روزنامه صمت شماره 288
روزنامه صمت شماره 288
جهان بدون داعش یک رویا است؟
بررسیحمالت داعش به لبنان و فرانسه همراه با اثاری از:
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال ششم /شماره دویست و هشتاد وهشت 30/ابان 88 /1394صفحه5000/تومان
عبدالرضافرجیراد،مرتضیمکی،مهدیمطهرنیا
حسینرویوران،پیروزمجتهدزاده،سیدجمالساداتیان،احمدوخشیته
علیخرم و نصرالله تاجیک
گفتوگوی مثلث با دکترعلیاکبروالیتی درباره؛
برجام ،بشاراسد
روسیه و روابط
با امریکا و اروپا
معلوم نبود اگر در مذاکرات هستهای زمان را بیش از این
ادامه میدادیم ،نتیجه بهتری میگرفتیم /دلیل حضور
در اجالس سوریه این بودکه صحنه سیاسی را خالی
نگذاریم /بدیلی برای اسد نمیشناسم /دولت روسیه
باید تا اخر پایکار سوریه بایستد /عبارت جنگ سرد
درباره روابط ایران – امریکا کمیتند است /میشود با
اروپاییها بدون نزدیک شدن به امریکا کارکرد /نامزد
انتخاباتمجلسنمیشوم
جدا کردن جامعه ازحکومت
مثلث در پروندهای ویژه جلد تایم درباره
ایرانکه حاکی از نگرش امریکاییها به اینده
کشوراست را بررسیکردهاست
طرح فریب
چرا اصالحطلبان با نام
علی الریجانی بازی میکنند؟
عالقهایرانیانبهاقساط؟
بانگاهیجامعهشناختیتبدیلشدنکمپین
تحریم خرید خودرو به صفهای طوالنی را
بررسیکردهایم
شیخ عارف
در این شماره زندگی و افکار
ایتالله شاه ابادی را مرورکردهایم
دست باالی ایران و روسیه
حوادث پاریس چه تاثیری در اجالس وینگذاشت؟
جلد
د
و
م
جهان بدون داعش یک رویاست؟
فرانسه،عاقبتگرفتارسیاست هایاشتباهکشورهایغربیعلیهداعششد
افشاگریظالمدرمجالسسیدالشهداء
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
بیخود نبود که رضاخان ـ مامورین ساواک
رضاخان ـ تمام مجالس عزا را َقدَ َغن کردند.
این همین طوری نبود .رضاخان همچو نبود
که از اصــل مخالف با این مســائل بشــود،
رضاخان مامور بود ،مامور بود[برای]انهایی
که کارشناس بودند؛ انهایی که ملتفت بودند
مســائل را .دشــمنهای ما ،که مطالعه کرده
بودند در حال ملتها و مطالعــه کرده بودند در
حال ملــت شــیعه ،میدیدند انها کــه تا این
ِ
ســراییهای بر
مجالس هســت و تا این نوحه
مظلوم هست و تا ان افشاگری ظالم هست،
نمیتوانند برســند به مقاصد خودشان .زمان
رضاخان قدغــن کردند ،به طــوری که تمام
مجالس در ایران قدغن شــد ،کارهای خودشــان را انجام
دادند .دست اهل منبر را ،دست علما را بستند و نگذاشتند
که اینها تبلیغات خودشــان را بکنند؛ و انها تبلیغات را از ان
طرف شروع کردند ،و ما را به عقب راندند و تمام مخازن ما
را به چپاول بردند .در زمان محمدرضــا هم به همین معنا،
منتها با فرم دیگر ،به فرم دیگر ،نه با انطور سرنیزه ،به یک
جور دیگر ،این طایفه را میخواستند کنار بگذارند .حاال هم
همانها[هستند]منتها جوانهای ما را بازی میدهند .همان
مسئله است .همان مسئلۀ زمان رضاخان است که مجالس
را او قدغن کرد .حاال یک دستهای امدهاند میگویند که نه،
دیگر روضه نخوانید! نمیفهمند اینها که روضه یعنی چه.
اینها ماهیت این عزاداری را نمیدانند چیســت .نمیدانند
که این نهضت امام حســین امده تا اینجا ،تا این نهضت را
درست کرده.
8- 17
خبرنامه
شوکدومبهپاریس
گفت وگویتلفنیروحانیواوالند
مخالفتاصغرزادهباخاطره هاشمی
خبازبهسمنانرفت
18- 23
گفتارها
دستباالیایرانوروسیه
تکنوکرات هایاصولگرا
پاکسازیسابقهمدیریتیباتشکیلیکتا
بهصدرسیدنتنش
24- 43
سیاست
برجام،بشاراسد،روسیهوروابطباامریکاواروپا
جداکردنجامعهازحکومت
نبردبرای«قد رت سازی»
الریجانیباجریاناعتدالواصالحاتپیوند
نمی خورد
تحریریه:
مثلث؛هفتهنامه ایخبری،تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه
از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل،
ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی ،چارچوبش
اسالم ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در
سراسر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم
شریف ایران و رونق گرفتن عدالت .مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب
و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت
قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان
فرهیختگانونخبگانکشوراست.امیدواریمکهدرروایت مانصادق،برمرام مان
مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب
و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
دبیرتحریریه :مصطفیصادقی
سیاست :مصطفی صادقی(دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
حنیف غفاری -داوود حشمتی
فرهنگ و اقتصاد :علیرضا بهرامی(دبیر) -فاطمه کریمخان
سارا میرشجاعی -شیما غفاری -مسعود نجفی -محمدصادق لواسانی
تاریخ و گفتارها :مصطفی شوقی(دبیر) -زهیر توکلی -حمید عزیزی
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
جامعه شناسی :علی حاجی ناصری (دبیر)
بازار :محمد شکراللهی (دبیر)
مشاور هنری :نیما ملک نیازی
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
و افشین جم
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
عکس :امیر طالیی کیوان -عدنان جعفری و محمد برنو
ویرایش :ژیال شاکری -امیر عزیزی و نرگس حاجیلو
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمد پالیزدار
سازمان اگهی ها :محمد شکراللهی
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :علیرضا اسدالهی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتراسماعیل تبار -دکترایت الهابراهیمی-سیدضیاءایمانی
حسین زندی -احمد طالیی -مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی
هادیانباردار -منصور شیخ االسالمی -دکتر زارعیان -علیرضا حسن زاده
سیدحمیدخالقی
47- 51
جامعهشناسی
گالیه جوانان ،خوشحالی میانساالن
مردم ،متهم نیستند
عالقه ایرانیان به اقساط؟
بینالملل
اتش بازی داعش
موج راستگرایی افراطی در اروپا در راه است
اروپا در وضعیت شکننده
تهدیدات و فرصت های 13نوامبر
68-73
ورزش
52-67
ایــن تابــع ،این یــک شــعاعی اســت از ان نهضت.
نمیدانند کــه گریه کــردن بر عــزای امام حســین ،زنده
نگهداشتن نهضت ،و زنده نگهداشتن همین معنا[ست]که
یک جمعیت کمی در مقابل یک امپراتوری بزرگ ایستاد.
دستور اســت .ان دســتور عمل امام حسین ،ســامال ّله
علیه .دستور است برای همهُ :ک ُّل َی ْومٍ َع ُ
ورا؛ َو ُک ُّل َا ْر ٍ
ض
اش َ
َک ْر َبالء[]7دستور است به اینکه هر روز و در هر جا باید همان
نهضت را ادامه بدهید ،همان برنامه را .امام حسین با عدۀ
کم همه چیزش را فدای اسالم کرد؛ مقابل یک امپراتوری
بزرگ ایستاد و «نه» گفت؛ هر روز باید در هر جا این «نه»
محفوظ بماند .و این مجالسی که هست مجالسی است که
دنبال همین است که این «نه» را محفوظ بدارد .بچهها و
ِ
«ملت گریه»
جوانهای ما خیال نکنند که مســئله ،مسئله
ِ
«ملت
است! این را دیگران القا کردند به شماها که بگویید
گریه»! انها از همین گریهها میترسند ،برای اینکه
گریهای است که گریه بر مظلوم است؛ فریاد مقابل
ظالم است .دســتههایی که بیرون میایند ،مقابل
ظالم هستند؛ قیام کردهاند .اینها را باید حفظ کنید.
اینها شعائر مذهبی ماست که باید حفظ بشود .اینها
یک شعائر سیاسی است که باید حفظ بشود .بازیتان
ندهند این قلمفرساها! بازیتان ندهند این اشخاصی
که با اسماء مختلفه و با مرامهای انحرافی میخواهند
همه چیز را از دستتان بگیرند .و اینها میبینند که این
مجالس ،مجالس روضه ،ذکر مصایب مظلوم و ذکر
جنایات ظالــم ،در هر عصری[مظلومــان را]مقابل
ظالم قــرار میدهد .اینهــا ملتفت نیســتند که اینها
خدمت دارنــد میکنند به این کشــور؛ خدمت دارند
میکنند به اسالم.
ماموریت ممکن
همه چیز اماده است
شانس باالی تیم امید
پشت پرده کسالت کی روش
سازمان اگهی ها :تلفن0919 - 2341774 :
چاپ :هنر سرزمین سبز -پردازش تصویر رایان
توزیع :نشر گستر امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید عباسپور(توانیر) ،خیابان نظامی گنجوی ،کوچه پناه،
پالک 19
تلفن 88198280 :
طراح جلد :مصطفی مرادی
عکس جلد :امیر طالیی
جهان بدون داعش یک رویا است؟
بررسیحمالت داعش به لبنان و فرانسه همراه با اثاری از:
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال ششم /شماره دویست و هشتاد وهشت 30/ابان 88 /1394صفحه5000/تومان
عبدالرضافرجیراد،مرتضیمکی،مهدیمطهرنیا
حسینرویوران،پیروزمجتهدزاده،سیدجمالساداتیان،احمدوخشیته
علیخرم و نصرالله تاجیک
گفتوگوی مثلث با دکترعلیاکبروالیتی درباره؛
برجام ،بشاراسد
روسیه و روابط
با امریکا و اروپا
معلوم نبود اگر در مذاکرات هستهای زمان را بیش از این
ادامه میدادیم ،نتیجه بهتری میگرفتیم /دلیل حضور
در اجالس سوریه این بودکه صحنه سیاسی را خالی
نگذاریم /بدیلی برای اسد نمیشناسم /دولت روسیه
باید تا اخر پایکار سوریه بایستد /عبارت جنگ سرد
درباره روابط ایران – امریکا کمیتند است /میشود با
اروپاییها بدون نزدیک شدن به امریکا کارکرد /نامزد
انتخاباتمجلسنمیشوم
جدا کردن جامعه ازحکومت
مثلث در پروندهای ویژه جلد تایم درباره
ایرانکه حاکی از نگرش امریکاییها به اینده
کشوراست را بررسیکردهاست
طرح فریب
چرا اصالحطلبان با نام
علی الریجانی بازی میکنند؟
عالقهایرانیانبهاقساط؟
بانگاهیجامعهشناختیتبدیلشدنکمپین
تحریم خرید خودرو به صفهای طوالنی را
بررسیکردهایم
شیخ عارف
در این شماره زندگی و افکار
ایتالله شاه ابادی را مرورکردهایم
دست باالی ایران و روسیه
حوادث پاریس چه تاثیری در اجالس وینگذاشت؟
شماره پیامک3000411711 :
نیمه شب در پاریس
خبرنامه
همه غافلگیر شدند .صدای گلوله شهری را فراگرفت که به ارامش
و زرق و برق شهرت داشــت .پاریس ان شب همان شــبی که فوتبال و
موسیقی دنیای ارام پاریسی ها را فراگرفته بود ناگه اتفاقی افتاد که در
خاورمیانه مدت هاست داســتان هر روز شهرها محسوب می شود .در
پرونده این هفته به این حادثه پرداخته شده است.
شوک دوم به پاریس
خبرنامه
10
مثلث | شماره 288
فرانسههمچناندرگیر
حوادثتروریستیداعشاست
پس لرزه های حادثه تروریستی پاریس همچنان ادامه
دارد .از یک سو فرانسه و اوالند تهدید می کنند که داعش
باید تاوان اقدام خود را به بدترین شکل ممکن پس دهد و
از طرف دیگر انها ناچارند در این رابطه با روســیه و پوتین
از یک سو و ایران از ســوی دیگر هماهنگ شوند تا بتوانند
اقدامی در سوریه انجام دهند.
فرانسه در اولین اقدام با یک حمله هوایی مواضعی
از داعش را مورد حمله قــرار داد و اعالم کــرد که بیش از
یک صد نفر را در این حمله به هالکت رسانده است .اما در
طرف دیگر داعش نیز دســت از تهدید و اقدام های جدید
علیه فرانسه و اروپا برنداشــته است .در همین حال روسیه
نیز اعالم کرد که به طور قطع هواپیمای روسی که در مصر
ســقوط کرد با حمله تروریســتی داعش این اقدام صورت
گرفته است.
اوباما نیز در پیامی توئیتری اعالم کرد که با 65کشور
دیگر و در یــک ائتــاف بین المللی درحال پیشــرفت در
تضعیف داعش هستند.
التهاب دوباره در پاریس
نیروهای پلیس ضدتروریستی فرانسه ساعات اولیه
صبح چهارشنبه عملیاتی را برای یافتن مظنونان مرتبط با این
حمالت تروریســتی ،در منطقه «سن دنی» واقع در حومه
شــمالی پاریس اغاز کردند و هدف اصلی از این عملیات
را بازداشــت «عبدالحمیــد اباعود» مغــز متفکر حمالت
اعالم کردند.
عملیــات پلیس فرانســه بــا مشــارکت بالگردهای
فرانسوی از حدود ساعت چها رو نیم بامداد چهارشنبه مقابل
ســاختمانی که پلیس فرانســه احتمال حضــور مظنونان
حمالت تروریســتی در ان را می داد ،اغاز شــد و منجر به
تعطیلی تمامی ایســتگاه های مترو ،خطوط اتوبوسرانی و
ترامواها ،مدارس ،مراکز اموزشی و ادارات منطقه سن دنی
در شمال پاریس شــد .پلیس فرانســه در ابتدای عملیات
خود در ســن دنی از ســاکنان ایــن منطقه خواســت که از
منازل خود خارج نشوند و در خانه هایشــان باقی بمانند اما
با ادامه عملیات ضدتروریســتی پلیس ،ساکنان منطقه به
پناهگاه های موقت منتقل شدند.
عملیــات نیروهــای پلیس ضدتروریســت فرانســه
که شــمار انها به حــدود 100نفر می رســید ،بــا بیم انکه
افراد مســلح درون اپارتمان منطقه ســن دنی چند نفر را به
گروگان گرفته باشند ،به مدت هفت ساعت ادامه داشت و
رسانه های مختلف پی در پی اخباری را از بازداشت شدگان
و کشته شــدگان این عملیــات ارائه می کردنــد .عملیات
پلیس علیه ســاختمان محل اختفای مظنونان نهایتا پس
از چند ساعت پایان یافت و مقامات رســمی فرانسه اقدام
به ارائه گزارش نهایی در خصوص امار بازداشت شــدگان،
کشــته ها و مجروحان این عملیات کرده و تایید کردند که
«عبدالحمید اباعود» مغز متفکر عملیات تروریستی جمعه
شب پاریس که هدف عملیات امروز پلیس فرانسه بوده ،در
اپارتمان هدف حمله پلیس نبوده و در میان کشته شدگان و
دستگیر شدگان نبوده است.
طبق اعالم مقامات رسمی دولت فرانسه ،در جریان
عملیات پلیس ضدتروریستی فرانسه علیه اپارتمان محل
اختفای مظنونان حمالت پاریس ،هفت نفر بازداشت ،دو
نفر کشــته و پنج پلیس مجروح شدند که البته جراحت انها
خفیف است .بنابر اعالم دادستانی پاریس ،سه نفر که در
این اپارتمان حضور داشتند توســط پلیس دستگیر شدند
و دو نفر که سعی داشــتند خود را زیر اوارها پنهان کنند نیز
اندکی بعد به بازداشــت پلیس درامدند و دو نفر دیگر نیز در
نزدیکی این ساختمان دستگیر شدند که یکی از انها فردی
بود که این ساختمان را برای تروریست ها تهیه کرده بود و
فرد دیگر نیز از نزدیکان وی اســت .عالوه بر این به گفته
دادستانی پاریس ،در جریان این عملیات دو مظنون شامل
یک زن که بــا کمربند انتحاری خود را منفجر کرد ،کشــته
شدند و پنج نیروی پلیس فرانسه نیز دچار جراحاتی خفیف
شدند .نیروهای پلیس فرانســه پس از اتمام عملیات خود
علیه این ساختمان ،به کلیسای Neuve de Saint-Denis
در همین منطقه که گمان می کردند شــماری از مظنونان
حمالت پاریس در ان پنهان شده باشــند ،یورش بردند .با
این حال اخبار دیگری در خصوص این یورش در حال حاضر
در دسترس نیســت .عملیات پلیس فرانســه در چارچوب
ادامه تحقیقات و عملیات های چند روز گذشــته نیروهای
اطالعاتی و امنیتی فرانســه برای یافتــن مظنونان اصلی
حمالت پاریس بــه ویژه عبدالحمید اباعود و عبدالســام
صالح صورت گرفت.
اما در این جریان یک ابهام نیز ایجاد شد؛ خبرگزاری
فرانس 24مدعی شد که یکی از مظونان توانسته از حلقه
محاصره فرار کند ولی منابع پلیس این موضوع را رد کردند.
یکی از مظنونان که یک زن بــود در این عملیات خود را به
صورت انتحاری منفجر کرد و یکی از مظنونان با شــلیک
پلیس کشته شــد .واشنگتن پســت نیز به نقل از مقامات
اطالعاتی اعــام کرد کــه «عبدالحمید اباعــود» طراح
حمالت پاریس کشته شده است .اما این خبر همچنان در
هاله ای از ابهام باقی ماند.
روسیه در خط مقدم
همکاری اطالعاتی بشار اسد و فرانسه
بشــار اســد نیز موافقت کــرد تــا در صــورت تغییر
سیاست های فرانســه علیه سوریه با این کشــور در زمینه
اطالعاتی همــکاری کند .اســد گفت که حاضر اســت با
فرانســه همکاری کند «اما اگر دولت فرانســه در مبارزه با
تروریسم جدی نباشد ما وقت خود را هرگز با دولت ،حکومت
یا موسســات ان که از تروریســم حمایــت می کنند ،تلف
نخواهیم کرد».
رئیس جمهور ســوریه تاکید کرده بود« :فرانسه باید
اول سیاســتش را تغییر دهد یعنی تنها یــک معیار را دنبال
کند .فرانسه باید بخشی از ائتالفی باشد که کشورهای ان
با تروریسم می جنگند نه اینکه از ان حمایت کنند».
وی در مصاحبــه با مجلــه «ولور اکتوئــل» به غرب
المان در اندیشه عملیات نظامی
بعد از انکه داعش نتوانست در استادیوم محل بازی
المان و فرانسه حمله تروریستی خود را صورت دهد ،هفته
گذشــته دیدار تیم های المان و هلند در استادیوم هانوفر
المان ،به خاطر پیدا شدن یک بسته مشکوک تنها دقایقی
بعد از باز شــدن درهای استادیوم لغو شــد .قرار بود انگال
مرکل صدر اعظم المان و شماری از اعضای کابینه او برای
نشان دادن همبستگی خود با مردم فرانسه به تماشای این
بازی بنشینند.
اما این تنها نقطه ارتباطی میان المان و داعش نبود.
هفته نامه المانی اشــپیگل در گزارشی با استناد به محافل
دولتی المان نوشــت که برلین نیز عملیــات نظامی ارتش
خود در ســوریه را بعید ندانســته و ان را رد نمی کند .به این
ترتیب المان می تواند نسبت به ســابق نقش بیشتری را در
درگیری های سوریه ایفا کند.
براســاس اطالعات هفته نامه اشپیگل ظاهرا دولت
ائتالفی در المان به عملیات ارتش المان در ســوریه فکر
می کند و پیش شرط ان را تصمیم ســازمان ملل می داند.
محافل دولتــی در المان پیش شــرط چنیــن تصمیمی را
مصوبه شــورای امنیت ســازمان ملــل ارزیابــی کرده اند.
بر این اســاس همچنین یک عملیات برای نظارت بر یک
اتش بــس احتمالی در این کشــور نیز قابل تصور اســت.
بر اســاس ارزیابی دفتــر صدر اعظم المان ظاهرا شــانس
برای چنین مصوبه ای هفته هــای اخیر افزایش پیدا کرده
اســت .از محافل نزدیک به انگال مرکل به گوش می رسد
که به این ترتیب رئیس جمهور روسیه می خواهد سریعا از
سوریه عقب نشــینی کرده و برای همکاری با امریکایی ها
تالش می کند .در این صورت یک مانع مهم برای قطعنامه
ســازمان ملل حذف می شــود .المان تا به حال به صورت
غیر مســتقیم در کمک های نظامی علیه داعش مشارکت
داشته و در پاییز سال گذشــته برای اولین بار به نیروهای
امنیتی کرد موسوم به پیشــمرگه که در شمال عراق توسط
نیروهای ارتش المان اموزش می بینند سالح تحویل داد.
درحالی که اوباما زیر انتقــادات محافل داخلی قصد
دارد بخشــی از پناهجویان ســوریه را به امریــکا راه دهد،
فرانسه و المان در اندیشــه حضور نظامی در سوریه به سر
می برند .در اخرین تحول ،فرانسوا اوالند قرار است تا این
هفته به مســکو و واشنگتن ســفر کند تا در صورت امکان
فرصت مناسب برای حضور نظامی خود در سوریه را ایجاد
کند.
مثلث | شماره 288
پیــش از انکه حمالت پاریس از ســوی داعش اغاز
شود ،یک هواپیمای روســی در اسمان مصر سقوط کرد.
تحقیقــات در این بــاره ادامه داشــت .منابــع اطالعاتی
انگلستان و امریکا از همان ابتدا معتقد بودند که این یک
حمله تروریستی از ســوی داعش بوده است .این درحالی
بود که روسیه مشغول نبرد با داعش از طریق هواپیماهای
خود در ســوریه بود .بعد از انجام تحقیقات روسیه اعالم
کرد که داعش مســئول ســقوط هواپیمای روســی است
و نخســت وزیر روســیه ان را «جنگ علیه تمدن بشری»
خواند .مدودف گفت که ســرنگونی هواپیمای روسی در
صحرای ســینای مصر و وقوع حمالت تروریستی پاریس
«اعالن جنگ علیه تمدن بشری» است .خبرگزاری رویترز
نیز با انتشار تصویری که داعش منتشر کرده بود اعالم کرد
که داعش مدعی است قصد داشته است یک هواپیمای
غربی را در سینا منفجر کند ،ولی بعد از اینکه روسیه حمالت
خود را به ســوریه اغاز کرد ،این هواپیمای روسی را هدف
قرار داده است .داعش همچنین مدعی شده بود که بعد از
کشف یک حفره امنیتی در فرودگاه شرم الشیخ یک بمب
را بعد از انتقال به داخل فرودگاه در داخل هواپیما جاسازی
کرده است.
خبرگزاری اســپوتنیک (صدای روســیه) نیز گزارش
داد که دیمیتری مدودف ،نخســت وزیر روســیه در جمع
خبرنــگاران در فیلیپین گفته اســت« :اقدام تروریســتی
علیه هواپیمای خطوط هوایی روســیه در ســینا و حمالت
تروریستی در پاریس باعث شد تا افراد زیادی جان خود را
از دســت بدهند .این رخدادها جنگ علیه بشریت و تمدن
انســانی و تهدیدی در گســتره جهانی اســت و کامال هم
حقیقت دارد».
نخست وزیر روسیه که قرار است در نشست اقتصادی
APECحاضر شود ،همچنین به این مســاله اشاره کرد که
برخی از کشورهای غربی که به دنبال انزوای روسیه هستند
در حالــی می خواهند ایــن کار را انجام دهند کــه جهان با
حمالت تروریســتی مواجه شده اســت .این مساله کامال
مشهود است ،چنین انزوایی برای تمام جهان مضر است.
به نظر می رسد انتقاد به روســیه از این بابت است که
روســیه تقریبا بدون همکاری با سایر کشــورها به مواضع
داعش در سوریه حمله کرده است و کشورهای دیگر به ویژه
فرانسه تمایل دارند در این کار حضور داشته باشند .مدودف
ادامه داده بود« :اجازه بدهید تا جهان به جهنمی بدل شود
اما ما نمی خواهیم با روسیه همکاری کنیم»؛ این بیان برخی
از کشورهای غربی اســت .در حال حاضر رویکرد برخی از
این کشورها به روسیه چنین اســت .اتخاد چنین موضعی
در قبال مسکو بسیار مضر و اسیب رسان است و تنها باعث
قدرت گرفتن تروریسم می شود».
به گفته نخست وزیر روسیه این کشور می تواند بدون
امضای قرارداد با چنین کشورهایی به حیات و فعالیت خود
ادامه دهد .همان طور که قبال هم این گونه بوده است .او
ادامه داده بود« :ما موفق شده ایم تا با چالش هایی که به
وجود امده کنار بیاییم .ما بازهــم می توانیم به حیات خود
ادامه دهیم .تنها مساله ای که اینجا مطرح است هزینه ای
است که باید در این راه پرداخت شود».
هشدار داد که به سیاســت های ترکیه توجه الزم را داشته
باشد« :غرب نسبت به اقدامات ترکیه چشمان خود را بسته
اســت ،چرا که ترکیه از النصره و داعش حمایت می کند و
میلیون ها مهاجر را به اروپا می فرســتد .اروپایی ها باید از
انگیزه های پنهــان رجب طیب اردوغــان ،رئیس جمهور
ترکیه سوال کنند».
اســد با تاکید بر اینکه اینــده وی را مــردم و پارلمان
در ســوریه تعییــن می کنند ،گفــت که والدیمیــر پوتین،
رئیس جمهوری روسیه تنها مدافع تمدن مسیحیت است که
می توان به وی تکیه کرد .رئیس جمهوری سوریه همچنین
«تنها راه برای شــناخت انچه که ســوری ها می خواهند»
را «رفتــن به پــای صندوق های رای دانســت نــه اعمال
فشارهای خارجی».
خبرنامه
گفت وگوی تلفنی روحانی و اوالند
اوالند :منتظر سفر شما
به فرانسه هستیم
مخالفت اصغرزاده با خاطره هاشمی
اصالح طلبان از خاطرات هاشمی
انتقاد کردند
خباز به سمنان رفت
تغییر در استانداری ها
کلید خورد
11
خبرنامه
گفت وگوی تلفنی روحانی و اوالند
اوالند :منتظر سفر شما به فرانسه هستیم
به دنبال واقعه پاریس ،حســن روحانی کــه قرار بود
شــنبه عازم اروپا شود از این ســفر منصرف شد .ظریف در
این ارتباط توضیح داد که ســفر رئیس جمهــور به ایتالیا و
همچنین فرانسه به دلیل اتفاقات اخیر بهتر است در زمان
مناسب تری صورت گیرد .سه روز بعد اما رئیس جمهور ایران
و فرانسه به صورت تلفنی گفت وگو کردند.
روحانی در گفت وگوی تلفنی با «فرانسوا اوالند» ،با
تاکید بر اینکه تروریســت ها با اقدامات خشونت امیز خود
قــادر نخواهند بود ،ملت هــا و د ولت ها را وادار به تســلیم
کنند ،اعالم کرد« :ایران برای مقابله با تروریسم در عرصه
جهانی ،خواستار ایجاد یک جبهه متحد است.
روحانی صبح شنبه پیام تسلیتی را به رئیس جمهور و
ملت فرانسه ارسال کرد .او همچنین در گفت وگوی تلفنی
اظهارداشت« :تروریست های داعش با دست زدن به این
حمله بســیار تکان دهنده ،وحشــیانه و نفرت انگیز ،نشان
دادند که همه کشــورها را به مبارزه طلبیده اند و یک اتحاد
سراسری برای مبارزه با انها ضروری است».
رئیس جمهور با اشاره به شهادت 17هزار ایرانی توسط
تروریست ها در کشورمان تصریح کرد« :تروریست ها نه تنها
به ملت فرانسه بلکه به انسانیت حمله کردند و ما به عنوان
ملتی که با اثار شوم تروریسم اشنا هستیم ،اعالم می کنیم
اماده انجام هر اقدامی علیه تروریست ها در هر نقطه جهان
هستیم ».رئیس جمهور همچنین تاکید کرد که جمهوری
اســامی ایران اماده همکاری های امنیتی و اطالعاتی با
فرانسه در روند مبارزه با تروریسم است.
روحانی در ادامه به روابط دوســتانه ایران و فرانســه
اشاره کرد و گفت« :تمدن و تاریخ روابط دو ملت بزرگ ایران
و فرانسه ،با صدای بلند به ما می گوید که باید روابط مشترک
را در همه زمینه ها توسعه دهیم».
فرانســوا اوالند رئیس جمهوری فرانسه نیز با تشکر و
قدردانی از ابراز تاسف دولت و ملت ایران در خصوص فاجعه
تروریســتی پاریس گفت« :حمله تروریست های داعش،
حمله ای به همه مردم جهان بود و ما باید متحد و هماهنگ
با انان در سوریه و عراق مبارزه کنیم».
وی با تاکید بر اینکه کشــورش اماده گسترش روابط
با جمهوری اســامی ایران در همه زمینه هاســت ،گفت:
«فرانسه همچنان در انتظار سفر جنابعالی است و امیدوارم
که این سفر هر چه سریع تر انجام پذیرد».
مخالفتاصغرزاده
باخاطره هاشمی
اصالح طلبان از خاطرات هاشمی
خبرنامه
12
مثلث | شماره 288
انتقادکردند
خاطره گویی هــای ایت اللــه هاشــمی مخالفــان
اصالح طلب هم پیدا کرده است .حاال این تنها اصولگرایان
نیستند که به خاطرات او انتقاد می کنند .ابراهیم اصغرزاده
به یکی از خاطرات او انتقاد کرده و ان را «دقیق» ندانسته
است .هاشــمی در کتاب خاطراتش نوشــته بود« :اقای
ســلمان غفاری از وزارت ارشاد[اســامی] امد و از اقای
خاتمــی وزیر ارشاد[اســامی] گله مند بود کــ ه ب ه نصایح
ایشان توجه نمی کند و اقای [ابراهیم ]اصغرزاده را باالی
ل کرده ؛ این
ن گذاشت ه و مجل ه «محجوبه » را تعطی
سر ایشا
ی هزار تیراژ داشت ه است ».
مجل ه س
ابراهیم اصغرزاده اما به این موضوع واکنش نشــان
داده و در صفحه شخصی اش نوشت« :اخیرا خاطره کوتاه
و نه چندان دقیقی از اقای هاشمی رفســنجانی در فضای
مجازی منعکس شده که متعلق اســت به ابان ماه 1362و
در ان اشاره شده که اقای خاتمی وزیر وقت فرهنگ و ارشاد
اســامی اینجانب ابراهیم اصغرزاده را باالی سر حضرت
حجت االسالم سلمان غفاری کاشته است تا مجله محجوبه
را تعطیل کند .الزم دانستم توضیح دهم اوال و بالذات نظر
اقای خاتمی و من هرگز نمی توانست در جهت توقف دائمی
هیچ نشــریه یا مجله ای بوده باشــد بلکه به گواهی تاریخ
هر دســتوری صرفا می توانســت ناظر بر اصالح محتوا و
ترویج اندیشه صحیح و صلح طلبانه از انقالب و اسالم بوده
باشد .ثانیا قبل از من مرحوم بروجردی داماد حضرت امام
مسئولیت معاونت بین المللی وزارت ارشاد را برعهده داشت.
انگاه که من به جای ایشان معاون وزارتخانه شدم نشریاتی
از جمله مجله محجوبه از قبل انجا منتشر می شد که زبانی
خشکه مقدس به دین داشــت .پول بیت المال بیهوده در
ان هزینه می شــد و برای عده ای از رفقای حجت االسالم
غفاری هم شده بود ناندانی.
گزارشی گرفتم ،دیدم اکثر مجلدات نشریه محجوبه
داخل ســفارتخانه ها دارد خاک می خورد یــا دور انداخته
می شود ،طوری که حتی همسران سفرا و دیگر دیپلمات ها
نیز زحمت مطالعه ان را به خود نمی دادند .خب اگر شــما
جای ما بودید چه می کردید؟»
دعای هاشمی برای هدایت کارگزاران
ایمیل معاون وزیر اطالعات به زنجانی
پبشنهادانتقا لخانوادهاسدبهتهران
محمد هاشــمی رفســنجانی ،از موسســان حــزب
کارگزاران سازندگی این روزها همچنان از عاقبت این حزب
اظهار نگرانی می کنــد .وی که چند ماه قبــل از کارگزاران
استعفا داد ،در مصاحبه ای که اخیرا با سایت نماینده کرده
در واکنش به اظهارات محمد عطریانفر دیگر عضو ارشــد
حزب کارگزاران که استعفای وی را نوعی «قهر» خوانده بود
می گوید که به زعم من تعبیر قهر را اقای عطریانفر برای این
به کار برده بودند که خروج من
را کوچک نشــان دهد .محمد
هاشــمی با این گفته که من در
کل جریان کارگــزاران را دیگر
تعقیب نمی کنم دعا می کند که
«ان شــاءالله که خداوند به راه
راست هدایتشان کند!»
بابک زنجانی در بخشــی
از دفاعیــات خــود خطــاب به
کارشناسبانکمرکزیکهگفته
بود شــما انگار به جــای بانک
مرکــزی همــه کار می کردید،
گفــت« :شــما مدیــران و
کارشناسان محترم در مقام خود
هستیدکهازمسائلکالنکشور
اطالعیندارید.منامروزمستنداعالممی کنمکهمعاونوزیر
اطالعات نامه ای به (ش) داده و از من درخواست می کنند
کهبهدلیلاینکهبانک های FIIBوکنتتنهاروزنهنظامدراین
روزهایسختاست،اقایزنجانیاطالعاتیازاینعملکرد
خودرادراختیارکسیقرارندهدودرجاییثبتنشود،ایننامه
با ایمیل ازسوی (ش) به من ارسالشد».
حسین امیرعبداللهیان ،معاون عربی و افریقای وزیر
امور خارجه ،در سخنانی درباره تحوالت و مقاومت منطقه در
دانشگاه صنعتی شریف گفت« :نفوذ ما در منطقه به معنای
مداخلهمادرکشورهایمنطقهنیست».معاونظریفدرباره
مقاومت بشار اسد در پی سال های گذشته خاطرنشان کرد:
حدود ۷۰تا ۸۰کشور سرنگونی اســد را دنبال کرده اند.....
دو ســال پیش در دیداری که با
بشار اسد داشتیم به او پیشنهاد
شــد که خانواده اش را به ایران
بفرستداماپاسخاواینبودکهمن
تا اخرین لحظه در کشور هستم
و همسرم مســئول رسیدگی به
خانواده شهداســت و از کشور
خارجنمی شویم».
تغییر در استانداری ها کلید خورد
در اســتانه انتخابات دولت دســت بــه تغییراتی در
اســتانداری ها زده اســت .در این رابطه اولین اســتاندار
برکنار شده ،به شــهر محل تولد رئیس جمهور باز می گردد
که در ان محمد زند وکیلی اســتاندار ســمنان و همچنین
استاندار قزوین برکنار شدند .دولت بر خالف سایر دفعات که
استاندارانش را با تاخیر و صرف زمان زیاد انتخاب می کرد،
این بار تنها یک روز بعد دو استاندار مورد نظر را انتخاب کرد
و به محل خدمت خود فرستاد .محمدرضا خباز و فریدون
همتی دو فردی بودند که با پیشــنهاد وزارت کشور به این
استانداری ها رفتند.
اما یک روز قبل از ان محمــد زندوکیلی در این رابطه
گفته بود که خبر برکناری اش از استانداری سمنان را تایید
می کند و پیش بینی کرده که جایگزین او به زودی از طرف
هیات دولت اعالم شــود .او افزوده بود« :تا امروز پشــت
میز منصب اســتانداری بوده ام اما قطعــا روزهای اخر من
در این سمت است ».اســتاندار ســمنان در پاسخ به این
سوال که پیش بینی می کنید در جلسه فردای هیات دولت
جایگزین شما مشخص شــود ،نیز گفته بود« :پیش بینی
می کنم همین هفته جایگزین ما در اســتانداری ســمنان
تعیین تکلیف شود .هدف ما خدمت است حال استانداری
باشد یا جای دیگر .تغییر یک امر طبیعی است .یک روزی
ما هســتیم و روزی از مــا جوان ترها باید پســت را تحویل
بگیرند».
در همین راستا سخنگوی وزارت کشور نیز تغییر این
دو استاندار را تایید کرد و گفت که جایگزین انها را به سرعت
به هیات دولت معرفی می کند .ســخنگوی وزارت کشــور
گفت« :وزارت کشور کار ارزیابی عملکرد استانداران را از
ماه ها پیش اغاز کرده و هر تغییری نیز بر همین مبنا خواهد
بود .هرچند اعالم کرده ایم اصل بر عدم تغییر است».
پیــش از این وزیر کشــور با تاکیــد بر اینکــه باید در
هر دســتگاهی کار نظارتی صورت گیرد ،گفتــه بود« :در
ارزیابی هایمان از اســتانداران شــاید به این نتیجه برسیم
که باید جا به جایی هایی صورت گیــرد ».وی با بیان اینکه
تغییرات در این ســطح ،با رویکرد انتخاباتی نخواهد بود،
گفت« :ممکن است ما در روز انتخابات هم تصمیم به تغییر
اســتانداری بگیریم ،اگر چه این کار برایمان هزینه زیادی
دارد؛ اما اگر الزم باشد ،حتما این کار را می کنیم ».پیش از
فناوری در حد
ابگوشتبزباش
دولت روحانی دولت رکود است
عضو هیات رئیسه مجلس گفت« :نامی بهتر از دولت
رکود نمی توانم برای این دولت انتخاب کنم ».بذرپاش در
جلسه ای باحضورجمعیازاعضایتشکل های دانشجویی
گفت« :درباره دولتی که افتخار خــود را قیمت پایین نفت
می داند و از سرمایه از دست رفته مردم به عنوان کاهش اتکا
به نفت یاد می کند چه می توان گفت؟» وی افزود« :دولتی
که با وجود رکود تاریخی در همه بخش ها افزایش نقدینگی
نزدیک بــه ۴۰۰هــزار میلیارد
تومانــی را رکــورد زده اســت،
به نظــر چه نکتــه ای می توان
درباره ان گفت .بذرپاش تاکید
داشــت« :حجــم واردات این
دولت از چیــن را باید در کتاب
گینس ثبت کرد».
مصطفــی ترک همدانی
با اشاره به پرونده حادثه شیراز
و حمله به علی مطهری گفت:
«منتظــر صدور حکــم پرونده
هستیم .البته متهمان پرونده
در این مــدت تــاش زیادی
دارند تا رضایت اقای مطهری را
جلب کنند ».وکیل این نماینده
مجلس اضافــه کرد« :متهمــان بارها درخواســت اعالم
رضایت از ســوی موکلــم را مطرح کردنــد .اقای مطهری
هم اعالم کرد تنها در صورت مشــخص شدن و شناسایی
دستوردهندگان این حمله حاضر است به متهمان پرونده یا
همان حمله کنندگان کمک کند ».ترک همدانی همچنین
از شــرایط مطهری برای اعالم رضایت خبر داد« :موکلم
تمایل به اعــام رضایت دارد اما باید شــرایطی که عنوان
کرده نیز فراهم شود».
اخراجمعلمانازمجلس
به خاطر شادی
در جلســه علنی مجلس
یک فوریت طرح استفســاریه
قانون الحــاق یــک تبصره به
ماده ۱۷قانــون تعیین تکلیف
اســتخدام معلمین به تصویب
نمایندگان رسید .پس از اعالم
تصویب این فوریت تعدادی از
معلمان که به عنــوان میهمان
در جلســه حضور داشــتند با کف زدن در پارلمــان ،از این
مصوبه مجلسی ها ابراز خوشحالی کردند .همین موضوع
موجب تذکر محمدرضا باهنــر نایب رئیس دوم مجلس که
ریاســت صحن علنی را بر عهده داشت ،شــد .باهنر پس
ازتذکر به میهمانان گفت« :کف زدن در صحن علنی توسط
میهمانان جلســه علنی ،تخلف اســت؛ هر نوع اظهارنظر
میهمانان پارلمان در جلسه علنی ممنوع است».
توزیع روزنامه رایگان در «بازار
سید اسماعیل»
روزنامــه افتاب یــزد در
بخــش «در حاشــیه» خــود
مدعی شــد که روزنامه نزدیک
به عارف به صــورت رایگان در
بخش هایی از بازار تهران توزیع
می شــود .افتاب یــزد در این
خصوص نوشت« :با خبر شدیم
یکی از روزنامه های کشــور به علت عدم فروش و نداشتن
مشــتری ،به طور رایــگان در بازار تهران توزیع می شــود.
روزنامــه «ب» به صورت رایــگان در بخش هایــی از بازار
تهران از جمله بازار «سید اسماعیل» بین مغازه داران توزیع
می شود .این روزنامه در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲
توانست به نام یکی از کاندیداهای مطرح ریاست جمهوری
برای خود مخاطبانی جذب نماید و پس از توقیف نتوانست
ان طور که باید ظاهر شود».
مثلث | شماره 288
سردار محمدرضا نقدی
گفتــه« :تفکر نگاه بــه بیرون
بیــان می کند کــه ما بــه یک
تکیه گاه بیرونی نیاز داریم ،اما
هر بار این تفکر پاسخ مناسبی از
انقالب گرفته و شکست خورده اما از مدار خارج نشده و خود
را بازتولید کرده است .این تفکر در مقابل اقتصاد مقاومتی
می گوید ما باید سرمایه از خارج بیاوریم و وقتی می گوییم
به رشد علمی نیاز داریم اظهار می کنند که باید فناوری وارد
کنیم و در اوج مذاکرات که باید ژست قدرت برتر را بگیریم
گفته می شود که دشــمن می تواند با فشار یک دگمه تمام
نیروهای مسلح ما را نابود کند .این تفکر می گوید فناوری
ما در حد ابگوشت بزباش است».
این مرتضی روز به در استانداری قزوین مشغول فعالیت بود
که جای خود را به فریدون همتی داد .همچنین با نظر دولت
محمد رضا خباز نیز به استانداری سمنان منصوب شد.
محمدرضا خباز 61ساله تجربه چهار دوره نمایندگی
مردم در مجلس شورای اسالمی را دارد که جایگزین محمد
زندوکیلی استاندار سمنان شــد .وی تاکنون معاون مجید
انصاری در معاونت پارلمانی رئیس جمهور بوده است.
مدیــرکل صدا و ســیما در مراکــز ایالم ،لرســتان و
اذربایجان غربی ،نماینده مجلس هفتــم از حوزه انتخابیه
ایالم ،مسئول امور اســتان های دیوان محاسبات کشور
و معاون حقوقی و پارلمانی دیوان محاســبات کشور نیز از
سوابق فریدون همتی به حساب می اید .وی تاکنون سمت
مشاور وزیر کشور را به عهده داشته است.
بعد از معرفی اســتانداران جدید به هیات دولت انها
توانستند رای اعتماد وزیران را کسب کنند .رئیس جمهور
پــس از کســب اعتمــاد وزرا در جلســه روز چهارشــنبه
گفت« :انتظار مردم این اســت که با حضور شــما در این
استان ها ،پیشــرفت اســتان و حل مســائل و مشکالت
شــتاب بیشــتری پیدا کند ».رئیس جمهوری از استاندار
به عنوان نماینده عالی دولت در هر استان یاد کرد و تصریح
کرد« :اســتانداران بایــد از همه ظرفیت ها بــرای تحقق
سیاست های دولتی استفاده کنند».
وی در ادامه ،با تاکید بر اینکه رای مردم به دولت به
معنای رای به سیاست ها و برنامه های دولت است ،رضایت
واقعی مردم را در گرو تحقق همین برنامه ها دانست.
روحانی با اشــاره به قرار داشتن در اســتانه برگزاری
انتخابات ،استانداران را به اماده کردن شرایط و زمینه های
برگزاری شــکوهمند و همراه با ارامش انتخابات ســفارش
کرده و اظهار امیدواری کرد در پرتو یک انتخابات باشکوه،
افراد تاثیرگذار ،با تجربه ،با تدبیــر و توانمند برای خدمت
هر چه بیشتر به کشور ،به مجلس راه یابند.
روحانی دولت را یک دولت فراحزبی دانست و ادامه
داد« :دولت یازدهــم در پی پیروزی جناح خاصی نیســت
و تالش می کند که شرایط برای مشــارکت همه جناح ها،
احزاب و گروه ها فراهم شود ».همچنین هیات وزیران در
ادامه از خدمات اســتانداران قبلی این استان نیز تشکر و
قدردانی کرد.
تالش متهمان حادثه شیراز برای
جلبرضایت
خبرنامه
خباز به سمنان رفت
خبرنامه
13
تصویرنگاری
روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد .تعداد این عکس ها
انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی
بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم .مثلث در این صفحات ،هفته را با مرور
عکس ها از نو یاداوری می کند.
مراسم چهلمین روز شهادت سردار همدانی
محسن رضایی با لباس سپاه در جلسه مجمع تشخیص
جوان ترین شهید مدافع حرم در صحنه نبرد
خبرنامه
14
مثلث | شماره 288
پلمپ دانشکده خبر
برخورد سرد پوتین و اوباما در انتالیا
در حاشیه جلسه علنی مجلس
نشست عراقچی با سفرای کشورهای خارجی
جشن تولد هانی نوروزی
دیدار پدرخوانده های داعش در انتالیا
مثلث | شماره 288
ژست بابک زنجانی در دادگاه
خبرنامه
عموفیتیله ای در جمع اسیب دیدگان اجتماعی
15
شبکه اجتماعی
به ما پیامک بزنید:
3000411711
lاگر صدا و سیما در کنار تبلیغ یک موسسه اموزشی
که سودش به جیب عده قلیلی می رود برای مصرف
شیر تبلیغ کند عالوه بر حل مشکالت تولید کنندگان
به سالمت مردم هم کمک زیادی می شود.
lبا ایــن اتفاقات اخیر در پاریــس همه دیدند که
چاقو دسته خودش را برید!
lرهبر حکیم و فرزانه انقالب اسالمی و دیده بان
امین نظام در ســال های اخیر صراحتا در مورد نفوذ
دشمن از طریق رسانه ،احزاب سیاسی و دانشگاه ها
هشدار داده اند و وفاداران انقالب باید هر سه مورد
را رصد کنند و اجــازه تحرک به مرعوبــان امریکا یا
ساده لوحان سیاسی و نوکران داخلی غرب ندهند.
lمــردم قضــاوت کنید! جلســه دولت بــرای حل
مشــکالت فالن! برگزاری همایش بــرای حل...
تصمیم گیری برای اشــتغال ،وام صنعــت ،ازدواج
جوانان ،بیکاری و ...بسته و سبد برای خارج شدن از
رکود و100 ...روز دیگر6 ،ماه دیگر ...مشکالت را
به گردن دولت گذشته انداختن و !...اقایان مسئول
بگویید حداقل برای اقتصاد مقاومتی چه کار کرده
اید؟ اقای سردبیر شما بگویید؟
lدر پشت پرده ورزشگاه فرانســه دستان امریکا
و انگلیس کامال دیده می شــوند .چگونه بعضی ها
در داخل ایران ،این موضــوع را انکار می کنند؟ این
حادثه یاداور 11ســپتامبر و بهانه حملــه به عراق و
افغانستان است .زیرا چه کسی است که نداند همین
االن داعش با سالح های اعطایی امریکا و انگلیس
و فرانسه در سوریه می جنگد.
lانها کــه به تیتر کیهــان در مورد «ســگ هار»
بودن به دیده توهین نگاه می کنند ،اول تکلیفشان
را روشن کنند و بگویند که داعشیان ایا اساسا انسان
هستند؟
16
اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت .کاربران این شــبکه
اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه
را مشاهده کنند.
ذوق زدگینامتعارف
پس از حــوادث تروریســتی پاریــس ،واکنش های
متفاوتی به این حوادث در ایران نشــان داده شده و در این
میان ،برخی از هنرمندان ایرانی نیز با قربانیان وقایع اخیر
همدردی کردند؛ اما صرف نظر از اینکه ایا این اتفاق منطقی
است ،در مقابل پیام منتسب به انجلینا جولی ،باعث ایجاد
یک جو سنگین رسانه ای در ایران شد؛ پیامی که هیچ گاه
صادر نشده است!
پس از اینکــه در قلب پاریس و کشــتار بیش از 130
تن در یک سلســله انفجارهای انتحاری و تیراندازی های
وسیع ،نه تنها بسیاری از ســاختمان ها و نمادهای مطرح
جهان به رنگ پرچــم فرانســه درامدند ،بلکــه گروهی از
وب ســایت ها نظیر یوتیوب لوگویشــان را تغییــر دادند و
شبکه های اجتماعی بزرگ از جمله فیس بوک ،تمهیداتی
نظیر ادغام رنگ پروفایل با پرچم فرانسه را در نظر گرفتند
که گروهی از کاربران فارســی زبان این شبکه ها نیز با این
حرکت ها همراهی کردند.
در این میــان ،برخــی هنرمنــدان نیز با ایــن اتفاق
همراهی کردند .به عنوان نمونه رضا درمیشیان؛ کارگردان
«بغض»« ،عصبانــی نیســتم» و «النتوری» با انتشــار
تصویری در همان ســاعات اولیــه این واقعــه را به مردم
فرانسه تسلیت گفت اما برخی هنرمندان نظیر بابک کریمی
بازیگر سینما و تدوینگر ســینما نیز از اقدام مشابه پرهیز و
عمدتا اقدام به انتشار تصویری درباره برخورد دوگانه جامعه
جهانی با حوادث ســایر کشــورها از جمله لبنان با حوادث
فرانسه کردند.
در این میان انتشار پیامی در یکی از صفحات منتسب
به انجلینا جولی ،بازیگر مشهو ر هالیوود ،باعث ایجاد یک
موج خبری در رسانه های فارســی زبان و برخی رسانه های
عرب زبان شد .در این پیام که با تصویر یک انفجار در لبنان
همراه شده ،نوشته شده بود« :در حالی که همه از پاریس
حرف می زنند ،هیچ کس از حمله دیــروز داعش به بیروت
چیزی نمی گوید .من برای هر دو کشور دعا می کنم».
این پیام باعث ایجــاد موجی عجیــب در توهین به
بازیگران ایرانی و باشــعور خواندن انجلینــا جولی و درس
دادن ایــن بازیگــر به هنرمنــدان ایرانی شــد اما ســایت
«تابناک» همان لحظه با بررســی پیام به غیرواقعی بودن
انتســابش به شــخص جولی پی برد و در گــروه تلگرامی
«تابناک» ،این موضوع را متذکر شــد ،ولــی همچنان تا
امروز برخی رسانه ه ا به تحلیل ابعاد مختلف پیام این بازیگر
هالیوودی پرداختند و متاسفانه امروز این پیام غیرواقعی،
تیتر یک برخی رسانه ها شد .
اگر اندکی اهل بررسی شبکه های اجتماعی باشید،
در جریان هستید که انجلینا جولی جزو ان دسته بازیگران
اســت که صفحه رســمی فیس بوک و توئیتر نــدارد و اگر
چنین حساب های کاربری داشــت ،طبیعتا این حساب ها
«وریفای» می شــوند و تیک رســمی بودن را می گیرند و
یا تعداد فالوئرهای این صفحه ها از چنــد ده میلیون عبور
می کند .حقیقت ان اســت کــه با مراجعه به مشــخصات
صفحه مورد نظــر می توان دریافت؛ صفحــه مذکور یکی
از صفحات متعدد هواداری بــه راه افتاده برای این بازیگر
اســت و پســت های این صفحه توسط شــخص جولی یا
همکارانش منتشر نمی شــود؛ بنابراین ،تمجیدهایی که از
او صورت پذیرفته ،بر هیچ استوار است و به نظر می رسد،
متکی بر ذوق زدگی نامتعارفی اســت که گاهی در ســطح
افکار عمومی رخ می دهد و چنان موجی ایجاد می کند که
طیفی از رسانه ها را نیز با خود می برد.
بنر سردار همدانی در زینبیه
حسن شمشادی خبرنگار کشورمان که به تازگی دوباره
به مناطق جنگی سوریه اعزام شده است ،تصویری را منتشر
کرد که نشــان از عالقه رزمندگان ســوری به سردار شهید
همدانی دارد .وی همچنین نوشت« :جسمش را به خاک
ســپردند اما روح بلند ملکوتیش حی و حاضر است و اینجا
سوری ها و بچه های مقاومت به یادش هستند ،و مدافعان
حرم ،دلتنگش.
روحمان با یاد عزیزش شاد /.عزیز دلمان ،حبیب سپاه
/سردار حاج حسین همدانی
اینجا ســیده زینب ،زینبیه ،در چند صــد متری حرم
مطهر و با صفای عقیله بنی هاشــم حضــرت زینب کبری
سالم الله علیها.
صبح همین امــروز ،هنگام ورود به حرم منورشــان /
همدانی که بود پی ِر جهــاد /غرق خون رفــت خانه ابدی/
هست این رســم عاشــقان حســین /چون حبیب مظاهر
اسدی.
واکنش اینستاگرام
سردارسلیمانی به
شایعه شهادتش
lایـن بـازی جدیـد در مـورد فیلتـر کـردن تلگرام
هم داره داسـتان میشـه .هـر هفته قـراره هفتـه بعد
یـا مـاه بعـد تصمیم گیـری کنند.
مثلث | شماره 288
خبرنامه
lحوادث پاریس ادم را به یاد 11سپتامبر انداخت.
بی خود نیست خودشان ان را 11ســپتامبر پاریس
می نامند .اما مســاله این اســت که باز دوباره کدام
کشو ر باید به خاطر جاه طلبی اینها نابود شود؟
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
lفرانسه ناچار است برای نزدیک شدن به صحنه
جنگ در ســوریه به پوتین و روسیه و از ان مهمتر به
ایران نزدیک شود .شاید اشــتیاق اوالند برای سفر
روحانی به فرانسه از همین رو باشد.
تیم مذاکره کننده ایران
درراه وین
عده ای از کاربران شــبکه های اجتماعی در واکنش
به اقدام تروریســتی داعش در پاریــس ضمن همدردی با
مردم فرانسه با روشن کردن شمع به مقابل سفارت فرانسه
رفتند که این عمل در رسانه های جهان نیز بازتاب داشت.
از ســوی دیگر برخی کاربران تصویر خــود را در زیر زمینه
پرچم فرانسه قرار دادند تا نشانه ای باشد مبنی بر حمایت از
مردم فرانسه .اما همزمان این واقعه و عملیات تروریستی
ضاحیه لبنان تقابلی را در فضای مجازی ایجاد کرد .برخی
دیگر از کاربران نیز عکس پروفایل خود را به تصویر پرچم
لبنان تغییر دادند تا از شیعیان این کشور حمایت کنند .اما
در همین حال یک تصویر بیش از همه دست به دست شد.
عکس کودکی غرق شــده که در ســاحل ترکیه افتاده بود
ترکیب لباس ها و بدنش پرچم فرانســه را تداعی می کرد.
کاربران شبکه های مجازی با ساختن این تصویر خاطرنشان
می کردند که نباید از تقصیر کشورهای غربی در اواره کردن
و اشوب های سوریه غافل ماند.
وقتیاژه ایدستورتخریب
قسمتیازخانه اشراصادرکرد
روزنامه کیهان در گزارش ویژه اخبار خود به اظهارات یک عضو
حزب مشارکت واکنش نشان داده و ان را تقسیم کار این طیف دانسته
است .کیهان در این باره نوشــته است« :عضو حزب منحله مشارکت
تلویحا مطالبات مدعیان اصالح طلبی در هشــت ســال مسندنشینی
را تندروی و همچنان غیرعقالنی توصیف کرد ».ســعید شریعتی در
مصاحبه با ارمان و در پاسخ به این سوال که ایا بدنه اصالحات خواسته
معقول یافته اســت ،گفت« :اگر هرم جمعیت شناسی را بررسی کنیم
در سال 76اوج جمعیت متولد ین سال های 61و 62تازه به سن رای رسیده بودند ،به همین نسبت جامعه دارای اکثریتی
بین 16تا 25سال بود .یک جامعه پر از شور و هیجان و نشاط ،فعاالن سیاسی و اجتماعی را به سمت مطالبات حداکثری
حرکت می داد ولی ان اکثریت در حال حاضر به سن 34و 35یعنی سن تفکر و تعقل و مالحظه کاری رسیده است .بنابراین
می توان ادعا کرد که به همین میزان جامعه عقالنی شده است یعنی به همین مقدار که جامعه هیجانی دهه 70را داشتیم
االن ان جامعه به سن میانسالی و عقالنی رسیده است و االن اگر ان حرف ها تکرار شود پذیرش ندارد .بسیاری از دوستانی
که به رئیس دولت اصالحات اعتراض داشتند که کندروی می کند ،امروز به خوبی از روحانی حمایت می کنند .امروز ممکن
است سقف مطالبات گذشته مطرح شود ولی جامعه همراهی نمی کند بنابراین ما باید خود را با نرم و متوسط جامعه همراهی
کنیم ،زیرا به همین نسبت مطالبات ،عقالنی شده اســت ».وی در عین حال در بخش دیگری از این گفت وگو خواستار
حذف اکثریت مجلس نهم در انتخابات اینده شد و گفت« :مجلس اینده باید هماهنگ با دولت باشد .متاسفانه مجلس
نهم این همراهی را با دولت نداشته است ،زیرا اکثریت نمایندگان مجلس موافق برنامه هایی که رئیس جمهور با ارائه انها
توانست رای اخذ کند ،نیستند .اصالح طلبان به دنبال این موضوع هستند که مجلس از این اکثریت خالی شود تا دولت
بتواند برنامه های خود را جلو ببرد ».همزمان با اظهارات شریعتی ،روزنامه بهار (وابسته به حزب منحله مشارکت) در سرمقاله
خود خواستار مواضع رادیکال از سوی روحانی شد و با ســتایش از حمله وی به منتقدان نوشت« :روحانی را همین گونه
می خواهیم .مردم روحانی را این گونه می خواهند .چون انتقاداتشان در دوره اصالحات نیز این بود که در مقابل رقیب نباید تا
این حد مماشات کرد ».پیش از این برخی افراطیون از روحانی به عنوان «کاتالیزور» و از دولت وی به عنوان «رحم اجاره ای
اصالح طلبان» یاد کرده اند .جمع میان سخنان شریعتی و سرمقاله روزنامه بهار این می شود که صالح نیست اصالح طلبان
تظاهر به تندی مذموم نزد افکار عمومی کنند اما خوب است که روحانی را به رادیکالیسم و تقابل درون نظام -که اذهان را از
افراطیون و نفوذی ها منحرف می کند -سوق دهند!
شست وشوی مغزی مخالفان دولت
«افراطی»« ،تندرو»« ،پلیس مخفی»« ،به جهن م ترسو» .تعداد
بزنی
معدودیازواژگاندولتی هانسبتبهمنتقداناستاماداستانبرچس
به مخالفان دولت ادامه دارد؛ هریک از اعضای کابینه به لیست پرتعداد
برچسب زنیتوهین امیزبهمنتقدانیکترکیبزبانیاضافهمی کنند.این
تمجیدانصاریمعاونپارلمانیدولتیازدهماست .روزنامهشرق
بارنوب
درهمینراستانوشت«:معاونپارلمانیرئیس جمهورهمچنیندربخش
دیگری از سخنان خود هشدار داد« :برخی کانون ها در کشور شکل گرفته اند که بچه های مردم را جمع می کنندو به گونه ای
شست وشویمغزیمی دهندوبذرکینهونفرتعلیهجریان هایسیاسیدروننظاموشخصیت هایبرجستهدینیوانقالبی
می پراکنند» .انصاریگفت«:خدانکندچندسالبعدچشمبازکنیموببینیمچنینگروه هاییدرکشوررشدکرده اند؛ مقابلهبااین
جریان هاوظیفههمهافرادجامعهاستوربطیبهجناح بندی هاندارد،بلکهمسالهنظاماست».
موسویان به نماینده عربستان چه گفت؟
حسین موسویان در روزنامه ایران خاطره ای از رویارویی با نماینده
عربستانسعودیبعدازواقعهپاریسنقلکردهاست.اودراینیادداشت
می نویسد«:هنگاموقوعترورهادریککنفرانسبین المللینشستهبودم
که ده ها مقام فعلی و سابق عالی رتبه جهانی از کشورهای غربی ،جهان
عرب ،روســیه ،چین و از جمله نماینده ای از مجلس فرانسه هم حضور
داشتند .نماینده مجلس فرانسه در حالی که بسیار عصبانی بود ،خطاب
بهعربستانسعودیوایرانگفتکهتاکیمی خواهیداینخصومت هارا
ادامهدهید؟تروریست هابه خاطردعوایشماامنیتماوجهانرابه خطرانداخته اند.طبیعیبودکهجوکنفرانستحتتاثیر
این فاجعه شوم قرار گیرد .در پی مطالب احساسی نماینده مجلس فرانسه خطاب به حضار گفتم تا زمانی که با ریشه اصلی
تروریسمافسارگسیختهفعلیدرخاورمیانهبرخوردنشود،امنیتمنطقهوجهانروزبه روزدرمعرضتهدیدبیشترخواهدبود.
پنج مورد را به عنوان ریشه تروریسم تکفیری برای حضار برشمردم ».او در ادامه با تشریح این پنج بند که رئوس ان عبارت بود
از ایدئولوژی ،سیستم های حکومتی فاسد و دیکتاتور در جهان عرب ،بحران فلسطین و جنایات اسرائیل ،تجاوز نظامی به
کشورهای دیگر از جمله عربستان به یمن و خالء سیستم همکاری امنیتی ادامه می دهد« :در کنفرانس کسی با اظهارات
منمخالفتینکردوبرخیازکشورهایعربیهمباوجودناخرسندی،مجبوربهسکوتشدند.امابعدازجلسهیکیازوزیران
خارجهسابقاروپایینزدمنامدوضمنتشکرگفتکهمامی دانیمریشههمهاینمصیبت هاازوهابیسمسعودی هاستاما
ایرانبایدقدم هایجدی تریبرایحلاینمعضلبردارد.منبهانوزیرگفتمفعالکهجدی ترینکشوردرمقابلهباتروریسم
ایران است و هر روز شاهد شهادت سرداری از سرداران سپاه ایران هستیم».
مثلث | شماره 288
علی قنبرلو ،عکاس روزنامه همشهری در اینستاگرام
خود خاطره ای از زبان یک راننده تاکسی بیان کرده است:
«چند ماه پیش اقای اژه ای منزل شان را قرار بود تعمی ر کنند
و برای همین اســباب و لوازم خانه را در اتاقی جمع کردند
و بعد از گرفتن مجوز الزم از شــهرداری شــروع به ساخت
کردند .از انجایی که مجوز تعمیرات بود و ما می دانســتیم
شامل چه چیزهایی هست از ســاخت و ساز یک نیم طبقه
کوچک در باالی پشــت بام منزل حاج اقای اژه ای کامال
تعجب کرده بودیم و از این تخلف اشــکار دل مان به درد
امده بود که ایشــان که معــاون اول قوه قضاییه اســت و
کسی جرات تذکر به ایشــان را ندارد چگونه از قدرت خود
سوءاســتفاده کرده و در حال ساخت و ساز اضافی هست.
گذشــت تا دقیقا همان روزی امدند که کار تعمیرات تمام
شده بود و نظافت کرده بودند تا وسایل منزل را بچینند ،همه
چیز خوب و منظم بود تا اینکه معاون اول قوه قضاییه از سر
کار تشریف اوردند .حاج اقا با عصبانیت برگشتند و با خانواده
سوار ماشین شدند و رفتند .در این هنگام صدای پتک بود
که بلند شــد و دوباره گرد و خاک و سر وصدا .ما که تعجب
کرده بودیم که چرا خانه را خراب می کند کارگر ایشان .چند
روز بعد که ایشان برگشتند کاشف به عمل امد ؛ کارگر بنایی
که در منزل ایشان مشــغول بوده جهت خود شیرینی یک
اتاق کوچک برای مطالعه حاج اقا اژه ای درست کرده و هیچ
چیزی هم نگفت ،تا اینکه حاجی می اید و می پرسد این چیه
که کارگر می گوید اینجا را اضافی درست کردیم برای شما.
حاج اقا می گویند مجوز ما تعمیرات بود نه ســاخت و ساز،
خرابش کنید سریع.
حمالت رادیکال با روحانی!
خبرنامه
واکنش ها به حمله
تروریستی پاریس
بررسی رسانه ای هفته
17
سرنوشت اسد
گفتارها
دومین نشســت ســوریه در وین هفته گذشــته برگزار شــد.
وضعیت وین 3نشــان می دهد دولت های بــزرگ و فرامنطقه ای،
اینده ای برای سوریه متصور نیستند؛ کشورهای بزرگ و بازیگران
بحران سوریه هیچ گزینه ای برای بعد از اسد ندارند.
دست باالی ایران و روسیه
حوادث پاریس چه تاثیری در اجالس وین گذاشت؟
حسن هانی زاده
گفتارها
18
مثلث | شماره 288
کارشناس مسائل خاورمیانه
دومین نشســت برای حــل بحران ســوریه با حضور
ایران و عربستان شــنبه هفته گذشته در وین و در شرایطی
پایان یافت که می توان گفت این نشســت موسوم به وین
سه خروجی بهتری نسبت به وین 2داشت .این مساله نیز
به حضور فعاالنه تیم ایران به ریاست محمد جواد ظریف،
وزیر امور خارجه مربوط است که موجب شد تا بیانیه پایانی
نشست تغییراتی داشته باشد .همچنین در جریان نشست
وین 2درواقع امریکا ،فرانســه ،عربستان ،قطر و ترکیه بر
لزوم کناره گیری اسد تاکید داشــتند اما جمهوری اسالمی
ایران توانســت با تشــریح وضعیت میدانی سوریه نگرش
بازیگران بحران داخلی سوریه را تغییر دهد .اکنون امریکا و
برخی کشورهای غربی به این نتیجه رسیده اند که شیوه های
تهاجمی نمی تواند به بحران پنج ساله سوریه پایان دهد.
بنابراین امریکا و غرب دیدگاه متفاوتی در مقایسه با ترکیه،
عربســتان و قطر دنبــال می کنند .این کشــورها همچنان
به دنبال برکناری اســد از رهگذر تقویت داعش هســتند اما
دیدگاه امریــکا و غرب به ایران و روســیه نزدیک تر شــده
اســت .در گذشــته امریکا و غرب در کنار قطر ،عربستان
و ترکیه قرار داشــتند ،ولی اخیرا اختالف نظر و شکاف در
دیدگاه امریکا و غرب با عربســتان و قطــر و ترکیه افزایش
پیدا کرده اســت و ترکیه برای باج گیری از غرب و اتحادیه
اروپا مرزهای خــودش را برای عبور پناهندگان ســوری در
اتحادیه اروپا باز کرده است تا فشاری بر اتحادیه اروپا برای
کمک به ترکیه و در راستای سرنگونی دولت بشار اسد اقدام
کنند .اما در حقیقت این اقدام دولت رجب طیب اردوغان،
نتیجه معکوس خواهد داشت و اتحادیه اروپا به بقای بشار
اسد در یک فرایند زمانی مشخصی تن خواهد داد و خروجی
وین سه این نتیجه را در بر داشت که کشورهای اروپایی و
امریکا به این نتیجه رسیدند که نمی توانند بدون بشار اسد،
بحران را مهار کنند.
در واقع جمهوری اســامی از ابتدای بحران سوریه
چندین طرح سیاســی را برای برون رفت ســوریه از بحران
فعلی ارائه داد مبنی بر اینکه تکیــه به ارای مردم و توجه به
صندوق های رای گیری از رهگذر برگــزاری انتخابات ازاد
با شرکت همه احزاب سیاسی غیر مسلح تنها گزینه مناسب
برای پایان دادن به بحران سوریه خواهد بود .اما به دلیل
همســویی امریکا و غرب با دیدگاه های عربستان ،قطر و
ترکیه تالش های ایران به نتیجه نرســید و فراگیرتر شدن
خطر داعش برای کشــورهای غربی موجب شده است که
بازیگران فرامنطقه ای بحران سوریه در صدد نزدیک شدن
به رویکردهای ایران و روسیه برایند .به نظر می رسد ایران
توانسته دیدگاه غرب را نسبت به بحران سوریه تغییر دهد.
تا امروز کشورهایی مانند امریکا ،فرانسه ،ترکیه ،قطر
و عربستان اصرار داشتند که بشار اسد ،رئیس جمهور سوریه
از قدرت کناره گیری کند اما باتوجه به اینکه چنین رویکردی
نمی تواند با واقعیت های میدانی سوریه چه در حوزه سیاسی
و چه در حوزه نظامی همسویی داشته باشد ،بنابراین ایران
مخالفت خود را با برکناری دولت و شخص اسد اعالم کرد و
توانست بیانیه نهایی را تعدیل کند.
