روزنامه صمت شماره 1642
روزنامه صمت شماره 1642
اولین روزنامه سهامداری ایران (خبرنگاران و کارکنان)
شنبه
3ابان 1399
7ربیع االول1442
24اکتبر 2020
سال سی ویکم دوره جدید شماره 1642پیاپی 2960
8صفحه قیمت 2000 :تومان
http://Telegram.me/smtnews
سرمقاله
من به احترام زنان وطنم
می ایستم
پرو
نده
www.smtnews.ir -
یادداشت های امروز
2
جایگاه زنان
در صنعت خودرو
3
زنان توانستند معادله
را عوض کنند
4
نقش زنان در اقتصاد
خانواده و جامعه
5
«جنس ضعیف»
و اقتصاد
6
فعالیت اقتصادی زنان
مصادره به مطلوب نشود
7
اقتصاد چقدر زنانه است؟
روند رو به رشد حضور زنان در اقتصاد
2
جایگاه زنان در صنعت کجاست
3
بورس در مشت مردان
4
معدنکاری نیازمند دقت و ظرافت زنانه
5
اقتصاد جنسیت بردار است؟!
7
کارافرینی قدرت را جابه جا کرد
8
عکس :ایدا فریدی
در جست وجوی نقش زنان در صنایع معدنی
6 صفحه 1
2
شنبه
3ابان 1399
7ربیع االول1442
24اکتبر 2020
شماره 1642
پیاپی 2960
صنعت
اقتصاد و توسعه
تجارت
سرمقاله
من به احترام زنان وطنم
می ایستم
ناصر بزرگمهر /مدیر مسئول
management@smtnews.ir
به نام او که هر چه بخواهد همان می شود
پرونده روزنامه امروز ما ،اقتصاد در دس��ت زنان ،تعریف ش��ده اس��ت؛ اما مگر اقتصاد زن و مرد
می شناسد؟
دانش تفاوتی برای جنس��یت قائل نیس��ت .علم مادام کوری ،کمتر از همسرش پیر کوری نبود .
ژاندارک همان شکنجه هایی را تحمل کرد که بقیه ازادیخواهان مرد بر تن و جان خود حس کردند.
فلورانس نایتینگل با شب بیداری بر بالین سربازان وطن ،نام پرستار را در جهان ماندگار کرد.
نام های اس��طوره ای تهمینه و رودابه و س��ودابه و سیندخت و کتایون و گردافرید با رستم و زال
و کیکاوس و گشتاسب و سیاوش و تاریخ جهان گره خورده اند.
شیرین ،ویس ،لیلی ،منیژه ،زهره و زلیخا همراه با خسرو ،فرهاد ،رامین ،مجنون ،بیژن ،منوچهر
و یوسف از جمله فهرست بلندباالی زنان و مردان عاشقی هستند که در اندیشه فردوسی ،نظامی،
عنصری ،وحش��ی بافقی ،امیرخس��رو دهلوی ،ایرج میرزا و ده ها ش��اعر دیگر برای همه نس��ل ها
عاشقی را تصویر کرده اند.
رومئو و ژولیت یا اتللو و دزدمونای شکس��پیر ،متعلق به انگلیس��ی ها نیس��ت؛ شکسپیر عشق را
به جهان هدیه داده است.
از حوا تا حضرت مریم که تنها نامی اس��ت که به نیکی در قران از او یاد ش��ده اس��ت؛ از عایش��ه
و خدیجه تا بانوان ارجمند بس��یاری که با نام گرانقدر حضرت فاطمه زهرا گره خورده اند ،همه از
جایگاه واالی زن حکایت می کنند.
با یک گردش س��اده در اینترنت ،می توانیم نام هزاران زن ایرانی و غیرایرانی نام اور و تاثیرگذار
را در حوزه های هنر ،ادبیات ،علوم ،ورزش ،تاریخ ،سیاس��ت ،مذهب ،افس��انه و اس��طوره پیدا و به
یکایک انها افتخار کنیم.
مگر می توان در ادبیات معاصر ایران از نام س��یمین دانش��ور ،فروغ فرخزاد ،س��یمین بهبهانی و
پروین اعتصامی و صدها شاعره و نویسنده دیگر گذشت.
رخشان بنی اعتماد ،پوران درخشنده ،نرگس ابیار و ده ها فیلمساز زن اگر نبودند ،تاریخ سینمای
ایران چیزی کم داش��ت؛ همانگونه که کودکان ما با مدرس��ه موش ها به مدرسه رفتند و از مرضیه
برومند زندگی جمعی را یاد گرفتند.
مادر علی حاتمی با رقیه چهره ازاد و سریال اینه با جمیله شیخی ،مهین شهابی و رویا افشار و
ده ها فیلم و سریال دیگر با ده ها بازیگر دیگر شکل گرفتند تا نقش زنان هنرمند به یادگار بماند.
روس��ری ابی هنوز بر س��ر فاطمه معتمداریا می درخش��د .باش��و غریبه کوچک بدون سوسن
تسلیمی چیزی کم دارد .نیکی کریمی ،هدیه تهرانی ،مریال زارعی و صدها بازیگری که نام شان را
در ذهن ندارم اما در قلب دوست شان دارم ،پازل هنر این سرزمین را تکمیل می کنند.
از پری زنگنه با الالیی های مادرانه اش تا خوانندگان جوان و زیر زمینی و روزمینی داخل و خارج
از کشور ،تصویری از زنانی هستند که گوش جان ما را نوازش می دهند.
رنگی که با قلم ایران درودی ،منصوره حسینی ،فریده الشایی ،فریده تیرناز و هزاران نقاش جوان
امروز بر بوم زندگی پیرامون ما می بارد ،نگاه ما را به زندگی ،رنگی تر می کند.
نام های فاطمه مقیمی ،فاطمه شعبانی ،فاطمه دانشور ،مهوش نیکپور ،فریال مستوفی و بیش
از ۵میلیون زن شاغل در جامعه امروز ایران نشان از حضوری زنده و شاداب در اقتصاد دارد.
فریاد تالش دختران و زنان در حوزه های مختلف علوم مهندس��ی ،ریاضی ،پزش��کی ،صنعت،
معدن ،تجارت ،ساختمان ،ارتباطات ،روزنامه نگاری ،مدیریت ،فروشندگی ،تدریس و انچه که در
جهان شغل نامیده می شود باید برای هر مرد و هر همسر و هر برادر و هر پدری غرورافرین باشد.
زنان ما امروز در همه حوزه های اجتماعی و اقتصادی حضور دارند و از همه مهم تر ،مادر هستند،
زندگی را تکمیل می کنند ،عش��ق می ورزند و به کودکان یاد می دهند که چگونه متولد ش��وند و
چگونه بزرگ شوند.
خواهرم دکتر فرش��ته مهرازما ،یک روز از ان طرف دنیا نوش��ت :هنگامی که روح در تو دمیده
می شود ،در شکم یک زن هستی؛ هنگامی که گریه میکنی ،در اغوش یک زن هستی ،هنگامی
که عاشق می شوی ،در قلب یک زن هستی؛ زن امانت خدا روی زمین است.
و من برایش نوشتم:
سال هاست که دل به زنانی سپرده ام که عاشق بوده اند.
سپردم که زندگی با او شروع شد.
دل به مادری
دل به دختربچه های کودکستانی سپردیم.
دل به فرشته هایی سپردیم که امروز یادشان با ما است.
دل به دخترکانی س��پردیم که پر طاووس را با ش��کر لبخند الی کتاب های درس با هم ردوبدل
کردیم؛ دل به دختر همسایه سپردیم و بله گفتیم؛
دل به دخترکانم سپردم تا زندگی را با انها مزه مزه کنم؛
دل به دخترهایی س��پردم که همکارم ،همکالس��ی ام ،همیارم ،همراه��م ،همقدمم ،هم قلمم،
همدلم ،همسرم و هم زنجیرم در طول زندگی بودند و به احترام انها از جای برمی خیزم.
زن بستر مردانگی است.
زن زنجیر زندگی است.
زن نخ تسبیح دست مردانی است که دل در گرو زن بسته اند.
گ می فرماید:
و برای همین است که سعدی بزر
زن خوب فرمانبر پارسا
کند مرد درویش را پادشا
من به پارس��ایی و فرمانبری زن نمی اندیش��م؛ من به قامت بلند اندیش��ه زنانی می اندیشم که با
ذهن پاک شان ،راه سخت فهمیدن را هموار می کنند.
من به اغوش زنانی فکر می کنم که با گرمای وجودشان ،ادم را بر زمین برکت داده اند.
من به حوایی دلبسته ام که با هوای ذهنش ،دل ناارام مرد را ارام می کند.
من به زنانی دلخوشم که با لبخندشان ،خیر را بر شر پیروز می کنند.
من از وقتی که خداوند دو دختر به من هدیه کرد ،به جهانی زیباتر می اندیشم.
من به فرشته ای می اندیشم که با ذهن زنانه خود ،جهنم را بهشت خواهد کرد.
من به جهنمی می اندیش��م که با حضور یک زن ،اراس��ته خواهد ش��د ،زیبا خواهد شد ،بهشت
خواهد شد.
ویلیام گلدینگ ،یکی از برندگان نوبل می گوید :زن ها باید دیوانه باشند که می خواهند با مردها
مساوی بشوند .انها همیشه خیلی باالترند .هر چیزی را به یک زن بدهی ،ان را به بهترین مبدل
می س��ازد .اگر به او یک اس��پرم س��اده بدهی ،او به تو یک بچه می دهد؛ اگر به او یک محل اقامت
بده��ی ،او انج��ا را ب��ه یک خانه تبدیل می کند؛ اگر به او یک ماده غذایی بدهی ،او به تو یک وعده
غذای خوشمزه می دهد؛ اگر به او لبخند بدهی ،او قلبش را به تو می دهد.
باید به زن هایی دل بست که زنجیر وحدت را از لحظه زایش کودک به صدا درمی اورند و درد
را تجربه می کنند و زندگی می بخشند.
نادر ابراهیمی ،نویسنده نامدار چه خوب گفت :ما بدون زنان خوب ،مردان کوچکیم.
دیگری در دنیای مجازی نوشته است:
ما به عنوان مرد ،پدر ،برادر ،شوهر ،همکار ،همکالسی و همشهری به زنان اطراف مان بدهکاریم.
ما به خواهری که می توانس��ت با عش��ق و ش��ور رابطه ای عمیق و احساسی را تجربه کند و از ان
لذت ببرد ،اما به خاطر ترس از ما ان را بوسید و کنار گذاشت بدهکاریم.
ما مردان به دخترمان بدهکاریم.
ما مردان به همسرمان بدهکاریم.
ما مردان به همکارمان بدهکاریم.
ما مردان به تمام زنان بدهکاریم.
ما به انها ،لذت ،شادی ،امنیت ،ازادی ،رهایی ،خنده و خیلی چیزها بدهکاریم.
اعتباری که زنان به
«توسعه یافتگی»
می دهند
یکی از مهم ترین معیارها برای س��نجش درجه توسعه یافتگی
یک کشور ،میزان اهمیت و اعتبار زنان در ان کشور است .نقش
زنان در توس��عه ،مستقیما با هدف توسعه اجتماعی و اقتصادی
وابس��تگی دارد و از این رو در تحول همه جوامع انسانی ،عاملی
بنیادی محس��وب می ش��ود .براس��اس امارهای جهانی باوجود
اینک��ه نیم��ی از کل جمعیت جهان را زنان تش��کیل می دهند
و دوس��وم ساعات کار انجام شده توسط زنان صورت می پذیرد،
تنه��ا یک ده��م درامد جهان و فقط یک ص��دم مالکیت اموال و
دارایی های جهان به زنان اختصاص یافته است؛ بنابراین نابرابری
زنان و مردان در تمامی جوامع ک مو بیش وجود دارد که در برخی
از س��ازمان های جهانی در چند س��ال اخیر به این مسئله بیشتر
توجه ش��ده و اصالح این روند در برنامه ریزی های خرد و کالن
اقتص��ادی و اجتماعی س��ازمان های مختلف جهانی قرار گرفته
اس��ت .برخی ب��ر این باورند که هیچ گاه در ط��ول تاریخ به ویژه
در کش��ورهای درحال توس��عه ،زنان نتوانسته اند جایگاه واقعی
خ��ود را در اقتص��اد پیدا کنند .افزایش نقش زنان و مش��ارکت
واقع��ی انها ،باتوجه ب��ه این نکته که این گروه نیمی از جمعیت
کشورها را تشکیل می دهند ،عالوه بر به بار اوردن سود اقتصادی
می توان��د مناف��ع اجتماعی زیادی را نیز برای کش��ور به ارمغان
بیاورد .مطالعات نهادهای بین المللی از جمله صندوق بین المللی
پول نشان می دهد بسیاری از نارسایی های شاخص های اقتصاد
کالن کش��ورهای درحال توسعه در صورت مشارکت کامل زنان،
بهب��ود خواه��د یافت .باتوج��ه به اهمیت ای��ن موضوع مروری
ب��ر وضعی��ت زنان در اقتص��اد جهان و اقتصاد ای��ران ،می تواند
راهگش��ای برنامه ریزی بهتر برای انها باش��د .باتوجه به اهمیت
نقش زنان در توسعه در پرونده این شماره
به این موضوع
پرداخته ایم .با ما همراه باشید.
در بررسی نرخ مشارکت اقتصادی زنان در ایران نمایان شد
روند رو به رشد حضور زنان در اقتصاد
س��هم زن��ان از اقتصاد چقدر اس��ت؟ امار می گوید
در ۲۰س��ال اخی��ر نرخ مش��ارکت زن��ان در اقتصاد
۷۶درص��د افزایش یافته و از س��وی دیگر تعداد زنان
دارای تحصی�لات دانش��گاهی در همی��ن دوره ۱۲
برابر ش��ده است .با این حال ،همچنان فاصله وضعیت
مش��ارکت زنان در ایران با دیگر کشورها و نرم جهانی
قابل توجه است .حتی کشورهایی که از نظر اقتصادی
فاصل��ه معناداری ب��ا ایران ندارن��د ،در زمینه فعالیت
اقتصادی زنان ،جلوتر هس��تند .سال گذشته معاونت
ام��ور اقتص��ادی وزارت اقتصاد در گزارش��ی با عنوان
«تصویری از مش��ارکت اقتصادی زن��ان در ایران» به
بررسی این موضوع پرداخت.
براس��اس این گزارش حضور زنان در اقتصاد ایران،
هم در بخش نرخ مش��ارکت اقتصادی و هم در بخش
اموزش در دهه های گذش��ته بهبود نسبی یافته است.
درحالی ک��ه نرخ مش��ارکت در س��ال ۱۳۷۵حدود ۹
درص��د ب��ود ،بعد از ۱۰س��ال این ن��رخ در میانه دهه
۸۰ب��ه بیش از ۱۶درصد رس��ید ،اما بع��د از ان نرخ
مش��ارکت زنان با عقبگردی در سال ۹۰به رقم حدود
۱۲درصد رسید و بعد از ان در دهه جاری جز برخی از
سال ها ،روند نرخ مشارکت بانوان صعودی بوده است؛
به طوری که در سال ۱۳۹۷نرخ مشارکت به ۱۶درصد
رسیده است.
اما می توان گفت س��رعت رش��د نرخ مشارکت مردان
کمتر از سرعت رشد نرخ مشارکت زنان بوده است؛ به
ی که در س��ال ابتدایی این بازه یعنی ۱۳۷۵نرخ
طور
مشارکت مردان ۶۰درصد بوده و طی روندی صعودی
این نرخ در س��ال ۹۷به ۶۴درصد رسیده است .البته
باید به این نکته توجه داشت که یکی از دالیل سرعت
رش��د مش��ارکت مردان ،باال بودن نرخ انها به صورت
مطلق است.
حال می توان با مقایس��ه نسبت مشارکت مردان به
زنان ،توضیحی بهتر از مقایس��ه این دو گروه ارائه داد.
شاخص «نس��بت مشارکت اقتصادی مردان به زنان»
طی این بازه روندی کاهشی داشته است .این موضوع
نشان می دهد زنان توانسته اند حضور خود را در اقتصاد
دیکته کنند.
درحالی که در س��ال ۱۳۷۵حضور مردان در اقتصاد
بی��ش از ۶براب��ر حض��ور زنان بوده ،ط��ی 2دهه این
ش��اخص با روندی کاهش��ی به ۴برابر در س��ال ۹۷
رسیده است .از مهم ترین عواملی که در زمینه افزایش
مش��ارکت زنان در اقتصاد از ان یاد می ش��ود ،افزایش
س��ن ازدواج ،کاهش نرخ ب��اروری ،افزایش نرخ ورود
زنان به تحصیالت ابتدایی و دانش��گاه ها ،ارتقای سطح
استاندارد زندگی و در ضمن نیاز به افزایش درامدهای
خانوار و تحوالت فرهنگی و اجتماعی است.
نمی توان تنها با مرور نرخ مش��ارکت زنان ،به تصویر
کامل و روش��نی از س��هم انها در اقتصاد کشور دست
یافت .در کنار نرخ مش��ارکت زنان ،باید دید وضعیت
نس��بی مش��ارکت انها در مقابل مردان به چه صورت
بوده است.
نرخ مشارکت مردان در بازه ای که مرور شد -یعنی از
سال ۷۵تا -۹۷به صورت کلی روندی صعودی داشته،
اماره��ا نش��ان می دهد ب��ا اینکه وضعی��ت زنان در
حوزه اقتصاد در کش��ور تا حدودی نسبت به دهه های
قب��ل بهب��ود یافته ،هنوز فاصله بس��یار معن��اداری با
کشورهای پیشرفته و حتی کشورهای در سطح ایران
دارد .درحالی ک��ه نرخ مش��ارکت زنان در کش��ورهای
توس��عه یافته ای مانند ژاپن ،نروژ و کانادا حدود ۵۰تا
۶۰درصد است ،در سال ۲۰۱۸میالدی نرخ مشارکت
بهبود وضعیت نسبی زنان
وضعیت نامطلوب در مقیاس جهانی
زنان در ایران بیش از ۱۶درصد بوده است.
ای��ن ن��رخ در ترکی��ه که بیش��تر به اقتص��اد ایران
مش��ابهت دارد ۳۳ ،درص��د اس��ت که ح��دود 2برابر
ش��اخص ثبت شده در ایران است ،این در حالی است
که نرخ مش��ارکت مردان در کش��ور تقریبا برابر با این
کشورهاس��ت .از طرفی نرخ بیکاری زنان در ایران نیز
بسیار باالتر از این کشورهاست.
نرخ بیکاری زنان ایرانی ۲۰درصد اعالم شده است؛
این نرخ حدود ۱۰برابر نرخ بیکاری زنان ژاپنی و بیش
از ۵برابر نرخ بیکاری زنان نروژی اس��ت .نرخ بیکاری
زنان مالزی بیش از ۳درصد است که کمتر از یک پنجم
نرخ بیکاری زنان ایرانی است .تمامی این امارها نشان
می دهد ،ایران هنوز فاصله زیادی تا رس��یدن به سطح
اس��تاندارد جهانی در حوزه اقتصاد زنان دارد .شاخص
مهم دیگری که حضور فعال و مطلوب زنان در س��طح
یک جامعه را مشخص می کند ،تعداد دانش اموختگان
تحصیالت دانشگاهی و تکمیلی است.
داده ها نشان می دهد تعداد دانش اموختگان زن در
طول این سال ها ،در کشور افزایش چشمگیری داشته
اس��ت .در 2ده��ه اخیر تع��داد فارغ التحصیالن زن از
دانشگاه های کش��ور روندی صعودی داشته است .در
حالی که در سال تحصیلی ۷۵تعداد دانش اموختگان
زن ح��دود ۲۷ه��زار نفر بوده ۲۰ ،س��ال بعد (س��ال
تحصیلی )۹۵-۹۶این تعداد به ۳۲۲هزار نفر رسیده
اس��ت .این امار به این معنی اس��ت که زنان رشد ۱۲
براب��ری را در زمین��ه تحصیالت تکمیل��ی در 2دهه
داشته اند.
ورود زنان به دنیای سیاست
باای��ن هم��ه امار می گوی��د کارنامه انتص��اب زنان
در پس��ت های مدیریت��ی دولت در س��ال های دولت
دوازدهم مثبت و قابل توجه اس��ت و در مجموع رش��د
۷۶.۴درصدی انتصاب مدیران زن در 3س��ال اخیر را
نشان می دهد.
ب��ه گ��زارش معاون��ت ام��ور زن��ان و خان��واده
ریاست جمهوری ،زهرا جواهریان با بیان اینکه انتصاب
مدیران زن در همه سطوح از ۱۲.۷درصد در سال ۹۶
ب��ه ۲۲.۶درصد در س��ال ۹۹افزایش یافته ،گفت :بر
این اس��اس ۸۴۸۸زن مدیر به عرصه مدیریت اضافه
شده که یک درصد در پست عالی ۱۵ ،درصد در پست
میانی و ۸۴درصد در پست پایه بوده است.
