روزنامه صمت شماره 295
روزنامه صمت شماره 295
روحانی درفهرست
جامعه مدرسین
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال ششم /شماره دویست و نود وپنج19/دی 88 /1394صفحه5000/تومان
سفر نهاودیان به قم
چه نتیجهای داشت؟
اتش درخانه سعودی
اعدام شیخ نمر ،عربستان را با چالشهای بسیاری مواجه میکند
درمذمتیکخشم
کارشناسانمثلثحملهبهسفارتعربستانراتقبیحکردند
بلوفسعودی
فقط چندکشورکوچک در حمایت از
عربستان با ایران ،قطع رابطهکردند
ادولف اردوغان
نقشرئیسجمهورترکیه
دراعدام شیخ نمرچه بود؟
تصمیم اقاسعید
اصولگرایان به ائتالف
از الریجانیتا جلیلی
نزدیک میشوند
نیاوران ،ساعت22
چگونه اعتراضها به اعدام شیخ نمر
منجربهاشغالسفارتعربستانشد؟
جامعهدقیقه90
مثلث،خصلتایرانیاندرنظرسنجیهای
انتخاباتیرابررسیمیکند
همراه با اثاری از عباس کاظمی
ومعصومهغفوری
نامزدهایاصولگرا
باید فداکاریکنند
گفتوگویمثلثبا حسین نجابت
جلد
د
و
م
گام هایاخر
اصول گرایانبهائتالفازالریجانیتاجلیلینزدیکمی شوند
رسالتخطیرسفارتخانههای
جمهوریاسالمی
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
اولی که دولت جمهوری اسالمی
من از ّ
تعیین شــد ،هــر دولتی پیــش امــد و وزیر
خارجهای تعیین شــد راجع به سفرای خارجه
و راجع به سفارتخانههایی که در خارج داریم
خیلی تاکید کردم به اینکــه انها باید اصالح
بشوند و میدانید که ســفارتخانهها در خارج
که نمایندۀ جمهوری اســامی هستند ،باید
طوری باشــد که با جمهوری اسالمی تطبیق
بکنند .اگر بنا باشد که یک سفارتخانهای در
ـ فرض کنید که ـ یکی از بالد خارجی طوری
باشد که با جمهوری اســامی نسازد از حیث
کیفیت افرادش و کیفیــت ادارهاش ،و وضع
خود ســفارتخانهاش و افعالی که در انجا انجام میگیرد و
مراودات و مراجعاتی که دارند اگر ـ خدای نخواسته ـ نسازد
با جمهوری اسالمی ،این سفارتخانه نبودنش بهتر است از
بودنش؛ برای اینکه وقتی که بنا شد چیزی که نمایشگر یک
دولتی است و نمایشگر یک جمهوری اسالمی است ،انجا
برخالف موازین اسالمی در او عمل بشود ،ضررش بیشتر از
نفعش است .این سفارتخانهها در خارج باید جهات مربوط
به دولت را عهدهدار باشند و نمایشگر ان رژیمی باشند که ان
رژیم خودش را اسالمی میداند.
البته میدانید که ســفارتخانهها چه وضعی داشــتند
در دولت ســابق؛ یعنی ،در زمان پهلــوی و خصوص ًا زمان
محمدرضا و ســفارتخانهها اگر در خارج باز به همان وضع
ـ خدای نخواسته ـ بخواهند باقی باشند ،این سفارتخانهها
مضر به کشور اسالم هستند؛
10- 19
خبرنامه
چالشاقایرئیسجمهور
غیبتسیدحسن
پشیمانم
نکتهتوکلی
16- 23
گفتارها
مصداقحقالناس
بایدتابعنتیجهانتخاباتباشیم
زلزلهدرقارهسبز
روایت«کیمیا»
26- 57
سیاست
نیاوران،ساعت22
روحانیدرفهرستجامعهمدرسین
گام هایاخر
پاتکایرانی
تحریریه:
مثلث؛هفتهنامه ایخبری،تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه
از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل،
ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی ،چارچوبش
اسالم ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در
سراسر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم
شریف ایران و رونق گرفتن عدالت .مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب
و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت
قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان
فرهیختگانونخبگانکشوراست.امیدواریمکهدرروایت مانصادق،برمرام مان
مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب
و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
دبیرتحریریه :مصطفیصادقی
سیاست :مصطفی صادقی(دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
حنیف غفاری -داوود حشمتی
فرهنگ و اقتصاد :علیرضا بهرامی(دبیر) -فاطمه کریمخان
سارا میرشجاعی -شیما غفاری -مسعود نجفی -محمدصادق لواسانی
تاریخ و گفتارها :مصطفی شوقی(دبیر) -زهیر توکلی -حمید عزیزی
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
جامعه شناسی :علی حاجی ناصری (دبیر)
بازار :محمد شکراللهی (دبیر)
مشاور هنری :نیما ملک نیازی
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
و افشین جم
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
عکس :امیر طالیی کیوان -عدنان جعفری و محمد برنو
ویرایش :ژیال شاکری -امیر عزیزی و نرگس حاجیلو
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمد پالیزدار
سازمان اگهی ها :محمد شکراللهی
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :علیرضا اسدالهی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتراسماعیل تبار -دکترایت الهابراهیمی-سیدضیاءایمانی
حسین زندی -احمد طالیی -مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی
هادیانباردار -منصور شیخ االسالمی -دکتر زارعیان -علیرضا حسن زاده
سید حمید خالقی -مصطفی صالح کیا
جامعه شناسی
جامعه دقیقه 90
اگاهی های جدید ،رای خاکستری ها را می سازد
مساله موج
30درصد مردم حزبی رای می دهند
64-71
بینالملل
58- 63
یعنی ،مضر به اســام هســتند؛ یعنی ،بهانه دســت
انهایی[میدهد]که میدانید که همۀ قلمهایشان االن بر
ضد ما هستند .قلمها و زبانها ان چیزهایی که نیست جعل
میکنند و مینویســند و میگویند ،اگر ـ خدای نخواســته
ـ باشــد دیگر معلوم اســت چه خواهند کرد .از این جهت،
این یک وظیفۀ اســامی و وظیفۀ ملی شما و ما هست که
حفظ کنیم حیثیت اســام را و حیثیت کشور خودمان را در
هر جا که هســتیم .این یکی از امور بسیار مهمی است که
از اول من ســفارش را کردم ،لکن کمتر عمل شده است و
من امیدوارم که حاال دیگر محذوراتی که اگر بوده است در
داخل و خارج از بین رفته باشد.
و انشاءال ّله شما در خارج که میروید متعهد باشید به
جهات اسالمی و کارمندهایی که در انجا دارید ،اشخاصی
که در انجا هستند ،حتی ان کسی که اشپزی میکند ،اینها
باید اشخاصی باشند که انحراف نداشته باشند .اگر
یکدفعه نمیشود اینها را تصفیه کرد تدریج میشود،
با تدریج میشود که اینها را تصفیه کرد .و من از خدا
توفیق شما را میخواهم در اینکه این خدمت بزرگ را
شما انجام بدهید و چهرۀ جمهوری اسالمی را در انجا
به ان طوری که خدای تبارک و تعالی میخواهد و ان
طوری که هست و ان شــاءال ّله ،بعدها خواهد شد.
شما هم در انجا نمایشگر این چهرۀ اسالمی باشید.
و این را هــم بدانید کــه وزارت خارجــه از همۀ
وزارتخانهها مسئولیتش زیادتر است؛ برای اینکه با
خارج ســر و کار دارد ،در داخل ممکن است که یک
چیزهایــی ـ فرض کنید ـ واقع بشــود ولــو نباید واقع
بشــود ،اما ضررش کمتر از ان چیزی اســت که در
خارج واقع میشود.
ال سعود در قعر جهنم
غلبه خون بر شمشیر
می خواهند مانع از نفوذ ایران شوند
حیلت ال سعود
72-77
ورزش
راه پروفسور
سقوط و صعود یک قهرمان
فرافکنی سعودی
بیایید سوشا را نابود کنیم!
طراح جلد :مصطفی مرادی
روحانی درفهرست
جامعه مدرسین
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال ششم /شماره دویست و نود وپنج19/دی 88 /1394صفحه5000/تومان
سفر نهاودیان به قم
چه نتیجهای داشت؟
اتش درخانه سعودی
اعدام شیخ نمر ،عربستان را با چالشهای بسیاری مواجه میکند
درمذمتیکخشم
کارشناسانمثلثحملهبهسفارتعربستانراتقبیحکردند
بلوفسعودی
فقط چندکشورکوچک در حمایت از
عربستان با ایران ،قطع رابطهکردند
سازمان اگهی ها :تلفن0919 - 2341774 :
چاپ :هنر سرزمین سبز -پردازش تصویر رایان
توزیع :نشر گستر امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید عباسپور(توانیر) ،خیابان نظامی گنجوی ،کوچه پناه،
پالک 19
تلفن 88198280 :
ادولف اردوغان
نقشرئیسجمهورترکیه
دراعدام شیخ نمرچه بود؟
تصمیم اقاسعید
اصولگرایان به ائتالف
از الریجانیتا جلیلی
نزدیک میشوند
نیاوران ،ساعت22
چگونه اعتراضها به اعدام شیخ نمر
منجربهاشغالسفارتعربستانشد؟
جامعهدقیقه90
مثلث،خصلتایرانیاندرنظرسنجیهای
انتخاباتیرابررسیمیکند
همراه با اثاری از عباس کاظمی
ومعصومهغفوری
نامزدهایاصولگرا
باید فداکاریکنند
گفتوگویمثلثبا حسیننجابت
شماره پیامک3000411711 :
موضعپاستور
خبرنامه
نوعمواجهشدندولتبامسالهبهشهادترسیدنشیخنمرباقرالنمروالبته
ماجرای حمله به سفارت و کنسولگری عربستان سعودی از موضوعاتی بوده که
در هفته گذشته مورد توجه قرار گرفته است .در خبرنامه این شماره عالوه بر این
موضوع تصمیمات انتخاباتی جدید اصالح طلبان ،اظهارات احمد توکلی و عدم
شرکت سید حسن خمینی در ازمون خبرگان را نیز بررسی کرده ایم.
تی
تر
یک
چشم طمع امریکا به انتخابات پیش رو
خبرنامه
10
مثلث | شماره 295
بیاناترهبرمعظمانقالبدردیدارائمهجمعه
حضــرت ایت اللــه خامنــه ای رهبر معظــم انقالب
اسالمی هفته گذشــته در دیدار ائم ه جمع ه سراسر کشور،
سخنان مهمی در مورد انتخابات اسفندماه بیان کردند.رهبر
انقالب اسالمی انتخابات را در ُبعد داخلی ،موجب احساس
اســتقالل و هویت و تاثیرگذاری ملت و در ُبعد منطقه ای و
جهانی ،مایه ابرو و اعتبار کشور و نظام خواندند.
ایشــان با انتقاد از مدعیان نامطمئن بودن انتخابات
خاطرنشــان کردند« :برخی انگار به عــادت و مرض بدی
مبتال شده اند که دائم نزدیک انتخابات ،در کوس نامطمئن
بودن نتایج ارا می دمنــد و نعمت بزرگ انتخابــات را با این
حرف ها خــراب می کنند ».حضــرت ایت اللــه خامنه ای
افزودند« :البته ممکن است در گوشه و کنار تخلفاتی باشد
اما تخلفات ســازمان یافته که نتایج را تغییــر دهد ،مطلقا
وجود نــدارد ».رهبر انقــاب چارچوب قوانیــن ،مراقبت
همه دست اندرکاران انتخابات و رعایت مسئوالن دولتی و
غیردولتی در همه دوره ها را از جمله علل سالمت انتخابات
دانستند و افزودند« :برخی دولت ها ۱۸۰درجه با هم تفاوت
داشــته اند اما رفتار همه انها در عرصه انتخابات درســت و
انتخابات سالم بوده است و ان شــاءالله این دوره نیز چنین
خواهد بود ».حضرت ایت الله خامنه ای ســپس به تبیین
ابعاد مختلــف مفهوم پرمعنــای «حق النــاس» در عرصه
انتخابات پرداختند .رهبر انقالب در تشــریح ابعاد مختلف
حق الناس به «حق داوطلب» پرداختند و افزودند« :از جمله
عرصه های رعایت حق مردم در انتخابات این است که اگر
کسی صالحیت داشــت او را رد نکنیم و به او میدان بدهیم
و برعکس اگر کسی چه در انتخابات خبرگان و چه مجلس
شورای اســامی ،صالحیت قانونی نداشــت با اغماض و
بی دقتیاوراواردعرصهنکنیمکهبی توجهیبهایندونکته،
ضد حق الناس اســت ».رهبر انقالب ،ارای ملت را امانت
خواندند و افزودند« :حفظ این امانت ازدیگر ابعاد حق الناس
است ».ایشان افزودند« :همه کسانی که در اجرا ،مراقبت،
شمارش ،جمع بندی ارا و اعالم نتایج دخیل اند باید در حفظ
ارای ملت کمال امانــت را رعایت کنند و انــدک تخلفی در
این مساله ،خیانت در امانت است ».رهبر انقالب پذیرش
نتایج قانونــی انتخابات را از دیگر ابعــاد رعایت حق الناس
برشمردند و افزودند« :وقتی مراکز قانونی ،نتایج انتخابات
را اعالم و تایید کردند مخالفت با این نتایج ،ضد حق الناس
است ».حضرت ایت الله خامنه ای با اشاره به حضور پرشکوه
۴۰میلیونی ملت در انتخابات سال ۸۸یاداوری کردند« :در
ان سال ،برخی با حرف های منکر و ناپسند ،ادعای تقلب را
مطرحکردندوخواستاربرهم خوردننتایجاراشدند».ایشان
افزودند« :ما با انها خیلی مماشــات کردیم که جزئیات ان
طوالنیاست،گفتیمبیاییدهرتعدادصندوقکهمی خواهید
بازشماری شود اما به توصیه ها اعتنایی نکردند چون بنا نبود
که حرف حق را بپذیرند» .رهبر انقالب یاداور شدند «:ان
کار و ان ادعا ،خسارت های زیادی بر ملت و کشور وارد اورد
که تاکنون جبران نشــده و نمی دانیم قرار است کی جبران
شــود!» ایشــان در ادامه به رعایت حق النــاس در «ارائه
لیست هایانتخاباتی»پرداختند.حضرتایت اللهخامنه ای
افزودند«:رعایتحق الناسدرپیشنهادفهرست هابه معنای
این است که مساله رفیق بازی و جناح بازی را در لیست های
خود دخالت ندهند و با معیار شایســتگی حقیقی ،لیست ها
را تهیه کنند ».ایشــان به مردم نیز توصیــه کردند «:برای
انتخابنامزدهابهکسانیومجموعه هاییاعتمادکنیدکهاز
سر صفا و صداقت و عالقه مندی به انقالب لیست داده اند،
نه از روی مقاصد خاص و گاه فاسد».
رهبرانقالبدرجمعائمهجمعهسراسرکشور،سخنان
خود را دربــاره انتخابات با پرداختن به موضوع بســیار مهم
و پیچیده «نفوذ» ادامه دادند .ایشــان خاطرنشان کردند:
«کسانی که به اطالعات دسترســی دارند می دانند که چه
دام هایی برای کشور گسترده شده یا در حال گسترده شدن
استتادرحصارارادهوتصمیماتملتنفوذکنند».حضرت
ایت الله خامنه ای با اشاره به ضرورت هوشیاری مردم تاکید
کردند« :اگر بر فرض ،عنصری نفوذی در مجلس خبرگان
یا مجلس شــورای اســامی یا دیگر ارکان نظام وارد شود
مانند موریانه از داخل پایه ها را می جود و سست می کند».
رهبر انقالب افزودند« :در زمینه نفوذ باید بدون تهمت زدن
و ذکر مصادیق ُمعین ،در افکار عمومی روشــنگری کرد».
حضرت ایت الله خامنه ای روزگار فوق العاده حساس کنونی
را یاداور شــدند و افزودند« :جبهه فراگیر دشمنان انقالب
اســامی و ملت ایران ،با انــواع توطئه ها ،مــدام در حال
تالش است چرا که از گســترش ایده ها و افکار اسالم ناب
در مناطق مختلف ،احساس خطر جدی کرده است ».رهبر
انقالب افزودند« :تفکر اسالم ناب همچون نسیم لطیف و
عطر گل منتشر شده و انسان هایی قوی و کارامد در مناطق
مختلف جهان پرورش داده است بنابراین مخالفان اسالم
برای مقابله با ایــن واقعیت ،جمهوری اســامی را هدف
بمباران سیاسی تبلیغاتی قرار داده اند ».رهبر انقالب با اشاره
به استفاده بیگانگان از تحریک داخلی ،بمباران تبلیغاتی
و سیاســی ،هزینه های مالی ،دام های اخالقــی و انواع و
اقسام روش های دیگر افزودند«:همهبایددرمقابل«نفوذ»
هوشیار باشیم ».حضرت ایت الله خامنه ای در بخش پایانی
سخنانشان طمع ورزی امریکایی ها به انتخابات پیش رو را
مورد اشاره قرار دادند و افزودند« :امریکایی ها مثل ما دنبال
تحول اند ،اما ،ما تحولی را می خواهیم که فاصله کشور و
جامعه با اهداف اسالم و انقالب را کاهش دهد و انها دقیقا
در نقطه مقابل تحول مورد نظر ملت ایرانِ ،
دنبال دور کردن
جامعه از اهداف انقالب و نزدیک کــردن ایران به اهداف
خودشان هســتند ».رهبر انقالب اســامی تاکید کردند:
«امریکایی هابرایتحققاینهدفبهانتخاباتچشمطمع
دوخته اند اما ملت بزرگ و هوشیار ایران چه در انتخابات و
چه در مســائل دیگر ،مخالف خواست های دشمنان عمل
می کند و همچون گذشته به دهان انها می کوبد».
غیبت سیدحسن
سیدحسن خمینی در
انتخابات خبرگان شرکت نکرد
گزا
رش
ا
و
ل
چالش اقای رئیس جمهور
حسن روحانی با مساله مهمی در سیاست خارجی مواجه شده است
حســن روحانی هفته گذشــته روزهای پردردسری را
پشت سر گذاشت .او که عصر شنبه شــاید با خیالی راحت
دفتر کارش را به مقصد منزل طی کرده بود اخر شب را با خبر
حمله به سفارت و کنسولگری عربستان در تهران و مشهد
به پایان رســاند .او البته صبح شــنبه این خبر را هم شنیده
بود که عربستان سعودی شیخ نمر باقر النمر که از رهبران
برجسته شیعه بوده را به شهادت رســانده است .خبری که
او شــنیده بود و خیلی از رســانه ها تا انتهای شب در انتظار
واکنش او به عنوان رئیس جمهور ایران بودند .ان روز البته
تا اخرین ســاعات هیچ موضعی از جانب رئیس جمهور در
این مورد منتشر نشد .یکشنبه برای حسن روحانی روز بسیار
ی بود .او می دانست که ماجرای نیاوران و مشهد برای
مهم
دولتش دردسر درست خواهد کرد و او را که بیشتر برنامه های
دولتش را در حوزه سیاســت خارجی متمرکز است با چالش
مواجه خواهد کرد .حاال برای روحانی زمان انتشار بیانیه فرا
رسیده بود .بیانیه ای که اگرچه در ان به محکومیت اقدام
عربستان هم اشاره شده بود اما وجه غالبش را محکومیت
اقدام شنبه شب تشــکیل می داد .حســن روحانی سه بند
از پیام پنج پاراگرافی خود را بــه محکومیت حمله مردم به
سفارت عربســتان اختصاص داده بود .حســن روحانی در
واکنشــی دیگر به این ماجرا در جریان دیــدار با یک مقام
اروپایی در انتقاد از عربســتان گفت« :پاســخ انتقاد نباید
سربریدن باشد و امیدواریم کشورهای اروپایی که همواره
به مساله حقوق بشر واکنش نشــان می دهند در این زمینه
هم به وظایف حقوق بشــری خود عمل کننــد .حاال که او
این حرف را زده بود خیلی از منتقدان حسن روحانی راضی
شــده بودند ».حاال اما رئیس جمهور با یک مســاله دیگر
هم مواجه بود .عربســتان رابطه اش را با ایران قطع کرده و
متحدانش را هم به اقدامی مانند خودش ترغیب می کرد.
این یعنی چالش جدید برای روحانی .حسن روحانی از اینجا
یک استراتژی دوالیه را بر می گزیند .از یک سو در نامه ای
به رئیس قوه قضاییه خواستار شناسایی و محاکمه عوامل
حمله به ســفارت می شود و از ســوی دیگر در جلسه هیات
دولت به عربستان سعودی و سیاست هایش حمله می کند.
او خطاب به عربســتان می گوید« :هدف عربســتان این
اســت که در منطقه صلح و ثبات و امنیت نباشد ،جمهوری
اسالمی ایران به اهدافی که مدنظرش است ،دست نیابد،
برجام در مقام عمل به پیروزی صد در صد نرسد و میان این
تشــنج و به هم ریختگی منطقه ،بر مشــکالت داخلی و بر
شکست هایی که داشته ،سرپوش بگذارد ».حسن روحانی
که این سخنان تند را البته با تشریح اقدامات دیگر عربستان
در ایرانهمراه می کند ،درواقعیتالش های عربستان برای
منزوی کردن ایران را نیز بی اثر توصیف کرده است .اگر چه
تالش عربستان برای همراه کردن کشــورهای منطقه به
همراهی چند کشور کوچک منحصر
شده اما حسن روحانی می داند باید
یترمیماتفاقاتتهرانومشهد
برا
کارهای زیادی انجــام دهد .این
همدرحالیاستکههمچنان
نقدهاییبهنوعمواضع
او در هفته گذشته
وجوددارد».
خوب اما دیر!
ایا مواضع حسن روحانی در هفته گذشته مناسب بوده است؟
مجید موحدی
روزنامه نگار
ر
مث
لث
l
حق الناس
l
الریجانی اصولگراست
l
نفوذی؟!
سخنان هفته گذشــته رهبر معظم انقالب
در مورد انتخابات پیش رو نکات مهمی داشت .
از جمله موارد مطرح شــده در این سخنان تاکید
ایشان بر مساله حق الناس اســت .اهمیت این
ســخنان انجا دو چندان شــده اســت که در چند
ماه اخیر برخی جریان ها و چهره های سیاســی
با سوء اســتفاده از واژه حق الناس تالش داشتند
شبهه هایی در روند انتخابات و ذهنیت جامعه در
این مورد ایجاد کنند .حاال اما با این فرمایشــات
صریح و شــفاف رهبر معظم انقــاب این اقدام
ناکام مانده است .
در خبرهــا امده بــود که یک عضــو جبهه
پایداری گفته اســت از انجا که علــی الریجانی
گفتهمستقلدرانتخاباتثبتنامکردهپسنیازی
نیســت اصولگرایان او را در فهرســت خود برای
حوزه انتخابیه قم قرار دهند و بر این اساس هم او
نام افرادی دیگر را که باید مورد حمایت قرار بگیرند
اعالم کرده است .در این مورد باید گفت که اگر
چه علی الریجانی بنا به برخی مسائلی که مطرح
کرده ترجیح داده اعالم کند مستقل ثبت نام کرده
اما چه دلیلی دارد که اصولگرایان اعالم کنند او از
اصولگرایی خارج شده و نباید او را در لیست قرار
دهند؟ سوال این است که حذف علی الریجانی و
عدم حمایت از او به عنوان یکی از شخصیت های
مهم اصولگرا چه هزینه ای برای اصولگرایان وچه
سودی برای جریان رقیب دارد؟ انتخابات مهمی
پیش روست نباید به اختالفات دامن بزنیم.
بدون شــک مهمترین اتفاق هفته گذشته
ماجرای شهادت شیخ نمر و حمله به سفارتخانه و
کنسولگری عربستان و سایر حاشیه های پیرامون
ان بوده اســت .در طول هفته گذشته گمانه ها و
تحلیل های متعددی در مورد ریشــه های حادثه
تهران و مشــهد و عوامل انجام ان در رســانه ها
مطرح شــده اســت .برخی این اتفاق را حاصل
هدایــت نفوذی هــا می داننــد و برخــی دیگر به
ماجرای نفوذ اعتقادی نداشــته و می گویند این
تصمیم محفلی بوده اســت .در هــر صورت چه
این حادثه با هدایت نفوذی ها بوده یا هر شــکل
دیگری نکتــه مهم در ایــن مورد این اســت که
نهادهای مسئول در شب حادثه کجا بوده اند؟ ایا
بعد از اعالم خبر شهادت شیخ نمر پیش بینی های
الزم انجام نشده بود؟ سوال مهمتر این است که
چرا کنترل یک جمع صد نفره تا این حد مشــکل
بوده است؟
مثلث | شماره 295
یک سیاســتمدار همیشــه باید تالش کند یک گام
جلوتــر از دیگران باشــد .این گــزاره البته وقتــی در مورد
رئیس جمهور یک کشور صحبت می شود اهمیت بیشتری
می یابــد .واقعیت این اســت که اکنون از حســن روحانی
به عنوان رئیس دولت انتظارات مهمی وجود دارد .او تنها
رئیس جمهور یک طیــف و جریان خاص نیســت .او باید
تالش کند با مواضعــی که اتخاذ می کنــد اکثریت جامعه
را تحت پوشــش قرار دهد .این چند خط البته گفته شد تا
درباره اتفاقات هفته گذشــته تهران و مشهد و نوع مواضع
روحانی در این مورد سخن بگوییم .این مساله از دو زاویه
قابل بررسی است .در اینکه حمله به ســفارتخانه اقدامی
غلط و خالف موازین شــرعی و قانونی اســت هیچ شکی
نیست .بر این اســاس انچه شنبه شــب در ایران رخ داده
محکوم بوده و به هیچ وجه قابل دفاع نیست .اما از جانبی
دیگر عربســتان ســعودی همان روز اعالم کرده است که
یک رهبر برجسته شیعه را به شهادت رسانده است .بدون
شک از حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور ایران انتظار
می رفت تا در زمره اولین شخصیت هایی باشد که این اتفاق
را محکــوم کند .حتی دیده شــد که برخــی مقامات غربی
زودتر از رئیس جمهور ایران ایــن اتفاق را محکوم کردند.
این ضعف البته در پیام یکشنبه هم اندکی حس می شد چه
اینکه روحانی ترجیح داد بخش بیشتر بیانیه اش را به حوادث
تهران و مشــهد اختصاص دهد .زمان اما هر چه گذشــت
مواضع روحانی پخته تر و درســت تر شــد .به نظر می رسد
روحانی باید از همان ابتدا این گونه موضع می گرفت.
نظ
خبرنامه
پشیمانم
اختالف های دبیر و
قالیباف ادامه دارد
توکلی علیه پایداری
توکلی درباره انتخابات هفتم
اسفند هشدار هایی داد
11
خبرنامه
غیبتسیدحسن
سیدحسن خمینی در انتخابات خبرگان شرکت نکرد
صبح روز سه شنبه ساعت 9با تاخیری اندک امتحان
نامزدهای انتخابات مجلس خبرگان رهبری
برگزار شد ،درحالی که سیدحسن
خمینــی به عنــوان یکــی از
جوان تریــن کاندیداها در
این انتخابات شرکت نکرد.
اندکی بعد تصاویری از وی
در رســانه ها منتشر شد که
نشــان می دهــد او هنگام
برگزاری امتحان سر کالس
درس خارج فقــه و اصول خود
مشــغول تدریــس
اســت .ماجــرای
امتحان دادن
سید حسن
خمینی
در این
انتخابات بحث برانگیز شد .شــورای نگهبان اعالم کرده
بود که از میان افرادی که در این انتخابات ثبت نام کردند
برخی از انها که پیش تر عضو مجلس خبرگان رهبری
بودند ،نیاز بــه دادن امتحان ندارنــد .انهایی که
حکم اجتهادشــان مسلم اســت نیز الزم نیست
در امتحان شــرکت کنند اما مابقی افراد باید در
امتحانی که این شــورا برگزار می کند ،شــرکت
کنند.
یک شب قبل از انتخابات برخی رسانه ها از
دعوت شدن سید حســن خمینی برای امتحان خبر
دادند .اما ســیدعلی ،برادر وی این مساله را رد کرد
و به انتخاب گفــت که هیــچ دعوت نامه ای
برای سیدحســن ارســال نشده
است .گفته می شد که قرار
اســت دعوت نامه ها به
صورت قابل اثبات و
با پیامک صورت
بگیــرد .برخــی
اخبــار نیــز
حاکی از این
بود کــه پیامک حضور در جلســه امتحان بــرای برخی از
کاندیداها ارسال شــده و انها از این طریق مطلع شده اند
که باید در امتحان شرکت کنند .اما بعد از برگزاری امتحان
برخی ســایت های خبری با نقــل مطالبی عنــوان کردند
که سیدحســن خمینی با عدم شــرکت در امتحان خبرگان
«عمال» انصــراف داده اســت .بالفاصله بعد از انتشــار
این خبر ،نزدیکان حســن خمینی با انتشــار خبری اعالم
کردند که او بــه هیچ عنوان انصراف نداده اســت .کانال
تلگرامی متعلق به سیدحســن خمینی نیز این مســائل را
بازی رسانه ای و جنگ روانی برای بیرون راندن سیدحسن
خمینی از میدان رقابت ارزیابی کرد .ســخنگوی شورای
نگهبان نیز خبــر داد که بیــش از 100نفر از کســانی که
ثبت نام کرده بودنــد در این انتخابات شــرکت نکردند .او
تاکید داشت که «اجتهاد» امری حساس در شرع است و
راهی عرفی تر از برگزاری ازمون کتبی و مصاحبه شفاهی
برای تشخیص ان پیش رو نداشته اند .سخنگوی شورای
نگهبان گفت که به هیچ کدام از این افراد دعوت نامه کتبی
رسمی و شــخصی صادر نشده بود .مســاله دعوت شدن
یا عدم حضور سیدحســن خمینی همچنان بحث برانگیز
خواهد ماند.
بهانه ای برای کنارهگیری
چرا سید حسن خمینی در ازمون خبرگان شرکت نکرد؟
برخالف انچه در رســانه ها گفته شــد ،دلیل حاضر
نشــدن حجت االســام سید حســن خمینی در امتحان
خبرگان ،عدم اطالع رسانی به ایشــان نبوده ،بلکه وی از
چند روز قبل به این جمع بندی رسیده بودند که با این بهانه
از صحنه انتخابات کناره گیری نمایند.
در این رابطه دو نکته در کناره گیری ایشان از صحنه
انتخابات موثر بوده است.
اول تاثیر اندرزهای نزدیکان و درخواست انان برای
کناره گیری ایشان از صحنه انتخابات خبرگان
دوم مطلع شدن وی از ســناریوی تدارک دیده شده
برای سوءاســتفاده از نام ایشــان و خانواده حضرت امام
(ره) .گفته می شــود در این راســتا اطرافیان و دلسوزان
عالقه مند به سید حسن خمینی و خانواده حضرت امام (ره)
در مالقات هایی ،مطالبی را با ایشــان در میان می گذارند
که در نهایت وی رابه این جمع بندی می رســاند که برخی
افــراد و جریان ها می خواهند حیات سیاســی اینــده او را
ازبین ببرند .بنابراین تصمیم می گیرنــد که با عدم حضور
در امتحان علمی خبرگان ،عمال به صــورت نرم از صحنه
انتخابات کناره گیری کنند.شــایان ذکر است پیش از این
برخی رســانه ها از طراحی بقایــای باند مهدی هاشــمی
معدوم و جریــان منتظری جهت انتقــام از حضرت امام و
مرحوم حاج سید احمد اقا از طریق ایجاد مخاطرات برای
حجت االسالم سید حسن خمینی و خانواده امام (ره) خبر
داده بودند.
منبع :کانال تلگرامی رضا سراج
اعالمابهاممالیعلیهموسسههاشمی
پدرمارااحساستکلیفدراوردهاست
کنایهپناهیانبهپیامرئیس جمهور
دکتر رضا سراج
خبرنامه
12
مثلث | شماره 295
کارشناس سیاسی
خبرگزاری تسنیم مدعی شده است که اقای «م.م.ا»
که از اساتید دانشگاه ازاد و مدیرمسئول یکی از روزنامه های
توقیف شده اصالح طلب اســت ،طی کمتر از شش ماه در
ســال 86طی پنج فقره مبلغ 5/2میلیارد تومان تســهیالت
بانکی از بزرگ ترین بانک دولتی کشور قبل از ترهین هرگونه
وثیقه ای دریافت می کند که هنوز بازپرداخت نکرده اســت،
ایندرحالیاستکهطبقاسنادموجودقراربوداینتسهیالت
طی یک سال بازپرداخت شود.
تسنیم نوشته« :با بررسی هایی
دریافتیــم کــه تســهیالت به
این فرد با درخواســت موسسه
تنظیم ،حفظ و نشر اثار ایت الله
هاشــمی رفســنجانی پرداخت
شده است».
حبیبـــــــی وضعیـــــت
اصالح طلبان را پس از انتخاب
روحانی بســیار بهتر از گذشــته
ارزیابی کرده و گفته« :برخالف
شعار استفاده از همه ظرفیت ها
در این دولــت ،اعتدالیون اکثر
مناسب مهم دولتی و محلی را در
اختیاراصالح طلبانگذاشتند».
ویافزود«:اقایروحانــیدرابتداگفتمنباکلیدامده ام،با
داسنیامده اماماعزلونصب هایشنشاندادکهباداسنیامده
بلکهباکمباینامده».دبیرکلحزبموتلفهباتاکیدبرایننکته
کهحتیباوجودائتالفپیروزیصد در صدنیستبیانداشت:
«پدرهمهمارااحساستکلیفدراوردهاست».ویافزود«:مابا
الح طلبانرقیبیمامابافتنه گرانومنحرفاندشمنیداریم».
اص
حجت االســام پناهیــان بــا اشــاره بــه اعــدام
شــیخ باقر النمر به دســت دولت ســعودی ،این اقدام را
محکوم کرد .وی همچنین با اشــاره به تعرض به سفارت
عربستان گفت« :اگر کســی نتواند خشم انقالبی خود را
کنترل کند بــه انقالبی گری ضربه زده اســت .در فرهنگ
اسالمی سفیر دشمن محترم شمرده می شود ».این استاد
حوزه و دانشــگاه در بخشی از
ســخنان خود نیــز در واکنش
بــه پیــام رئیس جمهــور برای
شهادت شــیخ نمر تاکید کرد:
«چرا باید به دست برخی بهانه
دهیم تا در پیامشــان بیش از
ال سعود ،خودی ها را محکوم
کنند ؟»
اختالف های دبیر و قالیباف ادامه دارد
اظهــارات علیرضــا دبیــر درباره
قالیباف و شــهرداری تهران با واکنش
سایر نمایندگان این شــورا روبه رو شد.
دبیر از قالیباف اعالم برائت کرده و گفته
بود« :حجم تخلفات به قدری باالست
کــه نمی تــوان در مقابل ان ســکوت
کرد و شــهردار تهران باید پاسخگوی
وضع موجود باشــد ».دبیر حرف های
دیگری هم زده ازجمله اینکه« :اگر این
حجم تخلفات را می دانستم به قالیباف
برای شهردارشــدن در ایــن دوره رای
نمی دادم ».علیرضا دبیر که در ماه های گذشته از منتقدان
شهرداری تهران درباره مسائل مالی بوده و به نوعی درباره
حسابرسی سازمان ها و شــرکت ها نقد و نظرهای زیادی را
مطرح کرده است ،دیروز در یک نشســت خبری حرف ها
و ادعاهایش درباره تخلفات مالی در شــهرداری را تایید و
اعالم کرد که حجم تخلفات بسیار باالست.
پیش از این شــهردار تهــران گفته بود کــه ادعای
تخلفات مالی را نمی پذیرد اما دبیــر که زمانی از همراهان
قالیباف در شورای سوم شــهر تهران بود ،حاال اصرار دارد
که او هم سکوت نخواهد کرد تا مساله تخلفاتی که به گفته
او بسیار گسترده است ،به نتیجه برسد.
دبیر ،عضو شــورای شــهر تهران ،در نشست خبری
خود گفت« :رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر طی
نامه ای به کمیسیون بودجه و رئیس ســازمان رفاه عنوان
کرده که برنامه ساخت مراکز بهاران در بودجه امسال نبوده
است .این درحالی است که شهرداری تهران برای اجرای
بهاران اجازه ای از شورا نگرفته است و باید هرگونه هزینه
در شــهرداری با اجازه شــورا باشــد ».دبیر در مورد شایعه
سهم خواهی ش از شــهردار تهران گفت« :من دنبال چه
سهم خواهی از شــهرداری می توانم باشــم ؟ شایعه شده
من به دنبال انتصاب مدیران شهری هســتم اما زمان این
موضوع را ثابت می کند و محکم ایستا ده ام .من با این حجم
بی انضباطی مالی و فساد تا اخر مبارزه می کنم».
دبیر همچنین گفته بود که «اعضای شــورای شهر
تهران در خواب به سر می برند» .اظهارات او موجب شد تا
چمران نیز به ان واکنش نشان دهد .چمران گفت« :هیچ
گاه به خودم اجــازه نمی دهم که چنین برداشــت هایی از
اعضای شورای شهر تهران داشته باشم ».رئیس شورای
شــهر ادامه داده بود« :فساد و نظایر ان
مسائل بسیار پیچیده و شرعی است که به
همین سادگی نمی شود افرادی را متهم
کرد .هرچند ما عادت کرده ایم به راحتی و
سادگی برای دیگران حکم صادر کنیم».
ســایر اعضای شــورای شــهر نیز
نســبت به ایــن موضــوع واکنش های
منفــی داشــتند .معصومه ابــاد ،رئیس
کمیته ایمنی شورای شهر تهران گفت:
«قضاوت های دبیــر در این رابطه خارج
از حد و انصاف بــود» .او توضیح داد که
در جریان انتخابات عکــس او در کنار دبیر منتشــر و از او
به عنوان فرزندش یــاد کرد و گفــت« :موضوعاتی درباره
اقای دبیر در فضای مجازی مطرح شده که نباید به داخل
شورا کشیده شود».
احمــد دنیامالی نیــز مدعی بــود که با نشــان دادن
مصاحبه دبیر به همســرش که یک فرد خانه دار است ،او
تصور کرده که «سراسر شهرداری را فساد گرفته است».
در ادامه وی خطاب به دبیر گفت« :شــما سال هاست که
رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر هستید چرا در
این مدت فساد را ندیده اید و به قول خودتان حاال از خواب
بیدار شده اید؟ شهرداری حتما تخلفاتی دارد و باید بر اساس
قانون به ان رسیدگی شود نه اینکه فضاسازی کنیم».
دنیا مالی در خصوص فــروش زمین های عباس اباد
توضیح داد « :این زمین ها به نهادی فروخته شده است که
چند تن از اعضای شورای شــهر برای همان نهاد هستند.
ی در این
بنده به اقای دبیر پیشــنهاد می کنم هر مســتندات
زمینه دارد به قوه قضائیــه ارائه دهد تا رســیدگی کنند ،نه
اینکه شرایط را مخدوش کند ».سروری ،رئیس کمیسیون
نظارت شورای شهر نیز از دبیر گالیه کرد و گفت« :ما مدت
طوالنی را در شورا می گذرانیم اما به اندازه پنج درصد فعالیت
کرده ایم .اصال توقع نداشتیم اقای دبیر این موضوعات را
مطرح کند ،مباحثی از جمله کم خوابی و غیره در شان دبیر و
شورای شهر و همچنین شهرداری تهران نبود و این ادبیات
را ما از اقای دبیر انتظار نداشتیم .بنابراین باید اجازه دهیم
با ارامش بیشتری مساله پیش رود ».به گفته وی «قالیباف
شــهردار تهران یک ســرمایه ملی اســت و نام قالیباف با
مدیریت جهادی عجین شده است .حال اگر این ظرفیت
را بزنیم چه سودی برای مردم دارد؟»
مخالفتبحرینباوزرایایرانی االصل
اصالح طلبانباحامیاندولت
لیستمشترکمی دهند
وکیــل علــی مطهــری
جزئیات حکم صادر شده دادگاه
بدوی متهمان حادثه شــیراز را
اعــام کــرد .مصطفــی ترک
همدانی در مورد جزئیات حکم
دادگاه بدوی رسیدگی به پرونده
متهمــان حادثه شــیراز گفت:
«این حکم هشت صفحه است
و امروز به من ابالغ شد .در بخشــی از حکم امده شش نفر از
متهماناینپروندهبهاتهاماخاللدرنظمعمومیوتوهینو
همچنینتخریبعمومیبه دوسالحبسو ۱۰ضربهشالق
محکومشده اندامااینحکم دوسالتعلیقدارد».ویافزود:
«همچنین دو متهم دیگر به دلیل توهین به 4/5ماه حبس و
۳۷ضربهشالقمحکومشده اندکهبرایاین دومتهمهمیک
گفت:
سالتعلیقحکمصادرشدهاست».وکیلعلیمطهری
«اندانشجوییکهمطهریرادعوتکردهبودبهجرممعاونت
درامتناعازدستوراتوقوانیندانشگاهبهیکمیلیونتومان
جریمهنقدیمحکومشدهاست.همچنینسهمدیرمتهمدر
اینپرونده بهدوسالانفصالازخدمتمحکومشدندکهاین
حکمهمبا دو سالتعلیقهمراهاست».
تصمیمجدیددولتبرایصداوسیما
به گــزارش عصــر ایران،
صــدا وســیما در بیــان دلیــل
پخش نشــدن مصاحبــه دکتر
ظریفازبرنامهنودطیبیانیه ای
اعالمکرد«:گفت وگوومصاحبه
بــا رجــل سیاســی ،مذهبــی و
شخصیت هایمختلفتابعمیل
و نظر شخصی تهیه کننده یا عوامل برنامه نیست .درصورتی
ن افراد را داشته باشد،
که شبکه ای قصد انجام مصاحبه با ای
مسئوالنشبکهازمصاحبه شوندهبه طوررسمیدعوت به عمل
می اورند تا مصاحبه انجام شود و این روالی است که در همه
رسانه هامرسوماست».حاالیکمنبعاگاهدردولتبااستناد
بههمینبیانیهوهمینبند،ازطراحیواجرایدستورالعملی
جدیدبرایشیوهحضورمسئوالنعالی رتبهدولتیدربرنامه های
رادیویی و تلویزیونــی خبر داد و به خبرنــگار ما گفت« :طبق
طرحیکهشورایاطالع رسانیدولتامادهکرده،ازاینبهبعد
دعوت از وزیران و معاونان وزیران برای حضور در برنامه های
شبکه هایمختلف،تنهابادرخواسترسمیرئیسومعاونان
سازمانصداوسیماامکان پذیرخواهدبود».
اختالفنظرانتخاباتیهاشمی ها
براساسمصاحبه ایکهدر
روزنامهجمهوریاسالمیمنتشر
شده،فاطمههاشمیرفسنجانی
گفته است «اگر ردصالحیت ها
گسترده باشد به طور قطع مردم
نســبت به این مســاله ناراحت
خواهندشدوعکسالعملنشان
خواهندداد».ایندرحالیاست
کهدهروزپیشازاینخانمعفتمرعشیهمسرایت اللههاشمی
رفسنجانیکهبههمراهفرزندانخودمحسنوفاطمههاشمی
درستادانتخاباتکشورحضوریافتهبود،درپاسخبهاینسوال
کهباتوجهبهاینکههمسروفرزندانشمابرایانتخاباتمجلس
خبرگانوشورایاسالمیثبت نامکرده اندایانگرانردصالحیت
فرزندانتانهستید؟گفت«:یکباررد صالحیتشدیم،دیگر
برایچهنگرانباشیم».
مثلث | شماره 295
یکی از اعضــای خاندان
ال خلیفهخواستارتعویضوزرا ی
ایرانی االصلکابینهبحرینشده
اســت.به گزارش ایلنا به نقل از
مراه البحرین ،بعد از اعالم قطع
روابــطبحرینباایــران«،لولوه
ال خلیفه»درصفحهکاربریخوددرشبکهاجتماعی«توییتر»
نوشــت« :عصر مژده و قطع روابــط با ایران بــه خیر .منتظر
جشــن تعویض وزرای ایرانی االصل و جایگزینی انها توسط
عرب هایاصیلهستیم».لولوهال خلیفهدرواکنشبهبرخی
اظهارنظرهاگفت«:هرفردخسیسیازانهاکهوزیرمی شود،
گروهیازاطرافیانشرامی اوردوهمهعرب هارادورمی کند.ایا
عبرت گیرنده ایهست ؟»گفتنیاستدولتبحریندرپیروی
ازعربستانسعودی،روابطدیپلماتیکخودباایرانراقطعکرد.
غالمعلی دهقان ،سخنگوی حزب اعتدال و توسعه
گفته است که همچنان معتقدیم عقبه اجتماعی اصالحات
در پیروزی اقــای روحانی در انتخابات ریاســت جمهوری
سال ٩٢نقش بســزایی داشــته اســت و امروز نیز به نظر
می رســد که دو جریــان اعتــدال و اصالحــات حداکثر
هم پوشــانی را داشــته باشــند .در همین حال؛ حســین
کاشفی ،معاون دبیرکل حزب
اتحاد ملت ایران در گفت وگو با
«شهروند» با تایید این مطلب
می گویــد« :احتمــال اینکــه
اصالح طلبــان بــا اعتدالیون
لیســت مشــترک انتخاباتــی
بدهند ،بسیار باالست».
محکومیتدعوت کنندهمطهری
خبرنامه
پشیمانم
خبرنامه
13
توکلی علیه پایداری
خبرنامه
14
مثلث | شماره 295
توکلی درباره انتخابات هفتم اسفند هشدار هایی داده
احمد توکلی که اکنون نماینده تهران اســت از جمله چهره های سیاســی اســت که
نظراتش را رک و صریح بیان می کند .او که در انتخابات مجلس نهم میان پنج نماینده ای
قرار داشــت که در همان دور اول از حوزه انتخابیه تهران وارد مجلس شــد حاال در استانه
انتخاباتی دیگر نظراتی درباره ائتالف اصولگرایان و حضور برخی طیف های سیاســی در
این ائتالف دارد.
توکلی البتــه در اولین همایش اصولگرایــان در تهران هم حضور داشــت .او که در
نشست هم اندیشی شورای مرکزی جمعیت پیشرفت و عدالت سخنرانی کرده ،گفته است:
«جلسات ائتالف اصولگرایان بیشتر محل چانه زنی ها و سهم خواهی های سیاسی است و
نتیجه ان هم همین می شود که در نهایت نمایندگانی انتخاب می شوند که در راستای فساد
اقدام موثری و مهمی انجام نمی شود .گریزی از ائتالف نیست و ما در مقابل رقیبی هستیم
که اصالح طلب ها هستند که اشــخاص ســکوالر بین انها موجود و موثرند ،البته بین انها
متدینین و افراد پایبند به اصول انقالب هم هستند اما در برابر اقدامات این افراد ساکتند.
ایراد اصولگرایان هم غفلت از حقوق شــهروندی و ازادی در کشــور است و البته در هر دو
جریان قدرت طلب و فرصت طلب وجود دارد».
توکلی البته در ادامه در پاســخ به ســوالی درباره حضور اعضای جبهــه یکتا و وزرای
دولت احمدی نژاد در ائتالف اصولگرایان گفته اســت« :اگرچه اگر قرار بود من تصمیم
بگیرم اجازه به حضور اینها نمی دادم چرا که به واسطه احمدی نژاد دور هم جمع شده اند اما
به هر حال االن هستند و شخصا هم انسان های اصولگرایی هستند ».احمد توکلی در این
سخنرانی یک نکته دیگر هم گفته است .به نظر او همچنان خطراتی ائتالف اصولگریان
را تهدید می کند.
او گفته« :به نظر من پاشــنه اشــیل ائتالف اصولگرایان ،جبهه پایداری اســت که
می تواند شــب اخر لیســتی را بدهد که تعدادی را حذف کند و افراد خودش را اضافه کند و
در نتیجه برخی رای نیاورند و رای انها شکسته شود .این اقدامی است که در مجلس قبلی
انجام دادند».
توکلی در ادامه اظهاراتش اشاره ای هم به انتخابات ریاست جمهوری یازدهم داشته
است .او گفته« :انتخاب روحانی نتیجه اشتباهات اصولگرایان در انتخابات ۹۲بود و اگر
دوستان عاقل بودند در حال حاضر فرد دیگری رئیس جمهور بود .در انتخابات ۸۴هم اگر
دوستان عقل به خرج می دادند به جای احمدی نژاد ،قالیباف رئیس جمهور می شد که این
اتقاق نیفتاد».
این نماینده تهران در پاسخ به ســوالی درباره انتخابات ۸۸هم گفته است« :من در
ان دوره گفتم که به نظر من احمدی نژاد و موســوی یک تیپ ادم بودنــد با این تفاوت که
احمدی نژاد جسارت بیشتری داشت برای همین اشتباهات بزرگتری داشت .این را با تاریخ
و سند اثبات کردم.
در عین حال اضطرارا به احمدی نژاد رای می دهم .ترکیب طرفداران احمدی نژاد به
شکلی است که نمی توانند جلوی ولی فقیه بایستند اما ترکیب طرفداران موسوی به شکلی
است می توانند این کار را بکنند که دیدیم و کردند .البته احمدی نژاد خواست و نتوانست و
موسوی خواست و توانست این کار را انجام بدهد».
ائتالف با دولت؟
اصالح طلبان مواضع یکسانی درباره انتخابات ندارند
در حالی که اصالح طلبان به تالش های خود بــرای کاهش اختالفات موجود ادامه
می دهند در تازه ترین تحول اختالف نظرهایی میان انها برای ائتالف با حامیان دولت یازدهم
نمایان شده است .پیش تر محمد رضا عارف گفته بود که علی رغم دعوت از حامیان دولت
انها پاسخ مثبت و مشخصی نداده اند و بر این اساس فهرست انتخاباتی اصالح طلبان کامال
اصالح طلبانه خواهد بود .البته همسو با این اظهارنظر محمد رضا تاجیک هم گفته بود که
افرادی در دولت با این ائتالف مخالفت کرده اند و اجازه ادامه ائتالف را نداده اند .همزمان
حزب اعتدال و توسعه هم که برای حضور در جلسه ائتالف اصولگرایان دعوت شده بود بعد
از یک جلسه حضور از ادامه حضور خودداری کرد .اما هفته گذشته اظهارنظرهای تازه ای
در این مورد مطرح شد .فائزه هاشــمی در این مورد گفت« :به هر حال حامیان دولت ،نگاه
مشــخصی دارند و چندان انتظار ندارم با اصالح طلبان همراه شــوند ،بلکه اصالح طلبان
خودشان باید تالش کنند و کارشان را انجام دهند».
در اظهارنظری همسو با فائزه هاشمی ،رسول منتجب نیا قائم مقام حزب اعتماد ملی
هم در جمع خبرنگاران درباره ائتالف اصالح طلبان و اعتدالیون اظهار داشت« :ائتالفی
بین اصالح طلبان و اعتدالیون شکل نمی گیرد».
در واکنشی دیگر در این مورد محسن رهامی ،رئیس کارگروه تعامل و رایزنی شورای
هماهنگی جبهه اصالحات در جمع خبرنگاران گفت« :ستادی که ما در تهران و مجموعه
اصالح طلبان زده ایم با عنوان مجمع اصالح طلبان و حامیان دولت است .حامیان دولت در
ی دولت اقای محمدرضا
حال حاضر در مجموعه اصالح طلبان حضور دارند و مهم ترین حام
عارف است که ریاســت شــورای سیاســت گذاری اصالح طلبان را برعهده دارد .بنابراین
مجموعا 45نفر از احزاب مختلف در شورای سیاست گذاری انتخابات تهران حضور دارند و
تالش داریم در شهرستان ها و استان ها ترکیب فقط به اصالح طلبانی که عضو حزب خاصی
هستند اختصاص نیابد و هم احزاب اصالح طلب و هم اشــخاص موثر در انتخابات اقای
روحانی حضور داشته باشند».
اما عبدالواحد موسوی الری ،وزیر کشــور دولت اصالحات هم در این مورد ابراز نظر
کرده است .او در جمع خبرنگاران در پاسخ به این پرسش که ایا اصالح طلبان با اعتدالیون
ائتالف می کنند یا خیر ،اظهار داشته اســت « :اعتدالیون بخشی از اصالح طلبان هستند
بنابراین نیازی به ائتالف نیست ».مرتضی بانک ،عضو شورای مرکزی اعتدال و توسعه هم
هفته گذشته در این مورد گفت « :ائتالف سال 92نیز می تواند مالک عمل اصالح طلبان
و اعتدالیون در سال 94باشد».
صادق خرازی هم به خبرنگاران در این مورد گفته است« :من معتقدم در هر جایی که
ائتالف به نفع اصالح طلبان باشد باید این ائتالف را انجام داد .من مشخصا با اینکه هر فرد
رادیکال و تندرویی به اسم ائتالف با اصالح طلبان بخواهد رنگ عوض کند مخالف هستم
و در جایی که این ائتالف موجب توسعه عقالنیت شود با ان موافقم ».خرازی با بیان اینکه
اصالحات برای تغییر سیســتم و جنگیدن به وجود نیامده است اضافه کرده است« :برای
اصالحات ائتالف یک مساله منطقی و معقول است و قطعا ائتالف با هر جریان معقولی که
موجب حذف رادیکال ها شود باید مورد حمایت قرار گیرد».
محسن مهرعیزاده هم که از چهره های اصالح طلب به شمار می رود پاسخی متفاوت
در این مورد داشته اســت .این فعال اصالح طلب در پاسخ به ســوالی درباره تمایل برخی
اصالح طلبان به همراهی یا سرلیستی علی الریجانی در این جریان خاطرنشان کرده است:
«االن دیگر چنین بحثی مطرح نیست و فقط حرف های کلی در این زمینه زده شده است و
هم اکنون سرلیست اصالح طلبان نیز اقای عارف خواهد بود».
اسوشیتدپرس اسناد محرمانه ای منتشر کرده است
کره شمالی از ازمایش موفق بمب هیدروژنی خبر داد
کره شمالیهفتهگذشتهاعالمکردیکبمبهیدروژنیراباموفقیتازمایشکردهاست.
پیونگ یانگ در بیانیه ای تعجب اور اعالم کرد که یک ازمایش هسته ای موفقیت امیز داشته
است .تلویزیون رسمی این کشور با انتشار بیانیه ای اعالم کرد« :اولین بمب هیدروژنی این
کشور به طور موفقیت امیز در ســاعت 10صبح (به وقت محلی) شش ژانویه 2016براساس
برنامه های اســتراتژیک حزب کارگر با موفقیت ازمایش شــد ».بمب هیدروژنی یا بمب دما
هســته ای به دنبال یک انفجار قوی انفجار دومی را موجب می شود که باعث جوش خوردن
هسته ای هیدروژن و ازاد کردن انرژی بسیار زیاد اســت .این اعالم توسط کره شمالی دو روز
قبل از تولد کیم جونگ اون ،رهبر این کشور و چهار ســال پس از جانشینی او به جای پدرش
صورت گرفته است .وب سایت مرکز لرزه نگاری چین اعالم کرده که فعالیت های لرزه نگاری
حاکی از یک انفجار مشکوک است .دولت ژاپن نیز گفته اســت که به احتمال زیاد ثبت این
لرزش ها مربوط به یک ازمایش هسته ای است .گمان می رود کره شمالی از سال ۲۰۰۶به این
سو سه ازمایش زیرزمینی اتمی انجام داده که جملگی در مرکز موسوم به پانگی-ری بوده است.
کره شمالی تا کنون چند ازمایش اتمی داشته است .در نهم اکتبر ۲۰۰۶در اولین ازمایش یک
وسیله پلوتونیومی منفجر شد .ان ازمایش در پی انگی-یوک انجام شد .مقام های اطالعاتی
امریکا گفتند که قوی نبوده و شدت ان را کمتر از یک کیلو تن ارزیابی کردند .این کمتر از یک
دهم بمبی است که بر هیروشیما افکنده شد .اما ۲۵مه ۲۰۰۹نیز یک ازمایش اتمی زیرزمینی
دیگرکهقوی ترازاولیارزیابیشدانجامشد.وزارتدفاعروسیهتخمینزدکهانفجاریحداکثر
۲۰کیلوتنیرویدادهاستکهشبیهبمب هاییبودکهامریکادر ۱۹۴۵برهیروشیماوناکازاکی
افکند.کره شمالیمحلانازمایشرااعالم نکردامامقام هایکره جنوبیگفتندکهیکلرزش
درشمالشرقیاینکشوردراطرافشهرکیلجویکره شمالیدرنزدیکیپیانگی-یوکردیابی
شد .در ۱۲فوریه ۲۰۱۳فعالیت نامعمول لرزه نگاری در اطراف مرکز ازمایش اتمی پانگی -ری
ی را ازمایش
ثبت شد .خبرگزاری رسمی کره شمالی بعدا تایید کرد که با موفقیت یک وسیله اتم
ی«مینیاتوری»اشارهشدکهباعثایننگرانیشد
کردهاست.دراناعالمیهبهیکوسیلهاتم
که هدف نهایی کره شمالی ساختن بمبی قابل نصب بر موشک های دوربرد است .اما ازمایش
جدیدکره شمالیباواکنش هایگسترده ایمواجهبودهاست.کاخسفیداعالمکردهنمی تواند
ازمایشهسته ایکرهشمالی را تایید کند اما چنین ازمایش هایی را به دلیلنقضقطعنامه های
شورای امنیت محکوم می کند .مسکو نیز اقدام کره شمالی را نقض اشکار قوانین بین المللی
خواند .وزارت خارجه روسیه نیز خواستار حفظ ارامش شد .در بیانیه وزارت خارجه روسیه امده
است« :در این شــرایط ما از همگان می خواهیم که حداکثر خویشــتن داری را از خود نشان
ل نشده در شمال شــرق اسیا شود .ما بار
دهند و دســت به اقداماتی نزنند که باعث تنش کنتر
دیگر بر موضع خود مبنی بر حل و فصل دیپلماتیک مشکالت در شبه جزیره کره در چارچوب
مذاکرات شــورای انقالب گانه و اغاز سریع مذاکرت مســتقیم برای ایجاد یک سیستم قابل
قبولصلحوامنیتیدرمنطقهتاکیدمی کنیم».وزارت خارجهانگلیسنیزایناقدامکره شمالی
را تحریک امیز و نقض قطعنامه های شــورای امنیت اعالم کرد .فیلیپ هاموند ،وزیر خارجه
انگلیس در تودئیت خود نوشت« :اگر ازمایش بمب هیدروژنی کره شمالی صحت داشته باشد
این اقدام نقض قطعنامه های شورای امنیت است که من ان را بدون هیچ مالحظه ای محکوم
می کنم».دفترفرانسوااوالند،رئیس جمهورفرانسهباانتشاربیانیه ایبامحکوم کردنازمایش
هسته ای کره شمالی خواستار واکنش قوی و جدی جامعه بین الملل شد .در این بیانیه از این
ازمایشبه عنواننقضغیرقابلقبولقطعنامه هایشورایامنیتیادشدهاست.وزارت خارجه
چین نیز اعالم کرد که هیچ پیش اگاهی از ازمایش هسته ای کره شمالی نداشته و با این اقدام
پیونگ یانگ به شدت مخالف است.
مثلث | شماره 295
در حالی که تحوالت میدانی در ســوریه وارد مرحله حساســی شــده ،هفته گذشــته
خبرگزاری «اسوشیتدپرس» خبری مهم را منتشر کرد .خبری که از تصمیم ایاالت متحده در
مورد بشار اسد حکایت داشت.طبق اسناد محرمانه ،امریکا بی انکه با دیگر گروه های دخیل
در حل بحران سوریه مذاکره کند ،زمان کناره گیری اسد را شش ماه قبل از تاریخ تعیین شده
برای برگزاری انتخابات ازاد سوریه در نظر گرفته است.
اسناد به دست امده از سوی خبرگزاری «اسوشیتدپرس» نشان می دهد که در بهترین
ســناریوی امریکا در زمینه انتقال قدرت در ســوریه اشــاره ای به کناره گیری «بشــار اسد»
رئیس جمهوری این کشور تا ماه میالدی مارس ۲۰۱۷نشده است.
مطابق با این اســناد ،در جدول زمانی تعیین شده از ســوی دولت واشنگتن ،تاریخی
نامشــخص در ماه مارس ۲۰۱۷برای واگذاری قدرت از ســوی بشار اســد و نزدیکان وی
در نظر گرفته شــده اســت .این تاریخ دو ماه پس از پایان دوره زمامــداری «باراک اوباما»
رئیس جمهوری امریکاســت و پنج سال با نخســتین باری که وی خواهان کناره گیری اسد
شد ،فاصله دارد .جدول زمانی امریکا بر اساس نقشــه راهی است که در نوامبر سال ۲۰۱۵
ن ترسیم شد و در نهایت به تایید شــورای امنیت سازمان ملل متحد نیز رسید.
در نشست وی
مطابق با این نقشه راه ،دولت انتقالی سوریه باید ظرف مدت شش ماه و انتخابات ازاد سوریه
نیز ظرف مدت ۱۸ماه یعنی تا ماه میالدی اگوست ۲۰۱۷برگزار شود.
اگر فرض ممکن را بر حل همه مشــکالت پیش روی مذاکرات صلح سوریه از جمله
بهبود روابط تهران – ریاض و انسجام گروه های مخالف سوری بگذاریم ،بزرگترین مشکلی
که پیش پای امریکا برای تحقق جدول زمان بندی کناره گیری اســد وجود دارد ،این است
که به غیر از خود واشنگتن هنوز هیچ گروه یا دولتی با این شرط یعنی کناره گیری اسد در ماه
مارس ( ۲۰۱۷شش ماه قبل از برگزاری انتخابات) موافقت نکرده است.این در حالی است
که از یک سو گروه های معارض سوری و کشورهای ائتالف سعودی که خواهان کناره گیری
اسد در اسرع وقت هســتند ،این اقدام امریکا را به نوعی خیانت به خود محسوب می کنند و
از سوی دیگر ،ایران و روسیه هم که تصمیم گیری در خصوص اینده اسد را حق مسلم مردم
سوریه دانسته و مانع از دخالت کشورهای خارجی در تعیین سرنوشت این کشور می شوند،
ممکن است در نهایت با تصمیم امریکا مبنی بر کناره گیری اسد ۶ماه قبل از برگزاری انتخابات
مخالفت کنند.
این اســناد در حالی منتشــر شــده که باراک اوباما اخیرا درباره اختالفی که با روسیه
در خصوص ادامه حضور اســد در قدرت وجود دارد ،گفته بود« :مســاله این اســت که ایا
اســد می تواند به عنوان رئیس جمهور امریکا باقــی بماند یا خیر .مــن می گویم که باتوجه
به اینکه اســد صدها و هزاران نفر از مردم خود را کشــته اســت ،امکان ادامه حضور اســد
در قدرت وجود ندارد .امکان ندارد که اســد بتواند ســوریه را دوباره گرد هــم دراورد و تمام
احزاب را برای تشــکیل یک دولت همه جانبه گرد هــم جمع کند .ما امیدواریم که مســیر
سیاســی در ســوریه ادامه پیدا کند و در عین حال مبارزه علیه تکفیری هــای داعش ادامه
داشته باشد».
بمب؛ هدیه تولد کیم جونگ اون
خبرنامه
تصمیم جدید در مور داسد
خبرنامه
15
تصویرنگاری
روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد .تعداد این عکس ها
انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی
بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم .مثلث در این صفحات ،هفته را با مرور
عکس ها از نو یاداوری می کند.
جلسه درس خارج فقه رهبر انقالب
عکاسی خانم دیپلمات خارجی از رئیس جمهور
الریجانی در دومین شهر موشکی
خبرنامه
16
مثلث | شماره 295
حاشیه های ششمین جشنواره مردمی فیلم عمار
روحانی پس از ۷ماه امد
سلفی ظریف با مادر شهید عماد مغنیه
تعویض روغنی جانباز 70درصد
اتش زدن ادمک ملک سلمان در دهلی نو
زیارت تیم ملی فوتبال امید از حرم امام رضا(ع)
مثلث | شماره 295
خبرنامه
ترس رحمتی هنگام اهدای خون
17
شبکه اجتماعی
به ما پیامک بزنید:
3000411711
lموضوع حمله بــه ســفارتخانه ها را رهبری باید
چندبار تذکر بدهند که برخی گوش کنند؟
lنگاه رهبــری به موضــوع «جایــگاه رای و نظر
مردم» و مبنایی دانستن ان در ســخنان اخیرشان
اهمیت بســیار زیادی داشت .رســانه های دلسوز
انقالب باید به این پیوند میان جمهوریت و اسالمیت
نظام کامال هوشــیارانه پرداخته و مانع از این شوند
که صــدای دو طرف از صــدای انها بلندتر باشــد.
جمهوری اســامی نه یک کلمه کم نــه یک کلمه
زیاد .این اصل حرف امام و رهبری است.
lایــا دســتور اقــای رئیس جمهور به وزیــر دفاع
در رابطه با افزایش ســاخت موشک پاســخ انتقاد
ملــت از اعتماد ایشــان به شــیطان بزرگ اســت؟
صداقت در این است که افراد خوش بین به امریکا
در عمل اشــتباه خود را جبران کنند و به راه ملت که
راه مقاومت است بپیوندند.
lمتاسفانه باز هم عده ای جلوتر از نظام و رهبری
دســت به اقدامات خودســرانه زدند و بــا اتش زدن
سفارت عربستان باعث ابروریزی شدند .
lیک سوال ذهن من را مشغول کرده ؛ اینکه تعداد
صندلی های مجلس از تعداد نمایندگان بیشتر است
یا اینکه تعدادی از نمایندگان در جلســات مجلس
حضور ندارند؟
lاز رهبر عزیز گرفته تا همه دلســوزان نســبت به
غیرقابل اعتماد بــودن امریکا هشــدار دادند ولی
دولت سعی کرد نشنود .حداقل حاال ببینند و بپذیرند
که دشمنان قابل اعتماد نیستند.
lاینکه در سالروز حماســه به یادماندنی 9دی که
ایام الله اســت روزنامه های مدعی اصالح طلبی و
زنجیره ای به سادگی از کنار ان عبورکردند ،یاداور
این واقعیت بود که خودشــان از حامیــان فتنه 88
بودند و 9دی بساط انها را برچید.
lبا این شــرایطی که از اوضــاع و احوال منطقه و
روابط با ایران پدید امده ایا اساســا برداشــته شدن
برجام هم می تواند تاثیرگذار باشد؟
18
اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت .کاربران این شــبکه
اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه
را مشاهده کنند.
طنزجیبوتی
پس از اعالم قطع رابطه رژیم ال سعود با ایران ،برخی
از کشــورهای ذره ای نیز با اعمال نفوذ مالی و سیاسی رژیم
ال ســعود اعالم کردند که روابط دیپلماتیک خود را با ایران
قطع می کنند .اما واکنــش ایرانیان به ایــن عمل خصمانه
رژیم ال سعود ،بسیار جالب توجه بود و بیشتر از اینکه حاکی
از نگرانی باشــد با جوک و طنز و لطیفه های خنده دار همراه
بود که نشان می داد ملت ایران با این نوع جنگ های روانی
یاشناهستندوازسویدیگرنسبتبهدست هایخالی
به خوب
وهابیونسعودیدرمقابلهخصمانهباجمهوریاسالمیایران
اگاهی دارند .حجم این جوک سازی ها و ارسال پیامکی انها
و دست به دست شدن با حجم باال در شبکه های اجتماعی،
به گونه ای بود که فضای سیاســی و خبری قطــع رابطه این
کشــورها را تحت الشــعاع خود قرار داد .در ادامــه برخی از
لطیفه های دیپلماتیــک را که در شــبکه های اجتماعی در
واکنش به سیاست خصمانه ال ســعود دست به دست شده
است،می خوانید.
جیبوتی لعنتی تو ایران سفارت داره بعد من که ایرانیم هنوز
مستاجرم.
به این کشورهای درجههشت ،بگینیه عمر امریکا و اروپا
تحریممونکردنبازمایستادیم،شماکه...استغفرالله!
بحرین جان! اماده باش به جای سفیر می خوایم استاندار
براتبفرستیم.
اولتوقطعکن
+نهاولتوقطعکن(مکالمهتلفنیسرانکشورهایعرب
درخصوص رابطه با ایران).
االن چنتا کشور عربی وایسادن ریاض رقم بگه اینا اعالم
قطعروابطکنن.
واکنشیهبندهخدایی:
اینقدرروابطروووقطعکنیییییید
تاقطعدونتونپارهبشه.
در پی قطع رابطه ایران و جیبوتــی ،وزارت امور خارجه به
دیپلمات های جیبوتی 48ساعت فرصت داد تا کشور خود را
روینقشهپیداکنند!
می خوام بخوابم امشــب اما نمیشــه ...غــم قطع رابطه
جیبوتینمیذاره!
«سید محمد ســادات اخوی» را بیشتر به عنوان نویسنده
ادبیاتدینیوشاعرایینیمی شنا سندامااثارطنزش،خصوصا
طنزهایاجتماعی اشقابل توجهاست.اوشعرطنزیدراین
باره سروده است :قطع شد ارتباط با جیبوتی /وای ما ...وای
ما!...چراجیبوتی؟/بهجهنماگرهمهرفتند/...بهکجارفت-
ای خدا! -جیبوتی؟ /وای بر اقتصاد ما (پس از این / )...گر
نیایدبهسویما،جیبوتی/چهکندعرصهسیاستما/...بانبود
هزارهاجیبوتی؟!/حاجقاسم!...پدر،مراقبباش!/...نرود
(یکهو) زیر پا :جیبوتی(!) /عاشق نقطه های جیبوتی م/ ...
از سر ریش چانه ،تا جیبوتی /نفت و گاز و هوای پاکیزه/ ...
معدن نقره و طال ،جیبوتی! /همه زندگی بهشت شده / ...تا
شدم با تو اشنا ،جیبوتی! /تو-دقیقن-کجای دنیایی؟ /نه...
نرو عشق من ...بیا ،جیبوتی! /البته نه ...برو! ...شبیهت
هست / ...می خرم-باز -این هوا :جیبوتی! /مثل ال سعود و
اهلوعیال/...می شویتویجیب،جا!...جیبوتی!
پخش عکس های شــخصی سوشــا مکانی در فضای
مجازی که به ســرگرمی جدید گروهــی در گروه های تلگرامی
تبدیلشدهبود،موجبدستگیریویشد.عکس هاییاززندگی
شخصیگلرپرسروصدایاینروزهایپرسپولیسبعدازیک
بازیضعیفدرمشهدبهچالشیجدیدبرایشبدلشد هبود.این
یگروهیدرفضایمجازیبدل
رفتارزشتوناپسندکهبهسرگرم
شد و انگار هر روز قربانی جدیدی می گیرد .پس از انتشار وسیع
عکس های وی در فضای مجازی پلیــس اعالم کرد که هکر
گوشیاورادستگیرکردهامادرنهایتاونیزبهزنداناوینمنتقل
شد.مکانیفردیراکهگفتهمی شدپدردخترحاضردرعکس ها
بودهرابهفدراسیونفوتبالبردهبودتااینموضوعراحلوفصل
کند،اماایناتفاقنیفتاد .بهدنبالاینموضوعتصاویریازوی
درماشینپلیسنیزمنتشرشدکهنشانازدستگیریویداشت.
ســخنگوی پلیس نیز در این باره توضیح داد« :ســال گذشته
شکایتیازاینفردبهدادسرایجرائمرایانه ایارسالشدوپس
ازعکس هاییکهدرفضایمجازیمنتشرشد،مجددابازپرس
این فرد را احضار کر د اما او زمان احضار تمکین نکرده و دستور
بازداشتش صادر شد ».به گفته سخنگوی ناجا ،در حال حاضر
این فرد به دادسرای رســانه و فرهنگ تحویل داده شده و یک
شاکیخصوصیهمازسالگذشتهدارد .
سوشامکانیدراوین
روزگار جوانی
سعید حدادیان
lبا وضع موجود اقتصاد مردم ،پیشــنهاد افزایش
2تا 5درصــدی قیمت بنزیــن در جایگاه ها پس از
رتبه بندی هیچ توجیهی ندارد.
مثلث | شماره 295
خبرنامه
lامیدوارم انتقادهای ایت الله هاشمی رفسنجانی
از احمدی نــژاد بــرای رضای خدا باشــد نه از ســر
کینــه و انتقــام .چــون دیگــر احمد ی نــژادی
وجود ندارد.
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
lاگر ســروصدا های سیاســی بین جناح ها ســر
مساله الودگی هوا به اتمام رســید و دیگر همدیگر
را متهم نمی کنند ،لطفا از حاال برای پنج سال اینده
برنامه ریزی کنند که یک تحولی در این زمینه صورت
گرفته باش د .
هشدار انتخاباتی
رهبری
هفته گذشته فضای مجازی با دو اتفاق مهم روبه رو شده
بود .اعدام شــیخ نمر و حمله به سفارت عربســتان در تهران و
مشهد .از یک سو بالفاصله بعد از انتشار اخبار مربوط به اعدام
این عالم دینی شیعه در عربستان واکنش ها در فضای مجازی
اغاز شد و از سوی دیگر با شتاب گیری این مساله ،ابتدا تصاویر
مربوط به تجمع معترضان مشهدی در مقابل کنسولگری این
کشورمنتشرواواخرشبخبروتصایرمربوطبهحملهبهسفارت
عربســتان در تهران منتشر شــد .تا پیش از حمله به سفارت و
کنسولگریعربستاندرتهرانومشهدفضایمجازیبهانتقاد
به ال سعود و همراســتایی این رژیم با ال یهود بیشترین حجم
مطالب را به خــود اختصاص می داد .بالفاصله بعد از انتشــار
تصاویر افرادی که پرچم عربستان را در مشهد پایین کشیده و
با ان عکس گرفته بودند ،فضا تغییر کــرد و مهمتر از ان اینکه
اواخرشبشنبهانتشارتصاویرواخبارمربوطبهحملهبهسفارت
عربستانهمهراشوکهکرد.قراربودتاظهر یکشنبهمقابلسفارت
عربستاندرتهرانتجمعیبرگزارشود.امامعترضانپیش دستی
کرده و شب هنگام به سمت سفارت حمله کردند .گزارش ها یی
حاکیازپرتاباتشبهداخلاینسفارتخانهمنتشرشد .هنگام
درگیری هیچ کدام از اعضای سفارت داخل ان حضور نداشتند
اما بعد از چند ساعت توانســت این تجمع را کنترل و معترضان
را از سفارت بیرون کند .طنز تلخ ماجرای این حمله انجایی بود
که برخی از حمله کنندگان سفارت با در دست داشتن تلفن های
داخل سفارت به عنوان غنیمت عکس یادگاری گرفتند و ان را
در فضای مجازی منتشر کردند .از سوی دیگر به دنبال انتشار
تصاویر پایین کشیدن پرچم عربستان در مشهد ،یک توئیت از
دختریلبنانیفضایمجازیرافراگرفت.توئیتیکهرعناهربی
به عنوانطنزمنتشرکردهبودازسویبرخیازافرادجدیگرفته
شده بود .رعنا هربی نوشته بود« :مردان ایرانی! پرچم سعودی
راازکنسولگریاینکشورپاییناوردند.منشماراپیدامی کنم.
منباشماازدواجمی کنم».کاربرانایرانیبدونتوجهبهعالمت
لبخندکهنشانازطنزبود،اینتوئیترانشانه ایازحمایتتلقی
کرده و به صفحه او هجوم اورده و ان را در شــبکه های مجازی
به طور گسترده ای بازنشــر کردند.چند ساعت بعد او د ر توئیتی
دیگرنسبتبهاینموضوعاظهارتعجبکردونوشت«:خدای
من چقدر پیام ؟! انتشــار این پیام در ایــران را متوقف کنید .به
این جوانان نگاه کنید ...این یک جوک است .این یک جوک
است»...درساعاتاولیهوقبلازانتشارتوئیتدومرعناهربی،
بسیاری از جوانانی که از حمله به سفارت عربستان در تهران و
کنسولگری این کشور در مشهد حمایت می کردند ،او را فردی
انقالبیومواضعشراقابلستایشارزیابیمی کردند.
واکنشبه خیاباننمر
گاف عجیب یک روزنامه
روزنامه ارمان مدعی شد که سعید جلیلی هدفی جز تکیه زدن بر
جایگاه ریاست مجلس در سر ندارد! این ادعا در حالی مطرح می شود
که جلیلی برای شرکت در انتخابات مجلس دهم ثبت نام نکرده است.
ارمان نوشت« :ســرانجام همان گونه که انتظار می رفت سعید جلیلی
دبیر ســابق شــورای عالی امنیت ملی و نامزد اصولگــرای انتخابات
ریاست جمهوری سال 92به ائتالف اصولگرایان پیوست .البته به نظر
می رسد با نگاهی حتی گذرا به تحوالت اخیر اصولگرایان بتوان مدعی
شــد این ائتالف اصولگرایان بود که به جلیلی پیوست! به بیانی دیگر
باید گفت که اصولگرایان در غیــاب بزرگانی همچوم مرحوم ایت الله مهدوی کنی و حبیب الله عســگر اوالدی و برکنار
ماندن ناطق نوری و علی الریجانی از ائتالفشان ،سند شش دانگ جبهه سیاسی خود را به نام سعید جلیلی زدند ؛ همو
که اقبال مردم به او در انتخابات ریاست جمهوری 92فقط به اندازه چهار میلیون بود .به این ترتیب بود که روز گذشته
سخنگوی شورای ائتالف اصولگرایان با اشاره به برگزاری چهارمین جلسه این شورا از پیوستن سعید جلیلی به ائتالف
اصولگرایان خبر داد».
ارمان در ادامه با عنوان «شکســت مقدمه پیروزی؟» ادامه می دهد« :و این البته همه انتقادهای اصولگرایان
از رفتار تکروانه جلیلی در ان انتخابات نبود ،چه انکه بعد از ســخنان جلیلی در کمیسیون برجام مجلس نیز باعث روانه
شدن انتقاداتی چند از سوی اصولگرایان میانه رو و حامی دولت شد .با تمام این اوصاف حال به نظر می رسد که جلیلی
این بار می خواهد شانس خود را در انتخابات مجلس امتحان کند و از شکســت در ریاست جمهوری پلی به پیروزی در
مجلس بسازد .البته به نظر نمی رسد جلیلی تنها به ورود صرف به مجلس دهم اکتفا کند .او احتماال هدفی جز تکیه زدن
بر جایگاه ریاســت مجلس در سر ندارد ؛ خواســتی که محقق نمی شــود مگر با رقابت با علی الریجانی و انداختن او از
چشم اصولگرایان و تصاحب جایگاه وی در ذهن و ضمیر انها .اما باید منتظر ماند و دید که ایا جلیلی چنین استراتژی و
کاریزمایی را حائز است؟ این طور که به نظر می رسد ماه های اتی و روزهای پس از انتخابات در اسفند ماه ابستن حوادث
بسیاری خواهد بود».
تیتر جنجالی روزنامه المانی علیه عربستان
روزنامه المانــی «بیلد» امــروز در پی اعدام های گســترده در
عربستان و انتقادهای شدید سیاستمداران مخالف دولت این کشور
مبنی بر ادامه روابط با عربستان نوشت« :عربستان هم پیمان قدیمی
ما ،چیزی برای ارائه بــه دنیا غیر از نفت ،خرما و تروریســم ندارد».
