روزنامه صمت شماره 285

‫ﻣﺼﺎﺋﺐﻋﺎرف‬ ‫ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪﺧﺒﺮی‪،‬ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ‪ /‬ﺳﺎل ﺷﺸﻢ‪ /‬ﺷﻤﺎره دوﯾﺴﺖ و ﻫﺸﺘﺎد و ﭘﻨﺞ‪ ۹/‬اﺑﺎن ‪ ۸۸ /۱۳۹۴‬ﺻﻔﺤﻪ‪۵۰۰۰/‬ﺗﻮﻣﺎن‬ ‫ن‬ ‫اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎن‬ ‫ﭼﻪ ﻣﺴﯿﺮی ﺑﺮای‬ ‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻠﺲ‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ؟‬ ‫ﻃﯽﻣﯽ‬ ‫؟‬ ‫ﺷﻄﺮﻧﺞﭘﻮﺗﯿﻦ‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻧﻈﺎﻣﯽ روﺳﯿﻪ ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺸﺎر اﺳﺪ ﺗﻮازن ﻗﻮا در ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﺑﺮﻫﻢ زده اﺳﺖ‬ ‫اﯾﺮان‪ ،‬دﻋﻮت روﺳﯿﻪ ﺑﺮای ﺣﻀﻮر در اﺟﻼس وﯾﻦ درﺑﺎره ﺳﻮرﯾﻪ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽراﺑﻄﻪﻣﺪاﺣﺎن‬ ‫وﻃﺒﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬ ‫ﻣﺜﻠﺚﺑﺎﻧﮕﺮشﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ‪ ۴‬ﻫﯿﺎت‬ ‫ﻣﺸﻬﻮر ﺗﻬﺮان را ﺑﺮرﺳﯽﮐﺮده اﺳﺖ‬ ‫اﻏﺎز دوران ﭘﺴﺎﺑﺮﺟﺎم‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﯽﮐﺸﻮرﺑﺎﯾﺪﻣﺘﻤﺮﮐﺰﺑﺮﻣﻄﺎﻟﺒﻪﮔﺮیازدوﻟﺖ‬ ‫ﻋﺰمﻧﯿﺮوﻫﺎیﺳﯿﺎﺳﯽﮐﺸﻮر‬ ‫ﻋﺰمﻧﯿﺮوﻫﺎی‬ ‫ﺑﺮای ﺗﺤﻘﻖ ﺷﺮطﻫﺎی اﺟﺮای ﺑﺮﺟﺎم ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻣﺜﻠﺚدراﯾﻦﺑﺎرهﺑﺎﻣﻬﺪیﻓﻀﺎﺋﻠﯽ‪،‬ﻋﺒﺎسﺳﻠﯿﻤﯽﻧﻤﯿﻦ‬ ‫ﮔﻔﺖوﮔﻮﮐﺮده اﺳﺖ‬ ‫و ﻣﻬﺪی ﻣﺤﻤﺪی ﮔ‬ ‫ﻣﺎﺟﺮایدﺳﺖدادن‬ ‫ﻫﻔﺘﻪﮔﺬﺷﺘﻪاداﻣﻪداﺷﺖ‬ ‫ﺣﺎﺷﯿﻪﻫﺎیﺑﺮﺟﺎم‬ ‫ﻫﺎیﺑﺮﺟﺎمﻫﻔﺘﻪ‬ ‫ﻣﺠﻠﺲﭘﻨﺠﻢ‬ ‫ﮐﻒ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﺎ اﺳﺖ‬ ‫ﮔﻔﺖوﮔﻮیﻣﺜﻠﺚ‬ ‫ﮔﻮیﻣﺜﻠﺚﺑﺎ‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪﻧﺎﺻﺮی‬ ‫رﻗﺎﺑﺖ ﻣﯿﺎن ﺑﻮرژوازی‬ ‫ﻣﻠﯽ و ﮐﻤﭙﺮادور‬ ‫اﯾﺎﺳﺮﻣﺎﯾﻪﻫﺎیﺧﺎرﺟﯽ‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻮی ﺑﺎزارﻫﺎی اﯾﺮان‬ ‫ﻣﯽاﯾﻨﺪ؟‬ ‫دوﺋﻞ‬ ‫ﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﯿﺴﺖﻫﺎو‬ ‫رادﯾﮑﺎلﻫﺎ‬ ‫اﯾﺎاﻣﮑﺎنﮐﻮدﺗﺎدرﺣﮑﻮﻣﺖ‬ ‫ﺳﻌﻮدی وﺟﻮد دارد؟‬ ‫جلد‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫اغازدوران پسابرجام‬ ‫عزمنیروهایسیاسیکشورباید متمرکزبرمطالبه گری‬ ‫ازدولتبرایتحققشرط هایاجرایبرجامباشد‬ ‫مایوسنبودنازرحمتخدا‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫اسوا‬ ‫برادران عزیز‪ ،‬مایوس نباشید‪:‬ال ت َْی ُ‬ ‫ــن َر ْوحِ‏ال ّلــه‏‪]4[.‬از ان چیزهایــی که خدا‬ ‫ِم ْ‬ ‫عنایت به شــما می‏کند و از ان عنایات الهی‬ ‫مایوس نباشید و نیستید و شــما پیروزید و در‬ ‫دنیا سرافرازید‪ .‬شــما ملتی هستید که[اصل‬ ‫مبارزه هســتید‪].‬اگر یک ملتی بود که کاری‬ ‫از او نمی‏امد‪ ،‬گوشه‏گیری کرده بود‪ ،‬انعزال‬ ‫کرده بود‪ ،‬نــه امریکا بــا او مخالف بــود‪ ،‬نه‬ ‫شوروی هم و نه سایر قدرتها؛ همانطوری که‬ ‫بره مردم را خوابانده بودند‬ ‫در زمان سابق‪ ،‬مثل ّ‬ ‫بره افتاده بودند‪ ،‬سرش‬ ‫و انها هم به جان این ّ‬ ‫را او می‏بریــد و دســتش را او می‏بریــد‪ .‬بله‪،‬‬ ‫شــکم برای یک عده‏ای تا اندازه‏ای جور بود‪ ،‬درست بود‪،‬‬ ‫اما محرومین چطور بودند؟ در انوقــت‪ ،‬محرومین را بروید‬ ‫حساب کنید‪ .‬ملت ما که همان یک دسته نیستند که دور و‬ ‫بر ـ مث ً‬ ‫ال ـ قدرتهای در اینجا پروبال بزنند واستفاده کنند‪ .‬ملت‬ ‫ما اکثرش این محرومینی هست که سرتاسر کشور هستند و‬ ‫در ان زمان‪ ،‬اص ً‬ ‫ال برای انها کاری نشده بود و امروز در همین‬ ‫مدت کم‪ ،‬بیشتر از ان مدتی که انها بودند در این کارها‪ ،‬کار‬ ‫انجام گرفته است‪ ،‬در صورتی که ایدۀ شما این نبوده است؛‬ ‫اینها از توابع هست‪ .‬ان چیزی که شما می‏خواستید اسالم‬ ‫بود‪ .‬ان چیزی که شما می‏خواستید‪ ،‬جمهوری اسالم بود‪.‬‬ ‫ان چیزی که شما می‏خواستید‪« ،‬نه شرقی و نه غربی» بود‬ ‫و این حاصل است‪ .‬این را حفظش کنید‪ .‬االن‬ ‫اشخاصی هستند که عقیده‏شان این است که ما باید‬ ‫‪8- 15‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫عقب نشینیبزرگغرب‬ ‫کمیتهفیلترینگ بهحدنصابنرسید‬ ‫چگونهنفوذخواهندکرد‬ ‫اتهامرانت خواریبهچهاروزیر‬ ‫‪16- 23‬‬ ‫گفتارها‬ ‫کدام تجارت ازاد؟‬ ‫تردیدبرایتصمیمی بزرگ‬ ‫نجاتسوریه‬ ‫‪24- 45‬‬ ‫سیاست‬ ‫مصائبعارف‬ ‫مجلسپنجم‪،‬کفخواست هماست‬ ‫اغازدورانپسابرجام‬ ‫ماجرای دست دادن‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫مثلث؛هفتهنامه ایخبری‪،‬تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل‪،‬‬ ‫ازادی و جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش‬ ‫اسالم‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گســترش و سیادت اسال م خواهی در‬ ‫سراسر جهان و عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم‬ ‫شریف ایران و رونق گرفتن عدالت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب‬ ‫و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت‬ ‫قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان‬ ‫فرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬امیدواریمکهدرروایت مانصادق‪،‬برمرام مان‬ ‫مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب‬ ‫و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫دبیرتحریریه‪ :‬مصطفیصادقی‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی(دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها‬ ‫حنیف غفاری‪ -‬داوود حشمتی‬ ‫فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علیرضا بهرامی(دبیر) ‪ -‬فاطمه کریمخان‬ ‫سارا میرشجاعی ‪ -‬شیما غفاری ‪ -‬مسعود نجفی ‪ -‬محمدصادق لواسانی‬ ‫تاریخ و گفتارها‪ :‬مصطفی شوقی(دبیر)‪ -‬زهیر توکلی ‪ -‬حمید عزیزی‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫جامعه شناسی‪ :‬علی حاجی ناصری (دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬محمد شکراللهی (دبیر)‬ ‫مشاور هنری ‪ :‬نیما ملک نیازی ‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫و افشین جم‬ ‫پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان‬ ‫عکس‪ :‬امیر طالیی کیوان‪ -‬عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫ویرایش‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی و نرگس حاجیلو‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬محمد شکراللهی ‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬علیرضا اسدالهی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی ‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬دکتراسماعیل تبار ‪-‬دکترایت الهابراهیمی‪-‬سیدضیاءایمانی‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس صدوقی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی ‬ ‫هادیانباردار‪ -‬منصور شیخ االسالمی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده ‬ ‫سیدحمیدخالقی ‬ ‫‪46- 53‬‬ ‫بینالملل‬ ‫شطرنج پوتین‬ ‫پوتین رویای امریکایی ها را بر هم می زند‬ ‫دوئل پراگماتیست ها و رادیکال ها‬ ‫انگاره های ایرانی از ال سعود‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫پاتوق بچه حزب اللهی ها‬ ‫هیاتی غیر سیاسی با جمعیتی از طبقه متوسط‬ ‫در میانه امر سنتی و مدرن‬ ‫‪72-77‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪54-65‬‬ ‫باز یا برویم ان طرف یا برویم ان طرف‪ ،‬لکن ملت ما قبول‬ ‫نمی‏کند دیگر این معانی را‪ .‬ملت مــا از اول قیام کرد برای‬ ‫اینکه جمهوری اســامی بدون اینکه بوی شرق یا غرب را‬ ‫بدهد مطلوب اوســت‪ .‬حاال که اینهمه جوان داده است و‬ ‫اینهمه خون داده اســت و اینهمه عزیزان را از دست داده‬ ‫اســت‪ ،‬حاال دیگر نمی‏اید بگوید که خیر‪ ،‬حــاال همۀ ما را‬ ‫کشتید‪ ،‬دست شما درد نکند‪ ،‬بسم‏ال ّله‏! ما تا اخرین وقت و تا‬ ‫اخرین نفس ایستاده‏ایم و ملت ایستاده است و بحمدال ّله‏‪،‬‬ ‫با قدرت دارد پیش می‏رود‪.‬‬ ‫شــما قدرت نمایی در دنیا کردید‪ .‬غافل از این قدرت‬ ‫نمایی نباشــید‪ .‬اینهمه دشــمنها برای همین است که این‬ ‫یک قدرتــی در مقابل دنیاســت و متحیرند بایــد چه کرد با‬ ‫این قدرت‪ .‬شما یک قدرتی نشان دادید به دنیا که تاکنون‬ ‫هیچ جمعیت قلیلی نتوانسته اســت این قدرت را در‬ ‫جمعیتهای بزرگ ایجــاد کند‪ .‬باید ایــن را حفظش‬ ‫کنید‪ .‬اســام را زنده کردید‪ ،‬باید زندگــی او را ادامه‬ ‫بدهید‪ .‬ادامه‏اش به عهدۀ همه اســت؛ از ان کسی‬ ‫که شخص اول روحانیون هست و مراجع هستند تا‬ ‫ان طلبه بچه‏ای که مشغول است در درس خواندن‪.‬‬ ‫خطبا تکلیف دارند که بــا خطبه و با صحبت‪ ،‬مردم را‬ ‫بیدار کنند و حفظ کنند‪ .‬علما و ائمۀ جمعه و جماعات‬ ‫با ان سنگرهایی که دارند‪ ،‬مردم را در سنگر حفظ کنند‬ ‫و خود مردم هم بحمدال ّله‏‪ ،‬حاضر هستند و ما باید از‬ ‫انها تشکر کنیم و انصاف ًا ما رهین منت این توده‏های‬ ‫بزرگواری هســتیم کــه همه چیزشــان را می‏دهند و‬ ‫چیزی هم نمی‏خواهند‪.‬‬ ‫روزهای تلخ زاینده رود‬ ‫حسین اقا اهل عقب نشینی نیست‬ ‫ شارژ باتری سپاهان تمام شد‬ ‫تهدید در مقابل تهدید‬ ‫طراح جلد‪ :‬مصطفی مرادی‬ ‫مصائبعارف‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال ششم‪ /‬شماره دویست و هشتاد و پنج‪ 9/‬ابان ‪ 88 /1394‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫اصالحطلبان‬ ‫چه مسیری برای‬ ‫انتخاباتمجلس‬ ‫طیمیکنند؟‬ ‫شطرنجپوتین‬ ‫مقابله نظامی روسیه با دشمنان بشار اسد توازن قوا در منطقه را برهم زده است‬ ‫ایران‪ ،‬دعوت روسیه برای حضور در اجالس وین درباره سوریه را پذیرفت‬ ‫بررسیرابطهمداحان‬ ‫وطبقات اجتماعی‬ ‫مثلثبانگرشجامعهشناسانه‪ 4‬هیات‬ ‫مشهور تهران را بررسیکرده است‬ ‫اغاز دوران پسابرجام‬ ‫عزمنیروهایسیاسیکشوربایدمتمرکزبرمطالبهگریازدولت‬ ‫برای تحقق شرطهای اجرای برجام باشد‬ ‫مثلثدراینبارهبامهدیفضائلی‪،‬عباسسلیمینمین‬ ‫و مهدی محمدی گفتوگوکرده است‬ ‫ماجرایدستدادن‬ ‫حاشیههایبرجامهفتهگذشتهادامهداشت‬ ‫مجلسپنجم‬ ‫کف خواسته ما است‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪ 0919 - 2341774 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز ‪ -‬پردازش تصویر رایان‬ ‫توزیع‪ :‬نشر گستر امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید عباسپور(توانیر)‪ ،‬خیابان نظامی گنجوی‪ ،‬کوچه پناه‪،‬‬ ‫پالک ‪19‬‬ ‫تلفن ‪88198280 :‬‬ ‫گفتوگویمثلثبا‬ ‫عبداللهناصری‬ ‫رقابت میان بورژوازی‬ ‫ملی و کمپرادور‬ ‫ایاسرمایههایخارجی‬ ‫به سوی بازارهای ایران‬ ‫میایند؟‬ ‫دوئل‬ ‫پراگماتیستهاو‬ ‫رادیکالها‬ ‫ایاامکانکودتادرحکومت‬ ‫سعودی وجود دارد؟‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫خداحافظی با تلگرام؟‬ ‫خبرنامه‬ ‫پسازفیلترینگچندساعتهتلگرامحاالاخبارمختلفی ازاحتمال‬ ‫فیلترینگ کلی این شبکه اجتماعی حکایت دارد‪ ،‬ان هم در شرایطی‬ ‫که اکنون بسیاری از رسانه ها با استفاده از ظرفیت این شبکه اجتماعی‬ ‫از کانال این برنامه بهره جســته و اخبار خود را این گونــه به مخاطبان‬ ‫ارائه می کنند‪.‬‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫عقب نشینیبزرگغرب‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪10‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫دعوتازایرانبرایحضوردرنشستوین‬ ‫پس از چندین هفته بحث و گمانه زنی درباره احتمال‬ ‫حضــور ایــران در نشســت بین المللــی مربوط بــه حل و‬ ‫فصل بحران ســوریه‪ ،‬ســرانجام اعالم شــد‪ ،‬ایران رسما‬ ‫به این نشست دعوت شــده اســت‪ .‬اظهارات سخنگوی‬ ‫وزارت خارجه ایران به دنبال این خبر و اشاره وی به حضور‬ ‫محمد جواد ظریف در این نشســت‪ ،‬بــه موضوع قطعیت‬ ‫بخشــید؛ امری که می تواند تاثیرات مهمی بر چشم انداز‬ ‫اتی اوضاع در سوریه داشته باشد‪.‬‬ ‫پس از تایید دعوت از ایران برای شــرکت در نشست‬ ‫بین المللی مربوط به ســوریه‪ ،‬مرضیه افخم‪ ،‬ســخنگوی‬ ‫وزارت خارجه ایــران‪ ،‬اعالم کرد کــه محمد جواد ظریف‪،‬‬ ‫وزیر خارجه ایران‪ ،‬به همراه معاونان خود در این نشســت‬ ‫ـ که قرار اســت روز جمعه در وین اغاز شود ـ حضور خواهد‬ ‫یافت‪ .‬وی همچنین از احتمال برگزاری جلسه هماهنگی‬ ‫اجرای برجام میان هیات های ایرانی و امریکایی در حاشیه‬ ‫نشست مذکور خبر داد‪.‬‬ ‫افخم در این زمینه گفت‪« :‬بر اساس دعوت به عمل‬ ‫امده از جمهوری اســامی ایران برای شرکت در اجالس‬ ‫سوریه‪ ،‬محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در‬ ‫راس یک هیات عالی رتبه سیاســی در اجالس روز جمعه‬ ‫ن در وین به منظور بررسی اوضاع سوریه حضور‬ ‫هشــتم ابا ‬ ‫خواهند یافت‪ ».‬بــه گفته وی‪ ،‬حســین امیرعبداللهیان‪،‬‬ ‫معاون عربی و افریقا و ســید عباس عراقچــی معاون امور‬ ‫حقوقی و بین المللی وزارت خارجه‪ ،‬ظریف را در این ســفر‬ ‫همراهی می کنند‪.‬‬ ‫دعوت از ایران جهت شــرکت در نشست بین المللی‬ ‫ســوریه ـ که برای نخســتین بار صورت می گیرد ـ اولین بار‬ ‫توســط خبرگزاری «اسوشــیتدپرس» و به نقل از مقامات‬ ‫امریکایی اعالم شد‪ .‬این خبرگزاری به نقل از مقاماتی که‬ ‫اشــاره ای به نام انها نکرد‪ ،‬ضمن اعالم این خبر نوشــت‪:‬‬ ‫«دعوت از ایران‪ ،‬نشان از تغییر راهبرد امریکا و متحدانش‬ ‫در موضوع سوریه دارد‪».‬‬ ‫اسوشــیتدپرس اشــاره کرد کــه واشــنگتن پیش تر‬ ‫احتمال حضور ایران در این گفت وگوها را مطرح کرده بود‪،‬‬ ‫اما اکنون بعد از چند روز گفت وگوی پشت پرده‪ ،‬خصوصا با‬ ‫متحدان عرب خود در منطقه‪ ،‬یک صندلی برای ایران در‬ ‫این گفت وگوها در نظر گرفته است‪ .‬در این مطلب همچنین‬ ‫اشاره شده بود که دعوت از ایران‪ ،‬از طریق روسیه صورت‬ ‫گرفته است‪ .‬پس از انتشار این خبر‪ ،‬جان کربی‪ ،‬سخنگوی‬ ‫وزارت خارجه امریکا‪ ،‬رسما تایید کرد که ایران برای شرکت‬ ‫در نشست وین دعوت شده است‪ .‬وی گفت‪« :‬وزیر خارجه‬ ‫امریکا می خواهد این گونه گفت وگوها و مباحث ر ا ترغیب‬ ‫کند‪ ،‬در حالی که ما همچنان به دنبال یافتن راه حل ها برای‬ ‫یک وضعیت دشوار سیاسی در سوریه هستیم؛ یعنی گذاری‬ ‫که پایدار باشــد و منجر به دولتی بهتر برای مردم ســوریه‬ ‫شود‪ .‬از این رو ما به دنبال مباحث چندجانبه مختلف هستیم‬ ‫که شرکای درست و کلیدی در ان باشند‪».‬‬ ‫در پی این اظهارات‪ ،‬خبرگــزاری «رویترز» جزئیات‬ ‫بیشــتری از موضــوع را منتشــر کرده و نوشــته‪ ،‬حســین‬ ‫امیرعبداللهیان‪ ،‬معاون وزارت امور خارجه‪ ،‬از جانب ایران‬ ‫در نشست وین شرکت خواهد کرد‪ .‬در عین حال‪ ،‬رویترز این‬ ‫احتمال را رد نکرد که شخص ظریف نیز در این گفت وگوها‬ ‫شــرکت کند‪ .‬از ســوی دیگر‪ ،‬این خبرگزاری اشاره کرد که‬ ‫تصمیم دعوت از ایران‪ ،‬ابتدا با عربستان مطرح شده است‪.‬‬ ‫گفتنی است در گزارش های تکمیلی که رسانه های‬ ‫روسیه پیش از اعالم حضور ظریف در نشست وین منتشر‬ ‫کردند‪ ،‬اشاره شــده بود که ســرگئی الوروف‪ ،‬وزیر خارجه‬ ‫دعوتی که پس گرفته شد‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫روسیه‪ ،‬درباره این موضوع با ظریف گفت وگو کرده است‪.‬‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬سخنگوی وزارت خارجه روسیه اعالم کرد‪،‬‬ ‫نشســت درباره بحران ســوریه‪ ،‬جمعه این هفته در وین با‬ ‫حضور وزیران خارجه روسیه‪ ،‬امریکا و ترکیه برگزار خواهد‬ ‫شد و از ایران‪ ،‬مصر‪ ،‬عراق و لبنان نیز برای شرکت دعوت‬ ‫شده است‪ .‬همچنین خبرها حاکی از این بود که محمدجواد‬ ‫ظریف در گفت وگویی تلفنی با موگرینی‪ ،‬مسئول سیاست‬ ‫خارجــی اتحادیه اروپا نیــز در این بــاره گفت وگوی تلفنی‬ ‫انجام داده است‪.‬‬ ‫اما درباره اینکه چرا بحث حضور ایران در این نشست‬ ‫تا این حد اهمیــت پیدا کرده‪ ،‬پیش از هــر چیز باید به این‬ ‫موضوع اشاره کرد که این نخستین بار اســت که از ایران‬ ‫بــرای حضور در یــک نشســت بین المللی درباره ســوریه‬ ‫دعوت می شــود‪ .‬مهمترین نشســت های بین المللی که‬ ‫تاکنــون درباره ســوریه برگزار شــده‪ ،‬یعنی نشســت های‬ ‫«ژنو‪ »1‬و «ژنو‪ ،»2‬بدون حضور ایران بود که اتفاقا ناظران‬ ‫و تحلیلگران همین عــدم حضور ایران به عنــوان یکی از‬ ‫مهمترین بازیگران خارجی در موضوع سوریه را دلیل اصلی‬ ‫شکست طرح های دو نشست مذکور می دانستند‪.‬‬ ‫در اواخر ســال گذشــته و در حالی که ایران مشغول‬ ‫مذاکرات اتمــی با ‪ 5+1‬بــود‪ ،‬مقدمات برگزاری نشســت‬ ‫«ژنو‪ »2‬از سوی سازمان ملل تدارک دیده می شد‪ .‬در اولین‬ ‫نشست هیچ نتیجه ملموسی حاصل نشــده بود و از این رو‬ ‫به اعتقاد بسیاری از کارشناســان باتوجه به نقش ایران در‬ ‫ســوریه و اعتمادی که دولت این کشــور به ایران داشت‪،‬‬ ‫حضور ایران در این نشســت اهمیت بسیار داشت‪ .‬در این‬ ‫وضعیت بود که بان کی مون اعالم کرد از ایران برای شرکت‬ ‫در نشســت «ژنو ‪ »2‬دعوت به عمل می اورد‪ .‬مطابق این‬ ‫خبر‪ ،‬دبیرکل سازمان ملل متحد اعالم داشت چندین بار با‬ ‫وزیر امور خارجه ایران صحبت کرده و ایران اعالمیه ژنو‪١‬‬ ‫را به عنوان اســاس کنفرانس ژنو ‪ 2‬پذیرفته و متعهد شــده‬ ‫«نقشی مثبت و سازنده» در سوریه ایفا کند‪.‬‬ ‫هنوز چند ساعت از این خبر نگذشته بود که امریکا و‬ ‫عربستان به همراه معارضان ســوری علیه دعوت از ایران‬ ‫برای حضــور در ژنو ‪ 2‬موضــع منفی گرفتند و ســخنگوی‬ ‫وزارت خارجه امریکا تاکید کرد‪ ،‬در صورتی که ایران حمایت‬ ‫خود از اعالمیه «ژنو‪ »۱‬که خواستار گذار سیاسی در سوریه‬ ‫با توافق دو طرف است را اعالم نکند‪ ،‬دعوت از این کشور‬ ‫در «ژنو‪ »۲‬باید پس گرفته شود‪.‬‬ ‫بعد از این بود که مقامات رســمی ایــران به صراحت‬ ‫اعالم کردنــد که ایران اعالمیــه ژنــو ‪ 1‬را نپذیرفته و فقط‬ ‫حاضر به حضور بدون پیش شــرط در ژنو ‪ 2‬است‪ .‬حسین‬ ‫امیر عبداللهیان معاون عربی و افریقای وزارت امورخارجه‬ ‫در خصوص حضور ایران در اجالس ژنو ‪ 2‬اظهار داشــت‪:‬‬ ‫«ما در ژنو یک حضور نداشــته ایم و ایران نقشی در تنظیم‬ ‫بیانیه ژنو یک نداشــته اســت‪ .‬اصرار برای اعالم پذیرش‬ ‫بیانیه ژنو ‪ ،1‬غیر قابل قبول و مردود است‪ ».‬مرضیه افخم‬ ‫سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در مورد دعوت از جمهوری‬ ‫اســامی ایران در کنفرانس ژنو ‪ 2‬و در پاســخ به اظهارات‬ ‫سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا گفته بود‪« :‬ما همواره‬ ‫ضمن رد هرگونه پیش شرط‪ ،‬از هر راهکار سیاسی برای حل‬ ‫بحران سوریه حمایت کرده و جزو اولین کشورهایی بوده ایم‬ ‫که بر گفت وگــو و راه های مســالمت جویانه به عنوان تنها‬ ‫راه حل برای پایان دادن به بحران سوریه تاکید داشته ایم‬ ‫و از نظر ما کنفرانس ژنو ‪ 2‬می تواند زمینه های مناسب برای‬ ‫برداشتن گام های موثر در این چارچوب را فراهم سازد‪».‬‬ ‫علی اکبــر والیتی‪ ،‬مشــاور مقــام معظم رهبــری در امور‬ ‫بین الملل هم در این زمینه تاکید کــرد‪« :‬ایران هیچ گونه‬ ‫پیش شرطی را برای حضور در ژنو ‪ ۲‬نمی پذیرد و اگر دعوت‬ ‫بان کی مون از جمهوری اســامی ایران مبتنی بر پذیرش‬ ‫بیانیه ژنو یک باشد‪ ،‬به معنای پیش شرط است و ایران ان‬ ‫را نمی پذیرد‪».‬‬ ‫این اظهارات کامال شفاف‪ ،‬که حاکی از موضع رسمی‬ ‫نظام در برابر دیپلماسی وارونه و خودخواهانه غرب بود و از‬ ‫طرف دیگر فشــارهای مضاعف به دبیرکل سازمان ملل از‬ ‫سوی امریکا و برخی کشورهای منطقه از جمله ال سعود و‬ ‫ال خلیفه و معارضان سوری‪ ،‬باعث شد تا در نهایت خبر لغو‬ ‫دعوت از ایران برای حضور در ژنو ‪ 2‬منتشر شود‪.‬‬ ‫مارتین نسیرکی‪ ،‬ســخنگوی ســازمان ملل متحد‬ ‫طی بیانیه ای در خصوص حضور ایــران در ژنو ‪ 2‬گفت‬ ‫که بان کی مون به دلیل اظهارات علنــی اخیر مقامات‬ ‫ایرانی ناامید شــده و دعوت از این کشــور برای شرکت‬ ‫در ژنو ‪ 2‬را پــس می گیرد‪ .‬در همیــن رابطه محمدجواد‬ ‫ظریف پاســخ داده بود‪« :‬اقای بان کی مــون در هفته‬ ‫گذشــته چندین بار با من تمــاس گرفت و مــن صریحا‬ ‫به ایشــان اعالم کردم که برای حضور در این نشســت‬ ‫هیچ گونه پیش شــرطی را نمی پذیریــم‪ ».‬وزیر خارجه‬ ‫گفت که متاســفیم اقای بان کی مون بر اثر فشار وارده‬ ‫پیشنهاد خود را پس گرفت و این رفتار را در شان دبیرکل‬ ‫نمی دانم‪.‬‬ ‫از همین روست که این بار حضور ایران در این نشست‬ ‫از اهمیت بیشتری نســبت به گذشته برخوردار است‪ .‬حاال‬ ‫لوران فابیوس‪ ،‬وزیرخارجه فرانسه نیز از حضور ایران در این‬ ‫نشست استقبال و حمایت کرده و گفته می شود که اوباما و‬ ‫جان کری در رایزنی های متعدد تالش کردند نظر عربستان‬ ‫سعودی را نسبت به حضور ایران در این نشست تغییر دهند‪.‬‬ ‫«انتونی بینکن» معاون وزیر امور خارجه امریکا نیز در‬ ‫اظهاراتی پیرامون نقش ایران در حل و فصل بحران سوریه‬ ‫اذعان کرد‪« :‬یافتن راه حل بدون ایران دشوار است‪ ».‬با‬ ‫این حال یکی از اعضای گروه ائتالف موسوم به مخالفان‬ ‫سوری دعوت از ایران برای شرکت در گفت وگوها برای حل‬ ‫بحران سوریه را اشتباه خواند‪.‬‬ ‫انچه پیش از ایــن جلوی دعوت ایران بــه این گونه‬ ‫نشســت ها را می گرفــت‪ ،‬مخالفــت امریــکا و متحدان‬ ‫منطقه ای اش‪ ،‬به ویژه عربستان ســعودی با حضور ایران‬ ‫بود‪ .‬اما می توان گفت اکنون دو عامل اصلی سبب شده که‬ ‫امریکا و متحدانش ضمن تغییر رویکردهای سابق‪ ،‬دعوت‬ ‫از ایران را ضروری بدانند‪.‬‬ ‫عامل نخست‪ ،‬به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته ای‬ ‫ایران و گــروه ‪ 5+1‬و حصول برنامه جامع اقدام مشــترک‬ ‫هسته ای (برجام) میان طرفین اســت‪ .‬از همان زمان که‬ ‫مذاکرات برای دستیابی به توافق هسته ای در جریان بود‪،‬‬ ‫این موضوع در محافل مختلف مورد اشاره قرار می گرفت‬ ‫که حصول این توافق‪ ،‬زمینه بالفعل شــدن پتانسیل های‬ ‫بازیگری ایران در عرصه منطقــه ای و بین المللی را فراهم‬ ‫خواهد کرد و ســبب خواهد شــد غرب‪ ،‬وارد روند تعامل با‬ ‫ایران در موضوعات مختلف شــود‪ .‬فعال شــدن ایران در‬ ‫عرصه دیپلماتیک مربوط به ســوریه را می توان به همین‬ ‫موضوع مرتبط دانست‪.‬‬ ‫عامل دوم‪ ،‬تحوالتی اســت که طی هفته های اخیر‬ ‫در عرصه میدانی ســوریه رخ داده که مهمترین ان‪ ،‬ورود‬ ‫مستقیم روســیه به عرصه درگیری های نظامی این کشور‬ ‫است‪ .‬حضور روســیه به عنوان متحد دولت دمشق‪ ،‬تا حد‬ ‫زیادی امیدهای باقیمانده میان کشورهای غربی و متحدان‬ ‫منطقه ای انها را برای دستیابی تمام و کمال به اهداف خود‬ ‫در ســوریه از میان برد و اکنون انها چاره ای جز ورود جدی‬ ‫به روند دیپلماتیک برای جلوگیری از شکست کامل ندارند‬ ‫و باتوجه به تجربه ناموفق نشست های قبلی‪ ،‬اینک دعوت‬ ‫از ایران و برخی دیگر از بازیگــران موثر‪ ،‬همچون عراق و‬ ‫لبنان برای انها ضروری جلوه کرده است‪.‬‬ ‫به این ترتیب‪ ،‬می توان پیش بینی کرد که انجام این‬ ‫دعوت و پذیرش ان از ســوی ایران‪ ،‬ان هم در سطح وزیر‬ ‫خارجه‪ ،‬زمینه ای جدی و واقعی را برای حل و فصل بحران‬ ‫سوریه در چارچوب منافع همه طرف های داخلی و خارجی‬ ‫درگیر در این بحران و با رعایت حقــوق و امنیت مردم این‬ ‫کشور فراهم خواهد کرد‪ .‬البته به شرطی که غرب نقش بشار‬ ‫اسد در اینده سوریه را بپذیرد‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫چگونه نفوذ خواهندکرد؟‬ ‫مناظره عطریانفر و سراج‬ ‫کمیته فیلترینگ به حدنصاب نرسید‬ ‫تلگرام فعال فیلتر نمی شود‬ ‫اتهام رانت خواری به چهار وزیر‬ ‫اظهارات ترکان جنجالی شد‬ ‫‪11‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫کمیته فیلترینگ به حدنصاب نرسید‬ ‫تلگرام فعال فیلتر نمی شود‬ ‫بعد از شــایعه ای که دو هفته قبل درباره فیلتر شدن‬ ‫کامل شبکه اجتماعی تلگرام منتشر شد‪ ،‬قرار شد تا اواخر‬ ‫هفته گذشته موضوع فیلتر شــدن این شبکه در دستورکار‬ ‫کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه قرار گیرد‪ .‬تلگرام که این‬ ‫روزها به مهمترین شــبکه اجتماعی در داخل ایران تبدیل‬ ‫شده است‪ ،‬پیشتر و برای مدت زمان محدودی از دسترس‬ ‫خارج شد‪ .‬روز بعد وزیر ارتباطات اعالم کرد که در صورتی‬ ‫که این شــرکت با ایران در زمینه فیلتر کــردن کانال های‬ ‫غیراخالقــی همــکاری نکنــد در مــورد ان تصمیم گیری‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫در این شــرایط جلســه کارگروه چهارشــنبه گذشته‬ ‫تشکیل شد‪ .‬محمدعلی اســفنانی در خصوص این جلسه‬ ‫توضیح داد‪« :‬گزارشی از وضعیت شبکه های اجتماعی در‬ ‫این جلسه ارائه شد و تصمیم گیری در خصوص فیلترینگ‬ ‫تلگرام صورت نگرفت‪».‬‬ ‫به گفته او علت عــدم رای گیری این بــود که تعداد‬ ‫اعضای جلســه کارگــروه تعیین مصادیــق مجرمانه برای‬ ‫رای گیــری فیلترینــگ تلگــرام به حــد نصاب نرســید‬ و‬ ‫تصمیم گیری در این خصوص به جلسات اینده موکول شد‪.‬‬ ‫اســفنانی گفت‪« :‬از تعداد ‪ 13‬عضو کارگروه تعیین‬ ‫مصادیــق مجرمانه تنها شــش نفر در این جلســه حضور‬ ‫داشــتند و بر این اســاس تلگرام فعال فیلتر نمی شــود‪».‬‬ ‫پیشتر حجت االســام رئیسی دادســتان کل کشور‪ ،‬خبر‬ ‫داده بود که موضوع فیلترینگ این شــبکه در این جلســه‬ ‫قرار اســت مورد بحث و بررســی قــرار گیــرد‪ .‬همچنین‬ ‫رمضانعلی سبحانی فر‪ ،‬نماینده مجلس و عضو این کمیته‬ ‫به ایرنا گفت‪« :‬با مسدود کردن کامل شبکه های اجتماعی‬ ‫مخالفم امــا می توان بخش هایی کــه مصادیق مجرمانه‬ ‫دارند را از طریق فیلترینگ هوشــمند ســاماندهی کرد‪».‬‬ ‫وی ادامه داد‪« :‬البته اگر بخشــی از شبکه ای مشکالتی‬ ‫دارد‪ ،‬مســئوالن باید همه موارد مفید و غیرمفید را در کنار‬ ‫هم بگذارنــد و انچه مصالح ملــی و منافع مــردم را تامین‬ ‫می کند در نظر بگیرند تا مردم بتوانند از این خدمات‪ ،‬بیشتر‬ ‫استفاده کنند‪».‬‬ ‫ســبحانی فر تصریح کرد‪« :‬باید بخش ها یا درصدی‬ ‫از محتوا یا خدمات شبکه های اجتماعی که قابل استفاده‬ ‫توسط جامعه نیست‪ ،‬در قدم اول فیترینگ هوشمند شوند‪،‬‬ ‫اگر فیلترینگ هوشــمند درباره این شــبکه های اجتماعی‬ ‫کارســاز نبود‪ ،‬می توان با در اختیار گرفتن امکانات اپراتور‬ ‫سرویس دهنده ان شبکه اجتماعی‪ ،‬دسترسی به ان بخش‬ ‫از محتوای نادرست را مسدود کرد‪».‬‬ ‫چگونهنفوذ‬ ‫خواهندکرد؟‬ ‫مناظره عطریانفر و سراج‬ ‫هفته گذشته یک مناظره مهم میان محمد عطریانفر‬ ‫عضوشورایمرکزیحزبکارگزارانسازندگیودکتررضاسراج‬ ‫تحلیلگر مسائل استراتژیک در دانشــکده رسانه خبرگزاری‬ ‫فارس تحت عنوان «از تسخیر تا نفوذ» برگزار شد که در ان‬ ‫طرفین با محور بررســی تالش امریکا برای نفوذ در شرایط‬ ‫پسابرجامبهگفت وگوومناظرهنشستند‪ .‬عطریانفرمعتقدبود‬ ‫که نفود یک مساله ذوابعاد اســت و توضیح داد که دشمن با‬ ‫روش هایغیرمشروعنفوذمی کند‪.‬عطریانفردرادامهخطاب‬ ‫به سراج گفت‪« :‬چرا شــما این قدر برای جمهوری اسالمی‬ ‫دشمن تراشیمی کنید؟نظامایرانان قدرمقتدراستکهفقط‬ ‫یک دشمن دارد‪ ،‬یک دشــمن بزرگ که قصد نفوذ و تصرف‬ ‫ایرانرادرسرداردوانهمامریکاست‪».‬اوادامهداد‪«:‬وقتی‬ ‫دشمنقصدنفوذداردطبیعیاستکهاززمینه هاینارضایتی‪،‬‬ ‫اختالف‪ ،‬مناقشه و دسته بندی ها استفاده می کند‪ ».‬عضو‬ ‫شورایمرکزیحزبکارگزاراندرپاسخبهسوالیدربارهاینکه‬ ‫ایاخوش بینیمابهامریکامی تواندنفوذدشمنراتسهیلکند‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪12‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫برای برخی هیچ مکانی حرمت ندارد‬ ‫رســولمنتجب نیــادرگفت وگــوباایلنــا‪،‬بااشــارهبه‬ ‫هجمه هایــی کــه در مراســم مذهبــی و ملــی بــه دولت و‬ ‫شــخصیت هایبرجســتهنظامواردمی شــود‪،‬گفت‪«:‬من‬ ‫معتقدم به طور کلی در مراســم مذهبی و دینی نباید مســائل‬ ‫حزبی و جناحی مطرح شود‪ ،‬البته این به معنای ان نیست که‬ ‫نباید مباحث سیاســی را مطرح کرد‪ ،‬سیاسی بودن از جناحی‬ ‫بودن متفاوت است‪ ».‬وی خاطرنشان کرد‪« :‬همین افراد در‬ ‫حرمامام(ره)نیزبهیادگارایشان‬ ‫توهین کرده اند‪ .‬برای انها هیچ‬ ‫مکانیحرمتندارد‪.‬مننمی دانم‬ ‫انهابهچهچیزیاعتقاددارندوبه‬ ‫نفعچهکسانیکارمی کنندکهبه‬ ‫خوداینمقدارجسارتهتاکیبه‬ ‫بزرگاننظامرامی دهند‪».‬‬ ‫یا خیر‪ ،‬گفت‪« :‬بله‪ ،‬ما باید نسبت نفوذ و منافع ملی را روشن‬ ‫کنیم‪».‬اوتاکیدکرد‪«:‬شایسته ترینفردبرایتفسیرخط امام‬ ‫شــخص مقام معظم رهبری است‪ ».‬دکترســراج نیز در این‬ ‫مناظرهبهروبه روبودنکشورباپدیدهنئوحجتیه ای هااشارهکرد‬ ‫وگفت‪«:‬ایننئوحجتیه هادربخشنفوذبسیارموثرهستندو‬ ‫مادراینایامودرایامگذشتهردپاییازنئوحجتیه هارامشاهده‬ ‫می کنیم‪».‬ویباتاکیدبراینکهبایدازبزککردنچهرهامریکا‬ ‫جلوگیری شود‪ ،‬گفت‪« :‬بعضی ها می خواهند چهره امریکا را‬ ‫در ذهن افراد بزک کرده و تبدیل به کدخدایی کنند که همه ما‬ ‫تحتنظراوعملمی کنیم‪.‬اینیکیازوجوهامریکااست‪».‬‬ ‫وی درباره وقایع ‪ 88‬و نفوذ معتقد بود‪« :‬فتنه گران در فتنه‪۸۸‬‬ ‫به دنبال زمیــن زدن جایگاه رهبری و تغییر شــعار جمهوری‬ ‫اسالمی به جمهوری ایرانی بودند‪ ».‬یکی از مهمترین نکات‬ ‫این مناظره جایی بود که دکتر ســراغ در تقسیم بندی ای که‬ ‫صورت داد نام دولت دهــم را نیز به عنوان یکی از منافع نفوذ‬ ‫بیان کرد و گفت‪« :‬نفوذ دارای ‪ ۵‬بخش است و نفوذ در دوره‬ ‫امام‪ ،‬ســازندگی‪ ،‬اصالحات‪ ،‬دولت دهم و پســابرجام قابل‬ ‫بررسیخواهدبود‪».‬‬ ‫دستگیریشاهزادهسعودی‬ ‫با دو تن مواد مخدر‬ ‫شیوهمبادلهاورانیوم‬ ‫نیروهای امنیتــی لبنان‬ ‫یک شــاهزاده ســعودی را به‬ ‫علت داشتن دوتن مواد مخدر‬ ‫جاسازی شــده در هواپیمایش‬ ‫که عازم عربستان سعودی بود‪،‬‬ ‫بازداشــت کردند‪ .‬بــه گزارش‬ ‫الشرق االوسط‪ ،‬پس از کشف‬ ‫دو تن مواد مخدر در هواپیمای‬ ‫شاهزاده سعودی «عبدالمحسن بن ولید بن عبدالعزیز»‪،‬‬ ‫نیروهای امنیتــی لبنان وی را در فرودگاه بیروت دســتگیر‬ ‫کردند‪ .‬نیروهای امنیتی لبنان این شــاهزاده سعودی را به‬ ‫همراه چهار نفــر از همراهانش که قصد پــرواز از فرودگاه‬ ‫بیروت را داشتند‪ ،‬دستگیر کردند‪.‬‬ ‫سخنگویسازمانانرژیاتمی باتاکیدبرمبادلهاورانیوم‬ ‫بر اساسشروطمقام معظم رهبریگفت‪«:‬درارتباطبامبادله‬ ‫مواد غنی شده که ما به روســیه می دهیم و در قبالش موادی‬ ‫دریافتمی کنیمحتماتوجهخواهیمداشتکهمابهازایمواد‬ ‫تحویلدادهشدهطبققرار دادموادموردتوافقدریافتشود‪».‬‬ ‫ویبابیاناینکهدراینموضوعباروسیهمشکلینداریم‪،‬گفت‪:‬‬ ‫«روابط ایــران و روســیه خوب‬ ‫است و اطمینان کافی میان دو‬ ‫کشــور وجود دارد‪ ».‬کمالوندی‬ ‫تصریحکرد‪«:‬همهتالشخودرا‬ ‫می کنیمکهقرارداد هاوتعهدات‬ ‫ایران و روســیه به نحوی منعقد‬ ‫شود که مشــکلی ایجاد نکند و‬ ‫سوء تفاهمی ایجادنشود‪».‬‬ ‫اظهارات ترکان جنجالی شد‬ ‫چند هفته ای از نامه چهار وزیر کابینه د ولت یازد هم‬ ‫به رئیس جمهور می گذرد ‪ ،‬اما حاشــیه های این نامه گویا‬ ‫ی ند ارد ‪ .‬اکبر ترکان د ر جد ید ترین‬ ‫برای د ولت و کابینه تمام ‬ ‫اظهارنظر خود و با اشــاره به نامه چهــار وزیر کار‪ ،‬صنعت‪،‬‬ ‫د فــاع و اقتصا د به رئیس جمهــور گفته اســت‪« :‬این وزرا‬ ‫هم اکنون از نوشتن و امضای چنین نام ه اما پشیمان ش ده اند‬ ‫ چرا که د رخواست نابجایی از رئیس جمهور د اشتند ‪ ».‬ترکان‬ ‫همچنین د ر پاسخ به این پرسش که واکنش رئیس جمهور‬ ‫به انان چه بود ‪ ،‬گفته است‪« :‬رئیس جمهور بسیار پرظرفیت‬ ‫هستند و به همه انها لبخن د زد ند ‪ ».‬مشاور رئیس جمهور اما‬ ‫به همین بسند ه نکرد ه اســت و د رباره انگیزه چهار وزیر د ر‬ ‫نوشتن این نامه نیز گفته است‪« :‬انها به دنبال رانت خوراک‬ ‫ارزان برای پتروشیمی بود ند و هر کد ام شان به یک د لیلی‬ ‫این نامه را امضا کرد ند ‪ ».‬او افزود ‪« :‬انگیزه اقای طیب نیا‬ ‫این بود که شاخص بورس باال برود و تصور می کرد که اگر‬ ‫به پتروشیمی ها خوراک ارزان بد هند ‪ ،‬سود شان باال می رود ‬ ‫و شاخص بهتری برای بورس به ارمغان می اورد ‪ ».‬مشاور‬ ‫رئیس جمهور افزود ‪« :‬اما د ر این میان سوال پیش می اید ‬ ‫که انگیزه اقای د هقان‪ ،‬وزیر د فاع و اقای ربیعی‪ ،‬وزیر کار‬ ‫چه بود ؟ ‪ 90‬د رص د پتروشــیمی ها برای این د و وزارتخانه و‬ ‫تحت مد یریت این د و وزیر است‪ .‬پس د وست د ارن د خوراک‬ ‫ارزان بگیرند ‪ .‬مگر چه کسی از پول مفت بد ش می اید ؟ همه‬ ‫خوش شان می اید ‪ .‬بنابراین انها با این انگیزه ها نامه را امضا‬ ‫کرد ند ‪ ».‬ترکان د رباره انگیزه وزیر صنعت از امضای این نامه‬ ‫ی بود ه است‬ ‫نیز گفته است‪« :‬وزیر صنعت قبال د ر پتروشیم ‬ ‫و مثل من که قبال جاهایی بو ده ام و همیشه به انجاهایی که‬ ‫بو ده ام‪ ،‬عالقه د ارم‪ ،‬ایشان هم تعلق خاطر به پتروشیمی ها‬ ‫د اشته ان د و دل شان می خواست که خوراک ارزانی گیر انها‬ ‫بیاید ‪ .‬بنابراین همه این وزرا د ر ایــن نامه به دنبال خوراک‬ ‫ارزان برای واحد های پتروشیمی بود ن د و با این انگیزه نامه‬ ‫را امضا کرد ند ‪ .‬بعد هم همه شان پشــیمان شد ند چون به‬ ‫نظرم د رخواســت نابجایی د اشــتند ‪ .‬او گفته است‪« :‬ما با‬ ‫ارزان فروشی گاز مخالف هستیم‪ .‬همین االن د اریم گاز را با‬ ‫قیمت ‪ 13‬سنت ارزان می فروشیم چون قیمت جهانی گاز‪،‬‬ ‫سه برابر این مقد ار است‪ ».‬‬ ‫ترکان د ر ایــن گفت وگو تلویحا مســائل شــخصی‬ ‫خارج از وظایف را د الیل نگارش نامه ای د انسته است که‬ ‫برای روزها د ر صد ر اخبار بود و همچنان نظر کارشناســان‬ ‫اقتصــاد ی را به خو د جلــب کرد ه اســت‪ .‬موضوعی چون‬ ‫خوراک ارزان برای پتروشــیمی د ر حالی کــه د ر این میان‬ ‫امضای د و وزیر رفــاه و د فاع نیز پای نامه د ید ه می شــود ‪،‬‬ ‫چگونه می توان د د لیلی برای نگارش نامه ای با هشد ارهای‬ ‫جد ی اقتصاد ی به رئیس جمهور باشد ؟‬ ‫ترکان در واکنش به انتشار خبرهایی در برخی رسانه‪‎‬ها‬ ‫مانند الف و تابنــاک در قالب رانت‪‎‬خــواری و مفت‪‎‬خواری‬ ‫چهار وزیر نویســنده نامه معــروف بحران بازار ســرمایه به‬ ‫رئیس‪‎‬جمهور‪ ،‬در گفت‪‎‬وگو با «شرق» گفت‪« :‬من هیچ گاه‬ ‫نگفته بودم چهار وزیری که نامه بــه روحانی را امضا کرده‬ ‫بودند‪ ،‬مفت‪‎‬خوار یا رانت‪‎‬خوار بوده‪‎‬اند‪ .‬متاســفانه برخی از‬ ‫رســانه‪‎‬ها به‪‎‬صورت مغرضانه‪‎‬ای نقل قولی را از من منتشر‬ ‫کردند که هیچ‪‎‬گاه درســت نبود و من از این تعابیر استفاده‬ ‫نکردم‪ .‬در دولت یازدهم و در هیــات دولت هیچ اختالفی‬ ‫وجود ندارد و اینکه برخی تالش می‪‎‬کنند این‪‎‬گونه القا کنند‬ ‫که میان وزیران و در دولت اختالف هســت تعبیر درستی‬ ‫نیســت‪ .‬اما برخی فکر می کنند با انتشــار اخبار نادرســت‬ ‫می توانند بر تصمیم گیری دولت تاثیر بگذارند‪».‬‬ ‫در همیــن رابطه ماجــرا حتی بــه کنفرانــس خبری‬ ‫سخنگوی دولت نیز کشیده شد‪ .‬نوبخت در میان خبرنگاران‬ ‫در این باره توضیــح داد‪« :‬وزرای دیگر هم از مشــکالت‬ ‫دســتگاه ها به رئیس جمهور نامه می نویسند و این یک امر‬ ‫متعارفی است‪ ،‬اما به معنای بحران اقتصادی نیست‪».‬‬ ‫سخنگوی دولت اضافه کرد‪« :‬منظور اقای ترکان از‬ ‫رانت خواری به وزرای اقتصادی نبود‪ ،‬بلکه کاهش قیمت‬ ‫خوراک پتروشیمی ها از ‪ 13‬سنت را رانت تعبیر کردند‪ ،‬البته‬ ‫نظر رســمی دولت توسط سخنگو اعالم می شــود و اقای‬ ‫ترکان می تواند نظر شخصی خود را بیان کند‪».‬‬ ‫نوبخت ضمــن بیان اینکــه «وزرای دیگــری هم از‬ ‫مشــکالت دســتگاه ها به رئیس جمهور نامه می نویسند»‬ ‫گفت‪« :‬این یک امر متعارفی اســت‪ ،‬اما به معنای بحران‬ ‫اقتصادی نیست‪».‬‬ ‫با اینکه پتروشــیمی‪‎‬ها نقش درخور توجهی در رشــد‬ ‫اقتصادی کشور دارند‪ ،‬اما همواره خوراک ارزانشان محل‬ ‫نقد کارشناسان بوده اســت‪ .‬با این همه ان طور که مهدی‬ ‫پورقاضی‪ ،‬رئیس کمیســیون صنعت اتاق بازرگانی ایران‬ ‫ی انها با وزارتخانه‪‎‬ها چنان قوی است که به راحتی‬ ‫گفته‪ ،‬الب ‪‎‬‬ ‫تصمیم‪‎‬ها را به نفع خود بازمی‪‎‬گردانند‪.‬‬ ‫تغییررویهرئیس جمهوراذربایجان‬ ‫توضیح حدادعادل در مورد‬ ‫شوخی اشباکش لقمه‬ ‫فرمانده نیروی انتظامی‬ ‫ امنیت دربــاره نظــارت پلیس‬ ‫فتا بر کانال هــای غیراخالقی‬ ‫در شــبکه هایی نظیــر تلگرام ‬ ‫گفــت‪« :‬هر موضوعــی را که‬ ‫قانون برای ما تعریف کند‪ ،‬به‬ ‫ان ورود کــرده و مطابق قانون‬ ‫عمل می کنیم‪ ».‬سردار اشتری‬ ‫ درباره اقدامــات پلیس در ایــام انتخابــات و به طور ویژه ‬ ‫اقدامات انتخاباتی در فضای مجــازی‪ ،‬توضیح داد‪« :‬ما‬ ‫فضای مجازی را فرصت می دانیم امــا این فضا می تواند‬ ‫تهدیداتی هم داشته باشد‪».‬‬ ‫وی تاکیــد کــرد‪« :‬انتخابــات همانطــور که همه‬ ‫می دانند نشــانگر اقتدار جمهوری اسالمی است و نیروی‬ ‫انتظامی چه در پلیس فتا و چه در ســایر بخش ها اگر الزم‬ ‫باشد با کسانی که قصد خارج کردن انتخابات از مسیر خود‬ ‫را دارند برخورد خواهد کرد‪».‬‬ ‫مدلاحمدی نژاد‬ ‫برایانتخاباتمجلس‬ ‫مشــاور رســانه ای‬ ‫رئیس جمهــور پیشــین اعالم‬ ‫کــرد کــه هــر فهرســتی کــه‬ ‫بــرای انتخابــات بــه محمود‬ ‫احمدی نژاد منتســب شــود از‬ ‫همین االن تکذیب می شــود‪.‬‬ ‫داوری در گفت وگویــی درباره‬ ‫احتمال فعالیــت احمدی نژاد‬ ‫در انتخابات اینده مجلس اظهار کرد‪« :‬اقای احمدی نژاد‬ ‫ضمن اینکه خودش برنامه ای برای انتخابات ندارد‪ ،‬بلکه‬ ‫هیچ توصیه ای هم بــه افراد برای کاندیداتوری نداشــته‬ ‫و نخواهــد داشــت‪ ».‬داوری همچنیــن دربــاره احتمال‬ ‫کاندیداتوری نزدیکان احمدی نژاد گفت‪« :‬افراد منتسب‬ ‫به اقای احمدی نژاد هــم کاندیدا نمی شــوند‪ .‬تنها مدل‬ ‫ایشــان برای حضــور در انتخابــات رای دادن و به نوعی‬ ‫مشارکت غیرفعال است‪».‬‬ ‫نیازی به تصویر و نام رئیس دولت‬ ‫اصالحاتنیست‬ ‫وزیــر تعــاون دولــت‬ ‫اصالحــات گفــت‪« :‬بــرای‬ ‫معرفی لیســت اصالح طلبان‬ ‫نیازی بــه تصویر و نــام اقای‬ ‫رئیس دولت اصالحات نیست‬ ‫چون به محض اینکه به مردم‬ ‫بگوییم این لیســت از ســوی‬ ‫اصالح طلبــان معرفی شــده ‬ ‫مردم اطمینــان پیدا می کنند که همان لیســت مورد تایید‬ ‫وی است‪ ».‬علی صوفی در گفت وگو با ایلنا اظهار داشت‪:‬‬ ‫«اصالح طلبان به این عقالنیت رسیده اند که به وزن کشی‬ ‫نیفتند و تالش کنند با هماهنگی به بیشترین تعداد کرسی‬ ‫ممکن در مجلس دســت پیدا کنند‪ ».‬وی در ادامه گفته‪:‬‬ ‫«اگر شــورای اصالح طلبان به این نتیجه برســد که یک‬ ‫نامزد در حوزه انتخابیه انصراف دهــد قطعا این اتفاق رخ‬ ‫خواهد داد‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫رئیس جمهوریاذربایجان‬ ‫از پزشــکان ایرانی خواســت تا‬ ‫برای معالجه بیماران این کشور‬ ‫در انجا اقامت کنند‪ .‬به گزارش‬ ‫جام جم‪،‬علی افکهبااسماعیل‬ ‫جبارزاده‪ ،‬اســتاندار اذربایجان‬ ‫شرقیدیدارمی کردضمنتاکید‬ ‫بــر افزایش همکاری هــای دو‬ ‫طرف در حوزه انرژی از گسترش ارتباطات دو کشور در حوزه‬ ‫بهداشت و درمان استقبال کرد و افزود‪« :‬ساالنه افراد زیادی‬ ‫از جمهوری اذربایجان برای معالجه به ایران می روند و من از‬ ‫پزشکان و اطبا ی ایرانی برای حضور در اذربایجان و معالجه‬ ‫اتباع اذری دعوت می کنم‪ ».‬در سال های اخیر علی اف راه‬ ‫تقابلباایرانرادرپیشگرفتهبود‪.‬‬ ‫حدادعادل در توضیح حواشــی شرکتش در برنامه خندوانه‬ ‫گفت‪« :‬برنامه خندوانه یک برنامه طنز است و فضای شوخی‬ ‫در ان حاکم است‪ ».‬وی افزود‪« :‬عده ای شوخی من راجع به‬ ‫شوخیباکلمات«کش لقمه»و«دراز لقمه»راجدیگرفتندو‬ ‫جوی در حواشی ان درست کرده و سر و صدا به پا کردند‪ .‬انها‬ ‫که این ســر و صدا را درست کردند‪ ،‬یا شوخی را نمی شناسند‬ ‫یــا اینکه غرضــی در دل دارند‪.‬‬ ‫در غیر این صورت هر شوخی را‬ ‫می توان از جای خــود در اورد و‬ ‫یک منظور دیگر از ان برداشت‬ ‫کرد‪ ،‬کامال محســوس بود که‬ ‫عده ای قصــد و منظور خاصی‬ ‫داشتند‪».‬‬ ‫هشدار‬ ‫فرماندهنیرویانتظامی‬ ‫خبرنامه‬ ‫اتهام رانت خواری به چهار وزیر‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪13‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد‪ .‬تعداد این عکس ها‬ ‫انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی‬ ‫بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم‪ .‬مثلث در این صفحات‪ ،‬هفته را با مرور‬ ‫عکس ها از نو یاداوری می کند‪.‬‬ ‫در حاشیه عزاداری در محضر رهبر انقالب‬ ‫تفاهمنامه برای ساخت اولین بیمارستان هسته ای ایران‬ ‫علی الریجانی در حال‬ ‫توزیع اش نذری‬ ‫تجمع اعتراض امیز مردم اصفهان به حضور جک استراو‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪14‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫رسایی و ظریف‬ ‫دیدار هیات شورای انقالب یمن با سعید جلیلی‬ ‫تدفین شهید کریمی در امامزاده علی اکبر چیذر‬ ‫پاس گل اکروباتیک‬ ‫بازیکن پرسپولیس‬ ‫سلفیمعنادار‬ ‫قوچان نژاد پس‬ ‫از اخراج سرمربی‬ ‫اسرائیلیچارلتون‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫شهادت کودک در بمباران یمن‬ ‫اعتراض مردم امریکا به خشونت پلیس‬ ‫‪15‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫به ما پیامک بزنید‪:‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪16‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫‪3000411711‬‬ ‫از کاربران شــبکه های مجازی در اینســتاگرام‬ ‫مثلثپرسیدهبودیم؛«حمالتهواداراناحمدی نژاد‬ ‫به الریجانی در روزهای اخیر شــدت بیشتری گرفته‬ ‫است‪ .‬نظر شما در ارتباط با اقدام این افراد در فضای‬ ‫مجازیچیست؟»درزیربخشیازنظراتاینکاربران‬ ‫رامی خوانید‪.‬‬ ‫بهزادزینی وند‪:‬بهدلیلاحساسخطرازائتالف‬ ‫بااصالح طلبانوهشداربهاوست‪.‬‬ ‫میناحبیبی‪:‬چرامیگیدهواداراناحمدی نژاد؟‬ ‫بندرچی‪ :‬ربطی به احمدی نژاد نــداره‪ ...‬مردم‬ ‫دچار پارادوکس شدند و چون قبول نمی کنند نظام این‬ ‫برجامروقبولکردهباشهبه نوعیدستبهیافتنمقصر‬ ‫زدند‪،‬بنابراینالریجانیروهدفگرفتند‪...‬‬ ‫‪ :mhm3353‬همــش بــه خاطــر انتخابــات‬ ‫مجلسه‪.‬‬ ‫‪ :ahad08991111‬حــاال معلــوم شــد چــرا‬ ‫احمدی نژاد‪ ،‬دکتر الریجانی را از شــورایعالی امنیت‬ ‫ملیعزلکرد‪.‬‬ ‫‪ :huri_h67‬طرفــداران احمدی نژاد همچون‬ ‫زاکانیورساییبهدلیلحمایتاقایالریجانیازبرجام‬ ‫وایستادگیدرمقابلسنگ اندازیانانناراحتیخودرو‬ ‫این گونهنمایشمی دهند‪.‬‬ ‫‪:hadi.o.e‬چهربطیبهاحمدی نژادداره؟همون‬ ‫یکهیهزمانیشعارزندهباداحمدی نژادمی دادند‬ ‫مردم ‬ ‫و بعد با انحراف پیدا کردن احمدی نژاد از خط رهبری‬ ‫او را طــرد کردند و کنار گذاشــتند همان هــا هم االن‬ ‫الریجانیروموردحملهخودشونقراردادند‪.‬سرنوشت‬ ‫الریجانی به نظر من ختم به سرنوشت هاشمی میشه‬ ‫نه احمدی نژاد‪ .‬یعنی حیات سیاســی خــودش رو در‬ ‫کنار اصالحاتچی ها پیدا می کنه نه در ژست اصولگرا‬ ‫گرفتنبهخودش‪.‬‬ ‫کامبیز تقی زاده در پاسخ به کامنت باال نوشته‪:‬‬ ‫«اتفاقااصالاینطورنیست‪،‬الریجانیلیدراصولگرایان‬ ‫اســت که از جبهه پایداری ها تبری می جویند و تداوم‬ ‫حیات سیاسی ایشــون دقیقا از همین کانال که مورد‬ ‫حمایت حاکمیت هم هســتش تضمین میشه‪ ».‬در‬ ‫ادامه ه م هادی بار دیگر پاســخ داده است‪« :‬تفاوت‬ ‫صد و هشــتاد درجه ای موضع گیری و عملکرد اخیر‬ ‫ایشونپیرامونتصویببرجامبانامهرهبریبهروحانی‬ ‫رو چطور نادیده می گیرید؟ اینقدر این اتفاق مشخصه‬ ‫که اصالح طلب ها از االن دارند اون رو به جای عارف‬ ‫رئیس مجلس بعدی خودشــون می دونند‪ ».‬کامبیز‬ ‫تقــی زاده نیــز پاســخ داده‪« :‬ائتــاف اصالحات با‬ ‫اصولگرایانمیانه روکامالمنطقیومحتملاست‪».‬‬ ‫به اینستاگرام مثلث بپیوندید‬ ‫اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت‪ .‬کاربران این شــبکه‬ ‫اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه‬ ‫را مشاهده کنند‪.‬‬ ‫هیات های مجازی‬ ‫سراسر هفته گذشته مملو بود از عطر عاشورا و محرم‬ ‫در فضای مجــازی‪ .‬گروه ها و صفحات افراد و اشــخاص‬ ‫به طور مرتب تصاویری در ارتباط با عزاداری عاشورا منتشر‬ ‫می کرند‪ .‬در این زمینه به طور گســترده مــردم از برگزاری‬ ‫مراســم عزاداری ســاالر شــهیدان حمایت کردند‪ .‬برخی‬ ‫نیــز انتقاداتــی را درباره شــیوه ها و ســبک های عزاداری‬ ‫مطــرح می کردنــد که پاســخ های مــردم را نیــز به دنبال‬ ‫داشــت‪ .‬به عنوان نمونــه کاربرانی در فضــای مجازی از‬ ‫حجم بــاالی میــزان نذری ها‬ ‫انتقاد می کردند که در پاسخ نیز‬ ‫کاربران بسیاری به حیف و میل‬ ‫امــوال در ســفرهای تفریحی‬ ‫خارج ســخن می گفتند‪ .‬اما با‬ ‫این حــال در فضــای روزهای‬ ‫محرم به هــر صفحه ای که در‬ ‫فضای مجازی ورود می کردید‪،‬‬ ‫با محیطــی روبه رو می شــدید‬ ‫که افــراد تــاش می کردند از‬ ‫اینترنت نیز به عنوان وسیله ای‬ ‫برای ترویج عاشــورا اســتفاده کنند‪ .‬اگر این شــبکه های‬ ‫مجازی و اپلیکیشن های موبایلی در روزهای دیگر سال به‬ ‫تبادل جوک ها و لطیفه ها اختصاص پیدا کرده و به سرعت‬ ‫نور منتشر می شــد‪ ،‬در روزهای محرم تصاویر و مداحی ها‬ ‫بود که دست به دست می شــد‪ .‬بارها از سوی کارشناسان‬ ‫ارتباطات و کارشناســان مســائل اجتماعی بر این مساله‬ ‫تاکید شــده اســت که شــبکه های مجازی به خودی خود‬ ‫ابزار بدی نیستند و باید نحوه صحیح استفاده از انها در بین‬ ‫کاربران فرهنگ سازی شود‪ ،‬مساله ای که تا به حال کمتر‬ ‫شاهد ان بوده ایم‪ .‬در بسیاری از مواقع در پی بروز اتفاقاتی‬ ‫در کشور شــبکه های اجتماعی نقش اطالع رسانی خود را‬ ‫نشان داده اند‪.‬‬ ‫در حدود ‪ 1400‬ســال گذشته که از شــهادت ساالر‬ ‫شــهیدان‪ ،‬ابا عبدالله الحســین(ع) تا به امروز می گذرد‪،‬‬ ‫شــیعیان و پیروان و محبــان ان حضرت و اهــل بیت (ع)‬ ‫همواره بــه عــزاداری در ایام محرم به ســبک و مدل های‬ ‫مختلف می پرداخته اند‪ .‬شواهد و اسناد و مدارک تاریخی‬ ‫نشــان می دهد که ســبک و مدل عزاداری در طول تاریخ‬ ‫با تغییر و تحوالت مختلفی مواجه شــده و در عصر و دوره‬ ‫شــیعیان در محل و اماکن مختلفی ماننــد هیئات‪ ،‬تکیه‪،‬‬ ‫خیمــه‪ ،‬مســجد وغیــره به گونه ای خــاص به عــزاداری‬ ‫می پرداختند‪.‬‬ ‫طی چند سال اخیر با پیشرفت تکنولوژی و دستیابی‬ ‫همگان به فضــای مجازی‪ ،‬افراد یــا گروه های مختلف با‬ ‫ساختن ســایت‪ ،‬وبالگ و غیره در این فضا به نشر مطالب‬ ‫مختلف در ایــام محرم می پرداختــه و از اینترنت به عنوان‬ ‫وســیله ای برای تبدیل کردن‬ ‫محیط به فضایی عاشــورایی‬ ‫اســتفاده می کردنــد‪ .‬امــا‬ ‫جدید ترین مدل برپایی هیات‬ ‫و برگزاری مراسم عزاداری که‬ ‫اخیرا به وجود امــده‪ ،‬برگزاری‬ ‫هیات در وبالگ است‪ .‬در این‬ ‫نوع عزاداری‪ ،‬تعداد وبالگ که‬ ‫با یکدیگر مرتبط هستند با هم‬ ‫قرار می گذارند که هر روز یا هر‬ ‫شب فالن ســاعت در وبالگ‬ ‫یکی از این گروه حاضر شده و به مراسمی که وی در وبالگ‬ ‫خود اعم از ســخنرانی‪ ،‬ســینه زنی و غیره برگــزار و پخش‬ ‫می کند‪ ،‬گوش دهند‪ .‬در این نوع عزاداری که جدول ساعت‬ ‫برگزاری هیات از چند روز قبل منتشــر می شــود‪ ،‬صاحبان‬ ‫وبالگ ها که برگزار کنندگان این مراسم هستند موظفند از‬ ‫قبل اعالم کنند که در روز برگزاری هیات در وبالگ شخصی‬ ‫خود‪ ،‬چه روضه ای برای دیگر دوستان و مراجعه کنندگان‬ ‫برگزار خواهند کرد اما ســخنران و مداح یا مرثیه خوان را از‬ ‫قبل اعالم نمی کنند‪.‬‬ ‫انطور که از ظاهر قضیه پیدا است فرهنگ سازی که‬ ‫همواره در راستای نظم بخشیدن به شبکه های اجتماعی‬ ‫صحبت از ان بود این روزها تا حدودی در شبکه های مجازی‬ ‫حکم فرما شده است و حاال (حداقل در دهه محرم) کمتر‬ ‫شــاهد شــیطنت های برخی از کاربران در فضای مجازی‬ ‫بودیم‪ .‬اما سوال اینجاست که ایا این فضای نسبتا مناسب‬ ‫در فضای مجازی در ادامه راه پابرجا خواهند ماند و یا اینکه با‬ ‫پایان این ایام دوباره شاهد همان حرف و حدیث های سابق‬ ‫در مورد شبکه های مجازی خواهیم بود‪.‬‬ ‫عکس سلفی قاسم سلیمانی با‬ ‫مدافع حرم شهید صدرزاده‬ ‫رنجبران‬ ‫در حال نوحه خوانی‬ ‫قوچان نــژاد بازیکن تیم ملــی فوتبال ایــران بعد از‬ ‫اخراج سرمربی اســرائیلی تیمش واکنشی نشــان داد که‬ ‫در شــبکه های اجتماعی بازتاب گســترده ای پیدا کرد‪ .‬او‬ ‫تصویری از خود منتشــر کرد کــه در ان چفیه فلســطینی‬ ‫به گردن داشــت‪ .‬گای لوزون‪ ،‬ســرمربی اســرائیلی تیم‬ ‫فوتبال چارلتون پس از کســب نتایح ضعیف از سمت خود‬ ‫اخراج شد‪ .‬لوزون ‪ 40‬ساله که متولد سرزمین های اشغالی‬ ‫فلســطین اســت‪ ،‬ســابقه مربیگری در مکابی‪ ،‬هاپوئل و‬ ‫اســتاندارد لیژ را در کارنامه خود دارد‪ .‬قوچــان نژاد پس از‬ ‫اخراج مربی تیمــش‪ ،‬تصویری از خــودش را در حالی که‬ ‫چفیه بــر دوش دارد منتشــر کرد‪ .‬این بازیکــن ملی پوش‬ ‫ایرانی همچنین به دنبــال این موضوع تصویــری از خانه‬ ‫خدا را در صفحه شــخصی اینســتاگرامش باز نشــر داد تا‬ ‫عالقه هایش را به نمایش بگذارد‪ .‬در همین رابطه برخی از‬ ‫کاربران شبکه های اجتماعی این اتفاق را به اخراج سرمربی‬ ‫این تیم مرتبط دانســتند‪ .‬کاربری در زیر پست اینستاگرام‬ ‫او نوشــت‪« :‬ســرمربی چارلتون اســرائیلی و اخراج شده‬ ‫حاال داره به طور غیر مستقیم خوشــحالی می کنه‪ ».‬کاربر‬ ‫دیگری برایش نوشــت‪« :‬قربونت که چفیــه انداختی دور‬ ‫گردنت عزیزززززم‪ ».‬برخی کاربران دیگر نیز با گذاشــتن‬ ‫کامنت های زیر به این موضوع واکنش نشان دادند و از او‬ ‫حمایت کردند‪« :‬خیلی هم مشــتی هستی‪ « ،».‬ای جان‬ ‫خیلی زیباســت»‪« ،‬ایول افرین به تو پســر ایران مرگ بر‬ ‫اســرائیل»‪« ،‬احســنت»‪« ،‬هزار تاالیک به خاطر قضیه‬ ‫چفیه»‪« ،‬خدا را در قلب کســانی دیدم که بی هیچ توقعی‬ ‫مهربانن»‪« ،‬عالــی عالی عالــی عالیییییییییییییی خیلی‬ ‫قشنگه این عکس‪« ،».‬شبیه فلسطینی ها شدی‪».‬‬ ‫روایت وزیر بهداشت از‬ ‫مراسم عزاداری در زنجان‬ ‫«روزنامه ارمان» در گزارشــی بــا عنوان «فرمــان حضور مرد‬ ‫خاکستری!» می نویســد‪« :‬حتی با سخت ترین پاک کننده ها هم نام‬ ‫او از عرصه تاریخ سیاسی ایران پاک شدنی نیست‪ .‬نام او در اتفاقات‬ ‫مهم کشور ثبت شده و نمی توان منکر نقش افرینی های او شد‪ .‬سخن‬ ‫از ایت الله موسوی خوئینی هاست؛ همان یار امام در عرصه انقالب که‬ ‫فداکاری و تدابیرش را حتی مخالفانش هم نمی توانند نادیده بگیرند و‬ ‫امروز هم سکوت او باز برای ارامش است و دوری از حاشیه افرینی های‬ ‫تندروها اما به نظر می رسد موسوی خوئینی ها تصمیم جدیدی در سر دارد و بر اساس همان شناختی که او را به سمت دیده‬ ‫نشدن در سال های اخیر سوق داد‪ ،‬اکنون می خواهد دیده شود‪ .‬البته او قصدی برای نشستن بر کرسی های قدرت ندارد و‬ ‫سودای کاندیداتوری هم در کنار نام او جایگاهی ندارد‪ .‬در شب های تاسوعا و عاشورای حسینی تصاویر حضور او در مراسم ‬ ‫عزاداری منتشر شد که در کنار دیگر بزرگان اصالحات به گفت وگو مشغول است؛ موسوی خوئینی ها در سال های قبل هم‬ ‫در مراسم عزاداری حضور داشت اما رویکرد و برنامه ریزی او به نحوی بود که کمتر در تصاویر دیده شود که این حساسیت‬ ‫امسال وجود نداشت و حتی از خبرنگاران هم دوری نکرد بلکه با روی گشاده به احوالپرسی انان پاسخ می داد اما از پاسخ‬ ‫به سواالتشان عذرخواهی می کرد‪ .‬اگر موسوی خوئینی ها در عرصه سیاست ورزی حضور علنی ندارد اما در تشکیالت‬ ‫خود فعال است چنانکه محمد مقدم عضو مجمع روحانیون می گوید ‪« :‬ایشان دبیرکل مجمع روحانیون هستند و به عنوان‬ ‫رکن اصلی مجمع روحانیون و به هر حال در تمام جلسات به صورت منضبط حضور دارند و جایگاه اقای موسوی خوئینی ها‬ ‫برای همه اعضای مجمع جایگاه رفیعی است و چنین جایگاهی مطمئنا تاثیرگذار خواهد بود‪».‬‬ ‫انتقاد به واردات بی رویه‬ ‫«روزنامه کیهان» در گزارشــی با عنــوان «واردات بی رویه از خالل‬ ‫دندان تا مدیر!» نوشت‪« :‬چند روز قبل در خبرها امده بود که نعمت زاده در‬ ‫همایش روز ملی صادرات پیشــنهاد واردات مدیر برای اداره بخش های‬ ‫اقتصادی داده بود!» وی گفته بود‪« :‬همانطور که در بخش ورزشی مربی‬ ‫خارجی به کشور می اوریم در اقتصاد نیز نیازمند اوردن مدیران اقتصادی‬ ‫خارجی هستیم‪ .‬من به برخی از شرکت ها پیشنهاد واردات مدیران خارجی‬ ‫را دادم که برخی از انها نیز اقدام به ایــن کار کرده اند‪ ».‬نعمت زاده البته در‬ ‫این اظهارات خود نگفتکه اگر مدیران خارجی موفقبوده اندچرااقتصاد‬ ‫شده وانهابه شدتبهبازارایرانپسازلغوتحریم هاچشمدوخته اند‪.‬‬ ‫کشورهایبیگانهخصوصاامریکاییواروپاییدچاربحران ‬ ‫ازسویدیگراماروارقاممنتشرهازسویمراکزرسمیوقانونیازوارداتعجیبوغریبازکشورهایمختلفحکایتدارد!از‬ ‫خاللدندانتاکلنگوپیانوودسته بیلازچین‪،‬اسبازالمان‪،‬اب پرتقالازاتریش‪،‬واکس‪،‬شامپو‪،‬کفشوجوجهازفرانسه‪،‬‬ ‫لوازمجشنکریسمسوکاله گیسوریشمصنوعیازد بیوده هاوصدهاقلمکاالیدیگرکهدرامارشهریو رماهسالجاری‬ ‫منتشر و موجب تعجب فعاالن اقتصادی شد که زیر بار رکود کمر خم کرده اند‪ .‬به هر حال مدیرانی چون ترکان که با توهین به‬ ‫مردموچشمبستنبههمهموفقیت هایدانشمندانکشورمان‪،‬ایرانراصرفامتخصصدرپختقرمه سبزیوابگوشتبزباش‬ ‫معرفیکردهبود(ونمی گویددرچنینکشوری‪،‬چرااوابوالمشاغلاستوحاضرنیستیکیازسمت هایشرابهیکمتخصص‬ ‫واگذارکند)یانعمت زادهو‪...‬نشانداده اندکهدچارخودباختگی‪،‬خودکم بینیدربرابرغربوناباوریبهتوانداخلیهستندو‬ ‫جایتاسفاستکهفرصت هاییکملت‪،‬بامناسباتوزدوبند هایسیاسیدراختیارچنینافرادیقرارمی گیردکهفرجام‬ ‫شوموسوءانقابلپیش بینیاست‪».‬‬ ‫واکنش به کاندیداتوری خمینی جوان‬ ‫روزنامه جوان‪ ،‬در شماره سه شنبه خود در واکنش نسبت به انتشار‬ ‫کاندیداتوریحسنخمینی‪،‬انرا«جناحی کردنخمینی هابرایتسخیر‬ ‫خیالیخبرگان»توصیفکردهودرسرمقالهخودنوشته‪«:‬اصالح طلبان‬ ‫می کوشند «با تولید امام جدیدی که از ارایشــگاه غرب بیرون می اید‬ ‫نظام جمهوری اســامی را عرفی و ان را با استانداردهای حیات غربی‬ ‫همساز» کنند‪ ».‬جوان ضمن مروری بر اخبار منتشر شده در هفته نامه‬ ‫صدا و روزنامه های شرق و ارمان درباره احتمال کاندیداتوری سیدحسن‬ ‫خمینی می نویسد‪« :‬بر اساس طرحی مدون و هدایت شــده جناحی کردن و به تبع ان‪ ،‬نفوذ عناصر نشانه دار در مهم ترین‬ ‫مجلستصمیم گیریکشورمی تواندحتیباعثتغییربسیاریازساختارهاینظاموشاکلهوماهیتانقالبهمبشودواین‬ ‫هدف با استفاده ابزاری از برخی وابستگان به بیت حضرت امام می تواند اسان تر به دست اید‪ ،‬ان هم در شرایطی که جامعه‬ ‫ذهنیت مناسبیازرهبرانومالزمانجناحتجدیدنظرطلبندارد‪».‬روزنامهجوانباتاکیدبراینکه«مصادرهبیتحضرتامام‬ ‫و ترغیب و تحریض برخی از نوادگان امام جهت نامزد شدن در انتخابات پیش رو با برند اصالح طلبی موضوعی است که به‬ ‫شکلثابتتوسطروزنامه هایزنجیره ایدنبالمی شود»نوشتهاست‪«:‬نخستینباریکهیکروزنامهازسیدحسنخمینی‬ ‫بهنام«خمینیجوان»یادکرد‪،‬همینروزنامهشرقبودکهروزیک شنبه‪ ۶‬تیر‪ ۸۹‬تیتر«معیشتمردم‪،‬دغدغهخمینیجوان»‬ ‫را برجسته کرد‪ ،‬ان هم در شرایطی که تیتر یک اکثر روزنامه های ان روز ســخنان رهبری در دیدار با جمعی از مردم بوشهر‬ ‫بود‪ ».‬همزمان عبدالله گنجی مدیرمسئول روزنامه جوان طی سرمقاله ای با تیتر «از خمینی جوان چه می خواهند»‪ ،‬نوشت‬ ‫«رسانه هایتجدید نظر طلب‪« ،‬تالشمی نمایندهرجمله ایباهرهدفیازسید حسنصادرمی شودرابهمسائلکشورتاویل‬ ‫نمایند و به نوعی وی را مقابل نظام و نیروهای انقالب اسالمی قرار دهند‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫مراســم روز هشــتم ماه محــرم در زنجان هر ســاله‬ ‫به عنوان یــک روز وحــدت افریــن در میــان هیات های‬ ‫این شهر مطرح اســت‪ .‬شهرت دسته حســینیه زنجان در‬ ‫سال های اخیر انقدر زیاد شده که سیاستمداران و مسئوالن‬ ‫را نیز به این شهر می کشاند‪ .‬امسال وزیر بهداشت و شهردار‬ ‫تهران نیز برای شرکت در این مراسم به زنجان سفر کردند‪.‬‬ ‫وزیربهداشت پس از بازگشــت از زنجان درباره این مراسم‬ ‫در صفحه شــخصی خودش نوشت‪« :‬ســفر به زنجان در‬ ‫روزی که با نام اقا ابوالفضل العباس(ع) متبرک شده‪ ،‬برایم‬ ‫جلوه ای خاص یافت‪ .‬چنان که خاطره ای ماندگار از محرم‬ ‫امسال در جان و دلم نشــاند‪ .‬هنگام حضور در این شهر با‬ ‫یکی از هیا ت ها همراه شــدم؛ جلودار عــزادارن تنها یک‬ ‫پرچم مزین به نــام «اباعبدالله(ع)» بــود و پرچمی دیگر‬ ‫با نوشــته «یا قمر بنی هاشــم» در اســمان غم الود چرخ‬ ‫می خورد؛ مردم زیرلب و همنوا نوحــه عزا زمزمه می کردند‬ ‫و بر سینه می زدند‪ .‬نه از صدا و هیاهوی سنج و طبل خبری‬ ‫بود‪ ،‬نه از عالمت و کتل‪ ،‬انجا سخن‪ ،‬تنها از دین خدا بود‬ ‫و حق و حقیقت و پایداری در این راه تا پای جان‪ .‬ســخنی‬ ‫که هر دلی را می لرزاند و هر چشــمی را گریان می کند‪ .‬در‬ ‫مسیر بازگشت به تهران نیز پس از چهل سال‪ ،‬یک بار دیگر‬ ‫کتاب «مذهب علیه مذهب» دکتر شریعتی را خواندم و به‬ ‫دیدگاه این معلم فرزانه و استاد شهید مرتضی مطهری در‬ ‫مورد دین‪ ،‬مبارزه با خرافات‪ ،‬عــزاداری و رمز و راز نهضت‬ ‫حســین ابن علی(ع) بیشــتر فکر کردم‪ .‬از همه جوانان‪،‬‬ ‫به ویژه دانشجویان و طالب جوان می خواهم این کتاب را‬ ‫بخوانند و در مورد ان با هم گفت وگو کنند‪».‬‬ ‫مر د خاکستری اصالحات‬ ‫خبرنامه‬ ‫حمایتقوچان نژادازفلسطین‬ ‫بررسی رسانه ای هفته‬ ‫‪17‬‬ ‫تصمیم برای اسفند‬ ‫گفتارها‬ ‫انتخابات خبرگان نزدیک است و از همین حاال گمانه زنی ها‬ ‫دربــاره این رقابت پراهمیت اغاز شــده اســت‪.‬در ایــن میان یکی‬ ‫از افرادمــورد توجه سیدحســن خمینی اســت‪ .‬اکنــون بار دیگر‬ ‫زمزمه هایی درمورد قطعی شــدن نامــزدی او در رســانه ها مطرح‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫نتیجهاقتصادمقاومتینهرویکردلیبرالیاستنهکمونیستی‬ ‫کدام تجارت ازاد؟‬ ‫سید یاسر جبرائیلی‬ ‫گفتارها‬ ‫‪18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫‪1‬‬ ‫معاون اموزش و پژوهش خبرگزاری فارس‬ ‫پیش از غلبه بحث های نظری مرتبط با تجارت ازاد‪،‬‬ ‫نظریه غالب در اقتصاد سیاسی بین الملل مرکانتیلیسم(‪)1‬‬ ‫بود که می توان ان را گســترده ترین شکل حمایت گرایی‬ ‫دانســت‪ .‬طبق ایــن نظریه کــه اکثــر سیاســتمداران و‬ ‫اقتصاددانــان اروپایی طی ســال های ‪ 1500‬تا ‪ 1750‬در‬ ‫زمره معتقدان به ان بودند‪ ،‬کنترل تجارت خارجی توســط‬ ‫دولت‪ ،‬نقشی اساسی در پیشرفت و شکوفایی اقتصادی و‬ ‫نیز امنیت ملی ایفا می کرد‪ .‬مرکانتیلیسم نخستین بار در قرن‬ ‫هجدهم با طرح نظریه تجارت ازاد توســط دو اقتصاددان‬ ‫انگلیسی به نام های ادام اسمیت(‪ )2‬و دیوید ریکاردو(‪)3‬‬ ‫به چالش کشیده شد‪ .‬طرفداران تجارت ازاد با طرح مفهوم‬ ‫مزیت نسبی(‪ )4‬این نظریه را مطرح کردند که اوال استفاده‬ ‫بهینه از منابع کمیاب ایجاب می کند هر کشــوری به تولید‬ ‫کاال و خدماتی بپردازد که به طور نسبی ارزان تر از کشورهای‬ ‫دیگر توانایی تولید و عرضه ان را دارد و ثانیا متابعت از چنین‬ ‫رویه ای از سوی تمام کشورها به نفع همه خواهد بود چرا که‬ ‫تجارت ازاد یک بازی «برد‪ -‬برد»(‪ )5‬و نه یک بازی «حاصل‬ ‫جمع صفر»(‪ )6‬است‪.‬‬ ‫حامیان تجارت ازاد علت اصلی موفقیت تمدن های‬ ‫برتر تاریخ را تجــارت معرفی کرده انــد‪ ،‬به طوری که‪ ،‬ادام‬ ‫اســمیت در کتاب «ثروت ملل» تاکید می کنــد که رونق‬ ‫تجارت هم در تمدن هــای مدیترانه ای چون مصر‪ ،‬یونان‬ ‫و روم‪ ،‬در دیگــر نواحی جهان مثل بنــگال و چین همواره‬ ‫عامل اصلی شــکوفایی تمدن های باســتانی بوده است‪.‬‬ ‫امــروز نیز حامیــان تجــارت ازاد معتقدند پیشــرفت های‬ ‫اقتصادی بریتانیا از قــرن هجدهم به بعــد حاصل اتخاذ‬ ‫سیاست تجارت ازاد بوده و با توسل به این رویکرد‪ ،‬صنایع‬ ‫بریتانیا از ســایر رقبای اروپایی پیشی گرفته و این کشور را‬ ‫پس از انقالب صنعتی‪ ،‬به قدرت نخست اقتصادی جهان‬ ‫تبدیل کرده اســت‪ .‬بحث های نظری دربــاره تجارت ازاد‬ ‫در قرن ‪ 19‬و به ویژه اوایل قرن بیســت در امریکا و بریتانیا‬ ‫به اوج خود رســید‪ ،‬طوری که سیاستمدارانی چون کورد ‬ ‫ل‬ ‫هال(‪ )7‬به تبعیت از جان استوارت میل(‪ )8‬بر این نظریه‬ ‫اصرار کردند که تجارت ازاد موجب تثبیت صلح بین المللی‬ ‫خواهد شد و وودرو ویلســون(‪ )9‬نیز با همین استدالل بر‬ ‫ضرورت از میان رفتن کلیه موانع تجارت ازاد در اعالمیه ‪14‬‬ ‫ماده ای(‪ )10‬خود تاکید کرد‪ .‬با این وجود به نظر می رسد‬ ‫که غلبه نظری «تجارت ازاد» بر اقتصــاد جهانی بیش از‬ ‫انکه مدیون شــواهد تاریخی باشــد‪ ،‬وامــدار تالش های‬ ‫فکری اقتصاددان جنبش روشنفکری اسکاتلند بوده است‪،‬‬ ‫چنان که «وایلی کالرک»(‪ )11‬رئیس کمیســیون روابط‬ ‫اقتصــادی خارجی اروپا نیز طی ســخنان خــود در جریان‬ ‫مذاکرات دور اروگوئه (‪ )1985-9‬گات به این نکته اشــاره‬ ‫می کند که‪« :‬تنهــا در نتیجه برتری در مشــروعیت نظری‬ ‫بود که تجارت ازاد توانست در اواخر قرن نوزدهم به نظریه‬ ‫غالب اقتصادی تبدیل شود‪ .‬این مشروعیت نظری حاصل‬ ‫کار کسانی چون دیوید ریکاردو‪ ،‬جان استوارت میل‪ ،‬دیوید‬ ‫هیوم‪ ،‬ادام اسمیت و دیگر چهره های جنبش روشنفکری‬ ‫اسکاتلند بود‪)12( ».‬‬ ‫با پایان پذیرفتن جنگ دوم جهانی‪ ،‬امریکا به عنوان‬ ‫گفتارها‬ ‫‪1 - Mercantilism‬‬ ‫‪2 Adam Smith (16 June 1723 – 17 July 1790): Scottish‬‬ ‫‪social philosopher and a pioneer of political economy.‬‬ ‫‪3 David Ricardo (18 April 1772 – 11 September 1823):‬‬ ‫‪English political economist and stock trader.‬‬ ‫‪4- Comparative advantage‬‬ ‫‪5- Win-win game‬‬ ‫‪6- Zero–sum game‬‬ ‫‪7 Cordell Hull (October 2, 1871 – July 23, 1955):‬‬ ‫‪US Secretary of State for 11 years (1933–1944) in the‬‬ ‫‪administration of President Franklin Delano Roosevelt.‬‬ ‫‪8- John Stuart Mill, FRSE (20 May 1806 – 8 May 1873):‬‬ ‫‪British philosopher, political economist and civil‬‬ ‫‪servant.‬‬ ‫‪9- Thomas Woodrow Wilson (December 28, 1856‬‬ ‫‪– February 3, 1924): the 28th President of the United‬‬ ‫‪States, from 1913 to 1921‬‬ ‫‪10- Woodrow Wilson's Fourteen Points (a speech‬‬ ‫‪given by United States President Woodrow Wilson to a‬‬ ‫‪joint session of Congress on January 8, 1918.) – point III‬‬ ‫‪11- Willy de Clercq‬‬ ‫‪12- Willy de Clercq, at: Ha-joon Chang, Kicking‬‬ ‫‪away the Ladder: Development Strategy in Historical‬‬ ‫‪Perspective, London: Anthem Press, 2002, P. 14‬‬ ‫)‪13- International Trade Organization (ITO‬‬ ‫‪ -14‬دیویــد لندز‪ ،‬ثــروت ملل‪ :‬چــرا بعضی هــا ثروتمندند و‬ ‫بعضی ها چنین فقیر ‪ ،‬ترجمه مهرداد شهابی و میر محمود نبوی‪،‬‬ ‫تهران‪ :‬کتاب امه‪ ،1384 ،‬ص ‪.321‬‬ ‫‪15-Georg Friedrich List (August 6, 1789 – November‬‬ ‫)‪30, 1846‬‬ ‫‪16- Ha-Joon Chang‬‬ ‫‪17- Ha-joon Chang. Kicking Away the Ladder:‬‬ ‫‪Developement Strategy in Historical Perspective.‬‬ ‫‪London: Anthem Press, P. 14 Oxfam International‬‬ ‫)‪(http://www.oxfam.org‬‬ ‫)‪18- Oxfam International (http://www.oxfam.org‬‬ ‫‪19- Rigged Rules And Double Standards: Trade,‬‬ ‫‪Globalisation And The Fight Against Poverty.‬‬ ‫‪20- Hypocrisy List‬‬ ‫‪21- Evans-Pritchard, Ambrose (The Telegraph, 12‬‬ ‫‪Apr 2002): “EU is 'most protectionist trade bloc in the‬‬ ‫)‪world'”. Available (Friday 24 August 2012 – 139104/06/‬‬ ‫‪at:‬‬ ‫‪http://www.telegraph.co.uk/finance/2759451/EU‬‬‫‪is-most-protectionist-trade-bloc-in-the-world.html‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫نگاهــی بــه سیاســت های تجــاری‬ ‫کشورهای پیشــرفته نشان می دهد در دوران‬ ‫جدیــد‪ ،‬حمایت گرایی حتی در اشــکال تحت‬ ‫پوشش «حمایت از محیط زیست» و «حمایت‬ ‫از حقوق کارگــران» نیز به حیــات خود ادامه‬ ‫داده است‬ ‫پاورقی ها‬ ‫گفتارها‬ ‫تنها قدرت اقتصادی اســیب ندیده از جنــگ‪ ،‬حمایت از‬ ‫تجارت ازاد را در دســتورکار خود قرار داد و بانی موافقتنامه‬ ‫عمومی تعرفه و تجارت (گات) که بعدها به سازمان تجارت‬ ‫جهانی بدل شد بود‪ ،‬اما این کشور دست کم تا اوایل دهه‬ ‫‪ 1950‬از عضویت در نسخه اولیه موافقتنامه عمومی تعرفه‬ ‫و تجارت (سازمان تجارت بین المللی) (‪ )13‬خودداری کرد‪.‬‬ ‫با ترویج اصول حاکم بر موافقتنامه گات و ســازمان‬ ‫تجارت جهانی به عنوان سیاست های ایده ال اقتصادی‪،‬‬ ‫کشورهای در حال توسعه به این باور رسیده اند که توسعه و‬ ‫پیشرفت اقتصادی صرفا از طریق قرار دادن صنایع نوپای‬ ‫داخلی در رقابت بی قید و شرط با صنایع پیشرفته کشورهای‬ ‫صنعتی قابل حصــول خواهد بود و این در حالی اســت که‬ ‫در کشورهای در حال توســعه‪ ،‬صنایع داخلی معموال نه از‬ ‫نظر سطح دسترســی به منابع مالی و نه میزان برخورداری‬ ‫از سرمایه های انسانی قابل مقایسه با رقبای خارجی نبوده‬ ‫و تنها مزیت اقتصــادی انها در اختیار داشــتن نیروی کار‬ ‫غیر متخصص محروم (و نه حقیقتا ارزان) است‪.‬‬ ‫البته تجــارت ازاد همواره هم در حــوزه نظر و هم در‬ ‫محدوده عمل مخالفانی داشته اســت‪« .‬دیوید لندز» در‬ ‫کتابی همنام با کتاب مشــهور ادام اســمیت یعنی «ثروت‬ ‫ملل» این ادعای حامیان تجارت ازاد را که بریتانیا از طریق‬ ‫تجارت ازاد به قدرت اول اقتصادی جهان تبدیل شده بود‬ ‫را با ذکر شواهد و مســتندات تاریخی قویا رد کرده و توجه‬ ‫خوانندگان را به این نکته جلب می کنــد که در دوره ای که‬ ‫اغلب دوران شکوفایی اقتصادی بریتانیا از طریق تجارت‬ ‫ازاد معرفی شده «‪...‬این دولت و نه حقیقتا بخش خصوصی‬ ‫بریتانیا بود که داد و ستدهای ماورای دریاها را تحت حمایت‬ ‫خود گرفته بود‪ ،‬چرا که تامین هزینه های امنیتی معامالت‬ ‫و ماجراجویی های غیرمســتقیم در کشــورهای دوردست‬ ‫به طــور کامل بر عهده دولــت بریتانیا بــود‪ ...‬واقعیت ان‬ ‫اســت کــه نیرومندتریــن و قاطع ترین مدافعــان تجارت‬ ‫ازاد‪ -‬انگلســتان دوران ویکتوریا و امریکای پس از جنگ‬ ‫جهانی دوم‪ -‬در زمان رشــد فزاینده خود به شدت از صنایع‬ ‫ملی خود حمایت می کردند‪ )14( ».‬طبق تحقیقات لندز‪،‬‬ ‫حتی صنعت دریانوردی هم به عنوان فناوری پیشــرفته ای‬ ‫که نقشی تعیین کننده در پس زدن رقبا و استفاده انحصاری‬ ‫یا شــبه انحصاری از دریاهای ازاد و در نتیجه دسترسی به‬ ‫مستعمرات داشــت‪ ،‬بدون حمایت های وســیع دولتی در‬ ‫امپراتوری های پرتغال‪ ،‬اســپانیا‪ ،‬هلند‪ ،‬بریتانیا‪ ،‬فرانسه‪،‬‬ ‫المان و روسیه امکان شکل گیری نداشت‪.‬‬ ‫فریدریش لیســت(‪ )15‬اقتصاددان مکتب تاریخی‬ ‫المان نیز نخســتین متفکــر اروپایــی بود که به فراســت‬ ‫دریافت انگلستان پس از باال رفتن از نردبان سیاست های‬ ‫حمایتی‪ ،‬چون منافعش ایجاب می کرد که مانع طی شدن‬ ‫همین مسیر توسط دیگر کشورها شود با «استدالل علمی ‬ ‫واژگون» و نیز حتی اســتفاده از قدرت نظامی‪ ،‬کشورهای‬ ‫دیگر را وادار به گشــایش دروازه های اقتصادی خو د روی‬ ‫کاالهای صنعتی انگلستان می کرد‪« :‬هر ملتی که از طریق‬ ‫اعمال محدودیت ها اتخاذ سیاست های حمایتی‪ ،‬قدرت‬ ‫صنعتی و کشــتیرانی خود را به درجه ای از توسعه افزایش‬ ‫داده باشد که هیچ ملت دیگری نتواند با او رقابت ازاد کند‪،‬‬ ‫نمی تواند خردمندانه تر از این عمل کند که نردبان ها را برای‬ ‫رقبایش واژگون و ملل دیگــر را در خصوص منافع تجارت‬ ‫ازاد موعظه کرده و در این باره که پیش از این مســیر خطا‬ ‫را می رفته و اکنون برای اولین بار حقیقت را کشــف کرده‪،‬‬ ‫داد سخن ســر دهد‪ ».‬ها جون چانگ(‪ )16‬استاد اقتصاد‬ ‫دانشــگاه کمبریج در کتابی که عنوان ان از عبارت مشهور‬ ‫فردریک لیســت برگرفته شــده(‪ )170‬اســتدالل می کند‬ ‫که عمال تمامی کشورهای توســعه یافته امروز‪ ،‬از طریق‬ ‫حمایت گرایی صنایع خود را تقویت کرده اند‪ .