ ‫تصمیمات اقایان وجود ندارد‪ .‬بخش عمده بدهی باشگاه ها‬ ‫به دلیل عدم متعهد بودن سازمان لیگ به وعده هایی است‬ ‫که تا پیش از این مطرح کرده اما بدان عمل نکرده اســت‪.‬‬ ‫بخشــی از درامدهای ما هم از طریق حق پخش تلویزیونی‬ ‫اســت که ان هم فعال پرداخت نشده اســت‪ .‬با این حساب‬ ‫باز هم حکایت های دیگری در مورد نسبت میان باشگاه ها و‬ ‫سازمان لیگ وجود دارد‪ .‬زور فوتبال به رسانه ملی نمی رسد و‬ ‫مدیران صدا و سیما حاضر نیستند پول حق پخش را بدهند‪.‬‬ ‫اما صفر تا صد قرارداد تبلیغات محیطی توسط خود سازمان‬ ‫لیگ انجام شد و دوستان ما در این مجموعه اعالم کردند که‬ ‫درامد باشگاه ها باتوجه به عقد این قرارداد با اسپانسر جدید‬ ‫چند برابر خواهد شد‪.‬‬ ‫االن که فصل تمام شده و ما دریافتی خود از سازمان‬ ‫ی به باشگاه ها به‬ ‫لیگ را بررسی می کنیم می بینیم که پرداخت ‬ ‫تناسب افزایش چشــمگیر درامد تبلیغات محیطی افزایش‬ ‫نداشــته اســت‪ .‬مدیران ســازمان لیگ باید دربــاره علت‬ ‫عدم وصــول قــرارداد تبلیغات محیطی پاســخگو باشــند‪.‬‬ ‫انها قراردادهای دیگری هم به نمایندگی از باشــگاه در این‬ ‫مجموعه منعقــد کرده اند که ما از هیچ کــدام انها اطالعی‬ ‫نداریم‪ .‬در جلسه قبلی مدیران باشــگاه ها با رئیس سازمان‬ ‫لیگ هم اکثر دوستان به عدم شفافیت مالی در سازمان لیگ‬ ‫انتقادات خود را مطرح کردند‪ .‬به هر ترتیب باشگاه ها روی‬ ‫درامد های خود حساب می کنند و امروز می بینند که سازمان‬ ‫لیگ نتوانسته حق و حقوق انها را پرداخت کند‪.‬‬ ‫صبر ما حدی دارد‬ ‫‪75‬‬ ‫گزار‬ ‫ش ویژه‬ ‫جنگیدنبرایخود‬ ‫ایا ملوان و صبا‪ ،‬قلعه نویی و دایی را به استقالل و پرسپولیس برمی گردانند؟‬ ‫ورزش‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫علی دایی در صبا و امیر قلعه نویــی در ملوان؛ ویژه تر‬ ‫از این خبر؟ انجا که مربیان کم فروغ فصل های اخیر لیگ‬ ‫برتر با انگیزه ای بسیار باال می خواهند به اهالی فوتبال ثابت‬ ‫کنند هنوز تمام نشده اند‪ .‬صبا و ملوان برای دایی و قلعه نویی‬ ‫شــاید فرصت جبران اســت؛ جبران انچه در طول یکی دو‬ ‫فصل اخیر از دســت داده اند‪ .‬البته وضعیــت علی دایی به‬ ‫دلیل نوع برکناری اش و ناکامی مربیان بعد از او بهتر از امیر‬ ‫قلعه نویی اســت‪ .‬امیری که یک فصل ناکام را با استقالل‬ ‫پشت سر گذاشت و حتی یکی از تاریخی ترین رکوردهایش‬ ‫یعنی نباختن در دربی بزرگ پایتخت را نیز از دســت داد‪ .‬ایا‬ ‫دایی و قلعه نویی از این فرصت طالیی اســتفاده می کنند تا‬ ‫همچنان خود را مربیان متفاوت فوتبال ایران معرفی کنند؟‬ ‫ایا انتخاب این باشگاه های کم ســر و صدا می تواند انها را‬ ‫از حاشــیه ها دور نگه دارد؟ ایا دایــی و قلعه نویی قدر صبا و‬ ‫ملوان را خواهند دانســت؟ در این خصوص مسئولیت امیر‬ ‫قلعه نویی به نظر سنگین تر از دایی است‪ .‬او به شهری رفته‬ ‫که مردمش ملوان را باشگاهی اساطیری می دانند و معتقدند‬ ‫ملوان به هیچ کس تعلق ندارد جز بندر انزلی‪ .‬انها ســال ها‬ ‫اســت که یک هدف را با موفقیت یدک می کشند؛ نباختن‬ ‫در خانه‪ .‬این موضوع را حاال همه تیم هایی که قرار اســت‬ ‫در انزلی به مصاف ملوان بروند به خوبی می دانند‪ .‬تیمی که‬ ‫در خانه اش دست نیافتنی است مگر اینکه اتفاقات عجیبی‬ ‫در ان بازی رخ دهد تــا ملوان در انزلی بازنــده زمین را ترک‬ ‫کند‪ .‬همین برنده بودن باعث می شــود تا انتظارات از امیر‬ ‫قلعه نویی باال برود‪ .‬ملوان در فصل جدید یکی از ویژه ترین‬ ‫تیم های لیگ برتر خواهد بود چرا کــه یک مربی ویژه روی‬ ‫نیمکت این تیم می نشــیند‪ .‬انها با امیر قلعه نویی به توافق‬ ‫رسیدند تا سرمربی فصل گذشته استقالل‪ ،‬امسال در انزلی‬ ‫بخشی از اعتبار و اقتدارش را بازسازی کند‪ .‬اقتداری که فصل‬ ‫گذشته در استقالل لطمه دید‪ .‬دلیلش اما روشن بود؛ امیر‬ ‫در استقالل ناکام بود‪ .‬قلعه نویی اما در تیم جدید خود ظاهرا‬ ‫مشکل خاصی ندارد‪ .‬هر چند انتخاب او به عنوان جانشین‬ ‫فیروز کریمی واکنش های متفاوتــی بین طرفداران ملوان‬ ‫داشته است‪ .‬اگر به صفحه اینســتاگرام طرفداران ملوان‬ ‫سر بزنید با کامنت های زیادی درباره امیر رو به رو می شوید‪.‬‬ ‫طبیعتا عده ای از این انتخاب راضــی نبوده اند و قلعه نویی‬ ‫را گزینه مناســبی برای ملوان نمی دانند اما بیشتر کامنت ها‬ ‫حمایت از این مربی با سابقه بوده است‪ .‬به عقیده هواداران‬ ‫ملوان‪ ،‬انتخاب امیر صد در صد بهتر از توافق با گزینه های‬ ‫اهل انزلی است و او می تواند ملوان را به یک تیم مقتدر در‬ ‫لیگ پانزدهم تبدیل کند‪ .‬نکته جالب توجه اینکه طرفداران‬ ‫دو اتشــه امیر هم با هجوم به اینستاگرام مدعی شده اند که‬ ‫تیم اولشان در فصل جدید ملوان خواهد بود نه استقالل‪.‬‬ ‫اما این ســکه روی دیگری هم دارد‪ .‬عده ای معتقدند‬ ‫قلعه نویی انتخاب درستی نداشته اســت‪ .‬اینکه قلعه نویی‬ ‫حاضر می شود پس از دو فصل ناکامی به تیمی قعرجدولی‬ ‫برود به خودی خود عجیب اســت‪ .‬اما چرا ملوان؟ چند تیم‬ ‫پایین جدولی دیگر هم خواهان به خدمت گرفتن قلعه نویی‬ ‫شــده بودند اما او به تیمی جواب مثبت داد که فصل قبل با‬ ‫شرایطی خاص در لیگ برتر ماند‪ .‬به نظر می رسد هیچ دلیلی‬ ‫جز قرارداد میلیاردی نمی تواند امیر را وسوســه کرده باشد‪.‬‬ ‫قلعه نویــی به یک فصــل خانه نشــینی نزدیک شــده بود‪.‬‬ ‫طوری که خیلــی از اطرافیانش گفته بودنــد وی قصد دارد‬ ‫یک فصل تمام اســتراحت کند و پس از بازســازی دوباره با‬ ‫انرژی و انگیزه ای مضاعف به فوتبــال برگردد اما قلعه نویی‬ ‫نمی توانست از کنار قراردادی چند میلیاردی بگذرد‪ .‬بهشتی‪،‬‬ ‫مالک جدید انزلی چی ها به دایی وعده قرارداد سه میلیاردی‬ ‫داده بود بنابراین مطمئنــا به مربی با افتخــارات قلعه نویی‬ ‫نمی تواند کمتر از این پرداخت کند‪ .‬مخالفان امیر می گویند‬ ‫این انتخاب شاید او را تا مرز خداحافظی از فوتبال پیش ببرد‬ ‫اما فوتبال و اتفاقات ان را نمی توان پیش بینی کرد‪ .‬اما یک‬ ‫ســوی دیگر ماجرا خبر مربیگری علی دایی در صبا اســت‪.‬‬ ‫باشگاهی که علی دایی سابقه حضور به عنوان بازیکن را در‬ ‫ان دارد‪ .‬کاپیتان موسوی‪ ،‬دوســت نزدیک امیر قلعه نویی‬ ‫پس از خرید باشــگاه صبا ترجیح داد علی دایی را سرمربی‬ ‫تیمش بگذارد تا ســوال های زیادی پیش بیاید؛ اینکه چرا‬ ‫او سرمربی ســابق اســتقالل را به این تیم نبرده است ؟ اما‬ ‫ســاعتی پس از این انتخاب مالک جدید هتل داریوش در‬ ‫رســتوران امیر قلعه نویی بود و برای او از‬ ‫اینده تیمــش می گفــت‪ .‬از اینکه‬ ‫چرا تصمیم گرفته وارد فوتبال‬ ‫شود‪ .‬قلعه نویی تقریبا قبل از‬ ‫همه می دانست که موسوی‬ ‫می خواهد تیمداری کند‪.‬‬ ‫البته قلعه نویــی انتظار‬ ‫داشت او برای خرید‬ ‫اســتقالل پــا پیــش‬ ‫بگــذارد و امیــر چــون‬ ‫سرداری فاتح در استقالل‬ ‫بماند‪ .‬ولی دوست صمیمی اش‬ ‫چنین نکــرد‪ .‬مالک متمول کــه تقریبا‬ ‫تمام دارایی های ثابت را در کیش خریده و با پارک‬ ‫دلفین ها و هتل داریوش و کلی سرمایه گذاری دیگر در‬ ‫بخش گردشگری می خواهد به قطب بزرگی در گردشگری‬ ‫ایران تبدیل شــود‪ ،‬دوســت نداشــت وارد تیمداری کالن‬ ‫ی ترجیح می داد‪.‬‬ ‫شود و یک تیم کم سر و صدا را به هر چیز ‬ ‫قلعه نویی اما امسال می خواست تیمی داشته باشد که مدعی‬ ‫ی به دنبال تجربه ای است که‬ ‫باشد‪ .‬امیر بعد از دو فصل ناکام ‬ ‫دوباره اسمش را سر زبان ها بیندازد‪ .‬او در مذاکرات اولیه با‬ ‫موسوی شنیده بود که مالک جدید صبا به دنبال هزینه کردن‬ ‫حدود پنج میلیارد تومان برای تیمداری اســت ؛ رقمی که با‬ ‫محاسبات قلعه نویی نمی توانســت این تیم را به رسیدن به‬ ‫جمع مدعیان کمــک کند‪ .‬به همین دلیــل مذاکراتش را با‬ ‫ملوان جدی تر پیگیری کرد‪ .‬مالک ملوان ‪ ۱۰‬میلیارد تومان‬ ‫برای تیمــداری‪ ،‬چک بانکی تضمین شــده به انزلی چی ها‬ ‫داده بود‪ .‬قلعه نویی اعتقاد داشت پتانسیل ملوان برای این‬ ‫فصل بهتر از صباست‪ .‬اگرچه انها به سختی در لیگ مانده‬ ‫بودند اما ترکیب بازیکنانی که داشتند برای قلعه نویی و سبک‬ ‫تیمداری اش بیشــتر بــه درد می خورد‪ .‬اضافه شــدن ارش‬ ‫افشین‪ ،‬حسین ماهینی‪ ،‬امیرحسین فشــنگچی و داشتن‬ ‫بازیکنانی چون رافخایی‪ ،‬مازیار زارع‪ ،‬پژمان نوری‪ ،‬کنعانی‪،‬‬ ‫پورقاز و نزهتی خیال قلعه نویی را بیشتر از تیم جوان ملوان‬ ‫اسوده می کرد‪ .‬او البته می خواست چند نفر از بازیکنان مورد‬ ‫عالقه خودش را هــم به انزلی ببرد و تیمی بســازد که خیلی‬ ‫ســریع به تیمی مدعی بدل شــود‪ .‬اینها همه با پنج میلیارد‬ ‫تومانی که قرار بــود در صبا بــرای تیمــداری در اختیارش‬ ‫س نیســتند تا او به موسوی بگوید نه‪ .‬اگرچه‬ ‫باشد‪ ،‬قابل قیا ‬ ‫مالک جدید صبا وقتی با قلعه نویی نشســته بــود و از اینده‬ ‫تیمداری اش سخن می گفت‪ ،‬تاکید داشت مبلغ مورد نظرش‬ ‫برای تیمداری را دو برابر کرده و بــه دایی ‪ ۱۰‬میلیارد تومان‬ ‫بودجه داده تا تیمی خوب ببنــدد‪ .