ماهنامه توسعه فناوری های نوین پزشکی شماره 23
ماهنامه توسعه فناوری های نوین پزشکی شماره 23
ماهنامه توسعه فناوری های نوین پزشکی شماره 23
توسعه فناوری :تالقی نواوری و سالمت
23
ماهنامــه علمــی ،اختصاصــی /شــماره بیســت و ســوم /ابــان ۳۵۰۰۰ / 1400تومــان
راز بقای صنعت داروی ایران
صادرات است
گفت و گو با دکتر محمد عبده زاده رئیس هیئت مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای
انسانی در حاشیه ایران فارما
استاندارد هزینه نیست؛ الزام و حقوق شهروندی است
گفت و گو با دکتر ویدا سینا مدیرعامل مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک
برای توسعه تولید و صادرات و شکوفایی کشور نخبگان را حفظ کنید
یادداشتی از دکتر امیر صدری مدیر روابط عمومی نظام پزشکی تهران بزرگ
پزشکی انالین عدالت اجتماعی خلق می کند
گفت و گو با گلرخ داوران بنیان گذار و مدیرعامل اسنپ دکتر
انچه در این شماره پیش روی شماست
تولید دستگاه ونتیالتور قابل حمل کوچک توسط نخبگان کشورمان
ساخت تجهیزات نوری برای مطالعه ساختار مغز و کمک به درمان بیماری های مغزی توسط محققان کشور
پیشرفت در سالمت و بازاریابی دیجیتالی؛ گزارشی ویژه در بخش استارتاپ های سالمت
تو گو با مهندس
بازبینی مستمر فرایندها و حذف قوانین اضافه جهت تسهیل صدور مجوزهای تولیدکنندگان :گف
محمدعلی جعفری پور مدیرعامل شرکت مهندسی پزشکی نوین
افزایـش کیفیـت مـحصوالت ،افــزایش اعـــتبار شرکت در مقابل مشتریان داخلی و رقابت درحوزه جهانی از مــزایای اخذ
تو گو با مهندس علی فرح زاد کارشناس مسئول واردات و ترخیص تجهیزات و ملزومات پزشکی
استاندارد CEاست :گف
دانشگاه علوم پزشکی ایران
نظارت بر فیزیولوژی سیستم عصبی حین عمل جراحی با استفاده از نورومانیتورینگ :مقاله ای از دکتر فاطمه روستا
اهمیت تیتر انتی بادی بعد از تزریق واکسن :مقاله ای از دکتر مریم هاشمی صفحه 1
صفحه 2
صفحه 3
صفحه 4
ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ اﻧﺎﻻﯾﺰر ﮔﺎز صفحه 5
صفحه 6
صفحه 7
صفحه 8
Cre@ive & Pionr
SMARTABLATION
Electro-Surgery Devices, Hi-tech Accessories
and Operating Room Sterile Packs
Head Office: Flat 9, 1 Marvdasht St.,
Sadeqieh Sq., Tehran, Iran
021 44299362
Factory: No. 17/10, Industrial Park
No. 1, Dezful, Iran
061 42548076-95
www.avanteb.com
info@avanteb.com
2-LAYER
Disposable
COVERALL صفحه 9
صفحه 10
صفحه 11
صفحه 12
صفحه 13
شماره بیست وسوم /ابان ۱۴۰۰
صاحب امتیاز و مدیرمسئول :دکتر سیداصف مهدوی اردکانی
شورای سیاست گذاری :دکتر سیداصف مهدوی اردکانی ،دکتر کاملیا علوی ،دکتر بهروز حاجیان
تهرانی ،دکتر امیر صدری
هیئت تحریریه :دکتر فرزانه کیوان فرد ،دکتر مریم هاشمی ،رویا کاکاوند ،سیما هاشمی ،بهار قربانپور
دبیر علمی :دکتر فاطمه روستا
ویراستار :مریم هاشمی
مشاور هنری :مجید میراب زاده
ناظر چاپ :مهراب حامی رضوی
طراحی و گرافیک :گروه طراحان افرا گرافیک
سازمان اگهی ها ،امور داخلی و اشتراک :فاطمه گودرزی
نشانی :تهران ،کوی نصر (گیشا) ،کوچه فاضل شمالی ،پالک ،91واحد ،1کدپستی1447653664 :
تلفن 021-88272492 :نمابر021-88272502 :
نشانی الکترونیکی info@modernmed.ir :تارنماwww.modernmed.ir :
چاپ و صحافی :چاپ نور حکمت
تهران ،خیابان ابوریحان ،بین شهدای ژاندارمری و شهید وحید نظری ،نبش کوچه خداپرست،
پالک ، 70شماره تماس021-66966654 :
همکاران این شماره :دکتر محمد عبده زاده ،دکتر عباس کبریایی زاده ،دکتر ویدا سینا ،نوید
گودرزی ،دکتر جعفر اقایی ،امیر حسین قلمبر ،یونس سرخوش ،محسن کردی ،مهندس حمیدرضا
علی پور ،گلرخ داوران ،سمیرا قریب ،مهندس نیلوفر حسن ،شمیم موالیی ،مهندس علی فرح زاد،
مهندس محمدعلی جعفری پور
عکاسان خبری این شماره :شکیبا علوی و پریسا خیرخواه
شاپاISSN 2645-7490 :
فهرست
سخن مدیرمسئول 15 ..................................................................................................................................................................
یادداشت ماه :برای داشتن تولید به نیروی متخصص با احساس رضایت نیازمندیم 16 .....................................................................................
ابان در قاب اخبار و فناوری 17 ..........................................................................................................................................................
تولید ،موانع ،راهکارها 34 ...........................................................................................................................................................
بررسی چالش های تولید تجهیزات پزشکی و راهکارهای پیشنهادی؛ گفت وگو با مهندس علی فرح زاد؛ کارشناس ارشد مهندسی پزشکی و کارشناس مسئول واردات
و ترخیص ملزومات و تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران 34...............................................................................................................
طراحی استیموالتورها در اتاقی کوچک تا صادرات محصوالت فیزیوتراپی با برند ایرانی؛ گفت وگو با مهندس محمدعلی جعفری پور؛ مهندس الکترونیک دانشگاه کرمان و
از تولیدکنندگان تجهیزات فیزیوتراپی 37..................................................................................................................................................
پرونده ویژه 39............................................................................................................................................................................
گزارش ششمین دوره نمایشگاه ایران فارما؛ اولین نمایشگاه ایمن صنعت داروسازی پس از شیوع کووید39 ...................................................................... 19
دانش در مسیر فناوری 53.................................................................................................................................................................
استاندارد هزینه نیست الزام و حقوق شهروندی است؛ گفت وگو با دکتر ویدا سینا مدیرعامل مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک 53 ...............................
رگوالتوری در حوزۀ فناوری اطالعات پزشکی 62 ....................................................................................................................................
رگوالتوری حوزه دوراپزشکی نیازمند نگاه به تجربه پلتفرم های پزشکی است؛ یادداشتی از رویا کاکاوند 62 ...................................................................
پزشکی انالین به ایجاد عدالت اجتماعی در دسترسی به خدمات پزشکی منجر می شود؛ گفت وگو با گلرخ داوران بنیان گذار و مدیرعامل اسنپ دکتر 63 .......
استارتاپ های سالمت 66 ...............................................................................................................................................................
گزارش ویژه :پیشرفت در سالمت و بازاریابی دیجیتال 66 ............................................................................................................................
باشگاه فناوری :نورومانیتورینگ؛ نظارت بر فیزیولوژی سیستم عصبی حین عمل جراحی 73 ..............................................................................
باشگاه علمی :اهمیت تیتر انتی بادی ها بعد از تزریق واکسن 77 .......................................................................................................................
جرعه ای دمنوش با طعم کتاب :سمفونی کفش ها؛ خاطرات بنیان گذار شرکت نایک 80 ........................................................................................... صفحه 14
سخن مدیر
مسئول
و اینک به میانۀ پاییز رسیدیم .فصل رنگ های زیبای
طبیعت و فصل بارش؛ می توان فصل تغییر نامیدش،
زیرا روزگار را از گرمای تابستان به سرمای زمستان می برد.
با این مقدمه دومین ماه پاییزی را در خدمت شما
ه هستیم .در ابان ماه ،شاهد تغییر
مخاطبان عزیز ماهنام
مهمی در وزارت بهداشت بودیم .وزیر محترم بهداشت
دکتر بهرام دارایی را به عنوان رئیس سازمان غذا و دارو
در دولت سیزدهم انتخاب و معرفی کرد .سازمان غذا و
دارو را می توان یکی از مهم ترین سازمان های زیرمجموعۀ
وزارت بهداشت نامید .نظارت بر واردات ،تولید و تامین
فراورده های سالمت محور از وظایف این سازمان است.
مدیریتش نیز به همین میزان مهم و دشوار است،
زیرا مدیریت چنین مجموعه ای ،در شرایط تحریم های
ظالمانه ،پاندمی کرونا و مشکالت ارزی ،راحت نیست و
نیاز به اختیارات الزم و تسلط کافی دارد .اما دکتر بهرام
دارایی از استادان دانشگاهی است و سابقۀ مدیریت در
این سازمان را در کارنامۀ خود دارد .امید است بتواند در
این برهۀ حساس به خوبی این حوزه را مدیریت کند.
نگاه به تولید و صنعت ،تقویت توان داخلی و توسعۀ
صادرات در زمینۀ محصوالت سالمت محور ازجمله توقعات
ذی نفعان این حوزه از رئیس جدید سازمان غذا و دارو
است .با وجود اینکه متولی همۀ این ها سازمان غذا و
دارو نیست و نظارت بر کیفیت فراورده های سالمت محور
و شیوۀ تامین ان ها و نیز زنجیرۀ تامین و توزیع بر عهده
این سازمان است ،سال هاست به دلیل اینکه دستگاه های
دیگر وظایفشان را انجام نمی دهند ،نوک پیکان توقعات
به سمت این سازمان نشانه رفته و وظایفش را سنگین تر
و همچنین پاسخ گویی اش را بیشتر کرده است .یکی
نامناسب
دیگر از مشکالت موجود به ارتباط سیستمی
ِ
بین سازمانی و مشکالت سامانه های موجود برمی گردد.
نبود تمرکز در اطالعات و امار در مواردی همچون ظرفیت
تولید ،میزان نیاز و مصرف فراورده های سالمت محور و
بسیاری موارد دیگر ،نیازمند ارتباط مناسب سیستمی
بین سامانه های سازمان غذا و دارو ،معاونت درمان و
دستگاه هایی مانند وزارت صمت و گمرک است که باید
به عنوان یکی از اولویت های مهم مدنظر قرار گیرد؛ چه
بسا اگر به این موضوع توجه جدی شود ،بسیاری از
تصمیم گیری ها دربارۀ اعمال ممنوعیت ها و محدودیت ها
کامال ً منطقی و بر اساس امار و اطالعات صحیح و به روز
خواهد بود.
امید است با حسن تدبیر و نگاه عمیق مدیران جدید
وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو اصالحات الزم در
وظایف این سازمان انجام پذیرد و رویکرد برون سپاری
فعالیت ها و حذف برخی فعالیت های غیرضروری که از
دوره های قبل اغاز شده بود ،به سرانجام برسد.
در این شماره گزارش تفصیلی ششمین نمایشگاه
«ایران فارما» را که از مهم ترین رویدادهای حوزۀ سالمت
است و در مهرماه اتفاق افتاد ،در بخش پروندۀ ویژه
تقدیم حضور مخاطبان عزیز خواهیم کرد.
در تالشیم موضوعات جدید علمی و حرفه ای را در
شمارگان اینده بررسی و نظرات مخاطبان عزیزمان را بیش
از پیش جلب کنیم.
با ارزوی سالمتی و پایداری
15 صفحه 15
یادداشت ماه
برای داشتن تولید به نیروی متخصص با احساس رضایت نیازمندیم
نخبگان کشور را حفظ کنید
دکتر امیر صدری؛ مدیر روابط عمومی نظام پزشکی تهران بزرگ
16
برای رشد و شکوفایی کشور باید به تولید اندیشید؛
تولید باکیفیت که توان صادرات و تامین نیازهای داخلی
را داشته باشد و سبب شکل گرفتن اشتغال و اقتصادی
پویا شود؛ اقتصادی پویا که امید به زندگی را در سطح
جامعه بیشتر و شادی ،نشاط ،ارامش و امنیت را در
جامعه حکم فرما کند.
همۀ این ها شرایط رسیدن به وضعیت مطلوب است،
اما این شرایط تنها در سایه داشتن نیروی کار تخصصی
باانگیزه و پرشور ،با سطح رضایتمندی باال و هدفمند
تامین خواهد شد .این نقطه ای است که حاال نگرانی هایی
برای ان وجود دارد .ارائۀ برخی از امارها در حوزۀ سیستم
درمانی و بهداشتی کشور در ماه های اخیر هشداردهنده
است ،زیرا به نظر می رسد کشورمان در ایندۀ نزدیک ،با
خطر کمبود متخصصان و نیروی نخبه که توان کارافرینی
و تولید را دارند ،روبه رو خواهد شد.
پدیدۀ فرار مغزها در کشورمان پدیدۀ جدیدی نیست،
ه نظر می رسد موج جدید مهاجرت ها یا حتی به نوعی
اما ب
دیگر ،خارج شدن متخصصان از حیطۀ ارائۀ خدمات و
فعالیت ها ،زنگ خطرها را به صدا دراورده است .وقتی
اعالم می شود که ساالنه بیش از سه هزار پزشک،
دندان پزشک و داروساز ایرانی از کشور مهاجرت می کنند؛
یعنی مدرک عدم سوپیشینۀ انگلیسی 1را که برای اشتغال
به کار یا تحصیل در کشورهای دیگر موردنیاز است ،از
سازمان نظام پزشکی کشور درخواست می کنند ،وقتی
ش از ۱۵۰۰استاد برجسته ،صاحب نام
مطرح می شود که بی
1.Good standing
و شناخته شدۀ حوزۀ علوم پزشکی در مدت کوتاهی از
وقت فعالیت در حوزۀ درمانی و اموزشی دولتی
طرح تمام
ِ
درخواست خروج داده اند ،زمانی که رشته های تخصصی و
فوق تخصصی اصلی و پایۀ کشور متقاضی چندانی ندارد
و ظرفیت ها خالی می ماند ،همۀ این موارد نگران کننده و
هشداردهنده است.
قطعا ًاین وضعیت مختص حوزه های درمانی و بهداشتی
یا اموزشی نیست و حتما ً این وضعیت و هشدارها به
صنعت داروسازی و تجهیزات پزشکی ایران نیز قابل تسری
است .جو نارضایتی و تمایل به مهاجرت در متخصصان
حوزه های تجهیزات پزشکی ،فناوری و صنعت دارو هم
وجود دارد و این وضعیت اسیب های جبران ناپذیری را
به صنعت ،اقتصاد ،دانش ،سالمت ،امنیت و فرهنگ
ایران زمین وارد خواهد کرد.
ً
موضوع در این میان صرفا مسائل مالی و دریافت حقوق
یا دستمزدهای بیشتر و کمتر نیست ،زیرا رضایتمندی
موضوعی یک بُعدی نیست .به همین دلیل است که
باید هرچه زودتر رویکردی مناسب برای افزایش سطح
رضایتمندی نخبگان این جامعه و تشویق انان به ارائۀ
خدمات با کیفیت و مطلوب تر ارائه داد تا این موضوع
حل شود .باید قشر نخبه و دارای توان کارافرینی و تولید
یا ارائۀ خدمات را در کشور به عنوان سرمایه های ملی
حفظ کرد ،راه های افزایش سطح رضایتمندی انان را
یافت و در راستای ان ها برنامه ریزی و عمل کرد .این یک
ضرورت است و همین امروز باید برای ان اقدام کرد؛
فردا دیر است. صفحه 16
ابان در قاب
اخبار و فناوری
نسخۀ ایرانی داروی خوراکی کرونا ساخته می شود
گروهی تحقیقاتی متشکل از جوانان ایرانی ،موفق به
ساخت ،سنتز و تولید مادۀ موثرۀ داروی مولنوپیراویر ،اولین
داروی خوراکی اختصاصی ضدویروس کرونا و همچنین تمام
فرم های خوراکی دارویی ان ،در ایران شده است.
به گزارش خبرگزاری فارس ،تولید این دارو با تالش
محققان جوان ایرانی و با دانش فنی تماما ًایرانی ،از چندین
ماه گذشته برنامه ریزی شده و اکنون ،ظرفیت برای تولید
صنعتی این درمان مهم کرونا ایجاد شده است.
این دارو به محض تایید «سازمان غذا و دارو» و ورود
ان به فهرست رسمی دارویی کشور ،به کمک شرکت های
همکار با گروه رامان به تولید انبوه خواهد رسید و در
اختیار مردم قرار خواهد گرفت.
دستگاه ونتیالتور قابل حمل و کوچک تولید شد
دستگاه ونتیالتور قابل حمل در ابعاد کوچک و دارای
عملکرد اسان ،توانسته است به بیمارانی که دچار مشکالت
تنفسی اند ،کمک شایانی کند.
به گزارش مرکز ارتباطات و اطالع رسانی معاونت علمی
و فناوری ریاست جمهوری ،مهدی پسران حاجی عباس،
مدیرعامل شرکت «ماد زیست فن اور» دربارۀ تولید نمونۀ
ایران ساخت دستگاه تنفس مصنوعی گفت« :نمونۀ مجهز
به توربو فن برای نخستین بار تولید شد که بدون نیاز به
کپسول اکسیژن عمل هواگیری را انجام می دهد».
ونتیالتورهای قابل حمل در دو نوع مکانیکی و مجهز
به توربوفن ساخته می شود و نمونه های مشابه خارجی
نیز در بازار وجود دارد ،اما این محصول در مقایسه با
نمونه های وارداتی مزایای بیشتری دارد.
از مهم ترین مزیت های این محصول دانش بنیان وزن
ان است؛ ونتیالتورهای قابل حمل موجود در بازار حداقل
10کیلوگرم وزن دارند ،اما وزن نمونۀ ایران ساخت کمتر
از دو کیلوگرم است.
دستگاه ونتیالتور قابل حمل ایران ساخت ،به مدت
دوساعت ونیم شارژ نگه می دارد و کارکرد خودکار ان به
پزشکان و امدادگران این امکان را می دهد تا به دیگر
بیماران یا اسیب دیدگان ،سریع تر رسیدگی کنند.
این دستگاه از فناوری های هوشمند استفاده می کند
و بنابراین ،احتیاجی به کاربر حرفه ای ندارد؛ برای مثال،
دستگاه اندازۀ ریه و تعداد تنفس را تشخیص می دهد و
سیستم خودکار تشخیص خطاها را دارد که سبب شده
است استفادۀ ان برای عموم مردم اسان تر شود.
این محصول با همۀ کوچکی و سبکی ،سد بزرگی در
مسیر خروج ارز شده است؛ درحالی که به ازای واردات
هر نمونه از دستگاه تنفس مصنوعی قابل حمل حدود
سه هزار یورو ارز خارج می شود ،تاکنون نزدیک به پانصد
دستگاه ساخته شده و ضمن تامین نیاز حوزۀ سالمت،
بیش از یک میلیون یورو صرفه جویی ارزی به ارمغان
اورده است.
فعالیت این شرکت دانش بنیان به طور مستقیم برای
20نفر و به صورت غیرمستقیم برای 50نفر اشتغال
ایجاد کرده است.
17 صفحه 17
ابان در قاب
اخبار و فناوری
طراحی ماژول های تعیین عمق بیهوشی حین
عمل جراحی برای نخستین بار در ایران
طرح کالن ملی «طراحی و ساخت مانیتور عالئم حیاتی»
با حمایت معاونت علمی و فناوری عملیاتی شد .در این
طرح ،بخش پرتابل داخل دستگاه به مانیتور ماژوالر
تبدیل می شود و کاربردهای منحصربه فردی را برای
دستگاه فراهم می کند.
به گزارش خبرگزاری فارس ،از جمله مزایای این طرح،
امکان مانیتورینگ بدون وقفه و پیوستۀ بیمار از منزل در
وضعیت اورژانس امبوالنسی تا داخل بخش و انتقال بین
بخش های مختلف بیمارستان و اتاق عمل است .در این
پروژه خطرات ناشی از مراقبت نکردن هنگام جابه جایی
بیمار به طور کامل از بین می رود.
18
سلول های بنیادی چگونه به رویای فرزنداوری
تحقق می بخشند؟
بهره مندی از روش های همیشگی درمان ناباروری ،فناوران
را به شکل جدیدی از درمان مبتنی بر سلول های بنیادی
مشتق از خون قاعدگی سوق داده است.
به گزارش مرکز ارتباطات و اطالع رسانی معاونت علمی
و فناوری ریاست جمهوری ،یکی از بزرگ ترین مشکالت
شرکت «پویندگان راه سعادت» از این طرح در پروژۀ
طراحی و ساخت مانیتور عالئم حیاتی البرز B9ماژوالر با
ماژول های BFAو NIBPسعادت با قابلیت PSGاز ماژول
اندازه گیری فشار خون غیرتهاجمی استفاده می کند که
برای نخستین بار در ایران بر اساس الزامات اتحادیۀ اروپا
طراحی شده است .به این ترتیب ،نیاز به ماژول خارجی که
قبال ًاز کمپانی CASامریکا تهیه می شد ،از بین رفته است.
از طرفی ،ماژول تعیین عمق بیهوشی که برای
نخستین بار در ایران طراحی شده است نیز در این طرح
استفاده می شود و این امکان برای متخصصان بیهوشی
فراهم می شود تا پیوسته از میزان عمق بیهوشی بیمار
اگاه شوند .با استفاده از این ماژول هنگام عمل جراحی
به طرز چشمگیری از عوارض ناشی از تجویز کم یا زیاد
داروی بیهوشی کاسته خواهد شد.
این محصول به دلیل قیمت مناسب ،بازار داغ و
پرسودی دارد و نیاز به واردات ان را کاهش داده است.
همچنین با تجمیع شاخص عمق بیهوشی و دیگر
پارامترهای حیاتی از قبیل پالس اکسیمتری ،تنفس،
،ECGفشار خون و ...در یک دستگاه ،قابلیت اجرای
تحلیل های پلی سومونوگرافی را فراهم کرده است و
به همین دلیل ،خریداران زیادی دارد.
بازار هدف این محصول تمام مراکز درمانی داخل و خارج
م از دولتی و خصوصی اند .قیمت مناسب در
کشور اع ّ
کنار کیفیت مطابق با الزامات اتحادیۀ اروپا در مقایسه با
محصوالت مشابه خارجی ،مزیت رقابتی خوبی برای این
محصول ایران ساخت ایجاد کرده است.
عصر کنونی تمامی جوامع جهان ،ناباروری است؛ موضوع
مهمی که فارغ از ابعاد فردی و خانوادگی ،بر موضوعات
کالنی چون جمعیت کشورها و حتی نوع بافت جمعیتی
ان کشورها نیز تاثیرات شگرفی می گذارد .امروزه ،این
معضل حتی در کشورهای توسعه یافته و صنعتی نیز با
درصدهای باالیی مشاهده می شود.
بر اساس امارهای رسمی منتشرشده ،میزان ناباروری
در کشورهای صنعتی حدود ۱۰تا ۱۵درصد و در ایران،
۱۵درصد براورد شده است .بر اساس امار دفتر
جمعیت ،خانواده و مدارس وزارت بهداشت ،حدود
سه میلیون زوج ایرانی پیشینۀ ناباروری اولیه و ثانویه
دارند و ساالنه حدود ۸۸هزار زوج نابارور به این تعداد
افزوده می شوند.
در کنار تمامی روش هایی که امروز برای درمان ناباروری وجود
دارد ،متخصصان موفق شده اند با مطالعه ،رفتارشناسی و
ازمایش روی سلول های بنیادی مشتق از خون قاعدگی ،به
راهکاری برای درمان زنان نابارور دست یابند.
در کارازمایی بالینی مقدماتی این نظریه ،کیسه های
کوچک محتوی مایع و تخمک های نابالغ حیوان مورد صفحه 18
ابان در قاب
اخبار و فناوری
ازمایش که در الیۀ خارجی تخمدان قرار دارند (فولیکول)،
از «نابالغ» به «بالغ» پیشرفت کرده و امیدواری های
بسیاری را برای موفقیت در نمونۀ انسانی به همراه
داشته است.
دو سال کارازمایی بالینی که بر همین اساس در
زنان نابارور صورت گرفت ،نتایج درخشانی را به ثبت
رساند ،به طوری که میزان بارداری بالینی در گروهی
که از سلول های بنیادی استفاده کرده بودند ،از 13/۳
درصد به 46/7درصد افزایش پیدا کرد و میزان تولد
زنده نیز از 6/7درصد (گروه کنترل) به 3۳/۳درصد در
گروه تزریق سلول بنیادی رسید .استفاده از سلول های
بنیادی مشتق از خون قاعدگی ،روش فناورانه ای است
که ضمن کاهش هزینه ها در مقایسه با دیگر روش های
جایگزین کنونی ،درمان خانواده های نابارور را با سرعت
بیشتری همراه می کند.
با کمک این فراوردۀ سلولی زیستی ،می توان بسیار
امیدوار بود تا درصد ناباروری در ایران ،بسیار کمتر از
15درصد کنونی شود.
فناوران ایرانی با حمایت ستاد توسعۀ فناوری سلول های
بنیادی این دانش جدید را ترتیب داده اند .در این مسیر
موفقیت امیز ،نقش حمایتی معاونت علمی و فناوری
ریاست جمهوری از پژوهش های فناورانه و محصوالت
دانش بنیان و خدماتی که در این مسیر اعطا کرده ،قابل
توجه است.
تجهیزات نوین نوری ساخت داخل به کمک
شناسایی اختالالت شبکۀ عصبی می اید
نظیر صرع ،پارکینسون و اوتیسم می شود .این بیماری ها
همان اختالالت شبکۀ عصبی اند که به این صورت خود را
نمایش می دهند .پس باید این شبکه عصبی را ببینیم،
رفتار تجمعی ان را مشاهده و مشکل را پیدا کنیم .یکی
از فناوری های نوین برای مطالعۀ مغز ،میکروسکوپ های
نوری اند؛ ابزاری که قابلیت مناسب برای تصویربرداری
میکروسکوپی از بافت ها ،به ویژه نورون های شبکه عصبی
موجودات زنده را دارند.
طراحی و ساخت این میکروسکوپ های نوری به همت
محققان کشور و با حمایت های ستاد توسعۀ علوم و
فناوری های شناختی معاونت علمی و فناوری ریاست
جمهوری انجام شده است؛ اقدامی که مطالعه بدون چالش
دربارۀ ساختار مغز را برای محققان کشور امکان پذیر و کمک
کرد گام های اثرگذاری برای درمان بیماری ها بردارند.
به منظور ساخت و توسعۀ تجهیزات نوین نوری برای
به کارگیری تکنیک اپتوژنتیک ،متخصصان از حوزه های
مختلف مانند علوم پایه ،علوم زیستی و مهندسی دور
هم جمع شدند .تکنیک اپتوژنتیک در دنیا درحال توسعه
است .در این روش از نور برای کنترل رفتار سلول های
عصبی استفاده می شود؛ یعنی سلول های عصبی به گونه ای
دستکاری ژنتیکی می شوند تا در برابر نور تحریک شوند.
پس از ان ،از نور برای کنترل رفتار سلول عصبی یا پایش
عملکرد این سلول استفاده می شود .در حال حاضر،
محققان برای درمان بیماری الزایمر و پارکینسون با این
روش ،مشغول فعالیتند.
این تکنیک نوین در کشورمان نیز درحال انجام است،
اما توسعۀ فعالیت در ان نیاز به تجهیزات پیشرفته
دارد .متخصصان کشور با حمایت های ستاد ،دستگاه های
پیشرفته تصویربرداری نوری از مغز با روش سیگنال ذاتی،
تصویربرداری نوری از مغز به روش استفاده از رنگ دانه های
حساس به ولتاژ ،تصویربرداری نوری به روش اسپکل
لیزری و اپتوژنتیک برای استفاده در زمینۀ علوم اعصاب
شناختی را طراحی و تولید کرده اند تا این حوزه با سرعت
پیش رود .البته فعالیت های این محققان ادامه دارد تا با
ساخت تجهیزات از واردات بی نیاز شویم.
محققان کشور برای مطالعۀ ساختار مغز و کمک به
درمان بیماری های مغزی گام اثرگذاری برداشتند و ساخت
تجهیزات نوری را توسعه دادند.
به گزارش خبرگزاری فارس ،مغز پیچیده ترین پدیدۀ
مادی در کائنات بشر است .انسان ها واقعیت زندگی
را خودشان و با مغزشان می سازند؛ بنابراین ،انسانی که
زندگی را می سازد ،باید خالق باشد .از سوی دیگر ،مغز
انسان ثابت نیست و انعطاف پذیر است و افراد با کار کردن
و انجام فعالیت می توانند مغز خود را تغییر دهند .پس
مطالعۀ دقیق دربارۀ مغز و ساختار ان ،گام مهم و اثرگذاری
برای کمک به انسان ها و داشتن زندگی بهتر و رفاه است.
در مغز ۸۶تا ۱۰۰میلیون سلول عصبی وجود دارد -شبکۀ
عظیم داده پردازی -مطالعۀ این ساختار پیچیده نیاز به
تجهیزات پیشرفته دارد؛ اینجاست که علوم و فناوری های
شناختی به کار می اید؛ علمی پیشرو و در مرز دانش که
تحول زندگی بشر را در اینده رقم می زند .عملکرد مغز
و انچه در سطح باالتر در رفتار موجودات زنده مشاهده
می کنیم ،بستگی به الگوی فعالیت نورون ها دارد که به
صورت پیچیده در شبکۀ عصبی کنار هم قرار گرفته اند.
کارکرد نادرست این شبکۀ عصبی سبب ایجاد امراضی
19 صفحه 19
ابان در قاب
اخبار و فناوری
ساخت نخستین شبیه ساز عمل جراحی
چشم در ایران
محققــــان شرکتـــــی دانــــش بنیـــان بـــا ساخــت دستگــاه
شبیه سـاز اموزشی عمـــل جراحی چشم مبتنی بــر فــناوری
واقعیت مجازی ،تبدیل به رقیبی قدر برای شرکت المانی
تولیدکنندۀ این محصول شدند.
به گزارش خبرگزاری فارس ،شبیه سازی پزشکی ،رویکرد
نوینی برای اموزش حرفه ای در حوزۀ سالمت است که
به متخصصان کمک می کند شرایط واقعی را از طریق
مدل های فیزیکی یا واقعیت مجازی 1در شرایطی کامال ً
کنترل شده ،تجربه کنند و مهارت های خود را افزایش
دهند .امروزه ،در صنعت سالمت ،شبیه سازی ،پلی میان
کالس های درس و اتاق های عمل تلقی می شود .تاکنون
شبیه سازهای اموزشی پزشکی زیادی در دنیا توسعه
یافته و از پیچیده ترین این شبیه سازها ،شبیه سازهای
مورد استفاده در حوزۀ چشم پزشکی است.
بیشتر عمل های جراحی موجود در چشم پزشکی،
همچون عمل فیکو برای اب مروارید (کاتاراکت) ،از
نوع عمل های جراحی در مقیاس میکرو هستند .این
عمل های جراحی ،در عین ساده بودن ،نیاز به مهارت
زیادی دارند ،زیرا باید میان دست و چشم جراح برای کار
با ابزار و میکروسکوپ مربوط ،هماهنگی بسیار زیادی
برقرار باشد تا جراحی با بیشترین دقت ممکن انجام
شود .اشتباه کوچکی در این عمل جراحی ممکن است
به نابینا شدن بیمار یا عوارضی جبران ناپذیر منجر شود.
شرکت دانش بنیان «اتیه سازان ظهور شریف» که
یکی از شرکت های ایرانی فعال در حوزۀ شبیه سازهای
پزشکی مبتنی بر واقعیت مجازی است ،توانسته
محصول شبیه ساز اموزشی عمل جراحی چشم خود را با
دو ماژول عمل جراحی اب مروارید چشم و عمل جراحی
ویتره-رتین ،به عنوان دومین تولیدکنندۀ شبیه ساز عمل
جراحی چشم روانۀ بازار داخلی و همچنین بازار کشور
چین کند.
1.VR
شناسایی زودهنگام سلول های سرطانی
امکان پذیر شد
20
سامانه ای که در شناسایی بافت ها به کار می رود و بایوویژن
نام دارد ،شناسایی بالغ بر 300مارکر در ازمایشگاه ها را
امکان پذیر کرده است.
به گزارش مرکز ارتباطات و اطالع رسانی معاونت علمی و
فناوری ریاست جمهوری ،محمدمهدی امیری ،مدیرعامل
شرکت دانش بنیان «زیست فناوران سینا» که این محصول
را تولید کرده است ،توضیح داد« :سیستم بایوویژن
سیستمی شناساگر است و در ازمایشگاه های پاتوبیولوژی
کاربرد دارد .این سیستم شناساگر ،نوع بافت و برای مثال،
سرطان را تشخیص می دهد .بیش از 300نوع مارکر وجود
دارد که این سیستم می تواند ان ها را شناسایی کند».
سیستمشناساگرتولیدشدهدرشرکتزیستفناورانسینا
بر پایۀ پلیمر ساخته شده است و در ایمونوهیستوشیمی
یا بافت شیمی ایمنی به کار برده می شود که نام فرایندی
برای مکان یابی پروتئین ها در یاخته های بافت است .در این
روش با استفاده از پادتن های منوکلونال ،پادتن های یاخته ها
شناساییمی شود.
در سال های اخیر ،این شیوه پیشرفت های چشمگیری کرده
است و در حال حاضر ،به عنوان یکی از روش های تشخیصی
مهم در شاخۀ پزشکی و به ویژه دانش اسیب شناسی
شناخته می شود.
شناسایی زودهنگام سلول های سرطانی و تقسیم بندی
انواع سلول های سرطانی ،ازجمله مزیت های دستگاه
شناساگر است .تا دو سال پیش ،سیستم شناساگر در
ایران وجود نداشت و نیاز کشور صرفا ً از طریق واردات
تامین می شد.
رویۀ کاربرد سیستم شناساگر به این شکل است :برای
مثال جراح ،بافت را در اختیار ازمایشگاه قرار می دهد و صفحه 20
ابان در قاب
اخبار و فناوری
قسمت پاتولوژی از دو منظر به این بافت توجه می کند؛
نخست ،اینکه بررسی می شود این بافت سرطانی است یا
خیر .دوم ،مولکول ها به کمک سیستم شناساگر ،ارزیابی
دسته بندی و طبقه بندی می شوند .این طبقه بندی در
شیوۀ درمان اهمیت بسزایی دارد ،زیرا متخصص با توجه به
نوع طبقه بندی ،مسیر درمان را برای بیمار مبتال به سرطان
ترسیم می کند .در طراحی سیستم شناساگر از علوم و
فناوری های زیادی استفاده می شود ،اما اتکای تولیدکننده
بر علم شیمی ،مواد و ایمونولوژی است .ازمایش های
متعدد نشان داده است سیستم شناساگر تولیدشده در
شرکت زیست فناوران سینا کارکرد نمونۀ خارجی را دارد ،اما
تا حدود 60درصد ارزان تر از نمونه خارجی است .مهم ترین
مشتریان سیستم شناساگر ،ازمایشگاه های پاتولوژی
هستند که با به کارگیری این سیستم دقت تشخیص
را ارتقا داده اند .این شرکت دانش بنیان در راستای
بهینه سازی سیستم شناساگر فرصت شغلی ایجاد کرده
است و به این علت که از سیستم شناساگر در محل های
مختلفی استفاده می شود ،تعداد بسیار زیادی فرصت
شغلی به صورت غیرمستقیم نیز ایجاد شده است.
امیری با اشاره به اینکه هنوز هم حجم زیادی از نیاز
کشور به سیستم شناساگر ازمایشگاه ها از خارج از کشور
تامین می شود ،گفت« :بر اساس برخی براوردها ،معادل
حدود 20میلیارد تومان ارز ،سال گذشته از کشور خارج
شده است تا کیت شناساگر وارد کشور شود؛ مشخص
است که اگر نمونۀ داخلی در اختیار ازمایشگاه ها قرار گیرد،
در این عرصه صرفه جویی ارزی خواهیم داشت».
تکنولوژی پیچیدۀ مهم ترین داروی سرطان
سینه در دست جوانان نخبۀ ایرانی
سرطان سینه می شود؛ در واقع ،این فناوری کمک می کند
تا داروهای شیمی درمانی که بسیار سمی اند ،بیشتر بر
تودۀ سرطانی تاثیر بگذارند و بنابراین ضمن اثربخشی
بیشتر ،بیمار از عوارض متعدد داروهای شیمی درمانی در
امان باشد».
او افزود « :این دارو ،داروی خط اول درمان سرطان سینه
HER2مثبت است که حدود ۲۹درصد جمعیت بیماران
ایرانی را شامل می شود و مراحل درمان سخت تری دارد؛ این
دارو ترکیب دو داروی ایمنی درمانی و شیمی درمانی است
که دانش داروسازی به گونه ای ان را طراحی کرده است
تا فقط به بافت سرطان سینه برسد .با توجه به اینکه
برای درمان این نوع سرطان ،تزریق این دارو الزامی است
و بیماران از ان محروم بوده اند ،داروی ایرانی سرطان سینه
کمک می کند تا افراد مبتال با قیمت کمتر از ۵۰درصد نمونۀ
خارجی تحت درمان قرار بگیرند».
گودرزی یاداور شد « :ساخت این دارو از سال 1393اغاز
شد و با مجوز سازمان غذا و داروی ایران در اردیبهشت
سال ،۱۴۰۰به صورت فوریتی در اختیار داروخانه های مرجع
شهر تهران قرار گرفت .معاونت علمی و فناوری ریاست
جمهوری پادینکس را به عنوان محصولی دانش بنیان با
باالترین سطح فناوری تایید کرده و ستاد ویژۀ توسعۀ
فناوری نانو به ان تاییدیه نانو مقیاس اعطا کرده است».
او خاطرنشان کرد« :این دارو فقط یک نمونه خارجی دارد
که شرکت سوئیسی روچه 1تولید می کند و بالغ بر ۱۵تا ۲۰
میلیون تومان قیمت دارد؛ درحالی که نمونۀ ایرانی ان هفت
میلیون تومان است و به صورت ویال تزریقی لیوفیلیزه
تجویز می شود».
مدیر این شرکت دانش بنیان ایرانی در پایان گفت:
«عالوه بر توانایی تامین نیاز داخل ،شرایط صادرات نیز
مهیاست و با توجه به اینکه این دارو منحصربه فرد است
و فقط یک شرکت داروسازی سوئیسی ان را تولید می کند،
برای صادرات ان تقاضاهای زیادی داده شده است».
مدیر یکی از شرکت های دانش بنیان ایرانی از ساخت و
تولید مهم ترین داروی سرطان سینه خبر داد که جوانان
نخبه به تکنولوژی پیچیده ان دست یافته اند؛ این دارو را
فقط شرکتی سوئیسی تولید می کند که به علت انحصاری
بودن ،امکان واردات ان مهیا نیست.
به گزارش خبرگزاری فارس ،نوید گودرزی ،مدیرعامل
یکی از شرکت های دانش بنیان تولیدکنندۀ دارو اظهار
کرد« :موفق شدیم نخستین داروی ایرانی ضدسرطان با
تکنولوژی ADCها را که تا پیش از این به دلیل انحصار و
قیمت زیاد ،در دسترس بیماران نبود ،به مرحلۀ تولید و
عرضه برسانیم».
مدیر این شرکت دانش بنیان ایرانی با اشاره به اینکه
این دارو از تکنولوژی « »ADCاستفاده می کند ،ادامه داد:
«فناوری Antibody Drug Conjugatesکه به اختصار به ان
ADCگفته می شود ،قادر به دارورسانی هدفمند عوامل
سایتوتوکسیک قوی تر از داروهای شیمی درمانی رایج به
سلول توموری برای دستیابی به کشندگی باال در سلول
سرطانی بدون اسیب به سلول های سالم است که این
روند منجر به بروز کمترین عارضه در افراد دچار بیماری
1.Roche
21 صفحه 21
ابان در قاب
اخبار و فناوری
کمک به گام برداشتن بیماران ضایعۀ نخاعی
سیستــــم پــاراواک بــا به کارگیـــری مدل هــای ریاضــی از
سیستم های اسکلتی-عضالنی و راهبردهای کنترلی ،میزان
انقباض عضالت فلج را در طول حرکت کنترل می کند.
22
به گزارش معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ،این
فناوری که در انحصار شرکتی امریکایی است ،با تالش یکی
از شرکت های فناوری سامانه های الکترونیک عصبی در
کشور بومی سازی شد.
پروتز عصبی حرکتی پاراواک ،سیستمی میکروالکترونیکی
با کنترل تراشۀ ریزپردازنده ای است که بر مبنای سیستم
عصبی مرکزی انسان ،حرکت را در عضو ایجاد و کنترل
می کند .این سیستم قابلیت برنامه ریزی حرکتی دارد و با
توجه به حرکت مدنظر ،میزان انقباض را کنترل می کند.
سیستم پاراواک با به کارگیری مدل های ریاضی از
سیستم های اسکلتی-عضالنی و راهبرد های کنترلی ،میزان
انقباض عضالت فلج را در طول حرکت کنترل می کند.
