هفته نامه صدای خاک شماره 4

‫ماهنامه کشاورزی صدای خاک‬ ‫شـمـارهچهارم خرداد مـاه‪98‬‬ ‫قیمت‪ 5000:‬تومان‬ ‫با‬ ‫فریدون اسرایی؛‬ ‫از مهندسی‬ ‫کشاورزی تا دنیای‬ ‫موسیقی پـاپ‬ ‫پرونده ویژۀ این شماره‪:‬‬ ‫فروشیاصادرات‬ ‫خاکایران‬ صفحه 1 ‫پوشاک شاپرک در تلگرام‬ ‫‪@ pooshak_shaparak_13‬‬ ‫پس‬ ‫کلی‪،‬زجئی دختراهن‪ ،‬راهن‬ ‫‪55580763‬‬ صفحه 2 ‫مریم حضرتی‬ ‫مدیر مسئول‬ ‫به نام خدای هستی بخش؛ برکت دهنده و زنده کننده خاک!‬ ‫طلع الفَجر» که سی بامداد‪ ،‬سی ظهر و سی غروب ورد زبانتان بود و از برکت انفاس قدسی این ماه‬ ‫سالمی به نورانیت «سال ٌم ه َِی حتّی َم ِ‬ ‫بهره مند بودید‪ .‬عظمت و معنویت ماه مهمانی قادر سبحان‪ ،‬ماه مبارک نزول قران‪ ،‬ماه خلوص و بندگی «رمضان» گوارای وجودتان‪.‬‬ ‫«صدای خاک» اگر چه هنوز خیلی جوان است اما به زودی در دلهای مهربان شما عزیزان جای خودش را پیدا کرده‪ ،‬این را می شود از‬ ‫ارتباط گیری شما خوبان با نشریه فهمید‪ .‬هرچند مسیرها هنوز به خویی تعبیه نشده اند و این مهم وظیفه ماست که راه دسترسی شما‬ ‫را برای اظهار نظر و انتقال پیام و بیان دیدگاه ها فراهم سازیم‪.‬‬ ‫به عنوان مدیر مسئول این ارگان مطبوعاتی به شما قول می دهم به سرعت هرچه تمام بر این کار همت گمارده و راهی فراخ تر‪ ،‬بازتر‬ ‫و اسان تر تدارک شود‪.‬‬ ‫این شمایید که باید به عنوان صاحیان اصلی « صدای خاک» به ما یاداوری کنید که چگونه مطالبی را می پسندید و چه موضوعاتی را‬ ‫در بستر خاک و کشاورزی ترجیح می دهید‪.‬‬ ‫البته ناگفته نماند برخی از نزدیکان و دوستان از ما خواسته اند که موضوعی فراگیرتر و عمومی تر از طریق صدای خاک به شما تقدیم‬ ‫شود‪ ،‬چیزیی که در محیط خانه و خانواده بیشتر به کار اید؛ اما بی تردید می دانید که تغییر رویه و موضوع نشریه فرایندی سخت و‬ ‫پیچیده و زمانبر دارد اما اگر به راستی این خواست قاطبه شما باشد می شود به ان اندیشید و در یک برنامه ریزی میان مدت روی ان‬ ‫کار کرد و انرا به نتیحه رساند‪.‬‬ ‫در حال حاضر‪ ،‬من و دست اندرکاران «صدای خاک» با این باور که کشور ما به تغییر در سیستم کشاورزی و ابرسانی و توچه بیشتر و‬ ‫جدی تر به خاک به عنوان عنصری تاثیرگذار نیازمند است تالش می کنیم با معرفی اخرین دستاوردها و چالش های این حوزه‪ ،‬راهی‬ ‫به سوی اینده ای بهتر فراهم ارویم‪.‬‬ ‫نکته دیگر اینکه از شماره پیشین تالش کردیم در هر شماره‪ ،‬موضوعی خاص و به روزتر را به عنوان پرونده ویژه دنبال کنیم و بخش‬ ‫بیشتری از حجم نشریه را به ان اختصاص بدهیم و تصور می کنیم با این شیوه می شود هدفمندتر و کالن تر به این حوزه پرداخت‪.‬‬ ‫از همین رو وظیفه خود می دانم که از محضر تمامی شما خوانندگان صمیمی و اندیشمند به جد درخواست کنم که در کنار فعالیت های‬ ‫حرفه ای و شغلی خود‪ ،‬ما را نیز به عنوان یک نشریه تخصصی که حوزه فعالیت انتشاراتی ان‪ ،‬محدوده مهم و تاثیرگذاری با ویژگی های‬ ‫عنصر هستی ساز عالم طبیعت و ماده یعنی« خاک» است مورد نقد و بررسی قرار دهید و با انتقادات و نظریات صائب و راهگشای خود‪،‬‬ ‫کمک مان کنید که در مسیر رشد و تعالی قدم برداریم‪.‬‬ ‫برای این منظور باید با ایجاد و راه اندازی راهکارهای اینترنتی جهت برقراری ارتباطاتی مستقیم و بی واسطه در عرصه های متنوعی چون‬ ‫شبکه های ارتباطی اینستاگرام و پیام رسان های فراگیرتر چون تلگرام با شما عزیزان در ارتباط باشیم‪.‬‬ ‫ما براین بارویم که‪ :‬ما بدان مقصد عالی نتوانیم رسید هم مگر پیش نهد لطف شما گامی چند‬ ‫‪04‬‬ ‫‪05‬‬ ‫خاک‪ ،‬نماد غیرت ملی و دینی ماست‬ ‫خودکفایی به قیمتی گزاف!‬ ‫طرح سالم سازی و افزایش بهره وری پارکها و فضاهای سبز‬ ‫پارک مهربان‬ ‫با فریدون اسرایی؛‬ ‫از مهندسی کشاورزی تا دنیای موسیقی پاپ‬ ‫صادرات خاک ایران‪ ،‬اقدامی جنون امیز‬ ‫ویار خاک‬ ‫‪07‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪17‬‬ ‫صاحب امتیاز و مد یرمسئول‪ :‬مریم حضرتی‬ ‫شورای سیاست گذاری‪:‬محمد رضا یوسفی‪،‬‬ ‫مجید عاصمی‪ ،‬یوسف خاکیان‪،‬صدرا صدوقی‪،‬‬ ‫علی رضا احرامیان پور‪ ،‬مهناز رمضانی‬ ‫سردبیر‪ :‬رضا زارع‬ ‫خاک هایی که می روند‬ ‫عباس کارگر‪:‬‬ ‫حفاظت از خاک یک موضوع فرهنگی است‬ ‫پرورش شتر مرغ درایران‬ ‫شعرهای خاکی‬ ‫اخبار‬ ‫معرفی کتاب‬ ‫د بیر تحریریه‪ :‬علی رضا احرامیان پور‬ ‫تحریریه‪ :‬زهره حاج حیدری‪ ،‬مریم مشهدی رضا‪،‬‬ ‫ابوالفضل کیمیایی‪ ،‬نرگس حضرتی‪،‬محمد افصحی‪،‬‬ ‫محسن احدی‪ ،‬محسن معظمی گودرزی‪،‬زهرا‬ ‫اردشیری‪،‬علیرضانقلی‪ ،‬فریده ذاکری‬ ‫‪18‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪30‬‬ ‫مد یر هنری‪ :‬محمد نباتی نژاد‬ ‫صفحه ارایی‪ :‬مهراس نباتی نژاد‬ ‫مدیر بازرگانی‪ :‬کامیار عابدینی‬ ‫چاپ‪ :‬پیمان نواندیش‬ ‫اد رس‪ :‬خیابان استاد نجات اللهی‪ ،‬کوچه خسرو‪ ،‬پالک ‪ ، 36‬طبقه همکف‬ ‫تلفن‪ 88942253:‬کدپستی‪15988144811:‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫شماره چهارم‬ ‫خرداد ‪1398‬‬ ‫‪@ s e d a _ k h a k‬‬ ‫صدای خاک در تلگرام‬ ‫‪_ s e d a y _ k h a k‬‬ ‫صدای خاک در اینستاگرام‬ صفحه 3 ‫یادداشت‬ ‫خاک‪ ،‬نماد غیرت ملی و دینی ماست‬ ‫دکتر محمدجواد امیری؛ عضو هیئت علمی دانشگاه تهران‬ ‫خاک همواره برای بشر‪ ،‬ارزش و قداست خاصی داشته است؛ تا جایی که حتی واژه خاک در متون دینی ما به خصوص قران هم امده است‪.‬‬ ‫مث ً‬ ‫ال خداوند انسان را از خاک افریده و انگاه به او جان بخشید‪ .‬در سوره هود امده خداوند شما را در زمین خلق کرد و به ابادسازی ان‬ ‫گماشت‪ .‬در سوره بقره امده‪ :‬در زمین فساد می کنند‪ ،‬زراعت و چارپایان را نابود می کنند‪ ،‬خداوند فساد را دوست نمی دارد‪ .‬و در حدیثی‬ ‫از حضرت محمد( ص) امده‪ :‬زمین را نوازش کنید و از ان برکت بگیرید زیرا او مادر شماست‪ .‬و حتی در دین زرتشت‪ :‬خداوند فرشتگانی‬ ‫چون «امشاسپند» و «سپندارمذ» را به حفاظت از خاک گمارده است‪.‬‬ ‫حرمت خاک از گذشته تا به حال بر‬ ‫کسی پوشیده نیست چرا که تامین‬ ‫غذا و مایحتاج زندگی انسان ها به‬ ‫نوعی با خاک گره خورده است‪ .‬خاک در واقع فصل‬ ‫مشترک بین محیط زنده و مرده است‪ .‬جایی که در ان‬ ‫گیاهان با استفاده از نور خورشید و دی اکسیدکربن‬ ‫موجود در هوا و مواد غذایی درون خاک‪ ،‬انساج زنده‬ ‫را می سازند‪ .‬اگرچه مقدار قابل توجهی از عمل‬ ‫فتوسنتز در دریا صورت می گیرد ولی ‪ 99‬درصد‬ ‫غذای بشر در خاک و خشکی صورت می گیرد‪.‬‬ ‫خاک کارکردهای دیگری هم دارد مثل تصفیه اب‪،‬‬ ‫کاهش اثرات جاری شدن سیل‪ ،‬نقش مثبت در‬ ‫تغییرات اقلیم با گرفتن دی اکسیدکربن اتمسفر و‬ ‫نگه داشتنش در زمین‪ .‬همچنین خاک ما را در برابر‬ ‫اتمسفر محافظت می کند‪.‬‬ ‫خاک حاصل اثرات متقابل پنج عامل خاک سازی‬ ‫یعنی سنگ مادر‪ ،‬اب و هوا‪ ،‬موجودات زنده‪ ،‬پستی و‬ ‫بلندی و زمان است‪ .‬بنابراین با توجه به درجه تغییرات‬ ‫هر یک از این پنج عامل‪ ،‬خاک های مختلفی ممکن‬ ‫است وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫با این توضیح‪ ،‬در کشورهایی که به حفظ‬ ‫محیط زیست خود توجهی ندارند به نظر می رسد‬ ‫که منابع کافی از این دست وجود دارد که با توجه به‬ ‫افزایش جمعیت‪ ،‬ضرورت حفظ خاک و جلوگیری از‬ ‫فرسایش ان را می طلبد چرا که اینده بشر به حفظ‬ ‫اب و خاک ان سرزمین بستگی دارد‪.‬‬ ‫خاک به مجموعه فعالی گفته می شود که در حد‬ ‫فاصل جو‪ ،‬اب و قشر جامد زمین تشکیل می شود که‬ ‫پس از تکامل تدریجی‪ ،‬به حال تعادل می رسد‪ .‬امروزه‬ ‫دیگر خاک را یک محیط بی جان ندانسته بلکه ان را‬ ‫یک محیط دینامیک می دانند که تکامل می یابد‪ .‬با‬ ‫همه اهمیت خاک برای بشر‪ ،‬متاسفانه تاکنون به دلیل‬ ‫بهره برداری غیراصولی‪ ،‬توسعه صنعت‪ ،‬کشاورزی‬ ‫و دامداری مدرن و توسعه شهرها خاک را الوده و‬ ‫فرسایش و سطح وسیعی را از بین برده و غیرقابل‬ ‫‪6‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫استفاده کرده است‪ .‬همچنین از طریق حمل خاک‬ ‫به داخل رودخانه ها‪ ،‬دریاچه های پشت سد و دریاها و‬ ‫حتی در سال های اخیر فروش خاک ها‪ ،‬محیط زیست‬ ‫خاکزیان و ابزیان را با خطر مواجه ساخته است‪.‬‬ ‫موضوع قاچاق خاک ایران و یا حتی صادرات ان‬ ‫ذهن افکار عمومی را به خود جلب نموده است‪ .‬خاک‬ ‫همواره نماد غیرت ملی و دینی هر ایرانی است‪ ،‬چه‬ ‫بسا برای ان هشت سال دفاع مقدس صورت گرفته‬ ‫است تا سانتی متری از ان به دست دشمن نرسد‪.‬‬ ‫این درست نیست که پس از سال ها مقاومت و دفاع از‬ ‫کشور به بهانه خودکفایی کشاورزی در یک سری از‬ ‫کشورها‪ ،‬چوب حراج به خاک مقدس کشور خودمان‬ ‫بزنیم‪ .‬اینکه یک کشوریا چند کشور بخواهند به‬ ‫خودکفایی درزمینه کشاورزی برسند که برای ما‬ ‫مشکلی ایجاد نمی کند ‪،‬اما با توجه به نوع و توان‬ ‫خاک و امکانات ابی انها این مهم چگونه میسر خواهد‬ ‫بود؟ اینجاست که موضوع قاچاق خاک حاصلخیز‬ ‫ایران‪ ،‬ذهن افکارعمومی را به خود مشغول می کند!‬ ‫قاچاق خاک مرغوب وحاصلخیز کشورمان نباید‬ ‫اسیر دست عده ای سودجو شود وانها اینگونه با ابروی‬ ‫کشورمان ومنابع ملی مان بازی کنند و باید مسئولین‬ ‫دست اندرکار در این زمینه مثل گمرک‪ ،‬وزارت‬ ‫جهادکشاورزی‪ ،‬ستادمبارزه با قاچاق کاال‪ ،‬سازمان‬ ‫حفاظت محیط زیست‪ ،‬و همه کسانی که در این‬ ‫ارتباطمسئولهستندپاسخگویافکارعمومیباشند‪.‬‬ ‫شاید به گفته کارشناسان امر‪ ،‬مشکل اصلی و قانونی‬ ‫ما‪ ،‬یک سوء برداشت و سوء تعبیر از مفهوم خاک است‬ ‫و از انجایی که تعریف مشخصی از خاک در قانون‬ ‫مطرح نشده؛ می توان برای صادرات هر قسمتی از‬ ‫خاک این سرزمین مجوز صدور سنگ معدنی و خاک‬ ‫معدنی گرفت و خاک را به عنوان عنصر معدنی در‬ ‫چهارچوب قانون صادر کرد‪ .‬بنابراین باید تفاوت های‬ ‫خاک و سنگ های معدنی در قانون به روشنی مطرح‬ ‫و مشخص شود‪ .‬خاک به دو روش عمده قاچاق‬ ‫می شود‪ .‬اول به صورت قاچاق در قالب بسته بندی که‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫از مبادی غیرقانونی از کشور خارج می شود و مثل تمام‬ ‫کاالهایی که از کشور قاچاق می شود از میزان دقیق‬ ‫ان اطالعی در دست نیست‪ .‬روش دوم قاچاق در قالب‬ ‫صادرات گل و گیاه است‪ .‬در این روش که قانونی هم‬ ‫صورت می گیرد‪ ،‬قاچاقچیان چندین برابر نیاز گلدان‪،‬‬ ‫خاک در ان می ریزند با این توجیه که خاکی که صادر‬ ‫می شود معدنی است و سنگ اهن‪ ،‬مس و فلزات مورد‬ ‫استفاده مان در انها وجود دارد‪ .‬ما بحث خام فروشی را‬ ‫در همه زمینه ها داریم‪.‬‬ ‫چون خاک یک منبع تجدیدناپذیر و یا‬ ‫دیرتجدیدپذیر است و تشکیل یک سانتیمتر از‬ ‫ان حدود ‪ 500‬سال زمان می برد بنابراین باید ان‬ ‫را حفظ کنیم ‪.‬راهکارهای مناسب در این زمینه‪،‬‬ ‫اصالح قوانین‪ ،‬فشار مردم به صورت مطالبه گری‪،‬‬ ‫حساس سازی و اگاهی مردم و اموزش حفظ و‬ ‫ارزش خاک در سطح مدارس و همگانی است‪ .‬باید‬ ‫به مرحله ای برسیم که فرهنگ حفاظت از محیط‬ ‫زیست و توجه به منابع حیاتی کشور در تمام شئون‬ ‫ی شود‪ .‬یکی دیگر از دغدغه های‬ ‫زندگی مردم جار ‬ ‫مهم‪ ،‬فرسایش خاک است که ساالنه ‪ 2‬میلیارد‬ ‫تن خاک مورد فرسایش قرار می گیرد در حالی که‬ ‫متوسط جهانی ان ‪ 2.5‬تن در هکتار است‪ .‬بنابراین‬ ‫بهتر است در کنار پی گیری مسائل قاچاق خاک‪ ،‬به‬ ‫مقوله مهم فرسایش خاک هم توجه کرد که رقم ان‬ ‫کمتر از ان نیست‪.‬‬ صفحه 4 ‫خودکفایی به قیمتی گزاف!‬ ‫فریدون گل افرا؛ کارشناس کشاورزی‬ ‫یقین بدانید که اگر صدها هزار میلیارد تومان هم به اسیب دیدگان کمک کنیم‪ ،‬باز هم نمی توانیم صدماتی را مانند شسته شدن خاک‬ ‫سطحی مزارع‪ ،‬الوده شدن رودخانه ها و اب سدها به باقی مانده گازوئیل و روغن در خاک مزارع که سیل ان ها را به محیط زیست‪،‬‬ ‫رودخانه ها‪ ،‬دریای خزر یا خلیج فارس می برد‪ ،‬جبران کنیم؛ از همه مهم تر می توان به گل والیی که به عنوان رسوب های مخ ّرب در پشت‬ ‫سدها ذخیره می شوند و الوده شدن اب در این اب بندها اشاره کرد‪.‬‬ ‫علت وقوع سیل‬ ‫از عکس ها و تصاویر مناطق سیل زده مشاهده‬ ‫کردیم که سیالب ها در سطح مزارع یا ایستاده اند‬ ‫یا اگر شیبی در این اراضی وجود دارد‪ ،‬اب در‬ ‫حال حرکت به همراه گل والی است؛ ا ّما چرا‬ ‫از خود نمی پرسیم که چرا این اب به داخل‬ ‫زمین های زراعی نفوذ نمی کند و بارانی که به‬ ‫زمین می بارد‪ ،‬در ابدار کردن خاک ها بی تاثیر‬ ‫است‪ .‬سال هاست که می شنویم و می خوانیم که‬ ‫ده ها هزار میلیارد تومان تسهیالت برای خرید‬ ‫تراکتور و به نسبت تعداد بسیار کمتری ادوات‬ ‫کشاورزی به متقاضیان پرداخت شده است‪.‬‬ ‫نتیجه این پرداخت ها چنین گزارش شده که‬ ‫ توجهی توسعه یافته‬ ‫مکانیزاسیون به میزان قابل ّ‬ ‫و یکی دیگر از دالیل ان‪ ،‬میزان مصرف باالی‬ ‫سوخت برای نیرومحرکه ها بوده که درنهایت‪،‬‬ ‫اسب بخار را در مزارع افزایش داده است! با روش‬ ‫توسعه مکانیزاسیون‪ ،‬از طرفی تراکتورها ناگزیر‬ ‫بوده اند که برای کاشت یک محصول حداقل‬ ‫‪ ۷‬بار سطح مزرعه را برای خاک ورزی‪ ،‬کاشت‪،‬‬ ‫داشت و برداشت طی کنند و پیوسته خاک‬ ‫مزرعه را فشرده سازند و از طرف دیگر‪ ،‬دادن‬ ‫معلوم نیست چرا در سال رونق تولید‪ ،‬مواد اولیه‬ ‫ساخت ادوات کشاورزی ‪ ،‬کارخانه های ساخت‬ ‫فوالدها و سایر مواد اولیه فلزی ‪ ،‬قیمت های خود‬ ‫را تا ‪ ۳۰۰‬درصد افزایش داده اند‪ ،‬تا کارخانه های‬ ‫سازنده ادوات کشاورزی به بن بست فعلی برسند‬ ‫که واردات قطعات منفصله با ارز نیمایی یا ازاد نیز‬ ‫مزید بر علت شده است!‬ ‫کودهای بی حساب به مزرعه ظاهرا ً برای افزایش‬ ‫تولید در واحد سطح‪ ،‬مزید بر علّت این تخریب ها‬ ‫بوده است‪ .‬با این هزینه کردن های سنگینی که‬ ‫در تبلیغات به عنوان توسعه مکانیزاسیون یاد‬ ‫می شود‪ ،‬حتّی گزارش های این توسعه ها را نیز به‬ ‫وزیر و معاونان ایشان ارائه می دهند و اکثرا ً مهر‬ ‫تایید برای ان ها نیز دریافت می کنند‪ ،‬درحالی که‬ ‫این بزرگواران هیچ گاه فرصت نکرد ه اند که‬ ‫تحلیل های اصالحی ان ها را که بارها در مجله‬ ‫«کشاورز»‪ ،‬رادیو اقتصاد و شبکه های مختلف‬ ‫سیما مطرح شده‪ ،‬مالک واقعیت های ملموس‬ ‫توسعه مکانیزاسیون قرار دهند‪ .‬ناگزیرم اینجا‬ ‫به صورت مختصر و فهرست وار به برخی از ان ها‬ ‫اشاره کنم‪:‬‬ ‫شکار اب‬ ‫با این سوال شروع می کنم که چگونه می توان از‬ ‫شدت جاری شدن سیالب ها کاست؟ قسمتی از‬ ‫ّ‬ ‫این شکار می تواند با ابخیزداری و ابخوان داری‬ ‫به سرانجام برسد که اگر این دو عامل حتّی‬ ‫به طور کامل صورت گیرد‪ ،‬شاید بتوان تا ‪۵۰‬‬ ‫شدت جاری شدن سیالب ها کاست و‬ ‫درصد از ّ‬ ‫اب را نیز تا حدودی در ابخوان ها ذخیره کرد که‬ ‫تحقّق این مهم به نسبت اختصاص بودجه ها و‬ ‫مدیریت های کارامد در سازمان جنگل ها‪ ،‬مراتع‬ ‫و ابخیزداری بستگی دارد؛ البتّه با امکانات در‬ ‫اختیا ِر این سازمان‪ ،‬تمهیدات الزم نیز صورت‬ ‫گرفته‪ ،‬ولی هنوز جای کا ِر بسیار دارد‪.‬‬ ‫‪ ۵۰‬درصد از تدابیر دیگر‪ ،‬به شکار اب‪،‬‬ ‫توسط کشاورزان بستگی دارد که البته بدون‬ ‫حمایت های یارانه ای‪ ،‬اموزش‪ ،‬ترویج دولتی و‬ ‫خصوصی‪ ،‬اجرای ان نمی تواند سرانجام بگیرد؛‬ ‫مگر انکه همیاری همه جانبه و فراگیر دولت‪،‬‬ ‫مردم‪ ،‬کشاورزان‪ ،‬سپاه و بسیج‪ ،‬در این خصوص‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫نیز به عنوان پیشگیری از جاری شدن سیل ها به‬ ‫صورت جدی و اینده ساز عملی شود‪.‬‬ ‫زیرشِ َکن ها‬ ‫حال این پرسش مطرح می شود که فشردگی‬ ‫خاک را چگونه باید اصالح کرد؟ این دستگاه ها‬ ‫در کشورمان بومی سازی شده اند‪ ،‬ولی برای‬ ‫شکستن قشر فشرده خاکی که د ه ها سال‬ ‫از ان غافل بوده ایم و باعث عدم جذب اب و‬ ‫نگهداری ان در خاک بوده اند‪ ،‬اگر تا دیروز با‬ ‫دستگاه کِشَ نده ‪ ۱۵۰‬ق ّوه اسب این زیرشکنی ها‬ ‫امکا ن پذیر بوده‪ ،‬امروز به نیرومحرکه بیش‬ ‫از ‪ ۲۵۰‬اسب بخار نیاز داریم و اگر این مهم‬ ‫امسال تحقق نپذیرد‪ ،‬در سا ل های اینده به‬ ‫نیرومحرکه ای با قدرت بیش از ‪ ۴۰۰‬قوه اسب‬ ‫بخار نیاز خواهد بود‪.‬‬ ‫مواد الی خاک‬ ‫بارها به مسئوالن و کشاورزان گوشزد کرده ایم‬ ‫که روش تولید محصوالت زراعی‪ ،‬ظاهرا ً بوی‬ ‫خودکفایی را به مشام می رساند‪ ،‬ولی به قیمت‬ ‫صدمه زدن به خاکی است که متعلق به نسل‬ ‫اینده است‪ .‬امروز بیش از ‪ ۹۵‬درصد خاک های‬ ‫زراعی کشورمان فاقد مواد الی شده و مقدار‬ ‫کربن در خاک‪ ،‬کمتر از ‪ ۰/۷‬درصد است‪.‬‬ ‫پژوهش ها نشان داده است که افزایش هر یک‬ ‫درصد ماده الی به خاک‪ ،‬توان نگهداری اب‬ ‫را در ان خاک به میزان ‪ ۸۲‬هزار لیتر افزایش‬ ‫می دهد؛ چراکه ‪ ۸۲‬هزار لیتر به مفهوم مقدار‬ ‫ابِ خروجی از یک چا ِه اب با حدود ‪ ۲۳‬لیتر در‬ ‫مدت یک ساعت‪ ،‬یعنی به مالکیت یک‬ ‫ثانیه در ّ‬ ‫ساعت اب اضافی در هر مدار ابیاری‪ ،‬به ازای‬ ‫افزایش یک درصد ماده الی به خاک است‪ .‬اسید‬ ‫هیومیک باعث نگهداری مواد غذایی خاک و‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫‪7‬‬ صفحه 5 ‫گفت وگو‬ ‫مانع جلوگیری از شست وشو به خصوص در‬ ‫خاک های شنی و سبک می شود‪.‬‬ ‫در دسترس نبودن به موقع مواد غذایی‪،‬‬ ‫به خصوص در خاک هایی که مواد هیومیک را‬ ‫در اختیار ندارند‪ ،‬حتّی اگر بقیه مواد و عناصر‬ ‫در خاک موجود باشد‪ ،‬توانایی براورده کردن‬ ‫نیازهای غذایی گیاه را چه در زراعت یا باغ در‬ ‫طول رشد ندارند‪ .