‬او می نویسد‪:‬‬ ‫«اگر چه سیستم تجارت ازاد اکنون به عنوان درمان تمامی‬ ‫ دردها و تنها راه رسیدن به رشــد و توسعه اقتصادی مطرح‬ ‫‏شده و تمامی سازمان‏های اقتصادی بین المللی (صندوق‬ ‫بین‏المللی پول‪ ،‬سازمان جهانی تجارت‪ ،‬بانک جهانی) و‬ ‫نیز نهادهای وابسته به جامعه اروپا به ان استناد می‏کنند‪،‬‬ ‫اما تاریخ توســعه اقتصادی نشــان می‏دهد کــه این امر‪،‬‬ ‫افسانه‏ای بی‏اساس بیش نبوده و کشورهای پیرو راه تجارت‬ ‫ازاد و در راس انان بریتانیا و ایاالت متحده‪ ،‬قدرت اقتصادی‬ ‫خود را بر پایه سیاســت حمایت‏گرایانه‏ای بنــا کرده‏اند که‬ ‫امروز ان را تخطئه می‏کنند‪».‬‬ ‫اکســفام(‪ )18‬کــه کنفدراســیونی متشــکل از‬ ‫سازمان های خیریه ‪ 15‬کشــور برای مبارزه با فقر در جهان‬ ‫بوده و در ‪ 90‬کشــور مختلف دارای دفتر نمایندگی است‪،‬‬ ‫در گزارش ســال ‪ 2002‬خود با عنــوان «قوانین معیوب و‬ ‫استانداردهای دوگانه»(‪ )19‬با استناد به امارهای رسمی‪،‬‬ ‫اتحادیه اروپا را در صدر انچه «لیســت ریــاکاری » (‪)20‬‬ ‫در خصوص «جانبداری از تجــارت ازاد» نامیده قرار داده‬ ‫و جایگاه دوم این فهرســت را نیز به ایاالت متحده امریکا‬ ‫اختصاص داده است‪ )21( .‬در حقیقت امارهای گرداوری‬ ‫شده توسط اکسفام حکایت از ان دارند که از سال ‪ 1995‬به‬ ‫بعد‪ ،‬بر اثر اعمال محدودیت های غیر تعرفه ای گوناگون‪،‬‬ ‫دسترســی اکثر تولید کنندگان جهان ســومی به بازارهای‬ ‫اروپایی و امریکایی به رغم کاهش ظاهری تعرفه ها نه فقط‬ ‫ساده تر از قبل نشــده‪ ،‬بلکه ‪76‬درصد دشــوارتر از گذشته‬ ‫گردیده است‪.‬‬ ‫نگاهی به سیاست های تجاری کشورهای پیشرفته‬ ‫نشــان می دهــد در دوران جدید‪ ،‬حمایت گرایــی حتی در‬ ‫اشــکال تحت پوشــش «حمایــت از محیط زیســت» و‬ ‫«حمایت از حقوق کارگران» نیز به حیات خود ادامه داده‬ ‫اســت‪ .‬برای نمونه‪ ،‬در دهه ‪ 1990‬میالدی امریکا به رغم‬ ‫عضویت مکزیــک در ســازمان تجارت جهانــی‪ ،‬در مورد‬ ‫مشهور تالش کرد که با تصویب قوانینی در حمایت از محیط‬ ‫زیست‪ ،‬از صنایع شــیالت خود در برابر واردات از مکزیک‬ ‫حمایت نماید‪ .‬با تصویب قانون حمایت از دلفین ها‪ ،‬امریکا‬ ‫به بهانه اینکه شیوه صید صیادان مکزیک به گونه ای است‬ ‫که حیات دلفین ها را دچار مخاطره می کند‪ ،‬واردات ماهی از‬ ‫مکزیک را تحریم کرد‪ .‬چند سال بعد‪ ،‬که مکزیک توانست‬ ‫با شــکایت به ســازمان تجارت جهانی علیــه امریکا حکم‬ ‫بگیرد‪ ،‬کنگره امریکا قانون دیگری بــا عنوان «حمایت از‬ ‫الک پشت ها» به تصویب رســاند و این بار‪ ،‬به این بهانه‪،‬‬ ‫بازار شیالت خود را از دسترس صادرکنندگان مکزیکی خارج‬ ‫کرد‪ .‬در اوایل سال ‪ ،2000‬امریکا «استانداردهای کار» را‬ ‫دســتاویزی برای جلوگیری از انتفاع کامبوج از صادرات به‬ ‫امریکا قرار داد و به این بهانــه که کارگران کامبوج‪ ،‬حقوق‬ ‫و دستمزد کمی می گیرند و حقوق شــان تضییع می شود‪،‬‬ ‫دولت کامبــوج را وادار بــه دو برابر کردن حقــوق کارگران‬ ‫کامبوج کرد و در نتیجه‪ ،‬کامبوجی ها نتوانســتند از مزیت‬ ‫دستمزد پا یین نیروی کار نسبت به امریکا در تجارت با این‬ ‫کشور بهره ببرند‪.‬‬ ‫نظام بین الملل به سبب داشتن یک محیط انارشیک‪،‬‬ ‫اجــازه رویاپردازی های شــاعرانه درباره تجــارت ازاد را به‬ ‫کشورها نمی دهد‪ .‬اما حجم انبوه تولیدات نظری مرتبط با‬ ‫فواید تجارت ازاد بســیاری از سیاستمداران در کشورهای‬ ‫در حال پیشرفت از جمله ایران را به این باور غلط رهنمون‬ ‫ساخته اســت که از یک سو کشورهای پیشــرفته از مسیر‬ ‫تجارت ازاد توسعه یافته و از سوی دیگر‪ ،‬سایر کشورها نیز‬ ‫راهی جز تجارت ازاد پیش رو ندارند‪ .‬گشایش دروازه های‬ ‫واردات به ســوی تولیدات خارجی‪ ،‬اثر ویرانگر این توهم‬ ‫بوده است‪ .‬راهکار به هیچ وجه در حمایت بی حد و حصر از‬ ‫شرکت های داخلی بدون داشتن برنامه هدایت و نظارت بر‬ ‫پیشرفت و بســتن مرزهای تجاری نیست‪ .‬اگر تا چند سال‬ ‫اخیر برخی دســت اندرکاران اقتصادی کشــور در پاسخ به‬ ‫این سوال که چرا پیرو لیبرالیسم هستید‪ ،‬می گفتند نسخه‬ ‫دیگری وجود نــدارد‪ ،‬امروز سیاســت های کلــی اقتصاد‬ ‫مقاومتی راه را بر هرگونه بهانه جویی درباره فقر منابع نظری‬ ‫جایگزین بسته است‪ .‬اقتصاد مقاومتی نه رویکرد لیبرالی‬ ‫است و نه کمونیســتی؛ نتیجه ان‪ ،‬نه یک اقتصاد بسته و‬ ‫منجمد و منزوی است و نه یک اقتصاد بی در و پیکر و متاثر‬ ‫به امواج و تکانه های خارجی‪ .‬اقتصاد مقاومتی یک اقتصاد‬ ‫درون زا و برون گراست که منبع قدرت ان در داخل است اما‬ ‫نگاه به ظرفیت های بیرون نیز دارد‪.‬‬ ‫‪19‬‬ ‫گفتارها‬ ‫تردید برای تصمیمی بزرگ‬ ‫ایا سیدحسن خمینی کاندیدای خبرگان می شود؟‬ ‫مسعود ندافان‬ ‫پژوهشگر سیاسی‬ ‫این مطلب که درمورد احتمال کاندیداتوری‬ ‫سید حســن خمینی نگاشــته شــده‪ ،‬نظر اقای‬ ‫مسعود ندافان اســت و مثلث امادگی دارد سایر‬ ‫دیدگاه ها در این مورد را نیز میزبانی کند‪.‬‬ ‫«ازشمابه عنوانکارشناسورزشیبرنامهماهممی شود‬ ‫استفادهکرد»‪«،‬چندشبپیشباایت اللهجوادی املیصحبت‬ ‫در مورد شخصیت علمی سید حســن خمینی شد که ایت الله‬ ‫جوادی املیبادیدمثبتفرمودویازنظرعلمی استعدادبسیار‬ ‫خوبی دارد و درس خارج فقــه و اصول می دهد»؛ اینها روایتی‬ ‫نامتوازن از حجت االســام سید حســن خمینی است؛ راوی‬ ‫گزاره اول عادل فردوسی پور پس از تعجب از اطالعات باالی‬ ‫فوتبالی ایشان و ناقل عبارت دوم‪ ،‬حجت االسالم غرویان‪ ،‬که‬ ‫خبرازتصمیمی مهممی دهد‪.‬تصویرسازیازسیدحسنخمینی‬ ‫درافکارعمومینیزنارساست؛ازیادگارامامراحلکههم اکنون‬ ‫پس از سالیانی در قامت تفسیرکننده ارای امام خمینی(ره) در‬ ‫حال گام برداشتن هست تا روحانی جوانی بدون عبا و عمامه‬ ‫که عکس های وی هــزاران الیک در صفحات اینســتاگرام‬ ‫می خورد‪ .‬سید حسن خمینی همانند گذشته اوایل هفته را در‬ ‫حوزه علمیه دارالشفاء قم به تدریس مشــغول است که تعداد‬ ‫شاگردان غیرایرانی با ایرانیان برابری می کند و به طور معمول‬ ‫روزهای چهارشــنبه تا عصر جمعه به امور تولیت حرم مطهر و‬ ‫موسسه تنظیم و نشــر اثار امام خمینی می پردازد و بعد از فوت‬ ‫حجت االسالمسید احمدخمینیپنجشنبهشب هانمازمغربو‬ ‫عشارادرحرممطهرحضرتامامخمینی (س)اقامهمی کند‪.‬او‬ ‫این روزها در صدر اخبار سیاسی کشور قرار داد و گمانه زنی های‬ ‫جدی از حضور سید حســن خمینی در انتخابات اتی مجلس‬ ‫خبرگان رهبری حکایت می کند اما هنوز دود ســفید از تصمیم‬ ‫قطعی حضور وی دیده نمی شــود‪ .‬تحلیلگران سیاسی در پی‬ ‫واکاوی تصمیم وی برای اتیه سیاســی اش در سپهر سیاست‬ ‫کشــور هســتند؛ ایا وی در انتخابات خبــرگان رهبری حاضر‬ ‫می شود؟اومحوریتاصالح طلبانبرایچینشلیستهمسو‬ ‫رامی پذیرد؟‬ ‫اولین گام سیاست ورزی‬ ‫اولین گام سیاست ورزی سید حســن خمینی در کوران‬ ‫حوادث انتخابات ریاست جمهوری دهم رخ داد؛ در ان هنگامه‬ ‫غبارالود او مــرد «رفتار» بود تا «گفتار»‪ .‬سید حســن خمینی ‬ ‫ترجیح داد اعتــراض خود را با عــدم حضور در مراســم تنفیذ‬ ‫ریاســت جمهوری احمدی نژاد نشــان دهــد‪ .‬او همچنین در‬ ‫مراسم تجدید میثاق هیات دولت دهم با امام راحل به استقبال‬ ‫مردانکابینهاحمدی نژادنرفتتامخالفت هایخودراباسیطره‬ ‫گفتمانی حامیان احمدی نژاد بر قوه مجریه نشــان بدهد‪ .‬اما‬ ‫این پایان اقدامات سید حسن خمینی نبود او گالیه های خود‬ ‫را در قالب نگاه گزینشی به اندیشه امام خمینی (ره) ابراز کرد و‬ ‫هنگام پخشمستندپربیننده«شاخص»کهبنابراندیشه های‬ ‫امام خمینــی بــه واکاوی رخدادهای تاریخــی می پرداخت؛‬ ‫انتقاد کــرد و در نامه اعتراض به رئیس صدا وســیما نوشــت‪:‬‬ ‫«چنان که از منابع موثق شــنیده ام‪ ،‬برنامــه ای تحت عنوان‬ ‫شاخص در تلویزیون پخش می شود و به گونه ای غیر صادقانه‬ ‫وتحریف امیز‪،‬شخصیتجامععارفکاملومهربانورهبری‬ ‫مقتدر امام خمینی(س) را مخدوش کرده است‪ .‬جامع ه جوان‬ ‫امروزمابهوسیلهانچهدراینبرنامهپخشمی شود‪،‬شخصیت‬ ‫واقعی امام(ره) را نمی شناسد و تنها با شخصیت دست ساخته ‬ ‫صداوسیما اشنا می شود که متاســفانه فرسنگ ها با حقیقت‬ ‫امام(ره) که به فرمود ه رهبری انقــاب همه هویت جمهوری‬ ‫اسالمیاست‪،‬فاصلهدارد‪.‬جایتاسفاستکهدرصداوسیما‬ ‫از هزاران هزار جلوه رافت و محبت که با اتک ا به جوهره اسالمی‬ ‫و روح بلند مذهب شیعه اثنی عشریه افریده شد‪ ،‬چشم پوشیده‬ ‫نجات سوریه‬ ‫الزامات دیپلماسی برای حل بحران دمشق‬ ‫سید صاحب صادقی‬ ‫گفتارها‬ ‫‪20‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫مدیر مسئول مجله دیپلمات‬ ‫نشســت وین در خصوص ســوریه جدیدتریــن ابتکار‬ ‫چند جانبه برای حل بحران سوریه بود‪ .‬وضعیت اکنون با یک‬ ‫سالپیشکامالفرقکردهوطبیعیاستکهرخدادهاییمانند‬ ‫ورودروسیهبهعرصهبحرانسوریهوهمچنینتوافقهسته ای‬ ‫ایرانوکشورهایغربیزمینهرابرایطرحمنافعودیدگاه های‬ ‫متفاوت اماده ساخته اســت‪ .‬می توان گفت بیش از هر زمان‬ ‫دیگریتجمیعمنافعدرخصوصسوریه‪،‬تحوالتدیپلماتیک‬ ‫راتحت تاثیرقراردادهاست‪.‬نشستویندرشرایطیبرگزارشد‬ ‫که ورود نظامی روسیه‪ ،‬این کشــور را به یک مدعی تاثیرگذار‬ ‫تبدیل کرد‪ .‬ایاالت متحده و شرکای اروپایی ان کامال متقاعد‬ ‫شده اند اگر نمی خواهند در زمین روسیه بازی کنند الاقل باید‬ ‫برگ بازی این کشور را کامال جدی تلقی کنند‪.‬‬ ‫در این بین بی شــک نقش ایران مهم تر اســت‪ .‬ایران‬ ‫به تنهایی می تواند تمام تالش های دیپلماتیک کشــورهای‬ ‫غربی و عربی را باطل کند‪ .‬این به مثابه یک شعار نیست بلکه‬ ‫در عرصه عمل این کشور می تواند به صورت میدانی و زمینی‬ ‫تحرکاتراکنترلیابههمبزند‪.‬دراینفضاقطعاتاایرانمجاب‬ ‫نشــود‪ ،‬در عرصه عمل هیچ اتفاقی هر چند با پشتیبانی کامل‬ ‫دیپلماتیک‪ ،‬به نتیجه نخواهد رســید؛ موضوعی که اعراب‬ ‫ســعی در انکار ان دارند‪ .‬مصر دیگر کشــور تعیین کننده ای‬ ‫است که تا کنون به درستی نقش ان تبیین نشده است‪ .‬منافع‬ ‫مصر ایجاب می کند گروه های معارضی چون جبهه النصره یا‬ ‫جیش االســام و یا حتی گروه هایی که تحت نظارت حماس‬ ‫در ســوریه می جنگند و اکثر انها هویت خود را اخوانی قلمداد‬ ‫می کنند‪ ،‬در عرصه قدرت سوریه ظاهر نشــوند‪ .‬پیروزی این‬ ‫گروه ها پیروزی اخوان المسلمین است و طبیعتا در این صورت‬ ‫بحران تنها در ســوریه متوقف نخواهد ماند! این تنها یکی از‬ ‫دغدغه های السیسی است‪ .‬از ســوی دیگر مصر به شدت به‬ ‫ســوریه علقه تاریخی دارد‪ .‬در فرهنگ ارتش مصر‪ ،‬ســوریه‬ ‫بخشی از فرهنگ ملی مصر است چرا که از زمان پاشا همواره‬ ‫ی سوریه و فلســطین را ایفا کرده است‪ .‬برای‬ ‫مصر نقش حام ‬ ‫مصر استقرار یک دولت باثبات در سوریه اهمیت زیادی دارد‬ ‫و السیسی خوب می داند درگیری های طایفه ای و بازی های‬ ‫قومی خاورمیانه را به جهنم تبدیل می کند‪ .‬از این رو در فضای‬ ‫کنونی نشست وین اغاز یک بازی دیپلماسی است که طبیعتا‬ ‫بدوندرنظرگرفتنچندمولفهراهبردیبهجایینخواهدرسید‪:‬‬ ‫می شودوبدوناشارهبهشرایطزمانیخاصبهبزرگنماییغلطو‬ ‫تحریف گونهقضایایگذشتههمتمی گماریدوبهغلطدرصدد‬ ‫مشابه سازی تاریخی هستید‪« ».‬اقایان هنوز‪ 20‬سال از رحلت‬ ‫امام(ره) نگذشته است»؛ این پاسخ سید حسن خمینی در اوج‬ ‫تقابلمیاناوومنتقدانشدرمراسمارتحالامامخمینی (ره)در‬ ‫سال‪ 89‬بود؛ منتقدان وی که او را «ساکت فتنه» می دانستند؛‬ ‫مدعی بودند که خط امام را نباید با نسبت های خانوادگی تقلیل‬ ‫دادوشعارهایاینافرادمانعادامهسخنرانیسید حسنخمینی‬ ‫دراینمراسمشد‪.‬‬ ‫از عالمه تا پانسیون زبان اموزی‬ ‫پــس از پیــروزی حســن روحانــی در انتخابــات‬ ‫ریاست جمهوری یازدهم‪ ،‬اصالح طلبان خود را برای تصاحب‬ ‫ســنگرهای دیگر اماده کردند‪ .‬انان از غفلت «استراتژیک»‬ ‫چپگرایان نسبت به مجلس خبرگان رهبری در سالیان گذشته‬ ‫ابراز تاســف کردند و شکست هاشمی رفسنجانی در انتخابات‬ ‫ریاست مجلس خبرگان را در همین راستا تبیین کردند‪ .‬اولین‬ ‫گام انان دعوت از حجت االســام سید حســن خمینی برای‬ ‫حضور در انتخابات اتی بود و هاشمی رفســنجانی جلودار این‬ ‫ی سیدحسن خمینی وی را‬ ‫اقدام بود؛ او برای افزایش وزن علم ‬ ‫«عالمه» خطاب کرد و در همین راستا اظهار داشت‪« :‬عالمه‬ ‫حجت االسالم و المسلمین حاج حسن اقای خمینی مجتهد‬ ‫نمونه ایاستکهباهوشباالبهخوبیمسائلراتحلیلمی کند‬ ‫و درس خارج ایشــان در قم مورد توجه اســت‪ ».‬این سخنان‬ ‫با بازتاب منفی در میان جریان دینی کشــور همراه شد و اولین‬ ‫«ضربه»راهاشمی رفسنجانیبهسید حسنخمینیزد‪.‬دومین‬ ‫«ضربه»پیشاانتخاباتیبهسید حسنخمینیرایارانکارگزارانی‬ ‫هاشمی رفسنجانی زدند؛ نشــریه صدا در پرونده ای به الگوی‬ ‫سیاســت ورزی سید حســن خمینی پرداخت؛ حجت االسالم‬ ‫دعایی‪ ،‬عضو مجمع روحانیون مبارز در بخشی از گفت وگوی‬ ‫خود پیرامون شخصیت حجت االسالم سید حسن خمینی در‬ ‫مورد چگونگی یادگیری زبان انگلیسی ایشان اظهار داشت‪:‬‬ ‫«یکیازارزوهایمناینبودکهیادگارارجمندوعزیزامامحتما‬ ‫یکی‪ ،‬دو زبان خارجی را بیاموزد‪ .‬من اصرار داشتم که شما زبان‬ ‫بخوانید‪ .‬خوشبختانه ایشان پذیرفت و زبان انگلیسی را هم در‬ ‫‪ )1‬ایران باید وارد بازی شود‬ ‫ایران در ســوریه منافع زیــادی دارد و این کامال واضح‬ ‫است‪ .‬هیچ کشوری به اندازه ایران به تحوالت سوریه حساس‬ ‫نیست‪ .‬این مســاله بدون شــک به علقه های منفعت ملی و‬ ‫فراتر از ان امنیت ملی فرامرزی ایران بر می گردد‪ .‬بر هیچ کس ‬ ‫پوشیده نیست که این کشــور جبهه های تدافعی خود را نه در‬ ‫مرزها بلکه هزاران کیلومتر دورتر بنا کرده اســت‪ .‬این مولفه‬ ‫هم شاهد حمایت از جنبش هایی چون حزب الله لبنان می شود‬ ‫و هم تثبیت یک نظام اسرائیل ســتیز و پشتیبان جنبش های‬ ‫وابستهبهایران‪.‬ازاینروهمهبهخوبیمی دانندکهاینکشوررا‬ ‫نمی توانندازصحنهمعادالتخارجسازند‪.‬اینمسالهتنهاناشی‬ ‫از نگاه غرب محور یا عرب محور نیســت‪ ،‬بلکه کشوری چون‬ ‫روســیه نیز می داند بدون اقناع و بازی دادن ایران نمی تواند‬ ‫اهداف مد نظر خود در سوریه را محقق سازد‪.‬‬ ‫‪ )2‬به روسیه امتیاز داده شود‬ ‫برای روســیه ورود نظامی به ســوریه از جهات مختلف‬ ‫دارای منفعت اســت‪ .‬اینکه با امریکا وارد معامله ای شود که‬ ‫نتیجهانبده بستانامتیازدرحوزه هایجغرافیاییدیگراست‪.‬‬ ‫اینکه در قلــب خاورمیانه برای اولین بار در چند دهه گذشــته‬ ‫فرصتی برای حضور مستقیم و در نتیجه قدرت نمایی داشته‬ ‫باشــد‪ .‬اینکه به امریکا و نظام بین الملل اعالم کند که دنیا به‬ ‫سمت چند قطبی شدن رفته اســت‪ .‬اینکه با اگاهی از شروع‬ ‫فرایند انتقال قدرت در ســوریه‪ ،‬برای تضمین از دست ندادن‬ ‫متحدسنتیخودواردعملشودوسهمی ازقدرتایندهبهدست‬ ‫گفتارها‬ ‫همنشینیباهمسرارجمندشکهاوهملیسانسزبانانگلیسی‬ ‫دارد‪،‬باایشانخواندوهمدرشرایطخوبدیگریکهایجادشد؛‬ ‫با استقبال ســفیر ما که به امام عالقه مند و ارادتمند بود‪ ،‬برای‬ ‫ایشاندرافریقای جنوبیشرایطخیلیخوبیفراهمشدوایشان‬ ‫توانست به مدت شش ماه در پانسیونی در سفارت‪ ،‬اقامت کند‬ ‫و کامال به زبان مسلط شود‪ ».‬این اظهارات موجی از استفاده‬ ‫شــخصی از امکانات دولتی را علیه سید حسن خمینی ایجاد‬ ‫کرد‪.‬برایکاهشفشارهاجاویدقربان اوغلی‪،‬سفیراسبقایران‬ ‫در افریقای جنوبی استفاده از واژه «پانسیون» را به مصلحت‬ ‫تو گوباروزنامهشرقاظهارداشت‪:‬‬ ‫ندانستوپیراموناندرگف ‬ ‫«حضور ایشان در افریقای جنوبی در دو مقطع بود‪ ،‬دوره اول‬ ‫در زمان سفارت اینجانب بود که سه ماه طول کشید‪ ...‬در این‬ ‫مقطعسهماههایشانهرروز(بهجزروزشنبهویکشنبه)بهمدت‬ ‫قریببهششساعتدرکالجیدرژوهانسبورگدرکالسدرس‬ ‫انگلیسی حاضر می شدند‪ .‬از سه ماه مذکور دو ماه (اول و اخر)‬ ‫بدون حضور خانواده و با دو همراه بودند‪ ،‬ماه دوم‪ ،‬خانواده به‬ ‫ایشانملحقشدندویکماهدرافریقایجنوبیاقامتداشتند‪.‬‬ ‫تمامی هزینه هاراشخصامی پرداختند(کالسوخریدمایحتاج‬ ‫روزانهزندگی)‪.‬تنهاامکاناتیکهسفارتدراختیارایشانگذاشته‬ ‫بودند ســاختمان خالی بازمانده از دوران رژیم ســابق در شهر‬ ‫ژوهانسبورگبود‪،‬بههمراهیکدستگاهاتومبیلباراننده‪.‬جهت‬ ‫مزید استحضار پول بنزین را نیز شخصا می پرداختند‪ .‬اقامت‬ ‫دوم ایشان در افریقای جنوبی‪ ،‬زمانی بود که دوران سفارت من‬ ‫به پایان رسیده و به مرکز مراجعت کرده بودم‪ ،‬ولی حسب االمر‪،‬‬ ‫ایشان را تا افریقای جنوبی همراهی کردم‪ .‬سفارت کشورمان‬ ‫از این سفر اطالع نداشت (ایشان چنین خواسته بودند) و طبعا‬ ‫امکاناتسابق الذکرنیز(ساختمان‪،‬اتومبیل‪،‬راننده)دراختیار‬ ‫ایشانقرارنگرفت‪».‬‬ ‫احیای چپ اسالمی‬ ‫اوایلدهههفتادعصرعسرتاردوگاهچپسپهرسیاست‬ ‫کشــور بود؛ انان مدعی بودند اخرین یاور سیاســی خود یعنی‬ ‫مرحوم حجت االسالم ســید احمد خمینی را در بدنه حاکمیت‬ ‫از دست داده اند؛ فردی که توانســته بود بستر پذیرش جدایی‬ ‫مجمع روحانیون مبــارز را از جامعه روحانیت مبــارز در دهه‪60‬‬ ‫گیرد و در نهایت اینکه بنیادگرایان افراطی را در خانه شکست‬ ‫دهد که مجبور نباشــد در مرزهای اســیای میانه و مرکزی در‬ ‫حیاط خلوت خود با انها بجنگد‪ .‬با این تفاسیر به روسیه باید هم‬ ‫بها و هم امتیاز داد‪ .‬امریکا می داند که خود مسئول این مساله‬ ‫است و باید وارد فرایند بده بستان سیاسی با روسیه شود‪.‬‬ ‫تصمیمنهاییسید حسنخمینی‬ ‫اولین «پیشنهاد» منصب سیاسی به فردی در خانواده‬ ‫امام خمینی (ره) در ابتدای پیروزی انقالب اســامی رخ داد؛‬ ‫بنی صدرپیشنهادنخست وزیریرابهمرحومسید احمداقاداداما‬ ‫امام خمینی(ره) ان را رد کردند و در پاسخ به نامه رئیس جمهور‬ ‫وقت نوشتند‪« :‬بنا ندارم اشخاص منسوب به من متصدی این‬ ‫امورشوند‪.‬احمد‪،‬خدمتگزارملتاستودراینمرحلهباازادی‬ ‫بهتر می تواند خدمت کند‪ .‬والسالم علیکم‪ ».‬حجت االسالم‬ ‫سید حسنخمینیدرشرایطسختیقرارگرفتهاست؛شرایطی‬ ‫که برای اولین بار پس از انقالب اسالمی یک نفر از‬ ‫نســل امام خمینی (ره) در معرض رای مردم‬ ‫قرار می گیرد و گذار از چهره کاریزماتیک‬ ‫بهفرازونشیب هایانتخاباتیمحقق‬ ‫خواهد شد؛ سید حسن خمینی به‬ ‫خوبی اگاه است که وزن سیاسی‬ ‫او منحصر در جریان سیاسی‬ ‫خاصی نیســت اما بــا روند‬ ‫حمایتــی اصالح طلبان‬ ‫به پایان می رســد‪ .‬اینکه وی تا ان هنگام قدرت را در سوریه‬ ‫به دست داشته باشد بعید به نظر می رسد ولی راه حل بینابینی‬ ‫نیز وجــود دارد و ان هم مدت دار کردن دوره گذار سیاســی‬ ‫است‪ .‬اگر بر سر فرایند انتقال قدرت در سوریه میان طرفین‬ ‫درگیر توافقی حاصل شود‪ ،‬می توان بشــار اسد را به عنوان‬ ‫رئیس جمهور دوره گذار در نظر گرفــت‪ .‬گزینه ای که طبعا‬ ‫همه را راضی خواهد کرد و البته طرف های مختلف چاره ای‬ ‫جز این هم نخواهند داشت!‬ ‫‪ )4‬اول داعش سپس انتقال سیاسی‬ ‫بر کسی پوشیده نیست تا هنگامی که داعش در سوریه‬ ‫و عراق قدرت‪ ،‬قلمرو و نیرو دارد تشکیل فرایند انتقال سیاسی‬ ‫به هیچ وجه ممکن نخواهد بود! از این رو فوری ترین اقدام در‬ ‫سایه دیپلماسی این اســت که بین دولت و نیروهای مخالف‬ ‫اتش بسی ایجاد شود و هر دو با تشــکیل یک هیات ترکیبی‬ ‫‪ )5‬سوریه تقسیم نشود‬ ‫ودرنهایتاینکهاگرقرارباشدهرکدامازطرفیندرگیربا‬ ‫حفظقلمروخودعلیهداعشبهمبارزهبپردازند‪،‬اینمسالهعمال‬ ‫ریشه و بنیانی برای تجزیه و تقسیم سیاسی سوریه خواهد بود‪.‬‬ ‫چرا که اســتقرار طرفین در قلمرو خود و شناسایی ان از سوی‬ ‫طرفدیگربهمنزلهپذیرشسوریه ایباچندحاکمیتگوناگون‬ ‫است که معلوم نیست تا چند سال درگیر مبارزه با داعش باشد‪.‬‬ ‫طبیعی است که در این چند سال‪ ،‬این حاکمیت های مختلف‬ ‫تثبیت و مســتقر خواهد شــد‪ .‬از ســوی دیگر معلوم نیســت‬ ‫ســرزمین هایی که از دســت داعش ازاد می شــوند تحت چه‬ ‫حاکمیتی قرار می گیرند‪ .‬ممکن است این سرزمین ها به قلمرو‬ ‫این دو حاکمیت اضافه شــود‪ .‬در این صورت باز هم استقرار‬ ‫حاکمیت هایگوناگونبیشترتثبیتخواهدشد‪.‬بنابر اینتعبیه‬ ‫ی که به حفظ تمامیت ارضی سوریه منجر شود کامال‬ ‫سیستم ‬ ‫ی که بتواند حاکمیت های چند گانه‬ ‫حس می شود‪ .‬سیســتم ‬ ‫را پوشش داده و عمال از تجزیه ســوریه در دوره گذار سیاسی‬ ‫جلوگیریکند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫ایران به تنهایی می تواند تمام تالش های‬ ‫دیپلماتیک کشــورهای غربی و عربی را‬ ‫باطل کند‪ .‬این به مثابه یک شعار نیست‬ ‫بلکه در عرصه عمل این کشور می تواند به‬ ‫صورت میدانی و زمینی تحرکات را کنترل‬ ‫یا به هم بزند‬ ‫صاحب اختیار با حفظ قلمروهــای خود به جنگ علیه داعش‬ ‫بپردازند‪ .‬بدیهی است که تنها از این طریق می توان وارد فرایند‬ ‫انتقال قدرت شد‪ .‬بعد از اینکه دو طرف با حمایت منطقه ای و‬ ‫بین المللیعلیهداعشبهپیروزیرسیدند‪،‬انهنگامباتشکیل‬ ‫دولت انتقالی‪ ،‬فرایند انتقال سیاسی اغاز می شود‪ .‬این مساله‬ ‫جزئی از طرح چهار بندی ایران نیز هست و بشار اسد نیز از ان‬ ‫استقبال کرده است‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪ )3‬بشار اسد و فرایند انتقال قدرت‬ ‫بشــار اســد هم اکنون رئیس جمهور دلخواه امریکا و‬ ‫اروپاییان است‪ .‬هیچ کســی در غرب تمایل ندارد در شرایط‬ ‫فعلی وی از قدرت خلع شــود چرا که بیشــتر از اســد نگران‬ ‫جانشین احتمالی وی هســتند‪ .‬در واقع باید گفت انها هیچ‬ ‫کس و گروهی برای جانشینی اســد ندارند‪ .‬امریکا بیشتر از‬ ‫هر کشور دیگری می داند که سرنوشت میلیون ها دالر اسلحه‬ ‫سبک و سنگینی که به دست برخی از مخالفین مسلح رساند‪،‬‬ ‫به کجا انجامید! امریکا می داند که پنج هزار نفری که برای‬ ‫جنگ علیه داعش و بشــار اســد تربیت کرده بــود اکنون در‬ ‫چه جبهه هایی مشــغول جنگند! واقعیت این است که همه‬ ‫این برنامه های امریکا برای تربیت انچــه مخالفین میانه رو‬ ‫می خواند به شکست انجامید و همه عضو گروه های مختلف‬ ‫تروریســتی زیر مجموعه داعش یا دیگر گروه ها شده اند‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر برای روســیه و ایران نیز اسد خط قرمز است زیرا‬ ‫این کشــورها هم خوب می دانند هیچ اینده خوش بینانه ای‬ ‫بدون اســد حداقل در کوتاه مدت برایشان متصور نیست‪.‬از‬ ‫این رو بشار اسد باید جزئی از فرایند انتقال قدرت باشد‪ .‬دوره‬ ‫ریاست جمهوری وی در ســال ‪ 2021‬یعنی شش سال اینده‬ ‫ایجاد کند‪ .‬حامیان اردوگاه چپ به سرعت از مناصب سیاسی‬ ‫کنار گذاشته شــدند و راســتگرایان انتقام دهه‪ 60‬را از انان در‬ ‫دولت هاشمی رفسنجانی گرفتند‪ .‬چپ ها به مرکز بررسی های‬ ‫استراتژیک ریاســت جمهوری کوچیدند و چپ های اسالمی‬ ‫دست به بازسازی هســته تفکری خود زدند و از دل ان «توسعه‬ ‫سیاسی» را الگوی سیاست ورزی خود قرار دادند تا از «مرکز»‬ ‫به «نهاد» ریاست جمهوری برسند و در میان شگفتی همگان‬ ‫موفقبودند؛اماجوانانعصراصالحاتبرپدرانخودشوریدند‬ ‫وچپاسالمیاصیلباانشعاباعتمادملیبهاغمارفت‪.‬حال‬ ‫بزرگان چپ اسالمی سودای احیا دارند؛ انان برای بازگشت به‬ ‫یکنماداحتیاجدارندوانبازنامیک«خمینی»برتارکفعالیت‬ ‫حزبخودهستومی توانندفارغازاهداف«کالن»درراستای‬ ‫حضور سید حسن خمینی در مجلس خبرگان‪ ،‬در کمینه کارکرد‬ ‫ی را با نام سید حســن‬ ‫چترحمایتی خود‪ ،‬بار دیگر چپ خط امام ‬ ‫خمینیاحیاکنند؛هرچنددرافکارعمومیمیانانانوخط امام‬ ‫خمینی(ره)پسازفتنه‪ 88‬گسستجدیتفکریرخدادهباشد‪.‬‬ ‫جایگاه وی در مختصات سیاسی اصالحات تعریف می شود و‬ ‫از سوی دیگر اصالح طلبان مثلث رهبری «هاشمی‪ ،‬روحانی‪،‬‬ ‫ خمینی» برای انتخابات مجلس خبــرگان را در نظر گرفته اند‬ ‫و از اســتراتژی «دو حســن» در خبرگان روایــت می کنند که‬ ‫نمایانگر وزن سیاسی نیست‪ ،‬بلکه بهره گیری از دو نماد است؛‬ ‫حجت االسالم حسن روحانی به نمایندگی از گفتمان اعتدال‬ ‫و سید حسن نماد «خمینی ها» است و ضلع سوم تمام کننده و‬ ‫تصمیم گیر اصلی است‪ .‬از سوی دیگر اگر سید حسن خمینی‬ ‫درانتخاباتاتیشرکتکند؛باتوجهبهعقبهحوزویقویجامعه‬ ‫مدرسین حوزه علمیه قم و جامعه روحانیت مبارز شانس زیادی‬ ‫برای قرارگرفتن در فهرســت جامعتین ندارد و از ســوی دیگر‬ ‫رقابت سیاســی حاکم در حوزه انتخابیه تهران به نحوی است‬ ‫که تضمینی برای رای اول در تهــران وجود ندارد‪ .‬مهم ترین‬ ‫اسیب حضور ایشــان ضربه به اعتبار بیت امام خمینی (ره) در‬ ‫مجادالت سیاسی اســت‪ .‬به نظر می رسد سید حسن خمینی‬ ‫باید از «پیشنهاد» های پیش روی خود همانند پدر صرف نظر‬ ‫کند زیرا او نیــز «خدمتگزار ملت‬ ‫است»ودرجایگاهفعلی‬ ‫خود «با ازادی بهتر‬ ‫می تواند خدمت‬ ‫کنــد» و اجــازه‬ ‫ســودجویی بــه‬ ‫هیچگروهسیاسی‬ ‫رانمی دهد‪.‬‬ ‫‪21‬‬ ‫سیاست‬ ‫معمای عارف‬ ‫تشــکیل شــورای عالــی سیاســتگذاری اصالح طلبــان بــا حضــور‬ ‫محمدرضا عارف اکنون تازه ترین خبر از اردوگاه اصالح طلبان است‪ .‬اگرچه‬ ‫نقشــی تازه به این چهره اصالح طلب سپرده شــده اما همزمان طیف هایی‬ ‫از اصالح طلبان به باالنس شــرایط موجود پرداخته و سطح سیاست ورزی‬ ‫محمدرضا عارف را از هم اکنون به او یاداور شده اند‪.‬‬ ‫اصالح طلبانچهمسیریبرای‬ ‫انتخاباتمجلسطیمی کنند؟‬ ‫مصائب عارف‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫مجلسپنجم‬ ‫کفخواست هماست‬ ‫‪22‬‬ ‫احتمالسه ل انگاری‬ ‫وجود دارد‬ ‫عبدالله ناصری‬ ‫مهدی فضائلی‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫‪1‬‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫شاید منصفانه این باشد که در همین ابتدای مطلب‬ ‫گفته شود که تحلیل وضعیت سیاسی فعلی اصالح طلبان‬ ‫حتما کاری سخت است و شاید انچه از تحلیل ها به دست‬ ‫می اید که عجالتا مبتنی بر اکت های روشن سیاسی است‬ ‫فاصله ای با انچه در حقیقت وجود دارد داشته باشد‪.‬‬ ‫پس در مقام تحلیل ان هم در شرایط فعلی که همه‬ ‫جناح ها و طیف های سیاسی تالش می کنند تا حد ممکن‬ ‫مشت هایشان را بسته نگه دارند تنها می توان به نشانه ها و‬ ‫البته گفتارها بسنده کرد‪.‬‬ ‫اگر روزی اصالح طلبان با صدای رســا از تشــکیل‬ ‫شــوراهای مشــورتی و هماهنگی شان ســخن می گفتند‬ ‫وچهره هایی از ایــن جریان با ســرتیتر «اصالح طلبان به‬ ‫وحدت رســیدند» این مقوله را رســانه ای می کردند امروز‬ ‫اما خموش تر از همیشــه ترجیــح می دهنــد همچنان به‬ ‫گعده نشــینی و جلســات پشت پرده شــان ادامه دهند چه‬ ‫اینکه برای نمونه عبدالله ناصری که تا همین چندی پیش‬ ‫به مانند یکی از سخنگویان این جناح عمل می کرد در اغاز‬ ‫مصاحبه اخیرش با هفته نامه مثلث گفته است فعال تصمیم‬ ‫این است که مختصر سخن بگوییم‪.‬‬ ‫اما اکنون در همین جای مطلب فرصت طرح مساله‬ ‫و موضوع پیش امده است‪ .‬خبر این است‪ :‬اصالح طلبان‬ ‫شورای عالی سیاستگذاری انتخاباتی را تشکیل داده اند‪.‬‬ ‫می گوینــد عــارف می توانــد رئیــس‬ ‫فراکســیون خوبــی باشــد بــرای‬ ‫اصالح طلبان‪ .‬کالبد شکافی این حرف‬ ‫نشانمی دهدکهانهامی خواهندبهجای‬ ‫دری که به هیات رئیســه می رســد او را‬ ‫از ســالن مخصوص ورود نمایندگان به‬ ‫صحن‪،‬واردپارلمانکنند ‬ ‫ناطــق نــوری همچنــان رقیــب‬ ‫محمدرضا عارف برای سرلیستی‬ ‫به شمار می رود‬ ‫طعنه را می زند که عارف حتی یک کلمه حرف هم تا کنون‬ ‫نزده که به اصولگرایان بر بخورد‪.‬‬ ‫حاال اما شــرایط تغییر کــرده اســت‪ .‬طیف هایی از‬ ‫اصالح طلبان با البی های فــراوان محمد رضا عارف را با‬ ‫دست نوشــته رئیس دولت اصالحــات از ادامه حضور در‬ ‫انتخابات منصرف کردند و او از همان روز به گونه ای دیگر‬ ‫و در قامتی متفاوت ظاهر شد‪ .‬او به دولت هم نرفت هر چند‬ ‫که انتظار می رفت معاون اول روحانی شود‪ .‬شعار «روحانی‬ ‫یادت باشه؛ عارف باید باشه »رنگ باخت و خیلی زودتر از‬ ‫انچه که تصورش می شد عزمش را برای ورود به انتخابات‬ ‫مجلس جدی نشان داد‪.‬‬ ‫اما درست در همین شرایط بود که قطب های مقابل‬ ‫او باز پررنگ شدند‪ .‬کنایه ها جدی تر شد و فشارها عیان تر‪.‬‬ ‫جلودار این اکت های واکنش خواه‪ ،‬حزب کارگزاران‬ ‫ســازندگی بود‪ .‬انجا که عارف و یاران نزدیک به او با این‬ ‫تصمیم ســازی مواجه می شــدند‪« :‬باید ائتالف کنیم»‪،‬‬ ‫«نمی توانیم تنها بیاییم» و‪...‬‬ ‫این گزاره ها را می شد در این سخنان و نوشتار یافت‪:‬‬ ‫««اصالح طلبــان و نیروهای معتدل سیاســی بــا راهبرد‬ ‫اجماع و حتی اتحاد در مقابله بــا افراط گرایی انتخابات را‬ ‫پیگیری خواهند کرد‪ .‬باید محور «هاشمی‪ /‬ناطق‪ ،‬خاتمی‬ ‫‪ /‬روحانی» را پی گیــری و تقویت کرد و به صورت جدی در‬ ‫هاشمی رفسنجانی‬ ‫همچنان مدل ائتالفی را‬ ‫دنبال می کند‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫علی اکبر ناطق نوری فعال حضور‬ ‫در انتخابات را رد کرده است‬ ‫پی تداوم راهکارها «جبهه متحــد اعتدال» در انتخابات‬ ‫مجلس دهم بود‪.‬‬ ‫ما همیشــه به اهمیت راهبردی انتخابات در تغییر و‬ ‫تحول شرایط سیاسی و اجتماعی کشــور باور داشته ایم‪.‬‬ ‫سال اینده بیستمین سال شکل گیری کارگزاران و سالگرد‬ ‫تشــکیل مجلس پنجم اســت کــه در زمان خــود و دوره‬ ‫غیبت و قهر جناح چپ اولین ســنگر نفی انحصار و مقدمه‬ ‫شکل گیری جریان اصالحات و حرکت دوم خرداد بود‪...‬‬ ‫مجلســی متنوع‪ ،‬متکثــر و معتدل که به توســعه کشــور‬ ‫کمک کرد‪.‬‬ ‫اکنون پس از ‪20‬ســال ما در اســتانه تداوم همان‬ ‫استراتژی هســتیم‪ ...‬مجلســی معتدل و متنوع که گام‬ ‫دوم نهضت اعتدال گرایی پس از انتخابات ‪ 24‬خرداد ‪92‬‬ ‫را تکمیل کند‪ .‬در این راه ما به سهم خود از همه نیروهای‬ ‫دلسوز کشور می خواهیم که به فراخوان مهم رئیس جمهور‬ ‫برای تقویت «ارایش همکاری و تعاون» به جای «ارایش‬ ‫خشــم» پاســخ مثبت دهیم‪( ».‬ســرمقاله غالمحســین‬ ‫کرباسچی در هفته نامه صدا)‬ ‫«احزاب اصالح طلب از روش های سیاسی معقول‬ ‫و فعال تــر بــرای انتخابات مجلــس اســتفاده می کنند و‬ ‫بعید نیســت باتوجه بــه ســابقه ناطق نــوری و مجموعه‬ ‫گرایــش اصالح طلبــان‪ ،‬اجمــاع روی ناطــق صــورت‬ ‫بگیرد‪(».‬مصاحبه غالمحسین کرباسچی)‬ ‫«بــرای اصالح طلبان شایســته تر و کارکشــته تر از‬ ‫ناطق نوری کسی نیست‪ .‬ایشــان باتوجه به عقبه سیاسی‬ ‫خیلی خوبی که برای خود رقم زده و باتوجه به ویژگی های‬ ‫که ایشان دارند می توانند این جبهه را حفظ کنند‪ .‬ائتالف‬ ‫اصالح طلبان با شــخصیت های اصولگرای میانه رو مثل‬ ‫ناطق نوری و امثال اینها موجب می شــود انها با دولتی که‬ ‫روی کار است در کشور قوام پیدا کنند و اثار این ائتالف را‬ ‫مردم ببینند‪(».‬مصاحبه حسین مرعشی)‬ ‫«اصالح طلبان یک فرصت به ناطق نوری بدهکارند‬ ‫و اکنون که بر ســر یک گزینه میانه به نام حسن روحانی با‬ ‫او به تفاهم رســیده اند‪ ،‬باید این قرض را ادا و این فرصت‬ ‫را ایجاد کنند‪ ،‬بایــد این فرصت را ایجاد کــرد که ان روی‬ ‫سکه دوم خرداد هم مجال عرضه یابد و روشن شود که ان‬ ‫انتخابات‪ ،‬انتخاب میان بهشــت و جهنم نبود‪ .‬اکنون که‬ ‫اصالح طلبان بر سر یک گزینه میانه به نام حسن روحانی‬ ‫با ناطق نوری به تفاهم رســیده اند باید این قــرض را ادا و‬ ‫این فرصــت را ایجاد کنند؛ اخبار موثــق و گمانه زنی های‬ ‫دقیق حاکی از ان است که بزرگان جبهه اصالحات اقایان‬ ‫هاشمی رفسنجانی‪ ،‬خاتمی و سیدحسن خمینی همگی از‬ ‫این راه استقبال می کنند و معتقدند که باید ناطق نوری را به‬ ‫سیاست‬ ‫از همــه مهمتر اینکه در صدر شــورا محمد رضــا عارف را‬ ‫قرار داده اند تــا به قول یکــی از چهره هــای کارگزارانی‪،‬‬ ‫«پس از توازی احتمالی شــوراهای مشورتی و هماهنگی‬ ‫اصالح طلبان‪ ،‬یک نهاد مشــترک بتواند برنامه انتخاباتی‬ ‫اصالح طلبان را به یک نقطه مشترک برساند»‪.‬‬ ‫این اما همه ماجرا نیست و نمی توان از ان تنها یک‬ ‫استنباط خبری داشــت‪ .‬به یک معنا در ســطح دیگری از‬ ‫تحلیل باید دید اضافه شــدن محمد رضا عارف به ترکیب‬ ‫تصمیم گیــری اصالح طلبان ان هم در این ســطح به چه‬ ‫معناســت و البته بعــد از ان حتمــا باید به این مســاله هم‬ ‫پرداخت که قطب هــای مقابل محمد رضا عــارف در این‬ ‫جناح که مهمترین انها حزب کارگزاران است چه واکنشی‬ ‫به این رخداد داشته اند‪.‬‬ ‫واقعیــت این اســت کــه محمد رضا عــارف پس از‬ ‫انتخابات ‪ 92‬یک کاراکتر جدید پیدا کرده است‪ .‬او حتما‬ ‫با ان محمد رضا عارف قبل از این تاریخ متفاوت است‪.‬‬ ‫فردی که همــه او را به عنــوان معــاون اول دولت‬ ‫اصالحات می شناختند و به این شهره بود که از چهره هایی‬ ‫است که پذیرفته در هر شــرایطی خود را شخصیتی درون‬ ‫نظام نشــان دهد و خارج از تعاریف رســمی خطوط قرمز‬ ‫نباشــد‪ .‬از همین جهت هــم بود که چهره هــای رادیکال‬ ‫اصالحات به او القابی چــون اصالح طلب بدلی را الصاق‬ ‫می کردند و یا صادق زیباکالم در نامه ای به او همچنان این‬ ‫تکرار ‪24‬خرداد‬ ‫پارلمان‬ ‫‪23‬‬ ‫پارلمان‬ ‫سیاست‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫نامزدی تشویق کرد و از او خواست که به عنوان یکی از ‪10‬‬ ‫چهره ملی کشــور وارد صحنه انتخابات شود‪ .‬بدون شک‬ ‫این نقش ناطق نوری با مخالفت اقایان الریجانی و عارف‬ ‫مواجه نمی شود که انان خود از عالقمندان ناطق هستند و‬ ‫عارف یکی از گزینه های پیشنهادی ناطق نوری در کابینه‬ ‫فرضی ســال ‪ 1376‬بــود‪ .‬نامزدی و ریاســت ناطق نوری‬ ‫در مجلس دهم فــاز دوم پــروژه اعتدال اســت و پس از‬ ‫ریاست جمهوری روحانی این مســیر را تثبیت خواهد کرد‬ ‫و براساس شــواهد خبری و تحلیلی‪ ،‬رئیس جمهور هم از‬ ‫این راهبرد استقبال خواهد کرد‪ ،‬دکتر عارف هم در چنین‬ ‫موقعیتی در هیات مرکزی و رهبر پارلمانی جبهه اصالحات‬ ‫خواهد بود و به ناطق نوری کمک می کند‪(».‬یادداشــت‬ ‫محمد قوچانی در هفته نامه صدا)‬ ‫در ســطحی از تحلیــل کــه بــه واکاوای واکنــش‬ ‫قطب های مقابــل محمد رضا عارف به حضــور او در پهنه‬ ‫انتخابــات مجلس می پردازیم می توانیم بــه این یافته ها‬ ‫اتکا کنیم‪:‬‬ ‫یکم‪ :‬محمد رضا عارف به شــدت از سوی این قطب‬ ‫یک بازیگر درجه دوم تلقی می شــو د‪ .‬به یــک معنا وقتی‬ ‫ســخن از محور خاتمی ‪ /‬هاشــمی ‪ /‬ناطق می شود و ضلع‬ ‫دیگری به ان اضافه نمی شود این یعنی اینکه محمد رضا‬ ‫عارف برخالف برداشت خود و یارانش نمی تواند از عناصر‬ ‫درجه اول باشد و یا به بیانی دیگر نقش طراز اول او از سوی‬ ‫طیف هایی مانند کارگزاران پذیرفته شده نیست‪.‬‬ ‫دوم‪ :‬یافته یکم به این معنا نیســت کــه محمد رضا‬ ‫عارف حاال باید از میان اصالح طلبان اسباب کشی کند و‬ ‫ماند افرادی چون علی مطهری برای خود یک جای جدید‬ ‫درست کند خارج از جناح ! این یافته حتما به این معناست‬ ‫که عارف با سازمان رایی که ایجاد کرده و یارانی که حتما‬ ‫جزئی از اصالحات هستند باید ذیل ان مثلث حرکت کرده‬ ‫و خواست های انها را سازماندهی کند‪ .‬به یک معنا عارف‬ ‫تشویق می شود به انجام استراتژی حزب البته درون جناح‪.‬‬ ‫سوم‪ :‬از یافته دوم می توان ادعا و استنباط کرد انها‬ ‫عارف را نیروی تصمیم ساز یا تصمیم گیر نمی خواهند‪ .‬در‬ ‫چنین سیکلی محمد رضا عارف با یک کاهش رتبه سازمانی‬ ‫هم برای قبل از انتخابات و هم برای بعد از انتخابات دارای‬ ‫یک نقش درجه دوم است‪.‬‬ ‫چهارم‪ :‬اصــرار بر امدن ناطق نــوری یا میدان داری‬ ‫علی الریجانی عالوه بــر اینکه می توانــد نوعی پالس به‬ ‫حاکمیت باشــد مبنی بر اینکه بنا نداریم بــا تکرار نهضت‬ ‫نامــزدی و کاندیداتــوری در انتخابــات (انهم در ســطح‬ ‫حداکثری و با افراد مســاله دار) هزینه ســازی کنیم حتما‬ ‫غالمحسین کرباسچی‬ ‫شبیه سازی مجلس پنجم را‬ ‫در سر دارد‬ ‫ســعید حجاریان حاال کمــی واقع بی ‬ ‫ن‬ ‫ شده اســت‪ .‬او که روزگاری فتح سنگر‬ ‫به سنگر و فشــار از پایین و چانه زنی از‬ ‫باال را تئوریزه می کرد اکنون در سطحی‬ ‫عمیق رئالیســت شــده و کار را به انجا‬ ‫رســانده که به خواســت کارگزارانی ها‬ ‫برای شبیه سازی مجلس پنجم به دیده ‬ ‫تردید می نگرد‬ ‫می تواند نشانی از این باشــد که محمد رضا عارف باید در‬ ‫این تاکتیک تازه باز هم قربانی شود البته با احترام فراوان!‬ ‫پنجم‪ :‬می گویند عارف می تواند رئیس فراکســیون‬ ‫خوبــی باشــد بــرای اصالح طلبــان‪ .‬کالبد شــکافی این‬ ‫حرف نشــان می دهد که انهــا می خواهند بــه جای دری‬ ‫که بــه هیات رئیســه می رســد او را از ســالن مخصوص‬ ‫ورود نمایندگان به صحن وارد پارلمان کنند ؛ یک ســمت‬ ‫تشریفاتی برای محمد رضا عارف‪ .‬انها می گویند محمد رضا‬ ‫عارف نمی تواند رئیس مجلس باشــد و امــور را پیش ببرد‬ ‫اما در مــوازات این ســخن می گوینــد او می تواند رئیس‬ ‫فراکسیون انها باشد‪.‬‬ ‫حاال همین جای مطلب است که باید واکنش یاران‬ ‫محمد رضا عارف را هم به این سخنان ببینیم‪.‬‬ ‫«جریان اصالحات و اقــای دکتر عــارف به عنوان‬ ‫یکی از چهره های برجسته اصالح طلب از گذشته به خوبی‬ ‫عبرت گرفته است‪ .‬ایشــان نه تنها وارد بازی های منتهی‬ ‫به توسعه اختالفات درون جریانی نخواهد شد بلکه تمام‬ ‫اهتمام خویش را صرف خواهد کرد تا به صورت منسجم‪،‬‬ ‫متحــد و پر نفــوذ در انتخابات اینــده با تکیه بــر گفتمان‬ ‫اصالح طلبی در رقابت هــای انتخاباتی مجلس اینده بروز‬ ‫و ظهور پیدا کند‪.‬‬ ‫تجربه تفرقه ســال های ‪ ۸۴‬و ‪ ۸۸‬باعث عبرت گیری‬ ‫اصالح طلبان در سال ‪ ۹۲‬شد و اقای دکتر عارف با ایفای‬ ‫نقش سیاســی تاریخی و ملی خویــش و کنــاره گیری از‬ ‫انتخابات ریاســت جمهوری یازدهم‪ ،‬این مســیر را نسبت‬ ‫به گذشــته هموار تر کرد‪(».‬عضو ارشد ســتاد انتخاباتی‬ ‫محمدرضا عارف در انتخابات ریاست جمهوری)‬ ‫اطرافیان محمد رضــا عارف از مواضع کرباســچی‬ ‫درباره ریاســت اینده مجلس توســط ناطق نوری به شدت‬ ‫عصبانــی هســتند و اعــام کرده انــد‪« :‬حزب چنــد نفره‬ ‫کارگــزاران حق نــدارد بــرای جریان هــای اصالح طلب‬ ‫تعیین تکلیف کنــد‪ .‬کارگزارانی هــا می خواهند از نجابت‬ ‫سعید حجاریان می گوید‬ ‫اصالح طلبان نباید‬ ‫به صورت حداکثری در‬ ‫انتخابات شرکت کنند‬ ‫عارف سوءاستفاده کنند‪ .‬کارگزارانی ها عددی نیستند که‬ ‫بخواهند برای عارف تصمیم گیری کننــد‪ .‬عارف خواهد‬ ‫امد و او رئیس مجلس اینده خواهد بود‪(».‬سایت مشرق)‬ ‫نوع جدید مواجهه‬ ‫این قطب مقابل که تا پیش از این به گونه ای سخت با‬ ‫تازه وارد ها سخن می گفت که نمونه اش در مواجهه با حزب‬ ‫ندا و صادق خرازی عیان شد حاال رویه دیگری را برگزیده‬ ‫است ؛ یک تاکتیک کامال محاسبه شده‪.‬‬ ‫نمونه اش این خبر از سوی این قطب است‪« :‬عارف‬ ‫از ســوی اصالح طلبان مســئول انتخابات تهران شد‪».‬‬ ‫انتشار این خبر بالفاصله توسط یکی از نزدیکان عارف در‬ ‫گفت وگویی با خبرگزاری ایلنا تکذیب شــد و البته در ادامه‬ ‫عارف ضمــن تکذیب این خبــر جنجال برانگیز نیز عنوان‬ ‫کرد‪« :‬نه؛ هنوز تصمیمی درباره گرفته نشده است‪ .‬اینکه‬ ‫مدیریت ستاد تهران به چه صورت باشد هنوز تصمیم گیری‬ ‫نشده است‪».‬‬ ‫حاال هم در بخشــی دیگر از این رویکرد سیاسی به‬ ‫محمد رضا عارف تاکید می شود که نمی تواند بازیگر نقش‬ ‫اول باشد و حتی نباید به ریاست مجلس چشم داشته باشد‪.‬‬ ‫مجلس پنجم؛ رویا یا واقعیت؟‬ ‫«کارگــزاران می گوینــد انتخابات مجلــس پنجم را‬ ‫تکرار می کنیم‪ .‬من دوست دارم بشود اما اگر بشود‪ .‬کسی‬ ‫که می خواهد به پاســتور بــرود باید قبل از ان پاســتوریزه‬ ‫بشود‪(».‬جدیدترین گفته سعید حجاریان)‬ ‫ســعید حجاریان حاال کمی واقع بین شده است‪ .‬او‬ ‫که روزگاری فتح سنگر به سنگر و فشار از پایین و چانه زنی‬ ‫از باال را تئوریزه می کرد اکنون در سطحی عمیق رئالیست‬ ‫شده و کار را به انجا رسانده که به خواســت کارگزارانی ها‬ ‫برای شبیه ســازی مجلس پنجم به دیــده تردید می نگرد‪.‬‬ ‫او البتــه به این هم بســنده نکــرده و در مصاحبه ای دیگر‬ ‫از اصالح طلبانی که احتمال رد صالحیتشــان وجود دارد‬ ‫خواسته وارد پروسه نامزدی نشوند‪.‬‬ ‫بیایید به ماجرا اینگونه نگاه کنیم‪:‬‬ ‫اول‪ :‬در ســطحی از تصمیم ســازی‪ ،‬جایــی کــه‬ ‫نمایندگان سیاسی هاشمی رفسنجانی ایستاده اند این صدا‬ ‫بیرون می اید که محمد رضا عارف باید سودای سرلیستی و‬ ‫بعد از ان ریاست مجلس را از سر بیرون کند‪.‬‬ ‫دوم‪ :‬انجا که یاران ســید محمد خاتمــی و نزدیکان‬ ‫محمد رضا عارف ایســتاده اند این صدا شنیده می شود که‬ ‫اوردن و قرض گرفتن افرادی همچون ناطق نوری و علی‬ ‫الریجانی اقدامی اشــتباه اســت و نباید جناح را به صورت‬ ‫اشتراکی اداره کرد‪.‬‬ ‫ســوم‪ :‬بدنه اصالحات ســردرگم در چنــان فضایی‬ ‫چشمشان را به همنشینی همان مثلث یاد شده دوخته اند‪.‬‬ ‫به نظر می رسد در چنین شکلی از سیاست ورزی باید‬ ‫به این اشــاره کنیم که سرنوشــت انتخابات مجلس به دو‬ ‫مولفه مهم گره خورده است‪:‬‬ ‫اوال‪ :‬ایا محور هاشــمی ‪ /‬خاتمــی ‪ /‬ناطق نوری (که‬ ‫شــاید به ان روحانی نیز اضافه شود) در انتخابات مجلس‬ ‫می تواند به یک تصمیم مشترک برسد؟‬ ‫دومــا‪ :‬اصولگرایــان در نهایــت چگونه بــا افرادی‬ ‫همچون علی الریجانی‪ ،‬علی اکبر والیتــی و ناطق نوری‬ ‫کنــار خواهنــد امــد؟ ایــا پس لرزه هــای برجام شــکاف‬ ‫میان اصولگرایــان را عمیق تــر خواهد کرد تــا حدی که‬ ‫اصالح طلبان موفق به یارگیری از رقیب شوند؟‬ ‫همچنان که در ابتدای این مطلب امد مشــت های‬ ‫اهل سیاست همچنان باز نشــده‪ ،‬نمی توان از هم اکنون‬ ‫حکم به درستی تحلیل ها و پیش بینی ها داد‪ .‬اسفند پرماجرا‬ ‫در راه است‪.‬‬ ‫مجلس پنجم‪،‬کف خواست ه ماست‬ ‫گفت وگوی مثلث با عبدالله ناصری‬ ‫زینب میراخوری‬ ‫خبرنگار‬ ‫عبدالله ناصری می گوید‪:‬‬ ‫« در شرایط خاصی اگر جریان‬ ‫تندرو بخواهد اقــای جلیلی را‬ ‫رقیب اقای الریجانی قرار دهد‬ ‫ما حتما در ان شــرایط از اقای‬ ‫الریجانــی حمایــت خواهیم‬ ‫کرد‪ ».‬بــا او در مــورد اخرین‬ ‫تصمیمــات اصالح طلبان برای انتخابــات پیش رو به‬ ‫گفت وگو پرداختیم‪.‬‬ ‫غیر حزبی هستند‪.‬‬ ‫اینکــه ارگان مطبوعاتی کارگــزاران این موضوع‬ ‫را مطــرح کــرده اســت که اقــای عــارف ایفای‬ ‫نقش شــان فقط در حد یک رئیس فراکســیون‬ ‫قدرتمند است‪،‬به نظر شما این موضوع نظر همه‬ ‫کارگزارانی ها است یا فقط بخشی از انها این نظر‬ ‫را دارند؟‬ ‫خیر‪ .‬تا انجایی که من اطالع دارم فقط بخشی از‬ ‫کارگزاران این عقیده را دارند‪ .‬برخی از دوستان کارگزاران‬ ‫مصاحبه هایی را کردند و این موضوعات را مطرح کردند اما‬ ‫همه انها چنین نظری ندارند‪.‬‬ ‫شما فکر می کنید دلیل مانور ارگان های مطبوعاتی‬ ‫کارگزاران روی اقای عارف چیست؟‬ ‫تمام روزنامه ها و رسانه های اصالح طلب اسم اقای‬ ‫عارف را مطرح می کنند‪ ،‬زیرا اقای عارف به هر صورت چهره‬ ‫شاخص و جدی جریان اصالح طلبان در انتخابات مجلس‬ ‫شورای اسالمی اینده است‪.‬‬ ‫چرا از سوی برخی اصالح طلبان این تصور وجود‬ ‫دارد که نهایت جایگاهی که به ان می رسند چیزی‬ ‫شبیه به مجلس پنجم است؟‬ ‫ممکن اســت چنیــن اتفاقی بیفتد ولــی این کف‬ ‫خواســته های اصالح طلبان است‪ .‬یعنی کف خواسته ای‬ ‫اصالح طلبان این است که مجلســی مانند مجلس فعلی‬ ‫دیگر در تاریخ تکرار نشود‪.‬‬ ‫حــرف و حدیث هــای زیــادی راجــع بــه کمیته‬ ‫انتخاباتــی اصالح طلبــان ایــن روزهــا شــنیده‬ ‫می شود‪،‬چه اتفاقی برای این کمیته افتاده است؟‬ ‫اصالح طلبان کمیته انتخاباتی نداشتند‪.‬شورای‬ ‫هماهنگی جبهه اصالحات کمیته انتخاباتی تشــکیل داد‬ ‫و نهایتا سوء تفاهم هایی که برای برخی دوستان در سراسر‬ ‫کشور و استان ها پیش امد باعث شــد که احزاب قدیمی‪،‬‬ ‫احزاب جدید و احزاب در شرف تاسیس و تشکیالت اقای‬ ‫عارف یک شورای فراگیر را شکل دهند که ما دیگر نه کمیته‬ ‫راهبــردی خواهیم داشــت و نه کمیته انتخابات شــورای‬ ‫هماهنگی جبهه اصالحات‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫موسوی الری همچنان د ر مرکز‬ ‫تصمیم سازی اصالح طلبان‬ ‫قرار دارد‬ ‫سیاست‬ ‫در ابتدا بفرمایید وضعیــت کنونی اصالح طلبان‬ ‫را چگونه می بینید و اینکه فکر می کنید شــورای‬ ‫عالی سیاستگذاری اصالح طلبان با حضور اقایان‬ ‫عارف‪،‬غریبانی و موسوی الری چه کارکردی دارد؟‬ ‫ساز و کار این شورا نیز چه خواهد بود؟‬ ‫این شــورا مانند شــوراها و کمیته هــای قبلی در‬ ‫هم منســجم شــدند و افراد جدیدی هم به ان پیوســتند‪.‬‬ ‫هیات رئیسه تشکیل شــده‪،‬همان کارهای گذشته دنبال‬ ‫می شود‪ .‬فقط در یک دامنه وسیع تری که بیشتر در بردارنده‬ ‫همین احزاب جدیدالتاسیس است که البته عضو شورای‬ ‫هماهنگی قبل بودند‪ .‬ساز و کار ان هم تغییری نکرده است‪.‬‬ ‫برهمان رویکــرد ائتالف و انســجام برنامه های خودش را‬ ‫پیش می برد و دنبال می کند‪.‬‬ ‫شــما نقش اقای عارف را در تصمیم گیری های‬ ‫جدید اصالح طلبان چگونه می بینید؟‬ ‫اقای عارف به عنوان یــک چهره اصالح طلب که‬ ‫طبیعتا ریاست شورای سیاست گذاری هم مورد پذیرش همه‬ ‫گروه ها و احزاب قرار گرفتــه کار خود را دنبال می کند‪ .‬اگر‬ ‫هم در حوزه انتخابی تهران نامزد شوند به عنوان سرلیست‬ ‫اصالح طلبان وارد فهرست انتخاباتی خواهند شد‪.‬‬ ‫در ادامه همین بحث شــما ارتبــاط اقای عارف با‬ ‫کارگزاران را چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫به هر صورت همیشه کارگزاران با بعضی جریانات‬ ‫یک تفاوت دیدگاه هایی داشتند‪ .‬اما این رابطه با اقای عارف‬ ‫با بعضــی از مصاحبه هایی که دوســتان کارگزارانی انجام‬ ‫دادند کمی پررنگ تر جلوه گر شــده ولــی هیچ تغییری در‬ ‫حرکت انتخاباتی اصالح طلبان ایجاد نخواهد کرد‪.‬‬ ‫اقــای حجاریــان در مصاحبه اخیرشــان به این‬ ‫موضوع اشاره کردند که اصالح طلبانی که ممکن‬ ‫است رد صالحیت شوند کاندیدا نشوند‪ ،‬به اعتقاد‬ ‫شما این مساله چه راهبردی را نشان می دهد؟‬ ‫توجه داشته باشید نیروهایی که بعد از حوادث ‪88‬‬ ‫محکومیتی داشتند طبیعتا نامزد نخواهند شد‪.‬چون قرار بر‬ ‫این نیست که نامزد شدن اصالح طلبان پیام خاصی جز پیام‬ ‫حضور داشته باشد‪.‬اما بقیه اصالح طلبانی که محکومیت‬ ‫نداشــته باشــند و هیچ محدودیت قضایی و حقوقی برای‬ ‫حضور در انتخابات نداشته باشند بنا بر تشخیص خودشان‬ ‫در انتخابات شرکت خواهند کرد‪.‬‬ ‫شما حضور اصالح طلبان در انتخابات را بر اساس‬ ‫چه راهبــردی می بینیــد؟ ائتــاف؟ حداقلی؟ یا‬ ‫حداکثری؟‬ ‫حتما و قطعا ائتالف حداکثری اســت‪.‬مگر اینکه‬ ‫شــرایط بررســی صالحیت ها به گونه ای باشــد که دست‬ ‫اصالح طلبان در نهایت خالی بماند که من چنین چیزی را‬ ‫بعید می دانم‪.‬‬ ‫در راستای همین اظهارنظر شما اگر بنا بر ائتالف‬ ‫باشد‪ ،‬اصالح طلبان ائتالف با دولتی ها را ترجیح‬ ‫می دهند یا ائتالف بــا اصولگرایانــی مانند اقای‬ ‫الریجانی یا اقای ناطق نوری؟‬ ‫ائتالف که حتما هســت‪ .‬اما برای اصالح طلبان‬ ‫باتوجه به شرایط خطیر کشــور اینکه ائتالف با چه جریانی‬ ‫باشــد فرقی نمی کند‪ .‬فعال حل مشکالت کشــور و مردم‬ ‫مهمترین مساله و راهبرد است‪ .‬طبیعتا اصالح طلبان هم‬ ‫در جریان سیاســی اولویت را به نامزدهای هم جهت و هم‬ ‫فکر خودشان می دهند و طبیعتا در شرایط خاص هم ممکن‬ ‫است تصمیم خاصی بگیرند‪ .‬همچنان که در سال ‪ 92‬نامزد‬ ‫اصلی خودشــان را بنا بر مسائلی کنار گذاشــتند و از نامزد‬ ‫غیررسمی خودشان حمایت کردند‪.‬‬ ‫به نظر شــما برتری و فضیلت اقــای عارف برای‬ ‫اصالح طلبــان نســبت بــه دیگرانی مثــل اقای‬ ‫ناطق نوری و اقای الریجانی چیست؟‬ ‫اقای عارف یک شخصیت اصالح طلب است و در‬ ‫اردوگاه اصالح طلبی تعریف می شود‪ .‬هر جریان‪ ،‬جبهه و‬ ‫هر حزب سیاسی وجه ممتاز سیاسی ان اقتضا می کند که‬ ‫از نیروهای همسو و تعریف شده درون تشکیالت سیاسی‬ ‫و خط مشی سیاسی خودش استفاده کند‪ .‬همچنان که در‬ ‫مصاحبه های قبلی خودم هم گفتم در شــرایط خاصی اگر‬ ‫جریان تندرو بخواهد اقای جلیلی را رقیب اقای الریجانی‬ ‫قرار دهد ما حتما در ان شــرایط از اقای الریجانی حمایت‬ ‫خواهیم کرد‪.‬‬ ‫با توجه به این شــرایط شــما فکر می کنید اقای‬ ‫عارف گزینه مناسبی برای ریاست مجلس دهم‬ ‫است؟‬ ‫حتمــا همینطــور اســت‪.‬چون ایشــان قابلیــت‬ ‫ریاست جمهوری هم داشتند اما به دالیلی که اصالح طلبان‬ ‫مصلحت دیدند ورق بازی انتخابات ‪ 92‬را برگردانند‪.‬به هر‬ ‫صورت ایشان متقاعد شد که از صحنه انتخابات کنار برود و‬ ‫اقای روحانی نامزد مورد حمایت اصالح طلبان قرار گرفت‪.‬‬ ‫به نظر شما با این ساز و کاری که جریان اصالحات‬ ‫بــرای انتخابــات در پیــش گرفته اســت‪ ،‬همه‬ ‫اصالح طلبان همراه‪ ،‬هم فکر و متحد می شــوند‬ ‫و از اقای عارف حمایت می کنند؟‬ ‫بله‪ ،‬تا االن و تــا این لحظه همــه اصالح طلبان‬ ‫ریاست ایشان را در شورای سیاستگذاری و طبعا سرلیستی‬ ‫ایشان را برای انتخابات پذیرفته اند‪.‬‬ ‫به اعتقاد شما پاشنه اشیل و ان چیزی که ممکن‬ ‫است اصالح طلبان را در انتخابات به لحاظ درونی‬ ‫و حزبی تهدید کند چه چیزی می تواند باشد؟‬ ‫هیچ‪.‬من چنین چیزی را هرگز نمی بینم‪.‬‬ ‫شــما نقش اقای خاتمی را در ایــن ماجرا چگونه‬ ‫می بینید؟ نقش حکم و قاضی را دارند یا تعیین و‬ ‫تکلیف کننده هستند؟‬ ‫اقای خاتمی هیچ زمانــی حکمیت نکردند و االن‬ ‫هم این نقش را به شــورای عالی سیاســت گذاری واگذار‬ ‫کردند‪.‬‬ ‫پــس در این میان نقــش اقای هاشــمی در این‬ ‫مسائل چیست؟ ایا اینکه می گویند تکلیف ائتالف‬ ‫اصالح طلبان زمانی مشــخص می شود که اقای‬ ‫هاشــمی و اقای خاتمی با هم نشســتی داشته‬ ‫باشند درست است یا خیر؟‬ ‫کامال غلط اســت‪ .‬چنین صحبتی در هیچ یک از‬ ‫جلسه ها و تشــکل های اصالح طلب مطرح نشده است‪.‬‬ ‫طبیعتاپیش بینیبندهایناستکههمچنانکهدرانتخابات‬ ‫ریاســت جمهوری به طور طبیعی بعد از رد صالحیت اقای‬ ‫هاشمی یک همسویی بین اصالح طلبان و اقای هاشمی‬ ‫شــکل گرفت‪ ،‬در انتخابــات پیش روی مجلــس هم این‬ ‫همسویی شــکل خواهد گرفت‪ .‬اما اینکه بنشینند و رسما‬ ‫ی در این باره بگیرند کامال نادرست است‪ .‬همانطور‬ ‫تصمیم ‬ ‫که اقای هاشــمی بارها تاکید کردند که غیر تشکیالتی و‬ ‫‪2‬‬ ‫پارلمان‬ ‫‪25‬‬ ‫پارلمان‬ ‫ی عالی اصالح طلبان‪ ،‬بازوی چپ هاشمی است‬ ‫شورا ‬ ‫سیاست‬ ‫‪26‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫زینب میراخوری‬ ‫خبرنگار‬ ‫گفت وگوی مثلث با عبدالرضا داوری‬ ‫برای شروع گفت وگو‪ ،‬ابتدا درباره وضعیت حال‬ ‫حاضر اصالح طلبان و ارایش سیاسی کنونی انها‬ ‫توضیحی بفرمایید ‪.‬‬ ‫ما در واقعیت صحنه اگر بخواهیــم به طور دقیق‬ ‫تحلیل کنیم چیزی به نام جریان اصالح طلب دیگر وجود‬ ‫خارجی ندارد‪ .‬بخشی از جریانی که در نیمه دوم دهه هفتاد‬ ‫هویت خــودش را اصالح طلبــی نامیده بــود‪ ،‬امروز حول‬ ‫محور اقای هاشمی رفســنجانی بازسازی شــد ه و کامال از‬ ‫هویت نقطه عزیمــت خودش فاصله گرفته اســت‪ .‬یعنی‬ ‫ما هویتــی را به عنوان جریان اصالح طلبی می شــناختیم‬ ‫کــه نمادهــای ان را در جریان هایی مثل حزب مشــارکت ‬ ‫و جریان هــای مطبوعاتــی ان دوران می توانســتیم پیدا‬ ‫کنیم‪ .‬گفتمان مشخصی در حوزه های سیاسی‪ ،‬فرهنگی‬ ‫و اقتصادی داشــتند که عمدتــا مبتنی بر گفتمــان لیبرال‬ ‫دموکراسی بود‪ .‬بازیگران این جریان امروز کامال دگرگون‬ ‫شد ه و هویت درونی این جریان کامال استحاله شده است‪.‬‬ ‫وقتی این جریان در ســال ‪ 78‬حتی حاضر نمی شوند اقای‬ ‫هاشمی رفسنجانی را در لیست انتخاباتی خودشان قرار دهد‬ ‫اما امروز اقای ناطق نوری را به عنوان سر لیســت خودشان‬ ‫معرفی می کند ‪ ،‬این نشان می دهد همان طور که گفتم این‬ ‫جریان به لحاظ هویت تاریخی استحاله شده است‪ .‬بنابراین‬ ‫بنده فکر می کنم برای اینکه تحلیل بهتری داشــته باشیم‬ ‫انتخابات اینده تضاد بین دو گفتمان خواهد بود‪ .‬گفتمان‬ ‫اقای هاشمی رفســنجانی و گفتمان اقــای احمدی نژاد‪.‬‬ ‫هر چن د اقای هاشمی رفسنجانی و اقای احمدی نژاد به طور‬ ‫مستقیم در صحنه مجلس نقش افرین نیستند اما باورمندان‬ ‫به گفتمان این دو در انتخابات مجلس شورای اسالمی ‪94‬‬ ‫این شکل تضاد را ایجاد خواهند کرد‪.‬‬ ‫به عقیده شما چرا از ســوی برخی اصالح طلبان‬ ‫این تصــور وجود دارد کــه نهایــت موقعیتی که‬ ‫می توانند به دســت بیاورند چیزی شبیه مجلس‬ ‫پنجم است؟ یعنی شما فکر می کنید به این نتیجه‬ ‫رســیدند که در همین حد می توانند عمل کنند و‬ ‫کارایی داشته باشند؟‬ ‫اینها یک سری نمونه ســازی های تاریخی است‪.‬‬ ‫مجلس پنجم از تضاد میان حزب کارگزاران و جریان راست‬ ‫شــکل گرفت‪ .‬چون حزب کارگزاران محور اصالح طلبان‬ ‫بود‪ .‬این حزب ابزار سیاســی اقای هاشــمی است‪ .‬از این‬ ‫منظــر می توان گفــت اصالح طلبان که مجــددا در قالب‬ ‫گفتمان اقای هاشمی رفســنجانی ســازماندهی می شوند‬ ‫طبیعتا شــباهت هایی با کارگزاران پیــدا کرده اند‪ .‬اما من‬ ‫خیلی این شباهت ســازی های تاریخی را معتبر نمی دانم‪.‬‬ ‫فضای سیاسی کشور نسبت به اسفند سال ‪ 74‬و انتخاباتی‬ ‫که برگزار شد بسیار دگرگون شده است‪ .‬در همین انتخابات‬ ‫پیش رو مولفه سیاست خارجی و امریکا یکی از مولفه های‬ ‫نقش افرین اســت و قطعا امریکایی ها تالش خواهند کرد‬ ‫و اعمال نفــوذ می کنند تــا نیروهای نزدیــک و متمایل به‬ ‫خودشــان را در صحنه مجلس به عنوان بازیگر وارد کنند‪.‬‬ ‫این شرایط در سال ‪ 74‬به این برجســتگی و شفافی نبود‪.‬‬ ‫به نظرم این گونه مشابهت سازی ها به گونه ای ساده کردن‬ ‫مساله است‪.‬‬ ‫در همین راســتا و در ادامه شــما فکــر می کنید‬ ‫شــورای عالــی سیاســتگذاری اصالح طلبان با‬ ‫حضور اقایان غریبانی‪،‬عارف و موسوی الری چه‬ ‫کارکردی خواهد داشــت و ســاز و کارش چگونه‬ ‫خواهد بود؟‬ ‫اینها همه بــازوی چپ اقای هاشمی رفســنجانی‬ ‫هستند‪ .‬بازوی راســت اقای هاشمی رفسنجانی بر موضع‬ ‫اصولگرایان میانــه رو با محوریت اقای الریجانی شــکل‬ ‫خواهد گرفت و بازوی چپ اقای هاشمی رفسنجانی همین‬ ‫شورای عالی سیاســت گذاری است ک ه بین اصالح طلبان‬ ‫شــکل گرفته اســت‪ .‬به لحاظ کالبدی و ارگانیک این دو‬ ‫جریان کامال متصل به اقای هاشمی هستند‪ .‬اقای هاشمی‬ ‫همه کاره و گرداننده این جریانات هستند‪.‬‬ ‫حاال در اینجا به عقیده شما نقش اقای عارف در‬ ‫تصمیم گیری های اصالح طلبان چیست؟‬ ‫اقای عارف به نظر من نقــش یک بازیگر میانی را‬ ‫دارد‪ .‬اقای عارف در حوزه اصالح طلبــان یک بازیگر تراز‬ ‫اول نیست‪ .‬همین نقش را پذیرفته و فراتر از این نقش هم‬ ‫به او داده نخواهد شد‪.‬‬ ‫شــما ارتباط اقای عــارف را با کارگــزاران چگونه‬ ‫ارزیابی می کنید؟‬ ‫اقای عارف ارتباط تاریخی و ارگانیکی با کارگزاران‬ ‫نــدار د‪ .‬اقای عــارف به جهــت ارتبــاط تاریخی بــا اقای‬ ‫هاشمی رفســنجانی و همشــهری بودن با اقــای خاتمی‬ ‫توانست در سیســتم جمهوری اسالمی رشــد کند و حد و‬ ‫اندازه او هم همین اســت‪ .‬یعنی به اقای عارف هیچ وقت‬ ‫بازیگری در سطح نقش های اول سناریوهای اقای هاشمی‬ ‫داده نخواهد شد‪.‬‬ ‫همان طور که می دانید اقای حجاریان گفتند که‬ ‫نیروهای اصالح طلبی کــه می دانند رد صالحیت‬ ‫می شوند کاندیدانشوند‪ ،‬این مسالهبه اعتقاد شما‬ ‫نشان دهنده چه راهبردی است؟‬ ‫اصالح طلبــان در مجلــس هفتم تئــوری جنبش‬ ‫کاندیداتــوری را مطرح کردنــد‪ .‬هدف این جنبش فشــار‬ ‫بر شــورای نگهبان بود کــه باتوجه بــه باال بــردن امار رد‬ ‫صالحیت ها بتوانند بر شــورای نگهبان اعمال فشار کنند‪.‬‬ ‫اینکه اقای حجاریان بــه محدود شــدن کاندیداتوری ها‬ ‫و کســانی که به طــور قطــع تاییــد صالحیت می شــوند‬ ‫اشــاره می کند دو نکته دارد ؛ یکی اینکــه بخش زیادی از‬ ‫نیروهای اصالح طلب بعــد از انتخابات ســال ‪ 88‬دارای‬ ‫محکومیت های کیفری هستند و اصال امکان کاندیداتوری ‬ ‫ندارند و نکته بعدی این است که ساز و کار مذاکره با شورای‬ ‫نگهبان را در دســتورکار قــرار دادند‪ .‬برای اینکــه بتوانند‬ ‫ حداقلی از نیروهایشــان را از فیلتر شــورای نگهبان عبور‬ ‫دهند‪ .‬برای همین سیاســت فشار به شــورای نگهبان در‬ ‫مصاحبه اخیر اقای حجاریان نشان می دهد که به سیاست‬ ‫تعامل و مذاکره با شورای نگهبان تبدیل شده است‪.‬‬ ‫به نظر شــما حضور اصالح طلبــان در انتخابات‬ ‫بر اساس کدام راهبرد اســت؟ حداقلی‪ ،‬ائتالف ‬ ‫یا حداکثری؟‬ ‫بنده همان طور که به هویت اصالح طلبی به عنوان‬ ‫یک هویت مستقل اعتقاد ندارم‪ ،‬به همین دلیل این سوال را‬ ‫ازاساسدچارمشکلمی دانم‪.‬البتهایننظرمناست‪.‬چون‬ ‫هویتی به نام هویت اصالح طلبــی در واقعیت وجود خارجی‬ ‫ندارد و هر انچه از اصالح طلبی باقی ماند ه امروز در انبار اقای‬ ‫یروی‬ ‫هاشمیذخیرهشدهوبه عنوانبازویچپاقایهاشم ‬ ‫صحنهمی اید‪.‬تلقیبندهایناستکهاصالح طلبانبه عنوان‬ ‫بخشیازاندامارگانیکاقایهاشمیوبه عنوانبازویایشان‬ ‫درصحنهاجراینقشمی کنند‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫عبدالرضا داوری در واکنش به تشکیل شورای‬ ‫عالــی سیاســتگذاری اصالح طلبــان می گویــد‪:‬‬ ‫«بازوی راســت اقای هاشمی رفســنجانی بر موضع‬ ‫اصولگرایان میانه رو با محوریت اقای الریجانی شکل‬ ‫خواهد گرفت و بازوی چپ اقای هاشمی رفسنجانی‬ ‫همین شــورای عالی سیاستگذاری اســت که بین‬ ‫اصالح طلبان شکل گرفته است‪ .‬به لحاظ کالبدی و‬ ‫ارگانیک این دو جریان کامال متصل به اقای هاشمی‬ ‫هســتند‪ .‬اقای هاشــمی همــه کاره و گرداننده این‬ ‫جریانات هستند ‪» .‬‬ ‫وی در عین حال با اشــاره به نقــش محمد رضا‬ ‫عارف در این شــورا می گوید‪« :‬اقای عــارف در حوزه‬ ‫اصالح طلبان یک بازیگــر تراز اول نیســت‪ .‬همین‬ ‫نقــش را پذیرفته و فراتــر از این نقش هم بــه او داده‬ ‫نخواهد شد‪ ».‬با او در این باره گفت وگو کردیم‪.‬‬ ‫با توجــه بــه همیــن صحبت هــا و بحث هــای‬ ‫گفته شــده اگر بنا بر ائتالف باشد‪ ،‬اصالح طلبان‬ ‫ائتالف با دولتی ها را ترجیــح می دهند یا ائتالف‬ ‫بــا اصولگرایانی مثل اقــای ناطق نــوری و اقای‬ ‫الریجانی؟‬ ‫به اعتقــاد من اســاس این بحث هــا اهمیتش را‬ ‫از دست داده اســت‪ .‬این جریان هایی که شــما از انها نام‬ ‫بردید همه امروز با هم ائتالف کردند و نتیجه ان هم اقای‬ ‫هاشــمی اســت‪ .‬اینها را نباید از هم تفکیک کــرد‪ .‬اقای‬ ‫هاشمی یک بازوی راســت با محوریت اقای ناطق نوری‪،‬‬ ‫ی از دولت اقای‬ ‫اقای الریجانی‪ ،‬اقای والیتی و بخش مهم ‬ ‫روحانی کارها را پیش می برند‪ .‬یک بازوی چپ هم دارد که‬ ‫در واقع اصالح طلبان‪ ،‬حزب اتحاد ملت و شبکه رسانه ای‬ ‫را شامل می شود‪.‬‬ ‫شــما فکر می کنید فضیلــت اقای عــارف برای‬ ‫اصالح طلبــان نســبت به ســایرین مثــل اقای‬ ‫ناطق نوری و اقای الریجانی چیست که طیفی از‬ ‫اصالح طلبان این قدر اصرار بر اقای عارف دارند؟‬ ‫اینها فقط یک ســری تعارفات و رودربایستی هایی‬ ‫استکهاصالح طلبانبااقایعارفبهجهتانصرافایشان‬ ‫به نفع اقای روحانی در انتخابات ‪ 92‬دارند‪ .‬اقای الریجانی و‬ ‫اقای ناطق نوری بازیگران سیاسی سطح یک هستند‪ .‬اقای‬ ‫هاشمی رفسنجانیبهاینهابه عنوانیکبازیگرنقشاولنگاه‬ ‫می کند‪.‬اقایعارفبهاعتقادمنیکبازیگرنقشدوممردرا‬ ‫درسناریو هایاقایهاشمیبازیمی کند‪.‬‬ ‫به نظر شــما اقای عارف می توا ند گزینه مناسبی‬ ‫برای ریاست مجلس دهم باشد؟‬ ‫پارلمان‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫سیاست‬ ‫قطعا این طور نخواهــد بود‪ .‬ایشــان اصال توان‬ ‫این کار را ندارد‪ .‬ریاســت مجلس بر عهــده رجل تراز اول‬ ‫باید باشــد‪ .‬تا زمانی که اقای ناطق نوری و اقای الریجانی‬ ‫می توانند برای جریــان اعتدال ایفای نقــش کنند‪ ،‬قطعا‬ ‫اقای عارف در انتهای صف خواهد بود‪ .‬اقای عارف مطلقا‬ ‫نه توان چانه زنی و نه توان سیاسی دارد‪.‬‬ ‫به اعتقاد شما پاشنه اشــیل و انچه ممکن است‬ ‫اصالح طلبــان را در انتخابــات به لحــاظ درونی‬ ‫تهدید کند چه چیزی می تواند باشد؟‬ ‫بــه نظــرم شــکاف بیــن راس و بدنــه اجتماعی‬ ‫اصالح طلبان برایشــان قابل هضم نیســت کــه به عنوان‬ ‫بازوی چپ اقای هاشمی ایفای نقش کنند‪ .‬در حوزه حزبی‬ ‫دچار تضاد نمی شــوند اما در حوزه بدنــه اجتماعی قابلیت‬ ‫اغنای بدنه اجتماعی اصالح طلبان را ندارند‪ .‬بنابراین بدنه‬ ‫اجتماعی انها دچار شکاف می شود‪.‬‬ ‫شــما فکر می کنید نقــش اقای خاتمــی و اقای‬ ‫هاشمی در این میان چیست؟ نقش حکم را دارند‬ ‫یا در این ماجرا تعیین تکلیف می کنند؟‬ ‫اقای خاتمی و اقای هاشمی رفسنجانی امروز یک‬ ‫روح در دو بدن هستند‪ .‬امروز هیچ تفکیکی از لحاظ راهبرد‪،‬‬ ‫اســتراتژی و تاکتیک بین اقای خاتمی و اقای هاشــمی‬ ‫نمی توانیم داشته باشیم‪.‬‬ ‫پــس اینکــه گفتــه می شــود تکلیــف ائتــاف‬ ‫اصالح طلبان زمانی مشــخص می شود که اقای‬ ‫خاتمی و اقای هاشــمی با هم نشســتی داشــته‬ ‫باشــند و بررســی هایی را انجام دهند‪ ،‬درســت‬ ‫است؟‬ ‫به نظر من تکلیف این ائتالف کامال روشــن شده‬ ‫است‪ .‬تکلیف این ائتالف در انتخابات سال ‪ 92‬روشن شد‪.‬‬ ‫این صحبت هایی هم که در رســانه مطرح می شود بیشتر‬ ‫بازی های حزبی و رسانه ای است‪ .‬از ســال ‪ 92‬استراتژی‬ ‫اقای هاشمی در حوزه سیاسی کامال مشخص شد‪.‬‬ ‫اینکه ارگان مطبوعاتی کارگزاران این موضوع را‬ ‫مطرح کرده است که ایفای نقش اقای عارف در‬ ‫حد یک رئیس فراکســیون قدرتمند است‪ ،‬این‬ ‫به اعتقاد شــما عقیده همه کارگزارانی هاست یا‬ ‫ بخشی از انها این عقیده را دارند؟‬ ‫این اجماع موضع اقای هاشــمی‪ ،‬اقای خاتمی‪،‬‬ ‫اقای ناطق نوری و مجموعه کســانی است که امروز برای‬ ‫جریــان اصالح طلب و جریــان اصولگرا در ســطح کالن‬ ‫تصمیم گیری می کنند‪ .‬این تصمیمات ممکن است در بدنه‬ ‫ن تردید اقای هاشمی‬ ‫اجتماعی اصالح طلبان نباشد اما بدو ‬ ‫و اقای خاتمی و شــبکه سیاســی که با اینها کار می کنند‪،‬‬ ‫اقای عارف را در این حد هم نمی بینند‪ .‬اقای عارف اصوال‬ ‫نیروی سیاسی نیست و اقای هاشمی این مساله را به خوبی‬ ‫می داند‪.‬‬ ‫پس دلیل مانــور کارگزارانی هــا روی اقای عارف‬ ‫چیست؟‬ ‫تنها به این خاطر اســت که بتوانند اقای عارف را‬ ‫مدیریت کنند‪ .‬با این روشــی که دارند می خواهند به لحاظ‬ ‫سیاسی عارف را به طور صحیح مدیریت کنند‪ .‬اقای هاشمی‬ ‫و نیروهای ایشان می خواهند اقای عارف خارج از ائتالف‬ ‫انها سازی نزند‪.‬‬ ‫حرف و حدیث هــای متعــددی راجع بــه کمیته‬ ‫انتخاباتی اصالح طلبان شــنیده شده شما فکر‬ ‫می کنید در نهایــت چه اتفاقی بــرای ان خواهد‬ ‫افتاد؟‬ ‫بنده همان طور که گفتم چون اعتقادی به جریان‬ ‫اصیل اصالح طلبی ندارم به همین دلیل خیلی اخبار انها را‬ ‫هم پیگیری نمی کنم‪ .‬بنابراین این اخباری که در مورد انها‬ ‫ی است‪.‬‬ ‫مطرح می شود هم فقط بازی رسانه ا ‬ ‫‪27‬‬ ‫گذشت دوم‬ ‫اصالح طلبان باز هم عارف را دور می زنند؟‬ ‫نیره ساری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫سیاست‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫‪4‬‬ ‫جلوس بر کرسی های ســبز رنگ بهارستان از جمله‬ ‫اهداف مهم هر کدام از احزاب سیاسی در داخل است و در‬ ‫این راستا جریان های مختلف تالش خود را برای تصاحب‬ ‫حداکثری به کار خواهند گرفت‪.‬‬ ‫اصالح طلبان از جمله فعالترین جناح های سیاســی‬ ‫بودند که به دلیل ســال ها دوری از قدرت و گوشه نشــینی‬ ‫اندک در حاشیه پارلمان‪ ،‬قصد دارند با حضور در انتخابات‬ ‫دهمین دوره مجلس شورای اسالمی در صحنه رقابت ها‬ ‫تاثیرگذار و البته پیروز باشند و با تکیه بر همین هدف بیش‬ ‫از یک سال است که به زمینه ســازی برای حضور فعال در‬ ‫انتخابات مشغول هستند‪.‬‬ ‫انها خــود واقف بــر این امر هســتند کــه بر خالف‬ ‫انتخابات قبلی‪ ،‬دستیابی به اجماع برای انتخابات مجلس‬ ‫که تعدد و کثرت کاندیداها را به همراه دارد سخت و پیچیده‬ ‫اســت‪ ،‬چراکه این بار کنــار رفتن کاندیدای تنــدرو به نفع‬ ‫یک کاندیدای معتدل برای پیروزی کافی نیســت و سایر‬ ‫پتانسیل ها از جمله وحدت و حضور افراد با تجربه ضروری‬ ‫و مهم خواهد بود‪.‬‬ ‫از همان ابتدا با قرار دادن تصویر خاتمی‪ ،‬هاشــمی‬ ‫و ناطق فریاد وحدت و انسجام ســر دادند و مدعی حضور‬ ‫یکپارچه طیف خود با محوریت محمد خاتمی شــدند و در‬ ‫مصاحبه های مختلــف‪ ،‬اعالم سیاســت های انتخاباتی‬ ‫را معطوف بــه بعد می کردنــد اما هر ماه ادعای انســجام‬ ‫انتخاباتــی این طیف بــه واســطه اعالم حــزب جدید یا‬ ‫درخواســت تاســیس حزب اصالح طلب در وزارت کشور‬ ‫خنثی می شد‪ .‬اصالح طلبانی چون صادق خرازی از همان‬ ‫بدو امر با احســاس خطر از انشــقاق و عــدم حضور افراد‬ ‫با تجربه به بهانه گرداوردن جوانــان اصالح طلب صحنه‬ ‫جدیدی را در قالب تاســیس حزب ندا متشــکل از نســل‬ ‫دوم اصالح طلبــان پیش روی خود باز کردنــد که البته بار‬ ‫انتقادات و فشارها صحنه را تغییر داد‪.‬‬ ‫ان ســوی دیگــر تغییــر کارگــزاران ســازندگی در‬ ‫سازماندهی دوباره این حزب در استان ها‪ ،‬برگزاری همایش‬ ‫برای سرشاخه های اصلی اســتان ها‪ ،‬تقویت ارگان های‬ ‫رســانه ای منتســب به کارگزاران‪ ،‬تخریب عارف و تالش‬ ‫برای کاهش محبوبیت وی در افــکار عمومی‪ ،‬راه اندازی‬ ‫شــاخه جوانان در استان های کشــور‪ ،‬دعوت از معاونین‬ ‫رئیس جمهور در جلســات کارگــزاران‪ ،‬پــرده از واقعیت‬ ‫دیگری مبنی بر ترکیب بندی جدید این حزب برای احیای‬ ‫دوباره خود برداشت‪.‬‬ ‫در همین راستا از گوشه و کنار خبر از تشکیل احزاب‬ ‫تازه تاســیس با نیروهــای جدید و همچنیــن کمیته های‬ ‫مختلف به مدیریت های گوناگون داشت و اصالح طلبان‬ ‫خود بر این امــر معترف بودنــد که مــوازی کاری در بدنه‬ ‫تشــکیالتی‪ ،‬ضــرورت یک کاســه کــردن ظرفیت های‬ ‫موجود را فراهم ســاخته که ناگهان خبر تشــکیل شورای‬ ‫سیاستگذاری اصالح طلبان متشــکل از کمیته انتخابات‬ ‫شــورای هماهنگی جبهــه اصالحات و کمیتــه راهبردی‬ ‫شــورای مشــورتی به مدیریت عــارف و زیر نظــر خاتمی‬ ‫به گوش رسید‪ .‬شــورای سیاســت گذاری اصالح طلبان‬ ‫در جلســه روز ‪ ۱۹‬مهرماه خــود محمدرضا عــارف‪ ،‬علی‬ ‫محمــد غریبانــی و عبدالواحد موســوی الری را به عنوان‬ ‫اعضای هیات رئیسه موقت شورای عالی سیاست گذاری‬ ‫اصالح طلبان معرفی کرد‪.‬‬ ‫پــس از این بــود کــه شــائبه انشــعاب در اردوگاه‬ ‫اصالح طلبــان و جدایــی از ســایر اصالح طلبانی چون‬ ‫کارگزارانی هــا‪ ،‬اعضای این شــورا را وادار کــرد تا ادعا‬ ‫کنند در راســتای هماهنگی بیشــتر و خروج یک لیســت‬ ‫واحد تشــکیل اجتمــاع داده اند امــا در متن ســخنان و‬ ‫مصاحبه ها تنهــا به انتقال نظرات نماینــدگان کارگزاران‬ ‫اشاره می شد که مشخص نبود این نمایندگان چه کسانی‬ ‫و کجا هستند؟!‬ ‫اصالح طلبان که پیش تر از این بــر طبل حمایت از‬ ‫عارف کوبیده و عقیده داشــتند این بار همه به نفع یک نفر‬ ‫یعنی عارف کنــار خواهند رفت امــا از انجایی که «دو صد‬ ‫گفته چون نیم کردار نیست»‪ ،‬در فضای عمل شعار های‬ ‫حمایت از عارف برای سرلیســتی رنگ باخته و گمان این‬ ‫می رود که باز هم عارف دور زده شود‪.‬‬ ‫محمدرضا عارف که به امید سرلیســتی تهران حق‬ ‫انتخاب شــدن در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم را از‬ ‫خود ســلب کرد و به نفع کاندیدای معتــدل اصالح طلبان‬ ‫کنار رفت‪ ،‬امــا در مقابل حق ریاســت مجلــس دهم را از‬ ‫سوی اصالح طلبان برای خود محفوظ دانست‪ .‬شاید بهتر‬ ‫بود وی در جریان انتخاب کابینه و محروم شــدن از پست‬ ‫وزارت و معاونت‪ ،‬قدر مســلم بی وفایــی اصالح طلبان را‬ ‫باور می کرد کما اینکه این بی وفایی در کنار قدرت طلبی و‬ ‫انحصارگرایی‪ ،‬رنگ انشــقاق نیز گرفته که رفع ان نیازمند‬ ‫به کارگیری ظرفیت های شناخته شده است‪.‬‬ ‫این در حالی است که دیگر اصالح طلبان نیز معتقد‬ ‫هســتند ســرمایه حزب خود را نباید به پــای افرادی چون‬ ‫عــارف بریزند و ریاســت افرادی چون ناطــق بر مجلس‪،‬‬ ‫فرصتی دوباره برای ساختن مجلس پنجمی دیگر در زمین‬ ‫اصالح طلبان است‪ .