از ســوی دیگــر وضعیــت ویــن 3نشــان می دهد
دولت های بــزرگ و فرامنطقه ای ،اینده ای برای ســوریه
متصور نیستند؛ کشورهای بزرگ و بازیگران بحران سوریه
چرا نشست وین به نتیجه نرسید؟
جعفر قنادباشی
کارشناس مسائل منطقه
نشســت «وین ،» 3همچون نشست قبلی (نشست
هشــت ابان) ،نه تنها نمادی گویا از معادالت سیاســی و
نظامی حاکم برمنطقه ،بلکه تصویری سیاســی و کوچک
شــده از رویارویی هــا ،مناقشــات ،رقابت هــا و همچنین
صف بندی های جهانی را به نمایش گذاشت .البته چنانچه
تعبیر جنگ جهانی سوم را که برخی از صاحب نظران درباره
منازعات داخلی ســوریه به کار می برند ،بپذیریم ،نشست
وین را باید کوششــی جهانی برای پایان جنگی بدانیم که
خواسته یا ناخواســته ،معادالت نظامی و سیاسی (الاقل
برخی از معادالت نظامی و سیاسی) جهان را تغییر داده و
نقاط ضعف وقوت بازیگــران موثر در صحنه بین المللی را
اشکار کرده اســت .جنگی که در سال های اولیه در شمار
جنگ های وکالتی و نیابتی قرار داشت ،ولیکن به تدریج به
رویارویی مستقیم طرف های اصلی تبدیل شد.
ورود مســتقیم روســیه به صحنه این منازعه بســیار
پیچیده وچنــد ُبعدی ان هم بعد از گذشــت یک ســال از
عملیات هوایی ائتالفی از کشــور ها (بــه رهبری امریکا)
با عنوان ائتالف ضد داعــش ،در حالی صورت گرفت که
جنگنده بمب افکن های فرانســه وانگلیس نیز به صورت
جدی تــری وارد ماجرا شــدند وپیش از انکــه انفجارهای
ّ
تروریســتی پاریس به وقــوع بپیونــدد ،قدرت نمایی خود
را به نمایش گذاشــتند (یعنی همان چیــزی که داعش در
تحرکات تروریستی پاریس مدعی پاسخگویی به ان بود).
در عرصه زمینی هم ،حامیان منطقه ای سوریه به صورت
گسترده تر از گذشته ،در کنار ارتش این کشور حضور یافتند
و با ازاد سازی مناطق وســیعی در مناطق شمالی و شرقی
سوریه ،معادالت جدیدی را حاکم ساختند .واضح است که
بازتاب ها واکنش های پیدایش چنین هنگامه ای درخاک
سوریه ،به حوزه های تصمیم گیری در منطقه ،محدود نبود
بلکه دلمشــغولی های فراوانی را در پایتخت های شرق و
غرب جهان به وجود می اورد.
به ویژه انکه این بار ،روســیه با هیاتی بسیار جدید و
پیش بینی نشــده ،وارد ماجرا شــد و با قرارگرفتن در صف
ایران ،سوریه و مقاومت لبنان ،بیشترین دغدغه خاطر را
جدی که ان
در جبهه مقابل به وجود اورد .دغدغه خاطری ّ
را می توان در البه الی اظهارات اخیر جان کری وزیر امور
خارجه امریکا ،مشــاهده کرد .وزیر امورخارجه امریکا در
پایان نشست وین 2تصریح کرد« :زمان پایان خونریزی و
کشتار در سوریه و بازسازی این کشور فرا رسیده است ».و
این اعتراف اشکاری بود که از پشت پرده موضع گیری های
تازه امریکا در قبال سوریه پرده برمی داشت .همچنان که
مثلث | شماره 288
این بار ،روســیه با هیاتی بســیار جدید
و پیش بینــی نشــده ،وارد ماجرا شــد و
با قرارگرفتــن در صف ایران ،ســوریه و
مقاومت لبنان ،بیشــترین دغدغه خاطر
را در جبهه مقابل به وجــود اورد .دغدغه
خاطــری جــدی کــه ان را می تــوان در
البه الی اظهارات اخیر جــان کری وزیر
امور خارجه امریکا ،مشاهده کرد.
روند تصمیم گیری در نشست وین 2نیز به گونه ای دیگر،
نگرانی های واشــنگتن ،لندن و پاریس را اشکار می کرد.
جان کری در این اظها ِر خود ،مشــخص نســاخت که چه
عاملی باعث فرارســیدن پایان خونریزی در ســوریه شده
اســت ولیکن به صورتی ناخواســته اذعان کرد که تداوم
وضع فعلی نه فقط نمی تواند تامین کننده منافع واشنگتن
باشد بلکه ممکن است زیان هایی را به منافع این کشور و
رژیم صهیونیستی وارد کند.
برایــن اســاس می توان فهمیــد که به چــه علت،
نشســت وین ،2با عنــوان «اتش بس و رونــد موازی»،
اغاز بــه کار کرد و به چــه دلیل به امضــای توافقنامه ای
منجرنشد .در واقع در این نشســت نیز ،مواضع قبلی که
برمحوریت ضرورت اتش بس شــکل گرفتــه بود ،مورد
تاکید مجدد قــرار گرفت و ایــن به منزله موکول شــدن
تصمیمات سیاسی به بعد از قلع وقمع کامل گروهک های
تروریستی بود .یعنی همان چیزی که جمهوری اسالمی
ایران ،روسیه ،ســوریه ومقاومت لبنان پیش از برگزاری
نشست اول وین نیز بران تاکید داشــتند .البته همانطور
که پیش بینی می شــد ،طرف مقابل ،باتوجه به موقعیت
تضعیف شد ه اش ،شعارهای همیشگی اش درخصوص
برکناری فوری بشــار اســد را به کلی کنار گذاشــت و در
موضع کامال انفعالی به مهلتــی 18ماهه رضایت داد .با
این حال این توافق نانوشــته به معنی ان نبوده و نیست
که دنیای غــرب ومتحدیــن منطقه ای اش بــه کلی ،از
اغراض خود در قبال جبهه مقاومت دست برداشته؛ بلکه
به معنی ان است که می کوشد تا به تناسب ضعف وقوت
خود ،زمان مســاعد تری را برای چنین امــری برگزیند ویا
انکه انچه را از طریق جنگ وخونریزی به دست نیاورده،
از طریق چانــه زنی هــای دیپلماتیک به ان دســت پیدا
کند .جبهه ای که امریــکا در راس ان قــرار دارد و بنا به
اعتراف صاحب منصبان نظامی پنتاگون ،با وجود هزینه
کردن مبالغی بسیار هنگفت ،طی چهارسال ونیم گذشته
نتوانســته مخالفــان ابرومنــدی را برای نظام سیاســی
ســوریه دســت وپا کند اینک در حال فرورفتن در باتالق
بی سابقه ترین بدهی های غیرقایل جبران است
اگربه اواخر تابستان گذشته بازگردیم ،خواهیم دید
که این دولت های واشــنگتن ،لنــدن و پاریس بودند که،
یکی بعــد از دیگری و به یــک باره ،مواضع گذشــته خود
درقبال دولت سوریه به ریاست بشار اســد را تغییر دادند و
براین نکته پای فشردند که ضرورتی نمی بینند که بشار اسد
در کوتاه مدت از صحنه سیاسی سوریه کنار برود؛ البته این
موضعی بود که موجب رنجش خاطر رژیم های پادشاهی
متحد غرب در منطقه شد.
و اینک در پی تغییر اشــکار معادالت نظامی حاکم
برسوریه است که این موضع به صورت پررنگ تری اتخاذ
می شود ودر نشســت وین باوجود ناخشنودی های بسیار
ریاض ،امان و انکارا ابعاد رســمی تری به خود می گیرد و
باالخره این نماینده اروپا بــود که به زبان بی زبانی وتلویحا
براین ضعف غرب صحه گذاشــت« .فدریــکا موگرینی»
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پایان نشست وین
درباره سوریه اعالم کرد که گفت وگوهای وین درباره سوریه
به جمع بندی رسیده و روند اغاز شده و اتحادیه اروپا نقش
خود در حمایت از سازمان ملل در اجرای تصمیمات اتخاذ
شده را ایفا خواهد کرد .البته مقصود او از روند ،حرکت به
سوی اتش بس و قلع و قمع تروریسم باید باشد.
گفتارها
هیچ گزینه ای برای بعد از اسد ندارند و امریکا و غرب هم به
خوبی می دانند که هیچ گزینه ای نمی تواند جای بشار اسد
قدرت را در دســت گیرد .بنابراین امریکا و غرب با احتیاط
بیشتری عمل می کنند و این مساله یکی از چالش های مهم
کشورهای غربی برای حذف اسد تلقی می شود.
هرچند قرار است نشســت وین 4نیز تا یک ماه دیگر
برگزار شود اما به نظر نمی رسد که کشورهای غربی بتوانند
وضعیت میدانی موجود را تغییر دهنــد .دلیل این امر این
اســت که اکنون روســیه ،ایران ،حزب الله و ســوریه یک
ائتالف جــدی علیه گروهک های تروریســتی تشــکیل
داده اند و با گذشــت بیش از یک ماه نزدیــک به 800نفر
از نیروهــای زبده داعش در ســوریه به هالکت رســیدند.
طبیعی اســت ادامه بمباران پایگاه های داعش در سوریه
وضعیت میدانی را به سود دولت بشار اسد تغییر خواهد داد
و این امر سقف چانه زنی دولت سوریه را در مذاکرات اینده
افزایش می دهد.
در رابطه بــا اتفاقاتی که در بیــروت و پاریس رخ داد
دو دیدگاه متفاوت وجود دارد؛ در وهله نخســت ،سکوت
جامعه جهانی نســبت بــه انفجار حومه بیروت نشــان داد
که قدرت هــای منطقه ای و فرامنطقــه ای نگاهی دوگانه
نسبت به پدیده شوم تروریسم دارند .در سلسله انفجارهای
زنجیــره ای پاریس ،تقریبــا تمام کشــورهای جهان این
عملیات را محکوم کردند ،در حالی که در برابر انفجارهای
بیروت سکوت اختیار کردند .حتی بعد از عملیات انتحاری
پاریــس دیدگاه های غرب نســبت به داعــش تغییر کرد.
از ســوی دیگر در حال حاضــر و بعد از انفجــار پاریس دو
نظریه کامال متفاوت مطرح شــده اســت؛ نخست اینکه
کشــورهای غربی ممکن اســت از فضای موجود جهانی
استفاده کنند و یک ائتالف جهانی برای سرنگونی دولت
بشار اسد تشکیل دهند .نظیر چنین ائتالفی بعد از حوادث
11ســپتامبر 2001علیه افغانستان و در سال 2003علیه
عراق تشــکیل شــد و اگر این نظریه دقیق باشــد ممکن
است کشــورهای غربی از نیروی نظامی علیه دولت بشار
اسد استفاده کنند .نظریه دوم که به واقعیت های میدانی
نزدیک تر است بر این مبناست که جامعه جهانی با استفاده
از تجربه میدانی ایران ،روســیه ،ســوریه و حزب الله یک
ائتالف بزرگ علیه داعش تشکیل خواهد داد و داعش را
در سوریه ســرکوب خواهد کرد .همچنین حوادث اخیری
که در بیروت و پاریس رخ داد ،نشــان می دهد که داعش
به دلیل شکســت های مکرری که در سوریه متحمل شده
اکنون به ســمت انجام عملیات انتحاری بــزرگ متمایل
شده و انفجارهای اخیر بیروت در واقع نوعی انتقام گیری
از حزب الله اســت .در مــورد سلســله انفجارهای پاریس
نیز اعتقاد داعش این اســت که امریکا ،فرانســه و غرب
نتوانسته اند در مقابل حمالت روسیه علیه داعش موضع
مناســبی اتخاذ کنند و بــه همین دلیل داعــش در جریان
انفجارهــای پاریس تــاش دارد تا به کشــورهای غربی
هشــدار دهد اگر دســت از حمایت از داعش بردارند این
گروهک در اینده دست به عملیات های انتحاری بیشتری
علیه کشورهای غربی خواهد زد.
در این میان اینده اسد در سوریه بستگی به وضعیت
میدانی این کشور دارد؛ اگر دولت سوریه با کمک ایران و
روسیه بتواند در یک فرایند زمانی مشخص گروهک های
تروریستی را سرکوب کند قطعا ســقف چانه زنی اسد برای
باقی ماندن در قدرت افزایش خواهد یافت .نتایج تحوالت
میدانی اخیر نشان می دهد که ارتش سوریه به سرعت در
حال پاک سازی بخش های زیادی از خاک سوریه از وجود
گروهک های تروریستی است .بنابراین هرچه ابتکار عمل
میدانی در دست نیروهای مسلح دولتی سوریه قرار می گیرد
نقش تخریبی بازیگران منطقــه ای و فرامنطقه ای بحران
سوریه در سرنگونی دولت اسد کمرنگ تر خواهد شد.
اتش بس و روند موازی
گفتارها
19
گفتارها
احمدی نژادهیچارتباطتشکیالتی
بایکتابرایانتخاباتندارد
تکنوکرات هایاصولگرا
عبدالرضا داوری
فعال سیاسی
گفتارها
20
مثلث | شماره 288
1
احمدی نژاد فارغ از نگاه زمان بندی شده ،به عرصه
و سپهر سیاسی نگاه تقویمی ندارد ان گونه که در اسفندماه
۹۴انتخاباتی در تقویم وجــود دارد بنابراین در این فاصله
زمانی بایــد به امــور انتخاباتی پرداخته شــود امــا تفاوت
ن ترســیم افقی باال تر از
احمدی نژاد با ســایر سیاستمدارا
تقویم های انتخاباتی برای مسیر مورد نظر خود است و ان
هم صیانــت از گفتمان امام و انقالب اســت .رهبر معظم
انقالب در ۱۴خرداد مــاه ۱۳۹۴به تالش بــرای مقابله با
خط انحراف از ارمان های امام و حراســت از انقالب تذکر
دادند و احمدی نژاد نیز وقت ،انرژی و شبکه های ارتباطی
خود را در چنین سطحی قرار داد ه و تجربیات خود را در این
مسیر سازماندهی می کند .از این منظر وی با فاصله گرفتن
از فضای تقویمی در انتخابات اتی ،اســتراتژی مشــارکت
غیر فعال را انتخــاب کرده اســت ،به این معنا کــه در روز
رای گیری با حضور در پای صندوق به صحنه می اید و هیچ
نوع فعالیتی در جریان ها ی سیاســی ندارند .این مشارکت
غیر فعال است یعنی در صحنه رقابت های انتخاباتی فعالیت
نخواهد داشــت و از حزب ،گروه خاص و حتی فهرســت
خاصی حمایت نخواهــد کرد و علیه فهرســت خاصی نیز
موضع نخواهد گرفت.
بر این اساس به نظر می رسد «یکتا» نیز به همگرایی
با جریان اصولگرایی دســت یابد و به صورت مستقل جلو
نرود؛ بنابراین با حرکــت در ذیل جریان اصولگرایایی فعال
خواهند بــود و قاعدتا تــاش می کنند با جنــاح تکنوکرات
جریان اصولگرایی به جهت کسب تجارب در هشت سال
دولت نهم و دهم پیش روند چراکه تجربه جبهه تکنوکرات
نسبت به سایر طیف های اصولگرایی بیشتر است ،از سوی
ی با احمدی نژاد ندارد
دیگر جریان «یکتا» ارتباط مستقیم
و وی را در جریان فعالیت خود قــرار نمی دهند و همچنین
رهنمودی هم از احمدی نــژاد نگرفتند اما «یکتا» ظرفیت
بزرگ مدیران پرورش یافته هشت سال دولت احمدی نژاد
در اقصی نقاط ایران اســت .این هشت سال یک ظرفیت
هفت هزار نفــری ایجاد کرده کــه می توانــد در معادالت
مجلس موثر باشد و این شبکه بزرگ می تواند بخش زیادی
از چهره های جدید را به فضای سیاســی کشور پمپاژ کند و
در شکل گیری جریان به نفع انقالب موثر باشد .تلقی این
است که شبکه مذکور می تواند بسیاری از معادالت سیاسی
کشور در صحنه انتخابات مجلس دهم را دگرگون کند و در
این میان از دو قطبی ها ی کاذب موجود بین اصولگرایان و
اصالح طلبان ،کاسته می شود.
احمدی نژاد در هیچ یک از جلسات انتخاباتی شرکت
نمی کند و از هرگونه مشــورت ،اظهارنظر ،فکر و صحبت
راجع به هر مساله سیاسی و انتخاباتی ابا دارد اما با این حال
نمی توان به وزرا و اســتانداران احمدی نــژاد گفت؛ مدل
حضور خود را شــبیه احمدی نژاد کنید ،مشارکت غیر فعال
داشته باشــید ،در صحنه انتخابات لیست ندهید و فعالیت
نکنید بنابراین ممکن اســت در صحنه حاضر شوند ،و این
ربطی به احمدی نژاد ندارد چراکه شیوه حضور در انتخابات
به تشخیص و ابتکار مدیران دولت نهم و دهم است.
مجموعه افرادی هشت سال کشور را مدیریت کردند
و حاال در دولت یازدهم با یک دستور همگی از صحنه حذف
شدند بنابراین طبیعی است بخش بزرگی از این بدنه هفت
هزار نفری در عرصه تقویمی فعالیت خود را در پیش گیرند،
این حق طبیعی افراد است و ربطی به اینکه احمدی نژاد به
انها دستور بدهد ،ندارد چراکه پتانســیل موجود در کشور
برای جریان اصولگرایی ،حاصل ظرفیت ایجاد شده توسط
احمدی نژاد است .جریان اصولگرایی هرگز نتوانسته بود در
چنین سطح عالی مدیریتی خود را به مردم عرضه کند و این
اتفاق در دولت احمدی نــژاد رخ داد به گونه ای که محمود
احمدی نژاد شبکه بزرگ انسانی را در این جریان ایجاد کرد
و با ایجاد رزومه اجرایی ،فرصتی برای اصولگرایان فراهم
ســاخت تا فضای جدیــد را در عرصه انتخاباتــی بر مبنای
کار امدی و پایبندی به اصول فراهم کنند.
این در حالی اســت که اگــر جریــان اصولگرایی از
ظرفیت انسانی ایجاد شــده در دولت نهم و دهم استفاده
نکند ســرمایه های خــود را بــه دور انداخته اســت به طور
مثال برخی افــرا د از نردبان دولت احمدی نــژاد باال امدند
و توســط جامعه دیده شــدند؛ ایــن در حالی اســت که تا
قبل از دولت احمدی نژاد جامعه شــناختی از چنین افرادی
نداشت اما احمدی نژاد لیستی از افراد را به عرصه سیاسی،
اجتماعی و اجرایی جامعه کشور عرضه کرد که بدنه جریان
اصولگرایی قبل از این عمدتا در حوزه مطبوعاتی ،امنیتی
و سیاسی فعالیت می کردند و هیچ کدام رزومه ای در سطح
اول جریان اجرایی کشور نداشتند.
جریان اصولگرایی با عدم حضور در دولت اصالحات
و حضور در ســطح مدیــران میانــی در دولت ســازندگی،
هیچ وقت وزرای موفقی عرضه نکــرد بنابراین خدمتی که
احمدی نژاد به جریــان اصولگرایی کرد ایــن بود که برای
جریــان اصولگرایی رزومه ایجــاد کرد اما امــروز محمود
احمدی نژاد تنها یک دغدغه دارد که ان هم دغدغه رهبری
معظم انقالب اســت و بــه همین منظور بعد از ســخنرانی
۱۴خرداد ۹۴مقام معظم رهبــری به صحنه امد تا گفتمان
انقالب و امام(ره) را تبیین و بــا خط انحراف از ارمان های
امام (ره) و انقالب مقابله کند ،به همین خاطر وی هیچ گونه
اولویتی نسب به مجلس احساس نمی کند.
پاکسازی سابقه مدیریتی با تشکیل یکتا
گفتارها
منطق حضور یکتا در انتخابات چیست؟
ناصر ایمانی
فعال سیاسی
مثلث | شماره 288
گفتارها
پیش از اینکه به بحــث ورود جبهه یکتا به انتخابات
بپردازیــم ،باید دربــاره شــکل گیری این گــروه نکاتی را
تشــریح کنیم .انها در ابتــدای حضــور در عرصه و اعالم
موجودیت شــان گفتند که بنــای حضــور در انتخابات را
نداریم .این را درست زمان تشکیل این جبهه اعالم کردند.
البته مساله موجودیت قانونی انها هنوز محل سوال است.
وزارت کشور همچنان معتقد است که جبهه های سیاسی
نیز نیازمند دریافت مجوز برای فعالیت هستند و مشخص
نیست که جبهه یکتا توانسته مســاله قانونی خود را برای
حضور در عرصه سیاســی حل کند یا نــه .بنابراین حضور
قانونی انها هنوز تایید نشده است .حاال باتوجه به موضعی
که در ابتدای حضور در عرصه مطرح کرده بودند ،مشخص
نیســت که چرا تغییر رویه داده و قصد دارنــد در انتخابات
شرکت کنند .نکته دوم اینکه یکتا از مسئوالن دوران دولت
احمدی نژاد تشــکیل شــده اند ،اما عموم انها یا می توان
گفت همه انها ،از منتقدان دولــت احمدی نژاد بودند .در
دولــت احمدی نژاد مــا دارای رده های مختلفــی بودیم.
حلقه اول شامل افرادی چون مشــایی ،بقایی ،جوانفکر
و از این دســت افراد بودند .حلقه بعدی کسانی بودند که
جزو تیم اجرایی دولت بودند ،امــا در مورد اقدامات دولت
احمدی نژاد ســکوت کرده بودند .حلقه ســوم اما کسانی
بودند که در تیم اجرایی حضور داشتند و همان زمان نیز،
به صورت جســته و گریخته انتقاداتی را به دولت ایشــان
مطرح می کردند .ایــن طیف به محض اتمــام دوره دوم
احمدی نژاد رســما اعــام کردند که دیگر هیــچ ارتباطی
با احمدی نــژاد نداریم .انهــا صراحتــا می گفتند که خط
احمدی نژاد و اقداماتی که قرار است بعد از این انجام دهد
را نیز قبول نداریم .انها معتقدند زمانی که در دولت بودند
نیز به احمدی نژاد انتقاداتشان را بیان می کردند .این طیف
حاال گردهم جمع شدند و جبهه یکتا را تشکیل دادند .یعنی
یکتا ،منتقدان دولت احمدی نژاد هستند اگرچه در دولت او
مسئولیت اجرایی برعهده داشتند.
این دســته از منتقدان البته انتقاداتشــان از دولت
دوم احمدی نژاد اغاز شده اســت .انها در دولت اول هیچ
انتقادی به او نداشــتند .اما در اواخر دولــت اول و اوایل
دولت دوم که ایشان اقای مشایی را به عنوان رئیس جمهور
معرفی کرد ،انتقاد ها از درون اغاز شد .این ماجرا خصوصا
با ماجرای انتشــار نامه حضرت اقا درباره مشــایی شدت
گرفت .برخی از منتقدان همان زمان از دولت خارج شدند.
برخی دیگر را احمدی نژاد از دولت خارج کرد و بخشی هم
در ابتدای دور بعد بــه کار گرفته نشــدند .به عنوان مثال
اقای پورمحمدی را احمدی نژاد به خاطــر انتقادات کنار
گذاشــت و اقایان صفارهرندی و محســنی اژه ای بر ســر
ماجرای معاون اولی مشــایی از دولت جدا شــدند .بعد از
اغاز به کار دولت دوم احمدی نژاد نیز ،منتقدانی چون فتاح
و باقری لنکرانی ،برای همکاری با دولت انتخاب نشدند.
این انتقادات در جریان ماجرای خانه نشینی احمدی نژاد
تند تر شد .بنابراین می توان گفت هم افرادی که در دولت
احمدی نژاد کار می کردند متفاوت بودند و هم شرایط هر
دو دوره او متفاوت بود .این را نیز باید اضافه کرد که دولت
دوم نیز هرقدر جلوتر می رفت ،در خصوص مسائل مختلف
کشــور به گونه ای رفتار می کرد کــه انتقــادات روزبه روز
بیشتر می شد .حتی بعد از جریان خانه نشینی نیز ما برخی
اقدامات از ایشان دیدیم که انتقادات زیادی را برانگیخت
که در این مورد می توان به یکشنبه سیاه مجلس اشاره کرد.
بنابراین می توان گفت که میزان و حجم انتقادات در کل
دوره هشت ساله احمدی نژاد از درون دستگاه اجرایی او به
یک اندازه بود .همین جا باید یک نکته را بیان کرد .بسیاری
از صاحبان خرد و عقال این مساله را مطرح می کنند که این
افراد با وجود اینکه نسبت به احمدی نژاد و دولت او انتقاد
دارند ،چرا تا پایان کار همراه او دولــت را ادامه دادند و از
دولت خارج نشدند؟ نه اینکه تا اخرین روز دولت در کنار او
باشند و بعد از اتمام دولت گفته شود که ما با انها مخالفیم.
این دســته از منتقدان این موضوع را به عنوان یک منش
اخالقی نمی پســندند و به ان انتقاد دارند و برایشان قابل
پذیرش نیســت .انها همچنیــن انتقاداتی کــه امروز این
دسته به مشایی ،بقایی و رحیمی مطرح می کنند را درست
نمی دانند و معتقدند این درست نیست که حاال که از دولت
خارج شــدید هویت تان را بــا انتقاد به افــراد همان دولت
تعریف کنید .اساسا باید یک کالبدشکافی و رفتارشناسی
از کسانی صورت بگیرد که در دولت احمدی نژاد ماندند و
تازه بعد از اتمام دولت ،منتقد احمدی نژاد شدند و تصمیم
گرفتند یک حرکت سیاسی مستقل را صورت بدهند.
اما گذشــته از این اگر قرار باشــد به هویت سیاسی
این افراد بپردازیم و به این سوال پاسخ دهیم که اگر این
دسته از افراد با سابقه مدیریتی و سیاسی در قالب این گروه
گردهم نمی امدند ،فعالیت شان را چگونه در عرصه سیاسی
دنبال می کردند ،بایــد گفت که انها حتــی مواضع جبهه
پایداری را نیز قبول نداشتند .در میان گروه ها و طیف های
موجود انها بیشــترین قرابت و نزدیکی را با جبهه پایداری
دارند ،اما نتوانســتند در داخل انها نیز حضــور پیدا کنند.
در این شــرایط می توان گفت انگیزه یک حرکت سیاسی
مستقل برای این افراد برای تشکیل چنین جبهه ای ،ذیل
عنوان منتقدین دولت سابق ،از منطق محکم برای تشکیل
یک حرکت سیاسی برخوردار نیست.
از سویی می توان گفت که به نظر می رسد این افراد
برای پاکســازی از فعالیت های ســابق خود در دولت قبل
به راه اندازی این تشــکل اقدام کردند .ماننــد اینکه انها
بخواهند با این کار از زیر تیغ انتقادات جریان های مختلف
به خود رها شوند و با این مبنا دست به چنین حرکت سیاسی
زده اند .اما بایــد گفت چنین مســاله ای برای تشــکیل و
استمرار یک حرکت سیاسی از منطق الزم و کافی برخوردار
نیســت .این افراد می توانســتند در گروه هــای مختلف
اصولگرا که از طیف های مختلفی تشکیل شده است وارد
شوند و از ان طریق فعالیت سیاسی خودشان را ادامه دهند
و در انتخابات شرکت کنند .اگر هم هیچ گروه اصولگرایی
حاضر نبود انهــا را درون خود بپذیرد ،بایــد به دنبال کار و
زندگی خودشــان می رفتند تا تاوان ان زمانی که در دولت
مانده بودند را پس بدهند .اما اگر قرار باشــد این موضوع
را از همه ابعاد مورد بررســی قرار داد باید به استدالل این
افراد نیز توجــه کرد .انها در مقابل ایــن طیف از منتقدان
معتقدند که ما نمی توانستیم با خروج از دولت کار اجرایی
کشــور را زمین بگذاریم .انها می گویند اگر ما کار را زمین
می گذاشتیم با شخصیتی که از احمدی نژاد سراغ داشتیم
مشــخص نبود ایشــان چه فردی را انتخاب خواهد کرد و
این امکان وجود داشت که فرد ضعیف تری انتخاب شود.
از همیــن رو ناچار بودیم شــرایط را تحمل کنیــم که امور
کشــور و مردم بگذرد ،به رغم اینکه منتقد سیاســت های
دولت نیز بودیم .اما این استدالل به اعتقاد من نیز موجه
و قابل پذیرش نیســت .اگر این افراد همین مجموعه ای
را که امروز با نام یکتا تشــکیل دادند ،همان زمان شــکل
می دادند ،دولت نمی توانســت با تمام انها برخورد کند .از
همین رو من این اســتدالل را چندان نمی پســندم و حتی
اگر این اســتدالل را هم قبول کنیم ،منطق تشکیل یک
جریان سیاســی بعد از بیرون امدن از دولــت و گرد چنین
محوری را اصال نمی تــوان پذیرفت .اما دربــاره اینکه ایا
این افراد می توانند در اینده باتوجه به رابطه چندین ســاله
با احمدی نژاد به بــازوی وی در مجلــس و مناصب دیگر
تبدیل شوند ،براساس شناختی که شخصا از برخی از این
افراد دارم معتقدم که انها افراد والیی هستند و معتقدند که
احمدی نژاد در برخی مواقع در مقابل سیاست ها و منویات
رهبری ایستاد و نسبت به ان مســائل منتقد هستند .شاید
هم در همان زمان گفت وگوهایی با برخی از بزرگان داشتند
که به انها تاکید شده باشد که به دولت در اداره امور کشور
کمک کنند .چراکه ممکن است بیرون امدن انها از دولت
موجب انحراف بیشتر ان شود .به طور کلی می توان گفت
باتوجه به تاکید اولیه این گروه برای عدم ورود به انتخابات
و از ســوی دیگر وجود طیف های مختلف اصولگرایی که
می تواند بستر مناسبی برای فعالیت انها باشد ،حضورشان
در انتخابات منطق درستی ندارد.
21
گفتارها
به صد رسیدن تنش
بررسی روابط ترکیه – سوریه در سال های اخیر
محسن رفیع
گفتارها
22
مثلث | شماره 288
کارشناس ارشد روابط بین الملل
سیاست خارجی ترکیه و سوریه در قبال یکدیگر بسیار
متغیر و پیچیده اســت که طیفی از میانجیگری و داوری و
حتی تا استانه جنگ پیش رفتن را شــامل می شود .ترکیه
ی با هم
عثمانی و بالد شــام قرن ها ارتباط نزدیک و مداوم
داشتند تا اینکه به قدرت رسیدن کمال اتاتورک در ترکیه و
تعیین حدود سوریه جدید به دســت استعمار فرانسه باعث
جدایی این دو کشــور شــد .تحوالت پس از جنگ جهانی
دوم ،ترکیه و ســوریه را به دو مســیر مختلف سوق داد .در
ســوریه نخبگان سیاســی جدید در جهت برقــراری روابط
با شــوروی حرکت کردند و تحــت تاثیر افــکار ملی گرایی
عرب و کمونیســم قرار گرفتند در حالی که ترکیه با جدیت
تمام در جهــت عکس ان حرکت کرد و بــه عضویت کامل
پیمان اتالنتیک شــمالی (ناتو) در امد .سوریه با همسایه
شمالی خود یعنی ترکیه در 3موضوع اصلی شامل :منطقه
اســکندرون ( هاتای ) ،اب رود فرات و مســاله کردها و در
چندین مورد فرعی منشــعب از موارد اصلی دچار اختالف
است .منطقه هاتای ترکیه یا به عبارتی اسکندرون سوریه
در سال 1939و به دلیل سیاست های استعماری فرانسه و
به جهت فراغ؛ خاطر از سوی ترکیه در جنگ جهانی از خاک
ســوریه جدا و به ترکیه الحاق شــد که موجبات اختالفات
عمیقی بین دو کشــور را پدید اورد .اب فــرات که از ترکیه
سرچشمه گرفته و به ســوریه و عراق وارد می شود همواره
به عنوان اهرم فشــاری از ســوی ترکیه مورد استفاده قرار
می گیرد .همچنین مســاله کردها و پیوندشــان در عراق،
ســوریه و ترکیه و اعالم موجودیت در قالب یک سیســتم
منسجم با زیرشاخه های مختلف سیاسی و نظامی ()P.K.K
همواره یکی از دغدغه های امنیتی ترکیه محسوب و مورد
اختالف بین دو کشور بوده است.
ترکیه پس از روی کار امدن حزب عدالت و توســعه،
سیاست رویکرد امنیتی با همسایگان را به فراموشی سپرد
و طبق نظریه های احمــد داود اوغلو؛ معمــار ترکیه نوین
و نخســت وزیر ترکیه ،سیاســت به صفر رســاندن تنش با
همســایگان را در دســتورکار خود قرار داد کــه در این بین
سوریه ،بیشترین سهم را در این سیاست به خود اختصاص
داد .داود اوغلو بر این باور بود که ترکیه قدرت بزرگی است
که وابســتگی های تاریخی و فرهنگــی و همچنین روابط
دیپلماتیک ،اقتصادی و سیاســی خود با مناطق همجوار
در خاورمیانه را به دلیل گرایش شــدید بــه غرب فراموش
کرده ،از این رو رویکــرد امنیتی که اغلــب منجر به تقابل
ترکیه با همسایگان می شد را با سیاســت به صفر رساندن
مشــکالت با همســایگان جایگزین کرد .بر این اســاس
اختالفات تاریخی گذشته بین این دو کشور در سال 1998
تا استانه جنگ به بهانه حمایت سوریه از کردهای p.k.kاز
سوی ترکیه مطرح شد و پیش رفت .با روی کار امدن حزب
عدالت و توســعه ،روابط دو کشور در ســال 2005بهبود و
گسترش یافت و در زمینه های اقتصادی و سپس سیاسی
به اوج خود رســید ،البته یکــی از دالیل گســترش روابط
ترکیه با ســوریه جدای پیروی از نظریه ایــن حزب در مورد
رابطه با همســایگان ،می توان اغاز دور جدید رایزنی های
دیپلماتیک ترکیه در سوم اکتبر 2005با اعضای اتحادیه
اروپا جهت عضویت در این اتحادیه دانســت .زیرا یکی از
موانع الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا ،مناقشات این کشور با
همسایگان خود بوده است.حال انکه چرا ترکیه و سوریه از
متحدان استراتژیک در زمان حزب عدالت و توسعه و روی
کار امدن بشار اســد به دشــمنان منطقه ای که در گذشته
نیز ســابقه اختالف داشته اند ،تبدیل شــده اند را می توان
بروز نا ارامی هــا در ســوریه در ســال 2011و عدم اجرای
توصیه های اردوغان در خصوص اغاز اصالحات در کشور
سوریه توسط اسد دانســت ،بدیهی بود که ترکیه نتواند در
قبال تحوالت همســایه خود بی تفاوت باشــد .زیرا از یک
طرف این تحوالت با دکترین عثمانی گرایی جدید رهبران
حــزب عدالت و توســعه در تعــارض بود و از طــرف دیگر
تحوالت ســوریه می توانســت چالش هایی در برابر منافع
ملی ترکیه از نظر اقتصادی ،سیاسی و امنیتی ایجاد کند.
ناارامی های ســوریه می توانســت از چندین جهت امنیت
ملی ترکیه را تهدید کند ؛ اول انکه گســترش ناارامی ها به
مرزهای شرقی ترکیه نه تنها با منافع اقتصادی ترکیه مبنی بر
گسترش روابط اقتصادی با همسایگان در تضاد بود بلکه
امکان ســرازیر شدن سیل مهاجران از ســوریه به ترکیه را
فراهم می کرد .دومین مورد نامشخص بودن اینده حیات
سیاسی سوریه و احتمال تجزیه سوریه ،رهبران ترکیه را در
مورد تجزیه کردستان سوریه نگران می کرد و می توانست
سبب تحریک کردهای ترکیه شود .سوم انکه نا مشخص
بودن جایگاه اسرائیل در تحوالت اینده سوریه می توانست
توازن قوای منطقــه ای را به نفع اســرائیل و به ضرر ترکیه
دگرگون کند .یکی دیگر از عوامل سیاســت ترکیه در قبال
ســوریه ،رقابت بر ســر خطوط لوله نفــت و گاز و انرژی در
منطقه است 3 .کشور ایران ،عراق و سوریه در سال 2011
پیمان انتقال نفت و گاز ایران و عراق از طریق ســوریه به
سواحل مدیترانه شرقی و صدور ان به اروپا را امضاء کردند.
یکی از سیاست های ترکیه در قبال سوریه مقابله با این طرح
است .بر اساس طرح مزبور خطوط لوله انتقال انرژی ایران
و عراق به ســوریه و یونان احداث خواهد شــد .در صورت
اجرای این طــرح ،اهمیــت و موقعیت ســوریه به عنوان
گذرگاه عبور نفت و گاز منطقه به اروپا افزایش خواهد یافت.
اجرای این طرح افزایش حجم نفت و گاز صادراتی منطقه
از طریق سوریه ،بیش از حجم صادرات از طریق ترکیه را
رقم خواهد زد ،بنابراین ترکیه در حال پیشــگیری از تحقق
ان اســت ،زیرا صدور انرژی از طریق سوریه خالف منافع
ملی ترکیه محسوب می شود .همچنین اردوغان مایل است
در سوریه حکومتی اسالمی مشابه مدل اسالمی سکوالر
و لیبرال ترکیه برقرار ســازد که در ان دیگر نگران مســائل
مهم مورد اختالف با حکومت اسد نباشد و حتی بتواند رژیم
بعدی ســوریه را از نظر ایدئولوژیک به خود وابســته کرده
و در این راســتا امنیت ورود انرژی از کشــورهای عربی از
طریق خاک ســوریه به ترکیه را تامین نماید .هرچند ترکیه
با برگزاری نشست معارضان ســوری در سال های 2011و
2012در کشورش رســما خود را به عنوان یکی از طرفین
پیــروزی حــزب عدالت و توســعه
در انتخابــات پارلمانــی اول نوامبر
،2015اردوغــان و داود اوغلو را به
صدر قــدرت اول ترکیــه بازگرداند.
لیکن این پیروزی دلیلی بر موافقت
تمام عیــار مردم با سیاســت های
اردوغان و حزب متبوعش نیست
دعوا اعالم کرد ولی این امر از سوی مردم و احزاب سیاسی
مخالف مورد اســتقبال قرار نگرفت ،چرا که به واسطه این
دخالت ها ،اقتصاد ترکیه ،ناامنی در مرزهای ترکیه و سوریه،
تنش با ایران و روسیه و برخورد سرد ناتو و شورای امنیت با
سیاست های اردوغان در محیط بین المللی ،شکستی برای
سیاست خارجی ترکیه در قبال ســوریه و نگرش نوعثمانی
اردوغان پدید اورد.
هر چند به نظر می رســد با توافق هســته ای ایران و
قدرت های جهانی و رفع تحریم های جمهوری اســامی
ایــران ،ســیل ســرمایه گذاری و مــراودات اقتصــادی و
دیپلماتیک ایران و کشورهای اروپایی ،موقعیت و جایگاه
ترکیه را بیش از پیش به عنوان قدرت و رهبر منطقه ای مورد
نظر دولتمردان ترکیه تحت الشــعاع قــرار خواهد داد مگر
انکه ترکیه نیز مراودات اقتصادی خود را با ایران گسترش
دهد ،لیکن تحلیل های نادرســت این سیاســتمداران در
رابطه با همسایه جنوبی خود و پافشــاری بر سیاست های
غلط اتخاذی از سوی کشوری که ادعای برپایی دموکراسی
در منطقه به عنوان کشوری پیشــرو را دارد ،نه تنها موجب
بدبینی هرچه بیشــتر دیگر همســایگان ترکیه که در طول
تاریخ دل خوشی از سیاست های اتخاذی این کشور نسبت
به خود ندارند می شــود ،بلکه شرایط سیاســی ترکیه را به
چندین ســال قبل از روی کار امدن حزب عدالت و توسعه
و عدم دسترسی به رویای مهم ترک ها که همانا پیوستن به
اتحادیه اروپاست ،رهنمون خواهد ساخت.
عامل دیگری که اردوغان و مشاوران سیاسی او باید
از ان نگران باشند ،اعتراضات میدان تقسیم است که کم
و بیش به بهانه های مختلف ادامــه می یابد ،هنگامی این
اعتراضات از اهمیت دو چندان برخوردار می شــوند که ان
را در کنار تحوالت منطقه مورد بررسی قرار دهیم .کودتای
نظامی در مصر به شیوه ای به وقوع پیوست که پیش از ان
ارتش ترکیه موفق شــده بود از همین الگو بــرای برکناری
نجم الدین اربکان در سال 1997استفاده کند .تداوم این
سیاست ها از سوی اردوغان می تواند اعتراضات را مجددا
به میدان تقسیم بازگرداند و ترکیه را در شرایط گذشته قرار
دهد .باید در نظر داشــت جایگاه ترکیه در جهان امروزی و
سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه ،پیروزی این حزب
در انتخابات ترکیه تاثیراتی بر کشــورهای منطقه و جهان
خواهد داشت .هرچند ترکیه مانند کشورهای قدرتمند غربی
به صلح به مثابه کاالیی جهت به اسارت دراوردن هویت ها و
فرهنگ های دیگر ملت ها به خصوص سوریه نگاه می کند و
با برپایی نشست های دوستداران سوریه (مخالفان سوری)
در خاک خود در مقطعی حمایت های قشــر تحصیلکرده
متوسط ســوری را به صورت موقت جلب کرد ولی در واقع
گفتمان های صلح جدی و راه گشای بحران سوریه را مورد
سوءاستفاده قرار داد.
پیروزی حزب عدالت و توسعه در انتخابات پارلمانی
اول نوامبــر ،2015اردوغــان و داود اوغلــو را بــه صــدر
قدرت اول ترکیه بازگردانــد .لیکن این پیــروزی دلیلی بر
موافقت تمام عیار مردم با سیاســت های اردوغان و حزب
متبوعش نیســت بلکه مردم به دلیــل ناارامی های اخیر و
عدم سازش احزاب این کشور با هم ،داشتن دولت بد را بر
بی دولتی ترجیح دادند.
به هر حال انچه مسلم است ،بازگشت صلح و ارامش
به ســوریه ،برگزاری انتخابات ازاد مردمی در این کشــور و
تغییر موضع ترکیه در قبال ســوریه با استقبال از مذاکرات
صلح راهگشــا ،تعهد به اجرای بند چهارم بیانیه نشســت
سوریه 2015در خصوص تالش برای پایان جنگ توسط
همه کشورهای شرکت کننده باالخص ترکیه و ایفای نقش
موثر در روند صلح در این کشــور می تواند شاه کلید خروج
ترکیه از بحران امنیتی ،اقتصادی و سیاسی به وجود امده
برای این کشور باشد.
سیاست
یک گفت وگوی ویژه
در سیاست این شماره به ســراغ دکتر علی اکبر والیتی رفته ایم و با او
در مورد موضوعات مهم حوزه سیاست خارجی به گفت وگو پرداخته ایم .در
پرونده دیگری به بهانه جلد این شــماره «تایم» نگاه امریکایی ها به ایران را
مورد بررسی قرار داده ایم .در بخش احزاب و شخصیت ها نیز علی الریجانی
را زیر ذره بین قرار داده ایم.
گفت وگویمثلثبا
دکترعلیاکبروالیتیدرباره؛
برجام ،بشار اسد ،روسیه و
روابط با امریکا و اروپا
سیاست
24
مثلث | شماره 288
الریجانی با جریان اعتدال و
اصالحات پیوند نمی خورد
سید رمضان شجاعی کیا سری
اگر شرایط مهیا باشد ،کارگزاران،
نجفی را به الریجانی ترجیح می دهد
حسین سبحانی نیا
سیاست خارجی
1
دکتر علــی اکبر والیتی بی شــک در زمره معدود
افرادی است که در حوزه سیاست خارجی تا این حد از
امور اگاه است و البته مورد اعتماد و مشورت.
او یــک دیپلمــات با ســابقه اســت کــه در همه
ســال های بعد از انقــاب تا کنــون تاثیــر مهمی بر
سیاســت خارجی ایران داشته است .ســال ها وزیر
خارجه بوده ،قطعنامه 598را به ســرانجام رسانده و
حاال در برجام هم نقش تعیین کننده ای داشــته چه
در مقام مشورت و چه در قالب حمایت از اعضای تیم
مذاکره کننده برای رســیدن به نتیجه .چنین اســت
که او در مورد علــت قبول برجام توســط حاکمیت به
مثلث می گویــد« :ما نرفتیــم مذاکره کنیــم که فقط
مذاکره کرده باشیم ،بلکه می خواستیم به یک نتیجه
برســیم .باالخره بــا ضرب االجل هایی که داشــتیم و
جدول زمان بندی که در اختیار بود به اینجا رســیدیم
و بنایمان بر این بود کــه اگر اصلی که فواید حداکثر و
زیان های حداقل داشته باشد ،حاکم باشد ،بپذیریم.
شــاید مدت دو ســال هم به طول انجامید .غربی ها قول
داده بودند که در فاصله کوتاهــی کار را متوقف کنید و باز
از ســر بگیرید ولی هربار برای ازســرگیری مشکل ایجاد
کردند تا اینکه به دستور مقام معظم رهبری در سال 1384
کار ســانتریفیوژها شــروع شــد وهم اقــای خاتمی و هم
اقای احمدی نژاد مصاحبــه و این موضوع را تائید کردند.
درحقیقت مهر و موم ها را شکستند و کار شروع شد و البته
به دنبال ان تحریم ها نیز یکی پس از دیگری تصویب شد.
مثلث | شماره 288
بنابرایــن در این موضوع بنا و اســاس اقدام این بود
کــه تحریم های مربوط به هســته ای لغو شــود و در عین
حال تا جایی که می توانیم امتیازات هســته ای صلح امیز
را افزایش دهیــم .باالخره بعد از 12ســال و یک مراقبت
دائمی که مقام معظم رهبری فرمودند برخی از مهمترین
اهداف به نتیجه رسید که یک عامل موثر بود و عامل دیگر
هم توانمنــدی و تالش تیم مذاکره کننده بود و براســاس
توانمندی مذاکره کنندگان در دوره های مختلف به اینجا
رســیدیم و در نتیجه در اثر مقاومت و پایمردی ملت و تیم
مذاکره کننــده چنین نتایجی به دســت امــد .هر چند که
موضوع به پایان نرسیده و در ادامه بر اساس انچه در نامه
بســیار مهم مقام معظم رهبری خطاب به ریاســت محترم
جمهور فرمودند باید مراقبت هــای الزم صورت پذیرد که
اگر این گونه نشود عواقب و مشــکالت جبران ناپذیری را
به دنبال خواهد داشت.
اقای دکتر! اجازه می خواهم ســوالم را شفاف تر
بپرســم .باتوجه به محدودیت هایــی که برجام
برای ما ایجاد خواهد کرد سوال این است که چرا
نظام برجام را قبول کرد؟
اســتنباط مــن این اســت
که مــا نرفتیــم مذاکــره کنیم که
فقط مذاکــره کرده باشــیم ،بلکه
می خواستیم به یک نتیجه برسیم.
باالخــره بــا ضرب االجل هایی که
داشــتیم و جــدول زمان بندی که
در اختیار بــود به اینجا رســیدیم و
بنایمان بر این بود کــه اگر اصلی
کــه فوایــد حداکثــر و زیان های
حداقل داشته باشد ،حاکم باشد،
بپذیریــم .پــس اصل بر ایــن بود
که به نتیجه ای برســیم که همین
برجام اســت .همانطــور که گفتم
اشکاالتی دارد و تیم مذاکره کننده
هم این موضوع را نفــی نکرده اند
ولی دیگر زمانــی باقی نمانده بود.
معلوم نبــود اگر زمان تعیین شــده
یا توافق شــده را بیش از این ادامه
می دادیم ،نتیجه خیلی بیشــتر یا
بهتری می گرفتیم.
یک نکته مهمی کــه حضرتعالی
هم بــه ان اشــاره کردیــد ،نامه
حضرت اقاســت که یک تیزبینی خاصی در این
نامه مخصوصا در بحث الزامــات اجرایی وجود
دارد .دولت و تیم اجرایی چگونه باید با ان مواجه
شود؟
در مسائل اساســی سیاست خارجی ،تصمیم گیر
نهایی ،مقام معظم رهبــری (مدظله العالی) هســتند و تا
زمانی که ایشــان یک تصمیــم مهم سیاســت خارجی و
بین المللی را تائیــد نکرده اند ،قوه مجریــه نمی تواند ان
را بپذیرد و انجــام دهد .بنابراین اگر قرار اســت مقبولیت
قانونی پیدا کند باید مطابــق رهنمودهای صریح معظم له
اجرا شود.
سیاست
حضرتعالــی در مواضع و بیان نقطــه نظرات در
طول این ســال ها نقــش موثــری را در ارتباط با
پرونده هسته ای ایران ایفا کرده اید؛ چه به لحاظ
نقش مشــورتی کــه در مصاحبه قبلی بــا مثلث
در مــورد ان توضیح دادید و چه بــه لحاظ نقش
حمایتی که در مواقع خاص و ســخت ورود پیدا
کردید .ضمن اینکه در زمره اندک افرادی هستید
که اگاهی کامل نســبت بــه برجــام و همه انچه
طی این دو ســال گذشته
وجود داشــته دارید .اگر
اجــازه دهیــد می خواهم
گفت وگــو را از همیــن جا
اغاز کنــم .واقعیــت این
اســت که تا قبــل از تایید
برجام توســط حاکمیت،
دو دیــدگاه در مورد توافق
هســته ای وجود داشت.
یــک دیــدگاه اینکــه این
برجــام یــک فتح الفتوح
و پیــروزی بــزرگ اســت
و انقالب توســط ان یک
جهــش بــزرگ می کنــد.
دیدگاه دیگر اینکه برجام
باعث عقب نشینی و برای
انقــاب یــک شکســت
محسوب می شود .اکنون
که برجام البته با شــرایط
خــاص تصویــب شــده،
ماهیت ان بــرای انقالب
اسالمی چیســت؟ ایا یک
عقب نشینی است یا فتح الفتوح؟
بســم الله الرحمن الرحیــم .برجــام حاصل یک
گفت وگوی 12ســاله اســت؛ از ســال 1382تا .1394
دولت های مختلفی در ان شرکت داشتند تا به اینجا رسید.
تا انجایی که استنباط من است ،جمهوری اسالمی ایران
بنا داشته در این گفت وگوها حداکثر نفع را نصیب ملت کند
با حداقل زیان .هر حرکت بین المللی که کشــوری انجام
می دهد ،این هدف عمومی و مشترک را دارد که حداکثر
فایده را نصیب ملتش کند با حداقل زیان .طی این سال ها
در کار با طرف مقابل تا جایی پیش رفتیم که زمانی حرکت
کل ســانتریفیوژها متوقف شد ،یوســی اف متوقف شد و
پس اصل بر این بود که به نتیجه ای برسیم که همین
برجام اســت .همانطور کــه گفتم اشــکاالتی دارد و
تیم مذاکره کننــده هم این موضوع را نفــی نکرده اند
ولی دیگر زمانــی باقی نمانــده بود .معلــوم نبود اگر
زمان تعیین شده یا توافق شــده را بیش از این ادامه
می دادیم ،نتیجه خیلی بیشتر یا بهتری می گرفتیم».
او البته نکاتــی را هم در این مــورد در ذهن دارد
و می گویــد «:تعهــد اقــای اوباما بر برچیده شــدن
تحریم ها باید مکتوب باشــد که بعدا دبــه درنیاورند.
زیرا از این طرف انچــه مربوط به ما می شــود را عمال
انجام می دهیم و ســانتریفیوژها را جمــع می کنیم،
مواد غنی سازی شده را به کشور دیگری می دهیم و به
جای ان کیک زرد می گیریم و بقیه اقداماتی که انجام
خواهد شــد .درحالی که طرف مقابل هیچ کاری برای
برداشــتن تحریم ها انجام نمی دهــد ».دکتر والیتی
هشــداری هم به طرف مقابل می دهــد «:انها اگر به
تعهدات خودشــان عمل نکنند ما نیز عمل نخواهیم
کرد و ممکن است همه چیز ســر جای اولش بازگردد
ولو سخت باشد».
علــی اکبر والیتــی در مورد ســوریه کــه یکی از
موضوعــات مهم حــوزه سیاســت خارجی اســت بر
این عقیده اســت که« :من کســی را نمی شناسم که
سوری باشد و نفوذ مردمی هم داشــته باشد و بتواند
جایگزین بشاراســد شــود .من بدیلی برای بشاراسد
نمی شناسم ».او مدافع ماندن بشــار اسد در قدرت
است و می گوید غربی ها هم دیگر چندان اصراری بر
رفتن اسد ندارند .
او که می گوید« :هیچ چشــم اندازی در مذاکره
دوجانبه نمی بینم» در عین حال بر این باور اســت که
می شود با اروپایی ها کار کرد بدون اینکه مستلزم این
باشد که با امریکایی ها رابط ه را نزدیک کنیم.
دکتر علی اکبــر والیتی هفته گذشــته مــا را در
دفترش پذیرفت پاسخگوی سواالت هفته نامه مثلث
در مورد مسائل مهم سیاست خارجی بود .
25
سیاست خارجی
شما به کمیته ناظر برای برجام دعوت شدید؟
هنوز کسی در این زمینه به من چیزی نگفته و هیچ
اطالعی ندارم.
در مورد تضمین کتبــی که در نامــه رهبر معظم
انقالب امده است توضیح می دهید؟
از ابتــدا مقام معظــم رهبری نظرشــان این بود و
کماکان بر این نظر استوار ایستاده اند.
یعنی بیانیه ای که اقای اوباما صادر کرده کفایت
نمی کند و باید چیز دیگری باشد؟
این باید بررسی شــود .ما تا انجایی که می دانیم،
تعهد اقای اوباما بر برچیده شــدن تحریم ها باید مکتوب
باشد که بعدا دبه درنیاورند .زیرا از این طرف انچه مربوط
به ما می شــود را عمال انجام می دهیم و ســانتریفیوژها را
جمع می کنیم ،مواد غنی سازی شــده را به کشور دیگری
می دهیم و به جای ان کیک زرد می گیریم و بقیه اقداماتی
که انجام خواهد شــد .درحالی که طرف مقابل هیچ کاری
برای برداشــتن تحریم هــا انجام نمی دهــد .حداقل باید
تعهد بدهد که در انظــار بین المللی ملزم به این باشــد که
اگر زمانی دبه دراورد معلوم باشــد که از نظر افکار عمومی
جهان محکوم اســت و خود افکار عمومی جهان از جمله
اروپایی ها و چین و روســیه حتما مخالف این هســتند که
امریکایی ها خالف قول و وعده ای که داده اند عمل کنند،
چرا که ما ســابقه بدقولی و بدعهــدی از امریکایی ها زیاد
داشــتیم و دیدیم .در افغانســتان کمک کردیم تا طالبان
برکنار شود و حکومت برخاسته از رای مردم حاکم شود .بعد
از اینکه ایران در این ارتباط نقــش مهمی را ایفا کرد و اگر
این کار را انجام نمی داد حتما انگونه که شاهد بودیم پیش
نمی رفت ،رئیس جمهور وقت امریکا ما را به عنوان محور
شرارت معرفی کرد .بنابراین بدعهدی و بدقولی ،بسیار زیاد
از انها دیدیم و چون این طور است حتما باید مکتوب شود.
پس این تعهد چیزی غیر از ان بیانیه است؟
این موضوع را مراجع مربوطه که رهبری مشخص
کرده اند بایــد تصمیم بگیرنــد و البته انچه من اســتنباط
می کنم باید به صورت مکتوب دراید و بررســی اینکه این
هســت یا نیســت به نظرم برعهده کمیته ای است که باید
نظارت کند و در این زمینه اقدام نماید.
برخــی می گوینــد کــه رئیس جمهــور بعــدی
ایاالت متحده امریکا ممکن اســت این توافق را
معلوم نبــود اگر در مذاکرات هســته ای زمان
را بیش از ایــن ادامه می دادیــم ،نتیجه بهتری
می گرفتیم
دلیل حضور در اجالس ســوریه ایــن بود که
صحنه سیاسی را خالی نگذاریم
سیاست
26
مثلث | شماره 288
بدیلی برای اسد نمی شناسم
عبارت جنگ سرد درباره روابط ایران – امریکا
کمی تند است
نامزد انتخابات مجلس نمی شوم
بالاثر کند .ایا شما این تحلیل را قبول دارید؟ به
نظر برگشت پذیری برخی از اقدامات ما سخت و
زمان بر است .
سخت است ولی غیرممکن نیست .برگشت پذیری
ما سخت است ولی غیرممکن نیست .یعنی معلوم است و
دوطرفه است .انها اگر به تعهدات خودشان عمل نکنند ما
نیز عمل نخواهیم کرد و ممکن اســت همه چیز سر جای
اولش بازگردد ولو سخت باشد.
راجع بــه اجالس ویــن درباره ســوریه بفرمایید
که چرا ما رفتیم و چرا مــا را دعوت کردند؟ برخی
می گوینــد ایــران عقب نشــینی کــرده و برخی
معتقدند انها عقب نشــینی کرده اند .اساسا چرا
ما رفتیم؟
برای اینکه صحنه سیاسی را خالی نگذاریم.
طرح ایران برای سوریه چیست؟
انچه بــه نظرم به عنــوان مبنای کار ما قــرار دارد
این است؛ دولت بشاراسد ،دولتی اســت که مدت قریب
پنج سال در مقابل تروریسم بسیار ستمگر ایستاده و از ملت
ســوریه و تمامیت ارضی کشــور دفاع کرده است .دولتی
که چنین توانمنــدی و حســن نیتی دارد و چنین فداکاری
که ملت ،بشاراسد و دولتمردان ان کرده اند ،چرا باید کنار
گذاشته شود؟! یعنی اگر قرار باشد پاداشی به کسی داده
شود به دولت و ملت سوریه است که در مقابل این تهاجم
همه جانبه که یــک جنگ کوچک جهانی علیه بشاراســد
بود ،ایستاده است .بعد می گویند بعد از همه مقاومت ها و
شهید دادن ها کنار برود .چرا باید کنار برود؟ نکته دوم اینکه
کشورهای خارج از مرزهای سوریه مثل عربستان و امریکا
چه حقی دارند که برای اینده مردم سوریه ،حکومت تعیین
کنند؟ به انها چه ربطــی دارد؟ کدام مقــررات بین المللی
این حق را داده اســت؟ نه مصوبه شــورای امنیت اســت
که هرچند ان در بســیاری از موارد ظالمانه است و نه هیچ
مرجع بین المللی این را تائید نکرده اســت .هر دولتی که
زورش زیاد است مگر می تواند به خودش این حق را بدهد
که حکومتی را بردارد و حکومتی دیگــر بیاورد؟ بنابراین با
اینکه حکومت ســوریه خارج از مرزهای ان تعیین شود،
مخالفیم و باید مردم ســوریه حکومت اینده خود را تعیین
کنند و من اســتنباط شــخصی ام این اســت که باتوجه به
گذشت و فداکاری که بشاراسد برای حفظ این ملت و دولت
کرده است ،اگر قرار باشد به رای گذارده شود و رای گیری
کامال ازاد باشد ،مردم سوریه به کســی جز بشار اسد رای
نخواهند داد.
شما سفری به روسیه داشتید .ایا روس ها هم در
مورد سوریه مثل ما فکر می کنند؟
اســتنباط ما از همکاری با روس ها این اســت که
هرچه زمان گذشــته ،مواضع روس ها به ما نزدیکتر شده
است.
برخی معتقدنــد که حمالت روس ها به ســوریه
شش ماه بیشتر طول نمی کشد .شما این تحلیل
را قبول دارید؟
نمی دانیم .یعنی از انجا که عوامل اثرگذار در اینده
بر ما هم مشخص نیست و اگر عوامل و فاکتورهای موثر
بر عوامل سوریه بر ما مشــخص نباشد ،چگونه می توانیم
تعیین کنیم که شــش ماه دیگر کار تمام می شود؟ دولت
روسیه که حاال در صحنه امده باید تا اخر بایستد همانطور
که ایران می ایســتد .ایران 5ســال اســت که ایستاده و
خواهد ایســتاد تا به ملت ســوریه کمک کند برای انکه به
اهداف مشروع خودشان برسند.
بعد از اجالس ســوریه ،برداشت شــما راجع به
طرح غرب چیســت؟ همچنان اصــرار دارند که
بشاراسد برود.
بعید می دانــم االن دیگر غربی هــا چنین نظری
داشته باشند .می دانند که چند سال است این طرح را تبلیغ
کرده اند و به جایی نرسیده است .اگر بخواهند کار مثبت و
سازنده ای بکنند که موثر هم باشد ،باید از هر پیش شرطی
بپرهیزند که یکی از انها کنار گذاشتن بشاراسد است .من
کســی را نمی شناسم که ســوری باشــد و نفوذ مردمی هم
داشته باشد و بتواند جایگزین بشاراســد شود .من بدیلی
برای بشاراسد نمی شناسم.
بعد از صحبت هــای اقای اوباما درســازمان ملل
و اعالم موضــع درمورد عالقه بــرای همکاری با
ایران و روســیه در بحران ســوریه و دیدار اخیر
اقای ظریف با کری می گویند کــه یک همکاری
نانوشــته ای بین ایران و امریکا در مورد سوریه
به وجود امده است .یعنی یک رایزنی محرمانه!
حضرتعالی البته این را تکذیب کرده اید .ایا تمایل
دارید در این مورد توضیح بفرمایید؟
سیاست خارجی
مثلث | شماره 288
سیاست
حتمــا چنین چیــزی نبــوده اســت .مســئوالن
وزارت خارجه ما ماذون نیستند از جانب رهبری که در رابطه
با موضوع سوریه با امریکایی ها صحبت کنند ،چه پنهان و
چه اشکار و چه مستقیم و چه غیرمستقیم.
در ســطح عالی تر هم همچنان دیدگاه ما همین
است؟
همچنان همینطور است.
موضع اقــای روحانی درمــورد اقای بشاراســد
چگونــه اســت؟ جســارتا می خواهم شــفاف تر
بپرسم که در مورد سوریه در این سطح یک صدا
شنیده می شود؟
انچه که در رابطــه با ســوریه و مواضع جمهوری
اســامی ایران در منطقه انجام می شــود و شاهد هستیم
که در موضوعات حســاس مانند این مــوارد یکپارچگی و
هماهنگــی در مواضع دولتمــردان وجــود دارد و مواضع
مخالفی را در این زمینه نداشته ایم.
اشــاره ای در رابطه با روابط با روســیه داشتید و
فرمودید که هرچه جلوتر رفتیم ،نزدیکتر شدیم.
ما باید در رابطه مان با روسیه چکاره کنیم؟ یعنی
روس ها تبدیل به یک متحد اســتراتژیک برای
ما شــده اند یا اکنــون در یک ائتــاف مقطعی،
تاکتیکی یا موردی با روسیه هستیم؟
شاید زود باشد که بگوییم اتحاد استراتژیک ولی
این نظر شخصی من اســت که به سمتی ســیر می کنیم
که روابط دو طرف راهبردی تر شــود نســبت به گذشته و
منافع مشــترک دو کشــور در منطقه اقتضــا می کند که با
هم نزدیک تــر کار کنیم .یکی از اهداف این اســت که از
پیشروی ناتو در شــمال ایران و جنوب روســیه جلوگیری
کنیم .بنــای ناتو بر این اســت کــه تا مرز چین توســعه و
نفوذ کند .ما و روســیه منفعت مشــترکمان این اســت که
جلوی پیشــروی ســلطه جویانه ناتو را بگیریم که یک نوع
استعمار دســته جمعی اســت از ســوی غربی ها در قفقاز
جنوبی و در اســیای مرکزی .می خواهند در قفقاز و دریای
خزر و اســیای مرکزی نفوذ کنند که ما و روس ها مخالفیم
و این یک نفع مشترک اســت .دوم اینکه هر دو در اینکه
مانع از برنامه ها و اهداف امریکایی ها ،صهیونیســت ها و
مرتجعین منطقه برای تسلط بر کشورهای منطقه شویم،
نفع مشترک داریم .نه تنها همبســتگی اسالمی به ما این
حکم را می کند بلکه امنیت ملی ما هم بســتگی به امنیت
منطقه ای دارد .همان طور که امنیت روســیه هم بستگی
به امنیت منطقه دارد و جمهوری اسالمی ایران نمی تواند
بپذیرد که امریکایی ها در ســوریه ،عراق و لبنان و جاهای
دیگر در منطقه جا خوش کرده و پایگاه های خودشــان را
محکم کنند.
ایابااینوضعرابطهماباروسیهودرواقعشرق،شما
دردولتتمایلیبراینزدیکشدنبهشرقمی بینید؟
بیشتردیدهمی شوددولتتمایلبهحرکتبهسمت
غربداردتاشرق،خصوصاروسیه.
در عمل این طور نیست .ما می بینیم که بزرگترین
شــریک تجاری ما در ســال 2014چین بوده با حدود 52
میلیارد حجم روابط که با هیچ کشور دیگری قابل مقایسه
نیست .رابطه با روســیه هم یک رابطه رو به افزایش است
که با هیچ یک از کشورهای غربی چنین رابطه ای نداریم
و این در عمل درحال پیاده شــدن است .ما در حوزه های
مختلف علم و فناوری با روسیه نزدیک هستیم و با هم کار
می کنیم و هرچه زمان گذشــته این جدی تر شــده است.
اخیرا روســای 10دانشگاه ایران با روســای 13دانشگاه
روسیه با هم در شهر غازان (مرکز تاتارستان) گرد هم امدند
و در انجا بنای همکاری های علمی و فناوری استراتژیک با
یکدیگر را گذاشته اند .هرچه زمان گذشته ،همکاری های
استراتژیک ما بیشتر شــده است .المانی ها و فرانسوی ها
قرار بود در بوشهر و دارخوین نیروگاه هسته ای درست کنند
که با وقوع انقالب ،نیمه کاره رها کرده و رفتند اما روس ها
این نیروگاه را در بوشــهر تکمیل کردند و االن درحال کار
اســت و برق تولید می کند که اقدامی استراتژیک است.
یعنی تاســیس راکتور هســته ای برای تولید برق در ایران
و همچنیــن در حوزه هــای مختلــف فناوری هیــچ منعی
نمی بینیم که روس ها با ما همکاری داشته باشند .رابطه ما
با روسیه و چین به لحاظ سیاسی ،اقتصادی ،منطقه ای و
هم به لحاظ علم و فناوری قابل مقایسه با هیچ کشور غربی
نیست .یعنی ما اگر هم بخواهیم ،کشورهای غربی حاضر
نیســتند این مقدار کــه روس ها و چینی ها بــا ما همکاری
می کنند ،همکاری کنند.
اقای دکتــر! ما با غــرب پســابرجام چگونه باید
مواجه شــویم؟ ایا اصال می توان اروپــا را بدون
امریکا دید؟
زمانی که در وزارت خارجه بودم در گذشته همین
کار را کــرد ه و رابطــه نزدیکی با فرانســه برقــرار کردیم.
همان زمان بــا توتال قــرارداد بســتیم و توتــال در زمان
دولــت اقای هاشــمی ،پارس جنوبــی را شــروع کرد.ان
زمان تکنولوژی اســتخراج گاز از پارس جنوبی در کشــور
نبود و توتــال به رغم تحریم داماتو ،ســرمایه گذاری و کار
اســتخراج گاز از پارس جنوبی را شــروع کرد .با فرانســه
در حوزه هــای مختلف همکاری داشــتیم و بــا المان هم
همینطور به رغم اینکه با امریکا رابطه ای نداشــتیم .پس
می شود با اروپایی ها کار کرد بدون اینکه مستلزم این باشد
که با امریکایی ها رابط ه را نزدیک کنیم.
راجع به ایــران و امریکا هــم بفرمایید کــه ایا با
فضای به وجود امده می توان اینطور گفت که در
وضعیت جنگ سرد با ایاالت متحده هستیم؟
عبارت جنگ ســرد کمی تند است .در حال جنگ
سرد نیســتیم ولی باالخره امریکایی ها موضع گیری های
منفــی و غیرمنطقــی دارنــد کــه ایــران هم پاسخ شــان
را می دهــد .ایــران بــه هیچ وجه نیــازی به اینکــه مجیز
امریکایی ها را بگوید ،ندارد درحالی که امریکایی ها دنبال
این هســتند که رضایت صهیونیســت ها را جلب کنند و به
روش خودشــان ادامه دهند .انها در این توهم هســتند و
خواب این را می بینند که مانند زمان رژیم پهلوی به ایران
برگردند .تا زمانی کــه این توهم را دارند ،رابطــه ما با انها
شکل نخواهد گرفت.
در ایــن مورد یــک دیدگاه این اســت کــه اصال
نمی توان بــه امریکایی ها اعتماد کــرد و دیدگاه
دیگر اینکه در برجام با انها به توافق رســیدیم و
این نشــانه ای از ثمره اعتماد اســت .کدام یک
از این دو دیــدگاه را قبول دارید و ایــا می توانیم
با امریکایی هــا در مــواردی به صــورت موردی
همکاری داشته باشیم؟
ما با امریکایی هــا در قضیه افغانســتان ،عراق و
االن در قضیه سوریه در کنار بقیه کشورها درحال مذاکره
هستیم .در قضیه برجام هم با انها مذاکره کردیم اما بنده
هیچ چشم اندازی در مذاکره دوجانبه نمی بینم.
برای مجلس اینده حضور می یابید؟
خیر.
از وقتی که در اختیار ما قرار دادید ،متشکریم.
27
سیاست
راه نفوذ
نظریه پردازان امریکایی ،اقتصاد را مسیر تحوالت فرهنگی و سیاسی
در ایران می بیننــد و از تمایل دولت ایاالت متحده امریــکا به تماس با افکار
عمومی در ایران اشاره می کنند اما در عین حال ،خود نیز به این موضوع واقف
هستند که نفوذ سیاسی ،اجتماعی و فرهنگی در ایران بسیار دشوار و چه بسا
غیرممکن است .در این شماره این موضوع را مورد بررسی قرار داده ایم.
