فصلنامه اتوماسیون ساختمان شماره 100
فصلنامه اتوماسیون ساختمان شماره 100
فصلنامه اتوماسیون ساختمان شماره 100
1
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
2
3
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
دیباچه
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
8
سرمقاله
انسجام و سازماندهی؛
نیاز صنعت اتوماسیون ساختمان
سیف اله نیک نامی | صنعت نوپای اتوماسیون ،در دنیای امروز ،با سرعتی شگرف در مسیر رشد فناوری و خالقیت در جریان است و برگ مهمی
را در عرصه صنایع ساختمان ورق می زند .این صنعت پل عظیمی است که رویاهای گذشته را به جلوه های عملی و کاربردی زندگی ایمن و راحت در
ساختمان های هوشمند اینده پیوند می زند .اما اگر مهره های اتصال محکم و نابجا بسته شوند پایه های این پل را یارای هیچ انتقالی نیست و بی تردید
وقفه ای سنگین و جبران ناپذیر را در مسیر رشد و پویش صنعت ساختمان سازی سبب خواهد شد.
متاسفانه در کشور ما هنوز این صنعت نتوانسته در مسیری درست و پایدار قرار بگیرد و با وجود پتانسیل ها و زمینه های مستعد رشد و توسعه،
مشکالت متعددی در سیاست گذاری ،شناسایی زنجیره های تامین و اعتبارسنجی شرکت های ارائه کننده انواع خدمات در اتوماسیون ساختمان و
مهم تر از همه بروز ناراستی و کج مداری ها در بازار است .در فضای تبلیغات و معرفی محصوالت و خدمات نیز هیچ گونه نظارت صحیح برای سنجش
و پاالیش محتوای تبلیغات چاپی و عرضه های نمایشگاهی وجود ندارد.
شکل گیری جریانی پیوسته و سازمان یافته در رشد و توسعه یک صنعت نیازمند بنای زیرساخت های بنیادی هدفمند و برنامه محور است تا ضمن
پیشگیری از تشتت بازار و حوزه های نظری و کاربردی ،زمینه ایجاد بستری همگرا و یکپارچه سازی خدمات در عرصه تحقیقات و توسعه ،تولید ،مشاوره
و اجرا فراهم اید .هنگام ان فرا رسیده تا با برنامه ریزی اصولی و مدیریت هدفمند ،اتوماسیون ساختمان از ذهنیت خام و مسموم یک صنعت «تزئینی
و لوکس» رها شود و کارکردهای مهم ان در بهینه سازی مصرف انرژی ،کاهش چشمگیر هزینه های نگهداری ،تامین امنیت و حفاظت ساختمان و
هم اوایی صنایع مرتبط در مسیر توسعه معرفی و بسط داده شود؛ سیاست های کالن اموزشی برای تجهیز نیروی انسانی متخصص و ارتقاء سطح
دانشگاهی اتوماسیون ساختمان تدوین شود؛ زنجیره رویدادهای علمی-کارگاهی همچون برگزاری نمایشگاه ها ،همایش های تخصصی و ارتباطات
ملی و جهانی به جریان افتد و سرانجام ،با ساماندهی انجمن ها و سندیکاهای مختلف و مرتبط با صنعت اتوماسیون ساختمان ،زمینه جذب افراد و
شرکت های فعال و متخصص در حوزه های پراکنده و انتفاعی با تدوین قوانین همگرا و همسو با منافع جمعی و توسعه ای فراهم شود.
ماهنامه اتوماسیون ساختمان با سرلوحه قراردادن اهداف عملی همچون ایجاد بستری پایدار برای ارتقاء سطح علمی ،بسترسازی اموزش و
مهارت افزایی نیروی انسانی ،ایجاد یک مرجع علمی و معتبر برای شناسایی و معرفی برندهای موفق و کارازموده در بازار و نیز ترغیب سرمایه گذاران
برای توسعه و بهینه سازی صنعت اتوماسیون ساختمان اولین گام خود را با انتشار این شماره برداشته است .در شماره های اتی تالش خواهیم کرد با
اغنای بیشتر محتوای علمی ،تحلیلی با مخاطبان عالقمند به توسعه این صنعت در مسیر تعامل سازنده همراه و هم قدم شویم.
9
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
دیباچه
۷
گزارش رویدادها
| انسجام و سازماندهی؛ نیاز صنعت اتوماسیون ساختمان
| رویدادهای بین المللی
| حلقه گمشده صنعت اتوماسیون ساختمان در ایران
| رویدادها ی ملی
12
اتوماسیون
20
| اسایش ،امنیت و افزایش بهره وری؛ دستاورد اتوماسیون ساختمان
| اتوماسیون ساختمان
| اتوماسیون خانگی
| سیستم مدیریت ساختمان
| تمایز رویکردی کاربری در ساختمان هوشمند
تحلیل ساختمان ها
| اگر پالسکو هوشمند بود
| چه باید می کردیم که نکردیم؟!
منابع علمی
۵۰
۶۲
| مدل اطالعاتی برای سیستم های اتوماسیون ساختمان
| سیستم مدیریت انرژی ساختمان با نظارت از طریق PLC / PC Web
| سیستم های مدیریت ساختمان ()BMS
فناورانه
| ،ETSابزار نرم افزاری کارامد
| ارائۀ جدیدترین نسخه EITT
| Falcon Driverچیست؟
۵۸
تو گو
گف
مدیران سازمانی
28
| نظام مهندسی کشور؛ سیاست ها و راهکارهای
هوشمندسازی
سیستم ها
| سیستم مدیریت انرژی ساختمان
۳۴
| مزایایی اصلی سیستم مدیریت انرژی ساختمان
تو گو
گف
فعاالن صنعت
۴۲
| BMSفقط خرید تجهیزات نیست ،مجموعه ای از خدمات است
| بهینه سازی مصرف انرژی در سیستم های مدیریت ساختمان
-۱۳۴۹شماره استاندارد بین المللی۶۲۷۱ :
سال چهاردهم ،دوره جدید :شماره صد | مردادماه 1396
صاحب امتیاز :موسسه مطالعات اینده نگر پارسیان(درحال تغییر)
طراح گرافیک و صفحه بندی :اسماعیل منتهایی
مدیر مسئول :محمد حسین دهقان
مدیر بازرگانی و روابط عمومی :علی حکیم الهی
شورای سردبیری:
لیتوگرافی ،چاپ و صحافی :یزدا
سیف اله نیک نامی ،حمیرا وارسته ،محمد عمادی
تلفن دفتر نشریه۷۴۵۰۶ :
هیئت تحریریه:
دورنگار۲۲۶۹۴۶۷۹ :
رامین احتشام زاده ،حبیب اله نیک نامی ،حسین حمیدیا،
Basnews.ir
محمد قاسمی ،پویه نوریان
نشانی :تهران ،فرمانیه ،بلوار اندرزگو ،خیابان سلیمانی غربی ،
همکاران این شماره :مژگان افروزی ،مصطفی حاجی زاده
پالک ،۹۰واحد ۷
عکس :فائزه حمیدیا
قیمت ۱۵۰۰۰ :تومان
سخن اول
حلقه گمشده
صنعت اتوماسیون ساختمان در ایران
سیف اله نیک نامی | اتوماسیون ساختمان ،برخالف تعریف نادرستی که در کشور ما وجود دارد ،شبکه پیوسته ای از مجموع سیستم های هوشمند کنترلی
و سیستم های جریان ضعیف 1در ساختمان است .شبکه ای منظم که با همکاری هماهنگ سیستم های کنترل کننده تاسیسات برق و مکانیک ،حفاظت
الکترونیک (دوربین های مدار بسته ،دزدگیر و اعالن حریق) و نرم افزارهای هوشمند معنا می یابد .می توان گفت عملکرد اتوماسیون ساختمان مشابه ارتباطات
و انتقال پیام عصبی در بدن انسان است و فقط در صورتی نتیجه می دهد که بتواند ،به موقع و با حساسیت دقیق ،نیاز سیستم را شناسایی و پاسخ مناسب
را ارائه کند .ب ه این ترتیب ،یکی از ضعف های اشکار صنعت اتوماسیون ساختمان در ایران را می توان در ناهماهنگی و پراکندگی حوزه عمل صنایع مرتبط
جست وجو کرد.
به دلیل نارسایی در تعریف و شناسایی درست این صنعت مهم در کشور ،شاهد بی نظمی در ارائه خدمات اتوماسیون ساختمان از مرحله طراحی گرفته تا
راه اندازی و اجرا هستیم .تا جایی که یکی از مهم ترین دستاوردهای این صنعت ،یعنی کاهش چشمگیر هزینه ها در کنار افزایش استانداردهای الزم ،قربانی
ضعف اگاهی و انتخاب گری کارفرمایان و مهندسان مشاور شده است .متاسفانه کارفرمایان و اغلب مهندسان مشاور ساختمان دانش بسیار کمی درباره
فناوری اتوماسیون ساختمان دارند و بی اطالعی ان ها از تجهیزات ،خدمات و روش های کاربرد محصوالت نه تنها نتیجه کیفی مطلوبی به بار نمی دهد ،بلکه
هزینه های تمام شده را به شکل غیرمنطقی و سرسام اور باال می برد .سرچشمه این معضل را می توان در غالب بودن دیدگاه بازرگانی به این صنعت به جای دید
مهندسی یافت .اولویت اصلی که نیاز کشور ما در این مقطع است سامان دهی مهندسی صنعت اتوماسیون ساختمان در گرو اطالع رسانی درست و گسترش
اگاهی و دانش الزم در پرتو اموزش است .بنابراین هرگونه فعالیت بازرگانی در این عرصه بدون اموزش و اگاه سازی کارفرمایان ،مهندسان مشاور و مجری
طرح های اتوماسیون ،بی ثمر و مخرب خواهد ماند.
کارکرد صحیح فرایند اتوماسیون ساختمان وابسته به روند پیوسته ای از
مراحل «طراحی« »،انتخاب« »،زنجیره تامین« »،اجرا» و «پشتیبانی»
است .بدون دانش کافی در هر یک از این حلقه ها ،فرایند از شکل صحیح
و کارامد خود خارج می شود .در حالی که اگر از همان ابتدا دانش و شناخت
الزم موجود باشد ،اثر زنجیره ای متوالی را در کاهش هزینه های پروژه
خواهیم دید .از این رو می توان گفت نیاز ویژه فضای اتوماسیون ساختمان
ماهنامه اتوماسیون ساختمان باسرلوحه قراردادن اموزش ،اگاهی و تبین
درست این صنعت -به عنوان حلقه گمشده اتوماسیون ساختمان -بر ان
است تا با معرفی و شناسایی روندها ،استانداردها و برندهای موفق و معتبر،
زمینه رشد و توسعه و افزایش بهره وری این صنعت را فراهم نماید .بی تردید
این فناوری نوپا در کشورمان نیازمند نگاه مهندسی و مدیریت یکپارچه است
تا در پرتو همکاری و فعالیت منسجم سیستم های مجزا فاصله بسیار خود
را با استانداردهای جهانی کم کند و در مسیر رشد و بهره برداری قرار گیرد.
در کشور ما بسترسازی هدفمند اموزش و ارتقاء سطح اگاهی در همه سطوح
اجرایی و کاربردی است.
1 Extra Low Voltage
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
12
گزارش رویدادها
13
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
گزارش و
رویدادها
رویدادهای بین المللی
گردهمایی فعاالن صنعت اینترنت اشیاء در ISE 2017
این گردهمایی برای دومین بار متمادی در یک دوره 4روزه از ۷تا ۱۰فوریه ۱۹( 2017تا ۲۲بهمن )۱۳۹۵با موضوع تجمیع سیستم های هوشمندسازی
و صنایع مرتبط با اینترنت اشیاء ( )IOTدر امستردام برگزار شد .در این رویداد متخصصین این رشته شامل مهندسین مکانیک ،برق-الکترونیک و
کنترل از 150کشور شرکت کرد ه بودند.
نشست یادشده میزبان بزرگان حوزه IOTبود و انجمن بین المللی KNXنیز با طیف وسیعی از کاربران و اعضای خود در این نشست شرکت کرد .در
حاشیه این گردهمایی علمی ،نمایشگاهی از دستاوردهای کمپانی های شرکت کننده برپا شد که انجمن ،KNXمانند دیگر رقیبان ،جدیدترین محصوالت
خود را در این نمایشگاه عرضه کرد .در حاشیه این نمایشگاه KNX ،از جدیدترین ابزار نرم افزاری خود تحت عنوان ETS INSIDEرونمایی کرد.
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
14
حضور پررنگ انجمن جهانی KNXدر نمایشگاه CeBIT
در اوایل ماه مارس ( 2017اسفند ماه )1395نمایشگاهی بین المللی با عنوان «کاربرد فناوری اطالعات در خانه هوشمند و اتوماسیون ساختمان» در شهر
هانوفر برگزار شد .شرکت کنندگان اصلی این نمایشگاه مهندسان فناوری اطالعات و الکترونیک در کنار مدعوین خاص و صاحب نظر از سرتاسر دنیا بودند.
ی عملی (وابسته به حوزه هوشمند سازی) ،بیان مزایای علمی و عملی استانداردهای خود
انجمن جهانی KNXبا ارائۀ راه حل های جدید در روش های طراح
و عرضه اپلیکیشن های جدید و فناوری های نوین در این رویداد بزرگ شرکت کرد.
در کنفرانس ISHمطرح شد؛
ارائۀ جدیدترین راهکارهای HVAC
توجه انجمن KNXبه سیستم های تهویه مطبوع در حال افزایش است .این مسئله در بزرگ ترین نمایشگاه گرمایش ،سرمایش و تهویه مطبوع در شهر
فرانکفورت المان با نام ISHکام ً
ال مشهود بود .این نمایشگاه از چهاردهم تا هجدهم مارس ۱۸( 2017تا ۲۴اسفند )۱۳۹۵میزبان متخصصین حوزه
IOTبود .انجمن KNXنیز ،با توجه به وسعت دستاوردهای فناورانه ،غرفۀ بزرگی را در این نمایشگاه به خود اختصاص داد .راه حل ها و محصوالت
تهویه مطبوع KNXاز سوی کمپانی های اصلی ان در زمینۀ KNX IOTارائه شدند.
15
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
برگزاری کنفرانس انجمن CRN
CRNدر جایگاه یکی از انجمن های صاحب نام در صنعت فناوری اطالعات
و نهادهای خبری وابسته به این صنعت ،با هدف جمع اوری ایده های
نو و استفاده از نظرات افراد متخصص ،سمیناری پنج روزه را از تاریخ
۲۷مارس ۷( ۲۰۱۷فروردین )۹۶برگزار کرد .بیش از دو هزار نمایندۀ
رده باالی اتوماسیون ساختمان و صنعت هوشمند سازی دعوت شده بودند
و با بررسی نیازهای بازار ،توسعۀ KNXدر حیطه اینترنت هوشمند اشیاء
و تسهیل در فراگیر کردن این صنعت به بحث و مناظره پرداختند .
امنیت ساختار اتوماسیون ،موضوع اصلی کنفرانس HTNG
این کنفرانس در ۲۸مارس ۸( ۲۰۱۷فروردین )۱۳۹۶با موضوع «امنیت
نظرات خود را بیان کرد .از موضوعات اصلی مطرح شده در سخنرانی وی
در ساختار اتوماسیون» در امستردام هلند برگزار شد .در این کنفرانس،
می توان به موارد زیر اشاره کرد:
KNXو گروه های کاری متعلق به ان به بیان ضروریات اجرای
• توجه به همه جنبه ها به کمک هوشمندسازی و ایجاد امنیت مطلوب
اتوماسیون ساختمان با هدف رویارویی با خطرات امنیتی پرداختند .
• دستیابی به امنیت با استفاده از فناوری ،KNX IPاتصال به اتاق مدیریت
هدف دیگر این گردهمایی همکاری و مشارکت میان هتل داران و
و اتکا به BMSمناسب در مکان هایی چون هتل ها با تجهیزات کالسیک
ارائه دهندگان این فناوری بود که بیشتر با مقاصد امنیتی در امر هتل داری
• طراحی و پیکربندی مناسب در نرم افزار ETSو راه اندازی محصوالت
به وسیلۀ هوشمندسازی انجام گرفت .اقای دِ مارست ،1از بزرگان فناوری
امن در تمامی سطوح
اتوماسیون ساختمان ،از طرف انجمن KNXدر جایگاه سخنران اصلی
• کاهش خطاهای امنیتی با ارتقاء پایۀ سیستم عامل های الزم برای
1 Demarest
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
16
دستگاه های فرمان در KNX
اهدای جوایز ساالنۀ انجمن بین المللی BACnet
به رسم هر سال ،در تاریخ دهم ژانویه ۲۱( ۲۰۱۷دی ،)۹۵انجمن بین المللی BACnetجوایز ساالنۀ برترین اعضای کمیته BACnetرا در سطح داخلی
ایاالت متحده امریکا اهدا کرد .
همچنین انجمن بین المللی BACnetدر ۲۹ژانویه امسال ،طی مراسمی در الس وگاس امریکا با عنوان ،Control Trends Awardجوایز اعضای برتر
خود را به برگزیدگان در رشته های مختلف تقدیم کرد .این جوایز ساالنه با هدف قدردانی از اعضا به دلیل سخت کوشی و همکاری ان ها اهدا می شود.