‬خبری که قطعا قلعه نویی‬ ‫را با این پارادوکس روبه رو می کند؛ ایا ریســک کار کردن در‬ ‫انزلی‪ ،‬با ان همه هوادار بیشتر از مربیگری در قم نیست؟‬ ‫علی دایــی چه خواهد کــرد؟ او کــه بین المللی ترین‬ ‫مرد فوتبال ایران اســت‪ ،‬به ســود فوتبال ایران‪ ،‬از اعتبار و‬ ‫درجه اش اعاده حیثیــت جانانه ای خواهد کــرد یا به انچه‬ ‫ او را متفاوت و متمایز کرده اســت چوب حــراج خواهد زد؟‬ ‫علی دایی با پرسپولیس اگر چه به جام های قهرمانی دست‬ ‫پیدا کرده اما در فصل گذشته نتوانســت نتایج قابل قبولی‬ ‫کسب کند‪ .‬او از مربیگری پرســپولیس کنار گذاشته شد اما‬ ‫مربیان بعد از او نیز نتوانستند با سرخ های پایتخت به نتایج‬ ‫قابل قبولی دست پیدا کنند‪ .‬علی دایی اما برای انتخاب تیم‬ ‫جدیدش نشان داد که بیش از هر چیز ســعی دارد انتخاب‬ ‫درستی داشته باشــد‪ .‬او با پیشــنهاد قابل توجهی از سوی‬ ‫مالک باشگاه ملوان روبه رو شد اما به دالیلی ان را نپذیرفت‬ ‫و ترجیح داد به تیمی برود که صرفا به دنبال مسائل ورزشی‬ ‫است‪ .‬او که همواره ســعی کرده به بازیکنان جوان میدان‬ ‫بدهد حاال در صبا به تیمی می اندیشد که او و اراده معروفش‬ ‫را بار دیگر بر ســر زبان ها بیندازد‪ .‬ایا این دو مربی می توانند‬ ‫بازگشتی رویایی به فوتبال ایران داشته باشند یا کار برای انها‬ ‫سخت تر از این می شود؟‬ ‫رونمایی از شماره ‪ 6‬سایپا‬ ‫نکونام نارنجی پوش شد‬ ‫ورزش‬ ‫س هفته‬ ‫عک‬ ‫جواد نکونام‪ ،‬کاپیتــان تیم ملی ایران قراردادش را با ســایپا امضا‬ ‫کرد تا در فصل ‪ 94-95‬با پیراهن نارنجی سایپا در لیگ برتر فوتبال کشور‬ ‫به میدان برود‪ .‬سایپا هفتمین باشگاه رسمی عمر فوتبال نکونام است‪،‬‬ ‫جواد نکونام قبال در تیم های پاس‪ ،‬الوحده امارات‪ ،‬الشــارجه امارات‪،‬‬ ‫اوساسونای اسپانیا‪ ،‬استقالل و الکویت بازی کرده و سایپا هفتمین تیم‬ ‫اوست‪ .‬نکونام گفت‪« :‬سال گذشــته هم قرار بود به سایپا بیایم اما خود‬ ‫جاللی گفت اگر می توانی یک ســال دیگر در اوساســونا بمان‪ .‬امسال‬ ‫هم با جاللــی صحبت کردم و گفتــم اگر در ایران بــازی کنم در خدمت‬ ‫ســایپا خواهم بود زیرا ایــن تیم متمایز از دیگر تیم هاســت و شــناخت‬ ‫خوبی هم از انها دارم‪ ».‬نکونام ادامه داد‪« :‬با کی روش صحبت کردم‪،‬‬ ‫گفتم می خواهم بازی کنم اما مدت ان را نگفتم‪ .‬من همچنان دوســت‬ ‫دارم فوتبال بازی کنم‪ .‬بــازی در تیم ملی و یا حضــور در کادر فنی برای‬ ‫هر بازیکنــی افتخار اســت و از ارائه هر کمکی برای تیم ملی اســتقبال‬ ‫می کنم‪ ».‬اما مجید جاللی نیز از این انتقال ابراز خوشحالی کرده و گفته‬ ‫است‪« :‬قبل از حضور جواد در سایپا با او حرف زدم‪ .‬ما همیشه با هم در‬ ‫ارتباط بودیم و از هم خبر داشتیم‪ .‬چند روز پیش گفت که می خواهم با شما‬ ‫کار کنم‪ .‬جواد با وجود اینکه پیشنهادهای دیگر هم داشت پذیرفت که‬ ‫به سایپا بیاید و ما بسیار خوشحالیم‪ ».‬جاللی درباره کاپیتانی نکونام در‬ ‫سایپا می گوید‪« :‬وقتی می خواستم با او درباره بازوبند کاپیتانی حرف بزنم‪،‬‬ ‫حتی نگذاشت حرف بزنم‪ .‬گفت من فقط امده ام در سایپا بازی کنم‪ .‬گفت‬ ‫هرکس کاپیتان بوده‪ ،‬باشد و من مشکلی با این قضیه ندارم‪».‬همچنین‬ ‫بیت الله رضایی‪ ،‬مدیرعامل باشگاه سایپا تاکید کرده است‪« :‬خوشحالیم‬ ‫توانســتیم جواد نکونام را به ســایپا بیاوریم‪ ».‬نکونام که تمایل داشت‬ ‫اخرین فصل فوتبالی اش را در اســتقالل بگذراند حاال به سایپا پیوسته‬ ‫است‪ .‬ظاهرا از این انتخاب راضی است و قصد دارد همچون سال های‬ ‫گذشته در یک تیم بدون حاشیه بازی کند‪ .‬نکونام و جاللی پیش از این‬ ‫در باشگاه پاس سابقه همکاری با یکدیگر را داشته اند‪.‬‬ ‫لیگ نباید به تعویق بیفتد‬ ‫بدهکار بودن ذوب اهن تعجب اور است‬ ‫سعید زاداذری‬ ‫مدیرعامل باشگاه ذوب اهن‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫ورزش‬ ‫ما در باشگاه ذوب اهن همواره سعی کرده ایم باتوجه‬ ‫به سیاست های کالن کارخانه حرکت کنیم‪ .‬به عنوان مثال‬ ‫باید عرض کنم امکان ندارد از سقف قراردادها تجاوز کنیم‬ ‫چون به طور مرتب با هیات مدیره در تعامل هســتیم و هیچ‬ ‫گاه از بوجه ای که برایمــان در نظر گرفتند و مبلغی که برای‬ ‫هزینه های باشــگاه مجاز بــه خرج کردن هســتیم‪ ،‬تجاوز‬ ‫نمی کنیم‪ .‬این در حالی اســت که کارخانه هم مبلغ معقولی‬ ‫در اختیار ما قــرار می دهد کــه امکان ریخت و پــاش به ما‬ ‫نمی دهد‪ .‬معتقدم اگر باشــگاهی در این زمینه تخلف کند و‬ ‫یا ســقف را نادیده بگیرد باالخره مبالغ واقعی قراردادهایش‬ ‫افشــا خواهد شــد‪ .‬در مورد ذوب اهن هم باید بگویم که به‬ ‫زودی مبالغ قرارداد بازیکنان اعالم می شــود و ماه پشت ابر‬ ‫نمی ماند‪ .‬به عنوان مثال ما با اکبر صادقی قرارداد یک ساله‬ ‫بســتیم و مبلغ معقولی برایش در نظر گرفتیم که باتوجه به‬ ‫توانایی های این بازیکن به او پرداخت شد‪ .‬ما بازیکن خوب‬ ‫در تیممان کم نداریم ولی از این پول ها به کســی ندادیم‪.‬‬ ‫در این خصوص با کادر فنی در تعامل کامل هستیم و تیمی‬ ‫بسته ایم که بازیکنان خوب و قرارداد های معقول دارند‪.‬به‬ ‫همین دلیل بود که ما از خیر کارلوس سانتوس گذشتیم‪ .‬ما‬ ‫این بازیکن را می خواستیم و به او احتیاج داشتیم اما مبلغی‬ ‫را در خواست کرد که خارج از سیاست های هیات مدیره بود و‬ ‫مجبور شدیم از روی نامش بگذریم‪ .‬ما فصل قبل تیم خوبی‬ ‫داشتیم که توانایی های زیادی داشــت‪ .‬از این رو در جلسه‬ ‫با گل محمدی به این نتیجه رسیدیم که باید اسکلت تیم را‬ ‫حفظ کنیم از این رو با اغلب بازیکنان به توافق رسیده و تمدید‬ ‫کردیم‪ .‬انها هم از بازی در این تیم راضی هســتند و باتوجه‬ ‫به اینکه امســال در اسیا هســتیم می خواهند خودی نشان‬ ‫دهند‪ .‬از این رو توافق با انها کار ســختی نبود‪ .‬چرا که با هم‬ ‫تعامل داشتیم‪ .‬اما نکته دیگری که مایلم درباره اش صحبت‬ ‫کنم این است که گفته می شود قرار است مسابقات لیگ با‬ ‫تاخیر اغاز شود‪ .‬متاســفانه ظرف چند روز اخیر خبرهایی به‬ ‫گوش می رسد که بار دیگر به شان لیگ برتر ایران به عنوان‬ ‫لیگی که در راستای حرفه ای شدن گام بر می دارد‪،‬خدشه‬ ‫وارد می کند‪.‬‬ ‫با اینکه تیــم ذوب اهن به همراه نفــت تهران اخرین‬ ‫تیمی بود که فصل گذشــته را بــه پایان رســاند‪ ،‬بالفاصله‬ ‫برنامه های خود را سازماندهی کرد تا بتواند خودش را برای‬ ‫شروع لیگ در زمانی که سازمان لیگ برتر تعیین کرده بود‪،‬‬ ‫اماده کند و با وجود وقت کمتری که داشت تمام توانش را به‬ ‫کار گرفت تا از سایر تیم های لیگ برتر عقب نماند‪ .‬جلسات‬ ‫متعددی برگزار کردیم تا بتوانیم تیــم را به خوبی ببندیم و از‬ ‫طرفی اردوی تمرینی خوبی در ایــران و ترکیه برگزار کردیم‬ ‫تا بتوانیم در موعد مقرر اماده حضور در لیگ برتر شویم که‬ ‫خبرهایی مبنی بر تعویق و فشــارهایی برای شــروع دیرتر از‬ ‫موعد لیگ برتر ما را نگران می ســازد‪ .‬به عنوان باشــگاهی‬ ‫که سعی می کند برنامه مدار حرکت کند به هیچ وجه با شروع‬ ‫همراه بــا تعویق لیگ برتــر موافق نیســتیم و تیم هایی که‬ ‫به زمان اعالم شــده توسط ســازمان لیگ احترام گذاشتند‬ ‫نبایستی قربانی سایر تیم هایی شوند که دوست دارند با فشار‬ ‫به سازمان لیگ‪ ،‬شروع مسابقات را به تعویق بیندازند‪ .‬بحث‬ ‫من صرفا بحث اماده بودن یا نبودن تیم ها نیست‪ ،‬موضوع‬ ‫نظم برگزاری مسابقات است که نباید دائم دستخوش سالیق‬ ‫شــود‪ .‬شــک نکنید که این تغییر زمان ها به روند حرفه ای‬ ‫شــدن فوتبال ضربه وارد می کنــد و این موضــوع اصال به‬ ‫صالح فوتبال نیســت‪ .‬موضوع دیگری که باید به ان اشاره‬ ‫کنم بحث بدهی باشگاه ها اســت‪ .‬من در مورد باشگاه های‬ ‫دیگر صحبت نمی کنم‪ .‬اما در مــورد ذوب اهن باید بگویم‬ ‫قرار گرفتن نام باشگاه ذوب اهن در بین باشگاه های بدهکار‬ ‫برای بنده به عنوان مدیرعامل این باشــگاه تعجب اور بود‪.‬‬ ‫بر همین اســاس از مدیران و مســئوالنی که نام ذوب اهن‬ ‫را در بین باشــگاه های بدهکار قرار داده اند درخواست دارم‬ ‫ریز بدهی های ما را منتشــر کنند‪ .‬این موضوع بسیار مهمی‬ ‫ اســت که مدیران فوتبال ما مراقب انضباط مالی باشگاه ها‬ ‫باشند‪ ،‬ولی به نظر می رسد ارائه این لیست در استانه شروع‬ ‫رقابت ها می توانــد بهانه ای برای تعویــق رقابت های لیگ‬ ‫برتر باشــد که این موضوع به هیچ وجه مورد قبول نخواهد‬ ‫بود‪ .‬امیدوارم با شفاف ســازی که صــورت می گیرد و نظم‬ ‫برگزاری هفتــه اول رقابت های لیگ برتــر و برگزاری راس‬ ‫موعد این مســابقات فوتبال ایران شاهد برداشتن یک گام‬ ‫رو به جلو باشد‪.‬‬ ‫‪77‬‬ ‫هدیهبهدیپلمات‬ ‫کتابی که حدادعادل به ظریف داد‬ ‫محمد جواد ظریف از پشــت تریبون پاییــن می اید تا‬ ‫جای خود را به علی اکبر صالحی بدهــد‪ .