وی اف��زود :تعداد مدیران زن از ۱۱هزار و ۱۰۹نفر
در سال ۹۶به ۱۹هزار و ۵۹۷در سال ۹۹رسیده که
در مجموع رشد ۷۶.۴درصدی انتصاب مدیران زن در
3سال اخیر را نشان می دهد.
به گفت��ه مع��اون برنامه ری��زی و هماهنگی ،درصد
مدیران زن در س��طح عالی از ۱.۶در س��ال ۹۶به ۷.۸
در س��ال ،۹۹در س��طح میان��ی از ۸.۱ب��ه ۱۴.۳و در
س��طح پایه از ۱۴.۵به ۲۵.۴رس��یده است .جواهریان
تصریح کرد :تعداد مدیران زن در استانداری ها از ۸.۳
درصد در سال ۹۶به ۱۵.۹درصد در سال ۹۹افزایش
یافته که از ۲۹۲مدیر زن به ۵۵۴رسیده و رشد ۸۹.۷
درصدی انتصاب مدیران زن در استانداری ،فرمانداری
و بخشداری ها در 3سال اخیر را نشان می دهد.
قابل توجه اینکه ۱۶مدیر زن در پست عالی به عنوان
معاون استاندار منصوب شده اند .از جمله مصادیق این
اق��دام در دول��ت دوازده��م ،فاطمه دادگر نخس��تین
مدی��رکل س��تادی زن در وزارت اقتص��اد و دارای��ی،
حمیرا ریگی نخس��تین س��فیر زن اهل سنت ایران در
کشور برونئی ،اکرم فداکار معاون استاندار یزد ،پروانه
س��هرابی نخس��تین مدیر فرودگاه��ی زن در ابادان و
هاجر عبدی نخس��تین مدیر زن در صنعت برق کشور
و مدیرعامل شرکت توزیع برق هرمزگان بوده است.
زنانی که می خواهند راهی پاستور شوند
صحب��ت از نامزدهای انتخابات ،۱۴۰۰به نامزدهای
احتمالی زنان نیز گسترش یافته و گمانه زنی ها فراتر از
امکان حضور زنان در انتخابات به امدن و نیامدن زنان
ش��ناخت ه ش��ده در عرصه سیاست معطوف شده است.
در حالی که زهرا نژادبهرام از تمایل خود برای نامزدی
در انتخاب��ات خبر داده ،الهام امین زاده ،معاون حقوقی
پیش��ین رئیس جمهوری ،درب��اره تمایل به نامزدی در
انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰تاکید کرده هنوز به
این مس��ئله فکر نکرده اس��ت .درباره دیگر نامزدهای
احتمال��ی زنان نیز فعال ب��ه نام های ابتکار و موالوردی
اش��اره می ش��ود که احتمال حضور این دو نیز بس��یار
کم اس��ت .اصولگرایان نیز مرضیه دستجردی را دارند
که نخس��تین زنی اس��ت که مدیریت ی��ک وزارتخانه
را در کارنام��ه خود دارد؛ اما براس��اس اخبار انتخاباتی
اصولگرای��ان احتمال حمایت از ی��ک نامزد زن دور از
انتظار اس��ت« .ایا زنان حق رئیس جمهوری ش��دن را
دارند؟»« ،ایا یک زن ش��انس رئیس جمهوری شدن را
پیدا می کند؟»« ،ای��ا قانون زنان را از رئیس جمهوری
ش��دن منع کرده اس��ت؟» و ...س��واالتی که با هر بار
نزدیک ش��دن به انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری تکرار
و تک��رار می ش��وند اما باوجود انکه باره��ا بر نبود منع
قانون��ی نام��زدی زن��ان و رئیس جمهوری ش��دن انها
تاکید ش��ده« ،رجل سیاس��ی» همان س��دی بوده که
از کس��ب باالترین مقام س��اختمان پاس��تور ازس��وی
زنان جلوگیری کرده اس��ت .حال در هنگامه انتخابات
ریاس��ت جمهوری س��یزدهم ،عباس��علی کدخدایی،
س��خنگوی ش��ورای نگهبان از احتمال حضور زنان در
انتخابات ریاست جمهوری سخن می گوید؛ سخنی که
برخ��ی را امیدوار به تغییر تفس��یر ش��ورای نگهبان از
«رج��ل سیاس��ی» کرد و برخی دیگ��ر ان را تنها یک
اظهارنظر عادی و بدون تاثیر بر تفس��یرهای ش��ورای
نگهبان می دانند.
نقش زنان در توسعه را باور کنیم
مهرناز تیموریان -کارشناس ارشد و تحلیلگر
توس�عه اقتص�ادی بان�ک جهانی :گزارش س��ال
گذشته بانک جهانی حاکی از ان بود که در ۱۶۷کشور
جه��ان حداقل یک قانون تبعیض امیز و محدودکننده
برای فعالیت های اقتص��ادی زنان وجود دارد .واقعیت
این است که این تبعیض ها همیشه وجود داشته و تنها
علت نمایان ش��دن ان ،این اس��ت که ما در س��ال های
اخیر در شناسایی این تبعیض ها موفق تر عمل کرده ایم.
تازه متوجه شده ایم قوانینی وجود دارند که خواسته یا
ناخواسته باعث می شوند زنان نتوانند در حوزه اقتصاد
کشورش��ان حضور فعال تری داش��ته باشند .نکته دوم
ک��ه در تم��ام دنیا وج��ود دارد نوع نگاه ب��ه نقش زنان
اس��ت .این سوال همیشه مطرح بوده که ایا زنان واقعاً
باید در مس��ائل اقتصادی جامعه شرکت کنند؟ ایا یک
زن نقش��ی در رشد اقتصادی یا رشد یک کشور دارد یا
خیر! در بیش��تر کش��ورها باور این بوده که مهم ترین
نق��ش زن در خانواده اس��ت و وقتی ه��م که در تاریخ
قوانین��ی به وجود امده تا ش��رکت افراد (چه زن و چه
مرد) را در دنیای اقتصاد اس��ان تر کند ،نگاه ش��ان این
بوده که چه کس��ی می تواند در فعالیت های اقتصادی
مشارکت بهتری داشته باشد .با این نگاه قوانین بیشتر
به نفع مردان تنظیم ش��ده ،به همین دلیل اس��ت که
امروز در سراس��ر دنیا تالش می ش��ود وضع یک قانون
برمبنای دیدگاه های مختلف و براس��اس نظرات هر دو
جنس��یت باش��د .به عنوان نمونه در ۱۰س��ال گذشته
ایس��لند یکی از کش��ورهایی اس��ت که باالترین تعداد
زنان را در دولت دارد؛ یعنی حدود ۴۰درصد کس��انی
که در دولت یا عرصه سیاس��ت این کشور حضور دارند
زن هستند .این مسئله کمک می کند که نگاه زنان هم
در تصمیم س��ازی ها و سیاس��ت گذاری ها دخیل باشد.
نتیجه اش را ببینیم؛ در ژانویه ۲۰۱۹قانونی در ایسلند
به تصویب رسید که برمبنای ان شرکت های خصوصی
(غیر از بخش دولتی) حق ندارند بین دس��تمزد زنان و
م��ردان اختالف بگذارند .این برخالف ش��رایط کنونی
ماس��ت .حتی اگ��ر زنانی در دولت حض��ور دارند ،این
افراد اغلب تصمیم گیرنده نیس��تند .ممکن اس��ت یک
زن مش��اور وزیر یا مشاور رئیس جمهوری باشد ،اما در
نهایت مش��اور تصمیم نمی گیرد و تصمیم گیرنده کس
دیگری اس��ت .این نش��ان می دهد اگر زنان در بخش
تصمیم گی��ری دول��ت حضور نداش��ته باش��ند ،کمتر
می توانن��د در قوانین��ی که به وجود می ای��د تاثیرگذار
باشند .با این همه این واقعیتی انکارناپذیر است که ما
در ایران زنان تحصیلکرده و تاثیرگذار بسیاری داریم که
وقتی ش��رایط برای شان اماده بوده بهترین استفاده را
کرد ه و توانسته اند بهترین نقش را در کمک به پیشرفت
ی که من دارم
و توس��عه جامعه ایفا کنند .تنها امیدوار
این اس��ت که اصالحات را با قبول و باور نقش زنان در
توسعه کشور اغاز کنیم.
نگاه روز
زن و ذاتی که می خواهد اقتصادی باشد!
عکس :ایدا فریدی
ایدا فریدی -ذات اقتصاد چقدر زنانه است؟ یا ذات
زنانه چقدر با مفاهیم و سازکارهای اقتصادی همخوانی
دارد؟ سوال ها بسیارند! زنان از اساس چقدر می توانند
در این مفهوم نقش داشته باشند؟ مفهومی که به شدت
وابسته به منابع مالی و سرمایه در دسترس است؛ یعنی
هم��ان فاکتوره��ای ضروری ایفای نقش اقتصادی که
بیشتر در دست مردان است .تا همین جای کار کافی
اس��ت که متوجه نقش زنان در یک جامعه اقتصادی
شویم .فیلم «بانوی اهنی» داستان زندگی زنی به نام
مارگارت تاچر است که زمانی نخست وزیر انگلیس بود
و کاری ک��رد ک��ه صدای��ش در دنیایی که تنها صدای
مردان ش��نیده می ش��د ،طنین انداز و جاودانه ش��ود.
ش��ما چند نفر دیگر مثل او را می شناس��ید .جس��یندا
اردِرن ،نخس��ت وزیر نیوزیلن��د زنی حدود ۴۰س��اله
اکنون از محبوب ترین و موفق ترین مس��ئوالن ارش��د
یک سرزمین است .چند نفر از زنانی که در اطراف خود
می شناس��ید به عنوان صاحبان مشاغل دارای میزی و
منصبی هستند .منظور زنانی هستند که از صفر تا صد
یک بنگاه خرد یا کالن اقتصادی را در دس��ت دارند و
ان را با تمام اجزا و نیروهای انسانی متخصص مدیریت
می کنند .هستند چنین زنانی با چنین نقش های کالن
اقتصادی اما بیراهه نیست اگر بگوییم در هر حوزه تنها
به اندازه یا کمتر از انگش��تان دو دس��ت .تصویر مقابل
شاید مشتی نمون ه خروار باشد .کارگاه تولید پوشاک؛
مجموع��ه ای موف��ق که با حضور زنان اداره می ش��ود.
یکی از بانوان به دلیل سابقه کاری بیشتر ناظر بر تمام
بخش های دوخت اس��ت و هر فردی را بنا به تخصص
یا ظرفیت و عالقه مندی اش در یکی از مراحل دوخت
مانتو یا ش��لوار منصوب کرده اس��ت .اما انکه در نهایت
حقوق فرد ناظر و باقی زنان کارگاه را تامین می کند ،از
جنس زنان نیست .کارفرمای این کارگاه یک مرد است.
کارگاه هایی از این دس��ت بس��یارند .به عقیده نگارنده
شاید به همین دلیل که سرمایه و منابع مالی همیشه
و در بیشتر مواقع در دست مردان است! صفحه 2
شنبه
3
3ابان 1399
7ربیع اال ول1442
24اکتبر 2020
شماره 1642
پیاپی 2960
صنعت به توانمندی زنان نیاز دارد
جایگاه زنان در صنعت کجاست
امیرحسن کاکایی
عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت
فاطمه امیراحمدی
editor@smtnews.ir
عکس :ایدا فریدی
جایگاه زنان در صنعت کجاس�ت؟ شاید در چند دهه گذشته که ایران به سوی
صنعتی ش�دن پیش رفت ،حضور جدی زنان را ش�اهد نبودیم اما به نظر می رسد
در یک دهه گذش�ته نق�ش زنان ایرانی در ح�وزه طراح�ی در صنایع پررنگ تر
از بخش ه�ای مدیریتی باش�د .از ای�ن رو حضور انها در صنای�ع کوچک از جمله
پوش�اک ،کیف ،کفش و ...بیش از سایر صنایع اس�ت .فعالیت زنان در حوزه های
مردانه ای مانند رانندگی و ترانزیت سبب شد نگاه سنتی نسبت به تفکیک حوزه
کاری زنان و مردان کمرنگ شده و جامعه به این باور برسد که زنان هم می توانند
مانند مردان نقش کلیدی و تاثیرگذار در حوزه صنعت و اقتصاد داشته باشد.
نقش زنان در صنایع بزرگ
ارش محبی ن�ژاد ،دبی�ر انجم�ن تخصص�ی
صنای�ع همگ�ن نیرومحرک�ه و قطعه س�ازان
خودرو کشو:
در دنی��ای رقابتی امروز که کش��ورها تالش برای
رش��د و توس��عه را از جمل��ه اهداف کلی��دی برای
کسب مزیت رقابتی ،سرلوحه فعالیت های خود قرار
داده اند ،اس��تفاده از تمام ظرفیت های منابع انسانی
جامعه برای رسیدن به این مهم اهمیت ویژه ای پیدا
کرده است.
زن��ان یک��ی از س��رمایه های با ارزش هر کش��ور
به ش��مار می روند و مشارکت جدی انها دلیلی برای
رشد و ترقی کشورهای توسعه یافته عنوان می شود.
امروزه در کنار س��رمایه های انس��انی و فیزیکی،
سرمایه دیگری به نام سرمایه اجتماعی یا بعد معنوی
ی��ک جامعه نیز م��ورد توجه قرار گرفته اس��ت که
به مثابه میراثی تاریخی اس��ت که با تشویق افراد به
همکاری و مشارکت در تعامالت اجتماعی ،می تواند
به حل میزان بیشتری از معضالت موجود در اجتماع
فائ��ق اید و حرکت به س��وی تعال��ی را امکان پذیر
کند.
در کش��ور ما اگرچه به نظر می رس��د حضور زنان
در عرصه ه��ای گوناگ��ون به مراتب بیش��تر ش��ده
و نق��ش زن��ان پررنگ ت��ر از گذش��ته
اس��ت ،ام��ا حض��ور انها در پس��ت های
مدیریت��ی هنوز هم محس��وس نیس��ت،
چراک��ه انها به پس��ت های عالی نزدیک
می ش��وند ام��ا به ن��درت ان را به چنگ
می اورند.
موان��ع نامری��ی ی��ا هم��ان «تئ��وری
س��قف شیش��ه ای» ب��ر س��ر راه صع��ود زن��ان به
مرات��ب عال��ی س��ازمانی وج��ود دارد ک��ه ای��ن
مس��ئله با مولفه های س��رمایه اجتماع��ی در تضاد
است.
اصالح سقف شیشه ای یا همان پدیده عدم توفیق
زنان در دستیابی به س��طوح عالی مدیریتی ،موانع
تبعیض امی��ز در راه ت�لاش زن��ان برای دس��تیابی
ب��ه موفقی��ت اس��ت ک��ه مص��داق ب��ارز نابرابری
اس��ت .این پدیده در جوامع مختلف وجود داشته
اما در کش��ورهای کمتر توس��عه یافته متاسفانه این
سقف پایین تر و مستحکم تر است .ت
ا هنگامی که این س��قف وجود داش��ته باشد ،هم
فرصت پیش��رفت و ترقی از زنان سلب و هم جامعه
از این ظرفیت محروم می ش��ود .اما مسئله کلیدی،
نظام «شایسته ساالری» در جامعه است ،نظامی که
در ان مزای��ا و موقعیت های ش��غلی تنها
براساس «شایس��تگی» و «صالحیت» و
نه بر مبنای جنس��یت ،طبقه اجتماعی،
قومی��ت ی��ا ث��روت ب��ه اف��راد تفویض
می ش��ود .در ش��رایطی ک��ه اولویت در
جامعه ،پیش��رفت های اقتصادی و برتری
پ��ول و موقعیت اس��ت ،انتظ��ار نمی رود
سیاس��ت گذاری ها ب��ه پیش��رفت های فرهنگ��ی و
اجتماع��ی و ایجاد برابری بی��ن دو جنس بینجامد،
کما اینکه در فرهنگ مردساالری مانند کشور ما که
حتی در جوامع مردان ان «رابطه» جای «ضابطه»
و شایس��تگی و صالحی��ت را گرفته اس��ت ،زنان با
موانع بس��یار سختی برای رش��د و پیشرفت روبه رو
هس��تند .از س��وی دیگر با توجه به جمعیت بیشتر
زنان در کشور ما نسبت به جمعیت مردان و براساس
منحنی توزیع نرمال بهره هوشی در هر جامعه هدف
که ش��امل درص��د اندکی نخبگان و اف��راد برتر و با
استعداد ان جامعه و باقی افراد معمولی و ضعیف تر
است ،زمانی که جامعه با موانع بازدارنده باعث حذف
زنان می شود ،در نتیجه از نیمی از توانمندی درصد
نخبگان خود طبیعتا محروم خواهد بود.
از بین بردن سقف شیشه ای -که ریشه در فرهنگی
اینده از ان زنان کارافرین
مری�م س�لیمی ،ط�راح صنع�ت کف�ش:
درحال حاضر ش��اهد پررنگ ش��دن نقش زنان
در حوزه صنعت هس��تیم و ای��ن امر در صنعت
چ��رم و کفش بارز اس��ت .با توجه ب��ه فعالیت
تخصص��ی بیش از یک ده��ه ای در این صنعت،
بی مهری های زیادی به زنان ش��اغل می شود اما
با این وج��ود مانده اند و ب��ه فعالیت خود ادامه
می دهند.
در ح��وزه طراحی و فعالیت زنان در صنایع ،باید گفت با
گذش��ت زمان و تنوعی که در صنعت کفش جهان ش��اهد
هس��تیم نیاز به هنرمندان و طراحان بیش��تر شده و حتی
تولیدکنن��دگان کوچک به دنبال بروزرس��انی خود در این
حوزه هس��تند از این رو از طراحان که به طور معمول زنان
هس��تند دعوت به همکاری می کنند .البته برای رسیدن به
این باور زمان زیادی صرف شد که خوشبختانه در حال بار
دادن اس��ت .میزان درامد انها نس��بت به مردان در سطح
پایین تری است عالوه بر اینکه زنان شاغل نسبت به مردان
مطیع تر هستند.
بی��ش از یک دهه از حضور ج��دی زنان در صنعت چرم
و کفش چه در نق��ش کارافرین و تولیدکننده و چه طراح
می گذرد .ش��اید دو دهه پیش ش��ما حضور هیچ زنی را در
صنعت کفش ش��اهد نبودید اما درحال حاضر نگاه ها تغییر
ک��رده و کم کم تعداد انها و فعالیت ش��ان در حال افزایش
اس��ت .نقش افرینی زنان در حوزه کیف بیش��تر و در حوزه
دیرینه دارد -فراین��دی ارام و تدریجی خواهد بود
که تغییر ان نیاز به زمان و فرهنگ سازی دارد.
در این راستا ،معرفی بیشتر مدیران زن موفق در
رسانه ها و توجه بیش��تر به شایسته ساالری به جای
مردساالری در سازمان ها ،می تواند راهکاری مهم و
اثرگذار باشد .یقینا بخش زیادی از زنان کشورمان
توانمن��دی و ظرفی��ت کارافرین��ی در حوزه ه��ای
صنعتی ،تج��اری ،خدماتی ،راهب��ردی و ...را دارند
که ای��ن توانمندی ه��ا عمدتا در محدوده مش��اغل
خانگ��ی باقی مانده و توس��عه و حرکت از مش��اغل
خانگی به کارافرینی به دلیل نبود حمایت اجتماعی
و دولتی متاس��فانه متوقف مانده است .هر چند در
صنعت خودرو حضور زنان فروغ چندانی نداشته اما
باعث افتخار اس��ت ک��ه در صنعت قطع ه که یکی از
بزرگ ترین صنایع کشور به شمار می اید ،زنان نقش
کلی��دی را چه به لح��اظ کارافرین��ی و چه به لحاظ
نی��روی کار متخصص ایفا می کنند و هرچه بیش��تر
به سمت بخش خصوصی پیش می رویم شاهد نقش
بیشتر زنان نسبت به بخش های دولتی و نیمه دولتی
هستیم که امیدواریم ش��اهد افزایش روزافزون این
نقش افرینی در صنعت خودرو و سایر صنایع بزرگ
کشورمان باشیم.
نقش زنان مکمل نقش مردان در صنعت
کفش به دلیل تخصصی که نیاز دارد کمتر است.
یک��ی از دالی��ل کمرنگ ب��ودن فعالیت زنان
در صنای��ع ب��ه وضعی��ت نامناس��ب محیط کار
برمی گردد که کمتر زنان در کارگاه های کوچک
فعالیت می کنند و با توس��عه صنایع و راه اندازی
کارخانج��ات بزرگ حضور زنان ش��اغل در این
بخش بیشتر شده است.