این سیستم برای ایجاد حرکت های ایستادن ،گام
برداشتن و نشستن بعضی از افراد دچار ضایعۀ نخاعی
کامل در سطح پشتی به کار می رود .عالوه بر کاربردهای
حرکتی ،سیستم پاراواک کاربردهای درمانی دارد و از پوکی
استخوان ،اتروفی عضالنی و زخم بستر جلوگیری می کند.
همچنین سبب بهبود در وضعیت قلبی-عروقی و عملکرد
سیستم گوارش بیمار می شود.
شرکتی امریکایی با قیمتی بین 13تا 15هزار دالر این
محصول را تولید می کند و به فروش می رساند ،اما به ازای
تولید هر نمونه از سیستم ایران ساخت ان تقریبا ً13هزار
دالر صرفه جویی ارزی شکل می گیرد .هر بیمار ضایعۀ
نخاعی پاراپلژیک نیاز به سیستم مجزایی دارد .افرادی که
دچار ضایعه نخاعی اند ،عالوه بر مشکالت حرکتی ،در اثر
بی تحرکی دچار عوارضی از قبیل پوکی استخوان ،اتروفی
عضالنی ،سفتی مفاصل ،زخم بستر ،خشکی مفاصل و
نارسایی های کلیوی و قلبی و عروقی می شوند.
همچنین ،این افراد کنترل ادرار ندارند و عمل دفعشان با
مشکل مواجه است .ضمن اینکه دچار افسردگی می شوند
و نگهداری شان برای خانواده مشکل و هزینه بر است.
به همین دلیل ،همیشه دستیابی به روشی برای رفع
معلولیت و عوارض ناشی از ان ،هدف بسیاری از تحقیقات
علمی بوده است.
مسئلۀ ضایعۀ نخاعی و جلوگیری از عوارض ناشی از ان،
از مسائل جدی در حوزۀ سالمت در سطح بین المللی است.
تاکنون برای ایجاد حرکت در افراد فلج روش های مختلفی
مطرح شده است .یکی از روش های مرسوم استفاده از
اسکلت های رباتیک است .این ربات ها روی عضو فلج قرار
می گیرد و سبب حرکت پسیو در عضو می شود.
از روش های رایج دیگر برای ایستادن شخص معلول و
ایجاد تحرک ،استفاده از وسایل مکانیکی مانند ویلچر
ایستاست .این وسایل تحرک بسیار محدودی در عضو ایجاد
می کند .روش دیگر مبتنی بر بازسازی اعصاب صدمه دیده
است؛ این روش هنوز در مرحلۀ تحقیقات بنیادین است و
به محیط های کلینیکی راه پیدا نکرده است.
استفاده از فناوری عصبی نیز از روش های بالقوۀ موثر
برای رفع مشکالت حرکتی در افراد دچار ضایعۀ نخاعی و
جلوگیری از عوارض ناشی از ضایعه است.
هدف این فناوری ،طراحی و ساخت ابزار میکروالکترونیکی
است که با ارتباط مستقیم با سیستم عصبی مرکزی یا
اعصاب محیطی ،کنترل خارجی ارگان های بدن را به عهده
می گیرد .این فناوری در طرح کالن فناوری ساخت سیستم
عصبی پاراواک استفاده شده است.
این محصول ایرانی به دلیل کارایی زیاد و قیمت مناسب
شرایط خوبی برای صادرات دارد و پس از اخذ استانداردهای
بین المللی و دریافت تاییدیه های معتبر جهانی به کشورهای
دیگر ،به ویژه کشورهای همسایه ،صادر خواهد شد.
در حال حاضر ،این محصول در بیمارستان رفیده ،موسسه
اموزشی رعد ،سازمان بهزیستی گلستان ،انجمن معلولین
ضایعه نخاعی استان مازندران ،انجمن خیریه صابرین و
برای افراد حقیقی استفاده می شود .این شرکت می تواند
ساالنه 200دستگاه تولید و روانۀ بازار کند.
تعیین الگوی بهینۀ حرکت برای گام برداشتن افراد دچار
ضایعۀ نخاعی ،حرکت برخاستن از صندلی چرخ دار در افراد
فلج پایین تنه ،امنیت نرم افزاری و سخت افزاری سیستم
و ابعاد و توان مصرفی پایین ،از جمله مزایای این محصول
ایران ساخت است. صفحه 22
ابان در قاب
اخبار و فناوری
تولید دستگاه تثبیت کنندۀ بافت قلب توسط
محققان ایرانی
یکی از شرکت های دانش بنیان با دریافت تسهیالت
سرمایه در گردش از صندوق پژوهش و فناوری سالمت
ثامن و تامین بخشی از هزینه ها ،موفق به تولید دستگاه
تثبیت کنندۀ بافت قلب شد .
به گزارش روابط عمومی صندوق پژوهش و فناوری
سالمت ثامن ،شرکت دانش بنیان «الکترومد پرشین
توس» در زمینۀ تولید تجهیزات پزشکی فناورانه فعالیت
ارائۀ محصولی جدید برای تشخیص و درمان
بیماری های مغزی
محققان کشور محصولی ایران ساخت برای تشخیص و
درمان بیماری های مرتبط با روان تولید کردند.
به گزارش معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ،این
محصول برنامه ای جامع است که تصاویر سیستم مغز و
اعصاب را ارزیابی می کند و پس از ان ،پروتکل درمانی دقیق
و متناسب با هر فرد را ارائه می دهد .نام این محصول
می کند و دستگاه تثبیت کنندۀ بافت قلب (اختاپوس)
محصول تولیدی این شرکت دانش بنیان است.
این محصول با ایجاد مکش روی سطح قلب سبب
تثبیت موضعی بافت این عضو می شود .ثابت کننده های
بافت قلب ابزار اصلی در روند عمل بای پس عروق کرونر
بدون پمپ است که سبب کاهش حرکت و جابه جا نشدن
قلب به صورت موضعی می شوند.
اختاپوس یا اتصاالت LSاتصال هایی اند که در عمل های
جراحی قلب بسته و باز استفاده می شوند .این اتصال ها به
برقراری جریان خون کمک می کنند .عالوه بر ان ،در مواقعی
که جریان خون کافی وجود نداشته باشد ،می توان از این
نوع اتصاالت موقت استفاده کرد .این محصول کلمپ هایی
در رنگ های ابی و قرمز دارد که برای قطع و وصل کردن
جریان خون استفاده می شود.
شرکت الکترومد پرشین توس تمامی قطعات محصول را
به صورت داخلی و درون سازمانی تولید می کند .همچنین
تمامی مراحل مونتاژ در این مجموعه انجام می شود.
به دلیل وابسته نبودن این محصول به بازارهای خارجی،
مشکالت ناشی از تحریم ها تاثیر چندانی در روند تولید این
مجموعه نداشته و به طور مستمر در حال عرضۀ محصول
به جامعۀ علوم پزشکی ایران ،ازجمله بیمارستان های
خصوصی ،دولتی و نیمه خصوصی فعال در زمینۀ جراحی
قلب است.
«سایکورادیولوژی» است که در ان ،روند درمانی فردمحور
وجود دارد.
با تصویربرداری از مغز و اعصاب مجموعه ای از داده ها از هر
فرد به دست می اید که شامل تصاویر ساختاری ،عملکردی
و ارتباطات ساختاری و عملکردی است .این تصاویر به کمک
ام ارای _ یکی از روش های پیشرفتۀ تصویربرداری _ ثبت
و پس از ارزیابی نواحی اسیب دیده در هر بیمار مشخص
می شود .سپس ،بر اساس ویژگی های فردی هر بیمار ،مانند
نوع بیماری ،ناحیۀ اسیب دیده در مغز و حتی شکل سر،
پروتکل درمانی مناسب برای او پیشنهاد می شود و تحت
درمان قرار می گیرد.
این برنامه به عنوان ابزار کمک تشخیصی در خدمت
متخصصان بالینی قرار می گیرد تا تشخیصی دقیق تر
داشته باشند .ارائۀ خدمات تشخیصی ،تشخیص افتراقی
بین بیماری ها و ارائۀ درمان موثرتر ،از قابلیت های این
برنامۀ ایران ساخت است.
محققان در تولید ان از همگرایی فناوری ها استفاده کردند
و متخصصان حوزه های مختلف در کنار یکدیگر گرد امدند
تا با کنار هم قرار دادن دانش و علم ،این محصول درمانی
تولید شود .هوش مصنوعی یکی از فناوری های به کاررفته
در ان است.
23 صفحه 23
ابان در قاب
اخبار و فناوری
بیست طرح برای هوشمندسازی ابزار تولید
گیاهان دارویی اجرایی شد
برای رونق دادن به صنعت گیاهان دارویی باید از ابزار
هوشمند و ماشین االت مکانیکی استفاده کرد .این کار با
حمایت معاونت علمی و فناوری طی دو سال اخیر اجرایی
شده و به رشد سطح زیرکشت و افزایش تولید این
محصوالت کمک کرده است.
24
روش تولید سنتی گیاهان دارویی از دیرباز در کشور
وجود داشته است و همچنان نیز در برخی استان ها ادامه
دارد؛ اما این روش قدیمی وقت گیر است و کارایی چندانی
ندارد .در روزهایی که زندگی با شتاب زیادی می گذرد و
استفاده از فناوری های نوین شیوۀ زندگی را تغییر داده
است ،صنایع به دنبال اجرای طرح های توسعه ای با کمک
هوشمندسازی و ابزار مکانیکی اند .صنعت گیاهان دارویی
هم در این میدان پرشتاب در تکاپو است تا با استفاده
از طرح های توسعۀ مکانیزاسیون گیاهان دارویی ،از
این قافله عقب نماند و تجهیزات کافی برای تولید این
محصوالت را فراهم کند .ستاد توسعۀ فناوری های
گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی و فناوری
ریاست جمهوری نیز با تسریع و تسهیل این اتفاق
در دو سال اخیر ،از بیست طرح توسعۀ مکانیزاسیون
گیاهان دارویی در کشور حمایت کرده است .طرح هایی
تولید مادۀ موثرۀ دارویی به یاری درمان ضایعات
پوستی امد
چون «ماشین برداشت گل محمدی»« ،ماشین سورت و
بسته بندی پیاز زعفران»« ،توسعۀ مکانیزاسیون کاشت
پیاز زعفران»« ،توسعه و تکمیل ماشین های برداشت
گل زعفران»« ،دستگاه پاک کنندۀ گل زعفران با سیستم
پردازش نور»« ،دستگاه های خشک کن و بسته بندی
زعفران»« ،مکانیزاسیون کشت زیره سبز در خراسان» و
«مکانیزاسیون کشت سیاه دانه و زیره در استان گلستان»
از جملۀ این طرح هاست.
«تکمیل ماشین برداشت بابونه در پردیس ابوریحان
دانشگاه تهران»« ،تکمیل ماشین برداشت چای ترش»،
«تغییرات ماشین کاشت نشایی با رویکرد کاشت نشای
گیاهان دارویی»« ،ساخت ماشین کاشت موسیر با ایجاد
تغییراتی در سیب زمینی کار»« ،فراوری موسیر با استفاده
از دستگاه پوست کن و خشک کن اختصاصی»« ،دستگاه
شست وشو ،سورت و خشک کن ریشۀ گیاهان دارویی» و
«دستگاه جداکننده ،بوجاری و سورت گیاهان دارویی» از
دیگر طرح هایی اند که از ان ها حمایت شده است.
همچنین این ستاد برنامه های متعددی برای افزایش
تولید گیاهان دارویی دارد که در این زمینه می توان از
طرح های «اولویت بندی کشت گیاهان دارویی در مناطق
مختلف بر اساس مزایا و ظرفیت های منطقه ای»« ،توسعۀ
گیاهان دارویی حوضۀ دریاچه ارومیه»« ،کشت و توسعۀ
گیاهان دارویی در سه هزار هکتار دشت سیستان»« ،ایجاد
باغ الگویی گیاهان دارویی گرمسیری و تولید نهاده های
تکثیری» و «توسعۀ کشت گیاهان دارویی با تغییر الگوی
کشت با تاکید بر گیاهان دارویی کم اب خواه» نام برد.
با نگاهی به وضعیت کشت و تولید گیاهان دارویی طی
سال های اخیر ،می توان روند روبه رشد سطح زیرکشت و
افزایش تولید گیاهان دارویی را مشاهده کرد .این اتفاقات
حاصل تزریق نواوری و فناوری به صنعت گیاهان دارویی
کشور و استفاده از توان دانشی شرکت های دانش بنیان
و خالق است.
شرکتی دانش بنیان موفق به تولید مادۀ موثرۀ دارویی
شد که در درمان زگیل ،به ویژه زگیل های تناسلی و
ضایعات پوستی سرطانی ،تاثیر غیرمستقیم دارد.
کرم موضعی ایمیکویمود با نام تجاری «الدارا» در
درمان زگیل و ضایعات پوستی سرطانی استفاده
می شود .ایمیکویمود تنظیم کنندۀ پاسخ ایمنی است
و اثر ضدویروسی مستقیم ندارد ،بلکه سبب تحریک
سیتوکین هایی مانند اینترفرون الفا می شود و از این
طریق با ویروس مقابله می کند.
ارمین دادگر ،مدیرعامل شرکت دانش بنیان «نیکان
اکسیرباختر» ،از تجاری سازی این مادۀ موثره در کاهش
ضایعه های پوستی گفت و ادامه داد« :ایمیکویمود مادۀ
موثرۀ دارویی و پرکاربردی در حوزۀ سالمت است .این صفحه 24
ابان در قاب
اخبار و فناوری
مادۀ دارویی برای درمان زگیل های خارجی در افراد بیشتر
از ۱۲سال به کار می رود .معموال ً برای درمان زگیل از نوع
کرمی این فراوردۀ دارویی هم زمان با درمان های دیگر
استفاده می شود».
این دارو نوعی اصالح کنندۀ پاسخ ایمنی است و برای
درمان انواع خاصی از رشد خارجی سلول های پوستی
استفاده می شود که شامل رشدهای پیش سرطانی نوع
خاصی از سرطان پوست موسوم به سرطان سلول بازال
سطحی و زگیل های قسمت خارجی بدن می شود .این
دارو فعالیت مستقیم ضدویروسی ندارد .این شرکت
دانش بنیان در زمینۀ دارو و فراورده های پیشرفتۀ حوزۀ
تشخیص و درمان فعالیت می کند و توانسته است
داروهای اثربخش در کاهش عالئم و درمان عارضه های
خاص پوست را تجاری سازی کند .پیش از این ،مادۀ
موثرۀ داروی ایمیکویمود از چین ،المان و امریکا وارد
ایران می شد ،اما فعاالن فناور این شرکت دانش بنیان
توانستند سنتز مادۀ موثرۀ دارویی ایمیکویمود را با
یک ششم قیمت وارداتی در ایران بومی سازی کنند.
برای گیاهان دارویی 120استاندارد ملی به ثبت
رسید؛ اصالح قوانین و مقررات
مجوزها باید با سخت گیری بیشتری صادر شود.
مراحل مختلف صدور مجوز عبارتند از :پروانۀ بهره برداری،
تولید بذر استاندارد ،تولید فراورده ها و محصوالت نهایی
م از حوزۀ دام پزشکی ،سموم ،افت کش ها ،داروها و
اع ّ
فراورده های گیاهی و سنتی مربوط به سازمان های مختلف
ازجمله وزارت جهاد کشاورزی ،وزارت صنعت ،معدن
و تجارت ،موسسۀ ثبت و گواهی بذر و نهال ،سازمان
دام پزشکی ،سازمان حفظ نباتات کشور و سازمان غذا و
دارو .در سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی نیز بر
سامان دهی فرایندها و ساختارهای نظارت و ارزیابی بر
تمامی فعاالن و فعالیت های حوزۀ گیاهان دارویی و طب
سنتی تاکید ویژه ای شده است؛ به همین دلیل ،ستاد
توسعۀ فناوری های گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت
علمی و فناوری ریاست جمهوری با همکاری دستگاه های
مرتبط ،اقدامات موثری در ساده سازی و اصالح قوانین و
مقررات مربوطه انجام داده است.
از این میان ،می توان به تصویب و ابالغ دستورالعمل
اجرایی ثبت داروهای طبیعی و طب سنتی مصرفی در
دام پزشکی در سازمان دام پزشکی ،ابالغ دستورالعمل
اجرایی ثبت فراوردۀ نهایی داروی سنتی زالوی طبی
توسط ادارۀ کل فراورده های طبیعی سازمان غذا و دارو
و ساده سازی و الکترونیک کردن مقررات ثبت داروها و
فراورده های گیاهی و ...اشاره کرد.
ستاد برای سهولت و ایجاد شفافیت برای متقاضیانی
که به دنبال دریافت مجوزهای الزمند ،با همکاری ادارۀ
کل فراورده های طبیعی سازمان غذا و دارو و دفتر طرح
ملی گیاهان دارویی ،در حال ایجاد زیرساخت های پنجره
و سامانۀ واحد الکترونیکی صدور مجوزهاست که
به زودی به نتیجه خواهد رسید.
با تالش نهادهای مرتبط ،تاکنون 120استاندارد ملی برای
گیاهان دارویی و داروهای گیاهی ثبت شده است که این
کار به ارتقای کیفیت تولیدات منجر می شود.
ستاد توسعۀ علوم و فناوری های گیاهان دارویی و طب
سنتی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و شبکۀ
ملی پژوهش و فناوری گیاهان دارویی در همکاری موثری
با سازمان ملی استاندارد ،در تالشند با ساده سازی و اصالح
قوانین و مقررات ،صدور مجوزهای مورد نیاز در این حوزه
را تسهیل کنند .این تالش ها تاکنون منجر به ثبت 120
عنوان استاندارد در سازمان ملی استاندارد شده است.
یکی از ضروریات برای ارتقای کیفیت تولیدات در هر
صنعتی ،دریافت مجوزهای خاص است .حوزۀ گیاهان
دارویی و طب سنتی نیز از این قاعده مستثنی نیست
و با توجه به سروکار داشتن با سالمت فرد و جامعه،
25 صفحه 25
ابان در قاب
اخبار و فناوری
بیماران از راه دور خدمات توان بخشی
دریافت می کنند
با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری طرح
کالن ملی فناوری با عنوان توسعۀ فناوری های توان بخشی
از راه دور اجرایی شد.
26
طرح کالن ملی توسعه فناوری های توان بخشی از راه
دور ،کاهش هزینه و زمان رفت وامدهای مکرر برای
بیمار ،افزایش ازادی عمل برای درمانگر و بیمار ،تدوین
برنامه های توان بخشی تخصصی برای گروه بیماران
پارکینسون ،سکتۀ مغزی و فلج مغزی و ارزیابی بالینی
محصول پیش از ورود به بازار را به همراه دارد .این
پروژۀ ملی با حمایت معاونت علمی و فناوری و توسط
مرکز تحقیقات فناوری های توان بخشی هوشمند جواد
موفقیان (دانشگاه صنعتی شریف) اجرایی شده است.
این طرح درصدد است با به کارگیری فناوری های جدید،
ارائۀ خدمات را به خانۀ بیمار ببرد و نقش درمانگر را از
شکل حضوری به نظارت کننده تغییر دهد تا درمانگر به
کمک ان بتواند هم زمان به تعداد بیشتری از بیماران
ازمایش ساده ای که زوال عقل را پنج سال
زودتر تشخیص می دهد
خدمات رسانی کند و بیمار نیز به مراجعۀ دائم به کلینیک
نیاز نداشته باشد.
توان بخشی ،مانند فیزیوتراپی ،کاردرمانی ،گفتاردرمانی
و غیره ،در کنار دارو و جراحی ،یکی از روش های درمان
بیماری هاست .با توجه به افزایش سن جامعه ،نیاز به
این خدمات هر روز بیشتر می شود .همچنین خدمات
این حوزه به صورت سنتی نیازمند مراجعۀ بیمار به
کلینیک است که این موضوع دسترسی به این خدمات
را محدود می کند .به همین دلیل ،اجرایی شدن این طرح
کالن به بیماران کمک می کند تا با صرف هزینه و وقت
کمتر نیازهای درمانی خود را پاسخ دهند.
همۀ کلینیک های توان بخشی کشور مشتری بالقوۀ
این محصولند و در حال حاضر ،توان بخشی از راه دور
در کلینیک مرکز موفقیان ،کلینیک توانبخشی بهروزی
(تهران) ،کلینیک توانبخشی دریا (تهران) ،کلینیک
توانبخشی یارا (تهران) ،بیمارستان نیکان (تهران) و
کلینیک توانبخشی اوای امید (شیراز) استفاده می شود.
این محصول با کیفیت و با فناوری مناسب ایران ساخت
شده ،به همین دلیل ،صادرات ان به راحتی امکان پذیر
است و قطعا ً مشتریان زیادی در دنیا خواهد داشت.
مجریان این طرح به دنبال اخذ پروانۀ قطعی تولید از
ادارۀ کل تجهیزات پزشکی اند تا پس از ان برای اغاز فرایند
صادرات این محصول نیز اقدام کنند.
بخش عمده ای از فناوری طراحی و ساخت این دستگاه
مربوط به حوزۀ نرم افزاری محصول است .به همین دلیل
شرکت تولیدکننده هیچ محدودیتی در حجم تولید ندارد
و پیش بینی می شود میزان تولید ان در سه سال اینده،
هر سال ،سه برابر شود .در حال حاضر ،سی دستگاه برای
مرکز موفقیان تولید شده که به صورت پایلوت در حال
ارائۀ خدمات توان بخشی از راه دور است و ده دستگاه نیز
برای مشتریان خصوصی تولید شده است.
دانشمندان ازمایش خون ساده ای را توسعه داده اند
که پنج سال قبل از ظهور عالئم ،بیماری زوال عقل را
تشخیص می دهد.
به گزارش دیلی میل ،کارشناسان المانی می گویند به
کمک ازمایش سادۀ خون می توان بیماری زوال عقل
را پنج سال زودتر تشخیص داد .هنگامی که اولین
عالئم زوال عقل ظاهر می شود ،بیماران دچار اسیب
مغزی می شوند ،اما دانشمندان می گویند ممکن است
به زودی بتوانند این بیماری را سریع تشخیص دهند.
این موضوع درمان بیماران را سرعت می بخشد و به کند
شدن وضعیت کمک می کند.
دانشمندان مرکز المانی بیماری های عصبی می گویند که صفحه 26
ابان در قاب
اخبار و فناوری
اکنون ،سه نشانگر زیستی را شناسایی کرده اند که ممکن
است عالمت های هشداردهنده ای باشند که نشان دهند
فرد از این بیماری رنج می برد .بر اساس امارهای موجود ،در
انگلیس حدود ۸۵۰هزار نفر مبتال به زوال عقل هستند و
6/2میلیون نفر در ایاالت متحده به این بیماری مبتالیند.
عوامل زیادی در شروع زوال عقل موثرند ،ازجمله سن،
وضعیت سالمتی و شیوه زندگی؛ بنابراین افزایش خطر
داروی ایرانی درمان ارتریت روماتوئید
رونمایی شد
شرکتی دانش بنیان داروی اناکینرای تزریقی برای درمان
ارترید روماتویید را تولید و رونمایی کرد.
به گزارش خبرگزاری مهر ،یکی از شرکت های دانش بنیان،
داروی بیوسیمیالر حاوی مادۀ فعال دارویی «اناکینرا» را
که نوعی سیتوکین _ عامل سرکوب کنندۀ ایمنی _ به
شمار می رود ،به تولید رساند .این دارو در ترکیب با
داروی متوترکسات 1برای درمان نشانه ها و عالئم بیماری
روماتوئید ارتریت در بزرگساالن کاربرد دارد.
بدن انسان در برابر بیماری های روماتویید ارتریت
و سندرم وابسته به کرایوپیرین و بیماری های استیل،
مقادیر زیاد سیتوکین ،به نام اینترلوکین ۱-تولید می کند
که موجب اثار مضری همچون التهاب و بروز عالیم بیماری
می شود؛ ازاین رو ،به طور معمول بدن ما پروتئین هایی برای
سرکوب این اثار مضر تولید می کند که اناکینرا مادۀ فعال
استفاده از میکروارگانیزم ای کوالی 2تولید شده است.
سیتوکین ها یا عامل سرکوب کنندۀ ایمنی ،پروتئین هایی
1.Methortrexate
2.E-coli
به این معنا نیست که فرد قطعا ً دچار زوال عقل می شود.
بااین حال ،هشدار اولیه دربارۀ افزایش خطر می تواند از
ابتال به زوال عقل جلوگیری کند یا ان را به تاخیر بیندازد،
زیرا به افراد اجازه می دهد برای هرگونه مشکل بهداشتی،
از جمله فشار خون باال یا سطح کلسترول به دنبال درمان
باشند؛ عالوه بر این ،به ان ها در اصالح شیوه زندگی از
طریق ورزش منظم و تغذیۀ سالم کمک می کند.
هستند که بدن می سازد .این پروتئین ها هماهنگ کنندۀ
ارتباطات بین سلولی اند و به کنترل فعالیت های سلولی
کمک می کنند .این دارو برای بیمارانی تجویز می شود که
پاسخ ان ها به داروی متوترکسات برای درمان روماتوئید
ارتریت ،به اندازۀ کافی خوب نبوده است.
این دارو برای درمان نشانه ها و عالئم التهاب مرتبط
با بیماری های راش ،درد مفصلی ،تب ،سردرد ،خستگی
در بزرگ ساالن و کودکان هشت ماه به باال کاربرد دارد.
همچنین این دارو برای درمان بیماری التهابی با درگیری
چند ارگان در دورۀ نوزادی که سندرم عصبی پوستی
مفصلی مزمن در شیرخواران نام دارد ،کاربرد دارد و در
فرم تزریقی است.
یکی از شرکت های دانش بنیان دارویی مورد تایید
معاونت علمی و فناوری ،این دارو را به تولید رسانده و
اکنون در داروخانه ها موجود است.
مجتبی زارع مهرجردی ،مدیر طرح های کالن ملی
صندوق نواوری و شکوفایی در مراسم رونمایی از داروی
اناکینرا اظهار کرد« :مجموعه کمک های ما به محصوالت
دانش بنیان چند بخش بوده و بخشی از ان مربوط به
اثبات تکنولوژی است .ممکن است شرکت ها در فرایند
تولید دچار شکست شوند و معموال ً سهم معاونت علمی
و ستادها در این قسمت بیشتر است».
مدیر طرح های کالن ملی صندوق نواوری و شکوفایی
تصریح کرد« :این صندوق از ورود محصوالت شرکت های
دانش بنیان به بازار حمایت می کند .به این محصول نیز
١٠میلیارد تومان کمک کردیم تا تجاری سازی و خط تولید
ان راه اندازی شود».
او افزود« :این یکی از مجموعه طرح های کالن ملی بود
که از ان حمایت کردیم و تعداد طرح های کالن ملی که
از ان ها پشتیبانی کرده ایم ،به ١٣۵عدد رسیده است».
27 صفحه 27
ابان در قاب
اخبار و فناوری
اپلیکیشن جدید برای مدیریت فشار خون
عرضه شد
برنامه ای به نام «هلوهارت» که در قالب اپلیکیشن روی
گوشی های هوشمند نصب می شود ،به اندازه گیری فشار
خون و مدیریت ان کمک می کند.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از ورج ،افرادی که
فشار خون باالیی دارند ،می توانند از نوعی اپلیکیشن
شبیه سازی عمیق مغز برای مقابله با
پارکینسون
28
جراحــان مغــز از ســال ها قبــل بــرای مقابلــه بــا بیمــاری
پارکینســون بــه دنبــال شناســایی زودهنــگام ان بوده اند.
شبیه ســازی عمیــق فرایندهــای مغــز بــه ایــن موضــوع
کمــک می کنــد.
به گــــــزارش نیواطلـــس ،بــــرای شبیـــه ســـازی عمیــــق
فرایندهای مغز جریان الکتریکی مالیم به بخش هایی
از ان منتقل می شود تا نشانه های کاهش عالئم حرکتی
در مغز شناسایی شوند.
محققان برای ارتقای این فناوری و شناسایی سریع تر
شکل گیری پارکینسون در مغز ،سلول های خاصی را
هدف قرار داده اند که به نظر می رسد اثار درمان ان ها
جدی تر بوده است و موجب کند شدن روند رشد
تلفن همراه برای کنترل ان و جلوگیری از به خطر افتادن
سالمت خود استفاده کنند .هلوهارت کنترل وضعیت
فشار خون به طور مرتب را امکان پذیر می کند و عالوه بر
این ،می توان از ان برای اندازه گیری وزن ،بررسی فعالیت
فیزیکی و دریافت رهنمودهایی در زمینۀ مدیریت فشار
خون استفاده کرد.
حدود نیمی از افراد بزرگ سال در امریکا با مشکل فشار
خون دست به گریبانند ،اما تنها شرایط یک چهارم این
افراد تحت کنترل است و نتیجۀ این موضوع ،افزایش
احتمال ابتالی افراد به بیماری هایی همچون سکته های
قلبی و مغزی است.
ً
برنامۀ یادشده مستقیما اطالعات مربوط به فشار خون را
در دسترس کاربران قرار می دهد و به طور خودکار به کاربران
راهبردهایی را پیشنهاد می کند تا بتوانند از افزایش فشار
خونشان جلوگیری کنند .این راهبرد ها مبتنی بر تبعیت
از رژیم های غذایی مناسب ،انجام تمرینات ورزشی و
مانند این هاست.
پارکینسون می شود .در این روش از طریق جراحی،
سیم های بسیار باریکی به بخش هایی از مغز متصل
می شوند و پالس های الکتریکی مالیم را به قسمت هایی
از مغز که مسئول مدیریت حرکت ها هستند ،منتقل
می کنند .این روش درمانی که از سال ۱۹۹۷ابداع شده
است ،سبب افزایش سطح دوپامین مغز می شود و
سرعت پیشرفت بیماری پارکینسون را کند می کند.
روش یادشده باید به طور مداوم استفاده شود تا جلوی
رشد بیماری پارکینسون را بگیرد.
محققان دانشگاه کارنگی ملون برای ارتقای این روش،
مجموعۀ خاصی از سلول های عصبی به نام گلوبوس
پالیدوس 1را با انفجارهای کوچک تحریک الکتریکی کردند
و بر مبنای ازمایش های انجام شده به این شیوه روی
موش ها ،معتقدند روش یادشده چهار برابر روش های
مشابه قبلی کارایی دارد .بازۀ زمانی اجرای این روش
درمانی دوازده ماه است.
1.Globus pallidus صفحه 28
ابان در قاب
اخبار و فناوری
طراحی بازی موبایلی برای سالمندان برای
جلوگیری از الزایمر
محققــان کشــور در گروهــی اســتارتاپی موفــق بــه طراحــی
بــازی موبایلــی بــرای ســالمندان شــدند کــه از الزایمــر
جلوگیــری می کنــد.
به گزارش ستاد توسعۀ علوم و فناوری های شناختی،
دکتر مصطفی الماسی ،عضو هیئت علمی دانشگاه علوم
پزشکی ایران ،با اشاره به اینکه انجام تمرینات شناختی
و بازی کردن برای سالمت مغز و پیشگیری از بیماری
الزایمر موثر است ،گفت« :مداخالت شناختی می تواند
سبب جلوگیری از کاهش عملکرد شناختی و افرایش
توانایی های شناختی در سالمندان شود».
او با بیان اینکه بیماری الزایمر نوعی بیماری عصبی است
که کارکردهای شناختی فرد را تخریب می کند و در مراحل
پیشرفت سبب معلولیت می شود ،گفت« :الزایمر صرفا ً
واکسن سرطان پستان به مرحلۀ ازمایش
انسانی رسید
فراموشی سادۀ روزانه نیست ،بلکه این بیماری حافظه،
یادگیری و مهارت های روزانۀ زندگی فرد را نیز دربرمی گیرد».
عضو این گروه استارتاپی با بیان اینکه پس از ابتال
به الزایمر می توان با انجام تمرینات شناختی سرعت و
روند رشد بیماری را کاهش داد ،افزود« :الزایمر یکی از
بیماری هایی است که با افزایش سن ،کارکردهای شناختی
فرد را تحت تاثیر قرار می دهد ،اما افراد به طور طبیعی
در این دوران به دلیل کاهش میزان اموزش و یادگیری،
با کاهش توانایی در کارکردهای شناختی خود مواجه
می شوند که این افت عملکرد با انجام متناوب تمرین های
شناختی جبران پذیر است».
او یاداور شد« :بیمار مبتال به الزایمر در مراحل پیشرفتۀ
خود نیاز به مراقبت شبانه روزی دارد که به جز درگیر کردن
سالمتی و وقت اعضای خانواده ،هزینه های زیادی نیز بر
ایشان تحمیل می کند .متاسفانه ،در حال حاضر درمان
قطعی برای این بیماری وجود ندارد».
الماسی گفت« :تشخیص به موقع ،اقدام برای انجام
غربالگری های الزم و شروع مداخالت درمانی و توان بخشی
زودهنگام ،معلولیت های ناشی از بیماری را به تعویق
می اندازد و پس از ابتالی فرد به بیماری الزایمر می توان
با انجام تمرینات شناختی سرعت و روند رشد بیماری
را کاهش داد .ازاین رو ،نوعی بازی در این تیم استارتاپی
طراحی کردیم که مانع الزایمر در دوران سالمندی می شود».
فرح بکی زاده ،از دیگر اعضای این گروه استارتاپی ،دربارۀ
ویژگی های این بازی شناختی گفت« :این بازی موبایلی،
مرتبط با حافظه است که گروه سنی باالی ۵۰سال
می توانند در ۴۰مرحله با الگوگیری از نرم افزارهای معتبر
بالینی شناختی مجموعه ای از تمرینات شناختی را در
بستر سناریوی بومی شده ای انجام دهند».
پــس از گذشــت دو دهــه از تحقیقــات پیش بالینــی،
اولیــن فــاز انســانی واکســن ســرطان پســتان در حــال اغــاز
شــدن اســت.
به گزارش نیواطلس ،این واکسن به گونه ای طراحی شده
است که می تواند پروتئینی را که به طور معمول در نتیجۀ
سرطان پستان سه گانه-منفی ایجاد می شود ،هدف قرار
دهد.
این نوع از سرطان به گونه ای است که هیچ یک از
گیرنده های استروژن ،پروژسترون و HER2/neuرا ندارد
و درمان ان دشوارتر است ،زیرا باید از درمان های
ترکیبی چنددارویی برای درمان ان استفاده کرد و این
نشان دهندۀ کشنده بودن این نوع از سرطان است.
حدود ۱۵درصد از سرطان های پستان از این نوعند.
تحقیقات چشمگیری که در سال ۲۰۱۰منتشر شد،
نشان از هدف جدیدی برای تولید واکسن برای این
29 صفحه 29
ابان در قاب
اخبار و فناوری
نوع از سرطان پستان داشت .بر اساس این تحقیقات،
سلول های سرطانی به طور معمول سطح باالیی از پروتئین
الفاالکتالبومین 1تولید می کنند و این پروتئین می تواند
هدف مناسبی برای واکسن ها باشد.
توماس باد ،2محقق اصلی این ازمایش بالینی می گوید :
«ایدۀ کلی ان است که پروتئین الفاالکتالبومین را به
هدفی برای سلول های ایمنی تبدیل کنیم تا سیستم
ایمنی به سلول هایی که این پروتئین را تولید می کنند،
حمله کند ».مطالعۀ حیوانی نشان داد که اموزش سیستم
ایمنی برای هدف قرار دادن این پروتئین نه تنها رشد
تومورهای سرطانی را کاهش می دهد ،بلکه از به وجود
امدن ان ها در وهلۀ اول نیز جلوگیری می کند .وینسنت
توهی که تقریبا ً ۲۰سال روی این پروژه کار کرده است،
می گوید که هدف ان ها تولید واکسن برای جلوگیری از
بروز سرطان پستان در کسانی است که در معرض خطر
شدید ابتال به این بیماری قرار دارند .فاز یک ازمایش
انسانی برای بررسی ایمنی واکسن طراحی شده است و
در ان ،پاسخ ایمنی افراد نیز بررسی می شود .حداکثر
۲۴زن در این ازمایش شرکت خواهند کرد .این گروه
شامل کسانی می شود که در گذشته به سرطان پستان
سه گانۀ منفی مبتال بوده اند و اکنون درمان شده اند .این
افراد حدود سه ماه برای ارزیابی عوارض جانبی تحت
نظر خواهند بود .انتظار می رود فاز اول ازمایش انسانی
حدود یک سال به طول بینجامد .در ازمایش های بعدی از
داوطلبان بیشتری استفاده خواهد شد تا کارایی واکسن
بررسی شود .محققان امیدوارند در تحقیقات اینده
از افراد سالم که در معرض خطر شدید ابتال به سرطان
هستند ،استفاده کنند .تخمین زده می شود که حداقل ۱۰
سال برای استفادۀ بالینی از این واکسن زمان الزم باشد
و این در صورتی است که همۀ مراحل تحقیقات به خوبی
پیش برود .باد می گوید« :سال ها طول می کشد که چنین
چیزی بسازیم ،زیرا سال ها زمان الزم است تا بررسی
کنیم ایا واکسن از ابتال به سرطان پستان در طول زندگی
فرد جلوگیری می کند یا خیر .اما باید شروع کنیم و برای
برداشتن اولین گام ها در این مسیر بسیار هیجان زده ایم».
حتی اگر تولید این واکسن موفقیت امیز باشد ،استفاده
از ان محدود خواهد بود .پروتئینی که این واکسن هدف
قرار می دهد ،پروتئینی وابسته به شیردهی است؛ یعنی
این پروتئین به طور طبیعی هنگام شیردهی تولید
می شود ،بنابراین نمی تواند بخشی از واکسیناسیون در
کودکی باشد ،زیرا ممکن است فرایند طبیعی شیردهی را
مختل کند .این واکسن باید در زنانی که در معرض خطر
شدید ابتال به سرطان هستند و از مرحلۀ فرزنداوری گذر
کرده اند ،تزریق شود.
با وجود محدودیت های بالقوه در استفادۀ گسترده از
این واکسن ،محققان خوش بین هستند که می توان
راهبرد ان را به انواع دیگر سرطان تعمیم داد.
ابداع نوعی ایمپلنت مغزی که امکان دیدن
برخی تصاویر را برای افراد نابینا فراهم می کند
این سیستم ازمایشی ،شبکیه ای مصنوعی را دربردارد که
روی عینکی معمولی نصب شده است .این ابزار ،نور را
از میدان بینایی مقابل عینک تشخیص می دهد و ان را
به سیگنال های الکتریکی تبدیل می کند که به ماتریس
سه بعدی متشکل از ۹۶میکروالکترود کاشته شده در مغز
کاربر منتقل می شوند .پهنای این ایمپلنت ،چهار میلی متر
است و طول هر الکترود به ۵/۱میلی متر می رسد .ان ها به
مغز نفوذ می کنند؛ بنابراین می توانند فعالیت الکتریکی
نورون ها در قشر بینایی را نیز بررسی و تحریک کنند.
تحریک فعالیت نورون ها به شخص امکان می دهد تا
الگوهای نور را که به واسطۀ شبکیۀ مصنوعی منتقل
می شوند ،دریافت کند.
سال گذشته ،نمونه ای از سیستمی مجهز به هزار الکترود،
با موفقیت روی گروهی از نخستی سانان ازمایش شد که
نابینا نبودند .گروهی از دانشمندان دانشگاه میگل هرناندز
الچه ،نمونۀ جدید این سیستم را روی خانمی ۵۷ساله
ازمایش کردند که به مدت ۱۶سال کامال ًنابینا بود .او پس
از دوره ای اموزشی یاد گرفت که تصاویر تولیدشده با این
ابزار را درک کند و حروف و سای ۀ اشیای خاصی را تشخیص
دهد .نتایج ازمایش نشان داد که این سیستم نه تنها بر
عملکرد قشر مغز تاثیر می گذارد ،بلکه نورون های مجاور را
نیز تحریک می کند .این ایمپلنت در مقایسه با ارایه های
1.α-lactalbumin
2.Thomas Budd
30
پژوهشــگران اســپانیایی موفــق شــده اند بــا کاشــت
سیســتمی مجهــز بــه الکتــرود در مغــز شــخص نابینــا و
اســتفاده از شــبکیۀ مصنوعــی ،امــکان دیــدن تصاویــر
ســاده را بــرای او فراهــم کننــد.
به گزارش نیواطلس ،اگرچه ایمپلنت های مغزی در حال
حاضر به افراد نابینا امکان می دهند تا الگوهای ساده ای
را ببینند ،دانشمندان اسپانیایی به تازگی موفق شده اند
روش متفاوتی را ارائه دهند که با تحریک مستقیم قشر
بینایی مغز ،تصاویر قابل درکی را تولید می کند. صفحه 30
ابان در قاب
اخبار و فناوری
الکترود مشابه خود که روی سطح مغز قرار می گیرند ،به
جریان الکتریکی کمتری نیاز دارد و همین موضوع موجب
می شود که کاربرد ان ایمن باشد .این سیستم ،شش ماه
پس از کاشت ،برداشته شد .پیش از به کار گرفتن این
فناوری در سطح عملی ،باید بررسی های بیشتری صورت
درمان درد مزمن بدون قرص مسکن و
عوارض جانبی
محققــان دانشــگاه النــد در ســوئد روش شبیه ســازی
کامــا ً جدیــدی ایجــاد کرده انــد کــه در ان بــا کاشــت
میکروالکترود هــای فــوق نــازک در مغــز ،می تــوان دردهــای
شــدید را تســکین داد.