احزاب مخالف دولت المان یعنی ســبزها ،سوســیال دموکرات ها و
چپگرایــان از مدتها پیش و در پی افشــای معامله های تســلیحاتی
دولت با المان به شدت از سیاست های دولت مرکل انتقاد کرده بودند
و باتوجه به وقایــع اخیر ضمن افزایش انتقادها ،خواســتار بازنگری
دولت در معامله های تسلیحاتی با عربستان شده اند .سبزها و چپگرایان عالوه بر این مواضع ،سیاست های عربستان
را با اقدامات داعش مقایسه کردند.
مثلث | شماره 295
«ضاحی خلفان» معاون رئیس پلیس امارت دبی در
امارات عربی متحــده ،به نامگذاری یکــی از خیابان های
تهران به نام «شیخ نمر» واکنش نشان داد .وی در واکنشی
انفعالی بــه نام فارســی «خیابان» اشــاره کــرد و ان را نام
«مثنای» «خیاب» در عربی دانســت و تالش کرد با بازی
ی کم اهمیت جلوه دهد .او با اشــاره
با این واژه ان را اقدام
به واژه «خیــاب» در عربی کــه معانی متعــددی از جمله
«ناامیدکننده» دارد ،نوشــت که «ببینیــد ،یک خیاب هم
نیست .دو خیاب [خیابان] است».
«روزنامــه جوان» در گزارشــی بــه موضوع نفت و تروریســم
پرداخته اســت .این روزنامــه در این گزارش با عنوان «شــعله های
پتروتروریســم ســعودی» می نویســد« :عربســتان ســعودی کــه
حمایت هایش از تروریســت ها شــهره عام و خاص است با سرپوش
گذاشــتن بر جنایات خــود ،ایران را بــه حمایت از تروریســم متهم
می کند.
بحرانی شدن مناسبات تهران -ریاض بعد از شهادت شیخ نمر،
لفاظی سعودی ها را تشدید کرده و عادل الجبیر گفته که ایران اخرین
کشوری است که می تواند درباره تروریســم صحبت کند .شواهد علنی شده به خصوص اســناد دستگاه های سیاست
خارجی امریکا ،نشان می دهد ال ســعود متهم ردیف اول فعالیت های تروریســتی در منطقه است و بیشتر گروه های
تروریستی تحت حمایت مالی و نظامی رژیم سعودی قرار دارند.
رژیم عربستان سعودی که در سال های اخیر در مســیر تنش با ایران پیش می رود ،سحرگاه سه شنبه در اقدامی
خصمانه روابط دیپلماتیک خود بــا ایران را قطع کرد .عادل الجبیر ،وزیرخارجه ســعودی ،پس از اتش زدن ســفارت
عربستان در ایران در واکنش به اعدام شیخ نمر باقر النمر ،روحانی برجسته شیعه توسط ال سعود پایان روابط دیپلماتیک
بین دو کشور را اعالم کرد و در اظهاراتی با تجاوز خواندن حمله به ســفارت این رژیم در تهران ،مدعی شد« :ایران از
سران القاعده حفاظت و از تروریسم حمایت و اقدام به قاچاق اسلحه برای انها می کند».
ادعای سعودی ها درباره حمایت ایران از تروریسم در شرایطی است که اگاهی فزاینده ای در داخل جوامع غربی
درباره نقش حمایتی رژیم عربســتان از تروریسم در حال منتشر شدن است .هر روز اســناد جدیدی از ارسال دالرهای
نفتی سعودی به تکفیری ها در منطقه و جهان منتشر می شود و دست های الوده ال سعود در ریختن خون مردم بی گناه
را افشا می کند».
خبرنامه
ازدواج اشغال سفارت
نفت و تروریسم
بررسی رسانه ای هفته
19
راهنمای انتخابات
گفتارها
فرمایشات رهبر معظم انقالب پیرامون انتخابات اسفند ماه بسیار
پراهمیت بوده است .ایشان نکات مهمی را درباره مساله حق الناس
مطرح کرده اند .تاکید رهبر انقالب بر چگونگی تهیه فهرســت های
انتخاباتی و نحوه مواجهه مردم با این فهرســت ها از نکات مهم دیگر
این فرمایشات بود.
مصداق حق الناس
نبایداجازهدهیمبرخیازواژهحقالناساستفادهکنند
محمدعلی پورمختار
گفتارها
20
مثلث | شماره 295
1
رئیس کمیسیون اصل 90مجلس
پیرامــون ســخنرانی هفتــه گذشــته رهبــر معظم
انقالب در جمع ائمه جمعه سراسر کشور و تبیین موضوع
حق النــاس در انتخابات باید عــرض کنم کــه این برای
دومین بار است که ایشــان در خصوص اهمیت و جایگاه
شــرعی رای مردم صحبت فرمودند و بار دیگر توجه مردم
و دست اندرکاران برگزاری انتخابات را به این موضوع مهم
جلب کردند .در برگــزاری انتخابات ،مــردم حق انتخاب
دارند و چه با بررسی هایی که خودشان انجام می دهند و چه
از طریق ســفارش افراد معتمد ،درباره انتخاب نامزدهای
موردنظر تصمیــم می گیرند .در ایــن دوره ،هم انتخابات
مجلس خبــرگان رهبری و هم انتخابات مجلس شــورای
اســامی مطرح اســت و مردم از میان افــرادی که مورد
تایید شــورای نگهبان قرار گرفته اند ،بــه نتیجه نهایی و
اجماع می رسند و برمبنای یک حق قانونی و حق انتخاب
ازادانه ،رای خود را به صندوق می اندازند .از اینجای کار،
این مسئولیت برعهده مســئوالن و متولیان امر انتخابات
اســت که فرمایشــات رهبر معظم انقالب پیرامون رعایت
حق الناس را در نظــر بگیرند؛ از این جهــت که رای مردم
امانت محســوب می شــود و مســئوالن امر در این زمینه
مســئولیت ســنگینی دارند .در این مرحله ،صندوق های
رای و ارای مردم به مجریان و ناظران انتخابات به عنوان
متولیان امر ســپرده می شــود که در این میان هیات های
اجرایی و هیات های نظارت با همــکاری یکدیگر از ارای
مــردم مراقبت می کننــد .فرمانداری ها ،بخشــداری ها و
نهایتا استانداران ،مسئول اصلی حفظ این امانت مردم در
نحوه شمارش ،صحت شــمارش ،جمع بندی صحیح ارا و
اعالم نتیجه به صورت واقعی هستند .انچه در این میان از
اهمیت بسزایی برخوردار است این مساله است که وقتی
یک نفر به کاندیدای موردنظر خود رای می دهد ،امیدوار
است که این رای محفوظ باشــد ،خوانده شود و مسئوالن
برای این رای -به عنوان یک حق -جایگاه شرعی و قانونی
قائل باشند .همان طور که رای دادن یک وظیفه شرعی و
قانونی اســت ،حفاظت از ارای مردم به عنوان یک امانت
شــرعی نیز وظیفه شــرعی و قانونی به شــمار می رود .از
ان جایی که حفــظ و ادای این حقوق اعــم از رای دادن و
پذیرفتن کاندیدای منتخب مردم برعهده مسئوالن است،
انها مکلــف و موظف هســتند که این حــق را حفظ کنند؛
مصداق حق الناس در اینجا خــود را به نمایش می گذارد.
همه مســئوالن و متولیــان امــر ،افرادی که مســئولیت
شمارش ارای مردم را برعهده دارند و همچنین کسانی که
باید نتایج شمارش ارای مردم را در سامانه جامع رایانه ای
انتخابات وارد کننــد ،باید نهایت دقت را بــه کار بگیرند تا
ی وارد نشود .ما بعضا
خدشه ای بر این امانت شرعی و مردم
شاهد هستیم که در ثبت ارای شمارش شده در این سامانه،
اشتباهات سهوی صورت می گیرد و ارای شمارش شده کم
یا زیاد می شوند که البته هیچ گاه تغییری در نتیجه نهایی
انتخابات ایجاد نکرده است اما در عین حال باید مورد دقت
و نظارت جدی فرمانداران -به عنوان اصلی ترین متولیان
محلی انتخابات -قرار گیرد و اجازه ندهند تخلف و تعمدی
برای جابه جایی این اعــداد و ارقام مربوط به کاندیداهای
گفتارها
انتخابات صورت گیرد .از ســوی دیگــر ،عالقه مندی یا
عدم عالقه هر یک از مســئوالن برگزاری انتخابات نسبت
به کاندیداها ،از دیگر مصادیق هشدار رهبر معظم انقالب
است .در عین حال ،طبیعت انسان ها اقتضا می کند که به
یک یا چند کاندیدا عالقه مند باشند اما این عالقه مندی یا
عدم عالقه نباید در این مرحله ،تاثیرگذار باشد و در شمارش
درست ،دقیق و به جای ارا و اعالم نتایج ارای ماخوذه در
صندوق های رای اثر بگذارد .از این جهت ،ارای مردم از
اهمیت بسزایی برخوردار اســت و نظام مقدس جمهوری
اسالمی ایران با رای مردم بر سر کار امده و با حضور مردم
در صحنه های مختلف دفاع از نظام از جمله صحنه های
سیاسی و انتخابات استوار مانده و پوینده در حال پیشرفت
است .ما بایســتی قدردان این حضور باشــیم و در حفظ و
نگهداری ارای مردم دقت کافــی و الزم را مبذول داریم.
البته الزم اســت که من این نکتــه را نیز اضافــه کنم که
این حکم ،یک حکم شــرعی اســت و برای همه مردم و
مسئوالن الزم االطاعه اســت؛ چراکه رهبر معظم انقالب
این حکم را از جایگاه ولی فقیه و ولی امر مســلمین صادر
کرده اند .از این رو حتی اگر کســی از لحــاظ تقلید ،پیرو و
مقلد مرجع دیگری باشــد ،باید نسبت به این حکم تمکین
کند؛ چراکه به منزله تدبیری برای اســتحکام نظام ،حفظ
اعتماد مردم نســبت به نظام و اطمینان از این مســاله که
ارای شان محفوظ خواهد ماند ،الزم االجراست .از سوی
دیگر باید به این نکته نیز توجــه کنیم که از مدتی پیش از
ی که دلسوزی
برگزاری انتخابات زمزمه هایی از سوی افراد
چندانی نسبت به انقالب و نظام ندارند در محافل سیاسی
و اجتماعــی بیان می شــود و مضمون ان ،این اســت که
باید از ارای مردم محافظت و حراست شــود اما به اعتقاد
من ،نظر انها بیشتر ایجاد تشویش اســت تا اینکه نسبت
به حفاظت و حراست از ارای مردم دلسوزی داشته باشند.
این افراد ،نباید نســبت به سوءاستفاده از نظر شرعی رهبر
معظم انقالب مبادرت ورزند و بخواهند سخن خود را از این
طریق به اثبات برســانند و این گونه به جامعه القا کنند که
رهبر معظم انقالب نیز این نظر را تایید کرده اند؛ در حالی که
این گونه نیست .رهبر معظم انقالب در فرمایشاتی که هفته
گذشته بیان فرمودند ،به این موضوع اشاره کردند و ما باید
بر این موضوع دقت کنیم که مبادا از این سخنان و نظرات
حکیمانه ،سوءاســتفاده ای صورت گیــرد .از بدو پیروزی
انقالب اسالمی و تشکیل نظام جمهوری اسالمی تاکنون
سابقه نداشته است که ارای مردم به صورت گسترده تغییر
یابد یا از بین بــرود و تخلفات جزئــی ،نمی تواند دلیلی بر
این موضوع باشــد که هــر یک از دولت های مســئول در
نظام جمهوری اسالمی ،به صورت سازمان یافته در نتیجه
انتخابات مداخله کرده و باعث تغییــر در نتیجه انتخابات
شــده اند .بر این اســاس ،بنده امیدوارم که امر انتخابات
در کمال ارامش ،با حضور اکثریت واجدین شرایط و نگاه
اعتمادامیز مردم به حفظ ارای ماخوذه و از ســوی دیگر،
امانت داری و دقت همه متولیان برگزاری انتخابات -اعم
از هیات های اجرایی و هیات های نظارت -برگزار شود و ما
شاهد اثار و برکات برگزاری باشــکوه این دوره از انتخابات
باشیم.
باید تابع نتیجه انتخابات باشیم
مجریان و ناظران انتخابات باید به مساله حق الناس توجه کنند
سید حسین نقوی حسینی
2
نماینده مجلس
مثلث | شماره 295
گفتارها
از انجایی کــه تعبیر هــای متفــاوت و مختلفــی
دربــاره حق الناس بــودن انتخابات و رای مــردم در میان
تحلیلگران و محافل سیاســی مطرح شــده اســت ،رهبر
معظم انقالب اســامی در دیداری که ائمه جمعه سراسر
کشــور در ان حضور داشــتند ،حق الناس بودن انتخابات
را از منظرهــای گوناگــون و جنبه هــای مختلــف ،تبیین
فرمودند و شــاخص های حق النــاس بــودن انتخابات و
رای مردم را به طــور دقیق مطرح کردنــد .می توانیم این
شاخص ها و مولفه ها را به شش گروه اصلی تقسیم کنیم.
یکی از مولفه های اصلــی حق الناس بــودن رای مردم و
مساله انتخابات ،رســیدگی دقیق به صالحیت داوطلبان
انتخابــات مجلس خبــرگان رهبــری و مجلس شــورای
اسالمی است .بنابراین تایید یا عدم تایید صالحیت ها نیز
حق الناس محســوب می شــود؛ به ویژه اینکه رهبر معظم
انقالب به درســتی و دقیق تبیین فرمودند که در بررســی
صالحیت ها ،افــراد صالح نباید رد شــوند و افراد ناصالح،
حتما باید رد بشوند .این فرمایش مصداق حق الناس بودن
صالحیت هاست ن ه اینکه خدای ناکرده به بهانه حق الناس
بودن انتخابات ،افراد ناصالح تایید بشوند .مولفه دیگر این
است که وقتی صالحیت ها مورد بررسی دقیق قرار گرفت
و براســاس قانون و اختیارات دســتگاه های متولی احراز
صالحیت ،نتیجه بررسی صالحیت ها اعالم شد ،همه تابع
قانون باشــند و هرچه قانون می گوید و مطابق ان ،نتیجه
صالحیت ها اعالم شد ،همه از ان تبعیت کنند .تبعیت از
نتیجه اعالم شده انتخابات نیز یکی دیگر از مسائل مهم
است؛ چراکه باتوجه به شاخص های برگزاری انتخابات در
کشور ما ،یکی از بهترین ،سالم ترین و غیرقابل خدشه ترین
انتخابات ها در جهــان در ایران برگزار می شــود .بنابراین
ما باید تابع نتیجه باشــیم و زمانی که نتیجــه انتخابات در
چارچوب قانون اعالم شد ،اعتراضات احتمالی خود را از
طریق روش های پیش بینی شده در قانون پیگیری کنیم.
یکی دیگــر از مولفه هایی که رهبر معظــم انقالب درباره
حق الناس بــودن انتخابات در بیانات شــان به ان اشــاره
کردند ،این اســت که برخی گروه ها ،جریانــات و احزاب
سیاسی ،فهرســت هایی را برای انتخابات ارائه می دهند
اما مساله مهم این اســت که انها باید صالحیت های الزم
و انتخاب اصلــح را در نظر بگیرند نــه مولفه های حزبی و
جناحی را .این مســاله موجب می شــود که مــردم به این
فهرست ها اعتماد کنند و به انها رای بدهند .بنابراین ،هیچ
حزب ،جریان و گروهی نمی تواند باتوجه به گرایش های
حزبی خود فهرســت انتخاباتــی ارائه کند؛ بــدون اینکه
اصلح بــودن و صالحیــت نامزدهــا را مدنظر قــرار دهد.
اگر حزب ،جریــان و گروهی فهرســت خــود را برخالف
شــاخص های اصلح بودن ارائه کند ،حق الناس را رعایت
نکرده است .مولفه دیگر این است که ما به کدام فهرست
رای بدهیم؟ انتخاب کنندگان نیز باید به فهرست ها توجه
کنند و اگر دیدند که فهرســت های پیشــنهادی باتوجه به
مصالح حزبی و گروهی و بر خالف مصالــح ملت ،نظام و
کشور ارائه شده است ،باید از رای دادن به این فهرست ها
اجتناب ورزنــد؛ بنابرایــن انتخاب کننــدگان نیــز باید در
انتخاب خود بــه حق الناس بودن انتخابــات توجه کنند و
از میان فهرست های ارائه شــده ،نسبت به انتخاب اصلح
مبادرت ورزند .نهایتا اینکه نظارت بــر برگزاری انتخابات
به ویژه از ســوی مجریان انتخابات و همه کســانی که در
اجرای انتخابــات نقش دارند اعــم از نیروهای انتظامی،
امنیتی ،مجریان حاضر در شعبه های اخذ رای ،بازرسان،
هیات های اجرایی و نظارت و ...بایــد بدانند که برگزاری
انتخابات و رای مردم حق الناس است و اجازه ندهند حتی
خدای ناکرده یک رای جابه جا شود ،به نام دیگری خوانده
شود یا کنار گذاشــته شــود .مجریان باید در جمع بندی و
اعالم نتایج نیز امانتدار ارای مردم باشند؛ همان گونه که
تاکنون بوده اند و هستند .ما می دانیم که ضریب سالمت
انتخابات در نظام جمهوری اســامی بســیار باالســت و
با کشــورهای دیگر ،قابل مقایســه نیســت اما نظارت بر
انتخابات نیز حق الناس اســت و همه کسانی که مجری و
ناظر انتخابات هســتند و در اجرای انتخابات نقش دارند،
باید حق الناس بودن انتخابات را مدنظر قرار دهند.
21
گفتارها
زلزله در قاره سبز
سال ،2016سال دگردیسی در اروپای واحد
حنیف غفاری
گفتارها
22
مثلث | شماره 295
روزنامه نگار
ســال 2015میالدی با همه پیچیدگی های خود به
پایان رسید .اتحادیه اروپا یکی از اصلی ترین کانون های
تغییر در مناســبات بین المللی در ســال گذشــته میالدی
محسوب می شود .کانونی که توجه بسیاری از تحلیلگران
مسائل بین المللی و حتی جامعه شناســان را به خود جلب
کرده اســت .شــکل گیری حوادث تروریســتی به همراه
استمرار تحرکات اعتراضی در مواجهه با نهادهای اروپایی
جملگی منجر به شکل گیری هندسه ناموزونی در اتحادیه
اروپا ،منطقه یورو و منطقه شــنگن شده اســت .در چنین
شرایطی همبستگی به عنوان خمیر مایه تشکیل اتحادیه
اروپا بیش از هر زمان دیگری به چالش کشیده شده است.
روح همبستگی که در کالبد اتحادیه اروپا تاگذشته ای
نه چندان دور جاری بود ،جای خود را به سلسله اختالفات
و ســردرگمی هایی داده که می تواند محصول ان بازگشت
اروپا به ســال های قبل از تشــکیل اتحادیه اروپا و ترجیح
ملی گرایی به جمع گرایی باشــد .بنابرایــن مفهوم اتحاد و
همبستگی در اروپای واحد در ســال 2015میالدی بیش
از هر زمان دیگری به چالش کشــیده شــده است .مارتین
شــولتز ،رئیس پارلمــان اروپــا از جمله افرادی اســت که
تاکنون بارها در خصوص حرکت اروپا به ســوی گسستگی
هشدار داده است .این گسستگی در جریان وقوع بحران
مهاجرین نمود و جلوه ویژه ای پیدا کرد .در این مجال سعی
داریم مروری روی بحران های جــاری در اروپای واحد در
ابتدای سال 2016میالدی داشــته باشیم .بحران هایی
که هر یک می توانند به پاشنه اشیل اروپای فعلی و حرکت
به سوی «اروپای جدید» تبدیل شوند .اروپای جدیدی که
مختصات ان هنوز مشخص نیست!
الف ) بحران های سیاسی در اروپا
بحر ان های سیاسی در اروپا خود را با ظهور گروه های
ضد یورو و ملی گرا در اروپا نشــان داده است .ضمن اینکه
اختالف بر سر مقوالتی مانند بحران مهاجرین و ...منجر
به جبهه گیری دولت های مختلف اروپایی در مقابل یکدیگر
شده اســت .تا قبل از ان ،وجود احزاب میانه روی راستگرا
و سوسیالیســت فرصتی برای اروپای واحد بــود تا موازنه
سیاســی را در این منطقه حفظ کند .با این حال در ابتدای
سال 2015میالدی شا هد پیروزی حزب سیریزا در یونان
بودیم .حزبی کــه اروپاییان از ان به عنــوان چپ افراطی
یاد می کنند .حزب ســیریزا ضد ریاضــت اقتصادی بوده و
مذاکرات ان با سران اروپایی بر سر اصالحات اقتصادی در
یونان هنوز به نتیجه نرسیده است.
ظهور حــزب پودمــوس در اســپانیا و تقویت جریان
ملی گرا در فرانسه از جمله مصادیقی است که نشان دهنده
چالش های سیاســی موجود در اروپاســت .در این چالش
مســتقیم ،احزابی بــا پیشــینه ملی گرایی توانســته اند در
کشــورهای خود طرفداران زیادی کســب کنند و احزاب
سنتی راستگرا و چپ گرای میانه را به چالش بکشند .در این
معادله ،سوسیال دموکرات ها ،سوسیالیست ها ،دموکرات
مســیحی ها و دیگر احزاب بیش از پیش خود را در چالش
می بینند .فارغ از چالش هایی که میان احزاب و گروه های
میانه رو و ملی گرا در اروپای واحد وجود دارد ،برخی رخدادها
مانند خیز انگلیس برای جدایی از اروپا و چالشی که بر سر
این موضوع به وجود امده اســت ،اوضاع سیاســی اروپا را
نسبت به قبل اسیب پذیر تر ساخته است.
بر این اساس ،دیوید کامرون از سران اروپایی خواسته
تا با اعمــال اصالحات مدنظر انگلیس مانــع از خروج این
کشور از اتحادیه اروپا شوند .با این حال سران کشورهای
اروپایــی و اکثر شــهروندان ســاکن اروپا با ایــن موضوع
مخالف هستند .این افراد معتقدند در صورتی که انگلیس
خواسته های مدنظر خود را عملی کرده و امتیازاتی خاص
از اروپا در یافت نماید ،به عضوی برتر و ویژه در این منطقه
تبدیل خواهد شد و این موضوع از سوی دیگر ساکنان اروپا
قابل تحمل نیســت .در هر حال چالش میــان انگلیس و
اروپای واحد بر ســر خروج از اتحادیه اروپا همچنان ادامه
دارد .این روند در ســال 2016میالدی تقویت خواهد شد
زیرا قرار است در سال 2017همه پرسی پیوستن انگلیس
به اروپــا برگزار شــود .هم اکنــون میان دیویــد کامرون و
افرادی مانند انگال مرکل صدر اعظم المان و یونکر ،رئیس
کمیســیون اروپا در این خصوص اختالفات زیادی وجود
دارد .امتیازاتی کــه انگلیس می خواهــد در ابعادی مانند
مهاجرت کارگران،نحوه پرداخت مالیات و ....نمود یافته
و همین مســاله حل و فصل اختالفات میان اتحادیه اروپا
و انگلیس را سخت تر ساخته است .بنابراین ،چالش های
سیاسی اروپا تنها منحصر به ظهور احزاب ملی گرا و افراطی
در این منطقه نیست ،بلکه اختالفات میان اعضای کنونی
و سنتی اروپا را نیز در بر می گیرد.
نکته مهم تر اینکه بحران های سیاسی در اروپا خود
تابعی از دیگر بحران هــای اجتماعی ،امنیتی و اقتصادی
در این منطقه اســت .هم اکنــون شــهروندان اروپایی به
گفتارها
دلیل تشدید همزمان این بحران ها ،نهادهای سیاسی در
اروپا را هدف قرار داده اند .بر این اســاس دامنه اختالفات
اجتماعی ،اقتصادی و امنیتی کشورهای مختلف اروپایی
به حوزه سیاســی نیز کشیده شــده و منجر به تقابل احزاب
سنتی اروپا با یکدیگر شده است .در چنین فضایی احزاب
جدید که اکثــرا رویکردی ملی گرایانــه و افراطی (در قبال
مهاجرین) دارند توانسته اند تا حدود زیادی گوی سبقت را
از احزاب سنتی ربوده و برای حضور در قدرت خیز بردارند.
خشــم شــهروندان اروپایی از سیاســتمداران و نهادهای
سنتی اروپا این روند را تســریع کرده است .در این معادله،
نهادهای سنتی اروپا به ناکارامدی متهم شده اند .مجموع
این عوامل و بحران ها سبب شــده تا اروپا سال دشواری را
پشت سرگذاشته و وارد سال دشوارتری شود .سال ۲۰۱۶
میالدی سالی ارام برای قاره سبز نخواهد بود؛ موضوعی که
تحلیلگران امور اقتصادی و سیاسی و اجتماعی نسبت به
ان اذعان دارند.از این رو با تشدید بحران های مختلف در
اروپا ،شاهد حرکت نهادهای رسمی اروپا به سوی موقعیتی
بدتر خواهیم بود.
ب) بحران های اجتماعی و امنیتی در اروپا
در کنار بحران های سیاســی در اروپــا ،بحران های
اجتماعی و امنیتی در این منطقه نیز شــدت گرفته است.
به عبــارت بهتر ،میــان بحران های جــاری در اروپا نوعی
پیوســتگی وجــود دارد .بحران های اجتماعــی و امنیتی
اروپا در پیوســتگی و ارتباط مســتقیم با یکدیگر قرا دارند.
در ســال 2015میالدی شــاهد وقوع حادثه تروریســتی
پاریس بودیم .وقوع حادثه تروریســتی پاریس و کشــته و
زخمی شدن حدود ۴۵۰نفر در این حمالت ،اروپای واحد
را وارد فاز امنیتی تازه ای کرده اســت .اساسا پس از وقوع
این حادثــه ،دیالوگ امنیتــی در اروپا تغییر یافته اســت.
این دیالــوگ امنیتی تابع عملکــرد نامتقــارن و خطرناک
دستگاه های امنیتی برخی کشورهای اروپایی نظیر انگلیس
و در حمایت از گروه های تروریســتی در منطقه قرار گرفته
است .چهره امنیتی اروپا پس از حوادث پاریس به طور کلی
دگرگون شده اســت .هم اکنون پلیس و نیروهای امنیتی
در کشــورهای مختلف اروپایی در حالت اماده باش به سر
می برند و این روند تا مدتی نامعلوم ادامه خواهد داشــت.
اکثــر کشــورهای اروپایی همچنــان در باالترین ســطح
هشدارهای امنیتی به سر می برند.
در جریان برگزاری جشــن های ســال نو میالدی نیز
این روند قابل مشــاهده بود .تدابیر امنیتی شدید حاکم بر
جشن ها و مراســم های کریسمس نشــانه ای بارز دال بر
این موضوع اســت .حادثه پاریس و تهدیدات تروریستی
مشابه نشــان می دهد ضریب اســیب پذیری امنیتی اروپا
طی یک سال اخیر به شدت افزایش یافته است .افزایش
این اســیب پذیری می تواند مولد بحران هــای اجتماعی
و سیاســی تازه ای در اروپای واحد باشــد .همان گونه که
اشاره شد در بررسی این معادله نمی توان نسبت به حمایت
برخی کشورهای اروپایی از گروه های تروریستی به سادگی
گذشــت .انگلیس یکــی از بارز ترین این کشورهاســت.
فرانســه و المان نیز با فروش تسلیحات خود به کشورهای
دیکتاتوری منطقه مانند عربســتان و قطر نقش بسزایی در
این معادله ایفا می کنند.
حتــی ماجــرا در ادامــه (در ســال 2016میالدی)
می تواند پیمان شنگن را تحت تاثیر خود قرار دهد .اعمال
کنترل هــای مرزی میــان کشــورهای ســوئد و دانمارک
و تــاش برخی کشــورها مانند فرانســه در لغــو تعهدات
مربوط به پیمان شنگن نشــان از اسیب پذیری این پیمان
جمعــی در اروپــا دارد .تاکنــون پیمان شــنگن به عنوان
یکی از نمادهای اتحاد در اروپا به شــمار می رفت .بر این
اساس کمتر کســی تصور می کرد که روزی پیمان شنگن
به عنوان پیمانی جمعی در قاره سبز به چالش کشیده شود.
اعمال کنترل هــای مرزی در دانمارک یکــی از نمادهای
اسیب پذیری پیمان شــنگن اســت .اخیرا المان نگرانی
خود را از اسیب پذیری پیمان شــنگن بیان کرده است .با
این حال به نظر می رســد برخی کشــورها مانند دانمارک و
فرانسه در این خصوص همچنان مصر هستند .یکی دیگر
از بحران هایی که اروپای واحد با ان درگیر اســت ،مساله
پناهجویان است .پناهجویانی که از کشورهای جنگ زده
(که اتفاقا قربانی سیاســت های غرب در منطقه بوده اند)
ترجیــح داده اند راهی کشــورهای اروپایی شــوند .ظهور
گروه های راســت افراطی در اروپا در مقابل پناهجویان و
مهاجرین مساله ای نیست که بتوان به سادگی از کنار ان
گذشــت .اصلی ترین هدف جریان های راســت افراطی
در اروپــا ،تغییر بافــت اجتماعــی اروپــا از نهاد گرایی به
سوی درون گرایی مخرب اســت .بخش اعظمی از نگاه
تهدیدمحوری که علیه پناهجویان در اروپا شــکل گرفته
است ،معلول فعالیت های اجتماعی و بحران سازی های
جریان های راست افراطی در کشــورهای اروپایی است.
باتوجه به شــرایطی کــه ذکر شــد ،احتمال تغییــر بافت
اجتماعــی در کشــورهای اروپایی زیاد اســت .معادالت
اجتماعی تابعی از معادالت سیاســی ،امنیتی و اقتصادی
هســتند .از این رو با گذشت زمان و تشــدید بحران در هر
یک از این حوزه ها ،ســاختار اجتماعی اروپــای واحد نیز
دگرگون خواهد شد.
ج ) بحران های اقتصادی در اروپا
بحران اقتصادی در ســال 2015نمــود ویژه ای در
اروپــای واحد داشــت .البته بحــران اقتصــادی تا حدود
زیادی تحت الشــعاع بحران های امنیتــی و اجتماعی در
اروپا به حاشیه رانده شــد اما کلیت وجود ان در کشورهای
مختلف عضــو و غیر عضــو در منطقه یورو ملمــوس بود.
کاهش شــاخصه های اعتباری در اروپا ،افزایش بیکاری
و اجرای طرح های ریاضتی در مقیاســی وســیع و اعمال
این سیاســت ها در بودجه ریزی کشــورهای عضو منطقه
یورو جملگی نشان از استمرار بحران اقتصادی در اروپای
واحد و خصوصا منطقه یورو داشته است .در این خصوص
مذاکرات میان یونان و بانک مرکزی اروپا نقطه اشکارساز
اختالف در منطقه یورو بر سر اصالحات ریاضتی محسوب
می شود .بحران بدهی های خارجی در اروپا را نیز باید به این
موضوع اضافه کرد .در این میان ،اســتمرار سیاست های
ریاضتی و کاهش بودجه عمومی کشورها تحت تاثیر بحران
اقتصادی کماکان بر مناســبات داخلــی در منطقه یورو و
اتحادیه اروپا تاثیرگذار خواهد بود .بر این اســاس کاهش
بودجه عمومی کشــورهای عضو اتحادیه اروپا (خصوصا
اعضای منطقه یورو) نشان دهنده استمرار رویکرد ریاضتی
در اروپای واحد اســت؛ رویکردی که از سوی شهروندان
کشورهای مختلف اروپایی با اقبال مواجه نشده است .حتی
برخی اقتصاددانان تاکید کرده اند که اســتمرار روند فعلی
می تواند منجر به فروپاشی منطقه یورو و خروج خودخواسته
برخی از اعضا از ان شود.
روایت«کیمیا»
ضعف ها و قوت های روایت جدید سیما از تاریخ معاصر
احسان رستگار
روزنامه نگار
مثلث | شماره 295
گفتارها
پیش از شــروع این مجموعه ،بسیاری شروع پخش
طوالنی ترین روایت ســیما را جشــن گرفته بودند .پخش
اولین مجموعه ۱۱۰قسمتی سیما ،از شنبه چهار مهر ماه،
هر شب از شبکه دو سیما اغاز شد .مجموعه ای با بیش از
۳۰۰بازیگر که حسن پورشیرازی ،مهراوه شریفی نیا ،ازیتا
حاجیان ،رضا کیانیان ،مهدی ســلطانی ،مهدی پاکدل،
نیکی کریمی ،حامد بهداد ،پوریا پورسرخ و بسیاری از دیگر
ی در ان به ایفای نقش
چهره های نام اشنای عرصه بازیگر
پرداخته اند .فقط و فقط با در نظر گرفتن همین نقطه قوت
که کارگردانی از حیث به کار گرفتن و پرداخت دستمزد هیچ
بازیگری در مضیقه نبوده و هــر بازیگر زن و مردی را در هر
تعداد قســمت که مد نظرش بوده می توانسته به کار گیرد،
موجب می شود که کارگردان به نقطه قوتی مجهز شود که
ان نقاط قوت ،چون از جنس بازی های چشمگیر هنرمندان
برجسته است ،بتواند بسیاری از ضعف های ان اثر را بپوشاند
و بدین ترتیب ،مســیر جذب حداکثــری مخاطب هموار
شود .وقتی ســخن از طوالنی ترین روایت ســیما به میان
می اید و بحث پیرامون پر بازیگرترین مجموعه تاریخ ایران
است ،باید این مجموعه را با امکاناتی که در اختیار داشته
و توقعاتی که از ان می رفته مقایسه کرد .پس اگر شخصی
بگوید این مجموعه از دیگر مجموعه ها بهتر توانسته جذب
مخاطب کند ،می توان این طور پاسخ داد که اوال باید دقیقا
بررسی شــود که ایا واقعا بر اساس نظرسنجی های میدانی
و امار واقعی ،این چنین هست یا خیر و ثانیا اگر هم چنین
باشــد ،مگر با این بودجــه قابل توجهی که صرف شــده و
۱۱۰قسمت ۴۵دقیقه ای که از بهترین ساعت برنامه های
سیما که به این مجموعه اختصاص یافته ،توقعی جز این
می رفته؟ ایا این مجموعه را می توان با مجموعه ای دیگر
که با کسری از بودجه این سریال ساخته شده ،قیاس کرد؟
ایا چنین مقایسه ای ،منصفانه است؟
یکی از مهم ترین عواملی که موجب می شــود یک
اثر بیشتر دیده شود و در ذهن مخاطب جای گیرد ،زمان و
دفعات پخش ان است؛ برای مثال نمی توان مجموعه ای
۱۰قســمتی را با مجموعه ای ۱۱۰قســمتی قیاس کرد و
حتی در مورد محبوبیت و اقبــال مردم به این دو مجموعه،
هیچ نوع مقایســه ای انجام داد؛ چرا که ناگفته پیداست،
وقتی شهروند خسته پس از یک روز سخت کاری ،به خانه
بیاید ،ممکن است تنها چند شب در میان بتواند وقت پیش
از خوابش را به تماشای مجموعه یا فیلمی اختصاص دهد.
معموال خستگی و خواب الودگی ان قدر هست که به جای
به خواب رفتن پای تلویزیون ،ان شهروند به خواب رفتن در
بستر ر ا ترجیح دهد .بدین ترتیب یک مجموع ه ۱۰قسمتی
ممکن است فقط یک یا دو قســمتش در معرض تماشای
مخاطب قرار گیرد و تــا درصد فراوانی از مــردم بخواهند
برنامه های شــخصی و کاری خود را طوری هماهنگ کنند
که در زمان پخــش ان مجموعــه ،حتما پــای تلویزیون
نشسته باشــند ،ان مجموعه یا به پایان رســیده یا در چند
23
گفتارها
24
مثلث | شماره 295
گفتارها
قسمت پایانی اش به سر می برد .بالعکس این قاعده ،برای
یک مجموعه طوالنی ان هم در حد ۱۱۰قسمتی ،صدق
می کند؛ به این ترتیب که هر شهروند و مخاطبی ،هر چقدر
هم که گرفتار و پرمشغله باشد ،می تواند چند شب در میان،
به تماشای ان مجموعه بنشیند و با مرور گذشته مجموعه
که در ابتدای هر قســمت یا خالصه هایی کــه در انتهای
هفته به مخاطب عرضه می شود ،از قافله ماجرا و مشاهده
ن جا نماند.
و کشف گره های داستا
این یک مزیــت منحصر به فرد اســت کــه کیمیا از
ان برخوردار اســت و بر همین مبنای روان شــناختی و نیز
سریال سازی ،اینکه یک مجموعه اجازه داشته باشد تا ان
قدر در معرض دید مخاطب و شهروندان قرار گیرد تا به ان
عادت کنند ،به تنهایی می توانــد برگ برنده یک مجموعه
باشــد .در چنیــن وضعیتی ،حتــی اگر مخاطب بــا اثری
متوســط هم مواجه شود ،به دلیل شــرطی شدن و عادت
کردن به تماشای ان مجموعه ،احساس علقه و صمیمیت
و در برخی مواقع اعتیاد مخاطب به دیدن ان سریال ،برگ
برنده صاحبان اثر به شمار رفته و باعث می شود که مخاطب
راحت تر بتواند با ضعف ها و معایب ان کنار بیاید.
حال با لحاظ کردن نکات فوق ،ســوال این جاست
که ایا ان درصد از مردم که باید و شــاید ،مایل به تماشای
کیمیا هستند؟ بر اساس قاعده «هیچ ماست فروشی نمی گه
ماستم ترشه» و نیز «خود گویی و خود خندی» ،سازندگان
«کیمیا» معتقدند که کیمیا توانسته خیابان ها را خلوت کند!
تعبیر خلوت شدن خیابان ها ،تعبیری است که مدت هاست
به خاطــره تبدیل شــده؛ اصطالحی کــه بیشــتر در مورد
مجموعه های دهه هفتاد و اوایل هشــتاد هجری شمسی
عینیت می یافــت ،اما با افزایش ضریب نفوذ شــبکه های
متعدد فارسی زبان ماهواره ای به خانه های مردم در سراسر
کشور ،این اصطالح به یک یادمانه (نوستالژی) بدل شد.
خلوت شدن خیابان ها از ان ادعاهایی است که ال اقل
با چشم غیر مسلح در خیابان ها رویت نمی شود؛ امتحانش
مجانی اســت .در خیابان های پرتردد تهران ،اگر ساعت
۹:۳۰عبور کنیم ،شاهد هســتیم که هم ترافیک هست و
هم خیابان ها خلوت نیست .نکات فوق ،مربوط می شود به
یک نگاه اجتماعی به پخش مجموعه کیمیا ،اما در نگاهی
فنی تر و تخصصی تر بــه این مجموعه ،معایبی مشــهود
است که متاسفانه وقتی از جانب منتقد ان طرح می شود،
از جانب عوامل کیمیا ،تخطئه می شود که البته جز این هم
انتظار نمی رود .برای مثال ،یکی از مبارزان مشهور انقالب
که امروز از سیاستمداران بنام کشور است ،یک قسمت از
این مجموعه را دیده بود؛ از او سوال شــد که «کیمیا» را
دیده اید؟ گفت نه ،ولی یک مجموعــه ای را دیدم که ایام
نزدیک به انقالب اســامی را نشــان می داد ولی فضای
انقالب ان روزها این گونه نبود! گفته شد که «اتفاقا کیمیا
همین مجموعه است!»
این یک روایت واقعی است و نگاه یک مبارز انقالبی
را به این مجموعه نشــان می دهد که نگارنده بی واســطه
از ان مطلع شده اســت .نظر دیگر افرادی که مبارزه های
انقالب را از نزدیک مشاهده کرده اند هم مثبت تر از نظر ان
سیاستمدار نبوده است ،اما وقتی این نقدهای محتوایی به
فیلمنامه و جنس دراماتیزه کردن داستان «کیمیا» مطرح
می شــود ،به جای پاســخ های منطقی ،با این پاسخ های
تکراری مواجه می شویم که «باید سختی تولید یک سریال
۱۰۰قسمتی را درک کرد» یا «ساختن مجموعه ای درباره
دهه ۵۰ســخت تر اســت از ســاختن مجموعه ای درباره
دوران قاجار یا پهلوی» و فرافکنی های مشابه ،در حالی که
نویسنده و کارگردان این اثر ،چطور بازی درخشان بازیگران
هنرمند ایــن مجموعه را -که ناگفته پیداســت حتی بدون
راهنمایی های کارگردان هم می توانستند تقریبا در همین
ابعاد هنرنمایی کنند -به پای خود می نویسند ،اما گاف های
عجیب و غریب این مجموعه ،ا ز تردد ماشین ۲۰۶در دهه
پنجاه گرفته تا ویراستاری کتاب «پرتویی از قران» ایت الله
طالقانی که توسط محمدمهدی جعفری ویرایش شده اما در
این مجموعه به کیمیا نسبت داده می شود را ناشی از یک
توطئه به نام «سیستم گاف گیری» می دانند!
گاهی اوقات ،برخی واقعیــات را زمان ثابت می کند
و ان واقعیت تلخ این اســت که بدون شــک پس از اتمام
کیمیا ،اکثر مخاطبین و مردم بعد از گذشت یکی دو سال،
نه دلتنگ کیمیا خواهند شــد و نه حس می کنند که دوباره
تشــنه دیدن ان هســتند .ســریالی که خیابان ها را خلوت
می کند ،قبال این گونه بود که حتی پس از پخش تکرارش
در دو سه سال بعد هم می توانست اهالی خانه را دور سفره
پای تلویزیون جمع کند؛ ایا «کیمیا» که حتی صحنه های
جنگ های درون خرمشهرش معموال از نماهای متوسط و
نزدیک گرفته شده و تماشاگر محروم است از دیدن نماهای
دور و واقعی« ،خیابان خلوت کن» است؟ اگر هم در چند
هفته اخیر ،خیابان ها اندکی خلوت شده ،به دلیل تعطیلی
مدارس و الودگی هواست نه کیمیا!
وجود مجموعه های طوالنی و ۱۰۰قســمتی الزم و
مفید است در روزگار دوری مردم از ســیما ،اما بنا نیست به
ازای این وجوب ،هر مجموعه ای با هر گــروه کارگردانی
و نویسندگی ساخته شــود و ســپس چون برای ان بودجه
قابل توجهی صرف شده ،همه منتقدین بسیج شوند و از ان
مجموعه دفاع کنند.
سخن اخر
با لحاظ کــردن نکات فــوق الذکر ،امــا توصیه این
منتقد ،تماشا نکردن کیمیا نیست .اگر برخی بر این باورند
که کیمیا بی خاصیت اســت ،اما نظری که یک مادر برای
یکی از رسانه ها ارسال کرده بود ،به قدر کافی تامل برانگیز
است؛ مادر نوشته بود:
«کیمیا عیب و ایراد زیاد داره ،ولی همین که پســرم
بعــد از دیدن ســریال ،رفت تو اینترنت گشــت تــا بفهمه
محمد جهان ارا کیه ،واســه من که خانوادم خیلی مذهبی
نیســتن هم یه دنیا می ارزه ».نمی توان گفت که با وجود
تمام نقا ط ضعفی که در کیمیا وجــود دارد ،این مجموعه
در حد بضاعت فرمی و هنری خود ،انســان را از ســاواک
بیزار نمی کند .نمی شود گفت که فضای خفقانی که حتی
دخترمدرســه ای ها هم از ان در امان نبوده انــد ،در کیمیا
منطقی روایت نشده است.
ســاختن مجموعه ای پیرامــون روزهــای انقالب،
فی نفســه مفید اســت و در ایامی که مجموعه های عظیم
تاریخــی در ابعاد معمای شــاه از شــبکه ۱ســیما پخش
می شود ،شــاید درامی مانند کیمیا بتواند فضای اجتماعی
ان دوران را نیز تا حدی به تصویر بکشد .ضعف کیمیا این
نیست که به درامی عاشــقانه در بحبوحه انقالب پرداخته؛
اتفاقا این نقطه قوت کیمیاســت .کشش و جذابیت روایی
داســتانی که می خواهد پیــش ،حین و پــس از انقالب را
روایت کنــد ،با گره افکنی های عاشــقانه می تواند بســیار
افزایش یابد ،اما دلیلی ندارد به دلیل جدیت عاشقانه های
فیلمنامه ،روایت انقالب به قدر کافی مستند و دقیق انجام
نگیرد .اگر بناست مجموعه ای بشود مجموعه ای ماندگار،
نه فقط عاشــقانه ای قوی ،بلکه روایت مســتند و تاریخی
منطقی نیز می طلبد.
ابعاد انســانی ای که کیمیا به ان پرداختــه ،از نقاط
قوت ان محســوب می شــود؛ مثال اینکه انقــاب چطور
شــخصیت برخی افراد را دگرگون می کنــد ،چطور برخی
افراد فرصت طلب در ایام دگرگونی و نابسامان انقالب ،از
جو مرج ها پلی می سازند برای جهش و از طرفی بسیاری
هر
از فرصت طلب ها ،دستشان از فرصت های باد اورده کوتاه
می شود ،به خوبی در مجموعه دراماتیزه شده اند.
شاید نویســنده و کارگردان بر این باور بوده اند که تمام
وجوه انقالب را ،حول خانواده کیمیا و اتفاقاتی که پیرامون
انها می افتد رقم بزنند و ایناصالغیرمنطقینیست.بنانبوده
که برای تقویت جنبه های مســتند و تاریخی یک داســتان
عاشقانه ،ناگهان دوربین کیمیا سر از کاخ شاه دربیاورد ،اما
وقتی کارگردان در مورد پیش و پس از انقالب فیلم می سازد،
نه می تواند از کنــار درگیری های خیابانی مــردم با نیروهای
مسلح و نه از کنار دفاع مقدس ،بی اعتنا عبور کند .در کیمیا
نیز طبیعتا چنین نشــده ،اما نه درگیری های خیابانی طبیعی
هستندونهصحنه هایدفاعمقدس.منطقینیستکهچون
این مجموعه ما را از حیث ابعاد عاشــقانه اش اقناع می کند،
ما به دیدن صحنه ای با وســعت ۱۰۰متر مربع و جلوه های
ویژه ای ضعیف و غیرطبیعی ،اعتراض نکنیــم و در دل این
گونهخودراقانعکنیمکه«اشکالیندارهباباکیمیاستدیگه.
اینکه سریال جنگی نیست؛ یه سریال عاشقانه است .حاال
صحنه های درگیری و جنگی و جلوه هــای ویژه اش هم اگه
تخیلی بود مهم نیســت ».اتفاقــا مطالبه مخاطــب از این
صحنه ها،کم ترازتوقعشازیکفیلمجنگینیست،چراکه
تولید و تهیه مجموعا کم تر از ۱۰۰دقیقه از جنس صحنه ها
(درکلسریال)،برایطوالنی ترینروایتسیمایجمهوری
اسالمیایرانالزماستونمی توانانرانادیدهگرفت.کیمیا
می توانست بسیار سر و شکلی جذاب تر و کم عیب و نقص تر
داشتهباشدواینکیمیا،کیمیایسریال هایسیمانیست.از
نظرکیفیتوحتیفیلمنامه ،بههرحیث،مجموعه ایاست
شریفوقابلدفاع،اگرچهکم نقصنیست.
سیاست
از نیاوران تا مشهد
شهادت شیخ نمر توسط رژیم سعودی بازخوردها و واکنش های زیادی
داشــت .در ایران اما این واکنش ها متفاوت تر از همه جا بــود .در تهران و
مشهد به سفارت حمله شد و کار به انجا رسید که عربستان در یک واکنش
عجوالنه و البته شیطنت امیز تصمیم به قطع رابطه با ایران گرفت .این ماجرا
و همه حاشیه های پیرامون ان را در این پرونده مورد توجه قرار داده ایم.
چگونهاعتراض هابهاعدامشیخنمر
منجربهاشغالسفارتعربستانشد؟
نیاوران ،ساعت22
سیاست
مثلث | شماره 295
نامزدهایاصولگرا
باید فداکاری کنند
26
رابطه دولت روحانی با م راجع
بهتر از احمدی نژاد است
حسین نجابت
محسن غرویان
1
چند ساعت بعد از انکه عربستان سعودی اعالم کرد
شــیخ نمر باقر النمر از رهبران برجسته شــیعیان عربستان
را اعدام کرده ،عربســتان بــا موجــی از واکنش ها مواجه
شد؛ واکنش هایی از کشــورهای مختلف .در ایران اما این
واکنش ها بسیار متفاوت از نقاط دیگر بود تا انجا که کار به
حمله و اشغال سفارت و کنسولگری کشیده شد و در ادامه
تحوالت در این مورد عربستان و چند کشور دیگر رابطه خود
را با ایران قطع کردند.
دستور رئیس جمهور
حسن روحانی خواستار رسیدگی
خارج از نوبت به پرونده حمله به
سفارت عربستان شده است
منصور حقیقت پور نماینده مجلس نهم
و نایب رئیــس کمیســیون امنیت ملی
مجلس گفته اســت :عوامل خودســر
شــیعه انگلیســی در حمله به ســفارت
عربســتان در تهران دخالت مســتقیم
داشته اند
شب گذشته بود که خبر امد فرماندهان ناجا به محل سفارت
رفته اند .ایســنا ســاعت 1بامداد این خبــر را روی خروجی
خود قرار داد «:فرمانــده نیروی انتظامی تهــران بزرگ در
برابر سفارت عربستان حاضر شد .با توجه به تجمع صورت
گرفته برابر سفارت عربســتان در تهران و حوادث رخ داده
سردار ساجدی نیا فرمانده نیروی انتظامی تهران بزرگ برابر
سفارت حضور پیدا کرد.همچنین سردار مومنی ،جانشین
فرمانده نیروی انتظامی نیز در محل ســفارت حاضر شــده
اســت ».همزمان خبر امد که ماشین های اتش نشانی هم
به نیاوران رفته اند.
در این زمان بود که رســانه هایی رسمی که از این خبر
غافلگیر شده بودند ،خبر رســانی در مورد این رویداد را اغاز
کردند .خبرگزاری اصولگرای تسنیم در خبری کوتاه نوشت:
«در حمله مردم خشمگین به سفارت عربستان در تهران در
بامدادیکشنبهکارکنانسفارتدرساختمانحضورنداشته اند
و به هیچ یک از کارکنان اسیبی نرسیده است .تجمع مردم
خشمگین مقابل سفارت عربستان در تهران ،بامداد یکشنبه
به هجوم به ســفارت منجر شــد و پس از دخالت نیروهای
امنیتی این تجمع پایان یافت .این تجمــع در اعتراض به
اعدام شیخ النمر ،روحانی برجسته شیعه صورت گرفت».
خبرگزاری ایسنا هم که از رسانه های نزدیک به دولت
است ،در خبری کوتاه در این مورد نوشت «:از ساعاتی پیش
اخراج سفیر و شیطنت های رسانه ای
با پایان ماجرا در تهران و مشــهد حاال زمان شیطنت
رسانه های وابســته به عربســتان فرا رســیده بود .از همه
پیشرو تر این سایت العربیه بود که به خبرسازی می پرداخت.
ابتدا خبر امد که سفیر ایران اخراج شــده و یک هواپیمای
ماهان برای انتقال هیات ایرانی به ریاض رفته است .خبری
که بالفاصله تکذیب شد .بعد از ان رسانه های غربی بودند
که اتهاماتی را متوجه برخی نهادها در ایران کردند .حتی
ایت الله املی الریجانی
گفته است« :این
حادثه بر خالف قوانین
و بر خالف مصالح کشور
صورت گرفته است»
مثلث | شماره 295
حسن روحانی در پیام
روزیکشنبه خود خواستار
شناسایی عوامل حمله به
سفارت عربستان شد
در این میان سایت تابناک گمانه ای را مطرح کرد که
مورد توجه برخی رســانه ها هم قرار گرفت .تابناک به تقل
از برخی شــاهدان عینی از طراحی شــدن یک پروژه خبر
می داد و اینکه معترضان در یک بازی از پیش تعیین شده
قرار گرفته اند .تابناک نوشته بود« :برخی از شاهدان عینی
از نفوذ برخی از عوامل نفوذی سعودی در بین مردمی که
معترض جنایت ال سعود بودند ،روایت می کنند و می گویند
حداقل ســه نفر را دیده اند که مردم را تشــویق به حمله به
سفارتخانه و پرتاب سنگ و اتش به ســوی ساختمان ان
کرده اند .شــاهدان عینی همچنین دیده انــد افرادی که
مردم را تحریک به حمله می کرده اند ابتدا در پیشــاپیش
جمعیت حرکت کرده اند ،اما دقایقی بعد این سه نفر در بین
تجمع کنندگان دیگر دیده نشدند و گویا با انجام ماموریت
صحنه را ترک کرده اند .برخی از مقامات امنیتی و انتظامی
در گفت وگو با تابناک به مردم یاداوری کردند که دشمن در
چنین مواقعی ســناریوهایی را طراحی می کند تا بر اساس
ان ،جوانانی کــه به حق به جنایت کشــوری چــون رژیم
سعودی معترض هستند در موقعیتی که انان خلق می کنند
بازی کنند تا انان بتوانند از موضع انفعال به موضعی فعاالنه
بیفتند و بدین وســیله سرپوشــی بر جنایات خود بگذارند.
مقامات امنیتــی می گویند عوامل نفــوذی را باید مراقبت
کرد چرا که انــان می خواهند اعتراضات بــه حق مردم را
به مســیر دیگری هدایت کنند ،تا جنایت صــورت گرفته
توسط ال سعود را از صدر توجهات جامعه جهانی بزدایند و
مقامات این کشور را به نمایش مظلوم نمایی برای حمله به
سفارت شان تشویق کنند».
سیاست
لحظه به لحظه تصاویر جدید از اتش گرفتن برخی اتاق ها و
پرتاب مواد اتش زا به سمت طبقات باالیی گرفته تا تصویری
که از پــاره کــردن و اتش زدن تصویــر پادشــاه و مقامات
عربستان حکایت داشت .حتی اتاق کار سفیر هم در تصاویر
وجود داشت که میزهایش شکسته و کالسه هایی از اوراق
روی هم ریخته است .از همه موارد قابل توجه تر تصویری
بود که یک جوان د ستگاه تلفن سفارت را برداشته و بیرون
اورده و با ان عکس ســلفی گرفته بود یا ان دو جوانی که با
پایه میز شکسته سفیر تصویر سلفی انداخته بودند.
فیلم ها که صوت را هم به همراه داشــت این شــایعه
را که اتش زدن ســفارت کار خود عربســتانی ها بوده بی اثر
کرده بود.
در این میان یک نکته قابل توجه این بود که هیچ کدام
از کارمندان سفارت در ساختمان حضور نداشتند حتی یک
کارمندنگهبانهمان گونهکهتصاویروفیلمحکایتمی کرد
در ان محل حضور نداشته است.
نکته دیگر هم این بود که مامــوران کم تعداد نیروی
ل ماجرا
انتظامی به شهادت تصاویر و فیلم ها توانایی کنتر
را از دست داده بودند.
حاال از مشهد هم عکس های تازه ای امده بود .انجا
هم کنسولگری اوضاع بهتری از تهران نداشت .معترضان
در مشهد ،پرچم عربســتان را از ساختمان کنسولگری این
کشــور پایین کشــیده و برخی از معترضان مواد اتش زا به
ساختمان کنسولگری عربستان پرتاب کردند .ساعت از 12
تعدادی در اعتراض به اعدام شــیخ نمر در مقابل ســفارت
عربستان تجمع کرده بودند .عده ای از انها اقدام به ورود به
سفارت کردند .در حال حاضر افرادی که وارد سفارت شده
بودند به بیرون منتقل شده اند ولی همچنان جمعیت زیادی
برابر سفارت حضور دارد.حضور نیروهای امنیتی هم در این
میان چشمگیر است».
ان سه نفر!
تهران ساعت 22
«امشب؛ پاسداران -سه راهفرمانیه -خیابان بوستان-
خیابان نیلوفر -پالک ۱»این جمله گویا قرار پیامکی طیفی
بوده که در تهــران برای اعتراض به عربســتان ســعودی
قرار گذاشته بودند .درســت همان زمانی که همه تحوالت
اعتراضات در مشــهد را دنبال می کردند ،خبر امد که تعداد
تجمع کنندگان در خیابان بوستان تهران هم افزایش یافته
است .خبرگزاری ها و سایت های خبری که یا دیگر به دلیل
پایان ساعت کاری خبر منتشر نمی کردند یا ترجیح می دادند
به دلیل معلــوم نبودن سیاســت های خبــری در این مورد
سکوت پیشه کنند جای خود را به شبکه های اجتماعی داده
بودند .تلگرام در این میان حرف اول را می زد .به ســرعت
اخبار و تصاویر و حتی فیلم از نیاوران تهران به تمام ایران و
دنیا مخابره می شد و اخبار از انجا جنجالی تر شد که در کنار
عکس های باال رفتن از فنس های مقابل کنســولگری در
مشهد ناگهان تصویری روی تلگرام منتشر شد که شکسته
شدن درب سفارت عربســتان در تهران را روایت می کرد.
سیاست خارجی
27
سیاست خارجی
در این میان خبر امد که عربســتان به نیــروی هوایی خود
اماده باش داده است.
واکنش های داخلی به وقایع نیاوران
تهران ،یکشــنبه متفاوتــی را اغاز کــرد .اول از همه
این سخنگوی وزارت امور خارجه بود که در بامداد یکشنبه
به رســانه ها گفت که وزارت خارجه ،خواســتار جلوگیری از
هرگونه تجمع در مقابل سفارتخانه هاست .وی افزود :پلیس
دیپلماتیک مســئولیت برخورد با هرگونه تعرض به اماکن
دیپلماتیک متعلق به عربستان ســعودی را بر عهده دارد و
بر اساس وظایف ذاتی خود برای حفظ نظم عمومی و اعاده
امنیت این اماکن اقدام می کند».
موضع رسمی وزارت خارجه
اما بعــد از انکه عربســتان اعالم کرد رابطــه اش را با
ایران قطع خواهــد کرد ،ســخنگوی وزارت امــور خارجه
در جمع خبرنگاران حاضر شــد و در مورد حــوادث تهران و
مشهد توضیحاتی داد.جابر انصاری با اشاره به ورود برخی
افراد به ســفارت عربستان در کشــورمان و نمایندگی های
این کشــور ،گفت« :این اقدام اولین اتفاقی نیست که در
دنیا در مــورد نمایندگی هــای دیپلماتیــک می افتد.انچه
ن که دولت میزبــان به تعهدات قانونی خود
اهمیت دارد ای
بر اساس کنوانسیون های بین المللی عمل کند و جمهوری
اســامی ایران به وظایف خود در این زمینــه برای کنترل
امواج احساسات گســترده مردمی که به وجود امده ،عمل
کرده است».
ســخنگوی وزارت امور خارجه کشــورمان با تاکید بر
اینکه ایــران متعهد به حفــظ امنیت اماکــن دیپلماتیک و
دیپلمات ها براساس کنوانســیون های بین المللی است،
خاطرنشــان کرد« :با این وجود عربستان سعودی به دلیل
اینکه حیــات خود و منافعــش را در بحــران می بیند از این
موضوع هم به عنوان بهانه ای برای افزایش تنش و درگیری
استفاده کرده است».
سیاست
28
مثلث | شماره 295
واکنش روسای قوا
اما حســن روحانی که روز شــنبه در واکنش به اعدام
ی صادر نکرده بود ،روز یکشــنبه یعنی بعد از
شــیخ نمر پیام
حادثه ســفارت عربســتان پیامی صادر کرد .او در این پیام
اقدام عربســتان را در اعدام این ر هبر شیعه محکوم کرده
بود ،اما بخش بیشــتر بیانیه اش را به محکوم کردن حادثه
تهران و مشهد اختصاص داده بود ؛ موضوعی که اگر چه با
انتقادهایی مواجه شد اما دو روز بعد با موضع حسن روحانی
در دیدار با یک مقام غربی تا حدودی جبران شــد؛ انجا که
جمالت تندی علیه عربستان سعودی بیان کرد.
اما روحانی در پیام روز یکشنبه خود نوشته بود« :مردم
مســلمان ایران اگرچه در کنار همه مســلمانان جهان این
اقدام غیراســامی را به شــدت محکوم می کنند ،اما اجازه
نمی دهند این جنایت ،دســتمایه افراد و گروه های خودسر
در کشور برای انجام اعمال غیر قانونی و هتک حیثیت نظام
مقدس جمهوری اسالمی شــو د.حرکتی که توسط جمعی
افراد افراطی شب گذشته در تهران و مشهد صورت گرفت و
بهواردامدنخسارتبهسفارتوکنسولگریکشورعربستان
ـ که شــرعا و قانونا باید در پناه جمهوری اســامی ایران در
امنیت باشد ـ منجر گردید ،به هیچ عنوان قابل توجیه نیست
و قبل از هر چیزی توهین به نظام و لطمه به ابروی جمهوری
اسالمیایرانتلقیمی شود.همهمسئوالننظام،عزمقاطع
دارند که با این خودسری ها و اعمال مجرمانه برخورد جدی
شود ».او در بخش مهمتر این بیانیه هم نوشته بود «:از وزیر
کشور می خواهم که با همکاری قوه محترم قضاییه و وزارت
محترم اطالعات و با قاطعیت کامل ،عامالن این تهاجم را
شناســایی و برای اجرای عدالت به دستگاه قضایی معرفی
اعتراضــات بــه عربســتان البتــه فقــط به
ماجراهای شنبه شــب خالصه نشد .در حالی
که برخی گروه ها برای ادامه تجمعات در مقابل
سفارت عربســتان در تهران اصرار داشتند،
استانداری تهران با این مساله مخالفت کرده
و خواســتار تجمع در میدان فلســطین شده
بود .با این حال عده ای برای دومین بار جلوی
سفارت عربستان تجمع کردند
کنند تا برای همیشه به اینگونه اعمال زشت پایان داده شود
و امنیت کامل نمایندگی های سیاسی دولت ها در جمهوری
اسالمی ایران تضمین گردد».
امــا در واکنشــی دیگر به ایــن ماجــرا ایت الله املی
الریجانــی هــم در جلســه شــورای عالی قضایــی ضمن
غیر صحیح خواندن حادثه تعرض به ســفارت عربستان در
تهران این حرکت را به نوعی کوچک ســازی مساله عنوان
کــرد و گفت« :ایــن حادثه بر خــاف قوانیــن و بر خالف
مصالح کشور صورت گرفته است .معتقدیم نباید برخالف
قراردادهای پذیرفته شــده بین المللی رفتــار کنیم ،باید به
انچه که پذیرفته ایم ،پایبند باشــیم و عالوه بر این جنایات
سعودی ها به قدری بزرگ اســت که تعرض به سفارت انها
در کشور ،کوچک سازی مســاله بوده و اثر خاصی ندارد».
در ادامه این واکنش ها هاشــمی رفســنجانی هم با تقبیح
ی گفت:
حمله به کنســولگری و سفارت عربســتان سعود
«هر پدیده ای راه حلی منطقی و مناسب خود را طلب می کند
و حرکات افراطــی و حمله به اماکن دیپلماســی و تخریب
و خشــونت ،ادامه راه را ســخت و بحران های منطقه ای را
تشدید می کند».
در ادامــه این واکنش ها حجت االســام محســنی
اژه ای ،سخنگوی دستگاه قضایی هم گفت « :اقدامی که
نسبت به سفارت عربســتان صورت گرفت اقدامی خالف
قانون بود که بر همین اســاس تعدادی تحت تعقیب قرار
گرفته و تعداد دیگر دستگیر شده و در حال حاضر بازداشت
شده اند و تعدادی دیگر نیز در حال شناسایی هستند تا با انها
برخورد شود».
کار حزب اللهی ها نبود
در یکــی از مهمترین واکنش ها به ماجرا های شــنبه
شب ،این سردار کاظمینی بود که برای مقابله با خط خبری
غرب سخنان مهمی را بیان کرد.
فرمانده ســپاه حضرت محمــد رســول الله (ص)در
گفت وگو با میزان ،با اشاره به حمله عده ای از افراد به سفارت
عربستان در شــنبه شــب گفت« :حمله و به اتش کشیدن
سفارت عربستان در تهران کار بسیار غلط و اشتباهی بود و
سردار کاظمینی گفته است که
حمله به سفارت عربستان توسط
نیروهای مومن و حزب اللهی
صورت نگرفته و این اقدام کامال
سازماندهی شده بود
به هیچ روی نمی شود این کار زشت را توجیه کرد .اطمینان
داریم که ایــن کار توســط نیروهای مومن و حــزب اللهی
صورت نگرفته و این اقدام کامال ســازماندهی شده بود».
این اظهارنظر پاسخی به شیطنت رسانه های غربی بود که
از ابتدا از حمایت برخی نهادها از ماجرای حمله به سفارت
سخن به میان اورده بودند.
از ناجا تا وزارت کشور
در ادامــه واکنش هــا به ماجــرای حمله به ســفارت
عربســتان ســوال مهم این بــود که چــرا نیروهــای ناجا
نتوانسته اند از این اتفاق جلوگیری کنند .سخنگوی ناجا در
نشستی خبری در این مورد گفت«:به نیروی انتظامی جهت
اتخاذ تدابیر الزم دســتور داده بودیم.متاسفانه در دو شب
گذشته تعدادی از معترضان به سفارت عربستان معترض
شده و بخشی از سفارت را تخریب کردند که با حضور پلیس
و مدیریت صحنه و خویشتنداری مســاله فیصله پیدا کرد و
۵۰نفر در این زمینه دستگیر شــدند.این دستگیر شدگان
تحویل مراجع قضایی شدند و خوشبختانه در این قضیه به
کسی صدمه ای نرسید؛ البته تعداد کمی از ماموران پلیس
صدمه دیدند .در همان وهله اول کسانی که از لیدرها و افراد
اصلی کار بودند در سر صحنه دستگیر شدند .ما در موقعیت
تصمیم می گیریم و در حوزه اجتماعی مواردی رخ می دهد
که باید بر اساس ان در موقعیت تصمیم گرفت و نمی شود
در پاره ای مواقع مردم را زد ».وی تاکید کرده بود «:اخرین
خط درمان برخورد ســلبی اســت و ما از روش های اقناعی
بازدارنده و خویش دارنده استفاده می کنیم و اگر اینها کارساز
نبودند از برخوردهای سلبی در حوزه ماموریت پلیس استفاده
می کنیم».
اما در اظهارنظری متفاوت در این مورد یک مقام اگاه
در وزارت کشــور گفت وگو با ســایت مجلس انالین گفت:
«پس از اعالم خبر شــهادت ایت الله شــیخ نمر به دستور
وزیر کشور جلســات متعدد امنیتی و انتظامی برگزار شده و
با پیش بینی وقــوع احتمالی حوادثی تصمیمات مناســبی
گرفته و از ســوی وزیر کشــور به مراجــع ذی صالح ابالغ
شد اما متاســفانه با وجود دســتور موکد وزیر کشور مبنی بر
مراقبت کامل از برخی اماکن از جمله ســفارت عربســتان
سعودی در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد شاهد
وقوع اتفاقات غیر منتظره از جمله ورود به محوطه سفارت
عربستان در تهران بودیم که نشان از اهمال و عدم توجه به
دستورات است».
این مقام اگاه افــزود« :خوشــبختانه تمامی عوامل
اصلی و میدانی این اقدام غیر قانونی و ضد امنیتی شناسایی
شده و برخی از انها تا کنون بازداشت شده اند و وزارت کشور
سخنگوی ناجا
می گوید« :کسانی که
از لیدرها و افراد اصلی
کار بودند در سر صحنه
دستگیر شدند»
سیاست خارجی
بر اساس اختیارات و حیطه مسئولیت خود اقدام به معرفی
خاطیانومتخلفانسهل انگارومتعرضاناخاللگربهمراجع
قضایی خواهد کرد و امیدوار اســت تــا قوه قضائیه به طور
ویژه این پرونده را بررسی کرده و در اسرع وقت متخلفان و
اخالل گران را مجازات کند ».
موضع متفاوت علی مطهری
دراینمیاناماعلیمطهریهمیکموضعقابل توجه
داشت .او که به اظهارنظرهای متفاوت شهره است این بار
در مورد حمله به سفارتخانه عربستان گفته است« :روشن
است که ورود به سفارت و کنســولگری یک کشور خارجی
و تعرض به ان ،کار قانونی نیســت ،اما کنترل احساسات و
هیجان مردم هم کار سختی اســت ،زیرا جنایت ال سعود
در اعدام شــیخ نمر ان قدر بــزرگ بوده کــه عواطف دینی
مردم را جریحه دار کرده و احساســات انها غیرقابل کنترل
شده است».
علی مطهــری ادامــه داده اســت« :ما باید پاســخ
عربســتان را در جای خود بدهیم .پاسخ ال ســعود باید در
یمن ،سوریه و عراق و نیز با کمک به مخالفان حکومت این
کشور داده شود تا ال سعود دوباره مرتکب این گستاخی ها
نشوند ،مخصوصا که این گســتاخی بعد از حادثه منا بوده
و هنوز این کشــور به وظایف خود در قبــال ان حادثه عمل
نکرده اســت .همچنین اجرای برجام یــک ضربه کاری به
عربستان و اسرائیل است که از تیرگی روابط ایران و دنیای
غرب بهره برداری می کنند».
منصور حقیقت پور نماینده مجلس نهم و نایب رئیس
کمیسیون امنیت ملی مجلس گفته است :عوامل خودسر
شــیعه انگلیســی در حمله به سفارت عربســتان در تهران
دخالت مستقیم داشته اند.
بلوف سعودی
فقطچندکشورکوچکدرحمایتازعربستانبا ایرانقطع رابطهکردند
یکشنبه پر ماجرا
2
24ساعت بعد از انکه حمله به سفارت و کنسولگری
عربســتان در تهران رخ داد ،وزیر امورخارجه عربستان و
رئیس اداره رســانه ای عربســتان به طور مشترک در یک
کنفرانس خبــری در تلویزیون ظاهر شــدند و پایان روابط
دیپلماتیــک ریاض با تهــران را اعالم کردنــد .این یعنی
یک بار دیگر روابط دو کشور همسایه به سطح صفر رسید؛
روابطی که از ماه ها پیش با تنش ها و چالش های فراوانی
بود و در دوران مذاکرات هسته ای به اوج خود رسیده بود.
شاید خیلی پیش تر از اینها انتظار می رفت که دو کشور به
قطع روابط اقدام کنند؛ مســاله ای که حمله به سفارت ان
را محقق ساخت.
نطق وزیر پرحاشیه
سابقه یک رابطه
روابط تهران و ریاض تقریبا هیچ گاه در سطح مطلوب
برقرار نبوده اســت .بعد از پیروزی انقالب در سال ۱۳۵۷
روابط دو کشور تیره تر شد و تاکنون بارها منازعات نظامی
و دیپلماتیــک بین دو کشــور رخ داده اســت .صرف نظر
مثلث | شماره 295
یکشــنبه شــب ،عادل الجبیر جــوان کــه در دوران
حضورش در وزارت امورخارجه عربستان ،برخالف سلفش
سیاست منطقه ای تهاجمی در پیش گرفته ،حرف اخر را زد.
عادل الجبیر در این کنفرانــس خبری ضمن طرح این ادعا
که نیروهای ایرانی هیچ تالشــی برای جلوگیری از تجاوز
به ساختمان ســفارت و کنســولگری انجام ندادند ،ادامه
داد« :حمله به ســفارت ،نقض اشــکار قوانین بین المللی
است و این موضوع به شورای امنیت گزارش شده است».
وزیرامورخارجه عربستان در ادامه شدیدترین واکنش ممکن
نسبت به چنین حادثه ای را اعمال کرد و رسما اعالم کرد که
روابط دیپلماتیک عربستان با ایران را قطع کرده و از هیات
دیپلماسی ایرانی خواسته است ظرف ۴۸ساعت خاک این
کشور را ترک کنند و این تصمیم در راستای منافع کشورش
اتخاذ شده است .الجبیر در ادامه با طرح این ادعا که اماده
مقابله با ایران هنــگام تهدید امنیت خود هســتیم؛ افزود:
«ریاض به سیستم قضایی دیگر کشورها احترام می گذارد و
هیچ گونه دخالتی را نیز در سیستم قضایی خود نمی پذیرد».
طبق اعالم الجبیر ،هیات دیپلماتیک عربستان سعودی،
ایران را به مقصد دبی ترک کردند.
سیاست
اعتراضات به عربســتان البتــه فقط بــه ماجراهای
شنبه شــب خالصه نشــد .در حالی که برخی گروه ها برای
ادامه تجمعات در مقابل سفارت عربستان در تهران اصرار
داشتند ،اســتانداری تهران با این مســاله مخالفت کرده و
خواستار تجمع در میدان فلسطین شــده بود .با این حال
عده ایبرایدومینبارجلویسفارتعربستانتجمعکردند
و خواستار عوض کردن نام خیابان جلوی سفارت به شیخ نمر
شدند .ساعاتی بعد گفته شد که شورای شهر با این موضوع
موافقت کرده و با مصوبه ای تغییر نام «خیابان بوســتان»
در منطقه ۱که سفارت عربستان سعودی در ان قرار گرفته
است ،به «خیابان ایت الله نمر باقر النمر» را تصویب کرد.
تصاویر ارسالی از مقابل سفارت نشان می داد که چند جوان
تابلوی جدید را که نام ایت الله باقر النمر روی خود داشــت
نصب کرده انــد اما ســاعاتی بعد مجتبی شــاکری ،رئیس
کمیسیون نامگذاری شورای اسالمی شهر تهران با اشاره به
مصوبه شورا مبنی بر نامگذاری یکی از خیابان های پایتخت
به عنوان شهید ایت الله نمر باقر النمر ،گفت« :هنوز خیابانی
برای این نامگذاری انتخاب نشده است ».مجتبی شاکری
افزود« :در جلسه روز گذشته شورای اسالمی شهر تهران،
دو فوریت طرح نامگذاری یکی از خیابان های پایتخت به
نام شهید ایت الله نمر به تصویب رسید ».شاکری تصریح
کرد« :البته جمعی به صورت خودجوش و غیررسمی اقدام
بهتغییرنامخیابانبوستان(محلاستقرارسفارتعربستان)
به شهید نمر کردند ».اما در مشــهد نیز برای دومین روز در
جلوی کنسولگری این شهر تجمعانی انجام شد که پلیس
برای متفرق کردن انان مجبور به اســتفاده از ماشین های
اب پاش شد .درمجموع باید گفت نکته مهم این است که در
شرایطفعلیبایدمسالهشهادتشیخنمرباقرالنمرشخصیت
برجسته شیعه را مورد توجه اصلی قرار داد و ماجرای سفارت
نباید این مساله را تحت الشعاع قرار دهد.
29
سیاست خارجی
سیاست
30
مثلث | شماره 295
از تنش های دو کشــور که زمــان جنــگ تحمیلی عراق
علیه ایران و به ســبب حمایت عربســتان از صدام وجود
داشت ،کشــتار حجاج ایرانی در ســال ۱۳۶۶شدیدترین
ضربه را به روابــط دوجانبه وارد کــرد و وخیم ترین دوران
بین دو کشــور رقم خورد .به طوری که امــام خمینی(ره)
در یکی از ســخنرانی ها فرموده بودند« :حتی در صورتی
که احتمال بخشــش صدام وجود داشــته باشد ،هیچ گاه
نمی توان خیانت عربستان ســعودی به اسالم را فراموش
کرد ».اما بعد از این جنایت روابط تهــران و ریاض با اغاز
ریاست جمهوری هاشمی رفســنجانی با تحوالتی مواجه
شد .او تالش کرد روابط ایران و عربستان را اصالح کند.
در دوران او ،روابط دو کشور تا حدودی بهبود یافت .این
روابط البته در دوران رئیس جمهور بعدی هم با بهبود مواجه
بود هر چند تنش هایی میان دو کشــور وجود داشــت .چه
اینکه در خبری دروغ بمب گذاری برج هــای خبر به ایران
نســبت داده شــد .با روی کار امدن احمدی نــژاد به مرور
تنش های دوجانبه به اوج خود رسید .در حالیکه عربستان
سعودی در زمان دولت نهم ،چهار بار میزبان رئیس جمهور
ایران بود ،اما در زمان دولت دهم تنها یک بار موفق شــد
به عربســتان ســفر کند (مرداد )۱۳۹۱که این ســفر نیز
برای حضور در اجالس مکه به منظور حل بحران ســوریه
انجام گرفته بود .حمایت عربســتان از گروه تروریســتی
جندالله ،جنگ در یمــن ( ،)۲۰۰۹–۲۰۱۰متهم شــدن
ایران به اقدام برای ترور سفیر عربستان ،نزاع داخلی لبنان
( ،)۲۰۰۸ترور دانشمندان هســته ای ایران ،اعتراضات
در عربستان ســعودی ( )۲۰۱۱و در نهایت جنگ داخلی
سوریه نمونه هایی از برخوردهای سیاسی و نظامی مستقیم
و غیرمستقیم دو طرف در خالل سال های ۲۰۰۵تا ۲۰۱۳
است .نکته جالب هم این است که بر اساس اسناد منتشر
شــده ویکی لیکس ،عبدالله بن عبدالعزیز ،پادشاه وقت
عربستان سعودی خواســتار حمله نظامی ایاالت متحده
امریکا به ایران و متوقــف کردن برنامه هســته ای ایران
بوده اســت .او در اوریــل ۲۰۰۸به رایان کروکر ،ســفیر
ایاالت متحــده در عراق و ژنــرال دیویــد پترائوس گفته
بود« :ســر افعی را قطــع کنید» .عــادل الجبیر ،ســفیر
مکرر ملک عبدالله
عربستان در واشنگتن ،از توصیه های ّ
به امریکا درباره حمله نظامی به ایران و متوقف کردن برنامه
هسته ای این کشور یاد کرده است.
اما با امدن رئیس جمهور جدیــد امید به بهبود روابط
هم افزایش یافت .بعد از انتخاب حسن روحانی به عنوان
رئیس یازدهمین دولت جمهوری اسالمی ایران ،عبدالله
بن عبدالعزیز ،پادشاه وقت عربســتان سعودی ،از اولین
رهبران سیاســی بود که انتخاب روحانی را تبریک گفت و
برای وی ارزوی موفقیت کرد .روحانی نیز چند روز بعد این
پیام را پاســخ گفت و ابراز امیدواری کرد ایران و عربستان
با کمــک یکدیگــر بتوانند ثبــات را به منطقــه خاورمیانه
بازگرداننــد .روحانی در نخســتین نشســت خبری اش که
در ۲۷خرداد ۱۳۹۲انجام شــد ،عربستانی ها را برادر خود
خواند و از روابط سیاســی با این کشور اســتقبال کرد .اما
مذاکرات هسته ای در دولت روحانی تهران و ریاض را از
یکدیگر دور کرد.
وقتی ســفارت ریاض در تهران با حمله
مواجه شــد ،ریاض تصمیم گرفت بازی
تــازه ای را علیه ایــران ســامان دهد .او
متحدانــش را ردیــف کرد تا هــم انتقام
برجــام را از ایــران بگیــرد و هــم با یک
تاکتیــک جدید بــر شکســت هایش در
سوریه ،عراق و یمن سرپوش بگذارد
عادل الجبیر در یک کنفرانس
خبری قطع رابطه با ایران را
اعالم کرد
نوبخت در واکنش به قطع رابطه گفته
است« :عربستان از قطع رابطه با ایران
متضرر مى شود حتى اگر دولت بزرگى
چون جیبوتى هم انها را همراهى کند!»
