هفته نامه صدای خاک شماره 8

‫ماهنامه کشاورزی صدای خاک‬ ‫شـمـاره هشتم مهر مـاه‪98‬‬ ‫قیمت‪ 5000:‬تومان‬ ‫پرونده ویژۀ این شماره‪:‬‬ ‫کمابی‬ ‫کم ابی بالی جان‬ ‫کشـاورزان‬ ‫وزیر جهاد کشاورزی اعالم کرد‪:‬‬ ‫گلخانه ها راهکار حل سریع‬ ‫دو چالش اب و اشتغال‬ ‫نگاه یک هنرمند به مقوله اب‬ ‫اب در نگاه‬ ‫سهراب‬ صفحه 1 ‫پوشاک شاپرک در تلگرام‬ ‫‪@ pooshak_shaparak_13‬‬ ‫پس‬ ‫کلی‪،‬زجئی دختراهن‪ ،‬راهن‬ ‫‪55580763‬‬ صفحه 2 ‫مریم حضرتی‬ ‫مدیر مسئول‬ ‫به نام خدای اب وخاک!‬ ‫تاریخ تمدن بشر نشان می دهد هر جا که اب باشد در انجا روستا و ابادانی است؛ در واقع از ابتدا انسان های اولیه در کنار‬ ‫رودخانه و چاه های اب‪ ،‬محلی برای زندگی خود برپا می کردند و چه خوب است که انسان از این منبع ارزشمند و حیاتی‬ ‫به خوبی استفاده کند‪.‬‬ ‫کشاورزی نیز از این قاعده مستثنا نیست و به همین مایع حیات نیازمند است و چه خوب می شود که برای دوام و پایداری‬ ‫فعالیت های کشاورزی از اب به صورت علمی استفاده شود‪.‬‬ ‫امروزه بحران اب‪ ،‬عالوه بر شهرها روستاها را هم در برگرفته است به خصوص در فصل تابستان که سرزمین های بسیاری‬ ‫برای بهره برداری از اب با مشکالت بسیاری مواجه می شوند‪ .‬افت سطح اب زیرزمینی‪ ،‬شور بودن اب ابیاری و تبخیر‬ ‫بیش ازحد اب باعث مشکالتی در زمین ها برای ابیاری شده‪ ،‬بنابراین شناخت مسائل و مشکالت مدیریت منابع اب و ارائه‬ ‫سازوکارهای مناسب می تواند بسیاری از معضالتی که کشاورزان با ان دست به گریبان هستند را برطرف کند‪.‬‬ ‫و کالم واپسین اینکه همراهان صدای خاک‪ ،‬نظراتتان موجب خرسندی و همین طور چراغ راه دوستان در تحریریه این‬ ‫نشریه شده است و مجدانه تقاضا داریم که با خواندن این شماره از صدای خاک به مانند شماره های قبل‪ ،‬پیشنهاد ها و‬ ‫انتقادات سازنده تان را برای ما ارسال کرده تا بیشتر و بیشتر مشکالت در زمینه کشاورزی هویدا شده و با مطالبه از مسئوالن‬ ‫این حوزه در جهت برطرف کردن مشکالت ان براییم‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫ی‬ ‫تحلیلی از وضع موجود کشاورز ‬ ‫کشاورزان عزیز توجه کنند!‪ /‬دولت ساالنه ‪ ۱۲۰۰‬میلیارد برای خرید سنگ و‬ ‫‪5‬‬ ‫م‬ ‫خاک می دهد!‪ /‬زمان مناسب شخ ‬ ‫‪6‬‬ ‫ن‬ ‫از سامانه َسکوک برای صنعتگران تا تامین سم و کود کشاورزا ‬ ‫ی ‪7‬‬ ‫استفاده از کود مرغ در کشاورزی ‪ /‬خاک های مناسب برای احداث باغ گالب ‬ ‫علی شهبازی‪ ،‬کارشناس حوزه ابخیزداری ‪:‬‬ ‫توقف عجیب قانون جامع ابخیزداری در مجلس؛ درامد ابخیزداری «‪ ۶‬برابر»‬ ‫‪8‬‬ ‫ت‬ ‫هزینه اش هس ‬ ‫یککشاورز‪:‬‬ ‫ت‬ ‫منابع ابی مشکل اصلی کشاورزان روستاهای مشهد اس ‬ ‫گفتگو با یک صیفی کار فرتوت‬ ‫د‬ ‫دلخوشی مان را از ما نگیری ‬ ‫وزیر جهاد کشاورزی اعالم کرد‪:‬‬ ‫ل‬ ‫گلخانه ها راهکار حل سریع دو چالش اب و اشتغا ‬ ‫نماینده دوره نهم مجلس شورای اسالمی‪:‬‬ ‫ت ‪18‬‬ ‫عدم اگاهی و نبود مشوق مشکالت زیادی برای کشاورزان به وجود اورده اس ‬ ‫‪20‬‬ ‫ب‬ ‫اب در نگاه سهرا ‬ ‫هادی ممنونی‪:‬‬ ‫‪22‬‬ ‫ی‬ ‫تمایل کشاورزان در استفاده از ادوات سنت ‬ ‫‪23‬‬ ‫ی‬ ‫اموزش شهروندی تا فرهنگ شهروند ‬ ‫‪24‬‬ ‫غصه های همیشه ن و‬ ‫‪26‬‬ ‫ن‬ ‫انواع خاک مناسب برای درختا ‬ ‫تاخیر اعالم قیمت خرید محصوالت کشاورزی باعث چالش در امنیت غذایی‬ ‫‪28‬‬ ‫‪ 12‬کشور‪ /‬چرا فقط از خاک مزرعه در ظروف گلخانه استفاده نمی شود ؟‬ ‫‪29‬‬ ‫ی‬ ‫شعرهای خاک ‬ ‫‪30‬‬ ‫ب‬ ‫‪ 14‬معرفی کتا ‬ ‫‪17‬‬ ‫صاحب امتیاز و مد یرمسئول‪ :‬مریم حضرتی‬ ‫شورای سیاست گذاری‪:‬یوسف خاکیان‪،‬صدرا صدوقی‪،‬‬ ‫علی رضا احرامیان پور‪ ،‬مهناز رمضانی‪ ،‬ابوالفضل کیمیایی‬ ‫ویراستار‪ :‬علیرضا احرامیان پور‬ ‫تحریریه‪ :‬مریم مشهدی رضا‪ ،‬ابوالفضل کیمیایی‪،‬‬ ‫احمد حضرتی‪ ،‬محمد جواد امیری‪،‬مسعود رحیمی‪،‬‬ ‫مکرمه صدیق‪ ،‬فریده ذاکری‬ ‫مد یر هنری‪ :‬محمد نباتی نژاد‬ ‫صفحه ارایی‪ :‬مهراس نباتی نژاد‬ ‫مدیر بازرگانی‪ :‬کامیار عابدینی‬ ‫چاپ‪ :‬پیمان نواندیش‬ ‫اد رس‪ :‬خیابان استاد نجات اللهی‪ ،‬کوچه خسرو‪ ،‬پالک ‪ ، 36‬طبقه همکف‬ ‫تلفن‪ 88942253:‬کدپستی‪15988144811:‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ‪1398‬‬ ‫‪@ s e d a _ k h a k‬‬ ‫صدای خاک در تلگرام‬ ‫‪_ s e d a y _ k h a k‬‬ ‫صدای خاک در اینستاگرام‬ صفحه 3 ‫نقد و بررسی‬ ‫تحلیلی از وضع موجود کشاورزی‬ ‫علی تقی خانی‬ ‫نقش مدرنیته در جهان کشاورزی با نواوری های‬ ‫گسترده و فزاینده در عرصه تکنولوژی در‬ ‫کشورهای صاحب صنعت و توسعه یافته توجیه‬ ‫اقتصادی دارد؛ برعکس در کشورهای درحال توسعه‬ ‫و جهان سوم‪ ،‬فاق ِد مبانی اولیه صنعت پیشرفته‪،‬‬ ‫عملی تقلیدی بدون مطالعه و محاسبه هزینه‬ ‫خواهد شد که برای بخش کشاورزی بسیار‬ ‫زیان بار و موجب وابستگی حداکثری برای افزایش‬ ‫ضریب تبدیل و بهبود راندمان تولید در واحد‬ ‫سطح می شود که به استناد اقتصاددانان دولت‪،‬‬ ‫تولید محصوالت کشاورزی و دام پروری در واحد‬ ‫سطح‪ ،‬گران تمام می شود و کشاورزی قادر به‬ ‫رقابت با نرخ های جهانی نخواهد بود‪( .‬عدم تعادل‬ ‫هزینه فایده)‪ ،‬و موجب می شود کل صورت مسئله‬ ‫خودکفایی محصوالت استراتژیک کشاورزی زیر‬ ‫سوال برده شود! که متاسفانه زیر سوال برد ه شده‬ ‫است! تا ک ً‬ ‫ال متوسل به وارداتِ محصوالت کشاورزی‬ ‫شویم (عین تجربه زمان طاغوت در سال ‪1355‬‬ ‫که مقرر شد گوشت و مرغ یخ زده‪ ،‬برنج‪ ،‬ذرت‪،‬‬ ‫سویا‪ ،‬گندم و… به میزان قابل توجهی واردات‬ ‫از امریکا‪ ،‬برزیل و استرالیا داشته باشیم) و تئوری‬ ‫شدن کشور ایران مطرح و اوج گرفت‪.‬‬ ‫صنعتی‬ ‫ِ‬ ‫کما اینکه در سازمان برنامه بودجه و بخش های‬ ‫اقتصادی تصمیم گیر‪ ،‬هم اکنون (در سال ‪)1398‬‬ ‫نیز مسئوالن باالدستی تفکر سال ‪ 1355‬را در‬ ‫سر می پرورانند که تولید محصوالت استراتژیک‬ ‫کشاورزی و دام پروری به دلیل وابستگی به صنایع‬ ‫و تکنولوژی به صرفه نیست‪ ،‬گران تمام می شود‬ ‫و بهتر است متوسل به واردات با نرخ های جهانی‬ ‫ارزان شویم! مالحظه می فرمایید که چگونه تجمیع‬ ‫تولید‪ ،‬فراوری محصوالت کشاورزی و بازرگانی را‬ ‫از یکپارچگی خارج کردند و اصرار بر تشکیل وزارت‬ ‫بازرگانی به انحاءمختلف دارند؛ فقط با هدفِ واردات‬ ‫ظن ان ها ارزان قیمت‪.‬‬ ‫محصوالت کشاورزی به ّ‬ ‫تا حدود زیادی نیز موفق شده اند‪ ،‬بنابراین روی‬ ‫سخنم با بزرگوارانی است که خیلی سریع و بدون‬ ‫انجام مطالعات و ازمایش های تحقیقاتی اعم از‬ ‫اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬فرهنگی و سازگاری فورا ً‬ ‫‪4‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫پیشنهاد استفاده و کاربرد نشاکاری در اراضی‬ ‫وسیع تولید محصوالت زراعی و یا استفاده از پهپاد‬ ‫و غیره را می دهندکه حتی در کشور امریکا و چین‬ ‫که بزرگ ترین تولیدات صنعتی و ماشین االت‬ ‫کشاورزی را با کمترین هزینه دارا هستند به تدریج‬ ‫و خیلی محدود از پَهپاد در کشاورزی استفاده‬ ‫می کنند‪ .‬وزارتخانه شایسته است تا در عرصه‬ ‫توسعه صنایع و ماشین االت کشاورزی پایه ای مثل‬ ‫کارخانه های تولید تراکتور‪ ،‬کمباین‪ ،‬ادوات کاشت‪،‬‬ ‫داشت و برداشت و نیز توسعه کارخانه های تولید‬ ‫صنایع اساسی و موردنیاز اولیه دام پروری‪ ،‬جنگل‪،‬‬ ‫اب وخاک با مشارکت وزارت صنعت معدن تجارت‬ ‫برای پایه گذاری مبانی اصلی تکنولوژی کشاورزی‬ ‫گام بردارد و بدون شعار و تبلیغات‪ ،‬زیربنای‬ ‫تکنولوژی کشاورزی را در داخل کشور در سطح‬ ‫انبوه فراهم اورد که هزینه های تولید را در مقایسه‬ ‫با قیمت های جهانی کاهش دهد و تولید داخلی را‬ ‫رقابت پذیر نماید‪ .‬تاکید دارم مثل کشور چین که‬ ‫به دلیل جمعیت زیاد علی رغم تکنولوژی پیشرفته‬ ‫جهانی کماکان مدرن سازی بخش کشاورزی را‬ ‫به صورت تدریجی به سال ‪ 2050‬موکول کرده و‬ ‫ِ‬ ‫صحبت استفاده جامع از پهپاد و نشاکاری در‬ ‫هرگز‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫اراضی وسیع برای هر نوع محصول زراعی نمی کند؛‬ ‫چون فع ً‬ ‫ال صرفه اقتصادی ندارد و هزینه تولید در‬ ‫واحد سطح گران تمام می شود و نمی خواهد به‬ ‫بیکاری دامن بزند‪ .‬تولی ِد انبوه تجهیزات صنعتی‬ ‫کشاورزی که پایه و اساس و محور رشد و توسعه‬ ‫اقتصادی کشاورزان است و نهایتاً افزایش تولید ملی‬ ‫محصوالت استراتژیک را رقم خواهد زد باید اولویت‬ ‫اول توسعه صنعتی کشور باشد و به جای تفکرات‬ ‫فانتزی و شعارگونه که منجر به وابستگی بیشتر‬ ‫خواهد شد برای تفکر تجمیع تولید و بازرگانی‬ ‫کشاورزی به ویژه صادرات اولویت قائل شویم که‬ ‫انگیزه تولید نزد اکثریت تولیدکنندگان باقی بماند‬ ‫و صرفه اقتصادی داشته باشد‪ ،‬تا سناریوی قدیمی‬ ‫یک سال سیب زمینی زیاد و سال بعد زیادی پیاز‬ ‫گریبان گیر کشاورزان نباشد‪ .‬ظاهرا ً امسال نوبت‬ ‫دور ریختن هندوانه‪ ،‬پیاز‪ ،‬گوجه فرنگی و بدبختی‬ ‫کشاورزان صیفی کار است! چالش ِقیمت خرید‬ ‫گندم هم که تبدیل به سرگرمی کشاورزی شده‬ ‫است‪ .‬تکنولوژی ساخت و به کارگیری هلیکوپتر‬ ‫و هواپیماهای بدون سرنشین کشاورزی پیشکش‬ ‫که اوضاع کشاورزی و کشاورزان بدتر از حال‬ ‫ان شاءاهلل نشود‪.‬‬ صفحه 4 ‫کشاورزان عزیز‬ ‫توجه کنند!‬ ‫پیش از خرید کود با یک متخصص باتجربه در‬ ‫امر تغذیه گیاهی مشورت کنید‪.‬‬ ‫به گواهی ها و مجوزهای کود دقت کرده و از‬ ‫مصرف کودهای بدون مجوز و غیراستاندارد‬ ‫خودداری کنید‪.‬‬ ‫به ترکیبات و عناصر موجود در کودها توجه‬ ‫داشته باشید و گول اعداد و ارقام نامتعارف را‬ ‫نخورید‪ .‬ایرانی یا خارجی بودن کود مهم نیست؛‬ ‫مهم کیفیت و نتیجه استفاده از کودها در سایر‬ ‫باغات و مزارع و همچنین انالیز ان است‪.‬‬ ‫بسته بندی و رعایت استانداردها‪ ،‬تاریخ مصرف‬ ‫و نوع منبع استفاده شده برای کود بسیار مهم‬ ‫است‪.‬‬ ‫به وجود عناصر مضر مانند کلر در کودها دقت‬ ‫کنید‪ .‬در بسیاری از موارد برای افزایش ّ‬ ‫حللیت‬ ‫از کلر به عنوان انیون استفاده می شود‪ .‬دقت‬ ‫داشته باشید کود باید دارای تاییدیه تطابق‬ ‫برچسب باشد‪ .‬هر کودی با مزرعه‪ ،‬گیاه و خاک‬ ‫شما سازگار نیست؛ لذا به همراه داشتن ازمایش‬ ‫خام می تواند منجر به انتخاب کود بهتری باشد‪.‬‬ ‫توجه کنید که یک کود به تنهایی تاثیر زیادی‬ ‫نمی تواند داشته باشد و مهم اجرای یک برنامه‬ ‫تغذیه ای اصولی با مشاوره متخصصین مجرب‬ ‫است‪.‬امروزه یکی از بزرگ ترین مشکالتی که‬ ‫در بخش کشاورزی درگیر ان هستیم عدم‬ ‫اگاهی است‪ .‬شاید خیلی از محصوالتی که در‬ ‫بازار هستند ذاتاً مفید بوده و مشکالتی از حیث‬ ‫کیفیت نداشته باشند ولی به واسطه عدم اگاهی‬ ‫کشاورزان یا بدنه کارشناسی به اشتباه مصرف‬ ‫می شوند که خسارت بسیار زیادی را به منابع‬ ‫اب‪ ،‬خاک و محیط زیست و حتی منابع مالی‬ ‫خود کشاورزی وارد می کند‪.‬‬ ‫متاسفانه به دلیل عدم کنترل و بازرسی های‬ ‫اگاهانه ساالنه مقادیر بسیار زیادی از کودهای‬ ‫بی کیفیت وارد خاک های کشور می شود و عالوه‬ ‫بر اتالف وقت و سرمایه کشاورزان‪ ،‬مشکالت‬ ‫زیست محیطی فراوانی را به وجود می اورند‪ .‬لذا‬ ‫ما به دنبال این هستیم که به کشاورزان اگاهی‬ ‫الزم را در این مورد انتقال دهیم‪.‬‬ ‫دولت ساالنه ‪ ۱۲۰۰‬میلیارد برای‬ ‫خرید سنگ و خاک می دهد!‬ ‫ساالنه بخشی از گندم خریداری شده از کشاورزان‬ ‫به ضایعاتی مانند سنگ‪ ،‬شن و خاک اغشته است‬ ‫که وزن این ضایعات حدود ‪ ۷۰۰‬هزار تن در سال‬ ‫است که مبلغی بیش از ‪ ۱۲۰۰‬میلیارد تومان‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫به گزارش افق تهران‪ ،‬ساالنه به دلیل حجم‬ ‫زیاد مبلغ هنگفتی صرف خرید تضمینی گندم‬ ‫کشاورزان می شود به شکلی که همه ساله حدود‬ ‫‪ ۱۰‬میلیون تن گندم از کشاورزان و واسطه ها‬ ‫خریداری شده و برای این محصول نزدیک ‪۱۲‬‬ ‫هزار میلیارد تومان هزینه می شود‪ ،‬هرگونه تخلف‬ ‫در وزن و خالصی این محصول می تواند هزینه های‬ ‫زیادی را به دولت تحمیل کند‪.‬‬ ‫دولت به دلیل عدم رعایت برخی استانداردها‬ ‫هرسال ‪ ۱۲۰۰‬میلیارد تومان برای خرید سنگ‬ ‫و خاک هزینه می کند که به نظر می رسد بخش‬ ‫عمده این پول هم به جیب دالالن فروش گندم و‬ ‫نه کشاورزان خواهد رفت‪.‬‬ ‫موضوعی که عالوه بر هدر دادن منافع بیت المال‪،‬‬ ‫سالمت مردم را نیز به خطر می اندازد‪ ،‬زیرا احتمال‬ ‫دار همین گندم ها همراه با خاک و شن و سنگ در‬ ‫کارخانه به ارد تبدیل شده و در نانوایی ها به خورد‬ ‫مردم داده شود‪.‬‬ ‫محمدرضا مرتضوی رئیس هیئت مدیره انجمن‬ ‫اردسازان در نامه ای به رئیس سازمان ملی‬ ‫استاندارد ایران‪ ،‬دلیل اصلی ورود این حجم از‬ ‫ضایعات به خرید تضمینی گندم را رعایت نکردن‬ ‫استانداردهای سازمان استاندارد توسط شرکت‬ ‫بازرگانی دولتی و استفاده از توری نامناسب در‬ ‫هنگام خرید تضمینی گندم دانست‪.‬‬ ‫زمان مناسب شخم‬ ‫زمان انجام شخم به عوامل مختلفی مانند شرایط‬ ‫خاک‪ ،‬نوع گیاه‪ ،‬فصل کاشت و شرایط اقلیمی‬ ‫بستگی دارد‪ .‬بنابراین کشاورز هرزمانی نمی تواند‬ ‫عملیات شخم را انجام دهد‪ .‬اگر عملیات شخم‬ ‫ازنظر زمان و عمق به طور دقیق انجام نشود نه تنها‬ ‫اهداف شخم تامین نمی شود‪ ،‬بلکه در شرایطی‬ ‫ممکن است خرابی بستر کشت را در پی داشته‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫تاثیر شرایط خاک بر زمان اجرای شخم‬ ‫شرایط خاک بیش از هر چیزی در تعیین زمان‬ ‫شخم موثر است‪ .‬شخم را فقط زمانی بایستی اجرا‬ ‫کرد که رطوبت زمین در حد گاورو باشد‪ .‬گاورو‬ ‫یک اصطالح قدیمی در فرهنگ غنی ایرانیان‬ ‫است‪ .‬در زمان گاورو رطوبت خاک نه ان قدر زیاد‬ ‫است که به ادوات بچسبد و نه ان قدر کم است که‬ ‫در اجرای شخم مشکل ایجاد کند‪ .‬اجرای شخم‬ ‫در وضعیت رطوبتی بیش ازحد گاورو‪ ،‬ضمن ایجاد‬ ‫مشکل‪ ،‬باعث می شود کلوخه های ورقه ای در‬ ‫سطح زمین ایجاد شود‪.‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫تاثیر عوامل اب وهوایی بر زمان اجرای‬ ‫شخم‬ ‫شخم بایستی در شرایط اب وهوایی مناسب انجام‬ ‫شود‪ .‬مقدار بارندگی کم تاثیری در رطوبت خاک‬ ‫ندارد‪ ،‬اما سطح زمین را خیس کرده باعث بکسوات‬ ‫چرخ های تراکتور می شود که اجرای عملیات‬ ‫مناسب شخم را مختل می کند‪.‬‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪5‬‬ صفحه 5 ‫گزارش‬ ‫از سامانه َسکوک برای صنعتگران‬ ‫تا تامین سم و کود کشاورزان‬ ‫زهره زمانی‬ ‫معاون وزیر جهاد کشاورزی و مدیر فناوری سازمان شهرک های صنعتی هم زمان با هفته دولت در برنامه«بحث روز» گروه سیاسی رادیو‬ ‫ایران از خبرهای خوش برای صنعتگران و کشاورزان گفت‪.‬‬ ‫هم زمان با هفته دولت‪ ،‬برنامه «بحث روز» گروه‬ ‫سیاسی رادیو ایران میزبان دو مدیر صنعتی و‬ ‫کشاورزی دولت بود‪ .‬دکتر عباس کشاورز معاون‬ ‫امور زراعی و باغبانی وزارت جهاد و کشاورزی در‬ ‫سم و کود موردنیاز‬ ‫این برنامه با اعالم خبر تامین ّ‬ ‫کشاورزان در سال جاری عنوان کرد‪ :‬با وجود‬ ‫تحریم های ظالمانه دشمنان‪ ،‬وزارت جهاد کشاورزی‬ ‫با برنامه هدفمند توانسته امسال مواد موردنیاز‬ ‫کشاورزان عزیز را بهتر از سال های گذشته تامین‬ ‫کند که در این میان افت کش ها و کود از مهم ترین‬ ‫ان هاست‪.‬‬ ‫وی افزود‪ :‬از دیگر رخدادهای خوب در حوزه‬ ‫کشاورزی‪ ،‬افزایش تولید دانه روغنی از ‪ 60‬هزار تُن‬ ‫به بیش از ‪ 420‬هزارتن است که رقم قابل توجهی‬ ‫به حساب می اید‪.‬معاون جهاد کشاورزی همچنین از‬ ‫افزایش ‪ 10‬درصدی برداشت جو خبر داد و گفت‪ :‬این‬ ‫محصول از محصوالت کشاورزی راهبردی به حساب‬ ‫می اید‪ .‬زیرا عالوه بر حوزه غذایی در تامین خوراک‬ ‫دام‪ ،‬تولید بیشتر گوشت و شیر را در پی دارد‪ .‬وی‬ ‫همچنین ازپیش بینی افزایش‪ 70‬درصدی تولیدپنبه‬ ‫خبر داد‪ .‬عباس کشاورز بارندگی های امسال را یکی از‬ ‫اتفاقات خوب در جهت افزایش محصوالت کشاورزی‬ ‫دانست و پیش بینی تولید بیش از ‪ 2‬میلیون و ‪600‬‬ ‫هزار تن برنج و ‪ 14‬و نیم میلیون تن گندم را از‬ ‫پیامدهای خوب بارندگی های امسال ارزیابی کرد که‬ ‫‪ 7‬میلیون و ‪ 600‬هزار تن ان برای مصرف خوراکی و‬ ‫‪ 500‬هزار تن دیگر به عنوان بذر به وسیله وزارت جهاد‬ ‫کشاورزی خریداری شده است‪ .‬همچنین ‪ 700‬هزار‬ ‫تن دیگر نیز به وسیله خود کشاورزان به عنوان بذر‬ ‫نگهداری می شود‪.‬‬ ‫معاون امور زراعی وزیر جهاد کشاورزی پیش بینی‬ ‫کرد که گندم تولیدی امسال بیش از نیاز باشد‪.‬‬ ‫وی درعین حال ظرفیت های ابی و بحران سفره های‬ ‫اب زیرزمینی را یاداور شد و گفت‪ :‬بخش کشاورزی با‬ ‫در نظر گرفتن این موضوع باید به تولید صنعتی روی‬ ‫‪6‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫اورد تا بهره وری در تولید‬ ‫افزایش یابد‪.‬‬ ‫اختالف قیمت سه‬ ‫بر ا بر ی ‪ ،‬ا فت قیمت‬ ‫محصوالت کشاورزی‬ ‫معاون وزیر جهاد کشاورزی‬ ‫اختالف سه برابری قیمت‬ ‫محصوالت کشاورزی از سر‬ ‫زمین تا سفره مصرف کننده‬ ‫را یکی از مشکالت بازار محصوالت کشاورزی خواند‪.‬‬ ‫کشاورز در همین رابطه ادامه داد‪ :‬این مشکل یکی از‬ ‫دالیل نارضایتی کشاورزان است که برای مدیریت ان‬ ‫دستگاه هایی همچون وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت‬ ‫در کنار ما مسئولیت دارند‪.‬‬ ‫وی به وظیفه جهاد کشاورزی در خرید تضمینی‬ ‫محصوالت کشاورزی هم اشاره کرد و افزود‪ :‬بر اساس‬ ‫قانونی که در سال ‪ 68‬تصویب شده‪ ،‬هرساله وزارت‬ ‫جهاد کشاورزی قیمت بخش بیشتری از محصوالت‬ ‫زراعی را به سازمان برنامه وبودجه پیشنهاد می دهد‬ ‫که در این میان منظور از قیمت تضمینی قیمتی‬ ‫است که اگر کشاورز نتوانست محصول تولیدی خود‬ ‫را به فروش برساند دولت بر اساس ان‪ ،‬محصول را‬ ‫از کشاورزان خریداری می کند‪ .‬کشاورز یاداور شد‪:‬‬ ‫دانه های روغنی و چغندرقند شامل قیمت گذاری‬ ‫تضمینی نشده و قیمت ان ها ثبتی به حساب می اید‪.‬‬ ‫اما در مورد دیگر تولیدات کشاورزی بازار بر اساس‬ ‫شرایط محصول ازجمله مولفه هایی چون قیمت سر‬ ‫مزرعه و میزان تولیدشده خود ان را قیمت گذاری‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫معاون وزیر جهاد کشاورزی یکی از راه های مدیریت‬ ‫و کنترل قیمت محصوالت را صنعتی کردن کاال با‬ ‫استفاده از صنایع تبدیلی و فراوری عنوان کرد‪ .‬وی‬ ‫درزمینه صادرات نیز گفت‪ :‬برای جلوگیری از نوسان‬ ‫قیمت باید صادرات محصوالت مدیریت شود که در‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫این زمینه ما باید از کمک و ظرفیت دستگاه هایی‬ ‫چون وزارت امور خارجه درزمینه تعامل با دیگر‬ ‫کشورها غافل نشویم‪.‬‬ ‫عباس کشاورز از ایجاد یک سامانه اطالع رسانی‬ ‫به منظور رصد ظرفیت کشت در کشور خبر داد و‬ ‫افزود‪ :‬از دست دادن بازار گاهی تنها با ‪ 5‬درصد اضافه‬ ‫کشت رقم می خورد؛ ازاین رو اگر قیمت بر اساس‬ ‫محصول صنعتی تعیین گردد بسیاری از مشکالت‬ ‫حل خواهد شد‪.‬وی در همین باره مثال زد‪ :‬سال‬ ‫گذشته محصولی چون گوجه فرنگی با اضافه کاشت‬ ‫روبه رو شد‪ .‬این در حالی بود که ما با افزایش قیمت‬ ‫محصول روبه رو بودیم که با دستور وزیر محترم‬ ‫جهاد کشاورزی این محصول کشاورزی با قیمت‬ ‫توافقی خریداری شد‪.‬وی تولید محصوالت را به دو‬ ‫دسته فصلی و سالیانه تقسیم کرد و گفت‪ :‬در هر دو‬ ‫ِ‬ ‫درست کشت‬ ‫محصول با امایش سرزمینی و الگوی‬ ‫می توانیم عالوه بر مدیریت بازار از ظرفیت صادراتی‬ ‫نیز بهره ببریم‪.‬‬ صفحه 6 ‫استفاده از کود مرغ در کشاورزی‬ ‫قسمت اعظم کود حیوانی ازجمله کود مرغ امروزه در دنیا و ایران به مصرف‬ ‫کشاورزی می رسد‪ .‬امتیاز و خواص کود مرغی در کشاورزی عبارت اند از‪:‬‬ ‫تامین مقدار زیادی از عناصر غذائی مورداستفاده گیاه مثل نیتروژن (‪ )N‬فسفر‬ ‫(‪ )P‬و پتاسیم و غیره به خاک زراعتی‪.‬تشکیل هوموس در خاک که باعث اصالح‬ ‫خاک سطحی و اصالح شرایط فیزیکی زمین یا بافت سنگین و سبک می شود‬ ‫که نتیجه ان تهویه خاک‪ ،‬افزایش قدرت رویش بذر و درخت و افزایش ظرفیت‬ ‫نگهداری اب در زمین و باالخره افزایش فعالیت میکروارگانیسم های مفید در‬ ‫خاک است‪.‬بنابراین با مصرف متناسب کود مرغی در کشاورزی کیفیت خاک‬ ‫ازنظر فیزیکی و شیمیایی افزایش یافته و در این صورت احتیاج به استفاده از‬ ‫حداقل کود شیمیایی است و این امر ازنظر اقتصادی نیز کام ً‬ ‫ال مقرون به صرفه‬ ‫است (با توجه به اینکه هر ‪ ۱۰۰۰‬قطعه جوجه کبابی در طی ‪ ۸‬هفته ‪ ۲‬تا ‪ ۲.۵‬تن‬ ‫کود تولید می کنند)‬ ‫بر اساس هر تن کود تر ‪ ۱۷/۶‬کیلوگرم مواد نیتروژنی و ‪ ۲۶‬کیلوگرم فسفات‬ ‫به صورت ‪ P2O2‬و ‪ ۳۲‬کیلوگرم پتاسیم به طور خالص وجود داشته است‪ .‬در کود‬ ‫خشک شده این مقادیر به‪ ۳۱‬کیلوگرم مواد نیتروژنی و‪ ۶۹‬کیلوگرم مواد فسفاتی‬ ‫و ‪ ۴۴‬کیلوگرم مواد پتاسیمی افزایش می یابد‪ .‬با اضافه نمودن کودهایی مانند‬ ‫سوپر فسفات که باعث باقی ماندن گوگرد در ان و همچنین پودر اهک جهت‬ ‫جلوگیری از ایجاد بوی نامطبوع ارزش اقتصادی ان را باال برد‪.‬‬ ‫استفاده از این کود عالوه بر اینکه سبب می شود اولین محصول به خوبی‬ ‫برداشت شود مقدار یک دوم تا دوسوم کود پس از خرمن در زمین باقی مانده‬ ‫و محصوالت بعدی که کاشته می شوند مورداستفاده قرار گیرد‪( .‬طبق براورد‬ ‫کارشناسان کشاورزی در هندوستان یک تن کود بستر مساوی ‪ ۱۶‬کیلو کود‬ ‫شیمیائی فسفات امونیوم و‪ ۱۵۰‬کیلوگرم سوپرفسفات و‪ ۵۰‬کیلوگرم سولفات‬ ‫پتاسیم است)‬ ‫بر اساس امار موجود در حال حاضر در ایران در حدود ‪ ۳/۵‬میلیون تن کود‬ ‫مرغی تولید می شود که قسمتی از ان در باغات پسته جنوب مانند کرمان و‬ ‫رفسنجان مورداستفاده قرار می گیرد و بقیه در محل مرغداری باقی مانده و دچار‬ ‫کپک زدگی شده و دور ریخته می شود‪ .‬حال انکه می توان از کود مرغ تولیدی در‬ ‫کشور برای ‪ ۱/۸‬میلیون هکتار کشت حبوبات مانند ذرت‪ ،‬گندم و برنج و چغندر‬ ‫و درختان مثمر ازجمله پسته استفاده نمود‪.‬‬ ‫به طورکلی استفاده صحیح از کود مرغی فراوری شده دارای مزایای زیر است‬ ‫ استفاده بهینه از کود مرغ به عنوان یک ماده باارزش جهت استفاده در کشاورزی‬‫ مقدار مصرف و هدر رفت کمتر در مقایسه با کود مرغی فراوری نشده‬‫ جلوگیری از الودگی محیط زیست ناشی از مقادیر عظیم کود مرغ در کشور‬‫ کمک بسزا به مرغداران برای تهیه بازار جدید جهت فروش کود مرغ و حل یکی‬‫از مشکالت مرغداری کشور‬ ‫ جلوگیری از ورود مقادیر قابل توجهی کود شیمیائی از خارج کشور درنتیجه‬‫صرفه جویی ارزی‪.‬‬ ‫ کمک به حفظ و زنده ماندن زمین های کشاورزی برای نسل بعد‪.‬‬‫ اصالح ساختار و بافت خاک های کشاورزی و جلوگیری از فرسایش خاک‬‫ فاقد بذر علف های هرز و عوامل بیماری زا‬‫‪ -‬افزایش و بهبود کیفیت و کمیت محصول کشاورزی‬ ‫خا ک های مناسب برای احداث باغ گالبی‬ ‫درخت گالبی در مقایسه با درخت سیب و درخت به‪ ،‬طیف بیش تری از‬ ‫خاک ها را تحمل می کند‪ .‬خصوصاً در خاک های سنگین و مرطوب که سبب‬ ‫پوسیدگی طوقه در اغلب درختان معتدله می گردد‪ ،‬خسارت به درخت‬ ‫گالبی دیرتر اتفاق می افتد‪ .‬این تحمل درخت برای خاک های سنگین و‬ ‫مرطوب نبایستی به عنوان مجوزی برای احداث باغ در چنین شرایطی‬ ‫محسوب شود‪ ،‬زیرا پس از گذشت چند سال حمله بیماری ها و قارچ های‬ ‫ریشه می تواند مشکالت حادی را برای باغ ایجاد نموده و محصول را تا حد‬ ‫چشمگیری کاهش دهد‪.