به گزارش ساینس دیلی ،این روش به صورت موثر و
شخصی سازی شده به تسکین درد کمک می کند و عوارض
جانبی داروهای مسکن را ندارد .نتایج این تحقیقات که
روی موش ها انجام شده ،در نشریۀ «ساینس ادونس»1
به چاپ رسیده است.
کمبود درمان های بدون عوارض جانبی برای دردهای
طوالنی مدت بر کیفیت زندگی بیماران اثر می گذارد.
بیماران بدون استفاده از مسکن در انجام فعالیت های
روزمره دچار مشکل می شوند.
درمان های ضددرد سنتی که در حال حاضر استفاده
می شوند ،درد را کاهش می دهند ،اما درعین حال ،بر
حواس و عملکرد ذهنی افراد اثر می گذارند و خطر قابل
توجه اعتیاد به دارو را نیز در پی دارند .درد همچنین
هزینه های قابل توجهی برای جامعه دارد .بر اساس
گزارش های اخیر ،حدود هشت درصد جمعیت امریکا از
درد مزمن رنج می برند.
گروهی از محققان به رهبری ینس شوئنبورگ ،استاد
نوروفیزیولوژی از دانشگاه الند ،روشی برای مقابله با درد
با استفاده از میکروالکترود بسیار نازک و سازگار با بدن
ایجاد کردند.
پروفسور شوئنبورگ توضیح می دهد« :این الکترودها
بسیار نرم و برای مغز مناسبند .از ان ها برای فعال کردن
1.Science Advances
بگیرد؛ بنابراین در حال حاضر دانشمندان به داوطلبان
نابینا نیاز دارند تا ازمایش های بیشتری انجام دهند.
این ازمایش ها با تحریک گروه بزرگ تری از نورون ها
به صورت هم زمان همراه است تا تصاویر پیچیده تری
تولید شوند.
مراکز کنترل درد در مغز استفاده می شود؛ بدون انکه
سلول های عصبی که مسئول عوارض جانبی هستند،
فعال شوند .در این روش دسته ای از الکترودهای
فوق نازک درون مغز قرار می گیرد و سپس گروهی از
الکترودها که سبب تسکین درد بدون عوارض جانبی
شده اند ،انتخاب می شوند .این روش امکان ایجاد درمان
شخصی برای هر فرد را فراهم می کند .درد با فعال سازی
مراکز کنترل ان در مغز متوقف می شود .در این روش
تنها مسیر ارسال سیگنال های درد به قشر مغز مسدود
می شود ».ماتیلده فورنی ،دانشجوی دکترا و نویسندۀ
اصلی این مقاله می گوید« :ما توانستیم بدون مسدود
کردن سیستم های حسی و حرکتی دیگر ،مسیر درد را
مسدود کنیم .نتایج نشان می دهد امکان ایجاد درمانی
ضددرد بدون عوارض جانبی وجود دارد .این موضوع
تاکنون چالش بزرگی بوده است».
در طول اجرای این پروژۀ چندین ساله ،محققان روشی
سازگار با بافت های بدن و مبتنی بر ژالتین ایجاد کردند
تا میکروالکترودهای انعطاف پذیر را با دقت زیاد درون
مغز قرار دهند .از این روش جدید برای تمامی دردهایی
که نخاع منتقل می کند؛ یعنی اکثر دردها ،می توان
استفاده کرد.
رایج ترین نوع مسکن های امروزی قرص ها هستند ،اما
ایا می توان نتایج ان را به انسان ها تعمیم داد؟ ماتیلده
31 صفحه 31
ابان در قاب
اخبار و فناوری
فورنی می گوید« :این هدف ماست؛ مغز انسان سیستم
کنترلی مشابه موش ها دارد و الکترودهای ما را می توان
برای انسان ها استفاده کرد».
محققان امیدوارند طی پنج تا هشت سال اینده این روش
برای افرادی استفاده شود که دچار دردهای مزمن مانند درد
سرطان یا ضایعات نخاعی اند .همچنین معتقدند از این
روش می توان برای ایجاد درمان های گسترده تری ،فارغ از
درمان درد ،استفاده کرد.
شوئنبورگ می گوید« :این روش را می توان در تمامی
بخش های مغز به کار برد .ما باور داریم که می توان از ان
برای درمان بیماری های زوال مغز مانند پارکینسون استفاده
کرد .عالوه بر این ،می توان از ان برای درمان افسردگی ،صرع
و حتی سکتۀ مغزی نیز بهره برد .این الکترودها می توانند
به کشف عملکرد مغز نیز کمک کنند».
درمان نابینایی ناشی از سکتۀ مغزی با
ژن درمانی جدید
با کمک ژن درمانی یافته اند که می تواند بینایی فرد را
بازگرداند و امیدی برای بازگرداندن عملکرد حرکتی افراد
نیز باشد.
عصب ها قادر به بازسازی خود نیستند؛ بااین حال،
برخی اوقات مغز قادر به تغییر مسیر عصبی خود
است که این موضوع به بهبود عملکرد بینایی پس از
سکتۀ مغزی کمک می کند ،اما چنین فرایندی به کندی
پیش می رود ،کارامد نیست و در برخی بیماران هرگز
رخ نمی دهد .استفاده از درمان های مبتنی بر سلول های
بنیادی نیز به دلیل واکنش سیستم ایمنی به سلول های
پیوندی جدید دشوار است .این ژن درمانی جدید که روی
موش های ازمایشگاهی بررسی شده ،بسیار کارامدتر و
امیدوارکننده تر است.
چوبیکین می گوید« :ما سلول های گلیال را به گونه ای
برنامه ریزی می کنیم که تبدیل به عصب شوند و از انجا
که از سلول های جدید استفاده نمی کنیم ،این سلول ها
سیستم ایمنی را پس نمی زنند .این روش درمانی
مبتنی بر سلول های بنیادی اسان تر است و اسیب
کمتری به مغز وارد می کند .ما به مغز کمک می کنیم تا
خودش را درمان کند .در این ازمایش شاهد ارتباط میان
عصب های قدیمی و عصب های جدید و بازگشت بینایی
موش ها بودیم ».تحقیقات چوبیکین اهمیت زیادی
دارد ،زیرا اندازه گیری دقیق عملکرد بینایی در مقایسه با
عملکرد حرکتی اسان تر است و با استفاده از روش هایی
ازجمله تصویربرداری نوری ،می توان روند بهبود بینایی
در موش های زنده را در چندین هفته بررسی کرد .بهبود
این روش و درک ان به یافتن راهی مشابه برای بازسازی
عملکرد حرکتی کمک می کند.
یکی از عوارض سکتۀ مغزی از دست دادن بینایی
است .اکنون محققان با کمک نوعی روش ژن درمانی
جدید ،موفق به بازگرداندن حس بینایی شده اند.
32
به گزارش یورک الرت ،سکتۀ مغزی زمانی رخ می دهد
که یکی از عروق مغز بسته و در پی ان ،خون رسانی به
بافت های طبیعی مختل شود و در نتیجه ،این بافت ها
از بین بروند .با توجه به موقعیت شریان های اصلی
مغز ،بیشتر سکته های مغزی بر عملکرد حرکتی افراد
اثر می گذارند .بااین حال ،برخی از سکته ها نیز منجر به
اختالل در بینایی و سبب از بین رفتن بینایی فرد یا
ضعیف شدن ان می شوند.
گروهی از محققان به رهبری الکساندر چوبیکین،
استادیار دانشگاه علوم زیستی در کالج علوم با همکاری
گروهی به رهبری گونگ چن از دانشگاه جین جان در
چین ،راهی برای تبدیل سلول های گلیال مغز به عصب صفحه 32
ابان در قاب
اخبار و فناوری
پی بردن به اختالالت سالمت روان با
نظارت بر «لرزش الکتریکی» مغزی
محققان دانشگاه کینگز لندن در مطالعۀ اخیرشان
پس از بررسی هایی که روی مغز انجام دادند ،از ارتباط
میان لرزش الکتریکی 1و سالمت روان خبر دادند.
به گزارش تی ان ،نتایج مطالعۀ جدید محققان انگلیسی
حاکی از ان است که لرزش های الکتریکی مغزی می تواند
اطالعاتی دربارۀ سالمت روان فرد ارائه دهد.
لرزش یا رعشه 2به حرکاتی غیرارادی و پاتولوژیک در
ماهیچه های بدن گفته می شود که حالتی نسبتا ً ریتمی و
نوسانی دارند .به گفتۀ محققان ،پاسخ های نامنظم مغز
هنگام انجام برخی وظایف چالش برانگیز و اشتباهات،
کلیدی برای درک ارتباط مشترک بین طیف وسیعی
از رفتارهای غیرعادی و بیماری های روانی و اختالالت
شناختی است.
محققان طی این مطالعه با استفاده از نوار مغزی،
لرزش های الکتریکی کوتاه را بررسی کردند .با جمع اوری
1.Electrical tremors
2.Tremor
یافته های حاصل از مطالعات ،دریافتند که امواج مغزی
که به عنوان «فعالیت تتا» 3شناخته می شود ،در افراد
مبتال به بیماری هایی مانند اضطراب ،اختالل وسواس
فکری_عملی و اختالل کم توجهی_بیش فعالی در
مقایسه با فعالیت تتا در افراد با مغز سالم ،متفاوت
است.
یافته های این مطالعه که در نشریۀ «روانپزشکی
بیولوژیک» 4منتشر شد ،نشان می دهد که اختالالتی
مانند اضطراب ،اختالل وسواس فکری_عملی و اختالل
کم توجهی_بیش فعالی به شدت با امواج مغزی مرتبطند.
به گفتۀ محققان با بررسی بیشتر نوسانات فعالیت
تتا می توان به بهبود و ارتقای روش های تشخیصی و
اثربخشی برخی درمان ها مانند رفتاردرمانی شناختی
امیدوار بود.
5
درمان رفتاری_شناختی رویکردی روان درمانی است
که احساسات ناکارامد و رفتارها ،فرایندها و مضامین
شناختی ناسازگارانه را از طریق شماری از روش های
نظام مند ،صریح و هدفمند نشانه می گیرد.
نوسانات محدودۀ فرکانس تتا به طور فزاینده ای با
کنترل رفتاری و شناختی مرتبط است و اختالل در این
نوسانات به طیف وسیعی از بیماری های روان پزشکی
ارتباط دارد .دکتر گرین مک الفلین ،نویسندۀ ارشد
مطالعه گفت« :تحلیل این امواج مغزی نشان می دهد
که برخی از مغزها ممکن است به گونه ای برنامه ریزی
شده باشند که کمتر از حد مطلوب به محیط پاسخ یا
واکنش نشان دهند.
بهبود ثبات و تعادل این سیگنال ها در مغز ممکن
است نخستین گام مهم در بهبود اثربخشی درمان هایی
مانند رفتاردرمانی شناختی باشد .تحقیقات ما نشان
داد که بی ثباتی و بی تعادلی در نوسانات تتا ،فرایند
پردازش اطالعات جدید و کنترل رفتاری را دشوار
می کند .نتایج این مطالعه به پزشکان کمک می کند تا
به نحوۀ واکنش مغز در موقعیت های مختلف توجه
بیشتری کنند تا بتوانند درمان هایی مانند رفتاردرمانی
شناختی را به طور موثرتری انجام دهند.
3.Theta activity
4.Biological Psychiatry
)5.Cognitive Behavioral Therapy (CBT
33 صفحه 33
تولید ،موانع و
راهکارها
بررسی چالش های تولید تجهیزات پزشکی
و راهکارهای پیشنهادی
گفت و گو با مهندس علی فرح زاد؛
کارشناس ارشد مهندسی پزشکی و
کارشناس مسئول واردات و ترخیص
ملزومات و تجهیزات پزشکی دانشگاه
علوم پزشکی ایران
34
بر اساس اطالعات گرداوری شده از منابع ادارۀ کل نظارت
و ارزیابی تجهیزات و ملزومات پزشکی کشور ،ارزش کل
بازار حوزۀ تجهیزات و ملزومات پزشکی ،دو میلیارد و
پانصد میلیون دالر و ارزش بازار تولیدات داخلی تجهیزات
و ملزومات پزشکی ۷۰۰ ،میلیون دالر است که می توان
گفت برای ارزش بازار این حوزه ،سهم چشمگیری است.
این امار اطالعات کلی وضعیت موجود تولید تجهیزات
پزشکی است و تاکنون 1600شرکت تولیدی «ثبت شده
و نشده» در سایت ادارۀ کل تجهیزات پزشکی (ایمد)
گزارش شده است .فارغ از بیان جزئیات بیشتر این امار
که به تعداد تولیدکنندگان محصوالت با حساسیت و
کیفیت زیاد ،تعداد اشتغال مستقیم ناشی از تولید
داخل ،ارزش تقریبی کل تجهیزات نصب شده در سطح
کشور ،میزان رفع نیاز تجهیزات پزشکی ،دندان پزشکی
و ازمایشگاهی تولید داخل و ...مربوط می شود ،به
سراغ مهندس علی فرح زاد ،کارشناس ارشد مهندسی
پزشکی و کارشناس مسئول واردات و ترخیص ملزومات
و تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران رفتیم
تا از زبان او ،شناخت بیشتری از چالش های تولید
تجهیزات پزشکی و راهکارهای پیشنهادی پیدا کنیم.
فرح زاد ابتدای این گفت وگو توجه مهندسان پزشکی و
عالقه مندان به حوزۀ تولید صنعت پزشکی را به فهرستی
طوالنی از تجهیزات پزشکی معطوف کرد که حاکی از
توانمندی های تولیدی و حتی قابلیت صادرات تجهیزات
و ملزومات پزشکی کشور است.
از جملۀ این دستگاه ها می توان به این موارد اشاره کرد:
دستگاه مانیتورینگ عالئم حیاتی و هولتر مانیتورینگ،
انواع دستگاه الکتروکاردیوگراف و پالس اکسیمتر،
چست الکترود ،فیلتر دیالیز ،انواع تخت بیمارستانی و
بستری ،انواع دستگاه های رادیولوژی ،ماشین بیهوشی،
ونتیالتور ،چراغ اتاق عمل سیالکتیک ،انواع پیچ و پالک
و پروتزهای ارتوپدی ،الوگرافت ها و زنوگرافت ها ،دستگاه
الکتروسرجری ،انواع باند و گازهای پانسمان و شکستگی،
البسۀ یک بار مصرف پزشکی ،انواع کیسۀ خون ،انواع
سرنگ تزریق ،پکیج اکسیژن ساز بیمارستانی ،پکیج
هوای مدیکال و فشردۀ مرکزی ،انواع امبوالنس ،انواع
دستکش معاینه و جراحی ،دستگاه های ازمایشگاه طبی،
انواع اتوکالو و استریالیزرهای دندان پزشکی ،انکوباتور،
تهیه و تنظیم :نیلوفرحسن
انواع کاتترها ،انواع ساکشن پزشکی ،انواع ابزار جراحی،
انواع تجهیزات دندان پزشکی ،انواع ویلچر و مانند این ها.
او دربارۀ بررسی چالش های تولید تجهیزات پزشکی ،به
صورت حضوری یا تلفنی با تعدادی از تولیدکنندگان
به بحث و تبادل نظر پرداخته و به راهکارهایی رسیده
است .فرح زاد به مهم ترین عوامل رونق تولید اشاره
کرد و به طور خالصه گفت« :کاهش هزینه ها ،افزایش
بهره وری و امنیت تولید ،زمینه های اصلی رونق تولید
تلقی می شوند».
او دربارۀ چالش های موجود تولیدکنندگان ،لزوم دقت
مسئوالن به برخی موضوعات را یاداور شد و از همۀ
صاحب نظران و انجمن های علمی و صنفی تجهیزات
پزشکی درخواست کرد که بدون انجام سیاسی کاری و
رقابت های ناسالم ،برای بهبود وضعیت تولید تجهیزات
پزشکی تالش کنند .این موضوعات عبارتند از:
چالش های بین تولیدکنندگـــــــان ،مراکــــز درمــانـــی و
دانشگاه ها
چالش هــــای بیــــــــن تولیدکننـــدگـــــــــان ،بانـــــک هـــــا
و سرمایه گذاران
چالشهای بین تولیدکنندگان و ادارۀ کل تجهیزات پزشکی
چالش های بین تولیدکنندگان و واردکنندگان
چالش هـــــای تولیدکننــــده و بازار رقابتـــــی سخــــت و
غیرمنصفانه
چالش های تولیدکننده با رگوالتوری
این کارشناس مسئول واردات و ترخیص ملزومات و
تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران دربارۀ
اولین چالش تولیدکنندگان که از سال 1396تاکنون
پابرجاست ،گفت« :طوالنی بودن فرایند صدور مجوز
تولیدکنندگان ،موضوعی مربوط به ادارۀ کل تجهیزات
پزشکی است .متاسفانه مواردی وجود داشته است
که تولیدکننده از چهار سال پیش تاکنون ،نتوانسته
مجوزی را که قبال ً داشته است ،تمدید کند .راه حل این
مشکل ،بازبینی فرایندها ،تاکید بر الزام به پاسخ گویی
در زمان معین و شناسایی و حذف مقررات دست وپاگیر
است .در سال های اخیر در ادارۀ کل تجهیزات پزشکی
برای تسهیل این فرایندها تالش های زیادی شده است
که تشکیل قرارگاه تولید ،پشتیبانی ها و مانع زدایی ها از
جملۀ ان هاست». صفحه 34
تولید ،موانع و
راهکارها
چالش های بین تولیدکنندگان
مراکز درمانی و دانشگاه ها
فرح زاد دربارۀ پرداخت نشدن مطالبات تولیدکنندگان
و دیرکردهای 20ماهه و بیشتر به تولیدکنندگان ،گفت:
«باید این موضوع را از مراکز درمانی و دانشگاه ها پیگیری
کرد .استفاده از ظرفیت های ایین نامۀ مالی و معامالتی
دانشگاه ها و مراکز دولتی ،تاکید بر بازپرداخت مناسب
به تولیدکننده ها و پیگیری تامین نقدینگی ،راهکارهای
مناسبی در این زمینه اند».
او افزود« :تاسیس سازمان امور بیمارستان های کشور
به منظور تجمیع امور مالی بیمارستان ها ،یکسان سازی
سیاست های مالی در این سازمان و جلوگیری از مراجعۀ
واحدها به دانشگاه های علوم پزشکی و مراکز درمانی
تابعه به صورت جداگانه نیز به پرداخت مطالبات
تولیدکنندگان کمک شایانی می کند .همچنین ،قبول
مطالبات به عنوان وثیقۀ مورد قبول بانک در زمان ارائۀ
تسهیالت ،کاهش نرخ تنزیل اوراق خزانه و امکان
تهاتر اوراق با اقساط تسهیالت دریافتی از بانک ها و
صندوق ها ،از جمله راه حل های مالی این مشکلند».
فرح زاد با تاکید بر فناوری های جدید دنیا در تولید
قطعات اولیه برای نمونه تکنولوژی موتورهای تخت های
بستری گفت« :متاسفانه ،در این زمینه کم توجهی شده
است و باید از ظرفیت های شرکت های دانش بنیان
بیشتر استفاده کرد .در واقع ،شناسایی و اولویت بندی
قطعات استراتژیک و تدوین برنامه برای جلب مشارکت
شرکت های دانش بنیان راهکار خوبی خواهد بود».
چالش های بین تولیدکنندگان ،بانک ها و
سرمایه گذاران
او به تولیدکنندگان ،بانک ها و سرمایه گذاران پیشنهاد
داد که مواردی از جمله ایجاد گروه تسهیل تجارت ،تالش
برای ایجاد بستر جذب سرمایه و انتقال تکنولوژی و
فناوری های روز دنیا را مدنظر قرار دهند ،زیرا به ان ها
کمک خواهد کرد تا عملکرد بهتری در جذب سرمایه گذاری
خارجی یا داخلی داشته باشند.
او تصریح کرد« :این کارگروه باید بررسی کند که چرا
سرمایه گذار خارجی در حوزۀ تجهیزات پزشکی به کشور
وارد نمی شود و اگر هم قصد سرمایه گذاری خارجی
وجود داشته باشد ،این فرایند چندین سال به طول
می انجامد .باید این چرایی ها سنجیده شود تا در جذب
سرمایه گذار خارجی موفق باشیم».
چالش های بین تولیدکنندگان و
ادارۀ کل تجهیزات پزشکی
کارشناس مسئول واردات و ترخیص ملزومات و تجهیزات
پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران دربارۀ کمبود نقدینگی
تولیدکنندگان گفت« :راهکار من استفاده از ظرفیت های
ادارۀ کل تجهیزات پزشکی است ،زیرا بخش اداری این
سازمان کمک بیشتری به پیگیری تامین نقدینگی خواهد
کرد .امیدواریم از این راه ،مشکل تولیدکنندگان با بانک ها
سریع تر برطرف شود».
او در ادامه خاطرنشان کرد« :البته تولیدکنندگان با
ادارۀ کل نیز مشکالتی دارند و از اشنا نبودن ،تسلط
ناکافی و برخورد سلیقه ای برخی از کارشناسان ادارۀ کل
با فرایندهای تولید یا عدم پاسخ گویی یکسان در موارد
همسان ،شکایت می کنند .تنها راه حل این موضوع
مشترک مستمر به همۀ کارشناسان ،با هدف
اموزش
ِ
یکسان سازی رفتار است».
راه حل اصلی تمام این مشکالت ،بازبینی مستمر
فرایندها و حذف قوانین اضافه به منظور تسریع در
فرایندهای اخذ و تمدید مجوز است .همچنین ،نوع
نگاه وزارت بهداشت در کنار دیگر متولیان تولید ،نیاز
به اصالح دارد.
گاهی بهره هایــی که بانـــک ها از تـــــــولیدکنندگان وصـول
می کنند ،با میزان وصول مطالبات ان ها مطابقت ندارد.
به گفتۀ فرح زاد ،علت اصلی ان تاخیر در پرداخت های
خریداران به تولیدکنندگان است .ادارۀ کل برای تسهیل
پرداخت تسهیالت ارزان به تولیدکنندگان نیز چاره اندیشی
کرده است.
او دربارۀ کیفیت نامطلوب برخی تولیدات داخلی در
مقایسه با تولیدات مشابه خارجی گفت« :تقویت
زیرساخت های تولید و صادرات تجهیزات پزشکی ساخت
داخل ،کمک به برندسازی تولیدکنندگان و کمک ادارۀ کل
به تولیدکنندگان برای اخذ استانداردهای بین المللی،
ضروری است .از طرفی ،تدوین برنامۀ استراتژیک ویژه
برای کیفی سازی تولید تجهیزات و ملزومات پزشکی
حائز اهمیت است».
چالش های بین تولیدکنندگان و واردکنندگان
امروزه ،مشکل تولیدکنندگان در بازار رقابتی سالم،
همان مقاومت و سنگ اندازی برخی واردکنندگان در
برابر تولیدات داخلی جدید است .این کارشناس
مسئول واردات و ترخیص ملزومات و تجهیزات پزشکی
دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت« :می توان با بازبینی
مستمر تعرفه ها ،ایجاد توازن میان واردات و تولید،
فعال سازی کمیتۀ تعیین تعرفه ها ،ایجاد فضای رقابت
سالم و گرفتن ارز دولتی از واردات بی مورد (سوداگری
واردات) ،این چالش را برطرف کرد .البته تبعات احتمالی
ناشی از این راهکار نیز ،نامناسب ماندن کیفیت تولید
داخل در صورت حمایت بی قیدوشرط است که من
ای
برای کاهش تبعات ان ،اجرای طرح های حمایت پله ِ
توام با قیدوشرط در طول زمان را پیشنهاد می کنم ».او
گفت« :واردات برخی کاالهای نهایی پزشکی دارای مشابه
ساخت داخل ،بر اساس مادۀ مذکور ،از پرداخت مالیات
35 صفحه 35
تولید ،موانع و
راهکارها
معافند ،درحالی که مواد اولیه و اجزای قطعات وارداتی
برای تولید همان اقالم ،مشمول پرداخت مالیات بر ارزش
افزوده اند .پیشنهاد من برای حل این مشکل تولیدکننده
با مصرف کننده و دارایی ،اعطای مالیات بر ارزش افزوده
نرخ صفر یا نرخ ترجیحی برای تجهیزات و ملزومات
پزشکی در بخش معافیت الیحۀ قانون مالیات بر ارزش
افزوده است .همچنین منطقی سازی سود بازرگانی برای
اقالم دارای مشابه ساخت داخل نیز ضروری است ،به
همان شرط کنترل کیفیت و حمایت پله ای منوط به
بهبود مستمر کیفیت که قبال ً به ان اشاره کردم ».علی
فرح زاد دربارۀ ورود شرکت های دولتی یا نهادهای عمومی
در رقابت با بخش خصوصی گفت« :الزام صدور مجوز
تولید صرفا ً می تواند در صنایع با ریسک باال و برای اقالم
غیرمشابه با تولیدات بخش خصوصی راهگشا باشد ».او
دربارۀ تولید مقطعی مواد اولیه پلیمری با گرید پزشکی و
تناژ کم مورد نیاز در مقایسه با صنایع دیگر خاطرنشان
کرد« :باید به فکر تجمیع سهمیۀ ماهیانه مواد پلیمری
و عقد قرارداد مستقیم با پتروشیمی برای واحدهای
تولیدکنندۀ اقالم پزشکی و واحدهای تولید گرانول PVC
گرید مدیکال و استفاده از ظرفیت کمپانی های خارجی
واردشده به صنعت پتروشیمی مانند BASFالمان بود».
36
چالش های تولیدکننده و بازار رقابتی سخت
و غیرمنصفانه
مشکل بزرگی که تولیدکنندگان در مواجهه با بازار
رقابتی مطرح می کنند ،شیوۀ رقابت کاالهای ایرانی در
بازارهای هدف و داخل کشور و کاهش رقابت پذیری
محصوالت ایرانی با محصول رقباست .علی فرح زاد برای
حل این چالش به ارائۀ تسهیالت برای اخذ استانداردهای
بین المللی محصول ،مجوز فروش CEو تاییدیه ،FDAثبت
بین المللی برند ،ایجاد و توسعۀ ازمایشگاه های مرجع
در داخل کشور با امکان صدور گواهی معتبر بین المللی
اشاره کرد و افزود« :تامین بخشی از هزینه های تحقیق
و توسعه با استفاده از ظرفیت خالی مادۀ 43قانون،
رفع برخی موانع تولید ،تخصیص بخشی از سود بازرگانی
اخذشده از کاالهای وارداتی به واحدهای تولیدی دارای
تولیدات مشابه و واحدهای دانش بنیان و های تک 1و
در نهایت اجرای موثر حق مالکیت معنوی نیز برای رفع
این مشکل موثرند ».فرح زاد در ادامه ،عقد قراردادهای
تامین مالی با کشورهای خارجی برای انجام پروژه ها،
ساخت و تجهیز بیمارستان و مراکز درمانی ،تامین
تجهیزات بدون لحاظ اقدامات حمایتی از تولید داخل
را چالش دیگری در بازار رقابتی سخت و غیرمنصفانه
دانست و اظهار امیدواری کرد که این چالش با بهبود و
تکمیل وضعیت بانک اطالعاتی ظرفیت های داخلی و نیز
توجه جدی و به دور از شعار مسئوالن به حمایت منطقی
1. High-tech
و پلکانی از تولید داخل ،حل شود .او در ادامه به سهم
زیاد برخی از شرکت های خارجی از بازار داخلی به عنوان
یکی از چالش ها اشاره کرد و گفت« :باید بر اساس
دستورالعمل درحال تدوین و مادۀ 2نظام نامۀ پیوست
فناوری عمل شود .همچنین باید سرمایه گذاری مشترک
با شرکت های خارجی در حوزه صادرات و ورود شرکت های
ایرانی به زنجیرۀ تامین بین المللی نهادینه شود».
چالش های تولیدکننده با رگوالتوری
متاسفانه ،نبود نقشۀ راه برای تولید تجهیزات و
ملزومات پزشکی بر اساس پیش بینی عوامل تاثیرگذار
در سال های اتی مانند نوع بیماری ،تغییر تکنولوژی،
تغییر هرم جمعیتی ،تغییر استاندارد و ...در داخل و
خارج کشور ،به وضوح دیده می شود .فرح زاد در این زمینه
به تدوین نقشۀ راه و تخصیص بودجۀ کافی برای این
منظور از طرف دولت ،توجه به مقوله های تغییرات سریع
و طول عمر تکنولوژی ،توجه به مسیر تکنولوژی های روز
از قبیل رباتیک پزشکی ،اینترنت اشیا ،چاپ سه بعدی
اندام ،بافت و عروق ،امنیت تبادل داده ،نرم افزارها و
گجت های پزشکی و هوش مصنوعی اشاره کرد .او افزود:
«همکاری مشترک ادارۀ کل نظارت و ارزیابی تجهیزات و
ملزومات پزشکی و موسسه استاندارد و وزارت صمت،
برای رفع این مشکالت بسیار مهم است».
چالش های تولیدکننده و همراهی با نیازهای
به روز مشتری
تولیدکنندگان داخلی به اندازه شرکت های خارجی
در تنوع بخشی نوع تولید تجربه ندارند و این نیز از
مشکالت حوزۀ تولید تجهیزات پزشکی به شمار می رود.
علی فرح زاد گفت« :استفاده از تجربیات شرکت های
خارجی در مسائلی از قبیل تولید به روش برون سپاری
(فرایند تولید بدون کارخانه) می تواند کارساز باشد.
اخیرا ً در ادغام بنگاه های کوچک و تشکیل بنگاه در
سطح جهانی ،توجه به مقولۀ سرمایه گذاری مشترک،2
تولید تحت لیسانس و خرید یا انتقال تکنولوژی ،حائز
اهمیت شده است ».او در پایان گفت« :ورود شرکت های
دانش بنیان کوچک و بزرگ به مقولۀ تولید و شناسایی
تکنولوژی مورد نیاز واحدهای بزرگ صنعتی و بازاریابی
و فروش ان ،توجه به مقولۀ فن بازار ،راه اندازی بورس
فناوری ،تدوین قوانین مالکیت صنعتی ،حق انحصاری
پدیداورندۀ اثر و ثبت اختراع ملی و بین المللی ،از دیگر
راهکارهای ارائه شده برای بهبود وضعیت تولید تجهیزات
پزشکی است که قطعا ً نیازمند رفع موانع دولتی و حذف
ضوابط دست وپاگیر اداری غیرکارشناسانه و پشتیبانی
عملی و به دور از شعار مسئوالن است».
2. Venture Joint صفحه 36
تولید ،موانع و
راهکارها
تهیه و تنظیم :نیلوفرحسن
ﺍﺯ ﻃﺮﺍﺣﯽ ﺍﺳﺘﯿﻤﻮﻻﺗﻮﺭﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﺗﺎﻗﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺎ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻓﯿﺰﯾﻮﺗﺮﺍﭘﯽ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺪ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ
گفت وگو با مهندس محمدعلی جعفری پور؛ مدیرعامل شرکت مهندسی پزشکی نوین
با تولیدکننده ای به گفت وگو نشسته ایم که 70درصد
سهم بازار تجهیزات پزشکی فیزیوتراپی را به خود اختصاص
داده است .ماهنامۀ «توسعه فناوری های نوین پزشکی»،
ﺩﺭد ِ دل کوتاه ،اما شنیدنی فردی را که دالیل کم توجهی
اخیر تولیدکنندگان به موضوع صادرات را خوب می داند،
منعکس کرد تا شاید صدایش به گوش مسئوالن برسد.
مهندس محمدعلی جعفری پور ،متولد سال 1343و
فارغ التحصیل رشتۀ الکترونیک دانشگاه کرمان است.
او در اغاز این گفت وگو با اشاره به سابقۀ کاری خود از
سال ،1367از دوستی و شراکت بیش از چهل ساله اش
با مهندس علی هادی عابدینی سخن به میان اورد.
به گفتۀ مدیرعامل شرکت «مهندسی پزشکی نوین»،
دارای پروانۀ بهره برداری از ادارۀ صنایع ،در سال های
اولیۀ تاسیس شرکت ،با وجود داشتن ایدۀ خاص ،به
انجام و طراحی کارهایی مانند تعمیر تجهیزات پزشکی،
مخابراتی ،ماشین های تراش و CNCو بردهای مورد نیاز
پرداختند .جعفری پور به دلیل تجربۀ ساخت دستگاه
مولتی استیموالتور به عنوان پروژۀ دانشگاهی و به
دلگرمی برادر فیزیوتراپیست خود ،توانست از اواخر سال
1368در زمینۀ ساخت استیموالتور فعالیت کند .نکتۀ
جالب ماجرا اینکه طراحی و تولید تمامی استیموالتورها
در باالخانه ای پنجاه متری انجام شد.
اینک ،محصوالت فیزیوتراپی شرکت نوین از نوع تولید
و صادرات به کشورهای خارجی با برندی ایرانی محسوب
می شود.جعفری پوردربارۀتولیدسبدمحصوالتفیزیوتراپی
شرکت خود گفت« :سبد محصوالت فیزیوتراپی ما شامل
استیموالتور ،اولتراسوند ،ترکشن ،وکیوم ،تکارتراپی،
مگنوتراپی ،شاک ویو و لیزر پرتوان است .تمام محصوالتمان
از ادارۀ کل پروانۀ ساخت دارند .همچنین تمام استانداردهای
مدیریتی ازجمله ISO13485را نیز کسب کرده ایم».
او افزود« :نزدیک به سه سال است در زمینۀ تجهیزات
زیبایی و الغری نیز فعالیت می کنیم .دستگاه های RFتراپی،
کویتیشن و شاک ویو با برند نویان مد در حال عرضه به
بازارند».
او با بیان اینکه تاکنون بیش از 70درصد سهم بازار
فیزیوتراپی کشور را به دست اورده اند ،افزود« :اغلب
مصرف کننده های محصوالت فیزیوتراپی ،کلینیک ها و
درمانگاه های خصوصی اند ،اگرچه امار رسمی و درستی از
خرید ان ها در این حوزه وجود ندارد».
37 صفحه 37
تولید ،موانع و
راهکارها
مدیرعامل شرکت تولیدکنندۀ نوین جایگاه تولید
تجهیزات پزشکی را با توجه به پیشرفت فناوری های
پزشکی و اعتماد درمانگران و بیماران به تجهیزات
پزشکی ،بسیار مهم و روبه رشد عنوان کرد .او در ادامه
گفت« :به نظر من ،درمان موفق سه رکن اصلی دارد:
اول ،دانش و تخصص درمانگر؛ دوم ،اعتقاد بیمار به
درمانگر و پایبندی به اصول درمان؛ سوم ،فناوری که
این موضوع ارزش افزودۀ بسیاری در تشخیص و درمان
ایجاد می کند».
38
جذب و نگهداری نیروی انسانی ،عامل موفقیت در
اقتصاد دانش محور
جعفری پور دربارۀ مشکالت و موانع تولید درون بخشی
و برون بخشی و راه حل های برون رفت از این مشکالت
به ارزش منابع انسانی اشاره کرد و گفت« :اگر بهره وری
سرمایۀ انسانی را به عنوان اهرم در اقتصاد دانش محور
امروز بپذیریم ،با توجه به مهاجرت نخبگان و بی انگیزگی
نیروهای کارامد ،جذب و نگهداری نیروی انسانی
اساسی ترین مشکل در سازمان ما و اغلب سازمان های
ﻋﻢ از داخلی
دانش محور است .تمام مشکالت سازمان ،ﺍ ّ
و خارجی ،با نیروهای کارامد قابل حل است».
او افزود« :در قسمت برون بخشی ،پیشنهاد می کنم که
دولت نقش کنترلی خود را به خوبی ایفا کند و از دادن
امتیازهای خاص به هر نحوی خودداری کند تا مانع از
رقابت ناسالم و فسادزا شود».
او دربارۀ تشکل هایی همچون انجمن تولیدکنندگان یا
اتحادیۀ صادرکنندگان و نقش ان ها در تقویت تولید گفت:
«ما از سابق در این دو انجمن عضویت داشتیم ،به دالیلی
از عضویت اتحادیه صادرکنندگان خارج شدیم .همچنین
تاکنون نتوانسته ایم از قابلیت های انجمن تولیدکنندگان
استفاده کنیم ،ولی چانه زنی ها و نشست هایی که با اعضا
و ادارۀ کل برگزار می کند ،می تواند موثر باشد».
دولت و بحث تصدیگری و حاکمیتی ان
این تولیدکنندۀ تجهیزات فیزیوتراپی خاطرنشان کرد:
«اصوال ً دولت باید از بحث تصدیگری بیرون بیاید و ان
را به بخش خصوصی واگذار کند ،ولی با نقش حاکمیتی
و وضع قوانین و نظارت می تواند کاری کند که بخش
خصوصی با رقابت سالم به ارائۀ خدمات و کاال به مردم
ایران مشغول باشد».
او در این خصوص تصریح کرد« :در تحقیقات قبلی،
مشخص شد که افزایش اندازۀ دولت در ﺑُﻌﺪ ﺗﺼﺪیگری
سبب بدتر شدن شاخص های توزیع درامد و در ﺑُﻌﺪ
حاکمیتی به بهبود این شاخص ها می انجامد».
چرایی کم توجهی تولیدکنندگان به صادرات
جعفری پور دربارۀ اقتصاد حوزۀ تجهیزات پزشکی
گفت« :اصوال ً کار در حوزۀ تجهیزات پزشکی با سطح
باالیی از فناوری ها سروکار دارد و بالطبع ،حاشیۀ
سود این محصوالت نیز زیاد خواهد بود .کماکان با
افزایش روزافزون مالیات ها روبه رو هستیم ،درحالی که
معافیت های مالیاتی که برای محصوالت شرکت های
دانش بنیان وضع شده بود ،برداشته شدند .از طرفی
تسهیالتی هم که در قالب های گوناگون به شرکت های
دانش بنیان داده می شد ،برداشته شد .سقف تسهیالتی
که به مشتریان ما ،با توجه به سیاست انقباضی دولت
داده می شد ،کاهش پیدا کرد و در واقع ،از طرف دولت
کاری کرده اند که صادرات مقرون به صرفه نباشد».
او در ادامه دربارۀ اینکه چرا تولیدکنندگان ما کمتر
به مقوله صادرات می اندیشند ،گفت« :مهم ترین
مشکالت صادرات دربرگیرندۀ عناوین بی شماری از قبیل
نداشتن کیفیت الزم و نبود فرهنگ کیفیت محور در
تولیدکنندگان داخلی ،وجود تحریم ها و سخت بودن
مراودات مالی با یکدیگر ،لزوم داشتن استانداردهای CE
معتبر ،تصور ذهنی نامناسب دیگر کشورها دربارۀ ایران
و برند ایرانی ،سیاست نادرست برگرداندن درامد حاصل
از صادرات در چرخۀ سامانۀ نیما و نداشتن راهکار در
زمینۀ خدمات پس از فروش است».
نگاه و ایندۀ ما در گروی صادرات محصوالت است
این تولیدکننده دربارۀ میزان صادرات محصوالت خود
با اشاره به برند خوش نام نوین در عراق گفت« :ما
صادرات موردی به بسیاری از کشورها داشته ایم ،ولی
عمدۀ صادرات به صورت خرید مشتری از داخل شرکت
به کشورهای عراق و افغانستان بوده است».
جعفری پور راجع به ضرورت اخذ استاندارد CEاروپا گفت:
«امکان صادرات به تمام کشورهای اروپایی و کشورهای
دیگر ،ملزم شدن به رعایت استانداردها و در نتیجه،
افزایش کیفیت محصوالت ،بیشتر شدن اعتبار شرکت
نزد مشتریان داخل کشور و رقابت در حوزۀ جهانی ،از
جمله مزیت های اخذ استاندارد CEاروپاست».
او در پایان خاطرنشان کرد« :با توجه به باال بودن کیفیت
محصوالت سالمت محور ،طراحی و ساخت بر اساس
استانداردهای جهانی و اتصال به این بازار بزرگ قطعا ً
نگاه و ایندۀ ما در گروی صادرات محصوالت است». صفحه 38
پرونده ویژه
گزارش ششمین دورۀ نمایشگاه ایران فارما؛
تهیه و تنظیم :سمیرا قریب
اولین نمایشگاه ایمن صنعت داروسازی پس از شیوع کووید19
«ایران فارما» عنوانی اشنا برای عالقه مندان به حوزۀ
دارو و داروسازی است که به عنوان بزرگ ترین نمایشگاه
بین المللی جامع و فراگیر در حوزۀ صنعت دارویی
خاورمیانه شناخته شده و از سال 1393در تقویم
نمایشگاهی کشور ثبت شده است تا فرصت مغتنمی را
برای شرکت های تولیدکنندۀ دارو ،شرکت های تولیدکنندۀ
مــــــواد اولیـــــۀ دارویــــــی ،شرکــــــت های توزیــــع کننــدۀ دارو،
شرکت های تجهیزات و ماشین االت دارویی ،شرکت های
خدمات چاپ و بسته بندی دارو ،شرکت های تولیدکنندۀ
داروهای نوترکیب ،شرکت های دانش بنیان ،شرکت های
تولیدکنندۀ داروهای گیاهی ،شرکت های تولیدکنندۀ
مکمل هــــای غذایی و رژیمـــی ،مراکــــز علمــــی ،تحقیقاتــــی
و پژوهشــــی داروســـازی ،انجمـــن ها ،اهـــالی مطبـــوعــات و
نشریات حوزۀ پزشکی ،دارویی و ...به ارمغان اورد.