سیاست
28
مثلث | شماره 288
هفته نامــه امریکایی تایم در
جلدی شیطنت امیز ارزوهای خود
دربــاره ایران را تبدیل بــه جلد این
مجله کرده است.
جدا کردن جامعه از حکومت
سیاست خارجی
پشت پرده «ایران »2025چه سناریویی وجود دارد؟
علی حاجی ناصری
دبیر گروه جامعه شناسی
2
انتشار یک گزارش تحت عنوان «ایران »2025در
هفته نامه تایم که عکس روی جلد این مجله امریکایی را
نیز به خود اختصاص داده بــود ،کافی بود تا همه ذهن ها
مشغول این سوال شــود که امریکایی ها چه رویایی برای
ایران در 10سال اینده در ســر دارند؟ ایا قرار است دولت
امریکا همان الگوی جنگ سرد را در ایران پیاده کند؟
گزارش تایم درباره ایران چه می گوید؟
تایم ،بیســت عکس از نیوشــا توکلیــان عکاس زن
ایرانی را به عنــوان مرجع قضاوت پیرامــون جامعه ایران
انتخاب و انهــا را در صفحــات داخلی اش منتشــر کرده
است؛ گزارشی که تیتر اصلی صفحه نخست این هفته نامه
امریکایــی را نیز به خــود اختصاص داده اســت .تصویر
دختر ایرانی در حالی روی جلد تایم نقش بسته که نخ یک
بادکنک را در دست دارد و پشت به دریاچه خلیج فارس در
پایتخت ایســتاده اســت .تایم با انتخاب این عکس ها،
چرخشــی جالب توجه در میان رســانه های غربی از خود
نشــان داده اســت؛ چه انکه انها اغلب تــاش می کنند
تصویری سیاه از جامعه ایران به نمایش بگذارند درحالی که
عکس ها و گــزارش تایم ،ایران را جامعه ای خاکســتری
معرفی می کند که از یکســو ســنت های ملی و مذهبی در
تغییــر باورها و دگرگونــی در روابــط اجتماعی،
یکی از بارزترین سیاســت هایی بــود که دولت
ایاالت متحدهدرقبالشورویسابقبهکاربست.
اما ایا می توان به صراحت گفت که پیاده کردن
اینالگودرایراننیزامکان پذیراست؟
دونگاه متفاوت پیرامون چگونگی عادی سازی
رابطه ایران و امریکا
بازتولید الگوی جنگ سرد در قبال ایران؟
تغییر باورهــا و دگرگونی در روابــط اجتماعی ،یکی
از بارزترین سیاســت هایی بود که دولت ایاالت متحده در
قبال شوروی سابق به کار بست .اما ایا می توان به صراحت
گفت که پیاده کردن ایــن الگو در ایران نیــز امکان پذیر
است؟
نقل است که میخاییل گورباچف اخرین رهبر اتحاد
جماهیر شــوروی راز فروپاشی شــوروی را این گونه بازگو
می کند« :شکســت شــوروی از امریکا زمانی رخ داد که
مردم مسکو ســاعت ها در صف افتتاح شــعبه مک دونالد
مسکو به انتظار نشستند ».بسیاری این مساله را با وضعیت
این روزهای جامعــه ایران مقایســه می کننــد و معتقدند
که سریال های شــبکه های فارســی زبان ماهواره ای در
راستای پروژه «نفوذ» در ایران بوده و تغییر ذائقه فرهنگی
و اعتقادی مردم ایران را دنبال می کند؛ اقدامی که تغییرات
بنیادین را در جامعه ایران دنبال می کند .هدایت ذهن مردم
در مسیر مصرف گرایی و تغییر ســبک زندگی _ به ویژه در
میان جوانان و نوجوانان _ از جمله سیاست هایی است که
به زعم گروهی از کارشناسان در ایران پیگیری می شود تا
حرکت در این مسیر را سرعت ببخشد.
در دوره جنگ ســرد ،امریکا بــدون اینکه به صورت
نظامی با شــوروی درگیر شود شــوروی را وارد یک رقابت
تســلیحاتی کرد؛ به گونه ای که عمال شوروی یک چهارم
تولید ناخالــص ملی خود را بــه حوزه نظامــی اختصاص
مثلث | شماره 288
انگونهکهفریدزکریادرکتابایندهازادیبیانمی کند،
ایاالت متحده امریــکا روند دموکراتیزاســیون را در جهان
خصوصا کشــورهای جهان ســوم و در حال توسعه دنبال
می کند .او از الگویی امریکایی ســخن می گوید که از دهه
90میالدی در برخی کشورهای شــوروی سابق همچون
قزاقستان پیاده شــده اســت .در ان برهه ،ایاالت متحده
امریکا با فرســتادن افرادی به عنوان محقق یا پژوهشــگر
اجتماعی ،الگوی دموکراسی خود را به کشورهای مختلف
معرفی می کرد؛ ان کشــورها برای دریافت ایــن الگو ابراز
تمایل می کردند امــا امریکا به دلیل پیچیــده بودن فرایند
دموکراســی خودســاخته اش ،انها را از اجــرای این نمونه
از دموکراســی بر حــذر می داشــت .زکریا در عیــن حال از
«استثنای اســامی» ســخن می گوید و تاکید می کند که
جهان عرب ،میان دولت های اقتدارگرا از یکســو و جوامع
غیر لیبرالی از ســوی دیگر گرفتار امــده که هیچ یک زمین
باروری برای دموکراسی لیبرالی نیست .او ابراز عقیده می کند
که خاورمیانه امروز در تضاد شدیدی با بقیه جهان قرار دارد.
زکریا همچنین به هــراس حکومت ها و مردم کشــورهای
خاورمیانه از غربی شدن اشاره می کند و جمال عبدالناصر را
به دلیل تلفیق نکردن دین و سیاست می ستاید.
ماجرا امــا انجایی جالب تر می شــود کــه او ایران را
اســتثنایی در خاورمیانه معرفی می کند و در اظهار نظری
ناشــی از نگرش هــای متعصبانه بــه امریکا می نویســد:
«غیرقابل تصور نیســت که کشــوری کــه خاورمیانه را به
اســام سیاســی کشــاند ،در نهایت خاورمیانــه را از ان
برهانــد ».زکریا بــا بیان اینکــه بیشــتر کار اصالحات در
خاورمیانه باید برعهده ملت ها باشد ،می نویسد« :راه حل
پایدارتر ،اصالحات سیاسی و اقتصادی است .اصالحات
اقتصادی اساســی اســت و بایــد در اولویت قــرار گیرد.
اگرچه مشــکالت خاورمیانــه فقط اقتصادی نیســت اما
شــاید راه حل در ان نهفته باشــد ».او در فصل دیگری از
کتاب اینــده ازادی خود ،از مرگ اقتدار ســخن می گوید
و از عرفی شدن مسائل قدسی اســتقبال می کند؛ نکاتی
که حاوی کلیدواژه های پیدا و پنهــان پیرامون خاورمیانه
و ایران است.
در مقابــل امــا سید حســین موســویان دیپلمــات
پیشــین ایرانی در کتاب خود« ،ایران و امریکا ،گذشــته
سیاست
ان نمود دارد و از سوی دیگر ،نشــانه هایی از مدرنیسم به
وضوح در ان به چشــم می خورد .تلفیق ســنت و مدرنیته
در این تصاویر در همه شــئون زندگــی همچون حجاب،
امکانات شــهری و عزاداری ماه محرم به تصویر کشــیده
شده است .نویسنده گزارش «ایران »2025به این نکته
اشاره کرده است که فضای اجتماعی ایران برخالف تصور
بسیاری از غربی هاســت و با جامعه ای نیمه مدرن مواجه
هستیم که بخشــی از فضای ســال های ابتدایی انقالب
در کنار نگاه های تازه نســل جدید در ان مشهود است و از
تصویر کلی که ایران امروز به او می دهــد و دورنمایی که
او تصور کرده و از ان با عنــوان «ایران »2025یاد کرده،
هیجان زده شــده اســت .انتخاب تصویری بــا پس زمینه
ساختمان های مدرن و دختری با پوشش نزدیک به طیف
وســیعی از دختران دهه 70شمســی در راســتای همین
هیجانات است .نویســنده تایم در بخشی از گزارش خود
نوشته اســت که اکنون اهنگ و مســیر تغییرات در ایران
کــه نهایتا مشــخص می کنــد توافق هســته ای تاریخی
به دســت امده در 14جوالی مانع از یک جنگ شــده و یا
اینکه تنها ان را به تاخیر انداخته اســت ...در ســند 110
صفحه ای توافق کــه با زبان پیچیده فنی نگارش شــده،
فرض اصلی این اســت که با گذشت زمان ایران می تواند
بیش از پیش قابل اعتماد شود .تایم در این گزارش مدعی
محدودیت ازادی بیان در ایران شده و از زبان یک شهروند
ایرانی چنین می نویسد« :شاید یک راه برای بیان نارضایت
ی
ما شــیوه لباس پوشــیدن و مواردی این چنین باشد»...
نتیجه گیری ایــن هفته نامه امریکایی این اســت که یک
جریان بــزرگ اجتماعی کــه بخش عمــده ان را جوان ها
تشکیل می دهند ،هوادار جریان میانه رو بوده و به تعامل با
جهان عالقه دارند .تایم همچنین از غیرقابل توقف بودن
تغییر در ایران ســخن به میان می اورد و لغــو تحریم ها را
عاملی برای سرعت گرفتن تغییر در ایران معرفی می کند.
ایــن هفته نامــه امریکایی از یکســو به این مســاله
اذعان می کند که ایران یک کشور منزوی نیست و دارای
جهان شــهری ترین جمعیت در خاورمیانه است و از سوی
دیگر ،به رویکردهای متعادل تر و میانــه روی تندروهای
ابتدای انقالب اشاره می کند؛ تحلیلی که گزارشگر تایم را
به این نتیجه می رساند که نه فقط ایران ،بلک ه دولت مردان
ایرانی نیز تغییر می کنند.
شکست خورده و مسیر اشــتی» ،اگرچه از منظر سیاست
خارجی به موضــوع می نگرد اما در عین حــال نیم نگاهی
نیز به جنبه اجتماعی ماجرا دارد« :بسیاری از ارزش های
لیبرالی غرب به طور شدید در تقابل با ارزش های اسالم و
رهبران مذهبی ایران است .روحانیت شیعه و توده مذهبی
ایران به ارزش های افسارگســیخته فرهنگ لیبرالی غرب
به عنوان ارزش هــای مغایر با اصول ملــی و مذهبی خود
می نگرنــد .موضوعاتــی نظیــر ازادی جنســی ،مصرف
الکل ،برهنگی زنان و حذف جایــگاه ارزش های مذهبی
در سیاست ایران را از امریکا متمایز می کند ».او در عین
حال به برخورد دوگانه امریکا با کشورهای خاورمیانه اشاره
می کند و می نویســد« :اگرچه بی تردید جدال فرهنگ ها
در منازعــه ایــران و ایاالت متحــده نقش افرینی می کند
اما ســطح قابل توجهی از تحمل پذیری ایدئولوژیک و نه
انعطاف پذیری ایدئولوژیک نشــان می دهد که سیاســت
خارجی دو کشــور صرفا توســط سیســتم ارزشــی انها به
حرکت درنمی اید .عربستان سعودی و بسیاری از متحدین
ایاالت متحده در خاورمیانه اشــکارا ارزش های لیبرالی را
نقض می کنند اما واشــنگتن همچنان روابط استراتژیک
خود را با انها حفظ کرده و پیوندهــای دفاعی و اقتصادی
بلندمــدت با انهــا دارد ».موســویان صلح میــان ایران و
امریکا را «گزینه ای عقالیی» می داند و معتقد اســت که
مصالحه میان ایران و امریکا ،امکان دسترســی بیشــتر
ایران به سرمایه گذاری و تجارت خارجی را فراهم می کند:
«صلح با ایاالت متحــده تعامل اقتصاد ایــران و جهان را
تســهیل می کند و فرصت هایی برای متنوع ســازی اقالم
صادراتی و وارداتی فراهم می اورد و به فعال شــدن ایران
در بازار جهانی منتهی می شــود ».او معتقد است که گام
نهایی یعنی عادی ســازی روابط اســت و کاهش تنش بر
ســر مناقشــه برانگیزترین موضوعات ،درها را به ســوی
کسب وکارو تجارت میان ایران و امریکا خواهد گشود.
29
سیاست
30
مثلث | شماره 288
سیاست خارجی
داد .بارزترین نمود این رقابت تســلیحاتی ،در تعداد و برد
موشــک های قاره پیما و تعداد کالهک های هســته ای
بود .بخش دیگر رقابــت نظامی در قالــب رقابت فضایی
خود را نشــان داد .شــوروی درحالی 25درصــد از تولید
ناخالص داخلی اش را به این رقابــت اختصاص داده بود
که امریکا تنها پنج درصد از تولیــدش را صرف این رقابت
می کرد .البتــه امریکا با قدرت رســانه ای و تبلیغاتی اش،
پیشرفت های خود را برجســته می کرد تا شوروی بیشتر به
امور تسلیحاتی ترغیب شود.
رقابت این دو ابرقدرت به حوزه اقتصاد نیز کشــیده
شد و طرح مارشال از سوی امریکا برای جلوگیری از نفوذ
شوروی یا کمونیســم در بلوک غرب به اجرا درامد .اجرای
این طرح سبب شد که کشورهایی که تحت نفوذ امریکا قرار
داشتند به لحاظ تولید ناخالص ملی ،اقتصاد و رفاه نسبت به
بلوک شرق پیشرفت کنند .اگر بخواهیم به صورت نمادین
نتیجه طرح مارشــال و توجه به اقتصاد و فرهنگ را درک
کنیم سال 1961نقطه عطفی در تاریخ جنگ سرد خواهد
بود؛ زمانی که شوروی مجبور شد دیوار برلین را احداث کند.
مهمترین علت احداث این دیــوار ،جلوگیری از مهاجرت
نخبگان و فرار مغزها بود؛ چراکه شــوروی نتوانســته بود
جذابیتی بــرای حفظ نخبــگان ایجاد کند .انهــا به جای
اینکه به اقدامات فرهنگی و اجتماعی روی بیاورند ،در دام
بازی امریکایی ها گرفتار امدند و تمام انرژی خود را صرف
هزینه کردن در حوزه نظامی و رقابت تســلیحاتی کردند.
این اتفاق نشان از موفقیت امریکا در پیشبرد سیاست خود
مقابل شوروی داشت .در عوض بسیاری از غرب گرایان در
شوروی ،شیفته جذابیت های غرب شدند و شوروی دچار
نوعی عقب ماندگی تاریخی و فرهنگی و از خودبیگانگی در
هویت ملی شد .این روند تا جایی پیش رفت که در اخرین
دهه قرن بیستم به افول قدرت شوروی و فروپاشی ابرقدرت
شرق انجامید؛ این درحالی بود که مسکو به لحاظ نظامی
دست برتر را داشت و از قدرت موشکی و هسته ای باالتری
برخوردار بود.
اما جالب انجاســت کــه برخی استراتژیســت های
برجسته امریکایی نظیر ژوزف نای و توماس پیکرینگ در
گفت وگو با مجله عصر اندیشــه تاکید می کنند که شرایط
ایران با اتحاد جماهیر شوروی سابق ،تفاوت های بنیادین
دارد و شیوه های ســرنگونی و نفوذ در خصوص جمهوری
اسالمی موفق نبوده اند .شاید از همین رو باشد که انها به
مذاکره با ایران به عنوان منفذی برای دوستی با ایران نگاه
می کنند .گلدنبرگ رئیس پیشــین تیم ایران در پنتاگون،
پس از پایــان مذاکــرات هســته ای میان ایــران و گروه
5+1از لزوم ایجاد ارتباطات بهتر در ســطوح سیاســی و
اجتماعی با ایران سخن می گوید و خواستار الگوبرداری از
مذاکرات دوگانه ظریف -کری میان سوزان رایس و علی
شمخانی می شود« .افزایش روابط سیاسی»« ،گسترش
همکاری هســته ای به مســائل منطقــه ای» و همچنین
برقراری ارتباطات مردمی از قبیل روابط ورزشــی ،تجاری
و دانشگاهی ،نقطه اشتراک نظرات این سه استراتژیست
است .حضور در بازارهای ایران و تامین نیازهای مصرفی
مردم اســتراتژی جدیدی اســت که دولت ایاالت متحده
امریکا در قبال جامعه ایران دنبال می کند؛ چراکه معتقدند
ادغام اقتصاد ایران در اقتصاد جهانی ،زمینه را برای حضور
غرب در ســایر حوزه های سیاســی ،اجتماعی و فرهنگی
هموار خواهد کرد.
نظریه پردازان امریکایی ،اقتصاد را مســیر تحوالت
فرهنگی و سیاســی در ایــران می بیننــد و از تمایل دولت
ایاالت متحده امریکا به تماس بــا افکار عمومی در ایران
اشــاره می کنند اما در عین حال ،خود نیــز به این موضوع
واقف هســتند که نفوذ سیاســی ،اجتماعی و فرهنگی در
ایران بسیار دشوار و چه بسا غیرممکن است.
نبرد برای «قد رت سازی»
تصویر غرب از ایران فقط بخشی از وا قعیت ها را همراه خود دارد
ابراهیم متقی
3
استاد دانشگاه تهران
اگرچه تحول فرهنگی و اجتماعی به عنوان بخشــی
از واقعیت اجتناب ناپذیر کشورهای در حال گذار محسوب
می شود ،اما هر کشوری دارای بنیان های فرهنگ سیاسی
و تاریخی است که دارای ریشــه های کهن بوده و همواره
در فضــای دگرگونی های اقتصــادی و صنعتــی بازتولید
می شــود .تصویری که مجله تایم از زن ایرانی در فضای
2025منتشر کرده ،در شــرایط موجود نیز ممکن است در
خیابان های تهران و یا حوزه خصوصی شهروندان ایرانی
وجود داشته باشد.
چنین تصویری بخشــی از واقعیت فرهنگ سیاسی
و اجتماعــی هر کشــور به ویــژه جامعه ایرانی محســوب
می شود .واقعیت های بنیادین را می توان براساس سنجش
نشــانه هایی مورد توجه قــرار داد که از فراوانی بیشــتری
برخوردار باشند .از سوی دیگر تغییر در تصویر و پرتره جوان
ایرانی به منزله پایان انگاره های نهادینه شده تلقی نمی شود.
هر تصویری می تواند صرفا بخشی از انگاره ها را منعکس
سازد .بخش دیگر انگاره ها ارتباط دقیق و در هم تنیده ای با
فضای فرهنگی و اجتماعی دارد.
اگرچه برخی پژوهشگران انتشــار چنین تصویری را
به منزله نشانه ای از تهدیدسازی امنیتی در قالب نشانه های
فرهنگی تحلیــل می نمایند ،اما واقعیت ان اســت که هر
تصویــری صرفا بخشــی از واقعیت را منعکــس و بازتولید
می کند .قابلیت هــای ادراکــی جامعه ایــران به گونه ای
اســت که می تواند زمینه های الزم برای پذیرش تصاویر و
انگاره های مختلف را داشــته باشــد ،اما مهم ترین مساله
را می تــوان در چگونگــی بازتولید واقعیت های سیاســی
و راهبردی دانســت .درک تهدیــد از یک تصویر شــاید با
واقعیت های کنش راهبردی هماهنگی نداشــته باشد ،اما
نیازمند ان اســت که جهان غرب پویایی های واقعی ایران
را براساس مولفه های اجتماعی و ساختاری تبیین نمایند.
.1تهدیدات امنیت ملی در انگاره سیاسی
و اجتماعی ایران
روندهای اجتماعی ایران نشــان می دهد که الگوی
کنش جامعه براساس واقعیت های هنجاری و ضرورت های
ساختاری شکل می گیرد .از سوی دیگر ،جمهوری اسالمی
ایران در زمره کشــورهای در حال ظهور محسوب می شود
که از قابلیت الزم برای اثرگذاری و الهام بخشــی برخوردار
است .پویایی های محیط منطقه ای بخشی از واقعیت های
تاثیرپذیــر از ایــران در فضــای منطقــه ای و بین المللی
محسوب می شود.
کشورهای در حال ظهور از یکسو دارای قابلیت های
متنوع بوده و از طــرف دیگر با تهدیدات متعــدد و فراگیر
روبه رو می باشند .در چنین شرایطی ،زمینه های مربوط به
تهدید در فضای امنیت ملی ایــران ماهیت اجتناب ناپذیر
خواهد داشت.
اگرچه محیط اجتماعــی در روند تغییــر دائمی قرار
دارد ،اما واقعیت های دیگری نیز در حال ظهور اســت که
می تــوان ان را براســاس تفاوت های اجتماعــی ایران با
ســایر کشــورهای منطقه ای تحلیل کرد .ایران برخالف
کشورهایی که گروه های ســلفی در ان از قدرت و قابلیت
کنشگری برای ایفای نقش اشوب ساز برخوردارند ،همواره
تــاش دارد تــا از الگوها و ســازوکارهای فرهنگ ســاز و
تمدن ســاز اســتفاده نماید .ســازوکارهایی که گروه های
اجتماعی ایران در پیش می گیرند ،بیــش از انکه ماهیت
ستیزه جویانه و یا خشونت امیز داشته باشد ،با نشانه هایی از
همبستگی ساختاری و اجتماعی پیوند یافته است.
براساس نگرش و تفکر ایرانی ،چالش های راهبردی
سیاست خارجی
کشــور ماهیت برون مــرزی دارد .در تفکــر ایرانی تهدید
بیش از انکــه ماهیت اجتماعی داشــته باشــد براســاس
انگاره های تهدید از بیــرون تعریف می شــود .هر یک از
چنیــن مولفه هایی ،شــکل بندی های امنیــت منطقه ای
و همچنین فضای نبــرد را تحــت تاثیر قــرار خواهد داد.
اصلی ترین تهدید امنیت ملی در نگرش ایرانی را می توان
براساس سیاست های مربوط به هژمونی جهانی و منطقه ای
ایاالت متحده تحلیل کرد.
.2انگاره تهدیدات نرم افزاری و سخت افزاری
امریکا در مقابله با ایران
.3مزیت های نسبی ایران در برابر تهدیدات
ناشی از جنگ نرم
مقابله بــا تهدیدات را می تــوان به عنــوان زیربنای
اهداف راهبردی کشورهای در حال ظهور دانست .از سوی
دیگر ،ج.ا.ایران در صدد نقش یابــی راهبردی در محیط
منطقه ای و بین المللی اســت .دکترین راهبردی ایران در
چنین فرایندی براساس «ائتالف ضدنظام سلطه» شکل
گرفته است .بنابراین ،تمامی اهداف راهبردی ایران را باید
در قالب سازماندهی دو متغیر مورد توجه قرار داد ؛ متغیر اول
ائتالف گرایی راهبردی است که باید ان را به عنوان متغیر
مستقل دانست .متغیر وابســته نیز به روندهای قدرت ساز
اشاره دارد.
در این فرایند تهدید به عنوان موضوع اجتناب ناپذیر
تلقی گردیده کــه الزم اســت در هــر دوران ،بازدارندگی
درو ن ســاختاری الزم در برابــر هــر الگویــی ازجملــه
«نشانه شناسی جنگ نرم» حاصل شود .جنگ نرم بخشی
از الگوی راهبــردی قدرت های بــزرگ در برابر نقش یابی
منطقه ای ایران محسوب می شــود .در شرایطی که ایران
نگرش دوگانه به الگوی قدرت در سیاست بین الملل دارد،
طبیعی به نظر می رســد که قدرت های بــزرگ که در تفکر
سیاسی ایران به عنوان نشانه ای از تهدید نظام سلطه تلقی
می شــوند ،به اقدامات مقابله جویانه و پیشدســتانه علیه
انگاره ها ،نهادها و الگوهای راهبردی ایران مبادرت نماید.
ویژگی اصلی نظام سلطه ان است که محدودیت های
راهبــردی در برابر کشــورهایی ایجاد می کنــد که درصدد
بهره گیری از ســازوکارهای مقاومت می باشــند .به همین
دلیل است که اهداف راهبردی ایران طیف گسترده ای از
موضوعات ایدئولوژیک ،هنجاری ،منطقه ای و بین المللی
را منعکس می ســازد .هریک از این مولفه هــا را می توان
به عنوان بخشــی از ضرورت های قدرت ســازی در شرایط
گسترش تهدیدات فراگیر و چندجانبه دانست .بهینه سازی
ظرفیت های تکنیکی و عملیاتی برای از بین بردن انحصار
قابلیت عملیاتی و راهبردی دشــمن در زمره سازوکارهای
قدرت ساز محسوب می شود.
در چنین شــرایطی الزم اســت تا زمینه برای ارتقای
قابلیت های ابزاری از طریق دســتیابی به توانمندی هایی
که منجر به قدرت مازاد می گردد ،به وجود اید .قابلیت های
ارتقا دهنــده را می توان در زمــره ســازوکارهای مربوط به
نقش یابی راهبردی ایران برای سازماندهی نیروهای نظامی
برای نبرد ناهمگون دانست .تحقق چنین اهدافی نیازمند
به کارگیری ســازوکارهایی اســت که می توانــد در فضای
ائتالف جهانی علیه تهدیداتی همانند داعش انجام گیرد.
تفکیــک و تمایز بنیادگرایی ســلفی بــا اصولگرایی
راهبردی ایران در زمره چنین اهدافی در فضای ژئوپلیتیکی
موجود خواهد بود .بنابراین الزم است تا زمینه های تحرک
موثر برای ایفــای نقش در ماموریت های ضدتروریســتی
منطقه ای از طریق اموزش ،مشــاوره و مشارکت عملیاتی
به وجود ایــد .در این فرایند می توان نشــانه هایی از جمله
واکنش به بحران های منطقه ای از طریق گسترش ساختار
اطالعاتی ،نظارتــی و اقدامــات پیشــگیرانه را به عنوان
محور اصلی مقابله با تهدیدات نرم افزاری و سخت افزاری
دانست .چنین فرایندی نیازمند ان است که زمینه های الزم
برای حداکثرســازی بازدارندگی جهت مقابله با تهدیدات
مرکب به وجود اید.
مثلث | شماره 288
در سال های دهه 1380مفاهیم جدیدی در ادبیات
سیاســی ایران تولید شده اســت .چنین ادبیاتی بخشی از
انگاره ناشــی از تهدید دائمی محســوب می شود .اندیشه
جنگ نرم دارای ریشــه های تاریخی و فرهنگی در ادبیات
سیاســی ایران است .بســیاری از اثار مقامات و کارگزاران
ایرانی نشانه هایی از تهدید بیرونی را در قالب های مختلف
منعکــس می ســازد .در حالی کــه ایــران از قابلیت های
انسجام گرا در ساختار داخلی برخوردار است ،نشانه هایی
از فضای تهدید دائمی را در تفکر راهبردی خود برجســته
می سازد .چنین ادراکی ناشی از تجارب تاریخی و اقداماتی
همانند قرارداد 1919وثوق الدوله ،قرارداد تقسیم ایران در
ســال های 1907و 1915و همچنین کودتــای 28مرداد
1332بوده است .انتشــار کتاب گازیوروســکی با عنوان
«سیاست خارجی امریکا و رژیم شــاه» نشان می دهد که
سازمان اطالعات مرکزی ایاالت متحده در سال های قبل
از کودتای 28مرداد علیه دولت مصدق« ،طرح بیمن» را
به مورد اجرا گذاشته است .این طرح معطوف به گسترش
تضادهای درون ســاختاری و رویارویی نخبگان سیاســی
علیه یکدیگر بوده است .در چنین شرایطی بود که در زمان
کودتای نظامی علیه دولت مصــدق ،مقاومت موثری در
برابر گروه هــای کودتاگر که نیروهای محــدودی بودند،
ایجاد نشد.
در شرایط موجود الزم است تا مساله ای به نام مزیت
نســبی ایران به عنوان عامل بازدارنــده در برابر تهدیدات
احتمالی مورد توجه قرار گیرد .مزیت های نسبی ج.ا.ایران
را می تــوان در قالــب مولفه های اعتقــادی ،قابلیت های
ژئوپلیتیکی ،توانمندی های منطقه ای و همچنین ابزارهایی
.4سازوکارهای مقابله با تهدیدات جنگ نرم
در تفکر و الگوهای راهبردی ایران
سیاست
امریــکا در دوران هــای مختلف تاریخی ،سیاســت
خارجی خود را بر اساس مفاهیمی همانند قدرت ،امنیت و
منافع ملی تبیین کرده است .تاریخ نشان داده که همواره
روســای جمهور امریکا تصور مشــترکی از تاریخ ،کشور و
امنیت دارند .اگرچه هریک از انان دکترین جدیدی را وارد
ادبیات روابط بین الملــل می نمایند ،اما همــه انان محور
اصلی خود را گســترش قدرت قرار داده اند .قدرت ســازی
در اندیشه امریکایی مربوط به شرایطی است که از قابلیت
الزم برای کنترل نظــم جهانی ،صلح و امنیــت بین الملل
برخوردار باشد .انان برای تحقق چنین موضوعاتی ،تالش
دارند تا مفاهیمی همانند دموکراسی ،حقوق بشر ،ازادی و
ترویج ارزش های امریکایی را در دســتورکار قرار دهند .در
چارچوب چنین نشانه ها و مفاهیمی است که امریکایی ها
هرگونه اقدام نظامی خود را در چارچوب «جنگ عادالنه»
تبیین می نمایند.
در بســیاری از مــوارد مشــاهده شــده اســت کــه
امریکا اقدامــات نظامی خــود را در چارچــوب مداخالت
انسان دوســتانه تبییــن کــرده و تــاش دارد تــا همواره
جلوه هایی از مداخله گرایــی را با مفاهیم انســانی توجیه
نمایند .استثناگرایی امریکایی محور اصلی مداخله گرایی
پایان ناپذیر و مقابله با کشــورهایی می شود که از رهیافت
مقاومت در برابر فرادستی قدرت های بزرگ بهره می گیرند.
ســازمان های بوروکراتیک امریکا به مــوازات گروه های
فشــار و البی های اقتصادی ،ایدئولوژیک و راهبردی نیز
تالش دارند تا رون د سیاست خارجی امریکا را براساس منافع
اقتصادی ،راهبردی و یا ایدئولوژیک پیگیری نمایند .چنین
رویکردی را باید به عنوان بخشی از واقعیت های راهبردی
سیاست های امنیتی امریکا در برخورد با ایران دانست.
اگرچه روابط ایران و امریکا در این دوران به رویارویی
نظامی منجر نشد ،اما روندهایی از محدودیت اقتصادی،
امنیتــی و راهبــردی در برابر جمهوری اســامی شــکل
گرفت .جابه جایی قدرت در کاخ ســفید تاثیــر چندانی در
سیاســت عمومی امریکا نســبت به ایران به جا نگذاشت.
احمدی نژاد در دوره دوم ریاست جمهوری خود تالش کرد
تا از فرایندهای معطوف به مصالحه و همکاری در برخورد
با امریکا بهره گیرد .چنین رویکردی به دلیل افول جایگاه
ایشان در ساختار سیاســی به نتایج مطلوبی منجر نگردید.
رهیافت دولت بوش معطوف به تالش گسترده برای فشار
بین المللی علیه ایران بوده است.
اگرچــه امریکا از ابــزار نظامی علیه ایران اســتفاده
نکرد ،اما در دوران بوش ،امریکایی ها از ضرورت مقابله با
ایران در ادبیات سیاسی خود بهره می گرفتند .دولت بوش
در هماهنگ سازی ساختار قدرت امریکا برای بهره گیری از
ی علیه ایران ناکام باقی ماند .رابرت گیتس
اقدامات تهاجم
وزیر دفاعی که جا نشین دونالد رامسفل د شده بود ،از راهبرد
توازن در برخــورد با ایران بهره گرفــت .چنین راهبردی به
مفهوم اجتناب از «جنگ غیرضروری» بوده است.
چنین الگویــی را باراک اوبامــا نیــز از ژانویه 2009
به بعــد به گونه وقفــه ناپذیر ادامه داده اســت .سیاســت
تحریم و تصاعد تحریم را باید به منزله بخشی از ابزارهای
محدودســازی ایران توســط جورج بوش دانست .امریکا
در این دوران توانســت تحریم های جدیدی را علیه ایران
اعمال نماید .تحریم های چندجانبه را باید بخش دیگری
از معادله قدرت علیه جمهوری اسالمی دانست .روندهای
یاد شده نشان می دهد که سیاســت امنیتی امریکا همواره
نشانه هایی از محدودسازی بازیگران انقالبی را در دستورکار
قرار داده است.
دانست که بر معادله قدرت و فرایند قدرت افکنی تاثی ر دارد.
در انگاره های ذهنی امریکا و کشــورهای غربی ،ایران در
زمره بازیگرانی محسوب می شود که نماد تهدید در سیاست
جهانی خواهد بود .به همین دلیل اســت که از گســترش
مزیت های نســبی ایــران در محیط منطقــه ای جلوگیری
به عمل می اورند.
31
سیاست خارجی
نرمالیزاسیونسیاسی
سرمایه اجتماعی مهم ترین مولفه ای است که امریکایی ها روی ان تمرکزکرده اند
مسعود ندافان
روزنامه نگار
4
32
تفاوت ابژه های نسلی
مثلث | شماره 288
سیاست
تصویر دختری جوان با شمایلی متفاوت از بازنمایی
منفی زنــان ایــران در رســانه های غرب و تصویرســازی
رسانه های رسمی کشور بر جلد نشریه تایم درج شده است؛
او «نماد» تغییر است؛ تغییری که با چرخش از ارزش های
رسمی حاکمیت تصویرسازی می شــود .سونامی تغییر در
الیه های اجتماعی کشور از سالیانی دور مدنظر اتاق های
فکر امریکا بوده است.
ایاالت متحــده امریــکا از همــان بــدو پیــروزی
انقالب اسالمی با این نهضت اسالمگرایانه مقابله جدی
خود را اغاز کــرد زیرا این انقــاب فراملی با ســویه های
دین ســاالرانه در نبردی همیشگی با اســتیال و ابرقدرتی
امریکا معنایابی می شــود؛ جدالی ایدئولوژیک و تضادی
هویتی که در بســتر اخرالزمانی به نبرد حق و باطل تفسیر
می شــود .امریکایی هــا در ابتــدا بــا گزینه های ســخت
هماوردی خود را بــا ایران اغاز کردنــد؛ از حمله به طبس
تا حمایت از صدام در جنگ هشــت ســاله و تحریم های
فزاینده اقتصادی که برون داد متناســب با پیش بینی های
تحلیلگران کاخ سفید نبود ،بنابراین اتاق های فکر دشمن
تغییرات اجتماعی را سرلوحه کار سیاسی خود قرار دادند؛
انان با بهره گیری از گسست نسلی و تالش برای ارتقای ان
به انقطاع نسلی خواهان فرسایش سرمایه اجتماعی نظام
جمهوری اســامی بودند که ماحصل ان برای جلوگیری
از اثربخشی شــکاف دولت -ملت تحمیل مطالبات تباین
با ارزش های انقالب اسالمی از ســوی طبقات اجتماعی
باشد.
ارزش هــای اصلی انقالب اســامی بایــد در میان
نســل های گذشــته ،حــال و اینده یکســان باشــد ،زیرا
هویت اصلی انقالب اســامی مبتنی بر محکماتی مانند
استکبارستیزی نهادینه شده است؛ دشمن در تکاپو است
که با استفاده از تفاوت ابژه های نسلی به تغییر معنا اصول
و ارزش های انقالب اسالمی برســند .با این تبیین که هر
نسلی ان ُابژه های نسلی ،اشخاص ،رویدادها و چیزهایی
را برمی گزیند کـــه برای هویــت ان نســل دارای معنایی
خاص هســتند .ابژه های هر نسلی همچنین به طور بالقوه
برای نســلی دیگر واجد اهمیت هستند )1(.اما اتاق های
فکر امریکایی درصدد هستند که با تفاوت نسلی تغییرات
اجتماعی مدنظرخود را اعمال کنند ،به نحوی که گسست
و شــکاف بین دو نسل است که ســبب تفاوت در برخی از
معیارها و هنجارها می شــود و منجر به انقطاع نسلی یعنی
عدم وجود اشــتراکات در میان نســل اول انقالب و نسل
بعدی می شود و ســرانجام ان فرسایش سرمایه اجتماعی
نظام است.
فرسایش سرمایه اجتماعی
بوردیو در تعریف ســرمایه اجتماعی معتقد است که
ســرمایه اجتماعی از تعهدات و وظایف و مسئولیت های
اجتماعی (پیوند ها و روابط اجتماعی) تشــکیل می شــود
که تحت شــرایطی خاص قابل تبدیل شــدن به ســرمایه
اقتصادی است و ممکن اســت در قالب عنوان ،منزلت و
نســب اجتماعی نهادینه شــود .وی تمایزی عمیق میان
سرمایه اجتماعی با سایر سرمایه های اقتصادی ،فرهنگی
و نمادین قائل اســت و برای ســرمایه اجتماعی خصلتی
ساختاری و تعامالتی قائل است.
بوردیو سرمایه اجتماعی را شبکه نســبتا بادوامی از
روابط کمابیش نهادینه شــده توام با شناخت و تعهدات از
جمله اعتماد متقابل تعریف می کند کــه به عنوان منابعی
بالفعل یا بالقــوه موجبات الزم تســهیل کنش های فردی
یا جمعی کنشــگران را فراهم می ســازد و هدف نهایی ان
رسیدن به سرمایه اقتصادی است)2(.
از ســوی دیگر پاتنــام ســرمایه اجتماعــی را وجوه
گوناگون ســازمان اجتماعی نظیــر اعتمــاد ،هنجارها و
شبکه ها می داند که می تواند با تسهیل اقدامات هماهنگ،
کارایی جامعه را بهبود بخشد)3(.
همچنین از منظر کلمــن ســرمایه اجتماعی نوعی
فرصــت پدید امــده از حیات جمعی اســت کــه می تواند
درون گروهی یا بین گروهی باشــد .ســرمایه اجتماعی از
طریق کارکردش تعریف می شــود و مقوله ای واحد نیست
بلکه متشکل از مقوله های متعددی است ،که دو ویژگی
مشترک دارند؛ تمامی شان از جنبه ای از ساختار اجتماعی
تشکیل شده اند و همچنین تمامی انها برخی از کنش های
افراد درون ســاختار اجتماعی را تسهیل می نمایند )4(.با
در نظرگرفتن چارچوب های تبیینی اندیشــمندان مذکور و
دیگر نظریه پردازان می توان این چنین برداشــت کرد که
سرمایه اجتماعی یک نمای چند وجهی و منبع کنش جمعی
و کیفیت روابط حاکم در جامعه است .دولت ها می توانند
از کاربســت ســرمایه اجتماعــی چارچوبی فرابخشــی و
تسهیل کننده کنش های جمعی برای پیشبرد استراتژی ها و
راهبردها نظام های سیاسی متصور شوند؛ بیشینه کاربست
ســرمایه اجتماعی بــا همسوســازی اولویت هــای نظام
حاکم و مردم شکل می گیرد .سرمایه اجتماعی مفهومی
پیش برنده و کاتالیزور تحقق اهداف دولت و ملت محسوب
می شــود به همین خاطر «اعتماد» عنصــری محوری در
این رهیافت به شــمار می رود ،به همین دلیــل اگر میان
چشم انداز ترســیمی دولت و اولویت های ترجیحی مردم
فاصله ایجاد شود؛ «اعتماد» به عنوان پایه اصلی سرمایه
اجتماعی سلب خواهد شد و در اثر تشدید فزاینده فرسایش
سرمایه اجتماعی ،شاهد گسست دولت-ملت خواهیم شد.
اگر دامنه فاصله ابژه های نسلی میان ارزش های انقالب
در دهه اول با دهه های بعدی فاصله ایجاد شود ،سرمایه
اجتماعی نظام کاهش می یابد.
گام تغییر؛ نرمالیزاسیون سیاسی
به نظر می رسد که امریکا در چشم انداز براندازی نظام
جمهوری اسالمی ایران اولویت های گزینه های سخت را
در دیدگاه تهاجمی خود تنزل داده اســت؛ ایاالت متحده
امریکا الگــوی بی ثباتی را مبتنی بــر زیربنای فرهنگی که
ماحصل ان تغییرات اجتماعی در فهم و برداشت عمومی
از مفاهیم گفتمان انقالب اسالمی است ،قرار داده است
و از ســوی دیگر در بدنه تصمیم گیران سیاســی کشور در
تالش است که نیروهای همسو با غرب در مراکز تصمیم
ســاز قرار بگیرند که «نرمالیزاسیونی» بقای واحد سیاسی
را نیازمنــد مذاکره با دشــمن قدیمی و همیشــگی بداند و
گام بعدی را بازگشــایی ســفارت امریکا در تهران قلمداد
کند ،نشانه شناســی رفتار امریکایی هــا در قبال جمهوری
اســامی نیز موید ان اســت کــه دولتمردان کاخ ســفید
مذاکرات هسته ای با جمهوری اسالمی را اولین گام برای
به میز مذاکره کشاندن در مناقشــه های دیگر می دانند تا
از برایندهای فرامتنــی تعامالت دوجانبه میــوه تغییرات
اجتماعی را دست چین کنند؛ تغییراتی که میان مطالبات
مردمی و ارزش های انقالب اسالمی گسست معنایی اتفاق
افتاده باشــد و این هشــداری جدی برای مسئوالن کشور
اســت ،در میان جدال های سیاســی بی ارزش ،تغییرات
عمیقی در الیه های زیرین جامعه در حال رخداد است.
پی نوشت:
.1بالــس ،کریســتوفر« ،ذهنیــت نســلی» مجلــه
ارغنون ،زمستان - 1380شماره ،19از صفحه 1تا 30
.2بوردیــو ،پیــر ( ،)1384شــکل های ســرمایه ،در
ســرمایه اجتماعی به کوشــش کیان تاجبخــش ،تهران:
نشر شیرازه
.3پانتام ،روبرت ( ،)1380دموکراســی و سنت های
مدنی ،ترجمه محمد تقی دلفروز ،تهران :دفتر مطالعات و
تحقیقات سیاسی وزارت کشور
.4کلمن ،جیمز ( ،)1384نقش سرمایه اجتماعی در
ایجاد سرمایه انسانی ،در سرمایه اجتماعی به کوشش کیان
تاجبخش ،تهران :نشر شیرازه
سیاست خارجی
این عکس ها را نیوشا توکلیان برای هفته نامه تایم گرفته است .عکس هایی که هدف خاصی را مد نظر دارند و از ایران تصویر خاصی به دنیا مخابره می کنند
ایران ،ان طورکه امریکا می خواهد
عکسرویجلد«تایم»چگونهایرانیراتصویرمی کند؟
احسان رستگار
روزنامه نگار
5
مثلث | شماره 288
عکس ها را که تماشا می کنی ،با خود
می گویی که این عکس ها دیروز ایران
اســت ،یا امروزش یا فردا؟ پاسخ این
است که از دیروز تا فردا! ما هم دیروز
را در تصویر دفاع مقــدس می بینیم،
هم امروز را در مابقــی تصاویر ،با این
تفاوت که امروزی را می بینیم که مجله
تایم دوست دارد تا ما ببینیم
سیاست
شــش عکس اســت و یک جلــد؛ مجموعــا هفت
عکس .کال حرف ها را باید در ایــن هفت عکس بگوید.
پس عکاس همه را دعوت می کند تــا از تک تک عناصر
و نشــانه های داخل قاب ،به حرف هایــش گوش کنیم.
عکس روی جلد از همه مهم تر است ،چون جلد هفته نامه
تایــم صدها هــزار برابــر محتــوای داخلــش در فضای
مجازی بازنشر می شــود و نیز هویت ان شماره هفته نامه
را مشخص می کند.
عنوان روی جلد این اســت« :ایران ۲۰۲۵؛ چگونه
دهه اینــده اش ،دنیا را تغییر خواهــد داد ».ولی هر چه از
دو هفته پیش بیشــتر دقــت می کنم و بــه عکس ها خیره
می شوم ،به چنین نتیجه ای نمی رسم .وقتی عکس ها را
با زیرنویس هایش مقایســه می کنم ،بیش از پیش به این
نتیجه نمی رســم .گویــی عکس ها در کنــار متن هایش،
یک «متناقض نما» در حد اعالی خود اســت! یعنی من
این گونــه می بینم که «ایــران ۲۰۲۵؛ چگونــه ایران در
دهه اینده ،تغییر خواهد کــرد »...و بلکه فراتر« ،چگونه
امریکا ،جمهوری اسالمی ایران را در دهه اینده استحاله
خواهد کرد».
دو عکــس از هفت عکــس انگار واقعی نیســت؛
ولی ...خب عکس ها کامال واقعی اند .دودها واقعی اند
و عکــس هوشــمندانه از عوامــل طبیعــی محیطی در
خدمــت به تصویــر کشــیدن و انتقال حس مــد نظرش
بهره برده است.
عکاس ،خانم نیوشا توکلیان ،کسی است که از یک
ســو ایرانی اســت و طبیعتا ایران و ایرانی بــودن را زندگی
کرده و از طرف دیگر ،همسر تامس (توماس) اردبرینک،
روزنامه نگار ۳۹ساله امریکایی است که دبیر ستون ایران
روزنامــه نیویورک تایمز اســت .پس عکاس هــم ایران را
می شناسد ،هم امریکا را می شناسد ،هم گذشته ایران را،
هم حال ایران را ،هم نــگاه امریکا به ایران را ،هم نگاهی
که امریکا دوست دارد به ایران داشته باشد ،هم نگاهی که
امریکا دوســت دارد تا دنیا به ایران داشته باشد و خالصه
بهتر از هر کسی می تواند ایران را ان طور که امریکا و تایم
می پسندد به تصویر کشد.
عکس ها را که تماشــا می کنی ،با خود می گویی که
این عکس ها دیروز ایران است ،یا امروزش یا فردا؟ پاسخ
این اســت که از دیروز تا فردا! ما هم دیــروز را در تصویر
دفاع مقدس می بینیم ،هم امــروز را در مابقی تصاویر ،با
این تفاوت که امروزی را می بینیم که مجله تایم دوســت
دارد تا ما ببینیم.
یک ایرانی ،ایران را فقط ایــن عکس ها نمی بیند،
اما اگر بنا باشد تا بینشی از جامعه ایران با این عکس ها به
مخاطبین خورانده شود ،تصویری است از بخشی از جامعه
ایران؛ ان بخشی که تایم می پسندد.
کم تر ایرانی ای اســت که با تماشای این عکس ها،
حس مثبتــی به جامعه و کشــورش پیدا کنــد .حس های
پیچیــده و تو در تویی کــه بعد از تماشــای عکس ها به ما
یورش می اورنــد ،زاید الوصفند ،ولی شــاید بتوان چنین
تعابیری را برای تقریب معنایشــان بــه کار برد؛ یک ایران
مغموم ،یک غم مبهــم ،یک ابهام پــر از دوگانگی ،یک
دوگانگی ازار دهنــده ،ازاری ناشــی از تناقض هایی حین
گیر افتادن بین گذشــته و اینده و بین فرهنگ اسالمی و
غرب زدگی.
فضای به تصویر کشــیده شــده در عزاداری های
محرم ،بیش از انکه معنوی و اســامی باشــد ،دخانی
و خرافی اســت .یک دختر جوان با ظاهری که بدتر از
بی حجابی است و با صورتی که مناسب شرکت در مراسم
عروسی است ،خود را تزئین کرده برای مراسم عزاداری
و دارد شمع روشــن می کند .پســری هم با گردنبند طال
کنار او نشسته و دارد تماشا می کند .دختر دیگری هم با
33
سیاست
34
مثلث | شماره 288
سیاست خارجی
ارایشی خیلی تند در گوشــه قاب دیده می شود که انگار
او هم دارد شمع روشــن می کند .فضا بوی عزا و اسالم
و معنویت نمی دهد؛ بلکه انگار بیشتر پوسته ای مانده،
پوسته ای از عزاداری ،پوســته ای از اسالم ،پوسته ای
از حجــاب و اگر یــک دختــر امریکایــی و اروپایی این
عکس هــا را ببیند ،می گویــد اینها چرا ایــن قدر ارایش
می کنند و باید بــرای او توضیح دهی کــه چطور ممکن
است مســلمانی با چنین ظاهری در حال عزاداری برای
امام حسین (ع) باشد.
و بعد باز باید برای او بیشتر توضیح دهی که حجاب
در اســام واجب و ارایش کردن در منظــر نامحرم برای
زنان حرام اســت و امــام حســین (ع) برای احیــای امر
به معروف و نهــی از منکر قیــام کرده ولی اینهــا رفتار و
ظاهرشــان پر از منکر و گناه اســت و امده اند برای امام
حسین (ع) شــمع روشــن کنند .جوان اروپایی مسیحی
با شــنیدن این حرف ها احتماال خواهد گفت که« :پس
اینها هم مثل ما بعضی وقتا می روند کلیسا و قبل و بعدش
هم خیلی تاثیری در رفتارشان نمی کند ،با این تفاوت که
ما در کلیســا ظاهرمان از اینها ساده تر است ».عکاس،
زننده تریــن ظواهر را در عزاداری تاســوعا و عاشــورا به
تصویر کشیده .عکس های دیگر نیز به توضیح و تفصیل
عکس فوق قابــل توضیحند؛ از عکــس ارش فیاضی،
قهرمان بدنسازی که در استخر در حال شنا کردن است ،
یا عکس رقــص مردها زیر دود و رقص نــور قرمز در یک
مراســم عروســی ،تا عکس ان زن تکیــه داده به دیوار
حســینیه و عکس دیگــری که دختری جــوان در دودها
ایســتاده و در توضیح عکس امده که زنــان از میان دود
اسفند عبور می کنند تا از چشــم بد در امان باشند .همه را
می توان با توضیحی از جنس توضیح فوق ضمیمه کرد،
اما می شود تکرار مکررات.
ایرانــی دخانــی ،ایرانــی مغمــوم ،جوانــی کــه
ظاهرش با جوانان اروپایی و امریکایی چندان توفیری
نمی کنــد ،دوگانگی های درونی ایرانی هــا ،پیچیدگی
رفتاری یک ایرانی ،بخشی از ســیگنال های منفی ای
اســت که پس از تماشــای عکس ها به ذهن مخاطب
مخابره می شود.
و اما عکس جلــد؛ عکس جلد ارزوی امریکاســت
و طمــع امریکا از جهان زیســت جــوان ایرانی .دختری
که هنوز نوجوان اســت ولــی بیش از یــک دختر جوان
امریکایــی ارایش کرده و چقدر عــکاس بیرحمانه المان
ارایش دختران جوان را در عکس هایش به رخ کشــیده.
دختر به افق های دور خیره شده .انگار دارد بادبادکش را
نظاره می کند که چگونه اوج می گیرد .بادبادک ارزوهای
دختر در قاب نیســت؛ فقط نــخ بادبادک را در دســتش
می بینیم .شال روی سر هیچ شــباهتی به حجاب ندارد؛
از ان حجاب هایی است که اگر نباشد ،جذابیت ظاهری
دختر کاهش می یابد.
این جامعه ای اســت که از دفاع مقــدس ،به روایت
عکس های تایم ،رسیده به این وضع؛ و این ۲۰۲۵است
که تایــم ارزو می کنــد در کل ایــران همه گیر شــود و ان
وقت ،دوباره این سوال ،در ذهنم بر می خیزد و می پرسد:
«اجازه! االن به نظر تایم ،ایران دنیا رو تکون داده یا دنیا
ایرانو پکونده؟» و من سربســته این گونه پاسخ می دهم:
«وقتی رهبری می گوینــد «چارچوب اهــداف جنگ نرمِ
دشــمن ،باقی ماندن نــام «جمهوری اســامی» و حتی
حضور یک معمم در راس ان مهم نیســت ،مهم ان است
که ایران تامین کننده اهداف امریکا ،صهیونیسم و شبکه
قدرت جهانی باشد ».یعنی همین ».ایران مطلوب انها،
جمهوری اسالمی پوک است که جامعه اش اسالمی نیست
و فقط ظواهر اسالمی به نحوی تشریفاتی و تزئینی باقی
می ماند».
استحاله انقالب به جای براندازی سخت
سیاست گذاری امریکا درباره ایران چه مختصاتی دارد؟
حنیف غفاری
روزنامه نگار
6
این روزها شــاهد تالش مقامــات امریکایی جهت
ترسیم چشم انداز ایران طی ســال ها و دهه های پیش رو
هستیم .اتاق های فکر در ایاالت متحده امریکا موضوعی
به نام «ایران در اینده» را در دســتورکار خود قرار داده اند.
سوال اصلی اندیشکده های امریکایی مبتنی بر چیستی و
چگونگی ایران طی سال های اتی است .اینکه ایران طی
سال های اتی به کدام سمت و سو می رود و در ابعاد مختلف
سیاسی ،اجتماعی ،فرهنگی و اقتصادی چه تغییر ماهیت یا
روبنایی خواهد داد .در این معادله ،فاکتوری به نام «زمان»
نیز مورد محاسبه و مداقه قرار می گیرد .اینکه گذشت زمان
چه تاثیــری در «ثبات» یا «گذار» ایران خواهد داشــت.
منازعه شکل گرفته حول اینده ایران مبتنی بر یک سلسله
پیش فرض ها و واقعیاتی است از قبیل اینکه:
-1هر اندازه از ابتدای پیروزی انقالب اسالمی ایران
زمان سپری شده است بر قدرت سخت افزاری و نرم افزاری
در عرصه انقالب اسالمی افزوده شده است .به عبارت بهتر
زمان به مولفه و کاتالیزوری جهــت افزایش اقبال عمومی
نسبت به ارزش های انقالب تبدیل شده است.
-2جا به جایی نسل ها نه تنها به تهدیدی برای انقالب
ایران تبدیل نشده است ( مانند دیگر انقالب های جهان)
بلکه به عاملی جهت تحکیم انقالب تبدیل شده است.
-3تهدیدهای نظامی جمهوریخواهان و تهدیدهای
فرهنگــی دموکرات ها تاثیری در اصالــت و قدرت انقالب
اســامی و قدرت تاثیرگذاری ان بر افکار عمومی جهان و
منطقه (مخصوصا جهان اسالم) ایجاد نکرده است.
-4جمهوری اســامی ایران در منطقه در حکم مولد
اندیشــه ای پویا به نام اســام سیاســی عمل می کند که
مصادیقی مانند امت واحده اسالمی برخاسته از این اندیشه
پویاست.
-5تثبیت قواعــدی مانند نفی ســبیل و دیگر قوانین
دینی ،موجد و مولد نوعی اســتحکام ســاختاری در حوزه
ارزشــی و فرهنگی انقــاب اســامی در تعامل بــا دیگر
ملت های مسلمان بوده است.
و...
با این اوصاف همه این ســواالت و پیش بینی ها در
بستری محتاط امیز مورد تفحص و بررسی قرار می گیرد .در
این خصوص واقعیاتی وجود دارد که بدون در نظر گرفتن
انها نمی توان دیالوگ گفتمانی جدید ایاالت متحده در قبال
تهران را در یافت:
-1انچه در زمین منازعه در امریکا و میان کاخ سفید،
کنگره ،البی های رسمی و غیررسمی قدرتمند رخ می دهد،
نوعی «جدال سیاسی» بر ســر پدیده «شناسایی ایران»
اســت .به عبارت بهتر ،در صحنه قانونگــذاری و اجرایی
امریکا شــاهد شــکل گیری نوعــی جدال سیاســی میان
کبوترها و بازهای ایاالت متحده هستیم .برگزاری انتخابات
ریاست جمهوری امریکا در ســال 2016میالدی این روند
را تشدید کرده است .صحنه جدال سیاسی میان دو حزب
دموکرات و جمهوریخواه بر سر توافق هسته ای با ایران به
اندازه ای هیجان انگیز اســت که هر مخاطبی را مجذوب
خود می سازد! در دوران ریاست جمهوری جرج بوش و زمانی
که نومحافظه کاران امریکا به رهبری ایروینگ کریستل،
ریچار پرل ،پل ولفویتس و ...به معماران تئوریک سیاست
خارجی امریکا تبدیل شــدند« ،نابودی ایران اســامی»
به یک هدف اعالمی ،رســمی و عینی در سیاست خارجی
دولت قبلی امریکا تبدیل شــد .گذار امریکا به هزاره سوم
و بروز سندرم توهمات قرن بیست و یکمی ! این نگاه را در
سیاســت خارجی دولت بوش پررنگ تر کرد« .خاورمیانه
جدید» هم دقیقا بر همین مبنا ،یعنی ترســیم «خاورمیانه
منهای ایران انقالبی» در اتاق های فکر نومحافظه کاران
قد علم کرد .درســت در همان دوران بود که افرادی مانند
زبیگنیو برژینسکی مشاور امنیت ملی سابق کارتر ،مادلین
البرایت وزیر امور خارجه دولت بیل کلینتون و برخی دیگر از
چهره های سرشناس حوزه سیاست خارجی امریکا در مقابل
نومحافظه کاران قد علم کردند .برژینسکی که خود سابقه
سیاست خارجی
مثلث | شماره 288
برژینسکی از اوباما خواست تا
در سیاست خارجی خود در قبال
ایران تجدید نظرکرده و تا دیر
نشده است ،در رویکرد خطرناک
خود تجدید نظر کند
سیاست
تقابل نظامی محــدود با ایران (در جریــان حادثه طبس و
ماجرای گروگان های امریکایی) را در ســال های ابتدایی
پیروزی انقالب اسالمی داشت ،صراحتا به بوش و چنی در
خصوص عواقب تقابل با ایران هشدار داد.
« -2پذیــرش ایــران قدرتمنــد» مغز اســتخوان تز
برژینسکی را تشــکیل می داد .این تز ،منبعث از تفکرات
رئالیستی برژینسکی و محاسبات عینی او و همفکرانش در
صحنه سیاسی و بین المللی امریکا بود .برژینسکی معتقد
بود هر اندازه واشنگتن در پذیرش ایران قدرتمند در منطقه
و یادگیری قواعد زندگی در کنــار این پدیده غیر قابل تغییر
درنگ کند ،صرفا هزینه های بازی امریکا در منطقه و جهان
به صورت تصاعدی افزایش خواهد یافــت و در نهایت دو
حزب جمهوریخواه و دموکرات ایاالت متحده را زمین گیر
خواهد کرد.
پس از شکست بوش در عراق و افغانستان و زمین گیر
شــدن نیروهــای امریکایی در ایــن دو کشــور ،توهمات
ایده الیســتی در اندیشــه سیاســی نومحافظه کاران رنگ
باخت! افــرادی مانند فرانســیس فوکویامــا واضع نظریه
پایان تاریخ که اندیشــه های انها به مبنای فکری و نظری
سیاســت خارجی نومحافظــه کاران تبدیل شــده بود ،به
اشتباه بودن بخش مهمی از نظریات خود اذعان کردند .در
چنین شرایطی دولت بوش به پیام اور شکست و عقبگرد در
سیاست خارجی ایاالت متحده تبدیل شد .همین موضوع
زمینه را برای حضور اوباما در کاخ سفید مهیا ساخت .اوباما
در سال 2008میالدی با شــعار «ایجاد تغییر در سیاست
خارجی امریــکا» و به طور مشــخص تغییر در مناســبات
واشنگتن – تهران وارد کارزار انتخابات شد .او توانست به
راحتی بر جان مک کین نامزد حزب جمهوریخواه غلبه پیدا
کند و وارد کاخ سفید شود.
-3درسال،1388زمانیکهانتخاباتریاست جمهوری
در تهران برگزار شــد ،اوباما «شعار تغییر» خود را به کناری
نهاد و پــروژه براندازی نــرم در ایران را هدایــت و مدیریت
کرد .اوباما تصور می کرد با کپی سازی مضحک و معیوب
از کودتای 28مرداد به شــکل نرم در قالب حمایت از فتنه
سبز می تواند اقتدار و امنیت ملی ایران را به خطر بیندازد.
در جریــان فتنه ســال ،1388اوباما نه تنها پیــام اور تغییر
سیاست نادرســت امریکا در قبال ایران نبود ،بلکه به نماد
«براندازی نرم» در قبال ایران تبدیل شــد .رئیس جمهور
پر ادعای امریکا و وزیــر امور خارجه ســابق وی هیالری
کلینتون راهبران نوعی شیفت تاکتیکی در میدان نبرد علیه
ایران بودند .این شیفت تاکتیکی تبدیل «جنگ نظامی»
به «براندازی نرم» بود .درســت در همان ماه های اشوب
و فتنه ،برِژینسکی که اتفاقا مشــاور انتخاباتی ارشد اوباما
نیز محسوب می شــد ،بار دیگر به رئیس جمهور امریکا در
خصوص تقابل با ایران هشــدار داد .برژینسکی همچنان
که در قبال بــروز هر گونه تقابــل نظامی با ایــران به بوش
هشدار داده بود ،این بار نیز در قبال براندازی نرم در ایران به
اوباما هشدار داد .برژینسکی از اوباما خواست تا در سیاست
خارجی خود در قبال ایران تجدید نظر کرده و تا دیر نشــده
است ،در رویکرد خطرناک خود تجدید نظر کند .سرانجام
پس از شکســت فتنه امریکایی در سال ،1388اتاق های
فکر و استراتژیست های ارشــد و کانون های تصمیم ساز
در سیاست خارجی امریکا تصمیم به کار روی تز «پذیرش
ایران قدرتمند» و حدود و ثغور این پذیرش در حوزه تئوری،
راهبرد پردازی ،تاکتیکی ،عملی و گفتاری شدند.
-4هم اکنــون حدود پنج ســال اســت صورت بندی
معمای ایران در امریــکا تغییر کرده اســت .خالصه این
صورت بندی جدید به شرح زیر اســت« :امریکا با نظامی
مذهبی ،انقالبی و متکی بر اسالم سیاسی روبه روست که
توانسته است طی بیش از سه دهه ،به رغم جنگ ،تهدید،
تحریم و براندازی نرم از سوی غرب خود را در کانون قدرت
خاورمیانه حفظ کند .ضریب تاثیرگذاری باال و فوق العاده
رفتار و بــازی ایران در منطقه،ایجــاب می کند که «پدیده
ایران قدرتمند» به جای انکه در سیاســت خارجی امریکا
پس زده یا انکار شود یا برای نابودی ان تصمیم گیری شود،
مورد اجماع قرارگرفته و رسمیت یابد ».ا ین مبنای فکری روز
به روز در میان سیاستمداران امریکایی پررنگ تر می شود.
نکته بسیار مهم اینکه حتی در میان برخی جمهوریخواهان
ســنتی مانند «کالین پاول» و «جیمز بیکر» و بســیاری از
چهره های مطرح دیگر این حزب ،کلیت تز «پذیرش ایران
قدرتمند» و «لــزوم ارتباط با ایــران» به عنوان یک مبنای
اولیه پذیرفته شــده اســت .در مقابل ،برخــی طیف های
سیاســی در امریکا ،به رغــم پذیرش قدرت ایــران حاضر
نیستند خود را با این واقعیت انطباق دهند.
-5انچــه امروز در مــاورای جدال سیاســی در حزب
دموکرات و جمهوریخواه بر ســر برجام و توافق هسته ای
با ایران می گذرد تصویری کامال ســاده و ابتدایی و اماتور
از منازعه اصلی و مبنایی در سیاســت خارجی امریکاست.
به عبارت بهتر ،فارغ از انچه در صحنه سیاســی و تبلیغاتی
امریکا رخ می دهد ،شاهد شکل گیری نوعی «دیالکتیک
گفتمانی» میان طرفــداران «زندگی اجباری در کنار ایران
قدرتمند» و «طرفداران تقابل مطلق با ایران» هســتیم.
ایــن دیالکتیک گفتمانی طی دو ســال اخیــر و در جریان
مذاکرات هســته ای میان ایران و اعضــای 5+1به نقطه
اوج خود رســیده و هر انــدازه زمان می گــذرد ،پررنگ تر
خواهد شد .بنابراین باید در نگاه تحلیلگرایانه ما نسبت به
تحوالت جاری در سیاست خارجی امریکا ،چالش سیاسی
شــکل گرفته میان دو حــزب دموکــرات و جمهوریخواه
بر ســر توافق هســته ای ،با تصویری به مراتب واقعی تر
و گســترده تر با عنوان دیالکتیک گفتمانــی طرفداران و
مخالفان تعامل با ایران قدرتمند تبدیل شود .همچنین در
بررســی و مواجهه با دیالکتیک گفتمانی جدید در امریکا،
نباید این واقعیت را فراموش کرد که هر دو حزب دموکرات و
ن تردید ندارند
جمهوریخواه در تداوم خصومت با ملت ایرا
اما هر کدام راه حلی برای اعمال این خصومت دارند .از این
رو تغییر اجباری رویکرد کبوترها و بازهای امریکایی در قبال
ایران برگرفته از دوستی انها در قبال ملت ایران نیست.
-6و اما؛ تکلیف ما در این دیالوگ گفتمانی چیست؟
در چنین شرایطی تکلیف دستگاه سیاســت خارجی ما در
قبال دیالکتیک گفتمانی شــکل گرفتــه در امریکا کامال
مشخص است .نخستین وظیفه ما ،رصد هوشمندانه این
دیالکتیک و تزها،انتی تزها و سنتزهای ایجاد شده در دل
ان خواهد بود .دومین وظیفه ،اصرار بر اصول و راهبردها
و خطوط قرمز و ثوابت راهبردی ماست .فراموش نکنیم که
دیالکتیک شکل گرفته در امریکا ،معلول اصرار ما بر این
ثوابت و اثبات ناکامی واشــنگتن در تغییر انها بوده است.
امروز ،بــه تعبیــر مقام معظم رهبری در یک پیــچ تاریخی
مهم قرار داریم .بخشــی از ایــن پیچ تاریخــی ماهیت و
جنسی «گفتمانی-راهبردی» دارد .از این رو نباید با تقلیل
پدیده ها و منازعــات گفتمانی در سیاســت خارجی امریکا
به «جدال های سیاســی» ،در قبال محاســبه ابعاد زمین
بازی و از ان مهم تر ،قواعد بازی رقیب دچار ســوء تفاهم و
خطا شویم .در شرایطی که در ان قرار داریم ،صحنه بازی
پیچیده ،زمان بازی محدود ،خطاهای محاســباتی (حتی
در حــوزه تاکتیکی) غیرقابــل جبران و رقیب ما ســردرگم
اســت .در اینجا دوبــاره بایــد تاکید کرد که شــکل گیری
دیالکتیک گفتمانی جدید در امریکا بر مبنای «لزوم پذیرش
ایران قدرتمنــد در خاورمیانه» ،معلول اصرار کشــورمان
بر استراتژی ها و خطوط قرمز سیاســت خارجی ما بوده نه
«عدول از این استراتژی ها»! از این رو اصلی ترین پیش
شرط هدایت و مدیریت معادله ای که هم اکنون در امریکا
رخ می دهد ،تقویت همین اســتراتژی ها و ثوابت و اصرار
بر انهاست.
35
سیاست
36
مثلث | شماره 288
سیاست
نقشه اصالح طلبان برای دکتر
علی الریجانی این روزها بســیار مورد توجــه اصالح طلبان قرار گرفته
است .انها از او به عنوان یک موتلف مناســب یاد می کنند .بنای انها ایجاد
اختالف میان اصولگرایان و البته از میان برداشــتن حمایت اصولگرایان از
علی الریجانی اســت .انها البته از این رهگذر برنامه هایی هم برای عبور از
محمدرضا عارف دارند.
طرح فریب
1
چرا اصالح طلبان با نام الریجانی بازی می کنند؟
اگر بن ا بر این باشــد که از همین حاال معادالت انتخابات
مجلــس دهــم را بررســی کنیــم حتمــا نمی توانیــم از یکــی
از تعیین کننده تریــن مولفه هــا بگذریم؛ مولفه ای بــه نام علی
الریجانی .او که اکنون به یکی از بازیگران اصلی سیاست ایران
بدلشدهودرحالیکهبهمهمترینکرسیپارلماندهمتکیهزده
است به سیاست ورزی مشغول است .یک سیاست ورزی خاص
بهسبکیکمحافظه کارسنتیکههمشباهت هاییبااکت های
دهههفتادعلی اکبرناطق نوریداردوهمنزدیکی هاییباتفکرات
این روزهای حســن روحانی و اکبر هاشمی رفســنجانی .شاید
شلختگیو بی سامانیدنیایسیاستاکنونماهمچنانمیراث
دورانصدارتمحموداحمدی نژادباشدکهان چنانعملکردکه
مرزبندی های بسیاری را به هم ریخت تا چندان تعجب بر انگیز و
غیر قابل باور نباشــد که چهره های مهمی از اصالح طلبان علم
حمایتازناطق نوریرابرسردستبگیرندوبرایعلیالریجانی
فرش قرمز تشریفاتی پهن کنند .یا از ان سو رئیس جمهوری که
سال ها عضو سنتی ترین تشکل راست گرایان بوده ،حرف های
اصالح طلبانه بزند و صدای دست زدن های بدنه اصالح طلبان
گاه و بیگاه شــنیده شــود .و حاال همین به هم ریختگی شکلی
سیاست ورزاناستکهکارتحلیلراسختکردهوخیلیازنکات
رادر هاله ایازابهامنگاهداشتهاست.
فیلسوف ،سیاستمدار شد
از رای اعتماد به وزرا گرفته تا ایام ســخت و پر ماجرای تصویب
برجامدرصحنعلنیمجلس.کارانچنانباالگرفتهکهخیلی ها
می گویندعلیالریجانیبالشکموتلفحسنروحانیخواهدبود
درانتخاباتمجلسدهم.