در روزهایی کــه مذاکــرات «ژنو »۲و «ژنــو »۳در
حال پیگیری بود ،برخی مقامات دولتی و افراد سرشناس
عربستانی نارضایتی خود را از امضای این توافق نامه ابراز
کردند .از جمله دالیل ناخرسندی عربستانی ها از نزدیکی
ایران و امریکا ،نگرانی از گسترش نفوذ محور مقاومت در
منطقه خاورمیانه در سایه ســکوت امریکا در زمان ایجاد
رابطه با ایران بوده اســت .در همان زمان برخی رسانه ها
از سنگ اندازی عربســتان سعودی و اســرائیل در مسیر
حصول توافق هســته ای ایران و غرب خبر دادند .بعد از
حصول توافق هســته ای ژنو ،عربستانی ها بعد از سکوتی
چند روزه ،پیام تبریکــی محتاطانــه در خصوص امضای
چنین تفاهم نامه ای منتشر کردند.
مقامات عربســتانی را مقصر اصلی خطاب کرد و خواهان
عذرخواهی انها شد.
به هر روی عربستان حدود دو سال است در عمل -نه
به طور رسمی و اعالم شــده -ســطح رابطه خود با ایران را
بــه کاردار تقلیل داده .اخرین ســفیر این کشــور به بهانه
احترام بیش ازحد برای هاشمی رفســنجانی ،به کشورش
فراخوانده شد .کار ســفیر بعدی همزمان شد با مذاکرات
هسته ای و بی میلی شدید و نگرانی عربستان از روند مثبت
مذاکرات و احتمال توافق .سفیر نگون بخت اصال شانس
کار در تهران را پیدا نکرد و پیش از موعد توســط دولتش
بازنشسته شد .سفیر ســوم که چندی پیش خبر انتصابش
امد ،هنوز امــکان کار در تهران را نیافته بــود که به دنبال
تعرض شنبه شب گروهی به سفارت ریاض در تهران و قطع
رابطه از سوی ریاض ،اساسا امکان کار در تهران را نیافت،
اما تهران در دو ســال گذشته سفیر خوشــنام خود حسین
صادقی را که قبال هم در ریاض تجربه کار داشته و پشتکار
زیادی برای تعمیق روابط داشت ،به این کشور مامور کرد.
خیانت نفتی
در پی کاهش شدید قیمت نفت در ماه های انتهایی
ســال ۲۰۱۴و اوایل ســال ،۲۰۱۵دولت ایران و ســایر
کشــورهای عضو اوپک که بــه دلیل افت شــدید قیمت
نفت دچار کاهش بی ســابقه درامدهای نفتی شده بودند،
عربســتان را متهم کردند که با افزایش بی سابقه تولیدات
نفتی خود ،در پی کاهش قیمــت و ضربه به تولیدکنندگان
نفتی است .پس از ماه ها عدم موضع گیری صریح دولت
روحانی در این خصوص ،وی در ژانویه ( ۲۰۱۵میالدی)
عربستان ســعودی و کویت را متهمان اصلی افت قیمت
نفت عنوان و این دو کشور را تهدید به متضرر شدن از این
تصمیم خود کرد.
از یمن تا ماجرای عمره
جنگ در یمن و سوریه هم از موارد اختالفی ایران و
عربستان در چند سال اخیر بوده است .چه اینکه بنا به اسناد
مختلف و متعدد ،ریاض نقشی مستقیم د ر ترویج و حمایت
از تروریسم داشــته اســت .اما در ۱۸فروردین ،۱۳۹۴با
تعرض ماموران بازرســی فرودگاه جده بــه دو نوجوان ۱۴
و ۱۵ســاله زائر ایرانی که قصد بازگشــت به کشورشان را
داشتند ،تنش در روابط دوجانبه مجدد باال گرفت .پس از
انکه حسن روحانی ،دستور بررسی مساله تجاوز دو مامور
عربستانی به دو نوجوان ایرانی را به علی جنتی داد ،در ۲۴
فروردین ،۱۳۹۴علی جنتی ،وزیر ارشاد ایران اعالم کرد
پس از مطالعات و بررسی های انجام شده به سازمان حج
دستور داده شــد تا زمانی که این افراد مجرم (متجاوزان
به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده) محاکمه بشــوند و
مورد مجازات قرار بگیرند ،فعال عمره متوقف می شــود و
پروازهای ایران تعلیق خواهد شــد .وقایع حج تمتع سال
،۱۳۹۴هم موجب تیرگی بیشتر روابط دو کشور شد .سقوط
جرثقیل ساخت و ســاز و همچنین فاجعه منــا دو رویدادی
بود که به خصومت دو کشــور دامــن زد .در خالل این دو
حادثه که به کشته شــدن صدها ایرانی منجر شد ،ایران،
نقشه ریاض
وقتی ســفارت ریاض در تهران با حمله مواجه شد،
ریاض تصمیــم گرفت بازی تازه ای را علیه ایران ســامان
دهد .او متحدانــش را ردیف کرد تا هم انتقــام برجام را از
ایران بگیرد و هم با یک تاکتیک جدید بر شکست هایش
در ســوریه عراق و یمن ســرپوش گذارد .چنین شــد که
بالفاصلــه بعد از اعــام قطع رابطه ،با فشــار عربســتان
چند کشــور متحد عربســتان هم روابــط خود را بــا ایران
قطع کردند .در نخســتین گام ،عیســی الحمــادی وزیر
اطالع رسانی شیخ نشین بحرین اعالم کرد که این کشور
روابط دیپلماتیکش را با ایران قطع کرده است .وزیر خارجه
بحرین نیز گفت از هیات دیپلماتیک ایران خواسته است
ظرف 48ســاعت خاک بحرین را ترک کند .عمرالبشیر،
رئیس جمهور ســودان که در تجــاوز به یمن نیــز نیروی
زمینی برای کمک به عربســتان اعزام کــرده بود ،این بار
نیز عربستان را تنها نگذاشــت و در واکنش به درخواست
عربســتان ،در تماس تلفنی با محمد بن سلمان جانشین
ولیعهد عربستان سعودی به وی اطالع داد که سفیر ایران
را از سودان اخراج کرده است .سودان سفیر خود را از ایران
ی روابط دیپلماتیک را به
را نیز فراخوانده و قطع کامل تمام
طرف ایرانی اعالم کرده است .سودان همچنین هم صدا
با عربستان ،ایران را به دخالت در امور داخلی کشورهای
منطقه متهم کرده اســت .در ادامه تالش های عربستان
برای همراه کردن کشورهای عربی و افریقایی ،در حالی
که گفته می شد کشــور «جیبوتی» در شمال افریقا اعالم
کرد که روابــط دیپلماتیک خــود را با ایران قطــع کرده،
این کشور به انتشار یک بیانیه شــدیداللحن بسنده کرد.
جیبوتی کشوری فقیر و کوچک در شمال افریقاست که از
سیاست خارجی
حداقل ها نیز بی بهره است و با کمک کشورهای مختلف
به ویژه عربستان اداره می شــود .ایران نیز پیش از این در
دوران ریاســت جمهوری محمود احمدی نــژاد برای این
کشــور مجلس قانونگذاری ســاخته بود اما در این بزنگاه
جیبوتی ترجیح داد به سمت اعراب سوق پیدا کند و با وعده
دریافت کمک میلیــون دالری ،اعتبــار بین المللی اش را
قربانی بازی تبلیغاتی خانواده ســعودی کرد .در این میان
وزارت امور خارجــه قطر در بیانیه ای بــه حمله معترضان
به سفارت عربستان و کنســولگری این کشور در تهران و
مشهد واکنش نشان داد و این اتفاقات را شدیدا تقبیح کرد.
وزارت خارجه قطر ضمن طــرح این ادعا که اقدامات
رخ داده که نقض اشکار معاهدات ،عرف های بین المللی
و توافق روابط دیپلماتیک وین اســت ،همچنین از دولت
ایران خواست که امنیت کافی برای مقرهای دیپلماتیک و
اعضای هیات های دیپلماتیک را فراهم و اقدامات قانونی
الزم علیه متخلفان را انجام دهد .وزارت خارجه قطر در این
بیانیه بر حمایت کامل این کشــور از تالش های عربستان
برای مقابله با «تمام خطرهایی که این کشور و منطقه با ان
روبه روســت» تاکید کرد .درعین حال قطر چهارشنبه شب
سفیر خود را از تهران فراخواند .وزارت امور خارجه سومالی
و مصر در بیانیه هایی جداگانه از اقدام عربستان سعودی در
قطع رابطه با ایران استقبال کردند .البته در این بیانیه ها امده
است که موگادیشو و قاهره فعال برنامه ای برای قطع رابطه
با ایران ندارند .امارات نیز سطح روابطش را کاهش داد .در
جدیدترین تحول ،کویت هم به سفیر خود که برای مشورت
به کشورش بازگشته اجازه ورود مجدد به ایران نداد.
بلوف سعودی
درهمینحالعربستانسعودیاعالمکردهکهتمامی
روابط اقتصادی خود با ایران را قطع کرده است .اما نگاهی به
میزان مراودات اقتصادی ریاض و تهران نشان می دهد که
رابطهاقتصادیچندانیمیاندوکشوربرقرارنبودهواساسادر
چندماهاخیرسطحاینروابطبهپایین ترینمیزانخودرسیده
بود.ان گونهکهامارحکایتداردوارداتایرانازعربستاندر
سال 93معادل 46/1میلیون دالر و در هشت ماهه سال 94
معادل 40/2میلیون دالر بوده است .طبق امار گمرک ایران،
کشور
وزارت امور خارجه مصر
شورای همکاری خلیج فارس
وزارت امور خارجه بحرین
امارات
اردن
تونس
لیبی
وزارت امور خارجه امریکا
دولت فرانسه
دولت روسیه
در نخستین واکنش رسمی به این ماجرا سخنگوی
دستگاه دیپلماسی کشورمان گفته است« :اقدام عربستان
هنگامی رخ داد که همه امور تحت کنترل بود و هیچگونه
تهدیدی متوجه دیپلمات های سعودی نبوده است ».در
واکنشــی دیگر به این ماجرا از ســوی دولت ،محمد باقر
نوبخت گفت« :عربســتان از قطع رابطه بــا ایران متضرر
مى شــود حتى اگر دولت بزرگى چون جیبوتــى هم انها را
همراهى کنــد!» وی ادامه داد« :قطع رابطه عربســتان
و ریــزه خوارانش تاثیرى در توســعه ملى ایــران ندارد».
در اظهارنظری دیگر رئیس دســتگاه قضــا در واکنش به
تهدیدهــا و گفته های مســئوالن ســعودی مبنی بر قطع
ارتباط سیاســی با ایــران گفــت« :ســعودی ها در حالی
صحبت از قطــع ارتباط سیاســی می کنند که بایــد بدانند
جمهوری اســامی ایران هیچ نیازی به انها و اربابانشان
نداشــته و ندارد ».رئیــس قوه قضاییه با تاکیــد بر اینکه
قطع ارتباط سیاسی ایران و عربســتان به هیچ وجه برای
کشــور مشــکل افرین نخواهد بود ،اظهار داشــت« :در
طول تاریخ پس از انقالب اســامی ،بزرگترین تحریم ها
علیه ایران انجام شده اما امروز ما شــاهد این هستیم که
ایران قدرتمندترین کشور در خاورمیانه است و بدون اتکا
به سایر کشــورها مسیر خود را ســرزنده تر از گذشته ادامه
می دهد ».حسین امیرعبداللهیان معاون عربی و افریقای
واکنش
وزارت امور خارجه مصر حمله به سفارت عربستان و کنسولگری این کشور در مشهد را محکوم کرد.
شورای همکاری خلیج فارس با صدور یک بیانیه ،حمله به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری ان در مشهد را محکوم کرد.
وزارت خارجه بحرین تعرض به سفارت و کنسولگری عربستان در تهران و مشهد را محکوم کرد.
کشور امارات بعد از حمله به سفارت عربستان و در حمایت از این کشور سفیر ایران در ابوظبی را فراخواند.
اردن حمله به سفارت عربستان را نقض قوانین بین المللی و توافقنامه ژنو در مورد صیانت از هیئت های دیپلماتیک دانست.
سوزاندن سفارت عربستان نقض کشنده از کنوانسیون های بین المللی است.
وزارت خارجه لیبی این نوع اقدام ها را مغایر با قوانین عرف بین المللی به ویژه کنوانسیون ۱۹۶۱وین دانست.
ضمن تاکید بر حق ایرانی ها برای اعتراض مسالمت امیز ،حمله به سفارت عربستان در تهران را قویا محکوم کرد.
دولت فرانسه از ریاض و تهران خواست تا از تنش های میان خود بکاهند.
وزارت خارجه روسیه گفته حمله به اماکن دیپلماتیک به هیچ وجه نمی تواند روشی قانونی برای اعتراض تلقی شود .همچنین از وخیم تر
شدن وضعیت در منطقه ابراز نگرانی جدی کرده و از دو کشور ایران و عربستان خواسته برای جلوگیری از پیچیده تر شدن اوضاع از خود
خویشتنداری نشان دهند.
بریتانیا خواهان ثبات در خاورمیانه و روابط خوب بین کشورهای این منطقه است.
المان از عربستان و ایران خواسته است از طریق گفت وگو مسائل خود را حل و فصل کنند.
سفیر این کشور از ایران فراخوانده شد.
دولت کویت اقدامات تخریب گرانه و سوزاندن کنسولگری عربستان در تهران و مشهد و نیز انچه را که اظهارات توهین امیز مقامات ایرانی و
عراقی علیه ریاض خواند ،محکوم کرد.
وزارت امور خارجه ترکیه از انچه تعرض به سفارت و کنسولگری عربستان در ایران خواند ابراز نگرانی کرد.
ژاپن از هر دو طرف خواست برای جلوگیری از وخیم تر شدن اوضاع ،خویشتن دار باشند و از طریق گفت وگو و تبادل نظر ،مسائل را حل و
فصل کنند.
مثلث | شماره 295
دولت ترکیه
ژاپن
واکنش به قطع رابطه
سیاست
دولت انگلیس
دولت المان
دولت قطر
دولت کویت
سهقلمعمدهواردشدهازعربستانبهایراندرسال« 93درب
اســان بازشــوی الومینیومی برای قوطی»« ،وسایل نقلیه
موتوری با حجم سیلندر 1500سی سی تا 2500سی سی» و
«ماشین االت و دستگاه ها برای کار کردن روی خمیر کاغذ،
کاغذ یا مقوا» و در هشت ماهه سال« 94درب اسان بازشوی
الومینیومی برایقوطی»«،قوطیبدوندرزالومینیومی برای
انواع نوشابه و نوشــیدنی» و «پلی اتیلن گرید لوله» است.
ســه قلم عمده صادراتی ایران به عربســتان نیز در سال 93
«محصوالت اهنی اســفنجی»« ،شــمش از اهن و فوالد
غیرممزوج» و «انواع زعفران برای خرده فروشــی» است.
به نظر می رسد این اعالم قطع روابط اقتصادی ناچیز بیشتر
بزرگنماییسعودی هاوبهنوعیبلوفسیاسیبهشمارمی رود.
وزیــر خارجه هم بــا بیان اینکــه ایران یکــی از امن ترین
کشورهای منطقه است و همه دیپلمات ها در امنیت کامل
به وظایف خود ادامه می دهند ،گفت :عربستان سعودی
با اعالم تصمیم به قطع رابطه با تهران نمی تواند بر خطای
بزرگ اعدام رجلی دینی سرپوش گذارد .همچنین اسحاق
جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری در واکنش به اقدام
عربســتان در قطع روابط دیپلماتیک با ایران با بیان اینکه
این عربستان است که از قطع رابطه با ایران ضرر می کند،
خطاب به سران ســعودی خاطرنشــان کرد« :از کارهای
عجوالنــه و بی منطق دســت بردارید ».علــی الریجانی
رئیس مجلس شورای اســامی نیز گفت« :اقدام دولت
ســعودی در قطع روابط با ایران ،کار و سیاست اشتباهی
است ،زیرا شــاید یک عده دســت به کاری بزنند ،اما این
مســاله دلیل مناســبی برای قطع روابط نیست ،به طوری
که در چند سال اخیر در کشــورهای اروپایی چندین بار به
ســفارت ایران حمله کردند ،اما ما هیچ اقدامی برای قطع
روابط نکردیم .عربستان سعودی پیش از این نیز با خطای
راهبردی و اتخاذ رویکردهای شتابزده و نسنجیده ناامنی ها
در منطقه را تشدید کرد ،باعث رشد تروریسم و افراط گرایی
شــد و با توطئه کاهــش قیمت نفــت به مردم کشــورش
و کشــورهای مســلمان منطقه اســیب رســاند ».رئیس
کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس بااشاره به
اقدام شتابزده برخی کشورها در حمایت از عربستان و قطع
روابط دیپلماتیک با ایران گفت« :با وجودی که برخی از
کشور ها وامدار ثروت عربستان هستند ولی توجه کنند که
منافع ملی خود را فدای منافع زودگذر عربستان نکنند».
عالءالدین بروجردی ضمن تاکیــد بر وام داری این
کشورها به عربستان ،افزود« :این کشور ها توجه داشته
باشــند که منافع ملی خود را فدای منافع زودگذر عربستان
نکنند چون قطعا اثار ســوء عملکرد عربســتان در منطقه
به این کشــور برمی گــردد .عملکردی که توام با کشــتار
بی رحمانه مردم مســلمان و عرب در یمن ،سوریه و عراق
است و کسانی که در این کشتی شکسته با عربستان سوار
می شوند اثار منفی ان را باید بپذیرند ».به نظر می رسد این
بار نیز ریاض در نقش ه تازه ای که برای به هم ریختن منطقه
ترسیم کرده ،شکست خواهد خورد.
31
سیاست خارجی
دو دیکتاتور و یک نقشه
متهمانماجرایشهادتشیخ نمرچهکسانیهستند؟
حنیف غفاری
سیاست
32
مثلث | شماره 295
3
روزنامه نگار
ســرانجام رژیم ســفاک ســعودی در اقدامی به
دور از انســانیت و ازادی ،عالم مجاهد بزرگ شیخ نمر
را اعدام کرد .اعدام رهبر شــیعیان عربســتان دل هر
انسان ازاده ای را به درد اورده است .خون پاک «شیخ
نمر» در حالی در راه اعتالی اســام راستین بر زمین
ریخت که ال سعود به عنوان خاســتگاه وهابی گری و
تکفیر ،همچنان به حمایت خود از گروه های متوحش
تروریســتی مانند داعش ،النصره و جیش االسالم در
سوریه و عراق ادامه می دهد.در این میدان ،بازیگرانی
مانند ترکیه و قطــر نیز بــا ریاض همــکاری می کنند.
بدیهی است که شهاد ت شیخ نمر محصول و خروجی
واحد رفتاری ال ســعود نیســت .به عبــارت بهتر ،در
اجرای این موضوع ال سعود از همیاران منطقه ای خود
تضمین هایی را کسب کرده است .یکی از این همراهان
ترکیه اســت .در این خصوص نمی توان از کنار ســفر
اردوغان به عربســتان سعودی به ســادگی گذشت.
اعدام شیخنمر درست یکروزپس ازبازگشت اردوغان
از ریاض صورت گرفت .اعدام شــیخ نمــر را می توان
نخســتین پس لرزه دیدار حامیان گروه های تکفیری ـ
تروریستی در ریاض دانست .دیدار اخیر رئیس جمهور
ترکیه از عربستان سعودی و هم پیمانی ریاض و انکارا
در تشدید فشار بر شیعیان منطقه از یک سو و تشدید
حمایتشان از گروه های تکفیری از سوی دیگر ،خروجی
خونینی به نام اعدام رهبر شیعیان عربستان سعودی
داشــته اســت .به عبارت بهتر ،در جریان این سفر،
اردوغان و ملک سلمان هر دو بر کشتار شیعیان و اعدام
شیخ نمر تاکید داشته اند.
قبل از ایــن دیــدار ،منابع خبری بار ها نســبت به
توطئه هــای مشــترک «اردوغان» و «ملک ســلمان»
در منطقه هشــدار داده بودند .اعدام شیخ نمر توسط
رژیم منفــور و دیکتاتوری ســعودی در همین راســتا
قابل ارزیابی اســت .واقعیت امر این است که ترکیه و
عربستانسعودیهردودرراستایتکمیلحمایتخود
از گروه های تکفیری نیاز به ایجاد انارشی و تنش های
مزمن در منطقه دارند .پر واضح اینکه؛ یکی از اهداف
مشــترک ترکیه و ال ســعود در برهه فعلــی ،خاموش
کردن موج بیداری اسالمی واقعی و جایگزینی امواج
مسموم تکفیری و تروریستی در منطقه توسط داعش
و دیگــر گروه های تکفیــری اســت .در این خصوص
ترکیه و عربستان سعودی از هیچ گونه اقدامی فروگذار
نمی کنند .تشکیل ائتالف اخیر میان ترکیه و عربستان
سعودی در جریان ســفر اردوغان به ریاض در همین
راستا قابل طرح و ارزیابی است .به عبارت بهتر ،ترکیه
وعربستانسعودیهردودر صددمدیریتبرگروه های
تکفیری در فضایی بحرانی هستند .هم اکنون ریاض و
انکارا در صدد مدیریت پروژه نجات گروه های تکفیری
از سقوط و تباهی هستند .در همین راســتا؛ در دیدار
اخیر اردوغان و ملک ســلمان روی این مســاله اتفاق
نظر صورت گرفت ،بنابراین می توان تشــکیل ائتالف
دروغینترکیهوعربستاندرمقابلهباگروه هایتکفیری
رانیزدرهمینراستاارزیابیوتحلیلکرد.بهبیانبهتر؛
انکارا و ریاض در مــاورای این ائتالف دروغین به دنبال
مدیریت دوباره گروه های تکفیری ـ تروریستی و دادن
تنفس مصنوعی به کالبد نیمه جان انها برامدند.
درســت در چنین موقعیت و وضعیتــی می توان
از دید واقع بینانه تری اعدام رهبر شــیعیان عربستان
سعودی ،شهید شیخ نمر را مورد تجزیه و تحلیل قرار
داد .در این خصوص میان ســفر اردوغــان به ریاض
و اقدام صورت گرفته از ســوی رژیم منفور ال ســعود
ی وجود داشته است .اعدام اخیر رهبر
ارتباط مستقیم
بزرگوار شیعیان عربستان سعودی سندی روشن دال
بر توطئه های خطرناک و مشــترکی است که ریاض و
انکارا در سر دارند .در این نقشه راه خونین ،تروریسم
دولتی رژیم سفاک سعودی و ترکیه به کمک پیاده نظام
تکفیری امــده و ترکیبی خطرناک ایجاد کرده اســت.
بنابراین در اینجا مــا با «تروریســمی ترکیبی» مواجه
هستیم .تروریسم دولتی عربستان و ترکیه به مراتب از
تروریسم داعش و تروریسم النصره خطرناک تر است
زیرا در ماورای ان توجیهات دولتی وجود دارد.
بدیهی اســت که ریاض و انکارا با شهاد ت شیخ
نمر در صدد بوده انــد امواج بیداری اســامی را از بین
برده و امواج حمایت از گروه های تکفیری را جایگزین
ان سازند .این در حالی اســت که تفکر شیخ نم ر مانند
تفکیــری پویا در فضــای منطقه و جهان اســام زنده
است .بدیهی است که ترکیه و عربستان سعودی هرگز
نمی توانند به این هدف شوم خود دست پیدا کنند .در
این میان ،مسلمانان اگاهی مانند شیخ نمر که افشاگر
ماهیت رژیم دیکتاتوری ال سعود بوده اند ،حکم موانعی
ســخت را دارند که بــدون کمترین تردیدی از ســوی
تکفیری ها باید از میان برداشــته شــوند ،چ ه «اسالم
راستین» مفهومی است که هر اندازه در فضای امروز
منطقه تقویت شــود ،حامیان گروه های تکفیری و در
راس انها ال سعود و ترکیه را از اهداف شوم خود دورتر
می سازد .با این حال تفکر شــیخ نمر ،تفکیری عمیق
اســت که توانســته در میان پیروان وی در عربستان
و دیگر مناطق جهان اســام رســوخ پیدا کند .انچه
مسلم اســت اینکه اقدام رژیم سعودی در اعدام رهبر
شیعیان عربستان از ســوی ملت های مسلمان و اگاه
بی پاســخ نخواهد ماند و بازی رژیم ســعودی با اتش
نتیجه ای جز تسریع حرکت این رژیم خودکامه به سوی
ســقوط و نابودی نخواهد داشت .اقدام مشترک اخیر
رژیم ال سعود و ترکیه نتیجه ای جز سقوط و زوال برای
انکارا و ریاض به همراه نخواهد داشــت .در این میان
نیت واقعی ترکیه و عربستان از اعدام و شهاد ت شیخ
نمر کا مال واضح و اشکار است .در این خصوص رژیم
ســعودی به نیت روحیه دهی به گروه هــای تکفیری ـ
تروریستی دســت به اعدام رهبری انقالبی و مصلحی
اگاه زد اما نتیجه این اقدام چیزی جز نابودی این رژیم
دست نشــانده و مهره های تکفیری و تروریســتی ان
نخواهد داشــت و دیری نخواهد پایید کــه خون پاک
شیخنمردامنگیرملکسلمان،اردوغانودیگرحامیان
داعش و گروه های تروریستی در منطقه شود.
اما ســوال اصلــی دیگر اینجاســت کــه ترکیه و
عربستان سعودی دقیقا در برهه فعلی از چه مکانیزمی
در جهت تقویت گروه های تکفیــری پیروی می کنند؟
شهاد ت شــیخ نمر چگونه در این چارچوب و مکانیزم
قابل تجزیه و تحلیل است؟ انکارا و ریاض در اینده به
کدام سمت و سو می روند؟ در این خصوص نمی توان
نقش مثلث «لندن-واشنگتن-تل اویو» را منکر شدید.
مثلث شــومی که در مــاورای منطقه مشــغول هدایت
و مدیریــت گروه های تکفیــری با کمک عربســتان و
ترکیه اســت ،در جریان شهاد ت شــیخ نمر نیز نقش
مستقیمی ایفا کرده اســت .به عبارت بهتر ،شهاد ت
شیخ نمر با چراغ سبز مستقیم موساد ،سازمان سیا و
سرویس جاسوسی انگلیس صورت گرفته است .در
اینجا باید روی ائتالف ســازی میان ترکیه و عربستان
سعودی تمرکزی ویژه داشته باشیم رژیم سعودی در
مقابل ائتالف چهارگانه ایران ،روسیه ،سوریه و عراق
علیه تروریســت های تکفیری ،به دســتور مســتقیم
ایاالت متحده امریکا و رژیم اشــغالگر قدس دســت
به تشــکیل ائتالف حمایت از داعش ـ با ظاهر مبارزه با
تروریسم ـ زده است .به عبارت بهتر ،اصلی ترین هدف
سیاست خارجی
چرا رئیس جمهور ترکیه به نسل کشی عالقه دارد؟
علیرضا بهرامی
دبیر گروه فرهنگ
4
وقتی شیخ نمر و 46نفر دیگر از مخالفان فکری
ال سعود ،یک مرتبه اعدام شــدند ،عالوه بر خیزشی
در احساسات عمومی شــیعیان ،بحث هایی سیاسی
هــم درگرفــت .بحث هایی از ایــن جنس کــه اقدام
دیوانــه وار ســعودی ها ،با کــدام یــک از رخدادهای
داخلی ،منطقــه ای و بین المللی در ارتباط اســت ؟ در
این میان ،فرض محتملی هم مبنی بر دســت داشتن
رئیس جمهوری ترکیه در تشــویق و ترغیب ال سعود
به این اقدام مطرح شد.
اما چــرا محتمل و قابــل پذیــرش؟ به دلیل انکه
عالوه بر پیشینه پدران رجب طیب اردوغان در ایجاد
قتل عام های قومیتی و عقیدتی ،خود او هم در تجربه
چندین سال نخست وزیری و جدیدا ریاست جمهوری
ترکیه ،نشان داده که در کمال تعجب ،در هزاره سوم
نیز به این امر متمایل است؛ انگار که نوعی بیماری در
وجود او به صورت ژنتیک به ارث رسیده که به ان تمایل
و البته اعتقاد بسیار دارد.
پدران نســل اردوغان ،تنها در چنــد دهه پایانی
حاکمیت امپراتــوری عثمانی 24-5 ،مــورد قتل عام و
نسل کشــی راه انداختند .انها از یک ســو نوعی تکبر
ســلطنتی در شــکل گیری امپراتوری بــزرگ عثمانی
داشــتند و از ســویی دیگر ،ازجملــه در اواخر دوران
مثلث | شماره 295
پــدران اردوغــان صدهــا هــزار نفر از
ارمنی ها ،یونانی ها ،بلغاری ها و شــیعیان را از
دم تیغ گذراندند .در این چند ســاله هم خود
اردوغان نشــان داده که در پی ســودا و خیال
خــام احیــای امپراتــوری عثمانــی در دنیای
جدید ،از اقدام های مشابه ابایی ندارد
حاکمیت امپراتوری ،تصــور می کردند که هر قومیت
و تفکری غیــر از جان نثاران و منتفعــان انها ،خائنان
بالقوه و پایه های احتمالی دشمن در درون قلعه بزرگ
امپراتوری هســتند که با پاک کردن صورت مســاله،
بایــد هر نــوع احتمال دشــواری حاصــل از خروش و
خیانت انان را برچید .درست همان نوع تفکری که در
دوره های تاریخی به مراتب قبل تر ،همه فرزندان یک
شــهر را قتل عام می کرد تا فرزند پادشــاه یا سرداری
مقتول که ممکن است در اینده خون خواه پدر و تاج و
تختش شود ،از میان برداشته شود.
با همیــن نوع تفکــر ،پــدران اردوغــان صدها
هزار نفر از ارمنی ها ،یونانی ها ،بلغاری ها و شــیعیان
را از دم تیــغ گذراندنــد .در ایــن چنــد ســاله هــم
خــود اردوغان نشــان داده کــه در پی ســودا و خیال
خام احیــای امپراتــوری عثمانــی در دنیــای جدید،
از اقدام هــای مشــابه ابایی نــدارد .زمانــی غیر قابل
بــاور بــود کــه جاندارهایــی موســوم بــه انســان،
در اســتانه هزاره ســوم ،اقدام به پاکســازی نســلی
در حــوزه بالــکان و مشــخصا بوســنی و هرزگوین را
ترتیب دهند .حاال عجیب تر انکه در اغاز هزاره سوم و
ربع قرن پس از ان زخم عمیق بر پیکره بشریت ،وارث
حکمرانی و تحوالت الییک ها در ترکیه امروز ،مشابه
همین اقدام ها و اصرارها را نسبت به کردهای ترکیه و
عراق ،شــیعیان نقاط مختلف جهان و البته همچنان
در مواجهه با ملت ارمنی که بیشترین اسیب را با قتل
دو میلیون نفر از پدران و مادران خود تجربه کردند ،از
خود بروز می دهد.
در نتیجه همین نوع تفکر اســت کــه کار وارث
الییک ها و صاحبان ینی چری ها به انجا می کشــد که
حامی اصلــی داعش می شــود .او این بــار ،انهایی را
همراه تفکرات واپسگرایانه خود کرده که خود مستعد
خشونت هستند .به همین حکم اعدام با شمشیری که
برای شیخ نمر صادر شده بود توجه کنید ،این تفکر،
وارث دوران جاهلیتی است که عجیب نیست تالقی
ان با زیاده خواهی از نوع عثمانی پرستی ...به راستی
که اینان ،موجودات احمقی هستند که هنوز به کارکرد
و پیشبرد چنین شیوه هایی یقین دارند .
سیاست
ریاضوانکاراازتشکیلاینائتالف،مدیریتگروه های
تکفیریوجلوگیریازاستمرارشکستداعشوالنصره
در سوریه و عراق بوده است .انکارا و دوحه نیز در این
روند به صورتی جدی و مستقیم با عربستان سعودی
همراهی و همــکاری می کنند .این ائتالف ســازی خود
لوازم و مقدماتی داشــت که اصلی ترین انها تشــدید
تنش مزمن در منطقه است .تصور ال سعود این است
که بدون ایجاد تنش مزمن در منطقــه و تقابل با ایران
نمی تواند فضای انارشیســتی الزم را بــرای حمایت از
گروه های تکفیری فراهم ســازد .در اینجا انارشیسم
کلید واژه ای است که باید در دل ان تحوالت پیرامونی
عربستان سعودی را مورد بررســی و تحلیل قرار داد.
مقامات ال ســعود در صددند ضمن ایجاد بحران های
مزمن منطقه ای و بین المللی ،معادله را به سود اهداف
شوم منطقه ای و بین المللی خود تغییر دهند .به عبارت
بهتر «تنش زایی در منطقه» اصلی ترین پیش شــرط
تشکیل ائتالف عربستان در منطقه محسوب می شود ؛
چه ،در یــک محیــط ارام و بی تنش امــکان تمرکز بر
یاری رسانی ال سعود و متحدانش به داعش پایین امده
و این موضوعی نیســت که ریاض و حامیــان غربی و
صهیونیستی ال سعود در پی ان باشند.
در اینجاســت که می توان بــراوردی دقیق تر از
سفر اردوغان به ریاض و تاثیر ان در اعدام و شهادت
شــیخ نمر باقر النمر داشــت .ســفر «اردوغــان» بــه
عربستان ســعودی نقش مهمی در وقوع رخدادهای
اخیر داشت .در این سفر ،اردوغان و «ملک سلمان»
روی راه اندازی موج جدیدی از تنش میان اهل ســنت
و شــیعیان تاکید کرده و اعدام شــیخ نمر را نیز گامی
در جهت تحقق این موضوع مــورد ارزیابی قرار دادند.
بی دلیل نبود که درست یک روز پس از بازگشت اردوغان
از عربســتان اعدام شــیخ نمر رخ داد ،چرا که از این
رهگذر ،اصلی ترین هدف اردوغان و ملک ســلمان که
ایجاد موازنه در برابر ائتالف مبارزه با داعش بود براورده
می شد .البته این فرمانی بود که از ان سوی اتالنتیک
و سرزمین های اشغالی به ریاض و انکارا مخابره شده
و مورد موافقت رئیس جمهور ترکیه و پادشاه سعودی
قرار گرفت .در نهایت اینکه نقش عربستان و ترکیه در
داخل منطقه و نقش مثلث «واشنگتن-لندن-تل اویو »
در خارج از جهان اســام در ماجرای شــهادات شیخ
باقر النمر قابل مشاهده و تحلیل است .بدیهی است که
خونپاکشیخنمردراینده اینزدیکگریبانگیربانیان
شهاد ت وی خواهد شد.....
ادولف اردوغان
33
سیاست خارجی
در مذمت یک خشم
سیاست
34
مثلث | شماره 295
انقالبیونراستین،حملهبهسفارتعربستانراتقبیحکردند
یا خودسر یا نفوذی
اگر دولت واکنش نشان می داد ،اعتراض ها فروکش می کرد
محمدحسین اصفری
5
دبیر کمیسیون امنیت ملی
به طورحتمهیچکسنمی تواندحملهبهسفارتخانه ای
را در ایــران و هیچ کجــای دنیا تایید کند .ایــن از بدیهیات
است.سفارت خانه هابهمنزلهخاککشورهایدیگرشناخته
می شــوند و در کنوانســیون های بین المللــی ایــن وظیفه
برعهده دولت ها گذاشته شــده تا از انها حمایت و حفاظت
کنند .بنابراین این مســاله را به طور حتم باید محکوم کرد.
اینکه عده ای از ســر ناراحتی یا تعصبات دینی و انقالبی به
سفارتخانه ای حمله کنند ،مورد تایید هیچ کس در جمهوری
اسالمی نیست .در این باره اما بحث سفارت امریکا موضوع
دیگری بود .چراکه انجا ســفارتخانه امریکا نبود ،بلکه النه
جاسوســی بود کــه در ان فعالیت های جاسوســی صورت
می گرفت .از همین رو بــا ســفارتخانه های دیگر متفاوت
است .اما در بحث اخیر می توان گفت که در این مساله خود
عربستان نیز بی تقصیر نبود؛ اقدامی که در فاجعه منا انجام
داد و چندصد نفر از مردم ما را از بین برد و موجب جریحه دار
شدناحساساتایرانیانشد.همین طورمی توانبهاقدامات
دیگرعربستاندرمنطقهازجملهجنایاتانهادریمنوکشتار
مردم بی گناه این کشور اشــاره کرد .عربستان به عالوه در
حمایت از گروه های تروریســتی اقدامات بسیار خطرناک و
جنایتکارانه ای را در پیش گرفته است .این کشور با حمایت
از تروریست هایی که در عراق و سوریه حضور دارند پایگاهی
برایانهاشکلدادهتامنطقهرادرجنایتفروببرند.همچنین
می توان به اقدام عربســتان در انفجار مقابل سفارت ایران
در لبنان که دوســال پیش صورت گرفته و فاجعه ای که در
ان ابراهیم انصاری کاردار ســفارت ایــران در انجا به همراه
تعداد زیادی از کارکنان و افراد دیگر به شهادت رسیدند اشاره
کرد .این حمله تروریستی علیه ســفارت ما در لبنان توسط
ماجد الماجد صورت گرفته بود که از تبعه های عربســتانی
بود .ماجدالماجد بعدها توســط حزب الله لبنان دســتگیر و
در بیمارستانی بســتری بود که به طرز مشکوکی کشته شد
تا عقبه های ارتباطی او با عربستان بر مال نشود .این دست
اقدامات به هر صورت احساسات مردم ما را جریحه دار کرده
و موجبات خشمگین شدن انها را فراهم کرده است .در این
شرایط ممکن است چند عامل نفوذی نیز اقداماتی را صورت
دهند و مردم نیز با تحلیلی غلط فکر کنند که کار درستی است
و از روی ناراحتی دست به چنین اقداماتی بزنند .در کل این
اقدام را به هیچ عنوان تایید نمی کنیم اما باید یاداور شد که
کشور میهمان نیز باید رفتار درستی از خود بروز و ظهور دهد.
باید گفت که کشور میهمان نیز در این مقطع رفتار درستی را
با جمهوری اسالمی نداشته است .در جایی که ما می بینیم
عربستان زوار ما را از بین می برد اما در عین حال وزیرخارجه
این کشور در اظهارنظری رســمی اعالم می کند که «ایران
اخرین کشوری اســت که باید در مورد فاجعه منا اظهارنظر
کند»،نشانمی دهدکهانهاتوجهیبهوضعیتمیهمانخود
ندارند .از سوی دیگر می توان به اتفاق اخیر اشاره کرد که در
ان شیخ نمر را به صورت بسیار قرون وسطایی اعدام می کند
و خشم مردم را بر می انگیزد .عربســتان باید بداند که با این
اقدامات نمی تواند جلوی اعتراضات داخلی مردم به روش
حکومتی دولت این کشــور را بگیرد .از همین رو بهتر است
عربستان به جای اعدام شیخ نمر نسبت به اصالحات داخلی
خود اقدام کند ،زیرا این اتش زیر خاکستر با اعدام شیخ نمر
درعربستانازبیننمی رودوخاموش شدنینیست.بهاعتقاد
من دولت عربستان با اعدام شــیخ نمر اعتراضات عمومی
را بیشــتر دامن می زند .نمونه های این اعتراض را امروز در
کشــورهای مختلف مشــاهده می کنیم .حتی کار به جایی
رسیده که کشورهای اروپایی نیز انها را متهم به از بین بردن
حقوق بشر می کنند .در این وضعیت طبیعی است تعصبات
مردم شعله ور تر شده و چنین اقداماتی نظیر انچه در مشهد
و تهران دیدیم توســط برخی از عناصر نفوذی و یا خودســر
سیاست خارجی
صورت گیرد و متاسفانه برخی نیز با ان همراه شوند.
در این زمینــه یکــی از مهمترین مولفه هــا می تواند
ت باشد .به هرحال مردم
موضع گیری درست و به موقع دول
نســبت به سیاســت های غلط عربســتان و هر کشوری که
بخواهدنسبتبهایرانرفتارناشایستیداشتهباشد،اعتراض
دارند .در صورتی که دولت به موقع واکنش درست و منطقی
و درخور شانی داشــت این اعتراضات می توانست فروکش
کند .اما وقتی افکار عمومی می بینند که دولت موضع گیری
مطلوب و شــفافی صورت نمی دهد ،طبیعتا مردم دست به
چنین اقدامی می زنند و در این میان عناصر نفوذی هم وارد
کار شده و مسائل را به سمت و سویی که تمایل دارند سوق
دهند .توجهکنیمکهدرماجرایاشغالسفارتانگلستاننیز
مقام معظم رهبری به صراحت فرمودند که «من موافق این
اقدام نبودم» .بنابراین اگر کسی والیتمدار باشد باید همین
موضوع را به عنوان یــک مبنا برای خودش در نظر داشــته
باشد و دست به چنین اقداماتی نزند .بنابراین به اعتقاد من
علت این مساله را اوال باید عدم موضع گیری های درست و
به موقع دولت جست وجو کرد و در کنار ان نیز حرکت هایی از
ایندستکهراخالفامنیتملیوقوانینبین المللیاست،
دید .به طور حتم این مساله برای کشور هزینه هایی را هم در
برداشته که از جمله ان قطع روابط برخی از کشورهاست.
امادرعینحالبایدگفتکشورمادرگذشتهنیزایننوع
قطع رابطه های زنجیره ای را به خود دیده است .اما در عین
حال خود انها ناچار شدند برگردند .اتفاقا این مساله در حوزه
روابط دیپلماتیک ما با اتحادیه اروپا صورت گرفته بود .اما با
اینحالماانهاراوادارکردیمتاباشروطیکهتعیینمی کنیم
به کشــور بازگردند .بنابراین می توان گفت که این مســائل
چنداناهمیتندارد،اماموضوعایناستکهاینرفتارهایی
کهکشورهاییمثلبحرین،کویت،اماراتوجیبوتیصورت
می دهند ،کامال از طرف عربستان حساب شده است .پول
این کشور در این تصمیمات موثر بوده و با نفوذ زرو زیور خود
توانســت انها را راضی کند که در مقابل ایران موضع گیری
کنند .دولت ایران نیز این رفتارهــا را فراموش نخواهد کرد
و دیر یا زود ناچار هستند روابطشــان را با ایران از سر بگیرند
و ان زمان است که ایران هم پاســخ درخور و شایسته ای به
انها خواهد داد.
حمله به سفارتخانه ها خالف قانون است
حمید رضا ترقی
عضو حزب موتلفه اسالمی
6
مثلث | شماره 295
زمینه های بــروز و ظهور چنیــن اتفاقاتی با دیــده دقیق تر
نگریسته شود.
در اینجا باید به مســاله کوتاهی ها از ســوی دستگاه
دیپلماسی کشورمان نیز اشــاره کنیم .در این رابطه دولت
موضعی منفعالنه داشته و تماس های وزیر خارجه با دبیرکل
سازمان ملل و وزرای خارجه کشورهای اسالمی مشکلی را
حل نمی کند.
واکنشــی کــه ایــران در قبــال جنــگ افروزی ها،
اتش افروزی هــا و حمایت های عربســتان از تروریســت
منطقه دارد به قدر کافی موثر و قابل اغنا نیست .تقریبا دو
سالی اســت که مساله اعدام شــیخ نمر از سوی عربستان
مطرح بوده و ما ندیدیم که وزیر خارجــه در مذاکرات خود
به این مساله اشــاره کند .این مســاله می توانست در این
فاصله زمانی مورد توجه قرار گرفتــه و درباره ان اقداماتی
صورت بگیرد.
ما نباید اهمیت اتفاقاتی که در جهان اسالم در حال
رخ دادن است را از نظر دور کنیم .به اعتقاد من تالش های
فعلی دولت نوشداروی بعد از مرگ سهراب است و روحانی و
ظریف بیشتر به فکر برجام هستند تا مسائل جهان اسالم.
وقتی توجه ما به یک نقطه در سیاست خارجی باشد به طور
حتم می توان گفت کــه نقاط دیگر از نظــر دور می مانند.
شاید الزم باشد یک بار دیگر نسبت به انچه در این سال ها
اتفاق افتاده اســت ،بازنگری کرده و سیاست های الزم را
اتخاذ کنیم .فراموش نکنیم که وزیر خارجه ما به مراســم
ختم ولیعهد عربستان می رود که دست او به خون بسیاری
از مسلمانان الوده است .ولی انها در ماجرای منا به وزیر ما
اجازه حضور در عربستان را نمی دهند و مقام دولتی ما مجبور
است از کشور ثالثی برای حضور در عربستان استفاده کند.
نقش عربســتان در اقدامات تروریستی منطقه و فاجعه منا
غیرقابل انکار است .از ســوی دیگر درمورد سیاست های
این کشور در بحرین و یمن جنایت هایی را شاهد هستیم که
واکنش های بیشتر دولت را درباره ان طلب می کند.
با این همه می توان گفت که قطع رابطه با عربستان
که عامل بسیاری از مشــکالت منطقه و کشتار مسلمانان
است به نفع ما خواهد بود .ابرویی که ال سعود از عربستان
برده به ما اجازه نمی دهد پیش از این با انها رابطه داشــته
باشــیم ،اما در عین حال نباید اســیر اقدامات غیرقانونی
شد.
سیاست
هفته گذشــته ما با دو اتفاق همزمان روبه رو بودیم؛
اول اقدام جنایتکارانه عربســتان در اعدام شیخ نمر و پس
از ان واقعه حمله به سفارت این کشور در تهران و مشهد.
ممکن است برخی از رفتارها از سر دلسوزی باشد اما انهایی
که به مسائل حاشــیه ای مثل حمله به ســفارت عربستان
می پردازند به دنبال به حاشــیه بردن اصل ماجرا که اعدام
شیخ نمر است ،هستند.
به طور حتم ان حمــات به ســفارتخانه و همچنین
کنسولگری این کشور خالف قانون بوده و به نظر می رسد
عمدی نیز در ان پنهان اســت .با این حال شــخصیت ها
و رســانه ها نباید فریب این مســاله را بخورند و اعدام شیخ
نمــر را فراموش کننــد .همه کشــورها براســاس حقوق و
موازین بین المللی موظف به تامین امنیت سفارتخانه های
کشــورهای دیگر در خاکشان هســتند .از این رو باید این
مســاله را مدنظر داشــت .اما در طــرف دیگر نیــز باید به
موضع دولت منفعالنه بود
35
سیاست خارجی
باید قانونی رفتار می کردیم نه احساسی
عربستان ضرر خواهدکرد
وحید احمدی
عضو کمیسیون امنیت ملی
7
اقدام عربســتان در قطــع روابط با ایــران امر کامال
اشــتباهی بود که در این وضعیت این طرف سعودی است
که ضرر بیشــتری می کند و در جوامــع بین المللی منزوی
خواهد شد.
اقــدام عربســتان را می توان یک اشــتباه سیاســی
ارزیابی کرد .عربستان دیر یا زود متوجه خواهد شد که قطع
روابط با ایران نسنجیده و نادرست بود.
به طور حتم می توان گفت اگرچه وجــود روابط بین
کشــورها ضروری اســت و قطع ان به ســود هیچکدام از
طرفین نیست ،اما در این شــرایط این عربستان است که
بیشترین ضرر را خواهد کرد .با این حال ایران نیز باید در نظر
داشته باشد که پاسخ گستاخی و رفتار نادرست عربستان را
باید با اقدامی مناسب بدهد چرا که عربستان در جایگاهی
نیســت که بخواهد چنین رفتاری با ایران داشــته باشد .از
طرفی می بینیم که این کشور با تمام توان تالش می کند که
ی دست و پا کند .تالش انها در
برای خود در منطقه متحدان
راه اندازی اتحاد و حمله به یمن و همچنین تشکیل ارتش
سنی را در ماه های اخیر شاهد بودیم .تالشی که سرانجامی
برای انها در بر نداشت.
حتی پاکستان نیز حاضر نشــد با این اتحاد همراهی
کند .مهمتر از ان اینکه اقدامات عربســتان در حمایت از
تروریسم منجر به گسترش روز افزون برادر کشی در منطقه
شده اســت .همه این اقدامات در نهایت باعث شکست و
انزوای عربستان خواهد بود.
عربســتان با صرف هزینه زیادی سعی داشت ایران
را منزوی کند و حاال نتیجه به ضرر خود او و معکوس شــده
اســت .این روند اگرچه در دوران ملــک عبدالله نیز دنبال
ی و بر ســر کار امدن
می شــد ،اما با فوت پادشــاه ســعود
پادشاه جدید این کشور که وزارت خارجه ان به دست یک
جوان خام اداره می شود ،این روند موجب تقویت و تشدید
اختالفات قومی و مذهبی در کشور شده است.
با این حال عربســتان به خوبی اگاهی اســت که در
سال های اخیر سیاســت های خصمانه اش علیه ایران در
هزینه های یک تصمیم
ایا از احساسات انقالبیون سوء استفاده شده است؟
احسان رستگار
سیاست
36
مثلث | شماره 295
8
روزنامه نگار
صبح شنبه ،وزارت کشور عربستان سعودی از اعدام
۴۷نفر به اتهامــات امنیتی خبر می دهد .نــام یکی از انها
ایت اللهشیخنمرباقر النمرمشهوراست.شخصسلمانبن
عبدالعزیز پای حکم اعدام را امض ا کرده است.
بعــد از فجایعی همچــون منــا ،اکثرا منتظــر ادامه
وقاحت هــا و رفتار شــنیع ال ســعود ان هم با ایــن فاصله
زمانی اندک نیستند .خون ها به جوش می اید .قلم ها روان
می شوند و در وصف شهادت شیخ نمر و حماقت و خون خوار
بودن ال سعود می نویسند و می سرایند.
در قطیــف عربســتان تظاهرات می شــود ،در هند و
کشــمیر هم و نیز در بحرین.افکار عمومــی جهان اگرچه
عمدتا در دست دوست داران شیخ نمر نیست ،اما از حیث
دفاع از حقوق بشــر ،مجبورند حفظ ظاهر کنند؛ پس اکثرا
این جنایت سعودی ها را محکوم می کنند.
سازمان دیده بان حقوق بشر ،فرایند بررسی اتهامات
شــیخ نمر را غیرعادالنه می خواند .اکانامیک تایمز ،این
اقدام را در جهــت دامن زدن به نزاع شــیعه و ســنی تعبیر
می کند و پیش بینی می کند که تبعات ان ،منطقه را به اتش
می کشــاند .رویترز مصاحبه ای را منتشــر می کند مبنی بر
اینکه این اعدام ،در راســتای تحقــق منافع تکفیری های
داعش بوده است .بلومبرگ می نویسد «شیخ نمر به واسطه
وعظ های انتقادی از حاکمان ســنی عربســتان سعودی
معروف بود و با اینکه عربســتان ســعودی تا حد زیادی از
ناارامی هایــی که در سراســر جهان عرب در ســال 2011
فراری بود ،اقلیت شیعه گهگاه اعتراضاتی برگزار می کردند
و با نیروهای امنیتی درگیر می شــدند .داعــش نیز از این
خط اشتباه بهره برداری و ســال گذشته به مساجد شیعیان
حمله کرد ».واشــنگتن پســت می گوید «اعدام شیخ نمر
واکنش های همراه با خشم را از سراسر جهان شیعه از جمله
ایران به همراه داشت».
جــز برخــی رســانه های انگشــت نما کــه در چنین
مواقعی ترجیح بر ســکوت دارند یا انعــکاس خنثی و عدم
موضع گیــری ،مابقــی نمی تواننــد ایــن رفتار وحشــیانه
ســعودی ها را محکــوم نکننــد .اجماعــی جهانــی علیه
سعودی ها شکل می گیرد.
مردم مشــهد مقابل کنســولگری عربســتان تجمع
می کنند .در اخرین ساعات شــنبه ،عده ای مقابل سفارت
عربستان تجمع می کنند .اول شعار می دهند .بعد کوکتل
مولوتوف می اندازند و وارد سفارت می شوند .فوقع ماوقع.
طی این پنج روز ،تحلیل های مختلفی در این باره ارائه
شده است؛ مبتنی بر اصل عدم ذکر نکات تکراری ،نگارنده
نکاتی را حسب قاعده «ســخن نو ار که نو را حالوتی دگر
است» ،طرح موارد زیر را مفید می داند:
-١کــم کاری دولــت در موضع گیــری ،توجیــه
نامربوط حمله
بسیاری وقتی می خواهند این اتفاق را نقد یا محکوم
کنند ،این طور اغاز می کنند که «چون دولت در موضع گیری
علیه ال ســعود و محکوم کردن قاطعانه اعدام شــیخ نمر
کم کاری کرده ،غیرت مردم بیشــتر به جوش امده» و بعد
می پردازند به اینکه « با این وجــود ،هیچ چیز از گناه و جرم
مهاجمین کم نمی کند».
انچه در این بین باید روشــن شــود ،این واقعیت تلخ
است که حتی اگر دولت ســریعا و خیلی قاطعانه و شدیدا،
این حماقت و خونریزی ال سعود را محکوم می کرد ،باز هم
همین تســخیر ســفارت با همین کم و کیــف رخ می داد.
نشان به ان نشــان که در اذر ٩٠و پیش از حمله به سفارت
انگلســتان ،مجلس مصوبــه ای را گذراند کــه در نتیجه،
خواست تمامی طیف ها براورده می شد ،اما فردای تصویب
ســوریه ،لبنان ،عراق و یمن با شکست روبه رو شده است.
این شکست سنگین باعث شده عربستان دست به اقدامات
جنون امیزی از جمله اعدام«شــیخ نمر» بزند .شــهادت
شــیخ نمر در حالی که عربســتان مدت ها بود حکم اعدام
ان را صادر کــرده بود اما اجرا نمی کرد ،ان هم در شــرایط
فعلی ،اهمیت بسیار زیادی دارد .سلسله فعالیت های اخیر
این ژریم در تخاصــم با ایران را نمی تــوان نادیده گرفت.
همچنین سابقه این کشور در حمایت از ال خلیفه که مردم
شــیعه بحرین را به خاک و خون کشــیده اند خــود گویای
حقایق بسیاری است .هنوز هم ال خلیفه با کمک دالرهای
نفتی عربستان و حمایت های بی دریغ این کشور و همچنین
امریکا به حیات خود ادامه می دهد و شیعیان ر ا در این کشور
به هر بهانه ای مورد ظلم و ستم قرار می دهد.
با این حال گرچه این اقدام وحشیانه عربستان در به
شهادت رساندن شیخ نمر ،عواطف مردم را تحریک کر د اما
ی با فرهنگ کهن هستیم و باید بر اساس قانون رفتار
ما مردم
کنیم و نه احساس .حمله به سفارت عربستان به این شکل
نباید انجام می شد .هیچ کس نیز ان را تایید نمی کند و مردم
ما باید بر اساس قانون عمل کنند.
بــر اســاس قوانیــن بین المللــی ســفارتخانه ها در
کشــورهای مختلف باید از هرگونه تعرض مصون باشــند
و اقدامی که انجام شــد ،نادرســت بود .وظیفه حفاظت از
ســفارتخانه ها بر عهده ماســت اما باید گفت که عربستان
نیز از جو به وجود امده علیه خودش به خوبی اگاه بود.
ان طرح ،به سفارت انگلســتان حمله کردند و گویی اصال
هیچ مصوبــه ای در مجلس به تایید نرســیده و بــود و نبود
مصوبه مجلس توفیری نمی کند.
پسایننهایتبدسلیقگی،فرافکنیوتجاهلالعارف
است که ولو اندکی سهم موثر برای دولت در این فقره قائل
شویم؛ چون سهم قائل شــدن برای دولت همانا و سبک
جلوه دادن بار سنگین و ذنب ال یغفر مهاجمین به سفارت
عربستان همانا.
-٢تسخیر سفارت انگلستان ،برای والیتمداران
عبرت شد ،اما...
در دیدار دانشــجویان با رهبر انقــاب در مرداد ،٩١
ایشان فرمودند«« :در قضیه اخیر اشغال ان سفارت خبیث،
احساسات جوانان درست بود .ولی رفتنشان درست نبود».
واقعیت تلخ تر از خود سفارت این است که پس از تسخیر،
بسیاری این عمل را مفتخرانه و انقالبی توصیف می کردند،
اما توقع می رفت پــس از موضع گیری رهبری یک ســال
پس از ان ،به اشتباه شان اقرار کنند ولی در کمال تعجب،
بسیاری از انان ،هنوز مبهم و دوپهلو ،ورودشان به سفارت را
تا حدی قابل دفاع می دانستند؛ الاقل حاضر نبودند صریحا
اعالم کنند که هزینه هــای فراوانی به واســطه این اقدام
بی مورد و شتاب زده انان تحمیل شده است.
به رغم فاجعه جده ،فاجعه منا و سپس اعدام شیخ نمر،
رهبری قطعا درباره تسخیر سفارت عربستان ،نظری کامال
منفی خواهند داشــت؛ بســیار منفی تر از ماجرای تسخیر
سفارت انگلستان .حال سوالی که در این میان پاسخ به ان
ضروری به نظر می رسد ،این است که ایا این طیف ،واقعا
حزب اللهی هستند؟ واقعا خود را والیتمدار می دانند؟ چطور
ممکن است که شخصی با علم به موضع رهبری پیرامون
ماجرای سفارت انگلستان ،حتی اندکی بتواند در خلوتش،
جوازی برای خود و دوستانش مبنی بر تکرار همان اشتباه
صادر کند؟
شاید مهم ترین سوال این باشد که حقیقتا ،مهاجمین
به ســفارت انگلســتان ،حزب اللهی بوده اند یا این واقعه
دیپلماتیک ،محصول یک طرح و نقشــه عده ای نفوذی
اســت که از هیجانات و غیرت انقالبیون ،سوءاســتفاده
کرده اند؟
غرامت حمله به سفارت را باید خود افراد بپردازند
دولت در قضیه عربستان محافظه کاری کرد
حشمت اهلل فالحت پیشه
کارشناس سیاسی
9
درباره اتفاقــات اخیر مرتبط با ایران و عربســتان که
حمله به سفارت این کشور نیز ذیل ان قرار دارد معتقدم که
باید یک نــگاه راهبردی و کالن به موضوع داشــت .بارها
این موضوع را در محافل و نوشتارهای متعدد عنوان کردم
که «عربستان از سوم اذر »92در سیاست خارجی خودش
به سمت یک سیاســت «انتحاری» و به شدت «انفعالی»
حرکت کرده است .سوم اذر ماه 92ایران و غرب توانست به
توافق ژنو دست پیدا کند؛ توافقی که پایه ای بود که بعدها
برمبنای ان توافق هسته ای نیز صورت گرفت .در ان تاریخ
ایران عمال نخســتین ضربه را به راهبرد ایران هراسی زد.
پروژه ای که به محوریت ارتجاع عرب و در واقع راستگرای
صهیونیســتی شــکل گرفته بود .ایرانی هــا در این تاریخ
توانستند به بیش از دوازده سال تالش برای ایران هراسی
پایان دهند .ایــن پروژه ای بــود که در تل اویــو ،ریاض و
برخی پایتخت های عربی ،همچنین برخی ســازمان های
اطالعاتی مانند ســیا طراحی شــده بود .از ان زمان عمال
این موضوع همراه شد با موضع دموکراسی خواهی مردم در
منطقه که از سه سال پیش از ان در منطقه به راه افتاده بود.
در این وضعیت عربستان متهم شد به اقدامات ضد انسانی
و تروریستی و ضدبشری .به این معنا که بیشترین قربانیان
حقوق بشر با پول یا اسلحه عربســتان قربانی شده بودند.
تروریسم با اسلحه های عربستان گسترش پیدا کرده بود.
در این شرایط دموکراسی خواهی در دنیای عرب با خاکریز
عربستان و ارتجاع عربی مواجه شده بود .به ویژه اینکه باید
خاطرنشان کرد بعد از صدام حســین اولین تجاوز به خاک
کشوری دیگر برای اولین بار توسط عربستان شکل گرفت.
عربســتان این تجاوز را با ورود به خاک بحرین انجام داد.
طبیعتا باتوجه به نگاه مترقی امروز دنیا به روابط سیاســی،
عربستان در سراشــیبی تحوالت قرار دارد .طبیعتا در این
شرایط و با همزمان شدن توافق ژنو این قابل پیش بینی بود.
خوب به خاطر دارم که قبل از اعزام زائران به مراسم
حج در یــک مصاحبه اعــام کردم کــه اعزام زائــران به
عربســتان به منزله فرســتادن گوشــت قربانی است برای
کسانی که در مورد جان ،مال ،گوشت و خون شیعیان فتوا
صادر می کنند .اما متاسفانه این هشدارها مورد توجه قرار
نگرفت و ان جنایات را در منا شاهد بودیم .بعد از ان نیز ما
می بینیم که شیخ نمر به وحشــیانه ترین شکل به شهادت
می رسد .اما می بینیم که اعتراضی که شکل گرفت به طور
ناخوداگاه بازی کردن در زمینی بود که عربستانی ها طراحی
کرده بودند.
ایرانی ها احساسات پاکی را در دفاع از شیخ نمر دارند.
اما باید بدانیم که عربســتان دقیقا به دنبال چنین فرصتی
می گشت .در شرایطی که شــورای امنیت باید قطعنامه در
محکومیت شهادت شیخ نمر می داد ،ما می بینیم که حمله
به سفارت محکوم می شــود و تحوالت مسیری انحرافی را
به خود می گیرد.
بعد از ان هم دیدیم که محکومیت کشورهای غربی
نیز بسیار ارام تر و تعدیل شده تر عنوان شد .سوئیس کاردار
سفارت عربســتان را احضار کرد .سخنگوی وزارت خارجه
امریکا هم دیدیم که شــهادت نمر را محکوم کرد .المان
نیز اعالم کرد که فقط مســائل تجاری را مورد تجدیدنظر
قرار خواهد داد و در کنار ان انگلستان هم به همین ترتیب.
بنابراین بر این باورم که ما باید در قبــال هر گونه تحول در
حوزه دیپلماسی عمومی یا رســمی توجه داشته باشیم که
عربستان در شرایط انتحاری و انفعالی قرار دارد .اگر حتی
چنین اقدامی را در ایران شاهد نباشیم و اجازه دهیم مسیر
عادی تحوالت دنبال شــود ،من معتقدم که عربســتان در
سراشیبی بیشتری قرار خواهد گرفت .عربستان از دشمنی
عمیق کشورهای غربی با ایران استفاده می کند تا ایران را
به عنوان دشمن معرفی کنند و روی اقدامات ضدانسانی،
ضد حقوق بشری و ضد اسالمی خودشان سرپوش بگذارند.
اما در حوزه اعتراضــات و اینکه مردم چگونه باید هم
سیاست خارجی
اعتراضات شان را بیان کنند و هم مانع از این شویم که این
اعتراضات به سمت خشــونت و افعال غیرقانونی کشیده
شــود ،معتقدم که مردم کشــور ما می تواننــد اعتراضات
خیابانــی خودشــان را داشــته باشــند و در راهپیمایی هــا
علیه سیاست های کشــوری که در ســال های اخیر علیه
سیاست های ما اقدام کرده اســت ،اعتراض کنند .اما به
هرحال ایرانیان این را هم نباید از نظر دور داشــته باشــند
که ایران از نظر ســازمان های بین المللی مســئول امنیت
سفارتخانه هاست و این اتفاقات به صورت احساسی عمل
شده است.
اما باید نسبت به این موضوع تاســف بیشتری خورد
که از زمان سفارت انگلیس در تهران یک سری افراد این
اعمال را انجام می دهند اما دولت جمهوری اسالمی غرامت
ان را پرداخت می کند .کسانی باید این غرامت را پرداخت
کنند که در این کار شرکت کردند ،دستور دادند یا دیگران را
تشویق و ترغیب کردند به این کار .متاسفانه تا زمانی که این
اتفاق در ایران نیفتاده و خود مباشــران ،مسئوالن و امران
اقدام علیه سفارتخانه ها هزینه و خسارت ان را نپردازند ،این
دولت جمهوری اسالمی است که هزینه ان را می پردازد.
در جریــان حمله به ســفارت انگلیس شــاهد بودیم
ی امدند در مجلس و تریبون خودشان را روشن کردند و
برخ
گفتند که فالن روز مقابل سفارت می روند و همان روز این
اتفاق افتاد و متاسفانه غرامت ان از جیب مردم و بیت المال
پرداخت شد .به اعتقاد من این جرم است که یک مسئول
بخواهد این غرامت را از بیت المال مسلمین پرداخت کند.
باید این مسببین مشخص شــوند و خود انها این غرامت را
پرداخت کنند.
با این حال من این موضــوع را می پذیرم که برخی از
مخالفان می گویند موضع گیری های دولت در این زمینه از
شدت کافی برخوردار نبوده است .این کامال درست است.
به باور من نیز دولــت محافظه کارانه عمل کرد .اما راهکار
این مساله تخلف نیست .تصور کنید حتی کار جلوتر رفته و
یک سری با احساسات شان بروند و یک دیپلمات را به قتل
برسانند .به هر بهانه ای که این کار صورت بگیرد جرم است.
اینکه دولت در این زمینه محافظه کارانه عمل کرده است،
نمی تواند مجوزی برای اقدامات غیرقانونی انها باشد .من
بر این باورم که هر فردی که این کار را انجام داده است باید
هزینه های ان را پرداخت کند.
مثلث | شماره 295
سیاست
37
38
سیاست
مثلث | شماره 295
تصویرنگاری
مثلث | شماره 295
سیاست
39
سیاست
از تهران تا قم
حضور محمد نهاوندیان در دفاتر مراجع تقلید قم بسیار مورد توجه
قرار گرفته اســت .چه اینکه همــواره مســاله رابطه دولت با قــم از جمله
موضوعاتی بوده که تعیین کننده به شــمار می امده است .به نظر می رسد
حســن روحانی تالش می کند تا در مــورد رابطه با قم اشــتباهات محمود
احمدی نژاد را تکرار نکند.
روحانی در فهرست جامعه مدرسین
سفرنهاوندیانبهقمچهنتیجه ایداشت؟
سیاست
40
مثلث | شماره 295
1
محمد نهاوندیان ،رئیس دفتر حســن روحانی هفته
گذشته به قم سفر کرد و با مراجع عظام تقلید دیدار داشت.
نهاوندیان در این سفر دو روزه با حضرات ایات مراجع
تقلید ســید عبدالکریم موســوی اردبیلی ،حســین نوری
همدانی ،جعفر سبحانی ،عبدالله جوادی املی ،سید محمد
علی علوی گرگانی و حجت االسالم والمسلمین سید جواد
شهرستانی نماینده ایت الله سیســتانی دیدار داشت .وی
همچنین با ایات عظــام ناصر مکارم شــیرازی ،لطف الله
صافی گلپایگانی ،سید موســی شــبیری زنجانی و حسین
وحید خراسانی دیدار کرد.
ســفر محمــد نهاوندیــان به عنــوان فرســتاده ویژه
رئیس جمهور به قم البته اهمیــت فراوانی دارد .چه اینکه
همیشــه روابط دولت ها با حوزه زیر ذره بین اســت ،اینکه
رئیس دولت مســتقر چه رابطــه ای با حــوزه دارد و چگونه
دغدغه ها و نظرات مراجع تقلید را مورد توجه قرار می دهد.
در این گــزارش تالش کرده ایم به رابطــه دولت یازدهم با
حوزه بپردازیم.
رایزنی برای خبرگان؟
اما هفته گذشته همزمان با سفر محمد نهاوندیان به
قم و دیدارش با مراجع تقلید خبرهایی در محافل سیاســی
منتشر شــد .برخی اخبار تایید نشــده حکایت از ان داشت
که زمانی که در جامعه مدرســین در مورد قرار دادن حسن
روحانی در لیست انتخابات خبرگان بحث شده روحانی 13
رای موافــق و 14رای مخالف به دســت اورده و در نتیجه
با قرار دادن نام او در این لیســت مخالفت شده است .خبر
تازه این است که پس از جلسه محمد نهاوندیان با برخی از
مراجع تقلید و توصیه یکی از مراجع رای حسن روحانی در
جامعه مدرسین به 17نظر موافق رسیده و بنابراین نام او در
فهرست جامعه مدرسین قرار خواهد گرفت.
حســن روحانی اگر چه خود از اعضــای مهم جامعه
روحانیت مبارز بوده و ســابقه دوســتی و رفاقت با بسیاری
از علمــای قــم را دارد امــا در ماه های ابتدایــی دولتش با
مشــکالتی در این حوزه مواجه شــد .برخــی چالش ها و
هزینه هایی که در این مورد مطرح شــد کار را به انجا رساند
که بنا بر ادعای برخی رسانه ها رئیس جمهور برای رفع این
نقیصه کارگروهی را تشکیل داد.
بر اســاس این اخبار حســین فریدون برادر و دستیار
ویژه رئیس جمهور ،علی ربیعی (وزیر کار و امور اجتماعی)
به دلیل اشــنایی با ســاختار دفاتر مراجــع و علما ،محمد
نهاوندیان رئیس دفتر رئیس جمهور به دلیل ارتباط نزدیک
با رئیس جمهور و سوابق گذشته در ارتباط با بیوت برخی علما
و عبدالرضا رحمانی فضلی (وزیر کشــور) به دلیل ارتباط با
دکتر الریجانی و از ان طریق استفاده از شبکه موثر رئیس
مجلس در ارتباط با علما و مراجع ،کارگروه جدیدی هستند
که در دولت شکل گرفته و قرار است نحوه تعامل با مراجع را
پیگیری کنند .حتی گفته شد که مصطفی پورمحمدی نیز در
برخی جلسات این کارگروه شرکت خواهد کرد.
برای تشــکیل این کارگــروه ،عناصر دیگــری نیز به
رئیس جمهــور معرفی شــدند ،لیکن به دالیــل مختلف از
این ساز و کار حذف شدند .قراربود سید رضا اکرمی معاون
فرهنگی نهاد ریاست جمهوری به دلیل عضویت در جامعه
روحانیت نیز دعوت شــود ولــی به دلیل برخــی مواضع و
اختالفات وی با مجموعه ایت الله مهدوی کنی در جامعه
روحانیت از این روند کنار گذاشته شد .دیگر روحانی عضو
کابینه نیز که پیشنهاد شــده بود علی یونســی وزیر اسبق
اطالعات و دســتیار ویــژه رئیس جمهور در امــور اقوام و
اقلیت های دینــی و مذهبی بود ولی مواضــع وی در مورد
اقوام و اقلیت های مختلف و دیدار چندی پیش وی با برخی
علمای جامعه مدرسین که واکنش تند انها را نشان می داد،
عمال حضور وی در این کارگروه را منتفی کرد.
بررسی های اولیه کارگروه دولت یازدهم برای بهبود
روابط بــا علما هم گویا نشــان می داد بیشــترین اعتراض
مراجع ،علما و اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به
وضعیت فرهنگی (به ترتیب کتاب و ســینما) ،به وضعیت
اقتصادی (به ترتیب اشتغال و رکود) و اجتماعی (حجاب
و اعتیاد) بوده است.
اما زمان که گذشت نقش محمد نهاوندیان در ارتباط
دولت با حوزه و قم بیشتر نمایان شــد .چه اینکه حاال این
محمد نهاوندیان اســت که به عنوان نماینده دولت به قم
می رود و به حضور علما و مراجع می رسد.
اقای رئیس جمهور
انتخابات ریاست جمهوری یازدهم فصل جدیدی از
نقش افرینی این اقتصاددان تحصیلکرده امریکا در اقتصاد
ایران بود .نهاوندیان ابتــدا به ســتاد انتخاباتی علی اکبر
والیتی رفت و برنامه های اقتصادی وزیر اسبق امور خارجه
استراتژی های حسن روحانی برای تعامل
ارتباط مستمر با مراجع تقلید :حسن روحانی بالفاصله
بعــد از پیــروزی در انتخابات ریاســت جمهوری بــه دیدار
مراجــع تقلید رفــت و با حضــرات ایات شــبیری زنجانی،
مــکارم شــیرازی ،صافی گلپایگانــی ،جعفــر ســبحانی،
موسوی اردبیلی و نوری همدانی دیدار کرد.
بعد از چندی ظریف به قم رفت تا گزارشی از مذاکرات
ژنو را بــه مراجع تقلیــد ارائه کنــد .ظریف در این ســفر به
محضر حضرات ایات وحید خراسانی ،صافی گلپایگانی،
مکارم شــیرازی ،جوادی املــی ،موســوی اردبیلی ،نوری
همدانی و ســبحانی و می رود .این در حالی بود که ظریف
از کمردرد رنج می برد اما اهمیت این تعامل را می دانست.
بعد از مدتی جهانگیری هم به قم رفت و با ایت الله یوسف
صانعی هم دیدار کــرد اگر چه این دیــدار اعتراض برخی
از گروه هــا را برانگیخت اما به نظر می رســید این دیدار در
راستای تعامل با اصالح طلبان بوده است.
بعد از ان نیز برخی از وزرا به دیدار مراجع تقلید رفتند،
اگر چه برخــی از مراجع تقلید از پذیــرش وزیر علوم امتناع
کردند اما در مجموع ارتباط دولت روحانی با مراجع تقلید در
حدی نسبتا قابل قبول به نظر می رسید.
نصب استاندار روحانی :موســی پور به عنوان اولین
استاندار روحانی توانسته بود در قم نظر مراجع تقلید را جلب
کند از این رو حسن روحانی نیز محمد صالح صادقی منش
را به عنوان اســتاندار قم منصوب کــرد .صالحی منش نیز
تاکنون ارتباط مناســبی با مراجع تقلید و علما داشته و این
مساله برای مراجع تقلید و علما نیز خوشایند بوده است.
چالش ها و خالء های دولت
اما دو حوزه سیاست خارجی و فرهنگ مهمترین حوزه
چالش های حوزه با دولت اســت .دولت در زمینه سیاست
خارجی عقاید و نظراتــی دارد که برخی از انها تابو شــکنی
بوده؛ برخــی اتفاق ها افتاده امــا از انجام برخــی دیگر از
نظرات دولت در حوزه سیاست خارجی باتوجه به مخالفت
حاکمیت و علما جلوگیری شده است.
حوزه فرهنگ هم چالشی ترین بخش از ارتباط دولت
با حوزه است .بررســی نقاط اختالفی تهران و قم در دولت
جدید نشان می دهد که بیشترین انتقادات حوزه از دولت در
همین بخش بوده است.
نگاهی دیگر
اما اگر از این کلیات بگذریم و بخواهیم به تفسیری
درســت از رابطه کنونی دولت و حوزه برسیم باید اتفاقات 2
سال اخیر را بررسی کنیم؛ یعنی دوره ای که حسن روحانی
رئیس جمهور بوده است.
شاید زمانی که حســن روحانی در روزهای نیمه اول
تیرماه ســال 1392به دیدار مراجع قم رفــت و در دیدار با
ایت الله نوری همدانــی گفت« :دولت دلــش می خواهد
رابطه مستمری را با حوزه های علمیه و مراجع تقلید داشته
مثلث | شماره 295
نهاوندیان و دولت روحانی
روحانی رئیس جمهور
محمود احمدی نژاد در ســال های اخــر دولت خود
رابطه تهران و قم را با چالش هایی مواجه کرده بود .اوضاع
چنان بود که وقتی حســن روحانی به عنوان رئیس جمهور
منتخــب معرفی شــد در میــان تحلیل هــای مختلف در
حوزه های موجود این تحلیل هم مطرح بود که حاال که یک
روحانی رئیس جمهور شده رابطه حوزه و دولت بهبود خواهد
یافت و این به پتانسیل اجرایی حسن روحانی خواهد افزود.
اگر بنا به بررسی دقیق ماجرا باشد می توانیم بگوییم
حوزه علمیه را در یک تقسیم بندی کالن می توان به چهار
الیه تقســیم کرد -1 :مراجع تقلید -2مراکز رســمی حوزه
مانند شــورای عالی و مدیریت حوزه -3جامعه مدنی حوزه
مانند جامعه مدرســین-4 ،طــاب جوان ،بر اســاس این
تقســیم دولت در تعامل با هــر یک از این چهــار الیه باید
عالقه مندی ها و حساســیت های انها را شناسایی کرده و
نسبت به انها تدابیر الزم را در نظر بگیرد تا بتواند همراهی
حوزه را به دنبال داشته باشد .اگر این قاعده کلی را در نظر
داشته باشیم حاال باید نقاط قوت و ضعف حسن روحانی را
در این مورد زیر ذره بین قرار دهیم.
سیاست
بعضی پست ها و مناصب در ظاهر چندان پراهمیت به
نظر نمی رسند ،اما در واقع اهمیت زیادی دارند .یکی از این
پست ها رئیس دفتر رئیس جمهور است .پستی که از اغاز
دولت سازندگی تا امروز همواره از تاثیرگذارترین پست های
دولتی به حساب می اید .شاید دلیل اصلی این تاثیر گذاری
نفوذ فراوان رئیس دفتر رئیس جمهور در رئیس قوه مجریه
باشد .برخی ها معتقدند روســای دفاتر رئیس جمهور حتی
از برخی وزرا هم تاثیرگذارترند و روســای دولت ها همواره
توصیه های انها را در موارد مختلف اقتصادی ،سیاســی،
اجتماعی ،فرهنگی و ..مورد توجه قرار می دهند.
در دولت سازندگی عنوان رئیس دفتری رئیس جمهور
به حسین مرعشی عضو شاخص حزب کارگزاران سازندگی
(که نســبت فامیلی با هاشمی رفســنجانی داشت) سپرده
شد .در دولت نخســت اصالحات هم محمد علی ابطحی
ریاست دفتر رئیس جمهور را بر عهده داشت .رئیس دولت
اصالحات در دولت دوم خود این عنوان را به برادرش علی
س دفتری محمــود احمدی نژاد هم به
خاتمی ســپرد .رئی
فردی پرحاشیه ،یعنی اسفندیار رحیم مشایی سپرده شد.
اما حسن روحانی منتخب یازدهم مردم ایران ،دست
به یک انتخاب متفاوت برای رئیس دفتری خود زد .رئیس
دولت یازدهم که اقتصاد را در صدر شعارهای انتخاباتی خود
قرار داده بود تصمیم گرفت تا یــک رئیس دفتر اقتصادی
برای خود انتخاب کنــد .فردی کــه در دوران رقابت های
انتخاباتی خــرداد ،92در اردوگاه علی اکبر والیتی فعالیت
می کرد و بعد از تنفیذ رئیس جمهــور در ۱۲مرداد ماه ۹۲با
یک حکم عجیب از سوی حسن روحانی راهی پاستور شد
و ریاست نهاد ریاست جمهوری را در دولت یازدهم تحویل
گرفت .البته نهاوندیان و روحانی چندان با هم غریبه نیستند
و سابقه اشنایی انها به سال های حضور رئیس دولت یازدهم
در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت
نظام در خیابان نیاوران تهران باز می گردد .با این وجود در
نگاه اول ،کسی توقع حضور نهاوندیان به عنوان رئیس دفتر
روحانی را نداشت.
را برای حضــور در انتخابات ریاســت جمهوری یازدهم به
رشته تحریر در اورد .اما بعد از پیروزی روحانی در انتخابات
همه چی ز یکبــاره تغییر کرد .نهاوندیان بــه جمع یاران وی
پیوســت ،به طوری که در مراســم تنفیــذ و تحلیف رئیس
دولت یازدهم از همراهان اصلی وی به شمار می رفت .یک
روز قبل از مراسم تنفیذ هم با شــبکه تلویزیونی بی بی سی
مصاحبه کرد و جالب اینجاســت که در ایــن مصاحبه این
شبکه عنوان «دست راست» روحانی را برای وی برگزید.