جوایز در پنج رشتۀ «داوطلب سال ،عضو سال ،مشاهیر ،BACnetپروژۀ سال و ستارۀ روبه ترقی» به برگزیدگان اختصاص می یابد .جایزۀ ستاره روبه ترقی
به منظور قدردانی از افراد نوپا در این صنعت اهدا می شود که در بهبود انجمن نقشی داشته اند .جایزه پروژه سال این دوره به دانشگاهی چینی در هنگ کنگ
اهدا شد .به دلیل پیچیدگی در متمرکز سازی سیستم های ساختمانی متعدد که هر کدام را یک کارفرما راه اندازی کرده بود ،از این پروژه تقدیر شد.
17
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
رویدادهای ملی
دانشگاه فردوسی مشهد
برگزارکننده اولین همایش شهرهوشمند
و اینترنت اشیاء
دانشگاه فردوسی مشهد در روز 21فروردین 96میزبان مهندسان کنترل
و ابزار دقیق ،برق ،مکانیک و متخصصان حوزه اتوماسیون ساختمان بود
تا در یک نشست علمی درباره چالش های حوزه اینترنت اشیاء و شهر
هوشمند بحث کنند و بهترین ایده ها و راهکارهای عملیاتی در بهبود
شبکه های ارتباطی ،اصول امنیت و پنهان سازی ،محاسبه دقیق منابع،
رسیدن به بهترین متدها در اتوماسیون و مدیریت بهتر داده ها را به دست
اورند .از سخنرانان این همایش می توان به پروفسور البرت لئون ،استاد
دانشگاه تورنتو و دکتر رسولی دیسفانی ،مجری طرح اینترنت اشیاء در
پژوهشگاه فناوری اطالعات و ارتباطات ایران اشاره کرد .
برگزاری اولین کنفرانس بین المللی
اینترنت اشیاء در اصفهان
اولین کنفرانس بین المللی «اینترنت اشیاء ،کاربردها و زیر ساخت ها» با
حضور محققان ،دانشگاهیان ،شرکت های صنعتی و ساختمانی مرتبط30 ،
و 31فروردین امسال ،در اصفهان برگزار شد .رویکرد این کنفرانس «ایجاد
امکان تبادل نظر و اطالع یافتن از اخرین فعالیت های پژوهشی و کاربردی
در حوزه اینترنت اشیا در ایران و جهان» و «گسترش پژوهش ،کاربرد
بو کار اینترنت اشیاء در ایران» بود .دانشکده مهندسی کامپیوتر
و کس
دانشگاه اصفهان با حمایت سیولیکا ( )Civilicaاین رویداد را همراه با
سخنرانی و نشست های تخصصی به انجام رساند.
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
18
سیزدهمین نمایشگاه بین المللی عمران
و صنعت ساختمان کیش
سیزدهمین نمایشگاه بین المللی عمران و صنعت ساختمان از تاریخ 12
تا 15اردیبهشت ماه امسال در جزیره کیش برگزار شد .در این نمایشگاه
فعاالن صنایع راه و ساختمان در حوزه های ماشین االت ،تجهیزات و
مصالح عمرانی-ساختمانی ،تاسیسات گرمایشی ،سرمایشی و تهویه
مطبوع ،اسانسور ،دکوراسیون داخلی ،رنگ و رزین ،در و پنجره و شیراالت
بهداشتی ،پوشش های دیوار و کف ،اتوماسیون ساختمان ،پیمانکاران و
مهندسین مشاور دستاوردهای خود را در مرکز نمایشگاه های بین المللی
کیش به نمایش گذاشتند .این نمایشگاه از سوی اتاق تعاون ایران و با
همکاری شرکت سرمایه گذاری و توسعه کیش به مدت 4چهار روز و با
حمایت سازمان منطقه ازاد کیش برگزار شد.
اولین سمپوزیوم معماری پویا
این سمپوزیوم در روزهای 12و 13تیرماه 96با حضور شرکت های
تخصصی در حوزه طراحی ،معماری و دکوراسیون ،اتوماسیون ساختمان،
هوشمندسازی ،تجهیزات ساختمانی ،تجهیزات بهداشتی ،لوازم الکتریکی
و صنایع مرتبط در هتل المپیک تهران برگزار شد.
رشد و ارتقاء معماری پایدار مبتنی بر اصول صرفه جویی در منابع ،طراحی
برای بازگشت به چرخه زندگی ،طراحی برای اسایش انسان ها و ایجاد
دگرگونی برای پویایی طراحی بنا از اهداف اصلی سمپوزیوم بود .این
رویداد سه محور علمی ،تجاری و مسئولیت اجتماعی را دنبال می کرد.
در روز دوم ،همایشی با حضور کارگروه های تخصصی مرتبط و با دعوت
از متخصصین تراز اول ان برگزار شد که حاصل ان بررسی چالش ها و
ارائه راهکارها ،جمع اوری ایده های نو ،نمایش طراحی های جدید و معرفی
منابع علمی جدید در این رشته بود.
19
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
رویدادهای ایرانی پیشرو در اتوماسیون ساختمان و هوشمندسازی ،مرداد ماه 1396
تو ساز شهری
کنفرانس ملی نقش مهندسی مکانیک در ساخ
۳تا ۴مردادماه 96
مرکز همایش های بین المللی پژوهشگاه صنعت نفت
نمایشگاه صنعت ساختمان تهران
21تا ۲۴مرداد ماه 96
نمایشگاه بین المللی تهران
کنفرانس بین المللی عمران ،معماری و شهرسازی ایران معاصر
تهران -دانشگاه شهید بهشتی
25مردادماه 96
سومین کنفرانس ملی پژوهش های نوین در مهندسی برق
مازندران -دانشگاه بابل
26مردادماه 96
رویدادهای خارجی پیشرو در اتوماسیون ساختمان و هوشمندسازی ،جوالی و اگوست 2017
کنفرانس سیستم های مدیریت هوشمند انرژی
26تا 27جوالی 2017
ایاالت متحده امریکا -تگزاس
unwired.eu.com
چهاردهمین کنفرانس بین المللی مهندسی درکنترل ،اتوماسیون و رباتیک()ICINCO
26تا 28جوالی 2017
اسپانیا (مادرید)
icinco.org
کنفرانس اتوماسیون هوشمند ()2017 CHICAGO
31جوالی تا 2اگوست 2017
ایاالت متحده امریکا-شیکاگو
intelligentautomation.iqpc.com
کنفرانس بین المللی اتوماسیون ،کنترل و سیستم های تجمیع سازی()2017 CYBER
31جوالی تا 4اگوست 2017
ایاالت متحده امریکا
ieee-cyber.org
کنفرانس ساالنه مهندسی عمران ،معماری و توسعه مدیریت شهری
١٧و ١٨اگوست 2017
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
20
هند
iccubea.com
اتوماسیون
21
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
اتوماسیون
اسایش ،امنیت و افزایش بهره وری؛
دستاورد اتوماسیون ساختمان
محمد قاسمی | یکی از جدید ترین ایده های
گفته می شود که ارتباطات و فناوری اطالعات
امروزه ،ساختمان های مدرن از سیستم های
عنوان شده در صنعت ساختمان استفاده از
در کنار هم موجب امنیت باال ،نگهداری اسان
پیچیده ای استفاده می کنند که اجزای ان ها
مفاهیم اتوماسیون و هوشمندسازی ان است.
و همچنین کاهش مصرف انرژی و هزینه
به گونه ای بهبود و توسعه یافته اند که امکان
در ابتدای دهه 80میالدی با پیشرفت فناوری
می شود .اتوماسیون ،عالوه بر موارد یاد شده ،
تعیین مستقل شرایط هر کدام از سیستم های
و ساخت رایانه های شخصی ،تحوالت زیادی در
کیفیت زندگی را نیز بهبود بخشیده است.
روشنایی ،امنیتی ،گرمایشی ،تهویه مطبوع و...
مدیریت ،فناوری و تولید به وجود امد .اصول
از انج ا که مهم ترین عامل حفظ و مدیریت
را برای مالکان فراهم اورند.
اولیه اتوماسیون ساختمان و ساختمان های
منابع انرژی صرفه جویی در مصرف است،
درحالی که برای کسب صرفه های اقتصادی
هوشمند حدود سال 1981میالدی در ایاالت
به کارگیری فناوری های جدید و تلفیق ان ها
حقیقی ،می بایست این سیستم ها به صورت
متحده امریکا ظاهر شد .در ابتدا سیستم های
با اتوماسیون ساختمان بهینه سازی مصرف
مجتمع و در یک روش ساختاری و پویا به
اتوماتیک ایمنی ،سیستم های نور و تهویه
انرژی را به دنبال دارد .فناوری اطالعات موجب
م اتوماسیون
یکدیگر متصل شوند .سیست
ظاهر شدند .یک ساختمان هوشمند ارتباط
پیشرفت سیستم های مختلف در محیط زندگی
ساختمان
زیرسیستم های
و پیوستگی میان دسترسی ،نوردهی ،امنیت ،
می شود و تغییراتی را نیز در محیط اعمال
جداگانه ساختمان و کمینه سازی هزینۀ
نظارت ،مدیریت و ارتباط راه دور و مصرف
در برابر شرایط فیزیکی
می کند .این سیستم ها
مصرف انرژی و اثرات زیست محیطی با کمک
ش رو قرار می دهد .الزم است
انرژی را پی
موجود واکنش نشان می دهند و تغییرات را
بسترهای یادشده می شود .به عبارت دیگر ،با
برای روشن شدن موضوع به معرفی و بیان
کنترل می کنند .این مجموعه از سیستم های
توجه به کنترل اثرات محیطی ساختمان های
اهداف اتوماسیون و هوشمندسازی ساختمان
امنیتی ،امکانات نگهداری و ارتباطی کم هزینه تر
هوشمند خدمات مفیدی نظیر روشنایی،
بپردازیم .مدیریت هوشمند به روش هایی
و کارامدتری برخوردار است.
گرمایش و سرمایش ،هوای تنفسی مطلوب،
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
22
سبب
تجمیع
امنیت فیزیکی و خدمات بهداشتی مناسب را با
است ،به طوری که در اندک زمانی زمین های
و قدیمی ،ارامش حاصل از نواوری های روز
کمترین هزینه در طول چرخۀ زندگی ساختمان
خالی به سرعت پی ریزی شده و از دل ان ها
را نیز داشته باشند .حال سوال بیشتر کاربران
فراهم می کنند .به این ترتیب ،کارشناسان و
بنایی زیبا متولد می شود .ولی در این میان نیز
این است که هزینۀ هوشمندسازی چه مقدار
متخصصان عرصۀ فناوری برق در حوزه های
هستند کسانی که دل در گرو خانه های ویالیی
است و ایا هزینه های پیاده سازی سیستم
دیجیتال و انالوگ و متخصصان مهندسی
و قدیمی داشته و زندگی در این مکان ها را به
هوشمند ساختمان قابل قبول است یا باید از
کنترل و مکانیک با ارائۀ روش ها و ابـزار
زندگی در برج ها و اپارتمان های بلند ترجیح
هوشمند کردن ان صرف نظر کرد؟ این سوالی
خاص سعی در کنترل هوشـمند در بخش های
می دهند .این گروه از مردم به واسطۀ دلبستگی
است که با برشمردن مصادیق تاثیر اتوماسیون
مختـلف ساختمان کرده اند.
به خانه های قدیمی ،توجه خود را به فناوری و
ساختمان بر ارزش افزوده کاربر و مدیریت
به صراحت می توان گفت هدف اصلی اتوماسیون
تجهیزات مدرن از دست نداده اند و همواره به
بهینه مصرف انرژی در همین شماره به پاسخ
ان پی می برید.
ساختمان اسایش ،راحتی و امنیت کاربران
ضمن استفاده کارامد از منابع موجود است.
دسترسی اسان به تجهیزات ،سطح کاربری
نکته ضروری این است که برای محاسبه
مدیریت هوشمند به روش هایی گفته
می شود که ارتباطات و فناوری اطالعات
مناسب ،شرایط محیطی مطلوب ،سیستم های
در کنارهم موجب امنیت باال ،نگهداری
امنیتی کارامد و ...همه عواملی هستند که
اسان و همچنین کاهش مصرف انرژی
هدف اسایش و احساس رضایت کاربر را از
سیستم های اتوماسیون براورده می کنند.
هزینه های هوشمند سازی یک ساختمان یا
به اختصار قیمت خانه هوشمند می بایست
سلیقۀ مالک یا سازنده را در نظر داشت ،زیرا
و هزینه می شود .اتوماسیون ،عالوه بر
به علت گستردگی محصوالت هوشمند سازی
موارد یاد شده ،کیفیت زندگی را نیز
ساختمان ،کارفرما با توجه به نیاز خود می تواند
بهبود بخشیده است.
هم اکنون از نظر اقتصادی ،در کالن شهرها و
از برخی تجهیزات چشم پوشی کند و هزینه های
شهرهای بزرگ و کوچک ،به لطف پیشرفت های
پروژه را کاهش دهد یا با خرید تجهیزات
مهم در حوزۀ صنعت ساختمان ،سرعت
دنبال تلفیق این دو با یکدیگر از راه بازسازی
هوشمند لوکس ارزش افزوده پروژۀ خود را
تو ساز به شکلی باور نکردنی افزایش یافته
ساخ
هستند تا در کنار لذت زندگی در منزلی زیبا
چندین برابر کند.
23
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
اتوماسیون ساختمان
حبیب اله نیک نامی | سیستمی که وظیفۀ اندازه گیری و پایش ،کنترل و
سیستم های اتوماسیون ساختمان از نظر راه حل های الزم برای پیاده سازی
مدیریت خدمات و سرویس ها را با استفاده از مجموعه ای از سخت افزارها
در ساختمان ها به دو دستۀ شناخته شدۀ اتوماسیون خانگی 1و سیستم های
و نرم افزارهای مرتبط -تحت یک شبکۀ استاندارد در ساختمان -بر عهده
مدیریت ساختمان )BMS( 2تقسیم می شوند .سیستم های اتوماسیون
دارد ،سیستم «اتوماسیون ساختمان» نامیده می شود.
ً
عموما در ساختمان های
خانگی ،همان گونه که از نامشان پیداست،
امروزه از اتوماسیون ساختمانی برای یکپارچه سازی و کنترل و مدیریت
مسکونی و برای پروژه هایی مناسب اند که کاربری شخصی دارند ،مانند
تمام زیرسیستم های موجود در یک ساختمان اعم از سیستم های
مجتمع های اداری که مالکیت هر واحد ان مت یک نفر است .این در حالی
تاسیسات مکانیکی (سرمایش ،گرمایش و تهویه مطبوع) ،تاسیسات
است که سیستم های مدیریت ساختمان برای رویارویی با دغدغه های
الکتریکی (روشنایی ،تابلوهای برق ،بانک های خازنی و ،)...سیستم های
موجود در ساختمان های بلند مرتبه با کاربری هایی چون اداری-تجاری،
اعالم حریق ،نظارت تصویری ،مدیریت پارکینگ ،کنترل تردد و دیگر
بیمارستان و ...پدید امده اند.
زیر سیستم های پیاده سازی شده در ساختمان استفاده می شود .
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
24
1 Home Automation
2 Building Management System
اتوماسیون خانگی
اتوماسیون خانگی به عنوان سیستمی نوظهور و در حال گسترش ،اصو ًال
روزافزون فناوری و همچنین تغییر نیازهای زیست محیطی متحول
متوجه ساختمان هایی است که کنترل انحصاری ان ها در دست مالک
شده است .ساختمان های هوشمند عملکردشان به صورت خودکار کنترل
ن با کاربری
شخصی و مطابق با نظر و سلیقۀ اوست ،مثال بارز ان ساختما
می شود و توان پاسخگویی را به نیازهای در حال تغییر در داخل و محیط
شخصی مانند ساختمان های مسکونی ،واحدهای تجاری و اداری یک
پیرامون ساختمان دارند .
مجتمع تجاری بلند مرتبه است.
به طور کلی ساختمانی هوشمند است که بتواند :
این سیستم در پایین ترین سطح خود می تواند ناظر به همۀ خدمات و
•
محصوالتی باشد که بدون دخالت مالک ،سناریوی از پیش تعریف شده ای
سیستم ها ،سرویس ها و مدیریت) را فراهم نماید ؛
شرایطی بهینه برای ارتباط چهار مولفه اصلی ساختمان (ساختار،
را در سیستم اجرا می کنند .کنترل از ر ا ه دور وسایل
خانگی نیز بخشی از سیستم اتوماسیون خانگی
ساختمان های هوشمند ساختمان هایی
هستند که عملکردشان به صورت
محسوب می شود .ساختمان های دارای این فناوری ها
خودکار کنترل می شود و توان
را «خانه هوشمند» 1می نامند .اتوماسیون خانگی
پاسخگویی به نیازهای در حال تغییر
شامل کنترل و مکانیزه کردن روشنایی ،تهویه ،پرده ها و
در داخل و محیط پیرامون ساختمان
دارند .اتوماسیون خانگی شامل کنترل
•
با حداقل هزینه به شکل موثر از منابع موجود
استفاده کند .
• با تدارک دیدن شرایط مناسب محیط داخلی ،میزان
بهره وری افراد ساکن در ساختمان را افزایش دهد ؛
بنابراین یک ساختمان هوشمند باید شرایط داخلی
ن موارد از راه پانل های نصب شدنی
امنیت است .همه ای
و مکانیزه کردن روشنایی ،تهویه ،پرده ها
ساختمان را از نظر راحتی ،اسایش و ایمنی به شکل
روی دیوار ،از داخل واحد ،به صورت محلی یا از راه دور
و امنیت است .