‬‬ ‫همانند سایر درختان میوه‪ ،‬خاک مناسب برای احداث باغ گالبی‪ ،‬خاک هایی‬ ‫با بافت لومی یا لوم شنی است‪ .‬در صورت استفاده از پایه های بذری با ریشه‬ ‫عمیق‪ ،‬عمق مناسب خاک و نفوذپذیری الیه های تحتانی خاک دارای‬ ‫اهمیت زیادتری است‪ .‬احداث باغ گالبی در مناطقی با خاک اهکی سبب‬ ‫رشد کم درخت‪ ،‬کم باردهی و دیرباردهی شده و درخت را به سایر تنش ها‬ ‫نظیر بیماری اتشک اسیب پذیرتر می نماید‪ .‬محدوده ‪ PH‬مناسب خاک‬ ‫برای احداث باغ گالبی بین ‪ 7‬الی ‪ 7/5‬است ‪ PH‬باالتر خاک ناشی از اهک‬ ‫فعال سبب زردی درخت و درنهایت کاهش سطح کلروفیل برگ ها و ضعف‬ ‫درخت می شود‪.‬همچنین احداث باغ ها در خاک های زهدار سبب زردی‬ ‫و حمله قارچ هایی نظیر ارمیالریا شده که در ارقام حساسی نظیر ویلیام‬ ‫دوشس درخت به طور کامل بی برگ خواهد شد‪ .‬ارقام مقاوم تر به ارمیالریا‬ ‫نظیر رقم اسپادونا کم تر تحت تاثیر حمله این قارچ قرار می گیرند‪.‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪7‬‬ صفحه 7 ‫گفت وگو‬ ‫پرونده ویژۀ این شماره‪:‬‬ ‫کمابی‬ ‫توقف عجیب قانون جامع ابخیزداری در مجلس؛‬ ‫درامد ابخیزداری «‪ ۶‬برابر» هزینه اش هست‬ ‫علی شهبازی‪ ،‬کارشناس حوزه ابخیزداری معتقد است بر اساس مطالعات‪ ،‬ارزش اقتصادی‬ ‫حاصل از ابخیزداری ‪ ۶‬برابر بیشتر از هزینه های ان است‬ ‫ارزش و منافع اقتصادی حاصل از ابخیزداری ازجمله مقوالتی است که در تحقیقات علمی و سیاست گذاری های کالن مورد غفلت واقع‬ ‫شده است‪ .‬پژوهش های محدودی که درباره ارزش اقتصادی و اجتماعی ابخیزداری در ایران انجام شده‪ ،‬نشان دهنده ان است که‬ ‫چنانچه عملیات ابخیزداری در کشور با بهره گیری از اصول علمی انجام شود‪ ،‬نتایج و دستاوردهایی بسیار فراتر از حد تصور به دنبال‬ ‫خواهد داشت‪ .‬با توجه به این مهم‪ ،‬گفتگویی تفصیلی با اقای دکتر «علی شهبازی» کارشناس حوزه ابخیزداری با موضوع اهمیت‪،‬‬ ‫تاریخچه و ارزش اقتصادی اجتماعی عملیات ابخیزداری در ایران انجام دادیم‪ .‬به نظر ایشان ارزش و منفعت اقتصادی ناشی از طرح های‬ ‫ابخیزداری ‪ 6‬برابر هزینه های ناشی از ان است‪ .‬همچنین به گفته شهبازی با عملیات ابخیزداری و ابخوان داری می توان ساالنه تا ‪1000‬‬ ‫مترمکعب اب در هر هکتار به سرمایه ابی کشور افزود که این مسئله به لحاظ اقتصادی بسیار حائز اهمیت بوده و می تواند باعث رشد و‬ ‫رونق تولید ملی و اشتغال پایدار جوامع محلی شود‪.‬‬ ‫حوزه ابخیز به چه معناســت و‬ ‫به طورکلی در ایران چند حوزه ابخیز‬ ‫وجود دارد؟‬ ‫حوزه ابخیز‪ ،‬عرصه جغرافیایی باز یا بسته ای‬ ‫است که در بین همه عناصر و اجزای اقتصادی‪،‬‬ ‫اجتماعی و طبیعی ان‪ ،‬روابط‪ ،‬کنش ها و‬ ‫واکنش هایی وجود دارد که این روابط از طریق‬ ‫ارتباط تمام نقاط و اجزای حوزه با یک شبکه‬ ‫هیدرولوژیک کام ً‬ ‫ال پیوند خورده و مستحکم‬ ‫شده است‪ .‬به عبارتی دیگر‪ ،‬حوزه ابخیز‪ ،‬تجسم‬ ‫کامل یک سامانه درهم تنیده است که امکان‬ ‫کنترل کلیه ورودی ها شامل نزوالت اسمانی‪،‬‬ ‫انرژی‪ ،‬نهاده های تولید‪ ،‬سرمایه و خروجی ها‬ ‫شامل رواناب‪ ،‬رسوب‪ ،‬تولیدات کشاورزی‬ ‫و حتی مهاجرت این سامانه فراهم بوده و‬ ‫درنتیجه امکان ارزیابی عملکرد و مقایسه ان‬ ‫وجود دارد‪.‬‬ ‫کشور ایران به ‪ 6‬حوزه کالن یا رده اول به‬ ‫نا م های حوزه ابریز خزر‪ ،‬دریاچه ارومیه‪،‬‬ ‫خلیج فارس و دریای عمان‪ ،‬فالت مرکزی‪،‬‬ ‫مرزی شرق (هامون) و قره قوم (سرخس)‬ ‫تقسیم شده است‪ ،‬این ‪ 6‬حوزه به حوزه های‬ ‫کوچک تری تقسیم می شوند تا جایی که‬ ‫تعداد اخرین حوز ه های ابخیز که به واحد‬ ‫کوچک تری تقسیم نشده است‪ 1117 ،‬حوزه‬ ‫ابخیز است‪.‬‬ ‫‪8‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫با توجه به تعریف های مختلفی‬ ‫که از ابخیزداری ارائه شده‪ ،‬بفرمایید‬ ‫تعریف شــما از ابخیزداری چیست‬ ‫و ابخیزداری شــامل چه مراحل و‬ ‫بخش هایی است؟‬ ‫تعریف علمی ابخیزداری مدیریت و بهره برداری‬ ‫هماهنگ‪ ،‬یکپارچه و قانونمند از منابع طبیعی‪،‬‬ ‫کشاورزی‪ ،‬انسانی و اقتصادی یک حوزه ابخیز‬ ‫است؛ مشروط بر انکه سرمایه اصلی یعنی منابع‬ ‫اب وخاک حفظ شود‪ .‬فعالیت های ابخیزداری‬ ‫شامل زیربخشهایی است که به صورت کلی‬ ‫می توان به دو بخش مطالعاتی و اجرایی تقسیم‬ ‫کرد‪ .‬بخش مطالعاتی نیز خودش به سه بخش‬ ‫مطالعات پایه‪ ،‬توجیهی‪ ،‬تفصیلی اجرایی تقسیم‬ ‫می شود‪ .‬بخش مطالعاتی طرح های ابخیزداری‬ ‫به دلیل گستردگی زیاد عناصر متشکله‬ ‫حوزه های ابخیز و روابط پیچیده بین ان هاست‪،‬‬ ‫خودش شامل مطالعات دانش های مختلفی از‬ ‫قبیل مطالعات پوشش گیاهی‪ ،‬هیدرولوژی‪،‬‬ ‫فرسایش و رسوب‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪،‬‬ ‫زمین شناسی‪ ،‬هواشناسی‪ ،‬خا ک شناسی‬ ‫می شود که الزم است ابتدا هر یک از مطالعات‬ ‫به تنهایی انجام گیرد و سپس نتایج حاصل با‬ ‫یکدیگر تلفیق شوند‪ ،‬تا از مجموع ان ها بتوان‬ ‫به راه حل های مناسب و مطلوب دست یافت‪،‬‬ ‫همان طور که مشخص است در بخش مطالعات‪،‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫زمینه کاری برای کارشناسان با رشته های‬ ‫مختلف فراهم است‪.‬‬ ‫برنامه های اجرایی ابخیزداری شامل عملیات‬ ‫بسیار متنوعی است‪ ،‬که متناسب با مطالعات‬ ‫صور ت گرفته در هر منطقه اجرا می شود‪.‬‬ ‫مواردی چون اقدامات مدیریتی‪ ،‬سکوبندی‬ ‫اراضی شیب دار‪ ،‬احداث بانکت‪ ،‬تغذیه‬ ‫مصنوعی سفره های اب زیرزمینی‪ ،‬حفاظت‬ ‫و تثبیت مسیل ها و گالی های فعال‪ ،‬بذرپاشی‬ ‫و نهال کاری و عملیات کنترل سیل ازجمله‬ ‫عملیات اجرایی بخش ابخیزداری است‪.‬‬ ‫هــدف از انجــام عملیــات‬ ‫ابخیزداری چیست؟‬ ‫هدف نهایی ابخیزداری به صورت خالصه‬ ‫استفاده صحیح از منابع موجود در هر حوزه‬ ‫ابخیز است به نحوی که پایداری ان حوزه دچار‬ ‫مشکل نشود‪ .‬هدف ابخیزداری فقط حفاظت‬ ‫و نگهداری نیست‪ ،‬در کنار این مهم به بحث‬ ‫بهره برداری نیز توجه جدی شده است‪.‬‬ ‫تاریخچــه ابخیــزداری در‬ ‫ایران چگونه اســت و از چه زمانی‬ ‫ابخیزداری موردتوجه قرار گرفت؟‬ ‫به طور مشخص ابخیزداری در ایران از سال‬ ‫‪ 1299‬شمسی شروع شد که در این سال‪،‬‬ ‫سازمانی ابتدایی برای اداره جنگل تاسیس‬ ‫شد و این سازمان‪ ،‬بعدها تبدیل به اداره کل‬ صفحه 8 ‫جنگل ها‪ ،‬بنگاه جنگل ها‪ ،‬سازمان جنگلبانی‬ ‫و در سال ‪ 1346‬شمسی تبدیل به وزارت‬ ‫منابع طبیعی شد‪ .‬در سال ‪ 1350‬بعد از انحالل‬ ‫وزارت منابع طبیعی‪ ،‬این وزارتخانه در وزارت‬ ‫کشاورزی ادغام و وزارت کشاورزی و منابع‬ ‫طبیعی تشکیل گردید‪.‬‬ ‫بعد از انقالب اسالمی با تشکیل وزارت جهاد‬ ‫سازندگی‪ ،‬در دهه هفتاد روند ابخیزداری‬ ‫در کشور تقویت شد و با تشکیل معاونت‬ ‫ابخیزداری در وزارت جهاد سازندگی کلیه امور‬ ‫مربوط به حفظ‪ ،‬احیاء‪ ،‬گسترش و بهره برداری‬ ‫از منابع طبیعی‪ ،‬جنگل‪ ،‬مرتع و شیالت‪،‬‬ ‫ابخیزداری و کلیه امور دام و طیور و عمران‬ ‫روستایی‪ ،‬صنایع روستایی و اب رسانی روستاها‬ ‫بر عهده این معاونت قرار گرفت‪ .‬در سال ‪1379‬‬ ‫وزارتخانه های جهاد سازندگی و کشاورزی‬ ‫ادغام و وزارت جهاد کشاورزی را تشکیل دادند‪.‬‬ ‫بدین ترتیب رئیس سازمان جنگل ها و مراتع‬ ‫کشور سمت معاون وزیر جهاد کشاورزی را‬ ‫عهد ه دار شد‪ .‬درنهایت طی مصوبه شورای‬ ‫عالی اداری در ‪ 3‬تیر ‪ 1381‬وظایف مربوط به‬ ‫ابخیزداری از وزارت جهاد کشاورزی منفک و‬ ‫به سازمان جنگل ها و مراتع کشور واگذار شد و‬ ‫عنوان این سازمان به سازمان جنگل ها‪ ،‬مراتع و‬ ‫ابخیزداری تغییر یافت‪.‬‬ ‫ابخیزداری در وضعیت کنونی‬ ‫کشور دارای چه اهمیت و ضرورتی‬ ‫است؟‬ ‫باید به این نکته مهم در مسئله اهمیت‬ ‫و ضرورت ابخیزداری توجه داشت که‬ ‫منابع طبیعی در هر سرزمینی‪ ،‬نخستین و‬ ‫بنیادی ترین شرط استمرار حیاتی پویا و بانشاط‬ ‫به شمار می رود‪ ،‬با توجه به رسالت ابخیزداری‬ ‫و نقش ان در حفاظت‪ ،‬صیانت و بهره برداری‬ ‫صحیح از منابع و اندوخته های طبیعی‪ ،‬انجام‬ ‫عملیات ابخیزداری یک ضرورت است‪ .‬امروزه با‬ ‫رشد فزاینده جمعیت و استفاده بی رویه از منابع‬ ‫طبیعی و مدیریت نادرست‪ ،‬اکوسیستم های‬ ‫طبیعی با بحران ها و مشکالت زیادی روبرو‬ ‫شده اند‪ .‬ازجمله این بحران ها می توان به تخریب‬ ‫اراضی‪ ،‬کاهش پوشش گیاهی و نفوذپذیری اب‪،‬‬ ‫افت سطح سفره های اب زیرزمینی‪ ،‬فرونشست‬ ‫زمین‪ ،‬کاهش کیفیت منابع ابی و افزایش تعداد‬ ‫و قدرت تخریب سیالب ها‪ ،‬گردوخاک و دیگر‬ ‫موارد اشاره کرد‪.‬‬ ‫افزون بر تخریب منابع طبیعی‪ ،‬افزایش‬ ‫خشکسا لی ها ی پیا پی ‪ ،‬و قو ع گستر د ه‬ ‫زمین لغز ش ها و فرسایش خاک‪ ،‬کاهش‬ ‫حاصلخیزی اراضی‪ ،‬کاهش تولید و افزایش‬ ‫هزینه های تولید را به دنبال داشته است‪ .‬باید‬ ‫توجه داشت با توجه به اینکه اعظم مساحت‬ ‫کشور در اقلیم های خشک و نیمه خشک واقع‬ ‫شده است و ازانجایی که متوسط بارندگی‬ ‫بلندمدت کشور تقریباً ‪ 250‬میلی متر در‬ ‫سال است که این مقدار برابر یک سوم متوسط‬ ‫بارندگی جهانی بوده و درعین حال میزان‬ ‫شماره هشتم‬ ‫تبخیر معادل ‪ 3‬برابر متوسط دنیاست‪ ،‬حفظ‬ ‫این بارش ها برای مصارف مختلف ابی اهمیت‬ ‫دارد‪ .‬همچنین بحث دیگری که مطرح است‬ ‫حفاظت خاک است‪ .‬متاسفانه طبق مطالعات‬ ‫ساالنه فرسایش خاک در کشور سبب وارد‬ ‫شدن بیش از ‪ 10‬میلیارد دالر خسارات‬ ‫می شود‪ .‬ازاین رو با اقدامات ابخیزداری می توان‬ ‫دو منبع اصلی تولید یعنی اب که مایه حیات‬ ‫است و خاک که بستر حیات است را به خوبی‬ ‫مدیریت و سبب کاهش و حل بحرا ن های‬ ‫مورداشاره شد‪ .‬به تعبیر دیگر درواقع انجام‬ ‫صحیح و جامع عملیات ابخیزداری و به‬ ‫عبارت کامل تر اجرایی شدن رویکرد مدیریت‬ ‫جامع ان هم در واحد حوزه ابخیز می تواند‬ ‫سرمایه های موجود در یک حوزه ابخیز‬ ‫به خصوص اب وخاک را از خطر نابودی حفظ‬ ‫کند و این رویکردی است که توسط بسیاری‬ ‫از صاحب نظران به عنوان یک رویکرد مناسب‬ ‫مورد تایید قرار گرفته است‪.‬‬ ‫همین ضرورت نیز باعث شده که طی دو سال‬ ‫اخیر با عنایت و توجه مقام معظم رهبری توجه‬ ‫خوبی به ابخیزداری شود‪ ،‬به نحوی که در سال‬ ‫‪ 1397‬مقدار ‪ 700‬میلیارد تومان و در سال‬ ‫‪ 1398‬مقدار ‪ 1500‬میلیارد تومان از محل‬ ‫صندوق توسعه ملی به ابخیزداری اختصاص‬ ‫داده شد‪ .‬این افزایش اعتبارات سبب اشتغال‬ ‫افراد زیادی در بخش اجرا و نظارت شده است‪.‬‬ ‫یکــی از مباحثــی کــه در‬ ‫ابخیزداری مورد غفلت قرارگرفته‪،‬‬ ‫به طور مشخص ابخیزداری در ایران از سال ‪1299‬‬ ‫شمسی شروع شد که در این سال‪ ،‬سازمانی‬ ‫ابتدایی برای اداره جنگل تاسیس شد و این‬ ‫سازمان‪ ،‬بعدها تبدیل به اداره کل جنگل ها‪ ،‬بنگاه‬ ‫جنگل ها‪ ،‬سازمان جنگلبانی و در سال ‪1346‬‬ ‫شمسی تبدیل به وزارت منابع طبیعی شد‪ .‬در‬ ‫سال ‪ 1350‬بعد از انحالل وزارت منابع طبیعی‪،‬‬ ‫این وزارتخانه در وزارت کشاورزی ادغام و وزارت‬ ‫کشاورزی و منابع طبیعی تشکیل گردید‪.‬‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪9‬‬ صفحه 9 ‫گفت وگو‬ ‫پرونده ویژۀ این شماره‪:‬‬ ‫کمابی‬ ‫ارزش اقتصادی طرح های ابخیزداری‬ ‫است‪ .‬بفرمایید طرح های ابخیزداری‬ ‫به لحاظ اقتصادی دارای چه منافع و‬ ‫مزایایی است؟‬ ‫تردیدی نیست چنانچه ابخیزداری در سطح‬ ‫کشور به صورت صحیح و اصولی انجام شود‪ ،‬به‬ ‫لحاظ اقتصادی دارای ارزش و منافع اقتصادی‬ ‫متعددی است؛ به طوری که پژوهش های علمی‬ ‫نشان داده است عملیات ابخیزداری زمینه‬ ‫حفظ اب و حاصلخیزی خاک شده و اشتغال‬ ‫پایدار در بخش های صنعت و کشاورزی را به‬ ‫دنبال خواهد داشت که این امر باعث رشد‬ ‫تولید ملی و رضایتمندی جوامع محلی خواهد‬ ‫شد‪ .‬عملیات و فعالیت های ابخیزداری‪ ،‬دارای‬ ‫دو راهبرد بازدارنده و برگرداننده است که هر‬ ‫دو مورد ارزش اقتصادی داشته و زمینه ساز‬ ‫ایجاد اشتغال و معیشت پایدار می شود‪ ،‬چراکه‬ ‫ابخیزداری یک مجموعه صرفاً نظارتی نیست‪،‬‬ ‫بلکه در کنار رویکرد نظارتی خود‪ ،‬دارای قدرت‬ ‫اجرایی بسیار مناسب همساز با نظرات جوامع‬ ‫محلی نیز است‪ .‬اقدامات ابخیزداری در بخش‬ ‫بازدارنده‪ ،‬با جلوگیری از ورود خسارات و صرف‬ ‫هزینه های کالن برای جبران ان ها می تواند‬ ‫تاثیر بسزایی در ایجاد اشتغال و معیشت‬ ‫پایدار داشته باشد‪ ،‬به عنوان مثال طبق اخرین‬ ‫براوردهای صور ت گرفته وقوع سیالب در‬ ‫اواخر سال ‪ 1397‬و اوایل سال ‪ 1398‬کشور‬ ‫را با خساراتی در حدود ‪ 35‬هزار میلیارد‬ ‫تردیدی نیست چنانچه ابخیزداری در سطح‬ ‫کشور به صورت صحیح و اصولی انجام شود‪ ،‬به‬ ‫لحاظ اقتصادی دارای ارزش و منافع اقتصادی‬ ‫متعددی است؛ به طور ی که پژوهش های علمی‬ ‫نشان داده است عملیات ابخیزداری زمینه حفظ‬ ‫اب و حاصلخیزی خاک شده و اشتغال پایدار‬ ‫در بخش های صنعت و کشاورزی را به دنبال‬ ‫خواهد داشت که این امر باعث رشد تولید ملی و‬ ‫رضایتمندی جوامع محلی خواهد شد‪.‬‬ ‫‪10‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫تومان مواجه کرد‪ ،‬که این مقدار می توانست‬ ‫در بخش های زیربنایی کشور با هدف ایجاد‬ ‫اشتغال و رونق تولید مورد استفاده قرار گیرد‬ ‫و چنانچه عملیات ابخیزداری انجام شده‬ ‫بود‪ ،‬شاهد چنین خسارتی نبودیم‪ .‬در راهبرد‬ ‫بازگرداننده نیز با انجام یکسری از اقدامات‬ ‫مشخص از قبیل احداث سازه‪ ،‬انجام اقدامات‬ ‫مدیریتی و بیولوژیکی می توان زمینه را برای‬ ‫اشتغال و رونق تولید در منطقه را فراهم ساخت‪.‬‬ ‫پس به نظر می رســد عملیات‬ ‫ابخیزداری به طور کامل دارای توجیه‬ ‫اقتصادی بوده و ازاین رو می تواند در‬ ‫اقتصاد مقاومتی نقش موثری ایفا کند‪.‬‬ ‫بله همین طور است‪ .‬در وضعیت کنونی‬ ‫حوز ه های ابخیز کشور‪ ،‬حدود ‪ 83‬درصد‬ ‫از مساحت کشور را به خود اختصاص داده‬ ‫است‪ ،‬درنتیجه مدیریت صحیح این سطح از‬ ‫سرزمین می تواند زمینه بسیار مناسبی برای‬ ‫ایجاد اشتغال و رونق تولید ملی و در یک کالم‬ ‫ایجاد ارزش اقتصادی در کشور باشد‪ .‬طبق‬ ‫مطالعه ای که بنده در رساله خود انجام داده ام‬ ‫هر مترمکعب از سازه های ابخیزداری هزینه ای‬ ‫در حدود ‪ 230‬هزار تومان دارد‪ .‬البته این رقم‬ ‫برای سال ‪ 1397‬بوده‪ ،‬که مقدار ان با توجه به‬ ‫موقعیت و شرایط سازه های احداثی می تواند‬ ‫کمتر یا بیشتر باشد‪ .‬این در حالی است که‬ ‫ارزش اقتصادی حاصل از این اقدامات برای‬ ‫فقط ‪ 3‬کارکرد ذخیره اب‪ ،‬کنترل رسوب و‬ ‫ذخیره د ی اکسید کربن برابر یک میلیون و‬ ‫چهارصد هزار تومان محاسبه شده است‪ ،‬به‬ ‫عبارت ساده تر نسبت سود به هزینه ‪ 6‬برابر‬ ‫است‪ ،‬با این حساب ارزش اقتصادی هر هکتار‬ ‫حدود ‪ 14‬میلیارد تومان خواهد شد؛ و این‬ ‫موضوع نشان از ان دارد که اقدامات ابخیزداری‬ ‫کام ً‬ ‫ال به صرفه و اقتصادی است‪.‬‬ ‫یکی از فوایــد ابخیزداری که‬ ‫مورداشــاره قرار گرفــت و دارای‬ ‫ارزش اقتصادی فراوان نیز هســت‪،‬‬ ‫اســتحصال و تامین اب اســت‪.‬‬ ‫ابخیزداری چگونــه و به چه میزان‬ ‫می تواند در تامین اب جدید مدنظر‬ ‫واقع شود؟‬ ‫عملیات ابخیزداری از دو بعد برای تامین اب‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫حائز اهمیت است‪ .‬بعد اول ان است که انجام‬ ‫عملیات ابخیزداری و کنترل رسوب‪ ،‬مانع‬ ‫از پر شدن سدها از رسوبات می شود و حجم‬ ‫در دسترس برای افزایش ذخیره اب باران‬ ‫و استفاده از ان در شرایط کم ابی را فراهم‬ ‫می کند که این خود نوعی حفظ‪ ،‬نگهداری و‬ ‫تامین اب و تولید ارزش اقتصادی است‪ .‬بعد‬ ‫دوم عملیات ابخیزداری‪ ،‬تولید اب جدید‬ ‫است‪ .‬با اجرای عملیات ابخیزداری که غالباً‬ ‫در مناطق کوهستانی صورت می گیرد حدود‬ ‫‪ 530‬مترمکعب در هکتار در طی یک سال‬ ‫و با انجام عملیات ابخوان داری که غالباً در‬ ‫مناطق دشتی انجام می گیرد حدود ‪1000‬‬ ‫مترمکعب در هکتار در طی یک سال به ظرفیت‬ ‫ابی کشور اضافه می شود‪ .‬اگر به طور متوسط‬ ‫فرض شود طی عملیات ابخیزداری در هر‬ ‫هکتار حدود ‪ 500‬مترمکعب اب استحصال‬ ‫می شود‪ ،‬در صورت ضرب ان در ‪ 1‬میلیون‬ ‫هکتار‪ 500 ،‬میلیون مترمکعب اب به سرمایه‬ ‫ابی کشور اضافه می شود‪ .‬جهت درک بهتر و‬ ‫اهمیت موضوع می توان این طور بیان داشت‬ ‫که برای ذخیره این حجم از منابع ابی نیاز‬ ‫است چند سد بزرگ احداث کرد که هزینه ای‬ ‫چند ده برابری دربر دارد‪ .‬همچنین مطالعات‬ ‫انجام شده نشان دهنده ان است که فعالیت های‬ ‫ابخیزداری باعث استحصال و تغذیه بیش از ‪2.1‬‬ ‫میلیارد مترمکعب اب در سال می شود که این‬ ‫میزان به لحاظ اقتصادی باعث رشد و شکوفایی‬ ‫تولید ملی و اشتغال پایدار جوامع محلی شود‪.‬‬ ‫البته الزمه ایجاد اشتغال پایدار‪ ،‬داشتن نگاه‬ ‫جامع و سیستمی و در بعضی موارد اصالح‬ ‫قوانین است‪.‬‬ ‫به بحث قوانین و ضرورت اصالح‬ ‫ان اشاره شــد؛ با توجه به اهمیت‬ ‫فوق العاده ابخیــزداری‪ ،‬ایا به این‬ ‫مقوله در قوانین و مقررات ایران توجه‬ ‫جدی شده است؟‬ ‫خوشبختانه در قانون اساسی و اسناد باالدستی‬ ‫جمهوری اسالمی ایران‪ ،‬به منابع طبیعی‬ ‫و حفظ ا ب وخاک توجه خوبی شده است‪.‬‬ ‫به عنوان مثال در بند (خ) ماده ‪ 38‬برنامه ششم‬ ‫توسعه تکلیف شده تا پایان برنامه ده میلیون‬ ‫هکتار اجرای عملیات ابخیزداری و حفاظت از‬ صفحه 10 ‫خاک و ابخوان داری صورت پذیرد‪.‬‬ ‫همچنین در ماده ‪ 140‬برنامه پنجم توسعه‬ ‫مشخص شده بود که جهت جبران تراز منفی‬ ‫سفر ه های اب زیرزمینی حداقل بیست و‬ ‫پنج درصد (‪ ،)%25‬دوازده و نیم درصد از محل‬ ‫کنترل اب های سطحی و دوازده و نیم درصد‬ ‫از طریق ابخیزداری و ابخوان داری بهبود یابد‪.‬‬ ‫همچنین در اصل ‪ 50‬قانون اساسی جمهوری‬ ‫اسالمی ایران حفاظت از منابع طبیعی و‬ ‫محیط زیست را وظیفه ای همگانی معرفی‬ ‫و هرگونه تخریب و الوده ساختن اب‪،‬‬ ‫خاک‪ ،‬هوا را ممنوع کرده است‪ .‬عالوه بر این‬ ‫در سیاست های کلی نظام در بخش های‬ ‫محیط زیست‪ ،‬منابع اب‪ ،‬انرژی‪ ،‬اقتصاد‬ ‫مقاومتی بر لزوم ابخیزداری و حفظ و صیانت‬ ‫از منابع طبیعی و افزایش بهره وری مناسب‬ ‫از منابع‪ ،‬حفاظت منابع اب وخاک و ذخایر‬ ‫ژنتیکی گیاهی ـ جانوری و باال بردن غنای‬ ‫حیاتی خاک ها و بهره برداری بهینه از ان تاکید‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫ازجمله قوانین خوب دیگر درباره ابخیزداری‬ ‫و حفاظت از منابع طبیعی‪ ،‬قانون افزایش‬ ‫بهر ه وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی‬ ‫است‪ .‬این قانون ازجمله قوانین مهمی است‬ ‫که در سال ‪ 1389‬به تصویب مجلس شورای‬ ‫اسالمی رسیده و تکالیف متعددی با رویکرد‬ ‫محیط زیست و ایجاد تعادل در زیست بوم های‬ ‫طبیعی و کنترل و کاهش تخریب سرزمین‬ ‫برای دولت و دستگا ه های مسئول ایجاد‬ ‫نموده است‪ .‬این قانون در مواد ‪-12-11-9-8‬‬ ‫‪ 15-14-13‬و ‪ 27‬به روشنی مسیر حرکت‪،‬‬ ‫تکالیف و تعهدات سازمان جنگل ها‪ ،‬مراتع و‬ ‫ابخیزداری را مشخص نموده و مواد ‪ 11‬و ‪ 12‬و‬ ‫‪ 14‬و ‪ 27‬ارتباط مستقیمی با مباحث و تکالیف‬ ‫شماره هشتم‬ ‫ابخیزداری به ویژه در زمینه کنترل فرسایش‬ ‫بادی و ابی‪ ،‬مدیریت پایدار مراتع‪ ،‬ذخیره‬ ‫نزوالت‪ ،‬اخذ خسارت از تخریب کنندگان و‬ ‫استفاده ان در احیای مناطق تخریب شده دارد‪.‬‬ ‫ایا دراین باره خال قانونی وجود‬ ‫دارد؟‬ ‫خال قانونی که دراین باره وجود دارد‪ ،‬نبود قانون‬ ‫جامع منابع طبیعی و ابخیزداری است که‬ ‫همه عرصه های منابع طبیعی را شامل شود و‬ ‫چنانچه این قانون تدوین شود‪ ،‬کمک شایانی‬ ‫می تواند در حفظ و محافظت از منابع طبیعی‬ ‫داشته باشد‪ .‬البته قانون جامع ابخیزداری و‬ ‫منابع طبیعی چند سال پیش در مجلس شورای‬ ‫اسالمی جریان داشت ولی متاسفانه این قانون‬ ‫که می توانست عرصه منابع طبیعی را متحول‬ ‫کند به یک دفعه در مجلس متوقف شد‪.‬‬ ‫تسنیم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪11‬‬ صفحه 11 ‫گفت وگو‬ ‫پرونده ویژۀ این شماره‪:‬‬ ‫کمابی‬ ‫یک کشاورز‪:‬‬ ‫منابع ابی مشکل اصلی کشاورزان‬ ‫روستاهای مشهد است‬ ‫مریم حضرتی‬ ‫علیرضا صاحبی‪ ،‬مرد ‪ 44‬ساله ای که در یک روستای ‪ 3‬هزار ساله در حاشی ه مشهد زندگی می کند‪ .‬مردی که روزگارش را در سه ماه با‬ ‫کشاورزی سپری می کند و سپس بعد از اتمام کار کشاورزی به شهر می رود تا معیشت خود و خانواده اش را در شهری دیگر جستجو‬ ‫کند‪ .‬صاحبی از کار کشاورزی راضی است و تنها خواسته اش حمایت دولت از کشاورزان است‪ .‬به این بهانه با او به گفتگو نشستیم که‬ ‫می خوانید‪.‬‬ ‫کار شما فقط کشاورزی است؟‬ ‫کشاورزی می کنم اما شغل دیگری هم دارم‪.‬‬ ‫چه شغلی؟‬ ‫فرش و موکت می فروشم‪.‬‬ ‫کجا؟‬ ‫در بندر کنگان در عسلویه‪.‬‬ ‫میزان تحصیالتت چقدر است؟‬ ‫سیکل‬ ‫با محصوالتی که از راه کشاورزی‬ ‫تولید می کنی چه می کنی؟‬ ‫می بریم در شهر می فروشیم و یا محصوالتی مانند‬ ‫گردو و البالو را خشک می کنیم و به شهرستان های‬ ‫دیگر می فرستیم‪.‬‬ ‫در کشــاورزی با چه مشکالتی‬ ‫مواجه اید؟‬ ‫بیشترین مشکالت ما مربوط به منابع طبیعی است‬ ‫که اجازه گسترش باغ را به ما نمی دهند‪ .‬برای مثال‬ ‫اگر بخواهیم یک ذخیره اب ایجاد کنیم گرفتاری های‬ ‫زیادی برایمان ایجاد می شود یا اگر بخواهیم در‬ ‫زمین مان خاک برداری کنیم مانع می شوند‪.‬‬ ‫مث ً‬ ‫ال چه مشکلی؟‬ ‫مث ً‬ ‫ال می گویند این ها مال منابع ملی است و شما‬ ‫حق انجام چنین کاری را ندارید‪.‬‬ ‫منظورتان از خاک برداری چیست؟‬ ‫مث ً‬ ‫ال می خواهیم یک گود ایجاد کنیم برای استخر‬ ‫یا می خواهیم خاک از پشت زمینمان برداریم و به‬ ‫زمینمان ببریم‪ .‬اجازه نمی دهند‪.‬‬ ‫احتماالً شما با این کار از حدفاصل‬ ‫محیط زیســت و منابع طبیعی عبور‬ ‫می کنید که اجازه این کار را به شــما‬ ‫نمی دهند‪.‬‬ ‫درست است‪.‬‬ ‫‪12‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫خب چــرا از جــای دیگر خاک‬ ‫نمی اورید؟‬ ‫از کجا بیاوریم؟ جای دیگر که نیست‪ .‬نزدیک ترین‬ ‫جا به زمین ما همین منابع ملی و طبیعی است‪.‬‬ ‫دولت درزمینه کشــاورزی چه‬ ‫کمک هایی می تواند به شما کند؟‬ ‫وام بدهد تا بتوانیم ذخیره اب درست کنیم و‬ ‫کارمان را توسعه بدهیم‪ .‬اکثر کشاورزان در اینجا‬ ‫باغ دارند اما پولی ندارند‪ .‬دولت می تواند با دادن وام‬ ‫به ان ها کمک کند‪ .‬ما را هم که می بینید کمی با‬ ‫فراغ بال بیشتری کار می کنیم درامدمان یا از شغل‬ ‫دوممان تامین می شود یا از شهرستان های دیگر با‬ ‫فروش همان محصوالتی که گفتم‪.‬‬ ‫به کــرات شــنیده ایم که وجود‬ ‫دالل ها و واسطه ها باعث می شود سود‬ ‫کمتری نصیب کشاورزان شود‪ .‬به این‬ ‫معنی که دالل ها محصول را از کشاورز‬ ‫ارزان می خرند و به مصرف کننده گران‬ ‫می فروشــند و از این راه سود کالنی به‬ ‫جیب می زنند درحالی که زحمت اصلی‬ ‫را کشاورز کشیده است‪.‬‬ ‫کام ً‬ ‫ال درست است‪ .‬دال ل ها فقط این کار را‬ ‫نمی کنند‪ .‬ا ن ها باهم قرار می گذارند که مث ً‬ ‫ال‬ ‫گیالسی که قیمتش ‪ 30‬هزارتومان است را از‬ ‫کشاورز بیشتر از ‪10‬هزار تومان نخرند‪ .