رئیس دفتر رئیس جمهور در ایــن گفت وگو به عنوان یکی
از نخستین اظهارنظرهای رسمی نزدیکان حسن روحانی
اعالم کرد که رابطه ایران و غرب در دوران ریاست جمهوری
روحانی بهتر از قبل خواهد شــد .در نهایت یک روز پس از
تنفیذ رئیس جمهور ،حســن روحانی در یکی از نخســتین
احکام ،دوست قدیمی خود در مرکز تحقیقات استراتژیک
مجمع تشــخیص مصلحت نظام را به عنــوان رئیس دفتر
رئیس جمهــور و رئیــس نهــاد ریاســت جمهوری برگزید.
نهاوندیان حاال با حضور در خیابان پاستور تهران به عنوان
نخســتین اقتصاددانی که رئیس دفتر یک رئیس جمهور
شده ،فصل جدیدی از نقش افرینی خود در سیاست های
اقتصادی کشور را اغاز کرده بود.
فصلــی کــه در ان نهاوندیــان بــا بیشــترین میزان
اثر گذاری بر شخص رئیس جمهور ،سیاست های اقتصادی
دولت را مشــخص می کند .رئیس دفتــر رئیس جمهور به
واسطه اشنایی روحانی و حمایت های اسحاق جهانگیری
بعد از حضور در نهاد ریاست جمهوری پای دوست قدیمی
خود مسعود نیلی را هم به این نهاد باز کرد و نیلی به عنوان
مشــاور اقتصادی رئیس جمهور و رئیس موسسه نیاوران،
مهمترین موسسه فکری لیبرال ها شد.
حاال نهاوندیان و نیلی به عنوان اعضای اصلی تفکر
اقتصادی نیــاوران و دو تحصیلکرده اقتصــاد در امریکا و
انگلستان ،بستر الزم را برای پیاده سازی تفکرات اقتصادی
نئوکال سیک فراهم تر از گذشــته می دیدند .نهاوندیان در
نخســتین ســفر رئیس جمهور به نیویورک همراه او رفت و
باتوجه به اینکه به طور همزمان ریاست اتاق بازرگانی ایران
ی برای تشــکیل اتاق
را هم به عهده داشــت ،تالش زیاد
بازرگانی ایران و امریکا در دوران جدید کرد .انتقادات زیادی
که به حضور همزمان نهاوندیان در اتــاق بازرگانی ایران و
دفتر رئیس جمهور می شد سرانجام شرایطی را فراهم کرد
که وی در ابان ماه ۹۲به بهانه مشغله کاری از ریاست اتاق
بازرگانی استعفا ده د اما با نقش افرینی وی غالمرضا شافعی
دوست نزدیک او توانست ریاست اتاق بازرگانی را بر عهده
بگیرد .بنابراین اتاق بازرگانی به یمن حضور نهاوندیان در
دولت همراهی خاصــی را با دولت یازدهم داشــت و حتی
در انتخابات دوره هشــتم اتاق بازرگانــی هم نزدیک ترین
تفکر به دولت سکان پارلمان بخش خصوصی را بر عهده
گرفت .نهاوندیان بــا حضور فعالیــت در اکثر تصمیمات
اقتصادی دولــت یازدهــم و وارد کردن حلقه نیــاوران به
نهاد ریاست جمهوری همواره نشــان داده که فراتر از یک
رئیس دفتر رئیس جمهور است.
او حاال نقش مهمتــری هم پیدا کرده اســت .به قم
می رود با مراجع تقلید جلسه می گذارد و تالش می کند اگر
کدورتی به وجود امده ان را بر طرف سازد.
از تهران تا قم
دولت
41
دولت
باشد و ما ســاز و کاری در این زمینه پیش بینی خواهیم کرد
تا از نظرات حوزه و مراجع استفاده کنیم » کمتر کسی فکر
می کرد که سطح انتقاد حوزه از دولت در برخی بخش ها تا
حد قابل توجهی افزایش باید.
انتقاد از بی تفاوتی دولت نسبت به دین مردم
اگر بنا بر بررســی مــوردی ماجراهای میــان تهران
وقم باشــد حتماباید به اظهارات حسن روحانی در ۳خرداد
۹۳و در همایش بیمه همگانی اشــاره کنیم .سخنانی که
انتقاد مراجع را به دنبال داشــت .رئیس جمهور در قسمتی
از سخنان خود در این برنامه گفته بود« :این قدر در زندگی
مردم مداخله نکنید ،ولو به خاطر دلسوزی؛ بگذاریم مردم
خودشــان راه بهشــت را انتخاب کنند ،نمی تــوان با زور و
شــاق مردم را به بهشــت برد» .این اظهارات ،انتقادات
شدید اللحنی را از جانب علما به همراه داشت .به طور مثال
ایت الله املی الریجانی با اشاره به اینکه این تفکرات ناشی
از لیبرالیسم و مدرنیته است گفته بود« :غربی ها معتقدند
دولت ها باید بی طرف بوده و هیچ نقشی در تعیین ارزش ها
نداشته باشند و اینها ناشــی از همان تفکر مدرنیته است.
وقتی در یــک جامعه مدرنیتــه رواج پیدا کند هر شــخص
فقط به خودش فکر می کند و همین باعث می شــود تا امر
به معروف و نهی از منکر و ایثــار در فرهنگ لیبرالی معنی
نداشــته و از درجه ارزش ساقط شــود ».ایت الله مصباح
نیز در همین زمینه در خرداد ۹۳گفته بود« :اینکه عده ای
بگویند دولت وظیفه ای برای دین مردم ندارد ،بلکه وظیفه
دولت فقط برداشتن تحریم ها و ان هم نه با مقاومت ،بلکه
از راه دیپلماسی است ،بر خالف خط امام (ره) است .مگر
امام (ره) بــرای تحریم و اقتصاد قیام کــرد؟ مگر این همه
شهید برای شــکم و تحریم ،جان خود را فدا کردند؟ مگر
نه این است که همه شهدا در وصیتنامه هایشان ،اسالم و
پیروی از امام (ره) را گوشزد کرده اند؟»
چالش فرهنگ
سیاست
42
مثلث | شماره 295
یکی دیگر از مواردی که اعتراض علما و مراجع را به
همراه داشت انتشار مطالبی در توهین به مقدسات اسالمی
در برخی نشریات بود .مقاله توهین امیز رونامه بهار و مطلب
روزنامه دیگری در زیر سوال بردن حکم قصاص دو مورد از
شاخص ترین این مطالب بودند.
ایت الله نوری همدانی در هشــتم ابان ماه در همین
رابطه گفته بود« :هر کس در هر رشــته ای تخصص دارد
بایــد در همان رشــته اظهارنظر کند .در مســائل دینی نیز
باید متخصصــان ان اظهارنظــر کنند نه اینکــه فردی که
چنــد کالس درس خوانده به خــود اجازه دهد ایــن کار را
محمد نهاوندیان در سفر به قم
با ایت الله جوادی املی هم دیدار
کرده است
اما اگر منحصر به انها کنیم و بار از دوش خود برداریم اشتباه
بزرگی است و امیدواریم این اشتباه دیگر تکرار نشود».
انجام دهد .تخصص در احکام دین کار ساده ای نیست،
از این رو هر فــردی نباید به خود اجازه دهــد در این عرصه
قلم فرســایی کند .حضرت علی(ع) برای معرفی اســام
زحمات و مرارت های بسیاری متحمل شد ه و تمام اینها در
طول تاریخ ثبت و ضبط است؛ این فرد که اطالعی از این
مسائل ندارد و عقیده درستی هم ندارد چرا این گونه مسائل
را بیان می کند؟»
ایت الله مکارم شــیرازی هم در واکنشــی گفته بود:
«عده ای گمــان نکننــد در دولــت جدید همه مســائل را
می توانند تغییر دهند .در مقاله ای که در روزنامه بهار منتشر
شده ،امده بود که علمای اسالم جاهل اند که بر مساله غدیر
تاکید می کنند و سوال اینجاست که چرا گفته می شود این
روزنامه را تعطیل نکنید».
وی در ادامه با اشاره به برخی ســخنانی که از وزارت
ارشــاد شــنیده می شــود ،گفتند« :بعضی از این سخنان
نگرانی هایی را به دنبال داشته؛ نمی دانم اگر بحث عفاف و
حجاب به دست ارشاد سپرده شود کاری صورت می گیرد یا
تعطیل می شود .چرا گفته می شود ممیزی در کتاب نباشد یا
اینکه روزنامه توهین کننده به حضرت علی(ع) تعطیل نشود
یا اینکه اصرار به رفع فیلتر فیس بوک چه معنایی دارد؟»
استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه این گونه حرف زدن
موجب می شود ارشاد اسالمی به ارشاد غیراسالمی تبدیل
شــود ،گفت« :در مقاله روزنامه بهار امــده بود که علمای
اسالم جاهل هســتند که بر مســاله غدیر تاکید می کنند و
سوال اینجاست که چرا گفته می شود این روزنامه را تعطیل
نکنید .برخی گمان نکنند که در دولت جدید همه مسائل را
می توانند تغییر دهند».
از سوی دیگر زمانی که حقوق شــهروندی در دولت
مطرح شد ایت الله مصباح یزدی گفت:
«اگر مطرح می شــود که در ان بها یی و مســلمان،
انقالبی و ضد انقالب برابرند ...باید احســاس خطر کرد.
وقتی بعد از گذشت ۳۵سال از انقالب اسالمی ،عالی ترین
مقام کشور بعد از رهبری ،ســخنی بگوید که بنی صدر هم
جرات گفتن ان را نداشت .هرچند این عده سخن خود را در
لفافه و به صورت غیرمستقیم بیان می کنند».
ایت الله مکارم شیرازی در شــهریور ۹۳و در ابتدای
درس خارج فقه خود با انتقاد از ســخنان ریئس جمهور که
اظهار داشــته بود« :دولت از ابتدا معتقد بوده و امروز هم
معتقد اســت که فرهنگ باید به اصحــاب فرهنگ واگذار
شود» با اشاره به این سخنان فرمودند« :اخیرا دولتمردان
می گویند متولی این کار علما هستند و با این کار می خواهند
خودشان را معاف کنند ؛ در حالی که این اشتباه بزرگی است.
باید این خیال را از ســر بیــرون کرد که تنها علما مســئول
موضوعات فرهنگی هستند ،البته این مساله درست است
یکی دیگــر از مواردی که اعتراض گســترده علما را
با خــود به دنبال داشــت ،اقدامات دولــت در معرفی وزیر
پیشــنهادی علوم و به تبع ان انتقاد از اقدامات وزیر علوم
بــود .ایت اللــه مکارم شــیرازی در همیــن زمینــه در حرم
امام رضا(ع) گفت« :شــعار رئیس جمهور محترم اعتدال
بود؛ ولی از برخی وزارتخانه ها خبرهای ناخوشایندی از عزل
برخی نیروهای ارزشی به گوش می رسد؛ به خصوص وزارت
اموزش و پرورش و اموزش عالی که اینده و اکنون سیاست و
اقتصاد و فرهنگ کشور به انها وابسته است»....
این هشــدارها مورد توجه وزیر علوم قــرار نگرفت و
همین موجب ناراحتی عده ای از مراجع گشت .به گونه ای
که در سفری که وزیر علوم به قصد مالقات با مراجع به قم
داشت ،مورد انتقاد شــدید مراجع واقع شد و حتی ایت الله
مکارم شیرازی حاضر به پذیرفتن و دیدار با او نشدند.
ایت الله مکارم شــیرازی علت عدم دیدار خود با وزیر
علوم را عزل و نصب های گسترده در این وزارتخانه عنوان
کرده بودنــد و در توضیح ان می گویند« :دیــدار با وزیر به
معنای تایید عزل و نصب ها بود و به همین دلیلدر پیشگاه
خداوند مسئول بودم ،به همین دلیل دیدار را نپذیرفتم».
ایت الله ســبحانی نیز در همین زمینه در پایان درس
خارج فقه خود در مهر ۹۲می گوید« :متاسفانه اولین کاری
که سرپرست وزارت علوم با ورودش به مسئولیت و قبل از
تعیین وزیر انجام داده اســت ،این اســت که این دو نفر را
که خدمت اسالمی به کشور کرده اند را برکنار کرده است.
مسئول بودن ،طعمه چرب و نرمی نیست که مسئول گمان
کند ،هر گونه که خواســت می تواند در ان دخل و تصرف
محمدجواد ظریف در سفر به
قم تالش کرده بود تا ابهامات
مربوط به مذاکرات هسته ای را
برطرف کند
علی جنتی که وزارتخانه اش با
انتقاداتی از سوی مراجع مواجه
شده بود دیدارهایی با مراجع قم
داشته است
انتقاد از حذف ممیزی کتاب
ایت الله مکارم شیرازی در چهارم اذر ماه و در دیدار با
اعضای کمسیون فرهنگی مجلس شورای اسالمی گفته
بود« :زمزمه اینکه سوالی را مطرح می کنند که چرا روزنامه
موهن به موال علی(ع) تعطیل شــده اســت ،یا ممیزی در
کتاب نباشــد ،یا اصرار راجع به اینکه فیس بوک باز شــود
اینها مســائل خطرناکی اســت ،این وضع اگــر ادامه یابد
خطرناک است .ارشــاد اگر بخواهد این مسیر را طی کند
ارشاد غیر اسالمی می شود .شــما باید محکم در برابر این
گونه موضوعات بایســتید ،چراکه اگر این گونه نباشــد به
جای اینکه کمک به ارشاد اسالمی کند خالف ان را کمک
می کند .ما بارها نسبت به این مسائل تذکر و هشدار داده ایم
و هزینه های ان را نیز می پردازیم».
انتقاد از عزل و نصب های وزیر علوم
دولت
کند .قرار نیست اگر دولتی امد ،همه را عوض کند ،بلکه اگر
اصلحی سراغ دارد ،او را به جای صالح بگذارد».
انتقاد از صدور مجوز برای تک خوانی زنان
ماجراهای احمدی نژاد و قم
احمدی نژاد رابطه مناسبی با قم نداشت
مثلث | شماره 295
سیاست
اما یکی از مواردی که با انتقادهای گســترده مواجه
شد مساله صدور مجوز برای تک خوانی زنان بود .به نحوی
که ایــات عظام صافی گلپایگانی ،مکارم شــیرازی ،نوری
همدانی و علوی گرگانی نسبت به این رویکرد هشدار دادند.
ایت الله صافــی گلپایگانی در حاشــیه درس خارج
فقه با اشاره به اتفاقات رخ داده در حوزه فرهنگ از صدور
مجوزهای خالف شرع از سوی وزارت ارشاد ابراز نگرانی
کرده و گفت« :مردم با ایمان و دلسوزان انقالب اسالمی
توقع دارند مســئوالن وزارت ارشــاد به وظایف دینی خود
محرمات را بگیرند .وزارت
عمل کرده و جلوی منکــرات و ّ
ارشاد اسالمی وظیفه بسیار سنگینی بر عهده دارد و شیوع
بعضی از منکرات در جامعه موجب تضعیف نظام اسالمی
مجوز نهــادی ،معروف و مشــروع
اســت .منکر هرگز بــا ّ
نخواهد شد».
ایت الله مکارم شیرازی نیز با انتقاد از این ماجرا گفت:
«وزارت ارشــاد ارزش های انقالب را یکی پس از دیگری
زیر پا می گذارد ،داد مردم بلند شــده؛ همه روزه شــکایات
و گالیه های متعدد به دفتر ما می رســد که وزارت فرهنگ
ارشاد که پسوند اسالمی را هم یدک می کشد چرا ارزش های
انقالب را یکی بعد از دیگری زیر پا می گذارد ».وی خطاب
به دست اندرکاران وزارت ارشــاد با بیان اینکه مردم به ویژه
مردم انقالبی را عصبانی و ناراضی نکنید ،گفتند« :همین
مردم انقالبی بودند که انقــاب کردند؛ ناراحت کردن انها
خوب نیســت زیرا مسئوالن ارشاد به مســائل بی اهمیت و
بی ارزش اهمیت می دهند ،مردم از ما توقع دارند که تذکر
دهیم؛ امیدواریم این تذکرات ســبب هوشــیاری شــود و
افرادی که در وزارت ارشاد هستند مردم انقالبی را ناراحت
نکنند ،روی مردم انقالبی باید بیش از همه حساب کرد».
ایت الله محمد یزدی ،رئیس جامعه مدرســین حوزه
علمیه قم نیز بــا توصیه بــه رئیس جمهور محتــرم از وی
خواســت در موضع گیری ها و ســخنانی که ایــراد می کند
مواظب باشــد تا خدای ناکرده برای کسب رضایت بخشی
از مردم ،از منویات مقام معظم رهبــری و ارمان های امام
راحل ،زاویــه پیدا نکــرده و اعتمادی که مردم به ایشــان
کرده اند با موضع گیری های خاص و بیان برخی مســائل،
خدشه دار نگردد.
وی خطاب به رئیس جمهور افزود« :شما باید بدانید
اعتمادی که مردم به شــما کرده اند با تنفیــذ مقام معظم
رهبری ،مشــروعیت پیدا می کند .مطمئن باشید با اتخاذ
چنین رویه ای بخش عمده ای از جامعه را از دست خواهید
داد و خدای ناکرده اهســته اهســته محبوبیتتان اســیب
می بیند ».او همچنین با هشــدار به برخــی وزرای دولت
یازدهم به ویژه وزیر فرهنگ و ارشــاد اسالمی تاکید کرد:
«در حوزه کاری خودتــان منافع اســام ،منافع انقالب و
منافع کشــور را بر همه چیز مقدم بدارید .وقتی می گوییم
منافع اســام؛ یعنی مســلمات دینی و احکام شــرعی که
مراقبت از انان وظیفه هر مســلمانی است و اگر نسبت به
انها کوتاهی ،سســتی یا مخالفتی بشــود مردم ما ساکت
نخواهند نشســت و در درجه اول مقامات روحانی و عالی
و به خصوص مراجع معظم تقلید سکوت نخواهند کرد».
به نظر می رسد حسن روحانی اگر چه با نقدهایی از قم
مواجه شده اما تالش کرده رفتار رئیس رئیس جمهور سابق
با حوزه را تکرار نکند .رئیس جمهــور یازدهم یک روحانی
است و تاکنون تالش داشته رابطه دولت با مراجع را حفظ
کند .او البته به خوبی می داند که فرهنگ و سیاست خارجی
دو حوزه حســاس در این زمینه اســت و بایــد در این مورد
نظرات مراجع را مورد توجه قرار دهد.
43
2
دولت
محمود احمدی نژاد در ســال 92در بسیاری از موارد
اصال شــباهتی با محمود احمدی نژاد در سال 84نداشته
اســت .مهمترین این موارد ارتباط او بــا مراجع تقلید بود.
رئیس جمهوری که وقتی منتخب مردم در ســال 84شــد
ان گونه با نظــر مثبت اکثریــت مراجع مواجه شــد ،وقتی
ساختمان ریاست جمهوری را ترک می کرد با دلخوری های
فراوانی از جانب مراجع مواجه شــده بود.اتفاقاتی مهم در
ان چند سال رخ داده بود؛ از دستور حضور زنان در ورزشگاه
گرفته تا انتخاب وزیــر زن و حرف هایی درباره دوســتی با
مردم اســرائیل .چنین است که حتی بســیاری از حامیان
سرسخت او هم در مورد انچه میان او و قم به وجود امد در
حیرت مانده اند ؛ حامیانی که همچنان به ساده زیست بودن
و شجاعت او اشاره می کنند اما هر گز نتوانسته و نخواسته اند
مدافع او در مورد اشتباهاتش مقابل مرا جع تقلید باشند.
شایق» و «فاطمه الیا» بالفاصله بعد از اعالم ارا برای دیدار
مصباح به قم رفتند .مصباح در این دیدار گفت؛ احمدی نژاد
ذخیره خداوند برای امروز ماست .او تنها کاندیدایی بود که
طرح دولت اسالمی را مطرح کرد.
ایت الله مصباح ایــن رای اوردن را نتیجه توســل به
حضرت ولی عصر (عج) دانست و حتی در برابر انتقادهای
برخی کاندیداهای ریاست جمهوری از نحوه تامین هزینه
تبلیغات انتخاباتی احمدی نژاد گفت که «برخی پول هایی
قــرض کردند تــا بتوانند خرج ســتادهای احمدی نــژاد را
س از
ن دیدار خود با احمدی نژاد پ
بدهند ».مصباح در اولی
ل را شاکری م ک ه زمین ه انتخاب
ی متعا
انتخابات گفت« :خدا
ب را فراهم
ص از انقال
ن دور ه خا
ی ای
ی برا
ن شــخصیت
چنی
ن نتیج ه خواهند رســید کــ ه انتخاب،
ن ب ه ای
کرد و اینــدگا
ن رو توفیق
ت بــود و از ایــ
ت و معجزا
ن ب ه کرامــا
مشــحو
ت حضرت
ت را از خداوند خواستاریم .عنایا
ن نعم
شــکر ای
یدست
نموفقیت
نبودک هب هچنی
تایرا
ولی عصر (عج)یارمل
ن زمان
ی ک ه در ای
ن نفخ ه اله
ت ک ه ای
ن اس
ی ما ای
ت و تلق
یاف
در جامعه ما دمیده شــده و اثارش در عالقه بیشتر مردم به
ی از مراتب
ی ا سالمی ظهور یافته ،مرتبه ا
ن و اندیشه ها
دی
ق پیدا کرد
ن پیامبر اسالم (ص) تحق
ت ک ه در زما
ی اس
چیز
ت ولی عصر
ن ظهور حضر
ش در زما
و ان شاءالله مرتب ه کامل
ق خواهد یافت».
(عج) تحق
هفته نامه «پرتو سخن» به صاحب امتیازی موسسه
امام خمینی(ره) در شــماره 284مورخه 84/4/8یعنی پنج
روز پس از انتخــاب احمدی نژاد در مطلبــی تحت عنوان
«درس هــا و نکته هایــی از انتخابات در ســخنان ایت الله
مصباح یزدی در جمع اعضای کانون طلوع مطرح شد» به
نقل از مصباح یزدی نوشت« :من در این 26سال انقال ب
ســراغ ندارم که طلبه ای یک میلیون تومــان قرض کرده
باشــد -که ماهی 20،30هزارتومان برگرداند -برای اینکه
خرج انتخابات بشود .همچنین مواردی که مردم نذرهای
عجیب و غریبی کرده انــد .خانمی را ســراغ دارم که برای
پیروزی اقای احمدی نــژاد ،نذر کرده 40زیارت عاشــورا،
40زیارت جامعه کبیــره 40 ،زیارت ال یاســین و 14ختم
قران کریم بخواند .چند نفر از خانم هــا 140هزار صلوات
نذر کردن د و چقدر تضرعات ،گریه ها ،زاری ها و توســا ت
عجیب و غریب تا اینکه یک کسی پیروز شود .در حالی که
چندان شناخت و سابقه ای از این شخص نداشتند .چطور
شد که مردم به این شخص عال قه پیدا کردند؟ دیشب یکی
از دوستان حاضر در جلسه نقل کرد :قبل از برگزاری مرحله
اول انتخابات به محضر یکی از علمای اهواز رسیدم ،ایشان
گفت نگران نباشــید ،احمدی نژاد رئیس جمهور می شود.
انتخاب وزیر زن از جمله
موارد انتقادی مراجع از
احمدی نژاد بود
تالش برای صدور
مجوز حضور زنان در
ورزشگاه ها چالش
مهمی میان دولت و قم
به وجود اورده بود
اغاز خوب در سال 84
سیاست
44
مثلث | شماره 295
یکشــنبه 84/4/12دکتــر محمــود احمدی نــژاد
رئیس جمهور در انتخابات ریاســت جمهوری نهم چند روز
پس از پیــروزی در انتخابــات و در حالی که هنوز مراســم
تنفیــذ و تحلیــف ریاســت جمهوری وی برگزار نشــده بود
در قم با حضرات ایــات عظام فاضل لنکرانــی(ره) ،ناصر
مکارم شــیرازی ،موســوی اردبیلی ،نوری همدانی ،میرزا
جواد تبریــزی و صافــی گلپایگانی به طــور جداگانه دیدار
کرد .ضــرورت برخورد با فقــر ،گرانی ،بیــکاری ،تقدیر از
حضور چشمگیر و حماســه مردم در نهمین دوره انتخابات
ریاســت جمهوری ،اهتمــام برابــری ،عدالــت و احیــای
ارزش هــای اســامی و تــاش در جهت عــزت و ارتقا ی
ایران اســامی در جهان از مواردی بود که در این دیدارها
مورد تاکید قرار گرفت .در میان علمــا البته رابطه ایت الله
مصباح یزدی با محمود احمدی نــژاد بیش از دیگران مورد
توجه بود .او هــم در اغــاز دولت نهم حمایت هــای قابل
توجهی داشــت و هم در دولت دهم انتقاد هــای صریح و
مهمی از احمدی نژاد کرده بود.
مرور این رابطه نشان می دهد که چه تغییر رویکردی
صورت گرفته است.
از همان ابتــدای روی کار امدن دولــت نهم همه از
پیوندهای او با ایت الله مصباح یزدی و جمع یاران او سخن
می گفتند .ایت الله کــه با دولت پیشــین زاویه های تندی
داشــت اما حاال به عنوان یاور در کنار دولت جدید ایستاده
بود.
ابتدا هــواداران احمدی نژاد و فعاالن ســتادی اش
«پروین احمدی نژاد» (خواهر رئیس جمهوری) «عشرت
ایشان گفته بود که شخصی شب بیست و سوم ماه رمضان
در حال احیا ،پیش از نیمه شب به خواب می رود .در خواب
به او ندا می شود که بلند شو برای احمدی نژاد دعا کن ،وجود
مقدس ولی عصر(عج) دارند برای احمدی نژاد دعا می کنند.
می گوید من حتی اسم احمدی نژاد را نشنیده بودم و اصال
او را نمی شناختم!».
این رابطــه اما در ســال های بعد کامال تغییر شــکل
می دهد .گویا مهمترین مشــکل هم در ایــن میان وجود
اســفندیار رحیم مشــایی در کنار رئیس جمهور وقت و البته
اظهارات و مواضع او بوده است.
ایت الله مصبــاح درباره رابطه مشــایی و احمدی نژاد
گفته اســت« :هنوز هم برای بنده این یک معما است که
ی با این فراســت با این هوش بــا این کارامدی،
چنین ادم
چطور شیفته یک نفری می شــود که از خودش ضعیف تر
اســت و صدها نقطه ضعف در ان قابل رویت اســت .برای
بنده هنوز این معما باقی است .اما به هر حال یک واقعیتی
است ».نخستین واکنش را ایت الله ،زمانی از خود نشان داد
که مشایی از دوستی مردم ایران و اسرائیل سخن گفت29 .
فروردین 87هم در پی دیدار احمدی نژاد با همســر حسین
فاطمی (وزیر خارجــه کابینه ملی دکتر مصدق) ،نشــریه
«پرتو سخن» وابسته به موسسه امام خمینی (ره) و ایت الله
مصباح یزدی ،بــه انتقاد صریح از احمدی نــژاد پرداخت و
اقدام وی را زیر سوال برد! نشریه «پرتو سخن» ،همزمان
با ســفر احمدی نژاد به قم ،در مطلب مفصلی تحت عنوان
«در حاشــیه دیدار رئیس جمهور با همســر دکتر فاطمی»
هشــدار داد که «مبادا این دیدار و تجلیــل احمدی نژاد از
دکتر فاطمی ،باعث احیای اندیشه های ملی گرایی شود ».
در این مطلب ،نســبت به اینکه «این افراد الگوی جوانان
قرار گیرند» ،ابراز نگرانی شده بود .وقتی هم که مشایی از
«مکتب ایرانی» سخن گفت بیشترین واکنش را ایت الله
مصباح از خود نشان داد و بعدها گفت« :شعار ایران ،شعار
بهایی هاست».
مصباح یزدیبااشارهبهانتخاباتاتیریاست جمهوری
گفته است« :باید مراقب باشیم چراکه باید کسانی سر کار
بیایند که اولویتشان اســام باشــد نه ایرانی بودن ،اینکه
شعار ایران بدهند این شــعار بهایی ها هم هست ».رئیس
موسسه اموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) تاکید کرده که
«هیچ وقت ایرانی بودن جای اسالم را نخواهد گرفت».
ایت اللــه مصباح کــه در نقدهای صریحــش به طور
مستقیم رحیم مشایی را هدف گرفته بود با پیام احمدی نژاد
به مناســبت مرگ «چاوز» و «شــهید» خطــاب کردن او
این بار به خــود احمدی نــژاد انتقاد کرد و گفــت« :برخی
به دنبال حکومت صالحان هســتند اما هوگو چاوز را امثال
ان می دانند.مراقب باشــید حرف های غلط نگویند ،نیایند
بگویند از حکومت صالحان حرف می زنیم و رئیس جمهور
ونزوئــا را مطرح کنند .مــا در یک کالم قا ئل به اســام،
احکام اسالمی و در عمل به نایب امام زمان(عج) که همان
ولی فقیه است ،هستیم».
24اردیبهشت 90مصباح یزدی گفت« :یک وقتی به
برخی از دوستان نزدیکم گفتم که بیش از ۹۰درصد معتقدم
که او سحر شده است! این وضعیت ابدا طبیعی نیست .هیچ
ادم عاقلی چنین کارهایی نمی کند ،مگــر انکه اختیار از او
سلب شده باشد .این کارها هیچ توجیهی ندار د .یک وقت
کسی اشتباهی می کند ،ان وقت هرچه او اشتباه می کند،
این فرد می اید و توجیه می کند! کسی که 10تا دوست دارد،
۹تا دوســتش را می گذارد کنار و کارهــای دهمی را توجیه
می کند! ایا این یک کار عاقالنه است که انسان دا ئما به ان
ی اعتراض
۹نفر اعتراض کند و حتی یک بار هم به ان دهم
نکند؟ چطور همه اشــتباه می کنند و کنار زده می شوند ،اما
این یکی می شــود مطلق و هرچه می گوید درســت است؟
این قضیه اصال توجیه ندارد ،اما گفتن این حرف ها عوامانه
دولت
است و کاری است که پیرزن ها می کنند .زن و شوهرها سر
هر قضیه ای که دعوا می کنند ،می گویند جادو شده [خنده
حضار] .حرف عامیانــه ای بود که بگوییم البــد او را جادو
کرده اند .حرفی نبود که بشود همه جا زد ،مضاف بر اینکه ما
خودمان هم اهل این کارها نبودیم .نه پدرمان جادوگر بود،
نه خودمان این کاره بودیم».
چالش های اقای رئیس جمهور!
ایت الله مصباح که در ادامه دولت احمدی نژاد منتقد او شده بود در یکی از مهمترین سخنانش گفته بود:
«یک وقتی به برخی از دوستان نزدیکم گفتم که بیش از ۹۰درصد معتقدم که او سحر شده است! این
وضعیت ابدا طبیعی نیست .هیچ ادم عاقلی چنین کارهایی نمی کند».
در زنان مى بینند ،درحالى که این طور نیست».
بعد از مخالفت های شــدید حوزه علمیــه قم و دیگر
مراجعتقلید،دولتمجبورشدبخشنامهمجوزحضورزناندر
استادیوم های ورزشی را لغو کند( .انتخاب به نقل از تهران
امروز )90/11/27
انتقاد از وزرای زن
یکی دیگر از مسائلی که با انتقاد مراجع تقلید مواجه
شــد تصمیم احمدی نــژاد برای معرفی ســه وزیــر زن به
مجلس بود.مراجــع و علما نســبت به این اقــدام ،اظهار
نارضایتی کردهانــد و در حالی که حتی گفته شــد ایت الله
صافی گلپایگانی از مراجع عظام تقلید در مکتوبی ،اعتراض
خود را به رئیس جمهور ابالغ کرده برخی ائمه جمعه نیز در
خطبه های این هفتــه به بیان انتقادات خــود در این زمینه
پرداختند.
توجیه احمدی نژاد در گفت وگوی تلویزیونی خود مبنی
بر اینکه ۵۰تن از ۳۱۳یار اصلی امام زمان(ع) ،زن هستند
نیز برای متقاعد کردن علما کارساز نشد.
جنجال های مشایی
مثلث | شماره 295
با این حــال غیر از این مــورد می تــوان روابط دولت
نهم با روحانیــت را در مقایســه بــا دولت دهــم رابطه ای
نسبتا خوب توصیف کرد .اما با گذشــت زمان و رسیدن به
سال های پایانی دولت نهم این روابط همچنان دستخوش
چالش هایی است که در حاشیه اکثر انها یک نام زیاد شنیده
می شــد برخی موارد چون اظهارنظرهای مشــایی معاون
گردشگری و صنایع دستی دولت احمدی نژاد به ویژه سخنان
وی درباره دوستی با مردم اســرائیل ۲۹تیرماه ۸۷و مراسم
حامالن قران ۱۸ابــان ۸۷واکنش های تند مراجع تقلید و
روحانیت را برانگیخت .اگر چه احمدی نژاد ،حجت االسالم
ســقای بی ریــا را به عنوان مشــاور رئیس جمهــور در امور
روحانیت انتخــاب کرد اما در ســال های پایانی دولت نهم
برخی سایت ها از امتناع برخی مراجع از دیدار با رئیس جمهور
خبر می دادند و ایت الله مصباح یزدی را تنها میزبان دولت در
سفر به قم عنوان می کردند.
هر چند رئیس جمهور در ۲۷اســفند ۸۸در سفر به قم
با برخی مراجع عظام تقلید از جمله ایت الله نوری همدانی
دیدار کرد ،اما در تیرماه ۸۹و پس از اظهارات مرتضی نبوی
مدیرمســئول روزنامه رسالت و عضو ارشــد شورای مرکزی
جامعهاسالمیمهندسینمبنی برپدیدامدنجریانانحرافی
توســط حامیان احمدی نژاد وی ان را «جریان اصولگرای
منهای روحانیت» عنوان کرد و نشــان داد کــه این رابطه
ابســتن حوادث بســیاری اســت .مرتضی نبوی در تشریح
مواضع این جریان می افزاید« :این جریانی است که خود را
اصولگرا می داند ،به والیت اقا امام زمان( عج) اعتقاد دارد
لکن به نظر می اید که به نقش روحانیت در تاریخ تشیع و در
جریان انقالب خیلی اعتنایی نــدارد ...در نظر این طیف
نقشی که روحانیت همیشه داشــته و نقاهت و والیت فقیه
در طول تاریخ داشته کم اهمیت بوده و این جریان احساس
استغنا می کند از اینکه با تکیه بر روحانیت اصیل و انقالبی
شیعه کار خود را به پیش ببرد....
...ایــن ادم ها می گویند که ما مســتقیم بــا اقا امام
زمان(عج) ارتباط می گیریم و به شما راه را نشان می دهیم.
صرف مخالفت با تصدی امــور اجرایی توســط روحانیت
نیســت و مســاله عمیق تر اســت ....اینها می گویند ادم
می تواند از طریق یک پیرزن بی سواد هم ارتباط برقرار کرده
و نیازهای دینی خود را تامین کند و نیازی به روحانیت نیست.
البته من یک نکته ای را روشن کنم.
اینها نباید به معنای ان باشــد که ما در مقام تضعیف
اقای احمدی نژاد هستیم و نکند که این حرف ها اثار سوئی
داشته باشــد ».وی در ادامه تاکید می کند« :در انتخابات
ســال گذشــته من خیلی واضح از ایشــان حمایت کردم و
االن هم تیرماه 89از «مواضع سیاســت خارجی ایشان»
خیلی قاطعانه حمایت می کنم ،چرا که عالوه بر قاطعیت و
شجاعت به مواضع انقالب و رهبری خیلی نزدیک است».
نبوی همچنین تصریح می کند« :من می خواهم هشــدار
بدهم که این جریان یادش نرود که یکی از ارکان اتکا و یکی
از اصلی ترین پشتوانه هایش ایت الله مصباح یزدی بوده و
امروز این جریان چند هشدار اساسی از ایشان دریافت کرده
است .اینها نشانه است و این جریان فکر نکند که می تواند
بدون اتکا بر جریان اصیل انقالبی و روحانیت مسیر خود را
پیش برده و موفق شود .این یک کژ راهه جدید است که به
اصطالح ره به ترکستان می برد( » .افتاب به نقل از گفت وگو
ب ا هفته نامه پنجره)89/4/18 ،
اما مجتبی ثمره هاشمی مشــاور ارشد رئیس جمهور
در واکنش به اینکه برخی که معتقدنــد دولت با روحانیت و
مرجعیت زاویه دارد و در صدد کمرنگ کردن نقش انها است
تصریح کرد« :برخی با سر دادن داستان هایی مبنی بر اینکه
دولت از روحانیت و مرجعیت فاصله دارد در صدد القای این
مطلب هستند که مبانی دولت «اسالمی و دینی» نیست در
حالی که تنها دولتی که بیشترین مباحث را پیرامون دولت
اســامی انجام داده و باالترین گفتمان را بــا حفظ مبانی
انسانی و الهی داشــته دولت احمدی نژاد اســت( ».ایرنا
)89/12/21
سیاست
هر چه زمان می گذشــت پدید امدن برخی مسائل و
بیان برخی مواضع فاصله رئیس جمهور وقت با علما و مراجع
را بیشتر می کرد .دلخوری علما و مراجع عظام به حدی شد
که در ماجرای سفرهای استانی رئیس جمهور به قم شایعاتی
مطرح شــده که خیلی زود رنــگ واقعیت به خــود گرفت؛
برخی مراجع و علما به دولت اجازه مالقات نمی دادند! این
اختالفات تنها در دولت نهم نمود نداشــت بلکه در دولت
دهم به شــکلی دیگر نیز افزایش پیدا کرد .اما کلید ماجرا
از کجا زده شد .دستور احمدی نژاد مبنی بر حضور زنان در
استادیوم های ورزشی را شــاید بتوان اولین چالش دولت
نهم با روحانیت و مراجع تقلید دانست .مرتضی اقا تهرانی
استاد اخالق هیات دولت در گفت وگویی به بخشنامه دولت
درباره حضور زنان در استادیوم های ورزشی اشاره می کند و
می گوید که ایت الله مصباح یزدی مخالف این اقدام دولت
بود و به این خاطر از اقاتهرانی خواست تا احمدی نژاد را از
نظر منفی وی مطلع سازد .بر اساس گفته های اقاتهرانی،
احمدی نژاد از اطــاع درباره رای ایت اللــه مصباح در این
زمینه قــول داد که این بخشــنامه را امضا نکنــد اما ظاهرا
رئیس جمهور بعد از رفتــن اقاتهرانی نظرش را تغییر داده و
این بخشنامه را امضا می کند .اقاتهرانی در ادامه می افزاید:
«پس از این بخشــنامه ،ایت الله مصباح من را خواستند و
فرمودند مگر من به شما نگفتم موضوع را به رئیس جمهور
بگویید و من گفتم که به ایشــان گفته ام که ایشان به فکر
فرو رفتند و فــوق العاده ناراحت شــدند ».ایت الله مصباح
یزدی ســپس اقاتهرانی و ســقای بی ریا را مامور می کند تا
مجددا با احمدی نژاد دیــدار کنند .هر چنــد اقاتهرانی در
ادامه گفت وگوی خود اشــاره ای به نتیجــه مذاکراتش با
احمدی نژاد نمی کند.
ایت الله فاضل لنکرانی و ایت الله میرزا جواد تبریزی
صراحتا اعالم کردند که حضور بانوان در ورزشگاه ها به هیچ
وجه جایز نیســت .مرحوم ایت اللــه فاضل لنکرانی هم در
درس خود اعالم کرد« :به حرف های سخیفی که از برخی
شنیده می شــود توجه نکنید ،هر جا دیدید اسالم در خطر
است ،فریاد بزنید و نهراسید» .
ایت الله صافى گلپایگانى هم ضمن مخالفت با این
دستور ،از این قضیه ابراز ناخرسندى کرد که تذکراتش در
مورد عفاف و حجاب زنان شنیده نشده است .ایت الله مکارم
شــیرازی در این زمینه گفت« :ایشــان (احمدی نژاد) باید
دقت داشته باشند ،مسائل کشور را یک شبه با یک تصمیم
نمى توان حل کرد .در هر مســاله اى باید به مشاوران اگاه
به ان زمینه مراجعه کرد .در مسائل دینى به مراجع و علما،
در مســائل اقتصادى به اقتصاددانان ،در مسائل سیاست
خارجى به اشنایان به سیاست خارجى .اقاى رئیس جمهورى
نباید تنها به مشاوران خودشان در این زمینه قناعت کنند».
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم نیز با صدور اطالعیه ای از
نظر مراجع در این باره حمایت و از صدور چنین دستوری ابراز
تاسف کرد .احمدی نژاد اما در واکنش به این اظهارنظر ها در
سفر استانی زنجان گفت« :در محیط هایى که زنان حضور
دارند ان محیط سالم و عاطفى خواهد بود و انحراف اخالقى
مرد و زن نــدارد .بعضــى از تعصبات در مــورد زنان متعلق
به اسالم نیست .متاســفانه هر جا بحثى از فساد اخالقى
مى شود ،خانم ها در این مورد مقصر شناخته مى شوند ،اما
مگر مردان مشکل ندارند؟ متاسفانه بعضى ریشه مفاسد را
45
دولت
با پیش امدن موضوع برکناری مصلحی وزیر اطالعات
بحث جریان انحرافی نیز اوج گرفت و در این میان هفته نامه
«شما» ارگان رسمی حزب موتلفه مبادرت به انتشار مطالبی
به نقل از ایت اللــه مصباح یزدی کرد که نشــان می داد ان
گونه که اقای ثمره هاشــمی گفته بود ،نیســت .بر اساس
این گزارش ایت الله مصباح یزدی در بخش هایی از دیدار با
اعضای حزب موتلفه اسالمی گفت« :کدام منطق سیاسی
ایجاب می کند که ایشان در برابر حکم رهبری که این قدر
از او حمایت کردند ،بایســتد و ایشان ،همه علما و مراجع و
همه متدینینی را که تابع مراجع ،مخصوصا تابع مقام معظم
رهبری و عاشق ایشان هســتند ،از خود ناراضی کند؟ تمام
همکاران نزدیک خود ،حتی برادر خود را ناراضی کند ،ان
هم با خیــال اینکه فردی در کنارش هســت که فوق العاده
است؟ کدام منطق عقلی این را قبول می کند؟ اینها شاهد بر
این است که این جریان ،عادی نیست .اینها بیماری است.
اگر کســی راهش را بلد اســت ،باید بیماری را عالج کرد و
بیمار را نجات داد ،و اال باید تالش کرد که خطر این جریان
گســترش پیدا نکند( ».جهان به نقل از هفته نامه «شما»
اردیبهشت )۹۰
در عین حال ایت الله مصباح یــزدی در ۲۳تیرماه ۹۰
در گفت وگو با مهر با بیان اینکه مــردم نمی گذارند جریان
انحرافی به انقالب اســامی ضربه بزند ،تاکید کرد :هنوز
هم به احمدی نــژاد اعتقــاد دارم و از وی حمایت می کنم.
«اما حجت االسالم سیدمحمد غروی» عضو شورای عالی
حوزه علمیه قم انتقادهای صریح تری از رویکرد دولت نسبت
به مراجع و روحانیــت دارد .وی با انتقاد از عدم توجه دولت
به توصیه های مراجع و علما تصریح کرد« :برخی از مراجع
بزرگ ما هم اکنون مقابل دولت موضــع دارند که الاقل در
دوره قبل از انتخابات بر اساس موضع گیری ها و شعارهایی
که داده می شد و تعریف دیگران ،هم خودشان به دولت رای
داده بودند و هم توصیه کرده بودند که به اقای احمدی نژاد
رای بدهند».
وی با اشــاره به اینکه «برخی مراجــع اجازه مالقات
به رئیس جمهــور را ندادند» افزود« :تــا جایی که من خبر
دارم در این خصوص واســطه های قوی نیز وجود داشت
که برخی شان از علمای قوی و بلندمرتبه قم بودند .اینها با
مراجع تماس گرفتند و برخی هم به طور حضوری تشــریف
بردند ولی ایــن مراجع گفتند خیر .چرا کــه نقطه نظراتی را
مطرح کردند ولی از ســوی دولت عمل نشــد .االن برخی
علمایی که همان موقع حمایت هایی از احمدی نژاد کردند
و هزینه شــدند دیگر نه تنها دفاع نمی کنند بلکه نقد جدی
دارند .این مساله نه مصلحت دولت و نه مصلحت هر دولتی
در نظام اسالمی است و نه اثرات خوبی دارد».
وی در پاسخ به این سوال که دلیل سکوت مراجع در
مقابل اقدامات دولت چیســت می افزاید« :دلیل سکوت
مراجع یا این است که جمع بندی شان این است که سکوت
کنند یا اینکه به خاطر عدم تضعیف نظام جمهوری اسالمی
از اظهارنظر راجع به عملکرد دولــت خودداری می کنند».
(خبرانالین )90/2/28
سیاست
46
مثلث | شماره 295
احمدی نژاد به دنبال تلطیف روابط تهران -قم
امــا در ســال اخــر دوره ریاســت جمهوری محمود
احمدی نژاد ،دولت دهــم تصمیم به بهبــود روابط با علما
و مراجــع گرفــت .رابطه ای کــه در طول ســال های قبل
رو به ســردی رفتــه و انتقاداتــی را از قم در مقابل پاســتور
برانگیخته بود .احمدی نژاد که در همه ان سال ها با سکوت
و بی توجهی از کنار ارشادات و انتقادات علما و مراجع گذشته
بود در روزهای اخر بــه هر طریقی به دنبال بهبــود روابط با
قم بود .انچنان که میرتاج الدینی را به عنوان مســئول امور
روحانیــت رئیس جمهوری منصــوب کرد .امــا زمان برای
احمدی نژاد به عنوان رئیس جمهور به پایان رسیده بود.
رابطه وزیر بهداشت با مراجع
از بقیه بهتر است
نسبت دولت یازدهم با مراجع درگفت وگو با موسی قربانی
برای شــروع گفت وگو لطفا بفرماییــد ،در مورد
اهمیت نوع رابطه دولت ها با مراجع عظام تقلید
و حوزه علمیه قم شما چه نظری دارید؟
تردیدی در خیرخواهی و خیراندیشــی و توصیه
مراجع عظام تقلید به رعایت موازین شرعی نیست ،هر چه
می گویند از باب مصلحت اســت که برای جامعه اسالمی
فکر می کنند .البته شــاید برخی افراد در حد مرجعیت هم
نباشــند و حرف های سیاســی بزنند که قابل توجه نیست
اما عمده مراجــع خیرخواه مردم ،نظام و دولت هســتند و
بر همین اســاس تذکراتی می دهند .فکــر می کنم توجه
دولت ها بــه تذکــرات خیرخواهانــه مراجع تقلیــد باعث
همراهی بیشــتر جامعه با دولت ها می شود بنابراین تعامل
دولت ها با مراجع عظام تقلید بیشتر از انکه بخواهد نفعی
برای مراجع داشته باشــد که ندارد ،دولت ها نفع می برند.
اگر دولت ها از مراجع حرف شنوی داشته باشند ،هم اعتماد
مردم به دولت ها افزایش پیدا می کند و هم وقتی دولت ها
نیاز دارند کــه مراجع توصیه به مردم کننــد ،مراجع به طور
متقابل توجه خواهند کرد .چــون خیلی جاها پیش مراجع
می روند به انها گزارش می دهند و در خواست می کنند که
درباره موضوعی توصیه ای به مردم کنند ،خب مراجع هم
این کار را می کنند ،در واقع بیشــتر منافعش عاید دولت ها
می شود و از این جهت تعامل کار بســیار ارزشمند و خوبی
است.
کدام دولت ها در ارتباط گیری بــا مراجع به نظر
شــما قوی تر عمل کردند و کدام یک ضعیف تر
بودند؟
حــاال اینکــه کــدام یک قوی تــر عمــل کردند
نمی دانم .یک مقداری نیاز دارد گذشته را در ذهنم احصا
کنم ،در واقع فراز و نشــیب داشــتند .دوره مجلس ششم،
حداقل مجلس خیلی به توصیه مراجع گوش نمی کرد که
بعضی مراجع حتی به مجلس نامه نوشتند و تذکر دادند که
چرا مصوبات این جــوری دارد .بعضی دولت ها هم گاهی
روی چیز های خاصی گــوش به حرف مراجــع می دادند
که انها حساســیت بیشتری داشــتند .یعنی در واقع برخی
دولت ها استفاده ابزاری می کردند .یک مورد خاصی را که
بیشتر مورد توجه مراجع بود گوش می دادند و خودشان را
پیرو مراجع معرفی می کردند و 10تا مورد دیگر را هم گوش
نمی کردند .این موارد هم بوده بنابراین فرا زو نشیب داشتند
اما اینکه بگویم کدام یکی استحکام بیشتری داشته حضور
ذهن ندارم.
دولت
ارائه گزارش به صورت
مستقیم توسط دولتمردان
کار خوبی است ،چون گاهی
برخی مسائل به صورت
نادرست منعکس و باعث
موضع گیری هایی می شود.
البته اگر هم غیر از ارائه
گزارش کسب نظر هم باشد
بهتر است
احمدی نژادبرموضعخود
اصرار داشت .کاری را هم که
می خواستبکندمی خواست
بگویدمنکردم،یکویژگی
داشتکه درکارشبود این
باعثتنشمی شدبنابرایناگر
ازتوصیه ای خوششنمی امد،
همینباعثمی شدکهیک
قدریروابط خراب شود
مثلث | شماره 295
افتاده است همه می روند برنامه هایشان را عرضه می کنند،
انهایی که عملکردشان مثبت تر بوده مثال وزارت بهداشت
و دفتــر رئیس جمهور بیشــتر می روند و بیشــتر دلشــان
می خواهد ارتباط بگیرند .بعضی هم از این کار در می روند
یا می روند جاهایی که مثل خودشــان فکر می کنند .حاال
وزارت ارشاد شاید در این حوزه باشد که خیلی دغدغه های
مراجع را نتوانســته عملیاتی کند منتها برای اینکه نگویند
نرفت ،می روند پیش برخی مراجعی که همســویی فکری
با انها دارند و چیزی نمی گویند ،البته انها هم شروع کردند
ایت الله اردبیلی اخیرا تذکرات جدی در مسائل اقتصادی
دولت داده است.
در حوزه سیاســت خارجــی مخصوصا در قضیه
برجام ایا دولت توانسته ان ارتباط الزم را بگیرد؟
با برخی گرفته ،ولی برخی نیز از توضیحات دولت
قانع نشدند.
به نظرتــان در دولت کدام قســمت قــوی بوده
است؟
وزیر حوزه بهداشت و سالمت ارتباطاتش خوب
بوده و توضیحاتش هم برای مراجع قانع کننده بوده است،
در سیاست خارجی برخی توضیحات برای مراجع قانع کننده
نبوده ،در حوزه فرهنگ برخــی مواقع تا حدی توضیحات
قانع کننده نبوده که مراجع وقت مالقات ندادند.
3
موسی قربانی معتقد است دولتمردان یازدهم
بیشتر پیش مراجع می روند و اینکه رئیس جمهور
روحانی است عمال در چنین رویکردی تاثیر مثبت
داشته است
سیاست
وضعیــت دولــت روحانی را نســبت بــه دولت
احمدی نژاد چطور ارزیابی می کنید؟
دولتمردان یازدهم بیشــتر پیش مراجع می روند
اما اینکه حاال مراجع از تعامل اینها راضی هستند ،روشن
نیســت چون بعضی مراجع هم تذکر دادنــد و حتی برخی
وزرا را نپذیرفتند ،اینها را داریم یعنی اینها می روند اما از ان
طرف چقدر به نصایح مراجع گوش کردند نیاز به بررســی
دارد .اجماال برخی مراجع از اینکه توصیه شان مورد توجه
قرار نگرفته ناراضی هستند.
درمورد باالنس کــردن در حکومــت دینی میان
حاکمیت و نظر مراجع چه نظری دارید؟
خود رهبــر معظم انقالب فرمودنــد «نظر مراجع
حفظ شــود» .مواردی داشــتیم مثل اینکه خانم ها بروند
ورزشــگاه ،خب مراجع موضع گرفتنــد .احمدی نژاد هم
گوش نمی کرد ،خود رهبری معظم فرمودند که «دولت نظر
مراجع را رعایت کند» ،اگــر در موضوعی بحث اختالفی
میان مراجع وجود داشت ،دولت باید از رهبری تبعیت کند،
اگر فتــوای رهبری با فتوای یک مرجــع در قم یا نجف در
موضوعی اختالف دارد روشن است که حکومت از رهبری
باید تبعیت کند اما جایــی که اختالفی وجــود ندارد مثال
مراجع توصیه می کنند مشکالت اقتصادی مردم رسیدگی
شــود یا دغدغه های فرهنگی که برخــی مراجع گفتند که
ولنگاری فرهنگی را راه نیندازید ،حرف های درستی است
که دولت باید عمــل کند .اینهــا با تبعیــت از نظر رهبری
منافاتی ندارد و همسوی توصیه های رهبری است که اتفاقا
اگر برخی توصیه ها را مراجع بگویند بهتر است که همه چیز
به گردن رهبری هم نیفتد .عمال بســیاری از دغدغه های
مراجع را دولت احمدی نژاد مورد توجه قرار می داد اما یک
بد اخالقی داشــت که گاهی گوش نمی کردند در حالیکه
خودش این دغدغه ها را داشت .البته دولت احمدی نژاد
یکسری مسائل مبنی بر توجه به حوزه ها و افزایش اعتبارات
حوزه ها را هم داشــت اما یک بد اخالقی هم داشــت که
متاسفانه به برخی مسائل گوش نمی کرد.
اینکه رئیس جمهور روحانی است تاثیری هم در
ارتباط بهتر گرفتن با مراجع عظام تقلید دارد؟
عمال تاثیر مثبت داشــته تا حاال چــون نگاه این
بوده که بیشتر درک می کرده است.
به نظر شــما اینکه اقای نهاوندیان رئیس دفتر
رئیس جمهــور رفته و توضیحات و گزارشــی به
مراجع داده چقدر می تواند در اجرای سیاست ها
و برنامه های دولت راهگشا باشد؟
ارائه گزارش به صورت مستقیم توسط دولتمردان
کار خوبی اســت ،چون گاهــی برخی مســائل به صورت
نادرست منعکس و باعث موضع گیری هایی می شود .البته
اگر هم غیر از ارائه گزارش کسب نظر هم باشد بهتر است
یعنی مثال جلوتــر برنامه های دولت را ارائــه کنند و مراجع
هم نظر خودشــان را بدهند و ان نظرات را در مواردی که
مخالف نظر رهبری نیست مورد توجه قرار دهند این کار از
یک تنش جلوگیری می کند چون به جای اینکه کاری کنند
وسط کار یکی از مراجع نامه ای بنویسد که این خالف شرع
است بهتر است اول عرضه کنند .بعضی از فیلم هایی که
ســاختند یا برخی تصمیمات بانکی ،مراجع نظرات جدی
درباره انها دارند ،اگر نظرات را بگیرند و برنامه های دولت
را تنظیم کنند که تنش در جامعه ایجاد نشــود مراجع بعدا
اعتراض نکنند این حتما می تواند بعدا کار سازنده ای باشد.
بــه نظــر شــما در کــدام حوزه هــا دولــت در
ارتباط گیــری با مراجع قــوی عمل کــرده ،کجا
بایــد رویکرد خــود را تقویت کنــد و کجا ضعیف
بوده است؟
االن که همه انها می خواهند ارتباط قوی داشته
باشند به نظر من همه مثل هم بودند یعنی یک مسابقه راه
نقش رابط دولت و مراجع هم مهم است؟
حتما فــردی که می رود و شــیوه بیانــی و اعتبار
اجتماعی و سیاسی که دارد حتما اثرگذار است.
در دولت گذشته اقای سقای بی ریا رابط دولت و
مراجع بود ،در دولت یازدهم اقای نمازی این کار
را انجام می دهد ،انها چقدر با هم فرق می کنند؟
اقای نمازی را نمی شناسم .باالخره استاندار قم
نماینده دولت است .هر وزیری و مقامی که می خواهد پیش
مراجع برود .استاندار قم می تواند با مراجع هماهنگ کند
اینکه چه کسی تقاضای مالقات کند مهم نیست ،مهم این
است که مالقات چه کسی می رود.
اقــای احمدی نژاد ابتدای دولتش خیلی ســعی
می کرد رابطه اش بــا مراجع تنگاتنگ باشــد اما
اواخر دولتش تنش زیاد شد ،اینده روابط دولت
اقای روحانی با مراجع را چگونه می بینید؟
احمدی نژاد بر موضع خود اصرار داشــت .کاری
را هم که می خواســت بکند می خواست بگوید من کردم،
یک ویژگی داشت که در کارش بود این باعث تنش می شد
بنابراین اگر از توصیه ای خوشش نمی امد ،همین باعث
می شد که یک قدری روابط خراب شود .روحانی می خواهد
رابطه را حفظ کند منتها بعضی جاها سیاست های دولت با
افکار برخی مراجع سازگار نیست ممکن است که اگر روند
عدم توصیه مراجع ادامه پیدا کند قدری نارضایتی مراجع
مطرح شــود چون وقتی دولتی ســرکار می اید ،به خودی
خود یکســری افراد می گویند این دولت هنوز زمینه عمل
پیدا نکــرده و خیلی چیــزی نمی گویند ولی بعــد از مدتی
که گذشــت ،خواســته ها جدی می شــود و ان وقت اگر
توصیه ها را رعایت نکنند طبیعتا ممکن است باالخره برخی
نارضایتی ها به وجود بیایــد ،در مقابل اگر هم توصیه ها را
رعایت کنند مشکلی پیش نمی اید.
یعنی اگر میان دولت و مراجع تنش ایجاد شــود
اجرای سیاســت ها به مشــکل می خورد ،اما اگر
روابطه خوب باشــد عملیاتی شــدن برنامه های
اجرایی تسهیل می شود؟
در جایی که اختالف نظر اســت نظرات رهبری
مالک عمل است ،چون به هر حال در مسائل اجتماعی و
سیاسی نمی شود چند حکم وجود داشته باشد .در مسائل
دیگر که اختالف برانگیز نیســت ،هر چقدر نظرات مراجع
رعایت شود کار خوبی است.
47
دولت
رابطه دولت روحانی با مراجع بهتر از احمدی نژاد است
گفت وگوی مثلث با محسن غرویان
سیاست
48
مثلث | شماره 295
هفتــه گذشــته اقــای نهاوندیــان ،رئیس دفتر
رئیس جمهــور خدمت مراجع عظــام تقلید رفت
وگزارشی از کارها و برنامه های دولت به انها ارائه
داد .ارتباط دولت ها با حوزه علمیه و مراجع عظام
تقلید چه اهمیتی دارد؟
ارتبــاط دولت ها بــا مراجــع در کشــورهایی که
حکومت های انها سکوالر است ،معنا و مصداقی ندارد ولی
در کشوری مثل ایران که دولت دینی سرکار است ،در راس
نظام یک مرجع تقلید و مجتهد قرار دارد ،قانون اساســی
نیز براساس قوانین شــریعت تنظیم شده است و مردم هم
مردم متدین و مذهبی هستند ،ارتباط دولت با مراجع عظام
تقلید مصداق پیــدا می کند که دولتمــردان دائم با مراجع
تقلید ارتباط داشته باشــند چون مراجع بزرگترین مقامات
مذهبی و دینی کشور هستند ،تفسیر دین و دانش دینی را
ارائه می کنند و قوانین و مقررات دینی را انها تبیین می کنند،
از این جهت الزم اســت دولتمردان ،رئیس جمهور و وزرا
دائم با مراجع مرتبط باشند و نظرات انها را در نظر بگیرند،
اگر انها اشکاالتی به قوانین ،مقررات و نحوه اجرا و برخی
سیاســتگذاری ها دارند بیــان کنند و اگــر دولتمردان هم
نکاتی دارند بگویند .به خصوص که االن رئیس جمهور خود
شخصیتی روحانی و عالم دینی است ،اگر او دیدگاه هایی
دارد به اطالع مراجع برساند چون این تبادل نظرات بر حفظ
صبغه دینی و مذهبی حکومت کمک می کند بنابراین از این
جهت اهمیت دارد.
یک نکته ای که اشاره داشتید و نیاز است بیشتر
درباره ان صحبت شــود این است که اگر دولتی
سیاســت ها و تصمیماتش را برای مراجع شرح
دهد این مســاله چقــدر می تواند در اجــرای ان
تصمیمات موثر باشد؟
مراجــع پناهــگاه
مردم و متدینین هســتند
و خواهنــد بود .وقتی
مراجــع از یــک
سیاست و جریان
و قوانینی حمایت
کننــد به دنبالــش
مردم هــم حمایت
می کننــد چــون
مطمئن می شوند و
4
محســن غرویان ،اســتاد حوزه و دانشگاه معتقد
اســت اقای روحانی کامال با فضای حــوزه و مرجعیت
و روانشناســی و علما و حوزه اشناســت ،از این جهت
سیاست او خیلی عاقالنه تر و حکیمانه تر از احمدی نژاد
اســت .وقتی دولتمردان بــا مراجع هماهنگ باشــند،
پشتوانه مردمی و اجرایی سیاست های دولت نزد جامعه
بسیار افزایش پیدا می کند.
اطمینان خاطر پیدا می کنند که این کار مشــکل شــرعی
ندارد ،بنابراین پذیرش مردمــی افزایش پیدا می کند ،پس
وقتی دولتمردان با مراجع هماهنگ باشند ،پشتوانه مردمی
و اجرایی سیاست های دولت نزد جامعه بسیار افزایش پیدا
می کند ،از این جهت بسیار مهم است.
در دولت های گذشــته تا امروز کدام دولت را در
ارتباط با مراجع قوی تر دیدید و کدام دولت به نظر
شما ضعیف تر عمل کرده است؟
االن خیلی در ذهن ندارم ولی ارتباط این دولت را
نسبت به دولت گذشــته قوی تر می بینم .دولت گذشته به
ظاهر یک سری ارتباطاتی را در اوایل کار خود داشت ولی
حرکت هایی را انجام داد که کم کم از چشم مراجع افتاد ولی
این دولت چون خودم در حوزه هستم و از نزدیک در جریان
مســائل قرار دارم ،کامال می بینم که پذیرش وجود دارد و
وزرا و رئیس جمهــور می ایند .رابطه بین دولــت و مراجع،
روحانیونی کــه در حوزه بودنــد و امروز در دولت مشــغول
خدمت هستند ارتباطات شــان با مراجع خیلی خوب و گرم
ی است.
و صمیم
مشــکل دولت احمدی نــژاد از کجا اغاز شــد که
این قدر دولت او از مراجع دور شد؟
مشکل این بود که او کارشناس دینی و مذهبی نبود
ولی اظهارنظرهایی می کرد و می خواست نظرات خودش
را به مراجع ،علما و اســاتید حوزه تحمیل کند ،در واقع در
مسائلی که تخصصش نبود اظهارنظرهایی می کرد و اصرار
داشت که ان نظرات را همه حتی مراجع بپذیرند و این باعث
شد از چشم مراجع بیفتد.
تنشــی کــه بیــن دولت گذشــته بــا مراجــع در
بحث هایی همچون حضور زنان در ورزشگاه ها و
وزیر شدن زنان اتفاق افتاد ،چقدر در کار دولت
تاثیر داشت؟
االن به صورت ریز و مورد به مورد نمی توانم وارد
شوم .یک غرور خاصی در دولتمردان گذشته بود که توقع
داشتند که در هر چیزی نظر دهند و علما و مراجع بپذیرند.
انگار کارشناسان مذهبی و اصلی حکومت انها هستند
و مراجع و علما باید تابع باشند .این مشکل اصلی بود
وقتی حمایت مراجع برداشته شود .ان ظرفیت و
پذیرش مردمی برای پذیرش حرف های دولت
کم می شــود .کلیت قضیه این بود .حاال هر
کدام از مواردی که اشــاره شد یک داستان
مخصوص به خو د را دارد ،ضمن انکه گاهی
موضعگیری هــای دولتمــردا ن گذشــته
متناقض بود .حاال فهرست ریزش در ذهن
من نیست.
به هرحــال از انجــا کــه مــا حکومت
اســامی داریم ،باالنس کردن بین
نظرات حکومت با نظرات مراجع هم
ظرافت هایی دارد.
ایــن نکتــه بســیار مهــم و ظریف اســت .خود
مقام معظم رهبری همیشــه در سخنرانی هایشــان به این
موضوعات عنایت داشــتند و عمال به دولتمردان دســتور
دادنــد در همه مســائلی که بــا فقه اســامی ،مرجعیت و
روحانیت مرتبط می شود نظرات مراجع را بگیرند و فتاوای
انها را مدنظر قــرار دهند .مجلس شــورای اســامی که
هم اکنون وظیفه قانونگذاری را بر عهده دارد ،کمیسیون ها
در مسائل تخصصی نظرات مراجع را می گیرند و فتاوای انها
را مدنظر قرار می دهند ،همچنین در قوه قضائیه مســائلی
است که فقها فتاوای مختلفی دارند ،انها باز نظرات مراجع
را لحاظ می کنند .پس باید احترام مراجع حفظ شود .مراجع
باالترین مقامات دینی و مذهبی کشــور هستند ،هر کدام
مقلدینی دارنــد به هر حــال در مدیریت کشــور خود مقام
معظم رهبری در راس هســتند و در نهایت فتوای ایشــان
معیار است .خود ایشــان عنایت دارند ،که نظرات مشهور
فقها یا اجماعاتــی در موضوعات فقهی وجــود دارد عمل
مشــهور ،فتوای مشــهور اینها باید مورد توجه قرار گیرد.
دکتر روحانی چون فرد حوزوی است و خودش در قم درس
خوانده و نزد مراجع بوده ،به این مسائل توجه دارد و سعی
می کند ارتباطش با مرجعیت و حوزه حفظ شود ،ضمن انکه
به هر حال در مسائل کشور نظر مقام معظم رهبری را معیار
قرار می دهد.
اقای احمدی نژاد شــخصی روحانی به نام اقای
ســقای بی ریا را به عنوان رابط دولــت با مراجع و
روحانیت تعیین کــرده بود اما اقــای نهاوندیان
در دولت اقــای روحانــی رابط قــرار گرفته ،این
انتخاب ها چه تفاوتی با هم می کند؟
االن اقای نهاوندیــان ،رئیس دفتر رئیس جمهور
اســت ،واال رابط دولت با حوزه اقای نمازی عضو مجلس
خبرگان است.
اگر بخواهیم قیاس کنیم چطور با وجودی که هر
دو رابط های دولت گذشته و دولت یازدهم روحانی
بودند چرا شما معتقدید که فعالیت نماینده اقای
روحانی بهتر بوده است؟
در دولت گذشته همه چیز براساس سیاست خاص
رئیس جمهور وقت بود .او از روحانیونی استفاده می کرد که
بتوانند اهداف و افکار خودش را پیاده کند و بیشــتر دنبال
همان نظرات شخصی خودش بود اما اقای روحانی این طور
نیست ،نگاهش خیلی جامع تر و حکیمانه تر است و خیلی
به فکر اهداف شخصی و حزبی و گروهی و جناحی نیست .
اقای روحانی کامال با فضای حوزه ،مرجعیت ،روانشناسی ،
علما اشناست و از این جهت سیاست او خیلی عاقالنه تر و
حکیمانه تر است.
به نظر شــما در کدام مســائل و موضوعات این
احساس وجود دارد که باید رابطه دولت با مراجع
قوی تر شود؟
فکر می کنم که در مســائل فرهنگی و اقتصادی
مراجع همیشــه پناهگاه مردم بودند ،توجه به قشر محروم
جامعه دارند ،اینکه زندگی مردم بهتر شــود و فقر از جامعه
برداشته شود .به هر حال مراجع توصیه کردند که دولت به
داد مستضعفان جامعه برسد تا وضع اقتصادی مردم بهتر
شود .مراجع در مسائل فرهنگی نیز حساسیت خاصی دارند.
البته دولت در این دو زمینه تالش خــو د را کرده ولی باید با
دقت و عنایت بیشتری به این دو حوزه بپردازد.
سیاست
امیدهای تازه
حاال که ســعید جلیلی هم به ائتالف اصولگرایان پیوســته می توان گفت که روند
وحدت در این جناح جدی تر از گذشته دنبال می شود ،طرفه انکه نمایندگان طیف های
دیگر از جمله یکتا هم به شورای مرکزی ائتالف اضافه شده اند .بیانیه ها و مصاحبه های
چهره های مطرح اصولگرا که در انها بر اهمیت وحدت تاکید شده نیز دورنمایی مثبت از
نتیجه تصمیم اصولگرایان پدید اورده است.
اصول گرایانبهائتالفازالریجانیتاجلیلی
نزدیکمی شوند
گام های اخر
1
وقتیاعالمشدکهقراراستاصولگرایانیکهمایش
انتخاباتی داشــته باشــند حاال همه در پی این بودند که این
همایشباهمراهیکدامچهره هابرگزارمی شود.ان گونهکه
تصاویرعکاسانحاضردرهمایشروایتمی کردچهره های
مثلث | شماره 295
همایش تهران؛ یک گام دیگر برای وحدت
سیاست
از زمانی که اولین همایــش انتخاباتی اصولگرایان در
دی ماه برگزار شــده اتفاقات مهمی در این جناح رخ داد که
ارایش نیروهای سیاسی را تحت تاثیر قرار داده است .یک
همایش در تهران که حاضران مهمی داشــت و هم غایبانی
مهم !نکته ایکهموجبشدرقیباستفادهتبلیغاتیفراوانی
ازانداشتهباشد.یکموجخبریسنگینکهالبتهدرروزهای
تمهمدیگریازجملهپیوستنسعید
دیگرتحت الشعاعاتفاقا
جلیلیبهائتالفقرارگرفت.
مهمــی از اصولگرایان در این همنشــینی سیاســی حضور
داشتند .از نمایندگان و چهره های مطرح مجلس نهم گرفته
تابرخیوزرایدولتسابقودبیرانکلاحزابوتشکل های
اصولگرا .در این همایش هم حدادعادل سخنرانی کرد و هم
ایت اللهموحدی کرمانی.
جلسهکهتمامشدبحثکسانیکهدرهمایشنبوده اند
مورد توجه قرار گرفت .گمانه زنی ها شروع شد؛ برخی گفتند
محمد رضا باهنر قهر کرده است و برخی دیگر هم گفتند که
یا کبر والیتی هم نماینده اش را نفرستاده تا اعتراضش را
عل
نشاندهد.
خبرها در این مورد ان چنان زیاد شد و بر حاشیه ها دامن
زده شد تا اینکه هم محمد رضا باهنر بیانیه داد و هم علی اکبر
والیتی.
هر دو گفتند که از ائتالف خارج نشده اند و حمایتشان
پابرجاســت .در این میان اما یک بیانیه دیگر هم منتشر شد
که رنگ و بوی متفاوتی داشــت .علی اکبــر ناطق نوری در
بیانیه اش نوشــت که قرار نیســت از هیچ حزب و جناحی در
انتخاباتحمایتکند.
کسانی که اخبار سیاســی و انتخاباتی را رصد می کنند
باورشان بر این است که این بیانیه در واقع واکنشی است به
سخنانیکیازاعضایارشدائتالفکهگفتهبودناطق نوری
هم از اتحاد اصولگرایان حمایت می کنــد .چند روز بعد هم
محســن کوهکن به یکی از رســانه ها گفت که ناطق نوری
همچنان از اصولگرایان دلگیر است .هر چه است تا اینجای
کار علی اکبر ناطق نــوری که در جلســات انتخاباتی با علی
الریجانی شرکت کرده بود حاال می گوید بنا ندارد در معادالت
انتخاباتی هفتم اسفند دخالتی داشته باشد و فقط به حضور
حداکثریمردمفکرمی کند.
49
احزاب و شخصیت ها
اعتراض باهنر؟
بعد از اینکــه محمد رضا باهنــر در جلســه انتخاباتی
اصولگرایانحاضرنشد،درکنارگمانه زنی هایمختلفیک
خبر بیش از ســایر اخبار مورد توجه قرار گرفت .گفته شد که
محمد رضا باهنر شرط کرده اســت که مهدی کوچک زاده،
حمید رسایی و نبویان نباید در بررســی ها قرار داشته باشند.
گفته شد که او به خاطر مخالفت با این خواسته اش در جلسه
شــرکت نکرده و تهدید هم کرده اســت که اگر انها باشند از
ائتالفخارجخواهدشد.باهنرهفتهگذشتهیکجلسهخبری
با رسانه ها داشت و در مهمترین بخش ان در این مورد گفت:
« چنین خبری از اساس کذب اســت .حدود 2400نفر برای
تهران ثبت نام کرده اند که از اصولگرایان حدود هزار نفر جزو
ثبت نام کنندگان هستند و از بین این اسامی تالش می کنیم
120یا 130نفر را مشخص کنیم و در همین راستا به صورت
ی مدنظر
رسمی از همه احزاب اصولگرا خواسته ایم که اسام
خودرابهائتالفمعرفیکنند.بعدازبررسی هاحدود 90نفراز
این تعداد خط خواهند خورد و مالک ما صالحیت و مقبولیت
این افراد است و این موضوع هیچ ربطی به تایید صالحیت از
سوی شورای نگهبان ندارد .اگر شورای ائتالف اصولگرایان
بهایننتیجهبرسندکهاینافرادی نامبردهشده حضورداشته
باشندمانیزازانحمایتمی کنیم،اینکهماتصورکنیمنظرات
مادرشورایاصولگراییراینیاوردومابهایندلیلازاینشورا
خارجشویم،چنینچیزیوجودندارد».
خبر مهم حدادعادل
درچهارمینجلسهشورایائتالفان گونهکهغالمعلی
حدادعادل روایت کرده یک اتفاق مهم افتاده است .سعید
جلیلی با حضور در این جلســه به ائتالف پیوســته اســت.
البته هفته نامه مثلث در شماره های پیشین خود خبر داده بود
کهسعیدجلیلیبناداردبهسازوکاروحدتبپیو ندداماازهمان
زمانبرخیرسانه هاازنظرمخالفسعیدجلیلیبهوروددراین
ساز و کار خبر داده و گفته بودند او بنا ندارد در انتخابات هفتم
اسفندنقشیایفاکند.
حاال اما با این تصمیم ســعید جلیلی و پیوســتن او به
ائتالف ،ارایش سیاسی نیروهای اصولگرا شکل تازه تری به
خودگرفتهومی توانگفتبخشیازطیف هایاصولگراهم
که به سعید جلیلی نزدیک هستند ،در همین ساز و کار و روند
واردانتخاباتخواهندشد .اماحداددعادلدرهمینمصاحبه
یکخبرمهمدیگرهمداشت.حاجی باباییکهنمایندهتشکل
یکتاست هم در این جلسه حضور داشته است .این خبر از ان
جهتاهمیتداردکهپیشازاینبنابهگفتهاعضاییکتاقرار
بودانهافهرستیمجزابدهند.حاالامابااینحضوروپیوستن
یکتا ان خط تبلیغی که گفته می شــد احمدی نژادی ها قرار
است با فهرســت مجزا وارد انتخابات شوند از بین رفته و کم
شدن از احتمال انتشار فهرست های دیگر نیز حاصل چنین
رویدادی است.
باهنرهمگفته:برخالفشایعاتیکهمنتشرشده،محمد رضا
باهنرازفعال ترینشخصیت هاییاستکهدرجلساتائتالف
اصولگرایان شرکت می کند و اتفاقا نقش موثری هم در حل
برخیازمشکالتوتنگناهایپیش امدهتا کنونداشتهاست.
مساله الریجانی
اما اگــر بنا بــر بحــث در مــورد تحــوالت انتخاباتی
اصولگرایان باشد ،هنوز هم یکی از مهمترین مسائل موجود
تصمیم علی الریجانی و جریان سیاسی نزدیک به او است.
اینمسالههمدرتهرانمهماستوهمالبتهدرقم.
تا اینجای کار علی الریجانی هیچ سخنی از مخالفت با
ائتالف نگفته و هر کس هم که به نقل از او صحبت می کند
از حمایت رئیــس مجلس نهــم از ائتالف فعلی ســخن به
میان می اورد .تازه ترین خبر در ایــن مورد اظهارات ایت الله
موحدی کرمانی اســت .ایت الله موحدی کرمانی ضمن رد
این خبر و گمانه که علی الریجانی می خواهد لیســت مجزا
بدهد گفته اســت :اقای الریجانی در تماســی با بنــده ابراز
وفاداری خود را اعالم کرده اند که بعید می دانم حرکتی مقابل
ائتــاف اصولگرایان انجــام دهند .الریجانــی بنایی ندارد
که در انتخابات سال جاری لیســتی جدا ارائه دهد .در میان
تحلیل های موجود که به بررســی تصمیــم علی الریجانی
پرداخته یادداشــت روزنامه جوان که به رفتار شناســی علی
الریجانیدرموردانتخا باتمجلسهفتمپرداختهقابلتوجه
است .جوان در این یادداشت نوشته است« :الریجانی هم
وحدتاصولگرایانراحفظکرد ،همچراغ سبزدولترامحترم
شمردوهمریاستمجلسرابراییکاصولگراتضمینکرد.
اینرفتارالریجانیبهمثابهخروجواقعیویازاصولگرایانیا
پیوستگیبااصالح طلبانتلقینشد.بنابرایناشتباهراهبردی
یک سیاستمدار تلقی نمی شود بلکه به مثابه یک تاکتیکی
کهمی تواندمخالفانیهمداشتهباشد،قابلتحلیلاست».
مســاله دیگر که مرتبط بــا حضور علــی الریجانی در
انتخابات است بحث حوزه انتخابیه ای اســت که او از انجا
کاندیدا شــده؛ علی الریجانی گفته مستقل نامزد انتخابات
می شــود و حاال ســوال این اســت کــه اصولگرایــان چه
تصمیمی در مورد لیســت این حوزه خواهند گرفت .ایا علی
الریجانی را در این فهرست قرار می دهند؟ اظهارنظر چندان
صریحی در این مورد از سوی اعضای ائتالف تا کنون منتشر
نشــده ،اما یکی از افراد نزدیک به ایت الله مصباح یزدی در
این مورد حرف هایی زده اســت .ناصر ســقای بی ریا،عضو
هیات رئیسه جبهه پایداری گفته اســت :اقای الریجانی به
احتمالزیاددرلیستائتالفاصولگرایاننیستندوخودشان
هم گفته بودند که به ائتالف نمی پیوندند .ما اقای ذوالنور را
یک اصولگرای واقعی می دانیم و خــود را ملزم به حمایت از
ایشان می بینیم و فکر می کنم لیســت ائتالف اصولگرایان
شامل اقایان ذوالنور ،اشتیانی و امیرابادی شود .این شاگرد
ایت اللهمصباحدرپاسخبهاینسوالکه اگراقایعلیبنایی
دبیر جبهه پیروان امام و رهبری قم جایگزین یکی از این سه
نفری که نام بردید در لیست ائتالف اصولگرایان قرار گیرد،
ایا باز هم جبهه پایداری خود را ملزم به حمایت از ان لیســت
می بیند و لیست موازی ارائه نخواهد کرد؟ گفته است« :ما
ملتزمبهتصمیم هایبزرگائتالفاصولگرایانهستیم».این
امایکوجهماجرااست.چهاینکهبرخیاعضایفراکسیون
رهروان والیت همچنان انتقادهای صریحی از حضور برخی
تشکل هایسیاسیدرائتالفدارند.انهاهمچنانازپیوستن
به ساز و کار اصولگرایان برای وحدت خودداری می کنند .در
اظهارنظری در این مورد که شــاید واکنشی باشد به این رویه
ایت الله موحدی کرمانی درباره تالش برخی افراد تندرو برای
حضوردراینائتالفگفتهاست:اینیکیازمشکالتسرراه
مااستکهاگربخواهیمانانرادرشرایطفعلیازاصولگرایی
کنار بزنیم ،جامعه نمی پذیــرد؛ چرا که انهــ ا در بخش های
مختلفینفوذکرده اند.