مناسب برای ساکنان مهیا کند؛ ب ا توجه به سازگاری
در طول چرخۀ عمر ساختمان ،از نظر زیست محیطی و
به وسیلۀ اینترنت یا تلفن هدایت می شوند .
از لحاظ تاریخی مفهوم ساختمان هوشمند سابقۀ کوتاهی دارد .تعاریف
مصرف منابع ،توانایی حفاظت از زمین و کمک به نسل اینده را داشته باشد
ابتدایی در اوایل دهۀ ۱۹۸۰میالدی ارائه شده و به مرور زمان در کنار پیشرفت
و همچنین از لحاظ اقتصادی ،ارزش افزوده ای را برای مالکان و ساکنان
1 Smart Home
ان فراهم اورد.
25
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
سیستم مدیریت ساختمان
مدیریت هوشمند ساختمان به مجموعه ای از سخت افزار ها و نرم افزارهایی گفته می شود که با هدف نظارت و رصد پیوستۀ قسمت های مهم در ساختمان
نصب می شوند .وظیفۀ این مجموعه پایش مداوم بخش های مختلف ساختمان با هدف کاهش مصارف ناخواسته و تخصیص منابع انرژی به فضاهای
در حال استفاده است .این سیستم می تواند دربرگیرنده تمام سیستم های الکتریکی ،مکانیکی و حفاظتی ساختمان باشد .این سرویس ها شامل
زیرسیستم های گرمایش و سرمایش و تهویه مطبوع ،اسانسور ،نیروگاه برق اضطراری،پله برقی ،کنترل روشنایی ،دوربین مدار بسته ،اعالم و اطفای حریق
و کنترل تردد هستند .
این سیستم ضمن نظارت بر بخش های مختلف ساختمان و ایجاد شرایط محیطی مناسب با ارائۀ خدمات هم زمان ،سبب بهینه سازی مصرف انرژی،ارتقاء
سطح کارایی و بهره وری دستگاه ها ،ارزش افزوده و به کارگیری بهتر امکانات موجود در ساختمان می شود .بدیهی است با این کار سرمایۀ اولیه ای که
صرف اجرای این سیسـتم شده است از راه صـرفه جویی های حاصـل از ان جبران می شود .در این سیستم ،انرژی به درستی مصـرف می شود و ضمن
محـافظت از انرژی تولید شده ،صـرفه جویی و بهره وری مناسب صورت می گیرد .
پس به طور کلی وظیفه مدیریت هوشمند ساختمان پایش مداوم بخش های مختلف ساختمان با هدف کاهش مصارف
ناخواسته و تخصیص منابع انرژی به فضاهای در حال استفاده است .مدیریت هوشمند زیرسیستم های مختلف
موجود در ساختمان را به یکدیگر مرتبط و یک ساختمان کام ً
ال خودکار و هوشمند را ایجاد می کنند تا
اسایش ،امنیت و کارامدی بیشتر برای ساکنان ان و هزینۀ مصرف انرژی کمتر تامین شود.
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
26
27
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
تمایز رویکرد کاربری در ساختمان هوشمند
در اتوماسیون خانگی ،کنترل
مربوط به تجهیزاتی است که
محمد عمادی | هنگامی که کنترل هر یک از
شناخت کامل از فناوری روز کنترل ساختمان
سیستم های ساختمان مانند سیستم روشنایی،
ندارند) یا به عهدۀ شرکت فروشندۀ تجهیزات
سیستم کنترل هشدار اتش )HVAC( 1و موارد
کنترلی است که به علت مشخص نبودن موضع
دیگر به شکل خودکار انجام شود و تمام این
کارفرما در خرید و تصمیم گیری ،این شرکت ها
سیستم ها در یک شبکه به هم پیوسته باشند
در انتهای پروژه به تیم مشاور اضافه می شوند،
و با کمک نرم افزار یکپارچه سازی و ِسرور
در تجمیع سازی
ی که دیگر کار زیادی
هنگام
ً
اصطالحا
و اپراتور حرفه ای مدیریت شوند،
نمی توان انجام داد .
این درگاه ها عبارت اند از کلید ،کنترل کننده،
برقرار است .
.2اگر در یک پروژه مولفه های مدیریت
صفحه لمسی ،3تبلت و موبایل ،لپ تاپ و
بنا براین تا زمانی که یکپارچه سازی انجام
ساختمان به خوبی پیش بینی نشود ،ایده های
اینترنت.
نشده باشد ،مدیریت ساختمان وجود ندارد.
تجاری شرکت فروشنده هنگام خرید ساختمان
اما بخش مدیریت از یک سو اجازۀ کنترل
اما امروزه به اشتباه هر کنترل اتوماتیک در
تغییر خواهد کرد و متفاوت با ایده های اولیه
تجهیزات فضای مصرف کننده را ندارد و فقط
یکی از سیستم های ساختمان ،نظیر کنترل
طراح خواهد بود.
اجازه دارد تا جایی که به حریم خصوصی
تهویه مطبوع ،به مدیریت ساختمان نسبت
.3معمو ًال تیم فنی فروشنده بدون در نظر گرفتن
افراد اسیب وارد نشود کنترل را به عهده گیرد .
داده می شود .با یک بررسی دقیق متوجه
ایده های اولیۀ طراح و بر اساس سطح دانش
درنتیجه سیستم مدیریت تضمین صد درصدی
خواهید شد ساختمان هایی که به معنای
و تجربۀ خود سیستم را راه اندازی می کند و از
برای صرفه جویی انرژی نخواهد داشت ،چون
واقعی مدیریت می شوند در کل کشور به تعداد
پروژه خارج می شود .این نوع راه اندازی معمو ًال
اگر فن کوئل یا چراغ داخل فضا بی دلیل روشن
انگشتان یک دست نمی رسند.در اینجا به شرح
ناتمام و ناکارامد است.
باشد مصرف انرژی مدیریت نشده است.
کلی دالیل اصلی می پردازیم:
.4چنانچه سیستم به صورت کامل راه اندازی
از سوی دیگر ،در اتوماسیون خانگی تفاوت
.1در هیچ پروژه ای از ابتدا مشاورحرفه ای
شود ،تیم بهره بردار دانش فنی کافی و اگاهی
ساختمان از نظر کنترلی از دید مصرف کننده
بخش مدیریت ساختمان حضور ندارد و مشاوره
الزم از ایده های کنترلی اولیه ندارد و پس
کام ً
ال ملموس است ،چون کنترل در اختیار خود
این قسمت یا به عهدۀ مهندس ان تاسیسات
از مدتی به این نتیجه می رسد که بعضی
اوست .اما در سیستم مدیریت ،تمام کنترل
ً
الکتریکی است (که
عمدتا دانش کنترلی و
قسمت های سیستم مدیریتی مناسب است و
در اختیار اپراتور حرفه ای قرار دارد .عالوه بر
بقیه باید از مدار خارج شود .
بیان تفاوت های سیستم مدیریت ساختمان و
در اتوماسیون خانگی ،کنترل مربوط به تجهیزاتی
اتوماسیون خانگی این دو عامل در کنترل کامل
است که مصرف کننده در فضای زندگی خود با
یک ساختمان مکمل یکدیگرند .
در اتوماسیون خانگی عالوه بر
ان ها سروکار دارد و نمای کنترل باید در اختیار
این موارد ،لوکس بودن و ایجاد
رویکرد سیستم مدیریت ساختمان کاربری
مصرف کننده قرار گیرد .از این رو درگاه های
راحت تر و صرفه جویی انرژی است ،ولی
ارتباطی باید هم متنوع و دردسترس باشند
در اتوماسیون خانگی عالوه ب ر این موارد،
و هم ساده و راحت تامصرف کننده بتواند با
لوکس بودن و ایجاد فضای کنترلی برای
کمک ان ها به شبکۀ کنترلی فرمان دهد.
مصرف کننده نیز مهم است .
سیستم مدیریت ساختمان
2
رویکرد سیستم مدیریت
ساختمان کاربری راحت تر و
صرفه جویی انرژی است ،ولی
فضای کنترلی برای مصرف کننده
نیز مهم است .
1 Fire Alarm Access Control
2 Building Management System
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
مصرف کننده در فضای زندگی
خود با ان ها سروکار دارد و
نمای کنترل باید در اختیار
مصرف کننده قرار گیرد اما در
سیستم مدیریت ،تمام کنترل در
اختیار اپراتور حرفه ای قرار دارد.
3 touch panel
28
تو گـو
گف
مدیران سازمانی
29
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
تو گو
گف
مدیران سازمانی
پویه نوریان | سازمان نظام مهندسی کشور از جمله نهادهایی است
که می تواند نقش مهمی را در ایجاد زیرساخت های توسعه ای در صنعت
اتوماسیون ساختمان ایفا کند .چه در بستر توسعه و پیاده سازی تجهیزات
فنی-مهندسی و چه در عرصه اموزش ،نظام مهندسی کشور نیازمند
تدوین سیاست های کالن و راهبردی در صنعت هوشمندسازی است.
برای انکه بدانیم تاکنون چه برنامه ها و راهکارهایی از سوی این سازمان
نظام مهندسی کشور؛
سیاست ها و راهکارهای
هوشمندسازی
س کمیته تخصصی مکانیک سازمان نظام
ارائه شده با رامین کرمی ،رئی
مهندسی استان تهران ،گفت وگو کردیم که شرح ان را می خوانید.
در ابتدا خالصه ای از عملکرد سا ل های اخیر خود را در سازمان
نظام مهندسی بفرمایید.
به عقیده من ،از نظر خالهای مهندسی مکانیک و بخش تاسیسات ،ایران
بیش از صد سال از کشور های اروپایی عقب است و همین موجب کم شدن
عمر ساختمان های ما شده است .برای رفع این مشکالت کارهای خوبی
در سازمان انجام شده است :بحث نظارت مکانیک در ساختمان های زیر
رامین کرمی ،دانش اموخته کارشناسی ارشد مکانیک از دانشگاه
س کمیته تخصصی
تربیت مدرس ،عضو هیئت مدیره و رئی
مکانیک سازمان نظام مهندسی استان تهران است .وی سال ها
در زمینه تاسیسات مکانیک در شرکت های مشاور و نیز در وزارت
نفت ،سازمان انرژی و بهینه سازی مصرف سوخت مشغول به
کار بوده و از سال 94به عضویت سازمان نظام مهندسی تهران
در امده است.
1500متر در شهر تهران اجباری شده؛ در مبحث زیرساخت ها تالش های
بسیاری صورت گرفته و سازمان نظام مهندسی ،در جایگاه اولین متولی
در کشور ،کنفرانس ملی «نقش مهندسی مکانیک در ساختار شهری»
را برنامه ریزی و اماد ه برگزاری کرده است .دیدگاه ما در این کنفرانس
انتقال تجربه صنعتگران و مهندسان با سابقه و ارتقاء پایه بوده است.
تالش می کنیم با کمک دستاوردهای این کنفرانس سند جامع چشم انداز
مکانیک ساختمان را تدوین کنیم و امیدواریم با مسئولیتی که بر عهده ما
گذاشته شده به بهترین نتیجه تا پایان دوره دست یابیم.
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
30
با اینکه اشاره کردید کارهای مفیدی در این سا ل ها انجام
شده ،نقشی از فناوری اتوماسیون ساختمان در ساختمان اصلی
نظام مهندسی تهران به چشم نمی اید .ایا برنامه ای برای این
ساختمان دردست دارید؟
یکی از بزرگترین دغدغه های ما در سازمان نظام مهندسی استان تهران
استیجاری بودن این ساختمان است .ملک این ساختمان متعلق به
استان قدس رضوی است ،اما مصوبه سازمان برای خرید ملکی جدید
برای رفاه مهندسان و نیز مرکز تفریحی-ورزشی
ت ان
به مجمع ارسال شده که قرار است زیرساخ
با به روزترین ساختمان های حال حاضر از نظر
در حال حاضر ،با توجه به مشخص شدن نتایج گروه های تخصصی و
جایابی افراد جدید در این گروه ها ،حتما برنامه ریزی هایی انجام خواهد
شد که تدوین ایین نامه ها یا اصالح ان ها و قوانین موجود را با ضرورت
کامل به مراجع ذی صالح پیشنهاد دهیم .سیستم هوشمندسازی چه
در بحث مکانیک ،چه در بحث برق و الکترونیک و حتی معماری کام ً
ال
درهم تنیده است؛ به عبارت دیگر یک پروتکل ،سیستم و یا شبکه
واحدند.
پس هوشمندسازی و اتوماسیون
سازمان نظام مهندسی ،درجایگاه اولین
متولی درکشور،کنفرانس ملی «نقش
امکانات ،تجهیزات و علم مهندسی برابری کند .در
حال پیگیری هستیم تا ساختمانی با تمام امکانات
دیدگاه ما دراینکنفرانس انتقال تجربه
تفریحی بزرگی شایسته 120هزار مهندس استان
تهران در منطقه 22ساخته شود.
البته نیاز ماست و فقط این نیست که ترجیح
مهندسی مکانیک درساختارشهری» را
برنامه ریزی و اماد ه برگزاری کرده است.
و با کیفیت در شان نظام مهندسی تهیه و مجتمع
یک نیاز است و نه ترجیح.
دهیم هوشمندسازی انجام شود .مثال زیر
پاسخ مناسبی برای این سوال است:
صنعتگران و مهندسان با سابقه و ارتقاء
یکصد و ده سال پیش در شهر لندن 50 ،متر
پایه بوده است .تالش می کنیم با کمک
دستاوردهای اینکنفرانس سند جامع
زیرساخت شهری وجود داشته است اما ما
چشم اندازمکانیک ساختمان را تدوینکنیم
در ساختمانی که در حال رایزنی برای خرید ان هستید
سیستم اتوماسیون ساختمان انجام خواهد شد ؟
ً
قطعا به طور کامل این اتفاق خواهد افتاد .اتوماسیون یکی از الزامات
ساختمان است که با مدیریت سطح مصرف انرژی و افزایش سطح
اسایش ساکنین ارتباط خطی دارد.
با توجه به الزام اتوماسیون ساختمان ،ایا برنامه ای برای
ایین نامه ا ی کردن ان شبیه ضوابط اتش نشانی درحال اجرا دارید؟
یکی از وظایف سازمان نظام مهندسی ،برقراری پیوند و نظم دادن امور
مهندسی و افزایش سطح دانش مهندسی است .یکی از وظایف این
هنوز در زیرساخت های 10متر اول شهرمان
ضعیف عمل می کنیم ،چون که در بخش
تاسیسات کمبود داریم .از سویی ،بحث اتوماسیون بعد از تاسیسات
مطرح می شود و ما در این بخش فاصله بیشتری از دنیا داریم .ما در
کشوری با مصرف انرژی و االینده های محیطزیست بسیار زیاد هستیم،
تحت فشار های بین المللی هستیم و بیماری ها رو به رشد است .برای رفع
همه اینها باید بتوانیم مصرف سوخت را کنترل کنیم ،سوخت های پاک و
فناوری های به روز وارد کنیم و تجهیزاتی داشته باشیم که این ها را کنترل
کند .سیستم اتوماسیون یا هوشمندسازی می تواند این عوامل را کالیبره
کند .اتوماسیون هر چقدر دقیق تر و با جزئیات بیشتری اعمال شود نتایج
بهتری خواهیم گرفت.
در بحث اتوماسیون ،جدا از مهندسانی که اعضای سازمان اند،
سازمان که از ان غفلت شده تهیه و پیش نویس ایین نامه ها و پیشنهاد
ان ها به مراجع صدور پروانه یا مراجع تدوین قانون است .مثل مرکز
برای اگاهی کل جامعه از کارفرما گرفته تا طراحان و فعاالن دیگر
دوره خاصی درنظر دارید؟
تحقیقات مسکن که پیش نویس ها را برای مراجع قانون گذار تهیه
ما در بخش مهندسی سه زیرشاخه طراحی ،نظارت و اجرا داریم .در
می کنند و این ها باید از دل سازمان های مردم نهاد ()NGOو انجمن های
بخش اجرا ،بر اساس قانون ،کار باید در دست مجری ذی صالح باشد
تخصصی در بیاید .خوشبختانه برای این سرفصل هم بودجه و هم
ولی در تهران متاسفانه شهرداری به ان تمکین نکرده است و افراد بدون
کمیسیون اموزش و پژوهش وجود دارد ،اما با توجه به حجم بسیار زیاد
صالحیت این کار را انجام می دهند که بزرگ ترین نقص ان اجرانشدن
کار در سازمان نظام مهندسی و نیاز به برنامه ریزی ،تا کنون چندین مبحث
قانون است.
اموزش و تحقیقات و افزایش خدمات رسانی مهندسین را پیگیری
کرده ایم و به نتایج رضایت بخشی رسیده ایم.
شما کسی را سراغ دارید که پزشک نباشد ولی [به شکل رسمی] طبابت
کند؟ این اتفاق در مورد مهندسی می افتد .افراد بدون صالحیت به دالیل
31
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
مختلف این کار را انجام می دهند که پی امد ان ناتوانی ما در اجرای جزئیات
تا قسمت های دیگر .یک کمیسیون انرژی و محیط زیست هم داریم
است .نهادهای مرتبط باید با وزارت خانه ها و سازمان نظام مهندسی و
که در ان مباحث تلفیقی و فرا رشته ای به شکل کلی تر و نه چندان موازی
شهرداری هماهنگ باشند تا این فاصله از بین برود.
پیگیری می شود.