‬این بی وفایی ها حتی صدای عارف‬ ‫را هــم در اورد و وی را وادار به موضع گیــری کرد تا جایی‬ ‫که هویت ناطق نــوری را غیر اصالح طلبــی توصیف کرد‬ ‫که هرگز از مواضع اصولگرایی خود عدول نکرده است‪.‬‬ ‫به هــر حال انچه مشــخص اســت ارتبــاط نزدیک‬ ‫کارگزارانی ها با بدنه دولت حکایت از تالش این گروه برای‬ ‫انتخابات مجلس و حمایــت از دیگر اصالح طلبان در زیر‬ ‫چتر خــود دارد‪ .‬همچنین نباید از رفاقت دیرینه هاشــمی‬ ‫و ناطق نیز در ایــن میان غفلت کرد‪ ،‬چراکــه وی بهترین‬ ‫گزینه معتدل در راستای تامین منافع اصالح طلبان است‬ ‫و به میدان کشــیدن ناطق قطعا راهبــرد موثر انها خواهد‬ ‫بــود کمااینکه به رغم ســکوت ناطق نوری بــرای ورود به‬ ‫صحنه انتخابات‪ ،‬بارها و بارهــا کارگزارانی ها به محوریت‬ ‫وی اشاره کردند و با درج عکس های متعدد در روزنامه ها و‬ ‫مجالت منتسب به خود‪ ،‬افرادی چون عارف را هر لحظه‬ ‫نا امید تر می کنند‪.‬‬ ‫همه اینها در حالی است که محمد قوچانی از اعضای‬ ‫جدید حزب کارگزاران ســازندگی و البته ســردبیر نشــریه‬ ‫صدا چندی پیــش از توانمنــدی عارف بــرای حضور در‬ ‫فراکسیون قوی سخن گفته بود و همین ادعا مهر تاییدی‬ ‫بر گمانه زنی های مطرح شــده بــود کــه کارگزارانی ها با‬ ‫فاصله معنا دار از دیگر اصالح طلبان‪ ،‬عارف را فردی قوی‬ ‫برای سرلیستی و ریاست مجلس نمی دانند اما همین فرد‬ ‫پیش تر از این در واکنش به گزارشی که حکایت از انشقاق‬ ‫در اردوگاه اصالح طلبان برای سر لیستی داشت‪ ،‬واکنش‬ ‫نشــان داده و مدعی لیســت واحــد اصالح طلبــان برای‬ ‫انتخابات مجلس شده بود‪.‬‬ ‫واقعیت ها از تالش بی حــد و وصف کارگزاران برای‬ ‫به میدان اوردن «ناطق نوری» و کنــار زدن «محمدرضا‬ ‫عارف» از محوریت لیست اصالح طلبان خبر می دهد و از‬ ‫سوی دیگر تالش سایر اصالح طلبان که خود را در زیر چتر‬ ‫افرادی چون محمد خاتمی تعریــف کرده اند‪ ،‬ادامه دارد‬ ‫بنابراین مشخص نیست منجی اصالح طلبان در انتخابات‬ ‫قبلی به سرلیستی دهمین دوره انتخابات مجلس شورای‬ ‫اسالمی خواهد رسید یا این بار ترجیح می دهد به نفع هیچ‬ ‫کس جز خودش کنار نرود‪.‬‬ ‫اصالح طلبان که از ماه ها و سال ها قبل برنامه های‬ ‫گســترده ای را برای رســیدن به کرســی های حداکثری‬ ‫مجلس در ســر داشــتند‪ ،‬اکنون هر روز با نزدیک تر شدن‬ ‫به ماه های منتهی به پایان ســال و نزدیک شــدن به روز‬ ‫انتخابات موج اختالفاتشــان پر خروش تر و سهمگین تر‬ ‫می شــود‪ ،‬کمااینکــه انچــه مشــخص اســت تــاش‬ ‫تئوریسین های این جریان یک صدا بر اخفای اختالفات‬ ‫موجود معطوف است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫جدال های تازه‬ ‫برجام همچنان حاشیه ساز اســت‪ .‬موافقان و مخالفان گاه به طعنه و‬ ‫گاه شفاف و صریح به هماوردی پرداخته‪ ،‬گروهی از اشتباه بودن این توافق‬ ‫می گویند و گروه دیگر از اینده روشن پســا برجام‪ .‬اکنون که دولت در حال‬ ‫اجرای برجام است همه نگاه ها به شروط تعیین شــده دوخته شده و اینکه‬ ‫دولت چگونه ان را اجرا خواهد کرد‪.‬‬ ‫اغاز دوران پسابرجام‬ ‫عزمنیروهایسیاسیکشوربایدمتمرکزبرمطالبه گری‬ ‫ازدولتبرایتحققشرط هایاجرایبرجامباشد‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪29‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪1‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪30‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫در اخرین روزهای مهرماه وقتی پارلمان به برجام روی‬ ‫خوش نشان داد و ایت الله جنتی در خطبه های نمازجمعه‬ ‫برجام را قانون نامید که باید بحث درباره ان تمام شود‪ ،‬یک‬ ‫نکته مهم هنوز در میان بود و ان اینکه همان طور که دبیر‬ ‫شورای نگهبان گفته بود رهبر معظم انقالب هنوز برجام را‬ ‫تایید نکرده بودند‪.‬‬ ‫همه نگاه ها به ایشان دوخته شــد تا ببینند در نهایت‬ ‫ایران چه تصمیمی در مورد توافق هسته ای خواهد گرفت‪.‬‬ ‫با این توضیح که مجلس‪ ،‬شــورای نگهبان و شورای عالی‬ ‫امنیــت ملی همگــی رای به اجــرای توافــق داده بودند‪.‬‬ ‫سرانجام نامه ای تاریخی منتشر شد و رهبر معظم انقالب با‬ ‫شروطی برجام را تایید فرمودند‪.‬‬ ‫مهمترین بخش ایــن نامه‪ ،‬الزامــات اجرایی برجام‬ ‫بودند؛ انجا که ایشان مرقوم کرده بودند‪:‬‬ ‫اوال‪ :‬از انجــا که پذیــرش مذاکرات از ســوی ایران‬ ‫اساســا با هدف لغو تحریم های ظالمانه اقتصادی و مالی‬ ‫صورت گرفته است و اجرایی شــدن ان در برجام به بعد از‬ ‫اقدام های ایران موکول گردیده‪ ،‬الزم است تضمین های‬ ‫قوی و کافی برای جلوگیری از تخلــف طرف های مقابل‪،‬‬ ‫تدارک شــود‪ ،‬که از جمله ان اعالم کتبــی رئیس جمهور‬ ‫امریکا و اتحادیه اروپا مبنی بر لغو تحریم هاست‪ .‬در اعالم‬ ‫اتحادیه اروپا و رئیس جمهور امریکا‪ ،‬باید تصریح شود که‬ ‫این تحریم ها به کلی برداشته شده است‪ .‬هرگونه اظهاری‬ ‫مبنی بر اینکه ساختار تحریم ها باقی خواهد ماند‪ ،‬به منزله‬ ‫نقض برجام است‪.‬‬ ‫ثانیا‪ :‬در سراســر دوره هشت ســاله‪ ،‬وضــع هرگونه‬ ‫تحریم در هر ســطح و به هر بهانه ای (از جمله بهانه های‬ ‫تکراری و خودســاخته تروریســم و حقوق بشر) توسط هر‬ ‫یک از کشورهای طرف مذاکرات‪ ،‬نقض برجام محسوب‬ ‫خواهد شد و دولت موظف است طبق بند ‪ ۳‬مصوبه مجلس‪،‬‬ ‫اقدام های الزم را انجام دهد و فعالیت های برجام را متوقف‬ ‫کند‪.‬‬ ‫ثالثا‪ :‬اقدامات مربوط به انچــه در دو بند بعدی امده‬ ‫است‪ ،‬تنها هنگامی اغاز خواهد شد که اژانس‪ ،‬پایان پرونده‬ ‫موضوعات حال و گذشته (‪ )PMD‬را اعالم نماید‪.‬‬ ‫رابعا‪ :‬اقدام در مورد نوســازی کارخانــه اراک با حفظ‬ ‫هویت ســنگین ان‪ ،‬تنهــا در صورتی اغاز خواهد شــد که‬ ‫قرارداد قطعی و مطمئن درباره طــرح جایگزین و تضمین‬ ‫کافی برای اجرای ان منعقد شده باشد‪.‬‬ ‫خامسا‪ :‬معامله اورانیوم غنی شده موجود در برابر کیک‬ ‫زرد با دولت خارجی در صورتی اغاز خواهد شــد که قرارداد‬ ‫علیرضا زاکانی همچنان نقدهایی‬ ‫به برجام دارد‬ ‫یک مقام ارشد دولت امریکا به المانیتور‬ ‫گفته است که شورای امنیت ملی امریکا‬ ‫در حال ایجاد یک هیات جدید است که بر‬ ‫اجرای برنامه جامع اقدام مشترک تمرکز‬ ‫خواهــد داشــت‪ .‬اجــرای موفقیت امیز‬ ‫برجام یکی از اولویت های رئیس جمهور‬ ‫است که این هیات جدید تمرکز مداوم بر‬ ‫ان را ضمانت خواهد کرد‬ ‫مطمئن در این باره همراه با تضمین کافی منعقد شده باشد‪.‬‬ ‫معامله و تبادل مزبور‪ ،‬باید به تدریج و در دفعات متعدد باشد‪.‬‬ ‫سادســا‪ :‬مطابق مصوبه مجلس‪ ،‬طرح و تمهیدات‬ ‫الزم برای توسعه میان مدت صنعت انرژی اتمی که شامل‬ ‫روش پیشرفت در مقاطع مختلف از هم اکنون تا پانزده سال‬ ‫و منتهی به ‪ ۱۹۰‬هزار سو اســت‪ ،‬تهیه و با دقت در شورای‬ ‫عالی امنیت ملی بررسی شود‪ .‬این طرح باید هرگونه نگرانی‬ ‫ناشی از برخی مطالب در ضمائم برجام را برطرف کند‪.‬‬ ‫سابعا‪ :‬سازمان انرژی اتمی‪ ،‬تحقیق و توسعه در ابعاد‬ ‫مختلف را در مقام اجرا به گونه ای ســامان دهی کند که در‬ ‫پایان دوره هشت ســاله هیــچ کمبود فناوری بــرای ایجاد‬ ‫غنی سازی مورد قبول در برجام وجود نداشته باشد‪.‬‬ ‫ثامنا‪ :‬توجه شود که در موارد ابهام سند برجام‪ ،‬تفسیر‬ ‫طرف مقابــل مورد قبول نیســت و مرجع‪ ،‬متــن مذاکرات‬ ‫است‪.‬‬ ‫تاســعا‪ :‬وجود پیچیدگی ها و ابهام ها در متن برجام و‬ ‫نیز گمان نقض عهد و تخلفات و فریبکاری در طرف مقابل‬ ‫به ویژه امریکا‪ ،‬ایجاب می کند که یــک هیات قوی و اگاه‬ ‫و هوشــمند‪ ،‬برای رصد پیشــرفت کارها و انجام تعهدات‬ ‫طرف مقابل و تحقق انچه در باال بدان تصریح شده است‪ ،‬‬ ‫تشکیل شــود‪ .‬ترکیب و وظایف این هیات باید در شورای‬ ‫عالی امنیت ملی تعیین و تصویب شود‪.‬‬ ‫پاسخی از پاستور‬ ‫حاال رهبر معظم انقالب مجوز اجرای برجام را البته با‬ ‫شروطی صادر فرموده بودند‪ .‬شروطی که نقایص برجام را‬ ‫برطرف و راه های نفوذ سوءاستفاده را خواهد بست‪.‬‬ ‫نامه ای که حسن روحانی در پاسخ به ان چنین نوشت‪:‬‬ ‫«دولت جمهوری اســامی ایران با رعایــت مالحظات و‬ ‫الزامات حضرت مســتطاب عالی و مصوبات شورای عالی‬ ‫امنیت ملی و مجلس شــورای اسالمی‪ ،‬نســبت به اجرای‬ ‫حسین شریعتمداری پس از‬ ‫تایید برجام بار دیگر با اشاره‬ ‫به ضعف های توافق هسته ای‬ ‫خواستار اجرای شروط‬ ‫تعیین شده است‬ ‫کامل و با حســن نیــت برجام اقــدام خواهد کــرد‪ .‬انجام‬ ‫تعهدات طرف مقابل با هوشــیاری کامــل رصد و تصمیم‬ ‫مقتضی برای واکنش متناسب در شورای عالی امنیت ملی‬ ‫اتخاذ خواهد شــد‪ ».‬رئیس جمهور با تصویری از شــرایط‬ ‫جدید نوشــت که تحریم ها مرتفع و اینــده خوبی در انتظار‬ ‫خواهد بــود‪ .‬او بعد از دو ســال مذاکره ســخت به توافقی‬ ‫دست یافته که اگر حاصل سال های طوالنی مذاکره است‬ ‫اما میراث دوران ریاســت جمهوری او هم به شمار خواهد‬ ‫امد‪ .‬روحانی البته بیش از همه مطلع است حاال که برجام از‬ ‫سوی پایتخت ها با چراغ سبز مواجه شده کار او هم سخت تر‬ ‫شده است‪ .‬انتظارات داخلی بسیار باال رفته و همه به او نگاه‬ ‫می کنند که دوران پسا برجام را چگونه مدیریت خواهد کرد‪.‬‬ ‫عراقچی‪ :‬شروط را اجرا می کنیم‬ ‫ســید عباس عراقچی در تمام این دو ســال بیش از‬ ‫سایر اعضای تیم رسانه ای بوده اســت‪ ،‬حتی شاید بیشتر‬ ‫از محمد جــواد ظریــف! او حتــی از رفقای ســابقش هم‬ ‫حرف های زیادی شنیده است‪ .‬در کمیسیون های مجلس‬ ‫خصوصا امنیت ملی روزهای شلوغ و پرحاشیه ای داشته و‬ ‫حاال خرسند از به نتیجه رسیدن مذاکرات و تایید ان توسط‬ ‫مقامات عالی در رســانه ملی به گفت وگو پرداخته اســت‪.‬‬ ‫گفت وگویی که البتــه این بار هم بدون حاشــیه و واکنش‬ ‫نبوده است‪.‬‬ ‫او گفته‪« :‬برجام دارای نقاط ضعفی اســت که ناشی‬ ‫از بده بستان هاســت و البته این نقاط ضعف هــم با تدبیر‬ ‫مقام معظم رهبری و شــورای عالی امنیــت ملی و مجلس‬ ‫در عمل به نوعی پوشش داده خواهد شد‪ ،‬به نحوی که به‬ ‫منافع ملت خدشه ای وارد نشود‪».‬‬ ‫عراقچی البته در این گفت وگــو درباره راکتور اراک و‬ ‫تبادل ســوخت که مقام معظم رهبری تاکید کردند تا قبل‬ ‫از بســته شــدن پرونده ‪ PMD‬صورت نگیــرد اضافه کرده‬ ‫اســت‪« :‬تا وقتی پرونده ‪ PMD‬بســته نشــود‪ ،‬بــه راکتور‬ ‫اراک دست نخواهیم زد‪ .‬موضوع اراک و چگونگی انجام‬ ‫اقدامات پیرامون ان یک دغدغه بزرگ برای همه ما بوده‬ ‫اســت‪ .‬یکی از کارهای بزرگی که طی مذاکرات هسته ای‬ ‫صورت گرفت این بود که مذاکرات مــا با اژانس برای حل‬ ‫‪ PMD‬به طــور موازی صــورت گرفت و همزمــان با برجام‬ ‫نقشه راه محقق شد‪ .‬در چارچوب مطالعات ادعایی پرونده‬ ‫ســنگینی از اتهامات و ادعاها علیه ایران مطرح شده و ما‬ ‫در چارچوب نقشــه راه بــه راه حل هایی رســیدیم تا به این‬ ‫ادعاها پایان دهیم‪ .‬این خواست ما بود که دو موضوع یعنی‬ ‫برجام و نقشــه راه با یکدیگر هماهنگ شوند‪ ،‬به شکلی که‬ ‫قبل از تکمیل اقدامــات ما در چارچوب برجــام و تا قبل از‬ ‫روز اجرای برجام پرونده ‪ PMD‬باید حل و بســته شــود و بر‬ ‫همین اساس هماهنگ کردیم که تاریخ های اقدامات ما‬ ‫در نقشــه راه عقب تر از روز اجرای برجام باشد‪ ،‬بنابراین تا‬ ‫‪ PMD‬حل نشود به اراک دســت نمی زنیم و تبادل سوخت‬ ‫صورت نمی گیــرد‪ .‬البته ممکن اســت مقدمــات کار‪ ،‬از‬ ‫جمله قرارداد فروش ســوخت را ببندیم اما ســوخت منتقل‬ ‫نمی شود‪ ،‬شاید بسته بندی شــود یا دریافت مواد اورانیوم‬ ‫طبیعی را زودتر انجام دهیم اما انتقال شان به خارج بعد از‬ ‫حل ‪ PMD‬است‪».‬‬ ‫بالفاصله بعــد از پخش ســخنان عراقچی منتقدان‬ ‫هســته ای با اشــاره به انچه عملکرد یکســویه رسانه ملی‬ ‫می نامیدند‪ ،‬خواســتار حضور نماینده خود در صدا و سیما‬ ‫شــدند‪ .‬زمان زیادی طول نکشــید که این خواسته عملی‬ ‫شــد و علیرضا زاکانی با حضور در قاب تلویزیون به نقادی‬ ‫پرداخــت‪ .‬او درباره تضمیــن کتبی لغــو تحریم ها گفت‪:‬‬ ‫«حتما این گونه نیســت و درخواســت من این است که با‬ ‫مردم خودمان طوری صحبت نکنیم که محل ابهام داشته‬ ‫باشد‪ .‬رئیس جمهور در بند چهار نامه خود درباره تحریم ها‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫اظهارات خیلی قطعی کرد‪ ،‬در حالی که یکی از اشکاالت‬ ‫این اســت که ما امری را قطعی گرفتیم و نســبت به اینده‬ ‫هیچ تمهیدی را نمی خواهیم داشــته باشیم‪ .‬انچه در نامه‬ ‫مقام معظم رهبری ذکر شده اســت ناظر بر ‪ 20‬مالحظه ای‬ ‫است که شورای عالی امنیت ملی به عنوان قیود خود ذکر‬ ‫کــرده و همچنین ناظر بــه ‪ 9‬بند مصوب مجلس شــورای‬ ‫اسالمی اســت‪ .‬بنابراین مقام معظم رهبری کلمه به کلمه‬ ‫دقت داشــتند و در همین نامه ابهامات و نقایص ساختاری‬ ‫برجام را مطــرح کردند؛ بنابراین ما حــق نداریم اکنون که‬ ‫این بیانات فصل الخطاب امده و موارد نقاط قوت و ضعف‬ ‫مشخص شده است مطالب را شفاف نکنیم و از نقاط قوت‬ ‫تشــکر کنیم و نقاط ضعف را هم حکایت از شیطنت طرف‬ ‫مقابل بدانیم‪».‬‬ ‫محمدجواد ظریف بر اجرای‬ ‫شروط رهبر انقالب در مورد‬ ‫برجام تاکید کرده است‬ ‫علی اکبر صالحی روند مربوط به‬ ‫تحوالت راکتور اراک را تشریح‬ ‫کرده است‬ ‫فصل الخطاب‬ ‫مساله اراک‬ ‫همان طور که گفته شد یکی از نکات مهم نامه رهبری‬ ‫تاکید ایشان بر ماجرای راکتور اراک است‪ .‬حاال که این نامه‬ ‫نوشته شده همه توجهات به دولت و مسئوالن اجرایی است‬ ‫تا ببینند راهکار انها برای اجرای این شرط چیست‪.‬‬ ‫علی اکبر صالحی که ریاست ســازمان انرژی اتمی ‬ ‫را بر عهده دارد‪ ،‬در این مورد گفته اســت‪« :‬بررســی سند‬ ‫رســمی مربوط به راکتور اراک در مراحل پایانی خود قرار‬ ‫دارد و امیدواریم ظرف چند روز اینده وزیران خارجه گروه‬ ‫‪ 5+1‬این ســند را امضا کنند‪ .‬چنانچه این ســند امضا شود‬ ‫رســمیت یافته و تعهــدات ان که متقابل اســت می تواند‬ ‫اجرا شــود‪ .‬بعد از امضای ســند اراک‪ ،‬ایــران اقداماتش‬ ‫در رابطه با این راکتور را بعد از انکه رئیس جمهور دســتور‬ ‫اقدام جدید امریکا‬ ‫اما در تحولی دیگر پایگاه خبــری المانیتور خبر داده‬ ‫اســت که شــورای امنیت ملی امریکا در حال پیوستن به‬ ‫وزارت امور خارجه این کشور برای تاسیس یک دفتر جدید‬ ‫جهت نظارت بر رونــد اجرای برنامه جامع اقدام مشــترک‬ ‫(برجام) اســت که به گفتــه مقامات امریکایی‪ ،‬ریاســت‬ ‫ان را پاول ایروین‪ ،‬مدیرکل دفتر امور منع اشــاعه شورای‬ ‫امنیت ملی به عهده خواهد داشت‪.‬‬ ‫المانیتــور تاســیس ایــن دفتر را‬ ‫نشان دهنده برنامه های کاخ سفید‬ ‫برای به عهده گرفتن نقش رهبری‬ ‫در مرحله حســاس اجرای توافق‬ ‫هسته ای میان ایران و گروه ‪5+1‬‬ ‫دانسته است‪.‬‬ ‫دولــت بــاراک اوبامــا‪،‬‬ ‫رئیس جمهور امریکا پیش تر برخی‬ ‫ازاعضایپیشینتیممذاکره کننده‬ ‫هسته ای این کشور را برای تعامل‬ ‫با ایرانی ها در زمینه مسائل مربوط‬ ‫به اجرای برجام تعیین کرده بود‪.‬‬ ‫جیمز تیمبی‪ ،‬مشــاور ارشد‬ ‫وزارت امور خارجه امریکا در امور‬ ‫کنترل تسلیحاتی و کریستوفر بک ‬ ‫می یر‪ ،‬هماهنگ کننده ارشد وزارت‬ ‫امور خارجه در امــور تحریم های‬ ‫ایــران که همــراه بــا ایرویــن از‬ ‫اعضای کلیدی تیم مذاکره کننده‬ ‫امریکا با تجــارب دســت اول در‬ ‫زمینه مذاکره بــا ایرانی ها بودند‪،‬‬ ‫در همین راســتا و برای ایفــای نقش در ایــن زمینه تعیین‬ ‫شده بودند‪.‬‬ ‫یک مقام ارشد دولت امریکا به المانیتور گفته است که‬ ‫شورای امنیت ملی امریکا در حال ایجاد یک هیات جدید‬ ‫است که بر اجرای برنامه جامعه اقدام مشترک تمرکز خواهد‬ ‫داشــت‪ .‬اجرای موفقیت امیز برجام یکــی از اولویت های‬ ‫رئیس جمهور است که این هیات جدید تمرکز مداوم بر ان‬ ‫را ضمانت خواهد کرد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫خارج کــردن «کالندریــا» از راکتــور را صادر کــرد انجام‬ ‫می دهد‪».‬محمد جــواد ظریــف هــم در این مــورد گفته‬ ‫است‪« :‬باز طراحی راکتور اراک در چند پروژه و با مدیریت‬ ‫ایران انجام خواهد شــد‪ .‬بازطراحی راکتور اراک احتماال‬ ‫تک پروژه ای نخواهد بود‪ ،‬بلکــه طی پروژه های متعددی‬ ‫صورت می گیرد‪ .‬طبــق توافقی که صورت گرفته اســت‬ ‫ایران مدیر تمام پروژه ها خواهد بود و بــه نوعی همه با ما‬ ‫کار می کنند‪».‬‬ ‫او همچنین درباره کاهش ذخایر اورانیوم‪ ،‬گفته است‪:‬‬ ‫«برای تبــادل ذخایر اورانیوم تمــام هماهنگی الزم انجام‬ ‫خواهد شد‪ .‬این کار دقیقا بر همان شکلی صورت می گیرد‬ ‫که مقام معظم رهبری تعیین و قبال در شورای عالی امنیت‬ ‫و کمیته هسته ای توافق شده است‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫اما شاید مهمترین اظهارنظر هسته ای هفته متعلق‬ ‫باشد به حجت االسالم سید احمد خاتمی‪ .‬او که تا پیش از‬ ‫این گاهی در قامت منتقدان هسته ای به شمار می رفت این‬ ‫بار با موضعی قابل توجه درباره برجام سخن گفت‪.‬‬ ‫خاتمی در خطبه های نمازجمعه چنین اظهارنظر کرد‪:‬‬ ‫«افراط و تفریط هایی که در طول این ایام دو طرف مطرح‬ ‫می کردند ‪ ،‬نزد مقام معظم رهبــری جایگاهی ندارد‪ .‬اینکه‬ ‫کسانی بیایند برجام را موفقیت بزرگ ‪ ،‬بی سابقه ‪ ،‬کم سابقه‬ ‫و فتح الفتوح معرفی کنند‪ ،‬نظــر مقام معظم رهبری نبوده و‬ ‫اینکه کسانی بگویند تصویب برجام به خطر افتادن و خاتمه‬ ‫یافتن انقالب اســت ‪ ،‬این هم نظر ایشــان نبود‪ .‬انتظار ما‬ ‫م این‬ ‫به عنوان خطیب جمعه که موعظه و نصیحت می کنی ‬ ‫است که بگو مگوهای قبل از برجام تمام شود‪ .‬برجام حاال‬ ‫یک قانون اســت و همه باید از این فرصت استفاده کنیم‬ ‫تا به نفع نظام اسالمی ســامان یابد‪ ».‬به یک معنا سخنان‬ ‫ســید احمد خاتمی در واقع نزدیک ترین صدا به خواســته‬ ‫حاکمیت به نظر می رسد‪ .‬پایان‬ ‫مجادله بر سر محتوایات برجام‬ ‫و اغــاز مطالبه گــری از دولت‬ ‫بــرای اجــرای خواســته های‬ ‫رهبــری‪ .‬این همــان نکته ای‬ ‫اســت که البتــه در ســرمقاله‬ ‫روزنامه کیهان به قلم حســین‬ ‫شــریعتمداری هم دیده شــد‪.‬‬ ‫انجا که او نوشت‪« :‬وجود نقاط‬ ‫ابهام و ضعف های ســاختاری‬ ‫و خســارت افرین برجام باعث‬ ‫شده بود که درباره تصویب ان‬ ‫به صــورت «اری» یا «نه» دو‬ ‫دیدگاه متفاوت مطرح شــود‪.‬‬ ‫طیف اول کــه دولت محترم و‬ ‫برخــی از نماینــدگان مجلس‬ ‫در ان جــای داشــتند‪ ،‬نقــاط‬ ‫ضعــف و خطر افریــن برجــام‬ ‫را جــدی تلقــی نمی کردنــد و‬ ‫از ایــن روی طرفــدار تصویب‬ ‫بی کم و کاست ان در مجلس‬ ‫و ترجیحــا در شــورای عالــی‬ ‫امنیت ملی بودند و طیف دوم که منتقــدان جدی برجام را‬ ‫شامل می شد با استناد به همین نقاط خطرافرین خواستار‬ ‫«رد» برجام در مجــاری قانونی ‪ -‬مجلس یا شــورای عالی‬ ‫امنیت ملــی ‪ -‬بودند‪ .‬حضرت اقــا راه ســوم را برگزیدند و با‬ ‫قید و شــرط هایی که برای چگونگی اجرای برجام در نظر‬ ‫گرفته و ابــاغ کردند‪ ،‬ضمن حــذف نقــاط خطرافرین‪،‬‬ ‫از فرمول دوگانــه «اری» یا «نه» به گونــه ای عزتمندانه‬ ‫عبور کردند‪».‬‬ ‫‪31‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫گزا‬ ‫رش‬ ‫ماجرایدستدادن‬ ‫حاشیه های برجام هفته گذشته ادامه داشت‬ ‫‪2‬‬ ‫برجام همچنــان موضــوع اول رســانه ها و محافل‬ ‫سیاسی ایران است‪ .‬یک پرونده پرحاشیه که گویا فاکتور‬ ‫زمان هیچ تاثیری بر تاریخ مجــادالت پیرامون ان ندارد‪.‬‬ ‫منتقدان همچنان معتقدند که برجام به دلیل ضعف هایش‬ ‫نقطه ای منفــی خواهد بــود و موافقان همچنــان اصرار‬ ‫می کنند که یک پیروزی بزرگ به دست امده است‪ .‬درست‬ ‫در چنین شرایطی حاشیه های تازه جای خود را در رسانه ها‬ ‫باز کرده است‪ .‬حال یک سوال اساسی ذهن خیلی ها را به‬ ‫خود مشغول کرده است‪ .‬کدام یک از این دو گروه بر مسیر‬ ‫درســت حرکت می کنند و مهمتــر اینکه اکنــون که برجام‬ ‫تصویب و تایید شده است چگونه باید عمل کرد؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫شعار علیه الریجانی؟‬ ‫اما مهمترین حاشــیه پیرامون این مســاله انتشــار‬ ‫گســترده یک خبر بــود‪« :‬شــعار علیه الریجانــی در بیت‬ ‫رهبری» این خبر را سایت انتخاب منتشر کرد‪ .‬این سایت‬ ‫نوشــته بود‪ :‬پس از حضور علــی الریجانی رئیس مجلس‬ ‫شورای اســامی در مراســم عزاداری بیت رهبری‪ ،‬برخی‬ ‫افراد شعارهای خاص و کنایه دار ســر دادند‪« .‬انتخاب»‬ ‫با اعالم این خبر‪ ،‬در ادامه نوشــت‪ :‬الریجانی که به تازگی‬ ‫از سفر روســیه و دیدار با والدیمیر پوتین به ایران بازگشته‬ ‫است‪ ،‬شب گذشته در مراسم عزاداری بیت رهبری حضور‬ ‫یافت‪ .‬رئیــس مجلس پس از ورود به مجلــس عزاداری با‬ ‫شــعارهای تند حامیان جریان های تندرو روبه رو شد‪ .‬این‬ ‫افراد شــعارهایی از قبیل «خواص بی بصیرت؛ مایه ننگ‬ ‫ملت»‪« ،‬امان نامه برجام؛ تالش بی ســرانجام»‪« ،‬مرگ‬ ‫بر منافــق» و «هیهات منا الذله» ســر دادند‪.‬بر اســاس‬ ‫گزارش های رسیده‪ ،‬این عده قلیل شب قبل از ان نیز پس‬ ‫از حضور رئیس جمهــور به مجلس عزاداری‪ ،‬شــعارهایی‬ ‫این چنین ســر داده بودند‪ .‬انتخاب در ادامه نوشــته بود‪:‬‬ ‫حمایت علــی الریجانی از توافق هســته ای و کمک های‬ ‫او در رونــد تصویب برجــام در مجلس‪ ،‬باعــث عصبانیت‬ ‫جریان های تندرو شده است‪.‬‬ ‫اما زمان زیادی نگذشت که انتخاب این خبر را که با‬ ‫بازخوردهای فراوانی در فضای مجازی مواجه شــده بود را‬ ‫اصالح کرد‪ .‬انتخاب نوشت‪ :‬شعارهایی که در بیت رهبری‬ ‫ســرداده شــد‪ ،‬ارتباطی با «لحظه ورود الریجانی» ندارد‪.‬‬ ‫پس از انتشــار وســیع خبر «شــعار علیه الریجانی در بیت‬ ‫رهبری» در گروه های تلگرامی‪ ،‬خبرنگار «انتخاب» ضمن‬ ‫بررسی و بازبینی فیلم مجلس شب گذشته‪ ،‬با برخی از افراد‬ ‫حاضر گفت وگو کرد‪ .‬بازبینی فیلم و گفت وگو با افراد حاضر‬ ‫در جلسه‪ ،‬نشان داد که «شــعارها در طول جلسه دیشب‪،‬‬ ‫مکررا سر داده شده و ارتباطی با لحظه حضور رئیس مجلس‬ ‫نداشته است»‪ .‬براساس این گزارش‪ ،‬این شعارها در طول‬ ‫مجلس عزاداری شب گذشته بارها سر داده شد و منحصر‬ ‫به ورود یا خروج فرد خاصی به جلسه نبود‪.‬‬ ‫اما در واکنشی دیگر در این مورد کمال الدین پیرموذن‬ ‫کــه از نماینــدگان اصالح طلب مجلس اســت در صفحه‬ ‫اینســتاگرام خود در مطلبی با عنوان «گستاخی تندروها؛‬ ‫شعار علیه الریجانی در حضور رهبر انقالب» نوشت‪« :‬دکتر‬ ‫علی الریجانی رئیس مجلس شورای اسالمی بعد از اتمام‬ ‫سفر خارج از کشور امشب در مراسم عزاداری بیت رهبری‬ ‫حضور یافت‪ .‬عده ای با شــعار از ایشان اســتقبال کردند‪:‬‬ ‫خواص بی بصیرت؛ مایه ننگ ملت‪ ،‬امان نامه برجام؛ تالش‬ ‫بی سرانجام ‪ ،‬مرگ بر منافق‪ ،‬هیهات من الذله‪».‬‬ ‫برخی چهره های سیاسی هم در مصاحبه هایی به این‬ ‫ماجرا واکنش نشان دادند‪.‬‬ ‫حاشیه های پیرامون اقای وزیر‬ ‫اما در خالل مراسم عزاداری در بیت رهبری اتفاقات‬ ‫قابل توجه دیگری هم رخ داد‪ ،‬از جمله نکات مطرح شده‬ ‫در سخنرانی ها و مداحی ها‪.‬‬ ‫در مهمترین انها حجت االسال مو المسلمین پناهیان‬ ‫در سخنانش گفت‪« :‬تا حاال روضه خوان ها به ما این طوری‬ ‫می گفتند‪« :‬دســت عباس خورد به ابی که نصیب تو نشد‪،‬‬ ‫باید این دیده و این دست دهم قربانی» البته خیلی قشنگ‬ ‫اســت و زبان حال ها زیبا اســت‪ .‬اما مــن می خواهم یک‬ ‫روضۀ جدیدی را تقدیم اباالفضل العباس(ع) کنم‪ :‬عباس!‬ ‫تو با دشمن دست ندادی؛ خدا دســت هایت را‪-‬به عنوان‪-‬‬ ‫قربانی قبول کرد‪ .‬جانم به دست های عباس که به دشمن‬ ‫حسین(ع) دست نداد‪ .‬عباس! تو به دشمن غضبناک نگاه‬ ‫کردی و خدا چشم هایت را قبول کرد‪ .‬ام البنین بیا ببین که‬ ‫عباست چه غوغایی در کربال کرده‪ ....‬عباس جلوی دشمن‬ ‫حسین سر خم نکرد؛ خدا سر عباس را قبول کرد‪...‬‬ ‫به نظر می رســد او کنایه ای به ماجرای دســت دادن‬ ‫محمد جواد ظریف و باراک اوباما زده است‪.‬‬ ‫در رخــدادی دیگر حــاج منصور ارضی نیــز در میان‬ ‫مداحی خود شــعری را با این مضمون خواند که اشــاره به‬ ‫ماجراهای برجام داشت‪:‬‬ ‫بار دادند‪ ،‬بار عام حسین‬ ‫نقش سربند ماست نام حسین‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫منطق ما شده کالم حسین‬ ‫شرط برجام ماست جام حسین‬ ‫فتح پشت سر جدایی هاست‬ ‫حرف تحریم درخور ما نیست‬ ‫چقدر اینکه حرف اینکه فردا نیست‬ ‫گوش ما بر کالم دنیا نیست‬ ‫بر لب سید خراسانی ست‬ ‫گرچه دوران بی وفایی هاست‬ ‫در طریقت ادا نباید داشت‬ ‫سنگری از ریا نباید داشت‬ ‫وحدتی غیر ما نباید داشت‬ ‫چشم بر کدخدا نباید داشت‬ ‫دوره ختم کدخدایی هاست‬ ‫اما در حاشــیه ای دیگر وقتی حجت االسالم نقویان‬ ‫در مراســم عزاداری منزل صادق خرازی گفت که اسنادی‬ ‫وجود دارد که امام حسین (ع) با عمر سعد دست داده است‬ ‫حجتاالسالمفاطمی نیا‪،‬یکیازخطبایبرجستهومشهور‬ ‫کشور در سخنرانی خود در جمع عزاداران حسینی‪ ،‬با اشاره‬ ‫به وقایع شب عاشورا گفت‪« :‬شــما یک لحظه به ان زمان‬ ‫برگرید و اینطور تصور کنید که اگر نوه پیغمبر و نور چشــم‬ ‫پیغمبر و ریحانه پیغمبر‪ ،‬با چنیــن ادمی (یزید بن معاویه)‬ ‫دست می داد‪ ،‬دیگر چیزی از اسالم باقی مانده بود!؟»در‬ ‫واکنشی دیگر به این ماجرا سید احمد خاتمی‪ ،‬عضو مجلس‬ ‫خبرگان رهبری هم گفت‪« :‬دســت دادن به دشــمن نماد‬ ‫است‪ ،‬تنها ادب اسالمی نیســت و سیدالشهدا(ع) جواب‬ ‫نامه ابن زیاد را نداد‪ ،‬بنابراین‪ ،‬اینکه بگویند امام حسین(ع)‬ ‫با عمر سعد دست داد یا حتی مذاکره کرد‪ ،‬اینها حرف های‬ ‫درستی نیست‪».‬‬ ‫کنایه های اقای رئیس‬ ‫همکاری‪ ،‬همفکری و همراهی تمامی ارکان کشــور بود و‬ ‫تمهیداتی هم در این زمینه انجام گرفت که در کلیت کشور‬ ‫تصمیم درست گرفته شود که منافع ملی ملت نیز حفظ شود‬ ‫که طبعا برای این کار مهم احتیاج به بحث ها و توافقاتی در‬ ‫خارج از صحن بود تا بحث هایــی طوالنی که در ظرف کار‬ ‫مجلس نمی گنجد انجا صورت گیــرد‪ .‬مگر توافق در متن‬ ‫صورت نگرفته بود‪ ،‬چرا عده ای مطلب را طور دیگری جلوه‬ ‫دادند؟ چرا انچه که توافق شــد به موقع به دوســتان خود‬ ‫منتقل نکردند؟ اینگونه با مسائل مهم که با سرنوشت کشور‬ ‫مربوط اســت‪ ،‬برخورد کردن ضعــف و بی اعتمادی ایجاد‬ ‫می کند‪ .‬بنده نمی خواهم به این مسائل بپردازم اما مسائلی‬ ‫را نشــان داد که قابل تامل برای همگان شد‪ ،‬از ان مهمتر‬ ‫این عدم پایبندی را بــه نحوی دیگری بــه دیگران منتقل‬ ‫کردن‪ ،‬کار خالف دیگری است و بنده نمی خواهم این امور‬ ‫را باز کنم اما اقایانی که مرتبــا نفع و تکذیب می کنند بدانند‬ ‫که بر کار خالف خود بار جدیدی می نهنــد و نقض عهد را‬ ‫نمی توان با فرار به جلو به گردن دیگران انداخت‪.‬‬ ‫جواب نمی دهد‪ .‬در تمام ســال هایی که پرونده هسته ای‬ ‫ایران باز شــد‪ ،‬حرف ما این بود که غــرب دارد بهانه گیری‬ ‫می کند‪ ،‬در چنین فضایی نباید بهانه به دست انها بدهیم‪.‬‬ ‫ولی تیم جدیــد خیلی خوب عمــل کرد‪ ».‬به یــک معنا او‬ ‫خبر داده است که در دوران مســئولیت علی الریجانی در‬ ‫مذاکرات هســته ای او در حال رسیدن به نتیجه بوده که با‬ ‫مخالفت محمود احمدی نژاد او جای خود را به سعید جلیلی‬ ‫داده اســت‪ .‬او در عین حال در اظهاراتش گفته است که‬ ‫در دوره سعید جلیلی هیچ پیشرفتی صورت نگرفته است‪.‬‬ ‫زیاده روی کردند‬ ‫اما در میان اظهارنظرها در این مورد‪ ،‬واکنش ایت الله‬ ‫املی الریجانی به حواشــی تصویب برجام هم بسیار قابل‬ ‫توجه بود‪.‬او گفت‪« :‬باالخره اختالف نظر در این خصوص‬ ‫فراوان بود و گاهی طرفین از اعتدال بیرون رفتند و سخنانی‬ ‫گفتند که حق نبود‪ .‬گاهــی منتقدان از حــد معمول فراتر‬ ‫می رفتند و دولت‪ ،‬رئیس دولــت‪ ،‬وزیر امور خارجه و رئیس‬ ‫مجلس شــورای اســامی را به اموری متهم می کردند که‬ ‫انصافا انها بری بودند که این حــق نبود‪ .‬البته این خودش‬ ‫عبرت اموز است که ما هر وقت با تامل و درنگ و تفکر پیش‬ ‫رفتیم به نفع کشور بود و هرگاه از حد اعتدال عدول کردیم‬ ‫موجب شقاق و تفرقه در کشور شد‪».‬‬ ‫این اظهارات رئیس قوه قضاییه در فضای پسا برجام‬ ‫بسیار با اهمیت تفسیر شده است‪.‬‬ ‫ناگفته های هسته ای‬ ‫این روزها اهالی پاســتور هم به کمــک محمد جواد‬ ‫ظریف و تیــم مذاکره کننــده امده اند تــا در مقابل حضور‬ ‫رســانه ای منتقدان حرفی برای گفتن داشــته باشــند‪ .‬در‬ ‫اظهارنظری مهم و قابــل توجه در این مورد ســید محمود‬ ‫علوی که معموال تالش می کنــد در مباحثی اینچنین ورود‬ ‫پیدا نکند به منتقدان واکنش نشــان داده اســت‪ .‬او گفته‬ ‫است‪« :‬سوال اینجاســت که وقتی عملیاتی این میزان از‬ ‫موفقیت را به دست می اورد‪ ،‬ایا رادیو و تلویزیون به خاطر‬ ‫پیروزی به دست امده و زمین های ازاد شده مارش پیروزی‬ ‫می نواختند یا به خاطر شــهادت عده ای از رزمندگان عزیز‬ ‫مارش عزا پخــش می کردند؟ در مذاکرات هســته ای هم‬ ‫این اتفاق افتاد؛ ‪ 80‬درصد از اهداف محقق شــده و وقت‬ ‫نواختن مارش پیروزی اســت‪ ،‬اما متاســفانه می بینیم که‬ ‫هیات مذاکره کننده تبدیل به خائن و ساده لوح می شوند‪ .‬در‬ ‫اظهارنظری مشابه اســحاق جهانگیری معاون اول دولت‬ ‫هم گفته اســت‪« :‬برخی کــه از زندگی مردم خبــر ندارند‪،‬‬ ‫دنبال ادامه مسیر قبلی بودند زیرا خود انها مشکل نداشتند‬ ‫اما ما مشــکالت جامعــه را درک می کنیــم و امیدواریم با‬ ‫کمک نخبگان کشور بتوانیم بر این مشکالت غلبه کنیم‪.‬‬ ‫اخالق مداری‪ ،‬والیت مداری و وطن دوستی اقتضا می کند‬ ‫که دیگر علیه توافق هسته ای موضع گیری نشود‪».‬‬ ‫مطالبه گری‬ ‫به نظر می رســد باتوجه به نامه رهبر معظم انقالب‪،‬‬ ‫تایید شــورای عالــی امنیت ملی‪ ،‬مصوبه مجلــس و تایید‬ ‫شورای نگهبان برجام اکنون یک قانون است و همه ما باید‬ ‫برای اجرای درســت ان تالش کنیم‪ .‬به یــک معنا اکنون‬ ‫مباحثه و مجادله پیرامون برجام تنها به افزایش شکاف های‬ ‫ایجاد شده کمک می کند و حاصل دیگری ندارد‪.‬‬ ‫انچه به نظر می رسد این است که باید با تمام توان از‬ ‫ایجاد دوقطبی های کاذب در جامعه و اهل سیاسی پیرامون‬ ‫برجام جلوگیری کرد و در هدفی مهمتــر به مطالبه گری از‬ ‫دولت و مسئولین اجرای برجام پرداخت‪ ،‬مطالبه شروطی‬ ‫که مقام معظم رهبری برای اجــرای برجام تعیین کرده اند‪.‬‬ ‫راه درست را رهبر معظم انقالب برای ما ترسیم کرده اند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫هاشمی رفسنجانی در طول مذاکرات در دولت جدید‬ ‫همواره از حامیان تیم مذاکره کننده بوده است‪ .‬او بارها در‬ ‫سخنرانی ها و برنامه های مختلف به نقد منتقدان هسته ای‬ ‫پرداخته و حاال در جدید تریــن اظهارنظر خبرهای تازه هم‬ ‫داده است‪ .‬او گفته‪« :‬یک دوره هم اقای الریجانی مذاکره‬ ‫می کرد‪ .‬اقای الریجانی خوب پیــش می رفت و هیاهویی‬ ‫نداشت و منطقی صحبت می کرد و داشت نتیجه می گرفت‬ ‫که عوض شد‪.‬‬ ‫وقتی موضوعــی مثل پرونده هســته ای‪ ،‬سیاســی‬ ‫و فنی شــد‪ ،‬اعضای تیم مذاکره کننده هم بایــد ترکیبی از‬ ‫شــخصیت های اگاه به مســائل سیاســی و فنی باشد‪ .‬در‬ ‫این گونه مسائل حرف های شعاری و صدور بیانیه های تند‬ ‫دفاع از برجام در پاستور‬ ‫سیاست‬ ‫علی الریجانی در ماجرای برجام از افرادی بود که با‬ ‫حاشیه های فراوانی مواجه شــد‪ .‬او تمام سعی اش را کرد‬ ‫تا مجلس به برجام روی خوش نشــان دهــد‪ .‬بارها مقابل‬ ‫منتقدان ایستاد و در دو جلسه سرنوشت ساز تصویب طرح‬ ‫هسته ای در مجلس در قامت یک مدافع تمام عیار به قول‬ ‫منتقدان کار را یکسره کرد‪.‬‬ ‫وقتی در جلسه اخر خبر امد که او شب قبل جلسه ای‬ ‫با حضور دبیر شــورای عالی امنیت ملی و یکی از مسئوالن‬ ‫دفتر رهبری داشته اســت با مواجهه منتقدانش روبه رو شد‬ ‫مبنی بر اینکه او قصد داشته با رسانه ای شدن این خبر رای‬ ‫مثبت را از نماینــدگان بگیرد‪ .‬او بعد از ان جلســه مجلس‬ ‫که منجر به رای مثبت به طرح هســته ای شــد به صراحت‬ ‫با اظهارات تند مخالفانش روبه رو شــد کــه جعل خبر کرده‬ ‫اســت‪ .‬از همه شــفاف تر علیرضــا زاکانی بود کــه او را به‬ ‫خالف گویی در این مورد متهم کــرد‪ .‬علی الریجانی پس‬ ‫از چند روز سکوت ترجیح داد جواب این منتقدان را بدهد‪.‬‬ ‫او در صحــن علنی مجلــس گفت‪« :‬موضوعات بررســی‬ ‫برجام در مجلس درجای خــود باید مورد توجــه قرار گیرد‬ ‫که از جمله ان این است که انچه را که بنده مستقیما برای‬ ‫نمایندگان نقل کردم‪ ،‬همگی در کمال صحت و اتقان بود‬ ‫و برخی حرف های رســانه ای که عده ای ان را رد و تکذیب‬ ‫کردند‪ ،‬به هیــچ وجه قابل قبــول نبوده و نیســت زیرا بنده‬ ‫ظاهرا یک موجود زنده هســتم و نمی توانم در حضورم در‬ ‫جلســه ای تخیل کرده باشــم‪ .‬گاه چیزهایی نفی می شود‬ ‫که انسان دچار حیرت می گردد‪ .‬در اینجا باید به یک نکته‬ ‫توجه دهم که قدری برای بنده سخت و غیرقابل باور بود و‬ ‫ان این نکته است که در مقطع تاریخی کشور که موضوع‬ ‫حساسی که دو یا سه سال ذهن جامعه را گرفته و در رسانه ها‬ ‫و کمیسیون های مربوطه و کمیسیون های مختلف مجلس‬ ‫بحث شده و مورد بررسی قرار گرفته و در مجلس در جلسات‬ ‫علنی و غیرعلنــی مطرح بوده‪ ،‬در گام هــای نهایی نیازمند‬ ‫اظهارات حجت االسالم‬ ‫نقویان در مورد دست دادن‬ ‫امام حسین(ع) با عمر سعد‬ ‫جنجالی شده است‬ ‫سیدمحمود علوی وزیر اطالعات‬ ‫از صدا و سیما به جهت نوع‬ ‫پوشش اخبار مربوط به برجام‬ ‫انتقاد کرده است‬ ‫‪33‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫احتمالسهل انگاریوجوددارد‬ ‫گفت وگویمثلثبامهدیفضائلی‬ ‫سیاست‬ ‫‪34‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫کار بررسی برجام بعد از حواشی بسیار در مجلس‬ ‫شــورای اســامی به پایان رســید و طرح اقدام‬ ‫متناظر و متقابل جمهوری اسالمی ایران در اجرای‬ ‫برجام تبدیل به قانون شد‪ .‬ارزیابی خودتان را از‬ ‫روند بررســی برجام تا ‪ 26‬مهر روز اجرای برجام‬ ‫بفرمایید ‪.‬‬ ‫دو مســیر درباره بررســی برجام در نظام براســاس‬ ‫ساختاری که در قانون اساسی وجود دارد مطرح بود ؛ یک‬ ‫مســیر از طریق شــورای عالی امنیت ملی دنبال می شــد‬ ‫چون پرونده هســته ای از ابتدا در شورای عالی امنیت ملی‬ ‫مطرح بود‪ ،‬قاعدتا نظر نهایی درباره متن برجام را شــورای‬ ‫عالی امنیت ملــی باید می داد‪ ،‬مســیر دیگــر هم مجلس‬ ‫شورای اســامی بود منتها چون در مجلس روال رسیدگی‬ ‫به موضوعات در قالب طرح یا الیحه اســت‪ ،‬دولت حاضر‬ ‫نشــد الیحه ای در موضوع برجام به مجلس بدهد‪ .‬در ثانی‬ ‫متن برجام هم طــوری نبود که بخواهــد به عنوان طرح در‬ ‫مجلس توسط نمایندگان پیشنهاد شــود بنابراین مسیری‬ ‫که مجلس شــورای اسالمی برای بررســی برجام انتخاب‬ ‫کرد تشکیل یک کمیسیون ویژه بود که خب زحمت خیلی‬ ‫زیادی را اعضا و دکتر زاکانی رئیس کمیسیون ویژه کشیدند‬ ‫تا همه جوانب برجام بررسی شــود که به میزان زیادی هم‬ ‫موفق بودنــد ‪ .‬اگر چه همــه برنامه های انها اجرا نشــد اما‬ ‫ش حاصل بررسی های این کمیســیون بود که به نظر‬ ‫گزار ‬ ‫من خیلی خوب به نقاط قوت و ضعف برجام پرداخت‪ .‬بعد‬ ‫از ان طرح یک فوریتی در مجلس شورای اسالمی مطرح‬ ‫شد که ناظر به تایید یا رد خود برجام نبود‪ .‬در حقیقت یکسری‬ ‫ت را برای اجرای برجام متوجه دولت کرد بدون انکه‬ ‫الزاما ‬ ‫مســتقیم برجام را به عنوان قانون تصویب یا رد کند‪ .‬نهایتا‬ ‫طرح یک فوریتی که با حواشی زیادی همراه بود به تصویب‬ ‫مجلس و سپس به تایید شــورای نگهبان رسید‪ .‬بنابراین به‬ ‫عبارتی می توان گفت ان بخش اصلی مسیر تصمیم گیری‬ ‫درباره اجرای برجام در شــورای عالی امنیت ملی طی شد؛‬ ‫از انجا که مصوبات شــورای عالی امنیت ملی باید به تایید‬ ‫رهبری برسد این اتفاق افتاد‪ .‬نامه ای که حضرت اقا با درج‬ ‫یکسری شرایط و مالحظاتی به رئیس جمهور نوشتند متن‬ ‫مصوبه شورای عالی امنیت ملی را تایید کردند‪ .‬ضمن انکه‬ ‫مجلس هم قانونی را گذراند و به تایید شورای نگهبان رسید‬ ‫که الزاماتی را در اجرا متوجه دولت می کرد‪.‬‬ ‫اما همچنان ما شــاهد دو نوع موضع گیری درباره‬ ‫اجرای برجام در ایران هستیم؛ عده ای می گویند ‬ ‫مجلس شــورای اســامی نباید هیــچ طرحی را‬ ‫درباره اجرای مشروط برجام تصویب می کرد‪ .‬در‬ ‫مقابل موضع دیگر مربوط به نگاه اکثریت قریب‬ ‫به اتفاق مسئوالن‪ ،‬سیاستمداران و کارشناسان‬ ‫نظام اســت که اجرای برجام را در ایران مشروط‬ ‫به رعایــت مالحظات و دســتورات رهبــر معظم‬ ‫انقالب مجاز می دانند‪ ،‬این دو رویکرد همچنان در‬ ‫رسانه ها مطرح می شود‪ ،‬نظر شما درباره این دو‬ ‫رویکرد چیست؟‬ ‫اوال که برجام قانون نشــد چون نه دولت الیحه به‬ ‫مجلس داد و نــه مجلس طرح ارائه کرد پــس االن چیزی‬ ‫به عنوان قانــون برجام وجود نــدارد‪ ،‬قانونی که در مجلس‬ ‫شورای اسالمی تصویب شد قانون اقدام متناظر و متقابل‬ ‫جمهوری اســامی ایران در اجرای برجام بود ضمن انکه‬ ‫به نظرم دیگر زمان این بحث ها گذشــته است‪ .‬انچه االن‬ ‫قطعی است و باید روی ان تمرکز کرد اجرای برجام باتوجه به‬ ‫چارچوبی است که رهبری تعیین کردند که این بحث خیلی‬ ‫شفاف و روشن است‪.‬‬ ‫اما همچنان شاهد هستیم که موضع گیری هایی‬ ‫علیه اجرای برجام در ایــران از برخی تریبون ها‬ ‫مطرح می شود تکلیف اینها چه می شود؟‬ ‫ممکن است عده ای بیکار باشند و بخواهند تا اخر‬ ‫دنیا درباره برجام صحبت کنند‪ .‬کشور که نمی تواند معطل‬ ‫این افراد بماند‪.‬‬ ‫رهبر معظم انقالب برای اجرای برجام ‪ 9‬شرط را‬ ‫مطرح کردند‪ ،‬چگونه می توان بر همین اســاس‬ ‫مطالبه گری داشت تا شروط یادشده رعایت شود؟‬ ‫اگــر بخواهیم مجموع انچه دولت موظف اســت‬ ‫رعایت کند مدنظر قرار دهیم باید یاداور شــوم که ‪ 10‬مورد‬ ‫مالحظه توسط شــورای عالی امنیت ملی‪ 9 ،‬نکته در نامه‬ ‫حضرت اقا به رئیس جمهور و‪ 9‬بند هم در قانون مجلس امده ‬ ‫که گرچه ســرجمع مالحظات ‪ 28‬مورد می شود‪ ،‬اما بعضی‬ ‫موارد همپوشانی دارند‪ .‬فارغ از تعداد شرط ها و مالحظات‪،‬‬ ‫ســه فرایند یا ســه مکانیزم مطالبه گری وجــود دارد؛ یکی‬ ‫سازوکاری است که رهبر معظم انقالب اسالمی مشخص‬ ‫کردند که یک هیات قــوی و اگاه و هوشــمند‪ ،‬برای رصد‬ ‫پیشرفت کارها و انجام تعهدات طرف مقابل و تحقق انچه‬ ‫به عنوان چارچوب و شروط تعیین شده است ‪ ،‬تشکیل شود‪.‬‬ ‫طبق نظر ایشان ترکیب و وظایف این هیات باید در شورای‬ ‫عالی امنیت ملی تعیین و تصویب شود‪ .‬طبیعتا شورای عالی‬ ‫امنیت ملی باید در اولین فرصت اعضای این گروه را تعیین‬ ‫کند و قاعدتا چون جز و مصوبات شورا ســت بایــد به تایید‬ ‫رهبری هم برسد‪ .‬یک مســیر هم از طریق مجلس شورای‬ ‫اسالمی است که مجلس باید بر حســن اجرای قانونی که‬ ‫وضعکردهنظارتکند‪.‬سومینمکانیزمافکارعمومیاست؛‬ ‫یعنی کسانی که در طول این مدت موضوع را به طور جدی‬ ‫پیگیری کردند و حاال در قالب رسانه ها تحلیل ها و مباحث‬ ‫کارشناســانی خود را که احســاس کنند و الزم به طرح انها‬ ‫بدانند باید بیان کنند‪ .‬در واقع باید این تاکید و مطالبه گری را‬ ‫داشتهباشند‪.‬معتقدمهرسهمکانیزمبایدوظیفهونقشخود‬ ‫را ان طور که باید انجام دهند تا همانطور که رهبری فرمودند‬ ‫برجام به نحوی اجرا شود که تامین کننده منافع ملی کشور و‬ ‫مصالح عالی نظام باشد بنابراین همه نیروها و انرژی ها باید‬ ‫صرف این جهت گیری شود که اجرای برجام منافع ملی ما را‬ ‫در حداکثر ممکن تضمین کند‪.‬‬ ‫بعــد از نامــه رهبر معظم انقالب‪ ،‬اقــای روحانی‬ ‫نامــه ای خطــاب بــه ایشــان نوشــت‪ ،‬نامــه‬ ‫رئیس جمهور به رهبــر معظم انقــاب را چگونه‬ ‫ارزیابی می کنید؟‬ ‫به نظرم نامه خیلی خوبی نبود یعنی اجماال می شد‬ ‫پاســخ بهتری تهیه کرد ولی حاال به هر حال اقای روحانی‬ ‫در نامه خود تاکید کرده بود که منویات رهبری را در اجرای‬ ‫برجام مدنظر دارد‪ .‬به نظرم باید در مقام اجرا دید که دولت‬ ‫توجه و پایبندی خودش را به اجرای این الزامات نشان دهد‪.‬‬ ‫رهبر معظم انقالب در نامــه خود به رئیس جمهور‬ ‫یاداور شدند که متن برجام پر از نقص است‪ .‬به‬ ‫نظر شما ان نقایص چیست؟‬ ‫نگفتند متن برجام نقص دارد گفتند موارد متعددی‬ ‫ابهامات و اشکاالت ساختاری در متن برجام وجود دارد‪ .‬بر‬ ‫همین اساس ‪ 9‬تذکر را در متن نامه اوردند‪ .‬همان نکاتی که‬ ‫در مصوبه شــورای عالی امنیت ملی‪ ،‬قانون مجلس و نامه‬ ‫حضرت اقا ست را می شــود به عنوان ابهامات و اشکاالت‬ ‫ساختاری برجام یاد کرد‪ .‬در واقع با این تذکرات و توصیه ها‬ ‫و شروط سعی شده تا جلوی ابهامات یا اشکاالت ساختاری‬ ‫که می تواند موجب خساراتی برای منافع و امنیت ملی کشور‬ ‫باشد گرفته شود‪.‬‬ ‫ایا در موضوع ‪ PMD‬می شــود به گــزارش اژانس‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫الزم و کافی گرفته شده است یا خیر‪.‬‬ ‫بعد از انتشــار نامــه رهبر معظم انقــاب به اقای‬ ‫روحانی که در ان نامه تاکید شده هرگونه تحریم‬ ‫در هر ســطح و به هر بهانه ای از جمله بهانه های‬ ‫تکراری و خودســاخته تروریســم و حقوق بشر‬ ‫توسط هر یک از کشورهای طرف مذاکرات‪ ،‬نقض‬ ‫برجام محسوب خواهد شد‪ ،‬به نظر شما این شرط‬ ‫چقدر راه طرف های مقابل را برای سوءاستفاده از‬ ‫واژه هایی همچون حقوق بشر و مبارزه با تروریسم ‬ ‫در اعمال تحریم های جدید بست؟‬ ‫هم اکنون امریکایی ها سر یک دو راهی قرار دارند‪.‬‬ ‫چون ما نمی خواستیم نقش بازی کنیم ایران ‪ 10-12‬سال‬ ‫درگیر این ماجرا بود و انها خودشــان ادعا می کنند ایران به‬ ‫واسطه تحریم ها ســر میز مذاکره امد که البته ما این ادعا‬ ‫را قبول نداریــم‪ .‬گرچه یکی از مهمتریــن اهدافی که ما از‬ ‫مذاکره داشتیم برداشته شدن تحریم ها بود‪ .‬پس مشخص‬ ‫اســت که ایران برای بــازی و تفریح مذاکــره نمی کرد که‬ ‫روزی تحریم هایی با یک مشــخصات به واســطه موضوع‬ ‫هسته ای برای کشــور ایجاد شود بعد ما ‪ 12‬ســال با فراز و‬ ‫تو امدهای فراوان‬ ‫فرودها و محدودیت ها و مشکالت و رف ‬ ‫مذاکره کنیم و هزینه هایش را هم بپردازیم حاال که توافق‬ ‫حاصل شــده انها چهار روز دیگر بخواهند همین بازی را به‬ ‫بهانه حقوق بشر و تروریســم تکرار کنند این بازی کردن با‬ ‫فرصت ها و منافع و امنیت ملی ایران است که طبیعتا نباید‬ ‫چنین اجازه ای به طرف های مقابل داد‪.‬‬ ‫بنابراین اگرچه موضوع مذاکرات موضوع هسته ای‬ ‫بود اما بحث تحریم ها و لغوش به صورت مبنایی جزو فلسفه‬ ‫این مذاکرات بود پس اینکه شاید انها بخواهند تحریم ها را‬ ‫به بهانه های دیگر به ایــران تحمیل کنند این باید جلویش‬ ‫گرفتــه و ضمانتش اجرای برجام شــود‪ .‬یعنی اگــر انها در‬ ‫حقیقت بخواهند به بهانه دیگری این تحریم ها را تکرار کنند‬ ‫طبیعتا جمهوری اســامی دلیلی نمی بیند که برجام را اجرا‬ ‫کند چون تکرار چنین تحریم هایــی با بهانه واهی می تواند‬ ‫ادامه پیدا کند چون به زعم خودشان می بینند وقتی مساله‬ ‫هســته ای ما را به نوعی متوقف کردند یا به تعبیر خودشان‬ ‫عقب راندند‪ ،‬فردا می ایند توانمندی های موشکی ایران را‬ ‫بهانه قرار می دهند و می گویند «اگر می خواهید تحریم ها‬ ‫برداشته شــود باید این کار را انجام دهید»‪ .‬چهار روز دیگر‬ ‫درباره مسائل منطقه ای شــروطی را می گذارند و می گویند‬ ‫«اگر می خواهید این تحریم ها برداشــته شــود این کار را‬ ‫انجام دهید»‪ ،‬طبیعی است کشوری که مسئوالن و رهبری‬ ‫هوشمند و دوراندیش دارد اجازه نمی دهد که انها بخواهند با‬ ‫منافع و امنیت ملی کشور بازی کنند بنابراین این تدبیر رهبری‬ ‫درحقیقتبرایپیشگیریازبهانه جویی هاوتکراربازی های‬ ‫پر هزینه امریکایی ها علیه ایران بــود و اینکه امریکایی ها‬ ‫بخواهند تحریم جدیدی را وضع کنند باید بر ســر انتخاب‬ ‫یکی از دو راه تصمیم بگیرند ایــا تهدیدهای تحریم محور‬ ‫خودشــان را می خواهند علیه ایران ادامه دهنــد یا در این‬ ‫راهبرد می خواهند تجدید نظر کنند‪ .‬اگر بخواهند به هر بهانه‬ ‫دیگری تحریم های مشابهی را علیه کشور ما وضع کنند ما‬ ‫بحث برجام را ادامه نخواهیم داد‪.‬‬ ‫در نامه رهبر معظم انقالب امده اســت که معامله‬ ‫اورانیوم غنی شــده که حتما قــرارداد با تضمین‬ ‫کافی باشــد و باید ظرف ‪ 15‬ســال بــه ‪ 190‬هزار‬ ‫سو ســانتیریفوژ برســیم به نظر شــما دولت در‬ ‫این موارد امکان ســهل انگاری دارد یا خیر و این‬ ‫شروطی که رهبری معظم گذاشتند چقدر جلوی‬ ‫این سهل انگاری احتمالی دولت را می گیرد؟‬ ‫در همــه ایــن مــوارد دولــت امــکان و احتمــال‬ ‫ســهل انگاری دارد کــه امیدواریــم ایــن اتفــاق نیفتــد و‬ ‫بخش های مختلف دولت به ویژه ســازمان انــرژی اتمی و‬ ‫وزارت امور خارجه این توجه و تقید الزم را ان شاءالله دارند‪.‬‬ ‫اما اگر بخواهیم کلی بگویم بله احتمال سهل انگاری وجود‬ ‫دارد و کمیته ای که شــورای عالی امنیت ملــی باید تعیین‬ ‫کند مسئولیت خیلی ســنگینی دارد که نظارت کند که این‬ ‫سهل انگاری ها اتفاق نیفتد‪.‬‬ ‫به خاطر همین شورای عالی امنیت ملی مامور تعیین‬ ‫اعضای هیــات نظارت بر برجام شــد نه بــه عهده مجلس‬ ‫شــورای اســامی یا احیانا نهــاد دیگری‪ .‬شــورای عالی‬ ‫امنیت ملی باالترین مرجعی اســت که طبق قانون اساسی‬ ‫به مسائل مرتبط با امنیت ملی و منافع ملی کشور رسیدگی‬ ‫می کند‪ ،‬پس این شــورا در قبال مسئولیتی که دارد موظف‬ ‫اســت ترکیب اعضای هیات نظارت بر اجــرای برجام را به‬ ‫نحوی انتخــاب کند که تا حدود زیــادی اطمینان خاطر به‬ ‫وجود اورد که منافع و امنیت ملی تامین می شود و توجهات‬ ‫الزم درباره ان صورت می گیرد‪ ،‬بنابراین ان گروهی که تعیین‬ ‫می شوند وظایف و مسئولیت خیلی سنگینی دارند که روی‬ ‫همه این موارد نظارت کافی داشــته باشند تا خدا ی نکرده‬ ‫سهل انگاری صورت نگیرد‪.‬‬ ‫به طور خاص بفرمایید به نظر شــما دولت درباره‬ ‫معامله اورانیوم‪ ،‬رســیدن به ‪ 190‬هزار سو بعد از‬ ‫‪ 15‬سال‪ ،‬رو به رو نشــدن با هیچ کمبودی بعد از‬ ‫هشت سال در حوزه غنی سازی اورانیوم چگونه‬ ‫عمل می کند؟‬ ‫امیدوارم درست عمل کند‪ .‬چون فکر می کنم هیچ‬ ‫ارزیابی دیگری نمی توانیم داشــته باشــیم جز اینکه تاکید‬ ‫کنیم و به طور جدی درخواست کنیم انها به هر نحو ممکنی ‬ ‫شــروط را محقق کنند یعنی جای چانه زنــی و اینکه ببینیم‬ ‫چه می شود ندارد‪ .‬خیلی شفاف است و نکات و مالحظات‬ ‫یادشده کامال با منافع کشور رابطه مستقیم دارد و هیچ نوع‬ ‫سهل انگاری و مسامحه و ساده انگاری در ارتباط با این موارد‬ ‫و سایر مواردی که رهبری در این نامه تصریح کردند توجیه‬ ‫ندارد پس پیش بینی جز اینکه موارد یاد شده باید اتفاق بیفتد‬ ‫وجود ندارد‪.‬‬ ‫یک نکته هــم درباره مجلس اینده اســت‪ .‬چون‬ ‫اجرای برجام بیشتر در زمان مجلس اینده اتفاق‬ ‫می افتد همانطور که اشــاره داشتید برخی نکات‬ ‫و مالحظات در اجرای برجام باید براساس قانون‬ ‫مجلس رعایت شــود‪ ،‬یک احتمال ان اســت که‬ ‫ترکیب مجلس اینده متفــاوت از مجلس کنونی‬ ‫باشد و به نوعی حضور اصالح طلبان در ان تقویت‬ ‫شــود و حتی انها مدیریت دوره دهم را به دســت‬ ‫بگیرند‪ ،‬انتظارتان را از مجلس اینده بفرمایید ‪.‬‬ ‫مجلس دهم مرکب از هر ســلیقه سیاسی که باشد‬ ‫مجلسی است که نمایندگان راه یافته به ان قسم می خورند‬ ‫که استقالل و منافع کشور را حفظ کنند و به ان پایبند باشند‪،‬‬ ‫ان شــاءالله چنین مجلســی شــکل می گیرد صرف نظر از‬ ‫افرادی که به ان راه می یابند‪ .‬البتــه در قانون مجلس هم‬ ‫موارد خاصی نظارت به شورای عالی امنیت ملی واگذار شده‬ ‫است یعنی باز نقش تعیین کننده را شورای عالی امنیت ملی‬ ‫خواهد داشت‪ .‬در مجموع در اجرای برجام و مجلس اینده‬ ‫هم چنین سوءظنی نداریم که مجلسی روی کار می اید که‬ ‫نسبت به منافع و مصالح کشور بی تفاوت است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫بین المللی انرژی اتمی اطمینان کرد چون نوسازی‬ ‫راکتور اراک و معامله اورانیوم غنی شده موجود در‬ ‫برابر کیک زرد با دولــت خارجی تنها هنگامی اغاز‬ ‫خواهد شد که اژانس پایان پروند ه موضوعات حال‬ ‫و گذشته ‪ PMD‬را اعالم کند؟‬ ‫قاعدتا منتظر گــزارش اژانــس بین المللی انرژی‬ ‫ی هستیم‪ .‬انها چون بخشــی از مذاکرات و توافق بین‬ ‫اتم ‬ ‫تیم مذاکره کننــده و اژانس محرمانه بــود از مفاد ان خیلی‬ ‫کسی اطالعی ندارد‪ .‬اقایان تیم مذاکره کننده به نوعی قول‬ ‫دادند که براساس توافقات با اژانس موضوع‪ PMD‬حتما حل‬ ‫شود‪ .‬ســفری که اقای امانو به ایران امد و از پارچین بازدید‬ ‫کرد و اظهاراتی مطرح کرد‪ .‬طبیعتا منتظر هستیم ببینیم ان‬ ‫وعده ای که داده شده عمل می شود یا خیر‪ .‬اگر این اتفاق‬ ‫بیفتدیعنیاژانسگزارشیدهدوموضوع‪ PMD‬راشفافحل‬ ‫شده اعالم کند دستاورد ارزشمندی است و اساسا اگر همین‬ ‫بحث واقعا حل می شد‪ ،‬خیلی از بحث های دیگر شاید خیلی‬ ‫ضرورتی نداشــت‪ ،‬بنابراین اگر چنین اتفاقــی بیفتد اتفاق‬ ‫خیلی مهمی است‪.‬‬ ‫موضوع دیگر دربــاره تغییر طراحــی راکتور اب‬ ‫سنگین اراک است که رهبر معظم انقالب اسالمی‬ ‫اجرای ان را منوط به بســتن یک قرارداد قطعی و‬ ‫مطمئن دربار ه طــرح جایگزین و گرفتن تضمین‬ ‫کافــی از طرف مقابــل کردنــد‪ .‬اقــای صالحی‪،‬‬ ‫رئیس ســازمان انرژی اتمــی روز ‪ 28‬مهر اعالم‬ ‫کــرد؛ «باز طراحی راکتــور اب ســنگین اراک از‬ ‫مدت ها پیش شــروع و باز طراحــی مفهومی ان‬ ‫تمام و وارد مرحله طراحی پایه شــد ه و کارگروهی‬ ‫برای بازطراحی راکتور اراک با حضور چین‪ ،‬ایران و‬ ‫امریکاتشکیلشدهاست‪».‬چهبرداشتیمی شود‬ ‫از این صحبت می توان داشت؟‬ ‫نکته مهم قضیــه در توصیه و دســتورات حضرت‬ ‫اق ا این اســت که اتفاقات و تعهداتی که طرف های مقابل‬ ‫ما دارند ضمانت های محکمی برایش گرفته شــود که انها‬ ‫اجرا کنند و اال اگر قرار باشد بدون دقت و تضمین های الزم‬ ‫ما تعهداتمان را انجام دهیم یعنی سانتریفیوژهایمان را در‬ ‫نطنز و فردو جمع کنیم‪ 10‬تن اورانیوم را به‪ 300‬کیلو کاهش‬ ‫دهیم‪ ،‬قلب راکتــور اراک را با بتن پر کنیــم اینها اقدامات‬ ‫عملی و واقعی و قابل مشاهده اســت‪ .‬حاال اگر قرار است‬ ‫ما این کارها را انجام دهیــم قطعا اقداماتی اصالح ناپذیر و‬ ‫غیر قابل برگشت خواهند بود یا برگرداندن انها با هزینه خیلی‬ ‫سنگین و صرف زمان قابل توجهی ممکن می شود بنابراین‬ ‫طرف مقابل ما نیز باید تضمین ادای وظایف و تعهداتش را‬ ‫بدهد ولو اینکه برگرداندن شرایط به قبل از اجرای برجام در‬ ‫صورت خلف وعده طرف مقابل امکان پذیر باشد؛ پس باید‬ ‫همه تالش ها معطوف به ان باشد که در مقابل اقدامات ما‪،‬‬ ‫طرف ‪ 5+1‬نیز تضمین به ادای تعهد خود دهد‪ .‬مثال درباره‬ ‫راکتور اب سنگین اراک قرار بر این است که یک راکتور اب‬ ‫سنگین با یک شرایط فنی جدیدی جایگزین شود‪ .‬خب ابتدا‬ ‫باید قرارداد راکتور جدید به طور قطعی و محکم بسته شود تا‬ ‫طرف های ما متعهد به عمل باشند‪.‬‬ ‫در صورت تخلف بتوان تضمین هایی داشت که انها‬ ‫را وادار به ادای تعهد کرد بنابراین تاکیدات رهبری همانطور‬ ‫کهعرضکردمو در ابتدای نامه ایشان نیزتصریحشده است‬ ‫با هدف ایجاد فرصت برای به حداکثر رساندن امکان تامین‬ ‫منافع و مصالح کشور و جلوگیری از خسارت ها ست‪ .‬اینکه‬ ‫اقای صالحی گفته وارد جزئیات نشده بلکه فقط مطرح کرد‬ ‫قراردادی بسته شده حاال ان قرارداد ایا همان تضمین ها را‬ ‫دارد یا خیر نمی توانیم اظهارنظر کنیم‪ .‬طبیعت ا ان کارگروهی‬ ‫که شورای عالی امنیت ملی تعیین می کند به لحاظ قانونی‬ ‫می تواند این نظارت ها را در حسن اجرای برجام داشته باشد‬ ‫که ببینند این قراردادها درست تنظیم و ضمانت های به اندازه‬ ‫‪3‬‬ ‫مهدی فضائلی‪ ،‬کارشــناس مســائل سیاســی‬ ‫معتقد اســت کــه در اجــرای برجــام‪ ،‬ســه مکانیزم‬ ‫مطالبه گری هیات تعیین شــده از طرف شورای عالی‬ ‫امنیت ملی‪ ،‬مجلــس و افکار عمومی وجــود دارد‪ .‬هر‬ ‫سه مکانیزم باید وظیفه و نقش خود را به خوبی انجام‬ ‫دهند تا همانطور که رهبــری فرمودند برجام به نحوی‬ ‫اجرا شــود که تا مین کننده منافع ملی کشور و مصالح‬ ‫عالی نظام باشد‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪35‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪4‬‬ ‫مهدی محمدی از اعضای تیم مذاکره کننده‬ ‫هســته ای ایران در دولت گذشــته معتقد است‪:‬‬ ‫تهدید اصلی کــه االن پیش روی کشــور قرار دارد‬ ‫این اســت که دولت می خواهد به شــروط ‪ 9‬گانه‬ ‫حضرت اقا‪ ،‬شروط ‪ 9‬گانه مجلس و شروط ده گانه‬ ‫شورای عالی امنیت ملی در اجرای برجام بی اعتنا‬ ‫باشد که باید با واکنش بسیار قاطع و جدی مواجه‬ ‫شــود که وظیفه این کار با همان هیاتی اســت که‬ ‫شورای عالی امنیت ملی معین خواهد کرد‪.‬‬ ‫امریکایی ها تعهدی در مورد ‪PMD‬نداده اند‬ ‫سیاست‬ ‫‪36‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫گفت وگوی مثلث با مهدی محمدی‬ ‫رهبر معظــم انقالب بعد از پایان مراحل بررســی‬ ‫برجام در مجلس و شــورای عالــی امنیت ملی و‬ ‫عبور این موافقتنامه از مجاری قانونی در نامه ای‬ ‫به رئیس جمهور دستورات مهمی را در خصوص‬ ‫رعایت و حفظ منافع ملی و مصالح عالیه کشــور‬ ‫صادر و با برشمردن تاکیدات و الزامات نه گانه در‬ ‫اجرای برجام‪ ،‬مصوبه شــورای عالی امنیت ملی‬ ‫را با رعایت این موارد و الزامات تایید کردند‪ ،‬نظر‬ ‫شما درباره این نامه چیست؟‬ ‫حضرت اقا در ایــن نامه مجموعه نقــاط تهدید و‬ ‫اســیب هایی را که در متن برجام وجــود دارد هم به لحاظ‬ ‫متنی و هم به لحاظ فرا متنی پوشــش می دهند و مجاری و‬ ‫مکانیزم های نفــوذ برجام علیه ایران را مســدود می کنند‪.‬‬ ‫تصور امریکایی ها این بود که برجام یک ابزار استراتژیک‬ ‫برای مهار ایران اســت؛ ابــزاری که با ان می شــود قدرت‬ ‫بازدارندگی ایــران‪ ،‬قدرت منطقه ای ایــران و اثرگذاری بر‬ ‫معادالت سیاست داخلی ایران را تحت کنترل دراورد‪ .‬انچه‬ ‫حضرت اقا مرقــوم فرمودند مجــاری و کانال های تحقق‬ ‫این فرضیات امریکایی ها را مسدود می کند‪ ،‬بنابراین نامه‬ ‫ایشان از این نظر حائز اهمیت است که از برجام مین زدایی‬ ‫و تهدید زدایی می کند‪ .‬دومین جنبه اهمیت نامه رهبر معظم‬ ‫انقالب اسالمی این است که اشتباه محاسباتی امریکایی ها‬ ‫را نمایان و خنثی کرد‪ .‬امریکایی ها براساس انچه برخی ها‬ ‫در سال های گذشته به انها منتقل کردند بر این باور بودند‬ ‫که مرکزیت نظام در ایران ضعیف شده و می شود از طریق‬ ‫فشــار تحریمی و ترکیــب گزینه ها در حوزه هــای مختلف‬ ‫از ایــران امتیاز گرفت‪ ،‬چــون ایران امــاده امتیازدهی در‬ ‫ســایر امور اســت مجموعه این ادرس های غلط در ذهن‬ ‫امریکایی ها شــکل گرفته بود اما این نامه حاوی این پیام‬ ‫برای طرف امریکایــی بود کــه اوال تصمیم گیرنده نهایی‬ ‫درباره موضوعات اساسی در ایران رهبری است و رهبری بر‬ ‫تصمیم گیری های خود به هیچ وجه از سر انفعال و نگرانی‬ ‫عمل نمی کنند بلکه ابتکار عمل و اینده نگری را اصل حاکم‬ ‫بر تصمیمات خود قرار می دهند‪ ،‬بر همین اساس مجموعه‬ ‫مذاکراتی که در ‪ 2‬سال گذشته انجام و توافقی که حاصل‬ ‫شد هیچ کدام ابتکار عمل و قدرت تصمیم سازی راهبردی‬ ‫رهبــری را محدود نکــرد‪ .‬قــدرت رهبــری تضمین کننده‬ ‫و زیرســاخت امنیت ملی ماســت و به هر دلیــل به قدرت‬ ‫رهبری صدمه ای وارد شــود کشــور با تهدیدهای بســیار‬ ‫بســیار بی ســابقه ای مواجه خواهد شــد‪ .‬نامه حضرت اقا‬ ‫گام بلندی در جهت تضعیف محاســبات اشتباهی بود که‬ ‫امریکایی ها داشــتند‪ .‬نکته دیگر انکه ایــن نامه از امریکا‬ ‫می خواهد استراتژی خودش را درباره ایران تغییر دهد چون‬ ‫امریکایی ها برجام را به عنوان عاملی برای تثبیت استراتژی‬ ‫فشــار به ایران تصور می کردند؛ در واقع درک امریکایی ها‬ ‫این بود که برجام اهرم فشــار به ایران است و پس از برجام‬ ‫فشار اوردن به ایران راحت تر هم خواهد شد چون تحریم‬ ‫حاال موثرترین‪ ،‬در دســترس ترین و قدرتمندترین ابزاری‬ ‫اســت که برای فشــار علیه ایران می توان از ان استفاده‬ ‫کرد‪ .‬نامه حضرت اقا یکی از اساسی ترین پیام هایش این‬ ‫است که امریکا باید استراتژی افزایش فشار تحریمی علیه‬ ‫ایران را به طور کامل کنار بگذارد‪ .‬هدف اساسی مذاکرات‬ ‫هســته ای همین یک چیز بود از روز اول ما وارد مذاکرات‬ ‫هسته ای نشدیم مگر به این دلیل که خواستیم تحریم نباشد‬ ‫ولی متاسفانه برجام همین اصلی ترین هدف را هم نتوانست‬ ‫محقق کند‪ .‬نظام کاهش تحریمــی در برجام اوال مبتنی بر‬ ‫تعلیق اســت نه لغو‪ ،‬ثانیا همه تحریم هــا را در بر نمی گیرد‬ ‫بلکه دایره کوچکی از تحریم ها را شامل می شود‪ .‬حضرت‬ ‫اقا این ضعف بسیار بسیار اساســی را در برجام با این شرط‬ ‫جبران کردند و گفتند که اجرای برجام مشروط به این است‬ ‫که امریکا برای همیشه اســتراتژی تحریم را کنار بگذارد‪.‬‬ ‫به عبارت بهتر حضرت اقا با این نامه خواستند حربه تحریم‬ ‫را از امریکایی ها بگیرند چون این حربــه ای بود که انها از‬ ‫این به بعد تازه کلی محاســبه روی ان کرده بودند‪ ،‬در واقع‬ ‫امریکایی ها بر سر یک دو راهی قرار گرفتند که اگر برجام و‬ ‫توافق را می خواهند باید این حربه را کنار بگذارند و ما به ازای‬ ‫اجرای توافق هســته ای این اســت که از این به بعد ایران‬ ‫هرگز به هیچ وجهی تهدید نشود‪ .‬این جزو هدف های اصلی‬ ‫مذاکرات بود که باید در برجام محقق می شد و تیم مذاکره‬ ‫کننده به دالیلی که امروز جای بحثش نیست نرفت که این‬ ‫هدف را محقق کند اما در نامه حضرت اقا محقق شد‪ .‬حاال‬ ‫مهمترین اتفاقی که باید بیفتد این است که در حوزه اجرای‬ ‫برجام باید شروط ‪ 9‬گانه حضرت اقا‪ ،‬شروط ‪ 9‬گانه مجلس‬ ‫و شروط ده گانه شورای عالی امنیت ملی مدنظر قرار گیرد‬ ‫و اساسا اگر برجام توسط این شروط مشروط نشود در حوزه‬ ‫اجرا باید گفت که برجام یک تهدید علیه امنیت ملی ماست‪،‬‬ ‫متاســفانه من عالمت خیلی جدی از دولــت ندیدم که در‬ ‫اجرای این شروط جدی باشد‪ .‬هم نامه اقای رئیس جمهور‬ ‫و هم صحبت های اقای عراقچی بیشــتر شبیه این بود که‬ ‫شروط یاد شــده خود به خود در برجام محقق شده است و‬ ‫نیازی به هیچ تغییر خاصی نــه در برجام و نه در انچه دولت‬ ‫برای اجرای برجام به ان فکر کرده نیست‪ .‬فکر می کنم این‬ ‫تهدید اصلی است که االن پیش روی کشور است و اینکه‬ ‫تیم اجرا کننده برجام می خواهد به این تذکرات بی اعتنا باشد‬ ‫که باید با واکنش بسیار قاطع و جدی مواجه شود که وظیفه‬ ‫این کار با همان هیاتی اســت که شورای عالی امنیت ملی‬ ‫معین خواهد کرد‪.‬‬ ‫در حوزه ‪ PMD‬انچه گفته شــده که قبل از اجرای‬ ‫برجام اژانس ابهامات و موارد گذاشــته را پایان‬ ‫یافته اعالم می کند و این پرونده را برای همیشه‬ ‫می بندد ایا محقق می شود یا خیر؟‬ ‫مهمترین نکته ای که اینجا وجود دارد این است که‬ ‫امریکایی ها تعهدی در برجام راجع به این موضوع ندادند‪،‬‬ ‫به عبارت بهتر تعهد نکردند که پرونده‪ PMD‬بســته شود و‬ ‫هرگز سراغش نروند و ایران هم از اتهاماتی که متوجه اش‬ ‫شده تبرئه شود‪ .‬چنین متنی در برجام وجود ندارد‪ .‬تعهدی‬ ‫که امریکایی ها در برجام دادند و در ان ســندی که با اقای‬ ‫صالحی توافق کردند این است که صرفا اژانس یک ارزیابی‬ ‫درباره مساله ‪ PMD‬ارائه کند‪ .‬حضرت اقا در نامه خودشان‬ ‫تاکید کردند که موضوع ‪ PMD‬باید بسته شود و باید خاتمه‬ ‫پیدا کند چون این مساله فوق العاده حساس و حیاتی است‪.‬‬ ‫من اجماال استنباطم این است که اژانس بین المللی انرژی‬ ‫اتمی در گزارش ‪ 15‬دســامبر خود این موضوع را نخواهد‬ ‫بست و نشــانه ای نیز درباره بســتن پرونده‪ PMD‬از جانب‬ ‫اژانس مشــاهده نمی کنم و اگر این اتفــاق نیفتد و اژانس‬ ‫بخواهد‪ PMD‬را باز نگــه دارد و صرفا یــک ارزیابی درباره‬ ‫پرونده‪ PMD‬بدهد یکی از شــروط حضرت اقا نقض شده‬ ‫اســت‪ .‬بنابراین ایران نمی تواند بخشــی از تعهدات خود‬ ‫مربوط به برنامه هسته ای را طبق برجام اجرا کند به همین‬ ‫دلیل باید بخشی از تعهدات ما باقی بماند تا بعد از اعالم نظر‬ ‫نهایی اژانس درباره ‪ PMD‬تصمیم گیری شــود‪ .‬یعنی نباید‬ ‫همه کارها را با ســرعت انجام دهیم‪ .‬باید بخشی از کارها‬ ‫را نگه داریم ببینیم اژانس دربــاره ‪ PMD‬چه حکمی صادر‬ ‫خواهد کرد بعد تصمیم بگیریم که تعهدات خودمان را در‬ ‫حوزه هسته ای انجام دهیم یا خیر‪.‬‬ ‫اما اقای امانو در سفری که به تهران داشت اعالم‬ ‫کرد این پرونده تا دو ماه دیگر یعنی تا پایان سال‬ ‫میالدی ‪ 2015‬بسته می شود‪.‬‬ ‫اقای امانو در ســفر به ایران چنین حرفی را نگفته‬ ‫اســت‪ .‬اگر دقیق به اظهارات مدیرکل اژانس بین المللی‬ ‫انرژی اتمی نگاه کنیم‪ ،‬متوجه می شــویم او گفته صرفا تا‬ ‫‪ 15‬دسامبر درباره موضوع ‪ PMD‬یک گزارش ارزیابی ارائه‬ ‫خواهد داد‪ ،‬پس معتقدم بســتن پرونده ‪ PMD‬بخشــی از‬ ‫توافق ایران و ‪ 5+1‬نیســت‪ .‬البته من امیدوارم باشد و تیم‬ ‫مذاکره کننده هم همیــن فکر را می کند امــا انچه در متن‬ ‫توافقات امده این نیست‪.‬‬ ‫باید راه های گریز امریکایی ها را ببندیم‬ ‫گفت وگوی مثلث با عباس سلیمی نمین‬ ‫مقام معظم رهبری در نامــه ای به رئیس جمهور‬ ‫اجرای برجام را با لحاظ ‪ 9‬نکته مشــروط کردند‪.‬‬ ‫قبل از این نامه رویکردها در قبال برجام متفاوت‬ ‫بود؛ برخی معتقد بودنــد که برجام نباید در ایران‬ ‫اجرا شــود چون به نوعی راه نفوذ دشــمن را باز‬ ‫می کند‪ ،‬در مقابل گروهی به نقــاط مثبت برجام‬ ‫اشاره می کردند و می گفتند باید این نقاط تقویت‬ ‫شود و دامن زدن به ایرادات و ابهامات برجام نقاط‬ ‫قوت ان را نیز تضعیف می کند‪ .‬نظر شما چیست؟‬ ‫بعد از نامه مقام معظم رهبــری رویکردها باید به‬ ‫چه سمت و سویی برود و وظیفه هر کدام از ارکان‬ ‫نظام به چه صورت است؟‬ ‫البتــه قبــل از انکه مقــام معظم رهبــری هم این‬ ‫شــروط را در پذیرش برجام رســما اعالم کنند بســیاری از‬ ‫صاحب نظران معتقد بودند که سیاست نظام پذیرش برجام‬ ‫اســت اما باتوجه به اینکه ایــرادات و ضعف های جدی در‬ ‫برجام وجود دارد‪ ،‬تالش نظام در این است که درخصوص‬ ‫این ایرادات و کاستی ها هنگام اجرای برجام دقت و مراقبت‬ ‫شــود که موجبات خســارت و زیان های کالن و جدی به‬ ‫کشور را فراهم نیاورد‪ .‬حساسیت های شورای عالی امنیت‬ ‫ملی و مجلس شورای اسالمی هم همین را نشان می دهد‪،‬‬ ‫به طوری که می تــوان گفت نقطه اشــتراک نظر اکثریت‬ ‫قریب به اتفاق جریانات مجلــس این بود که اجرای برجام‬ ‫مشروط باشــد‪ ،‬هرچند بعضی ها نیز اجرای برجام را بسیار‬ ‫زیانبار می پنداشــتند و هنوز هم چنیــن می پندارند که این‬ ‫اتفاق قابل پذیرش نیســت اما جریان معتدل منتقد برجام‬ ‫هم در واقع اجرای برجام را مشروط به رعایت مطالبی کرد‬ ‫که این امر قابل مالحظه بود‪ .‬در واقع همه نهادهای نظام‬ ‫در بررسی برجام به این مطلب رسیده بودند که نمی توانیم‬ ‫بدون شروطی اجرای برجام را بپذیریم‪ .‬این مطلب در نامه‬ ‫رهبری معظم به صورت جامع منعکس شــد‪ .‬یعنی در واقع‬ ‫ان شروطی که رهبری گذاشتند نظر عقالی جامعه سیاسی‬ ‫و عناصر اهل نظر و منطق ایران را تامین می کند‪ .‬البته در‬ ‫مقابل برخی که اجرای برجام را به هر ترتیب و شکلی حتی‬ ‫مشروط نادرست می خوانند برخی دولتمردان هم هستند که‬ ‫می خواســتند برجام را یک اقدام بی عیب و نقص منعکس‬ ‫کند و صرفــا از ان بهره برداری سیاســی به عمــل اوردند‬ ‫ولی همه کســانی کــه در چارچوب مصالح ملــی به برجام‬ ‫می نگریســتند ترجیح می دادند که ما مالحظات جدی در‬ ‫بحث اجرای برجام داشته باشیم تا دولت در عمل بتواند این‬ ‫زیان ها و کاستی ها را جبران کند‪.‬‬ ‫شــدند می توانیم ضعف هــای برجام را بــه حداقل ممکن‬ ‫برســانیم حاال اگر بعضی همچنان پافشاری بر این مطلب‬ ‫کنند که ما در عمل قادر نخواهیم بود ضعف های برجام را‬ ‫برطرف کنیم و برای اثبات حرف شان بحث هایی را مطرح‬ ‫کنند ایــن مباحث موجب ضعف کلی ما خواهد شــد‪ .‬البته‬ ‫فقط انها نیستند‪ ،‬بعضی ها هم در دولت به گونه ای سخن‬ ‫می گویند که گویا به طرف مقابل اعتمــاد کامل دارند‪ .‬در‬ ‫همین رابطه برخی معتقدند در نامــه رئیس جمهور به رهبر‬ ‫معظم انقــاب روح اعتمــاد فوق العاده به طــرف مقابل‬ ‫مذاکرات منعکس است‪ .‬یعنی رئیس جمهور هم به نوعی‬ ‫در این نامه سخن گفته که اعتماد به قول های امریکایی ها‬ ‫دارد‪ .‬به نظر من هر دو رویکرد یادشــده ایراد جدی دارند‪.‬‬ ‫زیرا نه ما خیلی باید خودمــان را ناتوان تصور کنیم که قادر‬ ‫نیستیم ضمن حفظ قوت های برجام‪ ،‬نحوه اجرا را در عمل‬ ‫به گونه ای دنبال کنیم که راه را بر دشــمن ببندد و نه خیلی‬ ‫باید خوش باور باشیم که دشمن راه گریز نخواهد داشت و‬ ‫ســعی نخواهد کرد قوت هایی که ما در برجام داریم تبدیل‬ ‫به ضعف کند‪.‬‬ ‫بر همین اساس رهبر انقالب وضع تحریم های‬ ‫جدید به بهانه حقوق بشر و تروریسم ضد ایران را‬ ‫به معنای نقض برجام خواندند و معامله اورانیوم‬ ‫غنی شده موجود و بازطراحی راکتور اراک را منوط‬ ‫به عقد قرارداد قطعی و مطمئن همراه با تضمین‬ ‫کافی کردند و قبل از ان مختومه شــدن ‪ PMD‬را‬ ‫شرط این دو اتفاق برشمردند؟‬ ‫قطعا همین طور است‪ ،‬امریکایی ها خواهند کوشید‬ ‫از ضعف های برجام حداکثر بهره برداری را به عمل اورند و‬ ‫ان قوت هایی که به نفع ما ست را در عمل به نوعی دور بزنند‪.‬‬ ‫یعنی اگر ما شناخت الزم را از امریکایی ها داشته باشیم باید‬ ‫با این حساسیت کار را دنبال کنیم‪ .‬از نکات مهم برجام این‬ ‫است که تعهدات ما روشن‪ ،‬کمی و قابل اندازه گیری است‬ ‫مثال قلب راکتور اراک باید تغییر کند‪ ،‬تعداد سانتریفیوژها‬ ‫به تعداد مشخصی کاهش یابد و میزان اورانیوم غنی شده‬ ‫به ‪ 300‬کیلو گرم تنزل پیدا کند اما تعهدات غربی ها کیفی و‬ ‫تفسیرپذیر است یعنی می توانند بر سر اجرای تعهدات شان‬ ‫چانه زنی کنند‪.‬‬ ‫در حوزه مطالبه گری در کنار گروه منتخب شورای‬ ‫عالی امنیت ملــی‪ ،‬افکار عمومی چــه وظیفه ای‬ ‫دارند؟‬ ‫صاحب نظرانی که در افــکار عمومی حضور دارند‬ ‫باید در این وادی کمک کنند‪ ،‬منتها چارچوب ها باید مشترک‬ ‫باشــد یعنی اعتقاد بر اینکه برجــام راه خــروج از تحریم ها‬ ‫برای ما بود و اقدامات مشــترکی که در سطح جهانی علیه‬ ‫ایران شکل گرفت با این سیاست توانستیم به حرکت های‬ ‫مشترک جهانی پایان دهیم‪ ،‬خوشبختانه در این وادی برجام‬ ‫دســتاوردهای خوبی برای ایران داشته است چون وحدت‬ ‫اجباری کشــورهای جهان علیه ایران را شکست یا حداقل‬ ‫ترک جدی به ان وارد کرد‪ .‬قطعا اگر ما درست عمل کنیم این‬ ‫روند می تواند منجر به این شود که ما فقط با دشمنان واقعی‬ ‫خودمان طرف باشــیم در حالیکه قبال خیلی از کشورهایی‬ ‫که با دشمنان ما همراه نبودند به اجبار به وادی وحدت علیه‬ ‫ایران کشیده شدند حال انکه مایل به این امر نبودند‪ .‬خب‬ ‫طبیعتا برجام این منافع را برای مــا دارد‪ .‬پس باید تاکید به‬ ‫این مطلب کرد که انچه نظام پذیرفته است در ان چارچوب‬ ‫حرکت شود‪ .‬اصرار بر برداشــت های شخصی و گروهی به‬ ‫این نحو که اینجــا و انجای برجام ضعف داشــت‪ ،‬پس ما‬ ‫درست می گفتیم نباید برجام اجرا شود خیر‪ ،‬این رویکرد هیچ‬ ‫نتیجه ای جز ضعف بیشتر عاید کشور نخواهد کرد‪ .‬در ان‬ ‫چارچوبی که نظام پذیرفته ما باید قوت های برجام را حفظ‬ ‫کنیم و ضعف های برجام را تــاش کنیم به حداقل ممکن‬ ‫برسانیم‪ .‬در این چارچوب با این سیاست وظیفه همه احاد‬ ‫جامعه است که کمک و تالش کنند و نگذارند امریکایی ها‬ ‫نقاطقوتیکهبهنفعماستتضعیفونقاطضعفیکهبهزیان‬ ‫ماست را تقویت کنند‪ .‬قطعا با این رویکرد از هر فردی که به‬ ‫مصالح کشور می اندیشد انتظار کمک است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫درباره نحوه مطالبه گری و رعایت شروط اجرای‬ ‫برجام چطور باید عمل کرد؟