‬کشاورز‬ ‫بیچاره هم مجبور است بفروشد چون باالی ‪10‬‬ ‫هزارتومان هیچ کس از او نمی خرد و اگر ان ‪ 10‬هزار‬ ‫تومان هم نفروشد محصولش روی دستش می ماند‬ ‫و خراب می شود‪ .‬محصولی که ما تمام هم وغم خود‬ ‫را برای تولید گذاشته ایم از ما مفت خر می کنند و‬ ‫با قیمتی بسیار باالتر به مصرف کننده می فروشند‪.‬‬ ‫این یعنی مفت خری‪ .‬یعنی مفت از چنگمان در‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫می اورند‪.‬‬ ‫خــب بــه دالل ها نفروشــید‪.‬‬ ‫یک راست بفرســتید تهران‪ .‬مث ً‬ ‫ال یک‬ ‫نفر از خودتان مســئول شود راه و چاه‬ ‫را یاد بگیرد محصــول را خودش ببرد‬ ‫تهران به مصرف کننده برساند‪ .‬این گونه‬ ‫سودتا ن هم بیشتر می شود و محصول‬ ‫هم بی واسطه به مصرف کننده می رسد‪.‬‬ ‫ببینید کشاورز فقط برای جمع اوری محصول یک‬ ‫عالم مشکل دارد حال چه برسد به اینکه بخواهد‬ ‫این کار را که شما گفتید هم انجام دهد‪.‬‬ ‫کمی درباره کودهایی که استفاده‬ ‫می کنید برایمان بگویید‪.‬‬ ‫ما معموال از کودهای حیوانی استفاده می کنیم‪.‬‬ ‫اما جدیدا ً گفته اند کود کامپوست استفاده کنید‪.‬‬ ‫چه کسی گفته؟‬ ‫مهندسان کشاورزی‪.‬‬ ‫شما امتحان کردید؟‬ ‫بله‪ .‬امتحان کردیم‪ .‬حق با ان ها بود‪.‬‬ ‫چه ویژگی هایی نسبت به کودهای‬ ‫دیگر دارد؟‬ ‫مث ً‬ ‫ال بیماری هایی که ممکن است درکود حیوانی‬ ‫وجود داشته باشد و به درخت منتقل شود را ندارد‪.‬‬ ‫یا مث ً‬ ‫ال کثیفی ندارد‪.‬‬ ‫این محلی که شما در ان زندگی‬ ‫می کنید جای شناخته شده ای است؟‬ ‫کنگان خیلی معروف است‪ .‬در دنیا ثبت شده است‪.‬‬ ‫روستای ما بیش از ‪ 3‬هزار سال قدمت و مردم‬ ‫سخت کوشی دارد‪.‬‬ ‫چند ماه در سال درامد دارید؟‬ ‫‪ 4‬ماه‪ .‬از برج ‪ 3‬تا برج ‪7‬‬ ‫منظورتان از کشاورزی است؟ چون‬ صفحه 12 ‫گفتید کار دیگری هم دارید‪.‬‬ ‫بله‪ .‬منظورم عمده کشاورزان بود‪.‬‬ ‫سرمایه دار هم در روستا هست؟‬ ‫بله هست‪ .‬اما در روستا سرمایه گذاری نمی کند‪.‬‬ ‫به چه علت؟‬ ‫معتقدند سرمایه گذاری در روستا جوابگو نیست‪.‬‬ ‫این روستا توریستی است؟‬ ‫بله‪ .‬جهانگردی است‪ .‬در زمستان جمعیت این‬ ‫روستا از ‪ 1500‬نفر تجاوز نمی کند اما در تابستان‬ ‫جمعیتش به ‪ 15000‬نفر هم می رسد‪.‬‬ ‫با توجه بــه اب وهوای اینجا عمر‬ ‫مردم هم باید زیاد باشد درست است؟‬ ‫بله‪ .‬ما ادم داریم اینجا که ‪ 105‬سال عمر کرده‪.‬‬ ‫این همــه مدت که کشــاورزی‬ ‫می کنید از کارتان راضی هستید؟‬ ‫خیلی زیاد‪.‬‬ ‫با توجه به مشــکالتی که مطرح‬ ‫کردید می خواهم ببینم کشاورزی مگر‬ ‫چه دارد که این قدر از ان راضی هستید؟‬ ‫عشق و عالقه‪ .‬ما هرچه درامد از جای دیگر داریم‬ ‫خرج این زمین ها می کنیم به دلیل اینکه به این‬ ‫زمین ها عشق و عالقه داریم‪.‬‬ ‫چند هکتار زمین دارید؟‬ ‫خودم تنها سه هکتار‪ .‬اما اگر بخواهیم زمین های‬ ‫برادرانم را هم محاسبه کنم نزدیک به دوازده هکتار‬ ‫زمین می شود‪.‬‬ ‫مشکل اب هم دارید؟‬ ‫کمبود اب داریم‪ .‬منطقه ای که ما در ان هستیم‬ ‫منطقه کم ابی است برای همین به ذخیره اب‬ ‫نیاز داریم‪ .‬به همین دلیل گفتم وام بدهند برای‬ ‫ذخیره اب‪.‬‬ ‫از وزارت جهاد کشــاورزی چه‬ ‫درخواستی دارید؟‬ ‫همین که به ما وام بدهند تا مشکالتمان (اب‪ ،‬کود‪،‬‬ ‫سم و ‪ )...‬را حل کنیم‪.‬‬ ‫ماشین االت کشــاورزی مانند‬ ‫تراکتور دارید؟‬ ‫تراکتور نداریم‪.‬‬ ‫خب جهاد کشاورزی می تواند به‬ ‫شما ماشین االت بدهد‪.‬‬ ‫بله مث ً‬ ‫ال بیل مکانیکی و بولدوزر نیاز داریم‪ .‬خیلی‬ ‫کم است‪ .‬االن سه ماه است که در نوبت بیل‬ ‫مکانیکی هستیم هرروز می گویند فردا صبح‬ ‫می اوریم‪.‬‬ ‫چرا این قدر طوالنی؟‬ ‫خب کارشان زیاد است‪ ،‬وقت ندارند‪.‬‬ ‫یعنی اجاره می کنید؟ با چه هزینه‬ ‫ای؟‬ ‫بله‪ .‬روزی یک میلیون و پانصد هزار تومان‪.‬‬ ‫اگر فردا بیل مکانیکی را بیاورند‬ ‫چند روز کارتان طول می کشد؟‬ ‫بستگی دارد‪ 10 .‬روز‪ 15 ،‬روز‪ .‬هرچقدر که پولمان‬ ‫برسد‪ .‬مث ً‬ ‫ال ممکن است کار ما ‪ 15‬روز طول بکشد‬ ‫اما سر ده روز یک دفعه پولمان تمام می شود‪ .‬باید‬ ‫شماره هشتم‬ ‫صبر کنیم تا سال بعد دوباره پول دستمان بیاید تا‬ ‫بیل مکانیکی اجاره کنیم و بقیه کارمان را انجام‬ ‫دهیم‪.‬‬ ‫چند نفر روی زمینت کار می کند؟‬ ‫به صورت همیاری کار می کنیم‪ .‬همیاری از ‪ 5‬نفر‬ ‫شروع می شود و گاه تا ده‪ ،‬پانزده نفر هم می رسد‪.‬‬ ‫این همیاری هم دوطرفه است یعنی ما هم‬ ‫می رویم سر زمین بقیه؛ مث ً‬ ‫ال برای پوست کندن الو‬ ‫کمک می کنیم ان ها هم می ایند برای چیدن گردو‬ ‫به ما کمک می کنند‪.‬‬ ‫در روستا امکانات رفاهی دارید؟ ‬ ‫بله مث ً‬ ‫ال گاز تا روستا امده اما هنوز به خانه ها‬ ‫نداده اند‪ .‬اسفالت هم تا خود روستا هست‪ .‬هم برق‬ ‫داریم و هم گاز‪.‬‬ ‫پس راه و شهرسازی به اینجا توجه‬ ‫دارد؟ ‬ ‫بله‪ .‬خوشبختانه‪.‬‬ ‫از روستای شما در مجلس شورای‬ ‫اسالمی نماینده ای هست؟ ‬ ‫روستای ما نه‪ ،‬اما روستای پایینی ما در مجلس‬ ‫نماینده دارد‪.‬‬ ‫به نظر شما اوضاع روستایتان در‬ ‫گذشته بهتر بود یا االن؟‬ ‫در گذشته‪ .‬چون گرانی نبود‪ .‬همه چیز فراوان بود‪.‬‬ ‫فکر می کنید علت گرانی چیست؟‬ ‫بی مدیریتی برخی مسئوالن‪ .‬اگر دقت کنید‬ ‫می بینید کشور ما همه چیز دارد از منابع طبیعی تا‬ ‫زمین و اب و باران و نیروی کار و ‪ ...‬اما به دلیل عدم‬ ‫مدیریت صحیح شاهد هستیم که مردم مشکالت‬ ‫زیادی دارند‪ .‬مث ً‬ ‫ال گاز به داخل خانه ها نیامده‪.‬‬ ‫لوله کشی ابمان سنتی است‪ .‬منبعی که ابمان از‬ ‫انجا تامین می شود همیشه کثیف است‪.‬‬ ‫اهالی روستا دام هم دارند؟ یعنی‬ ‫دامداری می کنند؟‬ ‫نه زیاد‪ .‬همه رفتند دنبال کشاورزی به همین دلیل‬ ‫دامداری خیلی کم شده است‪.‬‬ ‫از چه نوع بذری استفاده می کنید؟‬ ‫ما بذر استفاده نمی کنیم‪ .‬نهال می کاریم‪ .‬اما متاسفانه‬ ‫جهاد کشاورزی به کشاورزان توجهی نمی کند‪ .‬در‬ ‫اینجا چاه عمیق نداریم و الزم هم نداریم‪ .‬ولی درباره‬ ‫ذخیره اب اص ً‬ ‫ال توجهی به ما نمی شود‪.‬‬ ‫شــنیده ام که جهاد کشاورزی به‬ ‫کشاورزان یارانه می دهد‪ ،‬صحت دارد؟‬ ‫به ما که نداده‪ .‬اگر شما گرفتید ما هم گرفتیم‪.‬‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪13‬‬ صفحه 13 ‫گفت وگو‬ ‫پرونده ویژۀ این شماره‪:‬‬ ‫کمابی‬ ‫گفتگو با یک صیفی کار فرتوت‬ ‫دلخوشی مان را از ما نگیرید‬ ‫نشسته در زمینش و به ناکجااباد خیره شده‪ ،‬درحالی که چانه اش را روی دو دستش تکیه داده است‪ .‬چیزی حدود ‪ 70‬سال سن دارد‪.‬‬ ‫بااینکه هوا گرم است و افتاب مثل تبر بر تن زمین ضربه می زند‪ ،‬نمی دانم چرا کت به تن کرده و البته کالهی هم بر سر گذاشته‪ .‬از ماشین‬ ‫پیاده می شوم و به سمتش می روم تا با او گفتگو کنم‪.‬‬ ‫سالم بابا!‬ ‫انگار که در عالم خودش باشد و حواسش به‬ ‫من نباشد جوابی نمی دهد‪ .‬با تکان دادن دستم‬ ‫دوباره سالم را تکرار می کنم و این بار با صدای‬ ‫بلندتر می گویم‪ :‬سالم بابا‪ .‬حالتون خوبه؟‬ ‫سرش را از روی دستانش به سمتم می چرخاند و‬ ‫با نگاهی کنجکاو وارسی ام می کند و بعد از مکثی‬ ‫‪14‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫نسبتاً طوالنی با صدایی پر از لهجه می گوید‪:‬‬ ‫سالم علیکم‪ .‬ببخشید حواسم نبود‪.‬‬ ‫شما ببخش بابا‪ .‬من مزاحم شدم‬ ‫و خلوتت رو به هم ریختم‪.‬‬ ‫نه‪ ..‬اشکال نداره‪ .‬صبح تا شب اینجا خلوته‪ .‬شما‬ ‫که بیای با ما حرف بزنی اسمون که به زمین‬ ‫نمیاد‪ .‬میاد؟‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫از اینجا رد می شدم دیدم اینجا‬ ‫نشستید گفتم بیام یه کم با هم حرف‬ ‫بزنیم‪.‬‬ ‫خوب کردی‪ .‬منم از تنهایی در میام‪.‬‬ ‫اینجا چیکار می کنی بابا؟ راستی‬ ‫اشکال نداره من صدای شما رو ضبط‬ ‫کنم؟‬ صفحه 14 ‫برای چی؟‬ ‫کجا؟‬ ‫می خوام چاپ کنم حرفاتونو‪.‬‬ ‫تو مجله‪.‬‬ ‫مگه مجله داری؟‬ ‫خودم که ندارم‪ ،‬اما توی یه مجله‬ ‫کار می کنم‪.‬‬ ‫خوبه‪ .‬پس شاغلی‪.‬‬ ‫بله خب‪ .‬کار که نکنی اموراتت‬ ‫نمی گذره‪ .‬حاال اشکال نداره صداتونو‬ ‫ضبط کنم؟‬ ‫نه چه اشکال داره‪.‬‬ ‫اول خودتون رو معرفی کنید‪.‬‬ ‫محمد هستم‪ .‬بهم میگن مش ممد‪.‬‬ ‫مش ممد چی؟ فامیلیتون چیه؟‬ ‫همین مش ممد خالی‪.‬‬ ‫اینجا چیکار می کنید مش ممد؟‬ ‫سر زمینم‪.‬‬ ‫سر زمین چیکار می کنید؟‬ ‫وایستادم یکی مثل شما بیاد از اینجا رد شه ازم‬ ‫محصول بخره‪.‬‬ ‫محصول چی؟ ‬ ‫هندونه‬ ‫کسی هم اومده خریده؟‬ ‫نه‪ .‬شانس که نداریم‪.‬‬ ‫یکی هم که اومده مثل من می‬ ‫خواد حرف بزنه باهاتون‪ .‬درسته؟‬ ‫شما هم یه نعمتی از طرف خدا‪ .‬شکر خدا‪.‬‬ ‫یعنی شــما هر روز صبح میای‬ ‫اینجا می شینی تا خود شب که یکی‬ ‫بیاد رد شه هندونه بخره ازتون؟‬ ‫اره خب‪ .‬باید واسه روزی زحمت بکشی‪.‬‬ ‫چیزی هم فروختی تا حاال؟‬ ‫خدا رو شکر‪ .‬روزی می رسه‪ .‬خدا روزی رسونه‪.‬‬ ‫چرا همه رو یه جا نمی فروشید‬ ‫که اینهمه اذیت نشید؟‬ ‫یعنی به کی؟‬ ‫هستن کسایی که بیان محصول‬ ‫رو سر زمین از کشاورز بخرن‪.‬‬ ‫منظورت دالالن؟‬ ‫فکر کنم‪ .‬البته بهشون واسطه‬ ‫هم می گن‪.‬‬ ‫محصولمون را بریزیم دور که بهتره تا بفروشیم‬ ‫به اونا‪.‬‬ ‫چطور؟‬ ‫بزخری می کنن‪ .‬مفت از چنگ مون در میارن‪.‬‬ ‫بعد خودشون می برن تو شهر کلی می کشن‬ ‫روش می فروشن به خلق اهلل‪.‬‬ ‫بهتر از اینه که صب تا شب بیایید‬ ‫اینجا گرسنه و تشنه بشینید تو تیغ‬ ‫افتاب‪.‬‬ ‫تو سایه نشستم‪ .‬گشنه و تشنه هم نیستم اب و‬ ‫نون واسه خودم اوردم‪.‬‬ ‫به هر حال‪ .‬یــه جا محصولتونو‬ ‫می فروشید دیگه تکلیف روشن می‬ ‫شه‪.‬‬ ‫این تکلیف روشن شدن چه به درد می خوره؟‬ ‫اینجا تا چنــد وقت هندونه ها‬ ‫دوام میارن خراب نمی شن؟‬ ‫خراب نمی شن‪ .‬ممکنه طول بکشه فروششون‬ ‫ولی باالخره می فروشیم‪ .‬من حاصل زحمتو‬ ‫دست دالل نمی دم‪ .‬اینجا می شینم به رهگذر‬ ‫می فروشم‪.‬‬ ‫چنــد روزه میاییــد اینجا می‬ ‫شینید؟‬ ‫بیست روزی میشه‪.‬‬ ‫چقدر از محصول مونده؟‬ ‫مونده هنوز‪.‬‬ ‫به قول خودتون دالال نیومدن‬ ‫ازتون بخرن؟‬ ‫چرا نیومدن؟ ‪ 50‬بار اومدن‪ .‬نفروختم‪.‬‬ ‫پسر هم داری بابا؟‬ ‫پسرام رفتن شهر‪.‬‬ ‫چن تا پسر داری؟‬ ‫سه تا‪ .‬دوتاشون رفتن شهر‪ .‬یکیشون خونه اس‪.‬‬ ‫اون چرا نرفته؟‬ ‫معلوله‪ .‬نتونسته بره‪ .‬اگر نه اونم می رفت‪.‬‬ ‫پس هر روز فقط خودتون میایید‬ ‫اینجا؟‬ ‫من میام‪ ،‬گاهی دخترم هم دم غروب میاد پیشم‬ ‫با هم برمی گردیم‪.‬‬ ‫ســاعت چند صبحــا میایید‬ ‫اینجا؟ بعدازظهرها ســاعت چند بر‬ ‫می گردید؟‬ ‫دم اذان بعد نماز راه می افتم میام‪ .‬غروبم‬ ‫افتاب که تو گم گم غروب کردنه برمی گردم‬ ‫میرم خونه‪.‬‬ ‫خونه تون خیلی از اینجا فاصله‬ ‫شماره هشتم‬ ‫داره؟‬ ‫خونه مون تو روستاس‪ .‬چهل دقیقه ای با اینجا‬ ‫فاصله داره‪.‬‬ ‫پیاده؟‬ ‫خب اره‪ .‬من که ماشین ندارم‪.‬‬ ‫خیلی راهه خب‪.‬‬ ‫نه راهی نیست‪ .‬زمون کاشت و ابیاری و برداشت‬ ‫و وقتای دیگه تو همین زمین بیشتر از اینا راه‬ ‫میرم‪ .‬تازه صبح چهل دقیقه پیاده روی می کنم‬ ‫غروب هم همینطور‪ .‬خودش کلی ورزشه‪.‬‬ ‫چند سالتونه بابا؟‬ ‫‪ 87‬سال‪.‬‬ ‫واقع ًا؟ من فکر کردم ‪ 70‬ســال‬ ‫داشته باشــید‪ .‬اص ً‬ ‫ال بهتون نمیاد‪.‬‬ ‫پس واســه همین ورزشه که اینهمه‬ ‫سرحالید‪.‬‬ ‫ممنونم‪ .‬واهلل اگه مشکالت زندگی کمر ما رو‬ ‫خم نکنه با خوب و بد روزگار خوب بلدیم کنار‬ ‫بیاییم‪ .‬نه من‪ .‬هر کی تو روستا زندگی می کنه‪.‬‬ ‫روستا که هیچی‪ .‬تو خود شهرش هم همینه‬ ‫ماجرا‪ .‬این غم نونه که موی ادمو سفید می کنه‬ ‫و چروک میندازه رو صورتش‪ .‬اگه نه مثل این‬ ‫جاده یا این زمین یا اون درخت یا پرنده ای که‬ ‫گاهی وقتا از باالی سر ما رد می شه که کاری با‬ ‫ادمیزاد نداره‪ .‬داره؟‬ ‫چی بگم؟ ‬ ‫نه خب‪ .‬خالف میگم بگو خالف میگی‪ .‬االن‬ ‫اومدی میگی حاصل زحمتتو‪ ،‬خرجی زن و‬ ‫بچه تو مفت بده دست دالل‪ .‬همین دالل که‬ ‫سنار به من می ده همه محصولمو می گیره می‬ ‫بره شهر چند هزار تومن می فروشه این خودش‬ ‫واهلل اگه مشکالت زندگی کمر ما رو خم نکنه با خوب‬ ‫و بد روزگار خوب بلدیم کنار بیاییم‪ .‬نه من‪ .‬هر کی‬ ‫تو روستا زندگی می کنه‪ .‬روستا که هیچی‪ .‬تو خود‬ ‫شهرش هم همینه ماجرا‪ .‬این غم نونه که موی ادمو‬ ‫سفید می کنه و چروک میندازه رو صورتش‪ .‬اگه نه‬ ‫مثل این جاده یا این زمین یا اون درخت یا پرنده ای‬ ‫که گاهی وقتا از باالی سر ما رد می شه که کاری با‬ ‫ادمیزاد نداره‪ .‬داره؟‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪15‬‬ صفحه 15 ‫گفت وگو‬ ‫پرونده ویژۀ این شماره‪:‬‬ ‫کمابی‬ ‫مشکل نیس؟ فکر می کنی واسه چی من میام‬ ‫اینجا صب تا شب می شینم محصولمو به رهگذر‬ ‫بفروشم؟ اگه این کارو نکنم خرجم با دخلم جور‬ ‫نیست‪ .‬دو روز دیگه‪ ،‬چهار روز دیگه‪ .‬یه ماه دیگه‪.‬‬ ‫دو ماه دیگه پول ندارم برم بذر بخرم بیارم بکارم‬ ‫دوباره محصول در بیاد از تو خاک‪ .‬این خودش‬ ‫مشکل نیست؟ یه روز نیام اینجا همین دالال که‬ ‫میگم میان زمینو شخم می زنن می رن هیچی‬ ‫واسه من نمی مونه‪ .‬این خودش مشکل نیست؟‬ ‫هزار تا از این مسائل داریم ما‪.‬‬ ‫چــرا وام نمی گیرید‪ .‬دولت که‬ ‫یارانه می ده؟‬ ‫بچه شهری خب‪ .‬نیستی؟ کدوم وام؟ کدوم یارانه؟‬ ‫هفتاد تا چک و سفته و برات و ضامن می خوان‪.‬‬ ‫از کجا بیارم؟ تو هفتاد تا نسل قبلمون بگردی یه‬ ‫کارمند نداریم‪ .‬باورت می شه همین چک که میگم‬ ‫تا حاال به چشمم ندیدم چه شکلیه‪ .‬من بلدم چک‬ ‫بدم؟ از کجام بیارم چک؟‬ ‫یارانه چی؟ نمی دن به کشاورزا؟‬ ‫اره بهم یارانه دادن بردم خارجه سرمایه گذاری‬ ‫کردم(با خنده)‪ .‬یارانه کجا بود پدر بیامرز؟‬ ‫یعنی هیچی هیچی؟‬ ‫تا حاال که هیچی‪.‬‬ ‫ناراحت نشیا بابا‪ .‬االن من از اینجا‬ ‫رد نمی شدم با شــما حرف نمی زدم از‬ ‫کجا می فهمیدم شــما اینهمه مشکل‬ ‫داری؟ اون مســئولی که نشسته توی‬ ‫اداره توی شــهر‪ ،‬از کجا باید بدونه که‬ ‫شما اینجا کشاورزی می کنی این همه‬ ‫مشکل داری؟‬ ‫همین که سر رسیدن محصولمون یکی رو بفرستن‬ ‫بیاد محصول ما رو به قیمت بخره‪ .‬یا به قول شما‬ ‫وامی بدن‪ .‬یارانه اگه می دن به ما هم بدن‪ .‬فکر‬ ‫می کنی چرا پسرای من گذاشتن رفتن؟ چون اینجا‬ ‫کار نبود‪ ،‬تفریح نبود‪ ،‬سرگرمی نبود‪ .‬خب جوان‬ ‫چیکار کنه؟ فقط صبح بیاد سر زمین هی بیل بزنه‪،‬‬ ‫بیل بزنه‪ ،‬بیل بزنه شب خسته بره خونه؟ مثل من؟ ‬ ‫اون جوانه‪ .‬نیازش با من فرق می کنه‪ .‬شما خودت‬ ‫جوانی می فهمی چی میگم‪ .‬نمی فهمی؟ ‬ ‫‪16‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫یعنی میگی نمی دونن؟ اگه بگیم نمی دونن که‬ ‫خودمونو گول زدیم‪ .‬می خوای دستتو بگیرم ببرم‬ ‫هفتاد تا ده اینور‪ ،‬صد تا ده اونور هزار تا مثل خودم‬ ‫کشاورز نشون بدم بهت که اوضاعشون دقیقاً مثل‬ ‫منه؟ تازه از من بدتر هم هست‪ .‬اگه اینهمه رو‬ ‫ندید بگیری و بگی نمی دونم که خب برای چی‬ ‫اونجا نشستی تو اداره کشاورزی؟ نشستی که‬ ‫همین چیزا رو بفهمی خب‪ ،‬مشکالتو حل کنی‪.‬‬ ‫دروغ میگم؟‬ ‫خب االن من اومدم با شما مصاحبه‬ ‫کنم‪ .‬چه انتظاری از مسئوالن داری؟‬ ‫همین که سر رسیدن محصولمون یکی رو بفرستن‬ ‫بیاد محصول ما رو به قیمت بخره‪ .‬یا به قول شما‬ ‫وامی بدن‪ .‬یارانه اگه می دن به ما هم بدن‪ .‬فکر‬ ‫می کنی چرا پسرای من گذاشتن رفتن؟ چون اینجا‬ ‫کار نبود‪ ،‬تفریح نبود‪ ،‬سرگرمی نبود‪ .‬خب جوان‬ ‫چیکار کنه؟ فقط صبح بیاد سر زمین هی بیل بزنه‪،‬‬ ‫بیل بزنه‪ ،‬بیل بزنه شب خسته بره خونه؟ مثل من؟ ‬ ‫اون جوانه‪ .‬نیازش با من فرق می کنه‪ .‬شما خودت‬ ‫جوانی می فهمی چی میگم‪ .‬نمی فهمی؟ ‬ ‫حق با شماست بابا‪ .‬ولی درخواست‬ ‫بدی بد نیست‪ .‬درخواست بده رسیدگی‬ ‫می کنن‪ .‬واسه همین پسر معلولت کمک‬ ‫می کنه بهزیستی‪ .‬راستی شده تا حاال‬ ‫سر زمین نباشی؟‬ ‫گاهی شده اما خب دخترمو می فرستم بیاد یکی دو‬ ‫ساعت تا خودم رو برسونم‪.‬‬ ‫ً‬ ‫یعنی شما اصال مرخصی ندارید؟‬ ‫بااینکه کار مال خودتونه‪.‬‬ ‫اره‪ .‬ولی خب بعضی وقتا یه جوری میشه که نمیشه‬ ‫کاریش کرد‪.‬‬ ‫شده تا حاال از همین رهگذرا بیان‬ ‫خودتون نباشید هندونه برداشته باشن‬ ‫رفته باشن؟‬ ‫اووووه‪ .‬تا دلت بخواد‪.‬‬ ‫پولش چی؟ ‬ ‫حتی اگر بردارن برن برگشتنی پولشو میارن‬ ‫می دن‪.‬‬ ‫شده تا حاال کسی پولشو نیاورده‬ ‫باشه؟‬ ‫نیاورده که نه‪ .‬مث ً‬ ‫ال یه موقع بوده که اومدنی دیدن‬ ‫نیستم‪ .‬هندونه رو کندن بردن به هوای اینکه‬ ‫برگشتنی بیارن پولشو بدن از شانس ما برگشتنی‬ ‫هم نبودیم و ‪...‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫یعنی پولش پر؟‬ ‫پیش میاد‪.‬‬ ‫این که حرومه که‪.‬‬ ‫نه حروم نیست‪ .‬نوش جونشون‪ .‬من راضی ام‪.‬‬ ‫بابا اینجا سر زمین چه مشکالتی‬ ‫دارید؟ مث ً‬ ‫ال مشکل اب ندارید؟ ‬ ‫چرا خب‪ .‬هندونه میوه ایه که اب زیادی می خواد‪.‬‬ ‫مشکل اب هم داریم‪.‬‬ ‫در طول سال کارگری هم استخدام‬ ‫می کنید؟ ‬ ‫با کدوم پول؟‬ ‫پس چیکار می کنید؟‬ ‫یا پسرا میان‪ ،‬یا خودم با دخترم‪.‬‬ ‫همسرتون؟‬ ‫فوت کرده‬ ‫چــه مدته تــو روســتا زندگی‬ ‫می کنید؟‬ ‫به دنیا اومدم اینجا‬ ‫پدرتون هم کشاورز بود؟‬ ‫بله شغل اجدادیمونه‪.‬‬ ‫این زمین هم از پدر به ارث رسید‪.‬‬ ‫از پدر و عمو‪ .‬عمو با پدرم با هم رو این زمین کار‬ ‫می کردن‪ .‬عمو بچه ای نداشت‪ .‬برای همین وقتی‬ ‫فوت کرد من و پدرم ادامه دادیم تا اینکه پدر هم به‬ ‫رحمت خدا رفت و من تنها شدم‪.‬‬ ‫زیاد حرف زدم بابا‪ .‬خســته ات‬ ‫کردم‪ .‬وقت ناهاره‪ .‬بهتره من زحمت رو‬ ‫کم کنم تا شما هم به کارت برسی‪.‬‬ ‫ناهار پیش من بمون خوشحال میشم‪ .‬غذایی ندارم‬ ‫یه پیاله ماسته با نون خشک‪ .‬ولی خوشمزه اس‪ .‬دو‬ ‫نفر رو جواب میده‪.‬‬ ‫نوش جانت بابا‪ .‬شما میل کن‪ .‬اگه‬ ‫چیزی دلت می خواد بگی بگو‪..‬‬ ‫به کی؟‬ ‫به هر کی مث ً‬ ‫ال مسئولی که کارش‬ ‫رفع و رجوع مشکالت شماست‪.‬‬ ‫روستاها داره جمعیتشون کم میشه‪ .‬واسه اینکه‬ ‫اهالی بار و بندیلو جمع می کنن میرن شهر‪.‬‬ ‫اینجوری کشاورزی هم از رونق می افته‪ .‬اگر‬ ‫کشاورزی نباشه اوضاع بدتر میشه‪ .‬ما دوست‬ ‫نداریم بریم شهر‪ .‬دلخوشیمون همین تیکه‬ ‫زمیناییه که روشون کار می کنیم‪ .‬از مسئوالن‬ ‫می خوام با بی توجهی دلخوشی ما رو از ما نگیرن‪.‬‬ ‫همین‪.‬‬ صفحه 16 ‫وزیر جهاد کشاورزی اعالم کرد‪:‬‬ ‫گلخانه ها راهکار حل سریع‬ ‫دو چالش اب و اشتغال‬ ‫وزیر جهاد کشاورزی با تاکید بر این که‬ ‫اب وخاک باهم مفهوم پیدا کرده و در بخش‬ ‫کشاورزی موضوعیت می یابند‪ ،‬تصریح کرد‪:‬‬ ‫اب و اشتغال دو چالش بزرگ کشور و توسعه‬ ‫گلخانه ها راهکار حل سریع این دو چالش است‪.‬‬ ‫وزارت جهاد کشاورزی‪ -‬محمود حجتی با اشاره‬ ‫به عقب ماندگی کشور در احداث گلخانه ها‬ ‫اظهار کرد‪ :‬وسعت گلخانه های کشور با رشد‬ ‫‪ ۲۵‬درصدی از ‪ ۱۲‬هزار هکتار در سال ‪ ۹۶‬به‬ ‫‪ ۱۵‬هزار هکتار در سال ‪ ۹۷‬افزایش یافته است‬ ‫اما بااین وجود‪ ،‬در مقایسه با کشورهایی مانند‬ ‫ترکیه که ‪ ۶۰‬تا ‪ ۷۰‬هزار هکتار گلخانه دارد‪ ،‬نیاز‬ ‫به پیشرفت داریم‪.‬‬ ‫وی با تاکید بر این که اب وخاک باهم مفهوم‬ ‫پیدا می کنند و در بخش کشاورزی موضوعیت‬ ‫می یابد‪ ،‬تصریح کرد‪ :‬اب و اشتغال دو چالش‬ ‫بزرگ کشور و توسعه گلخانه ها راهکار حل سریع‬ ‫این دو چالش است‪ .‬حجتی خاطرنشان کرد‪ :‬در‬ ‫گلخانه ها‪ ،‬مصرف اب ‪ ۸۵‬تا ‪ ۹۰‬درصد کاهش‬ ‫و تولید چند برابر افزایش می یابد ضمن ان که‬ ‫به ازای احداث هر هکتار گلخانه‪ ۱۰ ،‬اشتغال‬ ‫مستقیم ایجاد می شود‬ ‫وی با اشاره به این که بازار مصرف محصوالت‬ ‫گلخانه ها در منطقه وجود دارد‪ ،‬بر لزوم بازاریابی‬ ‫محصوالت گلخانه ای کشور تاکید کرد و افزود‪:‬‬ ‫برای اجرای برنامه توسعه ‪ ۵۸۰۰‬هکتاری‬ ‫گلخانه ها در سال جاری از اقای نوبخت رئیس‬ ‫سازمان برنامه وبودجه کشور درخواست ‪ ۲۰‬هزار‬ ‫میلیارد تومان تسهیالت کرده ام‪.‬‬ ‫وزیر جهاد کشاورزی با بیان این که ‪ ۲۳‬درصد‬ ‫اشتغال کشور پارسال در روستاها بوده و ‪۶۵‬‬ ‫تا ‪ ۷۰‬درصد تسهیالت طرح اشتغال پایدار‬ ‫روستایی و عشایری در شاخه های بخش‬ ‫کشاورزی جذب شده است‪ ،‬بر ضرورت تسهیل‬ ‫گری در اعطای مجوز گلخانه ها تاکید کرد‪.‬‬ ‫حجتی با بیان این که تغییر کاربری برای انجام‬ ‫فعالیت های تولیدی بخش کشاورزی تغییر‬ ‫کاربری اراضی نیست‪ ،‬تصریح کرد‪ :‬یک سری‬ ‫مقررات دست و پاگیر هست که باید اصالح‬ ‫و حذف شود و دولت و مجلس در زمینه‬ ‫مقررات زدایی های زائد مشارکت می کنند‪.‬‬ ‫وزیر جهاد کشاورزی در ادامه با بیان این که‬ ‫دشمن‪ ،‬جنگ و شرایط سختی را در مقابل ملت‬ ‫ایران ایجاد کرده و در این راه همه امکانات و‬ ‫قدرت اقتصادی و نظامی خود را به کار گرفته‬ ‫است‪ ،‬اذعان کرد‪ :‬با حمایت های به عمل امده و‬ ‫تالش های انجام شده‪ ،‬نهاده ها اعم از بذر‪ ،‬ادوات‬ ‫مکانیزه و کود و سم بیش از گذشته تامین و‬ ‫تدارک شده است‪.‬‬ ‫وی با اشاره به این که در امور زیربنایی و‬ ‫زمینه ا ب وخاک با موافقت مقام معظم‬ ‫رهبری در برداشت از صندوق توسعه ملی‬ ‫اقدامات بی سابقه ای انجام شده‪ ،‬گفت‪ :‬اجرای‬ ‫سیستم های نوین ابیاری در اراضی کشاورزی از‬ ‫مرز دو میلیون هکتار عبور کرده است‪،‬‬ ‫وزیر جهاد کشاورزی تاکید کرد‪ :‬در تولید گندم‬ ‫به عنوان نماد استقالل و قوت اصلی مردم برای‬ ‫چهارمین سال پیاپی به خوداتکایی رسیده ایم‪.‬‬ ‫حجتی با بیان این که افزایش تولید کلزا با هدف‬ ‫شماره هشتم‬ ‫کاهش وابستگی در روغن و بهره گیری از کنجاله‬ ‫ان در خوراک دام و طیور در دستور کار وزارت‬ ‫جهاد کشاورزی قرار دارد‪ ،‬گفت‪ :‬با اجرای‬ ‫برنامه افزایش تولید دانه های روغنی‪ ،‬ضریب‬ ‫خوداتکایی کشور در روغن نیز از ‪ ۶‬درصد به ‪۱۶‬‬ ‫درصد افزایش یافته است‪.‬‬ ‫وزیر جهاد کشاورزی اظهار کرد‪ :‬تولیدات بخش‬ ‫کشاورزی در سال ‪ ۹۷‬با افزایش بهره وری و‬ ‫به رغم خشک سالی در مقایسه با سال ‪ ۹۲‬نزدیک‬ ‫به ‪ ۲۶‬درصد رشد داشته است که نشان دهنده‬ ‫موفق بودن تدابیر و اقدامات اتخاذشده است‪.‬‬ ‫وی با اشاره به این که نیاکان ما درگذشته با‬ ‫حفر قنوات در زمینه تامین و اب رسانی اقدام‬ ‫می کرد ه اند و درحالی که ابزاراالت بسیار‬ ‫ابتدایی داشتند مهندسی این قنوات بسیار‬ ‫دقیق و کارشناسانه بوده است‪ ،‬یاداور شد‪:‬‬ ‫ملت ایران در طول تاریخ‪ ،‬غنی بوده و به همین‬ ‫خاطر مورد تاراج قرار می گرفته است و باوجود‬ ‫محدودیت های اقلیمی که همواره داشته با‬ ‫همت مردمان این سرزمین‪ ،‬پایدار و سربلند‬ ‫مانده است‪.‬‬ ‫وی با بیان این که ابزار و تکنولوژی به نسبت‬ ‫گذشته پیشرفت های چشمگیری داشته است‪،‬‬ ‫بر لزوم بهره گیری از دانش‪ ،‬ابزار و تکنولوژی‬ ‫برای فعال کردن ظرفیت های فراوان و ناشناخته‬ ‫بخش کشاورزی تاکید کرد‪.‬‬ ‫حجتی‪ ،‬پیگیری‪ ،‬رسیدگی و تسهیل گری امور‬ ‫مردم را ضروری دانست و بر لزوم توجه و مراقبت‬ ‫و پرهیز از تخلف در دستگاه های زیرمجموعه‬ ‫تاکید کرد‪ .‬وزیر جهاد کشاورزی تصریح کرد‪:‬‬ ‫امروز عملکرد بخش کشاورزی مایه افتخار‬ ‫کشور و مرهون زحمات کشاورزان و بهره برداران‬ ‫و مدیران بخش کشاورزی است و امیدوارم با‬ ‫کمک هم ظرفیت های مغفول و زیاد موجود‬ ‫کشور را بتوانیم فعال کرده و دین خود را به‬ ‫مردم و شهدا ادا کنیم‪.