یک فریب عجیب و غریب
تصمیم سازان اصالح طلب دیگر مانند گذشته نیستند.
این چند سال انچنان بر انان سخت گذشــته که اکنون از زاویه
دیگری به دنیای سیاست رســمی ایران نگاه می کنند و انها که
روزی «فشار از پایین و چانه زنی از باال» و «فتح سنگر به سنگر»
را تئوریزه می کردند امروز متفاوت شده و می گویند رادیکال های
اصالح طلــب راه انتخابــات در پیــش نگیرند .ان ســوتر حتی
صداهایی بلنــد کرده انــد و از ائتالف با اصولگرایان ســخن به
میان می اورند .اما درســت در همین شلوغی است که می توان
مهره چینی سیاست پیشگان را رصد کرد .اینکه تصمیم سازان
اصالح طلب چــه در ذهن دارند و چگونه پازل مورد نظرشــان را
برایانتخاباتمجلسدهممی چینند .اکنونکهقبلازهر کس
دیگری انتظار این است که محمدرضا عارف مورد حمایت شان
باشــد و از همین حــاال او را به عنوان نامزد مورد نظرشــان برای
سرلیستی و ریاســت مجلس مطرح کنند اما انچنان صداهای
متفاوتی شنیده می شود که هم از اشفتگی حکایت دارد و هم از
یک نقشه از پیش تعیین شده .یک روز نام علی اکبر ناطق نوری
به میان می اید ،یک روز علــی الریجانی و روز دیگر محمد علی
نجفی .بی پــرده و صریــح می گویند؛ حد عارف تنهــا می تواند
ریاست فراکسیون اصولگرایان مجلس باشد و به طعنه و کنایه
از توانایی های عارف ســخن به میان می اورنــد .اما حاال که به
تحلیلشرایطپیرامونعلیالریجانیمی پردازیمبایدبهاینفکر
کنیم که چرا تا این اندازه نام این شخصیت اصولگرا بر سر زبان
اصالح طلبان افتاده است .ایا این دعوت نامه انتخاباتی و این
فرش قرمز از سر قرابت و محبت پدید امده در این چند سال اخیر
استیاانهاطرحدیگریدرذهندارند؟
یک تاکتیک دو سویه
مثلث | شماره 288
علی الریجانی اگر چهشباهت هایی با علی اکبر ناطق نوری
دارد اما برای اصالح طلبان تفاوت های زیــادی هم در این مورد
وجود دارد .انها با علی الریجانی زاویه داشــته و دل خوشی از او
ندارند.انهاهمچنانچراغوهویترابهیادمی اورند.پسچهشده
که اینگونه به استقبال او رفته اند .بهتر است ماجرا را از این زاویه
ببینیم؛انهامی دانندکهعلیالریجانیباطیف هاییازاصولگرایان
اختالف نظــر دارد و درســت روی همین نقطه ســرمایه گذاری
کرده اند.بهیکمعناانهابنادارندتاباارسالاینکارتدعوت هااین
زاویهراپررنگ ترکردهوبهتعبیریباایجادفاصلهعلیالریجانیرا
از حمایت اصولگرایان محروم کنند .انهــا به دنبال بی پناه کردن
علی الریجانی هستند .یک ســرمایه قابل توجه اصولگرایان در
حال سوخت است و این یک سوی ماجراســت .تصمیم سازان
اصالح طلــب می خواهند شــرایطی پدید اورند کــه ضمن ان با
حاکم کردن اشــفتگی و گرفتن زمان ،امکان رسیدن به تصمیم
واحد را از اصولگرایان گرفته و در همین شرایط به همسان سازی
نظرات درونی پرداخته و البته با تسویه حساب های درون جناحی
از دســت افرادی چون محمد رضا عارف نیز راحت شــوند .تبلیغ
الریجانی و در نهایــت رها کردن او در لحظه اخــر و البته معرفی
نامزد نهایی که نزدیکترین فرد به خودشان باشد استراتژی اصلی
انهاست.واقعیتایناستکهاصالح طلبانراست گرامخصوصا
کارگزاران نــه عارف را می خواهنــد نه علی الریجانــی را .در این
میان یک نکته هم نباید مغفول بماند .علی الریجانی هم که یک
شخصیت اصولگراست باید اکت های سیاسی اش را به گونه ای
باالنس کند که اصالح طلبان امکان استفاده از این پروژه فریب
را از دست بدهند .او باید عنان این یکه تازی را ازتبلیغات چی های
اصالح طلب بگیرد .الریجانی یک اصولگراست و باید در اردوگاه
خودباقیبماند.نکته ایهمموردتوجهاصولگراهاوهمموردتوجه
الریجانی .این رابطه دو سو دارد.
سیاست
وقتی علی الریجانی به جای ســاختمان پاســتور راهی
ساختمانمهمخیاباناذربایجانشدتادبیرشورایعالیامنیت
ملی باشد و مهمترین پرونده سیاست خارجی را در دوران محمود
احمدی نژاد هدایت کند ،می شد دقیقا دید که چگونه او در حال
تبدیل شدن به یک چهره موثر در سیاست ایران است .او البته
توانایی ماندن در کنار محمود احمدی نژاد را نداشت .راه و رسم
سیاست ورزی اش با رئیس جمهور وقت ،زمین تا اسمان تفاوت
داشت؛ راهی قم شد تا از همان جا پارلمانتاریست شود .او برای
اینکه نفر اول ان مجلس باشد یک رقیب مهم داشت؛ غالمعلی
حدادعادل.رقیبیکهالبتهباپرداختنهزینههماوردیبامحمود
احمدی نژادجایخودرابهعلیالریجانیدادتااودرقالبریاست
مجلسبهادامهسیاست ورزی اشبپردازد.
راه و رسم متفاوت علی الریجانی و محمود احمدی نژاد از
انهادورقیبجدیساختکهمدت هاسیاستایرانراتحتتاثیر
خود قرار دادند .سطح این رقابت به انجا رسید که در یکشنبه تلخ
محموداحمدی نژاداینحرف هارابهعلیالریجانیزد«:نه تنها
رئیسمجلسبردولتحاکمشدهاست،برکلمجلسهمحاکم
شدهاست.اینغلطاست،قانوناساسیماایننیست!اگربنابود
کهرئیسمجلسبردولتوبرمجلسحاکمبشود،بایداورابارای
مستقیموبجایرئیس جمهورمی گذاشتند.می گفتنداقا!مردم
مستقیم رئیس مجلس را انتخاب کنند ،نه اینکه رئیس جمهور را
انتخابکنند...گرچهمننوکرملتهستم،نوکرهمههستم،نوکر
شماهمهستم،امااالنرئیس جمهوراینکشورهستم.بهملت
بگویید رئیس جمهوری که می خواهید انتخاب کنید این تحت
امررئیسمجلساست!خوببگذاریدملترایبدهند.اشکالی
ندارد .ولی باید از پایه برویم قانون اساسی را اصالح کنیم یا اگر
بناستدیوانعدالتبیایددرانتصاباتدولتدخالتکند،بهخدا
یازبرادرعلیالریجانیرادر
اینهاازمادرتاریخمی ماند».اوفیلم
صحنعلنیمجلسمنتشرکردواتهاماتیرامتوجهاوساخت.
سطح مجادله ان قدر باال رفت که الریجانی در واکنش به
اظهارات رئیس جمهور وقت گفت« :به نظر شما این یک اقدام
توطئه امیز علیه رئیس قوه مقننه نبود که اقای مرتضوی یکی از
بستگانمارابهدفترشدعوتمی کندوبعدفیلممی گیرند؟پس
معلوم است برنامه داشتید مگر االن شــما به اتاق های ما برای
مالقات می ایید ما فیلم می گیریم؟ من نمی دانم دستگاه اقای
رئیس جمهور چطور است ولی ما که از کسی فیلم نمی گیریم.
به نظر شــما این توطئه امیز نیســت که یک نفر را صدا می کنند
بیاید بعد با هم صحبت می کنند بعد این را فیلم می گیرند؟ پس
معلوم اســت برنامه ای داشــتید که این فیلم را بگیرید بعد یک
روزی مثل اینجا بیایید مثال علنی کنید .این کار در ســطح یک
رئیس جمهور است؟ رئیس جمهوری که مرتب دیگران را تهدید
می کند در مورد استیضاح رئیس مجلس را تهدید می کند ،اقای
رئیس جمهور! مشکالت کشور این رفتار است .اتفاقا خوب شد
که شما مرتب می گویید «بگم ،بگم» ،در کشور بگویم ،بگویم
راه انداختید ،امروز این فیلم را پخش کردید که مردم شخصیت
شما را بهتر بشناســند ...اقای احمدی نژاد! شما تهمت زدید،
جوابتان را دادیم ،دیگر حق صحبت ندارید .شما در یک جلسه
علنی شئونات جمهوری اسالمی را رعایت نکردید ،بفرمایید ،به
سالمت».دقیقاازهمینجاستکهتغییراتمهمی درمعادالت
سیاسیایرانشکلمی گیردوعلیالریجانییکباربرایهمیشه
تاکتیکچندسالهرئیس جمهوروقتراکهبرپایهافشایاسراربود
ازمیانبر می دارد.تاکیتکیکهشایدچندسالاهلسیاستایران
را تحت تاثیر خود قرار داده بود .این محافظه کار راست گرا حاال
روزهایمهمی رامقابلخودداشت.اومی توانستیکباردیگر
شانسخودرابرایرفتنبهپاستورامتحانکند.الریجانیازکنار
هماوردی با محمود احمدی نژاد ان هم در ان سطح باال خود را
به منتقد وضع موجود تبدیل کرده بود و از طرفی می توانست فرد
موردحمایتبسیاریهمچوناکبرهاشمی رفسنجانیوعلی اکبر
ناطق نوری باشــد .او که ذاتا یک محافظه کار است ترجیح داد
همچنان رئیس قوه باشــد تا اینکه وارد میدانــی از بخت ازمایی
شــود که عاقبتش چندان قابل پیش بینی نیســت .همان جا در
بهارستانماندودیدکهچگونهحسنروحانیبهریاست جمهوری
رســید و دیگرانی از اصولگرایان همچــون محمد باقر قالیباف
و علی اکبر والیتی و غالمعلی حدادعادل نتوانســتند جانشــین
احمدی نژاد شوند .الریجانی البته از نتیجه انتخابات 92راضی
بود .او با رئیس جمهوری مواجه بود که شــباهت های زیادی با
خودش داشت.
هر چندنگاهیبهتاریخیاداوریمی کردکهاوچهزاویه هایی
با حسن روحانی داشته است .انجا که الریجانی در اغاز پذیرش
جانشینیروحانیدردبیرخانهشورایعالیامنیتملی،انتقادات
صریحی نسبت به او مطرح کرده و گفته بود« :روش دیپلماسی
سنتی ما در پرونده هسته ای دیگر جوابگو نیست ،چون نخبگان
کشــور در ان نقشــی ندارند .دیپلماســی مدرن بــه بحث های
کارشناسیاتکامی کند».یاانجاکهدرجمعدانشجویاندانشگاه
شریفدرپاسخبهپرسشیدرخصوصجملهمعروف«درغلتانو
ابنبات»،گفت«درانزمانکهاقایروحانیمسئولمذاکرات
مسائل هسته ای ایران بودند از راه هایی استفاده می کردند که
راه هایصحیحیبرایمذاکرهنبودومنمکررابهانهادرخصوص
عواقباینگونهمذاکراتهشدارداد هبودمکههنوزهممعتقدم
درانزمان«درغلطانرادادیمواب نباتگرفتیم».اوهمچنین
در پاسخ به سوالی در خصوص اینکه ایا دولت هشتم در مسائل
هسته ایایرانکوتاهیکردهاستیاخیرباردیگربه طورتلویحی
سیاست های حسن روحانی در دوران اصالحات را به باد انتقاد
گرفت و پاسخ داد« :تمام دولت های بعد از انقالب در خصوص
مسائلهسته ایایرانبر اساسظرفیت هاوشرایطمعمولیخود
گام های مفیدی برداشته اند که این گام ها در دولت نهم رنگ و
حمایت جدی تری به خود گرفت و پیروزی های اخیر نیز مدیون
همینحمایت هاست».حاالاماازانروزهازمانزیادیگذشتهو
علیالریجانیمانندگذشتهفکرنمی کند.اویکمدافعتمامعیار
برایحسنروحانیدرتمامماه هایدورانصدارتشبودهاست؛
احزاب و شخصیت ها
37
احزاب و شخصیت ها
الریجانی با جریان اعتدال و
اصالحات پیوند نمی خورد
یمثلث با سید رمضان شجاعی کیا سری
گفت وگو
سیاست
38
مثلث | شماره 288
امید کرمانی ها
روزنامه نگار
ثبت نام نامزدهای دهمین دوره انتخابات مجلس
شــورای اســامی از 28اذر ماه اغاز می شــود.
بنابرایــن کمتر از یک مــاه بــه ان روز زمان باقی
اســت .هم اکنون جناح های سیاســی تحرکات
و البی هــای خود را بــرای ورود هرچــه قوی تر و
سازماندهی شــده تر به عرصه رقابت سیاســی
پیش رو افزایش دادند .با ایــن مقدمه بفرمایید
هم اکنون در اردوگاه اصولگرایان چه خبر است
و معادالت ائتــاف میان گرایش هــای مختلف
چگونه در حال رقم خوردن است؟
وضعیــت اصولگرایان تشــابه زیادی بــه جریان
اصالح طلبــان دارد .هنوز انها بــه توافقاتــی میان خود
نرســیده اند به دلیل اینکــه تعدد ســلیقه ها و جریان ها در
هر دو جناح وجود دارد .بنابراین هنوز نتوانســته اند به یک
مجموعه نظری برســند اما در مجموع فکر می کنم هر چه
جلوتر می رویم اصولگرایان به لیســت مشترک نزدیک تر
می شوند.
یعنی معتقدید که گــذر زمان به نفــع همگرایی
اصولگرایان خواهد بود؟
بلــه ،یعنی یکــی شــدن ،بــه نتیجه رســیدن و
جمع بندی اتفاق می افتد.
چندی پیش شما معتقد بودید که جامعتین هنوز
برای دعوت گروه ها و طیف های مختلف اصولگرا
فعال نشــدند و تا انها چنین نقش محوری را ایفا
نکنند امیدی به همگرایی و ائتالف اصولگرایان
وجود ندارد ،ایا شــرایط تغییر کرده اســت و ان
نقش افرینی که شما از جامعتین انتظار داشتید
2
سید رمضان شــجاعی کیاســری معتقد است:
«الریجانی در جریان اصولگرایی تعریف می شود و از
سیاستگذارهای موثر جریان اصولگرایی بوده و قطبی
در این اردوگاه محســوب می شــود ».عضو شــورای
مرکزی فراکســیون رهروان والیت مجلس می گوید:
«اگر روحانی بخواهــد بین نجفــی و الریجانی برای
ریاست مجلس انتخاب کند انتخابش الریجانی است
چون الریجانی برای دولت یازدهم کم نگذاشته و در
خیلی جاها از خودش هزینه کرده است».
امروز دارد اتفاق می افتد؟
جامعتین حتمــا برای انتخابــات مجلس خبرگان
رهبری لیســت قطعی می دهند در حوزه انتخابات مجلس
شــورای اســامی نیز زمینه های ان توافق در حال ایجاد
شــدن اســت .به عبارت بهتر نشســت بزرگان جامعتین و
جریان های اصولگرا دارد به تفاهم نزدیک می شود.
اختالف نظرهایی اخیــرا میان نیروهای اصولگرا
هنگام بررســی طرح «اقدام متقابــل و متناظر
جمهوری اســامی ایران در اجــرای برجام» در
مجلس افتاد .به نظر شــما ان وقایع بر معادالت
انتخاباتــی درون اردوگاهــی اصولگرایان تاثیر
داشت یا خیر؟
پرونده برجام یک موضوع ملی اســت و ربطی به
مســائل داخلی جریان های اصولگرایــی یا اصالح طلبی
ندارد ،بنابراین نمی تواند مبنا و معیاری برای جدا شــدن یا
با هم بودن باشد.
اما بعد از جلسات تصویب کلیات و جزئیات طرح
اقدام متقابل و متناظر جمهوری اسالمی ایران در
اجرای برجام پایداری ها اعالم کردند که اختالف
مبنایی با اقای علی الریجانی دارند و حتی گزینه
معیار قرار دادن رفتارها در زمان بررســی برجام
برای مرز بندی میان نیروهــای اصوگرا را مطرح
کردند .
دلیل مخالفت انهــا با اقای الریجانــی منطقی و
مستند نیست .مرزبندی و طبقه بندی میان فعاالن سیاسی
حاضر در اردوگاه اصولگرایی براســاس برجام کامال یک
امر سست و بی پایه است و نمی تواند معیاری برای تفکیک
و جدا کردن نیروهــای اصولگرا از یکدیگر باشــد .اتفاقا
طرح «اقدام متناســب و متقابل دولت جمهوری اسالمی
ایران» اجرای برجام را مشروط کرد و ان را به نقطه قوی تر
و باالتری رساند .حاال ممکن است پایداری ها برجام را مبنا
قرار دهند با وجودی که مبنای صحیحی نیست و بخواهند
با این بهانه خودشــان را از صف وحدت اصولگرایان جدا
کنند اما نــگاه انها مورد اقبال ســایر ســایق اصولگرایی
قرار نمی گیرد.
یک تحلیل ان است که اقای الریجانی بعد از ان
اتفاقاتی که هنگام تصویب طرح «اقدام متقابل
و متناظــر جمهوری اســامی ایــران در اجرای
برجــام» رخ داد تصمیــم گرفت مخالــف روند
همگرایــی اصولگرایان عمل کنــد .یعنی تا یک
جایی برای همگرایی ســعی کرد و تالش داشت
بررســی پرونده برجام با اتفاق نظــر در مجلس
پیش رود .بر همین اســاس کمیسیون ویژه ای
مرکــب از همه ســایق و گرایش های سیاســی
حاضر در مجلس تشــکیل شــد اما بعد از قرائت
گزارش کمیســیون ویژه یکباره تغییــر رویکرد
داد .به نظر شما اقای الریجانی بعد از این چطور
عمل می کند؟ ایا همچنان می خواهد در چارچوب
همگرایی اصولگرایان ایفای نقــش کند یا انکه
احزاب و شخصیت ها
چنین اردوگاهی قرار دارند .اقــای الریجانی االن در حال
مدیریت مجلــس شورای اســامی و در جریان مســائل
جاری کشــور اعــم از اقتصــادی ،سیاســی ،اجتماعی،
بین المللی ،سیاست خارجی و فرهنگی است ،ضمن انکه
به انواع معــادالت داخل مجلس اشــراف دارد و اکثریت
نمایندگان مردم بر حســن مدیریت او صحــه می گذارند.
بنابراین همان تاثیری که اقای ناطق در پشــت صحنه بر
ی روی صحنه
ائتالف اصولگرایان می گذارد اقای الریجان
می تواند این نقش را حتی با تاثیر بیشتری ایفا کند و گروه
بیشتری از اصولگرایان از او حرف شنوی داشته باشند اما
تاثیرگذاری هر دوی انها به حدی نیست که بتوانند ائتالف
مثلث | شماره 288
مرزبنــدی و طبقه بنــدی میــان
فعاالن سیاســی حاضــر در اردوگاه
اصولگرایی براســاس برجام کامال
یک امــر سســت و بی پایه اســت و
نمی تواند معیاری برای تفکیک و جدا
کردن نیروهای اصولگرا از یکدیگر
باشد
سیاست
مستقل رویکرد سیاسی خود را پیش می برد؟
اقای الریجانی مستقل نیست .اقای الریجانی در
جریان اصولگرایی تعریف می شــود و از سیاستگذارهای
موثر جریــان اصولگرایی بــوده و قطبی در ایــن اردوگاه
محسوب می شود .به هر حال هنگام بررسی طرح «اقدام
متقابل و متناظر جمهوری اسالمی ایران در اجرای برجام»
اقتضائاتی وجود داشــت که او به این جمع بندی رسید که
شاید طرح 200پیشنهاد هنگام بررسی جزئیات طرح ،به
عامل فرسایشی در مجلس تبدیل و وقت نهاد قانونگذاری
را بگیرد بنابراین برای خروج از این وضعیت تصمیم گرفت
که از طرح پیشــنهادات صرف نظر شــود .در مجموع با
فرمایشات مقام معظم رهبری و تاکیدات ایشان و الزاماتی
که تعییــن کردنــد موضوعیــت اتفاقاتی کــه در مجلس
هنگام بررســی طرح یک فوریتی رخ داد دیگر مرتفع شده
و هم اکنون برجام در مرحله اجرا براساس تعهدات متقابل
طرفین قرار دارد .یعنی دیگر درباره جزئیات وقایعی که در
مجلس رخ داد کسی بحث نمی کند.
هم اکنــون اصالح طلبــان
بــرای ورود بــه انتخابات
مجلس چند مدل را مطرح
می کننــد .یکــی از مدل ها
ائتــاف با جریــان معتدل
اصولگــرا به ویژه ســلیقه
سیاســی نزدیک بــه اقای
الریجانی اســت بر همین
اســاس اقــای عطریانفر
عضــو شــورای مرکــزی
حزب کارگــزاران موضوع
ترجیــح نقــد الریجانی به
نسیه عارف را مطرح کرد،
به نظر شما چنین ائتالفی
قابلیت تحقق دارد که اقای
الریجانــی برود بــا جریان
اعتــدال اصالحــات پیوند
بخورد؟
اقــای الریجانی با جریان
اعتــدال و اصالحــات پیونــد
نمی خــورد .ممکــن اســت انهــا
امال و ارزوها و اهداف خودشــان
را در تداوم ریاســت اقــای الریجانی بر مجلــس ببینند.
به هــر حال اقــای الریجانی یــک شــخصیت اثرگذاری
اســت که با مدیریت خودش نشــان داد می تواند در امور
مجلــس نقش افرین و حلقه مرکزی باشــد .حــاال در بین
اصالح طلبــان دو دیدگاه وجــود دارد؛ یک عده همچون
اقای موســوی الری اعالم کردند؛ «اقــای ناطق و اقای
الریجانی را نمی توانند شریک سیاسی خود ببینند» و یک
عده ژورنالیســت های جریان اصالحات هم همین نگاه را
دنبال می کنند ،در مقابل همان طور که در ســوال یاد شد
برخی اعضــای کارگزاران دیدگاهی متفــاوت دارند اما در
مجموع این اقای الریجانی نیســت که باید انتخاب کند
بلکه انها هستند که باید انتخاب کنند.
از دیدار شخصیت های سیاسی مختلف به ویژه
اصالح طلبان با اقای ناطق نقل قول های مطرح
شــده که وقتی از او برای نامــزدی در انتخابات
دعوت شــد گفــت «اقــای الریجانی ریاســت
شایست ه و به روزی در مجلس دارد و حجتی برای
نامزد شــدن خود نمی بیند» اما نکته اینجاست
که ایا اقای الریجانی می تواند در فضای سیاسی
انتخابات نقشی همچون اقای ناطق را ایفا کند،
یعنی به مثابه اقای ناطق شناخته شود؟
معتقدم امــروز اقای الریجانی مشــی سیاســی
مشترک با اقای ناطق نوری دارد گرچه در گذشته این مثال
برای اقای باهنر بیان می شــد اما اقایان باهنر و ناطق این
روزها از جهت نگاه بــه دولت کامال با یکدیگــر متفاوتند
بنابراین از میان اقایان الریجانی و ناطــق یک نفر باید پا
به عرصه انتخابات مجلس شورای اســامی بگذارد .در
کل می توان گفت هر دو نقش قــوی و تاثیرگذاری را هم
در ُبعد کاندیدا شــدن و هم در ُبعد حمایت و پشــتیبانی از
افرادی که وارد صحنه رقابت می شــوند خواهند داشــت.
گرچــه اصالح طلبان می کوشــند اقای ناطق نــوری را در
اردوگاه اصالحــات تعریف کنند و چنین رویکرد مشــابهی
را نســبت به اقای الریجانــی ندارند اما معیــار قضاوت و
تحلیل را نمی توان بر پایه مشــی و خواسته اصالح طلبان
گذاشــت .نگاه های اقای الریجانی و اقای ناطق درباره
مســائل کالن کشــور به یکدیگر نزدیک اســت و هر دو
جز و معتــدالن جریان اصولگــرا به شــمار می ایند که اگر
جناح اعتــدال را مجمــوع اصالح طلبــان و اصولگرایان
معتدل تعریــف کنیم حتمــا اقایان الریجانــی و ناطق در
صددرصدی میان گرایش های مختلف اصولگرا به وجود
اورند چراکه هم اکنون رابطه مثبتی میان جبهه پایداری با
اقایان ناطق و الریجانی وجود ندارد .البته پیش بینی من
این است که اقای الریجانی همچون 2دوره گذشته از قم
کاندیدای دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسالمی
می شود .بنابراین از وزن کشــی های سیاسی در تهران به
دور خواهد بود .علت هم این اســت که اقای الریجانی با
اصرار و درخواست مراجع عظام تقلید از قم نامزد انتخابات
مجلس شد ،از مردم قم رای گرفت و وارد نهاد قانونگذاری
شد .بنابراین بعید می دانم این رویه را قطع کند و بخواهد از
تهران نامزد شود .ضمن انکه کاندیداتوری اقای الریجانی
از حوزه انتخابیه تهران ،ری ،اسالمشهر و شمیرانات خیلی
توجیه سیاسی ندارد.
به نظر شــما اگر اصالح طلبان بخواهند پیوندی
میان خود با اقــای الریجانی ایجــاد کنند قبل از
انتخابات این کار را انجام می دهند یا پس از ان؟
همان طور که اشاره شد احتمال دارد عده ای مثل
بخشــی از کارگزاران و اعتدالیون
قبــل از انتخابات بیاینــد ،عده ای
هم بعــد از انتخابات یعنــی زمانی
که ترکیب مجلس اینده مشخص
شــد از بیــن گزینه ریاســت اقای
الریجانــی و گزینه ریاســت اقای
حداد ،گزینــه اقــای الریجانی را
انتخاب کنند.
اصالح طلبانــی کــه قبــل از
انتخابات برای ائتالف با جریان
اقــای الریجانی اعــام امادگی
می کننــد بــه نظر شــما بــا چه
پاسخی از طرف اقای الریجانی
مواجه خواهند شد؟
اقــای الریجانــی تقریبا
چهــره معتدلی اســت ،شــاید به
همین خاطر انهــا همین فاکتور را
دلیل مثبت برای همراهی با اقای
الریجانی بدانند.
اگر این گروه از اصالح طلبان در
جلسه ای از اقای الریجانی برای
شکل گیری ائتالف با هم دعوت
کنند اقای الریجانی دعوت انها را می پذیرد؟
نمی دانــم می پذیــرد یــا نمی پذیــرد .در واقــع
نمی توانم داوری کنم ،این موضوعی است که تصمیمش
با خود اقای الریجانی است .در عین حال زمینه همکاری
نزدیک وجود دارد .هم اکنــون در مجلس اصالح طلبان
معتدل دارنــد با اصولگرایــان رهروان والیــت همراهی،
همکالمی و هم نظری می کنند.
یک نکتــه ای را شــما درباره ائتالف هــای بعد از
انتخابــات گفتید و ان اینکــه اصالح طلبان بین
گزینه هــای ریاســت از میان اقایــان الریجانی
و حدادعادل ،بــه اقــای الریجانــی رای دهند،
همان طــور که در مجلــس هشــتم و نهم چنین
اتفاقــی افتــاد و اصالح طلبــان ریاســت اقای
الریجانی بر مجلس را ترجیح دادنــد و با او وارد
همکاری شدند .ایا زمان انتخاب رئیس مجلس
اینده نیز همچنــان دو قطبی حــداد -الریجانی
رخ می دهد یا چهره های جدیدتری هم وارد این
رقابت خواهند شد؟
این دوره به نظرم شخصیت های دیگری هم وارد
می شــوند .چون تعداد معتدلیــن و اعتدالیون در مجلس
دهم بیشتر از مجلس هشتم و نهم است.
درباره گزینه اصالح طلبان برای ریاست مجلس
39
سیاست
40
مثلث | شماره 288
احزاب و شخصیت ها
چطور؟
شنیدم که جریان اصالح طلب اقای نجفی را برای
ایفای این نقش اماده می کند.
االن همیــن نکتــه کــه فرمودید ،ســوال ایجاد
می کنــد ،وقتــی کارگــزاران شــخصیت هایی
همچون اقــای الریجانی و اقــای ناطق نوری را
به ائتالف با خود دعوت می کند چــه منظوری از
این کار دارند در حالی که شــواهد و قرائن نشان
می دهد که گزینه اصلی انها برای ریاست مجلس
اقای محمدعلی نجفی است؟
باالخره انها بــرای پیشــبرد اهداف خــود دنبال
همگرایی و همراهی هستند و می خواهند با طرح ائتالف با
اقای الریجانی سبد ارای خود را هرچه بیشتر تقویت کنند
و رای معتدالن را به خودشان اختصاص دهند .اینها سعی
می کنند در صحن مجلس اگر تراز ارا و عددشان به اندازه
ریاست اقای نجفی برسد حتما این کار را بکنند و اگر نرسد
گزینه شان اقای الریجانی خواهد بود.
برخی تحلیلگران معتقدند کارگزاران از اسم اقای
الریجانی بــرای کمرنگ کردن گزینه ریاســت
اقای عارف اســتفاده می کند تا هم در انتخابات
نجفی سرلیســت اصالح طلبان قرار گیرد و هم
انکه موانع و مقاومت های طیف حامی اقای عارف
را مقابل رئیس مجلس شدن اقای نجفی از سر
راه بردارند .شما چه ارزیابی دارید؟
اقای الریجانی از قم می اید و به نظرم سرلیستی
اقای عارف در فهرست اصالح طلبان حتما اتفاق می افتد.
حاال ممکن است نجفی را هم بیاورند.
به عبارت روشــن تر بگویم منظور ان اســت که
کارگزاران گزینــه ائتالف با اقــای الریجانی را با
هدف کنترل و مدیریت عــارف مطرح می کنند و
نوعی فریب در ان مستتر است چنین تحلیلی را
قرین به واقع می دانید؟
خیر ،فکر نمی کنم این طور باشد.
بــه نظــر شــما اقــای روحانــی از میــان اقایان
الریجانــی ،عــارف و نجفــی رئیــس مجلــس
شدن کدام یک را به نفع پیشــبرد سیاست ها و
برنامه های دولت خود می داند؟
قطعا اقای الریجانی را بــه دو گزینه دیگر ترجیح
می دهد.
یعنی حتــی اقای نجفــی را هم گزینه نخســت
نمی داند؟
بله ،نمی داند.
چطور چنین تحلیلی دارید؟
به علت انکه اقای الریجانی هم تجربه کار را دارد
و هم در همراهی دولت برای اقای روحانی کم نگذاشــته
اســت .در خیلی جاها از خودش هزینه کرده اســت حتی
می توان گفت زیاد از حد از خودش هزینه کرد.
امــا اصالح طلبانی مثل اقــای زیبــاکالم چنین
دیدگاهی را ندارند و معتقدند که اقای الریجانی
خیلی جاها به جای پشــتیبانی از دولت سکوت
کرد .
اقای زیباکالم خیلی در جریــان معادالت داخل
مجلس نیست اما ما در مجلس هستیم و از نزدیک مسائل
و موضوعات را می بینیم.
در کدام قضایا اقای الریجانی بیش از حد برای
همراهی با دولت هزینه داد؟
در همه جریان هــا .اقای الریجانــی می خواهد
دولت را همراهــی کند ،این کار را شــخص اقای روحانی
انجام نمی دهد ،بلکه قصد دارد چالش هایی که در دولت
قبل بود در این دولت نباشد .به همین علت همراهی های
خیلی خوبی با دولت یازدهم نشان می دهد.
همیــن االن پایــداری ،رهپویــان و ایثارگــران
نقدهــای جــدی بــه اقــای الریجانــی دارنــد و
معتقدند «او سعی می کند در معادالت سیاسی و
تصمیم گیری های مهم مجلس نظر دولت تامین
شــود» ،به نظر می اید این مشی اقای الریجانی
ائتالف او بــا پایــداری ،ایثارگــران و رهپویان را
سخت کرده است ،نظر شما چیست؟
به هر حال این نگاه پایداری اســت ،انها همیشه
ک دلیلی بودند که با اقای الریجانی فاصله بگیرند.
دنبال ی
این خیلی مبنای اصولگرایان نیست بلکه این نگاه خاص
جبهه پایداری است.
االن یک تحلیل این است که نیازی نیست اقای
الریجانی در پی تامین نظر ایثارگران ،رهپویان
و پایداری باشد چون انها چه اقای الریجانی در
این زمینه تالش کند و چــه نکند در نهایت دنبال
حمایت از گزینه خودشان برای ریاست مجلس
می رونــد کمــا اینکــه در مجلس هشــتم و نهم
این اتفاق افتاد .در واقع اقــای الریجانی امروز
انتخاب کرده و نیازی بــه همگرایی با ایثارگران،
رهپویان و پایداری نمی بینــد ،ایا چنین تحلیلی
را قبول دارید؟
بله ،انها هیچ وقت نمی ایند بــا اقای الریجانی با
این مواضعی کــه دارد بنشــینند و او را همراهی کنند .انها
ممکن است دلشــان بخواهد از عنوان اقای الریجانی و
جریان اصولگرایی استفاده کنند ولی هیچ وقت گزینه انها
اقای الریجانی برای ریاست مجلس نیست.
اما در ابتــدای مصاحبه شــما گفتید شــرایط به
کارگزاران سازندگی بنا
دارند محمدعلی نجفی را
به عنوان سرلیست انتخاباتی
اصالح طلبان معرفی کنند
محمدرضا عارف همچنان مورد
حمایت طیف چپ اصولگرایان
است
ســمت همگرایــی اصولگرایان پیــش می رود و
هر چه زمان می گذرد امید به این مســاله بیشتر
می شــود اما حاال می گویید بین اقای الریجانی
با رهپویان ،ایثارگران و پایداری همگرایی شکل
نخواهد گرفت؟
منظورم از همگرایی سلیقه های اصولگرا نبود بلکه
منظور همگرایی حلقه های اصلی و محورهای باالدســت
بود یعنی نشســت های ایت الله یــزدی ،ایت الله مصباح
و ایت اللــه موحدی کرمانی پیش مــی رود و امیدواریم به
نتیجه برسد.
دعوتی هم از اقای الریجانی داشتند؟
نمی دانم ،خبر ندارم.
موتلفه خیلی در حال تالش است تا شکاف بین
اقای الریجانی با ایثارگران ،رهپویان و پایداری
را پر کند و حلقه پیوندی میان انها باشد ،به نظر
شما موفق خواهد شد؟
ان شاءالله بتواند موفق باشد.
ان شــاءالله که می فرمایید جنبــه ارمانی قضیه
است ،به طور واقعی این اتفاق می افتد یا خیر؟
بعید می دانم.
چرا؟
مگر اینکه بــزرگان اصولگرا به ایــن جمع بندی و
اجماع فقهی برسند و اینها تمکین کنند در غیر این صورت
انها به لحاظ سیاسی چنین تمکینی ندارند.
اقای الریجانی تمکین سیاســی نــدارد یا طیف
مقابلش؟
انها ندارند البته متقابال اقای الریجانی هم چنین
رویکردی را ندارد چون نگاه های این دو از هم فاصله دارد.
با این تفاسیر شما انتخابات پیش رو را چند قطبی
می بینید؟
انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسالمی را
سه قطبی می بینم.
می فرمایید چه قطب هایی است؟
ی مایل به پایداری ،اصالح طلب
جریان اصولگرا
افراطی و ائتالف اصولگرایان و اصالح طلبان معتدل.
به نظر شما اقای الریجانی محوریت را در قطب
سوم خواهد داشت؟
نشانه ها ،شواهد و قرائن حکایت می کند که اقای
الریجانی خود به خود در محوریت این قطب قرار می گیرد.
اقای نجفی نمی تواند در چنیــن محوریتی قرار
گیرد؟
خیر.
پس اقای نجفی در کدام قطب قرار می گیرد؟
او جز و اصالح طلبان اســت .البتــه اگر هم جز و
قطب ائتالف اصولگرایان و اصالح طلبان معتدل باشــد
در تراز پایین تر از اقای الریجانی قــرار می گیرد .در واقع
غلظت محوریــت اقای الریجانــی در این قطب بیشــتر
اســت .یعنی با بودن اقای الریجانی کســی ســراغ اقای
نجفی را نمی گیرد.
به نظر شما وزن سیاسی حامیان اقای الریجانی
در مجلس اینده چگونه خواهد بود؟
معتقدم وزن سیاســی حامیان اقای الریجانی در
مجلس اینــده قابل قبول اســت و اصالح طلبــان معتدل
همچون مجلس هشــتم و نهم حاضر باشــند رای خود را
به اقای الریجانــی بدهند .هرچند ایــن روزها گزینه های
مختلفی همچون اقای عــارف و اقای نجفــی از اردوگاه
اصالحات برای قرار گرفتن بر کرسی مجلس اینده مطرح
می شوند اما بر این باورم چون اکثریت نسبی مجلس دهم
در اختیار معتدالن سیاســی اعم اصولگرا و اصالح طلب
خواهد بود رای اصالح طلبان معتدل نیز اقای الریجانی
است.
احزاب و شخصیت ها
اگر شرایط مهیا باشد ،کارگزاران ،نجفی را
به الریجانی ترجیح می دهد
گفت وگوی مثلث با حسین سبحانی نیا
امید کرمانی ها
روزنامه نگار
3
حســین ســبحانی نیا نایب رئیس فراکســیون
رهروان والیت مجلس معتقد اســت« :اگر شرایط به
نفع طیــف کارگزاران باشــد ،به شــخصی مثل اقای
الریجانی قانع نیستند .حتما دنبال گزینه نزدیک تر
به اندیشه و تفکر خودشان می روند».
مثلث | شماره 288
نظر گرفته شــود و چون زمان اجرای برجام از 26مهر اغاز
می شد ،باید این قانون را سریع تر تعیین تکلیف می کردیم
و به شورای نگهبان می فرستادیم تا این شورا نظر خود را تا
26مهر اعالم کند و اگر ایرادی داشت دوباره مجلس ایراد
را برطرف کند تــا در موعد مقرر عملیاتی بشــود و ما بهانه
به دســت طرف مقابل ندهیم .این اتفاق افتاد و شــورای
نگهبان نیز مصوبه مجلس را تایید کــرد یعنی این مصوبه
را خالف شرع و قانون اساسی تشــخیص نداد و به همین
ترتیب مصوبه مجلس شــکل قانون به خــود گرفت .البته
طبیعی بود که برخی نمایندگان نیز مخالف این طرح باشند
کما اینکه مخالفت خود را نیز با رایــی که دادند و نطقی که
در مخالفت مطرح کردند اعالم داشتند .در کل من انجام
این مخالفت ها را مثبت می بینم چون نشان دهنده شادابی
و نشاط مجلس است .در کل مجلس انچه را که مصلحت
نظام و کشور بود تصویب کرد.
االن دو نگاه در جریان اصالحات وجود دارد ،یک
دیدگاه می گوید «به هیچ عنــوان ما تا گزینه ای
داریم نباید ســراغ الریجانی برویم ».نگاه دیگر
می گوید «حتی اگر هم اصالح طلبان می خواهند
گزینه خودشــان را در انتخابــات تقویت کنند و
شریکاصولگراهمچونالریجانیوناطقنگیرند
نباید اقدام به تخریب این شخصیت ها کنند .باید
تا بعد از انتخابات صبر کنند ببینند ترکیب سیاسی
منتخبان مجلس دهم به چه صورت می شــود»،
با این مقدمه بفرمایید به نظر شــما اصالح طلبان
کدام رویکرد را دنبال کنند؟
اصالح طلبــان تند در عین حال یــک نگاه خاص
خودشان را دارند و شاید راغب نباشند با اقای الریجانی کنار
بیایند ولی افراد میانه و معتدل انها ممکن است خالف نگاه
تندروهای اصالح طلب عمل کنند.
یعنی قبل از انتخابــات از اقای الریجانی حمایت
داشته باشند؟
این شاید در نگاه انها مطرح باشد.
این حمایــت اثــری روی پایــگاه اجتماعی اقای
الریجانی دارد یا خیر؟
اگر اقــای الریجانــی بخواهد بــا مجموعه های
اصولگرا کنار بیاید و با انها فعالیت کند ممکن است طیفی
از نیروهای اصولگرا در این صورت ریزش داشته باشند ولی
من فکر می کنم اقای الریجانی به عنوان یک شــخصیت
اعتدالــی و منطقــی اصولگرا حرکــت همــگام و همراه با
روحانیت را می پسندد که تایید و دنبال کند.
اگــر اقــای الریجانی به صــورت مســتقل از قم
کاندیدا شــود (اقدامی که مورد تایید علما است)
اما اصولگرایان از کاندیداتوری او حمایت نکنند و
سیاست
مجلس شورای اســامی پنجم اســفند امسال
برگزار می شــود ،بــر همیــن اســاس گروه ها و
ســایق مختلف سیاســی هر چــه زمان ثبت نام
نامزدها نزدیک تر می شود بر تحرکات خود بیشتر
می افزاینــد ،موضوعــی کــه هم اکنــون مطرح
می شــود بحث اقای الریجانی و تصمیم او برای
حضور در عرصــه انتخابــات اســت .مدل های
مختلفــی در همیــن زمینــه مطــرح می شــود
یک تحلیل ان اســت کــه او در قالــب ائتالف با
اصولگرایــان وارد انتخابات مجلس می شــود،
تحلیل دیگر می گوید اقای الریجانی تشکیالتی
راه می اندازد و بــا تابلوی ان تشــکیالت قدم به
انتخابات مجلــس می گذارد ،تحلیل ســوم این
اســت که با جریان اعتدال پیونــد می خورد و در
ان قالب پیش می رود ،به نظر شــما کدام یک از
تحلیل های یادشده قرین به واقعیت است؟
همان طور که اشاره شد طبعا او به عنوان یک چهره
تاثیرگذار در تحوالت سیاسی و به خصوص انتخابات اینده
حضور فعال خواهد داشــت .حاال اینکه در چه قالبی باشد
هنوز روشــن نیســت ولی قطعا حضور فعال خواهد داشت
اما اینکه مطرح شد شــاید حضور اقای الریجانی در قالب
یک حزب جدید باشد ،این اتفاق را دیگر ممکن نمی دانم
چون االن خیلی ورود به انتخابات مجلس تحت این عنوان
حاصلی ندارد یا ممکن است او امادگی اش را نداشته باشد
ولی اینکه مجموعه دوســتان عضو فراکســیون رهروان
والیت بخواهند در مجموعه ای حضور داشته باشند و اقای
دکتر الریجانی هم حمایت کند درباره این نمی توانم االن
چیــزی بگویم .در مجمــوع اعضای فراکســیون رهروان
والیت مجلس حتمــا در انتخابات دهمیــن دوره مجلس
شورای اسالمی فعال خواهند بود.
ایا از اقای الریجانی دعوتی شــده تــا به ائتالف
اصولگرایان بپیوندد؟
حتما تالش هایی که برای وحدت و همگرایی شده
و می شود یک ضلع این مجموعه ها دکتر الریجانی است،
چه دوستانی بخواهند چه نخواهند پایگاه سیاسی و جایگاه
اجتماعی اقای الریجانــی اصولگرایی اســت .نیروهای
سیاسی تاثیرگذار در مجموعه شهرســتان ها و انهایی که
عضو فراکسیون رهروان والیت هستند و در مجلس حضور
دارند می توانند شاخه های مجموعه دکتر الریجانی باشند.
اگر ان شــکل کلی وحدت اصولگرایان در قالب منشــور
روحانیت اتفــاق بیفتد اقای الریجانی این روش را بیشــتر
می پســندد تا مجموعه های دیگر بخواهند برای تشکیل
ائتالف انتخاباتی تــاش کنند .اقــای الریجانی چون با
روحانیت ،علما و مراجع عظام تقلید ،جامعه روحانیت مبارز
تهران و جامعه مدرســین حوزه علمیه قــم ارتباط نزدیکی
داشــته و دارد بنابراین در این شــکل ائتــاف اگر محور
روحانیت باشــد همگرایی و وحــدت را می پســندد و گرنه
اگر گروه های دیگری بخواهند محور باشــند شــاید اقای
الریجانی چنین همگرایی و ائتالفی را جای تامل بداند.
اینکه گفته می شــود اقای الریجانی شرط ورود
خود به ائتــاف اصولگرایان را این گذاشــته که
پایداری جز و ائتالف نباشد صحت دارد؟
من این را نمی دانم ،ضمن انکه جایی هم از ناحیه
ایشان مطرح نشده است.
با همین شرایطی که شما طرح کردید ایا جامعتین
(جامعه روحانیت مبارز تهران و جامعه مدرسین
حــوزه علمیــه قــم) از اقــای الریجانــی دعوت
داشتند؟
البتــه دیدارهایی بیــن او و نمایندگانــی از جامعه
روحانیت مبارز تهران بوده است.
همانی که چند ماه پیش اتفاق افتاد؟
بله همین طور است.
اخیــرا نیز اقــای الریجانی دیــداری بــا ایت الله
یزدی داشــت .ایا مالقات انجام شده در همین
چارچوب بود؟
حاال ممکن است دیدار دوستانه باشد ،دیداری که
همیشه اقای الریجانی به عنوان نماینده قم با علما ،مراجع
عظام تقلید و اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم انجام
می دهد ولی به دلیــل اهمیت موضوع انتخابــات در این
خصوص هم احتماال بحث هایی داشتند.
کارگزاران چنــدی پیش یک موضوعــی را مبنی
بر سرلیســتی و حمایــت از کاندیداتــوری اقای
ناطق نوری به طور مستمر دنبال و مطرح می کرد
و وقتی با اعالم موضع صریح اقای ناطق مبنی بر
نامزد نشــدن در انتخابات مواجه شــد پیشــبرد
همین رویکرد را با نام اقــای الریجانی ادامه داد،
به طوری که اقای عطریانفر عضو شاخص شورای
مرکزی این حزب گفــت «ما نقــد الریجانی را به
نسیه عارف ترجیح می دهیم» ،یعنی کارگزاران
هم بــه نوعی اســتقبال می کنــد از اینکــه اقای
الریجانــی بــه صحنه بیایــد و به جبهــه اعتدال
نزدیک شود ،به نظر شــما هدف حزب کارگزاران
چیست؟
اینکه اقای الریجانی بخواهد به حزب کارگزاران
نزدیک شود را خیلی قرین به واقع نمی بینم ولی نگاه مثبت
نیروهای معتــدل در مجموعه های مختلف را به ریاســت
اعتدالی اقای الریجانی در مجلس ممکن می دانم.
شما از مدیریت و ریاست اعتدالی اقای الریجانی
در مجلس صحبت کردید اما اخیرا وقتی گزارش
کمیســیون ویژه برجام در صحن علنی مجلس
شورای اسالمی قرائت شــد و طرح یک فوریتی
طرح اقدام متناظر و متقابل جمهوری اســامی
ایران در اجرای برجام در دستورکار قرار گرفت،
خیلــی از اصولگرایان بــه نحــوه مدیریت اقای
الریجانی در روند بررســی کلیات و جزئیات این
طرح نقد جدی داشتند ،نظر شما چیست؟
طرح اقــدام متناظر و متقابل جمهوری اســامی
ایران در اجــرای برجام با مدیریت بحران و بســیار خوب و
قوی اقای الریجانی رئیس مجلس به تصویب رسید چرا که
برای اقای الریجانی و اکثریت مجلس مهم بود که قانونی
تصویب کنیم که هم دغدغه های مردم در ان در نظر گرفته
شود و هم دغدغه های نظام مد نظر باشد ،ضمن انکه منافع
ملی مخدوش نشــود .باتوجه به انچه در این قانون وجود
دارد ،به نظر ما دقت ها انجام گرفت که مالحظات الزم در
41
احزاب و شخصیت ها
وی را در لیست حمایتی خود قرار ندهند در مقابل
اصالح طلبان اعالم حمایت و پشتیبانی از اقای
الریجانی داشته باشــند ،به نظر شما این به نفع
اقای الریجانی است یا به ضرر او تمام می شود؟
نمی دانم گفت وگوهــای مجموعه های اصولگرا
در چه مرحله ای قرار دارد و تا چه حد نتیجه داده است ولی
به هر صورت او از قم کاندیدا می شود همانطور که در دوره
هشــتم و نهم این اتفاق افتاد .همین جا یاداور می شــوم
در انتخابــات دوره نهم مجلس شــورای اســامی به رغم
فضاسازی بســیاری که علیه اقای الریجانی انجام شد او
رای اول را در قم اورد بنابرایــن پایگاه اجتماعی اش در قم
محکم است .علما و مراجع عظام تقلید و خیلی از متدینان
عالقه مند به اقای الریجانی هستند .او روحانی زاده و فرزند
خانواده علم و علما است .مشی منطقی در مسائل مختلف
دارد و بر مبنــای اصول حمایت از جایــگاه والیت و رهبری
حرکت می کند.
بنابراین اگر از قم با همان شــرایط دوره نهم کاندیدا
شود به این معنا که همچون دوره گذشته مورد هجمه باشد
برداشتم این است که باز هم رای اول را در ان حوزه انتخابیه
می اورد .حاال چه به شکل منفرد کاندیدا شود یا در لیست
اصولگرایان باشد.
بر اساس همین نکته ای که فرمودید یک تحلیل
وجود دارد که می گوید «اقای الریجانی نیازی به
حمایت مســتقیم برخی گروه های اصولگرا مثال
پایداری ،رهپویان و ایثارگران ندارد ،این گروه ها
چه حمایت کنند چه نکنند تاثیری روی رای اقای
الریجانی ندارد» چون در دوره گذشته هم بعد از
انتخابات دنبال کاندیدای خودشان برای ریاست
مجلس رفتند ،ایا این تحلیل را قبول دارید؟
بله همیــن طور اســت ،من هم برداشــتم همین
است.
یعنی به نظر شما اقای الریجانی نیازی نمی بیند
که نظر پایداری ،ایثارگران و رهپویان را جلب کند
و به انها نزدیک شود؟
من بعید می دانم اصال بشــود و اقــای الریجانی
بتواند نظر این دوســتان را جلب کند چــون امکانش بعید
است .او در انتخابات دوره گذشته نیز بدون نظر و حمایت
این گروه ها کار را شــروع کرد و رای هم اورد .این دوره هم
احتماال همین طور شــود .یعنی بدون حمایت رهپویان و
ایثارگران و پایداری وارد انتخابات مجلس شورای اسالمی
علی الریجانی هفته گذشته به دیدار ایت الله محمد یزدی رفت
سیاست
مثلث | شماره 288
42
شــود چون در قم پایگاه خاص خودش را دارد ضمن انکه
از ارتباط خوب ،منطقی و نزدیکی با حــوزه ،علما و مراجع
عظام تقلید برخوردار است .عملکرد او هم در موضوعات
مختلف همواره مثبت و اعتدالی و به دور از افراط و تفریط
بوده بنابرایــن اقای الریجانــی در ذهن بســیاری از مردم
جایگاه مثبت دارد.
شــما گفتید فرقی نمی کند پایداری ،ایثارگران و
رهپویان از اقای الریجانــی در انتخابات حمایت
داشته باشند یا نداشته باشند ،چون موضع انها
تاثیری روی ارای اقای الریجانی نــدارد .درباره
تالش هــای موتلفه بــرای برقــراری پیوند میان
اقای الریجانی با پایــداری ،ایثارگران و رهپویان
ارزیابی تان چیست؟
من فکر نمی کنم موتلفــه بتواند این توفیق را پیدا
کند که مشکل را حل کند.
چرا این پیش بینی را دارید؟
با فاصله خیلی زیادی که ایجاد شده ،بعید می دانم
موتلفه بتواند اینجا ایفای نقش کند .چون بعضی تندروی ها
در این گرایش ها وجود دارد ،گاهی موضع گیری می کنند
و این موضع گیری ها نشان می دهد که خیلی فاصله وجود
دارد تا انها به همگرایی و همفکری برسند.
ایا اقای الریجانی برای ریاســت مجلس ائتالف
بعد از انتخابات را با جریــان اصالحات و اعتدال
بررسی می کند؟
االن نمی تــوان ترکیــب مجلــس اینــده را خیلی
پیش بینــی کــرد طبیعتا این مســاله بــه بعــد از انتخابات
برمی گردد ،یعنی زمانی که ترکیب حضور گروه ها و احزاب
درمجلس اینده مشخص می شود .اگر اکثریت کرسی های
دوره اینده مجلس در اختیار نیروهای اصولگرا ،منطقی و
اعتدالی باشــد قطعا اقای الریجانی گزینه اصلی ریاست
خواهد بود.
در مقایســه با شــخصیت های دیگر نــگاه اقای
روحانی به تــداوم ریاســت اقــای الریجانی در
مجلس اینده چطور است؟ در واقع او بین اقایان
عــارف و الریجانــی کدام یــک را برای ریاســت
مجلس ترجیح می دهد؟
برداشــتم این اســت که باز هم اقــای الریجانی
را ترجیح می دهد چون ســال اینده بــرای دولت یازدهم به
ویژه شخص اقای روحانی مهم است .اقای روحانی فردی
منطقی و معقول و دور از تصمیم گیری های احساسی است
بنابراین هرچه رئیس مجلس دهم منطقی تر باشــد به نفع
اقای روحانی خواهد بود .یعنی از نظر اقای روحانی ،اقای
الریجانی می تواند گزینه مناســب تر نسبت به اقای عارف
تلقی شود.
درباره اقای نجفی چطور؟ بیــن اقای الریجانی
و اقای نجفی ریاســت کدامیک بر مجلس برای
رئیس دولت یازدهم بهتر است؟
حاال هنوز معلوم نیســت چه کسی نامزد انتخابات
دهمین دوره مجلس شورای اسالمی می شود و در مقابل
چه کسی به رغم تبلیغات نامزد نخواهد شد .بعد از این مرحله
باید دید چه نامزدی رای می اورد و چه نامزدی رای نخواهد
اورد .این فر ضیاتی است که خیلی نمی توان برایش حساب
باز کرد بنابراین باید منتظر ماند تا ببینیم چه می شود .اقای
روحانی را یک شخصیت اصولگرای اعتدالی می شناسیم،
گرچه دور او را نیروهای اصالحات بیشتر محاصره کردند اما
یکی از همین نیروهای اصالحاتی چندی پیش مطرح کرده
بود که اقای روحانی قبل از انکه مورد حمایت اصالح طلبان
قرار گیرد این درصــد پایگاه اجتماعی داشــت ولی بعد از
حمایت اصالح طلبان مقبولیت اجتماعی اش به این درصد
رسید ،در واقع او یک درصد کمی را برای قبل و درصد باالیی
را برای بعــد از حمایت اصالح طلبان اعــام کرد و همین
مساله را عامل رای اوری اقای روحانی خواند .در واقع نگاه
اصالحاتی های تند نسبت به اقای روحانی این است ولی
من فکر می کنم اقای روحانی نگاهش به اعتدال نزدیک تر
است تا افراط و تفریط در موضوعات.
گویا گزینه اصلی کارگزاران برای ریاست مجلس
اقای نجفی اســت اما چــرا نام اقــای الریجانی
و ترجیح دادن او را به عارف مطرح کردند؟
طبعا اگر شــرایط به نفع طیف کارگزاران باشــد به
شــخصی مثل اقای الریجانی قانع نیســتند و حتما دنبال
گزینه نزدیک تر به اندیشه و تفکر خودشان می روند.
شخصی مثل اقای نجفی؟
بله ،نیروهایی که به ان طیف و ســلیقه سیاســی
نزدیک ت ر بوده و پایگاه اجتماعی هم داشته باشد.
چون اقای نجفــی در دوره ای که برای شــورای
شــهر تهران نامزد شــد رای اورد بنابراین پایگاه
اجتماعی در تهران دارد؟
حاال بایــد دید کــدام گزینــه انها مطرح اســت،
سرلیســت می شــود و بعد هم رای می اورد ،بعد از ان تازه
می شــود این فرض را مطرح کرد که ترجیح انها چه کسی
است.
به نظر شما نگاه اقای هاشــمی به ریاست اقای
الریجانی بر مجلس چطور است؟
اقــای الریجانی مشــی معتدلــی را مطــرح کرد
حتی قبــل از دولــت یازدهم شــعار اعتــدال را در مجلس
هشــتم توانســت دنبال و اجرا کند ،در نگاه رهبری و سایر
دست اندرکاران و مســئوالن عالی رتبه نظام نیز این مشی
مثبت است .در واقع نظام هم این مشــی را می طلبد که با
نگاه اعتدالی و با پرهیز از افراط و تفریط از همه ظرفیت ها
استفاده شود.
اقای هاشمی هم همین نگاه را دارد؟
بله.
به نظر شما اقای خاتمی هم مشی اقای الریجانی
را اعتدالی می داند؟
نمی دانم ،این طیف تند اصالحات اگر زمینه برای
تحقق اندیشه های شان مطرح باشد حتم ا ترجیح شان این
است که از نزدیکان خودشــان کسی رئیس مجلس شود،
بعد مرحله به مرحله انتظارات شــان را کم می کنند تا اینکه
بین انتخاب میان اقــای الریجانی یا یک نفــر دیگر قرار
ی ترجیح دارد
می گیرند یعنی مقایسه می کنند اقای الریجان
یا ان شخص.
قطب مکتب عرفان تهران
تاریخ سیاسی
ایت الله شاه ابادی نقطه وصل فلسفه و عرفان است.او از گروه علمای اصولی
اســت که اهتمام ویژه ای به عرفان هم دارد و همین موضوع بر ســایر ویژگی های
علمی چیرگی یافته به صورتی که وجه عرفانی شــاخصه او شــده است .ایت الله
ش اه ابادی بر همین اساس مکتب پربار عرفان تهران را پایه گذاشته است.
دکترحمیدشاه ابادیازپدربزرگشمی گوید
عرفانایت اللهباعرفان هاینوظهورمتفاوتاست
داوود رضایی چراتی
خبرنگار
تاریخ سیاسی
44
مثلث | شماره 288
1
ابعاد مبارزاتی ایت الله شاه ابادی در عصر پهلوی
پس از انقالب مورد توجه خاص قرار گرفته .بفرمایید
که برخورد ایشان با حکومت چگونه بود؟
ذهنیت بســیاری از مخاطبین اینگونه اســت که
هرکس وجه عرفانــی دارد معموال نباید با سیاســت کاری
داشته باشد و باید کنج عزلت بگزیند و به سیر و سلوک فردی
بپــردازد .اغلب ما کمتــر از عرفا ،چهــره مبارزاتی و چهره
سیاســی در ذهن داریم .انچه ایت الله میــرزا محمد علی
شــاه ابادی را از عرفای هم عصر خودش متمایز می کند،
مبارزات سیاسی ایشان با رضاخان است .در حوزه عرفان
ایت الله میرزا محمد علی شاه ابادی اقدامی که می کند این
است که حوزه را به قبل و بعد از خودش تقسیم می کند که
این روش خاص مبارزاتی ایت الله شاه ابادی بود .به خاطر
دارم که وقتی حضرت امام(ره) در دیــداری که با خانواده
شهید شاه ابادی(شهید ایت الله مهدی شاه ابادی) داشتند،
فرمودند« :ایشان عالوه بر اینکه یک فقیه به تمام معنا و
یک عارف بالله بودند ،یک مبارز به تمام معنا بودند .بنابراین
وجه مبارزاتی ایت الله میرزا محمد علی شاه ابادی از وجوه
بارز ایشان است».
شــکل این مبــارزه باتوجــه به فضــای خفقان و
دیکتاتوری رضاخانی به چه صورت بود؟
در دوره رضــا خــان تعابیر تند ایشــان نســبت به
شــخص رضا خان و اقدامات عملی ایشــان در مبــارزه با
دوران ستمشــاهی رضا خان بر کســی پوشــیده نیست.
تعبیری در اغلب سخنرانی های خود علیه رضاخان داشتند
و از او به عنــوان «مرتیکــه چــاروادار» نــام می بردند .در
سخنرانی های علنی و مباحث جدی که در این حوزه داشتند،
گاه ایت الله شاه ابادی را تا مرز اصطکاک با برخی از علمای
معاصرش پیش می برد و البته شــخصیت رضا خان برای
انها نیزشناخته شده نبود .به خاطر دارید که رضاخان برای
پیشبرد برنامه های حکومتی خود و قبل از اینکه به صدارت
برسد به دست بوســی علما می رفت و تظاهر می کرد که به
علما احترام می گذارد .اما اقای شــاه ابادی این وجه رضا
خان را به خوبی شناخت و مبارزات جدی داشتند .تحصن
در ســخنرانی حرم حضرت عبدالعظیم به مــدت یازده ماه
و سخنرانی های تند ایشــان مورد هجمه عناصر رژیم قرار
می گرفت و رژیم به مسجدشان حمله می کرد جمع کردن
منبر ایشان و بر هم زدن سخنرانی های ایت الله میرزا محمد
علی شــاه ابادی از برنامه های رژیم بود .از کسانی که وجه
عرفانی دارند کمتر این سبقه را مشاهده می کنیم.
تربیــت شــاگردان بنــام کــه ســرامد انهــا به
امام خمینــی(ره) بود نیز از وجــوه موثر ایت الله
شاه ابادی بود ،ایشان چه رویکردی در این مساله
داشتند؟
بله؛ بارزترین شــاگرد ایت الله شاه ابادی حضرت
امام هســتند .البتــه ایت الله مرعشــی نجفــی ،ایت الله
میرزا هاشم املی ،ایت الله بهاء الدینی و بسیاری از علمای
دیگر نیز جزو شاگردان خوب ایشان بودند .همه بزرگان ما
شاگرد مکتب ایشان هســتند .در حوزه عرفان باید به این
نکته توجــه کنیم که ایت الله شــاه ابادی مجتهدی عارف
بود .یعنی ســیر و ســلوک عرفانی و نظریات عرفانی را در
بارزترین شاگرد ایشــان حضرت امام(ره)
اســت امــا افــراد دیگــر ماننــد ایت اللــه
حق شناس ،مرحوم اقای گرجی و دیگران
درسطوحمختلفازمحضرایشاناستفاده
کردنــد در مجمــوع شــاگردان ایت اللــه
شاه ابادی را در اثار و برکات به جای مانده از
تالیفات حضرت امام کــه مکررا در مباحث
مختلــف از ایت اللــه شــاه ابادی به عنوان
مرحومروحیالفداءیادمی کند
نوه ایت الله شاه ابادی معتقد
است که جنبه های سیاسی و
مبارزاتی پدربزرگش در جنبه های
عرفانی گم شده است
مثلث | شماره 288
می شود .مشرب ایت الله علی شاه ابادی مشرب صدرایی
است .یعنی ایشان بر اساس حکمت الهی صدرایی دارای
نظریاتی هســتند و به ان طیــف فکــری نزدیک ترند تا به
مکتب اشــراق یا دیگر عرفا .درباره مکتــب تهران باید به
فضای فلســفی ان روز و فضــای نجف و قم اســتناد کرد.
فضای نجف در حوزه فلســفه و عرفــان دارای نظریات و
دیدگاه هایی بود؛ در اصفهان و در قــم هم بزرگانی در این
عرصه وجود داشــتند که هر کدام درباره فلســفه و عرفان
دارای نظریــات خاصی هســتند .در مشــهد هــم فضای
فلســفی خاص وجود داشــت .حضرت امــام(ره) دوران
سختی را بعد از ایت الله شاه ابادی گذراند؛ چراکه به حوزه
فلســفه و عرفان ورود داشــتند و در قم در این باب روزگار
ســختی گذراند که مخالفت هایی از درون حوزه با ایشــان
می شــود .در این دوران بود که ایشــان مکتــب تهران را
پایه گذاری کرد .نقل است که وقتی ایشان در تهران این
پایگاه فلســفی و عرفانی را بنیان می گذارند و مباحث شان
را مطرح می کنند فضابه گونــه ای بود که حضرت امام(ره)
می فرمایند؛ وقتی من دیدم کــه ایت الله میرزا محمد علی
شــاه ابادی این مطالب را در تهران و مســجد برای عموم
مردم مطرح می کنند به ایشــان گفتم که اخر مردم عادی
و این حرف هــا؟! ایت الله میــرزا محمد علی شــاه ابادی
به شــوخی و مزاح گفتند :بگذارید ایــن کفریات به گوش
مردم هم بخورد!ان زمان بسیاری از افراد مباحث عرفانی
را کفریــات می دانســتد و در ان فضا ایت الله شــاه ابادی
حــوزه تهــران را مناســب تر بــرای توضیح مباحــث خود
می دانستد .بنابراین می توان گفت؛ مکتب تهران این گونه
پایه گذاری شد.
چه شاگردانی در این مکتب تربیت کرده اند؟
بارزترین شاگرد ایشان حضرت امام(ره) است اما
افراد دیگر مانند ایت الله حق شناس ،مرحوم اقای گرجی و
دیگران در سطوح مختلف از محضر ایشان استفاده کردند
در مجموع شاگردان ایت الله شــاه ابادی را در اثار و برکات
به جای مانده از تالیفات حضرت امام که مکررا در مباحث
مختلف از ایت الله شاه ابادی به عنوان مرحوم روحی الفداء
یاد می کند و در بسیاری از اثار امام(ره) همواره رد پای نگاه
عرفانی و فلســفیات ایت الله میرزا محمد علی شاه ابادی
وجود دارد .
مکتــب عرفانــی تهــران در عرصــه دینــی چه
پیامد هــای مثبتی داشــته؟ این درســت زمانی
اســت که به هر حال ایســم های غربــی از جمله
م فعالیت زیادی می کردند؟
سوسیالیس
این عرفان مبتنی بر اندیشه های دینی و برگرفته از
اموزه های قرانی است .دیدگاه ایت الله شاه ابادی دیدگاه
درون دینی ودیدگاه منطبق بر اندیشه والیت پذیری است.
بنابراین راه رســیدن به خدا در عرفان ایت الله شــاه ابادی
از مســیر عبودیت و بندگی و از همین راه اعمال و مناسک
عبادی می گذرد .اندیشه های دیگر که عرفان را به عنوان
یک میانبر مستقیم مطرح می کنند و تا جایی پیش می رود
که شــریعت را فدا می کند؛ این اندیشه ها از منظر ایت الله
شاه ابادی مذموم ومردود است .وجه تمایز جدی ایت الله
شــاه ابادی با عرفان هایی که در واقع نبایــد انها را عرفان
بدانیم و عرفان های نوظهور است .ایت الله شاه ابادی اوال
مجتهد بود و ثانیا عارف و بعد از ان فیلسوف تلقی می شود
و این مسیر عبادت و بندگی و شــریعت و احکام و پایبندی
به قوانین اسالمی اســت .همه اینها از منظر استاد نشان
می دهد که راه رســیدن به خدا از طریق قران و ائمه اطهار
و اهل البیت(ع) اســت .بنابر این اموزه هــای عرفانی بعد
از ایجاد دســتگاه فلسفی اقای شــاه ابادی است .اینگونه
نیست که اول عرفان خوانده باشند و بعد سراغ فلسفه بروند؛
دستگاهفلسفیمبتنیبراندیشهعقلیاست.حاکمیتعقل
در تمام این مباحث هســت و این نظامی که عرفان در ان
دیده می شود عقل نیست و عقل ان را تایید می کند ولی از
این منظر که عبور می کند و در پس این نگاه فلسفی اندیشه
عقلی بــه یک عرفان در چارچوب می رســد کــه پایه گذار
دیدگاه های مبتنی بر عرفان نظری اســت و البته به دنبال
این مبانی عرفان نظری اســت که ما در رفتارهای ایت الله
شاه ابادی اثار عرفان عملی ایشان را هم می بینیم.
بعد از ایشــان این عرفانی که بنا نهاد ،توانست
سیر تکاملی را طی کند؟
حوزه های دیگر عرفان که انها هم تفاوت هایی در
مسلک با دیدگاه های ایت الله شاه ابادی دارند و مورد تایید
ایشان هم نبوده ،در این حوزه به وجود امد و رشد هم کرد و
ِ
عرفان ایت الله شاه ابادی به اهل فن اش معرفی
بیشتر از
شده است؛ هر چن د تفاوت ه ا اساسی نبوده و از تفاوت های
ماهوی هم برخوردار نیســت اما تفاوت هایی هم دارد .در
این بعد شاهد عرفان عملی بیشتری در این حوزه هستیم.
می توان گفت که بعد از ایت الله شــاه ابادی اندیشه های
عرفانی ایشان انگونه که شاید و باید دنبال نشد و گسترش
پیدا نکرد و البتــه جای کار جــدی دارد؛ به جــز انچه که
حضرت امام(ره) دنبــال کردند .به عبارتی ارای فلســفی
و عرفانی ایت الله شــاه ابادی به جز جاهای محدودی که
روی ان کار شــده به دالیل مختلف از جملــه از بین رفتن
اثار مکتوب اســتاد و غیره انگونه که شــاید و باید توسعه
نیافته است و زمینه کار فراوان وجود دارد .عرفان اسالمی
که امروزه در دانشــگاه ها و در حوزه ها تدریس می شــود،
تفاوت هایی با این فضــا دارد وجا دارد کــه ارای عرفانی
ایت الله شاه ابادی به درستی واکاوی شود .اندیشه ای که
استاد در حوزه عرفان داشــتند با مجموعه مقدمات مبتنی
بر نظریات اسالمی حرکت کرده و خروجی های مثبتی هم
داشته است و الزم است که اینها در مباحث خودش مورد
بررسی قرار گیرد.