ایت الله موحــدی کرمانی با تاکید بــر اینکه با هرگونه
سهم خواهیمخالفیمتصریحکردهاست«:بعضی هابه دنبال
سهم خواهیهستندوحتیبیشترازسهمخودمی خواهندکه
ما می خواهیم ان را کنترل کنیم .اگــر همه اصولگراها دور
هم جمع شوند انها در این مجموعهدیگر جایگاهی نخواهند
داشت».
یک فهرست تکمیلی؟
اگر چه پیش بینی در مورد انچــه در نهایت رخ خواهد
داد از هم اکنون بسیار مشکل به نظر می رسد اما می توان از
برخیتحوالتوتصمیماتبهنتایجیدرموردارایشسیاسی
اسفند ماهرسید.ازیکسوحاالباامدنسعیدجلیلیوتعهدی
کهجبههپایداریدادهاستبهنظرنمی رسدکهاتفاقمجلس
نهم تکرار شــده و حامیان این طیف با یک لیست مجزا وارد
انتخابات شــوند .پایداری در ســال 94تفاوت زیادی دارد با
پایداری ســال های قبل .انها به صورت مشخصی از برخی
مواضعخودکوتاهامده اند.ازجانبدیگرحضورحاجیبابایی
ایننویدرامی دهدکهاحمدی نژادی هاکهحضورشانبیشتر
در تشکل یکتا مشهود اســت برنامه ای برای فهرست مجزا
نداشته باشــند .انچه اکنون مورد توجه است و احتماالتی را
پدید اورده تصمیم نهایی فراکســیون رهروان است .به این
شکل که برخی می گویند ممکن است در نهایت فهرستی از
جانب انها به صورت موازی منتشر شود .برخی اما گمانه زنی
می کنندکهممکناستانچهدرنهایترخمی دهداینباشد:
درروزهایاخرمنتهیبهانتخاباتفهرستیکهحامیاندولت ،
علی الریجانیوبرخیاصالح طلبانرادربرداردمنتشرشدهو
به لیست حامیان اعتدال نیز مشهور شود .این لیست گر چه
ممکن اســت با حمایت رســمی الریجانی ،روحانی و سران
اصالح طلبمواجهنشوداماطبیعتانتیجهتاییدصالحیت ها
وشیوهنگارشبرخیدیگرازفهرست هاممکناستبهقوت
اینلیستکمککند.
سیاست
50
مثلث | شماره 295
درخواست انتخاباتی مشترک والیتی و باهنر
انچه کــه از اخبــار و مصاحبه های اعضــای ائتالف
می تــوان فهمید این اســت کــه در حال حاضــر عمال این
جامعه روحانیت مبارز اســت که نقش اصلی را در ســاز و کار
وحدت اصولگرایان دنبال می کند .به یــک معنا اینگونه به
نظر می رسد که اکنون با برگزاری جلســات با محوریت این
تشکل روحانی تالش شده همچنان روند وحدت باتوجه به
نظرات روحانیت پیگیری شود .شــاید از این جمله محسن
روح االمینی که نماینده محسن رضایی در ائتالف است بهتر
بتوانفضارا ترسیمکرد«:محمد رضاباهنروعلی اکبروالیتی
ازجملهکسانیهستندکهپیشازدیگرانازایت اللهموحدی
کرمانی خواسته اند که سرپرســتی ائتالف اصولگرایان را بر
عهده بگیرند و فعاالنه برای حصــول این وحدت هم تالش
می کنند ».او البته در مورد شایعه قهر کردن و شرط گذاشتن
دفتر علی اکبر والیتی در
بیانیه ای بر حضور او در ائتالف
تاکید کرده است
محمدرضا باهنر از ایت الله
موحدی کرمانی خواسته بود
سرپرستی ائتالف اصولگرایان
را برعهده بگیرد
احزاب و شخصیت ها
تصمیم« اقا سعید»
علی گنجی
روزنامه نگار
2
چرا پیوستن سعید جلیلی به ائتالف اصولگرایان مهم است؟
مثلث | شماره 295
سیاست
کســانی که مناظــرات انتخاباتی ســال 92را مبنای
ید هند چندان
تحلیل های انتخاباتی مجلــس دهم قرار م
گمان نمی کردند که در دی ماه 94علی اکبر والیتی و سعید
جلیلی بار دیگر بر سر یک میز نشسته و با هم برای ائتالف
اصولگرایان هم پیمان شــوند .چــه اینکه انهــا یاداوری
می کنند ســخنان علی اکبر والیتی را که میــان مناظرات
خطاب به سعید جلیلی گفت« :جناب اقای جلیلی ! بحث
دیپلماسی کالس فلسفه نیست که شما بروید انجا بگویید
منطق ما قوی بود و انهــا هم محکوم شــدند .انچه مردم
می بینند این اســت که شــما چند سال مســئول هسته ای
هستید ،یک قدم پیش نرفته اید و هر روز تحریم ها بیشتر
شده است و فشارش بر مردم می اید .یا انجا که محمد باقر
قالیباف در پاسخ به علی اکبر والیتی گفت« :شما گفتید این
قدر رابطه نزدیک با میتران دارید که می نشینید با هم قهوه
می خورید ،زمانی که شما با میتران قهوه می خوردید ما در
جبهه داشتیم موشک های میراژ میتران را می خوردیم .اگر
انجا حوزه نفوذ بود جلویشان را می گرفتید تا ما را نزنند».
حاال اما شــرایط فرق کرده اســت .چهره های مهم
اصولگرا روزهای خــرداد 92را به خاطرات سیاســی خود
اضافه کرده اند اما این خاطرات را مبنای تصمیم گیری خود
قرار نداده اند.
اما در این میان ســوال مهم این اســت که پیوستن
سعید جلیلی چه اهمیتی دارد و چرا تا این حد مورد توجه بوده
است؟ به یک معنا سوال این است این حضور چه تاثیری در
ارایش سیاسی اصولگرایان دارد؟
به نظر می رســد می توان به نکات زیــر در این مورد
ی میان بدنه
اشــاره کرد ؛ اول اینکه طبیعتا دکتر سعید جلیل
ارزشــی و حزب اللهی حامیانی دارد که منــش و طرز تفکر
او را می پسندند .پس با چنین دیدی حاال که او به ائتالف
پیوسته می توان گفت که ظرفیت تازه ای به ائتالف اضافه
شــده اســت .چه اینکه اگر بخواهیــم واقع بینانه تحلیل
کنیم ممکن بود این تصور و احتمال وجود داشــته باشــد
که این بدنه حامی در پی سکوت ســعید جلیلی تصمیمی
برای انتخابات بگیرند که به صورت صددرصدی همسو با
تصمیم ائتالف نباشد .این مساله و این گمانه مهم موجب
شــده بود که در برخی تحلیل ها و پیش بینی های سیاسی
احتمال ارائه یک فهرست مجزا از این طیف سیاسی مد نظر
باشد .حاال که ســعید جلیلی به ســاز و کار وحدت پیوسته
اســت می توان گفت که این احتمال به صــورت کامل از
تحلیل های سیاسی حذف شــده و اصولگرایان یک قدم
دیگر به وحدت حداکثری نزدیک شده اند .
نکته دیگر این اســت کــه در این چنــد روز تبلیغات
فراوانی از سوی رسانه های رقیب مطرح شده بود که سعید
جلیلی با روند و ساز و کار وحدت اصولگرایان مخالف است
و عدم حضور او در جلســ ه پنج شــنبه هم دلیلــی برای این
خط تخریبی انها بــود .جدا از این خــط تبلیغی میان خود
اصولگرایان هم نظراتی در مورد عدم حضور این شخصیت
سیاســی مطرح بود .حاال با این تصمیم سعید جلیلی این
مساله نیز پایان یافته تلقی می شود.
مســاله قابل توجه دیگر این است که رسیدن به یک
وحدت حداکثری بسیار دشــوار و زمان بر است .در مدتی
که این روند طی خواهد شد حتما اختالف عقاید و نظرات
هم وجود خواهد داشت .اما همچنان که در سطور باال امد
عدم حضور ســعی جلیلی در ا ئتالف یکی از نکاتی بود که
برخی گروه ها ممکن بود با استناد به ان از حضور در جلسات
ائتالف خــودداری کنند .بــه این معنا که ممکــن بود انها
بگویند همه که نیامده اند ما چرا باشــیم .یا از نگاهی دیگر
این حضور ســعید جلیلی حتما به معنای این هم می تواند
باشد که او برخی دغدغه های خود را برای رسیدن به وحدت
به گونه ای دیگر دنبال خواهد کرد .این حتما می تواند برای
سایرین هم محل اثر باشــد ،چه اینکه فراکسیون رهروان
والیت همچنان دغدغه هایی برای پیوستن به روند وحدت
دارد .پیوستن سعید جلیلی به این ائتالف حتما اعضای این
طیف را برای کوتاه امدن از برخی شرایط مجاب تر خواهد
کرد .به بیان دیگر وقتی بیشــتر طیف ها و شخصیت های
اصولگرا برای رســیدن به وحــدت از برخی خواســته ها و
نظراتشان گذشته اند حاال طیف های دیگر هم برای تکرار
چنین رفتاری مجاب خواهند شد.
-۴تجربه انتخابات یازدهم ریاســت جمهوری برای
اصولگرایــان درس خوب و البته پرهزینه ای بوده اســت.
برخی تحلیلگران با تکیه بر نشــانه هایی کــه در این مدت
دیده شــده همچنان بر این باور بودند که ممکن است این
رفتار در انتخابات هفتم اســفند هم تکرار شود .حاال اما با
امدن و حمایت شخصیت های مهم و تاثیرگذاری از جمله
دکتر علی اکبر والیتی و دکتر سعید جلیلی جمع افراد حاضر
در ائتالف کامل تر شــده و انتظــار مــی رود حامیان دکتر
الریجانی هم به زودی به این ســاز و کار اضافه شوند .این
یعنی اینکه اصولگرایان بنا ندارند اشتباه گذشته خود را تکرار
کنند و البته انهــا خاطرات مناظره های ســال 92را مبنای
تصمیم گیری در انتخابات سال 94قرار نداده اند.
در مجموع باید گفت اگر عدم کناره گیری در انتخابات
92ضعف اصولگرایان در انتخابات 24خرداد بوده است،
حاال نقطه قوت انتخابات هفتم اســفند بایــد حضور همه
طیف های اصولگرا باشد.
51
احزاب و شخصیت ها
نامزدهای اصولگرا باید فداکاری کنند
سیاست
52
مثلث | شماره 295
گفت وگوی مثلث با حسین نجابت
امید کرمانی ها
خبرنگار
ثبت نــام نامزدهــای انتخابــات دهمیــن دوره
مجلــس شــورای اســامی بــه پایان رســید،
هیات هــای اجرایی نیــز کار بررســی صالحیت
نامزدها را انجام دادند .االن اردوگاه اصولگرایان
چه وضعیتی دارد و تالش ها برای شکل دادن یک
ائتالف حداکثری در حوزه انتخابیه تهران ،ری،
اسالمشهر و شمیرانات به کجا رسیده است؟
شــورای ائتــاف اصولگرایان تشــکیل شــد و
جلساتش نیز به طور منظم برگزار می شود ،تالش ان است
که بدون نام بردن از اشــخاص به یک ســازوکاری برسند
تا 100نامــزد اصولگرای ثبت نام کــرده در حوزه انتخابیه
تهران ،ری ،اسالمشهر و شمیرانات به 30نفر نهایی تقلیل
پیدا کند .هم اکنون صحبت می شود که چه نسبت هایی در
لیست نهایی رعایت شوند .اصولگرایان مثل اصالح طلبان
یک طیف هستند .افکار و ارای متعددی دارند اما باتوجه
به اصول مشترکشان می خواهند به فهرست واحدی برسند
اینکه حاال اینکه ترکیب لیست چطور باشد؟ حضور اقشار
خاص مثل زنــان ،روحانیت و جوانان با چه نســبت هایی
اتفاق بیفتد مباحثی است که دارند روی
انها بحث می کنند ،البته پیشرفت های
خوبی هم داشتند ،منتها سخنگو اقای
حدادعادل است و تاکید شده که مباحث
تا رســیدن به یــک نتیجه قابــل ارائه
پخش نشود ،بنابراین خیلی اطالعات
بیرون نمی ایــد ولی در مجمــوع روند
خوبی است ،فکر می کنم اصولگرایان
به یک لیســت واحد در تهران برسند.
البتــه اســتان ها را بــه خود اســتان ها
کامال واگــذار کردند ،احیانــا اگر انجا
مسائل حل نشــود یا اختالفاتی جزئی
وجود داشــته باشــد به تهران مراجعه
کننــد و تهران حالت حکمیــت دارد اما
عمده کار اســتان ها به خود استان ها و
شهرســتان ها به شهرســتان ها واگذار
شــده ،حتی انجا ســازوکاری برای حل
اختالف و حکمیت هم دارند در کل کار
خوب جلو می رود.
روز یکشنبه 13دی اقای جلیلی
به ترکیب ائتالف اصولگرایان
اضافــه شــد .ارزیابی شــما از
پیوستن او به ائتالف چیست؟
چرا انقدر دیر اضافه شد؟
ابتدا تشکل ها با هم جلســات متعددی داشتند،
یعنی ایثارگران و رهپویان جلساتی دوجانبه برگزار کردند،
موتلفه و بعد پایداری نیز به جلســات اضافه شدند ،سپس
جبهه پیروان خط امام و رهبری که قسمت عمده اش موتلفه
است به انها پیوستند .این تشکل ها جلسات خوبی داشتند
و بنا شد اشخاص نیز دعوت شوند .اقای دکتر جلیلی دکتر
والیتی ،دکتر الریجانی ،قالیباف و رضایی و اقای دکتر حداد
هم به عنوان اشخاص دعوت شدند .برخی زودتر پیوستند
مثل اقای دکتر رضایی که مشارکت جدی دارد ،نماینده او
دائم در جلسات شرکت می کند و فعال هم است ،بعضی ها
مثل اقای جلیلی مقداری دیرتر امدند ،اقای الریجانی نیز
مشخص شدن شرکت یا عدم شرکتش مدتی طول کشید،
وقتی او با ایت الله موحدی کرمانی دوجلســه داشت و در
3
حســین نجابــت تعــداد نامزدهــای اصولگرای
ثبت نام کرده از حوزه انتخابیه تهران ،ری ،شمیرانات
و اسالمشهر را حدود 100نفر خواند و گفت 70« :نفر
از نامزدها باید کنار بروند .در بستن یک لیست سی نفره
همیشه این طور بوده که روی نام بیست نفر به راحتی
تفاهم می شود ،اما 10نفر اخر مورد اختالف هستند که
روی فرمت های مختلفی در ائتالف اصولگرایان بحث
شده که انشاءالله در این حالت توافق حاصل شود».
ان جلسات تقریبا اطمینان داد که همراه ائتالف است .در
مجموع دلیل اینکه اقای جلیلی دیر ورود پیدا کرد این بود
که در سه جلسه اخیر از اشخاص حقیقی دعوت شده بود و
خب او جلسه اخر را امد و شرکت کرد.
اقای رضایی دوره های انتخابات مجلس هفتم،
هشــتم و نهم زیاد در جمع ائتالف اصولگرایان
وارد نمی شد و اصولگرایان نیز صندلی برای او یا
نماینده اش در نظــر نمی گرفتند چطور این دوره
اصولگرایان حاضر شدند یک کرسی به نماینده
اقای رضایی بدهند؟
اقای رضایی بعد از انکه مقداری کارش با سپاه را
عالما و عامدا تقلیل داد عمــده فعالیت و قصدش در حوزه
ریاست جمهوری متمرکز بود ،در انتخابات ریاست جمهوری
ســال 84بعد که اقــای الریجانی انتخاب شــد خود و هم
نماینــده اش ســردار وحیدی در جلســات میثــاق حضور
پیــدا می کردنــد .دوره بعد از ان هــم یعنــی در انتخابات
ریاســت جمهوری 88نامزد بود و کمتر روی مجلس تمرکز
داشــت .علت هم این بود که اگر اشــخاص بخواهند در
انتخابات مجلس حضور داشته باشند بیشتر باید شبکه ای
در کشور تاثیرگذار باشند حال انکه چنین ویژگی ندارند یعنی
همین اشخاص حقیقی مثل اقای الریجانی ،اقای رضایی،
اقای والیتی که مطرح می کنیم اینها که در کل کشور یک
شبکه پیروانی ندارند به عنوان اشخاص حقیقی می توانند
حمایت کنند و البته مورد حمایت هم قرار بگیرند اما این دوره
جمعیت ایستادگی در قالب یک حزب فعالیت می کند .اقای
رضایی نیز وارد میدان شــده و دکتر روح االمینی به عنوان
نماینــده او در ائتــاف اصولگرایــان حضــور دارد و البته
خودش را نماینده ان تشکل می داند بنابراین یک مقداری
با دلگرمی بیشتری حضور پررنگتری در جلسات دارد تا سهم
خود را در این فعالیت سیاســی ایفا کند .من علتش را این
می دانم اما دکتر والیتی تشــکلی با او همکار نیست یعنی
دنبال تشکل و حزب نبوده است...
اما اقای والیتی دبیرکل جامعه اسالمی پزشکان
و عضو جبهه پیروان خط امام و رهبری است؟
انجمن ها و جامعه ها و در واقع تشکل های صنفی
بیشتر روی اهداف و منافع صنفی و گروهی خود متمرکزند،
اینها در انتخابات ذیل یک لیســت یا یک بیانیه به عنوان
همراه و ســمپات حضور دارند .خود انها می دانند و جامعه
هم می داند که انها بیشتر صنفی هستند و در حوزه سیاسی
سهم و تاثیر باالیی ندارند یعنی این طور نیست کسانی که با
یک صنف پزشکی و مهندسی همکاری دارند یا در جلسات
چنین تشکل هایی شرکت می کنند ارای سیاسی مشترکی
هم داشته باشند ،بلکه حتی عکسش هم دیده شده است
یعنی اعضای تشکل های صنفی گاهی ارای کامال متضاد
سیاســی با هم دارند که خالصــه نمی توانند به عنوان یک
گروه سیاســی عمل کنند بلکــه گاهــی در انتخابات نظام
پزشــکی یا در انتخابات نظام مهندســی تاثیر دارند اما در
حوزه های سیاســی به عنوان ســمپات هســتند .بنابراین
اقای والیتی و اقای قالیباف حضور
خودشــان موثرتــر اســت و طبیعتا
دوستداران شــان هم به اینها نگاه
می کنند.
شما گفتید اقای رضایی دوره های
گذشــته روی انتخابات مجلس
شورای اســامی تمرکز نداشت
امــا در دوره هــای انتخابــات
مجلــس هفتــم در کنار لیســت
ابادگــران ،لیســت خدمتگزاران
انقالب اسالمی را ارائه دادند ،در
انتخابات مجلس هشتم در کنار
لیست جبهه متحد اصولگرایان،
لیست جبهه فراگیر اصولگرایان
را مطــرح و در انتخابات مجلس
نهم در کنار لیســت جبهه متحد
اصولگرایــان ،لیســت جبهــه
ایستادگی را ساماندهی کردند؟
مجلس هفتم نبود ،مجلس
هشــتم این کار را کردنــد .انها هم
اشــخاصی از شــورای شــهر مثل
اقای بیادی و دیگران بودند که یک
زاویه کوچکــی بین سلیقه شــان با
سلیقه اصولگرایی پیدا شد و یک لیســتی دادند .البته در
همان دوره ها برخی از ان اقایان مثل اقــای بیادی که به
اقای رضایی نزدیک بودند ،االن هم ممکن اســت چنین
لیست هایی پیدا شود یعنی کسانی که یک اعتراضی دارند
یا یک نکته ای دارند حاال ضرورتا هم حرف شان اعتراض
نباشد بلکه یک دیدگاهی دارند ،لیســتی بدهند اما تجربه
نشــان داده که چنین لیســت هایی به خصــوص در حوزه
انتخابیه تهران ،ری ،اسالمشهر و شمیرانات و شهرهای
بزرگ موثر نیســت و عمدتا ترکیبی از نامزدهای حاضر در
دو لیســت اصولگرایــان و اصالح طلبــان رای می اوردند
ن ان لیست ها در سایه دو لیست اصلی اصولگرایان
بنابرای
و اصالح طلبان قرار دارند و کمتر مورد توجه قرار می گیرند.
ایت الله موحدی کرمانی مطــرح کردند «تالش
افراد تندرو بــرای حضور در ائتالف مشکل ســاز
احزاب و شخصیت ها
مثلث | شماره 295
تشــکل هایی کــه در ائتــاف شــرکت
می کننــد ،ســابقه نزدیــک انتخابــات
ریاست جمهوری 92را مدنظر دارند ،در
انتخابات ریاست جمهوری 92خیلی کار
شــد تا اقایان جلیلی ،قالیبــاف ،والیتی
و دکتر حدادعادل که همــه از یک جناح
بودند یــک نفــر از میان انهــا در صحنه
رقابت باقی بماند
سیاست
شــده اســت» قضیه اش چیســت؟ ایا شورای
ائتــاف روی تعییــن مصادیق تندروهــا یا حتی
شرایط و مشخصات تعیین یک نامزد تندرو بحثی
کرده است؟
من این صحبت را ندیدم اما االن کلمات در نگاه
افراد مختلــف معانی متفاوتــی دارد ،همیــن االن بحث
لیســت های اصلــی و فرعی را کــه عرض می کنــم میان
اصالح طلبان بــا اعتدالگراها یا حزب اعتدال و توســعه و
کارگزاران وجود دارد .هر کسی کلمه ای را در جهت هدف
خودش استفاده می کند .هم اکنون اصالح طلبان یا یک
گروهی در اصولگراها وقتی کلمه تنــدرو را به کار می برند
شــاید مصادیقش را در جبهه پایداری جست وجو می کنند
که خب این در اصولگراها پذیرفته نیست .تندرو در هر دو
جناح وجود دارد و یادمان نرود فرمایش رهبری انقالب را که
با کلماتی مثل تندرو و افراطی نباید عده ای را که دلسوزند
یا انگیزه شان سالم است اما حاال زبان تند دارند حذف کرد.
معتقدم در ائتالف باید گذشت و شرح صدری وجود داشته
باشد که متاسفانه در بعضی نیســت .یعنی وقتی وارد یک
ائتالف می شوند فکر می کنند باید در همه ارمان هایشان و
همه مبانی اعتقادی شان محکم بایستند اگر این طور باشد
هیچ وقت ائتالفی شکل نمی گیرد .در ائتالف باید اصول
اساسی حفظ شود اما از بعضی ارا و سلیقه های موضوعی
دست کشید.
یک خبــری منتشــر و البته بعد تکذیب شــد که
اقایان کوچــک زاده ،رســایی و نبویــان نباید در
لیست ائتالف اصولگرایان باشــند ایا درباره انها
صحبت شده است؟
خیر ،اینها به هیچ وجه بحث نشــده است و نفیا و
اثباتا اطالع ندارم اما می دانم اساسا روی اشخاص بحث
جدی صورت نگرفته اســت .ان وقت که بحث شود حتما
کمیته ارزیابی درباره اشــخاص صحبت خواهد کرد و وزن
لیست را ســبک و ســنگین می کند اما هنوز به این مرحله
نرسیده اند.
ایت اللــه موحــدی کرمانــی در دیدار بــا دبیرکل
جمیعــت حامیــان انقــاب اســامی و دبیرکل
جمعیت انســجام اســامی گفته «برخی دنبال
سهم خواهی هستند» ایا قرار است بین گروه ها
یا بین سلیقه ها سهمیه بندی انجام شود .منظور
ایت الله موحدی کرمانی از سهم خواهی چیست؟
فکر می کنم تا تشکل های شناســنامه دار با یک
مرامنامه و اساسنامه مشخص نداشته باشیم ،این داستان
جبهه ها و ائتــاف وجود خواهد داشــت و این داســتان
ادامه داری هم خواهد بود .کامال در خاطرم است ک ه زمان
انتخابات مجلس هشتم و نهم در قالب مکانیزم های 6+5
و 8+7معیارهای اعتقادی ،عقیدتی ،رفتاری ،ســاختاری
و قشــری را برای تدوین لیســت نهایی تنظیم می کردیم و
مشــخص می کردیم چند درصد از این جناح و چند درصد
از ان جناح باشد اما چون کار به مراحل اخر می رسید عمال
سهمیه بندی می شد یعنی ســه ضلع معروف اصولگرایان
تحول خــواه ،رایحه خوش خدمت و دوســتان ســنتی هر
کدام نامزدهای خود را معرفی می کردند .مثال برای لیست
30نفره تهران هر کدام 10نفر را پیشنهاد می دادند ،هر چند
در نهایت هر ضلع بــرای معرفی 10نامزد خــود معیارها را
رعایت می کرد اما ســهمیه ای می شــد و واقعا ان کاری را
که انجام شــده بود برای تعیین معیارها و شــاخصه ها زیر
سوال می رفت .این خطر همیشه وجود دارد .این دغدغه
و دلمشغولی است که ما بحث های جدی را در موضوعات
و بخش های مختلف صورت دهیم اما اگر در نهایت مجبور
به ســهمیه بندی شــویم کار خیلی مشــکل می شود چون
تشکل ها هستند و بعد اشخاص حقیقی هم دعوت شدند،
حاال هر کدام بخواهند یک یا دو نامــزد معرفی کنند ،این
بدترین شکل ممکن خواهد بود .در واقع همه ان بحث های
ارزشی ،بحث ها ی شایسته ســاالری و اینکه نیاز کشور به
چه نوع نماینده ای هست ،زیر پا گذاشته خواهد شد .این
دغدغه در کالم ایت الله موحدی بــوده و در صحبت های
حضرت ایت الله یزدی هم اخیرا وجود داشته که اینجا نیاز
به این داریم که افراد شــرح صدر نشــان دهند و فداکاری
کنند .به هر حال از این صد و چند نفر در تهران که در گردونه
ماندند و اسم شان انجا ست باید بیش از 70نفر در لیست قرار
نگیرند ،اینها باید برای خودشان یک تعریفی داشته باشند،
ایا می خواهند همچنان در صحنه باشند یا بروند و انصراف
دهند یا احتماال جابه جا شوند چون ممکن است از این 70
نفری که خارج از لیست می مانند ،بعضی در شهرستان های
دیگری امکانی برای رای اوری داشــته باشــند این را باید
زودتر تصمیم بگیرند.
یعنی شما می گویید ســهمیه بندی به کل در این
دوره منتفی است؟
من می گویم اصال بنا بر این اســت که این اتفاق
نیفتد ولی من نمی دانم ما دوره هــای قبل هم همین نیت
را داشــتیم اما در نهایت چون وقت تنگ شد سهمیه بندی
انجام گرفت و یک شکل خیلی بدتر از این اتفاق افتاد یعنی
وقتی ما لیست سی نفره مجلس هفتم یا مجلس هشتم یا
یکی از شــوراها را ارائه دادیم بعضی از تشکل هایی که در
خود ائتالف حضور داشتند رفتند یک لیست دیگری دادند
که مثال بیست و چندنفرش مشترک بود .چند نفر را به سلیقه
خودشان جابه جا کردند ،این واقعا بدترین و مبتدیانه ترین
شکل یک ائتالف است .این تجارب را داشتیم ،ان شاءالله
این دفعه این اتفاق نیفتد.
االن و همین امــروز که بحث ســهمیه بندی در
ائتالف اصولگرایان وجود ندارد؟
تا االن هیچ بحثی در این باره مطرح نبوده است.
پس اینکــه ایت اللــه موحدی کرمانــی فرمودند
برخی ها دنبال ســهم خواهی هســتند ،شما این
مساله را رد می کنید یا حداقل نشنیدید؟
منظور از اینکه برخی دنبال سهم خواهی هستند
معنایشسهمیه بندینیستیعنیروحیهاینکهبیایندبگویند
هر چه شورای ائتالف تصمیم گرفت ما می پذیریم در برخی
وجود ندارد و تصمیمات را به بهانه های مختلف زیر سوال
می برند .وقتی یک ائتالفی صورت می گیرد سخنگو دارد،
در واقع یک کسی ان ائتالف را نزد افکار عمومی نمایندگی
می کند اما متاسفانه به این مســاله بها داده نمی شود و هر
کسی ،هر وقت ،هر جا و هر موقع مثل من صحبت می کند
درباره اش نظر می دهد ،ان وقت بین این صحبت ها تعارض
پیدا می شود.
دربــاره یکتــا هــم بفرمایید چه شــد کــه اقای
حاجی بابایی وارد ائتالف اصولگرایان شــد؟ شما
یک زمانی می گفتید که چون یکتا مجوز فعالیت
ندارد هنوز تشــکل رســمی نیســت و در جریان
ائتالف کرسی نخواهد داشت .
اعضای یکتا به هر حال کسانی بودند که با دکتر
احمدی نژاد همکاری داشتند و در یک برهه ای مورد غضب
قرار گرفتند یا خودشان کنار رفتند ،در واقع یکتا همکاران
یا وزرای ســابق دولت نهم و دهمند .انها از اول هم گفتند
که یک لیست جدای از لیســت اصولگرایان نخواهند داد
و لیست خود را پیشــنهاد می دهند ،از این رو وقتی مطرح
شد انها هم کامال پذیرفتند که در قالب ائتالف اصولگراها
فعالیت کنند .اکثرشــان هــم اصولگرا بودنــد ،انجا بحث
شــد انها نیز بتوانند حضور داشــته باشــند .بنابراین اقای
حاجی بابایی انتخاب شد .شــاید عده ای بگویند چرا اقای
حاجی بابایی امد؟ چرا انتخاب نماینده به خود ان تشــکل
واگذار نشد؟ حاال چون فرصت نبود همان جا رای گیری و
اقای حاجی بابایی رای اورد.
اینکه یکتا پذیرفته شــده به خاطــر این نبود که
512مدیر دولــت اقــای احمدی نژاد ثبت نــام کردند
یعنی وزن عددی سنگینی داشــتند و احتمال داشت
همه تالش های اصولگرایان برای ایجاد ائتالف تحت
تاثیر قرار گیرد؟
خیر ،اصال و ابدا ،قبــل از ثبت نام نامزدها حضور
نماینده یکتا در شورای ائتالف مطرح شد .ما تشکل هایمان
باید وزن و انــدازه خودشــان را به خصــوص در انتخابات
مجلس بشناسند ،در حوزه هایی که تک نماینده است ،انجا
با کمال تاسف بیشــتر رای اوری براساس معادالت قومی
و محلی اتفاق می افتد و نفوذ تشــکل های بسیار کم رنگ
است ،حتی با سابقه ترین حزب ما یعنی موتلفه نیز این مساله
را قبول دارد ،در مناطقی که تبعیت سازمانی نیست حتی اگر
هم باشد ارای مردم حول محورهای دیگر شکل می گیرد.
با توجه به اینکــه دائم می گوییــد روی کلیات و
شاخص ها بحث می شود و هنوز شورای ائتالف
وارد بررسی مصادیق نشده است ،ضمن انکه به
دوره های گذشته نیز اشاره کردید که کمبود وقت
باعث شــد اصولگرایان به ســمت سهمیه بندی
برونــد ،االن وضعیت ائتــاف را به چــه صورت
می بینید ،روند مباحث نشاند هنده انسجام یا در
برزخ قرار داشتن است؟
تشکل هایی که در ائتالف شرکت می کنند ،سابقه
نزدیک انتخابــات ریاســت جمهوری 92را مدنظر دارند،
در انتخابات ریاســت جمهوری 92خیلی کار شد تا اقایان
جلیلی ،قالیباف ،والیتی و دکتر حدادعادل که همه از یک
جناح بودند یک نفر از میان انها در صحنه رقابت باقی بماند
اما به طور طبیعی ارا شکسته و اقای روحانی با 50.7درصد
در دور اول رئیس جمهور شد ،خیلی روشن است اگر افراد
شم سیاسی داشــته باشــند ان مدل نباید تکرار شود .این
موضوع تقریبا بین تشکل ها مورد قبول واقع شد .اشخاص
هم جسته و گریخته متوجه شدند اگر ائتالفی نداشته باشد
این صحنه را هم از دست خواهند داد ،بنابراین عکس العمل
سابقه نزدیک باعث شد الحمد لله همگرایی اتفاق بیفتد،
در واقع فعال تشکل های اصولگرا اختالفات میان خود را
نادیده گرفتند و روی مشترکات کار می کنند که همین خیلی
خوب است.
زمان را چطور ارزیابی می کنید؟ فرصت هست یا
دیر شده است؟
االن که ارزیابی احراز صالحیت ها تمام شــود به
ســرعت بحث اشــخاص صورت می گیرد ،خیلی مشکل
نخواهد بود .در بستن یک لیست سی نفره همیشه هم این
طور بوده که روی نام بیســت نفر به راحتی تفاهم می شود
اما 10نفر اخر مورد اختالف هســتند که روی فرمت های
مختلفی بحث شــده که ان شــاءالله در این حالت توافق
حاصل شود.
یعنــی وقتی نتیجه بررســی صالحیــت نامزدها
اعالم شد ظرف مدت کوتاهی جمع بندی انجام
می شود؟
بلــه ،علــت ایــن اســت که جلســات به شــکل
فشرده تری ادامه دارد و کمیته ها هم نشست دارند.
53
عقب نشینی تاکتیکی
سیاست
امریکا در حال برنامه ریزی علیه برنامه موشکی و تسلیحاتی ایران است .قرار بود
هفته گذشته کاخ سفید تحریم های جدیدی را علیه ایران به دلیل انجام ازمایشات
موشکی بالستیک انجام دهد .این خبر را برخی رسانه های معتبر غربی اعالم کردند
ولی واکنش فوری و قاطعانه ایران در برابر چنین اقدام احتمالی باعث شد که مقامات
کاخ سفید به دلیل پیامدهای تحریم های جدی و تاثیرات احتمالی ان بر برجام اجرای
چنین پروژه ای را به تاخیر بیندازند.
پاتک ایرانی
چگونه باید با قانون شکنی های امریکا در مورد برجام مواجه شویم؟
1
اینجا در تهران ،مقامات عالی دولت از وزارت خارجه
گرفته تا سازمان انرژی اتمی تمام تالششان را می کنند تا
انچه برای انجام تعهد داده اند را ســر موعد یا شاید زودتر
از ان عملی ســازند؛ ان ســو تر در ایاالت متحــده اما گویا
وضعیتی دیگر حاکم شده است.
انها تمام نقاط قابل اســتفاده برجــام برای تصویب
تحریم های تازه علیه ایران را زیر ذره بیــن قرار داده و هر
روز خبری تازه از تالش سناتورها برای تصویب قانون های
جدید می اید .حــاال برجام که بعد از بیانیه شــورای حکام
اژانس انــرژی اتمی جانی تــازه گرفته بــود ،در وضعیتی
عجیــب گرفتار شــده؛ تــا ان حد کــه در میان ســکوت
دیپلمات هــا برخی رســانه ها گمانه زنی می کنند«:شــاید
برجام متوقف شود».
سیاست
54
مثلث | شماره 295
یک قانون جنجالی
نوزدهم دسامبر مجلس نمایندگان و مجلس سنای
امریکا الیحــه بودجــه 2016را به تصویب رســاندند .به
پیوست این الیحه قانونی به تصویب رســید که می تواند
توانایــی بســیاری از شــهروندان امریکایــی در ســفر به
کشــورهای مختلف در اروپا و اســیا ،بدون اخــذ ویزا را با
مشکل مواجه کند .بیش از 25ســال است که به موجب
قانون لغو ویزا ،اتباع 38کشور می توانند بدون اقدام به اخذ
روادید ،وارد خاک ایاالت متحده شوند .اکثر این کشورها
نیز به طور متقابل ،قانون اخذ ویزا جهت ورود به کشورهای
خود را برای شــهروندان امریکایــی لغو کرده انــد .با این
حال ،قانون جدید کنگره این توافق را بر هم می زند؛ اتباع
کشورهای عضو لیست برنامه لغو روادید ،در صورتی که از
تابعیت ایران ،عراق ،ســودان یا سوریه ،به عنوان تابعیت
دوم برخوردار باشند ،باید برای ورود به امریکا اقدام به اخذ
ویزا کنند .این قانون شامل اتباع این 38کشور که از 2011
تاکنون به این چهار کشور سفر کرده اند نیز می شود.
این قانون از انچه در نگاه اول به نظر می رســد بدتر
است ،زیرا دو کشــور از این چهار کشــور -ایران و سوریه-
صرفنظر از محل تولد و محل زندگی افــراد ،معیار خون را
مالک تابعیت قرار می دهند .به عبارتی هر فرد در صورتی
که پدرش ایرانی باشد ،به صورت خودکار واجد تابعیت ایران
محسوب می شود .بدین ترتیب بســیاری از افرادی که در
یکی از این 38کشور به دنیا امده و بزرگ شده اند ،به صرف
تولد والدین خود در سوریه و ایران از ورود به امریکا بدون
اخذ ویزا منع می شوند.
اوضاع زمانی وخیم تر می شــود که احتمال مقابله به
مثل از سوی برخی از کشورهای عضو لیست لغو روادید را
در نظر بگیریم .بدین ترتیب برخی از این کشورها ،از جمله
برخی از کشورهای اتحادیه اروپا ،از ورود اتباع امریکایی با
شرایطی مشــابه انچه در قانون جدید کنگره امده به کشور
خود جلوگیری می کنند .نتیجه نهایی این وضعیت این است
که بسیاری از ایرانی -امریکایی ها و سوری -امریکایی ها،
به صرف تابعیت دوگانه خود باید محدودیت های مضاعفی
را در ســفر به نقاط مختلف و نه تنهــا امریکا ،تحمل کنند.
این وضعیت به ضرر امدادگران ،خبرنگاران و سایر افرادی
می شــود که طی چهار ســال اخیر بدون اطــاع از چنین
قوانینی به راحتی وارد این کشورها شده اند.
نامه سرگشاده سفیر اتحادیه اروپا در امریکا نیز اعالم
کرده که تصویب ایــن قانون می تواند منجــر به اقدامات
قانونی متقابل بشــود .همان طور که پیش تر گفته شــد،
اقدامات متقابل بیش از پیش موقعیت شهروندان امریکایی
که تابعیت یکی از این چهار کشــور را نیز دارا هســتند ،در
خطر قرار می دهد و عمال انها را تبدیل به شهروندان درجه
دو می کند.
نقض برجام
بررســی قانون جدید ایاالت متحده نشــان می دهد
که چالش برانگیزترین بخــش از این الیحه را باید بند 203
دانســت تحت عنوان «محدودیت اســتفاده از برنامه لغو
روادید برای خارجی هایــی که به کشــورهایی نظیر ایران
سفر کرده اند» .در این بند تاکید می شود ،اتباع 38کشور
سیاست خارجی
که با امریکا تفاهمنامه لغو روادید امضا کرده اند در صورت
حضور در ایران ،برای ســفر به امریکا باید روادید دریافت
کنند .مهمترین ســوال در این مورد این اســت که ایا این
قانون برجام را نقض کرده است؟ ایا انچنان که جان کری
می گوید می توان با نامه های جداگانه این مساله را در مورد
ایران و سرمایه گذاران منتفی کرد؟ تکلیف برجام در دولت
بعدی ایاالت متحده چیســت؟ اگر دولــت بعدی نخواهد
تعهدات این چنینی را بپذیرد ان وقت تکلیف برجام و نقض
ان چیست؟
تطابق این قانون با برجام نشان می دهد که این قانون
از یک سو بندهای ۲۶و ۲۹برجام را به صورت اشکار نقض
می کند و از ســوی دیگر دو اســیب جدی به حوزه اقتصاد
ایران وارد می کند .چه اینکه؛ -۱باعث اعمال محدودیت ها
در ســرمایه گذاری در ایران می شــود به نوعی که ریسک
سرمایه گذاری اروپا به همراه کره جنوبی و ژاپن در ایران را
به شدت افزایش می دهد.
-۲تقریبــا صنعــت توریســم در ایــران را بــه مــرز
ورشکستگی می کشاند ،چراکه از توریست های اروپایی،
ژاپنی و کره ای انتظار نمی رود به خاطر حضور در ایران ،از
سیاحت ۹۰روزه در امریکا چشم پوشی کنند.
بنابراین طبق این قانون بندهای 26و 29زیر سوال
رفته است .انجا که در ماده 26امده است« :ایاالت متحده،
با حســن نیت ،نهایت تالش خود را برای دوام این برجام و
پیشگیری از ایجاد تداخل در تحقق متمتع شدن ایران از
لغو تحریم های مشخص شده در پیوست 2به عمل خواهد
اورد ».یا انجا که در ماده 29امده است « :اتحادیه اروپایی
و دولت های عضــو و همچنین ایاالت متحــده ،منطبق با
قوانین خود ،از هرگونه سیاست با هدف خاص تاثیرگذاری
منفی و مستقیم بر عادی سازی تجارت و روابط اقتصادی
با ایران ،در تعارض با تعهداتشــان مبنی بر عدم اخالل در
اجرای موفقیت امیز این برجام خودداری خواهند کرد».
همچنین قانون اخیر کاخ ســفید ناقض بند 2نامه 9
ماده رهبر معظم انقالب هم هست که در ان می اید« :در
سراسر دور ه هشت ساله ،وضع هرگونه تحریم در هر سطح
و به هر بهانه ای (از جمله بهانه های تکراری و خودساخته
توسط هر یک از کشورهای طرف
تروریسم و حقوق بشر) ّ
مذاکره ،نقض برجام محسوب خواهد شد».
بنابر انچه عنوان شــد گنجاندن نام ایران در لیســت
گروه های تروریســتی و ایجــاد محدودیت در امد و شــد
شــهروندان 38کشــور مندرج در بند 203نقــض صریح و
اشکار معاهده برجام و خالف مطالبات رهبری است .پس
تا اینجای کار مشــخص شــد قانون جدیــد حتما مخالف
برجام است.
تحریم های سریالی
چه باید کرد؟
حاال که صورت مســاله مشــخص شــده مهمترین
پرسش این است که ایران اکنون چه راهی برای خروج از
این موقعیت دارد؟ ایا باید برجام را در همین مرحله متوقف
کند یا اینکه تا مشخص شدن وضعیت بر اساس ساز و کار
برجام به تعهداتش عمل کند.
سید عباس عراقچی می گوید« :بر اساس برجام هرگاه
ایران احســاس کند که برجام از جانب طرف مقابل نقض
شده اســت می تواند به کمیسیون مشــترک مراجعه کند و
در ان کمیسیون مسیری وجود دارد که باید طی شود.اگر
کمیسیون مشترک بتواند مشکل را رفع کند که کرده است
وگرنه اجــاس وزرای خارجه 5+1برگزار می شــود و روال
مشخصی در برجام پیش بینی شده اســت اما اگر در پایان
این روند ،جمهوری اســامی ایران قانع نشــود که نقض
برجام اتفاق نیفتاده و طرف مقابل حاضر نشود که این نقض
را رفع کند انگاه کشورمان می تواند تصمیمش را برای توقف
عمل به تعهداتش در برجام بگیرد .بر این اساس ،روندی را
طی و در این روند سعی می کنیم مشکل را رفع کنیم اما اگر
در نهایت رفع نشود این خود جمهوری اسالمی ایران است
که درباره ادامه دادن یا ندادن مســیر تصمیم می گیرد.در
متن معاهده برجام برای چاره اندیشی بابت موارد اختالفی
میان ایران و 5+1ابتدا «کمیسیون مشترک حل اختالف»
و پس از ان «هیات داوری» و در نهایت «شــورای امنیت
سازمان ملل» پیش بینی شده است .به دیگر معنا چنانچه
نقض تعهدی از سوی یکی از دو طرف توافق صورت بگیرد
سه مرحله یاد شده باید طی شــود ،ان هم در شرایطی که
تعداد ارای کمیسیون مشترک حل اختالف به صورت مطلق
به نفع طرف غربی اســت و در روند بررســی هیات داوری
مثلث | شماره 295
بانک مرکزی ایران اقــدام کنگره را
نقض اصل تفکیک قوا در امریکا دانسته
و کنگره را متهم به تکرار اشــتباهش در
سال 2012میالدی کرده است .البته در
بدترین حالت حــدود 1/75میلیارد دالر
از سپرده های بلوکه شــده بانک مرکزی
ایران در نیویورک برداشت می شود
سیاست
این اما تنها قانونی نیست که ایاالت متحده برخالف
برجام تصویب کرده است .چه اینکه کنگره پنجشنبه هفته
گذشــته در کمیته امور خارجی مجلــس نمایندگان الیحه
اعمال تحریم هــای جدید علیه ایران را بررســی کرد.این
الیحه رئیس جمهــور امریکا را از خــارج کردن بانک های
ایرانی خاص از فهرســت تحریم ها که قرار است بر اساس
برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) مشمول لغو تحریم ها
شوند ،منع می کند .در واقع این الیحه پیشنهادی ،می تواند
یک بانک ایرانی را به سبب ارائه خدمات مالی به گروه هایی
که واشنگتن انها را تروریســت می خواند ،بر اساس فرمان
اجرایــی ۱۳۳۸۲رئیس جمهــور همچنــان در فهرســت
تحریم ها نگه دارد.
در ماجرایــی دیگر 226نماینده مجلــس نمایندگان
امریــکا طرحی را امضــا کرده اند کــه در قالب «مشــاوره
حقوقی» از دیــوان عالی این کشــور می خواهد در پرونده
فرجام خواهی بانک مرکزی ایران پیرامون حدود دو میلیارد
دالر از دارایی های مسدودشــده این کشــور در نیویورک ،
فرجام خواهی ان بانــک را رد کند و دارایی هــا را به عنوان
غرامت بــه قربانیان بمب گذاری ســال 1983میالدی در
محل اســکان ســربازان امریکایی در لبنان و بمب گذاری
سال 1996میالدی در برج های الخبر و خانواده های انها
که جمعا حدود 1300تن می شوند ،اعطا کند.
اکنــون دولــت اوبامــا مشــورت خــود را مبنی بــر
بازنگرداندن ان دو میلیارد دالر به بانک مرکزی ایران ارائه
کرد و حــاال 226نماینده کنگــره نیز از هــر دو حزب از ان
حمایت کرده انــد .پاول رایان ،رئیــس مجلس نمایندگان
امریکا طی بیانیه ای با اعــام این مطلب افزود اگر دیوان
عالی طرف بانک مرکــزی ایران را بگیرد ،دیگر کســی به
قربانیان تروریســم در حــوادث عربســتان و لبنان کمک
نمی کند و این پرونده بسته می شود ،عالوه بر اینکه قدرت
قانونگذاری کنگره «به طــرز خطرناکی مورد مصالحه قرار
می گیرد».
بانک مرکزی ایران اقدام کنگره را نقض اصل تفکیک
قوا در امریکا دانســته و کنگره را متهم به تکرار اشتباهش
در سال 2012میالدی کرده است .البته در بدترین حالت
حدود 1/75میلیارد دالر از ســپرده های بلوکه شــده بانک
مرکزی ایران در نیویورک برداشت می شود.
یا شــورای امنیت هم که تحت ســیطره امریکایی هاست
نمی توان توقع ان را داشت که قاضی حکمی علیه خود و به
نفع ایران صادر کند».
اشاره معاون محمد جواد ظریف به بند 36و 37برجام
اســت .انجا که امده اســت« :چنانچه ایران معتقد باشد
که هر یــک یا تمامی گــروه 5+1تعهدات خــود را رعایت
نکرده انــد ،می تواند موضــوع را به منظور حــل و فصل به
کمیسیون مشترک ارجاع نماید .کمیسیون مشترک ۱۵روز
زمان خواهد داشــت تا موضوع را فیصله دهد ،مگر اینکه
این زمان با اجماع تمدید شود .متعاقب بررسی کمیسیون
مشترک ،چنانچه هر عضو معتقد باشد که موضوع پایبندی
فیصله نیافته اســت ،می تواند موضوع را بــه وزیران امور
خارجه ارجاع دهد .وزیران ۱۵روز مهلت خواهند داشــت
تا موضوع را فیصله دهند ،مگر اینکه ایــن زمان با اجماع
تمدید شود .پس از بررســی کمیسیون مشترک – همزمان
با (یا به جای) بررسی در سطح وزیران – خواه عضو شاکی
یا عضوی که اجرای تکالیفش موضوع بوده است می تواند
درخواست نماید که موضوع توسط یک هیات مشورتی که
متشکل از ســه عضو خواهد بود (یکی از سوی هر یک از
طرف های درگیر در اختالف و طرف سوم مستقل) بررسی
شود .هیات مشــورتی می بایســت نظریه غیرالزام اوری را
در خصوص موضــوع پایبندی ظــرف ۱۵روز ارائه نماید.
چنانچه ،متعاقب این فرایند ۳۰روزه موضوع فیصله نیابد،
کمیسیون مشترک در کمتر از ۵روز نظریه هیات مشورتی را
با هدف فیصله موضوع بررسی خواهد کرد .چنانچه موضوع
کماکان به نحو مورد رضایت طرف شاکی فیصله نیافته باشد
و چنانچه طرف شاکی معتقد باشــد که موضوع ،مصداق
«عدم پایبندی اساسی» اســت ،انگاه ان طرف می تواند
موضوع فیصله نیافته را به عنوان مبنای توقف کلی یا جزئی
اجرای تعهداتش وفق برجام قلمداد کرده و یا به شــورای
امنیت ســازمان ملل متحد ابــاغ نماید که معتقد اســت
موضوع مصداق «عدم پایبندی اساسی» به شمار می اید.
در بند 37هم امده اســت« :متعاقــب دریافت ابالغ
طرف شاکی ،به نحو مشروح در فوق ،به همراه توضیحی
از تالش های توام با حسن نیت ان طرف برای طی فرایند
حل و فصل اختالف پیش بینی شــده در برجام ،شــورای
امنیت سازمان ملل متحد می بایســت منطبق با رویه های
خود در خصوص قطعنامــه ای برای تداوم لغــو تحریم ها
رای گیری نماید .چنانچه قطعنامه فوق الذکر ظرف ۳۰روز
از تاریخ ابالغ به تصویب نرسد ،سپس مفاد قطعنامه های
سابق شــورای امنیت ســازمان ملل متحد مجددا اعمال
خواهند شد ،مگر اینکه شورای امنیت سازمان ملل متحد
به نحو دیگری تصمیم گیری نماید .در چنین صورتی ،این
مفاد در خصوص قراردادهایی که بین هر طرف و ایران یا
افراد و نهادهای ایرانی قبل از تاریخ اعمال انها امضا شده
باشــد ،دارای اثر عطف به ما ســبق ندارد مشروط بر اینکه
فعالیت هــای صورت گرفته وفــق اجرای ایــن قراردادها
منطبق با این برجام و قطعنامه های قبلی و فعلی شــورای
امنیت باشد .شورای امنیت سازمان ملل متحد ،با ابراز نیت
خود برای تصمیمگیری مبتنی بر ممانعت از اجرای دوباره
و خودکار تدابیر در صورتی کــه ظرف این مدت موضوعی
که موجب ابالغ فوق شده اســت حل و فصل شده باشد،
دیدگاه هــای طرف های اختالف و هرگونــه نظریه صادره
توســط هیات مشــورتی را ملحوظ خواهد داشــت .ایران
بیان داشته است که چنانچه تحریم ها جزئا یا کال مجددا
اعمال شوند ،این امر را به منزله زمینه ای برای توقف کلی یا
جزیی تعهدات خود وفق این برجام قلمداد خواهد کرد ».تا
اینجای کار می توان فهمید که ایران می تواند از هم اکنون
بر اساس انچه در برجام پیش بینی شده به این ماجرا شکایت
کند .چه اینکه گویا امریکا برنامه ای مفصل برای ایستادن
مقابل برجام دارند.
55
سیاست خارجی
هدف امریکا تغییر رژیم است
سیاست
56
مثلث | شماره 295
گفت وگوی مثلث با فواد ایزدی ،استاد دانشگاه تهران
اقداماتاخیرامریکامانندتصویبطرحضد ایرانی
درباره ویزا ،تالش برای اعمال تحریم های جدید
به بهانه ازمایش موشک توســط ایران و غیره در
استانه اجرای برجام ،در راستای چه هدفی انجام
می گیرد؟
زمانی که طرح محدودیت ویزا مطرح شــد نه تنها
جمهوریخواهان بلکه دموکرات ها به صراحت از این طرح
حمایت کردند .این ادبیــات که دوســتان در دولت اعالم
می کنند که برخی تندروها در کنگره موافق این طرح بودند
ظاهرا به دلیل نااشنایی با سیاست امریکا ست .حتی دولت
باراک اوباما رئیس جمهوری این کشور به عنوان قوه مجریه
حامی این طرح بود و در نهایت اوباما این طرح را امضا کرد و
تبدیل به قانون شد .درباره ساختمان بنیاد علوی و پول بلوکه
شــده متعلق به ایران در امریکا ،اوباما در راس دموکرات ها
جلوتر از جمهوریخواه ها علیه ایران وارد عمل شده است.
چرا با وجود تصویــب برجام میان ایــران و ،5+1
اکنون شاهد اقداماتی از سوی امریکا در راستای
نقضتوافقهسته ایهستیم؟
چون با انجام توافق هســته ای دشــمنی امریکا با
جمهوری اســامی ایران از بین نرفته است .در واقع تلقی
واشــنگتن از برجام این اســت که توافقی بــرای مدیریت
هسته ای ایران انجام گرفته است .امریکا بعد از برجام ،در
تالش است ایران را در حوزه های دیگر مانند حوزه موشکی
نیز مدیریت کند .بر همین اساس طرح اعمال تحریم های
جدید علیه ایــران به دلیل ازمایش موشــک عماد را مطرح
کرده است .اما همه این اتفاقات اخیر قابل پیش بینی بود و
من پیش از تصویب برجام این دوران پسابرجام را پیش بینی
کرده بودم .چون خود مقامات امریکایی چه در کاخ ســفید
و چه در کنگره پیش از دســتیابی به توافق هسته ای مطرح
می کردند که حتــی پس از برجام نیز ایــران را در حوزه های
دیگر تحریم کرده و تحت فشار قرار خواهند داد .متاسفانه
دوســتان ما در دولت ایران در ان زمان اعالم می کردند که
این اظهارات مقامات امریکایی تنها مصــرف داخلی دارد
و در اینده به واقعیت تبدیل نخواهد شــد ،اما اینگونه نشد.
برهمیناساسمی توانگفتکهسیاست هایدولتبرپایه
واقعیتنبودهوبلکهبر اساستفکراتمجذوبشدهبهغرب
استکهدرذهنبرخیمسئوالنوجوددارد.اکنونمشخص
شد ه که عدم اشــنایی با طرح های طرف مقابل ،باعث بروز
چنین شرایطی می شود .کاش ان زمان که ما این وضعیت را
پیش بینیکردهبودیم،بهجایاینکهمارابه بی سوادیمتهم
2
در حالــی کــه بــا گذشــت هــر روز بــه اجــرای
برجــام و لغــو تحریم ها در حــوزه هســته ای نزدیک
می شویم ،کارشکنی های امریکایی ها به خصوص در
کنگره در راستای نقض برجام بیش از پیش می شود.
فواد ایزدی ،کارشناس مســائل امریکا در گفت وگو با
هفته نامه مثلث درباره علت خلف وعده امریکا می گوید
که با برجام ،دشمنی امریکا با جمهوری اسالمی ایران
از بین نرفته و هدف اصلی این کشور سرنگونی نظام
جمهوری اسالمی ایران است.
کنند ،به حرف هایمان گوش می کردند.
بــه اعتقاد شــما ،ایــران در برابــر ایــن اقدامات
امریکایی ها چه واکنشی باید نشان دهد؟
در جمهوری اسالمی مرجع قانون گذاری مجلس
شورای اسالمی است که در این باره قانونی را تصویب کرده
است که براســاس بند ســوم ان ،اگر طرف مقابل برجام را
نقض کند ،در این صورت ادامه انجام تعهدات بر اساس این
توافق باید متوقف شود ،اما متاسفانه دولت حسن روحانی
کوچکترین توجهی به قانــون مجلس دربــاره برجام ندارد
و حتی برعکس عمل می کند .در واقــع زمانی که قانون بر
توقف اجرای برجام دســتور می دهد ،دولت بر روند اجرای
برجام سرعت می بخشــد .در حالیکه مقام معظم رهبری در
نامه ای اعالم کرده بودند که اورانیوم غنی شده به تدریج و
در دفعات مختلف انتقال یابد ،دولت به سرعت این اورانیوم
را خارج کرد .به نظر می رسد دلیل گام های سریع دولت در
اجرای مفاد برجام ،در راســتای تبلیغات انتخاباتی اســت.
دولت می خواهد پیش از برگزاری انتخابات مجلس شورای
اسالمی در اسفند ماه ســال جاری ،تحریم ها تعلیق شود و
بتواند از این امر بهره بــرداری انتخاباتی کند .اما به طورکلی
اینگونه عملکرد شتابزده دولت و نقض اشکار قوانین وضع
شده توسط قوه مقننه درباره برجام هیچ توجیهی در راستای
منافع ملی کشور ندارد.
ایا امریکایی هــا نگران این نیســتند که اقدامات
اخیر انها از سوی دیگر کشورهای عضو ٥+١مورد
اعتراض قرار گیــرد و این اقدامات را کارشــکنی
امریکا در مسیر اجرای برجام بدانند؟
اگــر اعتراضی هم از ســوی دیگر اعضــای گروه
٥+١انجام گیرد ،باز هم تغییری در مواضع واشنگتن انجام
نمی شود ،مگر کشــورهای اروپایی نســبت به طرح اعمال
محدودیت در حــوزه روادید علیه ایران اعتــراض نکردند،
امریکابهایناعتراضاتاعتنایینمی کند.حتیدرداخلاین
کشور تظاهراتی در اعتراض به این قانون برگزار شد ،امریکا
بهحرف هایمعترضانگوشنکردودرایندهنیزبهحرفهیچ
کسیگوشنخواهدکرد.برجامبه گونه ایتنظیمشد هکهدر
ان امریکا برای انجام اقدامی علیه ایران نیازی به ارای دیگر
اعضای ٥+١ندارد ،همچنین هیچ راهکاری لحاظ نشد ه که
ایران بتواند طرف مقابل خود را ملزم به اجرای تعهداتش در
برجام بکند و این مساله یکی از نقص های این توافق است.
در حالی کــه کمتــر از یک ســال بــه پایــان دوره
ریاســت جمهوری باراک اوباما رئیس جمهــوری
امریکا باقی ماند ه و در نوامبر سال ٢٠١٦انتخابات
ریاست جمهوریاینکشوربرگزارمی شود،باتوجه
بهروندتحوالتکنونیایندهاجرایبرجامراچگونه
ارزیابی می کنید؟
سرنوشتبرجامدردورهاتیریاست جمهوریامریکا
بستگی به این مساله دارد که چه کسی رئیس جمهور امریکا
شود .کاندیداهایحزبجمهوریخواهاشکارااعالمکرده اند
که در صورت دستیابی به قدرت ،برجام را لغو خواهند کرد ،در
مقابل هیالری کلینتون نامزد پیشتاز حزب دموکرات اعالم
کردهاستکهبرجامرامشروطپذیرفتهاست.بهعبارتدیگر،
وی برجام را به عنوان بخشی از یک بسته بزرگتر برای اعمال
فشار بیشتر علیه ایران پذیرفته اســت .در واقع نکته ای که
دولتمردان ایران متوجه نشده اند ،این است که دولت امریکا
به دنبالسرنگونینظامجمهوریاسالمیایراناست.طرف
مقابل به دنبال سرنگونی حکومت ماست و دوستان در دولت
تصور می کنند که انها به دنبال تعامل با کشور ما هستند .این
تصور ناشی از عدم اشــنایی با طرح طرف مقابل است .این
گونه تصورات در اینده باعث بروز مشکالت جدی در کشور
خواهد شد.
در همین راســتا در صورتی که دونالد ترامپ نامزد
پیشــتاز جمهوریخواهان که به مواضع جنجالی
خوددرمسائلمختلفبه خصوصعلیهمسلمانان
مشهور است ،بتواند پیروز انتخابات اتی امریکا
شود ،سرنوشت برجام به چه شکل خواهد بود؟
وی به طور حتم برجام را لغو خواهد کرد ،همان طور
کــه در اظهاراتش در کمپین هــای انتخاباتــی اش به این
موضوع اشاره کرده است.
به طور کلی اینده اجرای برجــام را چگونه ارزیابی
می کنیــد؟ چگونه می توان اجــرای ان را تضمین
کرد؟
شروط الزم برای اجرای برجام از سوی مقام معظم
رهبری ارائه شد اما دولتمردان کشورمان این شروط را اجرا
نکردند ،اولین شــرط این بود که باراک اوباما رئیس جمهور
امریکا در نامه ای ایــن تعهد را بدهد کــه در صورت اجرای
تعهدات از سوی ایران ،امریکا تحریم ها را لغو کند .اما این
نامه تاکنون نوشته نشده است .شــرط دوم این بود که اگر
طرف مقابل به هر بهانه ای مفاد گنجانده شده در برجام را لغو
کرد ،اجرای برجام متوقف شود .شرط سوم درباره پی.ام دی
بود که این پرونده می بایســت به طور کامل بســته می شد،
اما مشــاهده کردیم که این پرونده به طور کامل بسته نشده
است .شرط چهارم درباره کارخانه اب سنگین اراک بود ،اما
در قراردادی که محمد جواد ظریف ،وزیرخارجه کشورمان
امضا کرد ،هیچ نامی از اب سنگین برده نشده است و شرط
پنجمدربارهانتقالاورانیومغنیشدهبودکهمی بایستبه طور
تدریجی و در دفعات مختلف انجام می گرفت اما این انتقال
به صورت تدریجی انجام نگرفت .بر همین اســاس بند بند
نامه رهبری در این باره توسط دولت نقض شده است ،این در
حالی است که دولت باید برای اجرای برجام قوانین کشور
وفرمایشات رهبری را مورد توجه قرار می داد.
طرف ما کاخ سفید است ،نه کنگره
بهشتی پور درگفت وگو با مثلث
چندی پیــش رئیس جمهــور امریکا بــا امضای
الیحه بودجه ســال اینده این کشور ،محدودیت های
تازه روادیدی علیه ایــران را هم به عنوان بخشــی از
قانون بودجه این کشــور تایید کرد .بر اســاس فصل
۲۰۳از قانون بودجه سال اینده امریکا اگر شهروندان
۳۸کشــور در پنج سال گذشــته به ســوریه ،عراق یا
کشورهای ایران ،سودان و سوریه سفر کرده باشند،
نمی توانند مانند گذشته بدون ویزا وارد امریکا شوند.
نه تنها دولتمــردان ایرانی بلکه بســیاری از مقامات و
تحلیلگران اروپایی این اقــدام امریکا را برخالف روح
برجام اعالم کردند .در همین راستا حسن بهشتی پور،
کارشناس مســائل بین الملل در گفت وگو با هفته نامه
مثلث ،معتقد اســت که طــرف ایــران در برجام ،کاخ
ســفید اســت نه کنگره و دولت امریکا مسئول اصلی
اجرای برجام است و باید در این باره پاسخگو باشد.
مثلث | شماره 295
دارد .به گونه ای که مقام معظم رهبری نیز در اظهاراتی به
صراحت به این اختالفات اشاره کرده اند .اما انچه ما باید در
تحلیل نهایی به ان توجه کنیم ،اینکه مسئول اصلی اجرای
برجام کاخ سفید است نه کنگره .ایران دراین باره کاخ سفید
را می شناســد و دولت امریکا باید در برابر ایران پاســخگو
باشد ،بر همین اساس وجود هرگونه اختالف میان کنگره
ل داخلی امریکا محسوب می شود.
و کاخ سفید جزومسائ
ایا می توان نامه جان کری ،وزیرخارجه امریکا به
محمدجواد ظریف ،وزیرخارجه کشورمان پس از
مطرح شدن مساله ویزا و اعتراضات گسترده به
ن راستا تلقی کرد؟ این اقدام
این اقدام را در همی
تاچه حد ضمانت اجرایی دارد؟
ارسال این نامه به ایران از سوی دولت امریکا اقدام
خوبی است ،اما چندان کفایت نمی کند .زیرا اگرچه این یک
اقدام حقوقی است اما به معنای لغو ان نیست .زیرا کری در
این نامه اعالم نمی کن د ما این طرح را لغو می کنیم بلکه تنها
می گوید این قانون درباره تجار و بازرگانان اجرا نمی شــود
که چندان ضمانت اجرایی ندارد و ممکن است این مساله
به شکل اهرم فشــار برای ایران اعمال شود .حتی مطرح
شــدن این خبر ،مبنی بر اینکه 37کشوری که لغو روادید با
امریکا دارند ،اگر قصد سفر به ایران را دارند ،باید برای ورود
به امریکا درخواست ویزا کنند ،یک جو روانی ایجاد می کند.
این اقــدام اخیــر امریــکا درباره اخــذ ویزا بــر پایه
سیاست های دوگانه انجام گرفته ،زیرا در میان کشورهای
ذکر شده ،کشورهایی مانند پاکستان و عربستان سعودی
حضور ندارنــد ،اما نام کشــوری مانند ایران کــه عملیات
تروریستی به اسم این کشور در هیچ کجای دنیا انجام نشده
است ،مشاهده می شود .
به عنوان اخرین سوال ،باتوجه به اینکه در نوامبر
2016شاهد برگزاری انتخابات ریاست جمهوری
در امریکا هستیم ،ارزیابی شــما نسبت به اینده
برجام چیست؟
رئیس جمهــور امریــکا هر کســی باشــد ،مجبور
اســت برجام را اجرا کند .زیرا هم منافع ملی امریکا باالتر
از منافع جمهوریخواهان و دموکرات هــا ،هم ایران و هم
اعضای دیگــر 5+1ایجاب می کند که توافق هســته ای
اجرایی شــود .البته بایــد بر این نکتــه تاکید کــرد که در
سیاست نمی توان مطلق صحبت کرد اما باتوجه به شواهد
موجود ،رئیس جمهور اتی امریکا چه دموکرات باشد و چه
جمهوریخواه برجام را اجرا خواهد کرد.
همچنین باتوجه به شواهد ،اگر اتفاق فوق العاده ای
رخ ندهد ،به نظر می رسد که شــانس پیروزی دموکرات ها
یعنی هیالری کلینتون در انتخابات بیشتر از افرادی مانند
دونال د ترامپ درمیان جمهوریخواهان است.
سیاست
اقای بهشتی پور ! منشا اقدامات اخیر امریکا پس
از تصویب برجام و در مرحله اجرایی شــدن ان،
مانند مساله ویزا و اعمال تحریم های جدید علیه
ایران به دلیل ازمایش موشکی چیست؟
البی صهیونیستی باتوجه به اینکه نتوانست جلوی
تصویب توافق هســته ای میان ایران و 5+1را بگیرد ،بر
همین اساس تمام امکانات رسانه ای ،دیپلماتیک خود را
به خصوص در کنگره امریکا به کار گرفته است تا از اجرایی
شدن برجام جلو گیری کند .این البی برای رسیدن به این
هدف اقدامات مختلفی را انجام داده است .به طور مثال
چندی پیش روزنامه نیویورک تایمز گزارشــی را علیه ایران
به توصیه البــی صهیونیســتی درباره ازمایش موشــکی
عماد منتشر کرد و در همین راستا برخی جمهوریخواهان
در کنگره این ازمایش موشــکی را بهانــه ای برای اعمال
تحریم های بیشــتر علیه ایران قرار دادنــد .در مقابل این
تحرکات ،کاخ ســفید اعال م کرد که این مساله را به تعویق
انداخته و در حالت معلق قرار می دهد .پس از مدتی این بار
مساله ویزا مطرح می شود ؛ در الیحه ای که قرار بود که تنها
عراق و ســوریه به عنوان مناطق تروریستی شناخته شود،
ایران و سودان نیز گنجانده می شود و بر لزوم اتخاذ تدابیر
و احتیاط هایی در برابر این کشــورها تاکید می شــود .این
طرح را در بند 3الیحه بودجه قرار می دهند تا باراک اوباما
رئیس جمهوری امریکا نتواند ان را وتو کند زیرا در صورت
وتو ،طبق قانون تمام الیحه بودجه وتو شده و دراین صورت
الیحه بودجــه امریکا دو مــاه عقب می افتــاد .همچنین
به عنوان اقدام ســوم امریکا ،می توان به پرداخت غرامت
به گروگان های ماجرای گروگانگیــری در تهران در اوایل
انقالب اسالمی اشــاره کرد .براســاس بیانیه کلی توافق
الجزایر به صراحت اعالم شــد ه که در اینده امکان مطالبه
غرامت وجود ندارد .ولی انها این مســاله را مطرح کردند و
دادگاهی در امریکا نیز در این مساله به نفع انها رای داده و
ایران نیز به اعتراض خود را این مساله اعالم کرده است.
در واقع مجموعه این اقدامات پس از توافق هســته ای،
در راستای ایجاد کارشکنی و بی اعتمادی ایران به امریکا
است .اما باید به این نکته اشــاره کرد که دولت امریکا چه
موافق و چه مخالف ،مسئول مستقیم اجرای برجام است و
باید وقوع این مسائل را خنثی کرده و انها را اجرا نکند ،زیرا
این مسائل با روح برجام ضدیت دارد.
با توجه بــه این اقــدام امریــکا ،ایــران باید چه
موضعی اتخاذ کند؟
در پاسخ به این سوال می توان گفت که باید درک
دقیقی از اتفاقات رخ داده در داخــل امریکا چه در کنگره
و چه در کاخ ســفید داشته باشــیم و تفکیکی میان
اقدامات این دو نهاد قائل شویم .باتوجه به اینکه
توقف اجرای برجام نــه به نفع ایران اســت نه
گروه ،5+1در واقع تنها صهیونیست ها از عدم
اجرای توافق خشــنود خواهند شد .بر همین
اساس باید از راهکارهای قانونی و پیش بینی
شده چه کمیســیون ویژه رسیدگی به نقض
برجام و چــه از دادگاه هــای بین المللی و
محلی امریکا اســتفاده کرد و باید از تمام
امکانات خود استفاده کنیم تا مانع تحقق
نقشه های صهیونیست ها شویم.
ایا این اقدامات امریکا به معنای
نقض برجام پیــش از اجرای ان
است؟
درباره پرتاب ازمایشی موشک عماد توسط ایران و
واکنش برخی در امریکا ،باید گفت که هیچ کس در ایرا
ن
تردیدی ندارد که این موشــک برای کشــور جنبه حیاتی
داشته و موضوع امنیتی برای کشــورمان است ،زیرا دورتا
دور ایران ،تهدیــدات امنیتی وجود دارد و این موشــک،
تامین کننده امنیت ملی کشــور است .بر همین اساس چه
دولت ،چه مجلس و چه دســتگاه ها و جناح های مختلف
در کشور هیچ شک و تردیدی ندارند که ایران باید با توان و
قدرتش ،توان موشکی خود را ارتقا دهد و هم ه در این زمینه
موضع محکمی اتخاذ کرده و کوتاه نمی ایند.
از ســوی دیگر بهانه امریکایی ها در تصویب الیحه
ضد ایرانی درباره روادید این است که هدف امریکا جلوگیری
از وقوع عملیات تروریستی در این کشور است و برای نقض
برجام و در چارچوب مساله هسته ای ایران نیست .اما ایران
معتقد اســت که این اقدامات به معنای نقض برجام است
زیرا در بندهای مختلف برجام به صراحت اعالم شــده که
نباید به بهانه های جدید ،تحریم هــای جدید علیه تهران
اعمال شود.
در این میان اگر افرادی در داخل کشور بخواهند از
این اتفاقات سوءاســتفاده و بهره بــرداری کنند ،قطعا این
اقدام در راســتای منافع ملی کشور نیســت .نباید مسائل
جناحی به مصالح و منافع ملی کشور ارجحیت داده شود.
طرف امریکایی باید بداند با 75میلیون ایرانی یکپارچه و
حامی دولت در زمینه هسته ای مواجه است و براساس ان
گام بردارد .این وحدت و یکپارچگی به خصوص در شرایط
کنونی که عربستان سعودی روابط خود را قطع کرده و برخی
از کشورهای کوچک دیگر مانند جیبوتی ،بحرین و سودان
نیز این راه را در پیش گرفته اند ،بسیار الزم و ضروری است.
به نظر می رســد اختالفاتی میــان قانون گذاران
در کنگره و دولتمردان در کاخ سفید وجود دارد،
ارزیابی شما در این باره چیست؟
بدون شک اختالفاتی میان کاخ ســفید و کنگره
چه قبل از برجام و چه بعد از توافق هسته ای وجود داشته و
3
سیاست خارجی
57
تغییر تدریجی
جامعهشناسی
نام انتخابات با نظرسنجی گره خورده و همواره با فرارسیدن موعد
انتخابات،توجهرسانه هاوتحلیلگرانسیاسی،بهنتایجنظرسنجی های
انتخاباتــی جلب می شــود .در ایــن پرونــده به بهانــه انتشــار نتایج
نظرسنجی های انتخاباتی به بررسی نتایج نظرسنجی ها در دوره های
مختلفانتخاباتوتغییرانهادرروزهایمنتهیبهانتخاباتپرداخته ایم.
جامعۀدقیقه90
مثلث،خصلتایرانیاندرنظرسنجیهایانتخاباتیرابررسیمی کند
تصمیم گیری در دقیقه نود
علی حاجی ناصری
دبیر گروه جامعه شناسی
جامعه شناسی
58
مثلث | شماره 295
1
موعــد انتخابــات کــه فــرا می رســد ،اصطالحــی
تحت عنوان «نظرسنجی» کارکرد ویژه ای می یابد و چه بسا
بتوان گفت که نام انتخابات با نظرسنجی گره خورده است.
زمانی که فضای کشــور انتخاباتی می شود ،موسسه های
گوناگوندولتیوغیردولتیاستینهمتباالمی زنندواقدام
به انجام نظرسنجی های مختلف می کنند تا ذائقه انتخاباتی
جامعه ایران را بشناسند .اما انچه در این نوشتار مورد توجه
قرار می گیرد ،تغییــر نتایج نظرســنجی های انتخاباتی در
دوره فعالیت نامزدهاســت؛ به گونه ای کــه هرچه به موعد
برگزاری انتخابــات نزدیک تر می شــویم ،نتایج واقعی تر و
عینی تریبه دستامدهاست.همچنینبهبررسیاینسوال
پرداخته ایم که چــرا ایرانیان رای و نظــر انتخاباتی خود را
پنهان نگه می دارند و از بیان ان امتناع می ورزند.
اگر نظرسنجی های غیرعلمی را استثنا کنیم ،به این
نتیجه می رسیم که بسیاری از نظرسنجی ها -فارغ از نتیجه
مصداقی -یک نتیجه واحد ارائــه می دهند و ان واقعی تر
شــدن نتایج در برهه نزدیک به انتخابات است؛ به عبارت
دیگر ،هرچــه زمان می گــذرد هم نتایج نظرســنجی های
ل پیش بینی تر
انتخاباتی واقعی تر شده است و هم مردم قاب
شــده اند .مصداق بــارز چنیــن موضوعی را می تــوان در
نظرسنجی های انجام شده در انتخابات ریاست جمهوری
در ســال های 84و 92مشــاهده کــرد .در ایــن دو دوره،
نامزدی که در نهایت در انتخابات به پیروزی رسیده است،
در هفته های اغازین رقابت های انتخاباتی وضعیت چندان
مســاعد و مطلوبی در نظرسنجی ها نداشــته و در رده های
پایین قرار داشته اســت اما هرچه به روز برگزاری انتخابات
نزدیک می شــویم ،وضعیت این نامزد بهبــود می یابد و در
اخرین نظرســنجی ،به رده نخســت صعــود می کند .این
اتفاق در انتخابات ریاســت جمهوری نهم بــرای محمود
احمدی نــژاد و در انتخابــات ریاســت جمهوری یازدهــم
ک ماه مانده به انتخابات در رتبه های پایین نظرسنجی ها بودند اما در نهایت انتخابات را بردند.
محمود احمدی نژاد و حسن روحانی هر دو ،ی
تی
تر
یک
برای حســن روحانــی رخ داد .این دو چهره تایید شــده از
سوی شورای نگهبان ،درحالی وارد رقابت های انتخاباتی
شــدند که براساس نخســتین نظرســنجی ها در رتبه های
پایینی میان کاندیداهای حاضر در رقابت قرار داشــتند اما
در پایان رقابت ها به پیروزی دســت می یابند و بر کرســی
ریاست جمهوری تکیه می زنند .شــاید بتوان یکی از علل
تغییر نتایج نظرسنجی ها در دوره انتخابات را تصمیم گیری
لحظه اخــری بســیاری از مردم جامعــه ایران دانســت.
شــهروندان ایرانی تصمیم نهایی را به دقیقــه نود موکول
می کنند تا فارغ از هیجان روزهای اوج تبلیغات انتخاباتی،
به تصمیمی معقول برســند و این گونه تصــور می کنند که
ممنوعیت تبلیغات انتخاباتــی در روز منتهی به انتخابات،
اذهان انهــا را از هجوم تبلیغــات نامزدهــای انتخاباتی و
هیجان ناشی از فضای سیاست زده انتخابات ،رها کرده و به
انهاکمکمی کندکهتصمیمی برمبنایعقالنیتسیاسیو
اجتماعی اتخاذ کنند .در چنین شرایطی است که می توان
به رونــد تغییر نتایج نظرســنجی های انجام شــده در دوره
انتخابات پی برد .در حقیقت بسیاری از مردم جامعه ایران
یا به نتیجه قطعی در انتخاب نامزد یا فهرســت انتخاباتی
جامعه شناسی
نرسیده اند یا تصمیم گیری را به روز پایانی موکول کرده اند.