نمایشـــگاه ایران فارمــــا بـــا هــــدف مـــــعرفی تـــــــوانمندی
و ظرفیت صنعت دارویی کشور ،ارائۀ اخریـن تحـــوالت و
دستاوردهای صنعـــت دارو ،اشنایــی با بازارهــــای جدید و
ایجاد بستر الزم برای انتقال دانش فنی ،بستر مناسبی
را برای مشارکت چشمگیر شرکت های داخلی و خارجی
و معرفی ظرفیت های صنعت دارویی کشور در سطح
جهانی فراهم می کند.
گفتنی است این نمایشگاه از سال ابتدایی خود ،به طور
منظم و پیاپی برگزار شد ،اما پاندمی و شیوع ویروس
کووید 19موجب شد زمان بندی نمایشگاه به دلیل شروع
پیک چهارم کرونا ،از فروردین ماه 1400به مردادماه و
سپس به دلیل شروع پیک پنجم این بیماری ،به ابتدای
پاییز سال جاری تغییر یابد .ازاین رو ،ششمین دورۀ
نمایشگاه ایران فارما ،دارو و صنایع وابسته در راستای
صیانت از سالمت مخاطبان و دست اندرکاران صنایع
دارویی ،پس از مدتی تعویق با خروج تهران از وضعیت
قرمز ،به عنوان اولین نمایشگاه ایمن صنعت داروسازی
پس از همه گیری بیماری کرونا ،از تاریخ 19تا 21مهرماه
1400در مصلی امام خمینی (ره) برگزار شد.
نکتۀ قابل توجه ششمین دورۀ نمایشگاه ایران فارما
که سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران
با همکاری وزارت بهداشت ،درمان و اموزش پزشکی،
سازمان غذا و دارو ،وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی و با
مشارکت گستردۀ انجمن ها و حضور بیش از 509شرکت
دارویی و صنایع وابسته داخلی و خارجی برگزار کرد ،این
است که سالمت شرکت کنندگان و بازدیدکنندگان را از
اولویت های اصلی خود قرار داد و تا زمان گذر از پیک
پنجم ،نزولی شدن ابتال به بیماری کرونا ،واکسیناسیون
گسترده و موافقت ستاد مقابله با کرونا ،حاضر به
برگزاری این نمایشگاه تخصصی نشد .برگزارکنندگان
39 صفحه 39
پرونده ویژه
40
رعایت پروتکل های بهداشتی را در دستور کار خود قرار
دادند و استفاده از ماسک در تمام روزهای فعالیت
نمایشگاه و واکسیناسیون تمام شرکت های دارویی را به
همت سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران
الزامی دانستند.
با نگاهی اجمالی به این نمایشگاه می توانستیم با توجه
به حفظ فاصلۀ اجتماعی میان غرفه ها ،برگزارکنندگان و
بازدیدکنندگان ،تجهیزات مکانیزۀ ضدعفونی دست در
غرفه ها و به همراه داشتن کارت برای حضار ،ایران فارمای 1400
را جزو ایمن ترین نمایشگاه های تخصصی به شمار اوریم.
با ماهنامۀ «توسعه فناوری های نوین پزشکی» همراه
باشید تا بخوانید چه رویدادهایی در سه روز برگزاری
ششمین دوره نمایشگاه ایران فارما پیش امد.
ایران فارما امسال فقط یک نمایشگاه با چندین و چند
غرفه در مصلی امام خمینی تهران نبود ،بلکه رویدادی
بین المللی بود که در بیش از 43هزار مترمربع و در سطح
باالی تجاری و اقتصادی برگزار شد و بخش های مختلفش،
ان را از نمایشگاه های علمی و اقتصادی دیگر کشور متمایز
کرد .برای نمونه ،باید یاداور شد گرچه در این دوره از برگزاری
نمایشگاه ،همه گیری کرونا شرایط ویژه ای را برای مشارکت
شرکت های خارجی بزرگ دارویی ایجاد کرد 413 ،شرکت
داخلی و 96شرکت خارجی از 23کشور دنیا از جمله المان،
کانادا ،هلند ،ژاپن ،دانمارک ،روسیه ،ایتالیا ،انگلستان،
چک ،فرانسه ،امریکا ،سوئیس ،اسپانیا ،امارات ،اوکراین،
هندوستان ،پرتغال ،سوئد ،تایلند ،بالروس ،کنیا ،چین و
پاکستان در این نمایشگاه و هئیت های تجاری از 24کشور
و سفرای خارجی در مراسم افتتاحیه ان حضور داشتند.
از میان کشورهای مشارکت کننده ،هندوستان در
مقایسه با کشورهای دیگر حضور پررنگ تری داشت
و شرکت های هندی از جمله پاویون هند و هیئت های
تجاری این کشور همکاری چشمگیری داشتند.
این نمایشگاه با شعار «ایران فارما فقط یک نمایشگاه
نیست ،بلکه فرصتی برای انعقاد قراردادهای تجاری
است»؛ فرصت مناسبی را برای ارائۀ ظرفیت های موجود
و توانمندی های کشور توسط متخصصان و صنعتگران در
دنیای پویای صنعت دارو ،حضور شرکت های دانش بنیان
داروسازی ،انجمن های علمی و دانشجویی حوزۀ سالمت
و دانشجویان داروسازی سراسر کشور فراهم کرد .گفتنی
است پزشکان ،داروسازان ،متخصصان ،صاحبان صنایع،
مدیران اجرایی ،استادان دانشگاه و دانشجویان این
حوزها ،ازجمله بازدیدکنندگان این نمایشگاه بودند.
از سوی دیگر ،هرچند این رویداد بزرگ دارویی امسال
به دلیل شرایط ارزی کشور ،تحریم ها و محدودیت های
کرونایی تحت شعاع قرار گرفت ،می توان مهم ترین
اهداف برگزاری ان را تاثیرگذاری بر بازار دارویی داخلی و
بین المللی ،برقراری ارتباط با مراکز تحقیقاتی علمی داخلی
و بین المللی ،ایجاد بستر مناسب برای تجارت بین المللی
در زمینۀ دارو و صنایع وابسته ،حمایت از تولیدات داخلی
و توسعۀ صادرات در حوزۀ دارو و صنایع وابسته دانست.
رئیس هیئت مدیرۀ سندیکای صاحبان صنایع داروهای
انسانی ایران ،هدف از برگزاری این نمایشگاه را توسعۀ صفحه 40
پرونده ویژه
صنایع داروسازی کشور با همکاری سازمان های ذی ربط،
وزارت بهداشت ،وزارت صمت و سازمان توسعۀ تجارت
دانست و توسعۀ صادرات را با توجه به حضور میهمانان
خارجی از مهم ترین این اهداف شمرد .همچنین ،از دیگر
اهداف و موضوعات مورد بحث در نمایشگاه امسال ،بیان
مشکالت و چالش های گریبان گیر صنعت داروسازی،
قیمت گذاری دارو ،نرخ ارز ،هزینه های IRCو ...بود.
انچه در مراسم افتتاحیۀ نمایشگاه ایران فارما روی داد
مراسم افتتاحیۀ ششمین نمایشگاه دارویی ایران فارما،
بزرگ ترینگردهماییبین المللیتخصصیصنعتداروسازی
کشور با حضور محمد عبده زاده ،رئیس و عضو هیئت مدیرۀ
سندیکای صاحبان صنایع دارو های انسانی ایران ،محمدرضا
شانه ساز ،معاون وقت وزیر و رئیس سابق سازمان غذا و
دارو ،حسینعلی شهریاری ،رئیس کمیسیون بهداشت
و درمان مجلس ،بهرام عین اللهی وزیر بهداشت ،درمان
و اموزش پزشکی و مصطفی قانعی ،دبیر ستاد توسعه
زیست فناوری برگزار شد.
وضعیت صنعت دارو در ایران شکننده است
رئیس هیئت مدیرۀ سندیکای صاحبان صنایع دارو های
انسانـــــی ایـــــران گفــــت« :با توجـــه به فرمایشــــات مـــقام
ی و مانع زدایی ،
معظم رهبری مبنی بر تولید ،پشتیبان
ه و رویکردهای
وزارتخانه ها و سازمان های مرتبط باید برنام
مبتنی بر تولید و مانع زدایی را اجرا کنند ،بنابراین باید
شفاف سازی های الزم صورت گیرد تا مشخص شود چه
دستورات و پشتیبانی هایی برای حل چالش ها و مشکالت
صنعت داروسازی انجام شده است ،زیرا سوداور نبودن
این صنعت سبب بی تمایلی شرکت ها برای سرمایه گذاری
شده و با وجود انکه نیمی از سال گذشته ،هیچ برنامه ای
در این زمینه ارائه نشده است».
عبــده زاده دربــارۀ چـــالـــش هـــای صنعـــــــت داروســــازی،
قیمت گذاری ها و نرخ ارز خاطرنشان کرد« :هرساله 35
هزار میلیارد تومان به بازار دارو اختصاص می یابد که از
این مقدار 30 ،هزار میلیارد تومان؛ یعنی 97درصد ،مربوط
به تولید داروهای داخلی است .به بیان دیگر ،یک میلیارد
دالر ارز برای داروهای داخلی و یک میلیارد دیگر نیز برای
داروهای وارداتی در نظر گرفته شده است ،اما تنها بخشی
از مواد اولیۀ داروهای تولید داخل ارز یارانه ای دریافت
می کنند و برای دیگر نهادهای تولید دارو ارز نیمایی
اختصاص داده شده است .اختصاص ارز یارانه ای ،ان هم
فقط به بخشی از مواد اولیۀ تولید دارو ،موجب واقعی
نبودن قیمت گذاری ها شده است ،زیرا رویکرد قیمت گذاری
در سازمان غذا و دارو براساس هزینۀ تمام شدۀ شرکت ها و
اضافه شدن درصدی سود ثابت به ان است .این موضوع
سبب می شود تا هزینۀ مضاعف به معنای قیمت باالتر و
سوداوری بیشتر تلقی شود و ارزش دارو و کارایی ان در
درمان بیماری ،مهم ارزیابی نشود».
او در ادامه گفت« :از سوی دیگر ،با افزایش نرخ ارز
مواد اولیه ،شرکت های دارویی برای حفظ سطح موجودی
و افزایش سرمایۀ اولیه خود ،ملزم به دریافت وام بانکی و
پرداخت هزینۀ بهره ان می شوند که باید در قیمت گذاری
داروها لحاظ شود .در روش قیمت گذاری بر مبنای ارز
نیمایی نیز ارزش دارو و درصدی از قیمت ان در کشور
مرجع مورد قبول سازمان غذا و دارو لحاظ می شود که
برای کاهش تاثیر بر مصرف کنندگان ،پس از افزایش
قیمت به دلیل نیمایی شدن ارز مابقی داروها ،دولت
باید مابه التفاوت هزینۀ تمام شده و هزینه دریافت شده
را به سازمان های بیمه پرداخت کند و میزان پوشش بیمۀ
دارویی افزایش یابد؛ درحالی که خروج باقی ماندۀ صنعت
دارو از ارز حمایتی موجب واقعی شدن قیمت ،جلوگیری از
قاچاق معکوس و نیز تسهیل نقل وانتقاالت ارزی می شود.
همچنین این موضوع به شرکت های دارویی فرصت
می دهد تا با ورود به اقتصاد واقعی بتوانند سرمایه گذاری
کنند ،چون بخش زیادی از اقتصادشان بر مبنای تورم
عمومی جامعه و نرخ ارز نیمایی تغییر می کند».
41 صفحه 41
پرونده ویژه
رئیس هیئت مدیرۀ سندیکای صاحبان صنایع داروهای
انسانی ایران افزود« :شرکت های دارویی دیگر حاضر
به سرمایه گذاری در صنعت داروسازی کشور نیستند،
چون سوداوری ندارد و علتش این است که از سه ماه
گذشته ،سازمان غذا و دارو قیمت مواد اولیۀ دارویی را
اعالم کرد؛ اما شرکت های تولیدکننده این قیمت ها را
اعمال نکرده اند و محصوالت خود را با قیمت بیشتری
به فروش می رسانند .با وجود این ،سازمان غذا و دارو با
در نظر گرفتن این موضوع که قیمت مواد اولیه را اعالم
کرده است ،قیمت داروها را تعیین می کند که سبب
ایجاد چالش برای شرکت های دارویی شده است .از طرف
دیگر ،اجرای دستورات مبنی بر خودکفایی در تولید مواد
اولیه عمال ً راه را برای واردات ان بسته و تولیدکنند گان
گران فروش ان را به انحصار رسانده است .ازاین رو ،دولت
و مجلس باید از این صنعت حمایت کنند ،زیرا صنعت
داروسازی یکی از ستون های مهم در نظام سالمت است
و اگر مانع زدایی های الزم صورت نگیرد ،تا پنج سال اینده
چیزی از ان باقی نخواهد ماند».
42
کاهش ارزبری داروهای وارداتی
در بخش دیگر این مراسم محمدرضا شانه ساز ،رئیس
وقت سازمان غذا و دارو جایگاه صنعت دارویی کشور را
شرح و دربارۀ مشکالت پیش روی این صنعت توضیح
داد .شانه ساز با اشاره به تحریم ها و دست اندازی های
صورت گرفته برای جلوگیری از دسترسی مردم به دارو،
بیان کرد« :صنعت داروسازی ما صنعت لوکس و بدون
پشتوانه ای نیست ،درحالی که برخی کشورها صنعت
داروسازی را صنعتی مونتاژی می دانستند ،در ازمون
سخت کرونا توانستیم همۀ داروهای وارداتی کرونا را
که داخل مصرف می شود ،در مدت زمان کوتاهی تولید و
عکس ان را ثابت کنیم .عالوه بر ان ،توانستیم با کاهش
ارز ترجیحی و ارزهای دیگر از 4/2به ۲/5میلیارد دالر و
اختصاص تنها دو درصد ارزبری به مواد اولیه ۳۱ ،درصد
ارزبری واردات دارو را کاهش دهیم .در مقابل نیز در حوزۀ
دارو ،تجهیزات پزشکی و مکمل ها ۱۰درصد سهم ارز تولید
را افزایش و ۲۹درصد واردات را کاهش دادیم».
صادرات و توسعۀ صنعت داروسازی مستلزم
حقیقی سازی قیمت ها
در ادامۀ این مراسم حسینعلی شهریاری ،رئیس
کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با اشاره به جایگاه
صنعت داروسازی کشور ،بیان کرد« :در حال حاضر ،ایران
جزو شش کشور اول دنیا در ساخت واکسن است و
این افتخاری برای نظام جمهوری اسالمی ایران به شمار
می اید .در دوران پاندمی کرونا توانستیم داروهای مورد
نیاز بیماران را در داخل تولید کنیم و دیگر نیازی به
واردات ان نداشته باشیم».
رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس خاطرنشان
کرد« :تا زمانی که قیمت دارو واقعی نشود ،صادرات و
توسعۀ صنعت داروسازی امکان پذیر نخواهد بود؛ زیرا
دولت برای فشار نیاوردن به شهروندان در تامین دارو،
ارز ترجیحی و نیمایی را به داروهای حیاتی اختصاص داده
و قیمت ها را پایین نگه داشته است .همچنین حذف ارز
دولتی دارو به ۶۰هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد تا به
بیمه ها داده شود ،اما نگران بودیم این پول به بیمه ها
اختصاص نیابد ،زیرا صنعت بیمۀ ما مانند قلکی است که
فقط پول دریافت می کند تا به مردم بدهد و مثل صنعت
عمل نمی کند .ازاین رو ،دولت و مجلس باید به گونه ای
از صنعت داروسازی کشور حمایت کنند تا بتوان برای
صادرات دارو اقدام کرد». صفحه 42
پرونده ویژه
رونمایی از کتاب «تاریخ شفاهی داروسازی ایران»
توسط دکتر موید علویان
در این مراسم ،دکتر سید موید علویان ،رئیس
هیئت مدیرۀ نظام پزشکی تهران از کتاب «تاریخ شفاهی
داروسازی ایران» رونمایی و لوح تقدیری را به پاس
زحمات بی کران شادروان دکتر حسن فرسام در تدوین
این کتاب ارزشمند ،به همسر ایشان اهدا کرد و تابلوی
یادگاری تدوین این کتاب را نیز به امضا رساند .کتاب
«تاریخ شفاهی داروسازی ایران» شامل گفت وگوهایی
است که طی سال های 1383تا 1388با شش تن از
بزرگان داروسازی ایران ،دکتر حسن فرسام ،دکتر عباس
شفیعی ،دکتر علی خلج ،دکتر مرتضی رفیعی تهرانی،
دکتر حسنیه تاجرزاده و دکتر احمدرضا دهپور انجام شده
است .این گفت وگوها با طرح پرسش هایی دربارۀ دوران
کودکی ،خانواده و محیط زندگی ایشان اغاز شده است
و سپس تا چگونگی ورود این بزرگان به داروسازی ادامه
می یابد و دربارۀ کارهای علمی شاخص مصاحبه شوندگان،
نظرات ان ها دربارۀ جایگاه پژوهش و اموزش در ایران،
ایندۀ داروسازی و ...بحث می شود.
همچنین ،دکتر علویان در حاشیۀ بازدید از ششمین
نمایشگاه بین المللی ایران فارما گفت« :داروسازان ایرانی
و صنعت دارویی داخلی از ارکان مهم نظام سالمت ما
هستند .تقویت این عرصه با حمایت دولت ،مجلس،
سیاست گذاران و نگاه عالج جویانه به حل مشکالت
امکان پذیر است ».علویان افزود« :تجویز منطقی دارو
در سیستم سالمت و حمایت از صنعت داخلی تولید
دار و جزو سیاست های پیشرو نظام پزشکی است که
قطعاً ،تعامل با دست اندرکاران صنعت داخلی دارو را
می طلبد .عالو ه بر ان ،برگزاری برنامه های اموزشی مدون
با مشارکت شرکای متعدد ،ازجمله انجمن های علمی ،جزو
برنامه های نظام پزشکی کشور است و مشارکت هرچه
بیشتر پزشکان عضو نظام پزشکی ،سبب می شود تا هم
نظام سالمت به اهداف عالی خود برسد و هم به صنعت
داخلی دارو در حوزه های مختلف کمک می کند».
در حاشیۀ نمایشگاه ایران فارما
تامین ۹۷درصدی نیاز دارویی توسط شرکت های داخلی
دکتر بهرام عین اللهی ،وزیر بهداشت ،درمان و اموزش
پزشکی در بازدید از ششمین دوره ایران فارما اظهار کرد:
«یکی از مهم ترین اقدامات شرکت های دارویی ،در حوزۀ
داروی بیماران کووید ۱۹بوده است .گرچه این بیماری
داروی مشخصی ندارد ،امروز تمامی داروهای موثر در
درمان کرونا ،داخل کشور تولید می شود و دیگر کمبودی
نداریم .همچنین پیشرفت های چشمگیری در حوزۀ
دارویی داشته ایم و شرکت های داخلی حدود ۹۷درصد
نیاز دارویی کشور را تامین می کنند ».او افزود« :با وجود
این ،همیشه به پزشکان توصیه می کنیم تا حداقل دارو
را به طور منطقی برای بیماران تجویز و داروهای تولید
داخلی را جایگزین نمونۀ وارداتی ان کنند ،زیرا هم برخی
بیماری ها بدون دارو ،درمان می شوند و هم متوسط
مصرف دارو در ایران ،باالتر از مصرف جهانی است.
درهرحال ،با توجه به بیماری های مختلف ،سازمان غذا و
دارو ،نوع و مقدار تولید دارو را پیش بینی می کند .البته
در وضعیت های خاص و تغییر شکل نوعی از بیماری که
مصرف برخی اقالم دارویی بیشتر می شود ،سازمان غذا و
دارو با تمهیدات الزم ،کمبودها را برطرف می کند ».وزیر
بهداشت در ادامه گفت« :خوشبختانه ،کیفیت داروهای
ایرانی ،بسیار قابل قبول است و حتی برخی کشورهای
همسایه نیز از ما درخواست دارو دارند و داروهای ایرانی
را باکیفیت می دانند».
43 صفحه 43
پرونده ویژه
تشکیل پنل و نشست های تخصصی و اموزشی
44
از دیگر بخش های ششمین نمایشگاه ایران فارما تشکیل
بیش از ده برنامۀ اموزشی ،مطالعۀ موردی ،1پنل و نشست
تخصصی بود .این پنل ها در سه حوزۀ سیاست گذاری ،
ل اموزشی از 19تا 21مهرماه در طبقۀ باالی
کسب وکار و پن
مصالی امام خمینی برگزار شد .ازجملۀ این پنل ها در زمینۀ
ل چالش های موجود در نظام دارویی
سیاست گذاری ،پن
در حوزۀ دسترسی به داروها و فناوری های نوین بود .از
انجا که دسترسی به دارو و خدمات درمانی یکی از حقوق
بنیادین شهروندان است و موارد و زمینه های متعددی را
شامل می شود ،در این پنل چالش های موجود در زمینۀ
دسترسی به دارو و فناوری های نوین ،مباحث مربوط به
فهرست دارویی کشور و لزوم حمایت از فناوری و داروهای
جدید بررسی شد.
از دیگر پنل ها در همین حوزه می توان به پنل نقد و
بررسی ضابطه های اخیر سازمان غذا و دارو اشاره کرد .در
سال های اخیر ،اهالی صنعت داروسازی از پایین بودن
قیمت داروهای خود ناراضی اند و بنا بر نظر بسیاری
از کارشناسان ،ادامۀ این روند چالش ها و بحران های
جبران ناپذیری را برای صنعت داروسازی کشور ایجاد
می کند؛ به عبارت دیگر ،دارو ارزان ترین و درعین حال،
حیاتی ترین کاالیی است که در کشور به فروش می رسد.
این در حالی است که کاالهای دیگر با توجه به نرخ تورم،
تعیین قیمت می شوند .ازاین رو ،سازمان غذا و دارو
دستورالعمل ضابطۀ قیمت گذاری دارو را اخیرا ً بازنگری
کرده و تضمین مجوز بازنگری به داروهای مورد نیاز
خود ،حمایت از فناوری ها و توانمندی های داخلی برای
تامین و تولید مستمر داروها و ایجاد شفافیت در فرایند
قیمت گذاری داروها را به تمامی واحدهای مرتبط اعالم و
به لزوم اجرای همۀ بندها و تبصره های ان تاکید کرده
است .در این پنل قیمت گذاری دارو و ضابطه های موثر
سازمان غذا و دارو در ان بررسی شد.
پنل های کسب وکار از دیگر نشست های تخصصی بود که
در نمایشگاه ایران فارما برپا شد .در پنل ورود به بازارهای
بو کار
جهانی با دانش فنی ایران ،یکی از پنل های کس
1. Case study
برگزارشده در ایران فارما ،دربارۀ ورود صنعت داروسازی
ایران به بازارهای جهانی و چالش های مربوط به ان بود.
در دومین دست از این پنل ها ،مدعوان حوزۀ دارو و
داروسازی دربارۀ نواوری و الگوی ان در صنعت داروسازی
کشور بحث کردند و ان را شرح دادند .با توجه به انچه
در این نشست گفته شد ،هر الگو سه رکن اصلی شامل
هستی شناسی ،شناخت شناسی و روش شناسی دارد
و از طرف دیگر ،الگو های صنعت داروسازی به عنوان
مجموعه ای از باورها و پیش فرض های بنیادین رشد و
توسعه داروسازی کشور ،از عناصر کلیدی ان به شمار
می ایند .ازاین رو ،گام های مستمر و ثابتی در مسیر
توسعه نواوری و فناوری های دارویی برداشته شده است
تا ارزش های ایجادشده به ارتقای کارایی و اثربخشی هرچه
بیشتر واحدهای تولیدی صنعتی و درنهایت ،شکوفایی
اقتصاد دارویی منجر شود.
در دومین روز از نمایشگاه ایران فارما ،بازدیدکنندگان و
متخصصان این حوزه از دو پنل دیگر در حوزۀ کسب وکار
همانند دیگر پنل ها استقبال کردند و این دو ،با حضور
مدعوان در سطح تخصصی برگزار شد.
انچه در پنل هوش تجاری مطرح شد ،دربارۀ هوش تجاری
و ابزارهای مربوط به ان بود؛ بنا بر انچه گفته شد ،هوش
تجاری ،2فرایندی تکنولوژی محور برای تحلیل داده هاست.
این فرایند درنهایت به مدیران ،صاحبان کسب وکارها و تمام
تصمیم گیرنده های اساسی کسب وکارها ،اطالعاتی عملی
می دهد .ابزارهای هوش تجاری برای تجزیه وتحلیل داده ها
به صورت های مختلفی ارائه می شود؛ مثال ًگزارش ،داشبورد،
چارت ،نقشه ،گراف و تمام ابزارهایی که بتوانند اطالعات و
داده های خام را در قالب های بصری و قابل استفاده به نمایش
دراورند .شرکت های داروسازی نیز مانند کسب وکارهای دیگر
باید انبوهی از داده های خود را در چندین منبع داده ذخیره
کنند و با تجزیه وتحلیل درست این اطالعات تصمیمات
ن مقطع ،هوش تجاری به
دقیق و حیاتی بگیرند .در ای
شرکت های داروسازی کمک می کند تا بینش غنی تری از
محیط خود و بازارهای رقابتی به دست اورند.
در اخرین پنل حوزۀ کسب وکار ،فرصت ها و چالش های
پیش روی شرکت های چندملیتی در حوزۀ داروسازی برای
ورود به بازار کشورهای درحال توسعه بررسی شد.
با توجه به انچه در این نشست گفته شد ،امروزه
تکنولوژی و دسترسی به ان یکی از ضرورت ها و شاخص های
اساسی توسعۀ اقتصادی به شمار می رود؛ ازاین رو ،مبادلۀ
تجاری ان به یکی از موضوعات عمدۀ تجارت بین المللی
تبدیل شده است .انتقال موفق تکنولوژی به شناخت
اهداف صنعت ،منابع تکنولوژی ،نحوۀ ابداع و انتقال،
روش های انتقال ،فاکتورهای تاثیرگذار ،نحوۀ جذب و
توسعۀ ان نیاز دارد و قراردادهای انتقال تکنولوژی به
علت وسعت دامنه ،پیچیدگی موضوعی و شرایط مختلف
)2. Business Intelligence (BI صفحه 44
پرونده ویژه
چنین قراردادهایی ،ویژگی های خاصی دارد.
در بخش دیگری از این نشست های تخصصی،
معتبرسازی فرایند تولید مواد موثرۀ دارویی بررسی شد.
در این برنامۀ اموزشی بیان شد که معتبرسازی بخش
جدایی ناپذیر از تضمین کیفیت است و این واژه در تولید
موجب بروز مشکالت و چالش های بسیاری می شود.
ازاین رو ،در مطالعات معتبرسازی ،سیستم ها ،تجهیزات،
عملیات و فرایندها به صورت نظام مند بررسی می شوند تا
مشخص شود عملکرد و کارایی ان ها متناسب با اهداف
تعریف شده برای هریک از ان هاست یا خیر .از سوی
دیگر ،در تولید دارو ،کیفیت مواد اولیۀ دارویی ،یعنی
مادۀ موثره دارو و مواد جانبی اهمیت زیادی دارد .مادۀ
موثره جزء موثر و فعال دارو است که در پیشگیری ،کنترل
و درمان بیماری تاثیر بسزایی دارد.
اختتامیه ششمین دورۀ نمایشگا ه ایران فارما ،دارو و
صنایع وابسته
نمایشگاه ایران فارما در حالی به کار خود پایان داد که با
استقبال گرم متخصصان ،اهالی و دانشجویان حوزۀ دارو
و سالمت مواجه شد و بخش مهمی از مراسم اختتامیۀ
خود را به تقدیر و بزرگداشت شهدای مدافع سالمت حوزۀ
داروسازی و اهدای هدیه به خانواده های شهدا ،ازجمله
فرزندان دکتر فریدون سیامک نژاد و پخش کلیپ مجموعه
دانشگر ،تهیه شده توسط دکتر مرتضی خیرابادی ،عضو
هیئت مدیرۀ سندیکای صنایع داروسازی اختصاص داد.
همچنین در این مراسم ،دکتر حسین قناعتی ،سرپرست
دانشگاه علوم پزشکی تهران ،در دقایقی کوتاه با ایراد
سخنرانی ،از شرکت های داروسازی ،متولیان صنعت دارو،
مسئوالن برگزاری نمایشگاه و زحمات ان ها در پاندمی
کرونا تشکر کرد .از دیگر میهمانان افتخاری این مراسم،
دکتر محمد شریف زاده ،رئیس دانشکدۀ داروسازی
دانشگاه تهران بود .او دربارۀ اهمیت ارتباط دانشکدۀ
داروسازی با صنعت ،نقش مهم دوره های تخصصی
مهارت اموزی دانش اموختگان ،ارائۀ امار از نظرسنجی های
انجام شده در دانشکدۀ داروسازی ،نمایش تغییر نگاه و
افزایش عالقۀ دانشجویان داروسازی به حضور در صنعت
داروسازی و شرایط فعلی ارتباط دانشگاه و صنعت در
کشورهای دیگر سخن گفت و به تولید پایان نامه های
محصول محور با همکاری و اموزش دانشجویان توسط
شرکت های داروسازی ،با حفظ امتیازات شرکت ها ،اشاره
و تاکید کرد.
حضور غرفۀ سازمان تامین اجتماعی و بانک سامان
از دیگر ویژگی های ششمین دوره ایران فارما حضور و
مشارکت فعال سازمان تامین اجتماعی و بانک سامان بود.
سازمان تامین اجتماعی به منظور عرضۀ محصوالت فرهنگی
و بیمه ای خود ،اطالع رسانی و تقویت ارتباط چهره به چهره با
صنعتگران ،کارفرمایان و فعاالن صنعت داروسازی کشور،
در این گردهمایی بین المللی حضور یافت و شرکت های
دارویی تابعۀ ان نیز با نمایش محصوالت تولیدی خود
در این نمایشگاه مشارکت چشمگیری داشتند .بانک
سامان نیز که به دلیل خدمات گسترده و کامل خود در
سال های گذشته به انتخاب اول شرکت های تولیدی و
صنعتی ،به ویژه در حوزه غذا و داروی کشور تبدیل شده
بود ،به منظور ارائۀ خدمات ،محصوالت و برنامه های خود
برای حمایت از فعاالن صنعت داروسازی در حوزۀ خدمات
ریالی ،ارزی و اعتباری در این نمایشگاه حضور یافت.
شرکت ها و غرفه های حاضر در بزرگ ترین گردهمایی
دارویی خاورمیانه
در نمایشگاه ایران فارمای امسال 413 ،شرکت داخلی و
96شرکت خارجی مشارکت و حضور چشمگیری داشتند.
این شرکت ها ازجمله شرکت های تولیدکنندۀ دارو و مواد
اولیه دارویی ،توزیع کنندۀ دارو ،تامین کنندۀ تجهیزات
و ماشین االت دارویی ،شرکت های تولید کنندۀ داروهای
نوترکیبوشرکت های دانشبنیان،شرکت هایتولیدکنندۀ
محصوالت بیوسیمیالر و داروهای گیاهی و تولیدکنندۀ
مکمل های غذایی و رژیمی بودند .عالوه بر این ،مشارکت
مستمر شرکت های خدمات چاپ و بسته بندی دارو و مراکز
علمی ،تحقیقاتی و پژوهشی داروسازی قابل مشاهده بود.
45
شرکت دارویی تماد
بزرگ ترین تولید کنندۀ مواد اولیۀ دارویی در خاورمیانه
شرکت «تولید مواد اولیه داروپخش (تماد)» یکی از
شرکت های گروه دارویی تامین از خانوادۀ اقتصادی بزرگ
«شستا» است .حمیدرضا علی پور ،مدیرعامل شرکت تماد
دربارۀ محصوالت و خدمات این شرکت گفت« :شرکت
تماد اولین و بزرگ ترین تولیدکنندۀ مواد اولیه دارویی
3
در کشور است که در دو دستۀ عمدۀ مواد اولیه موثره
3. API صفحه 45
پرونده ویژه
و نیمه ساخته پلت و دی سی 4در صنعت دارویی کشور
سابقۀ فعالیت دارد و در حال حاضر ٥٤ ،قلم محصول
دارویی شامل محصوالت قلبی وعروقی ،مغز و اعصاب،
انتی بیوتیک ،ضددیابت ،مسکن ها و داروهای جایگزین
برای ترک اعتیاد تولید می کند .عالوه بر این ،از سال ١٣٨٣
خط تولید فراورده های پلت را به عنوان اولین تولیدکنندۀ
انحصاری ان در کشور پایه گذاری و از سال ١٣٩٦اقدامات
الزم را برای تولید محصوالت نهایی دارویی از مواد اولیه یا
Semi Finishedتماد اغاز کرد .تالش ما بر این بوده است تا
زنجیرۀ تامین مواد موثره تا محصول نهایی در خود شرکت
تولید شود و از این نظر ،تماد تنها شرکت دارویی کشور
است که سه حوزه را هم زمان با هم تولید می کند».
46
شرکت تماد از سال ۱۳۷۵صادرات محصوالت خود را
شروع کرده و عالوه بر تامین نیاز شرکت های دارویی
داخل کشور ،با حضور در عرصۀ رقابت های بین المللی،
نه تنها صادرات خود را افزایش داده ،بلکه در این 25
سال توانسته است از ٥٤محصول APIتولیدشده٢٥ ،
محصول خود را به ٤٥کشور دنیا صادر کند .گرچه انحصار
محصوالت تماد با کاهش 30الی 35درصدی ،از 60درصد
به 15تا 25درصد رسیده است ،هم سطح بودن کیفیت
ان ها با نمونه های خارجی و درعین حال ،مقرون به صرفه
بودنشان ،مشتریان داخلی و خارجی را به انعقاد قرارداد
با این شرکت دارویی متمایل می کند .علی پور همچنین
دربارۀ چالش ها و مشکالت پیش رویشان ،توضیح داد:
«هدف و سیاست دنیای استکبار از تحریم ها علیه ایران
محدودسازی عرصۀ اقتصادی کشور بوده است و از انجا
که پایه و اساس اقتصادی کشور ،اقتصاد نفتی است،
مستکبران قصد دارند با جلوگیری از ارزاوری نفتی و
محدودسازی ارتباط مالی ایران با کشورهای دیگر جهان،
بیشترین ضربه را به ایران وارد کنند .به همین دلیل،
با محدودیت ها و مشکالت بسیاری مواجه ایم؛ همچون
محدودیت دریافت ارز ،زمان بر بودن تامین ارز و مواد
اولیه و تاخیر در تولید مواد اولیه ،چنان که در دو سال
اخیر ،به دلیل کمبود ارز دولتی ،سیاست های دولت،
بانک مرکزی و وزارت بهداشت دربارۀ اختصاص ارز
4. Semi Finished
نیمایی به محصوالت دارای ارز یارانه ای مانند محصوالت
OTCو کمبود نقدینگی در بنگاه های تولیدی و صنعت
دارویی و مشکل بهینه سازی زیرساخت های تولیدی و
ارتقای ،GMPبا چالش ها و محدودیت های بسیاری روبه رو
بودیم .از نظر مدیرعامل تماد ،مدیر صنعتی باید بنگاه
خود را در شرایط سخت به نحو احسن اداره و تهدید های
پیش رو را به فرصت تبدیل کند؛ چنان که شرکت تماد در
سه سال اخیر ،صادرات ارزی و ریالی خود را صعودی کرده
و از حدود ٢٠میلیون دالر ارز مورد نیاز برای واردات٨/٥ ،
میلیون دالر ان را از طریق ارز صادراتی تامین کرده است.
عالوه بر ان ،در این مدت ،بهینه سازی زیرساخت های
نرم افزاری و سخت افزاری GMPخود را در دستور کار قرار
داده است تا بتواند صادراتش را توسعه دهد .علی پور
در پایان افزود« :در سه سال اخیر ،با رشد کمی فروش،
رشد ریالی و افزایش و توسعۀ صادرات روبه رو بوده ایم،
ازاین رو هدف و برنامه مان این است که در بهینه سازی،
صادراتمان را از ٨/٥میلیون دالر به باالی ١٠میلیون دالر
افزایش دهیم .از لحاظ ارزی نیز قصد داریم کفۀ ارزی
واردات و صادرات خود را متوازن کنیم و ٥٠درصد از ارز
مورد نیاز واردات را از صادرات خود تامین کنیم .هدفمان
این است به جایگاهی برسیم که نه تنها نیازی به دریافت
ارز نداشته باشیم ،بلکه بتوانیم ارز مازاد بر نیاز واردات
و زیرساخت های خود را به شرکت های دیگر واگذار کنیم.
همچنین قصد داریم با توسعۀ محصوالت بازارمحور و
مشتری محور و تکمیل سبد محصوالتمان ،میزان فروش
را افزایش دهیم».
شرکت داروسازی اکسیر؛
بزرگ ترین واحد صنعتی کشور در عرصۀ تولید
داروهای انسانی
شرکت داروسازی «اکسیر» ،یکی از بزرگ ترین و
پیشرفته ترین تولیدکنندگان داروهای انسانی در کشور،
در سال 1367تاسیس شد و از سال 1373به بهره برداری
رسید .این شرکت در سال 1379وارد بازار بورس شد و صفحه 46
پرونده ویژه
با بهره برداری از فناوری های جدید و دانش روز این امکان
را فراهم کرد تا ضمن دستیابی به کیفیت برتر در تولید
محصوالت خود ،قیمت های رقابتی مناسبی را در قراردادهای
تجاری و خرید محصوالت دارویی در داخل و خارج از کشور
در اختیار مشتریان قرار دهد .محسن کردی ،مدیرعامل
شرکت داروسازی اکسیر دربارۀ محصوالت و خدمات این
شرکت گفت« :شرکت داروسازی اکسیر یکی از بزرگ ترین
شرکت های تولیدی ایران در حوزۀ تولید داروهای انسانی
است و در حال حاضر ،بیش از 250قلم محصول شامل
انواع فراورده های دارویی به شکل قرص ،کپسول ،امپول،
کارتریج ،شربت ،ویال تزریقی و پودر برای سوسپانسیون
خوراکی تولید می کند .شرکت دارویی اکسیر چهاردرصد از
بازار دارویی کشور و محصوالت دانش بنیان را با تکنولوژی
پیشرفته تولید می کند».
کردی افزود« :شرکت اکسیر با صادرات محصوالت انحصاری
و غیرانحصاری خود به ٩١کشور جهان ازجمله اوکراین،
افغانستان ،یمن ،فیلیپین ،اذربایجان ،تاجیکستان ،عراق،
سوریه ،سومالی ،سریالنکا ،اوگاندا ،ارمنستان و لبنان
توانست به عنوان سومین صادرکنندۀ برتر کشوری و برای
شش سال متوالی به عنوان شرکت ممتاز صادراتی کشور
انتخاب شود .ازاین رو ،هدف ما در بازار داخلی افزایش
فروش و در بازار جهانی ،توسعۀ هرچه بیشتر صادرات
است .شایان ذکر است مشکالت قیمت گذاری ،چالش های
دریافت و تخصیص ارز ،کمبود ارز یارانه ای و محدودیت های
مربوط به دریافت ارز 4200تومانی ،مشکالت بسیاری را در
جهت صادرات ایجاد کرده است».
شرکت دانش بنیان اکسیرسازۀ رازی
اولین تولیدکنندۀ دستگاه اولترافریزر ازمایشگاهی
منفی 86درجۀ سانتی گراد یا دیپ فریزر در کشور
شرکت دانش بنیان «اکسیرسازۀ رازی» با هدف تولید
تجهیزات ازمایشگاهی و کمک اموزشی ،فعالیت خود را در
سال ۱۳۹۲اغاز کرد .هدف اصلی این شرکت دانش بنیان،
تحقیق ،توسعه و افزایش توان علمی در راستای بهبود
کیفیت تولید و محصوالتش است؛ ازاین رو جلب رضایت
مشتری ،ارائۀ محصول با کیفیت و قیمت مناسب و ارائۀ
خدمات پس از فروش را جزء خط مشی و اهداف اصلی
خود قرار داده است.
یونس سرخوش ،عضو هیئت مدیرۀ شرکت دانش بنیان
اکسیر سازۀ رازی در معرفی محصول این شرکت گفت:
«شرکت ما به کمک فارغ التحصیالن جوان و ممتاز
دانشگاهی ،بهره گیری از تجربیات و علم روز برندهای
شناخته شدۀ جهانی و گذراندن دوره های معتبر اموزشی
اروپایی و اسیایی ،موفق به ثبت رسمی و تولید محصول
دانش بنیان اولترافریزر منفی 86درجۀ سانتی گراد یا
دیپ فریزر شده است ،تا هم در راستای تحقق اهداف
ملی ،رونق تولید و ایجاد رقابت سازنده بین تولیدکنندگان
داخل کشور گامی بردارد و هم نیاز کاربران متخصص را در
مراکز معتبر دولتی براورده کند».
او در توضیح و معرفی این دستگاه گفت« :دستگاه
اولترافریزر ازمایشگاهی منفی 86درجۀ سانتی گراد یا
دیپ فریزر برای نگهداری نمونه های تحقیقاتی و ازمایشگاهی
در دمای منفی 86درجۀ سانتی گراد در دانشگاه های علوم
پزشکی ،پژوهشکده های تحقیقات ژنتیک ،بیولوژیک،
بیوتکنولوژی و ازمایشگاه های تحقیقاتی صنایع پزشکی،
کشاورزی ،غذایی و دارویی استفاده می شود .صفر تا صد
این محصول را شرکت دانش بنیان اکسیرسازۀ رازی تولید
کرده است و مزیت ان در مقایسه با نمونه های خارجی،
پایداری اش در دمای منفی 86درجۀ سانتی گراد است.