‬درحالی که با غنی کردن‬ ‫خا ک ها به اسید هیومیک‪ ،‬هم مواد الزم به‬ ‫گیاه می رسد و هم قابلیت جذب اب را تا اعماق‬ ‫خاک به وجود می اورد‪ .‬به همین دلیل می توان‬ ‫به کمک زیرشِ َکن ها‪ ،‬با تزریق هوا و فضاسازی و‬ ‫ایجاد امکان تنفّس در خاک‪ ،‬موجبات رشد و‬ ‫افزایش میکرو و ماکرو ارگانیزم ها را فراهم کرد؛‬ ‫به ویژه کرم های خاکی را که هریک می تواند در‬ ‫روز بیش از ‪ ۵‬متر کانال در خاک ایجاد کند و‬ ‫بدین وسیله گردش هوا را در ان تسهیل نمایند‪،‬‬ ‫حائز اهمیت است‪ .‬درنتیجه این فرایند به‬ ‫کمک اسید هیومیک‪ ،‬می توان مواد الی خاک‬ ‫را با قابلیت جذب اب افزایش داد تا در صورت‬ ‫مواجه شدن با ریز ش های اسمانی‪ ،‬قسمت‬ ‫اعظم ان ها جذب شود و تا حدود زیادی نه تنها‬ ‫‪8‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫می توان از مخاطرات جاری شدن سیالب ها‬ ‫جلوگیری کرد‪ ،‬بلکه خاک سطحی مزارع را‬ ‫نیز از شسته شدن حفظ نمود‪ .‬دست اندرکاران‬ ‫در بخش دولتی و به تبع ان بخش خصوصی‬ ‫از این مهم تابه حال غافل بوده اند و به جای‬ ‫احیای خاک ها به کمک مکانیزاسیون‪ ،‬فقط‬ ‫تراکتورهای فروخته شده را شمرد ه اند و هر‬ ‫چه فریاد براوردیم که ما مکانیزاسیون نداریم‬ ‫و فقط تراکتوریزاسیون را ترویج می کنیم‪،‬‬ ‫متوجه‬ ‫هیچ کس حتّی بزرگان بخش کشاورزی‪،‬‬ ‫ّ‬ ‫این فریادها نشدند و فقط به جذب اعتبارات‪،‬‬ ‫مقدار اسب بخار کاذب در هکتار و مقدار مصرف‬ ‫سوخت قناعت کردند و این عوامل را حمل بر‬ ‫توسعه مکانیزاسیون نمودند!‬ ‫تولید ادوات و ماشین های کشاورزی در‬ ‫ایران‬ ‫امروز پس از گذشت ‪ ۴۰‬سال از عمر پربرکت‬ ‫انقالب و رونق بخشیدن به تولید ماشین ها و‬ ‫ادوات کشاورزی که در سال ‪ ۱۳۵۸‬از نزدیک به‬ ‫صفر ان را پایه گذاری کردیم ‪ ،‬به جایی رسیده ایم‬ ‫که سازندگان ادوات که امروز تا ‪ ۹۵‬درصد نیاز‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫داخلی را تامین کرده اند‪ ،‬به مرحله ای از فعالیت‬ ‫تولیدی خود رسیده اند که اگر امروز تمامی‬ ‫مواد اولیه ای را که در انبارهایشان دارند در بازار‬ ‫بفروشند ‪ ۳۰۰‬درصد سود می برند تا ان ادوات را‬ ‫بسازند و اگر قدرت خرید کشاورزان اجازه خرید‬ ‫این ادوات را بدهد‪ ،‬می توانند فقط با ‪ ۷۰‬درصد‬ ‫سود بفروشند‪.‬‬ ‫معلوم نیست چرا در سال رونق تولید‪ ،‬مواد اولیه‬ ‫ساخت ادوات کشاورزی‪ ،‬کارخانه های ساخت‬ ‫فوالدها و سایر مواد اولیه فلزی‪ ،‬قیمت های خود‬ ‫را تا ‪ ۳۰۰‬درصد افزایش داده اند‪ ،‬تا کارخانه های‬ ‫سازنده ادوات کشاورزی به بن بست فعلی برسند‬ ‫که واردات قطعات منفصله با ارز نیمایی یا ازاد‬ ‫نیز مزید بر علت شده است! خاطرنشان می سازد‪ ،‬‬ ‫شایسته بود که باغداران نیز با دریافت مشاوره‬ ‫از مروجان ان باغ و زراعت ها‪ ،‬اقدام به ایجاد‬ ‫زهکش ها بنمایند‪ ،‬همان گونه که در باغ نمونه‬ ‫مجله کشاورز در ولی اباد تنکابن این اب گرفتگی‬ ‫در سه دهه پیش اتفاق می افتاد و به درختان‬ ‫صدمه وارد می کرد‪ ،‬ولی با ایجاد یک زهکش‬ ‫سراسری و زهکش های فرعی برای دفع اب‪ ،‬این‬ ‫مخاطره به صفر رسید‪.‬‬ صفحه 6 ‫طرح سالم سازی و افزایش بهره وری پارکها و فضاهای سبز‬ ‫پارک مهربان‬ ‫مهندس مرتضی نصیری‪ -‬طراح‪ ،‬محقق و مشاور طرح‬ ‫رشد شهرنشینی و صنعت بر مبنای فناوری جدید‪ ،‬امکانات تفریحی فراوانی را برای محیط شهری فراهم اورده است و شهروندان‬ ‫می توانند ساعات زیادی از اوقات فراغت خود را در انواع کلوپها‪ ،‬مراکز رایانه ای‪ ،‬باشگاه ها و‪ ...‬بگذرانند‪ .‬با این وجود به دلیل ماهیت‬ ‫وجودی انسان و انس او با طبیعت‪ ،‬استفاده از محیط های طبیعی‪ ،‬فضای سبز و پارک ها همواره جذاب و دلخواه بوده است‪ .‬خلق زیبایی‪،‬‬ ‫اندیشه زیبا می طلبد و اندیشه زیبا در فضایی زیبا خلق می شود‪ .‬گلهای زینتی در گلدان های زیبا‪ ،‬صدای گوش نواز اب‪ ،‬سرسبزی‬ ‫درختان و چمن ها‪ ،‬نیمکت های راحت‪ ،‬تندیس های مناسب و‪ ...‬ارامش را در فضای پارک به ارمغان می اورند و ناهنجاری های شهری جای‬ ‫خود را به اسایش خیال می دهند‪ .‬برای رسانیدن پارک های شهری به فضاهای مطلوب و به دور از هر گونه تنش و عناصر ناهنجار رعایت‬ ‫اصول و استانداردهایی ضروری به نظر می رسد‪ .‬استانداردهایی در مورد نیمکت ها‪ ،‬ابخوری ها‪ ،‬روشنایی و ‪ ...‬که ما را در رسیدن به اهداف‬ ‫اصلی برنامه ریزی شهری ( سالمت‪ ،‬اسایش و زیبایی) کمک می نماید‪ .‬گرچه فضاهای سبز بنا به موقعیت و اهمیت خود نقشی اساسی در‬ ‫حفظ تعادل ایفا می کنند اما به خودی خود نمی توانند از زیان هایی که فضای بیرون شهری را مورد تهاجم قرار می دهند جلوگیری کنند‪.‬‬ ‫با در نظر گرفتن این مسئله‪ ،‬روشن است که فضای سبز نمی تواند بدون یک برنامه ریزی کلی‪ ،‬کارایی الزم را علیه الودگی محیط زیست‬ ‫داشته باشد‪ .‬همچنین اهمیت بهداشت فردی و اجتماعی‪ ،‬کنترل الودگی و در اختیار گذاشتن امکانات تفریحی‪ ،‬ورزشی‪ ،‬پاکیزگی‪،‬‬ ‫سالمت همگانی در شهرهای بزرگ و مهم کشور به خصوص تهران به عنوان پایتخت از اهمیت ویژه ای برخوردار است و اداب‪ ،‬فرهنگ‬ ‫و رسوم های مختلف در بین اقشار و رده های سنی مختلف جامعه می تواند جمعیت زیادی از مردم را به فضاهای سبز شهر‪ ،‬بوستانها و‬ ‫پارک های بزرگ دعوت نماید و پاسخگویی به نیازهای شهروندان جزء اهداف اصلی مدیریت شهری است‪.‬‬ ‫پارک مهربان‬ ‫پارک مهربان‪ ،‬طرحی است که به منظور ارائه‬ ‫خدمات به شهروندانی که از پارکها و فضای سبز‬ ‫استفاده می کنند‪ ،‬ارائه می‍شود‪ .‬استفاده مناسب‬ ‫از فضای شهری‪ ،‬هنگامی برای عموم مردم‬ ‫رضایت بخش خواهد بود که دسترسی راحت به‬ ‫خدمات ابتدایی و بهداشتی در سطح محیط این‬ ‫اماکن فراهم باشد‪ .‬بنابراین طراحی‪ ،‬ساخت و‬ ‫تجهیز فضاهای عمومی به این امکانات‪ ،‬کیفیت‬ ‫بهداشت‪ ،‬زندگی شهری و حتی زندگی شخصی‬ ‫افراد را بهبود می بخشد‪.‬‬ ‫‪ )1‬نیاز و حق شهروندان‬ ‫ارائه خدمات به شهروندان در رسته شرح وظایف‬ ‫شهرداری است‪ ،‬این نیاز و حق مردم و شهروندان‬ ‫است که بتوانند‬ ‫از بهترین امکانات تفریحی و بهداشتی در فضاهای‬ ‫سبز و پارک ها بهره ببرند‪ .‬در واقع چیزی که کمتر‬ ‫در مورد بوستانهای سطح کشور به ان توجه شده‬ ‫است که این اماکن کارکردی بیش از فضای سبز‬ ‫شهری دارند‪ .‬کارکردی که در نهایت به تقویت‬ ‫روحی شهروندان و اماده سازی ان برای تالش‬ ‫در فعالیت های روزمره منجر می شود‪ .‬در واقع‬ ‫کارکرد تفریحی بوستانها به طور مشخص جایگزین‬ ‫قسمتی از کارکردهای تفریحی خانواده‪ ،‬روابط‬ ‫همسایگی‪ ،‬محلی و بازار شده است با کوچک شدن‬ ‫مساحت خانه ها نه تنها برای گذران اوقات فراغت‬ ‫بلکه گاه حتی برای گذران وقت با همسایه ها و اقوام‬ ‫به بوستان های محلی پناه می برند‪.‬‬ ‫‪ )2‬فرار از الودگی‬ ‫بوستانهای ایران یکی از قدیمی ترین مراکزی‬ ‫هستند که به سرعت جایگزین تفرجگا ه های‬ ‫اختصاصی اطراف شهرها شده اند‪ .‬از طرف دیگر‬ ‫می بایست شهرنشین برای فرار از الودگی‍ های‬ ‫صوتی ناشی از زندگی کردن در شهر‪ ،‬بوستانها‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫را بهترین محل برای ارامش و رفع خستگی خود‬ ‫یافته این ضرورت با توجه به وجود وسایل بازی و‬ ‫سرگرمی در بوستانها برای کودکان و نوجوانان‬ ‫محدود در محیط خانه محسوس می شد‪ .‬تا حدی‬ ‫که بعضی از اقشار و افراد هر روز ساعتی از عمر‬ ‫خود را در بوستان صرف می کنند و در مقاطعی‬ ‫همانند روزهای پایان هفته‪ ،‬به ویژه بهار و تابستان‬ ‫کمتر کسی است که در شهر باشد به یکی از‬ ‫بوستانهای اطراف خود پناه نبرد‪.‬‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫‪9‬‬ صفحه 7 ‫مقاله‬ ‫‪ )3‬فرهنگ شهرنشینی‬ ‫نحوه و میزان گذران اوقات فراغت فردی‪ ،‬گروهی‬ ‫و خانوادگی بستگی مستقیمی به فرهنگ مردم‬ ‫یک کشور دارد و در ایران نیز این امر به شدت‬ ‫تحت تاثیر فرهنگ شهرنشینی است‪ .‬کودکان‬ ‫و نوجوان‪ ،‬معموالً به صورت خانوادگی و به طور‬ ‫خاصی دانش اموزان به صورت گروهی‪ ،‬جوانان‬ ‫و سالمندان به صورت فردی و گروهی به منظور‬ ‫تفریح در بوستان حضور پیدا می کنند ‪.‬‬ ‫‪ )4‬نظافت و بهداشت سرویسهای بهداشتی‪:‬‬ ‫شلوغ بودن توالتهای عمومی‪ ،‬زمین خیس یا‬ ‫چاله های اب‪ ،‬در دسترس نبودن کاغذ توالت‪،‬‬ ‫صابون یا حوله کاغذی و استشمام بوهای‬ ‫ناخوشایند‪ ،‬همه نشانه های نامناسب بودن‬ ‫سرویس های بهداشتی هستند که باید مورد توجه‬ ‫قرار گیرند‪ .‬نظافت و بهداشت سرویس ها و امکانات‬ ‫بهداشتی یکی از موارد مهم در سالم سازی فضاهای‬ ‫سبز می باشد که متاسفانه جز موارد کم اهمیت‬ ‫در بوستان ها محسوب شده و یا کیفیت و عملکرد‬ ‫باالیی را در اجرا نداشته اند‪ .‬همین امر گاه منجر به‬ ‫بروز برخی بیماری ها و یا عدم استقبال شهروندان‬ ‫و یا ساکنین محله ها از مراجعه به پارک شوند‪.‬‬ ‫نظارت‬ ‫در این طرح با نظارت بر نحوه عملکرد پرسنل‪،‬‬ ‫محصوالت قابل استفاده در سرویس ها بهداشت‬ ‫محیط کامال بررسی خواهد شد‪.‬‬ ‫الف) امور فرهنگی‪ ،‬هنری‪ ،‬اموزشی و ورزشی‪:‬‬ ‫از انجا که ترغیب شهروندان برای مشارکت در‬ ‫بسیاری از برنامه ها و طرح های اجتماعی‪ ،‬فرهنگی‬ ‫و اقتصادی به فرهنگ سازی در متن جامعه نیاز‬ ‫دارد‪ .‬بسیاری از سازمان ها با همکاری شهرداری به‬ ‫ساخت بوستان اموزشی و تخصصی اقدام کرده اند‪.‬‬ ‫اشنایی با مفاهیم علمی با مسائل شهرنشینی را‬ ‫در این اماکن بیشتر پذیرا هستند‪ ،‬چرا که نوع‬ ‫این اشنایی دیگر از جنس تبلیغ صرف نیست با‬ ‫تاکید بر بهداشت روانی بوستان ها را می توان در‬ ‫زمره مراکز تامین کننده بهداشت جان و روان افراد‬ ‫دانست‪ .‬نقش گسترده فضای سبز در تمدد تفاوت‬ ‫سرویس بهداشتی مرتب و نامرتب اعصاب بر کسی‬ ‫پوشیده نیست؛ تا حدی که مبحث پارک درمانی به‬ ‫عنوان یکی از شاخه های سالمت شناخته می شود‪.‬‬ ‫عالوه بر تاثیر مستقیم حضور در بوستا ن ها و‬ ‫‪10‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫فضای سبز بر روان انسانی‪ ،‬وجود و بهره گیری از‬ ‫فضاهای مختلف فرهنگی هنری و ورزشی تاثیر‬ ‫مستقیمی بر بهداشت جسمی و روانی افراد دارد‪.‬‬ ‫در نتیجه می توان با بهره گیری از نیروی افرادی‬ ‫که سابقه ورزش دارند‪ ،‬نرمش های صبحگاهی را‬ ‫برای افراد میانسال در رسته کار خود قرار داد و یا‬ ‫اینکه سایت هایی که اختصاص به ورزش یافته اند‬ ‫را به خوبی مدیریت کنند و از تعدادی نیروی ورزش‬ ‫دوست به منظور اشاعه ورزش در بین اقشار هم‬ ‫بانوان محترم و هم اقایان در تمامی رده های سنی‬ ‫در این منطقه از شهر بهره برد‪ .‬همچنین با ارائه‬ ‫برنامه های منظم و تدبیر شده فرهنگی که قابلیت‬ ‫اجرا در سطح این اماکن را دارند می توان انگیزه های‬ ‫کودکان و نوجوانان را برای حضور در سطح جامعه‬ ‫باال ببرد‪ .‬اموزش و پرورش به عنوان یک نهاد وظیفه‬ ‫اموزش و تربیت دانش اموزان را به عهده دارد و با‬ ‫افزایش تعداد دانش اموزان و احساس ضرورت به‬ ‫کارگیری اموزشی‪ ،‬علمی در کنار اموزش نظری‬ ‫به تدریج بر امکانات کمک اموزشی و شیوه های‬ ‫اموزش نیز افزوده شده است‪ .‬در این طرح می توان‬ ‫با قرار دادن امکاناتی دراختیار کودکان اشتیاق و‬ ‫شوق انها را نسبت به سخنرانی‪ ،‬کارهای فرهنگی‬ ‫و یا حضور در جامعه باال ببرد‪ .‬با در نظر گرفتن‬ ‫سایت های مربوط به ساخت کاردستی‪ ،‬اریگامی‪،‬‬ ‫سواالت علمی و مسابقه‪ ،‬فعالیتهای ورزشی‪،‬‬ ‫سکوهای مربوط به شعرخوانی با صدای رسا و بلند‬ ‫کودکان انها را در این بخش حمایت کرد‪.‬‬ ‫ب) مراقبت از سالخورده ها‪:‬‬ ‫با توجه به اوقات فراغت زیاد افراد میانسال و‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫سالخورده‪ ،‬بیشترین‪ ،‬گسترده ترین و مستمرترین‬ ‫روابط بین افراد این قشر برقرار می شود‪ ،‬با توجه‬ ‫به کهولت سن این عزیزان و امکان استفاده از‬ ‫برخی داروهای درمانی گاهی زمان مصرف دارو‬ ‫برای این افراد از دایره تمرکزشان خارج شده و‬ ‫مصرف دارویی خود را از خاطر ببرند که با حضور‬ ‫غرفه و یا دکه هایی که در پارک ها تعبیه می شود و‬ ‫از قبل موارد دارویی این افراد با اسامی خود به این‬ ‫مسئولین واگذاری شده است‪ ،‬در تایم مقرر از طرف‬ ‫مسئولین فعال در باجه ها زمان مصرف دارویی را به‬ ‫انها خاطرنشان کرده و اینگونه می توان به سالمت‬ ‫جسمی این عزیزان هم کمک کرد‪.‬‬ ‫ج) ارائه محصوالت فرهنگی‪ ،‬غذایی و‬ ‫بهداشتی‪:‬‬ ‫متاسفانه مالحظه می شود که عالوه بر وجود مراکز‬ ‫رسمی برای فروش نیازهای غذایی‪ ،‬فروشندگان‬ ‫دوره گرد در داخل و اطراف بوستان ها کاالهای‬ ‫مختلف فرهنگی‪ ،‬اموزشی‪ ،‬غذایی و سرگرم کننده‬ ‫عرضه می کنند ‪ .‬این دست موارد عالوه بر تخریب‬ ‫در چهره ظاهری این فضاها‪ ،‬استنادی بر کیفیت‬ ‫محصوالت و سالم بودن انها وجود ندارد‪ .‬در نتیجه‬ ‫می توان با در نظر گرفتن سایت هایی از جمله‬ ‫دکه ها و نظارت مسئولین شهرداری بر محصوالت‬ ‫قابل ارائه‪ ،‬این بخش از نیازها را براورد کرد‪.‬‬ ‫استاندارد فضاهای سبز‬ ‫استاندارد بیانگر وضعیتی بهینه است که در‬ ‫نظریه ها و سلیقه های گوناگون دخالت دارد‪.‬‬ ‫استاندارد فضاهای سبز و باز‪ ،‬دارای بعد اجتماعی‪،‬‬ صفحه 8 ‫رفاهی و تکنیکی است که با توجه به مکان و‬ ‫موقعیت اقلیمی و فرهنگ خاص ساکنان محل‬ ‫مورد نظر‪ ،‬همچنین نیازها و ارزشهای انان‪ ،‬فراهم‬ ‫می شود و ابعاد خاص خود را می طلبد‪ .‬همانطور‬ ‫که می دانیم برای جلوگیری از اسیب های فراوان‬ ‫اجتماعی‪ ،‬روانی و ‪ ...‬که امروزه به شدت افراد و به‬ ‫خصوص نسل جوان ما را تهدید می کند‪ ،‬توجه‬ ‫به مسئله تفریح و پرکردن اوقات فراغت جوانان‬ ‫حائز اهمیت می باشد‪ .‬بنابراین پارک ها در درجه‬ ‫نخست نیازمند سطح مناسبی از استانداردها از‬ ‫جمله استاندارد امنیت‪ ،‬استاندارد امکان بهداشتی‪،‬‬ ‫استاندارد ایمنی‪ ،‬استاندارد تجهیزات و سایر‬ ‫استانداردهای رفاهی هستند‪ .‬شرکت امید قصر‬ ‫داریان توانایی این را دارد که استانداردهای قابل‬ ‫اجرا و مورد نیاز در فضاهای سبز را در کمترین‬ ‫زمان با صرف حداقل هزینه‪ ،‬بهبود عملکرد و ارتقا‬ ‫کیفیت در سطح بوستانها و پارک ها را ارائه کند که‬ ‫در ادامه به برخی از استانداردهای مربوط به فضای‬ ‫سبز پرداخته می شود‪.‬‬ ‫‪ )1‬استاندارد تجهیزات و تسهیالت رفاهی‪:‬‬ ‫ارائه امکانات و تسهیالت رفاهی مناسب و کافی در‬ ‫پارک ها در افزایش میزان رضایتمندی شهروندان‬ ‫تاثیر بسزایی خواهد داشت‪.‬‬ ‫‪ )2‬استاندارد امکانات بهداشتی‪:‬‬ ‫یکی از مباحث مهم در طراحی پارکها لزوم‬ ‫پیش بینی امکانات بهداشتی «سرویسهای‬ ‫بهداشتی و‪ »...‬مناسب و کافی میباشد‪ .‬در این‬ ‫خصوص توجه به موارد ذیل حائز اهمیت فراوانی‬ ‫است‪:‬‬ ‫* نظارت مستمر بر کارایی و نظافت سرویس ها‪.‬‬ ‫* مکان یابی مناسب تامین دسترسی های الزم‪.‬‬ ‫* تعداد کافی با توجه به میزان جمعیت مراجعه‬ ‫کننده به پارک استفاده از مصالح قابل شستشو‪.‬‬ ‫* توجه به عامل زیباشناختی و هماهنگی با طرح‬ ‫سایر قسمت های پارک‪.‬‬ ‫* ارائه خدمات جانبی مورد نیاز‬ ‫اهداف طرح‬ ‫پارک مهربان طرحی است که از جانب شرکت امید‬ ‫قصر داریان به شهرداری شهرهای مختلف قابل‬ ‫ارائه است که همانطور که ذکر شد هدف از اجرای‬ ‫این طرح ایجاد فضای مناسب و رعایت نکات‬ ‫بهداشتی و نظافت با امکانات سزاوار شهروندان‬ ‫است‪ .‬الزمه اجرای این طرح حمایت شهرداری‪،‬‬ ‫ارگان های دولتی‪ ،‬ستاد مبارزه با مواد مخدر و‬ ‫همچنین نیروهای انسانی که توانایی و اشتیاق به‬ ‫اجرایی شدن طرح را دارند‪ ،‬است‪ .‬پیمانکار با توجه‬ ‫به تجربه فراوان در زمینه مدیریت منابع انسانی و‬ ‫با استفاده بهینه از نیروی انسانی می تواند در جهت‬ ‫رشد شکوفای نیروی کار موثر باشد‪ .‬پیمانکاران در‬ ‫مورد استفاده از نیروی کار در مقابل کارفرمایانی‬ ‫که همین نیروها را به‪ ‎‬کارگیری می کنند از انعطاف‬ ‫باالتری برخوردار هستند و با توجه به توانایی و‬ ‫ابزاری که در دست دارند‪ ،‬می توانند بهتر عمل‬ ‫کنند‪ .‬این مجموعه با همکاری ستاد مبارزه با مواد‬ ‫مخدر‪ ،‬نیروی انتظامی و بهزیستی نیروهای مورد‬ ‫نیاز برای اشتغال در طرح پارک مهربان را با حمایت‬ ‫شهرداری منطقه مذکور تامین می کند‪ .‬این طرح‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫بستری مناسب برای اشتغال افراد بهبود یافته و یا‬ ‫اعضای خانواده بهبودیافته ها را فراهم می اورد‪.‬‬ ‫بهبودیافته از اعتیاد‪ ،‬فردی است که در گذشته‬ ‫سوء مصرف مواد مخدر داشتن و در حال حاضر به‬ ‫هیچگونه ماده اعتیاداوری وابستگی شدید ندارد‪،‬‬ ‫از اخرین مصرف وی‪ ،‬حداقل یکسال گذشته است‪.‬‬ ‫اعضای خانواده های اسیب دیده از اعتیاد‪ ،‬شامل‬ ‫افرادی هستند که نیازهای اولیه انها به دلیل‬ ‫اعتیاد سرپرست خانواده و یا یکی از اعضای خانواده‬ ‫دچار اختالل شده است‪ .‬طبق امارهای دریافتی و‬ ‫مطالعات انجام شده مبنی بر غربالگری و شناسایی‬ ‫معتادان نیاز به اشتغال و فراهم اوری زمینه شغلی‬ ‫یکی از اولویت های بهبود یافته های جامعه بود‪ .‬فرد‬ ‫بهبودیافته در جامعه پس از تحمل سختی های‬ ‫فراوان در قدم اول پس از پاکی و به دلیل سابقه‬ ‫قبلی خود قادر به یافتن کار نبوده و مشکل امرار‬ ‫معاش خواهد داشت لذا باید به اشتغال این افراد‬ ‫توجه شود‪ .