تاریخ سیاسی
پس مقام اجتهاد خودش دارد .اینگونه نیســت که بشــود
ایشــان را با عرفا و علمای نامدار و شخصیت های دیگری
که دارای عرفان عملی صرف بوده و با روش های دیگری
به این مقام رسیدند ،مقایسه کنیم .ایت الله شاه ابادی کسی
است که فلسفه اسالمی را به درســتی می شناسد؛ مکتب
صدرایی دارد و دارای نظریات فلســفی است .از ایت الله
شاه ابادی به عنوان فیلســوف فطرت نام برده می شود .در
بین فیلسوفان ،کسانی که دارای دستگاه فلسفی باشند کم
هستند .ایت الله شــاه ابادی با نظریه فطرت شان و نظریه
فلسفی فطرت شان یک دستگاه فلسفی را بنیان نهادند که
بر اساس این دستگاه هم مقام توحید و هم مقام معاد قابل
اثبات است .بنابراین ایت الله میرزا محمد علی شاه ابادی
کســی اســت که عرفان را پس از فلســفه و پس از دوران
تحصیل حوزه و مقام اجتهاد به دست اورده است و البته به
موازات او صاحب مشرب و سبک و سلیقه عرفان عملی نیز
هست که کرامات ایشــان هم بر کسی پوشیده نیست .اما
انچه درباره ایشان باید به صورت ویژه توجه کرد این است
که ایشان یک فیلسوف و نظریه پرداز است و نظریه فطرت
ایشان امروز یک نظریه قابل اعتنا است .اگر چه اثار زیادی
از ایشــان در این زمینه به جا نمانده است ولی قابل تبیین و
تحلیل فلسفی و عرفانی است.
ایشــان را صاحب مکتب عرفانی تهران عنوان
می کنند که در عصر خودش پیروان زیادی و البته
مخالف های زیــادی هم داشــته .مکتب عرفان
تهران چه می گفت؟
ایشــان را بایــد صاحــب مکتب عرفانــی تهران
دانست .مرحوم شــاه ابادی در ان بســیار تاثیر گذار تلقی
1
ایت الله میــرزا محمد علی شــاه ابادی که امروز
به عنوان اســتاد عرفــان و اخالق حضــرت امام(ره)
شــناخته شــده اســت ،دارای ابعاد گوناگون است.
ایشان شخصیتی ذوابعاد بودند .در میان ابعاد ایشان
به وجه فقاهتی و اصولی شان کمتر توجه شده است.
ایت الله شــاه ابادی به عنوان یک مرجع تقلید صاحب
رساله در حوزه فقه و اصول از چهره های نامدار عصر
خودشان بودند و در حوزه عرفان نظری و عرفان عملی
شخصیتی صاحب سبک به شمار می روند .استفاده
حضرت امام(ره) از محضر ایشــان باعث شــده این
چهره بعد از انقالب اســامی بیشتر شــناخته شده و
بیش از گذشته به مردم معرفی شــود .در این دوران
به وجوه شخصیتی دیگر ایشــان نیز توجه بیشتری
شد و مخصوصا ســیره عملی و ســبک زندگی ایشان
از جمله موضوعاتی بــود که پس از پیــروزی انقالب
اسالمی مورد توجه نســل جوان قرار گرفت .در ادامه
برای واکاوی بیشتر شخصیت ان فیلسوف فطرت و
عارف بالله گفت وگویی با نوه گرامی ایشان اقای دکتر
حمید شاه ابادی فرزند شهید ایت الله مهدی شاه ابادی
انجام داده ایم که از نظر می گذرد.
تاریخ سیاسی
45
تاریخ سیاسی
شیخ عارف
مروری بر افکار ،اندیشه ها و زندگی ایت الله شاه ابادی
46
مثلث | شماره 288
2
«ناصرالدین شاه قاجار تازه پدر را به تهران تبعید کرد
که جلوی چشم باشد و بتواند او را کنترل کند .او برای شاه
پیغام فرستاد که من فکر می کردم تو ناصر دینی ولی حاال
دانستم که کاسر دینی؛ شــاه غضب کرد اما ظل السلطان
حاکم اصفهان و پســر شــاه به پدر نوشــت که از تعقیب
منصرف شــوید ،چه انکه بازگشــتش به اصفهان صالح
نیســت .ناصرالدین شــاه به سراج الملک دســتور داد که
از تعقیــب جلوگیری کند و رضایت ایت اللــه را جلب کند تا
به اصفهان بازنگردد .ســراج الملک به او گفت در تهران
بمان ،هرچــه می خواهی انجام می دهــم .ایت الله گفت
ان مرکز باید تبدیل به مسجد شود .ســراج الملک انجا را
خرید و به ایت الله بید ابادی واگذار کرد و ایشــان در انجا
مسجدی بنا کرد به نام مسجد ســراج الملک » .این چنین
بود که عالم اول محلــه بیداباد اصفهان بــه تهران امد و
فرزند که همانند پدر مشی صدرایی داشت؛ مکتب عرفان
تهران را پایه گذاشــت .میرزا محمدعلی 12ساله بود که
به پایتخت امد؛ مقدمات علوم را نزد پــدر اموخت و انگاه
در کالس درس برادر بزرگترش -شــیخ احمد مجتهد ،که
قبل از بلوغ جسمی اش به درجه اجتهاد رسید ،حاضر شد.
در ده ســالگی در درس ایت الله میرزا هاشــم خوانســاری
(نویســنده کتاب مبانی االصول) ،درس ریاضیات نزد اقا
میرزا عبدالــرزاق و در کالس فقه و اصــول ایت الله میرزا
حسن اشتیانی شاگرد شیخ انصاری (صاحب بحرالفوائد)
شرکت کرد .فلسفه و عرفان را نزد میرزا ابوالحسن جلوه و
میرزاهاشم گیالنی خواند .در کنار این درس ها ریاضیات
را خوب اموخت و بر علوم غریبه ،رمل و جفر و اســطرالب
مهارت کامل یافت و به زبان فرانســه مســلط شد .بعد به
نجــف رفــت و در درس ایت الله شــیخ فتح الله شــریعت
(شیخ الشریعه) و ایت الله میرزا محمد حسن خلیلی شرکت
کرد .بعــد از ان بود کــه به ســامرا رفــت و درس ایت الله
العظمی میرزا محمد تقی شیرازی را اموخت و یکی از شش
نفری بود که میرزای شیرازی برایشان اجازه اجتهاد صادر
کرد .بعد از هشــت ســال اقامت در عراق و به درخواست
مــادرش ،به رغم مخالفت علمــای بنام نجف و ســامرا به
اصفهان برگشــت .وقتی مــردم تهــران از ورود ایت الله
شاه ابادی به ایران مطلع شدند از ایشــان خواستند که به
تهران برود .وی پذیرفــت و چون منزل شــان در خیابان
شــاه اباد« ،جمهوری اســامی» کنونی ،بود به ایت الله
شاه ابادی معروف شــد .اقامت ایت الله محبوب مردم در
تهران همزمان با به قدرت رسیدن رضا خان بود .در زمان
خود در صدر مبارزه با حکومت پهلوی قرار گرفت و ان گونه
که امام خمینی گفــت مرحوم ایت الله شــاه ابادی عالوه
بر انکه یک فقیــه و عارف کامل بودند یــک مبارز به تمام
معنا هم بودند؛ بــه مرحوم مدرس می گفــت :این مردک
(رضاخان) االن که به قدرت نرســیده اســت ،این چنین
به دست بوســی علما و مراجع می رود و تظاهر به دینداری
می کند و از محبت اهل البیــت(ع) دم می زند .به محض
اینکه به قدرت رسید به همه علما پشت می کند و اول کسی
را که لگد می زند خود شما هستید .او همانند پرورش گرگ
خطرناک است».
شیخ عارف همزمان با فشار های رژیم از علما خواست
در زمان ایت الله شاه ابادی ،استفاده از بی سیم و رادیو
در ایران تازه رایج شده بود ،ولی چون وسایل ارتباط جمعی
به دست حکومت رضاخان اداره می شد ،بیشتر برنامه های
ان مبتذل ،ضد اســامی و مروج فرهنگ غــرب بود .این
امر موجب شــد که عده ای از علما معتقد بــه حرمت تمام
برنامه های ان شــوند و به حرمت استفاده از ان فتوا دهند.
در این حال عده ای از مردم نزد ایت الله شــاه ابادی رفته،
از ایشان درباره جواز استفاده از این وسایل سوال کردند.
ایشان ضمن اظهار تاسف از اینکه این وسیله تبلیغ خوب،
در دست مسلمانان نیست ،فرمودند« :رادیو ،همچون زبان
گویایی اســت که هم می تواند به دانش و فرهنگ خدمت
کند ،هم می توانــد گفتارهای ناصواب بگویــد .بنابراین،
خرید و نگهــداری ان برای اســتفاده از برنامه های مفید،
ایت الله مطهری از جاذبه های درس
ایت الله شاه ابادی به خوبی یاد می کرد
پدر برادران الریجانی هم از
شاگردان شیخ عارف بود
جواب درخوری دادند ،دانســتم که اهلش هستند .منتظر
شــدم تا بحث تمام شد .دنبال ایت الله شــاه ابادی حرکت
کردم و در راه از ایشــان تقاضای درس کــردم .نپذیرفت،
اصرار کردم تا پذیرفت که فلســفه ای بگوید .گفتم فلسفه
خوانده ام ،عرفان می خواهم .نپذیرفت ،اصرار می کردم
تا به منزلش ر سیدیم ،تعارف کردند به منزلش رفتم .ان قدر
اصرار کردم تا پذیرفت .بعد از چند جلسه درس عرفان دیدم
که نمی توانم ترکش کنم .از ان به بعد در همه جلســاتش
شرکت می کردم و تمام را می نوشتم .بعد از هفت سال که
به تهران رفتند ،در هر تعطیالتی به تهــران می رفتم و در
جلساتش شرکت می کردم ».امام می گوید« :ابتدا تنها در
درس عرفان حاج اقا شاه ابادی حضور می یافتم اما بعد به
جلسه های اخالقشان هم رفتم .گاهی که زیاد می شدیم
سه نفر بودیم ،ولی بیشــتر اوقات من تنها بودم و عرفان را
نزد ایشان می خواندم .من در طول عمرم روحی به لطافت
و ظرافــت ایت الله شــاه ابادی ندیدم .مرحوم شــاه ابادی
لطیفه ای ربانی بود .اگر ایت الله شــاه ابادی هفتاد ســال
تدریس می کرد ،من در محضرش حاضر می شــدم چون
هرروز حرف تازه ای داشت».
عارف مدرن
امام خمینی همیشه از ایت الله
شاه ابادی به عنوان شیخ مرحوم
ما نام می برد
مانعی ندارد ».او معتقد بود« :مواظبت به ایات شریفه اخر
سوره حشر ،از ایه شــریفه« :یا ایها الذین امنوا اتقوا الله و
لتنظر نفس ما قدمت لغد» تا اخر ســوره مبارکه ،با تدبر در
معنی انها در تعقیب نمازها ،خصوصا در اواخر شب که قلب
فارغ البال است ،خیلی موثر است در اصالح نفس ».ارادت
وی به ائمه معصومین و به ویژه حضرت زهرا (س) ان چنان
زیاد بــود که می فرمود« :در نوافل شــب ،به مقام شــامخ
حضرت زهرا سالم الله علیها توجه کنید و بدانید که استمداد
گرفتن از ان حضرت ،موجب ترقی و قرب معنوی می شود
و خداشناسی انسان را زیاد می کند .همچنین قبل از اذان
صبح ،صلوات حضرت زهرا سالم الله علیها را بفرستید».
اســتاد درباره امادگی روحی برای عبادات می گفت:
«اگر برای نافله شب بیدار شدید برای نافله خواندن امادگی
روحی ندارید ،بیدار بمانید .بنشــینید ،حتی چای بخورید.
انســان بر اثر همین بیداری ،امادگی بــرای عبادت را پیدا
می کند .بیداری ســحر ،هم برای مزاج مادی مفید است و
هم برای مزاج معنوی .برای دنیایتان هم که شده ،سحرها
بیدار شوید .چون بیداری سحر ،وسعت رزق ،زیبایی چهره
و خوش اخالقی می اورد ».این از کالم صریح استاد است
که معتقد بود« :هیچ وقت لعن شــخصی نکنید ،گر چه به
کافری که ندانید از این عالم (چگونه) منتقل شــده ،مگر
انکه ولی معصومی از حال بعد از مردن او اطالع دهد .زیرا
ممکن است در وقت مردن ،مومن شــده باشد .پس لعن
به عنوان کلی بکنید .کفاری را که معلوم نیست با حال کفر
از این عالم منتقل شدند لعن نکنید؛ شــاید در حال رفتن،
هدایت شده باشند و روحانیت انها مان ع ترقیات شما شود».
امام خمینی در توضیح حدیث بیست و هشتم کتاب چهل
حدیث می فرمایند« :شیخ عارف ما روحی فداه می فرمود:
«هیچ وقت لعن شخصی نکنید گر چه به کافری که ندانید از
این عالم چگونه منتقل شده باشد ،مگر انکه ولی معصومی
از حال بعد از مردن او اطالع دهــد ».یکی ا ز نکات جالب
ایت الله شاه ابادی که عالوه بر تدریس و جلسه وعظ ،برای
هفته ای دو بار سخنرانی درباره معاد ،هیات مذهبی سیار را
تشکیل داد .در واقع ایشــان بنیانگذار هیات مذهبی سیار
است که هنوز هم در جامعه مرسوم است و در انقالب نقش
مهم داشته است .رساله شذرات المعارف یا مرام االسالم
ایشــان برای همیــن هیات ها بوده اســت .عــارف کامل
ایت الله شاه ابادی در روز سوم اذر 1328شمسی در تهران
وفات کرد و در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی در شهر ری
به خاک سپرده شد .مقبره او کنار پله ای کوچک است که
بســیاری از زائران حتما برای ســاعتی کنارش می نشیند و
برایش فاتحه می گویند .شیخ عارف از استوانه های اخالق
تهران است که برکاتش هنوز پابرجاست.
مثلث | شماره 288
برای علنی ســاختن مبارزه علیه پهلوی برای تحصن علیه
شاه در پناه حضرت عبدالعظیم در شــهر ری گرد ایند ،که
تنها دو تن از علما به ایشان پیوستند .پانزده ماه تحصن کرد
و سپس برای درس دادن به قم رفت .در کتاب گلشن ابرار
نقل شده که روزی عده ای برای دستگیری شیخ عارف به
مسجد جامع حمله ور شدند و با بیشرمی تمام چکمه پوش
وارد مسجد شدند که ناگاه ایت الله نهیبی بر انها زد و همگی
انها پا به فرار گذاشــتند و برای دستگیری ایشان در بیرون
مسجد کمین کردند و انگاه که ایت الله شاه ابادی از مسجد
خارج شــده فرمانده انها رو به شــیخ عارف کــرد و گفت:
«اقای شاه ابادی! اقای شاه ابادی! تو باید همراه ما بیایی
کالنتری!» ایت الله شاه ابادی ایستاد و در حالی که ابروانش
به هم گره خورده بود گفت« :برو به بزرگترت بگو بیاد!» و به
راه خود ادامه داد .ایشان خطاب به رژیم می فرمود« :اگر
می خواهید سخنرانی تعطیل شود باید مرا ببرید .من هر روز
قبــل از اذان صبح تنهایی از منزل به مســجد می ایم ،اگر
عرضه دارید ان وقت بیایید و مرا دســتگیر کنید .نه اینکه
منبر را بدزدید!»
یکرد و
در حوزه علمیه قــم روزی 10درس تدریس م
هر ِ
یکرد،
عالمی که در درسی از درس های ایشان شرکت م
یستود؛ چنان که
اســتاد را در همان رشته خاص بســیار م
امام (ره) که در درس های عرفان ایشــان حاضر می شــد
یستود .شهید مطهری
استادش را در عرفان فوقالعاده م
ت و ایت الله
ایشــان را در عرفان ممتاز و بی رقیب می دانس
ی پدر برادران الریجانی معتقد بود مهارت
میرزا هاشــم امل
او در فقه و اصول بیش از فلســفه و عرفان است .ایت الله
شاه ابادی در فقه و اصول ،تفسیر ،عرفان ،فلسفه ،منطق
و ادبیات عرب تدریس می کرد .اســتاد عالقــه زیادی به
شاگرد برجســته خود یعنی امام خمینی داشت .نقل است
که هر گاه می خواست او را صدا کند بدون اوردن پسوند یا
پیشوندی همان گونه که پدران فرزندان خود را صدا میکنند
یفرمود« :روح الله» همین ارادت دو طرفه موجب شد که
م
بسیاری از رسالهها و کتاب های چاپ نشده شیخ عارف در
اختیار حضرت امام (ره) قرار گرفت تا به چاپ برسند اما در
حمله ساواک به کتابخانه و منزل امام در قم در 1343ش.
اثار وی و اقا روح الله ناپدید شد.
امام خمینی از چگونگی اشنایی خود با اقای شاه ابادی
می فرمایــد« :روزی در فیضیــه بــا میــرزا محمد صــادق
شــاه ابادی (برادرزاده ایت الله شــاه ابادی و از دوســتان
امام خمینی) برخورد کــردم ،گفت« :اگر گمشــده ات را
می خواهی در فالن حجره نشســته است ».به انجا رفتم،
دیدم ایت الله شاه ابادی و ایت الله حائری نشسته و مشغول
مباحثه هستند .علمایی نیز حضور داشتند؛ سوالی پرسیدم،
تاریخ سیاسی
پــدر ایت اللــه شــا ه ابادی بــه
ناصرالدین شــاه گفتــه بــود تــو
ناصرالدین نیســتی بلکه کســی
هستی که دین را از بین می بری.
ایــن شــاید در ان زمــان حــرف
سنگینی به شاه دیکتاتور بود
تاریخ سیاسی
47
تحریمی که به صف منتهی شد
جامعهشناسی
کمپیــن تحریم خریــد خــودروی داخلــی درحالیکه هــواداران
گســترده ای در جامعه و شــبکه های اجتماعی پیدا کرده بــود ،با ارائه
تسهیالت دولتی برای خرید شرایطی خودرو به شکست منتهی شد؛
اتفاقیکهازیکسوبهعدمتمکنمالیمردمدرزمانتحریمبازمی گشت
وازسویدیگرریشهدرفرهنگایرانی هابرایخریدکاالیاقساطیدارد.
تی
تر
یک
48
مثلث به این سوال پاسخ می دهد؛ بهتر نبود
دولت به جای وام خودرو ،وام ازدواج بدهد؟
مثلث | شماره 288
جامعه شناسی
گالیهجوانان ،خوشحالی میانساالن
جامعه شناسی
علی حاج
یناصری
روزنام هنگار
1
صف های طوالنی برای خرید خودروهای اقساطی
در نمایندگی های ایران خودرو و ســایپا خبری بود که پس
از کمپین تحریم خودروهای داخلی ســوژه رسانه ها شد و
توجه جامعه را به خود جلب کرد؛ برخــی از فریب مردم از
سوی خودروسازان سخن گفتند و برخی دیگر اولویت هایی
همچون پرداخت وام ازدواج به جوانان را ارجح دانستند.
داستان یک کمپین
ســایپا بودند .علت چنین باوری این بود که خبرهای قبلی
از انباشت بیش از 100هزار دســتگاه خودرو در پارکینگ
خودروســازان حکایت داشــت و به این ترتیــب حدود ده
درصــد از موجــودی پارکینگ خودروســازان بــه فروش
رسید .در نخستین روز قریب به 12هزار دستگاه خودرو به
فروش رفت تا خودروسازان نفس راحتی بکشند و صدای
پای خــروج از بحــران را بشــنوند .از این تعداد ،هشــت
هزار دســتگاه ســهم ایران خودرو بود و چهار هزار خودرو
فروخته شده دیگر نیز از تولیدات سایپا بودند .این میزان
فروش در شرایطی صورت گرفت که براساس امار وزارت
صنعت ،معدن و تجــارت ،تولید روزانه ایران خودرو حدود
هزار دستگاه و تولید روزانه سایپا حدود ۸۰۰دستگاه خودرو
است و میزان تولید خودروســازان به کمترین رقم رسیده
است .بعد از مدت کوتاهی اما خودروسازان اعالم کردند
که ظرفیت فروش خودروهای اقســاطی به پایان رسیده
اســت .مســعود خوانســاری رئیس اتاق بازرگانی تهران
علت چنین وضعیتی را این گونه روایت می کند« :در حالی
که گفته می شــد 50تا 60هزار دســتگاه خــودرو در انبار
خودروسازان مانده ،اما با اجرای طرح خرید خودرو با وام
25میلیون تومانی مشخص شد که تنها 15هزار خودرو در
انبارها وجود داشته است».
طرح فروش اقســاطی خودرو در شــرایطی اجرایی
شــد که یکی از مدارک اصلی موردنیاز برای ثبت نام خرید
خودرو ،چک بانکی بود .خریداران برای پرداخت اقساط
تســهیالت بانکی خرید محصوالت ایران خودرو در مدت
یک ســال باید چهار فقره چک بانکی ،در مدت دو ســال
هشــت فقره چک بانکی ،در مدت سه ســال دوازده فقره
چک بانکی و در مدت چهار سال شانزده فقره چک بانکی
به فاصله ســه ماهه به نمایندگی شــرکت های خودروساز
ارائه دهند .برای خرید محصوالت ســایپا نیز در اقســاط
یک ساله ،دو ساله و سه ســاله باید شش فقره چک بانکی
و برای اقساط چهار ســاله هشــت فقره چک بانکی ارائه
بسته خروج از رکود یا نجات خودروسازان؟
صف های طوالنی برای خرید
خودروهای داخلی
کمپین تحریم خودرو داخلی در
شبکه های اجتماعی
مثلث | شماره 288
مدتی از کمپین تحریم خرید خودرو می گذشت که
خبری تازه در رسانه ها منتشر شد :دولت بسته جدید خروج
غیر تورمی از رکود را اجرا می کند .یکی از شــاخص ترین
نکاتی که در این بســته به چشــم می خــورد ،عرضه وام
25میلیون تومانــی برای خرید خودروهــای داخلی بود؛
خودروهایــی که به عقیــده همگان ،همــان خودروهای
افتــاب ،بــاد و باران دیــده پارکینگ هــای ایران خودرو و
جامعه شناسی
صنعت خودروسازی مدت هاست که به یکی از صنایع
معضل زا در کشور تبدیل شده است؛ چراکه خودروهایی با
کیفیت نازل و قیمت گزاف را به مشــتریان عرضه می کند
این درحالی است که خودروهای وارداتی با تعرفه باالیی
به کشور وارد می شوند و بسیاری از مردم توانایی خرید این
خودروها را ندارند .فشــار تحریم ها و صعود قیمت خودرو
چنان برای مشــتریان خودرو گران امد که خشم خود را در
کمپین تحریم خریــد خودرو صفر نشــان داد .واکنش ها
به کمپین تحریــم خرید خودرو اما مهمتــر از انچه بود که
در متن این کمپیــن رخ داد .کار تا جایــی پیش رفت که
محمدرضا نعمــت زاده وزیر صنعت ،معــدن و تجارت در
گفت وگویی با خبرنگاران ،این کمپین را «توطئه» و «در
راستای خواست دشمنان انقالب» توصیف کرد اما کار از
کار گذشته بود؛ ارزش سهام ایران خودرو به شدت سقوط
کرد و برخی رســانه های منتقد دولت از خروج ســرمایه ها
از صنعت خودروســازی خبر دادند .مدتی بعد ،مدیرعامل
ایران خودرو از مــردم به دلیل کیفیــت پایین خودروهای
ساخت داخل عذرخواهی کرد اما این اتفاق هم نتوانست
اعتماد عمومــی را جلب کرده و مــردم را متقاعد کند تا بار
دیگر به خرید محصــوالت این دو کمپانــی بزرگ داخلی
روی بیاورند؛ حتی افزایش تسهیالت خرید خودرو تا سقف
15میلیون تومان نیز چاره ســاز نشد و خودروها همچنان
روی دســت خودروســازان مانــد .توقع کاهــش قیمت و
افزایش کیفیت ،مســاله ای بود که در مدتــی کوتاه بین
بخش های مختلفی از جامعه شــکل گرفت و با اســتفاده
از امکانات شبکه های اجتماعی خیلی زود به یک کمپین
پر ســر و صدا برای نخریــدن خودروهای صفــر کیلومتر
داخلی تا زمان افزایش کیفیــت و کاهش قیمت ها تبدیل
شد .هرچند بســیاری امید بســته بودند که این کمپین در
صورت تداوم بتواند اثراتی مثبت در ایــن زمینه از خود به
جای بگذارد ،اما وام 25میلیونی خرید خودرو نه تنها این
تصورات را از بین بــرد که حتی بار دیگــر بحث باال بدون
تقاضا نســبت به محدودیت عرضه را نیز پیش کشــید؛ تا
جایی که خودروســازان اعالم کردند ،فــروش فعلی چند
محصولشــان به پایان رســیده و در حال حاضر خرید انها
امکان پذیر نیســت .با اظهارنظر علی ربیعی وزیر تعاون،
کار و رفاه اجتماعی دولت یازدهم ،ماجرا شــکل دیگری
به خود گرفت.
منتقــدان پرداخــت تســهیالت خرید
خودرو می گویند بهتر بود دولت به جای
پرداخت وام خرید خودرو ،در اندیشــه
افزایش تسهیالت ازدواج جوانان باشد
تا سیاســت کلی نظام مبنی بر باال رفتن
امار ازدواج رنگ واقعیت به خود بگیرد
شود .این مساله تا حدود زیادی کار را برای اقشار کم درامد
و کارگران ســخت می کرد و تهیه این تعــداد چک بانکی
برای هر کسی امکان پذیر نبود؛ چراکه اگر فردی خودش
صاحب دسته چک باشد باید تا هشــت فقره از چک های
خود را بابت تسویه در مدت یک تا چهار سال به نمایندگی
ارائه کند و چنانچه دســته چک نداشته باشــد ،به سختی
می تواند فرد دیگــری را راضی کند که ایــن تعداد چک را
در اختیار او قرار دهد .هرچنــد میرمحمد صادقی مدیرکل
اعتبــارات بانک مرکزی از امکان اســتفاده از ســفته خبر
داده بــود ،اما خودروســازان به صحبت هــای او توجهی
نکردنــد .بدین ترتیب اقشــار کم درامد و کارگــر که توان
خرید پایینی دارند و بیش از بقیه نیازمند دریافت تسهیالت
بانکی هســتند ،از مزایای این وام محروم شــدند؛ هرچند
محاسبه سود مرکب برای این تسهیالت نیز انگیزه زیادی
برای خرید خودرو توســط اقشــار کم درامــد جامعه باقی
نمی گذاشــت .اجرای طــرح فروش اقســاطی خودرو در
قالب اجرای بســته خروج از رکــود در حالی صورت گرفت
که کیفیت خودروها همچنان پایین است و محاسبه سود
مرکب نیز باعث باال رفتن قیمت خودروهایی می شود که در
فروش نقدی هم با قیمت گزافی به دست مردم می رسند.
برخی کارشناســان اقتصــادی نیز بر ایــن موضوع صحه
می گذارند که وام خریــد خودرو به نفــع طبقات ضعیف و
محروم جامعه نبود.
ابراهیم نکو عضو کمیســیون اقتصــادی و نماینده
مردم رباط کریم در مجلس نهم ،بســته رونق اقتصادی را
دارای اثرات موقتی می داند و می گوید« :اقتصاد کشــور
مانند مریضی اســت که باید ان را از مرگ نجات داد و بعد
برای ان درمان بلندمدت نوشــت .بسته رونق اقتصادی،
اقتصاد ما را از مرگ نجات می دهد و بعــد از مدتی دولت
باید برنامه های بلندمدت برای هدایت اقتصاد ارائه دهد».
او همچنین ادامــه می دهد« :دولت بــا وام های خودرو،
تولیدات دپو شده را به فروش می رســاند ،زیرا تا زمانی که
صنعت خــودرو نتوانــد تولیــدات فعلی خــود را به فروش
برســاند ،نمی تواند اقدامی برای افزایــش کیفیت انجام
دهد .متاسفانه خودروها با کیفیت قبلی اما با قیمت باالتر
به فروش می رســند ،زیرا ســود وام خودرو پول به مراتب
بیشتری از ارزش واقعی خودرو خالی می کند ».نکو با تاکید
بر اینکه وام خودرو از جیب مردم به ضرر قشــر متوســط و
پایین جامعه اســت ،ابراز عقیده می کند« :قشر متوسط و
پایین جامعه با این اقساط ســنگین قدرت خرید خودرو را
ندارند .بسته رونق مشکالت قشر متوسط به باالی جامعه را
حل می کند ،نه مشکالت قشر متوسط به پایین جامعه را».
البرت بغزیان کارشناس مسائل اقتصادی و استاد دانشگاه
49
جامعه شناسی
نیز نظر مشابهی دارد .او با تاکید بر اینکه وام خودرو برای
اقشــار ضعیف جامعه نبود ،این گونــه اظهارنظر می کند:
«پرداخت وام های اعتباری به مردم در شرایطی که توان
اقتصــادی مردم پایین اســت در بلندمدت باعث تشــدید
رکود می شود .این مساله به هیچ وجه منجر به ایجاد رونق
نمی شود؛ چراکه مردم با دست خالی کاالیی را خریداری
کردند که گران است ».این کارشــناس اقتصادی ادامه
می دهد« :اســتقبال از وام های خــودرو در روزهای اول
از ســوی عموم جامعه نبوده و عمدتا افرادی از این طرح
استقبال کردند که توان مالی باالیی داشتند و نماینده عموم
جامعه نبودند .کســانی که از تســهیالت این وام استفاده
می کنند به مرور تحت فشــار بازپرداخت اقســاط ان قرار
می گیرند .این در حالی است که اگر بخواهند خودرو را نیز
منتقل کنند منع قانونی وجود دارد و می بایست کل مبلغ وام
را تسویه کنند».
جامعه شناسی
50
مثلث | شماره 288
فروش اقساطی خودرو یا وام ازدواج
مساله این نیست...
صف های طویــل و دراز و ثبت نام های چند ســاعته
برای دریافــت وام 25میلیــون تومانی خرید خــودرو در
نمایندگی های مجاز فروش کارخانه های خودروســازی،
نشان دهنده استقبال گرم مشــتریان از طرح بود و خیال
خودروســازان را تا حدود زیادی اســوده کرد اما انتقادات
فراوانی نیز به همراه داشت .انها می گفتند بهتر بود دولت
به جــای پرداخت وام خرید خــودرو ،در اندیشــه افزایش
تسهیالت ازدواج جوانان باشد تا سیاست کلی نظام مبنی
بر باال رفتن امــار ازدواج رنگ واقعیت به خــود بگیرد .به
اعتقاد این گــروه از منتقدان ،حل مشــکالت اقتصادی
جوانان به عنوان یکی از موانع اصلی ازدواج ،می توانست
از باال رفتن سن ازدواج جلوگیری کند اما دولت ترجیح داد
مشکل خودروسازان را در اولویت قرار دهد.
مشکالت اقتصادی خرد و کالنی هستند که انگیزه
اغاز زندگی مشترک را از بسیاری از جوانان گرفته اند؛ تهیه
مسکن ،جهیزیه و برگزاری یک جشن عروسی ،تنها یک
وام جزئــی را به خــود اختصاص داده امــا اغلب جوان ها
بدون حمایت مالی خانــواده نمی توانند مبادرت به ازدواج
نمایند .از زمان اغاز پرداخت این وام ،بارها مبلغ ان تغییر
کرده اما چندی است که مبلغ سه میلیون تومان برای ان
در نظر گرفته شده است؛ این تسهیالت اما ان قدر کارایی
نداشته که بتواند کمکی به جوانان بکند .زمانی که به امار
سازمان ثبت احوال کشــور توجه کنیم ،متوجه می شویم
که تا حدود زیادی حق با این منتقدان است؛ چراکه بیش
از یازده میلیــون جوان مجرد در کشــور وجــود دارند که
اغلب انها به دلیل عدم تمکن مالی امکان ازدواج ندارند.
اســتناد منتقدان به اصل چهل وسوم قانون اساسی است
که تاکید می کند؛ فراهم کردن شرایط تشکیل خانواده و
ازدواج جوانان ،از جمله وظایف حاکمیت اســت .محمد
اسماعیل ســعیدی ،عضو کمیســیون اجتماعی مجلس
نهم دراین باره چنین می گوید« :برنامه حمایت از زوج های
جــوان و افزایش میزان وام ازدواج موضوع مهمی اســت
که مورد غفلت قرار گرفته اســت .اقدام دولت برای ارائه
تسهیالت تا سقف 10میلیون تومان به منظور خرید کاالی
ایرانی قابل تقدیر است اما چرا این تسهیالت فقط باید به
کارمندان دولت ارائه شــود؟ همچنیــن در کنار این موارد
باید از بسیاری از جوانان به دلیل عدم توانایی مالی ازدواج
خود را به تاخیر می اندازند ،حمایت ویژه کرد ».او با طرح
این سوال که چرا باید جوانان برای وام سه میلیون تومانی
ازدواج چند ماه در نوبت بمانند ،تاکیــد می کند« :چگونه
اســت که برای اعطای تســهیالت خودرو اعتبــار الزم را
دارند؟ ایا خودرو مهم تر از ازدواج جوانان است؟ دولت باید
به تسهیل ازدواج جوانان نگاه ویژه ای داشته باشد».
مردم ،متهم نیستند
گفت وگوی مثلث با محمدعلی الستی
اقای دکتر! از چند ماه پیش کمپینی تحت عنوان
تحریــم خریــد خــودروی صفــر از کارخانه هــای
خودروسازی در جامعه ایجاد شد و بسیاری از مردم به
این کمپین پیوستند .کمپین تحریم خرید خودروی
صفر در شــبکه های اجتماعی به ســرعت مخاطبان
گسترده ای پیدا کرد و با واکنش هایی از سوی دولت
نیز همراه شــد .اما پس از گذشــت مدتی ،دولت در
قالب طرح خروج از رکود ،اعالم کرد که به خریداران
خودروهای داخلی تسهیالت ویژه ای ارائه می دهد و
مردم می توانند با اســتفاده از این تسهیالت صاحب
خودرو شوند .با اجرای این طرح ،شاهد شکل گیری
صف های طوالنی برای دریافت این تسهیالت بودیم
و گروه های زیــادی از مــردم خواهان خریــد خودرو
بودنــد .چه اتفاقی افتــاد که کمپین خریــد خودروی
صفر کیلومتر به تشکیل چنین صف هایی منتهی شد؟
من حرکت کمپین تحریم خرید خودروهای صفر
کیلومتر داخلی را یک حرکت و اقــدام کامال دموکراتیک
و امیدوارکننــده قلمــداد می کنــم .در واقع ایــن کمپین
شروع خوبی بود تا ما به شرایطی برســیم که مردم بتوانند
مطالبات خود را پیگیری کنند .ســال های سال است که
به بهانه حمایــت از تولیدکننــدگان داخلی ،محصوالت و
خودروهایی با پایین ترین ســطح کیفیت و در عین حال با
باالترین قیمتی که می تواند در جهان وجود داشته باشد،
در اختیــار مصرف کننــدگان ایرانی قرار گرفتــه و همواره
این بهانه وجود داشته است که باید از محصوالت داخلی
حمایت شــود؛ درحالی که حمایت از تولیــد داخلی زمانی
معنا و مفهوم می یابد که کیفیت محصوالت روزبه روز ارتقاء
یابد .دولتی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم خود را مدافع
ازادی و تحقق ان در عرصه های مختلف می داند ،باید در
این ماجرا نیز خود را موظف به پاســخگویی می دانست.
این کمپین نشــان دهنده ایــن موضوع بود کــه مردم در
خرید خودرو ازادی داشته و این اختیار را داشته باشند که
خودروهایی را که کیفیت نامطلوب و نازلی دارند ،نخرند .از
این جهت ،این کمپین حرکتی بسیار مناسب و خوب بود که
می توانست مقدمه یک حرکت دموکراتیک و تمرینی برای
مردم جامعه ایران باشد ،انها را با حقوق اساسی و اولیه شان
اشنا کند و به انها اثبات کند که می توانند مطالبات شان را
پیگیری کنند .متاســفانه عکس العمل های ناشیانه ای از
سوی دولت صورت گرفت که می توان از مهم ترین انها به
واکنش نامناسب وزیر صنعت ،معدن و تجارت و متعاقب
انها ناچار شدن دولت به عذرخواهی از جامعه اشاره کرد .
این مساله نشــان دهنده ان بود که چنین حرکتی در حال
پیشــروی مناســبی اســت .طبعا در جوامعی کــه در حال
حرکت در مسیر رسیدن به دموکراسی هستند ،باید انتظار
پیشرفت با ســرعت بسیار اندک را داشــت که این کمپین
یکی از نخســتین گام ها در این مســیر بود .در این بخش
مایلم این مســاله را بررســی کنم که چگونه مردمی که به
کمپین تحریم خری د خودروی صفر از خودروسازان داخلی
پیوســته بودند ،در صف های طوالنی خریــد خودروهای
قسطی ایستادند .اوال من درصدی را برای احتمال صحت
نداشتن این خبر می گذارم و تا حدی احتمال می دهم که
این اقدام در راستای جوسازی و برای شکستن همبستگی
مردم برای تحریــم خرید خودرو از خودروســازان داخلی
صورت گرفته باشد .اما اگر فرض کنیم که این خبر صحت
دارد و صف های طوالنی برای خرید خودروهای قســطی
از نمایندگی های کارخانه های خودروسازی شکل گرفته
است ،می توانیم بگوییم که گام موفقی که در راه رسیدن
به دموکراسی برداشته شده بود ،در این نقطه متوقف شد؛
یعنی ما همان بهبود اندک را داشــته ایم تــا مردم متوجه
اشــتباهی که در این ماجرا انجام داده اند ،بشوند .زمانی
خواهد رســید که افرادی که اقدام به خرید این خودروها
کردند و این کمپین را شکست دادند ،متوجه اشتباه بودن
حرکت خودشان شوند؛ در ان زمان نیز شاهد حرکتی جدید
و گام دوم به ســوی تحقق دموکراســی در کشور خواهیم
بود .یعنی این شکســت بــه معنای عقب گرد و بازگشــت
به روز و حالت اولیه نیســت بلکه مشــابه وضعیت سالکی
است که در مسیر تکاملی خود حرکت می کند و تجربیات
فراوانی می امــوزد .بنابراین ،حرکــت دوم حرکتی ضعیف
بود و از نااگاهی برخی افراد نشات می گرفت که در چنین
اقدامی مشــارکت کردند ،فریب خوردند و تطمیع شــدند.
براساس انچه در جامعه شناســی اموخته ایم ،حرکت های
مردمی را می تــوان در سه شــکل منحرف کــرد؛ تهدید،
تطمیع و تزویر .در واقع به نظر می رســد که این بار تطمیع
و تزویر کارساز شده اســت اما مطمئنا در اینده افرادی که
این کمپین را شکســتند و چنین خطایی را مرتکب شدند،
متوجه اشتباه خودشان خواهند شد و قطعا کمپین بعدی،
موفقیت امیزتر از این کمپین خواهد بود.
برخی معتقدند که در دوره شــکل گیری کمپین
تحریم خرید خــودروی صفر از خودروســازان
داخلی ،بسیاری از افراد در جامعه ما ،فاقد قدرت
الزم بــرای خرید خــودرو بودنــد؛ بدین معنا که
ممکن است به این تحریم پیوسته باشند اما این
اقدام از سر ناچاری بوده و به دلیل عدم توانایی
خرید خــودرو ،به ایــن کمپین پیوســته بودند.
انها اکنون در شرایطی هســتند که می توانند با
شرایطی نسبتا مناســب ،اقدام به خرید خودرو
نمایند و از همین رو این کمپین را شکســته اند.
شما تا چه حدی با این نظر موافق هستید؟
من از زاویه دیگری به این موضوع نگاه می کنم.
نظر من این است که مهم ترین کســانی که از این کمپین
متضرر می شدند ،خودروســازانی بودند که عدم صالحیت
و سوءمدیریت خود را سالیان سال به نمایش گذاشته اند و
به دلیل انحصار دولتی هر جنــس نامرغوب و بی کیفیتی را
به مردم می فروختند .اینها که ضربه کمرشــکنی در جریان
کمپین تحریم خرید خودرو خورده بودند ،با ترویج استداللی
که شما در ســوال تان به ان اشــاره کردید ،می خواهند ان
ضربه را نیز جبران کنند و این گونه وا نمود کنند که کسانی که
در کمپین تحریم خریــد خودروهای تولید داخل شــرکت
کردند ،به دلیل عدم تمکــن مالی در خرید خــودرو به این
کمپین پیوسته بودند ،نه اینکه افراد بالغی باشند که متوجه
باشند چه کالهی بر سرشان می رود و مجبور هستند اجناس
بی کیفیت بســیاری را با قیمت گزاف تهیه کننــد .اتفاقا به
دلیل اینکه این اســتدالل می تواند ضربه بســیار بزرگی به
کمپین تحریم خرید خودروهای داخلی باشد ،من در اصالت
شکسته شدن این کمپین نی ز تردید دارم .من به این مساله
فکر می کنم که چه بسا رویکرد گسترده ای که در این اتفاق
از ان صحبت می شود تا این حد هم واقعی نبوده باشد و تنها
در راستای جوسازی و به منظور شکستن جو پیشین صورت
2
دکتر محمدعلی الســتی،
اســتاد جامعه شناسی دانشگاه
معتقد است که حمایت از تولید
داخلــی زمانــی معنــا و مفهوم
می یابد که کیفیــت محصوالت
روزبه روز ارتقا یابد .او همچنین می گوید :ممکن اســت
عده ای به خاطر نداشــتن پول و عدم تمکن مالی چنین
اقدامی انجام داده باشــند اما بعید است که این تحریم
گسترده و همبســتگی مردمی ،ناشــی از بی پولی بوده
باشد و متهم کردن مردم به شــرکت در کمپین تحریم
خرید خودروهای داخلی به دلیل نداشتن پول کافی برای
خرید خودرو ،زیرســوال بردن بلوغ انهاســت .با او در
خصوص تبدیل کمپین تحریم خرید خودروهای داخلی
به صف های طوالنی خرید خودرو گفت وگو کرده ایم.
گرفته باشد .البته ممکن است عده ای به خاطر نداشتن پول
و عدم تمکن مالی چنین اقدامی انجام داده باشــند اما بعید
است که این تحریم گسترده و همبستگی مردمی ،ناشی از
بی پولی بوده باشد و متهم کردن مردم به شرکت در کمپین
تحریم خرید خودروهای داخلی به دلیل نداشتن پول کافی
برای خرید خودرو ،زیرسوال بردن بلوغ انهاست.
ایا می توانیــم این گونه اســتدالل کنیم که عده
زیادی از متقاضیان خرید خودروهای داخلی که
در صف ایستادند و در این طرح ثبت نام کردند،
جامعه شناسی
به دلیل شرایطی بودن و قسطی بودن خودروها،
اقدام به خرید خودرو کرده اند .اگر بخواهیم به
بیان عامیانه بگوییم ،ما در جامعه ذهنیتی داریم
که اگــر کاالی قســطی را نخریم ،از دســتمان
می رود و دیگران به جای ما ان جنس را می خرند.
شما با این نتیجه گیری موافق هستید؟
قطعــا در خصوص عــده اندکی کــه تحت تاثیر
این تفکر نسبت به خرید خودرو با چنین شرایطی مبادرت
ورزیده انــد ،باید گفــت که چنیــن اقدامی ،در راســتای
نااگاهی انها و عدم اینده نگری این قشر است .انها تصور
می کنند که امروز یک جنس را نقد تحویل می گیرند و مدت
زیادی اقســاط ان را پرداخت می کننــد .قطعا افرادی که
این گونه می اندیشــند ،افرادی کوته فکر هســتند و من با
کمال تاســف عرض می کنم ؛ گروهی از مردم هستند که
چنین ذهنیتی دارند .بر اســاس چنین استداللی ،ما مردم
خود را متهم می کنیم و این طور قلمداد می شود که مردم
ما از خود ایده ای ندارند .شــما به گزاره به طور کامل نگاه
کنید و سپس بررســی کنید که چه مفهومی دارد .بنابراین
داســتان این کمپین در حال چنین قرائتی است که مردم
نه از سر رشد دموکراتیک و بلوغ مدنی بلکه از سر نداری،
اقدام به خرید خودرو کرده اند و همین افراد ندار ،به دلیل
عدم اینده نگری و سطحی نگری فریب خوردند و در طرح
خرید خودروهای شرایطی ثبت نام کردند .ما با این قرائت
از کمپین مردم خود را بسیار دست کم گرفته ایم.
عالقه ایرانیان به اقساط؟
3
نگاهی جامعهشناختی به تبدیل شدن کمپین تحریم خودرو به صفهای طوالنی
مثلث | شماره 288
جامعه شناسی
پس از سه ماه از شکل گیری کمپین «خرید خودروی
صفر ممنوع» ،طرح دولت برای پرداخت وام 25میلیونی
تومانی خرید خودرو ،این کمپین را با شکست مواجه کرد؛
این پیروزی دولت بر کمپینــی اعتراضی بود که هواداران
گسترده ای در شــبکه های اجتماعی یافته بود .کمپین نه
به خرید خودرو هنگامی با اســتقبال جامعه مواجه شــد که
خودروسازان داخلی نیز بر طبل گرانی کوبیدند؛
این در حالــی بود که توافق هســته ای میان
ایران و غرب ،بسیاری از مردم را امیدوار کرده
بود که قیمت بسیاری از محصوالت داخلی از
جمله خودرو با کاهش چشمگیر مواجه شود.
کارشناسان اما بر این عقیده بودند که
تحریم خرید خودروهای داخلی و تشــکیل
چنین کمپین هایی ،منجر بــه کاهش قیمت یا
جلوگیری از افزایش قیمت خودروها نخواهد شد؛ چه انکه
متقاضیان خرید خودرو پس از گذشت چند ماه چاره ای
جز خریــد خودروهــای داخلــی نخواهند
داشــت و ایــن اتفــاق ،منجر بــه انبوه
تقاضا پس از رکود خواهد شد .در کنار
کمپین تحریم خرید خودروی داخلی،
برخی متقاضیان به خرید خودروهای
بی کیفیــت چینی که دســت کمی از
تولیــدات داخلــی نداشــتند ،روی
اوردند و شــاید همین موضوع بود
که سبب شد انگشــت اتهام دولتی ها
به سوی خریداران نشــانه برود .در واقع
جامعه نشــان می داد کــه بی نیــاز از خرید
خودرو نیســت اما نمی خواهد بــه هر قیمتی
صاحب خودرو شــود و خودروهای بی کیفیت
اما گران قیمت داخلی را بخرد .بدین ترتیب،
رکودی مشــهود بازار خــودرو را فراگرفت .با
اغاز اجرای طرح فروش خودروی اقساطی در قالب بسته
خروج از رکود ،مردم بسیاری در مقابل نمایندگی های فروش
ایران خودرو و سایپا صف های طوالنی بستند تا با استفاده
از تســهیالت دولت ،صاحب خودرو شــوند تا این سوال
مطرح شود که چگونه جامعه از کمپین تحریم به صف های
طوالنی خرید خودرو رسید؟
شــاید بتوان ایــن مســاله را در
اظهارات ســعید لیــاز پیرامون
اصالت نداشــتن کمپین تحریم
خرید خودرو بررســی کرد .او در
این خصوص گفته بود که اقتصاد
راکد ،مقصر دشــوار شــدن خرید
خودرو برای مردم است و این حرکت
را تنها می توان واکنشی به رکود اقتصاد
ایران دانســت .در واقع ،علت عدم تمایل مردم به
خرید خودروهای داخلی فقط نشانه نارضایتی
از بی کیفیت بودن این محصوالت
نیست بلکه عدم تمکن مالی برای خرید خودرو و قرار داشتن
کشور در شــرایط رکود ،یکی از مهم ترین علت های عدم
اقبال به خرید این محصوالت بود .این مساله زمانی اثبات
می شود که با ارائه تسهیالت بلندمدت از سوی دولت ،مردم
بسیاری در مقابل نمایندگی های فروش صف می کشند تا
با استفاده از تســهیالت بلندمدت بانکی ،صاحب خودرو
شــوند .علت دیگر ،ناشــی از یکی از ذهنیت های دیرین
ایرانی هاست.
نمی توان انکار کــرد که جامعه ایــران دچار معضل
مصرف گرایی افراطی شده اســت که اگر این گونه نبود،
بازارهای خرید و فروش لوازم خانگی ،محصوالت صوتی
و تصویری ،موبایل و کامپیوتــر و محصوالت دیگر تا این
حد شــلوغ و مملــو از جمعیت نمی شــد .از ســوی دیگر،
افراد فراوانــی در جامعه زندگــی می کنند که تــوان مالی
الزم برای خرید این گونــه محصــوالت را ندارند و حاضر
هســتند به هر قیمتی محصول موردنیاز خود را تهیه کنند.
یکی از راهکارهایی کــه به طور عرفــی در جامعه نهادینه
شده اســت ،خرید قســطی کاالســت .بســیاری از مردم
این گونه می اندیشــند که اگــر کاالیی به طور اقســاطی
به فروش برســد ،خرید ان بســیار مقرون به صرفه اســت
و اگر مــا ایــن کاال را نخریم ،افــراد دیگری هســتند که
اقدام بــه خریدن ان می کنند .این مســاله البتــه به طبقه
اجتماعی خاصی هم محدود نمی شــود؛ چه بســا افرادی
هســتند که ثروت قابل توجهی دارند امــا زمانی که از ارائه
تســهیالت عمومی برای خرید شــرایطی و اصطالحا
«قسطی» خبردار می شــوند ،عزم خود را برای
استفاده از این تسهیالت جزم می کنند و تمام
مقدمه چینی هــای الزم را بــرای خرید این
محصوالت انجام می دهنــد .مردم جامعه
کاالی قسطی می خرند تا از قافله رقابت با
اطرافیان خود عقب نمانند...
51
جهان بدون داعش یک رویاست؟
بین الملل
فرانسه سیزدهنوامبردرشوکفرورفتچراکهماموریتغیرممکنداعشدرقبلاروپاممکنشد.داعشبا
یورشبهششنقطهپاریسنهتنهافرانسهبلکهاروپارابابحرانکاملوتمامعیارمواجهکردواکنوناروپاباخطرروبه
تزایدافراط گراییراستوموجپوپولیسممواجهاست.اگراوضاعبرهمینمنوالسپریشوددراینده اینه چندان
دورشاهدحضورراستافراطیدراکثریتساختارهایسیاسیوتصمیم گیریدرکشورهایاروپاییخواهیم
بود.درعین حالانفجاردرضاحیهلبنانهمنشانازنیتداعشدرناامنکردنهمزماناروپاوخاورمیانهدارد.
سوالیکهاینروزهادرجریاناستایناستکهمی شودبهجهانبدونداعشفکرکرد؟
تی
تر
یک
اتش بازی داعش
بین الملل
52
مثلث | شماره 288
تراژدی 13نوامبروحدتجهانیعلیهتروریسم را
گریزناپذیرمی کند
تضعیف داعش در سوریه موجب
حمله به فرانسه شد
گفت وگو با حسن بهشتی پور
موج راستگرایی افراطی در اروپا
در راه است
فرجی راد درگفت وگو با مثلث
اروپا در وضعیت شکننده
فرانسه در تقویت گروه های
تکفیری نقش داشته است
مثلث | شماره 288
بین الملل
53
بین الملل
مهدی مطهرنیا
اینده پژوه سیاسی
1
حمــات تروریســتی اخیــر در پاریــس و لبنــان
یــک نقطه عزیمــت دیگر در مبــارزه با تروریســم تلقی
می شــود؛ باید بپذیریم که در ســوریه فــواره بحران به
ســمت باالترین نقطه ممکن خود در حال حرکت است
بنابراین باید در باب ســوریه و حل بحران ســوریه پس
از حل بحران هســتهای ایــران ،اراده جهانــی مجتمع
شــود .اجتماع ایــن اراده جهانی علیه داعــش نیازمند
عزم بین المللی و هزینه کرد بیشــتر توســط کنشــگران
بین المللی اســت .باید بر این نکته تاکید داشته باشیم
که این اجماع زمانی جدی میشود که داعش به صورت
یک تهدید بین المللی ظهور پیــدا کند .عملکرد داعش
یک عملکرد انفعالی و بــه پیروی از ان فرصتی تاریخی
برای ایجاد اجماع جهانی ضد داعش تلقی میشــود و
جغرافیای عملی ایــن اجماع جهانی را باید در ســوریه
مشــاهده کرد .عملیات تروریســتی پاریس در اســتانه
نشســت کشــورهای 20و در لبنان عامل محرکه بسیار
فرصت برانگیزی برای ایاالت متحده امریکا در رهبری
امنیتی جهان تلقی میشــود و میتوانــد نوعی وحدت
جهانی ضد داعــش را فراهم ســازد .اکنــون و امکان
گســترش عملیــات تروریســتی داعش در کشــورهای
دیگر عضو ائتالف جهانی ضد داعش و حتی در اردوگاه
طرفداران دولت حاکم بر دمشق هم وجود دارد .همین
چندی پیش بود که هواپیمای روســی در اسمان منفجر
شد و امکان گسترش تحرکات داعش در روسیه و حتی
تالش در ضربه وارد کردن به ایران نیز مطرح شد.
بین الملل
54
مثلث | شماره 288
اگر چند حادثه تروریستی دیگر در پایتخت
کشــورهای عضو ناتو اتفاق بیفتد مشروعیت
حضور ناتو در منطقــه در مبارزه بــا داعش نزد
افکار عمومی باال خواهد رفت و بالتبع زمینههای
گسترش حضور ناتو فراهم خواهد شد؛ به ویژه
اگر اتفاقاتی مانند فرانسه در کشورهایی مانند
ترکیه یا المان رخ دهد
ایــن تحــرکات وحــدت جهانــی علیه داعــش را
گریز ناپذیر میکند و به نظر میرسد همان حالتی که پس
از 11ســپتامبر به وجود امده بود ،در پرتــو این تحرکات
ایجاد و نوعی اجمــاع بین المللی علیه تروریســم را رقم
خواهــد زد .اینها نشــان میدهد که نیاز بــه حل و فصل
بحران ســوریه و موافقتهای پنهان و اشــکاری وجود
دارد که داعش را از ســوریه بدرقه میکند .بنابراین این
گروه باید در محیــط عملیاتی دیگری بــه ادامه فعالیت
خود روی اورد.
درواقع امروز داعش در یک مرحله گذار قرار گرفته
اســت؛ داعش در ریل گذاری امنیتی جهان نهایتا باید به
سمت اسیای شرقی گسیل داده شود .نباید فراموش کنیم
که داعــش امروز اهــداف تقابل جویانه خــود را در مبارزه
با پایتختهای کشــورهایی دنبال میکند که در ائتالف
ضدداعش حرکت کردهاند.
اما برخورد با انهــا در این مرحله گــذار ،ریل گذاری
امنیتی را بــرای انها ایجاد میکند و خود بــه خود انها را به
سمت اسیای جنوب شرقی و اسیای خاوری می کشاند که
بر حسب نیاز می تواند زمینه های حضور قدرت های بزرگ
جهانی در ان ســوی اسیا یعنی هارتلند شــرقی یا ُعلیا را در
ادامه مبارزه با تروریسم به ان منطقه فراهم کند.
در خصــوص گروه تروریســتی داعش بایــد مدنظر
داشت که تروریست ها معموال برای تبلیغ ایدئولوژی خود
و مقابله به مثل کردن با جماعتهای اماج و کشــورهای
هدف خــود ،دســت به کشــتار و تــرور مردم در گســتر ه
غیرسیاســی میزند و با ایجاد ترس و وحشــت در جامعه،
ستون فقرات حصول به خواستههای این مکتب را از نظر
اجرایی تشکیل میدهد.
از این رو ،ترور اساسا یک رفتار اجبارافرین فردی در
راستای حرکتی دسته جمعی و به کارگیری استراتژیهای
خشونت بار و همراه با ترس و وحشت است که تالش دارد
یک هدف یا مجموعه اهداف سیاســی قــدرت طلبانه را
دنبال کند .به بیان دیگر داعش یک تروریسم دگرساخته
استراتژیک اســت و باید پذیرفت که داعش خود در پازل
وسیع تر ِ
نبرد قدرت میان جناحها و کنشگران رسمی قدرت
در نظام منطقه ای و بین المللی مطرح است.
یعنی داعش خود بخش اشکاری از یک ترور پنهان
اســت که به صورت عملیاتی از ان بهره برداری میشود.
داعش دگرســاخته اســت و به عبارت دیگر موســس ان
ســازمانهای امنیتی و اطالعاتــی منطقــه خاورمیانه و
مولف ان قدرت هــای فرامنطقهای اند کــه از موجودیت
ان برای گســترش قدرت محورانه خــود در هارتلند بزرگ
(شــامل هارتلند نو یعنی خاورمیانه عربی ،نوهارتلند یعنی
فالت ایران و خلیج فارس و هارتلنــد ُعلیا یعنی تبت) بهره
میبرند.
همچنین هر گاه که قرار اســت جغرافیای عملیاتی
داعش تغییر کند ما شــاهد ایجاد فضای تــرور التهابی با
اهداف مندرج در جغرافیای غربی هستیم .به نظر میرسد
که استفاده از گروههای تروریســتی در سوریه رو به پایان
اســت و جغرافیای عملیات تروریســتی باید از ســوریه به
سمت اسیای شرقی برود و اهداف استراتژیک دیگری را
دنبال کند و دگرافرینی استراتژیک را از خاورمیانه به سمت
اسیای خاوری جهت دهی کند.
همچنین این مساله امروز مورد توجه واقع شده است
که چگونه بدون حضور مخالفان در نشستهایی که برای
سوریه برگزار میشــود امکان رســیدن به راه حلی جهت
گذار از بحران وجود خواهد داشت .درواقع وقتی صحبت
از مخالفان مســلح به میان میاید منظــور گروهی چون
داعش نیســت بلکه گروه های کم خطرتــر مدنظر مطرح
کنندگان چنین بحثهایی اســت اما باید توجه داشت که
اساسا نیروهای تروریستی که به نام تروریسم و استفاده از
ابزار تروریستی شناخته میشوند نباید به رسمیت شناخته
شــوند .زیرا گروه های تروریســتی فاقد وجاهت قانونی و
مشروع سیاســی در جهت شرکت در نشســت های حل و
فصل مسائل سوریه هستند.
نمیتوان بــرای حل و فصل مســاله ،تروریســم را
وارد بازی تفاهم و تبــادل کرد .بله نیروهــای مخالف که
در چارچــوب قوانین پذیرفته شــده بین المللــی و قانون
مشروع حاکم بر حوزه جغرافیایی یک کشور ملی در مبارزه
برای کســب قدرت یا افزایش قدرت یا حفــظ قدرت وارد
میشوند قابل احترام هستند و حضور انها در نشستهای
سیاســی برای رســیدن به یــک تفاهم ضــرورت دارد اما
حضور نیروهایی که از ابزار تروریستی در جهت رسیدن به
اهداف سیاسی اســتفاده میکنند در چنین نشستهایی،
مشروعیت بخشیدن به ابزار ترور برای رسیدن به اهداف
سیاسی است .حتی بسیاری از صاحب نظران معامله بر سر
ازادی برخی از گروگانها توسط دولتهای برخی کشورها
را کمکی در باب استمرار تروریسم میدانند؛ به طور نمونه
نوع برخورد دولت فدرال امریکا بــا مقوله گروگان گرفتن
امریکاییها و نوع برخورد بعضی از پایتختهایی اروپایی
با این موضوع را میتوان در یک نگرش تطبیقی با یکدیگر
مقایسه کرد.
در رابطه با نشســت های وین و اثرگــذاری انها باید
بگویــم در جهان سیاســت هیــچ فکت یا مشــخصهای
نیست که اثر نداشته باشــد؛ وقتی در دنیای کنونی ثابت
می شود که اثر پر پروانه در برزیل میتواند موجب توفان
در تگزاس شود چطور می توان نشست قدرتهای بزرگ
منطقــهای در خصوص یــک پرونده را بی اثر دانســت.
ایا همین نــکات در مورد ایران گفته نمیشــد؛ اما امروز
میبینیم که ایــران و گروه 5+1به توافقــی برای پرونده
هسته ای ایران دست یافتهاند و برجام نیز در حال اجرایی
شدن است.
سیاســت و پدیدههای سیاســی پیچیده ترین وجه
حیات جامعه بشری را تشکیل می دهند و توقع فزاینده در
حل و فصل انها در محدوده یکی دو نشست چندان قابل
اتکا نیست.
نکته دیگــری که در بــاب حمالت پاریــس مدنظر
قرار دارد بحث همگرایی در اروپــا و احتمال تضعیف این
همگرایی در پی اتفاقات تروریستی اخیر است .این نکته
غشــای امنیتی را در لبه مرزها اشــکار میکند اما از طرف
دیگر همــکاری و همگرایــی امنیتی بیــن پایتخت های
کشــورهای اروپایی و حتی فراتر از ان پایتخت بســیاری
از کشــورهای موجود در نظــام بین الملــل را گریز ناپذیر
میکند .ایا امروز ایران میتواند با وجود داعش و خطرات
تروریســتی به همکاری امنیتی با برخی کشورهای منطقه
و حتی کشــورهای فرامنطقهای که مخالف انها در وجوه
دیگر رفتاری است ،تن ندهد.
باید بگویم تهران نیز در مسیر خطر داعش قرار دارد
بنابراین نه تنها این مسائل موجب واگرایی امنیتی نخواهد
شــد ،بلکه همگرایی امنیتی میان کشــورها را در مبارزه با
تروریسم گریز ناپذیر خواهد کرد.
حتی اکنون مســکو و واشــنگتن به نوعــی ،تبادل
اطالعات امنیتــی در مبارزه با داعش را در دســتورکار قرار
دادهاند .در این میان مساله حضور ناتو در منطقه نیز بعضا
مطرح شده است .اما حضور ناتو در منطقه نیازمند گذار از
وضعیت کنونی به گونهای است که جنگ با تروریسم ابعاد
فزونتری را تجربه کند.
به معنای دیگر اگر چند حادثه تروریســتی دیگر در
پایتخت کشــورهای عضو ناتــو اتفاق بیفتد مشــروعیت
حضور ناتو در منطقه در مبارزه با داعش نزد افکار عمومی
باال خواهد رفت و بالتبع زمینههای گســترش حضور ناتو
فراهم خواهد شــد؛ به ویژه اگر اتفاقاتی مانند فرانسه در
کشــورهایی مانند ترکیه یا المــان رخ دهد .بــه هر تقدیر
گســترش ناتو برای ایران و روســیه به عنوان یک معضل
امنیتی و گسترش قدرت امریکا محسوب میشود.
نباید فراموش کنیم که داعش
امروز اهداف تقابل جویانه خود را در
مبارزه با پایتختهای کشورهایی
دنبال میکند که در ائتالف
ضدداعش حرکت کردهاند.
تضعیف داعش در سوریه
موجب حمله به فرانسه شد
گفت وگو با حسن بهشتی پور
مثلث | شماره 288
مجموعهبایکاقدامتروریستیداعشازهمبپاشداماممکن
است در کوتاه مدت دچار چالش شوند ولی این به معنای این
نیستکهاروپادربلند مدتیامیان مدتباچالشروبه روشود.
موضوع دیگری که پس از حادثه پاریس محتمل
خوانده شده اســت؛ بحث ورود ناتو به این عرصه
اســت .ایا می توانیم ورود ناتو به ایــن موضوع را
شاهدباشیم؟
باتوجه بــه محتوای پیمان ناتو مبنی بــر اینکه اگر
به اعضای ناتو حملــه ای صورت بگیرد ،کشــورهای دیگر
موظف به دفاع هستند؛ شایعه شد که چون به فرانسه حمله
شــده اســت طبیعتا کشــورهای دیگر باید وارد جنگ علیه
داعش شوند .بنابراین اصل قضیه این است که امریکایی ها
به عنوان پیشانی ناتو با بریتانیا ،المان ،ایتالیا و حتی فرانسه
تمهیداتیراداشته انداماموضوعایناستکهاوالندباپوتین
و اوباما صحبت هایی را صورت داده تا بتوانند ائتالفی را علیه
تروریست هاصورتدهند.رئیس جمهورفرانسهتالشکرده
تاباروسیهوامریکاائتالفیراتشکیلدهدامااینکهروسیهکه
درقضیهاوکراینوکریمهباناتودرتقابلاست،بیایدواین گونه
بخواهدواردائتالفشودبهنظرمامریبعیدبهنظرمی رسد.از
طرفیهمممکناستکهتنهادراینموردخاصیعنیمبارزه
با داعش به چنین ائتالفی دســت پیدا کنند منتها اصل این
بحث این است که این ائتالف چگونه شکل بگیرد .چراکه
امریکایی هاعمدتادراینمواقعبهجایعبارت«همه باهم»
ازواژه«همهبامن»استفادهمی کنندازهمینروروسیهحتی
در بحث مقابله با داعش به زیر بلیت امریکا نخواهد رفت .در
اینبینبرخی هابراینعقیده اندکهیکیازدالیلنقلمکان
داعش به فرانسه یا هر نقطه دیگر؛ عملیات های روسیه بوده
است که این دیدگاه به نظر خیلی سطحی می رسد .به طوری
که برای انجام چنین عملیاتی حداقل سه تا شش ماه و شاید
همزمانبیشتریوقتالزماستوبهنظراینبحثفرافکنی
رسانه ای است تا بتوانند تقصیر را به گردن روسیه بیندازند .به
هرحالحفره هایامنیتیدرفرانسهوجودداشتهوناکارامدی
سرویس هایامنیتیاینکشورهممزیدبرعلتشدهاست.
باتوجهبهعملیاتداعشدرفرانسهایادولتحاکم
یمشابهلشکرکشیامریکابهعراق
برپاریساقدام
یاافغانستانصورتخواهددادیاخیر؟
اینکه بگوییم فرانسوی ها و امریکایی ها از داعش
علیهاسداستفادهمی کنندحرفدرستیاستامااینکهبگوییم
انها کامال از مبارزه با داعش و تروریست ها دست کشیده اند
به نظر تحلیل نادرستی خواهد بود.انچه می توان گفت این
است که فرانســه نســبت به قبل اقدامات خود را گسترده تر
خواهد کرد ،ان هم به صورت هوایی .باید توجه داشــت که
فرانسه قدرت و توان ورود زمینی به ســوریه را ندارد .امریکا
یک قدرت هژمونی اســت که 600میلیــارد دالر رقم بودجه
نظامی اش اســت و اساســا نیروی دریایی ،زمینی و هوایی
ایاالت متحده قابل مقایسه با فرانسه نیست و فاصله زیادی
با یکدیگر دارند .بنابراین فرانسه هیچ گاه نمی تواند دست به
ورود نظامی ان هم از جنس زمینی به سوریه بزند مگر اینکه با
امریکایی ها و انگلیسی هاهماهنگواردشود.ازسویدیگر
اوباما چند روز گذشــته هرگونه اقدام زمینی را رد کرده است.
به دلیل اینکه امریکا و به خصوص دموکرات ها مرتبا به این
موضوع افتخــار می کنند که خود را همانند جــرج بوش وارد
مسائلنظامیوتقابالتسختنکرده اند،بنابرایندرفضای
کنونی امکان ورود نظامی فرانسه به ســوریه زیر پنج درصد
ارزیابیمی شودواینپنجدرصدهمتنهابهدلیلایناستکه
نمی توان تحلیل مطلق ارائه کرد .اما اقدامات دیپلماتیک و
هواییفرانسهعلیهداعشاوجخواهدگرفت.
درراستایعملیاتداعشدرفرانسهدومیندوراز
کنفرانس وین در اتریش تشکیل شد .ایا تشکیل
اینکنفرانسوحضورکشورهایمربوطهتوانسته
استبهنتیجهخوبیبرسد؟
اتحادعلیهتروریسمیکملزوماتیداردکهمتاسفانه
این ملزومات هنوز فراهم نیســت .به نحــوی که همچنان
اختالف نظراتی درباره تعریف تروریسم و مصادیق ان وجود
دارد اما می توانیم بگوییم که یک اتفاق نظری علیه داعش
وجود دارد .منتهی یک بحثی را باید مد نظر قرار دهیم و ان
این است که سوریه و اینده این کشور در این راستا بسیار حائز
اهمیتاست.یعنیاگریکطرح درست برایسوریهدر نظر
گرفته شود؛ مشخص خواهد شد که تا چه حدی مبارزه علیه
داعش جدی است .به نظرم اینده سوریه یک نقطه عطف و
اجالسوینوهمچنینخروجیانهاازاینمنظربسیارمهمو
با اهمیت خواهد بود .چراکه اخبار این نشست معلوم می کند
کهتاچهحدعزممقابلهباداعشوتروریسمجدیاست.
به عنوان اخرین سوال؛ با نگاهی به پرونده شارلی
ابدو و پــس از ان ،حادثه پاریــس می فهمیم که
ماهیت اقدام داعش شبکه ای است .ایا می توان
گفت که داعش در بحــث جهانی کردن خالفت و
برجسته کردن استراتژی ترور و رعب و وحشت تا
حدودی موفق بوده است؟ و ایا می توان گفت که
این اقدامات در جهت ماهیت بخشی به نیروهای
خارج از عراق وسوریه صورتگرفتهاست؟
بایــد متوجه بود که بحــث ترور و خرابــکاری برای
اولین بــار در اروپــا یــا خــارج از خاورمیانه ان هم از ســمت
تروریست ها صورت نگرفته است بلکه ان چیزی که حادثه
پاریس را برجسته می کند ماهیت به ظاهر اسالمی داعش و
خالفت گونهاینگروهکتروریستیاستکهمتمایزمی شود.