همچنی��ن زنان در ح��وزه کارافرینی پ��س از فراگیری
تخصص ه��ای الزم خود مبادرت ب��ه راه اندازی کارگاه های
تولی��د کرده و با تعداد محدودی نیرو فعالیت صنعتی خود
را اغاز کرده اند که پش��تکار انه��ا می تواند این کارگاه های
کوچک را در اینده ای نه چندان دور به کارخانه های بزرگ
تبدیل کند .بسیاری از برندهای معروف داخلی از کارگاهی
کوچک ش��روع کرده اند و با پش��تکار ام��روز از صنعتگران
موفق و به نام کشور هس��تند .این برای زنان کارافرین هم
می تواند همانند مدیران موفق صنعتی موجود کش��ور رقم
بخورد.
ب��ا توجه به تغیی��ر روند فروش در جهان و فعال ش��دن
فروش��گاه های مجازی زنان زیادی در شبکه های اجتماعی
ب��ا راه اندازی کان��ال و صفحه اختصاص��ی در حال فعالیت
اقتصادی در اش��ل کوچک هستند .انها به جای درگیر کار
تولید ش��دن ،محصوالت را س��فارش می دهند و در ادامه
مبادرت به فروش می کنند .اتفاقا قوی هم ظاهر شده اند که
می تواند انها را به تاجران موفق تبدیل کند.
فخری س�ادات حس�ینی،
فعال پیشین صنعت در حوزه
قالب س�ازی :حضور زنان برای
توس��عه صنعت ضروری اس��ت.
البته نباید فراموش کرد فعالیت
در صنعت ،کار پرزحمتی است.
ممکن است سلسله اشکاالتی در
حوزه مدیریت صنعت وجود داش��ته باشد
که با حضور زنان این خالها پر می ش��ود و
همان طور که در جهان ش��اهد هستیم .در
واقع زنان در کنار مردان نقش مکمل دارند
و با حضور زنان که صبر و دقت باالیی دارند
این زنجیره تکمیل می ش��ود .در هر صورت
زنان این ت��وان را دارند ک��ه در حوزه های
مختلف از جمله صنعت مدیریت و راهبری
داشته باشند.
در صنعت کفش ،مردان بیش��تر فعالیت
دارند و این نمی تواند خیلی کارس��از برای
توسعه مورد انتظار باش��د .در حوزه کفش
از جمله قالب س��ازی افراد فعال گرایش��ی
ب��ه ام��وزش ندارند و افراد بیش��تر ترجیح
می دهند به ش��کل س��نتی فعالیت خود را
ادامه دهن��د اما در بخش طراحی می طلبد
افراد تحصیل و اموزش دیده امور کار را در
دس��ت بگیرن��د و در این زمینه
زنان می توانند موفق باشند.
طراح��ی در صنعتی همچون
کی��ف و کفش به نیروی جوان و
خالق و البته هنرمند نیاز دارد تا
با مدل های متنوع عالوه بر حفظ
بازار موج��ود ،ان را گس��ترش
دهد .درحال حاضر بازار ،میدانی برای رقابت
است و با کپی کاری نمی توان خیلی انتظار
توسعه و شکوفایی داشت .زنان بسیاری در
ای��ن حوزه(مد و طراح��ی) ورود کرده اند و
این امر ملموس اس��ت .با ورود زنان به این
حوزه تغییرات بس��یاری در چند سال اخیر
در صنعت کفش رقم خورده است .به لحاظ
ظرافت و زیباش��ناختی این صنعت نیاز به
حضور پررنگ زنان هنرمند و کارافرین دارد
که درحال حاضر امار انها در صنعت کفش
در حال افزایش اس��ت و ای��ن امر می تواند
در رویه س��ازی و مدل کف��ش تحول افرین
باش��د .دیدگاه ما این اس��ت نقش زنان در
چند سال اینده تحول بزرگی در مدلیست
کفش(رویه کف��ش) به وجود می اورد و این
کمک بزرگی به درامدزایی ،توس��عه بازار و
صادرات می کند.
نقش های کلیدی برای زنان
حس��نا صفار ،کارشناس ارش��د طراحی صنعتی و
مدرس کفش
اگر دو دهه پیش به دنبال نقش زنان در س��اختار
صنعت کفش بودیم ،جز تعداد انگشت شماری ،زنان
را تنها می شد در جایگاه کارگران ساده یا نیمه ماهر
در ای��ن حیطه یافت که حت��ی در ان جایگاه نیز در
اقلیت قاطع بودند .با ورود تدریجی و پرریسک بانوان
تحصیلک��رده و اگاه به صنعت کفش ،ابتدا این افراد
با شکست ها ،تمسخر ،سوءاستفاده و نامالیمات دیگر
مواجه شدند .اما پایداری ،صبر و دانش بی جایگزین
انه��ا ،صنعت را وادار به پذیرش انها کرد تا جایی که
در سال های اخیر دانش اموختگان رشته های مختلف
دانش��گاهی ،اعم از بانوان و اقایان ،با اشتیاق ،بنیان
اصلی مطالعات و اموخته ه��ای اکادمیک خود را بر
پایه صنعت هنری مهندس��ی کف��ش قرار می دهند،
به گون��ه ای که بعضا پس از پای��ان تحصیالت ،کامال
ام��اده ورود به بخش های مختلف صنعت
هستند.
امروز با بررس��ی دقی��ق صنعت کفش
می ت��وان بان��وان را در نقش های کلیدی،
چ��ه در بخش ه��ای کارگاه��ی و چه در
بخش های کارخانه ای یافت.
ان گون��ه ک��ه از تجرب��ه کش��ورهای
توسعه یافته بر می اید و هم اکنون به تدریج در کشور
ما نیز قابل بررسی است ،بانوان در تمامی بخش های
چارت های س��ازمانی ش��رکت ها ،کارای��ی و توانایی
مش��ابه با اقایان دارن��د و در برخی نقش های خاص
نیز توانایی های ویژه ای دارند که بعضا اقایان با صرف
وقت و انرژی بیش��تری ،قادر به انجام ش��ان هستند.
ی که در دانشگاه سنت
به عنوان مثال ،تحقیقات علم
جوزف در فیالدلفیا ،انجام شده ،نشان می دهد بانوان
در راهبری و نیز کنترل و هماهنگ کردن بخش های
گوناگون یک مجموعه از اقایان تواناترند.
نمون��ه دیگ��ر ای��ن دس��ت توانایی ها را
می توان در بخش سرمایه گذاری مشاهده
کرد و اینکه اشتباهات سرمایه گذاری در
بانوان بسیار کمتر از اقایان است.
با در دس��ترس بودن چنین مطالعاتی
در دنی��ای ام��روز ،صاحب��ان صنایع در
تمام جهان و در ایران ،برای رش��د بهتر و سیستمی
متعادل ت��ر نی��از دارند تا به طور منطق��ی از بانوان و
اقایان در پست های مختلف کاری استفاده کنند.
در صنعت کفش ایران ،اس��تفاده از تخصص بانوان
در چند بخش خاص ،بیش��تر از بقیه بخش هاس��ت.
یکی از این بخش ها ،طراحی اس��ت .زنان با استفاده
از دان��ش طراحی محصول و دقت ،درس��ت دیدن و
به خاطرسپاری درست گرایشات روز جهان و تطبیق
ان ب��ا فرهنگ و اجتماع ایران��ی ،می توانند طراحان
بهتری برای صنعت باشند.
در بخش های تخصص��ی دیگر مانند مدیریت های
ارش��د و میان��ی ،کنت��رل پ��روژه ،کنت��رل کیفیت،
سرپرستی و تکنسین ازمایشگاه ها ،سرپرستی فروش
و ...نیز مس��ئولیت هایی هس��تند که اغلب از س��وی
بانوان به نحو احس��ن انجام می شوند .البته همچنان
و در ادامه راه گذشتگان صنعت ،بانوان در بخش های
تولید ،به ویژه بخش تولید رویه کفش ،نقش هایی از
سطح بسیار ساده تا حد استادکاری را به عهده دارند.
با توجه به گرایش هرچه بیشتر جوانان به صنعت
کفش که از صنایع پویا و زنده کشورمان هم به شمار
می رود ،پیش بینی می شود در سال های اینده ،بانوان
متخصص بیش��تری را در س��طوح میانی تا ارش��د
صنعت ،مشغول به فعالیت و سازندگی باشند.
ب��ا امید بهره وری هر چه بیش��تر از اس��تعدادها و
توانایی های زنان پرشور کشورمان.
یادداشت
جایگاه زنان در
صنعت خودرو
در صنعت
قطعه زنان
نقش کلیدی
را چه به لحاظ
کارافرینی و چه
به لحاظ نیروی
کار متخصص
ایفا می کنند
ممکن است
سلسله
اشکاالتی در
حوزه مدیریت
صنعت وجود
داشته باشد که
با حضور زنان
این خالها
پر می شود
با بررسی دقیق
صنعت کفش
می توان بانوان
را در نقش های
کلیدی ،چه
در بخش های
کارگاهی و چه
در بخش های
کارخانه ای یافت
زن��ان امروز جایگاه باالی��ی در اقتصاد کش��ور دارند و عمال
به نظر نمی رس��د فرقی بین زنان و مردان در بس��یار از ارکان
اقتصادی از نظر کارایی وجود داشته باشد؛ هر چند هنوز زنان
ی که الیق ان هس��تند را ب��ه اندازه کافی
جایگاه ه��ای مدیریت
اشغال نکرده اند.
از نظ��ر عقل��ی و ه��وش عمال در دانش��گاه ها و موسس��ات
دانش بنیان تفاوت خاصی حس نمی شود .بماند که به تازگی در
دانشگاه ها دختران جایگاه های باالتری را نسبت به گذشته های
نه چندان دور کس��ب می کنند که علتش را نمی توان به هوش
ربط داد .به نظر می رسد دغدغه پسران برای پیدا کردن شغل و
رفع مش��کالت مالی باعث شده تالش پسران در اخذ رتبه های
برتر در دانشگاه ها و به ویژه در مقطع تحصیالت تکمیلی پایین
بیای��د .از نظر هوش و زکاوت زنان و مردان کش��ورمان دارای
ظرفیت برابر هس��تند .همین وضعیت موجود در دانشگاه ها را
می توان در صنایعی که عموما به س��مت اتوماس��یون می روند
و دان��ش در انها ارزش اف��زوده باالیی ایجاد می کند مش��اهده
ک��رد .به عنوان مثال در س��طح کارگ��ری ،زن��ان در صنایعی
مانن��د الکترونیک از اقایان بهت��ر کار می کنند .به هرحال زنان
معموال با دقت تر و با حوصله تر هس��تند و برای کارهای دقیق
انها توانایی های باالتری را نش��ان داده اند .اما مس��لم است که
مث�لا در خط تولی��د ریخته گری یا موتورس��ازی ،کارگر خانم
مش��اهده نمی ش��ود .ام��ا زنان در س��طوح طراحی و توس��عه
فناوری ،ورودش��ان مایه خیر و برکت اس��ت .ش��خصا طی ۳۰
س��ال تجربه ام ،می توانم این را بگویم که در جلسات مدیریتی
و مهندس��ی ،وجود حداقل یک خان��م در بین جمع ،باعث باال
رفتن بهره وری و نظم جلس��ه می شود .همچنین زنان معموال
در کارهای محاسباتی دقیق تر و دارای بینشی عمیق تر نسبت
به اقایان هس��تند .من ای��ن موضوع را درباره دانش��جویانم و
کارمندانی که با من کار کرده اند ،تجربه کرده ام .همچنین زنان
کمت��ر حس رقابت را در میان هم رده های خود ایجاد می کنند
و این باعث تصمیم گیری بی طرفانه تر و علمی تر می شود .بماند
که معموال در ایران چون بچه داری جزو الینفک وظیفه بانوان
محس��وب می ش��ود ،کمتر زنان الیقی را دیده ام که تمایل به
اخذ پس��ت های مدیریتی پرچالش داشته باش��د .این موضوع
ظاه��را در تحقیقات بین المللی هم به وی��ژه در صنعت خودرو
ثابت ش��ده اس��ت .البته برعکس ،وقتی هم یک خانم به پست
مدیریتی باال می رس��د ،ش��خصا فکر می کنم فردی خشن تر از
مردان هم س��طح خود است چراکه در رقابتی مردانه باید خود
را نشان دهد .در کل دوست ندارم از کلمات جنسیتی استفاده
کن��م .حتی همین کلمه «رقابت مردانه» ریش��ه تاریخی دارد
که س��بب می ش��ود نگاه م��ا از واقعیت منحرف ش��ود .اما اگر
بخواهم نگاهی منصفانه تر نس��بت به دس��ته انسان به نام زن و
مرد داشته باشم ،باید گفت امروز صنعتی مانند صنعت خودرو
به شدت نیازمند تعادل بین نگاه های زنانه و مردانه است .برای
تشریح این موضوع باید بگویم که ظاهرا هنوز تفاوت هایی بین
نگاه های��ی که ما انها زنانه یا مردان��ه می نامیم ،وجود دارد .به
هرحال یک زن نس��بت به یک مرد ،دارای توان زیبایی شناسی
و دقت و ظرافت بیشتری است .همچنین مردان نسبت به زنان
نگاهی کاربردتری و عملیاتی تر نس��بت به کاالیی مانند خودرو
دارند .امروز ما در اس��تانه انقالب های بزرگ فناوری هستیم و
جه��ان در حال گذر از جامعه صنعتی به فراصنعتی اس��ت .در
چنین جامع��ه ای ظرافت ،زیبایی شناس��ی و خالقیت برای در
کنار هم قرار دادن مجموعه ه��ای مختلف فناوری ،محصول و
خدمات ،رقابت پذیری یک ش��رکت را در صنایعی مانند خودرو
تضمین می کن��د .صرفا با فناوری های س��خت دیگر نمی توان
به جنگ رقبا رفت؛ حت��ی در خطوط تولید .با انقالب صنعتی
چهارم ،ورود فناوری های پیش��رفته تولید س��ریع و خودکار ،و
فناوری های هوش مصنوعی ،عمال زور مردانه حتی در خطوط
تولید ،دیگر حرفی برای گفتن ندارد و در چنین ش��رایطی باید
ببینیم چه کسی خالق تر است و چه کسی می تواند با پشتکار
ایده ه��ای خود را به نواوری در فرایندها ،محصوالت و خدمات
تبدیل کند .در چنین فضایی در عمل زن و مرد مزیت غیرقابل
اکتس��ابی نسبت به هم ندارند و بنابراین دیگر نمی توان درباره
جایگاه زن صحبت خاصی به می��ان اورد .البته همچنان زنان
م��ا به دلیل نوع تربیت و تاریخ کش��ور و دنیا دارای ناتوانی های
خاصی نس��بت به مردان باقی مانده اند ک��ه باید در این زمینه
جامعه شناسان و روانشناسان صحبت کنند .اما از منظر فناوری
و علم��ی ،می توان��م بگویم که ام��روز تفاوت ذات��ی و غیرقابل
جبران��ی بین زنان و مردان وجود ندارد .با پیش��رفت فناوری و
دانش زنان در باالترین رده های مهندسی ،تخصصی و مدیریتی
می توانند نقش بازی کنند .نکته جالب اینجاس��ت که زنان در
ایران برعکس بیش��تر کشورهای اطراف ما ،ظرفیت های باالیی
ب��رای بازی کردن نقش مس��اوی در صنعت خ��ودرو دارند .اما
به طور طبیعی هنوز مردان در رقابت با انها سد ایجاد می کنند
و بدیهی است که یک سقف شیشه ای باال سر انها وجود دارد.
درحال حاضر این شیش��ه با ورود خیل عظیم فارغ التحصیالن
زن ب��ه جامع��ه صنعتی ،ترک خورده و عن قری��ب که با وجود
زنان با پش��تکار و با هوش ،این س��قف نامریی هم در س��طوح
باالی مدیریتی صنعت خودرو شکس��ته خواهد شد .مردان هم
باید به تدری��ج با این واقعیت کنار بیایند و دنیای کس��ب وکار
حضور زنان قدرتمند را پذیرا باشند .به طور مشخص در فضای
فعلی کشور که صنعت نیازمند یک تحول بنیادین است ،به نظر
می رسد مش��ارکت فعال زنان در معماری سازمان های نوین و
تحوالت ساختاری در کسب وکار می تواند راهگشا باشد. صفحه 3
4
شنبه
3ابان 1399
7ربیع االول1442
24اکتبر 2020
شماره 1642
پیاپی 2960
بورس
مشکالت و محدودیت های زنان در بازار سرمایه را بررسی کرد
یادداشت
زنان توانستند
معادله را
عوض کنند
بورس در مشت مردان
حامد هدائی
اقتصاددان رفتاری
ش��اید اگ��ر دو ده��ه پی��ش این ایده را به می��ان می اوردیم که
می توانیم در خانه باشیم و درامد های فراوانی کسب کنیم ،دیوانه
خطاب می شدیم .مفهوم کالسیک کار و پیشه در ان زمان ،توانایی
عرق ریختن در راه کسب نان بود.پول را از زیر پای فیل کشیدن یا
از دهان شیر بیرون اوردن؛ ضرب المثل های معروف مردان بازاری
بود که می خواستند روئین تنی شان را در راه کسب معاش به رخ
خانواده و دیگران بکشند .به نظرشان فقط یک خیال پرداز بیکار
می توانست ارزوی کسب درامدی به غیر از این راه در سر بپروراند.
خیلی دورتر ،اگر دختری تصمیم می گرفت وارد دانشگاه شود با
مقاومت ش��دید خانواده مواجه می ش��د .با گذر از چنین فرهنگی
به دوره ای رسیدیم که هر کسی ،فارغ از هر جنسیت ،می توانست
تحصیالت عالیه داش��ته باش��د ،اما زنان تا زمانی می توانستند به
درس ش��ان ادامه دهند که نخواهد ش��اغل ش��وند .تا اینکه دوران
گ��ذار ،ای��ن عقیده کج و کوله را هم مانند س��ایر کج رفتاری های
فرهنگی دیگری که در حق جنس زن می شد ،الی جرز گذاشت و
دنیا وارد مرحله ای شد که زنان می توانستند دوشادوش مردها کار
کنند .اما نه هر کاری ،دسته بندی مشاغل مردانه و زنانه تا جایی
پی��ش رفت��ه ب��ود که تصور یک مکانیک یا یک راننده کامیون زن
غیرممکن بود .اگر به کسی می گفتی زنی را در حال مسافرکشی
با تاکس��ی نارنجی دیده ای به تو می خندید .تا همین چند س��ال
پیش هم چین موضوعی انقدر جا نیفتاده بود و زنان اگر هم حرفه
شوفری را انتخاب می کردند در نهایت می توانستند راننده اژانس
بانوان شوند و حق سوار کردن مردان را نداشتند .فاصله جنسیتی،
به اندازه فاصله طبقاتی که میان فقیر و غنی کشیده شده ،چنان
عیان بود که اگر زنی قصد باالرفتن از پله های موفقیت و رسیدن
به درجات مدیریت کالن صنعتی و اقتصادی ،رسانه ،سیاست و...
را می کرد ،همه چیز بر علیه اش می شد .زنان در چنین محیطی
رشد کردند ،ان هم فقط به این جرم که می گفتند :زنان ،به اندازه
مردان قوی نیستند .اگر کمی به اطراف نگاه کنیم ،سازمان هایی
را می بینیم که بدون وجود زنان قادر به ادامه حیات نیس��تند ،با
کمترین دس��ت مزد و بیش��ترن توان و باالترین دانش کارهایی را
انجام می دهند که همتایان مردشان با خرج کردن نصف چنین
توانایی ،می تواند چندین برابر دستمزد بگیرد .چندین سال پیش،
اگر می گفتی وظیفه نان اوری ،تنها بر دوش مرد خانواده است ،هر
کسی ان را تایید می کرد .اما االن زنان توانسته اند چنین معادله ای
را عوض کنند .یک زن به خوبی می تواند مش��ارکت عمومی را به
ش��کلی کامال دلپذیر در میان گروه همکارانش ایجاد کند ،فقط
یک زن می تواند عالوه بر کا ِر خانه ،وظیفه رس��یدگی به کارهای
تجاری و اجتماعی و شغلی اش را به خوبی انجام دهد .شاید بهتر
اس��ت به جای اینکه بگوییم یک زن در اقتصاد چه نقش��ی دارد،
باید به بررس��ی نقش انس��ان ،جدا از جنس��یت و رنگ و نژادش در
اقتص��اد و اجتم��اع و خانواده ،در محیطی دموکراتیک و بی طرف
مانند اینترنت بپردازیم .اگر س��ری به برنامه های اجتماعی بزنیم
به خوبی متوجه می ش��ویم که چطور زنان توانس��ته اند از چنین
فناوری در راه رس��یدن به انچه خواس��تار ان هس��تند به بهترین
وجه اس��تفاده کنند .محصوالت خانگی ش��ان را می فروش��ند ،در
دنیای تبلیغات و بازاریابی اجتماعی وارد شده اند ،اثار هنری شان
را نمایش می دهند ،می نویس��ند ،در بازار س��هام س��رمایه گذاری
می کنند ،به مشاوران ،متخصصان و هنرمندان بزرگی در عرصه
مدیریت ،اقتصاد ،روانشناس��ی ،فناوری ،هنر ،ادبیات ،طب و هر
انچ��ه فک��رش را کنید ،تبدیل ش��ده اند و به مراتب چندین برابر
مردان درامد کسب می کنند .نمی دانم اینترنت توانست ماهیت
انعطاف پذیر و خالق زنان را کش��ف کند یا زنان به خاطر هوش
اجتماعی فراوانی که در کشف جزئیات و موقعیت های بکر دارند
توانستند چنین محیط دموکراتیکی را در مسیر اهد اف شان به کار
گیرند .هر چه باشد ،زنان ،سال ها ثابت کرده اند قادرند در بدترین
شرایط به انچه می خواهند دست یابند و این فرصت بزرگ را کسب
کرده اند تا در دنیایی که دورترین مکان هایش به فاصله یک کلیک
از هم قرار گرفته اس��ت ،فارغ از هر چیزی زنی شایس��ته و موفق
شوند ،تجارت و کسب و کاری بی مانند داشته باشند ،خلق کنند،
پ��رورش دهن��د ،بیافرینند ،یاد دهند ،بیاموزند ،هزاران نفر را نان
دهند ،عش��ق بورزند ،افکارش��ان را به اشتراک بگذارند ،طرفداران
فراوان��ی از ه��ر جن��س بیابند و ثابت کنند که خداوند دنیا را فقط
برای مردان نیافریده است.