‬یکی از مهمترین مبادالت در سازمانها‪،‬‬ ‫مبادله منابع انسانی است‪ .‬به این ترتیب کارکنان‬ ‫از طریق دانش‪ ،‬توانمندی‪ ،‬مهارت و به بیان کلی تر‬ ‫شایستگی های خود‪ ،‬به ایجاد ارزش برای سازمانها‬ ‫می پردازند و در قبال ان حقوق و مزایا دریافت‬ ‫می کنند‪ .‬انتخاب پیمانکار یکی از مسایل مهم است‬ ‫که نقش بسزایی در موفقیت و یا عدم موفقیت یک‬ ‫پروژه دارد‪ .‬انتخاب پیمانکاران شایسته می تواند تا‬ ‫حد زیادی احتمال عدم موفقیت را کاهش دهد‪.‬‬ ‫طرح پارک مهربان دارای اهداف ویژه ای است که‬ ‫در مطالب قبلی اشاره به این موارد شد‪ ،‬از جمله‬ ‫اهم اهداف این طرح می تواند به شرح زیر باشد‪:‬‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫‪11‬‬ صفحه 9 ‫مقاله‬ ‫‪ )1‬ایجاد اشتغال برای بهبود یافته ها‬ ‫از نیروی افراد بهبودیافته می توان جهت اشتغال‬ ‫در بخش های مختلف فضای سبز و بوستان منطقه‬ ‫استفاده کرد‪ .‬از جمله زمینه های اشتغال که برای‬ ‫این افراد در طرح مدنظر بوده‪ ،‬نظافت و نظارت بر‬ ‫سرویسهای بهداشتی با دقت و کنترل باال‪ ،‬عنوان‬ ‫فروشنده در دکه های مربوط به خوراکی و مواد‬ ‫غذایی است‪ .‬همچنین با توجه به مهار ت های‬ ‫کسب شده برخی از این افراد در فنی و حرفه ای از‬ ‫این افراد می توان جهت مربی مقدماتی در نرمش ها‬ ‫و ورز ش های سبک‪ ،‬انجام امور فنی‪ ،‬هنری‪،‬‬ ‫حرفهای بهره برد‪ .‬ضمن اینکه با قرار دادن دکه یا‬ ‫اتاقک های به افرادی که مهارت های فنی و حرفه‬ ‫ای را کسب کرده اند بستری اماده جهت فروش و‬ ‫ارائه محصوالت ساخته خود را فراهم خواهیم اورد‪.‬‬ ‫پیش بینی می شود با اجرایی شدن این بخش‪ ،‬در‬ ‫هر فضای سبز موجود در محله ها‪ ،‬حداقل تعداد ‪5‬‬ ‫نفر مشغول به کار شوند‪.‬‬ ‫‪ )2‬نظافت و تمیزی سرویسهای بهداشتی‬ ‫زمانی که در یک بوستان‪ ،‬بهداشت عمومی‬ ‫به واسطه نبود خدمات رفاهی ضروری نظیر‬ ‫سرویس های بهداشتی‪ ،‬با مسئله و چالش رو به رو‬ ‫می شود‪ ،‬اسیب هایی گریبانگیر خواهد شد که در‬ ‫صورت تداوم‪ ،‬تاثیرات نامطلوبی برجا می گذارد‪ .‬با‬ ‫نظارت پیمانکار که مورد حمایت شهردای منطقه‬ ‫است بر عملکرد افراد بهبودیافته که برای امور‬ ‫نظافت و بهداشتی در نظر گرفته شده اند‪ ،‬کیفیت‬ ‫بهداشتی این سرویس ها با استفاده از بهترین مواد‬ ‫شوینده و ضدعفونی کننده‪ ،‬شست و شوی مداوم‬ ‫با رعایت اب مصرفی‪ ،‬قرار دادن دستمال کاغذی‪،‬‬ ‫نظارت بر باکس مایع دستشویی‪ ،‬بخش های‬ ‫مربوط به نوزادان و ‪ ....‬به بهترین نحو ممکن‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫‪ )3‬تبلیغات محیطی و حمایت از کاالی داخلی‬ ‫هدف از تبلیغات محیطی این بوده که توافقاتی‬ ‫و مذاکراتی با برخی کارخانجات و شرکت های‬ ‫معتبر به خصوص بخش بهداشتی و مواد غذایی‬ ‫داشته تا نمونه محصوالت انها توسط افرادی که‬ ‫توسط پیمانکار تایید می شود در سطح پارک به‬ ‫صورت رایگان در اختیار شهروندان قرار داده شود‪.‬‬ ‫این عملکرد نفع و سود شرکت هایی که محصوالت‬ ‫ایرانی را تولید و ارائه می کنند را شامل می شود‪ .‬در‬ ‫واقع با قرار گرفتن اسان این نمونه محصوالت در‬ ‫‪12‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫اختیار شهروندان در مواجه با رقابت محصوالت‬ ‫خارجی‪ ،‬می توانند با کمترین هزینه تبلیغاتی‬ ‫برخالف محصوالت خارجی کاالهای خود را به‬ ‫عموم مردم معرفی کنند‪ .‬مثالی که در این مورد‬ ‫می توان زد و در برنامه های قابل اجرای طرح‬ ‫می باشد‪ ،‬در صورت توافق با شرکت های دارای‬ ‫محصوالت بهداشتی داخلی می توان نمونه های‬ ‫کوچکی از دستمال کاغذی‪ ،‬مواد شوینده بهداشتی‬ ‫را در پک های طراحی شده برای افرادی که از‬ ‫سرویس های بهداشتی پارک و بوستان ها استنفاده‬ ‫می کنند به صورت رایگان در نظر گرفت‪ .‬در واقع‬ ‫با این عمل شهروندان تجربه مصرف از محصول را‬ ‫در محیط خواهند داشت و به زودی شاهد اضافه‬ ‫شدن این محصوالت به سبد کاالی خانواده ها‬ ‫خواهیم بود‪.‬‬ ‫‪ )4‬ارائه مشاوره‬ ‫با قرار دادن سایت های مناسب برای ارائه مشاوره‬ ‫«مشاوره خانواده‪ ،‬مشاوره پیشگیری از اعتیاد‬ ‫و ‪ »...‬با فرهنگ سازی این مقوله مهم در زندگی‬ ‫روزمره افراد علی الخصوص افرادی که وقت و‬ ‫زمان بیشتری را در این فضاها می گذرانند‪ ،‬تاثیر‬ ‫مثبت این فرایند در زندگی اجتماعی هم نمود‬ ‫پیدا می کند‪.‬‬ ‫‪ )5‬انجام امور فرهنگی و هنری‬ ‫برنامه های فرهنگی با هدف ارتقاء و تقویت‬ ‫زیرساخت های الزم برای کارهای فرهنگی‬ ‫که در منطقه اجرا خواهد شد و از ظرفیت های‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫دستگا ه های فعال فرهنگی منطقه و همچنین‬ ‫نخبگان فرهنگی هر محله استفاده خواهد شد‪.‬‬ ‫* اموزش و ساخت کارهای هنری از جمله‪،‬‬ ‫ا ر یگا می ‪ ،‬سفا لگر ی ‪ ،‬نقا شی ‪ ،‬مو سیقی ‪،‬‬ ‫سرودخوانی‪ ،‬کتابخوانی برای کودکان‪.‬‬ ‫* فراهم اوری بستری مناسب برای برپایی‬ ‫غرفه های فروش ساخته های دست کودکان برای‬ ‫کسب تجربه داشتن استقالل مالی و کسب و کار‪.‬‬ ‫* در اختیار قراردادن غرفه هایی به هنرمندان و‬ ‫نخبه های فرهنگی و هنری محل مربوطه جهت‬ ‫اشاعه و یا کسب و کار هنر و امور فرهنگی خود‪.‬‬ ‫‪ )6‬نظافت و نظارت بر نمازخانه ها‬ ‫با توجه به اعتقادات مذهبی مردم‪ ،‬وجود‬ ‫نمازخانه ها از نیازمندی های فضاهای سبز است‬ ‫تا برای انجام فریضه‬ ‫نماز و ادعیه به این اماکن ورود داشته باشند‪ .‬لذا‬ ‫رعایت موارد زیر در نمازخانه ها از اهم موارد می‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫* کنترل و نظارت بر بهداشت نمازخانه ها‪.‬‬ ‫* برطرف کردن بوهای ناخوشایند‪.‬‬ ‫* براورده کردن موارد مورد نیاز از جمله مهر‪،‬‬ ‫چادر نماز‪ ،‬تسبیح‪ ،‬کتب ادعیه و ‪...‬‬ ‫ملزومات اجرای طرح‪:‬‬ ‫* معرفی بوستان و فضای سبز‪.‬‬ ‫* سرویسهای بهداشتی‪.‬‬ ‫* تجهیزات گرمایش‪.‬‬ ‫* اتاقک مناسب در کنار سرویس های بهداشتی‪.‬‬ ‫* تجهیزات بهداشتی و ضدعفونی کننده‪.‬‬ ‫* مجوز اجرای طرح و استقرار کانکس‪.‬‬ ‫* طراحی و پیاده سازی کانکس‪.‬‬ ‫* تامین نیروی انسانی‪.‬‬ ‫* اطالع رسانی اجرای طرح در محله ها‪.‬‬ ‫* مذاکره با شرکت های دارای محصوالت قابل‬ ‫ارائه‪.‬‬ ‫* تعیین مرکزی هماهنگ جهت اجرای امور طرح‪.‬‬ ‫جمع بندی‬ ‫طرح پارک مهربان‪ ،‬طرحی از جانب بخش‬ ‫خصوصی بوده که توانایی و قابلیت اجرای ان توسط‬ ‫این بخش با همکاری شهرداری و ستاد مبارزه با‬ ‫مواد مخدر وجود دارد‪ .‬با اجرایی شدن این طرح‬ ‫محلی سالم‪ ،‬امن و بهداشتی در این فضاها را اختیار‬ ‫شهروندان می گذارد‪.‬‬ صفحه 10 ‫مریم حضرتی‬ ‫فریدون اسرایی نیازی به معرفی ندارد چرا که‬ ‫او سالها پیش هنگامی که قطعه مشهور «اهای‬ ‫خوشگل عاشق» را منتشر کرد توانست با ان‬ ‫صدای بی نظیر و ملودی های دراماتیکش نزد همه‬ ‫ایرانیان مشهور و معروف و محبوب شود‪ .‬گرچه‬ ‫خیلی ها او را به چهره نمی شناختند و بی گمان‬ ‫هر کس او را می دید هرگز نمی پنداشت که مردی‬ ‫که کنارش ایستاده همان خواننده ترانه های‬ ‫عاشقانه باشد؛ اما او توانست باب جدیدی را در‬ ‫موسیقی پاپ روز ایجاد کند و یک شبه دنیایی از‬ ‫طرفدار را به سمت خودش و موسیقی ای که اجرا‬ ‫می کرد‪ ،‬بکشاند‪ .‬با این حال؛ شاید کمتر کسی‬ ‫بداند که خواننده ترانه های ماندگار که همه ما‬ ‫با ان خاطرات نوستالژیک بسیاری داریم چه‬ ‫کارهایی در طول زندگی اش انجام داده؛ از ارزوی‬ ‫مدیرکل شدن در وزارت جهاد کشاورزی تا‬ ‫تحصیل در دانشگاه های فیلیپین و مهاجرت به‬ ‫کانادا و رانندگی در جاده های مختلف این کشور‬ ‫تا بازگشت به ایران و درختکاری و باغبانی در‬ ‫شمال کشورمان‪ .‬به شما پیشنهاد می کنیم اگر‬ ‫می خواهید به زوایای پنهان زندگی و اندیشه‬ ‫یک هنرمند متواضع و فروتن راه پیدا کنید حتم ًا‬ ‫این مصاحبه جذاب را بخوانید‪.‬‬ ‫با‬ ‫فریدون اسرایی؛‬ ‫از مـهندسی کشاورزی تا‬ ‫دنیـای مـوسیقی پـاپ‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫اقای اسرایی! تحصیالت شما در‬ ‫رشته کشاورزی اســت چه شد که به‬ ‫سمت موسیقی گرایش پیدا کردید؟‬ ‫من در یکی از دانشگاه های کشاورزی فیلیپین‬ ‫تحصیل کرده و پس از فارغ التحصیل شدن به‬ ‫کانادا رفتم و در انجا ک ً‬ ‫ال مسیر زندگیم تغییر کرد‪.‬‬ ‫و از انجا به سمت موسیقی رفتید‪،‬‬ ‫درست است؟‬ ‫نه! به سمت موسیقی نرفتم‪ .‬به دنبال بیزینس و‬ ‫تجارت رفتم ‪.‬‬ ‫پس چطور وارد عرصه موسیقی‬ ‫شدید؟‬ ‫یکی از دوستانم که در کانادا زندگی می کرد و در‬ ‫دانشگاه باهم همدوره بودیم و اتفاقاً موزیسین هم‬ ‫بود به من پیشنهاد داد که با او همکاری کنم‪ .‬من‬ ‫هم از این طریق وارد عرصه موسیقی شدم‪.‬‬ ‫زمانی که در کانــادا بودید به غیر از‬ ‫بیزینس و خوانندگی مشغول کار کشاورزی‬ ‫هم بودید؟‬ ‫راستش را بخواهید من در ارتباط با رشته‬ ‫تحصیلی ام در انجا مشغول فعالیت نبودام‪ .‬در واقع‬ ‫من هیچ وقت کشاورزی نکردم؛ بیشتر باغبانی‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫‪13‬‬ صفحه 11 ‫گفت وگو‬ ‫کرده ام‪ .‬تازه ان هم برای دل خودم و در زمین ها و‬ ‫باغ های پدری ام‪ .‬در گذشته های دور منبع اصلی‬ ‫درامد خانواده ها در روستاها زمین هایی بود که در‬ ‫ان کشاورزی و باغداری می کردند که البته بیشتر‬ ‫از ان زمان هم خانواده ها در ان زمین ها مشغول‬ ‫دامداری هم بودند‪.‬‬ ‫اقای اسرایی نام مجله ما «صدای‬ ‫خاک» اســت‪ .‬می خواهم در همین‬ ‫جا از فرصت اســتفاده کنم و از شما‬ ‫بپرسم که احساســتان درباره صدای‬ ‫خاک چیست؟ خصوص ًا صدای خاک‬ ‫میهن مان ایران‪.‬‬ ‫تنها چیزی که می توانم بگویم این است که از‬ ‫عجایب دنیاست که تاکنون در جایی ندیده و‬ ‫نشنیده ام این است که خاک یک سرزمین به‬ ‫فروش برسد؛ چون نام سرزمین را بردید من هم از‬ ‫نام سرزمینمان ایران وام می گیرم و انتقاد خودم‬ ‫را درباره فروش خاک سرزمینم اعالم می کنم‪.‬‬ ‫این یکی از عجایبی است که تاکنون دیده ام‪.‬‬ ‫اینکه یک کشور خاک سرزمین اش را به کشور‬ ‫دیگری بفروشد‪ ،‬به هیچ عنوان قابل قبول نیست‪.‬‬ ‫گاه می بینیم که ما به عنوان کشوری که خاک‬ ‫خوبی دارد بخش کوچکی از خاک خودمان را به‬ ‫کشور دیگری می دهیم (منظور از خاک بخشی از‬ ‫سرزمین نیست؛ منظورم مقداری از خاک است)‬ ‫این موضوع شاید خیلی جای انتقاد نداشته باشد؛‬ ‫اما وقتی پای درامد به میان می اید خرید و فروش‬ ‫صورت می گیرد و پولی رد و بدل می شود جای‬ ‫اشکال پیدا می کند و نه تنها اشکال دارد بلکه‬ ‫جای تاسف هم هست‪ .‬همانطور که می دانیم‬ ‫بخش اعظمی از کشور ما را کویر فرا گرفته است؛‬ ‫شایدندانیدکهمایکیازپرمصرف ترینمردمجهاندر‬ ‫حوزهابهستیم‪.‬وقتیپرمصرفباشییعنیقدرچیزی‬ ‫راکهزیادمصرفمی کنینمی دانی‪.‬شمایکحمامکردن‬ ‫سادهرادرنظربگیرید‪،‬یکماشینشستنسادهیایک‬ ‫ابیاریسادهرا‪...‬چقدرابدرهمینمواردکهگفتمهدر‬ ‫می رود‪ .‬همین تولید هندوانه را در نظر بگیرید‪ .‬برای‬ ‫تولیدشچهمقدارابمصرفمی شود؟‬ ‫‪14‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫با این حال‪ ،‬ما در کشورمان تنوع زیست محیطی‬ ‫فوق العاده ای داریم و هر جایی از سرزمینمان‬ ‫به لحاظ اب و هوایی با جای دیگر فرق می کند‪.‬‬ ‫وقتی به لحاظ اب و هوایی و اقلیمی یک منطقه‬ ‫جغرافیایی دارای گستردگی زیادی باشد می توان‬ ‫در ان منطقه انواع و اقسام محصوالت کشاورزی‬ ‫و باغبانی را تولید کرد؛ از انبه و ازگیل و خرمالو‬ ‫گرفته تا پسته و موز و نارگیل‪ .‬سوال من اینجاست‬ ‫که چرا باید چنین نعمت بزرگی را که خداوند به ما‬ ‫ارزانی داشته به بهای ناچیز یا به پولی بفروشیم؟‬ ‫می توانم بگویم کشور ما متنوع ترین اب و هوا را در‬ ‫دنیا دارد؛ بنابراین بهتر است که قدر این نعمت‬ ‫را بیشتر بدانیم و ان را به بهای دریافت مبلغی‬ ‫نفروشیم‪.‬‬ ‫صحبت از اب و هوای خوب شد؛‬ ‫اساســ ًا چه تفاوتی میان خاک خوب‬ ‫و خاک مرغوب وجــود دارد و چگونه‬ ‫می شود این دو را از هم تشخیص داد؟‬ ‫ما توقع نداریم ان محصولی که در شمال کشور‬ ‫تولید می شود در جنوب نیز تولید شود‪ .‬هر قسمت‬ ‫و بخشی از کشور دارای تنوع خاکی خاص خود‬ ‫است اما من باور دارم که می توانیم با توجه به‬ ‫خاک منطقه‪ ،‬محیطی که در ان زندگی می کنیم‬ ‫را از طریق علمی تغییر دهیم؛ به این مفهوم که‬ ‫خاک متوسط و حتی بد را به یک خاک مرغوب‬ ‫تبدیل کنیم‪ .‬جهان امروز ما جهان تکنولوژی و‬ ‫پیشرفت است و در این مورد نیز همانند موارد‬ ‫دیگر پیشرفت های عظیمی صورت گرفته‬ ‫است‪ .‬محصوالتی که در بخش گلخانه ای تولید‬ ‫می شود مانند گوجه فرنگی‪ ،‬پیازچه‪ ،‬توت فرنگی‬ ‫و مواردی از این دست‪ ،‬اساساً نیازی به خاک‬ ‫ندارند‪ .‬همانطور که اشاره کردم این محصوالت‬ ‫با تکنولوژی و به صورت صنعتی تولید می شوند‬ ‫اما هیچ گاه ان مزه ای را که به صورت خاکی‬ ‫تولید می شوند‪ ،‬ندارند‪ .‬حتماً شنیده اید بسیاری‬ ‫از محصوالتی که امروزه تولید می شوند هورمونی‬ ‫هستند‪ .‬محصوالتی که البته مزه و شکل و‬ ‫شمایلشان موجب شده که مردم ترجیح دهند که‬ ‫طبیعی انرا استفاده کنند؛ یعنی محصولی که با‬ ‫خاک تولید شده و از دل خاک برامده است‪ .‬حتماً‬ ‫شنیده اید که مردم می گویند ما دوست داریم میوه‬ ‫ارگانیک بخوریم‪ .‬این مفهومش دقیقاً این است‬ ‫که مردم دوست دارند محصول طبیعی استفاده‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫کنند که مث ً‬ ‫ال در تولید ان از سم یا کود شیمیایی‬ ‫استفاده نشده باشد‪ .‬در جواب به پرسش شما هم‬ ‫باید بگویم خاک مرغوب‪ ،‬خاکی است که بتوانید از‬ ‫ان بهترین محصول را به دست اورید و برای اینکار‬ ‫ابتدا باید خاک مرغوب را به وجود اورد ‪.‬‬ ‫به چه صورتی باید یک خاک را به‬ ‫خاک مرغوب تبدیل کرد؟‬ ‫معموالً از چند جای یک هکتار خاک نمونه‬ ‫برمی دارند و ان را به ازمایشگاه می برند و بررسی‬ ‫می کنند تا ببینند چه چیزی کم دارد؟ ایا فسفر‬ ‫کم دارد‪ ،‬یا چیزی دیگر؟ بررسی می کنند تا ببینند‬ ‫چه امالحی در خاکی که ان را ازمایش می کنند‬ ‫کم است‪ .‬وقتی این موضوع مشخص شد می توان‬ ‫ان را با خاک مرغوب مقایسه کرد و دریافت که‬ ‫این خاک در چه مرحله ای از مرغوبیت وجود دارد‪.‬‬ ‫در منطقه شما برای کشاورزی و‬ ‫باغداری امکاناتــی برای مردم وجود‬ ‫دارد؟‬ ‫مناطق ما بیشتر مناطق روستایی است و زمین‬ ‫بزرگ در ان وجود ندارد‪ .‬به این مفهوم که زمین‬ ‫کشاورزی گسترده ای در اختیار کشاورزان و‬ ‫باغداران قرار ندارد‪ .‬در مناطق روستایی شاید‬ ‫بزرگترین باغی که شما بتوانید پیدا کنید‬ ‫اندازه اش به یک هکتار هم نرسد‪ .‬اینگونه زمین ها‬ ‫مناسب کشاورزی نیستند و بیشتر به درد باغبانی‬ ‫می خورند‪ ،‬این زمین ها حتی در مواردی استفاده‬ ‫باغبانی نیز ندارند و بیشتر جنبه تفریحی پیدا‬ ‫می کنند‪ ،‬مث ً‬ ‫ال برخی از مردم زمین های خود را‬ ‫می فروشند و به شهرها می روند‪ .‬کسانی هم که ان‬ ‫زمین ها را می خرند در انجا ویال می سازند‪ .‬به این‬ ‫صورت عم ً‬ ‫ال کشاورزی و باغبانی وحتی دامداری‬ ‫رفته رفته از بین می رود‪.‬‬ ‫خاک منطقه ما بسیار مرغوب است و میوه های‬ ‫بسیار خوشمزه و خوبی از انجا به دست می اید‪.‬‬ ‫در ان منطقه بهترین گردو تولید می شود؛‬ ‫بهترین گیالس‪ ،‬بهترین البالو؛ بهترین سیب؛‬ ‫بهترین گالبی‪ .‬ک ً‬ ‫ال بهترین میوه ها را می توان از‬ ‫درخت هایی که در انجا هستند به دست اورد‪.‬‬ ‫شــما چه ایده ای در کشاورزی‬ ‫داشتید و االن در باغتان چه محصولی‬ ‫تولید می کنید؟‬ ‫متاسفانه بعد از دانشگاه شرایطی ایجاد شد که‬ ‫من روز به روز از رشته ای که در ان تحصیل‬ صفحه 12 ‫کردم دورشدم و دیگر کشاورزی نمی کنم و کارم‬ ‫چیز دیگری است‪ .‬کشاورزی ای که قرار بود به‬ ‫عنوان شغل ما باشد کشاورزی ای بود که باید در‬ ‫زمین های وسیع صورت می گرفت‪ ،‬زمین هایی‬ ‫که حداقل ‪ ۵۰‬هکتار بودند؛ به همان صورت که‬ ‫در امریکا و کانادا انجام می شود‪ .‬یعنی کشاورزان‬ ‫در مزارع بزرگ ‪ ۵۰‬تا ‪ ۱۰۰‬هکتاری مشغول به کار‬ ‫می شوند و در همان جا هم زندگی می کنند؛ یعنی‬ ‫منزل شان هم در همان مزرعه است‪ .‬به تناسب‬ ‫کاری هم که می کنند ماشین های کشاورزی‬ ‫بزرگ در اختیارشان قرار می گیرد‪ .‬عالوه بر این‬ ‫وام های خوبی به انها تعلق می گیرد و از انان‬ ‫حمایت خوبی می شود‪ .‬در کانادا از ونکوور که‬ ‫به سمت کلگری بروید در فاصله بین دو ایالت‬ ‫برتیش کلمبیا و البرتا مزارع کشاورزی بسیاری‬ ‫را می بینید که مهندسان کشاورزی که از دانشگاه‬ ‫فارغ التحصیل شده اند در انجا مشغول به کار‬ ‫هستند‪ .‬ما دنبال چنین هدفی بودیم که متاسفانه‬ ‫نشد‪.‬‬ ‫اما کار من اینجا بیشتر تفریحی است و محصوالتی‬ ‫مثل گردو‪ ،‬ازگیل‪ ،‬گوجه‪ ،‬گیالس‪ ،‬البالو‪ ،‬زردالو‪،‬‬ ‫سیب گالب‪ ،‬هلو و گالبی را پرورش می دهم‪.‬‬ ‫این محصوالت به فروش می رسند‬ ‫یا فقط مصرف شخصی دارند؟‬ ‫راستش را بخواهید زمینهای باغداران و کشاورزان‬ ‫در منطقه ما ان قدر زیاد نیست که محصولی که‬ ‫تولید می شود غیر از مصرف شخصی به فروش‬ ‫هم برسد‪ .‬البته هستند برخی از باغداران که‬ ‫محصوالت خود را در حاشیه جاده به فروش‬ ‫می رسانند اما این موضوع خیلی عمومیت ندارد‪.‬‬ ‫درگذشته این طور نبود‪ .