ماهنامه توسعه فناوری های نوین پزشکی شماره ویژه نامه روز پزشک و داروساز-مدرن مد
ماهنامه توسعه فناوری های نوین پزشکی شماره ویژه نامه روز پزشک و داروساز-مدرن مد
“ماهنامه توسعه فناوریهای نوین پزشکی”
ویژه نامه روز پزشک و داروساز
وز نسخه طبیب تنم ایمن از بالست
از مژده حبیب دلم شاد و خرم است
سالمتی نعمت بزرگی است و ارزو میکنم همۀ مردم از ان بهرهمند باشند؛ اما
در این میان ،کوچکترین ناخوشاحوالیمان را به پیشگاه طبیبان میبریم و
تجویز طبیب را نزد داروساز.
در طول تاریخ ،عامۀ مردم همواره به طبیبان و داروسازان احترام میگذاشتند.
هماکنون نیز این چنین است .در عصری قرار گرفتهایم که بشر در معرض
خطرات بسیاری است .اگر جنگها و درگیریهای منطقهای را کنار بگذاریم،
به دلیل تغییر شیوۀ زندگی و ماشینی شدن ان ،بیماریها و امراض گوناگونی
به سراغ انسان امده و دانش پزشکی نیز هر روز در حال تغییر و بهروزرسانی
است .طبیبان و داروسازان تقریباً از معدود گروههایی هستند که هم بازۀ زمانی
طوالنی را در دانشگاه به تحصیل و تحقیق مشغولند و هم باید همیشه خود را
از نظر عملی و پژوهشی بهروز نگه دارند.
در این دو سال اخیر ،با همهگیری بیماری کرونا و تبدیل شدن ان به نوعی
پاندمی خطرناک ،کادر درمان و بهویژه پزشکان ،با وجود همۀ مشکالت نظیر
تحریم ،فداکارانه و جانبرکف ،برای درمان و مدیریت بیماری ،زندگیشان را در
طبق اخالص تقدیم جوامع خود کردند .داروسازان نیز در این شرایط سخت با
تمام توان به دنبال ساخت واکسن و داروهای درمان بیماری بودند.
ماهنامۀ «توسعۀ فناوریهای نوین پزشکی» نیز در این دو سال تمام تالش خود
را برای انعکاس زحمات و فداکاریهای این قشر خدوم به کار گرفت تا دین
خود را ادا کند.
امسال تصمیم گرفتیم به صورت کام ً
ال اختصاصی ویژهنامهای را برای این دو
روز مهم انتشار دهیم .مفتخریم که با بزرگانی همچون جناب اقای دکتر خسرو
صادقنیت ،رئیس محترم مجتمع بیمارستانی امام خمینی و نیز دانشمند برجستۀ
علم داروسازی ،جناب اقای دکتر رسول دیناروند گفتوگویی داشته ایم .همچنین
پیامهای تبریکی از جناب اقای دکتر مهدی شادنوش ،رئیس محترم مرکز مدیریت
پیوند و امور بیماریهای وزارت بهداشت و نیز جناب اقای دکتر کامبیز کامیاب،
رئیس محترم بخش پاتولوژی بیمارستان رازی داشته باشیم.
در کنار اینها ،یادی کردیم از چهرۀ ماندگار و طبیب اخالق شهر اردکان و استان
یزد ،مرحوم دکتر جواد حائریان که اینجانب باافتخار از نوادگان ایشانم و در تالشم
با فعالیت فرهنگی و علمی در حوزۀ سالمت که از عالقهمندیهای ایشان نیز بود،
ضمن بهرهمندی از دعایشان ،خدمتی به این جامعۀ خدوم کرده باشم.
در پایان ،ضمن تبریک روز پزشک و داروساز از جانب خود و تمامی عوامل
ماهنامه برای تمامی این عزیزان و نیکان ارزوی سالمتی و بهروزی داریم.
همچنین درود می فرستیم بر روح پاک شهیدان مدافع سالمت که جانشان را
برای حفظ سالمتی مردمان این مرزوبوم فدا کردند.
زندهیاد دکتر جواد حائریان؛ اسوه اخالق و طبیب دلها و چهرهای ماندگار
دولت جاوید یافت هرکه نکونام زیست
کز عقبش ذکر خیر زنده کند نام را
در هفتم ابانماه ،1۳01پسری در خانوادهای فرهنگی و روحانی به دنیا امد که نامش را
جواد گذاشتند .پدرش بنیانگذار و مدیر اولین مدرسۀ دولتی در اردکان بود و به همین علت
به اشیخ محمد مدیر معروف بود .جواد را زودتر از سن معمول به مدرسه سپردند و در بهار
،1۳1۳گواهی ششم ابتدایی را گرفت.
ان سالها اردکان دبیرستان نداشت و اشیخ محمد هم انقدر تمکن مالی نداشت که پسرش
را برای تحصیل به یزد بفرستد .پس جواد را برای کسب مهارت به نجاری سپردند .چند سالی
مهارتاموزی کرد و بعد ان را رها کرد و چند سالی با رانندگی در بیابان زندگی و روزهایش را
گذراند تا اینکه به فکر ادامۀ تحصیل افتاد .پس از یکسال ،موفق به دریافت گواهی قبولی اول
دبیرستان شد که در ان زمان سیکل اول دبیرستان میگفتند و با همین مدرک بهعنوان معلم
ابتدایی به استخدام وزارت فرهنگ درامد .سیکل دوم را نیز طی دو سال گذراند و پس از اخذ
دیپلم ،در اموزشگاه عالی بهداری مشهد پذیرفته شد .ان زمان متاهل بود و ادارۀ خانوادهای
هشتنفره را به عهده داشت ،همسرش و هفت فرزندش .البته سه فرزند متعلق به برادر بود که
در عنفوان جوانی از دنیا رفت و جواد با همسر او ازدواج کرد.
بعد از اتمام دورۀ چهارساله در اموزشگاه عالی بهداری ،با مدرک تحصیلی لیسانسیۀ پزشکی و
بهعنوان بهدار ،از سال 1۳۳5تا سال 1۳۳9در شهرستان نایین و توابع ان مشغول به خدمت
شد .مردم ان سالهای نایین از دکتر حائریان جز به خوبی و نیکی یاد نمیکنند .پس از طی
این مدت ،دوباره به مشهد برگشت و تحصیل خود را تا اخذ درجۀ دکتری در دانشکدۀ پزشکی
دانشگاه مشهد ادامه داد تا اینکه در زمستان 1۳۴۳با فرزندش (پسر برادرش) همزمان از
دانشکدۀ پزشکی فارغالتحصیل شد.
دکتر جواد حائریان ،طبیب متدین ،نجیب و بسیار مردمدار ،از ابتدای سال 1۳۴۴تا پایان عمر
(دوم بهمن )1۳92در موطن خود به مداوای همشهریانش مشغول بود .اوایل ،تنها طبیب
ساکن و فعال شهر بود .تواضع و صمیمت او در برخورد با مردم به حدی بود که او را به اسم
کوچک صدا میکردند :دکتر جواد.
دکتر جواد در چند دهه برای مردم اردکان نام بسیار اشنایی بود ،دکتر جواد اسم طبیبی بود
که سالهای خدمتش را با کمترین انگیزه مادی ،خالصانه وقف سالمت همشهریانش کرده
بود و هرجا الزم میدید ،هزینه داروی بیمارانش را نیز متقبل میشد .به همین علت بود که
به «طبیب اخالق» شهرت یافت .دکتر جواد حائریان فرزندانی پرورش داد که اغلبشان در
خدمت دانش و فرهنگ بوده و هستند و در دانشگاههای ایران و امریکا مقام استادی دارند.
همشهریان دکتر جواد ،به مناسبت نودمین سالگرد تولدش ،در ابانماه سال 1۳91مراسم
بزرگداشتی برای او برگزار کردند .برای این مراسم ،طبقات مختلف مردم و صاحبنظران،
دیدگاه و باور خود را دربارۀ دکتر جواد گفتند و نوشتند.
برای حسن ختام این نوشتار ،بخشی از پیام استاد دکتر رضا داوری ،رئیس فرهنگستان علوم
و استاد دکتر حسین ملکافضلی ،معاون سابق وزارت بهداشت نقل میشود.
اقای دکتر رضا داوری:
«هرکس هرچه بکارد ،میدرود و هر طور زندگی کند ،نتیجه و حاصلی متناسب با شیوۀ
زندگی خود به دست میاورد .اکنون به حاصل زندگی دکتر حائریان نظری بیندازیم تا ببینیم
چه بهرهها در زندگی نصیبش شده است .ادمیان در زندگی خود چیزهایی به دست میاورند
که بعضی از انها ماندنی است و بعضی دیگر دیر نمیپاید .انچه میماند ،نام نیک و یادگار
شایسته است .دکتر حائریان نام نیک دارد و فرزندانی پرورده است که هریک در جای خود
نمونهاند .اکثر انان مقام بزرگی در دانش و فرهنگ دارند و منشا اثار بزرگ در خدمت علمی و
دانشپژوهی و ترویج دانش بودهاند و هستند .این داشتههای گرانبها بر ان بزرگوار ارزانی باد».
اقای دکتر حسین ملکافضلی:
«جناب اقای دکتر حائریان الگوی مسلم اخالق برای همه دوستان و بهویژه پزشکان هستند.
اینجانب همواره در کالسهای درس و در سخنرانیها در مباحث مربوط به اخالق پزشکی و
جامعهنگر ،رفتار و منش جناب اقای دکتر حائریان را برای دانشجویان و مستمعان بازگو میکنم.
ایشان به معنای واقعی ،بر اساس گفتۀ پیامبر اسالم (ص) ،حکیمی دوار هستند ،چون بدون هیچ
چشمداشت مادی بر بالین بیمار در منزل یا محل کار او حاضر میشوند».
