روزنامه صمت شماره 273
روزنامه صمت شماره 273
کدخدابازی
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال پنجم /شماره دویست و هفتاد و سه17/مرداد 88 /1394صفحه5000/تومان
مثلث درگفتوگو با عباس
سلیمینمین ،صادق زیباکالم و
داریوش قنبری حرفهایکری
پیرامون حمایت از میانهروی در
ایران را بررسیکرده است
میخواهند
شب های روشن را
برسرم بکوبند
فرزادموتمنازخدحافظی
طوالنیمیگوید
میانهروی یا اصالحطلبی؟
مثلث دربررسی شمایل جدید روحانی پس از توافق هستهای این سئوال را مطرحکردهکه در عرصه سیاستورزی روحانی قصد دارد
جناح اعتدالیون را ضمن ائتالف با الریجانی تقویت کند یا اینکه سر لیستی عارف را بپذیرد و به سمت اصالحطلبان برود؟
با اثاری از :عبدالله ناصری ،محمد قوچانی ،محمد صادقکوشکی ،قاسم جعفری ،رسول منتجبنیا ،پرویز سروری و حسین نجابت
رسانهها
انسان یاغی درست کردهاند
مثلث در پروندهای با حضور ابراهیم فیاض
حسین باهر و داور شیخاوندی دالیل افزایش
طالق در ایران را بررسیکرده است
اروپاییها
پراگماتیستشدهاند
ایا اروپاگرایی سیاست جدید دولت
روحانی پس از توافق خواهد بود؟
ایا ایران ،چین
خاورمیانه خواهد شد؟
کاپشن پوش در راه مجلس؟
چرا احمدینژاد سخن از ارمانهای امام میگوید
یکی بر سر شاخ بن میبرید!
چند خط در مورد بیانصافیهایی
که به حسین صفار هرندی میشود
ارزششانومقامشهید
وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس
ویکونالرسولعلیکمشهیدا
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
ارزش هــر خدمتی ،موافق ارزش ان کســی اســت که
برایش خدمت میکنیم ،هر کس هر خدمتی در راه خدا برای
خلق خدا بکند این ارزش دارد .لکن ارزشها مختلف هستند به
ارزش انهایی که برای انها خدمت میکنیم .همۀ بنیادهایی که
برای خدا در راه اسالم به کشــور خودشان خدمت میکنند ،و
همۀ اشخاصی که برای اعتالی کلمۀ اسالم خدمت میکنند،
همۀ انها پیش خدای تبارک و تعالی ارزش دارد و مورد عنایت
حق تعالی ـ ان شاءال ّل ه ـ خواهند شد .لکن ارزش بنیاد شهید،
خدمتبهشهیدوخدمتبهبازماندگانشهیدوخدمتبهانهایی
که در راه اسالم برای فداکاری حاضر شدند لکن معلول شدند و
عضوی از اعضای خودشان را از دست دادند یا جراحاتی بر انها
وارد شده اســت ،ارزش این خدمت که برای شهدای اسالم و
برایفداکاراناسالمانجاممیگیردشایدازسایرارزشهابیشتر
باشد .دربارۀ شهید ان قدر از اســام و از اولیای اسالم روایات
وارد شده است در فضل شــهادت که انسان متحیر میشود.
من بعضی از یک روایت را برای شــما ترجمه میکنم تا بدانید که شما در خدمت
چه اشخاصی هستید ،و بنیاد شما چه ارزشی دارد .در روایتی از رسول اکرم ـ صلی
ال ّل ه علیه و اله و سلم ـ نقل شده است که برای شهید هفت خصلت است که ّاولی
ان عبارت اســت از اینکه اول قطرهای که از خون او به زمین بریزد تمام گناهانی
که کرده است امرزیده میشود .مهم ان ،اخرین خصلتی است که میفرماید.
میفرمایندکهـبهحسباینروایتـکهشهیدنظرمیکندبهوجهال ّله[]1وایننظر
بهوجهال ّل هراحتاستبرایهرنبیوهرشهید.شایدنکتهاینباشدکهحجابهایی
کهبینماوحقتعالیهستووجهال ّل هاستوتجلیاتحقتعالیهست،تماماین
حجابهامنتهیمیشوندبهحجابخودانسان.انسانخودشحجاببزرگیاست
کههمۀحجابهاییکههست،چهانحجابهاییکهازظلمتباشندوانحجابهایی
که از نور باشند منتهی میشود به اینکه حجابی که خود انسان است .ما خودمان
حجاب هستیم بین خودمان و وجه ال ّله .اگر کسی فی سبیلال ّل ه و در راه خدا این
حجابراداد،اینحجابراشکست،وانچهکهداشتکهعبارتازحیاتخودش
بود تقدیم کرد ،این مبدا همۀ حجابها را شکســته اســت ،خود را شکسته است،
خودبینیوشخصیتخودشراشکستهاستوتقدیمکردهاست.وچونبرایخدا
جهاد کرده است و برای خدا دفاع کرده است از کشور خدا و از ائین الهی و هرچه
8- 15
خبرنامه
پس لرزه هایداخلیتوافق
درحاشیهمستندچندقطرهخون
عدمتحملمخالف
کمپینپیامهرایرانی برایظریف
16- 21
گفتارها
نیازبهانقالباخالقی
چینمی تواندالگویایرانباشد
تاملیبرنسبتاحمدی نژادباجمهوریاسالمی!
یکیبرسرشاخبنمی برید!
22- 43
سیاست
میانهروییااصالحطلبی؟
ایندهروحانی
کدخدا بازی
کاپشنپوشدرراهمجلس؟
مثلث؛ هفته نامه ای خبری ،تحلیلی اســت که سعی دارد روایتی
منصفانه و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشاره ای
اســت به سه ضلع اســتقالل ،ازادی و جمهوری اســامی .مرامش
تقویت گفتمان انقالب اســامی ،چارچوبش اســام ،انقالب ،امام و
رهبری ،ارمانش گسترش و سیادت اســام خواهی در سراسر جهان و
عزت مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف
ایــران و رونــق گرفتن عدالت .مــرزش رواداری و تالیــف قلوب اهالی
انقالب و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق
و مشــرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت
رونق گرفتن ســنت گفت وگــو میان فرهیختگان و نخبگان کشــور
است .امیدواریم که در روایت مان صادق ،بر مرام مان مستمر و دائم،
بر چارچوب مان مســتقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب و
هوشیاروبرسیاق ماناستواربمانیم.
تحریریه:
دبیرتحریریه:مصطفیصادقی
سیاست :مصطفی صادقی(دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
ی اسالم
حنیف غفاری -داوود حشمتی -زهره دیانی -مینا عل
فرهنگ و اقتصاد :علیرضا بهرامی(دبیر) -فاطمه کریمخان -
سارا میرشجاعی -شیما غفاری -مسعود نجفی -محمدصادق لواسانی
تاریخ و گفتارها :مصطفی شوقی(دبیر) -زهیر توکلی -حمید عزیزی
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
بازار :محمد شکراللهی (دبیر)
مشاور هنری :نیما ملک نیازی
داشته است در طبق اخالص گذاشته و تقدیم کرده است ،خود را داده است ،این
حجابشکستهمیشود.شهدا،شهداییکهخدایتبارکوتعالیودرسبیلخدای
تبارک و تعالی و راه خدای تبارک و تعالی جان خودشان را تقدیم میکنند ،و انچه
که در دستشان است و باالترین چیزی است که انها دارند تقدیم خدا میکنند ،در
عوض خدای تبارک و تعالی این حجاب که برداشته شد جلوه میکند برای انها،
تجلیمیکندبرایانها.
چنانچه برای انبیا هم چون همه چیز را در راه خدا میخواهند ،و انها خودی
را نمیبینند و خود را از خدا میبینند ،و برای خودشــان شخصیتی قائل نیستند،
حیثیتیقائلنیستنددرمقابلحقتعالی.انهاهمحجابرابرمیدارندَ .ف َل ّمات ََج ّلی
َر ُّبهُ ِل ْل َج َبلِ َج َع َلهُ َد ّک ًا[]2تجلی میکند خدای تبارک و تعالی در کوه طور و یا در َج َبل
انیت ِ
«ص ْعق»[[]3برایشپیشمیاید].انهادرحالحیات،
خودموسیوموسی َ
ّ
انبیا و اولیا نظیر انبیا و تالی ِتلو[]4انبیا در زمان حیاتشان ان چیزهایی که حجاب
بوده است بین انها و بین حق تعالی میشکنند و َص ْعق برای انها حاصل میشود
و موت اختیاری برای انها حاصل میشــود .خدای تبــارک و تعالی بر انها تجلی
میکند،ونگاهمیکنندبهحسباننگاهعقلی،باطنیوروحیوعرفانی،وادراک
میکنندومشاهدهمیکنندجلوۀحقتعالیرا،وشهیدهمبهحسباینروایتیکه
واردشدهاست،نظیرانبیا،وقتیکهشهیدشدچونهمهچیزرادرراهخدا
داده است ،خدای تبارک و تعالی جلوه میکند به او و ان هم « َی ْن ُظ ُر ِالی»
جلوۀ خدا ،الی َو ْج ِه ال ّل ه این اخر چیزی است که برای انسان ،اخر کمالی
است که برای انسان هست.
دراین روایتی که در کافی[]5نقل شده است ،در این روایت ،انبیا
را مقارن شــهدا قرار داده اســت که در جلوهای که حق تعالی میکند بر
همی ْن ُظ ُر ِالی َو ْج ِه ال ّل ه ِ[]6و
انبیا همان جلوه را هم بر شهدا میکند .شهید َ
حجاب را شکسته است .همانطوری که انبیا حجابها را شکسته بودند .و
اخر منزلی است که برای انسان ممکن است باشد .مژده دادهاند که برای
شهدا این اخر منزلی که برای انبیا هم هست ،شهدا هم به حسب حدود
وجودی خودشان به این اخر منزل میرسند.
محل :تهران ،جماران
موضوع:ارزششانومقامشهیدـبرتریخدمتبهشهیدان
و خانوادههای انان بر سایر خدمتها
حضار :مسئولین بنیاد شهید انقالب اســامی ،و جمعی از
خانوادههای شهدا و معلولین
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
و افشین جم
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
عکس :امیر طالیی کیوان -عدنان جعفری و محمد برنو
ویرایش :ژیال شاکری -امیر عزیزی و نرگس حاجیلو
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمد پالیزدار
سازمان اگهی ها :محمد شکراللهی
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :علیرضا اسدالهی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر اسماعیل تبار -دکتر ایت اله ابراهیمی -دکترغالمحسنتقینتاج
حسین زندی -احمد طالیی -مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی
هادیانباردار -منصور شیخ االسالمی -دکتر زارعیان -علیرضا حسن زاده
سیدحمیدخالقی
44- 56
بینالملل
چرخشاروپابهسویایران
اروپاپراگماتیستمی شود
خردورزی اروپا
اقتصاد؛ایستگاهاولتنش زدایی
56-65
اجتماعی
رسانه ها ،انسان یا غی درست کرده اند
باید بتر سیم
مهارت درست زندگی کردن
جوانان ،تصویر واقعی از ازدواج ندارند
می خواهند «شب های روشن» را چماق کنند و بر سرم بکوبند
جذابیت یک خداحافظی طوالنی
نگاهی مصلحانه به جامعه
66-71
فرهنگ
زنده کردن فرهنگ یا پرورش فرهنگ
طراح جلد :مصطفی مرادی
کدخدابازی
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال پنجم /شماره دویست و هفتاد و سه17/مرداد 88 /1394صفحه5000/تومان
مثلث درگفتوگو با عباس
سلیمینمین ،صادق زیباکالم و
داریوش قنبری حرفهایکری
پیرامون حمایت از میانهروی در
ایران را بررسیکرده است
میخواهند
شب های روشن را
برسرم بکوبند
فرزادموتمنازخدحافظی
طوالنیمیگوید
میانهروی یا اصالحطلبی؟
مثلث دربررسی شمایل جدید روحانی پس از توافق هستهای این سئوال را مطرحکردهکه در عرصه سیاستورزی روحانی قصد دارد
جناح اعتدالیون را ضمن ائتالف با الریجانی تقویت کند یا اینکه سر لیستی عارف را بپذیرد و به سمت اصالحطلبان برود؟
با اثاری از :عبدالله ناصری ،محمد قوچانی ،محمد صادقکوشکی ،قاسم جعفری ،رسول منتجبنیا ،پرویز سروری و حسین نجابت
رسانهها
انسان یاغی درست کردهاند
مثلث در پروندهای با حضور ابراهیم فیاض
حسین باهر و داور شیخاوندی دالیل افزایش
طالق در ایران را بررسیکرده است
سازمان اگهی ها :تلفن0919 - 2341774 :
چاپ :هنر سرزمین سبز -پردازش تصویر رایان
توزیع :نشر گستر امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید عباسپور(توانیر) ،خیابان نظامی گنجوی ،کوچه پناه،
پالک 19
تلفن 88198280 :
اروپاییها
پراگماتیستشدهاند
ایا اروپاگرایی سیاست جدید دولت
روحانی پس از توافق خواهد بود؟
کاپشن پوش در راه مجلس؟
چرا احمدینژاد سخن از ارمانهای امام میگوید
یکی بر سر شاخ بن میبرید!
چند خط در مورد بیانصافیهایی
که به حسین صفار هرندی میشود
ایا ایران ،چین
خاورمیانه خواهد شد؟
شماره پیامک3000411711 :
بررسی توافق در داخل
خبرنامه
هنوز توافق اتمی نهایی نشــده اســت .با این وجود واکنش های
سیاستمداران و مسئوالن در داخل کشور همچنان ادامه دارد .رفته رفته
صف منتقــدان منصف هســته ای از دیگــران جدا شــده و خودنمایی
می کند.
ت
یتر
ا
و
ل
واکنش هایروسایقوا وسیاسیونبهتوافقهسته ایدرایرانادامهدارد
خبرنامه
8
مثلث | شماره 273
پس لرزه هایداخلیتوافق
هنوز توافق هســته ای نهایی نشده است؛ توافقی که
نام «برجام» برخود گرفته و مشــخص نیست مجلس تا چه
اندازه می تواند در ان دخل و تصرف داشته باشد ،با این حال
اختالفات بر ســر ان در داخل ایران ادامــه دارد .بنابرانچه
روحانی گفت ،این تنها مرحله «اعالم» این توافق است و
نهایی شدن ان هنوز نیاز به سه مرحله دیگر دارد.
واکنش های هسته ای در داخل ابتدای هفته با سخنان
رئیس جمهور در تلویزیون اغاز شد و با اظهارات جهانگیری
که مخالفــان توافق را تنها چهار درصد مردم می دانســت و
خواهان حرف زدن در همان اندازه بود پایان یافت .از سوی
دیگر زاکانی از نمایندگان مطرح مجلس اظهاراتی را از قول
صالحی بیان داشــت که از ســوی وی تکذیب و با واکنش
روبه رو شــد .ظریف و تیم مذاکره کننده اش نیز به شــورای
راهبردی روابــط خارجی رفتند تا در کنار وزیر ســابق خارجه
ایران ،کمال خرازی به سواالت اساتید دانشگاه درباره توافق
هسته ای ایران پاسخ دهند.
نکته مهم در این میان این است که برخی از نمایندگان
مجلس هنوز نمی دانند تکلیفشــان در قبال توافق چیست.
بســیاری از انها ســکوت کردند .تعداد انگشت شــماری از
نمایندگان از ان حمایت کردند که بیشــتر به رئیس مجلس
نزدیک هستند و نمایندگان پایداری و نزدیک به این طیف نیز
در کنار نمایندگانی از میان اصولگرایان تحول خواه خواستار
ارائــه توافقنامه به صــورت یک الیحه به مجلس هســتند
تا مجلــس ان را تصویب و نظرش را اعــام کند .در همین
کشاکش بود که مجلس در این هفته به مرخصی رفت و کار
بررسی ان رها شد .حسین شــریعتمداری در کیهان نسبت
به این موضوع انتقاد کرد و از نمایندگان خواســت همچون
نمایندگان کنگــره امریکا که در هنگام مرخصی تابســتانی
نیز موضوع توافق را پیگیری و بررسی کردند ،به بررسی این
توافق بنشینند .اما رسایی در پاسخ به شریعتمداری و کیهان
متنی را منتشــر کرد کــه در ان مدعی بــود در این وضعیت
که رئیس مجلس اجازه انتقاد درباره مســاله هسته ای را به
نمایندگان نمی دهد ،باز یا بسته بودن مجلس هیچ تفاوتی
ندارد.
خداوند اقلیتی که تخریب می کند را هدایت کند
اوایل هفته روحانی در مقابل خبرنگاران صداوســیما
و دوربین تلویزیون نشست تا در مورد مســائل روز و به ویژه
درمورد مساله هسته ای و سیاست خارجی دولتش برای مردم
توضیحاتی را ارائه کند .روحانی در پاســخ به این سوال که
برجام امضا شده ایا با انچه در مبارزات انتخاباتی به ان فکر
می کرد همخوانی دارد یا نه ،ابتدا از مردم به خاطر ایستادگی
و همبســتگی تشــکر کرد و تاکید کرد« :همان وقت گفتم
که پیروزی در ســایه حمایت مردم ،رهبــری معظم انقالب
اسالمی و تدبیر دولت امکان پذیر است ».روحانی به مساله
خروج کشور از فصل هفتم سازمان ملل اشاره کرد و متذکر
شد که کشــورهای دیگری که تحت این فصل قرار داشتند
دچار جنگ شدند و حتی عراق بعد از 10سال نیز نتوانسته از
ذیل این فصل خارج شود .رئیس جمهور با بیان اینکه ژاپن
سالیان دراز تحت فصل هفت بود گفت« :اما ما بدون جنگ
و خواهش ،بدون تســلیم در برابر سازمان ملل متحد کاری
کردیم که با منطق و با مذاکره با دیپلماسی در مسیر حقوقی
کاری کردیم که همین ســازمان ملل خودش امده عنوان را
عوض کرده و خودش امده شش قطعنامه قبلی را لغو کرده
است .این بزرگترین دستاورد حقوقی و سیاسی ماست و من
برایش نظیر نمی شناسم».
رئیس جمهور همچنیــن از صداوســیما گالیه کرد و
گفت« :معموال صدا و سیما از صبح تا شــب در مورد برجام
می گوید ،اگر هست بگویید کدام کشور است که با منطق از
فصل هفت خارج شده است؟» به باور او یکی از نقاطی که
باعث شد ایران بتواند در مذاکرات موفق شود ،دل نبستن به
رفع تحریم ها بود .او از عملکرد دولتش دفاع کرد و گفت که
در شرایط تحریم توانسته تورم را پایین بیاورد و همین باعث
شد تا غرب به این باور برسد که تحریم ها کارساز نیستند و این
موضوع توانست به ایران کمک کند .روحانی البته فراموش
نکرد هــم از هوادارانش تشــکر کند و هم از خــدا بخواهد
منتقدانش هدایت شوند« :انتقاد منصفانه حق مردم است
اما تخریب ،دروغ ،اغراق و مبالغه ،اتهام ،تشویش اذهان
عمومی ،ملت ما باید مبرا باشد ،ملت ما مبراست البته شاید
اقلیت کمی در این مســیر باشــند که خداوند هدایت شــان
کند».
دعای صالحی برای برهم خوردن توافق
اما مهمترین مخالفت هفته را دبیرکل جمعیت رهپویان
انقالب اسالمی داشت .زاکانی که به میان دانشجویان رفته
بود مخالفت هایش را با توافق هسته ای اعالم کرد .او البته
خود را از جمله منتقدان منصف معرفی می کرد و «خیانتکار»
بودن تیم هســته ای را حرف سخیفی می دانســت .اما در
عین حال نکته مهمی را بیان کرد که جنجال رسانه ای هفته
گذشته بود .به باور زاکانی مشکل غرب با ما ریشه ای است
و مساله هسته ای بهانه ای بیش نیست .بنابر ادعای زاکانی
تحریم ها برداشته نخواهد شد .او گفت که سوئیفت که یکی
از مهمترین تحریم هاست و اتحادیه اروپا ان را وضع کرد،
هشت سال دیگر برداشته خواهد شد.
او همچنین به مساله فنی اشاره کرد که از قول صالحی
مطرح می کرد؛ مساله ای که منطقی به نظر می رسید .ایران
قرار است سانتریفیوژ های خود را تا سقف تعیین شده تقلیل
دهد و انها را جمع کند .زاکانی از قول صالحی می گفت که
سانتریفیوژ هایی که جمع می شوند بیشتر انها از بین خواهد
رفت« :اقای صالحی می گفت که ما در زمان خاموش کردن
ســانتریفیوژها با 50درصد خرابی مواجه می شویم و حدودا
50درصد در زمان خاموش کردن از بین می رود و اگر خیلی
خوب در زمان جابه جایی عمل کنیــم 30درصد نیز در زمان
جا به جایی از بین خواهــد رفت؛ یعنی در مجموع 80درصد
سانتریفیوژهای جمع شده از بین می رود».
مهمترین بخــش از اظهــارات زاکانی جایــی بود که
او از صالحــی نقل قولی انجام داد که بســیار با اهمیت بود.
نماینده مردم تهران با بیان اینکه در حوزه تحقیق و توســعه
برای ما مانع تراشی کرده و پاشنه اشیل درست کردند گفت:
«اقای صالحــی در مجلس به ما می گفــت بروید دعا کنید
که این توافق به هم بخورد ».زاکانــی البته صف خود را از
سایر منتقدان هســته ای جدا کرد ،اما معتقد بود که زور تیم
مذاکره کننده ایران بیشتر از این نمی رسیده است« :من هیچ
کس را متهم به خیانت نکرده و از این حرف های ســخیف
نمی زنم ولی معتقــدم زور تیم مذاکره کننده به انها نرســیده
است و ما باید کمک کنیم که بروند زورشان را بیشتر کرده و
سطح توافق را باالتر ببرند».
او همچنین با اشاره به برخی مسائل از سوی مسئوالن
سازمان انرژی اتمی درباره توافق هسته ای گفت« :متاسفانه
برخیصحبت هایاقایصالحیعلمی نیستوایشانحرف
نادرست می زند ».زاکانی در این ســخنرانی نقل قول های
فراوانی از صالحــی به میان اورد .اظهاراتی که مشــخص
بود واکنش دکترصالحی را به دنبال خواهد داشت .او ناچار
بود اظهارات زاکانــی را با مصاحبه ای علنــی تکذیب کند،
چراکه سکوت به منزله تایید اظهارات منتسب به او بود .در
اولین اقدام کمالوندی ،سخنگوی سازمان انرژی اتمی این
اظهارات را تکذیب کرد.
صالحی :احتماال زاکانی در خواب دیده
ایت الله املــی الریجانی نیز از جمله افــرادی بود که
هفته گذشته درباره مساله توافق هسته ای اظهارات مهمی
را بیان کرد .موضع او ضمن حمایت از توافق این بود که باید
راجع به ان منصفانه برخورد کنیم .او در مورد رفتار غربی ها و
همچنین نگاه بدبینانه به توافق معتقد بود« :غرب هیچ گاه
موضوع فعالیت هســته ای ایران و فعالیت سانتریفیوژها را
از سوی جمهوری اســامی ایران نمی پذیرفت و به صورت
کامال ظالمانه در مقابل این حق مسلم ایران ایستاده بود اما
اکنون این مساله پذیرفته شده و انکار این واقعیت و گفتن
اینکه این توافق هیــچ حاصلی برای ایران نداشــته ،انکار
واقعیت و نگاهی بدبینانه به این توافق اســت ».او از مقام
معظم رهبری ،دولت روحانی و اعضــای تیم مذاکره کننده
تشکر کرد .اما در عین حال گفت« :از طرف دیگر جمهوری
اســامی ایران در ایــن مذاکــرات و توافق حاصل شــده
محدودیت های سنگینی را پذیرفته که از ان جمله می توان
درباره تعــداد ســانتریفیوژها ،دامنه تحقیق و توســعه امور
هسته ای و محدودیت هایی در مقام اجرا نام برد بنابراین در
یک ارزیابــی منصفانه هم باید دســتاوردهای این توافق از
جمله شناخته شدن حق غنی سازی (ولو در عمل) مالحظه
شود و هم محدودیت های پدید امده ».رئیس دستگاه قضا
همچنین خواستار طی شــدن مراحل قانونی این توافق در
نهادهای مسئول از جمله مجلس شد.
خطوط قرمز نظام در نگاه صفار هرندی
از ســوی دیگــر انتشــار ســخنرانی «محمدحســین
صفارهرندی» عضو مجمع تشــخیص مصلحــت نظام در
برخی از پایگاه های خبری با سوء برداشت از پرسش و پاسخ
میان صفار هرنــدی و ســوال کننده و به نقــل از وی درباره
عبور تیم مذاکره کننده هســته ای از خطوط ترســیم شده،
همراه بود .این رسانه ها نوشــته بودند« :اگر برخی خطوط
ترسیم شده در مذاکرات رعایت نمی شد معظم له لحظه ای
تحمل نمی کردند و همین طور جامعه ایران نیز فهم درستی
از ان داشتند و با شــنیدن خبر توافق برخورد با متانتی با ان
داشــتند ».در همین راســتا ،صفار هرندی در پاسخ به این
سوال که ایا برای رعایت خطوط قرمز ،اولویتی وجود داشته
علیرضا زاکانی گفت که صالحی در جمعی
خصوصی خواسته که دعا کنیم تا توافق به
نتیجه نرسد .در مقابل صالحی این حرف ها
را تکذیب کرده است
ظریف :توافق نقض شود کار ما با پیچ و مهره هاست
یکــی از اقدامــات مثبــت دولــت روحانــی در بحث
دیپلماسی عمومی ،حضور اعضای تیم مذاکره کننده در میان
دانشگاهیان است .این برای چندمین بار است که ظریف به
میان اهالی دانشگاه می رود .اما این بار با دستی پرتر .ظریف
به همراه عراقچی و تخت روانچی به جلسه شورای راهبردی
روابط خارجی رفت تا پاســخگوی ســواالت اســاتید مهم
کشور باشد؛ اساتیدی که هر کدام در علوم سیاسی و روابط
دیپلماتیک حرفی برای گفتن داشتند .مسئولیت این جلسه
و این شورا با وزیرخارجه سابق کشورمان کمال خرازی است.
او در این نشست با بیان اینکه البته طبیعت مذاکره داد و
ستد است ،توضیح داد« :باید اندیشید اهداف عالی چیست
و چگونه می توان به سمت این اهداف رفت؛ از این رو نباید
خوش بینی زایدالوصف یا بدبینی افراطی داشــته باشــیم و
بایسته اســت با واقع بینی ،اتکا به رهبری و مردم و با کمک
استادان و نخبگان ،این مسیر پرچالش را بپیماییم».
ظریف نیز در این نشست هدف از مذاکرات را اینگونه
تشریح کرد« :هدف این مذاکرات ،حفظ عزت و پاسداری از
دانش کشور و رفع عوامل اختالل در امنیت کشورمان بود».
در ادامه این نشســت 6تن از اســاتید برجسته حقوق
بین الملل عمومی و روابط بین الملل دانشــگاه های کشور
حاضر در جلســه دیدگاه های خود را مطرح کردند .از جمله
محورهای مطرح شــده ،مســائل فنــی مربوط بــه برجام،
ضرورت برگزاری کارگاه های اینده پژوهی توافق هسته ای،
عوامــل تضمین اجــرای برجام شــامل حفــظ مولفه های
قــدرت و همچنین بی اعتمــادی به طــرف امریکایی بود.
ظریف در جریان این تبادل نظرات از فروریختن ساختمان
تحریم هایی که امریکا بر مبنای قطعنامه های شورای امنیت
بنا نهاده شده بود سخن گفت و توضیح داد که دیگر همچون
دهه 1990کشــورها تحریم های امریکا علیه ایران را اجرا
نمی کند و بازگشت تحریم ها مقبولیتی ندارد.
ظریــف اضافه کــرد« :اگــر می گویند اثر بازگشــت
تحریم های انها یک شبه است که نیست و به سال ها زمان
نیاز دارد ،اثر بازگشت ما می تواند زودتر باشد ،زیرا اگر نقض
عهد کنند کار ما با پیچ و مهره هاست ».خرازی رئیس شورای
راهبردی روابط خارجی در این راســتا شــعارهای تبلیغاتی
نامزدهای تندرو انتخابات ریاست جمهوری امریکا را مبنی بر
رد برجام در نخستین روزهای به قدرت رسیدن ،برای راضی
کردن رژیم صهیونیستی دانست و گفت« :حتی اگر دولتی
جمهوریخواه هم ســر کار بیاید ،چاره ای جز ادامه این روند
ندارد؛ البته این بستگی به قدرتمندی و حفظ وحدت داخلی
ما خواهد داشت ».ظریف هم در بخش پایانی این نشست
با تاکید بر رعایت همه خطوط قرمز در برجام گفت« :امروز با
انجام این مذاکرات می توانم بگویم هم نفوذ بین المللی مان
بیش از قبــل افزایــش یافته و هــم قدرت مــان در صحنه
بین المللی بیشتر از گذشته است».
مثلث | شماره 273
رئیــس ســازمان انــرژی اتمی نیــز خودش بــه این
صحبت ها واکنش نشــان داد .او که در مجلس شــهادت
داده بود این توافق خوبی اســت ناچار بود واکنش مناسبی
به این اظهارات داشته باشد .صالحی گفت که هیچ سابقه
دوســتی با اقای زاکانی ندارد .البته او را می شناسد و تاکید
کرد« :ایشــان باید با مســئولیت پذیری بیشــتری صحبت
کند .البته من اقای زاکانی را می شناسم اما باتوجه به اینکه
توفیق اشنایی از نزدیک و صحبت در گوشی خاصی با ایشان
ندارم احتماال اقای زاکانی این دیدار را در خواب دیده اند».
صالحی معتقد بود که نمی توان هــر روز راه افتاد و چیزی را
تکذیب کرد .در عین حال او سوال کرد« :به راستی چرا باید
این حرف های نامربوط مطرح شــود و بعد هــم از ما انتظار
تکذیب داشته باشند؟»
در پاســخ نیز زاکانی بار دیگر گفت کــه صالحی این
اظهارات را در جمع نمایندگان بیان کرده و هنگام حضور او
در مجلس حتما ان نمایندگان را به خدمت ایشان می برد تا
ان اظهارات را به یاد بیاورند .او همچنین گفت« :من با برخی
دوستان نماینده هم که در ان جلسه حضور داشتند صحبت
کردم که انها هم از عبور اقای صالحی از بیانات خود اظهار
تعجب می کردند».
ارزیابی منصفانه توافق هسته ای
اســت ،توضیح داد« :خبرنگار دچار سوءبرداشــت شــده و
من چنین جوابی به سوال کننده ندادم بلکه در پاسخ به این
سوال که «چرا باوجود عبور از تمام خطوط قرمز هیچ اتفاقی
نمی افتد؟» جــواب دادم کــه از کجا می دانیــد از خطوط
قرمز عبور شده است؟ اگر بر اساس ســوال و فرض شما از
تمامی خطوط قرمز عبور می شــد ،قاعدتا از ســوی رهبری
تحمل نمی شد و ایشان نسبت به این موضوع واکنش نشان
می دادند».
خبرنامه
در حاشیه مستند چند قطره خون
بیلبوردهایی که
وجود نداشت
کمپین پیام هر ایرانی
برای ظریف
پیام های تبریک و تشکر
تحوالت اساسی درون طالبان
درگیری برسر
جانشینی مالعمر
9
خبرنامه
شکایت های دو دولت
جهانگیری :هنوز پررو و طلبکارند
نزاع میان دولت یازدهم و احمدی نژاد حاال رفته رفته
اشــکارتر می شــود .احمدی نژاد هفته گذشــته بــه خاطر
اظهارات جهانگیــری دربــاره گرفتاری دولت هــای بعد از
احمدی نژاد به خاطر پرداخته یارانه خواستار مواخذه او شده
تهدید به شکایت کرد.
در همین رابطه سیدعادل حیدری وکیل احمدی نژاد
اعالم کرد که از جهانگیری شــکایت می کند .جهانگیری
22اردیبهشت در اظهارنظری خواستار محاکمه احمدینژاد
به خاطره پرداخت یارانه به مردم شــد و گفت« :کســی که
تصمیــم گرفته برخالف قانــون ۴۵هزار تومــان پرداخت
کند ،مردم و حکومــت را این گونه گرفتار کنــد و امروز هم
احساس می کند یک قهرمان است ،اینها باید مورد مواخذه
قرار گیرند».
اما در مقابل وکیل احمدی نــژاد گفت که او همچنان
به سکوت وحدت بخشش ادامه می دهد ،با این حال اما از
جهانگیری شکایت خواهد کرد .جهانگیری و دفتر حقوقی
ریاست جمهوری البته از این موضوع اســتقبال کردند .اما
ماجرا بــه همین جا ختم نشــد .جوانفکر در یادداشــتی که
منتشــر کرد درباره بابک زنجانی ادعاهای تازه ای را مطرح
کرد و با کنایه پرســید که اعضای دولت باید بهتر بدانند که
بابک زنجانی به کدام ســتاد انتخاباتی در ســال 92کمک
میلیاردی کرده است.
در همین حال اسحاق جهانگیری که به اتاق بازرگانی
رفته بود بــدون نام بــردن از احمدی نژاد بــه طرح موضوع
شکایت از وی واکنش نشان داد و از سرمایه های اجتماعی
سخن گفت که به خاطر فساد دچار اسیب شده اند .او وعده
داد که با فساد سیاه ســازمان یافته مبارزه می کند ؛ فسادی
که «مثل موریانه به جان اداره کشور افتاده است» و ادامه
داد« :من لحظه ای در این را ه تردید ندارم .البته معتقدم راه
دشواری است و باید هزینه ان را پرداخت».
معــاون اول رئیس جمهوری از دوران تحریم ســخن
گفــت و از تصمیمات دولــت قبل که «عده ای ســودجو»
به واسطه ان «دســت به کارهایی زدند» و پول کشور دست
انها افتاد و حاالپس نمی دهند .او گفت که تا این لحظه این
مطلب را نگفته ام .این سینه حرف های بسیاری برای گفتن
دارد که به وقت خواهم گفت».
جهانگیری همچنین با کنایه گفت« :عده ای از بانیان
فساد همچنان ُپررو ،مدعی و طلبکار هستند و کسی که امضا
کرده است تا دو میلیارد و 700میلیون دالر پول نفت کشور در
اختیار فردی قرار گیرد ،به جای انکه شرمنده باشد و از مردم
عذرخواهی کند ،طلبکار است».
در حاشیه مستند
چند قطره خون
بیلبوردهایی که وجود نداشت
گاف عجیب صادق زیباکالم در نوشتن نامه اعتراضی
به شهردار تهران ،او را وادار کرد تا با نوشتن نام ه عذرخواهی
دیگری به او از این مســاله عبور کند .روزنامه شــرق بعد از
ورود فابیوس به ایران با استناد به پوستر های منتشر شده در
فضای مجازی که به مناســبت ورود متهم اصلی خون های
الوده تولید شده بود ،گزارشــی منتشر کرد که در ان از نقش
شهرداری گفته شده بود .صادق زیباکالم نیز باتوجه به سابقه
بیلبوردهای «صداقت امریکایی» که در شهر تهران پخش
شده بود ،دســت به قلم شــد و به قالیباف اعتراض کرد .اما
پاسخ مسئوالن شــهرداری جالب و عجیب بود« :حتی یک
پوســتر هم برای برنامه نمایش مســتند «چند قطره خون»
چاپ نشده و ادعای نصب بیلبوردهای موسوم به فرش قرمز
در خیابان های تهران ،بیش و پیش از انکه عجیب باشــد،
خنده دار است!» این پاسخ مدیران سازمان فرهنگی -هنری
شهرداری تهران و فرهنگســرای انقالب به گزارش یکی از
رسانه های صبح ایران است که پنجشنبه عکس یک خود را
خبرنامه
10
مثلث | شماره 273
یبُرد
صداوسیماازاحمدی نژادحسابم
علیمطهریدربارهانتقادصداوسیماازتوافقهسته ای
واکنش نشــان داد و گفت« :تالش برنامه ســازها در جهت
رعایت انصاف و عدالت اســت؛ زیرا نقد باید به معنی واقعی
صورت گیرد یعنی نقاط قوت و ضعف به صورت توامان نشان
داده شــود ».او که با خانه ملت گفت وگو می کــرد ،در ادامه
به تفاوت رفتار صدا و ســیما با دولت امروز و دولت گذشــته
اشاره کرد و گفت« :برنامه های چالشی برای بررسی عملکرد
دولت قبل در صداوسیما ساخته
نمی شد زیرا صدا و سیما از اقای
احمدی نژاد حساب می ُبرد .اما
در دولت جدید فضا به طرز قابل
مالحظه ای باز شده و این فضای
باز نسبت به دولت یازدهم از دوره
اقای ضرغامی اغاز شد».
به یک طرح گرافیکی موجود در فضای مجازی اختصاص
داده و به بهانه ان با شهرداری تهران تسویه حساب سیاسی
کرده بود.
گزارش صفحه سه ان روزنامه با تیتر و روتیتر «نصب
بیلبورد علیه میهمان رسمی کشــور در خیابان های تهران؛
شهرداری مشغول کار است» اغاز می شود و با این جمله ها
ادامــه می یابد« :این روزها شــهروندانی کــه د ر ترافیک و
گرمای تهران از شیشه تاکسی یا در پیاده روها خیابان را نظاره
می کنند ،بنری چند متری نظرشان را به خود جلب می کرد...
فارغ از ایراد شکلی این گزارش شگفت انگیز ،انچه بیش از
همه جلب توجه می کند نتیجه هایی است که خبرنگار محترم
توقیف 9دی
هفته نامــه 9دی برای بار
ســوم در دولت حســن روحانی
توقیف شــد .ایــن نشــریه که
متعلق به حمید رســایی اســت
به خاطــر انتقاداتش به مســاله
هسته ای با حکم هیات نظارت
بر مطبوعات توقیف شــد .حمید رســایی در واکنش به این
موضوع در صفحه شخصی اش نوشت« :جالب اینجاست
که حتی یک بار اقایان مدعی تحمل و انتقاد پذیری در یکی
از جلسات مهم شــوراهای عالی کشــور ،وقتی درباره لزوم
کنترل برخی رسانه های منتقد هســته ای بحث می کردند،
۹دی را از جمله رسانه های اصلی دانسته بودند که باید مهار
شود ۹ ».دی تاکنون هر دو بار در دادگاه حکم به تبر ئه و رفع
توقیف گرفته است».
از این گزاره به دست اورده و ان را به سراسر متن خود تعمیم
داده اســت؛ ان هم بــدون اینکه حتی به یک مــورد از این
«بیلبوردها» و مکان نصب انها اشاره کند».
با مشخص شــدن اشــتباه زیباکالم ،او در نامه ای از
قالیباف عذرخواهی کرد و نوشت« :در فقره بیلبورد «فرش
ن وســیله از بابــت ان از
قرمــز» اشــتباهی رخ داده که بدی
جنابعالی پوزش می طلبم .بنــده ان تصویر را در صفحه اول
روزنامه شــرق دیدم و تصورم ان بود که بیلبــورد جدیدی از
شهرداری است؛ اما ظاهرا موضوع ان تصویر کاری هنری
می بوده و ارتباطی با بیلبورد نداشته .از این بابت بنده از شما
پوزش می طلبم».
واکنش رساییبهتیترکیهان
حمید رســایی ،نماینــده مــردم تهــران و نایب رئیس
کمیسیون اصل 90مجلس شورای اســامی در واکنش به
انتقاداتمدیرمسئولروزنامهکیهاننسبتبهتعطیلیمجلس
در ایام بررسی «برجام» در کنگره امریکا ،نامه ای خطاب به
وی را در سایت شخصی خود منتشــر کرد .وی در بخشی از
این نامه تاکید دارد که در این شرایط باز و بسته بودن مجلس
هیچ تفاوتی ندارد و می نویســد:
«تا زمانی که دولت طبق قانون،
الیحه قانونی توافق هســته ای
را ارائه ندهد و تا زمانی که رئیس
مجلــس در همراهی اشــکار با
دولت این الیحه قانونی را مطالبه
نکند ،مجلس تعطیل با مجلسی
که باز است چه تفاوتی دارد؟!»
درگیری بر سرجانشینی مالعمر
نــام مال عمــر در لیســت 10رهبــر «خطرناک ترین
گروه های تروریستی» ذکر شده بود .گفته می شود در جریان
یکی از جنگ ها یک چشــم مالعمر بر اثــر برخورد ترکش
زخمی شد و به شدت اسیب دید .وی بدون استفاده از مواد
بی هوش کننده و ضدعفونی کننده ،به وسیله چاقو چشمش
را دراورد و پلک هایش را به هم دوخت .اعالم رسمی مرگ
او در حالی از سوی منابع افغان در هفته گذشته اعالم شد که
گروه طالبان چندی است مذاکره با دولت افغانستان و برخی
کشورهای منطقه را اغاز کرده است .اعالم رسمی خبر مرگ
«رهبر یک چشم طالبان» اما و اگرهایی در مورد بقای این
گروه مطرح کرده است :اینکه جانشین او کیست؟ مذاکرات
طالبان با دولت افغانستان و برخی طرف های منطقه ای به
چه سرنوشتی دچار می شود؟ باتوجه به حضور و عضوگیری
داعش در افغانســتان ،ایا مرگ مال عمــر می تواند بر نحوه
مقابله این گروه با داعش اثر بگذارد؟ قاری حمزه سخنگوی
«محاذ فدایــی تحریک اســامی طالبان» ،یک شــاخه
منشعب از طالبان ،چندی پیش به رسانه های پاکستانی گفت
مال عمر دو سال پیش کشته شده است .هر چند این سخن
از سوی ذبیح الله مجاهد ،سخنگوی طالبان به صورت کامل
رد شد اما منابع امنیتی و اطالعاتی افغان ان را تایید کردند.
اما این تنها خبر مربوط به طالبان و خانواده مالعمر در هفته
گذشته نبود .خبرگزاری شینهوا از روزنامه دیلی اتلوک مدعی
شد که فرزند مالعمر ،با نام مالیعقوب نیز کشته شده است.
این مطلــب را ظاهر قدیر یکی از نماینــدگان پارلمان
افغانستان به این روزنامه گفته بود .گفته می شود این قتل
بی ارتباط با موضوع جانشــینی مالعمر نبــود .اولین پیامد
مرگ مالعمر اختالف بر ســر جانشــینی او بود .بی بی سی
در همین رابطه نوشــت پــس از مرگ مالعمر ســه جریان
احتمــاال برجســته تر خواهند شــد .جریانی که براســاس
گزارش های رســانه های پاکســتان در اطراف «مال محمد
یعقوب» ،پســر مال عمر گرد امده اند؛ جریان تحت رهبری
«مال اختر محمد منصور» ،معاون مال عمر و دفتر سیاســی
طالبان در قطر به رهبری طیب اقا.
روزنامه نیوز پاکســتان از مخالفت شماری از اعضای
ارشد طالبان با مال اختر محمد منصور ،فرد شماره دوم طالبان
خبر داده و نوشته بودمنابع نزدیک به طالبان گفته اند انهایی
که با مال منصور مخالفت می کنند ،گرد مال محمد یعقوب،
پسر مال عمر جمع شده اند که سال گذشته از یکی از مدارس
مشــهور کراچی فارغ التحصیل شده اســت .انها یعقوب را
جانشین مشروع و شایسته مال عمر می دانند اما دیوید الین،
گزارشــگر بی بی ســی در کابل به نقل از منابع طالبان از باال
گرفتن اختالفات میان دفتر سیاسی طالبان در قطر و رهبری
طالبان با پاکستان خبر داد .نکته مهم و اساسی زمانی اتفاق
افتاد که طیب اقا نیز از ســمت خود در دفتر سیاسی طالبان
در قطر استعفا داد.
اعالم خبر کشته شــدن مالعمر عالوه بر پیامدهای
داخلی این گروه ،بر مذاکرات صلح میان طالبان و افغانستان
نیز تاثیرگذار بود .چراکه تا پیش از ان تصور می شــد انها به
صورت تشــکیالتی مســنجم و بارهبری مشخص مشغول
فعالیت هستند .کشــته شــدن مالعمر و اختالفات درونی
این گروه سایه سنگینی بر مذاکراتشان با دولت افغانستان
داشته است .ظاهر قدیر نماینده پارلمان افغانستان درباره
خبر کشــته شــدن فرزند مال عمر گفته بــود« :مال یعقوب
که تالش می کرد جانشین پدر شود و ســرکردگی طالبان را
برعهده بگیرد؛ به طرز اسرارامیزی به دست مال اختر منصور
که از سوی طرفدارانش به عنوان جانشین مال عمر انتخاب
شده ،کشته شده است».
از ســوی دیگر مالمنصور معــاون مال عمر نیز تالش
زیادی برای جانشینی او می کند ،اما برخی از رهبران طالبان
شــامل مال حســن رحمانی و مال رازق اخوند که از معاونان
نزدیک مال عمر در دوران ریاست وی بودند ،مشروعیت مال
منصور را برای جانشینی مال عمر به چالش کشیدند.
همچنین بر اســاس گزارش ها ،موافقــان و مخالفان
مال منصــور در دو روز گذشــته در اســتان شــمالی قندوز و
بخش هایی از استان هرات علیه یکدیگر می جنگیده اند .از
سوی دیگر برادر مالعمر ،سرکرده سابق طالبان ،در نواری
صوتی اعالم کرد خانواده مالعمر مخالف بیعت با جانشین او
است و از رهبران مذهبی می خواهد درباره اختالفات فزاینده
درخصوص انتقال قدرت در درون طالبان داوری کنند.
در ادامه پیام صوتی مالعبدالمنــان (برادر مالعمر)
امده بود«:ما امیدواریم علما (مذهبی) به جای درخواست
برای بیعت برای یــک گروه این اختالفــات را حل وفصل
کنند ».برخی از کارشناســان پنهان بــودن مال محمد عمر
رهبر طالبان افغانستان را به عنوان دستاویزی برای عناصر
وابسته به داعش دانسته که انها تالش دارند از این طریق
اینگونه القا کنند که طالبان رهبر نداشته و اکنون همه باید
از ابوبکر بغدادی به عنوان رهبر مســلمانان جهان تبعیت و
پیروی کنند.
قاچاق 90درصدیموبایل
تقاضایکدخداییبرایشکایتازهاشمی
محمد هاشمی رفسنجانی
که این روزها از حزب کارگزاران
سازندگی جدا شده درباره شرایط
انتخابات پیــش رو بــه تحلیل
نشســته و می گوید« :براساس
تجربه انتخابات های گذشــته
می تــوان گفــت جناح هــای
سیاسی در ایران؛ به اندازه کافی
رای الزم را برای برنده شدن و به دست اوردن اکثریت مطلق
در هیــچ انتخاباتی نخواهند داشــت .جناح های اصولگرا،
اصالح طلــب و اعتدالگرایان در طیف هــای مختلف تنها
با ائتــاف می توانند اکثریــت را از ان خود یــا به اصطالح
پیروز شوند.
این ائتالف هاســت که پیروز انتخابات مجلس اینده
را مشــخص می کند .می توان گفت اگــر اصالح طلبان و
گروه های معتــدل با یکدیگر ائتالف کننــد می توانند پیروز
انتخابات شــوند .اگر اصالح طلبان ائتالف نکنند احتمال
برنده شدن شان کم است».
پورمحمدی:مشاییدراختالس
3هزار میلیاردی نقش داشته
رئیـس سـابق سـازمان
بازرسـی کل کشـور در مصاحبـه
بـا روزنامــــــه ایـران گفـت:
اســـــفندیار رحیــــــم مشایی،
رئیس دفتر محمـوداحمدی نژاد،
رئیس جمهـوری پیشـین ایران،
در پرونـده اختلاس سـه هـزار
میلیـارد تومانـی «نقـش قابـل
توجهـی» داشته اسـت .وی اضافـه کـرده« :در واگـذاری
فـوالد و پـروژه تهاتـر دو طبقـه کـردن جـاده چالـوس بـه نور،
جلسـه ای در هتل استقالل به دستور مسـتقیم اقای مشایی
بـود .اقـای مشـایی نامـه داده بودنـد و نقـش قابـل توجهـی
داشـتند ».پورمحمدی تاکید کرده« :البته ایشـان گفته بود
مـن فقـط توصیـه کـردم و مسـئوالن باید طبـق وظیفـه خود
عمـل می کردند ولـی همـگان می دانند کـه توصیـه مقامات
عالـی اثربخـش اسـت؛ بـه ویـژه اگـر مکتـوب هـم باشـد».
درخواست یک نماینده برای حضور
امانو در مجلس
محمــد حســن اصفــری
در واکنش بــه حضــور امانو در
کمیتــه روابط خارجــی مجلس
ســنا ،برای توضیح درباره نتایج
مذاکرات ایــران و 5+1گفت:
«اژانــس بین المللــی انــرژی
اتمی نهادی است که در راستای
سیاســت های توســعه طلبانه و
خصمانه امریکا در منطقه به وجود امده است ،سیاست هایی
که امریکا بر پایه ان از نهادی در مجامع سازمان ملل به نفع
خود استفاده می کند».
وی در پایان گفت« :ما از اقای امانــو دعوت کرده و
می کنیم که در راستای حفظ جایگاه بی طرفی اش به همان
میزان که به کنگــره امریکا توجه می کنــد در پارلمان ایران
و در جلســه غیرعلنی گزارشــی از اقداماتــش را به مجلس
شورای اسالمی ارائه دهد».
مثلث | شماره 273
مصطفــی پورمحمــدی،
وزیــردادگســتریدربارهشــبکه
عظیم قاچاق موبایل حرف های
مهمی بیان کــرد و گفــت90« :
درصد موبایل های موجود در بازار
قاچاق هستند و گردش مالی بازار
موبایلحدود6تا 7هزارمیلیاردتوماناستولیقطعابرایسامان
دادناینوضعیتراهکارهاییمانندثبتکردنتلفنهمراهدر
مخابراتوجوددارد».ویگفت«:موبایل هایرجیسترنشدهرا
می توانقطعکردواگرکسیمی گویداینامکانوجودنداردما
حاضریممسئولیتاینکاررابپذیریموانراانجامدهیم.براین
اساسچنانچهعوارضاینموبایل هادرگمرکپرداختنشده
استتازمانیکه عوارضگوشی هادرمخابراتپرداختنشده
نشوند درحقیقتتکنولوژیازاینمرزهاردشدهاست».
وثبت
عباســعلی کد خدایــی ،ســخنگوی ســابق شــورای
نگهبان خواستار شــکایت این شــورا و نهاد های امنیتی از اکب ر
هاشمی رفسنجانی شد .اقای کدخدایی این درخواست را پس
ازانکههاشمی رفسنجانیاعالمکردشوراینگهبانونیروهای
امنیتیمی خواستنددرانتخاباتگذشتهاز«انتخابدرست»مردم
جلوگیریکنند،مطرحکردهاست.ویگفته«بایددستگاه هایی
کهمورداتهام{هاشمی}قرارگرفته اند،ازاینافرادبهقوهقضائیه
شکایت کنند ».کدخدایی اضافه
کرده کســی که چنین «اتهامات
کــذب و بی اساســی» را می زنــد
باید انهــا را در یک محکمه صالح
ثابت کند .کدخدایی افزوده «باید
پاسخ های قاطع و قانونی به چنین
اتهاماتواهیدادهشود».
چراییشکستاحتمالی
اصالح طلبانازدیدگا ههاشمی
خبرنامه
تحوالت اساسی درون طالبان
خبرنامه
11
تصویرنگاری
روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد .تعداد این عکس ها
انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی
بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم .مثلث در این صفحات ،هفته را با مرور
عکس ها از نو یاداوری می کند.
پوشش غیر دیپلماتیک میهمان ایتالیایی
اهدای نشان پهلوانی به وزیرامورخارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی
اجالس پزشکان مسلمان جهان
مراسم بزرگداشت روز حقوق بشر و کرامت اسالمی
خبرنامه
12
مثلث | شماره 273
تو چهارمیننمایشگاهبین المللیمبلمان
بیس
تجمع بزرگ انزجار از اسرائیل کودک کش
سفر معاون اول رئیس جمهور به گلستان
دیدار وزرای امورخارجه ایران و سوریه
جنگ با استفاده از تبلت
زوج ترکیه ای مراسم ازدواج خود را در میان اوارگان سوری برگزار کردند
مثلث | شماره 273
بازسازی عملیات ابی و خاکی کربالی 4و 5
خبرنامه
اولین جشنواره و نمایشگاه ملی اسباب بازی
13
شبکه اجتماعی
به ما پیامک بزنید:
3000411711
lبا رفع تحریم هــا ایا حاال که شــرکت های نفتی
می ایند باز هم برای ما مهندســان نفت کار نخواهد
بود و تحریم ها به مســائل داخلی نظیر کار مربوط
نمی شود؟!
lانســان ها برابرند ولی انعکاس خبرشان وابسته
به موقعیت شــان اســت .بی دلیل به پزشکان نباید
خرده بگیرید!
lهمه داستانســرایی ها درباره دولت گذشته این
است که کم کاری خود را توجیه کنند!
lنمردیــم و دیدیم یک نفر امــد و واقعیت ضعف
اقتصادی کشــور را ان هــم در نماز جمعــه تهران
گوشزد کرد .درود خدا به اقای رحیم پور ازغدی!
lدولت محتــرم تدبیر و امید اگر قرار نیســت بعد
از برداشــتن تحریم اتفاقی برای ارزانی و تولید کار
وکال معیشت مردم بیفتد بهتر نیست تحریم ها باقی
بماند؟ ما سرفرازتر خواهیم بود!
lبیشــترین نگرانی موجود در مســاله هسته ای
موضوع بازرسی ها اســت که امکان انواع اذیت ها
و بهانه گیری هــا را برای دشــمن فراهم می ســازد
و نیــز خطــر تجــاوز نظامــی دشــمن را افزایــش
می بخشد .
lاقای عراقچی از اعضای تیم هسته ای کشورمان
هم قبــول کرده اند بهانه جویــی امریکایی ها پایان
نخواهد داشت .سوال ما این است که با این شناخت
از غرب و دلیل عقلی و شرعی کافی چرا این قدر به
انها امتیاز داده اند؟!
lمگر تمام مشــکل ما تولید خــودرو و قیمت ان
است؟ چرا از مشکالت تولیدکنندگان برنج و گندم و
راه حل انها سخنی گفته نمی شود؟
lچــرا باید در این شــرایط حســاس کشــور که با
موضوع مهم و سرنوشت سازی مثل توافق هسته ای
مواجه شــده ایم نمایندگان مجلس بــه تعطیالت
تابستانی بروند.
خبرنامه
14
مثلث | شماره 273
lبازنده بزرگ ســوریه ،ترکیه بود .تحرکات جدید
و حمــات اخیــر به خــاک ســوریه هم نه از ســر
خیرخواهی بلکه به خاط ر ترس این کشور است.
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت .کاربران این شــبکه
اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه
را مشاهده کنند.
عدمتحملمخالف
بهنوش بختیــاری در کنار تیپ طنزی کــه در فیلم ها
و ســریال های مختلف ارائــه می دهد به واســطه صفحه
اجتماعی اش و تعداد باالی فالوئرهایش در این صفحه مورد
توجه قرار گرفته است.
او در هفته گذشته مصاحبه ای انجام داد که در ان به
مســاله فضای مجازی پرداخته بــود .همچنین اظهاراتش
درباره مســاله هســته ای موجب شــد تا در فضای مجازی
ســروصدایی به راه بیفتد .برخی از روزنامه نــگاران هوادار
اصالحات که تا دیروز از ورود هر هنرمندی به فضای سیاسی
استقبال می کردند ،این موضع را دستمایه ای برای حمله به
این هنرپیشه قراردادند.
بهنوش بختیاری در برنامه رادیویــی جمعه -با اجرای
فرزاد حسنی -که از شــبکه جوان پخش می شد در پاسخ به
سوالی درباره ارزوهایش گفت:
«دوســت دارم جامعه شناســی
بخوانم تا مثــا بعــد از توافق
هســته ای ســریع ذو ق زده
نشــوم و به عواقــب و اینده ان
فکرکنم ،مثال دربــاره اینکه بعد
از ترکمنچای چه اتفاقی افتاد!»
همین اظهارنظر بختیاری
کافی بود تا روزنامه اصالح طلب
افتاب یــزد شــدیدترین هجمه
را علیه وی بــه راه بیندازد و وی
را هنرمنــدی «نان به نــرخ روز
خور» معرفی کند.
این روزنامه اصالح طلب در مطلبی با عنوان «واســه
نونه واسه نونه» نوشت« :بهنوش بختیاری یک بازیگر طنز
و شومن است و اندازه همان سلمونی یا بقال می توان روی
نظرش حساب کرد و بس ».افتاب یزد همچنین مدعی شد:
«بهنوش بختیاری چون نیازمند حضور در صداوسیماســت
چنین حرف مضحکی زده ،حتما به انــدازه افراد عادی هم
نظرش ارزش ندارد» .
این روزنامه در پایان با ایــن جمله کنایه امیز که« :هر
کسی حرفش به اندازه خودش ارزش دارد و دلقک به اندازه
خودش »...مطلبش علیه بهنوش بختیاری را به پایان برد.
بهنوش بختیاری درباره پاســخگویی بــه کامنت ها و
نداشــتن ادمین گفته بود« :تا انجا که بشود همه کامنت ها
را می خوانــم و به انها پاســخ می دهــم اما ادمین دوســت
ندارم ».او همچنین تاکید داشــت که در صورت داشــتن
بچه اجازه دسترســی به فضای مجازی را بــه او نمی د هد:
«من هنرپیشه ام ،دوست دارم در فضای مجازی باشم؛ ادم
برون گرایی ام و میل به دیده شدن دارم اما اگر بچه داشتم
نمی گذاشتم در این فضا باشد».
این هنرپیشه که اخیرا در مجموعه ای کودکانه حاضر
شــده بود با اشــاره به اینکه برخی هنرمنــدان صراحت او را
در فضای مجازی ندارند ،می گوید« :با ســحر قریشــی که
صحبــت می کردم می گفــت بهنوش یکــی از جمالتی که
تو می نویســی من وحشــت دارم بنویســم .عقیده ام است
ولی وحشــت دارم .گفتم چرا؟ گفت چون مــردم قضاوتم
می کنند».
وی درباره میزان محبوبیت
خود در برهه های زمانی مختلف
می گوید« :احســاس می کنم
محبوبیتم یک بــار بعد از «رالی
ایرانی» تکان خورد و یکی بعد از
«ابرنگ» یعنی درست جاهایی
کــه رگه هایی از خــودم بود .در
اینستاگرام هم تنها و تنها خودم
هســتم و فکر می کنم هرچه از
جوهر خودم استفاده کنم بهتر
است».
بختیاری با اشاره به ماجرای درگیری با تتلو بیان کرد:
«تا دو ماه پیش اگر یکی می گفت tagام کن نمی دانســتم
چیست .کال ادم برون گرایی هســتم و همسرم هم می داند
که همه خصوصیات درونی ام مشخص است .سر ماجرای
اقای تتلــو هم خیلی هــا گفتند ســکوت کن امــا من اهل
اعتراض و جواب دادن هستم .اخرین بار ایشان (تتلو) پست
معذرت خواهی گذاشت چون مردم از من حمایت کردند .او
بی جهت حرفی زده بود و ای کاش مردانه دعوا می کرد».
بختیــاری اضافــه کــرده بــود« :وقتی یــک چیز بد
می نویســی و بالفاصله مــرا بــاک می کنی یعنــی اینکه
می ترسی از جواب من .کاری که تتلو کرد خنجر از پشت زدن
بود ان هم با کسی که از او حمایت کرده».
موشک داریم تا موشک
lاقای پورمحمدی که در مورد نقش اقای مشایی
در اختالس ســه هزار میلیاردی گفتند ،ایشان ان
زمان مســئول ســازمان بازرســی بودند ،چرا هیچ
اقدامی صورت ندادند؟
lهنوز خباثت های بی بی ســی در ایران فراموش
نشده که به این رســانه اجازه فعالیت دادند .هرچه
این فعالیت محدود باشد.
معاون اول و خاویار
پیام های تبریک و تشکر
درخواست از ناطق برای حضور در انتخابات
روزنامه ارمان در ستون یادداشــت خود در مطلبی به قلم صادق
زیباکالم با تیتر «ناطق و عارف در انتخابات» نوشت« :انتخابات مجلس
اینده ب ه دالیــل مختلف برای طیف اصالح طلــب و اعتدالیون اهمیت
فراوانی دارد .به نظر می رسد سرلیســتی ناطق نوری در شرایط حاضر از
سرلیستی دکتر عارف در انتخابات مجلس اینده محتمل تر است به این
دلیل که اصالح طلبان در جریان انتخابات ریاســت جمهوری یازدهم،
اقای روحانی ر ا ترجیح داده و از اقای عارف درخواست کردند که به نفع روحانی کنار برود .تجربه دوسال گذشته نشان داده
که دولت اقای روحانی توانسته خوب عمل کند و اگر اقای عارف رئیس جمهور شــده بودند توافق ،به شکل امروز به رغم
مخالفت های جدی برخی اصولگرایان وجود نداشت چه بسا مشکالت بسیاری در سایر زمینه ها با تندروها پیدا می کردند.
حال سوال این است که اگر ناطق نوری در راس این مجلس باشد این مجلس می تواند اهداف و خواسته های میانه روها و
اصالح طلبان را براورده کند یا اقای عارف بر این کرسی تکیه زند .هیچ تردیدی وجود ندارد که اگر در راس مجلس دهم اقای
ناطق نوری باشد خط اعتدال و میانه روی در مقابل خط تندروی تقویت خواهد شد در حالی که اگر اقای عارف راس مجلس
دهمباشندوبادرنظرگرفتنباالبودنتعدادنمایندگاناصالح طلبمجلسدهموضعیتیمانندمجلسششمبه وجودخواهد
امد .عالم سیاست عالم ایده ال ها نیست .عالم سیاست عالم واقع بینی و پراگماتیسم است ».او معتقد بود که شخصا دوست
دارد افرادی مانند گاندی و ماندال در لیست و راس مجلس دهم قرار گیرند اما واقعیت ایجاب می کند «از بزرگانی مانند اقای
ناطق نوری در مجلس اینده استفاده شود».
برد پنج بر یک
روزنامه همشهری در ستون یادداشت خود متنی را به قلم سیروس
ناصری منتشر کرد که از اعضای سابق تیم مذاکره کننده ایران در دور ه
گذشــته بود .ناصری که بعدها به همراه موســویان از این پرونده کنار
گذاشته شدند در این یادداشــت به دفاع از توافق هسته ای پرداخته و
نوشته« :هرکس بر مسائل نظام سیاسی امریکا در شرایط امروز تسلط
داشتهباشدتاییدخواهدکردکهموضوعدعوایجمهوریخواهانکنگرهو
دموکرات های کاخ سفید به اوج خود می رسد و همه قراین حاکی از این است که در امریکا اختالف نظرهای جناحی عمیق تر
شده است .انچه در امریکا این روزها در حال شکل گیری است این واقعیت است که بخش عمده ای از جمهوریخواهان
به عنوان حامیان نتانیاهو درامده اند و طبق بخشی از اخبار برای سفر به اسرائیل برنامه ریزی می کنند .انها درصدد هستند با
نزدیک کردن خود به رژیم صهیونیستی و با نقد توافق هسته ای ایران ،منابع حزبی خود را برای اینده ریاست جمهوری امریکا
تامین کنند .در نهایت باید اشاره کرد که در هر صورت برنده بازی ملت بزرگ ایران است و پیشنهاد می شود ما در این میان
فقط نظاره گر این دعوای دموکرات ها و جمهوریخواهان باشیم ».ناصری در این یادداشت پنج هدف اساسی ایران را موارد
زیر بر می شمرد :الف) شناسایی برنامه هسته ای خود در دنیا .ب) اینده برنامه غنی سازی ایران در چارچوب بین المللی موجه
باشد .ج) تبدیل وضعیت ایران در اژانس به وضعیت عادی .د) لغو تحریم های ظالمانه علیه ایران .هـ) تثبیت جایگاه ایران
در منطقه .او در ادامه معتقد است« :ما به یک برد پنج بر یک نایل امده ایم و انچه رئیس جمهور در مورد نتیجه این بازی گفتند
( 3بر )2به نظر می رسد با هدف کمک به وضعیت دموکرات ها در مقابل تندروهای امریکایی بوده است».
مثلث | شماره 273
ساعاتی پس از پایان توافق ،سایت «صدای ایران»
کمپینی را با عنوان «پیام هر ایرانی برای ظریف» راه اندازی
کرد که رفته رفته با اســتقبال بیشــتری روبه رو شده است.
تا انجا کــه محمدجواد ظریف نیز برای ایــن کمپین پیامی
فرســتاده و در ان از راه اندازان این کمپین تقدیر و تشــکر
به عمل اورده اســت .او در این پیام ضمن تشــکر از مردم
نوشــته اســت« :در همه مراحل ،مرهون حمایت ،هدایت
و اعتماد مقام معظم رهبری ،ریاســت محتــرم جمهوری و
ســایر مقامات عالی نظام بوده ایم .از طــرف همه اعضای
ی فرهیختگانی که با کالم زیبا و
هیات مذاکره کننده از تمام
سخاوتمندانه خود ما را شرمنده کردند سپاسگزاری می نمایم.
من و همه همکاران پرتالشــم مرهون الطاف مردم خوبی
هســتیم که نه تنها به ما افتخــار خدمتگــزاری دادند بلکه
برایمان دعا کردند و در این صفحات و دیگر رســانه ها ما را
مشمول لطف خود فرمودند».
تاکنون افراد زیادی از عالم سیاســت ،هنر و اســاتید
دانشگاه به این کمپین پیوست ه و پیام خود را ارسال داشتند ؛
از محمود دولت ابادی گرفته تا وزیر ارتباطات دولت روحانی.
محمــود دولت ابادی :مــن از انســان های باهوش،
پر حوصلــه و خردمنــد بســیار خوشــم می ایــد و ظریف و
همکارانــش در گفت وگوهای طوالنی ثابــت کردند ،ایران
خالی از شخصیت های پر حوصله و خردمند نیست.
دکتر محمــود واعظــی (وزیــر ارتباطــات و فناوری
اطالعات) :سابقه دوستی من و جناب اقای دکتر ظریف از
سال 1355است که در دوران دانشجویی بودیم و بعدها هم
که در وزارت خارجه همکار بودیم ،همیشــه فردی صادق،
امانتدار ،پــرکار و خوش برخورد بــود .از صمیم قلب مراتب
تشــکر خود و از طرف شــما مردم عزیز را به ایشــان اعالم
کردم .به امید موفقیت روز افزون ایران اسالمی عزیز .
دکتر علی مطهری (نماینده مــردم تهران در مجلس
شورای اسالمی) :اقای دکتر ظریف و همکارانشان جایگاه
جمهوری اســامی ایــران را در دنیــا باال بردنــد و انقالب
اســامی را وارد مرحله جدیدی از حیات خود کردند .از انها
تشکر می کنم.
حجت االسالم موسوی الری ،رئیس شورای راهبردی
اصالح طلبان :اقای ظریف یک افســر فــداکار بود که در
جبهه دیپلماسی با شجاعت ،قدرت و دقت به وظیفه خودش
عمل کرد و فکر می کنم نام نیک ایشان به عنوان انسانی که
ی ترجیح داد باقی خواهد ماند .
مصلحت ملی را بر عافیت طلب
محمد جواد حق شناس (رئیس جبهه اصالح طلبان):
ظریف ظرفیت اجتماعی 20میلیونی را به 80میلیون افزایش
داد .اقای ظریف صدای حدود 20میلیون ایرانی بود که در
انتخابات 92به روحانی رای داده بودند و امروز که به توافق
هسته ای رســیدیم صدای 80میلیون ایرانی است و طبیعتا
نام ایشان و اقدامات گروه مذاکره کننده در تاریخ بین المللی
ثبت خواهد شد .
روزنامه شرق در گزارشی با تیتر «فشــار بر تیم تفحص ادامه یابد،
افشاگری می کنم» به موضوع تحقیق و تفحص از بنیاد شهید پرداخته
و نوشــته بود« :فشــار از همان روزهای نخست چاشــنی کار بود .ابتدا
پیامک های تهدیدامیز و گاهی اصرار برای دیدار با نمایندگان .حاال که
تسرگذاشته
گزارشتحقیق وتفحصازبنیادشهید،پیچ هایاخرراپش
و قرار است به همین زودی ها در صحن قرائت شود ،فشارها بیشتر شده
است ».امیر خجسته در همین زمینه به «شرق» می گوید« :فشارهایی
از هر طرف اورده می شــو د که رها کنیم ،یا به روش های مختلف تهدید
می کنندوتخریبوتطمیع.البتههیچ کدامازاینروش هادراینکمیتهاثر
نگذاشت» .او البته از برخی سازمان ها و نهادها گله کرده و درعین حال می گوید« :گزارش کمیته تفحص اثر ماندگاری است
کهنتایجانبرایتاریخمبارزهبافسادایرانباقیخواهدماند.اینتفحصنهصوریبودونهنمایشیوهیچ کسنتوانستروی
اینتفحصاثرگذارباشد».مهنازبهمنی ،نمایندهسراب،ازجملهنخستیننمایندگانیبودکهیکی،دوهفتهپسازاغازبهکار
کمیتهتفحصازبنیاد،پیامک هایتهدیدامیزرویگوشیموبایلشدریافتکرد.هفتهگذشتهدوجلسهباموضوعبنیادشهید
در مجلس برگزار شد ،هیات رئیسه به ماجرای پرونده تفحص از بنیاد شهید ورود کرده و برخی نمایندگان نیز نگران فشارها از
جوانبمختلفبرایتغییروتلطیفگزارشهستند.پیگیری های«شرق»نیزنشانازانداردکهگزارش ١٤صفحه اینهایی
نحال ١٠صفحه
درموضوعبانک،صرافیوبیمهدیمختصرشدهوکمترازیکصفحهگزارشراازانخودکردهاست.درعی
از گزارش ١٤صفحه ای به تخلف های بنیاد کوثر مربوط است و دو ،سه صفحه دیگر به مابقی موارد .فشارها بر سر این بوده تا
همینگزارشتلخیص شدهوفشرده شدهنیزدرصحنعلنیمجلسقرائتنشود؛فشارهاییکهخجستهمی گویددرصورت
تداوم ،ان را افشا خواهد کرد .رئیس کمیته تفحص در پاسخ به اینکه این فشارها چه بوده و ایا هنوز نیز ادامه دارد ،به «شرق»
گفته«:مابر اساسمنویاتمقاممعظمرهبریعملمی کنیموانچهمهماستسراینبحثایستاده ایم،اگرفشاربیاورندناچار
می شوممسائلیرادربارههمینتهدیدهابازگوکنمکهشایدخوشایندبرخینباشد».
خبرنامه
کمپین پیام هر ایرانی
برای ظریف
گزارشی که قرائت نشد
بررسی رسانه ای هفته
15
تاکتیک محمود
گفتارها
احمدی نژاد دور تازه ای از فعالیت های سیاســی خود را اغاز کرده
است .او حامیانش را به یک همایش فراخوانده و سخنان متفاوتی به زبان
اورده است .او از عزمش برای احیای ارمان های امام سخن گفته است.
در گفتارهای این هفته به این موضوع توجه کرده ایم.
ایا ایران ،چین خاورمیانه خواهد شد؟
به انقالب اخالقی نیاز داریم
مهدی مطهرنیا
گفتارها
16
مثلث | شماره 273
استاد دانشگاه
پــس از به ثمــر نشســتن گفت وگوهای هســته ای
میان ایران و گروه 5+1و تمایل اشکار کشورهای اروپایی
برای ورود بــه بازار اقتصــادی ایران ،اکنون این پرســش
مطرح اســت که ایا ایران نیــز می تواند همچــون چین به
لحاظ اقتصادی رشد چشمگیری داشــته باشد و در منطقه
خاورمیانه به یک قدرت اقتصادی تبدیل شود؟
ســفرهای اخیر هیــات المانی و پــس از ان مقامات
پاریس و رم به تهــران ،این ســیگنال را مخابره می کند که
ظرفیت مبادالت اقتصادی در کشــورمان به صورت بالقوه
وجود دارد و اگر این ظرفیت ماهیــت بالفعل به خود گیرد،
بی شک می توان گفت که نه تنها ایران به دروازه اقتصادی
منطقه تبدیل خواهد شــد ،بلکه می تواند به هاب ارتباطی
میان قاره اسیا و اروپا بدل شود.
در تفسیر این موضوع ،باید به این نکته توجه داشت
که ایــران دارای انباشــته های گرانســنگی اســت اما این
انباشته ها باید به خوبی مدیریت شوند و حوزه های گوناگون
اجرایی ان باید بر مبنــای مدرن ترین مفاهیــم مدیریتی و
اســتفاده از اســتعدادها و خالقیت های موجــود در ایران
حرکت نماید.
دوران پســاتحریم باید بــه دوران پســا واگرایی گره
بخورد .به این معنا که ما باید با گــذر از تحریم ها بر مبنای
گفتمان تعــادل و اســتفاده از رهیافتی مبتنی بــر دکترین
تعامل سازنده در داخل کشــور ،سعی کنیم به جذب و جلب
تمام نیروهای مســتعد برای اداره بهتر کشور روی اوریم.
اگر این گونه شود و ما بتوانیم دوران پسا تحریم را به دوران
پسا واگرایانه در سیاست داخلی مرتبط ســازیم ،زمینه ساز
ایجاد فضــای مناســب در اســتفاده از ایــن توانمندی ها
خواهیم شد.
باید بپذیریم کــه باال بردن توقعات بــر مبنای تئوری
توقعات فزاینــده ،امــر خطرناکی اســت .اینکــه بگوییم
ما می توانیــم جای چین یا کشــور دیگــری را در معادالت
منطقه ای و بین المللی بگیریــم ،ادبیات چندان صحیحی
نخواهد بود .انچه به صحت حرف ما می افزاید ان اســت
که ما باید بــه دور از دشمن تراشــی و تعریف خــود در پرتو
نفی دیگران ،زمینه ســاز و زمینه پرور ایجاد حرکتی مناسب
در جهت بهره وری بیشــتر از پتانســیل ها و اســتعدادهای
کشــورمان براییــم .یعنی ما باید به ســمت و ســوی ایجاد
انقالب اخالقــی ،علمی ،بورکراتیــک و اقتصادی حرکت
کنیم و دور این مربــع اضالع انقالب اقتصــادی ،علمی،
اخالقی و اداری را دایره ای بکشیم و ان را توسعه فرهنگی
معطوف به توسعه سیاسی بدانیم.
امروز مــا نیازمنــد یک انقــاب اخالقــی در تمامی
الیه های موجود و نیازمند یک حرکت فزاینده رو به جلو برای
استفاده از همه خالقیت ها و استعدادها و نیازمند گسترش
ازاداندیشــی در جامعه ملی و تضمین این ازاد اندیشــی در
چارچوب حقوق شــهروندی و حقوق بشر هســتیم و بعد از
ان نیازمند یک انقالب بوروکراتیک هستیم .سازمان های
ما باید چابک شــوند تــا با محقق کــردن این امــر بتوانیم
سیستم هایی را به وجود اوریم که امری نهادینه شده را شکل
و محتوا ببخشد .بنابراین به این جهت ما نیازمند ایجاد یک
انقالب بوروکراتیک هستیم که در کنار ان خواهیم توانست
با استفاده از انقالب اخالقی ،یک انقالب اقتصادی عظیم
به وجود بیاوریم.
دنیای امروز از نظر قدرت نرم متکی به انقالب اخالقی
و انقالب علمــی اســت و از منظر قدرت ســخت متکی بر
بوروکراتیک و دستیابی به توانمندی های باالی اقتصادی
است .اگر بخواهیم که قدرت نرم و قدرت سخت خود را به
موازات یکدیگر تجهیز کنیم ،بایــد این چهار گام را به طور
اساسی برنامه ریزی کرده و در پرتو اینده نگری های علمی
و دارای منطق عملیاتــی ،زمینه های ایجاد فضای مثبت و
رسیدن به این چشم انداز را فراهم سازیم.
تبدیل کردن تمام روابط به امر سیاسی و تبدیل سازی
گفتارها
این امر سیاســی به یک امــر کالم محورانــه نفی کننده به
دیگران در حوزه سیاست در نهایت باید به یک صلح جبری
بینجامد یا به یــک درگیری خشــونت بار .پایــان این روند
کالم محورانه ،همواره در تاریخ بر همین پایه بوده است .در
این چارچوب ما نیازمند باز افرینی تعریفی از هویت حرکتمان
در نظم منطقــه ای و نظــام بین الملل بر اســاس تحرکات
ارزش محورانه ای هستیم که از قدرت نرم ما بر می خیزد .ما
به جای اینکه کالم محور باشــیم باید ارتقا ی سطح تعریف
عملیاتی از ارزش های خود و اگاهی بخشی از این ارزش ها
در میان مخاطبان خویش اقدام کنیم.
اکنون زمان اگاهی بخشی و ابالغ و تبلیغ ارزش های
برخاســته از فرهنگ دینی و ملی ما ســت کــه در یکدیگر
در امیختــه شــده و فرهنگ ایران اســامی مان را شــکل
می دهد .بنابراین باید تمامی تــاش خود را معطوف کنیم
تا زمینه پرور ایجــاد یک فضای مناســب در زمینه همدلی
و هم بحثی مشــترک باشــیم .برای رســیدن به همدلی و
هم بحثی مشــترک ضرورت دارد که با یکدیگر همنشین و
همفکر شویم تا همگامی مشــترک به وجود اوریم .به این
دلیل است که می گوییم دوران پســاتحریم باید به دوران
پسا واگرایی نقل مکان کند و با استفاده از تمام استعدادها
و توانمندی های موجــود در جامعه ملــی زمینه پرور ایجاد
فضای مناســب برای قدرت افزایی بیشــتر ملی شود .این
موضــوع نیازمند وجــوه نظــری و تئوریک از یک ســو و از
ســوی دیگر تعریف عملیاتی و پردازش اینده اندیشانه انها
در قالب های علمی و عملی اســت که از یک طرف نیازمند
همگرایی روشن اندیشــان جامعه ،نخبــگان اجتماع ملی
و ســپس ایجاد راهکارهــای عملیاتی برای ارتباط بیشــتر
انها با توده و گسترش اموزش های بیشــتر برای دستیابی
به تقســیم بندی های ملــی فزون تر برای حــل چالش ها،
بحران ها و دستیابی به اهداف تعریف شده است.
دنیای امــروز ،دنیای ارتباطــات با یکدیگر اســت.
دوران وابستگی منسوخ شده و هیچ کشوری به کشور دیگر
وابسته نیست و دوران فعلی؛ دوران پیوستگی است .باید
با پیوستگی ها به پیش برویم و زمینه ساز و زمینه پرور ایجاد
چین هم مانند ایران از دوستان امریکا نیست اما در
عین حال از نظر قدرت اقتصادی چنان شکوهی دارد
که امریکا ناچار از وابستگی به این کشور است
چین می تواند الگوی ایران باشد
دکتر بهزاد شاهنده
استادپایهمطالعاتشرقاسیادانشگاهتهران
مثلث | شماره 273
انزجار و تنفر از امریکا» را در تقویم خود قرار داده بودند و در
برهه ای از جنگ در شــبه جزیره کره به رویارویی مســتقیم
نظامی پرداختند.
در خصوص ایران خصومت تحمیل شــده طوالنی تر
و در حقیقت 37ساله اســت و تحریم ها بسا گسترده تر بوده
و در تمامی بخش ها با جدیت اعمال شده؛ محدودیت ها و
تحریم هایی که به زعم برخی در تاریخ معاصر جهان بی سابقه
بوده اســت .مصیبت وار ه دو چندان می بود اگر این کشور
پایه های قوی نداشــت .ایران نیز مثل چیــن در گیر جنگ
نظامی ولی طوالنی تر و مستقیم قرار گرفت که در ان سوی
ان ائتالفی به مراتب قوی تر قرار داشــت؛ جنگی که از این
کشور هشت سال توسعه را ربود و صدها میلیارد دالر ضرر و
زیان را به ان وارد کرد.
از یک سو نیاز به بازگشــت ایران به صحنه منطقه ای
و بین المللی به عنوان کشــوری که می تواند امنیت منطقه
اشــوب زده خاورمیانه را تامیــن نماید و از ســوی دیگر نیاز
امریکا بــه ارامش نســبی در خاورمیانه بــرای توجه الزم به
سیاست محور اســیا 5+1 ،و در راس انها امریکا را به سمت
حصول یک توافق با ایران سوق داد .این در حالی است که
نقش ایران در بحران های منطقــه ای را نیز نباید از نظر دور
داشت و همچنین با رفع تحریم هاســت که ایران می تواند
سهم بسزایی در طرح اقتصادی جاده ابریشم جدید داشته
باشــد و حضور قد رتمندانه ایران در این طــرح به ویژه برای
افغانستان اهمیت دارد.
از الزامــات نقش افرینــی ایــران در موضوعات باال،
ایران قدرتمند اســت که نیاز به برداشتن تحریم هاست .به
عبارت دیگر وقتی ما از «توافق برد ـ برد» صحبت می کنیم،
منظور بخشــش از سوی دیگران نیســت ،بلکه نیاز متقابل
اســت که در تعامل با یکدیگر می توان بدان دست یافت.
بنابراین یکی از نقاط اشــتراک دو تنش زدایی چین و ایران
نیاز از جانب طرف های مقابل بوده و هســت که در متن ان
تقویت دو کشور با فراهم کردن حضور قدرتمندانه انها را در
صحنه بین الملل در بر داشته که درخصوص چین و گشودن
درب های اقتصادی جهان به سوی این کشور تحقق یافته
که در مورد ایران هم صدق خواهد کرد.
گفتارها
چینی ها اســتاد بهره گیری از فرصت ها هستند .انها
معتقدنــد « :فرصت ها از بحران ها برمی خیــزد ».با همین
تفکر رهبرانش در دوره ای از «جنگ ســرد» بر «شوروی»
تکیه کردند و کشــور ویرانه ای را که به واســطه جنگ های
طوالنی داخلــی تحویل گرفتــه بودند ،ظرف چند ســال با
کمک های بی دریغ «مسکو» بازسازی کردند .سپس همین
رویه را با امریکا دنبال کردند و زمانی که واشــنگتن به سبب
جنگ ویتنام وتنش روز افزون با مسکو در باتالقی بزرگ فرو
رفت ،چین با استفاده از این بحران در چرخش 180درجه ای
روابط نوینی را با امریکا رقم زد .این چرخش بالشــک نقش
بسزایی را در کامل کردن پروســه نوسازی اقتصاد چین ایفا
کرد.در حال حاضر به موجب توافق هســته ای بین ایران و
،5+1فصل نوینی در ارتباط با تاریخ ایران و نظام بین الملل
گشوده شده است که دگرگونی های زیادی را به همراه خواهد
ی برای ایران
داشت .این رخداد بزرگ تاریخ ،فرصت عظیم
است که باتوجه به نیروهای ازاد شــده در اینده نزدیک و در
پروسه ای برگشت ناپذیر اینده بسیار امیدوارانه ای را رقم زند.
چنین امری نیاز به خانه تکانی بزرگ دارد .این نیاز بر همگان
اشکار بوده و طالب یک عزم ملی اســت که گذ شته با غرور
ایران را احیا کند.
رهایی از مشقت های چند سال اخیر به سبب تحریم ها
که خیلی بیشتر از کاغذ پاره بودند و بیش از یک دهه توسعه
را از مــا ربودند ،خود پایه ای محکم بــرای پرداختن به یک
توسعه پایدار و اطمینان بخشی داخلی است .در بعد خارجی
همه چیز در کلمه «تعامل» خالصه می شود« .تعامل» در
حقیقت یک بازی «برد ـ برد» اســت که منافع ملی را تامین
می نماید.
چین این راه را پس از تنش زدایــی با امریکا که تعامل
با جامعه جهانی ( گروه کشــورهای همراه با امریکا) را در بر
داشت برگزید و در 37ســال به درجه ای از اقتدار اقتصادی
و به دنبال ان سیاسی رســید که امروزه بر قله قدرت نشسته
است .قدرت حاصل شده چین که با اتخاذ «سیاست دربهای
باز» در پایان سال 1978شکل گرفت در برگزیدن تعامل با
جهان که پویایی اقتصادی را به دنبال داشت ،دگرگون شد و
قدرتی را به ظهور رساند که امروزه شاهد ان هستیم .درواقع
نیاز متقابل و گره خوردن منافع ملی دو کشور فصل نوینی را
در روابط دوجانبه گشود و به خصومت 22ساله در کشور پایان
داد؛ خصومتی که همراه با تحریم های همه جانبه امریکا و
متحدانش از بدو تاسیس جمهوری خلق چین همراه شده و
این کشور را بیش از دو دهه از جهان منزوی ساخته بود .در
این 22سال تخاصم دو کشور انچنان بود که چینی ها «هفته
یک حرکت مداوم برای دستیابی به اهداف بیشتر در پیکره
تعامل باشیم .نکته ای که در اینجا وجود دارد ،ان است که
ما باید بر اساس این معنا زمینه های تعامل سازنده را در پیکره
رفتار تعریف شده سیاسی با دوستان ،رقبا و حتی دشمنانمان
برنامه ریزی کنیم و نیازمند اعتماد افزایــی و اعتماد افزایی
خود ،محصول دادن اعتبار به کنشگران سیاسی در عرصه
عمل اســت .اگر ما امروز نتوانیم در صحنه عمل به اعتبار
موجود میان ایــن رفتارها بــرای کنشــگرانمان در صحنه
عمل بیفزاییم ،ایا خواهیم توانســت زمینه پرور یک حرکت
مقتدرانه شویم؟
نمونه بــارز ایــن معنــا را می توانیــم در اطمینانی که
رهبری نظام جمهوری اسالمی ایران بر دیپلمات ها داشتند
عنوان کنیم .اعتبار افزایی و اطمینان به دیپلمات ها بود که
زمینه پرور ایجاد فضای مناسب جهت دستیابی به موفقیت
هسته ای شد.