‬در گذشته هر کشاورزی‬ ‫برای خود جعبه هایی داشت که نامش را رویش‬ ‫می نوشت؛ محصولش را داخل انها می گذاشت‬ ‫تا مشخص شود هر باغدار چه مقدار محصول‬ ‫تولید کرده‪ .‬پس از ان کامیونها می امدند و ان‬ ‫جعبه ها را بار می کردند و به میدان می بردند و‬ ‫می فروختند و پولش را به باغدارانی که مقدار‬ ‫محصول تولیدی شان با توجه به جعبه هایی که‬ ‫در کامیون مشخص بود‪ ،‬می دادند‪ .‬اما االن دیگر‬ ‫ان گونه نیست‪ ،‬یا وضعیت مالی روستاییان انقدر‬ ‫خوب نیست که بتوانند اضافه بر محصول مصرفی‬ ‫خودشان محصول دیگری را برای فروش تولید‬ ‫کنند و یا انکه ک ً‬ ‫ال باغداران و زمین داران زمین‬ ‫خود را فروخته اند و به شهرها رفته اند و دیگر‬ ‫کشاورز و باغداری در روستا باقی نمانده که‬ ‫بخواهد محصولی تولید کند و به فروش برساند‪.‬‬ ‫فروش این زمین ها موجب شده که باغها روز به‬ ‫روز کوچک تر شوند و دیگر زمین و باغ وسیعی‬ ‫در هیچ کجای روستا وجود نداشته باشد و عم ً‬ ‫ال‬ ‫باغداری و زمین داری محدود و محدودتر شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫نقل قولی از شــما شنیدم که‬ ‫گفته اید روزی ســر زمین بودم که‬ ‫تعدادی جوان با ماشــین امدند و در‬ ‫حالی که از ضبط ماشینشــان صدای‬ ‫من پخش می شد نزدیک من شدند؛‬ ‫هنگامیکه به انها گفتم این صدای من‬ ‫است که از ضبط شما پخش می شود به‬ ‫من خندیدند‪ .‬این داستان واقع ًا اتفاق‬ ‫افتاده یا شایعه است؟‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫بله! واقعیت دارد‪ .‬البته ماجرا این گونه که گفتید‬ ‫نبود‪ .‬داستان از این قرار بود که زمانی که من به‬ ‫ایران امده بودم و می خواستم یکی از باغهایم را‬ ‫احیا کنم‪ .‬تازه درختکاری را شروع کرده بودم‪.‬‬ ‫یکی از روزهای اخر هفته که در باغ مشغول‬ ‫ابیاری درختان بودم‪ ،‬روبروی باغ ما یک باغ‬ ‫خانوادگی بود که ماشین های زیادی در انجا رفت‬ ‫و امد می کردند‪ .‬یادم می اید که یک ماشین در‬ ‫انجا پارک کرده بود که از پخش ان صدای اهنگ‬ ‫«اهای خوشگل عاشق» من بخش می شد‪ .‬بین‬ ‫باغ ما و ان باغ یک رودخانه قرار داشت همان‬ ‫زمان یکی از دوستان من مرا صدا کرد و با من‬ ‫مشغول صحبت شد‪ .‬چند لحظه بعد رو به راننده‬ ‫ان ماشین کرد و به او گفت این اقا را می شناسید؟‬ ‫ان راننده گفت نه نمیشناسم‪ .‬دوستم به ان اقا‬ ‫گفت این اقا خواننده ترانه ای است که از ماشینت‬ ‫پخش می شود‪ .‬ان راننده هم ناراحت شد و فکر‬ ‫کرد دوست من دارد سر به سرش می گذارد‪.‬‬ ‫بنابراین به او گفت‪ :‬برو خودت را مسخره کن‪ .‬من‬ ‫هم به دوستم گفتم اخه چه کار به مردم داری؟‬ ‫این بنده خدا چطور باید باور کند که من با این‬ ‫ریخت و قیافه و لباس و بیل و شلنگ می توانم‬ ‫خواننده اهنگ به این معروفی باشم؟ خب ان‬ ‫زمان من تازه به ایران امده بودم و کسی مرا به‬ ‫چهره نمی شناخت‪.‬‬ ‫ازچه سالی به ایران امدید؟‬ ‫در سال ‪ 80-79‬دیگر به صورت دائمی در ایران‬ ‫بودم‪.‬‬ ‫از بین اب‪ ،‬خاک و هوا کدامیک‬ ‫در حوزه کشاورزی و باغداری از بقیه‬ ‫مهمتر است؟‬ ‫این سه عامل همگی به هم متصل هستند و‬ ‫نمی توان تقدم و تاخری درباره اهمیت داشتن‬ ‫انها تصور کرد‪ .‬هر کدام از این سه عامل نباشند‬ ‫به قول معروف یک جای کار مشکل دارد‪ .‬شما در‬ ‫نظر بگیرید که مث ً‬ ‫ال خاک در کره ماه هم هست‪ ،‬در‬ ‫کرات دیگر هم هست اما ایا در انجا محصولی هم‬ ‫می توان تولید کرد؟ مسلماً جواب منفی است‪ .‬به‬ ‫این دلیل که خاک دلیل الزم برای کشاورزی است‬ ‫اما دلیل کافی نیست؛ بلکه اب و هوا و البته افتاب‬ ‫هم از شروط الزم دیگر هستند‪ .‬این موضوع درباره‬ ‫سه عامل دیگر هم صدق می کند‪.‬‬ ‫چه میزان از سودی که کشاورز یا‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫‪15‬‬ صفحه 13 ‫گفت وگو‬ ‫باغدار از محصولی که تولید می کند به‬ ‫خودش می رسد؟ بارها شنیده ایم که‬ ‫کشاورز کمترین سود را از محصولی که‬ ‫تولید کرده به دست می اورد‪.‬‬ ‫همیشه به این صورت بوده‪ .‬شما به عنوان کشاورز‬ ‫باری را تولید می کنید‪ ،‬عده ای سر زمین می ایند‬ ‫و ان بار را از شما می خرند و پولی به شما می دهند‬ ‫‪ .‬از ان لحظه به بعد محصول شما تا زمانی که‬ ‫به دست مصرف کننده برسد هنوز در حال‬ ‫تولید سود است‪ .‬در حالیکه هیچ چیزی از ان‬ ‫سود به شما نمی رسد‪ .‬بنابراین مشخص است‬ ‫که کشاورز کمترین بخش سود یک محصول‬ ‫عایدش می شود‪ .‬این تفاوت ها هم به خاطر وجود‬ ‫واسطه هاست‪ .‬شما در نظر بگیرید که اگر فقط‬ ‫دو عامل تولیدکننده و مصرف کننده بود هم‬ ‫تولیدکننده (کشاورز و باغدار ) سود بیشتری‬ ‫می برد و هم مصرف کننده هزینه کمتری بابت‬ ‫خرید محصول می داد؛ اما وجود واسطه ها موجب‬ ‫این بی عدالتی است‪.‬‬ ‫پیشرفت علم و تکنولوژی را در‬ ‫حوزه کشــاورزی چگونه ارزیابی می‬ ‫کنید؟‬ ‫شاید ندانید که ما یکی از پرمصرف ترین مردم‬ ‫جهان در حوزه اب هستیم‪ .‬وقتی پرمصرف‬ ‫باشی یعنی قدر چیزی را که زیاد مصرف می کنی‬ ‫نمی دانی‪ .‬شما یک حمام کردن ساده را در نظر‬ ‫بگیرید‪ ،‬یک ماشین شستن ساده یا یک ابیاری‬ ‫ساده را‪...‬چقدر اب در همین موارد که گفتم هدر‬ ‫می رود‪ .‬همین تولید هندوانه را در نظر بگیرید‪.‬‬ ‫برای تولیدش چه مقدار اب مصرف می شود؟‬ ‫اگر مواردی از این دست مدیریت شود و مسیر‬ ‫مصرفی اب مشخص شود و میزانش نیز معین‪،‬‬ ‫پر واضح است که این مشکالت از بین خواهد‬ ‫رفت‪ .‬در کشورهای دیگر از روش های متفاوت‬ ‫و به صرفه تری مانند ابیاری قطره ای و یا ابیاری‬ ‫صنعتی استفاده می کنند که متاسفانه در کشور‬ ‫ما این روش ها مورد استفاده قرار نگرفته و یا اگر‬ ‫گرفته به ان اندازه که باید و شاید شناخته شده‬ ‫نیست‪.‬‬ ‫از دیگر مصداق های مدیریت ناکارامد می توان به‬ ‫سدهای بزرگ اشاره کزد‪ .‬ساخت سدهای بزرگ‬ ‫در کشورهای دیگر دنیا خیلی استفاده نمی شود‪.‬‬ ‫یک زمانی برای تولید برق خوب بود و جواب‬ ‫‪16‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫می داد اما در روزگار فعلی و با شرایط و منابع نفتی‬ ‫و گازی ای که ما در اختیار داریم فکر نمی کنم زدن‬ ‫سدهای بزرگ برای تولید برق خیلی مفید باشد‪.‬‬ ‫همین زاینده رود را در نظر بگیرید که دیگر ابی در‬ ‫ان نیست یا دریاچه ارومیه‪ .‬این ها مثالهایی است‬ ‫که می توانم درباره عدم مدیریت صحیح به انها‬ ‫اشاره کنم‪ .‬عدم مدیریتی که فاجعه های بزرگی را‬ ‫ایجاد کرده است‪ .‬مدیریت صحیح یعنی اینکه اب‬ ‫یک رودخانه از داخل یک شهر بگذرد و پس از ان‬ ‫زمانی که دارد به سمت هدر شدن در بیرون از شهر‬ ‫پیش می رود ان را به سمت شهر دیگری مانند‬ ‫یزد هدایت کنیم نه اینکه ک ً‬ ‫ال اب را از سرچشمه‬ ‫بخشکانیم که حتی به شهر اول نیز نرسد‪ .‬این عدم‬ ‫مدیریت صحیح تنها شامل بخش و حوزه اب‬ ‫نمی شود و به بسیاری از حوزه های دیگر که حتی‬ ‫ارتباطی با کشاورزی هم ندارند سرایت کرده‬ ‫است‪ .‬شما همین سیلی را که جدیدا ً در شهرهای‬ ‫شیراز و استان گلستان و دیگر شهرها امد در نظر‬ ‫بگیرید‪ .‬نمی خواهم پیش داوری کنم ولی به باور‬ ‫من یکی از علل اصلی چنین بالیی می تواند قطع‬ ‫بی رویه درختان توسط یک سری عوامل سودجو‬ ‫باشد‪ .‬موضوعی که اگر مدیریت می شد کار به‬ ‫اینجا نمی کشید‪ .‬درست است که نمی توان مثال‬ ‫جلوی وقوع زلزله را به صورت صد درصد گرفت‬ ‫اما می توان تدابیری مانند ساختن ساختمان های‬ ‫محکم و خوب اندیشید که جلوی ایجاد چنین‬ ‫خساراتی گرفته شود‪ .‬این موضوع در کشورهای‬ ‫دیگر مانند ژاپن حل شده؛ اما در کشور ما هنوز به‬ ‫مرحله ایده و فکر هم نرسیده است‪ .‬خیلی راحت‬ ‫می توان با زیرنظر گرفتن یک درخت‪ ،‬مشکل‬ ‫خسارات ناشی از زلزله را تا حد زیادی حل کرد‪.‬‬ ‫فکر می کنید چرا یک درخت با ان قد و قواره روی‬ ‫زمین ایستاده و سر به اسمان کشیده؟ دلیلش‬ ‫در ریشه های درخت است‪ .‬وقتی ریشه هایت در‬ ‫زمین فرو رفته باشد می توانی مستحکم بایستی و‬ ‫در برابر مثال باد مقاوم باشی‪ .‬ایا نمی توان از همین‬ ‫موضوع در ایجاد ساختمان های مستحکم و مقاوم‬ ‫در برابر زلزله استفاده کرد؟‬ ‫اقای اســرایی! کشــاورزان و‬ ‫باغداران منطقه شما زیر نظر اتحادیه‬ ‫یا صنفی قرار دارند که مشکالتشان را‬ ‫پیگیری کند؟‬ ‫همانطور که عرض کردم کشاورزی و باغداری به‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫دلیل عدم وجود زمین های گسترده در منطقه ما‬ ‫خیلی مورد استقبال قرار نمی گیرد‪ .‬ما از داشتن‬ ‫امکانات محروم هستیم و هیچ اتحادیه و صنفی‬ ‫نداریم تا به قول شما در مواقع وجود مشکالت‬ ‫به انها مراجعه کنیم؛ اما اینگونه هم نیست که‬ ‫هیچ حمایت کننده ای نداشته باشیم‪ .‬مث ً‬ ‫ال جهاد‬ ‫کشاورزی هست یا دفاتر محیط زیست هستند‬ ‫و مواردی از این دست که مث ً‬ ‫ال اگر کود‪ ،‬یا بذر‬ ‫و سم خواستیم به انها مراجعه کنیم‪ .‬البته در‬ ‫این میان نارسایی هایی نیز وجود دارد‪ .‬مث ً‬ ‫ال در‬ ‫برخی از موارد کودهایی که برای کشاورزان در‬ ‫نظر گرفته شده از جای دیگری سر در می اورند‬ ‫و به دست کشاورزان و باغداران نمی رسند‪ .‬در‬ ‫برخی از فصول سال هم عالوه بر کود به باغداران و‬ ‫کشاورزان درخت هم می دهند که این از محاسن‬ ‫وجود مدیریت در این بخش است‪.‬‬ ‫با توجه به مشــکالتی که مطرح‬ ‫کردید چه انتظاری از دولت و مسئوالن‬ ‫در حوزه کشاورزی و باغداری دارید؟‬ ‫یکی از روزهای پیش از عید به تلویزیون دعوت‬ ‫شدم‪ .‬در انجا هم گفتم ما چهل سال است‬ ‫انقالب کردیم‪ ۴۰ ،‬سال پیش سفارتخانه امریکا‬ ‫را در تهران بستیم‪ ،‬چهل سال پیش گفتیم نه‬ ‫شرقی نه غربی؛ اما متاسفانه ما در طول این ‪۴۰‬‬ ‫سال به شعارهایی که دادیم عمل نکردیم‪ ،‬فقط‬ ‫در مرحله حرف ماندیم‪ .‬وقتی می خواهی روی‬ ‫پای خودت بایستی باید بتوانی خودسازی کنی‬ ‫ و کشورت را بسازی‪ .‬ما چهل سال فرصت داشتیم‬ ‫تا این کار را بکنیم‪ .‬ما با این هدف که می خواهیم‬ ‫روی پای خودمان بایستیم باید خودسازی را‬ ‫‪ ۴۰‬سال پیش اغاز می کردیم اما‪ ...‬مهمترین‬ ‫بخش هایی که در طول این ‪ ۴۰‬سال می توانستیم‬ ‫روی انها سرمایه گذاری کنیم بخش های صنعت و‬ ‫کشاورزی بود‪ .‬متاسفانه در طول این مدت نه در‬ ‫بخش کشاورزی پیشرفت چشمگیری داشته ایم‬ ‫و نه در بخش صنعت؛ که اگر چنین بود ما در این‬ ‫دو بخش احتیاجی به واردات نداشتیم و خودکفا‬ ‫شده بودیم‪ .‬درست است که در برخی از موارد در‬ ‫همین دو بخش خودکفا شده ایم اما در نگاه کلی‬ ‫متاسفانه پیشرفتی نداشته ایم‪ .‬ما در طول این ‪۴۰‬‬ ‫سال عالوه بر این که می توانستیم محصوالت مورد‬ ‫نیاز خود را تولید کنیم‪ ،‬می توانستیم صادرات هم‬ ‫داشته باشیم؛ اما سوال من اینجاست که ما چند‬ صفحه 14 ‫درصد صادرات در این دو بخش در طول این ‪۴۰‬‬ ‫سال به دست اورده ایم‪ .‬وقتی که ما در بخش‬ ‫کشاورزی بهترین محصوالت را در کشور تولید‬ ‫می کنیم چرا نتوانستیم مدیریت خوب و مفید‬ ‫و قابل قبولی در پیش بگیریم تا با برنامه ریزی‬ ‫بتوانیم بهترین استفاده را از محصولی که تولید‬ ‫می کنیم ببریم؟ از سوی دیگر باید بپذیریم که هر‬ ‫جا که جلوی ضرر را بگیری استفاده است‪ .‬هنوز هم‬ ‫دیر نشده؛ هنوز هم می توان راه نرفته را طی کرد؛‬ ‫اگر تصمیم گرفته ایم روی پای خودمان بایستیم‪،‬‬ ‫باید کاری کنیم که مدیریت صحیح و هوشمندانه‬ ‫به ما می گوید‪ .‬باید ببینیم توانایی هایمان در چه‬ ‫چیزهایی است ایا می توانیم در زمینه صنعتی‪،‬‬ ‫کشور پیشرفته ای باشیم یا در زمینه کشاورزی؟‬ ‫شما کشور هلند را در نظر بگیرید و ببینید با‬ ‫توجه به وسعت خاکی اش چقدر در زمینه گل‬ ‫و گیاه پیشرفت کرده است؟ ایا ما نمی توانستیم‬ ‫در بخش های مختلف چنین پیشرفتی داشته‬ ‫باشیم؟ مگر ما بهترین تولیدکننده فرش در‬ ‫جهان نیستیم؟ مگر بهترین تولیدکننده پسته در‬ ‫جهان نیستیم؟ مگر بهترین زعفران در دنیا مال ما‬ ‫نیست؟ چرا امروز کشورهای دیگر گوی سبقت را‬ ‫از ما ربوده اند و محصوالت ما را به نام خودشان به‬ ‫جهانیان می فروشند؟ پسته ما امروز در کشورهای‬ ‫دیگر بسته بندی می شود‪ .‬فرش و زعفران ما هم‬ ‫مشکالت دیگری برایشان ایجاد شده‪ ،‬دلیل این‬ ‫موضوع غیر از عدم مدیریت صحیح چه می تواند‬ ‫باشد؟ شما می دانید که االن پسته امریکا به عنوان‬ ‫رقیبی جدی برای پسته ایران شده؟ این پسته از‬ ‫کجا امده؟ مگر غیر از این است که ایرانیانی که‬ ‫در کالیفرنیا زندگی می کنند این پسته را به انجا‬ ‫برده و مشغول کاشت و برداشت ان هستند؟ دلیل‬ ‫این موارد غیر از عدم مدیریت صحیح چه چیز‬ ‫دیگری می تواند باشد؟ می دانید چند محصول‬ ‫تک در دنیاست که مختص ایران و ایرانی است‪ .‬نام‬ ‫ایران را در دنیا با ان محصول می شناسند؟ خاویار‬ ‫ایرانی‪ ،‬گربه ایرانی‪ ،‬پسته ایرانی‪ ،‬زعفران ایرانی‪،‬‬ ‫فرش ایرانی‪ .‬اما سوال اینجاست که ما چقدر تالش‬ ‫کردیم که این مختص بودن را حفظ کنیم؟ خاطرم‬ ‫هست وقتی در خارج زندگی می کردم به خارجی ها‬ ‫که می گفتم من ایرانی ام‪ ،‬مرا مات نگاه می کردند‬ ‫و نمی شناختند‪ .‬اما وقتی می گفتم شنیده ای‬ ‫پرشین کت یا پرشین خاویار؟ تازه می فهمیدند‬ ‫من کجایی هستم‪ .‬تمام این موارد به گمان من‬ ‫علتش عدم مدیریت صحیح است‪ .‬ما در مدیریت‬ ‫کالن بسیار ضعیف عمل کرده ایم و فکر می کنم‬ ‫که زمان ان رسیده است که تغییرات اساسی‬ ‫در این زمینه به وجود اید‪ .‬وقتی در بخش های‬ ‫مختلف از متخصصان استفاده نمی کنیم و به‬ ‫جایش از ادمهای معمولی بهره می بریم نتیجه اش‬ ‫همین می شود که می بینید؛ فکر می کنید چرا‬ ‫این همه افراد متخصص ایرانی جذب کشورهای‬ ‫خارجی می شوند؟ فکر می کنید چرا این همه‬ ‫فرار مغزها داریم ؟ ما باید این مغزهای متفکر‪ ،‬این‬ ‫پتانسیل های قوی را در کشورمان نگه داریم نه‬ ‫اینکه فراری شان بدهیم‪ .‬باید امکانات کار برای انها‬ ‫فراهم کنیم‪ ،‬باید مدیریت صحیح را به دست انها‬ ‫بسپاریم‪ ,‬نه این که شرایطی فراهم کنیم که انها از‬ ‫کشور بروند‪ .‬من فکر می کنم این موضوع نیازمند‬ ‫برنامه ریزی و تجزیه و تحلیل صحیح است که ان‬ ‫هم توسط مدیریت صحیح می تواند صورت گیرد‪.‬‬ ‫زمانی گفته بودید دلتان می خواست‬ ‫در وزارت جهاد کشاورزی مدیرکل بشوید‪.‬‬ ‫این خواسته از چه چیزی نشئت می گرفت و‬ ‫چرا عملی نشد؟‬ ‫با این ارزو از ایران رفتم‪ .‬خاطرم هست پیش از‬ ‫انکه از ایران بروم مدتی با چند تن از دوستانم‬ ‫در بلوار کشاورز رفت و امد می کردیم و به قول‬ ‫معروف انجا پاتوقمان شده بود‪ .‬با هم در یک کافه‬ ‫قنادی روبروی کاخ کشاورزی می نشستیم و قهوه‬ ‫می نوشیدیم و من به فکر فرو می رفتم‪ .‬ان زمان‬ ‫منتظر ویزای تحصیلی ام بودم‪ ،‬در ان زمان دوستی‬ ‫در وزارت کشاورزی داشتم که او هم می امد کنار‬ ‫ما با هم قهوه می نوشیدیم‪ .‬همیشه به او می گفتم‬ ‫می خواهم بروم خارج درس بخوانم‪ ،‬برگردم و در‬ ‫این ساختمان مدیرکل یکی از بخش ها شوم‪،‬‬ ‫تا اینکه باالخره ویزای ما درست شد و رفتیم و‬ ‫درس هم خواندیم اما نشد که مدیرکل یکی از‬ ‫بخش های ان ساختمان شوم‪(.‬می خندد)‬ ‫سرنوشــت بقیه هم دوره ای هایتان‬ ‫که در دانشگاه فیلیپین درس می خواندید‬ ‫چه شد؟‬ ‫قرار بود برگردیم‪ ،‬مثل من هر کس برای خود و‬ ‫با خود قرار گذاشته بود که برگردد و در همینجا‬ ‫کار کند‪ .‬اما مسائلی پیش امد که اکثریت قریب به‬ ‫اتفاق ان بچه ها عطای امدن و کار کردن در ایران‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫را به لقای ان بخشیدند و یا در همان جا ماندند و یا‬ ‫به کشورهای دیگر رفتند‪.‬‬ ‫جناب اسرایی! سواالت ما تمام شد‪.‬‬ ‫همکالمی با شما برای ما خیلی خوب بود‪.‬‬ ‫به رغم تصورمان شــما خیلی باورمند و‬ ‫تخصصی به مباحث کشاورزی پرداختید‪.‬‬ ‫با اینحال ضمن تشکر از شما به خاطر وقتی‬ ‫که در اختیار ما قرار دادید اگر فکر می کنید‬ ‫مطلبی باقی مانــده که در مصاحبه عنوان‬ ‫نشده‪ ،‬خوشحال می شویم انرا با خوانندگان‬ ‫صدای خاک در میان بگذارید‪.‬‬ ‫تنها چیزی که می توانم بگویم این است که من‬ ‫بیش از بیست سال در خارج از کشور زندگی‬ ‫کرده ام و از اینکه برگشتم و در میهن خودم‬ ‫زندگی ام را ادامه می دهم بسیار خوشحالم؛ اما‬ ‫نمی توانم منکر این شوم و این حقیقت را بیان‬ ‫نکنم که بزرگترین مشکلی که در کشور ما وجود‬ ‫دارد بحث مدیریت است‪ .‬همانطور که پیش از این‬ ‫اشاره کردم فکر می کنم زمان ان فرا رسیده که‬ ‫تغییرات اساسی و بنیادین علمی در بخش های‬ ‫مختلف مدیریتی صورت بگیرد تا بتوانیم شاهد‬ ‫دگرگونی های عظیمی در بخش های مختلف‬ ‫صنعت‪ ،‬کشاورزی‪ ،‬اقتصاد و بخش های دیگر‬ ‫باشیم‪ .‬من معتقدم که این کشور واقعا پتانسیل ها‬ ‫و ظرفیت بالقوه فوق العاده زیادی دارد که می توان‬ ‫با مدیریت صحیح از انها بهترین استفاده ها را کرد‬ ‫و کشور را در مسیر رشد و توسعه بی نظیری قرار‬ ‫داد‪ .‬از شما هم تشکر می کنم و برای خوانندگانتان‬ ‫ارزوی بهترین ها را دارم‪.‬‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫‪17‬‬ صفحه 15 ‫گفت وگو‬ ‫پرونده ویژۀ این شماره‪:‬‬ ‫فروشیاصادرات‬ ‫خاکایران‬ ‫صادرات خاک ایران‪ ،‬اقدامی جنون امیز‬ ‫ابوالفضل کیمیایی‬ ‫مدت هاست که موضوع قاچاق خاک ایران و یا حتی صادرات علی الظاهر قانونی ان‪ ،‬ذهن افکار عمومی را به خود جلب کرده است؛‬ ‫اینکه چه کسانی چشمشان را عمدا ًیا سهوا ًبر این عمل غلط و خالف منافع ملی بسته اند‪ ،‬معلوم نیست؛ اما سکوت معنادار مسئولین‬ ‫دست اندرکار در این زمینه خودش جای بحث دارد‪.