‬ظریف و صالحی‬ ‫برای ارائه گزارش جمع بندی مذاکرات وین در‬ ‫مجلس شورای اسالمی حضور یافته بودند‪.‬‬ ‫صالحی که پشــت تریبون مــی رود‪ ،‬ظریف‬ ‫فرصت پیدا می کند که با یک نفر احوالپرسی‬ ‫کند؛ کســی که یکی از دوســتان قدیمی او‬ ‫محسوب می شــود‪ .‬غالمعلی حدادعادل در‬ ‫زمان احوالپرســی یک هدیه ویــژه هم برای‬ ‫وزیر امور خارجه دارد‪ .‬یک پاکت سفید رنگ‬ ‫که بــه نظر قطور می رســد‪ .‬حدادعــادل که‬ ‫می رود‪ ،‬پاکت هنوز در بسته روی میز ظریف‬ ‫است؛ فرصتی که تا پایان سخنرانی صالحی‬ ‫در اختیار ظریف می گذارد تا پاکت باز شود‪.‬‬ ‫کتابی قطور و سفید رنگ بیرون می اید؛‬ ‫با عنوان یادداشــت های روزانــه محمدعلی‬ ‫فروغی از ســفر کنفرانس صلــح پاریس‪ ،‬اما‬ ‫در صفحــه اول کتــاب‪ ،‬یادداشــتی با خط‬ ‫حدادعادل به چشم می خورد‪.‬‬ ‫فروغی حاوی فواید فرهنگی و ادبی فراوانی نیز هست‪ .‬این‬ ‫یادداشت ها نزدیک به صد سال نزد خانواده فروغی محفوظ‬ ‫بوده و اکنون برای نخستین بار منتشر می شود‪ .‬نویسنده در‬ ‫این یادداشت ها دید و بازدیدها و مسائلی را شرح می دهد که‬ ‫برای خواننده امروزی یک ســند تاریخی است؛ چرا که او از‬ ‫یک سو وابسته به یک خانواده مهم و پرنفوذ بود که با دربار‬ ‫حشر و نشر داشتند و از سوی دیگر میان مردم و دانش اموزان‬ ‫مدارس و اهل ادب رفت و امد داشت‪ .‬به همین دلیل وقایع‬ ‫مربوط به دو طیف کامال متفاوت را بی واسطه دیده و نوشته‬ ‫است‪.‬‬ ‫قرار بود در این کنفرانس کشورهای برنده جنگ جهانی‬ ‫اول‪ ،‬سهم خود را از پیروزی ها تعیین کنند و ایران به عنوان‬ ‫کشور «بی طرف» در جنگ که خسارت های بسیاری از این‬ ‫جنگ دیده بود‪ ،‬با دعاوی اصلــی «گرفتن غرامت» تحت‬ ‫یک هیات عالیرتبه که فروغی به عنوان رئیس دیوان تمیز‪،‬‬ ‫مسئولیت کار حقوقی تیم مذاکره کننده را بر عهده داشت‪،‬‬ ‫به پاریس رفت‪.‬‬ ‫با شکست المان و متحدان ان در جریان جنگ جهانی‬ ‫اول‪ ،‬مقدمات امضای قرارداد پایان جنگ و ترک مخاصمه‬ ‫بین طرف ‏های درگیــر فراهم امده بود و کارشناســان مالی‬ ‫و اقتصادی پــس از پایان جنــگ اول جهانی‪ ،‬به حســاب‬ ‫دیدار‬ ‫‪78‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫درباره کتاب‬ ‫کتاب یادداشت های روزانه محمدعلی‬ ‫فروغی از سفر کنفرانس صلح پاریس‪ ،‬یکی‬ ‫از تالیف های او درباره یک ماموریت دشــوار‬ ‫دیپلماتیک و همان کتابی است که غالمعلی حدادعادل ان‬ ‫را دو مرتبه خواند و حاال به وزیرخارجه هدیه اش داده است‪.‬‬ ‫از دید حدادعادل کتاب مفیدی است که باید تمام مسئوالنی‬ ‫که در حال گذر از یک مسیر سخت هستند ان را بخوانند‪.‬‬ ‫در این خاطرات فروغی رویدادهایی را شــرح می دهد‬ ‫که هر روز با انها روبه رو می شده است؛ روزهایی که فروغی‬ ‫این خاطرات را می نوشت روزهای پرالتهابی بود‪ .‬به گزارش‬ ‫تسنیم‪ ،‬یادداشت های حاضر از ایامی است که ذکاءالملک‬ ‫به ســمت رئیس دیوان عالی تمیز جزو هیات اعزامی ایران‬ ‫برای راهیابی به کنفرانس صلح عازم پاریس شد‪ .‬او در طول‬ ‫تقریبا دو ســال (‪ 25‬اذر ‪ 1297‬تا ‪ 20‬مــرداد ‪ )1299‬اخبار و‬ ‫وقایع هر روز را یادداشت کرده و چون خود در مسیر جریان ها‬ ‫بوده و به جزئیات بســیاری ورود داشــته‪ ،‬یادداشت هایش‬ ‫دربرگیرنــده نکته های تــازه و ناگفتــه فراوان دربــاره علل‬ ‫ناکامی ایــران در راهیابی به کنفرانس صلح‪ ،‬داخل شــدن‬ ‫ایران در مجمــع ملل‪ ،‬روابــط انگلیس ها بــا وثوق الدوله‪،‬‬ ‫قرارداد نهم اوت ‪ 1919‬و بعضی از رجال سیاسی ایران در ان‬ ‫روزگار است‪.‬جز این‪ ،‬چنان که انتظار می رود‪ ،‬یادداشت های‬ ‫هزینه‏ ها و خســارات وارده بر کشورهای متخاصم رسیدگی‬ ‫کرده‪ ،‬خســارات جنگ را بیش از ‪ ٣٣٠‬میلیــارد دالر براورد‬ ‫کرده و برای جبران این خســارت‪ ،‬شــرایط ســنگینی را بر‬ ‫شکست خوردگان تحمیل کردند‪ .‬از ایران تیم مذاکره کننده‬ ‫برای گرفتن حق و حقوق ایرانی راهی پاریس شــد که این‬ ‫تقریبا دو سال به درازا کشــید‪ .‬کار درخور تحسین فروغی‪،‬‬ ‫فیش برداری دقیق از تمامی جزئیات مذاکرات و ان چیزی‬ ‫اســت که در پاریس می گذرد‪ .‬ایران از این کنفرانس در پی‬ ‫گرفتن این حقوق بود‪ :‬الغای فوری قرارداد ‪ ،١٩٠٧‬برچیده‬ ‫شدن گارد سفارتخانه ها و کنسولگری های خارجی در ایران‪،‬‬ ‫استرداد تمامی ســرزمین های به زور گرفته شــده از ایران‪،‬‬ ‫جبران خسارت اقتصادی ناشــی از جنگ جهانی بر ایران‪،‬‬ ‫لغو کاپیتوالسیون و تعطیل شدن محاکم کارگزاری مربوط‬ ‫به رسیدگی به امور خارجیان‪ .‬در حقیقت هیات مذاکره کننده‬ ‫ایرانــی در پی تضمیــن «اســتقالل» و «تمامیت ارضی»‬ ‫کشور ایران بود که انگلستان برای ان خواب «مستعمره»‬ ‫دیده بود‪ .‬خواســته های ایران در این کنفرانس ره به جایی‬ ‫نبرد‪ ،‬چرا که شــرکت کنندگان در کنفرانــس صلح پاریس بر‬ ‫این باور بودند که این کنفرانس درباره کشورهای متخاصم‬ ‫در جنگ اســت و ایران در عمل در جنگ جهانی اول اعالم‬ ‫«بی طرفی» کرده اســت‪ .‬بــا وجود این‪ ،‬نطــق فروغی در‬ ‫کنفرانس صلح پاریس برای تاریخ ایران باقی ماند و هرچند‬ ‫ایران به هیچ کدام از حقوق حقه خود نرســید اما شرکت در‬ ‫معاهده ورسای که سنگ بنای «جامعه ملل» را پدید اورد‪،‬‬ ‫سبب شد ایران به عنوان یکی از بنیانگذاران این نهاد جهانی‬ ‫و به عنوان نخستین کشور عضو مسلمان جامعه ملل بتواند‬ ‫نقشه های انگلســتان برای تجزیه و تحت الحمایه ساختن‬ ‫ایران را نقش بر اب کند‪.‬‬ ‫درباره فروغی‬ ‫محمدعلی فروغی دردشــتی‪ ،‬که پس از مرگ پدرش‬ ‫محمدحسین فروغی (ذکاءالملک)‪ ،‬از ادیبان و مترجمان‬ ‫دوره قاجــار‪ ،‬لقــب ذکاءالملک (ثانــی) را دریافــت کرد‪،‬‬ ‫تحصیالت خود را در رشته پزشــکی در دارالفنون اغاز کرد‬ ‫ولی بعد به ادبیات رو اورد و فرهنگســتان ایران را تاســیس‬ ‫کرد‪ .‬وی چندبــار وزیر‪ ،‬دو بار نماینده مجلس شــورای ملی‬ ‫و یک بار رئیس دیوان عالی تمیز (دیوان کشــور) شــد‪ .‬در‬ ‫‪ 1304‬پس از تصویب انقراض دودمان قاجار‪ ،‬که خود در ان‬ ‫نقش داشت‪ ،‬کفیل نخست وزیری شد‪ .‬او نخستین و اخرین‬ ‫نخســت وزیر ایران در دوره رضاشــاه‬ ‫بود‪ .‬وی همچنین عضویت و ریاســت‬ ‫هیات اعزامی ایران به کنفرانس صلح‬ ‫پاریس (‪ )1919‬و جامعه ملل را به عهده‬ ‫داشته است‪ .‬محمدعلی فروغی پس‬ ‫از درگذشــت پدرش در ‪32‬ســالگی به‬ ‫ریاست مدرســه علوم سیاسی برگزیده‬ ‫می شــود کــه رجــال و دیپلمات های‬ ‫زیادی را تربیت کــرد و بعدها تبدیل به‬ ‫دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد‪.‬‬ ‫او همچنیــن معلــم خصوصــی‬ ‫احمدشاه بوده است‪ .‬از فروغی عالوه‬ ‫بــر فعالیت های سیاســی‪ ،‬اثــار ادبی‬ ‫ماندگاری به یادگار مانده اســت که از‬ ‫مهمتریــن انها‪ ،‬تصحیــح او بر دیوان‬ ‫ســعدی اســت‪ .‬البته در این مورد ذکر‬ ‫می شــود که او یکی از تاثیرگذارترین‬ ‫افراد در تاریخ معاصر ایران اســت‪ .‬او‬ ‫اصالتا یهودی بود و از او به عنوان رابط‬ ‫فراماسون های کهن با فراماسون های‬ ‫جدیدتر یاد می شود‪.‬‬ ‫نقل قول ظریف‬ ‫روزنامــه اعتماد نوشــت‪« :‬اصلی تریــن نکته حرکت‬ ‫روز گذشــته غالمعلی حدادعادل اما یادداشــتی است که‬ ‫در ابتدای کتــاب خاطــرات فروغی برای ظریف نوشــت‪.‬‬ ‫غالمعلی حدادعادل در چند خطی که برای ظریف نوشــته‬ ‫گویا به او توصیــه کرده تا این کتاب را برای مقایســه ایران‬ ‫امروز و ایران ‪ ١٩١٨‬مطالعه کنــد‪ ،‬هرچند که نزدیکانش به‬ ‫«اعتماد» گفته اند هرگز منظور از هدیه این کتاب‪ ،‬مقایسه‬ ‫بین شخصیت فروغی و محمدجواد ظریف نیست‪ .‬با وجود‬ ‫این هدیه حدادعادل به ظریف پیام هایی در دل خود دارد‪.‬‬ ‫او کتابی را انتخاب کرده که درباره فصل فشــرده ای‬ ‫از مذاکرات مهم دیپلماتیک اســت و به نظر می اید تالش‬ ‫داشــته تا وزیر خارجه از ان پند بگیرد‪ .‬البته این هدیه برای‬ ‫وزیر خارجه کشورمان بسیار خوشایند بوده است که درباره ان‬ ‫به «اعتماد» می گوید‪ :‬رابطه بنده با دکتر حدادعادل سیاسی‬ ‫نیســت و مربوط به قبل از انقالب و دبســتان و دبیرســتان‬ ‫علوی است‪ .‬یادداشت ایشان هم شــخصی و دوستانه بود‬ ‫و سیاسی نبود‪».‬‬ ‫سفرجنجالیستاره‬ ‫رئیس جمهورگابنرانندهمسیشد‬ ‫ســفر لیونل مســی به گابن قرار بود تبلیغ خوبی برای‬ ‫علی بونگو‪ ،‬رئیس جمهوری این کشور باشد‪ ،‬ولی این ماجرا‬ ‫حواشــی زیادی به وجود اورده اســت‪ .‬بونگو شخصا برای‬ ‫استقبال پای پلکان هواپیما حاضر شده بود‪ ،‬ولی مشخص‬ ‫شد که ســتاره ارژانتینی پروتکل های رسمی را اصال رعایت‬ ‫نکرده است‪ .‬مسی شلوارک جین و تی شرت به تن داشت و‬ ‫صورتش را هم اصالح نکرده بود؛ ظاهری که در شبکه های‬ ‫اجتماعی سر و صدای زیادی به پا کرد‪.