‬ ‫طبق دستور مقام معظم رهبری شورای عالی امنیت‬ ‫ملی گروهی را انتخاب می کند تــا ان گروه همواره اجرای‬ ‫برجام را رصــد کند‪ .‬در واقــع گروه منتخب شــورای عالی‬ ‫امنیت ملی دائم تحرکات و موضع گیری های امریکایی ها‬ ‫را زیر نظر باید داشته باشد تا مبادا انها برجام را کامال تبدیل‬ ‫به اقدامی به نفع خودشــان کنند‪ .‬این یک کار کارشناسی‬ ‫بسیار دقیق و هوشــمندانه ای را طلب می کند و به نظر من‬ ‫بسیار بسیار ســخت تر و پیچیده تر از خود مذاکرات برجام‬ ‫است‪ .‬یعنی در واقع همه اظهارات و همه موضع گیری های‬ ‫امریکایی ها باید رصد و بالفاصله در برابر انها موضع گیری‬ ‫شــود تا مبادا ان نکاتی که قابل تفســیر اســت با تفســیر‬ ‫امریکایی ها در اذهان عمومی جهانیان بنشیند‪ .‬این مساله‬ ‫خیلی مهم اســت‪ ،‬برخی بندهای برجام قابل تفسیر است‬ ‫یا تفســیر می تواند در ان نقش جدی داشــته باشد‪ .‬رصد‬ ‫کردن و دولــت را وادار به موضع گیری کــردن نمی گذارد‬ ‫تفسیر امریکایی ها در اذهان مردم جهان بنشیند‪ .‬همچنین‬ ‫تحرکات دیگر امریکایی ها همچون راه های موازی احیای‬ ‫تحریم ها باید سد شود‪ ،‬اینها نکات بسیار مهمی است که‬ ‫اگر در زمان درســت دولت به طرف امریکایی هشدارهای‬ ‫الزم را بدهد ایــن تحرکات در همان ابتدای شــکل گیری‬ ‫زمین گیر می شــود اما اگر به این تحرکات اهمیت ندهیم‬ ‫و تصور کنیم تحرکات در ســطحی نیســتند که بتوانند در‬ ‫اجرای برجام تاثیرگذار باشند قطعا به صالح کشور نیست‪.‬‬ ‫در واقع این تحرکات را باید در ابتــدای امر با درک صحیح‬ ‫از استراتژی و تاکتیک های امریکایی ها رصد و مشخص‬ ‫کرد کــه می خواهند به کجا برســند‪ ،‬قطعا این کار بســیار‬ ‫به لحاظ کارشناســی پیچیده اســت و باید با علم به اینکه‬ ‫انها نمی خواهنــد حتی ان بخش های مثبــت برجام برای‬ ‫ما بازده و نتیجه بخشــی داشته باشد مســائل را رصد کرد‪،‬‬ ‫قطعا امریکایی ها تالش خواهند کرد ان امتیازهایی را که‬ ‫در برجام دادند در میدان عمل زمین گیر کنند و نگذارند به‬ ‫نتیجه برسد‪ .‬این را باید درک کنیم یعنی این خوش باوری که‬ ‫در دولت حاکم است که امریکایی ها مطلبی را که قول دادند‬ ‫سر قولشان خواهند بود باید کنار گذاشت و با کمال قدرت‬ ‫به دنبال این بود که راه های گریز امریکایی ها را ببندیم‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫بعضی هاهمچناندررسانهوتریبون هایمختلف‬ ‫تاکید می کنند برجام نباید در ایران به اجرا دراید‪.‬‬ ‫ایا بعد از نامه مقام معظم رهبری به رئیس جمهور‬ ‫این نوع موضعگیری ها جایز است؟‬ ‫قطعا جایز نیست‪ .‬برجام توسط همه نهادهای مهم‬ ‫کشور مورد تایید قرار گرفته است‪ ،‬منتها به صورت مشروط‪.‬‬ ‫طبیعتا ما بحثی را در سطح بین المللی پی گرفتیم و امیدوار‬ ‫بودیم عناصر دست اندر کار دولت بتوانند مذاکرات را با قوت‬ ‫بیشــتری به پیش ببرند‪ ،‬منتها در حد توانشان اقایان رفتند‬ ‫دلســوزانه هم کار کردند و بیش از این نتوانستند دستاورد‬ ‫داشته باشند‪ .‬دشمن توانست بندهایی را در برجام قرار دهد‬ ‫که راه گریز برای خود ایجاد کند تا در صورت لزوم زیان هایی‬ ‫جدی را به ملت ایران وارد بیاورد‪ .‬ما در زمان اجرای برجام‬ ‫با در نظر گرفتن نکاتی که رهبــری به رئیس جمهور یاداور‬ ‫‪5‬‬ ‫عبــاس ســلیمی نمین‪،‬‬ ‫کارشناسمسائلسیاسیمعتقد‬ ‫اســت‪« :‬در هنگام مطالبه گری‬ ‫زمان اجــرای برجام انچــه نظام‬ ‫پذیرفتــه اســت بایــد در ان‬ ‫چارچــوب حرکت شــود‪ .‬اصرار‬ ‫بر برداشت های شــخصی و گروهی به این نحو که‬ ‫اینجا و انجای برجام ضعف داشت‪ ،‬پس ما درست‬ ‫می گفتیم و نباید برجام اجرا شود هیچ نتیجه ای‬ ‫جز ضعف بیشتر عاید کشور نخواهد کرد‪».‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪37‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫حاشیه ای بر وظایف ملی ما در برابر برجام‬ ‫حاال جنگ اجرای برجام است‬ ‫حسن رضایی‬ ‫پژوهشگر سیاسی‬ ‫سیاست‬ ‫‪38‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫‪6‬‬ ‫«برجام»؛ این کلمه پنج حرفی توانسته است فضای‬ ‫سیاسی ‪ -‬اجتماعی ایران در طی سه الی چهار ماه اخیر را‬ ‫به صورت قابــل توجهی تحت تاثیر خود قرار دهد‪ .‬شــاید‬ ‫اگر کسی بخواهد با بررسی سخنان افراد تاثیرگذار کشور‬ ‫و تفحص در ال به الی مطبوعات پرشمار ایران با استفاده‬ ‫از روش تحلیل واژگان؛ به بررســی مهمترین واژه های به‬ ‫کار رفته در فضای سیاسی‪ -‬رسانه ای کشور طی ماه های‬ ‫اخیر بپردازد‪ ،‬باز هــم در درجه اول‪ ،‬به همیــن کلمه پنج‬ ‫حرفی برســد‪ .‬این سطح از تاثیر یکســویه یکی از هزاران‬ ‫پرونده سیاست خارجی ایران بر همه مسائل کشور؛ بیش‬ ‫و پیش از هر چیــزی معلول نگاه دولت یازدهم به مســاله‬ ‫«توسعه» است‪ .‬نگاهی که مبتنی بر ادراک خاص اقای‬ ‫محمود سریع القلم (به عنوان عقل منفصل دولت یازدهم)‬ ‫از مقوله توســعه و البته ارتباط ان با حوزه سیاست خارجی‬ ‫است‪ .‬سریع القلم می گوید‪« :‬مدارهای گسترش کارامدی‬ ‫(توســعه)‪ ،‬تعامل معقول داخل با خارج است‪ .‬بدون کار‬ ‫بین المللی نمی توان کارامدی را در داخل به وجود اورد‪».‬‬ ‫(پنجم مرداد ‪ – 92‬تابناک)‪ .‬وی معتقد است‪« :‬هر اندازه‬ ‫که با قدرت های بزرگ‪ ،‬مشــکل سیاســی و امنیتی وجود‬ ‫داشته باشد‪ ،‬روابط اقتصادی نیز تحت الشعاع قرار می گرد‬ ‫و بهره برداری محدود خواهد بود‪ ».‬حسن روحانی همین‬ ‫نــگاه را در قالب کلماتــی همه فهم اینگونــه ترجمه کرده‬ ‫است‪« :‬باید تحریم ها برداشته شود تا مشکل اب خوردن‬ ‫مردم حل شود!»‬ ‫هرچه هست ما اکنون در مقطع زمانی پسابرجام قرار‬ ‫داریم‪ .‬مقطعی که به اذعان رهبر فرزانه انقالب اسالمی‬ ‫از خود برجام مهم تر است‪ .‬به صورتی که ایشان در جریان‬ ‫دیدار خود با رئیس و اعضای مجلــس خبرگان رهبری در‬ ‫تاریخ ‪ 12‬شــهریورماه ســال جاری‪ ،‬ضمن ارائه تصویری‬ ‫کلی از رونــد پرونده هســته ای ایران در گذشــته‪ ،‬حال و‬ ‫اینده پیش روی ان می فرمایند‪« :‬و اما یکی دو مساله روز‬ ‫و قابل توجه و مهم هم هســت که اجماال عرض می کنم‪:‬‬ ‫یکی مســاله برجام است‪ ،‬یکی مســاله بعد از برجام است‬ ‫که به نظر من مســاله بعد از برجام‪ ،‬از مساله برجام مهمتر‬ ‫است‪ ».‬نکته قابل توجه اینکه؛ این سخن قابل تامل رهبر‬ ‫انقالب اسالمی در زمانی ایراد شده است که هنوز تکلیف‬ ‫رد یا تصویب برجــام نه در امریکا و نه در ایران مشــخص‬ ‫نبوده اســت‪ .‬با این وجود حضرت ایت اللــه خامنه ای در‬ ‫همان مقطع زمانی نیز پســابرجام را از خود برجام مهم تر‬ ‫دانسته اند‪ .‬مساله ای که می تواند حاوی درس ها و نکات‬ ‫مهمی برای نخبگان و افکار عمومی کشور باشد و نیازمند‬ ‫توجه ویژه ای خواهد بود‪.‬‬ ‫ضریب اهمیت باالی مقطع پسابرجام البته منحصر‬ ‫به طــرف ایرانی نمانده اســت‪ .‬در همیــن زمینه؛ هربرت‬ ‫الندن رئیس موسسه هودسون و استاد گروه علوم انسانی‬ ‫دانشگاه جان ام‪ُ .‬الین در مقاله ای که در روزنامه امریکایی‬ ‫واشــنگتن تایمز منتشر کرده اســت؛ جنگ جهانی اول و‬ ‫شکل گیری توافق هسته ای بین ایران و کشورهای ‪5+1‬‬ ‫را دو نقطه عطف تاریخ معاصر جهان معرفی می کند! وی‬ ‫پس از انکه دالیل خــود برای معرفی جنــگ جهانی اول‬ ‫به عنوان یکی از نقاط عطف تاریخ مدرن را برمی شــمارد‪،‬‬ ‫در بیان اهمیــت مقطع زمانی پس از شــکل گیری توافق‬ ‫هسته ای ایران و ‪ 5+1‬می نویســد‪« :‬تقریبا صد سال پس‬ ‫از جنگ جهانــی اول‪ ،‬توافق هســته ای ‪ 5+1‬تاریخ قرن‬ ‫بیســت و یکم را به دو بخش قبل و بعد از مذاکرات ایران‬ ‫تقسیم کرده است‪ .‬دنیا به همان شکلی که ما شناخته ایم‪،‬‬ ‫دســتخوش تغییر شــده و تغییرات سرنوشت سازی در ان‬ ‫شکل گرفته است‪ ».‬جدا از اینکه اقای هودسون بر اساس‬ ‫چه مبنــای محاســباتی دوره پس از شــکل گیری توافق‬ ‫هسته ای را مهم و سرنوشت ساز می داند؛ مساله مهم ان‬ ‫است که ما(مردم و نخبگان جامعه) بایستی با درک میزان‬ ‫اهمیت مقطع کنونی‪ ،‬خود را با الزامات ایفای نقش موثر‬ ‫در مقطع پسابرجام وفق دهیم‪.‬‬ ‫در این زمینــه توجه بــه چند نکته اساســی ضروری‬ ‫خواهد بود‪ .‬اول انکه؛ با صدور نامه و دســتورالعمل مهم‬ ‫رهبر فرزانه انقالب به رئیس جمهور‪ ،‬برجام حاال در کشور‬ ‫ما به صورت قانونی الزم االجرا درامده اســت‪ .‬قانونی که‬ ‫خواه ناخواه همه باید در برابر ان تمکیــن کرده به اجرای‬ ‫روشمند و اصولی ان کمک نمایند‪ .‬حاال ما پس از فروکش‬ ‫کردن ِ‬ ‫تب بحث و جدل های چالشی موافقان و مخالفان‬ ‫برجام؛ بــه این مقطع مهم رســیده ایم‪« :‬پســابرجام!»‪.‬‬ ‫ولیکــن باید به ایــن نکته توجه داشــت که پیــش از این‬ ‫انچــه به عنوان پســابرجام مطرح می شــد؛ مقطع پس از‬ ‫شــکل گیری توافق تایید نشــده ایــران و ‪ 5+1‬بود‪ .‬حاال‬ ‫تصویب قانونی برجام ما را وارد فضای واقعی پســابرجام‬ ‫در سطح ایران کرده است‪ .‬اولین سوالی که در این زمینه‬ ‫مطرح می شود این اســت که ایا افکار عمومی و نخبگان‬ ‫جامعه متوجه اهمیت بیشتر مقطع کنونی از زمان برگزاری‬ ‫مذاکرات فشرده ایران و ‪ 5+1‬در جریان شکل گیری توافق‬ ‫ژنو‪ ،‬انتشار بیانیه لوزان و بحث های ادامه دار هتل کوبورگ‬ ‫وین هستند؟! مثبت بودن این سوال اساسی سخت و دور‬ ‫از انتظار به نظر می رسد!‬ ‫این در حالی اســت کــه جریان سیاسی‪-‬رســانه ای‬ ‫خاصی در پی ان اســت تا پس از تصویــب قانونی برجام؛‬ ‫زمینه های حساســیت زدایی و کرخت کردن جامعه ایران‬ ‫نسبت به پیگیری پرونده هسته ای در مقطع اجرای برجام‬ ‫را فراهــم کند‪ .‬حــال انکــه واقعیت چیز دیگری اســت‪.‬‬ ‫واقعیت ان اســت که مقطع کنونی به مراتب حساس تر از‬ ‫مقطع برگزاری مذاکرات هسته ای ایران و ‪ 5+1‬است‪ .‬چه‬ ‫اینکه انچه تا کنون انجام شده؛ چیزی بیش از نقش بستن‬ ‫جوهرهایی بر کاغذ نبوده اســت و این مرحله اجراست که‬ ‫راست و دروغ طرف های مذاکره کننده را مشخص و سهم‬ ‫داده و ستانده های واقعی دو طرف مذاکره را معین خواهد‬ ‫کرد‪ .‬بنابراین اگاهی نخبگان سیاســی‪ -‬رسانه ای و عامه‬ ‫معاهده های ســنگین و چندبعدی بین المللی؛ مهمترین‬ ‫و چالشــی ترین بخش انها به حســاب می اید‪ .‬سوال این‬ ‫است که وظیفه دلبستگان به منافع ملی‪ ،‬نخبگان علمی‪-‬‬ ‫رسانه ای و جریانات سیاســی مختلف کشور در این زمینه‬ ‫چیست؟ برای فهم وظیفه جریانات دلبسته به منافع ملی‬ ‫در سطح کشور الزم است بار دیگر بر گزاره ای پیش گفته‬ ‫شــده تاکید کنیم‪« :‬حاال زمان بحث و جدل بر سر خوبی‬ ‫یا بدی برجام به ســر امده اســت‪ .‬چه اینکه شروط متعدد‬ ‫اجرای برجام در سطح ایران؛ تا حد زیادی توانسته است‬ ‫زمینه اسیب دیدن منافع ملی کشور از طریق منافذ موجود‬ ‫در این ســند مبهم و دارای ضعف های ساختاری متعدد را‬ ‫برطرف کند‪».‬‬ ‫بنابراین انگونه که پایگاه اطالع رســانی مقام معظم‬ ‫رهبری‪ ،‬متن نامه رهبر فرزانه انقــاب به رئیس جمهور را‬ ‫«ســند صیانت» نامگذاری کرده است؛ مهمترین وظیفه‬ ‫افکار عمومی و جریانات سیاســی‪ -‬رســانه ای مختلف در‬ ‫مقطع کنونــی‪ ،‬تاکید و نظارت بر حســن اجرای شــروط‬ ‫قیدشده در متن ســند تصویب شــده برجام است‪ .‬طبیعتا‬ ‫اجرایی نشدن هر کدام از شــروط ‪ 28‬گانه موجود در سند‬ ‫نهایی برجام؛ روزنه نفــوذی برای دشــمن ایجاد می کند‬ ‫تا از طریق ان بتواند منافع ملی کوتــاه مدت‪ ،‬بلندمدت و‬ ‫استراتژیک ملت ایران را با مخاطره مواجه کند‪ .‬منتقدان‬ ‫روند مذاکرات هســته ای نیز کــه بارها مــورد تقدیر رهبر‬ ‫انقالب قرار گرفته اند‪ ،‬الزم اســت با درک شرایط موجود‪،‬‬ ‫وظیفــه خطیر خود در مقطع کنونی را حراســت از حســن‬ ‫اجرای سند تصویب شده برجام قرار دهند‪ .‬سرگرم شدن به‬ ‫نقد منافذ موجود در برجام و غفلت از چالش های موجود بر‬ ‫ســر راه اجرای ان‪ ،‬نمی تواند به چیزی جز عقب افتادن از‬ ‫زمان و در خطر افتادن منافع ملی تعبیر شود‪.‬‬ ‫با این همه سابقه دولت یازدهم در زمینه ایستادگی در‬ ‫برابر خواسته های نامشروع کشورهای غربی‪ ،‬نگرانی های‬ ‫جدی در زمینه به خطر افتادن منافع ملی در پروسه اجرای‬ ‫برجام ایجاد کرده اســت‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬با انکه مطابق‬ ‫متن توافق ژنو قرار بود هیچ تحریم جدیدی بر علیه ایران‬ ‫وضع نشــود؛ دولت های غربی در فاصله انعقاد توافق ژنو‬ ‫تا صدور بیانیه لوزان‪ ،‬بیــش از ‪ 100‬تحریم جدید را علیه‬ ‫افراد‪ ،‬شــرکت ها و نهادهای مختلف ایرانی برقرار کردند!‬ ‫درمقابل؛ تنها واکنش مقامات یازدهم ان بود که بگویند‪:‬‬ ‫«تصویب تحریم های جدید‪ ،‬بر خالف اصل حسن نیت و‬ ‫روح توافق ژنو است!» رفتار منفعالنه دستگاه دیپلماسی‬ ‫دولت یازدهم در قبال تحریم هــای جدید طرف غربی در‬ ‫حالی بود که در زمســتان ‪ 92‬باالخره وزارت خارجه روسیه‬ ‫جور طرف ایرانی را کشید و با صدور بیانیه ای‪ ،‬تحریم های‬ ‫جدیــد را «نقض مســتقیم توافقنامه ژنــو!» و نیز «نقض‬ ‫قوانین بین المللی» خواند‪ .‬بیانیه ای که البته با بی اعتنایی‬ ‫محض طرف ایرانی! بدون هیچ اثری تبدیل به یک سند‬ ‫تاریخی بالاثر شد!‬ ‫از طرفــی؛ بــه اذعان قاطبه کارشناســان سیاســی‬ ‫کشور؛ تعیین شــروط ‪ 9‬گانه از ســوی رهبر انقالب برای‬ ‫اجرای برجام‪ ،‬به علت نقض مکرر خطــوط قرمز نظام در‬ ‫متن برجام بوده است‪ .‬این در حالی است که در تمام طول‬ ‫دوره برگزاری مذاکرات هسته ای‪ ،‬شخص رئیس جمهور‬ ‫و اعضــای تیــم مذاکره کننــده بــر رعایــت صددرصدی‬ ‫خطوط قرمــز نظام تاکیــد کــرده بودند! با ایــن وصف‪،‬‬ ‫عدول مجدد از شروط ‪ 28‬گانه اجرای برجام توسط دولت‬ ‫یازدهــم؛ نه تنهــا دور از انتظــار نبوده کــه محتمل ترین‬ ‫احتمال ممکن به حســاب می اید‪ .‬به نظر می رســد دولت‬ ‫از هم اکنون نقض شــروط مندرج در متن تصویب شــده‬ ‫برجام را اغاز کرده است‪ .‬به عنوان مثال علی اکبر صالحی‬ ‫در جدیدترین اظهارات خود و در پاســخ به سوالی در مورد‬ ‫اینکه رئیس جمهــور چه زمان دســتور اجــرای اقدامات‬ ‫هســته ای برای ایران را صادر می کند؟ گفته اســت‪« :‬ما‬ ‫منتظریم سند رسمی مربوط به اراک امضا شود و وقتی ان‬ ‫امضا شد اقای روحانی می تواند دستور اجرای اقدامات را‬ ‫صادر کند‪ ...‬بعد از امضای سند اراک ایران اقداماتش در‬ ‫رابطه با این راکتور را بعد از انکه رئیس جمهور دستور خارج‬ ‫کردن «کالندریا» از راکتور را صادر کرد انجام می دهد‪».‬‬ ‫این در حالی اســت که رهبــر انقالب طبق ســند تصویب‬ ‫شده برجام؛ انجام هرگونه تغییر در ساختار راکتور اراک را‬ ‫منوط به اعالم اتمام پرونده ‪ PMD‬از ســوی اژانس انرژی‬ ‫اتمی کرده اند‪.‬‬ ‫بنابراین به نظر می رسد در بســتر جنگ تفسیرهای‬ ‫متفاوت امریکا و ایران از توافق هســته ای؛ اکنون جنگ‬ ‫پنهان اجرا نیز اغاز شــده است و متاســفانه بازهم تفسیر‬ ‫امریکایی ها در حال اجرا شــدن اســت نه متــن تصویب‬ ‫شده برجام توســط مجلس‪ ،‬شــورای عالی امنیت ملی و‬ ‫رهبر انقالب! حــاال زمان جنگ اجراســت؛ همان چیزی‬ ‫که به مراتب مهم تر از جنگ تفســیرها خواهد بود‪ .‬برای‬ ‫نقش افرینی در این جنگ جدید اماده شوید!‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫به نظر می رسد اکنون مجادالت بر سر متن برجام باید به مطالبه بر سر اجرای‬ ‫شروط تعیین شده تبدیل شود‬ ‫سیاست‬ ‫مردم ایران از میزان اهمیت روزها و ماه های پیش رو‪ ،‬زمینه‬ ‫صیانت از منافع ملی کشور را فراهم خواهد کرد‪ .‬در مقابل؛‬ ‫عدم حساســیت جامعه نســبت به اجرای دقیــق و قانونی‬ ‫برجــام می تواند پیامدهــای ناگواری را بــرای منافع ملی‬ ‫ایران و اینده صنعت هسته ای کشور به همراه داشته باشد‪.‬‬ ‫مســاله دومی که باید در این مسیر به ان توجه کرد؛‬ ‫این است که سند برجام در ایران به صورت مشروط تصویب‬ ‫شــده اســت‪ .‬رهبر معظم انقالب به عنوان باالترین مقام‬ ‫قانونی کشور اجرای این متن را مشروط به ‪ ۲۸‬شرط شامل‬ ‫‪ ۱۰‬شرط شورایعالی امنیت ملی‪ ۹ ،‬شرط مجلس و ‪ ۹‬شرط‬ ‫مد نظر خود کرده اند‪ .‬در نتیجه حاال زمان بحث و جدل بر‬ ‫سر خوبی یا بدی برجام به سر امده است‪ .‬چه اینکه شروط‬ ‫متعدد اجرای برجام در سطح ایران؛ تا حد زیادی توانسته‬ ‫است زمینه اســیب دیدن منافع ملی کشور از طریق منافذ‬ ‫موجود در این ســند مبهم و دارای ضعف های ســاختاری‬ ‫متعدد را برطرف کند‪ .‬مساله ای که اکنون باید به ان توجه‬ ‫کرد؛ در واقع این همان چیزی است که رهبر فرزانه انقالب‬ ‫در متن نامه تاریخی خود به رئیس جمهور یاداور شده اند‪.‬‬ ‫ایشــان در متن بند دوم نامه خود خطاب به رئیس جمهور‬ ‫اورده اند که‪« :‬با این حال‪ ،‬محصول مذاکرات که در قالب‬ ‫برجام شکل گرفته اســت‪ ،‬دچار نقاط ابهام و ضعف های‬ ‫ســاختاری و موارد متعددی اســت که در صــورت فقدان‬ ‫مراقبت دقیق و لحظه به لحظه‪ ،‬می تواند به خسارت های‬ ‫بزرگی برای حال و اینده کشور منتهی شود‪».‬‬ ‫ســوال این اســت که این مراقبت دقیق و لحظه به‬ ‫لحظه در مقطع اجــرای برجام وظیفه کیســت؟ ایا دولت‬ ‫به تنهایی می تواند زمینه جلوگیــری از زیاده خواهی های‬ ‫کشــورهای غربی در مســیر اجرای برجام را فراهم کند؟‬ ‫پاسخ این مساله بسیار روشــن است‪« .‬نه»! اذعان مکرر‬ ‫شخص رئیس جمهور به سخت بودن مذاکره با کشورهای‬ ‫غربی و جمله معروف وی در زمینه پیروزی ‪ 3‬بر ‪ 2‬در جریان‬ ‫مذاکرات هســته ای؛ خود نشــان دهنده از دســت رفتن‬ ‫بخشی از منافع ملی کشــور در جریان مذاکرات هسته ای‬ ‫ایران و کشورهای ‪ 5+1‬اســت‪ .‬عالوه بر این متن بیانات‬ ‫مختلف رهبر فرزانه انقالب در زمینه برجام نیز نشان دهنده‬ ‫ان است که بخشی از منافع ملی کشور در جریان مذاکرات‬ ‫هسته ای دچار اسیب شده است‪.‬‬ ‫به صورتی که ایشــان در جریان دیدار با فرماندهان‬ ‫و کارکنان نیروی دریایی ســپاه در ‪ 15‬مهرماه سال جاری‬ ‫می فرماینــد‪« :‬در همیــن مذاکــرات هســته ای‪ ،‬هرجا‬ ‫فرصت پیدا کردنــد یک نفوذی کردنــد؛ الحمدلله طرف‬ ‫ایرانی حواســش جمع بوده اما یک جاهایی باالخره یک‬ ‫فرصت هایی انها پیدا کردند و یک حرکت مضر برای منافع‬ ‫ملی انجام دادند‪ ».‬از طرفی‪ ،‬تفاوت قرائت های فاحش‬ ‫ایــران و امریکا از متن برجــام؛ نگرانی هایــی جدی را در‬ ‫زمینه به خطر افتــادن منافع ملی در مقطــع اجرای برجام‬ ‫به وجود می اورد‪ .‬بر همین اساس رهبر فرزانه انقالب نیز‬ ‫در متن نامه خود خطاب به رئیس جمهور در هشتمین شرط‬ ‫اجرای برجام یاداور شده اند که‪« :‬توجه شود که در موارد‬ ‫ابهام سند برجام‪ ،‬تفســیر طرف مقابل مورد قبول نیست و‬ ‫مرجع‪ ،‬متن مذاکرات است‪ ».‬بنابراین ما اکنون با خطری‬ ‫واقعی روبه رو هستیم؛ تبدیل جنگ بر سر تفسیر به جنگ‬ ‫بر سر اجرا!‬ ‫چــه اینکه جمع بنــدی مذاکرات هســته ای ایران و‬ ‫‪ 5+1‬به جــای انکه نقطه پایانی بر ‪ 12‬ســال کشــمکش‬ ‫ایران و امریکا باشــد؛ به اغاز جنگ تفســیرها تبدیل شد‪.‬‬ ‫جنگی که چند ثانیه پس از قرائت بیانیه جمع بندی توسط‬ ‫ظریف و موگرینی اغاز شد و تا کنون ادامه داشته است‪ .‬اما‬ ‫واقعیت ان است که بر اســاس تجربیات تاریخی‪ ،‬تفاوت‬ ‫قرائت های موجــود‪ ،‬تنها بخــش کوچکــی از اختالفی‬ ‫است که در اینده بروز خواهد کرد‪ .‬چه اینکه اجرای چنین‬ ‫در بســتر جنــگ تفســیرهای متفــاوت‬ ‫امریکا و ایران از توافق هسته ای؛ اکنون‬ ‫جنگ پنهان اجرا نیز اغاز شــده است و‬ ‫متاسفانه بازهم تفســیر امریکایی ها در‬ ‫حال اجرا شــدن اســت نه متن تصویب‬ ‫شده برجام توسط مجلس‪ ،‬شورای عالی‬ ‫امنیت ملی و رهبر انقالب!‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪39‬‬ ‫مهار تروریسم با کارت اسد‬ ‫بین الملل‬ ‫پوتین به دنبال مدیریت بحران در سوریه است‪ ،‬از همین رو تالش می کند تنش های بالقوه با‬ ‫امریکاوگروه هایمتحدبااینکشوررابهحداقلبرساند؛اماباوجودچنینتعدیلیدرسیاست خارجی‬ ‫روسیهدرقبلواشنگتنوگروه هاییچونارتشازادنشانه هاییدالبرعقب نشینی استراتژیکپوتین‬ ‫در سوریه مشاهده نمی شود‪ .‬مسکو عزم خود را جزم کرده است تا به هر شکل ممکن تداوم حکومت‬ ‫اسد در سوریه را حداقل برای وضعیت گذار تضمین کند‪.‬کرملین بقای اسد را به منزله مهار تروریسم‬ ‫درخاورمیانهوهمچنیناسیایمیانهمی داند‪.‬‬ ‫تی‬ ‫بین الملل‬ ‫‪40‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫شطرنج پوتین‬ ‫مقابلهنظامیروسیهبادشمنانبشاراسد‪،‬توازنقوادرمنطقهرابر همزدهاست‬ ‫پوتین رویای امریکایی ها را بر هم می زند‬ ‫کرملین‬ ‫میهمان ناخوانده غرب و داعش‬ ‫در سوریه!‬ ‫داوود حشمتی‬ ‫‪1‬‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫شــهریور ماه ‪ 92‬و در حالی که ایران اماده می شد تا‬ ‫مذاکراتش را با قدرت های جهانی از ســر بگیرد‪ ،‬تحوالت‬ ‫تازه ای در خاورمیانه اغاز شــد ؛ تحوالتی که پای روسیه را‬ ‫بیش از پیش به سوریه باز کرد و پوتین را به ایفا کننده نقش‬ ‫اصلی در سوریه بدل کرد‪ ،‬تا جایی که این روزها می بینیم او‬ ‫با حمالت پیاپی به مواضع داعش در سوریه تالش می کند‬ ‫جنگ پنج ساله در این کشور را به نفع اسد به پایان برساند‪.‬‬ ‫شهریور ماه ‪ 92‬نقطه عطفی در تاریخ تحوالت اخیر‬ ‫سوریه بود‪ .‬اسد که از اواخر سال ‪ 89‬درگیر حوادث سوریه‬ ‫بود‪ ،‬با یک اتهام جدید روبه رو شــده بود ‪ ،‬اتهام استفاده از‬ ‫سالح شیمیایی علیه مخالفان خودش‪.‬‬ ‫اغاز درگیری ها در سوریه‬ ‫در ژانویــه ‪ 2011‬و تقریبــا یک ســال بعد از شــروع‬ ‫خیزش های مردمــی در منطقه ماجرا در ســوریه نیز کلید‬ ‫خورد‪ .‬اما مشــخص بود که این بار شرایط کامال با مسائل‬ ‫کشورهای دیگر متفاوت است‪ .‬یکی از مهمترین دالیل این‬ ‫ادعا اینجاست که ببینیم اعتراضات در اندک زمانی به سمت‬ ‫اعمال تروریستی و برخوردهای خشن مسلحانه کشیده شد‪.‬‬ ‫تحوالت سوریه از شهریور ‪ 92‬تا شهریور‬ ‫‪ 94‬همچون اســتخوان الی زخــم باقی ماند‪.‬‬ ‫در این مدت داعش در ابتدای ســال ‪ 93‬عمده‬ ‫تمرکزش را از روی ســوریه برداشت و به سمت‬ ‫عراق پیش رفــت‪.‬در اردیبهشــت ‪ 93‬داعش‬ ‫توانســت موصل و اســتان االنبار را به تسخیر‬ ‫خود در اورد و با اقداماتی که انجام می داد‪ ،‬خطر‬ ‫جدی خود را به جهان گوشزد می کرد‬ ‫از ترس سر براوردن گروه هایی که مشخص نیست چه در‬ ‫سر دارند‪ ،‬بر ترمز حمایت از ارتش ازاد سوریه فشرده اند‪.‬‬ ‫در کنار ایــن نیروها‪ ،‬نیروهای سیاســی نیز بودند که‬ ‫علیه دولت سوریه عمل می کردند که عبارتند از‪ :‬نیروهای‬ ‫سیاســی‪ ،‬ائتالف ملی برای انقالب و نیروهای مخالفین‬ ‫سوریه‪ ،‬شورای ملی سوریه‪ ،‬هیات عمومی انقالب سوریه‪،‬‬ ‫کمیته هماهنگی ملی ســوریه‪ ،‬اخوان المسلمین سوریه و‬ ‫احزاب کرد‪ .‬با اغاز درگیری ها در سوریه امریکا ارتش ازاد‬ ‫سوریه را مورد حمایت شدید قرار داد‪ .‬از سوی دیگر اردوغان‬ ‫نیز در منطقه از انها حمایت کرد و با دادن اجازه فعالیت در‬ ‫این کشــور به انها در کنار قطر از حامیان معارضان سوری‬ ‫بودند‪ .‬درگیری ها در ســوریه با گسترش نیروهای شورشی‬ ‫و تروریست شدت بیشتری به خود گرفت‪ .‬تا انجا که حتی‬ ‫حامیان مالی‪ ،‬نظامی و تسلیحاتی انها در پشت پرده نیز از‬ ‫این موضوع احســاس نگرانی کردند‪ .‬در این میان جایگاه‬ ‫دســتگاه اطالعاتی عربستان با ریاست شــاهزاده بندر بن‬ ‫سلطان را نیز نباید از نظر دور داشــت‪ .‬بندر بن سلطان که‬ ‫ســال های طوالنی ســفارت عربســتان در امریکا را اداره‬ ‫می کرد از مهمترین حلقه های ارتباطی نیروهای معارض‬ ‫سوری و سرویس های اطالعاتی بین المللی بود‪.‬‬ ‫تالش امریکا برای حمله به سوریه‬ ‫خروج پوتین برای حمله به داعش‬ ‫تحوالت سوریه از شهریور ‪ 92‬تا شهریور ‪ 94‬همچون‬ ‫اســتخوان الی زخم باقی ماند‪ .‬در این مــدت داعش در‬ ‫ابتدای ســال ‪ 93‬عمده تمرکزش را از روی سوریه برداشت‬ ‫و به ســمت عراق پیش رفــت‪ .‬در اردیبهشــت ‪ 93‬داعش‬ ‫توانست موصل و استان االنبار را به تسخیر خود در اورد و‬ ‫با اقداماتی که انجام مــی داد‪ ،‬خطر جدی خود را به جهان‬ ‫گوشــزد می کرد ‪ .‬در این مدت ســوریه همچنان در جنگ‬ ‫داخلی نیمه محدود به سر می برد‪ .‬امریکا از سویی معارضان‬ ‫سوری و ارتش ازاد این کشور را تحت اموزش داشت و تعداد‬ ‫زیادی از اوارگان سوری به سمت کشورهای غربی حرکت‬ ‫کرده بودند‪ .‬در تمام این مدت روسیه به طور قاطع از سوریه‬ ‫حمایت کرد و اجازه نداد حتی یک قطعنامه ضدســوری در‬ ‫شورای امنیت به تصویب برسد‪ .‬همچنین در مقابل حمله‬ ‫نظامی غرب و امریکا به ســوریه ایســتادگی کرد‪ .‬اواسط‬ ‫شــهریور ‪ 94‬در حالی که ایران نیز به توافق نهایی با غرب‬ ‫رسیده بود‪ ،‬خبرهایی مبنی بر سفر سردار سلیمانی به روسیه‬ ‫منتشر شد‪ .‬نیویورک تایمز مدعی بود که مبنا و علت این سفر‬ ‫بحث و بررسی پیرامون سوریه اســت‪ .‬ایران و روسیه این‬ ‫اخبار را تکذیب کردند‪ .‬یک هفته بعد اخباری از انتقال سه‬ ‫هواپیمای پهن پیکر روسی به بندر الذقیه توسط خبرگزاری‬ ‫فرانسه منتشر شــد که مدعی بود یک منبع اگاه امریکایی‬ ‫این خبــر را به ایــن خبرگــزاری داده اســت‪( .‬خبرانالین‪،‬‬ ‫‪)94/06/18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫درحالی که در منطقه تحت نفوذ شورشــیان ســوری‬ ‫گروه های تروریســتی جبهه النصــره و داعش (حکومت‬ ‫اسالمی شــام و عراق) تشکیل شــده بود‪ ،‬امریکا تالش‬ ‫کرد تا جامعه جهانی را برای حمله به ســوریه محک بزند‪.‬‬ ‫این درســت در روزهایی بود که ایران وارد مرحله جدیدی‬ ‫از تحوالت درونی شــده بود‪ .‬ایران با روی کار امدن حسن‬ ‫روحانی می رفت تا شــرایط را برای تنش زدایــی در جامعه‬ ‫جهانی و همچنین توافق با غرب اماده کند‪ .‬دولت ایران تا‬ ‫ان زمان و در حالی که جامعه جهانی مشــغول نشان دادن ‬ ‫چهره مطلوب و بزک کرده از شورشــیان سوریه بود با دفاع‬ ‫تمام قد از سوریه به بشار اسد کمک کرده بود‪ .‬درحالی که‬ ‫تصور همه بر این بود که با روی کار امدن حســن روحانی‬ ‫ممکن اســت در سیاســت های ایران تغییرات اساسی در‬ ‫منطقه ایجاد شــود‪ ،‬اما این اتفاق نیفتاد و ایران همچنان‬ ‫از بشار اســد حمایت کرد تا انجا که عبدالله شهبازی مورخ ‬ ‫و تحلیلگر سیاســی و بین المللی در این باره به مثلث گفته‬ ‫بود که یکی از مقدمات پیروزی ایران در مذاکرات‪ ،‬حمایت‬ ‫ایران از سوریه بود‪« :‬سه یا چهار سال پیش فضای بسیار‬ ‫سنگینی در مساله ســوریه وجود داشت‪ .‬معارضین سوری‬ ‫را که امروزه دست شان رو شده‪ ،‬به عنوان «مردم سوریه»‬ ‫و «نیروهای دموکرات و ازادیخواه» معرفی می کردند که‬ ‫علیه حکومت بشــار اســد قیام کرده اند‪ .‬در چنین فضای‬ ‫سنگینی جمهوری اسالمی ایران سیاست دفاع تمام قد از‬ ‫تمامیت ارضی سوریه را اتخاذ کرد‪ .‬برخی گروه ها و جناح ها‬ ‫و شــخصیت های سیاســی ایران نیز به تدریج به ســمت‬ ‫مخالفان بشار اسد متمایل شــدند ولی جمهوری اسالمی‬ ‫ایران سیاســت درســت و اصولی خــود را در جنگ داخلی‬ ‫تحمیل شده بر سوریه ادامه داد‪ .‬اخیرا در یکی از بحث هایم‬ ‫گفتم که اگر ما رهنمودهای بعضی از دوســتان داخلی را‬ ‫گوش می کردیم االن به جای وین بایــد در مهاباد در حال‬ ‫مذاکره با داعش بودیم‪( ».‬مثلث‪ ،‬شماره ‪)272‬‬ ‫شهریور ‪ 92‬دولت روحانی کمتر از یک ماه بود که بر‬ ‫سر کار امده بود‪ .‬امریکا درست در همین روزها بود که اعالم‬ ‫کرد بشار اسد علیه نیروهای مخالف خود از سالح شیمیایی‬ ‫استفاده کرده است‪ .‬اوباما قصد داشت که رویارویی با ایران‬ ‫و روسیه را به منطقه سوریه بکشاند اما حمایت های ایران و‬ ‫قاطعیت روسیه در حمایت از سوریه مانع از این کار شد‪.‬‬ ‫روس ها در همان زمان با انتشار تصاویر ماهواره ای‬ ‫نشــان دادند که ادعای استفاده از ســاح های شیمیایی‬ ‫توسط دولت اســد مطابق با واقعیت نیست‪ .‬از سوی دیگر‬ ‫عالوه بر حمایت قاطع از اسد‪ ،‬یک پیشــنهاد جدید را نیز‬ ‫مطرح کردند که براساس ان سالح های شیمیایی سوریه‬ ‫تحت نظارت روسیه از این کشور خارج شود‪ .‬اسد نیز با این‬ ‫پیشنهاد موافقت کرد و در این وضعیت امریکا خلع سالح‬ ‫شد‪ .‬چرا که اوباما از همان ابتدا گفته بود که در صورتی که‬ ‫سوریه از سالح شیمیایی استفاده کند‪ ،‬علیه انها وارد جنگ‬ ‫خواهند شــد‪ .‬با این حال اوباما تصمیم را به کنگره واگذار‬ ‫کرد و پس از انکه مجلس عوام انگلســتان بــه دولت این‬ ‫کشور اجازه نداد تا وارد جنگ با سوریه شود‪ ،‬کنگره امریکا‬ ‫نیز از تصمیم اوباما حمایت نکرد و او به ناچار از خواســته‬ ‫خود پا پس کشــید‪ .‬در این اختالف ان که برنــده نزاع بود‬ ‫روسیه پوتین بود‪ .‬روسیه یک بار دیگر در مساله اوکراین با‬ ‫غرب رودررو ایستاد و با بی اعتنایی به خواسته انها کریمه را‬ ‫با یک همه پرسی به خاک خود ملحق و بخشی از اوکراین‬ ‫را از خاک این کشــور جدا کرد‪ .‬حامیــان غربی مخالفان‬ ‫دولت اوکراین نیــز نه تنها نتوانســتند کاری از پیش ببرند‪،‬‬ ‫بلکه مخالفان و کشــور اوکراین را به حال خــود رها کردند‬ ‫تا روز به روز بــه ویرانه ای تبدیل شــود کــه همچون اتش‬ ‫زیرخاکستر در اینده شلعه ور شــدنش دور از ذهن نیست‪.‬‬ ‫بعد از تهدید امریکا به حمله نظامی به ســوریه‪ ،‬روسیه در‬ ‫ی مقابله جویانه ناو های جنگی خود را روانه بندر الذقیه‬ ‫اقدام ‬ ‫در ســوریه کرد تا نشــان دهد قصد دارد به طور مستقیم از‬ ‫سوریه دفاع کند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫اگر در مصر و تونس مردم به صورت ارام و با خشونت های‬ ‫حداقلی به اعتراض دســت می زدند‪ ،‬در ســوریه از همان‬ ‫هفته های اول ورود اسلحه به خیابان را شاهد بودیم‪.‬‬ ‫مخالفان دولت مرکزی ســوریه و بشار اسد ابتدا ذیل‬ ‫عنوان ارتش ازاد سوریه گردهم امدند‪ .‬رفته رفته با گسترش‬ ‫هرج و مرج گروه های دیگری نیز سر براوردند‪ .‬این گروه ها‬ ‫حتی ارتش ازاد ســوریه را نیز قبول نداشتند‪ .‬ارتش ازاد در‬ ‫همان ســال ‪ 2011‬اعالم موجودیت کرد و تشــکیل شده‬ ‫بود از برخی از فرماندهان نظامی ســوریه که از این کشور‬ ‫جدا شــده بودند‪ .‬پس از انها جبهه النصره شــاخه رسمی‬ ‫القاعده در سوریه و جبهه اســامی ائتالفی که از چندین‬ ‫گروه اسالمگرای سلفی تشــکیل شد بود نیز سر براوردند‪.‬‬ ‫این اندکی پیش از ان بود که داعــش با عنوان «حکومت‬ ‫اسالمی عراق و شام» در این منطقه ظهور پیدا کند‪ .‬ظهور‬ ‫داعش حتی روند را برای ســایر گروه های تروریســتی نیز‬ ‫دچار مشــکل کرد‪ .‬انها حتی برخی از اعضــای ارتش ازاد‬ ‫سوریه یا جبهه النصره را نیز سر می بریدند‪ .‬خوی وحشیگری ‬ ‫میان داعشیان ان قدر شدید بود که حتی کشورهای غربی‬ ‫حمایت کننده از ارتش ازاد را دچار تردید کرد‪ .‬امید یاردیم‪،‬‬ ‫سفیر ترکیه در تهران در سال ‪ 1391‬در گفت وگو با مثلث به‬ ‫ناچار به این موضوع اشاره کرد و گفت که این کشورها ناچار‬ ‫یک تیر و دو نشان‬ ‫روسیه با عملیات علیه داعش به‬ ‫دنبال ریشه کن کردن افراط گرایی در‬ ‫اسیای مرکزی است‬ ‫دوئل پراگماتیست ها و رادیکال ها‬ ‫سناریوی حذف محمدبن نایف‬ ‫از ساختار قدرت‬ ‫دور از ذهن است‬ ‫‪41‬‬ ‫بین الملل‬ ‫به دنبال انتشار گزارش ها مبنی بر اینکه مسکو ممکن‬ ‫است حمایت نظامی از بشار اسد‪ ،‬رئیس جمهوری سوریه‬ ‫را تقویت و یک تیم پیشرفته نظامی به سوریه اعزام کرده‪،‬‬ ‫واشنگتن نگرانی های خود را نسبت به این مساله ابراز کند‪.‬‬ ‫پیتر کوک‪ ،‬ســخنگوی پنتاگون در این زمینــه گفته بود‪:‬‬ ‫«نگرانی ما این است که هرگونه تالش برای تقویت دولت‬ ‫اســد در حال حاضر باعث بی ثباتی می شــود‪( ».‬ایســنا‪،‬‬ ‫‪ )94/06/18‬جان کــری‪ ،‬وزیر امور خارجــه امریکا نیز در‬ ‫تماس تلفنی با سرگئی الوروف‪ ،‬همتای روسی خود نسبت‬ ‫به خطرات تحریک و تشدید درگیری که تاکنون جان ‪250‬‬ ‫هزار تن را گرفته‪ ،‬هشدار داد‪ .‬اما روسیه ضمن رد این اتهام‬ ‫تاکید کرد که هرگونه ارسالی در راستای رابطه سنتی اش با‬ ‫اسد صورت می گیرد‪( .‬همان)‬ ‫واکنش اوباما به اقدام روسیه‬ ‫بین الملل‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫این موضوع واکنش باراک اوبامــا را با خود به همراه‬ ‫داشت‪ .‬رئیس جمهور امریکا این اقدام را نشانی از نگرانی‬ ‫اسد برای از دست دادن کنترل کشور ارزیابی کرد‪ .‬اوباما که‬ ‫در پایگاه نظامی فورت مید در شرق امریکا سخن می گفت‪،‬‬ ‫اضافه کرده بود‪« :‬به نظر می رسد اســد به حد کافی دچار‬ ‫نگرانی شده است که مشاوران روس را به این کشور دعوت‬ ‫کرده و ارسال تجهیزات روســیه را خواستار شده است‪».‬‬ ‫اوباما البته گفته به پوتین هشدار داده بود که راهبردی که‬ ‫در سوریه به دنبال ان هســتند با شکست مواجه می شود و‬ ‫تاکید کرده بود‪« :‬به رغم افزایش حضور نظامی روسیه در‬ ‫سوریه‪ ،‬واشــنگتن مســیر عملیات خود علیه داعش را در‬ ‫عراق و سوریه تغییر نخواهد داد‪».‬‬ ‫به عبــارت دیگر امریــکا به روس ه ا هشــدار می داد‬ ‫که مراقب این باشــند مبادا مســلمانانی که در روسیه یا در‬ ‫نزدیکی این کشور هستند‪ ،‬دست به اعمال خشونت بار علیه‬ ‫این دولت بزنند‪ .‬اشاره اوباما بیشــتر به مسلمانان افراطی‬ ‫در چچن بود که بــا روس ها پیش تر نیز درگیری شــدیدی‬ ‫داشتند‪( .‬واحد مرکزی خبر‪)94/06/21 ،‬‬ ‫یک هفته بعد از این اخبار نیمه رسمی بود که روسیه ‬ ‫رسما اعالم کرد در صورت درخواست اسد برای حمایت و‬ ‫کمک به این کشور وارد جنگ با داعش و معارضان سوری‬ ‫خواهد شد‪ .‬این وضعیت شرایط را برای امریکا تغییر داد‪.‬‬ ‫دولت اوباما نیــز به ناچار یک بار دیگر عقب نشــینی کرد و‬ ‫اعالم کرد که الزم است با روسیه درباره تحوالت سوریه به‬ ‫گفت وگو بنشیند‪.‬‬ ‫در ایــن وضعیــت مقام های ارشــد نظامــی امریکا‬ ‫ژنرال لوید استین‪ ،‬رئیس‬ ‫ستاد فرماندهی مرکزی امریکا‬ ‫به صورت رسمی اعالم کرد که‬ ‫طرح ‪500‬میلیون دالری اموزش‬ ‫نظامی و تجهیز شورشیان‬ ‫سوری برای جنگ علیه داعش‬ ‫کامال شکست خورده است‬ ‫به صراحت اعالم کردند که اســتراتژی امــوزش نیروهای‬ ‫شورشــی بــرای مقابلــه بــا داعــش در ســوریه کامــا‬ ‫شکست خورده است‪.‬‬ ‫درحالی که به خاطر اختالف ها بر سر اوکراین مدت ها‬ ‫بود میان مســکو و واشــنگتن فاصله عمیقی ایجاد شــده‬ ‫بود‪ ،‬جاش ارنســت‪ ،‬ســخنگوی کاخ ســفید در نشسست‬ ‫با خبرنگاران اعالم کــرد که دولت اوباما امــاده مذاکرات‬ ‫«تاکتیکــی و عملــی» با روســیه درباره ســوریه اســت‪.‬‬ ‫اسوشــیتدپرس گزارش داده که دولــت امریکا همچنین‬ ‫امادگی خود را برای مذاکرات مســتقیم نظامی با روســیه‬ ‫اعالم کرده است‪( ».‬ایرنا‪)94/06/27 ،‬‬ ‫توقف اموزش به ارتش ازاد‬ ‫پس از گذشــت چهار ســال از درگیری ها در سوریه‬ ‫ژنرال لوید استین‪ ،‬رئیس ســتاد فرماندهی مرکزی امریکا‬ ‫به صورت رســمی اعالم کرد که طرح ‪500‬میلیون دالری‬ ‫اموزش نظامی و تجهیز شورشیان سوری برای جنگ علیه‬ ‫داعش کامال شکست خورده است‪ .‬او که در جلسه کمیته‬ ‫خدمات نیروهای مسلح ســنای امریکا حاضر شده بود‪ ،‬با‬ ‫اعالم اینکه این طرح مصوب کنگره برای اموزش و تجهیز‬ ‫تســلیحاتی پنج هزار شورشی درنظر گرفته شــده بود‪ .‬در‬ ‫خبری شوکه کننده برای ســناتورها گفت‪« :‬در حال حاضر‬ ‫فقط چهار تا پنج نفر از نیروهای اموزش دیده طی این طرح‬ ‫در جنگ علیه داعش شــرکت دارنــد و ‪ ۵۴‬فارغ التحصیل‬ ‫دیگر دوره نظامی‪ ،‬هم همگی توســط شورشــیان یکی از‬ ‫گروه های وابســته به القاعده کشته شــده اند‪ ».‬به خاطر‬ ‫اعالم جنجالی این شکست‪ ،‬سخنگوی وزارت امور خارجه‬ ‫امریکا در نشست خبری خود زیر رگبار سوال های خبرنگاران‬ ‫ی واشــنگتن در سوریه قرار گرفت‪ .‬راشا تودی‬ ‫درباره ناکام ‬ ‫در این باره گــزارش داد که مارک تونر‪ ،‬ســخنگوی وزارت‬ ‫امور خارجه امریکا اما این مســاله را که دولــت امریکا زیر‬ ‫فشــار وضعیت موجود‪ ،‬مجبور به مذاکره با روسیه شده را‬ ‫رد کرده است ‪ 26 .‬شــهریور ‪ 94‬بود که خبرگزاری ها اعالم‬ ‫کردند ارتش سوریه که تازگی شروع به استفاده از تسلیحات‬ ‫و جنگنده های پیشرفته ای کرده‪ ،‬توســط روس ها به این‬ ‫کشور واگذار شده است‪.‬‬ ‫الجزیره گــزارش داد که ارتش ســوریه در عملیاتی‬ ‫کم سابقه در روز ‪ 26‬شهریور) ‪11‬حمله هوایی دقیق را به رقه‬ ‫که مرکز خالفت خودخوانده داعش به حساب می اید انجام‬ ‫داده اســت‪ .‬ولید معلم‪ ،‬وزیر امور خارجه سوریه پنجشنبه‬ ‫تایید کرد که روسیه تســلیحات جدیدی را برای این کشور‬ ‫فراهم کرده و نیروهای نظامی این کشور برای استفاده از‬ ‫انها اموزش دیده اند‪ .‬معلم در گفت وگو با تلویزیون دولتی‬ ‫ســوریه با اعالم اینکه اکنون نظامیان روســی در ســوریه‬ ‫حضور ندارنــد تاکید کرد که دولت ســوریه احتمال دارد از‬ ‫نیروهای روسی بخواهد تا در کنار نظامیان این کشور وارد‬ ‫نبرد شوند‪ .‬دیمیتری پسکوف‪ ،‬سخنگوی کاخ کرملین هم‬ ‫در واکنش به این مســاله اعالم کرد که روســیه درصورت‬ ‫درخواست دمشق حاضر به اعزام نیرو است‪.‬‬ ‫در واقع می توان گفت که اختالف روســیه و امریکا‬ ‫در سوریه بر سر این موضوع است که روسیه تالش می کند‬ ‫جامعه جهانــی را متقاعــد کند کــه در مبارزه با تروریســم‬ ‫داعشی‪ ،‬دولت اسد را شریک خود بداند‪ .‬اما امریکا به این‬ ‫امر رضایت ندارد‪.‬‬ ‫در همین رابطه ســرگئی الوروف‪ ،‬وزیــر امور خارجه‬ ‫روســیه از واشــنگتن بار دیگر خواســت دولت ســوریه را‬ ‫به عنوان شریک و متحد در جنگ علیه داعش بداند و گفت‪:‬‬ ‫«هیچ دلیلی برای طفره رفتن از همکاری با دولت ســوریه‬ ‫که در حال مقابله با تهدید تروریسم اســت وجود ندارد‪».‬‬ ‫والدیمیر پوتین‪ ،‬رئیس جمهور روســیه نیــز اعالم کرد که‬ ‫تنها راه حل برای نابودی داعش تشــکیل ائتالفی جهانی‬ ‫و کنار گذاشتن «جاه طلبی های ژئوپلتیک» کشورهاست‪.‬‬ ‫اغاز حمالت روسیه‬ ‫سرانجام در هفته اول شــهریور ماه حمالت نظامی‬ ‫روس ها در سوریه اغاز شد‪ .‬روسیه که بعد از چند هفته پرواز‬ ‫اطالعاتی و شناســایی عملیات خود را اغاز کــرده بودند‪،‬‬ ‫مجوز حضــور نظامی در ســوریه را در کمتر از یــک روز از‬ ‫دومای این کشور دریافت کرد ‪.‬‬ ‫روس ها یک ساعت پیش از اغاز حمله خود به مواضع‬ ‫گروه های مخالف حکومت سوریه از طریق سفارت امریکا‬ ‫در بغداد حمالت خود را اطالع داده و هشدار داده اند طی‬ ‫عملیات هوایی روسیه هواپیماهای امریکایی بر فراز سوریه‬ ‫نباشند‪ .‬چند روز قبل از ان نیز والدیمیر پوتین و باراک اوباما‬ ‫رهبران روســیه و امریکا در حاشیه نشست مجمع عمومی‬ ‫ملل متحد در نیویورک دیــدار کردند و منابــع دیپلماتیک‬ ‫نزدیک به هر دو طرف اعالم کردنــد در این دیدار موضوع‬ ‫ســوریه و اقدامات نظامی اتی روســیه در این کشور مورد‬ ‫گفت وگو قرار گرفته است‪ .‬نکته مهم در این باره ان بود که‬ ‫این دیدار بعد از مدت ها میان رهبر دو کشور صورت گرفت‪.‬‬ ‫پس از اظهارات تند کنگره امریــکا علیه مواضع پوتین در‬ ‫سال ‪ 2013‬پوتین و اوباما هیچ دیداری نداشتند‪.‬‬ ‫با ایــن حال لحن ســخنان و اظهار نظرهــای پوتین‬ ‫در نشســت ســاالنه مجمع عمومی ملل متحــد حاکی از‬ ‫کمترین تغییر جهت گیری در سیاســت مســکو نسبت به‬ ‫سوریه و حمایت از دولت بشار اســد بود‪ .‬پوتین با حمله به‬ ‫سیاست های کشورهای غربی و امریکا در منطقه خاورمیانه‬ ‫در سال های اخیر این سیاست های را مسبب تشدید ناامنی‬ ‫و بروز گروه های تروریستی همچون داعش دانست‪.‬‬ ‫این درحالی اســت که دو دولت ترکیه و عربستان که‬ ‫در به اشوب کشیدن و ویرانی کشور سوریه بیشترین سهم‬ ‫را داشتند‪ ،‬از مواضع امریکا در قبال سوریه اظهار ناراحتی‬ ‫می کردند‪ .‬مقامات ترکیه این ناراحتــی را به صورت علنی‬ ‫ابراز می کردند اما عربســتان تلویحا به امریــکا انتقاد وارد‬ ‫می کرد‪ .‬بر همین اســاس بود که ترکیــه در ماه های اخیر‬ ‫اقدام به چنــد حمله نظامی علیه مواضــع داعش در خاک‬ ‫سوریه را داشت که با بهانه نزدیک شدن انها به خاک ترکیه‬ ‫صورت گرفته بود‪.‬‬ ‫چرخش اساسی در مواضع امریکا‬ ‫از ابتدای درگیری های مخالفان در سوریه‪ ،‬مهمترین‬ ‫ ترجیع بند غرب و حامیان مخالفان‪ ،‬این شــعار بود‪« :‬بشار‬ ‫باید برود»‪ .‬براساس این استراتژی هر اتفاق و تحرکی در‬ ‫ســوریه باید با این پیش فرض صورت بگیرد که بشار اسد‬ ‫از قــدرت کناره گیری کند و برود‪ .‬امریــکا مهمترین محور‬ ‫این خواســته بود‪ .‬اما پیش از اغاز حرکت نظامی روسیه و‬ ‫حمله به مواضع داعش‪ ،‬امریکا چرخش های اساسی را در‬ ‫سیاست های خود اعمال کرد‪ .‬یکی از مهمترین این مسائل‬ ‫دست کشیدن و توقف در اموزش نظامی به ارتش ازاد بود‬ ‫که انتقادات زیادی را از ســوی این نیروها بــه امریکا وارد‬ ‫کرد‪ .‬پنتاگون برای این منظور ‪ 500‬میلیون دالر هزینه در‬ ‫نظر گرفته بود که از طریق سازمان اطالعاتی امریکا (سیا)‬ ‫اقدام به اموزش این گروه ها می کرد‪ .‬چرخش دوم اما مهمتر‬ ‫بود‪ .‬امریکا پذیرفت دست از شعار «اسد باید برود» بردارد‪.‬‬ ‫هر دوی این اقدامــات نیروهایی را که ســال ها به اتکای‬ ‫امریکا و غرب مشغول مبارزه با دولت مرکزی سوریه بودند‬ ‫در شرایط سختی قرار داد‪ .‬در شهریور ‪ 94‬و پیش از دیدار‬ ‫اوباما و پوتین در نیویورک‪ ،‬ویتالی چورکین‪ ،‬نماینده روسیه‬ ‫در سازمان ملل خبر مهمی را اعالم کرد‪ .‬او گفت که امریکا‬ ‫سیاستش را در قبال اسد تغییر داده است‪ .‬چورکین گفت‪:‬‬ ‫«موضع امریکا در برابر رئیس جمهور سوریه در چهار سال‬ ‫گذشته متحول شده و در پشــت پرده تغییر کرده است‪».‬‬ ‫بین الملل‬ ‫او در مصاحبه با شــبکه امریکایی ســی بی اس‪ ،‬از امریکا‬ ‫خواســت ســرزنش کردن دیگران را متوقف کند و افزود‪:‬‬ ‫«ادامه تالش برای حل یکجانبه بحران سوریه به ویژه پس‬ ‫از موج مهاجرت ها و تســلط داعش بر مناطق گسترده ای‬ ‫از عراق و سوریه‪ ،‬بی معنی اســت‪ .‬مساله شکست جامعه‬ ‫جهانی در مهار این بحران بین المللی اصلی ترین موضوع‬ ‫بحث در نشست های مجمع عمومی سازمان ملل خواهد‬ ‫بود‪ .‬تنها موضع مشــترک ما با دولت امریکا ان اســت که‬ ‫خواهان سرنگونی دولت بشار اســد نیستیم‪ .‬امریکایی ها‬ ‫می خواهند به گونــه ای با داعش بجنگند کــه لطمه ای به‬ ‫دولت ســوریه وارد نشــود و در عین حال دولت ســوریه از‬ ‫حمالت علیه داعش استفاده نکند‪ ».‬چورکین خاطر نشان‬ ‫کرد‪« :‬به اعتقاد من یکی از مهمترین دالیل نگرانی دولت‬ ‫امریکا درباره سرنگونی احتمالی بشار اسد و تسلط داعش‬ ‫بر دمشــق ان اســت که در این صورت امریکا درباره این‬ ‫مساله سرزنش خواهد شــد‪ .‬انها در جنگ با داعش باید با‬ ‫دولت سوریه تعامل داشته باشــند‪ .‬نمی گوییم با بشار اسد‬ ‫سر یک میز بنشینند‪ ،‬اما تعامل با دولت سوریه در این جنگ‬ ‫ضروری است‪».‬‬ ‫موضع روسیه در قبال ارتش ازاد‬ ‫توصیه های جدید رایس به اوباما درباره سوریه‬ ‫از ســوی دیگــر در امریــکا و به دنبــال شکســت‬ ‫سیاست های امریکا در سوریه کاندولیزا رایس‪ ،‬وزیر امور‬ ‫خارجه سابق این کشــور و رابرت گیتس‪ ،‬وزیر دفاع سابق‬ ‫امریکا در مقاله ای مشــترک به انتقاد از سیاســت روســیه‬ ‫پرداختنــد و توصیه هایی را به بــاراک اوباما رئیس جمهور‬ ‫امریکا کردند‪.‬‬ ‫ســایت شــبکه «روســیا الیوم» در این باره با اشــاره‬ ‫بــه تئــوری کاندولیــزا رایــس در ســال ‪ 2005‬در روزنامه‬ ‫واشنگتن پســت با عنوان «هرج و مرج هدفمند» به انتقاد‬ ‫از سیاســت های امریکا پرداخت‪ .‬مقاله مذکــور که در ان‬ ‫تئوری هرج و مرج هدفمند منتشر شده بود چگونگی گذار‬ ‫کشــورهای عربی و اســامی از دیکتاتوری به دموکراسی‬ ‫را توضیح داده و اعــام کرده بود که امریکا به گســترش‬ ‫جو مرج هدفمند در خاورمیانه به منظور اشاعه دموکراسی‬ ‫هر ‬ ‫جو مرج هدفمند» معتقد‬ ‫متوسل خواهد شــد‪ .‬تئوری «هر ‬ ‫جو مرج و خشونت‬ ‫است که رسیدن یک جامعه به نهایت هر ‬ ‫و ترس و خــون می تواند امــکان ســاختن ان را با هویت‬ ‫جدیدی فراهم کند‪.‬‬ ‫رایس مقاله خود را با مقدمه ای در ارزیابی سیاســت‬ ‫والدیمیــر پوتیــن‪ ،‬رئیس جمهور روســیه اغــاز می کند و‬ ‫می نویسد که او همواره دســت باال را دارد‪ .‬او در این مقاله‬ ‫اورده‪« :‬پوتین برگه های خود را با مهارت اســتثنایی به کار‬ ‫می بــرد و به طور کامــل می داند که چــه می خواهد انجام‬ ‫دهد‪ .‬طبیعتا ایــن امر که پوتین می داند کــه چه کار کند و‬ ‫انچه می خواهد انجام می دهد‪ ،‬برای واشــنگتن ناگوار و‬ ‫ناراحت کننده اســت و «او نمی خواهد ثبات در ســوریه را‬ ‫براســاس تعریف ما از معنای ثبات برقــرار کند» ‪ .‬هرچه او‬ ‫در انجا انجام می دهد‪ ،‬برای دفاع از منافع روسیه از طریق‬ ‫تالش برای باقی نگه داشتن بشار اسد در قدرت است‪».‬‬ ‫نویسنده ســایت روســی اما در ادامه از رایس سوال‬ ‫می کند‪« :‬اما اگــر رایس این معادلــه را درک می کند پس‬ ‫چرا اوباما برای تغییر اوضاع و واقعیت های میدانی به نفع‬ ‫خودش تالش نکرده اســت؟ چــرا گروه داعش در ســایه‬ ‫بمباران یک ساله امریکا گسترش یافته است یا اینکه هوش‬ ‫اوباما کمتر از رایس است؟ مشکل خانم رایس در مفاهیم‬ ‫است‪ .‬واقعیت این است که واشنگتن برای تغییر وضعیت‬ ‫میدانی و واقعیت های میدانی و عملی به نفع خودش تالش‬ ‫کرد و از طریق گسترش داعش و جبهه النصره و نظایر انها‬ ‫بعضی موفقیت ها را کســب کرد اما منافــع امریکا با منافع‬ ‫سوریه مطابقت و همخوانی ندارد‪.‬‬ ‫مســکو برایــن باور اســت کــه انهــا که گســترش‬ ‫جو مرج هدفمند» در خاورمیانه را اعالم کرد ها ند‪ ،‬حق‬ ‫«هر ‬ ‫ندارند که مسکو را متهم کنند که منافع و سرنوشت ساکنان‬ ‫در سوریه موضوع با اهمیتی برایش نیست‪».‬‬ ‫رایس مقاله خــود را با یک ســری توصیه ها به پایان‬ ‫می رســاند که انها را برای امریکا به منظور مقابله با دخالت‬ ‫روسیه در سوریه ضروری می داند؛ از جمله تحمیل کردن‬ ‫یک واقعیت میدانی خاص امریکا نظیر ایجاد منطقه پرواز‬ ‫ممنوع و موازنه نظامی بهتر همراه با اجتنــاب از برخورد با‬ ‫روس ها در سوریه‪.‬‬ ‫با این همه می توان به سفر اخیر بشار اسد به روسیه‬ ‫و همین طور حمالت موشکی روســیه از دریای خزر علیه‬ ‫مواضع داعش اشــاره کرد و انها را نشــان از برتری روسیه‬ ‫در این اقدامات دانســت‪ .‬حمالت موشــکی که از راه دور‬ ‫انجام می شود نشــان دهنده این اســت که کار اطالعاتی‬ ‫دستگاه های روسی در همکاری با سایر منابع که در سوریه‬ ‫در حال مبارزه هستند‪ ،‬بسیار دقیق و منظم است‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر خروج بشار اسد از کشور و حضورش در مسکو‪ ،‬نشانه‬ ‫بسیار مهم دیگری است‪ .‬او حاال به کمک روسیه مشغول‬ ‫خروج از انزوای بین المللی است‪ .‬اسد که در سال های اخیر‬ ‫به کشو ر دیگری سفر نکرده بود حاال با خیال راحت کشور را‬ ‫رها کرده و به مسکو سفر می کند‪.‬‬ ‫معنای این اقدام بشــار اســد این اســت که او حتی‬ ‫نگرانی از کودتا علیه بشار اسد ندارد و ا و به راحتی می تواند‬ ‫کشورش را ترک کند و با خیالی اسوده تر از مسکو به دمشق‬ ‫باز گردد چرا که پوتین به واســطه ســال های ســال رابطه‬ ‫اســتراتژیک با دولت ســوریه همچون بــرادر بزرگتر از او‬ ‫حمایت خواهد کرد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫درحالی کــه روس هــا مشــغول حمالت‬ ‫گسترده هوایی در ســوریه بودند‪ ،‬ارتش‬ ‫ازادسوریهاعالمکردکهمواضعشتوسط‬ ‫روس ها مورد حمله قرار گرفته است‪ .‬در‬ ‫پاسخ‪ ،‬وزیر دفاع ســوریه گفت‪« :‬تمام‬ ‫عملیــات هوایی بــا تایید ارتش ســوریه‬ ‫انجام شد ه و ادامه هم خواهد داشت‪».‬‬ ‫سایت شبکه «روسیا الیوم»‬ ‫در این باره با اشاره به تئوری‬ ‫کاندولیزا رایس در سال ‪ 2005‬در‬ ‫روزنامه واشنگتن پست با عنوان‬ ‫«هرج و مرج هدفمند» به انتقاد‬ ‫از سیاست های امریکا پرداخت‬ ‫بین الملل‬ ‫درحالی که روس ها مشغول حمالت گسترده هوایی‬ ‫در سوریه بودند‪ ،‬ارتش ازاد سوریه اعالم کرد که مواضعش‬ ‫توسط روس ها مورد حمله قرار گرفته است‪ .‬در پاسخ‪ ،‬وزیر‬ ‫دفاع ســوریه گفت‪« :‬تمام عملیات هوایی با تایید ارتش‬ ‫سوریه انجام شد ه و ادامه هم خواهد داشت‪ ».‬سایت وزارت‬ ‫دفاع روســیه در این باره نوشــت که گروهی از فرماندهان‬ ‫ســوری در یکی از پایگاه های هوایی این کشــور مســتقر‬ ‫هســتند تا عملیات ضد تروریسم روســیه‪ ،‬با هماهنگی دو‬ ‫طرف صورت گیرد‪.‬‬ ‫حضور نظامی پوتین در سوریه پس از حضور نظامی‬ ‫روسیه در افغانســتان بزرگترین عملیات نظامی روسیه در‬ ‫خارج از مرزهایش ارزیابی می شود‪ .‬‬ ‫والدیمیر پوتیــن‪ ،‬رئیس جمهور روســیه درباره این‬ ‫حمله گفت که امیدوار اســت گفت وگوی روسیه و امریکا‬ ‫درباره هماهنگی اقدامات در مبارزه با تروریســم در سوریه‬ ‫به ایجاد مکانیزم دائمی برای چنین تعاملی منجر شود‪ .‬وی‬ ‫ضمن تفسیر خبر منتشره توسط تعدادی از رسانه ها درباره‬ ‫به بار امدن تلفات در بین افراد غیر نظامی در سوریه پس از‬ ‫حمالت نیروی هوایی روسیه به مواضع داعش اعالم کرد‬ ‫که «چنین خبری قبل از بلند شــدن هواپیما های روسی به‬ ‫اسمان منتشر شده بود‪».‬‬ ‫همچنین ســرگئی الوروف‪ ،‬وزیر امور خارجه روسیه‬ ‫در پایان دیــدار خود با جــان کری‪ ،‬همتــای امریکایی به‬ ‫خبرنگاران اعالم کرد‪« :‬در این دیــدار به وزیر امور خارجه‬ ‫ایاالت متحده گفتم که شــایعات درباره بمبــاران اهداف‬ ‫فاقد ارتباط با داعش در سوریه توسط هواپیماهای روسی‬ ‫ بی اساس اســت‪ .‬وزارت دفاع ما در سایت خود و همچنین‬ ‫در بیانات سخنگوی رسمی این نهاد به طور مفصل توضیح‬ ‫می دهد که حمالت به کدام اهداف صــورت گرفته و این‬ ‫حمالت در واقع چه نتایجی را بار اورده اند‪ .‬ما با دقت بسیار‬ ‫مراقب هستیم که حمالت دقیق بوده و هدف فقط مواضع‪،‬‬ ‫تاسیسات و تسلیحات گروه های تروریستی باشد‪».‬‬ ‫الوروف همچنین گفت که نیروهای نظامی این کشور‬ ‫در سوریه تنها با گروه موسوم به داعش درگیر نیستند و همه‬ ‫«گروه های تروریســتی» را هدف می گیرنــد‪ .‬الوروف در‬ ‫عین حال تاکید کرد که این کشــور نیروهای «ارتش ازاد‬ ‫سوریه» را تروریســتی نمی داند و این گروه باید بخشی از‬ ‫راه حل سیاسی بحران سوریه باشد‪.‬‬ ‫او تاکید داشت‪« :‬ما ارتش ازاد ســوریه را یک گروه‬ ‫تروریســتی نمی دانیم‪ .‬به بــاور ما ارتش ازاد ســوریه باید‬ ‫بخشی از روند سیاسی باشد؛ الزم است که اطمینان حاصل‬ ‫کنیم فرایند مذاکرات برای راه حل سیاســی ثبات دارد‪».‬‬ ‫الوروف همچنیــن در مصاحبه دیگری اعــام کرد‪ « :‬در‬ ‫صورتی که روسیه بداند که مخالفان ســوری کجا هستند‬ ‫اماد ه اســت تا به انها کمک کند‪ ».‬به دنبال این اظهارنظر‬ ‫ارتش ازاد نیز در خصوص اینکه پیشــنهاد حمایت نظامی‬ ‫روسیه را رد نکرده اند‪ ،‬گفت که مســکو باید هدف گرفتن‬ ‫پایگاه های انها در سوریه را متوقف کند‪.‬‬ ‫یکــی از ســخنگویان ارتش ازاد ســوریه به شــبکه‬ ‫تلویزیونی بی بی سی گفت‪« :‬ما این پیشنهاد را رد نکردیم‪.‬‬ ‫ما تنها گفتیم اگر روس ها در پیشنهادشــان جدی هستند‬ ‫باید فورا هدف گرفتن پایگاه های ما در مناطق غیر نظامی‬ ‫را متوقف کنند‪ .‬ما در حال حاضر نیازمند کمک نیســتیم‪.‬‬ ‫انها باید ابتدا حمله به پایگاه های ما را متوقف کنند سپس‬ ‫می توانیم درباره همکاری های اتی مذاکره کنیم‪».‬‬ ‫در همین حال یک مقام وزارت خارجه روســیه تایید‬ ‫کرد که هیاتی از ارتش ازاد ســوریه بارها به مســکو ســفر‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫میخاییل بوگدانوف‪ ،‬معاون وزیر خارجه روســیه در‬ ‫پاسخ به سوالی در خصوص سفر گروهی از اعضای ارتش‬ ‫ازاد سوریه به مســکو طی هفته گذشته‪ ،‬تاکید کرد‪« :‬بله‪،‬‬ ‫انها اینجا بوده اند‪ ،‬این هفته نیز همین طور‪».‬‬ ‫وی در ادامه تصریح کرد‪« :‬انها چندین بار به مسکو‬ ‫سفر کرده اند‪ .‬افراد مختلفی تاکنون به اینجا امده اند‪ .‬برخی‬ ‫در حال ترک مسکو هستند و برخی دیگر در حال رسیدن به‬ ‫مسکو ‪،‬ولی همه انها از اعضای ارتش ازاد سوریه هستند‪».‬‬ ‫‪43‬‬ ‫بین الملل‬ ‫پوتین‪ ،‬رویایامریکایی ها‬ ‫را بر هم می زند‬ ‫کرملین‪،‬میهمانناخواندهغربو‬ ‫داعشدرسوریه‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫بین الملل‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫‪2‬‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫این روزها اعتراض مقامات غربــی در خصوص ورود‬ ‫روس ها به نبرد با گروه های تروریستی و تکفیری در سوریه‬ ‫به شدت افزایش یافته است‪ .‬ینس استولتنبرگ‪ ،‬دبیرکل ناتو‬ ‫نمی تواند نگرانی خود را از بمبــاران مواضع داعش و دیگر‬ ‫گروه های تروریســتی توسط مســکو کتمان کند‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر‪ ،‬باراک اوباما و جان کری نیز نســبت بــه ورود نظامی‬ ‫مستقیم روس ها به معاالت سوریه نگاه منفی و بازدارنده ای‬ ‫دارند‪ .‬ورود روس ها به این معادله‪ ،‬از یک سو می تواند منجر‬ ‫به ائتالف ســازی در منطقه (ائتالفی متشــکل از روسیه‪،‬‬ ‫ایران‪ ،‬چیــن‪ ،‬عراق و ارتش ســوریه) گــردد‪ ،‬ائتالفی که‬ ‫درســت در نقطه مقابل ائتالف ســاختگی غرب قرار دارد‪.‬‬ ‫نقش افرینی روس ها در میدان نبرد با گروه های تکفیری در‬ ‫حالیتحققیافتهکهائتالفبهاصطالحضدداعشیساخته‬ ‫و پرداخته غرب نه تنها منجر به تضعیــف داعش‪ ،‬النصره و‬ ‫دیگر گروه های تروریستی نشــده‪ ،‬بلکه به نقطه اطمینان‬ ‫نبرد گروه هــای تکفیری علیه ملت بی گناه ســوریه و عراق‬ ‫تبدیل شده است‪.‬‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬این ائتالف سازی استراتژی مدیریت‬ ‫داعش توسط غرب را به چالش کشیده و استراتژی نابودی‬ ‫داعش را جایگزین خواهد ساخت‪ .‬این خود بدترین ضربه‬ ‫استراتژیک و راهبردی را بر پیکره غرب وارد خواهد کرد زیرا‬ ‫ایاالت متحده امریکا و شــرکای اروپایی و عربی کاخ سفید‬ ‫هرگزخواستارنابودیداعشوازبینبردناننبودهونیستند‪.‬‬ ‫در این خصوص نکاتی وجود دارد که نمی توان به سادگی از‬ ‫کنارانگذشت‪.‬بهعبارتبهتر‪،‬انالیزرفتاروعملکردروس ها‬ ‫در قبال تحوالت سوریه تابع یک سلسله پیش شرط ها‪ ،‬لوازم‬ ‫واینده نگری هاییاستکهبدونانهاقرائتماازصحنهفعلی‬ ‫دقیق نخواهد بود‪.‬‬ ‫نکته نخست در خصوص بازی روس ها در قبال سوریه‬ ‫اینکه کاخ کرملین هم اکنون معضالت ناشــی از اســتمرار‬ ‫حضور داعش در سوریه و عراق را درک کرده است‪ .‬ازاین رو‬ ‫امکان گســترش عملیــات روس ها از ســوریه بــه عراق و‬ ‫افغانستان به هیچ عنوان منتفی نیست‪ .‬مسکو این حقیقت‬ ‫را درک کرده اســت که عدم نابودی داعش در کانون فعلی‬ ‫درگیری ها‪ ،‬به معنای انتقال تاکتیکی برخی اعضای داعش‬ ‫(بامدیریتنظامیومیدانی)بهسویچچنخواهدبود‪.‬اخیرا‬ ‫والدیمیر پوتین در تشریح چرایی نابودی داعش اعالم کرده‬ ‫است که اگر داعش در سوریه نابود نشود‪ ،‬فردا باید با ان در‬ ‫چچن مبارزه کرد‪ .‬الزم به ذکر اســت که بسیاری از اعضای‬ ‫داعش اهل چچن بوده یا اصالتی چچنی دارند‪.‬‬ ‫نکتهدیگراینکهغیبتاستراتژیکوتاکتیکیروس ها‬ ‫درعرصهنبردباداعش‪،‬کنترلصحنهمنازعهفعلیدرمنطقه‬ ‫را در دستان ایاالت متحده قرار می دهد‪ .‬در چنین وضعیتی‬ ‫اگر واشنگتن با تکیه بر استراتژی خطرناک مدیریت داعش‬ ‫وحفظکلیتانبرصحنهمسلطشود‪،‬درایندهامکاناحیای‬ ‫بازی به سود مسکو وجود نخواهد داشــت‪ .‬از سوی دیگر‪،‬‬ ‫غرب با ائتالف صوری و ســاختگی مبارزه بــا داعش اثبات‬ ‫کرد که در صدد نابودســازی ان نیســت‪ .‬در چنین شرایطی‬ ‫سکوت روســیه و عدم وورد ان به بازی به ضرر منافع مسکو‬ ‫بود‪ .‬در این میان بازیگرانی که از ابتدا با اگاهی استراتژیک و‬ ‫تحلیلی کامل اوضاع را در سوریه رصد می کردند‪ ،‬مخصوصا‬ ‫جمهوری اسالمی ایران‪ ،‬توانستند این الزام استراتژیک را‬ ‫به روسیه تفهیم کنند‪ .‬عملیات روسیه در خاک سوریه برامده‬ ‫از یک فهم استراتژیک و رصد دقیق صحنه بازی در حلب‪،‬‬ ‫درعا و حماه است‪.‬‬ ‫مســاله دیگری که در اینجا باید نســبت بــه ان توجه‬ ‫داشــت‪ ،‬به موضــوع اوکرایــن باز می گــردد‪ .‬بســیاری از‬ ‫تئوریسین های غربی معتقد بودند باتوجه به وضعیتی که در‬ ‫اوکراین پدیده امده است‪ ،‬واشنگتن و متحدان ان می توانند‬ ‫ضمن تغییر معادالت در ســوریه و منطقه‪ ،‬روس ها را وادار‬ ‫به نوعی معامله استراتژیک در قبال اوکراین و سوریه کنند‪.‬‬ ‫شــرط تحقق این معامله‪ ،‬کنترل و مدیریــت کامل صحنه‬ ‫سوریه توسط غرب بود؛ اتفاقی که با ورود روس ها به صحنه‬ ‫منازعهرخنداد‪.‬همان گونهکهاشارهشدغرببه شدتنگران‬ ‫گسترش بازی روسیه به سوی عراق و حتی افغانستان است‪.‬‬ ‫گسترده تر شدن میدان نبرد علیه گروه های تکفیری به مثابه‬ ‫نابودی مهره های بازی امریکا و شرکای اروپایی و عربی ان‬ ‫برای تســلط بر منطقه و شبه قاره اســت‪ .‬در چنین شرایطی‬ ‫مقاماتامریکاییواروپاییکهتاقبلازاینبازهزمانینابودی‬ ‫داعش را بیش از ‪ 10‬ســال پیش بینی کرده بودنــد امروز از‬ ‫نابودی حدو سه تا پنج ساله تکفیری ها سخن گفته و از سوی‬ ‫دیگر‪ ،‬از شرط خود مبنی بر لزوم برکناری اسد از قدرت برای‬ ‫اغاز گفت وگوهای سیاسی صرف نظر کرده اند‪ .‬مواردی که‬ ‫جملگینشانازاستیصالغربدرقبالحقایقووقایعجاری‬ ‫در منطقه و خصوصا کشور سوریه دارد‪.‬‬ ‫حال ســوال و معمــای دیگــری در مقابل مــا مطرح‬ ‫می شود؛ اینکه باتوجه به شــرایط جاری در ســوریه و ورود‬ ‫روس ها به صحنه منازعه تکلیف دســتگاه سیاست خارجی‬ ‫ما چیست؟ این پدیده چگونه باید در حوزه رفتار بین المللی ما‬ ‫موردتجزیهوتحلیلقرارگیرد؟خروجیراهبردی‪،‬تاکتیکی‪،‬‬ ‫ رفتاریوگفتاریمادرقبالاینپدیدهچگونهبای دترسیمشود‬ ‫و در یک جمله‪ ،‬چگونه می توان نسبت به این پدیده نگاهی‬ ‫فرصت محور داشــت؟ در این خصوص الزم است نکات و‬ ‫دغدغه های زیرا را مدنظر قرار داد‪:‬‬ ‫صورتبندی موضوع حضور نظامی روسیه در سوریه‬ ‫صورتبندی انچه امــروز در منطقه و نظــام بین الملل‬ ‫می گذرد چندان ساده به نظر نمی رســد‪ .‬ایجاد این کالف‬ ‫چند الیه و تو در تو از یک ســو ریشه در پیچیدگی های ذاتی‬ ‫منطقه و از سوی دیگر‪ ،‬ریشه در سیاست های موذیانه غرب‬ ‫و مهره های ان در قبال جهــان اســام دارد‪ .‬در این میان‬ ‫نبرد در ســوریه محملی برای رصد بازی واقعی غرب و دیگر‬ ‫بازیگران بین المللی در قبال تحوالت این کشــور و منطقه‬ ‫است‪ .‬چندی پیش غرب با تشکیل ائتالف مقابله با داعش‬ ‫رسما ورود خود را به میدان نبرد در سوریه اعالم کرد اما نتیجه‬ ‫این ظاهرسازی‪ ،‬چیزی جز تقویت گروه های تکفیری توسط‬ ‫حامیان غربی و عربی انها نبود‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬واشــنگتن‬ ‫و متحدان غربی و عربی ان به جای انکــه در صدد نابودی‬ ‫داعش برایند‪ ،‬به دنبال مدیریــت داعش و حفظ این تهدید‬ ‫تروریستی در منطقه بر امدند‪.‬‬ ‫هم اکنون روسیه به عنوان بازیگری تاثیرگذار و مهم به‬ ‫میدان نبرد در ســوریه ورود پیدا کرده است‪ .‬همان گونه که‬ ‫پیش بینی می شد ورود نظامی کاخ کرملین به میدان نبرد در‬ ‫سوریه به مثابه کابوسی سخت رویای غرب و متحدانش در‬ ‫دمشق را اشفته ساخته است‪ .‬ســوالی که در این خصوص‬ ‫مطرحمی شودبهنحوهمواجههوتعریفماازاینپدیده(ورود‬ ‫نظامی روسیه به معادالت ســوریه) باز می گردد‪ .‬به راستی‬ ‫رویکرد دستگاه سیاست خارجی ما در قبال حضور مسکو در‬ ‫دمشق باید حول چه منطق و اصولی تعریف شود؟‬ ‫ایا روسیه همان شوروی است؟‬ ‫باید نســبت میان روســیه فعلی و شــوروی سابق در‬ ‫سیاست خارجی فعلی ما سنجیده شــود‪ .‬زمانی که انقالب‬ ‫شکوهمند اسالمی ایران در ســال ‪ 1357‬به پیروزی رسید‪،‬‬ ‫یمحوری‬ ‫شعارنهشرقی‪،‬نهغربیبهشعارودرحقیقتراهبرد ‬ ‫واعالمی درسیاستخارجیکشورمانتبدیلشد‪.‬مسکونیز‬ ‫در تقابل با انقالب اسالمی و ملت ایران سنگ تمام گذاشت‬ ‫و حتی در دوران جنگ نیز در کنار امریکا و کشورهای اروپایی‬ ‫ازحامیانصداممحسوبمی شد‪.‬بااینحالپسازگذشت‬ ‫مدتی اتحاد جماهیر شوروی فروپاشید و میخائیل گورباچف‬ ‫بهپیام اورسقوطکمونیسمتبدیلشد‪.‬پسازانازدلاتحاد‬ ‫جماهیرشورویچندینکشورقدعلمکردندکهمهم ترینانها‬ ‫بین الملل‬ ‫روسیه بود‪ .‬انچه برای روسیه‪ ،‬چه در دوران ریاست جمهوری‬ ‫بوریس یلتســین و چه در دوران ریاست جمهوری والدیمیر‬ ‫پوتین مطرح بوده و هست‪ ،‬احیای مســکو در دوران جدید‬ ‫است‪ .‬در اینجا نه اندیشه کمونیسم محلی از اعراب دارد و نه‬ ‫جاه طلبی های دوران نظام دو قطبی‪ .‬بنابراین همسان سازی‬ ‫روسیه و شوروی یکی از اصلی ترین خطاهایی است که ما در‬ ‫محاسبه وزن و رفتار روس ها دچار ان می شویم‪.‬‬ ‫رابطه با روسیه‪ ،‬احتیاط اری‪ ،‬گارد بسته خیر!‬ ‫گارد بســته و احتیــاط دو مقوله متفاوت در سیاســت‬ ‫خارجی یک کشور محسوب می شود‪ .‬زمانی که ما در قبال‬ ‫بازیگری دیگر در نظام بین الملل‪ ،‬بنا به هر دلیلی‪ ،‬گارد بسته‬ ‫اتخاذ می کنیم‪ ،‬یعنی نگاهمان نســبت به ان تهدید محور‬ ‫است‪ .‬با این حال زمانی که سخن از رویکرد محتاطانه نسبت‬ ‫بهبازیگریدیگربهمیانمی اوریم‪،‬یعنیچاشنیاحتیاطرادر‬ ‫تک تک رفتارها‪ ،‬گفتارها و قرار دادها و عملکرد خود در قبال‬ ‫ان رعایت می کنیم‪.‬‬ ‫به عنوان مثال مواجهه ما بــا ایاالت متحده امریکا در‬ ‫حقیقت مواجهه ما با دشــمن اصلــی موجودیت جمهوری‬ ‫اسالمی ایران اســت‪ .‬از این رو نمی توان دوستی همراه با‬ ‫چاشنی احتیاط را در قبال این دشمن اصلی پیاده سازی کرد‪.‬‬ ‫استراتژیمادرقبالامریکامدیریترفتاردشمناست‪،‬بااین‬ ‫حال چنین قاعده ای در خصوص روسیه صدق نمی کند‪ .‬به‬ ‫عبارت بهتر‪ ،‬ما می توانیم دوستی همراه با چاشنی احتیاط را‬ ‫در قبال مسکو پیاده سازی و اجرا کنیم‪.‬‬ ‫در اینجا ما دوستی با روس ها را مشروط به حفظ منافع‬ ‫کشور و ملت ایران کرده و از توان مشترک طرفین در راستای‬ ‫نیل به اهداف کوتاه مدت‪ ،‬میان مــدت و بلند مدت خود در‬ ‫منطقهاستفادهمی کنیم‪.‬‬ ‫در خط کشی و نسبت بندی بازیگران دقت کنیم‬ ‫در این برهه زمانی حســاس‪ ،‬یک خطای محاسباتی‬ ‫بزرگ در نگاه برخــی دولتمردان ما نیز در طول ســال های‬ ‫متمادی وجود داشته و دارد‪ ،‬که ان عدم تعریف نسبت میان‬ ‫بازیگران در نظام بین الملل است‪ .‬برخی تصور می کنند باید‬ ‫میان اروپا و روسیه دســت به انتخاب زد و از این رو هر اندازه‬ ‫ما از مسکو دورتر شویم‪ ،‬به اروپا (و حتی امریکا) نزدیک تر‬ ‫خواهیم شــد! البته این محاســبه در دوران نظام دو قطبی‬ ‫چندان دور از ذهن نبود‪ ،‬اما نباید فراموش کرد که هم اکنون‬ ‫ما در ســال ‪ 2015‬میالدی و در دورانی به ســر می بریم که‬ ‫دوران نظام تک قطبی به رهبری امریکا نیز در ان به سر امده‬ ‫است! بسیار ســاده انگارانه اســت که به صورت خوداگاه یا‬ ‫ناخوداگاه اسیر قاعده ای شویم که نه تنها با اصول و مبانی‬ ‫سیاســت خارجی ما ســازگار نیست‪ ،‬بلکه اساســا به محیط‬ ‫بازی جدید در نظام بین الملل نیز تعلق نداشته باشد‪ .‬از این‬ ‫رو پس زدن روســیه با هدف نزدیک شدن به غرب‪ ،‬بدترین‬ ‫خطای محاسباتی ممکن در تعریف نســبت ما با بازیگران‬ ‫بین المللیاست‪.‬‬ ‫همگرایی و همکاری در سایه اینده پژوهی را‬ ‫فراموش نکنیم‬ ‫افزایش همزمان اقتدار داخلی و بین المللی پوتین‬ ‫گارد بســته والدیمیر پوتین در مقابــل ایاالت متحده‬ ‫امریکا (در اوکراین و سوریه) نه تنها بر قدرت مانور بین المللی‬ ‫و منطقه ای روس ها افزوده‪ ،‬بلکه منجــر به افزایش اقتدار‬ ‫و محبوبیت داخلی رئیس جمهور روســیه شــده است‪ .‬این‬ ‫افزایشمحبوبیتدرحالیصورتمی گیردکهطیسال های‬ ‫قبلی محبوبیت پوتین روندی ثابت را طــی کرده بود و حتی‬ ‫در مواردی تحت تاثیــر بحران های داخلی در این کشــور‬ ‫کاهش پیدا کرده بود‪ .‬با ایــن حال هم اکنون پوتین و حزب‬ ‫روسیه واحد توانســته اند با ابراز قدرت خود در مقابل غرب و‬ ‫ایجاد چشم انداز بازگشــت به قطبیت در سیاست خارجی و‬ ‫معادالت امنیتی مسکو‪ ،‬خود را به بازیگران بال رقیب و اصلی‬ ‫کشورشان تبدیل کنند‪ .‬افزایش محبوبیت پوتین در روسیه‬ ‫کامال محسوس است‪ .‬یک مرکز نظرسنجی عمومی روسیه‬ ‫اعالم کــرد میزان محبوبیــت پوتین در ماه اکتبــر به حدود‬ ‫‪90‬درصد رسیده اســت‪ .‬همچنین میزان محبوبیت پوتین‬ ‫باتوجه به اقداماتی که هم برای بهبود وضع اقتصاد روسیه‪،‬‬ ‫همبهنمایشگذاشتنتواننظامیکشورشداشته‪،‬پیوسته‬ ‫رو به افزایش بوده اســت‪ .‬تحلیلگران نتایج این نظرسنجی‬ ‫می گویند اقدام نظامــی پوتین در ســوریه در افزایش اخیر‬ ‫میزان محبوبیت او نقش داشته است‪ .‬الزم به ذکر است که‬ ‫پس از تقابل میان روسیه و ناتو بر سر موضوع اوکراین‪ ،‬روند‬ ‫محبوبیتپوتینسیرصعودیخودراطیکردزیرااوتوانست‬ ‫با ایستادگی در برابر غرب مانع از تکمیل پازل خطرناک بازی‬ ‫امریکا و ناتو در کی یف شود‪.‬این نظرسنجی نشان می دهد‬ ‫که حتی برخی مخالفان پوتین که طرفدار قطبیت مسکو در‬ ‫جهان دو قطبی و احیای ان بوده اند‪ ،‬هم اکنون ایستادگی و‬ ‫تقابل دوباره مسکو و واشنگتن را ستوده و خواستار استمرار‬ ‫این مسیر از سوی رئیس جمهور روسیه هستند‪.‬‬ ‫نگرانی تل اویو از عملیات روس ها در سوریه‬ ‫با چینــش گزاره های منطقی و عقالنــی و تحلیل انها‬ ‫در بســتر نظام منطقــه ای و بین الملــل امــروز در می یابیم‬ ‫که عدم پاســخ دهی بــه تقاضــای روس ها بــرای برقراری‬ ‫روابط اســتراتژیک با ایران مبنایی عقالنی و منطقی ندارد‪.‬‬ ‫باید از روابط با کشــورهای روســیه‪ ،‬چین‪ ،‬هند و‪ ....‬جهت‬ ‫حفظ و افزایش قدرت مانور بین المللی خود اســتفاده بهینه‬ ‫را کرده و اهمیت بــاالی اســتراتژیک این روابــط را فدای‬ ‫مناسباتتاکتیکیخودباغربنکنیم‪.‬یکیازخطرناک ترین‬ ‫بازی های امریــکا در قبال مخالفان و دشــمنانش‪ ،‬هدایت‬ ‫بازی اســتراتژیک انها در زمین بازی تاکتیکی غرب است‪.‬‬ ‫واشنگتن استعداد زیادی دارد که استراتژی کشورها را به پای‬ ‫تاکتیک های خود ذبح کند‪ .‬بنابراین بایــد در رصد این بازی‬ ‫غربوخنثی سازیانهوشیاربود‪.‬یکیازراهکارهایمهمدر‬ ‫قبال این مساله‪ ،‬همگرایی با بازیگرانی است که غرب نسبت‬ ‫به انها نیز نگاهی تهدید محور دارد‪ .‬هم اکنون که واشنگتن و‬ ‫ناتودرتقابلباقدرتمسکوبهسرمی برند‪،‬بهترینزمانبرای‬ ‫تعریف یک همگرایی موثرو مفید با روس هاست‪ ،‬خصوصا‬ ‫اینکه مسکو با ورود هوشمندانه خود به میدان نبرد با داعش و‬ ‫تکفیری ها در سوریه‪ ،‬امادگی عملی خود را جهت ایجاد این‬ ‫همگراییاعالمکردهاست‪.‬همانگونهکهاشارهشد‪،‬باتوجه‬ ‫به شکاف میان روسیه و غرب در منطقه و جهان و وضعیتی‬ ‫که میان این دو حاکم است‪ ،‬دلیل و منطقی وجود ندارد که ما‬ ‫نسبت به این شکاف بی تفاوت مانده و از ان استفاده الزم را در‬ ‫شکل دهیکامل ترهمگراییبامسکوصورتندهیم‪.‬بایددر‬ ‫نظر داشت که نظام بین الملل زمین بازی با ثوابت و متغیرها‬ ‫و استفاده از فرصت های موجود و ناگهانی در جهت تقویت‬ ‫پازل استراتژیک ما در منطقه و جهان خواهد بود‪ .‬در چنین‬ ‫شرایطی فرصت سوزی های ناشی از خطاهای محاسباتی یا‬ ‫ارسال ادرس های نادرستی که امکان ما برای بهره مندی از‬ ‫فرصت ها را از بین ببرد‪ ،‬هزینه های زیادی به سیاست خارجی‬ ‫کشور تحمیل خواهد کرد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫رژیم اشغالگر قدس‪ ،‬عربستان ســعودی و ترکیه سه‬ ‫مخالف اقــدام روس ها علیه داعــش و گروه های تکفیری‬ ‫در منطقه هســتند‪ .‬به این مثلث منطقــه ای‪ ،‬باید بازیگران‬ ‫فرامنطقه ای مانند امریکا و متحدان غربی را نیز اضافه کرد‪.‬‬ ‫ضمن اینکه متحدان عربستان ســعودی مانند کشورهای‬ ‫عضو شــورای همکاری خلیج فــارس (غیر از عمــان) نیز‬ ‫ک مو بیش در ذیل ریاض تعریف می شوند‪.‬‬ ‫در این میان نگرانــی تل اویو از عملیــات روس ها در‬ ‫ســوریه جای بســی تامل دارد‪ .‬این نگرانی نشان می دهد‬ ‫که رژیم اشــغالگر قدس نیز در چینش پازلی که سال ‪2011‬‬ ‫در قبال سوریه تنظیم شد نقش اساســی داشته و با نابودی‬ ‫گروه های تکفیری ‪ ،‬تصویر نهایی وحشتناکی جای تصویر‬ ‫خیالی تل اویو و واشــنگتن را خواهد گرفت! عدم ســقوط‬ ‫نظام ســوریه‪ ،‬نابودی گروه های تکفیــری و نقش افرینی‬ ‫مستقیم اسد در معادالت سیاسی و اجرایی دمشق جملگی‬ ‫خطوط قرمز کالن صهیونیست ها در قبال دمشق محسوب‬ ‫می شد اما هم اکنون معادله به طورکلی در هم ریخته است!