دستگاه های مشابه دیگر پس از مدتی پایداری خود را
در این دما از دست می دهند ،اما شرکت اکسیرسازۀ رازی
موفق به تولید دیپ فریزرهایی ارتقایافته با طراحی فنی
جدیدی شده است که بر اساس تجربیات اخیر ،ازمون
و خطاهای صورت گرفته در شرایط مختلف و به کارگیری
بازخورد کاربران متخصص این تجهیز ،پایداری خود را در
دمای منفی 86درجۀ سانتی گراد حفظ می کند .همچنین
با توجه به نتیجۀ تحقیقات انجام شده برای درمان بیماری
کرونا ،واکسن کشف شده نیاز به نگهداری در دمای کمتر
از منفی 70درجه سانتی گراد را دارد که این محصول
می تواند نیاز کادر درمان را در این زمینه برطرف کند».
او ادامه داد« :یکی دیگر از مزیت های دستگاه اولترافریزر
در مقایسه با نمونه های خارجی ،قیمت مناسب تر با همان
کیفیت و عملکرد و مهم تر از ان ،خدمات پس از فروش،
سرویس و نگهداری ادواری است .این مهم با توجه به
اینکه تولیدکنندگان خارجی با در نظر گرفتن تحریم های
صورت گرفته امکان خدمات دهی اسان را ندارند ،موضوع
بسیار بااهمیتی است .همچنین مزیت اصلی این دستگاه
کیفیت قابل رقابت و رسیدن به دمای واقعی منفی 86
درجۀ سانتی گراد و پایداری در این دماست؛ زیرا نمونه های
بسیار ارزشمندی در این دستگاه ها نگهداری می شود و
ناپایداری دما ممکن است ضررهای جبران ناپذیری برای
پژوهشگران ایرانی به بار اورد .ازاین رو ،در تالشیم با
صرف زمان و هزینۀ بیشتر ،توانایی و بازار هدف خود را
47 صفحه 47
پرونده ویژه
در برابر رقبای داخلی و خارجی افزایش دهیم».
او در پایان گفت« :البته باید متذکر شوم از انجا که
ما تولیدکنندۀ این محصولیم ،تحریم ها سبب ایجاد
چالش هایی در زمینۀ قیمت گذاری و تهیۀ مواد اولیه
دستگاه ها با قیمت بیشتر شده که ضروری است با
چاره اندیشی های درست و در نظر گرفتن مزیت هایی
برای تولیدکنندگان ،بتوانیم مواد اولیه محصوالت خود را
راحت تر و با قیمت مناسب تر تهیه کنیم».
که همانند ما ،داروهای انسانی و خوراکی تولید می کنند،
اما داروسازی امین سعی می کند با توسعۀ صادرات خود
جایگاه متمایزی میان رقبای خویش بیابد .به این دلیل،
صادرات خود را به کشورهای همسایه ،اسیای میانه و
حوزۀ CISگسترش داده ایم؛ البته چالش ها و مشکالت
داخلی و بین المللی ،مسئلۀ ارز و تخصیص ان ،مشکالتی
ی را برای ما و به طور کلی صنعت داروسازی ایران ایجاد
جد
کرده است و کسری دارویی که در بازار مشاهده می شود،
نتیجۀ همین مشکالت ارزی است که نیاز به مدیریت و
همکاری بانک مرکزی ،سازمان غذا و دارو و دستگاه های
ذی ربط دارد؛ زیرا صنعت داروسازی به سالمت شهروندان
مربوط است و اهمیت بسزایی دارد».
او در پایان عنوان کرد« :همان طور که صادرات در تمامی
حوزه ها اهمیت زیادی دارد ،برای ما نیز مهم است ،بنابراین
سعی می کنیم با توسعۀ صادراتمان ،حوزۀ فروش ،تولید و
به طور کلی ،جامعۀ هدفمان را گسترش دهیم».
شرکت داروسازی امین
تولید کنندۀ محصوالت دارویی انسانی و دامی
48
شرکت داروسازی «امین» (سهامی عام) در سال
م کردن
1369به بهره برداری رسید .این شرکت با فراه
ساختمان های تولیدی ،ازمایشگاه های کنترل کیفیت،
تحقیقات ،دپارتمان های مسئول فنی ،تضمین کیفیت،
اموزش و ...همواره در تالش بوده است برای دستیابی
به موفقیت ،در مسیر الگوی رفتاری مناسب ،احترام
متقابل ،درستکاری ،اموزش مداوم ،کار گروهی و ایجاد
انگیزه ،کاری موثر انجام دهد و گامی سازنده بردارد.
امیرحسین قلمبر ،مدیر فروش و بازاریابی داروسازی
امین که خود از فعاالن صنعت داروسازی کشور است ،در
توضیح محصوالت و خدمات این شرکت داروسازی گفت:
«طی این سال ها شرکت داروسازی امین جزء ده شرکت
مطرح و برتر در صنعت داروسازی کشور بوده که در حوزۀ
بورس و سهامی عام نیز وارد شده است».
او دربارۀ محصوالت داروسازی امین عنوان کرد« :حدود
١٧٠قلم محصول با دزهای مختلف در زمینۀ خوراکی
تولید می کنیم که شامل محصوالت انسانی همچون
انتی هیستامین ،اعصاب وروان ،ام اس ،جنسی ،ضدباکتری
یو عروقی ،گوارشی،
و ویروس ،ضددیابت ،ضدچربی ،قلب
مسکن و ضدالتهاب و البته محصوالت دامی می شود که
داروهای دامی جدیدا ً به سبد محصوالت ما اضافه شده
است .همچنین در کنار داروهای تولیدی ،داروهای دیگری
را نیز به صورت تولید قراردادی برای شرکت های دیگر تولید
می کنیم که پروانۀ تولیدی دارند و محصوالت را به نام
خود ،اما با GMPو امکانات داروسازی امین تولید می کنند».
قلمبر دربارۀ حوزۀ صادرات داروسازی امین ادامه داد« :در
حال حاضر بیش از صد شرکت دارویی ایرانی وجود دارد
شرکت شتاب دهندۀ پرسیس ژن؛
اولین شتاب دهندۀ حوزۀ بیوتکنولوژی پزشکی در کشور
شرکت شتاب دهندۀ «پرسیس ژن» فعالیت خود را
به عنوان شرکتی شتاب دهنده در حوزۀ بیوتکنولوژی پزشکی
از سال ١٣٩٥شروع کرد و با ویژگی های متمایزکننده ای
چون فناورمحور بودن ،تنوع در مدل های مشارکت ،مدل
کسب وکار متمایز ،شناخت عمیق از دو طرف عرضه وتقاضا و
سرمایه گذاری جسورانۀ شرکتی ،مسیر توسعه و پیشرفت
خود را پیش گرفت.
مرتضی جعفراقایی دربارۀ خدمات این شرکت گفت: صفحه 48
پرونده ویژه
«پرسیس ژن ،شرکتی شتاب دهنده در حوزۀ بیوتکنولوژی
پزشکی است و حوزۀ فعالیت ما جذب استارتاپ ها،
گروه های فناورمحور و گروه های تخصصی به منظور توسعۀ
محصوالت بیوتکنولوژی پزشکی است؛ به این صورت که
تعداد زیادی محصول و استارتاپ جذب شتاب دهندۀ
پرسیس ژن شده و با محصوالت خود خارج می شوند.
در واقع ،مشتریان ما استارتاپ های تازه تاسیس شده یا
گروه ها و افراد متخصصی هستند که ایده و تصمیم انجام
فعالیت روی پروژه ای خاص را دارند؛ حتی اگر به صورت
رسمی نیز ثبت نشده باشند .ازاین رو ،خدمات ما بیشتر
در حوزۀ تامین فضا ،خدمات و کمک به استارتاپ ها
برای توسعۀ محصوالتشان به شیوه هایی چون همکاری
مشارکتی یا خرید خدمات ان هاست».
جعفراقایی ادامه داد« :اگرچه پرسیس ژن اولین
شتاب دهندۀ حوزۀ بیوتکنولوژی پزشکی است ،اکنون
شتاب دهنده های دیگر ،پارک های علم و فناوری و
مراکز رشد ،خدماتی مانند پرسیس ژن ارائه می دهند.
به همین دلیل تالش می کنیم تا با جذب استارتاپ ها،
رقابت سالمی با رقبای دیگر داشته باشیم».
مدیرعامل پرسیس ژن خاطرنشان کرد« :مهم ترین
چالش و مشکل ما موضوع مالی تحریم و تامین ارز
برای واردات محصوالت است ،زیرا بیشتر تجهیزات ما
از خارج تامین می شود .البته معاونت علمی ریاست
جمهوری و ستاد توسعه زیست فناوری کمک های شایانی
کرده اند ،اما برای ایجاد جهش در حوزۀ بیوتکنولوژی،
حمایت های بیشتری نیاز است؛ زیرا تاکنون نتوانستیم
راهی برای مهاجرت نکردن نخبگان بیابیم و این موجب
ل نگرفتن استارتاپ ها و به دنبال ان ،شرکت های
شک
شتاب دهنده می شود .از این رو ،سازمان های دولتی باید
حمایت های معنوی و مالی بالعوض و مضاعفی صورت
دهند ،زیرا این استارتاپ ها در سال های ابتدایی تاسیس،
توانایی بازگرداندن وام های خود را ندارند».
او ادامه داد« :همچنین یکی دیگر از چالش ها در موضوع
بیوتکنولوژی دارویی که ما را با تنگا مواجه کرده است،
مسئلۀ ارز چندنرخی ،بسته شدن فهرست دارویی ایران و
امکان ناپذیری واردات محصوالت جدید است ،درحالی که
استارتاپ ها زمان و هزینۀ خود را صرف ان کرده اند؛ این
مسئله شتاب دهندۀ پرسیس ژن را با بحران جدی روبه رو
کرده است».
او در پایان افزود« :تنها راهکار برای حل این گونه
چالش ها ،کمک سازمان های ذی ربط ،تغییر سیاست،
تصمیم گیری درست ،ایجاد زیرساخت های الزم ،تغییر
دیدگاه به تکنولوژی و توسعۀ ان است ،زیرا با نگاه سنتی
نمی توانیم به حوزۀ تکنولوژی و استارتاپ وارد شویم.
همچنین از دست دادن نخبگانمان در این حوزه موجب
می شود تا جهش صورت گرفته در حوزۀ بیوتکنولوژی به
همان سرعت رشد قبلی خود بازگردد و اگر چاره اندیشی
مناسبی صورت نگیرد ،موقعیت خود را در عرصۀ
بیوتکنولوژی جهانی از دست می دهیم».
شرکت نانو دارو پژوهان پردیس
اولین تولیدکنندۀ داروهای تزریقی ترک اعتیاد در کشور
شرکت «نانو دارو پژوهان پردیس» از سال 1390
فعالیت خود را در زمینه هایی همچون تحقیق ،توسعه،
تولید ،صادرات ،واردات ،مشاوره و توزیع مواد و داروهای
ضدسرطان و دیگر داروهای شیمیایی ،گیاهی ،بیولوژیکی،
مکمل ها ،فراورده های ارایشی و بهداشتی ،مواد غذایی و
گیاهان دارویی شروع کرد.
نوید گودرزی ،مدیرعامل شرکت دانش بنیان نانو دارو
پژوهان پردیس دربارۀ محصوالت این شرکت گفت:
«سیاست شرکت ما تولید داروهای پیشرفته در حوزۀ
تخصصی داروسازی داخل کشور است و در سه حوزۀ طراحی
و تولید صنعتی نانو ذرات هدفمند داروهای ضدسرطان و
میکروذرات با ازادسازی کنترل شده ،داروهای ترک اعتیاد
تزریقی و داروهای بیماری های نادر بر پایۀ فناوری نانو و
میکرو فعالیت می کند».
او ادامه داد« :توسعۀ داروی ترک اعتیاد توسط شرکت
نانو دارو پژوهان پردیس 9سال به طول انجامید و در
سال جاری وارد بازار شد .تاثیر دارو به این صورت است
که بیماران جوان ،کم سابقه یا بیمارانی که در کمپ
زندان ها حضور دارند ،تا یک ماه پس از تزریق این دارو
تمایلی به مصرف دوباره نخواهند داشت».
باید خاطرنشان کرد این محصول تولید انحصاری شرکت
نانو دارو پژوهان پردیس است و فقط نمونۀ خارجی دارد
که از نظر کیفیت همانند نمونۀ امریکایی ان است ،اما
قیمت کمتر این محصول تولید داخل موجب می شود تا
بیماران نمونۀ داخلی را جایگزین نمونۀ خارجی کنند.
گودرزی در پایان گفت« :ازاین رو ،محصوالتمان را عالوه
بر فروش در بازارهای داخلی ،به کشورهای هم جوار نیز
صادر می کنیم که البته تحریم ها ،نقل وانتقاالت پول را
در زمینۀ صادرات با مشکل بسیاری روبه رو کرده است.
هدف ما این است که با عرضۀ بیشتر محصولمان ،ان را
در سبد محصوالت ترک اعتیاد اضافه کنیم و در اختیار
بیماران داخلی و خارجی قرار دهیم».
در ادامه ،سراغ دو تن از اعضای هیئت مدیرۀ سندیکای
صاحبان صنایع داروهای انسانی رفتیم که برگزارکنندۀ
نمایشگاه بود .با ان ها دربارۀ این رویداد مهم به
گفت وگو نشستیم که به عنوان بخش پایانی این
گزارش تقدیم مخاطبان و خوانندگان گرامی می شود.
49 صفحه 49
پرونده ویژه
ایران فارما فرصتی برای ورود به بازارهای جهانی
50
دکتر محمد عبده زاده ،رئیس و عضو هیئت مدیرۀ
سندیکای صاحبان صنایع دارو های انسانی ایران ،دربارۀ
ششمین دورۀ نمایشگاه ایران فارما عنوان کرد« :این دوره
از نمایشگاه به دلیل شیوع بیماری کرونا با یک سال
تاخیر در مهرماه سال جاری برپا شد و هدف از برگزاری
ان ،بیان مطالبات ،توسعۀ صادرات و افزایش تجارت
شرکت ها بود.
در نمایشگاه امسال مجموعه ای از شرکت های تولیدکنندۀ
دارو ،مواد اولیه ،ماشین االت داروسازی ،صنایع بسته بندی
و شرکت های دانش بنیان در کنار دانشکده های داروسازی،
ی حوزۀ داروسازی مشارکت
دانشجویان و انجمن های علم
چشمگیری داشتند.
همچنین شاهد حضور سفرا و شرکت های بین المللی
همچون پاویون هند بودیم .عالوه بر ان ،در این نمایشگاه
پنل ها و نشست هایی تخصصی و اموزشی برگزار و
دستاورد های صنعت داروسازی کشورمان به نحو احسن
به نمایش گذاشته شد ».عبده زاده دربارۀ تفاوت ششمین
دورۀ این نمایشگاه با دوره های پیشین ان گفت« :بر
اساس نظرسنجی ها ،تفاوتی که میان این دوره از نمایشگاه
ایران فارما با دوره های قبلی مشاهده می شد ،اطالع رسانی
عالی با وجود وقفۀ یک ساله در برگزاری نمایشگاه ،نظم
و سازمان دهی در برگزاری و واکسیناسیون عوامل و
شرکت کنندگان ،حضور مسئوالن ،مدیران وزارتخانه های
ذی ربط ،مشارکت چشمگیر شرکت های دانش بنیان و
ماشین االت داروسازی ،حضور متفاوت دانشکده های
داروسازی و فعاالن این حوزه و مهم تر از ان ،حضور
شرکت های تولیدی جدید و سفرای کشورهای بین المللی
بود ».با توجه به انکه هدف از برگزاری نمایشگاه ایران فارما
معرفی توانمندی و ظرفیت صنعت دارویی کشور ،ارائۀ
اخرین تحوالت و دستاوردهای صنعت دارو ،اشنایی با
بازارهای جدید و ایجاد بستر الزم برای انتقال دانش فنی
است ،عبده زاده بیان کرد« :ما در تمامی این حوزه ها،
ازجمله بیان دستاوردهای صنعت داروسازی ،مطرح سازی
خواسته ها و مطالبات و افزایش همکاری های بازرگانی
میان شرکت های داخلی موفق بوده ایم ،اما باید ظرفیت
و توانمندی خود را در حوزۀ تجارت و صادرات بین المللی
افزایش دهیم؛ زیرا مهم ترین عامل برای استمرار و بقای
شرکت های داخلی در سال های اتی ،همین مسئلۀ صادرات
است .ازاین رو ،ایران فارما باید بستری را برای حضور
شرکت های داخلی در حوزۀ صادرات و مهم تر از ان بازسازی
و نوسازی صنایع داروسازی کشور فراهم کند؛ چنان که در
ت خارجی از ۲۳
نمایشگاه امسال شاهد حضور ۹۶شرک
کشور جهان و عمدتا ًکشورهای چین و هند بودیم».
او ادامه داد« :همواره شعار نمایشگاه ایران فارما این
بوده است که ایران فارما فقط یک نمایشگاه نیست ،بلکه
فرصتی برای انعقاد قراردادهای تجاری است؛ ازاین رو ،چه
م در
در نمایشگاه امسال و چه در سال های پیشین ،ه
حوزۀ تامین و تدارک مواد اولیه و هم در حوزۀ ماشین االت
و دانش فنی شرکت های دانش بنیان انعقاد قراردادهای
تجاری صورت گرفته است؛ البته باید در دوره های اتی
برنامه ریزی های سازمان دهی شده ای را برای افزایش انعقاد
این قراردادها در نظر بگیریم».
چالش های صنعت داروسازی و قیمت گذاری های دارویی
از مهم ترین موضوعات نمایشگاه امسال بود .رئیس
سندیکای صاحبان صنایع دارو های انسانی ایران دربارۀ
این موضوع گفت« :مهم ترین و بزرگ ترین چالشی که
گریبان گیر صنعت داروسازی ماست ،مسئلۀ بازسازی و
نوسازی صنایع داروسازی است .در حال حاضر ،ما فقط
برای مادۀ موثره ارز دولتی دریافت می کنیم ،درحالی که
از نظر مسئوالن قیمت نهایی محصوالت باید بر اساس
ارز ۴۲۰۰تومانی قیمت گذاری شود و وزارت بهداشت
ت را اعمال می کند .این در حالی است که
همین سیاس
هزینه های صنعت ،تابع نرخ تورم و قیمت های روز کشور
است؛ به همین دلیل ،صنعت داروسازی ایران نمی تواند
خود را بازسازی کند و توسعه دهد ،زیرا قیمت فروش
محصوالت به نرخ چهار سال پیش است ،اما هزینه های
خود را به نرخ روز می پردازد».
او افزود« :از نظر من ،این چالش ها نیاز به برنامه ریزی های
سازمان دهی شده ای دارد که باید با حضور سازمان غذا و دارو
و کمیسیون بهداشت و درمان مجلس صورت گیرد؛ ضمن
انکه موارد دیگری چون تامین ارز و نقدینگی شرکت ها و
محدودیت صادرات نیز در صورت عدم ازادسازی نرخ ارز
مطرح می شود که ازجمله چالش های اتی صنعت داروسازی
ایران است .همچنین ،ازجمله مهم ترین انتقادها به
ایران فارما حضور نداشتن مشتریان خارجی و به تبع ان،
کم رنگ تر شدن صادرات است».
این مقام مسئول همچنین خاطرنشان کرد« :حضور وزرا
و مسئوالن از حوزه های مختلف در نمایشگاه ایران فارما
کمک شایانی به ان می کند ،زیرا راهی برای بیان چالش های
صنعت داروسازی و پیشنهادهای حوزه های مختلف است.
همچنین حضور مدیران ذی ربط در ایران فارما موجب
می شود تا رشد صنایع داروسازی را مشاهده کنند و اهمیت صفحه 50
پرونده ویژه
بیشتری به ان دهند .ضمن انکه سندیکای صاحبان
صنایع دارو های انسانی برای هریک از این وزارتخانه ها
پیشنهادهای متفاوتی را مطرح و کتبا ً برای سازمان های
مربوطه ارسال کرده است».
دکتر عبده زاده در پایان افزود« :نمایشگا های تولیدی،
توانمندی های کشورها را نشان می دهند ،ازاین رو کمک و
حمایت حوزۀ رسانه ها ،مسئوالن مربوط و وزارت خارجه را
می طلبند ،زیرا زمانی که سیاست های کالن کشور به صورت
متعدد و به درستی در راستای حمایت از تولید باشد ،در
بخش سیاست گذاری نیز سیاست وزارتخانه ها در راستای
تسهیل تولید برنامه ریزی می شود ،به این ترتیب ،سعی
ما بر ان است تا این سیاست های کالن را از مسئوالن
مطالبه کنیم و موجب توسعه و افزایش تولید در صنعت
ی کشور شویم».
داروساز
دکتر عباس کبریایی زاده ،رئیس سندیکای تولیدکنندگان
مکمل های رژیمی و غذایی ،عضو هیئت مدیرۀ سندیکای
صاحبـــــان صنایــــع داروهـــای انسانــی و رئیـــس کمیتــــۀ
اموزش وپرورش سندیکای دارو دربارۀ ششمین دورۀ
نمایشگاه ایران فارما گفت« :ششمین دورۀ نمایشگاه
ایران فارما تفاوت های زیادی با دوره های پیشین ان
داشت که می توان ازجملۀ ان به وقفۀ یک ساله در
برپایی نمایشگاه به دلیل شیوع بیماری کرونا اشاره کرد.
این موضوع متاسفانه ،موجب شد تا تعداد بسیاری از
شرکت ها و افرادی که اعالم امادگی کرده بودند ،امکان
حضور در نمایشگاه را نیابند .بااین حال ،تعداد شرکت های
حاضر در نمایشگاه در مقایسه با سال های پیشین رشد
چشمگیری داشت .همچنین از دیگر تفاوت های این دوره
می توان به حضور پررنگ دانشکده های داروسازی ازجمله
دانشکدۀ علوم پزشکی تهران ،شرکت های دانش بنیان،
موسسات حامی ان ها نظیر صندوق های نواوری و شکوفایی
و صندوق های وابسته به معاونت علمی و فناوری ریاست
جمهوری اشاره کرد که فرصت مناسبی را برای مذاکرۀ
شرکت های دانش بنیان با ان ها فراهم کرده بودند».
او افزود« :نمایشگاه ایران فارما فراتر از نمایشگاه است
و بیشتر نوعی رخداد فرهنگی ،علمی و فناوری محسوب
می شود .به این دلیل ،هرساله در فضای نمایشگاه
عالوه بر انکه شرکت های تولیدکنندۀ کاال و خدمات
دارویی حضور تجاری دارند ،دانشگاه ها و مراکز اموزشی و
پژوهشی در قالب پنل های اموزشی در جهت امور صنفی
نیز به فعالیت های اموزشی و پژوهشی می پردازند».
او ادامه داد« :در این راستا ،به تناسب بازۀ زمانی که در
اختیار داشتیم ،به طور متوسط هر روز بین سه تا شش
پنل و نشست تخصصی در حیطۀ اموزش های تخصصی
و امور صنفی برگزار کردیم که در این دوره نیز به طور
ش تخصصی در حوز ۀ ارتقای
خاص بیش از ۱۲پنل و اموز
کیفیت ،نواوری و تولید مواد اولیه برگزار شد .ازجملۀ
این پنل ها می توان به نشست هایی دربارۀ ایندۀ شغلی
فارغ التحصیالن داروسازی ،ضرورت بازنگری اموزش های
داروسازی و اشنایی فناوران جوان با حوزه های تجاری سازی
فناوری اشاره کرد که با استقبال زیادی روبه رو شد».
کبریایی زاده دربارۀ شعار نمایشگاه و انعقاد قراردادهای
تجاری گفت« :این فرصت در تمامی دوره ها فراهم
بوده است .در این دوره نیز نمایشگاه ایران فارما فضای
مناسبی را به وجود اورد و شرکت های دارویی توانستند
تفاهم هایی را در جهت همکاری های داخلی و در سطح
بین الملل با یکدیگر داشته باشند .البته سندیکا در
جزئیات قراردادهای تجاری شرکت ها ورودی ندارد ،زیرا
در حیطۀ تخصصی خود شرکت هاست ،اما دبیرخانۀ
ایران فارما همواره این زمینه سازی را فراهم کرده است و
شرکت ها نیز استقبال خوبی از ان کرده اند».
این مقام مسئول دربارۀ سخنان وزیر بهداشت مبنی
بر انکه «پیشرفت های خیلی خوبی را در حوزۀ دارویی
داشته ایم و حدود ۹۷درصد نیاز دارویی کشور را
شرکت های داخلی تامین می کنند ».گفت« :نمایشگاه
ایران فارما نوعی فرصت افرینی عالی است که در سالیان
گذشته توانمندی کشور را در حوزۀ تولید دارو در
حیطه های مختلف همچون تولید مواد اولیه دارویی ،مواد
واسط شیمیایی ،فرموالسیون دارویی و به ویژه داروهای
بیولوژیک و واکسن ها به نمایش گذاشته و زمینه ای را
فراهم کرده است مسئوالن به توانایی ها و قابلیت های
موجود در کشور توجه کنند».
کبریایی زاده یاداوری کرد« :در دوره های گذشته نیز
مسئوالنی از سوی شخص مقام معظم رهبری برای
بازدید از نمایشگاه تشریف می اوردند تا گزارش هایی را
دربارۀ توانمندی های دارویی کشور به استحضار ایشان
برسانند ،چنان که در این دوره نیز وزیر محترم بهداشت
طی بازدیدشان بر حفظ ،توسعه و برون گرا کردن این
توانمندی تاکید کردند».
رئیس سندیکای تولیدکنندگان مکمل های رژیمی و
غذایی دربارۀ چالش های صنعت داروسازی بحث شده در
نمایشگاه ،ازجمله چالش قیمت گذاری دارو گفت« :در حال
حاضر ،چالش های مورد توجه صنعت داروسازی که در پنل ها
نیز بسیار درباره شان صحبت شد ،بوروکراسی و تشریفات
51 صفحه 51
پرونده ویژه
اداری حاکم بر ساختار دولت است که فعالیت های صنعت
را کند کرده و مشکالت مربوط به قیمت گذاری ها ،با وجود
انکه بودجۀ ارزی بخش قابل توجهی از نهادهای تاثیرگذار در
قیمت دارو ازاد شده است ،کماکان باقی است .متاسفانه،
به تناسب هزینه ها ،قیمت های مصوب وزارت بهداشت
در نظر گرفته نمی شود .از دیگر چالش ها ،می توان به
مراحل اداری مربوط به صادرات اشاره کرد که با وجود
ظرفیت های زیادی که برای صادرات در اختیار داریم،
موجب شده است تا تراز صادراتی ما را منفی کند».
او ادامه داد« :انتقاد دیگر به ایران فارما این است که
هنوز نیز مشارکت در بخش هایی از صنعت دارو ،از
جمله صنعت مادۀ اولیه دارو کم رنگ است و همچنان
نمایشگاه ان به صورت جداگانه برگزار می شود .امیدواریم
این صنعت همچون صنایع دیگر به نمایشگاه ایران فارما
ملحق شود و حضور همدل و پررنگ فعاالن صنعت دارو
را مشاهده کنیم».
کبریایی زاده تاکید کرد« :سازمان های مختلف ازجمله
ریاست مصلی امام خمینی تهران سالیان طوالنی است
که در برگزاری نمایشگاه ایران فارما همکاری کرده اند و
هیچ چالشی برای همکاری نهادها و مسئوالن نداشته ایم.
هرساله وزارت صنایع و گمرکات برای حضور شرکت های
ک بسیاری می کنند،
خارجی در نمایشگاه ایران فارما کم
چنان که در این دوره شرکت های بیش از ده کشور دنیا
در نمایشگاه غرفه داشتند و کشوری مانند هند پاویون
اختصاصی داشت .ازاین رو ،با وجود تمامی موانع همچون
تحریم ها و شیوع بیماری کرونا ،این نمایشگاه فرصت
بسیار خوبی را برای صنعت داروسازی ما فراهم می کند و
52
می توانم به مجریان و مسئوالن سازمان دهنده نمایشگاه
امتیاز خوبی دهم ،زیرا برای برنامه ریزی منظم تمام تالش
خود را کردند و با کمترین حاشیه روبه رو بودیم».
او به عنوان سخن پایانی یاداور شد« :به اعتقاد من،
امروز ایران فارما به عنوان برند شناخته شده است؛
نه تنها برند نمایشگاهی ،بلکه نوعی رخداد فرهنگی ،علمی
و فناوری نیز محسوب می شود و محل رجوع کشورهای
مختلف به ویژه کشورهای چین و هند است .شرکت های
این کشورها از همین امسال برای سال اینده ثبت نام
حضورشان را انجام داده اند که این خود سرمایه ای برای
نظام دارویی کشور است و با حفظ ان باید در جهت
ارتقا ،توسعه و رفع چالش های ان عمل کنیم تا بتوانیم
نمایشگاه را با کیفیت و در سطح باالتری برگزار کنیم».
در پایان ،گفتنی است در ششمین دورۀ ایران فارما،
اپلیکشن «ام فارما» به عنوان بانک اطالعاتی جامع در
دسترس بازدیدکنندگان قرار گرفت ،تا هم از اخرین
اخبار حوزۀ دارو و سالمت باخبر شوند و هم به اطالعات
و محصوالت تمامی شرکت های فعال در حوزۀ دارو و
سالمت دسترسی یابند.
همچنین در بخش نمایشگاه رسانه های سالمت محور
امسال ،اهالی رسانه ،مجالت و نشریات تخصصی فعال
در حوزۀ سالمت و سالمت محور و انجمن های صنفی،
علمی و دانشجویی دارویی حضور داشتند .این نمایشگاه
پس از سه روز برگزاری پی در پی ،روز چهارشنبه 21مهرماه
به کار خود پایان داد. صفحه 52
دانش در مسیر
فناوری
مدیرعامل مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک:
استاندارد هزینه نیست؛ الزام و حقوق شهروندی است
ویدا سینا متولد 1338است .او از دانشگاه علم وصنعت
لیسانس مهندسی برق والکترونیک دارد و مدیریت
2
ارشد کسب وکار 1و دکترای مدیریت حرفه ای کسب وکار
خوانده است .سینا اکنون مدیرعامل «مرکز تحقیقات
صنایع انفورماتیک» است .او سابقۀ هشت دوره عضویت
هیئت مدیرۀ مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک و عضویت
هیئت موسس این مرکز ،مدیریت کارخانۀ «سیستم های
جانبی کامپیوتر پرتو» ،مدیریت طرح و توسعۀ شرکت
«تابـــا الکترونیــــک» ،مدیریـــت امـــور مشتریـــان ســازمان
«خدمات کامپیوتری شهرداری تهران» و سرپرستی بخش
دیجیتال واحد تحقیق وتوسعۀ شرکت «پارس الکتریک» را
در کارنامۀ کاری خود دارد.
او همچنین عضو سندیکای تولیدکنندگان تجهیزات
فناوری اطالعات ،رئیس هیئت مدیرۀ انجمن ازمایشگاه های
همکار ازمون و کالیبراسیون کشوری ،عضو هیئت رئیسۀ
انجمن ازمایشگاه های همکار ازمون و کالیبراسیون استان
تهران ،عضو هیئت مدیرۀ انجمن صنفی امنیت فضای تولید
و تبادل اطالعات (سندیکای افتا) ،نایب رئیس کمیسیون
فناوری اطالعات و ارتباطات و رسانه های دیجیتال اتاق بازرگانی
ایران ،عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ،صنایع ،معادن
و کشاورزی ایران ،عضو اصلی کارگروه صنعت بومی سایبری
1.MBA
2.DBA
تهیه و تنظیم :رویا کاکاوند
سازمان پدافند غیرعامل ،عضو حقوقی جامعۀ ممیزی و
بازرسی ایران ،مدیرمسئول نشریۀ مرکز تحقیقات صنایع
3
انفورماتیک ،عضو موسسۀ مهندسان برق والکترونیک
و عضو نظام صنفی رایانۀ استان تهران (کمیسیون افتا)
است .سینا کتاب «چالش ها و فرصت های کسب وکار در
حوزۀ ای تی» را نیز تالیف کرده است.
با او دربارۀ چگونگی شکل گیری ،رشد و چالش های مرکز
تحقیقات صنایع انفورماتیک که مانند فرزندی برای اوست،
به گفت وگو نشسته ایم .این مرکز که یکی از بزرگ ترین
مراکز تحقیقاتی و ازمایشگاهی کشور است ،به خوبی
توانسته دانش را در مسیر توسعۀ فناوری هدایت کند.
تدوین 450استاندارد توسط مرکز تحقیقات صنایع
انفورماتیک
«شروع کار مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک به بعد
از جنگ؛ یعنی سال 1368برمی گردد .اقای نعمت زاده ،از
صاحبان تولیدکنندۀ ای تی ان زمان قصد داشت نقشۀ
راه صنعت ای تی را پیشنهاد بدهد .تولیدکنندگان این
حوزه دور هم جمع شدند و نقشۀ راه را ترسیم کردند.
این نقشه به تصویب هیئت وزیران وقت رسید .وزارت
صمت نیز از مجموعۀ تولیدکنندگان درخواست کرد
3.IEEE
53 صفحه 53
دانش در مسیر
فناوری
54
شرکتی تاسیس کنند و از طریق ان شرکت به عنوان
بازوی کارشناسی وزارت صنایع ،با این وزارتخانه همکاری
کنند .ان زمان هنوز نه تشکل ها وجود داشتند ،نه اتاق
بازرگانی و نه نظام صنفی .پس از انکه شرکت را تشکیل
دادیم ،با تفاهم نامه ای که با وزارت صنایع داشتیم و بر
اساس مصوبۀ هیئت وزیران و نقشۀ راه صنعت و با توجه
به اینکه تحریم بودیم ،به وزارت صمت تخصیص ارز را
پیشنهاد دادیم .ان ها نیز اقدام کردند؛ به این ترتیب ،پس
از ورود کاال به کشور ،ان را کنترل و پایش می کردیم .بعد
هم که کاال وارد مرحلۀ تولید می شد ،باز هم ان را کنترل
و پایش می کردیم .پس از ان ،نتیجه را محرمانه به وزارت
صمت اعالم می کردیم و ان پرونده بسته می شد .ان
زمان هم قیمت دالر برای تولیدکننده و بازار ازاد متفاوت
بود .تجربۀ کاری ما برای بازرسی از انجا شروع شد .چند
سال بعد ،مسائل مربوط به کیفیت مطرح شد .متوجه
شدیم در کشور اصال ً استانداردی در حوزۀ ای سی تی وجود
ندارد .به همین دلیل ،شروع به تدوین استاندارد کردیم
و تاکنون حدود 450استاندارد تدوین کرده ایم».
ویدا سینا در ادامۀ داستان تشکیل و راه اندازی مرکز
تحقیقات صنایع انفورماتیک می گوید« :اوایل دهۀ 80
موضوع تعرفه گذاری مطرح شد .به دلیل سابقه ای که در
حوزۀ استاندارد پیدا کرده بودیم ،با سازمان استاندارد
تفاهم نامه ای امضا کردیم و به این ترتیب نخستین
ازمایشگاه ای تی کشور ایجاد شد که البته بسیار ساده و
ابتدایی بود ،اما شروع خوبی بود .این ازمایشگاه با توجه
به شرایط ارام ارام و در حوزه های تجهیزات پزشکی ،لوازم
خانگی ،لوازم صوتی وتصویری و خودرو توسعه پیدا کرد
تا جایی که اکنون ،جامع ترین ازمایشگاه کشور در این
حوزه هاست .مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک مسیر
سی ساله ای را تجربه کرده تا به این درجه رسیده است».
بخشی از فعالیت های اجرایی این مرکز عبارت است از:
تحقیق در تحوالت و تکنولوژی تجهیزات ICTدر ایران
و جهان ،انجام مطالعات راهبردی در زمینۀ ،ICTانجام
ازمون های امنیت ،کیفیت نرم افزار و سخت افزار ،انجام
ازمون های ارزیابی انطباق با استاندارد ،تجهیزات فناوری
اطالعات و ارتباطات و تجهیزات الکترونیکی پزشکی و
لیزری ،خودرو ،لوازم خانگی و سیستم های صوتی و ،...
بازرسی و نمونه برداری از تمام کاالهای وارداتی و صادراتی
و واحدهای تولیدی ،انجام بازرسی سورویانس کاالهای
وارداتی ازجمله بازرسی بانکی LC ،داخلی و LCخارجی
و صدور COIدر مبدا و مقصد ،بازرسی خدمات پس از
فروش از شرکت های حوزۀ ،ICTموبایل ،باتری ،لوازم
خانگی و ،...اعطای نشان کیفیت به محصوالت وارداتی
و تولید داخل ،برگزاری دوره های اموزشی در حوزه های
تخصصی فعالیت مرکز در دانشگاه ها و صندوق شکوفایی
و نواوری و شرکت ها ،تدوین بیش از 450پیش نویس
استاندارد و مشارکت در تدوین استانداردهای بین المللی.
مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک همچنین در پروژه های
تخصصی نیز فعالیت کرده است؛ مانند :طراحی و
ساخت مجموعۀ نرم افزاری مرکز امضای دیجیتال ،تدوین
شاخص های بومی ارزیابی امنیتی محصوالت فناوری
اطالعات برای سازمان فناوری اطالعات ،پروژۀ تعیین صفحه 54
دانش در مسیر
فناوری
شاخص ها و استانداردها ،نظام کیفی و امنیتی طرح و
معماری ،برنامۀ اجرایی و اپراتوری خدمات در شبکۀ ملی
اطالعات ،پژوهش و تدوین نظام محرمانگی ،امضای
دیجیتال و طرح حمایت از رمز ملی در کشور ،طبقه بندی
سیستم های اطالعاتی و تدوین دستورالعمل های تضمین
امنیت ،طراحی و پیاده سازی سیستم مدیریت فرایندهای
کسب وکار ،4توسعۀ توزیع لینوکس امن پایه به نام ، ISIRIX
پژوهش در برنامه های کاربردی ،سیستمی و سیستم عامل
گوشی های هوشمند.
مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک در حال حاضر
ازمایشگاه های متعددی دارد؛ ازجمله ازمایشگاه ارزیابی
امنیت محصوالت فناوری اطالعات و ارتباطات ،ازمایشگاه
ارزیابی کیفیت نرم افزار ،ازمایشگاه ارزیابی نرم افزارهای
صدور گواهی الکترونیکی ،CAازمایشگاه ارزیابی نرم افزارهای
مجهز به زیرساخت کلید عمومی ، PKEازمایشگاه ارزیابی
کارت هوشمند ،ازمایشگاه ازمون EMCتجهیزات ،ICT
صوتی وتصویری ،لوازم خانگی برقی ،برق والکترونیک و
خودرو ،ازمایشگاه ارزیابی تجهیزات رادیویی ،ازمایشگاه
اندازه گیری نرخ جذب ویژه 5تجهیزات دارای سیم کارت،
ازمایشگاه کارایی گیرندۀ تلویزیون دیجیتال ،ازمایشگاه
کارایی گوشی موبایل ،ازمایشگاه EMCالمپ ها و چراغ های
،LEDازمایشگاه کارایی تجهیزات کامپیوتری ،ازمایشگاه
EMCتجهیزات پزشکی الکترونیکی ،ازمایشگاه ازمون
ایمنی تجهیزات ICTصوتی وتصویری ،لوازم خانگی برقی،
برق والکترونیک ،ازمایشگاه ازمون ایمنی محصوالت لیزری،
ازمایشگاه ایمنی تجهیزات الکتریکی پزشکی ،ازمایشگاه
ایمنی تجهیزات اندازه گیری و ازمایشگاهی ،ازمایشگاه
ازمون منابع تغذیه و ،UPSازمایشگاه حفاظت در برابر نفوذ
اب ،ازمایشگاه اشتعال پذیری ،ازمایشگاه ازمون سیستم
اعالم حریق ،ازمایشگاه باتری موبایل ،نوت بوک و اسید
سربی ،ازمایشگاه اندازه گیری مصرف انرژی تجهیزات اداری
و تلویزیون ،ازمایشگاه کالیبراسیون الکتریکی ،ازمایشگاه
ایمنی بردهای اسانسور ،ازمایشگاه ارتعاش و ازمایشگاه
ایمنی المپ ها و چراغ های .LED
مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک در حال حاضر با
مراکز ،سازمان ها و نهادهای متعددی ازجمله سازمان ملی
استاندارد ایران ،ادارات کل استاندارد استان های تهران،
هرمزگان و قم ،سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی،
سازمان فناوری اطالعات ایران ،مرکز مدیریت راهبردی
ریاست جمهوری (افتا) ،سازمان پدافند غیرعامل ،اداره
کل تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت ،سازمان غذا و دارو،
سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف کنندگان ،وزارت
ت ملی پخش فراورده های نفتی ایران ،وزارت
نفت ،شرک
کشور و سازمان امور مالیاتی وزارت امور اقتصاد و دارایی
همکاری می کند.
ارائۀ مشاوره و بررسی عملکردی و امنیتی ،مشاوره و
4.BPMS
5.SAR
بررسی امنیتی در حوزۀ مقاوم سازی امنیت سیستم
مطابق با شرح خدمات اعالم شده بر اساس چارچوب معتبر
جهانی ،ارائۀ مشاوره برای تدوین شرح خدمات طرح های
امنیتی و نظارت بر خدمات ارائه شده توسط پیمانکاران
دیگر ،همکاری در پیاده سازی و اجرای راهکارها در صورت
درخواست کارفرما ،مشاوره در پیکربندی سیستم مدیریت
رخداد و اطالعات امنیتی ،مشاوره و طراحی سیستم
مدیریت امنیت اطالعات با رویکرد ISO27001و ارائۀ مشاوره
و خدمات فنی برای دریافت گواهی نامۀ امنیت اطالعات،
بخشی از فعالیت هایی است که در مرکز تحقیقات صنایع
انفورماتیک به مشتریان ارائه می شود.