‬‬ ‫با توجه بــه میزبانی جــا م ملت های افریقا‬ ‫در ســال ‪ ،2017‬دلیل رســمی دعوت از مسی‪،‬‬ ‫قرار دادن سنگ بنای ورزشــگاه پورت ژانتی بود‬ ‫اما دعوت ستاره بارســا از سوی رئیس جمهوری‬ ‫گابن که طرفــدار فوتبــال اســت در واقع یک‬ ‫پروژه تبلیغاتی عظیم بود‪ .‬او حتی بدون توجه به‬ ‫موقعیت سیاسی اش تبدیل به راننده مسی شد و با‬ ‫جیپ در خیابان های لیبرویل گشت زدند‪.‬‬ ‫این شوی تبلیغاتی اما خیلی زود با واکنش‬ ‫تند مخالفــان سیاســی بونگو روبه رو شــد‪ .‬انها‬ ‫معتقدند که در شرایط سخت اقتصادی کشور و‬ ‫سقوط قیمت نفت‪ ،‬این ولخرجی عاقالنه نبوده‬ ‫است‪ .‬گفته می شود مسی برای این سفرکوتاه ‪ 3/5‬میلیون‬ ‫یورو دریافت کرده است‪.‬‬ ‫البته نزدیکان مسی این موضوع را تکذیب می کنند و‬ ‫معتقدند که او حتی یک یورو هم برای این سفر دریافت نکرده‬ ‫است‪ .‬در واکنش به این خبر‪ ،‬سفارت گابن در فرانسه با انتشار‬ ‫بیانیه ای اعالم کرد که هیچ مبلغی به مســی بابت ســفرش‬ ‫به افریقا پرداخت نشــده اســت‪ .‬در این بیانیه امده است‪:‬‬ ‫«جمهوری گابن قویا انتقال هر گونه وجه یا وعده ارائه پول‬ ‫به بازیکن تیم ملی ارژانتین‪ ،‬لیونل مسی را تکذیب می کند‪».‬‬ ‫در پی سفر مسی به افریقا به دعوت علی بونگو‪ ،‬فرانس‬ ‫فوتبال در گزارشــی نوشــت‪ «:‬درگابن‪ ،‬جایــی که بخش‬ ‫زیادی از مردم از درامدهای حاصل از فروش نفت ســودی‬ ‫نمی برند‪ ،‬حزب مخالف‪ ،‬تاکتیک هایی کــه برای انحراف‬ ‫اذهان از مسائل سیاسی اتخاذ می شــود و همچنین انواع‬ ‫دیگر ســیرک ها را تقبیح می کند‪ ».‬امــا رئیس جمهور گابن‬ ‫درباره حضور مســی در کشــورش گفت‪« :‬چند سال پیش‬ ‫که در بارســلونا بودم مســی را دیدم‪ .‬همان زمــان او به من‬ ‫گفت یک روز به کشور من خواهد امد و لیبرویل را از نزدیک‬ ‫خواهد دید‪ .‬این قولی بود که مســی به من داد و به نظر من‬ ‫او مردی است که با انجام این کار نشان داد روی حرف خود‬ ‫می ایستد‪».‬‬ ‫در گابن که بیشتر مردم سهمی از درامد نفتی ندارند‪،‬‬ ‫پروژه هــای تبلیغاتی بونگــو مخالفان زیادی دارد و بیشــتر‬ ‫مردم حتی با میزبانی جام ملت هــا هم مخالف بودند‪ .‬بونگو‬ ‫این میزبانی را به لطــف رابطه اش با عیســی هیاتو‪ ،‬رئیس‬ ‫کنفدراســیون فوتبال افریقا به دســت اورد و هنوز جزئیات‬ ‫این انتخاب هم منتشــر نشــده اســت‪ .‬مخالفان بونگو به‬ ‫تازگی اسنادی منتشــر کرده اند که نشان می دهد هرکدام از‬ ‫بازی های دوستانه با برزیل و پرتغال دو میلیون یورو و دعوت‬ ‫پله به گابن چند میلیون دالر هزینه داشته است‪.‬‬ ‫نقش اتوئو و دکو‬ ‫زمینه ساز اصلی ســفر مســی به گابن‪ ،‬مهاجم سابق‬ ‫مرگ تایم‬ ‫بارسا‪ ،‬ساموئل اتوئو بود‪ .‬اتوئو که رابطه نزدیکی با بونگو دارد‬ ‫و گابن به نوعی خانه اش محسوب می شود‪ ،‬دو هفته پیش‬ ‫برای تعطیالت در لیبرویل بود و مسی و بونگو را به یکدیگر‬ ‫وصل کرد‪ .‬او در سال ‪ 2012‬هم زمینه سفر ژاوی و والدس‬ ‫به گابن را فراهم کرده بود‪ .‬دکو‪ ،‬دیگر بازیکن ســابق بارسا‬ ‫هم نقش پررنگی در این داستان دارد‪ .‬او مشاور ژرژ کاستا‪،‬‬ ‫بازیکن سابق پرتغال و سرمربی فعلی گابن است‪.‬‬ ‫ماموریت دکو کمک به گسترش فوتبال گابن است و‬ ‫مربیان زیادی را از الماسیا به این کشور برده است‪ .‬دکو بابت‬ ‫وصل کردن اکادمی بارسلونا به این کشور افریقایی ساالنه‬ ‫‪ 4‬میلیون یورو دستمزد می گیرد‪ .‬گابن برای مطرح شدن در‬ ‫صحنه بین المللی به لطف دالرهای نفتی اش‪،‬‬ ‫مسیر دیپلماسی ورزشی را در پیش گرفته است‪.‬‬ ‫مشکل اینجاست که مردم پیش از انکه هیجان‬ ‫میزبانی داشته باشند‪ ،‬غم نان دارند‪.‬‬ ‫مخالفــان رئیس جمهــور گابــن‪ ،‬ســفر‬ ‫تبلیغاتی مســی به ایــن کشــور را از چندین و‬ ‫چند زاویه زیر ســوال بردند‪ ،‬همان طور که در‬ ‫باال ذکر شــد‪ ،‬اولین دلیل مخالفت انها همان‬ ‫مســائل مالی اســت‪ ،‬انها خاصه خرجی های‬ ‫رئیس جمهــور بونگــو را طبیعــی نمی دانند و‬ ‫می گویند که این کشور ان قدر مشکل مالی و‬ ‫اقتصادی حاد دارد که نیازی به تحمل این همه‬ ‫هزینه گزاف نیســت‪ .‬از طرفــی گروهی دیگر‬ ‫از مخالفان نوع سفر مسی به گابن را توهین امیز دانستند و‬ ‫گفتند این ســفر بی احترامی به مردم گابن بود‪ .‬در بیانیه ای‬ ‫که نهاد ‪( UPG‬انجمن مردم گابن) صادر کرده است؛ نوشته‬ ‫شده‪« :‬ستاره بارســلونا حتی احترام مردم گابن را در مقابل‬ ‫چیزی که به دســت اورده نگه نداشت و به گونه ای به کشور‬ ‫ما سفر کرد که به نظر می رسید به یک باغ وحش سفر کرده‬ ‫اســت‪ .‬این ا رژانتینی باید می دانســت که هر سفری اداب‬ ‫واستانداردی دارد و مسی با نوع سفر خود به گابن به مردم ما‬ ‫توهین کرده است؛ او باید می دانست که به یک باغ وحش‬ ‫نیامده است‪».‬‬ ‫سفر مسی هر چه بود‪ ،‬برای رئیس جمهور گابن بازتابی‬ ‫کامال منفی داشــت و او به هیچ یک از خواســته های خود‬ ‫نرسید‪.‬‬ ‫نویسنده مشهور امریکایی درگذشت‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫توضیحش بسیار دشــوار است‪ .‬نمی شــود مردم را متقاعد‬ ‫کرد؛ مثل رانندگی کردن می ماند‪ .‬می توانی با چشــمان باز‬ ‫مدت ها رانندگی کنی و به مقصد برسی به شرط انکه در یک‬ ‫مسیر خوب و با نور کافی سفر کنی‪».‬‬ ‫«باراک اوباما» رئیس جمهور امریکا پس از انتشار خبر‬ ‫درگذشــت این نویســنده‪ ،‬از او به عنوان «یکی از بزرگترین‬ ‫رمان نویســان امریــکا» یاد کــرد و در صفحــ ه توییتر خود‬ ‫نوشت‪« :‬خیلی چیزها از کتاب هایش اموختم‪ ،‬جایش خالی‬ ‫خواهد بود‪».‬‬ ‫دیدار‬ ‫«ای‪.‬ال‪ .‬دکتروف» نویســنده برجسته امریکایی که‬ ‫رمان های تاریخی اش شــهرت فراوانی دارد‪ ،‬در ســن ‪84‬‬ ‫سالگی درگذشت‪.‬‬ ‫ادگار الرنس دکتروف‪ ،‬رمان و داستان نویس مشهور‬ ‫امریکایی که با کتاب «رگتایم» در دنیا شناخته می شود‪ ،‬در‬ ‫سن ‪ 84‬سالگی در نیویورک با زندگی وداع گفت‪.‬‬ ‫«ریچارد دکتروف» پسر این چهره ادبی‪ ،‬مرگ وی بر‬ ‫اثر اختالالت پس از ابتال به سرطان ریه را تایید و اعالم کرد؛‬ ‫نویسنده «مارش» در طول بیش از نیم قرن تجربه حرفه ای‬ ‫خود به عنوان یکی از مطرح ترین شخصیت های ادبی قرن‬ ‫بیستم به حساب می امد‪ .‬او در سال ‪ 1986‬برای «نمایشگاه‬ ‫جهانی» جایزه کتــاب ملی امریکا و در ســال های ‪ 1989‬و‬ ‫‪ 2005‬دو جایزه حلقه منتقدین کتاب ملــی را برای دو رمان‬ ‫«بیلی باتگیــت» و «مارش» از ان خود کــرد‪ .‬رمان «بیلی‬ ‫باتگیت» هم در سال ‪ 1989‬دو جایزه مهم ادبی «پولیتزر» و‬ ‫«پن فاکنر» را برایش به ارمغان اورد‪.‬‬ ‫به گــزارش گاردین‪ ،‬دکتروف عالوه بــر ‪ 10‬رمان‪ ،‬دو‬ ‫مجموعه داستان کوتاه و چندین مقاله را نیز به چاپ رساند‪.‬‬ ‫مشــهورترین رمان دکتروف‪« ،‬رگتایم» اســت که توســط‬ ‫ی ترجمه شده است‪ .‬او ششم‬ ‫«نجف دریابندری» به فارســ ‬ ‫ژانویه ‪ 1931‬با نام کامــل ادگار الرنس دکتروف در نیویورک‬ ‫دیده به جهان گشود‪ .‬نام دکتروف را به خاطر «ادگار الن پو»‬ ‫داستان نویس بزرگ امریکایی ادگار گذاشــتند‪ ،‬اما او خود‬ ‫همیشه پو را «بزرگترین نویسنده بد امریکا» خطاب می کرد‪.‬‬ ‫دکتروف از همان دوران کودکی مطالعه فراوانی داشت و در‬ ‫سن‪ 9‬سالگی تصمیم گرفت نویسنده شود‪« .‬کتاب دانیل»‪،‬‬ ‫« اب کردن»‪« ،‬شهر خدا»‪« ،‬هومر و لنگلی» و «مغز اندرو»‬ ‫از دیگر کتاب هایی هســتند که دکتروف از خــود به یادگار‬ ‫گذاشته است‪ .‬چندین عدد از کتاب های او از جمله رگتایم‬ ‫و بیلی باتگیت فیلم شده اند‪ .‬رگتایم همچنین در سال ‪۱۹۹۸‬‬ ‫در برادوی نیویورک به شکل موزیکال روی صحنه تئاتر رفت‪.‬‬ ‫شــخصیت های داســتانی دکتروف دارای میزانی تخیل‪،‬‬ ‫ساخت تاریخی و فرم غیر عرفی هستند‪ .‬او سال گذشته رمان‬ ‫مغز اندرو را نیز روانه بازار کــرد و اخرین اثر ادبی اش را نیز با‬ ‫مخاطبان و هوادارانش به اشــتراک گذاشت‪ .‬او در یکی از‬ ‫اخرین مصاحبه هایش درباره نوشتن می گوید‪« :‬هوادارانم‬ ‫اغلب که مرا می بینند از من سوال می کنند چطور می نویسی!‬ ‫باید بــه انها بگویم نوشــتن اصــا امری منطقی نیســت و‬ ‫‪79‬‬ ‫ایکر‪ ،‬جنگجوی‬ ‫خجالتی‬ ‫کاسیاس بعد از ‪ 25‬سال از رئال جدا شد‬ ‫پسرک وقتی وارد اکادمی رئال مادرید شد فقط ‪ 9‬سال‬ ‫داشت‪ 25 .‬سال بعد ان پسرک الغر و کوچک یک اسطوره‬ ‫تمام عیار بود ؛ اســطوره ای که یکی از برتریــن دروازه بانان‬ ‫جهان شد ‪ .‬اســطوره ای که به هر فینالی که راه یافت از ان‬ ‫ی افتخارات موجود در‬ ‫برنده بیرون امد‪ ،‬اسطوره ای که تمام ‬ ‫فوتبال را کسب کرد‪ .‬تماشای نمایش هیجان انگیز و بی نظیر‬ ‫کاسیاس خیلی طول کشید‪ ،‬بازه ای به اندازه ‪ 25‬سال‪.‬‬ ‫پسر باهوش من‬ ‫«تــو بی عرضــه و احمقی‪ ».‬ایــن جملــه ای بود که‬ ‫خوزه لوئیس کاسیاس به پسر ‪ 10‬ســاله اش ایکر گفت‪ .‬اما‬ ‫ایکر چرا بی عرضه و احمق بود؟ پســرک یادش رفته بود تا‬ ‫پیش بینی های پدرش درباره ‪ 14‬مســابقه اللیگا را به بنگاه‬ ‫شرط بندی ارسال کند‪ .