‬ ‫طی چهار سال اخیر با مقاومت ارتش ســوریه و حزب الله و‬ ‫گروه های مردمــی‪ ،‬داعش و النصره به رغــم برخورداری از‬ ‫حمایتمستقیمصهیونیست ها‪،‬غربوبسیاریازکشورهای‬ ‫عربی نتوانستند سقوط نظام ســوریه را محقق سازند‪.‬نکته‬ ‫دیگری که به شــدت مقامات رژیم صهیونیســتی را نگران‬ ‫ســاخته اســت ‪ ،‬به نقاط عملیات میدانی روســیه در داخل‬ ‫خاک ســوریه باز می گردد‪ .‬اخیرا جنگنده های روسی برای‬ ‫اولین بار بعــد از زمان اغاز حمالت هوایی به تروریســت ها‬ ‫در سوریه از یک ماه گذشته‪ ،‬حمالتی را علیه تروریست ها‬ ‫در جنوب ســوریه اغاز کردند و دامنه حمالت خود را عالوه‬ ‫تقاضای استراتژیک روس ها را بی پاسخ نگذاریم‬ ‫بین الملل‬ ‫همگرایی و همــکاری در نظــام بین الملل یک اصل‬ ‫تئوری و عملی محسوب می شود‪ .‬در باب نظریات همگرایی‬ ‫و همکاری تاکنون هزاران رساله و مطلب نوشته شده و تزها‬ ‫و انتی تز های گوناگونی در این خصوص بیان شــده است‪.‬‬ ‫بدیهی اســت که ما در همگرایی با روس ها‪ ،‬چینی ها و هر‬ ‫بازیگر دیگری در نظام بین الملل باید اصل احتیاط را رعایت‬ ‫کنیم‪.‬همگراییباروسیهوچینبههیچعنوانمعنایهضمما‬ ‫دربازیروس هاوچینی هانیست‪،‬بلکهاصلیمنطقیباهدف‬ ‫بهره گیری از ظرفیت های این همکاری و همگرایی است‪.‬‬ ‫همکاری و همگرایی ایران و روسیه کامال محاسبه شده توام‬ ‫با چاشنی احتیاط و با اینده پژوهی و در نظر گرفتن احتماالت‬ ‫ممکن در قبال این تعامل دوطرفه خواهد بود‪.‬‬ ‫بر شمال و مرکز‪ ،‬به جنوب نیز گسترش دادند‪ .‬این در حالی‬ ‫بود که صهیونیست ها هرگز تصور گسترش دامنه عملیات‬ ‫روسیه به جنوب ســوریه (مناطق حساس استراتژیک برای‬ ‫صهیونیســت ها) را نمی کردند‪ .‬مروری بــر اخرین عمیات‬ ‫صورتگرفتهازسویروس ها‪،‬دالیلوچرایینگرانیتل اویو‬ ‫ازاینمسالهرابهاثباتمی رساند‪.‬جنگنده هایروسیاخیرابا‬ ‫حمالت غافلگیرانه خود مواضع و پناهگاه های تروریست ها‬ ‫را در ارتفاعات مهم و راهبــردی «تل الحاره» و «تل عنتر»‬ ‫واقعدرنزدیکیمنطقه«دیرالعدس»درحومهشمالیاستان‬ ‫درعا را مورد اصابت قرار دادند و موفق شدند بخش هایی از‬ ‫پناهگاه های تروریســت ها را در منطقه به طور کامل منهدم‬ ‫کنند‪ .‬همچنین جنگنده های روســی بعــد از این حمالت‪،‬‬ ‫حمالتی هم در ارتفاعات مهــم و راهبردی «تل العالقیه»‬ ‫واقع در حومه اســتان درعا انجام دادنــد و در این حمالت‬ ‫توانستند پناهگاه های تروریست ها در منطقه را به طور کامل‬ ‫نابودکنند‪.‬ارتفاعاتمهموراهبردیتلالعالقیهدروسطسه‬ ‫منطقهمهموراهبردی«دیرالعدس‪،‬کفرناسجوکفرشمس»‬ ‫در شمال استان واقع شــده و دارای اشراف کامل بر منطقه‬ ‫اســت و حتی این امکان هســت که از طریق این بلندی با‬ ‫توپخانه جنوب استان دمشق را هدف گرفت‪ .‬این عملیات‬ ‫روسیه در جنوب کشور سوریه برای اولین بار از اغاز حمالت‬ ‫هوایی روسیه در خاک سوریه صورت می گیرد و این در حالی‬ ‫است که رژیم صهیونیستی تالش زیادی کرد که وانمود کند‬ ‫در خصوص اسمان جنوب سوریه با روسیه به توافق رسیده‬ ‫است‪.‬این عملیات نشــان داد که عمال تعامل و توافقی در‬ ‫این خصوص میان مسکو و تل اویو صورت نگرفته است‪ .‬در‬ ‫چنینشرایطیضریباسیب پذیریامنیتیرژیم صهیونیستی‬ ‫در اسمان جنوبی سوریه نسبت به قبل افزایش می یابد‪.‬‬ ‫‪45‬‬ ‫بین الملل‬ ‫اهداف متفاوت‬ ‫روسیه و ایران چگونه در مورد سوریه فکر می کنند؟‬ ‫شعیب بهمن‬ ‫کارشناس مسائل روسیه‬ ‫بین الملل‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫‪3‬‬ ‫حضورنظامیروسیهدرسوریهوانجامعملیاتنظامی‬ ‫تا حد زیــادی امریکایی ها را غافلگیر کــرد‪ .‬غربی ها تصور‬ ‫نمی کردندروس هادرشرایطکنونیباتوجهبهاینکهدربحران‬ ‫اوکراین و زیر فشارهای غرب و اتحادیه اروپا هستند‪ ،‬بتوانند‬ ‫وارد عرصه نظامی در ســوریه شــوند؛ بنابراین تا حد زیادی‬ ‫غافلگیرشدند‪.‬پسازاینکهروس هامانورهاینظامیزیادی‬ ‫در فضای سوریه انجام دادند و چندین بار هم حریم هوایی‬ ‫ترکیه نقض شــد‪ ،‬مســاله هماهنگی نظامی بین روس ها و‬ ‫امریکایی هاقوتگرفتتااصطکاکوبرخوردیمیاننیروی‬ ‫هوایی روسیه و امریکا به وجود نیاید و نهایتا بتوانند از ه رگونه‬ ‫درگیری جلوگیری کننــد‪ .‬به نظر می ایــد طرفین به همین‬ ‫جهت وارد مذاکراتی شــدند تا بتوانند حریم خاصی را برای‬ ‫خود تعریف کنند و جلوی هرگونه برخورد را بگیرند‪ .‬بنابراین‬ ‫توافقاتی هم که بین مسکو و واشنگتن صورت گرفته به این‬ ‫جهت بوده تا بتوانند یکسری اطالعات را به کمک هم رد و‬ ‫بدل کنند تا نزاع دو طرفه نشود‪ .‬باید توجه داشت اطالعاتی‬ ‫کهبینطرفینردوبدلمی شودامارمکان هاییکهقراراست‬ ‫از سوی روسیه یا حتی امریکا مورد هدف قرار بگیرد نخواهد‬ ‫بود‪.‬چراکه اگر این اطالعات بین نمایندگان دو کشور تبادل‬ ‫شــود احتمال نشــت اطالعات باال می رود و ممکن است‬ ‫مواضع مورد نظر پیش از حمله و مــورد اصابت قرار گرفتن‬ ‫خالی از تروریست ها شود‪ .‬بنابراین باید گفت کلیت و اصل‬ ‫موضوع این تفاهمنامه به ایجاد حریم و منطقه پروازی و خط‬ ‫سیر جنگنده ها بر می گردد‪ .‬تا جایی که دو طرف رسما اعالم‬ ‫کردند که هیچ گونه اطالعاتی از اهدافی که قرار است مورد‬ ‫هدف قرار گیرد رد و بدل نمی شود و تنها جلوگیری از برخورد‬ ‫جنگنده های دو طرف مد نظر این تفاهمنامه است‪ .‬موضوع‬ ‫دیگری که در خــال این تفاهمنامه به خصــوص از حیث‬ ‫سیاسی بسیار مهم جلوه کرده‪ ،‬اظهارات مسکو درباره عدم‬ ‫حمله به مواضع ارتش ازاد سوریه است‪ .‬دلیل این اظهارات‬ ‫را می توان بر این پایه دانســت که در زمان شــروع حمالت‬ ‫روسیه‪ ،‬کشورهای غربی و حتی کشورهای حاضر در منطقه‬ ‫ادعا کرده بودند روســیه در حین انجــام عملیات هایش در‬ ‫خاک سوریه‪ ،‬مواضع و گروه هایی را مورد هدف قرار می دهد‬ ‫که اینها در زمره گروه های تروریستی قرار ندارند و از همانجا‬ ‫یک اختالف نظر جدی میان روسیه و غرب به وجود امد که‬ ‫می توانست این موضوع به حیثیت بین المللی و همچنین‬ ‫اقدامات مسکو در سوریه لطمه وارد کند‪ .‬روس ها از ابتدای‬ ‫حضورشــان در ســوریه بر این عقیده بودند هر گروهی که‬ ‫در سوریه دست به ســاح ببرد به عنوان تروریست شناخته‬ ‫می شــود اما غربی ها انها را از یکدیگر متمایز می کردند و‬ ‫انها را به دو دسته خوب و بد تقسیم می کردند و‬ ‫از نظر انها صرفا داعش در زمره گروه های‬ ‫تروریستی به حساب می امد‪.‬‬ ‫به نظر می رســد در شرایط‬ ‫فعلــی روســیه نرمشــی را در‬ ‫خصوص ارتش ازاد نشان‬ ‫داده است‪ .‬بر این مبنا‬ ‫که ارتش ازاد بازوی‬ ‫نظامی بزرگترین‬ ‫ائتالف مخالفان سوری یعنی ائتالف ملی مخالفان سوری‬ ‫محسوبمی شودوقاعدتااینائتالفدرایندهسوریهوحتی‬ ‫مذاکراتی که قرار است در اینده صورت بگیرد‪ ،‬نقش موثری‬ ‫خواهد داشت‪ .‬چراکه این ائتالف از سوی کشورهای غربی‬ ‫و حتی کشورهای منطقه مانند ترکیه در حال حمایت شدن‬ ‫است و نتیجتا روس ها خواهان این هستند که مساله سوریه‬ ‫پای میز مذاکره حل و فصل شود و در چنین شرایطی این نیاز‬ ‫را دارند تا کانال ارتباطی خود با ائتالف ملی مخالفان سوریه‬ ‫را هم حفظ کنند‪ .‬تــا جایی که انها اعــام کردند اگر ارتش‬ ‫ازاد سوریه حاضر باشــد با گروه های تروریستی مبارزه کند‬ ‫می توانیم از ان حمایت کنیم و با این شرط روس ها موضوع‬ ‫ارتش ازاد را مطــرح کردند‪ .‬با این حال به نظر می رســد که‬ ‫اهداف روســیه‪ ،‬ارتش ازاد و ائتالف ملی مخالفان سوریه‬ ‫کامال با یکدیگر متفاوت است و احتمال اینکه همکاری با‬ ‫یکدیگر از سوی انها صورت بگیرد بسیار کم است‪ .‬حتی اگر‬ ‫این همکاری به زبان اورده شــود باز هم احتماالت و شرایط‬ ‫به طوری است که عملی شدن این موضوع بسیارکم خواهد‬ ‫بود‪.‬چراکهارتشازادوائتالفملیمخالفانسوریهخواهان‬ ‫تغییر رژیم در خاک سوریه خواهند شد و این موضوعی‬ ‫است که قاعدتا روس ها ان را نمی خواهند‪.‬‬ ‫در این بیــن باید نقش ایــران را هم در‬ ‫نظر داشــت‪ .‬به گونــه ای که ایــران و‬ ‫روسیه در مورد مســاله سوریه و حتی‬ ‫عملیات هــای نظامی کــه در انجا‬ ‫صورت می گیرد هماهنگی هایی‬ ‫را با یکدیگــر صــورت داده اند‪.‬‬ ‫اما ایــن هماهنگی بــه این معنا‬ ‫نیست که در ابعاد سیاسی هر دو‬ ‫کشور در هماهنگی کامل به سر‬ ‫می برند‪ .‬در نهایت امکان دارد‬ ‫کهاهدافدوکشوردرخصوص‬ ‫مسائل ســوریه متفاوت باشد و‬ ‫حتی ممکن اســت در مذاکراتی‬ ‫که پیش رو خواهد بود هر کدام از‬ ‫دو کشور موضع متفاوتی را پیگیری‬ ‫کنند که شــاید این موضع خیلی شبیه‬ ‫یکدیگر نباشــند‪ .‬نباید از یــاد ببریم که‬ ‫روس ها از ابتدای شروع بحران‬ ‫ســوریه تاکید کرده اند‬ ‫که همواره سعی‬ ‫دارند ارتباط خود را با طرف های درگیر در بحران حفظ کنند‬ ‫و این در حالی اســت که ایران تمام تالش خود را معطوف‬ ‫به دولت و حاکمیت سوریه کرده است‪ .‬بنابراین این تفاوت‬ ‫دیدگاه بین ایران و روسیه وجود دارد و در حال حاضر روس ها‬ ‫کانال های ارتباطی خود را با مخالفــان و حتی کردها دارد و‬ ‫حتی ما شــاهد بودیم که روس ها موفق شدند دو نشست با‬ ‫حضور همین مخالفان در داخل مسکو برگزار کنند‪ .‬بنابراین‬ ‫روسیهسعیمی کندهمهاینطرفینراتاروزمبادادرکنارخود‬ ‫حفظ کند تا زمانی که بحث میانجیگری به میان امد از این‬ ‫مولفه استفاده و نقش خود را در اینده سوریه ایفا کند و بتواند‬ ‫خودرابه عنوانیکچهرهبین المللیمطرحونمایانکند‪ .‬در‬ ‫اینجاممکناستاختالفاتیمیانایرانوروسیهبرسرمنافع‬ ‫بهوجودبیاید‪.‬چراکهبههرحالهدفنهاییایرانوروسیهدر‬ ‫داخلسوریهیکهدفمشترکنیست‪.‬به گونه ایکههدف‬ ‫اصلی ایران حفظ حکومت سوریه و محور مقاومت است و‬ ‫ایندرحالیاستکهسوریهدرخاورمیانهعربیوحتیدریای‬ ‫مدیترانه به عنوان مهمترین پایگاه نفوذ روسیه در منطقه به‬ ‫شمارمی رودوروس هاخواهانحفظاینپایگاهوحتیتثبیت‬ ‫وتقویتانهستند‪.‬بنابراینبایدگفتاهدافطرفیندراین‬ ‫پروندهقدریبایکدیگرمتفاوتاستوهمینموضوعممکن‬ ‫است در اینده به قدری بر مواضع طرفین تاثیر گذار باشد‪.‬‬ ‫روس ها دیگر ارام نخواهند بود‬ ‫بین الملل‬ ‫دستاورد نشست وین؛ دست دادن پوتین و اوباما پس از دو سال قهر‬ ‫احمد وخشیته‬ ‫دانشجوی دکترای علوم سیاسی در‬ ‫دانشگاه دوستی ملل مسکو‬ ‫‪4‬‬ ‫تنهــا دو روز از دیدار باراک اوبامــا و والدیمیر پوتین‬ ‫در حاشــیه نشست ســاالنه مجمع عمومی ســازمان ملل‬ ‫متحد گذشــته بود کــه جنگنده هــای «ســوخو‪۲۴‬ام»‪،‬‬ ‫«ســوخو ‪ ۲۵‬اس‪.‬ام» و «ســوخو‪ »۳۴‬روســیه ســی ام‬ ‫سپتامبر (هشــتم مهر) مواضع داعش در ســوریه را مورد‬ ‫حمله قــرار دادند تا نشــان دهند مســکو در مورد ســوریه‬ ‫عزمش را جزم کرده و کوتاه نخواهد امد‪ .‬به گزارش شبکه‬ ‫تلویزیونی سی‪.‬ان‪.‬ان‪ ،‬محور گفت وگوی روسای جمهور‬ ‫ایاالت متحده امریکا و فدراسیون روسیه که پس از دو سال‬ ‫به طور رسمی با یکدیگر دیدار کردند‪ ،‬موضوع سوریه بوده‬ ‫و می توان تلقی کرد در ان دیدار چراغ ســبز کاخ سفید به‬ ‫کرملین برای حمله به سوریه نشان داده شده است‪.‬‬ ‫تنهــا ‪ ۲۵‬روز پس از دیــدار دو رئیس جمهور‪ ،‬وزرای‬ ‫خارجه انها البته به همراه وزرای خارجه عربستان سعودی‬ ‫و ترکیه (دو کشور پشتیبان گروه های تروریستی ضددولت‬ ‫سوریه) در پایتخت اتریش گرد امدند تا مذاکرات چهارجانبه‬ ‫وین را شکل دهند؛ نشستی که گویا در پایان با ناکامی محور‬ ‫عربستان ـ ترکیه و دعوت از جمهوری اسالمی ایران رو به رو‬ ‫بود‪ .‬نگارنده در این یادداشت درصدد است ابتدا تحرکات‬ ‫روسیه میان دیدار دو رئیس جمهور تا نشست وین را بررسی‬ ‫نماید و پس از ان به جایگاه کشــورهای موثر در مذاکرات‬ ‫برای ایجاد امنیت در سوریه بپردازد و در انتها اشاره ای به‬ ‫روند نشست های اتی و نتایج احتمالی پیش رو داشته باشد‪.‬‬ ‫‪ ۲۸‬سپتامبردیداردرسازمانملل؛‬ ‫‪ ۳۰‬سپتامبرپروازدراسمانسوریه‬ ‫اگرچه طی سال های گذشــته تفاوت در منافع سبب‬ ‫شده بود روابط مسکو ـ واشــنگتن تیره شود و این تیرگی تا‬ ‫بدانجا پیش رفت که روسای جمهور این دو بازیگر مهم در‬ ‫نظام بین الملل به مدت دو سال با یکدیگر دیدار نکردند‪،‬‬ ‫اما روس ها بــازی جدیــدی را پیش گرفتند؛ بــازی که در‬ ‫راســتای اســتراتژی و منافع ملی انها در خاورمیانه است‪.‬‬ ‫رئیس جمهور روسیه برای اولین بار برای شرکت در مجمع‬ ‫عمومی سازمان ملل به نیویورک سفر کرد تا پس از دو سال‬ ‫دستان همتای امریکایی خود را بار دیگر بفشارد و از مبارزه‬ ‫با داعش در سوریه سخن بگوید‪.‬‬ ‫امریکا و روســیه که بیش از چهار ســال و نیم درباره‬ ‫موضوع سوریه با یکدیگر اختالف داشتند‪ ،‬حال به یکباره‬ ‫در رابطه با مشارکت روسیه در عملیات نظامی علیه داعش‬ ‫به گفت وگو و مذاکره می نشــینند‪ .‬اگرچه مشخص نیست‬ ‫به موجب این مذاکــره چه امتیازهایی داده و گرفته شــده‬ ‫که روسیه تنها دو روز پس از این گفت وگو حمالت هوایی‬ ‫خود به داعــش را اغاز کرد؛ حمالت هوایــی که به ادعای‬ ‫مخالفان‪ ،‬نه تنهــا داعش بلکه تمامــی نیروهای مخالف‬ ‫دولت بشار اسد هدف قرار گرفته اند‪.‬‬ ‫‪ ۲۰‬اکتبر؛ بشار اسد در اسمان روسیه‬ ‫روس ها طی ماه اخیر تالش داشته اند به طرف های‬ ‫مقابل خود نشان دهند بر مواضع خود نسبت به سوریه بسیار‬ ‫مصمم هستند و نه تنها با جنگنده هایشان در اسمان سوریه‪،‬‬ ‫داعش و النصره را هدف قرار می دهند بلکه می توانند بشار‬ ‫اسد را برای دیدار با پوتین در اسمان ناامن سوریه جا به جا‬ ‫کنند؛ تا بدانجا که اولین ســفر رسمی بشــار از زمان جنگ‬ ‫داخلی (‪ )۲۰۱۱‬تاکنون به خارج از کشور را رقم بزنند‪.‬‬ ‫از ســوی دیگر این پیغــام را می دهند که پشــتیبانی‬ ‫کرملین از رئیس جمهور روسیه به قدری جدی است که چند‬ ‫روز پیش از نشست ژنو پوتین با همتای خود به طور مستقیم‬ ‫دیدار و گفت وگو می کند‪.‬‬ ‫‪ ۲۳‬اکتبر نشست سازنده وین؛ دعوت از ایران‬ ‫تنها ‪ ۲۴‬روز پس از دست دادن پوتین و اوباما وزرای‬ ‫خارجه روسیه‪ ،‬امریکا‪ ،‬ترکیه و عربســتان در وین گرد هم‬ ‫امدند تا در رابطه با بحران سوریه گفت وگو نمایند و راه حلی‬ ‫برای پایان دادن بــه ان بیابند‪ .‬گروهی که بــه گفته وزیر‬ ‫خارجه روسیه کوچک است و توان مذاکره ندارد‪.‬‬ ‫الوروف که ســه روز پیش تر با رئیس جمهور ســوریه‬ ‫دیدار داشــته بر حضور ایران و مصر در نشســت های اتی‬ ‫تاکید می کنــد‪ .‬از همیــن رو گفته می شــود از ایران برای‬ ‫شــرکت در دوره تازه گفت وگوهای صلح سوریه که جمعه‬ ‫‪ 30‬اکتبر برگزار می شود دعوت به عمل امده است‪.‬‬ ‫از سوی دیگر جان کری این نشست را سازنده می داند‬ ‫و در پایان به خبرنگاران می گوید در این دیدار‪ ،‬طرح های‬ ‫جدیدی مطرح شــد‪ .‬اما نکته قابل تامل انجاســت که در‬ ‫شــرایط فعلی ترکیه و عربســتان از قدرت کافی برای ارائه‬ ‫پیشنهاد برخوردار نیستند و بعید به نظر می رسد بتوانند ارای‬ ‫خود را بر کرسی بنشانند‪.‬‬ ‫کشورهای تاثیرگذار‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫مســکو و تهران متحد جــدی یکدیگر‬ ‫در ســوریه به شــمار می ایند‪ .‬روس ها‬ ‫اگرچه در ابتدا مواضع نرم تری داشتند و‬ ‫خط قرمزشان باقی ماندن بشار اسد نبود‬ ‫اما اندک اندک دانستند اگر بخواهند با‬ ‫تســاهل و تســامح برخورد کنند همانند‬ ‫لیبی سرشان کاله خواهد رفت‬ ‫بین الملل‬ ‫کشورهای عربی حاشــیه خلیج فارس پس از انقالب‬ ‫اسالمی ایران همواره درصدد رقابت با تهران بوده اند و این‬ ‫رقابت طی دهه گذشته بسیار شدت یافت و به نظر می رسد‬ ‫طی سالیان اخیر‪ ،‬گاه از رقابت به دشمنی گذارکرد تا بدانجا‬ ‫که با حمایت از گروه های تروریستی به ویژه داعش و النصره‬ ‫درصدد هستند حیاط خلوت ایران را مورد تهدید قرار دهند‪.‬‬ ‫اما پس از به نتیجه رسیدن مذاکرات ایران با ‪ ۵+۱‬و‬ ‫پیروزی دیپلماسی جدید ایران‪ ،‬بسیاری از تحلیلگران روابط‬ ‫بین الملل و به ویژه مسائل خاورمیانه به خوبی می دانستند‬ ‫پرونده بعدی که می بایست حل شود‪ ،‬بحران سوریه است‪.‬‬ ‫تا پیش از این تهران و غرب به علت تقابل در پرونده‬ ‫هسته ای روابط بســیار ســردی با یکدیگر داشتند و وجود‬ ‫گروه های تروریستی در حیاط خلوت ایران با حمایت غرب‪،‬‬ ‫دور از ذهن نبود‪.‬‬ ‫اما با تصویب برجام در شورای امنیت سازمان ملل‪،‬‬ ‫روندی نو در منطقه شــکل گرفت؛ روندی کــه در تقابل با‬ ‫افراطی گرایی و خشونت در منطقه است‪.‬‬ ‫از این روســت کــه کشــورهای رقیب (عربســتان‬ ‫سعودی‪ ،‬قطر و ترکیه) به شدت احساس خطر می کنند و به‬ ‫خوبی می دانند با حل بحران سوریه (در راستای پیشنهادات‬ ‫ایران) پس از تصویب برجام‪ ،‬ایران‪ ،‬کشوری قدرتمندتر از‬ ‫قبل در منطقه خواهد شد‪.‬‬ ‫از ســوی دیگر مســکو نیز چندین مالحظه اساسی‬ ‫در این مــورد دارد‪ .‬روســیه در مذاکرات هســته ای ایران‬ ‫اگرچه همواره راغب بود محور گفت وگوها باشد‪ ،‬اما با اغاز‬ ‫گفت وگوی مســتقیم میان تهران و واشــنگتن عمال این‬ ‫فرصت از روسیه گرفته شد و ایاالت متحده به عنوان محور‬ ‫گفت وگو با جمهوری اسالمی ایران به شمار امد که بی میلی‬ ‫الوروف برای شرکت در جلســات پایانی و عدم شرکت وی‬ ‫در عکس یادگاری پایان مذاکرات موید این گفته است‪.‬‬ ‫در عین حال مسکو و تهران متحد جدی یکدیگر در‬ ‫ســوریه به شــمار می ایند‪ .‬روس ها اگرچه در ابتدا مواضع‬ ‫نرم تری داشتند و خط قرمزشان باقی ماندن بشار اسد نبود اما‬ ‫اندک اندک دانستند اگر بخواهند با تساهل و تسامح برخورد‬ ‫کنند همانند لیبی سرشان کاله خواهد رفت؛ انها نیز اکنون‬ ‫با پیشنهاد ایران موافق هستند؛ بدان معنا که مردم سوریه‬ ‫خودشان تصمیم بگیرند‪.‬‬ ‫روس هــا همچنین در تقابلشــان با غــرب در امریکا‬ ‫دریافتند اگر ارام باشــند‪ ،‬بــه همان راحتی کــه اوکراین را‬ ‫از دســت دادند ممکن است ســوریه را نیز از دست دهند‪.‬‬ ‫همه این عوامل ســبب می شود روســیه برای حفظ پایگاه‬ ‫نظامی و پرســتیژ خود در نظــام بین الملل نیز بکوشــد تا‬ ‫نقش کلیدی و محوری در حل بحران سوریه داشته باشد‪.‬‬ ‫برخی تحلیلگران معتقدند این امتیاز را روس ها در حاشیه‬ ‫مذاکرات هسته ای ایران از رقیب غربی خود گرفته اند‪.‬‬ ‫اکنون پس از چهار سال و نیم ایاالت متحده نیز بر سر‬ ‫میز مذاکره می نشیند تا با خطر افراط گرایی داعش تقابل‬ ‫کند‪ .‬البته به نظر می رســد این تقابل و ایجاد صلح نســبی‬ ‫است چراکه واشنگتن مطابق سند ‪ ۲۰۳۰‬به دنبال ان است‬ ‫تا منطقه ســوریه و عراق را ارام نگاه دارد اما این ارامش به‬ ‫سبک اتش زیرخاکستر است تا هر گاه نیاز بود شعله های‬ ‫ان کشورهای هدف را با دشواری مواجه سازد‪.‬‬ ‫در انتها به نظر می رســد عربستان ســعودی‪ ،‬قطر و‬ ‫ترکیه که همواره طی چهارسال و نیم گذشته از گروه های‬ ‫مخالف اسد از جمله تروریست ها حمایت کرده اند‪ ،‬پاشنه‬ ‫اشیل این گفت وگوها هســتند؛ پاشنه اشیلی که بیشترین‬ ‫اسیب ان به مردم بی پناه سوریه وارد می شود‪.‬‬ ‫‪47‬‬ ‫‪5‬‬ ‫افراط گرایی در اسیای مرکزی و قفقاز روز به روز‬ ‫گســترش می یابد‪ ،‬به گونه ای که برخی از کشورهای‬ ‫منطقه را با نگرانی هایی مواجه کرده است‪ .‬سید رسول‬ ‫موسوی‪ ،‬سفیر پیشین ایران در تاجیکستان که مدتی‬ ‫در گروه مطالعات اسیای مرکزی و قفقاز وز ارت خارجه‬ ‫ایران مشــغول کار بوده‪ ،‬در این باره معتقد اســت که‬ ‫رفتار سرکوب گرایانه دولت های اسیای مرکزی‪ ،‬راه را‬ ‫برای تقویت هرچه بیشتر جریان های افراطی هموارتر‬ ‫می کند ‪ .‬وی در گفت وگو با مجله مثلث تاکید می کند‪:‬‬ ‫«افراط گرایی دینــی و افراط گرایی ضد دینی با هم به‬ ‫صورت مشترک علیه تعقل دینی کار می کنند‪».‬‬ ‫افراط گرایی در واکنش به انسداد سیاسی‬ ‫به وجود می اید‬ ‫بین الملل‬ ‫‪48‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با سیدرسول موسوی‪ ،‬سفیر سابق ایران در تاجیکستان‬ ‫در طــول دوســال گذشــته به خصــوص پس از‬ ‫پیدایش داعش در عــراق‪ ،‬جریان های افراطی‬ ‫در اسیای مرکزی و قفقاز رشــد یافته و روز به روز‬ ‫تعداد بیشتری از مردم کشورهای این منطقه به‬ ‫داعش پیوســته و برای جنگ به عراق و سوریه‬ ‫می روند‪ ،‬دالیــل رشــد افراط گرایــی مذهبی در‬ ‫اسیای مرکزی و قفقاز چیست؟‬ ‫در ابتدا این مساله جای بحث دارد که ایا انچه در‬ ‫رســانه های جهان و دولت های کشورهای اسیای مرکزی‬ ‫به عنوان افراط گرایی گفته می شود‪ ،‬واقعا به عنوان بخشی‬ ‫از واقعیت است یا نه ‪ .‬در درجه اول باید به این سوال پاسخ‬ ‫دهیم‪ .‬در همین راســتا باید اعالم کرد که ســرویس های‬ ‫امنیتی دولت کشــورهای اســیای مرکزی تمام مخالفان‬ ‫خود را به عنوان مبــارزه با افراط گرایی ســرکوب می کنند‪.‬‬ ‫بنابراین وجهی از گســترش افراط گرایی در این منطقه به‬ ‫این مســاله باز می گردد‪ .‬البته من منکر این مساله نیستم‬ ‫که افراط گرایی در سال های اخیر در اسیای مرکزی و قفقاز‬ ‫شمالی گسترش یافته است‪.‬‬ ‫در کنار این مســائل در این مناطق ما اکنون شــاهد‬ ‫بازگشت به دین و سنت های گذشته هســتیم و می توانیم‬ ‫بگوییم که تاحدودی با بیداری اســامی مواجه هستیم‪.‬‬ ‫همچنیــن این نکتــه را بایــد مورد توجــه قــرار دهیم که‬ ‫دولت های این منطقه سکوالر هستند و این دولت ها تاکنون‬ ‫نتوانستند از خود الترناتیوی نشان دهند که اینده ای را برای‬ ‫مردم این کشورها تضمین کنند‪ .‬بر همین اساس تمایل به‬ ‫افراط گرایی و گروه هایی مانند داعش افزایش یافته است‪.‬‬ ‫اما در کل می توان نتیجه گرفت ک ه میان کشورهای‬ ‫اسیای مرکزی نوعی گرایش به دین اسالم به عنوان واقعیت‬ ‫موجود مشهود است اما هم ان گونه که دستگاه های امنیتی‬ ‫دولت این کشورها از این واقعیت سوء استفاده می کنند‪ ،‬در‬ ‫مقابل جریان های افراطی نیز از ان سوء استفاده می کنند‪.‬‬ ‫با توجه بــه اظهــارات شــما به نظر می رســد که‬ ‫دولت های اسیای مرکزی با ســرکوب گروه های‬ ‫میانه روی اسالمی‪ ،‬بستر الزم را برای گسترش‬ ‫هر چه بیشــتر گروه های رادیکالی و افراط گرا باز‬ ‫می کنند‪ ،‬ارزیابی شما در این باره چیست؟‬ ‫همواره بر این مساله تاکید کرده ام و نمونه واضح‬ ‫و مشخص این امر در تاجیکستان موجود است‪ .‬متاسفانه‬ ‫ســرویس های امنیتی در تاجیکســتان به بهانــه مبارزه با‬ ‫تروریســم و افراط گرایی یــک حزب قانونی و اســامی را‬ ‫ســرکوب می کنند و در کنــار ان‪ ،‬این فرصت را به دســت‬ ‫گروه های افراطی می دهند که با بهره برداری‪ ،‬خود را توسعه‬ ‫دهند‪ .‬هم دولت و هم افراط گراها به طور مشترک در برابر‬ ‫یک جریان اســامی معتدل موضع می گیرند‪ .‬نتیجه این‬ ‫امر این می شــود که این جریان میانه رو که می توانست با‬ ‫فعالیت های خود از گرایش جوانــان و نیروهای جدید این‬ ‫منطقه به داعش و افراط گرایی ها جلوگیری کند‪ ،‬سر کوب‬ ‫می شــود‪ .‬بنابراین با نبود این جریان های میانه و قانونمند‬ ‫طبیعی اســت که برخی بــه جریان افراطی جذب شــوند‪.‬‬ ‫به عبارت دیگــر در چنین شــرایطی افراط گرایــی دینی و‬ ‫افراط گرایی ضد دینی با هم به صورت مشترک علیه تعقل‬ ‫دینی کار می کنند‪.‬‬ ‫در همین راستا باتوجه به اینکه پس از فروپاشی‬ ‫اتحاد جماهیر شــوروی‪ ،‬منطقه اسیای مرکزی و‬ ‫قفقاز شمالی همواره تحت نفوذ شدید روسیه قرار‬ ‫داشته است‪ ،‬ایا مسکو از گسترش جریان های‬ ‫افراط گر ا در نزدیکی مرزهایش احساس نگرانی‬ ‫نمی کند؟‬ ‫به طور حتم روســیه نگرانی هایی در این باره دارد‪،‬‬ ‫اما نوع نگرانی روسیه با نوع نگاه کشورهای دیگر متفاوت‬ ‫است‪ .‬برای مسکو بر اساس سیاست های این کشور مهم‬ ‫این است که امنیت حاکم بر اسیای مرکزی در یک چارچوب‬ ‫کلی به گونه ای نباشد که در مقابل و علیه امنیت روسیه قرار‬ ‫گیرد‪ .‬بر همین اســاس برای روسیه چندان دغدغه فکری‬ ‫نیســت که اینده توسعه یافتگی این کشــورها به چه شکل‬ ‫خواهد بود‪ .‬این در حالی است که رویکرد برخی کشورهای‬ ‫دیگر مانند ایران نسبت به این کشورها‪ ،‬یک رویکرد مبتنی بر‬ ‫توسعه و رشد است‪ .‬بنا براین نگاه امنیتی صرف با یک نگاه‬ ‫توسعه محور متفاوت است‪ .‬اکنون نگاه امنیتی بر اسیای‬ ‫مرکزی حاکم است اما سوال این است که ایا دستگاه های‬ ‫امنیتی کشورهای اسیای مرکزی می توانند تا ابد هر جریان‬ ‫اسالمی را سرکوب کنند؟ در پاسخ باید گفت که به هیچ وجه‬ ‫این اقدام امکانپذیر نیست زیرا مردم این کشورها مسلمان‬ ‫هستند و گرایش های اســامی دارند و متاســفانه اعمال‬ ‫اقدامات ســرکوب گرایانه تنها به رشد جریان های افراطی‬ ‫در این منطقه کمک می کند‪.‬‬ ‫با توجه به اظهارات شما و اقدامات سرکوب گرایانه‬ ‫دولت های مرکزی در کشورهای اسیای مرکزی‪ ،‬ایا‬ ‫در اینده امکان ظهور گروه هایی در زیر مجموعه‬ ‫ش یا جریان های افراطی دیگر وجود دارد؟‬ ‫داع ‬ ‫در حال حاضر نیز از این گونــه گروه های افراطی‬ ‫در کشورهای اســیای مرکزی ظهور کرده اند که می توان‬ ‫به گروه حرکت اسالمی در ازبکستان اشاره کرد که چندی‬ ‫ن مساله بسیار مهمی است که‬ ‫پیش با داعش بیعت کرد‪ .‬ای ‬ ‫باید از سوی دولت های مرکزی اسیای مرکزی به خصوص‬ ‫تاجیکســتان مورد توجه قــرار گیــرد که اگــر گروه های‬ ‫میانه رویی مانند نهضت اســامی سرکوب شــوند‪ ،‬در این‬ ‫صــورت این گروه ها ممکن اســت به ســمت جریان های‬ ‫افراطی مانند داعش متمایل بشوند‪.‬‬ ‫متاســفانه دولت هــا در برابــر این گونــه جریانــات‬ ‫تحلیل درســت فرهنگی و اجتماعی ندارند و تالشی برای‬ ‫انجام حرکت های سیاســی‪ -‬اجتماعــی نمی کنند و تنها به‬ ‫برخوردهای صرفا امنیتی اســتناد می کننــد و در نهایت به‬ ‫بن بست می رسند‪.‬‬ ‫برخی از تحلیلگرا ن و صاحب نظران در منطقه و‬ ‫حتی در عرصه بین المللی بر این باورند که حمالت‬ ‫هوایی مســکو توســط جنگنده های این کشور‬ ‫در ســوریه و هدف قرار دادن مواضــع داعش و‬ ‫گروه های افراط گرا به نوعی نشان دهنده نگرانی‬ ‫کرملین از رشد جریان های افراطی در کشورش‬ ‫و حتی و در اطراف مرزهایش است‪ ،‬ارزیابی شما‬ ‫در این باره چیست؟‬ ‫بیان اینکه حرکت روسیه در سوریه صرفا به خاطر‬ ‫گسترش جریان های افراطی اســت و روسیه تنها به دنبال‬ ‫ریشــه کن کردن این جریانات اســت‪ ،‬کامال اشتباه است‬ ‫زیرا سوریه صحنه یک معادله بین المللی است و وضعیت‬ ‫متفاوت و پیچیده ای در جریان است ‪ ،‬به هر حال این مساله‬ ‫بخشی از واقعیت صحنه است برای اینکه اگر مسکو توسط‬ ‫نیروهای خود در سوریه با نیروهای امده از چچن و داغستان‬ ‫و اسیای مرکزی در قالب داعش و گروه های افراط گرا مقابله‬ ‫نکند در این صورت باید در کشور خود با انها درگیر شود‪ .‬اما‬ ‫باید این نکته را مورد توجه قرار داد که این تنها قســمتی از‬ ‫واقعیت موجود بوده و همه ان نیست‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫یک تیر و دو نشان‬ ‫روسیهباعملیاتعلیهداعشبهدنبالریشه کنکردن‬ ‫افراط گراییدراسیایمرکزیاست‬ ‫حسن بهشتی پور‬ ‫‪6‬‬ ‫کارشناس مسائل روسیه‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫بین الملل‬ ‫در اسیای مرکزی پنج کشور قرقیزستان‪ ،‬ازبکستان‪،‬‬ ‫تاجیکستان‪ ،‬ترکمنســتان و قزاقســتان قرار دارند و قفقاز‬ ‫جنوبی شــامل کشــورهایی مانند جمهــوری اذربایجان و‬ ‫ارمنستان اســت‪ .‬باید میان اسیای مرکزی و قفقاز تفکیک‬ ‫قائل شــد‪ .‬افراط گرایی بیشــتر در اســیای مرکزی و قفقاز‬ ‫شمالی مشاهده می شــود که در این منطقه جمهوری های‬ ‫خودمختاری مانند داغستان‪ ،‬چچن‪ ،‬قره چای و‪ ...‬هستند‪.‬‬ ‫در اســیای مرکزی‪ ،‬مرکزیت اســامگرایی در دشت‬ ‫بزرگی حد فاصل دو کوه اســت که انجا چهار استان در سه‬ ‫کشورتاجیکستان‪،‬ازبکستانوقرقیزستانراشاملمی شود‬ ‫و به ان دره فرغانه می گویند‪.‬‬ ‫بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی‪ ،‬گرایش های‬ ‫اســامگرایی در این منطقه مشاهده شــد که از جمله انها‬ ‫می توان به تاسیس گروه حرکت اســامی‪ ،‬حزب نهضت‬ ‫اســامی تاجیکســتان و‪ ...‬اشــاره کرد‪ .‬در ایــن منطقه‬ ‫گرایش های افراط گرایی به طالبانیسم تبدیل شدند و سپس‬ ‫پس از ظهور داعش‪ ،‬به این گروه متمایل شــدند‪ .‬البته در‬ ‫این میان برخی از گروه های اسالمگرا‪ ،‬افراطی و رادیکال‬ ‫نیســتند اما دولت های مرکزی برای اینکه مخالفان خود را‬ ‫به هر نحو و با هر عنوان سرکوب کنند‪ ،‬نام افراط گرا بر انها‬ ‫می گذارند؛ مثل حزب نهضت اسالمی تاجیکستان که به‬ ‫هیچ وجه افراطی نیست و یک حزب سنی و اخوانی به شمار‬ ‫می اید‪ .‬این گروه‪ ،‬تفکرات بسیار متعادل و میانه رو یی دارد‬ ‫اما برای اینکه دولت تاجیکستان می خواهد این حزب را از‬ ‫میان بردارد‪ ،‬این حزب را همرده با حزب حرکت اسالمی یا‬ ‫گروه های رادیکال دیگر می داند‪.‬‬ ‫در مجموع‪ ،‬اسالمگرایی در قفقاز‪ ،‬ریشه در فروپاشی‬ ‫شوروی دارد و قدمت ان بیســت و اندی سال است‪ .‬در ان‬ ‫دوران‪ ،‬اسالمگرایان برخی به سمت تصوف رفتند‪ ،‬برخی‬ ‫هم به اندیشه های متعادل و میانه رو نزدیک شدند و به سوی‬ ‫اخوانی ها ســوق یافتند و برخی نیز به گرایش های تندرو‪،‬‬ ‫وهابی و تکفیری روی اوردند که حرکت اسالمی در اسیای‬ ‫مرکزی در راس انهاقرار دارد‪.‬همچنین باید به این نکته اشاره‬ ‫کرد که گروه های افراط گرای این مناطق در روسیه نیز نفوذ‬ ‫دارند و حتی در مسکو فعالیت می کنند و در دو سال گذشته‬ ‫بروز و ظهور بیشتری نسبت به گذشته داشته اند؛ به گونه ای‬ ‫که برخی از انها جذب داعش شده اند و در سوریه و عراق در‬ ‫کنارنیروهایداعشمی جنگند‪.‬خیلیازانهاازاقداماتخود‬ ‫در این کشورها فیلم و عکس هایی در شبکه های اجتماعی‬ ‫مانند یوتیوب منتشر کرده اند و ابایی ندارند که خود را داعشی‬ ‫معرفی کنند‪ .‬رشــد این گونه گروه های تنــدرو و افراط گرا‬ ‫در اســیای مرکزی و قفقاز شــمالی به دلیل وجود تفکرات‬ ‫وهابی و سلفی است که توســط عوامل عربستان سعودی‬ ‫تبلیغ و ترویج می شــوند و عامل دیگر‪ ،‬دولت های اسیای‬ ‫مرکزی هستند که به اسم مبارزه علیه افراطی گری مذهبی‬ ‫حتی گروه های میانه رو مانند نهضت اسالمی تاجیکستان‬ ‫را سرکوب می کنند‪ .‬این در حالی اســت که این دولت ها با‬ ‫این اقدامات سرکوبگرانه خود نه تنها باعث ریشه کن شدن‬ ‫تفکرات افرط گرایی و رادیکالیسم نمی شوند‪ ،‬بلکه گسترش‬ ‫و تقویت این گونه تفکرات را موجب می شوند‪.‬‬ ‫اما رشــد افراط گرایی در ایــن منطقه تنهــا منوط به‬ ‫عملیات ســرکوبگرانه گر وه های میانه روی اسالمی توسط‬ ‫دولت های کشــورهای اسیای مرکزی نیســت‪ .‬پول هایی‬ ‫که عربســتان سعودی از ســال های گذشــته برای ترویج‬ ‫ســلفی گری و وهابی گری خرج می کند‪ ،‬باعث شده است‬ ‫که این گونه گروه ها افزایش پیدا کنند‪ .‬اکنون داعش پرچم‬ ‫خالفت اسالمی را باال برده است‪ .‬همچنین باید این نکته‬ ‫را یاداور شــد که این تفکرات وهابی در این منطقه بر خود‬ ‫الزم می دانند که اگر گروهی اعالم خالفت اسالمی کرد‪،‬‬ ‫گروه های دیگر نیز باید با ان بیعت کنند‪ .‬بر همین اســاس‬ ‫این گروه ها با داعش بیعت کرده اند‪.‬‬ ‫در واقع این تفکرات تندرو و رادیکال در بستر فرهنگی‬ ‫و اجتماعی این منطقه شکل می گیرند‪ .‬از سال های گذشته‬ ‫تبلیغات گسترده ای در این باره انجام گرفته است‪ .‬همچنین‬ ‫در زمان اتحاد جماهیر شــوروی زمانی که شــوروی جنگ‬ ‫خود را علیه افغانستان اغاز کرد‪ ،‬برخی از سربازان شوروی‬ ‫از مناطق مسلمان نشین در افغانســتان نمی جنگیدند و به‬ ‫طالبان می پیوستند‪ .‬از همان زمان طالبانیسم و افراط گرایی‬ ‫گسترش یافت اما در طول دو سال گذشته‪ ،‬رشد افراط گرایی‬ ‫به نقطه اوج خود رسیده است‪.‬‬ ‫حال سوال این است که ایا در اینده شاهد این خواهیم‬ ‫بود که گروهی به عنوان زیرمجموعه داعش در کشورهای‬ ‫اسیای مرکزی و قفقاز شمالی به وجود اید؟ در پاسخ به این‬ ‫ســوال باید گفت که بروز و ظهور چنین گروهی در اینده در‬ ‫ت در اینده این گروه ها‬ ‫این مناطق بعید نیست‪ .‬ممکن اســ ‬ ‫بتوانند خود را رشد و توسعه داده و عملیات های تروریستی‬ ‫انجام دهند‪ .‬چنین پتانســیل و ظرفیتی ابتدا د ر ازبکستان‬ ‫مشاهده می شود و بعد تاجیکستان و پس از ان قرقیزستان‬ ‫این پتانســیل را دارد اما در کشــورهایی مانند ترکمنستان و‬ ‫قرقیزســتان‪ ،‬گروه های افراط گرا نفوذ کمتری دارند و این‬ ‫پتانسیل بسیار کمتر است‪.‬‬ ‫از طــرف دیگــر‪ ،‬دولت های این ســه کشــور یعنی‬ ‫کشورهای ازبکســتان‪ ،‬تاجیکســتان و قرقیزستان به این‬ ‫مساله کامال واقف هســتند و نسبت به ان اشــراف دارند و‬ ‫تهدیدات ناشــی از گســترش این گروه هــای افراط گرا و‬ ‫رادیــکال را درک می کنند‪ .‬بــه همین دلیل تــاش خود را‬ ‫برای مقابله با این گروه ها و فعالیت های انها در کشورشان‬ ‫به کار می گیرند‪ .‬اما در این میان دولت تاجیکستان اشتباه‬ ‫بزرگی را انجام می دهد و حزب نهضت اسالمی را جزو همین‬ ‫گروه های تندرو قلمداد می کنــد‪ .‬در حالی که واقعیت این‬ ‫است که این گروه در طول سالیان گذشته به سمت عملیات‬ ‫مسلحانه یا تروریستی نرفته اســت و در عین حال به دنبال‬ ‫برقراری صلح و ثبات بوده و توافق بزرگی که میان این گروه و‬ ‫دولت تاجیکستان با واسطه گری جمهوری اسالمی و روسیه‬ ‫انجام گرفت‪ ،‬بزرگ ترین گواه بر این مدعاست‪.‬‬ ‫به نظر می رســد که اکنــون دولت تاجیکســتان این‬ ‫فرصت را مغتنم شمرده است تا بتواند بزرگ ترین رقیب خود‬ ‫یعنی حزب نهضت اســامی را به بهانه مبارزه با تروریســم‬ ‫و افراط گرایــی از صحنه خارج کرده و به طــور کلی از میان‬ ‫بردارد‪.‬با توجــه به اینکه روســیه از زمان فروپاشــی اتحاد‬ ‫جماهیر شــوروی‪ ،‬اســیای مرکزی و قفقاز را حیاط خلوت‬ ‫خود می پندارد‪ ،‬اکنون از گسترش این گروه های افراطی و‬ ‫تندرو در قلمر و خود و در نزدیکی مرزهایش احساس نگرانی‬ ‫می کند‪ .‬برخی بر این باورند که یکی از دالیل ورود روسیه در‬ ‫بحران سوریه و انجام حمالت هوایی علیه مواضع داعش‬ ‫در سوریه از یک ماه گذشته بوده اســت‪ .‬در این باره باید به‬ ‫این نکته اشاره کرد که افراط گرایان در قفقاز شمالی بیشتر‬ ‫از اسیای مرکزی فعال هستند و این منطقه مانند داغستان‬ ‫و چچن و غیره تحت نفوذ روســیه قرار دارد‪ .‬روسیه با انجام‬ ‫اقدامات اخیر خود در ســوریه و هدف قــرار دادن مواضع‬ ‫داعش‪ ،‬امیدوار اســت که بتواند ریشــه افراط گرایی را در‬ ‫سوریه بخشــکاند و افرادی که از قفقاز شمالی در سوریه به‬ ‫داعش پیوســته اند دیگر به این منطقه بازنگردند و امکان‬ ‫عملیات تروریستی در این منطقه را نداشته باشند‪ .‬در واقع‬ ‫دو جمهوری خودمختار داغستان و چچن برای روسیه بسیار‬ ‫مهم هستند و بارها باعث اقدامات تروریستی در این مناطق و‬ ‫حتی در شهرهای مختلف روسیه شده اند‪.‬‬ ‫‪49‬‬ ‫بین الملل‬ ‫اسیای مرکزی‪ ،‬جوالنگاه افراط گرایان‬ ‫حسین ابراهیم نیا‬ ‫‪7‬‬ ‫پژوهشگر میهمان مرکز مطالعات خاورمیانه‬ ‫اسیای مرکزی به لحاظ ژئوپلیتیک خصوصا پس از‬ ‫فروپاشی شوروی اهمیت زیادی پیدا کرده است؛ موقعیت‬ ‫جغرافیایی‪ ،‬جمعیت مســلمان‪ ،‬فرهنگ هــا و زبان های‬ ‫گوناگون‪ ،‬هویت اسالمی منطقه و ذخایر غنی مواد معدنی‬ ‫که تقریبا دســت نخورده باقی مانده و همــواره این منطقه‬ ‫موردتوجه قدرت های منطقه ای و بزرگ بوده است؛ اما در‬ ‫این میان اسیای مرکزی به چند دلیل توجه گروه تروریستی‬ ‫نظیر القاعده‪ ،‬طالبان و اخیرا داعش را به خود جلب کرده‬ ‫است؛ نخست به این دلیل که دولت های ناکارامد فرصت‬ ‫را برای فعالیت انها هم از جهت تامین مالی از طریق قاچاق‬ ‫مواد مخدر و اشــیای باســتانی هم به علت جذب نیروی‬ ‫انسانی به واســطه فقر فراهم کرده اند‪ .‬درواقع باتوجه به‬ ‫وضعیت فوق و بر اســاس ارزیابی های انجام شده اسیای‬ ‫مرکزی اینده همراه با چالشــی را در پیش دارد و تبدیل به‬ ‫جوالنگاه بازی قدرت های منطقه ای و گروه های تروریستی‬ ‫خواهد شد؛ البته این به ان معنی نیست که منطقه محیط‬ ‫اشوب مستقیم شود‪ ،‬بلکه پایگاهی جهت تقویت منابع و‬ ‫نیروها در دیگر نقاط جهان است‪.‬‬ ‫اسیای مرکزی؛ چالش های امروز ان‬ ‫‪50‬‬ ‫از اسیای مرکزی به خاورمیانه‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫بین الملل‬ ‫امروز بر اســاس براوردها و ارزیابی های انجام شده‬ ‫پنج پدیده مهــم دولت های ناکارامد‪ ،‬فقــر‪ ،‬افراط گرایی‬ ‫دینی‪ ،‬تولیــد و قاچــاق مواد مخدر و اختالفــات قومیتی‬ ‫به شــکل بالقوه و بالفعــل امنیت و ثبات ملی کشــورهای‬ ‫مشــترک المنافع را تهدید می کند و در ایــن میان بیش از‬ ‫پیش هند‪ ،‬چین و خصوصا روســیه نگــران این چالش ها‬ ‫هستند‪ .‬مسکو که سال هاست در مقابل بحران های امنیتی‬ ‫در کشورهای اسیای مرکزی و کشــورهای عضو سازمان‬ ‫پیمان امنیت جمعی نقش رهبری را بر عهده داشته تالش‬ ‫دارد بحران را به هر طریقی از این منطقه دور نماید؛ درواقع‬ ‫اکنون قدرت های منطقه ای معتقدند که سه منطقه اکنون‬ ‫تاثیر مستقیمی بر وضعیت اسیای مرکزی دارند؛ نخست‬ ‫افغانســتان و حوزه پیرامونــی ان‪ ،‬دوم وضعیــت منطقه‬ ‫«چچن» روســیه و «ســین کیانگ» چین و سوم منطقه‬ ‫خاورمیانه که امروز با پدیده داعش روبه روســت؛ درواقع‬ ‫هرگونه ادامه و تقویت وضعیت فوق ســبب شــکل گیری‬ ‫محیط بی ثبــات در اســیای مرکزی شــده و خطری برای‬ ‫امنیت منطقه خصوصا چین‪ ،‬هند و روسیه خواهد شد‪ .‬این‬ ‫موضوع پس از تحوالت جهان عرب و محیط اشــوبی که‬ ‫در خاورمیانه شکل گرفته با حضور اتباع کشورهای اسیای‬ ‫مرکزی بیش از پیش تشدید شده اســت؛ بنابراین باتوجه‬ ‫به دولت های ناکارامد منطقه گروه های تروریستی شبکه‬ ‫خود را خصوصا در مناطق فقیرنشین گســترش داده و به‬ ‫جذب نیرو می پردازند؛ درواقــع گروه هایی نظیر داعش با‬ ‫ارتباط گیری با گروه های قدیمی منطقه نقاط شــبکه خود‬ ‫را تکمیل می نمایند‪.‬‬ ‫هر روز که از روزهــای تاریخ ورق می خــورد بر تعداد‬ ‫اتباع کشــورهای اســیای مرکزی که در خاورمیانه حضور‬ ‫می یابند افزوده می شــود؛ این حضور که بیشتر در حمایت‬ ‫از داعش است به واسطه شبکه ای است که داعش باتوجه‬ ‫به منابع مالی خود و با کمک گروهای افراطی قدیمی نظیر‬ ‫نهضت اسالمی ازبکستان و‪ ...‬ایجاد کرده است؛ اما فارغ‬ ‫از شبکه ایجاد شده توسط داعش پنج پدیده ذکرشده بیش‬ ‫ از پیش موثر واقع شده در فقدان چشم انداز اقتصادی و نبود‬ ‫ازادی های مذهبی و حکومت های فــردی ازجمله دالیل‬ ‫گرایش به داعش است‪ .‬تا جایی که امروز حدود ‪ 4500‬نفر‬ ‫از اسیای مرکزی فقط به گروه داعش پیوسته اند؛ اغلب این‬ ‫نفرات به ترتیب از ازبک ها (سراسری)‪ ،‬تاجیک ها(سغند‬ ‫و ختالن)‪ ،‬قرقیز ها (اغلب قشــر تحصیلکرده) و قزاق ها‬ ‫(مناطق غربی و جنوبی) هستند که بیشترین انها به فاصله‬ ‫ سال های ‪ 2011‬تا ‪ 2013‬به منطقه شامات سفر کرده اند‪.‬‬ ‫همچنین باید اشــاره کرد که جذب از همه اقشــار صورت‬ ‫می گیرد؛ از پرســتار‪ ،‬دکتر‪ ،‬مهندس تا ارایشگر ‪ 74‬ساله‪،‬‬ ‫تاجر و زنان خانواده هایی که بر این باورند که فرزندانشــان‬ ‫با پیوستن به خالفت اســامی اینده بهتری در انتظارشان‬ ‫است‪.‬ولی انچه مسلم است اغلب کشورهای اسیای مرکزی‬ ‫از حاکمیت ضعیف و فساد رنج می برند و غالب مناطق انها‬ ‫حالت روســتایی داشــته و خدمات رفاهی در ان گسترش‬ ‫نیافته است‪ .‬در این میان سرویس های امنیتی این کشورها‬ ‫که غالبا رویکرد خشن شوروی ســابق را در پیش گرفته اند‬ ‫بر شــدت بحران افزود ه و قادر به رفع چالش پیچیده فعلی‬ ‫نیســتند‪ .‬درواقع به جای گســترش و ترویج ازادی دینی با‬ ‫پافشــاری بر قوانین الئیســیته‪ ،‬ازادی دینی افراد را مورد‬ ‫تعرض قرار داده و به افراط گرایان وسعت فعالیت می دهند‪.‬‬ ‫بنابراین بــا فضای ایجادشــده فوق‪ ،‬افراطیــون بانفوذ در‬ ‫مســاجد و محیط هــای اجتماعی کوچک نظیر روســتا ها‬ ‫به جذب زنان و مردان می پردازند‪ .‬این شــبکه های جذب‬ ‫که در قالب گروه های کوچک و ســری بوده بعضا به سطح‬ ‫چ فردی در گروه های‬ ‫گروه های مذهبی کشیده می شود‪ .‬هی ‬ ‫مذهبی از فعالیت های دیگر اعضا در ارتباط با سوریه مطلع‬ ‫نیســت‪ .‬گروه هایی همچون حزب التحریر نقش ثانوی در‬ ‫افراطی شدن زنان و مردان ایفا می کنند‪ .‬این قبیل گروه ها‬ ‫ظاهرا به طور مستقیم درگیر جذب نیرو و اعزام انها به سوریه‬ ‫نیســتند‪ ،‬اما ناخواســته به امر جذب نیرو کمک می کنند؛‬ ‫چنانچه شاهدیم نهضت اســامی ازبکستان و شاخه های‬ ‫وابسته به ان‪ ،‬با اعالم رســمی عثمان قاضی‪ ،‬در سپتامبر‬ ‫‪ ٢٠١٤‬به داعش پیوســتند؛ همچنین اعضای این نهضت‬ ‫در امر جذب نیرو برای داعش در شهر فرغانه فعال بوده اند؛‬ ‫اعضایجماعتانصاراللهدرتاجیکستانبهواسطه ایبرای‬ ‫ل شده اند و نهضت‬ ‫جذب نیرو برای داعش در ســوریه تبدی ‬ ‫اسالمی ازبک نقش پل ارتباطی را برای جنگجویان اسیای‬ ‫مرکزی ایفا کرده اند‪ .‬در نمونه دیگر افراط گرایان عمدتا زنان‬ ‫ازبک را برای فعالیت های به اصطالح جهاد نکاح و نیروی‬ ‫کار جذب می نمایند و باید بیان داشــت کــه فراخوان های‬ ‫داعش عمدتا از این مناطق هســت و امــروز بیش از پیش‬ ‫جذاب شــده اســت؛ درواقع برای عده ای از افرادی که به‬ ‫داعش می پیوندند اموزه های مذهبــی در راس قرار دارد و‬ ‫پول در دنیای انها اهمیتی ندارد؛ برای این قبیل افراد مهم‬ ‫نیست که سقفی باالی سرشان هست یا نه‪ ،‬بلکه به دنبال‬ ‫ایدئولوژی خودشان هســتند‪ .‬همین تعریف سبب شده که‬ ‫در دنیای امروز داعش برای مجموعه ای‬ ‫از افراد با گرایش های افراطی در اسیای‬ ‫مرکزی جذاب است؛ شــبکه ارتباطی در‬ ‫درون این منطقه و مناطق همجوار رو به‬ ‫تقویت و گسترش روزافزون است‪ .‬امروز‬ ‫شاهدیم که محبوبیت گروه های افراطی‬ ‫همچون نهضت اســامی ازبکستان در‬ ‫حال تجدید است‬ ‫جذب افراد در اسیای مرکزی برای داعش نسبت به پاکستان‬ ‫و افغانستان ساده تر باشد‪.‬‬ ‫جمع بندی‬ ‫در دنیای امروز داعش بــرای مجموعه ای از افراد با‬ ‫گرایش های افراطی در اسیای مرکزی جذاب است؛ شبکه‬ ‫ارتباطی در درون این منطقه و مناطق همجوار رو به تقویت‬ ‫و گسترش روزافزون اســت‪ .‬امروز شاهدیم که محبوبیت‬ ‫گروه های افراطی همچون نهضت اسالمی ازبکستان در‬ ‫حال تجدید است‪ .‬کشورهای اسیای مرکزی و نهادهای‬ ‫امنیتی منطقه ای از این قبیل تهدیدها برای تقویت دستور‬ ‫کار سیاسی و محدود ســاختن ازادی های مدنی استفاده‬ ‫می کنند که دقیقا نتیجه ان عکس بوده و به جای کاهش‪،‬‬ ‫روند افزایشی داشته و خطرات را بیشتر کرده است‪ .‬در حال‬ ‫حاضر دولت های اسیای مرکزی باوجود اطالع از خطرات‬ ‫ناشــی از بازگشــت افراط گرایان از خاورمیانــه‪ ،‬اقدامات‬ ‫اساسی صورت نداده اند‪ .‬درواقع انچه در حال حاضر انها‬ ‫را نجات داده بحران سوریه بوده که با فاصله بسیار از این‬ ‫کشــورها همچنان ادامه دارد؛ لیکن باید بیان داشت که‬ ‫خطرات و چالش های فوق برای کارگزاران اسیای مرکزی‬ ‫ملموس نیست‪ .‬به همین جهت تاکنون تدبیر و اقدامات‬ ‫پیشگیرانه ای در این مورد اتخاذ نکرده اند‪ .‬تنها اقدامی که‬ ‫کشورهای اسیای مرکزی انجام داده اند تالش برای کنترل‬ ‫رشد دین و مذهب بوده که ان نیز تاکنون نه تنها ثمر نداشته‬ ‫بلکه بر پیچیدگی های اجتماعی افزوده اســت‪ ،‬چراکه در‬ ‫سراســر اســیای مرکزی افراد و جوامع مذهبی به واسطه‬ ‫قوانین سختگیرانه حاکم بر فعالیت مذهبی و بازرسی های‬ ‫مستمر امنیتی به حاشیه رانده می شــوند‪ .‬به شکل کلی‪،‬‬ ‫عدم تمایــل به امــوزش دولتی الئیک‪ ،‬امــوزش مذهبی‬ ‫ضعیف و رد کلی دین توسط دولت‪ ،‬مگر دین سنتی مجاز‬ ‫و موردقبول کشــورهای اســیای مرکزی‪ ،‬ازجمله عوامل‬ ‫اصلی سوق یافتن جوانان به ســمت افراطی گری است‪.‬‬ ‫برخی مهاجران بــه امید اینکه داعش بــرای انها اموزش‬ ‫کامل اســامی فراهم کند‪ ،‬به این دولت می پیوندند‪.‬در‬ ‫خاتمه باید بیان داشــت که گرایش به گروه های افراطی‬ ‫نظیر داعش در این منطقه ریشــه در عدم اجابت مطالبات‬ ‫فرهنگی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬سیاسی و عدم توان دولت ها در تامین‬ ‫امنیت بر پایه مشارکت شهروندان دانست؛ بنابراین امروز‬ ‫شاهدیم که جذب نیرو از اســیای مرکزی توسط نیروهای‬ ‫افراطی افزایش یافته و فرض بازگشــت انها‪ ،‬بحران ها و‬ ‫چالش های امنیتی برای این کشورها و منطقه ایجاد خواهد‬ ‫کرد‪ .‬باید اشاره کرد که جنس خطرات در این منطقه مشابه‬ ‫هم است و تشــبیه یکدســت همه افراد مهاجرت کرده به‬ ‫مناطق تحت کنترل داعش به بازگشتی های خطرناک به‬ ‫مفهوم عدم درک انگیزه های این افــراد برای ترک وطن‬ ‫اســت‪ .‬بنابراین این موضوع بر نگرانی هــای چین‪ ،‬هند و‬ ‫روســیه می افزاید؛ چنانچه امروز می طلبد که کشورهای‬ ‫اســیای مرکزی به همراه و کمک قدرت هــای منطقه ای‬ ‫اقدامات اساســی صــورت دهند کــه در مرحله نخســت‬ ‫باید به اصالح ســاختارهای امنیتی خصوصا تشــکیالت‬ ‫پلیس بپردازنــد و در مرحله دوم برخورد خشــونت امیز به‬ ‫نگرش مداراجویانه تغییر یابد‪ .‬در مرحله سوم دولت های‬ ‫اســیای مرکزی با فســاد مبارزه کرده تا نتیجه ان کاهش‬ ‫نابرابری های اجتماعی ‪ -‬اقتصادی باشد‪ .‬در مرحله چهارم‬ ‫دولت ها باید به این واقعیت برســند که تنهــا با اهمیت به‬ ‫ازادی های فــردی و مذهبی می توانند بحــران پیش رو را‬ ‫کنترل نمایند و اقدامات ســلبی تنها وضعیت را پیچیده تر‬ ‫می کند‪ .‬لیکن در این زمینه کشــورهای اســیای مرکزی‬ ‫می توانند از تجربیات و برنامه های هلند‪ ،‬دانمارک‪ ،‬مالزی‬ ‫و اندونزی که افراد بازگشــته را بازپروری کرده اند استفاده‬ ‫نمایند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مبارزه به سبک روسی‬ ‫اسیایمرکزیدروازهورودبنیادگراییبهخاورمیانهاست‬ ‫میرقاسم مومنی‬ ‫مدیرعامل موسسه پژوهشی و مطالعات بین المللی‬ ‫چشم انداز ابرار نوین‬ ‫‪8‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بعد از فروپاشی شوروی در ســال ‪ 1991‬که همزمان‬ ‫با اوج فعالیــت مجاهدین افغان بــا گرایش های مختلف‬ ‫در افغانســتان بود‪ ،‬برخی از گروه های رادیکال اســامی‬ ‫با باز شــدن مرزهای شوروی سابق به کشــورهای اسیای‬ ‫میانــه و قفقــاز ســفر کردنــد و از خــاء ایدئولوژیکی که‬ ‫در ‪ 70‬ســال حکومت شــوروی ســابق در این کشورهای‬ ‫مسلمان نشــین به وجــود امده بــود‪ ،‬در راســتای اهداف‬ ‫تشــکیالتی و سیاســی خود اســتفاده کردند‪ .‬گروه های‬ ‫بنیادگرا با حضور در تاجیکســتان که هم مرز با افغانستان‬ ‫بود از این موقعیت استفاده کردند‪ .‬در واقع می توان گفت‬ ‫دروازه ورود بنیادگرایــی افغان از مســیر تاجیکســتان به‬ ‫کشورهای اسیای میانه انجام گرفته است‪ .‬حضور گسترده‬ ‫اتباع کشــورهای تاجیکســتان‪ ،‬ازبکســتان‪ ،‬قزاقستان‪،‬‬ ‫قرقیزســتان و ترکمنســتان در گروه هــای اســامگرا در ‬ ‫افغانستان و سازماندهی و اموزش انها از طرف گروه های‬ ‫تروریستی القاعده‪ ،‬باعث ظهور مبارزانی در قالب گروه ها‬ ‫و شاخه های القاعده در افغانستان شــد که باتوجه به مرز‬ ‫مشــترک افغانســتان با تاجیکســتان این گروه ها جهت‬ ‫یارگیری و اســتخدام نیروهای جدیــد اقدام بــه تبلیغ در‬ ‫تاجیکستان و سایر کشــورهای همســایه ان کردند‪ .‬بعد‬ ‫از تشــکیل دولت طالبان در افغانســتان و حمله امریکا به‬ ‫طالبان در ســال ‪ 2001‬که باعث نابودی حکومت طالبان‬ ‫شد این گروه با همکاری القاعده در پاکستان و افغانستان‬ ‫فعالیتشان را ادامه دادند و به بهانه مبارزه با حضور امریکا و‬ ‫متحدان ان در افغانستان رشد چشمگیری پیدا کردند‪ .‬پیرو‬ ‫حوادث افغانستان و مبارزات القاعده و طالبان در این کشور‬ ‫با نیروهای امریکایــی و تلفات وارده به منافع و ســربازان‬ ‫امریکا در ان و بعد از حمله امریکا به عراق در سال ‪ 2003‬و‬ ‫سقوط رژیم صدام‪ ،‬بخشی از نیروهای القاعده از افغانستان‬ ‫به عراق منتقل شدند و علیه ســربازان امریکایی در عراق‬ ‫مبارزه کردند‪ .‬در حال حاضر گروه های بنیاد گرا در خاورمیانه‬ ‫متشکل از کشورهای مشــترک المنافع ســابق و برخی از‬ ‫کشورهای عربی همچون عربستان‪ ،‬یمن‪ ،‬قطر‪ ،‬امارات‬ ‫و اردن هســتند که مشــغول مبارزه با امریکاییــان و منافع‬ ‫امریکا در منطقه اند؛ البته این موضوع در رســانه ها به این‬ ‫صورت عنوان می شود‪ .‬اما اگر به ریشه همه این گروه های‬ ‫ن و داعشــی نگاهی داشته باشیم‬ ‫بنیادگرا‪ ،‬ســلفی‪ ،‬طالبا ‬ ‫یک نقطه مشترک وجود دارد و ان ســازماندهی و هدایت‬ ‫این گروه ها از یک مرکز فرماندهی واحد اســت و ان جایی‬ ‫جز «واشنگتن» نیست‪ .‬اعزام هزاران سرباز امریکایی به‬ ‫افغانستان و عراق و کشته و مجروح شــدن عده زیادی از‬ ‫انها در طول جنگ و ایجاد هزینه های بــاال از بعد مادی و‬ ‫معنوی و تبلیغاتی در افکار عمومی مردم امریکا‪ ،‬خاورمیانه‬ ‫و جهان باعث شــد امریکایی هــا در اســتراتژی نظامی و‬ ‫امنیتی خود تجدید نظر کنند‪ .‬این تغییر شامل بازگرداندن‬ ‫نیروهای امریکایی به کشور بود که هم از نظر هزینه و هم‬ ‫از نظر حقوق بین المللی برای امریکاییان مفید بود‪ .‬امریکا‬ ‫در طول سال های گذشته از طالبان و القاعده جهت ناامن‬ ‫کردن عراق و افغانستان اســتفاده کرد و از سال ‪ 2012‬در‬ ‫یک ســناریوی جدید گروه داعش که یک گروه وابسته به‬ ‫القاعده بوده را تقویت و تجدید کرد و ان را با هدف مبارزه با‬ ‫دولت های قانونی در راستای تامین منافع خود (امریکا) به‬ ‫سمت سوریه‪ ،‬عراق‪ ،‬یمن و لیبی گسیل کرد‪ .‬این استراتژی‬ ‫جدید امریکا در خاورمیانه باعث شــد که این کشور جهت‬ ‫رســیدن به نتیجه اقتصادی‪ ،‬امنیتی‪ ،‬نظامی و سیاسی از‬ ‫گروه های تروریســتی چون داعش بهره بــرداری کند‪ .‬در‬ ‫خصوص شرایط تاجیکستان باید در نظر داشته باشیم که‬ ‫در شرایط فعلی امریکاییان در نظر دارند با جایگزین کردن‬ ‫داعش به جای طالبان چهره جدید تروریسم را در افغانستان‬ ‫به ظهور برسانند تا از این طریق بتوانند نفوذ این گروه را از‬ ‫طریق تاجیکســتان به اسیای میانه توســعه دهند‪ .‬البته با‬ ‫این اقدام امنیت جمهوری های مسلمان نشــین روسیه را‬ ‫دچار بحران می کنند چرا که تضعیف روسیه از نظر امنیتی و‬ ‫اقتصادی یکی از اهداف امریکا در منطقه بوده و با بحران‬ ‫اوکراین به اوج خود رسید‪ .‬بنابراین اکنون گروه تروریستی‬ ‫دولت اســامی داعش در حــال ســازماندهی در مناطق‬ ‫مختلف افغانستان جهت گسیل به مرزها و جمهوری های‬ ‫روسیه است‪ .‬در این خصوص در ماه دسامبر ‪ 2014‬امامعلی‬ ‫رحمان‪ ،‬رئیس جمهور تاجیکستان‪ ،‬داعش را طاعون قرن‬ ‫و تهدیدی جدی برای کشورش دانست‪ .‬او اعالم کرد این‬ ‫گروه تروریســتی فعاالنه در حال یارگیری در افغانستان و‬ ‫اعزام انها برای انجام اقدامات تروریستی در تاجیکستان‬ ‫است‪ .‬در این میان روســیه قول داده با ارسال تجهیزات و‬ ‫سالح‪ ،‬امنیت مناطق مرزی با افغانستان را تامین کند‪ .‬این‬ ‫منطقه مرزی حدود ‪ 1400‬کیلومتر است و حفاظت چندانی‬ ‫نیز ندارد‪ .‬احمد ابراهیم‪ ،‬سردبیر یکی از روزنامه های محلی‬ ‫تاجیکستان در این زمینه می گوید‪« :‬در حال حاضر حدود‬ ‫‪ 100‬نیروی داعــش در مناطق مرزی افغانســتان حضور‬ ‫دارند که بیشترشان تاجیکی یا ازبک هستند‪ ».‬بنا به گفته‬ ‫ابراهیم‪ ،‬رهبری مبارزان تاجیکی داعش را نصرت نظراف‬ ‫(اهل منطقه کولیاب تاجیکســتان) به عهده دارد‪ .‬در پیام‬ ‫ویدئویی که اوایل فروردین ماه در فضای مجازی منتشــر‬ ‫شد‪ ،‬نظراف در کنار تعدادی از نیروهای نظامی ایستاده بود‬ ‫و اعالم کرد تعداد تاجیک های داعش هم اکنون به ‪2000‬‬ ‫نفر رسیده است‪ .‬وی در پایان این ویدئو ادعا کرد پیام بعدی‬ ‫را از تاجیکستان یا کرملین منتشر می کند‪.‬‬ ‫فقر نســبی مردم تاجیکســتان‪ ،‬بیکاری و عدم وجود‬ ‫اشتغال برای جوانان باعث شــده جوانان تاجیکی و سایر‬ ‫جمهوری های شوروی سابق جهت رسیدن به منافع مادی‬ ‫و اشتغال با انگیزه های مذهبی جذب گروه های تروریستی‬ ‫شــوند‪ .‬شــایان ذکر اســت که منافع مادی این گروه ها از‬ ‫برخی کشورهای عربی تا مین می شــود و باتوجه به اینکه‬ ‫عده زیادی از جوانان این کشــورها از جمله تاجیکســتان‬ ‫در طول زمان های گذشته در افغانســتان‪ ،‬عراق و سوریه‬ ‫اموزش دیده و جنگیده اند‪ ،‬دارای تجربیات نظامی باالیی‬ ‫هســتند‪ .‬بنابراین بازگشــت عده ای از انها به کشــور خود‬ ‫خطراتی را برای این کشورها به همراه دارد‪ .‬با عنایت به در‬ ‫اختیار داشتن منابع مالی زیاد این افراد با بازگشت به کشور‬ ‫خود اقدام به شناســایی و جذب نیروهــای جدید می کنند‬ ‫و هســته های مبارزاتی جدیدی را در ان کشــورها تشکیل‬ ‫می دهند تا در زمان مقرر وارد فاز عملیاتی شوند که این خود‬ ‫تهدیدی بالقوه برای امنیت این کشورها می شود؛ در واقع‬ ‫مسئوالن روسیه این موضوع را بزرگترین تهدید امنیت ملی‬ ‫خود معرفی کرده اند‪.‬‬ ‫به نظر می رســد جنگ ســردی کــه دهــه ‪ 70‬میان‬ ‫کشــورهای شــوروی و امریکا در جریان بود در سال های‬ ‫اخیر به جنگ بنیادگرایــی در منطقه تبدیل شــده و هدف‬ ‫عمده ان تضعیف موقعیت سیاســی‪ ،‬اقتصادی و امنیتی‬ ‫روســیه در خاورمیانــه و به خصوص در کشــورهای عضو‬ ‫سازمان شــانگهای بود‪ .‬مسئوالن کشــورهای عضو این‬ ‫پیمان به صراحت اعالم کردند‪ ،‬بنیادگرایی ثبات و امنیت‬ ‫اتی کشــورهای این منطقه را تهدید می کند و این کشورها‬ ‫به شدت در هراس هستند چرا که این تهدیدها می تواند به‬ ‫تغییر حکومت ها و مرزهای جغرافیایی در منطقه بینجامد‪.‬‬ ‫همچنین در شرایط حاضر نیز اختالفاتی بین همین کشورها‬ ‫وجود دارد که این امر را تشدید می کند‪.‬‬ ‫در نهایت امید اســت که با همکاری مشترک و اتخاذ‬ ‫سیاســت واحد از ســوی کشــورهای منطقه جلوی اتحاد‬ ‫و انســجام گروه های تروریستی گرفته شــود‪ ،‬زیرا در غیر‬ ‫این صــورت باید شــاهد درگیری و جنگ هــای گروه های‬ ‫بنیادگرا در منطقه اســیای میانه‪ ،‬قفقــاز و جمهوری های‬ ‫مسلمان نشین روسیه باشیم‪.‬‬ ‫‪51‬‬ ‫شبه کودتا‬ ‫بین الملل‬ ‫در هفته گذشــته برخی رســانه های غربی برای اولین بار از بروز برخی تنش ها و اختالفات‬ ‫در میان شاهزاده های ال ســعود خبر دادند‪ .‬روزنامه ایندیپندنت به نقل از یکی از شاهزاده های‬ ‫ال سعود خبر داد که اکثریت شاهزاده ها و علمای وهابی با ادامه پادشاهی سلمان مخالف هستند‬ ‫و به جای ان خواستار جانشینی شــاهزاده احمد کوچکترین فرزند عبدالعزیز شدند‪ .‬از همین رو‬ ‫برخی کارشناسان خاورمیانه برخی جابه جایی ها در چارچوب ســاختار سیاسی عربستان طی‬ ‫ماه های اینده را محتمل می دانند‪.‬‬ ‫دوئل پراگماتیست ها و‬ ‫رادیکال ها‬ ‫بین الملل‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫سناریویحذفمحمدبننایفازساختارقدرتدورازذهناست‬ ‫بین الملل‬ ‫حسن احمدیان‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫‪1‬‬ ‫در سیاســت سابق شــان مبنی بر لزوم حذف بشــار اسد‬ ‫تجدیدنظر کرده اند‪.‬‬ ‫در نتیجــه رویکــرد ریــاض در قبــال پرونده‪‎‬های‬ ‫منطقه ای و بین المللی در حال حاضر این کشور را منزوی‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫مجموعه این واقعیــات در کنار اطالعات متعدد در‬ ‫مورد قراردادهای تسلیحاتی با فرانسه و سایر قراردادهایی‬ ‫که عمدتا مطرح کننده فساد مالی و اداری داخلی است‪،‬‬ ‫نارضایتی‪‎‬هایــی را بــه ارمغــان اورده کــه شــاهزادگان‬ ‫میانه روتــر و عملگراتر را به فکر چاره انداخته اســت‪ .‬به‬ ‫همین دلیل تحــرکات احمد بــن عبدالعزیز و شــایعاتی‬ ‫مبنی بر حمایت‪‎‬ها در ســطح باالتر از ایشــان در خاندان‬ ‫این گمانه زنی را مطرح می‪‎‬کند که احتمال دومین تغییر‬ ‫در ســطح حاکمیت عربســتان بعد از دوره ملک سعود را‬ ‫می‪‎‬توان انتظار کشید‪.‬‬ ‫البته طبعا ســناریوهای دیگــری نیز دربــاره اینده‬ ‫عربستان مطرح می‏شود؛ از جمله اینکه توافقی در سطح‬ ‫کالن انجام شود‪ ،‬تقسیم صورت گیرد و والیت‪‎‬عهدی به‬ ‫احمد بن عبدالعزیز به جای محمد بن نایف برسد‪ .‬در این‬ ‫صورت احتماال محمد بن سلمان نیز حذف خواهد شد زیرا‬ ‫این سناریو با حضور ملک سلمان بعید است تحقق یابد‪.‬‬ ‫سناریوی دیگر نیز این است که فشــارهایی که از خارج‬ ‫از کشور و طبعا از سوی امریکا به ریاض اعمال می‪‎‬شود‬ ‫منجر بــه تغییــرات جــدی در سیاســت‪‎‬های منطقه ای‬ ‫عربستان شود و عمال ملک ســلمان قدرت را محمد بن‬ ‫نایف یا فرزند خود تفویض کند‪.‬‬ ‫در این سناریو هم شاهد تغییرات جدی در عربستان‬ ‫خواهیم بود‪ .‬البته در این صورت باز امکان تغییر جدی در‬ ‫ساختار قدرت عربستان از بین خواهد رفت‪.‬‬ ‫در این میان برخی از احتمال بروز جنگ داخلی در‬ ‫عربستان سخن می‪‎‬گویند؛ باید بگویم گزینه جنگ داخلی‬ ‫در عربستان به دو دلیل غیر ممکن است؛ اول اینکه تمام‬ ‫شاهزادگان عربستان این واقعیت را درک می‪‎‬کنند که هر‬ ‫تحرکی به این سمت‪ ،‬قدرت ال سعود را تضعیف خواهد‬ ‫کرد که این مســاله برای انها قابل قبول نیســت و دلیل‬ ‫دیگر اینکه نیروهای نظامی و انتظامی درون عربســتان‬ ‫به نحــو متمرکزی تحــت کنترل هســتند کــه در چنین‬ ‫شــرایطی نیز امکان جنگ داخلی به مفهوم مرســوم ان‬ ‫وجود ندارد‪.‬‬ ‫درواقــع می‪‎‬تــوان گفــت نیروهــای نظامــی در‬ ‫عربســتان‪ ،‬اخرین نیروهایی خواهند بود که وارد پروسه‬ ‫قهری تغییر قدرت می‏شــوند و با این تفاســیر‪ ،‬این گونه‬ ‫سناریوها از واقعیت بسیار دور هستند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫پادشــاه عربســتان تصمیم گرفته تا خط‬ ‫بطالنی بر شایعه های مطرح در خصوص حاکم‬ ‫شدن اختالفات بر نســل جدید و قدیم خاندان‬ ‫حاکم کشــیده و بــا مدیریت انتقــال قدرت در‬ ‫عربستان از نســل اول به نسل ســوم که گفته‬ ‫می شود به ســفارش امریکایی ها در حال وقوع‬ ‫است‪ ،‬برای همیشه به صحبت های مطرح شده‬ ‫در این خصوص پایان دهد‬ ‫بین شاهزادگان سعودی‬ ‫به ویژه نسل اول‪ ،‬دوم و سوم‬ ‫اختالف نظرهای شدیدی درباره‬ ‫شیوه حکومت داری وجود دارد‬ ‫بین الملل‬ ‫اخیرا اخبار و شایعاتی مبنی بر احتمال کودتا درون‬ ‫خاندان ال سعود مطرح شــده است که جای بحث دارد‪.‬‬ ‫در وهله نخست باید توجه داشت که احتمال وقوع کودتا‬ ‫به معنای نظامی ان در عربستان تقریبا غیرممکن یا خیلی‬ ‫سخت قابل تحقق است‪.‬‬ ‫اما به هر حال امروز یک واقعیت در عربســتان و در‬ ‫مورد خاندان ال سعود را نمی‏توان نادیده گرفت مبنی بر‬ ‫انکه بــه دلیل وضعیت و سیاســت‪‎‬های ملک ســلمان و‬ ‫حلقه درونی حکومت‪ ،‬انها مخالفان زیادی درون خاندان‬ ‫حاکم دارند‪ .‬بسیاری حدس می زنند که این نارضایتی‪‎‬ها‬ ‫ممکن است به تحرکی علیه پادشــاه منجر شود که یک‬ ‫تحرک درون خاندانی است و به معنای نظامی نمی‪‎‬توان‬ ‫گفت کودتایی رخ داده اســت‪ .‬از سوی دیگر صحبت‪‎‬ها‬ ‫و واقعیت هــای موجود در مورد وضعیت پادشــاه ســبب‬ ‫شــده اســت بســیاری از شــاهزادگان و الیت سیاسی و‬ ‫امنیتی عربســتان بــه نحــوی از این وضعیــت ناراضی‬ ‫باشــند و در کنار ان تحرکات چهره‪‎‬های سرشناسی مانند‬ ‫احمد بن عبدالعزیز را شاهد باشیم‪.‬‬ ‫احمد بن عبدالعزیز‪ ،‬برادر کوچک پادشــاه اســت‬ ‫و محبوبیــت زیــادی در عربســتان دارد‪.‬بنابرایــن این‬ ‫مسائل سبب شده مساله تغییر درون خاندانی به صورت‬ ‫جدی تری مطرح شــود و در این خصوص این احتمال را‬ ‫نمی توان نادیده گرفت که تحرکی صورت بگیرد‪ .‬زیرا این‬ ‫تحرک در عربستان مسبوق به سابقه است؛ در دهه ‪1960‬‬ ‫در دوران ملک ســعود به دلیل نارضایتی‪‎‬ها و اختالفاتی‬ ‫که سیاست‪‎‬های او برانگیخت‪ ،‬در نهایت تصمیم جمعی‬ ‫درون خاندانــی مبنی بر عزل او و انتصــاب ملک فیصل‬ ‫صورت گرفت‪.‬‬ ‫اکنون ملک ســلمان می تواند باتوجه به وضعیتی‬ ‫که در سیاســت خارجی عربســتان در یمن‪ ،‬ســوریه و‬ ‫پرونده‪‎‬هــای دیگر اتخــاذ کــرده دومین عــزل درون‬ ‫خاندانی را به خود اختصاص دهد‪ .‬مساله دیگر احتمال‬ ‫میانجیگــری و حضــور علمــای وهابی در ایــن رابطه‬ ‫اســت‪ .‬زیرا اگر علمای وهابی که اغلب تا پیش از این‬ ‫حامی ســدیری‪‎‬ها بودند همچنان بــه حمایت‪‎‬های خود‬ ‫ادامه دهنــد‪ ،‬برکناری ملک ســلمان بســیار دشــوارتر‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫امــا بایــد توجــه داشــت از زمانــی کــه ملــک‬ ‫ســلمان عــزل و نصب‪‎‬هــای معروفــش را انجــام‬ ‫داد شــکافی که میــان ســدیری و غیر ســدیری وجود‬ ‫داشــت‪ ،‬از بیــن رفــت‪ .‬در حــال حاضــر بســیاری از‬ ‫شــاهزادگان ســدیری کــه در ان جنــاح حضــور دارند‬ ‫جــز و مخالفــان یــا ناراضیــان از وضعیــت موجــود‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫در نتیجه قــدرت گرفتن ملک ســلمان و بــه ویژه‬ ‫تغییراتی که در ســطح ولیعهد و معــاون ولیعهد صورت‬ ‫داد‪ ،‬اجماع سدیری‪‎‬ها یا علما در حمایت از سدیری‪‎‬ها را‬ ‫تضعیف کرد و اکنون نمی توان روی این عامل حســاب‬ ‫کرد که علما حتما مخالف این تغییر خواهند بود‪.‬‬ ‫علما وقتی وارد مساله‪‎‬ای می‪‎‬شوند که بتوانند نقشی‬ ‫مواز نه گر ایفا کننــد اما در حال حاضــر نمی‪‎‬توانند چنین‬ ‫نقشی را برای خود متصور باشند و به همین دلیل سخت‬ ‫است تصور کنیم این علما یک نقش ابتکاری اتخاذ و از‬ ‫نقش تابعی که تا امروز داشتند صرف نظر کنند‪.‬‬ ‫همچنین در خصوص مقایسه وضعیت ملک سعود و‬ ‫ملک سلمان باید گفت در دوره ملک سعود عمده مشکلی‬ ‫که شاهزادگان عزل کننده با ایشــان داشتند این بود که‬ ‫او سیاســت خارجی جنجالی را در مقابل مصر ان زمان و‬ ‫متحدان و رقبای عربستان اتخاذ کرد که در نهایت جایگاه‬ ‫منطقه‪‎‬ای عربستان را زیر سوال برد‪.‬‬ ‫به ویژه تقابل عربســتان با مصر در این زمینه بسیار‬ ‫اثرگذار بود و به شــکاف‪‎‬های درون خاندانی علیه ملک‬ ‫سعود و ایجاد اجماع علیه او منجر شد‪.‬‬ ‫اما ملک ســلمان سیاســت خارجی جنجالــی را در‬ ‫پرونــده خــود دارد‪ .‬او از یک طــرف وارد جنــگ با یمن‬ ‫شده است؛ یعنی کشــوری که عربستان به لحاظ حافظه‬ ‫تاریخی به شــدت از ان بیمناک اســت‪ ،‬هیچ گاه دنبال‬ ‫تنش با ان نبوده و تالش کرده با صلــح و ارامش در کنار‬ ‫این کشور قرار بگیرد‪.‬‬ ‫باید مدنظر داشت با وجودی که سعودی‪‎‬ها در زمان‬ ‫ملک عبدالعزیز می‪‎‬توانستند در خاک یمن پیشروی‪‎‬های‬ ‫بییشتری داشــته باشــند اما او ترجیح داد یمن را به حال‬ ‫خود رها کند‪ .‬امروز ملک ســلمان خیلــی بی محابا وارد‬ ‫جنگ با یمن شده اســت و بعد از گذشت شش ماه شاهد‬ ‫هستیم که هنوز نتایج ملموســی که مطرح شده بود‪ ،‬به‬ ‫دســت نیامده و چشم انداز تحقق این مســائل نیز وجود‬ ‫ندارد‪ .‬بنابراین عربســتان در یمن در یک قمار خطرناک‬ ‫گرفتار شده است‪.‬‬ ‫نکته دوم به سیاست‪‎‬های عربستان در قبال سوریه‬ ‫مربوط می‪‎‬شود‪ .‬با ورود روسیه به بحران سوریه و تحوالتی‬ ‫که پس از ان رخ داد‪ ،‬در حال حاضر عربستان خود را در‬ ‫موقعیتی می‪‎‬بیند که نمی تواند سیاست های پیشینش را‬ ‫ادامه دهد‪ ،‬زیرا در غیر این صــورت از صحنه بین الملل‬ ‫کنار گذاشته خواهد شد‪.‬‬ ‫در واقع وقتی روس‪‎‬ها با بازیگران بین المللی همراه‬ ‫می‪‎‬شوند ریاض یا باید همراهی شان کند یا کنار گذاشته‬ ‫می‪‎‬شــود‪.‬بنابراین سیاست‪‎‬هایی که عربســتان طی پنج‬ ‫سال گذشته در ســوریه در پیش گرفته با تغییرات فعلی‬ ‫به نوعــی بی ثمر تلقی می‪‎‬شــود و بــا این تفاســیر برای‬ ‫عربستان در دوران ملک ســلمان در سوریه نیز دستاورد‬ ‫جدی وجود ندارد‪.‬‬ ‫مورد ســوم به رفــاه اجتماعــی درون عربســتان‬ ‫مربــوط می‪‎‬شــود؛ سیاســت منطقــه ای عربســتان را‬ ‫که هزینه‪‎‬هــای زیادی برای این کشــور به بــار اورده‬ ‫و دســتاورد جدی نداشــته اگر در کنار سیاســت نفتی‬ ‫ریاض و کاهش قیمت نفت قــرار دهیم‪ ،‬مجموعه‪‎‬ای‬ ‫از عقبگردهای دولت سعودی در تامین رفاه اجتماعی‬ ‫را شــاهد خواهیم بود‪ .‬امروز به وضوح دولت سعودی‬ ‫ارائه خدمات اجتماعی به مــردم را کاهش داده و این‬ ‫بدان معناســت که احتمال افزایش فشــارهای داخلی‬ ‫علیه دولت بسیار جدی است‪.‬‬ ‫در عین حال این بحث نیز مطرح است که عربستان‬ ‫در ســطح بین المللی و منطقه‪‎‬ای در حال منزوی شــدن‬ ‫اســت؛ سیاســت‪‎‬های منطقه‪‎‬ای عربســتان سبب شده ‬ ‫بســیاری از کشــورهای منطقه‪‎‬ای و فرا منطقه‪‎‬ای که در‬ ‫ ‪3-4‬سال اخیر با این کشــور در پرونده‪‎‬هایی مانند سوریه‬ ‫همراهی می‪‎‬کردنــد از ان فاصله بگیرنــد‪ .‬نمونه بارز ان‬ ‫در ســطح منطقه‪ ،‬مصــر اســت و در ســطح بین‪‎‬المللی‬ ‫نیز می‪‎‬توان به کشــورهای اتحادیه اروپا اشــاره کرد که‬ ‫‪53‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ن هانی زاده‬ ‫حس ‬ ‫بین الملل‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫‪2‬‬ ‫کارشناسمسائلخاورمیانه‬ ‫بعد از مرگ ملک عبدالله‪ ،‬پادشاه سابق عربستان و به‬ ‫قدرت رسیدن ملک سلمان‪ ،‬تقابل میان دو جریان قدرتمند‬ ‫السدیری و الشمری شــکل جدی تری به خود گرفت‪ .‬زیرا‬ ‫در دوره پادشــاهی ‪ 10‬ســاله ملک عبدالله‪ ،‬قبیله الشمری‬ ‫تمامی ابزارهای قدرت را در دست گرفته بود و قبیله السدیری‬ ‫احســاس می‪‎‬کرد به حاشیه رانده شده اســت‪ .‬پس از مرگ‬ ‫ملک عبدالله‪ ،‬برادر ناتنی وی ملک سلمان قدرت را در دست‬ ‫گرفت‪ .‬او در یک فرایند زمانی کوتاه‪ ،‬تمامی وابســتگان به‬ ‫قبیله الشمری را از کار برکنار و پست‪‎‬های کلیدی را در اختیار‬ ‫اطرافیان خود قرار داد‪ .‬این امر به صف ارایی مردان دو قبیله‬ ‫الشمری و الســدیری منجر شــد؛ به گونه ای که فرزند ارشد‬ ‫پادشاه سابق عربســتان‪ ،‬متعب بن عبدالله‪ ،‬رهبری جریان‬ ‫مخالف پادشــاه را برعهده گرفت‪ .‬از ســوی دیگر شاهزاده‬ ‫احمد بن عبدالعزیز‪ ،‬برادر کوچک تر ملک ســلمان تالش‬ ‫کرد تا جریان وابسته به الشمری ها را زیر چتر خود قرار دهد‪.‬‬ ‫اکنون شاهزادگان سعودی در دو قطب متقابل در برابر هم‬ ‫صف ارایی کرده و رهبری مربوط به گروه احمد بن عبدالعزیز‬ ‫تالش می کند تا از رهگذر سازماندهی جریان های مخالف‬ ‫به نوعی ملک سلمان را از قدرت برکنار کند‪ ،‬اما مشکلی که‬ ‫وجود دارد این اســت که طیف وهابیــون افراطی و علمای‬ ‫ت سر ملک ســلمان قرار دارند و بدون تایید این‬ ‫وهابی پش ‬ ‫طیف‪ ،‬شــاهزاده احمد بن عبدالعزیــز نمی تواند به صورتی‬ ‫ی قدرت را در دست گیرد‪.‬‬ ‫تهاجم ‬ ‫در این میان اخیرا اخبــاری درباره احتمــال کودتا در‬ ‫خاندان ال سعود مطرح شده است؛ روزنامه ایندیپندنت در‬ ‫یادداشتیضمناشارهبهاختالفاتداخلیخاندانال سعود‪،‬‬ ‫به نقل از یک شــاهزاده ناراضی سعودی‪ ،‬نوشت که درحال‬ ‫حاضرهشتنفراز‪ 12‬پسرزندهبنیانگذارعربستانازبرکناری‬ ‫ملکسلمانازقدرتوجایگزینکردنشبابرادر‪ 73‬ساله اش ‬ ‫حمایت می‪‎‬کنند‪ .‬باید توجه داشت که امکان کودتا به لحاظ‬ ‫سیاسی در عربستان وجود دارد و شــاهزاده احمد می تواند‬ ‫به هر حال قــدرت را در دســت بگیرد ولی به لحــاظ دینی و‬ ‫اجتماعی از انجایی که وهابی های افراطی به نوعی از طایفه‬ ‫السدیری ها هستند قطعا با به قدرت رسیدن شاهزاده احمد‬ ‫مخالفت خواهند کرد‪ .‬در چنین وضعیتی‪ ،‬امکان بروز یک‬ ‫جنگ داخلی و حتی تجزیه عربســتان وجود دارد‪ .‬بنابراین‬ ‫اینده عربستان وضعیت خیلی مشــخصی ندارد و چه کودتا‬ ‫شود و چه نشود شاید ریاض با شرایط دشواری مواجه شود‪.‬‬ ‫این در شرایطی است که عربستان پیش از این نیز یک‬ ‫کودتای دیگر را بر خود دیده است‪ .‬این کودتا در سال‪1964‬‬ ‫در عربستان پیش امد‪ .‬در این سال ملک سعود بن عبدالعزیز‬ ‫پادشاه وقت عربستان به دلیل سیاست های اشتباه‪ ،‬از سوی‬ ‫ســایر شــاهزادگان مورد انتقاد قرار گرفت و برادر او فیصل‬ ‫بن عبدالعزیز به صورتی تهاجمی برادر خود را برکنار و قدرت را‬ ‫در دست گرفت؛ اما او نیز در سال ‪ 1975‬به وسیله برادرزاده‬ ‫خود ترور شــد‪ .‬طبیعتا در ترور ملک فیصل برخی از علمای‬ ‫وهابی نقش داشتند‪.‬‬ ‫درواقعبایدگفتفیصلبن عبدالعزیزکسیبودکهبرای‬ ‫نخستین بار در تاریخ عربستان به طور اشکار از سیاست‪‎‬های‬ ‫امریکا انتقاد کرد‪ .