در این مجموعه بیش از صد متخصص فعالیت می کنند
که پنج نفر ان ها دکترا دارند .بیش از چهل نفر کارشناس
ارشدند و بیش از پنجاه نفر مدرک کارشناسی دارند.
تحصیالت همۀ این افراد در زمینۀ برق ،الکترونیک،
مخابرات ،فیزیک ،لیزر ،ای تی ،سخت افزار و نرم افزار و
مانند این هاست.
6
تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی؛ بیشترین
مراجعه کنندگان به مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک
به گفتۀ ویدا سینا ،تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی
بیشترین مراجعه کنندگان به مرکز تحقیقات صنایع
انفورماتیک را تشکیل می دهند .تعداد تولیدکنندگان
تجهیزات پزشکی که به این مرکز مراجعه کرده اند ،بسیار
زیاد است ،زیرا هر تجهیزی که به این مرکز ارجاع داده
م از تخصصی تا فوق تخصصی و حتی تجهیزات
می شود ،اع ّ
ساده و نرم افزارهای وزارت بهداشت ،مانند نرم افزارهای
داروخانه و بیمارستان ،دقیق بررسی می شود .همچنین
نرم افزارهایی وجود دارند که با تجهیزات سخت افزاری کار
می کنند و اصول استانداردی دارند که باید بررسی شوند.
در کل کشور ،جایی غیر از ازمایشگاه مرکز تحقیقات
صنایع انفورماتیک این کار را انجام نمی دهد.
او می گوید« :از حوزۀ تجهیزات پزشکی تولیدکنندگان
زیادی به این مرکز مراجعه می کنند ،زیرا وزارت بهداشت و
سازمان غذا و دارو برای تولیدات داخل این را الزام می دانند.
به این دلیل که این تجهیزات با جان و سالمت بیماران
سروکار دارند .ما نیز ازمون های مربوط به تشعشعات
الکترونیک ،مغناطیس ،لیزر و ایمنی را روی تجهیزات
الکترونیکی پزشکی انجام می دهیم .همچنین نرم افزارهای
پزشکی را بررسی می کنیم ،اشکاالت را به تولیدکنندگان
گوشزد و مشکالت را با اموزش دادن حل می کنیم».
مدیرعامل مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک تاکید
می کند« :تولیدکنندگان ما در این حوزه های کاری اشراف
الزم را ندارند .در دانشگاه ها استاندارد را توضیح و
اموزش نمی دهند .طراحان و تولیدکنندگان با این حوزه
اشنا نیستند؛ به همین دلیل بعد از تولید محصول ،در
6.Hardening
55 صفحه 55
دانش در مسیر
فناوری
ازمایشگاه به مشکل برمی خورند .ما تالش زیادی کرده ایم
تا این فرهنگ را جا بیندازیم و اکنون ،عدۀ زیادی از
زمان طراحی به ما مراجعه می کنند تا با استاندارد اشنا
شوند و در محصوالت خودشان از ان استفاده کنند».
او البته نگران تجهیزات پزشکی وارداتی است که وزارت
بهداشت و سازمان غذا و دارو ان ها را از دریافت استاندارد
داخلی معاف می دانند .سینا دربارۀ این موضوع می گوید:
«وزارت بهداشت کاالهای وارداتی را به ندرت برای ازمایش
می فرستد و بیشتر ان ها را با گواهی نامه های بین المللی
قبول می کند .امیدوارم این مسئله هم حل شود و
تجهیزات پزشکی بیشتری را به ازمایشگاه ها بفرستند تا
ازمایشگاه ها نیز بتوانند مشکالت تجهیزات را که خیلی
هم زیاد است ،مطرح کنند».
بعد از تجهیزات پزشکی ،تجهیزات حوزۀ ای تی ،ای سی تی
و مخابراتی بیشترین مراجعه کنندگان به این مرکزند.
تولیدکنندگان یا واردکنندگان ،سازمان تنظیم مقررات
یا سازمان استاندارد این تجهیزات را به ازمایشگاه ها
می فرستند تا در این مجموعه بررسی شود .تجهیزات در
هر زمینه ای که باشد ،پس از رسیدن به ازمایشگاه با
اخرین استانداردهای ملی و بین المللی ازمایش و پاسخ
به سازمان باالدستی ارسال می شود .در زمینۀ لوازم
خانگی نیز همین روند اعمال می شود؛ هرچند برای لوازم
صوتی و تصویری بیشتر مصرف انرژی بررسی می شود.
سینا ادامه می دهد« :پروژۀ دیگری که مرکز تحقیقات
صنایع انفورماتیک روی ان کار می کند ،حوزۀ ازمایشگاه
امنیت ،تجهیزات امنیتی و تجهیزات شبکه است که در
56
کشور تولید یا وارد می شوند .تولیدکنندگان این تجهیزات
همگی باید گواهی نامۀ افتا (امنیت فضای تولید و تبادل
اطالعات) را بگیرند که ما نیز یکی از ازمایشگاه های مورد
تایید افتا هستیم .باید این محصوالت را بر اساس
پروفایل های حفاظتی که افتا تایید کرده است ،بررسی کنیم
تا بتوانند مجوز بگیرند .افزون بر این ،اگر قرار باشد این
تجهیزات در سازمان های حساس و حیاتی استفاده شوند،
باید الزامات سازمان پدافند غیرعامل را هم داشته باشند
که ما ازمایشگاهش هستیم .دربارۀ تجهیزات وارداتی نیز
ذکر این نکته ضروری است که حدودا ً از سال 90تا ،98به
دستور وزیر ای سی تی وقت این ازمایش ها انجام و نتایج
بررسی ها و ازمایش ها به سازمان تنظیم مقررات اعالم
می شد ،ولی متاسفانه بر اثر اعتراضات سنگین صنفی،
این ازمایش ها فعال ً انجام نمی شود و سازمان فناوری
اطالعات بر اساس خوداظهاری اقدام می کند».
بسیاری از گواهی نامه های بین المللی تقلبی است
به گفتۀ سینا ،وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو
برای تجهیزات پزشکی وارداتی بیشتر بر گواهی نامه های
بین المللی مانند CEاروپا تمرکز و تایید دارد؛ این در حالی
است که بسیاری از این گواهی نامه ها تقلبی اند؛ حتی
بسیاری از کاالها که با گواهی نامه های اصل وارد می شوند،
از قطعات و المان هایی که تاییدیه گرفته اند ،استفاده
نمی کنند .او تاکید می کند« :تمام این ها باید بررسی شود
که متاسفانه نمی شود .برای نمونه ،تجهیزات لیزری که صفحه 56
دانش در مسیر
فناوری
اکنون به صورت عام در کلینیک ها و ارایشگاه ها استفاده
می شوند ،اگر از توان و طول موج های مدنظر استفاده
نکنند ،اسیب رسان خواهند بود .این موضوعات بررسی
نمی شوند و درنتیجه ،در این زمینه شاهد پرونده های
بسیاری در قوۀ قضاییه هستیم».
مدیرعامل مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک می گوید:
«برای حل این مشکل تعامالتی با وزارت بهداشت
داشته ایم .ان ها هم مشکالت را قبول دارند و قصد دارند
در این زمینه اقدام کنند .اما نمی دانم چه موانعی وجود
دارد که این کار انجام نمی شود».
او که نقش مافیای واردات را در این مسئله بی تاثیر
نمی داند ،ادامه می دهد« :امکانات ازمایشگاهی و تخصصی
الزم برای انجام این ازمایش ها در کشور وجود دارد .فقط
برخی از تجهیزات هستند که امکان ازمایششان در کشور
وجود ندارد .برای ان ها می توان اصالت کاال را بررسی کرد،
ولی برای تجهیزات دیگر ،ازمایشگاه های بسیار مجهز با
هزینه های سرسام اور و متخصصان بسیار خبره وجود دارد
که باید استفاده شود ،وگرنه ازمایشگاه ها رو به نابودی
می روند و انچه طی سال ها به وجود امده است ،نابود
می شود .متاسفانه ،در کشور ما استانداردها تحت عنوان
حمایت از تولیدکنندگان و واردکنندگان ،نادیده گرفته
می شوند یا تنها بزکی هستند برای انجام کار تبلیغاتی».
سینا با اشاره به هزینۀ تبلیغات تجهیزات ،این هزینه ها
را چندبرابر هزینه های استانداردسازی می داند و تاکید
می کند« :استاندارد هزینه نیست؛ الزام و حقوق شهروندی
است؛ ولی متاسفانه این ها در نظر گرفته نمی شوند».
سعی کردیم نخستین کارها را در کشور انجام دهیم
سینا دربارۀ اینکه چگونه تجهیزات پزشکی به حوزۀ
کاری مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک اضافه شد،
می گوید« :تجهیزات پزشکی نیز مانند حوزه های دیگر
کم کم و در مراحل رشد به مرکز افزوده شد .کار ما بیشتر
برق والکترونیک بود و تجهیزات پزشکی هم عموما ً با
برق والکترونیک ارتباط دارند .در تجهیزات پزشکی بیشتر
از بردهای الکترونیک و نرم افزارها استفاده می شود.
ما نیز وارد این حوزه شدیم .تجهیزات پزشکی نیازمند
ی است که به امکانات
انجام ازمون های ویژه و تخصص
خاصی احتیاج دارد .برای نمونه ،وقتی بخواهید مانیتور
عالئم حیاتی یا ونتیالتور را ازمایش کنید ،باید تجهیزات
شبیه سازی شدۀ شش مصنوعی را در اختیار داشته باشید
یا تجهیزاتی که بتواند مانیتور عالئم حیاتی را شبیه سازی
کند و عملیات قلب را داشته باشد ،اما برای ازمایش های
دیگر که شامل ایمنی یا ای ام سی می شود ،نیاز به امکانات
تخصصی است که معموال ً در حوزۀ الکترونیک و ای تی نیز
استفاده می شود .استانداردهای دنیا استانداردهای عام
هستند و همه از یک اصل تبعیت می کنند».
او ادامه می دهد« :در حال حاضر ،ما ازمایشگاه های
ای ام سی داریم که شاید در کل کشور فقط دو یا سه
ازمایشگاه دیگر تجهیزات و امکانات این نوع ازمایشگاه ها را
داشته باشند .در مقطعی از زمان ما در کشور منحصربه فرد
بودیم .اکنون نیز به مرور در حال رشدیم و امکاناتمان در
طول زمان افزایش می یابد .شاید ازمایشگاه ما مجموعه ای
خصوصی باشد ،اما درعین حال ،مجموعه ای است که به
کشور بخشیده شده است .تولیدکنندگانی که ان زمان و
برای ایجاد این مرکز دست به کار شدند ،قصد داشتند با
فرهنگ پس از جنگ کاری انجام دهند و موضوع اساسنامه
را ارتقای سطح تکنولوژی ملی و مسائل زیرساختی بنا
نهادند .این افراد در این 32سال حتی یک ریال سود هم
از این مرکز برداشت نکرده اند و همیشه سعی کرده اند
کارهایی را انجام دهند که برای نخستین بار در کشور انجام
می شده است .حاال مرکزی که با چنین فرهنگی ایجاد
شده ،به جایی رسیده است که کل کشور از ان استفاده
می کند .این ها فرایند تکمیلی اند».
مستندسازی نادرست و نااشنایی با استانداردها مشکل
واقعی صنعت ماست
«مستندسازی نادرست و نااشنایی با استانداردها دو
مشکل واقعی است که صنعت ما را دچار اسیب کرده
است؛ اگر این دو مقوله حل شود ،توسعۀ تجهیزاتی و
تولید ما بیشتر می شود ».سینا پس از گفتن این مطلب
می افزاید« :برای نمونه ،کسی نرم افزاری را تولید می کند،
بعد به هر دلیلی می رود .نفر بعدی اصال ً نمی داند که او
چه کرده و مجبور است کار را از صفر انجام دهد؛ درحالی که
اگر نوع نرم افزار و کار ،به طور درست و کامل مستندسازی
شده و معماری مشخص داشته باشد ،نفر بعدی می تواند
ان را ادامه بدهد».
او تاکید می کند« :متاسفانه ،مستندسازی و اشنایی با
اصول استاندارد در کشور ما بسیار ضعیف است .روی این
دو موضوع باید خیلی کار شود و جزو موضوعاتی اند که
دیده نشده اند .صحه گذاری بر انجام کار بسیار مهم است؛
باید بررسی شود که ایا انچه سازنده ادعا می کند ،با انچه در
حال اتفاق است ،یکسان است یا نه .پزشک یا بیمارستانی
بر اساس ان ادعا ،کاال را تهیه می کند و بعد متوجه می شود
عملکردش درست نیست و با انچه ادعاشده ،متفاوت
است .این ها اهمیت موضوعی دارد».
مدیرعامل مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک ادامه
می دهد« :انچه سال هاست به عنوان حمایت از تولید در
کشور ما مطرح می شود ،بحث غلطی است .حمایت از تولید
به معنای چشم پوشی از استاندارد نیست .اگر به جامعه
جهانی توجه نکنید و نتوانید محصوالتتان را استاندارد
کنید ،فقط در بازار کوچکی حضور خواهید داشت و در این
بازار کوچک ،نمی توانید محصول عمده بفروشید .وقتی هم
57 صفحه 57
دانش در مسیر
فناوری
58
که بخواهید کاال صادر کنید ،باید استاندارد داشته باشید.
امکان ندارد تجهیزات کاالهای پزشکی در کشورهای دیگر
الزامات استاندارد ،مستندات ،دفترچۀ راهنما و راهنمای
نحوۀ استفاده نداشته باشند و این ،منهای استاندارد
عملکرد تجهیزات است .این ها مسائل بسیار مهمی است که
در کشور ما مغفول مانده است و انجام نمی شود؛ متاسفانه
هنوز هم چندان به ان ها توجه نمی شود .استاندارد در
کشور ما روزبه روز در حال ضعیف تر شدن است .این اواخر
مستنداتی و ابالغاتی می اید که همه وهمه شامل این است
که کاالها استاندارد نداشته باشند».
ویــــدا سینـــــا می گویــــــد« :من چـــــون رئیـــــس انجمـــن
ازمایشگاه های همکار ازمون و کالیبراسیون کشوری
هستم ،مسائل را از دیدگاه انجمنی نیز با مسئوالن
مطرح می کنم ،اما ان ها معتقدند چون در شرایط تحریم
هستیم ،نباید دربارۀ این مسائل سخت بگیریم .من
مطلقا ً اعتقادی به این حرف ندارم .هرچقدر که روی
مقاصد حاکمیتی پافشاری کنیم که درحقیقت ،پایگاه
ملی و بین المللی دارد و بخواهیم که بنگاه های اقتصادی
ان را اجرا کنند ،همه اجرا خواهند کرد ،ولی اگر نخواهیم
چه اتفاقی می افتد؟ وقتی می توانند هزینه نکنند،
وقتی می توانند نیایند ،وقتی می توانند اجرا نکنند،
قطعا ً نخواهند کرد .وقتی کسی از شما نمره نخواهد،
ایا برای امتحان درس می خوانید؟ تنها چند نفر ،ان هم
کسانی که دیدگاه بین المللی دارند و از قبل به کیفیت
اهمیت می دادند ،حتی اگر استاندارد اجباری نباشد ،باز
هم استاندارد می گیرند .تعداد خیلی کمی از بنگاه های
اقتصادی به مفهوم استاندارد اعتقاد دارند .ان ها هم
وقتی متوجه می شوند با وجود همۀ هزینه ای که می کنند،
برایشان مزیتی قائل نمی شوند ،کم کم سست می شوند».
او تاکید می کند« :حاکمیت باید در جایگاه تصمیمی
که گرفته است و اعمال قوانین کشور بایستد .نمی تواند
قوانین را نادیده بگیرد .باید همان طور که به واحدهای
تولیدی نگاه می کند و می بیند که در ان ها سرمایه و
کارگر هست ،به ازمایشگاه ها هم توجه کند .بیش
از سه هزار ازمایشگاه در کشور فعالند که به صورت
تخصصی در حوزه های مختلفی مانند دارو ،غذا ،تجهیزات
و ملزومات مصرفی پزشکی و ...کار می کنند .کارشناسان
و کارمندانشان همه متخصصان عالی رتبۀ کشوری اند،
همه دکترا یا کارشناسی ارشد دارند ،تجهیزاتشان
به شدت گران است و هزینه های بسیار سنگینی دارند،
ولی به ان ها توجهی نمی شود ،به این بهانه که در دورۀ
کنونی فقط باید تولید کنیم .می دانید اگر تجهیز درست
عمل نکند ،چه اسیبی ایجاد می کند؟ وقتی که پزشک
بر اساس ان تجهیز تصمیم گیری می کند ،اگر ای ام سی
درست نباشد ،چه اتفاقی می افتد؟ ای ام سی تاثیرات
تشعشعاتی تجهیزات را دور هم نشان می دهد؛ یعنی
می گوید هر برد الکترونیکی تشعشعاتی از خودش ساطع
می کند و امواجی رویش اثر دارد .اگر ای ام اسی در تجهیزات
پزشکی تست نشود ،معلوم نیست عملکردش درست
خواهد بود یه نه .ایا اگر کنارش موبایل یا موتور اسانسور
روشن شود ،روی ان تاثیر می گذارد یا نه؟ این ها اهمیت
موضوعی دارد .بعد از همۀ اتفاقاتی که در اسانسورها
افتاد ،متوجه شدند تابلوهای اسانسور استاندارد الزم را
ندارد .پس از بررسی های دقیق ،حوادث به مراتب کمتر
شده است؛ بنابراین سخت گرفتن حاکمیت در جهت
حفظ سالمت مردم و ایمنی است .استاندارد به ایمنی
ارتباط دارد .عملکرد کارایی به گونه ای است که هر بنگاه
اقتصادی ،هرچقدر پول بدهد از ان استفاده می کند.
می توانند تجهیز ارزان تر تهیه کنند ،ولی باید ایمن باشد.
ماشین ،چه پراید باشد چه بنز ،باید ایمن باشد .حاال
توان اقتصادی یک نفر می شود پراید و برای یکی دیگر
می شود بنز .ولی ایمن بودن ماشین یا تجهیز پزشکی،
هرچه که هست باید بررسی شود .در حال حاضر ،بسیاری
از این استانداردها لحاظ نمی شوند .موضوع نادرستی که
به تازگی در حال القای ان هستند ،این است که اگر یکی
از واحدهای تولیدی ملی جایزۀ ملی بگیرد ،الزم نیست
گواهی نامه بگیرد؛ این در حالی است که بیشتر جوایز
ملی ما پولی هستند .شرکت های قدر با پول این جوایز را
می خرند؛ مانند ایران خودرو .کافی است به سوابق چندین
ساله اش نگاه کنید .یا شرکت های تولید مواد غذایی
بزرگ که پول می دهند و این جوایز را می گیرند .اما ایا
الودگی کم می شود؟ نه».
سینا می افزاید« :چرا در دنیا شرکت های بزرگ
استانداردها را می نویسند و همیشه ان ها را باالتر اعالم
می کنند؟ درحالی که ما به تولیدکنندگانمان ارفاق می کنیم.
در تمام دنیا شرکت های بزرگی مانند AEGکارهایی می کنند
که هرکسی نتواند انجام بدهد .ژاپن استاندارد خودش را
انقدر باال می برد که هرکسی نتواند وارد کشورش بشود.
ولی در ایران هرکس هرچه بخواهد می تواند وارد کند و حتی
می تواند خاکمان را الوده کند .ما در کشورمان به استاندارد،
اثاری که این تولیدات و واردات در طول زمان روی سالمتی
می گذارند ،به اینکه فلزات سنگین موجب بیماری های
مانند ام اس و نازایی می شوند ،اهمیت نمی دهیم .ما به
مسائل حاشیه ای بیشتر از اصل موضوع توجه می کنیم».
می خواهم شماره یک جهان شوم
ویدا سینا قصد دارد مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک
را به مرکز شماره یک اعتباردهی در جهان تبدیل کند .او
می گوید« :اقداماتم را در این زمینه شروع کرده ام ،فقط
به اماده کردن برخی زیرساخت ها نیاز دارم که در حال
تدارکشان هستم».
البته او برای اینکه به این ارزویش برسد ،با چالش های
بزرگ و سختی روبه رو است .مرکز تحقیقات صنایع صفحه 58
دانش در مسیر
فناوری
انفورماتیک با اینکه نمایندۀ سومین مرکز اعتباردهی
جهان« ،نمکو» است ،اما تاکنون نتوانسته است پروژۀ
خارجی داشته باشد.
او تحریم ها را عامل این مشکل می داند و می گوید« :به
خاطر تحریم کسی نمی تواند تجهیز ارسال کند یا پولش
را بگیرد ،ولی این یکی از امکاناتی است که در سطح
بین المللی مطرح است .قبل از این اتفاق برای برجام ،از
ایتالیا ،کرۀ جنوبی و بسیاری کشورهای دیگر قصد داشتند
با ما همکاری کنند و رشد خوبی هم در این زمینه کردیم.
در حال گرفتن گواهی نامه های بین المللی و مطرح شدن
بودیم ،ولی متاسفانه برجام با مشکل مواجه شد و این
اتفاقات برایمان مانند اسیب و افت بود».
رگوالتوری نرم افزارهای پزشکی ضعیف است
با اینکه چند سالی است نرم افزارهای پزشکی وارد
سازوکار این حرفه شده اند و نقش موثری در عملکرد
تجهیزات پزشکی و کارهای درمانی دارند ،هنوز رگوالتوری و
استانداردسازی دقیقی برایشان انجام نشده است .سینا
معتقد است مافیایی پشت پرده مانع ان بوده است که
وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو بتوانند رگوالتوری
جامع و موفقی در این زمینه داشته باشند.
او می گوید« :ان ها از پس این کار برنمی ایند و نمی توانند
انجامش بدهند ،چون عده ای نمی خواهند این کدها
عوض شوند .کلمۀ مافیا برای این گروه درست ترین
کلمه است .وزارت بهداشت چند سال است که قصد
دارد برای استانداردسازی نرم افزارهای پزشکی کاری انجام
دهد ،ولی نمی تواند ،چون اگر ان ها یک دفعه کار را زمین
بگذارند ،سیستم به مشکل برمی خورد؛ درنتیجه ترجیح
می دهند دائم تعامل کنند .درحالی که باالخره باید جایی
ان ها را جریمه و با ان ها برخورد کرد .نمی توان این روند را
همین گونه ادامه داد .وزارت بهداشت در این زمینه بسیار
ضعیف عمل می کند».
مدیرعامل مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک تاکید
می کند« :وزارت بهداشت باید استانداردهایش را اعالم
عمومی و برای تحقق ان ها زمان تعیین کند و همه را برای
اجرای این استانداردها ازاد بگذارد .باید افراد جدیدی را
در این حوزه بپذیرد و به تمام بیمارستان ها و نهادهایی
که زیرمجموعه اش هستند ،اعالم کند از تاریخ مشخصی
به بعد دیگر اجازۀ استفاده از این نرم افزارها را ندارند،
حتی اگر کار بیمارستان متوقف شود .ان زمان کار درست
می شود .البته وزارت بهداشت باید زمان معقولی برای
انجام این روند در نظر بگیرد ،زیرا اعالم زمان بندی
نامعقول؛ یعنی واقعا قصد ندارد کاری انجام شود .برای
چنین کاری باید دست کم یک سال فرصت بگذارند .بعد
هم روند کار را پایش ،کنترل و بررسی کنند که کاری انجام
می شود یا نه».
سینا با اشاره به اینکه دولت استانداردهای زیادی
در این زمینه دارد ،ادامه می دهد« :ما اسناد و قوانین
زیادی داریم .امیدوارم روزی بیاید که دیگر به استاندارد
به چشم مزاحم نگاه نکنند و جزئی از محصول باشد و
همان طور که هزینۀ تولید ،حمل ونقل ،تبلیغات و نوشتن
نرم افزار را محاسبه می کنند ،هزینۀ استاندارد را هم
به عنوان جزئی از هزینۀ تمام شدۀ کاال ببینند .هیچ کس
نباید بتواند محصولی را بدون داشتن استانداردهای
59 صفحه 59
دانش در مسیر
فناوری
تخصصی و گواهی ازمون های مرتبط تولید یا وارد کند؛
به ویژه که امکان ازمایش 95درصد تجهیزات داخل کشور
وجود دارد و برای ان پنج درصد باقی مانده هم می توان
از امکانات خارج کشور استفاده کرد .اما در حال حاضر
95درصد فدای پنج درصد شده است».
تحریم ها خرید تجهیزات را با مشکل روبه رو کرده است
پس از خروج امریکا از برجام ،ایران با سخت ترین
تحریم های تاریخ علیه یک کشور مواجه شد .این
تحریم های سنگین بسیاری از فعالیت ها را در ایران
تحت تاثیر قرار داد .مدیرعامل مرکز تحقیقات صنایع
انفورماتیک دربارۀ تاثیر تحریم ها بر روند کار این مرکز
می گوید« :تحریم ها روی کار ما تاثیر زیادی داشته است.
ما برای خرید تجهیزات به مشکل برمی خوریم و مجبوریم
تجهیزات مورد نیازمان را چندین برابر قیمت تهیه
کنیم؛ ان هم تجهیزاتی که خودبه خود بسیار گرانند.
از سوی دیگر ،وقتی کسی بخواهد در سطح بین المللی
کار کند ،باید مبادالت مالی داشته باشد و از خارج
کشور کار بیاورد تا اینجا انجام دهد ،ولی تحریم ها مانع
ایجاد می کنند .وقتی نتوانیم تجارت بین المللی داشته
باشیم ،مانند این است که در کشور خودمان دچار
خفقان شویم .عالوه بر این ،واردکننده ،تولیدکننده
و حاکمیت هر روز دنبال این هستند که استاندارد را
حذف کنند .من از اینکه هر روز قوانین و بخشنامه های
جدید می اید ،کالفه هستم .اگر بتوانیم وارد فعالیت
بین المللی بشویم ،بسیاری از مشکالت حل خواهد شد،
زیرا ان ها لزوم استاندارد را خوب می فهمند».
60
کشور ما صنعتی نماست ،نه صنعتی
کارشناسان معتقدند کشور باید به سمت استفادۀ
بیشتر از فناوری های مبتنی بر دانش برود تا با ایجاد
ارزش افزودۀ بیشتر ،بسیاری از مشکالت را حل کند.
اما سینا عقیده دیگری دارد .او می گوید« :کشور ما
صنعتی نیست ،صنعتی نماست .ما حتی یک پیچ هم
نمی توانیم تولید کنیم .مشکل ما دانش نیست .البته
که نمی توانیم فقط در کشاورزی یا همین صنایعی که
داریم ،پیش برویم .الزم است در تمام زمینه ها کارهایی
انجام بدهیم .حال برخی ارزش افزوده دارد و برخی به
دلیل مسئلۀ استراتژیک است ،همه را نمی توان از یک
زاویه دید».
او ادامه می دهد« :همه دنیا این گونه عمل می کند؛
برخی مواقع دولت ها به کار بها می دهند ،هزینه ،حمایت
و سرمایه گذاری می کنند و وقتی کار رشد کرد ،درامدزایی
نیز به همراه خواهد داشت .اما در ایران این اتفاقات
نمی افتد .در ایران ،حمایت کردن دولت یعنی کم و زیاد
شدن میزان ازار .درواقع ،هیچ حمایتی وجود ندارد.
تفکرش را هم ندارند .دولت فقط به فکر گرفتن مالیات و
بیمه است .نه تنها از تولیدکننده حمایتی نمی شود ،بلکه
در این زمینه امارسازی نیز می کنند .انگار نمایشنامه اجرا
می کنند ،درحالی که واقعیت چیز دیگری است».
سینا معتقد است اگر دولت مردم را ازاد بگذارد،
خودشان تجارتی را انتخاب می کنند و راهی را می روند که
برایشان سوداور است .او تاکید می کند« :حمایت باید
واقعی باشد ،همان طور که کشورهای دیگر دنیا انجامش
می دهند .در تمام دنیا ،دولت ها هزینه می کنند ،قیمت ها
را برای تولیدکننده کاهش می دهند و همۀ کارها را برای
تولیدکننده تسهیل می کنند .دولت ما هم باید واقعا ً
روند کارها را برای تولیدکنندگان داخلی تسهیل کند،
ان هم برای همۀ صنایع .درست است که فقط برخی از
صنایع ما قابلیت رشد بسیار باالتری دارند و باید روی
ان ها تمرکز کرد ،ولی این به ان معنا نیست که به باقی
صنایع بی توجهی شود .اگر مردم را ازاد بگذارند ،بسیاری
از تولیدکنندگان به سمت صنایع با قابلیت رشد بیشتر
می روند ،اما برخی نگاه چالشی تر دارند و سراغ صنایع
های تک می روند .ما همه کار می توانیم انجام بدهیم ،ولی
تا زمانی که نخواهیم در زمینۀ استاندارد کار کنیم ،در
هیچ صنعتی موفق نخواهیم بود».
زنان باید با توان ده برابر حرکت کنند
ویدا سینا در بیش از سه دهه فعالیت خود موفقیت های
بسیاری داشته و افتخارات زیادی به دست اورده است.
او توانسته است لوح تقدیر از شورای گفت وگوی دولت
و بخش خصوصی در سال ،1396تندیس زنان برتر
کارافرین در فرانسه در سال ،1396لوح تقدیر از شبکۀ
ازمایشگاهی فناوری های راهبردی معاونت علمی و فناوری
ریاست جمهوری در سال ،1397لوح تقدیر به عنوان
کارافرین برتر از معاونت زنان ریاست جمهوری در سال
،1398لوح تقدیر به عنوان کارافرین برتر از صندوق نواوری
و شکوفایی ریاست جمهوری در سال ،1399لوح مهندس
برتر از سازمان IEEEدر سال 1399و لوح تقدیر از کمیتۀ
ملی برق والکترونیک ایران INECTC77با عنوان سازگاری
الکترومغناطیسی از سازمان ملی استاندارد ایران در سال
1394را به دست بیاورد.
از دیگر موفقیت های او در طول این سال ها می توان
به این موارد اشاره کرد :ایجاد مجموعه ازمایشگاه های
تخصصی در حوزۀ ICTو برق والکترونیک با 72ازمایشگاه
تخصصی ،دریافت دیپلم افتخار نظام اداری و الکترونیکی
در سال ،1388ثبت اختراع نرم افزار زیرساخت کلید
عمومی CAدر شورای عالی انفورماتیک در سال ،1389
انتخاب به عنوان مدیر برتر در بخش صنعت انفورماتیک
توسط کمیتۀ مخابرات مجلس شورای اسالمی ایران در
سال ،1390دریافت تندیس افتخار در دومین همایش صفحه 60
دانش در مسیر
فناوری
برترین های انفورماتیک و ITدر تیرماه ،1390افتتاح
ازمایشگاه EMCتوسط وزیر فناوری اطالعات و ارتباطات
در سال ،1391انتخاب به عنوان اولین ازمایشگاه نمونۀ
کشوری از سوی سازمان ملی استاندارد ایران در سال
،1391دریافت لوح تقدیر از کارگروه صنعتی کمیسیون
اقتصادی مجلس شورای اسالمی ایران در سال ،1391
انتخاب به عنوان ازمایشگاه نمونۀ استان تهران در
سال های 1397 ،1394 ،1391 ،1390و ،1398انتخاب
به عنوان شرکت بازرسی نمونۀ استان تهران در سال های
1390و ،1394افتتاح اولین ازمایشگاه تجهیزات لیزری
در کشور در سال ،1393دریافت لوح تقدیر از مرکز
ازمایشگاه های مرجع کنترل غذا و دارو در سال ،1394
دریافت لوح تقدیر از رئیس سازمان پدافند غیرعامل
در چهاردهمین همایش ملی پدافند غیرعامل در سال
،1394افتتاح اولین ازمایشگاه کارت هوشمند در کشور
با حضور وزیر ارتباطات و فناوری اطالعات سال ،1394
دریافت لوح تقدیر از کمیتۀ ملی برق والکترونیک
ایران INECTC77با عنوان سازگاری الکترو مغناطیسی از
سازمان ملی استاندارد ایران در سال 1394و دریافت
لوح تقدیر از شورای گفت وگوی دولت و بخش خصوصی
در سال .1396
او دربارۀ دلیل دریافت این افتخارات می گوید« :تمام
کارهایی که من در ازمایشگاه انجام می دهم ،برای اولین بار
در کشور انجام شده است .جامعیت مرکز ما در جای
دیگری در ایران وجود ندارد ،به همین دلیل برخی کارها و
ازمایشگاه های ما هنوز در کشور انحصاری اند».
ً
رسیدن به چنین نقطه ای به عنوان یک زن ،اصال کار راحتی
نبوده است .او در این سال ها سعی کرده است تمام وقت و
انرژی خود را صرف کار کند و در دنیای مردانۀ صنعت ،خود
را جا بیندازد .او می گوید« :ما به عنوان زن همه جا مشکل
داریم .صحبت یک خانم با صحبت یک مرد ،بسیار متفاوت
است .حرف مردان را راحت تر می پذیرند ،اما شنیدن همان
حرف از یک زن ،برایشان سخت و درداور است .زنان باید
با توان ده برابر حرکت کنند و خستگی ناپذیر باشند؛ چون
به شدت با ان ها برخورد می شود .تابه حال چند بار وزیر زن
انتخاب کرده اند؟ چندبار معاونت ها و ریاست جمهوری را
به غیر از حوزۀ زنان و خانواده به بانوان سپرده اند؟ این در
حالی است که خانم ها خوب کار می کنند و خیلی حرف برای
گفتن دارند .من خانم های موفق بسیاری را می شناسم.
متاسفانه از 50درصد نیروی کار مفید جامعه استفاده
نمی شود .در دنیا هم تا حدی همین شرایط برای زنان وجود
دارد ،اما نه این قدر که در ایران هست؛ به ویژه در فضای
صنعت این مسئله شدیدتر است .به نظر من ،نباید کوتاه
امد .باید راهت را ادامه بدهی و فقط مراقب باشی هیچ
خطایی نکنی ،چون همه چیز را سر زن بودن خالی می کنند.
اگر خانمی هنگام رانندگی خطایی کند ،می گویند به خاطر
زن بودنش است و رانندگی خانم ها خوب نیست .این در
حالی است که از نظر اماری ،تخلفات و تصادفات رانندگی
اقایان بیشتر است .این ها مسائل فرهنگی است و طول
می کشد تا زمانش تمام شود».
مدیرعامل مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک ادامه
می دهد« :یکی از دالیل این شرایط ،این است که اقایان
فرهنگ «هم» دارند؛ مانند همکالسی ،همکار ،هم محلی،
هم سربازی و مانند این ها .اما خانم ها این فرهنگ را
ندارند .مردها هرجا که باشند ،این نوع ارتباط را با هم دارند
و ان را حفظ می کنند ،اما خانم ها این طور نیستند و بیشتر
جذب خانواده و درگیر همسر و فرزند می شوند .این شرایط
مانند زنجیرهایی به پای خانم ها بسته شده است».
گفت وگوی ما با این بانوی موفق به پایان رسید .نکات
بسیار ارزشمندی بیان کردند که امیدواریم دست اندرکاران
و سیاست گذاران این حوزه ان ها را مدنظر قرار دهند.
61 صفحه 61
رگوالتوری در حوزۀ
فناوری اطالعات
پزشکی
یادداشت :رویا کاکاوند
رگوالتوری حوزۀ دوراپزشکی نیازمند نگاه به تجربۀ پلتفرم های پزشکی است
62
حوالی سال ،9002با ورود نخستین گوشی های هوشمند
به بازار که قابلیت اتصال به اینترنت را داشتند ،تحول
بزرگی در ابعاد مختلف زندگی افراد به وجود امد و ان
را تحت تاثیر قرار داد ،به طوری که اینترنت به زوایای
مختلف زندگی ان ها نفوذ کرد .شکل و شیوۀ بسیاری
از کسب وکارها تغییرات وسیعی پیدا کرد و شیوه های
نوین کم کم جای خود را در زندگی مردم باز کرد .این
تغییرات جامعه ایرانی را هم بی نصیب نگذاشت؛ کمتر از
یک دهه است که کسب وکارهای اینترنتی در ایران جای
خود را یافته اند و با استقبال مردم ،هر روز بخش های
بیشتری را تصرف می کنند .حاال ،کمتر شهروندی است
که به جای استفاده از تاکسی های اینترنتی با تاکسی های
تلفنی تماس بگیرد .مردم هنگام گرسنگی به سراغ
اپلیکیشن های رستورانی می روند .عدۀ زیادی به خرید
انالین عادت کرده اند و کمتر حوصله دارند در بازار،
مغازه به مغازه دنبال کاالی مدنظر خود بگردند .حاال ،مردم
ترجیح می دهند حتی اسباب کشی شان را به یکی از این
اپلیکیشن ها بسپارند یا برای تعمیرات تاسیسات یا لوازم
خانگی از کسب وکارهای اینترنتی کمک بگیرند.
سالمت و درمان هم شاید نه به سرعت بقیه ،اما کم کم
ورود به این نوع بازار را امتحان کرد .در سال های 39و 49
بود که نخستین اپلیکیشن های پزشکی و سالمت محور
کم کم کار خود را شروع کردند ،اما ماهیت این کار که با
جان و سالمتی افراد سروکار داشت ،اعتماد کردن را برای
مردم کمی سخت می کرد .مردم همچنان ترجیح می دادند
تا با پزشکشان رخ به رخ مالقات کنند و از نزدیک معاینه
شوند .اما از اواخر سال 8931ورق برگشت؛ همه گیری
کرونا ایران را از هم درنوردید و هر روز تعداد مبتالیان و
کشته های این بیماری بیشتر می شد .قرنطینه همگانی
اعمال و درخواست شد رفت وامدها به کمترین حد ممکن
برسد تا انتقال الودگی کنترل شود .مراکزی که خدمات
سالمتی ارائه می دادند ،مانند مطب ها ،بیمارستان ها،
درمانگاه ها ،ازمایشگاه ها و داروخانه ها ،به دلیل ازدحام
جمعیت و ماهیت ان ها که محل جمع شدن بیماران است،
خود به عنوان مرکز الودگی شناخته شدند؛ بنابراین مراجعۀ
مردم به این مراکز ناگهان با کاهش شدید مواجه شد.
این در حالی بود که بیمارهای مختلف و نیازهای درمانی
منتظر پایان نامعلوم این همه گیری نمی ماندند و نیاز
مردم به پزشک ،دارو و ازمایشگاه حتی بیشتر از پیش
وجود داشت؛ اینجا بود که به سایت ها و اپلیکشن های
پزشکی و سالمت محور ،که پیش از این چندان با اقبال
عمومی رو به رو نبودند ،توجه شد و حتی اپلیکیشن های
جدیدی راه اندازی شدند.
به این ترتیب ،مشکالت بیش از پیش خود را به رخ
کشیدند و نمود پیدا کردند .تا پیش از این ،قوانین و
استانداردهای مشخصی برای هدایت و کنترل این بخش
وجود نداشت .به همین دلیل ،مدیران کسب وکارهای
نوین حوزۀ پزشکی و سالمت یا با بی قانونی در این
حوزه مواجه بودند یا گرفتار برخوردهای غیرتخصصی و
سلیقه ای مسئوالن بودند؛ شرایطی که رشد و توسعۀ
این کسب وکارها را با مشکالت جدی روبه رو کرده است.
وزارت بهداشت به عنوان رگوالتور این بخش ،در مهرماه
9931نخستین ایین نامۀ پزشکی از راه دور را ابالغ کرد.
اما این ایین نامۀ کوتاه ابعاد کلی موضوع را مدنظر داشت
و همۀ جوانب و زوایا را پوشش نمی داد .اکنون ،مسئوالن
وزارت بهداشت درصدد تدوین ایین نامۀ مدون و کاملی
در این زمینه اند .اما مدیران پلتفرم ها و اپلیکیشن های
پزشکی و سالمت همچنان نگرانند ،زیرا معتقدند کسانی
که نگارش و تدوین استانداردها و قوانین دوراپزشکی را
برعهده گرفته اند ،تجربه و اشنایی چندانی در این حوزه
ندارند و از ان ها به عنوان کسانی که به طور مستقیم با
مشکالت و مسائل دوراپزشکی دست وپنجه نرم می کنند،
مشورت نمی گیرند .در ماهنامۀ «توسعه فناوری های نوین
پزشکی» هرماه به سراغ یکی از این کسب وکارها می رویم
تا از نزدیک با ان ها اشنا شویم و نیازهایشان در زمینۀ
استانداردسازی و رگوالتوری این حوزه را از زبان خودشان
بشنویم .شاید فرصتی باشد برای یافتن نگاهی جدید و
تخصصی به این حوزه. صفحه 62
رگوالتوری در حوزۀ
فناوری اطالعات
پزشکی
گلرخ داوران ،بنیان گذار و مدیرعامل اسنپ دکتر:
پزشکی انالین به ایجاد عدالت اجتماعی در
دسترسی به خدمات پزشکی منجر می شود
سال 1393نخستین بار بود که جامعۀ ایرانی با کسب وکار
جدیدی به نام تاکسی یاب یا همان تاکسی اینترنتی اشنا
شد .هم زمان با رونق استفاده از تلفن های هوشمند در
ایران ،این کسب وکار هم رونق گرفت؛ تا جایی که یک
سال بعد؛ یعنی در سال ،1394به طور رسمی با نام تجاری
اسنپ جای خود را میان مشاغل باز کرد .اسنپ با توجه به
نیاز جامعه بسیار سریع رشد کرد و اکنون با وجود رقبای
مختلف ،بسیاری از افراد جامعه واژۀ اسنپ را به عنوان
معادل تاکسی اینترنتی استفاده می کنند ،اما اسنپ به
همین بسنده نکرد.