‬خوزه لوئیس هر ‪ 14‬مسابقه را درست‬ ‫پیش بینی کرده بود و اگــر ان ایکر «بی عرضــه و احمق»‬ ‫فراموش نمی کرد که انها را ارســال کند خانواده کاســیاس‬ ‫صاحب یک میلیون یورو جایزه نقدی می شدند‪ .‬خوزه لوئیس‬ ‫اما به سرعت از چیزی که به پسرش گفته بود پشیمان شد و‬ ‫از او معذرت خواهی کرد‪« .‬تو پسر دوست داشتنی و باهوش‬ ‫منی»‪ .‬حاال ایکر دیگر از دســت پدرش دلخــور نبود و خود‬ ‫را سرزنش نمی کرد‪ .‬ســال ها بعد این پسر دوست داشتنی و‬ ‫باهوش میلیون ها یورو ثروت به خانوده اش بخشید‪ .‬نه فقط‬ ‫ثروت نقدی کــه چندین باب خانه باشــکوه و اتومبیل های‬ ‫لوکس و هر چیز دیگری که فقط در زندگی مولتی میلیونر ها‬ ‫یافت می شود‪ .‬باز هم به عقب تر برمی گردیم‪ ،‬به ماه مه سال‬ ‫‪ ،1981‬یعنــی وقتــی خوزه لوئیس کاســیاس و مــاری دل‬ ‫کارمون صاحب نخستین فرزند خود شــدند‪ .‬انها پسر خود‬ ‫را ایکر نامگذاری کردند‪ .‬این پســر ‪ 9‬ســال بعد به اکادمی‬ ‫رئال مادرید رفت و ‪ 9‬ســال بعد از ورودش به اکادمی نیز سر‬ ‫از تیم بزرگساالن رئال مادرید دراورد‪ 25 .‬سال حضور او در‬ ‫رئال مادرید مملو از افتخارات گوناگون است‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫اغاز عصر افسانه ای‬ ‫مصدومیت ســزار ســانچس به معنای اغاز افســانه‬ ‫ایکر کاســیاس در کهکشــان مادریدی بود‪ .‬ایکر نوجوان‬ ‫و بی تجربه در برابر ســنگربانی که نام سزار ســانچس از او‬ ‫با تجربه تر و بزرگ تر بود کار بســیار دشواری پیش روی خود‬ ‫س کنار برود و‬ ‫می دید اما یک مصدومیت باعث شد تا سانچ ‬ ‫کاسیاس به سرعت جای او را بگیرد‪ .‬کاسیاس نوجوان دیگر‬ ‫هرگز جایگاه خود را به سزار پس نداد‪ .‬او همان سال با رئال‬ ‫قهرمان اروپا شد‪ ،‬دو فصل بعد دوباره این موفقیت تاریخی‬ ‫را تکرار کرد و ســومین بار و اخرین بار ســال گذشته بود که‬ ‫این افتخار بزرگ را کســب کرد‪ .‬کاسیاس باید واقعا مدیون‬ ‫مصدومیت سزار باشــ د یا اینکه باید به توانایی های خودش‬ ‫ببالد؟ اگر ان مصدومیت نبود اکنون رئال اسطوره ای به نام‬ ‫کاسیاس داشت یا خیر؟‬ ‫ایکر سیری ناپذیر‬ ‫«کاسیاس همه چیز دارد‪ ،‬او با انگیزه و جدی است و‬ ‫اخالق خاصی دارد‪ .‬او انچنان نسبت به جایگاه خود تعصب‬ ‫دارد که برای حفظ ان با تمام توان می کوشید‪ .‬دقت کنید‪،‬‬ ‫تمام توان»‪ .‬اینها را ویســنت دل بوســکه ســرمربی سابق‬ ‫رئال مادرید دربــاره ایکر می گوید‪ .‬دل بوســکه حرف های‬ ‫زیــادی درباره ایکــر برای گفتــن دارد‪« :‬شــانس؟ ممکن‬ ‫است ایکر همانند بسیاری دیگر از انسان ها شانس را حس‬ ‫کرده باشد اما چیزی که او را در ‪ 18‬ســالگی به ترکیب ثابت‬ ‫رئال مادرید رساند فقط شانس نبود‪ .‬او یک جنگجوی واقعی‬ ‫به نظر می رســید و با اینکه خجالتی بود خوب می دانســت‬ ‫چگونه برای اهدافش بجنگد‪».‬‬ ‫این جنگنجوی خجالتی در سال های بعد با رئال مادرید‬ ‫پنج بــار قهرمان اللیگا شــد و دو بار قهرمــان کوپا دل ری‪.‬‬ ‫جام های کوچک و بزرگ دیگری هم به غیر از ان به دســت‬ ‫اورد‪ .‬انبوه جایزه های انفــرادی از برترین دروازه بان اللیگا‬ ‫گرفته تا برترین دروازه بان جهان را هم از ان خود کرد‪ .‬ایکر‬ ‫سیر نمی شد‪ .‬اما وقتی هنوز تشــنه جام بود درهای خروجی‬ ‫باشگاه را پس از ‪ 25‬سال به روی او گشودند‪.‬‬ ‫من و سارا‬ ‫ایکر و ســارا کاربونره از مشــهورترین ســلبریتی های‬ ‫اسپانیایی هستند‪ .‬یکی دروازه بان افسانه ای تیم ملی اسپانیا‬ ‫و رئال مادرید و دیگری یک خبرنگار‪ .‬رابطه این زوج در سال‬ ‫‪ 2009‬شروع شد‪ .‬انها اکنون پسری زیبا و دوست داشتنی به‬ ‫نام مارتین دارند‪ .‬ایکر و ســارا خیلی شبیه همدیگر هستند‪.‬‬ ‫انها با اینکه هر دو مشهور هستند اما تا انجایی که می توانند‬ ‫از رســانه ها دوری می کنند‪ .‬ایکر و ســارا هرگز نمی خواهند‬ ‫مدام روی جلد مجالت عامه پسند باشند یا در مراس م مختلف‬ ‫ظاهر شوند‪ ،‬این در حالی است که رویه برعکسی نزد برخی از‬ ‫ستاره های فوتبال و همسرانشان دیده می شود‪ .‬این فوبیای‬ ‫رسانه ای انها باعث شده تا پسرشان را هم از رسانه ها مخفی‬ ‫کنند‪ .‬ســارا کاربونره با حضور در جام جهانی ‪ 2014‬در کنار‬ ‫تیم ملی اسپانیا بیشتر خبر ساز شد‪ .‬او حتی وقتی اسپانیا از‬ ‫دور رقابت ها کنار رفت باز هم در برزیل باقی ماند تا به عنوان‬ ‫خبرنگار به پوشش خبری این رقابت ها بپردازد‪ .‬سارا اکنون‬ ‫زندگی در پرتغال را دوســت ندارد‪ .‬حضــور در پرتغال یعنی‬ ‫دوری از خانواده و حرفه‪ .‬اما چرا پرتغال؟‬ ‫اشک هایی برای ‪ 25‬سال‬ ‫اسطوره ها گاهی اوقات هو می شــوند‪ .‬گاهی اوقات‬ ‫با تمام بزرگی و افتخاراتشــان دو فصل تمام نیمکت نشین‬ ‫می شــوند‪ .‬گاهــی اوقــات وقتــی درخواســت می کننــد‬ ‫دستمزدشان بیشتر شود با این درخواست مخالفت می شود‪.‬‬ ‫حتی گاهی اوقات رئیس یک باشگاه با اسطوره همان باشگاه‬ ‫روابط تیره و تاری پیدا می کند اما سعی می کند در رسانه ها به‬ ‫هیچ عنوان این موضوع را علنی نکند‪ .‬تمام این اتفاقات برای‬ ‫کاسیاس افتاد‪ .‬سقوط او از دو سال پیش اغاز شد‪ .‬ابتدا این‬ ‫خوزه مورینیو سرمربی اسبق رئال بود که او را نیمکت نشین‬ ‫کرد و لوپز را به او ترجیح داد‪ .‬بعد از مورینیو نوبت به انچلوتی‬ ‫رسید تا با اســطوره کنار نیاید‪ .‬اســطوره حاال گاهی اوقات‬ ‫ذخیره کیلور ناواس تازه از راه رســیده می شــد‪ .‬اما با امدن‬ ‫بنیتس دیگر کار او تمام شد‪ .‬او دیگر نمی خواست هو شود یا‬ ‫اینکه اصطکاک با مدیران رئال را تحمل کند‪ .‬هیچ راهی جز‬ ‫جدایی نبود‪ .‬جدایی پس از ‪ 25‬سال خیلی سخت بود‪ .‬انقدر‬ ‫سخت که حتی اشــک هایش در کنفرانس خبری مربوط به‬ ‫خداحافظی اش از رئال نتوانســت بیانگر این تلخی باشد‪.‬‬ ‫چه کسی را می توان ســرزنش کرد؟ نکند خوزه مورینیو که‬ ‫برای نخستین بار او را روی نیمکت نشاند؟ اصال لعنت به تو‬ ‫اقای خاص‪!...‬‬ ‫سالم پرتغال‬ ‫پورتو؟ ان هم بــرای ایکر و تمــام افتخاراتش؟ ماری‬ ‫دل کارمون مادر ایکر کاســیاس حق ندارد عصبانی شــود‬ ‫و به خبرنگاران بگوید پورتو در حد پســرش نیســت یا اینکه‬ ‫پورتو در حد باشگاه های دست دوم اسپانیا هم نیست؟ سارا‬ ‫کاربونره هم حق ندارد از زندگی در پرتغال ناراضی باشد؟ اخر‬ ‫هر چه باشد ســارا و ایکر روزهای هیجان انگیزی را در کنار‬ ‫یکدیگر تجربه کردند‪ .‬اما مهم این است که ایکر به زندگی‬ ‫جدید و تیم جدیدش لبخند زده اســت‪ .‬حــاال همه منتظرند‬ ‫ایکر را در تقابل با رئال مادرید در لیگ قهرمانان اروپا ببینند‪.‬‬ ‫این اتفاق می افتد؟ مشخص نیســت‪ ،‬اما نکته مهم تر این‬ ‫است که رئالی ها به شدت بابت برخورد با یکی از بزرگ ترین‬ ‫اســطوره های تاریخ خود شماتت شــدند و این شماتت ها و‬ ‫سرزنش ها همچنان ادامه دارد‪ .‬ایکر جدایی دردناکی از رئال‬ ‫داشت‪ ،‬خیلی دردناک‪...‬‬ ‫قطار‪۵۷‬‬ ‫قدیمی ترین رمان انقالب اسالمی‬ ‫انتشارات هزاره ققنوس چاپ چهارم کتاب «قطار ‪ »۵۷‬را روانه بازار کتاب کرد‪ .‬به عقیده‬ ‫برخی این اثر‪ ،‬قدیمی ترین رمان نوشته شده در حوزه ادبیات انقالب اسالمی است‪.‬‬ ‫رمان «قطار ‪ ،»57‬نوشــته رضا رئیســی‪ ،‬نگاهی داســتان گونه و واقع گرا به جریانات‬ ‫اجتماعی و سیاســی ســال های پایانی دهه ‪ 50‬در ایران دارد‪ .‬ماجرای ایــن رمان از یکی از‬ ‫جلسات زیرزمینی گروه های چپ توده ای اغاز و با حمله ساواک ادامه می یابد‪ .‬هدف ساواک‬ ‫دستگیری فردی به نام «قامت» است که مدیر جلسه و از رهبران گروه است‪.‬‬ ‫در بخش هایــی از این کتاب می خوانیم‪« :‬پنج روز اســت رژیم شــاه از هم پاشــیده و‬ ‫انقالبیون تمامی دفاتر و مخفیگاه های سران دولت را تصرف کرده اند‪ .‬با انکه درگیری به پایان‬ ‫رسیده است‪ ،‬از گوشه و کنار شهر‪ ،‬همچنان صدای تیراندازی های پراکنده شنیده می شود‪.‬‬ ‫اعضای دولت موقت معرفی شــده اند‪ ،‬اما حرف شــان برو نیست‪ .‬شــهر در دست گروه ها و‬ ‫شبه نظامیانی اداره می شود که هر یک تابع مقام و مقررات خاصی هستند‪ ...‬انقالبیون دیگر‬ ‫جز پاییدن و گشت زنی کار دیگری ندارند‪ .‬از صبح که راه می افتند‪ ،‬به همه جا سر می کشند‪ ،‬به‬ ‫هتل ها‪ ،‬سینماها‪ ،‬رستوران ها ‪ ،‬ترمینال های مسافربری‪ ،‬ایستگاه راه اهن و معابر پر رفت وامد‬ ‫دیگر در دروازه های شــهر‪ ،‬عبور و مرور خودروها و افراد ناشناس را به دقت زیر نظر دارند و به‬ ‫هرکس مشکوک می شوند او را به خلوت می برند و بازجویی می کنند‪».‬‬ ‫شقایقعاشق‬ ‫«شقایق عاشق» عنوان کتابی است که زینب عطایی درباره روایت هایی از زندگی سردار‬ ‫شهید حسن غازی اصفهانی نوشته اســت‪ .‬نگارنده خاطرات با ‪ 35‬نفر از دوستان‪ ،‬همرزمان و‬ ‫افراد خانواده شهید غازی به گفت وگو پرداخته و خاطراتشان را در نثری داستان گونه بیان کرده‬ ‫است‪ .‬شهربانو اسالمی‪ ،‬مهناز غازی اصفهانی‪ ،‬اسدالله قوامی‪ ،‬امیر تائبی‪ ،‬روح الله فروغی‪،‬‬ ‫محسن خندان‪ ،‬سردار شهید حسن تهرانی مقدم‪ ،‬سردار شهید عباسعلی جان نثاری و محمود‬ ‫چهابارغی‪ ،‬شماری از راویان این خاطراتند‪ .