البته برخی مولفه های دیگر نیز در تغییر نتایج نظرسنجی ها
موثر است .برای مثال ،در انتخابات ریاست جمهوری ،92
پس از برگــزاری مناظره های انتخاباتی میــان نامزدهای
تاییدشــده از ســوی شــورای نگهبــان ،رای و نظر درصد
قابل توجهی از مردم دستخوش تغییر شد و به سوی نامزدی
چرخش پیدا کرد که در نهایت توانســت پیــروز این رقابت
بزرگ سیاسی باشد .این درحالی بود که تا پیش از برگزاری
مناظره ها ،حجت االسالم روحانی رای چندان زیادی را در
نظرسنجی ها کسب نمی کرد و افرادی همچون محمدباقر
قالیباف و محسن رضایی وضعیت مناسب تری داشتند اما
پس از انجام مناظره های تلویزیونی ،وزن نامزدها در میان
مردم مشخص شد و ارای حجت االســام حسن روحانی
روند صعودی پیدا کرد .در انتخابات ریاست جمهوری نهم
نیز یکی از مولفه های موثر در تغییر روند نظرسنجی ها و روند
صعودی ارای محمود احمدی نــژاد در روزهای منتهی به
انتخابات ،موجی بود که در هفته پایانی منتهی به انتخابات
به سود وی ایجاد شد و اوازه شهردار وقت تهران در سراسر
کشور پیچید .او همچنین با ایجاد دوقطبی سیاسی میان
خود و ایت الله هاشمی رفســنجانی این روند را به سود خود
تغییر داد و توانست به دور دوم انتخابات راه یابد و به پیروزی
برسد .مولفه تاثیرگذار دیگر ،تصمیم گیری هایی است که
از سوی نخبگان سیاســی صورت می گیرد و مصداق بارز
این موضــوع را می تــوان در انتخابات ریاســت جمهوری
92مشــاهده کرد؛ انجایی که براساس تصمیم چهره های
سیاسی تاثیرگذار همچون هاشمی رفسنجانی و سید محمد
خاتمی که دو دوره پیاپی متصدی سمت ریاست جمهوری
اســامی ایران بودند ،محمدرضا عارف یکــی از دو نامزد
مورد حمایت اصالح طلبان از صحنه انتخابات کناره گیری
کرد و ارای او به حساب حسن روحانی واریز شد .این اتفاق،
به سرعت خود را در نظرسنجی هایی که انجام می شد و در
رســانه های مجازی ،مکتوب و صداوسیما منتشر می شد
نشــان داد و تا روز انتخابات به گونه ای پیــش رفت که به
پیروزی حجت االســام روحانی منجر شــد .یکی دیگر از
مولفه هایی که می توان به ان اشاره کرد ،رسانه ها و نقش
انها در تغییر تصمیم افکارعمومی است .انتشار برخی اخبار
و شایعات از سوی رســانه ها -خصوصا در فضای مجازی-
می توانــد موجی را له یــا علیه برخــی کاندیداهای حاضر
در انتخابات ایجاد کند و در نظرســنجی ها و نتیجه نهایی
انتخابات خود را به نمایش بگــذارد .یکی از مصداق های
بارز این مســاله را می توان در انتخابات 92مشــاهده کرد
که در فاصله چنــد روز مانده تا برگــزاری انتخابات ،خبری
مبنی بر بررسی صالحیت مجدد حجت االسالم روحانی در
شورای نگهبان از سوی برخی رسانه ها منتشر شد که در ان
برهه به رشد فزاینده ارای او در نظرسنجی ها کمک بسزایی
کرد .اینها همه سبب می شــود که نتیجه نظرسنجی ها از
برهه اغاز تبلیغات تا موعد برگزاری انتخابات دســتخوش
تغییر شود و نامزدهای انتخاباتی را در جدول نظرسنجی ها
جابه جا کند .یکی از دالیلــی که پیش بینی نتایج انتخابات
در ایران را ســخت می کند این است که مردم تا لحظه اخر
کاندیدای موردنظر خود را انتخــاب نمی کنند؛ چراکه اگر
کسی خود را به جریان سیاسی خاصی متعلق بداند رفتارش
قابل پیش بینی می شود .در چنین شرایطی نقش تبلیغات
کوتاه مدت و نزدیک به انتخابات بسیار تعیین کننده است.
هرشخصیافهرستانتخاباتیکهشعارهایبهتر،تبلیغات
هوشمندانه تر و ارتباط بهتری با مردم برای بیان برنامه های
خود برقرار کنــد ،از بخت باالتری برای پیــروزی برخوردار
خواهد بود.
رای من مخفی است
از بارزترین خصلت های ایرانیان در نظرسنجی های
انتخاباتی ،مخفی نگه داشتن رای شان است .چنین رفتاری
البته نه تنها در تصمیم گیری و اعالم نظر انتخاباتی بلکه در
همه شئون زندگی ایرانیان جریان دارد و شهروندان ایرانی
ترجیح می دهند از بیان نظــرات صریح خود و عیان کردن
جزئیات زندگی شــان بپرهیزند .در واقع این نــوع رفتار به
بخشــی از فرهنگ زندگی ایرانیان تبدیل شده است و انها
در همه مســائل چنین رویه ای را در پیش می گیرند .برای
مثال ،زمانی که شما از میزان حقوق دریافتی یک شهروند
ســوال کنید ،ترجیح می دهد موضوع بحــث را تغییر دهد
و از اعالم میزان حقــوق دریافتی اش اجتنــاب می ورزد.
فردی که قصد دارد به یک مسافرت مهم کاری یا توریستی
برود ،شهروندی که قصد استخدام در یک سازمان یا نهاد
معتبر را داشته باشد یا جوانی که می خواهد ازدواج کند ،از
اعالم خبر مربوط به چنین اتفاقی در زندگی اش ابا دارد و به
نزدیکان خود و خانواده اش توصیه می کند که این موضوع
را با کســی در میان نگذارند .زمانی که پــای یک موضوع
سیاســی مهم مانند انتخابات به میان می اید ،حساســیت
مســاله دوچندان می شود و چه بســا برخی افراد به تناسب
موقعیت هــای اجتماعی ،نخواهند نظر سیاســی خود را با
دیگران در میان بگذارند .نمی توان انکار کرد که بخشی از
جامعه ایران براساس باورهای ایدئولوژیک به ایفای نقش
در عرصه سیاسی می پردازند .انها معتقدند که در جامعه ای
که بر مبنای احکام اسالمی اداره می شود ،باید به گونه ای
تصمیم گرفت کــه ناقض این مبانی نباشــد .این طیف از
جامعه ایران که می توان انهــا را ارمانگرایان نامید ،از این
منظر که ابایی از بیــان نظر خود ندارند ،به عنوان اســتثنا
شناخته می شوند و چه بسا ترجیح می دهند که نظرات خود
را در جامعه بیان کــرده و دیگران را نیز نســبت به پذیرش
انها متقاعد کنند .طیف مقابل امــا در تصمیم گیری های
سیاســی مولفه های متفاوتــی را مدنظر قــرار می دهند و
براســاس واقع گرایــی و عملگرایی در سیاســت تصمیم
می گیرند .در چنین شرایطی ،نوعی دوقطبی تحت عنوان
ارمانگــرا -واقع گــرا در جامعــه ایجــاد می شــود کــه در
تصمیم گیری سیاسی نیز رفتار متفاوتی دارند .واقع گرایان
برخالف ارمانگرایان ،از بیان نظرات سیاســی خود به طور
اشکار و صریح امتناع می ورزند و ترجیح می دهند این نظرات
را در میان افرادی که نسبت به انها تعلق خاطر دارند یا انها
را می شناســند ،بیان کنند .زمانی که پای نظرسنجی های
انتخاباتی به میان می اید ،چنین رفتاری عینیت بیشــتری
می یابد و نتایج نظرسنجی ها را تحت الشعاع قرار می دهد .
با نزدیک شدن به موعد انتخابات و همه گیر شدن فضای
سیاســی ،واقع گرایان نیز نظرات خود را به صراحت بیان
می کنند اما این رفتــار ،رفتاری گذراســت و در برهه های
دیگر و سایر عرصه های سیاسی ادامه نخواهد یافت .این
طیف ،معموال سعی می کند خود را فارغ از جناح بندی های
سیاسی به جامعه معرفی کند و بر استقالل رای خود تاکید
ویژه ای دارد .ســاز وکارهایی که در انجام نظرسنجی های
انتخاباتی مدنظر قرار می گیرد و روش انجام نظرسنجی نیز
به مخفی نگه داشتن رای شهروندان ایرانی دامن می زند.
انجام نظرســنجی براســاس پرســش نامه ها و اطالعات
پرسش دهندگان -به طور مســتقیم یا غیرمستقیم -در انها
مشخص است ،باعث می شــود که انها در بیان رای خود
احتیاط کرده و از ابراز کــردن ان اجتناب نمایند .زمانی که
شهروند با پرسشگر مواجه می شود ،براساس ذهنیت خاصی
که نسبت به انجام دهندگان نظرسنجی های انتخاباتی دارد ،
ترجیح می دهد رای خود را پنهان نگه دارد و از بیان صریح
ان بپرهیزد .اینها همه سبب می شود که نتایج نظرسنجی ها
چندان با واقعیت منطبق نباشد و در استانه انتخابات تا حدی
به واقعیت نزدیک تر شود.
روند تدریجی تغییر نتایج
نظرسنجی ها در انتخابات
ریاست جمهوری یازدهم نشان
می دهد که مردم همواره تصمیم گیری
درباره انتخاب نامزد موردنظر خود را به
روزهای اخر موکول می کنند
مثلث | شماره 295
جامعه شناسی
59
اگاهی هایجدید
رای خاکستری ها را می سازد
گفت وگویهفتهنامهمثلثبادکترعباسکاظمی
علی حاجی ناصری
دبیر گروه جامعه شناسی
جامعه شناسی
60
مثلث | شماره 295
2
اقــای دکتــر! ایرانیــان در نظرســنجی های
انتخاباتی ،خصلت خاصی را از خود بروز می دهند
و ان این اســت که هر چــه زمان می گــذرد ،هم
مردم قابــل پیش بینی تر می شــوند و هم نتایج
نظرســنجی ها واقعی تر شده اســت .شما علت
بروز چنین رفتاری را در جامعه ایران چه می بینید؟
به نظــر من ،اگر نظرســنجی ها براســاس روال
علمی است ،همه نتایج (چه در مراحل اولیه و چه نزدیک
به انتخابات) درست خواهد بود؛ اگرچه ممکن است نتایج
در گذر زمان تغییر کنند اما ماجرای تغییر نظر مردم ارتباطی
به اعتبار نظر ســنجی ها ندارد .به نظر مــن ،هر دو نتیجه
درست است؛ چراکه لحظه موجود را می سنجند نه مثال 10
روز بعد را .زمانی که شما 10روز پیش از برگزاری انتخابات
از مردم سوال می کنید که ایا در انتخابات شرکت می کنید
و یا در انتخابات به چه کســی رای می دهید ،پاســخ مردم
معطوف به زمانی اســت که در ان قرار دارند نه معطوف به
روز برگزاری انتخابات .تــا روز انتخابات ،اتفاقات فراوانی
رخ می دهد و ما بایــد منطق نظرســنجی را از قبل بدانیم.
منطق نظرسنجی مانند منطق هواشناسی است؛ اگر شما
به سایت های معتبر هواشناسی مراجعه کنید ،مثال به شما
می گوید که هفت روز بعد هوا بارانی یا برفی است .اما اگر
سه روز بعدش ،برای مشــاهده وضعیت هوا به این سایت
مراجعه کنید ،خواهید دید که ممکن اســت هوا را افتابی
پیش بینی کرده باشد چراکه ان سایت هواشناسی باتوجه
به موقعیتی که ان را می سنجد دست به پیش بینی می زند.
معنای چنین سخنی این نیست که هواشناسی در پیش بینی
هوا دچار اشتباه شده است بلکه برمبنای شرایط و وضعیت
موجود ،وضع هــوا را در روزهای اینــده پیش بینی کرده و
معتقد اســت که اگر شــرایط به همین منوال پیش برود،
چنین اتفاقی رخ خواهــد داد .بنابراین ما باید این مقدمه را
بدانیم که چنین پیش فرضی که مردم رای و نظر خود را تغییر
می دهند و نتیجه نظرسنجی ها قابل اعتماد نیست ،سخن
مردودی است؛ چراکه اساســا نظرسنجی این پیش فرض
را پذیرفته است که مردم نظر خود را به تبع شرایط مختلف
تغییر می دهند و ما قرار اســت که لحظه فعلی را بسنجیم.
بنابراین در کنار نظرسنجی ،ایده نظرسازی نیز به وجود امده
است و این مساله بخشــی از فرایند علمی تبلیغات سیاسی
و انتخاباتی است .شــما نظر مردم را می سنجید و می بینید
که کاندیــدای رقیب ،پنج درصد رای بیشــتری نســبت به
کاندیدای موردنظر شــما دارد و شــما تالش می کنید که
فرایند تغییر ساخت ذهنیت مردم را به گونه ای شکل بدهید
که این پنج درصد رای ،به سود کاندیدای شما رقم بخورد.
چنین اتفاقی کامال محتمل است و این فرض وجود دارد که
پنج روز دیگر ،نظر مردم نسبت به کاندیدای موردنظر شما
چرخش یابد .این مســاله یک منطق طبیعی دارد که مردم
نظر خود را تغییر می دهند؛ چراکه مردم براســاس منابع و
اطالعاتی که دارند و اگاهی هایی که ب ه انها می رسد ،دست
به انتخاب می زنند .عالوه بر این ،احساســات و عواطفی
حول این مســاله شــکل می گیرد که ســبب می شود شما
مجذوب یک کاندیدا بشوید یا نســبت به او احساس تنفر
پیدا کنید؛ و یا به دانش و اطالعاتی دست می یابید که روی
تصمیم گیری شما موثر است .این مساله به معنای مذبذب
بودن شــخصیت ایرانی نیســت بلکه بدین معناست که از
نواحی و کانال های مختلف ،اطالعات گسترده ای به مردم
می رسد که سبب می شود انها متناســب با این اطالعات،
نظر خود را تغییر می دهند .به همین دلیل است که اگر شما
بخواهید نظرســنجی را مالک قرار دهید تــا بدانید که چه
کسی در انتخابات به پیروزی می رسد ،باید یک روز مانده به
انتخابات را مالک قرار دهید؛ نظرسنجی انجام شده در این
روز است که مشخص می کند چه کسی پیروز نهایی خواهد
بود ،نه نظرسنجی 10روز پیش از انتخابات.
شــما اشــاره کردید که هر چه به زمــان برگزاری
انتخابــات نزدیک تــر می شــویم ،نتیجــه
نظرسنجی ها واقعی تر می شود .ما مصداق این
مســاله را در نظرســنجی های دوره های مختلف
انتخابات مشــاهده می کنیم که نظرسنجی های
انجام شــده در روزهــای منتهی بــه انتخابات با
نتیجه نهایــی انتخابات همپوشــانی قابل تاملی
دارد .ممکن اســت فــرد پیــروز در انتخابات در
نظرســنجی های انجام شــده در دو یا سه هفته
تا انتخابات وضعیت مســاعدی نداشــته اما در
روزهــای نزدیک به انتخابات بــه رده های باالیی
در نظرســنجی ها می رسد .این مســاله را به طور
روشــن و واضح در نظرســنجی ها در انتخابات
ریاســت جمهوری 92و 84مشــاهده می کنیم.
از نگاه شــما علت این مساله چیســت؟ ایا همان
اگاهی و اطالعات است که منجر به عالقه یا تنفر
از فرد یا افراد خاصی می شود؟
همان طــور که عرض کــردم دو عامــل در اینجا
موضوعیت دارد؛ یکی اطالعات و اگاهی های جدید است
که گروه های سیاســی بین مــردم منتشــر می کنند و دوم
احساســات و عواطفی اســت که حول کاندیدای خاصی
شکل می گیرد .برای مثال شما نشــان می دهید که منابع
مالی که یک کاندیدا برای تبلیغات استفاده کرده مشکوک
اســت یا وجهه نظر نامزد خاصی دارای سوگیری مبتنی بر
تبعیض جنسیتی یا مذهبی اســت .انتشار این موضوعات
جامعه شناسی
مثلث | شماره 295
در تغییــر نتایج نظرســنجی ها دو عامل
موضوعیت دارد؛ یکی اطالعات و اگاهی های
جدید اســت که گروه های سیاسی بین مردم
منتشــر می کنند و دوم احساسات و عواطفی
است که حول کاندیدای خاصی شکل می گیرد
جامعه شناسی
می تواند موازنه رای را به هم بزند .اینها بخشی از چارچوب
جنگ تبلیغاتی است .اینهاست که رای ها را جابجا می کند.
بنابراین در تغییر دیدگاه های مردم تنها نباید مردم را افرادی
بریده از جامعه و منقطع از شرایط فرض کرد و به انها اتهام
زد که شخصیتی بی ثبات دارند .ما اساسا در جهانی بی ثبات
زندگــی می کنیــم .جهانی که دائمــا با داده هــا و گردش
اطالعات متفــاوت و متکثر مــردم را در تصمیم گیری ها
دچار تردید و دلهره می کنیم .با این حال ،برای بسیاری از
مردم تصمیم گیــری در لحظه اخر رخ می دهــد و من باید
روی مفهوم «لحظه اخــر» تاکید ویــژه ای کنم .تصمیم
البته حالتی فرایندی دارد یعنی در طول ماه های منتهی به
انتخابات به تدریج ساخته می شود اما بیشتر مانند فرایندی
ناتمام اســت کــه در لحظــه رای گیری به پایــان نزدیک
می شــود .به خصوص اینکه در جامعه بــدون حزب مانند
ایران تصمیمات بیشتر فرایندی است تا دفعی .در جوامعی
که احزاب در ان نیرومندترند افراد بیشتر به صورت لیستی
رای می دهند اما در جامعه ما کــه احزاب «نقش تزیینی»
دارند مردم تصمیمات را در فرایندی مارپیچی می ســازند.
در جامعه ای چون ایران که بخش خاکســتری از ســیاه و
سفید بیشتر است شکل دادن به این بخش ،کار تبلیغات را
پراهمیت تر می سازد.
ما شــاهد رفتار خاصی در میان ایرانیان هستیم
که رای خود را پنهان می کنند .ایــا این رفتار نیز
به همان مولفه هایی بازمی گردد که به انها اشاره
کردید؟
مقداری این بیان مناقشــه امیز است که بگوییم
مردم رای خود را پنهان می کنند .از یکسو مردم به سادگی
نظراتشان را در مورد کاندیداهای موردنظرشان با یکدیگر
به اشــتراک می گذارند اما وقتی پای پرسشــنامه به میان
می اید داستان کمی پیچیده می شود و این امر برمی گردد
که مردم نهادهایی که نظرســنجی می کنند را بخشــی از
نهادهــای حکومتی فــرض می کنند چراکه اساســا برای
مردم وجود نهادی مستقل و مردمی معنایی چندان ندارد.
فرهنگ پنهان کردن چیزها بخشی از فرهنگ ایرانی است
و ریشه های سیاسی و فرهنگی مطولی دارد که مجال شرح
ان در اینجا نیست .از سویی دیگر ،این وضعیت بدین گونه
نیســت که امکان نظرســنجی را ممتنع کند ،راهکارهایی
وجود دارد که می تــوان بخش پنهان جامعــه را از طریق
نظرسنجی به الیه های رویی تر و باالتر سوق داد و از ذهنیت
مردم اگاهی یافت .یکی از مشــکالت مــا در ایران اعتبار
نظرسنجی هاست و ما باید در روش و نمونه گیری و استخدام
کادر مجرب دقت بیشتری کنیم .بنابراین اگر نظر سنجی ها
به خوبی انجام شوند به نتایج متقنی هم خواهیم رسید.
ایــا در جوامع دیگر که ســاختارهای اجتماعی و
فرهنگ انها با جامعه ایران متفاوت است ،چنین
رفتارهایی از سوی شــهروندان اعمال می شود؟
ایا در جوامعی که تحزب نهادینه شده و رسانه ها
به عنوان هدایت کننده افکارعمومی نقش موثری
دارند ،بازهم چنین شــباهت هایی وجــود دارد یا
ماجرا متفاوت است؟
باید میان دو موضوع تفکیک قائل شویم؛ نخست
اینکه نظرات مردم در جوامع غربی نیز تغییر می کند یا نه که
باید پاسخ مثبت داد و گفت که این نظرات ،تغییر می کند.
حتی در جامعــه امریکا ،شــهروندانی که در یــک دوره به
جمهوریخواهان رای می دهند ،ممکن است در دوره بعد به
دموکرات ها رای بدهند .اما باید میان این داستان با اینکه
مردم و شهروندان یک جامعه رای خود را کتمان می کنند یا
نه ،تفکیک قائل شویم .در این گونه جوامع ،مردم رای خود
را کتمان نمی کنند بلکه رای خــود را بیان می کنند؛ چراکه
مشکل و ترسی در بیان رای خود ندارند و در ذهنیت شان،
بیان رای و نظر ،پیامد منفی برای انها ندارد اما اینکه رای
تغییر می کند یا نه ،ماجرای متفاوتی است و باید میان این
مســائل تفاوت بگذاریم .تغییر رای هم بیشــتر از انکه به
روانشناســی شــخصیت ادم ها بر گردد محتاج تبیین های
جامعه شناسانه بر مبنای شرایط موجود است.
ایا شــهروندان چنین جوامعی مانند شهروندان
ایرانی ،تصمیم گیری لحظه اخری دارند؟
بله در همه جوامع ممکن است تعدادی باشند که
لحظه اخر تصمیم خود را می گیرند .مساله بر سر میزان این
بخش از جامعه است که بخش خاکستری جامعه را نشان
می دهد .در امریکا به تعدادی از این ایالت ها ،ایالت های
رقابتی می گویند و احــزاب ،قدرت تبلیغاتی خــود را روی
همین ایالت ها متمرکز می کنند .یعنی از پیش می دانند کدام
ایالت متعلق به کدام نامزد خواهد بود و انرژی خود را صرف
ان ایالت نمی کنند در عــوض روی ایالت هایی که امکان
رقابت وجود دارد ســرمایه گذاری می کنند .نظر سنجی ها
ی در تعیین محل های منازعه بازی می کنند ،این
نقش مهم
امری اســت که در ایران چندان جدی گرفته نمی شود .از
سوی دیگر ،به نظر می رسد در جوامع خاورمیانه ای وضعیتی
به شــدت پیچیده وجود دارد از یکسو رای گیری ها بیش از
ی و قبیله ای
انکه تابع منطق حزبی باشــد تابع منطــق قوم
است و از سوی دیگر جریان های رای به سرعت و به شدت
می تواند تغییر کند،اما در عین حال باید دانست عواملی که
جریان رای را در امریکا تغییر می دهد با عواملی که جریان را
در ایران تغییر می دهد اساسا متفاوت است مثال در حالی که
قوانین تبعیض نژادی ،مساله سقط جنین و قوانین مهاجرت
از مسائل مهم جابه جایی رای در امریکاست در ایران ممکن
است مسائل متفاوتی دخیل باشــد که به لحاظ ماهوی با
مسائلی که ذکر کردیم فرق داشــته باشد و به همین دلیل
است که مساله تبلیغات در انتخابات اهمیت خواهد داشت.
ما در کشــورهای غربی به ویــژه امریکا مالحظه
می کنیم کــه مناظره ها درصد کمــی رای نامزدها
را تغییر می دهد اما در ایــران این تغییرات بزرگ
است؛ مثل انتخابات .92علت را در چه می بینید؟
به تعبیری دلیل این نوسان چیست؟
من چند عامل ر ا دخیل می دانم ،یعنی فردی که
نامزد ریاست جمهوری می شود از یک سال قبل مشخص
شــده و در فرایند پیچیده ای انتخاب می شــود و در طول
یک ســال هم اطالع رســانی و تبلیغات زیادی حول نامزد
می شــود .بنابرایــن مناظره ها تنهــا یکی از منابــع متکثر
محسوب می شوند با این حال نتایج ان مناظره ها هم بسیار
حیاتی هستند و این طور نیســت که تاثیرگذار نباشند .دوم
تکثر منابع اطالعاتی و رسانه ای در امریکاست به نحوی که
هر حزب می تواند رسانه ها و از جمله شبکه های تلویزیونی
طرفدار خود را بســیج کند و نماینده خود را به مردم معرفی
کند ،این در حالی است که در ایران یک قدرت تلویزیونی
وجــود دارد و همین امر مســاله مناظره ها را حســاس تر و
پیچیده تر می ســازد .مثال نوع پوششــی که رســانه های
تلویزیونی امریــکا از کمپین های تبلیغاتــی کاندیداها در
طول مبــارزات انتخاباتی انجــام می دهند فراگیر اســت
اما تلویزیون در ایران یا چنین اخباری را اساســا پوشــش
نمی دهد یا با سوگیری پوشش می دهد .سوم اینکه پدیده
مناظره بدین شکلی که ما در ایران می بینیم پدیده ای جدید
اســت و برای مردم جذابیت باالیی پیدا کــرده و به عنوان
مهم ترین منبع فهم نماینده و نظرات رقبا شناخته شده است
و اخر اینکه مناظره ها در ایران نوعی جنگ قدرت شناخته
می شــود و معموال کاندیدایــی نمایندگی نظام سیاســی و
نماینــده ای ممکن اســت بازنمایی گروه هــای مخالف و
ناراضی را برعهده بگیرد .این مساله در امریکا بدین شکل
وجود ندارد و نمایندگان بیشتر بازنمای حزب خود هستند تا
اینکه اشکارکننده شکاف میان حاکمیت از یکسو و مخالفان
و ناراضیان از سویی دیگر.
تا چه حد فکر می کنیــد که ارای مــردم ایران به
سمت طبقه ای شدن پیش رفته باشد و طبقه ای
رای بدهند؟
ارای مردم اساســا طبقاتی نیســت و من حداقل
چنین فهمی از ان ندارم .البته پاسخ شما مستلزم دسترسی
به یکســری اطالعات رای دهندگان است که در اختیار ما
قرار نمی گیــرد .اما عمدتا رای دادن محصول اســتخدام
مجموعه ای از عناصر و مطالبات متفاوت در کنار یکدیگر
است عناصری چون مذهب ،طبقه ،ایدئولوژی سیاسی و
نظایر ان به یک اندازه در شــکل دهی به جریان رای نقش
دارند .بنابرایــن ایدئولوژی ها اکنون بیــش از عنصر طبقه
در شکل دهی به رای دادن نقش دارند و باید توضیح دهم
که من ایدئولوژی را هــم طبقاتی نمی بینم بلکــه افراد از
طبقات مختلف را می توان ذیــل ایدئولوژی واحدی جای
داد ،جایی کــه حتی پای عناصر ملی و حســاس در جامعه
مانند مســاله رفع تحریم یا رهایی از وضــع بد اقتصادی به
میان می اید مساله طبقه به حاشــیه می رود و چنین ایده ها
و اهدافی می توانند طبقات مختلف را به هم نزدیک کنند.
یکی از دالیل ناکارامدی تحلیل طبقاتی به مبهم شــدن،
گسترده شــدن و متکثر شــدن و الیه الیه شــدن طبقات
متوســط در ایران مربوط می شــود .امروز نمی توان گفت
که طبقه متوســط طرفدار نوعی گرایــش اصالح طلبی یا
اصولگرایی است برای اینکه طبقه متوسط خود به انواع و
اشکالی متکثر تبدیل شده اســت و باید با دقت بیشتری در
مورد ان سخن گفت ،حتی سخن گفتن از قشر هم امروزه
به تنهایی جواب نمی دهد ،مثال نمی شود گفت قشر زنان
یا جوانان چنین مطالباتی دارند .به لحاظ جامعه شناســی،
جوانان خود گروه ناهمگن و نامتجانســی هستند و باید به
گروه بندی درون انها توجه شــود .شــاید بتوان گفت که
تحلیل مبتنی بر گروه بندی ما را به پاسخ نزدیک تر می کند
تا تحلیل طبقاتی یا حتی تحلیل مبتنی بر قشربندی جامعه.
برای مثال رای گروه زنان تحصیلکرده ،مجرد و جویای کار
با زنان تحصیلکرده ،شاغل و متاهل متفاوت است و بنابراین
برای فهم کنش رای به نظر من باید به گروه بندی ها توجه
کرد تا تحلیل های کل نگرانه تر.
به نظر شما در انتخابات پیش رو ،چه شکاف هایی
موجب ســاخته شــدن دوقطبی های انتخاباتی
می شود؟
البتــه جریــان دوقطبــی بیشــتر در انتخابــات
ریاست جمهوری برجسته می شــود .با این حال انتخابات
مجلس را با انتخابات خبرگان باید متمایز کرد .در انتخابات
خبرگان رهبری دوقطبی ســازی از پیش مســجل اســت و
در حال حاضر دوقطبی ســازی در ســطح دو نوع مدیریت
حکومت خود را نشان می دهد و این تقابل هم صرفا درون
نهاد روحانیت تعریف شــده اســت .در انتخابات مجلس
باید میان شهرهای بزرگ چون تهران ،شیراز و اصفهان با
شهرهای کوچک فرق گذاشت .در شهرهای بزرگ است
که تقابل های حزبی و جناحی برای مردم موضوعیت دارد
درحالی کــه در شــهرهای کوچک و روســتاها تقابل های
قومیتی است که همچنان فعال خواهد بود.
61
مساله موج
مکانیسم بیان و تغییر نظر مردم در انتخابات ها چگونه است؟
معصومه غفوری
کارشناس نظرسنجی
3
جامعه شناسی
62
مثلث | شماره 295
انتخابات به عنوان یکی از شــاخص های مشــارکت
سیاسی شناخته می شود که باتوجه به تاثیر نتایج ،کارکردها
و پیامدهــای ان در یک جامعــه در ابعــاد مختلف ،توجه
به ان حائز اهمیت فراوان اســت .از ایــن رو ،تحلیگران و
صاحب نظران در عرصه های سیاســی ،جامعه شناســی،
روانشناسی و ...باتوجه به متغیرهای مختلف و از زوایای
متفــاوت ،در ســطوح گوناگون به بررســی ایــن موضوع
پرداخته اند .در واقع افراد یک جامعه براساس درک سیاسی
و اجتماعی خود و در راستای حمایت ،اصالح یا تغییر ،به
گزینش فرد یا افراد موردنظر خود اقدام می نمایند .اهمیت
این مقوله تا جایی است که در دوره های مختلف انتخاباتی،
گروه های گوناگونــی در قالب های متعدد بــه پیش بینی
نتایج انتخابات می پردازند هر چند همواره پیش بینی های
صورت گرفته به طور قاطع با واقعیت و نتایج به دست امده،
همخوانی نداشــته اســت؛ چراکه در رفتارهای انسانی و
اجتماعی ،متغیرهای فراوانی تاثیرگذار هستند که نمی توان
به طور صد درصــد و قاطع نتیجــه ای را پیش بینــی کرد و
پیش بینی هایی که صورت می گیرد نیز معموال بر اســاس
نظر گروه های مرتبط و مشاهده رفتار بخشی از جامعه است
و نه با استناد به اطالعات متقن .اگرچه در این زمینه معموال
به منابعی همچون نتایج نظرسنجی های انتخاباتی اشاره
می شود اما گاه حتی در صحت و سقم نتایج نظرسنجی هایی
کــه در این خصــوص صورت می گیــرد (به عنــوان یکی
از منابع موجــود) نیز تردیدهایــی وجــود دارد و از این رو،
اطالعات کمی و کیفــی جامعی وجود نــدارد .در رابطه با
مساله انتخابات ،یکی از موضوعاتی که مورد بررسی قرار
می گیرد ،رفتار رای دهندگان اســت« .رفتار انتخاباتی به
مثابه نوعی کنش سیاسی ،عبارت است از کنشی که مردم
در انتخابات و رای دادن انتخاباتی سیاسی با تاثیرپذیری از
عوامل مختلف از خود نشان می دهند( ».غندی.)1386،
در واقع می توان گفت که رفتار انتخاباتی به رفتاری گفته
می شــود که یک فرد در جریــان انتخابات از خود نشــان
می دهد که ایــن رفتار و در نهایت نحــوه تصمیم گیری در
نتیجه انتخابات موثر واقع می شود که البته عوامل مختلف
فردی و ساختاری همچون میزان تحصیالت ،نوع شغل،
ســن ،نژاد ،جنس ،حوزه جغرافیایی ســکونت ،خانواده،
عضویــت در گروه های قومــی ،وابســتگی های حزبی و
سیاســی ،تبلیغات و نقش وســایل ارتباط جمعــی ،پایگاه
و طبقه اجتماعی ،فرهنگ سیاســی و ...نیــز می تواند بر
رفتار انتخاباتی افراد تاثیرگذار باشد .بر این اساس باتوجه
به عوامل متعدد و مولفه هــای گوناگونی که وجود دارد در
تحلیل هایی که در این رابطه عنوان می شــود ،الگوهای
مختلفی از قبیل الگوهای جامعه شناختی ،الگوهای روانی -
سیاسی و الگوهای ارمانی -عقالنی جهت تحلیل رفتار افراد
مطرح می شود .اهمیت پرداختن به این موضوع تا جایی
است که تحقیقات متعددی پیرامون رفتار رای دهندگان در
دوره های مختلف انتخابات از سوی پژوهشگران در مناطق
گوناگون چــه در عرصه سیاســت داخلی و چــه در عرصه
خارجی صورت می گیــرد .در این میان می تــوان به رفتار
انتخاباتی مردم ایران اشاره داشــت که البته تحلیل های
مختلفی در این زمینه و در دوره های مختلف مطرح شــده
و متغیرهای مختلف تاثیرگــذار در این زمینــه مورد توجه
صاحب نظران و محققان قرار گرفته کــه هر یک از منظر
متفاوتی به بررســی این موضوع پرداخته اند .اکنون یکی
از موضوعاتی کــه در این رابطه عنوان می شــود ،تفاوت
نظرات افراد در ابتدا و در روزهای پایانی منتهی به انتخابات
اســت که این تفاوت را می توان در نتایجی که از انتشــار
نظرسنجی های انجام شــده از سوی موسســات مختلف
دولتی و خصوصی در دوره های مختلف گوناگون انتخابات
صورت گرفته است ،مشاهده کرد؛ به طوری که گاهی یک
کاندیدای انتخاباتــی در اغاز رقابت هــای انتخاباتی رای
قابل توجهی نداشته اما در نظرسنجی های بعدی -به ویژه در
نظرسنجی های پایانی نزدیک به برگزاری انتخابات -درصد
قابل توجهی را به خود اختصاص داده و چه بسا در انتخابات
به پیروزی رسیده است .پیرامون این موضوع که چرا نظرات
افراد در جریان انتخابات تغییر می یابد یا به عبارتی متفاوت
از رای اولیه انان است می توان دالیل مختلفی را برشمرد
که البته این دالیــل باتوجه به شــرایط اجتماعی می تواند
متغیر باشــد و در هر دوره معیارها و مالک هایی با شدت و
ضعف مطرح هســتند .موضوع روشــن و واضح این است
که برخــی افراد در جامعه ما با شــفافیت رای خــود را بیان
نمی کنند و نظر واقعی خود را پنهان داشــته و معموال بازگو
نمی کنند که البته این موضوع در ابتدای انتخابات بیشــتر
به چشم می خورد و هرچه به زمان برگزاری انتخابات نزدیک
می شویم ،این رفتار در میان شهروندان جامعه رنگ می بازد
اما در روزهای پایانی باتوجــه به موجی که در جامعه ایجاد
می شود ،تبلیغاتی که صورت می گیرد و تحت تاثیر نظرات
دیگران و نیروهــای اجتماعی که در جهــت دادن به رای
افراد موثر هستند ،شهروندان دارای حق رای ،نظر نهایی
خود را مشخص و حتی مطرح می نمایند .البته در این زمینه
دیدگاه های مختلفی مطرح است.
گاهی یک تبلیغــات خاص و اثرگذار یــا به کار بردن
جمالتی حساس و احساس برانگیز می تواند ارای مردم را
تحت تاثیر قرار دهــد و ان را در جهتی خاص هدایت کند؛
به ویژه اگــر کاندیدا یــا کاندیداهای انتخابــات باتوجه به
شرایط اجتماعی بتوانند براساس خواست مردم مسائلی را
عنوان کنند ،می توانند در تغییر و جلب ارا موثر واقع شوند.
در اینجا می توان به نقش رســانه ها و به ویژه صداوســیما
در هدایت افکارعمومی اشــاره کرد .برنامه های رسانه ای
پیرامون انتخابات می تواند در جهت دهــی به ارای مردم
و تغییر نظرات اولیه انان تاثیر چشــمگیر و بسزایی داشته
باشــد .برخی معتقدند که «به دلیل فقر اطالعات در مورد
انتخابــات و ابعــاد ان ،رفتارهــای معلق میــان ایرانیان
دارای فراوانی بســیار زیاد اســت؛ چراکه فرد نه از حقوق
خــود در انتخابات اگاه اســت و نه بازیگــران انتخاباتی را
می شناســد و همواره در تالش و تکاپو اســت که بتواند در
لحظات پایانــی اطالعات الزم را کســب کنــد .در چنین
شرایطی ،مکانیسم هایی وجود دارند که با ارائه اطالعات
نه چندان صحیح ،این خال اطالعاتی را جبران می کنند».
(بختیارنــژاد ،1386،روزنامــه اعتمــاد) برخــی دیگر نیز
معتقدند کــه «نبود نهادهــای قدرتمن د بــرای جهت دهی
به رفتــار انتخاباتی مردم موجب شــده اســت که فرهنگ
مشارکت سیاسی در جامعه نهادینه نشود .در این صورت،
متغیرهای دیگری مانند تبلیغات یــا عوام فریبی جایگزین
چنین مولفه ای می شــود و ارای ســرگردان مردم را شکار
می کند( ».ناظری ،نشریه ایران)1384،برخی اوقات نیز
تغییر نظر افراد براســاس دریافت نظــرات دیگران به ویژه
گروه های مرجع ،دوستان و اشنایان و در راستای همرنگی
با انان صورت می گیرد .در مجموع می توان عنوان کرد در
تحلیل رفتار انتخاباتی افراد عوامل مختلفی در سطح خرد
و کالن می توانند تاثیرگذار باشند که جهت تحلیل جامع و
درست الزم اســت متغیرهای مطرح در هر دو سطح مورد
توجه قرار گیرند.
جامعه شناسی
30درصد مردم حزبی رای می دهند
4
نظرسنجی ها درباره انتخابات مجلس چه می گویند؟
مثلث | شماره 295
جامعه شناسی
در دوره های مختلــف برگزاری انتخابــات ،یکی از
مواردی که در تحلیــل ارای مــردم و پیش بینی ان مدنظر
قرار می گیرد نظرســنجی های انتخاباتی است که از سوی
موسســات و نهادهای دولتی و غیردولتی انجام می گیرد.
در هفته های اخیر نتایج چندین نظرسنجی درباره انتخابات
مجلس دهم که از ســوی موسســات معتبر انجام گرفته،
منتشر شده است که نتایج جالب توجهی را به دست می دهد.
انچه بیش از همه چیز در نظرسنجی های انتخاباتی در ادوار
مختلف انتخابات نمود دارد ،ایجاد یک دوقطبی است که
در انتخابات ریاست جمهوری حول محور افراد و در انتخابات
مجلس ،میان فهرست های ارائه شده از سوی جریان های
سیاسی شکل می گیرد.
بر اســاس این دوقطبی ،نوعی رقابت جدی میان دو
جریان سیاســی اصلی در کشــور ایجاد می شــود که رفتار
انتخاباتی مردم را هدایت می کند.
نخســتین نکته ای که باید پیرامون نظرسنجی های
انتخاباتــی به ان توجه شــود این اســت که چه میــزان از
مردم خود را در دســته بندی های رایج سیاســی موجود در
کشــور قرار می دهنــد .براســاس جدیدترین نظرســنجی
انتخاباتی که از سوی موسسه ایسپا صورت گرفته است37،
درصد از مردم ایران ،خود را در چارچوب
یکــی از گرایش های مرســوم سیاســی
همچــون اصولگرایــی ،اصالح طلبی و
اعتدال گرایی جای داده انــد .این بدان
معناست که 63درصد مردم جامعه ایران
براســاس معیارهایــی که از ســوی این
جریان ها در نظر گرفته می شود ،تصمیم
انتخاباتی نمی گیرند و رفتار انها مستقل
از این گرایش ها و چارچوب های سیاسی
است .پیرامون شــهر تهران این میزان
اندکی متفاوت است و نسبت شهروندانی
که خود را در چارچوب یکی از سه جریان
اصولگــرا ،اصالح طلب یــا اعتدال گرا
دسته بندی کرده اند 45 ،درصد است.
نکته مهــم اما این اســت کــه ایا
اصولگرایان و اصالح طلبــان می توانند
روی رای ایــن 37درصد حســاب کنند و
ایا همه ایــن 37درصد از افــراد جامعه،
براســاس گرایــش سیاســی کاندیداها
رای می دهنــد؟ در اخریــن نظرســنجی
انتخاباتی ایســپا در تهران کــه اول دی
ماه 94انجام گرفته اســت 30 ،درصد از
افرادی که خود را اصالح طلب دانسته اند
بــرای رای دادن به یکــی از چهره های
شــاخص اصولگرا -که معموال سرلیست
اصولگرایان است -اعالم امادگی کرده اند
و در عین حال 22 ،درصد از کســانی که
خــود را اصولگــرا نامیده اند بــرای رای
دادن بــه یکــی از چهره های شــاخص
اصالح طلــب اعالم امادگــی کرده اند.
این داده ها نشــان می دهد کــه حداقل
30درصد از افرادی که خــود را در درون
گرایش های سیاسی طبقه بندی کرده اند
در عمل و در رفتــار انتخاباتی خود به ان
پایبند نیســتند .نتیجه ای که می توان تا
اینجای کار گرفت این است که تنها 25
تا 30درصد مردم بر اساس گرایش سیاسی کاندیداها رای
می دهند .اگر مولفه تبلیغات انتخاباتی را نیز در نظر بگیریم
می توان از نتایج این نظرسنجی ها به نتایج قابل تاملی دست
یافت .در نظرسنجی انجام شده از سوی ایسپا از مردم تهران
پرسیدهشدهاستکهاگردرانتخاباتشرکتکنیدکاندیدای
موردنظر خود را چگونه انتخاب خواهید کرد؟ از بین 7گزینه
ارائه شــده به مردم گزینه «حمایت طیف های سیاسی» با
4درصد در رتبه اخر قرار گرفته اســت .در این میان ،گزینه
«سوابق فردی کاندیدا» و «شعارها و برنامه های کاندیدا»
در رتبه اول و دوم قرار گرفته است.
نظرسنجیایسپاهمچنینهشتشاخصراپیش روی
شهروندان تهرانی قرار داده و از انها خواسته است که اعالم
کنند هر کدام از این شاخص ها تا چه حد برای یک نماینده
الزم اســت .دو گزینه «از جناح اصالح طلبان باشــد» و یا
«از جناح اصولگرایان باشــد» به ترتیب بــا 20و 12درصد
در رتبه های اخر جای گرفته اند .در این ســوال گزینه های
«متخصص باشــد» و «اولویت کاری اش بهبــود اوضاع
اقتصادی باشــد» با 70درصد به صورت مشترک شاخص
اول برای یک نماینده از نظر مردم تهران شناخته شده اند.
گزینه هــای «به دین اســام متعهد باشــد» و «بــه نظام
جمهوری اسالمی متعهد باشــد» با 67درصد در رتبه های
بعدی جای گرفته اند .در این سوال همچنین شاخص های
«اولویت کاری نماینده بهبود سیاســت خارجی باشــد» با
54درصد و «اولویت کاری نماینده گسترش ازادی بیان و
ازادی سیاسی باشد» با 50درصد در رتبه های پنجم و ششم
جای گرفته اند.
عالوه بــر این ،از میان پاســخ دهندگانی کــه خود را
اصولگرا خوانده اند ۸۵درصد گفته اند که قطعا یا به احتمال
زیاد در انتخابات شرکت خواهند کرد .عدد میزان مشارکت
در انتخابات مجلس برای شــهروندان تهرانــی که خود را
اعتدال گرا دانسته اند ۷۱ ،درصد و برای کسانی که خود را
اصالح طلب نامیده اند ۵۶درصد است.
همچنین نتایج یک نظرسنجی دیگر گه از سوی یک
نهادمعتبرکشوریانجامگرفته،ازاحتمالپیروزیطرفداران
دولت در انتخابــات مجلس خبــر می دهد .براســاس این
نظرسنجی که اواخر اذرماه 94از ســوی یک سازمان معتبر
در سراســر کشــور انجام گرفته ،شــانس پیروزی ائتالفی
از طرفــداران دولــت و اصالح طلبــان در انتخابــات هفتم
اسفند افزایش یافته اســت ۲۴ .درصد از افرادی که در این
نظرسنجی در سراسر کشور شرکت کرده اند ،گفته اند که به
اعتدال گرایان طرفدار دولت رای می دهند ۲۲ .درصد نیز از
نامزدهای اصالح طلب حمایت کرده و ۲۱درصد نیز اعالم
کرده اند که به جریان اصولگرا رای خواهنــد داد .نتایج این
نظرســنجی در تهران اندکی متفاوت از دیگر اســتان های
کشــور اســت .در تهران ۲۸درصــد از شــرکت کنندگان در
این نظرســنجی گفته اند که به نامزدهای
اصالح طلب ۲۲،درصد به اعتدال گرایان
طرفــدار دولت و ۲۰درصد بــه نامزدهای
اصولگرا رای می دهند .در این نظرسنجی
از شرکت کنندگان پرســیده شده است که
طرفدار کدام جریان سیاســی هســتید؟
در تهــران ۳۴ ،درصد از پاســخ دهندگان
گفته اند که از جناح اصالح طلب حمایت
می کننــد ۱۶،درصد بــه اعتدال گرایان و
۱۳درصــد نیز به جریــان اصولگرا تمایل
دارند .اما در سراسر کشور ،اصالح طلبان
بــا ۲۹درصــد ،اعتدال گرایــان بــا ۱۹و
اصولگرایان با ۱۶درصد ،به ترتیب در رده
اول تا ســوم حمایت مردمی قرار دارند9 .
درصد از جامعه اماری مورد پرسش در این
نظرسنجی در تهران و 10درصد از سراسر
کشــور هم از نامزدهای مستقل حمایت
می کنند ۲۱.درصدازتهرانی هاو ۲۰درصد
پاســخ دهندگان در سراسر کشــور نیز در
پاسخ به این سوال ،گزینه «نمی دانم» را
انتخابکرده اند.درهمینحالنتایجیک
نظرسنجی دیگرکهتوسطیکنهادمعتبر
پیش از این صورت گرفته نتایجی تقریبا
مشابه دارد .در این نظرسنجی ۳۰ ،درصد
از پرسش شوندگان گفته اند در انتخابات
اینده مجلس بــه اعتدال گرایان طرفدار
دولت ۲۷ ،درصــد بــه اصالح طلبان و
۱۵درصد به اصولگرایــان رای خواهند
داد ۱۵ .درصــد نیــز گفته اند کــه هنوز
تصمیم شــان برای انتخابات مشخص
نیست .نظرسنجی هایی که در ماه های
اتی انجام می گیرد و نتایج ان در رسانه ها
منتشر خواهد شد ،مشخص خواهد کرد
که تا روز برگــزاری انتخابات بخت کدام
جریان سیاسی برای پیروزی در انتخابات
هفتماسفندبیشازسایرجریان هاست.
63
فرار از واقعیت
اعدامشیخشیعیانعربستانبابرنامه ریزیوکامالحساب شدهبود.عربستانبه دنبالبهانه ایبودتا
مناسباتحاکمبرروابطباایرانومنطقهرابرهمبزند.تحوالتمنتهیبربرجامباعثشدکهالسعوداحساس
کندکهبازندهمعادالت است.انهانمی خواستندروزهاوماه هاییراشاهدباشندکهدرانایرانبهقدرتاول
منطقهوبانفوذتمامعیارتبدیلشدهاست.انهاازدورهتحریموسیاستخصمانهغربعلیهتهرانسودبردند
وبههمیندلیلباطراحیقبلیدرصددبرامدندهمهچیزرادگرگونکنند.
بین الملل
تی
تر
یک
اتش در خانه سعودی
اعدامشیخنمر،عربستان را با چالش های
بسیاریمواجه می کند
کامران کرمی
بین الملل
64
مثلث | شماره 295
1
پژوهشگر خلیج فارس
یک روز پــس از حمله برخی نیروهای گفته خودســر
به ســفارت و کنســولگری عربســتان در تهران و مشهد،
عادل الجبیــر وزیر خارجه ســعودی در تصمیمــی متاثر از
فضای به وجــود امده قطع روابــط دیپلماتیک بــا ایران را
اعالم کرد .در هماهنگی با این تصمیم بحرین ،سودان و
ن قطــع و امارات عربی متحده
جیبوتی روابط خود را با تهرا
نیز روابــط خود را به ســطح کاردار تنــزل داد .در این میان
کویت نیز که روابط بسیار خوبی با ایران دارد سفیر خود را از
تهران فراخواند .در یک سال اخیر حجم تنش های ایران و
عربستان به میزانی افزایش پیدا کرده که در چهار دهه اخیر
بی سابقه بوده است.
اگرچــه حمله بــه ســفارت عربســتان در تهــران و
کنســولگری در مشــهد ،بالفاصله با واکنش تند مقامات
ارشد ایران همراه شد ،اما در تحلیل و تبیین حوادث قبل از
این رخداد باید گفت که سعودی ها از مدت ها قبل به دنبال
طراحی ســناریویی بودند که بتوانند ایران را مقصر سردی
روابط دوجانبه جلوه دهند و اینطور وا نمود کنند که ایران در
امور داخلی دولت های عربی مداخله می کند .در واقع مرور
رفتار سیاست خارجی عربستان پس از تحوالت بهار عربی در
سال 2011تاکنوننشانمی دهدکهعمالعربستانهرگونه
کانال های گفت وگو با ایران را سد کرده است.
در این نوشتار باتحلیلوتبیین ابعاداعدام شیخنمر ،به
بررسی رابطه دولت سعودی با شیعیان این کشور می پردازیم
و در نهایت با بررسی اجزای قطع رابطه عربستان با ایران به
روندهای موجود و چشم انداز پیش رو هم نگاهی خواهیم
داشت.
شیخ «نمر باقر امین النمر» در ســال 1379هجری
قمری ( 1968میالدی) در العوامیه یکی از شهرهای استان
قطیف در منطقه الشرقیه عربستان به دنیا امد .او منتسب به
یک خانواده ریشه دار در منطقه اســت که در ان روحانیون
برجسته ای همچون شیخ محمد بن ناصر ال نمر و حاج علی
بن ناصر ال نمر را پرورش داده است .شیخ نمر تحصیالت
مقدماتی خود را در همان شهر العوامیه به پایان رساند و در
سال 1400هجری قمری مصادف با 1989میالدی ،برای
اشــنایی نزدیک تر با انقالب اســامی ایران و تحصیالت
حوزوی ابتدا به ایــران مهاجرت کرد تا در تهــران در حوزه
علمیه حضرت قائم حضور پیدا کند و از محضر اســاتیدی
چون ایت الله سید محمدتقی مدرســی و ایت الله شیرازی
بهره گیرد .شیخ نمر پس از 10سال تحصیل در حوزه علمیه
ایرانعازمسوریهشدودرمحضرایت اللهسید عباسمدرسی
و ایت الله خاقانی علوم دینی را فرا گرفت.
شیخ نمر سال ها اداره حوزه علمیه حضرت قائم (عج)
در تهران و ســوریه را برعهده داشت و تالش بسیاری برای
توسعه و پیشرفت این مراکز انجام داد .پس از بازگشت به
عربستان مرکز مذهبی اال مام القائم(عج) را نیز در العوامیه
تاسیس کرد که در واقع ســنگ بنای مرکز اسالمی در سال
1422هجری قمری مصادف با 2001میالدی بود.
او در ســال 2008در یک اقدام بی ســابقه فهرســت
خواسته های شیعیان عربســتان را به محمد بن فهد ،امیر
منطقه الشــرقیه ارائه داد تــا انجا که ســعد الفقیه معارض
سرشناس سعودی از علمای اهل تسنن عربستان خواست
تا از شیخ نمر نحوه ارائه خواسته های خود را فرا بگیرند .نمر
در ماه محرم سال 1429هجری قمری خواستار شکل گیری
یک تشــکیالت مخالف به نام جبهه الرشــیده شــد که به
گفته وی وظیفه و مســئولیت ان مبارزه با فساد اجتماعی و
تبعیض دینی و ظلم و ستم سیاســی علیه پیروان اهل بیت
در عربستان بود.
ایت اللــه النمــر در ســال 2011پس از ســرنگونی
رژیم های حاکــم بر تونس و مصــر و با اغــاز انقالب مردم
بحرین ممنوعیت رسمی اعمال شده از ماه اوت سال 2008
از سوی مقامات سعودی در مورد ایراد سخنرانی و تدریس را
شکست و از تحوالت شکل گرفته طی فرایند موسوم به بهار
غلبه خون بر شمشیر
سیاست مشت اهنین
دیگر جواب نمی دهد
عربی سود جست و سخنرانی های خود را با گفتن از ازادی
سیاسی با محوریت تغییر سیاسی اغاز کرد .جوانان قطیف
در سایه شرایط سیاسی به وجود امده در منطقه در اغاز سال
2011بــا برپایی چنــد راهپیمایی خواســتار ازادی 9تن از
زندانیان سیاسی شدند .با ورود نیروهای سعودی موسوم به
سپر جزیره به بحرین دایره اعتراضات و فعالیت های سیاسی
در شرق عربســتان رو به گسترش گذاشت .دولت سعودی
نیز در مقابل صدها تن از جوانان را به اتهام ارتباط داشتن با
اعتراضات شکل گرفته بازداشت کرد .ایت الله النمر ضمن
دفاع از حق اعتراضات ،بر لزوم مسالمت امیز بودن جنبش
جوانان الشــرقیه تاکید کرد .نیروهای ســعودی در ژوئیه
2012این روحانی منتقد را با شلیک چند گلوله ربودند و به
بیمارستان نظامی در ظهران و سپس به بیمارستان نیروهای
امنیتی در ریاض و به دنبال ان زندان الحائر انتقال دادند.
رابطه دولت سعودی با شیعیان
در کشــوری چون عربستان ســعودی که بنیانهای
مشروعیت ان بر پایه اصول وهابیت و اتحاد تاریخی با ان
نهفته است ،شیعهزدایی و ضدیت با شیعیان ،همچون یک
اصل بوده و از قرن هجدهم میالدی تا به امروز ،شــواهد
تاریخی زیادی در این زمینه به چشم میخورد .شیعهستیزی
تا زمانی که وهابیت از ارکان و اجزای اصلی دولت سعودی
قطع روابط از ســوی عربســتان اگرچه
اتفاق تازه ای در روابط دیپلماتیک با ایران به
حساب نمی اید و این برای بار سوم است که
روابط دو کشور قطع می شــود ،اما این قطع
روابط در شرایط کنونی که گستره بحران در
خاورمیانه به سمت فرایندهای تصاعد بحران
حرکت می کند ،می تواند تاثیرات منفی بر حل
بحران ها و دامن زدن به رقابت های جدید هم
به شکل تقابل مستقیم و هم جنگ های نیابتی
داشته باشد
چشم انداز روابط ایران و عربستان
قطع روابط از سوی عربستان اگرچه اتفاق تازه ای در
روابط دیپلماتیک با ایران به حساب نمی اید و این برای بار
سوم است که روابط دو کشور قطع می شــود ،اما این قطع
روابط در شرایط کنونی که گســتره بحران در خاورمیانه به
سمت فرایندهای تصاعد بحران حرکت می کند ،می تواند
تاثیرات منفی بر حل بحران ها و دامــن زدن به رقابت های
جدید هم به شکل تقابل مســتقیم و هم جنگ های نیابتی
داشته باشد.
در طول یک ســال اخیر بــا توافق هســته ای و نگاه
منفی ای که ســعودی ها به این روند در حال شــکل گیری
داشتند ،موضوعات مطروحه میان تهران و ریاض از حالت
طبیعی خود خارج و عربســتان وارد فرایندهای تقابلی شد.
در واقع عالوه بر ســطح منطقه ای که بیشترین نقش را در
ی شدن سیاست عربستان داشت ،تغییر تیم امنیتی
تهاجم
سیاسی این کشور که از زمان روی کارامدن ملک سلمان،
جایگزین تیم محافظه کارتر و معقول تر شــد ،نیز بیشترین
نقش را در رفتار عربستان در برخورد با موضوعات منطقه ای
و روابط دوجانبه با ایران داشــت .در این چارچوب ذهنیت
کارگزاران ال سعود به این سمت هدایت شد که باید در مقابل
قدرت یابی جدید ایران ایستاد .بنابراین سعودی ها مترصد
این فرصت بودند تا با اخالل در روابط به شــکل اظهارنظر
و هم اقدامات عملی ،ایران را مقصر جلوه دهند و این طور
وانمود کنند که ایران عامل ســردی روابط اســت و در امور
جهان عرب مداخله می کند.
بنابراین حمله به سفارت عربستان این بهانه را به دست
ســعودی ها داد تا ایران را مقصر عدم بهبود و سردی روابط
جلوه دهند .بنابراین حمله به ســفارت باعث شد تا سعودی
از موضع انفعال به خاطر اعدام شیخ نمر به موضع فعاالنه و
مثلث | شماره 295
ادعا می شــد در عرصه های اموزش ،بازرگانی ،کشاورزی و
فعالیت های تبلیغاتی رو به افزایش اســت ،جلب نماید .در
واقع هدف این یادداشت متذکر شدن این مهم به دولت و
علما بوده است که اتخاذ مواضع تساهل و رواداری در قبال
شیعیان ،ناگزیز موجب به مخاطره افتادن حکومت سعودی
می شود .بر اساس روایات رسمی و متونی که در عربستان
در مورد اقلیت های دینی بیان می شــود اینگونه استدالل
می شــود که مهمترین مانع موفقیت جهان اسالم عبارت
است از« :فرقه گرایی مذهبی و عدم وحدت مسلمین .یکی
از بخش های بســیار مهم در زمینه داستان های تاریخی،
بحث مربوط به فرقه های منحرف یا گروه هایی است که از
اسالم ناب جدا و دور شــدند مانند سبایه«شیعه» ،خوارج،
باطنیه و اسماعیلیه».
در این چارچوب ،مجموعه نابرابری ها و برخوردهای
بعضا نژادپرستانه حکام سعودی و فقهای وهابی ،در طول
سالیان گذشته ســبب تولد جنبش های اعتراضی شیعیان
و بروز ناارامی هایی شــد ه که بررســی انها می تواند زوایای
اشــکارتری را هویدا ســازد .تبعیض های سیاســی در کنار
تبعیضاجتماعیواقتصادی،موجباتتبدیلشدنشیعیان
به اپوزیسیون حکومت را فراهم و انان را به جهت گیری های
نظام حاکم حساس کرده و باعث شد ه تا نارضایتی خود را به
اشکال مختلف ابراز کنند .شرایط اجتماعی – اقتصادی و
مذهبی شیعیان استان شرقی نقش بسیار مهمی را در روند
سیاســی کردن و ظهور فعالیت های سیاســی شیعیان ایفا
کرده و فضای مناســبی را برای تکوین اپوزیســیون شیعه
فراهم اورده است.
تا پیش از انقالب ایران ،مخالفت شیعیان با حکومت
سعودیعمدتادرقالبمشارکتدرجنبشهایچپ گراتبلور
مییافت؛جنبشهاییهمچونحزبغیرقانونیکمونیست
سعودی یا دیگر جنبشهای چپ گرای افراطی غیرقانونی.
بهگونهایکهشیعیاندرجستوجویجنبشیجهانشمولو
غیرفرقهای که انها را بپذیرد ،با احزاب بعث عراق و سوریه
یا با دیگر جنبشهای مشابه در منطقه پیوند برقرار کردهاند.
در دهه 1970زمینه های تاســیس سازمانی انقالبی
با نام سازمان انقالب اســامی شبه جزیره عربستان شکل
گرفت که تا چندین سال فعالیت های ان به صورت پراکنده
بود .در ســال 1975این تشــکل ،فعالیت های خود را در
منطقه شیعه نشین شــرقیه متمرکز ســاخت و پس از قیام
کعبه و منطقه شرقیه در ســال 1979و به خصوص با تاسی
از فضای انقالبی در ایران ،رســما اعــام موجودیت کرد.
چون این سازمان بر اساس ایدئولوژی اسالمی طرح ریزی
شده بود ،تالش داشــت تا در وهله نخست به مردم اگاهی
سیاسی دهد .سازمان انقالب اســامی نقش مهمی را در
مقطعی از تاریخ شــیعیان عربســتان بازی کــرد که به زعم
نویســندگان و تحلیلگران مسائل عربی به خصوص طیفی
که در مورد شــیعیان قلم فرســایی می کننــد ،نقش مهمی
را در احیای هویت شــیعی و امیــدواری در بهبود شــرایط
مبارزاتی داشته است .اما در سال های پایانی دهه 1980و
باتوجه به اختالفات درونی و همچنین تبلیغات و فشارهای
حکومت سازمان انقالب اسالمی دچار ضعف شد .در سال
1987کمیته مرکزی جنبش تصمیم گرفت تا پس از صدور
فرمان عفو عمومی به وسیله پادشاه عربستان ،به تدریج به
کاهش تنش با دولت عربستان ســعودی اقدام کند .بدین
ترتیب سازمان از یک گزینه تهاجمی به دیدگاهی متعادل
تغییر جهت داد و علل ان نیز افزون بــر پایان یافتن جنگ
اول خلیج فــارس ،این بود کــه رهبران ســازمان از پیام ها
ی خســته شــده و دریافته بودند که
و تاکتیک های تهاجم
براســاس واقعیت جمعیتی _ شــیعیان نمی توانند انقالبی
موفق را به راه اندازند و افزون بر ان الگوگیری از نمونه ایران
نیزباواقعیتجامعهشیعیعربستانتناسبچندانینداردوبا
خشونت نمی توان به سازش بر سر مسائل مذهبی و سیاسی
و اجتماعی رسید.
ســازمان انقالب اســامی در اوایل ســال 1991به
«الحرکه االصالحیه» تغییر نام داد و اعالم کرد که خود را
جنبشی وطن پرست می داند .ســرانجام دولت سعودی به
چند دلیل ،که از جمله انها تحــوالت ایدئولوژیکی جنبش
اصالحیه از حالتی انقالبی به اصالحی بود ،موافقت کرد تا
با نمایندگان جنبش گفت وگو و مذاکره کند .با این حال پس
از فرمان عفو عمومی در سال 1993بیشتر اعضای جنبش
به کشور بازگشــتند و از راه گفت وگو کوشــیدند مطالبات و
خواسته های شیعیان را پیگیری کنند.
یکی از این رهبران اصلی جنبش ،شیخ حسن الصفار
بود که در سال 1993با قبول دعوت فهد به عربستان رفت.
ال سعود طی مذاکرات و توافق با سازمان که منجر به پایان
دادن به مبارزات انها شد ،توافق کر د ازادی اعمال مذهبی در
منطقه شیعه نشین احساء تضمین گردیده و شیعیان زندانی
ازاد و تبعیض های شغلی نیز برداشته شود .اما پس از انکه
رژیم سعودی به تدریج اوضاع را مهار کرد ،از عمل به مفاد
قرارداد خودداری کــرد ،به نحوی که تاکنــون این قرارداد
عملی نشده است.
بین الملل
باشد ،از سوی این حکومت حمایت و بنابر مقتضیات زمان و
براوردهای استراتژیک به کار گرفته خواهد شد .فرقه گرایی
در عربستان سعودی پدیده ای شــایع است و تبعیض علیه
شیعیان خود را به شــکل های گوناگون نشان می دهد .به
لحاظ تاریخی ،نظام پادشاهی مسئولیت قابل توجهی در
این رابطــه دارد .فرقه گرایی محصول اتحاد پادشــاهی با
جنبشوهابیو پیمانیاستکه شالودهاولیندولتسعودی
را به وجود اورد .از این رو سابقه اعمال بسیاری از رویه های
تبعیض امیز به زمان تشکیل دولت و مراحل اولیه توسعه ان
بر می گردد .در احکامی که از ســوی علمای وهابی تجویز
می شــود ،میدان دادن به شــیعیان نوعی فعل حرام تلقی
می شود .مطابق با اظهارات فعاالن وهابی در دو دهه اخیر،
مشــروعیت حکومت ســعودی در عمل متکی بر موضع و
جایگاه انان در برابر شیعیان است .توضیح و تبیین اهمیت
فوق العاده فتوا در این رابطه کمک زیادی به فهم موضوع
می کند .برای نمونه شــیخ ناصــر العمر ،یکــی از فعاالن
نوسلفی سرشناس ،در ســال 1993یادداشتی برای هیات
کبار العلما (کمیته علمای ارشد) در رابطه با نفوذ شیعیان در
تمامی عرصه های حکومت فرستاد .این یادداشت تالش
می کرد تا توجه دولــت را به اهمیت جایگاه شــیعیان ،که
ایران ،باید همچنان
گفتمان وحدت را تقویت کند
پیرمحمد مالزهی در
گفت وگو با مثلث
حیلت ال سعود
ریاض از تنش با ایران
سود می برد
65
بین الملل
66
مثلث | شماره 295
بین الملل
طلبکارانه تغییر جهت دهد .در واقع مرور این حوادث نشان
می دهد که ســعودی ها به نوعی این ســناریو را از مدت ها
قبل طراحی کرده بودند .به خصوص که می دانستند اعدام
روحانی شیعه که از مدت ها قبل مقامات ایران در خصوص
ان هشــدار داده بودند ،می تواند منجر به این واکنش ها و
اعتراضات شود ،بنابراین باتوجه به این بحران حادث شده و
باتوجه به فضای موجود ،در کوتاه مدت شاهد این خواهیم
بود که سعودی ها در ادامه اقدامات کارشکنانه خود به دنبال
چند موضوع باشند:
-1هدایت بازیگران شــورای همکاری خلیج فارس و
اتحادیه عرب به سمت قطع روابط یا کاهش روابط سیاسی
با ایران
-2تالش برای اعــاده حیثیت و فشــار بر ایــران در
خصوص ماجراهــای ســفارت از مجراهــای دیپلماتیک
به خصوص در شورای امنیت سازمان ملل
-3شکل دهی به ائتالف عربی-سنی به خصوص در
موضوع سوریه
-4به چالش کشیدن گستره بازی ایران در خاورمیانه
به ویژه در سوریه و یمن
-5فعال تر کــردن البی هــای عربی در کشــورهای
اروپایــی و به خصــوص در کنگــره امریکا بــرای طراحی
طرح های ضد ایرانی همراستا با توافق هسته ای
اما در رونــد میان مدت به نظر می رســد کــه به دلیل
عوامل چندگانه مجددا شاهد برقراری تماس های دو کشور
خواهیم بود:
-1اگرچهعربستانبهدلیلضعف هایامروزینجهان
عرب که به شــدت ضعیف ،چند پاره و گسسته شده است،
می تواند با قدرت مالی خود ،به یارگیری های سیاسی اقدام
کند و خود را یکه تاز اقدامات و رفتارهای متفاوت ببیند ،اما
حجم بحران هایی که امروز این کشور در گستره خاورمیانه
با ان درگیر اســت ،موضوعی نیســت که بتوانــد به برتری
عربستان در این روند بینجامد.
-2خلــق هزینه های میلیــارد دالری در زمانی که این
کشور با کســری بودجه دست به گریبان اســت و داعش و
فعالیت های تروریستی هم به نوعی متوجه خودش شده اند،
موضــوع را در نهایت بــرای تصمیم گیرندگان این کشــور
سخت تر خواهد کرد.
-3نباید این نکته را از نظر دور داشــت که گســترش
روابط ایران با اتحادیه اروپا خود موازنه ای در این کارشکنی
عربســتانی ها ایجاد خواهد کرد ،بدین معنی که با افزایش
روابط ایران بــا اتحادیه اروپا می تــوان دامنه های بحرانی
روابط با عربستان را کاهش داد.
-4در این فضا امریکایی ها به دلیل توافق هسته ای
و حفظ دســتاوردهای ان که هزینــه و وقت زیــادی برای
واشنگتن به جا گذاشــته اســت ،تمایلی برای همراهی با
عربستان در دمیدن در این بحران و تصاعد ان ندارند.
-5فعال شــدن واســطه ها و میانجی ها دیگر عاملی
است که مانع از بحرانی تر شدن وضعیت موجود می شود.
در واقع باتوجه به اهمیت قطع روابط ایران و عربستان و به
دلیل بحرانی بودن منطقه ،هدایت تهران و ریاض به سمت
گفت وگو به اولویت بازیگران متعادل منطقه ای و بین المللی
تبدیل خواهد شد.
بنابراین اگــر این پنج عامــل در یک ســطح همگرا
قرار بگیرند ،شــاهد برقــراری کانال های تمــاس ایران و
عربســتان خواهیم بود .اما انچه واقعی تر به نظر می رســد
بازگشایی کنسولگری های دو کشــور در موضوع حج است
که در ابتدا باید صورت گیرد تا بعدها با ارتقای روابط شاهد
بازگشایی سفارت خانه ها باشیم .اگرچه نگارنده معتقد است
تا تکلیف بحران ســوریه در فرایند شــش ماه اینده روشن
نشود ،نمی توان تصویر روشنی را برای برقراری تماس ها با
عربستان در نظر گرفت.
غلبهخونبرشمشیر
سیاست مشت اهنین دیگر جواب نمی دهد
مسعود اسداللهی
استاد دانشگاه امام حسین (ع)
2
اعدام ایت الله شهید نمر دو دســته عوامل داخلی و
خارجی دارد .شخصیت اقای نمر یک روحانی مبارز شجاع
بود که نظرات خــود را به صــورت صریح و بی پــرده بیان
می کرد و از منتقدان جدی نظام عربســتان ســعودی بود،
اما فردی نبود که مجازاتش اعدام باشــد ،زیرا این روحانی
مبارز نه گروه مسلحی در دست داشــت و نه تاکنون حزب
و گرایش سیاســی در اختیار داشــته ؛ بلکه امام جمعه ای
بود که اشکاالت و ایرادات نظام عربستان را بیان می کرد
و خواستار اصالحات در این نظام بود .ولی نظام ال سعود
نسبت به هرگونه انتقاد ی ،حساســیت بسیار بیمارگونه ای
نشــان می دهد و در برابر هر انتقادی اســیب پذیر اســت.
براین اساس ،دالیل داخلی شهادت ایت الله نمر این است
که رژیم عربســتان ثابت کرده نســبت به هر نوع انتقادی
به شدت اسیب پذیر و شکننده است و به هیچ عنوان هیچ نوع
مخالفتی را هر چند مسالمت امیز تحمل نمی کند .بنابراین
در زمان ملک عبدالله رژیم ال سعود به دلیل نگرانی که از
جانب شیخ نمر احساس می کرد ،ایشان را زندانی کرد .در
ان زمان بحث اعدام ایشان مطرح نبود اما در هیات حاکمه
ی امور کشور در ید قدرت یک جوان ناپخته و جاه طلب
فعل
به نام محمدبن سال ن ،وزیر دفاع و ولیعهد دوم عربستان
قرار گرفته و چون فرزند پادشاه عربســتان است ،در واقع
ولیعهد اول محســوب می شود و در بســیاری موارد نقش
پادشاه را ایفا می کند و در بسیاری از موارد به دلیل مریض
بودن شاه ،نقش پادشاه را ایفا کرده و کشور را اداره می کند.
این فرد به هیچ عنوان نمی پذیرد که کوچکترین انتقادی
به رژیم ال سعود صورت بگیرد .بنابراین هر نوع اعتراضی را
در نطفه خفه می کند و به همین دلیل ،شیخ نمر را محاکمه
و به شهادت رساند .از ســوی دیگر ،عربستان بالفاصله با
افرادی که تظاهرات و ســخنرانی می کنند و حتی افرادی
که در شــبکه های اجتماعی فعال بوده و از رژیم ال سعود
انتقاد می کننــد برخوردهای تندی می کند و شــیخ نمرهم
ل بود که با مواضع خیلی حماسی و
یک روحانی انقالبی فعا
انقالبی ،رژیم ال سعود را زیر سوال برد .بعد از موج بیداری
اســامی حتی فتواهای عجیبی مبنی بر اینکه دموکراسی
کفر اســت و انتخابات حرام اســت صادر شد که این حکم
را مفتی عربســتان صادر کــرد .از دید وهابیــت مردم تنها
می توانند با حاکم بیعت کنند نه اینکــه او را انتخاب کنند،
بنابراین اگر کسی پیدا شــود که خواستار انتخابات باشد از
دید فقهی بر حاکم خروج کرده که مجازات این جرم اعدام
اســت .معموال در همه جای دنیــا و نظام های دیکتاتوری
در این نوع مــوارد حداکثر فــرد را بازداشــت و زندان های
طوالنی مدت مقرر کرده را یا به حبس ابد محکوم می کنند و
معموال برای چنین مخالفتی کسی را اعدام نمی کنند ،مگر
در رژیم هایی مانند رژیم بعث و ال سعود که هیچ نوع انتقادی
را تحمل نمی کنند .بنابراین شــاهد بودیم که ال سعود نام
ایت الله نمر را در کنار افراد تروریســتی که اعضای داعش
و القاعــده بودند ،قرار می دهد تا جنایــت خود را تحت این
پوشش قرار دهد که این متهمان امنیت ملی عربستان را به
خطر انداختند ،اما سوال اینجا ست که چگونه با سخنرانی
یا خطبه نماز جمعه یــک فرد می تواند امنیت ملی کشــور
پهناوری مثل عربستان را به خطر بیندازد؟ این مساله فقط
داللت بر این دارد که عربستان به شدت از مسائل درون خود
و وضعیت اجتماعی نگران است .رژیم عربستان می داند
حجم مخالفت در این کشور زیاد است بنابراین سعی می کند
با کوچکترین مخالفتی برخورد کند .در عربستان ،ال سعود
پدیده ای است که بر یک کشور پهناور حاکم شده و از دید
این قبیله و ان فرهنگ قبیله ای و عشــیره ای که متعلق به
هزاران سال پیش بوده و هنوز هم وجود دارد این قبیله خود
را مالک کشــور می داند نه حاکم بر ان ،به همین دلیل نیز
اسم قبیله خود را بر این کشــور گذاشتند ضمن اینکه نگاه
دولتمردان عربستان به مردم نگاه شهروندی نیست بلکه
مردم کارمندان ال ســعود محسوب می شــوند .اما عامل
خارجی موثر در این زمینه شکست های منطقه ای عربستان
در مسائل و تحوالت منطقه ای است به طوری که این کشور
در حال پرداخت بهای سیاســت های اشتباهش است .در
سوریه شاهد بودیم که تمام تالش های عربستان به همراه
قطر و ترکیه برای ســرنگونی نظام اســد به نتیجه نرسید و
در حال حاضر جهان اعتراف می کنــد که خطر گروه های
تروریســتی ـ تکفیری خطری اســت که جامعــه جهانی را
بین الملل
می خواهند مانع از نفوذ ایران شوند
گفت وگوی مثلث با میریوسفی ،رئیس گروه مطالعات خاورمیانه وزارت خارجه
در ان ایام جمعه های خشم متعددی را در شبه جزیره شامل
عربستان ،بحرین ،یمن و دیگر کشورها شاهد بودیم .در
این میان شانسی که عربستان اورد این بود که تظاهرات
مثلث | شماره 295
عربســتان ســعودی به دنبال اعدام شــیخ نمر
باقر النمر ،روحانی برجســته شیعی و تعرض به
ســفارت این کشــور در ایران در پی اجرای این
حکم ،روابــط دیپلماتیک خود با تهــران را قطع
کرد .ارزیابی شما از سیاســت هایی که در قبال
ایران در پیش می گیرد ،چیست و چرا این کشور
تا بدین حد به دنبال ایجاد تنش با تهران است؟
باید توجه داشــت که مشکل عربســتان ،ایران
نیست بلکه مشکل عربستان ،تهدید حیاتی ای است که از
سال ۲۰۱۱حکومت این کشور با ان مواجه شده است .در
سال ۲۰۱۱که حرکت های بیداری اسالمی و انقالب های
عربی در تونس و سپس در مصر اغاز شد ،مهمترین نگرانی
و اولویت امریکا ،عربســتان و متحدان انهــا جلوگیری از
پیروزی یک انقالب اســامی جدید در ســه کشور مصر،
عربستان و ســپس در اردن بود .سیاستی که همان زمان
و در روز هشــت فوریه ۲۰۱۱ملک عبدالله ،پادشاه وقت
عربستان در تماس تلفنی با اوباما اعالم کرد در واقع اعالم
سیاست مشت اهنین این کشــور بود ،مبنی بر اینکه حتی
به قیمت کشته شدن هزاران هزار نفر می بایست متحدان
عربســتان و امریکا در منطقه از جمله حسنی مبارک حفظ
شــوند .از ان زمان سیاست مشــت اهنین با جدیت دنبال
شده است .انها در گام نخســت ناارامی ها در عربستان را
سرکوب کردند ،ســپس نیروهایشــان را به سمت بحرین
گسیل داشتند و علیه اعتراضات شــیعیان ان کشور وارد
عمل شدند .بعد از ان و در مارس ۲۰۱۱وارد یمن شدند و
۵۳نفر را در ان کشور کشتند .این اتفاقات ادامه داشت و
3
علیرضــا میریوســفی ،رئیــس گــروه مطالعات
خاورمیانــه دفتر مطالعــات سیاســی و بین المللی در
گفت وگــو با هفتــه نامه مثلــث تاکید کرد که مشــکل
عربستان ،ایران نیست؛ بلکه عربستان از سال ۲۰۱۱
و بیداری اســامی احســاس تهدید شــدیدی کرده
است ،بنابراین ورود عربستان به جنگ سوریه و یمن
و یا ســرکوب معترضین در داخل عربستان یا بحرین
نیز به ایــن خاطر بود کــه راه دومینــوی انقالب های
عربی به سمت کشــورش را سد کند و ســپس نیز با
هدف انکه مشکالت داخلی و منطقه ای اش و از جمله
دخالتــش در جنگ ســوریه ،یمــن ،بحریــن و دیگر
کشورها را توجیه کند ،به مســائل فرقه ای دامن زده و
تالش کرده است اختالفات شیعه و سنی را تحریک
کند .به گفته این کارشــناس در همین راســتا بود که
عربســتان به بحث های ایران هراســی دامن می زند
و مدعی می شــود که بهانه این اقدامــات غیرموجه،
جلوگیــری از نفوذ ایران اســت .میریوســفی معتقد
اســت در حال حاضر هرچقدر اقدامــات و رفتارهای
ایران حساب شده تر و منطبق بر هنجارهای جهانی و
اموزه های اسال می باشد ،توانایی تخریبی عربستان
علیه ایران کاهش خواهد یافت.
بین الملل
تهدید می کند و همه می دانند که عربســتان ،ترکیه و قطر
از این گروه ها حمایت می کنند .از سوی دیگر در عراق هم
شاهد هستیم داعش مرتبا شکست را متقبل می شود که در
واقع شکست عربستان است .از سوی دیگر ،در یمن تمام
جنایت های عربستان تا االن نتیجه ای به همراه نداشته و
فقط باعث محکومیت این رژیم شده است.
جنگ خانمان سوز یمن و توطئه نفتی عربستان برای
ق بیش از دو سال است سبب
مقابله با ایران ،روســیه و عرا
کاهش قیمت نفت شــده است بر این اســاس بر سیستم
اقتصادی و زندگی مردم عربستان گذاشــته و باعث شده
که امســال عربســتان با حدود 100میلیارد کسری بودجه
ش یابد
مواجه شود و قیمت بنزین به یک باره 40درصد افزای
که این موضوع یک زمینه نارضایتی را در عربستان به وجود
اورده ،بنابراین حاکمان برای اینکه بتوانند از مردم زهر چشم
بگیرند و انها را بترســانند با مشــت اهنین برخورد می کنند
و در این مقطع ایت الله باقرالنمر را به شــهادت رساندند تا
به دیگران بفهمانن د رژیم با کسی شــوخی ندارد .این البته
فرجام کار نخواهد بود و تاریخ نشــان داده کــه در نهایت
خون امثال نمر بر شمشیر امثال سعودی غلبه خواهد کرد.