ما بایــد به طور مــوازی و توامــان از ایــن رهیافت ها
استفاده کنیم .اینها هم اغوش یکدیگر هستند و باید نه تنها
ارتباطات سیاسی و اقتصادی ،بلکه باید ارتباطات فرهنگی
را هم گســترش داده تا بتوان به تبادل ارزش های مشترک
و اصالح نابهنجاری هــای مورد نظر در رفتــار یکدیگر نیز
بپردازیم .هر کدام از ابعاد (سیاسی ،اقتصادی ،فرهنگی)
در جای خود محترم و با ارزش اســت ،اما مهمترین بخش
ان اســت که اراده سیاســی در روابط چند جانبه باید وجود
داشته باشد.
17
گفتارها
کاپشن ،مشایی ،عدالت ،انحراف و دیگر هیچ
تحرکات اخیر و سخنرانی دانشگاه ایرانیان احمدی نژاد نشانه چیست؟
احسان رستگار
گفتارها
18
مثلث | شماره 273
روزنامه نگار
برخــی می گوینــد کــه دوران او تمام شــده و برخی
می گویند خود او تمام شده .بعضی می گویند او رفته است،
اما بحث اینجاســت که هنوز هــم بســیاری از تحلیلگران
و رجال ،درباره او صحبت می کنند .کســی که تا دو ســال
پیش ،سکاندار قوه مجریه کشــور بود ،به نظر می رسد که
هنوز هم یکی از مباحث داغ روز است و چه خوشمان بیاید،
چه نیاید ،احمدی نژاد هنوز از کلید واژه های سپهر سیاست
ایران به شــما می رود که به خاطرات نپیوسته یا ال اقل خود
می خواهد این طور نشان دهد که هنوز ماضی نشده است.
پیرو تحرکات اخیر و مخصوصا ســخنرانی او در دانشــگاه
ایرانیان در روزپنج شنبه هشتم تیر ماه ،ذکر نکات زیر مفید
به نظر می رسند:
-۱شــاید کم اهمیت یــا بی اهمیت به نظر برســد که
احمدی نژاد مدتی اســت که دوباره کاپشنش را می پوشد ؛
همان کاپشن بهاره ای که مغازه های پوشاک ان را با عنوان
کاپشــن احمدی نژادی می فروختند .اگرچه در ظاهر مهم
نیســت ولی در زبان سیاســت ،این رفتــار احمدی نژاد به
معنای رجعت است؛ یعنی اگر در نظر بگیریم که او در دولت
دهمش کت و شلوار از تنش کنده نمی شد و کاپشن پوشیدن
را کنار گذاشته بود ،دیگر نمی توان این رفتارش را بی دلیل
یا بی اهمیت در نظر گرفت .کاپشــن احمدی نژاد می تواند
به عنوان یک شاخص (المان) در جهت نزدیک کردن افکار
عمومی به فضای سال ۸۴و دولت نهم باشد.
گونه شناســی رفتــاری یــا تایپولــوژی کنشــگری
احمدی نژاد ،مجموعه مولفه هایی بودند که کاپشــن یکی
از اجزای ان بود ،ادبیاتش یکی از اجــزای دیگر و افکار و
مواضع او نیز بخشی از گونه کنشــگری سیاسی بود .همه
اینها و بســیاری از دیگر مولفه ها بودند که احمدی نژاد در
ذهن مردم به صورت معانی خاصی تداعی می کرد.
از دیگر مولفه ها ،مثال جنس حضور احمدی نژاد در
بین مردم بود؛ او در دولت نهم ،بســیار اصرار داشــت که
خود را از جنس طیف مذهبی و سنتی نشــان دهد و بدین
ترتیب اقتضا می کرد که در مســاجد و هیات های مذهبی
حاضر شــود و ســخنرانی کند .امروز نیز او در ســفرهای
اســتانی یا در مناسبات خاص در تهران ،بســیار به همان
فضا نزدیک شده است؛ اما نه عینا مانند دولت نهم ،بلکه
ترکیبی از فضای احمدی نــژاد در دولت نهم و دهم ،یعنی
مثال یک ســخنرانی در مســجد و هیات ،یک ســخنرانی
هم در دانشــگاه ایرانیان .گویی او می خواهد همزمان با
ارتباط مستقیم و از جنس سوم تیری اش با مردم ،ارتباطی
جدید که تشکیالتی و درون گفتمانی است با طرفدارانش
داشته باشد.
در سال های اخیر دولت احمدی نژاد ،او و نزدیکانش،
بســیار عالقه نشــان می دادنــد که بــا طیفــی از خواص
مخصوصا هنرمندان ارتباطی تنگاتنگ و مســتمر داشــته
باشــند ،اما امروز ارتباط با بدنــه مردم ،جایگزیــن ان نوع
ارتباطات شده است .این نیز از دیگر شاخص های گفتمان
سوم تیری بود که به نظر مجددا دارد فضاسازی می شود.
در راســتای شبیه ســازی فضــای ســوم تیر توســط
احمدی نژاد ،شاهد هستیم که اســفندیار رحیم مشایی که
انگار یکی از اعضای بدن احمدی نژاد بود (دست راست یا
مغز) و از او جدا نمی شد ،امروز خیلی با وی دیده نمی شود.
این هم بیشــتر به فضای سوم تیری او شــبیه است .اینکه
حضور مشایی در کنار احمدی نژاد توسط مشاورانش یا حتی
خود مشایی ،در حال حاضر به صالح او ارزیابی نشده است،
عجیب و دور از ذهن نیست.
الغــرض؛ برخــی نشــانه های رفتــاری و ظاهــری
احمدی نژاد ،حاکی از تصویرسازی ( )Image Makingاو
و تیمش در فضای نزدیک کــردن افکار عمومی و مردم به
خاطرات نوستالژیک سوم تیری شان دارد.
-۲محور سخنرانی احمدی نژاد در دانشگاه ایرانیان،
که به مورد یک یادداشت نیز مربوط می شود ،بحث تبیین
مبانــی و ارمان هــای انقالب اســامی و امام (ره) اســت
که همان عنوان نشســت مذکور نیز بــود .احمدی نژاد در
ســخنرانی اش حدو د ۳۰بار از امام اسم برد .رئیس جمهور
سابق که در سال های اخر دولت دهم ،کلماتی مانند بهار و
ایران و ایرانی و مکتب ایرانی ،کلیدواژه های گفتمانی اش
محسوب می شد ،امروز در سخنرانی اش چند ده بار اسم امام
و خط امام را به زبان می اورد.
او در قســمتی از ســخنرانی اش گفت« :اسم امام را
می اورند ولی در عمل نابودی اندیشــه های امــام را دنبال
می کنند ».اینکه منظور احمدی نژاد از این جمالت چیست و
خطابش به کیست ،از نظر نگارنده فرع داستان است و اصل
این است که این عبارات با عملکرد خود گوینده چقدر تطابق
ی که بسیار از فضای گفتمانی و رفتارهای
دارد؟ مکتب امام
ملی گرایان و پان ایرانیست ها متنفر بود ،چه سنخیتی دارد
با مکتب ایرانی که علمدارش مراد رئیس جمهور سابق بود؟
امامی کــه خطــوط قرمزش قانــون ،منافــع مردم و
مصلحت کشور بود ،چه تناسبی دارد با شخصی که خطوط
قرمزش کســانی بودند که اکثرشــان امروز بــه جرم غارت
اموال عمومی و اختالس ،یا راهی زندانند یا فراری شده اند؟
خط امامی که می گفت مجلس در راس امور است ،چه
گفتارها
تناسبی دارد با خط کســی که می گفت من چون این قانون
مصوب مجلس را قبول ندارم ،پس اجرایش نمی کنم؟
امامی که می گفــت از ولی فقیه پشــتیبانی کنید تا به
مملکت اسیبی نرسد ،چه ربطی دارد به خط کسی که قریب
دو هفتــه در اعتراض به حکم حکومتی رســمی ولی فقیه،
خانه نشــینی کرد و همه را با اســتعفای خود و بــر هم زدن
اعتماد و ارامش عمومــی ،تهدید می کرد؟ مگر می شــود
کســی گفتمان امام را ســند باالدســتی بداند ولی از حکم
مصرح جانشین بر حق امام ،علنا و تا انجا که ممکن است ،
سرپیچی کند و پیغام و پسغام های تهدید امیز بفرستد؟
امامی که یکی از اصلی ترین دغدغه هایش ،دفاع از
مســتضعفین و مظلومین ایران و جهان بود ،چه شــباهتی
دارد به گفتمانی که اسم عدالت را می اورد ،ولی به خواص
و عــوام ظلم می کند ،اســم عدالــت را مــی اورد ولی میوه
عدالتش ،اختالس سه هزار میلیاردی است و فساد عظیم
اقتصادی حلقه صفر و معاونینش؟ امامی که مستضعفین و
مردم را از خود عزیزتر می انگاشت را چه به کسانی که اسم
مســتضعفین را می اوردند ولی به عنوان ابــزاری برای رای
اوردن و به قدرت رســیدن؟ مگر ممکن است میوه درختی
طیبه به نــام عدالت اجتماعــی ،خوردنی های مســموم و
هالک کننده مانند اختــاس ،دزدی ،نفاق و بسترســازی
فتنه انگیزی های اقتصادی ،اجتماعی و سیاسی باشد؟
تکان دهنده ترین قســمت ســخنرانی رئیس جمهور
سابق ،بخش زیر بود:
«زمانی خدمــت رهبر معظم انقالب رســیدم و برنامه
بازخوانی ارمان های امام (ره) و انقالب را خدمت ایشــان
عرض کــردم ،ایشــان راهنمایی ها و رهکردهایــی را بیان
فرمودند و در نتیجه ،ایــن بازخوانی تکلیف بنده شــد .اما
وقتی رهبر معظم انقالب در یک سخنرانی عمومی مساله
بازخوانی ارمان های امام را مطرح کردند ،این مساله برای
هر کســی که ســخنان رهبر معظم انقالب را شنیده است،
تکلیف اور است».
چطور قابل باور اســت که با لحاظ کــردن موارد ذیل
مورد ۲یادداشت ،ماموریتی که رسالتش بر دوش شخص
رهبر انقالب است ،به شــخصی با سوابق فوق الذکر حواله
شــود؟ ضمن اینکه این خاطــره مخدوش و گنــگ ،موید
هیچ چیز نیست جز اینکه ما را به یاد ان ضرب المثل بیندازد
که ...
الغرض؛ ارمان های امام و خط امام اگرچه از یک نظر
توسط معدودی از جریان های سیاسی مقابل احمدی نژاد
به انحراف رفته است ،اما بخشی از ان نیز توسط انهایی به
ی مانند مستضعفین و عدالت
انحراف رفته که با کلیدواژه های
و با مهرورزی به اختالسگران و سوءاستفاده گران ،وضعیت
کشــور و افکار عمومی را به جایی برسانی که هر وقت اسم
مستضعف و عدالت می اید ،مردم به جای احساس اعتماد
و علقه بــه نظام و امام ،یاد فســادهای متعــدد و اختالس
سه هزار میلیاردی که ابروی نظام را مخدوش کرد ،بیفتند .از
مهم ترین انحراف ها در خط امام ،این است...
تاملی بر نسبت احمدی نژاد با جمهوری اسالمی!
پیمان فراهانی
روزنامه نگار
مثلث | شماره 273
گفتارها
نمی توان گفت احمدی نژاد پس از به پایان رســیدن
دوران ریاســت جمهوری اش هیچ فعالیت سیاســی انجام
نداده است -حتی اگر کسی این ادعا را هم بکند به این علت
که هر رفتار عــادی احمدی نژاد را می تــوان به عنوان یک
رفتار سیاسی تفسیر کرد ،قابل رد است – اما کنش های موثر
ت شمار است.
و حقیقی او قطعا انگش
در میان همه این انگشت شمارها همایشی که چندی
پیش توسط حامیان وی با عنوان «نشست سراسری تبیین
مبانی و اندیشه های انقالب اسالمی و امام(ره)» با حضور
و سخنرانی شــخص محمود احمدی نژاد برگزار شد را باید
کمی با دیده دقت نگریست .زمان ،موضوع و نوع برگزاری
این همایش هر کدام حاوی نکاتی است که ضرورت توجه
بیشتر به ان را توجیه می کند.
این روزها بیشتر حرف از احمدی نژاد به میان می اید
و جالب اینجاست که این تکرار بیشتر از جانب دولتمردان
یازدهم دنبال می شــود .از شــخص رئیس جمهــور که در
مصاحبــه تلویزیونی اخیر خــود مجددا دولت هــای نهم و
دهم را مورد انتقاد قرار داد تــا معاون اول رئیس جمهور که
احمد ی نژاد را به مناظره دعوت می کند.
در این میان اگر احمدی نژاد برنامه ســخنرانی فوری
در دانشــگاه ایرانیان را برگزار کند و مدعــی تبیین مبانی و
اندیشــه های انقالب اســامی و امام(ره) باشد و بخواهد
پرچم داری این نهضت را به دست بگیرد؛ نمی توان پر رنگ
شدن احمدی نژاد در سپهر سیاست کشور را نادیده گرفت.
برای انکه بتوانیم این مســاله را به طور دقیق تحلیل
و درک کنیم ،نیازمند ذهنیتی کلی ،منســجم و قابل اتکا از
اهداف طرفین هستیم .اولین سوالی که در مواجهه با این
پدیده می توان پرسید ان اســت که چرا دولت تدبیر و امید
ســعی در پر رنگ کردن احمدی نژاد دارد و ایا از این مساله
سودی خواهد برد؟
از یک منظر می توان این طور پاســخ گفت که شــعار
اصلی روحانی در سیاســت خارجی دقیقا در تضاد با دولت
احمدی نــژاد تعریف شــده اســت ،از این رو بــرای اثبات
کارامــدی روش مدیریتــی خــود اوال می باید بــه رقیب به
اندازه حضور و ادعا عرصه حضور بدهد و ســپس در اثبات
ناکارامدی او و کارامدی خود بکوشد.
از منظر دیگر می توان گفت بســیاری از تحلیلگران
سیاســی معتقدند احمدی نــژاد بهترین گزینه بــرای مهار
کردن و در ســکوت بردن جریان اصولگرایی است ،از این
رو حضور احمدی نژاد در عرصه سیاسی می تواند به عنوان
عاملی بازدارنده از نقدها بر سیاست های جدید عمل کرده و
از تاثیر نقدها بکاهد.
همچنین این دوگانه که بعضا از ان در برهه انتخابات
ریاست جمهموری به عنوان دوگانه ســازش – مقاومت یاد
می کردند از بروز و ظهور الگوهای جدید و رقیب جلوگیری
می کند .به این ترتیب پیشرفت توســعه گرا می تواند رقیب
خود را در الگوی بدتعریف شــده مقاومــت محض تعریف
کرده و از رقابت با دگری چون الگوی دیپلماســی پیشرفت
درون زا فرار کند.
و در اخرین پاسخ به سوال مذکور نیز می توان این طور
قضاوت کرد کــه دولــت تدبیــر در نگاهی پیش دســتانه
به دنبال تعریف دگرسیاســی خود اســت ،به این ترتیب که
جریان احمد ی نژاد در نظر اعتدالیون به عنوان یک کیسه
مشت زنی سیاسی مطلوب تلقی می شود.
با مقدمه قرار دادن انچه مختصــرا در مورد نوع نگاه
جریان اعتدال نسبت به احمدی نژاد از نظر گذشت و انچه
به عنوان انتفاع جریان اعتدال از حضور پر رنگ احمدی نژاد
در عرصه سیاسی برشمرده شــد؛ می توان به سراغ جریان
احمدی نژاد رفته و از عینک ان جریان این پدیده – حضور
پررنگ احمدی نژاد -را مورد تحلیل قرار داد.
علی اکبر جوانفکر ،مشــاور مطبوعاتی و رســانه ای
دولت نهم و دهم یکی از افرادی اســت کــه می توان از
او به عنوان یکــی از نزدیکان احمد ی نــژاد نام برد .وی
اخیرا در مصاحبه ای با نشــریه همشــهری ماه می گوید:
«حضرت ایت اللــه خامنه ای و اقــای احمدی نژاد ،تنها
روســای جمهور پس از انقالب بودند که کوشیدند کشور
را در ریل انقالب اســامی و به ســمت اهــداف متعالی
مدیریت کنند».
این جمله اگــر کنار عنــوان همایش تبییــن مبانی و
اندیشه های انقالب اسالمی و امام(ره) گذاشته شود این
مهم استخراج می شود که راهبردی مبنی بر تفکیک انقالب
اسالمی از جمهوری اسالمی و معرفی احمدی نژاد به عنوان
ادامه دهنده راه انقالب اسالمی از سوی این جریان در پی
گرفته شده است.
همچنین ایــن راهبــرد از طریق مســیرهای دیگری
همچون مصاحبه و کار مطبوعاتی قابل پیگیری اســت اما
اینکه چرا قالب همایش برای ان در نظر گرفته شده نیز خود
حائز اهمیت اســت .اگر به یاد بیاوریم که بیشــتر حامیان
احمدی نژاد را عوام تشکیل داده اند و انجایی که کارامدی
دولت های نهم و دهم زیر سوال رفت ،کمتر از قشر نخبگان
کسی پیدا شــد که به دفاع از او برخیزد .می توانیم این طور
فرض کنیم که رفتن به سمت قالب هایی همچون همایش
مســیری برای جذب نخبگان و ترمیم بدنــه نخبگانی بوده
است.
از طرف دیگر این جریان با فرض قرار دادن این مساله
که روی کار امدن جریــان روحانی محصــول اراده واقعی
مردم نبوده ،بلکه از سر خستگی از شرایط حاصل از برخی
عملکردها بوده است ،معتقدند نظر مردم در نهایت مجددا
به سمت احمدی نژاد باز خواهد گشت .از این رو حضور در
صحنه سیاسی را بر خود واجب می داند.
در این مســیر تنها مشــکل اعتمــادی اســت که از
حاکمیت نسبت به جریان احمدی نژاد از دست رفته است.
احمدی نژاد در افتتاحیه نشســت سراســری تبیین مبانی و
ارمان های انقالب اســامی و امــام (ره) می گوید« :رهبر
معظم انقــاب دو علت را برای حمله بــه دولت های نهم و
دهم ذکر کرده اند که در اخرین دیدارشــان با هیات دولت
دهم نیــز این دو مــورد را متذکر شــدند؛ یکی زنــده کردن
ارزش های انقالب و سردست گرفتن انها و دیگری خدمت
به مــردم» .اگر این جملــه را در کنار عنــوان این همایش
بگذاریم مشــخص خواهد شــد جریان احمدی نژاد نقطه
شروع تالشــش برای کســب اعتماد را نقطه قوت خود در
منظر رهبری قرار داده است.
در مســیر مذاکــرات و توافــق نیــز هر قــدم امریکا
عهد شکنی کند که تاریخ نشان داده بسیار بر این مرام بوده
است ،دگر گفتمان تعامل محور که همان گفتمان مقاومت
محض احمدی نژاد است ،تقویت می شود .با این تعریف از
نظر جریان احمدی نژادی تنها رقیب و جایگزین دولت فعلی
می تواند خودش باشد.
شاید این خاصیت جریانات سیاسی است که هر کدام
از منظر خود به پدیده های واقع در ایــن عرصه می نگرند.
اما قطعا در این میان یکی از نظــرات به واقعیت نزدیک تر
بوده و محقق خواهد شــد .حــال باید به انتظار نشســت و
دید کدام یک از این دو نگاه که در باال بیان شــد به حقیقت
نزدیک خواهد بود.
19
گفتارها
20
مثلث | شماره 273
گفتارها
یکی بر سر شاخ ،بن می برید!
صد نفری که به خیابان ها امدند از توافق خشــنود شده اند؟
اگر گره ای از کار مملکت باز شــود ،مشــکالت حل شود و
وضع رفاهی و اقتصادی و معیتشی مردم بهبود یابد ایا فقط
چند خط در مورد بی انصافی هایی که به حسین صفار هرندی می شود
همین چند صد نفر خشنود می شوند؟ ایا خود شما از این مساله
خشنود نمی شوی؟
را فراهم می کند!؟ روزهای حساسی برای جمهوری اسالمی
مصطفی صادقی
-4راستی از عدم تحرک جریان انقالبی گفته اید؟ توجه
در پیش است و برخی در تالشند با ساده سازی روابط پیچیده
شــما را به این فرمایشــات رهبر انقالب جلب می کنم :ملت
سیاسی و اجتماعی و خرد دیدن مسائل کالن از زیر بار تکلیف
دبیر تحریریه
ایران باید متحد باشــد و قضایای هســته ای نباید زمینه ساز
سنگینی که برعهده انهاست ،شانه خالی کنند».
دو دســتگی در کشور شــود زیرا موضوع هسته ای به وسیله
فکر می کنم اگر پاسخ هایی در مورد نکات مطرح شده
حاج حســین صفار هرندی را نه از وقتــی روزنامه نگار
مســئوالن مربوطه خود در حال پیگیری اســت و مسئوالن
در این نامه داشته باشیم ان وقت تکلیف خیلی مسائل روشن
شــدم ،که از وقتی روزنامه خوان شــدم می شناســم .خیلی
به دنبال منافع ملی هســتند 27(.تیر .)94شــما که از عدم
خوب به یاد دارم کــه وقتی بــازار روزنامه های اصالح طلب
می شود:
تحرک جریان انقالبی گفته اید دقیقا چه چیزی در سر دارید؛
-1در برخــی گروه های اجتماعــی و مباحث خودمانی
داغ بود و برای خریدنشــان مقابل دکه ها صف می کشیدند
دوستان ســوپر انقالبی دیدم که می گویند حضرت اقا بر اثر
چگونه تک سرباز های دست به قلم حامیان گفتمان انقالب
نکند به فکر مطالبات کف خیابانی افتاده اید؟! چه شده است
که به این نتیجه رسیده اید که شناخت شما از مسئوالن نظام
فشــار دولت این توافــق را پذیرفته اند ! یا مثــا گفته اند به
اســامی ،مقابل انها که فشــار از پایین و چانه زنی از باال را
خدای نکرده بهتر از حضرت اقا شده است؟
جهت اینکه در انتخابات ،مردم به فالن فــرد رای داده اند،
تئوریزه می کردند ،شــجاعانه مدافع رهبرشان ،نظامشان و
-5راستیازتکلیفسنگینهمسخنبهمیاناورده اید !
جو عمومی ایشــان را مجبور به پذیرفتن کرده است یا برخی
انقالبشانبودند.اصالسربازانقالببودنیعنیهمین!یعنی
وقتی انقدر رنگ و لعاب نفاق زیاد شده و همه سرتفنگشان را
تکلیفهمهمارارهبرمعظمانقالبدرسخنرانینمازعید فطر
که با سرعت باالتری جلوتر می دویدند ! حتی تعابیری مانند
مشخص کرده اند .بدون هیچ نکته اضافه ای در مورد همین
جام زهر را هم به کار می بردند ! من یک سوال ساده دارم و ان
به سوی اصل انقالب نشــانه گرفته اند تو مرد باشی و سینه
اینکه ایا شما می دانی که بر اساس اصل ۱۰۹قانون اساسی
ســپر کنی تا تیر به تو بخورد نه اصل نظام! انقدر مرد باشــی
بحث شما را ارجاع می دهم به بیانات معظم له.
– 6قس الی هذا!...
جمهوریاسالمی،بینشصحیحسیاسیواجتماعی،تدبیر،
که از فحاشــی و تخریب و عربده کشــی رقیب نترسی .انها
در این مــورد گفتنی هــا فراوان اســت که شــاید اگر
شجاعت،مدیریتوقدرتکافیبرایرهبریازشاخصه های
که نمی دانند یا نمی خواهند که بدانند بهتر اســت بدانند که
حاج حســین همان موقع ســر صف تک ســرباز های دست
ادامه دهیم موجبات دشــمن شــاد کنی را فراهم اورد اما در
اصلی رهبری نظام اســت؟ ایا می دانید با این حرفتان البته
به قلم بود .حاال چرا اینها را گفتم؟ بــرای اینکه گردش ایام
جمع بندی اگر این دو موضوع را ننویسم حتما مطلبم ناتمام
ناخواسته و شــاید از سر دلســوزی ! خصوصیات مهم رهبر
می ماند و ســنگینی اش مــرا ازار خواهــد داد! اول اینکه در
نظام ر ا زیر ســوال برده اید؟ اگر حضرت اقا شجاع نبودند و
اتفاقات عجیبی را رقم زده اســت .اگر روزی حســین صفار
عجبم برای پیــاده کردن این ســرباز انقالب
هرندی از امثال اکبر گنجی ،باســتانی و
از قطــار انقالب چــه شــتابی گرفته اید ! البد
امثالهم فحش و ناســزا می شــنید ،حاال
یادتان نیست و یا شــاید نمی خواهید یادتان
برخی سوپر انقالبی ها این سرباز انقالب را
به گوشه رینگ برده اند و انچنان بی مهابا
بیاید در کــوران حــوادث ســال 88ان روز را
که ان لنگه کفش در دانشــگاه به سمت حاج
به او تهمت های ناروا می زنند که تو گویی
حسین صفار هرندی پرتاب شــد تا او زبان در
می خواهندیکاصالح طلببریدهازنظام
کام گرفته از انقالب و نظــام و رهبر زمانه اش
را سر جایش بنشانند!
دفاع نکند .مــا ان عکس را بازنشــر می کنیم
یا للعجــب! در همین شــبکه های
تا برخــی تازه روزنامه نگارشــده های جو زده و
اجتماعــی خودمان کــه رفقای ارزشــی
هستندواخبارراتبادلمی کنیمتقریباروزی
ســوپر انقالبی که ان زمان احتماال در مدرسه
نیســت که برخی از این ســوپر انقالبی ها
درس حساب و هندســه می خواندند بدانند به
چه کسی تهمت های اینچنینی می زنند! شما
و تــازه روزنامه نگار شــده های جــو زده،
نادانســته کاری می کنید (پیاده کردن امثال
انواع اتیکت هــای عجیب و غریــب را به
ایشان از قطار انقالب که نشدنی است) که ان
این فرد انقالبی الصاق نکنند! جرم اقای
صفار هرندی از نگاه برخی دوســتان نگاه
اصالح طلبان بریده از نظام نتواســتند در این
واقع بینانه و منصفانه و شجاعانه به توافق
سال هایی که گذشــته انجام دهند! مصداق
صفار هرندی در ایام فتنه 88به دانشگاه ها می رفت و از نظام دفاع می کرد .در یکی از این جلسات
همان شــعر معروف :یکی بر ســر شــاخ ،بن
هســته ای اســت که خیلی هــا به خاطر
او با حمله لنگه کفش مواجه شد .قابل توجه کسانی که امروز به او حمله می کنند
می برید ،دست مریزاد!
عافیت طلبیحاضرنیستندانرابیانکنند.
اقای صفار هرنــدی در وقایع سیاســی
اصال اجازه بدهیم یک بخش از نامه
دوران اصالحــات ،در غائلــه قهــر 11روزه رئیس جمهور،
بنای عقب نشینی در برابر فشار هر دولت و جریانی را داشتند
سرگشاده یکی از همین دوستان ســوپرانقالبی مان را با هم
ماجرای انتخابات ســال 88و همین پرونده هسته ای زبان
در ماجرای کوی دانشــگاه ،وقایع دوران دولت اصالحات،
مرور کنیم« :شما اخیرا در جلسه ای فرموده اید« :اگر برخی
گویا و شجاع دلسوزان انقالب اسالمی و نزدیک به مرکزیت
خطوط ترســیم شــده در مذاکرات رعایت نمی شد معظم له
انتخابات ســال 88و قهر یــازده روزه اقــای احمدی نژاد از
نظام بوده و حتما مورد اعتمادرهبرمعظمانقالببوده اندکهاز
موضعشان عدول می کردند .سوال مشخصم این است که
لحظه ای تحمل نمی کردند و همینطور جامعه ایران نیز فهم
جانبحضرتاقابهعضویتمجمعتشخیصمصلحتنظام
ایا شما سوپر انقالبی ها رهبر دورانتان را اینگونه شناخته اید؟
درستی از ان داشتند و با شنیدن خبر توافق برخورد با متانتی
در امده اند .به این کهنه سرباز انقالب که روزگاری لباس سبز
-2چرا فکر کرده اید مســاله به این مهمی بدون اجازه
با ان داشتند ».سوال مشخص ما از جنابعالی این است که
چگونه به این تحلیل درباره «میزان تحمل رهبری معظم»
رنگ و مقدس پاسداری را بر تن داشته رحم کنید!
رهبری به این نتیجه رســیده اســت؟ ایا واقعا فکر می کنید
دســت اخر اینکه وقتی این موارد را کنار هم می گذارم
حضرت اقا در مــورد چیزی کــه اینقدر برای کشــور و نظام
رسیدید؟ ایا اشراف کاملی بر متن تهیه شده هسته ای دارید؟
یا اینکه حسب تجربه شخصی در سیاســت خارجه یا انرژی
و علت مساله را جســت وجو می کنم متاسفانه به یک نتیجه
پر اهمیت اســت تقیــه می کنند و عنــان کار را بــه دیگران
ناراحت کننده می رسم و ان اینکه برخی سوپرانقالبی های ما
می ســپارند؟ صد البتــه انچه در ایــن توافق به دســت امده
هســته ای درباره «رعایت شــدن خط قرمزهــا» مطالبی را
رهبر شناسی شان ضعیف شده است !
مطلوب و خالی از اشــکال نیســت اما حتما در ان درجه ای
مطرح کرده اید؟ منظور شما از مردم کیست؟ همان چند صد
این مطلب را نه از سر مداهنه و چاپلوسی بلکه از سر
بوده است که رهبر معظم انقالب ان مضامین را در موردش
نفری که بعد از اعالم توافقات وین پیش از انکه متنی را دیده
دلسوزی نوشته ام ،برای دوســتانی که حتما عاشق انقالبند
در نماز عید فطر گفته اند .البد یادتــان رفته که در گرماگرم
باشند به خیابان ها ریختند و کوس شادی سر دادند؟ در واقع
و نظام و حضرت اقا .برای جماعتی کــه می دانم اگر روزی
همین مذاکرات بارها که ماجرا نزدیک به رســیدن به نتیجه
امروز بخش مهمی از بدنه جریان انقالبی وفادار به نظام که
وقوف کامل بر متن و جزئیات «برجام» و قطعنامه را دارند،
خطری انقالب را تهدید کند ،جلوتر از همه می دوند .انها اما
بود چگونه ایشان مقابل عبور از خط قرمز ها ایستادند و اجازه
حتما در برخی مسائل دچار خطایی شــده اند که اصالح ان
توافق ندادند .شــما را ارجاع می دهم به سخنرانی ایشان در
برایشان این سوال مطرح است که تحلیل های جنابعالی که
حتما به عاقبت نظام و انقالب کمک شــایانی خواهد کرد.
جمع فرماندهان نظامی !
با واقعیت های موجود در برجام و قطعنامه همخوانی ندارد؛
الله اعلم!
-3چــرا فکر می کنیــد فقط همــان به قول شــما چند
چرا بیان می شود که تنها موجبات عدم تحرک جریان انقالبی
عموییمثلکوه
گفتاری در مدح و ستایش
حضرتحمزهسیدالشهدا
زهیر توکلی
شاعر و نویسنده
این روز هاسالگرد شــهادت حضرت حمزه ابن عبدالمطلب
سیدالشهداءعمویبزرگوارپیامبرخداوموالعلیاستصلوات الله
و ســامه علیهم اجمعین .ســالگرد جنگ احد اســت .پانزدهم
شوال ان سال هم مثل امسال ،به شــنبه افتاده بود .می خواهم
قدری دربــاره ان حضرت بنویســم .یکــی از نکات مهــم درباره
ان بزرگوار این اســت که او واقعا ســمت بــرادری بــا پیامبر خدا
صلی الله علی هو ال هو سلم داشت .می دانیم که حضرت عبدالله ابن
عبدالمطلب علیهماالســام پیش از والدت پیامبر گرامی اسالم
به رحمت خدا پیوســت .بنا بر این طبق ســنت ،قیــم ان حضرت
پدربزرگشانحضرتعبدالمطلببودوایشانطفلانخانهبه شمار
می رفت .در شش سالگی مادر بزرگوارشــان را هم از دست دادند
و از این پس در خانه پدربزرگ به ســر می بردنــد .از انجا که حمزه
سیدالشهدا علیه السالم چهار یا بنا به برخی گزارش ها دو سال از
ایشــان بزرگتر بود ،این دو بزرگوار از نظر سن از یک نسل بودند.
بیفزایید بر این ،برادری رضاعی ایشــان را با رسول خدا چرا که هر
دو از یک دایه به نام «ثویبه» شیر خورده بودند .وقتی پیامبر خدا
متولدشدند،پدربزرگواالقدرشان،هماندایه ایراکهبهحضرت
حمزه دو سال یا چهار سال قبلش شیر داده بود ،دعوت کرد و او به
ان حضرت شــیر داد .همچنین باید بدانیم که مادر ایشان بانوی
بزرگوار ،هاله دختر وهیب ،دخترعمــوی حضرت امنه بنت وهب
ســام الله علیها مادر پیامبر خدا بوده است ،یعنی حضرت حمزه
از طرف مادری نــوه عموی پیامبر خدا بوده اند .در خواســتگاری
از حضرت خدیجه کبری ،دو عمــوی پیامبر خدا عازم خانه خویلد
پدر حضرت خدیجه شدند؛ یکی از ان دو عمو حضرت حمزه بود و
دیگری حضرت ابوطالب(.)1
ان حضرت در ســال دوم بعثت ،اسالم خود را اشکار کردند
و تا قبــل از ان مثــل برادر بزرگوارشــان حضــرت ابوطالب ،تقیه
می کردند و این تقیه برای این بود که بتوانند نفوذ خود را بر مشرکان
مکه داشته باشند و در موقع لزوم از پیامبر خدا دفاع کنند؛ کاری که
حضرت ابوطالب تا پایان عمرشان ادامه دادند و اگر این روش را
گرفتاریبی پایان
فرشاد مهدی پور
روزنامه نگار
راه افتادن چرخ زندگی روزمره شان و نخبگان طیف هوادار
«توافق بــه قیمتی» و «خوشــحال از مذاکره بــا امریکا»
در صدد فتح ســنگرهای اتی به مدد دســتاوردهای فرضی
توافق .به شــادمانی تحویل گرفتن «لــوران فابیوس» در
تهران بنگرید؛ او منفورتریــن چهره مذاکرات بود که خیلی
زود بــه ایران امــد و صرف نظــر از انتقادهای رســانه ای و
مطبوعاتی ،چنان با شــور و هیجان مورد پذیرش دولتی ها
قرار گرفت که انــگار اقتصاد ورشکســته فرانســه ،عامل
رهایی کشور از گرفتاری هاســت و خود اشتیاق فابیوس به
تهران امدن ،نشــانه درســت بودن حرف هایی است که در
این سال ها زده می شــد و نیاز پاریس به همکاری گسترده
اقتصادی و حتی سیاسی با تهران را یاداور می شد.
اینکه برجــام موفقیت امیز بوده یا نبــوده ،متوقف بر
اجرای ان اســت ،چرا که همین االن بین کارشناســان بر
ســر اینکه ایا در روز اجرا ،ســوئیفت لغو شــده یا تعلیق ان
می افتد به هشــت ســال بعد ،اختالف نظر وجــود دارد یا
تالش اروپایی ها برای افزایش پنج ساله مدت برجام از ۱۰
به ۱۵سال می تواند نشــانه ای از زدن زیر میز تلقی شود یا
هزار بندبازی تازه نظام ســلطه .موضوع این اســت که باید
از گرفتاری های ریز و درشــت این متــن طوالنی و مفصل
گذشت و رفت سراغ الیه های دیگر ماجرا .همان نکته ای
که ابتدای امسال و در سخنرانی اول فروردین بر ان تاکید
شده بود؛ یعنی ایجاد شــرایط پسا مذاکره (چه توافق بشود
و چــه نشــود) .در شــرایط پســامذاکره ،موضوع محوری
توجه دادن مردم به منطقه پیرامونی است و همه ان چیزهای
جزئی ای که در حال وقوع است ،از کرانه های مدیترانه ای
لبنان گرفته تــا باب المندب در اخرین نقطــه جهان .اینها
را باید نشــانه ای دانســت از گردشــی بزرگ که در شــرف
وقوع اســت و تــرس از اینکه برخــی داخلی هــا ،زیرپای
میانداری جمهوری اسالمی را در این بازی بزرگ خالی کنند.
هسته ای ،هسته هویت ساز ایران نبوده و نیست و ان چنان
که از شواهد برمی اید ،اکنون ناچار از درنگ و توقف در این
جبهه هستیم (و نه سازش و تسلیم ،چیزی شبیه اتش بس
در جبهه های نظامی) و نه انها توان پیش امدن دارند و نه ما
امکان جلوتر رفتن (و بماند که پای سیاست گذاران دولت
قبل چه میزان در این بخش دوم ،گیر است) ،پس باید هم
به انسجام داخلی (که همانا وحدت و همدلی مردم و دولت
نامیده شده) پرداخت و حواس مان جمع انتخابات هاست که
ن خارج
در پیش است و هم راهبردهای اصلی ایران در جها
تا مبادا مورد خدشه قرار نگیرد.
مثلث | شماره 273
پی نمی گرفتند بالشک مقام ریاست بر قریش را از دست می دادند
و هرگز نمی توانستند سپر جان پیامبر شوند .نشان به ان نشان که
ان حضرت پس از درگذشت حضرت ابوطالب برای نجات جانشان
از مکه هجرت کردند .حال چه شــد که حضرت حمزه تقیه را کنار
گذاشتند و اسالم خویش را علنی کردند؟
«روزی پیامبر (صلی الله علیه واله) در کنار کوه صفا نشسته
بود و ابوجهل از ان محل عبور می کرد که چشمش به ان حضرت
افتاد ،در اثــر جهل و عناد و کینــه و عداوتی که نســبت به پیامبر
(صلی الله علیه واله) داشــت در مقام ازار و اذیت بر امد و دهان به
سب و ناسزا گشود و رسول خدا در مقابل کلمات زشت او سکوت
اختیارکردوکریمانهازکنارانهمهجسارتگذشت.لحظاتیبعد،
حمزهکهازشکاربرمی گشت،مانندهمیشهبرایطوافکعبه،وارد
مسجدالحرام شد .در این هنگام کنیز عبدالله بن جذعان که شاهد
جسارت ها و ناسزاگویی های ابوجهل نســبت به رسول خدا بود،
صورت واقعه را با حمزه در میان گذاشت و چنین گفت« :ابا عماره!
نمی دانیبرادر زاده اتمحمد،ازابوالحکمچهسخنانزشتیشنید
و چه اهانت هایی را از سوی او تحمل کرد!»
حمزه با شنیدن این رخداد ،به ســرعت سوی ابوجهل ،که
در کنار کعبه با گروهی از سران قریش نشسته بود ،امد و در مقابل
دیدگان انان ،به ابوجهل حمله اورد و با کمانی که به همراه داشت،
سر وی را شــکافت و چنین گفت« :اتشــ ُت ُم ُه وانا َعلی دینه اقول
ما ی ُقول َف ْار ُدد َع َلی ان اســتطعت ،ایا به محمد ناسزا می گویی در
حالی که من نیز در ایین او هستم و به انچه او اعتقاد دارد من هم
معتقدم؟ اگر می توانی بر من اعتراض کــن!» چند تن از قریش
که شــاهد این صحنه بودند ،برای حمایــت از ابوجهل ،بر حمزه
پرخاش کرده ،قصد حمله به وی را داشتند که ابوجهل خطاب به
انها گفت« :دعوا ابا عماره فانی سببت ابن اخیه سبا َقبیحا ،کاری
با او نداشته باشید؛ زیرا من برادر زاده اش را ناسزا گفتم و او را بر این
ضربوشتموادارکردم ».ازانپسحضرتحمزهدرجایگاهیک
مدافع سرسخت پیامبر وارد میدان می شود«.چون خانه ابولهب
نزدیکی خانه پیامبر بود کثافات را بــه در خانه پیامبر می ریخت و
رسول خدا ،گاهی در مقابل این عمل او می گفت« :ای جوار هذا
یا بنی عبدالمطلب! ،ای فرزندان عبدالمطلــب! این چه اخالق
همسایگی اســت! روزی حضرت حمزه ،هنگام عبور ،این عمل
زشت ابولهب را از نزدیک مشاهده کرد و بی درنگ انها را جمع کرد
و به سر و صورت ابولهب ریخت ».در ماجرای برقراری عقد اخوت
میان مومنان در مدینه ،حضرت رسول صلی الله علی هو اله و سلم،
«دست امیر مومنان علی(علیه السالم) را گرفت و فرمود« :هذا
اخی ».ســپس به چهره عمویش نگاه کرد و فرمود« :وان حمزه
اسد الله و اسد الرسول و زید بن حارثه مولی الرسول اخوین ،و همانا
که حمزه شیر خدا و شیر رسول خدا با زید ابن حارثه ازادشده رسول
خدا برادرند ».ایشان در جنگ بدر نه نفر از مشرکان را کشتند ولی
از این پهلوانی چشــمگیر که بگذریم ،حضور ایشان در میدان و
مشارکت فوق العاده فعال و متعهدانه در تمام صحنه های نبرد چه
در جنگ تن به تن در ابتدای جنگ که از این سو عمو و دو برادرزاده
یعنی حمزه ابن عبدالمطلب ،علی ابن ابی طالب ابن عبدالمطلب و
عبیدهابنحارثابنعبدالمطلببهمصافسهپهلوانبزرگقریش
رفتند و پیروز به درامدند و چه در جنگ دسته جمعی ،نقش کلیدی
در پیروزی سرنوشت ساز مسلمانان در بدر داشته و این امر از نظر
مورخان به دور نمانده اســت .دو مثال از منابع تاریخی« :پس از
خاتمهجنگودرهنگامانتقالاسیرانبهپشتجبهه،یکیازانان
بهنام«امیه بنخلف»کهازمشرکینسرشناسبود،چونچشمش
به حضرت حمزه افتاد از عبدالرحمان بن عوف پرسید« :من هذا
المعلم؟؛ این که در ســرش عالمت است کیست؟ (گفتنی است
ُ
حضرت حمزه در جنگ ها با نصب پرشترمرغی بر کاله خودشان،
از دیگر سرداران متمایز بودند ).عبدالرحمان پاسخ داد :حمزه ابن
عبدالمطلب است .امیه با تاســف و تحسر شدید از شکست سپاه
شــرک ،چنین گفت« :ذاک الذی فعل بنا االفاعیل؛ این بود که
صفوف ما را در هم شکست و ما را به خاک سیاه نشاند! » ابن ابی
الحدید شارح نهج البالغه در بیان علت پیروزی مسلمانان در این
بنابیطالب َو َحم َزهبن َعبد المطلب
جنگگفتهاست«:وفیهمعلی ُ
و ُهما اشجع البشر! در میان مسلمانان علی ابن ابی طالب و حمزه
ابن عبدالمطلب بودند و ان دو شجاعترین افراد بشرند ».همین
نقش بارز در بدر بود که منجر به کینه وحشتناک ابوسفیان و همسر
بدکارش هند شد و پس از به کمین نشستن وحشی (غالم حبشی
تطمیع شــده توســط هند) و پرتاب ناجوانمردانه زوبین به سوی
پهلوانی که ان روز با دو دســت شمشــیر مــی زد و هیچ کس تاب
مقاومت در برابرش را نداشــت ،ان جنایت فجیع را مرتکب شدند
که ادمی از بازگفتنش شــرم می کند .رسول الله منع کرد عمه اش
صفیهبنتعبدالمطلبراکهبرسرجنازهبرادرنبرندشچراکهتقریبا
عضوی از بدن مطهر ان ولی خدا نمانده بود که قطعه قطعه نشده
باشد .این روز ها سالگرد شهادت ان شیرمرد است .این مناسبت
را به حضــرت ولی عصر صلوات الله و ســامه علیــه و علی ابائه
الطاهرینتسلیتمی گوییم.
( )1برای نوشتن این مقاله از دومقاله به قلم مرحوم ایت الله
محمدصادق نجمی ،نویســنده کتاب «حمزه سیدالشــهداء» و
پژوهشگر تاریخ اسالم ،استفاده کردم یکی منتشر شده در پایگاه
اینترنتی حوزه و دیگری در کتابخانه اینترنتی تبیان .مطالبی که در
گیومهگذاشته ام،عیناازعباراتانپژوهشگرفقیدنقلشدهاست.
خدایش بیامرزد.
گفتارها
«بازار خیلی خرابه» این تکیــه کالم دائمی برخی از
کاسب ها شده است و تفاوتی هم نمی کند که توافق بشود
یا نشــود .در واقع ضرباهنگ روانی -عاطفی حرکت بازار و
متناسب با ان فضای عمومی و عملکرد دستگاه های دولتی،
هنوز در تعلیق به سر می برد و این ورای درگیری های لفظی
گســترده ای اســت که در اردوگاه نیروهای هوادار انقالب
در جریان اســت .انها همچنان بر ســر این موضوع در گیر
و گرفتند کــه توافق خوب ،بد یا زشــت بــوده و این مبدل
شده است به اصلی ترین دغدغه ســطوح نخبگانی هوادار
نظام .حاال اینجا دو اتفــاق به صورت همزمان افتاده :اول
انکه مردم ،منتظر ترجمه شــدن بندهای برجام و قطعنامه
و فتح الفتوح دولــت به افزایــش کار و کم شــدن نرخ ها و
گفتارها
21
سیاست
ائتالف های تازه
سیاست ایران روزهای تعیین کننده ای را پشت سر می گذارد.سامان
سیاسی شکل تازه ای به خود گرفته و گویا زمان ائتالف های تازه فرا رسیده
اســت .از همه مهمتر این که می گویند علی الریجانی و حســن روحانی به
پیمان نانوشته ای دست یافته اند که بر اساس ان قرار است انتخابات اینده
را با ائتالفی تعیین کننده پشت سر بگذارند.
شمایل روحانی پس از توافق
هسته ایچگونهخواهدبود
طراح :مهدیه فرهادکیایی
سیاست
22
مثلث | شماره 273
میانه روی یا اصالح طلبی؟
مصطفی صادقی
دبیر تحریریه
1
حاال که توافق هسته ای کارش به جمع بندی رسیده و از
نظرناظرانتقریبابهسرانجاممثبتیرسیدهاست،تحلیلگران
سیاسی چشم شان را به این دوخته اند که رئیس دولت مستقر
چه تغییری در دیسیپلین خود ایجاد خواهد کرد .به یک معنا
صورت مســاله برای انها این است که حســن روحانی که به
باور بسیاری از کارشناســان همه تخم مرغ هایش را در سبد
مذاکرات چیــده بود ،اکنون دســتورکار خــود در حوزه های
مختلف را چگونــه تعریف خواهد کرد و مــا از این پس با چه
رئیس جمهوری مواجه هســتیم .اجازه دهید جز ئی تر بحث
کنیم؛ باید دقیقا به این بپردازیــم که در حوزه نظری و عملی
اقای رئیس جمهور چه گزاره هایی پیش رو دارد و از میان انها
کدام یک را برخواهد گزید.
ائتالف تاکتیکی
حســن روحانی و علی الریجانی
بیــش از همیشــه بــه یکدیگــر
نزدیک شده اند.
حوزه نظری
در اینکــه حســن روحانــی ذاتا یــک محافظــه کار و
راست گراست کسی شک ندارد .این راست گرا بودن در اینجا
البته از منظر سیاسی مطرح نمی شود بلکه منظور نوع نگاه او
به مسائل اجتماعی و سیاسی است.
او حتمــا در ایــن مــورد فاصله قابــل توجهــی دارد با
اصالح طلبان .امــا دقیقا همین جــا در رد ایــن مدعا گفته
می شود که حســن روحانی حرف های دیگری زده است در
ایندوسال،متفاوتازاصولگرایان،همسوبااصالح طلبان.
حرف هایی از این جنس« :فرهنگ یک دنیای وسیعی دارد.
روحانــی نشــان داده اســت کــه برخــاف
محمود احمدی نــژاد چندان تمایلــی ندارد
که با ســاخت های قدرت در افتــد و تعاریف
رسمی امور را به چالش بکشد .پس او حتما
علم رقابت و قطب بودن مقابل اصولگرایان
حاکمیتی برنخواهد داشــت .یعنی اینکه او
هرگزاینپالسرابه جامعهنمی دهدکهمنبا
فالن بخش از حاکمیت مشکل دارم و اینجا
وانجامقابلمنایستاده اند
این بخش را رد کند؟
پاسخ این دو ســوال را می توان از دو منظر ارائه کرد ؛
اول اینکه :ایا پس از این سخنان حسن روحانی گشت ارشاد
متوقف شــده اســت؟ یا از زاویه دیگر اینکه حسن روحانی
چه اقدام عملی به عنوان رئیس جمهور در مورد جلوگیری از
گشت ارشاد ،جمع اوری ماهواره و متوقف کردن کنسرت های
موســیقی انجام داده اســت؟ او حتی در اخریــن کنفرانس
رســانه ای اش وقتی با چند ســوال در این مورد مواجه شــد
برخی از اتفا قات رخ داده را تکذیب کرد ،برخی را کم اهمیت
توصیف کرد و در کل تالش کرد از پاســخ به انها به صورت
جز ئی خودداری کند .حال انکــه او در برخی موارد دیگر که
برایش اولویت داشــته ،مانند پرونده هســته ای بسیار قاطع
برخورد کرده و حتی از الفاظ تندی خطاب به رقبایش استفاده
کرده است.
دوم اینکه :ایا اساسا و لزوما همه اصولگرایان موافق
گشت ارشــاد ،جمع اوری ماهوار ه و جلوگیری از کنسرت ها
هستند؟ پاسخ این اســت که حتما قاطبه اصولگرایان مانند
رئیس جمهور نظرشــان این اســت که بای د در روش برخورد
تغییراتی صــورت گیرد و مســائل را به صــورت ایجابی و نه
سلبی حل کرد.
از ایــن دو مولفــه می تــوان نتیجــه گرفت کــه نظر
رئیس جمهور لزومــا با اصالح طلبــان یکی نیســت و البته
نزدیکی هایی نیز با اصولگرایان دارد .نکته اش اما این است
که باید این موضوع را از دید عملی نگاه کرد نه نظری! یعنی
اینکه ببینیم در عمل چه اتفاقی افتاده است ؛ ایا در فرهنگ
و اجتمــاع در این دو ســال و اندی اصالح طلب شــده ایم یا
اصولگرا؟!
در جمع بنــدی این بخــش می توان گفت که حســن
روحانی در دو سال گذشته نشان داده است که اگر چه ممکن
استحرف هایشرایحهاصالح طلبیداشتهباشداماطعمان
اصولگرایی است .او اگر چه نظراتی را اعالم کرده (که لزوما
همه اش در تقابل با نظرات اصولگرایان نبوده اســت) اما در
عمل هرگز خود را مقابل نهادهای حاکمیتی قرار نداده است.
سوال تعیین کننده در این بخش اینکه با این توضیح حاال او
چرا باید از این به بعد خود را با ساخت های قدرت در ایران بر
سر چنین مسائلی درگیر کند ؟ او که در مدل توافق هسته ای
توانست نشــان دهد می توان با همراهی همه حاکمیت به
نتیجه قابل قبولی رسید.
حوزه عملی
مثلث | شماره 273
اما شاید مهم تر از حوزه نظری برای تحلیلگران روشی
است که حســن روحانی در تداوم سیاست ورزی خود خواهد
گزید.اینکه او به کدام سو می رود؛ بخشی از اصالح طلبان
می شــود یا به اصولگرایان باز می گردد؟ خط ســومی ایجاد
می کند و ان را لیدری می کند یا در میانــه دو جناح به فراخور
تبدیل به باالنسر می شود؟
باید برای رسیدن به پاسخ این سوال شرایط پیرامونی او
را کاوش کرده و ان وقت به نتیجه گیری بپردازیم.
او اکنون بعد از توافق هســته ای حتمــا جایگاه خوبی
در میان مردم پیدا کرده و به یک عنصر عملگرای حکومتی
تبدیل شده است .یعنی جامعه او را یک فرد حاکمیتی می داند
که به وعده ای که داده بوده عمل کرده است .ساده تر بگوییم
مردم اکنون روحانی را فردی را می بینند که در تالشی فراگیر
ایران را از شــر قطعنامه هــا و تحریم ها رهانده اســت .این
جامعه البته چندان به جستار جز ئیات و چگونگی رسیدن به
این توافق نمی پردازد .به قولی مردم سفره خود را می بینند و
دخلشان را! این یعنی اینکه جامعه ذاتی عملگرا دار د و البد
نتیجه گرا .حاال چرا این سخن گفته شد؛ واقعیت این است
که حسن روحانی انچه می خواست در مورد سرمایه اجتماعی
به دست اورده اســت .الاقل اکنون در مردادماه جامعه از او
راضی است و او یک کارگزاری دلخواه است.
سیاست
در زمینه فرهنگی ،بگیر و ببندها جای پایی نباید داشته باشد.
دنیای فرهنگ ،ســاز و کار فرهنگی دارد .همان طور که در
اقتصاد هم اگر می خواهیم مشــکالت را حل کنیم ،با ساز و
کارهای اقتصادی باید حل کنیم .چون انجا هم با بگیر و ببند،
مشکلیحلنمی شود.هروقتخواستیممشکلاقتصادیرا
با نیروی پلیس و دستگیری و زندان حل کنیم ،موفق نبودیم.
اما از طریق اقتصادی توانستیم مشکل را حل و فصل کنیم.
باید در دنیای فرهنگ ،مســائل را از طریق فرهنگی و با ابزار
فرهنگی حــل کنیم؛ نمی شــود با نیروی پلیس مشــکالت
فرهنگی را حل کرد« :مساله فرهنگ برای ما خیلی مهم است
چون اساس انقالب ،انقالب فرهنگی و ستیز دشمنان هم
بیشتردربخشفرهنگیاست.ایجادانگیزهبرایحفظکشور
و نظام از طریق فرهنگی امکان پذیر اســت .بنابراین بخش
فرهنگ بخش بسیار مهمی است و اگر مشکلی باشد باید با
ساز و کار فرهنگی حل شود( ».سخنان قبل از انتخابات)
«من قطعا بــا این برخوردهــا مخالفــم .اینها حاصل
همان قرائت و برداشــت خاص از اســام و قانون اساســی
است .برای اینکه نگاهم به مســاله روشن شود ،دیدگاهم را
به مساله حجاب و عفاف برای شــما تشریح می کنم .خیلی
از این برخوردها ناشــی از دیدگاهی است که چنین شادی و
نشاط هایی را گام های اولیه به سوی تضعیف عفت عمومی
می بیند و بنابراین تشریح دیدگاه من مناسب است .به نظرم،
عفیف بودن چیزی فراتر از حجاب داشتن است .به نظر من
اگر زنی یا مردی حجاب رســمی مد نظر مــا را رعایت نکند،
عفیف بودنش زیر سوال نمی رود .قبل از انقالب زنان زیادی
در جامعه ما حجاب نداشــتند ،ولی ایا انســان های عفیفی
نبودند؟ من هشدار می دهم که حجاب را عین عفاف ندانیم.
به نظر من زنان زیادی از جامعــه ما حجاب مطلوب قانون را
ندارند ،ولی عفیف هستند .عفت شاخص های زیادی دارد.
کما اینکــه می توان کســانی را هم یافت کــه ظاهر مطابق
قانون دارند و حجــاب دارند (چه مرد و چــه زن) ولی اصول
عفت را رعایت نمی کنند .بنابراین تاکید ما باید بر عفت باشد.
باید ببینیم عفت را چه چیزی تهدید می کند .به نظر من عفت
مردم ما را فقر اقتصادی و ناتوانی در ازدواج ،بیشــتر تهدید
می کند تا رعایت حجاب مطابق استانداردهایی که عده ای
دوست دارند و تعریف کرده اند .این را چرا گفتم؟ چون یک
عده ای فکر می کننــد اگر جوانان با هم کــوه بروند ،در یک
مراسم شادی شرکت کنند ،یا در خیابان با هم قدم بزنند ،عفت
جامعه خدشه دار می شود .اما واقعیت این است که عفت را
چیزهایمهم تریتهدیدمی کند.برخیازبرخوردهاهمناشی
از نگاه پلیسی و امنیتی به جامعه است ،نگاهی که همه چیز
را سیاسی می بیند .در حالی که اجازه دادن به برگزاری برخی
مراسم ،شدت کنش و دیدگاه سیاسی را کاهش می دهد .در
ضمن ،مطمئن باشید که در ایده ال های جمهوری اسالمی،
نفی شادی و نشــاط نبود .در هیچ کدام از شعارهای ابتدای
انقالب شما شعار علیه شادی و شور جوانی پیدا نمی کنید».
(مصاحبه با چلچراغ بعد از انتخابات)
«راه پیشرفت فرهنگ از طریق روحانیان ،حوزه علمیه،
پژوهشگران و اساتید دانشگاه است .ایا رسیدن به عفاف با
ون امکان پذیراست؟ بانوان ما در جامعه اموزگار ،پژوهشگر
و استاد دانشگاه هســتند ،منظور شما این است که انها خود
راه استقرار عفاف و ارتقا ی حجاب در جامعه را نمی دانند؟»
(سخنرانی در مشهد)
«منبهکمکپلیسکاریخواهمکردکهامنیتواقعی
باشد و دختران ما در خیابان احساس امنیت کنند و نخواهم
گذاشت ماموری بی نام و نشان از کسی سوال کند .دختران
خود حافظ حجاب و عفاف هستند( » .جلسه هیات دولت)
ایا این ســخنان می تواند ادعای گفته شده در ابتدای
دولت
23
دولت
درســت همین جا باید جای بحث دیگری را باز کنیم.
یکی از افراد اهل تحلیل می گفت حسن روحانی بعد از توافق
دیگر نیاز چندانی به اصالح طلبان نــدارد .او خود به تنهایی
می تواند سرمایه اجتماعی مورد نیاز برای رای اوری مجدد را
جذب کند .پس دیگر چه نیاز به اصالح طلبان و براورده کردن
خواست های انان؟!
اما درســت همین جا برخی دیگر تحلیل می کردند که
اصولگرایان در یک قمار سیاسی خود را رقیب روحانی کردند
که اگر او بازی را در مذاکرات باخت ،انها قطب پیروز دنیای
سیاست باشند .بر مبنای چنین ایده ای حاال که روحانی توافق
را مورد اجماع تقریبی حاکمیت قرارداده است وقت ان است
که روحانی دســت باال را مقابل رقیب گرفتــه و با حمایت از
اصالح طلبان ،اصولگرایان را زاویه نشین کند.
در درستی ازمایی این گزاره ها حتما باید به این محورها
توجه کرد:
-1روحانی یک محافظه کار است .ذات محافظه کاری
می گوید چیزی را که به دســت اورده ای از دســت مده و اگر
توانستی به ان بیفزای .همین ذات محافظه کاری می گوید
ان چیزی را که به دســت اورده ای با چیزی دیگری تعویض
سیاست
24
مثلث | شماره 273
روحانیوعلیالریجانیالاقلدراینچندماه
اخیربهیکهمچسبیسیاسیرسیده اندکه
می توان نشانه های اشکارش را در حمالت
تندوتیزالریجانیدرقامترئیسمجلسبه
مخالفانروحانیدید.اتفاقیکهازشخصیت
محافظه کار الریجانی بعید بوده اســت .او
غیر از ماجرای مقابله با محمود احمدی نژاد
کجا این چنین تند و شــفاف سیاست ورزی
کردهاست؟
نکن و باز می گوید ان چیز دیگر را به داشته ات اضافه کن! بر
مبنای همین دید است که می توان گفت حسن روحانی حتی
بعد از توافق نهایی هم انچه از اصالح طلبان به دست اورده
را رها نخواهــد کــرد و ان را البته با چیز دیگــری هم عوض
نخواهد کرد .او ســرمایه اجتماعی اصالح طلبــان را حفظ
خواهد کرد ولو با تکرار همیــن حرف های اصالح طلبانه که
از ابتدای صدارتش تا کنون مطرح کرده اســت .او می داند
اصالح طلبان فعال به او نیاز دارند و بعید اســت که او دست
نیاز انها را بازگرداند.
-2ایا روحانی به رقیب سرســخت اصولگرایان تبدیل
می شود؟ برای پاسخ به این سوال حتما باید اصولگرایان را به
دو د سته حکومتی ها و غیر حکومتی ها تقسیم کرد.
روحانــی نشــان داده اســت کــه برخــاف محمود
احمدی نژاد چندان تمایلی ندارد که با ســاخت های قدرت
در افتد و تعاریف رســمی امور را به چالش بکشــد .پس او
حتما علم رقابت و قطب بودن مقابل اصولگرایان حاکمیتی
برنخواهد برداشــت .یعنــی اینکه او هرگز ایــن پالس را به
جامعه نمی دهد که من با فالن بخش از حاکمیت مشــکل
دارم و اینجا و انجا مقابل من ایستاده اند.
امــا روحانــی بــا ا صولگرایــان دیگری هــم مواجه
اســت که چندان شــمایل حاکمیتی ندارند امــا منتقدان
سرســخت او هســتند .او اتفاقا تمایل دارد خــود را قطب
مقابل انهــا معرفی کند .اما نکته مهم این اســت که او در
این قطب خوانی هرگز تمایل نداشــته برای خود شــریک
بتراشد .یعنی اینکه اگر مقابل دلواپسان تند و تیز صحبت
کرده به جامعــه ادرس نداده کــه در ایــن اوردگاه همراه
اصالح طلبان اســت .او می خواهد از این بازی خود همه
فایده هــا را جمع کند و بــرای اصالح طلبــان عنصر جمع
کردن سرمایه نشود.
-3اینجا محــور دیگری هــم وجــود دارد و ان اینکه
همه اصولگرایان (چه حکومتی و چه غیر حکومتی) رقیب
روحانی نیستند؛ افراد دیگری هم وجود دارند که روحانی را
موتلف یا هم حرف خود می دانند.
حاال اجــازه دهید اندکی مصداقی تــر صحبت کنیم.
حسن روحانی اگر در استانه انتخابات مجلس نه به صورت
عیان بلکه در فضای سیاســت غیررســمی بخواهد در این
عرصه تاثیر گذار باشــد چه راهی را انتخاب خواهد کرد ؟ به
سمت محمد رضا عارف می رود یا علی الریجانی؟
اخبار درگوشــی حکایت از ان دارد که علی الریجانی
و برخی افراد نزدیک به حســن روحانی جلساتی با یکدیگر
داشته اند .البته رســمی تر ان را یک عضو ارشد فراکسیون
رهروان اعــام کرده بود کــه محمد باقر نوبخــت از طرف
دولت مامــور هماهنگــی با الریجانــی و حامیان او شــده
است .اظهارنظری که البته بعد از طرحش تکذیب شد .اما
همین روزها شنیده می شود که کاظم جاللی از سوی علی
الریجانــی ماموریت یافته تا مختصــات ائتالف با حامیان
روحانی را چیده و لواز مش را تهیه کند.
اگر از این اخبار غیررسمی بگذریم مقابل یک دوگانه
قرار می گیریم؛ لیست اصالح طلبان ،لیست اعتدالیون.
این دوگانه البته در شــرایطی است که به این قطعیت
برسیم که علی الریجانی دســت اخر نخواهد بپذیرد که در
لیســت اصولگرایان باشــد .با چنین فرضیه ای البته حتما
خیلی سخت خواهد بود که بپذیریم علی الریجانی بخواهد
در فهرست اصالح طلبان باشد .پس راه میانه این است که
الریجانی با طیفی از حامیان دولت به ائتالف برسد.
در چنیــن معادله ای حتما حســن روحانی هم ترجیح
می دهد سیاسیون حامی او با امثال الریجانی ائتالف کنند
تا امثال عارف و اصالح طلبان دیگر.
او و علــی الریجانی الاقــل در این چند مــاه اخیر به
یک همچسبی سیاسی رســیده اند که می توان نشانه های
اشــکارش را در حمالت تند و تیز الریجانی در قامت رئیس
مجلس به مخالفان روحانی دید .اتفاقی که از شــخصیت
محافظه کار الریجانی بعید بوده اســت .او غیر از ماجرای
مقابله با محمــود احمدی نژاد کجا این چنین تند و شــفاف
سیاست ورزی کرده است؟
حســن روحانــی البتــه در ایــن همچســبی از او
محافظه کار تر بوده و چندان نشــانه های قابل استناد را رو
نکرده اســت! نکته قابل ذکر این اســت کــه اکنون فصل
مشــترک علی الریجانی و حســن روحانی تالش برای راه
نیافتن طیف نواصول گرا خصوصا جبهه پایداری به مجلس
شده اســت .شــاهد این مدعا را می توان در سخنان اخیر
علــی الریجانی در نســبت دادن یک ماجرا بــه چهره های
شناخته شده این تشــکل در صحن علنی مجلس مشاهده
کرد.
پس شاید بتوان به این تصویر رسید که حسن روحانی
دو پلن را برای اینده سیاســی اش همزمــان پیش می برد ؛
یکم :حمایــت از ائتــاف حامیان خــود و حامیــان علی
الریجانی و کمک به رئیس مجلس ماندن او.
دوم :بــاز کــردن فضــا بــرای فعالیــت راحت تــر
اصالح طلبــان در انتخابــات ،نــه بــه جهت ترجیــح او به
اصالح طلبــان بلکــه بــرای امــاده کــردن شــرایطی که
اصولگرایان تند و تیز وارد پارلمان نشوند.
واقعیت این است که حسن روحانی چندان تمایلی به
نزدیک شدن به محمد رضا عارف ندارد .او حتی زمانی که
بخش مهمی از اصالح طلبان خواســتار معاون اول شدن
عارف بودند تن به این خواسته نداد و ترجیح داد محمدرضا
عارف بیرون از دولت به سیاست ورزی اش ادامه دهد.
جان کالم اینکه دکتر حســن روحانی دلــش با دکتر
علــی الریجانی اســت .او رئیــس مجلس مطلــوب اقای
رئیس جمهور است؛ همین .
نه به «ایدئولوژی»
اری به
«عملگرایی»
احتمال ائتالف دولت روحانی با
الریجانی و کارگزارانی ها بیشتر است
محمدجعفر حسن خانی
روزنامه نگار
2
موضوع توافق هســته ای که در طول دو ســال اخیر
به عنوان مهم ترین موضوع سیاسی ایران مطرح بوده است،
امروز به نقطه اوج خود رسیده و به عنوان مساله اساسی جامعه
ایران در محافل نخبگانــی و عمومی مورد بحث و جدل قرار
می گیرد و هیچ رسانه ای اعم از مجازی یا مکتوب نیست مگر
اینکه مهم ترین اخبار خود را به این موضوع و تحلیل هایی با
محوریت مذاکرات و سرنوشت ان قرار داده است.
در این بین تاثیر توافــق احتمالی بر ارایش سیاســی
اتی ایــران مســاله ای اســت کــه بســیاری از ماهنامه ها و
هفته نامه هادرچندهفتهاخیربهانپرداخته اند.تغییرسرمایه
اجتماعی الیت های مختلف قدرت ،تغییر جهت گیری ها و
سیاست گذاری های انها نیز در این راستا از اهمیت خاصی
برخوردار می شــود که همــه این اتفاقــات متاثــر از پدیده
مذاکرات و حواشی ان است.
مشیاعتدالی
سدراهشخص گرایی
در دولت
رسول منتجب نیا
3
ل سیاسی
فعا
بارهاگفته ایمکهروحانیدرمیانکارهایبزرگومهمی
کهبایدانجامدهدومردمانتظارتحققانرادارند،حلمشکل
هسته ای را در اولویت برنامه های خود قرار داد و بیش از سایر
مواردنسبتبهانتوجهکردوهمخودوهمتمامارکاندولتش
وقت و انرژی زیادی را صرف موضوع هسته ای کردند.
اکنون این توفیق برای دولت به وجود امد که مســاله
انرژی هسته ای تقریبا به نتیجه رســید و زین پس ،ثمرات و
برکات ان یکی پس از دیگری حاصل خواهد شد.
البته همانطور که ایشــان مطرح کردند توافق حاصل
شــده ،توافقی برد -برد اســت و برد -باخت نیســت و ما نباید
انتظار داشته باشــیم که تنها طرف مقابل هزینه بپردازد و ما
سود ببریم بنابراین ممکن است در مذاکره منافع طرفین تنازل
کند و احیانا طرفین هزینه بپردازند تا به توافق جامع برســند.
حال که ایــن توافق انجام شــد و ملت و مســئوالن ما تاوان
ندانم کاری های دولت گذشته را پرداخته و می پردازند و اکنون
خطر بزرگی از کشور و نظام دفع شده است ،دولت می تواند با
خیال راحت تری به مسائل مهم داخلی کشور و اولویت های
بعدی اش بپردازد.
دولت
ضمن اینکه مســائل اقتصــادی ،روبنایــی و زیربنایی
جزو مســائل مهم جامعه و دولت اســت و در نهایت اهمیت
قــرار دارند ،ولی یکی از مســائل بســیار مهم ،رســیدگی به
مسائل سیاسی داخلی و تحقق ارمان هایی است که روحانی
نســبت به ان وعده داده بود .اکنون مردم انتظار دارند تحول
ملموس و قابل توجهی در سیاســت داخلی مشــاهده کنند.
انان انتظار دارند که فضای سیاسی کشور بازتر شود و بندهای
مغفول مانده قانون اساســی عملی شــود ،همچنین جلوی
قانون شکنی هاگرفتهشود .ازسویدیگر،احزابوتشکل ها
ازادیقانونیخودرابه دستاورندومطبوعاتبتوانندازادانه تر
به اگاهی بخشــی و رشــد و تعالی سیاســی اجتماعی جامعه
بپردازند .اندیشــمندان و صاحب نظران احســاس ناامیدی
نکنند و دچار خودسانسوری نشوند و بتوانند مردم را از دیدگاه ها
و نظرات خــود بهره مند کنند .تریبون های مقدس ،رســمی
و عمومــی در انحصار یک جماعت خاص نباشــد بلکه افراد
مخلص ،دلســوز و معتدل هم بتوانند صحبت هــای خود را
به گوش عموم مردم برســانند .به ویژه انکه ایــن دولت با دو
انتخابات بزرگ و تعیین کننده روبه روست بنابراین کار دولت در
زمینه مسائل سیاسی بسیار حساس است و شاید دست کمی
ازمسائلسیاسیبین المللینداشتهباشد.
همانطور که در ارتبــاط با مذاکره و توافق هســته ای،
مخالفت ها و کارشکنی هایی را از ســوی تندروهای داخلی و
خارجی مشاهده کردیم ،دولت در عرصه سیاسی داخلی نیز
با مقاومت های بیشــتری روبه رو خواهد شــد و کسانی که به
قانون شکنی و فشــار اوردن عادت کرده اند و تاکنون با زور و
اعمال فشــار با مردم صحبت کرده اند ،سعی می کنند تا مانع
از تحقق قانون و برخی تغییرات شوند .بنابراین دولت روحانی
بایستی زین پس سرمایه گذاری و هماهنگی فوق العاده ای را
در این عرصه درنظر بگیرد؛ به سرعت همت خود را برای رفع
خال ءهایی که در یکی ،دو ســال گذشــته در عرصه سیاسی
داخلی به وجود امده به کار بندد و انتظاراتی را که مردم در حوزه
سیاست داخلی داشته اند و تاکنون جامه عمل نپوشیده است
را به مرور زمان محقق کنند که البته باتوجه به سابقه مدیریتی
روحانی این اتفاق صددرصد جامه عمل خواهد پوشــید .در
پاسخ به این سوال که روحانی در مرحله پسا توافق به سمت
کدامیکازاشخاصیاگروه هاتمایلپیداخواهدکردبایستی
به این واقعیت اشاره کرد که در این برهه تاریخی اصال بحث
شخصیت ها مطرح نیست .جامعه ما ،جامعه ای چند صدایی
و صاحب شــخصیت های بزرگ و مفیدی با سالیق مختلف
اســت .هم عارف و هم الریجانی و همینطور ســایر افرادی
که به عنــوان گزینه های هم پیمان با دولــت اعتدال مطرح
می شنود،دارایفکرواندیشهوسوابقطوالنیموثریدرنظام
هستند .ولی نکته مهم و کلیدی ان است که دولت کنونی به
هیچ عنوان دولتی شخص گرا نیست .گرایش به سمت یک
شــخص یا یک جناح ،ضعف یک دولت محسوب می شود
و استقالل دولت از دســت خواهد رفت .حتی اگر بخواهیم
شخصی را به روحانی نســبت دهیم درواقع شــخصیت او را
تضعیف کرده ایم زیرا شخصیت روحانی به مراتب باالتر از ان
است که محور را اشخاص قرار دهد .وی انسانی اندیشمند و
صاحبتدبیراست؛ممکناستدرموردیکتصمیمباجمعی
هماهنگباشدوباجمعیدیگرناهماهنگ.حالاگربانظرات
شخصی موافق یا متفاوت باشد به منزله همسویی یا مخالفت
دولت با ان شخص نیست.
درحقیقت دولت متولی امور اجرایی کشور است و عالوه
بران،رئیس جمهورمسئولاجرایقوانینجمهوریاسالمی
ایران است و دولت متعلق به همه اقشــار ملت است و باید از
حقوقهمهاقشارجامعه،احزابوگروه هادرچارچوبقوانین
ومصالحکلینظامحمایتکند.
هم دکتر عارف و هم دکتر الریجانــی و همفکران این
دو شــخصیت های محترم و صاحب اندیشه ای هستند ولی
رسالتدولت،رسالتیبزرگوتاریخیاستومااصالدرمنش
روحانی نمی بینیم که گرایش ویژه ای به اشــخاص و احزاب
خاصیپیداکند.
اما انچــه به نظــر می رســد این اســت کــه در دوران
پساتوافق ،رئیس دولت توجه بیشــتری به حامیان خود چه
در دوران انتخابات و چه پس از این دوران داشــته باشد ولی
این بدان معنا نیست که یک جناح خاص زمام امور را به دست
بگیرد .همچنانکه عدالت اقتضا می کند برخالف هشت سال
پیشازدولتوی،انحصارازدستگروهیخاصخارجشود.
امکاناتهرکشوریمتعلقبههمهمردماستوانتظارمی رود
در راه رفاه همه مردم نیز خرج شود.
برخی این فرضیه نادرست را مطرح می کنند که ممکن
است در مرحله پســا تحریم و با ازاد شــدن منابع مالی بلوکه
شده ،با فشارهای سیاسی داخلی و برخوردهای جزمی دولت
و همچنین به حاشیه راندن احزاب روبه رو شویم .این اتفاقات
بیشتر به منش افراد و کیش شــخصیت انان بستگی دارد و
ممکن است برخی افراد با دسترسی به منابع قدرت و ثروت،
دچار ضعف شخصیت و دیکتاتوری شــوند .اما خوشبختانه
مسئوالن دولتفعلی بر این امر واقفندکهدولت هاچهدرزمان
غنا و تمکن و چه در دوران فقر و دشــواری ،بایستی بهترین
تعامل را با مردم و احزاب داشته باشند و شخص رئیس جمهور
نیز تجربه طوالنی مدیریت های کالن را تجربه کرده است و
به دلیل رسیدن به امکانات ،پیروزی و توانمندی ،دچار غرور
و توهم نمی شود و از مردم ،احزاب و نخبگان روی برنخواهد
تافت .این ویژگی و تعامل و تعادل در شــخص دکتر روحانی
و تیم اجرایی شــان وجود دارد و امید می رود دولت ایشان از
شــرایط و امکاناتی که اکنون به وجود امده نهایت اســتفاده
را ببرند.
امیدواریمدولتاعتدالبتواندازفضایجدیدیکهپس
از توافق در کشور ایجاد خواهد شد برای احقاق حقوق ملت،
پاسداری حقوق اجتماعی شهروندان ،توسعه کشور و پویایی
اقتصاد استفاده کنند تا شــاهد رفاه ،امنیت ،ازادی و وحدت
بیش از پیش در کشور باشیم.
مثلث | شماره 273
کلیدواژه منطقی اصلی ما در این بحث خواهد بود.
قطعا فضای مطلوب دولت ورود در نوعی بده بســتان
سیاسیباگروه هایصاحبنفوذوافزایشسهمخودازقدرت
غیر اجرایی کشور به خصوص در مجلس اتی خواهد بود و در
این مسیر گروه هایی که به نوعی سیاســت عملگرایی را در
پیش گرفته اند پیش زمینه معامله سیاسی را خواهند داشت
و در مقابل الیت هایی که جنس اعتــراض انها ایدئولوژیک
اســت هیچ گاه در زمــره گزینه هــای طرف حســاب دولت
نخواهند بود چرا که اساسا باب مذاکره در مورد اینان همیشه
بسته اســت .در این بین به نظر می رسد الریجانی و یاران او
و همچنین کارگزارانی ها و نزدیــکان انان می توانند بهترین
گزینه های روحانی برای قرابت بیشتر در اینده باشند .دوری
روحانی از اصالح طلبان فرض اشــتباهی است ولی باید به
این ســوال پاســخ گفت که همراهی بــا اصالح طلبانی که
بسیاری از چهره های خود را در فتنه 88سوزانده اند مقبول تر
سیاست
دولت حسن روحانی به عنوان دولتی ضعیف بنیان که
بیشتر سبد ارای خود را در مقابل رای منفی برخی چهره های
سیاسی نامقبول جامعه به دست اورد ،امروز افقی را پیش روی
خود می ییند که با گذشته متفاوت است .امروز دولتی که در
سال گذشته با «نه» بزرگ مردم در داستان انصراف از یارانه ها
روبه رو شده بود ،احســاس مقبولیت اجتماعی می کند و نوع
نگاه و مواضعش نسبت به جامعه ،شرکا و رقبای سیاسی اش
عوضشده وازطرفیدرتحلیل هایجریان هایسیاسینیز
این موضوع قابل مشاهده است .اصالح طلبانی که تا دیروز
نسبت دولت با خود را در پارادایم وابستگی تحلیل می کردند
با یک گام عقب نشینی ســعی می کنند این بار در نقش یک
معامله گر مهم ظاهر شوند و در عرصه سیاسی ظهور بیشتری
داشته باشند .فارغ از جزئیات مطرح شــده فوق ،باید گفت
علت اصلی پرداخت رسانه های جناح های مختلف به تاثیر
تغییر ارایش سیاسی معطوف به انتخابات مجلس و خبرگان
در اسفند ماه ســال جاری است که تاثیر بســیاری در ساحت
سیاســت ورزی و تحــوالت داخلی ایــران خواهد داشــت.
انتخابات مجلس اتی می تواند نقش یک ســکوی پرش یا
مانعی بزرگ را برای سیاست ورزی دولت داشته باشد.
برای ورود به بحث بررســی ارایش احتمالی سیاســی
ایران ،باید یک پیش فرض را در نظر گرفــت و ان اینکه در
ذهنیت سیاسی تمام طیف های سیاســی امروز و حداقل تا
چند ماه اینده ،دولت بازیگر اصلی صحنه سیاســی کشــور
است و دســت برتر با او و مهره های اوســت .در این فضای
تحلیلی ،سایر گروه ها سعی خواهند کرد نسبت خود با دولت
را به نفع خود سازگار کنند .البته ممکن است برخی گروه ها نیز
با مخالفتی ایدئولوژیک به مقابله خود با دولت و نقد عملکرد
ان ادامه دهند .اتفاقا نقطه عطف این یادداشت نیز در همین
نقطه خواهد بود .موضوعی به نام «مخالفت ایدئولوژیک»
است یا با فراکسیون رهروان به رهبری الریجانی که در نگاه
سیســتم های احراز صالحیت وجیه اســت (و در مقایسه با
اصالح طلبان تســهیل کننده بهتری خواهد بــود) و قابلیت
باالی بده بستان سیاسی را نیز دارا هستند؟
از طرفــی بیــن اصالح طلبــان نیــز می تــوان پدیده
«مخالفــت ایدئولوژیک» را مشــاهده کــرد؛ مخالفتی که
سعی می شود توسط ژنرال های این جریان کنترل شود و به
نوعی فناطلبی این افراد با راهبرد بقاطلبی جایگزین شــود.
اصالح طلبان ســعی دارند به دولت این اطمینــان را بدهند
که تجربه مجلس ششــم و فتنه 88تکرار نخواهد شد .ولی
موضوعاتــی از قبیل رحم اجــاره ای و ...احتمــال هرگونه
تقابلی را در اینده باال می برد و این می تواند موجبات نگرانی
تحلیل دولتی ها را فراهم اورد .در مقابل تجربه ساختارشکنی
اصالح طلبان می توان از تجربه تعامل مثبت الریجانی یاد
کرد .کمک به دولت در رای مثبت مجلس به کابینه روحانی
در ابتدای دولت ،جلوگیری از استیضاح های سریالی و دفاع
از اقدامات دولــت به ویژه در قضیه توافــق تجربه موفقی را
در ذهــن دولتی ها تداعی می کنــد و به نوعــی تحلیل انان
را جهت می دهد .شــاید بــا عملگرایی الریجانــی راحت تر
بتوان سیاســت ها و اهداف خود را پیش برد تــا با هیاهوی
اصالح طلبان .در هر صورت دولت برای افزایش قدرت مانور
به مجلســی همســو یا حداقل قابل تعامل نیاز دارد و در غیر
این صورتبابحرانجدیدرعرصهداخلیروبه روخواهدشد.
دولت ضعیف بنیانی که با به سرانجام رساندن مقاصد خود در
مذاکرات ،ســرمایه اجتماعی خود را افزایش داده است ،در
صورت تضاد با مجلس و کند شــدن فرایند تصمیم سازی و
قانونگذاری و نتیجتا غلتیدن در حاشیه نمی تواند انتظارات
عمومی را پاســخ گویــد و از بافته هایش جز انبوهــی از پنبه
نخواهد ماند.
25
دولت
اینده روحانی
دولت ازادیخواه مقتدر و توسعه گرا
محمد قوچانی
نایبرئیسکمیتهسیاسیکارگزاران
سیاست
26
مثلث | شماره 273
4
محمد قوچانی به خواســت مــا و البته بــه ناگزیر
به سبب اجمال سواالت ،پاسخ ســواالت را به صورت
یادداشت برای مثلث نوشته است.
دوســتان مجله مثلث از من خواســته اند اثــر توافق
هسته ای بر دولت روحانی را بررسی کنم؛ با این پیش فرض
که این دولت در شــرایط پسا توافق به ســوی اقتدارگرایی
حرکت می کنــد و ایــن در واقــع دلواپســی اصلــی برخی
اصولگرایان از اینده روحانی و ســر مخالفــت انان با اصل
توافق اســت .اصولگرایان تندرو که تا چهــار ماه قبل فکر
می کردند روحانی اولین رئیس جمهور تــک دوره ای ایران
خواهد شد و با شکســت مذاکرات دولت را به اصولگرایان
واگــذار خواهد کــرد ،اکنون بــا دولــت و رئیس جمهوری
مواجه اند که امضایش پای توافق قرن است و حداقل تا یک
دهه اینده ساختمان کشور بر اساس سنگ بنایی باال خواهد
رفت که بی یا با روحانی ،او معمارش بوده است و ملت ایران و
جامعه جهانی هر گونه انحراف و تغییر بنا در این سازه حقوق
بین الملل را از چشم مخالفان و حریفان روحانی خواهند دید
و این خود یکی از رازهای بقای روحانی خواهد بود که هیچ
ملتی در میانه یک عهدنامه بین المللی با امضای شــورای
امنیت ملل متحد ،دولتش را عوض نمی کند .اینکه نه تنها
در انتخابات ســال 1396که در دورنمای نهــاد انتخابات،
سایه روحانی بر سر اصولگرایان خواهد بود و حتی پس از او،
ذخیره ای مانند محمد جواد ظریف در انتخابات سال 1400
اینده اصولگرایان را تهدیــد خواهد کرد ،خواب و خوراک را
از ایشــان می گیرد .نکته دردناک تر میل روحانی به اقتدار
سیاسی است .روحانی تنها یک حقوقدان یا دیپلمات نیست.
او 16ســال دبیر شــورای امنیت ملی بوده و خوب می داند
که چگونه با نیروهای امنیتی برخورد امنیتی بکند .روحانی
اقتدارگرا نیست ،اما مقتدر هست .دولت او اگر با شکل گیری
یک مجلس همســو ترمیم شــود ،از محافظه کاری کنونی
به در می اید و به اقتدار خواهی میــل می کند .اقتدار گرایی
در ادبیات علوم سیاسی نه استبداد خواهی یا دیکتاتور مابی
که به معنای اعمال «قدرت مشروع» از سوی دولت منتخب
ملت اســت .در واقع هم اکنون با وجود این مجلس ،دولت
روحانی در مغاک احتیاط افتاده و جز شخص رئیس جمهور
در هیچ وزارتخانه ای اقتدار به چشم نمی خورد و حتی اقتدار
ظریف مســتظهر به حمایت و تمرکز شخص رئیس جمهور
است .این دولت محافظه کار با اندکی ترمیم در سال اینده
و به خصوص ســال 1396به دولتی مقتدر تبدیل می شود.
اراده روحانی بر تغییرات جدی در عرصه عمومی ایران فراتر
از دو جناح اصالح طلب و اصولگراست .روحانی در پاره ای
امور مانند اقتصاد سیاســی و سیاســت خارجــی باورهایی
بســیار مدرن تر از اصالح طلبان دارد که اگر خود را از دست
بورکرات های اقتصادی رها کند ،شگفتی افرین خواهد شد.
در حوزه فرهنگ و سیاســت داخلی البتــه تغییرات روحانی
کنترل شده ،اما بنیادین خواهد بود .او ارایش قوا را عوض
می کند و نظم طبقاتی را بر هم می زند .به نظرم در افق ایران
، 1400روحانی به عنوان اخرین حلقه از نسل اول مدیران
انقالب ،جمهوری اســامی را به نســل دوم و سوم مدیران
نظام تحویل می دهد که ســیمای نظام را به صورت حقیقی
متحول می کنند ،نه در اعراض از اساس ان که در توسعه و
تعالی اصول و ارزش های انقالب اسالمی ...در واقع این
روحانی است که نهضت را به نظام تبدیل می کند .این تغییر
مدیریتی البته بیش از انکه محصول روحانی باشد ،محصول
گذار تاریخی ای اســت که محتوم اســت و روحانی کارگزار
و مظهر گذار به ان اســت .نظریه پردازان توسعه می گویند
اولین شرط توسعه اجماع حاکمیت در ضرورت توسعه است.