انهامی خواهندیکحکومتسنیباشکلخلیفه گریتشکیل
بدهند که در گذشــته اخوان المســلمین دم از تشکیل این
حکومتمنهایتروروخشونتسختمی زدند.بهنظرمی رسد
اگرجلویصادراتنفتداعش،دسترسیبهفضایمجازی
و همچنین ورود نیروی انســانی از اروپا و کشورهای دیگر به
داعش گرفته شــود؛ عمال انها در ســوریه و عراق زمین گیر
و نهایتا منحل خواهند شــد.اما تا زمانی کــه انها نفت صادر
می کنند و حمایت تسلیحاتی و انسانی می شوند این موضوع
مردود است و حتی داعش پا برجا خواهد ماند.ضمن اینکه از
حیث فرهنگی و فکری؛ علمای اهل سنت باید بسیج شوند و
یک هدایتگری را در این زمینه صــورت دهند چراکه داعش
و کال این طیف از تروریست ها در محافل فکری و فرهنگی
خاصخودرشدونمومی کنند.بنابراینبایدعلمایاهلتسنن
وارد شوند و توجیه فرهنگی و فکری نمایند و باید توجه داشت
کهتنهابافعالیتنظامیوامنیتیصرفنمی توانجلویاین
پدیده را گرفت.
بین الملل
اقای بهشتی پور! حوادثی که در روزهای اخیر در
پاریس صورت گرفت ،کشــورهای زیادی را دچار
شوک ناشــی از قدرت گرفتن داعش در اروپا کرد.
ایامی توانیمبگوییمکهداعشدرقلباروپاحضور
داردودرحالتکثیرعناصرخوداست؟
در تحلیل اقدامات داعش در فرانســه می توان
دو گونه تحلیــل را ارائه کــرد؛ اول اینکه فرانســوی ها با
تغییر موضع اشکار خودشــان پذیرفته اند که اسد باید در
ساختار حکومت سوریه باقی بماند و عمال فهمیدند که در
کوتاه مدت جایگزینی برای اسد وجود ندارد و امریکایی ها
هم به این موضوع اذعان کرده اند .دوم اینکه فرانسوی ها
به خوبی اگاه شــدند که تغییر ســاختار قدرت در ســوریه
موجب تقویت داعش ،جبهه النصره و ســایر تروریست ها
می شود و انها تمایل داشتند که یک دولت ائتالفی متشکل
از بشار اسد و مخالفان سکوالر غیر مسلح در سوریه تشکیل
شود .توافقاتی که در وین مورد بحث و گفت وگو قرار گرفت
و تایید شــد؛ تا جایی داعش را تضعیف و فشارهایی بر ان
وارد اورد و انها هم برای نشان دادن قدرت خود وارد فرانسه
شدند .نکته دیگر این اســت که بین افراد داوطلبی که به
خیل عظیم تروریست ها پیوستند؛ بیشــترین امار مربوط
به فرانسه اســت و تخمین زده می شــود که چیزی حدود
هفت تا 10هــزار نفر از اهالی اروپا در داعش عضو شــده
باشند .اما بر اساس امار بیشترین تعدادی که از ترکیه وارد
سوریه و عراق شــده اند مربوط به فرانسه هستند .بنابراین
در داخل خاک فرانســه هم بستر مناســبی برای فعالیت و
حضور داعش وجود داشــته .عده ای هم بر این باورند که
این عملیات در پاسخ به اوضاع نابسامان مسلمانان فرانسه
است و دسته ای دیگر می گویند که بحث مسلمانان مطرح
نیست و بیشتر بحث تبعیض شهروندان مطرح می شود .در
هر حال باتوجه به این دو فاکتور می توان گفت که داعش
هم بســتر مناســب داخلی برای انجام عملیات ان هم در
شش یا هفت نقطه در فرانســه داشته است و هم اینکه در
معادالت سوریه موقعیت خود را تضعیف شده دیده و نهایتا
دست به چنین کاری زده است.
باتوجهبهاینکهعملیاتاخیرفرانسهنظمسیاسی،
اجتماعی و امنیتی فرانسه و حتی اروپا را به هم زده
است؛ طبعا ازادی هایی از نظر کنترل مرزها و حتی
موارد داخلی کشــورها بروز و ظهور خواهد کرد .از
این رو ایا می توانیم بگوییم کــه روند همگرایی در
قارهسبزوحتیاتحادیهاروپاتضعیفخواهدشد؟
این مســائلی که مطرح می شود یک سری تحلیل
بلند مدت اســت .یعنی در کوتاه مدت امکان دارد که چنین
چیزیاتفاقبیفتد.اماپسازاینحادثهمعلومشدکهاجماعی
میان کشورهای اروپایی و خصوصا در بحث تبادل اطالعات
میان ســازمان های امنیتی انها وجود ندارد .به عنوان مثال
فرانسه هنوز نتوانسته اســت تبادل خوبی از حیث امنیتی با
ایتالیاوخصوصابرایمقابلهباتروریسمداشتهباشدتابتوانند
اطالعات خود را در اختیار یکدیگر قرار دهند .اما نمی توانیم
بگوییمکهتمامی اتحادیهاروپابهاینموضوعالودهمی شود.
چراکه اتحادیه اروپا ارام ارام از ســال 1957شــکل گرفت
و رفته رفته به رقم 26کشــور رســید .در این میــان مباحث
اقتصادی و بازار نیرو و کاال هم به ارامی شــکل گرفت و باید
توجهداشتکهایناتحادیهسیستماتیکرشدکردوبهاینجا
رسیدومطلقابهیکبارهبه وجودنیامد.بنابراینبعیداستکهاین
2
در هفته اخیر شاهد انجام
عملیات تروریســتی در پاریس
بودیم که چیزی حــدود 160نفر
کشــته و 300نفر زخمی حاصل
مجموع چند عملیات بود .داعش
بهسرعتمسئولیتانرابهعهده
گرفت .علل بســیار زیادی را برای انجام چنین عملیات
خونینی بر شمرده اند که بخشــی از ان درست و قسمتی
دیگر نادرســت ارزیابی شده اســت .حسن بهشتی پور
کارشناسوتحلیلگرمسائلبین المللدرگفت وگوبا مثلث
بهتشریحابعادمختلفاینحادثهپرداختهاست.
بین الملل
55
بین الملل
3
مغز متفکر حمالت پاریس همچنان متواری است
شــش حملــه هماهنــگ
تروریســتی در نقــاط مختلــف
شــهر پاریس ،شــامگاه جمعه
۲۲ابان تلخترین و مرگبارترین
فاجعه تروریســتی فرانسه پس
از جنگ جهانی دوم را رقم زدند؛
ایــن انفجارهــا در دقایق پایانــی بازی فوتبــال میان
فرانسه و المان به وقوع پیوست که نیروهای امنیتی
فرانسه فرانســوا اوالند ،رئیس جمهور را خارج کرده
و بــه وزارت کشــور منتقل کردنــد .در ایــن حمالت
تروریســتی ،در مجموع بیــش از 153نفر کشــته و
۲۰۰نفر مجروح شــدند .عبدالرضا فرجی راد ،استاد
ژئوپلتیک و سفیر ســابق ایران در نروژ و مجارستان
در گفت وگــو با مثلث به بررســی پیامدهــای اتفاقات
پاریــس پرداخت و گفــت در صورت تشــدید و تکرار
چنین حمالتی ،طبیعی است که ضدیت با مهاجران،
پناهندگان و جنــگ زدگان نیز افزایش پیــدا کند زیرا
برخی از این تروریست ها به همراه پناهجویان بی پناه
و بی گناه وارد کشورهای اروپایی شده اند .او همچنین
توضیح داد که این مساله باعث تقویت احزاب راست
افراطی در اروپا خواهد شــد .به خصوص در فرانســه
حزب جبهــه ملی به رهبــری خانم ماریــن لوپن که از
جمله مخالفان سرسخت مهاجرت اســت این روزها
محبوبیتش افزایش یافته اســت .به گفته این استاد
ژئوپلتیک دانشگاه در این شرایط طبیعی است که در
دیگر کشــورهای اروپایی نیز احزاب راســتگرا از این
دست مسائل استفاده می کنند و با مطرح کردن مساله
ورود مهاجران و تشــدید ناامنی هــا محبوبیت خود را
افزایش می دهند؛ زیرا برای ملت هــای اروپایی هیچ
چیز به اندازه امنیت اهمیت ندارد.
بین الملل
56
مثلث | شماره 288
موج راستگرایی افراطی در اروپا در راه است
هفته گذشته شاهد چندین عملیات تروریستی
در پاریس بودیم کــه داعش مســئولیت انها را
برعهده گرفت؛ به نظر شما این حمالت که افکار
عمومی در فرانسه را به شدت متاثر کرده است،
چه پیامدهایی را به ویژه بــرای مهاجران و افراد
جنگ زده ای که به کشــورهای اروپایی مهاجرت
کرده اند ،در پی خواهد داشت؟
حمالت تروریستی اخیر در پاریس توسط داعش،
پیامدهای بســیاری را هم برای فرانســه و هم برای دیگر
کشــورهای اروپایی در پی خواهد داشــت .یکــی از این
پیامدها به مهاجران و پناهندگانی که از مناطق جنگ زده
به سمت اروپا می روند مربوط می شود .در رابطه با مساله
پناهندگان و مهاجران باید مدنظر داشــت که در ماه های
گذشته استقبال خوبی از این افراد در کشورهای اروپایی
صورت گرفت اما بعــد از عملیات تروریســتی در پاریس
رویکرد مردم اروپا نسبت به مهاجران در حال تغییر است.
به این صورت که تظاهراتی در کشورهای مختلف اروپایی
علیه مهاجرت انجام گرفته و چندین کمپ مهاجران نیز به
اتش کشیده شده است.
اگر این رونــد عملیات داعــش ادامه پیــدا کند که
احتمال ان باالست ،طبیعی است که ضدیت با مهاجران،
پناهنــدگان و جنــگ زدگان نیــز افزایش پیدا کنــد .این
مساله یک مشــکل جدی برای دولت های اروپایی مانند
المــان ،اتریش ،ســوئد ،دانمــارک و دیگر کشــورهایی
اســت که مرزهای خــود را بــرای مهاجران باز گذاشــته
عبدالرضافرجیراددرگفت وگوبا مثلث
بودند .زیرا مقامات یونانی اعــام کرده اند که یکی از این
تروریســت های کشته شــده همراه پناهندگان از مرز وارد
اروپا شده بود .این نشــان می دهد که تعدادی تروریست
همراه با این پناهندگان بی گناه وارد اروپا شده اند .بنابراین
مشــخص اســت که این تروریســت ها با اهداف از پیش
تعیین شده وارد عمل شده و تالش دارند تا امنیت اروپا را
به خطر بیندازند.
پس از عملیات اخیر در پاریس مشاهده شد که
احزاب دست راســتی که با مســاله مهاجرت ها
به شــدت مخالفند از این فضا بــرای جلب افکار
عمومــی در حال بهره جســتن هســتند .در کل
فضای سیاسی داخلی فرانسه و دیگر کشورهای
اروپایی را بعد از عملیات تروریســتی در پاریس
چطور ترسیم می کنید؟
در واقع مشاهده می کنیم که اتفاقاتی از این دست
همواره برای احزاب دست راســتی افراطی تبدیل به یک
فرصت شده اســت .با تحوالتی که در یونان شاهد بودیم
و گروه های چپ ،قدرت را در یک ســال گذشته به عهده
گرفتند پیش بینی می شد که این روند در دیگر کشورهای
اروپایی اتفاق بیفتد.
به ویژه با انتخاب اقای جرمی کوربین به عنوان رهبر
حزب کارگــر در بریتانیا ایــن گمانه زنی ها تقویت شــد که
احزاب چپ در دیگر کشورهای اروپایی نیز بیش از گذشته
قدرت خواهند گرفــت .اما حوادث تروریســتی در اروپا و
فرانسه درواقع این روند را دگرگون و موضع احزاب راست
را تقویت کرد .البته احزاب راســت در کشورهای اروپایی
وضعیت متفاوتی دارند و شاید قوی ترین حزب راست گرا
در فرانســه وجود دارد که حزب جبهه ملی به رهبری خانم
مارین لوپن اســت .لوپن شــدیدا بــا ورود پناهجویان به
کشورش مخالف است و طی سال های اخیر و بعد از حمله
به شــارلی ابدو و حمالت اخیر در پاریس محبوبیت حزب
جبهه ملی بــه دلیل مواضــع راســت گرایانه افراطی اش
افزایش یافته اســت .در این شــرایط طبیعی است که در
دیگر کشــورهای اروپایی نیز احزاب راســت گــرا از این
دست مســائل اســتفاده می کنند و با مطرح کردن مساله
ورود مهاجران و تشدید ناامنی ها محبوبیت خود را افزایش
می دهند .زیرا برای ملت هــای اروپایی هیچ چیز به اندازه
امنیت اهمیت ندارد.
یکــی از بحث های اخیــر مقامات و رســانه های
اروپا در خصوص خطر شــنگن و امکان ریزش و
فروپاشی معاهده شنگن است .در شرایط فعلی
این معاهده تــا چه حد ممکن اســت تحت تاثیر
اتفاقات پاریس تغییر کند؟
باید توجه داشــت که این توافق ،اصل مهمی در
همگرایی اروپایی به شــمار می اید ،مرزهــا را بر می دارد،
مردم کشورهای اروپایی به راحتی می توانند به کشورهای
دیگر سفر کنند و منافع بی شماری برای انها دارد .به عنوان
مثال کشــورهای شــرق اروپا ماننــد لهســتان ،رومانی و
بلغارســتان با برچیده شــدن مرزها در اروپــا ،صدها هزار
نیروی خود را به اروپای غربی اعزام کردند تا در بخش های
بین الملل
مثلث | شماره 288
طی ســال های اخیــر و بعــد از حمله به
شــارلی ابدو و حمالت اخیــر در پاریس
محبوبیــت حــزب جبهــه ملی بــه دلیل
مواضــع راســت گرایانه افراطــی اش
افزایــش یافته اســت .در این شــرایط
طبیعی اســت کــه در دیگر کشــورهای
اروپایی نیز احزاب راست گرا از این دست
مسائل استفاده می کنند و با مطرح کردن
مساله ورود مهاجران و تشدید ناامنی ها
محبوبیت خود را افزایش می دهند
بین الملل
ساختمانی و خدمات به کار گرفته شوند .این نیروها سالیانه
میلیاردها یورو را به کشــور خود باز می گردانند اما اگر قرار
باشــد این مرزها دوباره برقرار شــود در واقع وضعیت اروپا
به شدت از نظر جمعیتی ،اشــتغال و سرمایه گذاری متغیر
می شود.
پــس از ایــن ماجراهــا می بینیم کــه بســیاری از
کشورهای اروپایی مرزهای خود را بســتند و در این میان
انگال مرکل ،صدر اعظم المان کــه از جمله حامیان ورود
مهاجران و پناهجوها به کشــور بود شــدیدا دچار مشکل
شــده و انتقاداتی به او وارد اســت که اقدامات کشورش
برای مهاجران شدیدا باعث شــده تا امنیت المان و دیگر
کشورهای اروپایی به خطر بیفتد.
بنابراین اگر تهدیدات از جانب گرو ه های تروریستی
که بعضــا به همــراه پناهجویــان وارد کشــورهای غربی
شــده اند ،ادامه پیدا کند کــه احتماال ادامــه پیدا می کند
مســاله شــنگن حداقل تامدتی توســط برخی کشورهای
اروپایی متوقف خواهد شد .حتی در صورت تشدید حمالت
این احتمال می رود که ســران اروپایی شنگن را به حالت
تعلیق دراورند.
فرانســوا اوالنــد ،رئیس جمهــور فرانســه در
نخستین واکنش به حمالت در فرانسه گفت که
انچه در پاریس اتفاق افتاد اعالم جنگ از سوی
داعش اســت .اکنون که این ســخنان از سوی
رئیس جمهوری فرانسه بیان شده است ،به نظر
شما الیزه چه راهکاری را برای مبارزه با گروه های
تروریستی در دستورکار قرار خواهد داد؟
ســخنان فرانســوا اوالند مبنی بر اعالم جنگ از
سوی داعش ،مسئولیت اور است .وقتی رئیس جمهوری
اعالم می کند که طرف مقابل اعالم جنگ کرده است باید
در این رابطه اقداماتی انجام دهــد و نمی تواند به ارامی و
بی توجه از کنار چنین موضوعی عبــور کند .در واقع مردم
فرانســه به دنبال حمالت تروریســتی اخیر در کشورشان
به شدت شوکه شــدند و اوالند نیز بعد از این حمالت گفت
که داعش علیه فرانسه اعالن جنگ کرده است .باتوجه
به این سخنان رئیس جمهوری فرانسه دور از انتظار نیست
که پاریس طی روزهای اتی موضع شفاف تری اتخاذ کند.
به این صورت که ســرکوبی علیه تروریست ها انجام دهند
تا به نحوی هم اوضاع داخل کشــور را کنتــرل کنند و هم
تروریست های خاورمیانه را مورد حمله قرار دهند .در این
رابطه بعید نیست که فرانسه با کمک ناتو وارد عملیات شود
یا خودش فعالیت بیشتری را در جبهه ها برعهده گیرد .البته
هنوز معلوم نیست که این جبهه ها کجا هستند؛ زیرا داعش
و کســانی که با داعش بیعت کرده اند از شــرق تا غرب دو
اقیانوس را در برگرفته انــد ،یعنی بوکوحرام در غرب افریقا
تا گروه های فعــال داعش در خاورمیانه و حتی در شــرق
دور .بنابراین فرانسه نیروهای واکنش سریع در مالی و چاد
مستقر کرده است.
دو سال پیش طرفداران بوکوحرام و دیگر گروه های
تروریستی در بیعت با داعش می خواســتند این کشورها
را اشــغال کنند که فرانسوی ها وارد عمل شــدند و اجازه
ندادند .بنابراین فرانســه در این کشــورها می تواند بهتر
وارد عملیات علیه گروه های تروریستی شود .همچنین
فرانسه به لیبی نزدیک اســت و داعش نیز در این کشور
بسیار فعال شده اســت که در نتیجه پاریس می تواند در
لیبی نیز ایــن گروه ها را هدف حمله قرار دهد .از ســوی
دیگر می توانند دســتور دهنــد ناو شــارل دوگل ،تنها ناو
هواپیمابر فرانسه که عازم خلیج فارس است به مدیترانه
بازگردد تا از داخل مدیترانه این گروه ها را سرکوب کنند یا
این ناو می تواند به راه خودش ادامه دهد و به خلیج فارس
بیاید تا در شــمال عراق ،داعش را هــدف عملیات قرار
دهد .دیگر جبهه ای که فرانســه می تواند برای عملیات
اوالند اینگونه از حوادث تروریستی پاریس مطلع شد
علیه داعش انتخــاب کند ،همکاری بــا نیروهای متحد
در سوریه اســت .فرانســه تا به امروز بیش از هزار حمله
هوایی در عراق علیه داعش انجام داده اما فقط دو حمله
هوایی در سوریه داشته است .این مساله نشان می دهد
که فرانسه تا چه حد دست این تروریست ها را در سوریه باز
گذاشته و اجازه داده که اینها قدرت مانور داشته باشند.
این رویکرد فرانســه فقط به دلیل دشمنی ای بود که انها
با نظام سوریه و شخص بشــار اسد داشتند .این در حالی
اســت که انها می توانســتند در ســوریه خیلی بهتر عمل
کنند و جلوی گســترش فعالیت تروریســت ها را بگیرند.
این مساله باعث شــد که در نهایت خود فرانسه از نفوذ و
گسترش فعالیت گروه های تروریستی ضربه بخورد.
اکنون که روسیه نیز در ســوریه در حال جنگ با
تروریست هاست در صورت حضور جدی تر غرب
در این منطقــه ،روس ها و غــرب چگونه تعامل
خواهند کرد و همچنین اگر ناتو وارد صحنه شود
ایا با واکنش مسکو مواجه خواهد شد؟
باید توجه داشت که روس ها نیامده اند در سوریه
با غرب بجنگند بلکه امده اند تا با غرب تفاهم کنند .ضمن
اینکه سوریه ،پایگاهی برای مسکو است و روسیه نگران
بود که در صورت ســقوط نظام بشار اســد این پایگاه را از
دست بدهد و تروریست ها قوت بگیرند .اگر تروریست ها
در ســوریه قوت بگیرند احتماال شــاهد حضــور نیروهای
تروریســتی در روســیه و حوزه های پیرامونی ان خواهیم
بــود .بنابراین روس هــا ضمن اینکــه با این هــدف وارد
صحنه عملیاتی در ســوریه شــدند اهداف دیگــری را نیز
دنبال می کردنــد؛ از جمله اینکه مســکو می خواســت از
انزوای سیاسی ناشی از بحران اوکراین خارج شود که شد.
همچنین هدف دیگــرش نیز خروج از انــزوای اقتصادی
بود یعنــی تحریم هایی که علیه روســیه اعمال شــده لغو
شــود .به نظر می رســد با ناامنی هایی کــه در اروپا ایجاد
شده ،کشورهای غربی ،همراهی و همکاری بیشتری را با
روسیه نشان دهند و مسکو نیز امادگی کامل دارد که با این
کشورها وارد همکاری شود.
درواقع مســکو خواهان ان اســت که مساله سوریه
به نحوی پایان یابد تــا هم اروپایی ها راضی شــوند و هم
نفوذ روســیه در این منطقه حفظ شود .از ســوی دیگر در
این نشســت ها ،غربی ها نشــان دادند که به دنبال حضور
روسیه در سوریه هم باید فعالیت بیشــتری در این منطقه
داشته باشند تا مســکو تمامی امتیازات را به نفع خود نکند
هم با توجه به تحوالت امنیتی باید جدیت بیشتری در قبال
تروریست ها داشته باشند و برخوردهای قاطع تری را دنبال
کنند .در حال حاضر به نظر می رسد چون روسیه و امریکا
وارد صحنه سوریه شــده اند و رهبری اتمام درگیری ها در
سوریه را برعهده گرفته اند ،کشورهای دیگر که هر کدام
به یک گروه وابســته اند در واقــع خود را با شــرایط جدید
هماهنگ خواهند کرد تا به نحوی هم امتیازاتی داده شود
و هم امتیازاتی گرفته شود.
سوریه از جمله هم پیمانان ایران به شمار می رود
و تحوالت ان بــرای ایران بســیار اهمیت دارد.
شرایط فعلی را به نفع تهران می دانید یا در نهایت
ممکن است به ضرر ایران تمام شود؟
در خصوص مواضع ایران باید مدنظر داشــت که
تهران با روسیه ،عراق و سوریه هم پیمانی دارد .همچنین
ایران در دو نشســت وین برای ســوریه حضور داشــت و
باوجودی که در این نشست ها مساله بشار اسد مطرح نشد
اما ایران دستاوردهای خوبی داشت ،چرا که مساله قانون
اساسی و انتخابات در یک سال و نیم اینده را مطرح کردند.
این مسائل نشان می دهد که اکنون شرایط به ضرر ایران
در جریان نیست همچنین نمی توان گفت که اوضاع خیلی
خوب است.
57
تصویرنگاری
بین الملل
58
مثلث | شماره 288
حمله داعش به پاریس
حمله داعش به ضاحیه در لبنان
مثلث | شماره 288
بین الملل
59
بین الملل
اروپا در وضعیت شکننده
فرانسه در تقویت گروه های تکفیری نقش داشته است
مرتضی مکی
کارشناس مسائل اروپا
بین الملل
60
مثلث | شماره 288
4
فرانسه را باید به عنوان یکی از کشورهای استعمارگر
ســابق در خاورمیانه و ذی نفوذ و تاثیرگذار در شمال افریقا
در بین کشورهای اروپایی دانســت که در سالیان گذشته
نقش بسیار مهمی در تحوالت منطقه و به ویژه حوادث لیبی
داشت .همچنین این کشور نقش جدی در تحریک جریان
تروریســتی در خاورمیانه داشته اســت .اینکه ما می بینیم
تروریســت ها این کشــور را هدف قرار دادند به هر حال به
نقش تاثیر گذار فرانسه در سوریه مربوط می شود و بخش
دیگری از ان هم به این مربوط می شود که چیزی در حدود
10درصد جمعیت فرانســه را مهاجرین تشکیل می دهند
که از کشــورهای عربی و شــمال افریقا به این کشور نقل
مکان کردند.
مســاله دیگر این اســت که تعــداد زیــادی از اتباع
فرانســوی بــه جبهه النصره و داعــش پیوســتند و یکی از
عللی که در وقوع حوادث پاریس برشــمرده شــده است ،
بازگشت همین تروریست ها به کشورهای خود بوده است.
هرچند تاکنون اطالعات دقیقی
از تروریســت های ایــن حادثه
منتشر نشده است اما به هر حال
می توان این موضوع را مفروض
دانست که بازگشــت احتمالی
این افراد به فرانســه می تواند
عامل اصلی این موضوع باشد.
حــوادث پاریس بــه هر
حال ثبات امنیتــی ،اجتماعی
و حقوق شــهروندی فرانسه و
اروپا را با چالش جــدی روبه رو
کرده اســت .پروژه هم گرایی
اروپا شــاخص های عمد ه ای
از قبیــل حقــوق شــهروندی
و ازاد بــودن مرزهــا و رفــت و
امدن بدون مانــع را در بر دارد.
همین طور بحث حقوق بشــر و
حقوق شهروندی که در سازمان
ملل از ان نــام برده شــده هم
یکی دیگر از حقوق شهروندان
اروپایی محســوب می شــود و
یک موضوع بــرای همگرایی
در اروپــا تلقــی می شــود .در
گذشته هم کشورهای اروپایی
گام های زیادی برای هم گرایی در اروپا به خصوص در ابعاد
سیاسی ،اجتماعی و فرهنگی برداشته اند و این هم گرایی
به یکدیگر گره خورده اســت .به عنوان مثــال نمی توان
پیمان شــینگن را از این موضوع جدا کرد .چراکه اگر این
پیمان میان کشورهای اروپایی ملغی شود قطعا پیامدهای
سیاسی و اجتماعی بسیار زیادی را در اتحادیه اروپا خواهد
داشــت .بنابراین اگــر بگوییم حوادث پاریــس پروژه هم
گرایی اروپا را به خطر انداخته اســت بی راهه نگفته ایم و
دور از ذهن نخواهد بود که تروریست ها بخواهند در دیگر
پایتخت های اروپایی دست به چنین اقداماتی بزنند.
در سال 2004حوادثی که در مادرید رخ داد باعث شد
تا القاعده چهره دیگری از خود به نمایش بگذارد .همچنین
در سال 2007در لندن هم مشابه این مسائل به وجود امد
و عامالن این حادثه مداخالت دولت اسپانیا و انگلیس در
عراق را عامل این جنایات بر شمردند .در حالت کنونی هم
که داعش مسئولیت انفجارهای پاریس را به عهده گرفته
است؛ سیاست های دولت فرانسه در قبال خود را علت این
حادثه اعالم کرده اند .بنابراین بدون شک باید گفت که این
م گرایی اروپا را با مشکل مواجه خواهد کرد و
مسائل روند ه
یکی از دالیل ان هم تعلیق شینگن از سمت دولت فرانسه
خواهد بود .تجربه نشان داده است که اتخاذ سیاست های
امنیتی و سیاسی صرف برای اروپا و یا هر کشور دیگر ثبات
و امنیت به ارمغان نمی اورد .به دلیل اینکه دولت های اروپا
در حال مبارزه با معلول هستند نه علت.
بخشــی از روند تحوالتی کــه در تقویت گرایشــات
راست افراطی و جریانات تروریستی در اروپا شاهد هستیم،
منشعب از سیاست اتخاذی دولت های اروپایی به خصوص
فرانسه در قبال تروریست ها در خاورمیانه است .زمانی که
تروریست ها توسط این کشــورها به دو دســته خوب و بد
تقسیم شدند ،یک دوگانگی به وجود امد .یعنی انجایی که
به ضررشان باشد محکوم می کنند و در جایی که منافعشان
حکم می کند اقدام به دفاع می کنند .در روزهای گذشــته
زمانی که انفجاری در مناطق جنوبــی لبنان رخ داد و باعث
کشته شدن بیش از 40نفر شــد؛ حتی یک دولت اروپایی
نســبت به این حادثه تروریستی واکنش نشــان نداد اما از
زمانی که جنایات تروریستی در پاریس اتفاق افتاد؛ تاکنون
شــاهد یک موج خبری و در رســانه ها و مطبوعات هستیم
و این موضوع همیــن رویکرد دوگانــه دولت های غربی و
اروپایی را نمایان می کند که بازخورد ان را در پاریس شاهد
بودیم .از بعد دیگر موضوع ناتو هم باید مد نظر قرار گیرد.
پیمان ناتو با تغییراتی مواجه شد ه که به رغم تبلیغاتی که در
خصوص ان صورت گرفته است؛ عمال ناکارامدی خود را در
مقابله با تروریسم نشان داده است .حتی در پرونده اوکراین
هم ما شاهد بودیم که کشــورهای عضو ناتو نتوانستند در
مقابله با روسیه به یک اتحاد و اتفاق نظر برسند .باید گفت؛
همگرایی ای که میان کشورهای اروپایی در قبل از فروپاشی
شوروی وجود داشت در حالت فعلی وجود ندارد .بنابراین ما
شاهد عدم اتخاذ یک سیاســت امنیتی و سیاسی مشترک
میان کشورهای عضو ناتو هستیم و حتی می توانیم بگوییم
که انهــا نمی توانند برای مبارزه با تروریســم به یک اجماع
مناسب دست پیدا کنند .به همین دلیل باید گفت که پیمان
ناتو هم نمی تواند برای مبارزه با تروریست ها کاری از پیش
ببرد چراکه هنوز تعریف منســجمی از مفهوم تروریسم در
کشورهای اروپایی ارائه نشده و متاسفانه همچنان همان
رویکرد دوگانــه در این کشــورها پیگیری می شــود و این
مساله باعث شده تا فعالیت ناتو از ابراز همدردی با فرانسه
فراتر نرود.
هرچند دولت هــای اروپایی و حتــی داعش تالش
داشــته اند که حوادث پاریــس را به حوادث 11ســپتامبر
شبیه کنند ،اما باید گفت تفاوت های زیادی مابین این دو
موضوع وجود دارد ،زمانی که حوادث 11سپتامبر 2001
رخ داد؛ جرج بــوش عمال به دنبال فرصتی برای پیشــبرد
سیاست های جنگ طلبانه خود در منطقه خاورمیانه بود که
البته بازتاب منفی در جامعه جهانی داشت اما عمال نمایی از
جنگ های صلیبی در این بین توسط دولت بوش به تصویر
کشــیده شــد .زمانی که امریکا به افغانســتان حمله کرد
محبوبیت بوش به 70درصد رسید و طوری افکار عمومی
امریکا را هدایت کردند اما سیاست های خود در افغانستان
و عراق را به دقت و با تمام قوا توجیه کردند که در حقیقت
به اهداف خود در این دو کشور
دست نیافتند .باید توجه کرد که
نمی توان فرانسه را امریکا تلقی
کرد و حتــی نمی توان ســوریه
را عراق و افغانســتان دانســت
که فرانســویان بخواهند همان
رفتارهــای دولت امریــکا را در
انجا پیاده و تکرار کنند .ضمن
اینکه افــکار عمومــی دنیا هم
مانند ســال 2001نخواهند بود
و دولت هــا نمی تواننــد ماننــد
گذشته سیاســت های مداخله
جویانه خود در منطقه را توجیه
کننــد .هم اکنــون در ســطح
رســانه های اروپایی به وضوح
می بینیــم کــه گفته می شــود
فرانســه در تقویــت جریانــات
تکفیری و تروریستی دخیل بوده
و همین رسانه ها موضوع پاریس
را بازخــورد مســائل خاورمیانه
عنوان کرده اند.
بایــد توجــه د ا شــت که
جریان داعــش ماننــد القاعده
یک جریان حلقه به حلقه است
اما یک ســاختار درختی نــدارد که بگوییم تمامــی انها با
یکدیگر ارتباط دارند .ممکن اســت ارتباطــی با یکدیگر
داشته باشند اما یک ســازماندهی منسجم و مدون در انها
دیده نمی شود .نمی توانیم تصور کنیم که حوادث پاریس
از درون این ساختار رشد کرده ،برنامه ریزی و اجرایی شده
است اما می توانیم این فرض را تا حدودی صحیح بدانیم
که حوادث فرانسه ناشی از تحت فشار قرار گرفتن داعش
در سوریه خصوصا پس از ورود روسیه بوده است .چراکه
ارتش ســوریه هم تا حدود زیادی به داعــش ضربه زدند.
بنابراین نمی تــوان به طور قطعی گفت کــه داعش با این
حرکت توانسته است اقدامات خود را به رخ جهانیان بکشد
و اروپا را در یک وضعیت شکننده قرار داده است.
بین الملل
بدونحمایتمالیال سعود
داعشرشدنمی کرد
پیروز مجتهدزاده درگفت وگو با مثلث
مثلث | شماره 288
یک مشت تروریست خونخوار و انسان ستیز خبر نداریم .از
سوی دیگر برای یک کشــور به خصوص فرانسه به عنوان
یک کشور مدرن و جهان اول ،تبدیل شدن به هدف اسان،
اتفاق بسیار ناخرسندی اســت زیرا این مساله این تصور را
می تواند ایجاد کند که کشور مورد نظر هیچ گونه بازدارندگی
دفاعی و امنیتی ندارد و اگر چنین استنباطی برای یک کشور
به وجود اید در این صورت اوضاع بسیار وخیم و نا به سامان
خواهد بود.
به حمالت تروریســتی در پاریــس و تاکید همه
کشورها به خصوص کشورهای اروپایی مبنی بر
همکاری مشترک با فرانســه در قبال تروریسم،
ایا این اتفاق می تواند باعث همگرایی بیشتر در
بین الملل
پس از وقوع حــوادث تروریســتی در پاریس و
کشته شدن بیش از 120نفر ،برخی تحلیلگران
از جمله مقامات فرانسوی درباره علت یابی دلیل
وقوع این حوادث در فرانسه بر این باور بودند ،از
انجایی که این کشور در حمله به مواضع داعش
در ســوریه و عراق جدی تر از دیگران وارد عمل
شده اســت ،این اتفاق برای این کشور رخ داده
اســت .باتوجه به این گمانه زنی ها ،به نظر شــما
چرا داعش فرانســه را برای عملیات تروریستی
خود انتخاب کرد؟
گمان می کنم فرانســه یــک هدف اســان برای
انجام عملیات تروریســتی از ســوی گروه های تروریستی
به شمار می اید .در واقع باتوجه به حمالت مشابهی که در
طول سال های اخیر در این کشــور انجام شده ،می توان
چنین نتیجه گیــری کرد که فرانســه هدف اســانی برای
گروه های تررویستی است .هم چنین فشار تبلیغاتی فرانسه
در زمینه دفاع از ازادی ها مانند ازادی بیان ،برابری و عدالت
و ...که به صورت شــعار ملی فرانسه در امده است ،باعث
وقوع حوادث تروریستی در این کشور شده است .در همین
راستا همگی به یاد داریم که انتشار کاریکاتوری موهن از
پیامبر اسالم (ص) در مجله فرانسوی و دفاع این کشور از
این کاریکاتو ر موجب حمله گروه های تروریســتی سلفی،
گروه های تکفیری و داعش شد.
ولی همــه اینها حدســیات مــا هســتند .هم چنین
دراین باره باید به این نکته اشاره کرد که بعید به نظر می رسد
فرانسه نسبت به تروریست ها و تروریست پروران سیاست
خاصی به غیر از سیاستی که اعضای ناتو (پیمان اتالنتیک
شــمالی) به ســرکردگی ایاالت متحده دراین بــاره اتخاذ
کرده اند ،در پیش گرفته باشند .به عبارت دیگر ،اقداماتی
که تاکنون فرانسه علیه نیروهای داعش و دیگر گروه های
تروریستی در منطقه انجام داده است ن ه بیشتر و نه کمتر از
ایاالت متحده ،المان و یا بریتانیا ست .البته باید این نکته
را نیز مورد توجه قرار دهیم که ما از مکنونات قلبی و فکری
5
حمــات تروریســتی
مرگبــار تاریــخ 13نوامبــر در
پاریــس و قبــل از ان در لبنان
که صدهــا کشــته و زخمی بر
جای گذاشت ،را میتوان یکی
از بزرگتریــن حمــات پس از
جنگ جهانی دوم دانســت .این تهاجم فرانسه تنها
یک روز پس از ان انجام شــد که بیــش از 40تن در
جریان بمب گــذاری دوگانه در حومــه جنوبی بیروت
کشــته شــدند؛ داعش مســئولیت هر دو حمله را بر
عهده گرفــت .اما پس از این اتفاق یکی از ســواالت
اصلی که ذهن بسیاری را در گوشه و کنار جهان به خود
مشغول کرده است ،این است که چرا داعش ،فرانسه
را انتخاب کرد .پیروز مجتهد زاده ،اســتاد دانشگاه و
کارشناس مســائل بین الملل در گفت وگو با هفته نامه
مثلث در این باره میگوید :فرانســه به هدف اســانی
برای داعش تبدیل شده است .مشروح این گفت وگو
را در ادامه می خوانید .
میان کشورهای اروپایی شود؟ هم چنین باتوجه
به اینکه برخی از کشورها در اروپای شرقی مانند
مجارســتان ،اســلوونی و غیره مخالف سرازیر
شدن سیل پناهجویان بودند و با بستن مرزهای
خود مخالفت خــود را با ایــن امر نشــان دادند،
اکنون باتوجه به وقوع این حادثــه و زمزمه های
برخی مبنی بر ورود عامالن ایــن حادثه در میان
سیل اخیر پناهجویان ،شرایط کنونی را در میان
کشورهای اروپایی چگونه ارزیابی می کنید؟
طبیعــی اســت در کشــمکش هایی کــه میــان
کشورهای اروپایی درباره مواجهه با بحران پناهجویان و راه
دادن پناهجویان به کشورهایشان اتفاق افتاد ،با رخ دادن
این حوادث در فرانسه به نظر می رســد که این اختالفات
و کشمکش ها تشدید شــود و برخی تحرکات علیه پذیرش
پناهجویان انجــام گیرد .به عبارت دیگــر داعش با انجام
این حمالت تروریستی برگ برنده ای را به دست کشورهای
مخالف پذیرش پناهجویان و باز نگه داشتن مرزهای خود
در مقابل انهــا داد که صــدای مخالفت خود را نســبت به
گذشته بیش از پیش بلند کنند .البته این نکته راباید یاداور
شد که باتوجه به تاریخ اروپا ،این اتفاقات مفهوم ازادی و
حقوق بشر را در اتحادیه اروپا متزلزل می کند زیرا پایبندی
کشورهایی مانند فرانسه ،نروژ ،ســوئد و ...به دموکراسی
و حقوق بشر عمیق تر از ان اســت که با این گونه اقدامات
و اظهارنظرها دچار لرزش شــود .ما بایــد بدانیم روزی فرا
می رسد که انســانیت بر بربریت پیروز می شــود .ما باید از
این مبــارزه حمایت کنیم .نــه تنها کشــورهای اروپایی در
این راه عقب نشــینی نمی کنند بلکه در انسجامی که میان
قدرت های غربی و شــرقی در ســوریه پیش امده اســت و
در گردهمایی انسان ها از سراســر جهان در برابر توحش،
تزلزلی ایجاد شود.
ایــا اتفــاق رخ داده در فرانســه می تواند باعث
تشدید بیشتر عملیات علیه داعش و نزدیکی هر
چه بیشتر در راه مبارزه با تر وریسم شود؟
صد در صد این گونه خواهد شد ،در غیر این صورت
انچ ه در چند نقطه تفریحی پاریس اتفاق افتاد و باعث کشته
شــدن بیش از 120نفر شــد ،یکی پس از دیگری در همه
کشــورهای جهان اتفاق خواهد افتاد .به همین دلیل باید
کشورها در برابر تروریسم متحدانه بایستند و در راه ریشه کن
کردن ان مبــارزه کنند .البته ایــن نکته را نبایــد فراموش
کنیم که اولین گام برای خشــکاندن تروریسم باید ،قطع
سرچشمه های تغذیه مالی این توحش بزرگ باشد .اگرچه
همه کشورها به نوعی امادگی خود را برای مبارزه با تروریسم
اعالم کرده اند اما با این حال حکومت ال سعود که یکی از
متحدان نزدیک غرب است ،هنوز سکوت خود را در قبال
گروه های تروریستی حفظ کرده است.
با توجــه بــه اینکــه حــوادث تروریســتی اخیر
در فرانســه یکــی از بزرگتریــن حمــات در این
کشــور بعد از جنگ جهانــی دوم بــوده و برخی
ان را بــه حمــات 11ســپتامبر در ســال 2001
تشــبیه کرده انــد ،در ان دوران جــورج بــوش
پســر؛ رئیس جمهور وقت جنگ تمام عیاری در
افغانستان به راه انداخت ،ایا فرانسوا اوالند نیز
چنین رویکردی اتخاذ خواهد کرد و ما شاهد جنگ
تمام عیاری در سوریه خواهیم بود؟
در بررســی هر گونه واکنش احتمالی برای مبارزه
با نیروهای داعش بهتر اســت این مساله را تنها محدود به
ی کشورهای عضو
اوالند و فرانسه نکرد .همانطور که تمام
اتحادیه اروپا اعالم کردند ،این تهاجم تنها به کشور فرانسه
نبوده بلکــه تهاجم به این بلوک بوده اســت و این حمالت
تروریستی علیه دموکراسی ،حقوق بشر ،انسانیت و ازادی
و حتی پناهجویان بی پناه بوده است.
61
بین الملل
وحشی مهار نشدنی؟
غرب اراده جدی برای مبارزه با داعش ندارد
سید جالل ساداتیان
کارشناس مسائل بین الملل
بین الملل
62
مثلث | شماره 288
6
طی یکــی ،دو هفته اخیــر یک بار دیگــر داعش به
اقدامات وحشیانه و ضد بشــری خود رنگ و لعاب جدیدی
بخشــید و با حمالت متعدد در مناطقــی از ضاحیه لبنان و
با فاصلهای کوتــاه ،در پاریس پایتخت فرانســه ،جنایات
جدیدی در کارنامه خود وارد کرد؛ جنایاتی که بخش اعظم
اهداف ان مردم بی گناه و بی دفاعی هســتند که بزرگترین
گناهشان این است که مشغول زندگی روزمره خود هستند.
جنایت خونبار پاریــس ،ابعاد جنایــات داعش را که
مسئولیت هر دو عملیات انتحاری لبنان و پاریس را پذیرفته
است ،وارد فضای جدیدی ساخته و تحلیل و تفسیرها را از
حالتی که تاکنون معمول بــوده ،وارد مرحله تازه ای کرده
است.علت اینکه چرا این مرحله از سبعیت و وحشیگری و
اقدامات ضد بشری داعش مورد توجه افکار عمومی جهانی
واقع شده اســت را از مجموع انچه در رسانه های مختلف
منعکس شده ،میتوان در موارد زیر دسته بندی کرد:
-1فرانسه یکی از پایگاه های مهم رسانهای جهانی
است و بنابراین هر نوع اتفاقی در ان کشور رخ دهد ،دارای
بازتــاب و انعکاس وســیع خبری در جهان بــوده و اهداف
احتمالی تروریستهای داعش را بهتر تامین میکند .
گفتهانــد عملیــات پاریــس عاملی بــرای اقدامات
خشن تر دولت فرانسه و در نتیجه ایجاد انسجام بیشتر در
نیروهای تحت امر داعش خواهد شد ،زیرا در شرایط موجود
داعش دچار تزلزل در ارکان خود شده و فشارهای وارده بر
انها در عراق و سوریه نیروهای انها را دلسرد ساخته است.
برخی هم به پایــگاه «بانیلوها» یعنی نســل ســوم
مسلمانان شمال افریقا به عنوان محروم ترین قشر جامعه
فرانسوی اشاره کردهاند که حتی از سوی عربهای مهاجر
هم تبار خود «زولوسها» به فرانسه اشاره میکنند که هیچ
اعتنا یی به این قشر از جامعه ندارند و در نتیجه عقدههای
ناگشــوده فــراوان ،انــان را بهترین طعمه جذب توســط
جریانهای تکفیــری و تندرو ،از جمله داعــش قرار داده
اســت .حمله چند ماه قبل به دفتر مجله شارلی ابدو و حاال
این حادثه ،انتقام گیری این گونه افراد از فرانسویان مغرور
و خشن نسبت به خود و پدرانشان است.
-2داعش به دنبال ورود روســیه بــه صحنه عملیات
نظامی سوریه ،در صدد اســت تا غرب ،به خصوص اروپا را
بترساند تا اوال انها خود ،از جمله فرانســه ،نیروهایشان را
از عملیات ضد داعش در ســوریه پس بکشند و ثانیا ،فشار
وارد کنند تا روسیه نیز از حجم عملیاتش کاسته یا به کلی از
عملیات نظامی اش در سوریه دست بردارد؟
-3در تحلیلی درست خالف مطلب باال افرادی معتقد
به این هستند که غرب بدین وسیله و به خصوص از طریق
عناصر نفوذی اش در داعش ،انها را تحریک به عملیاتی
در خود فرانسه و لبنان که به طور ســنتی حوزه نفوذ فرانسه
بوده و هســت ،کرده تا افکار عمومی مردم فرانسه و اروپا
را برای ورود به صحنه عملیــات نظامی در خاورمیانه اماده
سازد .فرانســه دارای نیروی نظامی نســبتا قوی و ناوگان
اتمی بوده و عالقمند به ورود به صحنه عملیاتی خاورمیانه
اســت؛ نیروهای نظامی فرانســه در قالب نیروهای ناتو و
یا مســتقل به منظور انکه از رقیب دیرینهاش روسیه عقب
نماند و بتواند نفوذ خود را در سوریه حفظ کند ،اماده ورود به
منطقه خطر شده است.
این تحلیل شبیه به ان چیزی است که بعضا راجع به
11سپتامبر نیز مطرح میشد و سیستم اطالعاتی امریکا
را متهم میکردند که برای دست زدن به عملیاتی گسترده
علیه القاعــده به دنبال بهانــه بوده تــا از ان طریق نه فقط
داعش ،بلکه مخالفین خود را بدین ترتیب سرکوب کند.
-4مطرح کردهاند که فرانســه خواسته بدین ترتیب
بهانه الزم را برای اســام ســتیزی و مقابله با مســلمانان
بســیاری که در کشــور خودش دارد و نفوذ انان روز به روز
در حال گســترش اســت به دســت اورد تا هــم خودش و
به تبــع ،بقیه کشــور های اروپا یی هم پیمــان ،که تالش
می کنند وحدت و یک پارچگی خــود را حفظ کنند ،بتوانند
افکار عمومی خود را به اندازه کافی بــرای مقابله با پدیده
تروریســم جدید اماده کنند و جلوی پیشروی داعش برای
یار گیری های جدید را سد کنند!
شــاید نکات دیگری نیز در تحلیل های ارائه شده و
گمانه زنی های نویســندگان و گویندگان ارائه شــده باشد
که فرصت این مقاله برای نقل همه انها کافی نباشــدّ ،اما
یک نکته شایان ذکر است که در برابر این همه جنایتی که
داعش در ســوریه و در عراق انجام داد و این همه انســان
بی گنــاه را مورد تهاجــم و حملــه و ازار و اذیــت و تجاوز و
له کردن شان انســانی و در اخر کشتار وحشــیانه در عراق
و ســوریه قرار داد حساســیت غربی های عزیز! تحریک
نشد ،لیکن کشتار پاریس همه افکار عمومی غربی ها ،در
پاریس و واشنگتن و لندن و بقیه نقاط قاره سبز را به شدت
متاثر کرد تا متوجه خطر تروریسم و وحشیگری گروه های
تکفیری و داعشی بنماید .زنان ایزدی که در عراق به اسارت
و تجاوز و فروش در بازار مکاره به عنوان برده جنسی رفتند،
دختران کم ســن مدرســه ای را که بوکو حرام در افریقا به
اسارت و کنیزی گرفت و یا پسر بچه های 12تا 14ساله ای
که نتوانستند مطامع داعشی های خونخوار را براورده کنند
به رگبار بسته شدند و بیش از 200نفر انها یکجا اعدام شدند
و یا حتی کشــتار بیرحمانه مردم بی پنــاه در ضاحیه لبنان،
نتوانست افکار عمومی غربی ها و فرانسوی های رمانتیک
را به واکنش وادارد !
جنایت تروریستی و ضد بشــری در هر کجای عالم و
نسبت به هر کس و هر گروه سنی و نژادی و عقیدتی اتفاق
بیفتد ،محکوم است و جای هیچ تاملی در این زمینه نیست،
لیکن به نظر می رسد تحلیل واقع بینانه در خصوص اینکه
چرا پاریس مورد توجه داعش قرار گرفته اســت این باشد
که داعش در تنگنای تهاجمات جدید به خصوص از ناحیه
حمالت هوا یی روسیه و پشــتیبانی های زمینی ایران قرار
گرفته و با از دست دادن مواضعی که در سوریه و عراق در
حدود یک ماه گذشــته ،روحیه اعضــای انان به خصوص
کسانی که از کشور های غربی به انان پیوسته اند را تضعیف
کرده باشد و بعید نبوده و نیست که با موج جدید شکست ها
و عقب نشــینی های پی در پی ،روند ریــزش نیرو ها و فرار
انان از مواضع و پایگاه ها یی که قرار دارند تشــدید شود و
برای انکه روحیه بدهنــد و اثبات کنند که کماکان قدرتمند
هستند ،حمله به یکی از کشــور های غربی و به اصطالح،
ضرب شست نشان دادن را در دستورکار خود قرارداده اند تا
یاران خود را حفظ کنند .غرب به طور اعم و پاریس به طور
ویژه در بهت این حمله قرار دارد ،اعالم شــرایط ویژه شبیه
حکومت نظامی و لغو ویزای شــنگن و اعمال کنترل های
تصویر سه متهم حوادث تروریستی فرانسه
شدید امنیتی ،نشانگر شوک وارده به فرانسه است ،لیکن به
نظر می اید با خارج شدن از بحران کنونی ،مدیریت سیاسی
و امنیتی انان بتوانــد برنامه ویژه ای بــرای بهره برداری از
شرایط پیش امده تدارک ببیند.
ایا غرب به اراده ای جدی برای به شکست کشاندن
پدیده نو ظهور تروریســمی ســازمان یافته کنونی خواهد
رسید؟ تروریسمی که از حاکمیت «اقای ابراهیم البدری»
معروف به «ابوبکــر البغدادی» متولد 1350شمســی در
ســامرای عراق به عنــوان خلیفه خود خوانــده «حکومت
اســامی» درعراق ایجاد شــده و اینک با تسلط بر بخش
قابل توجهی از ســوریه و عراق و منابع عظیم نفت و پول و
ارتباطات حزب سابق بعث عراق و ارتباط با سران طوایف
و قومیت های مناطق تحت نفوذ وهمچنین نیروی انسانی
جذب شده از غرب و سایر سرزمین ها یی که بعضا مسلمانان
زندگی می کنند ونیز دیگر منابعی که کشور های حامی اش
مثل عربســتان و...در زمینه های مختلف مثل اموزش،
پول ،ســاح انجام می دهند و همچنین غنا یم به دســت
اورده از مناطق اشغالی اش ،تشکیالت و سازمانی را تدارک
دیده که موجب رعب و وحشــت در دل مردم و به خصوص
حاکمان کشــور های منطقه و فرامنطقه شده است .ایا ان
کشــورهایی که در وین جمع شده اند تا برای سوریه فکری
بکنند ،قــادر خواهند بود بــا چنین پدیده مخــوف و دیگر
گروه های مشــابه خطرناک همچون «جیش االحرار» و
«سپاه شام» و «الجبهه النصره» و مانند ان مقابله کرده،
فتیله های انفجاری انان را خاموش کنند و یا انکه راه بازی
جدیدی باز شده .باز هم باید شــاهد قربانی شدن مردمان
بیگناه بیشتری باشیم؟
بین الملل
تهدیدات و فرصت های 13نوامبر
داعش از سوی 40کشور حمایت مالی می شود
احمد وخشیته
دانشجوی دکترای علوم سیاسی در دانشگاه
دوستی ملل مسکو
7
روسهــا طی ماههای اخیــر همه عزم خــود را جزم
کردهاند تا سناریوی مورد نظر خود را در سوریه پیاده سازند،
پیروزی حداکثری را نصیب خود کنند و پایگاه نظامی شان
در طرطوس را نیز حفظ نماینــد .از این رو والدیمیر پوتین
پس از دو سال قهر سیاسی ،دستان همتای امریکایی خود
را به گرمی فشرد ( ۲۸سپتامبر) و دو روز پس از این اشتی
سیاســی با جنگندههای «ســوخو .۲۴ام»« ،سوخو.۲۵
اس ام» و «ســوخو »۳۴مواضع داعــش را به طور جدی
هدف قرار داد ( ۳۰ســپتامبر)؛ این حمالت البته واکنش
طرفهای مقابل غربی ،عربســتان و حتــی امریکا را در
برداشــت .در این میان روسها بشــار اســد را که از سال
۲۰۱۱هیچ سفر رسمی به خارج از کشور نداشته به مسکو
اوردنــد ( ۲۰اکتبر) تا ضمــن نمایش قدرت خــود در این
جا به جایی ،نفوذ خود در دستگاه دولت کنونی سوریه را نیز
به طرفهای مقابل نشان دهند.
پاسخ تروریستی داعش به اقدامات اخیر روسیه
پنجشنبه ۱۲نوامبر ،دو انفجار خونین جنوب بیروت
را به لرزه در اورد؛ دو انفجار برنامه ریزی شده که به موجب
اولی مــردم به بیــرون گریخته و طــی انفجــار دوم تعداد
بیشتری کشته شــدند .مســئولیت این انفجارها که گفته
میشــود مرگ بارترین حمالت پس از جنگ داخلی لبنان
در سال ۱۹۹۰بوده است نیز توسط داعش بر عهده گرفته
شــد .کمتر از ۲۴ساعت و به موازات نشســت وین درباره
بحران سوریه ،در شامگاه جمعه شش عملیات تروریستی و
البته هماهنگ دیگر توسط نیروهای داعش صورت گرفت؛
اما این بار در پاریس ،پایتخت کشور اروپایی فرانسه .شاید
همین امر ســبب شــد رهبران مختلف جهان به سرعت با
ارسال پیام تسلیت ،با ملت و دولت فرانسه ابراز همدردی
نمایند؛ حتی کشورهایی که به طور مستقیم و غیر مستقیم
از گروه تروریستی داعش حمایت مالی و تسلیحاتی کرده
بودند .کرملین بالفاصله این حمالت تروریستی را محکوم
و بر امادگی روســیه جهت ارائه کمک برای تحقیقات در
این خصوص تاکید کرد .پوتین در پیام خود به اوالند این
تراژدی را نشــانه دیگری از ماهیت وحشــیگری تروریسم
دانست .دمیتری مدودوف ،نخست وزیر روسیه نیز پس از
این رخداد به خطر وجود داعش اشاره و تاکید کرد حمالت
پاریس ،لزوم اتحاد در برابر افراط گری را نشان میدهد.
مثلث | شماره 288
هنوز چند روزی از ســفر بشار اســد به روسیه نگذشته
بود که هواپیمای مسافربری «ایرباس ای »۳۲۱روسیه که
از شرم الشیخ مصر به مقصد ســنت پترزبورگ باند فرودگاه
را ترک کــرده بود ،تنها پــس از ۲۳دقیقه پرواز در اســمان
صحرای ســینا منفجر شــد و همه ۲۲۴سرنشین ان کشته
شدند ( ۳۱اکتبر) .پس از این رویداد ،داعش در صفحات
اجتماعی خود فیلم انفجار هواپیما در اسمان را منتشر کرد
مواضع روسیه پس از حوادث تروریستی پاریس
بین الملل
جمعه 13نوامبر مرگبارترین حمالت تروریســتی د ر
فرانســه پس از جنگ جهانی دوم در پاریــس رخ داد تا در
تقویم این کشــور این تاریخ به عنوان شامگاه خونین ثبت
شود؛ شبی که به موجب شش حمله هماهنگ تروریستی
در نقاط گوناگــون پاریس 129نفر کشــته و بیش از 350
تن زخمی شــدند .پس از این رویداد تلخ ،گروه تروریستی
داعش (دولت اسالمی عراق و شام) مسئولیت این حمالت
را برعهده گرفت و ان را « ۱۱ســپتامبر فرانسه» نامید .در
این میان رهبران مختلف کشــورهای جهان این اقدام را
محکوم کردند؛ حتی کشورهایی که همواره به طور مستقیم
از داعش حمایتهای مالی و تســلیحاتی میکردند .طی
سالیان پیش همواره برخی تحلیلگران به کشورهای حامی
افراط گرایان ســوریه به ویژه ترکیه و فرانســه هشدار داده
بودند که تضعیف دولت بشار اسد به واسطه حمایت از رویه
افراطگرایی در سوریه ممکن است در نقطهای دامن خود
انها را نیز بگیرد .تحلیل رفتارهای فرانسه و رویکرد دولت
این کشــور نســبت به داعش و چرایی وقــوع این حوادث
تروریستی در پاریس را میبایست به تحلیلگران این حوزه
واگذار کرد .در یادداشت پیش رو نگارنده بر ان است تا به
تحلیل واکنش مسکو در پی این حوادث تروریستی بپردازد و
فرصتها و اسیبهای پیش روی کرملین در نبرد با داعش
را بررسی نماید.
رویارویی تمام قد روسیه در برابر داعش
و نوشت« :ســرنگون کردن این هواپیما ،اغازی برای این
استکهروسیهبهایدشمنیخود علیهمسلمانانبهصورت
کلی و به ویژه داعش را بپردازد؛ به ویژه پس از کشــتارهای
دســته جمعی که در دوما ،حلــب و الباب ســوریه رقم زده
است ».این اتفاق از ســوی دولتمردان کشورهای مقابل
روسیه در سوریه واکنشهای زیادی نداشت و حتی برخی
تحلیلگران ان را فشــاری بر ادامه حمله مسکو به مواضع
داعش میدانستند.
63
بین الملل
پوتین :داعش از ناکجا نیامده
رئیس جمهــور روســیه که کمتــر از دو مــاه پیش در
سخنرانی خود در ســازمان ملل تاکید کرده بود «داعش از
ناکجا نیامده» اســت ،در جمع گروه بیســت در واکنش به
حوادث تروریستی پاریس اعالم کرد داعش از سوی چهل
کشورحمایتمالیمیشودکهدراینمیانبرخیکشورهای
عضو گروه بیســت نیز وجود دارند .پوتیــن پیش تر مطرح
کرده بود که بخشــی از نیروهای داعش از اروپا و همچنین
روسیه به این گروه پیوستهاند و ما نمی توانیم اجازه دهیم این
جنایتکاران که طعم خون را چشیدهاند به کشور بازگردند و به
اقدامات خود ادامه دهند.
سازماندهی اعتقادی مسلمانان روسیه
طیماههایاخیروبهویژهپسازحملهروسیهبهمواضع
داعش در سوریه ،به نظر میرسد کرملین به شدت نسبت به
واکنش مسلمانان افراطی در خاک کشــورش واهمه دارد.
طیسالهایگذشتهروسهابرایانکهجریاناسالمگرایان
را با خود همراه سازند ،اجازه ســاخت مساجد زیادی در نقاط
مختلفکشورخودرادادهاندواکنونانرایکیازپاشنههای
اشیلخودمیدانند.چراکهبههمراهساختمساجد،واعظان
دینی توانمندی داخل این کشــور پرورش داده نشــدند و در
واق ع تریبونهایی را در اختیار افراط گرایان قرار دادهاند تا از
انها در راستای منافع خود بهره ببرند .اکنون روسیه با برگزاری
نشســت های گوناگون تالش میکند تســاهل و تســامح
را میان مسلمانان فدراســیون نهادینه ســازد و گفت وگوی
ادیان ر ا ترویج کند .مفتیان و علمای دینی روسیه با برگزاری
نشســتها و میزگردهای مختلف در دانشگاهها ،مساجد،
انجمنها و شهرداری ها تالش میکنند به مسلمانان روس
خطر افراط گرایی ر ا تذکر دهند و حمالت روسیه به داعش را
به عنوانحملهبهتفکرتروریستیوافراط گراییتبیینکنند.
فرار به جلو
چرا داعش به لبنان حمله کرد؟
علی خرم
بین الملل
64
مثلث | شماره 288
تکرار سناریوی ۱۱سپتامبر
پانزده ســال پیش گروهک تروریســتی القاعده که
رهبری ان را بن الدن بر عهده داشت ،همانند داعش در این
روزها با قرائتهای خاص خود جریان افراط گرایی را پیش
میبرد .بنیادگرایانی که البته شواهد بسیاری وجود دارد که
از سوی کشــورهایی همچون عربســتان و امریکا حمایت
میشدند که یکی از این شواهد کتاب در قلمرو پادشاهان به
قلم کارمن بن الدن است .اما زمانی که تاریخ مصرف این
گروه به سر رسید به موجب حوادث تروریستی ۱۱سپتامبر،
رئیس جمهور وقــت امریــکا در پایین برجهــای دوقلوی
نیویورک حاضر شــد و ندای انتقام ســر داد و با ســناریوی
اسالم هراسی به افغانستان و عراق حمله کرد .اکنون نیز بر
هیچ فردی حمایتهای فرانسه از معارضان سوری پوشیده
نیست و بارها و بارها این موضوع به وضوح نمایان شد که تنها
یک مورد ان ارسال نیرو و تسلیحات برای معارضان توسط
امبوالنس های فرانسوی از خاک ترکیه در سال ۲۰۱۳بود.
این بار اما اوالند ندای انتقام سر داده و به یکباره جنگنده های
خود را عازم سوریه کرده اســت .روس ها نیز اگر چه تاکید
فراوانی بر مشارکت ضد داعشی دارند ،اما باید توجه داشت
این گونه که به نظر میرســد منظور انها از مشــارکت ،عدم
حمایتازداعشاستنهورودنظامیبهبهانهنابودیداعش
و اشوبی دیگر در ســوریه .در پایان باید اشاره کر د یکشنبه
مردم مســکو نیز همانند دیگر مردم سراسر جهان با روشن
کردن شمع با بازماندگان حوادث تروریســتی پاریس ابراز
همدردی کردند؛ اما باید توجه داشت محکوم کردن حوادث
تروریستی از سوی دیگر ملتها به معنای حمایت از مردمان
بی گناهی است که توسط افراط گرایان کشته میشوند و اگر
در دیگر شهرهای دنیا مردم به نشانه همدردی شمع روشن
میکنند ،بدان معنا نیست که سیاستهای حمایتی دولت
فرانسه از معارضین سوری را فراموش کردهاند.
نمایندهاسبقایراندرمقراروپاییسازمانملل
8
عملیات تروریســتی که در 13نوامبر در فرانسه رخ
داد ،تا حدودی پاســخ به جنگنده هــا و ناوهای هواپیمابر
فرانســوی صورت گرفــت .به دنبــال این موضــوع نظام
بین الملل وارد یک نبرد جهانی علیه تروریسم شده است.
داعش و سایر گروه های تروریستی به امپراتوری وحشت
روی اورده اند .انها به دنبال حکومتی هســتند که صرفا از
طریق ترور و وحشت بتواند سرپا باشد.
در حالت کنونی جبهه مقابله با تروریسم شکل گرفته
است و در مقابل هم داعش و تروریست ها ضربات مهلکی
دریافت کرده اند که این مساله می تواند به حیات انها خاتمه
دهد .از این نظر جامعه جهانی باید کمربند امنیتی خود را
ســفت کند زیرا داعش و حامیان انها احساس می کنند در
حال از بین رفتن هستند ،بنابراین برای جلوگیری از سقوط
خود برنامه هایی را طراحی کرده اند.
متاســفانه داعــش یــک ابــزار و پارامتری بــه نام
«انتحار» در اختیار دارد که کشــورهای دیگر یا ان را در
اختیار ندارند یا اینکه این ابزار را نامشــروع و غیر انسانی
می دانند .اکثر داعشی ها می دانند که پایان فعالیت انها
در کشــیدن ضامن کمربنــد انفجاری خالصه می شــود
که در فرانســه ما شــاهد همین انفجارها بودیم .بنابراین
باید به این نکته توجه داشــت که اگر داعش احســاس
می کرد رو به اوج و قدرت است ،هیچ وقت دست به چنین
عملیات هایی نمی زد.
از ســوی دیگر باید تاکید کرد کــه داعش در عرصه
استراتژیک شکســت خورده است .هنگامی که یک گروه
تروریستی و خشونت طلب در استراتژی های خود شکست
می خورد و نمی تواند به حیات خود ادامه دهد ،دســت به
اخرین اقدامات می زند .اقداماتی مانند حمله تروریســتی
که در تاریخ 13نوامبر رخ داد ،از نوع اقداماتی اســت که
می توانیم ان را تیر خالص توصیف کنیم.
یکی از انگیزه های داعش در حمله به پاریس ،مقابله
با حضور نظامی فرانســه علیه این گروه است .فرانسه در
ماه های اخیر با انتقال ناو جنگی و نیز هواپیماهای خود به
حضور نظامی خود در عراق و سوریه در مقابله با داعش را
وسعت بخشــید .این اقدام داعش را می توان انتقامی ا ز
این رویه فرانسه ارزیابی کرد.
از سوی دیگر باید توجه داشت که داعش دو مساله
اساســی را دنبــال می کنــد .اول اینکه بــا عملیات های
تروریستی در خاک کشورهای اروپایی قصد دار د دشمناش
را بترســاند .دشــمنان ایــن گــروه ،کشــورهای امریکا،
انگلستان ،فرانسه ،روســیه و ایران هســتند .در مبارزه با
روسیه در هفته های گذشته شاهد بودیم که در هواپیمای
مســافربری بمب گذاری کرد و جان 224نفر را گرفت .از
هنگامی که ترکیه دست از حمایت از این گروه برداشت و
با داعش درگیر شــد ،داعش به داخل ترکیه نفوذ پیدا کرد
و شروع به بمب گذاری در شــهرهای این کشور کرد .این
گروه تروریستی در انجا نیز قصد داشت که با ترکیه برخورد
کند و به ترکیه بفهماند که از خط قرمزها گذشــته اســت.
بعد از ان در جنوب بیــروت بمب گذاری کــرد و درواقع به
حزب الله هم هشدار داد .بعد از این موضوع نیز در فرانسه
به عملیات انتحــاری پرداخت تا همه مخالفــان خود را با
چنین عملیات هایی بترساند.
مســاله دوم درباره داعش این است که این گروه در
حال شکست خوردن است ،بنابراین برای اینکه شکست
خود را پنهان کند ،فرار به جلو می کند .حرکت متقابل این
گروه تروریســتی با حملــه به کشــورهای مختلف درواقع
به دلیل ضعیف شــدن مواضعش در جبهه سوریه است.
داعش حلــب و مناطق دیگــر را از دســت داد و در عراق
نیز ،ســنجار که حد فاصــل امپرا تــوری خالفت حکومت
شام است را نیز امریکایی ها با نیروی زمینی کردها از این
گروه بازپس گرفتنــد .بنابراین داعش در جبهه ســوریه و
بین الملل
داعش به دنبال بازگشت جنگ های طایفه ای به لبنان است
نصرالله تاجیک
کارشناسمسائلخاورمیانه
9
یازده سپتامبر پاریس
پس از وقوع حوادث تروریســتی در پاریس ،برخی از
مثلث | شماره 288
12نوامبر 21( 2015ابان )94درست یک روز پیش از
وقوع حمالت تروریستی در پاریس ،دو عامل انتحاری عضو
گروهکتروریستیداعشبامنفجرکردنموادمنفجرههمراه
خود در مناطق پــر ازدحام شیعه نشــین در منطقه ضاحیه در
جنوب بیروت 43،شهروند لبنانی را به شهادت رساندند و بیش
از 230تن را زخمی کردند .در پی این انفجارهای تروریستی،
موجی از محکومیت های بین المللی در این باره به راه افتاد.
برای بررسی حمالت تروریستی در ضاحیه بیروت ،در درجه
اول باید به این نکته اشــاره کرد که یکــی از اهداف داعش،
ایجاد رعب و وحشت است و این گروهک تروریستی تالش
می کند که جمهوری وحشت را در جهان تاسیس کند .در واقع
نیروهای داعش با انجام عملیات تروریستی تالش می کنند
که ریشه اراده مقاومت را در میان مردم ان کشور بخشکانند
و انــان را از ادامه مقاومــت بازدارند .در حوادث تروریســتی
در لبنان ،داعش بیشــتر به دنبال شکستن مقاومت ملت بود
تا ایجاد جنگ هــای طایفــه ای و مذهبی .به عبــارت دیگر
داعش در لبنان تالش می کند که در اراده مردم برای مبارزه با
تروریسم در منطقه خاورمیانه خلل ایجاد کند .نکته دوم این
است که عواملی مانند خالء پست ریاست جمهوری در لبنان
و افزایش تنش ها میان جناح های سیاسی این کشور از جمله
حزب الله و جریان المستقبل برای معرفی گزینه مورد توافق
و عدم دســتیابی به یک راه حل مرضی الطرفین در این باره با
وجود مشارکت برخی کشورهای منطقه ای و بین المللی مانند
فرانسه ،در وقوع این حوادث تروریستی بی تاثیر نبوده است.