‬‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪17‬‬ صفحه 17 ‫گفت وگو‬ ‫پرونده ویژۀ این شماره‪:‬‬ ‫کمابی‬ ‫نماینده دوره نهم مجلس شورای اسالمی‪:‬‬ ‫عدم اگاهی و نبود مشوق مشکالت زیادی‬ ‫برای کشاورزان به وجود اورده است‬ ‫مسعود رحیمی‬ ‫محمدرضا امیری نماینده مردم کهنوج در کمیسیون کشاورزی دوره نهم مجلس شورای اسالمی معتقد است که عدم اگاهی کشاورزان‬ ‫و نبودن مشوق های الزم در زمینه اب مشکالت زیادی را برای کشاورزان به وجود اورده است‪.‬‬ ‫چطور می شود مشکل اب را برای‬ ‫کشاورزان حل کرد؟‬ ‫اب‪ ،‬مبحث بسیار مهمی است که بحمداهلل امسال‬ ‫نزوالت اسمانی خوب بود و تا حدی رضایت مردم‬ ‫را تامین کرد اما اینکه چطور می شود مشکل‬ ‫کمبود اب را حل کرد به نظر می رسد باید در این‬ ‫زمینه نگاه های بلند مدت‪ ،‬میان مدت و کوتاه‬ ‫مدت وجود داشته باشد‪ .‬در نگاه بلند مدت باید ان‬ ‫کسانی که متخصص هستند و دغدغه اب دارند‬ ‫برنامه ریزی بلند مدتی را برای بهینه سازی مصرف‬ ‫‪18‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫اب انجام دهند‪ .‬به این صورت که برای مثال ‪50‬‬ ‫سال اینده را مورد نظر قرار دهند و در حوزه نیاز‬ ‫اب کشاورزی‪ ،‬صنعتی و شرب مطالعات دقیقی را‬ ‫انجام داده و به نتایج ان برسند‪.‬‬ ‫اما در بحث میان مدت و کوتاه مدت باید مجلس‬ ‫شورای اسالمی واقعاً دغدغه خاطر داشته باشد‬ ‫و هر ساله بودجه ای را بیش از سال قبل برای‬ ‫طر ح های مهم حوزه کشاورزی که بیشترین‬ ‫مصرف را دارند‪ ،‬مثل ابیاری تحت فشار‪ ،‬ابیاری‬ ‫بارانی‪ ،‬ابیاری قطر ه ای‪ ،‬ایجاد بندهای سنگ‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫سیمانی در جاهای مختلف‪ ،‬در حوزه ابخیزداری‬ ‫و ابخوا ن داری‪ ،‬ذخیر ه سازی نزوالت اسمانی‬ ‫را مد نظر قرار دهند‪ .‬این کارهایی است که در‬ ‫دوره های میان مدت و کوتاه مدت باید انجام داد‬ ‫که تجربه خوبی هم در این زمینه به دست امده‬ ‫است‪ .‬مضاف بر اینکه دستگاه هایی مانند صدا و‬ ‫سیما برای تشویق کشاورزان و مردمی که اب را‬ ‫مصرف می کنند می توانند برنامه های تبلیغاتی در‬ ‫صرفه جویی مصرف اب تولید کنند‪.‬‬ ‫می گویند مناطقی وجود دارد که‬ صفحه 18 ‫در انها نباید هندوانه کاشته شود به این‬ ‫دلیل که اب زیادی می طلبد‪ ،‬در حالی که‬ ‫کاشته می شود؟ تعادل در زراعت چگونه‬ ‫ایجاد می شود؟‬ ‫این حرف‪ ،‬حرفی درست و علمی است‪ .‬در مناطقی‬ ‫از کشور باید برخی کشت ها تبدیل به کشت‬ ‫جایگزین شود؛ مث ً‬ ‫ال در جنوب کشور یا مرکز کشور‬ ‫واقعا کشت برنج و یا ذرت که محصولی اب بر است‬ ‫جفا به حوزه ابیاری است‪ .‬ما قابلیت کشت برنج را‬ ‫در سه چهار استان کشور مانند گیالن‪ ،‬مازندران و‬ ‫گلستان و بخشی از استان زنجان داریم ولی مث ً‬ ‫ال‬ ‫در استان فارس یا حتی بخشی از خوزستان که در‬ ‫انجا برنج کشت می شود واقعاً درست و منطقی‬ ‫نیست و جفا در حق ابیاری است‪ .‬هندوانه را در‬ ‫نظر بگیرید‪ .‬ما در چابهار هندوانه کشت می کنیم؛‬ ‫در خوزستان همین طور‪ .‬درحالی که مث ً‬ ‫ال در‬ ‫چابهار تولید هندوانه صرف می کند‪ ،‬درباره‬ ‫مصرف اب حمام دغدغه نیست؛ چون سطح های‬ ‫فراوانی دارد‪.‬‬ ‫بنابراین اب از رودخانه ها و سدها تامین می شود و‬ ‫مشکلی ندارند اما در برخی مناطق تولید هندوانه‬ ‫و قیمت مناسب به صرفه است و نه با مصرف اب که‬ ‫نباید این کار صورت گیرد و باید تولید جایگزین‬ ‫انجام شود برای مثال امسال شنیدم که در‬ ‫شهرستان اراک هندوانه کاشته اند هندوانه کارها‬ ‫متضرر شده اند چون با قیمت پایین به فروش‬ ‫رساندند و زیان کرده اند‪ .‬قیمت هندوانه ای که‬ ‫در اراک به فروش رفت ‪ ۵۰۰‬تا ‪ ۷۰۰‬تومان بود که‬ ‫با این قیمت اص ً‬ ‫ال مقرون به صرفه نیست این در‬ ‫حالی است که کلی اب هم برای انها به هدر رفته‬ ‫است بنابراین اگر کشت جایگزین در این موارد‬ ‫صورت گیرد بسیار خوب است البته برای انجام‬ ‫این موضوع نیاز است که در وزارت جهاد کشاورزی‬ ‫با برنامه ریزی های انجام می دهد کشاورزان را قانع‬ ‫کند انها بپذیرند تو کشت جایگزین را جایگزین‬ ‫کشت محصول خودشان نمایند‪.‬‬ ‫برای مثال در مناطق جنوبی کشور مانند مناطقی‬ ‫در کرمان و هرمزگان بخش های زیادی از سیستان‬ ‫و بلوچستان کشت هایی مانند کنجد‪ ،‬حنا‪،‬‬ ‫ارزن که اب کمی نیاز دارند می تواند جایگزین‬ ‫کشت های مانند کشت برنج و هندوانه شوند که‬ ‫مقرون به صرفه هم هستند می تواند جایگزین‬ ‫شود‪ .‬متاسفانه این گونه کشته ها تبلیغات زیادی‬ ‫بر رویشان انجام نشده و مهجور مانده اند و همه‬ ‫توجه به هندوانه و برنج می کنند در حالی که‬ ‫اص ً‬ ‫ال مقرون به صرفه نیست‪ .‬البته در برخی از‬ ‫مناطق مانند کرمان‪ .‬وزارت جهاد کشاورزی برای‬ ‫تشویق کشاورزان این مناطق به کاشت این گونه‬ ‫محصوالت می تواند حتی بعضی از انها را به صورت‬ ‫رایگان در اختیارشان قرار دهد تا انها مبادرت به‬ ‫تولید چنین محصوالتی کنند‪ .‬اگر چند سال اول‬ ‫تولید محصول جایگزین را کشاورز با حمایت‬ ‫وزارت جهاد کشاورزی انجام دهد‪ ،‬ارام ارام به‬ ‫این نتیجه می رسد که می تواند محصول جدید‬ ‫را جایگزین محصول قبلی نماید که سود بیشتری‬ ‫هم برای او می اورد‪.‬‬ ‫برخی از کشاورزان مدعی هستند‬ ‫که دولت اص ً‬ ‫ال از محصوالتی که اب بری‬ ‫کمی دارند حمایت نمی کند؟‬ ‫مشکل همینجاست راهکار من هم در همین مورد‬ ‫بود؛ یعنی پیشنهادی بود که دولت و وزارت جهاد‬ ‫کشاورزی از این قبیل محصوالت حمایت کنند‬ ‫تا مشکل کمبوداب رفع شود‪ .‬باید وزارت جهاد‬ ‫کشاورزی به عنوان یکی از عناصر مهم تولید در‬ ‫کشور پای کار باشد کالس هایی را برای کشاورزان‬ ‫برگزار کند تا انها تشویق شوند خودشان بیایند‬ ‫و کار را به دست بگیرند و به این ترتیب ارام ارام‬ ‫مشکل کمبود اب رفع شود‪.‬‬ ‫با صحبت هایی که شــما کردید‬ ‫می توان این نتیجــه را گرفت که عدم‬ ‫اگاهــی کشــاورزان در زمینه تولید‬ ‫جایگزین هم می تواند نقش مهمی در‬ ‫کمبود اب داشته باشــد؛ چراکه انها‬ ‫با اصرار فراوان بــه تولید محصولی که‬ ‫اب بر فراوان است و سود زیادی ندارد‬ ‫باعث کمبود اب در مناطقی مانند کرمان‬ ‫می شوند‪.‬‬ ‫نمی توان این موضوع را به گردن انها انداخت چون‬ ‫انها به این باور نرسیده اند این باور را ندارند‪ .‬انها که‬ ‫محصول هندوانه را سال ها کشت کرده اند ذرت را‬ ‫سالها کشت کردند محصوالت دیگر را هم به همین‬ ‫صورت سال ها انجام دادند وقتی به یکباره بروید به‬ ‫انها بگویید که باید تولید جایگزین داشته باشید‬ ‫با خودشان می گویند که محصول جدید را باید از‬ ‫کجا تهیه کنیم؟ ان را چگونه تولید کنیم؟ چگونه‬ ‫بکاریم؟ چگونه ابیاری کنیم؟ و چگونه برداشت‬ ‫شماره هشتم‬ ‫کنیم‪ ...‬اینها همه سواالتی است که در ذهن‬ ‫کشاورزان ایجاد می شود و این یعنی عدم اگاهی‪.‬‬ ‫اما انها چاره ای ندارند چون اگاهی به انها داده‬ ‫نشده است‪ .‬این اگاهی را باید مروجین و ناظرین‬ ‫بخش کشاورزی به انها بدهند و انها را مطمئن‬ ‫کنند که تولید جایگزین به نفع و سود انهاست‬ ‫نه به ضررشان‪.‬‬ ‫می خواهم سوال بعدی را درباره‬ ‫روش ابیاری سنتی بپرسم‪ .‬به عقیده‬ ‫شــما این روش‪ ،‬روش سوددهی است‬ ‫یا باید به طور کلی کنار گذاشته شود؟‬ ‫در بسیاری از جاها جواب نمی دهد‪ .‬پیش از این‬ ‫عرض کردم که یکی از معضالت حوزه کشاورزی‬ ‫همین است‪ .‬البته برای رفع ان قدم های مثبتی‬ ‫برداشته شده؛ اما در بسیاری از مناطق که کشت‬ ‫گلخانه ای جایگزین کشت های قبلی شده مانند‬ ‫کشتی سنتی‪ ،‬اتفاق خوب و مبارکی است و‬ ‫سوددهی بیشتری دارد؛ اما این کافی نیست‪.‬‬ ‫باید طراحی شود که روش های جدید به جای‬ ‫روش های سنتی برای ابیاری انجام شود تا منفعت‬ ‫بیشتری‪ ،‬هم برای کشاورزان و هم برای جهاد‬ ‫کشاورزی و هم برای جامعه داشته باشد‪ .‬اگر در‬ ‫همه جا فراگیر شود این موضوع جایگزین کردن‬ ‫روش های جدید به جای روش های ابیاری سنتی‬ ‫می تواند کل حوزه کشاورزی را به نتایج خوبی‬ ‫برساند‪.‬‬ ‫برداشــتی که من از صحبتهای‬ ‫شما کردم این بود که بخش اعظمی از‬ ‫مشــکالت در زمینه ابیاری کشاورزی‬ ‫مربوط به عدم اگاهی کشاورزان است‪.‬‬ ‫ایا درست می گویم؟‬ ‫ببینید فقط یک عامل نیست‪ .‬چند عامل دست در‬ ‫دست هم می دهند که به هم متصل هم هستند‪.‬‬ ‫یکی از انها عدم اگاهی کشاورزان است؛ یکی‬ ‫دیگر از ان ها نبودن مشوق های الزم در این زمینه‬ ‫است‪ .‬نبود مشوق های الزم یعنی کشاورز می اید‬ ‫کنجد تولید می کند اما کسی از او نمی خرد‪ .‬قیمت‬ ‫مناسب از ان می خرند؛ اما او می بیند وقتی هندوانه‬ ‫تولید می کند از او خوب می خرند؛ بنابراین ترجیح‬ ‫می دهد که ان را تولید کند؛ اما وقتی دولت بیاید و‬ ‫حمایت کند از کشاورز در زمینه تولید جایگزین‪،‬‬ ‫کشاورز هم ترغیب می شود که محصول جدید را‬ ‫جایگزین محصول قبلی کند و ان را تولید نماید‪.‬‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪19‬‬ صفحه 19 ‫شعر‬ ‫پرونده ویژۀ این شماره‪:‬‬ ‫کمابی‬ ‫اب در نگاه سهراب‬ ‫یوسف خاکیان‬ ‫در این شماره که موضوع ان را به کم ابی‬ ‫ا ختصا ص د ا د ه ا یم می خو ا هیم به سر ا غ‬ ‫مخملی ترین شاعر و هنرمند سرزمینمان رفته‬ ‫و اندیشه های ابی او را مورد بررسی و کاوش قرار‬ ‫دهیم تا شاید از این رهگذر بتوانیم با نگاه یک‬ ‫هنرمند به مقوله اب زین پس اندیشمندانه تر و‬ ‫انسان بینانه تر با موضوع اب و کم ابی که روزگار‬ ‫اکنون همه ما را تحت تاثیر خود قرار داده رفتار‬ ‫کنیم‪.‬‬ ‫‪20‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫حتماً بارها این جمله معروف که «سهراب پیش‬ ‫از انکه شاعر باشد نقاش بوده» و یا عکس را‬ ‫شنیده اید‪ .‬معتقدان این اندیشه در واقع با این‬ ‫جمله می خواهند صفت هنرمند بودن سهراب را‬ ‫بیشتر نمایش دهند؛ وگرنه چه فرقی می کند که‬ ‫یک هنرمند ابتدا شاعر باشد یا نقاش‪ .‬اما بیایید‬ ‫شخصیت سهراب را به شکل دیگری واکاوی‬ ‫نماییم و خصوصیات منحصر به فرد شخصیتی‬ ‫او را جدا از هنرمند بودنش مورد تجزیه و تحلیل‬ ‫قرار دهیم‪ .‬به نظر شما اگر بگوییم سهراب سپهری‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫پیش از انکه نقاش یا شاعر باشد یک انسان بوده‬ ‫به بیراهه رفته ایم؟ انسان بودن نه به مفهوم‬ ‫اینکه شمایلی انسانی داشته و مانند ادمیزاد‬ ‫تکلم می کرده‪ ،‬قدرت تعقل داشته و می توانسته‬ ‫خوب و بد را تشخیص دهد‪ ،‬بلکه به این معنا که‬ ‫رفتار‪ ،‬گفتار و کردارش انسانی بوده و در مراودات‬ ‫اجتماعی خود انسانیت را سرلوحه عملکرد‬ ‫خویش قرار داده است‪ .‬برای روشن تر شدن انچه‬ ‫به ان اشاره شد بهتر است مثالی بیان کنیم‪.‬‬ ‫حتماً همه شما با شعر معروف«اب را گل نکنیم»‬ ‫سهراب اشنایی دارید و برای یکبار هم که شده‬ ‫یا ان را در کتابی خوانده اید و یا از زبان کسی‬ ‫شنیده اید‪ .‬سهراب در این شعر درباره اب چنین‬ ‫می گوید‪:‬‬ ‫اب را گل نکنیم‬ ‫در فرودست انگار‬ ‫کفتری می خورد اب‬ ‫یا که در بیشه دور سیره ای پر می شوید‬ ‫یا در ابادی کوزه ای پر می گردد‬ ‫اب را گل نکنیم‬ ‫شاید این اب روان می رود پای سپیداری تا‬ ‫فروشوید اندوه دلی‬ ‫دست درویشی شاید نان خشکیده فرو برده‬ ‫در اب‬ ‫زن زیبایی امد لب رود‬ ‫اب را گــل نکنیـــم‬ ‫روی زیبا دوبرابر شده است‬ ‫چه گوارا این اب‬ ‫چه زالل این رود‬ ‫مردم باال دست‬ ‫چه صفایی دارند‬ ‫چشمه هاشان جوشان‬ ‫گاوهاشان شیرافشان باد‬ ‫من ندیدم دهشان‬ ‫بی گمان پای چپرهاشان جا پای خداست‬ ‫ماهتاب انجا می کند روشن پهنای کالم‬ ‫بی گمان در ده باالدست چینه ها کوتاه است‬ ‫مردمش می دانند که شقایق چه گلی است‬ ‫بی گمان انجا ابی ابی است‬ ‫غنچه ای می شکفد‬ ‫اهل ده باخبرند‬ ‫چه دهی باید باشد‬ ‫کوچه باغش پر موسیقی باد‬ صفحه 20 ‫مردمان سر رود اب را می فهمند‬ ‫گل نکردنش‬ ‫ما نیز‬ ‫اب را گــل نکنیـــم‬ ‫سهراب در این شعر به هنرمندانه ترین حالت‬ ‫ممکن اب و اهمیت ان را با واژه ها به رشته تحریر‬ ‫در اورده و به سخن دیگر ان را نقاشی کرده است‪.‬‬ ‫به واژه ها و ترتیب قرارگرفتن انها در کنار هم دقت‬ ‫کنید‪ .‬تو گویی سهراب می دانسته که روزگاری‬ ‫فراخواهد رسید که مردم با معضل کم ابی‬ ‫مواجه می شوند؛ به همین دلیل جدا از منظور و‬ ‫مقصودی که می خواسته در روزگار خود به مردم‬ ‫نشان دهد تمام انچه که قرار بوده در اینده رخ‬ ‫دهد را نیز در شعرش بیان کرده است‪.‬‬ ‫همین تک مصرع کوتاه «اب را گل نکنیم»‬ ‫منظورش این است که شرایطی را مهیا نکنیم‬ ‫که استفاده از اب برایمان با سختی و مشکل‬ ‫مواجه شود‪ .‬به طوری که دیگر نتوانیم به راحتی‬ ‫ان را مورد استفاده قرار دهیم‪ .‬او دلیل گل نکردن‬ ‫اب را مواردی بیان کرده که در ادامه شعرش به‬ ‫انها اشاره می کند‪ .‬او می گوید‪ :‬اگر به فکر کفتری‬ ‫باشیم که می خواهد از ان اب بنوشد ان را گل‬ ‫نخواهیم کرد‪ ،‬اگر به فکر سیر ه ای باشیم که‬ ‫می خواهد پرهایش را در بیشه بشوید اب را گل‬ ‫نخواهیم کرد‪ ،‬اگر به فکر کوزه ای باشیم که قرار‬ ‫است در ابادی پر شود‪ ،‬اب را گل نخواهیم کرد‪.‬‬ ‫بیایید به فکر اندوه دلی باشیم که قرار است پای‬ ‫سپیداری توسط این اب شسته شود‪ ،‬بیایید به‬ ‫فکر نان خشکیده ای باشیم که قرار است درویش‬ ‫تهیدست از ان به عنوان غذا استفاده کند و به زن‬ ‫زیبایی فکر کنیم که امده لب رود و زیبایی خودش‬ ‫را در اب در حال گذر نظاره می کند‪ .‬سهراب سپس‬ ‫تیر خالصش را به مخاطب می زند و از زاللی و‬ ‫پاکی ابی می گوید که در طول شعرش از همگان‬ ‫می خواهد ان را گل نکنند‪ .‬در واقع هدف سهراب‬ ‫از سرودن این شعر تنها این نیست که بگوید اب‬ ‫را گل الود نکنیم بلکه او می خواهد بیان کند که‬ ‫شرایطی را ایجاد نکنیم که اب‪ ،‬این مایه حیات‬ ‫به صورتی در اید که دیگر قابل استفاده نباشد‪،‬‬ ‫شرایطی را ایجاد نکنیم که اب به همه موجوداتی‬ ‫که استفاده از ان حق طبیعی انهاست‪ ،‬نرسد‪ .‬در‬ ‫یک کالم سهراب می خواهد بیان کند که اب از‬ ‫اهمیت منحصربه فردی برخوردار است که باید‬ ‫همه هم و غم خودمان را به کار بگیریم تا از ان‬ ‫مواظب کنیم چرا که زندگی ما به ان بستگی دارد‪.‬‬ ‫سهراب در ادامه به مدینه فاضله یا اجتماعی اشاره‬ ‫می کندکه قدر اب را دانسته اند و از ان به بهترین‬ ‫وجه ممکن استفاده می کنند‪ .‬مدینه فاضله ای‬ ‫که داشتن ان را مدیون استفاده درست از اب‬ ‫هستند‪ .‬انجا که می گوید «به گمانم انجا ابی ابی‬ ‫است» می خواهد بگوید که هیچ کسی در انجا‬ ‫اب را گل نمی کند‪ .‬با تمام این تفاسیر و شاید با‬ ‫شناختی که سهراب از انسانها دارد او رسیدن به‬ ‫این مدینه فاضله را کار راحتی نمی داند و ان را‬ ‫رویایی قلمداد می کند و می گوید‪« :‬چه دهی باید‬ ‫باشد‪ /‬کوچه باغش پر موسیقی باد‪ /‬مردمان سر‬ ‫رود اب را می فهمند‪ /‬گل نکردنش ما نیز‪ /‬اب را‬ ‫گــل نکنیـــم»‬ ‫البته سهراب سپهری در بخش های دیگری از‬ ‫شعرهایش درباره اب سخن گفته است که به‬ ‫برخی از انها اشاره می کنیم‪.‬‬ ‫ دوستانی بهتر از اب روان‬‫ روی اگاهی اب روی قانون گیاه‬‫ کعبه ام بر لب اب‬‫ اب بی فلسفه می خوردم‬‫ مسجدی دور از اب‬‫ و بزی از خزر نقشه جغرافی اب می خورد‬‫ اب پیدا بود عکس اشیا در اب‬‫ سمت مرطوب حیات (اشاره به اهمیت اب برای‬‫ادامه حیات)‬ ‫ اب را دیدم خاک را دیدم‬‫ زندگی اب تنی کردن در حوضچه اکنون است‬‫ تور در اب بیندازیم و بگیریم طراوات را از اب‬‫سهراب شاعری است که می نشیند لب حوض‬ ‫و گردش ماهی ها را در اب نظاره می کند و پر از‬ ‫سایه برگی می شود که در اب افتاده است‪ .‬تمام‬ ‫انچه در شعرهای سهراب سپهری درباره اب‬ ‫وجود دارد که بخش کوچکی از ان را ما متوجه‬ ‫می شویم و بخش اعظم ان در سایه قرار دارد در‬ ‫برخی از نقاشی های این هنرمند نیز وجود دارد‪.‬‬ ‫او در نقاشی هایی که با موضوع اب مرتبط است‬ ‫تصویر ماهی هایی را کشیده که مشغول شنا‬ ‫کردن در اب هستند‪ .‬در تابلوی دیگری که از این‬ ‫هنرمند به یادگار مانده تصویر زنی را می بینیم‬ ‫که در تشتی در حال شستن رخت و لباس است‪.‬‬ ‫او در نقاشی دیگری تصویر کالغی را کنار گلی‬ ‫شماره هشتم‬ ‫کشیده که در زمستان در کنار جوی ابی قرار‬ ‫دارند در حالیکه اطرافشان را برف پوشانده اند‪.‬‬ ‫سهراب نقاشی دیگری دارد که در ان گل های‬ ‫ابی در حالیکه درون و بیرون اب قرار دارند به‬ ‫نمایش گذاشته شده اند‪ .‬او همچنین در نقاشی‬ ‫دیگری چند میوه را در کنار یک لیوان و ظرف‬ ‫دیگری که به نظر می رسد درون ان نیز اب باشد‬ ‫نشان داده است‪.‬‬ ‫گرچه به یقین می توان ادعا کرد انچه در این متن‬ ‫اورده شد تنها پاره خطی از تفکر ابی سهراب‬ ‫سپهری در افرینش اثار هنری ست که او خلق‬ ‫کرده است اما تمام اینها نشان می دهند که‬ ‫سهراب فلسفی ترین دیدگاه را درباره اب داشته و‬ ‫به گونه ای درباره ان می اندیشیده که کمتر کسی‬ ‫می اندیشد‪.‬‬ ‫اگر خوب بنگریم بررسی نگاه سهراب سپهری‬ ‫به موضوع اب ما را به تفکری عمیق درباره‬ ‫اصلی ترین مایه حیات رهنمون می کند‪ .‬تفکری‬ ‫که اگر در ذهنمان شکل گیرد بی شک ما را در‬ ‫مسیری می اندازد که زین پس شرایطی را پدید‬ ‫اوریم که با کمبود معضل اب روبرو نشویم‪.‬‬ ‫سهراب در شعرها و نقاشی هایش چگونگی رفتار‬ ‫با اب را به انسانها نشان می دهد و به انان می گوید‬ ‫که اگر با اب انطور که شایسته اش است برخورد‬ ‫نکنیم دود ان به چشم خودمان خواهد رفت‪.‬‬ ‫در پایان این گزارش متذکر می شویم که بسیاری‬ ‫از انسانها پس از پایان رفتار اشتباهی که سالیان‬ ‫دراز ان را مرتکب شد ه اند می گویند‪« :‬ای‬ ‫کاش کسی بود که راه را به ما نشان می داد تا به‬ ‫اشتباهاتمان پی برده و درصدد جبران باشیم»‬ ‫حال سهراب حداقل این امکان درباره استفاده‬ ‫درست و مناسب از اب را برای تک تک ما فراهم‬ ‫اورده‪ ،‬راه را از بیراه نشان داده و البته عاقبت و اخر‬ ‫مصرف بی رویه اب را نیز برایمان به تصویر کشیده‬ ‫است‪ .‬حال ماییم که یا باید مسیری را که او نمایان‬ ‫کرده پی بگیریم تا به سرمنزل مقصود برسیم و‬ ‫یا بی توجه به اِلمان هایی که این هنرمند برای ما‬ ‫به تصویر کشیده به رفتار نادرست خودمان درباره‬ ‫مصرف نادرست اب ادامه دهیم‪ .‬یادمان باشد که‬ ‫اگر مسیر دوم را انتخاب کنیم ممکن است در ابتدا‬ ‫اسودگی هایی برایمان رقم بخورد اما قطع به یقین‬ ‫در ادامه مسیر با مشکالتی مواجه خواهیم شد که‬ ‫تمامی نخواهند داشت‪.‬‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪21‬‬ صفحه 21 ‫گزارش‬ ‫پرونده ویژۀ این شماره‪:‬‬ ‫کمابی‬ ‫هادی ممنونی‪:‬‬ ‫تمایل کشاورزان‬ ‫در استفاده از ادوات سنتی‬ ‫احمد حضرتی‬ ‫شرکت سرام صنعت اریاز بیش از دو دهه تجربه در زمینه ماشین سازی دارد که در مشهد واقع است‪ .‬این شرکت بیش از ‪ ۱۵۰‬نوع از‬ ‫ماشین االت صنعتی را طراحی و تولید کرده که قابل رقابت با محصوالت مشابه خارجی ان است‪ .‬به این بهانه با ممنونی مدیرعامل شرکت‬ ‫سرام صنعت اریاز درباره ماشین االت صنعتی و کشاورزی گفتگو کردیم که می خوانید‪.‬‬ ‫مدیرعامل شرکت سرام صنعت اریاز در خصوص‬ ‫کشاورزی در ایران اظهار کرد‪ :‬کشاورزی ایران‬ ‫متاسفانه هنوز با مشکالت زیادی روبروست و با‬ ‫توجه به اینکه در دنیا با پیشرفت های زیادی به‬ ‫وجود امده‪ ،‬ایران هنوز از این پیشرفت جامانده‬ ‫است‪ .‬به طور مثال درزمینه ماشین االت‪ ،‬ایران از‬ ‫همان روش های بسیار سنتی برای اماده سازی‬ ‫زمین استفاده می کنند و با صرف وقت و انرژی‬ ‫زیاد خاک ورزی نامطلوبی انجام می دهند و جهاد‬ ‫کشاورزی در امر اموزش با توجه به کارهای زیادی‬ ‫که انجام داده متاسفانه خروجی قابل قبولی‬ ‫‪22‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫نداشته و کشاورزان تمایل به استفاده از همان‬ ‫ادوات مرسوم و سنتی دارند‪.‬‬ ‫وی افزود‪ :‬شرکت های تولیدی ادوات کشاورزی‬ ‫نیز پیشرفت های بسیار اندکی در این خصوص‬ ‫داشته و تولیدات به روز و هماهنگ با خارج از‬ ‫این مرزها را نداشته اند اما شرکت های کوچکی‬ ‫هستند که فعالیت های خاصی انجام می دهند که‬ ‫جا دارد حمایت از ان ها از طریق جهاد کشاورزی‬ ‫و کشاورزان به عمل بیاید‪.‬‬ ‫هادی ممنونی ادامه داد‪ :‬نقش جهاد کشاورزی‬ ‫در امر توسعه و پیشرفت بسیار حائز اهمیت‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫است که می تواند با ارائه تسهیالت ارزان و ترویج‪،‬‬ ‫ماشین االت جدیدی که در داخل تولید می شوند‬ ‫را به کشاورزان معرفی کرده و شرایط فروش و ارائه‬ ‫خدمات جدید را برای تولیدکننده و کشاورزان‬ ‫فراهم اورد که متاسفانه در این مورد بسیار ضعیف‬ ‫عمل کرده اند و بعضاً با قوانین دست و پاگیر شرایط‬ ‫ارائه این خدمات را سخت تر کرده و درنهایت منجر‬ ‫به نارضایتی خواهد شد‪.‬‬ ‫مدیرعامل شرکت ادوات کشاورزی صدرا ادامه‬ ‫داد‪ :‬ماشین های پیشرفته روز اروپا توانایی های‬ ‫بسیاری در زمینه اماده سازی و کاشت و برداشت‬ صفحه 22 ‫محصوالت کشاورزی دارند که با انرژی کمتری‬ ‫می توانند عملکرد مطلوب تری نسبت به حالت‬ ‫سنتی به وجود اورند؛ به طور مثال ماشین های‬ ‫مرکبی که تولید کرده اند را می توان مثال خوبی‬ ‫دانست که با یک بار تردد در زمین قادراست ان‬ ‫زمین را اماده کشت کرده و بافت های زمین را با‬ ‫حفظ مواد الی اماده سازی کند‪.‬‬ ‫ممنونی اضافه کرد‪ :‬این امر در ایران از طریق‬ ‫مهندسی معکوس و خالقیتی که بعضی شرکت ها‬ ‫دارند می تواند اتفاق بیفتد و دستگاه های جدید‬ ‫را متناسب با شرایط زمین های موجود در اقصی‬ ‫نقاط ایران طراحی و تولید کرد‪.‬‬ ‫مدیرعامل شرکت سرام صنعت اریاز گفت‪:‬‬ ‫اما ترویج و تبلیغ این کارهای جدید را جهاد‬ ‫کشاورزی پس از بررسی و کار کارشناسی شده‬ ‫باید به عهده گیرد و معرفی این کار جدید را‬ ‫به کشاورزان محول کند؛ چون مرکز اعتماد‬ ‫کشاورزان جهاد کشاورزی است و تایید و تاکید‬ ‫کارشناسان جهاد کشاورزی را بهتر باور دارند‪ .‬اگر‬ ‫این امر صورت پذیرد شرکت ها در خصوص ارائه‬ ‫محصول خود و کارهای جدید پویایی و خالقیت‬ ‫بهتری از خود نشان می دهند و باعث پیشرفت‬ ‫شغلی و ایجاد زمینه بیشتر در امر اشتغال می شود‪.‬‬ ‫ممنونی عنوان کرد‪ :‬دولت می تواند در این نوع‬ ‫پیشرفت ها کمک های بسیاری برای شرکت ها‬ ‫و تولیدات کشاورزی انجام دهد؛ به طور مثال‬ ‫ایجاد نمایشگاه های کوچک و رایگان در محل‬ ‫مراکز جهاد کشاورزی و همکاری بخش ترویج و‬ ‫مکانیزاسیون با این نوع شرکت ها که نتیجه این‬ ‫کار‪ ،‬به وجود امدن محصول باکیفیت کشاورزی‬ ‫است و البته کاهش هزینه های گزاف در بخش های‬ ‫مختلف کشاورزی را باعث شود و یا وقتی دستگاه‬ ‫جدیدی توسط یک شرکت تولید می شود را از‬ ‫تولیدکننده خریداری کند و در اختیار شرکت های‬ ‫حمایتی جهاد کشاورزی قرار دهد تا کشاورزان از‬ ‫این طریق از دستگاه های مدرن استفاده کنند‪.‬‬ ‫مدیرعامل شرکت ادوات کشاورزی صدرا ادامه‬ ‫داد‪ :‬یکی از علت ها و عوامل پیشرفت کشورهای‬ ‫پیشرفته حمایت دولت و کشاورزان از صنعت‬ ‫داخلی شان است و تولیدکنندگان دغدغه فروش‬ ‫و نوسانات شک اور قیمتی بازار را ندارند و فقط به‬ ‫تولید باکیفیت و ارائه خدمات نوین می اندیشند و‬ ‫این یعنی رمز موفقیت‪.