سهند اینانلو
editor@smtnews.ir
مسئله حقوق زنان در ایران به تدریج و پس از انقالب مشروطه در اواخر قرن ۱۳خورشیدی مطرح
شد و تا به امروز زنان ایرانی در عرصه های مختلف اقتصادی ،اجتماعی و سیاسی نقش گسترده و
تاثیرگذاری را ایفا کرده اند .اما به گواه امار و ارقامی که دولت ها در مقاطع زمانی مختلف طی یک
قرن اخیر منتش�ر کرده اند ،باید گفت که زنان همچنان با مش�کالت و محدودیت های بس�یاری در
حوزه های گوناگون اقتصادی و اجتماعی مواجه هستند .این در حالی است که بسیاری از زنان در
جامعه با وجود تمام موانعی که پیش پایش�ان قرار دارد ،به موفقیت های درخش�انی در عرصه های
اقتصادی دست یافته اند که هر کدام نشانگر توانایی بانوان ایرانی است .بسیاری از کارشناسان و
صاحب نظران این حوزه بر این باورند که زنان همچنان با ذهنیت های مردس�االرانه در زمینه های
مختل�ف دس�ت و پنج�ه ن�رم می کنن�د اما با وجود تمام این مش�کالت راه خود را برای مش�ارکت
اقتصادی هرچه بیشتر باز کرده اند .هرچند برخی از تحلیلگران معتقدند تعداد زنانی که به عنوان
فعال اقتصادی در کش�ور ش�ناخته می ش�وند ،بسیار انگشت شمار اس�ت و فضای مردانه ای که در
بخش های تولید و تجارت وجود دارد باعث شده محدودیت ها برای بانوان تشدید شود.
عفت شریعتی کوهبنانی ،نماینده مردم زرند و کوهبنان
در مجل��س یازدهم و عضو کمیس��یون اقتصادی مجلس
ش��ورای اسالمی در گفت وگو با
ضمن یاداوری به
برنامه های مجلس برای توانمندس��ازی زنان در حوزه های
گوناگون ،در دوره های هفتم و هش��تم مجلس ،به
گف��ت :در ای��ن زمینه من تجرب ه مجلس هفتم و هش��تم
را دارم ،در ان دوران م��ن در کمیس��یون اجتماع��ی بودم
و هماهنگی های��ی در ای��ن مورد انجام ش��ده بود اما بعدها
در دوره ه��ای نهم و دهم پیگیری های الزم انجام نش��د و
مسئله مسکوت ماند.
وی در ادام��ه افزود :در هم��ان دوران نیز در حوزه هایی
زهرا جواهریان
باید به فکر زنان خانه دار بود
مانند بیمه زنان خانه دار اقداماتی انجام ش��د اما همانطور
ک��ه پیش تر گفته ش��د این موض��وع در دوره های بعدی از
دستورکار مجلس خارج شد.
خوشبختانه درحال حاضر فراکسیون زنان مجلس یازدهم
پیگیر موارد اینچنینی اس��ت .برای مثال ،بررس��ی بحث
تامی��ن اجتماعی بانوان در ابع��اد گوناگون همین حاال در
دستور کار ما قرار دارد.
دولت رسیدگی کند
نماین��ده مردم زرند و کوهبنان در مجلس با اش��اره به
نق��ش زن��ان در جامعه و لزوم توجه دول��ت به این حوزه،
عن��وان کرد :مجلس حتما پیگیر این مس��ئله خواهد بود
اما اگر دولت اراده ای برای رسیدگی به این مسئله نداشته
باشد ،با توجه به نقش گسترده زنان در جامعه ،باید انتظار
مشکالت بزرگ اجتماعی را داشته باشیم.
ای��ن نماینده مجلس با اش��اره به مس��ائل و مش��کالت
زن��ان خانه دار ب��ه
گفت :نیم��ی از جامعه را زنان
تش��کیل می دهند که وظایف سنگینی بر دوش دارند ،هم
مادر هس��تند ،هم همس��ر هستند و بس��یاری از این زنان
فعالیت ه��ای اقتصادی دارند .اما نبای��د فراموش کرد که
بخ��ش عظیم��ی از زنان ایرانی را بانوان خانه دار تش��کیل
می دهن��د و اگ��ر م��ا نتوانیم به مش��کالت ای��ن بخش از
جامعه زنان رس��یدگی کنیم ،قطعا مشکالت و اسیب های
اجتماعی و حتی اقتصادی زیادی گریبان کشور را خواهد
گرفت.
ش��ریعتی کوهبنانی در پایان با اشاره به موضوع صحیح
نب��ودن اعم��ال تبعیض مثبت به نفع زن��ان در حوزه های
اقتصادی خاطرنشان کرد :در حوزه های مختلف اقتصادی
هم اینطور نیست که تفکیکی بین زن و مرد قائل شویم ،اما
در این باره کمیسیون های اجتماعی ،فرهنگی و اقتصادی
مجلس می توانند به رایزنی بپردازند تا مشکالت این دسته
از بانوان هم حل شود .اما همانطور که پیش تر نیز گفته شد
مجلس نمی تواند تفکیکی بین مردان و زنان در حوزه های
اقتصادی قائل شود.
مردساالری در بازارهای ما موج می زند
عفت شریعتی کوهبنانی
سارا فالح
در ب��ازار ب��ورس چ��ون قری��ب به اتفاق افراد به ص��ورت انالین خرید و
فروش می کنند اصال محدودیتی وجود ندارد اما در بازارهای دیگرفرهنگ
مردساالری موج می زند از نظر کاری زنان باید حضور فیزیکی داشته باشند
و کمتر می توانند به صورت مجازی فعالیت کنند
سارا فالح ،کارشناس بازار سرمایه با اشاره به نبود ممانعت
قانونی برای فعالیت زنان در بورس اوراق بهادار به
گفت :خوشبختانه از نظر قانونی هیچ گونه منع و محدودیتی
ب��رای فعالی��ت اقتصادی زنان وجود ندارد اما باید بپذیریم
که فرهنگ ما هنوز فرهنگ مردساالری است ،البته نسبت
به دهه های گذش��ته پیشرفت هایی داشته ایم اما همچنان
این مشکل وجود دارد.
وی در ادام��ه درب��اره وج��ود فرهنگ مردس��االرانه در
حوزه های مختلف اقتصادی در کشورمان ،عنوان کرد :در
بازار بورس چون قریب به اتفاق افراد به صورت انالین خرید
و فروش می کنند از این نظر خوشبختانه اصال محدودیتی
وجود ندارد اما در بازارهای دیگر ،مثل بازار مسکن یا خودرو،
فرهنگ مردساالری موج می زند و علتش هم این است که
از نظر کاری زنان باید حضور فیزیکی داشته باشند و کمتر
می توانن��د به صورت مجازی فعالیت کنند .به همین دلیل
اس��ت که تعداد فعاالن خانم در این بازارها خیلی کمتر از
بازار بورس است.
محدودیت های زنان در بورس
ای��ن کارش��ناس ب��ازار س��رمایه ب��ا تاکی��د ب��ر وجود
محدودیت های��ی ب��رای زنان در حوزه ب��ورس ،اظهارکرد:
محدودیت��ی ک��ه زنان جامع��ه بورس دارن��د ،محدودیت
فرهنگی خانواده اس��ت .من به واس��طه فعالیت تدریس که
در زمین��ه ب��ورس دارم ،با افراد زیادی در ارتباط هس��تم و
درددل خانم های زیادی را شنیده ام .بسیاری از زنان باوجود
اینکه خودشان دانش و علم کافی در زمینه بورس دارند ،اما
برای انجام معامالتشان نمی توانند خودشان تصمیم بگیرند
و مجبور هستند تصمیم همسر یا پدرشان را اجرا کنند .چرا
که اگر بازار طبق تحلیل انها پیش نرود -که این احتمال
برای تمام تحلیلگرها در تمام بازارهای مالی دنیا وجود دارد
و ممکن است یک تحلیل درست از اب در نیاید و اصطالحا
فیل ش��ود -باید به پدر یا همسرش��ان پاس��خگو باش��ند و
بیش��تر زنان برای جلوگیری از این اختالف ها و تنش های
خانوادگی ترجیح می دهند که در سایه تصمیمات انها به
معامله گری بپردازند.
او با اشاره به نقش زنان فعال در بازار سهام در چارچوب
خانواده ،به
یاداور شد :مشکل دیگری که زنان فعال
در بازار سرمایه با ان مواجه هستند ،مسئله وقت و تمرکز
است .فعالیت در بازار سرمایه نیاز به وقت ،انرژی و پیگیری
م��داوم دارد .ی��ک معامله گر باید م��دام اخبار را پیگیری،
چارت ها را بررسی و به محض انتشار صورت های مالی انها را
مطالعه کند؛ اگر افق سرمایه گذاری کوتاه مدت داشته باشد.
معموال زنان به دلیل نقش شان در خانواده و مسئولیتی که
در قبال همس��ر و فرزندانش��ان دارند ،کمتر فرصت دارند
ک��ه به ص��ورت مداوم و مس��تمر و با ذهن��ی ازاد روی بازار
تمرکز کنند و به همین دلیل اس��ت که زنان بیش��تر افق
سرمایه گذاری میان مدت و بلندمدت را انتخاب می کنند.
محدودیت حضور در گردهمایی ها
ای��ن فع��ال بازار بورس س��ومین مش��کل عم��ده زنان
را محدودیت های��ی دانس��ت ک��ه زن��ان ب��رای حضور در
گردهمایی های بورس��ی دارند ،وی ادامه داد :مش��کل سوم
فعالیت زنان در جوامع بورس��ی اس��ت؛ در گردهمایی ها و
مجامع .به عنوان مثال ،من سال گذشته در مجمع یکی از
شرکت ها شرکت کرده بودم و تمام حاضران به جز من ،اقا
بودند .دعوای لفظی بدی بین یکی از سهامداران و یکی از
اعضای هیات مدیره شرکت رخ داد به طوری که من مجبور
به ترک مجمع شدم .مسلما اگر تعداد خانم های حاضر در
جلسه بیشتر بود ،دعوا به این صورت رخ نمی داد .وی ادامه
داد :مشکلی دیگری که شخصا با ان مواجه هستم ،فرهنگ
مردساالری شدیدی است که در جامعه بورسی وجود دارد.
همان ط��ور ک��ه گفتم ،من فعالیت تدریس در زمینه بورس
دارم .باره��ا و باره��ا چندی��ن نفر که اقا بودند به من گفتند
که ما به خانم ها در زمینه مالی اعتماد نداریم و نمی توانیم
بورس را از ش��ما یاد بگیریم ،هرچند ش��یوه اموزش��ی شما
بسیار راحت و شیواست! این واقعیت غیرقابل کتمان است
ک��ه در جامعه بورس��ی مردها از نظ��ر اعتبار ،فقط به دلیل
جنسیت ش��ان و نه علم و تجربه ش��ان ،در جایگاه باالتری
برنامه دولت برای اموزش بورس به زنان
معاون برنامه ری��زی و هماهنگی معاونت
ریاس��ت جمهوری در امور زن��ان و خانواده
گفت :با همکاری موسس��ه خانواده اسالمی
و تربی��ت معنوی خات��م ،دوره های اموزش
ب��ورس ب��رای زن��ان و دخت��ران عالقه مند
فعالیت در این حوزه برگزار می ش��ود.به نقل
از پایگاه اطالع رسانی نهاد ریاست جمهوری،
زهرا جواهریان با اعالم این خبر ،افزود :طرح
توان افزایی زن��ان و دختران به منظور ایجاد
اش��تغال با تکیه بر اموزش حرفه ای فعالیت
در بورس اوراق بهادار ازسوی این معاونت با
همکاری موسس��ه خانواده اسالمی و تربیت
معنوی خاتم استان قم ،برگزار می شود.
وی ی��اداور ش��د :براس��اس تفاهمنام��ه
تنظیم ش��ده ۲۰۰ ،نف��ر از زن��ان و دختران
«با اولویت زنان سرپرس��ت خانوار» از طریق
اموزش مج��ازی در زمینه تحلیل بنیادی و
تکنی��کال بورس اوراق به��ادار به مدت ۷۵
س��اعت ام��وزش خواهند دی��د .جواهریان
تصریح ک��رد :پیش بینی ش��ده اجرای این
طرح از طری��ق راه اندازی اس��تارت اپ ها و
فضاهای کس��ب و کار خانگی ،ایجاد اشتغال
و کارافرین��ی کن��د .مع��اون برنامه ریزی و
هماهنگ��ی معاونت ،ارتقای دانش مهارتی و
سواد اقتصادی زنان و دختران ،ایجاد اشتغال
از طری��ق تربی��ت نیروی انس��انی در حوزه
تخصص��ی ،فراهم اوردن زمینه مش��ارکت
اقتص��ادی زن��ان و دختران و بهینه س��ازی
گذران اوق��ات فراغ��ت خانواده ها و تقویت
روحیه نش��اط و ش��ادابی را از جمله اهداف
کیف��ی این طرح برش��مرد و گفت :در پایان
این دوره همچنین از ۱۰شرکت کننده برتر
قدردانی به عمل خواهد امد.
نس��بت به زنان قرار دارند و این وظیفه س��نگینی بر دوش
من به عنوان یک خانم فعال بازار س��رمایه می گذارد که با
این تفکر سنتی مبارزه کنم تا به جایگاهی برابر اقایان در
جامعه بورسی برسیم.
عوامل موفقیت
ف�لاح در پای��ان ب��ا تاکید بر لزوم فعالیت موثرتر زنان در
حوزه بورس ،عنوان کرد :اول از همه خود زنان باید سعی
کنند فعالیت موثرتری در جامعه بورس��ی داش��ته باشند و
حضورش��ان منفعالنه نباش��د .به این منظور باید در مجامع
ش��رکت کنند و در گروه های مجازی بورس��ی فعال باشند
تا کم کم بتوانند به جایگاهی که در شان یک زن مسلمان
است ،برسند.
از سویی مسئوالن نیز می توانند و باید با بها دادن به زنان،
با این فرهنگ سنتی مبارزه کنند .اگر خودتان بررسی کنید
متوجه می شوید در طول تاریخ پنجاه و چند ساله بورس ما
هیچ وقت رئیس س��ازمان بورس یا مدیران ارش��د ان خانم
نبوده اند .اما اگر حتی یکی از مدیران خانم باشد مسلما با
این فرهنگ مبارزه می شود .تحلیلگران کارگزاری ها اکثرا
اقا هستند و چه خوب اگر عامدانه کارگزاری ها به این نکته
توج��ه کنن��د و تحلیلگران مجموعه خود را از بین خانم ها
انتخاب کنند ،چراکه ما خانم های باسواد در زمینه بورس
کم نداریم.
سخن پایانی
اگر نگاهی به امار دانش اموختگان بخش های گوناگون اموزش عالی در کشورمان بیندازیم
خواهیم دید که تعداد زنان و دخترانی که از دانشگاه ها و اموزشکده های مختلف فارغ التحصیل
شده اند با فاصله معناداری از مردان بیشتر است .این مسئله باعث شکل گیری طیف گسترده ای
از زنان ش��ده که با وجود برخورداری از اموزش های الزم ،همچنان دستش��ان از بازار کار کوتاه
اس��ت و اگر هم موفق به یافتن ش��غل ش��ده اند (به دلیل وجود همان ذهنیت محدودکننده در
جامعه) ،در فعالیت مرتبط با تخصص خودشان چندان توفیقی ندارند .از سویی هم کارشناسان
اجتماعی معتقدند وجود این حجم باالیی از زنان تحصیلکرده در جامعه منجر به تقویت جامعه
مدنی در ایران ش��ده اس��ت و همین امر باعث ش��ده تا مطالبات زنان در حوزه های مختلف سر
و ش��کل مش��خص تری به خود بگیرد .اگر این گزاره مطرح ش��ده ازسوی تحلیلگران اجتماعی
درست باشد ،باید گفت که مجلس و سایر مراجع تقنینی باید برای پاسخگویی به این مطالبات
بسیار جدی تر استین باال بزنند. صفحه 4
شنبه
5
3ابان 1399
7ربیع االول1442
24اکتبر 2020
شماره 1642
پیاپی 2960
با بررسی نقش زنان در فعالیت های معدنی مطرح شد
معدنکاری نیازمند دقت و ظرافت زنانه
ت بدنی باالیی می رود
وقتی صحبت از فعالیت و کار در معدن می شود ،ذهن ها به سمت مردانی با لباس و سر و روی خاکی با قدر
که قادرند با تکیه بر قدرت مردانگی خود زمین را بش��کافند .البته در زمان توس��عه نیافتگی معدن این تصویری درس��ت از فعالیت
معدنکاری بود ،اما در شرایط کنونی و با پیشرفت و توسعه فناوری دیگر فعالیت معدنکاری مختص مردان نیست و زنان نیز همپای
مردان قادر به فعالیت در بسیاری از مشاغل سخت از جمله معادن هستند .در واقع امروزه تفکر و دانش جای قدرت باالی جسمی
را گرفته و در برخی از حوزه های معدنکاری همچون شناس��ایی محدوده های معدنی ،طراحی و تش��خیص نوع کانی و میزان ذخایر
ان ،این زنان هستند که با تکیه بر دانش و تجربه و عمق فکری خود توانسته اند زمینه توسعه و رشد اقتصاد معدنی را فراهم کنند،
این در حالی است که براساس اخرین اماری که توسط مرکز امار ایران تهیه شده ،تعداد زنان شاغل در معادن در حال بهره برداری
کش��ور بس��یار کمتر از تعداد مردان اس��ت .طبق جدولی که در سایت مرکز امار اورده شده ،در سال ۱۳۹۷تعداد کل معادن کشور
۹۹۷۳۴م��ورد ب��وده ک��ه حدود ۶۵۵۸۱مرد و ح��دود ۱۰۰۹زن با مزد و حقوق در انها فعالیت می کردند .همچنین تعداد مردان و
زنانی که بدون مزد و حقوق در این مدت در این معادن مش��غول کار بوده اند ،به ترتیب ۳۱۸۷و ۶۶نفر اس��ت؛ البته این تنها اعداد
مربوط به سال ۱۳۹۷است .با بررسی این جدول از ابتدای انقالب تاکنون می توان گفت تغییر چندانی در زمینه حضور زنان در بخش
معدن را شاهد نبوده ایم و همچنان زنان نقش کمرنگی در این بخش دارند .روزنامه
درباره اهمیت حضور زنان در فعالیت های
معدنی و همچنین اینکه امروز جامعه معدنی چقدر زنانه است و چه وضعیتی دارد با کارشناسان گفت وگو کرده که در زیر می خوانید.