در واقــع نیروهای داعش بــا سوءاســتفاده از این وضعیت،
توانستندعملیاتتروریستیخودرابهانجامبرسانند.بی تردید،
نهادهای حکومتی و اجتماعی در هر کشــوری ،کارکردهای
موثر خود را در جامعه دارند و اگر یکی از این نهادها نباشــد،
در ایــن صورت طبیعی اســت که شــکاف و رخنــه ای برای
تروریست ها ایجاد شود و از طریق ان ،دست به ناامن کردن
فضابزنند.برهمیناساس،می بینیمکهداعشازاینوضعیت
نابســامان در جهت منافع خود نهایت اســتفاده را می برد .از
سوی دیگر ،این روزها این سوال مطرح است که چرا حمالت
تروریســتی در ضاحیه بیروت که درســت یــک روز پیش از
حوادث تروریستی در فرانســه اتفاق افتاد ،کمتر مورد توجه
جامعه جهانی قرار گرفت .در این باره باید گفت که این رویکرد
به دلیل اعمال اســتانداردهای دوگانه است .جان انسان ها
محترم و شریف است و فرقی نمی کند که قربانیان تروریست،
شرقی باشند یا غربی ولی متاسفانه همین برخوردهای دوگانه
باعث بروز کــدورت و دلگیــری و ایجاد فاصلــه بین غرب و
شرق شده است .اکنون ســالیان سال است که تروریست ها
ی در نقاط مختلف خاورمیانه را
عملیات انتحاری و بمب گذار
در دستورکار قرار داده اند و موجب کشته شدن ده ها و صدها
غیر نظامی می شوند ولی می بینیم که اهتمام و اراده الزم برای
پایاندادنبهاینوضعیتوجودندارد.امیدوارمدستکماین
حوادث در لبنان و فرانسه باعث شود که مساله تروریسم تا حد
زیادیجدی ترتلقیشودونه تنهامقابلهباپدیدهتروریسممورد
توجهقرارگیردبلکهباحامیانسیاسیوتامین کنندگانمالیو
تسلیحاتیگروه هایتروریستینیزمقابلهشود.
تحلیلگران ،اینحوادثراحادثه 11سپتامبرفرانسهنامیدند
و از احتمال وقوع جنگی تمارعیار علیه سوریه سخن به میان
اوردند .درباره ایــن گمانه زنی ها باید گفت کــه بعید به نظر
می رسد فرانسه و متحدان این کشور از جمله ایاالت متحده
امریکا جنگ تمام عیاری را با اعزام نیروهای زمینی و هوایی
به سوریه اغاز کنند زیرا داعش با انجام عملیات تروریستی،
جنگ نامتقارنی را دنبال می کند و قطعا به دنبال برپایی جنگ
کالسیک نیســت .هدف اصلی داعش این است که سعی
کند از هر گونه مصالحه و مذاکره برای رسیدن به راه حل های
سیاســی درباره بحران ســوریه جلوگیری کند و با حاکمیت
خشونت و ایجاد درگیری های خونین ،اوضاع را به نفع خود
به هم بریزد .این حوادث در حالی رخ می دهد که کشورهای
مختلف منطقــه ای و بین المللی به ســمت مذاکرات برای
برون رفت از بحران ســوریه روی اورده اند و تالش می کنند
که با مشــارکت جمهوری اســامی ایران مســاله سوریه را
از طریق راه های دیپلماتیک و سیاســی حل کنند .داعش
در صدد بود که به این شکل ،صحنه مصالحه و مذاکره را بر
هم بزند و بر همین اساس ،رفتن به سمت و سوی راه اندازی
خشونت و درگیری بیشتر و به خصوص تحت فشار قرار دادن
هر چه بیشتر مســلمانان در جهان از اهداف اصلی داعش
به شمار می اید .به همین دلیل ،عقل حکم می کن د تا جایی
که امکان دارد به سمت برقراری صلح و ارامش گام برداشته
شــود .به عبارت دیگر مذاکرات در وین 2و نشست جی 20
باید به گونه ای باشد که از افزایش میزان خشونت افرینی ها
جلوگیری شود و همگان در جهت حذف جنگ های نیابتی
و تروریست های وارداتی در منطقه گام های جدی بردارند.
البته سیاست های برخی کشورهای منطقه مانند عربستان
ســعودی ،قطر و ترکیه به گونه ای اســت که به این شرایط
نا بســامان و نا امنی هــا در منطقه دامن می زنــد .همچنین
غربی ها در این باره مقصر هســتند زیرا مقداری بیش از حد
به سیاست های سعودی ها بها داده اند و به دلیل استفاده از
منابع انرژی و ثروت این خاندان ،از انان حمایت های بعضا
غیر منطقی کرده اند .حال امیدوارم پــس از این حوادث در
پاریس ،غرب هم کمــی عقالیی تر عمل کنــد ،بحران در
خاورمیانهراازطریقجنگنیابتیدنبالنکندوبیشتربه دنبال
ســازماندهی و تاسیس مکانیســم های مدنی و کانال های
دیپلماتیکوسیاسیمانندبرگزاریانتخاباتدرسوریهباشد.
پیش از وقوع حــوادث تروریســتی در پاریس ،یکی
از انتقادات وارده این بود که کشــورهای منطقه ای و حتی
قدرت هایجهان،داعشرادشمنشمارهیکخودنمی دانند
و همین مساله از مبارزه موثر و قاطع علیه داعش جلوگیری
می کرد .به نظر می رســد اکنــون باتوجه بــه این حمالت
تروریستی ،وضعیت قدری در این باره تغییر کند .اما پیش از
هرمسالهبایدبرایننکتهتاکیدکردکهاینحوادثتروریستی
تنها در فرانســه اتفاق نیفتاده اســت بلکه در لبنان ،عراق،
ســوریه و یمن نیز رخ داده و این یک فاجعه انسانی است.
باید با مردم اسیب دیده همدردی کرد .من امیدوارم که این
اتفاقات،بهمنزلههشداریجدیبرایهمهکشورهایجهان
باشد و باعث شود که غرب به خود بیاید.
در واقع باید این نکتــه را مورد توجه قــرار داد که اگر
داعش دشــمن شــماره یک امنیت منطقه و جهان است،
باید حامیان داعش و کشــورهایی کــه حمایت های مالی،
تســلیحاتی و لجســتیکی از داعش می کنند نیز دشــمنان
شماره یک به حساب ایند .اما متاسفانه می بینیم که نه تنها
با این کشورهای حامی تروریسم مقابله نمی شود بلکه انها از
متحدان و دوستان نزدیک غرب نیز هستند.
بین الملل
عراق متحمل شکست شده است .از طرف دیگر اجالس
ســوریه به همت ایران و روســیه به جای اینکه وجهه ضد
بشار اســد بگیرد وجهه ضد داعش به خود گرفت .هر چند
در اجالس اول کشورهای غربی با دیدگاه ایران و روسیه
موافق نبودند و متقاعد نشــدند اما در اجالس اخیر با بروز
انفجارها در پاریس همه متقاعد شدند و به طرز تفکر ایران
و سوریه نزدیک شــدند .بنابراین انها به این مهم رسیدند
که در حال حاضــر اولویت این نیســت کــه در خصوص
ماندن یا نماندن بشــار اســد بحــث کنند ،بلکــه اولویت
مبارزه بــا نیروهای تروریســتی در جبهه ســوریه اســت.
بنابراین قرار بر این شــد که ســازمان ملل با هریک از این
گروهک ها تماس برقرار کند و انها به جای مبارزه با اسلحه
از در سیاست و دیپلماسی وارد شوند .بنابراین هر کدام از
گروه های مسلحی که مبارزه نظامی را کنار نگذاشت ،جزو
گروهک های تروریستی محســوب می شود و مورد حمله
قرار می گیرد.
از انجــا که تمــام گروهک های شورشــی به نحوی
حاضر هســتند که وارد سیاســت دیپلماســی ،گفت وگو و
انتخابات ازاد قرار بگیرند ،داعش تنها باقی خواهد ماند.
بنابرایــن تصمیمات اتخا ذشــده در وین بدترین شــرایط
را بــرای داعش ایجاد کرده اســت .سیاســت های جدید
کشــورهای غربی به معنی ان اســت که داعش تنها شده
است بنابراین همه حمله ها به سمت این گروه تروریستی
صورت خواهد گرفت.
اما بحث در خصــوص اینکه چرا داعش ،فرانســه
را در میان کشــورهای اروپایی برای انجــام چنین عملی
انتخاب کرد باید گفت که بیســت درصد جمعیت فرانسه
را مهاجرین تشکیل می دهند .مهاجرین فرانسه برعکس
مهاجرین کشــورهایی چون امریکا ،المان و انگلســتان
هســتند .مهاجرین در فرانســه از حق و حقوق درســتی
برخوردار نیستند حال انکه در کشورهای دیگر مهاجرین
می توانند نماینده مجلس شوند اما در فرانسه به مهاجرین
تا این اندازه بها داده نشده اســت و انها همیشه شهروند
درجه دو محسوب می شــوند .بنابراین همواره یک فشار
روحی و روانــی بــه مهاجرین در فرانســه وارد شــده در
نتیجه وجود این شکاف در فرانسه فرصت مناسبی برای
سربازگیری داعش است .چنین وضعیتی در بلژیک ،هلند
و مناطق دیگر کم و بیش با شدت کمتری وجود دارد اما
امریکا و انگلســتان و المان وضع بهتــری دارند ،به این
دلیل که به مهاجرین اجــازه می دهند که حتــی نماینده
مجلس بشــوند و تعصبی ندارند و همیــن موضوع باعث
واکســینه کردن جامعه شــان شده اســت .اما در فرانسه
دست به چنین سیاســت هایی نزدند و اوضاع شان به این
روز دچار شده است.
هر سیاســت فرانســه در قبال مهاجران ،سیاست
به شــدت اشــتباهی بــوده اســت امــا اقدامــات اخیر
کشورهای غربی نوید تشکیل یک ائتالف جهانی علیه
تروریسم را می دهد .زمانی روســیه و امریکا همدیگر را
قبول نداشتند اما داعش باعث شد که این دو به یکدیگر
نزدیک شوند.
در پایان باید گفت که باید از این وقایع درس گرفت
که گوش به زنگ باشــیم و حقوق اقلیت ها را رعایت کنیم
که خدایی ناکرده جزو ســربازهای داعش قرار نگیرند .در
زمینه های مختلف سیاسی و اقتصادی باید از تندروی در
داخل کشــور پرهیز کرد چون حرکت انها باعث به وجود
امدن سرکوب های اجتماعی می شود ،از سوی دیگر باید
به استحکام جبهه میان ایران ،روسیه و حزب الله بپردازیم.
در این میان ،امریکا به همراه فرانســه ،المان و روسیه در
حال حمله به مواضع داعش است ،این حرکت ها نیز نوید
تاســیس جبهه ای جدید علیه تروریسم را می دهد و باعث
خشکاندن ریشه داعش می شود.
لبنان ،پیش درامد عملیات پاریس
65
بین الملل
دولت رعب و وحشت
غرب به سیاست دوگانه خود نسبت به تروریسم پایان دهد
حسین رویوران
کارشناس مسائل خاورمیانه
10
بین الملل
66
مثلث | شماره 288
رویکرد داعش ،رعب و وحشت است .رویکردی که
این گروه به مراتب از ان استفاده می کند .در واقع ،رویکرد
داعش ایجاد رعب و وحشت در بین مردم و رسانه ای کردن
این قضیه است تا بتواند در فضای بین المللی برای خودش
جایگاهی کسب کند .براین اساس این گروه تروریستی کار
خود را به صورت سیستماتیک پیش می برد و با بریدن سر،
اتش زدن و شکنجه سعی می کند به نوعی حضور خودش
را اثبات کند .اما در اینجا این ســوال پیش می اید که چرا
داعش ،فرانســه را برای عملیات انتحــاری انتخاب کرد.
داعش و در کل گروه هایی که تفکر تکفیری دارند ،معتقدند
هرکه خارج از محدوده اسالم است ،کافر است و باید او را
به قتل رساند .با این نگاه داعش سعی در ایجاد ناامنی دارد
و براین اساس در کشورهای اروپایی دست به چنین اعمال
خشونت باری می زند و به گونه ای تالش دارد با خودنمایی
در این کشــورها نشــان دهد که خالفت اسالمی پرقدرت
اســت .از انجا که ایجاد ناامنــی بخشــی از بافت فکری
داعش است بنابراین این گروه ســعی دارد از این طریق به
بزرگ نمایی خودش در ســطح منطقه و بین الملل بپردازد.
به معنای دیگر داعش قصد دار د پدیده ترور را جهانی کند.
بنابراین به کشورهایی چون فرانسه یا روسیه که با او ضدیت
دارند ،حملــه می کند تا خطر حضور خــود در جوامع انها را
گوشزدکند وبه گونه ای با ایجاد رعب و وحشت پاسخی به
این کشورها بدهد.
نباید فراموش کنیم که تشکیل گروه های تکفیری و
تروریستی چون القاعده و داعش در افغانستان ،سوریه و
عراق درواقع تولید کشورهای غربی است .غرب در گذشته
از القاعده برای ضربه زدن به شوروی سابق استفاده می کرد
و حاال در ســوریه به دنبال براندازی نظام اسد است .غرب
همیشه از گروه های تکفیری استفاده ابزاری کرده ،این در
حالی است که انها در سال های گذشته اشتباهات فاحشی
را در خاورمیانه مرتکب شدند اما غربی ها حاضر به پذیرش
اشتباهات خود نیستند زیرا هر زمان که یک سیاست غلط
را در پیش گرفتند و برنامه ریزی هایشان دچار مشکل شد،
حاضر به بازگویی اشتباهاتشان نیستند .به همین دلیل این
کشورها بعد از حوادث یازده سپتامبر یک بار حاضر نشدند
بگویند که ایجاد القاعده اشتباه بوده است.
پس از حمله امریکا به افغانستان و به دنبال ان حمله
به عراق و در این روزها هم ما شــاهد بروز همان مشکالت
هســتیم .فرانســه از طریق ترکیه دو هزار نیرو به ســوریه
اعزام کرده است و به جای اینکه بگوید ما اشتباه کرده ایم،
گستاخانه می گوید که ما با تمام قدرت با داعش وارد جنگ
می شویم و ســعی در نابود کردن انها داریم و اگر هم واقعا
در پی نابودی داعش باشند اشتباه نیست .اما جای تاسف
دارد که انها اهداف دیگــری را دنبال می کنند .درواقع انها
به دنبال جاه طلبی ها و سیاســت های استعماری خودشان
هستند ،انها تحت عنوان مبارزه با تروریسم به دنبال اهداف
دیگری هستند که معلوم نیست به کجا می انجامد .بنابراین
ورود کشــورهای غربــی در این جنــگ اگــر در چارچوب
تعریف شده ای یعنی مبارزه واقعی با ترور یسمی که در منطقه
شکل دادند ،باشد ،مثبت است اما اگر در چارچوب اهداف
قبلی شان به دنبال کسب منافع باشد ،شرایط را پیچیده تر
خواهد کرد.
با توجه به اینکه ایران یکی از قدرت های منطقه ای
در خاورمیانه و تنها به دنبال حفظ صلح در منطقه اســت،
شاهد راهبرد درست ایران در زمینه های مختلف کشورمان
هستیم .ایران از گذشته تشخیص درستی درباره تروریسم
داشته و هم در جنگ علیه تروریسم بسیار جدی و مصمم
بوده و این نشان دهنده ان است که ایران از این کار خودش
به صورت ابزاری اســتفاده نمی کند ،بلکه به صورت کامال
اصولی با تروریســم در حال جنگ اســت و قطعا ایران در
اینده این کار را خواهد کرد .کسی که سیاست دوگانه ای را
در پیش گرفته ،غرب اســت که هم از تروریسم استفاده
ابزاری می کند و هم علیه ان وارد جنگ می شود .گاه برای
ان کشورها ســاح پرتاب می کند و گاهی با شعار مبارزه با
تروریسم انها را بمباران می کند .بنابراین کشورهای غربی
باید وضعیت خود را روشن کنند.
از انجا که ایران در جنگ علیه تروریسم پیشتاز بوده
و تجربه خوبی نیز در این باره دارد بنابراین توان این را دارد
که نقش مرکــز فرماندهی را ایفا کنــد .موفقیت نیروهایی
که ایران در ســوریه به انها مشــورت نظامی استراتژیک
می دهد ،نشــان دهنده ان اســت که تنها ایــران قادر به
انجام این ماموریت است زیرا سایرین نتوانستند به چنین
موفقیت هایی دســت یابند .به طور مثال امریکا در عراق
هشت سال حضور نظامی داشت اما صالح الدین و خیلی
از مناطق دیگر را نتوانســت بگیــرد ،در صورتی که ایران
به همــراه نیرو های هم پیمــان عراقــی اش در این روزها
در عراق پیشتاز هستند وتوانســتند موفقیت های خوبی را
به دســت بیاورند.این نشــان دهنده ان است که انچه که
امریکا نتوانســت انجام بدهد ،نیروهای ایرانی با توانایی
باال توانستند با مشورت نظامی به نیروهای مردمی در عراق
ان را انجــام دهند .ایران باید از این پیشــتازی و موفقیت
به عنوان یک ســرمایه در جنگ علیه تروریســم استفاده
کند .بر این اساس کشــورهای دیگر باید با بهره گیری از
این تجربیات نیروهای مستشار کشورمان به سازماندهی
نیروهای خود برای مبارزه با تروریسم بپردازند تا بتوانند به
نتیجه برسند.
پیشــتازی ایران و شکســت امریکا در منطقه دالیل
متعددی دارد .اولین دلیل پیشــتازی ایــران بهره بردن از
نیروهای مردمی است .انقالب اســامی ایران نیز نتیجه
ی بوده است ،بنابراین در
یک حرکت جمعی و انقالبی مردم
ی نقش مهم و جدی دارد .نیروهای
بســیج نیروهای مردم
ایرانی کامال خودجوش و مردمی هستند و به طوری که در
سوریه حتی یک نفر نیز اجباری نرفته است و همه داوطلبانه
رفته اند و این نشــان دهنده اعتقاد راســخ مردم به نظام و
اسالم است.
بحث دوم اینکه ایران منطقه را به خوبی می شناسد.
غرب در عراق و ســوریه و افغانســتان اشــتباه کرد و دلیل
ان بود که شــناخت درستی نســبت به موضوعات مختلف
منطقه ای نداشتند ،بنابراین در کل منطقه دچار اشتباهات
متعدد شدند.
از سوی دیگر ایران بر خالف غرب که قصد دارد یک
نقش دوگانه را ایفا کند همواره تالش کرده با نقش شفاف و
مشخص خود در منطقه موضع گیری کند و به امور مختلف
بپردازد .غربی ها در ابتدا نیروهای تکفیری را برای براندازی
نظام ســوریه به وجود اوردند .بسیاری از کشورهای متحد
غرب مانند ترکیه و عربستان منافقانه عمل می کنند ،با این
نقش دوگانه انها امکان حل درست و شفاف مسائل درون
کشور وجود ندارد .بنابراین فرانسه نیز اگر سیاست شفاف و
درستی را دنبال نکند ،به حل مسائل منطقه از جمله از بین
بردن داعش کمکی نخواهد کرد .باتوجــه به اینکه ایران
نقشی مشــخص دارد می تواند پیروزی هایی در منطقه به
دست بیاورد و کشورهایی چون فرانسه در صورت هماهنگی
و بهره گیری از تجربه ایران با سیاستی شفاف می توانند به
مبارزه واقعی با تروریسم بپردازند.
ورزش
امتیازهای ویژه
همه چیز برای رســیدن تیم ملی امید ایران به المپیک ریو مهیا
شده است .محمد خاکپور نسبت به مربیان قبلی این تیم امتیازها
و حمایت های خاصــی را دربــاره تیمش می بیند و اگــر در چنین
شرایطی نتواند امید ایران را به المپیک برساند قطعا مورد انتقادات
سختی قرار خواهد گرفت.
تی
تر
یک
ماموریتممکن
تیمامیددرشرایطمناسبی
برایصعودبهالمپیکقراردارد
1
68
حاشیه هایی که فورا پایان یافت
مثلث | شماره 288
ورزش
فرســتادن تیم ملی امید به المپیک ریــو؛ ظاهرا این
ماموریت چندان هم دشوار نیســت ،اگر چه رویای حضور
امیدهای فوتبال ایران در المپیک چهل ســال اســت که
تحقق نیافته اما این بار ماجرا کمــی فرق می کند .مدیران
فوتبال تاکید دارند که اگر این تیــم به المپیک ریو راه پیدا
نکند می بایســت تعجب کنیم .امکانات اردویی و تدارکات
ویژه ای که برای تیم امید در نظر گرفته شده با هیچ دوره ای
قابل مقایسه نیســت .این در حالی اســت که کمیته ملی
المپیک در راستای اماده سازی این تیم با فدراسیون فوتبال
تا حد زیادی همسو شده و ســعی کرده در امور داخلی این
تیم دخالت نکند؛ این واکنش ها را کنــار روزهایی بگذارید
که بهرام افشارزاده به تمرین های تیم غالمحسین پیروانی
می رفت اما بازدید او به تنش و اختــاف در درون تیم امید
منجر می شــد .همه اینها را اگر در نظر بگیریم بیشــتر به
حساسیت صعود تیم خاکپور پی خواهیم برد .هر چند خود
او نیز حاال بیش از پیش درباره صعود تیمش به ریو حساسیت
دارد .اما تیم امید تا همین چند هفته پیش به مرکز حاشــیه
تبدیل شــده بود .از اظهارنظرهای مسئوالن این تیم علیه
کی روش گرفته تا استعفای خاکپور همگی باعث شده بود تا
خیلی ها اینده مناسبی برای این تیم متصور نباشند.
وقتی محمد خاکپور از مســابقات غرب اسیا برگشت
بالفاصله استعفا کرد و البته زمان زیادی طول نکشید تا او
از تصمیمش صرف نظر کند .او به قراردادش معترض بود.
به بندهایی که محدودیت هایی غیر حرفه ای برای او ایجاد
می کرد هر چند خاکپــور به رقم قراردادش نیــز ایرادهایی
داشــت و انتظارش افزایش دســتمزد بود .بــا این حال در
گفت وگوهای خود با رسانه ها تاکید داشت که به خاطر شان
و شــخصیت مربیان ایرانی چنین تصمیمی گرفته است.
اما در این بیــن واکنش کمیته ملی المپیک که اساســا در
مورد کناره گیری خاکپور موضعــی اتخاذ نکرد جالب توجه
بود .انجا که کیومرث ها شــمی تاکید کرد :مسئولیت تیم
فوتبال امیــد و همچنین محمد خاکپور ســرمربی این تیم
با فدراسیون اســت و باید در خصوص اســتعفای خاکپور
تصمیم گیری کنند.
رئیس کمیته ملی المپیک تاکید می کرد که نمی توان
درخصوص اســتعفای ســرمربی تیم فوتبال امید قضاوت
کرد و این امر را باید به بعد از نشســت خاکپور با فدراسیون
موکول کرد ؛ موضعی که به نظر می رسید بازگشت خاکپور
را ساده تر کرد.
اما در عیــن حال برخی افــراد اگاه در زمینه مســائل
حقوقی اعتقاد داشتند قرارداد خاکپور هیچ اشکالی ندارد.
هوشــنگ نصیرزاده درباره بندهای 12و 13قرارداد
خاکپو ر چنین توضیح داده بود« :این بندها کامال حرفه ای
هستند ،طبق بند رازداری ایین نامه اخالق فیفا،هر فردی
که با یک مجموعه فوتبالی در ارتباط باشد باید رازدار باشد.
افشاگری در فســاد یا تبانی می تواند از سوی ان فرد انجام
شــود ».اما این ایراد به خاکپــور وارد نبود چــون بندهای
عجیبی در قراردادش قید شده بود:
ماده :١٢ضمن خودد اری از هر گونه اظهارنظر منفی
درباره فدراســیون ،ارکان فدراســیون از فرافکنی و ایجاد
حاشیه اجتناب کنید .در صورت وقوع این اتفاق فدراسیون
موظف است مربی را مورد جریمه قرار دهد.
مــاده :١٣مربــی متعهد میگــردد که پــس از قطع
همکاری به دلیل فسخ قرارداد ،انقضا ،عدم تمدید و استعفا
نســبت به جایگاه تیم امین بوده و از هر گونه اظهارنظر در
مورد تیــم ،فدراســیون ،ارکان فدراســیون و مربی بعدی
اجتناب کند .در صورت عدم توجه به این بند ،فدراســیون
می تواند تا دو برابر مبلغ را به عنوان خسارت درخواست نماید
و مراتب را در کمیته اخالق پیگیری کند.
اما محمــد خاکپور باالخــره به تیم امید برگشــت ،با
قراردادی که اصالح شــده و این بار خواسته های خاکپور
در ان لحاظ شده بود.
محمد خاکپور تا پایان مرحله مقدماتی المپیک ریو با
تیم ملی امید خواهد بود و چنانچه تیم ملی امید به المپیک
صعود کند او در این تورنمنت مهم هم روی نیمکت ایران
خواهد نشست .سایت ورزش سه در این باره نوشته است:
قرارداد او با فدراسیون فوتبال نزدیک به نیم میلیارد تومان
یا کمی بیشتر خواهد بود .شاید همه این پول را فدراسیون
فوتبال متقبل نشود .کمیته ملی المپیک و هم چنین حبیب
کاشانی هم فدراسیون فوتبال را در پرداخت دستمزد محمد
خاکپور کمک خواهند کرد.
حبیب کاشانی ،مدیر تیم ملی امید پیش تر در برپایی
اردوهای تدارکاتی تیم ملی امید هم گام های خوبی برداشته
بود و در تامیــن منابع مالی برای پیشــبرد اهداف تیم ملی
امید به فدراسیون فوتبال کمک کرده است .قرارداد قبلی
محمد خاکپور و دیگر اعضای کادر فنی تیم ملی امید بعد
از بازی های مقدماتی ای که با تیم هایی چون عربســتان
و افغانستان برگزار شــده بود به پایان رسید و از ان موقع به
بعد قراردادی امضا نشده بود که همین سبب قهر خاکپور
پشت پرده کسالت کی روش
ایا سرمربی تیم ملی پس از برد پرگل
ایران دست به بهانه جویی زد؟
و استعفای وی شــده بود .اما نکته این قرارداد اینجا است
که خاکپور یکی از مهم ترین دســتمزدهای تاریخ نیمکت
فنی امید را مطالبه کرده و فدراســیون نیز به این خواســته
تن داده است .به نظر می رسد این باالترین پولی است که
فدراسیون فوتبال در ســال های اخیر به مربی ایرانی تیم
امید پرداخت می کند.
مخالفان کی روش در تیم امید
در دنیای فوتبال کمتر دیده شده بود مربیان تیم های
پایه در تصمیمات مربیان تیم ملی بزرگســال دخالت کنند
اما در ایران این گونه اتفاقات امری عادی است .تا جایی
که مربیان امید در مقطعی به خودشــان اجازه دادند برای
فرستادنتیم ملیامیدبهالمپیکریو؛ظاهرااین
ماموریتچندانهمدشوارنیست،اگرچهرویای
حضور امیدهای فوتبال ایران در المپیک چهل
سالاستکهتحققنیافتهامااین بارماجراکمی
فرق می کند .مدیران فوتبال تاکید دارند که اگر
این تیم به المپیک ریو راه پیدا نکند می بایست
تعجبکنیم
مثلث | شماره 288
زحمت کشیده اند که جای تقدیر و تشکر دارد و همه ما باید
کمک کنیم تا کاری که از یک سال گذشته اغاز کرده ایم را
با موفقیت به پایان برسانیم.
اظهارات کاشــانی و البته اردوهای قابل توجهی که
برای تیم امید در نظر گرفته شده نشان می دهد که شرایط
در تیم امید مناسب است .به خصوص اینکه این روزها تیم
امید مورد توجه بسیاری از اهالی فوتبال و رسانه ها نیز قرار
گرفته است.
حشمت مهاجرانی که سابقه مربیگری در تیم ملی را
در کارنامه اش دارد پس از چند بار مالقات با اعضای کادر
فنی تیم امید و حضور در تمرینات تیــم خاکپور می گوید:
واقعا چنین نظم و انضباطی را در تیمی ندیده ام و جمع شدن
چنین نفرات بزرگی در کادر فنی تیم ملــی در تاریخ فوتبال
ایران بی ســابقه بوده است .به عنوان کســی که سرمربی
تیم ملی المپیک هم بوده می توانــم به جرات بگویم که از
لحاظ نفرات ،امکانات و برنامه ریزی ،بهترین تیم المپیک
تشکیل شده و در تیم های پایه سابقه نداشته که این شرایط
فراهم شــود .امیدوارم که نتیجه ایــن تالش ها و زحمات
صعود به المپیک باشد.
مهاجرانی در خصوص عوامل ناکامی بیش از چهار
دهه ای فوتبال ایــران در راهیابی به المپیــک می گوید:
عوامل زیادی وجود دارد اما مهم ترین عامل این بوده که
هیچ وقت به فوتبال پایه اهمیــت نداده ایم و نمی دهیم و
همه توجه ،امکانات و بودجه را صرف تیم ملی بزرگساالن
می کنیم.
در صورتی کــه تیم های پایــه اینده فوتبــال ملی را
می سازند و در تمامی دنیا نگاه ویژه ای به انها می شود .برای
شکستن این ناکامی باید توجه ویژه ای به تیم امید داشته
باشیم و از همه لحاظ ان را حمایت کنیم تا رفتن به المپیک
که خواسته همه اهالی فوتبال است بر اورده شود .این تیم
شخصیت المپیکی شــدن را دارد و قطعا اگر حمایت الزم
وجود داشــته باشــد می تواند به هدفی که دارد برسد و دل
مردم ایران را شاد کند.
در همین حال مسئوالن کمیته ملی المپیک نیز نگاه
مثبتی به تیم امید دارند و از محمد خاکپور حمایت کرده اند.
نایب رئیس کمیته ملی المپیک و عضو شورای شهر
تهران در حاشــیه اردوی تیــم امید در دوبــی می گوید هر
کمکی که از دستم برامده برای رشته های ورزشی المپیکی
انجام داده ام .علیرضا دبیر که در دوبی در اردوی تیم امید
شرکت کرده درباره شرایط کلی این تیم گفته است :باتوجه
به تداخل سفر کاری که در دوبی داشتم با اردوی تیم فوتبال
امید ،به عنوان نایبرئیسکمیته ملیالمپیکوظیفهخودم
دانستم تا در اردوی تیم امید حضور پیدا کنم و به مانند سایر
رشته های ورزشــی ،شــرایط تیم فوتبال را هم رصد کنم.
جدا از این ،به عنوان یک ورزشکار المپیکی و حضور اقای
کاشــانی در راس مدیریت این تیم ،تصمیم گرفتیم تا در
اردوی تیم حضور پیدا کنیم.
نایــب رئیــس کمیتــه ملــی المپیــک در خصوص
شرایط تیم امید گفته است« :خوشــبختانه افراد کار بلد و
با تجربه ای در کادر مدیریت و فنی تیــم امید حضور دارند
که بســیار با ارزش و مهم اســت .به نظر من اگر بازیکنان
به این خودباوری برســند که می توانند المپیکی شوند و در
داخل ایران حاشیه ای وجود نداشته باشد ،قطعا فوتبال ما
می تواند بعد از ۴۰سال المپیکی شود».
دبیر در خصوص حمایت های کمیته ملی المپیک از
تیم فوتبال امید گفت« :به شخصه ظرف یک سال گذشته
هر کمکی که توانستم برای رشته های ورزشی المپیکی از
جمله فوتبال انجام دادم و هر کاری که بتوانم برای موفقیت
فوتبال یا سایر رشته ها انجام می دهم .اما به نظر من برای
اینکه این ناکامی ۴۰ســاله پایان یابد ،باید نگاه ویژه ای به
تیم امید وجود داشته باشد که امیدوارم این اتفاق بیفتد».
در همین حــال امیدها از حمایت رئیس فدراســیون
فوتبال نیز برخوردارند .رئیس فدراسیون فوتبال می گوید
که برای ایجاد نشــدن حاشــیه برای تیم امید نقاط ضعف
کادرفنی را پشت درهای بســته به کادرفنی می گوید .علی
کفاشیان درباره وضعیت تیم فوتبال امید که در حال حاضر
برای حضــور در رقابت هــای انتخابی المپیــک ریو اماده
می شــود ،می گوید :تیم امید بهترین تــدارک و اردوها را
داشته و درخواســت هایی که کادرفنی از ما خواسته انجام
شــده اســت .این اردوهای تدارکاتی دوباره برگزار خواهد
شــد و تیم امیــد اردوی دیگری هــم به جــز اردوی دوبی
خواهد داشت تا برای حضور در انتخابی المپیک به خوبی
اماده شود.
وی در خصوص اینکه تیم امید بــا بازیکنان فعلی و
تدارکی که داشــته چقدر شــانس صعود به المپیک را دارد
و اینده این تیم چه خواهد شــد ،می گوید« :روی این تیم
سرمایه گذاری شــده و قطعا این سرمایه گذاری برای اینده
تیم ملی است که هدر نمی رود .این بازیکنان اگر بتوانند با
همین اعتمادبه نفس و حفظ امادگی در مســابقات شرکت
کنند و کادرفنی برنامه هــا را به خوبی پیــاده کند ،این تیم
لیاقت رفتن به المپیک را دارد و قطعا جزو سه تیم اول اسیا
خواهیم بود».
رئیس فدراســیون فوتبال درباره اینکــه چه کارهایی
باید صورت بگیرد تا تیم امید به المپیک برسد خاطرنشان
کرد« :بازیکنان تیم امید جزو انهایی هستند که در تیم های
خود در لیگ بازی می کنند .این بازیکنان بعد از اردوها نیز
به لیگ برگشته و برای تیم های خود بازی می کنند که باید
در بازی های باشگاهی خودشان را به خوبی نشان دهند».
مســاله بعدی اینکــه کادرفنی بایــد مطالعــه دقیقی روی
حریفان داشته باشــد و تفکری را برای رویارویی با حریفان
در نظر بگیرد .کادرفنی باید با همین تفکر در اخرین اردوها
امادگی بازیکنــان را حفظ کرده تا تیم به مســابقات اعزام
شــود .امیدواریم کادرفنی مطالعه بیشتری درباره حریفان
داشته باشد.
کفاشیان تاکید می کند« :در فدراسیون با تشکیالتی
که داریم ،از کادرفنی و سرپرستی تیم امید حمایت کردیم و
این حمایت کامل بوده و تا مسابقات المپیک هم قطعا این
حمایت ها از سوی فدراسیون فوتبال خواهد بود .می توانیم
شرایط ارامی را برای تیم امید ایجاد کنیم .اگر نقاط ضعفی
وجود دارد ،به جای بیان کردن در رســانه ها پشت درهای
بسته به خودشان بگوییم تا حاشیه ای به وجود نیاید».
به نظر می رسد شــرایط برای محمد خاکپور ایده ال
اســت .باتوجه به حجم وســیعی از حمایت ها از تیم امید
ایران قطعا هنر زیادی می طلبد کــه چنین تیمی راهی ریو
نشود .هر چند محمد خاکپور نیز مربی خونسرد و با اخالقی
است و نشان داده که تمایلی به پرداختن به مسائل جنجالی
و حاشــیه ای ندارد اما با همــه اینها یک واقعیــت در مورد
سرنوشــت او و تیم امید ایران وجود دارد؛ اگــر امیدها به
المپیک نروند محمد خاکپور مقصر اصلی است و نمی توان
او را توجیه کرد.
ورزش
کارلوس کی روش هم تصمیم گیری کنند .هادی طباطبایی
مربی امیــد ایــران که زیر مجموعــه فدراســیون فوتبال
محسوب می شود در تازه ترین اظهارنظر خود با بیان اینکه
جای مهدی رحمتــی در تیم ملی اســت به نوعــی مقابل
تصمیمات کارلــوس کی روش ایســتاد .در حالــی که در
چارت ســازمانی مربیان و اعضای کادر فنی تیم امید نباید
به خودشــان اجازه بدهند مقابل کادر فنی تیم بزرگساالن
بایســتند .به جز طباطبایی اما محمد مایلی کهن نیز یکی
از منتقدان ثابت و مخالف شماره یک کی روش محسوب
می شــود .اظهارنظر هــادی طباطبایی اولین مــورد نبود
که در مخالفــت با تصمیمات کی روش از ســوی تیم های
زیر مجموعه فدراسیون انجام می شد و با این رویه احتماال
اخرین مورد هم نخواهد بود چون پیش از این نیز اظهارات
تندی از مدیر فنی ،ســرمربی و ســایر عوامل تیم امید در
خصوص کارلوس کی روش شنیده بودیم که نشان می داد
هیــچ تعاملی میان ســرمربی تیم ملــی و کادر فنی امیدها
وجود ندارد .اما ایــن اختالف را که کنــار بگذاریم متوجه
می شویم تیم امید این روزها از ســوی فدراسیون فوتبال،
وزارت ورزش و کمیته ملی المپیک به شدت مورد حمایت
قرار گرفته اســت .حتی در این مورد کی روش نیز از چنین
حمایتی برخوردار نیست.
چون وزارت ورزش با این مربی پرتغالی مخالف است و
در فرصت های مختلف سعی کرده او را متقاعد به رفتن کند
اما چتر حمایتی وزیر ورزش همواره برای مربیان داخلی باز
بوده و از انها حمایت کرده است.
هر چند مدیر تیم فوتبال امیــد چندی پیش ادعا کرد
که کادر فنی این تیم هنوز یک ریال هم دریافت نکرده اند.
کاشانی گفت :هدف و نگاه ما باید فراتر از صعود به المپیک
باشد و از همین حاال باید خودمان را در المپیک ریو ببینیم
و برای موفقیت در ان مسابقات خودمان را اماده کنیم .اما
باید بگویم محمد مایلی کهن و محمــد خاکپور تا به امروز
یک ریال بابت حضور در تیم امید پول نگرفته اند و به عشق
نام ایران و برای ســربلندی کشــورمان تــاش کرده اند و
همه چیز اماده است
تیم امید ،تدارکات بی نظیری
داشته است
شانس باالی تیم امید
هیچ وقت به این اندازه تدارک
نشده بودیم
69
ورزش
همه چیز اماده است
تیم امید ،تدارکات بی نظیری داشته است
مرتضی محصص
رئیسکمیتهفنیوتوسعهفدراسیونفوتبال
2
تیم امید در بهترین زمان ممکن تشــکیل و به نظرم به
شکل مناسبی اماده بازی های انتخابی المپیک شده است.
این تیم یک مدیر توانمند دارد که امتحان خود را پیش از این
نیزپسدادهاست.حبیبکاشانیخیلیخوبازعهدهبسیاری
از کارها برامده و به کادر فنی کمک کــرده تا تمام فکر خود را
صرفمسائلفنیکند.ازطرفیمعتقدمکادرفنیتیمامیدهمه
فکرخودرابرکیفیتبهترواصولیبازیکردندررقابت های
انتخابی متمرکز کرده اســت .این اتفاق خیلی خوبی است.
اردوهای خوبی هم برگزار شده .هفته گذشــته اردوی دوبی
برگزار ش د و تیم امید با تیم ملی امید استرالیا بازی کرد که این
بازیباتساویبهپایانرسید.هرچندنتیجهمهمنبودبلکهاین
موضوعاهمیتداشتکهخاکپورودیگراعضایتیممتوجه
نقطهضعف هاونقاطقوتخودشدندواینبازی هایتدارکاتی
قطعادرادامهکاراینتیم نتیجهبخشخواهدبود.مرحلهبعدی
بازی هادرقطرخواهدبود ؛جاییکهبهنظرمبازی هایانتخابی
برایتیمیکهدرحالحاضرساختهشدهاستنبایدچندانهم
دشوارباشد هرچنددرفوتبالچیزیبهاسمبازیاساننداریم
اما مساله اینجا اســت که تیم محمد خاکپور از لحاظ مهره و
امکاناتچیزیکمنداردوبهنظرممی تواندبهتریننتایجممکن
راکسبکند.موضوعیکهخیلیرویانتاکیددارمایناست
که تیم امید ایران از نظر همبستگی میان اعضا نیز در شرایط
خیلیخوبیبهسرمی برد.ضمناینکهاعضای باتجربه ایدر
کادرفنیحضوردارند.خودمحمدخاکپوریکمربی بی حاشیه
و خونسرد و با اخالق است که البته در مقطعی اعتراض هایی
به قــراردادش داشــت امــا ان اعتراض ها و اســتعفای او از
سرمربیگریتیمامیددرادامهحلشدواوبهتیمشبرگشت.
می خواهمبگویماینتیمحاشیه نگرانکننده ایندارد.چوناز
یکمربیبرخورداراستکهمی تواندبهتیمخودارامشتزریق
کند.درواقعبایدبپذیریمکهاینخصوصیتکهکادرفنییک
تیمبایداتحادوهمبستگیداشتهباشداصلغیرقابلانکاری
ورزش
70
مثلث | شماره 288
حاجی مایلی تا اینجای کار با
سرمربی تیم امید همسو بوده
است
است.یعنیشماهیچتیمیراپیدانمی کنیدکهموفقشدهباشد
امااعضایشهمدلوهمراهنبوده اند.بایدوحدتوهمسویی
میان اعضای کادر فنی وجود داشــته باشد تا تیم امید بتواند
نتیجه الزم را کسب کند .در تیم امید ایران این شرایط وجود
دارد.چونمحمدمایلیکهن،محمدخاکپوروحبیبکاشانی
بهدرکمشترکیازکاربایکدیگررسیده اند.افرادباتجربه ایدر
اینتیمحضوردارندومی تواننداینتیمرابهالمپیکبرسانند.
ما در المپیک ریو کار ســختی داریم اما معتقدم اگر این تیم
همینرویهمثبتراادامهدهدنهتنهاخودمانرابهالمپیکریو
خواهیم رساند بلکه می توانیم برای تیم های بزرگی مثل کره
جنوبی زنگ خطر محسوب شویم و حرف های زیادی برای
گفتن داشته باشیم .نکته دیگری که می بایست به ان دقت
کنیم همدلی و تعامل ویژه ای اســت که میان وزارت ورزش،
کمیته ملی المپیک و فدراسیون فوتبال شکل گرفته است.
اینسهنهاددرشرایطکنونیبهحوزهاختیاراتیکدیگراحترام
می گذارندوهمینامرسببشدهتاماشاهدارامشدرتیمامید
باشیم.جلساتخوبیمیانکمیتهملیالمپیکوفدراسیون
فوتبالبرگزارشد؛جلساتیکهتیمامیدبهبهترینشکلازان
بهره مند شد و به نظرم این وظیفه محمد خاکپور است که از
چنین شرایطی به نحو احسن استفاده کند .او می تواند خود
را به عنوان یک مربی مطرح ملی بــه فوتبال ما معرفی کند.
کافی اســت از این فرصت طالیی که نصیبش شده درست
استفاده کند .البته من در مورد درایت این مربی تردید ندارم.
اورامی شناسمومی دانمکهخوشفکروبااخالقاست.من
بهاوتوصیهمی کنمتاجاییکهمی تواندازحاشیهپرهیزکند.
چراکههر اندازهبتواندازحاشیهوجنجالوبحث هایبیهوده
خارج از حوزه مسائل فنی پرهیز کند بهتر و بیشتر می تواند به
امادهسازیتیمشفکرکندوبهترمی تواندتیمامیدرامهیای
صعود به المپیک ریو کند .چون همان طور که می دانیم این
تیمامیدبازیکنانبسیارخوبیدارد ؛بازیکنانیکهمی تواننددر
ایندهفوتبالایرانرابیمهکرد هوتاسال هابرایتیمبزرگساالن
ما بازی کنند .این تیم در واقع تی م « ب» بزرگساالن ما خواهد
ن تیم امی د توانمند ،بــا تکنیک و با هوش
بود .همه بازیکنــا
هستند .از ســویی امکانات ،اردوها و مسائل جانبی که برای
تیمامیدمهیاشدهمارابیشازپیشبهایننتیجهمی رساندکه
نرفتناینتیمبهالمپیککاردشواریاست.تنهاامیدواریمن
ایناستکهخاکپوربتوانددرتیمامیدفلسفهفوتبالیمدرنو
زیبا را جا بینــدازد .او می تواند چنین کاری انجام بدهد ،چون
همان طورکهگفتمبهخوشفکریوخالقیتاوشکندارم.
اونشاندادهکهمی توانمسئولیت هایبزرگیرابهاوسپرد.
یکمربیقبلازهرچیزبایداینشایستگیراداشتهباشدکه
شمابتوانیدبهاواعتمادکنید.خاکپوربرایمربیگریتیمامید
وادامههمکاریبااینتیممردشایسته ایبودهوهست.چون
قبلازهرچیزبهمسائلاخالقیدقتنظردارد.ازسو یدیگر
امیدوارم جامعه در اینده به تیم خاکپور و این بازیکنان مستعد
خوش بین و معتقد شود .چون این بازیکنان شایسته حمایت
هستند .انها خیلی تالش می کنند و من می دانم برای موفق
شدنتیمامیدوراهیابی اشبهالمپیکخوداینبازیکنانتاچه
حدحساسیتدارندوتمریناتسختیراپشتسرمی گذارند.
اما فراموش نکنیم که جامعه ما حاال انتظارات فراوانی از این
تیم دارد .همه دوســت داریم که کابوس 40ساله مان تمام
شودوفرصتیپیشبیایدتابتوانیمدرالمپیکباردیگرفوتبال
مان را به رخ بکشیم .المپیک فرصتی طالیی برای ساختن
نسلی است که می تواند تیم بزرگســاالن ما را تشکیل دهد
اما اگر این تیم به هر دلیلی نتیجه نگیرد باید قبول کنیم که
اتفاقبسیارتلخوغیرقابلهضمی رخدادهاست.به طورکلی
تیم ملی امید روند رو به رشدی دارد .خاکپور و همکارانش کار
را به خوبی پیش می برند و در کنار حبیب کاشــانی گروه بسیار
خوبیتشکیلداده اندکهامیدوارماینگروهبههمنخوردوکار
راتارقابت هایانتخابالمپیکپیشببرند.البتههمهپساز
قهرمانی تیم ملی امید در غرب اسیا حساب ویژه ای روی این
تیم باز می کنند و حریفانباتواندو چندانبهمیدانمی ایند.
اینمسالهکارخاکپورراسخت ترمی کندامافکرمی کنمانها
این توان را دارند که به المپیک بروند و در انجا نیز بدرخشند.
البتهراهیابیبهالمپیکریوکارساده اینیست.همهکشورها
سرمایه گذاری می کنند .تنها ما نیستیم که تدارکات خوبی در
نظرگرفته ایم.همهکشورهاتیم هایامیدشانراامادهمی کنند
کهبتواندبهالمپیکبرود.طبیعتفوتبالبهاینشکلاستکه
گاهیشمابامشکالتروبه رومی شوید.دراینمواقعبایدصبر
کرد.نبایدانتظارداشتهمیشههواصافوافتابیباشد .من
مطمئنهستمخاکپوروهمکاراناودرتیمامیدهمینطورفکر
می کنندوباسختکوشیوهمدلیتیمامیدرابهخوبیهدایت
خواهندکرد.بدونشکبزرگترینارزویجامعهفوتبالبهجز
تو
حضور در جام جهانی؛ شرکت در رقابت های المپیک اس
ایناتفاقرخخواهدداد.
محمد خاکپور مربی خونسردی
است و تاکنون عملکرد خوبی با
تیم امید داشته است
ورزش
شانسباالیتیمامید
هیچ وقتبهایناندازهتدارکنشدهبودیم
هومن افاضلی
3
مربی فوتبال
نقش حبیب کاشانی در ایجاد
هماهنگی و تعامل میان خاکپور و
مایلی کهن قابل انکار نیست
مثلث | شماره 288
ورزش
تیم امید همواره مورد بی اعتنایی و کم لطفی مدیران
فوتبال قرار داشته است .همیشه گفته اند این بهترین تیم
امید ما ست و باید به المپیک برود .در صورتی که واقعیت ها
چیز دیگری بوده .ال اقل در دوره هایی که من مسئولیت این
تیم را بر عهده داشتم این طور بوده است .من با تیم امید در
سه مقطع متفاوت کار کرده ام .اعتقاد دارم این تیمی که
در اختیار اقای خاکپور قرار گرفته تیم خیلی خوبی است اما
اینکه می گویند بهترین امکانات و اید ه ال ترین شرایط در
حال حاضر نصیب تیم امید شده را اصال قبول ندارم چون
ما تازه به شرایط طبیعی رســیده ایم .همه کشورها همین
اندازه ســرمایه گذاری می کنند .همه کشــورها اردوهای
خیلی خوبی برای تیم امیدشــان تــدارک می بینند .به هر
حال واقعیت این است که نسبت به دوره های قبل شرایط
بهتری ایجاد شــده و این جای امیــدواری دارد .نکته ای
که می شود درباره تیم امید به ان اشــاره کرد این است که
خاکپور بــا بازیکنانی ســر و کار دارد که بــه لحاظ هوش و
استعداد در شــرایط فوق العاده ای قرار دارند .او به لحاظ
مهره ای چیزی کم ندارد و بازیکنانی در اختیار او هســتند
کــه توانمندی های مختلف شــان کار هر مربــی را برای
تنوع دادن بــه تاکتیک تیمی راحت می کنــد .این بچه ها
فوق العــاده هســتند چون خیلــی متنوع بــازی می کنند.
بنابراین محمــد خاکپــور می تواند از این طیف گســترده
تکنیکی برای پیاده کــردن تفکراتش در تیم امید بهره مند
شود .بهتر است کمی گذشــته تیم امید را مرور کنیم .در
واقع تیم امید همواره با ســه مشــکل روبه رو بوده اســت.
سه مساله ای که همیشه باعث شده این تیم نتواند به حق
خودش در فوتبال ایران دســت پیدا کند .این سه موضوع
در دوره مربیگری بنده در تیم امید نیز وجود داشت و دست
ما برای انجام هر گونه کاری بسته بود .در زمان مربیگری
خودم که ســه بار هدایت تیم ملی امید را برعهده داشــتم،
هیچ پولی را در سمت مربیگری ،دریافت نکردم و همیشه
مشکالت تدارکات و پول توجیبی بازیکنان را داشتیم .اما
سه مشکلی که عرض کردم؛ اولین مشکل اینکه همیشه
کمیته ملی المپیک با فدراســیون فوتبال در مورد شــیوه
اداره تیــم امید و نحوه نظــارت بر این تیــم دچار اختالف
بود .همیشه این دعوا کار دســت تیم امید داده .دعوایی
بی نتیجه که همه ما ســابقه ان را می دانیم .در دوره اقای
پیروانی این مشکل وجود داشــت و در دوره حضور من در
تیم امید هم این مشکل همچنان پا بر جا بود .کمیته ملی
المپیک اما در حال حاضر رویه دیگری دارد .فدراسیون هم
همین طور .این دو با یکدیگر تعامل دارند .همسو هستند
و به تیم امید کمک می کنند تا ارامش داشته باشد .مشکل
دوم ازاد کردن بازیکنان ســرباز بود .نمی توانســتیم این
بازیکنان را به خارج از کشور ببریم .اصال اردویی نداشتیم.
اردوی خارجــی وجود نداشــت و من از داشــتن بازیکنان
با کیفیتی که با مشکل خروج از کشور روبه رو بودند محروم
بودم .مساله سوم اینکه فدراســیون به رغم اینکه همیشه
شــعار حمایت از تیم امید را مطرح می کند اما واقعیت این
نیســت .واقعیت چیز دیگری اســت؛ فدراســیون فوتبال
هیچ وقت به طور جدی به تیم امید اهمیت نداده .همواره
در دوره های قبل مثل یک تیم عــادی و حتی بی هویت با
تیم امید برخورد شده .تیم امید را مثل تیم های نوجوانان
و نونهاالن می دیدند .ارزشــی برای این تیم قائل نبودند.
این را می توانســتیم از نوع برخورد با بازیکنــان ،مربیان و
حتی لباس های تیم امید متوجه شــویم که این بی تفاوتی
چه دامنه ای وسیعی دارد .این سه مشکل را تصریح کردم
تا بگویم محمد خاکپور این سه مشــکل را در حال حاضر
ندارد .هیچ یک از اینها دغدغه او نیست .بنابراین بهترین
فرصت نصیب او شــده که با تیم امید موفق شــود .شش
اردوی خارجی؟ اصال تصورش هم برای ما ممکن نبود .در
تصورمان هم نمی گنجید که بتوانیم شش اردوی خارجی
داشته باشــیم .اما اینکه حاال این اردوها به بهترین شکل
برای تیم امید تدارک دیده شــده نباید باعث شــود تا فشار
مضاعفی روی دوش خاکپور بگذاریم .چون همان طور که
عرض کردم ما تازه به شــرایط عادی و طبیعی رسیده ایم.
شــرایطی حداقلی که هر کشــوری برای تدارک تیم امید
خودش در نظر می گیرد .این شــرایط ایده ال نیست بلکه
طبیعی اســت و نباید با این بهانه خاکپور را تحت فشار قرار
بدهیم .چون در فوتبال هر اتفاقی ممکن اســت رخ دهد.
گاهی شما خیلی خوب بازی می کنید اما می بازید .گاهی بد
بازی می کنید و برنده می شوید .گاهی تصمیم درست تان
نتیجه ای که باید به همراه ندارد و خالصه اینکه فوتبال به
همین دالیلی که عرض کردم جذاب ترین رشــته ورزشی
دنیا محسوب می شود .بنابراین این احتماالت می تواند در
مورد تیم محمد خاکپور هم رخ دهــد .اما همه اینها باعث
نمی شود که ما نگوییم این تیم به طور طبیعی و با این شرایط
باید به المپیک صعود کند .اتفاقا باید عرض کنم این تیم با
این اردوها و این امکانات باید به ریو برود و انجا هم موفق
عمل کند .ضمن اینکه بازیکنان این تیم در حال حاضر در
تیم بزرگساالن ما نیز حضور دارند .بازیکنان با تجربه ای که
می توانیم روی توانایی های شان حساب ویژه ای باز کنیم.
وقتی فروردین 93تصمیم گرفتم اســتعداد یابی تیم امید
را اغاز کنم هرگز تصور نمی کردم بســیاری از بازیکنانی که
انتخاب می کنم روزی بتوانند تا این حد به درد تیم های ملی
بخورند .بازیکنانی که برخی از انها به حق خودشان رسیدند
و برخی دیگر نه .محسن مسلمان ،رشید مظاهری ،بختیار
رحمانی ،کمال کامیابی نیا ،ارش افشــین و کاوه رضایی.
اینها بازیکنانی بودنــد که ما برای تیم امیــد از انها دعوت
کردیم .اینها کشــف ما بود .امروز خوشــبختانه دیر یا زود
شاهد موفق شدن شــان در عرصه فوتبال ملی هستم .ما
برای رسیدن به المپیک می بایســت در بازی های حذفی
خیلی مراقب باشــیم .به نظرم جدی ترین ازمون تیم ملی
مسابقات انتخابی است .ما پیش از این در مرحله مقدماتی
تک مسابقه اصلی مان را مقابل عربستان واگذار کردیم که
شــاید بتوان گفت در ان مقطع تیم تازه شکل گرفته بود و
کادر فنی شناخت الزم را از تیم نداشتند اما حاال با انجام چند
اردوی خارج از کشور و قهرمانی در غرب اسیا همه شرایط
برای موفقیت این تیم مهیاســت و شــاید به جرات بتوانم
بگویم هیچ تیمی به این اندازه خوب تدارک نشــده است.
حریفان ما در مرحله گروهی سخت نیستند و باید گفت که
با تیم های خوبی همگروه شــدیم و شــانس صعودمان از
مرحله گروهی زیاد است .ما باید روی بازی های تک حذفی
تمرکز کنیم و تــاش کنیم تا به مرحله نیمه نهایی برســیم
چون با قرار گرفتن در جمع چهار تیم نهایی شانس صعود
ما افزایش می یابد و می توانیم در جمع تیم های صعود کننده
قرار بگیریم.امیدوارم بتوانیم این بار به المپیک برسیم تا
حسرت مان برای حضور در المپیک جاودانه نشود .چون
همان طور که همــه می دانیم ریو اخرین جایی اســت که
در مســابقات المپیک شــاهد حضور فوتبال هســتیم و از
دوره های بعدی المپیک فوتســال جای فوتبال را خواهد
گرفت .بنابرایــن کادر فنی تیم امیــد و بازیکنان و مدیران
فوتبال ما به خاطر خوشحالی مردم باید سخت تالش کنند
تا این تیم باالخره بعد از 40سال به حق خودش برسد و در
ریو بازی های خوبی را برگزار کند.
71
گزار
ش ویژه
پشتپرده کسالت کی روش
ورزش
72
مثلث | شماره 288
ایا سرمربی تیم ملی پس از برد پرگل ایران دست به بهانه جویی زد؟
این بار نــه خود او کــه مدیــر رســانه ای تیم ملی در
تماس هایی غیر مستقیم با برخی دوســتان رسانه ای خود
در تهران گفته بود کی روش به محض بازگشت تیم ملی را
برای همیشــه ترک خواهد کرد .خبری غیررسمی که حتی
تصورش را هم نمی کرد یکی از سردبیرهای ورزشی در برنامه
نود درباره اش به طور مســتقیم و با همه جزییات افشاگری
کند و حتی تهدید کند که فایل صوتی مدیر رسانه ای تیم ملی
را منتشــر خواهد کرد .خبری که دو گمانه درباره اش وجود
دارد؛ عده ای می گویند کی روش خود پشت پرده انتشار این
خبر بوده و عده ای دیگر می گویند مخالفان کی روش چنین
شایعه ای را در اســتانه بازی ایران-گوام به راه انداخته اند.
اگرچه هیچ یک از این دو گمانه به طور رسمی تایید نشده
است اما بعید به نظر می رسد مخالفان کی روش برای به هم
زدن تمرکز این مربی و تیمش بازی ایران-گوام را انتخاب
کرده باشــند .دیداری که حتی اگر تمرکز سرمربی تیم ملی
و بازیکنان به هــم می خورد هم نتیجه اش بــرد ایران بود؛
شاید با نتیجه ای کم گل اما برنده اش در هر صورت ایران
بود .دوشنبه شب هفته گذشته اما افشین پیروانی بالفاصله
شــایعه کناره گیری کی روش را رد کرد« :این موضوع فقط
شایعه اســت .ما که کنار تیم هســتیم چنین موضوعی را
نشنیده ایم .کی روش به کارش در تیم ملی ادامه می دهد؛
هرچند مشــکالت وجود دارد .این شــایعات ان قدر جدی
دنبال شده است که خودمان هم در اینجا باور کرده ایم اما
استعفای کی روش صحت ندارد».
اما کی روش پس از بــرد پر گل ایران برابــر گوام در
نشست خبری همه را شوکه کرد .او شایعه کناره گیری خود
را رد نکرد و بار دیگر ســعی کرد توپ را به زمین فدراسیون
فوتبال و شخص علی کفاشیان بیندازد.
ســرمربی تیم ملی فوتبال ایران با اشــاره به شــایعه
کناره گیری اش از ایــن تیم ملی گفت« :اگــر قدم هایم با
رئیس فدراســیون فوتبال هماهنگ شــود ،می توانیم به
کارمان با هم ادامه بدهیم و اگر نه این کار صورت نمی گیرد.
در حال حاضر نمی توانم به این موضوع واکنش بیشــتری
نشان بدهم ولی بعد از پنج سال اهسته اهسته دارم امیدها
و اعتقادهایی که در این مسیر داشتم را از دست می دهم.
البتــه اینده من بــه نقطه نظرهــا و تصمیم هــای رئیس و
فدراسیون هم مرتبط خواهد شد».
کی روش در پاســخ به این پرســش کــه نگاه تان به
اینده چگونه است ،اظهارکرد« :مطمئنا به بازی بعدی مان
برابر هند و عمــان توجه می کنیم .نگرش بنده این اســت
که همیشــه تمرکزم را روی بازی بعدی می گذارم .البته دو
نوع طرز فکر در فوتبال است و این طور به نظر می رسد که
شاید به طرز فکر بنده اهمیت داده نشــده است .وقتی به
تهران برسیم ،بیشتر راجع به این مسائل صحبت می کنیم
اما در کل باید بگویــم تمرکزمان را روی بــازی مقابل هند
می گذاریم».
انتشــار خبر اســتعفای کارلوس کی روش در نشست
خبری پــس از دیدار بــا گوام هر چنــد برای برخــی اهالی
فوتبال جذاب و تا حدودی قابل باور بود اما انهایی که این
سرمربی و رفتارهایش را می شناختند به خوبی می دانستند
که انتشار این خبر قطعا بدون نیت و هدفی خاص صورت
نگرفته است.
کــی روش در دوران حضــورش در فوتبــال ایــران
درگیری هایی را با برخی عوامل داخل فدراســیون و بیرون
از ان داشته و در همه موارد تالش کرده حرفش را به کرسی
بنشاند .او برای رسیدن به این هدف از ابزارهای مختلفی
اســتفاده کرده که یکی از انها تحت فشــار قراردادن علی
کفاشــیان و مجموعه فدراســیون فوتبال از طریق ایجاد
فضای رسانه ای است.
بــه گفتــه یــک مســئول نزدیــک بــه فدراســیون
فوتبــال ،تازه ترین خواســته کارلوس کــی روش افزایش
مرخصی هایش بوده که ظاهرا با مخالفت علی کفاشــیان
رئیــس فدراســیون فوتبــال مواجه شــده اســت .رئیس
فدراسیون اعتقاد دارد وی به اندازه کافی مرخصی می رود
و دیگر نیاز به مرخصی بیشتری ندارد.
با این حال چنــد روز پــس از انکه علی کفاشــیان با
افزایش مرخصی کی روش موافقــت نکرد ،خبری در یک
روزنامه دولتی منتشر شــد مبنی بر اینکه سرمربی تیم ملی
فوتبال ایران در نشست خبری بعد از دیدار با گوام از تیم ملی
خداحافظی خواهد کرد.
هر چند ابتدا تصور می شــد این روزنامــه خبر فوق را
براساس پیش بینی ها و گمانه زنی هایش منتشر کرده اما با
اظهارنظر سردبیر این روزنامه مشخص شد خبر کناره گیری
کی روش را مدیر رســانه ای تیم ملی فوتبــال ایران به این
روزنامه داده است.
با افشای این خبر حاال پرســش این است که ایا این
خبر بــا هماهنگی کی روش بــه روزنامه فوق داده شــده یا
مدیر رسانه ای خودسر این کار را کرده است؟ البته باتوجه
به شناختی که از مدیر رسانه ای تیم ملی وجود دارد به نظر
می رسد این اتفاق با هماهنگی کی روش رخ داده باشد .با
این حال خود کی روش هنوز در این مورد اظهارنظر نکرده
است.
شــناختی که از کی روش در فوتبال ایران وجود دارد
این اســت کــه او از چنیــن حربه هایی برای تحت فشــار
قراردادن فدراسیون فوتبال به جهت گرفتن امتیازات بیشتر
استفاده کرده است و این احتمال را باید داد که این بار هم
چنین هدفی را دنبال کند.
اما این اتفاق باعث شد تا برخی اعضای هیات رئیسه
فدراسیون فوتبال درباره رفتار و عملکرد کی روش واکنش
نشــان دهند .یک عضو هیات رئیسه فدراســیون فوتبال
گفت« :کی روش مربی حرفه ای است و استعفا نمی کند».
شهرام دبیری در خصوص شایعه استعفای کارلوس
کی روش از سرمربیگری تیم ملی فوتبال ایران دراین باره به
فارس گفت« :فکر نمی کنم چنین موضوعی صحت داشته
باشد و این موضوع قطعا شایعه است».
او ادامه داد« :به طور حتم شایعه استعفای کی روش
را فردا در جلسه هیات رئیسه فدراسیون فوتبال که در محل
این فدراسیون برگزار می شود ،پیگیری خواهیم کرد هر چند
باز هم می گویم بعید است که چنین اتفاقی بیفتد».
دبیری گفت« :کی روش یک مربی حرفه ای اســت
و چون با فدراســیون فوتبــال ایــران قــرارداد دارد پایبند
قراردادش می ماند و حرفه ای عمل می کند و امکان ندارد
این کار را بکند».
عضو هیات رئیسه فدراســیون فوتبال با بیان اینکه
پس از بازگشت کی روش از کشور گوام شخصا با او تماس
گرفته و در این خصوص بــا وی صحبت می کنم ،در مورد
صحبت های ســرمربی تیم ملی که ادامه کار کردن با این
وضعیت دشوار اســت ،تاکید کرد« :او همین طوری یک
حرفی زده اســت و می خواهــد موقعیتــش را تثبیت کند
هر چند این صحبت ها طبیعی اســت .کی روش می ماند و
مشکلی هم پیش نخواهد امد ».دبیری در مورد اینکه این
شایعه از کجا نشات گرفته است ،گفت« :واقعا نمی دانم
باید در این مورد صحبت کرده و ســپس در این خصوص
صحبت کنم».
اما قابــل پیش بینی بــود که محمــد مایلی کهن نیز
نسبت به این موضوع واکنش نشــان دهد .مدیر فنی تیم
فوتبال امید کــه منتقد شــماره یک کی روش محســوب
می شود بالفاصله پس از بازگشت از اردوی دوبی با اشاره
به انتشار شایعه کناره گیری سرمربی تیم ملی گفت« :بهتر
است این موضوع را از خود ایشان بپرسید .کی روش کجا
برود بهتر از اینجا؟ این خبرها را بشنوید اما باور نکنید!»
شــاید حــق بــا مایلی کهن اســت .کــی روش قرار
نیســت تیم ملی را ترک کند اما این بار نیز با اعمال فشــار
بر فدراســیون فوتبال قصد دارد امتیاز دیگــری را از علی
کفاشیان بگیرد که این امتیاز ظاهرا مرخصی بیشتر است.
بعید اســت رئیس فدراســیون فوتبال مرخصی او را امضا
کند .چه در این صورت کــی روش تقریبا اطمینان حاصل
خواهد کرد که در مقاطع مختلف و شاید حساس می تواند
باز هم توپ را به نفع خود به زمین دیگری بیندازد.
کی روش در حالی ابهام ها درمورد ماندن یا رفتن اش
را تشــدید کرده که یک روز پس از بازی ایران -گوام نایب
رئیس فدراسیون فوتبال از کسالت او خبر داد .این شایعه
تا جایی پیش رفت که برخی رسانه ها نوشتند سرمربی تیم
ملی بیمــاری صعب العالجی دارد اما به نظر می رســد این
شایعه در کنار سکوت خود کی روش معنای دیگری داشته
باشــد که بی ارتباط با تقاضای کی روش مبنی بر مرخصی
بیشتر نیست.
ورزش
لوزانوجانشینکواچ
س هفته
عک
فدراسیون والیبال پس از چند روز کشمکش با انتشار
خبری رسمی اعالم کرد که رائول لوزانو ارژانتینی سرمربی
تیم ملی خواهد بود .لوزانو که سرمربیگری تیم های ملی
المان و لهســتان را هم بر عهده داشت حاال روی نیمکت
تیم ملی ایــران خواهد نشســت و برگ برنده او نســبت به
اناستازی زمان بیشتری است که می تواند در اختیار ایران
بگذارد و هماهنگــی اش با خوان ســیچلو ،دســتیار هم
وطنش می تواند مشکل زبان و ســایر حواشی را بر طرف
کند .او از ســال ۱۹۷۴کار خود را با هدایــت تیم جوانان
اســتودیانتس دال پالتا اغاز کرد وی پــس از هدایت چند
تیم دیگر در ســال ۱۹۸۳ســرمربیگری تیم فرو کرریل را
برعهده گرفت و توانست این تیم را به قهرمانی لیگ سری
ا ارژانتین ،جام متروپولیتن و چلنج کاپ اروپا برساند .لوزانو
بعد از ورود به ایتالیا بعد از چند سال سرمربی گونزاگا میالن
شــد و با این تیم به افتخارات بزرگی از جمله قهرمانی جام
باشــگاه های جهان ،قهرمانی جام کنفدراسیون والیبال
اروپا و یک نایب قهرمانی ســوپر جام ایتالیا رسید .لوزانو
از ســال ۱۹۹۴تا ۱۹۹۶ســرمربی تیم ملی اســپانیا شد و
مدال نقره مسابقات یونیورســیاد در ژاپن را به دست اورد.
سپس به لوبه بانکا پیوست و مدال برنز مقام سومی چلنج
کاپ اروپا را برای این تیم بــه ارمغان اورد .او با تیم پالرمو
به قهرمانی سوپر جام ایتالیا دســت یافت و البته بار دیگر
سرمربی تیم ملی اسپانیا شــد .لوزانو توانست با قهرمانی
سری ا ایتالیا و قهرمانی جام حذفی ایتالیا به افتخارات خود
و باشگاه سیسلی بیفزاید .لوزانو از ۲۰۰۵تا ۲۰۰۸سرمربی
تیم ملی لهســتان بود که توانســت بزرگتریــن افتخارات
دوران مربیگــری ملی خود را بــا این تیم به دســت اورد.
حاال امیدهای والیبال ایران به این مربی است تا بار دیگر
تیم ملی والیبال کشورمان به دوران طالیی اش برگردد.
الماس هاینتراشیده
بازیکنان جوان تیم ملی عملکرد خوبی در بازی با گوام داشتند
مسعود اقبالی
مربی فوتبال
مثلث | شماره 288
ورزش
ایران -گوام یک بازی یک طرفه بود؛ یکطرفه به نفع
ما .انها هرگز در حد و اندازه رویارویی با تیم ملی ما نبوده اند.