‬اعتقاد فیصــل بن عبدالعزیز این بود که‬ ‫امریکا در رابطه با مســائل جهان عرب و فلسطین منصفانه‬ ‫برخورد نمی کند و تنها از رژیم اســرائیل جانبداری می کند‪.‬‬ ‫به همین دلیل بــود که ملک فیصل بن عبدالعزیز در ســال‬ ‫‪ 1975‬صادرات نفت عربســتان به غــرب را متوقف کرد که‬ ‫در ان زمان بحران انرژی شدیدی در اروپا و امریکا به وجود‬ ‫اورد‪.‬اندکیبعدفیصل بن عبدالعزیز باتوطئهسازمان«سیا»‬ ‫ترور شــد و به این ترتیب اولین و اخرین حلقه ضد امریکایی‬ ‫در خاندان سدیری ها از دایره قدرت خارج شد‪ .‬به این ترتیب‬ ‫سعود بن فیصل‪ ،‬دومین فرزند پادشاه مقتول عربستان که به‬ ‫فرزند ناز پرورده ملک فیصل معروف بود‪ ،‬بالفاصله در کابینه‬ ‫ت خارجه عربستان را به‬ ‫ملک خالد بن عبدالعزیز‪ ،‬پست وزار ‬ ‫عهدهگرفت‪.‬‬ ‫این مساله را نیز باید مدنظر داشت که بین شاهزادگان‬ ‫سعودی به ویژه نســل اول‪ ،‬دوم و ســوم اختالف نظرهای‬ ‫شــدیدی درباره شــیوه حکومت داری وجود دارد‪ ،‬بنابراین‬ ‫ممکن است شــرایط خاص فعلی‪ ،‬اختالفات تاریخی بین‬ ‫شاهزادگان را تشــدید و به جنگ داخلی حداقل بین این دو‬ ‫قبیله برای کسب قدرت منجر شود‪.‬‬ ‫البته فضای امروز عربستان با فضای دهه‪ 1960‬برخی‬ ‫تفاوت‪‎‬های سیاسی دارد؛ اکنون عربستان شرایط بحرانی را‬ ‫پشتسرمی‪‎‬گذارد؛کاهش‪ 130‬میلیارددالریبودجهساالنه‬ ‫عربستان‪ ،‬درگیری این کشــور در جنگ یمن و بحران های‬ ‫سوریه و عراق و سیاست های تخریبی ملک سلمان و فرزند‬ ‫جوان وی‪ ،‬شرایط پیچیده ای به لحاظ سیاسی و اقتصادی‬ ‫برایرژیمال سعودبههمراهداشتهاست‪.‬بنابراینبدونشک‬ ‫قدرت هایفرامنطقه ایبایددرهرتغییریدرعربستاننقشی‬ ‫اساسیداشتهباشند‪.‬بههمیندلیلسفراخیرشاهزادهاحمد‬ ‫بن عبدالعزیز به امریکا و برخی کشورهای اروپایی در راستای‬ ‫جلب حمایت غرب از یک کودتای احتمالی بوده است‪.‬‬ ‫باید توجه داشــت که امریکا پشت ســر حوادث اخیر‬ ‫منطقه قرار دارد و در جنگ عربســتان علیه یمن و همچنین‬ ‫دخالت عربستان در بحران سوریه‪ ،‬نقشی کامال فرادستی بر‬ ‫عهده گرفته است‪ .‬اکنون شرایط منطقه و سیاست هایی که‬ ‫ملکسلماندنبال می کندباسیاست هایمنطقه ایامریکاو‬ ‫غربکامالهمسوییداردامازمانیکهسیاست هایامریکاو‬ ‫غرب در خصوص بحران های یمن و سوری ه تغییر کند‪ ،‬قطعا‬ ‫موضوع تغییر ساختار سیاسی عربستان در دستورکار امریکا‬ ‫قرار خواهد گرفت‪.‬‬ ‫بنابراینچوندرحالحاضرامریکابهنقشعربستاندر‬ ‫بحران سازیدرسوریهویمننیازدارد‪،‬بههمینخاطرباتغییر‬ ‫در ساختار سیاسی عربستان مخالف هستند اما اگر امریکا‬ ‫در صدد حل بحران یمن و سوریه براید‪ ،‬بدون شک ماموریت‬ ‫تخریبیملکسلمانبهپایانخواهدرسیدوامریکامخالفتی‬ ‫با تغییر قدرت در این کشور نخواهد داشت‪.‬‬ ‫امروزدرداخلکشورعربستان‪،‬طیف هایگسترده ای‬ ‫ازروشنفکرانسعودیومردانقبیلهالشمریباسیاست های‬ ‫تخریبی ملک ســلمان و فرزند جوان او محمد بن ســلمان‬ ‫مخالف هستند؛ زیرا این سیاست ها را با منافع ملی عربستان‬ ‫مغایر می دانند‪ .‬انزوای سیاسی عربســتان در سطح جهان‬ ‫عرب و جهان اسالم موجب شــد ه که حتی برخی از علمای‬ ‫معتدلعربستانبااینسیاست هامخالفتکنند‪.‬‬ ‫دراینمیاناگرشاهزادهاحمد بنعبدالعزیزقدرترادر‬ ‫دستگیرد‪،‬کامالمخالفسیاست هایملکسلمانحرکت‬ ‫خواهد کرد؛ فاصله عربستان با رژیم صهیونیستی افزایش‬ ‫خواهد یافت‪ ،‬روابط تهران و ریاض در سطح باالتری دنبال‬ ‫خواهد شد ‪ ،‬ضمن اینکه ریاض از دخالت در مسائل داخلی‬ ‫سوریه و یمن خودداری خواهد کرد‪.‬‬ ‫در مورد شــاهزاده احمد بن عبدالعزیز نیز باید توضیح‬ ‫دهم که او کوچکترین فرزند ملک عبدالعزیز است که دارای‬ ‫تفکراتی لیبرالی اســت و زمانی که پســت وزارت کشــور را‬ ‫بر عهدهداشتباشکنجهوقتلزندانیانسیاسیمخالفتکرد‬ ‫و در نتیجه از پست وزارت کشور عربستان استعفا داد‪ .‬از ان‬ ‫زمانتاکنوناحمدبن عبدالعزیزبه عنوانرهبریطیفمعتدل‬ ‫درونحاکمیتعربستانرابرعهدهگرفتهاست‪.‬اوبابرخیاز‬ ‫احزابچپدراروپاوهمچنینباحزبدموکراتامریکاارتباط‬ ‫نزدیکی دارد‪ .‬بر همگان روشن است که عربستان سعودی‬ ‫در طول حاکمیت کوتاه ملک ســلمان اسیب‪‎‬های سیاسی‬ ‫و اقتصادی جدی را متحمل شــد؛ سیاست‪‎‬های تخریبی و‬ ‫ی ملک سلمان و فرزند او‪ ،‬موجب شد که این کشور‬ ‫تهاجم ‬ ‫به شدت در انزوا قرار گیرد و جایگاه خود را در سطح منطقه و‬ ‫جهان از دست بدهد‪.‬‬ ‫بازگشت به محافظه کاری‬ ‫سلمان به دوره سیاست های اعتدالی بازمی گردد؟‬ ‫داود احمدزاده‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫‪3‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫داعش به عنوان ابزار سیاســت خارجی‬ ‫ریــاض جذابیت هــای زیــادی در داخل‬ ‫عربســتان و نیــز فضای مجــازی برای‬ ‫جوانان ســعودی ایجــاد کرده و ســیل‬ ‫پیوستن جوانان تندروی مذهبی به این‬ ‫گروه تکفیری همچنان ادامه دارد‬ ‫مسیر عالوه بر رقابت ایدئولوژیک در قالب رهبری جهان‬ ‫ســنی و جذب گروه های تندروی القاعده و جریانات سنی‬ ‫مانند اخوان المسلمین‪ ،‬انها از ظرفیت های بالقوه و بالفعل‬ ‫ترکیه و قطر و دیگر کشــورهای ســنی نیز برای به چالش‬ ‫کشیدن منافع ایران استفاده می کنند؛ بنابراین عربستان با‬ ‫تکرار واژه ایران هراسی‪ ،‬حضور و نفوذ منطقه ای ایران را‬ ‫برهم زننده توازن قوای منطقه ای و تهدید رسان بر امنیت‬ ‫خویش پنداشت ه و در این راستا با حمله به یمن تالش کرده‬ ‫با همسویی غرب و نیز برخی از کشورهای حوزه خلیج فارس‬ ‫از به قدرت رســیدن حوثی ها جلوگیری کند‪ .‬از دیگر سو‪،‬‬ ‫عربستان هرگز به مصالحه سیاسی بر سر سوریه با حضور‬ ‫بشار اسد در قدرت تن نداده و به رغم ناکامی چندین ساله‬ ‫در ایجاد تغییرات در ســاختار قدرت‪ ،‬این کشور همچنان‬ ‫به تجهیز و ارسال کمک های مالی و تسلیحاتی نیروهای‬ ‫سلفی‪ -‬تکفیری ادامه می دهد‪ .‬در ذهن تصمیم گیرندگان‬ ‫عرصه سیاســت خارجی عربســتان‪ ،‬ایران پس از توافق‬ ‫تاریخی وین به قدرت اثرگذار بر روند تحوالت منطقه بدل‬ ‫گشته و هر گونه بی تفاوتی و تداوم مدارا با ایران می تواند‬ ‫خطرات جدی را متوجه منافع ان نمایــد‪ .‬در نهایت اینکه‬ ‫شــرایط موجود منطقه و مناطــق بحرانی چون ســوریه‪،‬‬ ‫عراق‪ ،‬یمن و حتی لبنان نشــان دهنده تنگناهای سیاسی‬ ‫و امنیتی عربستان سعودی است‪ .‬عربستان از سال های‬ ‫گذشته الهام بخش حرکت های تروریستی در منطقه بوده‬ ‫و بروز و ظهور داعش و جریانات وابســته به القاعده نظیر‬ ‫جبهه النصره و جیش االسالم بدون کمک های امنیتی و‬ ‫اطالعاتی سعودی ها امکان پذیر نبوده است‪.‬‬ ‫داعــش به عنوان ابــزار سیاســت خارجــی ریاض‬ ‫جذابیت های زیــادی در داخــل عربســتان و نیز فضای‬ ‫مجازی برای جوانان سعودی ایجاد کرده و سیل پیوستن‬ ‫جوانان تندروی مذهبــی به این گــروه تکفیری همچنان‬ ‫ادامه دارد‪ .‬شبکه های سعودی از تمایل شصت درصدی‬ ‫جوانان سعودی برای پیوســتن به داعش خبر می دهند‪.‬‬ ‫امروز داعــش از کنتــرل دســتگاه امنیتــی و اطالعاتی‬ ‫ســعودی ها خارج شــده و تبدیــل بــه عامل تهدیــدزا و‬ ‫برهم زننده منافع ریاض شده است‪.‬‬ ‫حمله به مســاجد شــیعیان در شــرق این کشــور و‬ ‫درگیری های مرزی با نیروهای نظامی نشــان می دهد که‬ ‫منافع ســعودی ها مصــون از حمالت انتحــاری اعضای‬ ‫داعش باقی نخواهد ماند‪ .‬به نظر می رسد که بن بست در‬ ‫سیاست های منطقه ای عربســتان و ناکامی اخیر به ویژه‬ ‫در یمن و ســوریه و حضور دو رقیب استراتژیک در مناطق‬ ‫پرخطر نظیر ایران و روسیه از یک سو و خالی شدن خزانه‬ ‫هنگفت پول نفت به دلیل کاهش مداوم قیمت این کاالی‬ ‫استراتژیک از سوی دیگر شرایط ســختی را برای پیشبرد‬ ‫سیاســت های داخلی و خارجــی حاکمــان جدید ریاض‬ ‫رقم زده اســت‪ .‬همچنین به رغم اتحــاد تاریخی با امریکا‬ ‫بحث های حقوق بشــری و دیدگاه های متفاوت نسبت به‬ ‫بحران های موجود در منطقه از جمله اینده سیاسی سوریه‪،‬‬ ‫دورنمایی روابط دو کشــور را تیره و تار نشان می دهد‪ .‬در‬ ‫چنین شــرایطی ملک ســلمان و عناصر اصلــی قدرت در‬ ‫پادشــاهی یا مجبــور به تجدید نظر اساســی در چگونگی‬ ‫تقسیم قدرت در داخل‪ ،‬بازگشت به سیاست های اعتدالی‬ ‫و حفــظ وضع موجود در منطقه هســتند یا باید بر پیشــبرد‬ ‫تغییرات اساسی در عرصه داخلی و حذف جناح ناراضی و‬ ‫شاهزادگان پر نفوذ در قدرت تاکید کنند‪ .‬بی تردید ناکامی‬ ‫ بیشتر ملک سلمان در پیشــبرد سیاست های تهاجمی در‬ ‫منطقه به ویژه پایداری بشار اسد در قدرت با حضور حامیان‬ ‫قدرتمندی چون روســیه و ایران از یک ســو و ناتوانی در‬ ‫بازگرداندن قدرت به منصور هادی‪ ،‬پادشاه فراری یمن از‬ ‫سوی دیگر‪ ،‬شرایط را برای خیزش بیشتر مخالفین ملک‬ ‫سلمان در داخل و برکناری وی فراهم خواهد ساخت‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫عربســتان ســعودی به دلیــل دارا بــودن موقعیت‬ ‫ژئوپلتیــک و ژئواکونومیک در منطقه و نیــز وجود اماکن‬ ‫مقدســه مســلمانان در دنیای اســام و خاورمیانه در این‬ ‫کشور‪ ،‬از بازیگران کلیدی منطقه و جهان به شمار می رود‪.‬‬ ‫این شرایط ویژه همواره مقامات ســعودی را بر ان داشته‬ ‫تا در عرصه سیاســت خارجی به دنبال ایفــای نقش ممتاز‬ ‫و رهبری جهان اســام برایند‪ .‬همچنین از زمان تاسیس‬ ‫این کشور نوع حاکمیت‪ ،‬ساختار و هندسه قدرت در داخل‬ ‫خاندان ال ســعود به شــکل موروثی و خــارج از چارچوب‬ ‫قانونی و رویــه دموکراتیک تغییر یافته اســت‪ .‬البته قابل‬ ‫ذکر اســت که منافع افراد و گروه های منتسب به پادشاه‪،‬‬ ‫شــرایط جدیدی را برای صعود یا نزول افراد در هرم قدرت‬ ‫فراهم می ساخت‪.‬اصل اساســی در واکاوی دقیق قانون‬ ‫اساسی کشور عربستان‪ ،‬همواره ایجاد توازن قوا و تقسیم‬ ‫قدرت میان خاندان وابسته به سدیری ها و غیرسدیری بوده‬ ‫اســت‪ .‬به طوری که در زمان ملک عبدالله این رویه سنتی‬ ‫حفظ شد؛ زیرا وی وابســته به خاندان غیر سدیری و نایف‬ ‫بن عبدالعزیز و نیز ســلمان بن عبدالعزیز از ســدیری های‬ ‫با نفوذ بودند‪ .‬همچنین ضلع سوم قدرت در ال سعود شورای‬ ‫بیعت اســت که در فرایند تقســیم قــدرت و تعیین ولیعهد‬ ‫پادشاه همواره دخالت داشته است‪ .‬ملک عبدالله عالوه‬ ‫بر حفظ ساختار سنتی قدرت در عربستان در سیاست های‬ ‫منطقه ای بر اصل حفظ محافظه کاری و عدم تغییر وضعیت‬ ‫موجود وفادار مانده بود‪ .‬بنابراین چالش اساسی و تهدیدزا‬ ‫برای منافــع ملی عربســتان در دوره حکومت پادشــاهی‬ ‫ملک عبدالله کمتر احســاس می شــد اما با مرگ وی و به‬ ‫قدرت رســیدن ملک سلمان از ســدیری ها‪ ،‬قدرت کامال‬ ‫در اختیار فرزندان و خاندان او قــرار گرفت و توازن قوا به‬ ‫نوعی برهم خورد‪.‬‬ ‫تالش عمــدی برای قبضــه قدرت و حــذف عناصر‬ ‫امنیتــی و اطالعاتــی به افــراد قدرتمنــد وابســته به غیر‬ ‫سدیری ها بر دشــواری های داخلی ریاض افزوده است‪.‬‬ ‫در این راســتا ملک ســلمان با اتکا به قوانین منســوب به‬ ‫پادشاه قبلی عربســتان‪ ،‬ملک عبدالله در تعیین ولیعهد و‬ ‫جانشین خویش بدون مشورت با شورای بیعت و از طریق‬ ‫البی گری های پشت پرده‪ ،‬محمد بن ســلمان را به عنوان‬ ‫وزیــر دفــاع و ولیعهد خویــش تعیین کرد و عمــا تعیین‬ ‫خط مشی و اصول اصلی سیاســت خارجی عربستان را به‬ ‫فردی بی تجربه ســپرد‪ .‬در ادامه این تغییرات گســترده‪،‬‬ ‫افراد منســوب به پادشــاه قبلی که در حوزه های سیاسی‪،‬‬ ‫امنیتی و اطالعاتی در کشــور مسئولیت داشــتند‪ ،‬برکنار‬ ‫شــدند؛ نمونه بارز این امر برکناری بندر بن سلطان بود‪ .‬از‬ ‫دیگر سو‪ ،‬ملک سلمان با مشورت افراد رادیکال‪ ،‬امکان‬ ‫نهاد سازی و گشــایش در فضای سیاســی را مسدود و بر‬ ‫بازگشت به سنت ها و رسوم قبیله ای حاکم بر جامعه تاکید‬ ‫کرده است‪ .‬او حتی دموکراســی مدل ارشادی را نیز برای‬ ‫عربستان سم مهلک دانسته است‪.‬‬ ‫امــروز می بینیم که نتیجه تغییرات و سیاســت های‬ ‫دامنه دار و پرتنش ملک ســلمان بیمار‪ ،‬بروز دودســتگی‬ ‫و شــکاف در ارکان قدرت و مخالفت های جدی از ســوی‬ ‫خاندان پر نفوذ غیر سدیری اســت‪ .‬در هر صورت ساختار‬ ‫ســنتی قدرت در عربســتان بر حفــظ وضعیــت موجود و‬ ‫عدم تغییرات اساســی در نهادهای وابســته به پادشاهی‬ ‫تمرکز دارد؛ امری که از طرف ملک سلمان نادیده گرفته‬ ‫شــد‪ .‬کنار زدن مقرن بن عبدالعزیز‪ ،‬برادر ناتنی پادشاه و‬ ‫گماشتن محمد بن نایف‪ ،‬برادرزاده تنی به سمت ولیعهدی‬ ‫و باالتر از ان خلع ســعود الفیصل از دســتگاه دیپلماسی‬ ‫پس از چهل ســال تجربه و گماردن عــادل الجبیر به این‬ ‫پست حســاس دولتی‪ ،‬نشــانه هایی مبنی بر عبور از سنت‬ ‫محافظه کاری و تاکید بر تغییرات زیر بنایی در عرصه داخلی‬ ‫و خارجی اســت‪ .‬بنابراین رقابت درونــی داخل حاکمیت‬ ‫ال سعود جدی است و این امر می تواند در قالب نافرمانی‬ ‫جناح ناراضــی از وضعیت موجود و حتــی درگیری نظامی‬ ‫منجر به کودتــا و برکناری اجباری ملک ســلمان از قدرت ‬ ‫شود‪ .‬تاریخ حکومت در خاندان ال سعود همواره این دست‬ ‫از نزاع و رقابت های توام با خشونت سیاسی و نظامی را به‬ ‫خود دیده و نمی توان اقدامات امنیتی و اطالعاتی گسترده‬ ‫افراد منســوب به جناح حاکم را خــارج از بدبینی به رقیب‬ ‫پر نفوذ خارج از دایره قدرت ارزیابی کرد‪ .‬پس دو سناریویی‬ ‫که از سوی برخی از محافل امنیتی غرب و حتی رسانه های‬ ‫پر نفــوذ در منطقه به نوعــی مطرح می شــود خیلی دور از‬ ‫واقعیت نیست‪ .‬سناریوی نخست‪ ،‬برکناری ملک سلمان‬ ‫به شیوه ملک سعود در دهه ‪ 1960‬و ســناریوی دوم باقی‬ ‫ماندن وی در قدرت با سلب اختیارات فراگیر قانونی و حفظ‬ ‫عنوان پادشاهی به شکل تشریفاتی و صوری همانند ملک‬ ‫خالد است‪ .‬ملک سعود در دهه ‪ 1960‬به دلیل تضادهای‬ ‫دینی و اختالف با مراکز مذهبی برکنار شد‪.‬الزم به ذکر است‬ ‫که اکثریت فرزندان ال سعود (بنیانگذار خاندان سعودی)‬ ‫از برکنــاری ملک ســلمان و انتصاب احمد‪ ،‬بــرادر وی به‬ ‫پادشاهی حمایت می کنند و حتی ممکن است روحانیون‬ ‫ی نیز در این مسیر دشوار از سرنگونی حکومت پادشاه‬ ‫وهاب ‬ ‫بیمار سعودی حمایت کنند‪.‬‬ ‫انچه مســلم اســت نزاع بر ســر قــدرت و تقســیم‬ ‫ثــروت در خاندان ال ســعود یک امر تاریخی اســت ولی‬ ‫حاال چــه اتفاقــی افتاده کــه در یک فرصــت کوتاه پس‬ ‫از قدرت یابی ملک ســلمان‪ ،‬شــاهزادگان ســعودی علم‬ ‫مخالفت برافراشــته اند و به دنبال سرنگونی وی و بازگشت‬ ‫به سیاست های دوره گذشــته اند؟ باید گفت که تغییرات‬ ‫اساسی صورت گرفته در ارکان اصلی قدرت پادشاهی در‬ ‫راستای ایجاد رادیکالیســم و عبور از سنت محافظه کاری‬ ‫اســت؛ از نظر وابســتگان به دایره قدرت‪ ،‬افرادی چون‬ ‫عادل الجبیر چهــره ضد ایرانی و تعلیم یافته در دســتگاه‬ ‫امنیتی و اطالعاتی سازمان سیا در امریکا‪ ،‬رسالت اصلی‬ ‫ریاض پــس از روی کارامدن دولت جدید در عربســتان‪،‬‬ ‫ائتالف ســازی منطقه ای بــرای تحدید حوزه نفــوذ رو به‬ ‫گســترش ایران شــیعی و جلوگیری از به قدرت رســیدن‬ ‫همپیمانان ان در لبنان‪ ،‬یمن‪ ،‬سوریه و عراق است‪ .‬در این‬ ‫بین الملل‬ ‫‪55‬‬ ‫بین الملل‬ ‫انگاره های ایرانی از ال سعود‬ ‫کودتایی در عربستان اتفاق نمی افتد‬ ‫سیدعبدالعظیم موسوی‬ ‫عضو انجمن ایرانی مطالعات منطقه ای‬ ‫‪4‬‬ ‫عربستان‪ ،‬همسایه جنوبی و رقیب ایران در منطقه با‬ ‫روی کارامدن ملک ســلمان تغییرات گسترده ای را به خود‬ ‫شاهد بوده و بی شــک با رفتن این پادشاه ســعودی تغییر ‬ ‫گســترده تری را نیز به خود خواهد دید‪ .‬دامنــه تغییرات در‬ ‫خاندانحاکمعربستانوتصورغیرواقعیازاینکهاختالفات‬ ‫داخلی بر خاندان ســعودی حکمفرماســت موجب شــده‬ ‫عده ای از تحلیلگران پا را از این نیز فراتر گذاشته و صحبت‬ ‫از کودت ا میان شاهزادگان ســعودی کنند‪ .‬این یادداشت به‬ ‫این موضوع اختصاص دارد که ایا عربستان واقعا در استانه‬ ‫کودتاست و اساسا این نگاه به چه دلیل بر اذهان تحلیلگران‬ ‫داخلی حاکم شده است؟‬ ‫بین الملل‬ ‫‪56‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫کودتا یا تغییر نسل در عربستان؟‬ ‫ملک ســلمان پس از انکه به قدرت رسید در اقدامی‪،‬‬ ‫مقرن بن عبدالعزیز‪ ،‬برادر ناتنی خود را از ولیعهدی برکنار و‬ ‫برادرزاده اش محمد بن نایف را به سمت ولیعهد‪ ،‬وزیرکشور‪،‬‬ ‫رئیس شــورای امنیــت و رئیس شــورای عالی حج و پســر‬ ‫‪29‬ساله اش محمد بن ســلمان را به سمت ولیعهد ولیعهد و‬ ‫وزیر دفاع و رئیس هیات مدیره شرکت نفتی ارامکو منصوب‬ ‫کرد‪ .‬پادشــاه ســعودی دیوان پادشــاهی و دیوان ولیعهد‬ ‫را یکی کــرده و ان را تحت نفوذ پســرش دراورد‪ .‬او ســعود‬ ‫الفیصل‪ ،‬وزیر خارجه کهنه کار عربســتان را برکنار و عادل‬ ‫الجبیر جوان را به سمت وزیر خارجه انتخاب کرد‪ .‬تغییراتی‬ ‫که در عرصه خارجی نیز با تشکیل ائتالف عربی به رهبری‬ ‫عربستان برای حمله به ضعیف ترین کشور خاورمیانه یعنی‬ ‫ن نمود پیدا کرد‪.‬‬ ‫یم ‬ ‫جنگی که در اســتانه قطعی شــدن توافق هسته ای‬ ‫ایران با غرب شروع و تا امروز وارد ماه هفتم خود شده است‪.‬‬ ‫اقدامات ملک سلمان از انجا حا ئز اهمیت است که وصیت‬ ‫پدر یعنی عبدالعزیز ال ســعود را زیرپا گذاشــت‪ .‬عبدالعزیز‬ ‫وصیت کرده بود تا زمانی که یکی از پســران او زنده باشــد‬ ‫حکومت به نوه ها نخواهد رســید؛ سنتی که طی سال های‬ ‫گذشــته همگان به ان پایبند بودند اگرچه طی این سال ها‬ ‫نسل دوم و نسل سوم ها نیز سمت هایی را در خاندان سعودی‬ ‫برعهده گرفته و برخی از انها مانند سعود الفیصل به ایستگاه‬ ‫اخر عمر خود نیز رسیدند‪.‬‬ ‫حال و در شرایطی که برادران ملک سلمان یا پسران‬ ‫عبدالعزیز همچنان زنده اند‪ ،‬پادشاه عربستان تصمیم گرفته‬ ‫تا خط بطالنی بر شایعه های مطرح در خصوص حاکم شدن‬ ‫اختالفات بر نســل جدید و قدیم خاندان حاکم کشیده و با‬ ‫مدیریت انتقال قدرت در عربستان از نسل اول به نسل سوم‬ ‫کهگفتهمی شودبهسفارشامریکایی هادرحالوقوعاست‪،‬‬ ‫برای همیشه به صحبت های مطرح شده در این خصوص‬ ‫پایاندهد‪.‬اینتغییرنخبگانحاکمازنسلاولبهنسلسوم‬ ‫موجب شد برخی از کارشناسان از کودتای سفید در ساختار‬ ‫قدرت عربستان صحبت به میان اورند‪.‬‬ ‫کودتایی که به قول انها می تواند نقش تعیین کننده ای‬ ‫در اینده سیاســی و بین المللی عربستان داشــته باشد‪ .‬اما‬ ‫نه کودتایی کــه تحلیلگران داخلی در اذهان خود تجســم‬ ‫می کنند‪ .‬اگر بخواهیم مشخصه ای برای نسل جدید حاکم‬ ‫بر عربســتان تعریف کنیم می توانیم به جــر ات بگوییم که‬ ‫«نسل جدید ایران ستیز است»؛ «نسبت به نقش منطقه ای‬ ‫عربستان ناراضی است»؛ بر این باور است که «در عربستان‬ ‫ســعودی به اندازه کافی طی دهه ه ا انباشت قدرت در ابعاد‬ ‫مختلف نظامی‪ ،‬اقتصادی و سیاســی ان صورت گرفته»‬ ‫ت تا در دوران جدید نقشی همتراز با‬ ‫و این کشور اماده اســ ‬ ‫قدرت خود در سطح منطقه و بین الملل ایفا کند‪ .‬شاید بتوان‬ ‫حمله به یمــن را در این خصوص ارزیابی کــرد‪ .‬عده ای از‬ ‫کارشناسان داخلی با استناد به برخی شــواهد و رویدادها و‬ ‫اهمیت دادن بیش از اندازه به این شــواهد‪ ،‬فرضیه کودتا‬ ‫را در مورد عربستان مطرح می کنند‪ .‬انها بر این باور هستند‬ ‫که نسل قدیم‪ ،‬نسل جدید نخبگان را تحمل نخواهد کرد و‬ ‫این موضوع به تنش بین نسلی در ساختار سیاسی‪ ،‬نظامی و‬ ‫امنیتی عربستان منتهی خواهد شد‪ .‬تنشی که شاید نتیجه‬ ‫ان رویارویی مستقیم دو نسل باشد‪ .‬این عده از تحلیلگران‬ ‫برای مثال در موضوع رویداد ازدحــام جمعیت در منا‪ ،‬این‬ ‫فرضیــه را پررنگ می کنند که ممکن اســت رویــداد منا در‬ ‫نتیجه اختالفات داخلی میان نخبگان سعودی و تغییرات‬ ‫گسترده ملک سلمان و روی کاراوردن نسل جوان و تنشی‬ ‫که این موضوع در الیه های مدیریتی و قدرت ایجاد می کند‬ ‫روی داده باشــد‪ .‬این عده این گونه اســتدالل می کنند که‬ ‫ممکن است نارضایتی ها از تغییرات موجب شده یا به طور‬ ‫غیرعمد نیروهای خبره میلی به همکاری و کاستن از سطح‬ ‫فاجعه نداشته باشــند یا انکه نیروهای ناراضی به طور عمد‬ ‫جمعیت را به ســمتی هدایت کرده اند که ازدحام یا به قولی‬ ‫هل دادن یا «تدافع» روی دهــد تا ناکارامدی الیه مدیران‬ ‫جدید و همچنین نارضایتی خود از تغییرات را نشان دهند‪.‬‬ ‫این افشــاگری مجتهد کــه ولیعهــد دســتور داده تا فیلم‬ ‫دوربین های مدار بسته فاش نشود همچنین اینکه می گوید‪:‬‬ ‫«‪...‬در شــرایطی که افزایش ازدحام جمعیت از دوساعت‬ ‫قبل از حادثه قابــل مالحظه و ملموس بود و هشــدارهای‬ ‫الزم به نیروهای امنیتی داده شد اما این نیروها بعد از حادثه‬ ‫وارد عمل شدند»‪ .‬به اعتقاد پیروان فرضیه کودت ا می تواند‬ ‫به عنوان شــاهدی برای محتمل دانســتن فرضیه فوق در‬ ‫نظر گرفته شود‪.‬در پاســخ به این تحلیلگران باید گفت که‬ ‫فرضیه های اینچنینی ســاخته ذهنی اســت که نســبت به‬ ‫ساختار سیاسی‪ -‬اجتماعی عربستان شناخت کافی نداشته‬ ‫باشد‪ .‬عربستان نه تنها شاهد کودتا نخواهد بود هیچ یک از‬ ‫شاخص هایی که نوید دهنده کودتا در اینده نزدیک یا دور این‬ ‫کشور باشد در عربستان دیده نمی شود‪.‬‬ ‫فضای ابهام؟‬ ‫در دهه چهارم از حیات انقالب اسالمی‪ ،‬روابط ایران‬ ‫و عربستان با وجود روی کارامدن دولتی در ایران که بهبود‬ ‫روابط با همسایگان را به عنوان محور سیاست خارجی خود‬ ‫تعریف کرده‪ ،‬اما روابط تهران – ریاض به سمت تقابل بیشتر‬ ‫پیش می رود‪.‬‬ ‫اعتراض پیاپی عربستان به نقش نظامی‪ -‬مستشاری‬ ‫ق و همچنین اعتراض ایران به تهاجم‬ ‫ایران در سوریه و عرا ‬ ‫عربستانسعودیبهیمنمواردیهستندکهدرسایهرسیدن‬ ‫نســل جدید نخبگان ســعودی به قدرت می رود تا فضای‬ ‫حاکم بر روابط را به سمت تیرگی هرچه تمام تر به پیش ببرد‪.‬‬ ‫در این میــان روی دادن فاجعه منا و فوت و مفقود شــدن‬ ‫بیش از ‪430‬حاجی ایرانی که در بین انها شــخصیت های‬ ‫سیاسی ‪ -‬امنیتی نیز دیده می شوند و موضع گیری هایی که‬ ‫در داخل ایران این رویداد به همراه داشت‪ ،‬همچنین پاسخ‬ ‫مثبت روسیه به درخواست سوریه برای کمک به بشار اسد‬ ‫در جبهه های جنگ با مخالفــان و تکفیری ها که مدتی بود‬ ‫دچار رکود شده بود‪ ،‬همگی عواملی هستند که در چند وقت‬ ‫اخیر میزان تخاصــم را افزایش دادنــد‪ .‬واقعیت امر اینکه‬ ‫در موضوع عربســتان‪ ،‬هم در جریان موضع گیری ها و هم‬ ‫در خصوص تحلیل هایــی که از تحوالت این کشــور ارائه‬ ‫می شوند همگی نشان از این دارند که نه ما همسایه جنوبی‬ ‫خود را می شناسیم و نه عربســتان نسبت به نظام جمهوری‬ ‫اسالمی شــناخت کافی دارد‪ .‬ما بیش از یک دهه است که‬ ‫بعد از فوت هر پادشاه سعودی با این تصور که می توانیم با‬ ‫مطالبیانهمبهزبانفارسیبرجامعهعربستانتاثیربگذاریم‬ ‫از اختالفات گسترده میان خاندان حاکم عربستان سخن‬ ‫گفتیم و بدون توجه بــه اینکه بخواهیم یــا نخواهیم نه ما‬ ‫توان حذف عربستان را داریم و نه عربستان تهدیدی جدی‬ ‫برای ماست‪ .‬کشوری که از شعارهای انقالبی ما بیش از سه‬ ‫دهه در ترس و هراس به سر می برد به سمت رادیکال شدن‬ ‫هرچه بیشتر پیش رفته است‪ .‬ما باید بپذیریم که عربستان‬ ‫از پیامدهای خارجی انقالب اســامی هراســناک است و‬ ‫ت و منابع‬ ‫عربستان نیز باید ایران شیعه با ‪ 80‬میلیون جمعی ‬ ‫متنوع قدرت را به عنوان واقعیت غیرقابل انکار منطقه قبول‬ ‫کند‪ .‬ما از فرهنگ استراتژیک عربســتان و ارزش های ان‬ ‫نا اگاه هستیم و عربستان رفتار سیاسی ایران را نمی فهمد‪.‬‬ ‫عربستانچندصداییایرانی هارانهنشانهاتحادویکپارچگی‬ ‫داخلیایرانبلکهعالمتیبرایاینتلقیمی کندک هتضمین‬ ‫محکمی بــرای روابط با ایــران وجود ندارد و از این کشــور‬ ‫صدای واحد شنیده نمی شود‪.‬‬ ‫این عدم شــناخت کافی بود تا عربســتان به یکی از‬ ‫حامیان و مشوقان اصلی صدام حسین در جنگ علیه ایران‬ ‫نقش افرینی کند‪ .‬با پایان جنگ‪ ،‬فرصت و زمان کافی برای‬ ‫رسیدن به یک چارچوب مشــخص در روابط با کشورهای‬ ‫عربی وجود داشــت یا به اصطالح عامیانه زمان ان بود که‬ ‫ســنگ ها را با همســایگان عرب وابکنیم اما بدون تعریف‬ ‫یک چارچوب مشخص برای روابط دوجانبه و بدون درنظر‬ ‫گرفتنمنابعاختالف انگیزوهمچنینباچشم پوشیازنقش‬ ‫عربستان در هشت سال جنگ تحمیلی وارد رابطه با ریاض‬ ‫شدیم‪ .‬اینها عواملی هستند که هر روز بر شدت اختالفات‬ ‫افزودند و فضای تیره و ایهام امیز امروز را افریدند‪.‬‬ ‫نتیجه گیری‬ ‫پادشــاه عربســتان تصمیم گرفته تا خط‬ ‫بطالنی بر شایعه های مطرح در خصوص حاکم‬ ‫شدن اختالفات بر نســل جدید و قدیم خاندان‬ ‫حاکم کشــیده و بــا مدیریت انتقــال قدرت در‬ ‫عربستان از نســل اول به نسل ســوم که گفته‬ ‫می شود به ســفارش امریکایی ها در حال وقوع‬ ‫است‪ ،‬برای همیشه به صحبت های مطرح شده‬ ‫در این خصوص پایان دهد‬ ‫اگر بخواهیم نتیجه ای از مباحث فوق بگیریم شاید‬ ‫ت از‬ ‫بهترین نتیجه این باشــد که تحلیلگران ضروری اســ ‬ ‫تصویر ســاختگی خود نسبت به عربســتان دست بکشند‪.‬‬ ‫عربستان امروز به دنبال ایفای نقش مستقیم در منطقه و از‬ ‫کشورحافظوضعموجودبهبازیگریتجدیدنظرطلبتبدیل‬ ‫شده است‪ .‬اینکه چشمان خود را بر واقعیت ها بسته و دائما‬ ‫تکرار کنیم «اتش اختالفات در خاندان ال سعود» نه ضامن‬ ‫منافع ماست و نه سنخیتی با واقعیت دارد‪.‬‬ ‫بررسی رابطه مداحان و طبقات اجتماعی‬ ‫جامعهشناسی‬ ‫دهه اول محرم نه فقط از منظر حضور مردم در هیات های مذهبی برای عرض‬ ‫ارادت به حضرت سیدالشهدا(ع)‪ ،‬بلکه به عنوان یک اتفاق مهم اجتماعی‬ ‫قابل بررسی است‪ .‬گروه های مختلف اجتماعی‪ ،‬هیات هایی را برای عزاداری‬ ‫انتخاب می کنند که با مذاق سیاســی و دیدگاه فرهنگی و اجتماعی شــان‬ ‫تناسبداشتهباشد‪.‬‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫پاتوقبچهحزباللهی ها‬ ‫روایتمثلثازهیاتحاج منصورارضیدرمسجدارک‬ ‫‪1‬‬ ‫‪58‬‬ ‫حاج منصور ارضی کیست؟‬ ‫مثل ث | شماره ‪285‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫«دنیا می خواهد هر جور شــده ما عقب نشینی کنیم‬ ‫که کردیم؛ خدا لعنت کند انهایی را که عقب نشینی کردند‪،‬‬ ‫حاال چه نماینده مجلس باشد و چه در هر جایگاه دیگری‬ ‫در دولت‪ ،‬عقب نشــینی کردند و حاال بایــد تاوانش را هم‬ ‫بدهیم‪ .‬این حقیقتی اســت که باید بدانید‪ ،‬اینها دیدند با‬ ‫تحریم نمی تواننــد کاری بکنند و با کمبودهــا نمی توانند‬ ‫کاری بکنند و عقب نشینی کردند‪ .‬چند روز دیگر روضه اش‬ ‫را می خوانیــم‪ ،‬یزید لعنت الله علیه گفت به جای وســایل‬ ‫کهنه ای که داشتید ‪ -‬مثل پیراهن کهنه و گهواره شکسته ‪-‬‬ ‫ هر چه بخواهید به شــما دینار می دهم‪ .‬دقــت کنید‪ ،‬اگر‬ ‫کسی بصیرت داشته باشــد متوجه می شود این دولتی ها‬ ‫دارند چه بالیی بر ســر ما می اورند‪ ».‬این تنها بخشــی از‬ ‫اظهارنظرهای سیاســی اســت که حاج منصور ارضی در‬ ‫هیات خود در مســجد ارک تهران بیــان می کند؛ هیاتی‬ ‫که در کنار بازار تهران برگزار می شــود و نماد هیات های‬ ‫سیاسی در جمهوری اسالمی است‪.‬‬ ‫حاج منصــور ارضی از شــاگردان یکــی از مداحان‬ ‫مشــهور ســنتی به نام حاج علی اکبر ناظم اســت‪ .‬او در‬ ‫ســال های دفــاع مقــدس‪ ،‬در جبهه ها بــرای رزمندگان‬ ‫مدیحه سرایی می کرد و قرائت دعای کمیل در شب های‬ ‫جمعه یکــی از برنامه هــای ثابــت او بود؛ مراســمی که‬ ‫همچنان هر هفتــه برگزار می شــود و دوســتداران حاج‬ ‫منصور‪ ،‬بــرای خواندن دعــای کمیل‪ ،‬به حــرم حضرت‬ ‫عبدالعظیم(ع) می روند‪ .‬ارضی که از سوی دوستدارانش‬ ‫«عرشی» لقب گرفته اســت‪ ،‬البته شاگردان بسیاری نیز‬ ‫تربیت کرده که این روزها در بزرگترین هیات های تهران‬ ‫و قم مدیحه ســرایی می کنند و حتی از ســوی هیات های‬ ‫بزرگ کشور دعوت می شوند تا برای مردم شهرهای دیگر‬ ‫نیز ذکــر مصیبت بخواننــد‪ .‬مداحانی همچــون محمود‬ ‫کریمی‪ ،‬محمدرضا طاهری‪ ،‬سعید حدادیان‪ ،‬سید مجید‬ ‫بنی فاطمــه‪ ،‬عبدالرضا هاللی و برخی دیگــر از مداحان‬ ‫مشهور در کنار حاج منصور ارضی مداحی و روضه خوانی‬ ‫را اموخته انــد که البته برخی پس از گذشــت چند ســال‪،‬‬ ‫سبک دیگری را در پیش گرفته اند و کمی با استاد فاصله‬ ‫گرفته انــد‪ .‬برخی همچون محمود کریمــی و محمدرضا‬ ‫طاهری در هیات رزمندگان اسالم شناخته شدند و برخی‬ ‫همچون هاللی و بنی فاطمــه‪ ،‬هیات های محلی را برای‬ ‫پیشرفت در مداحی انتخاب کردند‪.‬‬ ‫حاج منصور ارضی به اتخاذ مواضع سیاســی صریح‬ ‫و خبرســاز شــهرت دارد و ســعی می کند الگوی اســام‬ ‫سیاســی را در هیات خود پیاده کنــد؛ به گونه ای که حتی‬ ‫ســایت هیات حســین جان(ع) نیز بخشــی تحت عنوان‬ ‫«اســام سیاســی» دارد کــه در ان مواضع سیاســی و‬ ‫اظهارنظرهای او را منتشــر می کند‪ .‬ارضی سعی می کند‬ ‫مواضع خود پیرامون مســائل روز را در هیــات خود بیان‬ ‫کند تا پامنبری هــا در جریان این مواضع قــرار بگیرند‪ .‬او‬ ‫در یکی از اظهارنظرهای خــود درباره هیات های مذهبی‬ ‫می گوید‪« :‬ببین علمــدار در خط اباالفضــل و اباعبدالله‬ ‫ علیهماالســام ‪ -‬هســتی یا نه‪ .‬عــزادار نمی خواهیم‪،‬‬‫یک یک ما باید علمدار باشــیم‪ .‬بعضی عزاداری می کنند‬ ‫اما به قول مقام معظم رهبری پول و ریشه و زندگی شان از‬ ‫انگلیس تامین می شود‪ ،‬اما عزاداری که بعد از عزاداری در‬ ‫مقابل ظلم بایستد مهم است‪ .‬خواننده‪ ،‬گوینده‪ ،‬سینه زن‪،‬‬ ‫زنجیرزن‪ ،‬چند نفر بعد از عزا علمدار می شــوند؟ همه باید‬ ‫علمدار شوند‪ .‬به خاطر همین در تشییع شهدای منا همه‬ ‫با پرچــم امدند؛ یعنی ما همــه علمداریــم‪ .‬اینجا ما همه‬ ‫عباســی هســتیم‪ .‬در این عزاداری ها باید علمداران این‬ ‫انقالب را دعا کنید‪ ،‬همه را دعا می کند اما یک دعا برای‬ ‫امام راحل نمی کند‪ ،‬دعا برای سالمتی مقام معظم رهبری‬ ‫نمی کند‪ ،‬کینه تا کجا؟ از جنگ صفیــن کینه اقا را به دل‬ ‫داشــتند تا بیست ســال بعد در کربال امدند تسویه حساب‬ ‫کردند‪ ،‬بعضی هــا این گونــه کینه دارنــد‪ »...‬ارضی در‬ ‫دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد به شدت از او‬ ‫حمایت می کرد اما به دنبال حمایت رئیس جمهور وقت از‬ ‫اسفندیار رحیم مشایی به یکی از منتقدان سرسخت دولت‬ ‫سابق و رئیس ان تبدیل شد و انتقادات صریحی را به ان‬ ‫وارد کرد‪ .‬او همچنین نسبت به عملکرد و مواضع سیاسی‬ ‫ایت الله هاشمی رفسنجانی‪ ،‬حسن روحانی و سید محمد‬ ‫خاتمی نیز منتقد است و هر از گاهی این سه چهره سیاسی‬ ‫را به چوب نقد خود می نوازد‪ .‬مواضع سیاســی او معموال‬ ‫از ســوی رســانه های جریان های مختلف پوشش داد ه‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫حال و هوای مسجد ارک در دهه اول محرم‬ ‫همزمان با دهه اول محرم و مناســبت های مذهبی‬ ‫دیگر کمی بعد از تاریک شدن هوا‪ ،‬از خیابان های خیام‪،‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫پانزده خرداد‪ ،‬بهشت و ناصر خســرو که عبور می کنید‪ ،‬با‬ ‫تعداد قابل توجهی از موتورسیکلت هایی مواجه می شوید‬ ‫که برای شــرکت در هیات حسین جان(ع) به مسجد ارک‬ ‫امده اند‪ .‬در میان خودروها نیــز کمتر خودروهای لوکس‬ ‫خارجی دیده می شــود؛ ماشــین های قدیمی مانند بنز و‬ ‫پژوهای دهه ‪ 80‬میالدی‪ ،‬پژو ‪ 405‬و پرشیا‪ ،‬پراید و برخی‬ ‫ماشــین های دیگر تولید کمپانی های داخلی‪ ،‬بیشــتر از‬ ‫سایر خودروها در حاشــیه خیابان پارک شــده اند‪ .‬اغلب‬ ‫افرادی که در راه رفتن به هیات هســتند‪ ،‬میانســال ها و‬ ‫جوان هایی هســتند که به «حزب اللهی»ها مشــهورند؛‬ ‫افرادی که معتقدند هیات امام حسین(ع) و مجلس ذکر‬ ‫مصیبت اهل بیت(ع) محلی برای ابراز عقاید سیاسی است‬ ‫چراکه معصومین(ع) مهمترین الگوهای زندگی سیاسی‬ ‫و اجتماعی شیعیان هستند‪.‬‬ ‫مردها اغلب شــلوارهای پارچــه ای و پیراهن های‬ ‫کالســیک بر تن دارند؛ عــده ای با کت و شــلوار و برخی‬ ‫نیز با یک کاپشن ســاده به هیات می ایند‪ .‬اغلب مردان‪،‬‬ ‫انگشتر و تســبیحی به دســت دارند و برخی دیگر نیز که‬ ‫محاسن شان سفید شده‪ ،‬به سبک و سیاق قدیم‪ ،‬پیراهن‬ ‫را روی شلوار انداخته اند و با ظاهری بسیار ساده در هیات‬ ‫حاضر می شــوند‪ .‬کمتر جوانی را می توان مشــاهده کرد‬ ‫که شلوار جین یا پیراهن اسپرت بر تن داشته باشد؛ البته‬ ‫ناگفتــه نماند که در ســال های اخیر‪ ،‬برخــی جوان های‬ ‫پامنبری حاج منصور ترجیح داده انــد که با ظاهری که در‬ ‫عرف عامه جامعه «اسپرت» اطالق می شود‪ ،‬به مسجد‬ ‫ارک بیایند و در گوشه و کنار هیات‪ ،‬ذکر مصیبتی بشنوند‬ ‫و اشــک بریزند‪ .‬کمتر جوانی در میــان هیاتی های حاج‬ ‫منصور ارضی دیده می شــود که مو یــش را مدل خاصی‬ ‫ارایش کرده باشــد‪ .‬زن ها نیز اغلب چادر مشــکی تمیز و‬ ‫اتوکشیده ای بر سر دارند و کفش هایی ساده به پا کرده اند‪.‬‬ ‫حتی لباس کودکان نیز جلب توجه می کند؛ پســر بچه ها‬ ‫همگی با شــلوار و پیراهن هســتند و دختــران ‪ -‬حتی اگر‬ ‫به سن بلوغ نرسیده باشــند ‪ -‬چادر یا روسری بر سر دارند و‬ ‫لباسهایشان بسیار ساده است‪.‬‬ ‫مراسم بعد از نماز مغرب و عشا اغاز می شود‪ .‬عده ای‬ ‫که بعــد از بانــگ اذان‪ ،‬نماز خــود را اقامــه کرده اند‪ ،‬در‬ ‫شبستان مســجد می نشــینند تا ذکر مصیبت حاج منصور‬ ‫ارضی برای اهل بیت(ع) اغاز شود‪ .‬اما عده ای دیگر که‬ ‫از مناطق دورتری به هیــات امده اند‪ ،‬همراه خود زیرانداز‬ ‫اورده انــد تا در بیرون شبســتان و در خیابان ها بنشــینند‪.‬‬ ‫فضای هیات بیشــتر از انچه تصور می شود‪ ،‬شلوغ است‬ ‫و جمعیت فراتر از ان است که انتظارش را داشته باشید‪.‬‬ ‫بیرونی نشــین ها بر خــاف شبستان نشــین ها‪ ،‬به همراه‬ ‫خانواده خود به روضه حاج منصور ارضی گوش می دهند‬ ‫و البته در انتظار شــنیدن مواضع سیاســی او هم هستند‪.‬‬ ‫تعداد بلندگوهــا در خیابان ها به حدی اســت که صدای‬ ‫روضه تا چند خیابان ان طرف تر هم شــنیده شــود‪ .‬کمی‬ ‫که از روضه خوانی حاج منصور می گذرد‪ ،‬صدای گریه در‬ ‫شبستان مسجد و خیابان ها می پیچد‪...‬‬ ‫گامی برنمی دارنــد و از اظهارنظرهای سیاســی اجتناب‬ ‫می ورزنــد؟» وقتی یکــی از هیاتی های مســجد ارک با‬ ‫ســوال خبرنگار مثلث دربــاره برجام و توافق هســته ای‬ ‫مواجه می شــود‪ ،‬می گویــد‪« :‬متاســفانه در این توافق‬ ‫ما عقب نشــینی کردیم و پیشــرفت های گذشته متوقف‬ ‫شد‪ .‬اگر قرار بر توافق با غرب بود‪ ،‬چرا باید دانشمندان‬ ‫هسته ای ما ترور می شدند؟ ما به غنی سازی ‪ 20‬درصدی‬ ‫رســیدیم اما امروز باید تاسیسات هســته ای مان را جمع‬ ‫کنیم و غنی ســازی پنــج درصدی را بپذیریــم‪ .‬اعتراض‬ ‫ما به این مســاله اســت کــه چــرا امریــکا و متحدانش‬ ‫که ســاح هســته ای دارنــد‪ ،‬بــرای مــا تعیین تکلیف‬ ‫می کنند؛ در حالی که ما می خواهیم از انرژی هســته ای‬ ‫اســتفاده صلح امیز کنیم‪ ».‬یکی از خانم ها نیز که مدت‬ ‫قابل توجهی اســت به هیات حســین جان(ع) می اید‪،‬‬ ‫از ســبک و ســیاق حاج منصور ارضــی در اداره هیــات‬ ‫به شــدت دفاع می کند و می گوید‪« :‬مــا برخی هیات ها‬ ‫را که از سیاســت دوری می کنند‪ ،‬مصــداق هیات ها ی‬ ‫غیر موثر می دانیم و فکــر می کنیم که ما هم باید به امام‬ ‫حســین(ع) و اهل بیت(ع) اقتدا کرده و اسالم سیاسی‬ ‫را در زندگــی خود پیــاده کنیم‪ ».‬در مقابــل این نظرها‪،‬‬ ‫جوان دیگری که امسال برای اولین بار به هیات حسین‬ ‫جان(ع) امده‪ ،‬سلیقه دیگری دارد‪ .‬او نظر خود در رابطه‬ ‫با مدیحه ســرایی حاج منصــور ارضــی را این گونه بیان‬ ‫می کند‪« :‬صدای حاجی ســوزناک است و من به همین‬ ‫خاطر به اینجــا امدم‪ .‬اما به دلیل موضع گیری سیاســی‬ ‫ایشــان‪ ،‬ترجیح می دهم از این پس بــه هیاتی بروم که‬ ‫رنگ و بوی سیاســی کمتری دارد‪ .‬ما در همه جمع های‬ ‫عمومــی و شــبکه های اجتماعی‪ ،‬حرف های سیاســی‬ ‫را می شــنویم و می خوانیم اما دوســت داریم در هیات‪،‬‬ ‫روضه امام حسین(ع) را بشنویم و برای سیدالشهدا(ع)‬ ‫عزاداری کنیم‪».‬‬ ‫مواضع خبرساز یک مداح‬ ‫حــاال می تــوان بــه صراحــت گفــت کــه اغلب‬ ‫«پامنبری»هــای هیــات حســین جان(ع)‪ ،‬عــاوه بر‬ ‫انکه در انتظــار نوای گرم حــاج منصور بــرای خواندن‬ ‫روضه هســتند‪ ،‬احتمال می دهند که او در هر لحظه ای‬ ‫از مجلــس بخواهــد پیرامــون اتفاقــات سیاســی روز‬ ‫موضع گیری کنــد و بــه هیاتی هایش «خط سیاســی»‬ ‫بدهــد‪ .‬فراتــر از ایــن‪ ،‬عــده ای هم هســتند کــه این‬ ‫ســبک هیات هــا را بیشــتر می پســندند و معتقدنــد که‬ ‫هیات باید سیاســی باشــد‪ .‬یکی از پامنبری های هیات‬ ‫حســین جان(ع) به خبرنــگار مثلث می گویــد‪« :‬من از‬ ‫‪ 12‬ســال پیش به اینجا می ایم و اگــر روش حاج اقا در‬ ‫سیاسی کردن هیات را نمی پســندیدم‪ ،‬از مدت ها پیش‬ ‫هیات دیگــری را انتخاب می کردم‪ .‬درســت اســت که‬ ‫حاج منصــور صراحت لهجــه اش زیاد اســت‪ ،‬اما چون‬ ‫حرفش از دل برمی ایــد‪ ،‬بر دل ما می نشــیند‪ .‬ما هیات‬ ‫را یــک مــکان سیاســی می دانیــم و فکــر می کنیم که‬ ‫امام حســین(ع) هم قیام شان سیاســی بود؛ بنابراین ما‬ ‫اجازه نداریم سیاست و هیات را از یکدیگر جدا کنیم‪ .‬اقا‬ ‫هم در یکی از سخنرانی هایشان فرموده بودند که هیات‬ ‫سکوالر نداریم‪ ».‬یکی دیگر از افرادی که تقریبا در تمام‬ ‫جلسات هیات حاج منصور ارضی شــرکت می کند‪ ،‬دلیل‬ ‫امدن خود به این هیات را این گونه بیان می کند‪« :‬برای‬ ‫ما تعجب اور اســت که چرا برخی افراد بــه حاج منصور‬ ‫انتقاد می کنند و می گویند ایشــان نبایــد در هیات حرف‬ ‫سیاسی بزند؟! اتفاقا ما به برخی مداحان انتقاد می کنیم‬ ‫که چرا در راستای بصیرت افزایی در هیات های خودشان‬ ‫مثل ث | شماره ‪285‬‬ ‫پامنبری های هیات حاج منصور‬ ‫برخی عزاداران در خیابان نشسته اند‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫حاج منصور ارضی؛ روضه خوان سیاسی‬ ‫مسجد ارک‪ ،‬پایگاه افرادی است‬ ‫که به هیات های سیاسی اعتقاد‬ ‫دارند‪ .‬انها می گویند هیات نباید‬ ‫سکوالر باشد‬ ‫سایت هیات حاج منصور‬ ‫ارضی‪ ،‬بخشی به نام‬ ‫اسالم سیاسی راه اندازی‬ ‫کرده است‬ ‫‪59‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫هیاتیغیر سیاسیباجمعیتیازطبقه متوسط‬ ‫گزارشمثلثازهیاتحاج حسنخلج درمسجدامیر‬ ‫علی حاجی ناصری‬ ‫‪60‬‬ ‫ خیابان کارگر شــمالی کــه قدیمی های محلــه ان را‬ ‫امیراباد می نامند‪ ،‬در تقاطع با خیابان گردافرید‪ ،‬مسجدی‬ ‫به نام مســجد حضرت امیر(ع) قرار دارد که میزبان یکی از‬ ‫غیرسیاسی ترین هیات های تهران در دهه اول محرم است‪.‬‬ ‫ی به‬ ‫به تناسب منطقه ای که مسجد در ان واقع شده ‪ ،‬مردم ‬ ‫مسجد می ایند که اغلب برخاســته از طبقه متوسط شهری‬ ‫هستند‪ .‬از دیدگاه انها‪ ،‬هیات بیشــتر یک مکان مذهبی و‬ ‫جایی برای افزایش اطالعات دینی اســت و نباید اجازه داد‬ ‫ت در ان دخالت کند‪ .‬البته ایــن نظر هیچ گاه به‬ ‫که سیاســ ‬ ‫صراحت از سوی گردانندگان‪ ،‬سخنرانان و مداحان هیات ‬ ‫بیان نشده است‪.‬‬ ‫حاج حسن خلج کیست؟‬ ‫مثل ث | شماره ‪285‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫‪2‬‬ ‫دبیر گروه جامعه شناسی‬ ‫حاج حسن خلج یکی از مداحان نســل دوم است که‬ ‫روضه خوانــی را ســرلوحه کار خــود در هیات های مذهبی‬ ‫قرار داده و روضه او‪ ،‬یکی از پرشــورترین و پرطرفدارترین‬ ‫روضه های تهران است‪ .‬او که از سال ها پیش در قنات اباد‬ ‫به اقامه عزا برای اهل بیت(ع) می پردازد‪ ،‬معتقد است که‬ ‫روضه خوانــی و ذکر مصیبت اهل بیت(ع) کاری اســمانی‬ ‫اســت که از دل برمی اید و از این رو اعتقــادی به حضور در‬ ‫کالس های اموزش مداحی و روضه خوانی نداشته است؛‬ ‫هر چند مدت کوتاهی از توصیه های حاج منصور ارضی برای‬ ‫روضه خوانی و مدیحه ســرایی اهل بیت(ع) استفاده کرده‬ ‫است‪.‬اوبابیاناینکهازحاج منصوروحاج حسنارضینکات‬ ‫زیادی در باب مداحی اموخته‪ ،‬نظر خودپیرامونپیشرفت در‬ ‫مداحی برای اهل بیت(ع) را این گونه بیان می کند‪« :‬اساسا‬ ‫اعتقادم این است که مداحی را کار زمینی نمی دانم؛ بنابراین‬ ‫وقتی رفقای جوان تر می ایند و می پرسند از کجا باید مداحی‬ ‫را شــروع کنیم می گویم که به این کالس ها و جلسات که‬ ‫تحت عنوان تربیت مــداح برگزار می شــود‪ ،‬خیلی اعتقاد‬ ‫ندارم؛ گرچه بی تاثیر هم نیست‪ .‬ولی معتقدم مداحی مثل‬ ‫بذری اســت که باید بی بی حضرت زهرا(س) ان را کاشته‬ ‫باشد؛ اگر ان بذر باشد‪ ،‬می شــود در این کالس ها پرورش‬ ‫داد‪ ،‬می شود کمی زینتش داد؛ ارایشش کر د و زیباترش کرد‪.‬‬ ‫اما چون اصل این کار‪ ،‬خاص ما نیست‪ ،‬یعنی زمینی نیست‬ ‫من گمان نمی کنم بشود با راه های زمینی اموخت‪ .‬در واقع‬ ‫باید مداح‪ ،‬مداح به دنیا امده باشد‪ ،‬باید منصب روضه خوان‬ ‫امام حسین(ع) را از ازل نوشته باشــند؛ بعد می تواند با این‬ ‫کالس ها جذاب تر و قابل تر و پذیرفتنی ترش کند‪ ».‬حسن‬ ‫خلج از نوجوانی و از ســر عشــق و ارادت به اهل بیت(ع)‪،‬‬ ‫به جمــع مداحــان و مرثیه پــردازان پیوســته و البته راهی‬ ‫ســخت و طوالنی را پیموده اســت‪ .‬او خود اما‪ ،‬انچه را در‬ ‫مداحی اش تحت عنوان موفقیت از ان یاد می شود‪ ،‬چیزی‬ ‫جز عنایت اهل بیت(ع) نمی داند‪ .‬این مداح ‪ 50‬ســاله که‬ ‫تسلط کامل و دقیقی به مبانی موســیقی دارد‪ ،‬در دوره ای‬ ‫منتقدان بسیاری داشــت اما حاال طرفداران پر و پا قرصی‬ ‫دارد که برای رفتن به هیاتش روزشماری می کنند‪ .‬بسیاری‬ ‫از جوانان‪ ،‬از جاذبه های فنی مداحی او سخن می گویند و‬ ‫پیشکسوتان ارادت به حضرت سیدالشهدا(ع)‪ ،‬پایبندی او‬ ‫به اصول اصیل و سنتی مداحی همچون توجه به موسیقی‬ ‫و ردیف های اوازی‪ ،‬انتخاب دقیق شعر و از بر خواندن ان‬ ‫را می ســتایند‪ .‬خلج که با کار در بازار امرار معاش می کند‪،‬‬ ‫تواضع و ادبی مثال زدنی دارد‪ .‬او در روضه های دهه محرم‪،‬‬ ‫تنها یک ســبک را انتخاب می کند و هر شب همان سبک‬ ‫را تکرار می کند؛ ســبکی که به مداحی های سنتی نزدیک‬ ‫اســت اما جوان ها نیز ان را بسیار می پســندند‪ .‬خلج خود‬ ‫در این باره می گوید‪« :‬اگر کارهای اخیرم را دیده باشــید از‬ ‫ســبک های مرحوم حاج اکبر ناظم یا سبک های قدیمی تر‬ ‫اســتفاده می کنم؛ دالیلی هم برای این کار خــودم دارم‪.‬‬ ‫من با ســنتی خواندن مخالف نیســتم‪ ،‬اما این هم درست‬ ‫نیســت که دائم عده ای اعتراض می کنند که اینها چیست‬ ‫که می خوانید سبک های ســنتی بخوانید! من می خواهم‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫سوال کنم که اصال دلیل گل کردن امثال حاج اکبر ناظم در‬ ‫جامعه مداحان چه بود؟ ایا علتش غیر از این بود که ایشان‬ ‫ســبک های جدیدی را از عراق اورد؟ سبک های ان موقع‬ ‫ایشان اصال سبک های ایرانی نبود‪ ،‬عربی بود‪ .‬وقتی بررسی‬ ‫کنید می بینید که چــون جدید بود‪ ،‬گل کــرد‪ .‬به هر حال‪،‬‬ ‫همان طور که گفتم کار‪ ،‬کار ذوق و ســلیقه است‪ ».‬حسن‬ ‫خلج بســیار مقید اســت که در مجالس اهل بیت(ع) حتی‬ ‫جشن ها‪ ،‬حتما اشک ریخته شود؛ چراکه می بیند جشن ها‬ ‫به سمتی می رود که امثال او دوست ندارند‪ .‬او تاکید می کند‬ ‫که حتما ذکر مصیبتی‪ ،‬حداقل در حد اشاره باشد؛ زیرا اشک‬ ‫خیلی قدرت دارد‪ ،‬با خودش نور می اورد‪ ،‬معنویت می اورد و‬ ‫خیلی کارها انجام می دهد‪.‬‬ ‫حجت االســام علوی تهرانــی‪ ،‬امــام‬ ‫جماعت و سخنران هیات مسجد امیر‬ ‫مسجد امیر؛ یک شب‪ ،‬دو عزاداری‬ ‫اغلــب عــزاداران از طبقــه متوســط و‬ ‫غیرسیاسی هستند‬ ‫حاج حســن خلج‪ ،‬اهمیت فراوانی برای‬ ‫روضه خوانی قائل است‬ ‫منبر سخنران هیات‪ ،‬گرم است‬ ‫هیاتمسجدحضرتامیر(ع)یکیازپرمخاطب ترین‬ ‫هیات هــای غیرسیاســی و هیاتــی اســت کــه در ان از‬ ‫سیاســت زدگی پرهیز می شــود‪ .‬همین رویکرد‪ ،‬افرادی با‬ ‫گرایش های مختلف ‪ -‬و چه بسا متضاد ‪ -‬را در کنار یکدیگر‬ ‫جمع کرده و انهــا فــارغ از توجه به گرایش های سیاســی‬ ‫یکدیگر‪ ،‬در رثای حضرت سیدالشهدا(ع) و شهدای کربال‬ ‫اشــک ریخته اند و عزاداری کرده اند‪ .‬وقتی خبرنگار مثلث‬ ‫از یکی از عزاداران‪ ،‬دیدگاه سیاســی اش را جویا می شود‪،‬‬ ‫این گونه پاســخ می شــنود‪« :‬این شــب ها همه ما فارغ از‬ ‫گرایش های سیاســی و احزاب و جریان هایی کــه به انها‬ ‫اعتقاد داریم‪ ،‬عزادار امام حســین(ع) هســتیم‪ .‬گریه کن‬ ‫امام حسین(ع) بودن و نوکری حضرت سیدالشهدا به همه‬ ‫چیز شرف دارد و من دوســت ندارم سیاست را با هیات گره‬ ‫بزنم‪ ».‬یکی از جوان ها هم می گویــد‪« :‬ما به موضوعات‬ ‫سیاســی عالقه داریم ام ا ترجیح مان بر این است که شا ن‬ ‫هیات را از این مســائل زمینی دور نگ ه داریــم‪ ».‬در مقابل‬ ‫ی با هیات مســجد امیر‬ ‫یکی از افراد میانســال که بــه تازگ ‬ ‫اشنا شــده و صراحتا خودش را یک فرد حزب اللهی معرفی‬ ‫می کند‪ ،‬نظــرش را این گونه بیان می کند‪« :‬من متاســفم‬ ‫که عده ای در این مســجد جمع شده اند اما هیچ توجهی به‬ ‫سیاست ندارند‪ .‬کشور ما امروز با خطرهای سیاسی زیادی‬ ‫روبه رو ست و ما باید نسبت به موضوعات سیاسی و اتفاقاتی‬ ‫که رخ می دهد‪ ،‬حساس باشیم‪ .‬چرا نباید سخنران هیات به‬ ‫موضوعات روز اشاره کند و مداح به روضه خوانی و سینه زنی‬ ‫بسنده کند؟ هیات باید سیاسی باشد و پامنبری ها را نسبت به‬ ‫موضوعات سیاسی اگاه کند‪ ».‬یکی دیگر از افراد میانسال‬ ‫که از شش سال پیش در این هیات حضور می یابد اما نظر‬ ‫دیگــری دارد‪« :‬ما به همه چهره ها و جریان های سیاســی‬ ‫احتراممی گذاریموبهمبانیحکومتاسالمیاعتقادداریم‪.‬‬ ‫همه کسانی که به هیات مسجد امیر می ایند نظرات سیاسی‬ ‫قابل توجهی دارند و از سطح اگاهی باالیی برخوردار هستند‪.‬‬ ‫برای مثال‪ ،‬بنده و خانواده ام از دولت حمایت می کنیم و به‬ ‫انچه رهبر معظم انقالب می گوینــد‪ ،‬اعتقاد قلبی داریم اما‬ ‫در این هیات‪ ،‬در کنار افرادی می نشــینیم که ممکن است‬ ‫موافق دولت نباشــند یا رای و نظر دیگری در حوزه سیاست‬ ‫داشته باشند‪».‬‬ ‫مثل ث | شماره ‪285‬‬ ‫مداح مســجد امیــر ترجیــح می دهد از‬ ‫سبک های سنتی استفاده کند‬ ‫پرهیز از سیاست زدگی‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫بانگ اذان مغرب که از گلدسته های مساجد در تهران‬ ‫تو امد‬ ‫پخش می شــود‪ ،‬خیابان کارگر شــمالی شــاهد رف ‬ ‫خودروها و عابران پیاده ای اســت که به همراه دوســتان‬ ‫و خانواده های شــان و برخی نیز به تنهایی راهی مســجد‬ ‫امیر(ع) می شــوند تا در مراســم عزاداری هیات «فارس‬ ‫امیرالمومنین(ع)» شــرکت کنند‪ .‬تعداد موتورسیکلت ها‬ ‫برخالفبسیاریازهیات هایدیگرچندانچشمگیرنیست‬ ‫و به طور پراکنده در گوشــه و کنار خیابان پارک شــده اند‪.‬‬ ‫هیاتی ها با خودروهای متوســط و برخی نیز با خودروهای‬ ‫گران قیمت به مسجد امده اند‪ .‬اغلب افرادی که در راه رفتن‬ ‫به هیات هستند‪ ،‬لباس هایی بر تن دارند که از اشتغال انها‬ ‫در ادارات و شرکت های دولتی و خصوصی خبر می دهد و‬ ‫برخی نیز بازاریان سنتی هستند‪ .‬عده ای از جوانان حاضر‬ ‫در هیات نیز دانشــجویانی هســتند کــه در خوابگاه های‬ ‫دانشــجویی خیابان کارگر و محله های اطراف ســکونت‬ ‫دارند‪ .‬هر چند سبک هیات بیشتر مورد پسند میانسال ها و‬ ‫افرادی است که محاسن شان سفید شده‪ ،‬اما حضور تعداد‬ ‫زیاد جوان ها در هیات جلب توجه می کند‪ .‬بعد از اقامه نماز‬ ‫جماعت مغرب و عشا‪ ،‬شیخ حســین انصاریان از واعظان‬ ‫مشهور و پرطرفدار تهران باالی منبر می رود و پس از انکه‬ ‫مسائل موردنظر خود را بیان می کند‪ ،‬به ذکر مصیبت برای‬ ‫اهل بیــت(ع) می پــردازد‪ .‬او به اواخــر روضه خوانی اش‬ ‫که می رســد‪ ،‬خودش هم همراه پامنبری هــا گریه می کند‬ ‫و سپس با چشــمانی اشــکبار از منبر پایین می اید‪ .‬سپس‬ ‫مداحی جوان ذکر مصیبتی می خواند و بخش اول مراسم‬ ‫پایان می یابــد‪ .‬در فاصله کمتر از یک ســاعت و با قرائت‬ ‫زیارت عاشــورا‪ ،‬بخش دوم عزاداری اغاز می شود‪ .‬کم کم‬ ‫ی که‬ ‫جمعیت حاضران در هیات افزایش می یابد؛ به گونه ا ‬ ‫خادمان هیات و مسجد‪ ،‬خیابان ها را هم فرش می کنند تا‬ ‫کسی ایســتاده نماند‪ .‬عزاداران حاال زیر خیمه ای هستند‬ ‫که برزنت هایی بر باالی سرشان است تا از باران احتمالی‬ ‫این شب ها در امان باشند‪ .‬خیابان تقریبا به طور کامل بسته‬ ‫شده و رفت و امد فقط از یک طرف در جریان است‪ .‬ویدئو‬ ‫پروژکتورهایی کــه در مقابل عزاداران قــرار دارد‪ ،‬انها را از‬ ‫حال و هوای درون مســجد اگاه می سازد‪ .‬حجت االسالم‬ ‫علوی تهرانــی که میــراث دار پدرش اســت‪ ،‬بــاالی منبر‬ ‫می رود و به بیــان فرازهایی از تاریخ صدر اســام و واقعه‬ ‫عاشــورا می پردازد‪ .‬حســن ختام منبرش‪ ،‬ذکــر مصیبتی‬ ‫اســت که گاه روضه ای جانسوز اســت و گاهی نیز از بیان‬ ‫جز ئیات خــودداری می کند‪ .‬به اذعــان موافق و مخالف‪،‬‬ ‫او هم خطیب توانایی اســت و هم ســطح علمی باالیی در‬ ‫شناخت مسائل فقهی و تاریخ اسالم دارد و از این رو با بیان‬ ‫خود‪ ،‬مجلس را گرم می کند‪ .‬هنوز اشــک های چشــمان‬ ‫پامنبری ها جاری اســت که حسن خلج روضه خوانی اش را‬ ‫اغاز می کند‪ .‬با شروع روضه خوانی خلج‪ ،‬صدای گریه کنان‬ ‫بلندتر می شود‪ .‬هر چه به شب عاشورا نزدیکتر می شویم‪،‬‬ ‫خلج جز ئیات بیشــتری را در روضه هایش بیان می نماید و‬ ‫اه از نهاد گریه کنان بلند می کند‪ .‬روضه که تمام می شود‪،‬‬ ‫جمعیت قابل توجهــی از مردمی که در شبســتان و حیاط‬ ‫مسجد نشســته اند ‪ -‬و اغلب هم جوان هســتند ‪ -‬از مسجد‬ ‫خارج می شوند تا برای یک سینه زنی پرشور به هیات های‬ ‫دیگر بروند‪ .‬برخی هم به همان شنیدن روضه بسنده می کنند‬ ‫و به همراه خانــواده راهی خانه می شــوند‪ .‬کم کم خیابان‬ ‫خلوت تر می شــود و خادمان هیات‪ ،‬فــرش و موکت ها را‬ ‫جمع می کنند‪ .‬انها از مردمی که در اطراف مسجد هستند‬ ‫دعوت می کننــد که برای ادامه عزاداری به درون مســجد‬ ‫بروند‪ .‬حاج حســن خلج باز هم در میان ســینه زنی به ذکر‬ ‫مصیبت می پردازد‪ .‬سینه زنی برای دقایقی قطع می شود و‬ ‫سینه زنان با چهره های مغموم و اندوه زده‪ ،‬فغان برمی اورند و‬ ‫با روضه ای که خوانده می شود‪ ،‬گریه می کنند‪ .‬حاج حسین‬ ‫ارضی‪ ،‬بخش دیگری از هیات را اداره می کند و ســینه زنی‬ ‫واحد را می خواند‪ .‬مراسم که با دعای فرج اغاز شده بود‪ ،‬با‬ ‫همان دعا به پایان می رســد‪ .‬هیات مسجد امیر(ع) سفره‬ ‫کرم ندارد؛ موضوعی که حجت االســام علــوی تهرانی‬ ‫علت ان را این گونــه بیان می کند‪« :‬ما ترجیــح دادیم که‬ ‫به جای اطعام عــزاداران‪ ،‬بــه اطعام فقــرا بپردازیم و این‬ ‫هزینه را در جایی دیگری صرف کنیم‪ ».‬با این حال بساط‬ ‫چای و شیر در کنار مسجد برپاست‪ .‬در گوشه ای دیگر نیز‬ ‫کتاب های مذهبی با تخفیف قابل توجهی به فروش می رسد‬ ‫تا اطالعات مذهبی عزاداران را افزایش دهد‪.‬‬ ‫‪61‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫در میانه امر سنتی و مدرن‬ ‫گزارش مثلث از هیات حاج محمود کریمی در چیذر‬ ‫نیما ملک نیازی‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪3‬‬ ‫در کوچه پس کوچه های شمیران امامزاده ای به نام‬ ‫امامزاده علی اکبر(ع) قرار دارد که یکی از مشــهورترین و‬ ‫پرطرفدارتریــن هیات های تهران در ان برگزار می شــود‪.‬‬ ‫نوای گرم محمود کریمی و تاکید او بر استفاده از سبک های‬ ‫نویــن عــزاداری در کنــار پایبند بــودن به ســنت‪ ،‬یکی از‬ ‫مهمترین رموز موفقیت اوست‪.‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫‪62‬‬ ‫مثل ث | شماره ‪285‬‬ ‫هیات شلوغ‬ ‫برخــاف هیات هــای مشــهور و پرطرفــدار دیگر‪،‬‬ ‫هیات رایهالعباس(ع) چیذر بعدازظهرها اغاز می شود و تا‬ ‫اذان مغرب به پایان می رســد‪ .‬اگرچه هیات از ساعت سه‬ ‫بعدازظهر شروع می شود اما درب امامزاده‪ ،‬بعد از اذان ظهر‬ ‫باز می شود و عزاداران وارد محل برگزاری هیات می شوند‪.‬‬ ‫برخی نیز از شهرستان های اطراف تهران مانند لواسانات‪،‬‬ ‫شهریار‪ ،‬رباط کریم و ورامین به تهران امده اند تا در عزاداری‬ ‫هیات رایهالعباس(ع) شــرکت کننــد‪ ،‬روی زیراندازهایی‬ ‫نشســته اند تا درب امامزاده باز شــود و وارد هیات شــوند‪.‬‬ ‫محوطه بیرونی امامزاده علی اکبر(ع) که میزبان تعدادی‬ ‫از شهدای دفاع مقدس و شــهید مصطفی احمدی روشن‬ ‫است‪ ،‬پس از تکمیل شدن ظرفیت فضای داخلی امامزاده‪،‬‬ ‫توسط عزاداران پر می شود‪ .‬خیابان های اطراف هیات مملو‬ ‫از خودروهای مردمی اســت که برای حضــور در عزاداری‬ ‫حضرت سیدالشهدا(ع) به اســتان امامزاده علی اکبر(ع)‬ ‫امده اند؛ خودروهایی که به تناســب محل برگزاری هیات‪،‬‬ ‫در میان انها خودروهای گران قیمت خارجی نیز به چشــم‬ ‫می خورد‪ .‬برخی نیز به ســبک و ســیاق هیاتی های پر و پا‬ ‫قرص‪ ،‬با موتورسیکلت به هیات می ایند تا از ترافیک سنگین‬ ‫روزها و شب های دهه اول محرم در امان بمانند‪ .‬جوان هایی‬ ‫که به هیات می ایند معمــوال اکثریــت پامنبری های حاج‬ ‫محمود کریمی هســتند؛ جوان های ساکن شمال شهر که‬ ‫در عین حال در خانواده های مذهبی و سنتی تربیت شده اند‬ ‫و عالقه فراوانی به حضور در هیات های عزاداری و محافل‬ ‫مذهبی دارند‪ .‬اغلب جوان ها با پیراهن های مشکی و شال‬ ‫سیاه به هیات امده اند و مشخص اســت که به ظاهر خود‬ ‫اهمیت بسیاری می دهند‪ .‬میانسال ها و افرادی که سن و‬ ‫سال بیشتری دارند‪ ،‬با محاسن کوتاه و به اصالح «ان کادر‬ ‫شده» به هیات می ایند اما اغلب ترجیح می دهند در محوطه‬ ‫بیرونی امامزاده بمانند و روضه مداح را بشــنوند‪ .‬کودکان و‬ ‫نوجوانان هم با شال عزا ‪ -‬و بعضا سربند ‪ -‬به هیات امده اند‬ ‫و به دلیل شلوغی اطراف هیات‪ ،‬معموال در کنار پدر یا مادر‬ ‫خود می ایســتند‪ .‬خیابان های اطراف هیــات رایهالعباس‬ ‫اصلی هیات رزمندگان اســام بود؛ هیاتــی که میراث دار‬ ‫حاج منصور ارضی و پایه هیات های نوین در ایران است‪.‬‬ ‫محمود کریمی که با نوحه «عشــق یعنی‪ »...‬در سال ‪82‬‬ ‫به شهرت رســید‪ ،‬در میانه جریان ســنتی و مدرن ایستاده‬ ‫اســت؛ در مدیحه ســرایی از ســبک های جدیــد اقتباس‬ ‫می کند اما در عین حال به روضه خوانی نیز اهمیت بسیاری‬ ‫می دهد‪ .‬او یکی از مداحانی اســت که خودش شعرهای‬ ‫هیاتش را می سراید‪ .‬کریمی معتقد است که مداحان باید‬ ‫پیرامون مسائل سیاسی روز اظهارنظر کنند و از این منظر‪،‬‬ ‫دیدگاهش به حاج منصور ارضی نزدیک است‪ .‬یکی دیگر از‬ ‫مملو از مردمی است که از رفتن به داخل هیات بازمانده اند‬ ‫و حاال در گوشــه ای ایســتاده اند تا روضه مداح معروف را‬ ‫استماع کنند‪ .‬قبل از اغاز هیات رایهالعباس‪ ،‬زیارت عاشورا‬ ‫خوانده می شود و هیاتی ها منتظر هستند تا استاد احسان‬ ‫ارجمند ســخنران هیات باالی منبر برود‪ .‬سخنران بخشی‬ ‫از واقعه عاشــورا را بازگو می کند و ســپس منبــر را به حاج‬ ‫محمود کریمی مداح هیات رایهالعباس می سپارد‪ .‬کریمی با‬ ‫روضه ای ســوزناک اغاز می کند و در پایــان روضه اش از‬ ‫پامنبری ها دعوت می کند که اماده سینه زنی شوند‪ .‬بخشی‬ ‫از سینه زنی‪ ،‬واحد اســت و بعد نوبت به شور می رسد‪ .‬حاال‬ ‫مداح هیات تمام انرژی خود را صرف می کند که سینه زنان با‬ ‫شور و حرارت سینه بزنند‪ .‬گاهی در میان ذکر مصیبت برای‬ ‫سینه زنی‪ ،‬کریمی گریه اش می گیرد و برخی از سینه زنان نیز‬ ‫به همراه او اشک می ریزند‪.‬‬ ‫موضوعات پیرامون محمود کریمی مسائل مربوط به هیات‬ ‫اوســت‪ .‬کریمی همچنین با برخی اقدامات در عزاداری‪،‬‬ ‫خبرساز شده است‪ .‬او در سال ‪ 91‬با استفاده از سنج و دمام‬ ‫به مداحی اهل بیت(ع) پرداخت اما چنــدی بعد زمانی که‬ ‫انتقادات نســبت به اقدام او باال گرفــت‪ ،‬اعالم کرد که به‬ ‫دستور رهبر معظم انقالب‪ ،‬این سازها را از هیات خود جمع‬ ‫می کند‪ .‬او همچنین در یکی از ســبک های خــود‪ ،‬از اواز‬ ‫محمدرضا شجریان اقتباس کرده است‪ .‬در سال ‪ ،92‬او با‬ ‫یک اشتباه موجب ایجاد حاشیه برای خود شد؛ انجایی که‬ ‫از سالح شــخصی خود برای تهدید یک شهروند استفاده‬ ‫کرد و ســپس رضایت او را جلب کرد‪ .‬کریمی دانشــجوی‬ ‫رشته مدیریت صنعتی در دانشگاه عالمه طباطبایی بود اما به‬ ‫دلیل عالقه به موضوعات فرهنگی‪ ،‬ترجیح داد به مطالعات‬ ‫مرتبط با این حوزه بپردازد‪ .‬او به ورزش نیز عالقه بســیاری‬ ‫دارد؛ دارای کمربند ســیاه دان دو در رشته جودو و کمربند‬ ‫سیاه دان پنج در رشته شین ذن کاراته است‪ .‬کریمی به کار‬ ‫ازاد مشغول اســت و پیش از انکه به مداحی اهل بیت(ع)‬ ‫روی بیاورد‪ ،‬در مدارس تهران مربی تربیتی بود‪.‬‬ ‫محمود کریمی کیست؟‬ ‫حاج محمود کریمــی متولد ســال ‪ 1347‬در یکی از‬ ‫محله های مذهبی تهران اســت‪ .‬اولین بار در خردســالی‬ ‫پای منبر مرحوم کافی نشســت و روضــه خواند‪ .‬در دوران‬ ‫کودکی همزمان با تحصیــل کار می کــرد و در کنار ان به‬ ‫مداحی اهل بیت(ع) می پرداخــت‪ .‬او که همچون برخی‬ ‫دیگر از نسل مداحان دوم در دوران دفاع مقدس به جبهه‬ ‫رفته بود‪ ،‬پــس از پایــان دوره دفاع مقدس بــه فراگیری‬ ‫اصول مداحی از حاج منصور ارضــی پرداخت‪ .‬کریمی در‬ ‫دهه ‪ ،70‬به همراه حاج محمدرضا طاهری یکی از مداحان‬ ‫پامنبری های مشتاق‬ ‫پامنبری های هیات حاج محمود کریمی اغلب افرادی‬ ‫هستند که به ابراز کردن مواضع سیاسی خود عالقه دارند اما‬ ‫در مقابل‪ ،‬عده دیگری از ورود به موضوعات سیاسی پرهیز‬ ‫می کنند و هیــات را فقط محلی برای عــزاداری می دانند‪.‬‬ ‫شــاید بتوان گفت که هیــات رایهالعباس(ع) مــرز میان‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫محمود کریمی گاهی در میان سینه زنی و مدیحه سرایی‪ ،‬خود گریه اش می گیرد‬ ‫صدای گرم و سوزناک مداح هیات رایه العباس(ع) ‪ ،‬شور فراوانی به مجلس می دهد‬ ‫مثل ث | شماره ‪285‬‬ ‫برخی از عزاداران‪ ،‬بیرون از هیات می ایستند‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫هیات های سیاسی و غیرسیاسی است؛ هرچند مداح ان بر‬ ‫ورود به مسائل روز تاکید می کند و حتی گاهی هم نظرات‬ ‫خود را ابــراز می نماید‪ .‬یکــی از پامنبری های همیشــگی‬ ‫هیات رایهالعباس به خبرنگار مثلث می گوید‪« :‬ما در هیاتی‬ ‫عزاداری می کنیم که زمانی احمدی روشــن در ان شرکت‬ ‫می کرد‪ .‬وقتی یک فرد با سابقه روشــن ضد استکباری در‬ ‫این هیات عــزاداری می کرد و در نهایت به مقام شــهادت‬ ‫نائل امد‪ ،‬ما هم باید به ان بزرگوار اقتدا کنیم و پیرو رهبری‬ ‫باشیم‪ ».‬یکی دیگر از جوان ها هم می گوید‪« :‬خط والیت‪،‬‬ ‫مسیری است که ادامه راه شهدای کربالست‪ .‬ما بر حمایت‬ ‫از اقا تاکیــد می کنیم و معتقدیم نبایــد کاری انجام داد که‬ ‫ایشان احســاس غربت کنند‪ .‬وقتی ایشان می گویند که با‬ ‫دولت همدلی و همزبانی کنید‪ ،‬ما سمعا و طاعتا همان کار‬ ‫را انجام می دهیم اما در عین حال اعتقاد داریم که باید به‬ ‫دولت انتقاد کنیم تا از مسیر صحیح منحرف نشود‪ ».‬یک‬ ‫جوان دیگر امــا می گوید‪« :‬من کاری به سیاســت ندارم‪.‬‬ ‫وقتی دو سال پیش اخباری درباره حاج محمود کریمی در‬ ‫رسانه ها منتشر شد‪ ،‬خیلی از دوستانم به من توصیه کردند‬ ‫که دیگر به اینجا نیایم اما من کمتر مداحی را می شناسم که‬ ‫هم روضه خوب بخواند و هم سینه زنی پرشوری داشته باشد؛‬ ‫ضمن اینکه واقعا حاج محمود‪ ،‬صدای سوزناکی دارد‪ .‬من‬ ‫فقط به عشق حضرت سیدالشــهدا(ع) به اینجا می ایم‪».‬‬ ‫فرد دیگری به میان حرف او می اید و نظــر خود را اینگونه‬ ‫بیان می کند‪« :‬کســانی که از ان رفتار حاج محمود انتقاد‬ ‫کردند‪ ،‬خودشــان را معصوم می دانند و عادت کرده اند که‬ ‫فقط دیگران را متهم کنند‪ .‬من همه انسان ها را خاکستری‬ ‫می بینم‪ ،‬نه سیاه و سفید؛ این مســاله شامل حاج محمود‬ ‫کریمی هم می شود‪ .‬یعنی ما با علم به خطاپذیر بودن ایشان‬ ‫به هیات رایهالعباس می اییم امــا در نهایت همه نوکر امام‬ ‫حسین(ع) هســتیم‪ ».‬یک مرد میانسال حرف این جوان‬ ‫را تایید می کند و در ادامه می گویــد‪« :‬نوکری کردن برای‬ ‫اهل بیت(ع)‪ ،‬چوب خوردن هم دارد‪ .‬من نمی گویم حاج‬ ‫محمود کریمی در ان ماجرا مقصر بود یا نبود‪ ،‬اما نظرم این‬ ‫است که او چوب مشــهور بودنش را خورد‪ .‬شــاید اگر فرد‬ ‫دیگری این کار را کرده بود‪ ،‬هیچ کس توجهی به او نمی کرد‬ ‫و خیلی زود ماجرا فراموش می شد اما چون پای حاج محمود‬ ‫کریمی در میان بود این مساله را برجسته کردند‪ ».‬یکی از‬ ‫خانم هایی هم که در خیابان ایستاده و به روضه حاج محمود‬ ‫ی گوش داده است‪ ،‬به خبرنگار مثلث می گوید‪« :‬اقای‬ ‫کریم ‬ ‫ی از مداحان والیتمدار اســت‪ .‬ما عالقه داریم که به‬ ‫کریم ‬ ‫هیات هایی از این قبیل برویم اما تنها هیات نزدیک به محل‬ ‫سکونت که چنین روشی دارد‪ ،‬همین هیات رایه العباس(ع)‬ ‫است‪ .‬حتی اگر برخی مداحان مثل اقای حدادیان و اقای‬ ‫میرداماد هم به این هیات بیایند‪ ،‬باز هم به همین مســاله‬ ‫اعتقاد دارند که راه والیت‪ ،‬راه درست و تنها مسیری است‬ ‫که ما باید از ان پیروی کنیم‪».‬‬ ‫وقتی خبرنگار مثلث از جوانی که از ورامین به هیات‬ ‫رایهالعباس امده و خود را یکی از دوستداران حاج محمود‬ ‫کریمی معرفی می کنــد‪ ،‬علت طی کردن این مســافت را‬ ‫جویا می شود‪ ،‬این گونه پاسخ می شــنود‪« :‬من و دوستانم‬ ‫از چند سال پیش قصد امدن به این هیات را داشتیم اما هر‬ ‫سال سرگرم کارهای هیات محل ه خودمان بودیم که مانع از‬ ‫حضور ما در این هیات می شد‪ .‬البته مهم نیست که در کدام‬ ‫هیات عزاداری کنیم و ان چیزی که اهمیت دارد‪ ،‬حزن دل‬ ‫برای امام حسین(ع) است و ما چه در هیات خودمان و چه‬ ‫در اینجا اجرمان را از حضرت سیدالشهدا(ع) می گیریم اما‬ ‫عالقه مند بودیم که برای یک بار هم که شده به این هیات‬ ‫بیاییم‪ .‬الحمدلله امســال این توفیق نصیب ما شــد که به‬ ‫اینجا بیاییم و هم حضرت امامــزاده علی اکبر(ع) را زیارت‬ ‫کنیم و هم پای منبر حاج محمود کریمی روضه بشــنویم و‬ ‫سینه بزنیم‪».‬‬ ‫‪63‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫عاشقیوشیداییجوانان‬ ‫روایت مثلث از هیات عبدالرضا هاللی در پارک شهر‬ ‫‪64‬‬ ‫هیات جوان پسند‬ ‫مثل ث | شماره ‪285‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫‪4‬‬ ‫روضه خوان‪ ،‬میکروفن را به مداح می سپارد‪ ،‬صورتش‬ ‫را می بوســد و از او می خواهد که برایش دعا کند‪ .‬دقایقی‬ ‫بعد‪ ،‬مداح با صدای بلند در حال حسین حسین گفتن است‪.‬‬ ‫جمعیت با شور و هیجان باال و پایین می پرند و بر سر و سینه‬ ‫می زنند‪ .‬هر چه مداح شور بیشتری می گیرد‪ ،‬شور سینه زنان‬ ‫هم بیشتر می شــود‪ .‬عزاداران امده اند که سینه بزنند؛ هر‬ ‫چند مداح هیات‪ ،‬برای روضه همان قدر اهمیت قائل است‬ ‫که برای سینه زنی انرژی صرف می کند و برخی از عزاداران‬ ‫هم با او در ادا کردن حق روضه همراهی می کنند‪ .‬این تمام‬ ‫ان چیزی اســت که در نگاه اول از هیات الرضا (ع)محفل‬ ‫بسیجیان و رهروان شــهدا توجه مخاطب را به خود جلب‬ ‫می کند؛ هیاتی که عبدالرضا هاللــی جوان‪ ،‬مداح اصلی‬ ‫ان است‪ .‬هیات الرضا (ع) البته نسبت به سال های گذشته‬ ‫تحول قابــل توجهی را بــه خود می بیند؛ حجت االســام‬ ‫شهاب مرادی از واعظان مشهور تهران به عنوان سخنران‬ ‫به هیات امده و روضه خوان هیات هم حیدر خمســه است‬ ‫که روضه خوانی را از پدرش اموخته است‪.‬‬ ‫چند سالی اســت که ســالن کشتی شــهدای هفتم‬ ‫تیر در کنــار پارک شــهر میزبــان یکــی از پرطرفدارترین‬ ‫هیات های مــدرن تهران در دهه نخســت محرم اســت؛‬ ‫هیاتی که به خصوص بیشتر میزبان نسل جوان عزاداران‬ ‫امام حسین(ع) است‪ .‬بسیاری از جوانان از محله مجیدیه‬ ‫به هیات الرضا می ایند؛ محله ای که هیات الرضا در انجا پا‬ ‫گرفته است‪ .‬البته ان گونه که جوانان مجیدیه می گویند‪،‬‬ ‫ت این وســعت را نداشــت و در خانه های‬ ‫در ان زمان‪ ،‬هیا ‬ ‫دوســتان عبدالرضا هاللی برگزار می شــد‪ .‬عالوه بر این‪،‬‬ ‫چهره های مشــهوری همچون شــخصیت های سیاسی‪،‬‬ ‫بازیگران سینما و تلویزیون‪ ،‬بازیکنان فوتبال و مجری های‬ ‫تلویزیونی نیز در شــب های مختلف میهمــان این هیات‬ ‫هســتند و در کنار جوانان بــه عــزاداری می پردازند‪ .‬کمتر‬ ‫می توان افراد میانســال و پا به ســن گذاشــته را در جمع‬ ‫عزاداران هیات الرضــا دید؛ اگرچه بانیــان هیات و برخی‬ ‫افراد دیگر‪ ،‬برای شنیدن روضه در سالن حضور می یابند و‬ ‫پس از شنیدن روضه از مراسم خارج می شوند یا در حاشیه ‬ ‫می نشینند و عزاداری جوانان را نظاره می کنند‪ .‬داخل سالن‬ ‫با سیاه مشق تزیین شــده و نمادهای عاشورایی در ان قرار‬ ‫داده اند؛ ســالنی بزرگ که ماالمال از جمعیت است و حتی‬ ‫جای سوزن انداختن هم در ان نیست‪ .‬تعداد جوان هایی که‬ ‫با شلوار جین و سوئی شرت و با تیپ اسپرت به هیات الرضا‬ ‫امده اند جلب توجه می کند‪ ،‬اما به تناسب خاستگاه بسیاری‬ ‫از جوان های باســابقه هیات الرضا و منطقه ای که هیات‬ ‫در ان برگزار می شــود‪ ،‬بســیاری از جوانان بــا لباس های‬ ‫ســاده و لباس های متناســب با حال و هوای محرم در ان‬ ‫حضور یافته اند‪ .‬عالوه بر ایــن‪ ،‬عده ای از جوانان هیات‪،‬‬ ‫پیشــانی بندهایی را که عبــارت «مدافعان حــرم» با طرح‬ ‫گرافیکی زیبایی روی انها نقش بسته است‪ ،‬روی سرهای‬ ‫خود بسته اند‪ .‬برخی که به دلیل تکمیل شدن فضای سالن‬ ‫محل برگزاری هیات از رفتن بــه درون هیات بازمانده اند‪،‬‬ ‫روی موکت هایــی که در خیابان پهن شــده‪ ،‬نشســته و با‬ ‫عــزاداران همراهی می کننــد‪ .‬اغلــب خودروهایی که در‬ ‫اطراف هیات پارک شده‪ ،‬خودروهای جوان پسند از جمله‬ ‫پژو ‪ 206‬و پراید است‪ .‬برخی هم که از تمکن مالی باالتری‬ ‫برخوردارند‪ ،‬با خودروهای وارداتی به هیات امده اند‪ .‬روی‬ ‫شیشــه های تعــداد قابل توجهی از خودروها‪ ،‬شــعارهای‬ ‫عاشورایی و نام مقدس امام حسین(ع) و اهل بیت ایشان‬ ‫نوشته شــده اســت‪ .‬برخی هم با موتورســیکلت به هیات‬ ‫امده اند؛ موتورهایی که روی انها عالمت هیات نصب شده‬ ‫است‪ .‬در کنار هیات نیز بساط ساندویچ فروشی بازار خودش‬ ‫را دارد و غذای هیاتی ها را تامین می کند‪.‬‬ ‫عبدالرضا هاللی مداح هیات الرضا با یک خودروی‬ ‫‪ 206‬به هیات می اید‪ .‬از خودرو که پیاده می شود‪ ،‬از درب‬ ‫پشــتی به هیات می رود و با میهمانان ویژه و خدمتگزاران‬ ‫هیات خوش و بش می کند‪ .‬هاللی سر خود را با شال عزا یا‬ ‫پارچه ای پوشانده تا مبادا سرماخوردگی بالی جانش شود و‬ ‫او را از ادامه ذکر مصیبت برای حضرت سیدالشهدا(ع) در‬ ‫شب های بعدی بازدارد‪.‬‬ ‫هیات با سخنرانی حجت االســام شهاب مرادی از‬ ‫واعظان مشهور تهران اغاز می شود‪ .‬او که منبری گرم دارد‬ ‫و ذائقه جوانان را به خوبی می شناســد‪ ،‬با سخنرانی خود‪،‬‬ ‫مســتمعین را به وجد می اورد‪ .‬پس از سخنرانی‪ ،‬نوبت به‬ ‫ذکر مصیبت اهل بیت(ع) و روضه خوانی می رســد؛ حیدر‬ ‫خمسه‪ ،‬مجلس را به دست می گیرد و با روضه خود‪ ،‬اشک‬ ‫را از چشمان عزاداران جاری می سازد‪ .‬پایان روضه خوانی‪،‬‬ ‫اغاز شور در هیات است؛ عبدالرضا هاللی شور تازه ای به‬ ‫هیات می دهد‪ .‬نوای حسین حســین‪ ،‬فضای هیات را پر‬ ‫می کند و جوانان هیاتی اماده ســینه زنی پرشور می شوند‪.‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫ســبک هایی که هر شــب هاللی در مداحی خود استفاده‬ ‫می کند‪ ،‬پامنبری هایش را به وجد می اورد و باعث می شود‬ ‫که در سینه زنی پرشورتر باشــند‪ .‬عبدالرضا هاللی گاهی‬ ‫تصمیم می گیرد که در میان هیات نفسی تازه کند‪ .‬وقتی‬ ‫میکروفن را به مداح دیگر می دهد‪ ،‬خــودش با عزاداران‬ ‫همراهی می کند و بر سر و ســینه می زند؛ گاهی هم پرچم‬ ‫هیات را به اهتزاز درمی اورد‪ .‬در بخشی از هیات‪ ،‬عبدالرضا‬ ‫هاللی از ســینه زنان می خواهد که به حرف هایش گوش‬ ‫دهند‪« :‬گاهی اوقات برخی افراد صحبت هایی می کنند؛‬ ‫فالنی کم خواند‪ ،‬زیاد خواند‪ ،‬چــرا فالنی می خواند‪ .