دکتر حائریان در کنار همسرشان خانم ربابه طباطبایی صفحه 1
پیام تبریک دکتر مهدی شادنوش؛
پیام تبریک دکتر مهدی شادنوش؛
سرپرست مرکز مدیریت پیوند و امور
سرپرست مرکز مدیریت پیوند و امور
بیماریهای وزارت بهداشت
بیماریهای وزارت بهداشت
همدلی
روز پزشک را خدمت یکایک همکاران ،کادر درمان و سروران عزیز تبریک و تهنیت عرض میکنم .میدانم در این
شاید کسی فکر نمیکرد این بیم
است ،این
کردهدانم در
کنم .می
تهنیتبرعرض
تبریک و
سروران عزیز
روزهایدرمان
ت یکایک همکاران ،کادر
مردم متحمل اسیبهای مادی و معنوی
جامعهمیحاکم
کووید19
فرسایی که
سختو و طاقت
شدن این قضیه ،مزید بر علت
معنوی
و
مادی
های
اسیب
متحمل
مردم
است،
کرده
حاکم
جامعه
بر
قتفرسایی که کووید19
بسیاری شدند و از سویی ،جامعۀ پزشکی و کادر پرستاری و پیراپزشکی نیز از جان و ابروی خود مایه گذاشتند و به
بیماری ناش
این ویروس
پزشکی وتهران و
مقابلعلوم
دکتر خسرو صادقنیت ،استاد دانشگاه
ابروی خود مایه گذاشتند و به
و
جان
از
نیز
پیراپزشکی
و
پرستاری
کادر
سویی ،جامعۀ پزشکی
هر وطریقی سعی کردند سالمت مردم را تامین کنند.
کارکنان ک
خستگی و
بیمارستانی امام من
مجتمعتهران و
رئیسپزشکی
دکتر خسرو صادقنیت ،استاد دانشگاه علوم
دردتاکنون
است .او
خمینی (ره)
امیدوارمکنند.
دند سالمت مردم را تامین
همانطور که هشت سال دوران دفاع مقدس به خاطرهای ماندگار با جانفشانیها و ایثارگریهای رزمندگان
بسیاریتکتک
اجراییو دست
حسوکردهام
تاکنون اموزشی ،و
است.
رئیس مجتمع بیمارستانی امام خمینی (ره)
پژوهشی
هایاو علمی،
فعالیت
رزمندگان
های
ایثارگری
و
ها
فشانی
جان
با
ماندگار
ای
خاطره
به
مقدس
دوران دفاع
مدافعان کشور تبدیل شد ،مجاهدتها و تالشهای مدافعان سالمت نیز به بار بنشیند و سالمتی و شادی مردم را
که هشت سال و
میگویم
خدابا قوت
پاندمیانان
به همۀ
فعالیتهای علمی ،اموزشی ،پژوهشی و
را
مردم
شادی
و
سالمتی
و
بنشیند
بار
به
نیز
سالمت
مدافعان
های
تالش
و
ها
مدیریت
کرونا،
بسیاریتازگی ،همزمان با
اجراییاست و به
انجام داده
دیل شد ،مجاهدت ببینیم .امید که خداوند به حرکتهای ما برکت دهد تا انطور که شایسته و حق مردم فهیم ،نجیب و صبور ایران
شدهبا تما
دارم ،اما
سالمتی
ارزوی
مدیریت
با
کرونا،
پاندمی
با
زمان
هم
تازگی،
انجام داده است و به
باشیم.که شایسته و حق مردم فهیم ،نجیب و صبور ایران
خدمتشانانطور
برکت دهد تا
اوند به حرکتهای ما
بهینه ،تالش و همدلی کارکنان این مرکز درمانی موفق
است ،در
برای خد
و
بیاورند
تاب
همچنان
شده
موفق
درمانی
مرکز
این
کارکنان
همدلی
و
تالش
بهینه،
باشیم.
است جایگاه خوبی بین مراکز درمانی از نظر پذیرش و ارائۀ
به امید دیدن روزهای شاد توام با سالمتی و سرفرازی در این سرزمین پرافتخار.
بگیرند.
کار
به
را
خود
توان
و
ارائۀ
و
پذیرش
نظر
از
درمانی
مراکز
بین
خوبی
جایگاه
است
پرافتخار.
سرزمین
این
در
سرفرازی
و
سالمتی
با
توام
ی شاد
خدمات به بیماران کرونایی دست اورد .به این بهانه و به
به
و
بهانه
این
به
اورد.
دست
کرونایی
بیماران
به
خدمات
مناسبت روز پزشک با او ارتباط تلفنی برقرار کردیم.
انتخابــامنام «م
تبریــک روز پزشــک بــه به
کردیم.
برقرار
شمانیــت و تم
نظرصادق
دکتــر
ـس از
مناسبت روز پزشک با او ارتباط تلفنی پـ
این دو س
طی
ویژه
به
درمان،
ـام
ـ
تم
و
ـت
ـ
نی
صادق
پــس از تبریــک روز پزشــک بــه دکتــرسپیدپوشــان ســفیر ســالمتی ،از او خواســتیم کــه حرفــۀ
چنـــۀ
ـکیکـراـهدرحرف
ـتیم
سپیدپوشــان ســفیر ســالمتی ،از او خواس
است؟ــف
زحماتشانــه تعری
ـد جملــه بــه وصــورت خالص
پزشــ
زیباترین نامی
این
نظرم
به
بله؛
ـف
ـ
تعری
ـه
ـ
خالص
پزشــکی را در چنــد جملــه بــه صــورت
کند .او با تبریک روز پزشک به تمام همکاران و کادر
رسانیسالم
«مدافع
یعنیگرفت.
«حرفۀ پزشکیدر نظر
گفت :کادر
همکاران و
خدمت
کند .او با تبریک روز پزشک به تمامدرمان
تشخیص
از
که
کسانی
است؛
رسانی
خدمت
یعنی جهت بهبود حال بیماران تا از این راه لبخندی
درمان گفت« :حرفۀ پزشکی در
یعنیهستن
کنارشان
بیماران
لبخندی و خانوادۀ او بهبود
در جهت بهبود حال بیماران تا ازبراین
پزشکی
بنشانیم.
لبانراهفرد بیمار
مسئولی
و
نقش
کرونا
کنند.
می
یعنی
پزشکی
بر لبان فرد بیمار و خانوادۀ او بنشانیم.
خدمترسانی ،تشخیص درد و ناراحتی بیمار و سپس
پزشکان،
داد .نقش
تالشبیمار
خدمترسانی ،تشخیص درد و ناراحتی
نهایت ایثار
نشان در
بهترافراد و
سپسبردن االم و رنج
برایواز بین
درمان ایر
کادر
کارکنان
تمام
و
ایثار
نهایت
در
و
افرادجانفشانی .در تمام دنیا پزشکان ،فارغ از نژاد ،زبان ،رنگ،
تالش برای از بین بردن االم و رنج و
فداکاری و ای
نیز به
فقط به خاطر که
مذهب،رنگ،
نژاد ،زبان،
و جانفشانی .در تمام دنیا پزشکان ،فارغ از
نجات جان
جهانبرای
انسانیت
ملیت و
پیام تبریک دکتر کامبیز کامیاب؛
متخصصدنیا تا
هیچ کجای
در
گفت.
جان
نجات
برای
ملیت و مذهب ،فقط به خاطر انسانیت
انسانها تالش میکنند .پزشک ،فردی دلسوز و
دکتر کامبیز کامیاب؛
وجود ند
تالش در
دلسوزکهو بامتخصص
درمان چه
کادربیمارش
اینکه
تشخیص بیماری ،فارغ از
انسانها تالش میکنند .پزشک ،فردیاست
پزشک و اسیبشناس پوست ،عضو هئیت علمی
پزشکان
پرستاران و
کارکنان،
بیمارش چه
درمانش
دارد ،برای
جنسیت ،مذهب و مکتبی
اینکه سال،
است که با تشخیص بیماری ،فارغ از سن و
بشناس پوست ،عضو هئیت علمی
و تمام ساعات با خستگی زی
درمانش
برای
دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس بخش
کند».
دارد،می
سن و سال ،جنسیت ،مذهب و مکتبیاقدام
پزشکی تهران و رئیس بخش
بیماران در واحدها و مراکز درم
اقدام میکند».
با این مقدمه ،گفتوگو را ادامه میدهیم.
رازی
بیمارستان
پاتولوژی
جانفشانی میکردند .به همی
با این مقدمه ،گفتوگو را ادامه میدهیم.
رستان رازی
واژۀ مدافع سالمت زیبندۀ این
چه شد که مسیر پزشکی را انتخاب کردید؟ اگر به
روز پزشک را به تمام همکاران عزیز ،بهویژه کسانی که در خط مقدم مبارزه با پاندمی وحشتناک کرونا هستند،
اصلیترین چا
همین مسیر را به نظر
اگر به
قبلکردید؟
پزشکی را انتخاب
مسیر
شد که
بیماریهستند،
وحشتناک کرونا
پاندمی
مبارزه با
مقدم
گروهیخط
گویم؛که در
کسانی
ام همکاران عزیز ،به
همچنین
نکردند.
چهخالی
ایستادند و عرصه را
رودرروی این
امکانات،
حداقل
که با
ویژهمی
تبریک
شما،کنید؟
انتخاب می
برگردید،
بود؟
چه
مدت
این
همچنین
نکردند.