‬‬ ‫اموزش شهروندی‬ ‫تا فرهنگ شهروندی‬ ‫سعید الجوردی مدیر روابط عمومی فرهنگسرای‬ ‫رازی و فعال رسانه ای ‪ -‬با سطح کنونی زندگی‬ ‫شهروندی از توجه به فرهنگ شهروندی و‬ ‫اموزش های مرتبط با ان نمی توان غافل شد‪ .‬مقوله‬ ‫فرهنگ و تغییرات بنیادین همراه ان مقوله ای‬ ‫نیست که بتوان در روزگار فعلی ان را نادیده‬ ‫گرفت و باید برای ان تدابیر مناسب و متناسبی‬ ‫اندیشیده شود‪.‬‬ ‫با سطح کنونی زندگی شهروندی از توجه به‬ ‫فرهنگ شهروندی و اموزش های مرتبط با ان‬ ‫نمی توان غافل شد‪ ،‬مقوله فرهنگ و تغییرات‬ ‫بنیادین همراه ان مقوله ای نیست که بتوان در‬ ‫روزگار فعلی ان را نادیده گرفت و باید برای ان‬ ‫تدابیر مناسب و متناسبی اندیشیده شود‪.‬‬ ‫شهروندی‪ ،‬مجموعه گسترده ای از هنجارها و‬ ‫رفتارهای فردی و اجتماعی متناسب جامعه‬ ‫امروزی است که گرچه در رده رفتارهای فردی‬ ‫قرار داده می شود ولی دارای تاثیرات بس گسترده‬ ‫بر وضعیت اجتماعی است‪.‬‬ ‫مقوله شهروندی زمانی تحقق می یابد که افراد‬ ‫جامعه از حقوق مدنی و اجتماعی مناسب برخوردار‬ ‫و به فرصت های الزم دسترسی داشته باشند و‬ ‫هر یک در برابر حقوق اجتماعی خود مسئولیت‬ ‫اجتماعی متناسب را در حوزه مورد مشارکت در‬ ‫راستای اداره بهتر جامعه شهری بر عهده بگیرند‪.‬‬ ‫دراین بین رابطه شهروندی شکل می گیرد و اداره‬ ‫جامعه به بهترین شکل ممکن انجام می شود‪.‬‬ ‫نکته مهم شناخت این حقوق و تکالیف است‬ ‫که منجر به ایجاد رابطه شهروندی می شود‬ ‫به طوری که هرچه حقوق و تکالیف همسنگ تر و‬ ‫در تبیین ان شفافیت بیشتری به کاررفته باشد‬ ‫جامعه از حالت متعادل تر و ارام تری برخوردار‬ ‫است و بستر توسعه فراهم تر می شود‪.‬‬ ‫در این میان نقش اموز ش های شهروندی را‬ ‫نمی توان نادیده گرفت به طوری که می توان ان را‬ ‫بنیان و بستر الزم برای فرهنگ شهروندی نامید‪.‬‬ ‫به عبارت دیگر اموزش شهروندی‪ ،‬نظامی قانونمند‬ ‫و منظم برای نهادینه سازی و انتقال مفاهیم مرتبط‬ ‫با حقوق و تکالیف به شهروندان بر اساس کرامت‬ ‫انسانی است‪ ،‬الزم به ذکر است که در جامعه فعلی‬ ‫شماره هشتم‬ ‫ما که ارزش های اسالمی از اصول الینفک زندگی‬ ‫روزمره است حقوق و تکالیف اجتماعی باید عالوه‬ ‫بر کرامت انسانی منطبق بر اصول دین اسالم‬ ‫باشد که این مهم باید بستر و زمینه اموزش های‬ ‫شهروندی باشد‪.‬‬ ‫اموزش های شهروندی مبتنی بر یک سه ضلعی‬ ‫شهروند‪ ،‬فضاهای شهری و مدیران شهری است‬ ‫که برقراری توازن همه جانبه در این سه ضلعی‬ ‫منجر به دستیابی به الگوی صحیح رفتاری در‬ ‫اصول شهروندی و درنهایت دستیابی به فرهنگ‬ ‫شهروندی است‪.‬‬ ‫ازانجاکه در زندگی شهرنشینی دیدگا ه ها و‬ ‫ارزش ها و مدالیته های زندگی شهری بر مفاهیم‬ ‫توسعه پایدار سایه افکنده‪ ،‬مدیران و برنامه ریزان‬ ‫شهری در راستای اموزش های شهروندی نیازمند‬ ‫دیدگاه های جامع و تحقیق محور هستند و به بیانی‬ ‫دیگر هرگونه رهیافت در این حوزه باید متناسب با‬ ‫تحلیلی دقیق از تغییرات سریع زندگی شهرنشینی‬ ‫باشد تا منجر به تعالی فرهنگ شهروندی شود‪.‬‬ ‫کالم اخر اینکه فرهنگ شهروندی درواقع قسمتی‬ ‫از فرهنگ فردی است که در تناسب با مفهوم‬ ‫زندگی شهری و ارتباطی شهروندان شکل گرفته و‬ ‫نباید از این نکته غافل شد که اموزش شهروندی‬ ‫باید در راستای ارتقای این فرهنگ باشد و هرگونه‬ ‫برنامه مدیریتی در زمینه این اموزش ها باید با‬ ‫ارزیابی کاملی از بازخوردها و نمودهای ان در‬ ‫سطح جامعه باشد تا چنانچه نیاز به ایجاد تغییراتی‬ ‫متناسب با شرایط بود این تغییرات در اسرع وقت و‬ ‫با کمترین بازخورد منفی اعمال شود‪.‬‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪23‬‬ صفحه 23 ‫یادداشت‬ ‫غصه های همیشه نو‬ ‫یوسف خاکیان‬ ‫در طول مدتی که با صدای خاک همکاری‬ ‫می کنم انچه بیش از هم ه در مطالعات و گفتگوها‬ ‫و فیلم های مرتبط با مسائل کشاورزی رصد‬ ‫کرده ام گالیه ها و شرح حال مشکالتی بوده که‬ ‫کشاورزان‪ ،‬باغداران و حتی برخی مسئوالن‬ ‫که کارشان مرتبط با موضوعات کشاورزی بوده‬ ‫مطرح کرده اند‪ .‬البته نه اینکه ذره بین بردارم و‬ ‫در میان زمین های کشاورزی دنبال مشکالت‬ ‫مزرعه داران بگردم تا ان را بولد کنم و شیپور به‬ ‫دست بگیرم و اعالم کنم که مشکالت کشاورزان‬ ‫زیاد است؛ نه‪ .‬انچه من در تحقیقات و گفتگوهایم‬ ‫به دنبالش بودم این بود که پیشرفت و مدرنیته‬ ‫شدن کشاورزی در ایران را معرفی کنم و بگویم‬ ‫که کشاورزی و باغداری در ایران به نسبت سایر‬ ‫بخش ها از پیشرفت های قابل توجهی برخوردار‬ ‫بوده اما انچه نصیبم شد گالیه ها و دلخوری هایی‬ ‫بود که کشاورزان از برخی مسئوالن داشتند‪.‬‬ ‫‪24‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫گالیه هایی مانند کمبود اب‪ ،‬نداشتن امکانات‬ ‫برای کشت و کار‪ ،‬مدرن نبودن وسایل و امکانات‬ ‫کشاورزی و ‪...‬؛ اما انچه بیش از هر چیز شامل درد‬ ‫دل های مزرعه داران بود عدم توجه مسئوالن‬ ‫به مشکالتی می شد که سا ل هاست گریبان‬ ‫کشاورزان را گرفته و انگار که خیال رها کردن‬ ‫هم ندارد‪ .‬از باغدارانی که مجبور بودند گیالس‪،‬‬ ‫گردو‪ ،‬پسته و مرکباتشان را به قیمتی بسیار‬ ‫ناز ل تر از قیمتی که محصولشان می ارزد به‬ ‫دالالن و واسطه ها بفروشند و درواقع هیچ چیز‬ ‫هم نصیبشان نشود تا کشاورزانی که مجبور‬ ‫بودند برای خرید بذر‪ ،‬قرض کنند تا بتوانند‬ ‫محصولی تولید کنند که تازه ا ن هم نصف‬ ‫بیشترش سهم پرداخت قرض هایی می شد که‬ ‫ماه ها پیش برای خرید بذر گرفته بودند‪ .‬کاش‬ ‫تراژیک بودن قضیه به همین جا ختم می شد‪.‬‬ ‫برخی از کشاورزان بودند که تازه همین هم‬ ‫نصیبشان نمی شد و هرچه دراورده بودند یکجا‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫می دادند بابت قرض های گذشته و گاهی حتی‬ ‫یک چیز هم بدهکار می شدند و زمینشان را بابت‬ ‫بقیه بدهی ها می دادند و راهی شهر می شدند‬ ‫و این گونه می شد که روستا از سکنه خالی تر‬ ‫می شد‪.‬‬ ‫از گالیه های کشاورزان و باغداران که گذر‬ ‫می کردم می رسیدم به مسئوالنی که دلسوزانه‬ ‫دوست داشتند وضعیت کشاورزان بهتر شود‬ ‫و بتوانند زندگی راحتی داشته باشند‪ .‬در این‬ ‫رهگذر هم از هیچ تالشی فروگذار نمی کردند‬ ‫اما تالششان هر چه بیشتر می شد کمتر نتیجه‬ ‫می داد‪ .‬این اندوه ها از سوی ادم هایی که در طول‬ ‫عمرم حتی یکبار هم ندیده بودمشان قلبم را‬ ‫به درد می اورد و به این می اندیشیدم که من‬ ‫چه کاری می توانم برای این مردم انجام بدهم‪.‬‬ ‫برای هندوانه کاری که یا باید هندوانه هایش‬ ‫را به ارزان ترین قیمت به دالالن می فروخت‬ ‫یا می نشست لب جاده به انتظار رهگذرانی که‬ صفحه 24 ‫می امدند و رد می شدند و خداخدا می کرد که‬ ‫یکی شان روی ترمز بزند و از او چند هندوانه‬ ‫بخرد که اگر از بین دوراهی که جلوی پایش بود‬ ‫اولی را انتخاب می کرد به اندازه ای که کار کرده‬ ‫بود دستمزد دریافت نمی کرد و اگر دومی را‬ ‫پی نبودن مشتری را به تنش‬ ‫انتخاب می کرد باید ِ‬ ‫می مالید و اگر این موضوع به واقعیت می پیوست‬ ‫تمام هندوانه هایش از بین می رفت و زحمتش‬ ‫بر باد فنا بود‪ .‬برای کشاورزی که دست هایش از‬ ‫دسته بیل پینه بسته بود و به خاطر اینکه پول‬ ‫نداشت تا هزینه اجاره بیل مکانیکی را بدهد‬ ‫مجبور بود یک سال صبر کند تا پول دستش‬ ‫بیاید و تازه هرچه را هم که داشت خرج زمینش‬ ‫می کرد و کمترین بهره نصیبش می شد‪ .‬از زنی‬ ‫که یکه و تنها چادر به کمر می بست و تا زانو در‬ ‫اب فرومی رفت تا روزی خودش را از دل خاک و‬ ‫اب به دست اورد و پنجاه سالش نشده رماتیسم‬ ‫می گرفت اما چون دغدغه نان داشت با همان‬ ‫درد دهشتناک دوباره سر زمین می رفت و ‪...‬‬ ‫این ها همه در حالی بود که برای به روز بودن‪،‬‬ ‫مجبور بودم سایت های خارجی مرتبط با‬ ‫کشاورزی را هم مرور کنم و هرچه مقاله‬ ‫دستم می امد ترجمه کرده و بخوانم تا بدانم‬ ‫اوضاع کشاورزان در جاهای دیگر دنیا چگونه‬ ‫است‪ .‬با این کار دریافتم که کشاورزی سنتی‬ ‫و قدیمی که شامل بیل و بیلچه و چکمه و‬ ‫خاک و گل می شد سالیان درازی است که‬ ‫منسوخ شده و کشاورزی مدرن جای ان را‬ ‫گرفته است‪ .‬دریافتم که کشاورزان کشورهای‬ ‫پیشرفته بهترین‪ ،‬مدرن ترین و به صرفه ترین‬ ‫ماشین االت را در اختیار دارند و به وسیله ان ها‬ ‫کار می کنند و کار دست درزمینه ا ن ها در‬ ‫کمترین اندازه ممکن است‪ .‬دریافتم که همین‬ ‫کشورهای دور و اطراف خودمان سال هاست‬ ‫که به تحقیق و پژوهش درباره کشاورزی و‬ ‫باغداری پرداخته اند و متدها و روش هایی را‬ ‫که کشورهای پیشرفته در پیش گرفته بودند‬ ‫را در کشور خودشان پیاده می کردند‪ .‬ان ها‬ ‫با فرستادن دانشجویان و کارشناسان رشته‬ ‫کشاورزی به کشورهای پیشرفته علم روز دنیا‬ ‫را موبه مو از ان ها می اموختند و تمام ان را‬ ‫قدم به قدم در کشور خودشان پیاده می کردند‬ ‫و چند سال ثمر ه اش را می دیدند‪ .‬دریافتم‬ ‫که در انجا مسئوالنی که برای امور کشاورزی‬ ‫انتخاب می شوند انسان های دلسوزی بودند‬ ‫که تنها دغدغه شان مدرنیته کردن کشاورزی‬ ‫و بهبود شرایط زندگی کشاورزان سرزمینشان‬ ‫بود‪ .‬دریافتم که کشاورزی و مسائل مرتبط با‬ ‫این رشته در کشورهای دیگر‪ ،‬ان قدر پیشرفت‬ ‫کرده که حتی بسیاری از مردم از سراسر دنیا به‬ ‫ان کشورها می روند تا حظ بصری از محصوالتی‬ ‫(مث ً‬ ‫ال گل های کشور هلند) که ان ها تولید کرده‬ ‫بودند‪ ،‬ببرند‪.‬‬ ‫با مقایسه این دو مقوله (یعنی انچه درباره‬ ‫کشاورزی در سرزمین من اتفاق می افتاد و انچه‬ ‫درباره کشاورزی و کشاورزان در کشورهای‬ ‫دیگر رخ می داد) به این فکر فرورفتم که چرا‬ ‫اوضاع واحوال ان ها ان گونه است و اوضاع واحوال‬ ‫ما این گونه؟ بچه که بودم پدربزرگم با بیل و‬ ‫چکمه‪ ،‬صبح تا شب سر زمین کار می کرد و االن‬ ‫هم که بزرگ شدم پدرم با بیل و چکمه صبح تا‬ ‫شب سر زمین کار می کند‪ .‬این در حالی ست که‬ ‫بیش از ‪ 40‬سال فاصله از کودکی تا میانسالی من‬ ‫گذشته اما پدرم با همان وسایل و امکانات اولیه‪،‬‬ ‫همان کاری را سر زمین می کند که روزگاری‬ ‫پدربزرگم می کرد‪.‬‬ ‫شاید پیش از انکه همکاری ام را با صدای خاک‬ ‫اغاز کنم وقتی به پدرم نگاه می کردم هیچ اتفاقی‬ ‫در درونم رخ نمی داد اما از هنگامی که با این‬ ‫نشریه همکاری می کنم وقتی به پدرم می نگرم‬ ‫اتفاقات بی شماری در درونم رخ می دهد‪ .‬من‬ ‫تنها خستگی شبانه پدر و پدربزرگم را نمی بینم‬ ‫بلکه خستگی تمام کشاورزان و مزرعه دارانی‬ ‫را می بینم که سالیان دراز یا سر زمین های‬ ‫شماره هشتم‬ ‫خودشان کار کرده اند و یا سر زمین های دیگران؛‬ ‫اما دست اخر کمترین سود نصیبشان شده است‪.‬‬ ‫سمتشان هم که می روی می پرسی از زندگی ات‬ ‫راضی هستی‪ ،‬همه شان حرف خدابیامرز‬ ‫پدربزرگم را می زنند و می گویند‪« :‬خدا رو شکر‪.‬‬ ‫خدا روزی رسونه» این ها ارزوهای فروخفته‬ ‫مردان و زنانی است که سال های سال شغل ابا‬ ‫و اجدادی شان را ادامه دادند و هیچ دم نزدند‪.‬‬ ‫انچه ان ها می خواستند مقداری «وام» بود که‬ ‫به وسیله ان بتوانند رونق کمی در کارشان ایجاد‬ ‫کنند‪ .‬وقتی در گفتگوهایم با ان ها از «یارانه»‬ ‫ای که دولت به ا ن ها می دهد می پرسیدم‬ ‫تمامشان یک جمله می گفتند‪« :‬کدام یارانه؟‬ ‫ما که نگرفتیم‪ ».‬تمامشان از جهاد کشاورزی و‬ ‫مسئوالن دولتی گالیه مند بودن که کاری برای‬ ‫بهبود شرایط ا ن ها نمی کنند‪ .‬اندو ه هایشان‬ ‫بسیار بود اما مقال و مجال نوشتن اندوه ایشان‬ ‫در صدای خاک اندک است‪.‬‬ ‫پس از تمام این فراز و نشیب هایی که در‬ ‫طول مدت همکاری ام با صدای خاک داشتم‪،‬‬ ‫دریافتم که غصه های کشاورزان و مزرعه داران‬ ‫و باغداران بااینکه سال هاست در دلشان تلنبار‬ ‫شده و به قول معروف بوی کهنگی می دهد اما‬ ‫چون هیچ کس به خواسته هایشان توجهی‬ ‫نکرده و امال و ارزوهای کوچکشان را براورده‬ ‫نساخته همیشه بوی نویی می دهد؛ مثل نوروزی‬ ‫که هرسال می اید و لباس های کهنه شان را‬ ‫می پوشند تا نشان دهند که سال را نو کرده اند؛‬ ‫مثل جیب هایشان که تنها سه چهار ماه از دوازده‬ ‫ماه سال‪ ،‬پولی درونشان پیدا می شود؛ مثل‬ ‫دیوارهای کاه گلی ترک خورده خانه شان که سوز‬ ‫و سرما از الی ان به درون می امد و همیشه به‬ ‫غرغر بچه هایشان که سردمان است می گفتند‬ ‫«پول دستم بیاید دیوارها را درست می کنم» اما‬ ‫هیچ خبری نمی شد؛ مثل ‪...‬‬ ‫بگذریم که انگار برخی زخم ها هیچ وقت خیال‬ ‫خوب شدن ندارند‪.‬‬ ‫تنها کاری که در پایان این نوشتار از دستم‬ ‫برمی اید این است که ارزو کنم کشاورزان‬ ‫اوضاعشان بهتر شود‪ .‬مسئوالن به ان ها وام‬ ‫بدهند‪ ،‬یارانه بدهند و کمکشان کنند تا اوضاع‬ ‫اقتصادی شان بهتر شود و کارشان رونق یابد و‬ ‫غصه هایشان دیگر بوی نویی ندهد‪.‬‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪25‬‬ صفحه 25 ‫گزارش‬ ‫انواع خاک مناسب‬ ‫برای درختان‬ ‫خاک مناسب سیب‪ :‬سیب درخت پرتوقع‬ ‫است که ریشه های ان در سطح گسترش زیادی‬ ‫دارد؛ بنابراین خاک باید حاصلخیز و ازلحاظ مواد‬ ‫الی غنی و قابلیت نفوذ ان نیز خوب باشد‪ .‬روی این‬ ‫اصل‪ ،‬خاک های شنی‪ -‬رسی را انتخاب می کنند؛‬ ‫به شرطی که کودهای دامی و مواد الی به خوبی‬ ‫تقویت شده باشد‪ .‬در خا ک های ضعیف رشد‬ ‫سالیانه شاخه ها کم و برگ ها کوچک به رنگ سبز‬ ‫کم رنگ یا مایل به زرد درمی اید و ریزش میوه ها‬ ‫زیاد و میوه ها ریز است‪ .‬درخت سیب در اب وهوای‬ ‫مرطوب بهتر رشد می کند‪ .‬اکثرا ً درخت سیب در‬ ‫نقاط خنک و رو به شمال که برای درختان دیگر‬ ‫مناسب نیست‪ ،‬کاشته می شود‪.‬‬ ‫خاک مناسب گالبی‪ :‬درخت گالبی از‬ ‫درخت هایی است که نسبت به نوع خاک خیلی‬ ‫مشکل پسند است‪ .‬برای اینکه میوه خوب بدهد‬ ‫بیشتر به خاک قابل نفوذ در قشر زیرین نیاز دارد‪.‬‬ ‫خاک نباید اهک فراوان داشته باشد‪ .‬درخت گالبی‬ ‫خاک های رسوبی و زمین های توربی که عمل امده‬ ‫باشند و زمین هایی با خاک دستی را دوست دارد‪.‬‬ ‫خاک مناسب هلو‪ :‬درصورتی که طبقه ای‬ ‫غیرقابل نفوذ در خاک تحت االرض وجود دارد‪،‬‬ ‫نباید اقدام به کشت هلو نمود‪ .‬چنانچه خاک های‬ ‫سنگین با کود دامی و کود سبز اصالح شوند و‬ ‫‪26‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫قابلیت نفوذشان زیاد شود‪ ،‬می توان اقدام به کشت‬ ‫نمود‪ .‬در موقع درخت کاری در منطقه ای که دارای‬ ‫انواع اراضی است‪ ،‬معموالً اراضی بسیار سبک را‬ ‫به کشت هلو اختصاص می دهند‪ .‬هلو را در زمین‬ ‫نم دار و عمیق بیشتر روی پایه الو و درزمینه کم‬ ‫قوت‪ ،‬روی پایه زردالو پیوند می زنند‪.‬‬ ‫خاک مناسب زردالو‪ :‬زردالو در خاک های‬ ‫سبک تا متوسط ازنظر بافت‪ ،‬رشد بهتری دارد‪.‬‬ ‫خاک باید عمیق‪ ،‬قابل نفوذ به اب و تهویه خوب‬ ‫باشد‪ .‬خاک های سرد و متراکم رسی برای کشت و‬ ‫کار این درخت مناسب نیست‪ .‬همچنین در مناطقی‬ ‫که سطح اب تحت االرض باالست‪ ،‬باید از کشت‬ ‫این درخت خودداری شود؛ زیرا نسبت به اب زیاد‬ ‫در خاک حساسیت نشان می دهد‪ .‬درخت زردالو‬ ‫بیشتر در خاک های عمیق و کم رطوبت و سبک بارور‬ ‫می شود‪ .‬درزمین مرطوب از بدنه و شاخه درخت‬ ‫صمغ تراوش می کند‪ .‬درخت زردالو در زمینی که‬ ‫خاکش گرم و کمی اهک دار بوده و مرطوب نباشد‪،‬‬ ‫میوه بهتری می دهد‪ .‬خاک محل کاشت زردالو باید‬ ‫حدود ‪ 30‬متر عمق داشته باشد‪ .‬اگر خاک زهکشی‬ ‫خوبی داشته باشد‪ ،‬مقدار زیاد اهک در خاک‬ ‫تاثیری روی رشد درخت نخواهد داشت‪.‬‬ ‫خاک مناسب الو‪ :‬به طورکلی خاک های‬ ‫عمیق شنی لومی با زهکش خوب و عاری از شوری‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫و قلیایی برای الو مطلوب است‪ .‬خاک های غنی‬ ‫از پتاس ترجیح دارد؛ زیرا نیاز به پتاس در الوها‬ ‫بیشتر است‪.‬‬ ‫خاک مناسب گیالس‪ :‬در خاک های سنگین‬ ‫و بدون زهکشی نتیجه مطلوبی ازنظر میوه دهی‬ ‫عاید نخواهد شد‪ .‬در کشت گیالس خاک باید‬ ‫عمیق‪ ،‬حاصلخیز و دارای قابلیت نفوذ خوبی باشد‪.‬‬ ‫برای حفظ حاصلخیزی خاک باید علف های دور‬ ‫درخت به خوبی زده شود و در زمستان با کودهای‬ ‫شیمیایی و کود پوسیده دامی خاک تقویت گردد‪.‬‬ ‫خاک مناسب خرما‪ :‬خرما به شوری و‬ ‫خشکی خاک مقاوم است و در انواع خاک ها قادر به‬ ‫زندگی است؛ باوجوداین بعضی از گونه ها خاک های‬ ‫سنگین و پاره ای دیگر خاک های سبک را بهتر‬ ‫می پسندند‪.‬‬ ‫خاک مناسب مرکبات‪ :‬مرکبات را می توان تقریباً‬ ‫در انواع مختلف خاک ها کاشت‪ .‬باوجوداین در‬ ‫بعضی از اراضی سنگالخی و باتالقی و همچنین‬ ‫اراضی شور بایستی از کشت مرکبات خودداری‬ ‫کرد‪ .‬بهترین خاک برای کاشت مرکبات اراضی‬ ‫شنی‪ -‬رسی و یا رسی‪ -‬شنی هوموس دار است‪.‬‬ ‫اگر حاصلخیزی زمین کم باشد باید با اضافه کردن‬ ‫کود شیمیایی و کود دامی و یا کود سبز سطح‬ ‫حاصلخیزی خاک را باال برد‪.‬‬ صفحه 26 ‫مزایا و معایب کود دامی‬ ‫ کود دامی نوعی از کود است که از فضوالت‬‫حیوانات اهلی مختلف‪ ،‬از گاو گرفته تا مرغ و‬ ‫گوسفند به دست می اید‪ .‬کود دامی در زراعت‬ ‫جهت اصالح بافت و ساختار خاک و همچنین تغذیه‬ ‫گیاهان به کار می رود‪ .‬این نوع کود دارای مقادیر‬ ‫مختلفی از ازت است که بسته به نوع منشا ان فرق‬ ‫می کند‪ ،‬به طورکلی هرچه جثه حیوانی که کود‬ ‫از ان به دست می اید کوچک تر باشد‪ ،‬کود دامی‬ ‫قوی تر است‪ ،‬مث ً‬ ‫ال کود گوسفندی از کود گاوی‬ ‫قوی تر بوده و کود مرغی از گوسفندی‪.‬‬ ‫ درصد ازت کود گاوی بیشتر از کود گوسفندی‬‫و کود مرغی است‪ .‬ولی درصد فسفر و پتاسیم کود‬ ‫مرغی از کود گاوی و کود گوسفندی بیشتر است‪.‬‬ ‫ به طورکلی‪ ،‬هر چه مقدار مواد نامطلوب مثل بذر‬‫علف های هرز‪ ،‬شن‪ ،‬خاک‪ ،‬اسپور بیماری ها و تخم و‬ ‫الرو حشرات در کود کمتر و تجزیه اولیه ان بیشتر‬ ‫باشد‪ ،‬ارزش کیفی کود بیشتر است‪.‬‬ ‫ پوسیدگی کود سبب می شود که از میزان بذر‬‫علف های هرز و الودگی به امراض و حشرات نیز‬ ‫کاسته شود‪ .‬برای پوسیدگی اولیه کود دامی می توان‬ ‫ان را در شرایطی مشابه تهیه کمپوست قرار داد‪.‬‬ ‫ تجزیه کود در خاک و تبدیل ان به هوموس‬‫نیز مستلزم کافی بودن تهویه‪ ،‬حرارت و رطوبت‬ ‫در خاک است‪ .‬این عوامل از طریق انجام عملیات‬ ‫مناسب زراعی تامین می شوند‪.‬‬ ‫مزایای کودهای دامی فراوری شده‬ ‫ وجود هوموس علت اصلی استفاده از کود دامی‬‫از قدیم االیام است‪ .‬هوموس‪ ،‬مواد الی است که‬ ‫درنتیجه فعالیت میکروارگانیسم ها تجزیه و ضمن‬ ‫ازاد کردن بخشی از مواد غذایی خود دچار تغییر‬ ‫می شوند و به خاک رنگ قهوه ای یا سیاه می دهند‪.‬‬ ‫سرعت فعالیت این میکروارگانیسم ها به رطوبت‪،‬‬ ‫حرارت و هوای کافی بستگی دارد‪.‬‬ ‫ تمام بقایای گیاهی مملو از کربن هستند ولیکن‬‫پروسه تبدیل کربن به هوموس توسط باکتری ها و‬ ‫تحت شرایط خاصی انجام می شود‪ .‬بنابراین کودی‬ ‫را می توان غنی فرض کرد که این پروسه را به خوبی‬ ‫طی کرده باشد و در ان هوموس تشکیل شده باشد‪.‬‬ ‫وجود تعداد زیادی بذر علف هرز‬ ‫حدود ‪ ۲۵‬درصد بذور علف های هرز موجود در علوفه‬ ‫دام ها سالم از دستگاه گوارش رد شده و دست نخورده‬ ‫در مدفوع ان ها دیده می شود که می تواند در سطح‬ ‫زمین شروع به رشد نموده و به سرعت تکثیر یابد‪.‬‬ ‫دامی تازه‪،‬‬ ‫ تجزیه سریع مواد ازته در کودهای ِ‬‫سبب ازاد شدن امونیاک و تجمع ان در مجاورت‬ ‫ریشه ها شده و موجب مسمویت گیاه می شود‪.‬‬ ‫ وجود باکتری های بیماری زا مثل ای‪.‬کوالی‪.‬‬‫سالمونال که می تواند سالمت انسان و دام های دیگر‬ ‫را به خطر بیندازد‪.‬‬ ‫‪ -‬باال بودن نسبت کربن به ازت در کودهای تازه‪.‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫باکتری های مسئول تجزیه کودهای حیوانی‪ ،‬هم به‬ ‫کربن و هم به ازت نیاز دارند‪ ،‬در کودهای حیوانی‬ ‫تازه این نسبت باال بوده و باکتری ها به دلیل نبود‬ ‫ازت کافی در این کودها قادر به تجزیه ان ها نیستند؛‬ ‫به همین دلیل بدون اضافه کردن ازت با استفاده از‬ ‫کودهای حاوی این عنصر به توده کود حیوانی تازه‪،‬‬ ‫تجزیه میکروبی انجام نمی شود‪.‬‬ ‫ زیادی امالح در کود نیز می تواند موجب شوری‬‫هر چه بیشتر خاک زراعی شده و از طریق ایجاد‬ ‫پتانسیل اسمزی و یا مسمومیت مستقیم گیاه‬ ‫مسئله ساز شود‪.‬‬ ‫روش صحیح پوساندن و فراوری کود‬ ‫برای پوساندن کود دامی بهتر است از یک چاله برای انبار‬ ‫کردن کود استفاده شود؛ البته می توان کود را در روی‬ ‫زمین نیز دپو کرد‪ .‬کود نپوسیده دامی را در چاله ریخته‬ ‫و به اندازه یک چهارم ان کاه و کلش اضافه می کنیم‪.‬‬ ‫وجود کاه و کلش موجب تسریع فرایند تخمیر کود‬ ‫می شود؛ سپس به ازای هر تن کاه و کلش ‪ ۱۰۰‬تا‬ ‫‪ ۱۵۰‬کیلوگرم اوره اضافه می کنیم و مخلوط حاصل‬ ‫را به طور یکنواخت مخلوط نموده و روی ان را با‬ ‫نایلون کام ً‬ ‫ال می پوشانیم‪ ،‬بعد از ‪ ۳‬تا ‪ ۴‬ماه کود دامی‬ ‫به کلی می پوسد و اماده استفاده می شود‪.‬‬ ‫با توجه به تفاوت نسبتاً زیاد قیمت کود دامی پوسیده‬ ‫با نپوسیده‪ ،‬این روش فراوری کود دامی برای‬ ‫واحدهای تولیدی مقرون به صرفه به نظر می اید‪.‬‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪27‬‬ صفحه 27 ‫اخبار کشاورزی‬ ‫تاخیر اعالم قیمت خرید محصوالت کشاورزی‬ ‫باعث چالش در امنیت غذایی کشور‬ ‫رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی‬ ‫استان اردبیل گفت‪ :‬تاخیر در اعالم قیمت خرید‬ ‫تضمینی محصوالت کشاورزی علی الخصوص‬ ‫گندم موجب به چالش کشیده شدن امنیت‬ ‫غذایی کشور خواهد شد‪.‬‬ ‫به گزارش صدای خاک از روابط عمومی نظام‬ ‫صنفی کشاورزی و منابع طبیعی کشور‪ ،‬اسالم‬ ‫رحمتی اظهار داشت‪ :‬در سال زراعی گذشته‪،‬‬ ‫دولت با تاخیر چندماهه قیمت خرید تضمینی‬ ‫را اعالم کرد که طبق قانون دولت موظف است‬ ‫نسبت به هزینه تمام شده تولید و نرخ تورم‬ ‫قیمت گذاری نماید‪ .‬این در حالی است که این‬ ‫قیمت گذاری هیچ سنخیتی با این دو مقوله‬ ‫نداشته و بر اساس پیشنهاد شورای اقتصاد بوده که‬ ‫نشان می دهد از شرایط تولید در بخش کشاورزی‬ ‫هیچ گونه اطالعی ندارند و این بی اطالعی و‬ ‫کم توجهی نسبت به هزینه تولید و نرخ تورم باعث‬ ‫می شود کشاورزان در کشت محصوالت خرید‬ ‫تضمینی تغییر موضع دهند‪ .‬چراکه پایین بودن‬ ‫نرخ خرید تضمینی باعث شده خرید تضمینی‬ ‫گندم نسبت به سال گذشته به نصف کاهش یابد‬ ‫و قطعاً دولت برای تامین نیاز کشور‪ ،‬واردات را در‬ ‫پیش خواهد گرفت و این موضوع یعنی ایجاد‬ ‫فرصت برای رانت خواری و در پی ان مافیای‬ ‫واردات و داستان ارز ‪ 4200‬تومانی همچون شکر‬ ‫و گوشت تکرار می شود‪.‬‬ ‫‪28‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫در ماه های گذشته شاهد واردات برخی کاالها‬ ‫ازجمله گوشت و شکر و ‪ ...‬بودیم در این بازار‬ ‫اشفته چه سوءاستفاده های کالن مالی به وجود‬ ‫امد‪ .‬از طرفی زحمت ‪ 8‬سال وزارت جهاد و‬ ‫تولیدکنندگان و بهره برداران که برای خودکفایی‬ ‫برخی محصوالت ازجمله گندم زحمت کشیده‬ ‫بودند را به باد داد و این محصول استراتژیک را‬ ‫دوباره به حالت نیازمندی دراوردند‪ .