این اجمــاع در دوران خاتمی و احمدی نــژاد هر بار به یک
علت مفقود بود .هنر روحانی خلق این اجماع اســت و نماد
ان در این روزها اتفاقا نه فقط همسویی خاتمی و هاشمی و
حتی ناطق نوری که پیوستن شتابناک و شگفت انگیز علی
الریجانی به ایــن اجماع ملی اســت .در بریتانیا تنها زمانی
مشروطیت به نتیجه رسید که نه تنها ویگ ها (حزب لیبرال)
که توری ها (حزب محافظه کار) به روند اصالحات پیوستند
و این هنر بزرگ روحانی اســت که پس از ورود راست مدرن
در افق ایــران 1400روحانــی به عنوان
اخرین حلقه از نسل اول مدیران انقالب،
جمهوری اســامی را به نسل دوم و سوم
مدیران نظام تحویل می دهد که سیمای
نظامرابهصورتحقیقیمتحولمی کنند،
نه در اعراض از اســاس ان که در توسعه
و تعالــی اصــول و ارزش هــای انقــاب
اسالمی ...در واقع این روحانی است که
نهضت را به نظام تبدیل می کند
به حاکمیت ،راست محافظه کار را هم به اتحاد با ان جذب
کرده در حالی که اتحاد با چپ مدرن به رهبری خاتمی را هم
فرو نمی گذارد .روحانی خردمندتر از ان است که این ائتالف
از خاتمی تا الریجانی را از دســت بدهد و تنها نقطه کانونی
این ائتالف خود روحانی است .به رفتارهای والیتی و عارف
بنگرید! با وجود کمک های بی دریغ انان به روحانی ،هر دو
انقدر خردمند و البته واقع بین هســتند که خــود را در عرض
رئیس جمهور قرار ندهند .حتی الریجانی این شایعه شیرین
را به صورتی هدفمنــد از زبان مخالفان خود پشــت تریبون
مجلس تکــرار می کند که هاشــمی و روحانــی ،الریجانی
را رئیــس مجلس کرده انــد و البد رئیس مجلــس اینده هم
خواهند کرد!!!
اینها همه نشان از صف بندی های اینده و تغییر ماهوی
ارایش قوا دارد .ارایش تازه قوا که به روحانی اجازه می دهد
بگوید «اجازه نمی دهد» که دلواپســان امید ملت را ناامید
کنند و هرچه برخی رسانه ها توهین و تهدید کنند راه به جایی
نمی برند که هیچ ،ممکن است با انها برخورد شود .هیچ گاه
در هیچ پرونده ای فالن رســانه اینقدر بی اثر نبود و این قدر
مستاصل که در سرمقاله از علی الریجانی انتقاد کند و پای
رئیس مجلس را به ستون اخبار ویژه بکشاند و در تیتر یک به
مجلس طعنه بزند که در اوج هیجان این رسانه به تعطیالت
برود! این البته اقتــدار روحانی (نه الزاما دولتش) اســت و
روحانی دو ســال فرصت دارد که این اقتدار را از شخص به
دولت و از دولت بــه جامعه ایران منتقل کند .هر کشــوری
در راه توســعه به اقتدار ملی نیــاز دارد« :دولتی منتخب اما
مقتدر کــه حرفش زمین نمانــد .الگویی که اســاس دولت
مدرن است و ان را از اســتبدادهای کهن و دموکراسی های
ضعیف جدا می کند ».دولت روحانی نه مانند دولت خاتمی
یک «دموکراسی ضعیف» (از نظر نفوذ در حاکمیت ) است
و نه ماننــد دولت احمدی نــژاد در چارچــوب «اقتدارگرایی
پوپولیســتی» قابــل تحلیل اســت .روحانــی در پی دولت
«مقتدر منتخب» است .گونه ای اقتدارگرایی دموکراتیک
که نیاز جامعه ای در حال گذار به توســعه است و ایجاد یک
حاکمیت یگانه توسعه گرا اولین شرط این گذار است .پروژه
ناتمام میــرزا تقی خان امیر کبیرها را یــک صدر اعظم تازه،
یک رئیس جمهور مقتدر باید پر کند .اقتدارگرایی که به سود
مردم ساالری است...
دولت
دولت به جریان
دکترالریجانی
نزدیک ترمی شود
5
گفت وگوی مثلث با شجاعی کیاسری
مثلث | شماره 273
سیاست
به نظر شــما اقای روحانی چه موضعــی را در حوزه
سیاســت داخلی بعــد از توافــق هســته ای دنبال
خواهد کرد؟ شــاهد بودیم کــه در دوران مذاکرات
رئیس جمهور هر از چندگاهی گذری به موضوعات
اجتماعــی و فرهنگــی مــی زد اما صحبت هــای او
خوشــایند طیف هایی از اصولگرایــان نبود ،همان
زمان برخی تحلیلگران می گفتند اقای روحانی برای
انکه ذهن منتقــدان را از موضوع مذاکرات منحرف
کند به نقد عملکرد گشت ارشاد ،ایجاد محدودیت
دسترسی به شــبکه های اجتماعی ،لغو کنسرت ها
و مســائلی از این دســت می پردازد حاال کــه برنامه
جامع اقدام مشــترک به توافق ایران و 5+1رســید
اقای روحانی چه رویکــردی را در این حوزه ها پیش
می گیرد؟ ایا رادیکال تر عمــل می کند یا از طرح ان
مواضع فاصله می گیرد؟
بعد از توافق فضای جدیدی در کشــور ایجاد شــده
است و مردم بیشتر منتظر گشوده شدن گره های اقتصادی و
تسهیل امور معیشتی شان هستند ،ورود شرکت های خارجی
ســرمایه گذار ،تثبیت قیمت ارز و دالر ،خــروج از رکود ،رونق
تولید ،جلوگیــری از تورم و غیــره موضوعاتی هســتند که در
رئوس مطالبات اجتماعی قرار دارد بنابراین طرح موضوعاتی
مثل برگزاری کنســرت مستمع و اســتقبال کننده ای ندارد .با
تفاسیر یادشده رئیس جمهور حتما باید برای پسا تحریم برنامه
داشته باشد .ما االن منتظر این هستیم که برنامه دولت برای
پسا تحریم چیست و چه زمانی می خواهد ان را اعالم کند.
اینکه مردم چه انتظاری از دولت دارند یک بحث است
اما اینکه دولت چه رویکردی را دنبال خواهد کرد بحث
دیگری است .به نظر شــما در موضوعات اجتماعی
رویکرد دولت رادیکال تر می شود یا مالیمتر؟
بعید می دانم رویکرد دولت تندتر شود چون هم اکنون
انقدر مطالبات اقتصادی مردم پررنگ و بی تابی انها برای اشکار
شدن اثار پســاتحریم زیاد اســت که دولت نمی تواند در حوزه
اجتماعی و فرهنگی رادیکال عمل کند چــون در اولویت افکار
عمومیقرارندارد.هم اکنونمردممنتظرتحققوعدهانتخاباتی
اقای روحانی هستند که گفت «هم سانتریفیوژ باید بچرخد و هم
زندگی مردم» بنابراین به نظر نمی رسد که فضای جامعه مطالبه
پررنگ و برجســته ای در حوزه توقف یا اصالح گشــت ارشــاد
یا برگزاری کنســرت داشته باشــد .حتی اگر دولت هم بخواهد
برای تغییر طبع و تمایل مردم از مطالبات اقتصادی به مطالبات
اجتماعی و فرهنگی تحرکی با طرح چنین مباحثی داشته باشد از
طرف جامعه بازخوردهای قوی دریافت نمی کند.
اقای رئیس جمهور در طرح موضوعات روشنفکری
چطورعملمی کند؟
در موقع مذاکرات هســته ای نیز درباره روشــنفکری،
تریبون های ازاد و گفت وگوهای چالشــی مباحثی مطرح شد.
شــاید هم برخی از این فرصت دنبال عبور از خط قرمزها باشند
همین االن هم در قالب شــوخی مطرح می کنند که دیگر بازار
مک دونالد در ایران باز شد به هر حال باید مراقبت کنیم .گرچه
بحث هایروشنفکریخودبهخوددرپساتحریمشکلمی گیردو
پیشمی ایداماحتمامراقبت هاییدرپساتحریمالزماستچون
وقتی باب همکاری اقتصادی بین ما و اروپای باز می شود به تبع
ان یکســری فرهنگ های غربی وارد کشور خواهد شد بنابراین
باید دقت شود که با فرهنگ مردم ایران سنخیت داشته باشند.
از انجا که هر چه زمان می گذرد به انتخابات مجلس
نزدیک می شویم به نظر شما دولت بیشتر به سمت
طرحمباحثروشنفکریمتمایلمی شودیاانکهسعی
می کند به مباحث اقتصادی و اجرای توافق بپردازد؟
طرح موضوعات روشــنفکری بــرای دولت جــا دارد
ولی نمی تواند خیلی به این موضوعات بپردازد چون بخشــی از
بحث های روشنفکری صدمه به خود دولت می زد.
ایا دولت می توانــد با طرح موضوعات روشــنفکری
موج اجتماعی را پشت سر حامیان خود در انتخابات
مجلس اینده بیاورد؟
بله ،حتما از این روش استفاده خواهد کرد چون فضای
روشنفکری جزو خواســته های جریان اصالحات و دوم خرداد
است بنابراین نمی گذارند رئیس جمهور خیلی راحت از کنار این
مباحث رد شود.
به نظرشمادرچهموضوعاتروشنفکریبیشترمانور
داده خواهد شد؟
موضوعاتــی همچون ازادی رســانه و عادی ســازی
ی ترســیمی برای فعالیت های رسانه ای ،باز شدن
خط قرمزها
فضای دانشگاه ها به لحاظ سیاسی ،پررنگ شدن نقش اساتید
دگراندیش و برگزاری کرســی های ازاداندیشــی البتــه از نگاه
روشنفکری در دستورکار قرار خواهد گرفت.
ایا مجوز دادن بــه BBCبرای تهیه گــزارش در داخل
ایران را می توان از نمونه های توجه دولت به مباحث
روشنفکری قلمداد کرد؟
بله ،می تواند به عنوان یک مصداق تلقی شود .فضای
جدید فرهنگی و رســانه ای ،تحرک بخشــی بــه فعالیت های
حزبی ،گروهی و جریانی و باز کردن فضای دانشگاه ها از جمله
فشارهایی است که برای گرفتن امتیازهای بیشتر خواهند اورد.
پــس به نظر شــما دولــت اقــای روحانــی در دوران
پسا تحریم بیشتر به سمت جریان اصالحات سوق
پیدامی کند؟
نوعاگفتماناصالح طلبانرابرایجلبارایبیشترانها
درانتخاباتمجلسمطرحمی کنند.
در همــان دوران مذاکرات مطرح می شــد که دولت
اقای روحانی به ســمت طیف اقای الریجانی در حال
نزدیک شدن است .ایا نشانه های این اتفاق هنوز هم
مشهوداست؟
بله ،گرایش دولت اقای روحانی هم به اصالح طلبی و
هم اصولگرایان معتدل که می تواند فراکسیون رهروان والیت
مجلس و جریان اقای الریجانی باشد وجود دارد.
فکر می کنیــد دولت روحانــی در اســتانه انتخابات
دهمین دوره مجلس شورای اسالمی در یک شرایط
دو قطبی قــرار گیرد که از بیــن اصالح طلبان و طیف
اقای الریجانی مجبور شود یکی را انتخاب کند؟
خیر ،االن هم در کابینه دولت این اتفاق افتاده است،
عین همین ترکیب می تواند در تهیه فهرســت های انتخاباتی
مجلسایندهنیزاتفاقبیفتد.
یعنــی بین ســه جریان اصالحــات ،حامیــان دولت
اقای روحانی و اصولگرایان معتدل با محوریت اقای
الریجانی ائتالف انتخاباتی شکلمی گیرد؟
بلــه ،با محوریــت دولت یکســری اشــتراکات پیش
می اید که اصولگرایی معتدل و اصالح طلبی معتدل به جریان
حامی دولت نزدیک می شوند.
هماکنوننشانه هایچنیننزدیکیراشمامشاهدهمی کنید؟
بله ،االن هم هست .در مجلس جریان اقای الریجانی
نگاهش نســبت به حمایت از دولت ،نه وکیل الدوله اســت و نه
بیخودو بی جهتدولتراازارمی دهدوکارهایمسئوالناجرایی
را زیر ســوال می برد .در واقع نه خود را بدهکار دولت می داند و
نه پایداری چی است که براســاس نگاه انها نقدهای تندی را به
عملکرد دستگاه اجرایی وارد کند .انجایی که نیاز است از دولت
حمایت کند این کار را انجام می دهــد و انجا هم که نیاز به نقد و
حتیاستیضاحاستچنینمی کند.
اینکه اقای الریجانی می گوید توافق هسته ای نیازی
نیست که در مجلس به رای گذاشته شود در راستای
حمایت از دولت است؟
مجلــس هم در موفقیــت مذاکرات هســته ای نقش
اساسیداشتبنابرایننقشمجلسبایددرحصولاینموفقیت
بازگو و روشن شــود .در نگاه کالن مجلس برای رسیدن به این
توافق و موفقیت در کنار دولت بود.
اما اقای الریجانی جایی مطرح کرده اســت که قبول
قطعنامه 598نیز در مجلس تصویب نشد ،پس نیاز
نیستهمهموافقتنامه هابهتاییدمجلسبرسد؟
خیر ،یکی از بندهایی که مجلس در قانون دو فوریتی
حفظ دســتاوردهای هســته ای تصویب کرد ان بود که توافق
هسته ای در نهایت به تصویب مجلس برسد بنابراین این مساله
که دیگر دست اقای الریجانی نیست.
اصالح طلبانمی گویندماعارفرابهالریجانیبرای
ریاست مجلس ارجح می دانیم اما طیف حامی دولت
چنیننظریندارد.مثالاقایعطریانفرعضوشاخص
حزبکارگزارانمی گویدماالریجانیرابهعارف ترجیح
می دهیم ،اگر دولت بخواهــد بین عارف و الریجانی
انتخاب کند به سمت انتخاب کدام گزینه می رود؟
به نظرم دولت با جریان اقای الریجانی نزدیکتر می شود.
ایاایننزدیکشدندولتبهجریاناقایالریجانی
مقطعی است و فقط برای انتخابات مجلس شورای
اسالمی اســت یا تا انتخابات ریاست جمهوری سال
96ادامه پیدا می کند؟
این یک نگاه مقطعی نیست و ادامه پیدا می کند.
اما اینکه شــما می گویید نگاه دولت در طرح مباحث
روشنفکری از این پس تندتر می شود چقدر می تواند
مورد حمایت طیف اقای الریجانی باشد؟
ماهمهسیاست هایدولتراتاییدنمی کنیم.منهماز
اعضایجریاناقایالریجانیهستمامادرعینحالاعتقادمان
برایناستکهبایددولترادراینمیدانکمککردمنتهابعضی
نگاه های روشنفکری است که شــاید عامل ایجاد چالش میان
نمایندگان مجلس و دولت شود.
27
دولت
نباید مثل سال ،88جامعه دوقطبی شود
عبدالله ناصری درگفت وگو با مثلث
به عنوان ســوال اول بفرمایید توافــق چه تاثیری
بر رفتار دولت در داخل کشــور خواهد داشت؟ به
عبارت دیگر بعد از توافق رفتار دولت به چه سمتی
خواهد رفت؟
دولت به دلیل شرایطی که در ان قرار داشت بیش
از پیــش مذاکرات هســته ای را در کانون توجه قــرار داد و
در نتیجه کمتر مســائل داخلی و اقتصادی مورد توجه قرار
گرفت .بعد از توافق دولت باید تمهیدات الزم جهت برطرف
کردن مشکالت اقتصادی کشور را در دستورکار قرار دهد .به
نظر پرداختن به این موضوع باید از اولویت های کاری دولت
محترم پس از توافق باشد .دولت باید در چند بخش متمرکز
شود و به حل مسائل داخلی بپردازد.
یکی دیگر از اتفاقاتی که باید به ان توجه شود مدیریت
افکار عمومی است .متاســفانه در ماجرای مذاکرات و پس
از توافق وین شــاهد ان هســتیم جامعه به سمت دوقطبی
شدن پیش می رود .باید از دو قطبی شدن جامعه پیشگیری
کرد .باتوجه به اینکه انتخابات مجلس را پیش رو داریم بیم
ان می رود که در انتخابات پیش رو شــاهد جامعه دو قطبی
شده نظیر انچه در ســال 88اتفاق افتاد باشــیم .تکرار ان
شرایط به نفع کشور نیست بنابراین عقال باید مانع از دوقطبی
شدن جامعه شوند البته الزم اســت به این نکته اشاره کنم و
نام ببرم که افرادی نظیر اقای صفار هرندی که روزنامه نگار
با ســابقه ای بودند و شــرایط کشــور را خوب درک می کنند
زحمات خوبــی جهت جلوگیــری از دو قطبی شــدن جامعه
محتمل می شوند.
به انتخابات مجلس اشــاره کردید ،اگر بخواهیم
معطوف به انتخابــات تحلیل کنیم ،به نظر شــما
توافــق در رفتار دولــت و رهبری سیاســی دولت
نســبت به فضای داخل تاثیرگذار خواهد بود؟ اگر
تاثیرگذار است بعد از توافق دولت به اصالح طلبان
نزدیک می شود یا به اصولگرایان؟
من معتقدم که جامعه نخبگان کشــور باید به این
نکته توجه داشــته باشــد که کشــور نباید دو قطبی شــود.
بنابراین مجلس اینده باید مجلس عقال باشد .به نظرم دولت
و نخبگان مجلس پنجم را مجلس عقالنی و خوبی می دانند
و بنابراین تکرار این مجلس در انتخابــات اتی مورد عالقه
بسیاری خواهد بود.
به نظر شما چرا دولت و کارگزارانی ها تمایل به تکرار
مجلس پنجم دارند؟
یکی از دغدغه ها و نگرانی های جدی این اســت
که بعــد از امضای کنگــره و تایید مجلس و بســته شــدن
پرونده هســته ای نباید جامعه ما جامعه دو قطبی شود .این
طبیعی اســت که از جمله نگرانی های دولت باشد .چرا که
تکرار 88هزینه های کشــور را چند برابر می کنــد .بنابراین
باید به ســمت شــکل گیری مجلســی پیش رفت که جمع
معتدلین و عقالی کشــور را شامل شــود .طبیعی است که
اعضای حزب کارگزاران هم این مالحظه را لحاظ کنند و در
تصمیم گیری های خود به ان توجه نمایند .امروز بســیاری
بر این باورند که ای کاش در سال 88ان اتفاقات نمی افتاد
بنابراین با لحاظ ان تجربه همــه باید عقالنی تر و منطقی تر
رفتار کنند.
واقعیت این است که تحریم ها در جامعه اثر کرده بود
و جامعه در حال حرکت به از هم گسیختگی اجتماعی بود.
لذا با مقاومت مردم و انتخاب انها و تصمیم دولت و رهبری
کشور در مســیر درســت قرار گرفت .حال پس از این
تصمیم ادامه مسیر نیز باید به درستی طی شود.
باتوجه بــه اینکه تمنا و عالقــه دولت به
تکرار مجلس پنجم است به نظر شما
اصالح طلبان و مشخصا اقای عارف
در چه مسیری پیش می رود؟
مشــخص نیســت در اینده
چــه اتفاقی در کشــور رخ می دهد
اعتدال باید در قالب یک گفتمان صحیح
و دقیق تبیین شود
حسین نجابت
سیاست
28
مثلث | شماره 273
7
نماینده مجلس
در ابتدا باید بگویم که دولــت اقای روحانی در ابتدای
روی کار امدن داعیه این را داشــت که فراجناحی و فارغ از
دسته بندی های مرســوم در عرصه سیاســت داخلی عمل
خواهد کرد .اما فراجناحی عمل کردن نیز خود واژه ای مبهم
اســت .به عنوان مثال فرا جناحی عمل کردن در حوزه اجرا
کار بسیار مشکلی است ،چرا که شما برای ارائه یک عملکرد
مناسب در این حوزه نیاز به یک تیم اجرایی منسجم دارید تا
بتوانید کارها را جلو ببرید.
جنس اصلی بدنــه اجرایی دولــت یازدهم بیشــتر از
نیروهای اصالح طلب برگزیده شده است .البته در این میان
برخی از نیروهای اصولگرا نیز از ســوی دولت به کار گرفته
شده اند که نباید از ان گذشت .در عین حال درباره گفتمان
اصلی دولت که همان اعتدال است تاکنون تعریف روشن و
دقیقی ارائه نشده است.
به عنوان مثال برخی اعتدال را به عنوان وادادگی معنی
می کنند .اینکه همگی با هم در صلح زندگی کنند و مشخص
نیست که چنین مسائلی بر اساس چه تعارفی ارائه می شود.
بحث اســام رحمانی نیز در همان چارچوب از سوی برخی
مطرح شد .باید بحث اعتدال در قالب یک گفتمان صحیح
و دقیق در قالب یک اتــاق فکر تبیین شــود و به نخبگان و
قشرهایی از مردم که به این مساله عالقه مند هستند ،ارائه
شود .در غیر این صورت این گفتمان دقیق در نخواهد امد و
دچار مشکالتی خواهد شد .باید مشخص شود که اعتدال
بر اساس چه تعاریفی و چه اصولی مطرح شود .در غیر این
صورت ان گفتمــان در ادامه کار خود با مشــکالتی روبه رو
خواهد شد .یا اجتماع ان را پس خواهد زد ،همان گونه که
ما در اواخر دولت هاشمی شــاهد ان بودیم یا دچار انحراف
خواهد شــد مانند اواخر دولت احمدی نژاد که شاهد بودیم
چه اتفاقاتی روی داد.
انقالب اسالمی اصول روشنی در حوزه های گوناگون
همچون مبارزه با اســتکبار یا عدم نپذیرفتن هر گونه سلطه
دارد .باالخره ما باید بــا تاکید بر این اصــول تکلیف خود را
در حوزه های گوناگون روشن کنیم و در قالب یک گفتمان
6
عبداللــه ناصــری می گویــد « :دولــت و نخبگان
مجلــس پنجم را مجلــس عقالنی و خوبــی می دانند و
بنابراین تکرار این مجلس در انتخابات اتی مورد عالقه
بسیاری خواهد بود ».با او در این مورد گفت و گو کردیم.
و این پیشــامد ها چــه تصمیماتی را شــکل خواهــد داد.
نظیر انچه در انتخابات 92رخ داد و هیــچ کس اتفاقات را
نتوانســت پیش بینی کند .هیچ کس نتیجه انتخابات 92را
نمی توانست پیش بینی کند .حتی اقای عارف در انتخابات
ریاست جمهوری گذشــته یک هفته پیش از انتخابات فکر
نمی کرد کناره گیری کند .بنابراین به نظرم زود اســت درباره
اینده و رفتار های احتمالی افراد و گروه های سیاسی سخن
گفت .بنابراین باید مسیر تحوالت را دنبال کرد.
امــا انچه مهم اســت این که کشــور بــه همگرایی و
همســازی بیش از هر چیز دیگــری نیاز دارد .بایــد فارغ از
مناقشــات انتخاباتی اصالح طلبان ،اصولگرایان و دولت
در صدد رفع نیاز های مردم باشــند .انچه امروز مردم نیازمند
ان هستند همگرایی و کارکرد تخصصی برای رفع نیازهای
انباشته شــده مردم اســت .همه نخبگان باید در این جهت
حرکت کنند.
صحیح و دقیق این چارچــوب را پی ریزی کنیم .در غیر این
صورت دچار مشکالت حاد خواهیم شد.
به نظر من دولت روحانی در حوزه اقتصادی سیاســت
سرمایه داری دولت هاشــمی را در پی گرفته است که عمال
نوعی لیبرالیســم اقتصادی محســوب می شــود .در حوزه
سیاسی نیز به نوعی توسعه سیاسی دولت اصالحات را دنبال
می کند .بنابراین رویکردی که دولت روحانی هم اکنون ادامه
می دهد ترکیبی از این دو سیاست است.
پیگیری چنیــن سیاســتی می توانــد دولــت را دچار
مشــکالت جدی کند .دولت باید تعریف روشن و دقیقی در
حوزه اعتدال ارائه دهد و جلوی سوءاستفاده های احتمالی
را بگیــرد .پیش بینی من این اســت که دولت در سیاســت
داخلی به صورت اقتضایی عمل خواهد کرد .یعنی برای حل
مشــکالت موجود تالش می کند برای هر کدام راه و روش
مخصوصی را به کار گرفته و در چارچوب یک گفتمان واحد
عمل نخواهد کرد .همان گونه که گفتم ترکیبی از سیاست
اقتصادی دولت هاشمی و توسعه سیاسی دولت اصالحات
را ادامه خواهد داد.
تمام اینها در صورتی اســت که مذاکرات هسته ای به
صورت موفقیت امیز اجرا شود .یعنی با اجرای برجام مساله
هسته ای به طور کامل جمع شــده و تحریم ها نیز لغو شود.
در این صورت نیز دولت باید به این نکته توجه کند که از این
فرصت به خوبی استفاده کرده تا بتواند مشکالت کشور را در
حوزه های گوناگون رفع کند.
ریاست الریجانی متاع مورد نظر دولت خواهد بود
پرویز سروری
قائم مقام جمعیت رهپویان
8
به نظر من دولت به طرف این خواهد رفت که با گروه و
طیفی از اصولگرایان تعامل کند و بدون دادن امتیاز زیادی به
اصالح طلبان ،انها را مجبور به ائتالف با اعتدال کند .جریان
اعتدال و کارگزاران به دنبال این خواهند بود که اصالح طلبان
را مجبور به پیروی از خود کننــد و در این فضایی که به وجود
خواهد امد تحلیل من این اســت که دولت روحانی تالش
می کند تا جریان اعتــدال و کارگزاران را با نزدیکی به طیفی
از اصولگرایان همــراه کند تا برای مثال اقــای الریجانی و
مجموع ه همراه او طیف قدرتمندی را به وجود اورند.
اصالح طلبــان مجبور بــه ائتالف با جریــان اعتدال
هستند ؛ چرا که اصالح طلبان یا باید به صورت مستقیم وارد
حوزه رقابت شوند که این رقابت دو ضرر برای انها دارد؛ یک
ضرر این اســت که در مقابل اصولگرایــان حتما نمی توانند
پیروز شوند ؛ نکته دوم اینکه با دولت رقابت می کنند.
با فــرض اینکــه پیــروز نمی شــوند ،که بــه نظر من
نمی شوند ،همین امتیازاتی که اکنون دارند را ممکن است
در دولت از دســت دهند و دولت به انها به عنوان رقیب نگاه
کند؛ با این تحلیل اعتقاد من این اســت کــه در ان صورت
اصالح طلبان مجبورند که برای مانــدن در عرصه رقابت با
اصولگرایان با جریان اعتدال به صورت اجباری ائتالف کنند
و کم ترین امتیاز را بگیرند چرا کــه دولت در ان زمان حاضر
نخواهد بود امتیاز قابل توجهی بدهد.
با این فرض ریاســت اقای عــارف حتما مــورد قبول
دولت نخواهد بود و به نظر من ریاست اقای الریجانی متاع
مورد نظر دولت خواهد بود ،بنابراین این احتمال نزدیک تر
از این اســت که به نوعی دولت بخواهد بــه اصولگرایان یا
اصالح طلبان نزدیک شــود ؛ به طور طبیعــی فعال دولت به
اصالح طلبــان بیشــتر از اصولگرایان نزدیک اســت؛ نوع
چینش ادم ها ،امتیاز دادن ها و اتخاذ مواضع از سوی دولت
به ویژه اقای روحانی بســیار نزدیک تر به اصالح طلبان این
امر را اثبات می کند.
با این فرض من معتقدم جریان اعتدال و کارگزاران
رقابت اصلی خود را در انتخابات با اصولگرایان فرض
کردند و به دنبال این هستند که جریان اصالح طلب را
با دادن کمترین امتیاز به خواســته خود مجبور کنند؛
فاصله از دو جریان اکنون هم وجود دارد ؛ اکنون دولت
به هیچ وجه تمایلی به اصولگرایان نشان نمی دهد.
طیفــی از اصولگرایــان را هدف گیری کرده اســت و
به نظر مــن ان طیف ،اقــای الریجانی و طیفــی از جریان
اصولگرایان را شــامل می شــود؛ اساســا هیچ موقع دولت
اقای روحانی به اصولگرایان نزدیک نبوده که بخواهد بعد از
برداشته شدن تحریم ها نزدیک شود ؛ اما موفقیت احتمالی
در مذاکره هسته ای زمینه را برای گرفتن مجلس به نفع دولت
و نه اصالح طلبان ،فراهم تر می کند و دولت این فرصت را از
دست نخواهد داد ؛ دولت حاضر نخواهد بود مجلس را تقدیم
اصالح طلبان کند .با این فرض که به نظر من فرض اقوی
روحانی خود را نیروی سوم می داند
محمدصادق کوشکی
استاد دانشگاه
9
هم هست دولت هرگز تمایلی به نزدیک شدن به اصولگرایان
نخواهد داشــت و به اصالح طلبان نزدیکتر است اما مایل
به دادن امتیازات باال نیســت و تمایل ندارد قدرت به دست
اصالح طلبان بیفتد؛ هرچند این تمایل در دولت وجود دارد
که همواره سبد اصالح طلبان را در ســبد خود ببیند؛ چرا که
جریان اعتدال دارای سبد ارای باالیی نیست و خود می دانند
در انتخابات نقش بسیاری را در سبد رای اصالح طلبان ایفا
کردند؛ به همین دلیل دولت همچنان می خواهد که ســبد
اصالح طلبان را داشته باشــند اما امتیاز قابل توجهی به انها
ندهد ؛ اما این فرض که به اصالح طلبان نزدیک شود ،از نظر
من محتمل هم نیست.
مثلث | شماره 273
وام دار خود می دانند این اســت کــه اصالح طلبان و اقای
روحانی باید این مساله را بین خود حل و فصل کنند .به هر
حال اقای روحانی از نیروی اصالح طلبان برای پیروزی در
انتخابات 92اســتفاده کرد و اینکه چگونه بخواهد پاســخ
اصالح طلبــان را بدهد بایــد خود روحانــی تصمیم بگیرد.
طبیعتا روحانی نمی تواند از حســاب و جیب ملت و جایگاه
ریاست جمهوری تسویه حساب کند .روحانی باید به عنوان
حسن روحانی به حســاب و کتاب با اصالحات بپردازد و نه
به عنــوان رئیس جمهور.امــا اینکه روحانــی به اصالحات
بدهی دارد مشخص و علنی است.
در خصوص موثر بودن توافــق در انتخابات مجلس
باید توجه کرد که چقدر این توافق جدی می شود و در زندگی
مردم تاثیر گذار اســت .اگر توافق خروجی اقتصادی قابل
توجهی نداشته باشد تا زمان انتخابات مجلس قیل و قال و
جنجال رسانه ای مربوط به ان به پایان رسیده است و برای
مردم هم جذابیت نخواهد داشت که به توافقی رجوع کنند
که در زندگی اقتصادی انان تاثیر نگذاشته است.
در خصوص در خواست غیر منطقی از توافق باید توجه
داشــت که توافق یک مبدا زمانی نیســت بلکه یک اتفاق
عادی است،اصوال چیزی به اســم دوران پسا توافق وجود
ندارد و بیشتر شبیه بازی پر سر صدای رسانه ای است .برخی
عالقه مند هســتند که توافق را به عنوان یک مبدا تاریخی
معرفی کنند که پــس از ان بتوانند ارزو هــا و اوهامات خود
را عملی کنند .هنــوز که توافق به نتیجه خاصی نرســیده،
اگر رســید انگاه ثمرات خود را دارد .قرار نیست این توافق
همه چیز را در کشــور تحت تاثیر قرار دهد و ساختار کشور
را تغییر دهد حاال برخی توهم چنین چیــزی را دارند .یکی
از چهره های خانم اصالح طلب عنــوان کرده بود که پس
از توافــق من دیگر با روســری به خیابان نمــی روم ممکن
است چنین توهماتی از توافق به وجود بیاید ؛ توهماتی که
بچگانه به نظر می رسد.
سیاست
بررسی عملکرد اقای روحانی در دوسال گذشته نشان
می دهد که ایشــان سیاســت محتاطانــه ای در خصوص
سیاســت داخلی دارند و این منشــعب از تجربیات سیاسی
روحانی است.
روحانی ریاســت جمهوری خاتمی و اصالح طلبان در
ان مقطع زمانی را مد نظر داشــته و انچه در 88گذشــته را
مرور می کند و بر اســاس این تجربیات بــه یک جمع بندی
رسید تا مسیر مورد نظر خودشان را طی کنند ،به همین خاطر
ایشان عالقه چندانی به اینکه ساختار های نظام را به صورت
رسمی و علنی بشکنند و از خط قرمز ها عبور کنند ندارند؛ هر
چند ممکن است برخی از اطرافیان و حامیان اقای روحانی
یا عوامل اجرایی چنین رفتاری داشته باشند و مایل به عبور
از خطوط قرمز نظام و قانون اساســی باشند اما خود حسن
روحانی چنین رفتار و عملکردی ندارد.
به نظر نمی رســد تغییر خاصی در رفتار حسن روحانی
در خصوص سیاســت داخلی شــاهد باشــیم به این دلیل
که روحانی با ســاختار قدرت در کشــور اشناست و تجارب
اصالح طلبان را مدنظر دارد ،شخصیت روحانی شخصیت
ریســک پذیری نیســت و همچنین در موقعیتی هم نیست
که بخواهد ریسک کند .شــخصیت روحانی بسیار شبیه به
شخصیت هاشــمی است .شــخصیت روحانی شباهتی به
اصالح طلبان افراطی ندارد به همین خاطر چه توافق بشود
و چه این توافق به سرانجام نرســد ایشان سیاستی که تا به
امروز داشــته اند را ادامه خواهند داد و بعید است بخواهند
در خصوص سیاســت داخلی در رفتار و منش خود تغییری
ایجاد کنند.
به نظر بنده حســن روحانی در دوران پــس از توافق
نه تمایلــی به حرکــت بــه ســمت اصولگرایــان دارد و نه
اصالح طلبان ،چراکه ایشــان برای خودشــان یک منش
خاص سیاسی قائل هستند و این منش سیاسی ادامه منش
اقای هاشمی است.
هاشمی رفسنجانی از ابتدای انقالب اسالمی هیچ گاه
به یک جناح خاص سیاسی وابسته نبوده اند هرچند ممکن
بود در مقاطعی به یک جریان نزدیک شوند .اقای هاشمی
خود را نیروی سومی می دانستند که متعادل کننده نیرو های
راست و چپ هســتند ،روحانی همچنین شان و جایگاهی
برای خود قائل هستند و خود را برایند و متعادل کننده راست
و چپ می داند ،به همین خاطر با شعار اعتدال وارد شدند،
ممکن است گرایش به اصالح طلبان یا اصولگرایان داشته
باشد اما جزو هیچ کدام نیست .روحانی خود را نیروی سوم
می داند .با همین عنوان هم احتماال در انتخابات مجلس
شرکت خواهد کرد یا مسیر دوساله ریاست جمهوری خود را
ادامه خواهد داد.
روحانــی نــه گرایشــات اصالح طلبانــه دارد و نــه
اصولگرایانــه بلکه تلفیــق و براینــدی از ایــن دو گرایش
است .نگاه روحانی این اســت که می تواند جریان سومی
بین اصولگرایان و اصالح طلبان باشد و ایشان می خواهد
مجلس اتــی از ان خودش باشــد نــه اصالح طلبــان و نه
اصولگرایان.
نظر بنده در خصوص اینکــه اصالح طلبان روحانی را
دولت
29
دولت
ذوق زدگی ممنوع
دولت روحانی پس از توافق به چه سمتی حرکت می کند؟
قاسم جعفری
سیاست
30
مثلث | شماره 273
10
عضو شورای مرکزی فراکسیون اصولگرایان
رویکردهــا و نگرش های دولت را بایــد در حوزه های
فرهنگی ،اجتماعی ،اقتصادی و سیاسی تقسیم بندی کرد.
البته تالش می شود در این تقسیم بندی رفتار شناسی دولت
و انتظارات جامعه از یکدیگر تفکیک شود.
الف .سیاست خارجی
دولت از ابتــدا اراده اش بر این بود در حوزه سیاســت
خارجی توافق را به هر نحو ممکن به نتیجه برســاند و برای
این منظور خود را اماده پرداخت هر هزینــه ای کرده بود و
این طور احســاس می کردند که اگر توافق صورت نگیرد،
فلسفه روی کار امدن دولت اقای روحانی ناکام خواهد ماند.
این فکر ما را به ســویی پیش می برد کــه اراده جدی
در مســیر مقاومت و عدم پذیرش هر نوع توافقی مخدوش
شود که اگر چنین شــود باتوجه به اینکه جنگ امروز جنگ
اراده هاســت ،ملتی که در اراده شکست بخورد در مجموع
نیز شکست خواهد خورد.
در ادامه اعالم رســیدن به توافق نیز ذوق زدگی های
فراوانی مشاهده شد که باعث می شود در اینده انطور که باید
نتایج و دستاوردهای توافق را مشاهده کنیم ،چیزی را شاهد
نباشــیم و همچنین منجر خواهد شد طرف مقابل احساس
کند ما بدون توافق نمی توانســتیم ادامه دهیم و در نتیجه
انها خود را در موقعیت برتــر بدانند .این یعنی زیاده خواهی
بیشتر و امتیاز دهی کمتر طرف مذاکره.
ب .اقتصادی
بالفاصله پس از اعالم توافق امد و شــد های بیش
از حد هیات هــای اروپایی را می بینیم که بــه ذهن متبادر
می کند این امد و شد ها نمایشــی بیش نیست ،حتی اقای
فابیوس نیز اعالم کرد اهداف ســفرش به تهران سیاسی
اســت ،البته ما می دانیم بین خودشــان بــرای حضور در
بازارهای ایــران رقابت دارنــد .امد و شــد های پی در پی
بالفاصله بعد از برجام این طور به ذهن متبادر می کند که
این امد و شــد ها بیش از هر هدف دیگری تســخیر افکار
عمومی را دنبال می کند.
از ســوی دیگــر نیــز دولتمــردان برخــاف مواضع
قبلی شــان که پیش از توافــق به کرات تکــرار می کردند،
بالفاصله به این نتیجه رسیدند که رسیدن به توافق مساوی
با شــکوفایی اقتصادی نخواهد بود و حتی به رغم تبلیغات
قبلی کــه دارایی های بلوکه شــده ایــران را هنگفت اعالم
می کرد ،فردای توافق مبلــغ ناچیزی به عنوان دارایی های
بلوکه شــده اعالم کردند .ایــن موضوع تصور شــکوفایی
اقتصاد پس از توافــق را که پیش از ایــن در افکارعمومی
بازنمایــی کرده بودند ،مخــدوش کرد .در هر حــال در بعد
اقتصاد پســا تحریم باید به دنبال برنامه ریزی برای برطرف
کردن مشکالت و زیر ساخت های اقتصادی بود و اقتصاد
مقاومتی را پی گرفت نه اینکه سیاســت واردات کاالهای
مصرفی دنبال شود.
باید به دنبال ســرمایه گذاری و تکنولوژی هیات های
خارجی باشــیم وبا انها شــرط کرد که در صورتــی درهای
کشورمان روی انها باز است که با ســرمایه گذاری و انتقال
تکنولوژی به ایران همراهی داشته باشند.
بنده پس از توافق بازار شهرستان حوزه انتخابیه خود
را طی برنامه ای مورد مالحظه قرار دادم و مشاهداتم موید
این بود که نگاه بازار و بازاریان کماکان احتیاط امیز است.
این نگاه احتیاط امیز را در ســطح کالن در بازار بورس و ارز
و طال نیز مشــاهده کردیم .این بازار هــا واکنش خاصی به
توافق نشان نداده اند.
ج .فرهنگی
متاسفانه عده ای پیام هایی را در رسانه های خاص به
جامعه منتقل می کردند که در این پیام ها حرکت به ســمت
ارزش های غربی و پس زدن ارزش های اســامی انقالبی
و حتی رد استکبار ســتیزی مشاهده می شــود .در کنار این
موضوع شاهد این هستیم که در بحث رویکرد دولت نسبت
به منتقدان ،دولت توام با غرور و تحقیر با منتقدان برخورد
می کند که این رفتار از یک ســو بر خالف شعارهای جناب
اقای روحانی است و از ســوی دیگر این نوع رفتار برازنده و
در شان حاکمان نظام اسالمی نیست.
در مباحث فرهنگی باید مورد توجه قرار دهیم که هدف
از پیش تعیین شده جمهوری اسالمی ایران همان طور که
مقام معظم رهبری در جریان سفر به خراسان شمالی اعالم
کردند ،احیای تمدن بزرگ و نوین اسالمی است ،پس باید
حرکت ما در این مسیر باشد و هر حرکتی خارج از این مسیر
ما را دچار اســیب و خســران می کند .بنده نیز در خانه ملت
به اقای ظریف گفتم که نقــش منتقدین منصف در جریان
مذاکرات ،شناســایی تنگه احدهایی بود که امکان داشت
دشــمن از انها نفوذ کند و با اعالم این تنگه احدها از سوی
منتقدین به تیم مذاکره کننده کمک شد که راه نفوذ دشمن
را ببندند .بنابراین باید با انها با تکریم برخورد کرد.
د .سیاست داخلی
با بررســی رســانه های داخلی در می یابیم که افرادی
پیروزی اقــای روحانــی در انتخابات ریاســت جمهوری را
مدیون حمایت خــود می دانند و حاال این طــور قصد دارند
وانمــود کنند که تمــام نتایج مثبــت انجام توافــق مدیون
انهاست می گویند چون ما باعث رســیدن به توافق شدیم
پس باید ما در مجلس اینده حضور داشته باشیم.
امــا باید توجه داشــت که اگــر در جریــان مذاکرات
به دســتاوردی رســیدیم ،مرهون مقاومت های پیشــین و
مذاکرات دوازده سال اخیر است که به ثمر رسید .بنابراین
اگر گروهی بخواهد از برجام بهره برداری سیاسی کند حتما
حرکتی خالف اخالق است.
سیاست
معرکه امریکایی
پس از توافق هسته ای امریکایی ها می کوشند تا نهایت استفاده را از
شرایط پس از مذاکرات داشته باشــند .در جدیدترین اظهارنظر جان کری
مدعی شده اســت که با این توافق به طیف میانه رو در ایران کمک خواهند
کرد تا مبادا طیف تندرو قدرت را به دســت گیرد .این مساله را در پرونده این
هفته بررسی کرده ایم.
کدخدا بازی
مثلث | شماره 273
سیاست
چرا جان کری از میانه روها در ایران
حمایت کرده است؟
31
احزابوشخصیت ها
1
جان کری ،وزیر خارجه امریکا که این روزها ســرگرم
حضور در جلســات و نشســت های مختلف بــرای دفاع از
محتوای متن برجام است ،در شورای روابط خارجی امریکا و
در دفاع از متعهد بودن امریکا به مفاد این متن گفته است که
درصورت عدم پذیرش این توافق در امریکا یا در هر شرایطی
که امریکا این توافــق را بر هم بزنــد؛ تبعــات ان در ایران
غیر قابل پیش بینی است .او در همین راستا به انتخابات اتی
ایران (مجلس شــورای اســامی و مجلس خبرگان) اشاره
کرده و گفته است در صورت لغو توافق از سوی امریکا ،حسن
روحانی و جواد ظریف به دردسر خواهند افتاد! جان کری،
وزیر خارجه امریکا ،جمعه در اظهارات خود در شورای روابط
ت کنیم ،یک
خارجی امریکا گفت اگر به توافق هسته ای پش
پیام بزرگ برای افراطی ها خواهیم فرستاد و معلوم نیست در
انتخابات بعدی چه اتفاقی خواهد افتاد .وزیر خارجه امریکا
در این سخنرانی با اشاره به «برجام» گفت« :من نمی توانم
شــرط ببندم اما طی ۱۵سال معلوم نیســت چه اتفاقاتی در
کشورها رخ می دهد .به ایران امروز نگاه کنید ،می بینید که
کشوری دارای مردمی با تحصیالت است که قبال با بیشتر
کشورهای منطقه از جمله اسرائیل روابطی دوستانه داشت.
می دانید که پارس ها ،تاریخی طوالنی دارند و واقعیت این
است که این جوانان که ۲۵درصد انان بیکار هستند ،به فکر
اینده هستند .اگر به تهران بروید -من نرفتم -ولی دوستانم که
رفته اند به من گفته اند جوانان به دنبال گوشی های هوشمند
هستند و می خواهند بخشی از دنیا باشند ».به گزارش فارس،
کری افزود« :انچه می دانم این است؛ دوستان! اگر به این
توافق پشت کنیم ،یک پیام بزرگ به افراطی ها می فرستیم و
انها احساس خوبی پیدا می کنند و ما شاهد انها خواهیم بود.
چه کسی می داند که در انتخابات چه می شود؟ اما روحانی
و ظریف که خــود را در مذاکره با غرب به خطــر انداختند و
توانستند با غرب مذاکر ه کنند و به یک نتیجه برسند ،به نظرم
به دردسر جدی می افتند » .وی درباره همکاری با ایران در
دیگر موضوعات منطقه ای نیز گفته است« :من هیچ راهی
برای پیش بینی نــدارم .ظریف به من گفــت اول از همه او
برای مذاکره درباره ان موضوعات مقام و اختیار ندارد .من
در بســیاری از مواقع ســخت تالش کردم این موضوعات
را مطرح کنم اما او مقــام و اختیار ان را نداشــت .البته هم
رئیس جمهور روحانی و وزیر خارجه ظریف تصریح کرده اند
با این توافق انها برای بحث درباره موضوعات منطقه اماده
می شوند و من از این واقعیت استقبال می کنم که وزیر خارجه
ظریف می خواهد به امارات برود و همچنین از اینکه او اماده
گفت وگو با سعودی هاست ،استقبال می کنم».
این حرف های جان کری ،وزیر خارجه ایاالت متحده
حتما می تواند محل بحث مهمی باشد .انچه او دقیقا گفته
این است که امریکا و غرب بنا دارند با ابزار سیاست خارجی
در سیاست داخلی ما تاثیر گذار باشد و نتیجه انتخابات را رقم
بزنند و به طیفی از اهل سیاست ما کمک برسانند.
این مدعــا را از چند جهت می توان بررســی کرد ؛ اول
اینکه انچه او می گوید را درســتی ازمایی و تاثیر توافق را در
عرصه سیاست داخلی ایران بررسی کرد و بعد به این پرداخت
که چرا انها به این نتیجه و عقیده رسیده اند.
تالش های ما برای تعامل ،ایــن تالش ها بی نتیجه بماند،
مردم ایران این فرصت را خواهند داشت تا 16ماه دیگر که
انتخابات پارلمانی در ایران برگزار می شود ،به این عملکرد ما
(با ارای خود) پاسخ دهند ».او نگاهی به سال های دور کرده
و ماجرای شکست مذاکرات هسته ای در دوران سیدمحمد
خاتمی را به یاد همه اورد ه بود « :در ان زمان مردم با انتخاب
رئیس جمهــوری متفاوت (احمدی نژاد) به دلیل شکســت
(در مذاکرات) در واقــع به ما پاداش دادند کــه مرا هم زود
بازنشسته کرد!»
محمدجواد ظریف البته چنــد روز پس از جنجال های
فراوان گفت که متن اظهاراتش در ان نشســت به اشــتباه
ترجمه شده و او این حرف ها را نزده است .البته محمد جواد
ظریف این عقیده اش را نه یک بار بلکه مکتوب و تصویری به
تناوب تکرار کرده است .انجا که رخ به رخ محمد البرادعی،
مسئول وقت اژانس انرژی اتمی نشســته و در یک درد دل
فاش گویانه گفته بود« :بســیاری از کاندیداهای انتخابات
ریاســت جمهوری (ایران) از شکســت مذاکرات ما ســود
می برنــد .انها موفقیتــی در این گفت وگوهــا نمی بینند و از
طرفی انها ادم های پرنفوذی هم هستند .اعتبار اروپایی ها
و مذاکره کنندگان ایرانی هر دو در ایران از دست رفته است.
این تنها مشــکل اعتماد به انها نبود ،این مشکل اعتماد به
جبهه ما هم بود ،اعتماد به نوع اعتبار ما در خانه».
محمدجواد ظریف درست فکر کرده بود .پس از ماه ها
تالش حسن روحانی و همکارانی مانند محمدجواد ظریف،
سیدحسین موسویان و سیروس ناصری مذاکرات شکست
خورد .تاکتیک مصالحه با غرب که حسن روحانی خوشبینانه
ان را تا لحظه های اخر دنبال می کرد ،هیچ ثمری به همراه
نداشت .حتی پیغام مهم محمدجواد ظریف که اگر ما نباشیم
الترناتیو ما مانند ما نیست ،مورد توجه هیچ کس در غرب قرار
نگرفت .طرف خارجی ترجیح داد از پای میز مذاکره دست
خالی برگردد و نمایندگان ایران را بدون رسیدن به نتیج ها ی
خاص به کشورشان بازگرداند .مردم هم به فرد دیگری رای
دادند؛ فردی که حســن روحانی در اولین جلســه مواجهه
حضوری و خصوصی با او دریافت که عقایــدش با او زمین
تا اسمان فاصله دارد .حاال این فقط حسن روحانی نبود که
دورانش به پایان رسیده بود .محمد جواد ظریف هم با یک
بازنشســتگی پیش از موعد که به نظر می رســید پایان عمر
دیپلماتیکش باشد مواجه شده بود .روزهای مهمی سپری
می شد .محمود احمدی نژاد چهار سال تمام از لزوم مقابله
با غرب گفت و سیاست خارجی تهاجمی را سخن غالب روز
کرد .او به طرف مقابل پیغام می داد« :از تحریم ه ا هیچ ابایی
نداریم و ان قدر قطعنامه بدهید که»...
محمود احمدی نــژاد در دوره دوم اما به گونه ای دیگر
فکر می کرد .گویی فردی جدید غیر از محمود احمدی نژاد
هر روز صبح راهی پاســتور می شد .او عوض شــده بود اما
سیاســت خارجی ایران دیگر مانند روزهــای قبل چندان در
اختیار او نبود .پرونده هسته ای از جای دیگری دنبال می شد.
جایی در تقاطع خیابان اذربایجان و جامی که مســئوالنش
می گفتند باید با همان گفتمان محمود احمدی نژاد در سال
84مذاکــرات را ادامــه داد .غرب و ایــران از ان مواجهه و
مجادله های کالمی و عملــی راه به جایی نبردند .مذاکرات
این اولین بار نیست که از تاثیر مذاکرات هسته ای بر
سیاست داخلی ایران گفته می شود یا شاید درست ترش این
است که بگوییم که اولین بار این ایرانی ها بودند که از تاثیر
این مذاکرات و نتیجه ان بر معادالت سیاست داخلی ایران
سخن به میان اورده اند.
در اولین روزهای مهرمــاه 1393محمدجواد ظریف
سخنانی که بر زبان اورده بود شبیه همین حرف های امروز
جان کری بود.
ظریــف بی پیرایه و صریــح گفته بود« :اگــر با وجود
جان کری و ظریف درست می گویند،
توافقهسته ایبهاعتدالگرایانایران
کمکخواهدکرداماحتماغربوامریکا
به این دلیــل پای مذاکــره نیامده اند.
تغییــری اگــر تــا امــروز رخ داده بــه
خواست مردم بوده است .حرف های
کری اکنــون باید توســط میانه روها و
اصالح طلبانپاسخدادهشود
سیاست
32
مثلث | شماره 273
داستان یک مذاکره و یک مدعا
باز هم شکســت خورد ،مثل همان ســال هایی که حســن
روحانی مسئول پرونده هسته ای ایران بود.
بازگشت به قبل از 84
سیاســت ایران در فاصله ســال های 1384تا 1392
روزهای پرفرازونشــیبی را طــی کرد .در واپســین روزهای
صدارت محمود احمدی نژاد اوضاع روزگار ان چنان شد که
مردم بار دیگر در چرخشی قابل توجه به گفتمانی دیگر رای
دادند .گفتمانی که معتقد بود باید رویه هشت سال گذشته
در مواجهه با دنیای غرب تغییر کند .نماینده این گفتمان هم
حسن روحانی بود .مردم ایران در خرداد سال 92به پرونده
هسته ای ایران به عنوان مهمترین موضوعی نگاه می کردند
که همه احوال انها را تحت تاثیر قرار داده بود .در میانه همه
بحث و جدل ها از فرهنگ گرفته تا سیاست ،از اقتصاد گرفته
تا جامعه ،انچه بیشتر خودنمایی می کرد ،بحث ها و حرف ها
درباره «من در پرونده هسته ای چه خواهم کرد» بود .در این
مباحثات و مجادالت دو نفر قطب شدند .یکی مذاکره کننده
هسته ای در دوران اصالحات و ان دیگری مسئول مذاکرات
در دوران پر فراز و نشیب محمود احمدی نژاد.
یک دوگانه پدید امده بود ،دوگانه ای که همه معادالت
انتخاباتی را تحت تاثیر قرار داد .حاال دیگر چندان مهم نبود
که محمدباقر قالیباف نفر اول همه نظرسنجی هاست .پای
یک موضوع مهم به میان کشــیده شده بود .صورت مساله
تغییر کرد .اکنون سوال همه این بود« :هرکدام از نامزدها
در پرونده هسته ای چه خواهند کرد؟»
جورچین هســته ای ،پازل عجیبی را پدیــد اورد و در
دوقطبی سعید جلیلی ،حسن روحانی از محمدباقر قالیباف تا
علی اکبر والیتی همگی از میانه فاش گویی ها و رازگویی ها
اوضاع را به نفع یک نفــر تغییر دادند .کســی که می گفت
گفتمان مســتقر ،اوضاع را به ضرر ایران تغییر داده و باید با
یک چرخش اساسی «دم کدخدا را دید» .او حسن روحانی
بود.
حســن روحانــی قبــای بــر جــای مانــده از محمود
احمدی نژاد را بر تن کرد .او حاال رئیس جمهور جدید ایران
بود .او پرونده هسته ای را از شورای امنیت به وزارت خارجه
برد تا راحت تر بتواند برای پیشبرد «مســاله اصلی مردم در
سال »92اقدام کند .او گفت یک ساله اوضاع را تغییر خواهد
داد .روحانی حاال همه تخم مرغ هایش را در سبد مذاکرات
هســته ای و نگاه به غرب چیده بود .وزیــر خارجه اش را در
یک تابوشکنی مهم همنشــین وزیر خارجه «کدخدا» کرد
و در یک تالش تمام عیار هزاران ساعت مذاکره مستقیم و
غیرمستقیم را توسط تیم مورد اعتماد حاکمیت پیش برد.
روزهای متفاوت روحانی و مخالفانش
اگرچه رســیدن به توافق بیش از بیســت مــاه طول
کشــید اما حاال هر چه باشد حســن روحانی توانسته به یک
نتیجــه مطلوب برای خودش برســد .او ماه های ســخت و
متفاوتی را پشت سر گذاشــت .مواجهات و مجادالت او با
رقبا و مخالفانش عرصه سیاست را ایران را به گونه ای دیگر
شکل داد.
«اگــر روزهای گــرم خردادماه ،1392ســعید جلیلی
و حســن روحانی ،دو مذاکره کننــده اصلی دولــت ایران با
مقامات غربی به مثابه دو سیاســتمدار یکدیگر را به چالش
می کشیدند و بر بستر دیپلماســی ،تقابل انتخابات ایران را
پیش می بردنــد ،حاال مدتــی از روی کار امدن دولت جدید
در هنوز بر همان پاشــنه می چرخد و دوگانه سیاســت ایران
همچنان بر بستر سیاست خارجی پیش می رود .سعید جلیلی
گرچه جز چند سخنرانی ،موضع مستقیمی درباره مذاکرات
هســته ای نگرفته و گاهی به تلویــح ان را نقــد می کند اما
حامیان او در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم که از دکتر
جلیلی به عنوان نماد مقاومت و غرب ستیزی یاد می کنند ،پا
احزابوشخصیت ها
نظام از نزدیکی میانه روها با غرب بهره گرفت
گفتوگو باعباسسلیمی نمین
امید کرمانی ها
روزنامه نگار
مثلث | شماره 273
جان کری ،وزیر امورخارجه امریکا گفته «توافق
هســته ای به قدرت گرفتن میانه روهــا در ایران کمک
می کند» .نظر شما درباره این صحبت چیست؟
به طور قطع یکی از ملحوظات امریکایی ها در مورد
توافق هسته ای با جمهوری اســامی ایران می تواند این
مطلب باشــد که بر جریانات سیاسی کشور ما به یک نوعی
تاثیر بگذارنــد .یکی از انتقادات جــدی برخی جریانات در
امریکا این بــود که چرا امریــکا در دوران اصالحات انطور
که باید از دولت تهران حمایت نکرد تا جایگاهش در عرصه
قدرت تقویت شــود ،البته ایــن کار انجام شــد اما منظور
منتقدان دولت واشــنگتن این بود که باید این کار با رویکرد
قوی تر انجام می شد .یاداور می شــود که این امر تا حدی
هم طبیعی است و منحصر به مالحظات غربی ها نیست .در
مجموع از جمله دالیلی که موجب شد تا امریکا با ایران به
توافق هسته ای برســد این بود که در شرایط کنونی بر روند
مسائل سیاست داخلی در ایران تاثیر بگذارد.
به نظر شما چطور امریکایی ها از اصالح طلبان به
تقویت حضور میانه روها در ساختار قدرت ایران
رضایت دادند؟ این تغییر رویکــرد امریکایی ها را
چگونه ارزیابی می کنید؟
به نظر من تغییر رویکردی نبوده اســت .باتوجه به
گرایش هایی کــه در اصالح طلبان به ویــژه افراطیون این
جناح در این زمینه وجود دارد ،پیوندهایشان با غرب جدی
است .این مســاله کامال مشــهود و معلوم بوده و هیچ گاه
هم انها چنین رویکــردی را پنهان نمی کنند .اصالح طلبان
در دوران ریاســت جمهوری اقای هاشــمی هم این مطلب
را می گفتند که غرب به طرف جریانی در داخل ایران تغییر
رویکرد می دهد .اقای موســوی خوئینی ها که از منتقدان
ورود مک فارلیــن به ایران بود در ســخنرانی اش می گوید:
«غرب در ایران ســعی می کند یــک جریــان را انتخاب و
روی ان ســرمایه گذاری کند چون ان جریــان را معتدل تر
از دیگران ارزیابــی می کند» .پس طبیعتــا این یک امری
اســت که در گذشــته صورت گرفته و در اینده هم صورت
خواهد گرفت.
اما اقای موســوی خوئینی ها کسی بود که موافق
تسخیر سفارت امریکا در ایران بود .
او منتقد حضور مک فارلین در ایــران بود و همان
موقع هم این بحث را مطرح کرد که امریکایی ها دارند برای
بعد از امام (ره) ســرمایه گذاری می کنند تا یک جریان را در
ی هاشمی بود .ان
ایران تقویت کنند و ان جریان ،جریان اقا
زمان هم جریان طرفدار تسخیر النه جاسوسی این مطلب
را به صراحــت بیان می کرد طبیعی هم هســت که غربی ها
می کوشند در میان جریانات سیاســی ایران ،ان جریانی را
که به انها نزدیک تر است تقویت کنند .خب این امری است
که به زعم تحلیلگران غربی مورد غفلــت قرار گرفت یعنی
انها معتقدند اگر از چنین جریانی در ایران بیشــتر حمایت
می شد شاید می توانست در معادالت داخلی تاثیر بیشتری
داشته باشــد .االن هم فکر می کنم حتی نظام ما نیز از این
مساله بهره گرفت .یعنی از برخی خصوصیات دولت یازدهم
و بعضی نیروهایش برای دستیابی به توافق هسته ای با 5+1
بهره گرفت .این خیلی هم دور از طرح نیست چون در واقع
انها به راحتی حاضر نمی شــدند این توافــق را با دولتی که
مواضع اصولگرایانه تری نسبت به انها دارد به تفاهم بنشینند
و جایگاه چنین دولتی را تقویت کنند.
برهمین اساس وقتی اقای احمدی نژاد چندین بار
به روسای جمهوری امریکا نوشت یا انها را دعوت
به مناظره و گفت وگو کرد چــه بوش و چه اوباما او
را جدی نگرفتند؟
خیر ،اقای احمدی نژاد تغییر رویکرد داده بود .او از
سیاست
به میدان گذاشته اند و «دلواپسانه» از اینده استقالل ایران
ابراز نگرانی می کنند .در ســوی مقابل هم حسن روحانی از
سیاست خارجی اش دفاع می کند و می گوید« ،نمی خواهیم
روی دنیا خنجر بکشیم» تا دوگانه «دلواپسی» و «دالوری»
چرخ سیاست ایران را به پیش ببرد؛ دوگانه ای که اگر اغازش
در اوایل دهه 90باشــد ،فعال پایانی بر ان متصور نیست».
(سعید اجورلو ،سرمقاله هفته نامه مثلث شماره )218
بی پیرایه اگر ســخن بگوییم گویا محمد جواد ظریف
راست می گفت؛ سال هاست که سیاست داخلی ایران ،گره
کوری به سیاســت خارجی خورده اســت .در تمام ماه هایی
که گذشــت ،تریبون مجلس فریادهای بلند «دلواپس»ها
را پخش می کرد و اگر اجازه نمی دادند دانشگاه ها یا اماکن
دولتی محل گعده نشینی انها شود ،این سفارت سابق امریکا
ن یا اماکن دیگر بود که پذیرای سخنرانان نام اشنای
در تهرا
انها شد .روزی نبود که در ویترین روزنامه ها از کیهان گرفته تا
شرق نشان و ردی از نقد یا تعریف از محمدجواد ظریف و تیم
هسته ای نباشد .به یک معنا این پرونده هسته ای ایران بوده
که در تمام ماه های اخیر ارایش سیاســی نیروهای داخلی
ایران را شــکل داده است .چنین اســت که می توان گفت
در دوگانه پدیدامده از خرداد 92تا امروز صورت جدیدی از
سامان سیاسی متولد شده است .باید به این بپردازیم :این
سامان جدید که مولود شکاف دالور /دلواپس است ،از بطن
مذاکرات زاده شده است.
پس تــا اینجــای کار می تــوان گفت کــه مذاکرات
هسته ای حتما در معادالت سیاســی ایران تاثیر گذار بوده
ت و حتما بعد از این هم تاثیر گذار خواهد بود.
اس
تاثیــری که تا کنــون گذاشــته این بوده کــه صورت
جدیــدی از سیاســت ورزی را در ایران ســامان داده و مدل
دلواپــس /دالور را جایگزین اصولگــرا /اصالح طلب کرده
اســت و عجالتا بایــد بگوییم که نتیجــه این مذاکــرات از
مولفه های مهم و تعیین کننده دو انتخابات پیش رو خواهد
بود.
در اینجای مطلب اما حتما باید به نکات مهم دیگری
هم اشاره کرد:
-1نتیجــه مذاکــرات در انتخابات تاثیر گذار هســت
اما تعیین کننده نیســت .مردم ایران نتیجه گرا هستند .انها
منتظر تاثیر این مذاکرات بر زندگی روزمره شــان هستند .به
دیگر سخن اینکه مردم ایران فقط رسیدن به توافق را مهم
نمی دانند ،انها در انتظار نتایج این توافق هستند .دولت حتما
از نظر اقتصاد مورد رصد مردم خواهد بود.
-2امریکایی ها بدون شک برای کمک به جناح خاصی
از ایران وارد مذاکرات نشده اند .انها اگر چنین دیدی داشتند
حتما در زمان البرادعی به مذاکرات کمک می کردند نه حاال
که اوضاع برای اصولگرایان سخت تر از ان زمان شده است.
-3پیمان اصالح طلبان و حســن روحانی مادام العمر
نخواهد بود ،همانطور که مثال صــادق خرزای در مصاحبه
با شماره قبل هفته نامه مثلث گفته اســت که انها اگر روزی
گزینه ای داشــته باشــند حتما دیگر از امثال روحانی دفاع
نخواهند کرد .حال انکه درست در همین میانه بحث ائتالف
روحانی و الریجانی بیش از همیشه سر زبان ها افتاده است.
جمع بندی اینکــه؛ بله .جــان کری و ظریف درســت
می گویند ،توافق هســته ای به اعتدالگرایــان ایران کمک
خواهد کرد اما حتما غرب و امریکا بــه این دلیل پای مذاکره
نیامده انــد .تغییری اگر تا امــروز رخ داده به خواســت مردم
بوده اســت .حرف های کری اکنون باید توسط میانه روها و
اصالح طلبانپاسخدادهشود.اوحرفهایمداخله جویانه ای
زده که خالف اســتقالل طلبی هــر حزبــی درون جمهوری
اسالمی است .پس وقت ان رسیده که به این «کدخدا بازی»
پاسخ داده شود .اگر امریکا به ایران در توافق امتیازهایی داده
به خاطر قدرت ایران بوده نه عالقه شان به پیروزی میانه روها
در ایران .اظهارات کری نگران کننده است.
33
سیاست
34
مثلث | شماره 273
احزابوشخصیت ها
یک مقطعی تغییر رویکرد داد و مشــابه اصالح طلبان رفتار
کرد اما اینکه چرا امریکایی ها جــدی اش نگرفتند این بود
که عقبه نداشت ،به عالوه انکه قابل ارزیابی و اعتماد نبود؛
احمدی نژاد در فاصله زمانی نه چندان طوالنی تغییر موضع
180درجه ای داد که این مســاله طبیعتا خیلی برای غرب
قابل اعتماد نبود ضمن انکه نمی توانســت از جانب پایگاه
اجتماعی جریانی که از ان رای گرفته بود سخن بگوید چون
اقای احمدی نژاد باید یک پایگاه اجتماعی از دیگر صنف
می داشت پس ولو اینکه غرب به او اعتماد می کرد ،او فاقد
چنین پایگاهی بود.
ایا حاال اقای روحانی چنین پایگاهی دارد که غرب
به ویژه امریکا به دولت او اعتماد کرد؟
نمی توانم بگویم او خیلی جایگاه قوی دارد ولی در
اصولگرا
عین حال در مقایسه با جریانات دیگر مثل جریان
سالیقش را غرب بیشتر می پسندد.
پس گــزاره ای که اقای جان کــری مطرح کرد به
نظر شما درست است؟
قطعا سابقه تاریخی دارد و می تواند یکی از عوامل
موثر در این امر بوده باشد.
به نظر شــما چــرا امریکایی هــا از بیــن این همه
گروه ها و سالیق سیاسی به جریان اقای هاشمی
اعتماد کردند اما زمان دولت اصالحات چنین روی
خوشی نشان ندادند؟
اقای هاشــمی یک شــخصیت تاثیرگذار و دارای
پایگاه بود و انها احساسشان این بود که بعد از امام احتماال
او بتواند زمام امور را به دســت بگیــرد ،بنابراین روی اقای
هاشمی ســرمایه گذاری کردند .درباره اقای خاتمی او این
جایگاه را در حوزه و میان نیروهای اصیل انقالب نداشــت
البته در حوزه روشــنفکری یک جایگاهی داشت ولی با این
وجود بعد ها انتقادات از داخل کشور امریکا به دولت وقت
واشــنگتن صورت گرفت که ای کاش انها سرمایه گذاری
بیشــتری را بر جریــان حاکم بــر دولت اصالحــات انجام
می داد.
واقعا اینکــه توافق انجام شــد به لحــاظ داخلی
تضمین کننده قدرت میانه روها در ایران است؟
خیر ،قطعا در ارتباط با معادالت داخلی خوشبختانه
این سرمایه گذاری ها خیلی تا حاال جواب نداده است .از این
به بعد هم جواب نخواهد داد .این به دلیل حساسیت ملت
ما نسبت به بیگانه است یعنی هر جا بوی دخالت های بیگانه
بیایــد نتیجه دلخواه بیگانه حاصل نخواهد شــد .درســت
است که بعضی افراد به لحاظ فرهنگی سالیق مشابه دارند
ولی وقتی موضوع به حوزه سیاست بیاید و یک جریان را به
لحاظ سیاســی دنبال رو و پیوند خورده با بیگانه ببینند حتی
انها که به لحاظ فرهنگی یــک مقدار تحت تاثیر جلوه های
ظاهری غرب هستند هم به لحاظ تجربه تاریخی این مساله
را نخواهند پذیرفت .بنابراین نگاه می شود هر جا این شائبه
پیش امده که به نوعی غربی ها دارند از یک جریان در داخل
کشور دفاع می کنند با واکنش جدی ملت مواجه شده است.
با چنین تفاســیری چرا اقای جــان کری این طور
واضح ،اشکار و صریح می اید چنین جمله ای را در
حمایت از میانه روها بیان می کند؟
ایــن به لحــاظ قانع کــردن مخالفــان در کنگره و
مجلس سناست .یعنی در واقع خیلی از بحث ها در البه الی
این گفت وگوها اشکار شد که باید به انها توجه جدی شود.
مثال چه موضوعاتی اشکار شد؟
مســائل بســیار زیادی وجود دارد ،مثال امریکایی
ها مطرح کردند «ایران با تحریم داشــت قدرت می گرفت
و ما نمی توانســتیم با ایران از این طریق ایجاد محدودیت
کنیم ».اعترافات زیادی از این دســت را بیــان کردند که
درســت نقطه مقابل حرف هایی بــود که در داخل کشــور
طرفــداران پیوند با غرب مطــرح می کردنــد .در ال به الی
2
عباس سلیمی نمین می گوید« :همه جریاناتی
که نسبت به مصالح ملی دلسوزند باید موضع جان
کری را پس بزنند .یعنی در واقع این را به عنوان یک
امری که سالمت سیاسی کشور را به خطر می اندازد
از ان یاد کنند و واکنش نشــان دهند که هیچ کس
حاضر نیســت رقابت داخلــی را الوده بــه دخالت
بیگانه کند چون عرض کردم هــر زمانی که بیگانه
در رقابت های داخلی ما توانسته نقش افرینی کند
نهایتا به شکست اقتدار کشــور و استقالل کشور
منجر شده است ».با او درمورد سخنان جان کری
صحبت کرده ایم.
مســائلی که بین مقامات امریکا و نمایندگان کنگره و ســنا
در امریکا مطرح شد اعترافات جدی وجود داشت از جمله
این اعترافات طبیعتا اظهار این مطلب بود که «باید با این
جریان توافق کنیم اگــر با این جریان توافــق نکنیم با چه
جریانی توافق کنیم» .حتی بحث 15سال را مطرح کردند
و گفتند« :در 15ســال اینــده در ایــران تغییراتی صورت
خواهد گرفت» ،این به معنی تالش های غرب اســت که
در معادالت داخلی ایــران تاثیر بگذارد ،برهمین اســاس
بارها تاکید کردند در 15ســال اینده تغییراتــی در ایران به
وجــود خواهد امد .انهــا امید به ایــن دارند که بعــد از این
کسی پیدا شود در عرصه مدیریت کالن کشور که مقداری
مواضع متفاوت تری داشته باشــد .یکی دیگر تاثیرگذاری
بر رقابت های سیاســی داخل ایران اســت .تاثیرگذاری در
رقابت های سیاســی داخل کشــور پدیده ای اســت که از
ابتدای انقالب اسالمی غرب به ان بی توجه نبود البته فراز
و نشیب داشت ولی از کانون توجه خارج نشد.
فکر می کنید چه موضعی را در مقابل جان کری در
عرصه سیاسی کشور شاهد باشیم؟
به نظرم همه جریاناتی که نســبت بــه مصالح ملی
دلسوزند باید چنین موضعی را پس بزنند .یعنی در واقع این
را به عنوان یک امری که سالمت سیاسی کشور را به خطر
می اندازد از ان یاد کنند و واکنش نشان دهند که هیچ کس
حاضر نیســت رقابت داخلی را الوده به دخالــت بیگانه کند
چون عرض کردم هر زمانی که بیگانه در رقابت های داخلی
ما توانسته نقش افرینی کند نهایتا به شکست اقتدار کشور
و استقالل کشور منجر شده است.
به نظر شما اصالح طلبان چه رویکردی را در مقابل
صحبت های جان کری پیش می گیرند؟
بعضی اصالح طلبان از این قضیه به خود می بالند
و عالئمی نشان می دهند که نشــان از همراهی انها ست و
تحلیل می کنند که در ســایر موضوعات سعی خواهیم کرد
با امریکا اختالفات مان را حل کنیم .حال انکه انها بســیار
تصور غلطی دارند چون معتقدند حاال که به یک دســتاورد
هر جا بوی دخالت هــای بیگانه بیاید
نتیجه دلخواه بیگانه حاصل نخواهد
شد .درست است که بعضی افراد به
قمشابهدارندولی
یسالی
لحاظفرهنگ
وقتی موضوع به حوزه سیاست بیاید و
یکجریانرابهلحاظسیاسیدنبال رو
و پیونــد خورده با بیگانــه ببینند حتی
انها که به لحاظ فرهنگــی یک مقدار
تحت تاثیر جلوه هــای ظاهری غرب
هســتند هم به لحاظ تجربه تاریخی
این مساله را نخواهند پذیرفت
در عرصه سیاســی رســیدیم باید تبلیغ کرد که می توان در
همه زمینه هــا با امریکایی هــا به توافق رســید .این کار به
لحاظ سیاسی بسیار ناپخته اســت .یعنی ما را دچار مشکل
جدی می کند .یعنــی هم در جبهــه داخلی مــا را تضعیف
می کند و هم در جبهه بین الملــل .در جبهه داخلی موجب
نگرانی می شــود ،در جبهه خارجی نیز موجب خوشــحالی
دشمن .امروز یک عده ای دارند ولع از خود نشان می دهند
که امریکایی ها را تماما در اغوش بفشــارند .چرا باید چنین
موضع گیری انجام دهند که موجب خوشــحالی دشــمن و
نگرانی دوســتان مان در منطقه شود .دوســتان ما در این
قضیه نگراننــد و این گروه با گســترده تر کردن موضوعات
نگرانی های جدیــدی می افریننــد .ما اول ایــن صحنه را
مدیریت کنیم ببینیم به کجا می رســد بعد حاال مطرح شود
که در موضوعات دیگر هم ایــا می توانیم با امریکایی ها به
نقاط مشترکی برســیم یا خیر ،بنابراین وسعت بخشیدن به
صحنه در شرایط کنونی خارج از چرخه عقل و تدبیر سیاسی
و برخالف منافع ملی است بنابراین ما به شدت باید نیروهای
تندرو را در جناح اصالح طلــب مهار کنیم .من در این مدت
مقــاالت متعــددی در روزنامه های اصالح طلــب مطالعه
می کنم که یک نــوع ذوق زدگــی و ولع بــرای بحث های
ارتباط با غرب از خود نشان می دهند .اگر اعتقاد هم به این
امر داشته باشند که اعتقادشــان محل تامل و بحث است
طرحش در شرایط کنونی به هیچ وجه مطابق با مصالح ملی
نیست .یعنی حتی اگر اعتقاد داشــته باشند تا ما این بحث
را مدیریــت نکردیم نباید بحث های دیگــری را که امادگی
برای مدیریتش نداریم مطــرح کنند .ضمن انکه تا ماهیت
امریکا تغییر نکند هرگز نمی توانیم بــا امریکایی ها به یک
تفاهمی در مسائل کالن برسیم .در راس همه مسائل هم
حمایت جدی انها از صهیونیست هاســت که هم به لحاظ
سیاسی و شــرعی و اعتقادی هرگز نمی توانیم با پدیده ای
به نام صهیونیســم تقابلمان را کنار بگذاریم و تفاهمی را با
امریکا برقرار کنیم .طبیعتا به عنوان مسلمان نمی توانیم از
نژادپرستی حمایت کنیم و نژادپرستی را در معادالت جهانی
به رســمیت بشناســیم .این بحث را بعضی در داخل کشور
مطرح می کنند که حتی ما می توانیم تا اینجا پیش برویم که
نسبت به مواضع خودمان نسبت به اسرائیل هم تجدیدنظر
کنیم .که این را برخی مقامات اروپایی در ســفر اخیرشــان
به نوعی اشــاره کردند که قابل توجه اســت ،قبــل از انکه
مقامات اروپایی بگویند برخــی عناصر داخلی این مطلب را
در دستورکار قرار داده بودند.
میانه روها چه موضعی را در قبال صحبت های جان
کری اتخاذ می کنند؟
قطعا از کنارش عبور می کنند و کمتر سعی می کنند
این قضیه را محکوم کنند و از این مطلب تبری بجویند.
یعنی سکوت پیشه می کنند که بیشتر پشت پرده
منفعت بگیرند؟
بله همین طور است.
حاال واقعا توافق هســته ای دســتاورد و امتیازی
برای میانه روها در انتخابات مجلس خواهد داشت
و جایگاه انها را تقویت خواهد کرد؟
البته دســتاورد مذاکرات قطعا تاثیر مثبتی خواهد
داشت به ویژه اگر دولت تا انتخابات عقالنیتی در نوع تدوین
روابطش با غرب از خود نشان دهد .یعنی در واقع ارتباطات را
بتواند مدیریت کند و به گونه ای پیش ببرد که دورنمای خوبی
را به مردم ارائه دهد .البته اقــای روحانی در صحبت های
اخیری که در مصاحبه تلویزیونی شــان داشت این بحث را
مطرح کرد که «سرمایه گذاری خواهیم کرد نه انکه واردات
را دنبال کنیم تا منفعت سیاسی ببریم ».اگر به چنین امری
پایبندی نشــان داده شــود طبیعتا این تفاهم می تواند هم
انتخابات مجلس و هم در انتخابات ریاست جمهوری به نفع
دولت یازدهم باشد.
احزابوشخصیت ها
بوده و می بایســت به ان توجه جدی شود .ســخنان وی را
می توان نشان دهنده نگرانی و دخالت غیرمستقیم در موازنه
قدرت دانســت .او تالش دارد تا نگرانی خود را از سرانجام
توافق به مسائل داخلی ایران وصل کرده و به نوعی سیاست
خود در ایران را در مسائل مختلف مطرح کند.
ورود جان کری بر مباحث جابه جایی قدرت در کشور و
مسائل حاشیه ای ان می تواند عواقب ناگواری را برای کشور
به همراه داشته باشد .بنابراین به نظر می رسد باید به بعضی
نکات دقت شود.
الف) مشی سیاسی دولتمردان
در این بیــن می بایســت مذاکره کننــدگان و اعضای
دولت بــه ویژه وزیــر خارجه و رئیــس دولت در ایــن باره به
صراحت موضع گیری کرده و اجازه دخالت و اظهارنظر های
مداخله جویانه را ندهند .گر چــه قدرت طلبی اقتضا می کند
افراد به عناوین مختلف جایگاه خــود را حفظ کنند اما توجه
به استقالل کشور و منافع ملی می بایست در اولویت توجه و
حساسیت قرار گیرد.
ب) تاکید بر مبانی انقالب اسالمی
توجه به اصول و مبانی نظام مقدس جمهوری اسالمی
و انقالب و کاربــردی کــردن منویات مقام معظــم رهبری
می تواند استقالل و ازادی را در جابه جایی قدرت حفظ کرده
و اجازه دخالت مستقیم و غیرمستقیم را منتفی کند.
اینکه بر اساس چه مکانیســمی جان کری عده ای را
افراطی می داند و دلســوز جماعتی دیگر می شود با مبانی و
اصول نظام که یکی از انها عدم دخالت خارجی ها در مسائل
داخلی یا بر هم زدن وحدت ملی است تناقض دارد.
ج) اینده نگری
مسالهاستقالل
جان کری و مداخله انتخاباتی
امیرابراهیم رسولی
مدیرمسئول سایت نماینده
3
مثلث | شماره 273
قصد و نیت جان کری از ورود به مســائل
سیاسی و داخلی کشور چه از روی نگرانی
و دلواپســی و چه از روی کســب منافع و
اقناع کنگره باشــد برای مــا زنگ خطری
اســت که بیش از همه دولتمــردان و در
درجهبعدنخبگانواحادملترا باید نسبت
به عواقب اجتماعی ان بیمناک سازد
سیاست
جابه جایی قدرت در نظام های سیاسی دنیا پدیده ای
طبیعی است .در بعضی کشورها این جابه جایی به دو حزب،
سه حزب یا افراد و جریان ها محصور است و البته در بعضی
دیگر از کشــورها با کودتــا و جنگ این تغییر قــدرت انجام
می گیرد.
در نظام سیاســی ایــران قبــل از انقالب اســامی،
حکومت های موروثی پادشــاهی ،در رفت و امــد افراد در
قدرت و مسند نقش اول را ایفا می کردند اما با وقوع انقالب
شکوهمند اســامی در ســال 57و تدوین قانون اساسی و
اعتقاد راســخ امام خمینی(ره) که تا کنون نیــز ادامه دارد،
جابه جایی قدرت با رای و نظر مــردم انجام می گیرد .روزی
مردم به حزب جمهوری اســامی اعتمــاد می کنند و روزی
دیگر دولتی چون اصالح طلبان یا در سال 84دولتی متفاوت
را برمی گزینند .در مقطعی به اصولگرایان اعتماد می کنند و
روزگاری اعتدال گرایی تابلو و نماد می شود و همه این تغییر
و جابه جایی ها با مکانیسم انتخابات و رای مردم امکان پذیر
می شود.
پس از انقالب اســامی یکی از مهمترین شعارهای
مردم و امام امت استقالل بود .مستقل بودن در اداره کشور
را پس از ســال 57به وضوح مشاهده می کنیم به نحوی که
چنانچه کم و کاســتی یا فراز و فرودی وجود دارد با تصمیم
خود افراد کشور و مسئوالن ان انجام می شود و هیچ قدرت
خارجی اجازه دخالت نداشته و ندارد.
پس از روی کار امدن دولت یازدهم و شعارهای مطرح
شــده ،حســن روحانی با وعده حل تحریم ها و مشــکالت
اقتصادی به مذاکره با غربیان و امریکا پرداخت؛ مذاکراتی
که تا کنــون گر چه بــه توافق قطعی نرســیده امــا نتایجی
دربر داشته است.
رهاورد مذاکرات ممکن است ویژگی های مثبت و منفی
داشته باشــد اما در یک حداقل قابل قبولی متمرکز شده اما
در کنار ان حاشیه هایی وجود دارد که ممکن است در اینده
مهمتر از متن شود .یکی از این حاشیه ها در ورود غربیان و
امریکا در مســائل خارج از مذاکرات است .به عنوان نمونه
می توان به بحث انتخابات اینده مجلس یا ریاست جمهوری
اشاره کرد .کافی است در اظهارات جان کری ،وزیر خارجه
ایاالت متحده امریکا در شــورای روابــط خارجی اش تامل
کنیم .وی می گویــد« :در صورت توافق از ســوی امریکا،
حسن روحانی و جواد ظریف به دردسر خواهند افتاد .اگر به
توافق هسته ای پشت کنیم یک پیام بزرگ برای افراطی ها
خواهیم فرستاد و معلوم نیست در انتخابات بعدی چه اتفاقی
خواهد افتاد»...
گرچه اظهارات جان کری در حاشــیه متن مذاکرات
هسته ای مطرح می شود اما حاشیه ای است که قابل توجه
چنانچه در این مقطع با روش گفتاری دولت های غربی
و امریکا ،بــا بی توجهی و بی مباالتی برخورد شــود و از قضا
موازنه قدرت را در کشــور که با رای مردم انجام می شود بر
هم زده و منجر به عوام فریبــی گردد ،انگاه خطر جابه جایی
قدرت در اینده بیش از پیش تابع سخنان و اظهارات و رفتار
منابع قدرت در خارج کشور خواهد شد .بنابراین می بایست
با اینده نگری بــه موقعیت کشــور راه را بــرای ورود امروز و
فردای قدرت هــای خارجی به مســائل داخلی و سیاســی
مسدود نماییم.
قصــد و نیت جان کری از ورود به مســائل سیاســی و
داخلی کشــور چه از روی نگرانی و دلواپســی و چه از روی
کسب منافع و اقناع کنگره باشد برای ما زنگ خطری است که
بیش از همه دولتمردان و در درجه بعد نخبگان و احاد ملت را
باید نسبت به عواقب اجتماعی ان بیمناک سازد.
هر ایرانی غیرتمند و فکوری باید از خود بپرســد معیار
کری و امریکا از دلســوزی برای عده ای یا افراطی دانستن
عده ای دیگر چیست؟
امریکا چــه منافعــی دارد کــه از هم اکنــون نگران
انتخابات اینده ایران اســت؟ جا دارد که مســئوالن دولتی
نیز در این باره در کنار تاملی جدی ،از انفعال خارج شده و به
موضعی فعال در قبال دخالت اشــکار در امور داخلی کشور
دست یابند.
35
احزابوشخصیت ها
حرف کری درست است!
گفت و گوی مثلث با صادق زیباکالم
امید کرمانی ها
روزنامه نگار
سیاست
36
مثلث | شماره 273
4
جان کری وزیر امورخارجه امریکا چندی پیش در
دفاع از برنامه جامع اقدام مشترک گفت «توافق
هســته ای به قدرت گرفتن میانه روهــا در ایران
کمک می کند» ،نظر شــما دربــاره این صحبت
چیست؟
صحبت های جان کری را مهم نمی دانم اما فارغ
از اینکــه او چه گفت؛ معتقــدم در حوزه سیاســت داخلی
این یک امر بدیهی اســت .همواره وقتی تنــش بین ما و
غرب به ویژه امریکا بوده علی القاعده ســودش به حساب
رادیکال ها رفته .در تمام هشت سالی که اقای احمدی نژاد
رئیس جمهور بود ،ما ســر قضیه هسته ای تنش و درگیری
داشتیم ،تحریم بودیم ،قطعنامه های شورای امنیت علیه
ما صادر می شــد هر چه این روند ادامــه یافت رادیکال ها
بیشتر دست باال را در عرصه سیاسی ایران پیدا کردند اما
برعکس هر چقدر تنش بین ما و غرب به ویژه امریکا کمتر
باشد این باعث تقویت جناح میانه رو می شود .در حقیقت
یکی از دالیلی که نشان می دهد چرا این قدر برخی مخالف
توافق هسته ای هســتند این اســت که دقیقا اقای جان
کری می گوید .انها می بینند اگر توافق هســته ای وجود
داشته باشد این مســاله به ضرر و زیان شــان است چون
اساســا انها به واسطه شعار امریکاســتیزی مطرح هستند
اما وقتی توافق به وجود می اید سالح امریکاستیزی شان
کارایی اش را از دســت می دهد ،به همیــن خاطر این قدر
مخالف توافق هســتند بنابراین حرف اقای جان کری در
اساس درست است اما فی نفسه بر معادالت سیاسی داخل
ایران اثری ندارد.