خالی
را
عرصه
و
ایستادند
بیماری
این
رودرروی
امکانات،
کنید؟
می
انتخاب
را
مسیر
همین
برگردید،
قبل
روهی که با حداقلیادی میکنم از تمام درگذشتگان عزیزی که در راه دفاع از سالمتی مردم جانشان را گذاشتند .پیشاپیش روز داروساز
عالقۀ من به پزشکی از دوران دبیرستان و رشتۀ تجربی
داروساز
پیشاپیش روز
گذاشتند.
جانشان را
دوستان،مردم
یکایک سالمتی
خدمت دفاع از
عزیزینیزکه در راه
بیماری
این
چالش
ترین
اصلی
تجربی
رشتۀ
و
دبیرستان
دوران
عالقۀ من به پزشکی از
گویم.
تبریک می
داروسازی
دانشجویان
استادان و
م درگذشتگان را
شکل گرفت .بعد از دبیرستان ،برای قبولی در رشتۀ
گویم.
می
تبریک
داروسازی
دانشجویان
و
است که خ
کردم و با جدیتدر بازۀ
تالشرشتۀ
قبولی در
بهداشتی ،بعد
شکل گرفت.
یاریگراز کادر
ک دوستان ،استادانپیام من به شما هموطنان عزیز این است که همچنان در خانه بمانید و با رعایت پروتکلهای
کوتاه دادم.
زمانی ادامه
مسیرم را
دبیرستان ،برایپزشکی
یاریگر کادر
بهداشتی،
پروتکلهای
بمانید و با
همچنان
وطنان عزیز این است که
بسیاریاً از خ
دادم.انتخاب رشتهکرد و
برابر این
امکانات در
رعایت حداقل
مظلومانه و با
خانهاند و
کهدرخسته
درمانی باشید
بیماری ایستادهاند.پزشکی تالش کردم و با جدیت مسیرم را
متاسفانهاً و حتم
برگردم ،قطع
ادامهدوران
چنانچه به
اند.
ایستاده
بیماری
این
برابر
در
امکانات
حداقل
ستهاند و مظلومانهبهو با
امید روزهای بسیار خوب ،روشن و عاری از هر گونه بیماری و گرفتاری.
پزشکی راحتماً
زمینه باید به دو جنبه توجه
حرفۀ قطعاً و
چنانچه به دوران انتخاب رشته برگردم،
انتخاب خواهم کرد.
گرفتاری.
و
بیماری
گونه
هر
از
عاری
ار خوب ،روشن و
پیشگیری و رعایت پروتکلهای
حرفۀ پزشکی را انتخاب خواهم کرد.
پیامیگفتم
چهتر نیز
اند.پیش
خستهبود.
این روزها مدافعان سالمت مردم
نکات ای
رعایت
نظر
از
مردم
پیامی
این روزها مدافعان سالمت خسته
ان دسته از مردم دارید که شاید
چهها و
اند .ان
برای
ویژهنامه روز پزشک و داروساز
درمانرفته
کادراما رفته
زحماتبودند،
فاجعه ،خستگی ومصممتر
که شاید
پزشک و داروساز
داریدعمق
برای انها و ان دسته از مردمهنوز
ضمیمه شمارگان بیستم
ان هم نه به عمد ،بلکه بیش
درمان
کادر
زحمات
و
خستگی
فاجعه،
عمق
هنوز
را درک نکردهاند؟
گان بیستم
اجتماعی،
و
اقتصادی
سخت
را درک نکردهاند؟
واقعیت این است که خیلی نمیتوان به مردم فشار اورد یا از
صاحب امتیاز و مدیرمسئول :دکتر سیداصف مهدوی
بسیارنیاورن
نیز تاب
جا را
قرنطینه
فشار اورد یا
مهدوی
اینتا همین
بیشتریازداشت .به گمانازمن،
مردمتوقع
واقعیت این است که خیلی نمیتوان به انان
قربانپور
سیداصفبهار
دیرمسئول :دکترخبرنگار:
هایتامین
همراهی و
دولت
وظیفۀ
بسیار
نیز
جا
همین
تا
من،
گمان
به
داشت.
بیشتری
توقع
انان
پور
صبوری و غیرت نشان دادهاند .اوایل شیوع کرونا ،پروتکل
ویراستار :مریم هاشمی
نشوند.
قرنطینه
می از
خروج
هایجدیت بسیاری به
پروتکل
صبوری و غیرت نشان دادهاند .اوایل شیوع کرونا،
شمی
مشکالت
شد ،اما
رعایت
قدرت و
بهداشتی با
طراحی و گرافیک :گروه طراحان افرا گرافیک
درمان بود
دوماز کادر
مشکالتاجباری ،تعطیلیجنبه
بهداشتی با قدرت و جدیت بسیاری رعایت میشد،
کسبوکارها،
بسیاری
اقتصادی،اماقرنطینۀ
گرافیک این شماره :دکتر رسول دیناروند ،دکتر خسرو صادق نیت ،دکتر مهدی شادنوش،
:گروه طراحان افراهمراهان
روزهاینادید
بهداشتی را
و
اجتماعی
کارها،
و
کسب
از
بسیاری
تعطیلی
اجباری،
قرنطینۀ
اقتصادی،
شادنوش،
دکترامیرمهدی
کامیاب صادق
دکتر خسرو
یاد و احترام به دکتر جواد حائریان
صدری و با
نیت،دکتر
حصاری،
دیناروند،کامبیز
ره :دکتر رسول دکتر
واکسینه نشدن بهموقع مردم ،سردرگمی مسئوالن در
حائریان
جواد
دکتر
به
احترام
و
یاد
با
و
صدری
ب حصاری ،دکتر امیر
درمان
کادر
بر
فشار
که
شد
روزهای
در
مسئوالن
سردرگمی
مردم،
موقع
به
نشدن
واکسینه
عکاس هنری :امید فاخریان
اول شیوع کرونا و اگاهی نداشتن دربارۀ برخورد درست با
د فاخریان
شوند.نکشید
خستهپس
امروز پا
تا
درمان
با
درست
برخورد
دربارۀ
نداشتن
اگاهی
و
کرونا
شیوع
اول
قضیه ،همهوهمه سبب شد که کمکم مردم نیز
است ،اما باید توجه کنیم که
قضیه ،همهوهمه سبب شد که کمکم مردم نیز خسته شوند. صفحه 2
همدلی؛ راز تاب اوردن روزهای سخت
شاید کسی فکر نمیکرد این بیماری دو سال طول بکشد .طوالنی
شدن این قضیه ،مزید بر علت شد که مردم بعد از مدتی ،در
مقابل این ویروس و بیماری ناشی از ان ،نرمتر رفتار کنند.
من خستگی و درد کارکنان کادر درمان را از نزدیک دیدهام
و حس کردهام و دست تکتک ایشان را بهگرمی میفشارم و
به همۀ انان خدا قوت میگویم و برای خود و خانوادههایشان،
ارزوی سالمتی دارم ،اما با تمام اینها ،از انان میخواهم که
همچنان تاب بیاورند و برای خدمترسانی به مردم تمام سعی
و توان خود را بهکار بگیرند.
به نظر شما انتخاب نام «مدافع سالمت» ،برای کادر
درمان ،بهویژه طی این دو سال ،بیانگر حجم ایثارگری
و زحماتشان است؟
بله؛ به نظرم این زیباترین نامی بود که میشد برای این گروه
در نظر گرفت« .مدافع سالمت» واقعاً برازندۀ این عزیزان
است؛ کسانی که از تشخیص بیماری تا درمان و کمک به
بهبود بیماران کنارشان هستند و االم و درد افراد را درک
میکنند .کرونا نقش و مسئولیتپذیری این قشر از جامعه را
بهتر نشان داد .نقش پزشکان ،پرستاران ،بهیاران ،پیراپزشکان
و تمام کارکنان کادر درمان ایرانی بسیار ملموس بود ،طوری
که جهان نیز به فداکاری و این حجم همدلی و ایثار افرین
گفت .در هیچ کجای دنیا تا این اندازه یکدلی ،زحمت و
تالش در کادر درمان وجود نداشت .من شاهد بودم که گاهی
کارکنان ،پرستاران و پزشکان ،ماهها از خانواده دور بودند
و تمام ساعات با خستگی زیاد ،اما پر از امید برای بهبود
بیماران در واحدها و مراکز درمانی ،فعالیت و به معنای واقعی
جانفشانی میکردند .به همین خاطر احساس میکنم که
واژۀ مدافع سالمت زیبندۀ این عزیزان است.
به نظر شما ،اصلیترین چالشهای مدیریت کرونا طی
این مدت چه بود؟
اصلیترین چالش این بیماری ،واگیری و گسترش سریع ان
در بازۀ زمانی کوتاه است که خیل عظیمی از افراد را درگیر
کرد و متاسفانه بسیاری از خانوادهها داغدار شدند .در این
زمینه باید به دو جنبه توجه کرد .بخش نخست مربوط به
پیشگیری و رعایت پروتکلهای اجتماعی و بهداشتی توسط
مردم بود .پیشتر نیز گفتم که در ابتدای شیوع بیماری،
مردم از نظر رعایت نکات ایمنی و بهداشتی ،جدیتر و
مصممتر بودند ،اما رفتهرفته میزان حساسیتها کمتر شد.
ان هم نه به عمد ،بلکه بیشتر به این دلیل که شرایط
سخت اقتصادی و اجتماعی ،افراد را وادار کرد که بیشتر
از این قرنطینه را تاب نیاورند .به نظر من ،در این بخش
وظیفۀ دولت همراهی و تامین معیشتی افراد بود تا مجبور
به خروج از قرنطینه نشوند.