نظام مهندسی سازمانی است متشکل از اعضای مهندسین و
از این رو باید پیگیر موضوع باشد ،چون ممکن است عموم جامعه
به موضوع محیط زیست اشاره کردید .با توجه به اینکه یکی
را به این مسئله بدبین کند .چه پروتکلی را پیش بینی کرده اید و
چه برنامه ای دارید؟
از مشکالت ما در کالن شهری مثل تهران بحث های محیط زیستی
و شهر سبز است ،ایا در این زمینه برنامه ای دارید؟
بخش نظام مهندسی اقدامات خود را انجام داده است :دوره های
کارهای خوبی انجام شده مثال در بحث اب در فضاهای کمتر از 1500متر
اختیاری در گروه های تخصصی برای
مربع شهرداری به مهندسی مکانیک تمکین
مهندسین تدارک دیده شده که وزارت خانه
ما در کشوری با مصرف انرژی و االینده های
ان را پیش بینی نکرده است .جزء دوره های
محیطزیست بسیار زیاد هستیم ،تحت
ارتقاء پایه نیست ولی ما با هزینه های بسیار
فشار های بین المللی هستیم و بیماری ها رو
به رشد است .برای رفع همه اینها باید بتوانیم
کم و گاه رایگان برگزار می کنیم و مهندسان
مصرف سوخت را کنترل کنیم ،سوخت های
می توانند دانش خود را به روز کنند و
پاک و فناوری های بهروز وارد کنیم و تجهیزاتی
تجهیزات نو را بشناسند .در واقع هزینه ها،
داشته باشیم که این ها را کنترل کند.سیستم
اتوماسیون یا هوشمندسازی میتواند این عوامل
مکان ،مواد پژوهشی و اساتید را ما تقبل
را کالیبره کند .اتوماسیون هر چقدر دقیقتر و
می کنیم تا مهندسان توانایی شرکت در ان
با جزییات بیشتری اعمال شود نتایج بهتری
خواهیم گرفت.
را داشته باشند و سطح علمی و اموزشی
و دانش فنی و حرفه ای شان افزایش یابد.
در بخش فرهنگی هم اقدامات خوبی انجام شده است؛ مشاوره رسانه ای
سازمان ،دیدگاه های هیئت مدیره سازمان را در غالب برنامه های اموزشی و
فرهنگ سازی طراحی و پیاده سازیکرده اندکه پیگیری می کنیم وبرای عموم
اطالع رسانی خواهد شد .عمر مفید ساختمان های ما حداقل 30سال است
ولی در اروپا این عدد به 100سال می رسد .افزایش عمر مفید ساختمان به
میزان یک سال ۴ ،هزار میلیارد تومان به بودجه و منابع کشور کمک می کند،
منابعی که برای نسل های اینده است و باید از ان ها صیانت شود.
ایا دوره های اموزشی تخصصی درحوزه اتوماسیون ساختمان
برای مهندسین تعریف شده؟
در بخش مکانیک و سیستم های هوشمند موتورخانه و تهویه مطبوع
سرفصل هایی را تعریف کرده ایم و دوره های اموزشی با اساتید مسلط و با
دیدگاه های صنعتی در حال تدوین است.
پس در بخش BMSو EMSبه طور کامل وارد نشده اید؟
بیشترین تمرکز ما در قسمت تهویه مطبوع و مکانیک تاسیسات بوده
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
32
نمی کرد،ما در این بحث اب و محیط زیست
را یکی می دانیم و مهندسی مکانیک را برای
حفظ منابع زیرزمینی وارد عمل کرده ایم.
بیشتر ساختمان های ما به فاضالب شهری
متصل است .در نتیجه ،فسفات و نیترات
سفره های زیرزمینی را باال می برد و این
سفره ها را الوده می کند.
اصالحی که انجام شد این بود که فاضالب ها
حتما به سمت اگوی شهری و اب باران نیز
حتما به سمت چاه های جذبی هدایت شود .این اتفاق دو نتیجه مفید
در حال جایگزینی شان هستیم .همچنین از مهندسانی که طراحی خود را
را دربر داشت:
به این سمت می برند استقبال می کنیم.
اول سالم سازی و تقویت سفره های اب زیرزمینی تهران است .دوم با
توجه به مشکالت پیش رو در کمبود اب ،خطوط اگوی شهری اهمیت
ویژه ای دارد و برای ظرفیت ویژه ای از فاضالب طراحی شده است .قرار
نبوده اب سطح شهر تهران را داخل خود جمع کند و با یک بارش سنگین
ً
شدیدا تحت فشار قرار گیرد و به شبکه
یا متوسط ،مناطق پایین دست
خسارت بزند.
مورد دوم این است که حدود 40تا 42درصد سوخت کشور مصرف
خانگی دارد و بیشتر ان صرف موتورخانه ها می شود .عمر موتورخانه ها
اغلب به چند دهه گذشته برمی گردد و فناوری قدیمی ان ها بازده دیگ ها
را حداکثر تا 70-60درصد تامین می کند .دمای خروجی دودکش به
۳۵۰-۲۰۰درجه سانتی گراد می رسد که فاجعه است و ترکیبات نسوخته
و دمای زیاد سبب این الودگی می شود .در مقابل ،امروزه در اروپا
فناوری هایی اجباری شده که دمای خروجی دودکش ان ها ۷۰-۶۰درجه
سانتیگراد است .ما نیز از وقتی به ضرورت این نیاز پی بردیم ،در حال روی
ی هستیم و خوشبختانه ،پس از مبحث 17استاندارد،
اوردن به این فناور
با توجه مشکالتی که کالن شهری مثل تهران با ان مواجه
است ایا اجرای هوشمندسازی ساختمان ها می تواند به گسترش
فضای سبز و شاخصه های زیست محیطی کمک کند؟
کالن شهر تهران با حدود 7میلیون نفر جمعیت بسیار به هوشمند سازی
نیاز دارد و اگر انجام نشود نوعی خیانت است .با این مصرف انرژی زیاد،
اگر کنترل نشود ،الودگی سر به فلک خواهد گذاشت .تا کی می خواهیم
منابع زیرزمینی را استفاده کنیم و این منابع را مدیریت نکنیم؟
باید با تامین زیرساخت های صنعتی و انتقال فناوری های قدیمی به
فناوری های نو این منابع را حفظ کنیم .دولت باید بودجه های الزم را
برای این منظور تامین کند.
ما در سازمان نظام مهندسی ،در جایگاه بازوی نظارتی و مهندسی
دستگاه های کشور ،می توانیم با ارائه خدمات مهندسی سطح دانش را
ارتقاء دهیم ولی باید سیاست گذاری درست انجام شود و دسترسی
عموم برای این فناوری ها راحت شود.
وظیفه نهادهایی مثل سازمان بهینه سازی مصرف سوخت و نهادهای
اجرایی است که در این موضوعات سرمایه گذاری کنند .این سیاست ها در
درون دولت هم در حال پیگیری است و انشالله بعد از برجام و جا به جایی
دولت شتاب بیشتری هم پیدا می کند.
شما برای اینکه سازمان نظام مهندسی بتواند نظارت و
بازرسی را به طور کامل انجام دهد چه راهکاری دارید؟ و با توجه
به اینکه فرمودید وظیفه سازمان تدوین مقررات است و اجرایی
کردن ان ها در وظایف شما نیست برنامه ای برای همکاری با
سازمان های باالدستی دارید که برون داد مناسب از این طرح ها
را ببینیم؟
در اینجا نیاز به هماهنگ کننده بسیار ضروری است؛ به طوری که از سازمان
نظام مهندسی نیرو بخواهد ،از سازمان بهینه سازی که برچسب استاندارد
و غیر استاندارد را تهیه کرده است و وزارت مسکن که متولی اجرای قانون
استاندارد است نیرو بگیرد ،و از ما نیز به عنوان بازوی اجرایی کمک بگیرد.
خودشان به عنوان قانون گذار حضور داشته باشند ،سازمان تحقیقات
مسکن و هر نهاد ذی صالح دیگر حالجی کنند و سندی را به صورت قانون
تدوین کنند.
ما در سازمان نظام مهندسی وظایف خود را در همه مراحل به درستی
33
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
انجام خواهیم داد .مجری های قانونی می گذاریم ،طراحی ها را به
اختیارشان بگذاریم .در همه جای دنیا انجمن ها سیاست گذاری می کنند
سمت طراحی فاز 2پیش خواهیم برد ،زیرساخت ایجاد خواهیم کرد،
تا بدنه دولت الغرتر و چابک تر شود و ما نیز هم پتانسیل الزم و نفرات
کنفرانس و نشست های چالشی برگزار خواهیم کرد ،از صاحبان فکر
متخصص بسیاری داریم .اکنون نیاز به کمک رسانه های جمعی داریم تا
و سیاستمداران دعوت می کنیم و اعالم می کنیم به عنوان بزرگ ترین
ذهنیت ما را به درستی انتقال دهند و باعث فرهنگ سازی شوند .در بحث
سازمان مردم نهاد 1تهران با داشتن 120هزار عضو خدمات قابل قبولی به
اطمینان سازی امار ها گویا هستند .از وقتی نظام مهندسی ایجاد شده با
نهادهای گوناگون می دهیم.
اینکه مشترکین 10برابر شده اند اما %17کاهش تلفات داشته ایم و این
از تمام مسئولین و اساتید خواهش می کنم هر جا احساس نیاز کردند
خود امار بزرگی در بخش ساخت و ساز و مقاوم سازی محسوب می شود.
از تمام توان ما استفاده کنند و حتی بودجه خود سازمان را در بخش
در بخش تاسیسات ،دهه گذشته را نمی توان با دهه حاضر مقایسه
اموزش و پژوهش و ترویج هزینه می کنیم چون احساس می کنیم
کرد .کیفیت مصالح ساختمانی ،اسکلت ،فلزات مختلف ،بدنه ها و
وظیفه ملی ماست.
معموال در همه جای دنیا
انجمن هایی که از افراد حقوقی و
حقیقی تشکیل شده دولت ها را به
سمت سیاست گذاری سوق می دهند.
از انجا که ساختار اصلی نظام مهندسی
بیشتر طراحی ،نظارت و اجراست و با
توجه به کاستی هایی که در بخش اجرا
و کمبود های اتوماسیون و امنیت و
اسایش وجود دارد ،به جز استقبال
از همکاری ،ایا راه حل دیگری برای
عایق های صوتی و حرارتی همه تغییر کرده
حدود 40تا 42درصد سوخت کشور مصرف
خانگی دارد و بیشتر ان صرف موتورخانه ها
می شود .عمر موتورخانه ها اغلب به چند دهه
گذشته برمی گردد و فناوری قدیمی ان ها
و این نشان دهنده سیاست گذاری های دولت
برای استفاده از نیروهای متخصص این نوع
خدمات است.
بازده دیگ ها را حداکثر تا 70-60درصد تامین
همچنین واردات و حمایت از تولید داخلی،
می کند .دمای خروجی دودکش به ۳۵۰-۲۰۰
این ها همه کالف هایی هستند که به هم
درجه سانتی گراد می رسد که فاجعه است
و ترکیبات نسوخته و دمای زیاد سبب این
متصل اند و از هم جدا نیستند.
الودگی می شود .در مقابل ،امروزه در اروپا
فناوری هایی اجباری شده که دمای خروجی
دودکش ان ها ۷۰-۶۰درجه سانتیگراد است.
هل دادن و تسریع اقدامات دولت
در پایان اگر سخنی دارید بفرمایید.
خود را مسئول می دانیم تا حدتوان سطح
کیفیت خدمات به مردم را بیشتر کنیم.
دارید؟
امیدواریم همه مسئولین و اعضای دست اندرکار در پی رشد مملکت
ما با شورای شهر قدیم و جدید که به تازگی انتخاب شدند ارتباط نزدیک
باشند و شاهد روز های بهتری در صنعت ساختمان و تاسیسات و
داریم و از همه کمیسیون های شورای شهر خواسته ایم افراد متخصص در
مخصوصا بهینه سازی مصرف انرژی باشیم.
1 N.G.O
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
34
سیستم ها
35
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
سیستم ها
سیستم مدیریت انرژی
ساختمان
مزاده | در بیشتر کشورهای جهان مصرف انرژی در
رامین احتشا
ساختمان ها حدود ۴۰درصد از کل انرژی مصرفی را به خود اختصاص
می دهد .در کشور ما ایران نیز مطابق با نمودار جریان انرژی در سال
،۱۳۹۳از کل مصرف نهایی انرژی ایران -برابر با ۱۱۶۰٫۶میلیون بشکه
معادل نفت خام -حدود ۳۸درصد در بخش ساختمان های خانگی
و تجاری و عمومی صرف می شود که از این مقدار حدود ۸۶درصد به
مصرف انرژی های فسیلی و حدود ۱۴درصد به مصرف برق وابسته است.
ن بر این ،امار نشان می دهد که در بین مولفه های مصرف انرژی در
افزو
ساختمان ،مصرف کنندگان عمدۀ انرژی سیستم های تاسیسات مکانیکی و
الکتریکی هستند ؛ بنابراین توجه ویژه به عوامل موثر در میزان مصرف انرژی
در فرایندهایی نظیر سرمایش ،گرمایش ،تهوی ه مطبوع و همچنین روشنایی
ساختمان تاثیر به سزایی در بهینه سازی مصرف ساختمان دارد.
ْ
از سال ،۱۹۷۳کاهش مصرف انرژی در ساختمان ها به عنوان مسئلۀ مهمی
در اروپا مطرح شد و کارخانه های بزرگ اروپایی فعال در زمینه های کنترلی و
الکترونیکی،کاردرحیطه سیستم های مدیریت انرژی ساختمان 1را اغازکردند .
این کارخانه ها به سه دسته تقسیم می شوند :
گروه : Aشرکت هایی که به شکل خاص در زمینۀ کنترل مشغول به کارند.
گروه : Bشرکت هایی که در زمینۀ ( RMSسیستم های مدیریت ازراه دور)
کار می کنند و جزء شاخۀ الکترونیک محسوب می شوند .
گروه : Cشرکت هایی که در زمینۀ تجهیزات الکترونیکی و کنترلرهای صنعتی
مشغول به کارند.
1 Building Energy Management System
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
36
حدود 40تا 42درصد سوخت کشور مصرف
خانگی دارد و بیشتر ان صرف موتورخانه ها
می شود .عمر موتورخانه ها اغلب به چند دهه
گذشته برمی گردد و فناوری قدیمی ان ها
بازده دیگ ها را حداکثر تا 70-60درصد تامین
می کند .دمای خروجی دودکش به ۳۵۰-۲۰۰
درجه سانتی گراد می رسد که فاجعه است
و ترکیبات نسوخته و دمای زیاد سبب این
الودگی می شود .در مقابل ،امروزه در اروپا
فناوری هایی اجباری شده که دمای خروجی
دودکش ان ها ۷۰-۶۰درجه سانتیگراد است.
از بین این سه گروه ،شرکت های دستۀ ،Cدر زمینۀ BMSو کنترل موثرتر
عمل کرده اند .این شرکت ها به دلیل بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان
و همچنین هوشمند سازی ساختمان وارد عمل شده اند و محصوالت ان ها
بهترین خدمات را در زمینۀ مدیریت انرژی ،حفاظت منزل و ابزار خدماتی
ارائه می دهد.
در زمینۀ طراحی و پیاده سازی این محصوالت ،عالوه بر اروپا ،امریکا و ژاپن
ً
حدودا
نیز وارد کار شده اند و پیشرفت های چشمگیری داشته اند .در ابتدا (
از سال ۱۹۷۳تا ) ۱۹۹۰دولت ها از این فناوری ها حمایت نکردند ،اما پس از
مشاهدۀ کارایی مناسب ان در کاهش مصرف انرژی و همچنین راحتی افراد
برخی دولت ها سیاست های حمایتی را درپیش گرفتند.
نخستین تولید کنندۀ محصوالت کنترلی در زمینۀ BMSکه حامی دولتی
داشت ،Merlin-Gerinتولید کننده فرانسوی بود .اگر مسئلۀ BMSرا
به دو بخش تقسیم کنیم و منظور از بخش اول ،مبحث حفاظت مانند
ً
حدودا ۱۰درصد از کل ساختمان های اروپا از سال
سیستم های االرم باشد،
۱۹۹۰تاکنون به ان مجهز شده اند و اگر منظور از بخش دوم ،فقط مدیریت
انرژی در ساختمان باشد ،فقط ۵درصد کل ساختمان های اروپا به ان مجهز
شده اند .علت این امر قیمت باالی این فناوری برای مصرف کننده است که
استقبال نامناسب افراد از BMSرا سبب شده است.
با توجه به این موضوع ،طراحی سیستم ها با قیمت کمتر در این زمینه ،در
رواج این سیستم ها حتی در کشورهای غیرصنعتی نیز اهمیت خاصی دارد.
37
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
محمد عمادی | واژه های سیستم مدیریت ساختمان و سیستم
ً
تقریبا تمامی
مدیریت انرژی ساختمان معمو ًال در عمل معادل یکدیگرند.
سیستم های BMSبه نوعی مدیریت انرژی را در خود دارند ،به عنوان یک
گزینه اختیاری ،بنابر این همگی را می توان «سیستم مدیریت انرژی
ساختمان» نامید .
بعضی از مزایای سیستم مدیریت انرژی ساختمان عبارتند از:
افزایش عمر مفید تجهیزات و کاهش نرخ خرابی ان ها
یکی از قابلیت های سیستم BMSجمع اوری اطالعات دقیق از تمامی
تجهیزات حرارتی و برودتی نظیر فن ،پمپ ،فیلتر ،شیرهای برقی ،دمپرها،
ی– ترانس،
چیلر ،بویلر و نیز تجهیزات الکتریکی نظیر ژنراتور برق اضطرار
تابلوی برق UPS ،و ...بر روی کامپیوتر پست مرکزی است که می توان
این اطالعات را برای مدت طوالنی ذخیره کرد .