بعضی می گوینــد این صحبت اقــای جان کری
دخالت در سیاست داخلی ایران است ،پس شما
این مساله را رد می کنید؟
این تحلیــل را قبول ندار م چون کجــا اقای جان
کری دخالت کرده است؟ این چه جور دخالتی است؟ برخی
الدوام برای دولت ،کنگره ،سنا
در ایران از صبح تا شب علی ّ
و سایر ارکان حاکمیتی امریکا تعیین تکلیف می کنند .ایا
اینها نیز دخالت در مسائل داخلی امریکا تلقی می شود؟ به
هیچ وجه .وقتی برخی نماینــدگان ما علیه امریکا مطالب
مختلفی را می گویند هیچ وقت امریکایی ها نمی گویند که
چرا ایرانی ها در سیاست داخلی امریکا دخالت می کنند .تا
حاال شنیده نشده امریکایی ها بگویند« :چرا رئیس جمهور
یا وزیر خارجه ایران ان حرف را زده است این دخالت در کار
امریکا محسوب می شود ».پس درباره ما هم همین طور
اســت؛ صرف نظر از اینکه اقــای جان کــری این حرف
را برای مصرف داخلــی امریکا می زند یــا دارد اظهارنظر
سیاسی می کند به هر حال این حرف از اساس درست است
ولی دخالت در سیاســت داخلی ایران نیست .فرض کنید
اقای جان کری از اقای ظریــف تعریف کند یا بگوید دکتر
ظریف ادم بی منطقی است ،این کجا دخالت در امور ایران
تلقی می شود؛ فرض شود جان کری بگوید من می خواهم
در انتخابات اینده تندروهای اصولگرا برنده شوند ایا باز هم
همین حرف مطرح اســت؟ کجای این حــرف دخالت در
امور ایران اســت؟ مگر شــبانه روز ما درباره امریکایی ها،
مسئوالن شان ،انتخابات شان و غیره اظهارنظر نمی کنیم،
این حرف ها فقط اظهارنظر است.
اما زمانی هم اقای احمدی نژاد خیلی از برقراری
ارتباط بــا امریکا در قالــب طرح ایــده مناظره با
بوش و اوباما اســتقبال کرد و حتی بــه انها نامه
نوشــت اما امریکایی ها روی خوش به او نشــان
ندادند ،حال چرا از رویکرد دولــت اقای روحانی
استقبال کردند؟
دقیقــا این طور اســت بــرای انکــه امریکایی ها
به درســتی تشــخیص دادند که هدف اقای احمدی نژاد
تبلیغات سیاســی ،ســر و صدا راه انداختن اســت نه انکه
بخواهد با مقامات امریکایی بر سر موضوعاتی که بین دو
کشور است واقعا مذاکره کند .دولت امریکا با شناختی که
از اقای احمدی نژاد داشت و این شناخت به نظر من درست
بود از رویکرد او استقبال نکرد.
یعنی شــما می گویید امریکایی ها با دولت اقای
روحانی تفاهم کردند چون عزم دولت او را برای
مذاکره جدی دیدند و هدف شان تقویت موقعیت
دولت روحانی در عرصه سیاسی ایران نبود؟
بلــه ،انها متوجه شــدند که یک دولــت جدی در
ایران سر کار امده و تصمیم اقای روحانی برای مذاکره با
امریکا از روی تبلیغات ،تظاهر و تیتر یک مطبوعات شدن
نیســت البته عالئمی را هــم در دوران ریاســت جمهوری
اقای احمدی نژاد از طرف ایران دریافــت کرده بودند و با
وســاطت مقامات عمان ارتباطات اولیه برقرار شده بود و
البته برقراری ارتباط از طرف دولت اقای احمدی نژاد نبود
بلکه بین مقامات باالتر و امریکایی ها یکسری ارتباطات
اولیــه در دوران شــش ماه اخــر ریاســت جمهوری اقای
احمدی نژاد برقرار شده بود که وقتی اقای روحانی سر کار
امد ،این ارتباطات ادامه پیدا کــرد .از طرفی هم رویکرد
ایران و امریکا بــرای مذاکره خیلی جدی تر شــد بنابراین
تماس هایی از قبل روی کار امدن دولت اقای روحانی بین
ایران و امریکا برقرار شده بود.
یعنی می گوییــد امریکایی ها عــزم جدی دولت
اقای روحانی را برای مذاکــره دیدند و از این امر
استقبال کردند نه انکه هدف شان تثبیت قدرت
اقای روحانی در سیاست داخلی ایران باشد؟
بله ،انها متوجه شدند برخالف اقای احمدی نژاد
اقای روحانی جدی است و اهل هوچی گری ،سر و صدا و
خبر سازی و این طور مسائل نیســت انها رویکرد و تصمیم
ایران جدی ارزیابی کردند بنابراین نشستند و جدی مذاکره
کردند.
این توافق هسته ای ایا جایگاه دولت را در عرصه
سیاسی کشور تثبیت و تضمین می کند؟ در واقع
فقط با در نظر گرفتن ایــن توافق می توان گفت
اقای روحانی رئیس جمهور دو دوره ای می شود؟
خیر ،عکسش را می توانیم بگوییم یعنی اگر این
توافق صورت نمی گرفت و توافق هسته ای شکست خورده
بود احتمال اینکه اقای روحانی رئیس جمهور دو دوره ای
شــود خیلی کم می شــد ،چون وضعیتی پیش می امد که
عمال اقای روحانی نمی توانســت نــه در زمینه اقتصادی
خیلی موفقیتی داشته باشــد و نه در زمینه های دیگر ولی
االن شــانس اقای روحانی برای اینکه دو دوره ای شــود
افزایش پیدا کرده است.
ولی قطعی نیست؟
کری کجا را نشانه گرفته است؟
وزیر خارجه امریکا :اگر به توافق پشت کنیم ،معلوم نیست چه بر سر روحانی و
ظریف خواهد امد
احد شیرزاد
5
روزنامه نگار
مثلث | شماره 273
وزیر خارجه امریکا می گوید اگر ما بــه توافق با ایران
پشت کنیم ،یک پیام به افراط گرایان در ایران می فرستیم
و انان احساس خوبی خواهند کرد و کســی نمی داند که در
انتخابات بعدی چه بر سر روحانی می اید(!)
کری این سخنان را هنگامی بر زبان جاری کرد که در
نشست شورای روابط خارجی سنا حضور یافته بود .سخنان
او درباره اوضاع داخلی ایران ،به این ها منحصر نمی شود؛
او همچنیــن می گوید« :موضوع ان نیســت که پس از 15
ســال چه اتفاقی خواهد افتاد موضوع این است که اگر ما
این توافق را نپذیریم فردا چه اتفاقــی می افتد ...واقعیت
این اســت که 25درصد جوانان ایران بیکار هستند ...اگر
به تهران بروید ،من نرفتم ولی دوســتانم که رفته اند به من
گفته اند که جوانان به دنبال گوشی های هوشمند هستند و
می خواهند بخشی از دنیا باشــند! ...چه کسی می داند که
در انتخابات[اینده ایران] چه می شود؟ اما روحانی و ظریف
که خود را در مذاکره با غرب به خطر انداختند و توانســتند با
غرب مذاکره کنند و به یک نتیجه برسند ،به نظرم به دردسر
جدی می افتند».
ژست دلسوزی برای ایرانیان ،نه مختص به کری است
و نه تازگی دارد .پیش تر نیز اوباما در سخنان مشابهی از قصد
خود برای تقویت سران میانه رو ایران خبر داده بود!
بیان این گونه اظهارات ،ضمن اینکه دخالتی اشکار در
اوضاع داخلی یک کشور محسوب می شود ،بیانگر مقاصد و
مسائلی است که قابل بحث است.
به تعبیری می توان گفــت انها با این ســخنان در پی
القای این پیام هســتند که یک قسم از سیاسیون در ایران،
چنانچه قدرت داشته باشند ،در جهت منافع انها گام خواهند
برداشت و مثال در منطقه و در نسبت با جبهه های مقاومت،
به گونه ای عمل خواهند کرد کــه به منافع امریکا خللی وارد
نخواهد کرد! و در سیاســت خارجه ،خط و مرز مشخصی با
دشمنان نخواهد داشــت .این موضوع همچنین القاکننده
این پیام است که نظام جمهوری اسالمی ،استراتژی واحد و
ثابتی در قبال دنیا و در جهان بینی خود ندارد.
اینگونــه اظهــارات ،ضمــن اینکــه بیانگــر روحیــه
مداخله جویانــه انان در امور داخلی یک کشــور اســت ،از
طرفی معلوم می ســازد که انها ،توافــق را صرفا برای یک
مقصد خاص در نظر نگرفته اند ،بلکه از توافق در پی ایجاد
پلی برای رسیدن به بسیاری از مقاصد دیگر خود هستند.
نکته ای که از این رهگذر باید ان را مورد توجه قرار داد
این اســت که امریکایی ها با این مواضع ،کدام هدف مهم
را در عرصه داخلی ایران نشــانه گرفته اند؟ ترســیم فضای
دوگانگی ،ایجاد شکاف و القای ناکارامدی مدیریت کالن
کشور ،شاید مهم ترین هدفی باشد که امریکایی ها به دنبال
ان هســتند .اینکه در نظام سیاســی ایران ،ایــن امکان به
شــکل بالقوه وجــود دارد که بــا روی کارامــدن گونه ای از
سیاســتمداران ،اهداف اصلی و اســتراتژیک نظام ،مورد
غفلت و بی توجهی قرار بگیرد ،فضایی است که امریکایی ها
همواره در پی ترسیم ان هستند.
طمع امریکایی ها به این موضوع ،انگاه شدت می گیرد
که کار مذاکره با انها باال می گیرد و جمهوری اســامی ،رو
در رو و ســینه به ســینه با انها به مذاکره می نشیند .در چنین
موقعیتی است که انها فرصت را مغتنم شمرده و عملی کردن
پروژه خود را از سر می گیرند.
از این روســت که مدیریت کالن جمهوری اســامی
ایران ،در تعیین جهت حرکت کلی نظام در اغاز سال جدید،
موضوع «وفاق» و «تنیدگــی» میان مســئوالن و مردم را
در قالب شــعار «دولت و ملت ،همدلــی و همزبانی» مورد
تاکید و توجه قرار می دهد .شاید برای انها هیچ چیز مهم تر
و حیاتی تر از این نباشــد کــه دیوار اختــاف و جدایی را در
داخل ایران بنا نهند و مقدمــه خوبی برای برنامه های بعدی
خود به دســت اورند .به همین خاطر باید به مسائلی از قبیل
مذاکره ،به دیده منافع ملی نگریسته شود نه گروهی و حزبی.
رســانه های کشــور در این خصوص وظیفــه مهمی
برعهده دارند .چنانچه انها پیام هایــی را مخابره کنند که در
راستای این هدف امریکایی ها باشــد ،درواقع با منافع ملی
بازی کرده اند .متاسفانه در البه الی اخبار و تحلیل های انبوه
رسانه های داخلی ،بعضا دیده شده که به گونه ای عمل شده
که تقویت کننده همان هدف بوده است.
البتــه در این میــان ،عمده نقــش را خود مســئوالن
عهــده دار هســتند و چنانچــه طــرف مقابــل از کنش ها و
سیگنال های مسئوالن ما ،اینگونه برداشت کند که فضای
دوگانگی در درون کشور ،مستعد شکل گیری است و سیاست
خارجی به مسائلی داخلی گره زده شده ،نهایت استفاده را از
ان خواهد برد .اینکه در گذشته شــاهد ان بودیم که برخی
مسئوالن در مالقات هایشــان با طرف مقابل ،به انان گفته
بودند که درصورت عدم توافق و عدم رسیدن به نتیجه ،جناح
مقابل ما روی کار خواهد امد ،خطای فاحشی است که تکرار
ان جبران ناپذیر خواهد بود.
سیاست
خیر قطعی نیست ،به هر حال دو سال تا انتخابات
ریاست جمهوری 96فاصله است و باید دید مابقی عملکرد
دولت اقای روحانی چطور می شود.
به نظر شما تعریف مقامات امریکایی از میانه روها
باعث تضعیف انها نزد افکارعمومی نمی شود؟
من فکــر می کنم جامعه ما از این مرحله گذشــته
یعنــی جامعه ما امروز دیگــر انقدر پختگی پیــدا کرده که
اگــر امریکایی هــا از صادق زیبــاکالم تعریــف کنند این
باعث نمی شــود در ایران بگویند خاک برسر زیباکالم که
امریکایی ها دارند از او تعریــف می کنند .یک زمانی 10تا
30ســال پیش این طور بود ولی االن این طور نیست که
تعریف و تمجید غربی ها باعث سرشکستگی یک جریان
سیاسی در داخل کشور شود.
در مقابل چنین موضعی که جان کری گرفت باید
چه واکنشی نشان داد؟
هیچی ،نظر اقای جان کری این بود که گفته فکر
می کنم این توافق به نفع میانه روها در ایران تمام شــود.
حرف درستی هم است دلیلی هم ندارد که حاال حتما کسی
به این پاسخ بدهد که او چرا این حرف را زده است.
حــرف او تاثیری بــر معادالت بیــن جریان های
سیاسی ایران نمی گذارد که یک جریان را تقویت
و دیگر جریان را تضعیف کند؟
خیر ،ضمن انکــه گفتم دلیلی نیســت که حکما
پاسخ دهیم مگر اظهارنظرهایی که ما درباره امریکایی ها
می کنیم امریکایی ها بر خود وظیفه می دانند که بیایند به
ما جواب دهند.
در کل روابط بین دو کشور ایران و امریکا را از این
به بعد چطور می بینید؟
معتقدم اساســا امریکاســتیزی که بعد از انقالب
به وجود امد محصول یکســری مســائل سیاسی داخلی
بود و واقعا در ذات انقالب اســامی وجود نداشــت ولی
حاال شــرایط به گونه ای شــد که گفتمان امریکاستیزی
غالب شــد ه .من فکــر می کنــم ما بــه تدریــج داریم به
ســمت فاصله گرفتن از امریکاســتیزی می رویــم و این
داســتان توافق هســته ای یــک نقطه عطــف تاریخی
بــرای کنارگذاشــتن گفتمان امریکاســتیزی بــود .البته
امریکاستیزی در ایران کامل برطرف نمی شود .این اغاز
روندی خواهد بود که طول می کشد .قطعا برخی همچنان
به امریکاســتیزی ادامــه خواهند داد چون هویت شــان
گره خورده به امریکاســتیزی اســت ،چاره ای ندارند جز
اینکه امریکاســتیزی را ادامــه دهند اما بعدهــا همانطور
که به اشغال سفارت امریکا در 13ابان 58به عنوان اغاز
امریکاســتیزی نگاه شــد به توافق وین به عنوان فاصله
گرفتن از امریکاستیزی نگاه می شود .در واقع اینکه برخی
به توافق هسته ای انتقاد شداد و غالظ نشان می دهند به
ان خاطر اســت که منافع سیاسی شــان و اقتصادی شان
دارد به خطــر می افتد بنابراین ســعی می کنند به شــدت
مقابله کنند .در مقابل کسی را ندیدم که خیلی لبخند بزند
و استقبال کند بلکه یک جریان معقول و منطقی است که
به هر حال باید در کشور روزی به وجود می امد .کوبا بعد از
40سال روابطش را با امریکا از ســر گرفت بنابراین اینکه
ما تا اخر دنیا باید امریکاستیزی کنیم یک امر غیر منطقی
بود .یک روزی باید از امریکاستیزی فاصله می گرفتیم و
به نظر من این روز شروع با توافق وین بود.
به نظر شــما این صحنه را اقــای روحانی چگونه
مدیریت خواهد کرد؟
فکر می کنم همانطور که ظرف دو ســال گذشته
مدیریت کرد ه ادامه می دهد .در دو سال گذشته در مجموع
موضعگیری او یک موضعگیری معقول و منطقی بود یعنی
مهم برایش دفاع از منافع ملی اســت .فکر می کنم او این
سیاست را همچنان ادامه خواهد داد.
37
احزابوشخصیت ها
حرف های کری اهمیتی ندارد
گفت و گوی مثلث با داریوش قنبری
سیاست
38
مثلث | شماره 273
امید کرمانی ها
خبرنگار
شــما چه نظری دربــاره این صحبــت جان کری
وزیر خارجه امریکا که گفته «توافق هسته ای به
قدرت گرفتن میانه روها در ایران کمک می کند»
دارید؟ برخی این صحبت را دخالت در سیاست
داخلی ایران می دانند ،ایا این طور است؟
صحبت هــای جان کــری مصرف داخلــی برای
متقاعد کــردن نماینــدگان جمهوریخــواه کنگــره دارد و
به نوعی بــه افکارعمومــی امریکا پیــام می دهد تــا انها
را بــا دولــت دموکــرات اوبامــا همــراه کنــد .به هر حال
صحبت های عامه پســندی اســت تا برای افکارعمومی
جامعه امریکا خوشــایند باشــد و انها تحت تاثیر تبلیغات
منفی جمهوریخواهان و البی صهیونیسم قرار نگیرند اما
یاداور هم می شوم که این گونه صحبت ها هیچ تاثیری بر
مسائل داخلی ایران ندارد .اساسا طبق قوانین بین الملل
حق حاکمیت کشــورها محفوظ است و هیچ مقام خارجی
حق مداخلــه و اظهارنظر در امور دیگر کشــورها را ندارد.
جان کــری هــم در موقعیتی نیســت که بخواهــد درباره
مســائل داخلی ایران تعییــن تکلیف کند .بــه هر حال او
نظرش را متناســب با اقتضائات جامعه امریــکا و رقابت با
جمهوریخواهان بیان کرده و ایــن صحبت ها هیچ ارزش
دیگری ندارد و هیچ تاثیری نیز بر معــادالت داخل ایران
نمی تواند داشته باشد ،بلکه بیشــتر جنبه مصرف داخلی
برای خود جامعه امریکا و حزب دموکــرات و دولت اوباما
دارد.
یعنــی امریکا فــارغ از انکه چه دولتــی در ایران
ســرکار بوده چون عزم دولت را در بحث مذاکره
جدی دیده ،مذاکره کرد و به توافق رسید یا انکه
گرایش سیاســی دولت روحانــی در حصول این
توافق مهم بود؟
به هر حال عزم و اراده دو طرف بر رسیدن به یک
توافق جدی بود .در کل می توان گفــت امریکایی ها به
این نتیجه رسیدند که فشار بیشتر بر ایران نتیجه ای ندارد
و اگر مخالفت با توافق کنند تنها می مانند ،بنابراین راهی
جز توافق نداشــتند .به هر حال باتوجه بــه موفقیتی که
دولت دموکرات امریکا در مذاکره با ایران به دست اورده،
خیلی از منتقدان اوباما به خصوص رقبای جمهوریخواه
حسادت می کنند و ناخشــنود هســتند ،مثل طرفداران
احمدی نــژاد و جبهه پایــداری که در ایــران از موفقیت
دولت روحانی ناخشــنودند و از اینکه این توافق توســط
رقیب حاصل شده خشــمگینند .البته چون افکار عمومی
اقبال نشــان داد دلواپســان یک مقدار اعالم مخالفت
شان را کمرنگ تر کردند اما در مجموع ته دلشان خشنود
نیســتند که دولت روحانی این موفقیت را به دست اورده
اســت .همان طور که در داخل ایران کســانی به اســم
دلواپســی ،ناخشنود هســتند که رقیب این موفقیت را به
دســت اورده در داخــل امریکا هم طیف سیاســی رقیب
دولت دموکرات ناراضی نشان می دهد و این طور وا نمود
می کند که اوبامــا به یک توافــق بد با ایــران تن داده و
حقوق هســته ای ایران را تثبیت کرده اســت .باتوجه به
این انتقادات شدید طبیعی است که جان کری دموکرات
هم دنبال این باشــد که افکارعمومی را قانع کند تا تحت
تاثیر تبلیغات سوء رقیب قرار نگیرند.
شــما می گویید امریکایی ها واقعا نمی خواستند
6
داریوش قنبری معتقد اســت « :امریکایی ها
به این نتیجه رســیدند که فشــار بیشــتر بر ایران
نتیجه ای ندارد و اگر مخالفــت با توافق کنند تنها
می مانند ،بنابراین راهی جز توافق نداشتند ».با او
درمورد سخنان جان کری صحبت کرده ایم.
موقعیت میانه روها را با توافق هسته ای در ایران
تحکیم کنند؟
به هر حال افراط گرایی هم در داخل کشور و هم در
جامعه بین المللی مورد تنفر است .باید درنظر داشته باشیم
که افراط در هیچ جا جایگاهی ندارد ،افراط گرایی در همه
جا محکوم اســت و هیچ کس در مجمــوع افراط گرایی را
تبلیغ و تمجید نمی کند .افراط گرایی در همه جا تبدیل به
نوعی فحش و ناسزای سیاسی شــده است .جدا از اینکه
امریکایی هــا از طــرح صحبت های اینچنینــی چه مراد و
منظور بیرونی داشــته باشــند معتقدم منظورشــان بیشتر
مصرف داخلی برای جامعه امریکا دارد تا به افکار عمومی
اعالم کنند ماحصل توافق تقویت میانه روی بوده که یک
ارزش تلقی می شود .در واقع انها سعی می کنند با استفاده
از ارزش های خودشان توافق با ایران را نزد افکار عمومی
امریکا توجیه کنند.
فارغ از صحبت های جان کری گزاره مطرح شده
درست اســت ،یعنی توافق هســته ای موقعیت
میانه روهــا را در رقابت سیاســی اینــده تقویت
می کند یا خیر؟
اصال این درســت نیســت که مســائلی که انها
درباره مســائل داخلی ما مطرح می کنند از همان زاویه
بخواهیم ان را به تحلیــل کنیم و این صحبت های جان
کری را این قدر در رسانه هایمان مطرح کنیم و به چنین
حرف هایی بهــا دهیــم بنابرایــن نباید تحلیل مســائل
داخلی خودمــان را براســاس نظرات انها قــرار دهیم.
منطق تحــوالت سیاســی در جامعه ایران یــک منطق
خاص است و در کل طیف بندی های سیاسی موضوعی
اســت که از گذشــته بوده .اینها نیز دیدگاه های خاص
خود را دارنــد در کل اینکــه در مجموع چــه اتفاقی در
ارتبــاط بــا انتخابــات در ایــران می افتد این هــم تابع
منطق تحــوالت سیاســی اجتماعی و تحــوالت درونی
در درون جامعه ایران اســت ،به نظر من خیلی دشــوار
اســت که بشــود نتیجه انتخابات را از همیــن االن در
جامعــه ایــران پیش بینــی کــرد .در کل ارزیابی هــای
سیاسی که در گذشــته بوده در جامعه ما نشان می دهد
که رفتار انتخاباتی در جامعه ایران بســیار ســیال است
و نمی شــود به صراحت از همیــن االن که چنــد ماه به
انتخابات مانده به راحتی پیش بینــی کرد که چه اتفاقی
در انتخابات مجلس می افتد و مردم به چه طیفی اقبال
نشــان می دهنــد .در کل مردم ایــران مردمی هســتند
که گرایش شــان عموما به ســمت اعتدال و میانه روی
است .انها خیلی نســبتی با افراط گرایی ندارد و همواره
دیدند کســانی که راه افراط را پیمودند چه هزینه هایی
برای کشور داشــتند از این رو در انتخابات بعدی انها را
کنار زدند .ملت ایران اهل میانه روی و اعتدال اســت.
جدا از اینکه خارجی ها چه صحبتی داشته باشند همراه
ایرانی ها مثل ســایر ملــل میانــه روی را نوعی ارزش و
افراط گرایی را نوعی ضــد ارزش تلقی کردند و در مقابل
افرا ط گرایی همواره واکنش منفی نشــان دادند ،قطعا
و یقینــا در انتخابات ســال جاری هم همیــن گرایش را
دنبال می کنند.
توافــق روی معــادالت انتخاباتی اثــر می گذارد
یا خیر؟
قطعا و یقینــا تاثیر دارد ،باالخــره مردم موفقیت
یک تفکــر را در مدیریت یــک بحران عظیم مشــاهده
کردند ،باالخره مناقشــه هســته ای بحران جــدی بود.
مدیریت اقای روحانی واقعا ســتودنی است و ملت ایران
قدر ایــن کار را می داند و در انتخابات هم به این مســاله
توجه خواهند کرد .طرفداران تفکری که بر دولت حاکم
است قطعا شــانس بیشــتری برای ورود به مجلس پیدا
خواهند کرد ،این تفکر قــدرت حاکمیتش را در مدیریت
یکی از بزرگترین بحران های تاریخ سیاســی کشــورمان
نشــان داد .این بحران اگر مدیریت نمی شــد به ســمت
جنگ تمام عیار پیش می رفت .قبل از اینکه دولت اقای
روحانــی روی کار بیاید دائــم صحبت از تهدیــد نظامی
بود ،تحریم های ظالمان علیه ملت ما اعمال شــده بود؛
امروزه ان تحریم ها از بین رفتند و صحبت هایی از جنس
تهدید نظامی نیز رخت بربســتند و دیگر کسی به خودش
این جــرات را نمی دهد که ملت ایــران را تهدید به حمله
نظامی کند ،در واقــع گزینه نظامی روی میز زائل شــد و
از بین رفت.
در واقع این یک نقطه عطف در تاریخ سیاسی کشور
بود و مردم هم به خوبی درک می کنند چه تحول بزرگی رخ
داده و چه دســتاوردهای بزرگی حاصل شــده ،بنابراین از
طرفداران دولتی که شایستگی اش در اداره کشور و خنثی
کردن بحران های بزرگ و گشودن افق های جدید اثبات
شــده حمایت می کنند و این طیف شــانس بیشتری برای
موفقیــت در انتخابات مجلس خواهد داشــت .در مقابل
تاکید می کنم نیاز نیست که بازگو شود جان کری چه گفت
و چه نگفت .فالن تحلیلگر خارجی چه نظری دارد؟ یک
بچه هم در ایران که الفبای سیاســت را بشناسد می تواند
تشــخیص دهد تاثیر این موفقیت بزرگ دیپلماتیکی که
دولت به دســت اورده مخصوصــا در انتخابــات مجلس
انکار ناپذیر اســت و حتما و یقینا تاثیر خــودش را خواهد
گذاشت.
ایا توافق هســته ای پیروزی اقــای روحانی را در
انتخابات ریاست جمهوری تضمین کرد؟
بله ،در این مساله هیچ تردیدی ندارم .مردم دنبال
اســایش ،رفاه و ابادانی کشــور هســتند .این تفکر اقای
روحانی تفکری اســت که انتظارات مردم را تامین می کند
و مردم وقتی این شایستگی ها را می بینند،قطعا در مرحله
بعد هم اعتماد می کنند و به اقای روحانی رای می دهند.
احزابوشخصیت ها
محتوایپیامکیکیازنزدیکاناحمدینژادچهبود
کاپشن پوش در راه مجلس؟
مثلث | شماره 273
سیاست
39
احزابوشخصیت ها
چهارشــنبه شــب پیامکی به یکی از افــراد نزدیک به
محمــود احمدی نــژاد زدم .از او خواســتم ادرس مکانی را
بدهد که قرار است همایش جدید احمدی نژادی ها با حضور
رئیس جمهور سابق برگزار شــود .او این پاسخ را به من داد:
«سالم برادر! ورود خبرنگاران در برنامه فردا بدون دعوتنامه
مجاز نیست و حفاظت برنامه ممانعت می کند ».او البته در
پیامکی دیگر ادرس محل همایش را برای من ارسال کرد.
خبرنگار ما البته به همان دلیل که او گفته بود امکان حضور
را در همایش را پیــدا نکرد اما عصر همان پنج شــنبه همان
فرد پیامک دیگری را با این محتوا برای من ارسال کرد :ان
«مرد» امد...
نکته مهــم درباره ایــن پیامک که دلیل نوشــتن این
مطلب شــده این اســت که همین فرد تا کنون اخبار مهم و
تعیین کننده ای را در مورد محمود احمدی نژاد داده اســت.
اما ایا محمود احمدی نژاد عزم حضور در انتخابات مجلس
کرده اســت؟ ایا این همایش محرمانه به نوعی اماده باش
به احمدی نــژاد برای تصمیــم جدید رئیس جمهور ســابق
بوده است؟
سیاست
40
مثلث | شماره 273
طعنه های جدید محمود
احمدی نژادی هــا یــک همایــش محرمانــه برگزار
کردند؛ همایشــی کــه حرف هــای مهمی در ان زده شــده
و البته تصمیمات مهم تری هم گرفته شــده اســت .حتی
کار گروه های استانی طراحی و ساماندهی شده است.
اما اهمیت این همایش را می توان از جنس سخنرانی
احمدی نژاد هم حس کرد .او در این همایش گفته اســت:
«زمانی خدمت رهبر معظم انقالب رسیدم و برنامه بازخوانی
ارمان هــای امــام (ره) و انقــاب را خدمت ایشــان عرض
کردم .ایشــان راهنمایی ها و رهنمودهایی را بیان فرمودند
و در نتیجــه ،ایــن بازخوانــی تکلیف بنده شــد .امــا وقتی
رهبر معظم انقالب در یک سخنرانی عمومی مساله بازخوانی
ارمان های امام را مطرح کردند ،این مســاله برای هر کسی
که سخنان رهبر معظم انقالب را شــنیده است ،تکلیف اور
است .تقاضای من این اســت که از این به بعد مواضعی را
که در فضای کشــور و فضای بین الملل مطرح می شود ،با
مواضع امام تطبیق بدهید ،خواهید دید که تمام اندیشه های
امام (ره) زیر ســنگین ترین بمباران ها قرار دارد ،حتی اسم
امام را می اورند و ایشان را تکریم می کنند اما در عمل نابودی
اندیشــه های او را دنبال می کنند ».ایــن اظهارات محمود
احمدی نژاد البته حتما به این معناست که او گفتمانی جدید را
برای اینده سیاست ورزی خودش انتخاب کرده است .او البد
می خواهد این بار علم «بازخوانی ارمان های امام» را بلند کند
و با این شعار به عرصه رقابت های سیاسی بازگردد؛ گفتمانی
جایگزین گفتمان عدالت ورزی اش!
او البته در ســخنانی شــفاف به صورت غیر مســتقیم
از تقســیم وظیفه در این مورد میان حامیانــش خبر داده و
با اشــاره به تشــکیل کارگروه های اســتانی برای بازخوانی
ارمان های امام ،گفته اســت« :وقتی می گوییم ماموریت
اصلی انقالبیون بازخوانی مبانی انقالب و ارمان های امام
است ،بدین معنی نیست که نسبت به مسائل روز سیاسی و
دیگر رسالت های یک انســان انقالبی بی اعتنا هستیم ،اما
باید بدانیم که اگر بازخوانی مبانی انقالب باشــد ،همه چیز
هست و می توان برخی خلل ها را جبران کرد ،اما اگر ارمان ها
فراموش شود ،همه چیز را از دســت خواهیم داد .با امید به
خدا و با همدلی و همراهی یکدیگر باید یک موج فرهنگی را
برای بازگشت به خط امام (ره) و تبیین و تبلیغ ارمان های امام
در کشــور پایه گذاری کنیم .متاسفانه انقدر مسائل سیاسی
روزمره و مشــغله های سیاســی درســت کرده اند که کسی
فرصت نمی کند به مبانی و اندیشه های امام فکر کند».
احمدی نژاد البته درســت در شرایطی که چند روز قبل
از معاون اول دولت حسن روحانی شکایت کرده بود ،گفت:
«امروز هرکس در وجودش انگیزه نادرستی دارد ،بهانه ای
پیدا می کند برای هجمه و توهین به دولت های نهم و دهم،
هر کس هرچه در دست دارد می زند ،یک نفر سنگ و دیگری
لگد می زند ،یکی با شمشیر و دیگری با نیزه می زند ،در واقع از
شش جهت هجوم اورده اند .ما اهل دعوا و فحاشی نیستیم،
این اعمال متعلق بــه عقب افتاده های تاریخ اســت ،ما به
کســی جز امریکا هجمه نمی کنیم .امام و رهبری فرمودند
حواســتان باشــد که با چه کســی طرفیم ،معلوم است که
خیلی ها را دشــمن جلو می اندازد و برخی ها هم به انگیزه ها
و بهانه های مختلف وارد می شوند اما نباید فراموش کرد که
دشمن ما امریکاست ».او البته در سخنانش یک نکته مهم
دیگر هم داشــت .انجا که او گفت« :به فضــل الهی اینده
بســیار درخشــانی داریم .در راه می رویم ولی دست انداز و
موانع شیطانی هم هست .اگر نبود که رفتن در این راه ارزشی
نداشت .ان شــاءلله در این کار از نظرات دوستان استفاده
بکنیم و امروز به جمع بندی برســیم که در اســتان ها با یک
انرژی کار را اغاز کنیم .باالخره یک زمان رهبری ،خصوصی
توصیه ای می کند ،این برای ان افراد تکلیف می شود؛ که
در این موضوع بنده خصوصی هم خدمت ایشــان رسیده و
برنامه را عرض کردم و ایشــان هم تائیــد کردند و تاکیدات
و راهنمایی هایی نیز داشــتند که این تکلیف من می شــود.
ولی وقتی عمومــی اعالم کردند یعنی هرکــس توان دارد،
برای ان فرد تکلیف می شــود .البته از ما نخواستند عالم را
زیر و رو کنیم ،بلکه در حد توان کمک کنیم .اگرچه من فکر
می کنم اگر برای خــدا حرکت کنیم می توانیــم عالم را هم
زیر و رو کنیم».
پیش به سوی مجلس
انچه از فحوای سخنان محمود احمدی نژاد برمی اید،
برنامه ریــزی گســترده او در اســتان ها بــرای انتخابــات
پیش روست .گویا او فرمان تشکیل کارگروه ها و ستادهای
انتخاباتی اش را صادر کرده است.
اگر فرض کنیم او چنین اندیشــه ای در سر دارد یک
دوگانه پدید می اید:
-1شرایطی که او حامیانش را روانه انتخابات کند.
-2شرایطی که خودش پیش رو تر از سایرین همراه با
حامیانش وارد رقابت انتخاباتی شود.
شــاید اکنون کــه در مردادمــاه هســتیم و چندماه به
انتخابــات مانــده برخی نظرشــان این باشــد کــه محمود
احمدی نژاد اصال مجلس را قبول ندارد که بخواهد خودش
را وارد این معادالت کند .شــاید برخی نظرشــان این باشد
که محمود احمدی نژاد فــردی زیرک اســت و می داند که
حامیانش به جهت داشتن تابلوی جریان انحرافی با احتمال
رد صالحیت مواجه اند .پس با چنین پیش زمینه هایی حتما
او وارد ماجرای انتخابات مجلس نخواهد شــد و اگر روزی
بخواهد وارد انتخابات شود حتما به رقابت ریاست جمهوری
فکر خواهد کرد .اما درست در مقابل چنین اندیشه ای یک
اندیشــه متفاوت هم وجود دارد .این نگاه می گوید که چرا
محمود احمدی نژاد نباید وارد انتخابات مجلس شود؟
او فردی زیرک اســت .می داند که ممکن اســت که
با خطر رد صالحیت یــا عدم احراز صالحیــت در انتخابات
ریاســت جمهوری مواجه شــود .او می داند که دور بودنش
از فضای سیاست رســمی به مدت زیاد شامل همان قاعده
«از دل برود هر انکه از دیده برفت» شــود .ان هم درســت
در شــرایطی که حســن روحانی به توافق هسته ای با غرب
دست یافته است و اکنون این دولت دهم است که از سوی
بخشی از جامعه به عنوان مقصر تحریم ها شناخته می شود.
اکنون با دستگیری چند چهره منسوب به احمدی نژاد ان هم
ی است که روزگاری
در رده های باال او زیر نگاه سنگین مردم
احمدی نژاد را فرشته پاکدامنی می دانســتند که قرار است
حقشان را بستاند!
با این تصویری که در مورد احمدی نــژاد پدید امده او
حتما اگر گوشه نشینی پیشه کند ،اوضاع برایش بدتر از این
خواهد شــد .پس حاال او باید شــخصا پا به میدان بگذارد.
شاید این نکات او را قانع به کاندیداتوری کند:
-1او می داند در انتخابات مجلس خیلی راحت می تواند
مجوز حضــور در رقابت را از شــورای نگهبان کســب کند.
دوســال پارلمانتاریست شــدن او احتمال رد صالحیتش را
سخت تر خواهد کرد.
-2او می داند هنوز از بخشی اصولگرایان (پایداری ها)
حاضرند زیر پرچم اوحاضر شــوند .این یعنــی اینکه اگر او
حتی به تنهایی هم وارد مجلس شود می تواند حامیانی برای
خودش بیاید.
-3او یک بار در نامه ای مکتوب از روحانی درخواست
ی ترجیح داد جواب او را ندهد و پاسخ
مناظره کرده بود .روحان
کنایه امیز ســخنگوی دولت روانه او شــد .او اگر به مجلس
رود به راحتی می تواند به قطب مقابل روحانی تبدیل شود.
-4احمدی نژاد به خوبی می داند که اصولگرایان برای
انتخابات ریاســت جمهوری اینده دنبال نامزدی هستند که
رای خوبی داشته باشد .او حتما به این فکر خواهد کرد شاید
بتواند دل ازرده انها را بار دیگر به دست اورد.
-5همان نطور که اعالم کرده می تواند گفتمان احیای
اندیشه های امام را مطرح کند و به باور خودش طیف ارزشی
را نیز به خود جلب کند.
-6او با این کار می تواند اصالح طلبان را نیز به واکنش
در برابر اکت های سیاسی اش وا دارد و به این شکل این بار با
قامت یک پارلمانتاریست به سیاست رسمی ایران باز گردد.
-7او البته این را هم می داند که حسن روحانی مدافع
وضع موجود خواهد بود و او می توانــد از قامت منتقد وضع
موجود رقابت سیاســی را اغــاز کند .عرصه سیاســی ایران
نشان داده که همیشه کار برای منتقد وضع موجود اسان تر
از مدافع وضع موجود است.
با همه این تفاســیر محمود احمدی نژاد ان قدر زیرک
هست که بداند:
-1ورود او به مجلس از حــوزه انتخابیه تهران چندان
ســاده هم نیســت .او می داند که طبقه متوســط در تهران
جمعیت زیادی دارد و اگر وارد رقابت انتخاباتی شود حتما به
او رای نخواهند داد .حضور او از شهرستان هم حتما به ژست
سیاسی اش لطمه خواهد زد.
-2او می دانــد در میــان پایداری هــا هــم همچنــان
مخالفانی برای او وجود دارد .در واقع هرگز این گارانتی وجود
ندارد که در صورت اعــام کاندیداتوری حتما پایداری ها از
او حمایت کنند.
-3او می داند برخی شخصیت های اصولگرا قاطعانه
بازگشت او به سیاست را بر نمی تابند و حاضر نیستند به هیچ
عنوان دلشان را با کارهایی که او کرده است صاف کنند.
-4او می داند این بــار او نمی تواند تنهــا قطب میدان
باشد .اگر بنا بر این باشــد که قطب مقابل روحانی از عرصه
نقــادی در مورد سیاســت خارجــی بلنــد شــود ،او حتما با
گزینه های قوی تــری از اصولگرایان مواجــه خواهد بود.
اگر قرار باشد قطب مقابل روحانی از عرصه عدالت و مبارزه
با فساد بلند شــود ،حتما احمدی نژاد نمی تواند در این مورد
داعیه دار باشــد .او می دانــد که لجبازی هایــش در عرصه
سیاست داخلی برای او عرصه را بسیار سخت کرده است.
به نظر می رسد محمود احمدی نژاد به مقطع مهمی از
زندگی سیاسی اش رسیده است .او حاال باید تصمیم بگیرد.
محمود احمدی نــژاد این روزها بــرای تجدید حیات
سیاسی اش به ســراغ ارمان های امام رفته اســت .از امام
گفتن او واقعا چه دلیلی دارد جز اینکه می خواهد هم به خود
صبغه فراجناحی بدهد و هم زمینه بســیج نیروهای سیاسی
را ذیل گفتمان امام اغاز کنــد .او جامه جدیدی به تن کرده
است .ایا چنین تمهیدی باورپذیر خواهد بود؟
احزابوشخصیت ها
اعالم نامزدیهاشمی ،دعوتازسیدحسنخمینی
انتخابات خبرگان سیاسی می شود؟
مثلث | شماره 273
سیاست
41
احزابوشخصیت ها
سیاست
42
مثلث | شماره 273
یــک روز بعــد از انکــه ناطق نــوری در اظهاراتــی از
سالنه ســانه رفتن جریان های سیاســی معتدل به طرف
انتخابات پایان سال حرف زد ،ســایت انتخاب که به دولت
و همچنین هاشمی رفسنجانی نزدیک است ،گزیده هایی از
مصاحبه هاشمی رفسنجانی با هفته نامه طلوع صبح را منتشر
کرد که در ان ایت الله خبر مــی داد برای انتخابات خبرنگان
حتما حضور پیدا خواهد کرد .این خبر به ســرعت در فضای
رسانه ای ایران پیچید و به تیتر اول بســیاری از روزنامه ها،
خصوصا اصالح طلبــان و انها که این روزهــا فکر می کنند
مواضع هاشمی به انها نزدیک است ،بدل شد.
هاشــمی خبر ورودش بــه انتخابــات خبــرگان را در
حالی مطرح کرد که زمزمه هایی از مشخص شــدن لیســت
اصالح طلبان برای انتخابات خبرگان رهبری شنیده می شد.
همین جا بود کــه موضوع این انتخابات خبــرگان را با دیگر
انتخابات ها متفــاوت می کرد .کمی پیش تــر اصولگرایان
زیادی نسبت به برنامه اصالح طلبان برای انتخابات خبرگان
رهبــری هشــدار داده بودنــد .از ایت الله جنتــی گرفته تا
حداد عادل که در این باره سخن گفته و خواستار هوشیاری
بیشتر شده بودند.
ایت الله هاشمی نیز در پاسخ به سوالی در مورد اهمیت
دو انتخابات اتی (مجلس و خبرگان) گفته اســت« :این دو
انتخابات بســیار مهم و جزو مهمترین انتخابات ما هستند.
هرکس تعهد اسالمی و ملی دارد ،باید خودش را اماده کند و
در انتخابات حضور داشته باشد».
هاشمی از همه کسانی که احساس اسالمی ،انقالبی
و حتی ملی گرایی دارند خواست در انتخابات شرکت کنند .او
گفت« :کسانی که خود را صالح می دانند ،نامزد شوند و اگر
در ان سطح نیستند ،برای رای دادن بیایند .اینجا بسیار مهم
است و نتیجه اش هم به همه ایرانی ها بر می گردد .این گونه
نیســت که یک عده ببرند و یک عده ببازنــد .نتیجه مثبت و
منفی اش به همه برمی گردد .بنابراین خوب اســت که همه
کسانی که احســاس ملی گرایی دارند یا اسالمی یا انقالبی
هستند و هر چه هستند یا هر سه هستند ،بیایند و در انتخابات
شرکت کنند و بی تفاوت نباشند».
او نکته مهم و پایانی را در پاسخ به این سوال که «ایا
حضرت عالی قرار است تحرکی داشته باشید؟» مطرح کرد
و گفت« :من در مجلس نمی توانم شرکت کنم ،ولی بنا دارم
در خبرگان شرکت کنم».
لیست احتمالی اصالح طلبان برای خبرگان
به طور معمول اصالح طلبان برای انتخابات خبرگان
رهبری فعالی چشمگیری نداشتند ،اما این دوره ظاهرا شرایط
فرق کرده اســت .تاکنون تنهــا جامعه مدرســین و مجمع
روحانیون مبارز برای این انتخابــات فعال بودند .در اخرین
دور انتخابات خبرگان این تنها اعتماد ملی بود که به عرصه
وارد شد و لیســتی را ارائه کرد که از نیروهای اصالح طلب و
اصولگرای معتدل تشکیل شده بود که از ان لیست ایت الله
مشکینی ،هاشمی رفســنجانی ،ایت الله محمدی گیالنی،
حسن روحانی ،محسن قمی ،باقری کنی و ایت الله خرازی
به مجلس خبرگان راه یافتند.
با این حال برای انتخابات پیش رو نام بعضی اعضای
ســابق مجلس خبرگان برای حضور در انتخابات از ســوی
برخی رسانه های اصولگرا و اصالح طلب منتشر شد که گفته
می شــد قرار اســت برای انتخابات خبرگان وارد شود .اکبر
هاشمی رفســنجانی ،حســن روحانی ،سید حسن خمینی،
مجید انصاری (نماینده ســابق مجلس خبــرگان) ،محمود
علوی (وزیر اطالعات و عضو فعلی مجلس خبرگان) ،علی
یونســی (وزیر پیشــین اطالعات) ،ســیدهادی خامنه ای
(نماینده ســابق مجلس خبرگان) ،علی اکبر محتشمی پور
(نماینده ســابق مجلس خبرگان) ،محسن موسوی تبریزی
(نماینده سابق مجلس خبرگان) هاشم زاده هریسی (عضو
فعلی مجلــس خبــرگان) ،محمد علــی شــهیدی (معاون
رئیس جمهــور و رئیــس بنیاد شــهید و امــور ایثارگــران)،
سید محسن خرازی (عضو فعلی مجلس خبرگان) ،ابوالقاسم
علیدوســت (عضو جامعه مدرســین) ،محمدجــواد فاضل
لنکرانی (عضو جامعه مدرســین) ،سید محمد غروی (عضو
جامعه مدرسین) و علوی بروجردی (از اساتید برجسته حوزه
علمیه قم) از جمله افرادی هستند که در صورت نامزدی در
انتخابات خبرگان شــانس زیادی برای ورود به این مجلس
را دارند ٬امــا ظاهرا گروه هــای اصالح طلب هنــوز به این
جمع بندی نرسیده اند.
یکی از سایت های خبری نیز مدعی شده بود ایت الله
موســوی بجنوردی و ایت الله صانعی در قم در حال معرفی
افرادی برای انتخابات خبرگان هستند .چندی قبل نیز یک
ســایت دیگر خبر از لیســت نزدیک به ایت الله هاشمی در
انتخابات خبرگان داده بود که بالفاصله از سوی دفتر رئیس
مجمع تشخیص مصلحت نظام تکذیب شد.
بــا اظهــارات ایت اللــه هاشــمی دربــاره ورودش به
انتخابات خبــرگان بحث درباره این موضوع در رســانه های
اغاز شد .برخی از رســانه ها به بهانه این اظهارات ایت الله،
مصاحبه های متعددی را منتشــر کرده و فعاالن سیاســی
درباره ان اظهارات متفاوتی را ارائه کردند.
غرویان :هاشمی فوق جامعتین عمل می کند
به اعتقاد غرویان موضوع کاندیداتوری هاشمی با
مساله سرلیســتی او پیوند خورده و دارای اهمیت است .به
گفته او هاشمی البته نه ذیل جامعتین اما فراتر از انها عمل
می کند .او می گوید« :از مسائل مهم در انتخابات پیش رو
کاندیداتوری ایت الله هاشمی است چراکه ایشان شخصیت
فراجناحی دارد ،بنابراین نمی توان گفت که اقای هاشــمی
اصالح طلب اســت یا اصولگرا ،بنابراین اختالف نظرهایی
که درخصوص ایشان وجود دارد امری طبیعی است .البته
اقای هاشمی بارها تاکید کرده اند که کاری به مسائل جناحی
کشور ندارد و با در نظر گرفتن مصالح کشور ،انقالب و نظام و
براساس احساس وظیفه در انتخابات حضور پیدا می کنند».
غرویان درباره سرلیستی ایت الله هاشمی در جامعتین
هم معتقد است« :قطعا شخص اقای هاشمی لیست وسیعی
را حمایت می کنند ،بنابراین ایشان کاری به جامعه روحانیت
مبارز و جامعه مدرســین نخواهد داشــت و فوق اینها عمل
خواهد کرد ،البته ایشان سعی می کند موافقت جامعتین را
نیز داشته باشد و با انها هماهنگ عمل کند».
عضو جامعه مدرســین حــوزه علمیه قــم همچنین رد
صالحیت ایت الله هاشــمی را بی معنا دانست و تاکید کرد:
«بنده بعیــد می دانم شــورای نگهبان اقای هاشــمی را در
انتخابات مجلس خبــرگان رد صالحیت کنــد ».به اعتقاد
غرویان «در انتخابات مجلس خبرگان اینده معتدلین پیروزی
بیشتری خواهند داشت».
جوانگرایی نه ناپختگی
یکی از سایت های خبری نیز مدعی شده
بود ایت الله موسوی بجنوردی و ایت الله
صانعــی در قــم در حال معرفــی افرادی
برای انتخابات خبرگان هســتند .چندی
قبل نیز یک ســایت دیگر خبر از لیست
نزدیک به ایت الله هاشــمی در انتخابات
خبــرگان داده بود که بالفاصله از ســوی
دفتر رئیس مجمع تشــخیص مصلحت
نظام تکذیب شد
غرویان همچنین در یک مصاحب ه دیگر به ایلنا گفته
بود که مردم توقع دارند اعضا و نمایندگان مجلس خبرگان از
فعالیت و حضور و نشاط بیشتری برخوردار باشند.
او با اشــاره بــه اینکه در حــال حاضر میانگین ســنی
اعضای مجلس خبرگان باالست ،تاکید کرد« :باید نیروهای
جدید ،جوان و نوگــرا و به روزتر در مجلس خبرگان باشــند؛
جوانانی که اهل علم و فکر و اندیشه هستند».
ایت اللــه غرویان با اشــاره به اینکــه جوانگرایی نه به
معنای ناپختگی ،بلکه به معنای جوانانی که به روزتر باشند و
اهل اسالم باشند و بتوانند اسالم شناسی جدید ارائه کنند ،در
خبرگان الزم و ضروری است ،ابراز امیدواری کرد که مجلس
خبرگان اینــده بتواند با تحرک و پویایی بیشــتر یاور رهبر در
عرصه مدیریت کشور باشد.
هشــدار ترقی :اصالح طلبان برای خبرگان برنامه
دارند
حمیدرضا ترقی ،عضو شورای مرکزی حزب موتلفه
اسالمی نیز بر اهمیت مجلس خبرگان رهبری و انتخابات این
مجلس صحه گذاشته و معتقد است که اصالح طلبان برای
این انتخابات برنامه هایی را طراحی کرده اند .او به خبرگزاری
اریا گفته« :عالوه بر وضعیت خاص کشــور و نظام ،رفتار
سیاسی اصالح طلبان و برنامه هایی که این طیف برای ورود
به مجلس خبرگان طراحی کرده اند موجب شــده انتخابات
این مجلس در این دوره نســبت به مجلس شورای اسالمی
حساسیت بیشتری پیدا کند».
به باور او ما شاهد برخورد سیاســی با مجلس خبرگان
هستیم و او با اظهار تاسف در این باره می گوید« :متاسفانه
درحالی که اصوال ما نباید با مجلس خبرگان برخورد سیاسی
کنیم اما شــاهد این برخورد از ســوی جریان های مختلف
سیاســی با مجلس خبرگان هســتیم .اگرچه نفس مجلس
خبــرگان و جایگاهــش یــک موضوع سیاســی اســت اما
برخوردهــای جناحــی و گروهی ،بــه جایگاه ایــن مجلس
اسیب می زند بنابراین گروه ها و احزاب نباید به این موضوع
ورود کنند».
به اعتقاد ترقی احزاب نباید به این مســائل ورود پیدا
کنند و باید در این مسیر از جامعتین تبعیت کنند« :در حمایت
از کاندیداها و تهیه لیســت ها ما باید به هــر جمع بندی که
جامعتین رسیدند احترام بگذاریم و از ان تبعیت کنیم ،درواقع
دخالت دراین مساله که چه کسانی وارد مجلس خبرگان شوند
برعهده ما نیســت ،بنابراین بهتر است این مساله را برعهده
خود انها بگذاریم چراکه نه تنها ورود احزاب به این مساله را
به مصلحت نمی دانیم بلکه معتقدیم در بررسی صالحیت ها
باید شورای نگهبان نظر بدهد».
هاشم زاده هریسی :صالحیت نامزدهای خبرگان
قابل اندازه گیری نیست
اما در طرف دیگر کســانی هســتند کــه معتقدند
سیاسی بودن این انتخابات سبب پختگی ان خواهد شد .
هاشم زاده هریسی از نمایندگان مجلس خبرگان رهبری به
همین مساله بحث غیرسیاسی بودن انتخابات خبرگان اشاره
می کند و می گوید« :باتوجه به اینکه عموما مجالس توسط
احزاب تشکیل می شود ،سیاسی بودن مجالس به طور کلی
امری طبیعی اســت و اتفاقا حضور افراد با سالیق مختلف
سیاسی از جناح های سیاسی گوناگون نمک مجلس است
و عالوه بر ان منجر به پختگی بیشتر قوانین می گردد ٬اما
باتوجه به ویژگی های منحصربه فرد مجلس خبرگان ،شرایط
به گونه دیگری است».
هاشم زاده هریسی ادامه داد« :باوجود انکه سیاسی
و حتی جناحی بــودن مجالس در حد اعتــدال و عقل و در
صورتی که منافع ملی را تحت الشــعاع قرار ندهد ،اشکالی
ندارد اما باتوجه بــه اینکه مجلس خبــرگان ماهیتا و هویتا
احزابوشخصیت ها
متفاوت است ،این شــرایط برای مجلس خبرگان مصداق
ندارد ».وی با اشاره به تفاوت های ماهوی مجلس خبرگان
با دیگر مجالس قانونگذاری در ایران و جهان ،تفاوت های
ایــن دو را این گونه بر می شــمرد« :وجه افتراق نخســت
درخصوص مجلــس خبرگان این اســت که ایــن مجلس
متشــکل از علماســت و بنابرایــن میان اعضــای خبرگان
اختالفات زیربنایی و اساسی وجود نداشته و تنها در روش ها
و روبنــا با یکدیگــر اختالف نظــر دارنــد و در ثانی مجلس
خبــرگان ،مجلس عدالــت و روحانیت اســت و نکته دیگر
اینکه همه اعضــای مجلس خبرگان رهبــری ،به معتقد به
والیت فقیه هستند و اساســا موضوع بحث مجلس خبرگان
رهبری ،والیت است».
او البتــه در عین حال تاکیــد دارد که سیاســی بودن
با جناحی بودن متفاوت اســت و «جناحی کــردن مجلس
خبرگان ،ظلمــی بزرگ به ان اســت» .هاشــم زاده اثرات
سیاســی بودن به معنای جناحی بودن را بســیار بد توصیف
کرده و می گوید« :در صورتی که مجلس خبرگان سیاســی
بشود ،اساسا نبودنش بهتر از بودنش خواهدبود».
این نماینده ادوار مجلس شــورای اســامی تصریح
کرد« :همان گونه کــه مجلس خبرگان عرصه سیاســت و
سیاست بازی نیست ،عرصه جوان گرایی ِصرف نیز نیست.
ن بدان معنا نیست که جوانان را حذف کنیم و در واقع
البته ای
اینکه برخی از جوانان عالم و اگاه هــم در مجلس خبرگان
حضور یابند ،بسیار خوب اســت اما اینکه اکثریت مجلس
خبرگان را جوانان تشــکیل بدهنــد ،مغایر بــا ماهیت این
مجلس است».
عضو مجلس خبرگان رهبری ســپس به مساله احراز
صالحیت ها وارد شــده و معتقد اســت که نمی توان ان را
اندازه گیری کرد« :همان گونه که نمی شــود دین کســی
را اندازه گرفــت ،صالحیت نامزدها نیز قابل احراز نیســت
و ســوالی که همواره در این خصوص مطرح می شود این
است که ما چگونه صالحیت کسانی که تایید شده را احراز
کرده ایم .بنابراین تایید صالحیت نامزدها می باید بنابر قانون
انجام بگیرد ٬چراکه بحث احراز تنها در مسائل ملموس قابل
تحقق است و در مسائل غیرملموس امکان پذیر نیست».
ایت الله هاشــم زاده همچنیــن در توضیــح اینکــه
والیتمــداری افــراد را نمی تــوان در مجلــس خبــرگان
اندازه گیری کرد ،می گویــد« :باتوجه به نظام منســجم و
مســتحکم مجلس خبرگان رهبری ،هرکســی که وارد این
خبرگان سیاسی ترین انتخابات
غالمعلــی رجایی که از مســئوالن دفتــر ایت الله
هاشمی رفسنجانی به حساب می اید و در برهه هایی وظیفه
سخنگویی بدون عنوان وی را ایفا می کند نیز در این زمینه
وارد شــده و درباره هشــدارهای اصولگرایان کــه معتقدند
نباید این انتخابات سیاسی شود می گوید« :برخی این باور
را ترویج می کننــد که رقابت انتخاباتــی در مجلس خبرگان
شایسته نیست اما صداوسیما باید فضا را طوری اماده کند که
نامزدها امکان ارائه نظرات خود را داشته باشند».
رجایی پیشــنهاد کرده که جلســات مجلس خبرگان
برای مردم پخش شود یا در برخی موارد که دستورجلسات
محرمانه اســت ،خالصه تصمیم گیری هــا در اختیار مردم
قرار گیرد ،با این هدف که مردم از نقش و اهمیت این نهاد
برامده از انقالب بیشتر اشنا شوند.
او همچنین بر این اعتقاد است که مردم امروز «بدون
اینکه از افکار نامزدها باخبر باشند ،به عکس انها و شعاری
که زیر ان عکس نوشته شده رای می دهند».
مشاور رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با تبیین
مرز باریک سیاسی یا غیرسیاسی بودن انتخابات خبرگان،
تصریح کرد« :اگر سیاسی بودن را به معنای تحزب در نظر
داشــته باشــیم ،انچنان که رهبری نباید سیاسی و جناحی
عمل کند ،مجلس خبرگان رهبری نیز نباید سیاسی و جناحی
عمل کند».
رجایی با بیان اینکه میان انتخاب سیاســی و انتخاب
حزبی تفــاوت وجــود دارد ،افــزود« :البته اینکــه احزاب
نماینده ها و نامزدهای خود را انتخاب کنند ،ایرادی ندارد اما
نکته حائز اهمیت اینجاست که مجلس خبرگان اساسا جای
تحزب و حاکمیت جریان های سیاسی و سلیقه ای نیست.
اما اگر مراد از سیاسی بودن معنای عام ان باشد ،خبرگان و
دلیل تشکیل ان ،سیاسی ترین مساله است.
رجایی اما برخــاف برخی که معتقــد اصالح طلبان
در ایــن انتخابات فعال تر عمل خواهند کــرد ،نظر دیگری
گفته می شود هاشمی ممکن است لیست
مجزا دهد
مثلث | شماره 273
حسن روحانی نیز از افراد مهم
انتخابات خبرگان است
خیز بی تجربه ها برای مجلس خبرگان
در همین حال اســت که حجت االســام حسین
ابراهیمی عضــو جامعه روحانیت مبــارز مصاحبه ای انجام
داده و از خطــر حضــور بی تجربه ها در انتخابــات خبرگان
ســخن می گوید .او این دوره از انتخابات خبرگان را بسیار
با اهمیت می شــمارد و دلیل ان را این گونــه بیان می کند:
«دلیل این مساله هم این است که افرادی خیز برداشته اند
به ســمت و ســوی خبرگان ،درحالــی که مــا معتقدیم این
افراد تجربه و ســوابق انچنانی ندارند و دراینده خطر پذیر و
مسئولیت پذیر نیستند .به طور حتم باید درخصوص مجلس
خبرگان حساسیت الزم را به کار گرفت تا افراد بی صالحیت
به مجلس خبرگان ورود پیدا نکنند».
او هشــدار می دهد که «مجلس خبرگان جای افراد
مجرب ،کارکشــته و کار ازموده و کسانی است که در تمام
صحنه ها نشــان داده اند انقالب ،والیت و نظام برای انها
اصالت اولیــه دارد ».از همین رو توصیــه می کند« :باید
حتما حساســیت های الزم را بــه کار گرفــت چراکه افراد
شایســته و الیق می خواهند درباره رهبــری تصمیم گیری
کنند ،بنابراین افراد از نظر گرایش سوابق و خبره بودن باید
صالحیت داشــته باشــند تا بتوانند کاندیدا شوند .شورای
نگهبان نیز همچون گذشــته باید در بررسی صالحیت ها
با دقت عمل کند».
با این حال انچه در مورد اصالح طلبان و فعالیتشــان
درباره انتخابات اخیر مجلس خبرگان به نظر قطعی می رسد،
موضوع محوریت مثلث «هاشــمی ،روحانی و سیدحســن
خمینــی» در راس هرم تصمیم گیری بــرای این انتخابات
اســت .شــاید برخالف همه ادوار گذشــته کــه انتخابات
خبرگان رهبری از فضای سیاســی کامال به دور بود ،این بار
شرایط کامال دگرگون شــده و فعالیت های این دوره بیشتر
رنگ و بوی سیاسی به خود خواهد گرفت.
سیاست
هاشمی از سید حسن خمینی بر ای
انتخابات دعوت کرده است
مجلس شــود ،رویکرد والیتمدارانه خبرگان تغییر نخواهد
کرد .البته درجات والیتمداری افراد متفاوت است اما کسی
قادر بــه اندازه گیری ان نیســت و اینکه کســی در مجلس
خبرگان مومن و دیگــری بی ایمان ،یکی انقالبی و دیگری
غیرانقالبی و یکی والیتمدار و دیگری ضد والیت فقیه باشد،
امکان پذیر نیست».
دارد .او این گونــه گمانه زنی می کنــد« :اصالح طلبان در
این خصوص دســت به انتخاب میان اهــم و مهم زده اند و
باتوجه به اینکه تعداد نامزدهایی که امکان رقابت در خبرگان
را داشته باشند ،چندان زیاد نیست و از انجا که شانس بزرگی
را در مجلس شورای اسالمی پیش رو دارند ،به نظر می رسد
توان خود را روی انتخابات مجلس گذاشــته اند .البته این
مساله به این معنا نیســت که اصالح طلبان روی نیروهایی
که دارند ،کار نکنند».
43
تنش زدایی با طعم اقتصاد
بین الملل
ایران و اروپا پس از توافقنامه وین به دنبال اغاز فصل جدیدی در روابط دوجانبه هستند .دو
بازیگر عرصه نظام بین الملل تصمیم دارند تنش زدایــی را از حوزه های کم چالش تر مثل اقتصاد
اغاز کنند .به نظر می رسد بسط همکاری های دوجانبه در حوزه قدرتمند می تواند منجر به تسری
تعامالت در حوزه های پرچالش تر امنیتی و سیاسی شود .ایران و اروپا قبل از دوره ریاست جمهوری
محمود احمدی نژاد تجربه چنین روابط مبتنی بر اعتماد متقابل را تجربه کرده اند .شاید این بار نیز
این نوع از روابط در ظرف زمانی و مکانی دیگر و البته با محتوایی متفاوت از گذشته قابل تکرار باشد.
ت
یتر
ی
ک
چرخش اروپا به سوی ایران
اروپایی گراییسیاستجدیددولتحسنروحانیپسازتوافقویناست
رضا مجیدزاده
1
مدیر گروهفرابازیتوسعه
اندیشگاهطرحهزاره
اجرای توافق هسته ای میان ایران و کشورهای 5+1در
اذرماه سال جاری خواهد بود اما از هم اکنون هیات های تجاری
و سیاسی اروپایی مختلف برای باال بردن سطح روابط سیاسی،
تقویتیااحیایروابطاقتصادیگذشتهبهایرانمی ایند.اکنون
سوال این است که علت اشتیاق ولو ظاهری اروپا به گسترش
روابط با تهران چیست؟
بین الملل
44
مثلث | شماره 273
صفحه شطرنج خاورمیانه پس از توافق وین
پیش از حصول توافق وین و در طی یک دهه گذشــته،
خاورمیانه در وضعیت شکار خرگوش یا تعادل مبتنی بر ریسک
قرار گرفت زیرا تحوالت سیاســی منطقه ِمنا (خاورمیانه و شاخ
افریقا) ایجاب می کرد تا کشورهای منطقه در راهبرد سیاست
خارجی خود کمتر بتوانند روی همکاری منطقه ای اتکا کنند و
نتیجهاینشرایط،عدماستقرارتعادلشکارگوزنبود.درنتیجه
استقرارتعادلشکارخرگوشوناامنیفزایندهمنطقهخاورمیانه،
کشورهای خاورمیان ه مانند روندهای گذشــته به تکروی روی
اورده و از منافع ناشــی از تقبل هزینه همکاری و توانایی کسب
منافع بیشتر چشم پوشیدند .کشورهای اروپایی که در این زمان
به تدریج درگیر پیامدها و مدیریت بحران مالی شده اند ترجیح
دادند بیشتر به سمت چین گرایش پیدا کنند و از این رو اقتصاد
چین به عنوان یکی از منابع تامین مالی اتحادیه اروپا به حدی
بزرگ شد که در حال حاضر ،شانه به شانه اقتصاد امریکا می زند.
اماامروزهورودمداوموبهنوعیپیشازموعدهیات هایتجاری
وسیاسیاروپاییبهتهران،حتیشخصلورانفابیوسیااقای
«نه» در جریان مذاکرات ،نشــان می دهد که صفحه شطرنج
خاورمیانه تغییراتی داشــته اســت .اما برای دستیابی به درکی
دقیقترازاستقبالپیشازموعداروپاازگسترشروابطاقتصادی
باتهرانبایددیدکهتوافقوینچهعناصرساختارییاانفرادیاز
اینچیدمانراتغییردادهاست؟ پیشازتوافقوین،کشورهای
اروپایی در کنار کشورهایی مانند عربستان و اسرائیل در کارتل
ایاالت متحده قرار گرفته بودند به طوری که در قالب همراهی
با سیاســت های راس کارتل ،یعنی امریکا ،روابط اقتصادی و
سیاسی خود با کشورهای خاورمیانه را تنظیم می کردند .اما در
داخل یک کارتل ،ایجاد هماهنگی و تعیین ســهم از موضوع
بازی دو چالش جدی به شــمار می روند .گرچه یکی از اعضای
مهم اتحادیه اروپا ،یعنی فرانســه ،نقش پلیــس بد مذاکرات
هســته ای را ایفا کرد اما واقعیت این است که اروپا از عضویت
در کارتل خاورمیانه ،سهم درخوری کسب نکرد .از این منظر،
انچه در اتحادیه اروپا رخ داده از دو منظر اهمیت دارد؛ نخست ،
ترجیحات اروپاییان به ســمت تاکید بر حل مســتقیم مسائل
و بحران های اقتصادی تغییر یافته و از این روی شــهروندان
اروپایی به شرکت در بازیهای سیاســی پرریسکی مانند تجربه
جنگعراقیاافغانستانبه عنوانعضویازکارتلامریکاتمایلی
ندارندودوماینکهبازخوردرویکردهاوسیاست هایگذشتهبرای
اروپاییان از جمله ماجرای توهین کاریکاتوریست دانمارکی به
پیامبر اسالم یا واقعه شــارلی عبدو ،این پیغام را دارد که هر چه
بحران و ناامنی در منطقه خاورمیانه بیشتر شود ،دامنه اثرات ان
تاقلباروپاگسترانیدهخواهدشد؛جنبشپگیدایابرداحزابیکه
برنامه های سختگیرانه ای برای مهاجرت به اروپا در نظر دارند
این ترجیحات را به وضوح نشان می دهد .البته جریان داعش
مانند یک اهنربای قوی عمل می کند و اهداف سیاستمداران
غربی (اروپا و امریکای شمالی) در مهاجرت دوباره مسلمانان
افراطیومرتجعبهمنطقهخاورمیانهوکنترلخشونتانهابهنفع
جریان رانت در غرب را میسر می سازد .اما کنترل بیشتر خشونت
نیازمند کنترل این جریان در بلندمدت است .درباره امریکا نیز
مطالعاتاینده پژوهیغالباندیشگاه هایجهاننشانمی دهد
که در نظم جهانی اتی ،چین رقیب جــدی امریکا خواهد بود؛
بنابراین شطرنج خاورمیانه به این صورت تغییر کرده که امریکا
می تواند با اســودگی بیشتری به ســمت رویارویی اقتصادی و
شاید سیاسی مستقیم با چین برود و اتحادیه اروپا امکان می یابد
تا با اتکا به یک نقطه امن نسبی ،بحران اقتصادی خود را بهتر
مدیریتکند.بههمینخاطردرجریانمذاکراتهسته ای،اخذ
تعهد و مقابله به مثل شرایط تبدیل بازی کارتل -کارتل خاورمیانه
به یک بازی همکاری را فراهم ساخت و این تغییر در توافق وین
اتفاق افتاد .بنابراین شــطرنج خاورمیانه ظاهرا به این صورت
تغییر یافته که عربســتان کماکان در تالش است تا عضویت
خود در کارتل امریکا را حفظ کند و امریکا نیز تمایل دارد تا با اتکا
به مدیریت مســائل خاورمیانه از طریق سه رکن ایران ،ترکیه و
عربستان به سمت حل چالش های اقتصادی و تجاری خود با
شــرق دور گام بردارد .اما اروپا نیز به دنبال یک تعادل مبتنی بر
همکاری به جای ریسک (شکار گوزن به جای شکار خرگوش)
است و از این روی شریک تجاری مناسبی به نام ایران را انتخاب
کرده که عالوه بر امکان تامین منابع انرژی برای اتحادیه اروپا
از بــازار تجاری جذابی نیز برخوردار اســت که نســبت به دیگر
کشورهای منطقه امنیت باالیی داشــته و از بی ثباتی سیاسی
احتمالی به دور است.
چرخش اروپا به سمت ایران
اتحادیــه اروپا همچنان با پیامدهای بحران مالی ســال
2009دســت به گریبان اســت و سیاســت های بانک مرکزی
اتحادیه اروپا به اندازه فدرال رزرو امریکا کارگر نیفتاده اســت.
اروپا پراگماتیست می شود
مجتهدزاده در گفت وگو با مثلث
یک اژدهای دست اموز رهاشده ،بیشــترین تمرکز را به سمت
عراق گذاشته است .سیاست خارجی متناقض ترکیه در منقطه
نیز در افزایش ناامنی اثرگذار بوده اســت .از این ر و چشم انداز
کاهش جنگ داخلی در کشــورهای درگیر یا ثبات سیاســی و
امنیتی در دیگر کشورهای منطقه به شدت مکدر است در حالی
که ایران از دورنمای مثبت و باثباتی برخوردار است .عالوه بر
گسترش مبادالت اقتصادی -تجاری ،نزدیکی اروپا به ایران با
منشور انرژی اتحادیه اروپا نیز رابطه دارد .منشور انرژی اتحادیه
اروپا در سال 2006و پس از بحران اوکراین و تهدید روسیه به
بستن شیر صادرات گاز روی ایجاد تنوع در منابع تامین انرژی
این منطقه و افزایش امنیت انرژی ان تاکید کرد .پروژه نابوکو با
این هدف ،شروع و ایران به دلیل تحریم های بین المللی از ان
کنار گذاشته شد .اما در حال حاضر منعی برای تامین گاز اروپا
از طریق ایران نیست و تنوع در منابع تامین انرژی نیز می تواند
از دیگر دالیل چرخش اروپا به ســمت ایران باشــد که عرضه
کشورهای اسیای میانه به دلیل نزدیکی به روسیه (به استثنای
اذربایجان اروپایی که به غرب نزدیکتر اســت) در کنار قطر را
کافی و مطمئن ارزیابی نمی کند .ضمن اینکه نزدیکی اروپا به
ایران می تواند برای کاهش نزدیکی روسیه با ایران باشد .از دید
اروپا و غرب ،این رابطه مثلثی به مثابــه یک بازی با جمع صفر
است که منابع منطقه ای روســیه را تضعیف می کند .خصوصا
اینکههمچنانموضوعاوکراینحلنشدهباقیماندهوتضعیف
رابطه ایران و روسیه در قالب نزدیکی بیشتر ایران به اروپا (و نه
کاهش سطح روابط ایران و روسیه) کارایی تحریم های روسیه
در قبال مساله اوکراین را نیز باالتر می تواند ببرد اما این سناریو
از وزن بسیار اندکی برخوردار اســت .بیش از یک صد مقاله و
بیش از دو گــزارش تفصیلی جدی و پژوهشــی درباره اهمیت
کمی و کیفی بازار ایران برای اتحادیه اروپا به عنوان راهکاری
مهم و ثمربخش برای برون رفت اتحادیه اروپا از بحران کنونی
اقتصــادی و ایجاد ثبــات و ارامش در وضع مالی کشــورهای
مختلف نوشته و منتشر شده است .گذشته از این ،در بسیاری
از گزارش ها و مقاالت خارجی با احتساب توانایی تبدیل ایران
به قطب اقتصادی منطقه ای در اسیای مرکزی ،خلیج فارس و
دیگر مناطق همجوار ،ایران را نه یک بازار 80میلیونی که یک
بازارچهارصدمیلیونیقلمدادمی کنند.دربخشسرمایه گذاری
مشترک به دلیل اشنایی ســرمایه گذاران خارجی با برنامه های
لو نقل ،نفت ،گاز ،پتروشــیمی و
بلندمدت ایران در حوزه حم
فناوریاطالعاتپیشنهادهایچشمگیریبرایهمکاریارائه
شده است .عالوه بر این در اینده ،صاحبان صنایع امریکایی،
به خصوصدرعرصه هاییچونکشاورزی،دارو،انرژیوصنایع
هوایی غیرنظامی با رقبای اروپایی خود برای ورود به بازار ایران،
رقابتسختیخواهندداشت.
اینده روابط ایران و اروپا
مثلث | شماره 273
یکی از بزرگترین «اگر»های رابطه بین ایــران و اروپا با
توافق وین رفع شــد .با این وجود ،اینده روابط ایران و اروپا
به مســائل دیگری نیز گــره خورده اســت؛ مواضع
اسرائیل ،مساله اوکراین ،دورنمای رشد کشورهای
س وخروجاتحادیهاروپاازبحرانمالی .اگرچه
بریک
ایاالت متحده درباره مواضع اســرائیل ،رویکردهای
روشن تری دارد اما به نظر می رســد که این مواضع در
تاب ع ترجیحــات اروپا نیــز وزن باالیی دارد .درخواســت
ضمنی و درگوشی از میان هیات های اروپایی مبنی بر تغییر
موضع ایران نسبت به اسرائیل نشان می دهد که نتانیاهوی
ناخرســند از حصول توافق وین با اتکا به قدرت چانه زنی
البی های صهیونیستی تمامی توانش را به کار گرفته تا روابط
ب گرم نگیرد .بنابراین فشــارهای سیاسی و
ایران و جهان غر
اقتصادی اسرائیل ،یکی از مشکالت گسترش روابط ایران و
اروپا در اینده می تواند باشد مگر اینکه معضالت اقتصادی اروپا
به حدی افزایش یابد که ارزش اتی اســتفاده از پتانسیل های
ایران به هزینه ســردی روابط با اســرائیل بچربد .البته مسائل
منطقــه مانند تحوالت ســوریه نیز در ایــن دورنمــا اثرگذارند؛
ایاالت متحده تاکید کرده کــه در صورت ادامه اقدامات ارتش
سوریه علیه گروه های مسلح مورد حمایت امریکا در این کشور،
واشنگتن«اقدامی جدید»علیهدولتدمشقانجامخواهدداد.
این اظهارات از سوی برخی ناظران به عنوان اغاز عملی ایجاد
«منطق هحائل»درسوریهبامشارکتترکیهجهتبراندازیدولت
دمشق و بشار اسد تعبیر شده اســت .ایاالت متحده نخستین
حمالت هوایی را برای دفاع از یک گروه مســلح مورد حمایت
خود موسوم به «سوریه نوین» در خاک سوریه انجام داده است
واگربهایننتیجهبرسدکهنقشپررنگتریدرسقوطاسدداشته
باشــد انگاه روابط بین ایران و اروپا نیز تاثیــر خواهد پذیرفت.
مساله اوکراین نیز به واسطه نقش روسیه در ان و روابط نزدیک
روسیه با ایران می تواند روی اینده روابط ایران و اروپا موثر باشد.
چنانچه اگر تحوالت اوکراین به سمت چالش بیشتر بین روسیه
و غرب پیش برود انگاه نوع روابط ایران با روسیه در روابط اروپا و
ایران موثر خواهد بود اما وزن این سناریو به اندازه وزن تحوالت
خاورمیانه و مواضع اسرائیل نیست .دورنمای رشد کشورهای
بریکس از دیگر عوامــل موثر بر دورنمای روابــط اقتصادی و
سیاسی ایران و اتحادیه اروپاست .پیش بینی از رشد اقتصادی
اقتصادهای نوظهور یا کشورهای بریکس روی توزیع مناطق
هدف کشــورهای اروپایی برای داد و ستد اقتصادی و تجاری
اثرگذار اســت به طوری که اگر دورنمای رشد اقتصادی چین،
برزیل یا افریقای جنوبی مثبت باشــد انگاه وزن این کشــورها
در تجارت و روابط با کشــورهای اروپایی باالتر می رود اما این
وضعیت به معنای کاهش روابط با ایران نیســت بلکه نســبت
به کشــورهای بریکس این رابطه کمرنگ تر می شــود .نتایج
انتخابات یونان و همه پرســی در این کشــور درباره نوع روابط
بدهی خارجی این کشور در کنار انتخابات اسپانیا و مدیریت نه
چندان کامیاب بحران مالی توسط بانک مرکزی اتحادیه اروپا
باعث شــده تا خروج اتحادیه اروپا از بحران مالی به این زودی
میسر نباشــد و این مســاله موجب گرایش اروپا به تنوع هر چه
بیشتر در بازارها برای ایجاد مبادالت جدید و ایجاد چشم اندازی
مثبت در رشد اقتصادی و گذار موفق از پیامدهای بحران مالی
جهانیاست.عالوهبراینکهامنیتداخلیایرانموجبکاهش
ریسکسیاسیوعملیاتیدرمقایسهباکشورهایملتهبمنطقه
می شود،نیازکشورهایاروپاییبهمحرک هایبیشتربرایرشد
اقتصادی و غلبه بر مشــکالتی مانند بدهــی خارجی و بیکاری
موجب می شود تا دست کم طی چند ســال اینده ،مبنای روابط
اقتصادی و سیاسی بین ایران و اروپا قوی باشد.
بین الملل
اسپانیا ،ایتالیا و یونان از جمله کشورهایی هستند که با معضل
بیکاری دســت و پنجه نرم می کنند .حتی در قویترین اقتصاد
اروپا یعنی المان ،اطمینانمردمبهبهبوداقتصادیدچارنوسان
است .ضمن انکه نتایج انتخابات یونان و اسپانیا چالشی جدی
ن و به تازگی
برای کل اتحادیه اروپا به شمار می رود .اگرچه چی
امریکای التین به عنوان مهمترین شرکای تجاری قدرت های
اقتصادی اروپا محسوب می شوند اما نیاز به گسترش بازار برای
اقتصادهای بزرگ اروپایی یک ضرورت است؛ در اقتصاد چین
به عنوان دومین شــریک تجاری اروپا نشانه هایی از کند شدن
رشد اقتصادی ظاهر شــده و میزان واردات و صادرات چین در
ماه های اخیر به میزان غیرقابل انتظاری کاهش یافته اســت.
بدین ترتیب بخشــی از مهمترین هدف گرایش اروپا به ایران،
بازسازی و گسترش روابط پیش از شدت یافتن تحریم هاست.
برای نمونه مبادالت تجاری ایران و ایتالیا در سال 90به
میزانهفتمیلیاردیوروبودهاستکهدرحالحاضرکمترازیک
میلیاردیوروست.حوزه هاینفتوگاز،خودرو،حمل و نقل،امور
زیربنایی ،ساخت و ساز و برخی از بخش های کارخانه ای ایتالیا
مانند پارچه و مبلمان از مهمترین زمینه هایی اســت که ایتالیا
برای افزایش ســطح روابط اقتصادی با ایــران دنبال می کند.
عالوه بر شرکت های ایتالیایی ،شرکت هایی از کشورهای سوئد
(ولوو) ،فرانســه (پژو و رنو) و المان (مرسدس بنز) نیز در ایران
سرمایه گذاری کرده بودند؛ یک دهه قبل ،مرسدس بنز المان
در ایران دو مدل خودروی سواری تولید می کرد تا نیاز بازار اسیا را
تامینکند.همراهیمدیرروابطبین المللشرکتفولکسواگن
با وزیر اقتصاد المان در ســفرش به ایران ،حاکی از میل شروع
به کار دوباره و گسترده این شــرکت در ایران است .این شرکت
با دو بازوی خود یعنی شعبه فولکس واگن برزیل که همکار بم
خودرو است و اشکودا که به دنبال شریک جدید در ایران برای
تولید است در بازار ایران حضور خواهد داشت .پیش بینی ها بر
این موضع هستند که میزان صادرات المان به ایران در صورت
لغو تحریم ها می تواند به سرعت از مرز 10میلیارد دالر در سال
فراتر رود .به طور مشــخص ،المان به خاطر مشکالت مالی و
اقتصادی خود در رابطه با اقتصادهای ضعیف تر اروپایی مانند
یونان ،ایتالیا ،پرتغال ،اسپانیا و لهســتان درباره اینده اتحادیه
اروپا و اقتصاد خود نگرانی فراوانــی دارد و از این ر و بار ریاضت
اقتصادی این کشــورها را نیز تا حدی به دوش می کشد .این
وضعیت یکی از بسترهای گرایش سریعتر المان به سمت ایران
بوده است .اما سوال این است که کشورهای اروپایی عالوه بر
کشورهای شرق اسیا ،امریکای التین ،اقیانوسیه ،افریقایی و
امریکایشمالیبادیگرکشورهایمنطقهخاورمیانهنیزمبادالت
اقتصادی دارند و این شــتاب در برقــراری روابط اقتصادی چه
معناییمی دهد؟به عنوانمثالهلندبرایگسترشبازارگلخود
در کشورهایی مانند کنیا سرمایه گذاری کرده است .ایا می توان
گفتکهگرایشاروپابهایرانبهمعنایامکانتحوالتبیشتردر
خاورمیانه و تغییر کشورهای عربی این اقلیم است؟
در مقایسه با قبل از توافق وین ،عربستان سعودی خود را
درگیر مساله یمن تا به زعم زمامدارانش بتواند حلقه محاصره ای
برای ایران ایجاد کند ،اما شیوه تهاجمش به یمن و راهبردش
چندان عقالنی نیست .گرچه عربستان به دنبال تجزیه یمن در
صورت استمرار مقاومت در این کشور است اما به واسطه حضور
قبایل کوچ نشین یمنی در نزدیکی عربستان و احتمال درگیری
عربستان با این قبایل در صورت استمرار درگیری می توان گفت
که به این زودی ها مساله عربستان و یمن حل نخواهد شد .از
طرفدیگرتحوالتسوریهنیزبهنفعاسرائیلوکشورهایعضو
شورای همکاری خلیج فارس پیش نمی رود و داعش نی ز مانند
خردورزی اروپا
قاره سبز نمی خواهد همه
تخم مر غ هایش را در سبد
اعراب و اسرائیل بگذارد
اقتصاد؛ ایستگاه اول تنش زدایی
همکاری ایران و اروپا به حوزه های
سیاسی و امنیتی نیز گسترش
پیدا می کند
45
بین الملل
اروپا پراگماتیست می شود
بین الملل
46
مثلث | شماره 273
بعــد از توافق ویــن و به دنبــال ورود هیات های
اروپایی به ایران این فرضیه مطرح شــده است که به
دلیل مشــکالتی که در روابط ایران و امریکا وجود دارد
اکنون فضا برای گسترش روابط اتحادیه اروپا با ایران
فراهم شــده اســت و ایران نیز نوعی سیاست و نگاه
اروپاگرایی را در دســتورکار قرار داده اســت .شما این
تحلیل را درست می دانید؟
هیچ دلیلی در دســت نداریم که تصــور کنیم اروپا
با ایاالت متحــده امریکا در این رابطــه به خصوص ،درگیر
رقابت هایی هست یا بوده باشــد .انچه مسلم است امریکا
برای گســترش روابط اقتصادی و سیاســی خود با ایران،
مشــکالت زیادی دارد که باید با گذشت زمان حل شود اما
کشورهای اروپایی این مشــکالت را ندارند ،بنابراین زودتر
وارد تعامل با ایران شده اند .ایران و امریکا از لحاظ سیاسی
دچار یک وضعیت خاص هستند و مشکالت فراوانی در از
سرگیری روابط وجود دارد که این مشکالت در روابط با اروپا
به ان صورت وجود ندارد.
ولی این بدان معنا نیست که مشکالت در روابط ایران
و اتحادیه اروپا وجود نداشــته باشــد یا نادیده گرفتن شان
اسان باشد ،درواقع مشکالتی هست که باید به مرور زمان
حل شــود .با این اوصاف نمی توان گفت کــه امروز ایران
سیاست اروپایی گرایی را در دستورکار خود قرار داده است،
بلکه به دلیل پاره ای مسائل ابتدا کشــورهای اروپایی وارد
شده اند.
در برهه فعلی ،روابط ایران با کشــورهای اروپایی
بیشتر در چه حوزه های تقویت خواهد شد؟
کامال واضح اســت کــه همکاری هــای ممکن و
گسترش یابنده میان ایران و اتحادیه اروپا به طور خود به خود
جنبه اقتصادی خواهد داشت زیرا جنبه های اقتصادی روابط
ایران با اتحادیه اروپا خیلی اسان تر و راحت تر است و درگیر
یک سری مشکالت و مالحظات روابط سیاسی نیست .به
همین دلیل است که روابط اقتصادی ایران و اروپا زودتر از
جنبه های دیگر روابط دو طرف اغاز خواهد شد.