حوادث تروریســتی مثل پاریس نشــان داده در هر حادثه
تروریستی یا شهروندان عربستانی حضور دارند یا با حمایت
عربستان بوده است .پس عربســتان احساس می کند در
صحنه جهانی و منطقه ای به شدت تضعیف شد ه و ضربات
سنگینی را متحمل می شود .پس برای قدرت نمایی دست
به کارهای جاهالنه ای می زند که نتیجه ان معکوس خواهد
بود .عربســتان فکر می کند با اعدام یک مخالف سیاسی
نمایش قدرت را به اجرا می گذارد اما همه می دانند این کار
ناشی از ضعف و از سر استیصال است که عربستان دست
به این اقدام می زند چراکه یک نظام قدرتمن د که اعتماد به
نفس داشته باشد هیچ گاه از چنین انتقادهایی دچار بی ثباتی
نمی شود تا فرد را اعدام کند .در این میان هر چند مردم ایران
حق اعتراض نسبت به سیاست های ال ســعود را دارند اما
باید این نکته را مدنظر داشته باشیم که حمله به سفارتخانه
عربستان به نفع رژیم عربســتان بود .این حق مردم ایران
است که اعتراض خودشان را نســبت به این جنایت نشان
دهند ولی بــرای اعتراض ،روش هــای حکیمانه و قانونی
وجود دارد که می تواند به صورت اعتراض و تجمع در مقابل
سفارت عربستان باشــد که در همه دنیا هم مرسوم است.
اما متاسفانه عده ای یا تحت تاثیر احساسات قرار گرفتن د یا
ممکن است عوامل مشکوکی به صفوف مردمی نف وذ کرده
و انها را تحریک کرده باشن د تا اقدامات نسنجیده و خالف
قانونی انجا م دهند که متاسفانه به نفع عربستان تمام شد،
چراکه طبق حقوق بین الملل ،سفارتخانه های خارجی در
هر کشــوری مصونیت دارند و دولت میزبان مسئول حفظ
امنیت این سفارتخانه ها هست.
حملهبهسفارتخانهویاکنسولگریعربستاندرمشهد
دردی را دوا نمی کند و اینگونه کارها انتقام خون شهید نمر
نیست برعکس باعث خواهد شــد که ایران محکوم شود
که این به نفع عربستان است .باید دستگاه های انتظامی
بررســی کنند که این اقدام از روی احساســات و نسنجیده
بوده است یا اینکه یک عمل حساب شده است که عناصر
مشــکوک ان را انجام دادند .توصیه ما این اســت که هم
حرکت های مردمی باید حســاب شده باشد و از سوی دیگر
هم دیپلماسی ما فعال باشــد تا بتوانیم عالوه بر اعتراض
مســتقیم به دولــت عربســتان ،وارد مجامــع بین المللی
شــده و در صحنه های بین المللــی این اقــدام را محکوم
کنیم .ما می توانیم این مســاله را هم در ســطح منطقه ای
مثل کنفرانس اســامی ،سازمان ملل ،شــورای امنیت و
مجمع عمومی ســازمان ملل مطرح کنیم یــا اینکه فرضا
مجلس شورای اسالمی از اتحادیه پارلمان های اسالمی
درخواست بررسی این جنایت را کند.
67
بین الملل
بین الملل
68
مثلث | شماره 295
۱۰۰هزار نفری در ماه اوریل 2011در حمص سوریه اغاز
شــد و انها توانســتند بحث انقالب های عربی را منحرف
کرده و به نوعی در ســوریه مدفون کننــد .به همین خاطر
ورود عربستان به جنگ سوریه و حمایت مالی ،تسلیحاتی و
انسانی از انها به این خاطر بود که راه دومینوی انقالب های
عربی به سمت عربســتان را سد کند و ســپس برای اینکه
دخالتش در جنگ سوریه ،یمن ،بحرین و دیگر کشورها را
تسهیل و توجیه کند ،مسائل فرقه ای را تحریک و تالش
کرد که به بحث های شــیعه و ســنی دامن بزند .در همین
راستا بود که عربستان بحث ایران هراسی را نیز مطرح کرد
و مدعی شد که برخی اقداماتش در جهت جلوگیری از نفوذ
ایران است .با در کنار هم قرار دادن این مسائل در می یابیم
که مساله عربستان ،مساله ایران نیست ،بلکه قصد دارد
عالوه بر انحراف افکار عمومی از سیاست های مخرب و
غیرقابل دفاع خود ،زمینه های اجرای این سیاست ها را در
کشورهای هدف خود تسهیل کند.
در واقع عربســتان حکم یــک تیم ورزشــی را دارد
که احســاس می کند بازنده اســت و نمی تواند به صورت
جوانمردانه گل هــای خورده را جبــران و نتیجــه بازی را
عوض کند .در چنین وضعیتی ،این تیم ســعی می کند با
ایجاد درگیری ســاختگی و برهم زدن بازی ،وضعیت را به
نفع خود تغییر دهد .در برهه کنونی بحث اعدام شیخ نمر و
قطع روابط عربســتان با ایران نیز در همین چارچوب قابل
ارزیابی است.
در حال حاضر عربستان به لحاظ موقعیت داخلی
و منطقه ای چه شرایطی دارد؟
عربســتان ســعودی قصد دارد بازی را در منطقه
برهم زند و از اوضــاع برهم ریخته منطقــه برای فرافکنی
مشــکالت داخلی خودش بهره ببرد .از یک سو عربستان
از چالش های شکاف طبقاتی در کشورش رنج می برد و از
سوی دیگر در بحث منطقه ای نیز در وضعیت قدرتمندی
قرار ندارد.
اخیرا نیز به دنبال حصول ایران و 5+1به توافق برجام
و ارتقای موقعیت جهانی و منطقه ای ایران ،ناکامی کامل
عربستان در جنگ یمن که با تبلیغات و شعارهای عجیب
و غریبی شروع شد و اخیرا ایجاد ائتالف چهارگانه روسیه،
ایران ،عراق و ســوریه که توازن قوا را به ضرر گروه های
متحد عربستان در ســوریه و عراق تغییر داده است و خود
را در قالب مذاکرات صلح سوریه در وین 1و 2و نیویورک و
قطعنامه 2254نشان داد ،عربستان بیش از پیش احساس
کرد که در موضع ضعــف قرار دارد و احســاس ناکامی در
میان حاکمان ریاض افزایش یافت.
در چنین شــرایطی ایران باید چه سیاستی را در
قبال ریاض در پیش بگیرد؟
در این میان ایران باید یک سیاســت سنجیده را
در دســتورکار قرار دهد و از واکنش های احساسی شدیدا
خودداری شــود .همچنین باید از مواردی که بهانه دست
ســعود ی ها می دهد همانند بحث تعرض به ســفارت این
کشور نیز اجتناب شود.
تعرض به سفارت عربستان در تهران می تواند منجر
به ان شــود که ریاض از یک متهم و کشوری که دست به
عربستان حکم یک تیم ورزشی را دارد که
احساس می کند بازنده است و نمی تواند
به صورت جوانمردانــه گل های خورده را
جبــران و نتیجه بازی را عــوض کند .در
چنین وضعیتی ،این تیم ســعی می کند
با ایجاد درگیری ســاختگی و برهم زدن
بازی ،وضعیت را به نفع خود تغییر دهد
جنایتی بزرگ علیه یک رهبر مذهبی و یک منتقد حکومتش
زده است ،در جایگاه طلبکار قرار بگیرد.
همچنین عربســتان در حال حاضر تمــام نرم های
دیپلماتیــک بین المللی و پذیرفته شــده در دنیــا را زیر پا
گذاشته است؛ حمله نظامی عربستان به یمن ،لشکرکشی
به بحرین و حمایت از تکفیری ها و تروریست ها در سوریه
و اخرین نمونه ان اعدام یک منتقد حکومت که هیچ گاه نه
به اقدامی مسلحانه و خشن دست زده و نه هیچ گاه مبلغ و
مروج خشونت بوده است ،هیچ کدام در عرف بین المللی
پذیرفته شده نیست .در این میان هرچقدر عملکرد و رفتار
ایران مطابق با هنجارهای بین المللی باشــد و از اقدامات
واکنشــی و احساســی پرهیز کند بــه همان نســبت رفتار
عربستان با فشار عرف و نظام بین الملل و کشورهای ثالث
کنترل خواهد شد.
ایــن صحیــح اســت کــه ریــاض سیاســت لجام
گسیخته ای را در منطقه در پیش گرفته است ولی اینگونه
نیســت که بتواند هر کاری کــه می خواهد انجــام دهد.
بنابراین بســیار اهمیت دارد که ایران با ارامش و متانت و
مطابق نرم هــای بین المللی حرکت کند و مــواردی مانند
حفاظــت از اماکن دیپلماتیــک را در دســتورکار خود قرار
دهد .در نتیجه هرچقدر اقدامات و رفتارهای ایران بیشتر
با هنجارهای جهانی مطابقت داشته باشد توانایی تخریبی
عربستان بیشتر کاهش خواهد یافت.
اینــده و چشــم انداز روابــط ایران و عربســتان
سعودی را باتوجه به مشکالت پیش امده چطور
می بینید؟
در این شــرایط به نظر نمی رسد که در کوتاه مدت
امکان ســازش یا تنش زدایی با عربســتان وجود داشــته
باشــد .اما کشــورهای منطقه و به خصوص کشــورهای
عربی دنباله رو عربستان باید به این درک برسند که مشکل
عربستان ،ایران نیســت و ایران همواره سیاست برادرانه
و مشارکت جویانه ای را در منطقه دنبال کرده و می کند.
همچنین همواره شــاهد بوده ایم که دست دوستی
ایران به ســوی کشــورهای منطقه توســط عربســتان رد
شده است که ریشه در مشــکالت داخلی و منطقه ای این
کشــور و سوءاســتفاده ای دارد که عربســتان از نمایش
ســاختگی ایران هراســی و دشــمنی با ایران بــرای خود
متصور است.
ارزیابی شــما از واکنش متحــدان غربی ریاض
نسبت به عبور عربستان از نرم های بین المللی و
همچنین اعدام های اخیر در این کشور چیست؟
در این مساله که عربستان با یکسری کشورهای
غربی به ویژه امریکا ،متحد یکدیگر هستند شکی نیست،
منتها اینگونه نباید تصور کرد که هیچگونه تنش یا کنترلی
نسبت به عربستان وجود ندارد .در ســال های گذشته در
مقاطعی شاهد فشارهای کشورهای غربی و دیگر متحدین
عربستان بر دولت این کشور بوده ایم.
در حــال حاضر بســیار اهمیــت دارد که در ســطح
بین المللی اقدامات عربســتان محکوم شود و این کشور
موفق نشود به بهانه ایران هراســی و بحث های فرقه ای
اذهان عمومی کشــورهای اســامی و نظام جهانی را از
موضوع اصلی که همان اعدام بی رحمانه و غیر قابل توجیه
شیخ نمر است ،منحرف کند.
نکته دوم نیز این اســت که هرچقدر عربستان کمتر
بتواند از بحث های فرقه ای و ایران هراســی استفاده کند
به همان نسبت چالش های داخلی و منطقه ای این کشور
رشد بیشتری خواهد داشت و مجبور می شود به جای فعال
ش علیه ایران ،به رتق و فتق
کردن ظرفیت های تخریبی ا
این چالش ها بپردازد؛ در نتیجه سیاست های تخریبی که
در قبال ایران در پیش گرفته به طــور طبیعی کاهش پیدا
خواهد کرد.
ایران،بایدهمچنان
گفتمان وحدت را
تقویتکند
پیرمحمد مالزهی درگفت وگو با مثلث
جناب مالزهی! اخیرا شاهد شدت گرفتن تنش ها
بین ایران و عربستان هســتیم .در واقع به دنبال
اعدام شیخ نمر ،روحانی شیعی توسط حکومت
سعودی و تعرض به سفارت این کشور در ایران،
ریاضروابط دیپلماتیکخودباتهرانراقطعکردو
سیاست های خصمانهای را در دستورکار قرار داده
است .در کل ارزیابی شــما از تحوالت اخیر میان
ایران و عربستان سعودی چیست؟
ایران و عربستان دو کشور مهم اسالمی در منطقه
هستند که در تحوالت منطقهای نقش بســیار پررنگی ایفا
میکنند .البته یک مشکل اساســی که در مناسبات ایران،
عربســتان و حتی ترکی ه وجود دارد این اســت که هر کدام
از این کشورها الگوی اســامی خاصی را دنبال میکنند و
به عنوان مثال ترک ها به دنبال احیــای نئوعثمانی گرایی و
خالفت عثمانی هســتند .بنابراین یک رقابت ایدئولوژیک
پشــت پرده وجود دارد کــه نمودهای خارجــی ان همین
اتفاقاتی است که شاهد ان هســتیم .در سطح منطقه اگر
به تحوالت نگاهی داشته باشیم و مســائل سوریه ،عراق،
یمن و بحرین را با دقت مورد توجه قرار دهیم در می یابیم که
برخی رقابت های پشت پرده است که به تحوالت منطقه ای
جهت می دهد .با این تفاسیر ایران و عربستان باید به سمت
وحدت بیشتر حرکت کنند زیرا تنش و تفرقه در مناسبات این
دو کشــور فقط منفعت هایی را برای دیگر کشورها به دنبال
خواهد داشت .کشــورهایی هســتند که از تنش در روابط
ایران و عربستان سود می برند به عنوان نمونه امریکایی ها
از مذهبی کردن جنگ در منطقه استقبال می کنند و تالش
دارند که از ایــن طریق به نوعی منافع خــود را تامین کنند.
در نتیجه طرح هایی را برای درگیر کردن مســائل مذهبی و
قومی در خاورمیانه دنبال می کنند .بنابراین دو کشــور اگر
لو فصل کنند فضا را برای دخالت
نتوانند اختالفات شان را ح
دیگران هموار می کنند که این مساله نه سودی برای ایران
دارد و نه برای عربستان سعودی.
با توجه به سطح تنشها ،چشم انداز روابط تهران
و ریاض را چطور می بینید؟
اگر تنشهــا از یک حــدی تجاوز کنــد دو طرف
می توانند به سمتی حرکت کنند که بخواهند مشکالت شان
را حل و فصل کنند .البته در کوتاه مدت اگر مناسبات میان
دو کشور مجددا برقرار شود رقابتها فعال کاهش نخواهد
یافت .درواقع تا زمانی که تکلیف کشورهایی مانن د سوریه،
عراق ،یمن و بحرین مشــخص نشــود ایران و عربســتان
سعودی نمیتوانند کامال در یک جهت قرار بگیرند .اما در
بلند مدت نیازهای دنیای اسالم ایجاب می کند که دو کشور
به سمت درک واقعیات و عادی شدن مناسبات حرکت کنند.
زیرا همانطور که ابتدا گفتم ایران و عربستان دو کشور مهم
در منطقه هستند که منافع مشترکی به ویژه در ارتباط با اوپک
و مساله نفت دارند .سیاســتی که عربستان در مورد فروش
نفت در پیش گرفته که از یک سو تولیدش را افزایش داده و
از سوی دیگر قیمت نفت را کاهش داده است ،هم به ضرر
خود این کشور است و هم به ضرر جمهوری اسالمی ایران
تمام خواهد شد .سود این سیاست ها به جیب شرکتهای
نفتی و کســانی که در این معامالت به دنبال کاهش قیمت
مثلث | شماره 295
ائتالف سازی ها کل دنیای اسالم را در بر خواهد گرفت .به
ویژه اگر کشورهای اسالمی به سمت جنگ های مذهبی و
ی حرکت کنند مسائل بسیار خطرناک تر خواهد شد .من
قوم
به شخصه این برداشت را دارم که تا وقتی برای مساله سوریه
یک راه حل سیاسی یافت نشــود ،واقع بینی در عراق حاکم
لو فصل نشود ،مشکالت میان ایران
نشود یا بحران یمن ح
و عربستان نیز همچنان وجود خواهد داشت .امروز سوریه
وضعیت بسیار بدی دارد ،زیرساخت ها در این کشور تقریبا از
بینرفت هوبهلحاظنظامینیزپیشرفتچشمگیریراباوجود
حضورروسیهشاهدنیستیم.برایبرون رفتازبحرانسوریه
تنها راهکار سیاسی باید مدنظر باشد .از سوی دیگر در مورد
عراق نیز باید ایران به عنوان دوست و متحد دولت عراق به
این کشور کمک کند تا یک جامعه مدنی در ان شکل بگیرد
و همه گروهها در قدرت حضور داشته باشند .راه حل تمامی
بحرانهای این چنینی نیز وحدت ملی و روی کار امدن یک
حکومت دموکرات است.
در شرایطی که عربستان در حال تقویت و شکل
دادن به یک ائتالف ســنی اســت ایران باید چه
سیاستی را دنبال کند؟ ایا ایران نیز باید در راستای
تقویت محور شیعی و محور مقاومت گام بردارد
یا بالعکــس به گونــ های پیش برود کــه خیلی به
تضادهای میان سنی و شیعه دامن زده نشود؟
ایــران بعــد از پیــروزی انقالب اســامی همواره
گفتمان وحدت اسالمی را مطرح کرده است .اکنون ایران
بایدتالشکن دچنینگفتمانیرادردنیایاسالمتقویتکند.
اگر چنین گفتمانی تقویت شــود ایران در قامت یک کشور
اسالمی شرایط بسیار مطلوب تر و نقش اثرگذارتری خواهد
یافت .ایران باید در شعار و عمل این گفتمان را سرلوحه امور
خود قرار دهد .هم اکنون ایران ســاالنه کنفرانس وحدت
اســامی را برگزار می کند و طی ان دانشمندان اسالمی در
یک نشســت حضور می یابند اما ایران بایــد روند عملیاتی
کردن اصول این وحدت اسالمی را نیز در نظر داشته باشد.
در مقابل گفتمان وحدت اسالمی گفتمان تفرقه وجود دارد
ت در این میان برخی کشــورها به سمت دامن
و ممکن اس
زدن به تفرقه میان کشــورهای اســامی گام بردارند .این
تفرقه بسیار خطرناک است و هیچ کشور اسالمی از ان سود
نخواهد برد .باز هم تاکید می کنم کــه در منطقه تفرقه چه
مذهبی باشد و چه قومی ،سود ان به جیب اسرائیل خواهد
ریخت و منجر به ان می شــود که این رژیم خیلی راحت تر
اهدافش را پیگیری کند .در نتیجه اکنون در دنیای اسالم
دو گفتمان داریم؛ نخســت گفتمان وحدت اســامی که
تمام کشورهای اسالمی باید در راستای تقویت این گفتمان
گام بردارند تا چنین گفتمانــی وجه غالب پیدا کند .دیگری
نیز گفتمان تفرقه اســت که امروز در سوریه ،عراق ،یمن و
برخی کشورهای دیگر نمودهای ان دیده می شود .در این
کشورها بحث شیعه و ســنی و بحث های قومیتی به شدت
دامن زده می شود که چنین بحثهایی هیچ نتیجه ای به جز
درگیری و تنش به دنبال نخواهد داشــت .بلکه قومیتها و
مذهبهای مختلف باید در چارچوب وحدت ملی کشورشان
و وحدت گرایی اسالمی منافعشان را جست وجو کنند.
اکنون که روابط تهران و ریاض دچار تنش شده
ایا کشــورهای دیگر می توانند نقــش میانجی را
میان دو کشور برای از سرگیری روابط دنبال کنند یا
اینکه ایران و عربستان خودشان باید در راستای
برقراری مجدد روابط تالش کنند؟
کشورهایی هستند که هم با ایران مناسبات خوبی
دارند و هم با عربستان سعودی .شاید بهترین کشوری که در
این مورد بتوان از ان نام برد پاکستان باشد و به نظر میرسد
اسالم اباد این توانایی را دارد که دو کشور را پای میز مذاکره
بنشــاند و تهران و ریاض نیز صادقانه مشــکالت را مطرح
کنند تا راه حلی برای ان یافت شود .ترکیه نیز تاحدودی این
ظرفیت را دارد که نقش میانجی را ایفا کند .البته در شرایط
فعلی به دلیل پاره ای اختالفات میان ایران و ترکیه شاید این
کشور برای تهران خیلی قابل اعتماد نباشد .حتی اندونزی
که بزرگترین کشور اسالمی است و دور از منطقه خاورمیانه
قرار دارد این ظرفیت را دارد که بین دو کشور وساطت کند.
در نهایت اینکه حاکمان عربســتان سعودی بعد
از فوت ملک عبدالله سیاســت های تنش زایی را
در قبال کشورهای منطقه در پیش گرفته اند .در
حوزه داخلی چرا ریاض چنین سیاست هایی را در
دستورکار قرار داده و در کل ساختار فعلی قدرت در
عربستان را چطور می بینید؟
ساختار قدرت در عربستان یک ساختار قبیلهای
اســت و در کل نظامهایی که در کشــورهای عربی شکل
گرفتهاند بر اســاس تســلط قبیلههــا بودهانــد .بنابراین
ترکیبی از قومیت عرب و ایدئولوژی وهابیت در زمان ملک
عبدالعزیز با هم پیوند خــورد و انها توانســتند قدرت را در
اختیار بگیرند .پس از ان نیز کشــف نفت و ورود ارامکو به
عربستان سعودی ،ثروت عظیمی را نصیب این کشور کرد.
هم اکنون نیز تمام پست های اساسی کشور میان خاندان
ال سعود تقسیم شده است بنابراین در ذات این نظام بحران
وجود دارد و زمینه های بحران نیز به چشــم می خورد .اما
نباید تصور شــود که بحران در خاندان ال ســعود و در کل
عربستان انقدر حاد است که به تغییراتی منجر شود .زیرا
اوال حکومت عربســتان تســلط خوبی بر جامعه دارد و از
ســوی دیگر پول حاصل از فروش نفت ان قدری است که
یک رفاه نسبی برای جامعه ایجاد کرده است .بنابراین به
لحاظ روانی ،ذهنی و عینی شرایط برای دگرگونی فوری در
ساختار قدرت عربستان قابل تصور نیست هرچند که این
نظام تاحدی نیــاز به اصالحــات دارد .در این میان ملک
عبدالله ،پادشاه درگذشته ســعودی در پی ان بود تا حدی
ســاختار قدرت را بازتر کند ،نســل جوانتر و تحصیلکرده
غرب را به کار بگیرد یا در مورد زنان سیاست های نرم تری
را دنبال کند .بنابراین برخی اصالحات ممکن است شرایط
را برای حکومت ال ســعود بهتر کند امــا نمی توان انتظار
داشــت که در کوتاه مدت تغییرات عمده ای در ســاختار
قدرت این کشــور رخ بدهد .در عین حال امریکاییها نیز
منافعی در عربستان و روی کار بودن حکومت فعلی دارند
و به اســانی اجازه نخواهند داد تغییراتی در ساختار قدرت
شکل بگیرد.
بین الملل
نفت هستند سرازیر خواهد شد.
در این میــان اگر دو کشــور براســاس واقعیتهای
موجود حرکت کنند زمینه های مثبتی وجود دارد که می تواند
پررنگ تر شود و تنش ها در روابط تهران-ریاض کاهش یابد.
اگرایرانوعربستاندراینمسیرحرکتکنندامکانبرقراری
مجدد روابط وجود دارد .در عین حال هر دو کشور به برقراری
روابط ب ا یکدیگر نیاز دارند و این گونه نیســت که عربستان
گمان کند طی قطع رابطه با ایران می تواند مشکالتش در
لو فصلکند.درواقعمشکالتیکه
یمن،سوریهوعراقراح
در منطقه وجود دارد یک راه حل منطقه ای را طلب می کند و
راه حل منطقه ای به گونه ای است که باید تمامی کشورهای
منطقه در ان حضور داشته باشند .یعنی نمی توان یک کشور
را نادیده گرفت و باقی کشــورها به دنبال راه حل منطقه ای
باشند .به خصوص ایران و عربســتان که دو کشور بزرگ و
تاثیرگذار هستند حتما باید در روند حل و فصل بحران های
منطقه ای حاضر باشند .عالوه بر این باید توجه داشت که
تنش در مناسبات ایران و عربستان سعودی نه تنها به ضرر
این دو کشــور ،بلکه به ضــرر کل منطقه اســت .یعنی اگر
تنش ها در سطحی دنبال شود که نتوان مسائل را از طریق
لو فصلکرددرانصورتکلمنطقهدچاربحران
سیاسیح
خواهد شد .این در حالی است که هیچ کشوری به دنبال ان
نیستکهمنطقهدرچنینشرایطیقراربگیرد.تنهارژیمی که
به دنبال درگیری های منطقه ای است رژیم اسرائیل است.
این رژیم خواهان ان اســت کشورهای اسالمی با یکدیگر
درگیر شــوند تا بتواند طرح هایی را که بــرای تثبیت قدرت
دارد عملیاتی کنــد .در هر حــال امروز مشــکلی در روابط
ایران و عربســتان حاصل شده اســت که برای رفع ان باید
منتظر گذشت زمان باشیم .همانطور که تاکید کردم بحث
رقابتهای ایدئولوژیک نیز مزید بر علت شده و کار را برای
ایران و عربستان دشوارتر کرده است.
به دنبال شــدت گرفتن درگیریهــا میان تهران-
ریاض ،بحث ائتالف شیعه و ســنی نیز به شکل
جدی تــری خودنمایــی میکند .ارزیابی شــما از
ائتالف بندیهای شکل گرفته در منطقه چیست
و این ائتالفها چه پیامدهایــی را به دنبال خواهد
داشت؟
در این خصــوص باید توجه داشــت کــه در حال
حاضر دو ائتالف در حال شــکل گیری اســت کــه این دو
ائتالف بر اســاس مذهب و قومیت هســتند .یعنی درست
همان چیزی که غرب و امریکا به دنبال ان هستند تا ایجاد
اختالف کنند .نخست ائتالفی تحت عنوان محور مقاومت
اســت که ایران ،عراق ،ســوریه و حزب الله لبنان در سطح
منطقه در ان حضور دارند و سپس نیز با ورود روسیه در جنگ
سوریه ،این ائتالف بعد بین المللی به خود گرفته است .در
این میان رقابتهای روســیه با غرب در اوکراین و پیشروی
ناتو به سمت مرزهای امنیتی روسیه ،نگرانیهایی را برای
مسکو رقم زده و همین نگرانی باعث شده است که کرملین
تصمیم به حضور نظامی در سوریه بگیرد .در غیر این صورت
وضعیت و اینده بشار اســد انقدر برای روسیه حائز اهمیت
نیســت که بخواهد تا بدین حد هزینه کند .از ســوی دیگر
عربســتان تالش دارد در مقابل محور مقاومت یک محور
سنی تشکیل کند .اخیرا نیز اخباری منتشر شد بر این اساس
که جانشین ولیعهد عربستان ســعودی اعالم کرد که یک
محور سنی شامل کشورهای مختلف در حال شکل گیری
است .در این میان کشــوری چون پاکستان اعالم کرد که
در جریان شکل گیری چنین ائتالفی نبوده است اما واقعیت
این است که تمام این کشورها در جریان هستند ،مذاکراتی
صورت گرفته ،امتیازاتی ردوبدل شده است و تالش دارند
محوری در برابر محور شــیعی مقاومت تشکیل دهند .این
تقابل بسیار خطرناک است و با تشکیل چنین ائتالفی یک
بازی در میدان دیگران صورت خواهد گرفت .یعنی ضرر این
4
پــــیرمحمد مــــازهی،
کارشناس مســائل خاورمیانه در
گفت وگویی تفصیلی با مثلث به
بررســی تنشهای اخیــر میان
تهران و ریاض پرداخت و تاکید
کرد که در صورت تداوم تنش و
تفرقهبیندوکشوربزرگاسالمی
منطقه ،برخی دولتهای دیگر از این تنش سود خواهند
برد .به گفته مالزهی ،کشــوری چون امریکا از مذهبی
کردن جنگ در منطقه استقبال میکند یا رژیم اسرائیل
خواهاناناستکهکشورهایاسالمیبایکدیگردرگیر
شــوند تا بتواند طرحهایی را که برای تثبیت قدرت دارد
عملیاتی کند .این کارشــناس همچنین معتقد است تا
زمانی که تکلیف کشورهایی مانن د سوریه ،عراق ،یمن
و بحرین مشــخص نشــود ایران و عربستان سعودی
نمیتوانندکامالدریکجهتقراربگیرندورقابتهایشان
ادامه خواهد داشــت .در عین حال مالزهــی بر این باور
اســت که در بلند مــدت نیازهای دنیای اســام ایجاب
میکندکه دوکشوربهسمتدرکواقعیاتوعادیشدن
مناسباتحرکتکنند.
بین الملل
69
بین الملل
عربستان روی گسل
عربستان به سمت تنش می رود
نصرت اهلل تاجیک
سفیر سابق ایران در اردن
بین الملل
70
مثلث | شماره 295
5
بحث سیاست های جدید عربســتان و هیات حاکمه
جدید این کشــور با اتفاقاتی که اخیرا پیش امده ،دو بحث
متفاوت است .امروز عربستان روی چند گسل شامل گسل
اجتماعی ،سیاسی و فرهنگی در حال حرکت است و بنابراین
این کشور با مشــکالت متفاوتی روبه رو است .ولی مواجه
شدن عربستان با موقعیت کنونی نتیجه سکته دیپلماسی
در منطقه است .در واقع کاربرد روش های غیر سیاسی در
منطقه افزایش یافته و روش هــای مبتنی بر زور برای غلبه
بر یکدیگر در منطقه حساسی مانند خلیج فارس و خاورمیانه
به شــدت می تواند تنش افرین و خطرناک باشد .برای باز
کردن بحث باید به ماهیت تغییر و تحوالتی که در عربستان
سعودی رخ داده توجه داشت .این ماهیت تغییر و تحوالت
ممکن است در هر کشور دیگری نیز رخ دهد اما این مساله
که این تغییر و تحوالت را به سمت تقابل پیش می برند یکی
از اشتباهاتی است که از سوی سعودی ها دنبال می شود.
عربستان اختالفاتش با ایران که راجع به هر چیزی از جمله
مسائل سوریه ،عراق و در کل خاورمیانه است را به تضاد و
تقابل تبدیل می کند که این مساله بسیار خطرافرین است.
در حال حاضر ایران باید هر چه سریعتر به سمت کنترل این
تنش گام بردارد و سیاست تنش صفر با کشورهای منطقه
را در دســتورکار قرار دهد .در این صورت هر کشــوری در
ارامش می تواند مسائل و مشکالتش را حل و فصل کند.
رشد تضادهای درونی کشورها حتما به نفع کشورهای دیگر
منطقه نخواهد بود زیرا کشــورهای یک منطقه ارتباطات
تنگاتنگی با یکدیگر دارند و ممکن است رشد تضادها باعث
تشدید اوضاع شود .کما اینکه عربستان اکنون برای از سر
گذراندن توفــان بهار عربی ناچار به اتخاذ سیاســت هایی
شد ه که می تواند در تشدید اوضاع منطقه نقش افرین باشد.
بنابراین در جمع بندی کلی بازهم تاکیــد می کنم که در دو
محور باید تحوالت اخیر میان ایران و عربســتان را بررسی
کرد؛ -1ماهیت تغییر و تحوالتی که در کشورها رخ می دهد
-2پیوند زدن این تحوالت با تشــدید تضادهای منطقه ای
و افزایش مشــکالت .یعنی این دو محور را باید به صورت
جداگانه از هم مورد ارزیابی قرار داد.
بحث دیگری که در خصوص روابط ایران و عربستان
باید مورد توجه قرار گیرد تاثیر روابط دو کشــور بر تحوالت
منطقه ای و در کل تحوالت دیگر کشورهای منطقه است.
در منطقه خاورمیانه برخی کشــورها چون عربستان
و ایران تاثیرگذاری سیاســت خارجی شــان قوی اســت و
می توانند با ارائه یک فرمــول صحیح که هم خطوط قرمز
یکدیگر را رعایت کنند و هم منافع همدیگر را مدنظر داشته
باشند ،منطقه را به ســمت یک شــرایط بهتر و مطلوب تر
ســوق دهند .در این خصوص ممکن اســت عربستان در
مورد بعضی کشــورها نیز موفق عمل کند .همچنین این
سیاست ها در راستای جلوگیری از تشدید تضادها و تخریب
اوضاع نیز موثر خواهد بود.
به بیان دیگر در خاورمیانه و خلیج فارس دو ،سه کشور
بیشتر نیســتند که ظرفیت تاثیرگذاری بر مسائل منطقه و
بعضا مسائل جهانی را از طریق سیاست خارجی شان دارند.
اما به دلیل برخــورد اصطکاکی کشــورها و همگن نبودن
سیاســت ها و روش ها نمی توانند نقش فعال و تاثیرگذاری
بازی کنند و بیشتر مواقع انفعالی عمل می کنند .متاسفانه
به دلیل تعامالت ناصحیح کشــورها با یکدیگر در منطقه
و مشــکوک بودن بــه سیاســت ها ،اهــداف و روش های
همدیگر ،بیشتر تحرکات منطقه ای تخریبی اند .اگر بین
این کشورها بتوان تفاهم راهبردی برای نیل به نقطه تنش
صفر ایجاد کرد هر یک می توانند با اتخاذ راهبرد تنش زدایی
به خطوط قرمز و منافع طرف های ذی نفع احترام گذاشته
و به کســب منافع ملی و رفاه و امنیت در کشــورهای خود
بپردازند .بنابراین انچه که اکنون در منطقه شاهد هستیم
این است که متاسفانه اعتماد کشــورها نسبت به یکدیگر
و نقش سیاســت خارجی از بین رفته و دیپلماســی کم اثر
شده است .یعنی در قالب یک سلسله تحوالت ،اقدامات،
مذاکرات و کاربرد دیپلماسی عمومی و سنتی می توان در
شکل گیری بســیاری از پدیده ها نقش داشت .به نظر من
پیگیری یک دیپلماسی فعال تر از سوی ایران می توانست
این شرایط را که منجر به شهادت شیخ نمر شد از بین ببرد اما
به دلیل کم اثر شدن دیپلماسی در منطقه و کشورها شاهد
وقوع چنین رویدادهایی هســتیم .بنابرایــن نبود مصالحه
سیاسی منجر به ان می شود که سیاستمداران و کسانی که
دست اندرکاران سیاست خارجی هستند به صورت مستقیم
برخورد کنند و به دنبال فرمول منحنی برای دور زدن مسائل
نباشند .متاسفانه به عقیده من دیپلماســی در روابط اخیر
کشورهای منطقه کمترین نقش را داشته است در حالی که
تو سویی برویم که دیپلماسی بیشترین نقش
ما باید به سم
را داشته باشد و کاربرد زور ،خشــونت ،تقابل و چالشگری
خیلی کاهش یابد.
اکنون که سیاســت خارجی ریاض و تهران به سمت
تنش پیش رفتــه عواقب و پیامدهای ان نیز قابل بررســی
است .چندی دیگر موسم حج فرا می رســد و اگر خللی در
این فرایند پیش اید با واکنش های جدی از سوی ایرانیان
خواهان رفتن به مراســم حــج مواجه خواهیم بــود .البته
وقتی یک سیاستی طراحی می شود باید به عواقب ان توجه
داشت؛ متاسفانه به دلیل انکه اکنون روند امور به نوعی از
دست سیاستمداران خارج شــده و دیپلماسی کم اثر شده
است ،به شرایطی رسیده ایم که دو کشــور مهم و اثرگذار
منطقه قطــع رابطه کرده اند .طبیعی اســت کــه این قطع
روابط ،مشکالت متعددی برای ایران و عربستان به عنوان
دو کشور موثر همسایه و مسلمان ایجاد خواهد کرد .البته
حتی اگر دو کشور به یکدیگر نیاز هم نداشته باشند باز هم
قطع ارتباط توجیه پذیر نیســت .زیرا در دنیای کنونی قطع
ارتباط یک سلسله مســائل و مشــکالتی را در پی خواهد
داشت که عموما روی ضعیف ترین حلقه یعنی شهروندان
و مردم کشــورها تاثیراتش اشــکار خواهد شد .عربستان
جمعیت وسیعی از شــیعیان را دارد که می خواهند با ایران
رفت و امد داشته باشند .از سوی دیگر در ایران نیز بسیاری
عالقه مند به رفتن به مراسم حج عمره و تمتع هستند که در
صورت قطع ارتباط دو کشور برای این مردمان مشکالتی
ایجاد خواهد شد .همچنین در حالت قطع ارتباط عالوه بر
ت دیگری نیز پدید خواهد امد.
مواردی که ذکر شد ،مشکال
در این میان کســانی می توانند از این مشکالت جلوگیری
کنند که به اصل مفید بودن دیپلماســی ،کاربرد سیاســت
خارجی و تعامل در سیاست خارجی معتقد باشند و عنصر زور
را از معادالت حذف کنند .ما نباید اجازه می دادیم که عنصر
زور و خشونت به هر نوعی در روابط تهران و ریاض ظهور و
بروز پیدا کند .البته باید توجه داشــت که ماهیت تحوالت
در منطقه ماهیت بسیار سریعی است و این سرعت تغییر و
تحوالت ایجاب می کند که تاحدودی اینده نگری بیشتری
از سوی دست اندرکاران سیاســت خارجی و کسانی که بر
مسائل منطقه ای وقوف دارند ،دنبال شود .از سوی دیگر
باید تالش شود که از بروز خشــونت ،تشدید و جریحه دار
کردن احساسات عمومی جلوگیری شود .در واقع در عرصه
سیاست خارجی باید احساســات کمتر غالب باشد و بیشتر
عقل و تعقل گرایی حاکم شود.
در خصوص چشم انداز اینده روابط من بعید می دانم
که تحوالت به ســمت تداوم قطع روابط حرکت کند اما به
احتمال قوی شرایط ســختی برای سیاست خارجی ایران
قابل پیش بینی است .عربستان چه از جهت کمپ عربی و
چه از جهت استفاده از امکانات مالی سعی در جهت بسیج
تعدادی از کشــورها علیه سیاســت خارجی ایران خواهد
داشت ولی به عقیده من ما باید سعی کنیم که بیش از این
تحوالت منطقه به سمت قهر ،چالش گری ،خشونت و تضاد
کشورها با یکدیگر ســیر نکند .ایران باید با کنترل تنش و
بحران تحوالت را به ســمتی ســوق دهد که بیــش از این
اوضاع منطقه خشونت بار نشود .
حیلت ال سعود
ریاضازتنشباایرانسودمی برد
قاسم محبعلی
6
مدیرکل اسبق خاورمیانه
وزارت خارجه
مثلث | شماره 295
بین الملل
اعدام شیخ نمر باقر النمر ،روحانی شیعی عربستان
توســط حکومت ســعودی اقدامــی ضد حقوق بشــری و
برخالف مبانی ازادی بیان اســت و ریاض نمی تواند ان را
به هیچ وجه توجیه کند .اما متاســفانه در ایران و به دنبال
اقدام برخی افراد خودســر در ورود به ســفارت عربستان
در تهران و کنسولگری این کشــور در مشهد ،به طور کل
داســتان تغییر کرد .درواقع حمله به ســفارت سعودی در
تهران ظلمی اشــکار در حق شــیخ نمر و منافع ملی بود و
اکنون سعودی ها که باید بدهکار دنیا و ملت خود می شدند
در صحنه بین المللی طلبکار شــده اند .حمله به ســفارت
عربستان و کنســولگری این کشور در مشهد به این کشور
کمک کرد تا نه تنها از زیربار فشار افکار عمومی داخلی و
خارجی بیرون بیاید بلکه هم اکنون مدعی ایران نیز بشود.
در رابطه با بحث عربســتان و شــیخ نمر در ایران صورت
مســاله به خوبی تعریف نشــد و همین باعث شــد در یک
جریان اشتباه قرار بگیریم .عربســتان سعودی تعداد 47
نفر از اتباع کشــورش را به هر دلیلی در یک دادگاهی که
ناعادالنه بود محاکمه کرد.
سه نفر از این تعداد شــیعه بودند و یک نفرشان نیز
یک مبارز شــیعی به نام شــیخ نمر بود که بــرای ایرانیان
یک چهره اشنا ســت .باقی کســانی که اعدام شــدند نیز
چهره های اشــنایی در ایران نبودنــد .بنابراین انچه ایران
می توانست نســبت به ان اعتراض داشته باشد این است
که عربستان سعودی حقوق بشــر را نقض کرده و در یک
دادگاه ناعادالنه یک معارض ســعودی را اعدام کرد .اما
در ایران متاسفانه صورت مساله تغییر کرد ه است و مساله
به یک مســاله ایرانی -ســعودی تبدیل شــد در حالی که
مساله ،مساله ای میان ســعودی و معارضان داخلی اش
بود .اگر مســاله به همین صورت باقی می ماند عربستان
سعودی به دلیل نقض حقوق بشر هم با اعتراضات جهانی
مواجه می شــد و هم در داخل تحت فشار قرار می گرفت.
اما مشــکل دیگری که پدیدار شد این بود که وقتی مساله
ابعاد ایرانی-سعودی به خود گرفت و به دنبال ان نیز بحث
شیعه-سنی مطرح شد ،طبیعتا مساله از حد خود خارج شد.
اشــتباهی که در ایران صورت گرفت این بود که عده ای
بدون توجه به مســائل ملی ،امنیتی و تعهدات کشور وارد
سفارت عربستان شدند و ساختمان ان را به اتش کشیدند.
این در حالی اســت کــه ایران مســئولیت تامیــن امنیت
نهادهای دیپلماتیک را دارد و باید از تعرض به مکان های
دیپلماتیک در کشور جلوگیری شود .اما متاسفانه با ورود
برخی افراد خودسر به سفارت عربستان فضا تغییر کرد و به
جای انکه عربستان ســعودی به دلیل اقداماتش و نقض
حقوق بشر محکوم شــود ایران به دلیل تعرض به سفارت
عربستان در جایگاه محکوم قرار گرفت .همین باعث شد
که عربستان سعودی از این مســاله بهره برداری و فضا را
طوری ترســیم کند که انگار ایران در حال دخالت در امور
داخلی این کشور است .در نتیجه اکنون ایران باید تالش
کند از این وضعیت خارج شود.
امــا بــه عقیــده مــن دوســتان در وزارت خارجــه و
تصمیم گیرندگان در این حوزه بایــد به گونه ای عمل کنند
که عربستان متوجه احساس نیاز ایران در مورد مساله حج
نشــود .باید اجازه دهند مدتی از این ماجرا بگذرد و در این
ایام بدون رجوع به کشــورهای عربی به سراغ کشورهای
اروپایی بروند ،روابط را با انهــا نزدیک تر کنند و در اجرای
برجام محکم تر و استوارتر باشند .
در این برهه که عربستان اقدام به قطع روابط با ایران
کرده است ،مقامات کشــور باید ارامش خود را حفظ کرده
و همچنیــن از اقداماتی که منجر به تحریک ســعودی ها
می شــود نیز اجتناب کننــد .ایران باید فضــا را مدیریت و
کنترل کرده و از تشدید تشنج شــیعه و سنی نیز جلوگیری
کند .در واقع ایران باید به گونه ای رفتار کند که عربستان
نتواند بیش از ایــن از فضا به نفع خــودش بهره برداری و
کشورهای دیگر را نیز وارد این بازی کند.
به نظر می رسد که ریاض از درگیری و تشنج با ایران
سود می برد و این ایران است که باید فضا را مدیریت کند تا
تشنج اوج پیدا نکند.
عربستان بعد از تحوالت عربی هم در سطح داخلی و
هم منطقه ای دچار یک سری مشکالت شده است .ریاض
در یمن وارد یک جنگ بی سرانجام شده است؛ در سوریه
وارد بحرانی شده که اینده ای برای انها ندارد .در عراق نیز
شرایط خوبی ندارد .بنابراین عربستان این گونه احساس
کرده که وضعیت منطقه و جهان در حال تغییر است و این
تغییرات ،نظام ســعودی را با نوعی نگرانی از اینده مواجه
کرده است .ســعودی ها فکر می کنند که اگر میان تهران
و ریاض تشنجی صورت بگیرد امریکا ،اروپا و کشورهای
عربی-اســامی منطقه در کنار عربستان خواهند ایستاد و
این مساله به عربســتان کمک می کند تا موقعیت خود را
بهبود ببخشد .بنابراین ایران هراسی و شیعه هراسی دارویی
است که سعود ی ها گمان می کنند برای بیماری ای که به
ان دچار شده اند به ان نیاز دارند .در این شرایط ایران باید
هشــیاری به خرج دهد و این دارو را در اختیار عربســتان
سعودی قرار ندهد .البته اگر تنش ها بین ایران و عربستان
شــدت بگیرد این احتمال وجود دارد که کشورهای غربی
در کنار عربســتان قرار بگیرند .این صحیح اســت که هم
اروپا و هم امریکا مایل هســتند که در فضای پســا برجام،
روابط شان با ایران را بهبود ببخشند اما شرایط به گونه ای
نیســت که انها فعال بخواهند در جبهه ایران قرار بگیرند.
بنابراین در مورد اینده مناسباتمان باید توجه داشته باشیم
که اگر تشــنج و تنش میان ایران و عربستان شدت بگیرد
مجموعه کشورهای اسالمی و عربی در درجه نخست در
کنار ریاض قرار خواهند گرفت .امــا یک نکته وجود دارد
مبنی بر اینکه اروپا و امریکا به ویژه امریکای دوران باراک
اوباما تالش خواهند کــرد که بحران را کنتــرل کرده و از
یکجانبه گرایی بپرهیزند .ولــی دوران بعد از اوباما را هنوز
نمی توان پیش بینی کرد که شــرایط به چه ســمتی پیش
خواهد رفت به خصوص که اگر جمهوریخواهان روی کار
بیایند بدون شــک حمایت قوی تری از عربستان خواهند
داشت و حتی شــاید از درگیری ایران و عربستان استقبال
کنند .از سوی دیگر رژیم اســرائیل نیز از درگیری تهران و
ریاض خشنود است و بیشترین سود را از این قضیه می برد.
بنابراین تالش خواهد کر د درگیری میان دو کشور را به یک
جنگ داغ تبدیل کند تا نگاه هــا در منطقه بیش از پیش به
این مساله معطوف شود.
در این میان شــاهد هستیم که کشــورهای دیگری
چون سودان و بحرین روابط شان با ایران را قطع کردند و
امارات نیز سطح روابط را به کاردار کاهش داد .همچنین تا
مدت ها این تشنج باقی خواهد ماند و حل و فصل ان بسیار
زمان بر خواهد بود .متاسفانه اقدامی که در ایران صورت
گرفت بدون دور اندیشــی بود .البته دولت بالفاصله این
اقدام را محکوم کرد و حتی خاطیان نیز بازداشت شدند .اما
در این مورد خاص مقامات باید بیشترین پیگیری را داشته
باشند تا دیگر شاهد چنین اتفاقاتی نباشیم .
71
ورزش
شگفتی برانکو
هیچ کس تصور نمی کــرد تیمی که در قعر جدول ســوژه رقیبان خود شــده بود
در پایان نیم فصل قامــت قهرمانی به خود بگیرد .مگر می شــود درباره برانکو و
صبوری اش در طول ماه های اخیر سخن نگفت؟ انجا که در اوج بحران اعتقاد
داشت؛ هم به خودش و تفکراتش و هم به شاگردانش.
تی
تر
یک
راهپروفسور
پرسپولیسچگونهازقعر جدول
بهباالیجدول رسیده؟
ورزش
72
مثلث | شماره 295
1
بــرای هوادارانی که در ســال های اخیر تیــم خود را
دست کم در دربی ها پیش تر از استقالل می دیدند روزهای
سختی بود؛ صدرنشینی استقالل اما این روزها را به کابوسی
بی امان تبدیل کرده بود .پرسپولیس می باخت اما استقالل
برنده از بازی ها بیرون می امد .فضای مجازی اما پر بود از
رجزخوانی .کنایه هواداران استقالل و خشم پرسپولیسی ها
از بازیکنانی که برانکو انها را انتخاب کرده بود و از انها سخت
دفاع می کرد .حتی همین اخرین بار که سوشا مکانی روی
مهاجم پدیده مرتکب خطا شــد و از داور بــازی کارت قرمز
گرفــت این برانکو بــود که خطــاب به خبرنــگاران گفت:
«نمی دانم چرا از سوشا انتقاد می کنید ؟ اگر او مرتکب این
خطا نمی شد پدیده به گل سوم می رسید و این بدان معنا بود
که ما باید برای گرفتن امتیاز از این بازی دو گل می زدیم.
اما همین یک امتیاز را هم از سوشا مکانی داریم ».اما تیمی
که در قعر جدول سوژه برخی هواداران رقیب سنتی خودش
یعنی اســتقالل شــده بود ان قدر با حوصله کار کرد که در
پایان نیم فصــل رقابت های لیگ برتر همه را شــگفت زده
کرد؛ پرســپولیس؛ تیمی که برانکو ان را ســاخت و پایش
ایســتاد .انها حاال در جایگاه پنجمی جدول لیگ برتر قرار
دارند امــا فاصله انها تا صــدر تنها 5امتیاز اســت و همین
موضوع باعث شده تا خیلی ها جدی ترین رقیب استقالل را
تیم برانکو بدانند .حتی برخی از استقاللی ها نیز این روزها
در مصاحبه های خود از خطرناک بودن تیم برانکو ســخن
می گویند و پرسپولیس را جدی ترین رقیب خود می دانند.
جوانگرایی در پرسپولیس
ســرمربی کروات پرســپولیس در بدو پیوستن به این
تیم نفراتی مثل ماریچ ،بن ســون ،رضاییان ،کامیابی نیا،
احمدزاده ،انصــاری و حیدریه را به خدمــت گرفت و حتی
متهم به ارتباط با دالالن شد اما او حتی نسبت به این اتهام
سنگین نیز سعی کرد وارد جنجال و حاشیه نشود .سکوت
کرد تا با عملکردش پاسخ منتقدان را بدهد.
از ابتــدای فصل انتقادهــای زیادی بــه این نفرات
صورت گرفت اما رفته رفته پرســپولیس اوج گرفت و حاال
در شرایطی قرار گرفته که بازی های اخیر این تیم به شدت
مورد توجه هواداران پرســپولیس قرار گرفته است و البته
نفرات جدید یعنی همان بازیکنانی که برانکو انها را انتخاب
کرده بود نیز عملکرد خوبی از خود نشــان دادند .ماریچ در
بازی های اخیر به خاطر محرومیــت نورمحمدی فرصت
بازی پیدا کرد و در کنار بنگر خط دفاعی قدرتمندی تشکیل
داد که در دو بازی فقط یک گل دریافت کرد .پرسپولیس
در بازی با ملوان و در نیمه دوم با حرکات تاثیرگذار احمدزاده
و مســلمان و البته گلزنی بن سون توانســت حریف خود را
شکست دهد و روند موفقیت هایش را تدام بخشد .در همین
حال رامین رضاییان یکی از بهترین های پرســپولیس در
مسابقات این فصل بوده و کامیابی نیا نیز رفته رفته در خط
میانی قرمزها جای خود را پیدا کرده است .محمد انصاری
در سمت چپ خط دفاعی به پدیده جدید پرسپولیس تبدیل
سقوط و صعود یک قهرمان
موانع پرسپولیس برای رسیدن به
صدر چه بود؟
ی این پست
شده و مربیان تیمش را به حل مشکالت قدیم
امیدوار کرده است .البته خریدهایی مثل ایمان صادقی و
حیدریه که عملکرد چندان خوبی نداشتند هم به نوعی مورد
صبوری برانکو قرار گرفتند .صادقی جدا شد و به تیم دسته
یکی خونه به خونه پیوست اما حیدریه همچنان در لیست
برانکو باقی مانده و اگر این بازیکــن هم در نیم فصل دوم
موفق شد به یکی از بازیکنان تاثیرگذار پرسپولیس تبدیل
شــود اصال نباید تعجب کرد .در مجموع ،خریدهای این
فصل برانکو نسبت به سال های اخیر بهتر جواب داده اند،
خصوصا نســبت به دوره حمید درخشــان که نفراتی مثل
میردورقی ،تادو ،حاتمی ،گابریل ،جعفرپور و همامی جذب
شدند و البته غیر از گابریل ،عملکرد بقیه انتقاد کارشناسان
و هواداران را در پی داشــت اما نکته جالب اینکه خیلی از
منتقدان فعلی برانکو مشــکلی با ان خریدهــای ناکارامد
نداشــتند .بنابراین در پرســپولیس امســال اتفــاق اصلی
جوانگرایی بود ،اتفاقی که در ابتدای فصل باتوجه به نتایج
ضعیف این تیم باعث شد تا خیلی ها برابر برانکو نقش منتقد
به خود بگیرند اما در ادامه موضع خیلی ها تغییر کرد.
مواضع حرفه ای برانکو
وقتی مواضــع برانکو را مرور می کنیــم به این نتیجه
می رســیم که این مربی در طول این مدت هرگز از اصول
حرفه ای گری خــود خارج نشــده .همواره ســعی کرده از
برای هوادارانی که در ســال های اخیر تیم خود
را دســت کم در دربی هــا پیش تر از اســتقالل
می دیدنــد روزهای ســختی بود؛ صدرنشــینی
استقاللامااینروزهارابهکابوسی بی امانتبدیل
کرده بود .پرســپولیس می باخت اما اســتقالل
برندهازبازی هابیرونمی امد
فرافکنی سعودی
واکنش AFCبه جنگ روانی سعودی ها
چیست؟
ایمان صادقی ،مرتضی قدیمی پور ،بابک حاتمی ،رامین
رضاییان ،محسن بنگر ،رضا نورمحمدی ،اومانیا ،ماریچ،
انصــاری ،حیدریــه ،کامیابی نیا ،کفشــگری ،نوراللهی،
کمندانــی ،مســلمان ،احمــدزاده ،خالقی فر ،عالیشــاه،
طارمی ،بن ســون ،و علی علیپور بازیکنان ما هســتند که
در لیســت ما قرار دارند! بنابراین صحبت درباره فهرســت
مازاد امری کامال غیرحرفه ای است و من هرگز در این باره
اظهارنظری نکرده ام .ما بازی های حساسی در لیگ و لیگ
قهرمانان اسیا داریم و پرسپولیس همه نفرات خود را برای
جدال با رقبا نیاز دارد».
مساله تمدید قرارداد
اگر چه عده ای معتقدند برخــی اعضای هیات مدیره
چندان عالقه ای به تمدید قرارداد برانکو با باشــگاه ندارند
اما برخی از اعضای هیات مدیره نیــز از عملکرد برانکو در
این تیم رضایت دارند و اصرار دارند که قرارداد این مربی در
اسرع وقت تمدید شود .ســرمربی سابق تیم ملی ایران که
در بازگشت به فوتبال ایران موفق شد عملکرد درخشانی از
خود در کنار تیم پرسپولیس به جا بگذارد و اخیرا نیز عنوان
برترین مربی نیم فصل را کسب کرده در پایان لیگ پانزدهم
به پایان قــرارداد یک و نیم ســاله خود با ســرخ ها خواهد
رسید .در این بین هواداران پرسپولیس و برخی از اعضای
هیات مدیره باتوجه به روند رو به رشد سرخ ها خواهان تمدید
این قرارداد هستند و طی هفته های گذشته حرف و حدیث
در این باره افزایش یافته بود.
حمیدرضا گرشاسبی ،عضو هیات مدیره پرسپولیس
در این خصوص می گوید« :مــا از عملکرد برانکو رضایت
داریم و هم اکنون بهتر از او وجود ندارد .صددرصد قرارداد
او را تمدیــد خواهیم کرد و مشــکلی در ایــن زمینه وجود
ندارد».
ایجاد همدلی میان بازیکنان
شد و در قالب سیستم برانکو قرار گرفتم و او هم طبق قولی
که داده بود با شــروع امادگی ام مرا به بــازی فراخواند و در
ادامه همان چیزی شدم که انتظار می رفت .من همیشه با
برانکو در ارتباط بودم .او تاثیر زیادی روی روند من داشت
و مشــورت هایش کمک بزرگی به من بود .اینکه می دیدم
تغییرات در من بــرای او اهمیــت دارد و ان را زیر نظر دارد
باعث می شد تا تالش بیشتری داشته باشم».
دیگر بازیکنان پرسپولیس نیز از این قاعده مستثنی
نبودند .در طول نیم فصل برای رســیدن بــه ترکیب اصلی
سخت تالش کردند .این در حالی است که گفته می شود
برانکو در طول تمرینات به شدت بدنسازی را در دستور کار
تیمش قرار داد تا بتواند تیمی 90دقیقه ای بسازد .تیمی که
تا اخرین دقایق بازی بتواند دوندگی داشته باشد و از امادگی
بدنی اش در راستای نتیجه گیری بهره برداری کند.
حمایت مدیران باشگاه از برانکو
مثلث | شماره 295
تقریبا شش هفته از لیگ برتر گذشته بود که هواداران
به شدت از نتایج تیم برانکو ناراضی بودند .در چنین شرایطی
اصال کار دشواری نبود که رسانه های ورزشی پر از تیترهای
جنجالی از سوی پیشکســوتان پرسپولیسی شود .انها که
خود هرگز نتوانسته اند با پرسپولیس نتایج درخشانی کسب
کنند اما در تاختن بــه مربیان دیگــر و به خصوص مربیان
خارجی تبحر خاصی دارنــد .در چنین شــرایطی خیلی ها
تصور می کردند مدیریت باشگاه پرسپولیس مثل بسیاری
از دوره های قبلی تسلیم فضای پرفشار بیرونی شود و دست
به تغییر مربی بزند .اما این اتفاق رخ نداد .طاهری درست
در روزهایی که فشــار انتقادات علیه برانکو به اوج خودش
رسیده بود تاکید کرد« :ما به دنبال کسب نتایج خوب هستیم
و با قاطعیت می گویم که هیچ صحبتــی از تغییر کادرفنی
در هیات مدیره مطرح نشــده اســت و ما کماکان از برانکو
حمایت خواهیم کرد ».این حمایت ها اما جدی تر هم شد.
تا جایی که مدیران این باشگاه به نوعی خود در مرکز انتقاد
قرار گرفتند .خیلی ها به مدیران باشگاه انتقاد می کردند و به
کنایه می گفتند مدیران پرسپولیس منتظرند تا برانکو تیم را
به دسته یک ببرد و بعد در مورد برکناری اش تصمیم بگیرند.
اما تندترین انتقادها نیز باعث نشد تا طاهری و همراهانش
در هیات مدیره دست از حمایت بردارند و برانکو را کنار بزنند.
هر چند گفته می شود برخی اعضای هیات مدیره چندان هم
بی میل نبودند که برانکو در همان هفته های نخست عطای
پرسپولیس را به لقایش ببخشــد و این تیم را ترک کند اما با
همه اینها در توجیه صعود چشمگیر پرسپولیس باید سهم
ویژه ای را نیز به تصمیمات مدیران این باشگاه اختصاص
دهیم .انجا که با وجود همه فشارها پای برانکو ایستادند و
قاطعانه از حفظ او در این تیم سخن گفتند.
حاال تیمی کــه در ابتدای فصــل ضعیف ترین نتایج
ســال های اخیر را در کارنامه اش ثبت می کــرد و اتفاقا در
ناکامی اش ســرعت باالیی داشــت در قامت یک مدعی
قهرمانی زنگ خطر را برای رقبای خود به خصوص استقالل
به صدا دراورده اســت .هر چند اســتقاللی ها نیز نشــان
داده اند حرفه ای بــازی می کنند و در روزهــای بد نیز برنده
از زمین بیرون می ایند اما چه کســی است که حاال شمایل
قهرمانی را در تیم برانکو نبیند .تیمی که برانکو ان را ساخت
و هرگز فلســفه اش را در روزهای ســخت تغییر نداد .صبر
داشت و به کمک شاگردانش و مدیریت باشگاه پرسپولیس
را از بحران خارج کرد.
ورزش
حاشیه ها پرهیز کند و از همه اینها مهم تر از بازیکنانش دفاع
کند ،حتی بازیکنانی که ضعیف ترین عملکرد را داشته اند.
وقتی با این سوال روبه رو شد که ایا قصد دارید برای
نیم فصل تغییراتی درون تیم تان ایجــاد کنید بدون تعلل
پاسخ داد :خیر .این پاســخ اما چند امتیاز برای او به همراه
داشــت .بازیکنان تیمش را از لحاظ روحی بیشتر مهیای
جنگیدن می کــرد و البتــه او را نزد بازیکنــان محبوب تر.
اتفاقی که او می دانست باید در تیمش رقم بخورد تا بتواند
پرســپولیس را از انتهای جدول به ســمت بــاالی جدول
حرکت دهد .پاســخ برانکو را بخوانید« :بــا هیچ بازیکنی
برای ملحق شــدن به تیم پرســپولیس صحبت نکرده ام و
قصد هیچ تغییری ندارم ،زیرا به بازیکنان فعلی تیم اعتقاد
و اطمینان کامــل دارم .بنابراین با اطمینــان می گویم که
هیچ لیست جدیدی ننوشــته ام .یک جای خالی داریم که
مربوط به هادی نوروزی ،کاپیتان فقید پرسپولیس است و
برای جذب یک بازیکن جدید در این پست هیچ عجله ای
نداریم .خوشبختانه بازیکنانی که هم اکنون در اختیار تیم
هستند ،همه سالم هستند و می توانم روی توانمندی انان
حساب کنم».
اما این پایان مواضع حرفــه ای برانکو نبود .او هر بار
که به نشســت خبری رفت با این سوال روبه رو شد که ایا در
نیم فصل تغییراتی خواهید داشت؟ او اما در اخرین واکنش
خود به خبرنگاران این گونه پاســخ داد« :سوشــا مکانی،
برای اینکه یک تیم بتواند از قعر به صدر برســد حتما
باید به دنبــال علت های متعــددی باشــیم .دالیلی برای
برخاستن از قعر ؛ انجا که یک تیم مورد سرزنش میلیون ها
هوادار متعصبش قرار می گیرد .فشــارها بسیار سنگین و
طاقت فرسا می شــود اما همه عوامل تیم سعی می کنند در
این بحران و در چنین شــرایط پرفشاری کنار هم بایستند و
شــرایط را تغییر دهند .برانکو برای خارج کردن تیمش از
بحران سعی کرد میان بازیکنان تیمش همدلی و صمیمیت
ایجاد کند .او تعارف را کنار گذاشت و هر بازیکنی که تاب
فشــارهای ســخت تمریناتش داشــت را به زمین مسابقه
فرستاد .از این گذشته ســعی کرد میان بازیکنانش رقابتی
ســالم ایجاد کند و انها را به طمع بینــدازد که برای فیکس
شدن در پرسپولیس واقعا بجنگند .محسن مسلمان یکی از
همین بازیکنان بود .او چند هفته نتوانست خود را به ترکیب
اصلی تیم برساند و بیرون از لیست برانکو قرار می گرفت.
خودش می گوید« :هفت هفته بازی نســبی کــه همراه با
سکونشینی و نیمکت نشینی بود باعث شد تا به خودم بیایم.
ادعایی ندارم اما من هم در این فوتبال اسم و رسمی داشتم
و بایــد از ان دفاع می کردم .نمی توانســتم با این شــرایط
ادامه دهم .مربیگری سلیقه ای است اما من می توانستم
خودم را مطابق سلیقه برانکو کنم و این توانایی را در خودم
می دیدم .مشکل از خودم بود که روی نیمکت حاضر شده
بودم و رفته رفته همه چیز را تغییر دادم .دوندگی ام بیشتر
حاال وقتش رسیده
بیایید سوشا را نابود کنیم!
73
ورزش
سقوط و صعود یک قهرمان
موانع پرسپولیس برای رسیدن به صدر چه بود؟
امیر حاج رضایی
کارشناس فوتبال
2
پرسپولیس حاال قابل دفاع است .انها مسیری بحرانی
را طی کردند تا باالخره به شــرایط خوبی دست پیدا کردند.
با وجود شکســت ها و حتی قعرنشینی ســعی کردند حرکت
مثبتی داشته باشــند و خودشــان شــرایط را تغییر بدهند.
درباره پرسپولیس ابتدای فصل عده ای به زبان طنز سخن
می گفتند .عده ای هم از سر دشمنی با این تیم پرسپولیس
را یکی از مشتریان سقوط به لیگ دسته یک برمی شمردند
اما تصمیماتی در این باشگاه گرفته شد که به نظرم در بهتر
شدن شرایط این تیم و عبورشان از بحران اهمیت فراوانی
داشــت؛ باشــگاه از مربی خود حمایت کرد .با وجود اینکه
همه فشــارها علیه برانکو بود اما مدیریت این باشگاه پای
مربی خودش ایستاد و این ارزشمند بود .من از درون باشگاه
پرسپولیس خبر ندارم .نمی دانم چه اتفاقاتی در درون این
باشــگاه رخ داده اما همین اندازه می دانم که انها به مربی
خود اطمینان کردنــد و به برانکو فرصــت دادند .فرصت؛
همان چیزی که در فوتبال ایران برای مربیان اساسا یا وجود
ی که می خواهم به
ندارد یا خیلی کم وجود دارد .مساله دوم
ان اشــاره کنم نقش بی بدیل برانکو ایوانکوویچ است .من
طرفدار پرسپولیس یا استقالل نیستم .اما اگر در مواقعی
از این دو تیم حمایت می کنم و تاکیــد دارم که انها همواره
باید شرایط خوب خودشــان را حفظ کنند دلیل روشنی دارد
چون در صدر قرار گرفتن این تیم ها و رقابت شان در باالی
جدول باعث می شود که تماشاگران بیشتری به ورزشگاه ها
بیایند .مردم با فوتبال اشتی کنند و البته فوتبال ملی ما نیز از
شرایط خوب این دو باشگاه پر طرفدار بهره ببرد .اما در مورد
برانکونبایدفراموشکنیمکهاویکمربیبا شخصیتاست.
تندترین اظهارنظر او زمانی بود که داوری ها را به شدت علیه
تیمش دید و در نشست خبری اش واکنش نشان داد و گفت:
«شرم کنید ».این مربی را که به نظرم یکی از با اخالق ترین
مربیان حــال حاضر در لیگ برتر اســت بایــد حفظ کنیم.
حضور او در فوتبال ایران می تواند منشــ ا خدمات بیشتری
هم باشد .اما مسائلی هم وجود دارد که می توانیم انها را در
لیست عوامل بازدارنده برای تیم برانکو دسته بندی کنیم.
عواملی که اجازه نداد پرسپولیس جایگاهی بهتر از جایگاه
کنونی خود به دست اورد .مورد اول به خود انها برمی گشت.
مشــکلی بود که در درون تیم برانکو وجود داشت؛ انها گل
نمی زدند .موقعیت های فراوانی را از دست می دادند .این
عامل بازدارنده را خودشان می توانستند از میان بردارند اما
بالطبع انها تیم جوانی بودند و مدت زمان قابل توجهی طول
کشید تا با هم هماهنگ شــوند .مورد دوم اما در اختیار انها
نبود؛ داوری ها .پرســپولیس از داوری ها بسیار لطمه دید.
هیچ تیمی به اندازه پرســپولیس در نیم فصــل اول گرفتار
اشتباهات داوری نشد .انها امتیازهایی را هم در این بخش
ازدستدادند .اینتیمباوجودهمهاینمشکالتموفقشد
شرایط را به نفع خودش تغییر بدهد که این موضوع اهمیت
فراوانی دارد .به نظرم انها در نیم فصل دوم نیز شرایط بهتری
خواهند داشــت و به عقیده من در نیم فصل دوم رقابت در
باالی جدول لیگ برتر به اوج خودش خواهد رسید.
خونسردی برانکو مهم است
پرسپولیس را مدعی قهرمانی می دانم
بهتاش فریبا
ورزش
74
مثلث | شماره 295
3
مربی فوتبال
زمانی که پرســپولیس در ابتدای لیــگ خوب نتیجه
نمی گرفت در چند مصاحبه گفتم که پرسپولیس جایگاهش
انتهای جدول نیست و با داشــتن مربی خوبی مانند برانکو
و بازیکنان با کیفیت و مدیریت خوبی کــه دارد ،به کورس
قهرمانی و بــاالی جدول می رســد .تیم برانکــو به خاطر
نداشــتن چنــد بازیکن محــروم و مصــدوم نتایــج خوبی
نمی گرفــت اما با رســیدن ایــن بازیکنان می بینیــد که به
شرایط مناسب رسیده اند و چقدر خوب بازی می کنند .انها
به صدرنشــین لیگ ،دو گل زدند در حالی کــه چند گل را
هم نزدند.
شــاید بازیکنان پرســپولیس در ابتدا ماننــد خیلی از
تیم های دیگر بازیکنان سرشناسی نبودند و به قول معروف
ستاره نبودند ،ولی این نفرات خیلی خوب توانستند نظرات
برانکو را در زمین پیاده کنند و این نقش مهمی در موفقیت
پرسپولیس داشته است .اگر این تیم در یکی دو پستی که
مقداری ضعف دارد تقویت شــود ،قطعا با قدرت و توانایی
بیشتری بازی خواهد کرد .من این پرســپولیس را یکی از
مدعیان اصلی قهرمانی در لیگ می دانم.
من به خوبی از تمرینات پرســپولیس مطلع هستم و
می دانم در این تیم چه می گذرد و به همین دلیل می گویم
که برانکو بر خالف خیلی از مربیان ارامش بسیار خوبی دارد
و این خونســردی خیلی در روند رو به رشد تیمش تاثیرگذار
بوده اســت .او پنج ســال مربی تیم ملی ما بود .بنابراین با
تمام زیر و بم فوتبال ما اشنا ســت و می دانــد در فوتبال ما
چه می گذرد.
از طرفی دوره شــلوغ کاری مربیان گذشــته اســت
و برانکو با ارامشــی کــه در تمرینات و کنار زمیــن دارد ،به
س ارامش تزریق کرده است .البته در این بین نباید
پرسپولی
نقش محمود خوردبیــن را هم نادیده گرفــت .او نیز مانند
ی اســت و با اخالق خوب و رابطه خوبی که
برانکو فرد ارام
با بازیکنان دارد به پرسپولیس خیلی کمک کرده است .از
این گذشته نکته ای که مایلم به ان اشاره کنم این است که
پرسپولیس فوتبال تیمی خوبی ارائه می کند.
به عنوان مثال خط دفاع این تیــم خیلی هم دفاعی
نیســت و مدافعان کنــاری این تیــم به صورت مــداوم در
حمالت شــرکت می کنند .اما در فاز دفاعی هم با جاگیری
و یارگیری مناسب به خوبی وظایف خود را انجام می دهند.
کمال کامیابی نیا در خط میانی با توپ گیری ها و پوشــش
خیلی خوب ،بــه خط دفاعی پرســپولیس کمــک کرده و
همه اینها موجب شده تا ساختار خوب دفاعی پرسپولیس
شکل بگیرد.
این که تیمی کم گل بخورد صرفا نشان دهنده خوب
دفاع کردن و داشــتن ســاختار دفاعی مناســب نیســت.
پرسپولیس ساختار دفاعی خوبی دارد و می بینید در هر بازی
توپ های کمی روی دروازه این تیم می اید .در فاز تهاجمی
هم داشتن فورواردی مانند مهدی طارمی که هم به خوبی
توپ را در یک سوم حریف نگه می دارد و هم استارت های
خیلی خوبی می زند ،نکته قابل توجهی برای پرســپولیس
اســت .پا به توپ بودن جزو شــاخصه های اصلی طارمی
است ،ضمن اینکه او از نظر اخالقی هم پسر بسیار خوبی
است و من وقتی صحبت هایش در مورد منصور پورحیدری
را خواندم واقعا لذت بردم .طارمــی توانایی بازی کردن در
اروپا را دارد و واقعا هم امیدوارم روزی در اروپا بازی کند.
البته این بازیکن چند هفته پیش به خاطر موفق نبودن
در امر گلزنی تا حدی تحت فشار قرار گرفت .در دوره اول
حضور مظلومی در اســتقالل نیز ارش برهانــی دچار این
مشکل شد که پرویز مظلومی با ارامشــی که داشت با این
موضوع برخورد کرد و من هــم در تمرینات به ارش کمک
کردم تا او بحران را پشت سر بگذارد و همینطور هم شد و او
گل های خوبی را بعد از ان به ثمر رساند.
در مورد طارمی هم به نظرم برانکو با رفتار خوب خود
باعث شــد تا او فشــار را تحمل کند و دوباره به روال عادی
برگردد .اعتماد به نفس بازیکن در این شرایط بسیار اهمیت
دارد .به طور کلــی باید بگویم برانکو نشــان داد که در اوج
بحران نیز می تواند تصمیمات درستی بگیرد.
ورزش
؟؟؟؟
؟؟؟؟
اولویت بازی بر نتیجه
برانکو قبل از نتیجه به تیمش بازی را اموخت
جالل چراغپور
کارشناس فوتبال
4
مثلث | شماره 295
ورزش
تیم هاهممثلادم هاعمردارند.زمانیمی رسدکهتیم ها
همبهپیریمی رسند.اگرانهاییکهدراتاقفکرهستندمتوجه
پیر شدن تیم ها نشوند یا دیر متوجه شوند ناگزیر خواهند بود
کهدستبهجوانگراییبزنندوبهیکبارهتیمخودرادستخوش
تغییرات کنند .در این صورت چه خواهد شد؟ تیم به سرعت
و ناگهانی جوان می شود .در واقع پوسته تیم عوض می شود
اما ماهیت ان تغییــر نمی کند .معماری فنــی ان کهنه باقی
می ماند.بنایفنیدرانتیمتغییرمی کنداماتغییراتچگونه
خواهد بود؟ مصرف توپ باال می رود .یعنی بازیکنان خیلی با
توپبازیمی کنند.دلیلهمدارد.چونمی خواهندموقعیت
خودشانرادرتیمتثبیتکنند.خروجیبازی شانبهموقعیت
تاکتیکی منجر نمی شود .طارمی در ابتدای فصل گاهی در
10یا 12موقعیتگلزنیقرارمی گرفتامایکیرابهگلتبدیل
می کرد .بقیه مهاجمان هم همین طور .احمدزاده و عالیشاه
هم موقعیت های بسیاری را از دســت دادند .تماشاگر وقتی
ترکیبیازاینهارادرتیممی بیندمتوجهمی شودکهدریکبازی
تیمشتاچهحدموقعیتخرابکردهودرامرگلزنیناکامبوده
است ؛همبازیراازدستدادهوهمنتیجهرا.درواقعتماشاگر
ان صحنه ها را می دید و متوجه دو نکته می شــد؛ اینکه نسل
تازه ای به پرسپولیس امده اســت و دوم انکه این نسل هنوز
نمی تواند در کنار هم کار کند .اولی باعث خشنودی و دومی
باعثدلخوریمی شد.بههمیندلیلاستکهپرسپولیسدر
نیم فصلاولدچارفرازونشیبزیادیبود.موقعیت هابهگل
تبدیلنمی شدچوننسلجوانیکهپابهپرسپولیسگذاشته
بودبهزمانبیشترینیازداشتتاخودرانشاندهدواینخصلت
تیم هایجوانشدهاست؛عدم درکمتقابلبازیکنانازحرکات
یکدیگر.اینموضوعرابه خصوصمی شدازحرکاتعالیشاه
ی حدس زد .اما به مرور اتفاق خوبی در پرسپولیس رخ
و طارم
داد .این بازیکنان هم به غنای تکنیکی رسیدند و هم به بلوغ
تاکتیکی.یعنییادگرفتندکهچگونهدرکناریکدیگربازیکنند.
همدیگررادرزمینببینندودرحملهسعیکنندموقعیت هایگل
راازدستندهند.
اما همه این موارد را گفتم تا به نکته مهم دیگری اشاره
کنم.عاملمهمرانبایدفراموشکنیم؛برانکوایوانکوویچ.من
دربارهازدسترفتنموقعیت هاونسلتازهپرسپولیسصحبت
کردم .حاال باید بپذیریم که برانکــو این موضوع را از مدت ها
پیشمتوجهشدهبود.چوناومربی تحصیلکرده ایاست.او
بهروشنیمی دانستکهدرپرسپولیسچگونهبایدعملکند.
اوازترکیبعالیشاهوطارمی دستنکشید.اصطالحاترکیب
تیمش را مدام دســتکاری نکرد .در حالی که خیلی از مربیان
تنها چند هفته بعد از بازی های لیگ برتر تاکید می کردند که
بازیکنان مد نظرشان جذب نشــد ه و در نیم فصل باید دست
به تغییرات بزنند .این برانکو بود که ابدا وارد این مساله نشد.
چون می دانســت که این حاشــیه تیمش را به هم می ریزد.
تیمی که عرض کردم اوال جوان شــده بود و در ثانی به زمان
نیاز داشت .بنابراین برانکو صبر کرد .اصرار کرد که تیمش را
با همان بازیکنان و در قالب همــان ترکیب ها حفظ کند .این
تصمیمرادرحالیعملیکردکهخیلیازمربیانحتیازضرورت
کنار گذاشتن هشت بازیکن و جذب هشت بازیکن جدید در
نیم فصل لیگ برتــر خبر می دادند .امــا برانکو مصاحبه اش
اموزندهبود.اوگفت«:فکرنمی کنمبازیکنیازبیرونبتواندبه
منوپرسپولیسکمککند.مننیازبهبازیکنجدیدندارم».
این اظهارنظر فقط از یک مربی حرفه ای برمی امد .با همین
تک جمله ها تیمش را حفظ کرد و در بهترین شــرایط روحی
قرار داد .بازیکنان با خودشان درگیر نشدند .پیش خودشان
نگفتند که ایــا ان بازیکنی که قرار اســت برود من هســتم یا
بازیکندیگریاست.اینحاشیه هاهرگزپرسپولیسرااذیت
نکرد .چون برانکو خیلی زود متوجه نقطه قوت و نقطه ضعف
تیمش شد .او بهتر از هر کس دیگری به این نکته پی برد که
«فرزند کســی نمی کند فرزندی » یعنی بازیکنی که در تیمی
دیگر نتوانسته خود را در شــرایط فنی خیلی خوبی قرار بدهد
به طورحتمنمی تواندگره گشایمشکالتپرسپولیسباشد.
انهمتیمیکهاینهمهطرفدارداردوهوادارانشچندانهم
براینتیجهگرفتنتیم شانصبرنمی کنند.بنابراینبرانکودر
پرسپولیس مسبب یک اتفاق مهم بود .این اتفاق اما تعریف
داشــت .انها در این شــرایط بود که به درک متقابل رسیدند.
یعنیمتوجهشدندکهفشاریازبیرونانهاراتهدیدنمی کندو
باید با خیال راحت تر در زمین بازی کنند .برانکو حاال تیمش را
در شرایط روحی بهتری می دید .بنابراین ادامه تمریناتش را
درجهتهمکاریوهماهنگی هایدونفرهوسه نفرهطراحی
واجراکرد.اینتمریناتسازندهبود.بازیکنانپرسپولیسباید
خوشحال باشند که مربی ای مثل برانکو دارند چون به عنوان
مثالارشبرهانیدرمقاطعیهرگزنتوانستاینزمانرابرای
هماهنگی با همبازی های خود در استقالل پیدا کند .کار به
جایی رسیده بود که او پست خودش را هم گم کرده بود .یک
روز به او بازی می دادند و روز دیگر او را روی نیمکت ذخیره ها
یموفقشدارشراتاحدیبهشرایط
می نشاندند.البتهمظلوم
خوبشبرگرداندامابازهماگربخواهیممیانحوصلهوصبوری
برانکوومظلومی یکیراانتخابکنیمبااحترامبهپرویزمظلومی
باید برانکو را در این زمینه پیشــتاز بدانیم .بنابراین پیش بینی
شرایط اینده پرسپولیس هم کار چندان دشواری نیست .هر
چنددرفوتبالماگاهیاتفاقاتیرخمی دهدکههمهماانگشت
به دهان می مانیم اما اگر برانکو و مدیران پرسپولیس بتوانند
همینپروسهراادامهدهندوباهمیندست فرمانحرکتکنند
مطمئنباشیددرنیمفصلدومهمشرایطخیلیخوبیراتجربه
خواهندکرد.شایدکمیزودباشدامابهنظرمناینپرسپولیس
به طورقطعدربینسهتیمنخستجدولجایخواهدگرفت.