‬در صفحه‪ 171‬کتاب «شقایق عاشق»‪ ،‬در بخشی‬ ‫ازروایتسید محمدمیرصفیان‪،‬دربارهشهیدحسنغازیمی خوانیم‪«:‬حسنفوق العادهخاکی‬ ‫بود‪،‬مخصوصابانیرویزیر دست‪.‬حاالشایدمنهمنقشبازیکنمولیاخرشنمی توانمادامه‬ ‫بدهم‪ .‬ولی او واقعا اینجوری بود‪ .‬اگر چیزی داشت و کسی می گفت که قشنگه‪ ،‬حاال ساعت یا‬ ‫کاپشن یا هر چیز دیگری‪ ،‬فوری می داد بهش‪ ،‬اصال به زور بهش می داد‪ .‬یک قران کوچولو‬ ‫توی جیبش بود‪ ،‬وقت و بی وقت قران می خواند‪ .‬شب ها هم که دور بودند ان بازی های خاص‬ ‫خودشانراداشتندکهیکدفعهیکیرانشانمی کردندکهحواسشپرته‪.‬پتورامی کشیدندروی‬ ‫سرش و می زدندش‪ .‬یک سری کارهای اینجوری باعث می شد بچه ها دور هم جمع بشوند‪».‬‬ ‫اخرین روایت این کتاب یادداشتی است به قلم خود شهید غازی درباره خودش و اندیشه هایش‪.‬‬ ‫در پایان کتاب نیز تصاویری از وی و دوستان و برخی راویان کتاب «شقایق عاشق» امده است‪.‬‬ ‫جناب خان‬ ‫عروسکی که این روزها محبوب است‬ ‫اینکه یک عروسک ستاره یک برنامه تلویزیونی باشد‪،‬‬ ‫اتفاق تازه ای نیست‪ .‬شخصیت های عروسکی زیادی داشتیم‬ ‫که توانســته اند به اندازه یک ستاره خود را مطرح کنند و جای‬ ‫خود را در میــان خانواده ها بازکرده اند‪ ،‬از ســال های دور که‬ ‫مدرسه موش ها و عروســک های ان‪ ،‬انقدر جذابیت داشتند‬ ‫که یکی از پرفروش ترین فیلم های تاریخ ســینمای ایران‪ ،‬با‬ ‫استفاده از شــخصیت های عروســکی این مجموعه ساخته‬ ‫شد و شهر موش ها خیلی ها را دم در سینماهای ایران منتظر‬ ‫خرید بلیت قرار داد‪ .‬بعدها مجموعه کاله قرمزی در ابعادی‬ ‫بسیار وســیع تر این موفقیت را تکرار کرد‪ .‬کاله قرمزی انقدر‬ ‫خوش درخشید که مجموعه فیلم هایی که از ان بیرون امد‪،‬‬ ‫سریال شد و چندین بار ایرج طهماسب و حمید جبلی توانستند‬ ‫به فروش های بســیار باال‪ ،‬با اســتفاده از شخصیت محوری‬ ‫کاله قرمزی برسند اما درخشش این مجموعه عروسکی تداوم‬ ‫یافت و هنوز هم در مناسبت های مختلف این گروه که به میزان‬ ‫قابل توجهی‪ ،‬شــخصیت جذاب و دوست داشــتنی دارد‪ ،‬در‬ ‫صفحه تلویزیون ظاهر می شــود و محبوبیت عروسک های‬ ‫خود را به رخ می کشــد‪ .‬شــاید کاله قرمزی تنهــا مجموعه‬ ‫تلویزیونی باشــد که می تواند ادعا کند که چندین نســل را در‬ ‫ایران پای تلویزیون نگه داشته است‪ .‬شخصیت هایی مانند‬ ‫زندگی شهید غازی‬ ‫کاله قرمزی‪ ،‬پسرخاله‪ ،‬جیگر‪،‬ببعی‪ ،‬پسرعمه زا‪ ،‬دیبی و‪...‬‬ ‫هر کــدام طرفداران خاص خودشــان را دارند‪ ...‬اما ســتاره‬ ‫عروســکی این روزهای تلویزیون ایران‪ ،‬با همه ســتاره های‬ ‫قبلی تفاوت عمده ای دارد‪ .‬تا کنون عروسک ها همه از درون‬ ‫برنامه های کودکان و نوجوانان خود را مطرح کرده اند‪ ،‬درست‬ ‫است که خیلی از انها حتی در میان بزرگساالن هم محبوبیت‬ ‫داشــته و دارند اما در ابتدا این عروسک ها ماهیتی داشته اند‬ ‫که برای جنبه های کودکانه در نظر گرفته شــده اند‪ .‬ســتاره‬ ‫این روزهای تلویزیونی اما کامال از جنبه های کودکانه فاصله‬ ‫دارد‪ ،‬او شــاید از این نظر یگانه باشــد که عروسکی است که‬ ‫برای بزرگساالن ساخته شــده و قرار نیست که شوخی هایش‬ ‫از جنسی باشد که اشناست‪.‬در برنامه خندوانه «جناب خان»‬ ‫تبدیل به یک چهره جذاب و یک ســتاره واقعی شــده است‪.‬‬ ‫هر بار که این برنامه به انتها می رسد‪ ،‬ویدئوهای این برنامه با‬ ‫حضور این شخصیت عروسکی بارها و بارها منتشر می شود و‬ ‫بسیاری ان را باز هم می بینند‪ .‬این شخصیت عروسکی تا انجا‬ ‫محبوب شده که حتی میهمانان برنامه که خود از میان ستاره ها‬ ‫انتخاب می شوند‪ ،‬از حضور او استقبال می کنند و دوست دارند‬ ‫در شوخی های او سهیم شوند و با او وارد دیالوگ شوند؛ به طور‬ ‫حتم این جمله حمید فرخ نژاد که عنوان کرد‪ ،‬در حال حاضر‬ ‫«جناب خان» از من مشهورتر اســت را می توان یک تعارف‬ ‫همراه با اغراق دانســت‪ ،‬اما نمی توان از کنار محبوبیت این‬ ‫عروسک به راحتی عبور کرد‪.‬‬ ‫«جناب خان» استفاده درســت از لهجه ها را به نمایش‬ ‫می گذارد‪ .‬او ابادانی و جنوبی صحبت می کند و شاخصه هایی‬ ‫را که ما برای یک ابادانی در ذهن داریم تداعی می کند اما این‬ ‫استفاده از لهجه به دوست داشــتنی شدن شخصیت کمک‬ ‫می کنــد و در جهت منفی کردن شــخصیت نیســت‪ ،‬اتفاقی‬ ‫که در شکلی دیگر در ســریال پایتخت هم با لهجه مازندرانی‬ ‫شاهد بودیم‪ .‬شخصیت «جناب خان» برای باور پذیری کامال‬ ‫خاکستری است‪ ،‬خصوصیت مثبت و منفی در او جمع است‪،‬‬ ‫برای همین است که باور پذیر از کار در امده؛ جناب خان برای‬ ‫خنداندن شخصیت بی ادبانه ای ندارد‪ .‬یک عروسک است که‬ ‫می داند با هر شخصیت چگونه شوخی کند که به پیش رفتن‬ ‫برنامه کمک کند‪ .‬این شخصیت عروسکی این روزها یکی از‬ ‫محبوب ترین هاست و رامبد جوان قدر ان را خوب می داند‪.‬‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫دنیای بدون‬ ‫اسلحه روی‬ ‫جلد نیوزویک‬ ‫غذای سالم از‬ ‫نگاه لوپوئن‬ ‫اشپیگل به‬ ‫خیانت های‬ ‫شرکت های‬ ‫بیمه پرداخته‬ ‫است‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪81‬‬ ‫بازار‬ ‫اهدای تندیس سرامدی به روابط عمومی بانک انصار‬ ‫در چهارمین دوره ایین تقدیر از سرامدان روابط عمومی‬ ‫در چهارمین دوره ایین تقدیر از سرامدان روابط عمومی‬ ‫ایران‪ ،‬بانک انصار با دریافت تندیس زرین سرامدی به دلیل‬ ‫تعهد و طی مسیر سرامدی براســاس مدل تخصصی شده‬ ‫‪ EFQM‬و کســب حداقل ‪ 723‬امتیاز طبــق ارای ممیزان و‬ ‫ارزیابان‪ ،‬باردیگر در میان روابط عمومی های کشور سرامد‬ ‫شــد‪ .‬به گزارش اداره کل بازاریابی و تبلیغات‪ ،‬در چهارمین‬ ‫دوره اییــن تقدیر از ســرامدان روابط عمومی ایــران که در‬ ‫کتابخانه ملی برگزار شــد و مدیران روابط عمومی نهادهای‬ ‫مختلف و جمعی از اســاتید حوزه ارتباطات حضور داشتند‪،‬‬ ‫دکتر شکری نویسنده کتاب برنامه ریزی راهبردی در روابط‬ ‫عمومی طی ســخنانی بر کیفی ســازی فعالیت های روابط‬ ‫عمومی از طریق ارتقای دانش روابط عمومی و پیاده سازی‬ ‫مدل ای اف کیو ام ‪ EFQM‬که در کشــورهای اروپایی مورد‬ ‫استفاده قرارگرفته است‪ ،‬تاکید کرد‪ .‬این گزارش می افزاید‬ ‫که در این مراسم‪ ،‬همچنین پیام رئیس انجمن بین المللی‬ ‫روابــط عمومی بــرای چهارمیــن دوره تقدیر از ســرامدان‬ ‫روابط عمومی ایران قرائت شــد‪ .‬دکتر اپنیل دیوالتر در پیام‬ ‫خــود از تالش روابــط عمومی های ایران برای رســیدن به‬ ‫سرامدی تقدیر کرده و بر لزوم توجه به فرهنگ و سیستم های‬ ‫اقتصادی‪ ،‬سیاسی و رسانه ای دراین راستا تاکید کرده است‪.‬‬ ‫براساس این گزارش‪ ،‬در مراسم مذکور بیانیه داوران‬ ‫و ممیزان که در ان بر لزوم نهادینه سازی شاخص های مدل‬ ‫ای اف کیو ام تاکید شــده است‪ ،‬قرائت شــد و سپس اقای‬ ‫هوشــمند ســفیدی دبیر چهارمین ایین تقدیر از سرامدان‬ ‫روابط عمومی در ایران‪ ،‬گفت و شــنود برای حل مســائل از‬ ‫طریق تعامل و به اتکای تاکتیک برد ‪ -‬برد و متقاعد ســازی‬ ‫را اصلی ترین شــیوه رســیدن به اهــداف روابــط عمومی‬ ‫دانســت‪ .‬دکتــر محمدمهــدی فرقانی‪ ،‬رئیس دانشــکده‬ ‫علوم ارتباطات اجتماعی نیز یکی از سخنرانان این مراسم‬ ‫بود و طی ســخنانی به چالش هــای روابط عمومی اشــاره‬ ‫کــرد و توانایی تعامل بــا رســانه ها را یکــی از ویژگی های‬ ‫ضروری مدیران ارشد کشور دانست که روابط عمومی ها باید‬ ‫زمینه های ان را فراهم کنند‪.‬‬ ‫شایان ذکر اســت که روابط عمومی بانک انصار طی‬ ‫ســال گذشــته براســاس رهنمودهای مدیرعامــل محترم‬ ‫بانک انصار و تحت مدیریت دکتر خالقی مدیرکل بازاریابی‬ ‫و تبلیغــات از طریق تعامل با موسســات روابــط عمومی و‬ ‫به کارگیری از اســتادان دانشگاه و نیز مشــورت با ممیزان‬ ‫مربوطــه‪ ،‬اقدامات الزم را بــرای نیل به ســرامدی صورت‬ ‫داده و با تایید داوران و ممیــزان چهارمین دوره ایین تقدیر‬ ‫از سرامدان روابط عمومی موفق به کسب امتیازات الزم در‬ ‫این زمینه شده است‪.‬‬ ‫دکتر ابراهیمی‪ ،‬مدیرعامل بانک انصار‪:‬‬ ‫بازار‬ ‫‪82‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫الگو های سرامدی و الزامات ان‬ ‫سازمان های نوین‪ ،‬به خاطر پیچیدگی های درونی خود‬ ‫ ک ه از ساختارهای پویا‪ ،‬تعامل عناصر انسانی حرفه ای‪ ،‬نقش‬ ‫ی و هنجاری روزامد‪ ،‬فرایندهای تسهیل کننده کار‪،‬‬ ‫نظام ارزش ‬ ‫سامانه های مدیریتی و تولیدی هوشــمند و فناوری های رو به ‬ ‫توسعه از یک سو و محیط پرتالطم بیرونی با ارتباطات گسترده‬ ‫از سوی دیگر ناشی می شود‪ ،‬نیازمند مدیریت های راهبردی‪،‬‬ ‫ی مبتنی بر ارزیابی و تحول‬ ‫اقتضایی و اندیشه و عمل سیستم ‬ ‫مدام هستند‪ .