جنبه دوم کادر درمان بودند .برخی افراد پروتکلهای
اجتماعی و بهداشتی را نادیده گرفتند و این موضوع سبب
شد که فشار بر کادر درمان نیز بیشتر شود .هرچند کادر
درمان تا امروز پا پس نکشیده و دست از تالش برنداشته
است ،اما باید توجه کنیم که ظرفیت این گروه نیز اندازهای
دارد .هر موج با شدت و حدتی بیشتر از موج قبلی اغاز
شد و متاسفانه فشار چندبرابری بر کادر درمانی وارد کرد.
بنابراین اگر مسئلۀ نخست یعنی تامین و اسایش معیشتی
مردم اتفاق میافتاد ،خودبهخود بخش دوم نیز ارامش
بیشتری را تجربه میکرد.
چنانچه یکسال به عقب برگردید ،کدامیک از تصمیمات
خود را تغییر میدهید؟
در کل فکر میکنم با توجه به داشتهها و اخرین وضعیتمان،
تصمیمات خوبی گرفتیم .کمااینکه تمام این تصمیمها ،بجا
و با همفکری همکاران و به صورت گروهی گرفته و اجرایی
شد .به گمان خودم ،چنانچه به یکسال گذشته برگردم،
تغییر جدی در تصمیمهای گرفتهشده ا ِعمال نخواهم کرد.
همین مسیر را ادامه میدهم ،با این تفاوت که از مسئوالن
تقاضا میکنم جدیتر به قضیه نگاه کنند و در پیشگیری از
بیماری و مهار ان قاطعانهتر عمل کنند.
بدترین و بهترین خاطره یک سال اخیرتان چیست؟
بدترین و دردناکترین خاطرۀ این مدت برای من و همکاران
دیگرم این بود که یکی از همکارانمان به فاصلۀ یک هفته
پدر و مادر خود را در اثر ابتال به کرونا از دست داد .پیش
از ان نیز برادرش با فاصلۀ زمانی خیلی کوتاهی از دنیا
رفته بود .جدای از داغ مرگ این سه عزیز برای همکارمان،
موضوع داشتن حس گناهکاری و تقصیر در فوت انها بود،
زیرا او ماهها در بیمارستان خدمت میکرد و از نزدیک در
کانون بیماری و شیوع قرار داشت و از این نظر خود را
مقصر میدانست .همین موضوع روزبهروز او را افسردهتر و
غمگینتر میکرد.
شیرینترین خاطره هم مربوط به یک ماه پیش است .خانم
بارداری در اثر ابتال به کرونا به حالت بیهوشی رفته ،در
ایسییو بستری و اِنتوره شده بود .انتورگی یعنی تنفس
فرد بدون دستگاه امکانپذیر نیست و چنانچه دستگاه جدا
شود ،مرگ حتمی است .به علت وضعیت وخیم ،هر ان بیم
مرگ مادر و فرزند میرفت تا اینکه با مشورت تیم معالج
و جراحان ،قرار شد که در همان اتاق ایسییو ،فرزند را
با عمل جراحی به دنیا بیاورند .این کار عملی شد و ما
نگران بودیم که فرزند مرده به دنیا بیاید ،اما نوزاد زنده
و سالم متولد شد و زیباتر اینکه چند وقت بعد مادر نیز
از بیهوشی خارج شد .روزی که فرزند را به اغوش مادر
سپردند ،شیرینترین و زیباترین خاطره و تصویر برای من و
همکارانم نقش بست .خوشبختانه ،بعد از چند وقت مادر و
نوزاد از بیمارستان مرخص شدند.
در خبرها امده بود بیمارستان امام (ره) ،رتبه اول
پذیرش بیماران کرونایی را به دست اورده است .قطع ًا
این میزان مراجعه و رسیدگی به این تعداد بیماران،
کار طاقتفرسایی است .مدیریت بیماران ،همراهی
و دلداری همراهان بیمار و امیدبخشی به کارکنان
چگونه انجام میشود؟
بیمارستان امام خمینی ،بزرگترین مجتمع بیمارستانی
است و همیشه رسالت پاسخگویی بهموقع و درست بیمارانی
را برعهده دارد که درمان انان در مراکز دیگر امکانپذیر
نیست .به عقیدۀ من ،جو اخالقمدار ،فداکاری و همدلی
بین کارکنان کادر درمان و حضور استادان پیشکسوتی که
بسیاری از انان اسوه و الگوی اخالق و دانشاند ،این اتفاق
را رقم زده است .من از نزدیک شاهد ایثارگری و تالش
تکتک کارکنان بیمارستان امام خمینی بودم .گاهی پیش
میامد که همکاران سه ماه پیاپی در مجتمع بیمارستانی
میماندند و از خانه و خانواده دور بودند .حتی کارکنان
خدماتی نیز شیفتهای اضافه در بیمارستان میگرفتند.
مهمترین درسی که من از تکتک ایشان گرفتم ،همکاری
گروهی همراه با اخالق ایدهال و جانفشانی بود .در همان
روزهای نخست شیوع کرونا ،تعداد مراجعان ما روزانه بیش
از 800نفر بود .درحالیکه مراکز درمانی زیادی از قبول و
پذیرش بیماران نگران بودند ،بیمارستان امام تنها جایی
بود که بهراحتی بیماران کرونایی را پذیرش میکرد .حتی
من میشنیدم که متاسفانه ،در برخی از مراکز ،کادر درمان
از ادامۀ کار انصراف دادند ،اما در بیمارستان امام قضیه
برعکس شد .بسیاری از استادان پیشکسوت که خطر ابتالی
بیماری برای انان بیشتر بود ،داوطلبانه به کادر درمان
پیوستند و مراقبت از بیماران را برعهده گرفتند .حضور این
گروه دلسوز ،فرهیخته و پیشکسوت در کنار جوانان ،به انان
امید میبخشید و نگرانی و ترس را از انها دور میکرد.
یکی از کارهای شاخص بیمارستان امام (ره) در شرایط
کرونایی را اعالم کنید تا راهنمای مراکز درمانی دیگر
برای عبور بهتر و موفقتر از این بحران باشد.
همانطور که اشاره کردم ،همراهی و همدلی کارکنان با یکدیگر
نقطۀ قوت ما بود .جدای از این مسئله ،تصمیم گرفتیم بسیاری
ازبخشهای کماستفادۀ خود را به بخشهای تخصصی
برای پذیرش بیماران کرونایی تبدیل کنیم .الحق پزشکان،
پرستاران و کادر درمان حاضر در ان بخشها نیز در این زمینه
با ما همکاری کردند.یکی از کارهای بسیار بزرگ و ویژه در
بیمارستان امام همین بود که به کمک مهندسان داخلی،
تجهیزات مورد نیاز برای درمان بیماران کرونایی در این بخشها
ساخته و جاگذاری شد و از طرف دیگر ،بسیاری از استادان،
پزشکان و پرستاران با تخصصهای مختلف به کمک پزشکان
و پرستاران بخش عفونی امدند تا مسیر را برای عبور بهتر از
بحران اسان کنند.
در زمینه تامین اکسیژن ،ونتیالتور و اکسیژنساز
مشکلی نداشتید؟
گروه مهندسان و تاسیسات ما ایثارگرانه به کمکمان امد.
همان روزهای نخست که متوجه شدیم دستگاه اکسیژنساز
برای بیماران کرونایی حیاتی است ،گروه مهندسان شروع به
تجهیز بخشهای مختلف کردند .البته نباید کمک خیرین
سالمت را نادیده بگیریم؛ کسانی که خالصانه و مهربانانه
کنارمان بودند و نیاز مرکز درمانیمان به دستگاههایی مثل صفحه 3
ونتیالتور و اکسیژنساز را برطرف کردند .در دو سال گذشته
موفق شدیم سه مخزن اکسیژن مایع را در بیمارستان و
بخش کرونایی مستقر کنیم .میزان خلوص اکسیژن این
دستگاهها 99/9درصد است که در نوع خود عالی و بینظیر
است ،زیرا خلوص دستگاههای اکسیژنساز در مراکز دیگر
بیشتر از 85درصد نیست .به این ترتیب ،بیشترین حجم
اکسیژن به بیماران کرونایی میرسید .تمام لولهکشیهای
اکسیژن با توجه به شرایط جدید تغییر یافت .تمام این
اقدامات در همان ماه اول انجام شد و این یکی از علل
مراکز درمانی
موجکه در
اقدامی
امام بود؛
درمانی
موفقیتبا مرکز
قبلی اغاز
بیشتر از
حدتی
شدت و
دارد .هر موج
بیمارستان امام خمینی ،بزرگترین مجتمع بیمارستانی
فشارنشد یا دیر
متاسفانهانجام
شد و دیگر
انجامکادر
چندبرابری بر
شد .درمانی وارد کرد .است و همیشه رسالت پاسخگویی بهموقع و درست بیمارانی
بنابراین اگر مسئلۀ نخست یعنی تامین و اسایش معیشتی را برعهده دارد که درمان انان در مراکز دیگر امکانپذیر
تامین این
تولید و
خودحد در
خودبهچه
داخلی را تا
صنایع
ارامش
زمینه نیز
بخش دوم
میافتاد،
مردم اتفاق
نیست .به عقیدۀ من ،جو اخالقمدار ،فداکاری و همدلی
دانید؟
می
موفق
اقالم
بیشتری را تجربه میکرد.
بین کارکنان کادر درمان و حضور استادان پیشکسوتی که
به نظر من ،در این زمینه چه در مراکز درمانی و چه خارج
بسیاری از انان اسوه و الگوی اخالق و دانشاند ،این اتفاق
هم به
فعالیتازمیکردند.