علیرضا شهیدی ،معاون وزیر صنعت ،معدن و تجارت به
گفت :نقش زنان در بخش معدن بر کسی پوشیده
نیس��ت و همچون حوزه های دیگر شاهد حضور انها در
بخش معدن نیز هس��تیم .رئیس سازمان زمین شناسی
و اکتش��افات معدنی کش��ور با اش��اره به حضور زنان در
س��ازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور گفت:
حدود ۳۰درصد همکاران در س��ازمان زمین شناسی را
بانوان تش��کیل می دهند .این همکاران نقش موثری در
تولی��د اطالعات پایه نظیر نقش��ه های زمین شناس��ی و
ژئوشیمی دارند .شهیدی درباره اهمیت تولید اطالعات
پایه در کش��ور گفت :اطالعات پایه نخس��تین بخش از
چرخه معدنکاری به ش��مار می رود که اکتش��اف نامیده
می شود .باتوجه به اینکه ایران یک درصد تولید اهن دنیا
را به خود اختصاص داده و میزان تولید س��االنه سرب و
روی ما نیز بیش از ۲۰میلیون تن اس��ت ،برای عملکرد
خوب و توسعه کشور به اطالعات پایه نیاز داریم .رئیس
س��ازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور با بیان
اینکه زنان در تولید اطالعات پایه س��هم کلیدی دارند،
تصریح کرد :تکمیل و تولید اطالعات پایه بزرگ مقیاس
با هدف افزایش دقت ،کاهش ریس��ک س��رمایه گذاری
در فعالیت های اکتش��افی و زیرس��اختی ،تکمیل چرخه
ژئوفیزیک هوایی با هدف اکتشاف ذخایر پنهان و عمیق
در مناطق اولویت دار و بازنگری در اطالعات پایه قبلی با
هدف بروزرسانی و افزایش دقت با استفاده از روش های
روز دنیا از برنامه های س��ازمان زمین شناسی است که با
نقش پررنگ زنان این سازمان عملیاتی می شود.
مع��اون وزی��ر صنعت ،مع��دن و تجارت با اش��اره به
نق��ش زنان در مرحله شناس��ایی و پی جویی در بخش
معدن گفت :همکاران زن در س��ازمان زمین شناسی و
اکتشافات معدنی کشور نقش پررنگی دارند و در مرحله
شناس��ایی و پی جویی نیز دس��ت ب��ه اقدامات موثری
زده ان��د .او تصریح کرد :به ای��ن ترتیب تاکنون خانم ها
دوش به دوش اقایان افتخارات بزرگی را رقم زده اند.
رئیس س��ازمان زمین شناس��ی و اکتشافات معدنی
کش��ور با اش��اره ب��ه نقش زن��ان در ازمایش��گاه های
مرتب��ط با بخ��ش معدن نیز گفت :هم��کاران خانم ما
در بخش ازمایشگاه های شیمی سازمان زمین شناسی
و اکتش��افات معدنی کشور نیز فعال بوده و حدود ۷۰
درصد فعالیت ها را برعهده دارند .او خاطرنش��ان کرد:
زنان در س��ازمان زمین شناس��ی با انج��ام انالیزهای
دقیق به لحاظ کیفی و کمی نقش مهمی در س��رعت
بخشیدن به مقوله اکتشاف در کشور دارند.
منیر حضوری
editor@smtnews.ir
زنان عالقه مند به بخش معدن
کاووس قاس��می ،مدی��رکل دفتر بهره ب��رداری معادن وزارت
صنعت ،معدن و تجارت با اش��اره به اینکه زنان ایرانی در بخش
معدن کشور نیز فعالیت دارند ،به
گفت :زنان ورودی به
بخش معدن تعداد قابل توجهی دارند که این موضوع بر کس��ی
پوش��یده نیس��ت .فارغ التحصیالن زن زیادی در کشور داریم که
ل کرده اند .مدیرکل دفتر
در رش��ته معدن و علوم زمین تحصی
بهره ب��رداری مع��ادن وزارت صنع��ت ،معدن و تجارت ادامه داد:
چندین س��ال اس��ت که حضور زنان در رش��ته های علوم زمین،
ش یافته و انها نقش پررنگی در بخش های
معدن و استخراج گستر
مربوط به معدن دارند .به طور قطع انتخاب چنین رشته هایی از
روی عالقه مندی انها بوده و بعید می دانم اجباری برای حضور
انها در این حوزه وجود داشته باشد.قاسمی با اشاره به اشتغال
زنان در بخش معدن تصریح کرد :عمده فارغ التحصیالن معدن
به س��ازمان نظام مهندس��ی معدن و سازمان زمین شناسی ورود
کرده اند .به این ترتیب ش��اهدیم که زنان در بخش های مختلف
معدنی حضوری پررنگ دارند.مدیرکل دفتر بهره برداری معادن
وزارت صنعت ،معدن و تجارت با اشاره به قوانین موجود در کشور
تصریح کرد :براساس قانون هیچ محدودیتی برای ورود زنان به
بخ��ش مع��دن وجود ندارد و در هی��چ قانونی نیامده که زنی در
مع��دن حض��ور پی��دا نکند .در واقع هر انچه در قانون برای ورود
ص ش��ده از جمله ثبت محدوده،
مردان به بخش معدن مش��خ
تفکیک ،شایسته نیست
و دولتی زیادی وجود دارند که زنان در ان مش��غول کار
هستند .از جمله زنان موفق در این حوزه می توان به نیلوفر
غیاثوند ،ش��هناز نوایی ،پروا س��لطانی و دنیا اکبری اشاره
کرد که در حوزه های مختلف معدنی مشغول کار هستند.
حس��ینی با اش��اره به توانمندی زنان و اهمیت حضور
انه��ا در بخ��ش معدن گفت :زن��ان ظرافت فکری و دقت
بسیاری به جزئیات دارند ،در حالی که بسیاری از مسائل
از چشم مردها دور می ماند؛ ب ه این ترتیب حضور زنان در
بخش معدن موجب می ش��ود که به کوچک ترین مس��ائل
نیز پرداخته شود .نایب رئیس کمیسیون صنعت و معدن
انجمن جوانان کارافرین اتاق بازرگانی تهران با اش��اره به
محدودیت های موجود در کش��ور تصریح کرد :در تمامی
بخش ها محدودیت هایی برای همه از جمله زنان و مردان
وج��ود دارد؛ بنابرای��ن تفاوتی بین زن یا مرد وجود ندارد.
اگر کس��ی بخواهد کاری را انجام دهد ،باالخره راه خود
را پیدا می کند .باور دارم با همه موانع و مشکالت ،کسی
که بخواهد نقش موثری در بخش معدن داش��ته باش��د
سرانجام موفق می شود.
نقش زن��ان در مراح��ل مختلف چرخه فعالیت معدن کش��ور
از جمله اکتش��اف ،شناس��ایی ،پی جویی ،تولی��د اطالعات پایه و
فعالیت در ازمایش��گاه بر همه واضح و مبرهن است .به باور رئیس
س��ازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور تاکنون خانم ها
دوش ب��ه دوش اقایان افتخارات بزرگی را در این س��ازمان دولتی
رق�� م زده اند .یکی دیگر از کارشناس��ان بخش مع��دن در وزارت
صنع��ت ،معدن و تجارت ب��اور دارد هیچ محدودیتی برای حضور
زنان در بخش معدن وجود ندارد .اگر خانم ها در کار معدن ورود
نمی کنن��د ،به دلیل محدودیت هایی اس��ت که خودش��ان ایجاد
کرده ان��د .درواقع هیچ چیز جز خود زن��ان مانعی برای ادامه کار
نبوده اس��ت؛ به ای��ن ترتیب اگر خانمی انگیزه داش��ته و خود را
مح��دود نکن��د ،می تواند در بخش معدن راه ارتقا و پیش��رفت را
طی کند.
برخی دیگر از کارشناس��ان نیز ب��اور دارند اینکه زنان و مردان
را از یکدیگ��ر تفکیک کنیم ،چندان شایس��ته نیس��ت .زنان هم
همچ��ون مردان می توانند در بخش معدن فعالیت کنند .انها باور
دارند با همه موانع و مشکالت ،کسی که بخواهد نقش موثری در
بخش معدن داشته باشد سرانجام موفق می شود.
علیرضا شهیدی
کاووس قاسمی
وقتی در جامعه مردس��االر ،زنانگی یک رکن
و اس��تایل لوکس و نمایش��ی قلمداد ش��ود یا
برعک��س ،زن را به عنوان خدمتکاری تمام وقت
با س��مت مادر یا همس��ر قلمداد کنند ،طبیعتا
زیبایی ه��ای وج��ودی ش��خصیت ایش��ان را
سرکوب خواهند کرد و عمال جامعه را به سمت
تس��خیر شدن توس��ط انرژی زن ستیزی سوق
می دهند .از طرفی در این جوامع ممکن اس��ت
زنان جلوه ه��ای زنانگی خود را نادیده گرفته و
تبدیل به زنان کار و تالش شوند و سهم عظیمی
از اقتص��اد خانواده و جامعه را بر عهد ه بگیرند.
در حال حاضر ش��اهد رش��د بخش های مردانه
وجود زنان هستیم که در اولویت قرار می گیرد
و بخش اعظمی از نیازهای زنانگی شان را قربانی
جو حاکم می کند .این روند جابه جایی هویتی،
در نس��ل های اخیر به وضوح دیده می ش��ود که
نمون��ه عینی و بارز ان را در دختران دهه ۷۰و
۸۰بس��یار مشاهده می کنیم که به شدت پیرو
رفتارهای مردانه هس��تند ی��ا برعکس به دنبال
رفتارهای��ی مبالغه امیز برای حفظ نماد زنانگی
خود هس��تند که متاسفانه اسیب مشهودی به
ش��خصیت حقیقی و منش موجه ایش��ان وارد
خواهد کرد .از جانب دیگر نقش��ی که زنان در
حمایت از اقتصاد هر جامعه یا خانواده ای دارند،
موجب عدم پذیرش مسئولیت گروهی از مردان
ان جامعه می ش��ود که ب��رای عبور از گذر این
روند اسیب زا نیاز مبرمی به توجه مسئوالن امر
در جهت ایجاد حمایت هایی برای اگاهی دادن
به اقش��ار جامعه در برقراری ارتباطات تعاملی
مناسب با هویت و جنسیت فردی هر کدام اعم
از زن و مرد دارد .زنانی که با پذیرش مسئولیت
کلی در امر اقتصاد خانواده ،نیازهای اولیه خود
را نادی��ده می گیرند ،طبیعت��ا در قالب مادر یا
همس��ر و در کل عضوی از جامعه ،با س��رکوب
شخصیتی خویش مواجه می شوند که بیشترین
ضربات عاطفی را به فرزندان یا همس��ران خود
وارد خواهند کرد و یک دور تسلس��ل ناقص را
رق��م می زنند .برای رفع این نواقص باید جامعه
را از تعلیمات و راهکارهای مدیریتی مناس��ب
بهره مند کرد.
Instagram_mehri_esk
فعالیت معادن کوچک
سید سهراب حسینی
قائم مقام س��ازمان توسعه و نوسازی معادن و
صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) گفت :بررس��ی ها
نشان می دهد از ابتدای امسال تاکنون (نزدیک
7م��اه) ۱۴۷مع��دن کوچک مقی��اس که راکد
بودند ،احیا ش��دند و به چرخه تولید پیوستند.
به گزارش روابط عمومی ایمیدرو ،عباس نعیمی
در جلسه پایش طرح احیا ،فعال سازی و توسعه
معادن کوچک مقیاس اضافه کرد :براساس برنامه
تا پایان مهر امسال ،در چارچوب طرح یادشده،
۶۷۲معدن شناسایی و اولویت بندی شده و روی
۱۹۴معدن ،اقدام کلینیکی انجام ش��د .در این
م��دت ۶۴معدن به طور مس��تقیم و ۸۳معدن
به وس��یله فراهم سازی زیرساخت های الزم ،احیا
و فعال شد ه و توسعه یافته اند.
خبر
س��ید سهراب حسینی ،نایب رئیس کمیسیون صنعت
و مع��دن انجم��ن جوانان کارافرین اتاق بازرگانی تهران با
اش��اره ب��ه اینکه هیچ تفاوتی بی��ن خانم ها و اقایان برای
حضور در بخش معدن وجود ندارد به
گفت :اینکه
زنان و مردان را از یکدیگر تفکیک کنیم ،چندان شایسته
نیست .زنان هم همچون مردان در کشور ما می توانند در
بخش معدن فعالیت کنند .او با اش��اره به حضور زنان در
بخش معدن در کشورهای دیگر گفت :در تمام دنیا زنان
از مرحله دامپ تراکت تا مهندسی ارشد ،سرپرستی معدن
و مدیرعاملی در بخش معدن حضور دارند و این موضوع
در کشور ما هم صدق می کند.
نایب رئیس کمیس��یون صنعت و معدن انجمن جوانان
کارافرین اتاق بازرگانی تهران در پاس��خ به این س��وال که
چرا ما انطور که باید و شاید به نقش زنان در بخش معدن
اهمیت نمی دهیم ،تصریح کرد :این موضوع را باید از نظر
فرهنگی دنبال کرد .متاس��فانه در فرهنگ ما اینطور جا
افت��اده ک��ه زنان کارهایی مث��ل فعالیت در بخش معدن
را نمی توانن��د انج��ام دهن��د و این یک کار مردانه اس��ت!
بخش دیگر هم به باور خود زنان برمی گردد .مسئله مهم
این اس��ت که زنانی که وارد رش��ته معدن و زمین شناسی
می شوند ،چقدر عالقه مند هستند؟! ایا به واقع محدودیت
اجتماعی و فرهنگی مانع حضور انها می شود یا خودشان
چندان عالقه مند نیستند و نمی خواهند در بخش معدن
ورود پیدا کنند؟!
حسینی با اشاره به اینکه حضور زنان در بخش معدن
لزوما به معنای داش��تن عالقه به این بخش نیس��ت ،ادامه
داد :از ۷۰درصد زنانی که در رشته معدن و زمین شناسی
تحصی��ل کرده ان��د ،حدود ۴۰درصد انها عالقه ای به این
رشته ندارند .این موضوع را می توان از رفتار کاراموزهایی
که به دفاتر معدنی ورود می کنند ،متوجه شد .حتی برخی
از انه��ا ب��ار اولی که وارد فضای معدن می ش��وند نش��ان
می دهند از مجموعه فراری هستند.نایب رئیس کمیسیون
صنع��ت و معدن انجم��ن جوانان کارافرین اتاق بازرگانی
ته��ران تصری��ح ک��رد :البته ۳۰درص��د باقیمانده به واقع
عالقه مند هستند و نشان داده اند که زنان هم می توانند در
این حوزه پیشرفت کنند .امروزه مجموعه های خصوصی
مزایده و ...برای زنان نیز پذیرفته ش��ده اس��ت؛ به این ترتیب در
کش��ور م��ا ازنظر قانونی هیچ محدودیتی ب��رای حضور زنان در
بخش معدن وجود ندارد.
قاس��می در پاس��خ به این س��وال که ایا ش��رایط کار در بخش
معدن برای زنان کشور فراهم است یا خیر ،گفت :انتخاب با زنان
است .اگر انها بخواهند به عنوان مسئول فنی ،کارشناس معدن
یا هر عنوان دیگری فعالیت کنند ،هیچ محدودیتی وجود ندارد.
مدیرکل دفتر بهره برداری معادن وزارت صنعت ،معدن و تجارت
با اشاره به زنانی که در بخش معدن کشور فعال و موفق بوده اند،
گفت :در بس��یاری از معادن زغال س��نگ کش��ور که زیرزمینی
هس��تند و کار در انها دش��واری زیادی دارد ،شاهد بوده ایم زنان
به عنوان مس��ئول و رئیس معدن مش��غول کار بوده اند؛ بنابراین
اگر بانوان در کار معدن ورود نمی کنند ،به دلیل محدودیت هایی
است که خودشان در نظر گرفته اند .در واقع هیچ چیز جز خود
فرد مانعی برای ادامه کار نمی شود.
قاس��می در پاس��خ به این س��وال که چرا زنان در حوزه معدن
سمت دولتی ندارند ،گفت :این موضوع به سیستم اداری کشور
بازمی گردد .البته در بخش معاونت معدنی وزارت صنعت ،معدن
و تجارت در تهران و استان ها شاهد حضور زنان هستیم؛ به این
ترتیب اگر خانمی انگیزه داشته و خود را محدود نکند در ادارات
دولتی نیز راه ارتقا و پیشرفت وجود دارد.
سخن پایانی...
مهری اسکندری
روانشناس
عکس:
نقش پررنگ زنان در سازمان زمین شناسی
یادداشت
نقش زنان
در اقتصاد
خانواده و
جامعه صفحه 5
6
شنبه
3ابان 1399
7ربیع االول1442
24اکتبر 2020
شماره 1642
پیاپی 2960
صنایع معدنی
صنایع معدنی سدی در مقابل حضور بانوان
یادداشت
«جنس ضعیف »
و اقتصاد
در جست وجوی نقش زنان
مرضیه احقاقی
خبر نگار
editor@smtnews.ir
عکس:
ش��نبه هر هفته را به بررس��ی
روزنامه
موضوعی روز یا چالش��ی کالن در اقتصاد کشور
می پ��ردازد .اما این بار قرع��ه به نام نقش زنان در
اقتصاد افتاد .با وجود تمام دغدغه مندی که برای
حضور زنان در اجتماع دارم ،این موضوع انقدرها
ه��م به مذاق��م خوش نیامد .زنان ج��دای از این
جامعه نیس��تند که نقش انها در موضوعی به طور
خاص و جداگانه بررسی شود.
اما یاد مقدمه یکی از کتاب های اوریانا فاالچی
(با عن��وان جنس ضعیف) افت��ادم .از قضا اوریانا
فاالچ��ی ه��م در رده روزنامه نگاران��ی بود که از
تجارب��ش در س��فرهای کاری نوش��ت و اکنون
اثاری متمایز و برجس��ته از وی به جا مانده است.
فاالچ��ی در مقدمه این کت��اب می گوید مخالف
جداس��ازی زنان از م��ردان و پرداختن صرف به
مشکالت انها بوده و جامعه بشری را در کنار هم
می دیده اس��ت .تا اینکه به ط��ور اتفاقی مخاطب
س��خنان دختری موفق ام��ا به ظن خود بدبخت
ق��رار می گیرد و متوجه می ش��ود :همه زنان یک
مس��ئله اساسی و مشترک در زندگی خود دارند؛
«اینک��ه زن افریده ش��ده اند» .زن بودن ،تابویی
اس��ت که انواع محدودیت ها را در مس��یر زندگی
زنان قرار می دهد.
ج��دای از فرهن��گ غن��ی ایرانی اس�لامی که
بارها ب��ه ان بالیده ایم ،بای��د بپذیریم که حضور
و اثرگ��ذاری زن��ان در اقتصاد به واس��طه همین
ریش��ه های فرهنگ��ی ،همچنان کمرنگ اس��ت.
ح��ال اگر پای فعالی��ت در بخش معدن و صنایع
معدنی باش��د ،کار س��خت تر هم می شود .چراکه
کار در معدن سخت است و احتماال جنس ضعیف
از توان اجرای ان بر نمی ایند.
چند س��الی اس��ت در حوزه مع��دن و صنایع
معدن��ی فعالیت کرده ام ،ناخ��وداگاه به یاد تمام
زنانی می افتم که طی این س��ال ها در سمت های
مختل��ف در بخ��ش معدن دیده ام .ب��دون اغراق
اندک هستند .انقدر محدود که در یاد می مانند.
ناخوداگاه این س��وال برایم مطرح می ش��ود که
وقتی فضا برای حضور زنان و ارتقای ش��غلی انها
وجود ندارد ،چه انتظاری از پیشرفت و اثرگذاری
زنان در اقتصاد بخش معدن و صنایع وابس��ته به
ان داریم؟
واقعیت ان اس��ت که حض��ور زنان در این فضا
به ش��دت سانسور شده است .در مواردی حتی از
دیده ش��دن زنان هم ترس بر دل ها می نش��یند.
به یاد دارم در دوره ای برای یکی از ش��رکت های
بزرگ معدنی ،ماهنامه ای داخلی اماده می کردیم.
در یکی از ش��ماره ها با چند نفر از کارکنان خانم
گفت وگوی��ی ترتی��ب دادی��م .دقت و وس��واس
خاص��ی برای عکس زنان ب��ه خرج می دادیم؛ اما
کار که اماده شد ،برخالف انتظارم هیچ استقبال
خوشایندی از مصاحبه زنان نشد .تا جایی که کار
به حذف صفحات مصاحبه زنان هم رسید.
ی��ا به یاد دارم در پروژه دیگ��ری برای یکی از
ش��رکت های بزرگ صنایع معدنی ،پای صحبت
چند نفر از زنان نشستم .افرادی تحصیلکرده که
معتقد بودند س��ال ها همپای م��ردان و حتی به
مراتب قوی تر ظاهر شده اند ،اتفاقا مشاغل سخت
را بر عهده دارند اما تنها به بهانه زن بودن ،امکان
ارتقای ش��غی ندارند .چه بس��ا مدیران عاملی که
در دوران فعالیت خود ،اس��تخدام زنان را ممنوع
کرده اند .یکی از همین زنان کوشا که با همت به
رتبه ای متوس��ط ارتقا یافت��ه بود ،تاکید می کرد:
پس از پایان ساعت کاری اجازه حضور در محیط
کارخان��ه را ندارد مگر با کس��ب امضا از مدیریت
ارشد .انوقت همین مدیران ارشد می گویند زنان
پس از اتمام ساعت کاری نمی توانند در کارخانه
بمانن��د! اما نمی گویند که قوانین حراس��ت مانع
انهاست!