‬افزون براین‪ ،‬ســازمان های امروزی خواسته و‬ ‫ناخواسته درگیر رقابتی نفسگیر با موسسات مشابه خود هستند‬ ‫کهدرعرصه ایپرافت وخیز‪،‬برخورداریانهاراازمزیترقابتی‪،‬‬ ‫پویایی های سیستمی و هنر ایجاد رضایتمندی توامان کارکنان‬ ‫ومشتریان‪،‬اجتناب ناپذیرمی کند‪.‬‬ ‫براساس انچه گفته شــد‪ ،‬ســازمان های نوین‪ ،‬نیازمند‬ ‫یوخالقیتپیوسته‬ ‫توسعههمه جانبهومستمر‪،‬ازطریقنواور ‬ ‫ق و اثربخــش به منظور بهبود‬ ‫و از هم ه مهم تر‪ ،‬ارزیابــی دقی ‬ ‫مستمر هستند تا ضمن دستیابی به وضعیت مطلوب و بایسته‬ ‫مبتنی برتضمینکیفیتسیستمی‪،‬نه تنهاازگردون هرقابتخارج ‬ ‫نشوند‪ ،‬بلکه باحفظ مزیت های رقابتی و گسترش دائمی انها به‬ ‫یوتعالی‬ ‫سرامدیدرحوزهمربوطهنائلشوند‪.‬بنابراین‪،‬سرامد ‬ ‫ی و پیشرفت و توســعه مداوم‪ ،‬الزمه حیات سازمان ها‬ ‫ سازمان ‬ ‫ن معاصر و رویکرد پویایی شناسی سیستم‬ ‫ی جها ‬ ‫ و شــرکت ها ‬ ‫با قابلیت پیش بینی رفتار متغیر و مطلــوب در اینده‪ ،‬گزینه ای‬ ‫پسندیده در نیل به موفقیت در دنیای کسب وکاراست‪.‬‬ ‫رویکرد پویایی شناســی در فرایندهای ارزیابی به منظور‬ ‫تو‬ ‫طقو ‬ ‫اطمینانازسرامدی‪،‬بهسازمان هاکمکمی کندتانقا ‬ ‫ضعف کلیدی‪،‬شکاف هایبالقوهمرتبطبانحوهتعییناهداف‪،‬‬ ‫بینش‪ ،‬چشم انداز‪ ،‬راهبرد و سیاست‪ ،‬ماموریت و وظایف خود‬ ‫را با شــیوه های اجرایی شناســایی و درک کنند و با استفاده از‬ ‫مدل هایبهبود‪،‬ایجادزبانوروشتفکروعملمشترکمبتنی ‬ ‫برفرهنگسازمانی‪،‬ضمناسیب شناسیدقیقوضعیتموجود‬ ‫و ترسیموضعیتمطلوب‪،‬انتقالاثربخشایده هایراهگشارا‬ ‫ن و بیرون سازمان بااطمینان از اثربخشی و بازخوردهای‬ ‫در درو ‬ ‫پیش برنده‪ ،‬میسر کنند‪ .‬همچنین با اســتفاده از این رویکرد‪،‬‬ ‫ی همه ابعاد وجودی‬ ‫ابتکارات موجود را که به شکلی سیستم ‬ ‫ســازمان را در همه الیه های انســانی‪ ،‬فناورانه‪ ،‬مقررات و‪...‬‬ ‫شــکل گرفته اند‪ ،‬یکپارچه کرده و با حذف تداخل های زاید‪،‬‬ ‫اصطکاک ها و دوباره کاری ها‪ ،‬ســاختار پایــه ای الزم را برای‬ ‫نظام مدیریت راهبردی و اقتضایی سرامدی و تعالی سازمانی‬ ‫فراهم سازند‪.‬‬ ‫بی تردیــد‪ ،‬یکــی از مهم تریــن وجــوه ســرامدی و‬ ‫پویایی شناسیمنجربهاندرسازمان هاوشرکت ها‪،‬تالشبرای‬ ‫شناسایی راه ها و شیوه های تعالی سامانه های اطالع رسانی و‬ ‫شفاف سازیاست‪،‬زیراازطریقاینسامانه ها‪،‬ایده ها‪،‬باورها‪،‬‬ ‫الگوها‪ ،‬ارزش ها و شــیوه های تعامل موثرســازمانی در لفافه‬ ‫فرهنگ سازمانیمنتشرمی شود‪.‬درواقع‪،‬پیاده سازیالگوهای‬ ‫سرامدی و بهبود مستمر از طریق پویایی شناسی‪ ،‬بدون وجود‬ ‫ســامانه های اطالع رســانی ویژه و فرایندهــای اطالع یابی و‬ ‫اطالع رسانیمبتنیبرمعرفیاسیب هاوارائهایده هایخالقانه‬ ‫و بسیج همگانی برای پیشبرد هدف ها‪ ،‬رفع اسیب ها و اجرای‬ ‫برنامه هایتوسعه بخشغیرقابلتصوراست‪.‬‬ ‫بهبــود و ارتقــای ســامانه اطالع رســانی و بــه ویــژه‬ ‫روابط عمومی به عنوان متولی ارتباطات ســازمانی‪ ،‬از ان روی‬ ‫یکی از اهداف مدل های ســرامدی و رویکرد پویایی شناسی‬ ‫استکههرگونهتعاملاثربخشوپیشرفتکار‪،‬تولیدمحصول‪،‬‬ ‫بازاریابی‪ ،‬تبلیغات‪ ،‬فروش و کسب سود‪ ،‬مرهون اطالعات و‬ ‫اگاهی هایجامعواقناع کنندهتوسطمعامله گراناست‪.‬بدون‬ ‫اطالعات و بدون ارتباط مبتنی بر اعتماد‪ ،‬تفاهم و مشــارکت‪،‬‬ ‫همدلی‪ ،‬همزبانی و همکاری ممکن نیســت‪ .‬بدیهی به نظر‬ ‫می رســد که فقدان اطالعات و ارتباطات کارامد‪ ،‬زمینه ســاز‬ ‫ســوءتفاهم و تعارضات و ســوق دادن کارکنان به شکل دادن‬ ‫سازمانغیررسمیودورساختنمشتریانوذینفعانازحوزهنفوذ‬ ‫شرکت و سازمان است‪ .‬بنابراین‪ ،‬سازمان سرامد و دارای تعالی‬ ‫از طریق اشتراک گذاری پیوسته‪ ،‬بسامان‪ ،‬جامع و اثربخش‬ ‫اطالعات و معلومات و اســتفاده از همه امکانــات ارتباطی و‬ ‫فناوری های روز‪ ،‬ذینفعان ســازمان را در همه سطوح و ابعاد‪،‬‬ ‫به خدمت توسعه و پیشرفت سازمان می گمارد و از اندیشه ها‪،‬‬ ‫ایده ها‪ ،‬همدلی ها و مشارکت گســترده تبلیغی و ترویجی انها‬ ‫برای پیشبرد اهداف و توسعه محصول و کسب وکار بهره بسنده‬ ‫و وافی می برد‪.‬‬ ‫ویژگی هــای دیگری کــه الگوهــای ســرامدی باید از‬ ‫ان برخــوردار باشــند‪ ،‬توجه توامــان به بهــره وری‪ ،‬مدیریت‬ ‫ دانــش و اینده پژوهــی اســت‪ .‬تنها بــا اســتفاده از مدیری ‬ ‫ت‬ ‫دانــش و اینده پژوهی مبتنی بــر معلومات کارکنــان و مدیران‬ ‫و میراث فکری ســازمان و قواعد قابل درک و اســتفاده ناشی‬ ‫از انها و همچنیــن اقتدار پیش بینی اینده ســازمان و محیط‪،‬‬ ‫«بهره وری»‪«،‬کارایی»و«اثربخشی»به عنوانکلیدواژه های‬ ‫دانش مدیریت میســر می شــود‪ .‬در عصر اطالعات‪ ،‬دو نیاز‬ ‫اساسی سرامدی‪ ،‬انعکاس پذیری و انعطاف پذیری است‪ .‬به‬ ‫عبارت بهتر انعکاس پذیــری و انعطاف پذیری در این رویکرد‪،‬‬ ‫به معنای وادادگــی در برابر محیط نیســت‪ ،‬بلکــه به مفهوم‬ ‫هوشمندی‪ ،‬سرعت عمل و اســتفاده به موقع از ظرفیت های‬ ‫ســازمان برای مدیریــت منابع و عناصــر درونــی و بیرونی ان‬ ‫است تا بر این اساس‪ ،‬نشاط و شــادابی سازمان در کسب وکار‬ ‫و اقتــدار الزم برای رقابت حفظ شــود‪ .‬ســرانجام اینکه منابع‬ ‫ انســانی اصلی ترین و کلیدی ترین عنصر سرامدی سازمان و‬ ‫روابط عمومی ان هستند‪ .‬منابع انسانی‪ ،‬الگوهای سرامدی را‬ ‫درک‪ ،‬از اموزش الزم برخوردار و با هماهنگی و همکاری های‬ ‫صمیمانه‪ ،‬گام به گام‪ ،‬هدف های سازمان را محقق می کنند‪.‬‬ ‫نیروهایانسانیتحت تاثیرفرهنگسازمانیوهدایتراهبردی‬ ‫مدیران کارامد‪ ،‬شــاخص های ســرامدی را درک و در فضایی‬ ‫رقابتی به خالقیت و نواوری روی اورده و از طریق خرد و کنش‬ ‫جمعیوتفسیرفرایندهایسرامدیجایگاهشایستهسازماندر‬ ‫دنیای کسب و کار را تعیین می کنند‪.‬‬ ‫کارمزدمحوری در راستای مشتری مداری‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫پول در اقتصــاد به خون در بدن تشــبیه‬ ‫شده است همان طوری که زیادی خون در‬ ‫بدن‪ ،‬خفگی و کمی ان سستی به همراه‬ ‫دارد‪ ،‬زیادی پــول در جامعــه نیز موجب‬ ‫تورم و کمبــود ان باعث رکود می شــود‪.‬‬ ‫این نشــان می دهد که مدیریــت پول در‬ ‫اقتصاد اهمیت زیادی پیــدا می کند و در‬ ‫این مدیریت‪ ،‬بانک ها نقش بسزایی دارند‬ ‫خدمات بانکی به جای درامدهای حاصل از نرخ تسهیالت‪،‬‬ ‫نخســت باید الزام بانک مرکزی در سیاســتگذاری باشــد‪.‬‬ ‫چون بر اســاس بند (‪ )4‬ماده ‪ ۲۰‬قانون بانکداری بدون ربا‬ ‫مصوب ســال ‪ ،۶۲‬تعیین انواع و میــزان حداقل و حداکثر‬ ‫کارمزد خدمات بانکی (مشروط به اینکه بیش از هزینه کار‬ ‫انجام شــده نباشــد) از اختیارات بانک مرکزی است‪ .‬دوم‬ ‫یک نیاز برای مدیران بانکی باشــد تا در راستای بانکداری‬ ‫مدرن حرکت کنند‪.‬‬ ‫از انجایــی که اهمیــت کارمزدمحوری‪ ،‬بــر مدیران‬ ‫سیاســتگذاری و مدیــران بانک ها پوشــیده نیســت ولی‬ ‫متاسفانه طبق مطالعات انجام شده‪ ،‬سهم کارمزد دریافتی‬ ‫به درامدهــای عملیاتی در بانک هــای خارجی‪ ،‬نزدیک به‬ ‫پنج برابر ســهم کارمزد دریافتی بانک های داخلی اســت‪.‬‬ ‫بنابراین الزم است گام های عملی در این زمینه به طور جدی‬ ‫برداشته شود‪.‬‬ ‫بدون شک گام اولیه در موفقیت کارمزد محور کردن‬ ‫بانک ها توجه به ارتباط با مشتری است زیرا هر سیاستی که‬ ‫بخواهیم در مجموعه بانکی پیاده سازی و اجرا کنیم‪ ،‬قبل‬ ‫از هر چیزی توجه به مشتری و به اصطالح مشتری مداری‬ ‫الزام اساسی ان است‪ .‬پس برای نزدیکی به استاندارهای‬ ‫جهانــی در زمینه کارمــزد محور شــدن بانک هــا به جای‬ ‫محورشدن نرخ تسهیالت‪ ،‬الزم است به ارتباط با مشتری‬ ‫در این خصوص توجه خاصی داشته باشیم و نگاه نادرست‬ ‫قبلی را تکــرار نکینم‪ .‬به طور مثال مقاومتــی که ما در برابر‬ ‫اجرای سیاســت دریافت کارمزد مشــاهده می کنیم از این‬ ‫عامل ناشی می شــود که اجرای اولیه طرح ها رایگان بوده‬ ‫اســت‪ .‬اگر برای خدمات دســتگاه هایی نظیر خودپردازها‬ ‫و دســتگاه های پوز که اول بار ایجاد شدند کارمزد ناچیزی‬ ‫مثال یک ریال هم اخذ می شد االن می توانستیم به تعرفه‬ ‫واقعی این خدمات دست پیدا کنیم‪.‬‬ ‫زمانی که مــا بتوانیم اعتماد مشــتری را جلب کرده و‬ ‫ضرورت خدمات بهتر و ایمن تر را برای کاهش هزینه های‬ ‫مشــتری تبیین کنیم انگاه خواهیم توانست یک بازتعریف‬ ‫در خدمات بانکی داشــته باشیم و متناســب با هر خدمت‪،‬‬ ‫کارمزدی را برقرار سازیم که رضایت دو جانبه بانک مشتری‬ ‫را در پی داشته باشد‪.‬‬ ‫نکته مهم دیگر در اقناع مشتری به پرداخت کارمزد‪،‬‬ ‫تنوع بخشــی خدمات و ایجاد خدمات جدید است و الزمه‬ ‫این امر‪ ،‬توجه بیشتر ما به بانکداری الکترونیک و مجازی را‬ ‫می طلبد‪ .‬همچین در زمینه مشتری مداری برای حصول به‬ ‫هدف کارمزدی محورشدن خدمات بانکی باید به موضوع‬ ‫طبقه بندی مشــتریان توجه جدی کرد چرا که بســیاری از‬ ‫مشــتریان بانک در ازای خدمات خاص حاضر به پرداخت‬ ‫کارمزد خواهند بود و اجرای موفق این سیاســت می تواند‬ ‫مشوقی برای مشتری های دیگر نیز باشد‪.