انچه مســلم اســت روابط اقتصادی برخالف روابط
سیاسی چندان تابع مالحظات اســتراتژیک و ژئوپولیتیک
نیست .به همین دلیل باید انتظار داشت که روابط اقتصادی
کشــورها با یکدیگر خیلی زودتر از روابط سیاســی شــروع
شــود و گســترش یابد .به عنوان مثال در مقابلــه با داعش
مجتهدزاده درگفت وگو با مثلث
همکاری هایی میان ایران با امریکا در خاورمیانه وجود دارد
اما این همکاری برنامه ریزی شــده و طبیعی نیســت ،بلکه
بیشتر جنبه تصادفی دارد.
به این معنا که عالیق و منافع هر یک از این دو قدرت
یعنی ایران و امریکا در ان قسمت خاص از خاورمیانه با هم
هماهنگی دارند اما دولت ها چنین تصمیمی را نمی گیرند.
زیرا دولت ها از نظر مالحظات اســتراتژیک ،ژئوپولیتیک
و حتی ایدئولوژیک بــا هم تناقض ها و مشــکالت زیادی
دارند کــه به راحتی و اســانی قابل حل نیســت .الجرم اگر
در برخی موارد دوربــرد همکاری هایی در حوزه سیاســی،
استراتژیک و ژئوپولیتیک را میان ایران و امریکا می بینیم
این همکاری ها کامال تصادفی هستند .برای یک همکاری
برنامه ریزی شــده و هماهنگ شــده ،دو طرف باید مراحل
بسیار دشواری را برای رسیدن به تفاهم های ژئوپولیتیکی
و سیاسی طی کنند.
با توجه به اینکه اکنون فضا برای حضور کشورهای
خارجی به ویژه غربی در ایران هموارتر از گذشته
شــده اســت ،جمهوری اســامی ایران باید چه
سیاســتی را در پیــش گیرد کــه از این شــرایط
استفاده بهینه را ببرد؟
با هدف استفاده بهتر و مطلوب تر از شرایط ایجاد
شده در درجه نخست باید ســعی بکنیم که مسائل خود را از
هم جدا کرد و هر مســاله ای را در قالب ها و چارچوب های
خودش پیگیــری کنیم .یکــی از این موارد این اســت که
مسائل داخلی و روابط خارجی باید کامال از یکدیگر تفکیک
شــوند و این هیچ ربطی به ایدئولوژی های کشورها ندارد،
بلکه یک امــر عملگرایانه و منطقی اســت که هر کشــور،
دولت و نظامی برای پیشــبرد اهداف خود باید ان را مدنظر
قرار دهد .در وهله بعدی ،در روابط خارجی ،هر کشور و نظام
حکومتی باید رئوس اصلی منافع ملی خودش را برنامه ریزی
کند و به این نتیجه برســد که ایا صحیح است که مسائل و
خواســته ها را به صورت جدا پیگیری کند یــا به طور کلی.
طبیعتا اگر شکل دوم مورد نظر باشد لطماتی وارد می شود و
اسیب پذیری های کشور را افزایش می دهد.
بنابراین در این رابطه هم برای ایرانیان مســجل شده
است که در روابط خارجی شان باید اهم فی االهم را در نظر
گرفت .به عنوان نمونه در روابط با کشورها بعضا الزم است
روابط اقتصادی با کشورها را در اولویت قرار داد و در جایی
2
پیروز مجتهدزاده ،رئیس بنیاد یوروسویک
لندن در گفت وگویی تفصیلی با مثلث به بررســی
اهداف کشــورهای اروپایــی از نزدیکی بــه ایران و
سیاســت تهران در قبال این کشــورها و موقعیت
حاصل شده پرداخت .مجتهدزاده معتقد است که
دلیل حضور هیات های اروپایی در ایران بالفاصله
پس از توافق ژنو ،بیانگر رقابت انها با امریکا در این
زمینه نیســت ،بلکه از انجایی که ایران و امریکا از
لحاظ سیاســی دچار یک وضعیت خاص هستند،
بنابرایــن در ابتــدای امــر کشــورهای اروپایی که
مشــکالت خاصی با ایــران ندارند ،ســریع تر وارد
تعامل شدند .این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه
روابط اقتصادی کشورها با یکدیگر خیلی زودتر از
روابط سیاسی شروع می شود و گسترش می یابد،
گفت این مساله از انجایی ناشی می شود که روابط
اقتصــادی برخالف روابط سیاســی چنــدان تابع
مالحظات استراتژیک و ژئوپولیتیک نیست.
دیگر شاید الزم باشــد جنبه ایدئولوژیک و سیاسی قضیه را
بیشتر مورد توجه قرار داد.
امروز ایــران تقریبا دریافته اســت که بایــد در روابط
خارجی ،واقع گرایی ها در منافع ملی را پیگیری و برنامه ریزی
کند و ایــن برنامه ریزی باید ســوای مشــکالت و مســائل
سیاست داخلی و همچنین انگیزه های ایدئولوژیک باشد.
نمونه این نوع سیاست نیز توافق هسته ای اخیر است .زیرا
اگر این توافق از انگیزه های ایدئولوژیک و کشمکش های
داخلی جدا نمی شد به موفقیت نمی رســید .بنابراین راهی
که باعث شــد مذاکرات هســته ای ایران با گروه 5+1پس
از ســال ها به نتیجه برسد را باید شســته رفته تر ،منظم تر و
برنامه ریزی شده تر برای دیگر مســائل امور داخلی مان نیز
پیگیری کنیم.
خردورزی اروپا
بین الملل
قاره سبز نمی خواهد همه تخم مر غ هایش را در سبد اعراب و اسرائیل بگذارد
مجید تفرشی
3
تاریخ نگار و تحلیلگر مسائل ایران و اروپا
مثلث | شماره 273
اقتصادی و مالکیت خارجی در ایران ،در کنار وجود فساد و
ناکارامدی و تا حدی رانت خواری در تجارت خارجی ایران،
موانعی جدی برای مشارکت در تولید و قلمروهای زیرساختی
صنعتی با اروپا است .ولی می توان امیدوار بود که ناگزیر این
معضالت به تدریج قابل حل بوده و با اســتفاده از تجربیات
دیگر کشــورها در زمینه فرصت برابر و رقابت ســالم ،برای
برون رفت از این معضالت گام های جدی برداشت.
کشــورهای مختلف عضــو اتحادیه اروپــا ،عالیق و
امکانات مختلفی برای همکاری با ایران دارند .ولی در یک
نگاه عمومی و اجمالی می توان گفت که در درجه اول مقوله
انرژی (به خصوص گاز) ،صنایع هواپیمایی ،خودروسازی و
سپس همکاری های دارویی و بهداشتی و همچنین مبادالت
ی و دانشگاهی از اولویت های کشورهای عضو اتحادیه
علم
اروپا برای مشــارکت در بــازار ایران اســت .در برخی از این
گزارش های اخیر اروپایی درباره بازار نوظهور ایران ،ضمن
توجه به اهمیت بازار ایــران از نظر عمق ،دامنه ،نیروی کار
متخصص و عادی در دســترس ،ایران را یک بــازار بالقوه
چند صد میلیونی (با احتساب توانایی تبدیل ایران به قطب
اقتصادی منطقه ای در اسیای مرکزی ،خلیج فارس و دیگر
مناطق همجوار می دانند .تردیدی نیســت که در اینده ای
نه چندان دور ،صاحبان صنایــع امریکایی ،به خصوص در
عرصه هایی چون کشــاورزی ،دارو ،انرژی و صنایع هوایی
بین الملل
پس از یــک دوره طوالنی و بیش از ســه دهه تنش و
چالش میان ایران با اتحادیــه اروپا و امریکا ،اکنون در پرتو
توافق های ژنو ،لوزان و وین ،دوران جدیدی از تنش زدایی
با دورنمای گســترش همکاری های راهبردی ،به خصوص
در قلمرو سیاسی ،اقتصادی و فرهنگی با ایران فراهم امده
است .اروپا به درســتی به این نتیجه رســیده که چه عاشق
ایران باشد و چه از کشور ما متنف ر در بسیاری موارد منطقه ای
و بین المللی ،بدون همکاری و مشــارکت ایران کار جدی از
پیش نخواهد رفت .از جمله این موارد می توان به مبارزه با
تروریسم منطقه ای و بین المللی ،مبارزه با کاشت
و قاچاق مواد مخدر از افغانستان به اروپا ،مساله
صلح و تنش زدایی در سوریه ،لبنان و دیگر نقاط
خاورمیانه ،مساله ثبات و صلح در اسیای مرکزی و
مساله امنیت ،توسعه ،انتقال انرژی در خلیج فارس
و اســیای مرکزی و تعامالت فکــری و فرهنگی
اشاره کرد.
در واقع اکنون نوعی خــردورزی در رهبری
اتحادیه اروپا موضوع ایران پدید امده که نشــان
می دهد سیاست دور زدن ،تالش برای تضعیف
و نادیده گرفتــن ایران تا چــه حــد ناکارامد و به
ضرر کشورهای اروپایی تمام شده است .تالش
کشــورهای مختلف اروپایی بــرای روانه کردن
هیات های سیاسی ،دیپلماتیک و تجاری به ایران
نشانگر ان است که این تغییر دیدگاه هم بر اساس
خرد جمعی اتحادیه اروپا پیش امده و هم بر اساس
نیاز و به سر عقل امدن کشورهای مختلف به طور
جداگانه رخ داده است.
از ســوی دیگر ،ایــران نیز پس از هشــت
ســال سیاســت نادیده گرفتن جامعه بین المللی
از ســوی دولت ،با انتخابات ،1392در عمل نشان داد که
رویکرد جدیدی را در مناسبات بین المللی برگزیده و رویکرد
انزوا و تحریم را مناســب ملت ایران نمی داند .دولت اقای
احمدی نژاد اصــرار بر بی تاثیــری تحریم هــای اروپایی و
بین الملل نسبت به ایران داشــت .تحریم هایی که به گفته
اقای حسن روحانی ،اگرچه موفق نبودند ولی حتما تاثیرگذار
بوده اند .از این جهت می توان گفت که دوران کنونی ،برای
ایران و اروپا ،دورانــی تاریخی از جهت رســیدن به تعقل و
درکی متقابل و زمانه کنار گــذاردن تنش ها و روی اوردن به
نیازها و امکانات متقابل بــرای حل معضالت و کمبودهای
یکدیگر است.
ی و پس از تجربه ناخوشایند دولت اقای
در شرایط کنون
احمدی نژاد برای کامــا متحد کردن اروپــا و امریکا علیه
ایران ،اروپا مصمم به تنش زدایی با ایران است .تا جایی که
رهبران اروپایی طی چند هفته اخیر و پــس از اعالم توافق
تاریخی وین ،به صراحت اعالم کرده انــد که عالقه مند به
بازگشت به گذشته نبوده و حتی در صورت مخالفت کنگره و
سنای امریکا،به شرط پایبندی ایران به مفاد توافق ،تمایلی
به بازگشت به دوران پرتنش با ایران نیستند .در واقع در این
میان ،اگرچه حل مساله هسته ای عامل اصلی تنش زدایی
ایران و اروپا بوده ،ولی اروپا به درســتی به این نتیجه رسیده
که سیاست نادیده گرفتن ،دور زدن ،تضعیف و تحت فشار
گذاردن ایران طی سال های بعد از پیروزی انقالب اسالمی
ناکارامد بوده و بدون همکاری و تعامل با ایران در عرصه های
مختلــف اقتصــادی ،دیپلماتیــک و امنیتــی ،امکان حل
بسیاری از معضالت خاورمیانه ،جهان اسالم ،خلیج فارس
و حتی اسیای مرکزی وجود ندارد .رسیدن به این تعقل است
که اهمیت دوران کنونی را عمیق تر و گسترده تر از صرفا یک
اتش بس هسته ای می نماید.
البته باید توجه داشت که باوجود این موقعیت تاریخی،
اتحادیه اروپا ،تحــت تاثیر عناصر و عوامــل متعددی ،در
زمینه هایی چون مناقشه فلسطین و اسرائیل ،ناارامی های
خاورمیانه و حقوق بشر ،همچنان اختالفات جدی با ایران
داشته و بعید است در کوتاه مدت ،در این موضوعات با ایران
به تفاهم کامل برسد.
از ســوی دیگر موانــع موجــود در قوانین مشــارکت
غیرنظامی رقابت ســختی با رقبای اروپایــی خود برای ورود
به بازار بکر ایران خواهند داشــت .امریکاییان نیز مشــتاق
ورود به بازارهای ایران هســتند ،ولی اشــتیاق اروپا در این
راه ،دست کم در کوتاه مدت ،اشــکارتر و جدی تر از رقبای
امریکایی انها اســت .از همین رو ســت که در کشــورهای
مختلــف اروپایی از هم اکنون هشــدارهای جدی به گوش
می رســد که در صورت مانع تراشی کنگره و ســنای امریکا
بر ســر توافق وین و تالش انــان برای بازگرداندن شــرایط
ایران به ســه ســال قبل و پیش از ان ،این بار اتحادیه اروپا
با نئوکان های امریکایی همراهی نخواهند کرد و دست کم
در این مورد خاص ،منافع و مصالح خــود را قربانی منویات
امریکا نخواهند کرد .به بیان دیگر ،اروپا نه از نظر راهبردی
و نه از نظــر اقتصادی ،در شــرایطی نیســت که بــار دیگر
برای خوش ایند تندروان ،جنگ طلبــان و نومحافظه کاران
امریکایی و اســرائیلی و عرب ،از موقعیت پیش
امده برای ترمیم و گسترش مناســباتش با ایران
چشم پوشی کند.
در یکی ،دو ســال اخیــر ،معضالت جدی
اروپایی چون بحــران اوکراین و کریمه ،اتحادیه
اروپــا را از اینده اتکای زیادتــر از حد الزم به نفت
و گاز روســیه ترســانده اســت .در ایــن عرصه،
به خصــوص در عرصــه گاز مصرفــی صنعتی و
خانگــی و همچنین خطــوط انتقال نفــت و گاز
اســیای مرکزی و ایران به اروپا ،از مسیر ایران،
بدیلی مطمئن و راهبردی در کنار یا به جای روسیه
خواهد بــود .البته نــه ایران خواهان جانشــینی
روسیه در این مورد است و نه اروپا خواهان حذف
کامل روسیه از این بازار .ولی هیچ یک از طرفین
از اهمیت راهبردی مشارکت بیش از پیش ایران
در این زمین ه تردیدی ندارد .این در حالی است که
طی سه دهه اخیر ،اروپا و امریکا با فشار اعراب و
اســرائیل ،ایران را از همه نقشه های انتقال نفت
و گاز خاورمیانــه و اســیای مرکزی بــه غرب دور
نگاه داشــته و با وجود ارزانتــر ،نزدیکتر ،امنتر و
منطقی تر بودن مسیر ایران سراغ راه های دیگری رفتند .تا
جایی که در یک مقطع در اواخر دهه 1990میالدی ،مسیر
افغانســتان تحت ســلطه طالبان را به ایران ترجیح دادند.
اکنون پس از حدود سه دهه ،به صرفه نبودن و غیرمنطقی
بودن اغلب این مسیرهای انتقال انرژی ثابت شده و بار دیگر
ایران به عنوان بدیلی برای بسیاری از این پروژه ها مطرح شده
است .ایران دارای دومین منابع گاز در جهان است .منابعی
که عمدتا دســت نخورده باقی مانده و قابلیت های بالقوه و
بالفعل بســیاری را در خود دارد .از سوی دیگر ثبات سیاسی
و امنیتی ایران و مرزهای ان ،در کنــار موقعیت ژئوپلتیکی
و ژئواستراتژیکی ان برای هرگونه تعامل دراز مدت و ایجاد
خطوط انتقال انرژی چه از ایران و چه از کشورهای همجوار
نفت خیز به اروپا ،امری جدی و دست یافتنی است و می تواند
رقیبی مهم برای انحصار زدایی از گاز روســیه برای مصرف
در اروپا باشد.
مســاله دیگر ،ســرمایه گذاری های متقابــل ایران و
اروپا اســت .گاهی گفته می شــود که ایران دچــار معضل
نقدینگی و قدرت خرید و پرداخت برای سرمایه گذاری است.
اینکه ایران در کوتاه مدت دچار بحران نقدینگی است امری
اشکار است ،ولی در برابر باید توجه داشت که برخالف اکثر
شــرکای منطقه ای و بین المللی اتحادیه اروپــا ،ایران فاقد
بدهی های خارجی است و این موضوع در کنار فرصت ها و
47
بین الملل
48
مثلث | شماره 273
بین الملل
درامدزایی های بالقوه ایــران ،در میان مدت ،با رفع موانع و
معضالت کارامدی و قانونی ،ایران را به شریکی مهم و قابل
اعتنا تبدیل می کند .عالوه بر کشورهای شکوفا و قدرتمند
اروپایی ،به نظر می رســد که یکی از راهکارهای برون رفت
کشورهایی چون یونان ،اســپانیا ،ایتالیا و پرتغال از بحران
اقتصادی ،تعامل با کشــورهای خارج از حــوزه پولی یورو و
به خصوص ایران اســت و تعامل با ایران می تواند برای هر
دو طرف مفید و موجب بحران زدایی اقتصادی در هر دو سو
شــود .به ویژه انکه از نظر تاریخی و تمدنی نیز کشورهایی
چون ایران و یونان ضمن ســابقه دیرین بــا یکدیگراز نظر
سیاسی و نگاه به مناسبات بین المللی نیز حرف های مشترک
بیشتری با هم ،نسبت به دیگر کشورهای اروپایی دارند.
بی تردیــد این رقابت جــدی برای ورود هــر چه زودتر
به بازارهای ایران ،به طرز اشــکار و بدون پرده پوشــی بین
کشورهای اروپایی وجود دارد .برای نمونه ،صاحبان صنایع
و سیاســتگران بریتانیایی به شــدت نســبت به تعلل دولت
محافظه کار در بهبود ســریع مناســبات به ایــران و ورود به
دوران جدید مناسبات ایران و اروپا معترض هستند و صریحا
از عقب ماندگی و شکست در قبال دیگر کشورهای اروپایی
در تعامل با ایران سخن می گویند .در این میان حتی نروژ که
عضو اتحادیه اروپا هم نیســت ،به طور جدی در زمینه های
کشتی ســازی ،فناوری برتر مدیریت پسماندهای صنعتی،
خانگی و بیمارســتانی و همچنین صنایع خوراکی دریایی از
یک سو و نفت و گاز از سوی دیگر اماده مشارکت همه جانبه با
ایران است .سوای جنبه های مهم و انکار نشدنی اقتصادی
و تجاری ،توافق تاریخی و تاریخ ســاز وین از نظر راهبردی
امنیتی و سیاســی فصــل جدیــدی را در مناســبات ایران و
غرب گشوده اســت .امریکا و اروپا به همراه چین و روسیه،
با امضای ایــن توافق عمال اذعان کردند کــه باوجود همه
تالش هایی که در سه دهه گذشــته صورت گرفته تا ایران
را منزوی و تضعیف کرده یا دور بزننــد ،اهمیت منطقه ای و
بین المللی ایران به عنوان کشــوری بزرگ ،تاثیرگذار و امن
در منطقه از ابعاد ژئوپلتیکی و ژئواستراتژیکی غیرقابل انکار
بوده و حل بســیاری از معضالت منطقه ای بدون مشارکت
و مســاعدت ایران ممکن نیســت .این البته خالف تالش
اسرائیل از یک سو و سعو دی و هم پیمانانش از سوی دیگر
بود .ولی ســیلی روزگار و درس تجربه جایگاه انکار ناشدنی
ایران را به شش قدرت بزرگ جهانی گوشزد کرد.
در زمینه های اجتماعی و فرهنگی ،ایران و اندیشمندان
ایرانــی می توانند در جهت رفع خطر و کمک به روشــنگری
علیه تفکر داعش و ریشه های سلفی وهابی ان ،نه تنها در
خاورمیانه که در قلب اروپا نیز به غرب یاری رسانده و در جهت
نشان دادن اســام عقل گرا ،ضدخشــونت و صلح طلب با
همتایان غربی خود تعامل و همکاری داشته باشند.
اروپا در عمل به این نتیجه رســیده که گذاشتن همه
تخم مرغ ها در سبد اعراب و اسرائیل و اتخاذ سیاست کامال
ضدایرانی نه به مصلحت راهبردی ،امنیتی و اقتصادی غرب
بوده و نه پاســخگو و حل کننده نیازها و چالش های انان در
مناطق خاورمیانه ،خلیج فارس ،اسیای مرکزی و اسیای میانه
اســت .تجربیاتی چون افغانستان ،عراق ،ســوریه و لبنان
نشان داده که ایران و اهمیت راهبردی ان به هیچ رو و تحت
هیچ شرایطی ،بیش از این ،قابل انکار و چشم پوشی نیست.
موقعیت کنونــی ،برای دو طرف مهم و یگانه اســت،
به شــرط انکه هم ایــران و هم اروپــا قدر ایــن موقعیت را
بدانند و اجازه رشــد موانع و نیروهای مخرب رشد مناسبات
ســالم و منصفانه را ندهند .با تفکرات سنتی گذشته امکان
پوست اندازی ،رشد و گسترش مناسبات ایران و اروپا وجود
ندارد .این را مسئوالن و کارشناسان هر دو طرف به درستی
دریافته اند ،ولی باید توجه داشــت که این شــرایط دایمی
نیست و امکان تخریب و فرصت سوزی نیز همچنان از سوی
بدخواهان و نادان ها در هر دو سو وجود دارد.
اقتصاد؛ایستگاهاولتنش زدایی
همکاری ایران و اروپا به حوزه های سیاسی و امنیتی نیزگسترش پیدا می کند
سید جالل ساداتیان
4
استاد دانشگاه تهران
با وقوع انقــاب اســامی در ایران بزرگتریــن زیان را
باید متوجه ایاالت متحده امریکا بدانیم که قوی ترین متحد
استراتژیک خود در منطقه خاورمیانه و شمال افریقا را از دست
داد و به تصور انکه این متحد هر چه زودتر باز خواهد گشت،
رفتار های متضــاد و بعضا نامعقولی مثل تــاش برای حمله
از طریق صحــرای طبس یا حمله به هواپیمای مســافری را
انجام داد .این خالء ،بعضا به نفــع اروپایی ها ،ولو مقطعی،
انجام شد .لیکن در مجموع ،بعد از پیروزی انقالب اسالمی،
روابط ایران و غرب فرا زو نشــیب های مختلفی را طی کرده و
هر یک از کشور های یاد شــده ،در قالب روابطی که غربی ها
با ایران داشته اند ،بعضا دارای ویژگی خاص خود در رابطه با
ایران بوده اند .مثال گلباران شدن سفارت فرانسه در تهران به
مناســبت پذیرش امام در پاریس برای مدت های مدید جوی
مثبت بر روابط دو کشــور حاکم کرد ،اما در مجموع می توان
یو چند ساله
شادمانی کشــور های اروپایی را در طی مدت س
یاد شــده به خاطر عدم حضور امریکا در ایران حس کرد ،زیرا
در زمینه ای خالی از اغیار و دور از چشم ایاالت متحده امریکا
که بزرگترین غایب در ایران تلقی می شد ،اروپایی ها هرکجا
توانســتند ســعی کردند این خالء را پر کنند و منافع خود را به
حداکثر ممکن برسانند ،لیکن شرایط به گونه ای به پیش رفت
کهاناندیدندبهتنهاییحریفایراننیستندوبایدامریکارانیز
در بازی پیش رو وارد کنند .مثال بارز این مفهوم را می توان در
مذاکرات دور ابتدایی هســته ای که س ه کشور اروپایی درگیر
بودند ذکر کرد ،ولی از انجا که کار جدی تر شد ،ایاالت متحده
امریکا نیز وارد بازی شد .تحوالت تکنولوژیک و نزدیک شدن
ارتباطات جهانی ناشــی از این تحوالت و ورود رســانه های
ارتباط جمعی کــه ایاالت متحده امریکا نقشــی بی بدیل در
فرایند تحوالت یاد شده داشــته ،نقش کدخدایی امریکا در
حوادث مربوط به دهکده جهانی ،یعنی جهان کوچک شده
به لحاظ گسترش رســانه ای و ارتباطات جمعی را در ساختار
روابط بین الملل برای امریکا رقم زده است و هم از این رو اروپا
بین الملل
مثلث | شماره 273
سفر موگرینی به ایران
همزمان شد با این سخنان
ظریف که حاضریم
گفت وگوهای جدی خود را با
اتحادیه اروپا انجام دهیم
سفر فابیوس به ایران
زمینه ساز حضور
شرکت های فرانسوی
خواهد شد؟
بین الملل
نمی توانسته و نمی تواند بدون ایاالت متحده امریکا معادالت
استراتژیک جهانی را حل کند.
روابط فرا اتالنتیکی بین دو سوی اقیانوس ارام و روابط
اروپا که در دوران اخیر تالش کرد تا با وحدت و هماهنگی بین
خود وزن خود را در مقایســه با ایاالت متحده امریکا افزایش
دهد ،فرصتــی دیگر می طلبد تــا مورد بررســی دقیق تر قرار
گیرد.لیکندراینمقال،تنهابه جنبهحضوردرایرانومنطقه
خاورمیانه و بررسی منافع انان خواهیم پرداخت.
ســوال اول ان اســت که ســود حاصل از روابط بعد از
توافق هسته ای بیشتر نصیب چه کشــور هایی خواهد شد؟
ســفر هیات های اروپایی در ســطوح باال از زمــان روی کار
امدن دولــت تدبیر و امیــد و به خصوص بعــد از توافق اخیر
هســته ای و تصویب قطعنامــه 2231ایا به معنــای حرکت
به ســمت اروپا گرایی ایــران خواهد بود؟ بی تردیــد به دلیل
نزدیکی جغرافیایی و همچنین پیوند های گذشته بین ایران و
کشور های صنعتی اروپایی هم در بعد تجارت و هم همکاری
صنعتی و انجام پروژه ها و طرح هــای صنعتی ،اولویت هایی
وجود داشــته و هنوز هم وجود دارد .تمایــل اروپایی ها برای
حضور و ایفــای نقش در صحنــه اقتصاد ایران و بــه تبع ان
بهره مندی از موقعیت ژئوپلیتیکی ایــران امری قابل کتمان
نیســت .برخی از این کشــور ها به اجبار روابط ویــژه و منافع
خاص خود با ایاالت متحده امریکا ،به غیبت موقت از حضور
در ایــران تن دادند و بــه محض اعالم توافق ژنــو ارتباطات
خود را توســعه داده و رفت و امد های دیپلماتیک را گسترش
دادند که بعضا با هشدار امریکا و رئیس جمهور اوباما مواجه
شــدند که« :مراقب باشــید از هول حلیم تو دیگ نیفتید»!
یعنی اینکه هنوز تحریم ها برداشــته نشده ،شرکت ها مراقب
باشند به ورطه جریمه شکسته شدن تحریم ها نیفتند؟ طبیعتا
ایران از این روابط استقبال کرده و می نماید ،زیرا جبران سریع
عقب افتادگی های ناشــی از تحریم غیر منصفانه سال های
گذشــته ،ولو انکه برخی از انها نتیجه بی کفایتی مســئوالن
وقت بوده باشــد را طالب اســت و بنابراین بالفاصلــه بعد از
تصویب قطعنامه جدید 2231که همه قطعنامه های گذشته
تحریمی و تحت فصل هفتم منشــور را به یــک قطعنامه تا
حدودی محدود کننده و در عین حال شناسایی کننده حقوق
ایران تقلیل داده ،هیات المانی به سرپرســتی اقای زیگمار
گابریل معاون صدر اعظم المان و وزیراقتصاد این کشور به
ایران امد و مذاکرات ثمر بخشی برای مشارکت در چند طرح
نفتی و صنایع اتومبیل ســازی (بنــز و فولکس) انجــام داد.
اعالم ســفر یک روزه خانم فدریکا موگرینی مسول سیاست
خارجی اتحادیه اروپا به همراه معاونش خانم هلگا اشمید به
تهران نیز عالوه بر تالش وی برای فراهم ســاختن فضای
اجرای قطعنامه جدید ،تمایل اتحادیه اروپایی به بهبود روابط
با تهران را نیز یاداوری می کرد .بالفاصله پس از او اقای لوران
فابیوس ،نخست وزیر سابق و وزیر خارجه فعلی فرانسه راهی
تهران شد تا عالقه مندی های ان کشــور را برای بازگشت به
جایگاه اقتصادی و موقعیت قبل از تحریم ها را یاد اوری کرده
و ان را پیام رســانی نماید .البته به دلیل سرسختی های اقای
فابیوس در روند مذاکرات و همچنین فروش خون های الوده
به ایدز توسط فرانسه به ایران و نیز با یاداوری نحوه رفتار های
نا خوشایند فرانسه در گذشته نسبت به حمایت تسلیحاتی از
صدام در دوران جنگ تحمیلی و همچنین بد عهدی شرکت
فرانسوی توتال در جریان همکاری اش در پروژه های مربوط
به پارس جنوبی و حتی شــرکت های خودرو ســاز پژو و رنو در
عدم انجامتعهداتشاننسبتبهایرانمجموعهانتالش های
حجم فعالیت های اقتصادی و تجاری فرانسه را با ایران که در
سال 2004به عددی در حدود چهار میلیارد دالر بالغ می شد،
در سال 2014به عددی کمتر از 500میلیون دالر تقلیل داد.
قبل از سفر فابیوس این موارد مورد انتقاد رسانه ای قرار گرفت
به گونه ای که اوالند رئیس جمهور فرانسه را نگران ساخت تا
او به ایران برای رفتارش با وزیر خارجه فرانســه هشدار دهد.
ب ه هر روی سفر فابیوس هم انجام شــد و او وعده اداد که در
ماه سپتامبر(شــهریور ماه) هیات بزرگ اقتصادی فرانسه به
تهران خواهد امد .هیات اتریشی نیز در راه است تا به زودی
به تهران برسد همچنانکه ایتالیا و دیگر کشور های اروپایی،
هر یک در خور اســتعداد و ظرفیت همــکاری امادگی خود را
برای اعزام هیات به تهران اعالم داشــته اند .سوال دیگر در
مورد این است که در یابیم نگاه اروپا و ایران به یکدیگر چگونه
بوده و چگونه است؟ بازار مســتقیم 80میلیون نفری ایران و
ســر پل بودن برای بازار بیش از 300میلیون نفری منطقه به
دلیلاستعداد هاینیرویانسانیاموزش دیدهومجربایرانی
و نیز شرایط جغرافیای سیاســی ایران و دارا بودن ظرفیت و
پتانسیل های تامین نفت و گاز از سوی ایران و همچنین نفوذ
و اقتدار ایران در منطقه اموری است که غربی را عالقه مند به
همکاری با ایران می کرده و می کند .در مقاطع زمانی مختلف
کهازعمرجمهوریاسالمیایرانمی گذرد،تابعشرایطیمثل
جنگتحمیلی،یادورانرئیس جمهورقبلیکهتحریم هاعلیه
ایرانشدتگرفت،ج وعمومییارسانه ایبرخیکشور هاعلیه
ایران از شدت بیشتری برخوردار می شد و یا به طور ویژه حسب
روابطی که با یک کشور ایجاد می شد مثل تعرض به سفارت
بریتانیا در تهران ،رسانه های ان کشــور حمالت بیشتری را
متوجه حکومت و نظام ایران می کردند .اما در شرایط موجود
که به کلی می توانیم جوی ارام و منطقی را بر روابط فیمابین
غرب و ایــران حاکم بدانیم ،نــگاه مثبت و تــوام با اطمینان
بیشتر از طرف هم مسئوالن و سیاستمداران غربی و هم مردم
کشور های یاد شده نسبت به ایران را شاهد هستیم .متقابال از
سویمردمایراننیزنگاهیتوامباامیدواریوخوشبینیبیشتر
را نسبت به کشور های یاد شده مشاهده می کنیم .سوال سوم
مربوط به حوزه اختالفات ایران و غرب به طور عام و از جمله
ایران و اروپا اســت .از ابتدای پیروزی و در دوران جنگ و در
مقاطع مختلف زمانی چند اتهام از سوی غربی ها و اروپایی ها
متوجه ایران می شــد و بعضا هنوز هم می شود :نقض حقوق
بشر ،حمایت از تروریسم و مخالفت با روند صلح در خاورمیانه
و تالش برای دستیابی به سالح کشتار جمعی ،همانند انچه
در مبحث هسته ای مطرح می کردند ،همواره روی میز اتهام
نسبت به ایران وجود داشــته اســت .با تمرکز روی موضوع
هسته ایوبرقراریگفت وگویرو در روبامجموعهکشور های
مطرح غربی و شرقی دارای حق وتو در شورای امنیت سازمان
ملل ،که می توان انان را هیات رئیسه حکومت جهانی تلقی
کرد،وتوافقحاصلهاخیروبه ویژهقطعنامه 2231کهضمانت
اجرائیتوافقاتیادشدهاست،بهنظرمی رسدقدریدرنگرش
منفی کشور های یاد شده تعدیل ایجاد شده و جوی مثبت تر
را شاهد باشیم .ســوال دیگر مربوط به حوزه همکاری های
محتمل ایران و اروپاست .اروپا ضمن عالقه مندی به مباحث
امنیتی و سیاســی به خصوص در خاورمیانه که یکی از مراکز
اصلی تامین انرژی و طبیعتا تولید ثروت تلقی می شود و اروپا
در مباحث اخیر هم نشان داده که مایل به ورود به گفت وگو در
این زمینه تا حصول به نتایج قابل قبول برای دستیابی به منافع
و مصالح تعریف شده است ،لبنان ،سوریه ،عراق به خصوص
ازمواردموردعالقهدرمبحثامنیتجهانیمحسوبمی شوند
عالوه بر ان ،ورود بــه تجارت و انجــام پروژه های صنعتی و
تولیدی مشــترک به خصوص اتومبیل ســازی و انرژی و خط
انتقالانوبعضامباحثمربوطبهمحیط زیستراجزوعالیق
خود برای همکاری با ایران اعالم و پیگیری کرده و می نماید.
صد البته کاالهای مصرفی و فروش کاالهای واسطه ای نیز
جزو اولویت هــای اروپایی ها پس از رفع تحریــم برای کار با
لو نقل اعم از جاده ای ،ریلی و هوایی است.
ایران به ویژه حم
درسوالپنجم،شایدپاسخبهاینپرسشکهایرانبرای
استفاده بهینه از فضای مثبت گرایش اروپایی ها برای توسعه
همکاری هاباایرانچهسیاستیرابایدطراحیوپیگیرینماید،
ضروری است که توضیح داده شود استقبال عمومی از همه
کشــور ها برای اعزام هیات ها و ایجاد رقابت مثبت در میان
انان و انتخاب اصلح به خصوص در ارتباط با انجام پروژه های
صنعتی و اقتصادی که متضمن ورود سرمایه و تکنولوژی از
ناحیهغربی هاست،می بایدبادقتبیشتروانسجامبهترعمل
نمایدوازدستپاچگیوعجله بی دلیلبه شدتبایدپرهیزنماید
تا منافع عمومی و خصوصی دولت و ملت بهتر تامین و حفظ
شــود .الزم به تاکید است که برخی کشــور ها و شرکت های
شناخته شــده انان در زمینه ای به خصوص از مزیت مطلق یا
نسبی بر خوردارند که با درایت باید به انها نیز توجه شود (از نام
بردن پرهیز می شود).
زمینه های تاریخی عالیق سیاسی و امنیتی کشور های
مورد اشاره در منطقه و رقابت های پنهان و اشکار ان کشور ها
مثال فرانسه و بریتانیا در ســوریه و عراق و لبنان با یکدیگر و
همچنین با ایاالت متحده امریکا نیز از جمله حوزه هایی است
که ایران به خوبی می تواند به ایفــای نقش بپردازد و از نفوذ و
اعتبار خود در پیشبرد امور و ایجاد صلح و ثبات بهره بگیرد.
اخرین موضوعی که در این مقال شایسته است به ان
اشاره شود مواضع کشور های منطقه به خصوص کشور های
عربی است که در سال های گذشته به غیبت ایران در رابطه با
امریکا و تشنج و بعضا قطع روابط سیاسی با برخی کشور های
اروپایی عادت کرده اند و روابط خود را بر اســاس این غیبت و
بر اساستنش هاییادشدهتنظیمکردهبودند،باورودمجددو
فعال ایران به عرصه روابط سیاسی و دیپلماتیکواقتصادیو
بهتبعانهافرهنگیورسانه ایدرسطحمنطقهوجهان،یابایدبا
انکناربیایندوخودراتطبیقدهند،کهامیدهست چنینکنند،
یادچارتعارضاتبیشتریخواهندشدکه«عرضخودمی برند
و زحمت ما (و دیگران) می دارند» شاید مثال عربستان ،مثال
روشنی در این زمینه باشد که اقدامات انان در یمن را باید از این
دست به شمار اورد .سیاستی که نتیجه ای جز زحمت بیشتر
برای عربستان و ایجاد جنایت بیشتر علیه مردم بی دفاع یمن
در بر نداشــته اســت .رابطه با اروپا را باید در همین چارچوب
ارزیابی کرد.
49
دو ترجمه؛ بوش و فاکس نیوز
بین الملل
50
مثلث | شماره 273
نگاهی دیگر
در این بخش دو ترجمه مهم کار شده اســت .اولین ترجمه مربوط به حمایت مالی
ثروتمندان و بانکــداران امریکایی از کاندیداتــوری جب بوش برای انتخابات ریاســت
جمهوری سال 2016و ترجمه دوم نیز مربوط به نحوه کار مدیر شبکه محافظه کار فاکس
نیوز در ایاالت متحده است.
در ان باال ،دنیای کوچکی حاکم است
بین الملل
بانکداران و میلیاردرها چگونه صحنه گردان انتخابات امریکا هستند؟
نوامی پرینز*
نویسنده
* Noami Prins .روزنامه نگار و نویسنده .اخرین کتاب او
«بانکداران تمام روسای جمهور» نام دارد.
منبعhttp://www.alternet.org/news-amp-politics/ :
jeb-bush-polling-73-among-worlds-richest-bankersand-ceos
مثلث | شماره 273
اصــا روی این حســاب نکنیــد که جب
قــادر نخواهد بود در چالــش گزینش از
میــان 12نامــزد جمهوریخواهان پیروز
بیرون بیاید (البته فعــا) .چرا که او پول
به راستی کالنی را در پشــت خود دارد.
دســامبر پیش با اینکه او از سال 2007
ســمت دولتی نداشته اســت ،توانست
حمایــت 73درصــد از «ثروتمندتریــن
مدیرکل هــای» وال اســتریت ژورنال را
کسب کند
بین الملل
متن زیر گزیده ای اســت از کتاب نوامی پرینز با
عنوان «بانکداران همه روسای جمهور :اتحاد پنهانی
که ساخت قدرت امریکا را رهبری می کند»
باالخره این اتفــاق رخ داد .همانطور کــه انتظارش
می رفــت ،سیاســت های خاندانــی بــر کارزار انتخاباتــی
2016غالب شد .بعد از ورود زودهنگام هیالری به عرصه،
جب بوش (ملقب به جب!) هفته پیش رسما نامزدی خود را
برای انتخابات ریاست جمهوری اعالم کرد .در نهایت این
دو تن برای رسیدن به کاخ سفید مبارزه خواهند کرد ،درحالی
که ثروتمندترین افراد ذی نفوذ کشو ر با هزینه های گزاف از
انها حمایت خواهند کرد.
در این میان یــک نکته دیگر هم وجــود دارد؛ اصال
روی این حســاب نکنید که جب قادر نخواهد بود در چالش
گزینش از میان 12نامزد جمهوریخواهان پیروز بیرون بیاید
(البته فعال) .چرا که او پول به راستی کالنی را در پشت خود
دارد .دســامبر پیش با اینکه او از سال 2007سمت دولتی
نداشته است ،توانست حمایت 73درصد از «ثروتمندترین
مدیرکل های» وال اســتریت ژورنال را کسب کند .هر چند
که بعضی ها هنوز از اعالم وفاداری رســمی طفره رفته اند،
ولی روی یک چیز حســاب کنید ســاح بــزرگ کار خود را
خواهد کرد.
این عــده باتوجه به وابســتگی های خانوادگی این را
می دانند کــه جب بهتریــن راه انها برای دســتیابی به کاخ
ســفید اســت و خیال ندارند با حمایت از این یا ان شخص
سبک وزن جمهوریخواه که پدر و برادرشان رئیس جمهور
نبوده اند ،لگد به بختشان بزنند.
ان هم زمانی که هیالری با تمــام ارتباطات و قدرت
دودمانی اش رقیب باشــد .گفته می شــود در نبــرد بوش-
کلینتون که در پیش اســت ،فارغ از اینکه چه کسی برنده
انتخابات می شــود ،این بانکداران و میلیاردرها هستند که
پیروز از این میدان بیرون خواهند امد.
مساله خون سیاسی و خطوط خانوادگی در واشنگتن
چیز جدیدی نیست .در تاریخ ما سه موقعیت دیگر نیز بوده
است که روسای جمهور بر اساس خونشان تعیین شده اند.
دومین رئیس جمهور مــا جان ادامز و هشــتمین انها جان
کوئنسی ادامز پدر و پســر بودند .تئودور و فرانکلین دالنو
روزولت پسر عمو بودند و البته بعد از اینها چهل و یکمین و
چهل و سومین روسای جمهورمان را داریم ،جورج هربرت
دبلیو و جورج دبلیو بوش.
اگر جب چهل و پنجمین رئیس جمهور امریکا شــود،
برای اولین بار خواهد بود که ســه دولت از یک خون سهم
خواهند برد و «دودمــان» معنای جدیــدی در امریکا پیدا
خواهد کرد.
میــراث سیاســی -مالی بوش زمانی شــروع شــد که
پرزیدنت رونالد ریگان ،پدر جب ،یعنی جورج هربرت دبلیو را
به سمت معاون رئیس جمهور انتخاب کرد .ریگان همچنین
اولین رئیس جمهــوری بود که یک مدیرکل وال اســتریت
یعنی دونالــد ریــگان ( )Donald Reganرا به عنوان وزیر
خزانه داری برگزید.
ســپس مدیرکل مریل لینچ اتفاقا دوســت خانوادگی
بوش از کار درامــد .و حاال که صحبت از ســنت خانوادگی
است ،روزی روزگاری (دقیقش را بخواهید در سال )1900
پدرپدربزرگ جب ،جورج هربرت واکر «شــرکت جی دبلیو
واکر وشرکا» را تاسیس کرد .این شرکت در نهایت به دست
(حدس می زنید چه کســی؟) مریل لینچ افتاد که بانک اف
امریکا را در اوج بحران مالی سال 2008تصاحب کرد.
این ادغام از جمله با فشــار وزیر خزانــه داری جورج
دبلیو بوش (و رئیس و مدیرکل پیشین گلدمن ساچز) هانک
پولســون عملی شــد .این کار کمک کرد تا جان تین مرد
شماره دو پیشین پولســون در گلدمن ساچز که در ان زمان
مدیرکل مریــل لینچ بود ،از زیر ضرب خارج شــود .تین که
اکنون رئیس و مدیرکل گروه سی ای تی بود ،عضو برجسته
حزب جمهوریخواه نیز بود که در طول انتخابات سال 2008
برنامه گرداوری کمک های مالی سنگینی را با حمایت خود
ترتیب داد .منتظر باشید که او برای جب نیز دست به چنین
کاری بزند .پولسون در پانزدهم اوریل بر نامزدی جب برای
ریاست جمهوری صحه گذاشت .این حلقه ها اینگونه عمل
می کنند.
جورج هربرت واکــر در مقام معــاون رئیس جمهور،
در کنــار دونالد ریــگان کارگروهــی را هدایــت می کرد که
اختصاص بــه رفع موانع قانــون گلس -اســتگال مصوب
سال 1933داشت تا به این ترتیب بانک های وال استریت
بتوانند بزرگ تر و پیچیده تر از انکه بودند شوند .بوش وقتی
به ریاست جمهوری رســید تغییر این قانون را پیشنهاد داد
در حالی که الن گرینزپن را که وی نیــز همین کار را انجام
می داد ،به مقام رئیس بانک مرکزی برگزید.
در سال 1999بعد از انکه پرزیدنت بیل کلینتون کاری
را که بوش اغاز کرده بود از طریق نظارت بر ملغا کردن قانون
گلس -استگال به اتمام رساند ،بانک ها دیوانه وار شروع به
ادغام در یکدیگر کردند و در کارهایی وارد شدند که هر چه
می گذشت پر ریسک تر می شــد و در نهایت به بحران مالی
منجر می شد که در زمان ریاست جمهوری جورج دبلیو بوش
در ســال 2008به وجود امد .به عبارت دیگــر در ان باال،
دنیای کوچکی حاکم است.
معنــای تمام این حرف ها این اســت کــه هیچ نامزد
دیگری در جناح راســت وجود ندارد که مثل جب میراث بر
چنین قدرت سیاسی -مالی باشــد .برای درک این موضوع
باید به ارتباطات متقابل بین خاندان بوش و وال استریت که
خرمن خرمن پول را پشت ســر نامزدی او خواهد گذاشت،
بیشتر پی برد.
شعاری که در وب سایت رسمی جب دیده می شود این
است «همه پشت ســر جب» و در اینجا منظور از «همه»
بانکدارانی هســتند که چندین دهه اســت به چنین شعاری
برای خاندان بوش تحقق بخشیده اند .جب با اشاره به سابقه
دو دوره فرمانداری اش در فلوریدا ،می نویسد« :ما یک بار
دیگر در این کشور فرماندهی اینده مان را در دست خواهیم
گرفت .می دانم که می توانیــم از پس ایــن کار بربیاییم.
چرا که من این کار را انجام داده ام».
بر اساس پیشینه خاندان بوش در اینجا منظور از« ما»
به احتمال قوی اهدا کنندگان میلیاردر و میلیونر کمک های
مالی به این خانواده و گروه بانکداران دوست انهاست .هر
چند که در صدر این لیست هر چند هنوز اعالم نشده (کمی
به او وقت بدهید!) ادلســون جای می گیرد که شخصا و از
نظر ایدئولوژیک با جورج دبلیو قرابت زیادی دارد .هر چند
ادلسون نگرانی هایی را نسبت به این مساله ابراز کرده است
که در مقایســه با برادرش ،جب در رفتار بازگونه در ارتباط با
اسرائیل پیشــینه چندانی ندارد ،اما در نهایت بسیار بعید به
نظر می رسد که این برای او یک نقیصه به حساب اید .جب
از این بابت اطمینان دارد.
او اخیرا در یــک گردهمایی در میــان حامیان مالی
ثروتمند خــود در نیویورک وقتی صحبت اســرائیل به میان
امد گفت که مشاور ارشــد او در این زمینه برادرش است(«
اگر می خواهید بدانید من به توصیه های چه کســی گوش
می کنم ،بدانید که این فرد اوست)».
بیایید شــفاف باشــیم .خانــدان بوش همــه چیز را
پشت ســر جب و متحدان بانکدار ســنتی اش که احتماال
چندان از او دور نیستند گذاشــته اند .این یک سنت است،
پیوندهایی وجــود دارد ،صحبــت یک دودمــان در میان
اســت که باید از ان محافظت کــرد .برنامه ریزی های انها
برای این نیســت که در این انتخابات بازنده شوند یا به این
اکتفا کنند که در خانواده صرفا در ابتــدای نام دو نفر کلمه
«رئیس جمهور» قید شود.
جماعــت وا ل اســتریت پیــش از اعــام رســمی
نامزدی اش ،شــروع به قرار گرفتن در پشــت جب کردند.
غول ثروت هــای خصوصی هنری کراویــس در ماه فوریه
میزبان 25میهمان بود که هر نفر 100هزار دالر برای این
منظور پرداخت کردند و این یکی از شــش مراسمی بود که
همین مبلغ در انها جمع اوری شــد .در مــاه مارس جب در
نخســتین مراســم گلدمن ســاچز که ورودیه هر نفر در ان
پنج هزار دالر بود و در هتل ریتــس کارلتون نیویورک برگزار
می شد ،شرکت کرد.
ســازماندهی این مراســم را دینا پاول ،رئیــس بنیاد
گلدمن ســاچز و شــخص منتخب جورج دبلیو بوش برای
ســمت دســتیار وزیر امور خارجــه بر عهده داشــت .یک
مراسم انحصاری دیگر با ورودیه پنج هزار دالر توسط جیم
دونوان مدیر اجرایی گلدمن ســاچز ســازماندهی شــد که
یکــی از جمع اوری کنندگان کمک های مالی و مشــاوران
اصلی میت رامنی بــود که اکنون همیــن کار را برای جب ا
نجام می دهد.
شکی نیســت که قدرت تمام خاندان ها روزی به اخر
می رسد ،ولی روی این حساب نکنید که رشته اتحاد بوش-
بانکداران به این زودی ها پاره شــود .زمانــی که کوه های
پول شروع به شکل گرفتن می کنند ،اتفاقات زیادی در این
کشور رخ می دهد.
51
بین الملل
رو پرت مرداک؛ خاموش نه ،مرگبار اری
گزارشی از نحوه کار فاکس نیوز
بین الملل
52
مثلث | شماره 273
رابرت دبلیو.مک چزنی -هادی سعادت
نویسنده -مترجم
بی تردید روپرت مــرداک تنها چهره رســانه ای مهم
روزگار ماســت .او نیرویی قابــل توجــه در روزنامه نگاری و
سیاست امریکا ،انگلیس و استرالیاست .در این دنیا مرداک
امپراتوری رسانه ای وسیعی را کنترل می کند که دستورکار
سیاسی وی و جاه طلبی های تجاری اش را به پیش می برند.
کسی که مرداک را مورد مطالعه قرار می دهد ،بیشتر شبیه
ان اســت که رومل نازی را مورد بررسی قرار می دهد :شاید
از بینش او ترس به دلش بیفتــد ،اما از پیامدهای اعمالش
مبهوت و هراسان می شود.
البتــه در ســال « 2012کاخ مرداک» دســت کم در
انگلیس به لطف رســوایی هــک کردن تلفن ها از ســوی
روزنامــه دیلی نیوز به لرزه افتــاد ،اما حتــی در انجا نیز این
واقعیت که مــرداک و نیــوز کورپوریشــن او هنــوز بدون
مزاحمــت قابل توجهی به فعالیــت خود ادامــه می دهند،
شاهدی است بر قدرت بی رقیب او در سیستم سیاسی.
در امریکا مرداک نقشــی محوری هم در روند تکامل
روزنامه نــگاری و هــم سیاســت ایفا کــرده اســت .کانال
فاکس نیوز وی به نیرویی قدرتمنــد – دقیقا نیرویی قدرتمند
در تعیین سیاست های حزب جمهوریخواه و در نتیجه کلسیاست های امریکا تبدیل شده است .این شبکه تلویزیونی
پیشینه ای مشکوک از بی طرفی ،صحت و سالمت داشته
اســت ،اما ثابت کرده که برای مواضع جمهوریخواهان در
نقش بلندگویی بسیار قدرتمند و دارای دست باال عمل کرده
اســت .هر چند امپراتــوری جهانی مرداک پهناور اســت،
من میل دارم بــه بیان مالحظاتی در باب مرداک و شــبکه
فاکس نیوز بپردازم.
مایکل ولف ،فاکس نیــوز را تحت عنوان «محصول
غایی مــرداک» توصیــف می کند ،بــه این دلیــل که این
شبکه ســبک روزنامه نگاری تابلوید (روزنامه های نیم ورقی
جنجالی در امریــکا) را به تلویزیون هــای امریکایی اورد.
روزنامه نگاری تابلوید یعنی صرفنظر کردن از گزارشــگری
واقعــی -که هزینه های بســیار کالنــی را نیــز می طلبد -و
جایگزین کردن ان با فضل فروشی های بسیار کم هزینه تری
که مخاطــب را به خــود جلب می کنــد .برای یک شــبکه
خبری تابلوید ،ارزش افزوده به معنای ارائه دادن یک نگاه
خوش اب و رنگ به خبرها است و در غیر این صورت کانال
هیچ دلیلی برای جذب بینندگان ندارد .ریک کاپالن ،رئیس
پیشین ســی ان ان حکایتی را تعریف می کند که چگونه در
سال های 1999یا 2000باالسری هایش در تایم وارنر که
از سوداوری سی ان ان راضی نبودند با وی برخورد کرده اند،
با وجود انکه ایــن شــبکه درامدهای بی ســابقه و بازدهی
هنگفت داشت .انها به کاپالن گفته بودند فاکس نیوز هم
درست به همین اندازه ســود کرده و این کار را تنها با نصف
درامدهای ســی ان ان انجام داده اســت ،به این دلیل که
در مجموعــه کارکنانــش ،گزارشــگران چندان جایگاهی
نداشتند .پیام کاپالن روشــن بود« :نمایندگی ها را تعطیل
و گروه گروه گزارشــگران را اخراج کنید ».به طور خالصه
فاکس نیوز محصول کسب و کار منطقی عصری است که
در ان روزنامه نگاری به معنای واقعی به کاری تنزل یافته که
شرکت ها ان را انجام می دهند.
فاکس نیوز و بخش رســانه ای محافظه کار ،از جمله
فضای وبالگ های محافظه کار ،جزیره ای محصور برای
محافظت از خود ایجاد کردند که محافظه کاران می توانند
خودشــان را در ان پنهان کنند .تحقیقات نشــان می دهند
که هر چه یک فــرد از رســانه های محافظه کار بیشــتری
اســتفاده کند ،احتمال اینکه هر خبر یا اظهارنظری را که با
موضع محافظه کاران در تناقض اســت به عنوان تبلیغات
بین الملل
منبع/01/06/http://monthlyreview.org/2014 :
/rupert-murdoch-not-silent-but-deadly
مثلث | شماره 273
بین الملل
و دروغ های لیبرال ها رد کند ،بیشــتر می شود .رسانه های
محافظه کار که عمدتا فاکس نیــوز رهبری هدایت انها را بر
عهده دارد ،دوشــادوش هم مواضع و موضوعات مشابه را
منتشــر می کنند و حتی از دایره واژگانی مشابه ای در تمام
تحریریه هایشان اســتفاده می شــود .انها اصول محوری
تبلیغات تجاری را به کار می بندند .این فرایند به منســجم و
متحد شدن جناح راســت کمک کرده و انها را به نسبت هر
زمان دیگری قدرتمندتر کرده است .نیروهای پیشرو فقط
باید خواب این را ببینند که بتوانند خودشــان را به گرد پای
چنین قدرت رسانه ای برسانند.
این گزاره همراه بــا فریب ،کل دغبازی رســانه های
محافظــه کار را شــکل می دهــد :گزاره ها بر اســاس این
پیش فرض مطرح می شــوند که انچه که رسانه های خبری
جریان غالب انجام می دهند ،دارای سوگیری های روشنی
به نفع لیبرال هاســت و در خصومت عمیق با جناح راست،
ارتش و کســب و کارهای بــزرگ قــرار دارد .در این زمینه
کاری که محافظه کاران از ان طرف انجام می دهند ،ارائه
خبرهای بدون سوگیری و مستقیم است .در سیستم فعلی
روزنامه نــگاری ،جریان غالب به طور رســمی بــه نفع هیچ
یک از دو حزب بــزرگ کار نمی کند و در بســیاری از مواقع
عدم سوگیری نســبت به هر دو حزب را به اثبات رسانده اند.
در صورت فاش شدن چنین ســوگیری هایی ،گزارشگران
باید پاســخگوی انها باشند .رســانه های محافظه کار ادعا
می کنند که انها مجبور نیستند بر اســاس این قوانین بازی
کنند .البته طعنه امیز این اســت که فاکس نیوز اصرار دارد
«بی طرف و متــوازن» اســت و اینکه بگویــد «ما گزارش
می کنیم ،شــما تصمیم بگیرید»؛ به این ترتیب این شبکه
در حالی که کسب و کار حزبی اش را به پیش می برد ،خود را
واجد هیبت و دارای امتیازات ویژه روزنامه نگاری حرفه ای
جلوه می دهد.
بنابراین جناح راســت کــه در جهان روزنامــه نگاری
حرفــه ای یک بازیگــر حزبــی نیمه پنهانی اســت ،قدرت
قابل توجهی را برای پیشــبرد دستورکار خبری خود به دست
اورده اســت .روزنامه نگاران ســنتی سرنخ هایشــان درباره
چگونگی پوشش دادن اتفاقات را از منابع رسمی به دست
می اورند و اگــر از براوردن اســتانداردهای ارائه شــواهد
ناتوان ماندند و از ســوی دیگر منابع رســمی مورد مخالفت
قرار گرفتند ،می توانند برخی از سرنخ ها را به عنوان مواردی
مضحک رد کنند .برعکس اینها ،فاکس و دیگر رسانه های
محافظه کار به شکلی تهاجمی می توانند روایت ها را پیش
ببرند ،سیاســتمداران جمهوریخواه را وادارنــد تا نظر انها
را بازتاب دهند و ســپس اگر همین روایت ها را نیز پوشش
ندادند ،رسانه های ســنتی را به بهانه داشتن «سوگیری به
نفع لیبرال ها» زیرفشــار قــرار دهند .به ایــن دلیل که این
شبکه معتقد است این نبردی دشوار با تبلیغاتچی های لیبرال
ی می تواند یک معیار دوگانه نفس گیر
است ،بدون هیچ شر م
را دنبــال کند که بر اســاس ان ،بر عکــس روایت هایی که
به سیاســت های انها لطمه می زند ،شــواهد بسیاری برای
روایت هایی داشته باشند که در خدمت انهاست.
تعجبی نــدارد کــه پیمایش های حرفه ای بیشــتر به
این نتیجه می رســند که بیننــدگان عــادی فاکس نیوز در
مقایسه با کســانی که شــبکه های دیگر را تماشا می کنند،
از انچه عمال در جهــان می گذرد تا حد زیــادی غافلند .در
سال 2011از طریق افکار ســنجی عمومی دانشگاه فرلی
دیکنسون ،یک بررسی در این باره صورت گرفت که اهالی
نیوجرســی چگونه اخبار تلویزیونی را تماشــا می کنند .این
نظرسنجی چنین نتیجه گیری کرد که «برخی از ایستگاه ها
به خصوص فاکس نیوز تماشاگرانشــان را به نسبت کسانی
که اصال شــبکه های خبری را تماشــا می کنند ،به ســمت
بی اطالعی بیشتر سوق می دهند ».دقیق تر بگویم در برخی
از پیمایش ها ،فاکس نیوز از نظر میزان دانش بینندگان در
رده پایین قرار نمی گیرد .اما در مقام مقایســه ،این شــبکه
شاگرد دلقک کودنی در میان شبکه های خبری تلویزیونی
محسوب می شود .هیچ شبکه دیگری حتی به این ارزیابی
که فاکس نیوز از طرف پروژه افکار ســنجی جهانی دریافت
کرده ،نزدیک هم نمی شــود .ایــن پروژه در ســال 2010
از ســوی «برنامــه نگرش هــای سیاســی بین المللی» در
دانشگاه مریلند صورت گرفت .همانطور که یک گزارشگر
خالصه کرده ،این برنامه پیمایشی را در میان رای دهندگان
امریکایی انجام داده که نشان می دهد بینندگان فاکس نیوز
به شــکل قابل توجهی به نســبت مصرف کنندگان اخبار از
طریق منابع دیگر ،کمتر مطلع و اگاهند .نکته دیگر اینکه
این مطالعه نشان می ده د هر چه این افراد بیشتر در معرض
القائــات فاکس نیوز قــرار می گیرند ،بی اطالعــی انها نیز
افزایش می یابد .به این ترتیب هرچه بیشــتر این شــبکه را
تماشا کنید ،اطالعات کمتری به دست می اورید .یا دقیق تر
بگویم ،هر چه بیشتر فکر کنید که می دانید ،دانسته هایتان
بیشتر غلط است.
چیزی که شاید بیشــتر از همه فاش کننده این مساله
باشد ،این است که هیچ شواهدی دال بر اینکه این موضوع
ذره ای مدیریت فاکس نیــوز را ناراحت کرده باشــد ،وجود
نــدارد .نکتــه تکان دهنده تر انکــه مشــتی از برنامه های
تلویزیونی اشــکار لیبرال وجود دارند که همگی زمان قابل
توجهی را صرف بررســی شــواهد ،نشــان دادن بی پایه و
اساس بودن مسائل و تمسخر مســائلی که در فاکس نیوز
نشــان داده می شــود می کنند ،در حالی که به نظر نمی اید
فاکس نیوز حتــی متوجه حرف هایی کــه لیبرال ها می زنند
هم شده باشد.
به نظر نمی اید که انها اهمیتی به این مســاله بدهند.
چرا باید بدهنــد وقتی که انهــا حمله می کننــد و لیبرال ها
وقتشان را صرف پاسخ دادن به انها می کنند؟
روپرت مرداک و فاکس نیوز کامــا خود را وقف یک
برنامه سیاســی کرده اند که اتحادیه های کارگــری را نابود
می کند ،اموزش و پروش دولتی را منسوخ یا تجاری می کند،
نابرابری اقتصادی و قدرت میلیاردرها و کســب و کارهای
بــزرگ را افزایش می دهــد ،بحران زیســت محیطی را که
موجودیت انســان را تهدید می کند نادیده می گیرد یا به ان
حمله می کن د و جنگ های بی پایان و نظامی گری ،حکومت
برای ثروتمندان ،یک سیستم قضایی فاسد و انتخاباتی را
که با باالترین رشوه دهندگان (ناشــناس) به اجرا گذاشته
می شــود ،ترویج می کنند .باالتر از همه مرداک پرچمدار
امحای روزنامه نگاری مستقل اســت .تمام موسساتی که
برای یک دموکراســی مــدرن معتبر فعالیــت می کنند ،زیر
ضرب او قرار دارند.
البته مــرداک و عمله و اکره اش ندرتا ایــن را به زبان
می اورند .در تبلیغات رسمی هر چه هست سخن از کوچک
نگه داشتن دولت ،بیشتر تالش کردن برای مردمان فقیر،
بیرون راندن کســانی که گســتاخی فکر کــردن به چیزی
خالف این را دارند و حفاظــت از کارافرینی ازاد و بازارهای
رقابتی اســت امــا در واقعیت هر چه هســت وصلت قدرت
انحصاری با یک دولت نظامی شده بزرگ و غیرپاسخگوست
که دست در دســت اربابان شــرکتی اش کار می کند .خود
مرداک چهره سرشــناس ســرمایه داری همپالگی هاست:
«امپراتوری او بر اساس کمک های مالی انحصاری و موثر
اعطا شده از ســوی دولت ،نظیر مجوزها و کپی رایت های
پخش برنامه های رادیویی و تلویزیونی بنا شده است .نبوغ
او در این است که خوب می داند چگونه سیاستمداران را در
ازای امتیازاتی بزرگ خریداری کند و بدوشد ،به عالوه اینکه
او استاد چگونه پیروز شدن در یک بازار رقابتی است».
به طور خالصه در روزگار پراشوب ما ،مرداک چهره ای
واجد اهمیتی خاص در ایاالت متحده ،انگلیس و در سطح
جهانی است .از بسیاری جهات توصیفی را می توان در مورد
او منطبق دانست که سردبیر بزرگ ویلیام الن وایت نزدیک
به یک قرن پیش از ویلیام رندولف هرست کرده بود« :از نظر
حرفه ای هرست شکلی از زهر اســت...از نظر سیاسی او
افول کرده و شکلی از خودکشی را به خود گرفته است».
53
گزار
ش ویژه
یک مقام ارشد وزارت دفاع
امریکاپیشبینیکرد
بین الملل
54
مثلث | شماره 273
خاورمیانه در
استانهفروپاشی
جامعــه اطالعاتــی امریــکا متوجه شــده اســت که
نیروهای حوثی ،موشــک های اســکاد خود را به ســمت
عربستان سعودی هدف گرفته اند .انها از طریق نیروهای
جاسوســی خود یا ماهواره هایی که بر فراز زمین می چرخند
و از کشورها جاسوســی می کنند ،این اطالعات را به دست
نیاورده اند .انها این اطالعات را با یک وســیله جاسوســی
بسیار مدرن به دست اورده اند ،وسیله ای به نام «توئیتر».
ژنرال نیروی دریایی ایاالت متحده ،وینســت اســتیوارت،
رئیس شــاخه اطالعاتی پنتاگون در ســخنرانی اش میان
کارگــزاران اطالعاتی ایــن موضوع را یاداور شــد و گفت:
«ما نخستین هشدار را با یک هشــتگ «موشک اسکاد»
دریافــت کردیــم ».او افــزود« :یک نفــر توئیــت کرده
بود که موشــک های اســکاد اماده شــلیک به عربســتان
سعودی هســتند و ما تازه پس از ان شــروع به فعالیت های
تحقیقی کردیم ».استیوارت می گوید« :شیوع روزافزون
گوشی های هوشمند و رســانه های اجتماعی خاورمیانه را
تغییر شــکل می دهد و این موضوع موجب می شــود ما در
پیش بینی ها با مشکل روبه رو شویم ».استیوارت می گوید:
«اگر 10سال پیش یک تونسی خود را برای اعتراض اتش
می زد؛ این داستان می توانست تنها مورد توجه اطرافیان و
ساکنان محلی قرار بگیرد».
اشاره اســتیوارت به داســتان محمد بوعزیزی است
که خود را در برابر شهرداری شــهر تونس در سال 2010به
اتش کشید و با شــروع اعتراضات در این کشور ،بن علی،
دیکتاتور این کشور فراری شــد و در نهایت اتش تونس به
سایر کشورها رسید .در واقع با ظهور گوشی های هوشمند،
فیس بوک و ســایر رســانه های اجتماعی ،قطار بهار عربی
در کســری از ثانیه حرکت می کند و یــک انقالب جهانی را
رقم می زند.
اســتیوارت در این ســخنرانی به مخاطبان خود یک
نکته اساســی را گوشــزد می کند .او معتقد اســت که این
انقالب ها گردش خود را با یک چرخش سریع اغاز کردند.
صدای او نه تنها لحنی از امیدواری نداشت ،بلکه نشانه ان
بود که پیش بینی اینده بسیار سخت تر از پیش خواهد شد.
او می گوید« :شما دولت -ملت هایی را می بینید که در منطقه
در حال فروپاشــی اند و شــاید به ســمت قومیت گرایی هم
پیش بروند و هیچ کدام از ما هم نخواهیم دانست خاورمیانه
در پنج سال دیگر چه شکلی خواهد بود؟»
اســتیوارت در این بــاره ادامــه می دهــد« :در واقع
عراق در این زمینه ممکن اســت شکســت جبران ناپذیری
متحمل شــود و دیگر به شــرایط یک «دولــت یکپارچه»
بازنگــردد .سیاســت ایاالت متحده در حــال حاضر دوری
از ایــن فرقه گرایی ها و قومیت گرایی اســت و کردســتان
عراق را بر اســاس این راهبرد به عنوان یک کشور مستقل
نمی شناســد .امریکا به عراق همچون یک کشور یکپارچه
می نگرد اما در اینده ممکن است این موضوع تغییراتی در
سیاســت امریکا ایجاد کند .دولت عراق پیش از این نشان
داده که از همکاری نظامی با کردها خشــنود اســت اما از
استقالل کردستان به عنوان یک کشور استقبال نمی کند.
در راهبردهای امریکا هنوز موضوعی با عنوان کشور شیعه،
کشور سنی و کشور کردستان دیده نمی شود زیرا انگاه باید
امریکا بین دو متحد خــود ،یعنی کردهــا و ترک ها یکی را
انتخاب کند .واشنگتن قصد ندارد متحد ناتویی خود را تحت
فشــار قرار دهد .موضوع استقالل کردســتان ،موضوعی
اســت که ترکیه را به شــدت برخواهد اشــفت .استیوارت
خاطرنشان می کند او این سخنان را چند هفته پیش به شکل
یک تحقیق منتشر کرده است ،ان هم درست پیش از اینکه
ترکیه به نیت جنــگ با داعش ،کردهــای پ ک ک را مورد
هدف قرار دهد .همچنین رئیس شاخه اطالعاتی پنتاگون
اذعان می کند« :اگر ترکیه به مفاد دفاع دسته جمعی استناد
کند تا ناتو را وارد جنگ علیه مناطق کردنشین کند ،امریکا
ممکن اســت در یک مخمصه بزرگ گیر بیفتد .استیوارت
در مورد سوریه نیز چنین نظر مشابهی دارد .او می گوید این
کشور هم ممکن است با شکنندگی هایی که دارد ،در شمال
و بخش هایی از جنوب شاهد تشکیل یک «اقلیم علوی»
باشــد .علوی ها از اقلیت های سوری به حســاب می ایند و
بشار اسد نیز خود از علوی ها به حساب می اید .رئیس شاخه
اطالعاتی پنتاگون می گوید نگرانی مشــابهی می توان در
مورد اردن نیز داشت .اردن برای ایاالت متحده یک متحد
خوب به شــمار می رود .این کشــور تاکنون بیــش از 600
هزار پناهجوی ســوری را در کشــور خود جا داده است .او
می گوید« :اردن به عنوان یک دوســت خوب برای امریکا
به حســاب می اید ،اما نکته مهم این اســت که امان بیش
از هر کشــور دیگر در خلیج فارس به اسرائیل نزدیک است
و رابطه نزدیکی بــا تل اویو دارد ».او ادامــه می دهد« :ایا
می توانیم پیش بینی کنیم که اردن در 15یا 20سال دیگر در
همین نقطه فعلی قرار دارد؟» استیوارت می گوید به تازگی
نمایندگان مصر و اردن را به خانه خود دعوت کرده اســت،
انها اعتقاد دارند باید با اسرائیل اتحاد خود را حفظ کنند.
البتــه اســتیوارت معتقد اســت چالش هــای جامعه
اطالعاتی امریکا تنها محدود به خاورمیانه نخواهد بود .او
می گوید« :در مورد کره شمالی دیوانه صحبت نمی کنم».
او در این مورد به رفتارهای عجیب و غریب کیم جونگ اون
رهبر کره شمالی اشاره دارد ،اما پیش از اینکه به طور کامل
به رفتار های پیونگ یانگ بپردازد ،سخن خود را به رفتارهای
پوتین در این روزها متمرکز می کند .او در ادامه ســخنرانی
خود یک پرسش از خود و حاضران می پرسد« :روزهایی را
که روسیه دوســت ما بود ،به یاد می اورید؟» او سپس خود
پاسخ می دهد« :به نظر می رسد این دوستی به سالیان بسیار
دوری باز می گردد ».در این ســخنرانی برای نخســتین بار
رئیس شاخه اطالعاتی پنتاگون از فعالیت های اطالعاتی
که داشــته رونمایی می کنــد و می گوید در برخــی مواقع با
کنگره به مشکل برخورده اســت .او می گوید فعالیت هایی
که قصد داشته ،انجام دهند بسیار شبیه فعالیت های «سیا»
بوده و از همین رو به مشــکل برخورده اســت .او با تشریح
برنامه های خود می گوید« :قصد داشــته اند هــزار برنامه
عملیاتی را پیاده کنند که کنگره بــا نیمی از برنامه های انها
مخالفت می کند و در نهایت به 500عملیات می رسد ».او
می گوید« :بین انها و همچنیــن اژانس امنیت ملی امریکا
اصطکاک هــای فراوانی به وجود امد ».اســتیوارت ادامه
می دهد« :واقعیت این اســت کــه روی موضوعاتی که ما
می توانیم متمرکز شویم ،اژانس امنیت ملی امریکا قادر به
انجام ان نیست .من نمی توانم به انها بگویم به روی سیستم
تسلیحاتی ،تکنولوژی تسلیحاتی و قابلیت نظامی کشورها
متمرکز شود ».استیوارت معتقد اســت انها باید بر قابلیت
نظامی کشــورها تســلط پیدا کنند تا بر ان اساس دست به
برنامه ریزی بزنند.
بین الملل
جو علیه هیالری
س هفته
عک
هیــاری کلینتون که خــود را کاندیــدای بدون مانــع در جبهه
دموکرات هــا یافته بود ،این روزها با مشــکل بزرگی مواجه شــده و ان
زمزمه های حضور جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016
است.بهاینترتیببازیدراردوگاهدموکرات هاپیچیدهشد.درحالی که
همگان یک بازی راحت برای هیالری کلینتــون تصور می کردند که
بدون هیچ مانعی در حال حرکت به سمت انتخابات ریاست جمهوری
امریکا در سال 2016است ،احتمال حضور جو بایدن در این انتخابات
بازی را در حزب دموکرات پیچیده کرده است .به نوشته روزنامه نیویورک
تایمز،معاونرئیس جمهوریامریکادرحالبررسیتشکیلیککمپین
برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری 2016این کشور است .در
این بارهگفتهمی شود«جوبایدن»،معاونباراکاوباما،رئیس جمهوری
امریکابابرقراریتماسبارهبراندموکراتواهداکنندگانمالی،تمایل
خودرابهنامزدیدرانتخاباتریاست جمهوریامریکانشاندادهاست.
روزنامه نیویورک تایمز می نویسد« :بایدن در لحظات اخری که بر بستر
مرگ پسرش حاضر شده ،به فرزندش قول داده تا در انتخابات حضور
پیدا کرده و کاخ سفیدنشین شــود .در این باره فاش شده است معاون
اوباما قبال نشســت هایی را در خانه خود برگزار کرده و درباره به چالش
کشیدنکمپین هایهیالریکلینتوندرایواونیوهمپشایربادوستان،
خانواده و اهداکنندگان مالی گفت وگو کرده است ».البته در این میان
برخی اعتقاد دارنــد حضور جو بایدن در انتخابات به ســادگی میســر
نمی شود .این دسته اعتقاد دارند اگر بایدن حضور خود را در انتخابات
نهایی کند ،برای تامیــن مالی کمپین های خــود از هیالری کلینتون
بسیار عقب تر است .همزمان عده دیگری نیز از زاویه دیگری مخالف
حضور بایدن در انتخابات هستند .این دسته سن و سال باالی بایدن
را مهم ترین عامل برای حمایت نکــردن از وی اعالم کرده اند .بایدن
در حال حاضر 72ساله است و ممکن است وی نتواند در کمپین های
انتخاباتی خود شور و شوق الزم را به وجود اورد .به هر حال حضور جو
بایدن معمای پیچیده ای شده اســت که دموکرات ها ممکن است در
اینده ای نزدیک با ان بیشتر دست و پنجه نرم کنند.
مثلث دیپلماتیک در غرب اسیا
احمد وخشیته
سردبیر سایت ایراس
امضای توافق جامع میان ایــران و 5+1اگرچه هنوز
وارد مرحله اجرا نشده (این توافق در 14جوالی امضا و 20
جوالی در شــورای امنیت ســازمان ملل به موجب قطعنامه
2231تصویب شد) اما موجب پیدایش رویکردهای جدیدی
در غرب اسیا شده است .حل شدن پرونده هسته ای ایران،
بحران ســوریه در منطقه را بیشــتر نمایان می سازد و از این
رو طرف های مختلف ســعی دارند در حل این بحران به نفع
خویش نقش افرینی کننــد؛ در این میان خــروج جمهوری
اســامی ایران از انزوا و برقراری ارتباط با ایاالت متحده به
همان میزان که به حل این بحران کمک می کند ،می تواند
ان را پیچیده تر از قبل نیز نماید.
دوشنبه سوم اگوست ،دوحه میزبان سرگئی الوروف،
جان کری و عادل الجبیر وزیران خارجه روســیه ،امریکا و
سعودی بود؛ نشست ســه جانبه ای که به گفته اسپوتنیک،
سوریه و افراطی گرایی داعش در منطقه موضوع گفت وگوی
طرف ها بوده اســت .نکته مورد توجه در ایــن گفت وگوها
انجاست که ترکیه به عنوان هم پیمان عربســتان در نبرد با
بشــار در این نشست حضور نداشت؛ از ســوی دیگر روسیه
می کوشد ادامه مذاکرات را در مسقط ،پایتخت عمان قرار
دهد تا نقش افرینی قطر نیز پایان یابد.
مثلث روسی ،ایرانی ،سوری
در این میــان تهران کــه اکنون از امتیــاز گفت وگو با
روسیه و امریکا برخوردار اســت ،سه شنبه 13مرداد میزبان
میخائیل باگدانوف معاون وزیر امــور خارجه و نماینده ویژه
پوتین در امور خاورمیانه و افریقــا و ولید المعلم وزیر خارجه
ســوریه بود .در پایان این نشست حســین امیرعبدالهیان
از تغییر اســتراتژیک در نگاه بازیگران منطقــه ای در قبال
ســوریه خبر داد .به نظر می رســد اگر در چهار سال گذشته
بسیاری از بازیگران خارجی توسل به جنگ را راهکار سوریه
می دانســتند ،اکنون بخــش عمده ای از بازیگران توســل
و تمرکز بر راه حل سیاســی را مناســب ترین روش برای حل
بحران سوریه می دانند.
مثلث | شماره 273
شــاهزاده «محمد بن ســلمان» وزیر دفاع و جانشین
ولیعهد عربســتان هفدهم ژوئن در پاســخ به دعوت دولت
روسیه به ســنت پترزبورگ ســفر کرد تا عربستان سعودی و
روسیه پس از مدت ها بر ســر یک میز بنشینند .کرملین که
به واســطه اشــغال کریمه با تحریم های بین المللی مواجه
سفر رئیس دفتر امنیت ملی سوریه به ریاض
پس از دیــدار وزیر دفاع عربســتان بــا رئیس جمهور
روســیه ،برخی منابع خبری از ســفر ژنرال «علی مملوک»
رئیس دفتر امنیت ملی ســوریه به ریاض خبــر دادند که به
موجب ان ،وی با «محمد بن ســلمان» جانشین ولیعهد و
وزیر دفاع سعودی دیدار و گفت وگو کرده است.
این سفر اگرچه توسط هیچ کدام از مقامات دو کشور
تائید یا حتی تکذیب نشــده اســت ،اما به نقش مســکو در
مثلث روسی ،امریکایی ،عربی
بین الملل
عصر جدید همکاری های روسیه و عربستان
شده است ،می تواند از منابع مالی ال سعود بهره چشمگیری
ببرد و در مقابل ریاض که پس از ســوریه ،اکنون در باتالق
یمن هم وارد شــده ،می تواند از ظرفیت هــای دیپلماتیک
روس ها بهره جوید.
از سوی دیگر وزرای خارجه و معاونین انان در تهران و
واشنگتن برای اولین بار پس از انقالب اسالمی ایران بارها
و بارها به موجب مذاکرات هســته ای بــا یکدیگر مذاکرات
طوالنی داشــته اند .پیش از این ایران و روســیه در یک سو
و ایاالت متحده ،فرانســه ،ترکیه ،عربستان سعودی و قطر
در سوی دیگر بحران سوریه قرار داشتند؛ اما ایران طی دو
سال اخیر و به ویژه ماه های گذشته ،تعامالت خود با غرب و
به خصوص امریکا را افزایش داد که زنگ خطری برای روسیه
و عربستان به شمار می امد و سبب شد این دو کشور پس از
مدت ها بر سر یک میز برای مذاکره بنشینند.
حل بحران ســوریه اشــاره دارد؛ چرا که این ســفر نمایانگر
تالش های دیپلماتیــک کرملین و نفوذ ان میان ســوریه و
عربستان است.
55
مکافات دنیای مدرن
اجتماعی
ما در این پرونده تالش کرده ایم ضمن بررســی وضعیت طالق در کشور
به دالیل این موضوع بپردازیم .ضمن انکه پس از واکاوی ریشه های افزایش
طالق در ایران راهکارهایی را بــرای کاهش ان ارائه دهیم .طالق در کشــور
تبدیل به یک معضل شده است .این از مکافات های دنیای مدرن است.
ت
یتر
اول
تو گویمثلثباابراهیم فیاضیدربارهدالیلافزایشطالق
گف
رسانه ها ،انسان یا غی درست کرده اند
اجتماعی
56
مثلث | شماره 273
ملیحه زرین پور
روزنامه نگار
جناب فیــاض! چه عواملــی باعث شــکل گیری
عدم اعتماد بین زوجین می شود؟
عدم تفاهم ،نبــود درک متقابل و خــا فهم تفاهم
جنسی میان زن و مرد از عوامل شکل گیری بی اعتمادی بین
زوجین به شمار می رود؛ متاسفانه در جامعه ما زن و مرد حتی
درک و شناخت درستی از خود و فیزیولوژی جسمی و جنسیتی
خود ندارند پس چطور می توان انتظار شناخت از طرف مقابل
را داشت .این یک مشکل بزرگ در کشور ماست که سیستم
فرهنگی ،رســانه ای و ارتباطی ما نتوانســته نظام شناختی
جنسی و جنسیتی درستی را اجرا کند به طوری که دختران و
پسران ما قبل از ازدواج شناخت درستی از خود ندارند.
عدم فهم متقابل باعث ایجاد سوء تفاهم شده و به مرور
به عدم اعتماد تبدیل می شود و به طور کلی تر می توان گفت
جهالت جنسی ،جسمی و روانشناختی در زوجین از عوامل
ایجاد عدم اعتماد است.
این عدم اعتمادها از کجا نشات می گیرد؟
در جامعه ما فضای بین زن و مرد از ابعاد گوناگون
جســمی ،جنســی ،روانشناســی ،رفتاری و اخالقی ،مردم
شــناختی و دیگر ابعاد بســیار جاهالنه و تاریک است و اثر
عوامل بیرونی مانند ماهواره ،فضای مجازی و ورود شخص
دیگری بر شدت این تیرگی افزوده و بر عدم اعتماد بین انها
بیشتر دامن می زند؛ زن و مرد از هم فاصله می گیرند و خود را
با رسانه ها ،تلویزیون و ماهواره سرگرم می کنند ،وقت خود را
به جای سپری کردن با خانواده با دوستان می گذرانند و تن
به روابطی خارج از خانه می دهند.
چرا زوجین به سمت خیانت پیش می روند و دال یل
شکل گیری این پدیده در خانواده چیست؟
مشکالت روانی و عدم ارضای جنسی در همسران
منجر به خیانت می شود ،این امر در کنار مقایسه بین ادم ها
ی و کنجکاوی در این
سبب شکل گیری قصه انحرافات جنس
امور و به شکل گیری روابط خارج از خانه منجر می شود.
مساله خیانت ،اول در مردان شکل گرفت و بعد زنان
هم وارد صحنه شدند ولی در هر صورت روابط خارج از خانه و
اجتماعی
باید بتر سیم
به ازای هر 4/4ازدواج در کشور
یک طالق روی می دهد
مساله خیانت ،ریشه در عدم ارضای روانی و جنسی همسران
از یکدیگر دارد؛ هنجار شکنی هایی که به شکل جوک های
جنسی در فضاهای مجازی و شبکه های اجتماعی باب شده
به دنبال عدم شناخت همسران از یکدیگر و به منظور ارضای
مسائل جنسی زن و مرد است.
مســاله روابط خارج از چارچوب خانواده چطور به
جدایی و فروپاشی خانواده منجر می شود؟
این مساله که در افزایش امار طالق در جامعه نقش
داشته متاسفانه امروز مسیر پذیرفته شدن از جانب خانواده
را طی می کند و حتی زن و شــوهر با هم وارد روابط خارج از
چارچوب می شوند؛ روابط خارج از عرف خانوادگی و درون
گروهی به شــدت در حال اوج گیری اســت و متاسفانه این
مساله پایه و اساس خانواده را از ریشه دچار اسیب و فروپاشی
می کند حتی افرادی هم که تن به اینگونه روابط نمی دهند با
عقب مانده و امل خوانده شدن توسط ســایرین ،برای این
ارتباطات تحریک می شوند.
مشــکل اصلی کجاســت؟ چــرا روابط خــارج از
چارچوب و مساله خیانت طی ســال های اخیر در
جامعه ایرانی رشد داشته است؟
بازســازی خانواده یک بحث جدی است که نیاز به
ریشــه یابی دارد چرا که خانواده دارد دچار بحران می شود و
همین مساله امار طالق را باال برده و درصد ازدواج را پایین
اورده است؛ وقتی روابط ازاد بین زن و مرد شکل می گیرد و
حتی زن 50ساله با پسر 24ساله در ارتباط است خیانت خود
به خود گسترش می یابد ،مشکل عمیق تر از این حرف هاست
چرا که امروز مشکالت جنسی و روابط ازاد و حتی خیانت ،قبح
خود را از دست داده و همه اینها از ژست روشنفکری در جامعه
نشــات می گیرد .بحث روشنفکری یک بعد شــناختی دارد
و تغییر بعد شناختی افراد از مســائل جنسی به علت رویکرد
رسانه های نو به ویژه رسانه های بدون چارچوب ایجاد شده
اســت؛ امری که المان در 1904و امریکا در 1912تجربه
کرد .ما اگر بخواهیم از انحطاط اخالقی که در غرب رخ داد
مهارت درست زندگی کردن
بااموزش قبل از ازدواج می توان
تا 80درصد از تعارض های خانوادگی
جلوگیری کرد
1
«خیانــت یکــی از عوامــل مهــم در فروپاشــی
خانواده ها ست؛ عاملی که با دامن زدن به روابط خارج
از خانواده پایه و اساس زندگی را دچار تزلزل می کند».
بررســی عوامل افزایش طالق در میــان زوجین
ایرانــی حاکی از دخالت مــوارد گوناگونی دارد ،شــاید
عدم اعتماد طرفیــن به یکدیگر و مســاله خیانت یکی
از این موارد است که ســهم پررنگی در جدایی و طالق
به ویژه در سال های اخیر داشــته است .این مساله در
حالی است که شاید خیانت در واقعیت زندگی زناشویی
نباشد ولی به دلیل سلب اعتماد طرفین و تصور خیانت
همســر ،عمر زندگی مشــترک کوتاه شــده و به طالق
می انجامد.