‬‬ ‫در این راستا با دکتر‬ ‫محمد جعفری استاد‬ ‫دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران‬ ‫گفتگویی انجام دادیم‪ .‬وی اظهار‬ ‫داشت‪ :‬تشکیل یک سانتی متر خاک‪،‬‬ ‫صدها سال زمان نیاز دارد و اقدامی‬ ‫تحت عنوان «صادرات خاک» اص ً‬ ‫ال کار‬ ‫عاقالنه ای نیست و قطعاً دست های‬ ‫پلید یکسری افراد سودجو در کار است‪ .‬همچنین‬ ‫هیچ توجیه اقتصادی ندارد که از طرفی با صادرات‬ ‫خاک خاصلخیز‪ ،‬درصد مشخصی از فسفر‪ ،‬ازت‪،‬‬ ‫پتاسیم و گوگرد خاک را از کشور خارج کنیم و از‬ ‫طرفی دیگر‪ ،‬با صرف هزینه های هنگفت‪ ،‬برای تامین‬ ‫کودهای ازت‪ ،‬فسفر‪ ،‬پتاسیم‪ ،‬گوگرد و سایر کودهای‬ ‫شیمیایی‪ ،‬اقدام به واردات کنیم‪ .‬مث ً‬ ‫ال در نظر بگیرید‬ ‫صادرات خاک از یک وسعت ده هزار هکتاری‪ ،‬معادل‬ ‫میلیاردها تومان مواد مورد نیاز خاک را از کشور خارج‬ ‫می کند و بعد همان مواد‪ ،‬با قیمت باالتری از‬ ‫کشورهای خارجی وارد کشور می شود؛ بنابراین‬ ‫می توان گفت صادرات خاک حاصلخیز کشور‪ ،‬اقدام‬ ‫جنون امیزی است که هیچ توجیه اقتصادی ندارد‪.‬‬ ‫کارشناس محیط زیست و منابع طبیعی‪ :‬تشکیل‬ ‫یک سانتی متر خاک‪ ،‬صدها سال زمان نیاز دارد‬ ‫و اقدامی تحت عنوان «صادرات خاک» اص ً‬ ‫ال کار‬ ‫عاقالنه ای نیست و قطعاً دست های پلید یک سری‬ ‫افراد سودجو در کار است‪.‬‬ ‫وی با اشاره به اینکه صادرات خاک حاصلخیز برای‬ ‫کشور ما یک فاجعه اقتصادی به بار خواهد اورد‪،‬‬ ‫افزود‪ :‬اهمیت موضوع «خاک» از «اب» نیز به‬ ‫مراتب باالتر است‪ .‬برای پی بردن به موضوع اهمیت‬ ‫خاک‪ ،‬همین بس که به یکی از احادیث حضرت‬ ‫علی (ع) استناد کنیم‪ .‬ایشان می فرمایند‪« :‬متاسفم‬ ‫برای ملکی که اب و زمین (خاک) دارد اما در فقر‬ ‫به سر می برد‪ ».‬صادرات خاک کشور‪ ،‬قطعاً باعث‬ ‫فقر جامعه خواهد شد؛ زیرا تولید انواع محصوالت‬ ‫‪18‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫غذایی برای انسان و علوفه برای دام ها‪،‬‬ ‫به خاک بستگی دارد و فروش ان‪ ،‬به‬ ‫مرور باعث از بین رفتن توانایی در‬ ‫تولید محصوالت غذایی انسان و دام‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫جعفری ادامه داد‪ :‬خاک حاصلخیز‪،‬‬ ‫یکی از ثروتهای بی بدیل کشور است‪،‬‬ ‫که به جرئت می توان گفت قابل ثبت‬ ‫شدن در گینس است‪ .‬بنابراین قوه‬ ‫قضائیه و همه دستگاه های مسئول باید به طور جدی‬ ‫پیگیر تخلف بزرگ صادرات خاک باشند‪.‬‬ ‫استاد دانشگاه تهران‪ ،‬درخصوص عوامل فرسایش‬ ‫خاک در ایران که نسبت به سایر کشورها با سرعت‬ ‫بیشتری صورت می گیرد‪ ،‬تصریح کرد‪ :‬در امریکا‬ ‫برای اولین بار دانشمندی به نام ویشمایر‪ ،‬موضوع‬ ‫فرسایش خاک را در زمین های کشاورزی این کشور‬ ‫مطرح کرد‪ .‬این موضوع از این جهت قابل توجه است‬ ‫که در زمین های کشاورزی به خاطر مسطح بودن و‬ ‫نداشتن شیب‪ ،‬فرسایش خاک مهمی وجود ندارد‪.‬‬ ‫اما نتیجه اینکه وقتی موضوع فرسایش خاک در‬ ‫زمین های مسطح قابل بررسی است‪ ،‬در زمین های‬ ‫شیب دار که عمدتاً در ایران بیشتر است‪ ،‬شدت‬ ‫فرسایش چند برابر می شود ‪.‬‬ ‫وی مهمترین عامل فرسایش خاک در کشورمان‬ ‫را عدم کاربری درست اراضی برشمرد و گفت‪:‬‬ ‫وجود یک نقشه راه درست برای کاربری اراضی که‬ ‫نشان دهد در کجا باید کشاورزی‪ ،‬ساخت و سازهای‬ ‫شهری‪ ،‬بهره برداری از معادن‪ ،‬دفع پساب ها و‬ ‫پسماندها‪ ،‬اکوتوریسم‪ ،‬ابزی پروری و غیره انجام‬ ‫شود‪ ،‬ضروری است و درواقع ارزیابی درست از نحوه‬ ‫کاربری اراضی می تواند بخشی از مشکل فرسایش‬ ‫خاک را حل کند‪ .‬کاربری اراضی مهمترین موضوع‬ ‫در بحث حفاظت از خاک است اما متاسفانه در کشور‬ ‫ما‪ ،‬هر منطقه ای که منظره خوبی داشته باشد مکانی‬ ‫برای ویالسازی های غیرمجاز و ساخت و سازهای‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫نامناسب می شود‪ .‬جعفری ضمن بیان اینکه رعایت‬ ‫قوانین کاربری اراضی‪ ،‬یکی از عوامل پیشرفت‬ ‫کشورهاست‪ ،‬گفت‪ :‬در کشور استرالیا کتابهای‬ ‫زیادی درباره فرسایش خاک این کشور نوشته‬ ‫شده است‪ .‬درحالی که فرسایش خاک در استرالیا‪،‬‬ ‫به خاطر جمعیت کم و منابع ان به هیچ وجه قابل‬ ‫مقایسه با فرسایش خاک در ایران نیست؛ اما تمرکز‬ ‫بر موضوع و بزرگنمایی مسئله سبب شده کتابهای‬ ‫متعددی با عنوان «فرایندهای تخریب اراضی در‬ ‫استرالیا» نوشته شود‪ .‬این درحالی است که تخریب و‬ ‫فرسایش خاک در کشور ما چندین برابر کشورهایی‬ ‫همچون کانادا و استرالیاست اما اهمیت الزم به ان‬ ‫داده نمی شود ‪ .‬این استاد دانشگاه با بیان اینکه بحث‬ ‫«حفاظت از خاک» در کشور ما متولی شایسته ای‬ ‫ندارد‪ ،‬اظهار داشت‪ :‬وزارت کشاورزی مسئول تامین‬ ‫غذای جمعیت کشور و «حفاظت از خاک» است‪ .‬این‬ ‫وزارتخانه متشکل از چندین معاونت اعم از سازمانها‬ ‫جنگلها و مراتع و ابخیزداری‪ ،‬سازمان امور اراضی‪،‬‬ ‫معاونت خاک و اب و غیره است‪ ،‬اما متاسفانه با وجود‬ ‫معاونت ها و سازمان های مختلف‪« ،‬حفاظت از خاک»‬ ‫متولی مشخصی ندارد‪.‬‬ ‫وی در ادامه این گفتگو به سمت خود به عنوان‬ ‫رییس دانشکده منابع طبیعی در دوره دولت هفتم‪،‬‬ ‫اشاره کرد و گفت‪ :‬در این زمان‪ ،‬من نامه نگاری های‬ ‫متعددی مبنی بر تشکیل وزارت منابع طبیعی با‬ ‫دولت کردم که براین اساس‪ ،‬با تشکیل یک وزارتخانه‬ ‫مجزا‪ ،‬حفاظت از اب و خاک کشور متولی مشخصی‬ ‫پیدا می کرد اما متاسفانه به این پیشنهاد‪ ،‬جامه‬ ‫عمل پوشانیده نشد و اکنون شاهد هستیم که بحث‬ ‫حفاظت از منابع طبیعی‪ ،‬میان ‪ 12‬معاونت وزارت‬ ‫جهاد کشاورزی گم شده است‪.‬‬ ‫جعفری به معضل دیگر در حفاظت از اب و خاک‬ ‫کشور‪ ،‬اشاره کرد و گفت‪ :‬عمدتاً مسئوالن در‬ ‫حفاظت از منابع طبیعی‪ ،‬از افرادی غیرمتخصص‬ ‫و غیرکارشناس انتخاب شده اند و در راس مدیریت‬ صفحه 16 ‫منابع طبیعی کشور قرار گرفته اند‪ .‬این مسئوالن‬ ‫با تخلفات در جنگل ها‪ ،‬مراتع و ابخیزداری کشور‬ ‫برخورد نمی کنند و در مواجهه با مشکالت‪ ،‬از دانش‬ ‫علمی کافی برخوردار نیستند مث ً‬ ‫ال تصور کنید در‬ ‫سیل اخیری که طی ‪ 200‬سال گذشته بی سابقه بود‪،‬‬ ‫کمیته چهارده نفره ای برای مدیریت سیل توسط‬ ‫رییس جمهور تشکیل شد که تنها یک نفر از انها‪،‬‬ ‫کارشناس و متخصص در امور منابع طبیعی بود‪.‬‬ ‫رئیس اسبق پردیس محیط زیست دانشگاه تهران‬ ‫ادامه داد‪ :‬واقعیت این است که این حجم از سیل در‬ ‫هر کشوری اتفاق می افتاد به طور قطع‪ ،‬خسارات‬ ‫زیادی برجای می گذاشت؛ اما با یکسری تمهیدات‬ ‫کارشناسی شده‪ ،‬مانند پخش سیالب در استانهای‬ ‫خوزستان‪ ،‬هرمزگان و گلستان می توانستیم جلوی‬ ‫خسارات بیشتر را بگیریم‪ .‬از طرفی انجام کارهای‬ ‫ابخیزداری و سدسازی در مناطق باالدست و عدم‬ ‫ساختمان سازی در حریم رودخانه‪ ،‬خسارت سیل‬ ‫را کمتر می کرد‪ .‬اما به دلیل اینکه طی سال های‬ ‫متمادی افراد غیرمتخصص در راس مسئولیت ها و‬ ‫بدنه کارشناسی قرار داشتند و اقدامات مذکور انجام‬ ‫ل خسارات سنگینی را برجای گذاشت‪.‬‬ ‫نشد‪ ،‬سی ‬ ‫وی همچنین گفت‪ :‬حتی در ازمون های استخدامی‬ ‫برای جذب فارغ التحصیالن دکترای منابع طبیعی‪،‬‬ ‫مکررا ً دیده شده سوالهای نامرتبط با این تخصص‬ ‫طرح می شود که مجموع همه این ضعف ها‪ ،‬حکایت‬ ‫از مشکالت حادتر در اینده مدیریت منابع طبیعی‬ ‫دارد‪ .‬به هرحال سیل یک بالی طبیعی با خساراتی‬ ‫اشکار است‪ .‬در سیل اخیر یکی از خسارت هایی‬ ‫که کمتر درباره ان صحبت شد‪ ،‬خسارت به خاک‬ ‫حاصلخیز کشور است‪ .‬اگرچه خاک از مناطق‬ ‫باالدستی به مناطق پایین دستی جابه جا شد‪،‬‬ ‫اما بخش مهمی از خاک حاصلخیز کشور از بین‬ ‫رفت‪ .‬اما عالوه بر خسارات اشکار‪ ،‬گاهی تحرکاتی‬ ‫در طبیعت اتفاق می افتد که خساراتی خاموش در‬ ‫درازمدت دارد‪.‬‬ ‫جعفری در پایان خاطرنشان کرد‪ :‬منابع طبیعی‬ ‫امانتهای الهی در دست ماست که باید به دست اهل‬ ‫ان (متخصصان) سپرده شود زیرا مدیر متخصص‬ ‫قطعاً عملکرد بهتری خواهد داشت‪ .‬فارغ التحصیالن‬ ‫رشته منابع طبیعی که می توانند به خوبی از منابع‬ ‫طبیعی کشور حفاظت کنند زیادند و شایسته‬ ‫قدمت کشورمان نیست که نتوانیم از منابع طبیعی‬ ‫کشورمان حفاظت کنیم‪.‬‬ ‫ویار خاک‬ ‫بانوان در دوران بارداری خود‬ ‫سختی های روحی و جسمی‬ ‫فر ا و ا نی ر ا تو ا ما ن تحمل‬ ‫می کنند‪ .‬یکی از سخت ترین شرایط این دوران‬ ‫ویار است‪ .‬به این معنا که بانوی باردار هوس‬ ‫خوردن یک خوراکی را همواره با خود دارد‪ .‬یکی‬ ‫از عجیب ترین ویار ها‪ ،‬ویار خوردن خاک است‬ ‫که بانوی باردار به صورت عجیبی در این دوران‬ ‫تمایل به خوردن خاک دارد و این نیاز را در روح‬ ‫و جسم خود احساس می کند‪ .‬به معنای واقعی‬ ‫خاک می خورد‪ .‬این که این خاک خوردن چه‬ ‫عواقبی بر جنین دارد و این عمل چه سود و‬ ‫زیانی دارد نه در این مقال می گنجد و نه در‬ ‫تخصص ماست‪ .‬اما این نکته فابل تامل و بررسی‬ ‫است که این ویار چرا به جان بسیاری از به ظاهر‬ ‫مردان مدعی افتاده است و در کمال ناباوری و‬ ‫ناباروری«ویار خاک» به جان این مردان بزرگ‬ ‫افتاده است و به راحتی خاک ایران را می خورند؛‬ ‫بدون اینکه لحظه ای به این مسئله فکر کنند که‬ ‫چه بر سر این سرزمین می اید‪ .‬انان که مطلع‬ ‫هستند و کارشناس خاک و محیط زیست اند‬ ‫می گویند برای تشکیل یک سانتیمتر مکعب‬ ‫خاک‪ ،‬سالیان متمادی باید بگذرد‪.‬‬ ‫تنها تفاوتی که ویار این سرزمین خواران با‬ ‫اصل ماجرا دارد در این است که مدت ویارشان‬ ‫به ‪۹‬ماه و ‪۹‬روز و ‪ ۹‬ساعت خالصه نمی شود و‬ ‫در واقع نهایت ندارد‪ .‬این سرزمین خواری را با‬ ‫نام صادرات خاک تطهیر کرده اند و خود را نیز‬ ‫کارافرین می دانند‪ .‬این صادرکنندگان خاک‬ ‫در این پوشش‪ ،‬یک روز با نوار نقاله خاک را‬ ‫به لنج های عربی می ر سانند و روزی دیگر با‬ ‫ترفندی جدیدتر خاک فروشی می کند‪ .‬این‬ ‫خاک فروشی که برای عامالنش سود کالنی‬ ‫دارد در سرزمینی اتفاق می افتد که در طول‬ ‫تاریخ و در جنگ های مختلف بسیاری از‬ ‫خاکمان را از دست داده ایم و تنها در دوران‬ ‫انقالب اسالمی و طول هشت سال جنگ‬ ‫نابرابر حتی یک سانتی متر از خاکمان به برکت‬ ‫خون هزاران شهید و ایثارگری صدها جانباز‬ ‫و اشک هزاران مادر و پدر شهید از ایران جدا‬ ‫نشد‪ .‬اما خاک خواران باید بدانند حاصل این‬ ‫ویار شوم چیزی جز تباهی و نکبت برایشان‬ ‫ندارد و به زودی مولد این خیانت اشکار را در‬ ‫دامن خواهند گرفت و این اقدام شوم تحت‬ ‫نام صادرات خاک نتیجه ای جز تباهی محیط‬ ‫زیست ندارد‪.‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫‪19‬‬ صفحه 17 ‫یادداشت‬ ‫پرونده ویژۀ این شماره‪:‬‬ ‫فروشیاصادرات‬ ‫خاکایران‬ ‫خا ک هایی که می روند‬ ‫مریم مشهدی رضا‬ ‫در طی سالهای گذشته اخبار و گزارش ها و حتی گفتگوهایی در خصوص بی اعتنایی به خاک سرزمین پهناورمان روی درگاه خروجی‬ ‫خبرگزاری ها و سایت ها قرار گرفته و حتی در روزنامه ها و مجالت مرتبط با مسائل کشاورزی و باغبانی منتشر شده است‪ .‬اگر تاکنون‬ ‫با چنین گزارش هایی برخورد نکرده اید به برخی از بخش های مهم گزارش هایی که در این باره طی سالهای گذشته به چاپ رسیده اند‬ ‫و هر کدام توضیحات مفصلی داشته اند دقت کنید‪.‬‬ ‫طبق نظر کارشناسان ‪ 600‬سال‬ ‫زماننیازاستتایکسانتی مترخاک‬ ‫تولید شود و در حال حاضر خاکی که‬ ‫میلیون ها سال تولید و حاصلخیزی ان زمان می برد‪،‬‬ ‫در غفلت و نبود مدیریت مسئوالن به یغما می رود‪.‬‬ ‫هر تن خاک ایران ‪ ۳۵‬دالر قاچاق می شود‪.‬‬ ‫بر اساس اعالم رسمی گمرک جمهوری اسالمی‬ ‫ایران در سال ‪ ،90‬معادل ‪ 75‬هزار تن خاک به ارزش‬ ‫‪ 517‬میلیون دالر و در سال ‪ ،91‬معادل ‪ 140‬هزار تن‬ ‫خاک به ارزش ‪ 2.3‬میلیون دالر با کد تعرفه ‪25.8‬‬ ‫خاک با عنوان صادرات غیرنفتی صادر شده است‪.‬‬ ‫در حالی که تولید یک سانت خاک در طبیعت‬ ‫‪۴۰۰‬سال طول می کشد خاک کشاورزی کشورمان‬ ‫به کشورهای حاشیه خلیج فارس به ویژه قطر و امارات‬ ‫صادر می شود‪.‬‬ ‫مکررا ًازاینجمله هادرگزارش هاوگفتگوهایمختلف‬ ‫خوانده ایم و حتی در محافل گوناگون درباره شان‬ ‫شنیده ایم اما ان سوالی که در این میان همیشه مغفول‬ ‫ماند و جوایی برایش پیدا نشد چرایی عدم برخورد با‬ ‫چنینمسائلیاست‪.‬همههمیشهدادسخنداده اندکه‬ ‫خاک سرزمینمان را دوست داریم و ان را ارج می نهیم‬ ‫امااظهارنظرهایمختلفکارشناسانحوزهابوخاک‬ ‫و کشاورزی گویای این حقیقت است که دلبستگی و‬ ‫وابستگیمابهخاکسرزمینمانحداقلدرمواردیکه‬ ‫اشاره شد تنها در حد حرف و سخن و شعار باقی مانده و‬ ‫هرگز جنبه عمل به خود نگرفته است‪ .‬برخی نیز گاهی‬ ‫پا را فراتر از این نهاده اند یا به کل ماجرای قاچاق خاک‬ ‫ایران به کشورهای عربی را منکر شده و به به و چه چه‬ ‫سرداده اندکه«همهچیارومهماچقدرخوشبختیم»و‬ ‫یا با داشتن اطالعات مهم در این زمینه‪ ،‬به قول معروف‬ ‫خود را به «کوچه علی چپ» زده اند که «من در این‬ ‫باره اطالعاتی ندارم» یا «چیزی در این مورد نشنیده ام‬ ‫بنابراین نمی توانم نظر بدهم»‪.‬‬ ‫این نوشتار اص ً‬ ‫ال و ابدا ً قصد ندارد که به دنبال مقصر‬ ‫ماجرای قاچاق خاک ایران بگردد که اگر بنابر این‬ ‫‪20‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫موضوع باشد خود نگاره این خطوط نیز مقصر خواهد‬ ‫بود‪ .‬این نوشتار حتی تالش نمی کند که بیایید امار‬ ‫و ارقامی را از دل گزارش های کهنه و قدیمی بیرون‬ ‫کشیده و به قول معروف چوب داخل اتش زیر خاکستر‬ ‫کند و بگوید چرا باید خاک سرزمینمان را به کشورهای‬ ‫دیگر بفروشیم‪ .‬انچه این خطوط در پی بیان ان است‬ ‫تنها تلنگری است به ذهن برخی مسئوالن که بسیار‬ ‫امده اند و بر صندلی های ریاست در حوزه ّاب‪ ،‬خاک و‬ ‫کشاورزی تکیه زده اند و شب و روزشان در این موضوع‬ ‫خالصه شده که چه کنیم تا در پایان سال بتوانیم در‬ ‫بیالن کاری خودمان عددهای دهان پرکن تری ارائه‬ ‫دهیم تا همه بگویند به به! چه مدیر خوبی! چقدر خوب‬ ‫کار کرده!‪ ،‬چه امارهای شگفت انگیزی در دوران کاری‬ ‫خود دارد و چه و چه و چه‪.‬‬ ‫این نوشتار در واقع غم نامه ای است برای خاک‬ ‫سرزمینی که روی ان زندگی می کنیم و قدرش را‬ ‫نمی دانیم‪ .‬خاکی که به اعتراف و اذعان مشهورترین‬ ‫کارشناسان خبره در دنیا در زمره مرغوب ترین ها قرار‬ ‫داشته و پتانسیل این را دارد که هر نوع محصولی را با‬ ‫بهترین کیفیت ارائه کند اما نه تنها از ان بهره برداری‬ ‫درست نمی شود بلکه به نادرست ترین حالت ممکن‬ ‫و حتی غیرممکن یا رفته رفته به فرسایش کشیده‬ ‫شده و یا در خوش بینانه ترین حالت در قبال دریافت‬ ‫مبلغی به کشورهای دیگر فروخته می شود‪ .‬اینکه این‬ ‫کشورهای خریدار چگونه از خاک سرزمین ما بهترین‬ ‫بهره برداری ها را می کنند موضوع غم انگیز دیگری‬ ‫است که برای تراژیک تر نشدن این نوشتار از بیان ان‬ ‫چشممی پوشیم‪.‬‬ ‫نشریه نیچر در سال ‪ 2017‬گزارشی منتشر کرده‬ ‫که در بخشی از ان امده است‪« :‬ایران به عنوان یکی‬ ‫از قدرت های کشاورزی منطقه مدت هاست که‬ ‫در پی خودکفایی در زمینه مواد غذایی است اما با‬ ‫وجود قابلیت های زمین و منابع ابی این کشور‪ ،‬هنوز‬ ‫نتوانسته به هدف خود دست یابد‪».‬‬ ‫بیراه نیست اگر ادعا کنیم که اگر مدیران و کارشناسان‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫و مسئوالن حوزه های کشاورزی‪ ،‬خاک و ابخیزداری‬ ‫غم خود را‬ ‫هم و ّ‬ ‫همه کارهای خود را رها کنند و تمام ّ‬ ‫تنها به یافتن چرایی این بخش از گزارش نشریه نیچر‬ ‫پرداخته و راه حلی برای رها شدن از این معضل بیابند‬ ‫قطعاً در اینده ای نزدیک کشور ما در زمینه کشاورزی و‬ ‫خودکفایی در تولید مواد غذایی پیشرفت چشمگیری‬ ‫خواهد داشت‪.‬‬ ‫یافتن پاسخ این پرسش که کشورهای پیشرفته چه‬ ‫اقداماتی کرده اند و از چه مسیری طی طریق داشته اند‬ ‫که توانسته اند به رشد و توسعه در بخش های مختلف‬ ‫کشاورزی برسند کار دشواری نیست‪ .‬انچه مشکل به‬ ‫نظر می رسد این است که راهی را که می دانیم ما را‬ ‫به موفقیت می رساند انقدر ناهموار و دست نیافتنی‬ ‫قلمداد کنیم که رسیدن به ان را حتی در رویاهایمان‬ ‫محال بدانیم‪ ،‬این حقیقت را می توان از خاک هایی‬ ‫که در قبال دریافت پول از کشورمان قاچاق می شود‪،‬‬ ‫دریافت‪.‬اینروشکهمادربخش هایمختلفصنعتی‪،‬‬ ‫کشاورزی‪ ،‬اقتصادی و ‪ ...‬تنها دست روی دست بگذاریم‬ ‫و منتظر دست های غیبی باشیم که بیایند و مشکالت‬ ‫ما را حل کنند ممکن است در کوتاه مدت مفید فایده‬ ‫باشد اما قطعاً در بلند مدت به نتیجه ای که نشریه نیچر‬ ‫به ان اعتراف کرده منجر خواهد شد‪.‬‬ ‫باید پذیرفت که دنیای امروز به واسطه حضور اینترنت‬ ‫و ماهواره دنیای تبادل اطالعات است و کوچکترین‬ ‫مسئله ای هرگز از زیر ذره بین رصد کارشناسان‬ ‫کشورهای دیگر جا نخواهد ماند و به سرعت در همه‬ ‫جای جهان مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد و دقیقاً‬ ‫به همین دلیل است کشورهای دیگر مدتهاست به‬ ‫دنبال خرید خاک کشور ما هستند؛ چرا که انها در‬ ‫تجزیهوتحلیل هایخودبهایننتیجهرسیده اندکه اگر‬ ‫خاکسرزمینشانمرغوبنیستمی توانندباپرداخت‬ ‫پول هایی که از طریق فروش نفتشان به دست می اورند‬ ‫اقداماتی از جمله خرید خاک انجام دهند تا در اینده ای‬ ‫نه چندان دور شاهد پیشرفت و توسعه در زمینه هایی‬ ‫کهممکناستپتانسیلیدرانهانداشتهباشند‪،‬باشند‪.