‬‬ ‫در نهایــت می توان گفــت رویکــرد کارمزدمحوری‪،‬‬ ‫رویکردی موثر در کاهش نرخ ســود تســهیالت‪ ،‬توجه به‬ ‫تولید در راســتای اقتصاد مقاومتی‪ ،‬افزایــش درامدهای‬ ‫بانکی‪ ،‬پیاده ســازی و اســتقرار عملیات بانکی بدون ربا‪،‬‬ ‫توســعه خدمات بانکی و باالخره رضایت بیشتر مشتریان و‬ ‫ذی نفعان خواهد بود‪.‬‬ ‫علی ای الحال جای این پرســش باقی است که ایا با‬ ‫وجود این همه جنبه مثبت‪ ،‬غفلت از رویکرد کارمزدمحوری‬ ‫صحیح است؟ به هر حال جای امیدواری وجود دارد که در‬ ‫پرتو اگاهی عمیق تر مردم و مشتریان نظام بانکی در اینده‬ ‫نزدیک مقاومت کمتری در مقابل اعمال کارکمزد خدمات‬ ‫بانکی صورت گیرد و شــاهد بهره مندی بیشتر از جنبه های‬ ‫مثبت ان باشیم‪.‬‬ ‫بازار‬ ‫دکتر احمــد شــفیع زاده‪ ،‬مدیرعامل بانــک دی‪ ،‬در‬ ‫یادداشتی به بررســی نقش کارمزد در فعالیت های بانک ها‬ ‫با عنــوان «کارمزدمحوری در راســتای مشــتری مداری»‬ ‫پرداخته است‪.‬‬ ‫به گــزارش اداره کل روابط عمومــی بانک دی‪ ،‬متن‬ ‫کامل این یادداشت به شرح زیر است‪:‬‬ ‫پول در اقتصاد به خون در بدن تشــبیه شــده اســت‬ ‫همان طوری که زیــادی خون در بــدن‪ ،‬خفگی و کمی ان‬ ‫سســتی به همراه دارد‪ ،‬زیــادی پول در جامعــه نیز موجب‬ ‫تورم و کمبود ان باعث رکود می شود‪ .‬این نشان می دهد که‬ ‫مدیریت پول در اقتصاد اهمیت زیادی پیدا می کند و در این‬ ‫مدیریت‪ ،‬بانک ها نقش بسزایی دارند‪.‬‬ ‫فعالیــت اساســی و امــروزه بانک هــای داخلــی‪،‬‬ ‫واسطه گری وجوه است و از مابه التفاوت نرخ سود پرداختی‬ ‫به سپرده گذاران و نرخ ســود دریافتی از تسهیالت‪ ،‬درامد‬ ‫عملیاتی کســب می کنند‪ .‬این روش کســب درامد دارای‬ ‫مخاطراتی است‪ .‬اگر تمرکز بانک ها بر کسب درامد از طریق‬ ‫واسطه گری وجوه باشــد باعث افزایش مســتمر نرخ سود‬ ‫ســپرده و در نهایت منجر به افزایش نرخ تسهیالت خواهد‬ ‫شــد‪ .‬که در ادامه با افزایش نرخ ســود تســهیالت‪ ،‬منابع‬ ‫کمتری به تولید پرداخت خواهد شد و بیشتر منابع به سمت‬ ‫سفته بازی و فعالیت های غیرمولد پیش خواهد رفت که این‬ ‫امر باعث مشکالت دیگری مثل معوقات بانکی خواهد شد‪.‬‬ ‫از طرف دیگر با رقابتی شدن نظام بانکی‪ ،‬ما شاهد کم‬ ‫شدن اختالف نرخ سود تسهیالت با نرخ سود سپرده گذاری‬ ‫هســتیم‪ .‬درنتیجه حاشیه ســود بانک ها تحت تاثیر جدی‬ ‫قرار می گیــرد‪ .‬پس نیاز به راه های کســب درامــد جدید و‬ ‫باثبات تر در نظام بانکی بیشتر احســاس می شود‪ .‬این دو‬ ‫مورد از عوامل اصلــی جایگزینی درامدهــای کارمزدی به‬ ‫جای درامدهای حاصل از نرخ ســود تسهیالت هستند‪ .‬از‬ ‫این رو اخذ کارمزد از خدمات بانکی رویکردی مناسب برای‬ ‫مقابله با مخاطرات و کسب درامد پایدار‪ ،‬در بانکداری مدرن‬ ‫محسوب می شود‪.‬‬ ‫بانکداری در کشور ما با دو مساله مواجه است‪« :‬یکی‬ ‫مســاله بانکداری بدون ربا کــه بعد از انقالب شــکوهمند‬ ‫اسالمی در راستای اسالمی کردن فعالیت های بانکی مورد‬ ‫توجه گرفت که تمرکز اصلی بر کاهش نرخ سود تسهیالت‬ ‫دارد و دیگری مساله تحریم بانک مرکزی‪».‬‬ ‫با تحریم بانــک مرکزی که در هیچ جای دنیا ســابقه‬ ‫نداشته‪ ،‬ما وارد جنگ اقتصادی شده ایم و بانک ها در خط‬ ‫مقدم این جنگ قرار دارند‪ .‬در نتیجه سیاست های اقتصاد‬ ‫مقاومتی در حــوزه بانکی باید مورد توجه فوری و بیشــتری‬ ‫قرار بگیرنــد‪ .‬یکی از مولفه هــای مهم اقتصــاد مقاومتی‬ ‫پرداختن به تولید داخلی است و بانک ها تامین کننده عمده‬ ‫سرمایه مورد نیاز تولیدکنندگان هستند‪ .‬اگر بتوانیم نرخ سود‬ ‫تســهیالت را به میزانی کمتر از نرخ بازده تولید بیاوریم ان‬ ‫وقت می توانیم به تولید کشور کمک کنیم‪.‬‬ ‫با این اوصاف اگر با اقداماتی بتوانیم در مسیر کاهش‬ ‫نرخ سود تســهیالت حرکت کنیم در واقع در مسیر اقتصاد‬ ‫اسالمی و اقتصاد مقاومتی حرکت کرده ایم‪ .‬بالطبع معطوف‬ ‫کردن درامدهای بانک به اخذ کارمزد از خدمات بانکی‪ ،‬در‬ ‫واقع یک سیاســت برد ‪ -‬برد محسوب می شود‪ .‬هم بانک ها‬ ‫به منابع درامدی پایدار با ریســک کمتر دسترسی خواهند‬ ‫داشت و هم کشور را پیروز جنگ اقتصادی خواهد کرد‪.‬‬ ‫با این توضیحات می توان گفت کارمزد محورشــدن‬ ‫بازار‬ ‫‪83‬‬ ‫بازار‬ ‫از تمبر موسسه اعتباری کوثر رونمایی شد‬ ‫در مراسمی با حضور دکتر رضایی مدیرعامل موسسه‬ ‫اعتباری کوثر و جمعی از مسئوالن‪ ،‬مدیران استان قم‪ ،‬دفاتر‬ ‫مراجع عظام تقلید و کارکنان موسســه اعتباری کوثر استان‬ ‫قم‪ ،‬از تمبر موسسه رونمایی گردید‪.‬‬ ‫به گزارش روابط عمومی موسســه اعتبــاری کوثر؛ در‬ ‫این مراســم مدیرعامل موسســه اعتباری کوثر با اشــاره به‬ ‫تاریخچه موسسه کوثر‪ ،‬رونمایی‪ ،‬تهیه و تکثیر تمبر یادبود‬ ‫این موسسه را قدم بسیار مناسبی در گسترش و فراگیر شدن‬ ‫شناخت موسسه اعتباری کوثر دانست و گفت به لطف خدا‬ ‫با کوشش عزیزان در اداره پســت این اقدام انجام می گیرد‬ ‫و امروز ما شــاهد فراگیر شــدن خدمات موسســه اعتباری‬ ‫کوثر به خصوص وام های قرض الحســنه در سطح جامعه‪،‬‬ ‫سازمان ها و ادارات هستیم‪.‬‬ ‫سپس مهندس نجاری قائم مقام اداره پست جمهوری‬ ‫اســامی با بیان اینکه تمبر خدمت به منظور ماندگاری اثار‬ ‫و برکات خدمات ســازمان ها و نهادهای خدمتگزار به مردم‬ ‫تهیه و توزیع می گــردد ‪ ،‬عنوان کــرد «برای اولیــن بار در‬ ‫ســطح کشــور این کار با ابتکار اداره کل پست قم به منظور‬ ‫قدر شناسی از خدمات قرض الحسنه موسسه اعتباری کوثر‬ ‫ی شــود و ما از این بابت اطمینان داریم که خدمات‬ ‫انجام م ‬ ‫و محصوالت موسســه اعتبــاری کوثر در واقع گره گشــا در‬ ‫بخش خدمات و تولید جامعه اســت‪ ».‬ایشان ادامه دادند‪:‬‬ ‫«این تمبر برای ارســال مراســات عمومی مردم در سطح‬ ‫دنیا استفاده می شود و در واقع سفیر فرهنگی کوثر به اقصی‬ ‫نقاط جهان محسوب می گردد‪ ».‬ایشان در پایان خواستار‬ ‫همکاری هر چه بیشتر اداره پســت و موسسه اعتباری کوثر‬ ‫شدند‪.‬‬ ‫خاطرنشان می ســازد قبل از ســخنرانی دکتر رضایی‬ ‫بازار‬ ‫‪84‬‬ ‫مثلث | شماره ‪271‬‬ ‫اهدای لوح افتخار و ستاره زرین‬ ‫به مدیرعامل بانک صادرات ایران‬ ‫در جشنواره ستارگان روابط عمومی ایران که با عنوان‬ ‫«روابط عمومی‪ ،‬محور همزبانی و همدلی‪ ،‬ضامن مسئولیت‬ ‫اجتماعی» با حضور پروفسور باقر ساروخانی و جمع کثیری‬ ‫از استادان و پژوهشگران عرصه روابط عمومی برگزار شد‪،‬‬ ‫لوح افتخار و ستاره زرین روابط عمومی به اسماعیل لله گانی‪،‬‬ ‫ن اهدا شد‪.‬‬ ‫مدیرعامل بانک صادرات ایرا ‬ ‫به گزارش روابط عمومــی بانک صــادرات ایران‪ ،‬در‬ ‫جشــنواره ســتارگان روابط عمومی که به همــت دبیرخانه‬ ‫سمپوزیوم بین المللی روابط عمومی ایران برگزار شد‪ ،‬از دکتر‬ ‫لله گانی مدیرعامل این بانک‪ ،‬به پاس حمایت فکری و عملی‬ ‫و اتخاذ رویکردهای مردم مدارانه‪ ،‬ارتباط و تعامل گسترده با‬ ‫رسانه های گروهی و تالش در راستای اطالع رسانی مطلوب‬ ‫با اهدای لوح‪ ،‬تقدیر به عمل امد‪ .‬در متن این لوح خطاب به‬ ‫لله گانی امده است‪« :‬بی تردید‪ ،‬حرکت رو به تکامل و تعالی‬ ‫روابط عمومی ایران مرهون حمایت هــا و نگاه حمایتگرانه‬ ‫شخصیت هایی است که با حمایت خود به درخشش روابط‬ ‫عمومی در کشور و حرکت رو به رشد ان یاری می رسانند‪ ،‬نظر‬ ‫به اینکه براساس رای هیات داوران و با عنایت به بررسی های‬ ‫انجام گرفته‪ ،‬روابط عمومی تحت امــر جنابعالی همواره از‬ ‫حمایت های فکری و عملی حضرتعالــی بهره مند بوده و در‬ ‫مسیر پیشرفت قرار گرفته اســت‪ ،‬لوح افتخار و ستاره زرین‬ ‫روابط عمومی به ان مدیر فرهیخته اعطا می شود‪ .‬امید است‬ ‫در سایه الطاف الهی همچنان شاهد عنایات و حمایت های‬ ‫جنابعالی از روابط عمومی باشیم‪».‬‬ ‫مدیرعامل موسســه اعتباری کوثر‪،‬مســعود اقدســی مدیر‬ ‫شعب استان قم ضمن خوشــامد گویی به مسئوالن به ویژه‬ ‫دکتر رضایی در رابطه با سیر تهیه و تولید تمبر یادبود موسسه‬ ‫و همکاری مســئوالن و کارکنان اداره کل پســت استان قم‬ ‫گزارشی را به سمع حضار رسانید‪.‬‬ ‫در خاتمه طی ایین با شکوهی این تمبر توسط حضرت‬ ‫ایت الله حسینی قزوینی رئیس شبکه جهانی والیت و استاندار‬ ‫محترم و مدیرعامل موسسه اعتباری کوثر و سایر مسئوالن‬ ‫رونمایی گردید‪.‬‬ ‫این تمبر که به تعداد یک میلیون قطعه منتشر می شود‬ ‫در سطح ادارات پست و شعب موسسه اعتباری کوثر کشور‬ ‫توزیع خواهد شد‪ .‬یک نسخه از ان در موزه پست جمهوری‬ ‫اســامی ایران نگهداری خواهد شد و شــامل ارم موسسه‬ ‫اعتباری کوثر و شعار موسسه «اینده از ان ماست» است‪.‬‬ ‫الزم به ذکر اســت در حاشــیه این مراســم یادداشت‬ ‫تفاهمنامه فی مابین موسســه اعتباری کوثر و اداره پســت‬ ‫جمهوری اسالمی ایران امضا و تبادل گردید‪.‬‬