گروهی که هدایت این کسب وکار اینترنتی را برعهده
داشتند ،به افق های دورتری نگاه می کردند؛ به گونه ای
که خیلی زود ،اسنپ به سوپراپلیکیشن تبدیل شد.
امروز ،اگر به اپلیکیشن اسنپ روی گوشی خود نگاهی
بیندازید ،با امکانات متعدد و متنوعی مواجه می شوید.
سفارش غذا ،بلیت قطار ،اتوبوس و پروازهای خارجی و
داخلی ،سوپرمارکت انالین ،رزرو اقامتگاه و هتل ،پیک
موتوری ،اسباب کشی ،داروخانۀ انالین ،غذا و ...بخشی از
خدماتی است که در سوپراپلیکیشن اسنپ ارائه می شود.
لو نیم پیش ،با توجه به شیوع کرونا و
حدود یک سا
نیاز مردم به خدمات پزشکی از را ه دور ،این اپلیکیشن
تهیه و تنظیم :رویا کاکاوند
تصمیم گرفت «اسنپ دکتر» را نیز به مجموعۀ خدمات
خود بیفزاید؛ به این ترتیب ،اسنپ دکتر با سرمایه گذاری
گروه اسنپ در اپلیکیشن هاسپیتل که در حوزۀ پزشکی
از راه دور فعالیت می کرد ،شکل گرفت و با بازسازی برند
هاسپیتل کار خود را اغاز کرد.
اسنپ دکتر در حال حاضر با بیش از سه هزار پزشک و
مشاور در بیش از 27رشتۀ مختلف مانند بیماری های
عفونی ،زنان و زایمان ،روان پزشکی ،بیماری های داخلی،
سالمت جنسی ،پوست ومو ،مغز و اعصاب و ...همکاری
و به پنج میلیون کاربر خدمات ارائه می کند.
کاربران اسنپ دکتر می توانند به صورت انالین برای حضور
در مطب پزشک مدنظر خود نوبت دریافت کنند ،به صورت
متنی ،تلفنی یا انالین با پزشک یا مشاور مدنظر مشورت
یا درخواست کنند که خدمات پزشکی و پرستاری مورد
نیازشان را به شکل حضوری در منزل دریافت کنند.
انجام ازمایش پزشکی در منزل و تهیه نسخۀ دارو به
صورت انالین از بخش های دیگر خدمات این اپلیکیشن
اســــت .در ضمــــن ،مشــــاورۀ پزشـــک و متخصـــص ،انجــام
ازمایش های پزشکی و تهیۀ دارو در این اپلیکیشن تحت
پوشش بیمه است.
63 صفحه 63
رگوالتوری در حوزۀ
فناوری اطالعات
پزشکی
پزشکی از راه دور رابطۀ پزشک و بیمار را دستخوش
تغییر کرده است
64
گلــــــرخ داوران ،بنیان گــــذار و مدیرعامـــل اسنـــپ دکتـــر
می گوید« :پزشکی انالین نه تنها در ایران ،بلکه در دنیا
نیز حوزۀ جدیدی به حساب می اید و از انجا که عرصه های
جدیدی را برای سالمت و درمان ایجاد می کند ،بسیار
جذاب است و توجه پزشکان زیادی را در دوران کرونا و
حتی پیش از ان ،به خود جلب کرده است .این روش
ارتباط با بیمار در پزشکی ،امکانات فراوانی را برای بیماران
فراهم می کند؛ دسترسی به خدمات و سرویس ها را
برای همه بسیار ساده کرده ،محدودیت های جغرافیایی
را تحت تاثیر قرار داده و این امکان را فراهم کرده است
که همه ،از سراسر ایران ،به خدمات پزشکی باکیفیت
دسترسی داشته باشند .همچنین رابطۀ بیمار و پزشک را
دستخوش تغییر کرده است».
او ادامه می دهد« :اگرچه به نظر می رسد در پزشکی از
راه دور محدودیت هایی وجود دارد ،در واقع بیمار از این
مزیت ها بهره می برد تا در فضای ارام تر و فرصت بیشتری
که پزشک به او اختصاص می دهد ،استفاده کند .از سوی
دیگر ،امروزه همه به دنبال صرفه جویی در وقت برای
انجام کارها هستند و پزشکی از راه دور این امکان را به
بیماران می دهد که بدون صرف وقت و انتظار در مطب ها
و مراکز درمانی ،خدمات مشاورۀ پزشکی را دریافت کنند».
داوران کاهش هزینه ها را یکی از مزایای استفاده از
روش پزشکی از راه دور می داند و می افزاید« :ساالنه برای
دسترسی به خدمات پزشکی هزینه های بسیار زیادی
صرف می شود و خدمات پزشکی انالین به دلیل هزینۀ
کمتر و دسترسی همیشگی ،سبب می شوند که افراد
در مراحل اولیۀ بیماری با پزشکان مشورت کنند و این
امکان با تشخیص زودهنگام بیماری از هزینه های بعدی
جلوگیری می کند».
او با اشاره به توزیع نامناسب پزشکان و متخصصان
پزشکی در اقصا نقاط کشور و دسترسی کم به این
افراد در نقاط دور از دسترس و کم برخوردار تاکید کرد:
«خدمات پزشکی انالین کمک میکند تا افراد بدون نیاز
به خروج از منزل و در شرایط مختلف به خدمات پزشکی
و روان شناسی دسترسی داشته باشند .همچنین در
شهرهای دورافتاده و کوچک تر که دسترسی به پزشک
سخت تر است ،منجر به دسترس پذیرتر شدن خدمات
پزشکی و ایجاد عدالت اجتماعی در دسترسی به خدمات
پزشکی می شود».
همه گیری کرونا سبب رشد استارتاپ ها و
سرمایه گذاری در تله مدیسین شد
داوران با اشاره به تاثیر همه گیری کرونا در رشد پزشکی
انالین تاکید می کند« :با همه گیری کرونا به این حوزه
بیش از پیش توجه شد .کرونا منجر به ایجاد و رشد
استارتاپ ها و سرمایه گذاری های متعدد در حوزۀ سالمت
و به ویژه تله مدیسین در سراسر جهان و ایران شد.
ی به خدمات
درواقع ،شیوع کرونا اهمیت تسهیل دسترس
پزشکی و بهداشتی را برای افراد روشن تر کرد».
او ادامه می دهد« :همه گیری کرونا سبب شد افراد
زیادی راه های جدیدی را برای دریافت خدمات تجربه
کنند ،حوز ۀ پزشکی نیز از این قاعده مستثنی نیست.
درواقع ،این همه گیری ،استارتاپ های مختلفی را در
حوزه های سالمت و روان شناسی در سراسر دنیا ارتقا داد.
بسیاری افراد به دلیل قرنطینه ،رفت وامد خود را کاهش
داده اند و به دلیل نگرانی از احتمال ابتال به بیماری در
صورت مراجعۀ حضوری به مراکز درمانی ،ترجیح می دهند
از مشاوره های انالین پزشکی و روان شناسی بهره ببرند.
شرایط حاصل از پاندمی کرونا در دنیا ،بر سالمت روان
افراد اثر داشته است و بسیاری به دلیل همین شرایط
به مشاوره و روان شناسی نیاز بیشتری احساس می کنند.
شیوع کرونا منجر به تغییر الگو در حوزۀ سالمت و
پزشکی شده است و این تغییر الگوی رفتار کاربران اگرچه
به سختی رخ می دهد ،براورد ما این است که نسبتا ًپایدار
خواهد بود .مزیت های خدمات پزشکی انالین در مواردی
که نیاز به معاینۀ حضوری نیست ،تضمین کنندۀ رشد
این کسب وکارها در دوران پساکروناست».
برخوردها در حوزۀ پزشکی انالین سلیقه ای است
مدیرعامل اسنپ دکتر با اشاره به مشکالتشان برای
راه اندازی و مدیریت این کسب وکار و وضعیت رگوالتوری
در حوزۀ پزشکی از راه دور می گوید« :در ایران ،این حوزه صفحه 64
رگوالتوری در حوزۀ
فناوری اطالعات
پزشکی
هنوز هم حوزۀ جدیدی به حساب می اید .مسئوالن
ابتدا با شک و نگرانی به ان نگاه می کردند .همچنان نیز
برخوردهای سلیقه ای با این حوزه صورت می گیرد .البته
خوشبختانه با وجود اعتمادی که کاربران اسنپ دکتر
به ما و خدماتمان نشان دادند ،توانسته ایم به تعداد
زیادی از مردم در شهرهای مختلف خدمات ارائه دهیم؛
به ویژه موفق شدیم در بحران کرونا و کمک به قطع
زنجیرۀ ابتال به این بیماری ،نقش موثری ایفا کنیم .اما
همان طور که اشاره شد ،این حوزه ،جدید است و ماهیت
کسب وکارهای پلتفرمی برای بسیاری از تصمیم گیران
ناشناخته است .همین ناشناختگی سبب می شود که در
این مسیر با سنگ اندازی های مسئوالن مواجه شویم و
راه ،کمی برایمان ناهموار شود .امیدواریم با تعامل بیشتر
با نهادهای ناظر و مسئول در حوزۀ سالمت و پزشکی
بتوانیم از سد این مسائل عبور کنیم».
داوران با اشاره به ایین نامه ای که در وزارت بهداشت در
حال تهیه برای بخش دوراپزشکی است ،تاکید می کند:
«با توجه به اینکه ما خود را پلتفرم واسطی می دانیم که
تسهیلگر دسترسی به خدمات حوزۀ درمان و سالمت
است ،باید برای قانون گذاری و تهیۀ هر نوع ایین نامه
برای این حوزه ،به ماهیت پلتفرم های سالمت توجه شود
و با در نظر گرفتن مختصات ان ها ،ایین نامه ها تهیه و
تدوین شود».
ایندۀ پزشکی به سمت پزشکی انالین حرکت می کند
تعداد اپ ها و سایت های پزشکی از راه دور روزبه روز
در حال افزایش است و هر روز رقبای جدیدی وارد این
حوزه می شوند .داوران در این زمینه می گوید« :حتی قبل
از شیوع کرونا ،استارتاپ های زیادی در ایران در حوزۀ
سالمت فعالیت می کردند ،اما با شیوع کرونا ،تعداد و
اهمیت این کسب وکارها بیشتر شد .هنوز فرصت ها
و قابلیت های زیادی برای توسعۀ این کسب وکارها در
اینده وجود دارد و با برطرف شدن برخی موانع و کمک
به ایجاد زمینۀ رشد برای این نوع فعالیت ها ،می توانیم
شاهد توسعۀ بیشتر کسب وکارهای حوزۀ سالمت در
اینده باشیم».
مدیرعامل اسنپ دکتر ادامه می دهد« :با توجه به توسعۀ
تکنولوژی ،به ویژه در حوزۀ اپلیکیشن های سالمت ،ایندۀ
پزشکی به سمت پزشکی انالین حرکت خواهد کرد .ما
نیز کسب وکار خود را بر همین اساس توسعه می دهیم
و بر اساس نیاز کاربران به خدمات پزشکی در دسترس و
اسان ،برای اینده برنامه ریزی می کنیم».
او معتقد است کاهش سنگ اندازی مسئوالن ،کاهش
محدودیت های قانونی و تحت پوشش بیمه قرار گرفتن
خدمات انالین سالمت ،مواردی اند که در رشد بیشتر
کسب وکارهای سالمت محور بسیار موثر خواهند بود.
65 صفحه 65
استارتاپ های
سالمت
تهیه و تنظیم:
شمیم موالیی
66
در عصری به سر می بریم که سالمت دیجیتال و
راهبرد بازاریابی در ان ،رویکرد فناورانه ای پیدا کرده
است؛ به گونه ای که برای بهره مندی افراد گوناگون در
هر شرایط سنی و با نیازهای منحصر به فرد ،راهکارها
و پیشنهادهایی ارائه می دهد .سرمایه گذاران حوزۀ
صنعت همواره به سالمت دیجیتالی توجه کرده اند .در
سال ،2020بودجۀ سرمایه گذاران در صنعت سالمت
دیجیتال بیش از 21/6میلیارد دالر شد .در سال ،2019
ارزش بازار جهانی سالمت دیجیتال 175 ،میلیارد دالر
تخمین زده شد .بر اساس گزارش استاتیستا ،1ارزش
بازار سالمت دیجیتال تا سال 2025به حدود 600
میلیارد دالر می رسد .این گزارش که برگرفته از مقاالت
تازه منتشر شدۀ فعاالن این حوزه است ،نشان می دهد
که استارتاپ های حوزۀ سالمت و مراقبت های بهداشتی
چگونه می توانند عملکرد رشد بازاریابی خود را در سالمت
دیجیتال از روش های گوناگون به طور نظام مند برای
دو قشر سالمندان و جوانان افزایش دهند .ماهنامۀ
«توسعه فناوری های نوین پزشکی» در پایان این گزارش،
گفت وگوهایی با بازاریابان اینترنتی حوزۀ مهندسی
پزشکی به منظور انتقال تجربیات انان انجام داده است.
با وجود رشد بسیار خوب بازار صنعت سالمت دیجیتال،
چالش های منحصربه فردی در این حوزه برای کارافرینان
و سرمایه گذاران وجود دارد .برای این مشکالت می توان
دالیل گوناگونی را برشمرد که یکی از مهم ترین ان ها،
شرایط سختی است که بازاریابی در این زمینه را دشوار
می کند .چندین نمونه از ان ها در ادامه اورده شده است:
بیماری های بسیاری به طور نامتناسب بر گروه های
مصرف کنندۀ قدیمی که کمتر در معرض رسانه های
اجتماعی قرار گرفته اند ،تاثیر می گذارد.
بیماران ،پزشکان ،پرستاران ،مراقبان و درمانگران
1.Statista
تهیه و تنظیم:
نیلوفرحسن
باید دربارۀ ارائه راه حل متقاعد شوند.
در بیشتر کشورها ،تبلیغات محصوالت و خدمات
پزشکی تحت نظارت است .همچنین ارائۀ موضوعات با
ارزش حاوی ادعاهای پزشکی ،پیچیده ترند.
بیشتر مبتالیان به بیماری های مزمن از جامعه فاصله
گرفته اند و دسترسی به ان ها سخت تر شده است.
سالمت دیجیتالی و راهبرد بازاریابی
به دلیل اهمیت رویکرد متفکرانه در بازاریابی سالمت
دیجیتال ،دیگر نباید از روش های صنایع دیگر کپی برداری
کرد ،زیرا این موضوع با شکست روبه رو می شود .از
زمان شیوع ویروس کرونا ،تالش برای راهبرد بازاریابی
بسیار ارزشمند شده است؛ به ویژه اگر به بیماران مسن
دسترسی پیدا کنیم تا از سالمت دیجیتال بهره ببرند
(شکل .)1عالوه بر این ،سالمندان تقریبا ً 70درصد از کل
دارایی های ایالت متحده را کنترل می کنند.
شکل :1پیشنهاد های سالمت دیجیتال برای افراد مسن بیشتر
از 65سال در المان صفحه 66
استارتاپ های
سالمت
این موضوع تنها مربوط به سن نیست .بیماری ها،
تاثیر متفاوتی بر افراد مختلف می گذارند .برخی از
ان ها در افراد مسن شایع ترند و برخی دیگر در افرادی
با مشاغل خاص یا زمینه های ارثی .هر راه حل سالمت
دیجیتالی ممکن است به راهبرد بازاریابی متفاوتی نیاز
داشته باشد ،زیرا پاسخ گوی افراد مختلف با نیازهای
منحصربه فرد است.
کارافرینان حوزۀ سالمت دیجیتال ،راهنمای کتاب
4
«جذب» 2نوشتۀ گابریل واینبرگ 3و جاستین مارتین
را با زمینۀ سالمت دیجیتال تطبیق داده اند .به گفتۀ
ان ها ،بر اساس توصیه ها و اموخته های این کتاب،
نباید بیش از حد به بینش و شهود خود تکیه کنید و
به جای ان ،باید به صورت فرضیه و داده محور کار کنید.
در نتیجه ،دو یا سه کانال پرطرفدار برتر را که برای راه حل
شما در بازار هدف ایدئال است ،پیدا می کنید.
از میان 19کانال جذبی بالقوه (شکل ،)۲می توانید
شش موردی را که موفق ترند ،انتخاب کنید .سپس
ان ها را به صورت نظام مند و با بودجۀ کم ،امتحان کنید
تا شواهدی را برای دو یا سه مورد برتر بیابید که در
مقایسه با بقیه بهتر عمل می کنند .این ها کانال هایی
هستند که باید روی ان تمرکز و سرمایه گذاری کنید.
شکل :2کانال های جذبی سازگار با سالمت دیجیتال
از تایید وبالگ نویسی که قبال ً در زمینۀ هدف مورد
عالقۀ خود سرمایه گذاری کرده است ،بهره مند می شوید.
وبالگ نویسان گوناگونی وجود دارند ،ممکن است
وبالگ نویس بیمارنما 5داشته باشید .این افراد می توانند
تاثیرگذاران معمولی شما باشند و افرادی هستند که به
بیماری مبتال شده اند و از نگاه بیمار صحبت می کنند.
همچنین ،معموال ًنویسندگانی دارید که مخاطبان حرفه ای را
هدف قرار می دهند .ان ها خارج از وبالگ خود ،معموال ًکمتر
در اینستاگرام یا فیسبوک فعالیت می کنند ،اما در جوامع
6
حرفه ای فعال ترند و در توییتر ،یوتیوب و ریسرچ گیت
حضور دارند .باید بکوشید ان ها را بیابید و قبل از تعامل با
ایشان ،پیش زمینه شان را بررسی کنید.
تبلیغات
روزنامه های سنتی ،تلویزیون و رادیو ،منابع اطالعاتی
قابل اعتمادی ،به ویژه برای افراد مسن هستند .با
نوشتن مقاالت خود برای مطبوعات و ،...می توانید
با افراد مربوط تماس بگیرید تا نامتان را بشنوند.
برخالف رسانه های دیجیتالی ،نام بردن ها در نشریات
سنتی به سرعت محو می شود ،زیرا به ندرت ،بارها و
بارها پخش یا منتشر می شوند و اغلب به دست افراد
بیشتری مرتبط با راه حل شما می رسند .اما تبلیغات
سنتی نیز اعتبار را به میزان زیادی افزایش می دهند.
در این رویکرد ،رسانه های محبوب عمومی ،به اندازۀ
رسانه های متمرکز بر سالمت ،جالبند« .وب ام دی» ،7مجلۀ
معتبر سالمت انالین در ایالت متحده امریکاست« .مجلۀ
دارویی» 8گسترده ترین رسانه در المان ،به ویژه میان افراد
مسن است .با هر نشریه ،به مخاطبان متفاوتی دسترسی
می یابیم و با خوانندگان عالقه مند مواجه می شویم .گاهی
در رسانه های مختلف ،یک خواننده به شما توجه می کند و
این سبب افزایش اعتماد به نام تجاری می شود.
وبالگ های هدفمند
وبالگ های بسیاری برای بیماران دیابتی ،خواب بهتر،
تغذیه بدون گلوتن و ...وجود دارند که بر موضوعات
خاصی در زمینۀ سالمت متمرکز شده اند .وبالگ هایی
که خوانندۀ خوبی داشته باشند ،مخاطبان بسیاری را
در زمان کوتاهی مطابق با هدف شما جذب می کنند.
صاحبان وبالگ های موفق ،مخاطبان و جامعۀ هدف خود
را به خوبی می شناسند و عبارات مناسبی پیدا می کنند
تا توجه مخاطب را بیشتر جلب کنند .معرفی وبالگ
مربوطه چند مزیت دارد:
در معرض افراد مناسبی قرار می گیرید که به
راه حل های شما اهمیت می دهند.
فردی را دارید که می تواند در ارسال پیام مناسب به
شما کمک کند.
روابط عمومی غیرمتعارف
این موضوع برای جلب توجه جست وجوگران واقعی
است؛ کاری که برای جلب توجه رسانه ها ،غیرمعمول
و غیرمنتطره است .ویدئوهای ویروسی مثل حرکات
تبلیغاتی ردبول ،توجه افراد بسیاری را جلب می کند.
گاهی اوقات می توانید لحظۀ لذت بخش کوچکی را
برای مشتریان خود ایجاد و به کمک ان ها ،تشخیص
غیرمنتظره ای را پیدا کنید .می توانید مانند «اسپرینگ
اند کلو» 9در کنار شرکای مشهور دانشگاهی ،به طور
فعال در تحقیقات سالمت مشارکت و توجه بیشتری
را در مطبوعات به خود جلب کنید .این کانال جذبی در
مراقبت های بهداشتی کارایی دارد.
2.Traction
3.Gabriel Weinberg
4.Justin Mares
5.Patient-facing
6.Researchgate
7.WebMD
8.Apotheken Umschau
9.Spring and Clue
67 صفحه 67
استارتاپ های
سالمت
بازاریابی موتورهای جست وجو
در اینجا ،ایده این است که وارد تبلیغات پولی شوید
تا در نتایج موتورهای جست وجو ظاهر شوید .این کار
در مراقبت های بهداشتی ،به دلیل وجود محدودیت های
زیاد ،مشکل است؛ از جمله محدودیت های قانونی و
اینکه سیستم هایی همانند گوگل ،تبلیغات دارویی و
درمان های پزشکی را ممنوع کرده اند.
در مراقبت های بهداشتی ،اغلب اصطالحات حرفه ای و
غیرمعمول وجود دارد و باید اگاه باشید که کدام اصطالح
را تبلیغ می کنید .مثال ً اگر بر «حملۀ قلبی» تمرکز کنید،
به احتمال زیاد افراد غیرتبلیغاتی شما را از طریق عبارت
«سکتۀ قلبی» پیدا می کنند.
10
تبلیغات اجتماعی و نمایشی
این تبلیغات همیشه در مراقبت های بهداشتی وجود
داشته اند ،زیرا جوامع ،تبلیغات مربوط به سالمتی را
به ویژه زمانی که شامل درمان ها و ادعاهای مربوط به
سالمتی می شود ،بررسی می کنند یا به سادگی به طور
کامل مسدود می شوند .اما می توانید از ان ها برای
افزایش اگاهی از نام تجاری و بازاریاب های هوشمند
استفاده کنید.
68
تبلیغات افالین
ایـــن تبلیغــــات ،بـــرای محصولـــات دیجیتـــــالــی بســیار
پسندیده اند .به تبلیغات خنده دار و متناسب بیلبوردها
و روزنامه ها توجه کنید .اگر بتوانید احساس مخاطبان را
تحریک کنید ،اگاهی از نام تجاری خود را افزایش خواهید
داد .این موضوع ممکن است با موضوعات مرتبط با
سالمتی امکان پذیر باشد.
بیلبوردهای حمل ونقل عمومی نیز انتخاب خوبی خواهند
بود و می توانید با نزدیک کردن ان به محلی که مخاطبان
شما حضور دارند ،مثال ً داروخانه ،پارک و ،...ان را بهتر
جلوه دهید.
بهینه سازی موتورهای جست وجو
هر رویکردی که شما را قادر می کند تا بدون اینکه پولی
پرداخت کنید ،در نتایج جست وجو برای کلمات کلیدی
خاصی ،رتبه باالتری را کسب کنید ،زندگی تان را اسان
می کند .چالش سالمت دیجیتال این است که کلمه کلیدی
مناسب انتخاب شود .بیشتر استارتاپ ها از محیط کوچکی
شروع می کنند و سپس گسترش می یابند.
12
روی اصطالحات کلمات کلیدی طوالنی برای اولین
بیماری مثل ارتروز ،جراحی مفصل ران و درد مفصل ران،
بیش از حد تمرکز نکنید و با اصطالحات گسترده تر نیز
ارتباط برقرار کنید؛ مانند «همراه بیمار»« ،اموزش بیمار» یا
حتی «سالمت دیجیتال».
11
)10.Search Engine Marketing (SEM
)11.Search Engine Optimization (SEO
12.Long tail
در اینجا ،عالوه بر بیماران ،پزشکان ،پرستاران و درمانگران
نیز باید متقاعد شوند .شرایط نیز باید هم عمومی و هم
خاص و هم دوستانه و هم حرفه ای باشد؛ مثال بکوشید
سئو را برای سکتۀ قلبی و حملۀ قلبی دریافت کنید نه برای
یکی از این دو.
بازاریابی محتوا
تشخیص قابل اعتماد بودن یا نبودن محتوا برای افراد
معمولی در مبحث بازاریابی محتوا ،به ویژه در مراقبت های
بهداشتی ،کمی دشوار است .مردم تمایل دارند مشکالت
سالمتی خود را در گوگل جست وجو و گفتۀ پزشکان را
دوباره بررسی کنند .می توانید با تبدیل شدن به منبع
معتبری با محتواهای شگفت انگیز ،قابل فهم ،با دقت و
صحت واقعی ،به سرعت ارزش بسیاری را برای مشتریان
خود فراهم کنید.
به فکر مشارکت نویسندگان بانفوذ مانند پزشکان یا
بیماران برجسته و روزنامه نگاران باشید تا تاثیر محتوای
خود را افزایش دهید .به هرحال ،حتی اگر در درجۀ اول
مخاطبانتان بیماران باشند ،وقتی پزشکان متوجه شوند
که کار خوبی در این زمینه انجام می دهید ،به ارتقای شما
کمک می کنند .اموزش بیمار نیز مهم است.
بازاریابی ایمیلی
ارسال ایمیل های زیبا و تحلیل رفتار خوانندگان از طریق
ابزارهای مختلف پست الکترونیکی مثل میل چیمپ 14یا
اکتیو کمپین 15بسیار اسان شده است ،اما تولید محتوای
مناسب بسیار مشکل است .به همین دلیل ،اغلب با
بازاریابی محتوا ترکیب می شود.
برای سهولت کار می توانید از مطالب خود مجددا ًاستفاده
کنید؛ برای مثال ایمیل کردن محتوای وب سایت خود قبل
از انالین شدن در صفحه شما.
برخی خبرنامه ها فقط محتوای موجود را از صفحات
خبری مرتبط دیگر تنطیم و در این کار ،ارزش زیادی را
برای خوانندگان خود ایجاد می کنند .رفتار کاربر خود را
تحلیل کنید .کاهش تعداد دفعات دریافت خبرنامه ،در
واقع منجر به افزایش نرخ باز شدن خبرنامه می شود.
اگر مخاطبان اصلی تان سالمندند ،به جای ارسال خبرنامه،
نامۀ فیزیکی ارسال کنید.
13
بازاریابی همه گیری
همه گیربودن در راه حل های بهداشتی معجزه می کند.
پزشکان ارتباط خوبی با یکدیگر دارند؛ اگر مجبورید به
بیمارستان بروید یا در جلسات درمانی گروهی شرکت
کنید ،برنامه های ارجاعی را بیفزایید و انگیزه ای برای
مراجعۀ موفق ارائه دهید.
برای متخصصان مراقبت های بهداشتی ،مشوق های
16
13.Email marketing
14.Mailchimp
15.Active Campaign
16.Viral Marketing صفحه 68
استارتاپ های
سالمت
مالی ممکن است به سرعت منجر به مشکالت توافق
شود یا برعکس ،پزشکان از توصیه شما بترسند .پس
اطمینان کنید که تمامی جزئیات را با مشاور حقوقی خود
بررسی کرده اید.
سیستم عامل های موجود مثل فیسبوکند .بسته به
گروه سنی مدنظر ،برخی سیستم عامل ها برای شما
ارزشمندترند .بر اساس نمودار موجود در شکل ،۳
فیسبوک مکان بهتری برای افراد مسن است.
مهندسی
مهندسی به عنوان بازاریابی ،پیچیده تر از ان چیزی است
که به نظر می رسد .باید امکانات مجانی را برای مشتریان
اصلی خود فراهم کنید؛ مثال ً با ارائۀ چک لیست های
رایگان به بیماران خود ،به مشتریان کمک کنید تا برای
جلسۀ مالقات با پزشک اماده شوند یا اینکه از عملکرد
خود اطمینان یابید که برای مثال ،فرد بعد از عمل جراحی
تعویض مفصل ران ،به خانه اش برگردد.
توسعۀ کسب وکار
دربارۀ همکاری با دیگران برای تبلیغ متقابل یا
ایجاد پیشنهادهای مشترک که به نفع هر دو است،
بیندیشید .ان ها می توانند استارتاپ های دیگری باشند
که خدماتی را ارائه می دهند و قادرند راه حل شما را
کامل کنند .مثال ً اگر برنامۀ شما بر بیماری های قلبی
تمرکز می کند ،می توانید دربارۀ مشارکت با دیابت یا
ارائه دهندگان برنامۀ سالمت روان فکر کنید.
از طرف دیگر ،می توانید با ارائه دهندگان سالمت ،مانند
بیمارستان ها ،خانه های سالمندان ،فروشگاه های لوازم
پزشکی و بیمه گذاران کار کنید .بیمه گذاران معموال ً قصد
دارند با داشتن راه حل های دیجیتالی مشتری محور ،برای
رقابت خود تفاوت قائل شوند.
از گروه های سنتی انتظار مشارکت سریع نداشته باشید،
اما این مشارکت های احتمالی را در نظر داشته باشید و
مدتی برای جست وجوی ان ها سرمایه گذاری کنید.
پلتفرم های موجود
پلتفرم های موجود را بررسی کنید و جامعۀ خود را از
صفر نسازید .بسیاری از ان ها بر بیماری های خاص یا
گروه های هدف متمرکز شده اند.
بیشترشان قوانین سخت گیرانه ای دارند و به هیچ محقق
یا شرکت خارجی اجازه نمی دهند با مخاطبان خود تعامل
داشته باشند.
ً
این موضوع عمدتا دالیل بسیار خوبی دارد :بیماران
به فضای امنی نیاز دارند که بتوانند بدون اینکه افراد
با انگیزه های مالی نهایی ،دائما ً ان ها را ازار دهند ،با
ایشان ارتباط برقرار کنند .درنتیجه ،در جوامعی که افراد
غیرنظامی ،بیماران یا خویشاوندان هدایتشان می کنند،
شانس بیشتری دارید.
والدین کودکان مبتال به بیماری مزمن نیز ارتباط
خوبی با هم دارند .این جوامع موجود ،اغلب بخشی از
شکل :3فیسبوک برای بیش از 65ساله ها پرکاربردترین شبکۀ
اجتماعی است.
فروش مستقیم
این روشی کالسیک در مراقبت های بهداشتی است
که طی دهه های گذشته ،صنایع داروسازی و تجهیزات
پزشکی ان را تکمیل کرده اند .در حال حاضر ،بیشتر
پزشکان از فروشندگی خسته شده اند .برخی استارتاپ ها
از طرفداران قوی فروش مستقیم به کلینیک ها هستند.
با وجود این ،شاهد جلسات فروش ناامیدکننده با چندین
ذی نفع ،چرخه های طوالنی فروش و نرخ گفت وگوی کم
هستیم.
بازاریابی مشارکتی
شرکت های دیگر برای راهنمایی شما ،پاداش دریافت
می کنند .این کار در بیشتر صنایع بازدهی خوبی دارد،
اما در اینجا باید جزئیات را با وکال بررسی کنیم ،زیرا
ممکن است مجبور شوید مسائل خاصی را رعایت کنید.
همچنین بسیاری از خدمات بازاریابی وابسته ،راه حل های
مربوط به سالمتی را ممنوع کرده اند .زود ناامید نشوید.
وب سایت هایی که تمرکز فعلی ان ها بر مراقبت های
بهداشتی است ،برای بازاریابی وابسته بازترند؛ به ویژه
اگر برای مخاطبان ارزش زیادی قائل شوند و صرفا ً به نفع
شرکت بازاریابی وابسته نباشد.
مشارکت در گفت وگو (رایگان یا با صرف هزینه)
گفت وگوها راهی عالی برای جلب توجه اند ،زیرا
تصور شخصی خود را ایجاد می کنند .در صورت امکان،
گفت وگو را ضبط کنید یا پادکست و والگ 17را انتخاب
کنید .سخنرانی افالین به مرور زمان مخاطبان بیشتری را
برایتان به ارمغان می اورد و در اینده ،می توانید افراد را
به ان ارجاع دهید .مراقب مخاطبان مختلف باشید و به
ان ها توجه کنید .در حالت ایدئال ،سخنرانی ای خواهید
17.Vlog
69 صفحه 69
استارتاپ های
سالمت
داشت که بیماران و دیگران را برای پزشکان ،پرستاران و
شرکای تجاری استراتژیک جالب تر می کند.
نمایشگاه های تجاری
نمایشگاه های تجاری فراوانی در صنعت مراقبت های
بهداشتی وجود دارند .این کانال مفیدی برای دسترسی
به بیماران نیست ،اما یافتن مشارکت های راهبردی،
ممکن است مناسب باشد .کنفرانس های گوناگونی برای
مراقبت های بهداشتی وجود دارد ،مثال ً دربارۀ ارتوپدی
یا قلب وعروق .رویدادهایی مثل HIMSSبیشتر بر
نواوری های دیجیتالی در مراقبت های بهداشتی متمرکز
است .همچنین رویدادهای تجاری ای وجود دارند که بر
افراد مسن یا مراقبان تمرکز دارد.
70
رویدادهای افالین
تعامل شخصی ،به ویژه در مراقبت های بهداشتی ممکن
است راهگشا باشد .رویدادهای افالین بسیاری وجود دارد
که می توانید برای مالقات با گروه هدف در ان ها شرکت
کنید .بسیاری از بیمارستان ها ،رویدادهای اطالعاتی دربارۀ
بیماری خاصی دارند که حضور در ان ها رایگان است و با
هدف کمک به بیماران برای درک بهتر بیماریشان و نشان
دادن گزینه های درمانی موجود برگزار می شوند.
حضور در ان ها مزایای مختلفی دارد؛ می توانید از
موضوعاتی که سخنرانان روی ان تمرکز می کنند ،یاد
بگیرید و از پرسش های مخاطبان ،مطالب خوبی بیاموزید.
همچنین مستقیما ً بعد از صحبت به بیماران نزدیک
شوید ،درک بیشتری حاصل کنید و مشتریان بالقوۀ اولیه
را بیابید .همچنین ممکن است رویدادهای شخصی خود را
راه اندازی کنید .رویدادهای افالین می توانند برای مشارکت
ذی نفعان دیگر نیز مناسب باشند.
ایجاد جامعۀ هدف
شما می توانید جامعۀ خود را ایجاد کنید .این کار از
طریق رویدادهای افالین ،خبرنامه ها ،انجمن انالین و...
امکان پذیر است .ارتباط دهان به دهان در مراقبت های
بهداشتی ،به ویژه در میان پزشکان قوی است ،زیرا ارتباط
خوبی با هم دارند .اما این کار زمان بر است ،زیرا جامعه
برای جالب و سرپا بودن ،به فعالیت اولیۀ قوی نیاز دارد.
همچنین برای اطمینان یافتن از اینکه محتوا ،کیفیت
مناسبی دارد و عاری از گفتار ناراحت کننده است ،به اعتدال
و نظارت بسیاری نیاز داریم .به دلیل وجود انجمن های
فراوان ،ممکن است ایجاد جامعۀ جدید برایتان بسیار
مشکل باشد.
دیجیتال مارکتینگ؛ قلب تپندۀ کسب وکارهای موفق
حوزۀ سالمت
بعد از خواندن مطالبی دربارۀ راهکارهای پیشنهادی و
بین المللی برای موفقیت در بازاریابی سالمت دیجیتال،
در این قسمت از گزارش ،بازایابی دیجیتال در دنیای
تجهیزات پزشکی ایران را بررسی می کنیم .در ادامه ،با
سه نفر از بازاریابان اینترنتی عصر امروز دنیای سالمت
در حوزۀ مهندسی پزشکی گفت وگو کردیم تا بدانیم انان
برای ارائۀ خدمات خود چگونه می اندیشند و با چه نوع
مشکالتی دست وپنجه نرم می کنند.
«تمایز» و «اجبار» در عصر قدیم و جدید بازاریابی
دیجیتال
مهندس مجتبی خشامی
دانش اموختۀ دهه هفتادی رشتۀ مهندسی پزشکی
با چندین سال سابقۀ فعالیت تخصصی بازاریابی
دیجیتال در حوزۀ سالمت و مهندسی پزشکی
مدیر پروژۀ اموزش محور تمپا (رسانۀ مهندسی پزشکی)
مدیرپروژۀ«مدک»،سامانهنیازمندی هایتجهیزاتپزشکی
بازاریابی دیجیتال زیرشاخه ای از مکتب و علم بازاریابی
است که پس از انقالب صنعتی چهارم و افزایش رقابت
بین برندها و کسب وکارها ،هر روز پررنگ تر شد .هر
بازاریاب اینترنتی ای باید همچون بازاریاب های دیگر،
برای ارتباط ،تعامل و فروش در بستر دیجیتال بر تمامی
کانال ها و مهارت های این حوزه تسلط کافی داشته باشد تا
بتواند در قالب یک نقشۀ راه و استراتژی به قلب مخاطب
خود نفوذ کند .بزرگ ترین چالش این روزهای شرکت ها و
کسب وکارهای حوزۀ سالمت ،همکاری با افراد یا اژانس های صفحه 70
استارتاپ های
سالمت
مربوط به بازاریابی اینترنتی ای است که متاسفانه به دلیل
شناخت ناکافی اکوسیستم سالمت ،کسب وکار را وارد فاز
ازمون و خطا می کنند .این موضوع سبب هدررفت زمان و
هزینه های زیاد و گاهی اشتباهات جبران ناپذیر می شود .در
بازاریابی دیجیتال باید به شکل هنرمندانه و هوشمندانه
برای دغدغۀ تک تک مخاطبان بخش های مرتبط با سالمت،
پس از شناسایی و پیش بینی کلیدواژه ها ،محتوا تولید
کرد .در این صورت ،وقتی بخش های مختلف را در صورت
احساس نیاز یا پس از ارتباط با کارشناس فروش یا کنجکاوی
دربارۀ محصول ،در گوگل جست وجو کنند ،به پاسخ خود
و البته محصول بازاریاب اینترنتی در پیشنهاد ها می رسند.
به این عمل «بازاریابی محتوا» می گویند که بخشی از
بازاریابی دیجیتال است .قطعا ًالزم نیست کسب وکارها در
اینستاگرام حضور داشته باشند .پس از تحقیقات بازاریابی
و با توجه با نوع تجارت و تراکم مخاطب کسب وکارها،
تصمیم گرفته می شود که در چه کانال هایی از رسانه های
اجتماعی حضور یابند .امروزه ،استفاده از بازاریابی دیجیتال
برای شرکت ها اجباری است ،درصورتی که تا دو سال پیش،
این اقدام فقط تمایز محسوب می شد .مخاطب امروز ما
چه در بخش مصرف کنندگان ،چه مدیران و چه اجزای
شرکت ها و تصمیم گیرندگان ،از «دهه هفتادی ها» تشکیل
شده است .مخاطبی که جلسات غیرحضوری و انالین را
بیش از جلسات حضوری می پسندد ،با فناوری بزرگ شده
است و رفتارها و ارتباطات ک ُند را دوست ندارد .ازاین رو،
بهتر است فضای بازاریابی اینترنتی کسب وکارها را کمی
دهه هفتادی تر نشان دهیم و با این قشر ارتباط بیشتری
برقرار کنیم.
چالش اصلی حوزۀ بازاریابی اینترنتی؛ نیاز به بودجۀ
مستمر ،زمان بر بودن و خودبزرگ بینی برخی برندها
مهندس علیرضا فرهام
دانش اموختۀ رشته های مهندسی برق و مهندسی پزشکی
هم بنیان گذار مدیرنس ،18نمایشگاه انالین
ارائه دهندۀ خدمات بازاریابی اینترنتی تجهیزات پزشکی
18.Medirence
در دوران فعالیت خود در شرکت های گوناگون تجهیزات
پزشکی ،با بارزترین مشکلی که متوجه شدم« ،در دسترس
نبودن اطالعات به روز تجهیزات پزشکی» بود .بدیهی است
که حضور بازاریاب اینترنتی که به مهندسی پزشکی اشراف
دارد ،در شرکت های مهندسی پزشکی ،بسیار ضروری
است ،اما به دلیل هزینه بر بودن این موضوع ،شرکت های
تجهیزات پزشکی به این حوزه عالقۀ چندانی نشان
نمی دهند .در دنیای دیجیتال باید حداقل سه تا شش
ماه ،بسته به نوع خدمت و محصولی که دارید ،حضور
داشته باشید تا نتیجه به دست اورید .از طرفی ،چون
به طور مداوم شرکت های رقیب ظاهر می شوند ،برای حفظ
جایگاه خود ،نباید بودجۀ مدنظر را قطع کنید .البته میزان
هزینه ای که پرداخت می کنید ،در برابر بازخورد ان بسیار
کم است .مشکل دیگر در شرکت های تجهیزات پزشکی،
خودبزرگ بینی برخی از برندهای بازار است.