مزایای اصلی سیستم
مدیریت انرژی ساختمان
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
38
با دریافت سریع هشدار خرابی تجهیزات و رفع سریع عیب ان ها می توان
عمر مفیدشان را افزایش داد .همچنین ،با انالیز اطالعات و تصمیم گیری
به موقع و منطقی می توان نرخ خرابی را کاهش داد .برای مثال ،طبق
برنامه می توان تصمیم گرفت که اگر یک پمپ در ۶ماه گذشته ۴مرتبه
برای رفع نواقص فنی تعمیر شده است ،تعویض پمپ منطقی تر است یا
تعمیر مجدد ان .
کاهش هزینه های نگهداری و راهبردی و
کاهش تعداد پرسنل
نگهداری و راهبری تاسیسات تهویه مطبوع در
ساختمان های بزرگ نظیر برج های تجاری ،اداری
و بیمارستان ها با مشکالت فراوانی همراه است .
زمانی که کنترل این تاسیسات با سیستم های
مسائل و مالحظات مربوط به امنیت و
واژه های سیستم مدیریت
ایمنی زندگی
ساختمان و سیستم مدیریت
انرژی ساختمان در عمل
2
در اینجا هم مثل ساختار کلی BMSیک ساختار
ً
تقریبا
معادل یکدیگرند.
تمامی سیستم های BMS
هرمی داریم که در راس هرم سیستم امنیتی کل قرار
به نوعی مدیریت انرژی را
دارد .نکات زیر در این مسئله مطرح است:
در خود دارند و همگی را
• رویت وضعیت امنیتی ساختمان و تسلط کامل بر
می توان «سیستم مدیریت
همه جای ساختمان؛
انرژی ساختمان» نامید .
متکی به خود 1با کنترل های ساده انجام می شود ،از
3
• سیستم های امنیتی مثل اشکارسازی اتش و گاز؛
4
اندازه گیری های معمولی ( Gageها) برای سنجش پارامترهای مختلفی
• کنترل ورود و خروج های ساختمان و دسترسی به اطالعات ورودی ها
نظیر درجۀ حرارت ،فشار ،رطوبت و ...استفاده می شود .گروه راهبری
و خروجی ها؛
مقادیر متغیرها را از روی Gageها ،و وضعیت و سالمت تجهیزات را با
• امکان شناسایی اتوماتیک افراد در ساختمان با استفاده از عکس ان ها؛
حضور و مشاهدۀ فیزیکی یادداشت می کنند و برنامۀ تعمیراتی و راهبری
• هشدارهای مربوط به اتش سوزی های احتمالی؛
خود را تدوین می کنند که این امر ،وقت گیر و نیازمند پرسنل بسیار است .
• استفاده از کارت های هوشمند و کددار برای افراد استفاده کننده؛
در عوض در سیستم ،BMSسنسورها اندازه گیری پارامترها را به عهده
• فراخوانی افراد یا اطالعات به صورت از راه دور.
5
6
7
دارند و انتقال اطالعات ان ها به کامپیوتر مرکزی به اسانی و بالدرنگ انجام
8
9
2 Security and Life Safety
3 Security Monitoring
4 Safety Systems
5 Access Controls
6 Photo ID
7 Fire Alarms
8 Smart Card
9 Remote Paging
می گیرد و وضعیت سالمت یا خرابی تجهیزات نیز از راه سنسورها و با
وارسی تابلوی برق این تجهیزات به سادگی در کامپیوتر میسر می شود.
1 Stand alone
39
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
کاربرد سیستم های BEMS
سیستم های مدیریت ساختمان در مواردی موجب صرفه جویی در
بهینه سازی مصرف انرژی
در سیستم های مدیریت
ساختمان
مصرف انرژی می شوند و در موارد دیگر به طور کلی مصرف انرژی را
مدیریت می کنند .سعی می کنیم با چند نمونه این موارد صرفه جویی و
مدیریت انرژی را روشن تر بیان کنیم .
مدیریت انرژی توسط برنامه زمان بندی
گاهی اوقات سیستم های اتوماسیون یا مدیریت ساختمان دارای یک
برنامه زمان بندی برای روشن و خاموش کردن تجهیزاتند .معمو ًال این
سیستم های مدیریت ساختمان موجب صرفه جویی در مصرف انرژی
برنامه بسیار ساده است ،به گونه ای که در زمان هایی که احتیاجی به
یا مدیریت انرژی می شوند .در ادامه ،نخست تفاوت بین صرفه جویی و
کاربرد سیستم نیست ان را خاموش و در اوقاتی که به ان نیاز هست
بهینه سازی مصرف انرژی با مدیریت انرژی را شرح داده و سپس موارد
روشن می کنند .از انجا که چنین برنامه ای به صورت سیستماتیک موجب
صرفه جویی و مدیریت انرژی ساختمان را توضیح می دهیم .
جلوگیری از اتالف انرژی می شود ،نوعی مدیریت انرژی است .
مدیریت انرژی توسط ناحیه بندی یا تشخیص حضور افراد
هرگاه جلوگیری از استفادۀ نادرست،
اتالف و نشت انرژی ( صرفه جویی)
به صورت یک برنامۀ سیستماتیک
برای چگونگی کنترل ،بدون اثرگذاری
بر نیازهای اصلی فرایند دراید ،بدان
«مدیریت انرژی» می گویند .
به طور خالصه مدیریت انرژی یعنی
یک برنامۀ کنترل سیستماتیک برای
صرفه جویی مصرف انرژی
تفاوت صرفه جویی مصرف انرژی با مدیریت انرژی
صرفه جویی جلوگیری از استفاده نادرست ،اتالف و نشت کردن منابع
یا انرژی است؛ درحالی که مدیریت انرژی به پیاده سازی برنامه ای
سیستماتیک برای چگونگی کنترل ،استفاده منطقی از انرژی و همچنین
کاهش تلفات به حداقل ممکن ،بدون اثرگذاری بر نیازهای اصلی یک
فرایند ،گفته می شود .
بنابراین هرگاه جلوگیری از استفادۀ نادرست ،اتالف و نشت انرژی
( صرفه جویی) به صورت یک برنامۀ سیستماتیک برای چگونگی
کنترل ،بدون اثرگذاری بر نیازهای اصلی فرایند دراید ،بدان «مدیریت
انرژی» می گویند .به طور خالصه مدیریت انرژی یعنی یک برنامۀ کنترل
سیستماتیک برای صرفه جویی مصرف انرژی.
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
40
بعضی مواقع سیستم های اتوماسیون با مدیریت ساختمان ،سیستم ها
را بسته به ناحیه قرارگیری یا بسته به وضعیت حضور افراد تنظیم
می کنند .برای مثال ،در برخی نواحی ساختمان که خالی از سکنه است
یا در مواقعی که در یک ناحیه از ساختمان افراد به صورت موقتی حضور
لحاظ خاموش یا روشن بودن ،بلکه میزان مصرف انرژی ان نیز باید با
ندارند ،دستگاه های تهویه هوا را خاموش یا در حالت حداقل مصرف
سیستم های BAS1یا BMSبه شکل مناسب تنظیم شود .این تنظیم ،در
انرژی تنظیم می کنند .چنین برنامه ای ،مانند حالت قبل ،به صورت
صورت حلقه بسته بودن سیستم ها ،با تنظیم مقادیر مرجع روی دستگاه ها
سیستماتیک موجب جلوگیری از اتالف استفاده غیرمنطقی شده و
انجام می شود و در صورت حلقه باز بودن ان ها با تنظیم سیگنال کنترل
بنابراین نوعی مدیریت انرژی است .
( فرمان) مناسب به ان ها صورت می گیرد .
صرفه جویی ازراه تنظیم مقادیرمرجع مناسب روی سیستم ها
اثر مهم تر سیستم های مدیریت ساختمان بر نحوۀ مصرف انرژی ،تنظیم
دقیق و مناسب میزان انرژی مصرفی در هر وضعیت برای هر دستگاه
است .برای مثال ،سیستم تهویۀ هوا را در یک ساختمان در نظر بگیرید.
در بازۀ زمانی ۱۱-۸صبح ،هوا چندان گرم نیست و بنابراین می توان
اثر مهم تر سیستم های مدیریت
انرژی
ساختمان بر نحوۀ مصرف
ْ
تنظیم دقیق و مناسب میزان انرژی
مصرفی در هر وضعیت برای هر
سیستم را برای مصرف کم تنظیم کرد .اما در بازۀ زمانی ظهر و عصر بین
دستگاه است .این تنظیم ،درصورت
ساعات ۱۶-۱۲نیاز به خنک کردن و تهویه افزایش می یابد و بنابراین،
حلقه بسته بودن سیستم ها ،با
باید سیستم با شدت بیشتری کار کند .سپس در بازۀ زمانی دوم عصر
تنظیم مقادیر مرجع روی دستگاه ها
انجام می شود و درصورت حلقه باز
بین ساعات ۲۰-۱۶از گرمای هوا کاسته می شود و نیاز به سرمایش
بودن ان ها با تنظیم سیگنال کنترل
ً
تقریبا نیازی به
و تهویه نیز کاهش می یابد و در نهایت در شب هنگام،
مناسب به ان ها صورت می گیرد .
خنک سازی و تهویه هوا وجود ندارد .
با توجه به مثال ارائه شده مشخص می شود نه فقط وضعیت دستگاه از
1 Building Automation System
41
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
42
تو گـو
گف
فعاالن صنعت
43
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
تو گو
گف
فعاالن صنعت
BMS
خرید تجهیزات نیست،
مجموعه ای از خدمات است
حسین حمیدیا | مرکز کنترل ایران یکی از موسسات بزرگ و فعال در اتوماسیون صنعتی و ساختمانی است و با پیشینه 4۰ساله ای که
در اجرای استاندارد سیستم های کنترل و BMSدارد ،می تواند نقش مهمی را در ایجاد الگوهای علمی و مهندسی اموزش و فرهنگ سازی در
صنعت اتوماسیون ساختمان ایفا کند .گفت وگوی اختصاصی با اقای مهندس ساسان زمانی ،مدیرعامل این مجموعه را می خوانیم.
مختصری ازفعالیت و شکل گیری مرکزکنترل ایران بفرمایید.
شرکت هانیول 1از سال 1348در ایران اغاز به کار کرد .پدر بنده در سال های
اخر قبل از انقالب اسالمی مدیریت این شرکت را بر عهده داشت و پس
از پیروزی انقالب اسالمی ،شرکت با تبدیل به نمایندگی به فعالیت خود
ادامه داد .در حال حاضر حدود 40سال است که در زمینه اتوماسیون
صنعتی و ساختمانی مشغول به فعالیت هستیم .شرکت هانیول فروش
اولین سیستم کنترل دیجیتال مستقیم )DDC( 2را در ایران در دهه
70میالدی به چاپخانه بانک مرکزی انجام داد .در سال های ابتدایی،
فعالیت شرکت مرکز کنترل ایران بر تکمیل تعهدات شرکت هانیول
متمرکز بود که بیشتر به حوزه اتوماسیون صنعتی مربوط می شد و به
تدریج اغاز پروژه های بزرگ ملی در دستور کار این شرکت قرار گرفت اما
با اعمال تحریم ها فعالیت در حوزه اتوماسیون صنعتی به اجبار کاهش
1 Honeywell
2 Direct Digital Control
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
44
یافت و شرکت به سمت پروژه های اتوماسیون ساختمانی سوق پیدا کرد.
پس شرکت به سمت خدمات مهندسی پیش رفت .درباره
این تجربه برای ما بگویید.
در بازار فعلی ،با خرید پکیج های BMSفقط ادوات و تجهیزات تهیه
نمی کنید ،بلکه سیستم می خرید .در تعامل اولیه با پیمانکارها ،مشاهده
کردیم به دلیل نداشتن تیم تخصصی در این زمینه (بنا به اقتصادی
نبودن این امر برای پیمانکاران) جزئیات فنی رعایت نمی شود ،بنابراین
برای افزایش و تضمین کیفیت کار به این مقوله وارد شدیم و عالوه بر
تهیه اجناس ،در فرایند طراحی ،مهندسی و نصب نیز فعالیت خود را اغاز
کردیم .متاسفانه چون زیرساخت های مهندسی در کارهای اجرایی -به
ویژه در سیستم های جریان ضعیف -به درستی رعایت نمی شود ،فرایند
نصب بسیار دشوار و تخصصی است.
شما در مقام پیشکسوت این صنعت بحث اموزش را هم
درپیش گرفته اید .نقش مرکز کنترل ایران را در اموزش خدمات
جنبه تجمالتی دارد و اگر بازده انرژی یا سرمایه گذاری و هزینه های ان
در این بخش واقعی نباشد ،سیستم مدیریت مصرف انرژی در هیچ
مهندسی صنعت اتوماسیون ساختمان چگونه ارزیابی می کنید؟
کجای جهان و ازجمله ایران پا نمی گیرد .از طرفی ،سلسله پروتکل های
پیش از این هیچ گاه ما به امر اموزش با دیدگاه خدمات توجه نکرده
جهانی امضا شده که ایران هم در ان عضویت دارد و همین ما را موظف
بودیم و فقط نیروهای داخلی شرکت را با پشتیبانی شرکت مادر
می کند از نظر قوانین بین المللی پایبند بهینه سازی مصرف سوخت و
(هانیول) اموزش می دادیم .اما در حال حاضر با توجه به مطلوب نبودن
انرژی باشیم.
وضعیت اموزش در این صنعت و تبعات ان ،بر خود واجب می دانیم
از طرف دیگر سیستم های تاسیساتی که در ساختمان های ما استفاده
اموزش گروهی را در برنامه های اتی این شرکت گنجانده و سهم خود
می شود مربوط به دهه ۷۰میالدی است و از لحاظ مصرف انرژی نه تنها
را در ان ایفا کنیم.
بهینه نیست ،بلکه مصرف سوخت و انرژی بسیار زیادی دارد .سیستم ها
سیستم های جریان ضعیف )ELV( 3و راهکارهای ارائه شده
باید با چه روشی انتخاب و ارزیابی شود؟
.1سیستم های مربوط به کنترل اسایش 4و مدیریت مصرف انرژی
.2سیستم های ایمنی جانی 5مربوط به اعالم و
.3سیستم های مربوط به حفاظت و دزدگیر،6
دسترسی 7و امنیت
8
تاسیسات به روز رسانی شود و سیستم های مدرن که قابلیت کنترل و
بهینه سازی مصرف انرژی دارند جایگزین سیستم های سنتی شوند.
در یک ساختمان سیستم های مختلفی وجود دارد:
اطفای حریق و کنترل دود در هنگام اتش سوزی
باید به شکل کنترل پذیر طراحی شوند .در ابتدا باید طراحی سیستم های
برای نمونه ،در امریکا سازمان ASHRAE9دستورالعمل استاندارد ملی
ASHRAE 90.1را منتشر کرده و در بازه های زمانی 3ساله به روز رسانی
می کند .هر پروژه دولتی برای دریافت بودجه
سیستم هایی که در ساختمان های ما
استفاده می شود مربوط به دهه ۷۰
ساختمانی و مصرف بهینه انرژی باشد ،تا
نه فقط بهینه نیست ،بلکه مصرف سوخت
این سه حوزه ،در حالت تجمیع و یکپارچگی
با یکدیگر ،سیستم جریان ضعیف ()ELV
باید به شکل کنترل پذیر طراحی شوند.
در قدم اول باید ببینیم خواسته ما از
هم ساختمان سازی باید طبق استانداردهای
میالدی است و از لحاظ مصرف انرژی
و انرژی بسیار زیادی دارد .سیستم ها
ساختمان را تشکیل می دهند.
باید این استاندارد را رعایت و اجرا کند .در اروپا
انجا که ساختمان ها کارنامه انرژی دارند و
چون سرمایه گذاری و بازگشت هزینه ها
تمام موارد از سوی قانون کنترل می شود.
از لحاظ اقتصادی به صرفه نیست کارفرما
در ایران هنوز سازوکار قانونی به شکل مدون
اعتقادی به ان ندارد.
نداریم .قانونی نداریم که سازنده ساختمان
سیستم های مربوط به مدیریت هوشمند
مسکونی را حتی به نصب ترموستات
ساختمان چیست؟ ایا هدف اتوماسیون
ایجاد شرایط اسایش است یا به دنبال بهینه سازی و کاهش مصرف
رادیاتوری موظف کند ،چه برسد به سیستم گران قیمت کنترل.
انرژی هستیم؟ عامل قیمت تا چه حد تعیین کننده است؟ در واقع
هر سه این عوامل بسته به نوع پروژه مهم اند .برای مثال ،در برخی
مشتریان تا چه حد از راهکارهای شما استقبال و پیروی
می کنند؟
پروژه ها با کاربری های خاصی چون داروسازی ،ناگزیریم از سیستم های
مشتریان ما شامل هر دو دسته خصوصی و دولتی هستند ،اما در واقع
اتوماسیون در ایجاد شرایط مطلوب و مورد نظر فضاها استفاده کنیم.