‬مطمئناً این‬ ‫چالش باعث خواهد شد که امنیت غذایی کشور‬ ‫(نان مردم) از جای دیگر تامین شود و حتی به‬ ‫خطربیفتد‪.‬‬ ‫این عضو شورای مرکزی نظام صنفی کشاورزی‬ ‫در پایان افزود‪ :‬در سال گذشته زراعی هرچقدر‬ ‫گفتیم‪ ،‬دولتمردان کم شنیدند؛ اما اگر در این چند‬ ‫روز باقی مانده تا پایان شهریورماه قیمت خرید‬ ‫تضمینی محصوالت ازجمله گندم را اعالم نکنند‬ ‫برخالف سال گذشته به عنوان صدای کشاورز‬ ‫به گونه ای عمل خواهیم کرد که از متضرر شدن‬ ‫تولیدکنندگان و زارعین جلوگیری شود‪.‬‬ ‫بر اساس وظیفه خود به مجمع نمایندگان مجلس‬ ‫شورای اسالمی استان نیز یاداور می شوم که به‬ ‫دولت هشدار جدی دهند تا نسبت به اعالم قیمت‬ ‫و نرخ اعالمی ان دقت و سرعت عمل بیشتری‬ ‫نشان دهتد و کار به جای باریک تری کشیده نشود‬ ‫چراکه تخلف در قانون خرید تضمینی از سوی‬ ‫کشاورزان بی پاسخ نخواهد ماند‪.‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫چرا فقط از خاک مزرعه‬ ‫در ظروف گلخانه‬ ‫استفاده نمی شود؟‬ ‫محصوالت گلخانه ای را می توان اغلب در مزرعه بدون‬ ‫اینکه در خاک تغییر عمده ای به وجود اید پرورش‬ ‫داد‪ ،‬ولی وقتی که این خاک به ظروف منتقل و همان‬ ‫محصول پرورش داده می شود با شکست مواجه‬ ‫می شود‪ .‬خاک مزرعه تمامی چهار عمل را که در‬ ‫بحث گذشته به ان پرداختیم در مزرعه انجام می دهد‬ ‫درحالی که عمل هوادهی معموالً به طور کافی توسط‬ ‫این خاک در ظرف انجام نمی گیرد‪.‬‬ ‫یکی از ابعاد تقسیم بندی خاک‪ ،‬بافت خاک است‪.‬‬ ‫بافت عبارت است از اختالط درصدهای متفاوتی از‬ ‫ذرات مختلف (شن و سیلت و رس)‪ .‬خاک مزرعه‬ ‫هم از این سه جزء معدنی ساخته شده است‪ .‬میزان‬ ‫نگهداری اب در خاک به بافت خاک وابسته است‪.‬‬ ‫خاک‪ ،‬اب را نگه می دارد زیرا اب جذب سطح ذرات‬ ‫خاک می شود‪ .‬در مزرعه با افزایش نیروی جاذبه عمق‬ ‫خاک‪ ،‬ضخامت الیه اب روی سطوح ذرات خاک‬ ‫کاهش می یابد و حجم منافذی که با هوا پر شده اند‬ ‫بزرگ تر می شود و تبادل گاز به نحو بهتری انجام‬ ‫می شود‪ .‬در گلخانه به کار بردن خاکی با بافت درشت تر‬ ‫راه حل منطقی برطرف کردن مشکل ظروف کم عمق‬ ‫است تا بتواند قطر منافذ را افزایش دهد‪ .‬این کار‬ ‫مشکل تهویه را حل می کند؛ ولی وقتی که قطر ذرات‬ ‫سازنده خاک افزایش می یابد و کل مقدار اب خاک‪،‬‬ ‫با اضافه شدن قطر ذرات کاهش می یابد برای حل این‬ ‫مشکل یعنی افزایش هوادهی بدون کاهش ظرفیت‬ ‫نگهداری اب باید ساختمان خاک را تغییر داد‪.‬‬ ‫این کار را می توان با نگهداری زیاد اب در منافذ ریز‬ ‫موجود در هر دانه و خارج شدن سریع اب از منافذ‬ ‫بزرگ موجود در بین توده ها انجام داد که به این ترتیب‬ ‫جریان هوا در بین حفرات درشت به اسانی انجام‬ ‫می شود‪ .‬واضح است که قبل از استفاده خاک مزرعه در‬ ‫گلدان باید ان را درشت بافت تر کرد و ساختمان ان را‬ ‫بهبود بخشید‪ .‬می توان کیفیت ساختمان را با پیوستن‬ ‫ذرات دانه ای بزرگ مثل پیتماس خزه ای و پوست‬ ‫درختان بهبود بخشید‪ .‬خاکی که دارای ساختمان‬ ‫خوبی است خردشونده (نرم) است که حاصل تجزیه‬ ‫مواد الی خاک است و همراه با ترشحات میکروبی و‬ ‫ریسه قارچ ها همچون سیمانی عمل می کند که ذرات‬ ‫را به صورت توده به هم وصل می کند‪.‬‬ صفحه 28 ‫شعرهای خاکی‬ ‫با تورق دیوان شــاعران و سخن ســرایان ایرانی به بیت هایی‬ ‫نغز و پرمعنا می رسیم که با استفاده از کلمه "خاک" در معانی و‬ ‫مفاهیم مختلف بنا بر انچه در شــماره پیشین گفته شد سروده‬ ‫شده است‪ .‬در این شماره نیز شــما را به بخشی از ابیات خاکی‬ ‫میهمان می کنیم‪.‬‬ ‫ناصر کشاورز‬ ‫ارزوها‬ ‫دیر امدی‬ ‫ما همه در دلمان‬ ‫گوشم به زنگ و چشمم‬ ‫ارزویی داریم‬ ‫تا عصر‪ ،‬میخ در بود‬ ‫بذر ان را روزی‬ ‫با هر صدا پریدم‬ ‫گوشه ای می کاریم‬ ‫کی بود؟ رهگذر بود‬ ‫بذر خود را با عشق‬ ‫از بس به انتظارت‬ ‫می دهیم اب وخاک‬ ‫همپای دل نشستم‬ ‫از علف های هرز‬ ‫با تخته پاره یاس‬ ‫می کنیم ان را پاک‬ ‫کم کم به ِگل نشستم‬ ‫سال ها می گذرد‬ ‫بااین همه نشستم‬ ‫با تالش و تکرار‬ ‫روی گلیم امید‬ ‫بذر ما می ارد‬ ‫عطر مویت‬ ‫تا این که‬ ‫ِ‬ ‫کم کمک برگ و بار‬ ‫از توی کوچه پیچید‬ ‫میوه ها می ایند‬ ‫شاخه شاخه‪ ،‬اما‬ ‫از شوق‪ ،‬مانده بودم‬ ‫هوس چیدنشان‬ ‫گریه کنم‪ ،‬بخندم!‬ ‫می رود از دل ما‬ ‫دیر امدی ولی من‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪29‬‬ صفحه 29 ‫تالش می کنیم تا جدیدترین یا موثرترین کتابهای حوزه خاک و کشاورزی را به شما‬ ‫عالقه مندان معرفی کنیم‪ .‬شما هم می توانید دراین بخش با معرفی کتابهای مرتبط با این حوزه‬ ‫ما را مساعدت کنید‪ .‬ناشران و مولفان محترم نیز می توانند با ارسال یک نسخه از کتابهایشان‬ ‫به دفتر مجله‪ ،‬انها را در این بخش معرفی کنند‪.‬‬ ‫معرفی کتاب‬ ‫درامدی بر کشاورزی ارگانیک‬ ‫هِ ل؛ملکهادویه ها‬ ‫‪30‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫مولفین‪ :‬دکتر حسین محمودی‪ ،‬دکتر‬ ‫عبدالمجید مهدوی دامغانی‪ ،‬دکتر هومان‬ ‫لیاقتی‬ ‫ویراستار‪ :‬دکتر علیرضا کوچکی‬ ‫انتشارات‪ :‬جهاد دانشگاهی مشهد‬ ‫تعداد صفحات‪ ۲۸۸ :‬ص ‪ /‬وزیری‬ ‫چاپ اول‪ /‬تابستان ‪۱۳۸۷‬‬ ‫قیمت‪ ۳۲۰۰۰ :‬ریال‬ ‫فهرست مطالب کتاب درامدی بر کشاورزی‬ ‫ارگانیک از کشاورزی ارگانیک‪ :‬تعاریف‪ ،‬پیشینه و‬ ‫اهداف‪ ،‬گذار به کشاورزی ارگانیک‪ ،‬استانداردهای‬ ‫کشاورزی ارگانیک‪ ،‬وضعیت جهانی کشاورزی‬ ‫ارگانیک‪ ،‬نگرش مصرف کنندگان به محصوالت‬ ‫ارگانیک و چشم انداز کشاورزی ارگانیک در ایران‬ ‫تشکیل شده است‪.‬‬ ‫از اوایل قرن بیستم‪ ،‬و به دنبال افزایش جهانی‬ ‫جمعیت‪ ،‬شکل گیری سامانه ای از کشاورزی‪،‬‬ ‫که امروز کشاورزی رایج خوانده می شود‪،‬‬ ‫نگرانی های گوناگونی را نسبت به پیامدهای این‬ ‫سامانه برانگیخت‪ .‬این دغدغه ها در میانه های‬ ‫سده گذشته و با کاربرد بیش ازحد نهاده های‬ ‫برون مزرعه ای‪ ،‬به ویژه کودها و افت کش های‬ ‫شیمیایی مصنوعی‪ ،‬افزایش یافت و تال ش ها‬ ‫برای یافتن رهیافت های جایگزین شدت گرفت‬ ‫که درنهایت به پیدایش مفهوم کشاورزی‬ ‫پایدار منجر شد‪ .‬کشاورزی پایدار که ریشه در‬ ‫سامانه های کشاورزی سنتی و کم نهاده و پای بر‬ ‫شانه فناوری ها و عملیات نوین بوم سازگار دارد‪ ،‬به‬ ‫دنبال تولید عملکرد مطلوب و درعین حال‪ ،‬حفظ‬ ‫ساختار محیط و کمینه سازی پیامدهای منفی‬ ‫فعالیت های کشاورزی است‪.‬‬ ‫کشاورزی ارگانیک (زیستی)‪ ،‬یکی از شاخه های‬ ‫اصلی کشاورزی پایدار است و طی دو دهه اخیر با‬ ‫اقبال بسیاری در نقاط مختلف جهان روبرو شده‬ ‫است که دلیل اصلی ان را می توان نگرانی های‬ ‫عمومی نسبت به سالمت و ایمنی غذایی و‬ ‫سالمت زیست محیطی دانست‪.‬‬ ‫کشاورزی پایدار و کشاورزی ارگانیک‬ ‫در چند سال گذشته‪ ،‬بحث کشاورزی پایدار‬ ‫به طور عام و کشاورزی ارگانیک به طور ویژه‬ ‫موردتوجه ابتدا محافل دانشگاهی و سپس‬ ‫مجامع سیاست گذاری و تصمیم گیری کشاورزی‬ ‫ایران قرار گرفته است‪ .‬دو پرسش مهم در این‬ ‫رابطه وجود دارد‪ :‬چرایی پرداختن به کشاورزی‬ ‫ارگانیک در ایران و چگونگی گذار به این سامانه‬ ‫کشاورزی‪ .‬کتاب حاضر با عنایت به ضرورت‬ ‫طرح جدی تر مسئله کشاورزی زیستی و پاسخ‬ ‫دادن به این دو پرسش و ارائه تصویری روشن‬ ‫و واقع گرایانه‪ ،‬با پرهیز از نگاه جانب دارانه یا‬ ‫نفی کننده‪ ،‬از کشاورزی زیستی تهیه شده است‪.‬‬ ‫موضوع‪ :‬کتاب های کشاورزی و دام پروری‬ ‫‪ ۱۳۷‬صفحه‬ ‫فرمت‪PDF :‬‬ ‫زبان‪ :‬فارسی‬ ‫تاریخ انتشار‪ ۹ :‬تیر ‪98‬‬ ‫کتاب هل؛ ملکه ادویه ها نوشته اسماعیل پور‬ ‫کاظم‪ ،‬به بررسی خواص و ویژگی های ادویه هل‬ ‫می پردازد‪.‬‬ ‫ادویه ها از دیرباز نقش بارزی در زندگی بشر‬ ‫داشته اند‪ .‬ان ها از جنبه های غذایی و دارویی به‬ ‫زندگی انسان ها رنگ و بوی خوشایندی می بخشند‬ ‫و ان را لذت بخش و سالم می سازند‪ .‬هل که از‬ ‫خویشاوندان زنجبیل و زردچوبه محسوب می شود‪،‬‬ ‫از جنبه ارزش اقتصادی هر واحد وزنی پس از‬ ‫زعفران و وانیل دارای جایگاه سوم جهانی است‪.‬‬ ‫در بخشی از کتاب هل؛ ملکه ادویه ها می خوانیم‪:‬‬ ‫گیاه هل به خوبی قادر به رشد در خاک های جنگلی‬ ‫دارای بافت لومی است و اراضی حائز شیب های کم‬ ‫تا متوسط برای این کار به کار می ایند درحالی که‬ ‫بسترهای کاشت دارای شرایط غرقاب و اشباع از‬ ‫رطوبت برای رشد گیاه هل عاملی محدودکننده‬ ‫محسوب می گردند‪.‬‬ ‫باید دانست که گیاه هل به خوبی در شرایط نیمه‬ ‫سایه زیر درختان بلند به عمل می اید و محصول‬ ‫مرغوب تری عاید می سازد‪ .‬گیاه هل غالباً در‬ ‫مناطق تپه و ماهوری و اراضی کم شیب پرورش‬ ‫می یابد‪ .‬این گونه توپوگرافی در شرایط اب وهوای‬ ‫مرطوب در مواردی که به خوبی مدیریت نشوند‪،‬‬ ‫می توانند زمینه ساز فرسایش خاک باغستان های‬ ‫هل گردند‪.‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ صفحه 30 ‫طاقچه‬ ‫نسخه های الکترونیک مجله صدای خاک را‬ ‫از اپلیکیشن کتابخوان طاقچه‪،‬فیدیبو‪،‬جار‬ ‫دریافتکنید‬ ‫‪w w w . t a g h c h e . i r‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪31‬‬ صفحه 31 صفحه 32 ‫وزیر جهاد کشاورزی اعالم کرد‪:‬‬ ‫گلخانه ها راهکار حل سریع‬ ‫دو چالش اب و اشتغال‬ ‫وزیر جهاد کشاورزی با تاکید بر این که‬ ‫اب وخاک باهم مفهوم پیدا کرده و در بخش‬ ‫کشاورزی موضوعیت می یابند‪ ،‬تصریح کرد‪:‬‬ ‫اب و اشتغال دو چالش بزرگ کشور و توسعه‬ ‫گلخانه ها راهکار حل سریع این دو چالش است‪.‬‬ ‫وزارت جهاد کشاورزی‪ -‬محمود حجتی با اشاره‬ ‫به عقب ماندگی کشور در احداث گلخانه ها‬ ‫اظهار کرد‪ :‬وسعت گلخانه های کشور با رشد‬ ‫‪ ۲۵‬درصدی از ‪ ۱۲‬هزار هکتار در سال ‪ ۹۶‬به‬ ‫‪ ۱۵‬هزار هکتار در سال ‪ ۹۷‬افزایش یافته است‬ ‫اما بااین وجود‪ ،‬در مقایسه با کشورهایی مانند‬ ‫ترکیه که ‪ ۶۰‬تا ‪ ۷۰‬هزار هکتار گلخانه دارد‪ ،‬نیاز‬ ‫به پیشرفت داریم‪.‬‬ ‫وی با تاکید بر این که اب وخاک باهم مفهوم‬ ‫پیدا می کنند و در بخش کشاورزی موضوعیت‬ ‫می یابد‪ ،‬تصریح کرد‪ :‬اب و اشتغال دو چالش‬ ‫بزرگ کشور و توسعه گلخانه ها راهکار حل سریع‬ ‫این دو چالش است‪ .‬حجتی خاطرنشان کرد‪ :‬در‬ ‫گلخانه ها‪ ،‬مصرف اب ‪ ۸۵‬تا ‪ ۹۰‬درصد کاهش‬ ‫و تولید چند برابر افزایش می یابد ضمن ان که‬ ‫به ازای احداث هر هکتار گلخانه‪ ۱۰ ،‬اشتغال‬ ‫مستقیم ایجاد می شود‬ ‫وی با اشاره به این که بازار مصرف محصوالت‬ ‫گلخانه ها در منطقه وجود دارد‪ ،‬بر لزوم بازاریابی‬ ‫محصوالت گلخانه ای کشور تاکید کرد و افزود‪:‬‬ ‫برای اجرای برنامه توسعه ‪ ۵۸۰۰‬هکتاری‬ ‫گلخانه ها در سال جاری از اقای نوبخت رئیس‬ ‫سازمان برنامه وبودجه کشور درخواست ‪ ۲۰‬هزار‬ ‫میلیارد تومان تسهیالت کرده ام‪.‬‬ ‫وزیر جهاد کشاورزی با بیان این که ‪ ۲۳‬درصد‬ ‫اشتغال کشور پارسال در روستاها بوده و ‪۶۵‬‬ ‫تا ‪ ۷۰‬درصد تسهیالت طرح اشتغال پایدار‬ ‫روستایی و عشایری در شاخه های بخش‬ ‫کشاورزی جذب شده است‪ ،‬بر ضرورت تسهیل‬ ‫گری در اعطای مجوز گلخانه ها تاکید کرد‪.‬‬ ‫حجتی با بیان این که تغییر کاربری برای انجام‬ ‫فعالیت های تولیدی بخش کشاورزی تغییر‬ ‫کاربری اراضی نیست‪ ،‬تصریح کرد‪ :‬یک سری‬ ‫مقررات دست و پاگیر هست که باید اصالح‬ ‫و حذف شود و دولت و مجلس در زمینه‬ ‫مقررات زدایی های زائد مشارکت می کنند‪.‬‬ ‫وزیر جهاد کشاورزی در ادامه با بیان این که‬ ‫دشمن‪ ،‬جنگ و شرایط سختی را در مقابل ملت‬ ‫ایران ایجاد کرده و در این راه همه امکانات و‬ ‫قدرت اقتصادی و نظامی خود را به کار گرفته‬ ‫است‪ ،‬اذعان کرد‪ :‬با حمایت های به عمل امده و‬ ‫تالش های انجام شده‪ ،‬نهاده ها اعم از بذر‪ ،‬ادوات‬ ‫مکانیزه و کود و سم بیش از گذشته تامین و‬ ‫تدارک شده است‪.‬‬ ‫وی با اشاره به این که در امور زیربنایی و‬ ‫زمینه ا ب وخاک با موافقت مقام معظم‬ ‫رهبری در برداشت از صندوق توسعه ملی‬ ‫اقدامات بی سابقه ای انجام شده‪ ،‬گفت‪ :‬اجرای‬ ‫سیستم های نوین ابیاری در اراضی کشاورزی از‬ ‫مرز دو میلیون هکتار عبور کرده است‪،‬‬ ‫وزیر جهاد کشاورزی تاکید کرد‪ :‬در تولید گندم‬ ‫به عنوان نماد استقالل و قوت اصلی مردم برای‬ ‫چهارمین سال پیاپی به خوداتکایی رسیده ایم‪.‬‬ ‫حجتی با بیان این که افزایش تولید کلزا با هدف‬ ‫شماره هشتم‬ ‫کاهش وابستگی در روغن و بهره گیری از کنجاله‬ ‫ان در خوراک دام و طیور در دستور کار وزارت‬ ‫جهاد کشاورزی قرار دارد‪ ،‬گفت‪ :‬با اجرای‬ ‫برنامه افزایش تولید دانه های روغنی‪ ،‬ضریب‬ ‫خوداتکایی کشور در روغن نیز از ‪ ۶‬درصد به ‪۱۶‬‬ ‫درصد افزایش یافته است‪.‬‬ ‫وزیر جهاد کشاورزی اظهار کرد‪ :‬تولیدات بخش‬ ‫کشاورزی در سال ‪ ۹۷‬با افزایش بهره وری و‬ ‫به رغم خشک سالی در مقایسه با سال ‪ ۹۲‬نزدیک‬ ‫به ‪ ۲۶‬درصد رشد داشته است که نشان دهنده‬ ‫موفق بودن تدابیر و اقدامات اتخاذشده است‪.‬‬ ‫وی با اشاره به این که نیاکان ما درگذشته با‬ ‫حفر قنوات در زمینه تامین و اب رسانی اقدام‬ ‫می کرد ه اند و درحالی که ابزاراالت بسیار‬ ‫ابتدایی داشتند مهندسی این قنوات بسیار‬ ‫دقیق و کارشناسانه بوده است‪ ،‬یاداور شد‪:‬‬ ‫ملت ایران در طول تاریخ‪ ،‬غنی بوده و به همین‬ ‫خاطر مورد تاراج قرار می گرفته است و باوجود‬ ‫محدودیت های اقلیمی که همواره داشته با‬ ‫همت مردمان این سرزمین‪ ،‬پایدار و سربلند‬ ‫مانده است‪.‬‬ ‫وی با بیان این که ابزار و تکنولوژی به نسبت‬ ‫گذشته پیشرفت های چشمگیری داشته است‪،‬‬ ‫بر لزوم بهره گیری از دانش‪ ،‬ابزار و تکنولوژی‬ ‫برای فعال کردن ظرفیت های فراوان و ناشناخته‬ ‫بخش کشاورزی تاکید کرد‪.‬‬ ‫حجتی‪ ،‬پیگیری‪ ،‬رسیدگی و تسهیل گری امور‬ ‫مردم را ضروری دانست و بر لزوم توجه و مراقبت‬ ‫و پرهیز از تخلف در دستگاه های زیرمجموعه‬ ‫تاکید کرد‪ .‬وزیر جهاد کشاورزی تصریح کرد‪:‬‬ ‫امروز عملکرد بخش کشاورزی مایه افتخار‬ ‫کشور و مرهون زحمات کشاورزان و بهره برداران‬ ‫و مدیران بخش کشاورزی است و امیدوارم با‬ ‫کمک هم ظرفیت های مغفول و زیاد موجود‬ ‫کشور را بتوانیم فعال کرده و دین خود را به‬ ‫مردم و شهدا ادا کنیم‪.‬‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪17‬‬ صفحه 17 ‫گفت وگو‬ ‫پرونده ویژۀ این شماره‪:‬‬ ‫کمابی‬ ‫نماینده دوره نهم مجلس شورای اسالمی‪:‬‬ ‫عدم اگاهی و نبود مشوق مشکالت زیادی‬ ‫برای کشاورزان به وجود اورده است‬ ‫مسعود رحیمی‬ ‫محمدرضا امیری نماینده مردم کهنوج در کمیسیون کشاورزی دوره نهم مجلس شورای اسالمی معتقد است که عدم اگاهی کشاورزان‬ ‫و نبودن مشوق های الزم در زمینه اب مشکالت زیادی را برای کشاورزان به وجود اورده است‪.‬‬ ‫چطور می شود مشکل اب را برای‬ ‫کشاورزان حل کرد؟‬ ‫اب‪ ،‬مبحث بسیار مهمی است که بحمداهلل امسال‬ ‫نزوالت اسمانی خوب بود و تا حدی رضایت مردم‬ ‫را تامین کرد اما اینکه چطور می شود مشکل‬ ‫کمبود اب را حل کرد به نظر می رسد باید در این‬ ‫زمینه نگاه های بلند مدت‪ ،‬میان مدت و کوتاه‬ ‫مدت وجود داشته باشد‪ .‬در نگاه بلند مدت باید ان‬ ‫کسانی که متخصص هستند و دغدغه اب دارند‬ ‫برنامه ریزی بلند مدتی را برای بهینه سازی مصرف‬ ‫‪18‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫اب انجام دهند‪ .‬به این صورت که برای مثال ‪50‬‬ ‫سال اینده را مورد نظر قرار دهند و در حوزه نیاز‬ ‫اب کشاورزی‪ ،‬صنعتی و شرب مطالعات دقیقی را‬ ‫انجام داده و به نتایج ان برسند‪.‬‬ ‫اما در بحث میان مدت و کوتاه مدت باید مجلس‬ ‫شورای اسالمی واقعاً دغدغه خاطر داشته باشد‬ ‫و هر ساله بودجه ای را بیش از سال قبل برای‬ ‫طر ح های مهم حوزه کشاورزی که بیشترین‬ ‫مصرف را دارند‪ ،‬مثل ابیاری تحت فشار‪ ،‬ابیاری‬ ‫بارانی‪ ،‬ابیاری قطر ه ای‪ ،‬ایجاد بندهای سنگ‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫سیمانی در جاهای مختلف‪ ،‬در حوزه ابخیزداری‬ ‫و ابخوا ن داری‪ ،‬ذخیر ه سازی نزوالت اسمانی‬ ‫را مد نظر قرار دهند‪ .‬این کارهایی است که در‬ ‫دوره های میان مدت و کوتاه مدت باید انجام داد‬ ‫که تجربه خوبی هم در این زمینه به دست امده‬ ‫است‪ .‬مضاف بر اینکه دستگاه هایی مانند صدا و‬ ‫سیما برای تشویق کشاورزان و مردمی که اب را‬ ‫مصرف می کنند می توانند برنامه های تبلیغاتی در‬ ‫صرفه جویی مصرف اب تولید کنند‪.‬‬ ‫می گویند مناطقی وجود دارد که‬ صفحه 18 ‫در انها نباید هندوانه کاشته شود به این‬ ‫دلیل که اب زیادی می طلبد‪ ،‬در حالی که‬ ‫کاشته می شود؟ تعادل در زراعت چگونه‬ ‫ایجاد می شود؟‬ ‫این حرف‪ ،‬حرفی درست و علمی است‪ .‬در مناطقی‬ ‫از کشور باید برخی کشت ها تبدیل به کشت‬ ‫جایگزین شود؛ مث ً‬ ‫ال در جنوب کشور یا مرکز کشور‬ ‫واقعا کشت برنج و یا ذرت که محصولی اب بر است‬ ‫جفا به حوزه ابیاری است‪ .‬ما قابلیت کشت برنج را‬ ‫در سه چهار استان کشور مانند گیالن‪ ،‬مازندران و‬ ‫گلستان و بخشی از استان زنجان داریم ولی مث ً‬ ‫ال‬ ‫در استان فارس یا حتی بخشی از خوزستان که در‬ ‫انجا برنج کشت می شود واقعاً درست و منطقی‬ ‫نیست و جفا در حق ابیاری است‪ .‬هندوانه را در‬ ‫نظر بگیرید‪ .‬ما در چابهار هندوانه کشت می کنیم؛‬ ‫در خوزستان همین طور‪ .‬درحالی که مث ً‬ ‫ال در‬ ‫چابهار تولید هندوانه صرف می کند‪ ،‬درباره‬ ‫مصرف اب حمام دغدغه نیست؛ چون سطح های‬ ‫فراوانی دارد‪.‬‬ ‫بنابراین اب از رودخانه ها و سدها تامین می شود و‬ ‫مشکلی ندارند اما در برخی مناطق تولید هندوانه‬ ‫و قیمت مناسب به صرفه است و نه با مصرف اب که‬ ‫نباید این کار صورت گیرد و باید تولید جایگزین‬ ‫انجام شود برای مثال امسال شنیدم که در‬ ‫شهرستان اراک هندوانه کاشته اند هندوانه کارها‬ ‫متضرر شده اند چون با قیمت پایین به فروش‬ ‫رساندند و زیان کرده اند‪ .‬قیمت هندوانه ای که‬ ‫در اراک به فروش رفت ‪ ۵۰۰‬تا ‪ ۷۰۰‬تومان بود که‬ ‫با این قیمت اص ً‬ ‫ال مقرون به صرفه نیست این در‬ ‫حالی است که کلی اب هم برای انها به هدر رفته‬ ‫است بنابراین اگر کشت جایگزین در این موارد‬ ‫صورت گیرد بسیار خوب است البته برای انجام‬ ‫این موضوع نیاز است که در وزارت جهاد کشاورزی‬ ‫با برنامه ریزی های انجام می دهد کشاورزان را قانع‬ ‫کند انها بپذیرند تو کشت جایگزین را جایگزین‬ ‫کشت محصول خودشان نمایند‪.‬‬ ‫برای مثال در مناطق جنوبی کشور مانند مناطقی‬ ‫در کرمان و هرمزگان بخش های زیادی از سیستان‬ ‫و بلوچستان کشت هایی مانند کنجد‪ ،‬حنا‪،‬‬ ‫ارزن که اب کمی نیاز دارند می تواند جایگزین‬ ‫کشت های مانند کشت برنج و هندوانه شوند که‬ ‫مقرون به صرفه هم هستند می تواند جایگزین‬ ‫شود‪ .‬متاسفانه این گونه کشته ها تبلیغات زیادی‬ ‫بر رویشان انجام نشده و مهجور مانده اند و همه‬ ‫توجه به هندوانه و برنج می کنند در حالی که‬ ‫اص ً‬ ‫ال مقرون به صرفه نیست‪ .‬البته در برخی از‬ ‫مناطق مانند کرمان‪ .‬وزارت جهاد کشاورزی برای‬ ‫تشویق کشاورزان این مناطق به کاشت این گونه‬ ‫محصوالت می تواند حتی بعضی از انها را به صورت‬ ‫رایگان در اختیارشان قرار دهد تا انها مبادرت به‬ ‫تولید چنین محصوالتی کنند‪ .‬اگر چند سال اول‬ ‫تولید محصول جایگزین را کشاورز با حمایت‬ ‫وزارت جهاد کشاورزی انجام دهد‪ ،‬ارام ارام به‬ ‫این نتیجه می رسد که می تواند محصول جدید‬ ‫را جایگزین محصول قبلی نماید که سود بیشتری‬ ‫هم برای او می اورد‪.‬‬ ‫برخی از کشاورزان مدعی هستند‬ ‫که دولت اص ً‬ ‫ال از محصوالتی که اب بری‬ ‫کمی دارند حمایت نمی کند؟‬ ‫مشکل همینجاست راهکار من هم در همین مورد‬ ‫بود؛ یعنی پیشنهادی بود که دولت و وزارت جهاد‬ ‫کشاورزی از این قبیل محصوالت حمایت کنند‬ ‫تا مشکل کمبوداب رفع شود‪ .‬باید وزارت جهاد‬ ‫کشاورزی به عنوان یکی از عناصر مهم تولید در‬ ‫کشور پای کار باشد کالس هایی را برای کشاورزان‬ ‫برگزار کند تا انها تشویق شوند خودشان بیایند‬ ‫و کار را به دست بگیرند و به این ترتیب ارام ارام‬ ‫مشکل کمبود اب رفع شود‪.‬‬ ‫با صحبت هایی که شــما کردید‬ ‫می توان این نتیجــه را گرفت که عدم‬ ‫اگاهــی کشــاورزان در زمینه تولید‬ ‫جایگزین هم می تواند نقش مهمی در‬ ‫کمبود اب داشته باشــد؛ چراکه انها‬ ‫با اصرار فراوان بــه تولید محصولی که‬ ‫اب بر فراوان است و سود زیادی ندارد‬ ‫باعث کمبود اب در مناطقی مانند کرمان‬ ‫می شوند‪.‬‬ ‫نمی توان این موضوع را به گردن انها انداخت چون‬ ‫انها به این باور نرسیده اند این باور را ندارند‪ .‬انها که‬ ‫محصول هندوانه را سال ها کشت کرده اند ذرت را‬ ‫سالها کشت کردند محصوالت دیگر را هم به همین‬ ‫صورت سال ها انجام دادند وقتی به یکباره بروید به‬ ‫انها بگویید که باید تولید جایگزین داشته باشید‬ ‫با خودشان می گویند که محصول جدید را باید از‬ ‫کجا تهیه کنیم؟ ان را چگونه تولید کنیم؟ چگونه‬ ‫بکاریم؟ چگونه ابیاری کنیم؟ و چگونه برداشت‬ ‫شماره هشتم‬ ‫کنیم‪ ...‬اینها همه سواالتی است که در ذهن‬ ‫کشاورزان ایجاد می شود و این یعنی عدم اگاهی‪.‬‬ ‫اما انها چاره ای ندارند چون اگاهی به انها داده‬ ‫نشده است‪ .‬این اگاهی را باید مروجین و ناظرین‬ ‫بخش کشاورزی به انها بدهند و انها را مطمئن‬ ‫کنند که تولید جایگزین به نفع و سود انهاست‬ ‫نه به ضررشان‪.‬‬ ‫می خواهم سوال بعدی را درباره‬ ‫روش ابیاری سنتی بپرسم‪ .‬به عقیده‬ ‫شــما این روش‪ ،‬روش سوددهی است‬ ‫یا باید به طور کلی کنار گذاشته شود؟‬ ‫در بسیاری از جاها جواب نمی دهد‪ .‬پیش از این‬ ‫عرض کردم که یکی از معضالت حوزه کشاورزی‬ ‫همین است‪ .‬البته برای رفع ان قدم های مثبتی‬ ‫برداشته شده؛ اما در بسیاری از مناطق که کشت‬ ‫گلخانه ای جایگزین کشت های قبلی شده مانند‬ ‫کشتی سنتی‪ ،‬اتفاق خوب و مبارکی است و‬ ‫سوددهی بیشتری دارد؛ اما این کافی نیست‪.‬‬ ‫باید طراحی شود که روش های جدید به جای‬ ‫روش های سنتی برای ابیاری انجام شود تا منفعت‬ ‫بیشتری‪ ،‬هم برای کشاورزان و هم برای جهاد‬ ‫کشاورزی و هم برای جامعه داشته باشد‪ .‬اگر در‬ ‫همه جا فراگیر شود این موضوع جایگزین کردن‬ ‫روش های جدید به جای روش های ابیاری سنتی‬ ‫می تواند کل حوزه کشاورزی را به نتایج خوبی‬ ‫برساند‪.‬‬ ‫برداشــتی که من از صحبتهای‬ ‫شما کردم این بود که بخش اعظمی از‬ ‫مشــکالت در زمینه ابیاری کشاورزی‬ ‫مربوط به عدم اگاهی کشاورزان است‪.‬‬ ‫ایا درست می گویم؟‬ ‫ببینید فقط یک عامل نیست‪ .‬چند عامل دست در‬ ‫دست هم می دهند که به هم متصل هم هستند‪.‬‬ ‫یکی از انها عدم اگاهی کشاورزان است؛ یکی‬ ‫دیگر از ان ها نبودن مشوق های الزم در این زمینه‬ ‫است‪ .‬نبود مشوق های الزم یعنی کشاورز می اید‬ ‫کنجد تولید می کند اما کسی از او نمی خرد‪ .‬قیمت‬ ‫مناسب از ان می خرند؛ اما او می بیند وقتی هندوانه‬ ‫تولید می کند از او خوب می خرند؛ بنابراین ترجیح‬ ‫می دهد که ان را تولید کند؛ اما وقتی دولت بیاید و‬ ‫حمایت کند از کشاورز در زمینه تولید جایگزین‪،‬‬ ‫کشاورز هم ترغیب می شود که محصول جدید را‬ ‫جایگزین محصول قبلی کند و ان را تولید نماید‪.