برگردید،هم
بسیار خوبی با
گروه
کدامیک
به عقب
ان،سال
چنانچهازیک
رقم زده است .من از نزدیک شاهد ایثارگری و تالش
تصمیماتباز را
مرکز
دهید؟
تجربۀمی
خود را تغییر
حدودتک کارکنان بیمارستان امام خمینی بودم .گاهی پیش
درمانی امام طی این مدت اشاره میکنم .تک
مدت،
این
طی
و
فعالیتند
مشغول
مرکز
این
در
نفر
هزار
در کل فکر
پنجمیکنم با توجه به داشتهها و اخرین وضعیتمان ،میامد که همکاران سه ماه پیاپی در مجتمع بیمارستانی
برخی
گرفتیم.کرونا تا به
خوبیپاندمی
تصمیمات اغاز
از
تصمیمها ،بجا
امروز،این
کمااینکه تمام
درگیرماندند و از خانه و خانواده دور بودند .حتی کارکنان
همکارانمان می
بخش
در
ها
هفته
ها،
بعضی
حتی
و
شدند
کرونا
دچار
و با هم و
فکری همکاران و به صورت گروهی گرفته و اجرایی خدماتی نیز شیفتهای اضافه در بیمارستان میگرفتند.
خوشبختانه فوتی
بودند ،اما
بستری
سییو
شد .به ای
یکسال گذشته
چنانچه به
خودم،
گمان
نداشتیم.ترین درسی که من از تکتک ایشان گرفتم ،همکاری
برگردم ،مهم
رخ
ناگوار
و
دردناک
اتفاق
این
انان
های
خانواده
در
هرچند
ترجیح میدهم
و
کنم
نمی
ورود
است،
مسئوالن
و
بهداشت
وزرات
تغییر جدی در تصمیمهای گرفتهشده ا ِعمال نخواهم کرد .گروهی همراه با اخالق ایدهال و جانفشانی بود .در همان
سنجی درست
امکان
سنجی،
موقعیت
کنم
تاکید
همین داد.
خودم ببینم.
تعداددرمانی
دیدگاه
جنبه را از
روزهای فقط
مسئوالن
که از
تفاوت
که با این
دهم،
ادامهمیمی
مسیر را
تخصصیبیش
حیطۀما روزانه
مراجعان
کرونا،
اینشیوع
نخست
موقع
به
و
موثر
اقدام
و
ایجادشده
شرایط
از
اگاهی
تجهیزات،
موانع موجود
و
مشکالت
تمام
وجود
با
درمانی
مراکز
و
درمان
کادر
تقاضا میکنم جدیتر به قضیه نگاه کنند و در پیشگیری از از 800نفر بود .درحالیکه مراکز درمانی زیادی از قبول و
وجودامده ،همگی به ما کمک کرد
بحران به
مدیریت
بیماری وبرای
عمل کنند.
قاطعانهتر
مهار ان
عمل کردند.
نگرانخوب
راهشان،
پذیرش بر سر
بیمارستان امام تنها جایی
بودند،
بیماران
این
به
و
ببریم
پیش
احسن
نحو
به
را
شرایط
بتوانیم
که
بود که بهراحتی بیماران کرونایی را پذیرش میکرد .حتی
برسیم.
موفقیت
بهترین
بدترین و
درمان
درمانکادر
مدیریتمراکز،
در برخی از
متاسفانه،
در که
شنیدم
توانستیم
بیماری
تجویز و
زمینه
خاطره یک سال اخیرتان چیست؟ من می ایا
عملامام
بیمارستان
اما در
انصراف دادند،
بدترین و دردناکترین خاطرۀ این مدت برای من و همکاران از ادامۀ کار
قضیهیا فاصله
کنیم
پیشرفته
کشورهای
همگام با
هفتهکارکنان
سریع
موقع
واکسیناسیون
ایا بودبرای
فاصلۀو یک
همکارانمانبهبه
که یکی از
دیگرم این
داشتیم؟پیشکسوت که خطر ابتالی
ها استادان
ان از
بسیاری
برعکس شد.
زیادی با
دادید؟
انجام
اقدامی
امام
درمانی
مجتمع
در
شاغل
کشورهایدرمان
داوطلبانه به کادر
پیشرفته ،نه
بود،مقایسه با
بیشتر در
انان درمان
برایحوزۀ
پدر و مادر خود را در اثر ابتال به کرونا از دست داد .پیش بیماری در
از ان نیزبله؛ قطعاً
دنیاگروههای
مرکز ازجزو
خیلی این
زمانیفعال در
کارکنان
کوتاهی
چونفاصلۀ
برادرش با
این
حضور
گرفتند.
برعهده
را
بیماران
از
مراقبت
پیوستند و
کشورهایی که به لحاظ اقتصادی همپا و همردۀ ما هستند،
همکارمان،به گونهای
قرار داشتند و
داغو در
بودند
رفته بود.پرخطر
حادبرای
بسیارعزیز
شرایط سه
مرگ این
جدای از
جوانان،
دریافتکنار
پیشکسوت در
فرهیخته و
گروه دلسوز،
انانامکانات و
زیرا بهباید
کردیم،
قابل قبولی
نمرۀ بسیار
سعی
انگار در دل
موضوع بودند
فوت ان
هستند،در
اتشو تقصیر
گناهکاری
داشتنکهحس
بگیریم.کرد.
نظردور می
خودمانراراازدرانها
روی و ترس
پیشنگرانی
بخشید و
کردیمها بود ،امید
مشکالتی برای
واکسیناسیون میموانع
فقط
را
نکته
دو
کنیم.
عملی
خود
درمان
کادر
برای
موقع
زیرا او را
به در بیمارستان خدمت میکرد و از نزدیک در
ماهها
ما وجود داشت که کشورهای پیشرفته با ان مواجه نبودند.
نظرکنم:
عنوان می
کانون به
مخاطباناز این
بیشترداشت و
اگاهی قرار
منظورو شیوع
بیماری
شرایط
(ره) در
بیمارستان
شاخص
کارهای
بسیاری از
مقایسه با
امام در
مشکالت،
تمام این
توجه به
خود را یکی از ما با
واکسن
سهمیۀ
افراد،
برخی
ناعادالنۀ
ادعای
برخالف
-1
درمانی دیگر
اعالم کنید
مقصر میدانست .همین موضوع روزبهروز او را افسردهتر و کرونایی را
مراکزکنیم.
راهنمای عمل
توانستیمتاحتی بهتر
کشورها
کرد.مجتمع درمانی امام (ره) واکسن چینی ،هندی
کارکنان
غمگینتر می
برای عبور بهتر و موفقتر از این بحران باشد.
افراد
که
واکسنی
همان
یعنی
بود؛
روسی
نیز
ای
برهه
شیرین و
همدلی کارکنان
کردم،ازهمراهی
تریندرخاطره هم مربوط به یک ماه پیش است .خانم همانطور که
یکدیگرتحریمها
بیرونی بایعنی
موانع ،وعوامل
اشارهشما
منظور
کارکنان خود
ومیری بین
مرگ
کردندبهو اگر
رفته ،در
بیهوشی
حالت
دریافتکرونا
عادیاثرنیزابتال به
بارداری در
نقطۀ قوت ما بود .جدای از این مسئله ،تصمیم گرفتیم بسیاری
و مشکالت ناشی از انهاست یا عوامل درونی و
این
از
پیش
که
بود
راهکارهایی
دلیل
به
فقط
و
فقط
نداشتیم،
ایسییو بستری و اِنتوره شده بود .انتورگی یعنی تنفس ازبخشهای کماستفادۀ خود را به بخشهای تخصصی
اقدام مسئوالن؟
موقعی
سریع و به
کردم و
فرد بدوناعالم
دستگاه
اقداماتچنانچه
همچنیننیست و
امکانپذیر
دستگاه
جداکه برای پذیرش بیماران ًکرونایی تبدیل کنیم .الحق پزشکان،
منظورم دقیقا عوامل تحریمی است .این موضوع در کند
دادیم.
انجام
کووید19
خطرناک
ویروس
برابر
در
شدن
مجهز
شود ،مرگ حتمی است .به علت وضعیت وخیم ،هر ان بیم پرستاران و کادر درمان حاضر در ان بخشها نیز در این زمینه
کردن مسیر حرکتمان ،دخالت واضح و مستقیم داشت.
هواپیمایی
چنانچه در
اکسیژنتیمکممعالج
میزانمشورت
اینکه با
میرفت تا
-2و فرزند
مرگ مادر
خلبان همکاری کردند.یکی از کارهای بسیار بزرگ و ویژه در
باشد ،با ما
هرچند ادعا شد که تحریمها در حوزۀ درمان و دارو اتفاق
مسافران
باقی
تا
کنند
دریافت
را
اکسیژن
باید
پرواز
کادر
یا
و
جراحان ،قرار شد که در همان اتاق ایسییو ،فرزند را بیمارستان امام همین بود که به کمک مهندسان داخلی،
را به سالمت به مقصد برسانند .کادر درمان نیز باید سرپا و نیفتاده است ،به وضوح شاهد این بیعدالتی و تحریم درمانی
با عمل جراحی به دنیا بیاورند .این کار عملی شد و ما تجهیزات مورد نیاز برای درمان بیماران کرونایی در این بخشها
سالم باشند تا بتوانند به مردم و بیماران خدمات ارائه کنند .و دارویی بودیم و هستیم .از تامین تجهیزات پزشکی تا اقالم
نگران بودیم که فرزند مرده دنیا بیاید ،اما نوزاد زنده ساخته و جاگذاری شد و از طرف دیگر ،بسیاری از استادان،
بهداشتی و دارویی برای بیمارانمان در مضیقه قرار داشتیم
و سالم متولد شد و زیباتر اینکه چند وقت بعد مادر نیز پزشکان و پرستاران با تخصصهای مختلف به کمک پزشکان
مختلفاز سختتر
برایهای
در راحوزه
برایمان
عفونی کار
موجب شد
فعالیت
پاندمی،
که و در
روزیاخیر
شد.سال
خارج دو
ایا طی
شرایطاغوش
فرزند را به
از بیهوشی
عبور بهتر
مسیر
امدند تا
که بخش
پرستاران
مادر و
این گروهها و کشورها باید به لحاظ انسانی پاسخگو
شود.