در بازی رفت هم بچه های ما شش گل به این تیم زدند .در
بازی برگشت هم این نتیجه تکرار شد .مردم ما این تیم ملی
را دوست دارند .اساسا همه ما نسبت به مربیان برنده دیدگاه
مثبتی داریم ،مگــر اینکه با ان مربی ارتبــاط برقرار نکرده
باشیم و اصال از او خوش مان نیاید .اما به طور کلی درباره
کی روش و تیم ملی باید بگویم انها محبوب مردم هستند.
کی روش نسبت به فرهنگ مردم ما شناخت کافی پیدا کرده
و می داند که مردم ما دوســت دارند تیم ملی فوتبال ایران
را همیشــه در صدر ببینند .می داند که مردم دوســت دارند
تیم ملی تیم اول اسیا باشد و از هیچ حریفی واهمه نداشته
باشد .به همین دلیل برای هر بازی ملی پوشان را به خوبی از
لحاظ روحی و روانی اماده می کند .به نظرم بازی ایران -گوام
فرصت خوبی بود که جوان های مستعد و توانمند تیم ملی
را بهتر بشناســیم .بازیکنان جوان تیم ملــی الماس های
نتراشیده هستند و باید برای بازی های سخت و دشوار اماده
شوند .این کار را کی روش به خوبی انجام خواهد داد و من
در این مورد تردیدی ندارم .تیم ما بعد از جام جهانی نیاز به
یک رنسانس داشــت و با بازیکنان پا به ســن گذاشته این
ضرورت احساس می شد که کی روش دست به جوانگرایی
و تغییر نســل بزند .او این کار را به موقع انجــام داد و حاال
نتیجه اش را هم خواهد دید .خوشبختانه کی روش به خوبی
در فوتبال ما دست به تغییر نسل زده و نفرات مستعدی را به
تیم ملی دعوت کرده که می توانند تا ســال ها اینده فوتبال
ایران را تضمین کنند .البته واقعیت این است که بازیکنان
جوان تیم ملــی ســرمایه های گرانبهایی هســتند و باید با
بازی های تدارکاتی و حضور مــداوم در تمرینات تیم ملی
با افکار و برنامه های تاکتیکی کی روش هماهنگ شوند.
دلیل هجمه ناگهانی که اخیــرا برخی افراد علیه کی روش
به راه انداخته اند را نمی دانم .فکر نمی کنم موضوع چندان
جدی هم باشد .باید خوشــحال باشیم .خوشبختانه مربی
بزرگی باالی ســر تیم ملی و بازیکنان جوان فوتبال ما ست
که مورد پذیــرش این بازیکنان قرار دارنــد و مهمترین رمز
موفقیت تیم ملی همین نکته است .البته این واقعیت که کار
سخت ما از این بعد شروع خواهد شد را کامال قبول دارم؛ در
مرحله نخست مقدماتی جام جهانی تیم ملی حریفان اسانی
پیش رو داشــت و انها به هیچ عنوان در قواره های فوتبال
ایران نبوده و نیستند .این موضوعی است که همه ما از ابتدا
هم به ان اشاره کردیم .تیم هایی نظیر گوام و ترکمنستان
و هنــد نمی توانند برای فوتبــال ما حریفان جدی باشــند.
محک اصلی تیم ملی در مرحله دوم و رویارویی با تیم های
عربی و شرق اسیا خواهد بود که تقابل با این تیم ها نیاز به
امادگی های فنی و ذهنی باالیی دارد و انجا عیار تیم جوان
ما مشخص می شود .برای باال بردن این عیار نیز راه حل و
شروطی وجود دارد؛ تیم ملی با بازیکنان جوانی که دارد از
نظر تکنیک و کارهای سرعتی نمایش قابل قبولی دارد ولی
باید برای رسیدن به بلوغ تاکتیکی بیشتر کنار یکدیگر بازی
کنند و در دیدارهای تدارکاتی مقابل تیم های بزرگ فوتبال
دنیا بیش از پیش اماده شوند .تیم ملی با نفرات مستعدی
که دارد می تواند برای نخســتین بار در دو دوره متوالی به
جام جهانی صعود کند و این هدف بــزرگ نیازمند یک کار
سیســتماتیک و مدیریتی اســت .اما موضوعی که بعد از
بازی نظرم را جلب کرد اظهارنظر کــی روش بود .او مربی
بزرگی است اما این بار به نظرم دســت به بهانه جویی زده.
اگر در فوتبال ما سیستم حاکم باشــد هرگز شاهد اینگونه
بهانه جویی ها از سوی سرمربی تیم ملی نیستیم اما از انجا
که ورزش ما بیمار است و سیســتم منسجمی در ان حاکم
نیست ،کی روش مدام می تواند با مطرح کردن بحث های
گنگی که خودش هم خیلــی درباره اش توضیح نمی دهد،
فوتبال ما را دچار چالش کند.
بعد از بازی مساله احتمال جدایی کی روش از تیم ملی
خیلی مورد توجه قرار گرفت .ما نمی دانیم چه پیش می اید
اما اگر این اتفاق بیفتد باید مربی در ســطح کی روش را در
تیم ملی به خدمت بگیریــم چرا که در بیــن مربیان ایرانی
گزینه ای در این ســطح وجــود ندارد و ایرانی هــا به لحاظ
دانش فنــی و تجربی در میانه راه هســتند .امیدوارم چنین
نشود و کی روش کنار تیم ما بماند و جام جهانی را دوباره با
تیم ما تجربه کند.
73
اعتراض امریکایی
واکنش مایکل مور به حوادث پاریس
مایکل مور همچنان وجدان بیــدار جامعه امریکایی
اســت و مصاحبه های تندی که می کند همه را به این نکته
می رســاند که ریشــه خشــونت هایی که این روزها گریبان
غرب را گرفته ،بایــد در جایی پیدا کرد کــه امریکا پیش از
ان بذر خشونت را کاشته است و این خشــونت دارد جامعه
غرب را درگیر خودش می کند .مایکل مور در حاشیه نمایش
اخرین مستندش در واشنگتن به حوادث رخ داده در پاریس
واکنش نشان داد .در این حوادث که داعش مسئولیت ان
را برعهده گرفته 150نفر کشته و بیش از 350نفر مجروح
شدند .مور در این مورد گفت« :ما باید به دنبال مکانی برای
ارامش باشیم ،این درست نیست که مردان و زنان جوان را
برای جنگ به خاورمیانه بفرستیم .نباید مردم را تا این سطح
پایین اورد که تبدیل به قاتل شوند و در نهایت قاتل خودتان
شــوند ».مور در بخشــی دیگر از حرف هایش به خشونت
حاکم در جامعــه امریکایی اشــاره کرد و گفت« :شــما به
شهرها نگاه کنید ،خشونت در باالترین سطح خود قرار دارد
و مشکالت هم به تبع ان بزرگ است؛ مردم توسط اسلحه
کشته می شــوند ،به عنوان مثال حادثه شــیکاگو را تماشا
کنید ،ان وقت به قانون حمل اسلحه در امریکا بیشتر فکر
می کنید؛ این یک معضل بزرگ اجتماعی است».
مایکل مور حتــی صــدای اعتراضــش را باالتر هم
می برد« :اقدام نظامی ما باعــث ایجاد اتفاقاتی این چینن
اســت .ما حق نداریم که ســاختارهای سیاســی و مذهبی
بخشی از جهان را از هم پاشــیده کنیم و این موقعیت بد را
بسازیم .بله ،من هم قبول دارم که ادم هایی مثل قذافی و
صدام ادم های بدی بودند ،اما شــما حق ندارید مذهب ها
را در مقابل هم بگذارید ،زمان ان رســیده که امریکا اقدام
نظامی را از دســتورکار خارج کند ،چرا که ما واقعا نمی دانیم
چه کار داریم می کنیم؟»
دیدار
74
مثلث | شماره 288
اخرین فیلم مور
ی را جلوی
این مستند ســاز امریکایی هر بارکــه فیلم
دوربین برده و مســتندی را اکران کرده در مقابل بخشی از
سیاست های امریکا عالمت سوال گذاشته است .اخرین
مستند او این روزها تور فستیوالی خود را پیگیری می کند.
مســتند «جای حمله بعدی کجاست» به چگونگی برخورد
کشــورهای اروپایی چون فنالند و فرانســه با مشــکالت
اقتصادی و اجتماعی در مقایسه با دولت امریکا می پردازد
و مثل همیشه ویژگی های یک مستند با امضای مایکل مور
را دارد .همه می دانیم که ویژگی اصلی فیلم های «مایکل
مور»زبانتندوجسورانه اشعلیهسیاستمدارانبه خصوص
سیاستمداران امریکاست که از ان جمله می توان به «راجر
و من»« ،بیکــن کانادایــی»« ،گنــده»« ،بولینگ برای
کلمباین»« ،فارنهایت « ،»11/9سیکو» و «کاپیتالیسم:
یک داستان عاشقانه» اشاره کرد .این فیلم پیش از این در
نیویورک ،شیکاگو ،تورنتو ،فیالدلفیا و واشنگتن اکران شده
و در دی ماه در برخی سالن های ایاالت متحده نمایش داده
شده و در ژانویه به شکل گسترده توزیع می شود.
برخی از رسانه ها نوشته اند که بعد از نمایش این فیلم
تماشــاگران به این نتیجه رســیده اند که نیروهای نظامی
ایاالت متحده بعد از جنگ جهانــی دوم به هیچ پیروزی ای
دست پیدا نکرده اند .این فیلم به مخاطبان القا می کند که
ان مردی که ایــاالت متحده را حفظ می کنــد ،مایکل مور
است .او حمله ای را اغاز کرده اما این بار از اسلحه استفاده
نمی کند .او فقــط ملت های دیگــر را به خاطــر ایده های
خوبشــان غارت کرده و کاری می کند که ما همواره مدعی
انها باشیم.
مایکل مور به فنالند ،اســلوونی ،فرانســه ،تونس،
ایتالیا ،پرتغال و برخی دیگر از کشــورها سفر می کند .او در
هر کشور سیاست هایی را پیدا می کند که نه تنها انسانی تر از
وضعیت حال حاضر در ایاالت متحده است بلکه تاثیرگذارتر
هماست.اودرکنارسیاست هاییکهدرمستندخودبهتصویر
کشیده است ،مسائلی مانند حقوق زنان ،قوانین زندان ها،
حقوق کارگران و سیاست های اموزشی ای که بهتر از ایاالت
متحده است را به نمایش می گذارد.
مایکل مور معتقد است که این فیلم خشمناک ترین
فیلم او تا این زمان بوده است ،البته خشم از اینکه تصویری
که از امریکا ســاخته شده اســت با واقعیت فاصله بسیاری
دارد .این فیلــم می خواهد بگویــد که باتوجــه به نزدیک
بــودن انتخابــات ریاســت جمهوری امریــکا بســیاری از
کاندیداها دروغ های بســیاری می گویند که همین دروغ ها
ایاالت متحده را از واقعیت دورکرده اســت .این مستند ان
قدر صریح و بی پرده انتقادهای خــود را مطرح می کند که
گروهــی از همین حاال احتمــال سانســور ان را می دهند،
به طوریکهازسویانجمنتصاویرمتحرکسینمایامریکا
به سبب استفاده از زبان نامناســب و تصاویر خشن با درجه
«( »Rفیلم هایی که افراد زیر ۱۷سال باید به همراه والدین
یا افراد بزرگتر از خود فیلم را مشــاهده کنند) ارزشیابی شده
است و اگر «مایکل مور» بخواهد ان را با درجه «»13-PG
(درجه عمومی تر نمایش) اکران کند ،باید بخش هایی از ان
را سانسور کند« .مور» در واکنش به تصمیم انجمن تصاویر
متحرک ســینمای امریکا گفت« :تمام این چیزها در فیلم
من وجود دارد اما این مســائل ناراحت کننده تر از چیزهایی
نیست که هر روز در اخبار عصر می بینیم .طبق درجه بندی
انجمن تصاویر متحرک نوجوانان برای تماشای مستند من
حتما با والدین خود به سینما بروند اما توصیه من به نوجوانان
امریکاییایناستکهشمامی دانیدچهمی کنیدوچگونهان
را به دست می اورید».
اعتراض بدون دوربین
پس از حوادث تروریستی پاریس بسیاری افراد تندرو
از حزب جمهوریخــواه در امریکا تالش کردنــد تا با اتکا به
حادثه از ورود مهاجران سوری به امریکا جلوگیری کنند .اما
در این میان افرادی هم هســتند که به مقابله با این تندروها
می روند .یکی از این چهره ها مایکل مور است .او در همین
رابطه عکســی از اســتیو جابز را در اینســتاگرام به اشتراک
گذاشــت که روی ان نوشته شده اســت« :استیو جابز پسر
یک مهاجر ســوری بود .هر گاه که جمهوریخواهان گفتند
نباید دیگر مهاجران ســوری را بپذیریم ،ایــن موضوع را به
خاطر بیاورید ».او پیش از این هم از صفحه اینستاگرامش
برای پیام دادن استفاده کرده بود ،درســت مانند ان زمانی
که از تارانتینو حمایــت کرد .وقتی مامــوران پلیس امریکا
یکی یکی به کمپین تحریم فیلم «هشــت منفور» اخرین
ساخته «کوئنتین تارانتینو» می پیوســتند« ،مایکل مور»
ی تارانتینو معرفی کرد .داستان از این قرار است
خود را حام
که بیستم اکتبر وقتی تارانتینو در تظاهرات «رایزاپ اکتبر»
درباره خشونت پلیس امریکا صحبت کرد ،جنجال به پا شد.
مور در صفحه شخصی خود نوشت« :وقتی انها (پلیس ها)
دیدند که یک سفیدپوســت شناخته شــده و محترم جرات
حرف زدندارد ،ترسیدندوشوکهشدند.کوئنتینتارانتینویک
امریکایی شجاع و خوب ،در کنار خانواده هایی که عزیزشان
را به خاطر خشونت های پلیس از دست دادند ،ایستاد ».مور
با انتشار عکســی از تارانتینو در تظاهرات یادشده ،نوشت:
«حاال پلیس های مشــخصی -همان هایی که از افسرانی
که سیاهپوست های بی گناه و بی دفاع را می کشند ،حمایت
می کنند-دنبالتارانتینوهستند.انهاخواستارتوقیفوتحریم
فیلم تارانتینو شدند .فکر می کنم قضیه برعکس است .فکر
می کنم ما که تعدادمان به میلیون ها نفر می رسد ،نه تنها در
کنارتارانتینومی ایستیمبلکهمطمئنابهتماشایفیلمبعدیاو
خواهیمنشست!کوئنتینقویباش».مایکلمورهمچنین
ی عکســی را
پس از حوادث پاریس در صفحه اینســتاگرام
منتشــر کرد و در زیر ان به زبان فرانســه نوشت« :پاریس و
دوبارهپاریس،قلبماهموارهباشماخواهدبود.عاقبتروزی
از راه خواهد رسید که صلح بر نفرت غلبه می کند و ما تصمیم
می گیریم مردانی را که با تصمیمات احمقانه خود جنگ را
می سازند ،ترک کنیم».
تروریسم علیه فوتبال
خیلی ها از فوتبال فهمیدند که در شهر پاریس خبری
هست ،توپ زیر پای پاتریک اورا بازیکن شماره 3تیم ملی
فرانســه بود که یک صدای شــلیک بلند به همه جای دنیا
رسید ،صدایی که معلوم شد به یک حادثه تروریستی مربوط
اســت .حادثه ای که باتوجه به خبر روز قبل از بازی دو تیم
فرانسه و المان در ورزشگاه استادو فرانس می توانست تولید
وحشت کند .روز قبل خبر رسیده بود که هتل محل اقامت
تیم ملــی المان به دلیــل احتمال وقوع اقدام تروریســتی
تخلیه شده است.
بازی تمام نشــده بود که همه دنیا می دانستند که در
پاریس خبری اســت ،غیر از انهایی که در ورزشگاه حضور
داشتند! دیدیه دشان و یواخیم لوو ،مربیان تیم های ملی
فرانسه و المان در بین دو نیمه بازی دوســتانه این دو تیم
در استاد و فرانس از حمالت تروریســتی باخبر شده بودند
اما تصمیم گرفتند بــه بازیکنان چیزی نگوینــد .از طرفی
دیگر هنگام حادثه ٨٠هزار نفرجمعیت در انجا حاضر بودند
که در بین انها رئیس جمهور فرانســه و چنــد نفر از وزیران
هم در جایگاه ویژه مشغول تماشــای بازی بودند .ابتدا به
رئیس جمهور خبر دادند که حمالتی در نقاط مختلف پاریس
رخ داده .رئیس جمهــور از جایــگاه خارج شــد و به تدریج
نیروهای امنیتی دور استادیوم حلقه زدند.
تمــام تالش بــه کار گرفته شــد تــا به تماشــاگران
اطالعی از ماجرای بیرون داده نشود .در وقت استراحت،
رئیس جمهور و وزیران اســتادیوم را تــرک کردند اما بازی
قطع نشــد .پس از پایان بازی هم به جمعیت اجازه خروج
ندادند و از ساعت ١٢تا ٣٠دقیقه بامداد به تدریج جمعیت
را از استادیوم تخلیه کردند .این جمعیت نمی دانستند که
هدف اصلی تروریست ها در ماجرای فرانسه ،بمب گذاری
در ورزشــگاه محل برگزاری دیدار تیم های ملی فرانســه و
المان بود که تروریست ها موفق به حضور داخل ورزشگاه
نشدند و تنها توانستند مقابل یکی از درهای ورودی ورزشگاه
بمب منفجر کنند.
گزارش هــا حاکــی از ان اســت که ایــن بمب گذار
انتحاری برای ورود به ورزشگاه استادو فرانس بلیت داشته
اســت اما نیروهای امنیتی پس از بازرسی بدنی وی متوجه
شــدند او جلیقه انفجاری بر تن دارد .این بمب گذار سپس
جلیقه انفجاری خــود را منفجر کرد که بر اثــر ان ،خود او
نیز کشته شد .اگر پای مهاجمین به داخل ورزشگاه محل
برگزاری بازی دو تیم باز می شد ،مطمئنا فاجعه ای دردناک تر
رخ می داد .خبرهای بعدی حاکی از ان بود که السانا دیارا
هافبک تیم ملی فرانسه که حین بازی بی خبر از همه جا کل
فکرش مشــغول یارگیری بازیکنان حریف بــود ،در حادثه
به وجود امده یکی از اقوام خود را از دست داده است.
سریال لغو بازی ها
اضطراب یکبــاره فوتبال اروپــا را در بر گرفت .ترس
وقتی شــدت گرفت که صفحه اول ســایت باشگاه مخلن
بلژیک به طــور ناگهانی به پرچم گروه تروریســتی داعش
تبدیل شــد و موجی از ترس را بیــن کاربــران ایجاد کرد.
مقامات این باشگاه بعد از ۲۲ساعت تالش باالخره موفق
شدند که این سایت را از دسترس خارج کنند .ورزشگاه های
فوتبال یکی از هدف های اصلی تروریست ها می توانست
باشد .انفجار در ورزشگاه مملو از تماشاگر که برخی شان از
مقامات بلندپایه کشورهای اروپایی هستند ،یکی از اهداف
تروریست هاست؛ تروریست هایی که البته فوتبال را حرام
می دانند و با این حال در ســوریه با ســرهای بریده فوتبال
بازی می کنند!
مثلث | شماره 288
اسپانیا وارد خاک بلژیک شده بودند و ویسنته دل بوسکه هم
در کنفرانس خبری قبل از بازی درباره برنامه هایش برای این
دیدار دوستانه صحبت کرده بود.
این تنها مسابقه ای نبود که لغو شد .بازی دوستانه بین
تیم ملی فوتبال المان و هلند که قرار بود امشــب در هانوفر
المان برگزار شود ،به دلیل پیدا شدن یک بسته مشکوک در
نزدیکی محل بازی ،لغو شده است.
بر اساس گزارش ها نیروهای امنیتی و پلیس دقایقی
پس از باز شدن درها به روی تماشــاگران و پیش از شروع
بازی ،از انها خواستند استادیوم را ترک کنند .یک کنسرت
هم به دلیل تهدیدهای امنیتی در این شهر ،لغو شده است.
قرار بود انگال مرکل صدر اعظم المان و شماری از اعضای
کابینه او برای نشان دادن همبستگی خود با مردم فرانسه
که هفته پیش شاهد حمالت کم سابقه ای در پاریس بودند،
در استادیوم محل برگزاری بازی المان و هلند ،حاضر شوند.
استفان شوســتوک ،شــهردار هانوفر در این باره به
خبرگزاری SIDگفت« :امنیت همیشه در اولویت است .این
نگرانی ای است که همیشه وجود دارد .من مطمئنم پلیس
بهترین تصمیــم را گرفت .اگر موقعیــت خطرناکی وجود
داشته ،این تصمیم باید گرفته می شد».
راینهارد رائوبال از چهره های مطرح سیاسی -ورزشی
المان که پــس از اســتعفای ولفگانگ نیرزباخ از ســمت
ریاست فدراســیون فوتبال ژرمن ها یکی از روسای موقت
ورزشگاه ویمبلی متفاوت تر از سایر ورزشگاه ها بود؛ جایی
که بازیکنان تیم ملی فرانســه هنوز درد ان فاجعه تلخ را در
چهره های خود داشــتند .در چنین فضایــی ،زیاد اهمیت
نداشت که انگلســتان بازی را دو بر صفر برده است .انچه
اهمیت داشت اتفاقات روی سکوها بود .لحظات و تصاویر
به یادمانی بودند؛ از تالش 71هزار تماشــاگر ورزشــگاه
برای خواندن سرود مارسیز به زبان فرانسوی تا رنگ های
ابی و سپید و سرخ پرچم فرانسه روی سازه قوسی ویمبلی.
از حضور شــاهزاده ویلیام و دیوید کامرون ،نخســت وزیر
انگلیــس در زمین چمــن تا برگزاری مراســم بزرگداشــت
قربانیان پاریس قبل از بازی ،از بازوبندهای سیاه بازیکنان
هر دو تیم تا یک دقیقه ســکوت و همدردی تماشاگران با
الســانا دیارا.دیارا ،بازیکن تیم ملی فرانسه چهار روز پیش
دختر دایی اش را در عملیات تروریســتی پاریس از دست
داده بــود .بــه همین خاطر هم بــا ورود او بــه زمین چمن
در نیمــه دوم ،هــواداران حاضر در ویمبلی به شــدت او را
موردتشویق قرار دادند .در پایان این بازی کاپیتان تیم ملی
فرانسه یاداوری کرد که بازی کردن در این مسابقه برای او
و هم تیمی هایش کار سختی بود است .اوگو لوریس در این
باره گفت« :ما ان قدرت و تمرکز همیشگی را نداشتیم ولی
این طبیعی است .بیشتر بحث نشان دادن همبستگی مان
بود؛ چون ورزش وفوتبال اهمیت زیادی دارند .زندگی ادامه
دارد و ما هم باید بسازیم».
ل ترس از داعش
لغو بازی های اروپایی به دلی
دیدار
این اضطراب به گونه ای بود که بازی های فوتبال یا
برگزار نمی شد یا انکه در شــرایطی برگزار می شد که سایه
سنگین مسائل امنیتی بر ان مشهود بود ،اولین دیداری که
لغو شد ،بازی اسپانیا و بلژیک در شهر بروکسل بود .مشاهده
یکی از تروریســت های فــراری حادثه کشــتار پاریس در
اطراف ورزشگاه محل برگزاری بازی بلژیک و اسپانیا ،دولت
بلژیک را مجاب به ارتقای سطح امنیتی شهر بروکسل و لغو
دیدار دوستانه با اســپانیا کرد .صالح عبدالسالم ،یکی از
9تروریستی که روز جمعه ،حادثه خونبار پاریس را رقم زدند،
شب قبل از بازی در اطراف ورزشگاه شهر بروکسل ،محل
برگزاری بازی دوستانه بلژیک و اسپانیا مشاهده شده است.
لغو بازی دوستانه تیم های ملی اســپانیا و بلژیک در
بروکسل در شــرایطی صورت گرفت که بازیکنان تیم ملی
این نهاد است ،پس از خارج کردن تماشاگران از ورزشگاه
محــل برگزاری بازی دوســتانه کشــورش مقابــل هلند در
گفت وگو با سایت نشریه کیکر ادعا کرد« :اگر الزم باشد به
دالیل امنیتی ،دســتور لغو همه بازی های هفته پیش روی
بوندس لیگای یک را صادر خواهم کــرد ».او در این باره
گفت «:به نظرم ورزشــگاه های ما به وضوح ناامن شــده
است؛ مانند همه ورزشگاه های اروپایی .تا وقتی از ایمنی
همگانی مطلع نشده ایم ،دلیلی ندارد به خاطر منظم برگزار
شدن فوتبال با جان مردم بازی کنیم .الزم باشد ،بازی های
هفته اینده را هم لغو می کنیم ».پس از این بازی هواداران
فوتبال در مرکز شهر هانوفر حضور پیدا کردند و با پرچم های
فرانسه شعارهایی در حمایت خود از این کشور سر دادند،
هرچند پلیــس در ادامه از انها خواســت که متفــرق و در
دسته های کوچک تر راهی خانه های خود شوند.
شــاید فقط یک بازی بود که با حال و هوایی متفاوت
برگزار شد .دیدار دوستانه تیم های ملی فوتبال انگلیس و
فرانسه تحت تدابیر شدید امنیتی برگزار شد .حال و هوای
75
بکام به جای بکام
دیدار
76
مثلث | شماره 288
یک تعویض خاطره انگیز
در ورزشگاه اولد ترا فورد
چقدر زمان زود می گــذرد ،روزی که به دنیا امد ،یک
اتفاق ویژه بود ...او ان روز رســانه ای ترین کودکی بود که
چشــم به دنیا گشــود ،پدرش دیوید بکام بود ،یک ستاره
طالیــی در دوران طالیی خــود و مادرش هــم یک چهره
مشهور در صنعت سرگرمی ســازی انگلستان .بروکلین که
امد ،خیلی قبل از اینکه تیاگو مســی به دنیا به دنیا بیاید یا
رونالدوی جونیو ر یا حتی فرزند تام کروز ،نوعی دیگر از ستاره
را وارد دنیای چهره سازی کرد .رسانه های غربی با بروکلین
بکام فهمیدند ،کودکان ستاره ها هم می توانند ،خود ستاره
باشند .بروکلین در دنیای سرشار از خبر و شایعه به دنیا امد
و در این فضا بزرگ شــد .روزی دیوید بکام در مورد او گفته
بود که« :بروکلین وقتی روزنامه سان را ورق می زند ،حس
می کند که دارد البوم خانوادگی ما را می بیند ،همه ادم های
داخل روزنامه الاقل یک بار او را در اغوش گرفته اند».
او با خبر بزرگ می شــد .از کودکی همــراه با پدرش
در تمرینــات فوتبــال حاضر می شــد و بارهــا پیراهن تیم
منچستر یونایتد را بر تن می کرد .بروکلین عالوه بر فوتبال
گاهی نیز به عنوان مدلینگ در شوهایی که مادرش برگزار
می کند شــرکت می کند .از نکات جالب در مــورد بروکلین
بکام می توان به کار کردن او در کافی شــاپ و رســتوران
اشاره کرد .گفته شد که او تعطیالت اخر هفته ها را در قبال
ل کار است
دریافت یک حقوق حداقلی در یک کافه مشغو
و دو سال مداوم ظرف شسته و از میهمانان کافه پذیرایی
کرده است .دیوید بکام در ویدیویی که سی ام مارس 2015
از او منتشر شد ،در این باره گفت« :این روزها بچه ها مدام
کفش و توپ و وســایل مدرن می خواهند .وقتی بروکلین
14ساله بود و وســایل جدید درخواست می کرد یک روز به
او گفتم بهتر است خودش کار کند تا بتواند انها را تهیه کند!
بنابراین تصمیم گرفتیم برایش شغل اخر هفته تعیین کنیم.
حاال او اخر هر هفته در یک کافه فرانسوی کار می کند و پول
تو جیبی هفتگی خود را به دست می اورد .من یک میلیونر
هســتم اما ترجیح داده ام فرزنــدم از نوجوانی با کار اشــنا
شود ».بکام دلیل این تصمیم را این طور توضیح می دهد:
«من چهار فرزند بین سنین 2تا 16سال دارم .من و همسرم
تنها می خواهیم فرزندان شــادی داشــته باشیم .معموال
نوجوان هایی که از طریق والدین ثروتمند خود به سادگی
به پول و امکانات دسترسی دارند نوجوانان شادی نیستند!
چون موجودیت انها تنها با ثروت خانوادگی شــان تعریف
می شود نه شایستگی های شخصی».
بروکلین بکام می خواســت ج ا پای پدر بگذارد ،برای
ی فوتبال ارسنال حضور داشت اما به یکباره
همین در اکادم
خبر رسید که او نمی خواهد فوتبالیســت شود .دیوید بکام
در یک برنامه تلویزیونی اعالم کرد که پسرش گفته دیگر
نمی خواهد فوتبال بازی کند« :یکی از پســرهایم چند روز
پیش برگشــت به من گفت بابایی! مطمئن نیستم همیشه
بخوام فوتبال بازی کنم .کمی قلبم را شکست .به من گفت
هر بار که وارد زمین می شوم ،می دانم مردم دارند می گویند
این پسر دیوید بکام است و اگر من به اندازه تو خوب نباشم،
ان وقت به اندازه کافی خوب نیست » .البته به نظر می رسد
بکام خوب با این خبر کنار امد چون به پســرش گفت تنها
باید در صورتی فوتبال بازی کند که خــودش می خواهد و
خوشحالش می کند.
شب رویایی
تیم های منتخــب بریتانیا و منتخــب جهان در قالب
یک بازی دوســتانه به نفع کودکان تحت حمایت یونیسف
به میدان رفتند .در این مســابقه جــذاب و هیجان انگیز با
حضور اســطوره های دهه اخر قرن 20و دهه اول قرن 21
تیم منتخب بریتانیا موفق شــد با نتیجه 3بر یک منتخب
جهان را شکست بدهد .این دیدار خیرخواهانه ،مثل همه
دیدارهای خیرخواهانه با حضور ستاره های قدیمی ،یاداور
خاطرات شیرین بســیاری برای فوتبالدوست های سراسر
دنیا بود .ستاره های منچستریونایتد دهه ۹۰بخش مهمی
از نوستالژی تماشــای فوتبال بیشــتر جوان های امروزی
به شمار می روند .تیم سرالکس فرگوسن خیلی ها را عاشق
فوتبال و عاشق شیاطین سرخ کرد .همه ان ستاره ها امروز
به مردهای جا افتاده ای تبدیل شده اند ،پیرمرد اسکاتلندی
هم بازنشسته شده اما هنوز هم بازگشــت انها به فوتبال به
اندازه همان روزها شیرین و جذاب است .اسامی را بخوانید،
دیوید جیمز ،جیمی کرگر ،جان تری ،ســول کمپل ،فیل
نویل ،دیوید بکام ،نیکی بات ،درن فلچر ،رایان گیگز ،پل
اسکولز ،پیتر کراوچ ،دیوید سیمن ،اشلی کول ،سینکلر،
گری مک الیستر ،الن اســمیت ،مایکل اوون ،ادوین فن
در سار ،کافو ،فرناندو کوتو ،مایکل سیلوستره ،لوئیز فیگو،
کالرنس ســیدورف ،رابــرت پیرس ،جی ســونگ پارک،
رونالدینیو ،پاتریک کالیورت ،اوله گونار سولسشیر ،ریموند
فن در گوو ،فرناندو هیرو ،الندن دناوان ،دوایت یورک و...
با همین اســامی بود که اولد ترافورد دوباره تبدیل به تئاتر
رویاها شد .هدایت دو تیم هم برعهده سرالکس فرگوسن
و کارلو انچلوتی بود.
قرار بود دیوید بکام کاپیتانی تیم بریتانیا و زین الدین
زیدان کاپیتانی تیم منتخب دنیا را برعهده داشته باشند اما
ستاره فرانسوی به دلیل حمالت پاریس ،ترجیح داد در این
دیدار به میدان نرود .پل اســکولز و مایکل اوون (دو گل)
برای تیم بریتانیا و ایرلند گلزنی کردند و تک گل تیم بقیه دنیا
را دوایت یورک به ثمر رســاند .در این دیدار قرار بود زیدان
نیز حضور داشته باشــد ،اما او به خاطر حوادث تروریستی
که جمعه شــب در پاریس رخ داد ،از حضــور در این دیدار
انصراف داد.
تعویض خاطره انگیز
زمان چقدر زود می گذرد ،حاال بروکلین ان قدر بزرگ
شده که می تواند در یک مسابقه فوتبال جانشین پدر شود.
همه چیز ان شب نوستالژیک بود و این تعویض هم بخشی
از یک شب رویایی بود .شــاید تصویری که از این تصویر
منتشر شد ،برهمه مسابقه سایه افکند ۱۵ .دقیقه به پایان
مسابقه بود که شــماره ۷با ابهت به ســمت خط کنار زمین
رفت تا تعویض شــود ۷۵ .هزار هوادار حاضر در ورزشگاه
ایســتادند تا بکام را تشــویق کنند .یار تعویضــی هم بکام
بود؛ با شماره ۷اما با اسم متفاوت :بروکلین .این در حالی
بود که نام بروکلین بکام در لیست بازیکنان حضور نداشت
و این اتفاق تعجب همــگان را جلــب کرد.البته این همه
ماجرا نبود و بروکلین این شــانس را پیدا کرد که دقایقی در
کنار پدر نامدارش بــازی کند چراکه دیوید بــکام در دقیقه
۸۲به جای سول کمپل به بازی امد تا هشت دقیقه در کنار
پسرش در اولدترافورد بازی کند .بکام در این دیدار دو پسر
دیگرش ،کروز و رومئو را به همراه دخترش ،هارپر سون ،به
اولد ترافورد اورده بود .دیوید بکام پس از بازی از اینکه در
کنار فرزندش به میدان رفته بسیار خوشحال به نظر می رسید
و به خبرنــگاران گفت« :یکــی از اخریــن و ماندگارترین
خاطراتم در انگلســتان ،فتح لیگ برتر و قدم زدن با پسرم
بروکلیــن بود ،زمانی که او 18ماه ســن داشــت .این یک
تصمیم بزرگ برای من بود و تصمیمی بود که بســیار به ان
افتخار می کنم .در حال حاضر او 16ساله است و برای من
سخت است مانند گذشته او را روی شانه هایم بگذارم .این
یک موقعیت ویژه بود و خوشــبختانه ،فرگوســن نیز اجازه
داد تا او به میدان بیاید .برای من شگفت انگیز بود که با او
پاس کاری کنم و در زمین ،در کنار من حضور داشته باشد».
او درباره اینده فرزندش به عنوان یک فوتبالیست هم
گفت« :او عکاسی را بسیار دوست دارد ولی یکی دیگر از
گزینه های او برای اینده ،فوتبال است .باید صبر کنیم در
اینده چه پیش خواهد امد .او 15دقیقه به میدان امد و فکر
کنم عملکرد خوبی داشت .اولین حرکت پا به توپش بسیار
خوب بود و کرنر خوبی برای من فرستاد که صادقانه بگویم
من در ان موقعیت خوب عمل نکردم .در واقع من هیچوقت
ســر زن خوبی نبودم ولی بروکلین سانتر خوبی فرستاد .من
همیشه به فرزندانم گفته ام که همیشه دنبال چیزی بروید
که به ان عالقه دارید و او فوتبال را دوست دار د ولی شور و
هیجان او برای عکاسی بیشتر است».
قصه هایی از امام زمان
درس استاد
(عج)
یک مجموعه 10جلدی منتشر شد
انتشــارات قدیانی مجموعه کتاب های «قصه هایی از امام زمان (عج)» در 10جلد،
نوشته فریبا کلهر در کنار تصویرسازی های سیدحسام الدین طباطبایی را روانه بازار کتاب کرد.
بنابر اعتقاد شیعیان دوازد ه امامی ،محمد بن الحسن العسکری معروف به حجت بن الحسن
فرزند حسن بن علی عســکری (امام یازدهم شــیعیان) ،دوازدهمین و اخرین امام و همان
مهدی موعود است .همچون پیامبر اسالم(ص) نامش محمد و کنیه اش ابوالقاسم است.
همچنین «امام زمان»« ،صاحــب الزمان»« ،ولی عصر»« ،قائــم ال محمد» و «مهدی
موعود» از القاب ایشان است .اعتقاد به امام غائب ،برکات متعددی برای شیعیان تحت ازار
و ستم داشت .از انجا که امام غایب پتانسیل تهدید کمتری نسبت به یک امام حاضر داشت
تنش ها با حاکمان سنی مذهب کاهش یافت .اعتقاد به ظهور امام غایب باعث شد که انتظار
بتواند جایگزین چالش مستمر نظام سیاسی حاکم شود .به عالوه اعتقاد به ظهور امام غایب
(به عنوان مهدی) ،شیعیان را در تحمل شرایط دشوار یاری کرده و به انها امید اینده ای سرشار
از دادگری داده است .نرگس خاتون در راه است ،بانویی به اسم ملیکه ،خواستگاری ،بمان
حکیمه ،خبری که راســت بود ،جعفر دروغ گو ،سه نشــانه ،اولین رابطِ ،
دل تنگ سرداب از
جمله عناوینی ســت که در 10جلد جداگانه به قلم فریبا کلهر روایت شده است .در بخشی از
کتاب امده...« :بشر نپرســید در نامه چه نوشته شده است .بشــر نپرسید ان دختر کیست.
بشر چیزی نپرسید .فقط نامه را گرفت و رفت ...سایه مامور هنوز دنبالم است .نباید بترسم.
نباید دست و پایم را گم کنم .باید فکر کنم ببینم به خانه برگردم بهتر است یا راهم را همین طور
ادامه بدهم»....
اخرین کتاب فرگوسن ترجمه شد
تازه ترین کتاب منتشــر شده از الکس فرگوســن اســطوره مربی گری دنیای فوتبال و
سرمربی سابق تیم فوتبال منچستر یونایتد با عنوان «رهبری» ،چهل روز پس از انتشار با ترجمه
شایان سادات از سوی نشــر میلکان منتشر شــد .کتاب ،زندگی نامه خود نوشت سر الکس
فرگوسن است که با محوریت سال های حضور و فعالیت وی در تیم فوتبال منچستر یونایتد
نوشته شده است .این کتاب ،به اذعان ناشر ان ماجرای زندگی مردی است که توانسته از دل
سختی ها ،افتخار بیرون بکشد .مردی که زندگی برایش به مفهوم کار است و کار نیز به معنای
خالقیت و این هر دو را چنان به هم پیوند زده که تبدیل به یکی از خالق ترین و ماندگارترین
مردان روزگار خود شده اســت .به گفته ناشــر ،این کتاب،فقط درباره فوتبال نیست؛ درباره
مدیریت زندگی و کار است .مدیریت ارزوها و برنامه ریزی برای انها تا قله دستیابی .حکایت
سرسختی مردی است که نظم بریتانیایی اش را با خالقیت جوان گرایی درهم امیخته تا به ما
نشان دهد که هیچ کدام از این دو عنصر به تنهایی برای موفقیت کافی نیست و فقط با ترکیب
دو عنصر نظم و خالقیت می توان به راهی گام گذاشــت تا همیشه در اوج باشی .این کتاب
نه تنها کتاب راهنمایی برای اهالی فوتبال است بلکه برای هر خواننده ای است که به خود و
ارزوهایش ایمان دارد .در بخشی از کتاب می خوانیم «:وقتی کارلوس کی روش مربی تمرین
تیم بود ،چند بازیکن ،در جلسات تمرین بی عالقه بودند زیرا به نظرشان کاری تکراری بود.
به همین علت ،یکی از جلسات تمرین را متوقف کردم و به انها گوشزد کردم« :وقتی بازیکن
بودم ارزو داشتم کارلوس مربی ام باشد .تمام این تمرین هایی که به نظرتان تکراری است در
هنگام بازی که وقت برای فکرکردن ندارید ،ملک ه ذهن تان شده »
یادگاران سردار
100خاطره از شهید تهرانی مقدم
در یک کتاب
«یــادگاران» عنــوان کتاب هایی اســت که بنــا دارد
تصویرهایــی از ســال های جنــگ را در قالــب خاطره های
بازنویسی شده ،برای انها که ان ســال ها را ندیده اند ،نشان
بدهد .این مجموعه راهی است بر سرزمینی نسبتا بکر میان
تاریخ و ادبیــات ،میان واقعه ها و بازگفته ها ،خواندن شــان
تنها یاداوری است ،یاداوری این نکته که ان مردها بوده اند
و ان واقعه هــا رخ داده اند؛ نه در ســال ها و جاهای دور ،در
همین نزدیکی.
بیست و پنجمین جلد از مجموعه «یادگاران» انتشارات
روایت فتح شامل خاطراتی از «شهید حسن طهرانی مقدم»
منتشر شد .فرزانه مردی نویســنده این کتاب است .بیست
و پنجمین جلد از مجموعه «یادگاران» شــامل 100خاطره
کوتاه درباره شــهید حســن طهرانی مقدم روایت خاطراتی
از زبان برادر ،همسر ،فرزندان و دوســتان شهید است .در
مقدمه این کتاب می خوانیم « :ایــن کتاب فقط و فقط صد
خاطره کوتــاه از مردی اســت که با ارزوهــای بلندش برای
کشــور و دینش اقتدار به ارمغــان اورد .مردی کــه یکی از
ارزوهایش برقراری امپراتوری شیعه در جهان بود .خاطرات
و یاد شــهید حســن طهرانی مقدم هنوز هم در قاب چشــم
پیشخوان جهانی
چگونه می شود
یک قاتل را
بخشید ،تیتر
اول تایم
خیلی ها جا مانده است و هر کدام به زبان دل خود انچه از او
دیده اند را می گویند .صد خاطره کوتاه از مردی که تکه های
پازل تصویرش هنوز برایمان کامل نشده است و مرادش به
حق درباره اش گفته اســت که او «سردار عالیقدر ،دانشمند
برجســته و پارســای بی ادعا» بود .پیشــکش به روح بلند و
بی ادعای پدر موشکی ایران حاج حسن طهرانی مقدم».
مراســم رونمایی این کتاب با حضور خانواده شــهید
طهرانی مقدم ،الهام حیدری همسر شهید ،صالحی ریاست
سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران ،سردار مهدی زارع
همرزم شهید طهرانی مقدم و خانواده معظم شهدا و ایثارگران
در کتابخانه 13ابان شهرری منطقه 20برگزار شد.
ســردار مهدی زارع همــرزم شــهید طهرانی مقدم در
این مراســم به بیان خاطرات کوتاهی که نشانگر شخصیت
مصاحبه
اشپیگل با
اشمیت
و عظمــت روحی شــهید طهرانی مقدم بــود ،پرداخت .اوبا
اشــاره به پیچیدگی های فن اوری موشــکی گفت «:شهید
طهرانی مقدم ســامانه موشــکی که بیش از چند سال زمان
برای یادگیــری و راه اندازی ان نیــاز بود ،را ظرف ســه ماه
اموزش دید و با ابتکار و خالقیت خود سامانه موشکی جبهه
ایران علیه رژیم بعثی را ساماندهی کرد .طهرانی مقدم ارادت
و احترام ویژه ای برای رزمندگان ،جانبازان و شهیدان قائل
بــود و طهرانی مقدم که مقتدرانه با دشــمن روبه رو می شــد
اگر رزمنده ای را می دید که در بســتر بیماری است به پای او
می افتاد» .
فرزانه مردی نویسنده کتاب نیز در جهت معرفی اثر خود
گفت« :این کتاب مانند پازل تکه های کوچکی از شخصیت
بزرگ حاج حسن را کنار هم قرار می دهد تا برای نسل جوانی
که فرصت بســیاری برای مطالعه ازاد ندارنــد مرجعی برای
اشنایی انها با شهید باشد .من شــخصیت حاج حسن را بعد
از شهادت ایشــان شــناختم و واقعا معتقدم ایشان عظمت
عجیبی داشتند .کتاب خاطرات همسر شهید طهرانی مقدم
نیز از جمله اقداماتی اســت که در نظر دارم تــا در اینده ای
نزدیک به چاپ برســانم .در نوشتن این کتاب همسر شهید
همکاری و نقش به ســزایی داشــت که از او تشکر می کنم.
اگر همــه صحبت هــا و خاطره های زندگی شــهید حســن
طهرانی مقدم را بخواهیــم در یک جمله خالصــه کنیم به
فرمایش رهبری می رسیم که در توصیف شهید طهرانی مقدم
می فرمایند« :سردار عالی قدر ،دانشمند برجسته و پارسایی
بی ادعا».
اقتصاد دنیا
در شک سوژه
این شماره
اکونومیست
مثلث | شماره 288
دیدار
77
بازار
ی در کنفرانس ملی مدیریت ریسک سازمانی:
دکتر ابراهیم
پویایی نظارت و کنترل بانک انصار
باعث مدیریت پیش نگرانه ریسک
سازمانی شده است
اولین کنفرانــس ملی مدیریت ریســک ســازمانی
( )ERMبا هدف تبادل دیدگاه ها ،ارائه تجارب ،موردکاوی
و ارائه دســتاوردهای پژوهشــی و فنی در حــوزه مدیریت
ریسک سازمانی و حضور مدیران ارشد ،اساتید دانشگاه ها،
دانشــجویان ،مشــاوران ،مدرســان و پژوهشــگران ،از
سوی دانشگاه شهید بهشتی برگزار شــد و دکتر ابراهیمی
مدیرعامــل بانک انصــار با ارائــه مقاله ای تحــت عنوان
«پیاده سازی حسابرسی داخلی مبتنی بر ریسک در بانک
انصار» دســتاوردهای نظام جامع کنترل و نظارت بانک را
تشریح کرد.
بــه گــزارش اداره کل بازاریابــی و تبلیغــات ،دکتر
ابراهیمی در مقاله خود ،ابتدا به اهمیت موضوع کنترل های
داخلی و محیطی سازمان ها پرداخت و با اشاره به اهمیت
موضوع مدیریت ریســک بنــگاه گفــت« :بهره گیری از
اطالعات و مدیریت ریســک ،ســازمان را جهــت نیل به
اهداف خــود کمک کرده و حسابرســی داخلــی مبتنی بر
ریسک ،با استفاده از اطالعات مدیریت ریسک به کنترل
و مدیریت ریسک خصوصا ریسک های عملیاتی خدمات
مشاوره ای ارائه می نماید ».وی افزود« :ما در فرایندهای
ط ضعف پراهمیت
نظارت و کنترل خود ،ضمن شناسایی نقا
بخش هــای مختلف ،بــا اســتفاده از فناوری هــای نوین
به کمــک متخصصان و نــواوری و خالقیت کارشناســان
داخلی توانســتیم هم سطح ریســک بانک را کنترل و هم
مشاوره های پیش نگر از این حوزه دریافت کنیم».
مدیرعامــل بانک انصار پس از ان ،بــه اقدامات این
بانک در این حــوزه پرداخت و گفت« :حسابرســی مبتنی
بر ریســک ،نیازمند تعیین ریســک های کلیــدی ،انجام
فعالیت های کنترلی و تمرکز بر مواضع دارای ریسک زیاد
است».
وی ســپس به مراحل اســتاندارد اجرایی حسابرسی
داخلی اشــاره و اقدامات بانک در این خصوص را تشریح
کرد« :شناســایی و استاندارد ســازی فرایندهای بانک در
ســطح شــعب ،مدیریت شــعب و ســتاد ،تعیین اهداف،
شــاخص ها و معیارهــای ارزیابــی ،ارتقــای اگاهــی و
مهارت های فنی حسابرسان ،توجیه مدیران ارشد در پذیرش
مدل جدید ،یکپارچه سازی اطالعات و جمع اوری داده های
مرتبط با ریسک و همچنین یکپارچه سازی سامانه های حوزه
نظارت و کنترل ،مراحلی اســت که با تالش چندین ســاله
همکاران بنده در بانک انجام شد.
ح سامانه
ایشان در بخش دیگری از این مقاله ،به تشری
بازار
78
مثلث | شماره 288
جانشین معاونت برنامه ریزی
و هدایت راهبردی بانک انصار
پاسخگوی مشتریان بود
در ادامــه اجــرای طــرح
گفت وگوی بی واســطه ،جانشــین
معاونــت برنامه ریــزی و هدایــت
راهبــردی بانک انصار پاســخگوی
مشتریان بود.
به گــزارش اداره کل بازاریابی
و تبلیغات صبح روز شــنبه 94/8/23
از ســاعت 10تــا 12اقــای محمــد
مرادبیگــی ،جانشــین معاونــت
برنامه ریزی و هدایت راهبردی بانک
با حضور در مرکز خدمات مشــتریان
بانک انصار به ســواالت مشــتریان
بانک پاسخ داد.
بر اســاس این گزارش عمده مباحث و ســواالت مطرح شــده در این تماس ها
شامل :کارمزد ارائه خدمات بانکی ،افتتاح شعبه ،سقف پرداخت تسهیالت و حمایت
از پایان نامه های دانشجویی توسط بانک بود.
گفتنی اســت در طرح گفت وگوی بی واســطه ،مســئوالن معاونت ها و مدیران
ارشد بانک انصار بر اساس زمان بندی مشخص و از قبل اعالم شده ،در مرکز خدمات
مشتریان بانک انصار حضور یافته و پاسخگوی ســواالت تخصصی مشتریان بانک
می باشند .از نکات برجسته و قابل اهمیت در اجرای این طرح می توان به استقبال زیاد
مشتریان و کارکنان در طرح سواالت و ارائه دیدگاه ها و پیشنهاد های سازنده اشاره کرد.
یکپارچــه نظارت و کنتــرل بانک پرداختند و ســامانه های
حسابرسی داخلی ،نظارت سیســتمی ،بازرسی ،رسیدگی
ب ه تخلفــات ،رســیدگی به شــکایات و مبارزه باپولشــویی
را کــه در قالب یــک ســامانه یکپارچــه و بر بســتر بانک
جامع کنترل ها و ارزیابی ریســک اســتقرار یافته اســت را
توضیح دادند.
عضوهیات علمی دانشــگاه امام حسین(ع) پس از
ان ،به تشــریح نحوه «محاسبه ریســک کنترل» و نحوه
محاسبه ریسک در سطح فرایند ،شــعبه ،مدیریت شعبه و
کل بانک پرداخت.
دکتر ابراهیمی در ادامه چگونگی انجام حسابرســی
مبتنی بر ریسک را تشــریح کرده و نتایج حاصل از استقرار
ســامانه یکپارچه کنترل و نظــارت را برشــمردند که از ان
جمله می توان به تهیه داشــبورد جامــع کنترل ها و امکان
شناســایی فعالیت های فاقد کنترل ،امکان ارائه خدمات
مشــاوره پیش نگر به مدیریت ،ارتباط یافته هــا و بندهای
بازرســی و حسابرســی به کارکنان ،فرایندها ،شعب و حفظ
سوابق ،امکان داده کاوی و پیش بینی حوزه های پر خطر،
حذف کاغذ و کاهش هزینه ها در رسیدگی ها و پیگیری ها
اشاره کرد.
در تداوم اجرای طرح گفت وگوی بی واسطه مدیران ارشد
معاون نظارت و بازرسی بانک انصار با
مشتریان و کارکنان گفت وگو کرد
درگفت وگــوی تلفنی اقــای ابراهیم محمدی
معاون نظارت و بازرســی بانک انصار با مشــتریان و
کارکنان ،که صبح سه شنبه 19ابان در مرکز خدمات
مشتریان انجام شد ،مشتریان و کارکنان بانک انصار
به ارائه دیدگاه ها ،نظرات و پیشنهادهای خود در حوزه
نظارت و بازرسی و مســائل خود پرداختند و همزمان
سواالت خود را در این حوزه مطرح کردند.
به گزارش اداره کل بازاریابی و تبلیغات ،اقای
ابراهیم محمدی معاون نظارت و بازرســی براساس
زمان بندی اعالم شده از ساعت 10بامداد سه شنبه در
مرکز خدمات مشتریان حضور یافت و ضمن شنیدن
دیدگاه ها ،نظرات و پیشنهادهای تماس گیرندگان و
گفت وگوی مفصل با تعدادی از تماس گیرندگان ،به سواالت انان در حوزه های تخصصی پاسخ داد.
براساس این گزارش ،اقای ابراهیم محمدی درحالی به سواالت تماس گیرندگان پاسخ داد که
مهم ترین عناوین مطرح شده :پشتیبانی کارتخوان فروشــگاهی ،برخورد مسئولین شعب ،عملکرد
کارکنان شعب و سقف پرداخت تسهیالت بوده است.
شــایان ذکــر اســت طــرح گفت وگــوی تلفنــی مشــتریان ،مدیــران و کارکنــان
بانــک انصــار بــا مدیــران ارشــد تحــت عنــوان گفت وگــوی بی واســطه مدیــران ارشــد
از صبح چهارشــنبه 13ابــان در مرکز خدمات مشــتریان بــا گفت وگــوی اقای ســیدحمیدخالقی،
مدیرکل بازاریابی و تبلیغات اغاز شــد و 28اذرمــاه با گفت وگوی اقای فروتــن قائم مقام بانک انصار
به پایان رسید.
بازار
سامانه
نظام پیشنهادها
در بانک دی
رونمایی شد
ســامانه نظــام پیشــنهادها در بانک دی بــا حضور
مدیرعامل و معاونان بانک رونمایی شد.
به گزارش اداره کل روابــط عمومی بانک دی ،دکتر
احمد شفیع زاده ،مدیرعامل بانک دی در مراسم رونمایی
از این سامانه با تقدیر از تالش های معاونت طرح و توسعه
برای پیاده سازی این سامانه ،راه اندازی نظام پیشنهادات
را گامی در جهت افزایش مدیریت مشارکتی و توجه جدی
به ذی نفعان دانست.
وی لزوم برقراری ارتباط نظام مند با ذی نفعان درونی
و بیرونــی بانــک را از طریق ســامانه نظام پیشــنهادات،
مرحلــه ای در جهــت شناســایی زمینه های قابــل بهبود
ســازمان دانســت و تصریح کــرد« :ایجاد جو ســازمانی
مناســب و فرصت برای افزایش مشــارکت فکری کارکنان
در امور بانک به صورت داوطلبانه و برخوردار کردن انان از
مواهب مادی و معنوی این مشــارکت از مهمترین اهداف
نظام پیشنهادهاست».
مدیرعامل بانک دی با بیان اینکه یکی از نظام های
مدیریتی پویا که نقش بسیار مهمی در توسعه منابع انسانی
و در نتیجه در فرایند توسعه کلی یک ســازمان دارد ،نظام
مدیریت مشــارکتی اســت ،خاطرنشــان کــرد« :از نظام
پیشنهادها به عنوان ساده ترین ،رایج ترین و گسترده ترین
ابزار مدیریت مشارکتی یاد می شود».
بــه گفتــه وی مشــارکت دادن کارکنــان در بهبــود
حیطه های کاری خود از طریق پیاده ســازی و گســترش
نظام پیشنهادها ،روشی موثر در زمینه مشکل یابی و ارائه
پیشنهادهایی برای بهبود روندها و رویه های کاری توسط
افرادی است که بیشترین درگیری را با مشکالت دارند.
در این مراســم همچنین دکتر عظیــم نوید تهرانی،
معاون طرح و توسعه بانک دی در زمینه لزوم راه اندازی این
سامانه در بانک و مراحل اجرایی شدن ان توضیحاتی ارائه
داده و اظهار کرد« :در نظام مدیریت مشارکتی تمامی افراد
برنامه هایفرهنگی
بانک دی برای
بزرگداشتاربعین
اعالم شد
مثلث | شماره 288
به گفته وی همچنین با هدف تکریم زائران حسینی
کارکنان بانک دی در مرز مهران ایستگاه صلواتی دایر کرده
و طی 10روز به ارائه خدمت می پردازند.
صفرلکی از برگزاری مســابقه عکس ویژه اربعین در
بانک دی خبــر داد و گفت« :با هدف به یادگار گذاشــتن
صحنه های عشق به اهل بیت پیامبر(ص) و حادثه عاشورا
مسابقه عکسی با عنوان «در وادی عشق» در دو بخش ازاد
و ویژه برای عموم مردم برگزار خواهد شد».
وی با بیان اینکه شــرایط شــرکت در این مسابقه در
ســایت بانک دی به نشــانی www.day24.irاعالم شده
اســت ،انعکاس جلوه های ایثار و همدلــی در راهپیمایی
اربعین حســینی ،معرفی جلوه های هنری عشق و ارادت
مردمی به ســاالر شــهیدان و ثبت لحظه های ماندگار این
راهپیمایی عظیم و پر شور را از اهداف برگزاری این مسابقه
دانست.
بازار
بانــک دی با هــدف بزرگداشــت اربعین حســینی و
راهپیمایی عظیم مردمی چند برنامــه فرهنگی ـ مذهبی را
طی نیمه دوم ماه صفر برگزار خواهد کرد.
به گزارش اداره کل روابط عمومی بانک دی ،ابراهیم
صفرلکی با اشــاره به برگزاری مراسم باشــکوه اربعین طی
ســال های اخیر حضور 20میلیونی زائران حســینی را در
این مراسم نشــانه عشــق و عالقه مردم نسبت به حضرت
سیدالشهدا(ع) دانست.
مدیــرکل روابط عمومــی بانــک دی اظهــار کــرد:
«راهپیمایی اربعین روزنه امیدی است که خداوند تفضل
کرده و ما باید از ان هم برای خود و هم برای خانواده ،کشور
و جهان اسالم اســتفاده کنیم و روحمان را در این چند روز
راهپیمایی پرورش دهیم».
به گفته وی اربعین ،تمریــن زندگی در دوران موعود
اســت؛ تمرینی که در ان همه با هــم مهربانند .عرصه ای
که ده ها میلیون انسان در یک مقطع کوتاه زمانی و در یک
فضای کوچک مکانی بدون کمترین مشکلی ،ندای لبیک
ســر می دهند و با هم پیمان می بندند که همیشــه حسینی
باقی بمانند.
صفرلکی با اشاره به تاکیدهای صورت گرفته نسبت
به اهمیت پیاده روی اربعین در روایت های معتبر اسالمی
تصریح کرد« :حضور 20میلیون نفری در شــهر کوچک
کربــا و پذیرایی از زائران کار عشــق به امام حســین(ع)
است ،به همین دلیل کارکنان بانک دی هم برای جا نماندن
از این قافله خود را مهیای «حضور» کرده اند».
مدیرکل روابط عمومی بانک دی با اشــاره به تدوین
برنامه های فرهنگی برای بزرگداشت این روز عظیم در بانک
گفت« :همراه با ملت شهید پرور ایران اسالمی کاروانی از
کارکنان بانک دی و خانواده هایشان در راهپیمایی نجف تا
کربال شرکت خواهند کرد».
سازمان درباره روش های حل مســائل و ارتقای بهره وری
سازمان ،فعاالنه اندیشیده و حاصل ان را در قالب طرح ها
و پیشنهادها به سازمان ارائه می کنند».
وی افزود« :با اغاز به کار رســمی این سامانه از این
پس کارکنان بانک دی می توانند با ثبت پیشنهادهای خود
عالوه بر مشــارکت در تصمیم ســازی و افزایش بهره وری
بانک از مزایا و امتیازات پیش بینی شده نیز در روش اجرایی
نظام پیشنهادها بهره مند شوند».
همچنین یزدان یزدانــی ،رئیــس اداره مطالعات و
توســعه بانک دی ضمن ارائه توضیحاتی درباره پیشــینه
تاریخی اجــرای نظام پیشــنهادات در ســایر کشــورها و
پیامدهای مثبت ان برای سازمان ها ،نحوه کار با این سامانه
و چگونگی ثبت پیشنهادات در سامانه را تشریح کرد.
79
بازار
بازار
80
مثلث | شماره 288
چهاردهمین همایش سراسری معاونان و مدیران
موسسه اعتباری کوثر در بوشهر برگزار شد
به گزارش روابط عمومی موسسه اعتباری کوثر؛ این
همایش با حضور اعضای هیات مدیره ،معاونان و مدیران
حوزه مرکزی و مدیران اســتان ها با محوریت فعالیت ها و
فرایندهای معاونــت بازاریابی و امور بین الملل موسســه
اعتباری کوثر از دوشنبه 18ابان ماه ســال جاری به مدت
دو روز در شــهر بوشــهر برگزار گردید .مدیرعامل موسسه
اعتباری کوثر در پایان روز دوم و جمع بندی در این همایش
گفت « :ترویج سنت پسندیده قرض الحسنه رسالت اصلی
موسســه اعتباری کوثر اســت و تمامی مدیران و کارکنان
باید در راستای اشاعه بانکداری اســامی تالش کنند».
دکتر رضایی در ادامه با تاکید بر موضوع قیمت تمام شــده
پول افزود« :باید نســبت به کاهش قیمت تمام شده پول
در موسســه اهتمام ویژه ای داشته باشــیم ».وی باتوجه
به مباحثی که از ســوی معاونت بازاریابی و امور بین الملل
مطرح گردید ،اظهار داشت« :اگر می خواستیم روند ثابتی
از ابتدای سال داشته باشیم تاکنون می بایست منابع دو برابر
می شد ،اما باتوجه به شرایط بازار بانکی و شرایط اقتصادی،
سهم کوثر نیز در جذب نقدینگی کمتر از پیش بینی ها بوده
است».
دکتــر رضایــی بــا اشــاره بــه فعالیــت «صنــدوق
ســرمایه گذاری با درامد ثابت کوثر یکم» ،اظهار داشت:
«صندوق ســرمایه گذاری کوثر یکم فرصت مناسبی برای
جذب منابع جدید است که باید از ان به خوبی بهره برداری
گردد ».وی در بخش دیگری از ســخنان خود با اشــاره به
اهمیت مشــتری مداری در ســطح سرپرســتی ها و شعب
موسسه اعتباری کوثر گفت« :راه اندازی سامانه پاسخگوی
کوثر( )crmبســتر مناسبی در راســتای ایجاد ارتباط موثر
با مشــتریان و اطالع رســانی لحظه به لحظــه خدمات و
طرح های موسسه اســت ».مدیرعامل موسسه اعتباری
کوثر ،بانکــداری الکترونیکــی را یکــی از مباحث جدایی
ناپذیر بازاریابی هدفمند دانســت و افزود« :ما باید بتوانیم
همه فعالیت های خودمان را در مسیر تلفن همراه و موبایل
بانک با شــعار «همه جا ،همه وقت با کوثــر» برنامه ریزی
کنیم ».دکتــر رضایی گفــت« :در بانکــداری مجازی در
ابتدای راه هستیم و باید سعی کنیم ان را گسترش دهیم.
نسل جدید بدون تلفن همراه نمی تواند زندگی کند .بدین
ترتیب ما می توانیــم خدمات و محصوالت موسســه را از
طریق کانال های ارتباطی مطمئن در اختیار مشــتریان و
دیگر ذینفعان موسسه بگذاریم » .وی ضمن ابراز خرسندی
از محتوای گزارش ها و مقاالت ارائه شده بر اهمیت اموزش
کارکنان و عملیاتی شدن مدیریت دانش در سازمان تاکید
کرد .نایب رئیس هیات مدیره موسسه کوثر در ادامه رعایت
شعائر اســامی را مورد توجه مدیران و کارکنان قرار داد و
گفت« :حفظ شعائر اســامی در مجموعه ارزشی کوثر از
اولویت ها بوده و یکی از اهداف ما صیانت از نام مبارک کوثر
است که باید ظاهر ما نیز همین طور باشد».
تلفن های همراه؛ کارت های اعتباری مطمئن
جواد فهیمی پــور قائم مقام موسســه اعتباری کوثر
گفت« :یکی از نکات قابل توجه که به شدت در بانک های
دنیا در حال گسترش بوده و نفوذ زیادی هم در بین مشتریان
دارد ارائه خدمات بانکی بر مبنای تلفن همراه است ».جواد
فهیمی پور در چهاردهمین همایش سراســری معاونان و
مدیران موسسه اعتباری کوثر در بوشهر با بیان اینکه این
پدیده در کشور ما هم در حال شکل گرفتن است ،دلیل ان
را تمایل مشتریان بانک ها برای رفع نیازهای خود از طریق
تلفن های همراه دانســت .وی با بیان اینکه به جز خدمات
مربوط به اسکناس و پول نقد ســایر خدمات را می توان از
طریق تلفن های همــراه انجام داد ،افــزود« :هم اکنون
بزرگان بازاریابی در دنیا اعالم می دارند که در صورت وجود
قوانین مناسب ،تلفن های همراه حتی این پتانسیل را دارد
که برای افتتاح حســاب هم مورد اســتفاده قرار بگیرد».
قائم مقام موسســه اعتبــاری کوثر به هزینه هــای باالی
دستگا های ATMاشاره کرد و گفت« :هزینه های سنگین
این دستگاه ها به معضلی در بانکداری نوین تبدیل شده و
تلفن های همراه می توانند نقش کارت اعتباری را داشــته
باشند که با به کارگیری انها می توان مشکل دستگاه های
خودپرداز را به فراموشی سپرد».
وی بــا بیــان اینکــه امــروزه بانکدارها در دنیــا باید
فروشــندگان خدمات باشــند ،ابراز داشــت« :هم اکنون
تفکر پشت باجه نشینی جای خود را به انواع تکنیک های
بازاریابی داده و به زودی تمرکز بر خدمات ،مزیت بانک ها
می شود و بانک ها باید مانند یک سوپر مارکت مالی به دنبال
تکمیل سبد خدمات خود باشند ضمن اینکه فضای رقابتی
میان بانک های ایرانی به گونه ای است که مدیران را وادار
می کند هر روز به سمت خدمات جدیدی بروند ».فهیمی پور
در پایان سخنان خود بازاریابی هدفمند را از دیگر نیازهای
بانکداری کنونی دانست و گفت« :علم به نیازهای مشتری،
ارزش ها و عادت خرج کردن او برای بازاریابی موفق بانکی
و حتی غیربانکی حیاتی است».
باید با تمام توان در ارتقای شاخص
مشتری مداری گام برداریم
رضــا شــهرابی در چهاردهمین همایش سراســری
معاونان و مدیران موسسه اعتباری کوثر در بوشهر هدف از
برگزاری این همایش را ارائه گزارش فعالیت ها و فرایندهای
معاونت بازاریابی و امور بین الملل موسســه اعتباری کوثر
عنوان کرد و گفت« :امیدواریم با همدلی و همزبانی بتوانیم
با شناسایی دقیقی خواسته های مشتریان کوثر در راستای
حفظ و ارتقای شاخص مشتری مداری گام برداریم».
وی با اشاره به اهمیت خدمات سخت افزاری بانک ها
به مشتریان مانند دســتگاه های کارت خوان(پوز) و دیگر
سیســتم هایی که حالت بهینه تری دارند ،اظهار داشــت:
«در این همایش ســعی شــده با ارائه امارهای مقایسه ای
با دیگر بانک هایی که در برخی خدمات پیشتاز هستند ،به
بررسی بیشــتر مباحث بپردازیم ».معاون بازاریابی و امور
بین الملل موسسه اعتباری کوثر با اشاره به طرح فراخوان
مقاالت با موضوع بازاریابی و مشــتری مداری گفت« :در
مجموع 54مقاله جهت بررسی از سراســر کشور ارسال و
ســه مقاله به عنوان مقاله برتر جهت ارائه در این همایش
برگزیده شدند».
تاکید بر وفای به عهد در موسسه اعتباری کوثر
مدیر فرهنگی و مسئول دفتر نظارت شرعی موسسه
اعتباری کوثر با بیان اینکــه وقتی قول دادیــم باید به ان
عمل کنیــم ،ابراز داشــت« :بایــد توجه کنیــم وقتی که
قول دادیــم عملی را انجــام بدهیــم باید با تمــام قوت و
همت کارها را به پیش برده تا به وعــده مان عمل کنیم».
ی گفت« :باالترین مقامی
حجت االسالم والمسلمین بهرام
که انســان می تواند به ان برســد حریت و ازادگی اســت،
بنابراین وقتی انسان قول می دهد بنده قولش می شود یعنی
ازادگی انسان در گرو قولش است».
حجت االســام بهرامی در بخش دیگری از سخنان
خود با بیان اینکه نباید بیــن کاری که برای خودمان انجام
می دهیم با کاری که می خواهیم برای دیگران انجام دهیم
تفاوت قائل باشیم ،گفت« :انسان باید عدالت را در عمل
جاری و ساری داشته باشد».
مدیر فرهنگی و مسئول دفتر نظارت شرعی موسسه
اعتباری کوثر در پایان بر وفای به عهد در موسسه اعتباری
کوثر تاکید کرد .بر اساس این گزارش طی دو روز همایش
سراســری معاونیــن و مدیران موسســه اعتبــاری کوثر،
مدیران و کارشناســان بازاریابی در چهــار بخش عملکرد
مقایســه ای اســتان ها در بخش جذب منابــع ،بانکداری
مجازی ،بانکداری خرد و بانکداری اختصاصی و شــرکتی
و مدیریت ارتباط با مشــتریان گزارش هایــی ارائه کردند.
همچنین به سه نفر از کارشناسانی که مقاله های انان توسط
هیات داوران به عنوان مقاله برگزیده شناخته شد سکه بهار
ازادی اهداء شد .در حاشیه این همایش معاونان و مدیران
موسسه اعتباری کوثر روز چهارشــنبه مورخ 20ابان ماه از
تاسیسات گاز و پتروشیمی پارس جنوبی واقع در شهرستان
عسلویه بازدید و با پتانسیل ها و ظرفیت های نفت و گازی
استان بوشهر اشنا شدند.