فاصله نیاز و خواسته مشتری با برون داد و امکانات سیستم خیلی زیاد
با توجه به اینکه در ایران انرژی با قیمت پایین ارائه می شود ،بازگشت
است .بسیاری با الفبای سیستم های کنترل اشنا نیستند و امکاناتش را
سرمایه در این حوزه بیش از 10سال طول می کشد .پس در عمل،
نمی شناسند .دلیل ان انرژی ارزان ،تجهیزات کنترلی گران و نبود اموزش
کارفرما هیچ انگیزه ای برای سرمایه گذاری در حوزه مربوط نخواهد
و فرهنگ سازی است .گاه برخی مشاورها هم با تجهیزات و امکانات
داشت .در حال حاضر ،اجرای BMSدر ساختمان برای کارفرما بیشتر
جدید اشنایی کافی ندارند و بعضی نکات را در نظر نمی گیرند .بگذارید
3 Extra Low Voltage
4 Comfort Control
5 Life Safety
6 Intrusion
7 Access
8 Security
مثالی بزنم :شما یک ساختمان دارید و براساس ان بار ( )Loadرا
9 The American Society of Heating, Refrigerating and Air Conditioning Engineers
)(ASHRAE
45
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
محاسبه می کنید و تجهیزاتی می خرید .اگر دنبال اتوماسیون ساختمان
سرمایه گذاری هستیم.
هستید تا هزینه هایتان را کم کنید ،می توانید عوامل زیادی را در نظر
در بسیاری از پروژه ها کارفرماها بسیاری از اپشن های سیستم را استفاده
بگیرید؛ مثال با دانستن زمان سکونت و ساعات اوج رفت وامد تا حدی
نمی کنند و ان را زیاده روی و تجمل گرایی می دانند .خیلی وقت ها هم
زیادی می توان در مصرف انرژی صرفه جویی کرد .با نصب شیرهای
مصرف کنندگان به دلیل عالقه یا عادت روش های قدیمی و ساده تر را
دوکاره با جریان متغیر ، 10می توانید از خنک کننده (چیلر) کوچکتری
ترجیح می دهند .اما واقعیت مهم دنیای امروز این است که سیستم های
استفاده کنید ،تغییرات دمایی را کاهش و بازده سیستم خنک کننده را
قدیمی از رده تولید خارج می شوند و ما ناچاریم به سمت سیستم های
افزایش دهید .انجام این کارها بسیار اسان است ولی خیلی از کارفرماها
جدید گام برداریم .مث ً
ال در سیستم های مرسوم در دهه 70اروپا ،بر
11
مبنای زمان سکونت شخص در منزل ،دستگاه تصمیم می گیرد چه
عادت کرده اند .توجیه انها این است که نگهداری کار را خراب میکند ،یا
ساعتی روشن شود تا دمای مطلوب تامین شود .با این عملکرد6-5 ،
چون نگهداری سخت است ک ً
ال سیستم را حذف می کنند .ولی باید در
درصد در مصرف انرژی صرفه جویی می شود ولی چون به چشم نمی اید
نظر داشت یک ساختمان مثل یک دستگاه اتومبیل است و نیازمند
کسی ان را جدی نمی گیرد.
می ترسند به این سمت بروند .چرا؟ چون به مدل سنتی جریان ثابت
نگهداری است .شیر عمر مشخصی دارد و پس از گذراندن عمر مفیدش
ً
مسلما شیوه نگهداری از ساختمان ،کیفیت اب
باید جایگزین شود.
جریان یافته در لوله ها و یا سیستم شست وشو در عمر مفید شیر ،کویل
و سایر اجزای لوله کشی اثر می گذارد .بنابراین استفاده نکردن به دلیل
اجتناب از نگهداری توجیه درستی ندارد و در این زمینه نیازمند کار و
10 Variable Flow
11 Constant Flow
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
46
شرایط مناقصات را به طور کلی چگونه ارزیابی می کنید؛
کدام یک از عوامل «توان بازرگانی»« ،خدمات مهندسی» یا
«تخصص» اولویت بیشتری دارد؟
در مناقصات ،قیمت معمو ًال عامل تعیین کننده است .عوامل و امتیازاتی
تعریف می شود اما در نهایت ،قیمت یا هزینه ای که کارفرما درنظر گرفته
مهم ترین عامل است.
این سیستم به نظر شما نقص ندارد؟ نباید فرهنگ سازی در
تقاضای کارفرما صورت بگیرد؟
ایا اقدامی برای رایزنی با نظام مهندسی یا بخش های
مختلف دولتی در ایجاد الزام های اجرایی نصب سیستم های
به نظر من تا وقتی پیشنهادها هم سنگ نباشند ،قیمت می تواند عامل
اتوماسیون ساختمان ( )BMSانجام داده اید؟
اصلی باشد .البته مشکالتی هم وجود دارد ،مثال ممکن است دو سیستم
ما در نظام مهندسی با تولید محتوای دفترچه های اموزشی روی دو حوزه
کامال جداگانه با کارکرد متفاوت پیشنهاد شود .اینکه چه کسی با چه
کار کردیم BMS :و اعالن حریق .با این هدف همکاری کردیم تا برای
رویکردی ارزیابی را انجام می دهد بسیار تاثیرگذار است ،با این حال به
مهندسان روشن کنیم BMSکاال نیست ،بلکه خدمات و سرویس است
تجربه ثابت شده وقتی محصول نهایی هم سنگ باشد ،معمو ًال قیمت کل
و نیازمند اقداماتی است .داشتن صرف یک گروه مهندسی یا دسترسی
سازنده های بزرگ نزدیک به هم و در یک بازه قیمت است.
به محصولی از یک برند مشخص کافی نیست .باید خدمات مهندسی در
کنار بقیه عوامل قرار بگیرد تا بتوان بازخورد مناسب را از سیستم گرفت.
به نداشتن دانش تخصصی در کارفرمایان و نیز در حوزه
طراحی و خدمات نگهداری سیستم اشاره کردید .به نظر شما با
این شرایط هم سنگ سازی واقعا رخ می دهد؟
هر پروژه ای شرایط و طبیعت خودش را دارد .این که بگوییم در یک
ایا همکاری با نظام مهندسی را مفید ارزیابی می کنید؟
نتیجه ای که از اگاه سازی و اموزش کارفرمایان و مهندسین درنظر
داشتید به دست امد؟
ً
صرفا عامل قیمت دیده شده یا
پروژه
تخصص ،بسته به نوع پروژه فرق می کند.
یک پروژه از طراحی شروع می شود و
معمو ًال در شرایط هم سنگ ،شرکت هانیول
می تواند قیمت های پایین تری ارائه کند.
دیگری است اما اگر درست اجرا نشود
این موضوع را مطرح کردیم که شما فقط
یک سری برند نمی خرید ،بلکه موضوع
بهترین سخت افزار هم ناکارامد می ماند.
اصلی خدماتی است که می خواهید دریافت
این مراحل باید مشخص باشد و کارفرما
مثال یک پروژه پرزحمت را طراحی کردیم
بداند وقتی سیستم BMSرا درخواست
و قیمت دادیم ولی ضرر کردیم و ان را از
می کند باید این مراحل انجام شود و فقط
دست دادیم .این طبیعت کار بازرگانی و
به ویژه درباره خدمات مهندسی و BMS
مراحل مهندسی ،نصب و تکمیل در ادامه
ان می اید .انتخاب سخت افزار هم بحث
ً
قطعا مشکالتی هم وجود داشته است.
فکر می کنم در راه درستی قدم برداشته ایم،
کنید .برای اجرای درست این خدمات هم
پیشنهادهایی داشتیم؛ استاندارد مدونی
یک سری سخت افزار نمی خرد.
از اروپا را مطرح کردیم و گفتیم بر اساس
پروژه است ،هرچند در بسیاری موارد درست
ان پیش رویم .وارد کمیته تخصصی برق
ارزیابی نشده ایم .اینکه ارزیاب ،گروه مهندسی 80نفره یک شرکت را با
سازمان شدیم و دیدیم به جای انجام کار مهندسی ،بحث BMSدرحال
گروه 3نفره شرکت دیگر مقایسه و ارزیابی کند ،در اختیار کارفرماست نه
تبدیل شدن به بازاریابی فروشنده ها است .با اعضای هیئت مدیره و
پیمانکار .موضوع اصلی این است که کارفرما در پروژه ها هوشمندانه عمل
کمیته صحبت کردیم و انها را به سمت استاندارد ISO 16484هدایت
کند ،تا شرکت هایی با شرایط و ویژگی های تعریف شده وارد عمل شوند.
کردیم که مشتمل بر 5قسمت است :بخش اول مربوط به اجرا است که
در اخر ،رتبه بندی هم مهم است و همه شرکتها با درجات ریسک و
در ان دستورالعمل اجرایی پروژه را ارائه کردیم؛ بخش دوم سخت افزار
توان مالی متفاوت نمی توانند هر پروژه ای را انجام دهند .مثال ممکن
و بخش سوم موضوع توابع و عملکردهاست که تا حد زیادی فنی
است ما هم نتوانیم از پس یک پروژه بزرگ و ملی در حد ۵۰میلیارد
و تخصصی است؛ بخش چهارم پروتکل ها و بخش پنجم مربوط به
تومان براییم .همه عوامل ازجمله گردش مالی ،اجناس و تجهیزات،
انسجام و ارتباطات است.
پرداخت مالی به تامین کنندگان در موعد مقرر ،تحویل به موقع به کارفرما
بخش اول را به صورت کامل ترجمه و ساده سازی کردیم و انچه درنظر
و دریافت پول موثر است .مشکل ریسک زمانی هم در پروژه های ایرانی
داشتیم این بود که یک پروژه از طراحی شروع می شود و مراحل
وجود دارد ،مث ً
ال پروژه ای که قرار است 6ماهه انجام شود ۶-۵سال
مهندسی ،نصب و تکمیل در ادامه ان می اید .این مراحل باید مشخص
طول می کشد .اینها را هم باید در نظر گرفت؛ حتی ممکن است به دلیل
باشد .انتخاب سخت افزار هم بحث دیگری است اما اگر درست اجرا
شناخت کارفرما ترجیح داده شود یک پروژه به مرحله قرارداد نرسد.
نشود بهترین سخت افزار هم ناکارامد می ماند.
47
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
نتیجه انچه صورت گرفت قابل قبول است .با وجود ضعف در برخی
قسمت ها ،در مجموع کار کاملی به سرانجام رسید .در مورد طراحی
ایا می توانید یک نمونه پروژه را معرفی کنید که از دیدگاه
حرف های به اتوماسیون ساختمان طراحی شده باشد؟
سیستم های اعالن حریق نیز به همین شیوه عمل شد .در انجا هم
روشا سنتر از جمله پروژه های شاخصی است که با بهترین کیفیت
باید سطحی از استاندارد رعایت شود چرا که با جان انسان سروکار دارد.
تجهیز شده است .کارفرما به دنبال کیفیت بود و ما سعی کردیم بهترین
اینجا بحث دیگری درباره نگهداری سیستم ها مطرح می شود .به هر
راهکارها و خدمات را برای انها طراحی کنیم .از بین سیستم های
حال فعالیت شرکت محدود به نصب و راه اندازی نمی شود و نگهداری
نصب شده ،سیستم مدیریت انرژی برای کنترل دما و اعالن حریق بود.
سیستم نیز بخش مهمی از فرایند است و باید تحت استاندارد 5839
خدمات ما در این دو حوزه بسیار مناسب و باکیفیت است و قرارداد
اجرایی شود .ما تعدادی فلوچارت مرتبط با کارهای ضروری برای
پشتیبانی و نگهداری در این پروژه به عهده خود ماست که مرتب در حال
نگهداری تهیه کردیم ،مثل نحوه گزارشده ی و کنترل سیستم برای
پیگیری و بازدید هستیم.
اطمینان از عملکرد درست در دوره های نگهداری سالیانه.
این دو بخش کار بود .بخش سومی با عنوان امنیت وجود دارد که در
حال پیگیری و طراحی ان هستیم و هنوز به جمع بندی نهایی نرسیده
است .با این حال ،اعالن حریق مسئله بسیار مهم و قابل توجهی است.
در کشورهای خارجی ،شرکت های فعال در این زمینه باید دارای بیمه
مسئولیت باشند که اصال در ایران وجود ندارد و از جمله حمایت هایی
است که در ان کشورها از ان برخوردارند .چنانچه خود قراردادهای مربوط
به مسئولیت الزامات و تعهداتی ایجاب می کند و مسئولیت ان بسیار
بیشتر از درامد کسب شده اهمیت دارد .در مذاکراتی که با شرکت های
بیمه انجام دادیم اشاره کردند اص ً
ال نیازی به قبول چنین مسئولیتی
نداریم .همینجاست که خال قانونی احساس می شود.
با توجه به رشد ساخت وساز مراکز تجاری در کالن شهر تهران،
درخواست کارفرمایان برای نصب سیستم BMSچگونه بوده
ایا پس از اجرای برجام و توافق هسته ای وضعیت این
صنعت بهبود یافته است؟
بعد از برجام ،امید همه به دسترسی ساده تر به محصوالت و کاهش
هزینه هاست .ولی کماکان به دلیل مشکالت بانکی پیشرو هنوز نتیجه
ملموسی نداشته است .ما در بازکردن حساب LCهمچنان مشکل داریم
و حواله پول از راه تعدادی بانک های محدود انجام میشود .بسیاری از
شرکت های بزرگ اصال نمی توانند با ایران کار کنند چون بانک های طرف
حساب ان ها حواله پول از مبدا ایران را نمی پذیرند و هنوز این ترس
و واهمه در فضای بین المللی وجود دارد .از این رو کاالهایی که قرار
است به مقصد ایران حمل شود ،حواله ها ،فارغ از اینکه از دوبی یا بانک
مرکزی ایران صادر شود ،از سوی بانک مقصد پذیرفته نمی شود .درنتیجه
گشایش مدنظر ما از نظر بانکی هنوز حاصل نشده هرچند ارتباطات ما
با شرکت ها بهتر و اسان تر شده است .ما با شرکت چندملیتی هانیول
است ،به ویژه بعد از واقعه پالسکو تغییری را مشاهده کرده اید؟
کار می کنیم که دفتر رسمی خود را در ایران افتتاح کرده است و دارای
باید دقت داشت که ساختمان پالسکو با موضوع BMSخیلی مرتبط
گردش مالی ساالنه ۵۰میلیارد دالر است.
نبود ،چرا که ساختمانی قدیمی با قدمت ۵۰-۴۰ساله بود و مشکل اعالن
حریق نداشت .در بخش اطفای حریق کاستی هایی ناشی از سهل انگاری
اعالن حریق مسئله بسیار مهم و قابل
مدیریت ساختمان و مدیریت شهری وجود داشت .با این حال ما در
توجهی است .در کشورهای خارجی،
پروژه های خود با کارفرماه ای متعددی مواجهیم که برخی از انها نسبت
شرکت های فعال در این زمینه باید
دارای بیمه مسئولیت باشند که
به این مسئله حساسیت زیادی دارند و برخی فقط به دنبال هزینه کم و
اصال در ایران وجود ندارد و از جمله
اقتصادی اند .باالخره ساختمان ها ی تجاری باید برگشت سرمایه داشته
حمایت هایی است که در ان کشورها از
باشند ،از این رو ،بسیاری از سیستم های نصب شده راه اندازی نمی شوند
و این بیش از انکه اشکال کارفرما باشد ،ایرادی است که به شرکت های
ما در صنعت اتوماسیون وارد است .هرچند که برخی کارفرماها به این
موضوع بی توجه و بی تفاوت اند.
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
48
ان برخوردارند .چنانچه خود قراردادهای
مربوط به مسئولیت الزامات و تعهداتی
ایجاب می کند و مسئولیت ان بسیار
بیشتر از درامد کسب شده اهمیت دارد.
در پایان اگر موضوع یا نکات دیگری هست بفرمایید.
به گمان من اتوماسیون هنوز جای خود را در صنعت ساختمان ایران باز نکرده است و هنوز ساختمان ها به ان کالس کاری نرسیده اند ولی این امر در
حال تغییر و بهبود است .به ویژه با حضور شرکت های خارجی و زمینه نیاز ان ها به ساختمان هایی با طراحی هوشمند ،انتظار داریم کم کم توجهات به
این سمت بیشتر شود .در ساختمان های دولتی ،تا زمانی که منابع انرژی ارزان باشد این نیاز احساس نمی شود ،مگر انکه انرژی به قیمت واقعی
خود برسد.
ما امسال تالش هایی برای کمک به سازمان برنامه و بودجه کردیم تا کمی قیمت ها به روز و متعادل شود ولی در انجا هم نماینده کارفرما ،پیمانکار
و فروشنده حضور دارند و تعارض خواسته ها پیش می اید .کارفرما خیلی تمایلی به مدرن و به روزشدن ندارد؛ پیمانکار می خواهد فقط طبق دفترچه
راهنمای عمل پیش برود و فروشنده (که ما هستیم) بیان می کند سیستم هایی که در حال حاضر دنیا تولید می شوند فراتر از این نیازها و خواسته های
محدود کنونی است .سیستم های روزامد ،به طور قطع ،ارزان تر از سیستم های در حال خارج شدن از رده است.
49
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
فــراخـوان
هــمـــــکــــــــــاری
ماهنـامـه
از کلیه اساتید ،کارشناسان ،مهندسان و فعاالن صنعت اتوماسیون ساختمان
در زمینه های زیر دعوت به همکاری می نماید:
کتاب (تالیف یا ترجمه)
گزارش پروژه
مقاله علمی-دانشگاهی
بیان تجربیات اجرایی
یادداشت تحلیلی
گزارش های اماری سازمان ها
مطالب و محتوای خود را به فارسی سلیس
اتوماسیون ساختمان در رد ،قبول ،ویرایش،
همراه با رعایت اصول مرجع نویسی و ذکر منابع
تلخیص و اصالح مقاالت ،ازاد است.