‬‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪19‬‬ صفحه 19 ‫شعر‬ ‫پرونده ویژۀ این شماره‪:‬‬ ‫کمابی‬ ‫اب در نگاه سهراب‬ ‫یوسف خاکیان‬ ‫در این شماره که موضوع ان را به کم ابی‬ ‫ا ختصا ص د ا د ه ا یم می خو ا هیم به سر ا غ‬ ‫مخملی ترین شاعر و هنرمند سرزمینمان رفته‬ ‫و اندیشه های ابی او را مورد بررسی و کاوش قرار‬ ‫دهیم تا شاید از این رهگذر بتوانیم با نگاه یک‬ ‫هنرمند به مقوله اب زین پس اندیشمندانه تر و‬ ‫انسان بینانه تر با موضوع اب و کم ابی که روزگار‬ ‫اکنون همه ما را تحت تاثیر خود قرار داده رفتار‬ ‫کنیم‪.‬‬ ‫‪20‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫حتماً بارها این جمله معروف که «سهراب پیش‬ ‫از انکه شاعر باشد نقاش بوده» و یا عکس را‬ ‫شنیده اید‪ .‬معتقدان این اندیشه در واقع با این‬ ‫جمله می خواهند صفت هنرمند بودن سهراب را‬ ‫بیشتر نمایش دهند؛ وگرنه چه فرقی می کند که‬ ‫یک هنرمند ابتدا شاعر باشد یا نقاش‪ .‬اما بیایید‬ ‫شخصیت سهراب را به شکل دیگری واکاوی‬ ‫نماییم و خصوصیات منحصر به فرد شخصیتی‬ ‫او را جدا از هنرمند بودنش مورد تجزیه و تحلیل‬ ‫قرار دهیم‪ .‬به نظر شما اگر بگوییم سهراب سپهری‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫پیش از انکه نقاش یا شاعر باشد یک انسان بوده‬ ‫به بیراهه رفته ایم؟ انسان بودن نه به مفهوم‬ ‫اینکه شمایلی انسانی داشته و مانند ادمیزاد‬ ‫تکلم می کرده‪ ،‬قدرت تعقل داشته و می توانسته‬ ‫خوب و بد را تشخیص دهد‪ ،‬بلکه به این معنا که‬ ‫رفتار‪ ،‬گفتار و کردارش انسانی بوده و در مراودات‬ ‫اجتماعی خود انسانیت را سرلوحه عملکرد‬ ‫خویش قرار داده است‪ .‬برای روشن تر شدن انچه‬ ‫به ان اشاره شد بهتر است مثالی بیان کنیم‪.‬‬ ‫حتماً همه شما با شعر معروف«اب را گل نکنیم»‬ ‫سهراب اشنایی دارید و برای یکبار هم که شده‬ ‫یا ان را در کتابی خوانده اید و یا از زبان کسی‬ ‫شنیده اید‪ .‬سهراب در این شعر درباره اب چنین‬ ‫می گوید‪:‬‬ ‫اب را گل نکنیم‬ ‫در فرودست انگار‬ ‫کفتری می خورد اب‬ ‫یا که در بیشه دور سیره ای پر می شوید‬ ‫یا در ابادی کوزه ای پر می گردد‬ ‫اب را گل نکنیم‬ ‫شاید این اب روان می رود پای سپیداری تا‬ ‫فروشوید اندوه دلی‬ ‫دست درویشی شاید نان خشکیده فرو برده‬ ‫در اب‬ ‫زن زیبایی امد لب رود‬ ‫اب را گــل نکنیـــم‬ ‫روی زیبا دوبرابر شده است‬ ‫چه گوارا این اب‬ ‫چه زالل این رود‬ ‫مردم باال دست‬ ‫چه صفایی دارند‬ ‫چشمه هاشان جوشان‬ ‫گاوهاشان شیرافشان باد‬ ‫من ندیدم دهشان‬ ‫بی گمان پای چپرهاشان جا پای خداست‬ ‫ماهتاب انجا می کند روشن پهنای کالم‬ ‫بی گمان در ده باالدست چینه ها کوتاه است‬ ‫مردمش می دانند که شقایق چه گلی است‬ ‫بی گمان انجا ابی ابی است‬ ‫غنچه ای می شکفد‬ ‫اهل ده باخبرند‬ ‫چه دهی باید باشد‬ ‫کوچه باغش پر موسیقی باد‬ صفحه 20 ‫مردمان سر رود اب را می فهمند‬ ‫گل نکردنش‬ ‫ما نیز‬ ‫اب را گــل نکنیـــم‬ ‫سهراب در این شعر به هنرمندانه ترین حالت‬ ‫ممکن اب و اهمیت ان را با واژه ها به رشته تحریر‬ ‫در اورده و به سخن دیگر ان را نقاشی کرده است‪.‬‬ ‫به واژه ها و ترتیب قرارگرفتن انها در کنار هم دقت‬ ‫کنید‪ .‬تو گویی سهراب می دانسته که روزگاری‬ ‫فراخواهد رسید که مردم با معضل کم ابی‬ ‫مواجه می شوند؛ به همین دلیل جدا از منظور و‬ ‫مقصودی که می خواسته در روزگار خود به مردم‬ ‫نشان دهد تمام انچه که قرار بوده در اینده رخ‬ ‫دهد را نیز در شعرش بیان کرده است‪.‬‬ ‫همین تک مصرع کوتاه «اب را گل نکنیم»‬ ‫منظورش این است که شرایطی را مهیا نکنیم‬ ‫که استفاده از اب برایمان با سختی و مشکل‬ ‫مواجه شود‪ .‬به طوری که دیگر نتوانیم به راحتی‬ ‫ان را مورد استفاده قرار دهیم‪ .‬او دلیل گل نکردن‬ ‫اب را مواردی بیان کرده که در ادامه شعرش به‬ ‫انها اشاره می کند‪ .‬او می گوید‪ :‬اگر به فکر کفتری‬ ‫باشیم که می خواهد از ان اب بنوشد ان را گل‬ ‫نخواهیم کرد‪ ،‬اگر به فکر سیر ه ای باشیم که‬ ‫می خواهد پرهایش را در بیشه بشوید اب را گل‬ ‫نخواهیم کرد‪ ،‬اگر به فکر کوزه ای باشیم که قرار‬ ‫است در ابادی پر شود‪ ،‬اب را گل نخواهیم کرد‪.‬‬ ‫بیایید به فکر اندوه دلی باشیم که قرار است پای‬ ‫سپیداری توسط این اب شسته شود‪ ،‬بیایید به‬ ‫فکر نان خشکیده ای باشیم که قرار است درویش‬ ‫تهیدست از ان به عنوان غذا استفاده کند و به زن‬ ‫زیبایی فکر کنیم که امده لب رود و زیبایی خودش‬ ‫را در اب در حال گذر نظاره می کند‪ .‬سهراب سپس‬ ‫تیر خالصش را به مخاطب می زند و از زاللی و‬ ‫پاکی ابی می گوید که در طول شعرش از همگان‬ ‫می خواهد ان را گل نکنند‪ .‬در واقع هدف سهراب‬ ‫از سرودن این شعر تنها این نیست که بگوید اب‬ ‫را گل الود نکنیم بلکه او می خواهد بیان کند که‬ ‫شرایطی را ایجاد نکنیم که اب‪ ،‬این مایه حیات‬ ‫به صورتی در اید که دیگر قابل استفاده نباشد‪،‬‬ ‫شرایطی را ایجاد نکنیم که اب به همه موجوداتی‬ ‫که استفاده از ان حق طبیعی انهاست‪ ،‬نرسد‪ .‬در‬ ‫یک کالم سهراب می خواهد بیان کند که اب از‬ ‫اهمیت منحصربه فردی برخوردار است که باید‬ ‫همه هم و غم خودمان را به کار بگیریم تا از ان‬ ‫مواظب کنیم چرا که زندگی ما به ان بستگی دارد‪.‬‬ ‫سهراب در ادامه به مدینه فاضله یا اجتماعی اشاره‬ ‫می کندکه قدر اب را دانسته اند و از ان به بهترین‬ ‫وجه ممکن استفاده می کنند‪ .‬مدینه فاضله ای‬ ‫که داشتن ان را مدیون استفاده درست از اب‬ ‫هستند‪ .‬انجا که می گوید «به گمانم انجا ابی ابی‬ ‫است» می خواهد بگوید که هیچ کسی در انجا‬ ‫اب را گل نمی کند‪ .‬با تمام این تفاسیر و شاید با‬ ‫شناختی که سهراب از انسانها دارد او رسیدن به‬ ‫این مدینه فاضله را کار راحتی نمی داند و ان را‬ ‫رویایی قلمداد می کند و می گوید‪« :‬چه دهی باید‬ ‫باشد‪ /‬کوچه باغش پر موسیقی باد‪ /‬مردمان سر‬ ‫رود اب را می فهمند‪ /‬گل نکردنش ما نیز‪ /‬اب را‬ ‫گــل نکنیـــم»‬ ‫البته سهراب سپهری در بخش های دیگری از‬ ‫شعرهایش درباره اب سخن گفته است که به‬ ‫برخی از انها اشاره می کنیم‪.‬‬ ‫ دوستانی بهتر از اب روان‬‫ روی اگاهی اب روی قانون گیاه‬‫ کعبه ام بر لب اب‬‫ اب بی فلسفه می خوردم‬‫ مسجدی دور از اب‬‫ و بزی از خزر نقشه جغرافی اب می خورد‬‫ اب پیدا بود عکس اشیا در اب‬‫ سمت مرطوب حیات (اشاره به اهمیت اب برای‬‫ادامه حیات)‬ ‫ اب را دیدم خاک را دیدم‬‫ زندگی اب تنی کردن در حوضچه اکنون است‬‫ تور در اب بیندازیم و بگیریم طراوات را از اب‬‫سهراب شاعری است که می نشیند لب حوض‬ ‫و گردش ماهی ها را در اب نظاره می کند و پر از‬ ‫سایه برگی می شود که در اب افتاده است‪ .‬تمام‬ ‫انچه در شعرهای سهراب سپهری درباره اب‬ ‫وجود دارد که بخش کوچکی از ان را ما متوجه‬ ‫می شویم و بخش اعظم ان در سایه قرار دارد در‬ ‫برخی از نقاشی های این هنرمند نیز وجود دارد‪.‬‬ ‫او در نقاشی هایی که با موضوع اب مرتبط است‬ ‫تصویر ماهی هایی را کشیده که مشغول شنا‬ ‫کردن در اب هستند‪ .‬در تابلوی دیگری که از این‬ ‫هنرمند به یادگار مانده تصویر زنی را می بینیم‬ ‫که در تشتی در حال شستن رخت و لباس است‪.‬‬ ‫او در نقاشی دیگری تصویر کالغی را کنار گلی‬ ‫شماره هشتم‬ ‫کشیده که در زمستان در کنار جوی ابی قرار‬ ‫دارند در حالیکه اطرافشان را برف پوشانده اند‪.‬‬ ‫سهراب نقاشی دیگری دارد که در ان گل های‬ ‫ابی در حالیکه درون و بیرون اب قرار دارند به‬ ‫نمایش گذاشته شده اند‪ .‬او همچنین در نقاشی‬ ‫دیگری چند میوه را در کنار یک لیوان و ظرف‬ ‫دیگری که به نظر می رسد درون ان نیز اب باشد‬ ‫نشان داده است‪.‬‬ ‫گرچه به یقین می توان ادعا کرد انچه در این متن‬ ‫اورده شد تنها پاره خطی از تفکر ابی سهراب‬ ‫سپهری در افرینش اثار هنری ست که او خلق‬ ‫کرده است اما تمام اینها نشان می دهند که‬ ‫سهراب فلسفی ترین دیدگاه را درباره اب داشته و‬ ‫به گونه ای درباره ان می اندیشیده که کمتر کسی‬ ‫می اندیشد‪.‬‬ ‫اگر خوب بنگریم بررسی نگاه سهراب سپهری‬ ‫به موضوع اب ما را به تفکری عمیق درباره‬ ‫اصلی ترین مایه حیات رهنمون می کند‪ .‬تفکری‬ ‫که اگر در ذهنمان شکل گیرد بی شک ما را در‬ ‫مسیری می اندازد که زین پس شرایطی را پدید‬ ‫اوریم که با کمبود معضل اب روبرو نشویم‪.‬‬ ‫سهراب در شعرها و نقاشی هایش چگونگی رفتار‬ ‫با اب را به انسانها نشان می دهد و به انان می گوید‬ ‫که اگر با اب انطور که شایسته اش است برخورد‬ ‫نکنیم دود ان به چشم خودمان خواهد رفت‪.‬‬ ‫در پایان این گزارش متذکر می شویم که بسیاری‬ ‫از انسانها پس از پایان رفتار اشتباهی که سالیان‬ ‫دراز ان را مرتکب شد ه اند می گویند‪« :‬ای‬ ‫کاش کسی بود که راه را به ما نشان می داد تا به‬ ‫اشتباهاتمان پی برده و درصدد جبران باشیم»‬ ‫حال سهراب حداقل این امکان درباره استفاده‬ ‫درست و مناسب از اب را برای تک تک ما فراهم‬ ‫اورده‪ ،‬راه را از بیراه نشان داده و البته عاقبت و اخر‬ ‫مصرف بی رویه اب را نیز برایمان به تصویر کشیده‬ ‫است‪ .‬حال ماییم که یا باید مسیری را که او نمایان‬ ‫کرده پی بگیریم تا به سرمنزل مقصود برسیم و‬ ‫یا بی توجه به اِلمان هایی که این هنرمند برای ما‬ ‫به تصویر کشیده به رفتار نادرست خودمان درباره‬ ‫مصرف نادرست اب ادامه دهیم‪ .‬یادمان باشد که‬ ‫اگر مسیر دوم را انتخاب کنیم ممکن است در ابتدا‬ ‫اسودگی هایی برایمان رقم بخورد اما قطع به یقین‬ ‫در ادامه مسیر با مشکالتی مواجه خواهیم شد که‬ ‫تمامی نخواهند داشت‪.‬‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪21‬‬ صفحه 21 ‫گزارش‬ ‫پرونده ویژۀ این شماره‪:‬‬ ‫کمابی‬ ‫هادی ممنونی‪:‬‬ ‫تمایل کشاورزان‬ ‫در استفاده از ادوات سنتی‬ ‫احمد حضرتی‬ ‫شرکت سرام صنعت اریاز بیش از دو دهه تجربه در زمینه ماشین سازی دارد که در مشهد واقع است‪ .‬این شرکت بیش از ‪ ۱۵۰‬نوع از‬ ‫ماشین االت صنعتی را طراحی و تولید کرده که قابل رقابت با محصوالت مشابه خارجی ان است‪ .‬به این بهانه با ممنونی مدیرعامل شرکت‬ ‫سرام صنعت اریاز درباره ماشین االت صنعتی و کشاورزی گفتگو کردیم که می خوانید‪.‬‬ ‫مدیرعامل شرکت سرام صنعت اریاز در خصوص‬ ‫کشاورزی در ایران اظهار کرد‪ :‬کشاورزی ایران‬ ‫متاسفانه هنوز با مشکالت زیادی روبروست و با‬ ‫توجه به اینکه در دنیا با پیشرفت های زیادی به‬ ‫وجود امده‪ ،‬ایران هنوز از این پیشرفت جامانده‬ ‫است‪ .‬به طور مثال درزمینه ماشین االت‪ ،‬ایران از‬ ‫همان روش های بسیار سنتی برای اماده سازی‬ ‫زمین استفاده می کنند و با صرف وقت و انرژی‬ ‫زیاد خاک ورزی نامطلوبی انجام می دهند و جهاد‬ ‫کشاورزی در امر اموزش با توجه به کارهای زیادی‬ ‫که انجام داده متاسفانه خروجی قابل قبولی‬ ‫‪22‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫نداشته و کشاورزان تمایل به استفاده از همان‬ ‫ادوات مرسوم و سنتی دارند‪.‬‬ ‫وی افزود‪ :‬شرکت های تولیدی ادوات کشاورزی‬ ‫نیز پیشرفت های بسیار اندکی در این خصوص‬ ‫داشته و تولیدات به روز و هماهنگ با خارج از‬ ‫این مرزها را نداشته اند اما شرکت های کوچکی‬ ‫هستند که فعالیت های خاصی انجام می دهند که‬ ‫جا دارد حمایت از ان ها از طریق جهاد کشاورزی‬ ‫و کشاورزان به عمل بیاید‪.‬‬ ‫هادی ممنونی ادامه داد‪ :‬نقش جهاد کشاورزی‬ ‫در امر توسعه و پیشرفت بسیار حائز اهمیت‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫است که می تواند با ارائه تسهیالت ارزان و ترویج‪،‬‬ ‫ماشین االت جدیدی که در داخل تولید می شوند‬ ‫را به کشاورزان معرفی کرده و شرایط فروش و ارائه‬ ‫خدمات جدید را برای تولیدکننده و کشاورزان‬ ‫فراهم اورد که متاسفانه در این مورد بسیار ضعیف‬ ‫عمل کرده اند و بعضاً با قوانین دست و پاگیر شرایط‬ ‫ارائه این خدمات را سخت تر کرده و درنهایت منجر‬ ‫به نارضایتی خواهد شد‪.‬‬ ‫مدیرعامل شرکت ادوات کشاورزی صدرا ادامه‬ ‫داد‪ :‬ماشین های پیشرفته روز اروپا توانایی های‬ ‫بسیاری در زمینه اماده سازی و کاشت و برداشت‬ صفحه 22 ‫محصوالت کشاورزی دارند که با انرژی کمتری‬ ‫می توانند عملکرد مطلوب تری نسبت به حالت‬ ‫سنتی به وجود اورند؛ به طور مثال ماشین های‬ ‫مرکبی که تولید کرده اند را می توان مثال خوبی‬ ‫دانست که با یک بار تردد در زمین قادراست ان‬ ‫زمین را اماده کشت کرده و بافت های زمین را با‬ ‫حفظ مواد الی اماده سازی کند‪.‬‬ ‫ممنونی اضافه کرد‪ :‬این امر در ایران از طریق‬ ‫مهندسی معکوس و خالقیتی که بعضی شرکت ها‬ ‫دارند می تواند اتفاق بیفتد و دستگاه های جدید‬ ‫را متناسب با شرایط زمین های موجود در اقصی‬ ‫نقاط ایران طراحی و تولید کرد‪.‬‬ ‫مدیرعامل شرکت سرام صنعت اریاز گفت‪:‬‬ ‫اما ترویج و تبلیغ این کارهای جدید را جهاد‬ ‫کشاورزی پس از بررسی و کار کارشناسی شده‬ ‫باید به عهده گیرد و معرفی این کار جدید را‬ ‫به کشاورزان محول کند؛ چون مرکز اعتماد‬ ‫کشاورزان جهاد کشاورزی است و تایید و تاکید‬ ‫کارشناسان جهاد کشاورزی را بهتر باور دارند‪ .‬اگر‬ ‫این امر صورت پذیرد شرکت ها در خصوص ارائه‬ ‫محصول خود و کارهای جدید پویایی و خالقیت‬ ‫بهتری از خود نشان می دهند و باعث پیشرفت‬ ‫شغلی و ایجاد زمینه بیشتر در امر اشتغال می شود‪.‬‬ ‫ممنونی عنوان کرد‪ :‬دولت می تواند در این نوع‬ ‫پیشرفت ها کمک های بسیاری برای شرکت ها‬ ‫و تولیدات کشاورزی انجام دهد؛ به طور مثال‬ ‫ایجاد نمایشگاه های کوچک و رایگان در محل‬ ‫مراکز جهاد کشاورزی و همکاری بخش ترویج و‬ ‫مکانیزاسیون با این نوع شرکت ها که نتیجه این‬ ‫کار‪ ،‬به وجود امدن محصول باکیفیت کشاورزی‬ ‫است و البته کاهش هزینه های گزاف در بخش های‬ ‫مختلف کشاورزی را باعث شود و یا وقتی دستگاه‬ ‫جدیدی توسط یک شرکت تولید می شود را از‬ ‫تولیدکننده خریداری کند و در اختیار شرکت های‬ ‫حمایتی جهاد کشاورزی قرار دهد تا کشاورزان از‬ ‫این طریق از دستگاه های مدرن استفاده کنند‪.‬‬ ‫مدیرعامل شرکت ادوات کشاورزی صدرا ادامه‬ ‫داد‪ :‬یکی از علت ها و عوامل پیشرفت کشورهای‬ ‫پیشرفته حمایت دولت و کشاورزان از صنعت‬ ‫داخلی شان است و تولیدکنندگان دغدغه فروش‬ ‫و نوسانات شک اور قیمتی بازار را ندارند و فقط به‬ ‫تولید باکیفیت و ارائه خدمات نوین می اندیشند و‬ ‫این یعنی رمز موفقیت‪.‬‬ ‫اموزش شهروندی‬ ‫تا فرهنگ شهروندی‬ ‫سعید الجوردی مدیر روابط عمومی فرهنگسرای‬ ‫رازی و فعال رسانه ای ‪ -‬با سطح کنونی زندگی‬ ‫شهروندی از توجه به فرهنگ شهروندی و‬ ‫اموزش های مرتبط با ان نمی توان غافل شد‪ .‬مقوله‬ ‫فرهنگ و تغییرات بنیادین همراه ان مقوله ای‬ ‫نیست که بتوان در روزگار فعلی ان را نادیده‬ ‫گرفت و باید برای ان تدابیر مناسب و متناسبی‬ ‫اندیشیده شود‪.‬‬ ‫با سطح کنونی زندگی شهروندی از توجه به‬ ‫فرهنگ شهروندی و اموزش های مرتبط با ان‬ ‫نمی توان غافل شد‪ ،‬مقوله فرهنگ و تغییرات‬ ‫بنیادین همراه ان مقوله ای نیست که بتوان در‬ ‫روزگار فعلی ان را نادیده گرفت و باید برای ان‬ ‫تدابیر مناسب و متناسبی اندیشیده شود‪.‬‬ ‫شهروندی‪ ،‬مجموعه گسترده ای از هنجارها و‬ ‫رفتارهای فردی و اجتماعی متناسب جامعه‬ ‫امروزی است که گرچه در رده رفتارهای فردی‬ ‫قرار داده می شود ولی دارای تاثیرات بس گسترده‬ ‫بر وضعیت اجتماعی است‪.‬‬ ‫مقوله شهروندی زمانی تحقق می یابد که افراد‬ ‫جامعه از حقوق مدنی و اجتماعی مناسب برخوردار‬ ‫و به فرصت های الزم دسترسی داشته باشند و‬ ‫هر یک در برابر حقوق اجتماعی خود مسئولیت‬ ‫اجتماعی متناسب را در حوزه مورد مشارکت در‬ ‫راستای اداره بهتر جامعه شهری بر عهده بگیرند‪.‬‬ ‫دراین بین رابطه شهروندی شکل می گیرد و اداره‬ ‫جامعه به بهترین شکل ممکن انجام می شود‪.‬‬ ‫نکته مهم شناخت این حقوق و تکالیف است‬ ‫که منجر به ایجاد رابطه شهروندی می شود‬ ‫به طوری که هرچه حقوق و تکالیف همسنگ تر و‬ ‫در تبیین ان شفافیت بیشتری به کاررفته باشد‬ ‫جامعه از حالت متعادل تر و ارام تری برخوردار‬ ‫است و بستر توسعه فراهم تر می شود‪.‬‬ ‫در این میان نقش اموز ش های شهروندی را‬ ‫نمی توان نادیده گرفت به طوری که می توان ان را‬ ‫بنیان و بستر الزم برای فرهنگ شهروندی نامید‪.‬‬ ‫به عبارت دیگر اموزش شهروندی‪ ،‬نظامی قانونمند‬ ‫و منظم برای نهادینه سازی و انتقال مفاهیم مرتبط‬ ‫با حقوق و تکالیف به شهروندان بر اساس کرامت‬ ‫انسانی است‪ ،‬الزم به ذکر است که در جامعه فعلی‬ ‫شماره هشتم‬ ‫ما که ارزش های اسالمی از اصول الینفک زندگی‬ ‫روزمره است حقوق و تکالیف اجتماعی باید عالوه‬ ‫بر کرامت انسانی منطبق بر اصول دین اسالم‬ ‫باشد که این مهم باید بستر و زمینه اموزش های‬ ‫شهروندی باشد‪.‬‬ ‫اموزش های شهروندی مبتنی بر یک سه ضلعی‬ ‫شهروند‪ ،‬فضاهای شهری و مدیران شهری است‬ ‫که برقراری توازن همه جانبه در این سه ضلعی‬ ‫منجر به دستیابی به الگوی صحیح رفتاری در‬ ‫اصول شهروندی و درنهایت دستیابی به فرهنگ‬ ‫شهروندی است‪.‬‬ ‫ازانجاکه در زندگی شهرنشینی دیدگا ه ها و‬ ‫ارزش ها و مدالیته های زندگی شهری بر مفاهیم‬ ‫توسعه پایدار سایه افکنده‪ ،‬مدیران و برنامه ریزان‬ ‫شهری در راستای اموزش های شهروندی نیازمند‬ ‫دیدگاه های جامع و تحقیق محور هستند و به بیانی‬ ‫دیگر هرگونه رهیافت در این حوزه باید متناسب با‬ ‫تحلیلی دقیق از تغییرات سریع زندگی شهرنشینی‬ ‫باشد تا منجر به تعالی فرهنگ شهروندی شود‪.‬‬ ‫کالم اخر اینکه فرهنگ شهروندی درواقع قسمتی‬ ‫از فرهنگ فردی است که در تناسب با مفهوم‬ ‫زندگی شهری و ارتباطی شهروندان شکل گرفته و‬ ‫نباید از این نکته غافل شد که اموزش شهروندی‬ ‫باید در راستای ارتقای این فرهنگ باشد و هرگونه‬ ‫برنامه مدیریتی در زمینه این اموزش ها باید با‬ ‫ارزیابی کاملی از بازخوردها و نمودهای ان در‬ ‫سطح جامعه باشد تا چنانچه نیاز به ایجاد تغییراتی‬ ‫متناسب با شرایط بود این تغییرات در اسرع وقت و‬ ‫با کمترین بازخورد منفی اعمال شود‪.‬‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪23‬‬ صفحه 23 ‫یادداشت‬ ‫غصه های همیشه نو‬ ‫یوسف خاکیان‬ ‫در طول مدتی که با صدای خاک همکاری‬ ‫می کنم انچه بیش از هم ه در مطالعات و گفتگوها‬ ‫و فیلم های مرتبط با مسائل کشاورزی رصد‬ ‫کرده ام گالیه ها و شرح حال مشکالتی بوده که‬ ‫کشاورزان‪ ،‬باغداران و حتی برخی مسئوالن‬ ‫که کارشان مرتبط با موضوعات کشاورزی بوده‬ ‫مطرح کرده اند‪ .‬البته نه اینکه ذره بین بردارم و‬ ‫در میان زمین های کشاورزی دنبال مشکالت‬ ‫مزرعه داران بگردم تا ان را بولد کنم و شیپور به‬ ‫دست بگیرم و اعالم کنم که مشکالت کشاورزان‬ ‫زیاد است؛ نه‪ .‬انچه من در تحقیقات و گفتگوهایم‬ ‫به دنبالش بودم این بود که پیشرفت و مدرنیته‬ ‫شدن کشاورزی در ایران را معرفی کنم و بگویم‬ ‫که کشاورزی و باغداری در ایران به نسبت سایر‬ ‫بخش ها از پیشرفت های قابل توجهی برخوردار‬ ‫بوده اما انچه نصیبم شد گالیه ها و دلخوری هایی‬ ‫بود که کشاورزان از برخی مسئوالن داشتند‪.‬‬ ‫‪24‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫گالیه هایی مانند کمبود اب‪ ،‬نداشتن امکانات‬ ‫برای کشت و کار‪ ،‬مدرن نبودن وسایل و امکانات‬ ‫کشاورزی و ‪...‬؛ اما انچه بیش از هر چیز شامل درد‬ ‫دل های مزرعه داران بود عدم توجه مسئوالن‬ ‫به مشکالتی می شد که سا ل هاست گریبان‬ ‫کشاورزان را گرفته و انگار که خیال رها کردن‬ ‫هم ندارد‪ .‬از باغدارانی که مجبور بودند گیالس‪،‬‬ ‫گردو‪ ،‬پسته و مرکباتشان را به قیمتی بسیار‬ ‫ناز ل تر از قیمتی که محصولشان می ارزد به‬ ‫دالالن و واسطه ها بفروشند و درواقع هیچ چیز‬ ‫هم نصیبشان نشود تا کشاورزانی که مجبور‬ ‫بودند برای خرید بذر‪ ،‬قرض کنند تا بتوانند‬ ‫محصولی تولید کنند که تازه ا ن هم نصف‬ ‫بیشترش سهم پرداخت قرض هایی می شد که‬ ‫ماه ها پیش برای خرید بذر گرفته بودند‪ .‬کاش‬ ‫تراژیک بودن قضیه به همین جا ختم می شد‪.‬‬ ‫برخی از کشاورزان بودند که تازه همین هم‬ ‫نصیبشان نمی شد و هرچه دراورده بودند یکجا‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫می دادند بابت قرض های گذشته و گاهی حتی‬ ‫یک چیز هم بدهکار می شدند و زمینشان را بابت‬ ‫بقیه بدهی ها می دادند و راهی شهر می شدند‬ ‫و این گونه می شد که روستا از سکنه خالی تر‬ ‫می شد‪.‬‬ ‫از گالیه های کشاورزان و باغداران که گذر‬ ‫می کردم می رسیدم به مسئوالنی که دلسوزانه‬ ‫دوست داشتند وضعیت کشاورزان بهتر شود‬ ‫و بتوانند زندگی راحتی داشته باشند‪ .‬در این‬ ‫رهگذر هم از هیچ تالشی فروگذار نمی کردند‬ ‫اما تالششان هر چه بیشتر می شد کمتر نتیجه‬ ‫می داد‪ .‬این اندوه ها از سوی ادم هایی که در طول‬ ‫عمرم حتی یکبار هم ندیده بودمشان قلبم را‬ ‫به درد می اورد و به این می اندیشیدم که من‬ ‫چه کاری می توانم برای این مردم انجام بدهم‪.‬‬ ‫برای هندوانه کاری که یا باید هندوانه هایش‬ ‫را به ارزان ترین قیمت به دالالن می فروخت‬ ‫یا می نشست لب جاده به انتظار رهگذرانی که‬ صفحه 24 ‫می امدند و رد می شدند و خداخدا می کرد که‬ ‫یکی شان روی ترمز بزند و از او چند هندوانه‬ ‫بخرد که اگر از بین دوراهی که جلوی پایش بود‬ ‫اولی را انتخاب می کرد به اندازه ای که کار کرده‬ ‫بود دستمزد دریافت نمی کرد و اگر دومی را‬ ‫پی نبودن مشتری را به تنش‬ ‫انتخاب می کرد باید ِ‬ ‫می مالید و اگر این موضوع به واقعیت می پیوست‬ ‫تمام هندوانه هایش از بین می رفت و زحمتش‬ ‫بر باد فنا بود‪ .‬برای کشاورزی که دست هایش از‬ ‫دسته بیل پینه بسته بود و به خاطر اینکه پول‬ ‫نداشت تا هزینه اجاره بیل مکانیکی را بدهد‬ ‫مجبور بود یک سال صبر کند تا پول دستش‬ ‫بیاید و تازه هرچه را هم که داشت خرج زمینش‬ ‫می کرد و کمترین بهره نصیبش می شد‪ .‬از زنی‬ ‫که یکه و تنها چادر به کمر می بست و تا زانو در‬ ‫اب فرومی رفت تا روزی خودش را از دل خاک و‬ ‫اب به دست اورد و پنجاه سالش نشده رماتیسم‬ ‫می گرفت اما چون دغدغه نان داشت با همان‬ ‫درد دهشتناک دوباره سر زمین می رفت و ‪...‬‬ ‫این ها همه در حالی بود که برای به روز بودن‪،‬‬ ‫مجبور بودم سایت های خارجی مرتبط با‬ ‫کشاورزی را هم مرور کنم و هرچه مقاله‬ ‫دستم می امد ترجمه کرده و بخوانم تا بدانم‬ ‫اوضاع کشاورزان در جاهای دیگر دنیا چگونه‬ ‫است‪ .‬با این کار دریافتم که کشاورزی سنتی‬ ‫و قدیمی که شامل بیل و بیلچه و چکمه و‬ ‫خاک و گل می شد سالیان درازی است که‬ ‫منسوخ شده و کشاورزی مدرن جای ان را‬ ‫گرفته است‪ .‬دریافتم که کشاورزان کشورهای‬ ‫پیشرفته بهترین‪ ،‬مدرن ترین و به صرفه ترین‬ ‫ماشین االت را در اختیار دارند و به وسیله ان ها‬ ‫کار می کنند و کار دست درزمینه ا ن ها در‬ ‫کمترین اندازه ممکن است‪ .‬دریافتم که همین‬ ‫کشورهای دور و اطراف خودمان سال هاست‬ ‫که به تحقیق و پژوهش درباره کشاورزی و‬ ‫باغداری پرداخته اند و متدها و روش هایی را‬ ‫که کشورهای پیشرفته در پیش گرفته بودند‬ ‫را در کشور خودشان پیاده می کردند‪ .‬ان ها‬ ‫با فرستادن دانشجویان و کارشناسان رشته‬ ‫کشاورزی به کشورهای پیشرفته علم روز دنیا‬ ‫را موبه مو از ان ها می اموختند و تمام ان را‬ ‫قدم به قدم در کشور خودشان پیاده می کردند‬ ‫و چند سال ثمر ه اش را می دیدند‪ .‬دریافتم‬ ‫که در انجا مسئوالنی که برای امور کشاورزی‬ ‫انتخاب می شوند انسان های دلسوزی بودند‬ ‫که تنها دغدغه شان مدرنیته کردن کشاورزی‬ ‫و بهبود شرایط زندگی کشاورزان سرزمینشان‬ ‫بود‪ .