مساله خیانت و عدم اعتماد با گسترش ارتباطات
کاری و دوستانه به ویژه ارتباطاتی که در فضای مجازی
شــکل می گیرد پر رنگ تر می شــود چرا که عده ای در
همین ارتباطات به ســوی خیانت کشــیده می شوند و
عده ای دیگر دچار «ســوء تفاهم» خیانت همسرشان
شده و با رشــد و پرورش این سوءظن به سمت جدایی
گام بر می دارنــد؛ مســاله ای که به گفته کارشناســان
خانواده ریشــه در عدم تفاهم و درک متقابل و شناخت
از یکدیگر دارد.
در همیــن ارتبــاط بــا دکتــر «ابراهیــم فیاض»
پژوهشــگر حــوزه جامعه شناســی و انسان شناســی
و اســتادیار گــروه انسان شناســی دانشــگاه تهران
گفت وگویی داشتیم که در ادامه می خوانید.
در جامعه خودمان جلوگیری کنیم باید دانش جنسی در بعد
علوم انسانی مانند بعد اخالقی ،فلسفه وجودی و جنسی زن
و مرد ،بعد دینی و روانشــناختی ان را تدوین کنیم وگرنه این
روابط همین طور ادامه یافته و گسترش می یابد.
نقش رسانه ها در ایجاد این روابط خارج از خانواده
و خیانت چقدر است؟
طالق زرد ،زاییده مدرنیسم
رواج تکنولوژی و ساخته شدن هویت کاذب از عوامل اصلی طالق زرد است
ملیحه زرین پور
روزنامه نگار
2
همیشگی نمی روند.
به گفته بسیاری از کارشناسان طالق عاطفی پدیده ای
مدرن است چرا که با پیشرفت جامعه و افزایش درجه توقعات
همسران از یکدیگر و عدم براورده شدن ان به دلیل شناخت
ناکافی و نادرســت از طرف مقابل ،روابط زوجین کم کم به
سردی می گراید.
امری که دکتر «اصغــر کیهان نیا» دکترای مشــاور
خانواده و رفتار شناسی هم بر امروزی بودن ان اذعان داشته
و در گفت وگو با خبرنگار مثلــث می گوید« :طالق عاطفی
در گذشــته به ندرت پیش می امده چرا که تفکر سوختن و
ساختن غالب بوده است؛ شاید عدم استقالل مالی بانوان و
وابستگی به درامد مرد از دال یل نادر بودن طالق عاطفی در
گذشته به حساب بیاید».
افزایش توان مالی زنان یا بی تعهدی مردان
وی معتقد است؛ افزایش توان مالی زنان در سال های
اخیر و عدم وابســتگی مالی به مــردان از عواملی بوده که
سبب گسترش تفکر جدایی و میل به طالق شده است.
پروفسور «حســین باهر» هم در گفت وگو با خبرنگار
مثلث در این خصوص می گوید« :طالق عاطفی در گذشته
مثلث | شماره 273
به گفته بســیاری از کارشناســان طالق
عاطفی پدیده ای مدرن اســت چرا که با
پیشرفت جامعه و افزایش درجه توقعات
همسران از یکدیگر و عدم براورده شدن
ان به دلیل شــناخت ناکافی و نادرســت
از طرف مقابل ،روابــط زوجین کم کم به
سردی می گراید
رسانه ها ،انسان یاغی درست کرده اند .انسانی که
پرخاشگر است؛ رسانه های مجازی ،اینترنتی و شبکه های
جدید به شدت هنجار شکنی اخالقی کرده و ذهنیت جامعه را
برای ایجاد روابط جنسی خارج از چارچوب اماده می کنند و در
نتیجه پرده حیا از بین می رود و رابطه ها به شدت ازاد می شود
امری که در حال حاضر به شدت گسترش یافته است.
راهــکار و راه حلی بــرای جبران ایــن وضعیت در
جامعه وجود دارد؟ چه باید کرد که جامعه اینده را از
انحطاط نجات داد؟
هر مساله ای که ایجاد می شــود ابتدا در بعد ذهنی
و شناختی بسته شده و بعد وارد بعد کنشی می شود؛ اگر الیه
اول که شناختی است را با کتاب و درس های پزشکی برای
خانواده ها و همســران جوان و همچنین رسانه های داخلی
ایجاد نکنیم ،رسانه های اخری که حکم رسانه های پیش پا
افتاده را دارند مانند شبکه های اجتماعی وارد عرصه شده و
جای کتاب را می گیرند ،این رسانه ها به جای ایجاد دانش،
جهالت ایجاد کرده و شروع به هنجار شکنی اخالقی می کنند
در این صورت جامعه را به سوی انحطاط می کشانند.
بایــد کتاب و رســانه های جمعــی و ملی مــا در زمینه
بعد اغنائــی روابط و اخالق جنســی تقویــت و ان را مطرح
کنند چرا که جهالــت افراد در روابط و اخالق جنســی و نبود
مرجع مناسب برای پاسخگویی به ســواالت جنسی عاملی
برای گســترش عدم ارضای جنســی در جامعه و در نتیجه
عدم اعتماد و شــکل گیری روابط خارج از خانواده می شود
در حالیکه در یکــی از بخش هــای طب النبــی ،اموزش و
دستورالعمل های جنسی امده اســت .در جامعه کنونی این
اموزش ها نه تنها وجود ندارد بلکه ســرکوب هم می شود که
موجب سوء تفاهم و جهالت بیشتر می شود.
اگر این جهالت و بیماری جنســی گســترده را از نظر
جنســی ،روحی و روانشناســی با یک کار عظیم مطالعاتی
معالجه کنیم شبکه های اجتماعی و انحرافات موجود در ان
کم کم بی معنا می شود.
اجتماعی
«فروکش کردن عشــق و عالقه ابتدایی در ازدواج،
اغازگر رابطه ای بدون مهر به نام طالق عاطفی می شود و تا
انجایی پیش می رود که با وجود عدم تفاهم ،همسران بنا به
دالیلی زندگی اجباری در کنار هم را به جدایی و طالق ترجیح
می دهند ،ایــن پدیده زاییــده دوران مدرن جامعه بشــری
است».
بررســی امار طالق در جامعه حاکی از رشد دو برابری
طالق عاطفی نســبت به طالق رســمی در کشــور است ؛
اماری که به گفته کارشناســان بیشــتر در زوجیــن زیر 40
ســال و عمدتا تحصیلکرده بروز می کند؛ نوعی طالق که
با فروکش کردن عشق و عالقه زمان ازدواج و سرد شدن و
ناتوانی زوجین در گرم نگه داشتن کانون خانواده ،رابطه ای
که زمانی با سوز و گداز اغاز شــده بود ،همسران را به سوی
سرنوشــتی با زندگی اجباری زیر یک سقف سوق می دهد؛
بسیاری از همســرانی که با هم اختالف دارند و تمایلی هم
برای بهبود روابط در خود نمی یابند تن به طالق زرد یا همان
طالق عاطفی می دهند چرا که بنا به دال یلی که شاید ترس
از لطمه خوردن فرزندان مهمترین ان باشد به سوی جدایی
جوانان ،تصویر واقعی از ازدواج
ندارند
گفت وگوی مثلث با حسین باهر
پدر رفتار شناسی ایران
57
اجتماعی
دکتر کیهان نیا می گوید که
عدم استقالل مالی زنان از دالیل
کم بودن طالق های عاطفی در
گذشته است
در طالق عاطفــی به دال یل عدم لطمه بــه فرزندان ،حفظ
ابرو ،عدم اســیب به موقعیت اجتماعی و نداشتن پشتوانه
اقتصــادی مجبور بــه ادامه زندگــی با هم زیر یک ســقف
می شوند در حالی که رابطه ای بین انها نیست.
پروفسور باهر زندگی دو نفر که به اجبار زیر یک سقف
زندگی می کنند ،هیچ عشق و عالقه ای بین انها نیست و قلبا
یکدیگر را دوست ندارند را دچار طالق عاطفی می داند.
اما دال یــل افزایش طــاق عاطفــی در جامعه امروز
چیست و چه عواملی سبب سرد شدن رابطه زوجین می شود؟
به نظر می رسد گسترش و پیشــرفت تکنولوژی در این امر
دخیل بوده و شاید رواج ارتباطات در شبکه های اجتماعی و
بزرگ نمایی ها و تصویر سازی های غلط افراد از خود و شکل
گرفتن هویــت دوم ،در عدم رضایت زوجیــن از یکدیگر و
طالق عاطفی تاثیر گذار است.
شبکه های اجتماعی و افزایش طالق عاطفی
به شکل امروزی رایج نبوده بلکه زوجین یا یکدیگر را دوست
داشتند یا نه و شیوه های دیگری چون تعدد زوجین و صیغه
کردن که عــرف هــم ان را می پذیرفت ،به راحتــی انجام
می شد و معذوراتی هم ایجاد نمی کرد».
این جامعه شــناس با تاکیــد بر امروزی بــودن پدیده
جدایــی روانی میــان زوجین ،عنــوان می کنــد« :امروزه
طرفین در معذوراتی چون وجود فرزندان و گرفتاری هایی
چــون مهریه های ســنگین گیــر می کنند و در مشــاوره ها
عنوان می کنند همسرم را دوست ندارم ولی کنارش زندگی
می کنم».
دکتر باهر درصد طــاق عاطفی را در زنان بیشــتر از
مردان دانسته و دلیل ان را هم به راه دروهایی که پیش روی
مردان وجود دارد نسبت می دهد.
دکتر «داور شیخاوندی» هم طالق عاطفی را مولود
جامعه جدید دانسته و به خبرنگار مثلث می گوید« :اینگونه
جدایی که بیشتر در میان تحصیلکردگان رواج دارد به دلیل
عدم تحقق نیاز های عاطفی در میــان زوجین رخ می دهد
و این افراد به علت بازدارنده های بســیاری به سمت طالق
رسمی نمی روند و به یک جدایی روانی تن می دهند».
وی بــا تاکید بــر اینکــه این معضــل فراگیــر نیاز به
ریشــه یابی دقیقی دارد ،تصریح می کنــد« :عمدتا طالق
عاطفی به مردها بر می گردد چرا که بــا افزایش توان مالی
و بهبود شــرایط اجتماعی و اقتصادی دچار تغییر نگرش و
مقایسه نسبت به شرایط زندگی و حتی همسر خود با دیگران
شده ،به سمت روابط دیگری چون ازدواج مجدد ،صیغه یا
روابط خارج از چارچوب می روند و این سبب جدایی عاطفی
میان زن و شوهر می شود».
اجتماعی
58
مثلث | شماره 273
زندگی اجباری بدون عشق و عالقه
طــاق عاطفی چگونه شــکل می گیرد؛ ایــن پدیده
مدرن به چــه شــیوه هایی با جــوالن در جامعه ،ســونامی
بی مهری و بی محبتی را به جان خانواده ها انداخته است؟
دکتر کیهان نیا اختالف در روابط میــان زوجین را به
یک دیگ سوپاپ تشبیه کرده و می افزاید« :این دیگ در دو
حالت نامتعادل است؛ یکی زمانی که بخاری خارج نمی شود
ولی زیر دیگ هم روشــن اســت که این امر سبب انفجار و
نهایت طالق رسمی زوجین می شــود و حالت دیگر زمانی
است که زیر دیگ خاموش است ولی مواد الزم که عشق و
عالقه است در ان ریخته نمی شود ،حتی ممکن است روابط
جنسی هم به حداقل برسد و این زمانی است که زوجین به
طالق عاطفی می رسند».
به گفته این متخصص رفتار شناسی خانواده ،زوجین
دکتر کیهــان نیا در ایــن خصوص معتقد اســت؛ در
جامعه امروزی که افراد فهم و درکشــان از بسیاری مسا یل
باال رفته اســت ،در جاهایی فکر می کنند که ازدواجشان از
اصل غلط بوده و نمی توانند با هم کنار بیایند و بنا به دال یلی
که عنوان شــد تنها به فکر یک هم زیســتی مسالمت امیز
می افتند.
پروفسور باهر عدم عالقه مندی زوجین به یکدیگر به
هر دلیلی ،ورود شخص ســومی به صحنه زندگی زوجین،
گسترش روابط در فضاهای مجازی و شبکه های اجتماعی
را از عوامل دلزدگی زوجین از هم می داند و معتقد است؛ این
عوامل سبب افزایش مقایسه می شــود که بزرگترین ضربه
را به روابط زن و شــوهر وارد کرده و انها را به ســمت طالق
عاطفی می برد.
اما همانطور که طــاق در جامعه تبعاتی داشــته که
در برخی مــوارد عواقب ســنگینی نیز بــرای زوجین دارد،
طالق عاطفی هم تبعاتی دارد که دکتر کیهان نیا افسردگی
در زوجین و اســیب به فرزنــدان را از جمله انها دانســته و
می افزاید« :فرزندن در چنیــن رابطه ای به دو صورت دچار
لطمه می شوند».
وی عنوان می کند« :اگر بین زن و مرد تشــنج و دعوا
باشد یک گونه اســیب و اگر هم سکوتی طوالنی و موقرانه
باشــد گونه دیگری از اســیب را متوجه فرزنــدان می کند؛
بچه ها در چنین شرایطی احساس نا امنی کرده و دچا ر ترس و
وحشت می شوند که مبادا والدین از هم جدا شوند ،احساس
بی پناهی کرده و خود را قربانی اختالف والدین می بینند».
انچه مسلم است تحت شرایطی غالب در جامعه امروز،
طالق و جدایی عاطفــی در میان زوجیــن ایرانی افزایش
داشته است؛ گســترش روابط خارج از چارچوب خانواده،
افزایش حضور در شــبکه های اجتماعی و مقایســه خود و
شرایط زندگی و همسر با افراد حاضر در گروه های مختلف
و افزایش اســتقالل مالی در میان زنان سبب دامن زدن به
برخی اختالفات در زندگی مشترک می شــود و همین امور
سردی روابط میان زن و شوهر را موجب می شود.
دکتر کیهان نیا می گوید« :برای جبران این وضعیت
و نجات از طالق عاطفی زن و شــوهر به عنوان دو باغبان
بوستان زندگی باید به بررسی دال یل ازدواج خود و وعده هایی
که در ابتدای زندگــی به هم داده اند بپردازنــد ،هر کدام از
زوجین باید تنها خود را زیر سوال برده و به نقد بکشد به جای
انکه همه گناه را بــه پای طرف مقابل بنو ســید تنها در این
صورت است که به فکر تجدید نظر در روابط می افتند».
وی می افزاید« :زوجین در چنین شرایطی باید تمرین
عشق و مهر ورزی داشته و سعی کنند یکدیگر و نیاز هایشان
را بهتر و بیشــتر شــناخته و درک کنند تا اتش زیر خاکستر
که همان عشق اســت باال بیاید تا با عدم لجبازی به نتیجه
مطلوب برسند».
باید بتر سیم
به ازای هر 4/4ازدواج در کشور
یک طالق روی می دهد
سودابه قیصری
خبرنگار
3
«اما ر حاکی از رشد طالق». . .
«متاسفانه باتوجه به جمعیت جوان کشور این مساله
به عنوان یک بحران مزمن مطرح است»
«عدم درک درست و شناخت کافی از یک سو و مسائل
محیطی دیگر را می توان از علل اصلی شیوع ان دانست»
«صدای زنگ خطر در خانواده»...
«رشــد بی ســابقه طــاق در ســال اول زندگــی
مشترک »...
اینها بخشــی از اخباری است که شــاید هر کدام از ما
چندین بار در هفته راجع به ان بخوانیم یا بشنویم .درصد رشد
طالق در ســال های اخیر تا حد زیادی نگران کننده بوده و
اغلب طالق ها نیز در پنج سال اول شروع زندگی مشترک رخ
داده است .مواردی چون اعتیاد ،نا بسامانی مالی و مسائل
جنسی بیشترین علت طالق در ســال های اخیر محسوب
می شود .جا بازکردن شبکه های اجتماعی در خانواده ها نیز
زمینه را برای افزایش امار طالق مهیا کرده است .
در 10سال اخیر نرخ طالق در یک روند صعودی قرار
گرفته و هر سال تعداد بیشــتری طالق به ثبت می رسد که
بسیاری از این موارد ،در گروه طالق های توافقی است.
در ســال 93تعداد طالق های ثبت شــده در کشور به
163569رسید که با رشــد 8200موردی همراه بود .تعداد
ازدواج های ثبت شــده در این ســال به 724324نفر رسید
و با میزان طــاق نســبت ازدواج به طالق 4 /4رســید .به
عبارت دیگر به ازای هر 4/4ازدواج در کشــور ،یک طالق
رخ می دهد که از ســال 90تا کنون بیشــترین تعداد طالق
ثبت شده در کشور به سال 93اختصاص دارد( .نمودار )1
در طالق های ثبت شده در ســه ماه اول سال 94نیز
به ترتیب در استان های تهران ،خراسان رضوی و اصفهان
بیشترین تعداد طالق به ثبت رســید .متوسط طالق در هر
ماه دو هزار ،در خراســان رضــوی 1500و در اصفهان نیز
هزار مورد بوده اســت .نمودار زیر تعــداد طالق های ثبت
شده بر حسب استان را در خردادماه سال 94نشان می دهد.
(نمودار )2
جدول زیر نیــز تعداد طالق در اســتان های مختلف
را طی چهار سال نشان می دهد( .نمودار )3و (نمودار )4
همان طور که در نمودار نیز امده ،بیشترین طالق ثبت
شده در تهران و کمترین طالق در استان ایالم بوده است.
استان های گیالن ،خوزستان ،هرمزگان ،اذربایجان غربی
و شرقی ،کردستان و کرمانشــاه نیز با افزایش تعداد طالق
روبه رو شده اند.
نسبت ازدواج به طالق در دوره 10ساله 83تا 93تقریبا
با 50درصد کاهش همراه بوده است( .نمودار )5
طبق اما ر منتشر شده از سوی ثبت احوال ،رشد ا زدواج
در برابر رشد طالق ،ســرعت کمتری داشته و با بررسی امار
موجود اگر این رویه ادامه داشته باشد در سال 94از هر چهار
ازدواج رخ داده در کشور یک مورد طالق خواهد شد.
باتوجــه به نســبت ها ،در تهران کمترین نســبت بین
ازدواج و طالق وجود دارد و در سیســتان و بلوچســتان نیز
بیشــترین نســبت بین نســبت ازدواج و طالق وجود دارد.
به عبارت دیگر در تهــران از هر ســه ازدواج ،یک طالق و
در سیســتان و بلوچســتان از هر 13ازدواج یک طالق رخ
نم
ودار 1
نم
ودار 2
اجتماعی
نم
ودار 3
نم
ودار 5
نم
ودار 6
مثلث | شماره 273
اجتماعی
می دهد.
باتوجه به فرهنگ و نسبت جمعیت شهری و روستایی
هر استان ،استان هایی که بیشترین میزان جمعیت شهری،
تحصیلکرده و با دسترســی بیشــتر به امکانــات ارتباطی را
دارا هستند ،طالق بیشــتر رخ داده است .همچنین میزان
مهاجرت پذیری اســتان ها نیز در این امر بی تاثیر نیســت،
ی فضا را برای پذیرش
جمعیت ناهمگون فرهنگی و تکثر قوم
طالق و زندگی مجردی افراد مقبول تر کرده است.
عرف در این زمینه بیش از همه موجب افزایش جدایی
شــده زیرا با شکســتن قبح طالق به دالیل مختلف ،فرد از
جامعه یا خانواده طرد نمی شود و همین مساله باعث می شود
فرد تصور کند بعــد از طالق تمام حمایت هــا و منزلت های
پیش از طالق را با خود خواهد داشت.
همان طور که گفته شد بیشترین میزان طالق در سال
اول زندگی مشترک رخ می دهد( .نمودار )6
نم
ودار 4
59
اجتماعی
مهارت درست زندگی کردن
بااموزشقبلازازدواجمی توانتا 80درصداز تعارض هایخانوادگیجلوگیریکرد
مریم کمالی
خبرنگار
4
ادم ها؛ زن و مرد ،خواهان عشق اند ،خواهان ارامش،
خواهان خانــواده! هیچ زنی را نخواهید یافــت که با انگیزه
طالق و فروپاشــی ،به مردی «بله» بگویــد .هیچ مردی را
نخواهید یافت که قصدش ،ساختن یک جهنم برای همسر
و فرزندانش باشد .همه می خواهند بهترین باشند .بهترین
همسر ،بهترین والد!
اگر چنین اســت ،پس چرا دادگاه های خانواده روزانه
شــاهد زنان و مردانی اســت که قید زندگی مشترکشــان را
زده اند ،شــاکی اند و به دنبال مرجعی که میان انها قضاوت
کند و در شرایط پیچیده تر ،حکم به جدایی قانونی و رسمی
انها بدهد .چه می شــود زنی کــه مظهر مهــر و عطوفت و
از خودگذشــتگی اســت ،چنان به ســتوه می اید کــه تنها
خواسته اش رهایی از زندگی مشترک می شود؟ و چه اتفاقی
می افتد که مرد ،با همه سرســختی و مقاومت و تدبیرش به
چالش طالق کشیده می شود؟
اگر هفتاد ســال را عمر مفید انسان بدانیم؛ یک سوم
ان را با خانواده اولیه؛ یعنی پدر و مادر و خواهر و برادر زندگی
می کنیم و بیش از دو سوم ان را با یک نفر شریک می شویم
که می خواهیم با او به ارامش برســیم و ســازنده یک نسل
باشیم .دنیا و اخرت مان بسته به انتخاب این یک نفر و نوع
مشــی ای اســت که در اینده با او خواهیم داشت .با کسی
زیر یک ســقف می رویم که شــناختمان از او و گذشته اش
چیز زیادی نیســت .او از خانواده ای دیگر ،با گذشــته ای
متفاوت ،تجربه هایی متعــدد ،اخالقیــات و تربیتی دیگر
ی رضایت بخش برســیم.
می اید و قرار اســت با او به تفاهم
اسان است؟ هرگز!
اجتماعی
60
مثلث | شماره 273
تکیه به شانس به جای اموزش
همه می دانیم که برای انجــام کاری ،نیاز به اموختن
مهارت انجام ان کار است .ایا محتمل است که کسی بدون
اموزش رانندگی ،فرمــان اتومبیلی کــه عزیزترین هایش،
سرنشین ان هستند را به دست گیرد و به جاده بزند؟
ایا هرگز هدایت یک هواپیما را به دســت کسی که از
پرواز هیچ نمی داند خواهیم سپرد ؟ حتی در شرایط ساده تر،
ایا هرگز به کسی که تا کنون دست به اشــپزی نبرده ،اجازه
ن اشپزی کند؟ عقل
خواهیم داد برای میهمانی اخر هفته ما
سلیم می گوید نه!
پس چه می شــود که مهم ترین اتفــاق زندگی مان را
به دست شانس و قسمت می ســپاریم و گمان می کنیم تنها
اتفاق مهــم در امر ازدواج و همســرداری این اســت که در
شرایطش قرار بگیریم؟
چطور در اساســی ترین و اصلی ترین دوران زندگی و
برای مهمترین وظایف مان هیچ نیازی به اموزش نمی بینیم.
این چه اطمینانی است که به ما می گوید «مدیریت رابطه»
«عشق ورزیدن» «همسرداری» و «بچه داری» نیازی به
یادگیری و اموزش ندارد و ژن ان از ابتدا در ما وجود داشته و
یا ست فقط در شرایطش قرار بگیریم.
کاف
اریک فروم در کتاب هنر عشــق ورزیــدن می گوید:
«این طرز تفکر که هیچ چیز اسانتر از عشق ورزیدن نیست،
گرچه هر روز شواهد بی شماری خالف ان را اثبات می کند،
همچنان بین مردم رایج است».
امار چه می گوید؟
امــا ر میگویــد از ســال 83تا کنون درصــد طالق در
زندگی های زیر یکسال رشــد 90درصدی داشته است .این
امار ایا گویای نکته خاصی اســت؟ بله! این نشــان میدهد
ان چیزی که فرد در تصوراتش ســاخته با انچــه در واقعیت
وجود دارد ،متفاوت بوده و زوجین به این نتیجه رسیده اند که
نمی توانند ادامه دهند .چرا چنین اســت؟ چون دختر و پسر
جوان اموزش ندیده اند که چگونه دســت به انتخاب بزنند،
نمی دانند شناخت قابل قبولی که بشود با ان دست به انتخاب
زد از کجا و چگونه حاصل می شود .عده زیادی از دختران و
پسران حتی نمی دانند در جلسات خواستگاری ،زمانی که انها
تو گو تنها می گذارند باید از چه چیزهایی صحبت
را برای گف
کنند .نه شناخت اصولی از خود و خواسته هایشان دارند و نه از
دیگری .حتی در این زمان هم افراد نیازی به اموزش و مشاوره
و رجوع به روانشــناس را احســاس نمی کنند و بــا معیارهای
فانتزی و تصوراتی دور از واقعیت قدم به زندگی می گذارند.
تفاهم نداریم
چند نفر را می شناسید که علت طالقشان را عدم تفاهم
عنوان کرده باشند؟ زیاد! تا به حال فکر کرده اید این تفاهم
چیست و چگونه حاصل می شود؟ زوجین زیادی هستند که
تصور درســتی از تفاهم و نحوه حصول ان در ذهن ندارند.
تنها به تقلید ناشیانه جهت رهایی از سواالت اطرافیان بسنده
می کنند؛ «تفاهم نداریم»
تفاهم از ابتدا به شــکل صدردصدی در هیچ خانه ای
وجود ندارد .مهم این اســت که ما برای به دست اوردن ان
چقدر مهارت اموخته ایم ،چقدر تمرین کرده ایم؟
تشنه اموزش
از زمانــی کــه تکنولــوژی امــکان اشــنایی و ارتباط
گســترده تر را برای انســان های مدرن فراهم کرده در کنار
مشکالتی که با خود به همراه اورده ،یک مساله را نیز روشن
کرده اســت و ان شناخت روشــن تر ما نســبت به قشرهای
مختلف در جامعه اســت .بــه لطف شــبکه های اجتماعی
موبایلی پای زنان خانه دار خیلی زود بــه فضای مجازی باز
شده و این روزها کافی است سری به این شبکه ها بیندازید و
ببینید زن ها از چه مباحثی بیشتر استقبال می کنند .گروهی را
می شناسم با عنوان «مشاوره خانواده» که بیش از صد گروه
دویســت نفری را در یک شــبکه اجتماعی حمایت می کند.
شرط عضویت در این گروه ها زن بودن و متاهل بودن است.
بنای این گروه ها اموزش نکات ساده همسرداری و شناخت
مردان است .نکاتی که شاید در وهله اول بسیار ساده و پیش
پا افتاده به نظــر بیاید .اما در صحبت با یکی از ســرگروه ها
متوجه شــدیم که افراد با یادگیری همین نکات ساده چقدر
ت که سرگروه
کیفیت زندگی شان را تغییر داده اند.خانم سعاد
است و نقشش به اشتراک گذاشــتن فایل های اموزشی در
گروه ،می گوید« :حجم مشکالتی که زنان در خانه دارند و
در چت خصوصی با من در میان می گذارند ،بسیار زیاد است
و اغلب با یک تغییر ساده کامال رفع می شوند« .ایشان ادامه
می دهد که با همین گروه ساده ،که ُبرد چندانی هم نسبت به
رسانه ملی ندارد ،ما توانسته ایم بسیاری از نکات همسرداری
و شناخت همسر را به زنان متاهل اطرافمان اموزش دهیم و
شاید باور نکنید که چقدر زن ها تشنه فراگیری این نکاتند.
تا چه میزان؟
این نکته دیگر بر هم ه مســئوالن و کســانی که درگیر
مساله ازدواج و طالق هستند ،مبرهن است که اموزش پیش
اجتماعی
از ازدواج و اموزش مهارت های زندگی ،مهارت های ارتباطی
و همســرداری تا چه میزان در رفع مشــکالت خانوادگی و
پیشــگیری از طالق ،نقش کلیــدی دار د .مدیــرکل دفتر
پیشگیری از اســیب های اجتماعی بهزیستی کشور عنوان
می کند که با اموزش قبل از ازدواج می توان تا هشتاد درصد
از تعارضات خانوادگی جلوگیری کرد.
اموزش از کجا باید اغاز شود؟
ضرب المثــل «ماهی را هــر وقــت از اب بگیری تازه
است» مناســب پاسخ این ســوال اســت .هیچ وقت برای
امــوزش دیدن دیر نیســت .کیفیــت زندگــی را می توان با
اموزش های مرتبط در هر زمانی ،متحول کرد .اما کم نیستند
افرادی که می دانند ،اموزش هم دیده اند اما در وقت عمل
دچار مشــکل می شــوند؟ چرا؟ چون تنها اموزش دیده اند و
زمانی برای تمرین نداشته اند.
اموختن هر مهارتی شامل دو مرحله است؛ مرحله اول
یادگیری و اشراف بر نکات نظری و مرحله دوم تسلط بر جنبه
عملی است .اگر کسی بخواهد هنر پزشکی را بیاموزد ،تنها
با اشنایی با بدن انسان و اموختن بیماری های گوناگون به
درجه پزشــکی و شایســتگی مد نظر نائل نخواهد شد .تنها
پس از تجربه زیاد ،ممکن است در این کار مسلط شود .پس
تجربه کردن و امکان ممارست و تمرین ،نقش مهم و کلیدی
ی دارد.
در اموزش هر مهارتی از جمله مهارت زندگ
پس اموزش را می بایســت از کودکی اغــاز کرد .اگر
می خواهید کــودک امروزتان در زندگی مشــترک فردایش
موفق عمل کند از همین امروز باید با او به تمرین مهارت های
زندگی بپردازیــد .پدر و مــادر در نقش الگــوی اولیه فرزند
می بایست در ارتباط میان خود نقش اموزشی داشته باشند.
نگاه کودک به انهاســت و هر انچه ببینیــد را فراگرفته و در
زندگی اینده خود پیاده می کند.
نقش نظام اموزشی
گفت وگوی مثلث با حسین باهر ،پدر رفتار شناسی ایران
روشنک محمدی
روزنامه نگار
و اشــنا نبودن بــا زندگی واقعــی و مشــکالت اقتصادی.
بگذارید اینطور توضیح بدهم ؛ ما بــا جامعه ای جوان روبه
رو هســتیم که اطالعات واقعی از زندگی مشــترک ندارد.
بچه ها و جوانان ما در حال حاضــر اطالعات خود را درباره
روابط زناشــویی از ماهواره و صدا و ســیما یا جمع دوستان
می گیرند که یکی از دیگری بدتر اســت .در نظر بگیرید در
شبکه های ماهواره ای مدام رابطه های مختلف و خاص که
غیرواقعی و ناشی از اوهام و فقط برای جذابیت های بصری
هستند به خورد جوانان می رود .پسرها به تعریف و تعبیری
از زن می رسند که مبتالبه و واقعی نیست .این مشکل برای
دختران نیز وجود دارد و انها با دنیایی اشنا می شوند که در ان
شوهر بیشتر نقش غول چراغ جادو را بازی می کند.
ضمن اینکه موجودی است خائن که باید مدام مراقب
وی باشــند .به ایــن ترتیب با ایــن شــناخت ها وارد زندگی
می شــوند و در برخی از موارد تاب دیدن واقعیت را ندارند.
بعد از این مورد که حال درونی افراد را شــامل می شود حال
بیرونی نیز موثر است .بخش زیادی از طالق ها و مشکالتی
که بین دو نفر ایجاد می شود به مسائل اقتصادی و ناتوانی
مرد در یافتن کار و با حقوق مکفی باز می گردد.
این مــوارد کلی هســتند ،واقعا دلیل مشــخصی
می توان برای طالق شمرد؟
مدتی است قرار شده که حین ثبت طالق در دفاتر
اسناد رسمی ،دلیل طالق نیز ذکر شود .شاید با کمک این
روش بتوان دالیل طالق را لیســت کرد اما مــن به عنوان
مشاور اگر بخواهم دلیلی برای این اژدهای چند سر بیاورم
مثلث | شماره 273
امار طالق در ایران چه وضعی دارد؟
در کشــور ما خیلی به امارها نمی شود اعتماد کرد
زیرا همیشه با یکســری مالحظه کاری ها بیان می شود اما
خدا را شکر در این باره و در کل درباره هر موردی که به حال
و احوال افراد جامعه بر می گردد امار دقیق و به روز اســت.
یک سامانه ای هم در ســایت ثبت احوال کشور راه اندازی
شــده که به ثانیه امار می دهد و به راحتــی می توانید درباره
افرادی که به دنیا می ایند ،از دنیا می روند ،طالق می گیرند
یا ازدواج می کنند امار به دست بیاورید .من اطالعاتم را به
اســتناد همین ســایت مطرح می کنم؛ اطالعاتی که برای
بررســی در اختیار عموم مردم هم قرار دارد .بر این اساس
در خرداد ماه امســال 13هزار و 972مورد طالق ثبت شده
که به ترتیب پنج رتبه اول این اتفاق شــوم به اســتان های
تهران ،خراسان رضوی ،اصفهان ،خوزستان و اذربایجان
شرقی تعلق می گیرد.
بیشتر در چه رده های سنی طالق رخ می دهد؟
برابر همین امار بیشــترین رده ســنی طالق برای
افراد بین 20تا 29ســال اســت .البتــه باید ایــن را نیز در
نظر بگریم که بیشــترین رده ســنی ازدواج نیز به این گروه
اختصاص دارد .زنان 20تا 24سال و مردان 25تا 29سال
دو گروهی هستند که بیشــترین ازدواج را دارند و بیشترین
طالق را نیز مرتکب می شوند.
در چه ســالی از زندگی مشــترک احتمــال جدایی
بیشتر است؟
طوری که امار نشــان می دهد در کشــور ما بیشتر
مردم همان ســال اول ازدواج از هم جدا می شوند و هرچه
سن زندگی مشــترک افزایش می یابد به طور معنا داری امار
جدا شدن زوجین از یکدیگر کم می شود.
چرا بیشترین امار جدایی مربوط به این دوره کوتا ه
یک ساله است؟
دالیل زیادی برای جدایی می توان شمرد .واقعی
نبودن و رویایــی بودن خواســته های طرفیــن از یکدیگر
5
پروفســور «حســین باهر» را پدر رفتار شناســی
م داده اند و او اکنون عضو هیات علمی دانشگاه
ایران نا
شهید بهشتی و دستیار دانشگاه کنکوردیای مونترال
اســت .وی سال هاســت که در رشــته جامعه شناسی
و روانشناســی فعالیــت دارد و یکــی از کارهــای
تخصصی اش مشــاوره در امــور خانواده اســت .این
یافته
روزها که از هر جا خبر می رسد امار طالق افزایش
بد نیست دالیل این پدیده شوم اجتماعی را از وی جویا
شویم که دستی بر این اتش دارد.
اجتماعی
نظام اموزشی ما در این مورد بسیار ضعیف عمل کرده
اســت .در مدارس ما هیچ خبــری از امــوزش مهارت های
اصلی ارتباط و زندگی نیســت .توانایی حل مساله ،توانایی
گفت وگوی هدفمند ،تمرین های کاربردی جهت باالبردن
استانه تحمل و دوست داشــتن دیگران و توانایی استدالل
کردن و هــزاران نکته دیگر کــه برای غنی تــر کردن یک
ارتباط نیاز است؛ می بایست در صدر اموزش های یک نظام
اموزشی قرار بگیرد.
برو نداد نظام اموزشی ما جوانانی هستند با ذهن های
پر شــده از فرمول ،قضیه ،از کلمه و ســطرهای حفظ شده
که اغلب در یک پروســه نه چندان طوالنی انهــا را از خاطر
می برند.
از اولیــن اهداف نظام های اموزشــی پیــش رو ،باید
اماده سازی افراد برای زندگی اینده باشــد .عالوه بر اینها،
محتوای دروس و ســرفصل های ارائه شــده تــا چه میزان
دانشــجویان را برای پذیرش نقش های خود در اینده اماده
می کنند؟ ظرفیتی که نظام اموزش عالی کشــور در سطوح
مختلف تحصیلی بــرای ارائه محتوای اموزشــی مرتبط در
زمینه های متفاوت اعــم از حقوق خانــواده ،اموزش های
جنسی ،مهارت های ارتباط و امثالهم دارد ،هیچ نظام دیگری
در اختیار ندارد.
دکتر کبــری خزعلــی دراین باره می گوید« :سیســتم
اموزشی ما صرفا علمی است و نگاه به خانواده در ان ا ولویت
ندارد و دختران و پسران ما برای مادر و پدر شدن اموزش های
کافی نمی بینند و معموال از والدین خود الگوبرداری کرده و
در صورت تمایل کتاب های مربوطه را مطالعه می کنند ولی
عناوینی که به صورت عموم در زمینه پذیرش نقش پدری و
مادری ارائه شود در کشور وجود ندارد».
جوانان ،تصویر واقعی از ازدواج ندارند
61
اجتماعی
باز هم تکرار می کنم بی اطالعی جوانان نســبت به زندگی
واقعی و مســائل اقتصــادی مهمترین دالیــل بروز طالق
اســت .البته باید دالیل را زنانه ومردانه کنیــم یعنی دالیل
زنان بــرای طالق با دالیل مــردان یقینا در مــواردی باهم
متفاوت است.
یعنی دالیل طالق در زنان با ایــن دالیل در مردان
تفاوت دارد؟
شک نکنید که تفاوت دارد .باید هم داشته باشد.
این روزها به جایی رســیدیم که بخش زیــادی از ازدواج ها
مبداش از دوســتی های د وطرف بــوده و فضای مجازی و
اشنایی های ناشــی از ان مســبب اصلی ازدواج به حساب
می اید .این روابط را در علم جامعه شناســی به روابط نارس
می شناسند که ناشــی از شناخت درســت و واقعی نیست و
راهی جز طالق نیز برای دو طرف باقی نمی گذارد.
به نظر شما مهترین دلیل بروز طالق و روی اوردن
زنان به طالق چیست؟
ازدواج ناشی از عشــق های نارس و روبه رو شدن
زنان با واقعیت مردان انها را به شدت دلسرد می کند .این را
نیز باید در نظر بگیرید که در بسیاری از موارد وقتی سن دختر
برای ازدواج افزایش می یابد به طور کل میل واقعی کمتری
نسبت به ازدواج دارد و در بسیاری از موارد به یک ازدواج که
از روی مصلحت و برای فرار از حرف مردم یا دوری از تنهایی
در سن میانسالی و پیری اســت ،روی می اورد .در بسیاری
از موارد این شکل از ازدواج زنان به طالق منجر می شود.
البتــه در این میان نیز باید به ســریال هایی کــه از ماهواره
پخش می شود به دقت توجه کرد .در این سریال ها شکلی
از ازادی به زنان دیکته می شود که میل انها به تحمل حضور
یک مرد را کم می کند.
و دالیل طالق برای مردان را چه می دانید؟
کاش کسی از این حرف ناراحت نشود که بزرگترین
دلیل مردان برای تشکیل زندگی و ازواج به خصوص در سنین
پایین مسائل جنســی و براورده شدن نیازهای جنسی از بستر
مناسب ان است .حال تصور کنید پسری که برای تامین این
خواسته زندگی تشــکیل می دهد چه تعریفی از مسئولیت در
زندگیدارد.اینفردوقتیباواقعیتمسئولیتروبهرومی شود
انقدردلزدهمی شودکهنهتنهامیلبههمسرراازدستمی دهد
بلکهبرایرهاییازمسئولیتزندگیپایطالقبهمیانمی اید.
بایدبهاینموردنیزتوجهکنیموقتیسنمردانبرایازدواجباال
برود ،انها طعم انواع ازادی را چشیده اند و به این ترتیب تحمل
محدودیت هایزندگیمتاهلیرانخواهندداشتبهاینترتیب
در بین افراد ســن باالیی که زیر بار ازدواج می روند نیز طالق
بیشتردیدهمی شود.
پایان دلد ادگی
گزارشی از تاثیر تنو ع طلبی و تجربه عاطفی بر ایجاد طالق
زهرا فیضی
کارشناسی ارشد جامعه شناسی
6
خانواده به عنوان کوچکترین واحد هر جامعه از اهمیت
بسزاییبرخورداراست.اگراینواحداجتماعیبهدالیلیدچار
تزلزل شود ،در حقیقت بنیان جامعه به خطر می افتد .طالق
یکی از عمده ترین دالیلی است که در شکل گیری این تزلزل
نقش بسزایی دارد.
تا کنون دالیل مختلفی مانند بیکاری ،اعتیاد و امثالهم
در وقوع طالق عنوان شــده اســت .اما در ســال های اخیر
ی تا سال ها مخفی هستند به وجود امده و
دالیلی دیگر که گاه
این دالیل نه تنها خانواده را نابود می کند بلکه دیوار
اعتماد را نیز بین افراد و در جامعه تخریب می کند.
دیواری که ساختن دوباره ان بسیار مشکل است.
دالیلی همچــون تنوع طلبــی ،بی بندو باری
در زندگــی مشــترک ،تجربــه عاطفــی یا عشــق
شکســت خورده قبــل از ازدواج و ...از این دســته
عوامل هستند .شاید امار دقیقی نتوان از تاثیر این
دالیل بر طالق عنوان کرد ،اما بررســی نمونه های
کوچک حاکی از وجود ان بــر از بین بردن خانواده
دارد .در زیر گزارشی از زندگی های از هم گسیخته
بر اساس این دالیل اورده شده است.
به همراه ناصر ان هم در وضعیت نامناســب را در گوشی اش
دیدم .تالش کردم تا او را قانع کنم .بعد از مشاجره های زیاد
قبولکردورابطه اشراباانزنقطعکرد.منباخیالراحتبه
زندگی امادامهدادمتااینکههنوزسهماهازاینماجرانگذشته،
متوجهشد م طیکارشبازندیگریرابطهدوستیبرقرارکرده
است .این بار برایم خیلی سنگین امد ،او همه قول هایش را
زیرپاگذاشته بود ،وقتی دادخواست طالق را به او دادم این
بار خیلی اهسته و ارام گفت« :من هم موافقم و نمی توانم با
زنی که فکر عقب مانده ای دارد ،زندگی کنم .ای کاش کمی
روشنفکر بودی در حقیقت او با این استدالل به خودش اجازه
می داد با هر کسی ارتباط داشته باشد».
اجتماعی
مثلث | شماره 273
62
رفتم.انجابودکهفهمیدمجمعدوستانهانانفقطزنانهنیست،
شوهر و برادر شوهر دو دوست دیگرش هم حضور دارند .خب
گفتم شاید در طی این مراسم حدود را رعایت می کنند ،اما من
متوجه شدم اصال برای انها این مساله اهمیت ندارد عالوه بر
انمتوجهشدمهمسرمنسبتبهبرادرشوهردوستشاحساس
پیدا کرده و ان شب به جایاینکهبامنبیشترصحبتکندبااو
ارتباط بر قرار می کرد.
ان شب گذشت و من هم سکوت کردم ،اما این مساله
همچنان تکرار می شــد .اخرین بار ســاناز اصرار داشت که
میهمانــی در منزل ما برپا شــود ،با خودم گفتــم داخل خانه
خودمان اتفاقی نمی افتد ان شــب ،مرد مجــرد جمع ،دختر
جوانی را با خــودش اورده بود که از همان ابتــدای ورودش
احساس بدی به من دســت داد ،وضع پوشــش و ارایشش
بسیار زننده بود و همین امر باعث شد میهمانی به شکل بدی
دربیاید،منهمدیگرتحملنکردموباعصبانیتبهسانازگفتم
یا دوستانت از اینجا می روند یا من می روم ،او ابتدا مرا تهدید
به ترک کرد اما من اصرار داشتم ،دوستانش
رفتند ،با رفتن انها احساس کردم از یک ورطه
فساد الودیرهایییافتم،بازسانازمنراتهدید
کرد ان هم به عقب ماندگی و ...این بار اصال
ناراحت نشــدم و همان موقع که گفت اگر به
این وضع ادامه بدهی از تو جدا می شــوم ،با
خودم گفتم بهتــر و فــردای ان روز به دادگاه
رفتم و درخواست طالق داد و امروز از یکدیگر
جدا شدیم».
تجربه های عاطفی موثر در جدایی
تنوع طلبی عاملی برای خیانت
نرگس محمدی زن 28ســاله جوانــی که به
تازگی در نوبت اول دادگاه اول طالق شــرکت کرده ،از دلیل
جدایی و درخواســت طالق می گوید« :من و ناصر نزدیک
به پنج سال با یکدیگر زندگی کردیم و مشکلی نداشتیم .اما
از دو سال پیش مشکالتمان شروع شد .ناصر به حرف یکی
از برادرهایش گوش کرد و ماهواره خرید .قرارمان بر این بود
تنها خودمان استفاده کنیم و همینطور هم شد .در نتیجه من
برای خرید مخالفتی نکردم .اما بعد از یک ســال رفتار ناصر
تغییر کرد .از نظر او ارتباط داشتن با یک زن و عالقه مند شدن
به ان زن هیچ اشکالی نداشت .اولین بار من عکس یک زن
درباره رســانه ملی هم مســائلی را مطرح کردید.
تقصیر رسانه ملی چیست؟
این رســانه ها در راســتای برنامه های ماهواره ای
عمل می کنند .همانقدر کــه تصویری که ماهواره از زندگی
به جوانان نشــان می د هد غیر واقعی اســت رسانه ملی هم
همین عمــل را انجام می دهد ،دختر و پســری را به تصویر
می کشد که بدون داشــتن کار و درامد و حمایت خانواده ها
زندگی می کنند و خوب هم زندگی می کنند .یا دختری که با
همه سختی های همسر می سازد یا مردی که به هر ترتیب
همسر خود را تحمل می کند .من فکر می کنم رسانه ملی در
این زمینه چون مسئولیت بیشتری دارد ،تقصیر بیشتری نیز
متوجه وی است.
در جامعه ما طالق عاطفی هم رواج بیشتری دارد،
منتها کانون خانواده در ان حفظ می شــود ،فکر
می کنید این روش بهتر است؟
طالق عاطفی هزار بار از طالق واقعی بدتر است.
در طالق واقعی دو طرف و حتی بچه های احتمالی ،تکلیف
خــود را می دانند .اما در طــاق عاطفی طرفیــن نیازهای
جنسی هم را نادیده می گیرند و اینجاست که روابط موازی،
براورده شدن خواسته از طرق نا مشروع و حتی روی اوردن
به هرزه انگاری رواج می یابد.
بی بند و باری عامل فساد در خانواده
مهدی احمدی مرد 35ساله ای که چند روز پیش دادگاه
خانوادهداشتهوامروزبهقولخودشازهمهاسترس هارهایی
پیدا کرده است .او می گوید« :بعد از ازدواجم با ساناز احساس
خوشــبختی می کردم .او دختری امروزی بود و با دوستانش
ی دیر وقت به خانه بر می گشت .از اول
همه جا می رفت و گاه
ازدواج این را به من گفته بود .تا چند وقت پیش در جمع انان
شرکت نمی کردم ،به اصرار ســاناز یک شب با او به میهمانی
نسیبه نیابتی زن 30ســاله ای که بعد از
چهار سالزندگیدرخواستطالقدادهاست.
او می گوید« :وقتی پیمان به خواستگاری ام
امد ،از قبل شنیده بودم که او عاشق دختری بوده که به دالیلی
نتوانسته با او ازدواج کند ،مادرش در خواستگاری گفت پیمان
فراموش کرده و می خواهد زندگی جدیدی را اغاز کند ،من هم
قبول کردم اما بعد از مدتی که از اشنایی مان گذشت ،هر روز
می دیدم من را با دختر قبل مقایســه می کند ماجرا را به مادرم
گفتم .گفت بعد از ازدواج بهتر می شود .من هم قبول کردم و
چهار سال به این زندگی تن دادم ،اما وضعیت تغییر نکرد ،او
بهدلیلتجربه هاییکهدررابطهعاطفی اشداشته،نمی تواند
احساسی خوب نسبت به من داشــته باشد ،حتی بارها به من
اجتماعی
بین کدام قشر از جامعه طالق میزان کمتری دارد؟
بین گروهی که ســازگاری بیشــتری دارند و خراب
کردن برایشان سخت است و بیشتر در صدد ساختن هستند.
من فکر می کنم این ویژگی ها بین افراد طبقه متوسط از نظر
اقتصادی و تحصیلی بیشتر به چشــم می خورد و طالق هم
به طور واقع در میان انها کمتر است .به نکته دیگری که باید
در این ســال ها توجه کرد رواج ازدواج دخترهــای بزرگتر از
پسرهاستکهمدتیاستدیگرخبرعجیبیدرجامعهنیست.
این اختالف سن وقتی دختر و پسر سن 30سالگی را رد کرده
باشند خیلی مهم نیســت اما باید این را نیز در نظر گرفت که
اختالف سنی دختر با پســر نباید بیش از 3سال باشد زیرا در
درازمدت زن برخی از توانایی های خود را از دست می دهد که
این نیز می تواند از دالیل بروز طالق باشد.
یک ازدواج موفق را چطور به تصویر می کشید؟
من چهار ســوال مطرح می کنم که هر فرد قبل از
تشکیل خانواده باید ان را از خود بپرسد و اگر جواب مثبت
بود پای سفره عقد بنشــیند .من بالغ هستم؟ رشد کرده ام؟
عاقلم؟ و ایا کفایت تشکیل زندگی را دارم یا خیر ؟ اگر جواب
فرد به این سوال ها مثبت باشــد معلوم می شود که این فرد
قدرت مســئولیت پذیری و انطباق با فرد دیگر را داشــته و
احتمال بروز طالق بین چنین افرادی تقریبا صفر است.
گفتاگرمیناازهمسرشطالقبگیردمنبااوازدواجمی کنم،
من هم طاقت نیاوردم و در خواست طالق دادم».
خانواده حریم امنیت
ملیحه زرین پور
روزنامه نگار
گفت وگوی مثلث با دکتر داور شیخاوندی
می دهد؛ مردان هم همواره ســعی می کنند بــا پیدا کردن
شگردهایی امتیازات بیشــتری در ازدواج در اختیار بگیرند
اما شــرایط ضمن عقد مانند حق طالق که اگــر به زن داده
شود اطمینان خاطری برای اینده وی خواهد بود و می تواند
با دلگرمی بیشــتری بــه زندگی مشــترک حتی در شــرایط
ســخت خود ادامه دهد .به عبارتی در موارد بســیاری زنان
می توانند از این حقوق و شرایط ضمن عقد برای جلوگیری
مثلث | شماره 273
چه تحلیلی از شروط ضمن عقد دارید؟
به طور کلی زنان پس از ازدواج با مردان یک سری
از حقوق خود را از دست می دهند؛ در ایران هم زنان نصف
حقوق مردان را دارا هســتند ،مردان در اکثــر مواقع از این
برتری قانونی به نفع خود سوءاســتفاده کــرده و رفتارهای
ناعادالنه ای با زنان دارند ضمــن اینکه حق طالق با مردان
است و وی می تواند به راحتی درخواست طالق کند ،همسر
دومی اختیار یا صیغه کند ،حضانت فرزندان را از زن بگیرد،
از اشــتغال زن و خروج وی از منزل جلوگیری کند و حتی از
پرداخت نفقه و خرجی خودداری کند ،اما زن در مقابل تنها
می تواند برای دریافت نفقه و مهریه خود اقدام قانونی انجام
دهد که در این مورد هم باز مردان با شگردهای مختلف خود
را خالص می کنند و شاید شروط ضمن عقد تنها راه خالصی
زن از این بن بست های قانونی باشد؛ در شرایط ضمن عقد
مواردی وجود دارد که زن می تواند تقاضای طالق کند مانند
عسر و حرج ،عدم پرداخت نفقه ،غیبت طوالنی مدت مرد و
وقتی حق طالق با زن است.
شــرایط ضمن عقــد و مباحث حقوقــی ان چقدر
می تواند در تثبیت زندگی مشترک موثر باشد؟
شــرایط حقوقی همانطــور که از لفــظ حق می اید
به حق قانونی طرفین در ازدواج بر می گــردد همانگونه که
پیش تر عنوان کردم قوانین حقوقی حمایت ضعیفی از حقوق
شــرعی زنان می کند و به دلیل همین مساله و سوءاستفاده
از حقوق قانونی عنوان شــده در قانون برای مردان مســاله
طالق ،بیشتر به مردان مربوط می شــود و از جانب انها رخ
7
طالقپدیده ایچند وجهی
اســتکهعللوعواملبسیاری
ب ر وقوع ان دخیل است ،گاهی
تحت تاثیرمسائلروانشناختی،
گاهــی عوامــل اقتصــادی و
اجتماعیوگاهیهمتحت تاثیر
مسائل حقوقی بروز می کند؛ اما
انچهمهمبهنظرمی رسدگسترشاینپدیدهنهچندانجدید
درجامعهکنونیاست.شایدیکیازعواملیکهدرافزایش
طالقدرجامعهنقشپر رنگیایفاکردهمسائلاقتصادیو
بهتبعانحقوقبودهاست؛دراینمیانشروطضمنعقد
همدرزمینه سازیبرایبروزاختالفمیانزوجینودرنتیجه
رشدطالقموثربودهاست.بهگفتهبرخیکارشناساندر
واقعشروطضمنعقد،گاهباایجادموانعوگاهباپدیداوردن
راه درو هاییهمسببافزایشوهمکاهشطالقدرجامعه
شدهاست،درادامهبرایبررسیبیشترنقششروطضمن
عقدومباحثحقوقیاندرزمینه سازی،افزایشیاکاهش
طالقگفت وگوییبادکترداورشیخاوندی،جامعه شناسو
مدرسدانشگاهتهرانداشته ایمکهمی خوانید.
اجتماعی
در تحلیل بررسی وضعیت و دالیل فوق ،مهری سادات
موســوی ،دانشــجوی دکترای مســائل اجتماعی و محقق
خانواد ه این چنین می گوید« :مثل معروفی است که می گوید
اگر می خواهی جامعه ای را نابود کنی ،خانواده را در ان جامعه
هدف قرار بده .هر چند به نظر بسیاری از کارشناسان خانواده،
این واحــد اجتماعی در هــر دوره ای از زمان بــه زندگی خود
به شــکل های گوناگون ادامه داده اســت و به راحتی از بین
نمی رود ،اما می تــوان با وجــود اوردن ضربه هایــی بر بدنه
خانواده ،استحکام جامعه را متزلزل کرد .اگر زمانی عواملی
مانند بیکاری ،اعتیاد ،اختالفات طبقاتی ،تحصیالت و...
باعث طالق می شد ه امروزه عالوه بر این دالیل -که همچنان
دالیل عمده هســتند -دالیل جدید دیگری رخ کرده اســت.
مسائلی که بیشتر بر دایره امنیت خانواده به لحاظ اخالقیات و
وفاداریتاثیرمی گذاردواعتمادمیانزوجینراازبینمی برد.
باتوجهبه اینکه جامعهایران درمرحلهگذار بهسر می برد و طی
اشنایی با صنعت ،تکنولوژی و فرهنگ های دیگر ،مواردی را
ت و از طرفی
اموزش می بیند که با اموزه های خود متفاوت اس
به دلیل نااگاهی در جهت برخورد این اموزه ها ،اثرات مخربی
بر جامعه خصوصا خانواده وارد می شود .افزایش استفاده از
ماهواره و حضور در شبکه های اجتماعی بدون داشتن هدف
درست موجب شده زمینه برای برقراری ارتباط عاطفی با جنس
مخالف به دالیــل رمانتیک گرایی و روشــنفکری و در پی ان
شکست های مکرر در این ارتباطات برای افراد پیش بیاید و
اعتماد بین فردی از بین برود .با ا ز بین رفتن اعتماد در خانواده
باید منتظر ظهور انواع شک و دودلی و بدبینی افراد خانواده
نسبتبههمباشیم.
گاهی این بی اعتمادی در میان افراد مجرد اســت که
اثرات ان بــه مراتب کمتر از زمانی اســت که طرفین متاهل
ی و رفتاری ان تنها
باشــند ،در این حالت بار عاطفی ،جســم
متحمل این افراد نیست بلکه بر خانواده و فرد مقابل انها نیز
است .این در حالی است که می توان روشنفکر بود و با مسائل
جدید برخورد کرد و انان را حل کرد اما دایره خصوصی زندگی
مشترک را همچنان حفظ کرد ،خانواده محل امنیت اخالقی،
جسمی و عاطفی است .اگر این محل از هر طریق احساس
خطر نماید به طور کل از هم پاشیده می شود».
شروط ضمن عقد؛ از موانع تا
راه در رو هایی برای طالق
63
اجتماعی
64
مثلث | شماره 273
اجتماعی
از برخی از سوءاســتفاده های احتمالی مردان استفاده و از
محرومیت های قانونی خود بکاهند و به تبع این امر می تواند
در تثبیت زندگی مشترک موثر باشد.
شــرایط ضمن عقد و مباحث حقوقی ان چقدر در
ی طالق موثر است؟
زمینه ساز
افزایش تقاضای طالق در کشور بیشتر به شرایط
اقتصــادی و اجتماعــی بر می گــردد و شــرایط نابســامان
اقتصادی می تواند این پدیده را در جامعه باال ببرد و شــروط
ضمن عقد تنها در حکم اعتماد به نفسی برای زن است که در
شرایط مقتضی به اجرا گذاشته شده و زن می تواند از حقوق
خود در مقابل مرد دفاع کند؛ به عبارتی این شرایط حکم راه
حلی را دارد که برای جبران برخی مشکالت در زندگی اینده
زوجین استفاده می شود و اشنایی زنان با این شرایط می تواند
در صورت بروز اختالف به انها کمک کند.
ایــا دادن حق طــاق و امثالهم به زنــان می تواند
عاملی برای افزایش طالق در جامعه باشد؟
ببینید اینکه مردان حق طالق دارنــد یا می توانند
همسر دیگری اختیار کرده یا روابطی خارج از زندگی مشترک
مانند صیغه داشته باشــند همه از عواملی است که می تواند
سبب بروز اختالف و مشکل میان زوجین شود .حاال عده ای
از زنان در همــان زندگی به ســر می برند و بــه عبارتی دم بر
نمی اورند یا به علت وجود فرزندان به زندگی خود ادامه داده و
به اصطالح به طالق عاطفی تن می دهند ولی عده ای دیگر
با اتکا به شرایط ضمن عقد از همسر خود جدا می شوند ولی
به طور کلی عده اندکی از این حق استفاده کرده و اکثریت به
زندگی مشترک خود ادامه می دهند؛ به نظر می رسد شرایط
ضمن عقد بیشتر در حکم راهی برای تثبیت زندگی باشد چرا
که مردان بیشتراز زنان به فکر طالق می افتند.
خال ءهای قانونی در این شــروط چقــدر می تواند
سبب بروز مشکل بین زوجین شود؟
در اصل زن باید همــان حقوقی که مــردان از ان
برخوردارند ،داشته باشد چه به لحاظ اخالقی و چه به سبب
موقعیت اجتماعــی و نقش محــوری زن در خانــواده؛ این
مســاله در برخی از کشــور ها رواج دارد ولی ناپایدار است و
در برخی دیگر پایدار است .شــرایط ضمن عقد نوشته شده
ولی در خیلی از جاها اجرا نمی شــود چرا کــه در اکثر موارد
زنان نمی توانند از حق خود دفاع کنند .از طرفی مردان هم
به دنبال پیدا کردن دال یلی برای شــانه خالــی کردن از این
شروط هستند و قانون هم از انها حمایت می کند
در حالیکه زنان در مواردی ،شروطی در ضمن عقد خود
ذکر می کنند ولی عمال نمی توانند از حقوق خود دفاع کنند و
اکثر طالق های رواج یافته نیز در اثر سوء رفتار مردان است
و این خیلی انسانی نیست.
به طور موردی بگویید شــرایط ضمــن عقد در چه
مواردی سبب افزایش و چه مواردی سبب کاهش
امار طالق می شود؟
شــروط ضمن عقد می تواند اتکایی برای زن باشد
تا برای جبران کمبودهای حقوقی از حق خود در برابر تعدی
مرد دفاع کند .هر چند زن حق طالق هم داشته باشد مادامی
که با ســوء رفتار مرد مواجه نشود از ان اســتفاده نمی کند،
اکثریت زنان از این حق اســتفاده نمی کنند و به زندگی خود
حتی با وجود بیماری مرد ادامه می دهند ولی در هر صورت
عدم پرداخت نفقه ،سوء رفتار مرد و اعتیاد بیشترین امار را در
بروز طالق دارد .وظایف مرد در قبال زن اگر جنبه مالی داشته
باشد مانند نفقه و مهریه باید نقطه اطمینانی برای زنان بوده و
انهارا در ازدواج بیمه کند .وجود نفقه و مهریه باعث می شود
تا مرد نتواند از وظایف خود شانه خالی کند.
و در پایان...
انچه مهم است شــناخت طرفین از یکدیگر است
چرا که عدم شناخت درست طرفین از هم زمینه ساز بسیاری
اختالفات و در نهایت جدایی می شود.
نقش دخالت
درطالق زوجین
گفت وگوی دکتر محسن ایمانی
با مثلث
ناهید چک
خبرنگار
چه اشتباهاتی از سوی خانواده ها می تواند زندگی
یک زوج را منجر به طالق کند؟
در ابتدا فرامــوش نکنیم کــه خانواده های زوجین
جوان ،همواره خواهان خوشبختی فرزندان خویش هستند
اما به رغم داشتن این عالقه گاهی مداخالتی را نیز در زندگی
فرزندان خود اعمال می کنند که ممکن است این دخالت ها
مشکل افرین باشد.
هر چند باید تفاوتی میــان مداخله و راهنمایی قائل
شد چرا که در راهنمایی؛ والدین با ارائه تجارب مفید خود
به فرزندان دالیل خوشبختی خویش را یاداوری می کنند
تا اگــر فرزندان مایل باشــند از روش های انها اســتفاده
نمایند ،اما در مداخله؛ والدین به فرزندان تاکید می کنند
تــو باید اینکــه مــن می گویم را به همســرت یــا والدین
همسرت بگویی و در واقع اختیار را از فرد می گیرند و این
روش دیگــر از جنبه راهنمایی خارج می شــود زیرا در ان
الزام وجود دارد.
با تفاسیر یاد شده راهنمایی سازنده است و جوانان باید از
راهنمایی های خوب استفاده کنند و در مقابل ،مداخله همراه
خود اسیب هایی را به دنبال دارد البته می توان گفت مداخله
نیز نوع مفید و نوع مخرب دارد.
فاصله سنی کمتر
خانوادهباثبات تر
دکتر امیر حسین بانکی پورفرد
تو گو با مثلث
در گف
حسین اسدی
خبرنگار
جناب دکتر! سن ازدواج همسران چه تاثیری در بقا
و نشاط زندگی مشترک انها دارد؟ باتوجه به تغییرات
گسترده ایکهدرجامعهامروزشاهدانهستیم،شما
چهسنیرابرایازدواجپیشنهادیاتوصیهمی کنید؟
تو جو
پاسخ به این ســوال را باید در متون دینی جس
کرد؛ به هر حال ما ملزم به تشویق و تایید ازدواج در سنین پایین
هستیم .اما در هر صورت پارامتر ســن چه در سنین بسیار باال
و چه سنین پایین می تواند مشــکالت خاص خود را به همراه
داشتهباشد.
چهفرصت هاوتهدیدهاییبرایجوانانیکهدرسنین
کمیاباالازدواجمی کنندمی توانمتصوربود؟
در سنین باال تطابق و تعامل زوجین به سختی صورت
می گیرد؛ چرا که شــخصیت زوجین شــکل گرفته است ،باید
گفتانعطافشخصیتیکهدرسنینپایین تربهراحتیصورت
می گیرد ،در سنین باالتر به ســختی رخ می دهد و یا اصال رخ
نمی دهد .در سنین پایین تطابق سریع تر صورت می گیرد و از
اینحیثسنینپایین ترارجحیتدارد؛امامتاسفانهدرسال های
به نظر شــما چرا والدین در زندگــی زوجین جوان
مداخله می کنند؟
والدین به دلیل مشاهده کاستی هایی در زندگی فرزند
ی رفتن،
خویش اعم ا ز مشــاجره ،کتک کاری ،عدم میهمان
عدم میهمانــی دادن ،بهینه خرج نکردن ،عــدم رفت و امد
فرزند به منزل پدری و ...اقدام به مداخله می کنند ،بنابراین
باید گفت مقداری از دخالت هــای والدین در زندگی زوجین
جوان به شــیوه زندگانی این زوج جدید برمی گردد و تاحدی
این مداخله وارد است.
اینطبیعیاستبههرمیزانکهزوجینجوانپخته تر،
ســنجیده تر و معقول تر زندگی کنند والدین هیچ یک از انها
نیاز به مداخلــه و راهنمایی در خود احســاس نخواهند کرد
ی خواهــان ارامش و خوشــبختی فرزند
زیرا هر پــدر و مادر
خویش است.
هرگاه زوجین جوان به دلیل اشــتباهات جوانی و عدم
کسب تجربه کافی دچار ندانم کاری هایی در زندگی می شوند
افراد دلســوز اطراف انها کــه از بیرون به مســائل این زوج
نگاه می کنند وادار به مداخله یا راهنمایی می شــوند و بعضا
از ســر دلســوزی راهنمایی های غلطی را به فرزنــدان ارائه
می دهند ،بنابراین والدین باید در راهنمایی به فرزندان خود
اطمینان داشــته باشــند که این راهنمایی صحیح است و از
پشــتوانه دینی مانند ایه ای از قــران ،روایات دینی ،ســیره
نبوی و ...برخوردار اســت یا بر اســاس مطالعــات تجربی
دقیق و علمــی به راهنمایــی بپردازند و در غیــر این صورت
صرفا نظرات و تجارب غلط خود را به فرزندان انتقال ندهند
و انان را به استفاده از راهنمایی های یک مشاور متخصص
هدایت نمایند.
نکته مهم دیگر اینکه والدین تنها می توانند در مواردی
فرزندان خویش را راهنمایی کنند که نتایج مثبتی را از تجاربی
که درصــدد انتقــال ان به فرزندان هســتند هم خــود و هم
دیگران کســب کرد ه باشــند و از راهنمایی فرزندان خود در
اخیر شــاهد ان هســتیم که جوان ها تحمل کمی دارند و این
قضیه ،تعامل زوجین در سنین پایین را کمی مشکل می کند.
از طرفی برای تطبیق و تعامل زوجین بین سه تا پنج سال زمان
نیازاستتازوجکامالباهمهماهنگشوند.طبقامارزوج های
مطلقه،بیشازنیمی ازخانواده هادراینبازهزمانیفرومی پاشد.
اگربخواهیمدلیلاینتعدادطالقدراینبازهزمانیراریشه یابی
کنیم می توان گفت؛ جوان های امروزی تحمل مشــکالت و
صبر نسل سابق را ندارند و برخی ازدواج ها پیش از طی این بازه
زمانیبهطالقمی انجامد،طبقامارموجودزوجینباگذرازاین
بازه زمانی با احتمال طالق بسیار پایین تری مواجه می شوند.
ضمن اینکه ازدواج در ســنین پایین تر ،با توقع و اسیب پذیری
کمتر،گذشتونشاطروحیبیشتربرایهمسرانهمراهاست،
همچنیندخترانیکهدرسنینپایین ترازدواجمی کنندهمراهیو
سازگاریبیشتروتاثیرپذیریبیشتریازهمسرخوددارند.ازدواج
در سنین باال با اینکه با پختگی و تجربه زوجین همراه است ،اما
کاهشاحتمالفرزند دارشدنخانمرابههمراهخواهدداشت.
یعنیبه طوردقیق ترنمی توانگفتکهسنازدواجدر
وقوعوافزایشطالقاثرداشتهاستیاخیر؟
براســاس مطالعات و پژوهش هایی که در سال های
اخیر در زمینه طالق انجام گرفته شاید نتوان رابطه مستقیمی
بین ســن ازدواج و طالق برقرار کرد .طالق جزء ان دســته از
مولفه های چندوجهی اســت کــه عوامل متعــددی در وقوع
ان نقش دارند .ســن ازدواج دختر و پســر هم می تواند یکی از
وجه های این موضوع باشــد؛ اما مطالعات نشــان داده که در
جامعهایران،نقشسنازدواجکمرنگ ترازدیگرمولفه هاست.
یکی دیگر از مولفه های موثر براساس تحقیقات انجام شده،
افزایش اختالف سنی بین زوج هاســت .وقوع گسست نسلی
بین دهه های مختلف مســاله مهمی اســت که در سال های
اخیر اتفاق افتاده است .هرچه فاصله سنی زوجین کمتر باشد،
خصوص بیماری ها ،اختالالت روانی و مســائل اقتصادی
که خود معموال تجربــه و تخصصی در انهــا ندارند اجتناب
کنند تا زندگی فرزندان خود را دچار چالش های بیشتر نکنند
در حالــی که گاهی مشــاهده می شــود والدیــن مداخالت
اعتقادی ،اجتماعی ،روانشــناختی و اقتصادی غلطی را به
خیال راهنمایی در زندگی فرزنــدان خود اعمال می کنند ،در
حالی که امام صادق (ع) می فرمایند« :هر گاه مورد مشورت
قرار گرفتید در مقام یک مشاور باید انچه را به عنوان راه حل
ارائه می دهید همانی باشد که اگر خود مشکل داشتید انجام
می دادید» و در حدیثی دیگر می فرمایند« :با فردی مشورت
کنید که مجرب ،متعهد و معتقد باشد».
مداخالت والدین را چگونه ارزیابی می کنید؟
مداخــات والدیــن چند دســته هســتند کــه این
مداخالت گاهی به مسائل اقتصادی مرتبط است .والدین
نباید به فرزندان خویش رویه های اقتصــادی خانواده خود
را منتقل کنند زیرا هر خانواده رویــه اقتصادی خاصی دارد.
بنابراین اگر والدین احساس کنند فرزندان انها با مشکالت
اقتصــادی مواجــه هســتند می توانند به طور نامحســوس
انان را مــورد حمایت هــای مادی قــرار دهنــد و حامی این
خانواده های نوپا باشــند اما ناگفته نمانــد همین حمایت ها
نیز نباید به گونه ای باشــد که جوانان را منفعل کرده و باعث
شــود در پی امرار معاش و کســب روزی زندگی خود به تنبلی
بیفتند.
نوع دیگر مداخالت ،در ارتباطات زوجین اســت مانند
عدم رفت وامد پســر به منزل پدر همســر و یا عدم رفت وامد
دختر به منزل پدر شــوهر که در این موارد برخــی والدین با
دخالت های نابجا چالش های این زوج را تشــدید می کنند،
در حالی که امام صادق(ع) امر می کننــد بر « پیوند با فردی
که از تو بریده».
بنابراین والدین باید در اینگونه موارد فرزندان ر ا ترغیب
به ارتباط بیشتر با خانواده همسرشان کنند و به فرزندان بگویند
که در روایات اسالمی ما امده است «هر فردی دارای سه مادر
و پدر است؛ والدینی که عامل وجودی وی هستند ،والدینی
که به او علم اموخته اند و والدینی که به وی همسر داده اند».
بنابراین بر اســاس ایه قران کــه می فرمایــد« :و بالوالدین
احسانا»؛ باید به والدین همسر خود نیز محبت کنی.
والدین چگونه می توانند زوجین جوان را راهنمایی
کنند؟
9
طالق ،حالل اما نکوهیده
اســت .در روایتــی داریــم که
مکروه ترین حالل نزد خداوند،
فعــل طــاق اســت .عوامــل
مختلفی ممکن است در زندگی
افــراد زمینــه را بــرای جدایی
زوجین به وجود اورد .اگر استثنائات را کنار بگذاریم،
تنها چند عامل هستند که علت اکثر طالق ها را تشکیل
می دهند که یکی از انان «فاصله ســنی» دختر و پسر
اســت .به طور کلی فاصله سنی از شــاخص های قابل
توجهی است که هنگام مطالعه علل طالق با ان مواجه
می شویم .در همین خصوص به سراغ دکتر امیرحسین
بانکی پور که از کارشناسان برجسته حوزه خانواده است
رفته ایم .بانکی پور با اســتناد بــه تحقیقاتی که انجام
داده و نتایج ان روی اینترنت نیز قرار دارد ،داستان سن
ازدواج و رابطه اش با طالق را بازگو می کند.
تجربهاجتماعی،اموزشروش هایتعاملکاربردیدرخانواده
پیشازازدواج،زمینه هایالزمبرایامادگیازدواجرادرزوجینی
با ســنین پایین مهیا کرد .ضمن اینکه توانمند سازی دختران
و پســرانی که در ســن باال با یکدیگر ازدواج می کنند به منظور
تطابق پذیری بیشتر با یکدیگر ،به کاهش امار طالق در جامعه
کمکمی کند.
به نظر شما فرهنگسازی در این موضوع چقدر موثر
است؟
خیلی زیاد؛ در حال حاضر سن بلوغ در کشور ما پایین
امده است ،دختر و پسر نســبت به دهه های قبل زودتر به بلوغ
جنســی می رســند ،اما نه جامعه و نه خانواده ،تالش چندانی
در اموزش مبناهای زندگی مشــترک ،مســئولیت های تاهل و
تعهدهای اخالقی دوطرف ه به جوانان نکرده اند .دختر و پسر در
جامعهمادرهرسنیوباهرشرایطاقتصادیوفرهنگی،اصول
ابتداییزندگیمشترکرانمی شناسندوهمینامرسبببروزتنش
و اختالف بین زوجین می شــود.این نشان می دهد که پروسه
و چرخه اماده ســازی جوانان برای ازدواج یک جاهایی مشکل
دارد و کمبود های اموزشــی چه از طریق اموزش مستقیم ،چه
فرهنگسازی به شدت حس می شود .در همین پژوهش درسال
86و 87ما شاهد این هستیم که نرخ ازدواج نسبت به سال های
قبل و بعد ،افزایش چشــمگیر و قابل توجهی داشــته اســت.
همچنین در این سال نرخ رشــد طالق نیز نسبت به سال های
قبلوبعدکمشدهومیانگینسنازدواجبر خالفروندافزایشی
خود در سال های قبل از این دو سال ،سیر نزولی داشته است.
فکر می کنید دلیل این جهش چه بوده است؟! در سال های86
و 87اولویت سازمان ملی جوانان بر فرهنگ سازی و ساماندهی
امرازدواجبودهوبهتبعانتوجهرسانه هایعمومیبه خصوص
رسانه ملی به این امر تقویت شد و در پی ان حرکت های وسیع
ی درکلکشورقوتیافت وازدواجبارشدمواجهشد.
مردم
مثلث | شماره 273
توجه به سالمت این نوع ازدواج ها) برای دختران در سنین باال،
به عنوان راه حل مشکل تاخیر در ازدواج یا مجرد ماندن قطعی
انهاتاکیدکرد .
ایا راهکاری وجود دارد که طالق را به دلیل پایین یا باال
بودنسندختروپسرکاهشداد؟
برای سنین کمتر باید به رشد و بلوغ عقلی زوجین برای
امادگی ازدواج نگاه کرد .شــاید دختر یا پسری که قصد ازدواج
دارند ،درسنکمهمبهرشدوبلوغعقلیرسیدهباشندوبرعکس
دختر یا پسر با اینکه سنی به نسبت بیشتر دارند اما هنوز رشید و
عاقل نشده باشند .ضمن اینکه باید تالش شود با کنترل سطح
توقعات زوجین از یکدیگر ،باال بردن اســتانه تحمل ،افزایش
والدیــن می توانند بــا اســتفاده از اموزه های دینی
فرزندان خود را راهنمایی نمایند ،به روان سازی ارتباطات میان
زوجین جوان بپردازند ،احترام به تفاوت های فردی یکدیگر،
احترامبهبزرگترها،گذشت،سخاوت،عدالت،عشقورزیدن
و ...را به انان بیاموزند ،نســبت به ایجاد محیطی صمیمی
میان زوجین اقدام کنند ،انان را به دوری از جدال و دشمنی
و کینه ورزی از میان خود و در ارتباط با خانواده همسرانشان
هدایت نماینــد و زوجین جــوان را با بــرکات رفت وامدهای
فامیلی اشنا کنند.
از دیگر مسائلی که والدین در خصوص زندگی زوجین
جوانبایدمد نظرداشتهباشندمطالبیاستکهفرزندبه عنوان
راز با انان در میان می گذارد که در این مواقع والدین نباید ان
اسرار را به همســر فرزند خویش انتقال دهند و موجبات عدم
اعتماد میان این زوج را فراهم نکنند.
یکی از دالیــل از هم پاشــیدگی خانواده های جوان،
بچه دار شدن یا نشــدن انان اســت ،والدین ،این مساله را
که زوجین جوان خود می بایست برای فرزنداوری ،تصمیم
بگیرند را نباید از یاد ببرند و در این مورد در زندگی انان مداخله
نکنند.
گاهی نیز مداخالت والدین مربوط به مکان زندگی یا
حتی چیدمان منزل زوجین جوان است که در اینجا نیز والدین
باید با راهنمایی و فضای مسالمت امیز میان زوجین از دخالت
کردن در اینکه انها کجا و چگونه باید زندگی کنند بپرهیزند و
در مقام بزرگتر با مداخالت اشتباه باعث از هم پاشیدن زندگی
دلبندان خویش نشوند.
جوانان نیز به یاد داشــته باشــند هر گاه اگر احســاس
می کنند والدینشان از عهده حل مشــکالت انان برنمی ایند
با مشاوران باتجربه و متخصص ،مسائل خویش را در میان
بگذارند تــا راه به بی راهــه نبرند چرا کــه راهنمایی؛ مداخله
تخصصی در جریان تصمیم گیری یک فرد است و هر فردی
نمی تواند کار مشاوره را انجام دهد.
اجتماعی
دیدگاه ها و نیازهای مشــابه بیشــتری خواهند داشت .شما به
راحتی بین متولدین دهه شــصت و دهه هفتاد ،یک شکاف و
یک گسست نسلی می بینید؛ این شکاف اختالفات زوجین و
احتمالبروزطالقراافزایشمی دهد .اینعاملتاثیربیشتری
نسبت به پایین بودن سن ازدواج یا باال بودن ان بر وقوع طالق
دارد .پژوهشی در ســال 1391انجام داده ایم که بر اساس ان
در بیش از 25درصد ازدواج ها ،اختالف ســنی زوج نســبت به
زوجه ،از هفت سال بیشتر بوده ،ضمن اینکه نسبت ازدواج به
طالق در این ازدواج ها به شــدت پایین (بین 3/9تا )5/4بوده
است؛بنابرایناحتمالطالقدرانهاباالستوازطرفیاحتمال
انتخاب دختران در ســنین باالتر را به شدت کاهش می دهد؛
بنابراین الزم اســت ضمن فرهنگ سازی وســیع در مورد تاثیر
ی این نوع ازدواج ها به جوانان و خانواده ها هشدارهای الزم
منف
داده شود و حتی این ازدواج ها به مشــاوره قبل از ازدواج منوط
شدهوقوانینیدراینزمینهوضعشودتااسیب هابهکمترینحد
ممکن برسد .نکته دیگر اینکه این پژوهش نشان می دهد که
میانگین سن ازدواج مردان نسبت به 20سال گذشته حدود دو
سالافزایشداشته؛ولیدرخانم هابانوساناتیدرحدیکسال
تغییران چنانینداشتهاست.
خروجی این پژوهش برای زوجینی که اختالف سنی
کمتریداشته اندچیست؟
بیشــترین ازدواج با ســهم حدود 12درصــد ،در بین
همســاالن اتفاق افتاده که براساس نســبت ازدواج به طالق
()6/4موفق ترین ازدواج ها هم بوده است .در عین حال در کنار
این امار ،تحقیقات نشان از اسیب پذیری کمتر ازدواج های با
تفاوتسنیسهسالزوجکوچکترتاچهارسالزوجبزرگترنسبت
بهسایرتفاوت هااست.البتهبهتریننتایجدرتفاوتسنیمنفی
یک تا یک سال به دست امده است .بنابراین می توان بر ازدواج
با رده سنی همسال یا تفاوت های سنی کم ،حتی معکوس (با
8
خانواد ه هــای زوجیــن
جوان به رغم داشــتن عالقه به
فرزنــدان خویش ،گاه بــا ارائه
مشــاوره های غلط و مداخالت
بیجــا در زندگی تحــت عنوان
انتقــال تجربــه و دلســوزی ،
زندگی فرزندان خود را به مخاطره می اندازند.
«انقدر دوستش دارم که لحظه ای تاب ناراحتی او
را ندارم» .این جمله از سخنان مادری با چشمان گریان
بود که دخترش پس از خارج شدن از دادگاه و امضا ی
حکم طالق به او گفته بود «مادر تو مرا بدبخت کردی،
اگر دخالت های گاه و بیگاه تو نبود شاید سرنوشت من
اینگونه نمی شــد »...اری ،والدین؛ همان افرادی که
در وجود انان عشق به فرزند چونان متبلور شده است
که گاه شــدت عاطفه شــان نســبت به فرزند از انها در
نظر دیگران موجودی می ســازد که جز مداخله در امور
زندگی بچه هایشــان کار دیگری ندارند .ایا به راســتی
دلســوزی های بیش از حد مادرانه و پدرانــه می تواند
منجر به از هم پاشــیده شــدن زندگی یک زوج جوان
شــود؟ در پی پاســخ به این سوال به ســراغ «محسن
ایمانی» روانشناس و مشــاور خانواده ،تعلیم و تربیت
رفته ایم که در ادامه گفت وگوی خبرنگار مثلث را با وی
می خوانید .
اجتماعی
65
خداحافظی طوالنی
فرزاد موتمن را سینمادوستان بیش از هر چیز با «شب های روشن»
می شناســند؛ فیلمی با دیالوگ هــای ماندگار که خیلــی از خاطره بازان
سینما با ان مانوس بوده اند .او اما پس از چند سال دوری از این وضعیت،
با فیلم جدیــد اش «خداحافظی طوالنــی» به روزهــای موفقیت امیزش
بازگشته است.
فرهنگ
ت
یتر
یک
می خواهند «شب های روشن» را
چماق کنند و بر سرم بکوبند
فرزادموتمندرگفت وگوبامثلثازخداحافظیطوالنیمی گوید
فرهنگ
66
مثلث | شماره 273
فاطمه کریمخان
خبرنگار
چند هفته از اکران خداحافظی طوالنی می گذرد،
در روزهای گذشته از وضعیت اکران راضی بودید؟
دو و نیم هفته از اکران گذشته است ،ما حدود 8یا 9
سینما داریم ،البته فیلم های ژانر کمدی هم هستند که این
هفته ها 20تا 25سینما را در اختیار دارند ،اما به هر حال من
شــرایط فیلم خداحافظی طوالنی را معتدل می دانم ،شاید
هم واقعا فیلم ما 20تا سینما احتیاج نداشته باشد .اما به هر
حال یک چیز هایی هم می شــنوم در مورد اینکه گویا برخی
به تعهدات خودشان ان قدر ها پایبند نیستند؛ ظاهرا تمایل
بیشتر به فیلم های کمدی و میدان دادن به انها است از ان
طرف مثال سینما ها ســانس نمایش خداحافظی طوالنی را
ساعت 9صبح می گذارند و سانس های شب را به این فیلم
نمی دهند .به هر حال یک سری اتفاق هایی در حال افتادن
است که به نظر من سودا گرانه و غیر حرفه ای است.
تصمیمی در مورد اینکــه موضوع را پیگیری کنید
دارید؟
حقیقت این اســت که این موضوع بــه کارگردان
مربوط نمی شود.
ی بکنید؟
یعنی تصمیم ندارید در این مورد اقدام
اینهــا مســائل مربوط بــه پخش اســت ،من هم
کم و بیش حرف هایــی که الزم می دانســته ام را به افرادی
که الزم می دانسته ام زده ام و دیگر باید دید که کار ها چطور
پیش می رود و چه اقدامی صورت می گیرد.
با وجود اینکــه هنوز چند هفته بیش تــر از اکران
نمی گذرد ،فیلم شما که در جشنواره هم نظر های
زیادی را به خودش جلب کرده ،با استقبال خوب
منتقــدان رو بــه رو شــده و خیلی هــا در موردش
صحبت کرده اند ،نگاهی به این نقد ها داشته اید؟
بله ،البتــه چیز هایی که من دیده ام بیشــتر مثبت
بوده اند.
جذابیت یک خداحافظی طوالنی
نگاهی به تازه ترین فیلم فرزاد موتمن
1
خداحافظی طوالنی که این روز ها در حال اکران
اســت ،کمی با حال و هوای عمومی فیلم های اکران
این فصل سینما فاصله دارد .فیلم عاشقانه ای است
که فرزاد موتمن می گوید کمبود ژانرش سال هاست
در ســینمای ما وجود داشــته و دارد .با وجود اینکه
هنوز مدت زیادی از اکران این فیلم نمی گذرد ،فیلم
برنده ســیمرغ بهترین بازیگر نقش اول مرد ،توجه
زیادی را به خودش جلب کرده است.
فرعی در فیلم قوام پیدا نکرده را به این مساله ارجاع می دهم
که روایت در این فیلــم به طور کلی مینی مال اســت و این
موضوع الزمه روایت های مینی مال است.
فضای فیلم کمــی حال و هوای قدیمــی دارد و به
دهه های 50و 60بر می گردد ،ایا این چیزی بود که
در فیلمنامه امده بود یا این چیزی بود که خود شما
به ان دلبستگی داشــته باشید و بخواهید فضای
ان را بازنمایی کنید؟
اولین باری کــه فیلمنامه را خوانــدم ،این حس را
داشتم و فکر کردم که شاید برخی چیز ها در ان کهنه است،
تصور من این بود که شاید فیلمنامه چندین سال قبل نوشته
شده و فرصت ساخت ان پیش نیامده تا اینکه حاال از کمد
بیرون امده است ،ولی نویســنده برایم توضیح داد که این
طور نیست و نوشتن فیلمنامه مربوط به همین دو ،سه سال
اخیر بوده اســت ،به هر حال ،برخی المان ها در فیلم کهنه
است .من هم سعی کرده ام لحظه هایی داشته باشیم که ما
را به یاد دهه های 50و 60می اندازد.
اینهــا همه عمدی بوده اســت ،اینکــه رنگ ها کهنه
باشــند ،اینکه چادری که در فیلم بازیگر به سر دارد چیزی
باشــد که این روزها دیگــر زن هــا از ان نوعش اســتفاده
نمی کنند ،اینکه وانت ها و مینی بوس هــا همان چیز هایی
باشند که قبال بوده اند و اینکه موبایل در فیلم نباشد ،این ها
اتفاق هایی بوده است که عمدا در فیلم گنجانده شده است.