حت��ی خودم به عن��وان خبرن��گار و در جریان
س��فرهایی که ب��رای پروژه های خاص داش��تم،
بارها با این مش��کل روبه رو شده ام .ساعت ۳.۳۰
عصر یعنی پایان کار زنان در س��ایت .بروید فردا
بیایی��د .واقعا در چنین ش��رایطی چ��ه توقعی از
زنان داریم؟ چطور باید در اقتصاد بخش معدن و
صنایع معدنی اثرگذار باشند؟
حال به تمام این مشکالت ،ساختار فرهنگی و
خانوادگی مردساالر زنان را هم اضافه کنید .توانی
که باید صرف خالقیت و کارافرینی ش��ود ،برای
ساختارشکنی و اجازه حضور در چنین فضاهایی
به کار گرفته می شود .البته که باید اقرار کنیم در
همین فضا نیز زنانی حضور یافته اند و بسیار موفق
ک هستند .درواقع جامعه ما
عمل کرده اند .اما اند
به سبب ریشه های غلط و اصرار به ادامه انها ،خود
را از ظرفیت حضور زنان ،بی نصیب کرده اس��ت.
نیمی از ظرفیت جامع��ه در بخش معدن نادیده
انگاشته می شوند .تاسف و دریغ ادامه دارد.
مرضیه احقاقی
زنان حدودا نیمی از جمعیت جهان را به خود اختصاص می دهند ،از این رو انتظار داریم س��همی
۵۰درصدی در اقتصاد را هم در اختیار داش��ته باش��ند .اما یک نگاه ساده به اطراف و جست وجوی
نام مدیران و فعاالن اقتصادی ،ما را متوجه اش��تباه مان می کند .این س��هم در کشوری مانند ایران
با س��اختاری س��نتی و مذهبی به مراتب محدودتر اس��ت .حال اگر س��خن از فعالیت اقتصادی در
بخش هایی همچون معدن و صنایع معدنی باشد ،کفه ترازو باز هم به نفع مردان ،سنگین تر می شود.
کار در معدن در رده فعالیت های سخت و زیان اور قرار دارد .واحدهای تولیدکننده صنایع معدنی
نیز در مواردی با ش��رایط س��خت کاری روبه رو هستند .ش��اید به همین دلیل و با توجه به پیشینه
فرهنگ��ی که از ابتدای کودکی ،ذهن ما را ش��کل داده از نش��نیدن نام زن��ان در صنایع معدنی در
جایگاه هایی چون مدیرعامل و معاونت ها چندان هم تعجب نمی کنیم .اما باید دقت کنیم در همین
ش��رایط و در همین فرهنگ ،معدود زنانی توانس��ته اند حضور موفقی را از خود به نمایش بگذارند.
از قضا نه تنها هیچ مش��کلی هم با س��ختی کار ندارند ،بلکه این دس��ت تفکیک ها را از ابتدا اشتباه
می دانند .با بررسی حضور این زنان در بخش معدن و صنایع معدنی و اثرگذاری که به همراه داشته
و اش��تغا لزایی که ایجاد کرده اند ،باید اذعان کنیم که در س��ایه تفکرات مردس��االرانه ،این بخش از
حضور نیمی از جامعه محروم ش��ده اس��ت .نیمی از جمعیتی که می تواند تاثیر بسزایی را در رشد
و توس��عه اقتصادی بر عهده بگیرد .بیش��تر نقش زنان در بخش مع��دن و صنایع معدنی محدود به
ش��غل های کم درامد اس��ت .زنان از س��هم محدودی در اش��تغال و کارافرینی این حوزه برخوردار
هستند .درواقع تاکنون از این ظرفیت های بالقوه برای پیشبرد اقتصاد بخش معدن و صنایع معدنی
بهره گرفته نشده است.
با بررس��ی حضور زنان در بخش معدن و صنایع معدنی و اثرگذاری
ه و اش��تغالزایی که ایجاد کرده ان��د ،باید اذعان
که به همراه داش��ت
کنیم که در سایه تفکرات مردساالرانه ،این بخش از حضور نیمی از
جامعه محروم شده است
ساختارشکنی را تمرین کنید
فرزانه معصومی
فرزان��ه معصومی ،نایب رئی��س اتحادیه تولیدکنندگان
و صادرکنن��دگان محصوالت معدنی ایران در گفت وگو با
و در پاسخ به سوالی مبنی بر نقش زنان در اقتصاد
بخش معدن و صنایع معدنی تاکید کرد :تفکیک جنسیتی
را درس��ت نمی دان��د .ب��ه اعتقاد وی هر ف��ردی جدای از
جنسیت خود می تواند در هر صحنه اقتصادی حضور یابد.
معصوم��ی تاکی��د ک��رد :هرچند در کش��ور ما فرهنگ
به گونه ای ش��رایط را ترتیب داده تا س��هم زنان در اقتصاد
محدود شود .اما به ظن من هیچ محدودیتی برای فعالیت
زن��ان در بخ��ش مع��دن و صنایع وابس��ته ب��ه ان وجود
ندارد.
نای��ب رئیس اتحادیه تولیدکنن��دگان و صادرکنندگان
محصوالت معدنی ایران در پاسخ به سوالی مبنی بر دالیل
کمرن��گ حضور زن��ان در بخش های اثرگذار بخش معدن
و صنایع معدن��ی گفت :حضور بس��یار پررنگ و جاه طلبانه
م��ردان ،نقش زنان را در این بخش کمرنگ کرده اس��ت.
ما در کش��وری مردساالر زندگی می کنیم ،مردساالری در
تفکرات احاد مردم ریش��ه دوانده اس��ت .قوانین کشور ما
نیز بر پایه همین تفکرات مردساالرانه بنا شده اند .طبیعی
اس��ت که با وجود چنین فرهنگی ،زنان به اس��انی امکان
اغاز فعالیت و کسب وکار اقتصادی را ندارند.
این فعال معدنی در ادامه تاکید کرد :کار معدن در رده
س��خت ترین کاره��ای جهان قرار دارد .این س��ختی فارغ
از جنس��یت اس��ت .کما اینکه تعداد معدنکاران کشور ما
محدود اس��ت .در چنین ش��رایطی ،حضور زنان در بخش
معدن کمتر پذیرفته می ش��ود .هرچن��د باید اقرار کرد ما
زن��ان موفق��ی در این عرصه داریم که فارغ از جنس��یت،
در بخ��ش مع��دن با موفقیت فعالی��ت می کنند .این افراد
براساس توانمندی و با پشتکار در این عرصه حضور یافته
و با دشواری به جایگاه مناسب خود رسیده اند.
وی افزود :زنان حدود نیمی از جمعیت جهان را به خود
اختصاص می دهند .س��لب نقش این ۵۰درصد جمعیت
در فعالیت های مولد اقتصادی ،منطقی نیس��ت .البته طی
س��ال های اخیر و با توجه به مش��کالت اقتصادی حاکم بر
کش��ور ،نگاه ها به توان اقتصادی زن ها و اثرگذاری انها در
این حوزه معطوف ش��ده اس��ت .هرچند در همین جا هم
کارها به ۲بخش زنانه و مردانه تقس��یم و حضور زنان در
فعالیت های اقتصادی زنانه پذیرفته می شود.
کار معدن برای همه دشوار است
معصوم��ی گف��ت :به ش��دت مواف��ق حضور زن��ان در
فعالیت ه��ای معدنی هس��تم .به زنانی که در این رش��ته
تحصی��ل کرده اند پیش��نهاد می کنم از حضور در این فضا
نهراس��ند .هرچند معادن خارج از ش��هرها هس��تند ،اما
توس��عه این بخش ضروری اس��ت و زنان می توانند نقش
بس��زایی در این توس��عه ب��ر عهده بگیرند .زن��ان نیمی از
جمعیت کش��ور را در اختیار دارن��د .اگر زنان نتوانند این
حوزه ها را تصاحب کنند ،نس��ل های اینده نیز این ذخایر
مغفول می مانند .امروز نیاز به تالشی مضاعف برای حضور
سختی کار یا تفکر مردساالرانه؟
محمد کشانی
محمد حیدرزاده
محم��د کش��انی ،عض��و هی��ات مدی��ره انجمن
تولیدکنندگان ف��والد ایران در گفت وگو با
و
در پاس��خ به سوالی مبنی بر نقش زنان در اقتصاد در
صنایع معدنی تاکید کرد :زنان در فعالیت های صنایع
معدنی حضور دارند ،هرچند حضور انها در مقایس��ه
با اقایان کمرنگ تر اس��ت .بخش��ی از این موضوع را
می توان به سختی کار در این حوزه نسبت داد .با این
وجود ،زنان در برخی سمت ها حضور فعالی داشته اند
و در ش��رکت های بزرگ بخش صنایع معدنی شاهد
ارتقای رتبه انها تا س��مت مدیریت هم بوده ایم .وی
افزود :اما حضور در این جایگاه ها عالوه بر توانمندی
زنان ،به اعتماد مدیران باالدس��تی نیز منوط اس��ت.
مدی��ران بای��د توانمندی مناب��ع انس��انی را فارغ از
جنسیت بررس��ی کند و براساس توانمندی تصمیم
بگیرن��د .درواقع توانمندی ،تجربه و تخصص باید در
اولویت باشد.
عضو هی��ات مدیره انجم��ن تولیدکنندگان فوالد
ایران تاکید کرد :هرچند برخی موقعیت های شغلی با
دشواری های ویژه ای همراه هستند و در این سمت ها
از زنان استفاده نمی شود .اما در سایر حوزه ها همچون
فعالیت های مالی یا ازمایشگاهی و فنی شاهد حضور
پررنگ زنان هستیم.
موانع اثرگذاری زنان
وی در پاس��خ ب��ه س��والی مبنی ب��ر نگرش منفی
مدی��ران رده ب��اال اقا نس��بت به ارتق��ای رتبه زنان
گفت :این دس��ت تفک��رات در فرهنگ ما نفوذ کرده
اس��ت .متاس��فانه در طول تاریخ اغلب اقایان خود را
توانمندتر از زنان دیده اند؛ شاید همین موضوع نیز در
مواردی مانع حضور پررنگ زنان در اقتصاد و کس��ب
جایگاه های اثرگذار ازسوی انها شده است.
بررسی ساختار مدیریتی شرکت های بزرگ بخش
مع��دن و صنایع معدنی کش��ور حکای��ت از ان دارد
ک��ه در ای��ن مجموعه ها ،زنان در س��مت هایی چون
مدیری��ت عاملی یا حتی معاونت حضور ندارند .علت
این محدودیت حضور را از محمد کش��انی که سابقه
مدیری��ت مجموعه ه��ای بزرگ��ی را در بخش معدن
و صنایع معدنی بر عهده داش��ته ،جویا ش��دیم .وی
گفت :انتصاب زنان به سمت های مدیریتی راحت تر از
حضور انان در جایگاه های معاونت و مدیریت عاملی
پذیرفته می ش��ود .به عنوان مث��ال ،مدیر خرید مواد
اولیه در یک ش��رکت فوالدی با حدود ۳۰نفر نیروی
انس��انی سروکار دارد .درنتیجه این ۳۰نفر که اغلب
هم اقایان انها را تش��کیل می دهند ،راحت تر متقاعد
می شوند که تحت مدیریت یک خانم فعالیت کنند.
ام��ا مع��اون یک ش��رکت بزرگ ،با چن��د صد نفر
نیروی کار س��روکار دارد .توجه به این نکته ضروری
به نظر می رس��د که اغلب مجموعه های بزرگ معدنی
و صنعتی در شهرستان ها واقع شده اند .یعنی فرهنگ
پذیرش از سوی زنان ،برای انها وجود ندارد .به همین
دلیل نیز اغلب مدیران عامل ،ریسک انتصاب زنان به
سمت های معاونت را نمی پذیرند.
وی تاکی��د ک��رد :این موض��وع الزام��ا ارتباطی با
توانمندی زنان ندارد ،بلکه افراد زیرمجموعه پذیرش
حض��ور زن��ان را در ای��ن جایگاه ندارن��د .هرچند در
مجموعه ه��ای کوچک تر زنان تا جایگاه های معاونت
مال��ی ی��ا اداری نیز پیش��رفت می کنند .ام��ا باز هم
معاونت ه��ا بهره برداری یا توس��عه به زنان س��پرده
نمی شود.
وی افزود :با توجه به موارد یادشده باید اقرار کنیم
ک��ه زن��ان در اقتصاد بخش صنای��ع معدنی ،تاکنون
جای��گاه ویژه و درخ��وری را پیدا نکرده اند .در جامعه
م��ا زنان با محدودیت هایی روبه رو هس��تند که مانع
بهره گیری کامل از تخصص انها می ش��ود .زنانی که
ب��دون محدودیت زمان��ی و ...در کار حضور می یابند
بس��یار کمتر از اقایان هس��تند .یعنی حضور زنان در
فعالیت های��ی که به کار مداوم نی��از دارد ،عموما در
فرهنگ ما پذیرفته ش��ده نیس��ت .به عالوه انکه باید
تاکی��د کرد ک��ه در فرهنگ ما مراقب��ت از فرزندان
اغلب به زنان س��پرده می ش��ود .همی��ن موضوع نیز
مانع حضور مستمر انها در موقعیت های کاری است.
یعنی بس��ترهای فرهنگی س��هم بسزایی در محدود
کردن حضور زنان در اقتصاد دارد.
زنان در بخش های معدنی کشور و کارافرینی ازسوی انها
هستیم .این زنان تنها باید ساختارشکنی را تمرین کنند.
معصومی بستر مناسب فرهنگی در خانواده خود را یکی
از دالی��ل موفقیت خ��ود نام برد .بدین معن��ا که تابوهای
معمول در جامعه ما ،هیچ گاه سدی در مقابل فعالیت های
او نبوده اند .وی گفت :فضا برای ورود به این عرصه داشتم.
در همین حال از شروع کار جدید نترسیده ام .اما متاسفانه
به دلیل فرهنگ حاک��م بر خانواده های ایرانی ،زنان کمتر
امکان ورود به کارهای خشن را پیدا می کنند.
وی افزود :من ابتدا در حوزه مواد غذایی فعالیت داشتم.
حدود س��ال ،۸۳به همراه همس��رم به عرصه معدن ورود
پی��دا کردیم .ح��دود ۵۰معدن را پی جوی��ی و درنهایت
نی��ز برای ۴معدن پروانه اکتش��اف و بهره برداری دریافت
کردیم.
وی با اشاره به خاطره ای شخصی از فعالیت خود گفت:
برای پی جویی و دریافت گواهی کش��ف در استان کرمان
حضور داش��تم .یکی از مس��ئوالن اقا در این س��فر با من
هم��راه بودن��د .پس از پایان این س��فر اق��رار کرد که من
تاکن��ون برای این مدت زمان طوالن��ی بهره برداری را در
کوه ها نچرخانده ام تا گواهی کشف او را تایید کنم.
کارافرینان معدنی زن محدودند
معصومی در پاس��خ به س��والی مبنی بر س��هم زنان در
اقتصاد بخش معدن گفت :زنان س��هم به نس��بت بس��یار
کمت��ری در اقتصاد بخش معدن را بر عهده دارند .هرچند
طی س��ال های گذشته ،نقش زنان در این بخش پررنگ تر
شده است.
توج��ه به ای��ن نکته ضروری به نظر می رس��د که بخش
قابل توجهی از فارغ التحصیالن رش��ته مهندس��ی معدن
را زن��ان به خ��ود اختصاص می دهند .ام��ا اغلب این افراد
ام��کان حض��ور در مع��ادن و بهره گیری اصول��ی از علم و
دان��ش خ��ود را پیدا نمی کنند .بر همین اس��اس ما کمتر
مس��ئول فنی خانم در معادن می بینیم .به همین نس��بت
کارافری��ن زن در بخ��ش معدن هم کمتر داریم .این فعال
معدنی تاکید کرد :بخش معدن ما مشکالت بسیار اساسی
دارد .یعنی جدای از حضور زنان و تفکیک جنس��یتی که
ان را از اس��اس اش��تباه می دانم ،اعتقاد دارم این حوزه با
چالش ه��ای جدی روبه رو اس��ت .برنامه های غیراصولی و
غیرکارشناسی طی سال های گذشته زمینه خروج سرمایه
را از این بخش فراهم کرده است؛ بنابراین باید این دست
مس��ائل در اولوی��ت ق��رار گیرد و برای رف��ع انها چاره ای
اساسی اندیشیده شود.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر استقبال زنان از حضور
در بخ��ش معدن گفت :زنان نیز تحت تاثیر همین فرهنگ
هستند .اصوال استقبال زنان برای فعالیت در بخش معدن
مح��دود اس��ت و اغلب ترجیح می دهن��د در فعالیت های
اداری مشغول باشند .به عنوان مثال ،ما در منطقه سنگان
درخواست بسیار محدودی از زنان برای فعالیت در بخش
معدن داریم.
محدودیت های ذهنی ،اثرگذارند
محمد حیدرزاده از فعاالن صنعت سرب و روی در گفت وگو با
تاکید کرد :در دنیای کنونی محدودیت برای حضور زنان
در فعالیت ه��ای اقتص��ادی معنا ندارد .کما اینکه طی س��ال های
گذش��ته حضور زنان در صنایع به ش��دت افزایش یافته اس��ت .تا
جایی که از حضور زنان در برخی حوزه ها نسبت به اقایان استقبال
می شود .از جمله این دسته ها می توان به بخش مالی ،حسابداری،
تحقیق و توس��عه و ....اش��اره کرد .در همین حال کارکرد زنان در
بخش ازمایش��گاه ،در مقایسه با مردان مثبت تر ارزیابی می شود.
حتی از بهره وری زنان اغلب رضایت بیشتری داریم .به عالوه انکه
عموما اعتماد بیش��تری نس��بت به فعالیت زن��ان وجود دارد و از
حضور انها در س��مت های حساس ،اس��تقبال بیشتری می شود.
معموال زنان همکاران امن تری برای شرکت ها محسوب می شوند.
اغلب تحت تاثیر البی قرار نمی گیرند و اخالقی تر فعالیت می کنند.
همچنی��ن باید تاکید کرد که تعارض کمتری را در محیط کاری
ایج��اد می کنن��د .توجه به این نکته ضروری به نظر می رس��د که
حضور زنان به تلطیف فضای کار کمک می کند .این حضور به ویژه
در محیط های صنعتی حائز اهمیت اس��ت .در چنین ش��رایطی
حتی مردها در رفتار و گفتمان خود دقت بیشتری دارند.
وی اف��زود :هرچند حض��ور زنان درحال حاض��ر در حوزه های
صنعتی کمرنگ است ،اما به اعتقاد من محدودیتی در این حوزه
هم برای ورود زنان وجود ندارد .این فعال صنعت سرب و روی در
ادامه و در پاس��خ به س��والی مبنی بر دالیل کمرنگ بودن حضور
زنان در بخش صنایع معدنی گفت :برخی موقعیت های شغلی در
حوزه معدن و صنایع معدنی ،س��خت و زیان اور هس��تند .کار در
ارتفاع ،کار با تجهیزات مکانیکال و ...س��خت اس��ت .به عالوه انکه
اغلب واحدهای معدنی و صنعتی دور از ش��هرها واقع شده اند .در
چین��ی ش��رایطی رفت وامد و حضور زنان پس از س��اعت کاری،
دش��وارتر است .شاید به همین دالیل برخی کارفرمایان از حضور
زنان در برخی موقعیت های شغلی ،امتناع می کنند .وی در پاسخ
ب��ه س��والی مبنی بر محدودیت برای حض��ور زنان در عرصه های
صنعتی گفت :نمی توان منکر این دست محدودیت ها شد .اما این
محدودیت ها اغلب ذهنی هس��تند و مص��داق عینی ندارند .کما
اینکه درحال حاضر در مجموعه های صنعتی سرب و روی کشور،
زنان از جایگاه ویژه ای برخوردار هستند .زنانی که با سمت مدیر
فعالیت می کنند در مقایس��ه با مردان ،حتی عملکرد مثبت تری
را به نمایش می گذارند.
جایگاه مدیران ارشد خالی از زنان
حیدرزاده در پاسخ به سوالی مبنی بر حضور زنان در نقش های
کالن تر و اثرگذار در اقتصاد همچون مدیریت عاملی و معاونت ها
گف��ت :متاس��فانه هنوز ش��اهد درخش��ش زن��ان در این عرصه
نیس��تیم .این ضعف به فضای س��نتی جامعه ما ب��از می گردد .از
س��اختارهای باالی اقتصادی اغاز می شود و تا رده های پایین هم
ادامه دارد .در س��ایر کش��ورها شاهد انتصاب زنان در سمت هایی
چون رئیس جمهوری ،معاون ریاست جمهوری ،وزیر و ....هستیم.