هرچن دمنتقریبااطمیناندارمکهاینتیمقهرمانمی شوداما
باز هم باتوجه به اتفاقات و قوانین نانوشته فوتبال نمی توانیم
چشمبستهحکمصادرکنیم یادستبهپیش بینیبزنیم.
75
گزار
ش ویژه
فرافکنیسعودی
واکنش AFCبه جنگ روانی سعودی ها چیست؟
با حرف ها و رفتارهای شان ثابت کرده اند که برای استقالل
فوتبال اهمیتی قائل نیســتند و تابع حکومت هــای خود در
تصمیم گیریواظهارنظرهایشانهستند،چهاینکهمسئوالن
باشگاه هایعربستانیجلوترازخیلیازسیاستمدارانسعودی
به حضور تعدادی ایرانی در ســفارت کشورشــان در تهران
واکنشنشاندادندوبهبهانه«نبودامنیت»خواستاربرگزاری
بازی هایشانباتیم هایایرانیدرخارجازتهرانشدند.اکنون
باید دید بعد از صف کشی بعضی کشورهای عربی علیه ایران
ن کشورهای
و اظهارنظرهای غیر ورزشی مسئوالن فدراسیو
عربســتان و امارات ،فدراســیون فوتبال ایران در انتخابات
فیفا از نامزد بحرینی حمایت می کند یا در اعتراض به تصمیم
سیاسیبعضیازکشورهایعربیازجملهبحریندرتعطیلی
سفارتخانه های خود در تهران ،فدراسیون فوتبال ایران هم
رایخود راتغییرمی دهد؟
ورزش
76
مثلث | شماره 295
ایا کنفدراسیون اسیا تسلیم می شود؟
یک روز پس از اعدام شیخ نمر رهبر شیعیان عربستان
که با واکنش مقامات و مردم ایران روبه رو شد ،اهالی ورزشی
سعودیدراقدامی کینه توزانهوخارجازعرفورزشی،تحریم
حضورتیم هایفوتبالاینکشوردرایرانوعدماجازهحضور
تیم هایایرانیدرخاکعربستانراخواستارشدند.
نایب رئیس باشــگاه االهلی که به احتمال زیاد تیمش
با تیم نفت تهــران در لیگ قهرمانان اســیا همگروه خواهد
شد ،از باشگاه های عربستانی خواســت با ارسال نامه ای به
کنفدراسیون فوتبال اسیا از این نهاد بخواهند که بازی های
نمایندگانعربستانباتیم هایایرانیرادریکزمینبی طرف
برگزار کند .او گفت« :باشگاه االهلی نامه ای به کنفدراسیون
فوتبال اسیا خواهد نوشت و در ان از سران AFCمی خواهیم
دیدارهای االهلی با نمایندگان ایران در لیگ قهرمانان اسیا
رادرزمینیبی طرفبرگزارکند.باشگاهاالهلیتنهاباشگاهی
نیست که چنین خواسته ای دارد .عبدالرحمان بن مساعد،
رئیسباشگاهالهاللعربستانهمکهبهایران ستیزیمشهور
است و همواره اظهارات تندی را علیه تیم های ایرانی بر زبان
می اورد چنین خواسته ای دارد ».او گفت« :از باشگاه های
عربستانیمی خواهیمبانوشتننامه ایبهکنفدراسیونفوتبال
اسیا خواستار برگزاری دیدارهای خود با نمایندگان ایران در
زمینی بی طرف باشــند .نه ما می خواهیم به ایران برویم و نه
می خواهیمانهابهعربستانبیایند ».اماایناظهاراتعجیب
خیلی زود با واکنش مسئوالن فدراسیون فوتبال همراه شد.
رئیس ســازمان لیگ اعالم کرد از رئیس فدراسیون فوتبال
درخواست کرده تا با تنظیم شکوائیه ای نسبت به اظهارات
مسئوالن باشگاه های عربســتانی حاضر در لیگ قهرمانان
اقدام شــود .این اتفاق خیلی زود رخ داد و فدراســیون علیه
سعودی ها به AFCشــکایت کرد .حاال دشمنی سعودی ها
به مستطیل سبز هم کشیده شده .روزنامه الحیاه عربستان
نوشتهاست«:سهباشگاهالنصر،الهاللواالهلیعربستان
نامه ایرابهفدراسیونعربستانارائهدادندتاازکنفدراسیون
فوتبالاسیاخواستارتغییرمکانبازی هابهکشوریبی طرف
شوند.پسازایندرخواستباشگاه هایسعودی،فدراسیون
فوتبال عربستان هم دست رد به انها نزد و حتی انها را در این
جوسازیحمایتکردوبه AFCاینشکایتراارائهداد.رئیس
فدراسیونفوتبالعربستانبادوهمتایاماراتیوقطریخود
تماس گرفت و خواستار تشــکیل ائتالف علیه ایران شد تا
بازی هارادرکشوریغیرازایرانبرگزارکنند».محمدالنویصر،
رئیس کمیته برگزاری لیگ عربستان نیز در تازه ترین سخنان
خود گفت« :با فدارسیون فوتبال امارات به توافق رسیده ایم
که با هم درخواستی را به کنفدراسیون فوتبال اسیا بنویسیم
تا اعالم کنیم که نه ما و نه امارات حاضر نیستیم در ایران به
میدان برویم و باید بازی های مــا با نمایندگان ایران در جایی
دیگر برگزار شــود ».او مدعی شــد« :همواره برابر تیم های
ایرانی به مشکل خورده ایم و هر ســاله این مشکالت ادامه
دارد .متاسفانه کنفد راسیون فوتبال اسیا تنها نظاره گر است
و هیچ کاری انجــام نمی دهد .تیم های ایرانــی از زمانی که
وارد فرودگاه می شویم تا زمانی که برمی گردیم به رفتارهای
تحریک امیز و توهین امیز می پردازند .شعارهای دینی روز به
روز درحالزیادشدناستوبهما دشناممی دهند.فصلقبل
سی دی کاملی را از کارشکنی های ایرانی ها به کنفدارسیون
فوتبال اسیا فرستادیم اما هیچ نتیجه ای ندیدیم ».این شیخ
سعودی در ادامه سخنان خود مدعی شد« :کشورهای خلیج
فارس هم باید با درخواســت ما برای بازی کردن با تیم های
ایرانی در یک زمیــن بی طرف موافقت کننــد .می خواهیم
بازی های نمایندگان ما با ایران در کشورهای عمان و قطر یا
حتیازبکستانوسنگاپوربرگزارشود.هرکشورنزدیکبهدو
طرف باشد می توانیم در ان به میدان برویم به غیر از ایران».
او ادامه داد« :ایرانی ها به سفارت ما حمله کرده اند و اصول
دیپلماسیرازیرپاگذاشته اند.چهکسیتضمینمی کنداین
مشکالتادامهنداشتهباشد؟حتیایناحتمالوجودداردکه
تماشاگرانواردمیدانشوندومارابزنند!»
انتخابات فیفا و واکنش فدراسیون فوتبال
کمتر از دو ماه دیگر انتخابات فدراســیون بین المللی
فوتبالبرگزارمی شود.دراینمیانکنفدراسیون هایمختلف
تصمیم شانرابرایحمایتازنامزدهایکسبعنوانریاست
گرفته اند.حدودسههفتهقبلسایتکنفدراسیونفوتبالاسیا
بعد از جلسه هیات رئیسه اعالم کرد که اعضا برای حمایت از
شیخ سلمان بحرینی به جمع بندی رسیده اند تا شانس رئیس
فعلی کنفدراسیون فوتبال اسیا در رقابت با دیگر نامزدها و به
ویژه در رقابت با اینفانتینو سوییسی و شاهزاده «علی» اردنی
افزایش یابد .شانس شیخ ســلمان در رقابت انتخاباتی فیفا
وقتی بیشتر می شــود که بدانیم شیخ احمد کویتی به عنوان
یکیازتاثیرگذارترینچهره هایورزشدنیاهمپشتهمزبان
بحرینی اش در امده تا ورزش اســیا مهمترین کرسی ورزش
دنیا را به تســخیر خود در اورد .این موضوع را اگر کنار قرابت
فرهنگی و زبانی کشورهای عربی در اسیا با کشورهای عربی
افریقابگذاریمواتحاداعرابدرموضوعیحیاتیرابه عنوان
یکاصلقبولداشتهباشیم،شانسشیخسلمانبرایکسب
یک پیروزی بزرگ بیشــتر هم می شــود .انچه در این میان
شاید به بزرگترین مشکل شیخ سلمان تبدیل شود ،اعتراض
کمیته های بین المللی حقوق بشری است که به نقش شیخ
سلمان در سرکوب و کشتار معترضان بحرینی و عضویت او
در خاندان سلطنتی این کشور تاکید دارند .در این میان رای
فدراسیون فوتبال ایران هم اهمیت فراوانی پیدا کرده است،
چرا کهنقشایراندرهمراهکردنچندکشورمی تواندتاثیرگذار
باشد .هر چقدر فدراسیون فوتبال ایران با تاکید به شعار فیفا
بر جدایی «سیاســت از ورزش» اشــاره دارد اما از ان طرف
همتایان علی کفاشیان در کشورهای عربی در هفته گذشته
کنفدراسیون فوتبال اسیا به جوســازی و حاشیه سازی
تیم هایعربستانیواکنشنشاندادواعالمکردکهبهزودی
نتیجهنهاییتحقیقاتخودرااعالمخواهدکرد.ایندرحالی
است که یک منبع نزدیک به AFCدر گفت وگویی که با DPA
داشــت ،از احتمال برگزاری بازی ها در یک کشــور بی طرف
خبر دارد.جوســازی و جنجال ســازی تیم های عربســتانی
علیه باشــگاه های ایرانی همچنان ادامه دارد .باشگاه های
عربســتانی اعالم کرده اند که به کنفدراســیون فوتبال اسیا
درخواســت داده اند که موضوع بازی نکردن نمایندگان این
کشور در ایران و انتخاب یک کشور بی طرف برای رویارویی
بیننمایندگاندوکشورراباجدیتموردبررسیقراردهندوحتی
بعضی از رسانه های ســعودی هم تاکید کردند که در صورت
موافقت نکردن AFCبا درخواست انها احتمال کناره گیری از
لیگ قهرمانان اسیا وجود دارد که البته این بسیار بعید به نظر
می رسد.کنفدراسیونفوتبالاسیاکهتنشبیندوکشورایران
و عربستان را به وضوح مشاهده می کند خیلی سریع واکنش
نشاندادوجوابخودرابهجوسازیوحاشیه سازیباشگاه های
عربستانیداد.دربیانیه ایکهکنفدراسیونفوتبالاسیامنتشر
کردهامدهاست«:کنفدراسیونفوتبالاسیاوضعیتسیاسی
ایران و عربســتان را دنبال می کند و از تاثیــرات تنش بین دو
کشوررویدیدارهایپیشروبهخوبیاگاهاست.کمیته هایی
را مسئول بررسی شرایط موجود کرده ایم و هر تصمیم گیری
را بر اســاس گزارش های نهایی که این کمیته هــا به ما ارائه
می دهند،اعالمخواهیمکرد».
ایسنا در این باره نوشته« :این درحالی است که یکی از
منابعنزدیکبهکنفدراسیونفوتبالاسیادرگفت وگوییکهبا
خبرگزاری DPAالمانداشتاحتمالبرگزاریدیدارنمایندگان
عربستانباایراندریککشور بی طرفراوارددانست».این
منبع که خواست نامش فاش نشود ،گفت« :کمیته هایی را
تشکیل داده اند و همه چیز براســاس گزارش های انهاست.
باتوجهبهشرایطیکهبیندوکشوروجودداردبهزودینتیجه
نهایی را اعالم خواهیــم کرد ».وی ادامــه داد« :برایAFC
سالمتبازیکنانوامنیتدرجایگاهاولقرارداردوایناحتمال
هســت که بازی ها در یک کشــور بی طرف برگزار شود ».در
قرعه کشیلیگقهرماناناسیاکهچندهفتهپیشبرگزارشد،
الهاللب اتراکتورسازیتبریزهمگروهاست،النصرعربستان
با ذوب اهن ،فوالد به احتمال خیلی زیاد با االتحاد و االهلی
هم در صورت برنده شدن نفت برابر الجیش با این تیم ایرانی
همگروه خواهد شد .برخی کارشناسان حقوقی و افرادی که
پیش از این سابقه حضور در AFCرا داشته اند تاکید می کنند
کهفدراسیونفوتبالهمچنانبایدرایزنی اشباکنفدراسیون
فوتبال اسیارادنبالکندوواکنشمنفعالنهنداشتهباشد.ایااین
ماموریت از عهده علی کفاشیان و همراهانش در فدراسیون
فوتبــال برمی اید که پاســخ محکمی به شــیطنت و ائتالف
غیرورزشیقطر،اماراتوعربستانبدهدیاخیر؟
ورزش
زیدان
پادشاه جدید برنابئو
س هفته
عک
با اخراج بنیتس از رئال مادرید حاال زیدان ســرمربی
کهکشانی هاست .هفته گذشته پرز مراسم تودیع و معارفه را
کامال حرفه ای برگزار کرد .او گفت« :اعالم می کنم که رافا
بنیتس از رئال مادرید اخراج شده است .اجازه بدهید اعالم
کنم که او یک حرفه ای تمام عیار است .مایلم از او به خاطر
تالش هایش در این چند ماه به عنوان سرمربی رئال تشکر
کنم .هیات مدیره باشگاه تصمیم گرفت تا زیدان را به عنوان
سرمربی انتخاب کند .حاال زیدان باید با این چالش سازگار
شود .او از حمایت ما و پشتیبانی هواداران برخوردار است.
ما از اینکه او را به عنوان سرمربی جدیدمان داریم ،احساس
غرور می کنیــم .او می داند که نشســتن روی این نیمکت
چقدر سخت است .او این بازیکنان را به خوبی می شناسد و
با حضور او به عنوان کمک مربی ،ما دسیما را فتح کردیم.
برای او غیرممکن وجود نــدارد ».زیدان نیز در واکنش به
سخنان مدیرعامل باشگاه رئال مادرید گفت« :می خواهم
از رئیس باشگاه به خاطر این مساله که فرصت مربیگری در
رئال را نصیب من کرد قدردانی کنم .ما بهترین تیم و بهترین
هواداران دنیا را داریم .قصــد دارم نهایت توانم را به خرج
دهم تا بتوانیم در انتهای فصل به قهرمانی برسیم و در این
راه بهترین تالش هایم را خواهم کرد .با این تیم هر چیزی
ممکن اســت .با این بازیکنان بزرگی که داریم می توانیم
قهرمان شویم .از فردا کار با تیم را شروع خواهم کرد .امروز
برای من روز مهمی است و البته کمی هیجان زده ام؛ درست
مثل روزی که به عنوان بازیکن با رئال قرارداد امضا کردم که
این کامال طبیعی اســت .از فردا روز دیگری شروع خواهد
شد و تکرار می کنم که همه تالشم را خواهم کرد تا رئال را
به جایگاه واقعی اش برسانم».
حاال وقتش رسیده
بیایید سوشا را نابود کنیم!
مهدی ربوشه
دبیر گروه ورزشی
مثلث | شماره 295
ورزش
فروغ فرخزاد می گوید« :هیچ کس در جوی حقیری که
به گودالی می ریزد مرواریدی صید نخواهد کرد».
این شــاید کنایه درستی اســت از حال فوتبال ایران؛
فوتبالی که از لحاظ فرهنگی هر روز در شــرایط بدتری قرار
می گیرد .اما نه فحاشی بی امان تماشاگران در ورزشگاه ها،
نهقهرمردمبااماکنورزشی،نهخداحافظیوشکایتداوران
و نه هیچ معضل اشــکار و پنهان دیگری ما را به این نتیجه
نمی رساند که باید درباره بازســازی فرهنگی جامعه ورزشی
تصمیم های درست و ریشــه ای اتخاذ کنیم .ما یعنی همه
ما .از وزارت ورزش که باالترین مقام تصمیم گیرنده ورزش
کشور محسوب می شود تا تماشاگری که گاهی به خودش
اجازه می دهــد هر طور که دلش می خواهد در ورزشــگاه ها
برخورد کند؛ از فدراســیون فوتبال تا باشــگاه ها که همگی
عنوانفرهنگی-ورزشیرایدکمی کشندوالبتهخودمایعنی
روزنامه نگاران .ما که می دانستیم سوشا مکانی راه درستی
را برای بزرگ شــدن انتخاب نکرده اما هــر روز عکس ها و
مصاحبه های ان چنانی اش را روی جلــد روزنامه مان بردیم
تــا فوتبال مان خدای نکرده از حاشــیه خالی نشــود .هفته
گذشته رسانه ها به شــدت درگیر اخباری بودند که به سوشا
مکانی مربوط می شــد .دروازه بان پرسپولیس که همواره با
رفتارها و اشــتباهات خود تیمش را وارد حاشیه کرده این بار
هم خبرساز شد .همه چیز روشــن بود .وقتی خبر بازداشت
سوشاوالبتهبهاوینرفتناومنتشرشدتقریباهمهواکنش ها
قابل پیش بینی بود .عده ای سکوت کردند .عده ای درباره
بازداشت دروازه بان پرسپولیس دست به طنزپردازی زدند و
البته عده ای پیشقدم شــدند تا مشکل سوشا را حل کنند .از
علی پروین گرفته تا علی دایی .خیلــی از اهالی فوتبال هم
در گفت وگوهای خود تاکید کردند که سوشا نباید نابود شود.
برخوردها و واکنش هایی که همواره در فوتبال ایران انها را
دیده ایم .حاشیه ای که سوشا مکانی در متن ان قرار گرفت
شاید همان حاشیه هایی است که خیلی از فوتبالیست های
دیگر هم درگیر ان هســتند؟ ایا ما از این نــوع بازیکنان که
رفتارهای خاصی دارنــد در فوتبال مان نداریم؟ میان برخی
فوتبالیست های ما شرط بندی وجود ندارد؟ فوتبالیستی که
به طورمرتبقلیانمی کشدنداریم؟پاسخاینسوال هاحتما
دردناک است ،به خصوص اگر اماری در این باره منتشر شود
شایدبدبینی هاودلسردی هانسبتبهفوتبالصدچندانشود
اما به چهار میخ کشیدن سوشا و از بین بردن فرصت جبران
برای سوشا مکانی راه مناسبی اســت تا بحران فرهنگی در
فوتبال ایران حل شود .ما هرگز برای حل معضالت فرهنگی
فوتبال گام جدی برنداشــته ایم .وقتــی مهم ترین دغدغه
نهادهای ورزشی کشــور دعوا بر سر پرچمداری در المپیک
ریو است ،وقتی مهم ترین دغدغه علی کفاشیان به عنوان
رئیس تشکیالت فوتبال ایران ماندن در پست ریاست است
و در راستای محقق کردن رویای ریاست بر فوتبال ایران تا
دو دوره دیگر اعضای هیات رئیســه را بدون اطالع مجمع
جمع می کند و بندهایی را به نفع خود به اساسنامه فدراسیون
فوتبال اضافه می کند ،وقتی مهم ترین مساله باشگاه ها
نه ســاختن فوتبال بلکه تخریب زیبایی های فوتبال برای
رســیدن به نتیجه اســت ،وقتی مربیان بدترین کنایه ها را
علیه یکدیگر رســانه ای می کنند و البته رسانه ها نیز از این
فضا به شــدت اســتقبال می کنند ،مجازات کردن سوشــا
مکانی و از بین بردن او چقدرفقط بخشــی از ماجراســت.
تاسف برانگیز است .همیشــه همین طور بوده .صاحبان
فوتبال هــر از گاهی بــرای پنهان کردن زشــتی های خود
انگار نیاز به قربانی جدیدی دارد و این بار قرعه به نام پســر
پر حاشیه دروازه پرســپولیس افتاده .او که همیشه خبرساز
بوده و هرگز سعی نکرده در مســیر حرفه ای گری قرار بگیرد
حاال نه تنها باید تاوان خودش که باید تاوان همه معضالت
فرهنگی فوتبال ایران را بپردازد .ایا قضاوت درستی است؟
حذف یا نابود کردن یک بازیکــن با انبوهی از قضاوت های
یکطرفه کار سختی نیست .کار ساده ای است و ما همیشه
ساده ترینراهراانتخابمی کنیم.چونحوصله مانکمشده
و دلمان را خوش کرده ایم به شعارها و پندها .از این فوتبال
بیمار که همه ما در بیمار شدنش سهم داریم مرواریدی صید
نخواهد شد هرچند در این میان قانون ،حکم است و هرچه
قاضی حکم کند همان را باید بر سوشا روا دانست اما فارغ از
اناکنونانگاروقتحملهاست.بیاییدسوشارانابودکنیم!
77
اتشفشان زیزو
ن زیدان سرمربی رئال مادرید شد
زین الدی
«انتخاب از این بهتر می شد؟ ...کسی که در دوران
خودش بهترین بود ،حاال ســکان هدایت تیم را در اختیار
می گیرد .همان کسی که همه ما دوستش داریم .همانی
که با شور و هیجان و اشتیاق بســیار امده و هیچ خطایی را
هم نمی پذیرد .بــه نظرم زیدان بهتریــن راه حل برای این
پســت بود ».این جمالت از دیوید بکام اســت ،بازیکنی
که روزگاری درکنار زین الدین زیدان بازی کرده و نبوغ او را
بهتر از خیلی ها می شناسد .بکام ،زیدان را بهترین انتخاب
خوانده و او را کسی می داند که همه دوستش دارند .ایا واقعا
زیدان اسطوره فوتبال جهان ،بهترین گزینه برای جانشینی
رافا بنیتس در رئال مادرید است؟ این را کسی نمی داند اما
همه این را خوب می دانند که حضــور بازیکنی به جذابیت
زیدان می تواند رئال را دوست داشتنی تر کند.
دیدار
78
مثلث | شماره 295
پایان بنیتس
از اول هــم او را اشــتباهی می دانســتند.هواداران
رئال ،رافائل بنیتس را یک اشتباه دیگر از دوران مدیریتی
فلورنتینو پرز می دانستند .اخر مگر می شود انچلوتی را به ان
راحتی از دســت دادو جایش را به رافا داد.بنیتس از همان
اول و حتی قبل از شروع کار اصال دلبخواه طرفداران رئال
نبود .یک مربی با ســبک دفاعی که همــه را یاد تیم های
سیستم خاص او می انداخت ،تیم هایی که جام می گرفتند
ولی خیلی زیبا بازی نمی کردند .این چیزی نبود که رئال با
این همه ستاره دنبالش بود .وقتی خوزه مورینیو در کوران
انتقــادات از بنیتس گفت« :مــن اینتر ،چلســی و رئال را
ساختم و بنیتس حاال هر 3را در مقطعی نابود کرده است».
همه به فکــر فرو رفتند و پــی بردند که رئــال مادرید
لقمه بزرگی برای بنیتس بود .روز های اخر بنیتس با رئال به
بی رحمانه ترین شکل ممکن رقم خورد .وقتی او در برنابئو
مدام هو می شد ولی در مستایا و در بازی یکشنبه شب مقابل
والنسیا شــدیدا مورد تشــویق طرفداران تیمی قرار گرفت
که بــا قهرمانی های این مرد اســپانیایی خاطره داشــتند.
بنیتس در اخرین حضور خود روی نیمکت رئال تشویق شد
و بعد رفت .اما این تشویق ها هر چقدر به واسطه یاداوری
روز های شیرین با والنسیا لذت بخش بود ،در طرف مقابل
از این جهت ازار دهنده بود کــه او در طول نیم فصل حتی
یکبار هم اینگونه مورد اســتقبال طرفــداران تیم خودش
یعنی رئال قرار نگرفت .حمایت ها باالخره به پایان رسید،
وقتی خبر رســید که پرز کنفرانس مطبوعاتــی دارد؛همه
می دانســتند که قرار اســت درب خروجی را به رافا بنیتس
نشان دهند.
اغاز زیدان
«تصمیــم خیلــی ســختی گرفتیــم .ایــن تصمیم
مخصوصا برای من بسیار دشوار بود .با سرمربی حر فه ای و
انسان فوق العاده ای کار کردیم .از همین جا از او قدردانی
می کنم .می خواهم تصمیم هیات مدیره باشــگاه را برای
انتخاب ســرمربی جدید اعــام کنم .زیــدان هدایت تیم
ل ماد رید را برعهده می گیرد .او بدون شک یکی از
اول ر ئا
بزرگترین بازیکنان تاریخ فو تبا ل است .او بهتر از هر کسی از
ل ماد رید باخبر است .او از سختی کار
شرایط تیم نخست ر ئا
در رئال اگاه است .زیدان همچنین بازیکنان را می شناسد
چون بســیاری از انها در فصل گذشــته که زیدان دستیار
سرمربی بود ،با او کار کرده بودند .زیدان در طول زندگی اش
با چالش های بزرگی در فو تبا ل روبه رو شده است .زیدان،
این ورزشگاه و باشگاه تو است .از حمایت کامل ما برخوردار
هســتی .همچنین هو اد ا ران در همه بازی ها از تو حمایت
خواهند کرد و مادریدی ها همراه تو خواهند بود .از این به
ل ماد رید خواهی بود و برای من افتخاری
بعد تو سرمربی ر ئا
است که در کنار من هستی و می دانم کلمه غیر ممکن برای
تو وجود ندارد ».این جمالت فلورنتینو پرز اغاز عصر زیدان
در رئــال مادرید بود و پــس از ان نوبت خود ســتاره بود که
اهداف خود را مشخص کند .او که به همراه خانواده خود
در این مراسم حضور داشت ابراز امیدواری کرد بتواند با رئال
موفقیت های گذشــته را تکرار کند .او در اولین اظهارنظر
خود به عنوان سرمربی این تیم گفت« :از همان روزی که به
رئال امدم تا برای این تیم بازی کنم ،می دانستم رئال چقدر
تیم بزرگی است و هواداران مطمئن باشند من تمام تالشم را
به کار خواهم بست تا تیم نتیجه بگیرد و به قهرمانی برسد.
کامال می دانم رئال چقدر تیم بزرگی است و برای این چالش
اماده هســتم .رئال بهترین هواداران دنیا را دارد و بهترین
باشگاه جهان است و باید بهترین نتیجه را کسب کند».
مرد غیر قابل پیش بینی
رئال مادرید از خیلی قبل می دانســت که می خواهد
اینده خود را به زین الدین زیدان بسپارد .او قرار بو د راهی را
طی کند که پیش از این گواردیوال در بارسلونا طی می کرد.
این را از همان روزهایی می شــد فهمید کــه نیمکت رئال
یکی از معدود نیمکت های فوتبال جهــان بود که دو کت
شــلوار پوش را روی نیمکت خود می دید،هردو کت شلوار
مشکی می پوشیدند و هردو شور و هیجان نشان می دادند،
زیدان از همان روزهایی که کنار دست انچلوتی می نشست،
برای همین روزها تربیت می شد .او سپس هدایت تیم دوم
رئال را برعهده گرفــت .اولین فصل حضــور زیدان روی
نیمکت رئال کاســتیا چندان امیدوار کننده نبود و تیم او با
کسب رتبه ششم در گروه 2دسته دوم ،از صعودبه اللیگای
Bبازماند .تیم او در 38دیدار 16 ،پیروزی 10 ،تساوی و 12
شکست داشت .در اواسط فصل گذشته بود که فدراسیون
فوتبال اســپانیا اعالم کرد زیدان به دلیل نداشتن مدارک
الزم ،نمی تواند سرمربی باشد و او را برای مدتی محروم کرد
اما با فرجام خواهی رئال ،او به فعالیتش ادامه داد .دراین
مدت او توانست مدرک حرفه ای یوفا را دریافت کند و اکنون
مشکلی برای نشستن روی نیمکت تیماول رئال ندارد .این
فصل تیم زیدان نتایج بهتری کسب کرده بود با 10پیروزی،
7تساوی و تنها دو شکست ،درپایان هفته نوزدهم در رتبه
دوم جدول قرار داشــت .زین الدین زیدان یکی از برترین
بازیکنان تاریخ فوتبال اســت که افتخارات گسترده ای را
در دنیای فوتبال به دســت اورده .او در تاریخ فوتبال خود،
ســه بار جایزه بهترین بازیکن ســال جهان ،یک بار جایزه
بهترین بازیکن ســال اروپا ،یک بار جایــزه پرارزش ترین
بازیکن جام باشگاه های اروپا و یک بار جایزه بهترین بازیکن
جام جهانی را دریافت کرده و به قهرمانی جام جهانی ،جام
ملت های اروپا ،جام باشگاه های اروپا ،لیگ ایتالیا و لیگ
اسپانیا رسیده است .زیدان همچنین در فینال جام جهانی
(دو بار) و در فینال جام باشگاه های اروپا گل زده است اما
شاید بزرگترین خصوصیت او ان باشد که غیرقابل پیش بینی
اســت و دریک لحظه می تواند جریان بازی را عوض کند.
انگار پشــت ان چهره ارام و ظاهر همیشــه خونســرد یک
اتشفشان خوابیده است ؛اتشفشــانی که دو مدل مختلف
برای فــوران دارد ،گاهــی مثل فینال جــام جهانی 1998
از خالقیت خود بــرای قهرمانی یک تیم بهــره می گیرد و
گاهی هم مثل ان روز اخر،شاید اظهارنظر ماتراتزی مدافع
تیم ملی ایتالیا که زیدان در فینال جام جهانی 2006با سر
به سینه او کوبید و اخراج هم جذاب باشد ،او پس از انتخاب
زیدان گفت«:رئال باید زیدان را بــه خدمت می گرفت یا
کارلو انچلوتی را برمی گرداند .راه دیگری وجود نداشــت.
پشت انتخاب زیدان منطقی وجود دارد .او شخصیتی قوی
است و با چندین نفر از بازیکنان تیم قبال کارکرده است.اما
کار برای او هم ســاده نخواهد بود .حتــی بازیکنان بزرگی
مانند او هم بعد از دو ،سه بازی مورد قضاوتقرار می گیرند.
من برای او بهترین ها را ارزو می کنم».
اتشفشان زیزو ،با کدام حالت در رئال فوران می کند.
او تیم را از بحران خارج می کند یــا یک برگه منفی دیگر بر
کارنامه پرز اضافه می کند؟ باید منتظر ماند و دید...
بازگشت به طبیعت
محمد علی اینانلو درگذشت
دلمان تنگ می شود ،برای ان صدای مردانه ،برای
ان هیبت مردانه ،بــرای ان که در همه این ســال ها برای
نسل ما ،نسل قبل از ما و نسل بعد از ما نماد و نشانه ای بود
برای شنیدن صدای طبیعت .هر گاه صدایش را می شنیدیم
بی اختیــار از زندگی ماشــینی فاصله می گرفتیــم و دل به
کوه و در و دشــت می زدیم .او جای همه ســفر می کرد ،از
تپه ها و کوه ها باال می رفــت و از دره ها پایین ،درون غارها
را جســت و جو می کرد و خالصه به جاهایی می رسید که ما
هیچ یک نمی دانســتیم کجای ایران اســت .با او نگران
می شــدیم ،نگران گونه هــای در حال انقــراض ،نگران
یوزپلنگ هایی که قرار اســت نباشــند ،کبک ها ،تیهو ها،
گوزن ها و ...او برای ما نماد طبیعت بــود و این صدا حاال
خاموش اســت ؛ شــاید دل طبیعت هم برای او تنگ شده
باشــد ،به همیــن زودی ...صحبت از محمدعلــی اینانلو
است ؛ مردی که این روزها به طبیعت بازگشت .او که زمانی
درباره عالقه اش به طبیعت گفته بود« :علت عالقه من به
طبیعت و سفر کردن از ژن ایلیاتی من است .در واقع من در
طبیعت به دنیا امدم و زندگی کردم و تا هشت سالگی که به
تهران امدیم ،حتی هنوز اسفالت ندیده بودم .طبق رسوم
زندگی ایلیاتی ،از صبح که بیدار می شدیم ،چند نفر موظف
بودند که مراقب من باشــند ،امــا من همۀ انهــا را «قال»
می گذاشتم« ،جیم» می شــدم و به باغ و دشــت و مزارع
می رفتم و موقعی ک ه میان گندم زار دراز می کشیدم ،مارها،
مارمولک ها و حشرات روی بدنم می امدند ،می خزیدند و من
با انها حرف می زدم».
شکاری که به گفته خودش ،تیرش را عمدا به خطا فرستاد.
خاطره اش اشک خیلی ها را دراورد ،ازجمله مجری همان
برنامه تلویزیونی .بعدها اما پیشینه اش به عاملی برای انتقاد
از او تبدیل شد .عده ای گفتند که او دست از شکار نکشیده و
عده ای او را «شکارچی پیر» نامیدند .در یک پرونده شکار
غیرمجاز در شاهرود نیز نام او در رسانه ها منتشر شد؛ حال
انکه مقامات رسمی محیط زیست ،فرد متخلف را برادرش
معرفی کردند .خــودش در این باره می گویــد« :وقتی که
حدود دوسال ونیم پیش شایعه ای مبنی بر اینکه من شکار
زده ام ،برایم درســت کردند ،ناگهان فضای اینترنت پر از
ناسزاهایی شد که به ســمت من روان بودند .من به فلسفه
شــکار کاری ندارم .طبیعتا من یک فرد ایلیاتی بوده ام؛ در
ایالت و عشــایر ،شــکار یک فضیلت محسوب می شود و
خصلتــم را مدیون تربیت ایلیاتی خودم هســتم ...اصوال
پســربچه ها اولین بــازی یــا کاری که در زندگی شــان یاد
می گیرند کشتی گرفتن اســت .همین که بچه ها روی سر
و کول هم می پرند و کتک کاری می کنند ،در ایل قانونمند
می شــود .به همین دلیل است که شــما بعد از سوارکاری
و تیراندازی ،در ایالت و عشــایر ،کشــتی می بینید؛ مثال
کورش یا کوراش یا کشتی شال ،بلوچ ها
ترکمن ها کشتی ُ
کشــتی کچ گردان ،خراسان شــمالی کشــتی با چوخه و
مازنی ها که شهرشــان مهد کشــتی است ،کشــتی لوچو
دارند .موفقیت کشــتی گیرانی که از این جوامع و مناطق
هستند به دلیل شــیوه زندگی انهاســت که به انها اموخته
از همان کودکی ،به صورت قانونمند بازی کنند و کشــتی
بگیرنــد .من هم بــه همین صــورت ،با ایــن ورزش های
ایلیاتی بزرگ شدم ،مشتزنی یاد گرفتم ،کشتی یاد گرفتم،
چلتوق یاد گرفتم »...باقی قصه را اما رسمی تر بخوانید،
در بخشــی از این قصه ما هم ســهیم هستیم .محمدعلی
مجری تلویزیون ،بازیگر ،صداپیشه ،کارشناس ورزشی،
مرگ
محمد علی اینانلو با مفهوم مرگ غریبه نبود ،مدت ها
پیش از انکه مثل حاال کلمه مرحوم پشت اسمش قرار بگیرد
در مصاحبه ای گفته بود« :نه؛ مطلقا از مرگ نمی ترســم.
خیلی هم با ان اشــنا هســتم .یک بار هم مــرده ام .حدود
۱۷سال پیش در الر حادثه ای برایم پیش امد .این دو دندان
کوچک من را می بینی؟ مصنوعی اســت .با پیچ گوشــتی
دندان هایم را شکســتند تا بتوانند به من تنفس مصنوعی
بدهند .تجربه عجیبی بود اما دوســت دارم ســالم بمیرم.
«یهویی» یا همان یکدفعه خودمــان ».مرحوم اینانلو به
ارزویش رســید ،مرگش یکدفعه شد ،ســالم و سرحال بود
اما انگار از مدت ها قبل می دانست که مرگ خیلی هم دور
نیست ،این را می شد از نامه ای که پس از مرگش در فضای
رسانه ای پخش شد ،فهمید ؛ همان نامه ای که خطابش به
فرزندانش است و این گونه شروع می شود« :چندی است
که حالم خوش نیست ،در سرم و سینه ام احساس سوزش
و درد می کنم .احســاس می کنم که رفتنی ام »...در این
نامه فکر همه چیز را کرده بود ،پولی در فایل گذاشته شود
که الزم می شود ،محل دفنش و ...محمدعلی اینانلو ،در
شــهریور نود و چهار بر اثر یک ضایعه مغزی در بیمارستان
بســتری شــده بود .وی مدتی تحت درمان بــود و با بهبود
حالش توانســته بود برنامه های تلویزیونی را هم اجرا کند.
اینانلو چند ماه بعد ،صبح روز دوازده دی ماه همان سال در
بیمارستان اتیه تهران بر اثر سکته قلبی درگذشت.
مثلث | شماره 295
حاشــیه ها را همه می دانند ،یادتان هست که روزی
گفتند که او به شــکار غیر قانونی متهم است .وقتی درباره
شکارچی بودنش صحبت می کرد ،انکار نمی کرد و سرش را
باال می گرفت .در همان برنامه تلویزیونی مشهور که بارها
پخش شد ،خاطره ای را «از اخرین شــکار» تعریف کرد؛
زندگی
اول قصــه را از زبــان خــودش بخوانیــد ،شــروع
زندگی اش در مصاحبه ای را این گونه شــرح داده اســت:
«دوم فروردین ماه ،ســال ۱۳۲۶در روستای عصمت اباد،
دشت قزوین و در ایل شاهسون متولد شدم .پدرم و علی اقا
که در کارهای خانــه کمک مان می کرد -ســه چیز به مناموختند؛ سوارکاری ،تیراندازی و راستگویی .من به شدت
از دروغ گفتن و دروغ شنیدن بدم می اید و فکر می کنم این
دیدار
حاشیه
اصال ،مردی که شــکار نکند فکر می کنند مشــکلی دارد.
چادر بدون تفنگ معنا ندارد .من با تفنگ بزرگ شــده ام؛
اما حاال بیش از 17سال اســت که به شکار نرفته ام و شاید
اولین شاهسونی باشم که تفنگ را زمین گذاشته و دوربین
به دست گرفته ام .حاال دیگر وقتی دسته قوچ ها و میش ها
به باالی کــوه می روند ،به جای محاســبات فاصله و زاویه
تفنگ برای شــلیک تیر ،به دیافراگم دوربین و سرعتشان
برای کادربندی توجه می کنم و سال هاســت که دیگر دل
شــکار کردن ندارم .حاال شــما تصور کنید کــه برای من
چنین شایعه ای درست کنند و بدتر از ان ،جوانان ما ،بدون
لحظه ای تفکر ،این شایعه را پخش کنند! تصورش را بکنید
که حدود «دو کیلوگرم» برای من ناسزا ارسال شد! خودتان
حساب کنید که هر کیلوگرم ،چند ورق A4می شود! و روی
هر ورق A4چندتا کامنت می توان نوشت!»
روزنامه نگار و کارشــناس و مستندســاز طبیعــت بود .وی
به عنوان قدیمی ترین گزارشگر و مفسر والیبال در ایران و
بنیان گذار روزنامه نگاری محیط زیســت شناخته می شد.
اینانلو دارای دو فرزند به نام های ارش و البرز است .او دارای
سابقه ۴۰ســال طبیعت گردی در ایران بود و اموخته های
خود را به صورت نوشته و فیلم دراورده بود .همچنین ،او از
مبتکران کالس های اموزش اکوتوریسم در ایران بود .او
دارای مدرک کارشناسی در رشته ادبیات بود و در زمینه کار
در رســانه های مکتوب و تصویری ایران سوابق متعددی
داشت .اینانلو در مقام مستندســاز برای شبکه مستند چند
فیلم ســاخته بود .خودش درباره تولید برنامه در خصوص
طبیعــت گفته بــود« :می توانــم بگویم که مــن رکورددار
برنامه هــای ایران شناســی در تلویزیون هســتم و هزاران
ســاعت برنامه در این رابطه تولید کرده ام؛ در شــبکه های
،۲چهار ،مستند و جام جم .حتی قدیمی ترین برنامه شبکه
جام جم تحت عنوان «ایران ،جهانی در یک مرز» متعلق
به من اســت .من در این برنامه ،این مملکت را به ایرانیان
و مردم دنیا شناســاندم ».او در بیست ســال اخیر بیش از
دو میلیون ( برابر ۵۰بار دور کره زمین) کیلومتر در طبیعت
ایران سفر کرده و اکنون چکیده تجربیات ۴۰ساله خود را
در موسسه به دانشجویان می اموخت.
او همچنین در فیلم های «ارتفاع پست» و «به رنگ
ارغوان» ابراهیم حاتمی کیا ایفای نقش کرده بود.
79
فصل شکار سیمرغ
دیدار
80
مثلث | شماره 295
22فیلم منتخب جشنواره فیلم فجر
اعالم شد
اعالم فیلم های بخش سودای سیمرغ درنیمه های
شب تنها اتفاق ویژه رسمی شــدن فعالیت جدی برای سی
و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر نبود ،امسال در پوستر
این جشــنواره هم یک نواوری تازه صــورت گرفته و برای
اولین بار به تبعیت از جشنواره هایی مانند کن یا ونیز ،پوستر
جشنواره از یک طرح گرافیکی فاصله گرفته و یک چهره و
به طور خاص خسرو شکیبایی به عنوان سو ژه اصلی پوستر
این جشنواره انتخاب شــد ،انتخابی که مجید برزگر طراح
ان ،دالیلش را این گونه توضیــح می دهد« :ان قدر چهره
ســینمایی و صحنه های مهم در فیلم های ســینمایی مان
داریم که می توانند دستمایه پوستر باشد و بدعت جدیدی را
در طراحی پوستر ایجاد کنند .به همین دلیل برای طراحی
پوســتر در همان ابتدا به چهره مرحوم خســرو شــکیبایی
رسیدم .خسرو شــکیبایی یکی از نمادهای سینمای بعد از
انقالب اســت که شــخصیتی محبوب ،معتدل ،نجیب و
مهربان داشــت و در واقع همه ویژگی های سینمای ایران
در این بازیگر وجود دارد».
یک اتفاق تازه در جشــنواره فجر امسال پایبندی به
زمان تعیین شده بود .در ســال های گذشته همواره شاهد
بودیم که فیلمســازان حتی گاهی تا اخرین روز جشــنواره
فیلم فجر هم امید به حضور و نمایش فیلم خود داشتند و نه
صاحبان اثار اعتنای چندانی به مهلت مقرر تحویل فیلم ها
و رســاندن به موقع ان به جشــنواره می کردند و نه دبیران
و مســئوالن جشــنواره در پایبندی به مقررات ،ســختگیر
بودند .امسال اما شاید برای نخســتین بار این اتفاق افتاد
و مهم ترین جلوه این تصمیم قاطع در نیمه شــب دوشنبه
خود را نشان داد و بدون فیلم هایی از کارگردانان شاخص
هیات انتخاب این دوره از جشنواره ،اسامی 22فیلم بخش
سودای سیمرغ را منتشر کرد.
میان نام هایی که به جشــنواره رسیده اند ،فیلم هایی
وجــود دارد کــه از مدت ها قبــل به عنوان فیلم شــاخص
خود را مطرح کرده اند .قبل از دیدن فیلم ها ،شــاخص ها
را باید از ســابقه ها تشــخیص داد ،نــام کارگردان ها و نام
بازیگران دلیلی می شــود برای انکه در جشــنواره پیش از
شــروعش دنبال فیلم هایی خاص بگردیم .در جشــنواره
ســی وچهارم با این نگاه فیلــم «بادیگارد» بــه کارگردانی
ابراهیم حاتمی کیا و با بازی پرویز پرستویی بدون شک یکی
از شاخص ترین فیلم های جشــنواره فجر است .تازه ترین
ساخته حاتمی کیا مضمونی اجتماعی دارد و همان طور که
از نام ان مشخص اســت درباره محافظی شخصی است.
نقش محافظ شــخصی را پرویز پرستویی بازی می کند و از
یکی از شخصیت های مهم نظامی محافظت می کند اما با
کمی تامل به این مهم پی می برد که این شخصیت بیشتر
به فکر منافع شخصی خود اســت .محافظ شخصی دچار
تشکیک می شود و به همین دلیل محافظت از شخصیت
مهم نظــام را کنار می گــذارد و از یکی از شــخصیت های
هسته ای محافظت می کند.
رضا میرکریمی ،کارگردان شناخته شده و مدیرعامل
خانه سینما هم با فیلم «دختر» در جشــنواره حضور دارد.
فیلــم ســینمایی «دختر» داســتان زندگی اقــای عزیزی
است که سرپرست بخش تعمیرات و نگهداری پاالیشگاه
ابادان اســت و برای مراسم خواســتگاری دخترش اماده
می شود و ســتاره دختر دیگرش در همان روز قصد سفر به
تهران ،برای شرکت در جشن خداحافظی یکی از دوستان
هم دانشــگاهی اش را دارد .پدرش به دالیلی به این ســفر
مشکوک است و این اغاز ماجراست .فرهاد اصالنی ،مریال
زارعی و ماهور الوند بازیگران اصلی این فیلم هستند.
کیومرث پوراحمد با «کفش هایم کو؟» در این رویداد
حاضر است .در خالصه داســتان این فیلم که طبق تاکید
عوامل ،ارتباطی با شب یلدا ندارد امده است« :فیلمی در
ارتباط با تبعات مهاجرت و بیماری الزایمر ».کمال تبریزی
هم که فیلم «طعم شــیرین خیال» او در جشــنواره قبل با
اســتقبال خوبی مواجه نشد ،امســال با «امکان مینا» ،با
ی درباره تردید و شک.
فیلمسازان دیگر رقابت می کند .فیلم
مســعود ده نمکی باز هم قرار است با «رســوایی» دیگری
در جشنواره حاضر باشــد ،فیلمی که می توان یک فروش
خوب را بــرای ان پیش بینی کرد .قســمت دوم رســوایی
۱۰ســال از زمان ماجرای اول گذشــته اســت و اتفاقات
در شــهری فرضی رخ می دهد .در رســوایی ۲باز هم حاج
یوسف با چالش های مختلفی از طرف اهالی محل روبه رو
شده و دوباره از جامعه طرد می شود .در این فیلم بازیگرانی
چون اکبر عبدی ،محمدرضا شــریفی نیا ،سحر قریشی،
اســماعیل خلج ،فخرالدیــن صدیق شــریف و امیر نوری
جلوی دوربین رفته اند .نرگس ابیار کــه با فیلم قبلی اش،
«شیار »143همه موفقیت های ممکن را درو کرد ،امسال
با «نفس» امیدوار به تکرار این موفقیت اســت« .نفس»
روایتی است از زندگی چهار کودک؛ کودکانی که به همراه
پدرشــان «غفور» و مادربزرگ خود در دهه ۵۰خورشیدی
نفس می کشــند! دنیای این کودکان دنیایی اســت پر از
رویاهای زیبای کودکانه که قرار است رنگ حقیقت به خود
بگیرد اما ...فرزاد موتمن هم بالفاصله پس از حضور موفق
«خداحافظی طوالنی» در جشنواره فیلم فجر سال گذشته،
امسال هم با فیلمی به نام «اخرین بار کی سحر رو دیدی؟»
در جشنواره حاضر خواهد بود .فیلمی که فیلمنامه ان را امیر
عربی نوشته و مضمونی اجتماعی دارد.
فیلمسازان جوان هم نقش پررنگی در این جشنواره
دارند ،فیلســمازانی که در فیلم های قبلی مورد توجه قرار
گرفته اند .مصطفی کیایی ،کارگــردان فیلم های موفقی
چون ضدگلولــه و خط ویژه ،امســال فیلم «بارکــد» را در
جشــنواره دارد ،هومن ســیدی با فیلم «خشم و هیاهو» و
مانی حقیقی» با «اژدها وارد می شود» در جشنواره حاضر
هستند.
پرویز شــهبازی ،کارگردان فیلم های موفق «نفس
عمیق» و «دربند» ،امسال با فیلم «ماالریا» در جشنواره
حضور دارد .این فیلم با بازی ساعد سهیلی ،ساغر قناعت،
اذرخش فراهانی ،ازاده نامداری ،علی استادی و سیامک
ادیب ،داستان دختر و پسری است که در تهران گردی های
خود با شخصی برخورد می کنند که مشکلی دارد .انها سعی
می کنند راه حلی برای این مشکل پیدا کنند.
بهروز شــعیبی ،کارگــردان فیلم موفــق «دهلیز» و
ســریال «پرده نشــین» ،با اثری متفاوت به نام «سیانور»
در سودای سیمرغ حاضر اســت .قصه «سیانور» در دهه
50می گذرد و محــور اصلی ان زندگی عاشــقانه یک زوج
است که در ان دوره زمانی به تصویر کشیده می شود .برزو
نیک نژاد ،کارگردان سریال «دردسرهای عظیم» هم که
فیلم قبلی او «ناخواسته» هنوز به نمایش عمومی درنیامده،
امسال با «زاپاس» در جشنواره حضور دارد.
رضا درمیشــیان که فیلم قبلی او «عصبانی نیستم»
در جشــنواره دو ســال گذشــته فیلم فجر با حاشــیه های
فراوانی روبه رو شد ،امســال در سودای سیمرغ ،فیلمی به
نام «النتوری» دارد .تینا پاکروان هم امسال با فیلم «نیمه
شــب اتفاق افتاد» امده .محمدحســین فرحبخش هم از
حاضران بخش مسابقه سینمای ایران است؛ فیلم «ابنبات
چوبی» او با بازی رضا عطاران ،از معدود فیلم های مفرح و
کمدی جشنواره امسال است .سیدجالل دهقانی اشکذری
و ســازنده فیلم «خانــه ای کنــار ابرها» هم امســال فیلم
«دلبری» را در جشنواره دارد و مهدی گلستانه هم با فیلم
«نقطه کور» از جمله فیلمسازان حاضر در سودای سیمرغ
اســت .حضور ابراهیم ابراهیمیــان هم با فیلــم «عادت
نمی کنیم» در جشــنواره امســال قطعی شــده و محسن
عبدالوهاب هم با فیلم «به دنیا امدن» در این رویداد حاضر
خواهد بود .بهنام بهزادی که فیلم های موفق «تنها دوبار
زندگی می کنیم» و «قاعده تصــادف» را در کارنامه دارد،
امســال با «وارونگی» به فجر می رود و هاتف علیمردانی
هم با «هفت ماهگی» با فیلمسازان دیگر رقابت می کند.
سودای ســیمرغ بیش از اینکه با اسامی فیلمسازان
راه یافته خبرساز شود ،با غایبانش باعث شوک شده است.
اصغر فرهادی هنوز مشــغول تصویربرداری «فروشنده»
است و نتوانست به بخش مسابقه سینمای ایران راه یابد تا
یکی از مهم ترین گزینه های رقابتی و بخت های ســیمرغ
کنار برود .رضا عطاران اگرچه به عنوان بازیگر در جشنواره
حضور دارد ،اما به عنوان فیلمساز نتوانست «دراکوال» را به
جشنواره برساند .حمید نعمت الله هم به دلیل تمام نشدن
مراحل اماده ســازی «رگ خواب» از حضور در جشــنواره
بازماند .داریــوش مهرجویی هم نتوانســت «ســنتوری،
مرد پاییزی» را به جشــنواره برســاند و «فــراری» علیرضا
داوودنــژاد را هــم در بخش ســودای ســیمرغ نخواهیم
دید.
ابومریم
خاطرات شهید سید حمید تقوی فرد
انتشــارات نیلوفران به تازگی کتابی را با نام «ابومریم» درباره شهید سردار سید حمید
تقوی فرد منتشــرکرد ه که زندگی و خاطرات این شهید مدافع حرم را در بر می گیرد .مطالب
این کتاب شامل خاطرات اطرافیان این شهید از وی است ،اما بیشترین سهم این خاطرات
متعلق به همسر این شهید است.
شهید تقوی فرد از جمله رزمندگان و فرماندهان دوران دفاع مقدس بود که سال های
اخیر به عنوان یکی از مدافعان حرم فعالیت داشــت و سال گذشــته حوالی شهر سامرا در
درگیری با نیروهای تروریست داعش به شهادت رسید .هفته گذشته اولین سالگرد شهادت
این سردار اسالم بود که کتاب «ابومریم» به همین مناسبت به چاپ رسیده است.
شــهید تقوی فرد محبوبیت خاصی بین مردم عراق داشت و امسال هم زائران اربعین
حسینی ،حدفاصل مابین شهر بصره تا کربال را با تصویر او تزئین کرده بودند .معروفیت این
شهید به «ابومریم» به دلیل این است که وی ســه دختر دارد که بزرگ ترین شان مریم نام
دارد و بین اعراب مرسوم است که پدر را به نام بزرگ ترین فرزندش صدا می کنند .البته شهید
تقوی فرد از اهالی خوزستان ایران بود اما همان طور که اشاره شد ،بین اعراب ایران و عراق
محبوبیت زیادی داشت.
با هماهنگی های انجام شده با مقامات فرهنگی عراق ،قرار است نسخه عربی ان در
عراق توزیع شود .نسخه عربی این کتاب هم توسط انتشارات نیلوفران چاپ خواهد شد و در
حال حاضر کار ترجمه ان انجام شده است.
گفتمان داعش
تبیین ذهنیت سیاسی سلفیت تکفیری
کتاب «گفتمان داعش» به نویسندگی مهدی قاسمی ورجانی منتشر شد.این کتاب
در سه بخش «کلیات»« ،ادبیات داعش و تحلیل گفتمان مربوطه» و «دکترین نظامی»
در قالب 6فصل به مواردی همچون« :بررسی مدل تحلیل گفتمان»« ،تحوالت سیاسی
– اجتماعی عراق و سوریه»« ،بررسی و تحلیل ماهیت تاریخچه و شکل گیری داعش»،
«تحلیل متون انتقادی گروه داعش»« ،استراتژی ها ،تاکتیک ها و دکترین نظامی داعش»
و «جذب و اموزش نیرو ها و تجهیزات نظامی مورد استفاده داعش» می پردازد .در بخشی
از مقدمه کتاب می خوانیم« :گروه داعش در شهر ها و روستاهای مختلف سوریه و سپس
عراق با حمایت های اشکار کشورهای غربی و هم پیمانان منطقه ای انان پیشروی می کند و
افراد غیرنظامی متعددی در این حمالت جان می سپارند .اقدامات تروریستی این گروه حین
تهاجم به مناطق و در زمان تصرف شهر ها و روستا ها که به صورت بسیار شدید غیرانسانی
و ناشی از افکار خاص این گروه است و همچنین حمایت های کشورهای غربی و برخی از
کشورهای عرب منطقه و رژیم صهیونیستی از این اقدامات قابل تامل است .عالوه بر این
اقدامات عملی ،صدور بیانیه های مختلف از طرف این گروه ،انتشار ویدئوهای مختلف از
جمله فیلم اعدام و قتل افراد در فضای مجازی اینترنــت همگی دارای پیام های مختلفی
اســت که تبیین و تحلیل گفتمانی انها ،می تواند در شــناخت اهداف اینده این گروه و به
وجود اورندگان ان یعنی اینده پژوهی داعش و گروه هایی با این وصف و ماهیت بسیار مفید
و موثر واقع شود».
کمپ ایکس ری
ی خارجی با بازی پیمان معادی
اکران فیلم
شــورای صنفی نمایش ،مجوز اکــران فیلم «کمپ
ایکس ری» محصول امریکا با بازی پیمان معادی را صادر
کرد .این فیلم به کارگردانی پیتر ستلر که پیش از این تجربه
موفقی در ســینماهای امریکا داشــته اســت ،چندین ماه
پیش پس از دوبله به زبان فارســی اماده اکران شــد که به
ت نمایش فیلم های ایرانی ،اکران ان به تعویق
دلیل اولوی
افتاد.در فیلم دوبله شــده ،عالوه بر پیمــان معادی ،نگار
جواهریان ،امیــن قاضی ،وحید رونقی و ســایر گویندگان
ایرانی نیز صداپیشگی کرده اند.
فیلم با صحنه هایی از وقایع یازدهم سپتامبر در مرکز
تجارت جهانــی نیویورک اغاز می شــود و پــس از صحنه
بازداشــت «علی» در المان به هشــت ســال بعــد و زمان
ورود نگهبان تازه ای بــه نام «ایمی کول» به بازداشــتگاه
گوانتانامو می رســد.ایمی کول ســرباز جوانی است که به
ارتش می پیوندد تا با این کار از شهر کوچک خفقان اورش
دور شود ،اما متوجه می شود که قرار نیست به عراق اعزام
شــود و در عوض ســر از گوانتانامو درمــی اورد .او در انجا
مورد اذیت و ازار مردان مافوقش قرار می گیرد ولی دوستی
غیرمنتظــره ای را با مــرد جوانی تجربه می کند که هشــت
سال است در این زندان به سر می برد .کریستن استوارت،
پیمان معادی و جان کرول لینــچ از بازیگران این فیلم که
محصول سال ۲۰۱۴کشــور امریکاست ،هستند«.کمپ
ایکس ری» فیلم جذابی اســت؛ ریتم خوبــی دارد و وجه
تازه ای از سیاســت امریکا در قبال زندانیــان گوانتانامو را
به تصویر می کشــد .اصال مفهومش نقد سیاست ایاالت
متحده پس از حادثه 11سپتامبر اســت که رفتاری خشن
در برابر مسلمانان پیش گرفتند .فیلم در رسانه های امریکا
به عنوان فیلمی ضد سیستم تعریف شده که برای نخستین
بار واقعیت نابهنجار سیستم قضایی امریکا در گوانتانامو را
یاداور شده است.
پیمان معادی درباره اکران فیلم در ایران و دلیل دوبله
ان گفته اســت« :این کار صرفا به دلیل احترام به مردم و
تماشاچی ایرانی انجام شده تا فیلم را با بهترین کیفیت روی
پرده سینما ببینند .در ضمن بنا به درخواست های زیادی که
از مردم عزیز داشــتیم و عدم عالقه انها به تماشای فیلم با
زیرنویس ،کمپ را به فارسی دوبله کردیم».
ایــن بازیگر درباره حواشــی پیش امــده هم توضیح
داد« :فیلم تغییر چندانی نداشته چون اگر این فیلم نیاز به
ممیزی یا اصالحات بسیار داشت ،من ان را بازی نمی کردم
چرا کــه از روز اول قبول این کار ،مهم تریــن هدفم اکران
برای مردم سرزمین خودم بود».
معادی پیش از این هــم درباره اینکه بــازی در فیلم
موقعیت شغلی اش در ایران را به خطر نمی اندازد گفته بود:
«من فیلمنامه را خوانده بودم و از نوع نگاه عوامل به سوژه
هم با خبــر بودم.اتفاقا از ابتدای کار،بــازی در این فیلم را
موقعیت خوبی برای ادامــه فعالیت های حرفه ای در ایران
می دانستم .من در حین فیلمبرداری هر فیلمی که خارج از
ایران بازی می کنم ،مدام به خودم می گویم که پروژه بعدی
را باید در ایران کار کنم .من خط مشی مشخصی دارم که به
مدیر برنامه هایم گفتم؛ ان هم اینکه در هیچ فیلم ضددولت
و ملت ایران و مذهــب خودم بــازی نکنم،همچنین هرگز
ی که رویه ای خالف اصول اخالقی داشــته باشد،
در فیلم
شرکت نخواهم کرد».
این فیلم از چهارشــنبه 16دی مــاه در پردیس های
سینمایی کورش ،زندگی ،ملت و چارسو به نمایش در امد.
پیشخوان جهانی
دروغ های
ذهن ما به
روایت اشپیگل
اشک های
اوباما روی
جلد خیلی
از روزنامه ها
رفت
شماره اخر
هفته نامه فیفا
در سال 2015
مثلث | شماره 295
دیدار
81
بازار
درهمایش سراسری الزامات اقتصادمقاومتی ؛
از بانک انصار به عنوان بانک پیشگام در اقتصادمقاومتی تقدیر شد
همایش سراســری الزامات اقتصادمقاومتی برپایه
اقتصاد دانش بنیان باتقدیر از بانک انصار به عنوان بانک
پیشتاز در اقتصادمقاومتی با حضور نایب رئیس اول مجلس
شورای اســامی ،معاون علمی و فناوری رئیس جمهور،
وزرای ارتباطات وفناوری اطالعات و نیرو ،معاونان سازمان
مدیریت و برنامه ریزی ،شــهردار تهــران ،دکترابراهیمی
مدیرعامل بانک انصار ،اعضای هیات علمی دانشگاه های
کشــور ،جمع کثیری از کارافرینان ،روســای شرکت ها و
کارشناســان اقتصادی روز دوشــنبه چهاردهم دی ماه در
مرکز همایش های بین المللی صداوســیما برگزارشــد .به
گــزارش اداره کل بازاریابــی و تبلیغــات ،در این همایش
حجت االســام ابوترابی فــرد نایب رئیــس اول مجلــس
شورای اسالمی ،دکتر سورنا ستاری معاون علمی وفناوری
رئیس جمهــور ،دکتــر واعظــی وزیــر ارتباطات وفناوری
اطالعات ،دکتر چیتچیان وزیرنیرو ،فرشــاد مومنی عضو
هیات علمی دانشــگاه عالمه طباطبایــی و دکتر قالیباف
شــهردار تهران به ایراد ســخنرانی پرداخته و با اشــاره به
ضعف هــا و قوت های داخلــی و اســتفاده از فرصت ها و
کنترل تهدیدها بر لــزوم ایجاد و تقویت زیرســاخت های
دانش بنیان اقتصاد مقاومتی تاکید کردند و پیشنهادهایی
برای تحقق سیاست دانش بنیانی این اقتصاد ارائه دادند.
دکتر ابراهیمی ،مدیرعامل بانک انصــار به عنوان یکی از
ســخنرانان اصلی در همایش به ایراد ســخن پرداخت و با
ارائه وتحلیل طراحی مدل بانکداری مقاومتی ،چگونگی
پیشــتازی این بانک را در تبدیل شــدن به بانکی مقاومتی
تشریح کرد.
دکتر ابراهیمی مدیرعامل بانک انصار در ابتدا با اشاره
به تشــکیل شــورای عالی اقتصادمقاومتی بانک انصار و
اقدامات گســترده ان ،معرفی شدن به عنوان شفاف ترین
بانک در کسب وکار بانکداری کشور از سوی سازمان بورس و
اوراق بهادار را یکی از دستاوردهای سیاستگذاری های این
بانک در حوزه اقتصادمقاومتی دانســت .مدیرعامل بانک
انصار پس از ان به معرفی الگوی کســب وکار بانک انصار
به عنوان یک بانک مقاوم پرداخت و گفتمان سازی مقاومتی
در حوزه پولی و بانکی را یکی از وجوه مهم این الگو دانست.
وی افزود« :کاهش اسیب پذیری و بهبود روندهای
مقاوم سازی ،تنظیم سیاست های پولی ،ارزی و اعتباری،
نظــارت و پایداری بودجــه ای ثمره تصمیم گیــری بر پایه
یافته های علمی دستاوردهای دیگر این الگوی کسب وکار
مبتنی بر اقتصادمقاومتی است ».دکتر ابراهیمی در ادامه
به تشریح نحوه نیل به استحکام درونی و پشتیبانی مقاومتی
در چارچوب اقتصادمقاومتی ،مدیریت کنترل ریسک ها،
ایجاد مدل و الگوهای عملــی و اجرایی در همه حوزه های
بانکی و هماهنگی ســاختار مقاوم داخلی با ســاختارهای
بین المللی و کســب رتبه اعتباری و مبادالت ارزی مطلوب
پرداخت.
مدیرعامل بانک انصار پــس از ان به تبیین اقدامات
پویای بانک انصار مبتنی بر بانکــداری مقاومتی پرداخت
و توســعه کارافرینــی ،حمایــت از اقدامــات زیرســاختی
کشــور و فرهنگ ســازی در ســطح ملی را الزمه موفقیت
این مدل دانســت که از قابلیت باالی بهره بــرداری برای
بانک های کشور برخوردار اســت ».دکتر ابراهیمی رئیس
شــورای عالــی اقتصادمقاومتی بانــک انصــار در پایان،
ضمن بیــان مصادیقــی درخصوص اقدامــات عملی این
بانک به شــرح قابلیت های مــدل بانکــداری مقاومتی در
شــرایط بحران پرداخت و با تاکید بر اینکــه عقب ماندگی
اقتصاد کشــور به مشــکل درونی تولید علــم و ناتوانی در
بــه کارگیری عملــی دانــش مربوط اســت و نــه تحریم و
فشــارهای اســتکباری ،گفت« :تقویت زیرســاخت های
تولید علم و دانش بنیان سازی اقتصاد کشور و از سوی دیگر
توانمندسازی قشرهای محروم و کارافرینان و همه فعاالن،
راهکار اساسی برون رفت کشور از شرایط نامساعد کنونی و
تحقق اقتصاد مقاومتی است».
گفت وگوی قائم مقام مدیرعامل بانک انصار با کارکنان و مشتریان؛
بازار
82
مثلث | شماره 295
طرح گفت وگوی بی واسطه مدیران ارشد پایان یافت
گفت وگــوی مســتقیم اقــای فروتــن ،قائم مقــام
مدیرعامل بانک انصار با مشتریان ،مدیران و کارکنان که
صبح چهارشــنبه 9دی در مرکز خدمات مشــتریان انجام
شد ،طرح گفت وگوی بی واسطه مدیران ارشد بانک انصار
پایان یافت.
ی و تبلیغات؛ اقای فروتن
به گزارش اداره کل بازاریاب
براساس زمانبندی از پیش اعالم شــده ،روز چهار شنبه در
مرکز خدمات مشــتریان حضوریافت و ضمن اگاه شــدن
از دیــدگا ه تماس گیرندگان ،نظرات و پیشــنهادهای انها
را استماع کرده و به ســواالت انان درخصوص حوزه های
اقتصاد کالن و تاثیر ان بر ســپرده ها و تسهیالت بانکی،
صندوق های ســرمایه گذاری امید و امین انصار و ســایر
موضوعات مبتال به پاسخ داد.
همچنین موضوع بخشــی از تماس های مشتریان
نیز تشــکر و قدردانی از خدمات ارائه شــده توســط بانک
انصار بود.
شایان ذکراست که طرح گفت وگوی تلفنی مشتریان،
مدیران و کارکنان بانک انصار با مدیران ارشد تحت عنوان
«گفت وگوی بی واسطه» از صبح چهارشنبه 13ابان در مرکز
خدمات مشــتریان با گفت وگوی اقای سیدحمیدخالقی،
مدیــرکل بازاریابــی و تبلیغات اغاز شــده و تــا 9دی ماه با
گفت وگوی اقای فروتــن قائم مقام بانک انصــار به پایان
رسید.
استقبال مطلوب و شایسته مشتریان و کارکنان بانک
از نکات برجســته و حائز اهمیت در اجرای این طرح بود.
گفتنی است این طرح در سال گذشته نیز اجرا شده و با توجه
به بازخورد های مثبت و اثربخش در سال جاری نیز بر اساس
جدول زمانی مشخص و از پیش اعالم شده اجرا شد.
بازار
با حضور مدیرعامل بانک دی و دکتر عبده تبریزی
دفتر مرکزی و اتاق معامالت کارگزاری بانک دی گشایش یافت
دفتر مرکزی و اتاق معامــات کارگزاری بانک دی با
حضور مدیرعامل بانک دی و دکتر عبده تبریزی گشایش
یافت.
به گــزارش اداره کل روابط عمومی بانــک دی ،در
مراسمی با حضور دکتر شــفیع زاده مدیرعامل بانک دی،
دکتر حسین عبده تبریزی عضو شورای عالی بورس و مشاور
وزیر راه و شهرسازی و حسینی مقدم معاون ناشران شرکت
بورس اوراق بهادار تهران دفتر مرکزی کارگزاری بانک دی
و اتاق معامالت ان گشایش یافت.
کارگــزاری بانک دی کــه بیش از یک دهــه در بازار
سرمایه سابقه دارد در برنامه بلند مدت خود تبدیل شدن به
یک کارگزاری فول ســرویس را در نظر دارد .این کارگزاری
اکنون عــاوه بر ارائــه انواع خدمــات در بازار ســرمایه،
دارای یکی از پربازده ترین صندوق های سرمایه گذاری با
عنوان ارزش افرینان است .از جمله حضورهای فعال این
کارگزاری می توان به فعالیت در تاالر بورس اوراق بهادار،
فرابورس ،رینگ محصوالت فلزی ،تاالر فراورده های نفت
و پتروشیمی اشاره کرد.
همچنین دارای انواع مجوزها از جمله سبدگردانی،
مشــاور پذیرش در بورس اوراق بهادار یا فرابورس ،مشاور
پذیــرش در بورس کاال ،مشــاور عرضــه اوراق بهــادار و
صندوق سرمایه گذاری است .شرکت کارگزارى بانک دى
(سهامى خاص) در مرداد ماه 1379با نام شرکت کارگزارى
سهم اندیش به ثبت رسید و ســپس از فروردین سال 91با
دریافت اجازه انتقال مالکیت و پس از انتقال سهام شرکت
کارگزارى ســهم اندیش به بانک دى با نام کارگزارى بانک
دى فعالیت مى کند.
سرمایه ثبت شده و پرداخت شــده شرکت 30میلیارد
ریال است .در مراسم افتتاحیه دفتر مرکزی کارگزاری بانک
دی ،عالوه بر فالح مدیرعامل و مدیران کارگزاری ،دکتر
مورج عضو هیات مدیره و برخی از معاونان و مدیران بانک
دی ،بختیاری مدیرعامل شرکت بیمه دی ،معاونان سازمان
و شرکت بورس و فعاالن بازار سرمایه حضور داشتند.
دکترشفیع زاده:
تولید ابزارهای جدید بانکی با
بهره گیری از نخبگان
مثلث | شماره 295
بازار
دفتر مرکــزی و اتاق معامالت کارگــزاری بانک دی
با حضور مدیرعامل بانک دی گشــایش یافت .به گزارش
اداره کل روابط عمومی بانک دی ،دکتر احمد شــفیع زاده
ـ مدیرعامل بانک دی ـ در این مراســم با ابراز خشنودی از
گســترش فعالیت کارگزاری بانک دی و تاثیر ان در بورس
گفت« :معتقدم یکی از دالیل موفقیت بازار ســرمایه طی
یک دهه گذشــته و تبدیل شــدن ان به یکــی از بازارهای
اصلی کشور رویکرد نخبه گرایی مدیران ان بوده است».
وی افزود« :نخبه گرایی در این بــازار باعث افزایش تولید
ابزارهای جدید مالی و توسعه ظرفیت های مغفولی بود که
اقتصاد کشور به انها نیاز داشت .امروز بنیانی که گذاشته
به خوبی در حال توسعه اســت و روند رو به رشد ان حتی به
کمک بازار پول نیز امده است».شــفیع زاده با بیان اینکه
طی یک دهه گذشــته ما هم در نظام بانکی تالش کردیم
که جذب نخبــگان را در اولویــت کاری خود قــرار دهیم،
تصریح کرد« :حضور نخبگان در سیستم های اقتصادی
به ویژه نظام بانکی به تولیــد ابزارهای جدید کمک خواهد
کرد .در همین راستا تالش کردیم در حمایت از بنگاه های
اقتصادی اقدامات موثر انجام دهیم».
مدیرعامل بانک دی با اشاره به اینکه در برخی کشورها
از ابزارهای نوین پولی بــه خوبی اســتفاده می کنند ،ابراز
امیدواری کرد کــه بانک دی نیز با پشــتوانه جوانان نخبه
خود نقش موثرتری در اقتصاد کشور ایفا کند .وی با اشاره
به توسعه فعالیت کارگزاری بانک دی طی سال های اخیر،
تاکید کرد« :کارگزاری بانک دی نســبت به سال های قبل
روند رو به رشد مناسبی داشته و با بهره گیری از جوانان خالق
می تواند با نواوری از فعاالن اقتصادی کشور حمایت کند».
همچنین در مراســمی با حضور دکتر شفیع زاده مدیرعامل
بانک دی ،دکتر حســین عبده تبریزی عضو شــورای عالی
بورس و مشاور وزیر راه و شهرسازی و حسینی مقدم معاون
ناشــران شــرکت بورس اوراق بهادار تهــران ،دکتر مورج
عضو هیات مدیره و برخی از معاونان و مدیران بانک دی،
بختیاری مدیرعامل شــرکت بیمه دی ،معاونان سازمان و
شــرکت بورس و فعاالن بازار ســرمایه و فالح مدیرعامل و
مدیران کارگزاری ،دفتر مرکزی کارگزاری بانک دی و اتاق
معامالت ان گشایش یافت.
83
بازار
پگاه؛ مجوز صادرات لبنیات به روسیه را دریافت کرد
به گزارش روابط عمومی صنایع شــیر ایران(پگاه)؛
پگاه مجوز صــادرات لبنیــات را به روســیه دریافت کرد.
مدیرعامل شــرکت صنایع شــیر ایران از موفقیت شرکت
متبوعش برای صــادرات محصوالت لبنی به روســیه خبر
داد و گفت« :اولین محموله محصوالت لبنی این شرکت
30دی ماه به روسیه صادر خواهد شد ».علی رومی در این
خصوص بیان داشت« :چهار شرکت پگاه فارس ،تهران،
گلپایگان و اصفهان پس از ممیزی های انجام شده توسط
بازرسین سازمان دامپزشکی ایران و روسیه و با تائید کیفی
و فرایندهای تولیدی پگاه موفق به اخذ کد IRو مجوز صدور
محصوالت تولیدی خود به روسیه شــده است و عالوه بر
این ،ممیزی چهار شرکت تولیدی دیگر پگاه نیز انجام و در
حال طی مراحل الزم برای صدور مجوز هستند ».وی در
ادامه افزود« :فرایند دریافت مجوز از یک سال پیش اغاز
شده و از 30دی ماه صدور محصوالت پودری ،انواع پنیر و
برخی محصوالت استریل شــده به روسیه اغاز می شود».
مدیرعامــل واحد صادر کننده نمونه کشــوری دربــاره بازار
روســیه گفت« :بازار روسیه بازار بزرگی اســت و باتوجه به
تحریم های اروپا علیه این کشور و کم شدن تجارت انان با
ترکیه فرصت مغتنمی در اختیار تولید کننده های ایرانی قرار
گرفته که صــادرات خود به این کشــور را افزایش دهند».
رومی ادامه داد« :تا کنون باتوجه به حضور محصوالت پگاه
در نمایشگاه ها ،همایش ها و پنل های روسیه ،محصوالت
لبنی این شرکت در این کشور محبوبیت الزم را به دست اورده
است ».گفتنی است؛ علی رومی از زحمات و پیگیری های
مجدانه وزیر جهاد کشاورزی و مسئوالن سازمان دامپزشکی
کشور و سفارت جمهوری اسالمی ایران در روسیه که نقش
تعیین کننده ای در صدور این مجوز داشتند ،قدردانی کرد.
پانزدهمین همایش سراسری هم اندیشی معاونین و مدیران
موسسه اعتباری کوثر برگزار شد
پانزدهمین هم اندیشــی معاونین و مدیران موسسه
اعتباری کوثر 16دی ماه با حضــور مدیرعامل ،معاونین و
مدیران حوزه مرکزی ،مدیران اســتان ها ،مدیران شــعب
مستقل و کارشناسان در ســالن اجتماعات موسسه برگزار
شــد .به گزارش روابط عمومی موسســه اعتبــاری کوثر،
بررسی عملکرد سال جاری معاونت حسابرسی و بازرسی،
مدیریت مبــارزه با پولشــویی ،مدیریت ریســک و اعالم
طرح هــای دردســت اقــدام معاونت هــا و مدیریت های
مذکور از جمله محورهای مورد بررسی در این هم اندیشی
سراســری اســت .از مهمترین برنامه هــای پانزدهمین
هم اندیشی سراسری معاونین و مدیران موسسه اعتباری
کوثر ،ســخنرانی دکتر رضایی مدیرعامل موسسه و بیان
تدابیر کالن توســط ایشــان خواهد بود .قابل ذکر است
عالوه بر معاونین ،مدیران حوزه مرکزی ،مدیران استان ها
و کارشناســان ،روحانیت معزز نیز در این همایش حضور
خواهند داشت.
ما می توانیم
باید به خودکفایی برسیم
سینا ضرغام
بازار
84
مثلث | شماره 295
مدیرعامل فوالد اریا
در عصر ارتباطات امروزی دیگر نیازی به ذکر ادرس یا
شماره تماس با تولیدکنندگان فوالد و اهن احساس نمی شود
ولی معرفی و ســتایش از تولیدات داخلــی امری ضروری
است .ما باید اقرار کنیم به کمیت و کیفیت تولیدات داخلی
اهن االت و فوالد کشور ،چرا که در تولید ورق های کم کربن
و فوالدهای صنعتی سختی شونده سطحی ما به همسایگان
و نامداران صنعت فوالد (در منطقه) نزدیک شده ایم و حتی
در بعضی از موارد از انها پیشی گرفته ایم .قابل ذکر است که
ایران عزیزمان در تولید بدنه خودرو و در ساخت پل و برج ها
از خودکفایی و تولیدات خود بهره می برد اما شرایط ناصحیح
و غلط تحمیلی بر صنعت ما باعث شــده کــه ارتقایکیفیت
و کمیت اهن االت ما تحت تاثیــر واردات بی رویه صنعتی
قرار گیرد این در حالی است که در صورت حمایت ،بهترین
تیر اهن و ورق های روغنی و الیــاژی حداقل در منطقه در
اختیار کشور عزیزمان اســت .در اوایل دهه هفتاد بود که
بهترین و بنام ترین تولید کننده فوالد دنیا به نام بهلر شرکتی را
تحت لیسانس خود در ایران افتتاح کرد ،این شرکت با توان
و ظرفیتی باال تولیدات خود را اغاز کرد؛ شرکتی به نام فوالد
الیاژی ایران واقع در یزد.
ایــن شــرکت دارای بهترین خطــوط تولید نــورد و
پیشرفته ترین صنایع الکترونیک است و با در اخیار داشتن
رباطهــای کنترلی و کوره های پر ظرفیــت و خطوط کنترل
به روز شده توان و قدرت صنعت را در کشور ارتقای بی بدیل
داده است .به صراحت کامل و قاطعانه می توان گفت که
اگر حمایت های الزم و نگرشی کار ســاز از این شرکت ها و
این گونه تولیدات صورت پذیرد ،ما می توانیم در هشت الی
10سال اینده به خود کفایی کامل در تولیدات ساختمانی
و فوالدهای کم الیاژ برســیم .متاســفانه امروزه ثابت شده
که معضل مارک ،برند و اسم در اهن االت هم رخنه کرده.
نام های تجاری و پر اوازه در ذهن مصرف کنندگان جاخوش
کرده اند.
این در حالی است که اگر متولیان و مسئوالن امر فقط
کمی توجه و ســرمایه گذاری الزم را در این بخش داشــته
باشــند ما می توانیم به عنوان صادرکننده در منطقه مشهور
ویا حداقل در مصرف داخلی به خود کفایی برســیم .ایران
به داشتن مخازن و معادن فلزات به صورت غنی و با کیفیت
در جهان مقبول و مشهور است ولی متاسفانه اینک فقط از
یک پنجم ان هم به صورت حداکثر از مخازن و ظرفیت های
داخلی برای تولیدات اهنی در حال استفاده هستیم ،معادنی
همچون اهن ،مس ،قلع ،نیکل و منگنز و...
ایا این انصاف است که این ثروت های عظیم داخلی
را نادیده بگیریم و سرمایه کشور را صرف و خرج جریان های
درجه دو کنیم .ایا واقعا کشــورهایی مانند هند و پاکستان
باید در صنعت اهن االت یعنــی صنعت پایه در مقابل ایران
عرض اندام کنند؟ و صد البته که از ماست که بر ماست...
البته که ما می توانیم.