درمانو کرونا و
مدیریت
برای بهبود
شاخصی
برای من
کیفیتو تصویر
زیباترین خاطره
ترین و
سپردند ،شیرین
بحران اسان کنند.
مادر ودرمانها باشند .مستندات الزم در این زمینه از طریق معاونت
الکتیو و
عملهای
مدیریت
همکارانمهم
چند وقت
دیگر بعد از
خوشبختانه،
زمانبست.
نقش
ساز به مراکز
اکسیژنارائه
خمینیو (ره) برای
امام
درمانی
مرکز
الملل
بین
گرفت؟
نوزاد از صورت
مرخص شدند.
بیمارستان
در زمینه تامین اکسیژن ،ونتیالتور
اماده شده است تا دنیا را از این اقدام ناجوانمردانه و
جهانی
ً
حوزۀ
در
ا
منحصر
موجود،
شرایط
به
توجه
با
من،
اعتقاد
به
مشکلی نداشتید؟
کنیم.
اگاه
ایران
صبور
و
شریف
ملت
حق
در
ظالمانه
کنترل بیماری
(ره) ،برای
هایی که
گذاری
امکانات و سیاست
درمان،
رتبه اول
امام
بیمارستان
امده بود
در خبرها
گروه مهندسان و تاسیسات ما ایثارگرانه به کمکمان امد.
ً
طی
بود.
گرفت،مناسب
صورت
ان
بیشتر
شیوع
از
جلوگیری
پذیرشوبیماران کرونایی را به دست اورده است .قطعا همان روزهای نخست که متوجه شدیم دستگاه اکسیژنساز
یافتنی است؟
حیاتی پایان
کرونایی کرونا،
بیماراننظر شما
ها ،به
بیماران،گذاری
ارزشمند ،برنامه
حوزۀ درمان
این مدت،
بسیارتعداد
اقدامات این
رسیدگی به
مراجعه و
این میزان
مهندسان شروع به
است ،گروه
برای
خیرین کنم که
نقل قول
کسانی
از
توانم
می
فقط
حوزه
این
در
قابل
نمرۀ
ها
ان
به
توان
می
که
داد
ارائه
را
خوبی
های
راهنمای
کار طاقتفرسایی است .مدیریت بیماران ،همراهی تجهیز بخشهای مختلف کردند .البته نباید کمک
مهربانانه میرسد
است .به نظر
ویروسکهشناسی
تخصصی
رشتۀ
کارکنانمدیریتی و
سیاستبههای کالن
بهداشت و
قبولی داد ،اما
امیدبخشی
حوزۀ و
همراهاندربیمار
و دلداری
خالصانه و
شانکسانی
بگیریم؛
نادیده
سالمت را
مثلریشهکن
زودیها
این
به
ان،
از
ناشی
بیماری
و
ویروس
این
وظایف
حیطۀ
در
که
اقدامات
یا
تصمیمات
از
برخی
کردن
اجرایی
چگونه انجام میشود؟
کنارمان بودند و نیاز مرکز درمانیمان به دستگاههایی
اب اوردن روزهای سخت
ونتیالتور و اکسیژنساز را برطرف کردند .در دو سال گذشته
موفق شدیم سه مخزن اکسیژن مایع را در بیمارستان و
بخش کرونایی مستقر کنیم .میزان خلوص اکسیژن این
دستگاهها 99/9درصد است که در نوع خود عالی و بینظیر
است ،زیرا خلوص دستگاههای اکسیژنساز در مراکز دیگر
بیشتر از 85درصد نیست .به این ترتیب ،بیشترین حجم
اکسیژن به بیماران کرونایی میرسید .تمام لولهکشیهای
اکسیژن با توجه به شرایط جدید تغییر یافت .تمام این
اقدامات در همان ماه اول انجام شد و این یکی از علل
موفقیت مرکز درمانی امام بود؛ اقدامی که در مراکز درمانی
دیگر انجام نشد یا دیر انجام شد.
صنایع داخلی را تا چه حد در زمینه تولید و تامین این
اقالم موفق میدانید؟
به نظر من ،در این زمینه چه در مراکز درمانی و چه خارج
از ان ،گروه بسیار خوبی با هم فعالیت میکردند .باز هم به
تجربۀ مرکز درمانی امام طی این مدت اشاره میکنم .حدود
پنج هزار نفر در این مرکز مشغول فعالیتند و طی این مدت،
از اغاز پاندمی کرونا تا به امروز ،برخی همکارانمان درگیر
و دچار کرونا شدند و حتی بعضیها ،هفتهها در بخش
ایسییو بستری بودند ،اما خوشبختانه فوتی نداشتیم.
اتفاق سال با
سالهای
است
هرچندشد
نخواهد
سروکاررخ
ان ناگوار
دردناک و
انانتا این
ممکنهای
در وخانواده
باشیم.میکنم که موقعیتسنجی ،امکانسنجی درست
داشتهتاکید
داد.
انفوالنزا
بیماری
مثل
است،
ان
درست
مدیریت
راهکار،
تنها
تجهیزات ،اگاهی از شرایط ایجادشده و اقدام موثر و بهموقع
کرد
درامده بهو مانوعکمک
کنترل همگی
وجودامده،
مدیریت
کهبرای
بیماری
به به
بحران اما
وجود دارد،
هنوز
این
ببریم و به
شرایط را به نحو
بتوانیم
که
پیداکردن
پیش برای
احسنپزشکی
خوشبختانه ،علم
شده است.
خفیفتر
موفقیت
برسیم.منظور مهار این ویروس توانایی خوبی دارد.
جدید به
راههای
یکی از مزیتهای عصر کنونی این است که پزشکان در
کارکنان
توانندموقع
واکسیناسیون به
سراسربرای
ایا
سریعهای علمی
اخرینو یافته
دنیا به راحتی می
اقدامی
و شاغل
دادید؟با
انجامپیشرفته
ارتباطی
امام های
درمانیشبکه
مجتمعاز طریق
پژوهشیدرخود را
ً
های
گروه
جزو
مرکز
این
در
فعال
کارکنان
چون
ا
قطع
بله؛
دیگران به اشتراک بگذارند و همین موضوع به انان کمک
گونهازای
داشتند و به
راهنماییحاد قرار
شرایط بسیار
بودند و در
استفاده
مقاالت دیگر و
خواندن و
پرخطرکه با
میکند
واکسیناسیون
کردیم
سعی
هستند،
اتش
دل
در
انگار
که
بودند برای درمان بیماری ها راهی مفید و کوتاه پیشنهاد
ان ها،
فقط
خودو عملی
درمان
همکادر
چنینبرای
دهند.موقع
را به
نکته راشدن
کنیم.دردوکوتاه
تحقیقاتی
علمی
افزایی
کنم:
می
عنوان
مخاطبان
بیشتر
اگاهی
منظور
به
مسیر موفقیت درمان بیماری بسیار موثر است و امیدوارم که
افراد ،سهمیۀ واکسن
ناعادالنۀ
برای ادعای
برخالف
برخیشود.
نیز عملی
درمان کرونا
-1اتفاق
این
کارکنان مجتمع درمانی امام (ره) واکسن چینی ،هندی
افراد
همان
روسی بود؛
ریاستاییانیز
میزدر برهه
و
واکسنیدرکهکدام
می کنید
یعنیفکر
تدریس؟
کرسی
عادی نیز دریافت کردند و اگر مرگومیری بین کارکنان خود
جایگاه ،بهتر مدیریت وخدمترسانی انجام میدهید؟
نداشتیم ،فقط و فقط به دلیل راهکارهایی بود که پیش از این
من پیش از انکه وارد حوزۀ ریاست شوم ،در محیط اموزشی
اعالم کردم و همچنین اقدامات سریع و بهموقعی که برای
و معلم بودم .بنابراین هم عالقۀ خاصی به اموزش دارم و
مجهز شدن در برابر ویروس خطرناک کووید 19انجام دادیم.
هم اینکه این مسیر برای من ارامشخاطر و رضایت قلبی
-2چنانچه در هواپیمایی میزان اکسیژن کم باشد ،خلبان
بیشتری دارد.
یا کادر پرواز باید اکسیژن را دریافت کنند تا باقی مسافران
را به سالمت به مقصد برسانند .کادر درمان نیز باید سرپا و
چنانچه بخواهید دکتر صادقنیت را از زبان خودش
سالم باشند تا بتوانند به مردم و بیماران خدمات ارائه کنند.
برای خوانندگان ما معرفی کنید ،چه می گویید؟
وطنانم
خوشحالی
کنم که
سالاکتفا
ایا بهطیایندوجمله
تنها
هم فعالیت
پاندمی،
شرایط
می در
اخیر و
مدیریتجای
مردم در هر
سالمتی
کند و
شاخصیمی
خوشحالم
خاکیو
کرۀ کرونا
درمان
کیفیت
بهبود
برای
خاطر
ارامش
سبب
ناراحتی،
و
جنگ
رنج،
بیماری،
دور از
زمان مدیریت دیگر عملهای الکتیو و درمانها
بههم
من میشود.