‬‬ صفحه 18 ‫ملک زاده‪:‬‬ ‫فروش خاک شایعه ای بیش نیست‬ ‫نرگس حضرتی‬ ‫اشاره‪ :‬خاک ایران به خاطر حاصلخیزی و مرغوبیتی که دارد هواخواه زیادی در کشورهای عربی حوزه خلیج فارس پیدا کرده و همین‬ ‫امر موجب شده تا عده ای خاک ایران را از راه جنوب کشور به خارج از مرزها صادر کنند و در مقابل پولی دریافت کنند و از این رهگذر‬ ‫سودجویی نمایند‪ .‬به همین منظور با محمد شفیع ملک زاده رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی کشور به گفتگو نشستیم‪.‬‬ ‫نظرتان درباره صدور و قاچاق خاک‬ ‫ایران به کشورهای حاشیه خلیج فارس‬ ‫که مدتی است در خبرگزاری ها و شبکه‬ ‫های مجازی مطرح شده‪ ،‬چیست؟ ‬ ‫راستش من یکبار یک کلیپ در این باره دیدم که‬ ‫ان هم صدور خاک حاصلخیز نبود‪ .‬بلکه مربوط به‬ ‫خاکی بود که از یک معدنی به یک کارخانه انتقال‬ ‫داده می شد‪.‬‬ ‫یعنی شــما این موضــوع را رد‬ ‫می کنید و شایعه می دانید؟ ‬ ‫نه تنها من‪ .‬همه مسئوالن چنین موضوعی را رد‬ ‫می کنند‪ .‬به خود ما که چنین موضوعی گزارش‬ ‫نشده و هیچ جا مدرکی دال بر رخ دادن چنین‬ ‫اتفاقی ارائه نشده است‪ .‬ممکن است در فضای‬ ‫مجازی در این باره یا درباره هر مسئله دیگری‬ ‫اخباری منتشر شود اما نمی شود روی انها حساب‬ ‫کرد و انها را واقعی دانست‪.‬‬ ‫برفرض اینکه این اخبار و گزارش ها‬ ‫که در صفحات مجازی منتشر می شود‬ ‫درست باشد شما چه راهکارهایی برای‬ ‫برون رفت از این وضعیت پیشــنهاد‬ ‫می کنید؟ ‬ ‫متاسفانه علیرغم تمام صحبت ها و اظهارنظرهایی‬ ‫که درباره امنیت کاالها و خدمات داریم اما‬ ‫می بینیم که باز هم قاچاق در حوزه های مختلف‬ ‫صورت می گیرد‪ .‬هم در حوزه واردات و هم در حوزه‬ ‫صادرت‪ .‬به عقیده من بهترین راه همان نظارت‬ ‫دقیق تر در مبادی ورودی و خروجی کشور است‬ ‫که چنین اتفاقی نیفتد و قاچاق به حداقل ممکن‬ ‫خود برسد‪.‬‬ ‫به نظر شما قاچاق و صدور خاک‬ ‫برای کشور زیان اور است؟ ‬ ‫شک نکنید که صد درصد زیا ن اور است‪ .‬اگر‬ ‫خاک حاصلخیزمان را صادر کنیم زیان می کنیم‪.‬‬ ‫دقیقاً مثل اب است‪ .‬اگر امروز در زمینه تولیدات‬ ‫محصوالت کشاورزی حرفی برای گفتن داریم به‬ ‫خاطر همین حاصلخیزی خاکمان است‪ .‬حال اگر‬ ‫این را هم از دست دهیم چیزی برایمان نمی ماند‪.‬‬ ‫وقتی ما در اکثر استانهای کشورمان در کل طول‬ ‫سال و در هر چهارفصل انواع و اقسام محصوالت‬ ‫را داریم‪ ،‬نشان از حاصلخیزی بی چون و چرای‬ ‫خاکمان است‪ .‬خب وقتی این خاک را صادر کنیم‬ ‫معنی اش این است که دیگر محصوالت متنوع را‬ ‫در طول سال نخواهیم داشت و این برای کشاورزی‬ ‫ما قطعاً زیان اور است‪ .‬اگر موضوعی که شما درباره‬ ‫قاچاق خاک بیان کردید واقعیت داشته باشد برای‬ ‫کشاورزی و برای کل کشور بسیار خطرناک خواهد‬ ‫بود و صدمات جبران ناپذیری بر پیکره اقتصاد کشور‬ ‫وارد خواهد کرد و بی شک بدانید که ظلم اشکار و‬ ‫خیانت به مملکت و مردم خواهد بود‪.‬‬ ‫اطالع رسانی‪ ،‬اگاه سازی و روشن‬ ‫کردن مردم در زمینه اهمیت خاک در‬ ‫کشــورمان تا چه اندازه می تواند این‬ ‫مشکالت را کم کند؟ ‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫قطعاً اثرگذار خواهد بود و از وقوع مشکالت زیادی‬ ‫جلوگیری خواهد کرد‪ .‬این که مردم اگاه باشند‬ ‫می توانند در صورت دیدن وقوع چنین اتفاقاتی‬ ‫گزارش های الزم را به مسئولین ذیربط بدهند تا‬ ‫جلوی فاجعه هایی که بسیار زیان بار است گرفته‬ ‫شود‪.‬‬ ‫ملک زاده‪ :‬متاسفانه علیرغم تمام صحبت ها و‬ ‫اظهارنظرهایی که درباره امنیت کاالها و خدمات‬ ‫داریم اما می بینیم که باز هم قاچاق در حوزه های‬ ‫مختلف صورت می گیرد‪ .‬هم در حوزه واردات و هم‬ ‫در حوزه صادرت‪ .‬به عقیده من بهترین راه همان‬ ‫نظارت دقیق تر در مبادی ورودی و خروجی کشور‬ ‫است که چنین اتفاقی نیفتد و قاچاق به حداقل‬ ‫ممکن خود برسد‪.‬‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫‪21‬‬ صفحه 19 ‫گفت وگو‬ ‫پرونده ویژۀ این شماره‪:‬‬ ‫فروشیاصادرات‬ ‫خاکایران‬ ‫عباس کارگر‪:‬‬ ‫حفاظت از خاک یک موضوع فرهنگی است‬ ‫مسعود رحیمی‬ ‫اشاره‪ :‬بر هیچکس پوشیده نیست که خاک و اب از مهمترین عناصر زندگی در جهان هستی اند و اهمیت انها به اندازه و حدی است که‬ ‫اگر یکی از ان دو نباشد مشکالت هولناکی برای موجودات زنده ای که در روی کره زمین زندگی می کنند ایجاد می شود‪ .‬این درجه از‬ ‫اهمیت و ارزشمند بودن‪ ،‬ما را به این پرسش سوق می دهد که اساس ًا در قبال این دو مقوله ارزشمند چه کرده ایم و چه برنامه ریزی هایی‬ ‫در قبال حفاظت از اب و خاک در زندگی داشته ایم‪ .‬اما در کنار تمام برنامه ریزی هایی که در این زمینه الزم و ضروری است همیشه‬ ‫موضوعاتی هم بوده که برنامه ریزی های ما را با اختالل مواجه کرده و اجازه نداده تا تالش کارشناسان و صاحب نظران این رشته به‬ ‫نتیجه برسد‪ .‬یکی از این موضوعات بحث صدور و به عبارت بهتر قاچاق خاک به کشورهای دیگر است‪ .‬سالهاست که کارشناسان‬ ‫خاک و اب موضوع قاچاق خاک را نقل محافل کرده اند و گزارش های متعددی در این زمینه منتشر ساخته اند و هشدار الزم را در این‬ ‫زمینه داده اند که متاسفانه یا توجه چندانی به این گزارش ها نشده و یا اگر هم شده نتیجه ای در بر نداشته است‪ .‬برای اینکه به صورت‬ ‫اصولی تر و کارشناسانه تر‪ ،‬موضوع صدور خاک به کشورهای حوزه خلیج فارس را مورد بررسی قرار دهیم به سراغ عباس کارگر‪،‬‬ ‫مدیرکل سابق امور بیابان سازمان جنگل ها رفتیم و با او درباره این موضوع گفتگویی کوتاه انجام دادیم تا از کم و کیف این ماجرا اگاهی‬ ‫بیشتری به دست اوریم‪ .‬انچه در ادامه می خوانید ماحصل گفتگوی ما با این کارشناس حوزه خاک است‪.‬‬ ‫این روزها خبرهایی می شنویم‬ ‫که خاک ایران از طریق مجاری جنوب‬ ‫کشور به فروش رفته و صادر می شود‪،‬‬ ‫پرسش من این اســت که ایا موضوع‬ ‫صحت دارد؟‬ ‫راستش من در جریان چنین اخباری قرار ندارم و‬ ‫نمی دانم این موضوع صحت دارد یا خیر ؟ بنابراین‬ ‫نمی توانم در این باره نظری ارائه کنم‪.‬‬ ‫اگر فرض را بــر این بگذاریم که‬ ‫موضوعی که مطرح کردم صحت دارد‬ ‫می خواهم از شما به عنوان شخصی که‬ ‫در زمینه خاک و مسائل مرتبط با ان‬ ‫هم تبحر دارید و هم مسئولیتی در این‬ ‫زمینه داشتید بپرسم که اساس ًا چنین‬ ‫موضوعی موضوعیــت قانونی دارد و‬ ‫انجام این کار درست و قانونی است یا‬ ‫به صورت قاچاقی انجام می شود؟‬ ‫با اینکه اشاره کردم که در جریان چنین موضوعی‬ ‫نیستم اما با این حال خود بنده هم در فضای‬ ‫مجازی چنین اخباری را خوانده و شنیده ام؛ اما‬ ‫اطالعاتم در همین حد بوده و خیلی در جریان‬ ‫قانونی بودن یا نبودن چنین اقدامی نیستم؛‬ ‫بنابراین نمی توانم چنین موضوعی را قضاوت کنم‬ ‫که اوالً ایا صحت دارد یا خیر و ثانیاً موضوعیت‬ ‫قانونی دارد یا از راه قاچاق صورت می گیرد؟‬ ‫خیلی با قضاوت شما یا اطالعات‬ ‫‪22‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫شما در این زمینه کاری ندارم‪ .‬پرسشم‬ ‫این است که اساس ًا در صورت واقعی‬ ‫بودن این رخداد‪ ،‬ایا انجام چنین کاری‬ ‫(صادر کردن خاک به کشورهای دیگر)‬ ‫کار درستی است و به نفع کشور است‬ ‫یا خیر؟ ‬ ‫پاسخ این پرسشتان را اینگونه می توانم بدهم که‬ ‫جدا از مسائلی که در کشور وجود دارد همه افراد‬ ‫اعم از مردم و مسئوالن باید مسئله خاک را بسیار‬ ‫جدی بگیرند؛ در همه جوانب که شامل فرسایش‬ ‫خاک‪ ،‬اراضی شیب دار و همین موضوعی که‬ ‫شما اشاره کردید و تمام مسائلی که موجب‬ ‫می شود خاک سرزمین ما لطمه ببیند‪ .‬چرا که‬ ‫اینها سرمایه ما هستند و نباید بی توجه باشیم‪.‬‬ ‫بی توجهی به سرمایه هایی که داریم نشان از‬ ‫این حقیقت دارد که ما به اهمیت این سرمایه ها‬ ‫پی نبرده ایم‪ .‬مثل هوایی که تنفس می کنیم‬ ‫که به اهمیت ان پی نبرده ایم و به ان بی توجه‬ ‫هستیم و زمانی توجهمان به ان جلب می شود‬ ‫که مشکل الودگی هوا برایمان ایجاد شود‪ .‬خاک‬ ‫هم چنین شرایطی را دارد‪ .‬تا زمانی که مشکلی‬ ‫برایش ایجاد نشود به اهمیت ان واقف نخواهیم‬ ‫شد‪ .‬یکی از مهمترین مسائل و موضوعات درباره‬ ‫خاک‪ ،‬بحث حفاظت از ان است‪ .‬تحقیقات‬ ‫نشان داده که سالهای سال طول می کشد که‬ ‫فقط یک سانت خاک تشکیل شود‪ .‬این خود‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫نشان از اهمیت فوق العاده این نعمت خدادادی‬ ‫دارد که در اختیار ما قرار گرفته که باید از ان به‬ ‫بهترین نحو محافظت کنیم‪ .‬خاک تنها برای‬ ‫ما نیست و متعلق به ایندگان نیز هست و انها‬ ‫هم به اندازه ما در بهره برداری از ان سهم دارند‪.‬‬ ‫موضوع حفاظت از خاک هم تنها با پاسداری و‬ ‫نگهبانی میسر نمی شود بلکه فرهنگ حفاظت از‬ ‫خاک باید در جامعه نهادینه شود؛ نه اینکه فقط‬ ‫مرزها را ببندیم و مواظب باشیم که مث ً‬ ‫ال خاک را‬ ‫با کامیون از کشور خارج نکنند‪ .‬وقتی فرهنگ‬ ‫حفاظت از خاک ایجاد شد دیگر حفاظت از خاک‬ ‫تنها به جلوگیری از قاچاق خاک منتهی نمی شود‪.‬‬ ‫فرهنگ حفاظت از خاک حتی موجب می شود که‬ ‫در بحث فرسایش خاک نیز حفاظت صورت گیرد‬ ‫تا صدمات کمتری به خاک سرزمینمان بخورد؛‬ ‫چراکه همانطور که عرض شد صدها سال طول‬ ‫می کشد که یک سانتیمتر خاک تشکیل شود‪.‬‬ ‫بنابراین باید در حفاظت و نگهداری ان کوشش را‬ ‫به حد اعال رساند‪ .‬تمام اینها نیازمند یک مدیریت‬ ‫کارامد و مفید است که بتواند در تمام این موارد‬ ‫هماهنگی ایجاد کند تا کمترین زیان و بیشترین‬ ‫منفعت ایجاد شود‪.‬‬ ‫به مسئله ظریفی اشاره کردید‬ ‫که سوال دیگری را در ذهن من ایجاد‬ ‫کرد‪ .‬راهکارهای برون رفت از اینگونه‬ ‫مشکالتی که اشاره کردید چیست؟‬ صفحه 20 ‫مثال در زمینه همین قاچاق خاک‪.‬‬ ‫خاطرم هست در گذشته و زمانی که اقای‬ ‫مهندس جاللی رییس سازمان جنگل ها و مراتع‬ ‫بودند انجام شد‪ .‬چینی ها می امدند و خاک ما‬ ‫را غربال می کردند و مواد مهم ان مانند اهن را‬ ‫جدا می کردند تا از ان بهره برداری کنند که ما‬ ‫این موضوع را با اقای مهندس جاللی مطرح‬ ‫کردیم‪ .‬ایشان پشت قضیه را گرفتند و ما هم با‬ ‫هماهنگی و تشکیل جلساتی با اقای رجایی رئیس‬ ‫کمیسیون کشاورزی وقت مجلس‪ ،‬جلوی این کار‬ ‫را گرفتیم و نتیجه تالشمان هم این شد که این‬ ‫کار به کل ممنوع شد و اجازه ادامه اش داده نشد‪.‬‬ ‫تمام این موارد به چشم بینایی نیاز دارد که مسائل‬ ‫را موشکافی کند‪ .‬نباید به منفعت های زودگذر‬ ‫بسنده کرد؛ مث ً‬ ‫ال اینکه عده ای بیایند بگویند خب‬ ‫ما با مسئله صدور خاک شغل ایجاد کرده ایم و چند‬ ‫نفر دارند از این قضیه نان می خورند درست نیست؛‬ ‫چراکه اساس صدور خاک کار نادرستی است که‬ ‫انجام می شود و نباید صورت گیرد‪.‬‬ ‫به فرهنگ حفاظت از خاک اشاره‬ ‫کردید‪ ،‬چگونه و با انجام چه کارهایی‬ ‫می توان فرهنــگ حفاظت از خاک را‬ ‫ایجاد کرد؟‬ ‫مث ً‬ ‫ال با برگزاری سمینارها و همایش هایی در‬ ‫این زمینه می توان اگاهی داد‪ .‬با بردن مسئله‬ ‫حفاظت از خاک به کتاب های درسی می توان‬ ‫این فرهنگ را نهادینه کرد‪ .‬خانواده ها باید بدانند‬ ‫که تشکیل یک سانت خاک چقدر زمان نیاز‬ ‫دارد‪ .‬اموزش و پرورش‪ ،‬صدا و سیما‪ ،‬رسانه های‬ ‫مکتوب‪ ،‬خبرنگاران و ‪ ...‬در این زمینه می توانند‬ ‫بسیار کارامد باشند‪.‬‬ ‫ایــا واقعا با برگزاری ســمینار‬ ‫می توان از خاک حفاظت کرد؟ ‬ ‫چرا نمی شود ؟ به عنوان مثال در هفته ای مانند‬ ‫هفته حفاظت از منابع طبیعی با برگزاری چنین‬ ‫سمیناری نمی توان فرهنگسازی کرد؟ باید از‬ ‫کوچکترین راه ها بهره برداری کرد تا به نتیجه‬ ‫دلخواه رسید‪ .‬کارشناسان از همین سمینارها‬ ‫به دانش روز می رسند و می توانند مسائل مهم را‬ ‫تجزیه و تحلیل کنند ‪.‬‬ ‫منظورتان این است که موضوع‬ ‫را بولد و پررنگ کنیم تا از این طریق‬ ‫اگاهی ایجاد شود‪.‬‬ ‫دقیقاً‪ .‬اگر خاطرتان باشد تا چندسال پیش مث ً‬ ‫ال‬ ‫در روز طبیعت‪ ،‬مردم اشغالهایشان را در طبیعت‬ ‫رها می کردند و می رفتند‪ .‬موضوع حفاظت از‬ ‫طبیعت انقدر در روزنامه ها و رادیو و تلویزیون‬ ‫مطرح و پررنگ شد تا اینکه امروزه دیگر از ان‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫رها کردن اشغال در طبیعت خبری نیست و‬ ‫می بینیم که این فرهنگسازی به بار نشسته و‬ ‫نتیجه داده است‪.‬‬ ‫برمی گردم بــه موضوعی که در‬ ‫ابتــدای گفتگو به ان اشــاره کردم‪.‬‬ ‫موضــوع صــدور و قاچــاق خاک‪.‬‬ ‫می خواهم بدانم به عقیده شــما ایا‬ ‫صدور خاک به کشورهای دیگر موضوع‬ ‫خطرناکی است؟ ‬ ‫همانطور که اشاره کردم در این باره اطالعی ندارم‪.‬‬ ‫تنها می توانم به همین پاسخ بسنده کنم که هیچ‬ ‫شخصی در دنیا وجود ندارد که بیاید سرمایه‬ ‫خودش را خرد خرد به کس دیگری بدهد ان‬ ‫هم در قبال دریافت پول‪ .‬این کار عقالنی نیست‪.‬‬ ‫عباس کارگر‪ :‬نباید به منفعت های زودگذر بسنده‬ ‫کرد؛ مث ً‬ ‫ال اینکه عده ای بیایند بگویند خب ما با‬ ‫مسئله صدور خاک شغل ایجاد کرده ایم و چند نفر‬ ‫دارند از این قضیه نان می خورند درست نیست؛‬ ‫چراکه اساس صدور خاک کار نادرستی است که‬ ‫انجام می شود و نباید صورت گیرد‪.‬‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫‪23‬‬ صفحه 21 ‫مقاله‬ ‫پرورش شتر مرغ‬ ‫درایران‬ ‫در دومین شماره «صدای خاک» متن مختصری درمورد پرورش شترمرغ در ایران درج شد که به‬ ‫واسطه بروز سیل فراگیر در ایران و ضرورت پرداختن به زوایای پیدا و پنهان ان‪ ،‬نتوانسنیم این مطلب را‬ ‫در شماره سوم پی بگیریم‪ .‬اینکه با ادامه این مطلب با «صدای خاک» همراه باشید‪.‬‬ ‫طبقه بندی شترمرغ و تاریخچه‬ ‫شترمرغ که با نام ‪ ostrich‬در زبان‬ ‫انگلیسی شناخته می شود بزرگترین پرنده‬ ‫در روی زمین است‪ .‬باوجود اینکه این پرنده‬ ‫نمی تواند پرواز کند‪ ،‬از قدرت فوق العاده ای‬ ‫در دویدن و مبارزه علیه تهدیدات گوناگون‬ ‫برخوردار است‪ .‬اجداد شترمرغ امروزی‬ ‫قدمتی بالغ بر بیست میلیون سال دارند اما‬ ‫توجه انسان به این جاندار از ‪ 7500‬سال‬ ‫پیش تا کنون بوده است‪.‬‬ ‫شترمرغ به طور کلی جز خانواده‬ ‫استراتیونیدای قرار دارد که متاسفانه از‬ ‫این خانواده تنها شترمرغ امکان بقاء و‬ ‫ادامه حیات پیدا کرده است‪ .‬این جاندار‬ ‫از جنس استروتیو ‪ struthio‬و گونه‬ ‫استروتیوکاملوس ‪struthio camelus‬‬ ‫است و از نقطه نظر تجاری و پرورش‪ ،‬دو‬ ‫نژاد گردن ابی و گردن قرمز ان مورد توجه‬ ‫است‪( .‬در کشور ما بیشتر تولیدکنندگان از‬ ‫این دو نژاد در مزارع خود استفاده می کنند)‬ ‫خصوصیات پرندگان نژاد گردن‬ ‫قرمز‬ ‫گردن و ران جنس نر این پرندگان طیفی از‬ ‫رنگ قرمز است‪ .‬در باالی سر کرک های نرم‬ ‫و گردنی با رنگ قرمز کم رنگ دارند‪ .‬پرهای‬ ‫تیره جنس نر این نژاد به رنگ سیاه سیر‬ ‫متمایل است‪.‬‬ ‫‪24‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ صفحه 22 ‫خصوصیات نژاد گردن ابی‬ ‫در جنس نر گردن و ران برهنه نیست‬ ‫و مقادیر زیادی رنگ دانه قهو ه ای –‬ ‫خاکستری به همراه دارد‪ .‬ساق پای این‬ ‫پرندگان قرمز روشن است‪ .‬در قسمت باالی‬ ‫سر‪ ،‬موی بیشتری وجود دارد‪ .‬گردن و ران‬ ‫روشن تر بوده و عمدتاً به رنگ خاکستری‬ ‫می زند‪.‬‬ ‫تاریخچه‬ ‫بیشترین اسناد تاریخی به دست امده از این‬ ‫پرنده مربوط به قاره افریقا ( بیشتر نواحی‬ ‫جنوب‪ ،‬غرب و جنوب غربی ) و همچنین‬ ‫سواحل دریای مدیترانه است؛ به طوری‬ ‫که بر اساس اسناد باقی مانده از زمانهای‬ ‫گذشته بوشمن ها که از قبایل جنوب غربی‬ ‫افریقا هستند به اتفاق دریا نوردان دیگری‬ ‫که مدتها مجبور بودند بر روی دریا به سفر‬ ‫بپردازند و از بابت دسترسی به منابع غذایی‬ ‫مشکالتی را متحمل می شدند و نسبت‬ ‫به تخم این پرنده توجه نشان دادند‪ .‬انها‬ ‫دریافتند که این منبع غذایی می تواند عالوه‬ ‫بر رفع نیاز تغذیه ای افراد تا مدتها زیادی تازه‬ ‫و قابل مصرف باشد‪ .‬حتی پدیده شتر مرغ‬ ‫سواری که امروزه یکی از فاکتورهای اساسی‬ ‫جذب توریسم بوده و در کشور افریقای‬ ‫جنوبی بسیار درامدزا نیز هست‪ ،‬از هزاران‬ ‫سال پیش مورد توجه طبقه اشراف روم‬ ‫باستان بوده و در مراسم گوناگون به شترمرغ‬ ‫سواری می پرداختند‪.‬‬ ‫جالب است بدانید که تمدن غرب در حالی‬ ‫خود را از بهترین و سرامدترین تمدنها‬ ‫معرفی می کند که اجداد انها در روم‬ ‫باستان رفتار وحشیانه فوق تصوری را با‬ ‫این حیوان زبان بسته می کردند‪ .‬به گونه ای‬ ‫که طبق مدارک تاریخی به جای مانده یکی‬ ‫از سرگرمی های سزار روم این بوده که بعد‬ ‫از بریدن سر شترمرغ او را رها می کرده تا‬ ‫به صورت دیوانه وار به این طرف و ان طرف‬ ‫حرکت کرده تا بمیرد و به موجب این حرکت‬ ‫سزار و اطرافیانش بسیار شادمان می شدند و‬ ‫لذت می بردند!‬ ‫برخی مشخصات منحصر به فرد‬ ‫شترمرغ‬ ‫عمده خصوصیات این جاندار با سایر‬ ‫پرندگان تفاوتهای فاحشی دارد‪ .‬به عنوان‬ ‫نمونه این جاندار قادر است در بازه زمانی‬ ‫‪ 10‬تا ‪ 13‬دقیقه با سرعتی معادل ‪ 60‬تا‬ ‫‪ 70‬کیلومتر روی زمین بدود‪ .‬این جاندار‬ ‫تنها پرنده ای است که فقط دو انگشت از ‪4‬‬ ‫انگشت اصلی که باید داشته باشد را داراست‬ ‫که به انگشت های سوم و چهارم معروف‬ ‫هستند‪ .