یعنی زنان نقش های برجس��ته ای را در عرصه سیاس��ت و اقتصاد
پذیرفته ان��د .ام��ا این خال در کش��ور ما همچنان وج��ود دارد .بر
همین اس��اس نیز طبق همین روال ش��اهد حضور کمرنگ زنان
در س��مت های باالیی و اثرگ��ذار در بخش معدن و صنایع معدنی
هس��تیم .بدون تردید محدودیت های ذهنی و قیود بر خود نهاده
ما ایرانی ها ،مانع حضور زنان می ش��ود و توانمندی این قشر را در
همه عرصه ها نپذیرفته ایم .وی در باره نقش زنان در مجموعه های
دولت��ی و خصوصی گف��ت :اغلب زنان در مجموعه های خصوصی
از جای��گاه بهت��ری برخوردار هس��تند .یعنی ای��ن محدودیت ها
در س��اختارهای وابسته به دولت ،بیش��تر است .البته این دست
محدودیت ها نوش��ته شده نیس��تند .بلکه جریان های ذهنی این
محدودیت ها را ایجاد می کند .کافی اس��ت نگاهی به اطراف خود
بیندازیم .اغلب مردها رانندگی زنان را مورد انتقاد قرار می دهند.
یعن��ی م��ا همچنان درگیر چنی��ن موارد ابتدایی هس��تیم و کار
بسیاری برای رفع این دست نگاه ها الزم است.
سخن پایانی
کار س��خت و زیانبار ش��عارهایی برای محدود کردن زنان و
ایج��اد مانعی تازه در مس��یر فعالی��ت انهاس��ت .اغلب مردان
دش��واری فعالیت در بخ��ش معدن و صنای��ع معدنی را دلیلی
برای حضور محدود زن��ان در این بخش عنوان می کنند اما در
گفت وگ��و با زن��ان کارافرین و موثر در ای��ن بخش درمی یابیم
ک��ه خود ان��ان هیچ محدودیت برای خود و هم جنس��ان خود
قابل نیس��تند .بنابراین امید می رود در سایه فعالیت فرهنگی،
فض��ا برای حضور زنان در بخش معدن و صنایع وابس��ته به ان
فراهم ش��ود .تا بدین ترتیب امکان بهره گیری هرچه بیش��تر از
ظرفیت های این بخش فراهم شود. صفحه 6
شنبه
7
3ابان 1399
7ربیع االول1442
24اکتبر 2020
شماره 1642
پیاپی 2960
بررسی نقش زنان در اقتصاد کشور
اقتصاد جنسیت بردار است؟!
پیمان صفردوست
روزنامه نگار
در سال های اخیر حضور زنان در فعالیت های اجتماعی بسیار پررنگ تر از گذشته شده و
زنان موفق زیادی را می توانیم نام ببریم که در عرصه های مختلف به شکل موفق و تاثیرگذار
حضور دارند .گرچه این موضوع بس�یار امیدوارکننده و قابل توجه است اما مدافعان حقوق
زنان معتقدند روند این پیش�رفت به دالیل مختلف بس�یار کند اس�ت .این گروه مهم ترین
دلیل این موضوع را نگاه متفاوت و جنسیت زده جوامع به حضور زنان در عرصه هایی مانند
اقتص�اد می دانن�د .انها معتقدند باوجود تمام ش�عارهایی که در این س�ال ها در حمایت از
برابری حقوق زن و مرد داده ش�ده ،هنوز هم موانع زیادی بر س�ر راه زنان برای حضور در
حوزه های�ی مانن�د اقتصاد وجود دارد و زنان حتی در صورت وجود راه هایی برای رس�یدن
به جایگاه های مش�ابه مردان ،مس�یر پرپیچ وخم تری را پیش رو دارند و باید انرژی بس�یار
بیشتری را برای این کار صرف کنند .روزنامه
در این شماره به بررسی این موضوع از
نگاه فعاالن حوزه اقتصاد پرداخته که شرح ان را در ادامه می خوانید:
پیمان صفردوست
editor@smtnews.ir
قوانین اقتصادی یکسان و نگاه های متفاوت
فاطم�ه مقیم�ی -کارافرین و فع�ال اقتصادی:
ش��رایط اقتص��اد در دنیا به گونه ای اس��ت ک��ه تفکیک
جنسیتی نداشته و ندارد.
در واق��ع انچه به عنوان ماحصل و خروجی اقتصاد یک
کش��ور در نظر گرفته می ش��ود کار چندانی به جنسیت
ن��دارد ام��ا وقتی به ص��ورت فردی این موض��وع را مورد
بررس��ی قرار می دهیم ،عباراتی نظیر سهم زنان در تولید
ناخالص ملی مطرح می شود.
در برخی کش��ورها که در ان کس��ب وکارهای خانگی
رون��ق دارد ،این نوع کس��ب وکارها میزان تولید ناخالص
مل��ی را تا حدود زیادی افزایش می دهد و به عنوان اورده
و خروجی تولیدی زنان در این حوزه مطرح می شود .در
ایران بس��یاری از مش��اغل کلیدی و کسب وکارهایی که
به صورت خودج��وش از طرف افراد ،به عنوان کارافرینی
فردی مطرح می ش��وند ،بس��تگی مس��تقیم ب��ه میزان
سرمایه گذاری افراد در حوزه کاری انها دارد
و چون در اغلب موارد س��رمایه ها به صورت
محدود در اختیار زنان قرار می گیرد ،طبیعتا
نخستین قدم در شروع کسب وکار برای انها
با مش��کالت فراوانی نسبت به مردان همراه
است.
قوانی��ن در حوزه اقتصاد تقریبا برای زنان
و مردان مش��ابه هستند اما این موضوع به معنای یکسان
بودن کلی قوانین نیس��ت؛ یعنی گرچه زنان و مردان هر
دو می توانن��د در بحث تجارت به صورت یکس��ان حضور
داشته باشند اما هر زمان که همسر یک زن تاجر بخواهد،
می توان��د از س��فر خارج از کش��ور او ممانعت کند و این
موض��وع می توان��د محدودیت هایی را ب��رای زنان از نظر
توسعه کاری ایجاد کند.
موض��وع دیگ��ر در این زمینه این اس��ت که باتوجه به
ش��رایط اجتماعی و فیزیولوژیکی ،زنان معموال
جنس دوم برای اس��تخدام در مش��اغل در نظر
گرفته می شوند.
در بس��یاری از موارد ،زنان گرچه تحصیالت
مش��ابهی با مردان دارند ،ام��ا معموال در بحث
اس��تخدام اولویت با مردان اس��ت و متاس��فانه
زمانی هم که قرار است تعدیل نیرو اتفاق بیفتد
معموال زنان در اولویت این کار قرار می گیرند .شاید یکی
از مهم ترین دالیل این کار مرخصی هایی باشد که قانون
کار برای زنان در نظر گرفته است.
ای��ن موض��وع به ویژه در بخش خصوص��ی که رقابت و
پیش��ی گرفتن در کار به ش��کل جدی مطرح است ،نمود
بیشتری دارد و کارفرما برای کارمندی که ۶ماه به دلیل
زایم��ان از مرخص��ی برخوردار اس��ت ،اولوی��ت در نظر
نمی گیرد.
حقیقت این اس��ت که قوانین معموال به دس��ت مردان
نوش��ته می شود و این موضوع از نس��بت نمایندگان زن
و مرد مجلس ش��ورای اس�لامی کش��ور ما نیز مشخص
است.
وقت��ی ن��گاه مدیریتی ،قانون گ��ذاری و تصمیم گیری
بیش��تر به دست مردان اس��ت و زیرساخت های سنتی و
مردس��االرانه در این زمینه وجود دارد ،طبیعی است که
ن��گاه غال��ب حتی کار کردن زنان بیرون از فضای خانه را
نیز چندان نپس��ندد ،این در حالی اس��ت که تجربه ثابت
ک��رده زنانی که در مدیریت امور خان��ه و خانواده موفق
بوده و توانسته اند موقعیتی را برای فعالیت های اقتصادی
بیابند ،بدون ش��ک در این فضاها نیز می توانند به ش��کل
مطلوب عمل کنند و در این حیطه نیز تاثیرگذاری خوبی
داش��ته باش��ند و حتی نتایج مطلوب تری را برای تولید
ناخالص ملی کشور رقم بزنند.
سود جنسیتی یا تبعیض جنسیتی
رض�ا گرج�ی -کارافرین و کارش�ناس اقتصاد
و مدیریت دارو :بانوان امروزه در کس��وت کش��اورز،
مدیرعام��ل ش��رکت ،دانش��مند ،مهندس ،پزش��ک و
بسیاری از مشاغل دیگر در جامعه حضور دارند که در
گذشته هیچ ذهنیتی درباره ان وجود نداشت.
بانوان تاثیرات گسترده و مثبتی بر اقتصاد ،تجارت،
کشاورزی و صنعت دارند اما باوجود برخی پیشرفت ها،
همچنان موانع مش��ارکت کامل و برابر بانوان ،از جمله
فق��دان یک محیط مناس��ب در س��اختارهای جوامع
وجود دارد.
اعالمیه پکن که در س��ال ۱۹۹۵توسط کشورهای
عضو س��ازمان ملل تصویب ش��د ،بان��وان و اقتصاد را
به عن��وان یکی از ۱۲حوزه مورد توجه برجس��ته کرد.
۱۸۹کش��وری که این توافقنامه را امضا کردند متعهد
شدند اقدامات مش��خصی را برای رسیدگی به اهداف
خاص در جهت ارتقای موقعیت بانوان در اقتصاد انجام
دهند .باوجود ش��واهد مس��تدل مبنی بر اینکه احقاق
حقوق اقتص��ادی بانوان ،به ویژه از نظ��ر کار و درامد،
موجب پیش��رفت اقتصادی و توس��عه پایدار می شود،
بان��وان همچنان به طور نامتناس��بی تح��ت تاثیر فقر،
کمبود زمین ،حقوق ارث و تبعیض و استثمار در بازار
کار قرار دارند.
ازدواج زودهن��گام و همچنین نداش��تن دسترس��ی
ب��ه اموزش تاثی��رات منفی بر زندگی و رف��اه بانوان و
همچنین ظرفیت انس��انی و کمک های اقتصادی انها
دارد .گرچه پیش��رفت هایی در زمینه اموزش ابتدایی
برای همه دختران و پسران حاصل شده ،اما دسترسی
به اموزش متوسطه و سطح باالتر در برخی از کشورها
برای دختران همچنان یک چالش اس��ت و گزینه های
بهتر در بازار کار شود .عالوه بر این ،اندازه گیری
این کار پرداخت نش��ده می تواند بینشی اضافی
درب��اره میزان جلوگیری از جس��ت وجوی کار
بیشتر در بازار کار زنان برای زنان فراهم کند.
بالقوه اشتغال را محدود می کند.
همچنی��ن همه گی��ری خش��ونت علیه
بان��وان تاثیر عمیقی بر خانواده ها و جوامع
دارد و مان��ع توس��عه می ش��ود و س��االنه
میلیارده��ا دالر هزینه ه��ای مراقبت های
بهداش��تی و از دس��ت رفتن به��ره وری را
برای کشورها در پی دارد.
سود جنسیتی
امارهای اقتصادی زنان
تحقیقات انجام شده توسط بانک جهانی ،سازمان ملل
و سازمان نظارت جهانی کارافرینی ،نشان می دهد بانوان
به عن��وان رهبران تجاری ،کارمن��دان ،مصرف کنندگان
و کارافرین��ان ،مح��رک واقع��ی اقتص��اد هس��تند.
س��رمایه گذاری روی بان��وان می تواند مح��رک بزرگی
برای رشد اقتصادی باشد که به عنوان «سود جنسیتی»
( )gender dividendشناخته می شود .وقتی بانوان
کان��ون تصمیمات تجاری باش��ند ،جوامع پیرامون انها
رشد می کنند .مفهوم سود جنسیتی به تازگی وارد بحث
گسترده تری درباره سود جمعیتی شده است .در حالی که
سود جمعیتی ناشی از تغییر ساختارهای سنی به سمت
س��نین با بهره وری بیشتر است ،سود جنسیتی ناشی از
برداشتن گام هایی است که باعث افزایش حجم کار بازار
و س��طح بهره وری جمعیت زنان می شود.سود جنسیتی
حاک��ی از ان اس��ت ک��ه اقتصاد ها می توانن��د با کاهش
ش��کاف های جنسیتی در بازار کار ،بهره ورتر و عادالنه تر
باش��ند .یک عامل اساس��ی در ش��کاف های جنس��یتی
در ب��ازار کار ای��ن واقعیت اس��ت که زن��ان تمایل دارند
بیش��تر مراقبت های بدون حقوق و کار در خانه را انجام
دهند .اینها بار قابل توجهی برای زنان در مقایسه با مردان
است و ممکن است مانع از دستیابی زنان به فرصت های
باتوجه به انچه گفته ش��د به نظر می رسد در مسیر تساوی حقوق زنان
و مردان در فعالیت های اقتصادی و امکان دسترسی به جایگاه های باالتر،
بیش��تر از انکه قوانین و مقررات اقتصادی دچار ایراد باشند ،نگاه جامعه
مشکل ساز است.
اماره��ای موج��ود درباره نق��ش اقتصادی
زنان در جهان همچنان نش��ان دهنده نابرابری
فاحش��ی در میزان فعالیت و بهره مندی انان اس��ت .در
ادام��ه برخی از مهم ترین امارهای موجود درباره حضور
بانوان در اقتصاد امده است:
■ بان��وان ۶۶درصد کاره��ای جهان را انجام می دهند
و ۵۰درص��د مواد غذایی را تولید می کنند ،اما فقط ۱۰
درصد درامد کس��ب می کنند و ۱تا ۲درصد از امالک
را در اختیار دارند.
■ بانوان و دختران به طور نامتناسبی از فقر شدید رنج
می برن��د؛ انها ۷۰درصد از ۱.۵میلیارد نفری که روزانه
با کمتر از یک دالر زندگی می کنند را تشکیل می دهند.
■ خ��ارج از بخ��ش کش��اورزی ،ه��م در کش��ورهای
توس��عه یافته و هم در کشورهای در حال توسعه ،بانوان
هنوز به طور متوسط کمتر از ۷۸درصد حقوق دریافتی
مردان برای همان کار را دریافت می کنند.
■ در س��طح جهانی ،بانوان ۴۹.۶درصد کل جمعیت
را تش��کیل می دهند ،اما تنها ۴۰.۸درصد کار در بخش
رسمی در اختیار انهاست.
■ کاهش شکاف بین نرخ اشتغال زن و مرد پیامدهای
زی��ادی برای اقتصاد جهانی خواهد داش��ت .برای نمونه
افزای��ش تولید ناخال��ص داخلی امری��کا ( )GDPتا ۹
درصد ،تولید ناخالص داخلی منطقه یورو (در اروپا) ۱۳
درصد و تولید ناخالص داخلی ژاپن ۱۶درصد.
سخن پایانی...
با تمام ادعاهای عصر حاضر برای ایجاد بس��تر مناسب به منظور حضور
زنان در اقتصاد ،هنوز هم نگاه مردساالرانه این موضوع را برنمی تابد و در
برابر ان -گرچه به صورت غیررسمی و نامحسوس -جبه ه می گیرد .در هر
حال بخواهیم یا نه مس��یر تجارت جهانی که بی توجه به جنس��یت ،نژاد
یادداشت
فعالیت
اقتصادی زنان
مصادره به
مطلوب نشود
■ بان��وان ب��ا هزینه ک��ردن ۲۰تریلی��ون دالر امریکا
به عنوان مصرف کننده بر بازار جهانی تسلط دارند.
قوانین در
حوزه اقتصاد
تقریبا برای
زنان و مردان
مشابه هستند
اما این موضوع
به معنای یکسان
بودن کلی
قوانین نیست
زنان صاحب مشاغل
در ای��ن بخش برخ��ی از مهم ترین امار موجود درباره
بانوان به عنوان صاحبان مشاغل اورده شده است:
■ تقریبا ۱۸۷میلیون زن کارافرین در سراس��ر جهان
وج��ود دارند که حداق��ل ۳2-۳9درصد کل مش��اغل
خصوصی را در اقتصاد رسمی دارند.
■ بان��وان بیش��تر از م��ردان کارافرین��ی نواوری ه��ا
(محص��والت و خدم��ات جدی��د) را در کش��ورهای
توسعه یافته ارائه می دهند.
■ در جوامع��ی که بانوان تصور می کنند از توانایی های
کارافرینی برخوردارند ،احتمال اینکه بانوان فرصت های
کارافرینی را نیز درک کنند ،بیش��تر اس��ت .با این حال،
بان��وان کمتری ( ۴۷.۷درصد) نس��بت به مردان (۶۲.۱
درصد) معتقدند توانایی راه اندازی مشاغل را دارند.
■ طب��ق تحقیق��ات اولی��ه انج��ام ش��ده توس��ط
،WEConnect Internationalمش��اغل تح��ت
مالکیت بانوان کمتر از یک درصد پول خرج شده توسط
شرکت های بزرگ و دولت را به دست می اورند.
البته باید توجه داش��ت این نوع نگاه در همه اقش��ار
جامع��ه جهانی وجود دارد و محدود به قش��ر خاصی از
جامعه اقتصادی یا منطقه جغرافیایی نیس��ت؛ به طوری
که امارها در این زمینه نش��ان می دهد در س��ال ۲۰۱۷
میالدی ،در ۲۰دانش��گاه برتر اروپا در گروه اقتصاد تنها
۱۲.۸۷درصد از اس��تادان ( )Professorخانم بودند.
به راس��تی وقت��ی به ای��ن موضوع فک��ر می کنیم به چه
میزان به بانوان اطراف مان برای رش��د اقتصادی فرصت
می دهیم؟!
تقریبا ۱۸۷
میلیون زن
کارافرین در
سراسر جهان
وجود دارند که
حداقل -۳9
۳2درصد کل
مشاغل خصوصی
را در اقتصاد
رسمی دارند
و هر تفاوت دیگری ،به س��وداوری توج��ه دارد ،به تدریج زنان را باتوجه
به توانایی های انها در حوزه های مختلف ،در جایگاه شایس��ته خودش��ان
ق��رار خواهد داد و مقاومت ه��ای کور امروز ،فقط زم��ان را به زیان ما از
بین می برد.
چن��د روز پیش با یک��ی از دوس��تان درباره
اوضاع نابس��امان دنیای فناوری محور امروز گپ
می زدیم و گالیه های دوس��تانه از اوضاع جهان
می کردیم.
در همین حال و هوا دوستم گفت« :ولی اگر از
حق نگذریم کشور ما در این ده ها پیشرفت های
قابل قبولی در حوزه فناوری داشته است» و بعد
خ��ودش ادامه داد« :فک��رش را بکن! ما در دهه
۶۰کج��ا این همه موبایل داش��تیم اما حاال هر
طرف را که نگاه می کنی ،هر کس یک گوش��ی
تلفن همراه در دس��ت دارد؛ این موضوع نش��ان
می دهد مسئوالن ما در این سال ها تالش خیلی
بیش��تری در ای��ن حوزه داش��ته اند» .این را که
گفت ،مدتی سکوت کرد ،بعد هر دو خندیدیم و
به موضوعات جدی پرداختیم...
صحب��ت از امکان حضور براب��ر زنان با مردان
در ح��وزه اقتص��اد ،براب��ری حق��وق اجتماعی،
تس��هیالت یکسان و بس��یاری از این موضوعات
داستانی شبیه همین پیدا کرده است.
برخ��ورداری از حق��وق ف��ردی و اجتماعی
برابر با مردان ،ام��روز به عنوان یکی از مطالبات
جدی زن��ان و مدافعان برابری حقوق زن و مرد
از جوامع به ش��مار م��ی رود و این گروه س��عی
دارند زن��ان را نه به صورت یک کاالی تبلیغاتی،
ک��ه به عنوان یک عنصر فع��ال و نقش افرین در
اقتصاد مطرح کنند.
گرچه ت��ا امروز حرکت ه��ای قابل توجهی در
مس��یر برابری امکان حضور زنان در حوزه های
اجتماعی ،سیاس��ی و اقتصادی انجام ش��ده ،اما
در عی��ن حال به نظر می رس��د دفاع از این حق،
خود به تدریج به ابزاری برای تحقق اهداف دیگر
در جوامع تبدیل شده که اصل موضوع را تحت
تاثیر قرار می دهد.
همان ط��ور که در کش��ورهای غربی تس��اوی
حقوق سیاه پوس��تان و سفیدپوس��تان ،یکی از
ش��اخص های جامعه مدنی محس��وب می شود
و ش��عارهای انتخابات��ی درب��اره ای��ن موضوع،
طرفداران فراوانی دارد ،دف��اع از برابری حقوق
زنان و مردان نیز امروز به یکی از اهداف شعاری
تبدیل شده اس��ت و همان طور که معموال پس
از برگزاری انتخابات ان کشورها تساوی حقوق
سیاه پوس��تان و سفیدپوس��تان هیچگاه عملی
نمی ش��ود ،پرداختن به موض��وع برابری حقوق
زنان و مردان نیز تبدیل به شعار عوام فریبانه ای
شده که هیچ گاه از حد شعار فراتر نمی رود.