‬این‬ ‫اصال به خیلی از اقایان ارتباطی ندارد‪ .‬نباید به جایی برسیم‬ ‫که بخواهیم به کســی توهین کنیم‪ .‬من همینم‪ .‬خدا هم‬ ‫شــاهد اســت که من تمام تالش خودم را می کنم‪ .‬همه‬ ‫زحمتم را می کشم که تو راضی باشی؛ اول امام حسین(ع)‬ ‫بعد تو راضی باشی‪ .‬همه عالقه ام این است که تو در خانه‬ ‫امام حســین(ع) باشــی‪ .‬من هم به عشق شــما می ایم‪.‬‬ ‫خواندن در این ورزشگاه خیلی سخت است اما همه اینها‬ ‫لطف امام حسین(ع) است که ما روی پایمان ایستاده ایم‪.‬‬ ‫شــما از استرســی که من و دوســتان هیات قبل از جلسه‬ ‫می کشیم‪ ،‬خبر ندارید و وظیفه ماست که این فضا را اماده‬ ‫کنیم که شما بیایید و به راحتی عزاداری کنید و فیض ببرید‪،‬‬ ‫اما شما را به خدا اینها را با مسائلی که نامربوط است و شما‬ ‫را از امام حسین(ع) دور می کند‪ ،‬قاطی نکنید‪ .‬من بیست‬ ‫سال است که سبک نو می خوانم و تجربه ام به اینجا رسیده‬ ‫است که در شب های محرم باید به دنبال عشق باشی‪ ،‬نه‬ ‫سبک؛ وگرنه سبک خواندن کاری ندارد‪ .‬اگر نتوانم کاری‬ ‫کنم که تو بتوانی با امام حسین(ع) ارتباط برقرار کنی‪ ،‬چه‬ ‫اصراری است که بخواهم سبک نو بخوانم؟ مگر مسابقه‬ ‫است؟ اینجا جلسه امام حسین(ع) است‪ .‬هیچ وقت انتظار‬ ‫این را نداشته باشید که به اینجا بیایید تا من یک سبک نو‬ ‫بخوانم‪ .‬اگر سبکی به دل من بنشیند و بتوانم با ان ارتباط‬ ‫برقرار کنم‪ ،‬همان را برایت می خوانم‪ .‬اگر من همان سبک‬ ‫«اقای من‪ ،‬دنیای من» را بخوانم‪ ،‬تو کیف می کنی‪ .‬چه‬ ‫اصراری است که من بخواهم دنبال چیزی بروم که خودم‬ ‫هم ان را درک نکرده ام؟ ان شاءالله در خانه امام حسین(ع)‬ ‫میهمان بیاوریم و ان را شلوغ تر کنیم‪ .‬ان شاءالله همه زیر‬ ‫همین خیمه امام حسین(ع) بمیریم؛ من دیگر هیچ ارزویی‬ ‫ندارم‪ .‬به برکت امام حسین(ع)‪ ،‬هم دنیا را داشته ام و هم‬ ‫اخــرت را‪ ،‬به برکت امام حســین(ع) خوب هم داشــته ام‬ ‫و از بچگی همــه چیز در خانه امام حســین(ع) گیرم امده ‬ ‫اســت؛ هم ابرو‪ ،‬هم پول‪ ،‬هم عزت و هر چیز دیگری که‬ ‫فکرش را بکنید‪ .‬همه اینها از برکت امام حسین(ع) است‬ ‫اما یــک ارزوی دیگر دارم و ان این اســت کــه زیر خیمه‬ ‫امام حسین(ع) بمیرم‪ .‬اینکه سرنوشت مان اینطوری تمام‬ ‫بشود‪ ،‬قشنگ است‪»...‬‬ ‫هاللی کیست؟‬ ‫عبدالرضا هاللی متولد سال ‪ 1360‬است؛ یعنی این‬ ‫روزها ‪ 34‬سالگی اش را سپری می کند‪ .‬او از مداحان نسل‬ ‫ســوم اســت که در ابتدای دهــه ‪ 80‬ظهور کردند‪ .‬هاللی‬ ‫نماد مداحانی اســت که ســبک مدرن در مداحی را دنبال‬ ‫می کنند و بر این عقیده اند که تکیه بر این الگوها می تواند‬ ‫جوانان را جــذب هیات های مذهبی کند‪ .‬ســبک های او‬ ‫در مداحی ابتدا با انتقادات بســیاری مواجه شد؛ چراکه او‬ ‫سبک های جدیدی را در مداحی به کار می برد که بسیاری‬ ‫ان را نمی پسندیدند‪ .‬منتقدان هاللی‪ ،‬او را متهم می کردند‬ ‫که مداحی را با موسیقی پاپ درامیخته است‪ .‬اما در مقابل‪،‬‬ ‫مدافعانش که جوانان امروزی هســتند‪ ،‬سبک او را عاملی‬ ‫برای جذب خود به هیات هــا می دانســتند و از او حمایت‬ ‫کردند‪ .‬این گونــه بود که به تدریج این ســبک ها به عنوان‬ ‫بخشی از الگوهای عزاداری در جامعه ایران پذیرفته شد‪.‬‬ ‫حاال چند سالی است که اگر در ایام عزاداری و مناسبت های‬ ‫خاص مذهبی به پاساژ مهســتان در میدان انقالب سری‬ ‫بزنید‪ ،‬جوان هــای زیــادی را می بینید کــه به دنبال خرید‬ ‫ســی دی های ســبک های مداحــی عبدالرضــا هاللــی‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫این مداح اهل بیت(ع) در ‪ 12‬سالگی قاری قران بود‬ ‫و در همان سن و سال با شــرکت در مجالس و هیات های‬ ‫حاج منصور ارضــی اداب مداحی را تا انــدازه ای اموخت‪.‬‬ ‫تا ســال ‪ 79‬فقط اهالی میدان خراســان تهران هاللی را‬ ‫به عنوان مداحی جوان می شــناختند‪ ،‬اما او برای مداحی‬ ‫به هیات های مختلف رفت تا اینکه در ســال ‪ 82‬با برپایی‬ ‫هیات الرضا(ع) در مسجد جامع ابوذر‪ ،‬نام او به عنوان یک‬ ‫مداح سرشــناس مطرح شــد‪ .‬درحالی که برخی از هاللی‬ ‫به عنوان یکی از شاگردان جوان حاج منصور یاد می کنند‪،‬‬ ‫او این مساله را رد کرده و می گوید که فقط برای حضور در‬ ‫هیات‪ ،‬به مسجد ارک می رفته است‪ .‬او در چند برهه درگیر‬ ‫برخی حاشیه های شخصی شد اما اکنون تمام تالش خود‬ ‫را به کار بسته اســت که از اسیر شــدن در دام حاشیه دور‬ ‫بماند‪ .‬او هر از گاهی مواضع سیاســی نیز اتخاذ می کند؛‬ ‫چنانکه چنــدی پیــش در گفت وگویی بــا هفته نامه مثلث‬ ‫گفته بود‪« :‬مداحان باید در حد کلی گویی‪ ،‬موضع سیاسی‬ ‫اتخاذ کنند‪».‬‬ ‫او همچنین در برهــه دیگری در واکنــش به توهین‬ ‫شاهین نجفی به اهل بیت(ع) این گونه موضع گیری کرد‪:‬‬ ‫«در این خصــوص بحمدالله پس از کســب اولین فتوا از‬ ‫ســوی حضرت ایت الله صافی گلپایگانی و با کسب اجازه‬ ‫از بزرگ ترها علی الخصوص حاج اقا منصور ارضی‪ ،‬اقدام‬ ‫به انجام حکم در مورد این اشخاص (خواننده‪ ،‬اهنگساز و‬ ‫شاعر) خواهیم کرد‪».‬‬ ‫مثل ث | شماره ‪285‬‬ ‫سالن کشتی هفتم تیر مملو از جمعیت عزادار بود‬ ‫روضه خوانی حیدر خمسه‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫هیات الرضا(ع) بارها این صحنه را به خود دیده است‬ ‫شهاب مرادی سخنران دهه اول هیات الرضا(ع) بود‬ ‫‪65‬‬ ‫اقتصاد پس از برجام‬ ‫با اینکه در ماه های گذشــته رفت و امد های شــرکت های مهم خارجی‬ ‫به ایــران بیشــتر شــده و اینجا و انجــا کنفرانس هــای معرفــی فرصت های‬ ‫ســرمایه گذاری در ایران برگزار شــده اســت و هیات های سیاســی با هدف‬ ‫باز کردن در های تبادل تجاری با ایران به کشور امده اند‪ ،‬هنوز اما و اگر هایی‬ ‫بر سر راه جذب سرمایه گذاری های خارجی در ایران وجود دارد‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫اول‬ ‫رقابت میان بورژوازی ملی وکمپرادور‬ ‫ایاسرمایه هایخارجیبهسویبازارهایایرانمی ایند؟‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪66‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫‪1‬‬ ‫دولت دچار کســری بودجه است و درامد های نفتی‬ ‫هم محــدود‪ ،‬معنی اش این اســت که در کشــور بحران‬ ‫ســرمایه گذاری داریم‪ ،‬چرا که دولت برای سرمایه گذاری‬ ‫روی پروژه های مختلف عمرانی و تولیدی پولی در بســاط‬ ‫ندارد‪ .‬بخش خصوصی شاغل در بازار داخلی همین حاال‬ ‫هم با بیشترین توانش مشغول است و چالش های فضای‬ ‫کسب و کار‪ ،‬نفسش را تنگ کرده است‪ ،‬در چنین شرایطی‬ ‫امیدواری این اســت که با برداشته شــدن سد تحریم ها‪،‬‬ ‫بــازار پر جذابیت خاور میانــه در کنار ثبات سیاســی ایران‬ ‫در برابر نا امنی و اشفتگی در سایر کشــور های خاور میانه‬ ‫زمینه را برای جذب سرمایه گذاران خارجی به کشور فراهم‬ ‫کند تا هم تولید در داخل مرز های کشور رونق بگیرد‪ ،‬هم‬ ‫اندکی از فشار بیکاری فزاینده بر کشور کم شود‪ .‬با اینکه در‬ ‫ماه های گذشته رفت و امد های شرکت های مهم خارجی‬ ‫به ایران بیشتر شده و این جا و انجا کنفرانس های معرفی‬ ‫فرصت های ســرمایه گذاری در ایران برگزار شده است و‬ ‫هیات های سیاسی با هدف باز کردن در های تبادل تجاری‬ ‫با ایران به کشــور امده اند‪ ،‬هنوز اما و اگر هایی بر ســر راه‬ ‫جذب سرمایه گذاری های خارجی در ایران وجود دارد‪.‬‬ ‫منتقدیــن می گوینــد ســرمایه گذاری خارجی زمینه‬ ‫نفوذ کشــور های غربی در ایران را فراهم می کند‪ .‬مهدی‬ ‫زریباف مدیر مرکز مطالعــات مبانی و مدل های اقتصادی‬ ‫معتقد است که بعد از اجرایی شدن برجام و برداشته شدن‬ ‫تحریم ها‪ ،‬شرکت های خارجی در قالب های مختلف قصد‬ ‫دارند بازار مصرف ما را در سلطه بگیرند؛‬ ‫«زمانی این شــرکت ها در ســطوح کاالهای دانش‬ ‫فنی و تکنولوژی در کشور حضور دارند که چون به هرحال‬ ‫واردات این کاالها ممکن اســت منافعی نیز برای کشــور‬ ‫داشته باشــد این مســاله قابل تامل اســت‪ .‬اما متاسفانه‬ ‫این موارد زیاد نیستند و معموال این شرکت ها بیشتر برای‬ ‫صادرات کاالهای مصرفی خود وارد ایران می شوند و اتفاقا‬ ‫به سمت کاالهایی با ارزش افزوده بیشتر که پول بیشتری‬ ‫را از کشــور خارج کند می روند؛ قطعا سرمایه گذاری های‬ ‫اقتصاد‬ ‫ارزان تر اجناس با کیفیت تری را خریداری کنند‪».‬‬ ‫مقامات دولتی هــم به جذب ســرمایه گذاری های‬ ‫خارجی در چنین شــرایطی امیدوار هستند‪ ،‬علی طیب نیا‪،‬‬ ‫وزیر اقتصاد می گوید‪« :‬برای اینکه ســرمایه گذاران چه‬ ‫داخلــی و چه خارجــی در اقتصاد یک کشــور وارد شــوند‬ ‫ثبات اقتصاد کالن‪ ،‬محیط کســب و کار متناسب و وجود‬ ‫قوانین و مقررات حامی منافع ســرمایه گذاران نیاز است‪.‬‬ ‫ثبات اقتصاد کالن هم اکنون در اقتصاد ایران به چشــم‬ ‫می خورد و همین امر پیش بینی پذیری برای سرمایه گذاران‬ ‫را امکان پذیر کرده اســت ضمن انکه محیط کسب و کار‬ ‫نیز باید به نحوی باشد که هزینه های مبادالتی را افزایش‬ ‫نداده و تاثیر منفی روی سرمایه گذاری نگذارد‪ .‬هم اکنون‬ ‫استقبال سرمایه گذاران خارجی برای ورود به ایران بسیار‬ ‫مناسب است و همین امر نشــان از مناسب بودن وضعیت‬ ‫سرمایه گذاری دارد‪ .‬جمهوری اسالمی ایران در شراکت‬ ‫بــا خارجی ها به دنبــال افزایش واردات کاال نیســت بلکه‬ ‫هدف ما جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشور و‬ ‫انتقال دانش فنی است‪ ».‬با وجود اظهارات امیدوار کننده‬ ‫اقای وزیر‪ ،‬به نظر می رسد مشــکالت ساختاری در جذب‬ ‫و نگهداری ســرمایه گذاری خارجی در کشور می تواند در‬ ‫اینده این راه محدودیت هایی ایجــاد کند‪ ،‬قوانین کار که‬ ‫به بی اعتمادی بین کارگر و کارفرمــا دامن می زند‪ ،‬تامین‬ ‫اجتماعی گران که خدماتی زیر خط حد اقل اســتاندارد ها‬ ‫ارانه می دهد‪ ،‬نرخ مالیات بســیار باال برای تولید کنندگان‬ ‫و سرمایه گذاران خارجی که گاهی تا ‪ 50‬درصد درامد انها‬ ‫را شامل می شود‪ ،‬از جمله نگرانی هایی است که می تواند‬ ‫سرمایه گذاران خارجی را با تردید مواجه کند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫خارجی ارتباطی بــه درون زایی ندارند بلکــه کامال برون زا‬ ‫هســتند‪ .‬حاال اگر دولت مدعی است که می خواهد با دنیا‬ ‫تعامل کند باید درون زای برون گرا باشد‪ .‬یعنی باید بدانیم‬ ‫در چه نیازی با چه هدفی و در چه حدی می خواهیم با یک‬ ‫شرکت خارجی تعامل کنیم‪ ».‬در مقابل چنین دیدگاه هایی‬ ‫که جذب ســرمایه گذاری خارجی را خالف سیاست های‬ ‫ملی اقتصــاد می دانند و دولــت را از تــن دادن به ان منع‬ ‫می کنند‪ ،‬فعاالن اقتصادی هم هستند که از جذب سرمایه‬ ‫و سرمایه گذار خارجی به کشور استقبال می کنند‪.‬‬ ‫محســن جالل پور‪ ،‬یک عضو اتــاق بازرگانی ایران‬ ‫معتقد اســت‪ ،‬جــذب ســرمایه گذاری خارجــی می تواند‬ ‫خالء های موجود در کشــور را در بســیاری از عرصه های‬ ‫زیربنایی بر طرف کند و در نتیجه منجر به رشد و رونق تولید‬ ‫داخلی شــود‪ .‬بهروز خدارحمی‪ ،‬دبیرکل کانون نهاد های‬ ‫سرمایه گذاری ایران هم با اشاره به اوضاع نا مساعد بورس‬ ‫و فعاالن بازار های مالی در ماه های گذشته‪ ،‬می گوید باید‬ ‫امیدوار بــود که جذب ســرمایه گذاری های خارجی بعد از‬ ‫اجرای برجام بتواند وضعیت بازار ها را بهتر کند‪.‬‬ ‫«فشارهای بودجه ای ناشــی از کاهش بهای نفت و‬ ‫دیگری فشار تحریم های بین المللی در سال های گذشته‬ ‫و حتی امسال هم برای کشور مشکالتی ایجاد کرده است‬ ‫که نمی شــود با امیدواری دادن به اینکه این مشــکالت‬ ‫بر طرف می شود روی انها چشم بست‪ ،‬افسردگی به دلیل‬ ‫براورده نشــدن انتظارات‪ ،‬مشــکلی که ما بین بازار پول و‬ ‫بازار ســرمایه داریم‪ ،‬حتی بین صنایع مختلف شرکت های‬ ‫بورسی هم داریم‪ .‬االن دغدغه هایی که بین شرکت های‬ ‫فوالدی و ســنگ اهنی ها هست را مشــاهده می کنید که‬ ‫همگی اینها معلول هســتند و یک علت بیشتر وجود ندارد‬ ‫و ان این اســت که به دولت به دلیل کســری بودجه فشار‬ ‫امده است‪ .‬در چنین شــرایطی ورود ســرمایه های جدید‬ ‫می تواند جان تازه ای بــه بازار های کشــور بدهد‪ ،‬به نظر‬ ‫من اولین جایی که ســرمایه گذاران خارجی در ان حضور‬ ‫پیدا خواهند کرد‪ ،‬بازار ســرمایه است و مهمترین شاخص‬ ‫برای هر نوع سرمایه گذاری‪ ،‬نبود ابهام در فضای فعالیت‬ ‫اســت بنابراین هرچقدر ابهام هــا در ســرمایه گذاری باال‬ ‫برود‪ ،‬ریســک ســرمایه گذاری افزایش می یابــد و انگیزه‬ ‫سرمایه گذاری کمتر می شود‪ ».‬خدارحمی البته به برخی‬ ‫نگرانی ها درمورد ورود ســرمایه های خارجی به کشور هم‬ ‫اشاره کرده است‪« :‬سرمایه گذاران خارجی با انگیزه های‬ ‫مختلف و دیدگاه های مختلف به کشور می ایند‪ ،‬مگر االن‬ ‫همه بازیگران داخلی بازار ســرمایه‪ ،‬به قصد عمق دهی و‬ ‫کارایی بیشتر بازار سرمایه در حال فعالیت و خرید و فروش‬ ‫هستند؟ سفته باز ایرانی و خارجی ندارد‪ .‬ممکن است برخی‬ ‫از یخچال هم استفاده نادرســت کنند و کاالهای ممنوعه‬ ‫در ان نگهداری کنند‪ .‬اما به این خاطر که نباید استفاده از‬ ‫یخچال را کنار گذاشت؛ ما باید بتوانیم خودمان را تجهیز‬ ‫کرده و از منایع خارجی که برای طوالنی مدت به کشور وارد‬ ‫می شوند استفاده کنیم؛ در هر صورت منع و طرد کار درستی‬ ‫نیست‪ ».‬سیدحسن سلیمی‪ ،‬رئیس انجمن سرمایه گذاری‬ ‫مشترک ایرانی و خارجی اتاق ایران هم می گوید‪« :‬اولین‬ ‫مزیتی که ورود سرمایه گذار خارجی در کشور دارد‪ ،‬افزایش‬ ‫رقابت در تولید اســت کــه کیفیت محصــوالت را خود به‬ ‫خود باال می بــرد‪ .‬ارتقای زنجیره تولیــد و ورود تکنولوژی‬ ‫روز دنیا بــه ایران و تولیــد محصوالت با کیفیت از ســوی‬ ‫تولید کنندگان داخلی برای رقابت با محصوالت خارجی و‬ ‫برای اینکه بازار را از دست ندهند‪ ،‬بارزترین نتیجه حضور‬ ‫سرمایه گذاران خارجی در کشــور ماست‪ .‬سرمایه گذاران‬ ‫برای تولید محصوالت خود از نیــروی جوان تحصیلکرده‬ ‫کشور استفاده می کنند که خود سبب اشتغالزایی و انتقال‬ ‫فناوری و تکنولوژی و دانش روز مدیریت به کشور خواهد‬ ‫شد و از طرفی مصرف کننده های ایرانی می توانند با قیمت‬ ‫در چنین وضعیتی به نظر می رسد واردات‬ ‫بی رویــه بهتریــن فرصت بــرای بــورژوازی‬ ‫کمپرادور یا وابســته اســت که با نابود کردن‬ ‫تولید ملی به ســودهای کالن دست یابد‪ .‬در‬ ‫عین حــال ورود تکنولــوژی خارجــی و رونق‬ ‫گرفتــن تولید بــه باال امــدن بــورژوازی ملی‬ ‫خواهد انجامید‪ .‬اکنون زمان مصاف بورژوازی‬ ‫ملی و بورژوازی کمپرادور است‬ ‫حمید نظریان‪ ،‬کارشناس اقتصادی هم معتقد است‬ ‫که شانس جذب سرمایه گذاری خارجی برای کشور وجود‬ ‫دارد‪ ،‬به شــرطی که دولت بتواند مشــکالت ســاختاری‬ ‫اقتصاد کشــور را برطرف کند‪« :‬یکی از مشــکالت بزرگ‬ ‫ســرمایه گذاری در ایران‪ ،‬بوروکراســی اداری برای ورود‬ ‫ســرمایه اســت‪ ،‬یعنی هر ســرمایه گذاری که می خواهد‬ ‫وارد ایران شــود باید مراحل زیــادی را بگذرانــد تا بتواند‬ ‫در یکی از بخش های ایــران ســرمایه گذاری کند‪ .‬الزام‬ ‫به اینکه ســرمایه گذار خارجی تنها ‪ 49‬درصد ســهام را در‬ ‫اختیار داشته باشد و طرف ایرانی حتما ‪ 51‬درصد سهام را‬ ‫داشته باشد‪ ،‬هم از دیگر مشکالت جذب سرمایه خارجی‬ ‫برای کشور اســت‪ .‬این موضوع ریسک سرمایه گذاری را‬ ‫باال می برد‪ ،‬چراکه طرف ایرانــی می تواند با یک عملیات‬ ‫اقتصادی باعث مشــکالتی در اجرای پروژه شــده و ان را‬ ‫زیانده کند و به این صورت سرمایه گذار خارجی مجبور به‬ ‫خروج سرمایه خود برای ضرر کمتر می شود‪ .‬جذب سرمایه‬ ‫خارجی تنها در صورتی امکان پذیــر خواهد بود که دولت‬ ‫ریسک ســرمایه گذاری در ایران را کاهش دهد و سود ان‬ ‫را تضمیــن کند‪ ».‬با ایــن حال افرادی چــون محمد باقر‬ ‫نوبخت‪ ،‬رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور معتقد‬ ‫هستند که باید همکاری با سرمایه گذاران خارجی را بعد از‬ ‫اجرایی شدن برجام با سرعت هر چه بیشتر اغاز کرد‪ ،‬چرا‬ ‫که ایران نیازمند سرمایه گذاری مشترک است تا از فناوری و‬ ‫دانش روز شرکت ها بهره گیری کند و بازار مناسبی هم برای‬ ‫صادرات کاالهای ایرانی فراهم شود‪.‬‬ ‫اقای نوبخــت می گوید‪« :‬هدف دولت این اســت‬ ‫که در بین دولت هــای خارجی و هیات هــای بلندپایه ای‬ ‫که به ایران ســفر می کنند انهایی که می توانند سه مولفه‬ ‫ســرمایه گذاری مســتقیم‪ ،‬واردات تکنولوژی روز و ایجاد‬ ‫بازار برای صادرات کاالهای ایرانی را فراهم کنند‪ ،‬انتخاب‬ ‫کند و از همکاری انها بهــره بگیرد‪ ».‬در چنین وضعیتی به‬ ‫نظر می رسد واردات بی رویه بهترین فرصت برای بورژوازی‬ ‫کمپرادور یا وابســته اســت که با نابود کردن تولید ملی به‬ ‫سودهای کالن دست یابد‪ .‬در عین حال ورود تکنولوژی‬ ‫خارجی و رونق گرفتن تولید به باال امــدن بورژوازی ملی‬ ‫خواهــد انجامید‪ .‬اکنون زمــان مصاف بــورژوازی ملی و‬ ‫بورژوازی کمپرادور است‪.‬‬ ‫‪67‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫گفت و گوی مثلث با مهدی تقوی‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫ اقتصاد در مسیر رونق قراردارد‬ ‫در ماه ها و حتی می شود گفت سال های گذشته‬ ‫دولت بار ها گفته است که حل مسائل اقتصادی در گرو‬ ‫حل پرونده هســته ای اســت‪ ،‬حاال با نزدیک شدن به‬ ‫زمان اجرای نهایی برنامه جامع اقدام مشترک که قرار‬ ‫اســت اجرای تحریم ها را لغو کنند و محدودیت های‬ ‫مالی و تجاری ایران را برطرف کند‪ ،‬چشــم انداز اینده‬ ‫اقتصاد کشور را بعد از اجرای برجام چطور می بینید؟‬ ‫متاســفانه هنوز رقم دقیق اینکه چه میزان در امد‬ ‫دالری با اجرای برجام نصیب کشــور خواهد شد مشخص‬ ‫نیســت‪ ،‬در مقطعی گفته شــد که رقمی حدود ‪ 10‬میلیارد‬ ‫دالر به دولت بر خواهد گشت‪ ،‬بعد ها اقای سیف رئیس کل‬ ‫بانک مرکزی گفت که این رقم می تواند تا ‪ 20‬میلیارد دالر‬ ‫و شاید هم بیشتر باشــد اینها مربوط به این است که از چه‬ ‫راهی و چه در امد هایی را محاسبه می کنید‪.‬‬ ‫اما به هر حال به نظر می رســد یکی از محتمل ترین‬ ‫سیاست ها در چنین شــرایطی این باشــد که دولت وقتی‬ ‫در امد هــای ارزی اش باال می رود‪ ،‬قیمــت دالر را کاهش‬ ‫دهد‪ ،‬اینجا مساله عرضه و تقاضا مطرح است‪ ،‬اگر دولت‬ ‫دالر زیادی داشته باشد‪ ،‬می تواند عرضه را افزایش دهد و‬ ‫در نتیجه قیمت دالر را کاهش دهد که این می تواند به نفع‬ ‫کل کشور باشد‪.‬‬ ‫االن قیمت دالر در بازار حدود سه هز ار و ‪ 300‬تومان‬ ‫است‪ ،‬این رقم می تواند به دو هزار و ‪ 900‬تومان هم برسد‬ ‫و مانعی برای ایــن کار وجود نخواهد داشــت‪ ،‬اگر دولت‬ ‫به چنین ســناریو یی تن بدهد نا خــود اگاه می تواند به ان‬ ‫هدف مهمش که کاهش تورم اســت راحت تر دست پیدا‬ ‫‪2‬‬ ‫دکتر مهــدی تقوی‪ ،‬اســتاد صاحب کرســی‬ ‫اقتصاد در دانشــگاه عالمه‪ ،‬از منتقدان فریاد ها در‬ ‫مورد وجود رکود در دولت اقای روحانی اســت ‪ .‬او با‬ ‫تاکید بر اینکه نمی تواند هم رشــد اقتصادی مثبت‬ ‫و هم رکود را با هم داشــت‪ ،‬می گوید انچه به عنوان‬ ‫رکود از ان یاد می شود رکود بخش های اقتصاد است‬ ‫که هر کدام دالیل مستقلی دارند و قابل تعمیم به کل‬ ‫اقتصاد کشور نیستند‪ .‬این استاد اقتصاد بین الملل‬ ‫معتقد است که وضعیت اقتصادی کشور رو به بهبود‬ ‫است و اگر دولت در ها را برای جذب سرمایه گذاری‬ ‫خارجــی باز کــرده ‪ ،‬و از تصمیمــات خلق الســاعه و‬ ‫شتاب زده هم خود داری کند‪ ،‬اقتصاد می تواند مسیر‬ ‫رشدی که در ان قرار دارد را به خوبی طی کند‪.‬‬ ‫کند‪ ،‬چرا کــه کاهش قیمــت دالر به این معنی اســت که‬ ‫تولید کننده ها می تواننــد کاالی ســرمایه ای وارد کنند یا‬ ‫کاالهای ســرمایه ای که االن دارند را بهبــود بدهند‪ ،‬ان‬ ‫هم در شــرایطی که در چند سال گذشــته این کار به دلیل‬ ‫تحریم ها و مشکالت اقتصادی داخلی که دولت گذشته‬ ‫مسبب ان بوده به تاخیر افتاده اســت ‪ .‬اگر تولید کننده ها‬ ‫بتوانند ماشین های سرمایه ای شــان را بهتر کنند به دنبال‬ ‫ان هزینه هــای تولید کمتر خواهد شــد‪ ،‬بهــره وری باال‬ ‫خواهد رفــت‪ ،‬تولید کننده هــا به نیروی کار بیشــتری نیاز‬ ‫خواهند داشــت و در نتیجه بیکاری کمتر خواهد شــد‪ ،‬در‬ ‫نتیجه تولید بیشــتر خواهد شــد که این خودش منجر به‬ ‫کاهش تورم است‪.‬‬ ‫علم اقتصاد به ما می گوید که رابطه ای معکوس بین‬ ‫بیکاری و تورم وجود دارد‪ ،‬هنر اقای احمدی نژاد این بود‬ ‫که این رابطه را مستقیم کند‪ ،‬یعنی ما را دچار وضعیتی کند‬ ‫که در ان بیکاری‪ ،‬رکود و تورم همزمان با هم وجود دارد!‬ ‫اما دولت اقای روحانی این درک را داشت که از این‬ ‫وضعیت خارج بشود‪ ،‬حاال هم به نظر می رسد اگر بخواهند‬ ‫می توانند با تزریق بیشــتر دالر به بازار‪ ،‬بــا کاهش قیمت‬ ‫دالر‪ ،‬به نو سازی صنایع و پیشرفت انها کمک کنند‪.‬‬ ‫اما به نظر می رســد که در دولت تمایلی به چنین‬ ‫سناریو یی وجود ندارد‪ ،‬دولت بیشتر نشان داده‬ ‫اســت که می خواهد قیمت ها را در همین سطح‬ ‫نگه دارد‪...‬‬ ‫بله‪ ،‬حتی گاهی صدا هایی شــنیده می شــود که‬ ‫می خواهند قیمــت دالر باال تر هم باشــد‪ ،‬امــا خب اینها‬ ‫هزینه ای است که از جیب شهروندان پرداخته می شود‪.‬‬ ‫دالر گــران‪ ،‬قیمت ها را بــه همین ترتیــب باال نگه‬ ‫می دارد‪ ،‬اگر به این موضوع نگاه تاریخی داشــته باشیم‬ ‫به اسانی متوجه می شــویم که تفاوت سیاست ثابت نگه‬ ‫داشــتن قیمت دالر در یک نــرخ منطقی کــه دوره اقای‬ ‫خاتمی بو د و قیمت دالر تقریبا با ثبات در حدود هزار تومان‬ ‫نوسان داشت‪ ،‬چه تفاوت هایی با دوره اقای احمدی نژاد‬ ‫دارد که قیمت دالر در ان مدام در حــال افزایش بود‪ ،‬هر‬ ‫دانشجوی ابتدایی علم اقتصاد هم این را می داند که وقتی‬ ‫هزینه تولید باال برود‪ ،‬تولید کــم‪ ،‬بیکاری زیاد و قیمت ها‬ ‫بیشتر خواهد شد‪.‬‬ ‫من از موضــع اقتصادی کینز صحبــت می کنم‪ ،‬در‬ ‫مقابل برخــی دیگر که از موضوع سوسیالیســت ها حرف‬ ‫می کنند یا انهایی که ادم اسمیت و اقتصاد ازاد را پرستش‬ ‫می کنند‪ ،‬در موضوع کینزی‪ ،‬ما باید توجه خودمان را بیشتر‬ ‫به نیروی کار متمرکــز کنیم تا بتوانیم شــرایط اقتصادی‬ ‫معقولی ایجاد کنیم‪ ،‬که معنی ان‪ ،‬این اســت که عدالت‬ ‫اجتماعی حاکمیت بیشتری پیدا می کند و فقر کم می شود‪.‬‬ ‫اگر اقتصاد انگلیس را مطالعه کنید می توانید معنی‬ ‫این مقایســه را به خوبی درک کنید‪ ،‬در دوره پیش از تاچر‬ ‫که سیاســت های حمایتی دولت انگلیــس از مردم قوی‬ ‫بود‪ ،‬هز ینه های جاری زندگی مثل هزینه درمان و مسکن‬ ‫و مانند ان کم تــر بود و در نتیجه امار جــرم هم کم تر بود‪،‬‬ ‫دراین دوره دولت از ثروتمندان به نفع طبقات اسیب پذیر‬ ‫یارانه می گرفــت و بــا ان یارانه مثال هز ینه هــای درمان‬ ‫مردم را کم می کرد یا از بین می برد‪ ،‬این موضوع رضایت‬ ‫اجتماعی را هم افزایش می داد اما در دوره تاچریســم‪ ،‬به‬ ‫این دلیل که حمایت ها بیشــتر متوجه سرمایه داران بود‪،‬‬ ‫طبقات اســیب پذیری که قبال با همان یارانه های دولتی‬ ‫زندگی قابل قبولی داشتند به گدایی افتادند‪.‬‬ ‫مغز ماجرا اینجاست که شــما باید در گام اول برای‬ ‫مدیریــت اقتصادی به تامیــن رفاه مردم فکــر کنید‪ ،‬اگر‬ ‫حداقل ها برای مردم فراهم باشد‪ ،‬ان وقت میل به مصرف‬ ‫بیشــتر به وجود می اید در صورتی که رفاه پایین و بیکاری‬ ‫باال ما را به سمت فاجعه اجتماعی حرکت می دهد‪.‬‬ ‫اما به نظر می رســد این تامیــن حداقلی رفاه که‬ ‫همان شعار عدالت گســتری دولت احمدی نژاد‬ ‫بود و به پرداخت یارانه ها ختم شــد‪ ،‬به صراحت‬ ‫قابــل ادامــه دادن نیســت‪ ،‬به هر حــال یکی از‬ ‫بحران های دولت جدید مدیریــت وعده تو زیع‬ ‫ثروتی است که اقای احمدی نژاد مدعی ان بود‪.‬‬ ‫من به عنــوان یک اقتصــاد دان طرفــدار کینز‪،‬‬ ‫از ایده پرداخــت یارانه ها دفــاع می کنم‪ ،‬منتهــا معتقدم‬ ‫ادعای اقــای احمدی نــژاد در مــورد عدالــت اجتماعی‬ ‫حرف بی پایــه ای بوده اســت‪ ،‬حرف کینز این اســت که‬ ‫اقتصاد‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫باید از ثروتمندان مالیات گرفت و بــه فقرا داد‪ ،‬اما این در‬ ‫سیاست های اقتصادی اقای احمدی نژاد نبود؛ شاهدش‬ ‫هم این اســت که شــما اگر بخواهید عدالت را گسترش‬ ‫دهید با هیچ فرمولــی نمی توانید تورم را در کشــور به ‪40‬‬ ‫درصد برسانید‪ ،‬نرخ رشد اقتصادی را منفی کنید و بیکاری‬ ‫را تا این حد افزایش دهید‪ .‬این هر چه که باشد قطعا عدالت‬ ‫اجتماعی نیست و من شخصا فکر می کنم این ثمره طرحی‬ ‫بود که اقتصاددان های راســت برای اقــای احمدی نژاد‬ ‫ریختند که در یــک دوره چهار ســاله ما به رشــد منفی در‬ ‫اقتصاد برسیم و در تورم را هم به ‪ 40‬درصد برسانیم‪.‬‬ ‫با این شــرایط اگر دولت اقای روحانی بخواهد‬ ‫در جهت توســعه عدالت اجتماعــی گام بردارد‬ ‫باید چه کند؟‬ ‫به نظر من وقتی که دولت توانســته اســت نرخ‬ ‫تورم را به حدود ‪ 14‬درصد برساند یعنی عمال در این جهت‬ ‫حرکت کرده است‪.‬‬ ‫اما هنوز بســیاری از منتقدان دولت با اشــاره به‬ ‫اینکه رکود در اقتصاد کشــور وجود دارد از دولت‬ ‫انتقاد می کنند‪.‬‬ ‫به نظر من این حرف ها بی معنی است‪ ،‬متغیر های‬ ‫اقتصادی به ما چیز دیگری می گویند‪ ،‬ببینید ما در شرایطی‬ ‫بودیم که رشــد اقتصادی کشــور منفی بود‪ ،‬در دو ســال‬ ‫گذشته دولت توانســته است این رشــد را مثبت کند‪ ،‬این‬ ‫امکان ندارد که ما همزمان هم رشد اقتصادی مثبت داشته‬ ‫باشیم و هم در رکود باشیم‪.‬‬ ‫من این موضــوع را در کتــاب نظریــه ادوار تجاری‬ ‫توضیح داده ام‪ ،‬وقتی دولت می خواهد از شــرایط بحران‬ ‫در قعر منحنی که می شود رشد اقتصادی منفی خودش را‬ ‫به رشد اقتصادی مثبت برســاند‪ ،‬مسیر سختی را باید طی‬ ‫کند که تقریبا مشابه یک سر باالیی است و نام ان هم رونق‬ ‫اقتصادی است‪.‬‬ ‫البته من ایــن موضــوع را نادیده نمی گیــرم که در‬ ‫بخش هایی از اقتصاد کشــور رکود وجود دارد‪ ،‬در بخش‬ ‫ســاختمان رکود وجود دارد‪ ،‬اما ایا ایــن دلیل رکود در کل‬ ‫اقتصاد است؟ خیر این طور نیســت‪ ،‬رکود در بخش های‬ ‫مختلف را باید به تفکیک از هم بررسی کرد و عوامل مجزا‬ ‫برای هر کدام را اســتخراج کرد‪ ،‬در ســاختمان‪ ،‬ما دچار‬ ‫مازاد عرضه هســتیم‪ ،‬در یــک دوره ای ســاختمان های‬ ‫زیادی ســاخته شــده اســت که اینها فروش نرفته اند‪ ،‬و‬ ‫حاال رکو د اســت تا این ها فروش بروند‪ .‬در بازار بورس هم‬ ‫همین اســت‪ ،‬عوامل متعددی در رکو د دخیل است اما از‬ ‫انها نمی شــود نتیجه گرفت که کل اقتصــاد در وضعیت‬ ‫رکو د است‪.‬‬ ‫بنا بر این شــما احتماال انتقاد هایی به نامه چهار‬ ‫وزیر به رئیس جمهور دارید که در ان گفته بودند‬ ‫وضعیت بازار های مالی بحرانی است و دولت باید‬ ‫در مورد حل مساله رکود فکری بکند‪.‬‬ ‫دقیقــا‪ ،‬به نظر مــن برخی حرف هایــی که گفته‬ ‫می شــود واقعــا نا مرتبــط بــا اصل شــرایط اســت‪ ،‬اول‬ ‫اینکه ببینید نامه را چه کســانی نوشــته اند‪ ،‬من به عنوان‬ ‫اقتصاد دان تحلیلم این نیست که ما در شرایط رکو دی قرار‬ ‫داریم‪ ،‬اما ممکن است یک مهندس نتواند چنین برداشتی‬ ‫از وضعیت اقتصادی کشور داشته باشد‪.‬‬ ‫در مرحله دوم‪ ،‬باز این موضوع را مطرح می کنم که‬ ‫رکود در بخش های متفاوت اقتصاد معنی های مستقل از‬ ‫هم دارد‪ ،‬هر کدام به دالیلی ایجاد شده اند و با راهکار های‬ ‫خاصی هم برطرف می شوند‪.‬‬ ‫برخی منتقــدان می گویند بــه هر حــال از انجا‬ ‫کــه وزارتخانه ها خودشــان بخشــی از ســهام‬ ‫شــرکت های بورســی را در اختیــار دارنــد‪ ،‬نامه‬ ‫چهار وزیر به رئیس جمهور را می تواند به نوعی‬ ‫منفعت جویی تلقی کرد‪.‬‬ ‫من این برداشت را ندارم‪ ،‬اما همان طور که گفتم‬ ‫شــما باید ببینید چه کســی در مورد چــه موضوعی حرف‬ ‫می زند‪ ،‬برخی از این اقایانی که االن در دولت هستند‪ ،‬در‬ ‫دانشگاه شاگرد من بوده اند‪ ،‬تجربه من در عرصه اقتصاد‬ ‫می گوید این نگرانی ها بی مورد اســت و مــا در دوره رونق‬ ‫اقتصادی هستیم‪.‬‬ ‫رکود در برخی بخش های اقتصاد به معنی یک بحران‬ ‫عمومی در اقتصاد نیست‪ ،‬رکود این بخش ها به نظر من در‬ ‫بخش های دیگر جبران شده اند‪.‬‬ ‫اگر ممکن اســت بــه برخی از ایــن بخش های‬ ‫اقتصاد که در حال حاضر مسئولیت جبران رکود‬ ‫بخش های دیگــر را دارند اشــاره کنید‪ ،‬چون به‬ ‫هر حال در صنایع هم بــه نظر نمی اید که اوضاع‬ ‫این قدر ها خوب باشــد‪ ،‬در عرصه های دیگر هم‬ ‫شکایت ها بیشتر از ابراز رضایت ها ست‪.‬‬ ‫عالوه بــر اینکه مــن می توانم بــه صنایعی مثل‬ ‫صنایع لبنی اشاره کنم که بازارشــان را دارند و فعالیاتشان‬ ‫هم در جریان است‪ ،‬به نظر من اگر وضعیت فعلی صنایع‬ ‫را با وضعیتی که سه سال قبل در دولت اقای احمدی نژاد‬ ‫داشتند مقایسه کنید خودتان پاسخ را خواهید دید ‪ .‬صنایع‬ ‫ما هم در شــرایط رکود قرار ندارند‪ ،‬هر چند می توانند بسیار‬ ‫بهتر از این هم باشــند‪ .‬ما در بخش های خدماتی اقتصاد‬ ‫هم شاهد رونق هســتیم و این نشــان می دهد که شرایط‬ ‫رکودی نیست‪.‬‬ ‫بخش عمــده اتکای دولت بــه در امد های نفتی‬ ‫اســت که امید می رفته با اجرایی شــدن برجام‬ ‫بخش قابل مالحظــه ای از ان دوباره برگردد و به‬ ‫دولت در تامین هزینه های جاری کشــور کمک‬ ‫کند‪ ،‬باتوجه به تحوالت بازار نفت فکر می کنید تا‬ ‫چه حد می توان به این مساله امیدوار بود؟‬ ‫مشکل بازار نفت در حال حاضر این است که مازا د‬ ‫عرضه از طرف یک کشوری مثل عربســتان وجود دارد‪،‬‬ ‫در حالی که ما اوپک را داریم که بر همین مســاله نظارت‬ ‫کند که کشــور ها با تولید اضافه نفت قیمت ها را مدیریت‬ ‫نکنند امــا عمال در حــال حاضر ایــن روش کار نمی کند و‬ ‫عربســتان هم تولید خودش را جانشــین تولید نفت عراق‬ ‫کرده است و هم در شــرایط تحریمی جای ما را در بازار پر‬ ‫کرده اســت‪ ،‬البته ما یک بدشانسی هم اوردیم و ان رونق‬ ‫تولید نفت شــل در امریکا بود‪ ،‬که البتــه قیمت ان گران‬ ‫هست اما در سطح ‪ 80‬دالر است و به ‪ 100‬دالر نمی رسد‪،‬‬ ‫این موضوع و اصرار عربستان که نقش خودش را در بازار‬ ‫نفت حفظ کند‪ ،‬هر دو به ضــرر ما و منجر به کاهش قیمت‬ ‫نفت است اما من معتقدم که دولت می تواند در این زمینه‬ ‫هم به اهدافش که شامل افزایش تولید و فروش نفت و در‬ ‫نتیجه افزایش در امد ها از این راه اســت دست پیدا کند‪.‬‬ ‫البته الزمه اینها این است که اوپک دوباره به نقش کنترلی‬ ‫خودش بر کشور های تولید کننده نفت برگردد ‪ .‬می توانیم‬ ‫امیدوار باشــیم که با خروج قدم به قدم دنیا از بحران مالی‬ ‫ســال ‪ ،2008‬تقاضا برای نفت هم بیشتر شود و قیمت ها‬ ‫افزایش پیدا کند‪.‬‬ ‫عده ای از این صحبت می کنند که با اجرایی شدن‬ ‫برجام‪ ،‬سرمایه گذاران خارجی به ایران خواهند‬ ‫امد و تولید از این راه رونق خواهد گرفت‪ ،‬همزمان‬ ‫این مســاله هم مطرح اســت که اقتصاد کشور‬ ‫به هر حال بدون تحریم ها هم دچار یک ســری‬ ‫مشکالت ساختاری از جمله در فضای کسب و کار‬ ‫است‪ ،‬که به عنوان ترمز و عامل بازدارنده حرکت‬ ‫ســرمایه های خارجی به کشــور عمــل می کند ‪.‬‬ ‫به نظر شــما بعد از برطرف شــدن موانــع ورود‬ ‫پول به کشــور در این عرصه چــه تغییری ایجاد‬ ‫خواهد شد؟‬ ‫مهم تریــن چیــز در جــذب ســرمایه خارجــی‪،‬‬ ‫امیدواری به کســب ســود اســت ‪ .‬ما نبایــد ان چیزی که‬ ‫داریم را نادیده بگیریــم‪ .‬ما منابع بیشــمار از جمله نفت و‬ ‫گاز داریم که برای جذب ســرمایه بسیار جالب و با ظرفیت‬ ‫هســتند‪ ،‬از طرف دیگر ما خوش بختانه با انبوه نیروی کار‬ ‫جوان و تحصیل کرده رو به رو هســتیم‪ ،‬یک زمانی در این‬ ‫کشور دیپلم داشــتن جایگاه افراد را تغییر می داد‪ ،‬تعداد‬ ‫دانشگاه ها بســیار کم بود و هر کســی نمی توانست وارد‬ ‫دانشگاه بشود االن خوشــبختانه هم تعداد دانشگاه های‬ ‫دولتی زیاد اســت‪ ،‬هم دانشگاه ازاد بســیار گسترش پیدا‬ ‫کرده و امکان تحصیل را برای همه مردمی که عالقه مند‬ ‫به ان باشند فراهم کرده اســت ‪ .‬این خودش برای ما یک‬ ‫مزیت ایجاد می کند چون نیروی کار تحصیلکرده و جوان‬ ‫داریم‪ ،‬که دست مزد ان هم کم است‪ ،‬در حالی که میانگین‬ ‫دستمزد در ایران به صورت روز ا نه می تواند حدود ‪ 10‬دالر‬ ‫باشــد تولید کننده خارجی باید برای همیــن میزان کار در‬ ‫کشــور دیگر تا ‪ 30‬دالر پرداخت کنــد‪ ،‬بنا بر این می توان‬ ‫این هم از جذابیت های سرمایه گذاری در ایران دانست‪.‬‬ ‫اینکه ســرمایه گذاران خارجی بــه ایران تمایــل دارند از‬ ‫تحلیل هایی ناشی می شود که به انها در مورد اینده ایران‬ ‫دید مثبتی می دهد؛ و معنی اش ان است که به اینده کشور‬ ‫باید امیدوار باشــیم چون در جهت بهبود حرکت می کنیم‪.‬‬ ‫سرمایه گذاری خارجی چیزی نیست که بخواهیم نگران ان‬ ‫باشیم ‪ .‬این به نفع هر دو طرف اســت که راه ها را برای ان‬ ‫باز کنیم‪ ،‬ترکیه سی سال پیش با ترکیه امروز قابل مقایسه‬ ‫نیست‪ ،‬علت این است که انها در ها را روی سرمایه گذاری‬ ‫خارجی باز کرده اند و این راهی اســت که ما هم می توانیم‬ ‫در پیش بگیریم‪.‬‬ ‫دولت در دو سال گذشته هرگز یک برنامه جامع‬ ‫در مورد سیاست های اقتصادی اش ارائه نداده‬ ‫و همواره مســاله بهبود شــرایط اقتصادی را به‬ ‫حل مساله تحریم ها گره زده اســت ‪ .‬حاال که به‬ ‫نظر می رسد مشکالت در مســیر حل شدن قرار‬ ‫گرفته اند‪ ،‬فکر می کنید بهترین راهی که دولت‬ ‫می تواند در ادامه در پیش بگیرد چیست؟‬ ‫دولت روحانی با کاهش تورم عمال اقتصاد کشور‬ ‫را در مسیر پیش رفت و رو نق قرار داده است ‪ .‬ما در اقتصاد‬ ‫یک ســری ضریب های افزایــش داریم که خودشــان به‬ ‫تنهایی می توانند اقتصاد را هدایــت کنند‪ .‬بنا بر این انتظار‬ ‫از دولت نباید این باشــد که یک کار عجیب و خلق الساعه‬ ‫انجام بدهد‪.‬‬ ‫توقع از دولت این اســت که از گرفتن تصمیم های‬ ‫شــتابزده و بی منطق خودداری کند و بگــذارد اقتصاد در‬ ‫همین مسیر سر باالیی که قرار گرفته حرکت کند‪ .‬موضوع‬ ‫دیگر این اســت که دولت نباید هیجان زده شــود و تصور‬ ‫کند که با سرمایه گذاری همه مشــکالت برطرف خواهد‬ ‫شــد چرا که ســرمایه گذاری اضافه هم می تواند منجر به‬ ‫نا کار امدی سیستم شــود ‪ .‬دولت باید اجازه بدهد که همه‬ ‫چیز در یک مسیر ارام و با ارامش حرکت کند‪ ،‬در این شرایط‬ ‫باید امیدوار باشــیم که قیمت نفت هم بــاال برود‪ ،‬اوضاع‬ ‫دولت بهتر شود‪.‬‬ ‫ به هر حــال دولت هنــوز درگیر کســری بودجه‬ ‫است‪.‬‬ ‫نباید این طور تصور کرد که کســری بودجه چیز‬ ‫بدی اســت ‪ .‬کســی بودجه به این معنی اســت که دولت‬ ‫بیش از در امد هایش خرج می کند ‪ .‬این یعنی سیاســت ها‬ ‫انبســاطی اســت‪ ،‬در صورتی که اگر دولت مــازاد بودجه‬ ‫داشته باشد یعنی سیاست های انقبا ضی بوده است و این‬ ‫به نفع شــرایط فعلی اقتصاد ما نیســت‪ ،‬کسری بودجه در‬ ‫مجموع می تواند یک عامل محرک برای اقتصاد باشد‪.‬‬ ‫‪69‬‬ ‫روزهای بدشانسی‬ ‫حسین فرکی را باید بدشانس ترین سرمربی لیگ امسال دانست که با وجود‬ ‫امیدواری های فراوان در ابتدای فصل امروز به یکی از شانس های اصلی‬ ‫جدایی از تیمش تبدیل شده است‪ ،‬ان هم در حالی که خودش خیلی مقصر‬ ‫نیست و به نظر می رسد که بیشتر قربانی اختالفات محرم نویدکیا و کادر‬ ‫مدیریتی باشگاه سپاهان شده است‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫ایاحسینفرکیمی تواند‬ ‫در اصفهان دوام بیاورد؟‬ ‫روزهایتلخ زاینده رود‬ ‫‪1‬‬ ‫هیچ کس نمی تواند بگوید حسین فرکی مربی ضعیفی‬ ‫است‪ .‬کارنامه او نشــان می دهد که او مرحله به مرحله در‬ ‫فوتبال ایران پیش رفته و موفق بوده است‪.‬‬ ‫در دوران بازیگــری نیــز همــواره یکــی از‬ ‫بهترین مهاجمــان تیم ملی به شــمار می رفــت‪ ،‬اما هیچ‬ ‫ضمانتی وجــود ندارد که بهتریــن مربیان فوتبال اشــتباه‬ ‫مرتکب نشوند‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫دوره درخشان بازیگری‬ ‫وی در جام جهانی ‪ ۱۹۷۸‬ارژانتین در هر سه بازی که‬ ‫با تیم های هلند‪ ،‬اســکاتلند و پرو انجام شد‪،‬برای تیم ملی‬ ‫ایران به میدان رفته است‪ .‬فرکی با تیم فوتبال پاس تهران‪،‬‬ ‫قهرمانی در جام تخت جمشید ‪ ۱۳۵۵‬و جام تخت جمشید‬ ‫‪ ۱۳۵۶‬را نیز تجربه کرده اســت‪ .‬همچنین او به همراه تیم‬ ‫پاس در جــام تخت جمشــید ‪ ۱۳۵۷‬در صــدر گلزنان قرار‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫پس از ان‪ ،‬وی مدتی عضو تیم الشــعب امارات بود‬ ‫و ســپس به تیم پاس تهران بازگشت‪ .‬وی همچنین همراه‬ ‫با تیم ملی به مقام ســوم جام ملت های اسیا ‪ ۱۹۸۰‬کویت‬ ‫رسید‪.‬‬ ‫دوره های مربیگری فرکی‬ ‫شاید بهتر اســت از موفقیت های فرکی شروع کنیم‪.‬‬ ‫او در دوران مربیگری در لیگ برتر فقط یک دوره بد داشته‬ ‫که ان هم هنگام شروع کارش با نفت تهران بود‪ .‬هر چند با‬ ‫همان تیم در پایان فصل عملکرد قابل قبولی از خود به جای‬ ‫گذاشت‪ .‬بدیهی ترین اتفاقی که می توانست برای فرکی در‬ ‫ان مقطع رخ دهد این بود که دیگر باشــگاه ها بتوانند به او‬ ‫اعتماد کنند و او بتواند با تکیه بــر این اعتماد روی نیمکت‬ ‫تیم های بزرگ لیگ برتر بنشیند‪ .‬البته حسین فرکی دنیای‬ ‫مربیگری را از دستیاری ســرمربیگری در باشگاه پاس اغاز‬ ‫کرد‪ .‬بعدها در تیم ملی در کنار برانکو ایوانکوویچ تجربه های‬ ‫فراوانی به دست اورد و موفق شد در کنار این مربی کروات‬ ‫جام جهانی را به عنوان مربی تجربه کند‪ .‬نه تنها در پاس و‬ ‫تیم ملی بلکه در بقیه تیم هایی کــه فرکی انها را برای ادامه‬ ‫فعالیــت حرفه ای خــود انتخاب کــرد شــرایط به گونه ای‬ ‫پیش رفت که او موفق شد به اهدافش برسد‪ .‬شاید زندگی‬ ‫حرفه ای او در دوره مربیگری اش ســه مرحله مهم داشته‬ ‫باشــد‪ .‬مرحله اول زمانی که او نقش دســتیاری را برگزید‪.‬‬ ‫نفر دوم بود اما در کنار برانکو بسیار اموخت و تجربه کسب‬ ‫کرد‪ .‬او به مدت سه ســال در تیم ملی ایران دستیار برانکو‬ ‫ایوانکوویچ بوده است‪ .‬او سابقه سرمربیگری تیم ملی امید‬ ‫ایران در سال ‪ ۲۰۰۴‬را نیز دارد‪ .‬اما او بعد از رفتن برانکو از‬ ‫فوتبال ایران چند سالی خانه نشین بود و مربیگری نکرد اما‬ ‫باالخره به جرگه مربیان لیگ برتر پیوســت و با نفت تهران‬ ‫توانمندی هایش را به رخ کشــید‪ .‬او تیمی را انتخاب کرد‬ ‫که در ســطح دوم لیگ برتر قرار داشــت و شکل و شمایل‬ ‫قهرمانی نداشــت؛ این در واقع مرحله دوم دوره مربیگری‬ ‫حسین فرکی بود و اما مرحله سوم از روزی شروع شد که او‬ ‫تصمیم گرفت به خوزستان برود و فوالد را هدایت کند‪ .‬او‬ ‫با فوالد خوزستان با وجود مشــکالت فراوانی که در طول‬ ‫فصل برایــش پیش امد ب ه عنوان قهرمانی رســید‪ .‬ســال‬ ‫گذشته نیز با سپاهان این قهرمانی را تکرار کرد تا خیلی ها‬ ‫او را اصلی ترین شانس مربیگری در تیم ملی هم بدانند اما‬ ‫باتوجه به محبوبیت کی روش و ابقای این مربی پرتغالی در‬ ‫تیم ملی او بار دیگر سپاهان را برگزید‪.‬‬ ‫نسخه جدید فرکی‬ ‫حســین فرکی را باید بدشانس ترین ســرمربی لیگ‬ ‫امسال دانست که با وجود امیدواری های فراوان در ابتدای‬ ‫فصل امروز به یکی از شانس های اصلی جدایی از تیمش‬ ‫حسین اقا اهل عقب نشینی نیست‬ ‫دست های پشت پرده علیه فرکی‬ ‫وجود دارد‬ ‫تبدیل شده است ان هم در حالی که خودش خیلی مقصر‬ ‫نیست و به نظر می رسد که بیشتر قربانی اختالفات محرم‬ ‫نویدکیا و کادر مدیریتی باشگاه سپاهان شده است‪ .‬او در‬ ‫ابتدای فصل بر اســاس برنامه ریزی های انجام شــده و با‬ ‫نگاه به مهره هایی که در اختیار داشــت فقط ســه بازیکن‬ ‫جدید جذب کرد تا باز هم با تیم ســپاهان بتواند از عنوان‬ ‫قهرمانی فصل گذشــته خودش دفاع کند اما مشــکالت‬ ‫سرمربی سپاهان از همان ابتدای فصل و بازی اول مقابل‬ ‫استقالل خوزســتان شروع شــد و غیبت محرم نویدکیا در‬ ‫تمرینات ســپاهان وقتی به محرومیت پادوانی و شــیمبا‬ ‫اضافه شد فرکی به ناگهان ســه مهره تاثیرگذار خودش را‬ ‫از دســت داد و فرصت انچنانی هم برای بازســازی دوباره‬ ‫تیمش نداشت چون مهلت نقل و انتقاالت به پایان رسیده‬ ‫بود و محرم همچنان دور از دســترس بود تا مدافع عنوان‬ ‫قهرمانی لیگ به یکباره دچار افت شــود‪ .‬جالب اینجاست‬ ‫که سپاهان با همین شرایط در پایان هفته پنجم خودش را‬ ‫در صدر جدول لیگ نگه داشت اما جدایی ناگهانی احسان‬ ‫حاج صفی ضربه اصلی را به ســپاهان زد تا این مشکالت‬ ‫سه گانه شرایط را برای حســین فرکی سخت تر از همیشه‬ ‫کند‪ .‬جدایی حاج صفی هم که هیچ راه حلی نداشت؛ ستاره‬ ‫ســپاهان به واســطه بندی که در قراردادش وجود داشت‬ ‫مجوز رفتن از اصفهان و پیوستن به تیم فرانکفورت المان‬ ‫را پیدا کرد‪ .‬در واقع سرمربی تیم سپاهان در به وجود امدن‬ ‫این مشــکالت خودش تقصیر چندانی ندارد و در حقیقت‬ ‫ضعف عملکــرد مدیریتی باشــگاه عامل اصلــی بروز این‬ ‫مشکالت بوده است‪.‬‬ ‫قهر نویدکیا‬ ‫دفاعیه فرکی‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫سرمربی ســپاهان اما مشــکالت مختلف تیمش را‬ ‫در برنامه نود تشریح کرد‪ .‬حسین فرکی گفت‪« :‬ما در این‬ ‫مدت مشکالتی که داشــتیم بر هیچ کس پوشیده نیست‬ ‫و شــرایط طوری رقم خورده که بر خالف همه جای دنیا‪،‬‬ ‫با دو باخت نســبت به تیم هــای دیگر چنیــن هزینه ای را‬ ‫روی ســرمربی خودشــان وارد کرده اند‪ .‬ما این فصل را با‬ ‫‪ 18‬بازیکن بزرگسال شروع کردیم ولی پری یرا‪ ،‬پادوانی‪،‬‬ ‫حاج صفی و نویدکیا را در ادامه از دســت دادیم‪ .‬متاسفانه‬ ‫مشــکالت ما را هیچ تیمی نداشــته اســت‪ .‬ما روی این‬ ‫بازیکنان حساب کرده بودیم‪ .‬در پنج هفته اول‪ 13 ،‬امتیاز‬ ‫گرفتیم ولی هیچ کس از ما تشــکر نکرد امــا وقتی از پنج‬ ‫بازی دوم سه امتیاز گرفتیم‪ ،‬توهین ها شروع شد‪ ».‬فرکی‬ ‫گفت‪« :‬فکر می کردم بعضی هواداران سپاهان‪ ،‬حرفه ای‬ ‫هستند ولی می بینم تنها چیزی که به ان توجه ندارند‪ ،‬بحث‬ ‫حرفه ای اســت‪ .‬االن در این شــرایط به بازیکنان جوان‬ ‫میدان داده ام ولی تحمل این اقایان زیاد نیست و انتظار‬ ‫باالیی از تیم دارند‪ .‬انها در شــرایطی که نیــاز به حمایت‬ ‫داریم‪ ،‬ساز مخالف می زنند‪.‬‬ ‫از هــواداران واقعــی و مــردم اصفهان که عاشــق‬ ‫سپاهان هستند و بی احترامی نمی کنند‪ ،‬تشکر می کنم‪ .‬نوع‬ ‫بدی از بی فرهنگی و بی اخالقی در حال رخ دادن اســت‪.‬‬ ‫بوده اند بازیکنانی که با سپاهان قهرمان شده اند ولی وقتی‬ ‫با این تیم بازی می کنند مورد توهین قرار می گیرند که این‬ ‫واقعا جای تاسف دارد‪ ».‬فرکی درباره بازی دادن به محرم‬ ‫نویدکیا در دیدار برابر استقالل نیز گفت‪« :‬نیامدن محرم به‬ ‫نوبه خودش به تیم ما لطمه زد‪ .‬من با محرم صحبت کردم‪.‬‬ ‫او گفت که کم وبیش تمرین داشته است‪ .‬ما هم او را تحت‬ ‫اختیار مربی بدنســاز قــرار دادیم‪ .‬دنبال تالفــی کردن یا‬ ‫اینکه بخواهیم اعمال قدرت کنیم‪ ،‬نیستیم‪ .‬محرم یکی از‬ ‫بهترین بازیکنان است‪ .‬برای تمام بازیکنانم احترام قائلم‪.‬‬ ‫محرم به خودش کم لطفی کرد‪ .‬اگر در این مدت می امد‪،‬‬ ‫اماده تر بود‪ .‬ما االن شرایطی داریم که می خواهیم هرچه‬ ‫سریعتر از سرمایه هایمان استفاده کنیم‪».‬‬ ‫وی درباره اینکه ایا مورد حمایت باشــگاه قرار دارد یا‬ ‫خیر؟ خاطرنشان کرد‪« :‬با همه مشکالت و کمبودها به تیم‬ ‫سپاهان امیدوارم‪ .‬تیم های مدعی قهرمانی فصل گذشته‬ ‫هنوز پایین تر از ما هستند‪ .‬اینکه بعضی هواداران دنبال چه‬ ‫هستند‪ ،‬برایم جای سوال دارد‪».‬‬ ‫ســرمربی تیم فوتبال ســپاهان گفت‪« :‬شکست و‬ ‫پیروزی به ما می اموزد که چه کســی دوســت و چه کسی‬ ‫دشمن است‪».‬‬ ‫حســین فرکی درباره علت رد پیشــنهاد سرمربیگری‬ ‫تیم ملی امید‪ ،‬اظهار کرد‪« :‬تعهد من به باشــگاه سپاهان‬ ‫علت اصلی رد پیشــنهاد ســرمربیگری تیم ملی امید بود‪،‬‬ ‫چرا که هم اکنون سپاهان اولویت اصلی من است‪».‬‬ ‫ایا حسین فرکی به پایان راه مربیگری اش در فوتبال‬ ‫اصفهان رســیده اســت؟ ایا او می تواند همانند دو فصل‬ ‫گذشته که با وجود مشــکالت فراوان موفق شد تیم های‬ ‫فوالد و ســپاهان را قهرمان لیگ برتر کنــد این فصل هم‬ ‫مربی قهرمان خواهد بود؟ ایا او اقتدار تضعیف شــده اش‬ ‫در تیم را بازســازی می کند؟ همه اینها ســواالتی اســت‬ ‫که حســین فرکی به زودی به انها پاســخ می دهد‪ .‬درون‬ ‫مستطیل سبز می ایستد‪ .‬یادداشت برمی دارد و حرفش را‬ ‫در زمین بازی می زند‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫خیلی ها معتقدند اشتباه فرکی در همین مورد رخ داد‪.‬‬ ‫ماجرا حاال بر کسی پوشیده نیست‪ .‬محرم نویدکیا می گوید‬ ‫که در ابتدای فصل از فرکی خواســته که علی احمدی را‬ ‫در تیم ســپاهان نگه دارد اما فرکی این پیشنهاد را رد کرده‬ ‫اســت‪ .‬محرم نویدکیا اصرار کرده اما فرکی تصمیمش را‬ ‫تغییر نداده اســت‪ .‬محرم قهر کرد و در تمرینات سپاهان‬ ‫حاضر نشد‪ .‬شایعه اختالف او با فرکی اما همچنان شرایط‬ ‫تیم را هر هفته به هم می ریخت تا اینکه نویدکیا همان طور‬ ‫که ناگهان ســپاهان را رهــا کرده بود ناگهــان تصمیم به‬ ‫بازگشــت گرفت اما در مصاحبه ای عنوان کرد که با همه‬ ‫مشکل دارد و فقط به خاطر بازیکنان و هواداران به تیمش‬ ‫برگشته است‪.‬‬ ‫حســین فرکی اما در واکنش به این حرف ها سکوت‬ ‫کرد‪ .‬خیلی ها معتقدند اشتباه بزرگ فرکی در همین جا رخ‬ ‫داد‪ .‬او زیر بار بازیکن ســاالری رفت و ابــدا با بازیکنی که‬ ‫به طور اشکار نســبت به او بی اعتنایی می کرد طریق مدارا‬ ‫در پیش گرفت‪.‬‬ ‫موضوعی که عادل فردوســی پور هم در برنامه نود‬ ‫هفته گذشــته بدان اشــاره کرد و خطاب به حسین فرکی‬ ‫که روی خط تلفن برنامه امده بود‪ ،‬گفت‪« :‬قبول کنید که‬ ‫حسین فرکی انجایی به حســین فرکی ظلم کرد که محرم‬ ‫نویدکیا را بعد از ان همه ماجرا بالفاصله وارد ترکیب کرد و‬ ‫به نوعی بازیکن ساالری در سپاهان را پذیرفت‪».‬‬ ‫اتفاق عجیب اینجاســت که بر ایند همه اتفاقات در‬ ‫هفته های اخیر در نهایت باعث باخت ســپاهان در مقابل‬ ‫صبا شد‪ .‬حسین فرکی در پایان بازی با صبا مورد اعتراض‬ ‫هواداران ســپاهان قرار گرفت که با شــعار «حیا کن‪،‬رها‬ ‫ شارژ باتری سپاهان تمام شد‬ ‫فرکی و نویدکیا چوب ضعف مدیریت‬ ‫باشگاه را می خورند‬ ‫کن» خواستار جدایی سرمربی تیمشان شدند‪ .‬ماجرا وقتی‬ ‫برای فرکی سخت تر شد که در خانه به استقالل باخت ‪ ،‬ان‬ ‫هم با ســه گل‪ .‬هر چند که خیلی ها معتقدند تیم او در این‬ ‫دیدار بدشانس هم بود اما باخت با سه گل بی تردید مربی را‬ ‫تحت فشار قرار می دهد‪ .‬در این میان حسین فرکی بود که‬ ‫اماج حمالتی احساسی از سوی برخی هواداران سپاهان‬ ‫قــرار گرفــت‪ .‬توهین هایی که بــا هیچ منطقی نمی شــد‬ ‫انها را پذیرفت‪ .‬عده ای معتقدند فرکــی این روزها قربانی‬ ‫مشکالت باشگاه سپاهان شده است‪ .‬مشکالت مدیریتی‬ ‫که اگر بــه زودی حل نشــود ممکن اســت در اینده ای نه‬ ‫چندان دور شرایط را برای حضور سپاهان در بین مدعیان‬ ‫لیگ سخت تر کند‪ .‬عده ای نیز معتقدند او از نقطه نظر فنی‬ ‫نیز اشــتباهاتی داشــته‪ .‬در انتخاب برخی دستیاران خود‬ ‫کج سلیقگی به خرج داده و در مورد موضوع محرم نویدکیا‬ ‫نیز از اصول خود خارج شده است‪.‬‬ ‫حسین فرکی مربی موفق ســپاهان که سال گذشته‬ ‫نتایــج خوبی با ســپاهان گرفــت‪ ،‬در این فصــل موقتا به‬ ‫بن بست رسیده‪ .‬این بن بست در حالی عجیب ترین چالش‬ ‫او به شمار می رود که تیم او همچنان در کورس قهرمانی‬ ‫قرار دارد‪ .‬برخی معتقدند حســین فرکی بعــد از اختالف با‬ ‫محرم نویدکیا‪ ،‬دیگر جایگاه سابق را در سپاهان ندارد‪ .‬انها‬ ‫اینگونه استدالل می کنند که محرم نویدکیا محبوب ترین‬ ‫چهره در تیم سپاهان است‪ .‬سال گذشته از روزی که محرم‬ ‫به تیم برگشت‪ ،‬ســپاهان روند صعودی را شروع کرد و در‬ ‫نهایت قهرمان لیگ برتر شــد‪ .‬او امــا این بار طور دیگری‬ ‫برگشــته؛ او می گوید دلش نمی خواســته بیاید و فقط به‬ ‫خاطر هواداران برگشــته‪ .‬در بازی با استقالل هم با اینکه‬ ‫در نیمه دوم وارد زمین شد اما هرگز نتوانست تاثیر مهمی ‬ ‫در بازی داشته باشد‪.‬‬ ‫با این وجود او همچنان چهره ای قدرتمند در سپاهان‬ ‫اســت که اختالف فرکی با او‪ ،‬اقتدار ســرمربی را در تیم‬ ‫زیر ســوال برده است‪ .‬حســین فرکی دو ســال پشت سر‬ ‫هم توانسته قهرمان لیگ برتر بشود و مربی محبوبی بین‬ ‫هواداران فوتبال است‪ ،‬اما حاال با شرایطی که در اصفهان‬ ‫ایجاد شده‪ ،‬به بن بست رسیده و بعید نیست که همین روزها‬ ‫اتفاقات دیگری هم در سپاهان رخ دهد‪.‬‬ ‫پس از انکه استقالل سومین گل خود را وارد دروازه‬ ‫ســپاهان کرد‪ ،‬تعداد زیادی از هواداران سپاهان خطاب‬ ‫به حسین فرکی شــعار دادند و وی را به رها کردن سپاهان‬ ‫تشویق کردند‪ .‬این چندمین بار بود که هواداران سپاهان‬ ‫نارضایتی خود را از حضور فرکی در سمت سرمربی سپاهان‬ ‫نشان دادند ؛ موضوعی که حسین فرکی را سخت ازار داد‪.‬‬ ‫او نسبت به این رفتار واکنش نشان داد و به هواداران‬ ‫ســپاهان تاخت‪ .‬ســرمربی ســپاهان با انتقاد از عملکرد‬ ‫حمایتی هواداران تیمــش انها را یکــی از عوامل نتیجه‬ ‫نگرفتن تیمش نامید و اعالم کرد در روزی که چند بازیکن‬ ‫جوان در ترکیب تیمش حضور داشــت و نیــاز به حمایت‬ ‫داشتند انها به رفتار تخریبی خود ادامه دادند تا سپاهان در‬ ‫نتیجه گیری برابر استقالل ناموفق باشد‪.‬‬ ‫اقدام حســین فرکی در موضع گیری علیه هواداران‬ ‫ســپاهان از انجا عجیب بود که تاکنون هیچ مربی ای در‬ ‫اصفهان به تقابل با سکونشینان تالش نکرده و همسویی‬ ‫دو طرف یکی از رموز موفقیت سپاهانی ها بوده است‪ .‬این‬ ‫حرکت ایا به معنای پایان راه طرفین است و حسین فرکی در‬ ‫روزهای پایانی کار خود در اصفهان به سر می برد؟‬ ‫شاهکار تازه فدراسیون فوتبال‬ ‫تیم فروشی برای خرید رای؟‬ ‫‪71‬‬ ‫ورزش‬ ‫حسین اقا اهل عقب نشینی نیست‬ ‫دست های پشت پرده علیه فرکی وجود دارد‬ ‫بهتاش فریبا‬ ‫بازیکن سابق تیم ملی‬ ‫ورزش‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫‪2‬‬ ‫من حســین فرکــی را بیــش از ‪ 40‬ســال اســت که‬ ‫می شناســم‪ .‬اگــر بخواهــم درباره مســائل فنی و شــیوه‬ ‫مربیگــری اش صحبت کنم بایــد قبل از هر چیــز راجع به‬ ‫شخصیت او حرف بزنم‪ .‬حسین فرکی از لحاظ شخصیتی‬ ‫ویژه اســت‪ .‬من و او در همــه رده ها بــا هــم بوده ایم‪ .‬او‬ ‫سال های سال در رده های مختلفی که با هم بازی می کردیم‬ ‫هم اتاقی من بود‪ .‬حســین از نظر شــخصیتی فوق العاده‬ ‫اســت‪ .‬در فوتبالی که همه می دانیم چــه معضالتی دارد‬ ‫امثال او حکم کیمیا را دارند‪ .‬چون او از سالم ترین مربیان‬ ‫فوتبال ایران است‪ .‬البته نمی خواهم خدای ناکرده بگویم‬ ‫بقیه ناسالم هستند‪ ،‬اما همه می دانیم برخی مربیان دست‬ ‫به چه کارهایــی می زنند تا نتیجــه بگیرند‪ .‬بــا داوران وارد‬ ‫رابطه می شوند و بازیکنان حریف را می خرند یا مسائلی که‬ ‫جســته و گریخته درباره اش اطالع داریم‪ .‬حســین فرکی‬ ‫این طور نیست‪ .‬او بسیار با شــخصیت است‪ .‬او در مکتب‬ ‫پاس رشــد کرده و باید هم این گونه با اخالق باشــد‪ .‬چون‬ ‫بهترین مربیــان فوتبال ایران از مکتب پــاس بوده اند‪ .‬در‬ ‫مکتب پاس اولین چیزی که بــه بازیکن اموزش می دادند‬ ‫نظم و انضباط بود ‪ .‬طبیعی است که حســین فرکی هم در‬ ‫این مکتب بزرگ شــده و چیزهای زیادی اموخته اســت‪.‬‬ ‫بازیکنانی کــه از مکتب پاس به دنیای مربیگــری راه پیدا‬ ‫کرده اند همیشه نظم و انضباط را در دستور کارشان دارند‪.‬‬ ‫انگار این یک نشانه اســت برای اینکه بگوییم فالن مربی‬ ‫پاسی است‪ .‬یعنی شــخصیت منضبطی دارد‪ .‬اما در مورد‬ ‫حسین فرکی باید بگویم او نه تنها همیشه منضبط بوده و چه‬ ‫در دوران بازیگری و چه در دوران مربیگری با انضباط بوده‪،‬‬ ‫بلکه یکی از مربیانی است که همواره با بازیکنان می تواند‬ ‫رابطه دوستانه و نزدیکی برقرار کند‪ .‬برای برخی بازیکنان‬ ‫در حکم برادر بزرگ تر و برای برخی بازیکنان حکم پدر را ایفا‬ ‫می کند‪ .‬این ویژگی همیشه برگ برنده حسین بوده و مساله‬ ‫مهمی است که یک مربی بتواند با بازیکنش دوست باشد‪.‬‬ ‫یعنی بازیکن به او اعتماد کند و به معنای واقعی او را بپذیرد‪.‬‬ ‫می دانم که حسین تا چه حد برای بازیکنان دل می سوزاند و‬ ‫همواره تالش می کند بهترین اتفاقات برای انها رقم بخورد‪.‬‬ ‫حتی در بیرون از دنیای حرفه ای هم حسین انسان با معرفتی‬ ‫اســت و گاهی از جهات مختلف در کنــار بازیکنانش قرار‬ ‫می گیرد و از انها به انواع و اقسام مختلف حمایت می کند‪.‬‬ ‫این مســاله بســیار اهمیت دارد‪ .‬چون همان طور که همه‬ ‫می دانیم خیلی از مربیان بوده اند که بازیکنان انها را دوست‬ ‫نداشــته اند و اتفاقا طوری بازی کرده اند که ان مربی از ان‬ ‫تیم برود‪ .‬گاهی هم ســراغ داریم که یــک مربی مخالفان‬ ‫زیادی داشته اما چون بازیکنان دوستش داشته اند طوری‬ ‫برایش بازی کرده اند که بتواند برنده باشد و به کارش ادامه‬ ‫دهد‪ .‬اینها مسائل مهمی است که نمی توانیم ساده از ان‬ ‫بگذریم‪ .‬حســین فرکی این ویژگی را دارد که بازیکن به او‬ ‫اعتماد می کند و او نیز همواره در کنار بازیکنانش می ایستد‬ ‫و هرگز دست از حمایت شاگردانش برنمی دارد‪.‬‬ ‫اگر بخواهیم مسائل فنی را مورد ارزیابی قرار بدهیم‬ ‫باید بپذیریم که حسین فرکی مربی قهرمان است‪ .‬دو سال‬ ‫اســت که قهرمان فوتبال ایران شــده ؛ هم با فوالد به این‬ ‫عنوان رسیده و هم با سپاهان‪ .‬پس از نظر فنی نمی توانیم‬ ‫بگوییم او مربی ضعیفی اســت و حرفی برای گفتن ندارد‪.‬‬ ‫اتفاقا باید بپذیریم که او یکی از مربیان با دانش و برجسته‬ ‫فوتبال ما ست‪ .‬این در حالی است که او سال ها در تیم ملی‬ ‫در کنار برانکــو مربیگری کرده و درس هــا و اندوخته های‬ ‫فراوانی برایش باقی مانده اســت‪ .‬بنابرایــن او یک مربی‬ ‫ی مراحــل مربیگری را طی‬ ‫با تجربه اســت ؛ مربی که تمام ‬ ‫کرده است‪ .‬یعنی از رده های پایه شروع کرده و حاال به جایی‬ ‫رسیده که در سطح اول فوتبال این مملکت فعالیت می کند‪.‬‬ ‫او یک مربی با روحیه خاص است‪ .‬دو سال پیش سرش را‬ ‫در خوزستان شکســتند اما با فوالد قهرمان شد تا به انهایی‬ ‫که با سنگ سرش را شکســتند بگوید تا چه حد اهل تالش‬ ‫و مبارزه است و اصال روحیه عقب نشــینی ندارد‪ .‬واقعیتی‬ ‫در مورد حسین فرکی وجود دارد ؛ او اهل باج دادن نیست‪.‬‬ ‫می دانیم که همواره بخشی از هواداران در جایگاه خاصی‬ ‫می نشــینند و منتظرند تا مربــی ببازد تا بالفاصلــه از او باج‬ ‫خواهی کنند‪ .‬این اتفاق در خوزستان رخ داد اما فرکی به ان‬ ‫دسته از لیدرها روی خوش نشان نداد‪ .‬تیمش را هم قهرمان‬ ‫کرد‪ .‬به طور معمول در فوتبال ما این مســاله در بسیاری از‬ ‫باشگاه ها وجود دارد‪ .‬بالطبع در سپاهان نیز تعدادی هستند‬ ‫که توقع دارند حســین فرکی به انها باج بدهد اما انها راه را‬ ‫اشــتباه می روند‪ .‬در واقع طرف خودشــان را نشناخته اند‪.‬‬ ‫چون فرکی اهل باج دادن نیست‪ .‬اهل این بازی ها نیست‪.‬‬ ‫در سپاهان هم شرایط نشان می دهد که عده ای از او چنین‬ ‫انتظاراتی دارند‪ .‬شــاید به همین دلیل اســت که در اولین‬ ‫بازی که فرکی می بازد بعضی ها فریاد حیا کن رها کن ســر‬ ‫می دهند‪ .‬این در حالی اســت که به نظر می رســد حسین‬ ‫فرکی امسال دستش از بازیکنانی که در پست های کلیدی‬ ‫برایش مثمر ثمر بودند خالی شده‪ .‬پادووانی و شیمبا خیلی‬ ‫موثر بودند‪ .‬از طرفی احسان حاج صفی را هم از دست داد‪.‬‬ ‫به همین دلیل به تعدادی جوان تکیه کرد‪ .‬جوانگرایی هم‬ ‫شرایط خاصی دارد‪ .‬اگر شــرایط کلی تیم به لحاظ روحی‬ ‫خوب و مناسب نباشد بازیکنان جوان نمی توانند ان طور که‬ ‫باید بازی کنند‪ .‬اما در مورد بحث نویدکیا و فرکی هم مایلم‬ ‫نکته ای را بگویم؛ نویدکیا بازیکن مورد عالقه من است‪ .‬او‬ ‫و جباری را بسیار دوست دارم چون از لحاظ شخصیتی و فنی‬ ‫بازیکنان فوق العاده ای هســتند اما من از مصاحبه نویدکیا‬ ‫تعجب کردم و ســواالت زیادی برایم ایجاد شــد‪ .‬نویدکیا‬ ‫می گوید تقریبا با همه مشکل داشــته‪ .‬بنابراین با بازیکنی‬ ‫که خودش به صراحت می گوید با همه مشــکل داشته کار‬ ‫کردن خیلی سخت می شود‪ .‬عده ای هم در این بین سعی‬ ‫دارند حسین فرکی را زیر سوال ببرند و بگویند او تحت تاثیر‬ ‫محرم قرار گرفته‪ .‬اما انهایی که فرکی را می شناسند می دانند‬ ‫که دلیل این کار فرکی چیست‪ .‬او انسان مهربانی است‪ .‬در‬ ‫مورد قضیه محرم هم با وجود اختالف سلیقه ای که با این‬ ‫بازیکن داشته و عده ای از این موضوع خیلی سوءاستفاده‬ ‫کرده اند‪ ،‬ســعی کرده مســاله را به نوعی مدیریت کند‪ .‬از‬ ‫ســر مهربانی او را به تیم برگرداند تا بدین ترتیب حاشیه ها‬ ‫فروکش کند و دیگر بازیکنان هم روحیه پیروزی را دوباره به‬ ‫دست بیاورند اما بدشانسی گریبانش را گرفته چون با حضور‬ ‫دوباره این بازیکن موفق به برد نشد‪ .‬جالب اینکه سپاهان‬ ‫در کورس قهرمانی است اما با اولین باخت برخی علیه فرکی‬ ‫شعار می دهند‪ .‬می خواهم عرض کنم که هواداران سپاهان‬ ‫می توانند با حمایت از فرکی بهترین تصمیم ممکن را برای‬ ‫تیم محبوب شــان بگیرند و در بازی های اینــده تاثیر این‬ ‫حمایت را ببینند‪ .‬من در مورد مساله محرم و فرکی نمی توانم‬ ‫به طور دقیــق اظهارنظر کنم‪ .‬چــون در این بــاره با فرکی‬ ‫صحبتی نداشــته ام‪ .‬اطالعاتم به حرف هایی برمی گردد‬ ‫که فرکی و نویدکیا در رســانه ها عنوان کرده اند‪ .‬در نهایت‬ ‫باید عرض کنم که سپاهان روی نوار بدشانسی است‪ .‬اگر‬ ‫به بازی سپاهان‪-‬استقالل با دقت نگاه کرده باشید متوجه‬ ‫می شــوید که تیم فرکی بدشانســی اورد‪ .‬دروازه بان روی‬ ‫گل اول اشتباه داشت و صد در صد مقصر بود‪ .‬وقتی تیمی‬ ‫که تحت فشار اســت در خانه اش در همان دقایق ابتدایی‬ ‫بازی چنین گلی دریافت می کند جمع و جور کردن شرایط‬ ‫روحی بازیکنان کار بسیار سختی اســت‪ .‬بنابراین در بازی‬ ‫با استقالل حســین فرکی و تیمش بدشــانس هم بودند‪.‬‬ ‫توپ هایشان به گل تبدیل نشد و از طرفی گل هایی خوردند‬ ‫که می شد ان طور گل نخورند‪ .‬بعضی مواقع تیم شما چند‬ ‫بازی را به طور متوالی می بازد‪ .‬ان وقت هواداران و مدیریت‬ ‫باشــگاه معترض می شــوند و تغییراتی در کادر فنی ایجاد‬ ‫می شود‪ .‬البته من همواره مخالف تغییر مربیان هستم اما‬ ‫گاهی این شوک تاثیر مثبتی روی تیم می گذارد‪ .‬گاهی هم‬ ‫تیم شما و کادر فنی تیم کارش را به درستی انجام می دهد اما‬ ‫در یک بازی می بازد‪ .‬در این صورت نباید اسمان را به زمین‬ ‫بدوزیم‪ .‬مگر بارسلونا در طول یک فصل همه بازی هایش‬ ‫را با برد پشت سر می گذارد‪ .‬باخت هم روی دیگر این سکه‬ ‫است‪ .‬مهم این است که بدانیم کادر فنی ما چگونه کادری‬ ‫اســت و چگونــه کارش را انجام می دهد‪ .‬شــک ندارم که‬ ‫حسین فرکی انسان تالشگری اســت و اهل عقب نشینی‬ ‫نیســت‪ .‬اصال انتظار نداشته باشــید که او یک روز استعفا‬ ‫بنویسد‪ .‬می ماند و تا دقیقه اخر برای هدفی که دارد مبارزه‬ ‫می کند؛ ال اقل من حسین را اینگونه شناخته ام‪.‬‬ ‫ شارژ باتری سپاهان تمام شد‬ ‫فرکی و نویدکیا‪ ،‬چوب ضعف مدیریت باشگاه را می خورند‬ ‫جواد خلیفه سلطان‬ ‫روزنامه نگار مقیم اصفهان‬ ‫‪3‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫اوضاع در اصفهان پیچیده تر از ان است که بخواهیم به‬ ‫اختالف فرکی‪ -‬نویدکیا بپردازیم‪ .‬مســاله قبــل از هر چیز‬ ‫به مدیریت برمی گردد‪ .‬این در حالی اســت که هواداران‬ ‫سپاهان نســبت به برخی مسا ئل حساس شــده اند‪ .‬یکی‬ ‫از این مسائل حضور حســین کفعمی در باشگاه سپاهان‬ ‫است‪ .‬او حاال در پست نایب رئیسی هیات مدیره قرار دارد و‬ ‫هواداران حضور این مدیر ذوب اهنی را در سپاهان چندان‬ ‫برنمی تابند و این یک واقعیت اســت که او مرد تاثیرگذار و‬ ‫البته مدیر ســایه در باشگاه سپاهان اســت‪ .‬حتی در مورد‬ ‫خود دکتر سبحانی نیز این حساسیت تا حدودی دامن زده‬ ‫شده اما این حساسیت طوری نیست که هواداران بخواهند‬ ‫مدیریت را نشــانه بگیرند‪ .‬با این اوضاع این ســوال پیش‬ ‫می اید که حسین فرکی مشکل چندم سپاهان است؟ تازه‬ ‫اگر بخواهیم اسم این مربی با اخالق را مشکل بگذاریم‪.‬‬ ‫البته هر مربی ایرادهایی دارد‪ .‬حسین فرکی هم اشتباهاتی‬ ‫داشــته‪ .‬از لحاظ فنی هم تا حدودی مقصر اســت اما او‬ ‫به تنهایی مسبب این شــرایط به هم ریخته نیست‪ .‬چون‬ ‫بحث اصلی مدیریت باشگاه اســت نه کادر فنی‪ .‬بنابراین‬ ‫عده ای سعی می کنند در مورد ضعف سپاهان ادرس غلط‬ ‫به رسانه ها بدهند‪ .‬در حالی که شما تصور کنید اگر به جای‬ ‫مدیران فعلی چند مدیر کارکشــته و با تجربه در ســپاهان‬ ‫حضور داشــتند امکان نداشــت اجازه بدهند کار حســین‬ ‫فرکی و محــرم نویدکیا به اینجا بکشــد‪ ،‬در همان شــروع‬ ‫فصل مســاله را طوری حل می کردند که اب از اب تکان‬ ‫نمی خورد‪ .‬اما با کم تدبیری و ضعف مدیریتی باشگاه یک‬ ‫اختالف سلیقه ساده میان محرم و فرکی به بحرانی تبدیل‬ ‫شد که در ادامه نیز دست از سر تیم برنخواهد داشت‪ .‬تصور‬ ‫کنید اگر ســاکت مدیرعامل ســپاهان بود امکان نداشت‬ ‫ چنین حاشیه هایی در تیم به وجود بیاید‪ .‬در دوره مدیریتی‬ ‫ساکت امکان نداشت شاهد چنین توهین هایی به مربیان‬ ‫سپاهان باشــیم‪ .‬اصال فرض کنیم حسین فرکی از لحاظ‬ ‫فنی ضعیف است که البته این طور نیست‪ ،‬ایا این درست‬ ‫اســت که عده ای به این مربی با اخــاق این طور توهین‬ ‫کنند؟ او مستحق این رفتار نیســت‪ .‬به نظر من فرکی هم‬ ‫اشتباهاتی داشته‪ .‬معتقدم انتخاب احمد سجادی یکی از‬ ‫اشتباه های او است‪ .‬این فرد چندان مناسب سمت مربی‬ ‫دروازه بان های سپاهان نیست‪ .‬به خصوص اینکه بعضی‬ ‫اوقات رفتارهایی نشان داده که هواداران به شدت نسبت‬ ‫به او حساس شده اند‪ .‬به عنوان مثال سر‬ ‫تمرین تیم نشسته و تخمه شکسته ؛ این‬ ‫رفتار اصال مناسب نیست‪ .‬به خصوص‬ ‫اینکه به نظر می رســد رقم قابل توجهی‬ ‫نیز با او بسته شده و این چندان حرفه ای‬ ‫نیســت‪ .‬بحثی که ایــن روزهــا درباره‬ ‫سپاهان مطرح می شود اختالف محرم‬ ‫و فرکی است‪ .‬البته همان طور که عرض‬ ‫کردم مسائل سپاهان چیزهای دیگری‬ ‫اســت اما محرم نوید کیا و حسین فرکی‬ ‫از دوســتان نزدیک من هستند‪ .‬اصال‬ ‫نمی خواهم راجع به ایــن ماجرا حرفی‬ ‫بزنم اما همیــن اندازه بگویــم که یک‬ ‫مربی با اقتدارش شــناخته می شود‪ .‬در‬ ‫تیمی که می خواهد قهرمان لیگ شود‬ ‫باید دیســیپلین و نظم حرف اول و اخر‬ ‫را بزند‪ .‬همه چیز باید ســر جای خودش‬ ‫باشــد‪ .‬محرم در ابتدای فصل پیشنهاد‬ ‫داده بود که علی احمدی جذب شــود‪.‬‬ ‫ولی فرکی قبول نکرد‪ .‬به نظرم اشــتباه‬ ‫کرد‪ .‬محرم هــم نباید ســپاهان را تنها‬ ‫می گذاشــت‪ .‬من خیلی امیــدوارم که‬ ‫شرایط به زودی در سپاهان تغییر کند‪.‬‬ ‫هم فرکی و هــم نویدکیا چــوب ضعف مدیریت باشــگاه‬ ‫را می خورنــد‪ .‬قبــل از هر چیــز اوضاع مدیریتی باشــگاه‬ ‫سروسامان بگیرد تا تیم بتواند در کمال ارامش به بازی های‬ ‫باقیمانده فکر کند‪.‬‬ ‫در مورد حســین فرکی هم معتقدم او دو بازی سخت‬ ‫پیــش رو دارد‪ .‬یــک بــازی در لیگ برتــر و یک بــازی در‬ ‫جام حذفی‪.‬‬ ‫حســین فرکی می تواند انتخاب کند؛ اینکه دو بازی‬ ‫اینده را با برد پشت سر بگذارد و ارامش را به اردوی سپاهان‬ ‫برگرداند و خودش را بیمه کند و راه دوم اینکه این دو بازی را‬ ‫ببازد و عطای سپاهان را به لقایش ببخشد‪ .‬چون شک ندارم‬ ‫در صورت ناکامی فرکی در این دو بازی تغییر و تحوالتی در‬ ‫کادر فنی رخ خواهد داد‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫به نظر من حســین فرکی در این فصل چوب ضعف‬ ‫مدیریتی باشــگاه ســپاهان را می خورد‪ .‬به عنوان فردی‬ ‫که از نزدیک شاهد بســیاری از اتفاقات فوتبال اصفهان‬ ‫هســتم‪ ،‬باید تاکید کنم که وضعیت نامشخص مدیریتی‬ ‫در باشــگاه باعث شــده تا تیم هم تحت تاثیر این شرایط‬ ‫منفی قرار بگیرد و نتواند ان طور که باید روی نتایج دلخواه‬ ‫تمرکز کند‪ .‬شــاید بهتر اســت به عقب برگردیم ؛ زمانی که‬ ‫محمدرضا ساکت مدیرعامل سپاهان بود ‪ ،‬بالطبع شرایط‬ ‫برای رقم خــوردن دوران طالیــی ســپاهان فراهم بود‪.‬‬ ‫تیم های تهرانــی تا حدودی ضعیف شــده بودنــد و البته‬ ‫کارخانه فوالد مبارکه به خوبی از مدیریت باشــگاه حمایت‬ ‫می کرد‪ .‬شرایط اقتصادی نیز خوب بود‪ .‬در واقع همه چیز‬ ‫مهیای ان بود که ســپاهان به قطب فوتبــال ایران تبدیل‬ ‫شــود و البته این اتفاق رخ داد‪ .‬چون ساختار خیلی خوبی‬ ‫برای سپاهان ایجاد شــد‪ .‬وقتی محمدرضا ساکت عوض‬ ‫شد یک فول باتری را به مدیران بعدی تحویل داد‪ .‬مدیران‬ ‫بعدی اما این باتری را شــارژ نکردند و فقط از ان باتری پر‬ ‫شــده اســتفاده کردند‪ .‬ان قدر استفاده‬ ‫کردند کــه حاال می بینیم ایــن باتری در‬ ‫حال تمام شدن است‪ .‬در سال های اخیر‬ ‫اتفاقات عجیبی در باشگاه رخ داد‪ .‬اقای‬ ‫سبحانی که مدیریت کارخانه را بر عهده‬ ‫دارد خودش این طــور تعریف کرده بود‬ ‫که خلیلیان گویــا به دفتــرش رفته و به‬ ‫انتخاب عضو جدید هیات مدیره سپاهان‬ ‫اعتراض کرده بود‪ .‬سبحانی در ان مقطع‬ ‫مصطفی طاهری را به عنوان عضو جدید‬ ‫به ســپاهان معرفی کرده بود‪ .‬خلیلیان‬ ‫وارد دفتر ســبحانی شده و ســخت به او‬ ‫معترض می شود و حتی با این لحن با او‬ ‫صحبت می کند که چرا بدون هماهنگی‬ ‫او عضو جدید هیات مدیره معرفی شــده‬ ‫است‪ .‬بعد هم تهدید به استعفا کرده بود‪.‬‬ ‫سبحانی هم از او خواسته بود استعفایش‬ ‫را بنویسد‪ .‬خلیلیان استعفایش را نوشته‬ ‫بود و ســبحانی بالفاصله با این اســتعفا‬ ‫موافقت کــرده بود‪ .‬حتی سرپرســت را‬ ‫فورا انتخاب کرده بود که مبادا دوستان‬ ‫مشــترک او و خلیلیــان برای بازگشــت‬ ‫خلیلیــان پادرمیانــی کننــد‪ .‬ماشــین‬ ‫مخصوص مدیرعاملی را از او گرفته بود و خلیلیان همان‬ ‫روز با سرویس کارخانه به اصفهان برگشته بود‪ .‬می خواهم‬ ‫بگویم این اتفاقات در ســپاهانی که بیــش از یک دهه در‬ ‫نهایت ارامش و به دور از جنجال و تنــش خود را به قطب‬ ‫فوتبال ایــران تبدیل کرد بی ســابقه بود‪ .‬بعــد از خلیلیان‬ ‫هم اوضاع خوبی در باشگاه از لحاظ مدیریتی نمی بینیم‪.‬‬ ‫اما یک نکته؛ طبق قوانین فیفا باشــگاه های فوتبال باید‬ ‫باتوجه به قوانین تجارت به ثبت برســند‪ .‬ماده های ‪،111‬‬ ‫‪ 126‬و ‪ 127‬قانــون تجــارت می گویــد مدیرعامــل نباید‬ ‫تخلف داشــته باشــد یعنی محکومیت دادگاهی نداشته‬ ‫باشــد‪ .‬اصغر باقریان زمانی گویا در اهواز کــه بوده بعد از‬ ‫انکه از مدیرعاملی فــوالد کنار مــی رود‪ ،‬مدیرعامل یکی‬ ‫از شــرکت های زیر مجموعه فــوالد می شــود و انجا یک‬ ‫محکومیت دادگاهی چند میلیاردی داشته است‪ .‬گویا حکم‬ ‫قطعی هم برایش صادر شده‪ .‬بنابراین طبق موادی که به‬ ‫ان می شود استناد کرد مســاله حضور ایشان در سپاهان‬ ‫مشکل ساز اســت‪ .‬به همین دلیل اســت که او همچنان‬ ‫سرپرست باشگاه است و نمی تواند مدیرعامل این باشگاه‬ ‫شود‪ .‬حتی اگر این محکومیت را نداشت شاید برای یک‬ ‫باشــگاه رده پایین جدول می توانســت مدیر خوبی باشد‪،‬‬ ‫اما نه برای ســپاهان که همه از قدرت و اعتبار این تیم در‬ ‫فوتبال ایران با خبر هستیم و می دانیم اداره چنین باشگاه‬ ‫بزرگی چه حساســیت ها و پیچیدگی هایــی دارد‪ .‬تا جایی‬ ‫که من خبر دارم کارخانــه به دنبال فرد جایگزین اســت و‬ ‫البته هنوز کسی را پیدا نکرده اســت‪ .‬هفته گذشته دو نفر‬ ‫از لیدرهای بسیار تاثیر گذار ســپاهان که سال ها است در‬ ‫کنار این تیم فعالیت می کنند جلسه ای با مشاوران نزدیک‬ ‫سبحانی برگزار کردند‪ .‬در این جلســه این لیدرها پیشنهاد‬ ‫داده اند که ساکت به ســپاهان برگردد اما این پیشنهاد رد‬ ‫شــده‪ .