اسایش قلبی
گرفت؟
و صورت
به اعتقاد من ،با توجه به شرایط موجود ،منحصرا ً در حوزۀ
کنترل پایان
رساندن خبر
سفیر
باشد
امکانات وقرار
پایان ،اگر
بیماری
هایی که برای
گذاری
سیاست
دردرمان،
اینبود.خبر
طالیی که برای
باشید،
کرونا در
طی
گرفت،مناسب
جملهصورت
بیشتر ان
جهانشیوع
جلوگیری از
و
چیست؟
خواهیدگفت،
این مدت ،حوزۀ درمان اقدامات بسیار ارزشمند ،برنامهگذاریها،
سالمت و
تبریک به
کرونا
همکاران .نمرۀ قابل
توان به انها
کادر که می
ارائه داد
شد.خوبی را
تمامهای
راهنمای
قبولی داد ،اما در حوزۀ بهداشت و سیاستهای کالن مدیریتی و
اجرایی کردن برخی از تصمیمات یا اقدامات که در حیطۀ وظایف
وزرات به
فقط این
کادر درم
بر سر راه
ایا در ز
همگام
زیادی
در حوز
کشورها
نمرۀ بس
موانع پی
ما وجود
ما با تو
کشورها
منظور
و مشک
اقدام م
منظورم
کردن م
هرچند
نیفتاده
و دارویی
بهداشتی
که موج
شود .این
باشند.
بینالملل
جهانی
ظالمانه
به نظر
در این
رشتۀ ت
این ویر صفحه 4
لحظاتی با دانشمند
و چهره شناختهشده
و بینالمللی داروسازی
دکتر رسول دیناروند ،چهرۀ اشنایی میان جامعۀ داروسازان است .استاد دانشگاه و کسی
که دو دوره ،سمت ریاست «سازمان غذا و دارو» را تجربه کرده است .شخصیتی علمی
که جزو دانشمندان برتر بینالمللی شناخته میشود .مرجع بینالمللی Web of knowledge
متعلق به موسسۀ «تامسون رویترز» ،هر سال با ارزیابی و بررسی تحقیقات و مقاالت
علمی دانشمندان کشورهای مختلف دنیا و امتیازدهی به سطح علمی و فعالیت انان،
دانشمندان برتر جهان را انتخاب و معرفی میکند .این مرجع علمی که دانشمندان فعال
در علومپزشکی را در فاصلۀ 10سال شناسایی و معرفی میکند ،نام دکتر رسول دیناروند
را بر اساس نظام رتبهبندی بینالمللی ،ESIجزو یک درصد برتر پژوهشگران و دانشمندان
جهان قرار داده است.
به بهانۀ پنجم شهریور ،زادروز اندیشمند ایرانی ،زکریای رازی و روز داروساز با او ارتباط تلفنی
برقرار کردیم تا ضمن تبریک این روز ،گفتوگوی کوتاهی با این شخصیت برجستۀعلمی که
از معدود مفاخر معاصر کشورمان است ،انجام دهیم.
دکتر دیناروند به گفتۀ خودش ،پیش از ورود به دانشگاه و تحصیل در رشتۀ داروسازی ،با این
حوزه اشنایی نداشت .پس از انکه دانشگاهها و مراکز علمی در جریان انقالب فرهنگی تعطیل
شدند ،اولین کنکور سراسری در سال 1۳61در رشتۀ پزشکی برگزار شد .رسول دیناروند که
در دبیرستان رشتۀ ریاضی خوانده بود و به شیمی بسیار عالقه داشت ،در کنکور شرکت کرد،
زیرا احساس میکرد رشتۀ داروسازی با شیمی بسیار مرتبط است .او با کسب رتبۀ عالی در
دانشکدۀ داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران پذیرفته شد .دیناروند از این اتفاق به نیکی
یاد میکند و ان را نقطۀ عطفی در زندگی خود میداند که زمینهساز اشناییاش با این رشته
شده است .دو ماه بعد از ان ،کنکور فنی و مهندسی برگزار و رسول دیناروند در رشتۀمهندسی
شیمی دانشگاه تهران نیز پذیرفته شد ،اما به سمت مهندسی نرفت و انتخاب اول خود،
داروسازی را ادامه داد.
دکتر دیناروند ارامش خاصی در کالم دارد و با متانتی وصفناپذیر میگوید« :داروسازی
رشتۀبسیار مهیج و خوبی است .از اینکه به این وادی پا گذاشتم ،خوشحالم ».او دربارۀ
اینکه رشتۀداروسازی مردانه است یا نه میگوید« :جالب است بدانید که تمایل بانوان
به این رشته بسیار زیاد است و برخی سالها ،بیش از ۷0درصد شرکتکنندگان در
رشتۀداروسازی خانم بودهاند .بعدها برای ایجاد تعادل ،سقف جنسیتی به نسبت مساوی
50درصد برای هر دو گروه شرکتکنندگان دختر و پسر در نظر گرفتند .شاید اگر این
تصمیم گرفته نمیشد ،میزان دانشجویان دختر بیشتر از پسر و بهتبع ان فعاالن در این
عرصه در مقایسه با اقایان ،بیشتر ،بانوان بودند».
با همین مقدمه ،گفتوگویمان با او اغاز میشود .دکتر دیناروند نیز به سهم خود
فرارسیدن روز داروساز را به تمام فعاالن این عرصه ،از دانشجویان تا تولیدکنندگان و
فعاالن در حوزههایمدیریتی و نظارتی تبریک میگوید« :زادروز دانشمند ایرانی ،محمد
زکریایرازی را که بهعنوان پدر داروسازی در دنیا شناخته شده است ،به همکاران
و دانشجویان این رشته تبریک میگویم .من در سال 1۳61در رشتۀ داروسازی
دانشگاه تهران مشغول به تحصیل شدم و با شمارش روزهای تحصیل ۳9سال و بعد
از فارغالتحصیلی ۳۳سال است که در حرفۀ داروسازی مشغول فعالیتم .برای یکایک
عزیزان داروساز ،در هر جایی از این سرزمین پهناور و در هر حوزهای از داروسازی که
اعم از صنعت ،داروخانه ،دستگاه نظارتی و مراکز علمی ،ارزوی سالمتی
فعالیت میکنندّ ،
دارم و امیدوارم موفق و پیروز باشند».
در ادامه ،با این گفتوگوی خواندنی همراه ما باشید.
از دیدگاه شما «داروساز» کیست؟
داروسازی رشتهای چندوجهی است .نام داروساز به دلیل قدمت این واژه و ترجمۀ تحتاللفظی
،pharmacyبیانگر تمام ماهیت داروسازی و شناخت این رشته نیست ،زیرا نقش عدۀ زیادی
از داروسازان ارائۀ خدمت دارویی به بیماران است تا ساخت دارو .بنابراین مفهوم این رشته فقط
ساختن دارو یا اینکه صرفاً فعالیت در مسیر تولید و ساخت دارو نیست .در تعریف فعلی داروساز
میتوان گفت« :افرادی که در حوزۀ دارو به مردم خدمات ارائه میکنند .این خدمت از حوزۀ تولید
دارو تا رگوالتوری یا نظارت بر ارائۀ خدمات دارویی و تحقیقاتی و علمی گسترده است؛ هرچند
عمدتاً داروسازان ،خدمات دارویی ارائه میکنند و در داروخانهها مشغولند».
شما بعد از ورود به دانشگاه با این رشته اشنا شدید .ایا بهتدریج با ادامه تحصیل،
میزان عالقهتان به این رشته تغییر کرد؟
بله؛ قبل از ورود به دانشگاه ،شناخت چندانی از این رشته نداشتم و با گذشت زمان عالقهام به
این رشته بیشتر شد .رشتهای چندوجهی با دروس گوناگونی که هرکس میتواند از جنبهای
متفاوتی به این رشته عالقهمند شود .من بیشتر به جنبههای علمی این رشته عالقهمند شدم تا
ارائۀ خدمت .از همان سال سوم یا چهارم تحصیل ،هدفم این بود که این رشته را تا مدارج عالی
ادامه دهم و مشغول کارهای علمی و تحقیقاتی شوم .در ان زمان تحصیالت تخصصی و تکمیلی
داروسازی در دانشکدههای ایران تعریف نشده بود و به همین دلیل ،برای اخذ این مدرک به
انگلیس رفتم .سال 1۳۷۴بهعنوان استادیار ،رسماً عضو هیئت علمی دانشکدۀ داروسازی تهران
شدم .پنج سال بعد ،به مرتبۀ دانشیاری و در سال 1۳8۴نیز به سمت استادی رسیدم و با کمک
خدای بزرگ تا کنون در حوزههای اموزشی ،علمی و صنعتی به خدمترسانی مشغول بودهام.
هر سال چه تعداد دانشجوی داروسازی در دانشگاههای کشور جذب و دانشاموخته
میشوند و ایا همه انها به بازار کار راه مییابند؟
تقریباً هرسال حدود 1500تا 2000نفر دانشاموختۀ داروسازی داریم .این تعداد از بیش از 20
دانشکدۀ داروسازی با ظرفیتهای متفاوت فارغالتحصیل میشوند .باید در شیوههای ارائۀ خدمت
به این جمعیت بازنگری شود تا این عدۀ در عرصۀ ارائۀ خدمت ،بهتر نقشافرینی کنند.
داروسازی چگونه در سیستم سالمت کشورها اثر میگذارد؟
در حال حاضر ،نقش داروساز در مقایسه با گذشته بسیار متفاوت شده است .پیشتر ،نقش این
قشر در فعالیت و حضور در داروخانههای شهری خالصه میشد ،اما امروزه بیمارستانها بدون
حضور داروسازان بالینی امکان ارائۀ خدمت ندارند .بهویژه در بیمارستانهای اموزشی این نقش
بسیار پررنگ است و پزشکان نیز متوجه این موضوع شدهاند .بر اساس تعریف جهانی دربارۀ
داروساز ،میتوان گفت که نقش اصلی داروسازان ،ارائه خدمتی است که روزبهروز در حال تغییر
و افزایش است؛ یعنی حضور و نقش داروسازان در حلقۀ ارائۀ خدمت به بیماران و مشورت دادن
به پزشکان مشخص میشود .بنابراین کار داروسازی صرفاً در حوزۀ ساخت دارو خالصه نمیشود.