بازاریاب اینترنتی کامل و بی نقص نداریم
مهندس فاطمه نعمت پور
دانش اموختۀ مهندسی پزشکی (گرایش بیوالکتریک)
مدرس دوره های بازاریابی اینترنتی
فعالیت در حوزۀ بازاریابی اینترنتی باید سبب شود
که کاربر در انتهای فرایند ،هدفتان را محقق کند .در
حقیقت ،بازاریاب اینترنتی کامل و بی نقص نداریم .در
این حوزه ،احتمال موفقیت افرادی با مهارت های Tشکل
بیشتر است؛ یعنی بازاریاب هایی که در چند حوزه دید
نسبی و خوبی دارند ،اما تخصص و تسلطشان در یکی
از حوزه ها کامل است .بازاریابی اینترنتی ،هنر و علمی
است که برای کسب ان باید سال ها وقت گذاشت و با
شرکت کردن در یک دوره ،بازاریاب اینترنتی نمی شوید.
فعالیت های دیجیتال بر اساس نوع رسانه ،به چهار
دسته تقسیم می شوند :رسانۀ شخصی ،19رسانۀ پولی،20
رسانۀ اکتسابی ،21رسانۀ اشتراکی .22چند نمونه از
موقعیت های شغلی موجود در این حوزه عبارتند از:
19.Owned Media
20.Paid Media
21.Earned Media
22.Shared Media
71 صفحه 71
استارتاپ های
سالمت
مدیر بازاریابی دیجیتال
دیجیتال استراتژیست
25
متخصص بازاریابی اینترنتی
26
متخصص کمپین های اینترنتی
27
تحلیلگر داده اینترنتی
28
متخصص خالقیت دیجیتال
29
متخصص سئو
30
متخصص تولید محتوا
31
متخصص شبکه های اجتماعی
متخصص UI/UX
32
متخصص نگهداشت مشتری
33
متخصص روابط عمومی دیجیتال
23
24
برداشت های اصلی که از این گزارش می شود:
افراد مسن در حوزۀ سالمت دیجیتال ،بخشی از بازار
رو به رشدند که معموال ً دسترسی به ان ها دشوار است،
اما اگر به خوبی انجام شود ،می توان بازار بزرگی را با
نیازهای قوی تصاحب کرد.
هنگام انتخاب کانالی جذبی ،از تجربیات اولیۀ خود
غافل نشویم .در شروع کار خالقانه فکر کنیم که چطور
هر کانال جذبی را برای مورد خاص خود به واقعیت
تبدیل کنیم.
23.Digital Marketing Manager
24.Digital Strategist
25.Digital Marketing Specialist
26.Digital Campaign Specialist
27.Digital Data Analyzer
28.Digital Creative Specialist
29.SEO Specialist
30.Content Specialist
31.Social Media Specialist
32.Customer Retention Specialist
33.Digital PR Specialist
72
ایده های خود را به صورت قابل اجرا و قابل اندازه گیری
مستند کنیم و ساختار دهیم.
وقتی کانال جذبی مناسب خود را یافتیم ،به ان ها
پایبند باشیم ،اما خودمان را نیز به چالش بکشیم.
شرکت های مهندسی پزشکی از همکاری با افراد یا
اژانس های بازاریابی اینترنتی که شناختی از زیست بوم
سالمت ندارند ،خودداری کنند.
«بازاریابی محتوا» بخشی از بازاریابی دیجیتال است
که باید به ان توجه کرد.
امروزه دهه هفتادی ها مخاطب اصلی فضای بازاریابی
اینترنتی کسب وکارها هستند.
در حوزۀ بازاریابی اینترنتی ،افرادی با مهارت های Tشکل،
بیشتر احتمال دارد موفق شوند.
عملیاتی شدن برندسازی در فضای بازاریابی اینترنتی،
نیازمند پرداخت هزینه و صرف وقت بسیار است.
شرکت های تجهیزات پزشکی به همین علت ،سراغ
بازاریابی اینترنتی نمی روند.
امیدواریم برخی از موانع این نوع فعالیت ها که ریشۀ
فرهنگی دارد ،از طریق حمایت های دولت برطرف شود
و شاهد ورود متخصصان بیشتری به حوزۀ اقتصاد
دیجیتال نیز باشیم .چه بسا در دولت جدید ،با برداشتن
فیلترینگ ،اعتماد برندهای ایرانی به تبلیغات در فضای
شبکه های اجتماعی بیشتر شود. صفحه 72
باشگاه فناوری
تهیه و تنظیم :دکتر فاطمه روستا
نورومانیتورینگ؛ نظارت بر فیزیولوژی سیستم عصبی حین عمل جراحی
تکنیک های مختلف نورومانیتورینگ حین عمل جراحی
( ،1)IONMعملکرد مغز ،ساقۀ مغز ،نخاع ،اعصاب جمجمه
و اعصاب محیطی را در طول عمل جراحی ارزیابی می کنند.
ان ها در تشخیص و پیشگیری از اسیب های ناخواستۀ
عصبی بسیار ارزشمندند .امروزه ،نورومانیتورینگ به
یکی از شیوه های استاندارد پزشکی تبدیل شده است
و در بسیاری از جراحی هایی که ریسک اسیب عصبی
دارند ،استفاده می شود IONM .مجموعۀ وسیعی از
داده های فیزیولوژیکی را به کار می گیرد که هرکدام کاربرد
منحصربه فردی دارند .هم زمان با روشن شدن مزایای
نورومانیتورینگ ،تکنیک های مختلفی در این فرایند
نیز توسعه یافته اند .در این نوشتار اصول و تکنیک های
به کارگرفته شده در نورومانیتورینگ را معرفی و در
شمارگان اینده ،تجهیزاتی را که در این سیستم ها به کار
می روند ،بررسی خواهیم کرد.
نظارت بر فیزیولوژی عصبی حین عمل ( )IONMبه
ارزیابی یکپارچگی ساختارهای عصبی و هوشیاری طی عمل
جراحی کمک می کند .این فرایند هم دربرگیرندۀ نظارت
مداوم بر بافت عصبی و هم مکان یابی ساختارهای مهم
عصبی است .هدف IONMشناسایی اسیب های عصبی
ایجادشده حین عمل جراحی است تا با فراهم شدن
امکان مداخلۀ زودهنگام از اسیب های برگشت ناپذیر
به ساختار عصبی جلوگیری شود یا این اسیب ها به
حداقل برسد .نکتۀ حائز اهمیت این است که استفاده
1.Intraoperative Neurophysiological Monitoring
از نورومانیتورینگ طی مراحل جراحی نیاز به تکنیک های
بیهوشی خاصی دارد تا از تداخل و تغییر سیگنال به دلیل
بیهوشی جلوگیری شود.
تکنیک های مختلفی برای نورومانیتورینگ حین عمل
در دسترس است که هرکدام مسیر عصبی خاصی را
نظارت می کنند .رایج ترین این تکنیک ها عبارتند از:
پتانسیل های برانگیخته شامل پتانسیل برانگیختۀ
حسی ،2پتانسیل برانگیختۀ حرکتی ،3پتانسیل برانگیختۀ
5
شنوایی ساقۀ مغز ،4پتانسیل برانگیختۀ بصری
6
الکتروانسفالوگرافی
7
الکترومایوگرافی
پتانسیل های برانگیخته
پتانسیل های برانگیخته 8سیگنال های الکتریکی اند که
سیستم عصبی در پاسخ به تحریک خارجی تولید می کند.
عبارت EPابتدا برای پاسخ به سیگنال های الکتریکی ای
استفاده می شد که تحریکات حسی تولید می کردندEP .
های حسی ممکن است به دنبال تحریک حسی ایجاد
شوند .این تحریکات می توانند بینایی ،9شنوایی 10یا
المسه ای 11باشند.
)2.Somatosensory Evoked Potential (SEP
)3.Motor Evoked Potential (MEP
)4.Brainstem Auditory Evoked Potential (BAEP
)5.Visual Evoked Potential (VEP
6.EEG
7.EMG
8.Evoked Potential
9.VEP
)10.Auditory Evoked Potential (AEP
11.SEP
73 صفحه 73
در نورومانیتورینگ پاسخ های منتقل شده به کمک
مسیرهای حرکتی نیز با عنوان پتانسیل های برانگیختۀ
حرکتی 12استفاده می شوند .در ادامه هریک از این چهار
نوع پتانسیل برانگیخته را شرح خواهیم داد.
سیگنال های EPحسی را می توان به سه دستۀ با تاخیر
کم (کمتر از 10میلی ثانیه) ،با تاخیر متوسط (بین 10تا
50میلی ثانیه) و با تاخیر زیاد (بیشتر از 50میلی ثانیه)
تقسیم بندی کردEP .های با تاخیر کوتاه معموال ً پایدارند
و تحت تاثیر وضعیت فرد و داروهای بیهوشی قرار
نمی گیرندEP .های با تاخیر متوسط تفاوت هایی را بین
حالت های بیداری و خواب نشان می دهند و به طور
چشمگیری توسط سطوح بیهوشی تغییر می کنند.
EPهای طوالنی مدت بیشترین اثار مربوط به حالت
و بیهوشی را نشان می دهند و همچنین تحت تاثیر
میزان توجه فرد به محرک ها قرار دارند؛ این یعنی با
توجه بیشتر فرد به تسک شدت این سیگنال ها قوی تر
می شود (شکل .)1
می شوند .عصب مدیان در مچ دست ،عصب تیبیال
خلفی در مچ پا و عصب پرونئال در زانو شایع ترین
مکان های تحریک در سیستم های نورومانیتورینگ
هستند .به کمک این سیگنال ها اجزایی که از اعصاب
محیطی ،طناب نخاعی ،ساقۀ مغز و قشر حسی اولیۀ
مغز منشا می گیرند ،ارزیابی می شوندSEP .های قشری
که EPهای با تاخیر متوسط هستند ،در مقایسه با SEP
های تولیدشده در ساقۀ مغز ،نخاع یا اعصاب محیطی،
به اثرات بیهوشی حساس ترند .بااین حال ،با مدیریت
دقیق رژیم بیهوشیSEP ،های قشری معموال ً برای
نورومانیتورینگ مناسبند.
اغلبVEP ،ها با تحریک فالش یا معکوس کردن
الگوهای کنتراست باال ،مانند تختۀ شطرنجی یا نوارهای
سیاه و سفید ایجاد می شوند .برای ثبت ،VEPفرد باید
روی صفحۀ محرک تمرکز کند و ثابت شود؛ بنابراین
برای ازمایش های تشخیص عصبی در افراد غیرهمکار یا
بیهوش روش های خاص خود را دارندVEP .ها (ازجمله
VEPهای فلش) به طور قابل توجهی با بیهوشی عمومی
ضعیف می شوند .سیگنال های VEPدر قشر اکسیپیتال
تولید می شوند؛ بنابراینVEP ،ها می توانند در کنترل
مسیرهای اعصاب بینایی ،کیاسم بینایی یا مسیرهای
بینایی رتروکیاسماتیک موثر باشند.
محرک های صوتی گذرا و کوتاه مدت مانند کلیک ها یا
صدای بیپ معموال ًAEPها را برانگیخته می کنند ،اگرچه این
سیگنال ها با صدای پایدار نیز تولید می شوندAEP .های
کوتاه مدت ،با تاخیر کمتر از ده میلی ثانیه در بزرگ ساالن،
مفیدترین AEPهای بالینی اند ،زیرا ضبط ان ها اسان است
و در افراد عادی بسیار پایدارند .این سیگنال ها معموال ً
AEPsساقۀ مغز 13نامیده می شوند ،با وجود اینکه بخشی
از شکل موج تولیدشده داخل عصب شنوایی است نه در
ساقۀ مغز.
از BAEPها می توان برای ارزیابی گوش ها ،اعصاب
شنوایی و مسیرهای شنوایی ساقۀ مغز استفاده کرد.
BAEPها نیازی به همکاری سوژه ندارند و تحت تاثیر
بیهوشی قرار نمی گیرند.
معموال ً MEPها به دنبال و تحریک الکتریکی ترانس
کرانیال در طول عمل جراحی از عضالت ثبت می شوند.
عالوه بر این ،زمانی که امکان دسترسی به داخل جمجمه
فراهم باشد ،می توان قشر حرکتی را مستقیما ً برای
استخراج MEPتحریک کرد.
عالوه بر ضبط عضالنی ،در حین جراحی ،می توان MEPها را
با استفاده از الکترودهایی که در نزدیکی نخاع قرار می گیرند،
از قشر نخاعی ،ثبت کرد MEP .برای ارزیابی یکپارچگی
مسیرهای حرکتی استفاده می شودMEP .های ثبت شده از
عضالت به شدت تحت تاثیر عوامل بیهوشی قرار می گیرند و
این موضوع بر انتخاب رژیم بیهوشی تاثیر می گذارد.
12.MEP
13.BAEPs
74
شکل AEP :1های با تاخیر کوتاه (باال) ،تاخیر متوسط (وسط) و تاخیر
طوالنی (پایین) که محرک های کلیک تک صدایی ان ها را برانگیخته اند.
قطارهای کلیک با شدت های متفاوت ،به داوطلبی عادی ارائه و از او
خواسته شده است یا کلیک ها را نادیده بگیرد (سمت چپ) یا به ان ها
توجه کند و تعداد کلیک های نرم تر را بشمارد (راست) .در این شکل
می توان نقش توجه (هوشیاری) را در انواع APها مشاهده کرد.
اگرچه سیستم المسه عموما ً به محرک های مکانیکی
پاسخ می دهد ،پتانسیل های SEPاغلب توسط تحریک
الکتریکی اعصاب محیطی به جای تحریک مکانیکی ایجاد صفحه 74
الکتروانسفالوگرام
تجهیزات
الکتروانسفالوگرام ( 14)EEGابزاری فیزویولوژیک است
که در ان فعالیت الکتریکی مغز مانیتور می شودEEG .
فرایندی غیرتهاجمی است که با نصب الکترودها روی
سر بیمار سیگنال را ثبت می کند .گروه هایی از نورون ها،
که اجسام سلولی در الیۀ 3و 5قشر مغز دارند ،فعالیت
الکتریکی را که منجر به تولید سیگنال EEGمی شود ،اغاز
می کنند EEG .تقریبا ً در تمام جراحی های مغزی_عروقی
یا خارج سازی تومور ،زمانی که ریسک تداخل با جریان
خون در حین عمل وجود دارد ،به کار می رود .الگوی غالب
در شکل موج EEGهنگام عمل جراحی ،سیگنال های
فرکانس پایین بین 4-1هرتز است .افزایش فرکانس
نشان دهندۀ ایسکمی در کورتکس و کاهش دامنه،
نشان دهندۀ ایسکمی در ساقۀ مغز است.
سیستم های نورومانیتورینگ ( )IONMباید به تمام
کانال های الزم برای نظارت بر سنجه های مختلف مورد نیاز
برای انواع جراحی مجهز باشند .در برخی از سیستم ها
تحریک مغناطیسی مغز 16نیز به کار می رود .سیستم های
نورومانیتورینگ قابلیت نمایش پیوستۀ سیگنال های
خودبه خودی ( EMGو )EEGرا به صورت خام و پردازش شده
دارند .همچنین می توانند عضالت و اعصاب خاصی ،مثال ً
محیطی و جمجمه ای را تحریک و سیگنال را ثبت کنند .این
سیستم ها زمان و تاریخ ،شکل موج ،داده های شکل موج،
جزئیات و یادداشت های تکنسین را نیز ثبت می کنند .در
بسیاری از سیستم ها قوانینی مبتنی بر استفاده نکردن
از تجهیزات الکتروسرجیکال وجود دارد .در شمارۀ بعد
ساختار داخلی این سیستم ها و الکترودهای استفاده شده
در این دستگاه ها را بررسی خواهیم کرد.
الکترومایوگرام
الکترومایوگرافی ( 15)EMGنشان دهندۀ فعالیت الکتریکی
عضالت است EMG .بر فعالیت اعصاب وابران نظارت و
یکپارچگی عملکردی این اعصاب را ارزیابی می کند .به کمک
این سیگنال اعصاب داخل جمجمه ،نخاعی و محیطی در
طول جراحی کنترل می شوند .اعصاب حرکتی ،سبب ایجاد
پتانسیل الکتریکی در ماهیچه های موتور یونیت (مجموعۀ
عصب و ماهیچه های عصب دهی شده توسط ان عصب
خاص) می شوند و فعالیت الکتریکی تولیدشده با استفاده
از الکترودهای زیرپوستی یا داخل عضالنی نظارت می شود.
75
کاربران دستگاه
14.Electroencephalogram
15.Electromyogram
نوروفیزیولوژیست ها یا تکنسین های ماهر IONMانجام
نورومانیتورینگ ( )IONMرا برعهده دارند که تحت نظارت
مستقیم متخصصان باتجربه و اموزش دیده در این
زمینه کار می کنند .تیم IONMبه همراه کادر بیهوشی،
16.TMS صفحه 75
جراح و کارکنان اتاق عمل ،تیمی چندرشته ای را حین عمل
تشکیل می دهند.
خطرات احتمالی و عوارض
در حالت کلی ،خطرات و عوارض جانبی نورومانیتورینگ
بسیار کم است و روش ایمن و کارامدی برای جلوگیری
از ایجاد اسیب های ناخواسته و کمک به افزایش کارایی
فرایندهای جراحی به شمار می اید ،اما ایمنی الکتریکی
در اتاق عمل بسیار مهم است .بیماران تحت بیهوشی
نمی توانند ناراحتی یا درد را گزارش کنند؛ بنابراین ،اطمینان
از اینکه تجهیزات IONMقبل از عملیات از لحاظ ایمنی
بررسی می شوند ،حیاتی است .عملکرد نادرست تجهیزات
مانیتورینگ ممکن است منجر به سوختگی موضعی
پوست و عوارض جدی دیگری شود .در برخی از مقاالت
گزارش شده است که تحریک الکتریکی مغز با فرکانس
باال ( 50تا 60هرتز) ممکن است به فعالیت تشنجی ناشی
از دشارژ شدن غیرطبیعی اعصاب منجر شود.
تحریک عضالت ماستر و حرکت شدید فک حین
مانیتورینگ MEPنیز ممکن است منجر به پارگی زبان،
شکستگی دندان یا شکستگی فک پایین شود که با
استفاده از گاردهای دهانی می توان از این خطرات جلوگیری
کرد .در موارد نادر ،بیماران ممکن است سوزن سوزن شدن،
کبودی ،درد و تورم را در محل وارد کردن سوزن تجربه کنند.
مانیتورینگ الکتروانسفالوگرام تهاجمی طی جراحی صرع
نیز ممکن است منجر به عوارض جانبی شود .خطرات این
76
روش بسیار کم است ،اما شایع ترین حوادث گزارش شده:
خونریزی داخل جمجمه ،عفونت سطحی ،عفونت های
مغزی و افزایش فشار داخل جمجمه است.
نورومانیتورینگ به عنوان نوعی روش پایش استاندارد
در بسیاری از جراحی های ستون فقرات ،داخل جمجمه
و عروق ،که در ان خطر اسیب عصبی وجود دارد ،در
نظر گرفته می شود .ارتباط موثر و همکاری نزدیک بین
تیم های چندرشته ای که ذکر شد ،از جمله تکنسین
نورومانیتورینگ ،نوروفیزیولوژیست ،تیم بیهوشی و
تیم جراحی ،برای انجام باکیفیت فرایند مذکور ضروری
است.
تقویت ارتباط بین این تیم های چندرشته ای ،ایمنی،
کیفیت ،اثربخشی و کارایی مراقبت های حین عمل
را با کاهش عوارض جانبی و بهبود نتایج حین عمل
افزایش می دهد IONM .پیوسته ابزار کمکی مفیدی
برای تشخیص اسیب عصبی مربوط به ناهنجاری و
مشکالت بیهوشی است .گروه بیهوشی برای شناسایی
این موارد به گروه IONMمتکی است؛ درنتیجه می تواند
دز بیهوشی خود را تنظیم کند .هم زمان ،تنظیم مناسب
دز بیهوشی بر پایش موثر فرایندهای نوروفیزیولوژیک
تاثیر بسزایی دارد.
در شمارۀ اینده تجهیزات به کاررفته در نورومانیتورینگ
را بررسی خواهیم کرد و با ساختار ثبت سیگنال انواع
الکترودها و روش های تقویت سیگنال اشنا خواهیم شد. صفحه 76
باشگاه علمی
تهیه و تنظیم :دکتر مریم هاشمی
اهمیت تیتر انتی بادی بعد از تزریق واکسن
در مطلب پیشین دربارۀ کاربرد انتی بادی ها در درمان
صحبت و نقش ان ها را در درمان و همچنین پیشگیری
از بیماری ها بررسی کردیم .در این مقاله قصد داریم با
اهمیت تیتر انتی بادی بعد از تزریق واکسن اشنا شویم.
تاکنون برای ساخت بیشتر واکسن ها ،مانند واکسن
انفوالنزا و واکسن های سه گانه _ واکسن سه بیماری
دیفتری ،کزاز و سیاه سرفه _ از ویروس ضعیف یا
غیرفعال استفاده می کردند ،اما ساخت واکسن کرونا با
تکنولوژی جدید اِم اراِن اِی 1انجام شده و اولین واکسنی
است که با این فناوری تهیه شده است .در مراحل
ساخت واکسن کرونا RNA ،خبررسان یا MRNAویروس
شبیه سازی می شود و سپس از ان در ترکیبات واکسن
استفاده می کنند RNA .از اطالعات ژنتیکی هر ویروسی
شناخته می شود .بعد از تزریق ،این RNAخبررسان وارد
سلول های انسان می شود و پروتئین ویروس کرونا به
نام پروتئین شاخی شکل را تولید می کند.
سیستم ایمنی بدن در مواجهه با این پروتئین ،ابتدا
تصور می کند که ویروس کرونا وارد بدن شده است و برای
محافظت از ان ،شروع به تولید پادتن یا انتی بادی می کند.
همان طور که گفتیم ،پادتن یا انتی بادی نوعی پروتئین در
دستگاه ایمنی بدن است که در برابر عوامل خارجی مانند
ویروس ها و باکتری ها از بدن محافظت می کند؛ بنابراین
با شناسایی این پروتئین و تولید انتی بادی ،اگر زمانی
1.MRNA
خود ویروس وارد بدن شود ،سیستم ایمنی بدن ان را
شناسایی می کند و از بین می برد.
در طول تاریخ ،کشف داروها و از همه مهم تر واکسن ها،
بزرگ ترین امید برای انسان ها بود ه است .به همین دلیل،
از اغاز همه گیری ویروس کووید ،۱۹تالش برای کشف
واکسن کرونا نیز موازی با دارودرمانی انجام شده است.
ازمایش انتی بادی برای بررسی میزان ایمنی پس از تزریق
واکسن کرونا و همچنین برای بررسی اثربخشی تزریق
واکسن استفاده می شود .افراد می توانند پس از تزریق
واکسن کرونا ازمایش انتی بادی بدهند تا میزان تاثیرگذاری
واکسن بر سیستم ایمنی بدنشان مشخص شود .پس
از دریافت واکسن کرونا ،مدتی طول می کشد تا انتی بادی
مورد نیاز در بدن تولید و فرد در برابر بیماری ایمن شود.
با وجود این ،افراد واکسینه شده همواره نگرانند که ایا
واکسن به خوبی عمل کرده است یا خیر.
زمان الزم برای تشکیل انتی بادی بعد از تزریق
واکسن یا ابتال به بیماری
بیشتر واکسن های تولیدشده برای کرونا باید در دو دز
تزریق شوند تا بدن در برابر ویروس مدنظر ایمن شود.
این دو دز با فاصلۀ زمانی مشخصی تزریق می شود تا
بدن فرد حداکثر ایمنی الزم را به دست اورد .با وجود
اینکه دو دز واکسن کرونا سبب تولید انتی بادی در بدن
می شود ،بدن افراد چهارده روز پس از دریافت دز دوم
واکسن ،کامال ً ایمن می شود .درصورتی که قبل از این
77 صفحه 77
باشگاه علمی
دورۀ زمانی ،میزان انتی بادی تولیدشده در بدن افزایش
یابد ،به این معناست که فرد تا حدودی در برابر بیماری
ایمن شده است.
معموال ً در بهترین حالت دو تا سه هفته بعد از تزریق
در بدن ،انتی بادی تشکیل می شود و حتی در صورتی
هم که بیمار شویم ،به طور طبیعی دو تا سه هفته طول
می کشد تا بدن علیه ویروس انتی بادی تولید کند .با
تزریق واکسن ،به صورت انی مصونیت ایجاد نمی شود و
باید بازۀ زمانی دو تا سه هفته ای طی شود.
از میزان تاثیر واکسن کرونا بر سیستم ایمنی بدن خود
مطلع شوند.
پزشکان به گروه های اسیب پذیر در برابر بیماری کرونا
و افراد مسن توصیه کرده اند که پس از دریافت واکسن
کرونا ،ازمایش انتی بادی دهند تا میزان عملکرد واکسن
بر بدنشان مشخص شود.
اگر انتی بادی کافی در بدن تولید نشود ،چه اتفاقی می افتد؟
به نظر می رسد که انتی بادی بین ده تا هزار واحد بین المللی
می تواند از افراد در برابر بیماری محافظت کند .محققان
معتقدند که تزریق واکسن میزان انتی بادی بدن را به بیش
از ۳۰۰واحد افزایش می دهد.
البته ایجاد ایمنی الزم در بدن فقط به افزایش عدد
انتی بادی بستگی ندارد؛ برای مثال ،ممکن است افراد
به خوبی در برابر بیماری مدنظر ایمن شده باشند ،اما
مشکالت خاص موجود در بدن ،مانع افزایش انتی بادی
شده باشد.
بررسی تیتر انتی بادی برای براورد میزان تاثیرگذاری
واکسن بعد از تزریق
میزان اهمیت و ضرورت تست انتی بادی بعد از
تزریق واکسن
78
انتی بادی ها نوعی پروتئین هستند که سیستم ایمنی
پس از الوده شدن بدن به عامل بیماری زا یا بعد از
دریافت واکسن تولید می کند .این پروتئین ها به
سیستم ایمنی بدن افراد کمک می کنند تا به خوبی با
عفونت ها مقابله کند؛ درنتیجه ،از بدن افراد در برابر
ابتالی مجدد به بیماری محافظت می کنند .ازمایش
انتی بادی کرونا ،عفونت قبلی بدن و ایمنی نسبی
به ویروس را نشان می دهد ،اما نمی تواند عفونت
به وجودامده به دلیل ویروس کرونا را تشخیص دهد،
زیرا تولید انتی بادی در بدن ممکن است بین یک تا سه
هفته طول بکشد.
در این مدت حتی اگر بدن فرد به ویروس کرونا الوده
شده باشد ،احتمال دارد جواب تست انتی بادی او منفی
شود ،زیرا هنوز انتی بادی های ضدکرونا در بدنش تولید
نشده است.
انجام ازمایش انتی بادی پس از تزریق واکسن کووید،19
یکی از راه های اصلی مقابله با این همه گیری و پیشگیری
از شیوع گستردۀ ان است .در حال حاضر ،افراد زیادی در
ش انتی بادی می دهند تا متوجه شوند ایا
سراسر دنیا ازمای
به بیماری کرونا مبتال شده اند یا خیر.
افرادی که واکسن کرونا را دریافت کرده اند ،بیش از
دیگران تمایل دارند ازمایش انتی بادی را انجام بدهند تا
پس از دریافت واکسیناسیون ،ازمایش انتی بادی پس
از تزریق واکسن کرونا برای اندازه گیری پاسخ سیستم
ایمنی بدن ایدۀ خوبی به نظر می رسد ،اما انجام دادن
این کار ضرورت چندانی ندارد.
ممکن است پزشکان به برخی افراد توصیه کنند که
قبل و بعد از واکسیناسیون ،ازمایش انتی بادی را دهند
که در این صورت ،انجام این ازمایش ضرورت دارد.
یکی از دالیلی که در حال حاضر ،افراد ترجیح می دهند
پس از دریافت واکسن کرونا تست انتی بادی بدهند،
شیوع گستردۀ سویه های کروناست که جهش یافته اند.
برخی متخصصان معتقدند که الزم نیست همۀ افراد
پس از دریافت واکسن کرونا تست انتی بادی بدهند؛
همچنین ،سازمان بهداشت جهانی ازمایش انتی بادی
کرونا بعد از واکسن را به افرادی توصیه می کند که عالئم
بیماری دارند. صفحه 78
باشگاه علمی
انتی بادی های خنثی کننده
2
این انتی بادی ها نقش مهمی در جلوگیری از انتشار
ویروس دارند و برای محافظت در برابر عفونت ویروسی
و ایجاد درمان های موثر ابزار مفیدی اند .پروتئین S1
زیر واحد پروتئین Sبه ویژه ( N318-VS10(RBDمهم ترین
هدف انتی بادی های خنثی کننده است ،زیرا در مراحل
ابتدایی بیماری نقش اساسی را بازی می کند و چندین
مورد از انتی بادی های مونوکلونال علیه این انتی ژن
می تواند به طور موثری گیرندۀ ACE2را مهار کند .از انجا
که این انتی بادی اپی توپ های مختلفی را شناسایی
می کند ،توانایی ان در اتصال به ویروس و خنثی کردن
ان ها متفاوت است .انتی بادی های خنثی کننده در مقابل
نواحی غالب ایمنی ویروس مانند انتی ژن پروتئین S ،NP
و Mدر جلوگیری از عفونت های ویروسی و در پاک سازی
ویروس در مرحلۀ عفونت حاد یا کنترل روند بیماری در
فاز مزمن نقش مهمی بازی می کنند.
انتی بادی های خنثی کننده یا انتی بادی نویتروالیز عوامل
اصلی محافظت در برابر عفونت در اینده اند و برای اولین بار،
سنجش های مبتنی بر ویروس با توان باال برای کووید ۱۹که
به خوبی تایید شده اند ،می توانند تیترهای انتی بادی های
خنثی سازی را به طور دقیق در افراد تعیین کنند.
ازمایش انتی بادی کرونا پس از تزریق واکسن
(انتی بادی های نوترالیزان)
ازمایش نوتروالیز نوعی ازمایش خون ساده است؛
بنابراین انجام ان نسبتا ً سریع و اسان است ،اما
اطالعات بسیار ویژه ای ارائه می دهد که می تواند به
تعیین پروتکل های ایمنی اینده کمک و دربارۀ مراحل
بعدی برای ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی و
افراد واکسینه شده شفافیت ایجاد کند .از این نظارت
می توان برای درک بهتر سطح انتی بادی خنثی کننده برای
محافظت استفاده و به ایجاد برنامه های دز تقویت کننده
برای حفظ ایمنی ناشی از واکسن کمک کرد .با توانایی
اندازه گیری منظم تیتر انتی بادی نوتروالیز در افراد
واکسینه شده ،می توان درک کرد که چگونه سطح ریسک
با گذشت زمان تغییر می کند.
در مقالۀ بعدی دربارۀ اهمیت و میزان ضرورت تزریق
دز بوستر واکسن صحبت خواهیم کرد.
2. Neutralizing Antibodies
79 صفحه 79
جرعه ای دمنوش
با طعم کتاب
80
نام اثر :سمفونی کفش ها؛ خاطرات بنیان گذار شرکت نایک
قطع کتاب :رقعی
()Shoe Dog: A Memoir by the Creator of Nike
قیمت فعلی در بازار 85 :هزار تومان
برگردان به پارسی :علیرضا پارساییان /نیلوفر خوش زبان
قابلیت خرید اینترنتی :دارد
ناشر :کتاب سده
مدت زمان پیشنهاد برای مطالعه :دو روز
سال نشر به زبان اصلی2016 :
موضوع :خاطرات بنیان گذار شرکت نایک /موفقیت در
سال نشر به زبان پارسی1396 :
کسب وکار
تعداد صفحات492 : صفحه 80
جرعه ای دمنوش
با طعم کتاب
«اگر می خواهیم اینده من ،شما و کره زمین،
درخشان و خواستنی باشد ،تمام کاری که باید
انجام دهیم ،کار و مطالعه است؛ مطالعه و کار تا جایی
که می توانیم ،خیلی زیاد! در واقع ،باید استادهای
جنگل زندگی باشیم».
فیل نایت
اگر شما هم صاحب کسب وکاری موفق یا در ارزوی
داشتن ان باشید ،بهتر خواهید دانست که طی کردن
این مسیر ،رسیدن به موفقیت و داشتن برند جهانی،
مستلزم طی کردن چه راه ناهموار ،طوالنی و سرشار از
فرازوفرودهایی است .این راه طوالنی را فقط کسانی طی
خواهند کرد که امید و اشتیاق کافی دارند و با انگیزه ای
راسخ راه رسیدن به این موفقیت را هموار می کنند.
«فیل نایت» در کتاب «سمفونی کفش ها» از تمامی
فرازوفرود های مسیر شکل گیری برند نایکی و همکاری اش
با ورزشکاران ،بازیگران هالیوود و افراد فعال در حوزه
تبلیغات صحبت می کند .این اثر معروف با نام های
«کفش فروش پیر» و «کفش باز» نیز به فارسی ترجمه
شده است .بعد از اینکه بیل گیتس ،که خود نیز یکی از
کارافرینان موفق و مطرح عرصه فناوری دیجیتال است،
در سال 2016کتاب سمفونی کفش ها را معرفی کرد،
این کتاب به یکی از پرفروش ترین های نیویورک تایمز و
سایت امازون تبدیل شد.
«مهم نیست چه کاری انجام می دهیم؛ اگر تالشمان
تمام عیار باشد ،قلب مردم را ب ه دست خواهیم اورد».
فیل نایت
فیل در خانواده کوچک نسبتا ً مرفه ای در ایالت اورگان در
غرب امریکا و کناره اقیانوس ارام بزرگ شد .پدرش ویلیام
نایت ،ناشر مجله اورگان بود .نایت بعد از تمام کردن
دبیرستان ،وارد دانشگاه اورگان شد و برای گرفتن مدرک
کارشناسی ارشد بازرگانی به دانشگاه استنفورد رفت.
بعد از اتمام تحصیالت دانشگاهی یک سال در ارتش
امریکا خدمت کرد .بعد از پایان خدمت در ارتش ،زمانی
که دوباره به زادگاهش بازگشت ،زندگی دوباره در کنار
خانواده ،او را به یاد رویاهای کودکی اش و نقشه هایی
انداخت که برای تحقق ان رویاها می کشید.
رویای بزرگ ورزشکار شدن؛ فیل از کودکی عاشق ورزش
یسبالیست شود .او عاشق ورزش
بود و قصد داشت ب ِ ْ
کردن بود و یکی از رویاهای کودکی اش ،تبدیل شدن
به ورزشکاری حرفه ای و مدال اور بود .او ابتدا به سمت
یسبال کشیده شد ،اما در سال اول دبیرستان،
ورزش ب ِ ْ
مربی خیلی راحت او را از تیم کنار گذاشت.
فیل نایت درباره این موضوع می گوید« :این اولین
اگاهی من از این بود که همه در دنیا مثل ما نیستند یا
ما را نمی پذیرند».
یسبال مدرسه جایی ندارد،
ب
تیم
در
که
فیل پذیرفت
ِ ْ
اما از رویای ورزشکار شدن دست نکشید .این بار دویدن
را انتخاب کرد؛ ورزشی که برای پذیرفته شدن در ان،
نیازی نبود مربی او را انتخاب کند.
فیل خیلی زود فهمید بزرگ ترین خواست هر دونده ای
داشتن جفتی کفش راحت است .همین شد که بعد از
اتمام خدمت یک ساله در ارتش ،طی سفر دور و درازش به
ژاپن ،هنگ کنگ ،فیلیپین ،تایلند ،ویتنام ،هند ،هیمالیا،
مصر ،فلسطین ،ترکیه ،رم ،ونیز ،پاریس ،مونیخ و چند جای
دیگر ،در تمام این مسیر پرازشگفتی و تازگی ،به کفش ها و
ادم های مختلفی که ان ها را می پوشیدند ،فکر کرد.
سفر او در لندن به پایان رسید و بعد از مدت ها به
خانه بازگشت؛ این بار با برنامه ای برای تحقق ارزوی
دیرینش .فیل به کمک و شراکت بیل باورمن ،توانست
برای اولین بار شرکت «روبان ابی» را با نمایندگی فروش
کفش های شرکت ژاپنی «انیتسوکا» تاسیس کند ،اما
شرکت انیتسوکا با تاخیر در ارسال کفش ها به امریکا
و دادن نمایندگی به شرکت های دیگری در امریکا ،فیل
را به سمت تولید کفش برند روبان ابی هدایت کرد.
فیل که فروش کفش ها را از فروشندگی در صندوق
عقب ماشین اغاز کرده بود ،به کمک بیل باورمن ،جف
جانسون و مدیر شرکت ژاپنی تیشو ،توانست اولین
محصول شرکت نایکی را تولید کند.
در این مسیر ،مسئله تامین نقدینگی برای شرکت
تازه تاسیس روبان ابی از مهم ترین دغدغه های فیل بود.
سرانجام فیل رمز موفقیت را یافت؛ تغییر رنگ کفش
نایک و همرنگ شدن ان با لباس جین ،نماد امریکایی،
فروش شرکت را به طور معجزه اسایی افزایش داد .این
بار میزان فروش از تولید پیشی گرفته بود.
فیل نایت به کمک بیل باورمن توانست شرکت نایک
را تبدیل به یکی از بزرگ ترین رقبای برندهای معروفی
چون ادیداس کند .خواندن کتاب سمفونی کفش ها
به همه صاحبان رویا که می خواهند کره زمین جایی
درخشان و خواستنی باشد و برای تحقق این رویا از کار و
مطالعه زیاد بهره می برند ،توصیه می شود.
81 صفحه 81
فرم اشتراک
اطالعات فرم اشتراک
نام نام خانوادگی ........................................................................... :نام شرکت....................................................................... :
ادرس دقیق +کدپستی(برای شهرستان):
..................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................
شماره تلفن ثابت .................................................................................. :همراه....................................................................... :
ادرس ایمیل:
...........................................................................................................................................................................
نوع اشتراک انتخابی
شش ماهه چاپی 360هزار تومان
شش ماهه پی دی اف 210هزار تومان
یک ساله چاپی 720هزار تومان
یک ساله پی دی اف 420هزار تومان
82
دانشجویان (25درصدتخفیف) با اپلود کارت دانشجویی
خواننده گرامی؛
لطفا ً به جای ارسال پستی فرم اشتراک و به منظور جلوگیری از مصرف
روزافزون کاغذ در کشور ،تخریب جنگل ها ،فرسایش خاک ،الودگی هوا و
هزاران اثر مخرب دیگر بر محیط زیست ،تصویر فرم تکمیل شده را به ادرس
ایمیل modernmed.mag@gmail.comارسال کنید یا برای تسریع در ثبت
اشتراک QR CODE ،مقابل را اسکن و فرم اشتراک را به راحتی تکمیل فرمایید.
همچنین مستدعی است برای دریافت نسخه چاپی تا پیش از
پانزدهم هر ماه درخواست خود را به ایمیل مجله ارسال کنید.
modernmed.mag@gmail.com صفحه 82
اراﺋـﻪ دﻫﻨـﺪه ﭘﯿﺸﺮﻓﺘـﻪ ﺗﺮﯾﻦ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﭘﺰﺷﮑـﯽ ﺑﺎ ﺧﺪﻣﺎﺗـﯽ ﻣﺘﻤﺎﯾـﺰ
Advance
Advance
medicaltechnologies
technologies
medical
tomake
makehealthcare
healthcare
to
moreaccessible
accessible
more
Better
Better
Healthcare
Healthcare
For All
All
For
Mindray cisa ، vyaire
٢٤
١٦
٠٢١-٨٨٧٦١٨٨٥
www.Arayeh-medical.com صفحه 83
صفحه 84
صفحه 85
صفحه 86
وﻧﺘﯿﻼﺗﻮر
Puritan Bennett 980
ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ
دﺳﺘﮕﺎه اﻟﮑﺘﺮوﺷﻮک
ﻣﺪل LIFEPAK 20e
ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ
ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﺎل CPR
ﻣﺪل LUCAS 3
ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ
دﺳﺘﮕﺎه اﻟﮑﺘﺮوﺷﻮک
ﻣﺪل LIFEPAK 15
ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ
اﻟﮑﺘﺮوﺷﻮک اﺗﻮﻣﺎﺗﯿﮏ
ﻣﺪل LIFEPAK 1000
ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ
ﭘﻤﭗ ﺳﺮﻧﮓ ﻣﺪل SS730
ﭘﻤﭗ ﺳﺮم ﻣﺪل LF630
ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ
www.rahyanteb.com
info@rahyanteb.com
ﻧﺸﺎﻧﯽ :ﺳﻌﺎدت اﺑﺎد ،ﺑﺮج روﯾﺎل ،ﻃﺒﻘﻪ ،8واﺣﺪ 807
ﺗﻠﻔﻦ021 - 40880536 - 9 : صفحه 87
صفحه 88
صفحه 89
صفحه 90
صفحه 91
صفحه 92
صفحه 93
صفحه 94
شرکت سینا حمد اریا در نظر دارد در راستای ایفای تعهدات خود و به منظور کمک به نوسازی و زیباسازی مراکز
درمانی محصوالت ممتاز خود را در قالب طرحهای زیر در اختیار مراکز درمانی قرار دهد.
.
.
.
فروش با اقساط بلند مدت طرح تعویض با تخت مستهلک به دلخواه مشتری فروش با اوراق
www.sinabed.com info@sinabed.com
Tel: +98(41) 34 32 92 42 Fax: +98(41) 34 32 92 43 صفحه 95
23 صفحه 96