‬گویا ســبحانی اصال عالقه ای ندارد ســاکت را به‬ ‫ســپاهان برگرداند‪ .‬مشاور ســبحانی به لیدرها گفته که تا‬ ‫ما هستیم اجازه نمی دهیم ســاکت برگردد‪ .‬از طرفی انها‬ ‫کسی را ندارند که در حد و اندازه مدیرعاملی سپاهان باشد‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪73‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪74‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫گزار‬ ‫ش ویژه‬ ‫تهدید در‬ ‫مقابلتهدید‬ ‫حاشیه ها پیرامون کارلوسکی روش ادامه دارد‬ ‫کی روش نباید صد هزار دالر از شــرکت ال اشــپورت‬ ‫(تولیدکننده لباس تیم ملــی) دریافت می کرد؛ این ادعا در‬ ‫حالی از سوی اعضای ســابق کمیته اخالق مطرح شد که‬ ‫برچسب اقدام غیرقانونی باعث شد کی روش نسبت به این‬ ‫اتهام سخت واکنش نشان دهد‪ .‬به خصوص اینکه اعضای‬ ‫پیشــین این کمیته ادعا کردند در حال بررسی این پرونده‬ ‫بود ند و پذیرفته شدن استعفایشان از سوی علی کفاشیان را‬ ‫به همین پرونده نسبت داد ند‪.‬این در حالی است که رئیس‬ ‫فدراسیون فوتبال دریافت پول از سوی یک شرکت به مربی‬ ‫فوتبال را امری طبیعــی در دنیای فوتبال دانســت‪ .‬به هر‬ ‫ترتیب مطرح شدن این مباحث موجب شد پرونده کی روش‪-‬‬ ‫ال اشپورت به حراست وزارت ورزش و جوانان فرستاده شود‬ ‫تا انها تشخیص دهند که ایا کی روش کار خالفی انجام داده‬ ‫یا خیر‪ .‬رضا حسنی خو‪ ،‬مدیرکل حراست وزارت ورزش اما‬ ‫تاکید کرد که مصلحت نیست در مقطع کنونی این موضوع‬ ‫بررسی شود‪ .‬اما سرمربی تیم ملی با انتشار بیانیه ای نسبت‬ ‫به اتهاماتی که اعضای ســابق کمیته اخــاق درباره اش‬ ‫مطرح کرده انــد واکنش نشــان داد‪ .‬کی روش انهــا را به‬ ‫تخریبتیم ملی متهم و تاکیدکردکه اگر عذرخواهی نکنند‪،‬‬ ‫درباره شان شفاف ســازی می کند‪ .‬حســین ابانگاه‪ ،‬عضو‬ ‫سابق کمیته اخالق نیز به تهدید سرمربی تیم ملی واکنش‬ ‫نشــان داد و گفت‪« :‬از این موضوع خوشحال می شویم و‬ ‫از این اقدام کی روش اســتقبال خواهیم کرد‪ ».‬علی اکبر‬ ‫محمدزاده‪ ،‬رئیس سابق کمیته اخالق هم گفت سیاست‬ ‫کی روش گاهی فــرار به جلو اســت و برای اینکــه هر نوع‬ ‫نتیجه احتمالی بازی با عمان به گردن کمیته اخالق نیفتد‪،‬‬ ‫فعال ســکوت می کنیم‪ .‬کی روش باید از مردم عذرخواهی‬ ‫کند‪ ».‬اما انهایی که با روحیات مربی پرتغالی اشــنا بودند‪،‬‬ ‫می دانســتند کی روش به زودی باز هم موضع تندی اتخاذ‬ ‫خواهد کرد‪ .‬این اتفاق در حاشیه دیدار پرسپولیس و ملوان‬ ‫رخ داد‪ .‬کی روش درباره اظهارات دبیر سابق کمیته اخالق‬ ‫گفت‪« :‬تاکید می کنم مسئولیت حرف هایم با خود من است‬ ‫نه مترجم من‪ .‬این شخص اتهامات جدی به شخص بنده‬ ‫و به شخصیت من وارد کرده اســت‪ .‬در درجه اول بار دیگر‬ ‫می خواهم تاکید کنم این اقا بار دیگر ثابت کرده شخصیت‬ ‫واهی دارد‪ .‬اگر ایشان واقعا شخصیت مذهبی داشتند نباید‬ ‫در ایام سوگواری امام حسین(ع) این حرف ها را می زدند‪ .‬در‬ ‫این روز اتهام اشتباه به شخص من وارد شد و ایشان ثابت‬ ‫کردند که اظهاراتشان برخالف اعتقادات مذهبی است‪».‬‬ ‫ســرمربی تیم ملی ادامه داد‪« :‬در درجه دوم وظیفه ایشان‬ ‫این بود که اگر بنده گناهکارم بیایند گناه من را ثابت کنند نه‬ ‫اینکه وقتی استعفا دادند از کمیته اخالق این صحبت ها را‬ ‫بیان کنند‪ .‬ایشان خودشان را پشت رسانه ها پنهان کرده اند‬ ‫و با پنهان کردن خود پشت رسانه ها به من توهین کردند و‬ ‫این توهین ها را ادامه دادند و ثابت کردند که شجاعت اینکه‬ ‫بخواهند این اتهامات را ثابت کنند ندارند‪».‬‬ ‫کی روش خاطرنشان کرد‪« :‬ایشان ثابت کردند فقط‬ ‫مانند یک طوطی می توانند صحبت های خود را تکرار کنند‪.‬‬ ‫این صحبت ها را کس دیگری به ایشــان یــاد می دهد و به‬ ‫صورت هماهنگ شده از ذهنیتی پشت پرده اتفاق می افتد‪.‬‬ ‫ولی من به ایام عزاداری امام حسین (ع) احترام می گذارم‬ ‫و پس از اینکه این ایام به پایان رســید باز می گردم و ثابت‬ ‫می کنم چه کســانی این صحبت ها را بیــان کردند‪ .‬من از‬ ‫ایشــان و فیفا ترسی ندارم و تنها کســی که از ان می ترسم‬ ‫خدا است‪».‬‬ ‫کارلوس کی روش چند ساعت بعد در برنامه نود روی‬ ‫خط امد و به صورت مســتقیم از دبیرکل فدراسیون فوتبال‬ ‫انتقاد کرد‪.‬‬ ‫کی روش گفــت‪« :‬مــن طبق قــراردادی کــه دارم‬ ‫می توانم اسپانسر شخصی داشته باشم‪ ».‬منظور کی روش‬ ‫این بود کــه او می تواند پیراهن هر برنــدی را به تن کند به‬ ‫شــرطی که از این برند مبلغــی را به عنوان حــق تبلیغاتی‬ ‫دریافت کند‪.‬‬ ‫او همچنین اعالم کرد حق تصویــر او نیز به صورت‬ ‫انحصاری به کســی واگذار نشده اســت و او حق استفاده‬ ‫تبلیغاتی از تصویــر خود را نیز داراســت کــه احتماال این‬ ‫موضوع در قرارداد او پیش بینی شده است‪.‬‬ ‫ســرمربی تیم ملی با اعالم این نکته که با شــفافیت‬ ‫بیشــتری در ایــن زمینه صحبــت خواهد کرد اعــام کرد‬ ‫کارفرمای او فدراســیون فوتبال است و فدراسیون فوتبال‬ ‫هم کامال در جریان این دادوســتد مالی بیــن او و کمپانی‬ ‫ال اشپورت قرار داشته اســت اما نکته جالب جایی بود که‬ ‫مجری برنامه نود به اشــتباه قصد داشت نام عباس ترابیان‬ ‫را به عنوان کسی که مســاله کارلوس کی روش رادر کمیته‬ ‫اخالق به جریان انداخته معرفی کنــد که کی روش با کنار‬ ‫گذاشتن تعارف‪ ،‬نام اسدی دبیرکل فدراسیون را مطرح کرد‬ ‫و گفت دکتر اسدی پرونده مهرداد خانبان و مارکار اقاجانیان‬ ‫را در کمیته اخالق به جریان انداخته است‪.‬‬ ‫این اظهارات اما واکنش دبیرکل فدراسیون فوتبال را‬ ‫با یک روز تاخیر به همراه داشت‪ .‬علیرضا اسدی‪ ،‬دبیرکل‬ ‫فدراســیون فوتبال گفــت‪« :‬از ســرمربی تیم ملی دعوت‬ ‫می کنم در همان برنامه تلویزیونی کــه درباره من صحبت‬ ‫کرده حضور یابد تا بتوانم به صورت رو در رو و بدون واسطه‬ ‫و هیچ مشکلی با وی صحبت کنم و مطالب مختلف را که در‬ ‫مدت حضورم در فدراسیون در مورد من مطرح شده را به طور‬ ‫مشروح به اگاهی مردم عزیز برسانم‪».‬‬ ‫اسدی گفت‪« :‬از برنامه نود هم می خواهم همان طور‬ ‫ن به وجود می اید که افراد در این برنامه بیایند و‬ ‫که این امکا ‬ ‫صحبت کنند‪ ،‬امیدوارم رسم امانتداری در نظر گرفته شود‬ ‫تا حقوق افراد ضایع نشود‪».‬‬ ‫اما در این بین موضع رئیس فدراسیون فوتبال نیز در‬ ‫نوع خود جالب است‪ .‬علی کفاشیان با اشاره به صحبت های‬ ‫کی روش در مورد دبیرکل فدراســیون فوتبال و موضوعات‬ ‫مرتبط با کمیته اخالق اظهار داشت‪« :‬به نظر من اطالعاتی‬ ‫که به ســرمربی تیم ملی می دهند‪ ،‬اشتباه است و متاسفانه‬ ‫وی هم بر اساس همین اطالعات اشتباه اظهارنظر می کند‪.‬‬ ‫من می گویم کسانی هستند که می خواهند میان کی روش و‬ ‫اسدی اختالف ایجاد کنند وگرنه شخص دبیرکل فدراسیون‬ ‫نقشی در این مشکالت ندارد‪».‬‬ ‫کفاشــیان ادامه داد‪« :‬اصال در حــال حاضر کمیته‬ ‫اخالقی نداریم که بخواهد تصمیم بگیرد یا صحبتی داشته‬ ‫باشــد‪ .‬فردی اظهارنظری داشــته که از نظر ما هم رسمی‬ ‫نبوده است‪ .‬من به کی روش گفتم که با او صحبت کرده ام‬ ‫و کی روش نباید شخصا وارد این مسائل شود‪ .‬این موضوع‬ ‫را به سرمربی تیم ملی تذکر داده ام‪».‬‬ ‫رئیس فدراســیون فوتبــال در مورد مناظــره ای که‬ ‫علیرضا اسدی‪ ،‬سرمربی تیم ملی را به شرکت در ان دعوت‬ ‫کرد و همچنین نشست خبری که قرار بود کی روش داشته‬ ‫باشد اما به یکباره لغو شــد‪ ،‬گفت‪« :‬از مناظره خبری ندارم‬ ‫اصال نمی دانم چه کســی ان یکی را به شــرکت در مناظره‬ ‫دعوت کرده است‪ ،‬اما در مورد نشســت خبری باید بگویم‬ ‫توصیه هایی به کی روش داشتم و به او گفتم که بهتر است‬ ‫این کار را انجام ندهد‪ .‬کی روش هم نشست را لغو کرد‪».‬‬ ‫اما ســاعتی بعد از مصاحبه کفاشــیان این سرمربی‬ ‫تیم ملی بود که بیانیه اش را منتشر کرد‪:‬‬ ‫‪ -1‬به عنوان سرمربی تیم ملی همیشه باعث افتخار و‬ ‫سربلندی ام بوده که بتوانم در مناظره های عمومی (بازی ها)‬ ‫در مقابل حریفان شــریفی که تیم هایی مانند کره جنوبی‪،‬‬ ‫ارژانتین‪ ،‬عراق‪ ،‬نیجریه‪ ،‬شــیلی‪ ،‬ســوئد‪ ،‬ژاپن و امارات‬ ‫بوده اند‪ ،‬حاضر باشم‪.‬‬ ‫‪ -2‬همان طور که همه اگاه هستند به عنوان سرمربی‬ ‫تیم ملــی نباید در شــرایطی قــرار گیــرم که در ایــن گونه‬ ‫مناظره هــای عمومــی (بازی ها) در رســانه ها بــا دبیرکل‬ ‫فدراسیون فوتبال حضور داشته باشم‪ .‬این عمل اخالقی‬ ‫نیست و همین طور جز ئی از وظایف و تعهدات بنده به شمار‬ ‫نمی اید‪.‬‬ ‫‪ -3‬البته کامال اماده هستم و باعث افتخار بنده خواهد‬ ‫بود که طبق دستور رئیس فدراســیون فوتبال و در حضور‬ ‫اعضــای هیات رئیســه‪ ،‬رو در روی دبیرکل‪ ،‬ایــن مناظره‬ ‫(بازی) را در مکان مناسب انجام دهم‪».‬‬ ‫گویا جنگ پنهــان میان وزارت ورزش و فدراســیون‬ ‫فوتبال این بار وارد فاز تازه تری شــده اســت‪ .‬هر چند علی‬ ‫کفاشــیان قصد دارد با محافظه کاری نزاع میان اســدی و‬ ‫کی روش را خاتمه دهــد اما عالقه مندی دبیــر نزدیک به‬ ‫وزارت ورزش به مناظره با کی روش شــائبه ها در خصوص‬ ‫رویارویی سخت تر میان وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال‬ ‫را قوت می بخشد‪ .‬کی روش و اسدی در انتهای سال گذشته‬ ‫نیز مجادله ای جدی با یکدیگر داشــتند کــه در زمان خود‬ ‫ســروصدای زیادی به پا کرد‪ .‬به نظر می رســد این نزاع در‬ ‫روزهای اتی نیز ادامه داشته باشد؛ دعوایی که یک سر ان‬ ‫احتماال به وزارت ورزش می رسد‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫مصدومیتشدید‬ ‫بهداد‬ ‫س هفته‬ ‫عک‬ ‫زانوی بهداد ســلیمی که هفته گذشته با امادگی خوبی‬ ‫تمرینات خــود را دنبال می کــرد‪ ،‬پیچ خورد‪ .‬پــای او هنگام‬ ‫باالکشیدن وزنه ‪262‬کیلوگرمی هنگام قیچی زدن پیچ خورد‬ ‫و ســنگینی وزنه ‪262‬کیلویی زانوی بهداد را با اسیب دیدگی‬ ‫شــدیدی مواجه کرد‪ .‬بهداد ســلیمی در این بــاره می گوید‪:‬‬ ‫«زمانی که وزنــه ‪ 262‬کیلویی را بلند کــردم حرکت قیچی را‬ ‫انجام دادم اما زمانی که می خواستم پایم را فیکس کنم زانویم‬ ‫چرخید‪.‬صد در صدمسابقاتجهانیراازدستدادم‪».‬سلیمی‬ ‫ درپاسخبهاینپرسشکهایافشارتمریناتسبباسیب دیدگی‬ ‫اوشد‪،‬گفت‪«:‬منازایننظربسیارامادهبودموبایدوزنه هایی‬ ‫را می زدم که در مسابقات جهانی نیز راحت به انها می رسیدم‪.‬‬ ‫مصدومیت من کامال اتفاقی بود و به هر حال اسیب دیدگی‬ ‫جزئی از ورزش است و نمی توان کاری انجام داد‪ ».‬اما نتایج‬ ‫عکس زانوی بهداد نشان می دهد که خوشبختانه پارگی‪ACL‬‬ ‫یا همان رباط صلیبی پای بهداد شدید نیست و با انجام عمل‬ ‫ارتروسکوپی می توان به بهبود اسیب دیدگی او امیدوار بود‪.‬‬ ‫باقری‪ ،‬رئیس کمیته پزشکی فدراســیون وزنه برداری درباره‬ ‫زمان احتمالی بازگشــت بهداد می گوید‪« :‬در بهترین حالت‬ ‫یک ماه و در بدترین حالت دو ماه زمان می برد تا بهداد سلیمی‬ ‫ بتواند دوباره تمریناتش را از ســر بگیرد‪ .‬این یعنی ان شاءالله‬ ‫او مشکلی برای حضور در المپیک نخواهد داشت و با دعای‬ ‫خیر مردم خیلی زود دوباره به وزنه برداری بازخواهد گشت‪».‬‬ ‫خبر مصدومیت شدید بهداد سلیمی هفته گذشته خیلی ها را‬ ‫نگرانکرد‪.‬اینقهرمانجهانیکیازبخت هایمسلمکسب‬ ‫عنوان طال در المپیک ریو است‪ .‬با این حال پزشکان و خود او‬ ‫امیدوارند او به زودی دوره مصدومیتش را پایان ببرد و ارامش‬ ‫به اردوی تیم ملی وزنه برداری برگردد‪.‬‬ ‫تیم فروشی برای خرید رای؟‬ ‫شاهکار تازه فدراسیون فوتبال‬ ‫مهدی ربوشه‬ ‫دبیرگروه ورزش‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫ورزش‬ ‫ماجرای هبه کردن تیم ها و تیمداری توسط هیات های‬ ‫استانی تازه ترین اقدام علی کفاشیان است‪ .‬رئیسی که حاال‬ ‫اراده کرده در انتخابات بعدی فدراســیون فوتبال هم پیروز‬ ‫میدان رقابت باشــد‪ .‬اما به چه قیمتی؟ البته پیش از این نیز‬ ‫در فدراسیون فوتبال شاهد تخلف هایی بوده ایم یا دست کم‬ ‫مهر تایید اقای رئیس بر تخلف هایی که در انتخابات هیات‬ ‫فوتبال اســتان های مختلف رخ داده بود‪ .‬اگرچه رسانه ها و‬ ‫به خصوص برنامه نود بارها در این باره واکنش نشان دادند اما‬ ‫روسای هیات فوتبال استان ها با حجم وسیعی از تخلف های‬ ‫اشــکار به صندلی ریاســت تکیه دادند و علی کفاشیان نیز‬ ‫هرگز خود را در این زمینه پاسخگو ندانست‪ .‬تازه ترین اقدام‬ ‫علی کفاشیان اما نه تنها تخلف بلکه توهینی است اشکار به‬ ‫نهادهای نظارتی‪ .‬انجا که با هبه کردن تیم ها به هیات های‬ ‫استانیقصدداردبخشیازارایخودرابرایانتخاباتریاست‬ ‫فدراسیون فوتبال ذخیره کند‪ .‬داســتان از این قرار است که‬ ‫سال گذشــته هیات رئیســه فدراســیون فوتبال به پیشنهاد‬ ‫فریــدون اصفهانیان‪ ،‬رئیس هیات فوتبــال زنجان و رئیس‬ ‫کمیتــه داوران طرحی را برای واگذاری تیم به اســتان های‬ ‫عدم برخوردار به تصویب رســاند‪ .‬البته تعریف «استان عدم‬ ‫برخوردار» هــم تعریف عجیب و غریبی بــود‪ .‬خیلی ها فکر‬ ‫می کردند منظور از این اصطالح تمرکز بر استان هایی است‬ ‫که از لحاظ امکانات یا ضعیف هستند یا صفر‪ .‬اما این روزها‬ ‫اصطالحیکهاقایانبابکرده اندمعنیروشنییافته؛فروش‬ ‫امتیاز تیم های هبه شده کفاشیان با ارقام نیم میلیاردی‪ ،‬ان‬ ‫هم در استانه انتخابات فدراســیون فوتبال‪ .‬وزارت ورزش تا‬ ‫کنون بارها در موضوعاتی که نباید دخالت می کرده ورود کرده‬ ‫است اما عجیب است که درست در جایی که باید وارد مساله‬ ‫هبه کردن تیم ها به هیات های استانی شود دست روی دست‬ ‫گذاشته و هیچ واکنشــی نشــان نمی دهد‪ .‬دیگر نهادهای‬ ‫نظارتی نیز همین طور‪ .‬این در حالی اســت که اکثر اعضای‬ ‫هیات رئیسهفدراسیونفوتبالاهلاستان هایمختلفکشور‬ ‫هستند بنابراین طبیعی است که از این طرح استقبال کنند اما‬ ‫طرح از این قرار بود که تیم های دســته دومی فوتبال به ‪۱۱‬‬ ‫استان که از نظر پیشرفت فوتبال مشــکل دارند و برخوردار‬ ‫نیستند به هیات های استانی انها هبه شود‪ .‬اما این هبه شدن‬ ‫شرایطی داشت که خود هیات رئیسه تعیین کرده بود‪ .‬اینکه‬ ‫هیات ها حق ندارند تیم ها را بفروشند چرا که هدف این است‬ ‫که با این کار هیات ها‪ ،‬فوتبال ان منطقه را رونق ببخشــند‪.‬‬ ‫این استان ها زنجان‪ ،‬ایالم‪ ،‬سیستان و بلوچستان‪ ،‬مرکزی‪،‬‬ ‫لرستان‪ ،‬کردستان‪ ،‬خراسان جنوبی‪ ،‬چهارمحال بختیاری‪،‬‬ ‫کهکیلویه و بویراحمد‪ ،‬اذربایجان غربی و هرمزگان (کیش)‬ ‫هستند که در این میان‪ ،‬نام استان هایی چون زنجان‪ ،‬مرکزی‬ ‫وحتیاذربایجان غربیوصدالبتهکیشدرتعریفاستان های‬ ‫محروم نمی گنجد‪ .‬چهار اســتان‪ ،‬تیم های شان را برخالف‬ ‫مصوبه هیات رئیسه به استان دیگری واگذار کردند و تخلف‬ ‫بزرگی مرتکب شده اند که فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ‬ ‫تاکنوندراینبارهسکوتکردهاست‪.‬استانزنجانکهرئیس‬ ‫هیاتش فریدون اصفهانیان طراح این سناریو است‪ ،‬دست به‬ ‫کار شده‪ .‬سیستان و بلوچستان‪ ،‬ایالم و خراسان جنوبی را هم‬ ‫به زنجان اضافه کنید و البته ماجرا وقتی دردناک تر می شود‬ ‫کهاستان هایدیگرهمبهاینفکرافتاده اندتاتخلفراتقلید‬ ‫کنند‪ .‬همه این فروش ها هم با تایید و مجوز رئیس فدراسیون‬ ‫فوتبال بوده است‪ .‬علی کفاشیان به دلیل اینکه می خواهد در‬ ‫انتخابات اسفند ‪ ۹۴‬کاندیدا شود‪ ،‬این کار را کرده و از همین‬ ‫حاال‪ ۱۱‬رای خود را قطعی کرده است چرا که‪ ۱۱‬رئیس هیات‬ ‫عضو مجمع عمومی فدراســیون فوتبال هستند‪ .‬دراین باره‬ ‫سال گذشته چهار تیم لیگ برتری فوتسال هم تیم های شان‬ ‫را فروختند و امســال دو تیم لیگ یکی فوتســال هم چنین‬ ‫کاری کردند تا تخلف کامل شــود‪ .‬اگر این شش تیم مربوط‬ ‫به شش استان دیگر باشد‪ ،‬ان وقت کفاشیان ‪ ۱۷‬رای خود را‬ ‫برای انتخابات اینده ذخیره کرده و رقیبانش کار سختی برای‬ ‫رقابت با او خواهند داشــت‪ .‬حجم این تخلفات باور نکردنی‬ ‫است و البته سکوت وزارت ورزش و دیگر نهادهای نظارتی‬ ‫دردناک به نظر می رسد‪ .‬علی کفاشیان اگرچه برای فوتبال‬ ‫ایران گاهی تصمیمات درستی اتخاذ کرده اما حتی اگر او را‬ ‫رئیسیکم اشتباهبرایفوتبالایرانبدانیمکهالبتهاینفرضیه‬ ‫اساساغلطاست‪،‬اینحقبرایاوایجادنمی شودکهازهمین‬ ‫حاال با هبه کردن تیم ها به هیات های استانی رای مثبت شان‬ ‫برای انتخابات اینده ریاست فدراسیون فوتبال را به نفع خود‬ ‫مصادره کند‪ .‬این کار خالف قانون است و وزارت ورزش که‬ ‫همواره مقابل فدراســیون فوتبال و شخص علی کفاشیان‬ ‫قرار گرفته بایــد در این باره واکنش نشــان دهد و مقابل این‬ ‫جریان بایستد‪.‬‬ ‫‪75‬‬ ‫سمفونی عاشورا‬ ‫دیدار‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫پروژه بعدی چکناواریان کلید خورد‬ ‫مراســم اهدای شــال یک ســنت قدیمی بوشهری‬ ‫در محرم هر سال اســت‪ .‬در بوشهر به شــیوه هایی خاص‬ ‫از نوحه گــران تقدیر می شــود‪ .‬شــال بندی یکــی از این‬ ‫روش هاســت‪ .‬شــال‪ ،‬نذری اســت که عزاداران به عنوان‬ ‫خلعت بر تن نوحه گر می بندند‪ .‬در واقع شال نشانه سپاس از‬ ‫نوحه گری برای اهل بیت به حساب می اید‪ .‬کسانی که نذر‬ ‫داشته باشند‪ ،‬شال را اهدا می کنند‪ .‬اما بستن شال بر عهده‬ ‫داوطلبین و پیشکسوتان مجلس است‪ .‬مراسم شال اندازی‬ ‫در ایام اربعین و بیســت و هشــتم صفر هم رواج دارد‪ .‬این‬ ‫مراســم ســنتی همراه با شــکوه فراوانی برگزار می شــود و‬ ‫میهمانانی هم در ان حضور دارند‪.‬‬ ‫در محرم امســال هم میهمانان معروفی در بوشهر به‬ ‫عزاداریپرداختند‪.‬درمراسمعزاداریحضرتاباعبدالله(ع)‬ ‫امســال تعدادی از هنرمندان از جمله رضــا یزدانی‪ ،‬محمد‬ ‫بحرانی‪،‬مهتابکرامتی‪،‬مصطفیزمانیوپگاهاهنگرانیدر‬ ‫برنامه «اهدای شال به نوحه خوان» نیز حضور داشتند‪ .‬این‬ ‫هنرمندان در منطقه «ظلم اباد» بوشــهر که هر سال در ایام‬ ‫عزاداری حضرت سید الشــهدا میزبان تعدادی از گروه های‬ ‫برجسته سنج و دمام زنی منطقه بوشهر است‪ ،‬حضور یافتند‪.‬‬ ‫محمد بحرانی بازیگر و صداپیشــه محبوب برنامه های این‬ ‫روزهایتلویزیونینیزدربخش هاییازمراسمحضوریافتو‬ ‫قطعاتی را در ذکر مصیبت امام حسین (ع) اجرا کرد‪ .‬محسن‬ ‫شریفیاناهنگساز‪،‬خوانندهونوازندهموسیقیجنوبکشورنیز‬ ‫در این مراسم دیده می شد‪ .‬اما شاید حضور یک چهره بیشتر‬ ‫ازهرچهره دیگری جلبتوجهمی کرد‪.‬لوریسچکناواریان‪،‬‬ ‫موسیقیدانارمنیومطرحکشورماندراینمراسمحضوری‬ ‫نمادینداشتو عالوهبر عزاداری‪،‬شالرابهیکیازمداحان‬ ‫اهلبیتتقدیمکرد‪.‬‬ ‫لوریس چکناواریان‪ ،‬اهنگساز و رهبر ارکستر ارمنی تبار‬ ‫کشورمان ان قدر نام شناخته شــده ای هست که نخواهیم‬ ‫درباره اش توضیــح دهیم‪ .‬دربــاره کارنامه پربــار هنری او‬ ‫همین بس که اثار متنوعی شامل سمفونی‪ ،‬اپرا‪ ،‬موسیقی‬ ‫مجلسی‪ ،‬کنســرتو برای پیانو‪ ،‬ویولن‪ ،‬گیتار‪ ،‬ویولن سل‪،‬‬ ‫موســیقی باله‪ ،‬اثاری برای گروه کر‪ ،‬رکوئیــم و اوراتوریو را‬ ‫خلق کرده‪ ،‬برای بیش از ‪ ۴۵‬فیلم موسیقی ساخته و رهبری‬ ‫ارکستر فیالرمونیک ارمنســتان را برعهده داشته است‪...‬‬ ‫اما چکناواریان چرا در این مراســم حضور داشــت؟ جواب‬ ‫این سوال ان قدر ساده اســت که نیاز به فکر کردن ندارد‪.‬‬ ‫خود چکناواریان در یــک برنامه رادیویــی در این باره گفته‬ ‫است‪« :‬ماه محرم ماهی است که ایرانیان فارغ از فرهنگ‪،‬‬ ‫مذهب و قومیــت ان را گرامــی می دارند و در ایــن ایام به‬ ‫عزاداری سرور و ساالر شهیدان می پردازند‪ ».‬چکناواریان‬ ‫حتی عالقه مندی به هنر موسیقی را مدیون هنر عاشورایی‬ ‫می داند‪ .‬او که متولد شــهر بروجرد اســت در این باره گفته‬ ‫است‪« :‬از همان دوران کودکی به موسیقی به کار رفته شده‬ ‫در دسته های مختلف عالقه زیادی داشتم‪ .‬موسیقی هایی‬ ‫که از طریق شیپور و طبل شــنیده می شود‪ ،‬بسیار مرا تحت‬ ‫تاثیر خــود قرار می دهــد‪ ».‬او در اظهارنظــر دیگری تمام‬ ‫ریتم هایش را برگرفته از موسیقی محرمی در ایران توصیف‬ ‫کرده بود‪« :‬ریتم موسیقایی که دســته های عزاداری امام‬ ‫حســین (ع) در ماه محرم می خواندند‪ ،‬ا ز همان ابتدا برای‬ ‫من‪ ،‬بسیار جالب توجه بود‪ .‬من از شنیدن ملودی های این‬ ‫کارها به شدت لذت می بردم و حســی متفاوت در من بیدار‬ ‫می شد‪ ،‬به همین خاطر بعد ها در ساخت کارهایم از نواهای‬ ‫محرم و رنج و درد ارامنه بسیار الهام گرفتم‪ .‬من از موسیقی‬ ‫ایرانی چیز زیادی نمی دانم؛ اما اســاس کار من ریتم های‬ ‫محرم است‪ .‬در واقع موســیقی زورخانه‪ ،‬موسیقی محر م و‬ ‫موسیقی کلیسای ارامنه سه چیزی است که همیشه من را‬ ‫تحت تاثیر قرار داده اند و من تا امروز اثارم را بر پایه این سه‬ ‫اصل نوشته ام‪ .‬بیشــترین چیزی که در دوران کودکی ام بر‬ ‫من تاثیر گذاشت موســیقی محرم و اوازهای «شیر خدا»‬ ‫بود‪ .‬من همواره تحت تاثیر موسیقی زورخانه ای «شیر خدا»‬ ‫و موسیقی مربوط به محرم بوده ام‪ .‬در نوشتن اپرای رستم و‬ ‫سهراب نیز از این دو نوع موسیقی بهره بسیاری بردم‪ .‬در ایام‬ ‫محرم در این محله دسته های عزاداری بزرگی راه می افتاد‬ ‫و من با دقت به صدای زنجیر و طبل و سنج گوش می دادم‬ ‫و همین عالقه باعث شد ریتم های موسیقی زورخانه ای و‬ ‫محرم را جمع اوری کنم و در بخش نبرد رســتم و سهراب در‬ ‫اپرا از ریتم و موسیقی زورخانه ای و در بخش مرگ سهراب‬ ‫و تشــییع جنازه اش از موســیقی محرم اســتفاده کردم‪».‬‬ ‫چکناواریان در پاســخ به این پرســش که ایا تا کنون درباره‬ ‫موضوع های اسالمی یا مذهب شیعه اثری نوشته اید‪ ،‬گفته‬ ‫است‪« :‬خیابان ها مختلفند اما همه به خدا منتهی می شوند‪.‬‬ ‫من مسیحی هستم اما خدای همه ما یکی است‪ .‬برای دین‬ ‫اسالم و مذهب تشیع نیز اثاری دارم که می توان به قطعه ای‬ ‫در زمینه موسیقی محرم‪« ،‬ســوگ حضرت علی» و «شب‬ ‫قبل از عاشورا» اشاره کرد که همه این قطعات سال ها پیش‬ ‫در برنامه رسول عشــق و امید اجرا شــده اند‪ ».‬او موسیقی‬ ‫ارکسترال مذهبی در ایران را نیازمند توجه بیشتری می داند‪:‬‬ ‫«موسیقی تعزیه‪ ،‬مراسم محرم و سینه زنی‪ ،‬همچنین اوای‬ ‫قرائت قران کریم‪ ،‬همگی جلوه هایی از هنر مذهبی هستند‪،‬‬ ‫اما در زمینه موسیقی ارکســترال و کرال کم کار شده است‪.‬‬ ‫اهنگسازان ایرانی می توانند داستان های مذهبی یا تعزیه‬ ‫را به صورت اپرا یا سمفونی در بیاورند‪ ،‬ولی این کار مستلزم‬ ‫این اســت که وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی‪ ،‬دانشگاه ها‬ ‫یا فرهنگسراهای مختلف‪ ،‬به اهنگسازان سفارش بدهند‪.‬‬ ‫چون نوشتن و اجرای چنین کارهای بزرگی هزینه بسیاری‬ ‫را می طلبد‪.‬‬ ‫سمفونی عاشورا‬ ‫اما حضور چکناواریان در مراسم عزاداری امسال یک‬ ‫دلیل دیگر هم داشــت؛ او قبل تر ها وقتی که می خواست‬ ‫از سمفونی هایی که ارزو دارد بسازد‪ ،‬حرف بزند‪ ،‬قبل از هر‬ ‫چیز دیگری از یک سمفونی برای ساالر شهیدان نام برده و‬ ‫گفته بود‪« :‬دوست دارم اگر عمری باشد سمفونی ای برای‬ ‫امام حســین(ع) بنویســم‪ .‬واقعه کربال یکی از بزرگ ترین ‬ ‫وقایع دنیاست‪ .‬دوست دارم سمفونی های جنگ و صلح و‬ ‫دوستی را هم بسازم‪ .‬سمفونی دوستی را اگر فرصتی داشته‬ ‫باشم بر اساس ادبیات شاعران بزرگ ایرانی حافظ‪ ،‬سعدی‬ ‫و مولوی خواهم ساخت تا نشــان دهم انسانیت‪ ،‬دوستی‪،‬‬ ‫عشق‪ ،‬جنگ و صلح در فرهنگ ایرانی چگونه است‪ .‬دوست‬ ‫دارم یک ســمفونی مفصل هم برای دفاع مقدس بســازم‪.‬‬ ‫من همیشه افتخار می کنم به ایرانی بودنم‪ .‬ما ایرانی ها در‬ ‫طول تاریخ هیچ وقت جنگ افروز نبوده و جنگی را شــروع‬ ‫نکرده ایم‪ .‬اما هر وقت هم درگیر جنگ شده ایم مردانه دفاع‬ ‫کرده ایم و دشمن را شکست داده ایم‪ .‬همیشه در مواجهه با‬ ‫حمله ها جنگیده و پیروز شده ایم‪».‬‬ ‫چکناواریان سال هاست که حضور پررنگی در عزاداری‬ ‫ســاالر شــهیدان دارد؛ به طوری که در نگارش «رســتم و‬ ‫سهراب» به این مساله اشاره کرد که در بخش هایی از ان از‬ ‫همین عزاداری ها بهره گرفته است‪ .‬او حاال به طور جدی تر‬ ‫می خواهد سمفونی ای درباره «عاشورا» بنویسد؛ اتفاقی که‬ ‫خودش در مصاحبه هایش هم ان را تایید می کند‪« :‬از انجا‬ ‫که همیشه عالقه داشتم بزرگی حماسه عاشورا و فداکاری‬ ‫امام حســین(ع) را به گوش جهانیان برســانم‪ ،‬تصمیم به‬ ‫نوشتن و ساخت این سمفونی گرفتم‪ .‬در صورت حمایت‪،‬‬ ‫سمفونی عاشورا را سال اینده در کشــورهای مختلف اجرا‬ ‫می کنم‪ .‬در هر گامی که مشــغول ساخت اثری با محوریت‬ ‫امام حسین(ع) هستم‪ ،‬خود را در نقش و جایگاه شخصیت‬ ‫ایشان قرار می دهم؛ شــخصیتی که خود در واقعه عاشورا‬ ‫حضور دارد و از نزدیک شاهد همه اتفاقات تلخ است‪».‬‬ ‫همچنین محسن شریفیان که پیش تر کتابی را منتشر‬ ‫کردهبودبهنام«اهلماتم»کهدرخصوصنحوهوتاریخچه‬ ‫عزاداری مردم جنوب ایران در ماه محرم است اخیرا خبر از‬ ‫یاری اســتاد لوریس چکناواریان در معرفی بهتر موسیقی‬ ‫جنوب کشور در حوزه عزاداری حسینی داده است‪.‬‬ ‫درباره چکناواریان‬ ‫لوریس چکناوریان از ارمنی های ایرانی و زاده بروجرد‬ ‫اســت‪ .‬او تحصیالت موســیقی خود را از ســال ‪ 1332‬در‬ ‫هنرستان عالی موسیقی اغاز کرد‪ .‬مدتی بعد به وین عزیمت‬ ‫کرد و تا سال ‪ 1340‬در فرهنگســتان موسیقی این شهر به‬ ‫تحصیل اهنگسازی و رهبری ارکستر مشغول بود‪ .‬سپس به‬ ‫ایران بازگشت و ضمن تدریس در هنرستان عالی موسیقی‬ ‫و ترتیب دادن نمایشــگاهی از ســازهای ملی در انســتیتو‬ ‫گوته تهران‪ ،‬تصدی صداخانه ملی هنرهای زیبای کشــور‬ ‫را عهده دار شــد‪ .‬چکناواریان در اواخر سال ‪ 1342‬رهسپار‬ ‫اتریش شد و در سالزبورگ کار اهنگســازی را ادامه داد‪ .‬دو‬ ‫سال بعد به امریکا رفت و چندین سال در دانشگاه میشیگان‬ ‫به ادامه تحصیل در رشته های اهنگسازی و رهبری ارکستر‬ ‫پرداخت‪ .‬وی در ســال ‪ 1349‬به ایران بازگشت و عالوه بر‬ ‫کنسرت هایی با ارکستر سمفونیک تهران‪ ،‬ارکستر مجلسی‬ ‫و تلویزیونی ملی ایران و‪( ...‬به عنوان رهبر میهمان)‪ ،‬اثار‬ ‫متعددی افرید که اکثر انها در تاالر رودکی اجرا شد‪.‬‬ ‫بادیگارد‬ ‫اخرین اخبار از اخرین ساخته ابراهیم حاتمی کیا‬ ‫ششمین همکاری‬ ‫ی و‪ ...‬دیگر بازیگران فیلم تازه ابراهیم‬ ‫اقایی‪ ،‬محمد حاتم ‬ ‫حاتمی کیا هستند‪».‬‬ ‫در این فیلم طبق اخرین لیســت ارائه شده بازیگرانی‬ ‫چون پرویز پرســتویی‪ ،‬مریــا زارعی‪ ،‬بابــک حمیدیان‪،‬‬ ‫شــیال خداداد‪ ،‬فرهاد قائمیان‪ ،‬امیر اقایــی‪ ،‬دکتر محمود‬ ‫عزیزی‪ ،‬محمد حاتمی‪ ،‬پدرام شریفی‪ ،‬دیبا زاهدی‪ ،‬افسانه‬ ‫ناصری‪ ،‬سید احسان امانی‪ ،‬کامران نجف زاده‪ ،‬امین میری‪،‬‬ ‫حمیدرضا سلیمانی‪ ،‬چنگیز ناروئی‪ ،‬سیامک ساالری و … با‬ ‫همراهی‪:‬پریوشنظریهبهایفاینقشمی پردازند‪.‬بانگاهی‬ ‫به عوامل پشت صحنه «بادیگارد»‪ ،‬نکته جالبی جلب توجه‬ ‫می کند و ان هم حضور پســران حاتمی کیا‪ ،‬اســماعیل و‬ ‫یوسف است که به ترتیب به عنوان عکاس و فیلمساز پشت‬ ‫صحنه با پدرشان همکاری می کنند‪.‬‬ ‫با اهنگسازی کارن‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫«کارن همایونفــر» قــرار اســت که موســیقی فیلم‬ ‫ســینمایی «بادیــگارد» را بســازد و در کنار ایــن کارگردان‬ ‫باســابقه میهمان پرده نقره ای شــود‪ .‬مراحل فیلمبرداری‬ ‫بادیگارد حاتمی کیا در هفته دوم مهر و پس از حدود سه ماه‬ ‫در تهران به پایان رسید و مراحل پس از تولید ان اغاز شده‬ ‫است‪ .‬البته هنوز کارن همایونفر ساخت موسیقی این فیلم‬ ‫نقش اصلی فیلــم «بادیــگارد» را‬ ‫پرویز پرســتویی بازی می کند که ســابقه‬ ‫همکاری هــای درخشــانی را بــا ابراهیم‬ ‫حاتمی کیــا دارد‪ .‬اغاز همــکاری این دو‬ ‫شــاید بهترین انها هم باشــد؛ حاتمی کیا‬ ‫«اژانــس شیشــه ای» را در ســال ‪76‬‬ ‫می ســازد و پرســتویی در ان نقــش یک‬ ‫رزمنــده دوران جنــگ به نام حــاج کاظم‬ ‫را بازی می کند که مشــغول مسافرکشــی‬ ‫اســت و با دیدن همرزم جانبازش‪ ،‬عباس‬ ‫به فکر راهی برای مــداوای او می گردد‪.‬‬ ‫پرستویی با این فیلم‪ ،‬جلوه دیده نشده ای‬ ‫از توانایی هایش را نشان داد و پس از ان‬ ‫در برخی دیگر از اثار هم با شکل و شمایلی نزدیک به حاج‬ ‫کاظم ظاهر شــد؛ فیلم هایــی که اتفاقا نــام حاتمی کیا را‬ ‫به عنوان سازنده اثر یدک می کشند‪« .‬روبان قرمز» دومین‬ ‫همکاری پرستویی و حاتمی کیا هم در سال ‪ 77‬ساخته شد‬ ‫که پرســتویی در ان نقش داوود‪ ،‬یک خنثی کننده خشن‬ ‫مین را بازی می کرد‪ .‬پرســتویی در «موج مرده» ســاخته‬ ‫بعدی حاتمی کیا هم نقش اصلی را بازی کرد و به شخصیت‬ ‫سردار مرتضی راشد که یک فرمانده نیروی دریایی است‪،‬‬ ‫جان بخشــید‪ .‬حاتمی کیا در همان زمان ســریالی دفاع‬ ‫مقدسی به نام «خاک ســرخ» هم برای تلویزیون ساخت‬ ‫که پرســتویی در ان نقش ایرج محجوب‪ ،‬پدر خانواده را‬ ‫بازی می کرد‪« .‬به نام پدر» که در سال ‪ 84‬ساخته شد‪ ،‬تا‬ ‫اینجا اخرین همکاری حاتمی کیا و پرستویی است‪ .‬فیلمی‬ ‫ که قصه یک پدر بسیجی را روایت می کند که پای دخترش‬ ‫روی مین رفته؛ همان مینی کــه او در زمان جنگ ایران و‬ ‫عراق در زمین کاشته است‪ .‬با این سابقه همکاری پرثمر‪،‬‬ ‫باید امیــدوار بود که «بادیــگارد» ادامه خوبــی برای این‬ ‫کارنامه مشترک باشــد‪ .‬گرچه تیپ شخصیت اصلی قصه‬ ‫می تواند تداعی کننده همان تیــپ تقریبا ثابت حاج کاظم‬ ‫باشد‪ ،‬اما باتوجه به جنس و فضای خاص داستان می شود‬ ‫انتظار بازی متفاوتی از پرستویی داشت‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫همه چیز قرار است که مخفی پیش برود‪ .‬اگر به سایت‬ ‫رســمی فیلم بادیگارد بروید متوجه این موضوع می شوید‪.‬‬ ‫حتی در بخشــی که به عنوان تصاویر تعبیه شــده اســت‪،‬‬ ‫حتی یک عکس هم دیده نمی شــود امــا اخرین خبری که‬ ‫از اخرین ساخته ابراهیم حاتمی کیا رســیده ان است که با‬ ‫اتمام فیلمبرداری فیلم سینمایی «بادیگارد» ساخته ابراهیم‬ ‫حاتمی‪‎‬کیا تدوین فیلم توســط مهدی حسینی وند در حال‬ ‫انجام است و این مرحله هم رو به اتمام است‪.‬‬ ‫با اعالم رسمی سایت‪ ،‬فیلم در تاریخ‪ 2‬مهرماه به پایان‬ ‫رسید و هم اینک در اســتودیوی مهدی حسینی وند تدوین‬ ‫فیلم در حال انجام اســت تا پس از انجــام تدوین‪ ،‬مراحل‬ ‫صداگذاری و ساخت موسیقی فیلم هم پشت سر گذاشته‬ ‫شود‪ .‬مهدی حسینی وند تدوین فیلم سینمایی «چ» را نیز‬ ‫برعهده داشــت و «بادیــگارد» چهارمین‬ ‫همکاری حسینی وند با حاتمی کیا پس از‬ ‫فیلم های چ‪ ،‬گزارش یک جشن و دعوت‬ ‫اســت‪ .‬پژمان لشــگری پور مجری طرح‬ ‫فیلم درباره اخرین وضعیت فیلم سینمایی‬ ‫«بادیگارد» می گوید‪« :‬در مراحل پایانی‬ ‫تدوین این فیلم هستیم‪ .‬دقیقا نمی توانیم‬ ‫بگوییم چه زمانی کار به پایان می رسد؛ اما‬ ‫تالش خود را می کنیم که ایــن فیلم را به‬ ‫ســی و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر‬ ‫برسانیم‪».‬‬ ‫دراینفیلمحاتمی کیاماننداثارقبلی‬ ‫خود از بازیگران مطــرح برای نقش های‬ ‫کوتاه اســتفاده کرد و اکثر سکانس های‬ ‫ان در خیابان ها و جاده های اطراف تهران‬ ‫و در نظنز فیلم برداری شــد‪ .‬بخش هایی‬ ‫از فیلــم بــا هلی کوپتــر فیلمبــرداری‬ ‫شــد‪.‬فیلمبرداری فیلم سینمایی بادیگارد‬ ‫با ضبط ســکانس های شــبانه در ایام ماه‬ ‫مبارک رمضان اغاز و با ضبط سکانس های‬ ‫شبانه در عید غدیر به پایان رسید‪ .‬فیلم تازه‬ ‫ابراهیم حاتمی کیــا صحنه های تعقیب و‬ ‫گریز و انفجــار و تیرانــدازی فراوانی دارد‬ ‫و مانند فیلم «چ» ســاخت جلوه های ویــژه بصری فیلم به‬ ‫سید هادی اسالمی واگذار شده بود‪.‬‬ ‫بادیگارد مضمونی اجتماعی دارد و همان طور که از نام‬ ‫ان مشخص است درباره محافظی شخصی است که نقش‬ ‫ان را پرویز پرستویی بازی می کند و از یکی از شخصیت های‬ ‫مهمنظامیمحافظتمی کنداماباکمیتاملبهاینمهمپی‬ ‫می برد که این شخصیت بیشتر به فکر منافع شخصی خود‬ ‫است‪ .‬محافظ شخصی دچار تشکیک می شود و به همین‬ ‫دلیل محافظت از شــخصیت مهم نظام را کنــار می گذارد‬ ‫و از یکی از شــخصیت های هســته ای محافظت می کند‪.‬‬ ‫در خالصه داســتان فیلم هم امده اســت‪« :‬چرا اینقدر دیر‬ ‫اومدی؟ ماموریت بودم‪ .‬شغلت چیه؟ تو حفاظتم‪ .‬نگهبانی؟‬ ‫محافظم‪ .‬اهان پس بادیگاردی‪».‬‬ ‫خالصه ای که بعدتر ایــن گونه تکمیل شــد‪« :‬این‬ ‫فیلم دربــاره بادیگاردی به نــام «حیدر» اســت که وظیفه‬ ‫حفاظت از مسئوالن بلندپایه کشــور را به عهده دارد‪ .‬حیدر‬ ‫شخصیت ارمان گرایی است که مسائلی را در کارش می بیند‬ ‫و این مسائل او را نسبت به کارش دچار تضاد و شک و تردید‬ ‫می کند‪ .‬مریال زارعی نقش همســر حیدر را به عهده دارد‪.‬‬ ‫همسری که حیدر را عاشقانه دوســت دارد و گفته می شود‬ ‫حاتمی کیا رابطه ای از جنس رابطه حاج کاظم و فاطمه در‬ ‫«اژانس شیشه ای» را این بار بین حیدر و همسرش بازسازی‬ ‫کرده‪ .‬حیدر اما در داخل خانــواده و از طرف دخترش دائما‬ ‫درباره ارتبــاط وظیفه و ارمان هایش مورد ســوال اســت‪.‬‬ ‫داســتان اما از جایی اغاز می شــود که اتفاقی برای یکی از‬ ‫مسئوالن بلندپایه با بازی محمود عزیزی می افتد و این اتفاق‬ ‫مشــکالتی را برای حیدر به دنبال دارد‪ .‬همــه این اتفاقات‬ ‫حیدر را ساکت تر و تضادها و بحران های درونی اش را بیشتر‬ ‫می کند‪.‬حیدرنهایتابه عنوانمحافظیکدانشمندهسته ای‬ ‫تعیین می شــود و قرار اســت از او در مقابل تــرور احتمالی‬ ‫حفاظت کند‪ .‬نقش این دانشمند هسته ای به نام «میثم» را‬ ‫بابک حمیدیان بازی می کند‪ .‬نقش نامزد او را شیال خداداد‬ ‫و نقش داماد حیدر را که او هم یک بادیگارد اســت‪ ،‬پدرام‬ ‫شــریفی بازی می کند‪ .‬دیبا زاهدی‪ ،‬فرهــاد قائمیان‪ ،‬امیر‬ ‫سینمایی را اغاز نکرده و او پس از اتمام مراحل تدوین‪ ،‬نت ها‬ ‫و کالویه هایش را برای بادیگارد شروع خواهد کرد‪ .‬اولین‬ ‫همکاری مشــترک همایونفر و حاتمی کیا به سریال «حلقه‬ ‫ســبز» مربوط می شــود؛ مجموعه ای که با بــازی «حمید‬ ‫فرخ نژاد» از شبکه سوم سیما پخش شد‪.‬‬ ‫دومیــن تجربه همــکاری این اهنگســاز با ســابقه و‬ ‫کارگــردان «اژانس شیشــه ای» در قالب فیلم ســینمایی‬ ‫«گزارش یک جشــن» رقم خورد‪ .‬اثری سیاسی که پس از‬ ‫توقیف هنوز سرنوشتش معلوم نیست‪.‬‬ ‫تو گو بــا روزنامه «ســینما» درباره‬ ‫همایونفــر در گف ‬ ‫همکاری با ابراهیم حاتمی کیا در «بادیگارد» گفت‪«:‬چون‬ ‫هنوز تدویــن فیلم به پایان نرســیده و نســخه اولیه فیلم را‬ ‫ندیده ام نمی توانم راجع به خود فیلم صحبت کنم اما باتوجه‬ ‫به اینکه در طول فیلمبرداری در جریــان کار بودم به نظرم‬ ‫شــاهد یکی از بهترین اثــار ابراهیم حاتمی کیــا خواهیم‬ ‫بــود و در «بادیــگارد» حاتمی کیایــی را می بینیم که همه‬ ‫گ شده است‪».‬همایونفر در پایان درباره‬ ‫دل مان برایش تن ‬ ‫ویژگی موســیقی این فیلم هم گفت‪ «:‬تا‬ ‫وقتی نســخه نهایی را نبینم و با کارگردان‬ ‫نظرات مان را با صدای بلنــد باهم مطرح‬ ‫نکنیــم‪ ،‬نمی توانم درباره موســیقی فیلم‬ ‫صحبت کنم اما باتوجه به سابقه همکاری‬ ‫و اشنایی که با نگاه دل انگیز ایشان دارم به‬ ‫نظرم موسیقی خوبی برای این فیلم ساخته‬ ‫خواهد شد‪».‬‬ ‫‪77‬‬ ‫اخرین مبارزه‬ ‫نجات بخش‬ ‫یوهان کرایف با سرطان‬ ‫تو پنجه نرم می کند‬ ‫دس ‬ ‫«سرطان می تواند دوست صمیمی من باشد‪ ،‬مدتی‬ ‫با هم خواهیم بود و شــاید با هم از اینجا برویم‪ ،‬درباره این‬ ‫دوســت صمیمی بدگویی نکنید‪ ،‬نمی خواهــم در جمع ما‬ ‫احســاس غریبی کند‪ .‬فوتبال همه چیز را به ما داد و سیگار‬ ‫همه چیز را از مــن گرفت ‪ .‬به خاطــر پیغام هایی که به من‬ ‫داده اید صمیمانه ممنونم‪ .‬روحیه من خوب است و تالش‬ ‫می کنم با همه سختی ها همچنان به زندگی ادامه بدهم‪».‬‬ ‫ایا این خط های سرنوشــت یک اسطوره است؟‪ ...‬در این‬ ‫سال ها باشگاه بارســلونا رابطه ای عجیب با کلمه سرطان‬ ‫پیدا کرده و خبرهای بــد در این زمینه از این باشــگاه زیاد‬ ‫به گوش می رسد‪ .‬در همین باشــگاه بود که اریک ابیدال‬ ‫فرانســوی جنگی پیروزمندانه با ســرطان را اغــاز کرد و در‬ ‫نهایت توانست در این پیروزی هم تیمی هایش را شریک‬ ‫کند‪ ،‬به عنوان بازیکنی که کاپیتان نبــود اما جام قهرمانی‬ ‫را باالی سر برد‪ ...‬در همین باشــگاه بارسلونا تیتو ویالنوا‬ ‫را داشــتیم‪ ،‬یکی از دوست داشــتنی مربیان بارســا‪ ،‬با ان‬ ‫صورت بیمار و چهره تکیده کنار زمین می ایستاد و تیمش‬ ‫را برای زنده نگه داشــتن خاطره تیکی تاکا هدایت می کرد‬ ‫اما تیتو نتوانست با این دوســت صمیمی نامهربانی کند و‬ ‫دست در دست سرطان از این دنیا رفت‪ ...‬و حاال نوبت یک‬ ‫اسطوره اســت ؛ اســطوره ای که خبر ابتالی او به سرطان‬ ‫همه را در شوک فرو برد‪ .‬بله! ان جمالت ابتدایی متعلق به‬ ‫یوهان کرایف است ؛ مردی که همیشه مبارزه می کرد‪ ،‬حاال‬ ‫برای یک مبارزه بزرگ اماده می شــود؛ شاید اخرین مبارزه‬ ‫زندگی اش برای زنده ماندن‪...‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪78‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫اقای توتال فوتبال‬ ‫هواداران بارســلونا برابر ایبار یاد یوهان کرایف را در‬ ‫دقیقه ‪ 14‬بازی گرامی داشتند‪ ،‬این اتفاق در بازی اژاکس‬ ‫مقابل ویتســه هم رخ داد‪ ،‬در هر دو بازی هواداران دوتیم‬ ‫پیراهنی با شماره ‪ 14‬روی دست بردند تا به قهرمان و یکی‬ ‫از نمادهای باشگاه خود بگویند که در مبارزه با سرطان تنها‬ ‫نیســت‪ .‬انها همه خاطرات خوبی از این اســطوره دارند‪،‬‬ ‫اژاکسی ها او را با ان روزهای طالیی به یاد می اورند‪ .‬کرایف‬ ‫هلندی که از اژاکس به سوپراستار فوتبال دنیا بدل شد‪ ،‬در‬ ‫تمام سال های فوتبال توانست یکی از بهترین های ادوار‬ ‫گوناگون باشــد‪ .‬او شاه ماهی فوتبال شــناور هلند رینوس‬ ‫میشــل بود و اولین سوپراســتاری لقب گرفت که بســتن‬ ‫قرارداد تبلیغاتی با برندهای پوشاک را باب کرد‪.‬‬ ‫در روزهایی که فوتبال شــناور هلند در اژاکس داشت‬ ‫رشــد می کرد و مغز متفکر ان چیزی که بــه توتال فوتبال‬ ‫معروف بود‪ ،‬یک بازیکن ترکه ای بــا تکنیکی باور نکردنی‬ ‫بود‪ .‬یوهان کرایف با اژاکس به همه افتخارات ممکن رسید‬ ‫و بعد در تابستان ‪ 1973‬یوهان کرایف پس از کسب شش‬ ‫قهرمانی لیگ‪ ،‬چهار قهرمانی حذفی‪ ،‬سه قهرمانی اروپا‪،‬‬ ‫یک قهرمانی باشــگاهی جهان و یک قهرمانی سوپرجام‬ ‫اروپا‪ ،‬اژاکس را به مقصد بارسلونا ترک کرد‪ .‬کاتاالن ها برای‬ ‫این انتقال‪ ،‬تقریبا شش میلیون گلدن هلند پرداخت کردند‪.‬‬ ‫کرایف از همان بدو ورود تبدیــل به بازیکن محبوب‬ ‫کاتاالن ها شد و قبل از هرچیز به خاطر یکی از اظهاراتش‬ ‫مبنی بر اینکــه بارســلونا را در مقابل رئــال مادرید انتخاب‬ ‫کرده است‪ ،‬چراکه نمی توانسته در باشگاهی بازی کند که‬ ‫با دیکتارتور ان زمان اســپانیا‪ ،‬فرانسیســکو فرانکو مرتبط‬ ‫بوده اســت‪ .‬پس از انهم به دلیل اینکه پسرش را به شکل‬ ‫نام های کاتاالنی‪ ،‬یوردی نامید بر محبوبیتش افزوده شد‪.‬‬ ‫بارسلونا با کرایف برای اولین بار پس از سال ‪ 1960‬قهرمانی‬ ‫باشگاه های اســپانیا را کســب کرد و در همان سال بازهم‬ ‫کرایف به عنوان مرد ســال فوتبال اروپا برگزیده شد‪.‬او در‬ ‫دورانی که در بارسا بازی می کرد گل معروفش را زد‪ .‬در بازی‬ ‫مقابل اتلتیکو مادرید‪ ،‬کرایف بــه هوا پرید و با وجود اینکه‬ ‫توپ پشت سرش بود‪ ،‬بدون اینکه ان را ببیند با پاشنه پای‬ ‫راستش ان را وارد دروازه اتلتیکو کرد‪.‬‬ ‫کرایــف در تیم ملی هلند هــم یک چهره ویــژه بود‪.‬‬ ‫کرایف در ســال ‪ 1974‬که هلنــد نایب قهرمان جام جهانی‬ ‫شــد‪ ،‬کاپیتان این تیم بود‪ .‬در ان جام‪ ،‬هلند در نمایشــی‬ ‫درخشان با چهار گل ارژانتین را شکست داده و نیز برزیل‪،‬‬ ‫مدافع عنوان قهرمانی را با دو گل از پیش رو برداشت‪ .‬اما‬ ‫در فینال در مقابل المان‪ ،‬میزبان بازی ها ‪ 1‬بر ‪ 2‬مغلوب شد‪.‬‬ ‫وی اخرین بازی ملی اش را در ‪ 26‬اکتبر سال ‪ 1977‬در‬ ‫امستردام در مقدماتی جام جهانی در مقابل بلژیک انجام‬ ‫داد که بــه پیروزی ‪ 1‬بر صفــر هلند انجامید‪ .‬بعــد از اینکه‬ ‫کرایف از تیم ملی کناره گیری کرد‪ ،‬ارنست هاپل که کمی‬ ‫قبل از جام جهانی‪ 1978‬ارژانتین از سوی فدراسیون فوتبال‬ ‫هلند به سرمربیگری تیم ملی منصوب شده بود‪ ،‬سعی کرد‬ ‫او را متقاعد به بازگشــت به تیم کند‪ ،‬اما موفق نشد‪ .‬دلیل‬ ‫واقعی تصمیم وی‪ ،‬تا امروز بر کســی اشکار نشده است‪.‬‬ ‫خیلی ها می گفتند که اگــر کرایــف در جام جهانی ‪1978‬‬ ‫حضور داشــت این تیم در فینال میزبان را شکست می داد‬ ‫و قهرمان می شد‪.‬‬ ‫کرایف نبوغش را در مربیگری هم نشان داد‪ .‬در فقط‬ ‫دو سال مربیگری در اژاکس‪ ،‬دو بار در سال های ‪ 1986‬و‬ ‫‪ 1987‬قهرمانی جام حذفی هلند و یک بار قهرمانی جام در‬ ‫جام اروپا (‪ )1987‬را به دست اورد‪ .‬او توانست با این کار‪ ،‬پا‬ ‫جای پای سلف و استاد خود‪ ،‬رینوس میشل بگذارد‪ .‬کرایف‬ ‫یک بار دیگر در سال ‪ 1988‬امستردام را به مقصد کاتالونیا‬ ‫ترک کــرد‪ .‬بارســلونا تحت هدایــت وی‪ ،‬چهار بــار پیاپی‬ ‫قهرمانی اللیگا‪ ،‬یک بار قهرمانی جام حذفی اسپانیا‪ ،‬سال‬ ‫‪ 1992‬قهرمانی جام باشــگاه های اروپا و یک بار قهرمانی‬ ‫سوپرجام اروپا را به دست اورد‪ .‬کرایف بازیکنانی چون رونالد‬ ‫کومان‪ ،‬میشائیل الدروپ‪ ،‬هریستو استویچکوف و روماریو‬ ‫را به بارســا اورد‪ .‬نام کرایف نزد هواداران بارسلونا تا امروز‬ ‫«ال سالوادور» به معنای نجات بخش باقی مانده است‪.‬‬ ‫سیگار‬ ‫همــه می دانســتند کــه کرایف ســیگار می کشــد‪.‬‬ ‫عکس های بــا ســیگارش از همــان دوران جوانــی و ان‬ ‫ســیگارهای هلندی همیشــه برایش انتقادهایی به همراه‬ ‫داشت اما این اقای خاص خوش تیپ همیشه کار خودش‬ ‫را می کرد‪ .‬کر ایف از ســنین جوانی سیگار می کشید و این‬ ‫مساله حتی روی بازی او در سال های پایان دوران حرفه ای‬ ‫تاثیر گذاشت‪ .‬تنها یک مربی بود که با عادت او برای سیگار‬ ‫کشیدن در بین دو نیمه مسابقات مقابله کرد؛ هنس وایزویلر‬ ‫المانی که خیلی زود به خاطر همین مساله از کار برکنار شد‪.‬‬ ‫او بعد از اولین بازی اش برای بارسا هم پیش از اینکه‬ ‫دوش بگیرد‪ ،‬اولین ســیگارش را روشــن کرد‪ .‬این عادت‬ ‫همیشگی او بود اما وقتی به عنوان سرمربی بارسا انتخاب‬ ‫شد‪ ،‬سیگار کشیدن او به یک موضوع جدی تبدیل شد‪.‬‬ ‫او در سال ‪ ۱۹۸۸‬هدایت بارسا را برعهده گرفت و در‬ ‫دو فصل ابتدایی توانست این تیم را در کوپا دل ری و جام‬ ‫برندگان جام اروپا به قهرمانی برساند‪ .‬با این وجود‪ ،‬جایگاه‬ ‫او تا فصل ‪ ۱۹۹۰-۹۱‬چندان تضمین شــده نبود‪ .‬او کامال‬ ‫احساس فشار و استرس می کرد و همین باعث شد تا بیشتر‬ ‫و بیشتر ســیگار بکشــد‪ ،‬قبل از بازی ها‪ ،‬در تونل ورزشگاه‬ ‫پک های عمیقــی مــی زد و در روز‪ ،‬حدود ‪ ۲۰‬نخ ســیگار‬ ‫می کشید‪ .‬ســرانجام در فوریه ‪ ،۱۹۹۱‬فشار کاری و تنباکو‬ ‫کار خود را کرد ؛ ک را یف درد شدیدی در قلبش احساس کرد‬ ‫و در نتیجه‪ ،‬برای برطرف شدن مشکلش‪ ،‬دو بار تحت عمل‬ ‫جراحی قرار گرفت‪ .‬ماریو پتی‪ ،‬پزشــک او‪ ،‬بعدها گفت‪:‬‬ ‫«کر ایف خیلی خوش شانس بود زیرا مشکلش خیلی بد بود‬ ‫و به موقع برای درمان ان اقدام کرد‪ ».‬او به کر ایف گفت که‬ ‫تنها در صورت رعایت دو شرط می تواند به دنیای مربیگری‬ ‫برگردد؛ اول‪ :‬باید دو ماه اســتراحت کند؛ دوم‪ :‬کشــیدن‬ ‫سیگار را ترک کند‪.‬‬ ‫کر ایف بعدا گفت‪« :‬به من گفته شــد اگر به ســیگار‬ ‫کشــیدن ادامه بدهم‪ ،‬خواهم مرد‪ ».‬همچنین او با اخطار‬ ‫همسرش روبه رو شــد که دیگر بس اســت و این اتفاق رخ‬ ‫داد‪ .‬کر ایف عادت قدیمی اش را کنار گذاشت و سیگارهای‬ ‫«کمل» معروف او جای خود را بــه اب نبات چوبی داد‪ .‬با‬ ‫بازگشت او به میادین‪ ،‬دوران طالیی بارسا اغاز شد‪ .‬نتایج‬ ‫خوب تیم‪ ،‬فشارها را کاهش داد و در چهار فصل بعد‪ ،‬انها‬ ‫چهار بار قهرمان اللیگا شدند و همین طور اولین قهرمانی‬ ‫در جام باشــگاه های اروپا را به دســت اوردند‪ .‬تیم رویایی‬ ‫متولد شده بود‪ .‬این بارسا بود که گرد و خاک به پا کرده بود‬ ‫اما از خاکسترهای ســیگار کر ایف خبری نبود‪ .‬اما ان همه‬ ‫سیگارهایی که یک عمر دود شدند‪ ،‬عاقبت کار خود را کردند‬ ‫و حاال یوهان کبیر مجبور است با سرطان ریه دست و پنجه‬ ‫نرم کند‪ .‬خیلی ها مثــل دیوید بکام و لیونل مســی در این‬ ‫مبارزه از او فقط یک چیز خواستند‪« :‬قوی بمان اسطوره!»‬ ‫اخالق سیاسی‬ ‫کشته اشک ها‬ ‫کتاب جدیدی از دیدگاه های رهبر معظم انقالب‬ ‫بررسی تحلیلی نهضت عاشورا‬ ‫کتاب «بایســته های اخالق سیاســی از منظر مقام معظم رهبری» با تدوین احسان‬ ‫بابایی از ســوی دفتر نشــر معارف منتشر شــد‪ .‬حضور در عرصه سیاست‪ ،‬پشــتوانه ای از‬ ‫خودســازی اخالقی می طلبد و البته تاکید بر رعایت موازین اخالقــی‪ ،‬به معنای دعوت به‬ ‫کناره گیری از عرصه سیاست نیست‪ ،‬بلکه با رویکردی ایجابی‪ ،‬لوازم اخالقی سیاست ورزی‬ ‫را یاداوری می کند‪ .‬در این اث ر مستند به دیدگاه های رهبر عالیقدر انقالب اسالمی‪ ،‬حضرت‬ ‫ایت‏الله خامنه ای رویکرد معنوی به سیاست به عنوان زیربنای عمل سیاسی در مکتب امام‬ ‫خمینی (ره) تاکید شده و بایسته های اخالق سیاســی معرفی گردیده است‪ .‬این بایسته ها‬ ‫عبارت اند از‪ :‬مسئولیت‏پذیری سیاسی‪ ،‬تالش برای برخورداری از تحلیل سیاسی‪ ،‬اهتمام به‬ ‫وحدت‪ ،‬همراهی ارمان گرایی و واقع بینی‪ ،‬نقد ناصحانه و نقدپذیری صادقانه و پاسخگویی‬ ‫مسئوالنه‪ ،‬لوازم اخالقی حضور در عرصه انتخابات‪ .‬در این اثر به دلیل اهمیت‪ ،‬فصلی ویژه‬ ‫به افت هایی که فعالیت های سیاسی دانشــجویان را تهدید می کند اختصاص یافته است‬ ‫و فصلی نیز ســیره امیرالمومنین (علیه السالم) در عرصه سیاســی را تبیین می کند‪ .‬کتاب‬ ‫«بایسته های اخالق سیاسی» شامل فصول دهگانه زیر است‪« :‬معنویت مبنای سیاست»‪،‬‬ ‫«مسئولیت سیاسی»‪« ،‬بصیرت و تحلیل سیاسی»‪« ،‬وحدت»‪« ،‬ارمان و واقعیت»‪« ،‬ادب‬ ‫نقد»‪« ،‬نقدپذیری و پاســخگویی»‪« ،‬انتخابات»‪« ،‬افات حرکت دانشــجویی» و «اسوه‬ ‫سیاســت ورزی»‪ .‬اورده مهم این مجموعه‪ ،‬عبور از کلیات و ابهام زدایی از موضوع اخالق‬ ‫سیاسی و مشخص کردن شاخص های عینی برای ان است‪ .‬این مجموعه ضمن معرفی نگاه‬ ‫صحیح به سیاست ورزی‪ ،‬مقدمات و امادگی های الزم برای ورود در فعالیت های سیاسی را‬ ‫به مخاطب یاداوری می کند‪.‬‬ ‫کتاب «کشته اشک ها؛ بررسی تحلیلی نهضت عاشورا» نوشته غالمرضا قربانلو منتشر‬ ‫شد‪ .‬نویسنده‪ ،‬در این کتاب درصدد است به نهضت عاشــورا نگاهی مشروح داشته باشد‪.‬‬ ‫نویسنده کتاب خود را در یازده فصل نوشته اســت‪ .‬در فصل نخست‪ ،‬زندگی نامه مختصر‬ ‫امام حسین (ع) پیش روی خوانندگان قرار گرفته است‪« .‬امام حسین (ع)‪ ،‬در کالم خدای‬ ‫ســبحان و معصومین» عنوان فصل دوم از این کتاب اســت‪ .‬مولف در این فصل‪ ،‬کالم‬ ‫رسول اکرم (ص)‪ ،‬کالم و سیره امیرمومنان (ع) و سایر ائمه معصوم را در اختیار خوانندگان‬ ‫و عالقه مندان قرار داده اســت‪« .‬معرفی منابع و مقاتل عاشورا» عنوان فصل سوم کتاب‬ ‫اســت‪ .‬در این فصل‪ ،‬نویســنده‪ ،‬مقتل شناســی‪ ،‬مقتل در لغت و اصطالح و مقتل نگاری‬ ‫معاصر را بررسی و شرح مبســوط ان را در این فصل گنجانده اســت‪ .‬خوانندگان در ادامه‬ ‫مطالعه کتاب حاضر‪ ،‬فصل چهارم با عنوان «حزب تباهی و فساد‪ :‬شجره ملعونه بنی امیه»‬ ‫را مطالعه می کنند‪ .‬در این فصل اخباری از بنی امیه در لســان علی (ع)‪ ،‬رســوایی بنی امیه ‬ ‫و مســخ ارزش ها در حکومت بنی امیه را می خوانند‪« .‬گزارش تحلیلی نهضت عاشــورا» و‬ ‫«زمینه های سیاسی‪ ،‬اجتماعی و فرهنگی قیام عاشورا» عناوین فصل های پنجم و ششم‬ ‫از این کتاب را تشکیل می دهد‪ .‬کتاب حاضر‪ ،‬با بررسی اهداف قیام عاشورا در فصل هفتم‬ ‫و برداشت ها و تحلیل های قیام عاشورا در فصل هشتم ادامه می یابد‪ .‬فصل نهم به بررسی‬ ‫«فلسفه عزاداری» پرداخته و در فصل دهم با عنوان «تحریفات نهضت عاشورا» را پیش‬ ‫روی خوانندگان قرار داده اســت‪ .‬در فصل پایانی کتاب «کشته اشک ها؛ بررسی تحلیلی‬ ‫نهضت عاشورا» لیستی یکصد و یک نفره از وفادارترین افراد به امام حسین (ع) جمع اوری‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫«از به»‬ ‫رمان رضا امیر خانی به چاپ هفدهم رسید‬ ‫انتشــارات کتاب نیســتان چاپ هفدهــم رمان‬ ‫«ازبه» اثر رضا امیرخانــی را روانه بازار کرد‪ .‬ازبه رمانی‬ ‫است که در سال ‪ 1380‬نوشــته و منتشر شده است‪ .‬از‬ ‫به در قالب دسته نامه های رد و بدل شده بین ادم های‬ ‫گوناگونی نوشته شده اســت؛ مانند کتاب بابالنگ دراز‬ ‫جین وبســتر‪ ،‬با این تفاوت که ادم های بیشتری در ان‬ ‫نقش دارند‪.‬‬ ‫ماجرای اصلی این است که خلبان جانبازی به نام‬ ‫مرتضی مشکات که دو پای خود را از دست داده‪ ،‬بار دیگر‬ ‫می خواهد پرواز کند که با ممانعت همه مواجه می شود‪ .‬اما‬ ‫دست اخر به کمک دوســت خود رحیم میریان با شگردی‬ ‫جالب موفق به پرواز می شود و ماجرای عاطفی دیگری هم‬ ‫همزمان با این جریانات شکل می گیرد‪.‬‬ ‫به اعتقاد بســیاری از منتقدیــن‪ ،‬رمان ازبــه یکی از‬ ‫متفاوت ترین رمان های دفاع مقدس اســت‪ .‬هم به لحاظ‬ ‫فرم و هــم از حیث نوع نــگاه‪ .‬رمان ازبه فقط نامه اســت‪،‬‬ ‫نامه هایی که میان قهرمان های داســتان رد و بدل شده و‬ ‫راوی قصه خلبان جانبازی اســت که به رغم نداشتن دو پا و‬ ‫ویلچرنشینی‪ ،‬درخواست پرواز دارد‪ ،‬درجایی و درحالی که‬ ‫یک دندان پر کرده هم‪ ،‬مانع پرواز است‪.‬‬ ‫داستان این چنین اغاز می شــود و با نامه های همسر‬ ‫این خلبان و دوســتان خلبانش و همسرانشــان ادامه پیدا‬ ‫می کند‪ .‬در این بین نامه ای دیگر هم وارد می شــود؛ نامه‬ ‫دختری که در دوران جنگ – به خواست معلم شان – برای‬ ‫رزمندگان جنگ نوشــته شده و اکنون دســت خلبان جانباز‬ ‫است‪ .‬کم کم گره های داستان شــکل می گیرد‪ ،‬می بینیم‬ ‫که خانواده این دختر در بمباران شهید شده اند و خلبان پس‬ ‫از ســال ها قصد کمک به او را دارد‪ ،‬در حالیکه خودش‬ ‫بسیار محتاج کمک است و‪ ...‬امیرخانی برای روایتش‬ ‫فرم ســختی را انتخاب کرده اســت و البته از پسش هم‬ ‫خوب برامده‪.‬‬ ‫او در ایــن فــرم توصیف را کــه از اساســی ترین‬ ‫پایه های رمان است از دست داده و مجبور است هرچه‬ ‫می خواهد بگوید البه الی قالب نامه ها بگنجاند‪ .‬عنوان‬ ‫همه نامه ها یک «از» و «به» داریم که تکلیف مخاطب‬ ‫را با نامه ادامه اش روشن می کند و داستان پیش می رود‪.‬‬ ‫از دیگر ویژگی هــای اثر‪ ،‬نوع نــگاه امیرخانی به جنگ‬ ‫و بازماندگانش است‪ .‬ســختی های خلبان برای زندگی‬ ‫روزمره‪ ،‬مشــکالت همســر خلبان با تالطم های روحی‬ ‫خلبان‪ ،‬زندگی دختر که خانواده اش را در بمباران از دست‬ ‫داده اســت و دیگر خلبانان جنــگ که امروز بایــد به قول‬ ‫نویسنده مسافرکشی کنند – البته هوایی – و… ترکیبی است‬ ‫از انچه تصویر ازبه را می سازد‪ .‬امیرخانی به دنبال واقعیت‬ ‫زندگی ادم های قصه است‪ ،‬نه تصویری ارمانی و ناملموس‪.‬‬ ‫ن جامعه هنوز‬ ‫جنگ ســختی ها و تلخی هایی دارد که میــا ‬ ‫چشــیدنی و دیدنی اســت و این نقطه برتری رمان است ؛‬ ‫واقع نگری در حوزه دفاع مقدس‪ .‬نتیجه فرم متفاوت و نگاه‬ ‫دقیق نویسنده‪ ،‬کتاب ازبه را خواندنی کرده است‪.‬‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫انرژی‬ ‫نامحدود‬ ‫روی جلد‬ ‫تایم‬ ‫نیوزویک‬ ‫به کشاورزی‬ ‫در اینده‬ ‫پرداخته است‬ ‫پشت پرده‬ ‫فساد در فیفا و‬ ‫اشپیگل‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪79‬‬ ‫بازار‬ ‫دکتر ابراهیمی در میزگرد چالش های نواوری در بانکداری‪:‬‬ ‫بازار‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫چالش نواوری و عدم پویایی در بانک ها‪ ،‬معلول ضعف در‬ ‫ساختارهای بانکی و بانکداری الکترونیکی است‬ ‫مدیرعامــل بانک انصــار درایــن رویداد بــه اتفاق‬ ‫مدیران عامــل بانک هــای اینــده‪ ،‬صــادرات و شــهر در‬ ‫میزگردی تحت عنوان چالش های نواوری در بانک های‬ ‫کشــور شــرکت کرده و تحلیل خــود از وضعیــت کنونی‬ ‫بانکداری دیجیتــال و چالش های نــواوری در ان را ارائه‬ ‫دادند‪.‬‬ ‫بــه گــزارش اداره کل بازاریابــی و تبلیغــات‪ ،‬دکتر‬ ‫ابراهیمی به عنــوان اولین ســخنران در ابتدا چالش های‬ ‫نواوری و خالقیت در بانک ها را معلــول ضعف بانکداری‬ ‫الکترونیکی کشور دانسته و گفت‪« :‬بانک های ما اساسا‬ ‫به علت روزمرگی ناشی از حل مسائل مختلف‪ ،‬هوشمندانه‬ ‫اداره نمی شــوند و کندی تحول‪ ،‬مانــع خالقیت و نواوری‬ ‫انان شــده اســت‪ ».‬دکترابراهیمی پــس از ان به چالش‬ ‫مدیریت اخــاق در بانکداری کشــور پرداخــت و ضمن‬ ‫بیان مصادیق گفت‪« :‬مســابقه کنونــی بانک ها به علت‬ ‫عدم روحیه مشارکت‪ ،‬نه براساس نیاز مبرم شان به همکاری‬ ‫و اقدامات مشــترک‪ ،‬بلکه افتادن در چرخه اضمحالل و‬ ‫تمرکز بر رقابت ناسالم و افزایش هزینه برای یکدیگر است‪.‬‬ ‫وی افزود‪« :‬نواوری و خالقیت با اخالق حرفه ای مالزمت‬ ‫دارند و محورهای اصلی پارادایم اینده کسب وکار مدیریت‬ ‫اخالق و توجه به عدالت است‪».‬‬ ‫دکتــر ابراهیمی در ادامــه‪ ،‬به ویژگی هــای رفتاری‬ ‫مشــتریان نســل دیجیتال اشــاره کرد و ضمــن تاکید بر‬ ‫مهارت های ایــن مشــتریان در کاربرد اپلیکیشــن های‬ ‫موبایلــی و ســامانه های الکترونیکــی‪ ،‬ارتقــا و روزامدی‬ ‫ســامانه های الکترونیکی‪ ،‬گســترش عملیات بانکی در‬ ‫شبکه های اجتماعی‪ ،‬مدیریت اطالعات مبتنی بر توسعه‬ ‫زیرســاخت ها‪ ،‬هوشمندســازی منابع انســانی و تســریع‬ ‫روندهای تغییر را ضرورتی انکارناپذیر در شبکه بانکی کشور‬ ‫دانست و گفت‪« :‬ضعف سامانه های موجود الکترونیکی‪،‬‬ ‫ناهماهنگی میان سیســتم ها و دشــواری حرکــت از یک‬ ‫محیط به محیط دیگر و عدم اموزش مشتریان موجب شده‬ ‫انان رغبتی به اســتفاده از سامانه های الکترونیکی موجود‬ ‫نشان ندهند‪».‬‬ ‫مدیرعامل بانک انصار پــس از ان به چالش امنیت و‬ ‫نظارت و کنترل در بانکداری دیجیتــال پرداخت و ارتقای‬ ‫توانمندی های بانک ها را در مقابله با حمالت و تهدیدهای‬ ‫سایبری‪ ،‬تنظیم مقررات نظارتی‪ ،‬حیطه بندی‪ ،‬دسترسی و‬ ‫محرمانگی اطالعات ضروری دانست‪.‬‬ ‫مدیرعامل بانک انصار در پایان به ضرورت یکپارچگی‬ ‫شــکلی‪ ،‬کاربرد اسان و ســرعت استفاده از ســامانه های‬ ‫دیجیتال‪ ،‬انعطاف پذیری و ســادگی تغییر در محیط های‬ ‫فناوری اشاره کرد و از عدم هماهنگی عملیات درون و میان‬ ‫بانک ها به عنوان یک چالش یاد کرد و محوریت مشــتری‬ ‫در تولید محصوالت بانکی را مورد تاکیــد قرار داد و گفت‪:‬‬ ‫«ایجاد ســوپرمارکت های مالی و تامین نظام های مالی در‬ ‫پارادایم جدید‪ ،‬نیازمند امنیت دیجیتالی‪ ،‬تسریع فرایندهای‬ ‫توســعه فناورانــه و همچنیــن یکپارچگی و روزامد شــدن‬ ‫سیستم های الکترونیکی است‪».‬‬ ‫در ادامه این میزگرد دکتر لله گانی‪ ،‬مدیرعامل بانک‬ ‫صادرات از بی ثباتی ناشی از شــدت تغییرات سخن گفت‬ ‫که جز از طریق چابکی و واکنش متناسب و سریع مدیریت‬ ‫نخواهد شد‪ .‬وی سپس به تعریف چالش‪ ،‬نواوری و مبانی‪،‬‬ ‫انواع‪ ،‬پایه ها و حوزه های انها در دنیای کسب وکار امروزی‬ ‫پرداخته و نــواوری را عامل ایجــاد ارزش و مزیت رقابتی و‬ ‫مدیریت چالش های موجود دانست‪.‬‬ ‫پس از ان دکتــر پور زرندی‪ ،‬مدیرعامل بانک شــهر‬ ‫به تشــریح اقدامات این بانک در عرصه مدیریت پول خرد‬ ‫پرداخته و ضمــن تقدیر از بانک انصار به خاطر پیشــتازی‬ ‫در این عرصــه‪ ،‬همکاری و مشــارکت همــه بانک ها را در‬ ‫فرایندهای توســعه بانکداری الکترونیکی خواســتار شد‪.‬‬ ‫وی در ادامه چابکی‪ ،‬همــکاری و هماهنگی‪ ،‬ایجاد مرکز‬ ‫داده های مشــترک و فضای مشــترک بــرای کارت های‬ ‫شــهروندی و رواج پول الکترونیکی و پرکردن فاصله میان‬ ‫مشــتریان و ارائه دهندگان خدمات را راه حل های مقابله با‬ ‫چالش های پیش روی بانک ها دانست‪.‬‬ ‫دکتر رسول اف‪ ،‬مدیرعامل بانک اینده اخرین سخنران‬ ‫این میزگرد بود و در ابتدا به تحوالت گسترده در دنیای کسب‬ ‫وکار اشاره کرد و بهره مندی کامل مشــتریان بانک ها را از‬ ‫دستاوردهای فناورانه‪ ،‬یک حق انکارناپذیر دانست‪ .‬وی در‬ ‫ادامه نواوری را الزمــه مدیریت تغییر در پارادایم بانکداری‬ ‫برشمرده و با شــرح ویژگی های نسل دیجیتال‪ ،‬از تحول و‬ ‫توانمندسازی منابع انســانی‪ ،‬تغییر نگرش‪ ،‬تغییر ساختار‬ ‫ســازمانی‪ ،‬تحول در مقررات گذاری و ازادسازی ایده های‬ ‫س به عنوان راه حل های مقابله با چالش ها و استفاده‬ ‫محبو ‬ ‫از فرصت ها سخن گفت‪.‬‬ ‫شــایان ذکر اســت که این همایش و نمایشگاه سه‬ ‫روزه با هدف فرهنگســازی و اســتفاده از تجربه های مالی‬ ‫و تخصصی بانک ها در حوزه فنــاوری اطالعات به منظور‬ ‫افزایش بهره وری‪ ،‬کارایی و اثربخشی و توسعه کسب وکار‬ ‫مالی و پولی در دوران پســاتحریم برپاشــده و بانک انصار‬ ‫با حمایت خــود از این رویــداد حائزاهمیــت‪ ،‬ضمن ادای‬ ‫سهم خود در فرهنگسازی برای بانکداری الکترونیکی‪ ،‬به‬ ‫مسئولیت اجتماعی خود جامه عمل پوشانده است‪.‬‬ ‫بازار‬ ‫کمیته عالی کنترل های داخلی بانک مهر اقتصاد برگزار شد‬ ‫کمیته عالــی کنترل های داخلی و ارتقای ســامت‬ ‫اداری و مالی بانک مهر اقتصاد به ریاست مدیرعامل بانک‬ ‫تشکیل شد‪.‬‬ ‫به گزارش اداره کل روابط عمومی بانک مهر اقتصاد‪،‬‬ ‫سید ضیاء ایمانی – مدیرعامل بانک – در این نشست با تاکید‬ ‫بر نقش کنترل های داخلی و تاثیر ان در ارتقای ســامت‬ ‫اداری و مالی‪ ،‬توجه به علــل و عوامل بروز تخلفات و ارائه‬ ‫راهکارهای پیشگیری از بازتولید ان را یکی از ضرورت ها و‬ ‫اولویت های بانک بر شمرد و بر لزوم تشکیل کمیته مذکور‬ ‫به طور مستمر تاکید کرد‪.‬‬ ‫وی با بیان اینکه باید مراقبت شــود تا در رسیدگی ها‬ ‫دقت فدای سرعت نشــود‪ ،‬گفت‪« :‬مراجع نظارتی بانک‬ ‫شامل بازرســی و حسابرسی و حراســت در فرایند رسیدگی‬ ‫به تخلفات باید با ســرعت و دقت اقدام کننــد و با جدیت‪،‬‬ ‫صالبت و قاطعیت با تخلفات برخورد کنند‪ ،‬چرا که هیچ گونه‬ ‫مماشات و اغماضی در این مسیر پذیرفته نیست‪».‬‬ ‫ایمانی خاطر نشان کرد‪« :‬با انجام کامل فعالیت های‬ ‫بانکی در بانک مهر اقتصاد‪ ،‬انواع ریســک ها نیز افزایش‬ ‫می یابد‪ ،‬از این رو معاونت بازرسی و حسابرسی باید عالوه‬ ‫بر نظارت مدیریت شعب استان ها‪ ،‬واحدهای حوزه مرکزی‬ ‫را طی یک برنامه مدون نظارت نماید و مدیریت بازرســی و‬ ‫حسابرسی و حراست استان ها نیز نسبت به تقویت نظارت‬ ‫و کنترل در سطح استان اقدام کنند و پاسخگوی مسئولیت‬ ‫نظارتی خود باشند‪».‬‬ ‫در ادامــه‪ ،‬غالمرضــا نجمــی ‪ -‬معــاون بازرســی و‬ ‫حسابرســی بانک و دبیر کمیته عالی کنترل های داخلی و‬ ‫ارتقای ســامت اداری و مالی ‪ -‬با بیان اهمیت و ضرورت‬ ‫پرداختن به کنترل هــای داخلی در ســازمان ها به ویژه در‬ ‫بانک ها و موسســات اعتباری گفــت‪« :‬در مجموعه های‬ ‫اقتصــادی خصوصا موسســات پولی‪ ،‬توجه به ســامت‬ ‫مالی و اداری در انجام امور بسیار حائز اهمیت است چرا که‬ ‫ بی توجهی به این امر موجب بی انضباطی مالی و رشد فساد‬ ‫و در نتیجه بی اعتمادی به این موسسات می شود و انها را‬ ‫با مخاطرات بزرگی حتی تا مرز عــدم تداوم فعالیت مواجه‬ ‫خواهد کرد‪».‬‬ ‫وی با اســتناد به فرمایش مقام معظم رهبری مبنی بر‬ ‫اینکه «بی توجهی به گلوگاه های فساد مالی علت اصلی به‬ ‫وجود امدن فساد است» پیشگیری و بازدارندگی را اسان تر‬ ‫و کم هزینه تر از درمان دانست و افزود‪« :‬باید به امر تقویت‬ ‫کنترل های داخلی و سالمت اداری و مالی در هر سازمانی‬ ‫به ویژه بانک ها توجه ویژه کرد‪».‬‬ ‫نجمی انگیزه و نیــاز‪ ،‬توجیه گــری و فرصت و نقاط‬ ‫ضعف کنترل های داخلــی را از اضالع مثلث تقلب عنوان‬ ‫کرد و با ارائه تعریفی از کنترل های داخلی به بیان اهداف و‬ ‫اجزای کنترل های داخلی پرداخت‪.‬‬ ‫وی افزود‪« :‬بانک مهر اقتصــاد از دیرباز به موضوع‬ ‫کنترل های داخلی توجه داشــته و با تاکید بر کنترل های‬ ‫پیشگیرانه به عنوان یکی از اولویت های راهبردی معاونت‬ ‫بازرســی و حسابرســی از ســال ‪ 1386‬اقدام به تشکیل و‬ ‫فعالسازی کمیته های ریشــه یابی و پیشگیری از تخلفات‬ ‫کرد و در ادامه با تشکیل کارگروه ها و کمیته های منطقه ای‬ ‫بــا بهره گیــری از تجربیــات مناســب مدیران بازرســی و‬ ‫حسابرسی استان ها و کارشناســان حوزه مرکزی نسبت به‬ ‫بررسی حوزه های مطالعاتی با هدف شناسایی ضعف های‬ ‫کنترل هــای داخلی و بســترهای بــروز تخلفــات و ارائه‬ ‫راهکارهای پیشگیری اقدام کرده است‪».‬‬ ‫دبیر کمیته عالی کنترل های داخلی و ارتقای سالمت‬ ‫اداری و مالی بانک مهــر اقتصاد علــل و عوامل عمومی‬ ‫زمینه ســاز بروز تخلف در ســازمان ها و به ویــژه بانک ها را‬ ‫ضعف در گزینش و نظام انتصابات‪ ،‬چرخش شغلی مدیران‬ ‫و کارکنان و به کارگیری طوالنی افراد در یک شغل و پست‬ ‫سازمانی‪ ،‬عدم شفافیت شــرح وظایف مدیران و کارکنان‪،‬‬ ‫وجود خالء قانونی و ضعف در قوانین‪ ،‬ضوابط و مقررات‪،‬‬ ‫ضعف فرهنگ نظارت و کنترل‪ ،‬اعتماد نابجا و بیش از حد‬ ‫بین مدیران‪ ،‬کارکنان و مشــتریان‪ ،‬تعدد دستورالعمل ها و‬ ‫ضوابط ابالغی‪ ،‬عدم برخورد قاطع با متخلفین و ضعف بنیه‬ ‫معنوی کارکنان بر شمرد‪ .‬معاون بازرسی و حسابرسی بانک‬ ‫تصریح کرد‪« :‬به یاری خدا باتوجه به برخورداری بانک مهر‬ ‫اقتصاد از مدیران و کارکنان ارزشی‪ ،‬این معاونت متناسب‬ ‫با عوامل زمینه ساز تخلف‪ ،‬راهکارهایی را برای پیشگیری‬ ‫پیش بینی کرده که رویکردهای بانک باید به سمت اصالح‬ ‫و بهبود ان باشد‪».‬‬ ‫در ادامه‪ ،‬چهره ‪ -‬رئیس اداره بررســی و رســیدگی به‬ ‫شکایات و تخلفات ‪ -‬با ارائه گزارشی از روند بررسی و مطالعه‬ ‫پرونده ها و حوزه هــای مطالعاتی در کمیته های منطقه ای‬ ‫ریشــه یابی و پیشــگیری از تخلفات به تشــریح تخلفات‬ ‫شناسایی شــده به تفکیک ســرفصل های تراز پرداخت و‬ ‫نمونه هایــی از فرم های تکمیل شــده مربوطــه با عناوین‬ ‫عوامل ایجادی‪ ،‬روش های شناسایی و کشف و راهکارهای‬ ‫پیشگیری و همچنین اسیب ها و چالش های شناسایی شده‬ ‫اخیر را برای اعضای جلسه تشریح کرد‪.‬‬ ‫گفتنی است در پایان این نشست هر یک از اعضا با‬ ‫ارائه نقطه نظرات خود به بحث و تبــادل نظر در این رابطه‬ ‫پرداختند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫بازار‬ ‫‪81‬‬ ‫بازار‬ ‫نشست مشترک بانک دی و صندوق‬ ‫ضمانت صادرات ایران برگزار شد‬ ‫نشســت مشــترک بانــک دی و صنــدوق ضمانت‬ ‫صادرات ایــران با هــدف بررســی راهکارهــای برقراری‬ ‫تعامالت بیشــتر با حضور مدیران ارشــد بانک و صندوق‬ ‫برگزار شد‪.‬‬ ‫به گزارش اداره کل روابط عمومــی بانک دی‪ ،‬دکتر‬ ‫احمد شفیع زاده در این نشست اظهار کرد‪« :‬بانک دی در‬ ‫تالش است تا به پیشبرد و رونق حوزه های ملی اقتصادی‬ ‫کمک کند‪ .‬نگاه کالن مدیریت بانک این است که اگرچه‬ ‫پرداخت تسهیالت به کل مشتریان متقاضی یک وظیفه‬ ‫است اما بهتر اســت که این تســهیالت به بخش هایی از‬ ‫اقتصاد هدایت شود که نقش موثرتری ایفا می کنند‪».‬‬ ‫مدیرعامل بانک دی با اشاره به محدودیت هایی که‬ ‫در منابع وجود دارد‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬برنامه ریزی ما این است‬ ‫که موضوعاتــی را هدف گذاری کنیــم و روی بخش هایی‬ ‫تمرکز کنیم که در اقتصاد ملی اثرگذارند از جمله صادرات‬ ‫غیر نفتی و تولید‪».‬‬ ‫وی در ادامه موضوع توافق هسته ای و برجام را مورد‬ ‫توجه قرار داد و گفت‪« :‬در دوران پسا تحریم ضمن اینکه‬ ‫اقدام به اجرای سیاست های ابالغ شده اقتصاد مقاومتی‬ ‫کرده ایم‪ ،‬گرایش بانک نیز به امر توسعه صادرات و حمایت‬ ‫از صادرکنندگان بیشتر شده است‪».‬‬ ‫همچنین مهندس علی مهبودی‪ ،‬عضو هیات مدیره‬ ‫و معاون اعتبارات و بازاریابی بانک دی در این نشســت با‬ ‫اشاره به گســترش تعامل بانک با صندوق ضمانت اظهار‬ ‫کرد‪« :‬اعطــای بیــش از ‪ 1600‬میلیارد ریال تســهیالت‬ ‫اعتباری ســرمایه در گردش به صادرکنندگان در قبال ارائه‬ ‫ضمانت نامه های صادره صندوق ضمانت صادرات حاصل‬ ‫بخشی از همکاری دو مجموعه تا کنون بوده است‪».‬‬ ‫وی همچنیــن بر تداوم برگزاری جلســات اموزشــی‬ ‫توســط مدرســان صنــدوق بــه منظوراشــنایی کارکنــان‬ ‫شــعب منتخب بانک با خدمات متنوع صنــدوق در زمینه‬ ‫ضمانت نامه ها و بیمه نامه ها تاکید کرد‪.‬‬ ‫در ادامــه این نشســت دکتر ســیدکمال ســیدعلی‬ ‫مدیرعامــل صندوق ضمانــت صــادرات ایران بــا تقدیر‬ ‫از حمایــت بانک هــا بــه ویــژه بانــک دی از صــادرات و‬ ‫تولیدکننــدگان صادرات محــور اظهــار کــرد‪« :‬کمک به‬ ‫تامین منابع مالــی تولیدکنندگان صادراتــی‪ ،‬تالش برای‬ ‫کاهش نرخ سود تسهیالت صادراتی‪ ،‬فراهم سازی شرایط‬ ‫اعطای خطوط اعتباری که در شرایط پساتحریم عملیاتی‬ ‫خواهد شد و به طور خالصه گسترش چتر حمایتی صندوق‬ ‫برای کاهش ریسک های صادراتی در اولویت های کاری‬ ‫صندوق قرار دارد‪».‬‬ ‫وی با ابزار امیدواری برای برطرف شدن محدودیت ها‬ ‫مو‬ ‫و تنگناهای مالــی و بانکی ایجادشــده در دوران تحری ‬ ‫برقراری عملیات عادی با بانک های خارجی بر مشــارکت‬ ‫هرچه بیشتر بانک دی در شناخت اهلیت صادرکنندگان از‬ ‫طریق شرکت اعتبارسنجی وابسته به بانک به منظور حفظ‬ ‫منافع صندوق و مصالح بانک تاکید کرد‪.‬‬ ‫در ایــن جلســه کاووســی و شــهرائینی‪ ،‬اعضــای‬ ‫هیات مدیره صندوق ضمانت صادرات و مغیسه مدیر امور‬ ‫ضمانتنامه ها و نیز دکتــر تهرانی معاون طرح و توســعه و‬ ‫قرائتی معاون امور بین الملل و ارزی بانک دی نیز حضور‬ ‫داشتند‪.‬‬ ‫در نشست مشترک مدیران بانک و‬ ‫بیمه دی انجام شد‬ ‫بازار‬ ‫‪82‬‬ ‫مثلث | شماره ‪285‬‬ ‫تقدیرمدیران‬ ‫بیمه دی از‬ ‫دکترشفیع زاده‬ ‫مدیرعامل‪ ،‬معاونان و مدیران بیمه دی در نشســتی‬ ‫با مدیرعامل بانک دی از حمایت های دکتر شــفیع زاده از‬ ‫این شرکت به ویژه در زمینه افزایش سرمایه بیه دی تجلیل‬ ‫کردند‪.‬‬ ‫به گزارش اداره کل روابــط عمومی بانک دی‪ ،‬دکتر‬ ‫احمد شفیع زاده‪ ،‬مدیرعامل بانک دی در این نشست ضمن‬ ‫تقدیر از زحمات مجموعه مدیریتی بیمه دی اظهار کرد‪« :‬با‬ ‫لطف الهی افزایش سرمایه شــرکت بیمه دی تحقق یافته‬ ‫و حرکت رو به رشــد شــرکت که با تالش مدیران و کارکنان‬ ‫ان انجام پذیرفته افق های روشــن برای سهامداران این‬ ‫مجموعه ارزشی در بر خواهد داشت‪».‬‬ ‫وی توســعه بهتر‪ ،‬کارافرینی بیشــتر و رضایتمندی‬ ‫مناســب تر را از عوامل مهــم موفقیت یک شــرکت بیمه ‬ ‫دانست و گفت‪« :‬تحقق این چشم انداز‪ ،‬مسیر توسعه بیمه‬ ‫مردم محور را فراهم می اورد‪».‬‬ ‫مدیرعامــل بانک دی با اشــاره بــه الگــو گرفتن از‬ ‫اموزه های اسالمی در توسعه بیمه مردم محور افزود‪« :‬باید‬ ‫بدانیم که فرهنگ خدمت رسانی و توجه به کرامت انسانی‬ ‫جزو خصوصیات بیمه مردم محور است که ریشه در فرهنگ‬ ‫اسالمی ما دارد‪».‬‬ ‫به گفته وی اکنون بیمه دی از نقدینگی و اعتبار خوبی‬ ‫در میان شرکت های بیمه برخوردار است و می تواند رقابت‬ ‫خوبی را با سایر رقبا در بازار داشته باشد‪.‬‬ ‫در این نشســت مهندس بختیاری‪ ،‬مدیرعامل بیمه‬ ‫دی ضمــن ارائه گزارشــی از رونــد فعالیت های شــرکت‬ ‫و موفقیت های به دســت امــده از حمایت هــای بی دریغ‬ ‫مدیرعامل بانک دی در فرایند سنگین افزایش سرمایه بیمه‬ ‫دی تقدیر کرد‪ .‬بختیاری با اظهار خرسندی از تکمیل فرایند‬ ‫افزایش ســرمایه شــرکت اظهار کرد‪« :‬بیمه دی قدردان‬ ‫حمایت های بی دریغ ســهامداران و مجموعــه مدیریتی‬ ‫بانک دی به خصوص شخص اقای شفیع زاده بوده و این‬ ‫حسن اعتماد را با تالش مجدانه پاسخ خواهد داد‪».‬‬ ‫در پایان این دیدار لوح سپاســی از ســوی مهندس‬ ‫بختیاری به نمایندگی از کارکنان شــرکت بیمه دی به دکتر‬ ‫شفیع زاده اهداء شد‪.‬‬ ‫در حاشیه این دیدار همچنین با اهدای لوح تقدیری‬ ‫به حسین رحمتی‪ ،‬معاون مالی بانک دی از زحمات ایشان‬ ‫نیز در فرایند افزایش ســرمایه شــرکت بیمــه دی تقدیر به‬ ‫عمل امد‪.‬‬