‬انگشت سوم بیشتر در حفظ تعادل‬ ‫این پرنده موثر است و انگشت چهارم این‬ ‫جاندار به کمک پاهای قوی شترمرغ قادر‬ ‫خواهد بود یکی از مرگبارترین لگدها را به‬ ‫سمت دشمن خود و یا عاملی که از دید وی‬ ‫«خطر» تلقی شود پرتاب کند‪.‬‬ ‫برخی از تولید کنندگان شترمرغ است‬ ‫می گوید؛ اگر کسی موجبات عصبانیت‬ ‫این پرنده را به وجود اورد و حیوان عصبانی‬ ‫برای دفاع از خود به سمت وی لگد بزند‬ ‫احتمال زنده ماندن فرد در برخی موارد که‬ ‫ضربه به ناحیه قفسه سینه وارد شود تقریباً‬ ‫صفر است‪.‬‬ ‫از این رو بهترین راه گرفتن شترمرغ این‬ ‫است که از طرفین اقدام به گرفتن ان کرده و‬ ‫خود را در برابر ضربات احتمالی که از سمت‬ ‫جلو و پایین وارد می شود‪ ،‬مصون بداریم‪.‬‬ ‫شاید برای کسانی که زیاد با این پرنده‬ ‫اشنایی ندارند این نکته نیز جالب باشد که‬ ‫شترمرغ ها قادر هستند اجسام و موجوداتی‬ ‫که در شعاع ‪ 3/ 5‬کیلومتری وجود دارد را‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫مشاهده نمایند‪ .‬البته به خاطر فیزیولوژی‬ ‫منحصر به فردی که این پرنده در چشمانش‬ ‫دارد قادر است تا مسافت های بسیار دور را در‬ ‫زیر نور شدید افتاب رصد کند‪.‬‬ ‫اندازه چشم این پرنده در حدود سه الی‬ ‫چهار برابر چشم یک انسان است و می تواند‬ ‫با استفاده از پلک سومی که به همراه دارد‬ ‫چشم خود را تمیز نماید‪ .‬مقاومت وی در‬ ‫برابر تحمل کم ابی نیز بسیار در خور توجه‬ ‫است‪ .‬زیرا به واسطه غدد نمکی که در بینی‬ ‫ان وجود دارد می تواند در این مورد مقاومت‬ ‫مناسبی را داشته باشد‪.‬‬ ‫از خصوصیات جالب این پرنده ان است که‬ ‫اگر یکمرتبه اقدام به گرفتن او کنی مانند‬ ‫طوطی خودش را برای مدتی به مردن‬ ‫می زند در حالی که زنده است‪.‬‬ ‫شتر مرغ ها عمر نسبتاً طوالنی نیز دارند که‬ ‫به طور متوسط بین ‪ 55‬تا ‪ 65‬سال به طول‬ ‫می انجامد و عمر اقتصادی مابین ‪ 30‬الی ‪40‬‬ ‫سال را داراست‪.‬‬ ‫این مسئله به لحاظ ماهیت اقتصادی و نوع‬ ‫مدیریت گله بسیار حائز اهمیت است‪ .‬چرا‬ ‫که اگر شترمرغ ماده ای را با یک گاو ماده‬ ‫مقایسه کنیم به نکته مهمی پی خواهیم برد‪.‬‬ ‫عمر اقتصادی یک گاو ماده که گوساله های‬ ‫پرتولیدی (مقصود گوساله های نر پرواری‬ ‫است) را می تواند به دنیا بیاورد کمتر از ‪7‬‬ ‫سال است؛ در حالی که یک شترمرغ ماده‬ ‫اصیل می تواند تا چندیدن دهه از این منظر‬ ‫مفید فایده باشد و با تولید هزاران تخم‪ ،‬سهم‬ ‫مهمی در تولید پروتیئن مورد نیاز جامعه‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫تخم گذاری شترمرغ های ماده در هر دوره‬ ‫حدود ‪ 20‬تا ‪ 100‬عدد است و انهایی که‬ ‫قابلیت تولید ‪ 100‬تا ‪ 167‬عدد را دارند به‬ ‫احتمال خیلی زیاد قادر خواهند بود تا در‬ ‫طی فصول غیرتولید مثلی نیز تخم گذاری‬ ‫نمایند‪.‬‬ ‫نرخ جوجه اوری تخم های بارور شده به‬ ‫عوامل متعدد و متنوعی وابسته است اما‬ ‫با این حال رقمی در حدود ‪ 20‬تا ‪ 60‬درصد‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫‪25‬‬ صفحه 23 ‫مقاله‬ ‫‪26‬‬ ‫میزان جوجه اوری تخم شترمرغ ها تخمین‬ ‫زده شده است‪.‬‬ ‫واسطه این خاصیت می توان دریافت که‬ ‫شتر مرغ مورد نظر ماده است‪.‬‬ ‫تعیین جنسیت شتر مرغ‬ ‫بر خالف سایر طیور و نشخوارکنندگان‬ ‫پرورشی که تقریباً از همان روز اول می‬ ‫توان جنسیت انها را تشخیص داد در مورد‬ ‫شترمرغ این کار بایستی در طی سه ماه‬ ‫اول زندگی صورت گیرد‪ .‬البته برای انجام‬ ‫این عمل حتماً افراد متخصص و کارامدی‬ ‫باید در نظر گرفته شوند تا از اسیب های‬ ‫احتمالی وارده به جوجه شترمرغ جلوگیری‬ ‫شود‪ .‬برای این منظور روش های مختلفی‬ ‫وجود دارد که در اینجا به یکی از ان روش ها‬ ‫اشاره می کنیم‪.‬‬ ‫در این حالت جوجه به وسیله یک دست از‬ ‫طریق پا به صورت واژگون مقید می گردد؛‬ ‫سپس انگشت نشانه را که به وسیله موادی‬ ‫مانند پارافین چرب شده را در بخش جلویی‬ ‫کلواک قرار داده و انگشت شست را در‬ ‫خارج و محل قدامی کلواک می گذاریم‪ .‬با‬ ‫چرخش دست به ارامی و با احتیاط کامل‬ ‫الت تناسلی بیرون زده می شود‪ .‬اگر الت‬ ‫خارج شده به صورت مخروطی و دارای‬ ‫«شیار منی» بود جنسیت نر است اما اگر‬ ‫«کلیتوریس» از پهلو باریک بود و فاقد شیار‪،‬‬ ‫الت تناسلی ماده است‪.‬‬ ‫تعیین جنسیت برای جوجه شترمرغ های‬ ‫بالغ بسیار ساده است و با مشاهده فیزیک‬ ‫ظاهری انها می توان از نوع جنسیتشان‬ ‫اگاهی به دست اورد‪ .‬بدین صورت که نرها‬ ‫دارای پر و بال سیاه بوده ولی ماده ها دارای‬ ‫پرهای قهوه ای خاکستری هستند‪ .‬البته باید‬ ‫به این نکته نیز توجه کرد که عموماً اندازه‬ ‫بدن نرها و ماده ها با یکدیگر متفاوت بوده و‬ ‫به راحتی قابل تفکیک است‪.‬‬ ‫در فصول تولید مثل رنگ منقار‪ ،‬اطراف‬ ‫چشم ها و پوست پای شتر مرغ نر به رنگ‬ ‫قرمز در می اید که به خاطر ترشحات بیضه‬ ‫است‪ .‬عدم وجود پر و بال سیاه نیز در اثر‬ ‫ترشح هورمون های تخمدان است که به‬ ‫نیازهای حیاتی‬ ‫بررسی برخی از نیازهای حیاتی شترمرغ‬ ‫کمک شایانی به تولید کننده می کند تا‬ ‫بتواند برنامه ریزی های الزم را در جهت‬ ‫افزایش تولید داشته باشد‪ .‬از این رو به برخی‬ ‫از این عوامل اشاره می کنیم‪:‬‬ ‫‪ -1‬اب مورد نیاز‬ ‫یکی از محاسنی که پرورش این پرنده را‬ ‫از سایرین مجزا می کند وابستگی کمتر‬ ‫این جاندار به اب در مقایسه با طیور دیگر‬ ‫است‪ .‬به نحوی که اگر در مکانی که اساساً‬ ‫از درجه حرارات بسیار باال و رطوبت کمی‬ ‫برخوردار است‪ ،‬نسبت به جثه مصرف‬ ‫روزانه ‪ 12‬لیتر اب برای وی کافی است‪ .‬در‬ ‫حالی که این مقدار در اب و هوای بارانی و یا‬ ‫مرطوب تقریبا بسیار کمتر است‪ .‬به طوری‬ ‫که دریافت رطوبتی که بر روی علف ها وجود‬ ‫دارد می تواند نیازهای ابی این جاندار را تا‬ ‫حدود بسیار زیادی تامین کند‪.‬‬ ‫‪ -2‬استراحت‬ ‫شترمرغ ها حدودا ًزمانی معادل ‪ 8‬ساعت در‬ ‫روز را به استراحت می پردازند و در طی این‬ ‫مدت خستگی ناشی از فعالیتهای روزمره را‬ ‫از تن به در می کنند‪.‬‬ ‫‪ -3‬تغذیه‬ ‫تقریبا ‪ 7‬ساعت از روز را صرف تغذیه و‬ ‫استفاده از منابغ غذایی می کنند‪ .‬در طی‬ ‫ساعات ‪ 7‬تا ‪ 9‬صبح و ‪ 18‬تا ‪ 20‬عصر‬ ‫بیشترین مصرف مواد غذایی توسط این‬ ‫پرنده صورت می گیرد ‪.‬‬ ‫‪-4‬رفتارهای تولید مثلی‬ ‫بدون شک یکی از مهمترین رفتارهایی که‬ ‫برای تولید کننده بسیار مفید است و باید به‬ ‫ان توجه کند همین مسئله است‪ .‬رفتارهای‬ ‫تولید مثلی تقریباً از ابتدای فصل تابستان‬ ‫در اب و هوای خشک و گرم اغاز می شود‪.‬‬ ‫در این زمان شترمرغ نر با سر دادن صداها‬ ‫و اوزها به خصوصی تمایل ابتدایی خود را‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫برای انجام تولید مثل از خود نشان می دهد‪.‬‬ ‫در این حال شتر مرغ ماده برای جفت گیری‬ ‫مکث کرده و به این صدا ها گوش می دهد‪.‬‬ ‫در این زمان شتر مرغ نر دچار تغییراتی‬ ‫همچون تغییر در رنگ پوست پا و نوک می‬ ‫گردد اما شتر مرغ ماده تغییرات انچنانی‬ ‫نمی کند‪ .‬زمانی که جنس نر‪ ،‬پرنده ماده ای‬ ‫را برای خود انتخاب کرد نسبت به سایر ماده‬ ‫ها بی تفاوت می شود ‪ .‬در این زمان جنس‬ ‫ماده نیز به صورت بی هدف در حالی که‬ ‫بال و منقار وی حالت افتادگی پیدا کرده‬ ‫است به دور نر می چرخد‪ .‬رفتار بارزی که‬ ‫در حین عمل جفت گیری از جنس نر سر‬ ‫می زند بسیار جالب و منحصر به فرد است‪.‬‬ ‫به گونه ای که بال های خود را به صورت‬ ‫باز کرده در می اورد و سرش را با گردن‬ ‫مارپیچی شکل به سمت چپ و راست بدنش‬ ‫می چرخاند‪ .‬بعد از چند حرکت دیگر عمل‬ ‫نزدیکی مابین دو جنس صورت می گیرد‪.‬‬ ‫نکته جالبی که در مورد رفتارهای تولید‬ ‫مثلی مطرح است این که در طی مواقعی‬ ‫که درجه هوا کم شده و باد و باران شدیدی‬ ‫برقرار است تقریبا هیچ کدام از پرندگان‬ ‫رغبت خاصی برای انجام عمل تولید مثل از‬ ‫خود نشان نمی دهند‪.‬‬ ‫این جانداران در طی فصل جفت‬ ‫گیری از خود صداهای به خصوصی نیز‬ ‫تولید می کنند که به صورت ام ممتد (‬ ‫‪ )mmmmmmmm‬شنیده می شود‪.‬‬ ‫نسبت مابین نرو ماده در گله های‬ ‫مولد‬ ‫هر تولید کننده ای بر اساس امکانات‪،‬‬ صفحه 24 ‫به سر می برند قادرند در بازه زمانی ‪ 5‬تا‬ ‫‪ 9‬ماه در طی مدت یک سال به تولید تخم‬ ‫بپردازند ‪.‬‬ ‫نژاد‪ ،‬شرایط اقتصادی و عواملی از این‬ ‫دست نسبت به تولید این جاندار برای‬ ‫خود برنامه ریزی هایی انجام می دهد اما‬ ‫بر اساس یکسری قواعد از پیش تعیین شده‬ ‫می توان ترکیب جنسیتی گله پرورشی را‬ ‫سازماندهی کرد‪ .‬در گله های مولد معموالً‬ ‫نرها و مادها را با یکدیگر پرورش می دهند‪.‬‬ ‫بر این اساس که دو شترمرغ ماده به ازای‬ ‫یک شتر مرغ نر در فضایی معادل ‪ 1000‬تا‬ ‫‪ 3000‬متر مربع نیاز است‪ .‬می توان ترکیب‬ ‫این ‪ 3‬دام را یک واحد دامی نامید‪.‬‬ ‫هر چند نسبت یک نر به یک ماده برای‬ ‫باروری باال ظاهرا ً خوب و متعادل به‬ ‫نظر می رسد اما در مرحله عمل ایجاد‬ ‫هماهنگی میان ان دو قدری دشوار است‪.‬‬ ‫اگر دو جفت از هماهنگی منسجم و باالیی‬ ‫برخوردار نباشند مسئله جفت ناسازگار‬ ‫ی اید که زیاد خوب نیست‪ .‬بر‬ ‫به وجود م ‪‎‬‬ ‫اساس تجربیات به دست امده‪ ،‬ایجاد تعادل‬ ‫جنسیتی ‪ 1‬به ‪ 2‬و یا ‪ 1‬به ‪ 4‬نر به ماده سبب‬ ‫می شود تا نرخ مناسبی از باروری ماده ها‬ ‫به وجود اید‪ .‬از طرفی نیز باید به این نکته‬ ‫اساسی و مهم نیز توجه نمود که نسبت های‬ ‫باالتر از ‪ 1‬به ‪ 4‬در مرحله عمل زیاد مناسب‬ ‫و کار امد نیست‪ .‬علت این مسئله نیز به این‬ ‫نکته بر می گردد که چون نرها نمی توانند‬ ‫به صورت هم زمان با سایر ماده ها امیزش‬ ‫کنند درنتیجه سرانجام جفت گیری نوبتی‬ ‫موجب می شود که تعداد بسیار زیادی تخم‬ ‫نابارور به وجود اید که ضرر و زیان نسبتاً‬ ‫زیادی را متحمل تولیدکننده می کند‪.‬‬ ‫باید متذکر شویم که شترمرغ ها به فراخور‬ ‫موقعیت و سیستم تولید مثلی که در ان‬ ‫جوجه کشی‬ ‫به منظور باال بردن سطح تولید و نیز کاهش‬ ‫ضایعات و جوجه اوری بیشتر در تخم ها‬ ‫از دستگا ه های مخصوص جوجه اوری‬ ‫استفاده می شود ‪.‬این دستگاه ها طی سالیان‬ ‫اخیر پیشرفت های بسیار زیادی داشته‬ ‫است به گونه ای که با ورود سیستم های‬ ‫رایانه ای و نیز بهره گیری از توان مکانیکی‬ ‫میزان تولید جوجه های یک روز بیشتر از‬ ‫قبل شده است‪.‬‬ ‫اما با این حال دستگاه هایی باید برای این‬ ‫منظور انتخاب شوند که فرد را تحت تاثیر‬ ‫تبلیغات خود قرار نداده و در مرحله عمل‬ ‫امتحان خود را پس داده باشند‪ .‬لذا از مدل‬ ‫هایی که امروزه در بازار وجود دارند ان‬ ‫دسته از اهمیت ویژه ای برخوردارند که قادر‬ ‫باشند طی مدت زمانی که تخم ها درون ان‬ ‫به سر می برند شرایط استاندارد و ایده ال را‬ ‫حفظ نمایند‪.‬‬ ‫شرایط دستگاه جوجه اوری‬ ‫تخم شترمرغ ها در طبیعت بین ‪ 40‬تا ‪47‬‬ ‫روز زمان نیاز دارد تا به جوجه تبدیل شود و‬ ‫به خاطر شرایطی که در طبیعت حاکم است‬ ‫‪ ،‬تولد جوجه ها در دامان طبیعت همواره از‬ ‫ریسک باالیی برخوردار است‪ .‬با این حال‬ ‫جوجه هایی که به صورت طبیعی به دنیا‬ ‫امده اند سرزنده تر از جوجه های داخل‬ ‫دستگاه جوجه کشی هستند‪.‬‬ ‫همانطور که گفته شد شتر مرغ ماده در هر‬ ‫فصل تخم گذاری در حدود ‪ 40‬تا ‪ 100‬عدد‬ ‫تخم تولید می‍کنند‪ .‬لذا این مقدار تخم را‬ ‫باید به مدت ‪ 39‬روز در دستگاه قرار داد و در‬ ‫روز ‪ 40‬به هچر منتقل شوند‪ .‬درجه حرارت‬ ‫دستگاه جوجه کشی باید در حدود ‪ 35/5‬تا‬ ‫‪ 36/7‬سانتیگراد باشد‪ .‬رطوبت نسبی ‪%40‬‬ ‫نیز در کنار درجه حرارت باید لحاظ گردد‪.‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫تهیویه مناسب و نیز «چرخش» تخم ها نیز‬ ‫از فاکتورهای اساسی است که باید نسبت‬ ‫ان توجه خاص نمود‪ .‬به طوری که حداقل‬ ‫هر ‪ 12‬ساعات یکبار این کار «باید» صورت‬ ‫گیرد؛ اما برای استحصال نتیجه بهتر اگر‬ ‫هر ‪ 6‬ساعت یکبار به انجام این کار مبادرت‬ ‫شود درصد جوجه اوری تخم ها بیشتر‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫در مورد استفاده از دستگاه های جوجه‬ ‫کشی ذکر چند نکته بسیار حائز اهمیت‬ ‫است‪.‬‬ ‫‪ -1‬اگر دستگاه مورد نظر در منطقه ای قرار‬ ‫دارد که احتمال قطعی برق برای چندین‬ ‫ساعات وجود دارد‪ ،‬بایستی تمهیدات الزم‬ ‫برای این منظور در نظر گرفته شود‪.‬‬ ‫‪ -2‬هنگام قرار دادن تخم شترمرغ ها نیازی‬ ‫به شستن و قرار دادن انها در دستگاه نیست‪.‬‬ ‫‪ -3‬قبل از ورود تخم ها باید از اعمال شرایط‬ ‫بهداشتی و پاکیزه بودن دستگاه اطمینان‬ ‫پیدا کرد و بعد از خروج جوجه ها نسبت‬ ‫به انجام عمل ضدعفونی سازی دستگاه‬ ‫ها اقدام کرد‪.‬‬ ‫‪ % 4‬از چرخش به موقع و نیز قرار گرفتن‬ ‫صحیح تخم ها در جای خود باید مطمئن‬ ‫شد‪.‬‬ ‫‪ -5‬اگر شما تازه کار هسیتد و تجربه علمی‬ ‫کمی در این مورد دارید باید به این نکته‬ ‫مهم توجه داشته باشید که تخم های‬ ‫ورودی به دستگاه نباید بیش از ‪ 5‬الی ‪ 6‬روز‬ ‫در انبار نگه داشته شده باشند(برای ایجاد‬ ‫نظم در جمع اوری و یک دست کردن تخم‬ ‫شتر مرغها‪ ،‬انها به وسیله کارگران جمع‬ ‫اوری و در انبارهایی ذخیره می شوند)چرا‬ ‫که اگر انها بیش از زمان گفته شده در انبار‬ ‫باشند نه تنها با کاهش وزن ‪ 2‬درصدی در‬ ‫روز مواجه می شوند بلکه در اثر از بین رفتن‬ ‫اب البومن اطراف جنین‪ ،‬احتمال مرگ و‬ ‫میر زیاد جنین ها وجود دارد‪.‬‬ ‫بهترین شرایط انبار کردن در درجه حرارت‬ ‫‪ 15‬سانتیگراد و رطوبت ‪ 75‬درصد می‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫‪27‬‬ صفحه 25 ‫شعر‬ ‫شعرهای خاکی‬ ‫"ع‪.‬ا‪.‬نوید"‬ ‫با تورق دیوان شاعران و سخن ســرایان ایرانی به بیت‬ ‫هایی نغز و پرمعنا می رسیم که با استفاده از کلمه "خاک"‬ ‫در معانی و مفاهیم مختلف بنا بر انچه در شماره پیشین‬ ‫گفته شد سروده شده است‪ .‬در این شماره نیز شما را به‬ ‫بخشی از ابیات خاکی میهمان می کنیم‪.‬‬ ‫"خاک در اندیشه حافظ شیرازی "‬ ‫"هم نوا با نفس موالنا"‬ ‫جسم مرا خاک کنی‪ ،‬خاک مرا پاک کنی‬ ‫باز مرا نقش کنی‪ ،‬ماه عذاری صنما‬ ‫چون می نرسم به دستبوسش‬ ‫بر خاک همی زنم جبین را‬ ‫پاک شو از خویش و همه خاک شو‬ ‫به خاک پای تو ای سرو ناز پرور من‬ ‫تا که ز خاک تو بروید گیا‬ ‫که روز واقعه پا را مگیر از سر من‬ ‫به چشم خلق‪ ،‬عزیز ان زمان شود حافظ که بر در تو نهد‬ ‫روی مسکنت بر خاک‬ ‫من که باشــم که بر ان خاطر عاطر گذرم لطف ها می‬ ‫کنی ای خاک درت تاج سرم‬ ‫خاک کوی تو به صحرای قیامت فردا‬ ‫همه بر فرق سر از بهر مباهات بریم‬ ‫چو کحل بینش ما خاک استان شماست‬ ‫کجا رویم بفرما از این جناب‪ ،‬کجا؟‬ ‫"از گلستان طبع شیخ اجل سعدی"‬ ‫گفتی ز خاک بیشترند اهل عشق من‬ ‫از خاک بیشتر نه که از خا ک کمتریم‬ ‫با دوست کنج فقر بهشت ست و بوستان‬ ‫بی دوست خاک بر سر جاه و توانگری‬ ‫در ان نفس که بمیرم در ارزوی تو باشم‬ ‫بدان امید دهم جان که خاک کوی تو باشم‬ ‫به وقت صبح قیامت که سر ز خاک برارم‬ ‫ساقیا برخیز و در ده جام را‬ ‫به گفت و گوی تو خیزم به جست و جوی تو باشم‬ ‫خاک بر سر کن غم ایام را‬ ‫باده در ده چند از این باد غرور‬ ‫"از ذائقه دیگر شاعران"‬ ‫خاک بر سر نفس نافرجام را‬ ‫هر ابروی که اندوختم ز دانش و دین‬ ‫نثار خاک ره ان نگار خواهم کرد‬ ‫به خاک من نیفتد سایه سرو بلند او‬ ‫ببین کوتاهی بخت نگونساری که من دارم‬ ‫رهی_معیری‬ ‫هر که را خوابگه اخر مشتی خاک است‬ ‫گو چه حاجت که به افالک کشی ایوان را‬ ‫با صبا همراه بفرست از رخت گلدسته ای‬ ‫بو که بویی بشنویم از خاک بستان شما‬ ‫در دور ما از اتش بیداد ظالمان‬ ‫چون دود و سیل تیره شد اب و هوای خاک‬ ‫سیف_فرغانی‬ ‫قرب سی سال ز خود خاک همی دادم باد‬ ‫تا به جان راه برم راه ببردم به تنم‬ ‫عطار‬ ‫‪28‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ صفحه 26 ‫تالش شهردار ی ها در استفاده از درختان میوه غیر مثمر‬ ‫عضو هیئت علمی دانشکده محیط زیست گفت‪:‬‬ ‫شهرداری ها در تالش هستند تا در فضای سبز‬ ‫شهری و حاشیه معابر از درختان میوه غیرمثمر‬ ‫استفاده کنند‪.‬‬ ‫علی جهانی در خصوص استفاده از درختان میوه‬ ‫در معابر و فضای سبز شهری اظهار کرد‪ :‬زمانی که‬ ‫صحبت از استفاده از میوه های ثمرده در فضای‬ ‫سبز می شود این موضوع باید مد نظر قرار گیرد که‬ ‫انتظار ما در وهله اول از این گیاهان‪ ،‬تولید محصول‬ ‫کشاورزی و باغی نیست‪ ،‬بلکه هدف ایجاد اسایش‬ ‫اکولوژیک‪ ،‬بهبود شرایط زیستی در داخل شهرها‪،‬‬ ‫کنترل الودگی هوا‪ ،‬جلوگیری از ریزگردها و مسائل‬ ‫اکولوژیک است‪.‬وی با بیان اینکه ما در داخل شهرها‬ ‫هم می توانیم در جای خود از درختان میوه دار‬ ‫استفاده کنیم‪ ،‬افزود‪ :‬فرض کنید در فصل تابستان‬ ‫در داخل پیاده رو یا داخل پارکی رفت وامد می کنید‬ ‫که در معابر ان درخت توت کاشته شده است‪ ،‬فقط‬ ‫کفپوش ها را که نگاه می کنید می بینید که مث ً‬ ‫ال‬ ‫درخت توت کاشته شده میوه اش ریخته‪ ،‬کثیف‬ ‫شده‪ ،‬کفپوش را نابود کرده‪ ،‬کفش را خراب و راه‬ ‫رفتن را مشکل می کند‪.‬کارشناس مدیریت جنگل‬ ‫ادامه داد‪ :‬ممکن است برخی از مردم به خاطر میوه‬ ‫اندکی که این درختان دارند عالقه مند به تجربه مزه‬ ‫انها باشند و از انها باال بروند و به درختان اسیب‬ ‫بزنند و این احتمال می رود که پس از چندی‬ ‫به طورکلی این درختان نابود شوند‪ .‬جهانی در ادامه‬ ‫به مواردی همچون کاشت درختان نارنج در شمال‬ ‫اشاره کرد‪ ،‬که مردم چندان توجهی به انها در معابر‬ ‫ندارند‪ .