مهمترین حضور داروساز ،ایفای نقش در درمان بیماری است .نقش داروساز در نظام سالمت به
جز عرصۀ بیمارستانی ،در عرصههای نظارتی و زنجیرۀ تامین دارو نیز بسیار اهمیت دارد.
داروسازی در علم پزشکی را چگونه ارزیابی میکنید؟
در حوزۀ پژوهشهای پزشکی ،داروسازان بسیار پیشگامند .در مراکز تحقیقاتی تعداد داروسازان
در مقایسه با رشتههای دیگر کمتر است ،اما در تولید علم و فناوری پیشقدمند؛ یعنی تعداد
داروسازانی که جزو یک درصد چهرههای شاخص علمی بینالمللی هستند ،نسبت به سهم
جمعیتشان در جامعۀ پزشکی بیشتر است .برای مثال ،بر اساس امار دو یا سه سال پیش،
تقریباً 50درصد دانشمندان از یک درصد بینالمللی دانشگاه علوم پزشکی تهران ،داروساز صفحه 5
بودند یا در رشتههای مختلف فارماسیوتیکس ،فارماکولوژی ،سمشناسی و رشتههای مختلف
تحقیقاتی ،پیشینۀ داروسازی داشتند .درحالیکه سهمشان از لحاظ جمعیتی بیشتر از پنج
درصد نیست .داروسازان در عرصۀ فناوری و نواوری نیز نقشی بسیار جدی دارند و در عرصۀ
صنعت و شرکتهای دانشبنیان و تولید داروهای «های تک» بسیار پیشتازند.
جایگاه ایران در حوزه تولید دارو را چگونه ارزیابی میکنید؟
خوشبختانه در داروسازی ،صنعتی پویا داریم و زیرساخت تولید مواد اولیه ،مواد طبیعی گیاهی،
تولید داروهای بیولوژی ،بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی در ایران وجود دارد .صنایع ژنریک بهویژه
در حوزۀ داروسازی ،در کشورمان سابقۀ طوالنی دارد .این صنعت حدودا ً 80سال پیش در ایران
اغاز شده است و از این منظر ،جایگاه خوبی داریم .اما از نظر صادرات ،در جایگاهی خوبی نیستیم.
بیشترین میزان صادرات ما در حوزۀ دارو ،حدود 150میلیون دالر بوده که گاهی تا 50میلیون دالر
نیز تنزل یافته است .البته نباید از شرایط تحریمی بسیار سخت غافل شد ،اما در کل ،تراز دارویی ما
منفی است ،یعنی واردات دارو به کشورمان حدود یک میلیارد دالر و واردات مواد اولیه نیز همین
میزان است .به عبارت بهتر ،ساالنه رقمی معادل دو میلیارد دالر برای واردات مواد اولیه و دارو
صرف میشود ،درحالیکه میزان صادرات دارو ،حداکثر 100میلیون دالر است .هر زمان که تراز
تجاریمان مثبت شد ،یعنی صادرات ما بیشتر از واردات بود ،ان زمان میتوان گفت که در عرصۀ
بینالمللی حرفی برای گفتن داریم .شاید در شرایط کنونی بتوانیم نیاز داخلی را برطرف کنیم یا
حتی صادرات کمی داشته باشیم ،اما تراز منفی نشان میدهد که ما بازیگر جدی عرصۀ بینالمللی
در حوزۀ دارو نیستیم و باید به سمتی حرکت کنیم که ترازمان مثبت شود.
به واکسن بهعنوان فراوردهای بیولوژیک ،بسیار حیاتی است .داروسازی ،مجموعۀ اینهاست؛
داروهای طبیعی ،شیمایی ،بیولوژیک و حتی مکملها .اگرچه مکملها از نظر رگوالتوری و
نظارتی جزو داروها به حساب نمیایند ،نمیتوان نقششان را نادیده گرفت .کمبود یک دارو ،حتی
بسیار کمارزش ،بسیار سخت است و تبعات ناگواری به همراه دارد .در چند ماه اخیر ،کمبود
فراوردههای تزریقی مشکالت زیادی را به وجود اورد .فراوردههایی که نه تکنولوژی خاص و نه
مواد موثرۀ انچنانی دارند و قسمت اعظم انها را اب استریل و کمی امالح تشکیل میدهد ،اما
کمبودشان ،مخاطرات زیادی به همراه داشت .بنابراین اثر و نقش دارو ،هرچند بسیار ساده ،برای
حیات و سرپا ماندن جامعه اهمیت زیادی دارد.
به نظر شما چرا وقتی صحبت از داروسازی میشود ،ذهنها بیشتر به سمت
داروهایشیمیایی میرود تا داروهای گیاهی یا حتی مکملهای دارویی؟
به نظر من ،داروسازی شامل همۀ اینها میشود و من داروهای بیولوژیک را نیز به این دستهبندی
اضافه میکنم .این نوع نگاه ،طبیعی است ،زیرا میزان داروهای شیمیایی و مصرف ان در سطح
جامعه بیشتر است ،اما نمیتوان نقش داروهای طبیعی و همچنین داروهای بیولوژیک را در
سالمتی نادیده گرفت .در همین موضوع اخیر ،یعنی پاندمی کرونا ،میبینیم که دسترسی
برای او و تمام داروسازان ارزوی سالمتی میکنیم و گفتوگو را به پایان میرسانیم.
اما این اخر ماجرا نیست .نمیتوان بهراحتی از کنار چنین چهره برجسته علمی
و شخصیت فرهنگیای عبور کرد .از شما دعوت میکنیم در شماره بیستویکم
ماهنامه «توسعه فناوریهای نوین پزشکی» در بخش «کلینیک موفقیت» همراه
ما باشید تا گفتوگویی جذاب و پربار با دکتر رسول دیناروند ،استاد برجسته
دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران را بخوانید.
به مناسبت روز پزشک؛
ثبت فرشتهها در قاب دوربین
دکتر امیر صدری« :مدیر روابط عمومی سازمان نظام پزشکی تهران بزرگ»
به مناسبت اول شهریور ،سالروز تولد حکیم فرزانه ابوعلیسینا و روز پزشک ،سازمان نظامپزشکی
کمپین 550#روز ایستادگی را برای بزرگداشت مقام شامخ شهدای مدافع سالمت و تجلیل از
مدافعان سالمت برگزار کرد که بیش از 550روز است در خط اول مقابله با همهگیری کرونا مشغول
به خدمتند .بخشی از این کمپین مسابقۀ عکس ارسالی از سوی ارائهدهندگان خدمات تشخیصی،
درمانی و بهداشتی در صف اول مقابله با بیماری کرونا بود.
حجم بسیار زیاد عکسهای ارسالی و تنوع فوقالعادۀ انها در نوع خود جالب بود ،اما انچه واقعاً
جلب توجه میکرد ،محتوا و پیامهای این تصاویر بود .تماشای عکسهای ارسالی درسهای فراوانی
به همراه داشت و بسیار تاثیرگذار بود.
یکی از تصاویری که توجه مخاطبان را بسیار جلب کرد ،چهرۀ خانم دکتری شاغل در اورژانس
بیمارستان یکی از شهرهای کوچک خوزستان بود که رد ماسک بر صورتش نمانده بود ،بلکه
زخم شده بود .خانم دکتر دربارۀ عکس خود نوشته بود« :پس از 1۷روز در حال خارج شدن
از بیمارستانم ».او توضیح داده بود که میزان کشیکها و تعداد بیماران به حدی بوده است که
نمیتوانسته در تمام این هفده روز در فاصلۀ بین کشیکها بیمارستان را ترک کند و تنها چند ساعت
در پاویون استراحت میکرده است .او نوشته بود« :این رد افتخار بر صورت من است و امیدوارم روزی
برای نوههایم از انچه در این روزها گذشت ،خاطرهها تعریف کنم».
عکس دیگر ،پدر جوانی بود که فرزند تازهبهدنیاامدهاش را در بغل داشت .ویژگی این عکس ماسکی
بود که بر صورت پدر بود .مادر این فرزند در توضیح عکس نوشته بود« :همسرم تا ماهها بعد از تولد
فرزندم در خانه ماسک میزد و او را با ماسک بغل میکرد».
عکس دیگری که بسیار به ان توجه شد ،تصویر پزشک عمومی طرحی شاغل در یکی از مراکز
شهری سیستانوبلوچستان بود که از شدت خستگی کنار د ِر پاویون بیمارستان بر زمین نشسته
و انجا از شدت خستگی خوابش برده بود و سپس بهصورت درازکش در کنار دیوار قرار گرفته
بود .او در دمای نزدیک به 50درجۀ ظهر تابستان در هوای بیرون ،زیر خورشید خوابیده یا شاید
بیهوش شده بود.
تکتک تصاویر یاداور فداکاری ،ایثار ،تالش ،همراهی و همدلی کادر درمان با بیماران و مبتالیان به
بیماری بود .این عکسها نمونههای بسیار کوچکی از هزاران و شاید میلیونها داستان منحصربهفردی
است که طی 550روز فداکاری اعضای جامعۀ پزشکی و کادر درمان از پزشک و پرستار تا بهیار،
فیزیوتراپیست ،رادیولوژیست ،علوم ازمایشگاهی و ...ثبت شده است.
ماهنامۀ «توسعۀ فناوریهای نوین پزشکی» هدف خود را بر ارتقای فناوری و دانش در حوزۀ سالمت
در ایران قرار داده و قدردان زحمات مردان و زنانی است که برای حفظ سالمت ایرانیان از سالمتی
و اسایش خود میگذرند. صفحه 6