اش��تغال زنان ،تس��اوی حقوق مدن��ی ،ایجاد
تس��هیل در مش��ارکت های اجتماعی ،استقالل
زنان و بس��یاری از مسائل شبیه ان سال هاست
ک��ه پیش از ه��ر انتخاب به عن��وان اولویت های
اصلی مطرح می ش��ود اما گاهی در عمل محقق
نمی ش��ود و اگر هم تغییری در نسبت جنسیتی
فعاالن اجتماع در این س��ال ها مش��اهده شده،
به خاط��ر برنامه ری��زی و اصالح قوانی��ن نبوده
و اقتض��ای جامع��ه و رون��د طبیع��ی تمدن و
شایسته ساالری ان را رقم زده است.
پس اگ��ر کاری برای تحقق ای��ن برابری و از
بین رفتن ن��گاه مردس��االرانه در اجتماع انجام
نمی دهی��م ،چه بهتر که دس��تاوردهای حاصل
در ای��ن زمین��ه را مص��ادره به مطل��وب نکنیم
و خ��ود را در ای��ن انتخ��اب طبیع��ی جامعه و
شایسته س��االری هایی ک��ه ج��زو اص��ول نظام
اقتصادی اس��ت ،دخیل ندانیم ،زی��را هنوز هم
ک��ه هنوز اس��ت مس��یر حضور زن��ان در حوزه
اقتصاد و فعالیت ه��ای اثربخش انها در تجارت،
مسیری باتالقی و نفس گیر است و موانع فراوانی
را پی��ش پ��ای انها قرار داده اس��ت؛ موانعی که
اگ��ر از بحث های قانون��ی ان بگذری��م ،باید با
فرهنگ س��ازی و تغیی��ر نگاه ه��ای متعصابه به
حضور اجتماعی زنان در اجتماع هموار ش��ود و
امکاناتی برابر را در اختیار این نیرو و اس��تعداد
عظیم جامعه قرار دهد.
چرا زنان کمتر در بورس سرمایه گذاری می کنند؟
در ی��ک نظرس��نجی زن��ان مخاط��ب صفحه اینس��تاگرام
تجارت نیوز ۳ ،عامل مهم ،ریس��ک گریزی ،نداشتن دانش الزم
و نااگاه��ی از گزینه های موجود و عدم اعتماد به نفس کافی را
موانع سرمایه گذاری در بورس دانسته اند.
به گزارش تجارت نیوز ،نتایج تازه ترین نظرس��نجی ایسپا در
طرح س��نجش نگرش مردم ایران از وضعیت اقتصادی کش��ور
نشان می دهد رفتار زنان و مردان در مدیریت پس انداز تفاوت
معناداری ب��ا یکدیگر دارد ۴۲.۲ .درصد زن��ان و ۳۶.۲درصد
م��ردان گفته اند پس انداز ندارند .م��ردان ( ۱۱.۳درصد) بیش
از زنان ( ۷درصد) به س��رمایه گذاری در بورس می پردازند .در
مقاب��ل زنان ( ۸.۱درصد) بیش از م��ردان ( ۳.۶درصد) طال و
سکه خریداری می کنند.
زن��ان مخاط��ب صفح��ه اینس��تاگرام تجارت نی��وز در یک
نظرس��نجی دلیل این تفاوت را در ۳عامل مهم دس��ته بندی
می کنن��د :ریس��ک گریزی ،نداش��تن دان��ش الزم و نااگاهی
از گزینه ه��ای موج��ود و عدم اعتم��اد به نفس کاف��ی .تعداد
زیادی از پاس��خ دهندگان در این نظرس��نجی این عامل یعنی
ریسک گریزی را مهم تر از دیگر عوامل ارزیابی کرده اند.
برخی گزارش ها نیز نش��ان می دهد زنان نس��بت به مردان
ی در
ریس��ک گریزترند و ترجی��ح می دهن��د از س��رمایه گذار
بازارهای پرنوس��ان دوری کنند و خرید اوراق مشارکت ،طال،
پس ان��داز در بان��ک و به طور کلی به س��رمایه گذاری های امن
تمایل دارند.
دس��ته دیگری از پاسخ دهندگان از اهمیت دانش الزم برای
سرمایه گذاری در بورس گفته اند .این عامل البته مختص زنان
نیس��ت ،بلکه اساسا فعالیت در بازار سهام به طور مستقیم نیاز
به تجربه ،دانش و مهارت دارد.
به نظر می رسد زمینه های اجتماعی فرصت بیشتری را برای
انتق��ال تجرب��ه و دانش در حوزه خرید طال ب��رای زنان فراهم
کرده است.
ام��ا نیازی نیس��ت ک��ه حتما به ط��ور مس��تقیم در بورس
س��رمایه گذاری کرد .الزم نیست حتما معامله گر حرفه ای بود.
صندوق های س��رمایه گذاری ب��رای افرادی ک��ه اگاهی کافی
ندارند ،شروع خوبی است .این صندوق ها به سه دسته تقسیم
می ش��وند :صندوق با درامد ثابت ،صندوق در سهام و صندوق
سرمایه گذاری مختلط.
در می��ان پاس��خ دهندگان تع��داد کمی ب��ه عدم اعتماد به
نفس برای س��رمایه گذاری در بورس اشاره کردند .بهترین راه
در ای��ن زمینه کمک گرفت��ن از افراد قابل اعتماد ،مش��اوران
سرمایه گذاری و مطالعه است. صفحه 7
شنبه
عکس روز
3ابان 7 -1399ربیعاالول 24 - 1442اکتبر -2020شماره-1642پیاپی2960
www.smtnews.ir/about.html :
صاحب امتیاز :موسسه فرهنگی و مطبوعاتی «
مدیرمسئول :ناصر بزرگمهر
»
سردبیر:عاطفه خسروی
تلفن - 82190 :نمابر -88713730 :پیامک300082190 :
سازمان اگهی ها - 88722732-3 :نمابراگهی ها88724211 :
امور مشترکین - 88722735 :روابط عمومی88105309 :
توزیع و سازمان شهرستان ها88722735 :
تهران ،خیابان قائم مقام فراهانی -کوچه ازادگان شماره -26کد پستی 1586733811
اگهیads@smtnews.ir :
روابط عمومیpr@smtnews.ir:
امور استان هاostanha@smtnews.ir :
چاپخانه :شرکت چاپ رواق روشن مهر
www.smtnews.ir
info@smtnews.ir
telegram.me/smtnewsinstagram.com/smtnewspaper
tozi.smtnews@gmail.com
عضو انجمن مدیران روزنامه های غیردولتی
با 63امتیاز رتبه 2
روزنامه
عضو انجمن مدیران رسانه
در میان روزنامه های تخصصی مقام 1
عضو تعاونی مطبوعات
در میان روزنامه های اقتصادی مقام 2
پوستر سازمان ملل به مناسبت روز بین المللی زنان روستایی
کارافرینی قدرت را جابه جا کرد
ح��دود ۶قرن پیش بود که واژه کارافرینی به مکاتب اقتصادی راه
یاف��ت .ای��ن واژه در گذر زمان با تح��والت رخ داده در حوزه اقتصاد،
تغیی��رات مفهوم��ی یافت و اهمیت روزافزون پی��دا کرد .به گزارش
بیشتر کارافرینان فعالیت خود را در قالب ایجاد شرکت های
کوچک و متوس��ط ش��روع می کنند و این ش��رکت ها سهم بسزایی
در توس��عه صنایع پیش��رفته و ایجاد اش��تغال دارند .در کشورهای
جنوب ش��رقی اسیاSME ،ها رکن اساس��ی اقتصاد به شمار رفته و
نقش بس��زایی در اشتغال دارند .این روند در ایران نیز وجود داشته و
در سال های گذش��ته زنان کارافرین نقش پررنگی در اقتصاد ایران
ایفا کرده اند .سال ۱۳۹۶وزارت صنعت ،معدن و تجارت با همکاری
چند معاونت «دومین نمایش��گاه و همایش بین المللی نقش افرینی
زنان در توس��عه پایدار» را برگزار کردند .مدیر این همایش س��هیال
جل��ودارزاده ،معاون امور زنان وزارت صنع��ت ،معدن و تجارت بود.
مراس��م افتتاحیه این همایش با حضور معاون اول رئیس جمهوری
اس��حاق جهانگیری و همچنین وزی��ر وقت صنعت ،معدن و تجارت
محمدرض��ا نعمت زاده و فعاالن اقتصادی برگزار ش��د و در پایان ۱۰
نفر از بانوان فعال و موفق به عنوان بانوان برتر انتخاب شدند .در ادامه
با ۱۰بانوی کارافرین که س��ال ۹۶معرفی شدند ،اشنا می شوید .اما
بدون شک زنان کارافرین بسیاری در این خاک زندگی می کنند که
در این مراسم شرکت نداشته و در این نوشتار نیامده اند.
رخش�ان بنی اعتماد ،بانوی هنرمند تراز اول و بس��یار محبوبی
اس��ت که همیش��ه در حوزه س��ینمای اجتماعی کار ک��رده و یک
فیلمس��از بسیار تاثیرگذار اس��ت .در فیلم های درخشان این بانوی
هنرمند و خالق ،مسائل و مشکالت بانوان بسیار واقع بینانه و درست
مطرح می شوند.
یاس�من موی�دی با تحصیالت کارشناس��ی در گ��روه کاالیی
تجهیزات ورزش��ی از سال ۱۳۴۸فعالیت خود را اغاز کرد .وی عضو
هیات رئیس��ه چندین مجموعه و موسس��ه و انجم��ن در ابعاد ملی
و بین المللی اس��ت و تاکن��ون دو جایزه مهم را ب��رای موفقیت ها و
کارافرینی و ایجاد اشتغال دریافت کرده است.
ی محصل ،کارش��ناس شیمی اس��ت و در گروه
مرضیه س�نوئ
کاالی��ی صنایع غذای��ی فعالیت می کند و مدیرعامل یک ش��رکت
داروس��ازی اس��ت که در س��ال ۱۳۸۴تاسیس شده اس��ت .او عضو
انجمن گیاهان دارویی ،عضو هیات مدیره کانون کارافرینان کشور،
عض��و انجم��ن حمایت از حقوق مص��رف کنن��دگان ،عضو انجمن
مدیران اس��تان خراس��ان ،عضو هیات مدیره کان��ون زنان بازرگان،
عضو اتحادیه صادرکنندگان کشور و ...است.
زه�ره صداقت س�لطان ابادی مدیرعامل مجموعه ای اس��ت
که در ان ش��اغالن همه زنان سرپرس��ت خانوار یا زنان بدسرپرست
هس��تند .او که در حوزه منس��وجات فعالیت می کن��د ،فوق دیپلم
مدیری��ت کس��ب و کار دارد و واحد تولیدی اش را در س��ال ۱۳۸۵
تاسیس کرده است .س��لطان ابادی ،عضو مجامع امور صنفی بانوان
خیاط اس��ت و تاکنون جوایز مهمی را از استانداری خراسان گرفته
است.
زلیخ�ا عادلی تا مقطع کارشناس��ی تحصیل ک��رده و مدیر یک
اموزش��گاه فنی -حرفه ای ترکمن اس��ت که در سال ۱۳۸۲تاسیس
ش��ده است .عادلی عضو ش��ورای اموزشی ،طراح و ممیزی سواالت،
عضو هیات امنای کانون کارافرینان استان ،رئیس کمیسیون بانوان
کانون کارافرینی استان گلستان ،ناظر فنی نمونه ،رابط و مشاور اداره
تعاون شهرستان در فرمانداری و عضو انجمن کتابخانه عمومی است.
مرضی�ه مکرمی تا مقطع کارشناس��ی تحصیل کرده و از س��ال
۱۳۸۹شرکت صندوق حمایت از توسعه فعالیت های کشاورزی زنان
روستایی شهرس��تان مرودشت را تاس��یس کرده و خود مدیرعامل
ان است.
۱۵اکتب��ر برابر ب��ا ۲۳مهر ،روز بین المللی زنان روس��تایی ی��ا روز جهانی زنان
روستایی نام گذاری شده است.
به همین مناس��بت ،پوستر سازمان ملل برای روز جهانی زنان روستایی تصویری
از زنان ش��مال ایران است .با تعریف روز جهانی زنان روستایی ،بر جایگاه مهم زنان
روس��تایی در تامین غذای جمعیت کثیری از مردم کره زمین تاکید ش��ده اس��ت.
طبق اعالم سازمان ملل ،هدف از این روز پرداختن به «نقش و تاثیر زنان روستایی،
به ویژه زنان بومی ،در بهبود وضع کش��اورزی و توس��عه روس��تایی ،افزایش امنیت
غذایی ،و مبارزه با فقر روستاها» است.
زنان روس��تایی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه نقش و جایگاه مهمی
دارن��د که در ش��کل تولید محصوالت ،مراقب��ت از دام ،تامین غذا ،اب و س��وخت
ب��رای خانواده و هم��کاری در فعالیت های بیرون از زمی��ن و زراعت به منظور تنوع
بخش��یدن به فعالیت های اقتصادی خانواده نمود می یابد .به عالوه ،زنان روس��تایی
بخش عمده مس��ئولیت مراقبت از کودکان ،س��المندان و اعض��ای بیمار خانواده را
نیز به عهده دارند.
زنان روس��تایی یک چهارم جمعیت جهان را تش��کیل می دهند .در کشورهای در
حال توسعه ،زنان ۴۲درصد نیروی کار کشاورزی را تشکیل می دهند و تولید بخش
اعظ��م غذای مصرفی جامعه خود را بر عهده دارند که از این نظر ،س��هم مهمی در
تعیین امنیت غذایی ایفا می کنند.
«روز جهانی زنان» نیز بزرگداشتی است که هر سال در روز ۸مارس برابر با ۱۸
اس��فند برگزار می شود و بس��ته به مناطق مختلف ،تمرک ِز این رویداد بین المللی بر
بزرگداش��ت و دفاع از حقوق زنان برای دستاوردهای اقتصادی ،سیاسی و اجتماعی
زنان است.
فاطم�ه مقیمی در حوزه حمل ونقل فعالیت داش��ته و ش��رکت
کش��تیرانی و حمل ونقل بین المللی وی در سال ۱۳۶۸تاسیس شد.
او در س��ال ۲۰۱۲به عنوان کارافرین برتر جهان اسالم ازسوی بانک
توسعه اسالمی از بین ۵۶کشور و کارافرین کشوری معرفی شد.
س�هیال سلحشورکردس�تانی دارای م��درک ف��وق دکترای
تخصص��ی بیولوژی اس��ت و از فعاالن ش��ناخته ش��ده و موفق گروه
کاالیی تجهیزات پزش��کی و دارویی اس��ت .کردس��تانی بیش از ۲۰
مورد اختراع ثبت شده دارد و بیش از ۵۰مقاله را در مجالت و نشریات
داخل��ی و خارجی منتش��ر کرده و همچنین دو کت��اب هم در حوزه
کاری اش دارد.
فریال مس�توفی از بانوان فع��ال در حوزه معدن و صنایع معدنی
بوده و ش��رکت های هلدینگ ای��ن بانوی کارافرین از س��ال ۱۳۷۲
فعالی��ت دارن��د .وی عضو هیات نمایندگان ات��اق بازرگانی ،صنایع،
معادن و کش��اورزی ایران و تهران و عضو هیات مدیره اتاق بازرگانی
ایران و چین بوده است.
ازاده داننده با تحصیالت تا مقطع لیس��انس مهندس��ی و علوم
کامپیوت��ر در گ��روه کاالی��ی ارتباطات و فن��اوری اطالعات فعالیت
می کند و مدیرعامل ش��رکت فناوران اطالعات بهاران اس��ت که در
س��ال ۱۳۸۳تاسیس ش��ده و یک مجموعه موفق و شناخته شده در
این حوزه است.
با زنان کارافرین جهان اشنا شویم
ساختار اقتصاد جهان بسیار متفاوت از گذشته است .در گذشته انچه در جایگاه
یک بنگاه اقتصادی نقش تعیین کننده داشت ،دارایی ها و اموال بود اما امروزه نواوری،
اب��داع ،تولی��د محصوالت جدید و دارایی های نرم افزاری اس��ت که جایگاه اقتصادی
یک بنگاه را تعیین می کند .زنان در این عرصه نقش تاثیرگذاری دارند .در ادامه با
برخی از زنان کارافرین جهان اشنا می شویم.
دنیس کوتس :دنیس کوتس ،موس��س ش��رکت Bet۳۶۵اس��ت که در زمینه
ش��رط بندی انالین فعالیت می کند .او دامنه س��ایت این ش��رکت را در س��ال 2000
خریداری و از ان زمان تا کنون ،این ش��رکت به عنوان یکی از بزرگ ترین ش��رکت ها
در زمینه شرط بندی انالین محسوب می شود.
انگال مرکل :انگال مرکل ،سیاستمدار شهیر المانی است که قبال به عنوان یک
دانشمند در رشته فیزیک به تحقیق و پژوهش می پرداخت .اگرچه او را نمی توان کامال
یک کارافرین دانست ،اما ارزش ان را دارد که در این فهرست جای گیرد چراکه او
به عنوان قدرتمند ترین زن جهان شناخته شد و شهرت بیش از این مگر ممکن است؟!
اریانا هوفینگتون :هوفینگتون ،بنیان گذار ش��رکت The Huffington
Postاست و حتی پس از فروش این شرکت به AOLبه مبلغ ۳۱۵میلیون دالر،
او هنوز در بخش مهمی از عملیات روزانه این شرکت نقش بسزایی دارد .او همچنین
یک نویسنده بسیار موفق است.
دبی فیلدز :در س��ال ،۱۹۷۷دبی فیلدز ش��رکت Mrs. Fields Bakeries
را پایه گ��ذاری ک��رد و ه��م اکنون یک��ی از بزرگ ترین عرضه کنند ه کلوچه در ایاالت
متحده امریکا به شمار می رود .بعد از اغاز به کار فعالیت این شرکت ،او کار خود را
به ۱۱کشور در جهان گسترش داد و ۶۵۰فروشگاه کلوچه در امریکا و ۸۵فروشگاه
در سراسر جهان دارد.
جینا رینهارت :او که اهل استرالیاست ،ثروتمند ترین فرد در استرالیا و ششمین
ویژه
منشور اخالق حرفه ای روزنامه نگاری در روزنامه
نقش زنان شمال ایران بر پوستر سازمان ملل
زن ثروتمند در جهان به شمار می رود .او که در زمینه معدن به فعالیت می پردازد.
چر ونگ :چر ونگ ،به صورت مشترک با چند فرد دیگر ،شرکت htcرا تاسیس
کرد که در صنعت فناوری موبایل به فعالیت می پردازد .او بدون شک یکی از موفق ترین
کارافرینان جهان به شمار می رود و شرکت HTCدر کنار شرکت هایی مانند اپل،
سامسونگ و سونی از شرکت های برتر در زمینه صنعت موبایل به شمار می رود.
ایندرا نویی
ایندرا نویی در ۲۸اکتبر س��ال ۱۹۵۵متولد ش��د و هم اکنون یک مدیر موفق در
امر کسب و کار است .او درحال حاضر مدیرعامل شرکت PepsiCoاست .او ابتدا
در س��ال ۱۹۹۴به این ش��رکت پیوس��ت ،در س��ال ۲۰۰۱مدیریت مالی این شرکت
را بر عهده گرفت و در نهایت به س��مت مدیرعامل این ش��رکت منصوب ش��د .س��ال
گذشته او به عنوان سیزدهمین زن قدرتمند جهان معرفی شد.
س�ارا بلیکلی :او موس��س ش��رکت Spanxاست که در زمینه تولید پوشاک
ب��ه فعالی��ت می پ��ردازد .او هن��گام تاس��یس کمپانی Spanxپ��ول چندانی برای
سرمایه گذاری نداشت .ایده ها و نظرات او توسط اکثریت سرمایه گذاران رد می شد
و بعد از تالش خستگی ناپذیر موفق شد این شرکت را به جایگاه واقعی اش برساند.
اکنون او یکی از موفق ترین کارافرینان جهان اس��ت و داس��تان زندگی اش بی ش��ک
ارزش خواندن را دارد.
اپرا وینفری :او فردی است با استعداد های متنوع و به عنوان یک بازیگر موفق،
مجری ،تهیه کننده و فعال در امور خیریه ش��ناخته می ش��ود .مهم ترین موفقیت او
بدون شک برنامه The Oprah Winfrey Showاست که به دلیل پخش بدون
وقفه در ۲۵فصل در ۲۵سال ،شایسته دریافت جایزه شد.
او هم اکنون یکی از ثروتمند ترین و محبوب ترین زنان کارافرین در جهان به شما
می رود. صفحه 8