شــما در جایی این انتقاد را مطرح کرده بودید که
در ســال های اخیر ،ســینمای ما به ان شکل که
الزم است فیلم های عشقی نداشته است ،اینکه
برای پرداختن به عشق ســراغ دهه های گذشته
رفته اید ،ایا بــه این موضوع مربوط می شــود که
ظرفیت فضا هــای معاصر را محــدود می دانید یا
علت دیگری دارد؟
این طور نیست که بگویم در گذشته در سینمای ما
فیلم های عشقی ساخته می شد اما حاال ساخته نمی شود،
در کل در ســینمای ما دو ،سه تا فیلم عشــقی بیشتر وجود
مثلث | شماره 273
من فیلمساز کار خودم را می کنم و منتقد
هم کار خودش را می کند ،اگر قرار باشد
ما با هم کاری داشــته باشیم هر دو دچار
مشــکل خواهیم شــد ،من البتــه برای
منتقدان احترام قائل هســتم ،و در عین
حال فکر می کنم که انهــا به اندازه کافی
بی رحم نیستند ،برای همین فکر می کنم
که بایــد بگذاریــم انها کار خودشــان را
بکنند ،تا بتوانند هر چیزی که می خواهند
بگویند
ندارد ،عشــق را هم البته من به معنی نزدیک شدن ادم ها
می دانم و اینکه این نزدیک شدن در فیلم نمایش داده شود.
فکر می کنم این اتفاقی اســت که در خداحافظی طوالنی
رخ داده است.
موســیقی فیلم شــما هم محل بحث های زیادی
بوده است ،چه شد که به این موسیقی خاص برای
این فیلم رسیدید؟
من باید به این موضوع تاکید کنم که موسیقی این
فیلم باعث افتخار من اســت .این موســیقی ما حصل یک
پروسه طوالنی و تجربه های بسیار زیاد است.
ما به دنبــال ایــن نبودیم که بــرای این فیلــم از یک
موسیقی کامال همراه استفاده کنیم ،برای ما بسیار راحت تر
بود که یک تصنیــف گلپــا را بر داریم بدهیم ،یک کســی
دوباره تنظیم و اجرا کند و ان را روی فیلم بگذاریم احتماال
در ان صورت مردم هم بیشتر موسیقی را می پسندیدند .اما
این چیزی نبود که ما به دنبال ان بودیم ،ما می خواســتیم
که موســیقی در کنتراســت با فیلم قــرار بگیــرد .ما کامال
حساب شده به دنبال این بودیم که موسیقی بر خالف فیلم
جلو برود و این بر خالف جهت بودن دیده شــود .به نظر ما
این رویه برای این فیلم جواب می داد .موسیقی این فیلم
به گونه ای است که شما از اولین تا اخرین صدا را می شنوید،
اما انگار که ان را نمی شنوید و در جاهایی شما در واقع چیزی
را نمی شنوید اما موسیقی وجود دارد.
این کار البته بســیار ســخت بود ،اما به هــر حال در
ســینمای ما از جمله چیز های اســت که کمتر تجربه شده
است .می خواهم بگویم که حتی اگر فرض را بر این بگذاریم
که این موســیقی برای این فیلم خوب نبوده ،اما به هر حال
همین که تجربه جدیدی بوده است برای سینمای ما خوب
است و به درد این سینما می خورد.
البته این موضوع هم هســت که برخی منتقدان ان را
به صورت خصوصی به من گفته اند ،اینکه موسیقی این فیلم
گاهی ما را به یاد یک فیلم خــاص قدیمی می اندازد ،البته
این طور نبوده که من از سازنده موسیقی خواسته باشم مثال
موسیقی فضای فالن فیلم خاص را یاداوری کند اما انگار
این احساس مشترک درمیان هر دوی ما و به صورت کامال
اتفاقی پیش امده است که موسیقی این فیلم باید این طور
باشد و من از نتیجه بسیار راضی هستم.
به نظر شــما ایا می شــود گفت که موســیقی این
فیلم باتوجه به تعریفی که شما اشاره کردید کمی
با فضای کلی سینمای ما فاصله دارد؟ ایا باید فکر
کنیم که این یک تجربه اوانگارد است؟
من مایل نیســتم که از این واژه اســتفاده کنم ،به
این دلیل که ممکن اســت به نوعی خودخواهی باشــد اما
به هر حال این موسیقی چیزی بود که در فضای سینمای ما
تجربه نشده بود.
به هر حال ما از ابتدا می دانستیم که مخاطب این فیلم
احتماال از صدا ها و شب های روشن بیشتر است ،اما به هر
حال وســیع هم نخواهد بود ،با در نظر گرفتن این موضوع
بود که تصمیم گرفتیم ان چیزی را کــه از ما انتظار می رود
بسازیم.
بازی های ایــن فیلم شــگفتی بســیاری به دنبال
داشته است؛ هم در میان منتقدان و هم در میان
تماشاگران .شاید از این جهت که بازیگری مثل
اقاخانی در ژانری ظاهر شده که قبال مخاطب او را
فرهنگ
بــا اینکه فیلم شــما موفقیت خوبی در جشــنواره
داشــته اما برخی منتقدان در مورد ان نوشته اند
که فیلم در قصه گویــی انقد ر ها خــوب از کار در
نیامده و به تعبیری هم انتظار ها را از شما براورده
نکرده است.
خب من اینها را قبول ندارم.فیلم قصه دارد و قصه
خودش را هم تعریف می کند .همین است دیگر.
برخی هم در مورد فیلمنامه نوشته اند که روند قصه
بیشتر بر اتفاق استوار است تا منطق داستانی.
ببینید اینها مســائلی اســت که به نویسنده مربوط
اســت ،من که قرار نیســت به جای اقای عبداللهی جواب
بدهم ،به هر حال به نظر من هیچ اتفاقی در فیلم زیاد نیست
و فیلم قصه خودش را دارد و همان را هم تعریف می کند.
من از این بابت متاســف هستم که هیچ کس در مورد
کارگردانی حــرف نمی زند این کلی گویی ها هــم که به درد
کسی نمی خورد.
اگــر بخواهیم بــه ان چیزی کــه صرفــا در مورد
کارگردانی گفته می شــود بپردازیم کســانی هم
هســتند که می گویند خداحافظی طوالنی از فیلم
موفــق و محبوبــی مثل شــب های روشــن کمی
عقب تر اســت و شــاید انتظار برخی را بــراورده
نکرده است.
اینها به نظر من کسانی هستند که شب های روشن
را ندیده اند ،به نظر خــود من خداحافظــی طوالنی از نظر
کارگردانی بسیار بهتر از شب های روشن است .پالن هایی
که در شب های روشن در نیامده است ،دراینجا تکرار شده و
بسیار بهتر هم در امده است.
بنابرایــن بپردازیــم بــه تجربه های تــازه ای که
خداحافظی طوالنی برای شــما به دنبال داشــته
است ،کمی در مورد این تجربه تازه بگویید.
به لحاظ کارگردانی این فیلم خداحافظی طوالنی
بسیار جلو تر از شب های روشن اســت .انهایی که در مورد
شب های روشــن صحبت می کنند کســانی نیستند که این
فیلم را دوست داشته اند بلکه کسانی هستند که چند تایی از
دیالوگ های ان فیلم را دوست داشته اند .در حالی که همه
چیز در خداحافظی طوالنی بهتر و حرفه ای تر شده است.
من می خواهــم که این موضوع بــا همین عبارت من
منتشــر شــود ،این جماعت که ایــن حرف هــا را می زنند،
شــب های روشــن را دوســت ندارند ،اینهــا تنها بــا برخی
دیالوگ های فیلم حال می کننــد ،اینها دارند از فیلم چماق
می ســازند که ان را به ســر من بزنند .اینها حرف دهانشان
را نمی فهمند.
شما تاکید دارید که در این فیلم تجربه کارگردانی
موفق تری نسبت به کار های قبلی تان داشته اید،
کمی در مورد این تجربه توضیح بدهید.
خداحافظی طوالنی از نظر میزانسن ها ،از نظر ریتم
و دکوپاژ بســیار بهتر از کار های قبلی من اســت .هیچ چیز
دران اضافه نیســت ،فضــای ان درســت از کار در امده و
همه چیز در ان به اندازه و درست و دقیق پیش رفته است.
همچنین ما در این فیلم دو بازی بی نظیر داریم ،بازی
سعید اقاخانی و ساره بیات عالی است.
می خواهم بــه این موضــوع تاکید کنم کــه در مورد
قصه هر حرفی که زده می شود به نویســنده مربوط است،
اما انهایی که انتقاد می کنند و می گویند برخی عبارت های
نگاهی مصلحانه به جامعه
درباره فیلم خداحافظی طوالنی
عزم دولت در برگرداندن
اثار تاریخی جدی تر است
توافق های میراثی پیش و پس از
توافق هسته ای
67
فرهنگ
68
مثلث | شماره 273
فرهنگ
در این ژانر ندیده است ،این حتی منجر به ان شده
که برخی منتقدان بگویند این هنــر بازی گرفتن
کارگردان اســت که چنین بازی هــای متفاوتی را
از بازیگر هایش گرفته اســت ،کمی در مورد این
فرایندی که به گرفتن سیمرغ هم ختم شده است
توضیح دهید.
من این طــور نمی گویم کــه مــن از بازیگر بازی
گرفته ام ،اینها همه هنر خودشان و ظرفیت های خودشان
بوده است ،من فضایی را ایجاد کرده ام که بازیگر های فیلم
بتوانند در ان چنین ظرفیت هایی را اشکار کنند و به نمایش
بگذارند .اما می توانم به این موضوع اشاره کنم که در جریان
فیلمبرداری شــاید در روز چهارم یا پنجم بود که من ســعید
اقا خانی را کنار کشیدم و به او گفتم که به نظر من تو سیمرغ
را برای این بازی خواهی گرفت و همین اتفاق هم افتاد.
همزمان بــا تقدیر هایــی کــه از ســعید اقا خانی
می شــود ،برخی انتقادها هم به ســاره بیات وارد
شده و مثال گفته شده اســت که او در حال تکرار
کردن خودش است ،نمی دانم شما چه نظری در
مورد این اظهارات دارید.
قبل از اینکه به این موضوع پاسخ بدهم می خواهم
این را بگویم که من فیلمساز کار خودم را می کنم و منتقد هم
کار خودش را می کند ،اگر قرار باشــد ما با هم کاری داشته
باشــیم هر دو دچار مشــکل خواهیم شــد ،من البته برای
منتقدان احترام قائل هستم ،و در عین حال فکر می کنم که
انها به اندازه کافی بی رحم نیستند ،برای همین فکر می کنم
که باید بگذاریم انها کار خودشــان را بکنند ،تــا بتوانند هر
چیزی که می خواهند بگویند.
اما در مورد ســاره بیــات من فکــر می کنم کــه نباید
بی انصاف باشــیم ،در این فیلم به واســطه نقشی که خانم
بیات دارد دســت و پایش کامال بسته است ،او در واقع باید
در فیلم باشد که هیچ کاری نکند .هیچ کاری که نشان دهنده
زنده بودن او باشــد نباید در بــازی اش دیده می شــد .اگر
تماشــاگری برای بار دوم فیلــم را ببیند کامــا متوجه این
حضور سرد و خاکستری یک فرد مرده در داستان می شود.
به هر حال این شخصیت در سایه است ،وقتی در پس زمینه
قرار داشــته باشید دســت و بال شــما برای هر کاری بسته
خواهد بود.
اما شــما می توانید حضــور فوق العــاده او را در فیلم
ببینید ،ان چشم های فوق العاده را می توانید در فیلم ببینید،
تمام این حس عاشــقانه و تمــام ان درد و تمــام چیز های
دیگری کــه در فیلــم وجــود دارد ،در این چشــم ها دیده
می شود.
اینکه می گویند او خودش را تکرار می کند ،چه معنی
دارد ،مگر او در فیلم دیگری نقش مرده را بازی کرده است؟
من نمی دانم اصال چرا باید این مقایسه ها انجام شود .بیات
خودش را تکرار نمی کند ،او در فیلم فرهادی یک شخصیت
زنده دارد و در این جا یک شــخصیت مرده ،این دو اصال با
هم قابل مقایسه نیستند ،شــما می توانید به راحتی فاصله
بین ساره بیات واقعی در فیلم های دیگر و شخصیت اثیری
او در این فیلم را تشخیص بدهید.
یکــی دیگــر از نقــاط قوتــی کــه در خداحافظی
طوالنی وجــود دارد این قاب های زیبایی اســت
که چند سالی هستند در ســینمای ما در بسیاری
فیلم ها حساسیت در مورد ساختن و حضورشان
وجود داشــته اســت .به نظر می رســد ســاختن
قاب های زیبا دارد تبدیل به یکــی از اولویت های
فیلمساز های ما می شود.
من همیشــه این دقت را در فیلم هایم داشــته ام.
معتقدم که کمپوزیسیون و میزانسن ،بخش بسیاری مهمی
از ســینما هســتند و حتما باید به همان اندازه قصه و سایر
عوامل فیلم مورد توجه قرار بگیرند.
جذابیتیکخداحافظیطوالنی
نگاهیبهتازه ترینفیلمفرزادموتمن
2
فیلم «خداحافظی طوالنی» نهمین فیلم فرزاد موتمن
با بازی ســعید اقاخانی که به تعبیر خودش جدی ترین نقش
اوســت ،به اکران عمومی درامده اســت .این اثر یک درام
ی است
عاشقانه کالسیک و به تعبیر خود موتمن درام کارگر
که دو سیمرغ بلورین و یک دیپلم افتخار از هفت رشته ای که
درجشنوارهسی وسومفیلمفجرنامزدجایزهبود ،دریافتکرد.
فرزاد موتمن پیــش از این هشــت فیلم بلنــد دیگر را
نیز جلوی دوربین برده اســت« ،شــب های روشن» یکی از
به یادماندنی ترین کارهای اوست که البته بعدها فیلم هایی
هم تولید کــرد که از نظر کیفــی ،انتقادهایی را نســبت به او
برانگیخت« .خداحافظی طوالنی» عاشــقانه ای در فضای
ی را روایت می کند که
ی است و ماجرای مرد
کارگری و صنعت
ازاتهامیکقتلجنجالیتبرئهشده،ولیجامعهواطرافیانش
هنوزبه عنوانمجرمنگاهشمی کنند.مردکهدرگیریکرابطه
عاطفی است ،برای تداوم عشــق و زندگی باید بر این بحران
غلبه کند.سعیداقاخانی که با بازی در این فیلم سیمرغ بلورین
بهترین بازیگر مرد را از ان خود کرده ،درباره حضورش در این
فیلم می گوید« :بزرگ ترین ویژگی این کاراکتر ،ســادگی او
است .این نقش کامال جدی اســت و من نقش جدی خیلی
کم بازی کردم و این جدی ترین نقش من محسوب می شود.
ایفای نقش جدی و کمدی برایم تفاوتی ندارد اما کار با فرزاد
موتمن بسیار خوب و دوست داشتنی است ».سعید اقا خانی،
ساره بیات و میترا حجار و نادر فالح بازیگران اصلی این فیلم
هســتند .فیلمنامه این فیلم نوشــته اصغر عبداللهی است و
تهیه کنندهان،علیحضرتی.
«خداحافظیطوالنی»یکیازفیلم هاییبودکهامسال
هم برای بخش بین الملل جشنواره فیلم فجر ،انتخاب شد.
در پی ان ،علی حضرتی -تهیه کننده این اثر -باتوجه به حضور
فیلم در بخش سینمای سعادت جشــنواره فیلم فجر گفت:
«خوشحالم که این فیلم با وجود موفقیت در بخش سینمای
ایران وجشنواره سی و سوم فیلم فجر که توانست با کسب سه
جایزهوکاندیداشدندرهفترشتهحضورموثریدرمهم ترین
رویدادسینماییکشورداشتهباشد،می توانددربخشسینمای
سعادت این جشــنواره نیز حضور داشته باشد و همراه با سایر
فیلم های ایرانی به رقابت با فیلم های خارجی بپردازد».
وی افزود« :تالش همه عوامل این فیلم به ویژه فرزاد
موتمن که مسئولیت کارگردانیاین پروژهسینمایی را به همراه
داشته تا امروز برای من به عنوان تهیه کننده ای که در پله های
نخستین این عرصه فعالیت می کنم ،موجب سرافرازی بوده و
همچنان امیدوار به اینده خوبی برای «خداحافظی طوالنی»
در بخش بین الملل فیلم فجر و اکران عمومی ان هستم».
اما در نهایت ،روز سوم جشنواره بین المللی فیلم فجر در
پردیس ملت با اعتراض شدید فرزاد موتمن به نحوه نمایش
فیلمشهمراهشد.
««در دنیــای تو ســاعت چند اســت» و «خداحافظی
طوالنی» دو فیلم ایرانی بخش مســابقه بودند که به نمایش
درامدند و مورد استقبال قرار گرفتند .اما کیفیت صدا و تصویر
فیلم «خداحافظی طوالنی» با اعتراض شدید فرزاد موتمن
همراه شد که این کارگردان از الفاظ تندی خطاب به مسئوالن
سینمایی استفاده کرد .در اواسط پخش این فیلم زیرنویس
انگلیسیانمتوقفشد.سعیداقاخانی،بازیگر«خداحافظی
طوالنی» هم در حالی که در مراسم معرفی فیلم پیش از اغاز
نمایش حضور داشت ،در نشست این فیلم حضور نیافت.
«خداحافظی طوالنــی» در بهمن ماه گذشــته هم در
جشــنواره فیلم فجر ،هم در بخش ســودای سیمرغ حضور
ی جشنواره فیلم فجر
داشت ،هم در بخش هنر و تجربه .حت
در مشهد با نمایش فیلم «خداحافظی طوالنی» اغاز شد .در
تهرانهممحموددولت ابادی،احمدمسجدجامعیوابراهیم
اصغرزاده با حضور در ســینما ازادی میهمانــان ویژ ه نمایش
«خداحافظی طوالنی» بودند.
روز 13بهمن ماه نیز در نشســت پرســش و پاسخ فیلم
«خداحافظی طوالنی» که پس از نمایش ان در کاخ جشنواره
فیلم فجر برگزار شد ،فرزاد موتمن ،کارگردان فیلم ،برگ برنده
این فیلم را حضور سعید اقاخانی دانست و گفت « :این فیلم
به طرز وحشتناکی مدیون بازی سعید اقاخانی است .تمام بار
فیلم بر دوش سعید اقاخانی است و خوشبختانه بازی او بسیار
خوب درامده است».
موتمن درباره بازی ســعید اقاخانی در یک نقش کامال
جدی گفت« :بــرای این نقش به بازیگری نیاز داشــتیم که
در فاصله سنی 40تا 50ساله باشــد و لباس کارگری به تنش
بیاید ،اما متاسفانه امکانات سینمای ما بسیار کم است و برای
انتخاب این بازیگر ،جلسه ای شبیه جلسه بحران گذاشتیم تا
درباره فیلم خداحافظی طوالنی
علیرضا بهرامی
3
دبیر گروه فرهنگ
مدتی بود که سینما دوســتان از فــرزاد موتمن ناامید
شده بودند ،کسی که بعد از ورودش به ایران و ساخت یکی
از موفق ترین درام ها مثل «شــب های روشــن» توانست
جایگاهی برای خود کســب کند ،اما متاســفانه او در ادامه
فعالیتش چند فیلم دیگر ســاخت که پایین تر از استاندارد و
دو کار اولیه اش بودند و بســیاری مبنا را بر این گذاشتند که
موفقیت ان دو کار اول هم به دلیل همکاری ســعید عقیقی
بوده یا ان موفقیت ها اتفاقی حاصل شده است.
فیلم «خداحافظی طوالنی» را می توان احیای فرزاد
موتمن به شمار اورد که در حد و اندازه همان استانداردهای
اولیه ای بود که از این کارگردان سراغ داشتیم و در ذهن مان
نقش بســته بود« .خداحافظــی طوالنی» بــا فیلمنامه ای
خالقان ه و هنر کارگردانی که در انتخاب بازیگران و بازی های
خوب انها نمود پیدا کرد ،فیلم ابرومندانــه ای را در کارنامه
این کارگردان و جشنواره سال گذشــته به ثبت رسانید .این
فیلم در جشنواره سال گذشته که اثار سینمایی چنگی به دل
نمی زدند ،یکی از معدود فیلم هایی بود که می شد به ان تکیه
کرد .شاید «خداحافظی طوالنی» ،فیلمی مبدعانه و متفاوت
به نظر نیاید اما اســتفاده از این نوع فیلمنامه ها در سینمای
ایران چندان معمول نیســتند و با ریسک بســیار همراهند.
موتمن به سالمت توانســته از این مرحله ریسک پذیر عبور
کند .ان ســیالیت زمانی و درام جدی که فیلم را شکل داده
و در اواخر فیلم مشخص می شود که توهم شخصیت فیلم
بوده اســت ،غافلگیری به وجود می اورد که برای مخاطب
لذت بخش اســت .از طرفی می توان از انتخاب فکر شده
بازیگران فیلم یاد کرد .به خصوص انتخاب سعید اقاخانی.
شــاید ایشــان به دلیل فیزیک چهــره ،فرد مناســبی برای
شــخصیت اول فیلم «خداحافظی طوالنی» بوده است اما
کارگردان باید به ایــن نکته هم توجه می کــرد که اقاخانی
به واســطه بازی در مجموعه های طنــز تلویزیونی در ذهن
مخاطب به عنــوان یک کمدین تثبیت شــده بــود و همین
پیش زمینه طنزی که از او در ذهن ها شکل گرفته بود ،بازی
در نقشــی جدی و تلخ ،ان هم کارگری ساده که در معرض
اتهام قتل قرار گرفته است را دشوار می کرد اما کارگردان و
بازیگر این ازمون را با موفقیت پشت سر گذاشته اند .عالوه
بر این لوکیشــن انتخاب شــده در این فیلم با حال و فضای
فیلمنامه و ویژگی شخصیت های ان ،قرابت و مناسبت داشت
و انتخاب معقولی به نظر می رسید .داوران جشنواره فجر هم
از این نکات غافل نبودند و جوایزی چون بهترین بازیگر مرد و
طراحی صحنه و لباس را به این فیلم دادند و چه بسا این فیلم
می توانست جوایز بیشتری را هم به خود جذب کند.
ان چیزی که در این فیلم روایت می شود یعنی مساله
بیکاری و رنج طبقه کارگر ،شــبیه اثار بســیاری از هنرمندان
بلوک شرق نیست و تنها بر روایت و نمایش فضاهای کارگری
و اقشــار محروم تاکید ندارد .این فیلم برای کســانی که با
شخصیت داســتان همذات پنداری می کنند ،پیشنهاداتی
را مطرح می کند و ان داشتن نگاه مدرن به بسترهای سنتی
است .افرادی که در شــرایط محرومیت زندگی می کنند اما
می توانند مانند روشنفکران جامعه ارمان داشته باشند و به ان
دسترسی پیدا کنند .این افراد ضمن ارمان خواهی ،واقع بین
هستند و ارمان هایشــان صرفا به ارزوهای دور و دراز تبدیل
نمی شوند .همچنین رفتاری که زن دوم که نقش ان را میترا
حجار ایفا کرده و رفتارهای اقاخانی که در نیمه دوم داستان
شاهد هستیم و شورش برادر زن اول مرد که به طغیان و قتل
منجر نمی شود ،ارمان شهری را به تصویر می کشد که دور از
ذهن به نظر نمی رسد و با کمی بینش روشن بینانه می توان
به انها دست یافت و فضای مطلوب تری را ورای جبر زمانی
و مکانی مهیا کرد .در این میان ،نگاه مصلحانه موتمن قابل
توجه است و نباید مطالعات جامعه شناختی یا روانشناختی که
ایشان مورد مطالعه قرار داده است را از نظر دور داشت.
مثلث | شماره 273
فرهنگ
اینکهبهسعیداقاخانیرسیدیم».
این فیلمساز با اشاره به پیشــینه اقاخانی در فیلم های
کمدی یاداور شد« :تجربه تاریخی ثابت می کند کمدین ها
خیلی خوب از پس نقش های درام و جدی برمی ایند .شــاید
به این دلیل که انها خیلی متحمل فشار می شوند ،به ویژه در
کمدی های تلویزیونی ما که به شدت متکی بر بازیگر است».
ی سعید اقاخانی افزود« :با اینکه
موتمن با تقدیر از باز
او چشمان خندانی دارد ،در این فیلم به طرز شگفت انگیزی
چشمان خود را کنترل می کند ».کارگردان فیلم «شب های
روشن» در ادامه توضیحاتی درباره شکل گیری این فیلم ارائه
کرد و افزود« :ابتدا قصد داشــتم فیلمنامه ای از اثار خودم را
بسازمتااینکهبهپیشنهادعلیحضرتیفیلمنامه«خداحافظی
طوالنی»نوشتهاصغرعبداللهیراخواندمواولیننکتهجذاب
ان عشقی بودن این فیلمنامه بود».
موتمندوژانرجناییوعشقیراژانرهایموردعالقهخود
دانست و گفت« :سینما برای من همین دو ژانر است ،اما بعد
از «شب های روشن» هیچ فیلمنامه عشقی دیگری به دستم
نرسید و متاسفانه اینفیلمنامه ها درسینمای ماکم است».
او یکی دیگر از جذابیت هــای فیلمنامه «خداحافظی
طوالنی» را پرداختن این فیلمنامه به طبقه کارگر دانســت و
یاداور شد« :بســیاری از فیلمنامه های ما به دالیل تجاری از
پارک ویبهبعدمی گذرندوبیشترطبقاتجامعهبهویژهطبقات
کارگر را حذف کرده ایم .در حالی که انها مخاطبان اصلی اثار
ما هستند اما چیزی از خودشان در فیلم های ما نمی دیدند».
موتمن در ادامه یکی دیگر از تم های فیلمش را وسترن
دانســت و توضیحات داد« :تم تقابل فرد با جمع که در این
فیلم وجود دارد ،اساســا تم وسترن اســت و در کل همه این
جذابیت ها باعث شــد این فیلمنامه را بســازم و نکته مهم تر
دیگر این بود که پول گروه تولید اماده بــود و خیلی زود کار را
شروع کردیم».
در این نشست سعید اقاخانی بازیگر اصلی این فیلم که
برای اولین بار نقشی جدی را بازی می کند ،نیز گفت« :هرگز
در ذهنم نمی گنجی د روزی چنین نقشــی به من پیشنهاد شود
چون همه کارهایم کمدی بود ،اما وقتی فیلمنامه را خواندم
حس کردم ان را دوست دارم و می توانم در ان بازی کنم».
وی اضافه کرد« :افراد در این طبقه را خیلی دیده ام و در
فیلمنامه هم این فرد بسیار کم حرف بود».
دربخشدیگریازایننشستموتمندرپاسخبهبرخی
ازپرسش ها دربارهنوستالژیکو غمگین بودن اینفیلمیاداور
شد« :فیلم ما به سمت قضاوت نمی رود .البته فیلم غمگینی
است وشایدساده ترین ازدواجسینمای ایران در ان نشان داده
می شود اما کال ادم نوستالژیکی نیستم و شاید موسیقی این
فیلم ما را به یاد بعضی فیلم های قدیمی می اندازد».
همچنین در این نشســت ایــرج شــهزادی صدابردار
فیلم گفت« :این فیلم نشــان می دهد جای این گونه اثار در
سینمایماخالیاست».سعیداقاخانیکهدرمراسمافتتاحیه
جشنواره فیلم فجر به شوخی درخواست کرد که هرچه زودتر
ســیمرغش را بدهند تا برو د و در نهایت هم این سیمرغ را در
مراسم اختتامیه به خانه برد ،اردیبهشت گذشته در برنامه ای
باحضورمحمدمهدیعسگرپورمدیرعاملوقتخانهسینما،
علی ربیعی وزیــر کار ،علیرضا محجــوب نماینده مجلس و
معاون سازمان بین المللی کار که از عوامل پنج فیلم جشنواره
فیلم فجر که به مفهوم کار و کارگر توجه داشته اند ،قدردانی
شــد ،وقتی در برابر شــوخی وزیر کار قرار گرفت که با لحنی
طنزامیز و دوستانه خطاب ب ه ســعید اقاخانی خواست بخش
کوچکی از فیلــم را اجرا کند ،به جای ان در ســخن کوتاهی
گفت « :خوشحالم در فیلم نقش یک کارگر را بازی می کردم.
این نقش باعث افتخارم است و برایم بسیار خوش یمن بود».
«خداحافظی طوالنــی» در بخش طراحــی لباس نیز
سیمرغ بلورین و در بخش فیلمنامه ،دیپلم افتخار از جشنواره
فیلم فجر 33دریافت کرد.
نگاهیمصلحانهبهجامعه
فرهنگ
69
گزار
ش ویژه
توافق هایمیراثیپیشو
پسازتوافقهسته ای
فرهنگ
70
مثلث | شماره 273
عزم دولت در برگرداندن
اثار تاریخی جدی تر است
پــس از اســترداد امــوال تاریخــی «خورویــن» و
«چغامیش» ،این بــار نوبت به ســومین دور اســترداد اثار
تاریخی ایران از ایتالیا رسید و قرار است این اثار به زودی به
کشور بازگردانده شود .درواقع در ادامه توافقات یونسکو با
کشورهای عضو ،در ارتباط با اثار تاریخی که غیرقانونی از هر
کشور خارج و به کشورهای دیگر منتقل می شو د و به پیوست
این توافق در کنوانسیون «یونیدروا» ،اعالم شد 28قطعه
از اشی ا و اثار فرهنگی متعلق به دوران قبل و پس از اسالم که
به صورت غیرقانونی در سال های گذشته از کشور خارج شده
بودند ،به زودی به ایران بازگردانده می شود.
کنوانســیون «یونیدروا» این گونه اســت که اگر در
دادگاه اثبات شــود که نخســت اثار به صورت غیرقانونی از
کشور مبداء خارج شده و در ادامه مالک ان اثار صداقت دارد
و عالوه بر اطالع نداشــتن از قاچاق ان ها ،اثــار را با هدف
ســودجویی یا انگیزه های منفی خریداری نکرده اســت ،از
ســوی کشــور مبدا مبلغی برای هزینه هایی کــه دارنده اثار
به صورت جانبــی پرداخت کرده ،داده می شــود و در ادامه
اثار مورد نظر به کشــور مبدا برگردانده می شود .محمدرضا
کارگر -مدیر اداره کل موزه ها و اموال منقول تاریخی -درباره
اثار کشف شــده در ایتالیا به خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا
توضیح داد« :زمانی که پلیس ایتالیا در حال گشــت زنی در
مغازه ها بوده اســت ،به یک ســری از اثار تاریخی در مغازه
«معراج الدین» اصالتا پاکستانی که در ایتالیا زندگی می کند
و مالک فروشگاه عتیقه فروشی در شهر «مونتزا» ایتالیاست،
مشکوک می شود و با احتمال امکان قاچاق بودن این اثار،
انها توسط کارشناســان موزه هنر شرق شناســی رم بررسی
می شوند .در این بررسی ها مشخص شد اثار مورد نظر متعلق
به کشورهای ایران ،افغانستان ،عراق و چین هستند ».
به گفته کارگر ،هرچند کنوانسیون «یونیدروا» شامل
مباحث سیاســی نمی شــود ،اما اکنون پس از به سرانجام
رســیدن توافقات هســته ای ،امکان دار د اســترداد اموال
تاریخی به ایران در قالــب روابط تنگ تر و ســریع تر انجام
شــود .همچنین محمدحســن طالبیــان -معــاون میراث
فرهنگی ســازمان میراث فرهنگی و گردشگری -در تشریح
مراحل استرداد 30قطعه از اشــیاء و اثار فرهنگی متعلق به
دوران قبل و پس از اســام به کشــور گفت« :دولت ایتالیا
از ســال 1391متوجه وجود این اشــیاء در کشور خود شد و
پلیس اموال فرهنگی رم (کاربینری) این اموال را ضبط و در
موزه هنرهای شرقی رم نگهداری کرد .این مرکز در ان دوره
زمانی ،از طریق سفارت ایران در رم سازمان میراث فرهنگی
را در جریان قرار داد و پس از ارســال عکس ها ،شناســایی
اموال و کارشناسی اولیه تعلق اشــیا به ایران اعالم شد ،اما
متاسفانه مساله مسکوت ماند ».او افزود« :با روی کارامدن
دولت تدبیر و امید در ســال ،1392این پرونــده با پیگیری
مجدد سازمان میراث فرهنگی و همکاری و هماهنگی های
دو جانبه از طریق رایزن حقوقی ســفارت جمهوری اسالمی
ایران و ســازمان میراث فرهنگی با دولــت ایتالیا به صورت
جدی پیگیری شد .پس از موافقت های اولیه برای استفاده
از توان حقوقی یــک وکیل محلی در این پرونده مســاله در
ســال 1394به نتیجه رســید و امروز برای نخســتین بار در
جهان ،کنوانسیون 1995استرداد اموال فرهنگی موسوم به
«یونیدروا» به اجرا گذاشته شد و نخستین محموله قاچاقی
که از ایران خارج شده بود ،در حال استرداد به کشور است».
بر اساس کنوانسیون 1995یونیدروا چنانچه کسی در
زمان خرید اشــیاء تاریخی از قاچاق بودن ان مطلع نباشد،
فرد خریدار با ُحسن نیت معرفی می شود که می توان با کمک
دفتر اجرایی کنوانسیون با گفت و گو و توافق های دوطرفه
مساله را برای جلوگیری از طوالنی شدن پرونده حل کرد که
خوشبختانه در این مورد صاحب مال (خریدار) در این زمینه
همکاری الزم را داشت .در دی ماه سال 1393نیز مسئوالن
مرکز امــور حقوقــی بین المللــی ریاســت جمهوری اعالم
کردند« :پس از ۳۵سال پیگیری و مبارزه حقوقی ،باالخره
دادگاه استیناف در شهر «لی پژ» بلژیک در دعوای مربوط
به اشیاء عتیقه «خوروین» نزدیک ساوجبالغ به نفع دولت
ایران رای داد».به موجب این رای ،یک مجموعه نفیس و
گران بها از میراث فرهنگی ایران که در سال های گذشته و
قبل از انقالب ،به طور غیرقانونی از کشور خارج شده بود ،بار
دیگر به مام میهن بازگشت .موضوع پرونده مربوط به خروج
غیرقانونی بیش از ۳۰۰قلم شیء و اثار باستانی مکشوفه از
ناحیه «خوروین» (حدود دوهزار ســال قبــل از میالد ) بود
که در سال ۱۳۴۴توسط یک خانم فرانسوی به نام «وولف
کاریوس» که به علت ازدواج با یک ایرانی به نام پروفســور
ملکی ،ملیت ایرانی کســب کرده و قریب ۱۸سال در ایران
زندگی می کــرده( ،این خانــم اکنون فوت کرده اســت) از
طریق یک دیپلمات بلژیکی،از اقوام نامبــرده به تدریج از
کشور خارج شده اســت .پس از اینکه دولت ایران از وجود
این اشــیا ی عتیقه در موزه ای در شــهر «گنت» در بلژیک
مطلع شــد ،در ســال ۱۳۶۰در محاکم بلژیک طرح دعوی
و اعالم کرد که این اشــیا ی تاریخی و اثــار ملی به صورت
قاچاق و غیر قانونی از کشــور خارج شــده و متعلق به دولت
است و باید به ایران مسترد شــود .دادگاه بدوی قرار توقیف
اشیا ی مذکور را صادر کرد ،اما این فرانسوی االصل (خانم
ملکی) با ادعای مالکیت اشیا ی تاریخی به این قرار توقیف
اعتراض کرد و قاضی بلژیکی در شــهریور ۱۳۶۱اشــیا ی
عتیقه را تا پایان دادرسی مطروحه و تا تعیین تکلیف مالکیت
انها در اختیار موزه «ســنکانتر» بروکســل قرار داد .دولت
ایران خواهان بازگشت این اشیاء به کشــور به دلیل خروج
غیرقانونی ان و عدم رعایت قوانین و مقررات کشور مربوط
به حفظ اثار ملی و سایر قوانین کشور شــده بود .در جریان
دعوی ،خانم ملکی ،دولت بلژیک و پروفســور واندنبرگ را
نیز به دادرسی جلب کرد و مدعی شد که پروفسور واندنبرگ،
از باستان شناســان معروف بلژیکی که قبل از اغاز اقدامات
قضایی بنا به دستور خانم ملکی ،اشیای عتیقه مورد بحث را
در بخش باستان شناسی دانشگاه گنت تحت سرپرستی خود
نگهداری می کرد ،با هماهنگی وزارت خارجه بلژیک ،وی را
از دستیابی به اموال خود محروم کرده است تا دولت ایران
فرصت یابد دعوی خود را در مراجع بلژیک مطرح کند .خانم
ملکی و اقای واندنبرگ در اثنای دعوی فوت کردند ،اما ورثه
انها دعوی را ادامه دادند .البته دادگاه ،ادعای خانم ملکی
نســبت به جلب دولت بلژیک و ورثه واندنبرگ به دادرسی را
نیز وارد ندانست.
دادگاه مرحله بدوی در بلژیک در سال ۱۳۷۷متاسفانه
دعوای ایران مبنی بر مالکیت و استرداد این اشیاء به ایران
را رد کرد .بــه نظر قاضــی دادگاه مذکور ،قوانیــن ایران از
جمله قانون حفظ اثار ملی نشان نمی دهد که ایران به اشیاء
و اثار باســتانی مکشــوفه در منطقه خوروین ،حق مالکیت
داشــته باشــد .ایران از این رای ،اســتیناف خواهی کرد و
دادگاه اســتیناف «لی یژ» نهایتا پس از تبادل لوایح متعدد
و کارشناســی های مکرر و جلســات دفاعیات شفاهی که تا
سال ۱۳۹۱طول کشید ،به علت مرور زمان ،بار دیگر ادعای
جمهوری اسالمی ایران را رد کرد ،اما دولت ایران و سازمان
میراث فرهنگی از پیگیری دست نکشیدند و از این تصمیم
فرجام خواهی کرد و موضوع به دیوان کشــور بلژیک ارجاع
گردید .در اثــر تالش و دفاعیات حقوقی کــه به عمل امد و
به دنبال جلسه رسیدگی مهر ماه ۱۳۹۲در دیوان عالی کشور
بلژیک ،رای دادگاه اســتیناف (مبنی بر شــمول مرور زمان
نسبت به ادعای مالکیت ایران) نقض شد و پرونده به شعبه
دادگاه اســتیناف هم عرض در «لی یژ» احاله شد تا مجددا
به ادعاهای ایران رسیدگی کند .دادگاه استیناف «لی یژ»
به موجب رای ابــان ۱۳۹۳ادعاهای خانــم ملکی را رد کرد
و مالکیت جمهوری اســامی ایران روی مجموعه اشیای
عتیقه و اثار باستانی خوروین را محرز دانست و حکم داد که
مجموعه مزبور باید به دولت ایران مسترد شود.
اردیبهشــت ماه 1394هــم اعالم شــد کــه 108اثر
تاریخــی منحصربه فــرد از محوطــه چغامیش در اســتان
خوزستان که 51سال پیش با هدف انجام مطالعات علمی
توسط موسسه شرق شناسی شــیکاگو از کشور خارج شده
بودند ،به کشــور اســترداد و از فرودگاه امام خمینی (ره) به
موزه ملی ایران منتقل شــدند .این پرونده ریشه ای طوالنی
داشت .درواقع 12فروردین 1( 1343اوریل )1964بود که
حدود 264اثر گلی از این محوطه تاریخی با هدف انجام کار
ی با
ی خارج شدند و قرار بود پس از سه سال مطالعه علم
علم
ارائه نتایج ان این اثار تحویل مرکز باستان شناسی تهران در
ایران شود ،اما این کار انجام نشد .در طول چند سال گذشته
امور حقوقی ریاست جمهوری و ســازمان میراث فرهنگی و
گردشگری پروسه ای طوالنی در بحث اســترداد دیگر اثار
این محوطه تاریخی که 51سال پیش از کشور خارج شدند
داشت و سرانجام سال گذشته با اقدامات حقوقی فشرده در
استرداد این اثار نیز موفق شدیم.
فرهنگ
س هفته
سانحهاتش سوزی
برای اهنگساز مشهور
عک
«فریبرز الچینی» ســوخت و در بیمارستان
بستری شــد .این اهنگســاز صبح 9مردادماه بر
اثر سانحه اتش ســوزی در منزلش به بیمارستان
انتقال یافت .او به دلیــل انفجار گاز خانگی دچار
ســوختگی شــد ،از ناحیه دســت و صورت دچار
سوختگی شد و تحت عمل جراحی قرار گرفت.
فریبــرز الچینــی کــه اثــاری را مانند «گل
گلدون من»« ،قلک چشــات»« ،ای وطن» و
«الالیی» ساخته است ،متولد سال 1328است
و در دانشگاه ســوربن پاریس تحصیل کرده ،در
زمینه موســیقی فیلم نیز چهره شناخته شــده ای
است.
زنده کردن فرهنگ یا پرورش فرهنگ
یک دقت الزم در یک حوزه مهم
جواد کراچی
فیلمساز
مثلث | شماره 273
فرهنگ
زنده کردن فرهنگ یا پرورش فرهنــگ دو مقوله جدا و
متفاوت از هم هســتند .گرچه زنده کردن فرهنگ و موضوع
جان دادن به ان و تــازه کردن ان معناهــای نزدیکی به هم
دارند ،اما با پرورش فرهنگ تفاوت بسیاری دارد .در عمل زنده
کردن فرهنگ ،نوعی فاعلیت وجود دارد .فاعل یا کننده کار
باید زنده باشد تا بتواند محصولی را تولید کند و زمانی هم که
نبود ،تولیدی در کار نیست و فرهنگ از بین می رود و پایمال
می شــود ،فرهنگ جان دار نیســت که بتوان ان را زنده کرد.
اما در پرورش فرهنگ ،فرهنگ تازه ای جوانه می زند که قادر
به رشد و ادامه زندگی اســت .حتی اگر در پرورش فرهنگ از
اداب و عادات کهنه و پوسیده هم استفاده شود ،رنگ تازه ای
بدان می زنند که مطابق با خواســته و ســلیقه های به روزی
است که قابل تامل اســت .در عمل زنده کردن اگر جایی با
مشکلیروبه روشدیممجبورخواهیمبودمثالچشمی کهنابینا
شده را در بیاوریم و به جایش یک چشم مصنوعی بگذاریم و
فراموشمی کنیمکهباچشممصنوعینمی تواندید.درشیوه
پرورشی ،موضوع به شکل دیگری است .به عنوان مثال ،اگر
شاخه درختی بشکند ،شاخه دیگری به جای ان جوانه می زند
و هیچ باغبانی ،به خاطر شکسته شدن یک شاخه درخت ،ان
درخت را از ریشه در نمی اورد .فرهنگ نیز شبی ه همین است.
فرهنگ درختی است که ریشــه در وجود تک تک انسان ها
ی اســت .اب
دارد .همانگونه که برای درخت ،ریشــه الزام
ی است .برای وجود انسان نیز فرهنگ و هویت و مراقبت
الزام
کردن از ان الزامی اســت ،و گرنه خشک می شود .رسانه ها،
در راه مراقبت از فرهنگ نقش ویــژه ای دارند .مثل باغبان و
اب برای درخت .جای پای تمــدن و فرهنگ ایرانیان ،هنوز
هم در دنیا زنده و بالنده است و چشم انتظار جوانه های تازه ای
یکهنبایدفراموشکنیم،هویتمردمانی
است.امانکتهمهم
است که انان را از دیگران جدا می ساخته و با ظرافت فکری و
دانش خود ،توانســته اند رمز ماندگاری فرهنگ و هویت را در
دلتاریخبهثبترسانند .دردنیایامروزکهباسرعتینجومی،
کشورهایدارایصنعتونفوذرسانه ای،بدنبالیکسان سازی
و تحمیل سالیق خود بر دیگر جوامع هستند ،انچه ما را از این
گزند محفوظ مــی دارد ،همان واژه هویت و فرهنگ اســت.
فرهنگ با زایش و تراوش و جوشش و ابداع از ژرفای هر فرد یا
ملت یا جامعه ای در ازای تاریخ سر و کار داشته و دارد .معنای
(فرهنگ) در لغتنامه ها ،کاریز یا قنات نیز ذکر شــده است.
همچنین فرهنگ به شاخ درختی می گویند که ان را بخوابانند
و خاک روی ان بریزند تا در زیر خاک ریشــه تازه بزند و سپس
از جای بر کنند و در جای دیگری بکارند ،که این نیز اینهمانی
با روح فرهنگ دارد .با این توضیح بــه حال و هوای فرهنگ
و هویت و رســانه ها خواهیم پرداخت .در کشورهای صنعتی
یا غربی که رســانه ها بانی تغییر و تحــوالت جامعه و اجتماع
می باشند ،بن بست یا تنگنای فکری به وجود امده که درمانده
از یافتن راه حلی منطقی به سیر قهقرایی خود ادامه می دهن د و
روز به روز مستاصل تر از دیروز بر طبلیتو خالی می کوبند و زرق
وبرق هایظاهریراافزایشمی دهند.کنترل هایمحسوس
و نامحسوس ،دیکته کردن ها و شیوه های ماکیاولی ،دین و
مذهب و فرهنگ را به نابودی کشانده است .به عنوان مثال در
ده های ۱۹۶۰و ۱۹۷۰تولیدفیلم هایمذهبیبر اساسزندگی
حضرت عیسی یا حضرت مریم در هالیوود ،رواج گسترده ای
داشت و بینندگان زیادی هم داشت .اما امروزه جوامع غربی
از نبودن دین و ایمان و فروپاشــی اعتقادات مذهبی ،شدیدا
در رنجند و از این رهگذر هیچ دســتاوردی نصیبشــان نشد.
رئالیسم سوسیالیســتی و هنر مارکسیســتی هم که در جبهه
مقابل ،در سنگر جامعه بی طبقه و بدون مذهب یا کمونیستی
به فعالیت های دولتی می پرداخت با دگرگون شدن اتحادیه
شورویسابقدرقعرتاریخواژگونشدواثریازانباقینماند.
ازموده را دوباره ازمودن خطاست .غربی ها هدفشان مذهبی
کردن جامعه و گسترده کردن مسیحیت در اقصا نقاط جهان
بود و شرقی ها به دنبال بی دینی و پاک کردن مذهب از جوامع
خود و هم پیمانان خود بودند.
هردوگروهبهشیوهزندهکردنعملمی کردندوشناخت
و اعتقادی به روش پرورش فرهنگی نداشتند یا دانش و خرد
انان جوابگوی روش پرورشــی نبود ،گرچه هــر دو گروه نیز
ســخن از پرورش اســتعداهای تازه می زدند و ســرمایه های
هنگفتی نیز هزینه برنامه های فرهنگی می کردند .اما امروزه
به راحتی می توان دید ک ه میان پیدایش یک پدیده و نام دادن
ت و با نام دادن نمی توان فرهنگ
به ان ،فاصله زیادی هســ
افرید .فرهنگ و هویت را می توان از هر ســویی دید ،و از هر
ســویی ،فرهنگ و هویت چهر ه دیگری دارد .هر چند ارمان
و هدف فرهنگ ،ان اســت که تجربیات را از همه جهت ها و
سویه هایشباهمجمعکندوارائهدهدتایکواحدکلگردند،
ولی امیزش این مجموعه بزرگ و کهن انســانی در کل یک
واحد،ساختگیوتصنعیخواهدبودواینخودعاملناپایداری
وعقیمماندنیکفرهنگمی گردد.یکفکرفرهنگیبایداز
عقلبگذردوریشهدرروانفردبه وجوداورندهداشتهباشد،تااز
جاکندنینباشدتادرهرشرایطیبهرشدخودادامهدهدوجوانه
زند .پرورش فرهنگ نیازمند راستی است .راستی ،نگریستن
به ژرفای پیدایش گوهر هر چیزی است .توانایی هر چیزی نیز
در مجال یافتن برای پدیدار ساختن گوهر خود است و این راز
و رمز پرورش و پایداری فرهنگ و هویتی اســت که از ان دور
مانده ایم ولی در جای جای ادبیات کهن ما (نظم و نثر) وجود
داردوبالاستفادهرویدستمانماند هونگاهیازسرتنگدستی
به کاسه خالی دیگران می اندازیم .باشد تا با خوانشی دوباره و
تازه ،روحی در رگ های فرهنگ بدمیم.
سینه خواهم شرحه شرحه از فراق
تا بگویم شرح درد اشتیاق
پند و اندرز باید از خرد بر خاسته باشد تا شنیده شود.
71
ورزش
اختالف درون سازمانی
ایا گودرزی با نصرالله ســجادی اختالف دارد؟ اگرچه در ماه های گذشــته
نشانه های مشــخصی برای اثبات این ادعا وجود داشته است اما مدیران
وزارت ورزش سعی دارند اختالف میان خود را رد کنند .این در حالی است
گفته می شــود اقدامات برخی از معاونان وزیر ورزش به عمیق تر شــدن
شکاف درون سازمانی افزوده است.
ت
یتر
یک
دولتسایه؟
مثلثگزارشیدربارهشایعهاختالفنظرمیان
محمود گودرزیونصراللهسجادیرامنتشرمی کند
ورزش
72
مثلث | شماره 273
1
بهتر اســت با گفت وگوی مازیــار ناظمــی و نصرالله
سجادی شــروع کنیم؛ مصاحبه ای که روی خروجی سایت
وزارت ورزش و جوانــان قرار گرفت تا برخی شــایعات کنار
زده شود.
«اقای ســجادی! می خواهــم صریح تر صحبت
کنم؛ شــما تــا وزیــر ورزش شــدن ســه رای کم
داشتید .برخی با نگاه پیشــداوری از بروز مشکل
شما با دکتر گودرزی صحبت می کنند.
بله نوشــتند و مصاحبــه کردند که ســجادی برکنار
شــد ،با گودرزی نمی ســازد و با هم اختالف دارنــد .اتفاقا
بعضی از دوستان به من توصیه کردند که شما کار کن ،اگر
همکاری مان مشکل بود همان روز دوم خداحافظی می کردم
و می رفتم .من امده ام اینجا کار کنم .اول که به عنوان وزیر
نیامدم و از همان ابتدا به عنوان معاون وزیر امدم.
اصال خیلی ســاده اســت .معادله ریاضی و پیچیده
نیست .دنبال چه هستم؟ مثال با این ســن دیگر بعد از این
مدیریــت در ورزش می خواهــم چــکاره بشــوم؟ واقعا دلم
می خواهد برای جوان های کشــور کار کنم .از کســانی که
هر چند وقت یک بار این مسائل را مطرح می کنند می خواهم
که کمک کنیم فضای ورزش در کشور با سالمت حرکت کند.
چند سال است با دکتر گودرزی وزیر ورزش رفیق
هستید؟
نزدیک به سی سال با هم اشنا و دوست هستیم.
بیش از سی ســال! مهمترین نقدی که به ایشان
دارید چیست؟ تعریف ها را کنار بگذاریم.
هر کســی ،هر فردی را می تواند نقد کند .همه ما
ممکن است اشکاالتی داشته باشیم ولی این کار را نمی کنم
برای اینکه من هم االن اشــکال دارم .معاون وزیر هستم
اگر فرضا اشــکالی هم در کار ببینم باید بروم به جای رسانه
به خود ایشان بگویم .همه ما باید کمک کنیم این سازمان
به ســمت جلو حرکت کند .بنده این جوری می بینم .البته در
هر کاری اشکال وجود دارد و اگر همکاران در یک سازمان
خودشان ،اشکاالت را نبینند و متذکر نشوند این برای سازمان
ضرر دارد».
این بخشــی از مصاحبه مازیار ناظمی است با معاون
وزیر ورزش .اما ایا هیچ اختالفی درون وزارت ورزش وجود
ندارد؟ ایا ســجادی و گودرزی دســت کــم در موضوعات
کالن این وزارتخانه همسو و همدل هستند؟ مدیران وزارت
ورزش در حالی سعی دارند چندگانگی و اختالف های درون
سازمانی شــان را پنهان کنند که اتفاق هــا و موضع گیری ها
در طول چند ماه گذشــته واقعیت دیگری را نشان می دهد.
جناح بندی ها در درون وزارت ورزش اما کامال اشکار است.
انجا که نصرالله سجادی و رســول خادم ناخواسته در یک
جبهه قرار گرفته اند و البته کیومرث هاشمی را نیز نمی توان
حامی گودرزی برشــمرد .او رئیــس کمیته ملــی المپیک
اســت اما در دوره کوتاه سرپرســتی صالحی امیری یکی از
معاون های او در این وزارتخانه بود .اما این همه دغدغه های
وزیر ورزش نیســت .افرادی نیز هستند که از سوی مقامات
بلند پایه کشور مورد حمایت قرار می گیرند و گودرزی چاره ای
ندارد جز اینکه بــا انها مدارا کنــد .تاج و اســامیان که در
فدراســیون فوتبال پســت های کلیدی را در اختیار دارند،
جزو همین افراد محسوب می شوند .ارتباط دوستانه انها با
اسحاق جهانگیری ،معاون اول رئیس جمهور باعث شده تا
شرایط خاصی برای وزیر ورزش به وجود بیاید .با این حال این
دکتر محمود گودرزی است که تاکید می کند اجازه نمی دهم
از بیرون در کار وزارت ورزش دخالتی صورت بگیرد .در عین
حال نمی توان کتمان کرد که کیومرث هاشــمی و نصرالله
ســجادی و رســول خادم از افراد نزدیک به صالحی امیری
هســتند .گویا گودرزی اکنون در منگنــه صالحی امیری و
جهانگیری قرار گرفته باشد.
ایا سجادی با وزیر اختالف دارد؟
پاســخ به این سوال مثبت اســت .اما اینکه اختالف
میان ســجادی و گودرزی از چه نوعی اســت ،دو راهی پر
ابهامی به نظر می رســد؛ اینکــه انها اختالف ریشــه ای با
یکدیگر دارند یا اختالف نظر و تفاوت ســلیقه دارند .کمتر
کسی می تواند در این مورد به صراحت اظهارنظر کند .این
در حالی است که برخی رسانه ها در این باره تنها به بازخوانی
اتفاقات گذشــته می پردازند و تاکید دارند که سجادی قرار
بود وزیر ورزش شــود و یا بعد از اینکه وزیر ورزش نشد قصد
داشــت در کمیته ملی المپیک رئیس شود اما این دو پست
مهم هرگز نصیبش نشد تا دامنه اختالفاتش با دکتر گودرزی
بیشتر و بیشتر شود .واضح است که اینها دالیلی کافی برای
نمایانــدن اختالف میان ســجادی و گودرزی نیســت .اما
برخی دیگر از اتفاق ها از انجایی کــه توجیه منطقی ندارد،
گمانه اختالف میان وزیر با معاونش را تشــدید می کند .اما
بهتر اســت کمی به عقب برگردیم؛ ســید نصرالله سجادی
دانشیار دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تهران
و معاون توســعه ورزش قهرمانی و حرفــه ای وزارت ورزش
و جوانان اســت .او پس از عدم رای اعتماد مجلس به رضا
صالحی امیری به عنوان وزیر پیشنهادی به مجلس معرفی
علی ابادی دیگر
مشاور سجادی نیست
گفت وگوی مثلث با مازیار ناظمی
شد ،اما نتوانســت از مجلس رای اعتماد بگیرد .با این حال
وقتی محمود گودرزی به عنوان چهارمین وزیر پیشــنهادی
ورزش و جوانان به بهارستان معرفی شد و سپس رای اعتماد
گرفت ،با سفارش برخی مســئوالن بلندپایه کشور سجادی
را به عنوان معاون ورزش قهرمانی خــود در وزارتخانه حفظ
کرد .در این باره برخی حساســیت ها وجــود دارد .حامیان
وزیر می گویند نباید از لفظ تحمیل سجادی یا اجبار گودرزی
به حفظ این معاون با ســابقه اســتفاده کرد و البته مخالفان
گودرزی روی این واژه «تحمیل» تاکید دارند.
با همه اینها اما ســجادی این روزهــا از قدرت اجرایی
بسیار زیادی در ورزش کشــور برخوردار اســت و باتوجه به
حامیان سیاســی که برای خود دارد ،تقریبا در وزارت ورزش
ان کاری را انجــام می دهد کــه مدنظر خودش اســت .او
برای تســهیل امور ،برای خــودش کارمندان و مشــاوران
اختصاصــی دارد تا به عنــوان یک تیم هماهنــگ برنامه و
کارهای مختلــف را پیگیــری و اجرایی کنند .یکــی از این
نفرات «سعید علی ابادی» است که مدت هاست در کنار این
مدیر به فعالیت می پردازد .در حال حاضر فعالیت علی ابادی
به عنوان مشــاور رســانه ای انتقاداتی را در محافل ورزشی
و حاشــیه هایی در وزارت ورزش و جوانان به همراه داشــته
است .با وجود اینکه وزارت ورزش برای خود مدیرکل روابط
به نظر می رسد این روزها رابطه محمود گودرزی،
وزیــر ورزش بــا برخــی از معاونانــش چنــدان
خوب نیســت .برای کشــف این موضوع نیازی
به افشــاگری از اتفاقات درون ایــن وزارتخانه
نیســت .نکته قابل توجه اینجا است که معموال
محرمانه ترین اتفاقــات وزارت ورزش و جوانان
در ســریع ترین زمان ممکن به رسانه ها مخابره
می شود
عمومی و امور بین الملل دارد ،طبیعتا وقتی نصرالله سجادی
برای خودش مشاور رسانه ای دارد ،کارهای رسانه ای خود را
با سعید علی ابادی هماهنگ می کند تا مازیار ناظمی! البته
ی این فرد مدتی است که دیگر مشاور
طبق گفته مازیار ناظم
رسانه ای سجادی محسوب نمی شود.
علی ابادی کیست؟
کارشناسی ارشــد خود البته با پســر دکتر صدر ،رئیس نظام
پزشکی رابطه دوستانه بسیار خوبی برقرار کرد و این ارتباط
به صدور حکم انتصاب وی به عنوان مدیرکل روابط عمومی
نظام پزشکی کل کشور منجر شد .علی ابادی باتوجه به این
تجارب کاری امــروز یکی از نزدیک ترین افــراد به نصرالله
سجادی است که قدرت اجرایی قابل توجهی هم در ورزش
کشور دارد.
جلسات سجادی در دانشگاه تهران
حذف سجادی به سبک وزیر
وزارت ورزش قصــد دارد در راســتای کوچک ســازی
چارت ســازمانی ،دو معاونت خود را ادغام کند؛ این ادعای
ســایت ایســکانیوز اســت؛ محمود گودرزی که در دوران
وزارت خود با انتقادهای بســیار زیادی مواجه بوده تصمیم
دارد معاونت توســعه ورزش قهرمانــی و حرفه ای و معاونت
توســعه ورزش همگانی را یکی کند .در ظاهر این کار برای
کوچک سازی دولت انجام خواهد گرفت اما شنیده ها حاکی
از اختالفات عمیق وزیر و معاونش است .نصرالله سجادی
که یکی از گزینه های رئیس جمهوری بــرای وزارت ورزش
بود از سوی مجلس شورای اســامی رای اعتماد نگرفت.
پس از روی کار امدن گودرزی ،معاون فعلی توسعه ورزش
قهرمانی به نوعی به وزیر ورزش تحمیل شد .هر چند هیچ گاه
اختالفاتی از این دو رسانه ای نشد اما شنیده می شود محمود
گودرزی برای حذف سجادی ،دســت به ادغام دو معاونت
می زند .در حال حاضر غالمرضا شعبانی بهار ،معاون توسعه
ورزش همگانی وزارت ورزش محســوب می شــود که مورد
اعتماد گودرزی هم قرار دارد .پس از ادغام این دو معاونت
به احتمال زیاد شعبانی بهار بر کرسی معاونت جدید خواهد
نشست.
شائبه دولت سایه
سجادی عالوه بر مشاور رســانه ای ،مشاور فرهنگی
هم دارد .قاســمی ،رئیس دفتر این مدیــر هم چیزی حدود
30ســال اســت که در کنارش فعالیت می کند و امین ترین
ن تردید حضور مشاور
دوست سجادی به حساب می اید .بدو
رســانه ای و فرهنگی پرنفوذ در کنار ســجادی مشکالتی را
در مدیریت وزارت ورزش به وجود اورده اســت .همان طور
که اشاره شد مدت هاســت که مشــاوران و افراد نزدیک به
ســجادی تمام کارهای این مدیر را پیگیــری می کنند .در
واقع ســجادی به خاطر فضای حاکم بر وزارتخانه بیشــتر
سعی دارد تا کارهایش را افراد مورد نظر و مشاورانش انجام
بدهند .به نظر می رسد این اتفاقات حاشــیه های زیادی را
در وزارت ورزش در اینده ای نزدیک ایجاد کند .حوادثی که
امروز در وزارت ورزش رخ می دهد ،مثال بارز وجود و فعالیت
«دولت سایه» در این مجموعه است که نگرانی هایی را هم
به وجود اورده است .فعالیت دولت سایه به موازات وزارتی
که گودرزی وزیر ان است ،مشکالت بسیار زیادی در ورزش
مثلث | شماره 273
به نظر می رســد این روزهــا رابطه محمــود گودرزی،
وزیر ورزش با برخی از معاونانش چندان خوب نیست .برای
کشف این موضوع نیازی به افشاگری از اتفاقات درون این
وزارتخانه نیســت .نکته قابل توجه اینجا اســت که معموال
محرمانه ترین اتفاقات وزارت ورزش و جوانان در سریع ترین
زمان ممکن به رسانه ها مخابره می شود .حتی برخی اخبار از
اتاق خود وزیر به بیرون منتقل می شود .بدون تردید باتوجه
به اهمیت خبر های «لو» رفته ،باید قبول کرد که در بسیاری
از موارد نزدیکان خود وزیر و در اکثر مواقع بعضی از معاونان
وزیر ،اخبار را به بیرون مخابره می کنند .شاید این مساله ای
باشــد که امروز شــخص وزیر ورزش و معتمدیــن محمود
گودرزی به ان اذعان داشته باشند .در این بین این نگرانی
وجود دارد که بی اعتمادی یا به عبارتی بهتر کم اعتمادی در
درون وزارت ورزش باعث شود مدیران این وزارتخانه نتوانند
با یکدیگر تعامل حرفه ای داشته باشــند .سایت متافوتبال
در این باره می نویســد« :تمام چهره های ورزشــی از ترس
انتشار فایل صوتی خود و اتفاقات جلسات ،ترجیح می دهند
تا جایی که امــکان دارد در وزارت ورزش با مدیری جلســه
محرمانه برگزار نکنند .شــاید برای همین است که نصرالله
سجادی هم مدت هاست مهم ترین و محرمانه ترین جلسات
و مالقات هایش را در دفتر دانشگاه تهران ،برگزار می کند.
مســاله ای که باتوجه به موضــوع وجود برخــی اختالفات
میان محمود گودرزی و معاونانش جــای تامل دارد .نکته
قابل توجه این است که حتی علی دایی نیز در یک مصاحبه
جنجالی بیان کرده بود در اتاق وزیر حرف هایش ضبط شده و
فایل صوتی به بیرون منتقل شده است! اختالف دایی و وزیر
از همین نقطه اغاز شد که دســت اخر نیز منجر به اخراج او
شد! پس مساله شنود و منتشر کردن فایل صوتی تا حدودی
دور از ذهن نیست و شاید به همین دلیل سجادی نیز در این
باره با احتیاط رفتار می کند و اکثر جلسات محرمانه خود را در
دانشگاه تهران برگزار می کند».
این سایت ورزشــی در ادامه گزارش خود اورده است:
«این روزها خیلی ها بر این عقیده هستند که ارتباط نصرالله
ســجادی ،معاون توســعه ورزش قهرمانی وزارت ورزش با
کیومرث هاشمی ،رئیس کمیته ملی المپیک خوب نیست.
این خبر تا کنون از ســوی این دو مدیر تکذیب نشده است.
اما گویا اوج اختالفات سجادی و هاشمی از انتخابات کمیته
ملی المپیک اغاز شــد و تا امروز هم ادامه دارد .ســجادی
عالقه بســیار زیادی برای ریاســت در کمیته ملی المپیک
داشت ،اما بعضی معادالت و اتفاقات باعث شد این حادثه
رخ ندهد .کیومرث هاشــمی برخالف خواسته سجادی در
انتخابات شرکت کرد و توانست جانشین محمد علی ابادی
شود .با این اتفاق شانس سجادی برای رسیدن به صندلی
ریاست کمیته ملی المپیک کم شــد و در نهایت باعث بروز
اختالفاتی بین این دو مدیر تاثیرگذار در ورزش کشور شد.
به هر صورت سجادی شاید به این مساله در تمام این مدت
فکر می کرده اســت که چرا وزیر ورزش بــه او اجازه حضور
در انتخابات کمیته ملــی المپیک را نداد امــا مجوز حضور
کیومرث هاشــمی در کمیته المپیک را به صورت شــفاهی
صادر کرد .معاون وزارت ورزش انتظار داشــت که محمود
گودرزی از او حمایــت کند تا بتواند رئیــس کمیته المپیک
بشود .به نظر می رسد انتخاب علی ابادی و سرشاخ شدنش
با ناظمی دامنه اختالف های سجادی و گودرزی را افزایش
داده و شکاف میان وزیر و معاون را بیشتر خواهد کرد.
شــاید خیلی درداور باشــد وقتــی چند مدیــر در یک
مجموعه نمی توانند با صلــح و همدلی کنار هــم به ورزش
کشور خدمت کنند .درســت مثل وزیر ورزش و معاونش که
کمتر دیده شــده در یک قاب کنــار یکدیگر قــرار بگیرند و
تحرکات سجادی در وزارتخانه به شــکل خود جوش سبب
شــده تا یک دولت در ســایه به وجود بیاید و وزیر نیز حالت
تدافعی در قبال این موضع داشته باشد .باید دید این اتفاق ها
و اختالف نظر ها چه تبعاتی را به همراه خواهد داشت.
ورزش
ســعید علی ابادی معلــم اموزش وپرورش اســت که
مدت هاست مرخصی گرفته و در پست های مختلف مشغول
فعالیت بوده اســت .این فــرد مدرک کارشناســی خود را در
دانشگاه تهران ،کارشناسی ارشد را در دانشگاه تربیت بدنی
پردیس کیش و در نهایت مدرک دکترای مدیریت ورزشی اش
را از پژوهشگاه تربیت بدنی مشهد دریافت کرده است .تنها
نکته قابل توجه قضیه اینجاســت که ســعید علی ابادی در
تمام این دوره ها شاگرد نصر الله سجادی بوده است و االن
مدت هاست که به عنوان مشاور رسانه ای در کنار این مدیر
با سابقه مشغول فعالیت است.
در طول ســالیان گذشته اما مشاور رســانه ای معاون
وزیر ورزش ،مدیریت روابط عمومی فدراسیون ژیمناستیک
در دوره ریاست اسدی ،فدراســیون ورزش مدارس در دوره
ریاســت عموزاده خلیلی و فدراسیون اســکواش را تجربه
کرده اســت .در دوره ریاســت طالب پور در وزارت علوم هم
البته علی ابادی مدیرکل روابط عمومی بود .این فرد در دوره
مرخصی مشکوک
ایا کی روش با مکزیکی ها
مذاکره داشته؟
چند دلیل در نقد یک وزیر ورزشی
از ورزشی بودن پشیمان گشته ایم!
73
ورزش
74
مثلث | شماره 273
ورزش
به وجود اورده اســت .قربانــی عدم یکدســتی در مدیریت
وزارت ورزش و جوانان فقط ورزش کشــور خواهد بود؛ چرا
محمود گودرزی و نصرالله سجادی در برنامه های مختلف
خیلی کم در کنار یکدیگر قرار می گیرند؟ این ســوالی است
که مدیران وزارت ورزش هنوز پاسخ روشنی به ان نداده اند.
به هر حال این مساله خیلی مهم است که مشخص شود چرا
ی ترجیح می دهد کمتر در کنار وزیر ورزش دیده شود.
سجاد
به هر صورت ســجادی خودش زمانی وزیر پیشــنهادی بود
و قبل از اینکه گودرزی به وزارتخانــه بیاید به عنوان معاون
انتخاب شــده بود .این نکته مساله ای اســت که باید توجه
ویژه ای روی ان داشــت .ضمن اینکه یک عالمت ســوال
بزرگ دیگر این اســت که چرا در طول ماه های گذشته ،در
انتخابات ریاست فدراسیون های ورزشــی که برگزاری انها
معموال برعهده سجادی بوده اســت ،گزینه های مورد نظر
وزیــر ورزش در انتخابات شکســت خورده اند .این مســاله
حداقــل در انتخابات فدراســیون های ورزشــی برای همه
رسانه ها مشهود بوده است.
تمام معاونانی که با محمود گودرزی اختالف دارند با
سیاســت عمل می کنند .به عنوان مثال درباره نقش یکی از
معاونان وزارت ورزش در انتخابات هیات مدیره چهار باشگاه
لیگ برتری اســتقالل ،پرســپولیس ،راه اهن و صبای قم،
حرف و حدیث هایی به وجود امده است .در رسانه ها هم رسما
خبری منتشر شده که اعضای هیات مدیره این باشگاه های
تهرانی ارتباط بسیار نزدیکی با مســئوالن شهرداری تهران
دارند و فعل و انفعاالت ماه های گذشته در این چهار باشگاه
و یکدست شدن مدیریت انها به صورت خود جوش در فصل
نقل و انتقــاالت ،بی ربط بــه انتخابات ســال اینده مجلس
شورای اســامی نیســت .به هر صورت مدیریت این چهار
باشگاه می تواند نقش تعیین کننده ای در گرفتن ارای تهران
در انتخابات مجلس داشته باشد .اما این همه مشکالت وزیر
ورزش نیســت .او این روزها نزد افرادی که رابطه نزدیکی با
دولت روحانی دارنــد نیز وضعیت خوبی نــدارد .انتقادهای
تند فائزه هاشمی نسبت به وزیر ورزش شاهدی است بر این
ادعا انجا که در مصاحبه با روزنامه ورزشــی نــود تاکید کرد
که گودرزی نه به درد دولــت روحانی می خــورد و نه به درد
دولت احمدی نژاد .هاشــمی دراین باره می گوید« :به نظر
می رســد گودرزی به وزیر دولت احمدی نــژاد نزدیک تر از
دولت روحانی باشد ولی حتی به درد دولت احمدی نژاد هم
نمی خورد چرا که احمدی نــژاد تخریب گر بود ولی گودرزی
حتی تخریب هم نمی کند!» دختر هاشمی رفسنجانی که در
اوایل دهه 70توانست فدراسیون ورزش بانوان را راه اندازی
کند ،با نمایشی خواندن بحث خصوصی سازی سرخابی ها
تاکید کرد که گودرزی به واســطه فضــای موجودی که در
کشور حاکم است چندان نمی تواند اراده ای از خود اعمال
کند .هاشــمی همچنین در پاســخ به این ســوال که ایا در
انتخاب وزیر ورزش و جوانان به دکتر روحانی مشــاوره داده
نشده گفت« :روحانی برای انتخاب وزرا کارگروه تشکیل داد
که در بحث ورزش چند گزینه مطرح شدند که البته توجهی
به انها نشد!» وی در بخشی از گفت وگویش برکناری دادکان
در زمان احمدی نــژاد را نیز بــه نقد کشــید و از داورزنی نیز
به عنوان یک مدیر موفق انتقــاد کرد چرا که به والیبال زنان
بی توجه است .هاشمی در بخشــی دیگر از حرف هایش از
محمدرضا داورزنی برای عملکردش در والیبال بانوان انتقاد
کرده اســت .او درباره داورزنی گفت« :انــگار داورزنی ضد
زن اســت ».به نظر می رســد وزیر ورزش حاال با سوال ها و
چالش های فراوانی روبه رو اســت .فراموش نکنیم که این
وزیر اصال عالقه ای به ماندن کــی روش در راس کادر فنی
تیم ملی نداشت اما از باال دستور رسید که این مربی پرتغالی
باید بماند و این نقطــه پایانی بود بر اظهــارات تند گودرزی
علیه کی روش .ایا اقای وزیر از این بحران بیرون می اید یا
مشکالت او دو چندان خواهد شد؟
علی ابادی دیگر مشاور سجادی نیست
گفت وگوی مثلث با مازیار ناظمی
2
ایجاد شــکاف میان مدیــران وزارت ورزش؛ این
موضوعی است که مازیار ناظمی ان را از اساس غلط و
بی اساس می داند اما این باعث نمی شود درباره برخی
تصمیم های غیرحرفه ای واکنش نشان ندهد .مدیرکل
روابط عمومی وزارت ورزش و جوانان که خود ســال ها
در عرصه رســانه مشــغول به فعالیت بوده از رسانه ها
خواســت تا باتوجه به واقعیت هــا تحلیل ها و نقدهای
خــود را مطرح کنند .متــن گفت وگوی مثلث بــا مازیار
ناظمی را می خوانید.
اجــازه دهید بــا این ســوال شــروع کنیم کــه ایا
میــان وزیــر ورزش و معاونــان او بی اعتمادی یا
کم اعتمادی وجود دارد؟
بی اعتمادی یا بــه قول شــما کم اعتمادی میان
مدیران یــک مجموعه که اساســا موضوع ناخوشــایندی
اســت و من به صراحت باید عرض کنــم در وزارت ورزش
چنیــن فضایی وجــود ندارد .در مــورد اختالف ســلیقه اما
حرفی ندارم .به هر حال اختالف سلیقه و تفاوت دیدگاه ها
در هر مجموعه ای ممکن اســت وجود داشــته باشــد اما
لفظ های اینچنینی به نظرم خیلی زیبنده نیســت .شــما در
مورد وزارت ورزش چنین ســوالی را مطــرح می کنید .من
باید عرض کنم چندی پیش تحقیقــی را از اقای تهرانیان
می خواندم کــه نکته جالبی در خود داشــت؛ در ســال 53
میزان بی اعتمادی مردم نسبت به یکدیگر 45درصد بوده و
سال 83به 75درصد رسیده است .تفسیر شما در این مورد
چیست؟ بنابراین ما با یک اســیب اجتماعی طرف هستیم
که نشان می دهد باید در برخی حوزه ها به شدت فعالیت ها و
برنامه ریزی های بهتر و مناسب تری داشته باشیم.
می خواهید بگویید هر جا که قرار است کار تیمی
انجام بدهیم اعتماد به طور صد در صد وجود ندارد
و این کم اعتمادی اپیدمی شده است؟
ما بحرانی داریم با عنوان مدیریت اتوبوسی .غیر
از این است؟ بدین ترتیب که هر مدیری وقتی به وزارتخانه
یا سازمانی می رود همه نفرات نزدیک به خودش را به انجا
می برد غافل از اینکه این نفرات تخصص کافی برای اداره
ان مجموعه را دارند یا خیر .این یکی از معضالت مدیریت
اجرایی ما در ورزش بوده که به نظرم در دوره مدیریت جناب
دکتر گودرزی این سنت دیرینه شکسته شد .الاقل می توانم
به جرات بگویم تا حدود زیادی دســت به چنین کاری نزد.
او دو معاون را عوض کرده؛ معاونت ورزش زنان و معاونت
امور اســتان ها .هر دو عزیزی کــه در راس این معاونت ها
قرار گرفته اند هم از چهره های شناخته
شده و مطرح ورزش کشور هستند
و پیش از این بارها امتحان خود
را پس داده انــد .در حالی که
باتوجه به سیســتم مرســوم
مدیریتی در کشــور ما شــاید
عاقالنه تــر باشــد شــما بــا
طیف همــراه خودتان
مجموعه ای را تحت کنترل قرار بدهید .ما هم در مجموعه
روابط عمومی سعی مان بر این بوده با ظرفیت ها و جوانان
خودمان کارها را پیش ببریم .من نرفته ام از صدا و ســیما
برای روابط عمومی وزارت ورزش نیروی انسانی جمع کنم
بلکه تصمیم گرفتیم با یک ســری نیــروی کارامد و جوان
کارها را انجام بدهیم.
رسانه ها بارها در مورد تحمیل شدن اقای سجادی
به وزیر ورزش اخباری را مطرح کرده اند .نقدهایی
که به نظر چنــدان هم غیر واقعی نیســت؛ اینکه
ایشــان به توصیه دولت به وزیــر ورزش تحمیل
شد .شما با این موضوع موافقید؟
نه .به این شدتی که شما می گویید نه .قبول ندارم.
اقای ســجادی و اقای گودرزی رفاقتی 31ســاله دارند .از
دانشــگاه تا به امروز .اما مگر می شــود که اختالف سلیقه
نداشته باشند .قطعا اختالف سلیقه وجود دارد .اجازه بدهید
به شخصیت سجادی اشاره کنم؛ اگر با کسی اختالف های
ریشه ای داشته باشــد به هیچ وجه حاضر نمی شود با ان فرد
کار کند .منظورم این اســت که به دست اوردن پست و مقام
نمی تواند او را برای همکاری اجباری با کســی متقاعد کند.
او رزومه ســنگینی در مدیریت ورزش کشــور دارد .کارنامه
درخشان ورزشی دارد و در همه ســطوح مدیریتی در ورزش
کشور فعالیت داشــته است .از ســویی دیگر دکتر گودرزی
مهم ترین معاونــت وزارتخانــه را به اقای ســجادی داده.
بنابراین وزیر ورزش عالقه مند بوده با سجادی کار کند .این
دو نفر اتفاقا بر خــاف برخی گمانه هــای غلطی که مطرح
می شــود درک متقابلی از کار با یکدیگر دارند .در مورد نحوه
برگزاری برخی انتخابات یا نحوه اداره برخی فدراســیون ها
ممکن است اختالف نظری داشته باشــند اما این بدان معنا
نیســت که بخواهند با یکدیگر بجنگند یا دســت به یارکشی
بزنند .متاســفانه برخی دوســتان رســانه ای دوســت دارند
شایعاتی را بدون هیچ اساســی مطرح کنند و برخی ادم ها را
دنبال خودشان بکشند و بگویند حاال بیایید جواب بدهید .تا
حرف می زنیم هم می گویند شما دیواری کوتاه تر از رسانه ها
پیدا نکرده اید.
اما در مورد اختالف سجادی-گودرزی چند مورد یا
بهتر بگویم نشانه هایی وجود دارد که باعث شده
چنین ذهنیتی برای رســانه ها شــکل بگیرد .این
طور نیست که رسانه ها از روی هوا چیزی بگویند.
من نمی گویم رسانه ها روی هوا حرف می زنند .اما
جنجالی در کار نیست .نفی دستوری در کار نیست .انتهای
این قصه را اگر بخواهم بگویم باید خدمت تان عرض کنم
همه این مسئولیت ها امانتی در دست ماست که یک روز ان
را به دیگری واگذار می کنیم .وزیر ورزش و معاونان او بارها
تاکید کرده اند که ما امده ایم برای پیشــرفت ورزش کشور
کاری انجام بدهیم .به دنبال همدلی و هماهنگی هســتیم
تا کارها بهتر پیش بــرود .اگر هم کســی در وزارت ورزش
این طور فکر نمی کند به نظرم به مــردم ظلم می کند و باید
پاســخگو باشــد .من وزیر ورزش و معاونان او را ادم های
با وجدان و باشــرفی می دانم .امده اند کــه برای مردم کار
کنند و اگر نه که فعالیت در چنین ســطحی واقعا
ورزش
چند دلیل در نقد یک وزیر ورزشی
محسن اثیمی
روزنامه نگار
3
شاید امروز و پس از گذشــت 20ماه از حضور محمود
گــودرزی در وزارت ورزش و جوانــان دیگــر کســی ایــن
سوال را نپرسد که چرا پیش از این ورزشــی ها بر این مسند
ننشســته بودند و کســی غبطه نخورد بر نبودن ورزشــی ها
در ســال های گذشــته در وزارت ورزش و البتــه ســازمان
تربیت بدنی.
روزی که محمود گودرزی در ماراتن رای نیاوردن وزرای
پیشــنهادی وزارت ورزش از مجلــس رای اعتماد گرفت،
گفتند که باالخره یک ورزشی در راس کار قرار گرفته است؛
چهره ورزشــی که البته عمرش را در دانشــگاه سپری کرده
بود .شاید اگر کار به گزینه چهارم کشیده نمی شد ،قرعه به
نام گودرزی نمی افتاد تا استاد دانشــگاه راهی سئول شود
و تجربه ای جدید را در پیش بگیرد.بــا حضور گودرزی این
تصور در بین برخی افراد ایجاد شده بود که ورزش اینده ای
خوب خواهد داشت اما خروجی کار متفاوت با ان چیزی بود
که تصور می شد.
دومین وزیر ورزش ایران برخالف همتای گذشته خود
ترجیح می داد خیلی خود را درگیر حاشیه ها نکند و از مسائلی
نظیر درگیری با کمیته ملی المپیــک پرهیز کند ،اگر چه در
این مــدت اختالف هایی هم وجود داشــت .ایــن اما همه
ماجرا نبود چرا که درگیری ها و مشــکالت دیگری جای این
موضوع را گرفت.
قهر با رئیس فدراسیون
باز هم فوتبال و این بار پرسپولیس و استقالل
یکی از بزرگترین اشتباهات گودرزی انتخاب امیررضا
خادم به عنوان نماینده تام االختیار خود در امور دو باشــگاه
پرسپولیس و اســتقالل بود؛ انتخاب یک کشتی گیر برای
تصمیم گیری دربــاره دو تیم بزرگ ایران .گــودرزی خیلی
دیر به اشــتباهش پی برد درست یک ســال بعد از انتخاب
خادم و به ورطه سقوط افتادن پرســپولیس و استقالل .در
این راه نصرالله سجادی خودش را کنار کشید و امسال این
مســئولیت را قبول کرد ان هم البته در سایه چرا که خیلی ها
اعتقاد دارند هنــوز هم خادم – این بار نه به صورت رســمی-
تصمیم گیرنده اصلی است.
محمود گــودرزی در دومین تجربــه فوتبالی اش هم
شکست خورد تا بار دیگر منتقدانش بر طبل ضدفوتبال بودن
او این بار بیش از گذشته بکوبند.
اصالح اساسنامه
یکی دیگر از مواردی که صــدای منتقدان را بلند کرد
اصالح اساســنامه فدراسیون های ورزشــی بود که به زعم
خیلی ها از جمله برخی روسای فدراسیون ها تنها برای بازتر
شدن دســت وزارتخانه در امور فدراسیون ها انجام شد .هر
چند این کار هنوز به پایان نرســیده اما در چند ویرایش اولیه
انقدر جای ابهام بود که می شد به راحتی بر ان نقد وارد کرد.
این موضوع می تواند در اینده و همزمان با پایان یافتن کار
اساسنامه تبدیل به پاشنه اشیل وزارت ورزش و جوانان شود.
دوره چهارساله گودرزی تمام می شود؟
اینکه وزیر ورزش در تصمیم گیری های خود مســتقل
عمل می کند یا نه سوالی است که درباره سایر روسای پیشین
سازمان تربیت بدنی و البته وزیر قبلی وزارتخانه پیش می اید.
در اینکه ورزش حیاط خلوت بسیاری از چهره های سیاسی و
تتردیدیوجودنداردامااینکهتاچهحدمی توان
اقتصادیاس
مقابلفشارهاطاقتاوردوتسلیمنشدموضوعیمهمتراست.
اینکه فالن نماینده مجلس از وزیر ورزش درخواستی داشته
و چون انجام نشده کار به طرح سوال و استیضاح کشیده در
گذشته بوده و اکنون هم وجود دارد اما انچه اهمیت بیشتری
دارد میزان مقاومت برابر این مسائل است .کار مجلس و وزیر
چند بار به جاهای باریک کشید اما هنوز به مرحله اخر نرسیده
است .در کنار این مسائل باید دید ایا دوره چهار ساله گودرزی
در وزارت ورزش با موفقیت ســپری می شــود یا اینکه او باید
در میانه مســیر از قطار دولت یازدهم پیاده شود .در چند ماه
گذشته گفته شد که او تا نزدیکی د ِر خروج رفته اما همچنان به
تو امد می کند.
ساختمان خیابان سئول رف
فراری شدن ورزشی ها یا تضمینی برای اینده؟
اینکه یک ورزشــی به عنوان وزیر ورزش انتخاب شده
می تواند نکته خوبی باشــد تا سیاســیون کمتر وارد ورزش
شوند اما ایا محمود گودرزی طوری کار کرده که بتوان حضور
ورزشــی ها در وزارت ورزش را برگ برنده دانست؟ پاسخ این
ســوال باتوجه به عملکرد وزارت ورزش کنونی منفی است
چراکه عالوه بر موارد یاد شــده در باال خیلی نکات دیگری
هست که باتوجه به انها می توان به وزارت ورزش نمره قبولی
نداد .خدا کند با «تدبیر» ،اندک «امید» ما برای پشــیمان
نشدن از انتخاب یک ورزشــی به عنوان وزیر ورزش از بین
نرود.
مثلث | شماره 273
اگر چــه وزارتخانه عریــض و طویل تحــت مدیریت
محمود گودرزی ،فدراســیون ها ،هیات های ورزشــی و به
عبارت بهتر کل ورزش و البته جوانان (که با اتخاذ تصمیمی
اشتباه با ورزش تلفیق شده بود) را در بر می گرفت اما تا بوده
چنین بوده که بیشتر توجه ها به فدراسیون فوتبال معطوف
شــده اســت .از زمان علی ابادی و ماجــرای درگیر ی اش
با دادکان و در نهایــت تعلیق فوتبال ایــران گرفته تا بحث
مهرعلیزاده و برانکو و عباســی و قریب و کفاشــیان؛ همه و
همه نشان می دهد که فوتبال ویترین عملکرد وزارت ورزش
(هر چند اگر اشتباه باشد) است .محمود گودرزی اما از همان
روز اول رابطه خوبی با علی کفاشــیان نداشــت .خنده های
کفاشیان حداقل نزد وزیر ورزش خریداری نداشت تا جایی
که رئیس فدراســیون فوتبــال اواخر ســال 93به صراحت
اعالم کرد که 7-8ماه است با گودرزی حرف هم نزده است.