در قالب فایل Microsoft Wordبفرستید.
ارسال اصل مطالب ترجمه شده الزامی است.
برای ارسال مطالب ،نظرات و پیشنهادات خود می توانید از راه های زیر با ما در تماس باشید.
خط ویژه۷۴۵۰۶ :
دورنــگار۲۲۶ ۹ ۴ ۶ ۷ ۹ :
ایـــمیـلinfo@Basnews.ir :
نشانـــی :تهران ،فرمانیه ،بلوار اندرزگو ،خیابان سلیمانی غربی ،پالک ،۹۰واحد ۷
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
50
تحلیل
ساختمان ها
51
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
تحلیل
ساختمان ها
اگر پالسکو
هوشمند بود ...
مژگان افروزی | بی شک سی ام دی ماه ۹۵در تقویم ایران یاداور روزی تلخ خواهد بود.
فرو ریختن ساختمان قدیمی پالسکو بعد از سه ساعت سوختن در اتش و به شهادت رسیدن
جمعی از دالوران اتش نشان و جان باختن شماری از هموطنان ،فضایی بسیار غم انگیز را بر کشور
حاکم کرد.
چگونه یک حادثه بدل به فاجعه می شود؟
بعد از حادثه ،کارشناسان در برنامه ها و نشست های مختلف به چرایی وقوع این فاجعه پرداختند.
در این میان هیچ راه حلی برای جلوگیری از تکرار خطر مطرح نشد .واقعیت این است که منع
فعالیت کسبۀ شاغل در ساختمان های غیراستاندارد و قدیمی هیچ تفاوتی با پا ک کردن صورت
مسئله ندارد و از سوی دیگر تمام نقدها و تحلیل ها پس از هر حادثه ،نوش دارویی است بعد از مرگ
سهراب .پیش از هرچیز باید به یک نکته توجه داشته باشیم :چنین حادثه ای به وسعت جغرافیای
سرزمین ما گستردگی دارد و برگزاری جلسات ،پس از وقوع بحران ،درمانی کوتاه مدت است.
در جهان امروز و در تمام کشورهای پیشرفته،
بیش از پیش به زیر ساخت های معماری اهمیت داده
بعد از حادثه ،هیچ راه حلی
برای جلوگیری از تکرار ان
می شود .بشر امروز با به کار گیری دانش و فناوری،
مطرح نشد .منع فعالیت کسبۀ
مولفه هایی چون ایمنی ،سالمت ،امنیت ،رفاه و...
شاغل در ساختمان های بدون
استاندارد و قدیمی هیچ تفاوتی
را با هم در اختیار گرفته است؛ دانشی که به جای
با پاک کردن صورت مسئله
برگزاری جلسات ستاد بحران بعد از وقوع حادثه،
ندارد و همه نقدها و تحلیل ها
تمام تمرکز خود را بر پیشگیری معطوف کرده است.
با توسعۀ فناوری های مختلف رادیویی و دیجیتالی،
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
52
بعد از هر حادثه ،نوش دارویی
است پس از مرگ سهراب.
53
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
هم اکنون امکان ثبت و بررسی و مدیریت تعمیرات ساختمان فراهم
اشنایی بیش از پیش جامعۀ مهندسی با فناوری های هوشمند؛ همکاری
امده است .در این سال ها ،انواع سیستم های مراقبت هوشمند سازه ای
میان رشته ای مهندسان معمار ،عمران ،برق و مکانیک؛ برنامه ریزی برای
ساختمان ها ،مطرح و در ساختمان های حساس استفاده شده اند.
تولید داخلی برخی اقالم؛ یکپارچه سازی سیستم ها برای عملکرد بهتر؛
سیستم های اعالن و اطفای حریق نیز از جمله
سیستم های مراقبتی در نگهداری ساختمان ها است.
سیستم های اعالن حریق فعلی بر اساس سیستم
سیم کشی است ،در صورتی که سیستم های بی سیم
ً
اخیرا توسعه یافته اند امکان ارتباط با
هوشمندی که
شبکۀ یکپارچه و متمرکز مدیریت ساختمان را دارند.
ً
اخیرا ،پروژه های زیادی برای دسترسی از راه دور
تعامل با ذی نفعان کلیدی پروژه های هوشمند (به
شاید نتوان تمام ساختمان های
قدیمی را به شکل اساسی
ً
قطعا می توان
نوسازی کرد ،اما
با صرف هزینه های منطقی
ان ها را هوشمند کرد تا ضمن
ایجاد مقاومت ساختمان در
ویژه بهره برداران) و امادگی دستگاه های اجرایی
و برنامه ریزی (به ویژه وزارت راه و شهرسازی و
شهرداری ها) ضروری به نظر می رسد.
حادثه پالسکو را می توان از چند محور ارزیابی کرد:
مقابل حوادث ،از اتالف انرژی
اول از دیدگاه مقاومت ساختمان در برابر اتش؛ دوم،
زیست کمک کرد.
مسائل سازه ای این ساختمان و سوم ،مدیریت
جلوگیری و به حفظ محیط
هشداردهنده ها و کسب اگاهی های الزم در استفاده
بحران .نحوۀ امداد و نجات و چگونگی رفتار مردم با
از سیستم اندروید و خدمات وب طراحی و اجرایی
نیروهای خدماتی مجموعۀ عواملی است که دست به
شده اند.
دست هم می دهد تا ابعاد یک فاجعه کوچک یا بزرگ شود .از این سه
بعد از حادثۀ دردناک پالسکو ،یکی از مواردی که بارها بر ان تاکید شد،
دریچه باید حادثه را واکاوی کرد.
ً
قطعا تخریب بناهای قدیمی و ازنو ساختن ان ها
قدیمی بودن سازه بود.
ساختمان پالسکو در بافت متراکم تجاری قرار داشت و نماد تجارت
هزینه ای بسیار باال را به همراه خواهد داشت .در عین حال ،بیکاری کسبۀ
در شهر تهران بود .اما معابر باریک ،رعایت نکردن استانداردهای الزم
یک ساختمان تجاری قدیمی بر چرخۀ اقتصادی بازار تولید و عرضه
در اطراف ساختمان و قدمت بیش از پنجاه سال دالیلی بوده اند که
اثرگذار خواهد بود.
دامنۀ بحران را در این حادثه باال بردند .ساختمان پالسکو ساختمان
بیایید خودمان را گول نزنیم!
سال هاست خودمان را با نصب کپسول های اطفای حریق در ساختمان ها
فریب می دهیم ،در حالی که امروزه بحث ایمن سازی بناها تعریفی
جدید دارد که امکانات خارق العاده ای را در اختیار انسان قرار می دهد.
این روزها ،یکی از ویژگی های ساختمان مدرن مجهز بودن ان ها به
فناوری های هوشمند است .وقتی حرفی از خانه های هوشمند به میان
می اید ،اولین پرسشی که مطرح می شود این است که «چقدر هزینه
ً
قطعا هوشمند سازی ساختمان ها فرایندی ارزان قیمت نیست
می شود؟»
ولی هزینه های خسارت ناشی از حوادث مختلف را هم از نظر مالی و
هم انسانی به حداقل می رساند .شاید نتوان تمام ساختمان های قدیمی
ً
قطعا می توان با صرف هزینه های
را به شکل اساسی نوسازی کرد ،اما
منطقی ان ها را هوشمند کرد تا ضمن ایجاد مقاومت ساختمان در مقابل
ط زیست کمک کرد.
حوادث ،از اتالف انرژی جلوگیری و به حفظ محی
در بسیاری از ساخت و سازهای کنونی به نظر می رسد کمتر به فلسفۀ اصلی
هوشمند سازی ،یعنی کاهش مصرف انرژی و حرکت در جهت پایداری
-ضمن حفظ رفاه ساکنان -توجه شده است .برای تحقق این مهم،
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
54
اول و اخر تهران نیست که در وضعیت خطرناک قرار دارد .از این نوع
ان ها در نظر دارند ،به طراحی و تجهیز ساختمان هوشمند می پردازند
سازه با این نوع وضعیت از نظر خطرپذیری در تهران زیاد داریم .در
ً
اکثرا همان تجهیزات عادی
-تجهیزات به کار رفته در ساختمان هوشمند
بازار تهران و اطراف همین ساختمان ،پاساژهای مختلفی با قدمت زیاد
ساختمان است و فقط برنامه ریزی و ارتباطات صحیح به ان ها داده
وجود دارد .همچنین با توجه به اینکه مالکیت این
ساختمان ها خصوصی است ،در این نوع مالکیت،
مدیریت ساختمان باید قوی عمل کند و اقدامات
ایمنی را رعایت کند.
شده است.
سیستم مدیریت ساختمان
سبب افزایش هزینه های
ساخت ساختمان می شود،
میزان صرفه جویی ناشی از
اجرای این سیستم می تواند
در مدت کوتاهی هزینه های
چگونه هوشمند شویم؟
ساختمان هوشمند به سیستمی گفته می شود که
اولیه را جبران سازد و به عالوه
سطح باالتری از اسایش را برای
ساکنان به همراه داشته باشد
برای مثال ،می توان در یک برج با تعداد طبقات
زیاد ،مواردی ا ز قبیل وضعیت کارکرد موتورخانه،
روشنایی های ساختمان ،وضعیت قفل درهای اصلی،
روشن یا خاموش بودن پله های برقی ،وضعیت
اعالم حریق یا نشت گاز و… را به صورت پیوسته
کنترل کنیم .این سیستم ها ضمن کنترل بخش های
با کمک ان بتوان تمام موارد نیاز یک ساختمان
مختلف ساختمان و ایجاد محیطی مناسب با ارائه
را کنترل و مدیریت کرد .در طراحی و اجرای یک
سرویس های همزمان ،سبب بهینه سازی مصرف
ساختمان هوشمند هر گونه ایده و نظری قابلیت اجرا و پیاده سازی دارد
انرژی ،سطح کارایی و میزان بهره وری از سیستم ها و امکانات موجود
و نمی توان در هوشمند ساختن یک ساختمان حدودی را مشخص کرد.
در ساختمان می شود .در پیاده سازی یک ساختمان هوشمند ،نیاز های
تمامی تجهیزات در یک ساختمان هوشمند پس از نصب و راه اندازی
کارفرماست که می تواند مسیر ارائۀ یک طرح کامل با امکانات مطلوب در
به وسیلۀ یک سیستم کامپیوتری برنامه ریزی و برای هر کدام از این
هوشمند سازی ساختمان را مشخص کند.
تجهیزات سناریوهای مختلفی تعریف می شود ،به همین دلیل طراحان
بسیار پیش امده است که خانه های دوست ،همکار یا اشنایانتان
ساختمان هوشمند با توجه به نیاز کارفرمایان و بودجۀ اقتصادی که
دست خوش سرقت یا طعمه حریق شده اند .در سطوح پایین تر،
باغچه هایی که در ساختمان ها به دلیل ابیاری نشدن از بین می روند،
چراغ ها و المپ هایی که از روی سهل انگاری روشن می مانند ،اتالف
بی وقفه منابع انرژی در موتورخانه ها و سیستم های سرمایشی و
گرمایشی به دلیل نبود رسیدگی درست ،تلفات جبران ناپذیر بر اثر نشت
گاز ،ترکیدگی های لوله های اب که باعث اب گرفتن ساختمان می شوند
و صدها مورد دیگر که همه از موضوعاتی اند که ما را برای داشتن یک
ساختمان هوشمند ترغیب می کنند .
هم اکنون در کالن شهرها و شهرهای بزرگ و کوچک ،به لطف پیشرفت های
مهم در حوزۀ صنعت ساختمان ،سرعت ساخت و ساز به شکل باورنکردنی
رشد کرده است .طوری که در اندک زمانی ،زمین های خالی به سرعت
پی ریزی شده و از دل ان ها بنایی زیبا متولد شده است .در این میان
واژه های هوشمند سازی ساختمان ،خانه هوشمند و ساختمان هوشمند
برای ما کام ً
ال اشنایند و شاید در طول سال بار ها در بارۀ ان ها از دوستان
یا رسانه های مختلف شنیده یا مطلبی خوانده باشیم؛ ولی سوالی که
ذهن اکثر مالکان و سازندگان محترم ساختمان را به خود مشغول
کرده است این است که در نهایت هزینۀ هوشمند سازی یک ساختمان
چه مقدار است.
55
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
با وجود اینکه اجرای سیستم مدیریت ساختمان سبب افزایش
اگر سیم کشی برق ساختمان سالخورده ای مثل پالسکو به سیستم های
هزینه های ساخت ساختمان می شود ،میزان صرفه جویی در هزینه های
هوشمند مجهز می شد ،پیش از اتش سوزی این امکان وجود داشت که از
جاری ساختمان ناشی از اجرای این سیستم می تواند در مدت کوتاهی
بروز مشکل در نقطۀ حادثه مطلع شد و تعمیرات الزم را اعمال کرد.
هزینه های اولیه را جبران سازد و به عالوه سطح باالتری از اسایش را برای
برای نمونه ،برای جلوگیری از اتفاقات ناگوار در هنگام بروز یک حادثه مانند
ساکنان به همراه داشته باشد .سیستم های کنترل هوشمند دارای سطح
ْ
حریق پیام هشداری را ذخیره و به بخش
حریق ،سیستم هوشمندِ اعالم
انعطاف پذیری باالیی هستند که می توان به راحتی ان ها را با نیازهای
کنترل ارسال می کند .همچنین شیر گاز اصلی بسته می شود و اسانسورها
مختلف منطبق کرد .همچنین در هنگام بهره برداری به راحتی می توان
در طبقات خاص متوقف می شوند .در کنار ان ،می توانیم با اعالن مسیر
عملیات تغییر و بهینه سازی را ،برای راهبری بهتر و کاهش هزینه های
خروجی (چراغ های راهنما) تمام درب های خروجی را نیز باز کنیم.
انرژی و کاهش هزینه های تعمیراتی ،انجام داد .در کنار تمام این ها،
سیستم های مدیریت ساختمان از قابلیت کنترل پذیری باالیی برخوردار
مزایای اعالن هوشمند حریق
بوده و با اجرای ساختار مناسب ،کنترل اجزای مختلف ان از سراسر دنیا
چند نمونه از امکاناتی که در طراحی سیستم اعالن حریق هوشمند
امکان پذیر است .با تعریف سطوح دسترسی مختلف می توان قابلیت
استفاده می شود عبارتند از:
کنترل پذیری اجزای مختلف را سطح بندی کرد تا امکان اعمال برخی
• اژیر خطر :در صورت بروز حادثه ،اژیر به صدا درمی اید و تا رسیدگی
تغییرات تنها برای کاربران مجاز شود و در صورت وارد کردن رمز عبور
افراد به این روند ادامه می دهد.
تعریف شده امکان پذیر باشد.
حال سوالی که برای اکثر این مجموعه به وجود می اید این است که
هزینۀ هوشمندسازی چقدر است یا در صورت بازسازی ساختمان
قدیمی ،ایا هزینه های پیاده سازی سیستم هوشمند ساختمان پذیرفتنی
است یا بهتر است از هوشمند کردن ان صرف نظر کرد.
برای محاسبۀ هزینه های هوشمند سازی یک ساختمان یا به اختصار
قیمت خانه هوشمند می بایست چند فاکتور اساسی را در نظر گرفت.
• اعالن هشدار صوتی :در صورت بروز حریق در ساختمان می توان به جای
استفاده از اژیر خطر از سیستم صوتی استفاده و پیامی را پخش کرد که
از قبل برای اتش سوزی ضبط شده است.
• قطع شیر گاز :با هدف جلوگیری از توسعۀ حریق ،به محض
تحریک شدن سنسورها ،گاز ورودی واحد قطع می شود (تا زمانی که با
حضور افراد پس از اطفاء حریق به صورت دستی باز شود).
اولین نکته ،سلیقه مالک یا سازنده است؛ زیرا به علت گستردگی
• ارسال پیامک :سیستم هوشمند مرکزی ،در صورت بروز حریق ،به
محصوالت هوشمند سازی ساختمان ،کارفرما با توجه به نیاز خود می تواند
مالکین ساختمان یک پیامک مبنی بر بروز حریق ارسال می کند .
از برخی تجهیزات چشم پوشی کند و هزینه های پروژه را کاهش دهد یا
با خرید تجهیزات هوشمند لوکس ارزش افزوده پروژۀ خود را چندین
برابر کند .برای مثال ،استفاده از تجهیزات هوشمند کنترل لوازم از راه دور
به همراه سیستم موسیقی در کنار سیستم های هوشمند پایه ،شامل
کنترل هوشمند روشنایی و دما ،به تنهایی می تواند تغییر قابل توجهی
• مشخص کردن مسیر خروجی در ها و اسانسور ها و پله های اضطراری در
ساختمان های بزرگ.
• انتقال اسانسورها به طبقه های مشخص شده (و همچنین همکف)
برای استفادۀ اتش نشان ها از اسانسور.
روی قیمت نهایی بگذارد .نکتۀ بعدی در تعیین قیمت هوشمند سازی
• فعا ل کردن سیستم تهویه مطبوع و دیگر موارد مرتبط با این بخش که
متراژ ساختمان است .از این رو اولین قدم ،در تعیین دقیق قیمت
می تواند به راحتی در طراحی اعالم حریق هوشمند دیده شوند.