‬دریافتم که کشاورزی و مسائل مرتبط با‬ ‫این رشته در کشورهای دیگر‪ ،‬ان قدر پیشرفت‬ ‫کرده که حتی بسیاری از مردم از سراسر دنیا به‬ ‫ان کشورها می روند تا حظ بصری از محصوالتی‬ ‫(مث ً‬ ‫ال گل های کشور هلند) که ان ها تولید کرده‬ ‫بودند‪ ،‬ببرند‪.‬‬ ‫با مقایسه این دو مقوله (یعنی انچه درباره‬ ‫کشاورزی در سرزمین من اتفاق می افتاد و انچه‬ ‫درباره کشاورزی و کشاورزان در کشورهای‬ ‫دیگر رخ می داد) به این فکر فرورفتم که چرا‬ ‫اوضاع واحوال ان ها ان گونه است و اوضاع واحوال‬ ‫ما این گونه؟ بچه که بودم پدربزرگم با بیل و‬ ‫چکمه‪ ،‬صبح تا شب سر زمین کار می کرد و االن‬ ‫هم که بزرگ شدم پدرم با بیل و چکمه صبح تا‬ ‫شب سر زمین کار می کند‪ .‬این در حالی ست که‬ ‫بیش از ‪ 40‬سال فاصله از کودکی تا میانسالی من‬ ‫گذشته اما پدرم با همان وسایل و امکانات اولیه‪،‬‬ ‫همان کاری را سر زمین می کند که روزگاری‬ ‫پدربزرگم می کرد‪.‬‬ ‫شاید پیش از انکه همکاری ام را با صدای خاک‬ ‫اغاز کنم وقتی به پدرم نگاه می کردم هیچ اتفاقی‬ ‫در درونم رخ نمی داد اما از هنگامی که با این‬ ‫نشریه همکاری می کنم وقتی به پدرم می نگرم‬ ‫اتفاقات بی شماری در درونم رخ می دهد‪ .‬من‬ ‫تنها خستگی شبانه پدر و پدربزرگم را نمی بینم‬ ‫بلکه خستگی تمام کشاورزان و مزرعه دارانی‬ ‫را می بینم که سالیان دراز یا سر زمین های‬ ‫شماره هشتم‬ ‫خودشان کار کرده اند و یا سر زمین های دیگران؛‬ ‫اما دست اخر کمترین سود نصیبشان شده است‪.‬‬ ‫سمتشان هم که می روی می پرسی از زندگی ات‬ ‫راضی هستی‪ ،‬همه شان حرف خدابیامرز‬ ‫پدربزرگم را می زنند و می گویند‪« :‬خدا رو شکر‪.‬‬ ‫خدا روزی رسونه» این ها ارزوهای فروخفته‬ ‫مردان و زنانی است که سال های سال شغل ابا‬ ‫و اجدادی شان را ادامه دادند و هیچ دم نزدند‪.‬‬ ‫انچه ان ها می خواستند مقداری «وام» بود که‬ ‫به وسیله ان بتوانند رونق کمی در کارشان ایجاد‬ ‫کنند‪ .‬وقتی در گفتگوهایم با ان ها از «یارانه»‬ ‫ای که دولت به ا ن ها می دهد می پرسیدم‬ ‫تمامشان یک جمله می گفتند‪« :‬کدام یارانه؟‬ ‫ما که نگرفتیم‪ ».‬تمامشان از جهاد کشاورزی و‬ ‫مسئوالن دولتی گالیه مند بودن که کاری برای‬ ‫بهبود شرایط ا ن ها نمی کنند‪ .‬اندو ه هایشان‬ ‫بسیار بود اما مقال و مجال نوشتن اندوه ایشان‬ ‫در صدای خاک اندک است‪.‬‬ ‫پس از تمام این فراز و نشیب هایی که در‬ ‫طول مدت همکاری ام با صدای خاک داشتم‪،‬‬ ‫دریافتم که غصه های کشاورزان و مزرعه داران‬ ‫و باغداران بااینکه سال هاست در دلشان تلنبار‬ ‫شده و به قول معروف بوی کهنگی می دهد اما‬ ‫چون هیچ کس به خواسته هایشان توجهی‬ ‫نکرده و امال و ارزوهای کوچکشان را براورده‬ ‫نساخته همیشه بوی نویی می دهد؛ مثل نوروزی‬ ‫که هرسال می اید و لباس های کهنه شان را‬ ‫می پوشند تا نشان دهند که سال را نو کرده اند؛‬ ‫مثل جیب هایشان که تنها سه چهار ماه از دوازده‬ ‫ماه سال‪ ،‬پولی درونشان پیدا می شود؛ مثل‬ ‫دیوارهای کاه گلی ترک خورده خانه شان که سوز‬ ‫و سرما از الی ان به درون می امد و همیشه به‬ ‫غرغر بچه هایشان که سردمان است می گفتند‬ ‫«پول دستم بیاید دیوارها را درست می کنم» اما‬ ‫هیچ خبری نمی شد؛ مثل ‪...‬‬ ‫بگذریم که انگار برخی زخم ها هیچ وقت خیال‬ ‫خوب شدن ندارند‪.‬‬ ‫تنها کاری که در پایان این نوشتار از دستم‬ ‫برمی اید این است که ارزو کنم کشاورزان‬ ‫اوضاعشان بهتر شود‪ .‬مسئوالن به ان ها وام‬ ‫بدهند‪ ،‬یارانه بدهند و کمکشان کنند تا اوضاع‬ ‫اقتصادی شان بهتر شود و کارشان رونق یابد و‬ ‫غصه هایشان دیگر بوی نویی ندهد‪.‬‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪25‬‬ صفحه 25 ‫گزارش‬ ‫انواع خاک مناسب‬ ‫برای درختان‬ ‫خاک مناسب سیب‪ :‬سیب درخت پرتوقع‬ ‫است که ریشه های ان در سطح گسترش زیادی‬ ‫دارد؛ بنابراین خاک باید حاصلخیز و ازلحاظ مواد‬ ‫الی غنی و قابلیت نفوذ ان نیز خوب باشد‪ .‬روی این‬ ‫اصل‪ ،‬خاک های شنی‪ -‬رسی را انتخاب می کنند؛‬ ‫به شرطی که کودهای دامی و مواد الی به خوبی‬ ‫تقویت شده باشد‪ .‬در خا ک های ضعیف رشد‬ ‫سالیانه شاخه ها کم و برگ ها کوچک به رنگ سبز‬ ‫کم رنگ یا مایل به زرد درمی اید و ریزش میوه ها‬ ‫زیاد و میوه ها ریز است‪ .‬درخت سیب در اب وهوای‬ ‫مرطوب بهتر رشد می کند‪ .‬اکثرا ً درخت سیب در‬ ‫نقاط خنک و رو به شمال که برای درختان دیگر‬ ‫مناسب نیست‪ ،‬کاشته می شود‪.‬‬ ‫خاک مناسب گالبی‪ :‬درخت گالبی از‬ ‫درخت هایی است که نسبت به نوع خاک خیلی‬ ‫مشکل پسند است‪ .‬برای اینکه میوه خوب بدهد‬ ‫بیشتر به خاک قابل نفوذ در قشر زیرین نیاز دارد‪.‬‬ ‫خاک نباید اهک فراوان داشته باشد‪ .‬درخت گالبی‬ ‫خاک های رسوبی و زمین های توربی که عمل امده‬ ‫باشند و زمین هایی با خاک دستی را دوست دارد‪.‬‬ ‫خاک مناسب هلو‪ :‬درصورتی که طبقه ای‬ ‫غیرقابل نفوذ در خاک تحت االرض وجود دارد‪،‬‬ ‫نباید اقدام به کشت هلو نمود‪ .‬چنانچه خاک های‬ ‫سنگین با کود دامی و کود سبز اصالح شوند و‬ ‫‪26‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫قابلیت نفوذشان زیاد شود‪ ،‬می توان اقدام به کشت‬ ‫نمود‪ .‬در موقع درخت کاری در منطقه ای که دارای‬ ‫انواع اراضی است‪ ،‬معموالً اراضی بسیار سبک را‬ ‫به کشت هلو اختصاص می دهند‪ .‬هلو را در زمین‬ ‫نم دار و عمیق بیشتر روی پایه الو و درزمینه کم‬ ‫قوت‪ ،‬روی پایه زردالو پیوند می زنند‪.‬‬ ‫خاک مناسب زردالو‪ :‬زردالو در خاک های‬ ‫سبک تا متوسط ازنظر بافت‪ ،‬رشد بهتری دارد‪.‬‬ ‫خاک باید عمیق‪ ،‬قابل نفوذ به اب و تهویه خوب‬ ‫باشد‪ .‬خاک های سرد و متراکم رسی برای کشت و‬ ‫کار این درخت مناسب نیست‪ .‬همچنین در مناطقی‬ ‫که سطح اب تحت االرض باالست‪ ،‬باید از کشت‬ ‫این درخت خودداری شود؛ زیرا نسبت به اب زیاد‬ ‫در خاک حساسیت نشان می دهد‪ .‬درخت زردالو‬ ‫بیشتر در خاک های عمیق و کم رطوبت و سبک بارور‬ ‫می شود‪ .‬درزمین مرطوب از بدنه و شاخه درخت‬ ‫صمغ تراوش می کند‪ .‬درخت زردالو در زمینی که‬ ‫خاکش گرم و کمی اهک دار بوده و مرطوب نباشد‪،‬‬ ‫میوه بهتری می دهد‪ .‬خاک محل کاشت زردالو باید‬ ‫حدود ‪ 30‬متر عمق داشته باشد‪ .‬اگر خاک زهکشی‬ ‫خوبی داشته باشد‪ ،‬مقدار زیاد اهک در خاک‬ ‫تاثیری روی رشد درخت نخواهد داشت‪.‬‬ ‫خاک مناسب الو‪ :‬به طورکلی خاک های‬ ‫عمیق شنی لومی با زهکش خوب و عاری از شوری‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫و قلیایی برای الو مطلوب است‪ .‬خاک های غنی‬ ‫از پتاس ترجیح دارد؛ زیرا نیاز به پتاس در الوها‬ ‫بیشتر است‪.‬‬ ‫خاک مناسب گیالس‪ :‬در خاک های سنگین‬ ‫و بدون زهکشی نتیجه مطلوبی ازنظر میوه دهی‬ ‫عاید نخواهد شد‪ .‬در کشت گیالس خاک باید‬ ‫عمیق‪ ،‬حاصلخیز و دارای قابلیت نفوذ خوبی باشد‪.‬‬ ‫برای حفظ حاصلخیزی خاک باید علف های دور‬ ‫درخت به خوبی زده شود و در زمستان با کودهای‬ ‫شیمیایی و کود پوسیده دامی خاک تقویت گردد‪.‬‬ ‫خاک مناسب خرما‪ :‬خرما به شوری و‬ ‫خشکی خاک مقاوم است و در انواع خاک ها قادر به‬ ‫زندگی است؛ باوجوداین بعضی از گونه ها خاک های‬ ‫سنگین و پاره ای دیگر خاک های سبک را بهتر‬ ‫می پسندند‪.‬‬ ‫خاک مناسب مرکبات‪ :‬مرکبات را می توان تقریباً‬ ‫در انواع مختلف خاک ها کاشت‪ .‬باوجوداین در‬ ‫بعضی از اراضی سنگالخی و باتالقی و همچنین‬ ‫اراضی شور بایستی از کشت مرکبات خودداری‬ ‫کرد‪ .‬بهترین خاک برای کاشت مرکبات اراضی‬ ‫شنی‪ -‬رسی و یا رسی‪ -‬شنی هوموس دار است‪.‬‬ ‫اگر حاصلخیزی زمین کم باشد باید با اضافه کردن‬ ‫کود شیمیایی و کود دامی و یا کود سبز سطح‬ ‫حاصلخیزی خاک را باال برد‪.‬‬ صفحه 26 ‫مزایا و معایب کود دامی‬ ‫ کود دامی نوعی از کود است که از فضوالت‬‫حیوانات اهلی مختلف‪ ،‬از گاو گرفته تا مرغ و‬ ‫گوسفند به دست می اید‪ .‬کود دامی در زراعت‬ ‫جهت اصالح بافت و ساختار خاک و همچنین تغذیه‬ ‫گیاهان به کار می رود‪ .‬این نوع کود دارای مقادیر‬ ‫مختلفی از ازت است که بسته به نوع منشا ان فرق‬ ‫می کند‪ ،‬به طورکلی هرچه جثه حیوانی که کود‬ ‫از ان به دست می اید کوچک تر باشد‪ ،‬کود دامی‬ ‫قوی تر است‪ ،‬مث ً‬ ‫ال کود گوسفندی از کود گاوی‬ ‫قوی تر بوده و کود مرغی از گوسفندی‪.‬‬ ‫ درصد ازت کود گاوی بیشتر از کود گوسفندی‬‫و کود مرغی است‪ .‬ولی درصد فسفر و پتاسیم کود‬ ‫مرغی از کود گاوی و کود گوسفندی بیشتر است‪.‬‬ ‫ به طورکلی‪ ،‬هر چه مقدار مواد نامطلوب مثل بذر‬‫علف های هرز‪ ،‬شن‪ ،‬خاک‪ ،‬اسپور بیماری ها و تخم و‬ ‫الرو حشرات در کود کمتر و تجزیه اولیه ان بیشتر‬ ‫باشد‪ ،‬ارزش کیفی کود بیشتر است‪.‬‬ ‫ پوسیدگی کود سبب می شود که از میزان بذر‬‫علف های هرز و الودگی به امراض و حشرات نیز‬ ‫کاسته شود‪ .‬برای پوسیدگی اولیه کود دامی می توان‬ ‫ان را در شرایطی مشابه تهیه کمپوست قرار داد‪.‬‬ ‫ تجزیه کود در خاک و تبدیل ان به هوموس‬‫نیز مستلزم کافی بودن تهویه‪ ،‬حرارت و رطوبت‬ ‫در خاک است‪ .‬این عوامل از طریق انجام عملیات‬ ‫مناسب زراعی تامین می شوند‪.‬‬ ‫مزایای کودهای دامی فراوری شده‬ ‫ وجود هوموس علت اصلی استفاده از کود دامی‬‫از قدیم االیام است‪ .‬هوموس‪ ،‬مواد الی است که‬ ‫درنتیجه فعالیت میکروارگانیسم ها تجزیه و ضمن‬ ‫ازاد کردن بخشی از مواد غذایی خود دچار تغییر‬ ‫می شوند و به خاک رنگ قهوه ای یا سیاه می دهند‪.‬‬ ‫سرعت فعالیت این میکروارگانیسم ها به رطوبت‪،‬‬ ‫حرارت و هوای کافی بستگی دارد‪.‬‬ ‫ تمام بقایای گیاهی مملو از کربن هستند ولیکن‬‫پروسه تبدیل کربن به هوموس توسط باکتری ها و‬ ‫تحت شرایط خاصی انجام می شود‪ .‬بنابراین کودی‬ ‫را می توان غنی فرض کرد که این پروسه را به خوبی‬ ‫طی کرده باشد و در ان هوموس تشکیل شده باشد‪.‬‬ ‫وجود تعداد زیادی بذر علف هرز‬ ‫حدود ‪ ۲۵‬درصد بذور علف های هرز موجود در علوفه‬ ‫دام ها سالم از دستگاه گوارش رد شده و دست نخورده‬ ‫در مدفوع ان ها دیده می شود که می تواند در سطح‬ ‫زمین شروع به رشد نموده و به سرعت تکثیر یابد‪.‬‬ ‫دامی تازه‪،‬‬ ‫ تجزیه سریع مواد ازته در کودهای ِ‬‫سبب ازاد شدن امونیاک و تجمع ان در مجاورت‬ ‫ریشه ها شده و موجب مسمویت گیاه می شود‪.‬‬ ‫ وجود باکتری های بیماری زا مثل ای‪.‬کوالی‪.‬‬‫سالمونال که می تواند سالمت انسان و دام های دیگر‬ ‫را به خطر بیندازد‪.‬‬ ‫‪ -‬باال بودن نسبت کربن به ازت در کودهای تازه‪.‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫باکتری های مسئول تجزیه کودهای حیوانی‪ ،‬هم به‬ ‫کربن و هم به ازت نیاز دارند‪ ،‬در کودهای حیوانی‬ ‫تازه این نسبت باال بوده و باکتری ها به دلیل نبود‬ ‫ازت کافی در این کودها قادر به تجزیه ان ها نیستند؛‬ ‫به همین دلیل بدون اضافه کردن ازت با استفاده از‬ ‫کودهای حاوی این عنصر به توده کود حیوانی تازه‪،‬‬ ‫تجزیه میکروبی انجام نمی شود‪.‬‬ ‫ زیادی امالح در کود نیز می تواند موجب شوری‬‫هر چه بیشتر خاک زراعی شده و از طریق ایجاد‬ ‫پتانسیل اسمزی و یا مسمومیت مستقیم گیاه‬ ‫مسئله ساز شود‪.‬‬ ‫روش صحیح پوساندن و فراوری کود‬ ‫برای پوساندن کود دامی بهتر است از یک چاله برای انبار‬ ‫کردن کود استفاده شود؛ البته می توان کود را در روی‬ ‫زمین نیز دپو کرد‪ .‬کود نپوسیده دامی را در چاله ریخته‬ ‫و به اندازه یک چهارم ان کاه و کلش اضافه می کنیم‪.‬‬ ‫وجود کاه و کلش موجب تسریع فرایند تخمیر کود‬ ‫می شود؛ سپس به ازای هر تن کاه و کلش ‪ ۱۰۰‬تا‬ ‫‪ ۱۵۰‬کیلوگرم اوره اضافه می کنیم و مخلوط حاصل‬ ‫را به طور یکنواخت مخلوط نموده و روی ان را با‬ ‫نایلون کام ً‬ ‫ال می پوشانیم‪ ،‬بعد از ‪ ۳‬تا ‪ ۴‬ماه کود دامی‬ ‫به کلی می پوسد و اماده استفاده می شود‪.‬‬ ‫با توجه به تفاوت نسبتاً زیاد قیمت کود دامی پوسیده‬ ‫با نپوسیده‪ ،‬این روش فراوری کود دامی برای‬ ‫واحدهای تولیدی مقرون به صرفه به نظر می اید‪.‬‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪27‬‬ صفحه 27 ‫اخبار کشاورزی‬ ‫تاخیر اعالم قیمت خرید محصوالت کشاورزی‬ ‫باعث چالش در امنیت غذایی کشور‬ ‫رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی‬ ‫استان اردبیل گفت‪ :‬تاخیر در اعالم قیمت خرید‬ ‫تضمینی محصوالت کشاورزی علی الخصوص‬ ‫گندم موجب به چالش کشیده شدن امنیت‬ ‫غذایی کشور خواهد شد‪.‬‬ ‫به گزارش صدای خاک از روابط عمومی نظام‬ ‫صنفی کشاورزی و منابع طبیعی کشور‪ ،‬اسالم‬ ‫رحمتی اظهار داشت‪ :‬در سال زراعی گذشته‪،‬‬ ‫دولت با تاخیر چندماهه قیمت خرید تضمینی‬ ‫را اعالم کرد که طبق قانون دولت موظف است‬ ‫نسبت به هزینه تمام شده تولید و نرخ تورم‬ ‫قیمت گذاری نماید‪ .‬این در حالی است که این‬ ‫قیمت گذاری هیچ سنخیتی با این دو مقوله‬ ‫نداشته و بر اساس پیشنهاد شورای اقتصاد بوده که‬ ‫نشان می دهد از شرایط تولید در بخش کشاورزی‬ ‫هیچ گونه اطالعی ندارند و این بی اطالعی و‬ ‫کم توجهی نسبت به هزینه تولید و نرخ تورم باعث‬ ‫می شود کشاورزان در کشت محصوالت خرید‬ ‫تضمینی تغییر موضع دهند‪ .‬چراکه پایین بودن‬ ‫نرخ خرید تضمینی باعث شده خرید تضمینی‬ ‫گندم نسبت به سال گذشته به نصف کاهش یابد‬ ‫و قطعاً دولت برای تامین نیاز کشور‪ ،‬واردات را در‬ ‫پیش خواهد گرفت و این موضوع یعنی ایجاد‬ ‫فرصت برای رانت خواری و در پی ان مافیای‬ ‫واردات و داستان ارز ‪ 4200‬تومانی همچون شکر‬ ‫و گوشت تکرار می شود‪.‬‬ ‫‪28‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫در ماه های گذشته شاهد واردات برخی کاالها‬ ‫ازجمله گوشت و شکر و ‪ ...‬بودیم در این بازار‬ ‫اشفته چه سوءاستفاده های کالن مالی به وجود‬ ‫امد‪ .‬از طرفی زحمت ‪ 8‬سال وزارت جهاد و‬ ‫تولیدکنندگان و بهره برداران که برای خودکفایی‬ ‫برخی محصوالت ازجمله گندم زحمت کشیده‬ ‫بودند را به باد داد و این محصول استراتژیک را‬ ‫دوباره به حالت نیازمندی دراوردند‪ .‬مطمئناً این‬ ‫چالش باعث خواهد شد که امنیت غذایی کشور‬ ‫(نان مردم) از جای دیگر تامین شود و حتی به‬ ‫خطربیفتد‪.‬‬ ‫این عضو شورای مرکزی نظام صنفی کشاورزی‬ ‫در پایان افزود‪ :‬در سال گذشته زراعی هرچقدر‬ ‫گفتیم‪ ،‬دولتمردان کم شنیدند؛ اما اگر در این چند‬ ‫روز باقی مانده تا پایان شهریورماه قیمت خرید‬ ‫تضمینی محصوالت ازجمله گندم را اعالم نکنند‬ ‫برخالف سال گذشته به عنوان صدای کشاورز‬ ‫به گونه ای عمل خواهیم کرد که از متضرر شدن‬ ‫تولیدکنندگان و زارعین جلوگیری شود‪.‬‬ ‫بر اساس وظیفه خود به مجمع نمایندگان مجلس‬ ‫شورای اسالمی استان نیز یاداور می شوم که به‬ ‫دولت هشدار جدی دهند تا نسبت به اعالم قیمت‬ ‫و نرخ اعالمی ان دقت و سرعت عمل بیشتری‬ ‫نشان دهتد و کار به جای باریک تری کشیده نشود‬ ‫چراکه تخلف در قانون خرید تضمینی از سوی‬ ‫کشاورزان بی پاسخ نخواهد ماند‪.‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫چرا فقط از خاک مزرعه‬ ‫در ظروف گلخانه‬ ‫استفاده نمی شود؟‬ ‫محصوالت گلخانه ای را می توان اغلب در مزرعه بدون‬ ‫اینکه در خاک تغییر عمده ای به وجود اید پرورش‬ ‫داد‪ ،‬ولی وقتی که این خاک به ظروف منتقل و همان‬ ‫محصول پرورش داده می شود با شکست مواجه‬ ‫می شود‪ .‬خاک مزرعه تمامی چهار عمل را که در‬ ‫بحث گذشته به ان پرداختیم در مزرعه انجام می دهد‬ ‫درحالی که عمل هوادهی معموالً به طور کافی توسط‬ ‫این خاک در ظرف انجام نمی گیرد‪.‬‬ ‫یکی از ابعاد تقسیم بندی خاک‪ ،‬بافت خاک است‪.‬‬ ‫بافت عبارت است از اختالط درصدهای متفاوتی از‬ ‫ذرات مختلف (شن و سیلت و رس)‪ .‬خاک مزرعه‬ ‫هم از این سه جزء معدنی ساخته شده است‪ .‬میزان‬ ‫نگهداری اب در خاک به بافت خاک وابسته است‪.‬‬ ‫خاک‪ ،‬اب را نگه می دارد زیرا اب جذب سطح ذرات‬ ‫خاک می شود‪ .‬در مزرعه با افزایش نیروی جاذبه عمق‬ ‫خاک‪ ،‬ضخامت الیه اب روی سطوح ذرات خاک‬ ‫کاهش می یابد و حجم منافذی که با هوا پر شده اند‬ ‫بزرگ تر می شود و تبادل گاز به نحو بهتری انجام‬ ‫می شود‪ .‬در گلخانه به کار بردن خاکی با بافت درشت تر‬ ‫راه حل منطقی برطرف کردن مشکل ظروف کم عمق‬ ‫است تا بتواند قطر منافذ را افزایش دهد‪ .‬این کار‬ ‫مشکل تهویه را حل می کند؛ ولی وقتی که قطر ذرات‬ ‫سازنده خاک افزایش می یابد و کل مقدار اب خاک‪،‬‬ ‫با اضافه شدن قطر ذرات کاهش می یابد برای حل این‬ ‫مشکل یعنی افزایش هوادهی بدون کاهش ظرفیت‬ ‫نگهداری اب باید ساختمان خاک را تغییر داد‪.‬‬ ‫این کار را می توان با نگهداری زیاد اب در منافذ ریز‬ ‫موجود در هر دانه و خارج شدن سریع اب از منافذ‬ ‫بزرگ موجود در بین توده ها انجام داد که به این ترتیب‬ ‫جریان هوا در بین حفرات درشت به اسانی انجام‬ ‫می شود‪ .‬واضح است که قبل از استفاده خاک مزرعه در‬ ‫گلدان باید ان را درشت بافت تر کرد و ساختمان ان را‬ ‫بهبود بخشید‪ .‬می توان کیفیت ساختمان را با پیوستن‬ ‫ذرات دانه ای بزرگ مثل پیتماس خزه ای و پوست‬ ‫درختان بهبود بخشید‪ .‬خاکی که دارای ساختمان‬ ‫خوبی است خردشونده (نرم) است که حاصل تجزیه‬ ‫مواد الی خاک است و همراه با ترشحات میکروبی و‬ ‫ریسه قارچ ها همچون سیمانی عمل می کند که ذرات‬ ‫را به صورت توده به هم وصل می کند‪.‬‬ صفحه 28 ‫شعرهای خاکی‬ ‫با تورق دیوان شــاعران و سخن ســرایان ایرانی به بیت هایی‬ ‫نغز و پرمعنا می رسیم که با استفاده از کلمه "خاک" در معانی و‬ ‫مفاهیم مختلف بنا بر انچه در شــماره پیشین گفته شد سروده‬ ‫شده است‪ .‬در این شماره نیز شــما را به بخشی از ابیات خاکی‬ ‫میهمان می کنیم‪.‬‬ ‫ناصر کشاورز‬ ‫ارزوها‬ ‫دیر امدی‬ ‫ما همه در دلمان‬ ‫گوشم به زنگ و چشمم‬ ‫ارزویی داریم‬ ‫تا عصر‪ ،‬میخ در بود‬ ‫بذر ان را روزی‬ ‫با هر صدا پریدم‬ ‫گوشه ای می کاریم‬ ‫کی بود؟ رهگذر بود‬ ‫بذر خود را با عشق‬ ‫از بس به انتظارت‬ ‫می دهیم اب وخاک‬ ‫همپای دل نشستم‬ ‫از علف های هرز‬ ‫با تخته پاره یاس‬ ‫می کنیم ان را پاک‬ ‫کم کم به ِگل نشستم‬ ‫سال ها می گذرد‬ ‫بااین همه نشستم‬ ‫با تالش و تکرار‬ ‫روی گلیم امید‬ ‫بذر ما می ارد‬ ‫عطر مویت‬ ‫تا این که‬ ‫ِ‬ ‫کم کمک برگ و بار‬ ‫از توی کوچه پیچید‬ ‫میوه ها می ایند‬ ‫شاخه شاخه‪ ،‬اما‬ ‫از شوق‪ ،‬مانده بودم‬ ‫هوس چیدنشان‬ ‫گریه کنم‪ ،‬بخندم!‬ ‫می رود از دل ما‬ ‫دیر امدی ولی من‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪29‬‬ صفحه 29 ‫تالش می کنیم تا جدیدترین یا موثرترین کتابهای حوزه خاک و کشاورزی را به شما‬ ‫عالقه مندان معرفی کنیم‪ .‬شما هم می توانید دراین بخش با معرفی کتابهای مرتبط با این حوزه‬ ‫ما را مساعدت کنید‪ .‬ناشران و مولفان محترم نیز می توانند با ارسال یک نسخه از کتابهایشان‬ ‫به دفتر مجله‪ ،‬انها را در این بخش معرفی کنند‪.‬‬ ‫معرفی کتاب‬ ‫درامدی بر کشاورزی ارگانیک‬ ‫هِ ل؛ملکهادویه ها‬ ‫‪30‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫مولفین‪ :‬دکتر حسین محمودی‪ ،‬دکتر‬ ‫عبدالمجید مهدوی دامغانی‪ ،‬دکتر هومان‬ ‫لیاقتی‬ ‫ویراستار‪ :‬دکتر علیرضا کوچکی‬ ‫انتشارات‪ :‬جهاد دانشگاهی مشهد‬ ‫تعداد صفحات‪ ۲۸۸ :‬ص ‪ /‬وزیری‬ ‫چاپ اول‪ /‬تابستان ‪۱۳۸۷‬‬ ‫قیمت‪ ۳۲۰۰۰ :‬ریال‬ ‫فهرست مطالب کتاب درامدی بر کشاورزی‬ ‫ارگانیک از کشاورزی ارگانیک‪ :‬تعاریف‪ ،‬پیشینه و‬ ‫اهداف‪ ،‬گذار به کشاورزی ارگانیک‪ ،‬استانداردهای‬ ‫کشاورزی ارگانیک‪ ،‬وضعیت جهانی کشاورزی‬ ‫ارگانیک‪ ،‬نگرش مصرف کنندگان به محصوالت‬ ‫ارگانیک و چشم انداز کشاورزی ارگانیک در ایران‬ ‫تشکیل شده است‪.‬‬ ‫از اوایل قرن بیستم‪ ،‬و به دنبال افزایش جهانی‬ ‫جمعیت‪ ،‬شکل گیری سامانه ای از کشاورزی‪،‬‬ ‫که امروز کشاورزی رایج خوانده می شود‪،‬‬ ‫نگرانی های گوناگونی را نسبت به پیامدهای این‬ ‫سامانه برانگیخت‪ .‬این دغدغه ها در میانه های‬ ‫سده گذشته و با کاربرد بیش ازحد نهاده های‬ ‫برون مزرعه ای‪ ،‬به ویژه کودها و افت کش های‬ ‫شیمیایی مصنوعی‪ ،‬افزایش یافت و تال ش ها‬ ‫برای یافتن رهیافت های جایگزین شدت گرفت‬ ‫که درنهایت به پیدایش مفهوم کشاورزی‬ ‫پایدار منجر شد‪ .‬کشاورزی پایدار که ریشه در‬ ‫سامانه های کشاورزی سنتی و کم نهاده و پای بر‬ ‫شانه فناوری ها و عملیات نوین بوم سازگار دارد‪ ،‬به‬ ‫دنبال تولید عملکرد مطلوب و درعین حال‪ ،‬حفظ‬ ‫ساختار محیط و کمینه سازی پیامدهای منفی‬ ‫فعالیت های کشاورزی است‪.‬‬ ‫کشاورزی ارگانیک (زیستی)‪ ،‬یکی از شاخه های‬ ‫اصلی کشاورزی پایدار است و طی دو دهه اخیر با‬ ‫اقبال بسیاری در نقاط مختلف جهان روبرو شده‬ ‫است که دلیل اصلی ان را می توان نگرانی های‬ ‫عمومی نسبت به سالمت و ایمنی غذایی و‬ ‫سالمت زیست محیطی دانست‪.‬‬ ‫کشاورزی پایدار و کشاورزی ارگانیک‬ ‫در چند سال گذشته‪ ،‬بحث کشاورزی پایدار‬ ‫به طور عام و کشاورزی ارگانیک به طور ویژه‬ ‫موردتوجه ابتدا محافل دانشگاهی و سپس‬ ‫مجامع سیاست گذاری و تصمیم گیری کشاورزی‬ ‫ایران قرار گرفته است‪ .‬دو پرسش مهم در این‬ ‫رابطه وجود دارد‪ :‬چرایی پرداختن به کشاورزی‬ ‫ارگانیک در ایران و چگونگی گذار به این سامانه‬ ‫کشاورزی‪ .‬کتاب حاضر با عنایت به ضرورت‬ ‫طرح جدی تر مسئله کشاورزی زیستی و پاسخ‬ ‫دادن به این دو پرسش و ارائه تصویری روشن‬ ‫و واقع گرایانه‪ ،‬با پرهیز از نگاه جانب دارانه یا‬ ‫نفی کننده‪ ،‬از کشاورزی زیستی تهیه شده است‪.‬‬ ‫موضوع‪ :‬کتاب های کشاورزی و دام پروری‬ ‫‪ ۱۳۷‬صفحه‬ ‫فرمت‪PDF :‬‬ ‫زبان‪ :‬فارسی‬ ‫تاریخ انتشار‪ ۹ :‬تیر ‪98‬‬ ‫کتاب هل؛ ملکه ادویه ها نوشته اسماعیل پور‬ ‫کاظم‪ ،‬به بررسی خواص و ویژگی های ادویه هل‬ ‫می پردازد‪.‬‬ ‫ادویه ها از دیرباز نقش بارزی در زندگی بشر‬ ‫داشته اند‪ .‬ان ها از جنبه های غذایی و دارویی به‬ ‫زندگی انسان ها رنگ و بوی خوشایندی می بخشند‬ ‫و ان را لذت بخش و سالم می سازند‪ .‬هل که از‬ ‫خویشاوندان زنجبیل و زردچوبه محسوب می شود‪،‬‬ ‫از جنبه ارزش اقتصادی هر واحد وزنی پس از‬ ‫زعفران و وانیل دارای جایگاه سوم جهانی است‪.‬‬ ‫در بخشی از کتاب هل؛ ملکه ادویه ها می خوانیم‪:‬‬ ‫گیاه هل به خوبی قادر به رشد در خاک های جنگلی‬ ‫دارای بافت لومی است و اراضی حائز شیب های کم‬ ‫تا متوسط برای این کار به کار می ایند درحالی که‬ ‫بسترهای کاشت دارای شرایط غرقاب و اشباع از‬ ‫رطوبت برای رشد گیاه هل عاملی محدودکننده‬ ‫محسوب می گردند‪.‬‬ ‫باید دانست که گیاه هل به خوبی در شرایط نیمه‬ ‫سایه زیر درختان بلند به عمل می اید و محصول‬ ‫مرغوب تری عاید می سازد‪ .‬گیاه هل غالباً در‬ ‫مناطق تپه و ماهوری و اراضی کم شیب پرورش‬ ‫می یابد‪ .‬این گونه توپوگرافی در شرایط اب وهوای‬ ‫مرطوب در مواردی که به خوبی مدیریت نشوند‪،‬‬ ‫می توانند زمینه ساز فرسایش خاک باغستان های‬ ‫هل گردند‪.‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ صفحه 30 ‫طاقچه‬ ‫نسخه های الکترونیک مجله صدای خاک را‬ ‫از اپلیکیشن کتابخوان طاقچه‪،‬فیدیبو‪،‬جار‬ ‫دریافتکنید‬ ‫‪w w w . t a g h c h e . i r‬‬ ‫شماره هشتم‬ ‫مهر ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫‪31‬‬ صفحه 31 صفحه 32