وزیر ورزشی که از حاشــیه فرار می کرد هشت ماه بود که به
زیر مجموعه اش وقت مالقات نــداده و حتی با او حرف هم
نزده بود حتی زمانی که دبیرکل جدید فدراســیون فوتبال از
ســوی وزارت ورزش توصیه شــده بود و حتی زمانی که هم
فدراســیون و هم وزارت ورزش موضع خوبــی درباره ادامه
همکاری با کی روش نداشتند .وزیر ورزش در این مورد هم
ترجیح داد مدیرکل حراست این وزارتخانه (به عنوانش دقت
کنید) را نماینده خودش در مذاکره با کی روش معرفی کند.
حتی تغییرات در فدراســیون فوتبال باعث نشد رابطه تیره و
تار گودرزی و کفاشیان بهبود یابد تا وزیر اینگونه نشان دهد
که راهش را از فوتبال جدا کرده ؛ موضوعــی که از روز اول
حضورش در وزارتخانه به ان اشاره می شد.
می گفتنــد – هنوز هــم می گوینــد -وزیــر ورزش که
کشــتی گیر بوده میانه خوبی با فوتبال نــدارد .مصادیق ان
هم کم نیستند اما دومین وزیر ورزش تاریخ ایران هر بار این
موضوع را رد می کرد .او حتی در جلسه ای برای اینکه عمق
ماجرا را اعالم کند گفت که به من می گویند «وزیر ضد فوتبال
اعدام باید گردد».
ورزش
جزو مســئولیت های ســنگین و دردســرهای بی شمار چیز
دیگری نــدارد .خیلی از افرادی کــه االن در وزارت ورزش
مشغول هســتند جزو هیات علمی دانشــگاه ها بوده اند .با
حقوق های به مراتب بهتر و اســتراحت های به موقع که در
فواصل میان ترم ها نصیب شان می شد ،اما خالصانه امده اند
و کار می کنند.
خبر ادغام معاونت های ورزش قهرمانی و همگانی
چقــدر صحــت دارد و ایا ایــن موضوع بــه نوعی
محدود کــردن دامنــه اختیارات اقای ســجادی
نیست؟
من چنین چیزی را نشــنیده ام .شــایعات همیشه
هســت .این تصمیم ها به ضرر یک مجموعه اســت .این
حرف ها بیشــتر نظریه پردازی باتوجه به اطالعات یا بهتر
بگویم شایعه های غلط است .متاســفانه ما االن با موجی
از تفسیر نویسی و سفارشی نویسی روبه رو هستیم که کار را
برای مدیران اجرایی ورزش سخت می کند .چون باید بخش
ی از وقت و انرژی مان را صرف پاسخگویی به حواشی
اعظم
و شایعات بی اســاس کنیم .در رادیو و تلویزیون هم با این
موج طرف هســتیم .برخی برنامه ها حرف های بی اساسی
مطرح می کنند که باز کار ما را دشــوار می کند .این امکان
هم وجود دارد که برخی جریان ها که در دوره های پیشــین
همواره از چسبیده های ورزش بوده اند و حاال در امور اجرایی
ورزش کشور پستی ندارند چنین مسائل بی اساسی را مطرح
کنند تا به مجموعه ما اسیب بزنند.
در مــورد مســاله ســعید علی ابــادی چــه نظری
داریــد؟ گویــا ایشــان مشــاور رســانه ای اقای
سجادی هســتند .ایا با وجود اینکه شما مدیرکل
روابط عمومی وزارت ورزش هستید حضور ایشان
در کنار مهم ترین معاونت وزارت ورزش می تواند
توجیه منطقی داشته باشد؟
یکی از بحث ها و مشــکالت همین بوده است .ما
برخی مواقع برخی روش ها را امتحان می کنیم بدون اینکه
از هزینه های ان خبر داشته باشــیم .مثال من برای خودم
مشاوری را تعیین می کنم یا دست به انتخاب های دیگری
می زنم .حتی شاید این ذهنیت پیش بیاید که دولت سایه ای
برای خودم تشکیل داده ام .من راجع به این موضوع با اقای
سجادی یک بار صحبت کردم .گفتم اگر ایرادی در کار ما
می بینید یا فکر می کنید مجموعه ما توانمندی الزم را ندارد،
این دوست عزیز بیاید و نقطه ضعف هایمان را گوشزد کند.
بعدها از اقای سجادی شــنیدم که ایشان مشاور رسانه ای
معاونت قهرمانی وزارت ورزش نیست .نباید کتمان کرد که
این تصمیم ها و اقدامات به هر حال به مجموعه مدیریتی
اسیب می زند .اگر قرار باشد هر معاونتی برای خودش مشاور
رسانه ای داشته باشد که نمی توانیم هماهنگ با هم عمل
کنیم .در این صورت خبرنگار وقتی پاســخی که به دنبالش
اســت را از زبان من نمی گیرد ســراغ ان مشــاور رسانه ای
می رود تا تیتر دلخواهش را از زبان او بشنود .این رویه خوبی
نیست و جز ناهماهنگی و ایجاد شکاف فایده دیگری ندارد.
این موازی کاری و همپوشانی ممکن است در اخالق برخی
مدیران ما وجود داشته باشد .نه تنها در وزارت ورزش بلکه
در سازمان ها و نهادهای دیگر هم ممکن است وجود داشته
باشد که به نظرم امر پسندیده ای نیست.
صحبت خاصی دارید؟
از برخی رسانه ها خواهش می کنم سفارشی نویسی
را کنار بگذارند .کار درستی نیست .جامعه رسانه ای به عنوان
جامعه ای شریف می بایست بیشتر با واقعیت ها پیش بروند.
یک روز کتابی را منتشر خواهم کرد با این عنوان «روزهایی
که با یک وزیر بودم ».من نمی گویم دکتر گودرزی اشتباه
ندارد اما او انسانی با اخالق و شریف است و تمام تالشش
این است که به ورزش کشــور کمک کند .باید به او کمک
کنیم که در این راه موفق شود.
از ورزشی بودن پشیمان گشته ایم!
75
گزار
ش ویژه
مرخصی مشکوک
ایا کی روش با مکزیکی ها مذاکره داشته؟
ورزش
76
مثلث | شماره 273
تقریبا پنج ســال از حضور کــی روش در فوتبال ایران
می گذرد .در طول این ســال ها شایعه پیوســتن این مربی
پرتغالــی بــه دیگر تیم هــا همواره مطرح شــده اســت .او
گزینه مربیگری تیم های مختلفی بوده اســت؛ از تیم ملی
افریقای جنوبی گرفته تا تا منچستر و تاتنهام .حاال تازه ترین
خبرها از پیشــنهاد مکزیکی ها به وی حکایت می کند .این
در حالی است که مرد پرتغالی در اوج اختالف با فدراسیون
فوتبال بعد از جام جهانی ۲۰۱۴و جام ملت های اسیا ۲۰۱۵
جایی نرفت و در تهران ماندنی شد .اما حاال که قراردادش
تا پایان مرحله مقدماتی تمدید شده ،این سوال پیش می اید
که چرا باید تیم ملی را رها کند و به ان طرف اقیانوس اطلس
اسباب کشــی کند .اما حاال بار دیگر نام یک کشــور جدید
به عنوان مقصد بعدی کی روش مطرح شــده است .اولین
بار روزنامه پرتغالی اوژوگو بود که کی روش را در کنار چند نام
دیگر به عنوان گزینه های مربیگــری مکزیک مطرح کرد.
در کنار کی روش ،نام پائولو بنتو ،دیگر مربی سابق تیم ملی
پرتغال هم دیده می شود .بعد از ان بود که رسانه های ایرانی
نزدیک به کی روش هم این خبر را با اب و تاب منتشر کردند
ولی وقتی ســراغ رســانه های مکزیکی برویم ،نه خبری از
کی روش است نه بنتو .فقط تعدادی از روزنامه های مکزیکی
خبر روزنامه اوژوگو را نقل کرده اند.
در رســانه های مکزیکی نام مربیان دیگری به عنوان
گزینهمربیگریمکزیکمطرحشده
است .بیشــتر گزینه ها نام هایی
هســتند که در فوتبال مکزیک
فعالیــت دارنــد .جدی ترین
گزینــه ریــکاردو فرتــی،
ســرمربی برزیلــی مونتــری
اســت کــه تیمش بــه فینال
جام لیبرتادورس رسیده و دو
ســال قبل
پیشــنهاد ســرمربیگری مکزیــک را رد کرده اســت .پدرو
کایکسینیای پرتغالی که سانتوز را به قهرمانی لیگ مکزیک
رسانده هم یکی دیگر از گزینه ها بود که می گوید مربیگری
در باشــگاه را ترجیح می دهد .دو گزینه مشهور دیگر هم در
این فهرســت حاضرند .خورخه ســامپائولی که ماه گذشته
شــیلی را برای اولین بار بــه قهرمانی کوپا امریکا رســاند و
مارسلو بی یلسا ،سرمربی مارســی که اسطوره مربیگری در
قاره امریکاست .از کی روش اما خبری نیست.
این در حالی است که بسیاری از کارشناسان فوتبال در
ایران کی روش را مربی حرفه ای می دانند که به قراردادش با
تیمی که در انجا مشغول کار بوده پایبند است و به ان احترام
می گذارد .کــی روش تا جــام جهانی ۲۰۱۸با فدراســیون
فوتبال ایران قــرارداد دارد اما با این حــال موضوع نزدیک
شــدن وی به نیمکت مکزیک به محل ســوال تبدیل شده
است؟ حال این سوال پیش می اید که چطور کی روش که
البته یک مربی حرفه ای به شــمار می رود بــا مکزیکی ها و
بدون اطالع فدراســیون ایران به مذاکره پرداخته اســت.
در این بین فقط یک گمانه زنی مطرح است و ان هم اینکه
دستمزد و حق و حقوق کی روش به موقع برای او واریز نشده
و طبق بندهایی که در قرارداد این مربی وجود دارد ،این حق
برای کی روش محفوظ است که در صورت تاخیر در پرداخت
دستمزدش به صورت یکطرفه با کشورهایی که خواستار او
هستند به مذاکره بپردازد که در این صورت دیگر جایی برای
شکایت فدراســیون فوتبال ایران باقی نخواهد ماند .شاید
اصل ماجرا همین اســت؛ قرارداد کــی روش این امکان و
اجازه را به او می دهد؛ قراردادی که به طور روشن فدراسیون
درباره اش توضیحی نداده است.
28خرداد کارلوس کی روش به منظور ســپری کردن
اردوی ســه هفته ای راهی زادگاه خود در افریقای جنوبی و
سپس پرتغال شد .طبق اعالم رســمی کفاشیان او پس از
حدود دو ماه و تمدید شــش هفته ای دوران مرخصی ،روز
۲۹مرداد و درست یک هفته قبل از اغاز اردوی تیم ملی به
کشورمان بازخواهد گشت .کی روش که پنجشنبه
۲۸خرداد و پس از دیــدار تیم های ملی ایران و
ترکمنستان از هفته دوم مقدماتی جام جهانی
۲۰۱۸روســیه کشــورمان را ترک کرده بود،
ابتدا قرار بود پس از ســه هفتــه مرخصی به
کشــورمان بازگردد که فوت همســر ســابق
وی ،این مرخصــی را برای ســه هفته دیگر
تمدید کرد .ســرمربی پرتغالــی تیم ملی به
خاطر فوت همسر ســابقش از فدراسیون
درخواست کرد تا این مرخصی سه هفته
دیگر تمدید شود تا او چند روز مانده به
اغاز فصل جدید لیــگ برتر برای زیر
نظر گرفتن این مســابقات و فراهم
کردن شــرایط اردویــی تیم ملی
برای ادامه رقابت های مقدماتی
جام جهانی ۲۰۱۸روسیه به کشورمان بازگردد.
با این حال کی روش قبــل از اغاز لیگ هــم به ایران
برنگشت و حاال شنیده می شود در صورتی که کی روش واقعا
قصد بازگشت داشته باشــد پس از برگزاری سمینار سه روزه
کنفدراسیون فوتبال اسیا که به میزبانی کواالالمپور مالزی
و به منظور بررســی فنی رقابت های جام ملت های اســیای
۲۰۱۵برگزار می شود در تاریخ ۲۹مرداد به ایران بازخواهد
گشت .در این بین اما ظاهرا کی روش از بدقولی ها به شدت
ناراحت است و به فدراسیون فوتبال اعالم کرده تا زمانی که
وعد ه وعیدهای مسئوالن ورزش کشور عملی نشود ،اوضاع
همین اســت و در صورتی که بخواهد بــه کارش با تیم ملی
فوتبال ادامه دهد ،فقط در زمان هایی بــه ایران می اید که
وقت اردوها یــا بازی های تیم ملی باشــد .شــاید اتفاقات
ناخوشایندی طی روزهای اینده رخ دهد و شاید اخباری از ان
سوی مرزها منتشر شود که معنایش خداحافظی کی روش با
فوتبال ملی ایران با تاخیری حدود 4-5ماهه باشد .شاید هم
کی روش طی روزهای اینده به فوتبال ایران بازگردد .هر چه
هست در مورد او شــایعات عجیبی به گوش می رسد .اینکه
سرمربی تیم ملی دیگر برنامه ای برای بازگشت به کشورمان
ندارد و احتماال مرخصی او دائمی خواهد شد .گفته می شود
پیشــنهاد فدراســیون فوتبال مکزیک به کی روش ،مربی
پرتغالی را وسوسه کرده و به همین دلیل او به همکاری اش
با تیم ملی خاتمه خواهد داد .البته این اولین بار نیســت که
مربی پرتغالی به عنوان گزینه مربیگری یک تیم دیگر مطرح
می شــود .منابع این اخبار معموال رســانه هایی هســتند که
کی روش رابطه نزدیکی با انها دارد .در تمام پیشنهادهایی
که در این سال ها برای کی روش رسیده ،ردپای رسانه های
نزدیک به این مربی دیده می شــود؛ بازی های مطبوعاتی
که در دنیای فوتبال خیلی عجیب نیست .پس دلیلی برای
نگرانی وجود ندارد .کی روش در اوج اختالف با فدراسیون
فوتبال بعد از جام جهانی 2014و جام ملت های اسیا 2015
جایی نرفت و در تهران ماندنی شــد .حاال که قراردادش تا
پایان مرحله مقدماتی تمدید شده ،چرا باید تیم ملی را رها کند
و به ان طرف اقیانوس اطلس اسباب کشی کند .برای دیدن
کی روش شاید بهتر است چند هفته صبر کنیم .احتماال وقتی
فصل تعطیالت تابستانی به پایان برسد و روزها کوتاه تر شود،
او نگاهش را به سمت شــرق برمی گرداند ،دوباره چمدان را
می بندد و به تهران می اید.
ایــن امیــدواری در حالی از ســوی حامیــان داخلی
کی روش مطرح می شود که علی کفاشیان رئیس فدراسیون
فوتبال نیز ضمن تکذیب پیشنهاد فدراسیون فوتبال مکزیک
به کارلوس کی روش گفته اســت« :کی روش با ما قرار داد
دارد ،بــه این قرارداد پایبند اســت و بعد از کنگــره مالزی به
ایران باز می گردد».
پیش تر علی کفاشــیان در واکنش به شایعه پیشنهاد
مکزیک به کارلوس کی روش گفتــه بود ،کی روش از ایران
رضایت دارد و همچنان تحت قرارداد با تیم ملی اســت .او
زمانی که مشخص شد کی روش برای بار دوم مرخصی اش را
تمدید کرده ،باز هم تاکید کرد« :او به مسابقات و برنامه های
اینده تیم ملی فکر می کند ،نه به پیشنهاد برای سرمربیگری
هیچ کشوری از جمله مکزیک».
در چنین فضایی باید منتظر روزهــای اینده بود .لیگ
برتر در حالی اغاز شــده اســت که تا هفته چهــارم خبری از
کی روش در جایگاه ورزشــگاه های فوتبال ایران نیســت و
فعال مارکاراقاجانیان و مهرداد خانبان به عنوان دو دســتیار
ایرانی او ناظران بازی ها هستند؛ البته قرار است در روزهای
اینده اوسیانو کروز و دن گاسپار ،دستیاران خارجی کی روش
هم با چند روز وقفه به تهران بیایند ،اما اینکه خود کی روش
چه زمان به این مرخصی طوالنی پایان خواهد داد؛ پرسشی
است که پاسخش شاید در جیب رئیس فدراسیون مکزیک
باشد.
ورزش
شاهکار جامعی در هیروشیما
کسب اولین مدال تاریخ ژیمناستیک ایران
تیم ژیمناســتیک کشــورمان برای اولین بار توانست در تاریخ
این رشته مدالی را در اسیا کسب کند .عبدالله جامعی ،عضو تیم ملی
ژیمناستیک در خرک حلقه پس از کســب مدال برنز قهرمانی مردان
اسیا می گوید« :این مســابقه ها با حضور ژیمناست های برتر دنیا به
حدی سنگین بود که تنها انتظار راهیابی به فینال را داشتم ،من برای
اولین بار بود که به مسابقات برون مرزی اعزام شده بودم و باتوجه به
اینکه بوشهر از نظر تجهیزات و امکانات بسیار ضعیف است فقط در
اردوی تیم ملی دو ماه تمرین کردم و توانستم مدال بگیرم البته در این
راه با تشویق های رئیس فدراسیون ژیمناســتیک و کادر فنی به این
خودباوری رسیدم که می توانم در کنار قهرمانان مطرح ژیمناستیک
خود را روی سکو ببینم».
در مرحله فینال رقابت های ژیمناســتیک قهرمانی مردان اسیا
در هیروشــیمای ژاپن ،عبدالله جامعی در تک وســیله خرک حلقه و
در بین هشت ژیمناست برتر با کســب امتیاز 675/14توانست مدال
برنز اســیا را به دســت اورد تا اولین مدال تاریخ ایران در مســابقات
اسیایی ژیمناستیک به ثبت برســد .در همین وسیله سعیدرضا کیخا
دیگر نماینده ایران با کسب امتیاز 575/14چهارم شد .همچنین در
دارحلق ه هادی خناری نژاد با امتیاز 925/14در جایگاه چهارم مسابقات
ژیمناستیک قهرمانی مردان اسیا قرار گرفت .عبدالله جامعی متولد
1370در شهر بوشهر جوانی با انگیزه و استعداد که ورزش ژیمناستیک
را از سال 1380اغاز کرد و پس از مدتی به سراغ کار تخصصی با وسیله
خرک حلقه رفت و در این رشته به پیشرفت خوبی دست پیدا کرد .این
ورزشکار از ابتدای شروع کار در ورزش ژیمناستیک به مدت حدود سه
سال زیر نظر اقای حسینی اموزش دید و از سال 1384تا کنون ورزش
حرفه ای را با مربیانی همچــون محمدجواد بهنام نیا و محمود برقک
ادامه می دهد.
بازی دو پهلوی فدراسیون فوتبال
چرا قراردادکی روش شفاف نیست؟
مهدی ربوشه
دبیرگروه ورزش
عک
مثلث | شماره 273
مفاد قرارداد ،اگر فدراســیون ۶ماه به این مربی پول ندهد،
کی روش به صــورت یکطرفه می تواند قراردادش را فســخ
کند .البته این تنها یک احتمال اســت که کی روش این بار
به تهران برنگردد .اما این خبر خوبی نیست .حتی اگر پشت
پرده چنین شــایعه ای نفع مالی فدراســیون فوتبال و منتفع
شدن این فدراسیون از امتیازهای وزارت ورزش در بین باشد،
رویه ای زشت خواهد بود .البته بعید است این مربی پرتغالی
داوطلبانه از چنین شایعاتی استقبال کند؛ کی روش در بین
فوتبالدوستان ایرانی ،محبوبیت خاصی دارد و شاید به همین
دلیل نمی خواهد با وجود این مشکالت ،کارش را در ایران
نیمه کاره رها کند .از طرفی او در تیم ملی جوانگرایی مثبتی
انجام داده و قطعا به دنبال ثمره این کارش در سال های اینده
است .اما مســئوالن فدراســیون فوتبال در سال های اخیر
بارها تاکید کرده اند که نمی توانند به دلیل مشکالت مالی،
تمامی خواســته های کی روش را عملی کنند .البته در حال
حاضر شرایط تغییر کرده و با بازگشــت پول های بلوکه شده
فدراسیون ،انتظار می رود که مشــکالت تیم ملی از لحاظ
انجام بازی های دوســتانه ،اردوهــای تدارکاتی و پرداخت
پاداش به بازیکنان مرتفع شود .کی روش در این سال ها بابت
این مشکالت بارها از فدراسیون فوتبال و حتی وزارت ورزش
انتقاد کرده است .این فدراسیون فوتبال است که باید مشکل
کی روش را حل کند .علی کفاشیان درست یا غلط و بر خالف
میل وزیر ورزش این مربی را در راس کادر فنی تیم ملی حفظ
کرده و حاال هیچ بهانه ای برای از دست دادن او ندارد .اگر او
ریاست بر تشکیالت فوتبال ایران را تنها هزینه کردن می داند
بهتر اســت این بار از حضور در انتخابات ریاست فدراسیون
فوتبال کنار بکشد و اگر غیر از این است به طور طبیعی نباید
از وزارت ورزش انتظار رفع مشــکالت مالی فدراســیون را
داشته باشد.
ورزش
ســرمربی پرتغالی تیم ملی در دو برهه متفاوت خبر از
جدایی اش از فوتبال ایران داد؛ یکی پس از جام ملت های
اسیا و دیگر بار پس از جام جهانی برزیل .او دلیل این تصمیم
را شرایط کاری اش در ایران مطرح کرده بود؛ اینکه تیم ملی
ایران به امکانات و اردوهایی نیاز دارد که بدون انها پیشرفت
غیرممکن اســت .برای فدراســیونی که اسپانســر درست
و درمــان برای تیم ملی نــدارد و از پول دولت بــرای گذران
امور استفاده می کند هم پرداخت قرارداد کی روش مشکل
اســت هم فراهم اوردن امکانات و اردوهایی که کی روش
می خواهد .در چنین شــرایطی تنهــا راه باقی مانده وزارت
ورزش است .اما وزارت ورزش در جلســه های بودجه سال
94اصال از فدراســیون فوتبال بــرای مباحثه دعوت نکرد.
فدراسیون های دیگر به دیدار وزیر و معاونان رفتند و در مورد
بودجه شان صحبت کردند اما فدراســیون فوتبال اصال به
این جلسات دعوت نشد و نشانه های محرزی وجود داشت
برای اینکه وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال روابط تیره ای
دارند .این رابطه هنوز هم شــکل مناسبی پیدا نکرده است.
وقتی فدراسیون فوتبال از سوی وزارت ورزش به لحاظ مالی
تامین نباشــدعمال توانایی فراهم کردن امکانات هم وجود
ندارد و در نتیجه برنامه های کی روش برای تیم ملی غیرقابل
اجرا می شود .در این شرایط گمانه هایی در مورد هماهنگی
رئیس فدراســیون فوتبال و ســرمربی تیم ملی برای عبور از
مشــکالت مالی وجود دارد .البته که فدراســیون فوتبال و
کی روش پیش از این چنیــن رفتاری را نشــان داده اند .در
فاصله یک سال و نیم مانده به جام جهانی فوتبال وقتی که
دستمزد کی روش پرداخت نشده بود ،مرد پرتغالی به مرخصی
رفت و اعالم کرد که رقم قراردادش را در دوبی می گیرد و بعد
به ایران می اید .خبرجدایی احتمالــی کی روش از تیم ملی
این قدر ســروصدا ایجاد کرد که دران برهــه وزارت ورزش
هزینه الزم را پرداخت کرد .بعدها این شایعه مطرح شد که
جدایی کی روش فقط یک بلوف بوده؛ راهکاری فوری برای
فراهم کردن شرایط مالی.
اما چرا مشــکالت کــی روش بــا فوتبال ایــران تمام
نمی شود؟ چرا فدراســیون فوتبال در مورد قراردادش با این
مربی پرتغالی شفاف ســازی نمی کند؟ ایا بنــدی در قرارداد
کی روش وجود دارد که به او اجازه می دهد در مورد پیشنهاد
دیگر تیم ها وارد مذاکره شــود؟ کــی روش در حالی دوباره
رفتارهای گذشــته را تکرار می کند که فدراســیون فوتبال
حاضر نیست در مورد اختالف هایش با این مربی ،اطالعات
شفافی در اختیار مردم و رســانه ها قرار دهد .برخی رسانه ها
نوشــته اند در قرارداد کی روش این موضوع گنجانده شــده
که این مربی درصورت بدقولی فدراســیون در پرداخت حق
و حقوقش ،می تواند جدا شــود؛ موضوعی که در شــرایط
فعلی دســت کی روش را برای جدایی باز می گــذارد .او در
۷ماه اخیر پولی از فدراسیون فوتبال نگرفته و طبق یکی از
س هفته
77
بازگشت مرد میلیاردی
دیدار
78
مثلث | شماره 273
ده نمکی فیلم رسوایی 2را کلید زد
پس از انکه اخراجی ها به سه قســمت رسید و هر سه
قسمت هم فروش فوق العاده ای داشت ،مسعود ده نمکی
می خواهد رســوایی را هــم تبدیل به ســه گانه کند ؛ فیلمی
که قســمت اول ان در اخرین روزهای ســال 91روی پرده
سینماها رفت و فروش قابل توجهی هم داشت .در قسمت
اول این فیلم ،دو شــخصیت اصلی در فیلــم حضور جدی
داشتند ؛ حاج یوسف با بازی اکبر عبدی و افسانه با بازی الناز
شاکردوست .فیلم درباره افسانه ،دختر بدنام محل بود که به
دلیل بدهی های خود و پدرش در استانه فروپاشی اخالقی
است .او پس از ربودن سفته های پدرش هنگام فرار ،با حاج
یوســف ،روحانی زاهد محل اشنا می شــود و ...این مساله
برای حاج یوسف باعث مشکالتی شد و مورد اتهام کسبه و
اهالی محل قرار می گیرد و در نهایت او از ان سربلند بیرون
می اید .فیلم رســوایی ســنت فروش میلیــاردی فیلم های
ده نمکی را تغییر نداد و این فیلم با گذشتن از مرز چهار میلیارد
تومان فروش ،یکی از رکورد داران در این زمینه بود.
ده نمکی در هفته گذشته دومین قســمت از سه گانه
رســوایی را هم کلید زد و بــا همان عوامل اشــنا که در همه
فیلم ها در کنارش حضور دارند ،بازهم به حکایتی می پردازد
ف » روحانی محل است.
که باز هم نقش اول ان «حاج یوس
فیلمنامه «رسوایی »2که نوشــته خود «مسعود ده نمکی»
است ،مضمونی عرفانی و اجتماعی دارد .اتفاقات داستان
این فیلم چند سال بعد از قصه «رسوایی» در یک شهر فرضی
با داستانی تخیلی رخ می دهد و اولین نمایش ان در جشنواره
سی و چهارم فیلم فجر خواهد بود .در این قسمت ده سال از
ان ماجرا های قسمت اول گذشته است و شاهد هستیم که
یک بار دیگر حاج یوسف با یک پیش بینی غیر منتظره مردم
را از موضوعی اگاه می کند که در نهایت از طرف اطرافیانش
طرد می شــود و این خود اغاز ماجرا برای قصه ای است که
ده نمکی قرار اســت ان را تصویر کند .البته خبرهایی پیش
از شــروع فیلمبرداری از این پروژه می رسید ،که حدس زدن
اینکه غافلگیری بزرگ موجود در فیلم ده نمکی چیســت را
اسان می کند.
چنــدی پیــش مســعود ده نمکی از ســتاد فرماندهی
مدیریت بحران تهران بازدید کرد کــه قطعا برای همکاری
دو جانبــه بوده اســت و ا حتمــاال زلزله نقطه مشــترک فیلم
سینمایی «رسوایی »2با ســتاد فرماندهی مدیریت بحران
تهران است .ستاد بحران همواره اماده اتفاقات پیش بینی
نشده همچون زلزله است و شاید غافلگیری بزرگ ششمین
فیلم ده نمکی در «رسوایی »2ارتباط به ستاد مدیریت بحران
داشته باشد و قصه این گونه تکمیل می شود که حاج یوسف
در «رســوایی »2پیش بینی یک زلزله را در پایتخت می کند
و هشــدار می دهد که قرار اســت در تهران زلزله ای عظیم
بیاید .این پیش بینی و برخی ماجراها باعث می شود از جانب
اطرافیان طرد شود تا جایی که به ناچار به یکی از جزیره های
خارک و قشــم تبعید می شــود .اما اینها همه حدس است.
انچه در پشت صحنه «رسوایی »2دیده می شود این است
که «ده نمکی» به شدت مواظب است چیزی از قصه لو نرود
و مدام این موضوع را به خبرنگاران حاضر در محل ،بازیگران
و عوامل گوشزد می کند اما انچه مشخص است« ،رسوایی»
درباره خودشناســی انســان اســت و حاج یوســف مدام به
اطرافیان خود هشدار می دهد که مراقب رفتار و اعمال خود
باشند و در واقع نماینده انسان های پاک است که به همین
دلیل دچار مصائب می شود.
بازیگران فیلم
«رســوایی »2ششــمین فیلــم بلنــد و یازدهمین اثر
تصویری مســعود ده نمکی اســت .او در همه فیلم هایش
همواره بر اســتفاده از بازیگران پر تعداد و سرشناس تاکید
داشــته ؛ مجموعه ســه گانه اخراجی که از نظر تعدد بازیگر
سرشناس یکی از نمونه های شــاخص در این زمینه بودند،
قسمت اول رســوایی هم بازیگران سرشناس قابل توجهی
داشت.
در اولین روز فیلمبرداری که مقابل ساختمان مجلس
شــورای اســامی انجام شــد ،اکبــر عبــدی ،محمدرضا
شــریفی نیا ،امیر نوری ،ســحر قریشی ،اســماعیل خلج و
فخرالدین صدیق شــریف ،از جمله بازیگرانی بودند که در
لوکیشن فیلم حاضر بودند که به طور طبیعی در روزهای اینده
بازیگران دیگری هم به این مجموعه اضافه می شوند .اکبر
عبدی با همان نقش قبلــی اما در هیبتی ده ســال پیرتر در
فیلم حاضر می شــو د که روحانی با لهجه شــیرین و دوست
داشتنی است.
شیال خداداد از حضور در این پروژه سینمایی به دلیل
تداخل زمانی حضورش در یکی دیگر از فیلم های سینمایی
انصراف داد که به همین دلیل سحر قریشی جایگزین وی
شد تا فرصت حضور در «رســوایی »2را به دست بیاورد .در
این فیلم قریشــی در نقش یک خبرنگار سمج و ماجراجو به
صحنه خواهد رفت .قریشــی در رابطه با نقش خود در فیلم
ســینمایی «رســوایی »2گفته است« :همیشــه به خاطر
حاشــیه هایی که بعضی از خبرنگاران برایم ایجاد می کردند
از انان فرار می کردم اما امروز خودم نقش همان خبرنگاران
را بازی خواهم کرد».
فیلمبرداری ایــن اثــر در منطقه «امامــزاده یحیی»
ادامه دارد .شنیده ها حاکی از این است که قسمت هایی از
رسوایی ده نمکی به خارج از تهران می رسد ،شاید جایی در
جنوبی ترین نقطه کشور.
مرد موفق گیشه ها
وقتی ده نمکی نخستین بار سال 86پشت دوربین قرار
گرفت تا اولین فیلم سینمایی اش را بسازد ،کمتر کسی فکر
می کرد فردی که تجربه قابل اعتنایی در سینما و فیلمسازی
ندارد ،بتواند این همه جلب توجه و گیشه ها را تسخیر کند.
امــا «اخراجی ها» به این مهم دســت یافت و تماشــاگران
زیادی را به سینماها کشاند« .اخراجی ها» در زمان اکران،
بسیاری از رکوردهای فروش در سینماهای کشور را جابه جا
کرد و در نهایت فیلم به فروشــی معادل 5/2میلیارد تومان
دست یافت که رقم بسیار باالیی برای فیلمی در میانه های
دهه 80بود .فــروش میلیاردی «اخراجی هــا» ده نمکی را
به فکر ســاخت قســمت دوم انداخت و او با حضور برخی از
مهم ترین بازیگران فیلــم اول و بهره گیــری از چهره های
محبوب دیگری چون جواد رضویان ،حســام نواب صفوی
و شــیال خداداد ،ادامه قصه «اخراجی هــا» را روایت کر د؛
ترفندی کــه «اخراجی هــا »2را با اســتقبال بی نظیر مردم
روبه رو کــرد و باعث شــد این فیلم بــا فــروش 8/5میلیارد
تومانی ،پرفروش ترین فیلم تاریخ سینمای ایران شود .او در
ادامه روند فیلمســازی اش« ،اخراجی ها« ،»3رسوایی» و
«معراجی ها» را ساخت« .اخراجی ها »3شش میلیارد تومان
فروخت« .رسوایی» به فروشی معادل چهار میلیارد تومان
دست پیدا کرد و فروش «معراجی ها» هم حدود پنج میلیارد
تومان بود .به عبارت دیگر ،پنج فیلمی که تاکنون ده نمکی
در ســینما ســاخته ،حدودا 25میلیارد تومان در ســینماها
فروخته و حال سینما را به لحاظ اقتصادی خوب کرده است.
این امار نشان می دهد که مســعود ده نمکی را باید به عنوان
یکی از پدیده های سینمای ایران در نظر گرفت .پدیده ای
که با شــناخت مناسب از مخاطب ،شــاید فیلم هنری به ان
معنایی که در ذهن مخاطبان حرفه ای ســینما تعریف شده
نمی سازد اما فیلمی می سازد که مورد استقبال طبقه ای که
از عالقه مندان به سینما قرار می گیرد که از سینما حرف های
پیچیــده ،صحنه هــای پیچیــده ،دیالوگ هــای پیچیده،
قصه های پیچیده و ...نمی خواهند و با یک روایت ساده و
سلیس ارتباط می گیرند.
در روزهایی که حتــی فیلم های پر طمطراق و اســم
و رســم دار نتوانستند گیشه را به ســمت خود بکشانند ،خبر
بازگشــت مســعود ده نمکی و اســتارت اخرین ساخته اش
می تواند خبر خوبی برای گیشه ها باشد و شاید «رسوایی »2
بتواند دوباره حال اقتصاد سینمای ایران را خوب کند.
محمد
(ص)
اخریناخبارازفیلممجیدمجیدی
قرار است در شب میالد امام رضا (ع) فیلم محمد (ص)
ساخته مجید مجیدی اکران شــود .تازه ترین اثر سینمایی
مجیدی حاصل یک تالش ملی و بین المللی است .داستان
فیلم سینمایی «محمد رســول الله» از محاصره مسلمانان
در شــعب ابی طالب اغاز می شــود و به پیــش از تولد پیامبر
اســام باز می گردد .در ایــن فیلم مخاطب شــاهد وقایعی
اســت که پیش از تولد پیامبر اسالم تا 12ســالگی ایشان
را در بر می گیــرد .صحنه هــای وفــات
مادر رســول اکــرم(ص) در روســتای
ابــواء و صحنه هــای مربوط بــه دوران
شــیرخوارگی و خردســالی پیامبــر در
روستای سعدیه هم از دیگر بخش های
فیلم اســت .فیلم با اولین ســفر پیامبر
به شــام و رســیدن به صومعه بحیرا به
پایان می رســد .بحیرا راهبی مســیحی
اســت که درباره ظهور اخرین پیامبر به
ابوطالب بشــارت می دهد .در این فیلم
بازیگرانــی همچــون مهــدی پاکدل،
علیرضا شــجاع نوری ،محسن تنابنده،
مینا ســاداتی ،داریــوش فرهنگ ،رعنا
ازادی ور ،هدایت هاشمی ،نگار عابدی،
ساره بیات و ...حضور دارند.
پخش در جشنواره مونترال
فیلم محمد (ص) در جشــنواره فیلم مونترال پذیرفته
شــده و نخســتین نمایش بین المللی ان در این جشــنواره
است .البته کارگردان این فیلم از پخش گسترده بین المللی
خبر می دهــد .مجید مجیدی بــه همراه تعــدادی دیگر از
دســت اندرکاران تولید این فیلم ســینمایی میهمان جلسه
هفتگی مدیران سیما بودند.
در این جلسه از درخواست خرید فیلم سینمایی محمد
رســول الله(ص) از ســوی کشــورهای مختلف اســامی
خبر داد و گفــت« :از اقدامات مهــم در تهیــه و تولید این
فیلم ،جلب حمایت علمای بزرگ جهان اســام بوده است
گریم های متفاوت
و در نمایش های خصوصــی که بــرای گروه های مختلف
گذاشــتیم ،بســیاری تاکید داشــتند نگاه ایــن فیلم حلقه
مفقوده ای است که دنیای امروز برای نزدیک کردن ادیان به
ان نیازمند است .ولی باید به یاد داشته باشیم جهان ما نیازمند
نمایش چهــره واقعی و روحانــی و نورانــی و رحمانی پیامبر
اسالم است و ساخت این فیلم تنها بخشی از ادای دین ما در
صهیونیست ها علیه کودکان
یک نوزاد 18ماهه زنده زنده سوخت
و جنایت علیه بشــریت که همه روزه اسرائیلی ها علیه مردم
فلسطین مرتکب می شوند» ،گفت« :ما سریعا این پرونده را
اماده و تحویل دیوان بین المللی کیفری می کنیم».حماس
هم این جنایت صهیونیســت ها را محکوم کرد و نتانیاهو را
مسئول چنین اقداماتی دانست.
جنایت علیه کودکان
احمد الزعتری کودک هشت ساله نیز در قدس اشغالی
بازداشت شد و کم سن و سالی اش نیز باعث نشد به دستان
او زنجیر زده نشــود .افزون بــر اینها حدود ســیصد کودک
فلسطینی نیز در زندان های اسرائیل وجود دارند که این رژیم
مانند افراد بالغ انها را محاکمه می کند.
قاتل کیست؟
پس از انکه این مســاله باعث جریحه دار شدن افکار
عمومی شد ،نیروهای رژیم صهیونیســتی عامل سوزاندن
کودک شیرخواره فلسطینی را بازداشت کردند .وی اعتراف
کرد که مســاجد ،خانه ها و مــزارع فلســطینی ها را به اتش
کشیده است .رسانه های فلسطینی اعالم کردند که نام این
یهودی بازداشت شده «یهود الندســبرگ» است که سال
گذشته به دلیل اقداماتی همچون به اتش کشیدن مساجد و
حمله به منازل و خودروهای فلسطینی ها و نوشتن شعارهای
نژادپرستانه روی انها محاکمه شده بود.عالوه بر الندسبرگ
چند نفر دیگر هم در این زمینه بازداشــت شدند .به گزارش
نیویورک تایمز ( )New York Timesدو اسرائیلی دیگر نیز
این هفته توسط پلیس دستگیر شــدندِ .میر ِاتینگر و اویاتار
سالونیم عضو گروه های تندرو راســتگرای یهودی هستند
که برای سال ها با ســاکنین فلســطینی کرانه باختری وارد
درگیری می شدند .پلیس اسرائیل اعالم کرد انها تا اطالع
بعدی در بازداشــت خواهند بود تا تحقیقات بیشــتر انجام
شــود.میر اتینگر نوه کاهان اتینگر -خاخام یهودی کشته
شــده در درگیری ســال های قبل کرانه باختری و پدر گروه
افراطی راستگرای یهودی -است .وی به خاطر فعالیت های
ضد امنیتی و درگیری های غیر انسانی با فلسطینیان ،توسط
پلیس اسرائیل از ورود به بیت المقدس و کرانه باختری منع
شده است.
مثلث | شماره 273
جنایت اسرائیلی ها علیه کودکان یک مساله ریشه دار
اســت و طی ســالیان اخیر اینگونه اقدامات اســرائیلی ها
افزایش یافته است .پیش از این نیز یک کودک به نام ایمان
در انتفاضه االقصی و دو سال پیش نیز کودک دیگری به نام
محمد ابوخضیر به طرز وحشیانه ای کشته شدند.
محمــد ابوخضیر شــانزده ســاله پارســال به دســت
صهیونیست ها ربوده و پس از شکنجه زیاد به اتش کشیده
شد ،در حالیکه او برای نماز صبح از خانه بیرون رفته بود .این
اقدام همچنان در اذهان باقی مانده و منجر به انفجار اوضاع
شد همچنانکه پیش تر نیز شهادت محمد الدره در انتفاضه
دوم باعث موج خشم در سراسر فلسطین شد.
ایناس شوکت پنج ساله نیز یکی دیگر از کودکانی است
که سال گذشته توسط یکی از شهرک نشــینان با خودرو در
شمال رام الله زیر گرفته شد و در همان حادثه نیز یک کودک
به شدت زخمی شــد .طی چند ماه گذشته یک کودک دیگر
نیز به نام زکریا الجوالنی سیزده ساله چشم راست خود را به
سبب شلیک یک گلوله پالستیکی توسط نیروهای مرزبان
اسرائیلی از دست داد.
اگــر جلــوی دوربیــن مجیــدی
بازیگران ایرانی نقش افرینی کردند اما
در پشــت صحنه اش عواملی حرفه ای
از ســینمای جهان جای گرفتند .یکی
از نام هــای بزرگی که درمیــان عوامل
تولید فیلم ،نامش به چشــم می خورد،
یکــی از معروفتریــن چهره پــردازان
جهان یعنــی جیانتو دروســی اســت.
دروســی تجربه های موفقــی در زمینه
چهره پردازی در فیلم های ایتالیایی و هالیوودی داشــته و
از پس گریم های سخت برامده است ،شیوه کار دروسی در
فیلم اخر مجید مجیدی هم مبتنی بر تکنیک خاصی بوده که
در هفته گذشته عکس هایی از این چهره ارایی چند مرحله ای
پخش شد .به عنوان یک نمونه می توانید مراحل چهره ارایی
مهدی پاکدل را در عکس ببینید.
دیدار
چه کســی باور می کند؟ دل باید از جنس سنگ باشد
که چنین فاجعــه ای را انجام دهــد ...زور وقتی به کودکی
18ماهه می رسد ،دیگر سکوت حتی ثانیه ای جایز نیست.
شهرک نشینان اســرائیلی صبح جمعه با پرتاب بمب اتش زا
و کوکتل مولوتوف دو خانه فلسطینیان در روستای دوما در
نزدیکی شهر نابلس را به اتش کشیدند که در این حمله یک
نوزاد 18ماهه فلسطینی به نام علی سعد دوابشه جان باخت
و برادر چهار ساله اش به همراه پدر و مادرش دچار سوختگی
شدید شــدند .گزارش های منتشــره حاکی از ان است که
شــعارهایی به زبان عبری در نزدیکی محل این اتش سوزی
با مضمون «انتقام» نوشته شــده بود .شهرک نشینان یک
خانه دیگر را در این روســتا به اتش کشیدند ولی این حادثه
تلفاتی در بر نداشت.
این اقدام وحشــیانه صهیونیســت ها موجی از خشم
و انزجار عمومی در شــبکه های اجتماعی را در پی داشــته
و بســیاری از کاربران اینترنتی با محکوم کــردن این اقدام
از ســکوت و هم پیمانی ســران کشــورهای عربی در قبال
تجاوزات متعدد و ســازمان یافته رژیم صهیونیســتی انتقاد
ی علیه
کرده اند ،برخی خبرنگاران نوشته اند اگر چنین اقدام
یک اسرائیلی انجام شده بود تل اویو اعالم جنگ می کرد.
محمود عباس ،رئیس تشکیالت خودگردان فلسطین
پس از ایــن حادثه گفــت« :از دیــوان بین المللی کیفری
می خواهم تا درباره حمله روز جمعه توســط شهرک نشینان
اسرائیلی در کرانه باختری که به مرگ نوزاد فلسطینی منتهی
شــد ،تحقیق کند ».عباس ضمن انتقاد از «جنایت جنگی
زمینه قرائت صحیح از اسالم ناب محمدی است».
او با بیان این مطلب که فیلم «محمد رسول الله ص»
قابلیت ان را دارد تا جمعیت عظیم خاموشی را با سینما اشتی
دهد ،گفت« :این فیلم سینمای سه ساعته است و باتوجه به
تصاویر موجود قابلیت ساخت یک سریال هشت قسمتی از
ان وجود دارد».
او ساخت شهرک عظیم ســینمایی در مسیر تولید این
فیلم را یکی دیگر از اقدامات مثبتی دانســت که برای تولید
این فیلم صورت گرفته است؛ «در ساخت این شهرک نگاه
ما ،استفاده مجدد ان توسط فیلمسازان دیگر بود .در ابتدا
بنا بود تنها در حوزه ساخت اثار دینی مورد استفاده قرار گیرد
ولی ســازندگان ان تصمیم گرفتند این
امکانات را در اختیار همه دوستان قرار
دهند».
79
دشمنانقسمخورده
بزرگ ترین دشمنان کنونی دنیای فوتبال
چه کسانی هستند؟
همیشه و در هر موقعیتی در تاریخ فوتبال رقیبان زیادی
وجود داشته است .این رقیبان گاه دامنه اصطکاک خود با
طرف مقابل را به بیرون از میدان مســابقه برده اند ،هر چند
باز هم تمام اختالفاتشان ریشــه در فوتبال دارد .در فضای
بین رقیبان فوتبالی می توانید چیزهای زیادی مثل جاه طلبی
و حس خود برتربینی ببینید .حس برتری جویی نسبت به طرف
مقابل باعث شــکل گرفتن یک رقابت تمام عیار می شــود
اما گاهی اوقات ایــن رقابت وارد فاز کینه جویی و دشــمنی
هم می شود .دشمنی و کینه جویی این رقیبان ممکن است
ســال ها ادامه یابد و هرگز هم پایانی برای ان تصور نشود.
در دنیای امروز فوتبــال رقیبان سرشناســی را می توان نام
برد .رونالدو و مسی می توانند بزرگ ترین مثال برای رقیبان
فوتبالی باشــند اما نباید فراموش کرد که این دو فوق ستاره
پرتغالی و ارژانتینی با وجود تمام رقابتی که با یکدیگر دارند
دشمن یکدیگر محسوب نمی شوند و اصوال سابقه نداشته به
یکدیگر بی احترامی کنند یا یکدیگر را به بدترین شکل ممکن
زیر سوال ببرند .اما این روال زیر سوال بردن و مدام جنگیدن
در مطبوعات چیزی اســت که در میان برخی از چهره های
شاخص دنیای فوتبال می افتد .در ادامه با بزرگ ترین رقیبان
و دشمنان فوتبالی بیشتر اشنا می شویم:
دیدار
80
مثلث | شماره 273
خوزه مورینیو – ارسن ونگر
ایــن دو ســرمربی نامدار چلســی و ارســنال هنوز هم
نمی خواهند دست از سر یکدیگر بردارند .کافی است ارسنال
و چلسی بخواهند در لیگ برتر یا هر مسابقه دیگری روبه روی
یکدیگر به میدان بروند ،انگاه جنگ لفظی و روانی بین این
دو مربی از 10روز پیش از مســابقه اغاز می شــود .مورینیو
مدام چند سال پیاپی قهرمان نشدن ارسنال در لیگ برتر را به
تمسخر می گیرد و ونگر هم در مقابل شخصیت و رفتارهای
مورینیو را زیر ســوال می برد .مورینیو به رکــورد قابل توجه
پیروزی های خودش مقابل ونگر فخر فروشــی می کند و از
ان سو مورینیو هم پول های بی حساب و کتاب چلسی را عامل
موفقیت این تیم می داند نه دانش مربیگری مورینیو .این دو
فصل گذشته تا استانه درگیری فیزیکی با یکدیگر هم پیش
رفتند ،یعنی وقتی که در دیدار چلســی و ارســنال ونگر وارد
محوطه فنی مورینیو شد تا این مربی پرتغالی بابت خروج وی
از این محوطه تذکر بدهد .ونگر هم در پاسخ به تذکر مورینیو
وی را هل داد و در ادامه برخورد فیزیکی مختصری بین انها
شکل گرفت .بازی های لوس و بچگانه این دو مربی در دیدار
جام خیریه انگلستان ادامه یافت ،یعنی وقتی که ونگر حاضر
نشد با همتای پرتغالی خود دســت بدهد .حس جاه طلبی و
خود برتر بینی بین این دو مربی موفق و نامدار باعث شده تا
این فضای متشنج بین انها شکل بگیرد .درباره درگیری های
لفظی این دو مربی حتی کلیپ انیمیشــنی هم ساخته شده
است .به راستی که این مربیان اســاتید مسلم جنگ روانی
دنیای فوتبال محسوب می شوند .می توان روزی را تصور کرد
که مورینیو و ونگر از در صلح با یکدیگر وارد شوند؟!
پله – دیه گو مارادونا
دو اســطوره بی بدیل دنیای فوتبال که هر کدام خود
را نســبت به دیگری برتر می داند .پله اعتقــاد دارد برترین
بازیکن تاریخ است (او در نظرسنجی فیفا در سال 2001از
سوی هواداران عنوان بازیکن قرن را به دست اورد) و از ان
ســو مارادونا نیز می گوید هیچ بازیکنی در تاریخ فوتبال برتر
از خودش نبوده است .این اسطوره های برزیلی و ارژانتینی
هرگز ارتباط خوب و دوستانه ای با یکدیگر نداشته و ندارند.
این دو نیز هر چند وقت یکبار حسابی به یکدیگر در مطبوعات
و رســانه ها می تازنــد و یکدیگــر را زیر ســوال می برند .پله
ماجرای دوپینگ مارادونا و اعتیادش به مواد مخدر را به رخ
می کشد و در مقابل مارادونا او را بخشی از مافیای بزرگ فیفا
قلمداد می کند و لقب اجیر شده فیفا را به او نسبت می دهد.
این دو فوتبال یکدیگر را زیر سوال می برند و حاضر نیستند
سر یک میز بنشــینند و با یکدیگر یک فنجان قهوه بنوشند.
در واقع بزرگ ترین اســطوره های دنیای فوتبال هرگز با هم
کنار نیامدند و ترجیح دادند برای همیشه دشمنان سرسخت
یکدیگر باقی بمانند تا اینکه بخواهند دست دوستی بدهند
و ارتباط جالبی را در فوتبال ایجــاد کنند .البته در میان همه
این اختالفات به نظر می اید پله تمایل بیشتری برای صلح
دارد .او سال گذشــته و در ایام جام جهانی برزیل تاکید کرد
اماده است در منزل خودش پذیرای مارادونا باشد .همچنین
مروارید ســیاه فوتبال برزیــل تاکید می کنــد بخش عمده
اختالفات به وجود امده بین او و مارادونا حاصل حاشیه سازی
مطبوعات است .اما همه چیز را نمی توان به رسانه ها نسبت
داد .باالخره ادعای اینکه چه کســی برترین بازیکن تاریخ
است همیشه حساسیت به وجود می اورد به خصوص اینکه
قرار اســت مدعیان این عنوان از دو کشور رقیب در فوتبال
یعنی برزیل و ارژانتین باشند.
سپ بالتر – میشل پالتینی
گاه اختالف دشــمنی از مســتطیل ســبز به پایه های
مدیریتی فوتبال می رســد .اکنون دیگر قابل کتمان نیست
که رئیس سابق و سوئیسی فیفا یعنی سپ بالتر تا چه اندازه با
میشل پالتینی رئیس فرانسوی یوفا (اتحادیه فوتبال اروپا)
دشــمنی و عــداوت دارد .البته در ماجرای اخیر اســتعفای
بالتر از فیفا پالتینی اقدام وی را شجاعانه توصیف کرد و در
مقابل بالتر در یکی از اظهارنظرهایش مدعی شد پالتینی
بعد از او بهترین گزینه ممکن برای هدایت فیفاســت .البته
این فقط ظاهر ماجراســت .بالتر و پالتینی سال هاست که
با یکدیگر در مجادله و ســتیزند .اختالف پنهانی انها ناشی
از تاثیرگذاری تصمیمات فیفا روی یوفاست ،تصمیماتی که
اکثرا مورد تایید پالتینی و دیگر اعضای یوفا نیست .انها روند
سیاست های فیفا را به ضرر فوتبال اروپا می دانند .کیست که
نداند پالتینی یکی از خوشحال ترین افراد فوتبالی به دلیل
اســتعفای بالتر بود هر چند در ظاهر چیز دیگری را به زبان
اورد .چهره محزون پالتینی وقتی در مجمع انتخابات فیفا
نام بالتر به عنوان برنده اعالم شد تا مدت ها به سوژه رسانه ها
تبدیل شده بود .به هر حال به نظر می اید اتش اختالفات این
دو فعال فروکش کرده باشد هر چند پالتینی و بالتر مخالفان
سرسخت یکدیگر باقی خواهند ماند.
دیه گو مارادونا – سپ بالتر
باز هم مارادونــا و بالتر .البته به جــای اینکه بگوییم
بالتر دشــمن مارادونا اســت باید گفت که مارادونا دشمن
بالتر است .اسطوره ارژانتینی در سال های اخیر تا انجایی
که توانسته از رئیس سابق و سوئیسی فیفا انتقاد کرده است.
او بالتر را مافیای بزرگ دنیای فوتبال می داند و یک لحظه
دست از سر او برنمی دارد .از نظر مارادونا تمامی فسادهای
موجود در فوتبال زیر سر بالتر است.
اگر فسادی اتفاق افتاد و پولی در فوتبال جابه جا شده
همه و همه تقصیر بالتر است .بنابراین مارادونا تا جایی که
می تواند از او انتقاد می کند حتی حاال که پیرمرد سوئیســی
دیگر رئیس فیفا نیست .با این انتقادهای بی پایان مارادونا
هیچ جای تعجب نیست که معموال فیفا از او برای حضور در
مراسم های مختلف دعوت به عمل نمی اورد .البته در اکثر
مواقع این خود مارادونا ســت که به دعوت های فیفا پاســخ
منفی می دهد .مارادونا درست یا نادرست مواضعی دارد که
همیشــه روی انها پایبند اســت .او هرگز با فیفا کنار نمی اید
و بالتر را عامل تمامی فســادهای فوتبالی قلمداد می کند.
مارادونا هنوز هم دلیلی نمی بیند که از بالتر که دیگر رئیس
فیفا نیست انتقاد نکند.
حماسه تپه برهانی
پرواز پرستو
اثربرگزیده ۲۰سالادبیاتپایداری
زندگینامه شهیده شهناز محمدی زاده
کتاب «حماسه تپه برهانی» نوشته ســیدحمیدرضا طالقانی ،یکی از اثار حوزه ادبیات
دفاع مقدس تجدید چاپ شد .مخاطب در این اثر با خاطرات منحصر به فرد از حماسه عظیم
تپه برهانی با روایت رزمنده جانباز «ســیدحمید رضا طالقانی» اشــنا می شود .این حماسه در
عملیات «والفجر »2در تابســتان ســال 1362اتفاق افتاد ه که تپه برهانی ،بریده ای از ان
حماسه عظیم است.
مرداد ســال ،1362گروهان میثم از گردان امام حســین (ع) ،از لشکر 14تپه سوم از
تنگه دربندیخان عراق را فتح کرد و در محاصره نیروهای عراقی گرفتار شــد و پس از دو روز
مقاومت ،ســرانجام با شــهادت نیروهای گروهان ،تپه مجددا به تصــرف نیروهای عراقی
در امد ،اما «حماســه تپه برهانی» این حادثه عاشــورا گونه را با جزئیاتش ،در ســینه تاریخ،
ثبت ،ضبط و جاودانه کرد و صفحه زرینی بر صحیفه ایستادگی و مبارزات ملت ایران افزود.
خاطره «تپه برهانی» نوشته سید حمید رضا طالقانی در سال 1365در نخستین مسابقه بزرگ
فرهنگی هنری جبهه و جنگ که توســط قرارگاه خاتم االنبیاء (ص) برگزار شد ،رتبه اول را در
بخش خاطره نویسی کسب کرد .این کتاب که سوم خرداد سال 1373نیز در نخستین دوره
انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس ،رتبه اول خاطره را به خود اختصاص داد و تندیس زرین
برترین کتاب دفاع مقدس را از دست رئیس جمهور دریافت کرد در سال 1379نیز در ارزیابی
جشنواره «ادب پایداری » گوی سبقت را از صدها کتابی که در طول این بیست سال نگارش
شده بود ،ربود.
کتاب «پرواز پرستو» نوشته گلســتان جعفریان به زندگینامه داســتانی شهیده شهناز
محمدی زاده می پردازد .شهناز محمدی متولد 1339در خرمشهر بود که وقتی در سال چهارم
اقتصاد تحصیل می کرد ،جنگ تحمیلی او را از تحصیل باز داشت .گرایش های مذهبی وی
در نوجوانی اشکار شد .شهناز محمدی همچنین از فعاالن سیاسی بود که حضوری فعال در
تظاهرات و پخش اعالمیه های حضرت امام خمینی(ره) داشــت .با شــروع جنگ تحمیلی
به عنوان امدادگر فعالیت داشت و سرانجام هشــتم مهرماه 1359در حال رساندن اذوقه به
رزمندگان بر اثر ترکش خمپاره در چهار راه گل فروشی به شهادت رسید .نویسنده مقدمه ای بر
این کتاب ننوشته و فقط با گرداوردن خاطراتی درباره شهیده شهناز محمدی ،خاطرات وی را
در قالب هشت فصل با نام های تولد پرستو ،کوچه گلشن ،دختری کوچک با افکاری بزرگ،
دوستان خوب ،زود بزرگ شدیم ،شهر مظلوم ،دختران شجاع و پرواز پرستو به صورت داستان
بازنویسی کرده است.در صفحه 22کتاب می خوانیم« :بعد از ظهر ساعت پنج شهناز اطالعیه
و پالکارد های مربوط به راهپیمایی فردا اول مهرماه را توی ساک دستی ریخت و تند از پله ها
پایین امد .توی این دو سالی که از انقالب می گذشت رسم بر این بود .روز اول مهر ،مدارس
به خاطر وحدت بین دانش اموزان راهپیمایی می کردند .شهناز قصد داشت این اطالعیه ها را
که از چند شب قبل اماده کرده بود ،به شورای انجمن اسالمی دانش اموزان ببرد« »...پرواز
پرستو» را انتشارات موسسه فرهنگی منادی تربیت در 60صفحه با شمارگان دو هزار نسخه
در قطع رقعی روانه بازار نشر کرده است.
نشانمیهمان نوازی
کودکان افغان مجوز تحصیل پیدا کردند
«هیچ کودک افغانی ،حتــی مهاجرینی که به صورت
غیرقانونی و بی مدرک در ایران حضور دارند ،نباید از تحصیل
بازبمانند و همه انها باید در مدارس ایرانی ثبت نام شــوند».
این جمالت از حضرت ایت الله خامنه ای رهبر معظم ایران،
بهترین هدیه ای بود که به کودکان افغان داده شد .موضوع
محدودیت هــای تحصیل کــودکان غیرقانونــی افغان در
ایران و مشکالت بسیاری که برای خود انها و برای کشور ما
ایجاد می شود همواره محل پیگیری های بسیار بود تا اینکه
رهبر انقالب اواخر اردیبهشت امسال دســتوری را مبنی بر
حق اموزش برای کودکان مهاجر قانونی و غیرقانونی افغان
در ایران برای ثبت نام انها در مدارس بــدون نیاز به مدارک
قانونی مهاجرت صادر کردند .این مساله باعث شد که موجی
از شــادی در میان خانواده های افغان هــای مهاجر که به
صورت قانونی و غیرقانونی در ایران سکونت داشتند ،ایجاد
شــود .تا پیش از دســتور رهبر معظم انقالب درباره ثبت نام
این کودکان ،مدارس زیادی از ثبت نام انها سر باز می زدند
و در بســیاری از موارد تنها در صــورت پادرمیانی چهره ها و
شخصیت های فرهنگی یا سیاسی مدارس حاضر به پذیرش
این دانش اموزان بودند .دستور حضرت ایت الله خامنه ای در
این زمینه ان قدر تاثیرگذار بود که اشرف غنی رئیس جمهور
افغانستان چندین بار بابت ان تقدیر و تشکر کرد.
بــا توجــه بــه فرمایــش رهبــری ،وزارت کشــور به
دانش اموزان ۷تا ۱۸ســال افغان که مدرک اقامت قانونی
ندارند ،پنج روز فرصــت داد تا برای دریافــت «معرفی نامه
تحصیلی» که به انان امکان ثبت نام در مدارس را می دهد،
اقدام کنند .به گفته وب سایت این اداره کل ،این طرح شامل
ِ
افغان «فاقد مدرک قانونی یــا دارای مدارک
خانواده هــای
فاقد اعتبار» می شــود کــه فرزندانی در ســن تحصیل بین
۷الی ۱۸ســال دارند .وزارت کشــور تاکید کرده که در این
طرح «به هیچ وجه» به دنبال شناســایی اتبــاع افغان فاقد
مدارک اقامت قانونی نیست.
در توضیح شــرایط ثبت نام امــده بود که پــدر یا مادر
دانش اموز باید برای دریافت نوبت ثبت نام با سه قطعه عکس
به مراکزی که توسط ادراه کل امور اتباع و مهاجرین خارجی
اعالم شده مراجعه کنند .پس از ثبت نام دانش اموز و صدور
برگه معرفی نامــه« ،دفتر وکالت فقط مجاز اســت مبلغ ۴۰
هزار ریال بابت امور اداری دریافت کند ».این نشــان از ان
دارد که تا چه اندازه شــرایط ثبت نام کودکان افغان تسهیل
شده است.
طبق امار رسمی ۳۱۰ ،هزار دانش اموز افغان که کارت
اقامت دارند در مدارس رســمی ایران تحصیل می کنند ،اما
گروه بزرگی از فرزندان مهاجران افغان ،به دالیل گوناگون
امکان تحصیل در مدارس ایران را نداشــتند .پیش از این
بسیاری از دانش اموزان افغان در مدارس غیررسمی اقدام به
تحصیل می کردند .با وجود انکه مقامات افغانستان همواره
ایران را محلی امن و مناسب برای مهاجران خود می دانستند،
دانش اموزان این کشور برای تحصیل در ایران نیاز به کارت
شناســایی داشــتند که در برخی موارد با مشــکالتی روبه رو
می شد .نتیجه کار هم تحصیل غیررسمی این دانش اموزان
بود که در برخی موارد به ترک تحصیل انها هم منجر می شد.
ثبت نــام کــودکان افغــان نشــان از انسان دوســتی
جمهوری اســامی ایران داشت که با اســتقبال فراوان در
جامعه مهاجر مواجه شد.
پیشخوان جهانی
جلد ویژه کیکر
براس ستاره
این روزهای
بایرن مونیخ
علم های مفید
روز سوژه
لوپوئن
تحصیل
در افریقا
روی جلد
اکونومیست
مثلث | شماره 273
دیدار
81
بازار
دکترابراهیمی ،مدیرعاملبانک انصار
باالترینمسئولیتاجتماعیبانک ها
تحکیممبانیاقتصادمقاومتیاست
باالتریــن مســئولیت اجتماعــی بانک هــا تحکیم
مبانــی اقتصادمقاومتــی و مســاعدت به رونــق اقتصادی
و رشداشــتغالزایی اســت .دکتر ایت اله ابراهیمی با اشــاره
به نیازهای اساســی اقتصــاد ایران در برهــه کنونی افزود:
«هدایت سرمایه های خُ رد به ســمت بازارهای مولد یکی از
راهبردهای شبکه بانکداری اســت که در نهایت به افزایش
تولید و رونق اقتصادی می انجامد».
به گزارش اداره کل بازاریابــی وتبلیغات بانک انصار،
ایت اله ابراهیمی طی گفت وگویی درباره اقتضائات اقتصاد
مقاومتی ضمن تاکید بر ضرورت اولویت دهی به اشتغال در
توسعه اقتصادمقاومتی به معرفی عوامل تاثیرگذار بر ایجاد
اشتغال پرداخت و افزود« :نیروی انسانی ،امکانات مادی
و طبیعی و انگیزه برای تولید در ایران بــه وفور وجود دارد و
مشکل در مدیریت منابع و فقدان تفکر سیستمی است».
مدیرعامــل بانک انصــار مدیریت منابع مالــی و امور
فاینانس را در اقتصاد مــدرن و به ویژه حوزه اشــتغال مهم
دانسته و ادامه داد« :تحقیقات نشــان می دهد که توسعه
مالی و رشــد اقتصــادی منوط به رشــد اشــتغالزایی مبتنی
بر خالقیت همزاد یکدیگرند و تامین و انباشــت ســرمایه،
بهــره وری ســرمایه ،افزایش ریســک پذیری ،شناســایی
حوزه های سرمایه گذاری و تبدیل منابع خرد به منابع کالن
دســتاوردهای بزرگ صنعت بانکداری در جهان اســت که
بدون انها پیشرفت اقتصادی ممکن نیست».
دکترابراهیمی پس از ان در پاســخ به سوالی مبنی بر
نقش فعــاالن اقتصادی کشــور در تحکیم مبانــی اقتصاد
مقاومتی و رشد اشــتغالزایی گفت« :متاســفانه بسیاری از
نهادهای ســرمایه گذاری کشور طی ســال های گذشته به
ســمت بازارهای غیرواقعی اقتصاد مثل بازارســکه ،طال و
دالر تمایــل نشــان داده و باوجود درامدهای چشــمگیر از
فروش نفت ،واردات کاالهای غیرضرور افزایش یافت و در
دوران پساتحریم باید این رویه اصالح و سرمایه ها به سمت
بخش های واقعی اقتصاد سوق داده شود».
دکتــر ابراهیمــی در پایــان ایــن گفت وگــو از
جهت گیری های راهبردی بانک انصار در راســتای تحقق
اقتصادمقاومتــی ســخن گفته و بــه فعــاالن اقتصادی،
بازرگانان ،بنگاه های اقتصادی و بانک های کشــور توصیه
کرد که مواظب باشــند ،شــرایط پس از تحریم به گونه ای
رقم نخورد که باردیگر به جای سرمایه گذاری در حوزه های
اشتغال زا و تولید ملی با سرمایه های ایرانی به واردات بی رویه
کاالهای لوکس و غیرضرور مبادرت ورزند و مطالبات بحق
انقالب ،مردم و رهبری را در تحکیم مبانی اقتصاد مقاومتی
فراموش کنند.
بازار
82
مثلث | شماره 273
روابط عمومی و خلق محیطی برای ارائه محصوالت
نقــش روابــط عمومــی بــرای فــروش محصوالت
و پشتیبانی بســیار موثر اســت ،با بررســی دقیق تر به این
مهم می رســیم که همــواره بزرگترین دســتاورد در عرصه
روابط عمومی همیــن نقش مهم برای فروش و پشــتیبانی
محصوالت است.
در بسیاری از سازمان ها نقش تبلیغی روابط عمومی به
خوبی درک شده و از این رو در پشتیبانی ،فروش محصوالت
و جذب مشــتری از کارکرد روابط عمومی به خوبی استفاده
می شــود و روابط عمومی را جهت ارائه محصول به خدمت
می گیرند .البته ممکن است نقش تبلیغات در روابط عمومی
برای فروش ،پشتیبانی و ...به حساب نیاید و جدی گرفته
نشود.
بهترین ورود و مشــارکت روابط عمومی این است که
بتواند فضایی را خلق کند تا برای فروش موقعیت مناسب و
تالشی همراه با موفقیت حاصل شود.
تصــور کنیــد در زندگــی روزانــه بــا معرفــی بانک یا
موسسه ای که شــما نسبت به ان شــناخت چندانی ندارید،
برای جــذب ســپرده های خود مواجــه می شــوید ،ایا این
معرفی می تواند شما را برای سرمایه گذاری در این مجموعه
ترغیب کند؟ ایا پاسخ شما این نخواهد بود که من نه شما و
مجموعه شما را می شناســم و یا حتی درباره مجموعه شما
مطلبی نشنیده ام ،حال چگونه انتظار دارید بدون شناخت از
مجموعه شما ،سرمایه گذاری کنم؟
در مقابل مجموعه های اقتصادی دیگری نیز هستند
که با تبلیغات و ترغیب افکار عمومی به سمت خود در جذب
مشتری و نگاه ها می کوشــند و در اذهان مردم جای خود را
باز کرده اند .ایا شــما در مقایسه این دو مجموعه ناخوداگاه
به ســمت یکی ســوق پیدا نمی کنید؟ ایــا می توانید نقش
تبلیغات را در فروش و حتی پشتیبانی محصوالت کم اهمیت
تصور کنید؟
روابط عمومی می تواند در ارتباطی که با رسانه ها اعم
از روزنامه ها ،ســایت ها ،شــرکت های تبلیغاتی و ...دارد،
محصوالت جدید مجموعه خود را معرفی کند و شخصیت و
هویت سازمانی مجموعه را به مرور زمان به شکلی شفاف و
مناسب به اقشار مختلف معرفی نماید .ایجاد چنین رویکردی
می تواند هدف واقع گرایانه یک روابط عمومی فعال و خالق
باشد و در این صورت مشتری ،بالقوه به مجموعه شما احترام
می گذارد و مثال اینچنین می گوید« :از رسانه ها تبلیغات شما
را زیاد به چشم دیده ام ،تعریف شما را زیاد شنیده ام ،تبلیغات
شــما را در مترو ،بازار و ...دیده ام ،بانک یا موسسه شما را
می شناسم و از روش و رویکرد شــما خوشم امد .طرح های
شما شناخته شده است و این اعتبار و حسن نظر مردم به شما
ستودنی است ،شما باید نیروی انسانی فعال و خالقی داشته
باشید که برای سازمان شما اینگونه کار می کنند».
حال با این تعاریف یک نکته قابل تامل وجود دارد و ان
اینکه روابط عمومی قبل از معرفی محصول و طرح سازمان
خود ،بهتر اســت با کارکنانش صحبت کند ،نظــرات انها را
دریافت و به پیشــنهادات و انتقادات انهــا ترتیب اثر دهد،
با این کار اعتبار و ارزشــی در بین مجموعــه کارکنان خود و
افرادی که با انها در ارتباط هستند پیدا می کند.
اگر ســازمان شــما اعتبار و جایگاهی نداشــته باشد،
مسئوالن شما هنگام ارائه طرح ها و محصوالت شما با تعداد
کمی از مشــتریان مواجه خواهند شــد چرا که این مدیران
فرصت زیادی نیاز دارند تا در بین مردم برای ایجاد اعتبار و
برقرای رابطه صرف کنند .یک ساعت صرف وقت موثر درباره
ارائه طرح یا فروش محصول ممکن اســت به مفیدی درج
یک اگهی ،تیزر تبلیغاتی و ارائه طرح مورد نظر شما در یک
رسانه پربازدید یا روزنامه کثیراالنتشار نباشد.
پس بهتر است به فکر ارائه طرح ها و محصوالت خود
در یک نشریه ،روزنامه و ...ویژه متخصصین مورد نظر خود
باشید .به عنوان مثال ممکن است جامعه پزشکان ،ماهنامه
یا روزنامه اختصاصی خود را بیشتر مطالعه کنند و از مطالب
مندرج در رســانه ای که با جامعه مهندســی در ارتباط است
بی اطالع باشند و اصال رجوعی به ان رسانه نداشته باشند.
شــرکت ها ،ســازمان ها و ارگان هایی که می کوشــند
محصوالت و طرح های خود را به مجموعه های اقتصادی
ارائه دهند ،ســعی می کننــد مذاکــرات و ارتباط خــود را با
روزنامه نگاران و کارشناسان سرشناس رسانه های اقتصادی
اغاز کنند و تصمیــم بگیرند کــه مواردی ارزشــمند مطرح
کنند .همین اســتدالل را می توان درباره مدیران ،اصحاب
رســانه ،فروشــندگان یک محصول خاص و ...به کار برد.
حال باید روابــط عمومی برای خلق محیطــی جهت ارائه و
فروش محصوالت خود تالش کند تا بتوانــد بهره الزم را از
این محیط ببرد.
بازار
مدیرعامل بانک مهر اقتصاد:
سازمان ها برای ماندگاری نیازمند کیفیت
در حوزه روابط عمومی هستند
چهارمین نشست هم اندیشی شورای سیاست گذاری
نخســتین همایش بررســی نقش روابط عمومی در صنعت
بانکداری با حضور کریمی ،مدیــرکل روابط عمومی بانک
مرکزی و مدیران کل روابط عمومی شــبکه بانکی کشور به
میزبانی بانک مهر اقتصاد برگزار شد.
به گزارش روابط عمومــی بانک مهــر اقتصاد ،دکتر
غالمحســن تقی نتاج -مدیرعامل بانک – در این نشست با
بیان اینکه سازمان ها برای ماندگاری خود نیازمند کیفیت در
حوزه روابط عمومی هســتند ،اظهار داشت« :امروز تمامی
مدیرانی کــه به جامعه و نقش خود در کشــور می اندیشــند
اذعان دارند که ســازمان ها بــرای ماندگاری خــود نیازمند
کیفیــت در حــوزه روابط عمومی هســتند و چنانچــه روابط
عمومــی بتواند ســودمندی و نقش ســازمان ،موسســه یا
بانک خــود را برای جامعــه تبییــن کند ،خواهد توانســت
جایگاه خود را در بین مردم و مشــتریان و مخاطبان حفظ و
تثبیت کند».
نتاج با اشــاره به فرمایشــات مقام معظــم رهبری در
خصوص جنگ نــرم و شــبیخون فرهنگی دشــمن افزود:
«معظم لهباهوشمندیوتشخیصدرستمسالهسال هاقبل
در این خصوص بارها و بارها به دستگاهای فرهنگی و اجرایی
کشور درباره شــبیخون فرهنگی و جنگ نرم دشمن هشدار
داده بودند ،اما کم توجهی ما به خصوص در حوزه ارتباطات
و روابط عمومی باعث شد که این مسائل به خوبی تبیین و از
سوی مخاطب درک نشود».
در ادامه ،محمد علی کریمی -مدیرکل روابط عمومی
بانک مرکزی -با تاکید بر این موضوع که قصد داریم در دوره
جدید فعالیت خودمان به انسجام بخشــی و هویت دادن به
شبکه بانکی بیشتر توجه کنیم ،افزود« :از نگاه من یکی از
نقش های مغفول مانده ما در حوزه نظام بانکی کشــور این
است که کمک کار بانک و نظام بانکی کشور باشیم».
کریمی تاکید کرد« :ما نیاز به همدلی و هم نشــینی و
همفکری بیشتری با هم داریم و به گمان من نظام بانکی ما
از این بابت که در مقابل داده های خود نتوانسته ستانده های
مناسبی داشته باشد خیلی مظلوم است بنابراین باید در روابط
عمومی و حوزه ارتباطات به گونــه ای عمل کنیم که نقش،
جایــگاه و خدمات حــوزه بانکی در بخش هــای مختلف به
درستی و شایستگی مطرح و توسط مشتریان درک و باعث
رضایت خاطر انان شود».
در ادامه این نشســت دکتــر مهدی باقریــان -رئیس
انجمن متخصصان روابط عمومی -با تشکر از حمایت های
بانک مهر اقتصاد از اقدامات علمی و حرفه ای حوزه روابط
عمومی و میزبانی این نشست با اشاره به برنامه های همایش
گفت« :در مباحــث و ســخنرانی های همایــش ،از وجود
ســخنرانان و صاحب نظرانی بهره خواهیم برد که بر اساس
اجماع اعضای شورای سیاستگذاری این همایش انتخاب
شدند که ضمن اشــنایی با مفاهیم و نظرات جاری و روز ان
حوزه ،توانایــی انعکاس انتقــال این مفاهیــم را در صحنه
عمل داشته باشند ،ضمنا سه کارگاه مدیریت شهرت و اعتبار
وجهه نظام بانکی ،مسئولیت اجتماعی و خبر نویسی بانکی
و اقتصادی روز قبل از برگزاری همایش برگزار خواهد شــد
و همچنین از شــش تن از پیشکســوتان این حــوزه تقدیر
می شود».
ســید غالمرضا کاظمی دینان ،رئیــس انجمن روابط
عمومی ایران و مشــاور رئیس کل بانک مرکزی جمهوری
اســامی نیز با اشــاره به ارائه ایده برگــزاری این همایش و
اجرایی کردن ان توسط انجمن متخصصان روابط عمومی
گفت« :ما برای ورود به تجارت جهانی چه در قالب سازمان
تجارت جهانی و چه در قالب کلی تــر اقتصاد جهانی نیاز به
در دومین اجالس مدیر شایسته ملی:
تندیس مدیر شایسته ملی به مدیرعامل
بانک مهر اقتصاد اهدا شد
دکتر نتــاج ،مدیرعامل بانک مهر اقتصــاد در دومین
اجالس مدیر شایسته ملی برگزیده شد و تندیس این همایش
به وی اهداء گردید.
به گزارش روابط عمومــی بانک مهر اقتصاد ،اجالس
مدیر شایســته ملی با شــعار اســتقرار نظام شایســتگی در
سازمان ها ،رهبری و رفتار سازمانی ،مدیریت صنعت و تجارت
در شــرایط متفاوت زمانی و اقتصادی و همچنین بررســی
ی وزارتخانه ها،
تجــارب مدیریتی با حضــور مدیران تمامــ
ارگان ها ،سازمان ها و نهادهای دولتی و غیر دولتی در عرصه
اقتصاد و موسســات و نهادهــای مالی از جملــه بانک ها،
موسسات اعتباری و شرکت های بیمه در مرکز همایش های
بین المللی صدا و سیما برگزار شد.
در این همایــش از مدیرعامل بانک مهــر اقتصاد به
دلیل تعالی منابع انســانی ،نواوری وخالقیت ،اثر بخشی و
شــاخص های مهمی مانند سیســتم بانکی پویــا و موفق و
ســازمان های بیمه ای قابل و کارامد داریــم که باید تالش
کنیم به مرحله قابل قبولی در این زمینه برسیم و طبیعی است
که انتظار داشته باشــیم روابط عمومی ها بتوانند نقش مهم
خودشان را در این زمینه به خوبی ایفا کنند».
منصور شیخ االسالمی -مدیرکل روابط عمومی بانک
مهر اقتصاد -که میزبانی این نشســت را بر عهده داشت ،با
اشاره به مشکالت حوزه روابط عمومی در صنعت بانکداری
گفت« :همان طور که دوســتان و همکاران اشاره کردند،
دغدغه هایی در این زمینه وجود داشــت که نهایتا قرار شــد
همایشی برگزار و به انها پرداخته شود».
وی افزود« :یکی از دغدغه های مطرح شــده ،بحث
وجهه نظام بانکی یا همان مدیریت شــهرت و اعتبار بود به
همین جهت هم باید تالش کنیم تا در برگزاری همایش این
موضوع و مسائل محوری دیگر مورد توجه ،اسیب شناسی و
تجزیه و تحلیل قرار گیرد».
عضو شورای عالی سیاســتگذاری نخستین همایش
نقش روابط عمومی در صنعت بانکداری ضمن اشاره به اینکه
نظام بانکی نتوانسته ارتباط سازنده و خوبی با رسانه ها داشته
باشد ،گفت« :شاهد هستیم که در بسیاری از موارد رسانه ها
در خالء این ارتباط به بســیاری از مشکالت پرداخته اند ،به
همین دلیل اعتقاد دارم تا نتوانیم ارتباط الزم را با رسانه ها و
در درون شبکه خودمان ایجاد کنیم ،این مشکالت پا برجا
خواهند بود».
شیخ االســامی تصریح کرد« :می توانیم در کنار هم
تمهیداتی را بیندیشــیم تا وجهه نظام بانکــی را به گونه ای
که شایســته ان اســت ارتقا دهیم ،از این رو برگزاری چنین
همایش هایی می تواند گام موثری در این زمینه باشد».
تفکر اســتراتژیک که از محورهای اصلی این همایش نیز
بود ،تقدیر به عمل امد و تندیس مدیر شایســته ملی به وی
اهداء شد.
این اجالس با هدف بررسی نتایج مورد انتظار استقرار
شایسته ســاالری در بنگاه هــای اقتصــادی ایــران ،ارائه
دستاوردهای پژوهشی محققان و پژوهشگران مدیریت در
خصوص راهکارهای جایگزینی نظام مدیریت مبتنی بر علوم
روز مدیریت به جای مدیریت ســنتی ،تبییــن ابعاد مختلف
مدیریت جهادی با حضور صاحب نظران و اساتید مدیریت،
ارج نهادن به تجربیات بزرگان و پیشکسوتان مدیریت ایران،
فرصت ارتباط مســتقیم بین مدیران ارشــد مجموعه های
توانمند دولتی و خصوصی و زمینه سازی جهت افزایش سهم
بخش خصوصــی در مدیریت کالن اقتصــادی با حمایت
انجمن مدیریت ایران تشکیل شده است.
مثلث | شماره 273
بازار
83
بازار
توسعه فعالیت های ارزی و بین المللی بانک دی
مدیرعامل بانک دی از اغاز اقدامات این بانک در حوزه
بین الملل خبر داد و گفت« :روابــط کارگزاری این بانک در
حال برقراری است».
به گــزارش اداره کل روابط عمومــی بانک دی ،دکتر
احمد شــفیع زاده درباره اقدامــات بانک دی بــرای دوران
پساتحریم اظهار کرد« :این بانک توسعه فعالیت ارزی را در
دستورکار خود قرار داده ضمن انکه در حال اخذ مجوزهای
مربوطه است ».وی ادامه داد« :بانک دی درحال برقراری
تعامالت خود با مراجع بین المللی است به طوری که ظرف
یک ماه گذشــته به شــبکه جهانی پیام رســانی (سوئیفت)
متصل و شرایط مبادالت مالی فراهم شده است».
شفیع زاده از افتتاح حســاب در سایر بانک های خارج
از کشور خبر داد و گفت« :روابط کارگزاری در حال برقراری
اســت تا زمینه انجام فعالیت در دوران پســاتحریم فراهم
شــود .در راهبردهای بانک دی حضور در بازار بین المللی و
نفوذ در ان و همچنین اخذ یک سهم مناسب از فعالیت های
بین المللی مدنظر قرار گرفته اســت ».وی همچنین درباره
بحث کارمزد محوری در نظام بانکی کشور گفت« :یکی از
موضوعاتی که باید بیشــتر به ان توجه شــود و نظام بانکی
با جدیــت ان را در دســتورکار خــود قرار دهــد ،بحث نظام
کارمزدی در نظام بانکی کشــور است ».شــفیع زاده با بیان
انکه بارها گفته شده نرخ تسهیالت بانکی باید کاهش یابد،
تصریح کرد« :برای دستیابی به این هدف و کاهش نرخ سود
تسهیالت به ویژه برای بخش تولید کشور و همچنین اصالح
ساختار اعتباری به خصوص پرداخت تسهیالت بانکی باید
الزاماتی را مورد نظر قرار داده و مقدماتی را اغاز کند».
وی ادامه داد« :توجه به کارمزدهــا از این نقطه نظر
بسیار مهم اســت و اگر بتوانیم نظام کارمزدی را در بانک ها
توسعه دهیم عالوه بر بهبود وضعیت «درامد – هزینه» زمینه
کاهش نرخ سود تسهیالت فراهم می شود».
مدیرعامــل بانک دی گفــت« :باید فضایــی فراهم
شــود که درامد بانک ها از محل کارمزد بیشــتر از نرخ سود
تسهیالت باشــد و اگر بتوانیم چنین فضایی را ایجاد کنیم
شرایط کاهش نرخ سود تسهیالت فراهم می شود».
شــفیع زاده کاهش نرخ ســود بانکی را سیاست دولت
و بانک مرکزی دانســت و ادامه داد« :این امــر به نفع تمام
مشتریان است و بهره مندی مشــتریان را افزایش می دهد
ضمن انکه کارمزد محوری در مســیر مشتری مداری است
و بــا ایجاد ســاختار مناســب از دریافت کارمزدهــا در ازای
ارائه خدمات می توانیم شــرایط بهتری را برای کاهش نرخ
تسهیالت ارائه کنیم».
به زودی اتفاق خواهد افتاد:
بازار
84
مثلث | شماره 273
ارائه خدمات مشاوره و سرمایه گذاری
در ٥٠٠شعبه بانک صادرات ایران
بانــک صــادرات ایران بــا هــدف تســریع در انجام
فعالیت های مالی و بانکی مشــتریان بــه زودی ٥٠٠واحد
مشاوره و ســرمایه گذاری را در سراسر کشــور فعال خواهد
کرد.
به گزارش روابط عمومی بانک صــادرات ایران ،این
بانک با هدف ایجاد ارزش افزوده بیشــتر برای مشــتریان
و هموطنان ایجاد ٥٠٠واحد مشــاوره و ســرمایه گذاری را
در دســتورکار قرار داده است .بر این اســاس متقاضیان و
مشــتریان می توانند عالوه بر بهره مندی از خدمات بانکی
همچون نحــوه دریافت تســهیالت ،اســتفاده از خدمات
الکترونیکی و ...از خدماتی از قبیل :بیمه ،خدمات ارزی و
صرافی ،کارگزاری بورس و ...برخوردار شوند.
این گزارش حاکی اســت باتوجه به گستردگی شبکه
بانک صادرات ایران ارائه این نوع خدمات به عنوان نهضت
و خیزشــی در خدمات مالــی و بانکی خواهد شــد و کمک
موثری به ســرمایه گذاران در اقصی نقاط کشــور در انجام
فعالیت های اقتصادی محسوب می شود.
شــایان ذکر اســت بانک صادرات ایران با در اختیار
داشتن ٢٦٠٠شعبه در اقصی نقاط کشــور و برخورداری از
گســترده ترین شــعبه در عرصه بین الملل با راه اندازی این
واحد در پی ان است تا بیشــترین خدمات بانکی و مالی را
به متقاضیان به خصــوص در اســتان ها و مناطق مختلف
ارائه نماید.
گفتنــی اســت در نخســتین گام ،شــعبه پونک این
بانک به ســامانه های مربوطه تجهیز و در ٨مــرداد ماه از
ان رونمایی و در اینده نزدیک نیز ٥٠٠شــعبه دیگر تجهیز
خواهند شــد .بانک صــادرات ایــران با هدف تســریع در
انجام فعالیت های مالی و بانکی مشــتریان به زودی ٥٠٠
واحد مشــاوره و ســرمایه گذاری را در سراســر کشور فعال
خواهد کرد.