هوشمند سازی ساختمان ،تهیۀ پالن هوشمند سازی با توجه به نیاز و
در کنار سیستم اعالن حریق ،هوشمند سازی سیستم اعالن نشت گاز نیز
سلیقۀ کارفرما است.
مهم به نظر می رسد که در صورت رعایت نکردن ،می تواند خطرات ناشی
بنا به اظهار نظر اولیه ،حادثۀ پالسکو بر اثر یک اتصالی و جرقۀ برق پیش
از حریق را افزایش یا خود سبب حریق شود .با وجود این سیستم ،اگر
امده و به دلیل اینکه مکان و اطراف این جرقه محل انباشت مواد اتش زا
به هر دلیلی در ساختمان نشتی گاز به وجود اید سیستم مطلع می شود
و پارچه بوده ،اتش به سرعت گسترش یافته است.
و واکنش برنامه ریزی شدۀ مشخصی را نشان خواهد داد .
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
56
از نمونه های واکنش ها در سیستم هوشمند نشت گاز می توان این موارد را نام برد:
• قطع شیر گاز اصلی واحد یا ساختمان؛
• پخش صدای هشدار اعالم نشت گاز در محل؛
• اعالم هشدار صوتی به جای اژیر خطر به صورت تفکیک شده در ساختمان -مشخص کردن مکان دقیق این اتفاق؛
• قطع برق واحد با این هدف که افراد از روی سهل انگاری چراغ ها را روشن نکنند؛
• تعریف رویدادهای دلخواه دیگر کارفرما با توجه به نیاز مکان و سیستم های موجود ساختمان.
• ارسال پیامک به مالکین و اطالع رسانی قبل از وقوع اتفاقات ناگوار؛
در حوادثی همچون پالسکو ،یکی از مواردی که بر ابعاد فاجعه می افزاید ناتوانی افراد در یافتن راه های گریز برای
خروج از محیط است که این مهم ،توجه به سیستم های هوشمند کنترل تردد را الزامی می کند.
با توجه به مطالب باال می توان مهم ترین عامل فاجعه بزرگ و ملی پالسکو را استفاده نکردن ازسیستم های
ً
قطعا در صورت رعایت ان از سوی مسئولین و تدبیرهای از پیش اتخاذ شده،
هوشمند دانست که
اتش نشانان غیور این سرزمین نوروز ۹۶را در کنار خانواده ها و فرزندان عزیزشان بودند
و قاب عکس های این عزیزان مهمان سفره های هفت سین خانواده هایشان نبود .
در حادثه اسف بار پالسکو ،برایندی
چه باید می کردیم
که بیشتر در رسانه ها توجه مردم را
به خود جلب کرده شهادت نیروهای
امدادی اتش نشان بوده است .گویا
که نکردیم؟!
ان همه خسارت عظیم مالی بر کسبه
و از دست رفتن مردم عزیز کشورمان
کام ً
ال کمرنگ است که جای تاثر و
تاسف فراوان دارد.
همسایه ایم که در بحران ها در کنار هم می مانند .ضعف قانون و نهاد های
مصطفی حاجی زاده* | اگر مسئولین شهری در یک جلسه فنی،
قانونی ماست چرا که اگر مردم و انجمن های مردم نهاد توانمند در
با حضور اعضاء هیئت مدیره ساختمان پالسکو ،درباره نحوه عملکرد
کمک رسانی به هم نوعانشان را قبل از حادثه به کار بگیرند ،از وقوع چنین
سیستم اعالن حریق و نوع خطری که ساختمان با ان رو به روست کامل
پدیده هایی در جامعه پیشگیری می شود.
توضیح داده بودند ،ساکنین با خطرات باال و عملکرد کلی دستگاه اشنا و
اگاه می شدند و سیستم اعالن حریق و نصب را تهیه می کردند.
حال چه باید کرد؟
به عنوان کارشناس موظف سازمان نظام مهندسی در حادثه پالسکو
می شد حادثه پالسکو اتفاق نیفتد
هشدار می دهم ،از این دست ساختمان ها در حال حاضر در تهران و ایران
در حادثه اسف بار پالسکو ،برایندی که بیشتر در رسانه ها توجه مردم
شمار زیادی داریم که ساکنین و یا کسبه ان به انواع تجهیزات ساده و
را به خود جلب کرده شهادت نیروهای امدادی اتش نشان بوده است.
ارزان قیمت برای اعالم و اطفاء حریق اگاهی ندارند .این امر را با جلسات
گویا ان همه خسارت عظیم مالی بر کسبه و از دست رفتن مردم عزیز
فنی و توجیحی می توان به اطالع ساکنین و اعضاء هیئت مدیره ان
کشورمان کام ً
ال کمرنگ است که جای تاثر و تاسف فراوان دارد.
چرا پیش از حادثه پیش بینی های الزم انجام نشده و
جلسات فنی با اعضاء هیئت مدیره پالسکو تشکیل نشده است؟!
مراجع رسمی ،که باید بازوی قانونی و اجرایی برای حفظ جان و مال
مردم باشند ،قبل از حادثه درگیر حواشی اند؛ در زمان حادثه به دنبال
مقصر می گردند و پس از ان ،موضوع به کلی به دست فراموشی سپرده
می شود.
در حادثه اسف بار پالسکو ،برایندی که بیشتر در رسانه ها توجه مردم را
به خود جلب کرده شهادت نیروهای امدادی اتش نشان بوده است .گویا
ان همه خسارت عظیم مالی بر کسبه و از دست رفتن مردم عزیز کشورمان
کام ً
ال کمرنگ است که جای تاثر و تاسف فراوان دارد .خود من ،به عنوان
کارشناس از طرف سازمان نظام مهندسی ،وقتی سیل عظیم کمک های
مردمی را برای اواربرداران مشاهده کردم ،بسیار متاثر شدم و سنگینی
این بار را بر دوش خود احساس کردم .ما با چنین مردمی همنشین و
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
58
ً
صرفا به فرستادن تذکرنامه کتبی به رعایت نکردن
ساختمان ها رساند و
ایمنی به ساکنین اکتفا نکرد.
مردم ،هرچقدر در کار خود متخصص باشند ،به شکل حرفه ای از ضوابط
و قوانین این بخش اطالعی ندارند .بنابراین باید به روش های گوناگون
استفاده از رسانه ها ،بیلبوردها ،تیزرها ،انجمن ها به کمک ایمنی ان ها شتافت
و با اگاه سازی و اطالع رسانی درست مانع از بروز چنین حوادثی شد.
حضور مهندسین و شرکت ها و انجمن ها عالوه بر ایجاد رونق مادی برای
همه اعضاء و دست اندرکاران این حوزه می تواند مانع از بروز چنین
خسارات جانی و مالی به مردم باشد.
از این رو ،بر اساس مسئولیت قانونی که به عهده سازمان اتش نشانی
است باید شاهد شروع این روند طی ماه های اتی باشیم یا در صورت
عدم اعتقاد به موضوع شاهد ساختمان های مشابه و فجایعی همچون
پالسکو باشیم.
عضو هیئت رئیسه کمیته مکانیک و کمیته ایمنی و اتش نشانی سازمان نظام مهندسی *
فناورانه
59
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
فناورانه
،ETSابزار نرم افزاری کارامد
محمد عمادی | همان طور که می دانیم KNX/EIBیک سیستم جامع و یکپارچه برای اتوماسیون خانه و ساختمان در پیاده سازی راه حل های
سازگار ،انعطاف پذیر و مقرون به صرفه است .به دلیل قابلیت تغییر عملکرد ،استفاده از ان به تاسیسات محدود و ساده منحصر نمی شود ،اما می تواند
راه حل هایی را برای بخش کامل ساختمان ارائه دهد KNX/EIB .الزامات ّ
نصاب های الکتریکی را در طول طراحی و نصب پروژه ،به کارگیری و
عملیات سیستم باس تا هنگام تعمیر و نگهداری براورده می کند .برای برنامه ریزی ،طراحی پروژه و کاربرد تاسیسات KNX/EIBبه ابزار نرم افزاری
برنامه ریزان و نصاب های الکتریکی نیاز است که به وضوح ساختار یافته است و به اسانی استفاده می شود .بهترین افزاره در این زمینه ETSاست.
ETSنرم افزاری برای برنامه ریزان و نصاب های الکتریکی در برنامه ریزی ،طراحی پروژه و کاربرد سیستم های KNX/EIBدردسترس است.
ETS1نرم افزار ابزار مهندسی و یک عالمت تجاری ثبت شده از EIBA cvbaدر بروکسل است .همچنین راهنمای انالین جامعی نیز در محیط کاربری
خود دارد.
در زیر به جدیدترین تغییرات و روند پیشرفت این نرم افزار اشاره شده است:
1 Engineering Tool Software
ارائۀ اپلیکیشن جدید ETSاز سوی IT GMBHو Tapko
به لطف نسخه های جدید ،اپلیکیشن های ETSکار با نرم افزار را روز به روز ساده تر می کنند Auto Backup .اپلیکیشن جدید ETSاست و به شما
امکان ایجاد تصویری از پروژه ETSرا به صورت فایل knxprod KNXPRODمی دهد .به عالوه ،تحلیل گر ارائه شده از سوی شرکت Tapkoبه نام
KNX RF Field Strengthبرای اندازه گیری سیگنال های دریافتی ( )RSSIاز همه تجهیزاتی که از فناوری RFاستفاده می کنند مناسب است.
همۀ اپلیکیشن ها در MyKNXدر دسترس اند.
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
60
ارائۀ جدیدترین نسخۀ ETS
نسخه جدید نرم افزار ETSرا با عنوان ETS 5.5.3شامل ویژگیهای جدید و با اصالح ایرادات نرم افزاری می توان دانلود کرد .در این نسخه وجود توابع
جست وجو و توابع فیلتر ( )search/filterچشمگیر است .به روز رسانی می تواند به صورت رایگان با انتخاب گزینه ETS onlineاز سایت رسمی
انجمن KNXانجام پذیرد.
افتتاح رسمی ETS Inside
ETS Insideابزار جدید ارائه شده از سوی انجمن KNXدر 15فوریه با امکان نصب در زمان بهره برداری سیستم است .این محصول به جامعه
KNXاین امکان را می دهد که بزرگترین رخداد KNXرا در سال 2017تجربه کنند .برای دریافت اطالعات بیشتر به سایت etsinside.knx.org
مراجعه کنید.
61
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
ارائۀ جدیدترین نسخه EITT
EITTابزار جدیدی با هدف تجزیه و تحلیل ویژه برای دستگاه های KNXو تاسیسات مرتبط است .این ابزار قدرتمند در درجۀ اول از سوی
تولید کنندگان و ازمایشگاه برای ازمایش قطعات استفاده می شود .وظیفۀ دیگر ان تجزیه و تحلیل و شبیه سازی سیستم های مرتبط با این پروتکل و
عیب یابی و مانیتورینگ سیستم های منطبق با محصوالت KNXاست EITT .با استفاده از انجام فرایندهای متعدد و از راه روابط از پیش تعیین شده،
عالو ه بر تست قطعات ،به شبیه سازی سیستم های یادشده ،برای تحقق عملکرد تعریف شده به شکل صحیح ،می پردازد .برنامه ریزی و تجزیه و تحلیل
درنظر گرفته شده با این نرم افزار متفاوت تر از طراحی الکترونیکی متعارف است .لذا برنامه ریز باید مواردی چون نوع و استفاده ساختمان ،اجزای
سیستم ساختمان ،الزامات خاص و دالیل هزینه را مد نظر قرار دهد .جدید ترین نسخه این نرم افزار را می توانید از سایت knx.orgو قسمت knx
softwareتهیه کنید.
Falcon Driverچیست؟
Falcon Driverیک کتابخانۀ نرم افزاری و برنامۀ کاربردی متعلق به پروتکل KNXاست که برای ارسال و دریافت داده ها در شبکه های مبتنی به
این پروتکل به کار گرفته می شود .برنامه نویسی این مجموعه با زبان های Cو C++است که سهولت کاربری را به دنبال دارد .
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
62
منابع علمی
63
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
منابع علمی
مدل اطالعاتی برای
سیستم های اتوماسیون ساختمان
An Information Model for
Building Automation Systems
مقاله یک مدل اطالعاتی برای سیستم اتوماسیون ساختمان ایجاد شده است که چندین نما از سیستم را طبقه بندی می کند :لیست
دستگاه ها ،توپولوژی شبکه ،لیست نقاط و ترتیب کارکرد .همچنین نمایش سازگاری از یک سیستم اتوماسیون ساختمان را برای حفظ
مشخصات سیستم ،در برابر تغییرات طراحی مربوط به کارکرد و نگهداری ،امکان پذیر می کند.
همچنین به کاربردهای دیگری نظیر شبیه سازی انرژی ،سیستم های مدیریت نگهداری و کاربردهای تنظیم ساختمان اجازه می دهد
اطالعاتی درباره سیستم اتوماسیون ساختمان به دست اورند .مدل با هدف نمایش برنامه های کاربردی کنترل ایجاد نشده است .با این
حال ،می توان یک برنامه نرم افزاری برای تجزیه اطالعات مدل و سپس به دست اوردن دیتابیس تنظیمات و ارایش های الزم و برنامه های
کاربردی کنترل ایجاد نمود .این مدل با ایجاد یک پیاده سازی عملی مبتنی بر یک سیستم نصب شده در ساختمانی با اندازه متوسط تست
شده است.
J.Schein, “An information model for building automation systems“,elsevier Volume 16, Issue 2, Pages 139-125,
March 2007
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
64
سیستم مدیریت انرژی ساختمان با
نظارت ازطریق PLC / PC Web
A PLC/PC Web Supervised
Building Energy Management
System
تکامل علم کامپیوتر و سیستم های دیجیتال ،با اهمیت یافتن تداوم توسعه در جامعه ،سبب حضور فزاینده فناوری های اختصاصی در
اتوماسیون ساختمان شده است.
سیستم های اتوماسیون ساختمان معمو ًال پالتفرم هایی برای نظارت و کنترل روشنایی ،گرمایش ،سرمایش و تهویه هوا ،اشکارسازی نفوذ
بی اجازه ،اشکارسازی اتش و سیستم های مخابراتی اند که فرصت هایی را برای اعمال استراتژی هایی برای توجیه پذیرکردن مصرف انرژی
ایجاد می کند .این مقاله پتانسیل های ایجاد شده با سیستم گسترده سخت افزاری و نرم افزاری را که از یک شبکه PLCتشکیل شده و با
یک کامپیوتر شخصی کنترل می شود ،نشان می دهد .این سیستم عمل نظارت و کنترل بر روشنایی ،تهویه هوا و اشکارسازی حضور افراد
را در ساختمان دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه کویمبرا انجام می دهد.
تجسم و کنترل حالت های سیستم از شبکه گسترده وب برای پشتیبانی کاربری انعطاف پذیر بر مبنای صفحات ASPXاستفاده می کند.
تمام نرم افزارها با ابزار ساخت شرکت مایکروسافت ایجاد شدند Visual Studio , Net .برای نرم افزارهای کاربردی ساختمان و SQL 2000
Serverبرای پشتیبانی از ذخیره و مدیریت پایگاه داده به کار گرفته شدند.
S.Marco,H.Jorge, “A PLC/PC Web Supervised Building Energy Management System “,IEEE ISIE,
June 2005 ,23-20
65
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
کتاب سیستم های
مدیریت ساختمان ()BMS
عنوان :سیستم های مدیریت ساختمان :اتوماسیون ساختمان
با سیستم های ارتباطی KNX/EIB، LONو BACnet
نویسندگانHermann Merz، Thomas Hansemann، :
Christof Hübner
ترجمه و تدوین :سیف اله نیک نامی ،فاطمه ابراهیمی
نشر :یزدا ،ویرایش دوم 1394
تعداد صفحات 452 :صفحه
از نظر معرفی اتوماسیون ساختمان و ساختار سخت افزاری و نرم افزاری در این حیطه ،بهترین و کامل ترین مرجع کتاب ساختمان های هوشمند
1
نوشتۀ هرمن مرز ،توماس هانسمن و کریستوف هوبنر در سال 2009میالدی است که در سال ۱۳۹۲شمسی در واحد تحقیق و توسعۀ شرکت
اتوماسیون ساختمان اترینا با همکاری انتشارات یزدا در پنج فصل به فارسی ترجمه شده است .
در این کتاب ،نویسنده با برشمردن اتوماسیون ساختمان به عنوان بخش جدایی ناپذیر مهندسی اتوماسیون ،در کنار معرفی ساختارها و
پروتکل ها و برشمردن مزایای اتوماسیون ،به دنبال راه حل های ویژه ای برای سهولت در امر طراحی و کاربری توسط طراحان و اپراتورها و کاربران
بوده است .در ادامۀ مطالب این کتاب ،درباره اصول سیستم های ارتباط صنعتی بحث می شود ،سپس پروتکل ها به صورت جداگانه معرفی
می شو د و در خالل تعریف پروتکل ها مثال های عملی و کاربردی ان ها لحاظ و پیشنهاد های الزم برای بهبود عملیات کاربری عنوان می شود .
مهم ترین مباحث این کتاب عبارتند از:
مقدمه ای بر اتوماسیون ساختمان
اصول سیستم های ارتباط صنعتی (فیلدباس ها و شبکه ها)
پروتکل ارتباطی ()European Installation Bus/Konnex KNX/EIB
پروتکل ارتباطی ()Local Operation Network LON
پروتکل ارتباطی ()Building Automation Control network BACnet
1 Building automation: communication systems with EIB/KNX, LON and BACnet
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶
66
تبلیغات
67
دوره جدید | شماره صد | مردادماه ۹۶