‬وی گفت‪ :‬ریزش میوه ها و کپک زدن انها‬ ‫خود ب ه منبعی برای الودگی خاک تبدیل می شوند و‬ ‫فراموش نکنیم که در این فضا کودکان ما رفت و امد‬ ‫و بازی می کنند و تماس با انها می تواند باعث انتقال‬ ‫بیماری شود‪.‬وی تصریح کرد‪ :‬البته در شرایطی که‬ ‫این درختان میوه دار دور از دسترس عموم باشد‬ ‫می تواند مثمر ثمر باشد و در بهبود شرایط زیستی‬ ‫پرندگان که در کنترل افات داخل شهرها نقش‬ ‫بسزایی دارند موثر واقع شود‪.‬عضو هیئت علمی‬ ‫دانشکده محیط زیست خاطرنشان کرد‪ :‬در اصول‬ ‫طراحی کاشت باید یک سری استانداردهایی‬ ‫به لحاظ شرایط کنترل گرد و غبار‪ ،‬فرسایش خاک‪،‬‬ ‫ذخیره اب‪ ،‬مسائل اکولوژیکی‪ ،‬روان شناختی و‬ ‫منظرسازی زیبایی برای به کارگیری یک گونه‬ ‫خاص درخت برای یک نقطه از فضای سبز‬ ‫مدنظر قرار گیرد‪.‬جهانی در ارتباط با رعایت چنین‬ ‫شاخص هایی از سوی شهرداری در موضوع فضای‬ ‫سبز گفت‪ :‬سازمان پارک ها و فضای سبز شهری این‬ ‫موضوع را به صورت تجربی مد نظر قرار می دهد و‬ ‫به نظر می رسد امروز توجه به درختان میوه مقاوم‬ ‫در محیط های سخت اکولوژیک است که میوه‬ ‫نمی دهند که از ان جمله می توان به درخت توت‬ ‫کاکوزا اشاره کرد‪.‬این کارشناس مدیریت جنگل در‬ ‫پایان ضمن اشاره به این موضوع که شهرداری ها هم‬ ‫در تالش هستند تا در فضای سبز شهری‪ ،‬حاشیه‬ ‫معابر و جاهایی که رفت وامد زیاد است از درختان‬ ‫غیرمثمر استفاده کنند‪ ،‬اظهار کرد‪ :‬با وجود رویکرد‬ ‫شهرداری ها در استفاده از این درختان غیرمثمر‪ ،‬در‬ ‫برخی از شرایط پیش می اید که پیمانکاران در این‬ ‫زمینه خود سر عمل می کنند و اینکه شهرداری ها تا‬ ‫چه اندازه می توانند بر عملکرد انان نظارت کنند‬ ‫سوالی است که همیشه مطرح بوده است‪.‬‬ ‫گربه ماهی‬ ‫گربه ماهی که در بوشهر با نام بومی گلوشناخته میشود از ماهی های بدون پولگ که در کشور ما به‬ ‫دالیل شرعی مصرف ندارد‪.‬‬ ‫چند روز قبل ‪ ،‬یه بنده خدایی از کرج تماس گرفت‬ ‫و پرسید‬ ‫شیر ماهی کیلو چنده ؟‬ ‫گفتم که االن ‪37‬تومن ‪.‬‬ ‫گفت چقدر گرون !؟‬ ‫مگه اونجا مرکز ماهی نیست ! باید ارزون باشه که !؟‬ ‫گفتم ماهی صید روز ‪ ،‬قیمتش بستگی به میزان‬ ‫صیدش داره ‪ ،‬و قیمت ماهی تازه و صید روز ‪ ،‬در همه‬ ‫ی بنادر باال و پایین میشه ‪.‬‬ ‫گفت خب چطوره که تو کرج برامون شیرماهی‬ ‫میارن درب منزل ‪ ،‬کیلو ‪ ۱۲‬تومن‪ ،‬تازه اونم بدون‬ ‫سروشکم !‬ ‫گفتم مطمئنن شما ماهی شیر نمیشناسید ‪.‬‬ ‫گفت شاید ‪ ،‬ولی بسیار ماهیه خوشمزه و بدون تیغی‬ ‫هست و هر وقت هم میاره ما خانوادگی ‪ ۲۰۰‬تا ‪۳۰۰‬‬ ‫کیلو ازش خرید میکنیم ‪.‬‬ ‫گفتم احتماال کوسه بجای شیر بهتون میده و قیمت‬ ‫کوسه هم همینه ‪.‬‬ ‫گفت ازش تو فریزر دارم ‪.‬‬ ‫خالصه اینکه عکسش رو فرستاد‪ ،‬همین عکسی که‬ ‫باال می بینید ‪ .‬گربه ماهیه که تو بندربوشهر با نام بومی‬ ‫گِلو شناخته میشه ‪.‬‬ ‫این ماهی از لحاظ شرعی ( نداشتن پولک ) در‬ ‫کشور ما مصرف نداره ‪ ،‬وحتی اکثر صیادای سمت‬ ‫ما این ماهی رو صید نمیکنن و اگرم بطور ضمنی تو‬ ‫صیدشون بیاد رهاش میکنن ‪.‬‬ ‫اینارو نگفتم که بگم من کاسب خوبی هستم و همه بد‬ ‫هستن و از من خرید کنید‪ ،‬نه ‪ .‬خوب و بد ادما رو فقط‬ ‫خدا میدونه و بس ‪ ،‬هیچکسی هم تو قبر یکی دیگه‬ ‫نمیخوابونن ‪ .‬اتفاقا ماهیفروش منصف هم زیاد هست‬ ‫‪ .‬ولی اندک کسایی هستن که‪ ،‬تقلب میکنن ‪ ،‬مثل‬ ‫خیلی از شغل های دیگه که متقلب داره ‪.‬‬ ‫اینارو نوشتم که بگم ‪ ،‬ماهی بدون و سر و شکم و تیکه‬ ‫شده رو از هر کس و هر جایی نخرید ‪.‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫و اگر به غذاهایی دریایی عالقه دارید ‪ ،‬که حتما‬ ‫دارید که اینجا هستید ‪ ،‬سعی کنید ریخت ماهیها رو‬ ‫بشناسید ‪ ،‬طرز شناخت تازگی ماهیها رو یاد بگیرید ‪،‬‬ ‫تا از خرید خودتون پشیمون نشید ‪.‬‬ ‫قادر هاشم پور‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫‪29‬‬ صفحه 27 ‫اخبار‬ ‫بختیاری‪ :‬کشاورزان نفعی از افزایش‬ ‫قیمت های محصوالت کشاورزی نمی برند‬ ‫یک عضو کمیسیون کشاورزی مجلس گفت‪:‬‬ ‫متاسفانه افزایش قیمت محصوالت کشاورزی در‬ ‫بازار و توسط دالالن صورت می گیرد و کشاورز و‬ ‫تولیدکننده عوایدی از رشد قیمت ها ندارند‪.‬‬ ‫خانه ملت‪ -‬علی بختیاری در خصوص افزایش‬ ‫قیمت مواد غذایی و برخی محصوالت کشاورزی در‬ ‫ت برخی اقالم‬ ‫بازار‪ ،‬گفت‪ :‬افزایش سرسام اور قیم ‬ ‫خوراکی در بازار مبنای اقتصادی و علمی ندارد‬ ‫و میزان تاثیر افزایش قیمت هزینه تولید به میزان‬ ‫رشد فعلی قیمت ها نیست‪.‬‬ ‫نماینده مردم بافت‪ ،‬رابر و ارزوئیه در مجلس شورای‬ ‫اسالمی با بیان اینکه افزایش قیمت ها با شرایط‬ ‫اقتصادی و درامدی مردم همخوانی ندارد‪ ،‬تصریح‬ ‫کرد‪ :‬اگر قرار است افزایش قیمتی در محصوالت‬ ‫غذایی داشته باشیم باید متناسب با افزایش هزینه‬ ‫تولید و مواد اولیه باشد‪ ،‬زیرا افزایش قیمت مواد‬ ‫اولیه تا حد مشخصی می تواند منجر به افزایش‬ ‫قیمت در محصول نهایی باشد‪.‬‬ ‫این نماینده مردم در مجلس شورای اسالمی با‬ ‫اشاره به اینکه هر ‪ ۲۴‬ساعت یک بار شاهد افزایش‬ ‫سرسام اور قیمت و نجومی محصوالت غذایی‬ ‫در بازار هستیم‪ ،‬ادامه داد‪ :‬تنها راه کنترل قیمت‬ ‫محصوالت غذایی نظارت جدی است‪ ،‬افزایش‬ ‫قیمت هزینه تولید قابلیت محاسبه دارد و باید‬ ‫به صورت کارشناسی این موضوعات بررسی و با‬ ‫متخلفان برخورد شود‪.‬‬ ‫بختیاری با تاکید بر اینک ه کاش افزایش قیمت‬ ‫محصوالت کشاورزی به نفع کشاورزان و‬ ‫تولیدکنندگان بود تا حاصل دسترنج و تالش خود‬ ‫را کسب می کردند‪ ،‬عنوان کرد‪ :‬متاسفانه افزایش‬ ‫قیمت محصوالت کشاورزی در بازار و توسط دالالن‬ ‫و واسطه ها صورت می گیرد و سود ان به جیب ان ها‬ ‫می رود‪ ،‬کشاورز و تولیدکننده عوایدی از رشد‬ ‫قیمت ها ندارند‪.‬‬ ‫عضو کمیسیون کشاورزی‪ ،‬اب‪ ،‬منابع طبیعی و‬ ‫ط زیست مجلس شورای اسالمی در پایان با‬ ‫محی ‬ ‫تاکید بر اینکه نظارت شدید بر بازار نیازمند عزم و‬ ‫اراده جدی دولت است و بازار باید با همکاری دولت‬ ‫کنترل شود‪ ،‬خاطرنشان کرد‪ :‬در برخی از گرانی ها‬ ‫هجوم مردم برای خرید افزایش قیمت را سرعت‬ ‫می بخشد؛ هرچند که در زمینه اقالم خوراکی‬ ‫امکان عدم خرید برای مردم وجود ندارد‪.‬‬ ‫رئیس اتحادیه بارفروشان‪:‬‬ ‫نگرانی برای تامین‬ ‫میوه نداریم‬ ‫رئیس اتحادیه بارفروشان درباره سرمازدگی اخیر در‬ ‫کشور و تامین میوه گفت‪ :‬سرمازدگی امسال همانند‬ ‫سال گذشته نبود و هنوز محصول جدید به بازار وارد‬ ‫نشده است‪.‬‬ ‫انا‪ -‬حسن صابری درباره وضعیت قیمت انواع صیفی‬ ‫و میوه با توجه به ماه مبارک رمضان گفت‪ :‬در حال‬ ‫حاضر هیچ کمبودی در تامین میوه و صیفی در‬ ‫بازار نداریم‪ ،‬چراکه بارهای موجود از زمستان سال‬ ‫گذشته در بازار وجود دارد؛ این در حالی است که‬ ‫هنوز سردرختی های سال جدید به بازار وارد نشده‬ ‫است؛ بنابراین نگرانی برای کمبود میوه و صیفی‬ ‫وجود ندارد‪ .‬وی با اشاره به تامین انواع صیفی و میوه‬ ‫در کشور و نبود نگرانی در تامین ان تصریح کرد‪ :‬سال‬ ‫گذشته میزان تولید هندوانه‪ ،‬پرتقال و دیگر میوه ها‬ ‫بسیار زیاد بود‪ .‬رئیس اتحادیه بارفروشان درباره‬ ‫سرمازدگی سردرختی ها توضیح داد‪ :‬سرمازدگی‬ ‫امسال همانند سال گذشته نبوده است که ‪ ۱۷‬استان‬ ‫را درگیر خود کرد و محصوالتشان را کامل از بین برد‪.‬‬ ‫صابری درباره میزان خسارت احتمالی به علت‬ ‫سرمازدگی محصوالت اذعان کرد‪ :‬هنوز امار‬ ‫دقیقی از میزان خسارت سرمازدگی به سردرختی‬ ‫و محصوالت امسال وجود ندارد؛ برخی می گویند‬ ‫محصوالت مشکلی نخواهند داشت اما عده ای‬ ‫می گویند شاید تمام محصوالت به علت سرمازدگی‬ ‫از بین برود‪.‬‬ ‫ظهرابی‪ :‬جاری شدن سیل فرصت مناسبی برای مقابله با بیابان زایی است‬ ‫معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست‬ ‫گفت‪ :‬باید از موقعیت جاری شدن سیل و افزایش رطوبت‬ ‫خاک در دشت ها برای احیای پوشش گیاهی و مقابله با‬ ‫بیابان زایی استفاده کنیم‪.‬‬ ‫سازمان حفاظت محیط زیست‪ -‬حمید ظهرابی با بیان‬ ‫این مطلب که باید از موقعیت جاری شدن سیل و افزایش‬ ‫رطوبت خاک در دشت ها و عرصه های طبیعی استفاده‬ ‫کنیم گفت‪ :‬پس از جاری شدن سیل‪ ،‬زمزمه هایی از‬ ‫حذف بودجه های مربوط به خشکسالی و بیابان زایی و‬ ‫احیای تاالب ها و عرصه های طبیعی به گوش می رسد؛ در‬ ‫‪30‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫صورتی که سیل با وجود فرصتی بسیار مناسب که برای‬ ‫احیای پوشش گیاهی عرصه ها ایجاد کرده است‪ ،‬با انتقال‬ ‫رسوبات ریزدانه پهنه های وسیعی را مستعد ایجاد گرد‬ ‫و غبار کرده است‪ .‬وی ادامه داد‪ :‬افزایش رطوبت خاک‪،‬‬ ‫در دسترس بودن اب کافی و انباشت گل و الی رسوبات‬ ‫ناشی از سیل باعث می شود تا برنامه های احیای پوشش‬ ‫گیاهی و مراتع اسیب دیده با هزینه ای بسیار کمتر از قبل‬ ‫قابل انجام باشد‪ .‬معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت‬ ‫محیط زیست افزود‪ :‬از طرفی انباشت رسوبات حاصل از‬ ‫سیل بعد از مدت کوتاهی‪ ،‬باعث ایجاد چشمه های جدید‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫تولید گردوغبار می شود که با ایجاد پوشش گیاهی باید‬ ‫از این موضوع جلوگیری شود‪ .‬ظهرابی ادامه داد‪ :‬به جای‬ ‫انجام اقدامات شتاب زده ای چون حذف بودجه مقابله با‬ ‫بیابان زایی به بهانه جاری شدن سیل‪ ،‬باید از این فرصت‬ ‫حداکثر استفاده را بکنیم تا بخشی از خسارت ها با هزینه‬ ‫به مراتب پایین تر جبران شود‪ .‬وی تاکید کرد‪ :‬اقداماتی‬ ‫همچون بذرپاشی‪ ،‬نهال کاری‪ ،‬کاهش فشار بر مراتع و‬ ‫قرق کردن رویشگاه ها با مشارکت جوامع محلی‪ ،‬از جمله‬ ‫اقدامات سریع و زود بازده برای مقابله با بیابان زایی و‬ ‫جبران خسارت ها هستند‪.‬‬ صفحه 28 ‫سعید ممبینی مطرح کرد‪:‬‬ ‫خسارت ‪ ۳‬هزار میلیارد تومانی سیل به مزارع نیشکر‬ ‫رئیس اتاق اصناف ایران با اشاره به خسارت ‪ ۱۳‬هزار میلیارد تومانی سیل به‬ ‫واحدهای صنفی گفت‪ :‬سیل ‪ ۳‬هزار میلیارد تومان به مزارع نیشکر خسارت زد‪.‬‬ ‫اتاق اصناف ایران‪ -‬سعید ممبینی با بیان اینکه اصناف در بهترین شکل ممکن‬ ‫کنار دولت در فرایند تامین و توزیع کاال مشارکت داشته اند‪ ،‬گفت‪ :‬اصناف کارنامه‬ ‫خوبی در مدیریت بازار ارائه کرده اند و کوتاهی نداشته اند و در فرایند تامین و توزیع‬ ‫کاال دولت را همراهی کرده اند‪.‬‬ ‫رئیس اتاق اصناف ایران‪ ،‬افزود‪ :‬اتاق اصناف ایران رسالت خود را در بحث تنظیم‬ ‫بازار اجرایی کرده و در هر گامی که ممکن بود مشکلی برای تامین و توزیع در بازار‬ ‫ایجاد شود راهکارها و پیشنهاداتی را به وزارت صنعت ارائه داده است و در برخی‬ ‫موارد خواستار متوقف شدن صادرات برخی از کاالها که می توانست صادرات‬ ‫ان برای تنظیم بازار مشکل ایجاد کند‪ ،‬داشته است‪ .‬وی تصریح کرد‪ :‬با همراهی‬ ‫هیئت رئیسه اتاق اصناف ایران در تمامی جلسات هفتگی و جلساتی که با مجلس‪،‬‬ ‫وزارت صنعت‪ ،‬کمیسیون اقتصادی و کمیسیون تلفیق مجلس و بانک مرکزی‬ ‫داشتیم‪ ،‬تالش کردیم صدای اصناف باشیم و مشکالت و مسائل پیش امده در‬ ‫کارنامی‪:‬‬ ‫حفظ جنگل ها راه حلی مناسب برای‬ ‫مقابله با سیل است‬ ‫مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران گفت‪ :‬بعضاً برای احداث یک سد ‪۵۰۰‬‬ ‫تا یک هزار هکتار جنگل از بین می رود در حالی که اگر جنگل حفظ شود‪ ،‬جلوی‬ ‫سیالب را خواهد گرفت‪.‬‬ ‫حسین علی ابراهیمی کارنامی در ارتباط با این موضوع که ایا عدم الیروبی‬ ‫سدهای خاکی در استان های مازندران و گلستان باعث باالتر امدن تراز اب سدها‬ ‫و خسارات بیشتر شده است یا خیر؟ اظهار کرد‪ :‬ما وقتی می خواهیم اقدام به‬ ‫سدسازی کنیم می بایست به سازه و محیط اطراف ان توجه کنیم‪ ،‬به عنوان مثال‬ ‫در مواقعی برای احداث یک سد ‪ ۵۰۰‬تا یک هزار هکتار جنگل از بین می رود؛ در‬ ‫حالی که اگر جنگل در سر جایش بماند‪ ،‬می تواند جلوی سیالب و اب را بگیرد‪.‬‬ ‫وی ادامه داد‪ :‬در شرایطی هم که بنا بر نیاز اقدام به احداث سد می کنیم‪ ،‬نباید در‬ ‫باالدست حوزه ابخیز را رها کنیم‪ ،‬چون طبیعتاً گل و الی می اید و مخزن سد را‬ ‫پر می کند و بعد از مدتی ان را از کاربری مفیدش خارج می کند‪ .‬مدیرکل حفاظت‬ ‫محیط زیست استان مازندران با بیان اینکه عدم توجه به الیروبی سدها به صورت‬ ‫بالقوه برای پایین دست خطرساز است‪ ،‬گفت‪ :‬اگر سد سازی کردیم الیروبی ان‬ ‫باید در دستور کار قرار داشته باشد و نباید پس از ساخت سد‪ ،‬ان را رها کنیم‪.‬‬ ‫ابراهیمی کارنامی تصریح کرد‪ :‬در صورتی که اقدامات ابخیزداری در حوزه ابخیز‬ ‫صورت نگیرد در دفعات بعد نیز قطعاً با چنین حوادث ناگواری مواجه خواهیم بود‪.‬‬ ‫وی با بیان اینکه میزان تاثیر گل و الی ناشی از عدم الیروبی سدها در خسارات‬ ‫اخیر را یک دستگاه تخصصی باید بررسی کند‪ ،‬گفت‪ :‬در بحث خسارت های‬ ‫مربوط به این بخش یک دستگاه تخصصی یا یک دانشگاه به طور ویژه و به دور از‬ ‫هر نوع بخشی نگری به بررسی این موضوع بپردازد‪.‬‬ ‫وضعیت اقتصادی بازار‪ ،‬مالیات و حوزه تامین را به گوش مسئوالن برسانیم‪.‬‬ ‫ممبینی اظهار کرد‪ :‬در سایه ارتباطات برای اولین بار در بودجه سال ‪ ،۹۸‬ردیف‬ ‫مالی برای اتاق اصناف اختصاص داده شده و این یک باب جدید است و امید داریم‬ ‫بتوانیم اعتباراتی برای جبران تامین بودجه بازرسی را نیز احصاء کنیم‪ .‬رئیس اتاق‬ ‫اصناف ایران در مورد میزان خسارت وارده سیل به اصناف گفت‪ :‬خسارت وارده‬ ‫از سیل به واحدهای صنفی بیش از ‪ ۱۳‬هزار میلیارد تومان بوده است که فقط‬ ‫‪ ۳‬هزار میلیارد تومان خسارت به مزارع نیشکر وارد شده است و‪ ۳۰‬هزار هکتار‬ ‫از مزارع نیشکری را از دست داده ایم و حدود ‪ ۳۰۰‬هزار تن شکر اسیب دیده که‬ ‫با پیگیری های انجام شده مجوز واردات ‪ ۴۰۰‬هزار تن شکر به کشور برای تامین‬ ‫بازار گرفته شده است‪ .‬وی تصریح کرد‪ :‬در سیل اخیر بیش از ‪ ۸‬هزار و ‪ ۸۰۰‬واحد‬ ‫صنفی اسیب دیده اند که هنوز برخی از شهرها در استان خوزستان مانند شادگان‪،‬‬ ‫خرمشهر و ابادان براورد خسارت نشده اند و همچنان درگیر سیل هستند و تاکنون‬ ‫یک هزار و ‪ ۱۷۰‬میلیارد تومان پیش بینی خسارت صورت گرفته و نمایندگان‬ ‫ستاد بحران اتاق اصناف ایران در مناطق سیل زده مستقر شده اند‪.‬‬ ‫اکبری ‪:‬‬ ‫انبوه پوشش گیاهی امسال خطر‬ ‫اتش سوزی جنگل ها را بیشتر کرده است‬ ‫نماینده مردم شیراز در مجلس گفت‪ :‬باران های امسال سبب شده جنگل ها‬ ‫پوشش گیاهی انبوهی داشته باشند که همین امر احتمال افزایش اتش سوزی ‬ ‫در فصل تابستان را بیشتر می کند‪.‬‬ ‫ی اکبری گفت‪ :‬باران های امسال سبب شده مراتع و جنگل ها پوشش گیاهی‬ ‫عل ‬ ‫انبوهی داشته باشند و همین موضوع احتمال افزایش اتش سوزی ها را در فصل‬ ‫تابستان بیشتر می کند‪ .‬وی افزود‪ :‬با انکه اخطار احتمال بروز اتش سوزی های‬ ‫جنگل ها داد ه شده است‪ ،‬اما سازمان های متولی از نبود امکانات برای مهار اتش‬ ‫در جنگل ها خبر می دهند‪ .‬نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسالمی با‬ ‫اشاره به اینکه برای این موضوع باید تامین بودجه شود‪ ،‬افزود‪ :‬با تامین هزینه ها و‬ ‫دستگاه ها این امکان را پیدا می کنند که از هزینه های باالیی که این اتش سوزی ها‬ ‫می تواند روی دست دولت بگذارد جلوگیری شود‪ .‬وی بحث اتش سوزی در‬ ‫جنگل ها را مهم دانست و افزود‪ :‬مردم هم می توانند در مهار اتش سوزی ها در‬ ‫جنگل ها نقش مهمی ایفا کنند و با مشارکت حداکثری مردم می توان با کاهش‬ ‫اتش سوزی مراتع روبرو شویم‪ .‬اکبری با تاکید بر اینکه پیشگیری بهتر از درمان‬ ‫است‪ ،‬تصریح کرد‪ :‬اگر خدایی نکرده در جنگل اتش سوزی رخ دهد سازمان‬ ‫جنگل ها بالگرد اطفای حریق ندارد و باید برای این امر از بالگرد وزارت دفاع‬ ‫استفاده کند و سیر این موضوع می تواند زمان بر باشد‪ .‬از انجاکه اصوالً در چنین‬ ‫مواردی اطفای حریق با بیل و کلنگ انجام می شود امکان گسترش اتش سوزی‬ ‫بیشتر می شود‪ .‬نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسالمی افزود‪ :‬قبل از انکه‬ ‫اتفاقی در جنگل رخ دهد باید هشدارهای الزم به مردم داده شود تا شاهد امار‬ ‫باالی اتش سوزی در جنگل و از بین رفتن این سرمایه های خدادادی نباشیم‪.‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫‪31‬‬ صفحه 29 ‫معرفی کتاب‬ ‫از این شماره تالش می کنیم تا جدیدترین یا موثرترین کتابهای حوزه خاک و کشاورزی را‬ ‫به شما عالقه مندان معرفی کنیم‪ .‬شما هم می توانید دراین بخش با معرفی کتابهای مرتبط با‬ ‫این حوزه ما را مساعدت کنید‪ .‬ناشران و مولفان محترم نیز می توانند با ارسال یک نسخه از‬ ‫کتابهایشان به دفتر مجله‪ ،‬انها را در این بخش معرفی کنند‪.‬‬ ‫تغذیه دام‬ ‫کتاب تغذیه دام؛ تالیف پ‪.‬مکدونالد‪ -‬ر‪.‬ا‪.‬‬ ‫ادواردز‪-‬جی ‪ .‬اف‪ .‬دی‪ .‬گرین هال ‪ -‬ســی‪.‬ا‪.‬‬ ‫مورگان‪ -‬ال ‪ .‬ا‪ .‬سینکلیر و ر‪ .‬گ‪ .‬ویلکینسون‬ ‫به ترجمه صوفی ســیاوش و دکتر حســین‬ ‫جانمحمدی در انتشــارات عمیدی منتشر‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫این کتاب که به چاپ هفدهم رسیده با ‪1055‬‬ ‫صفحه در قطع وزیری منتشر شده است‪.‬‬ ‫اصولومفاهیمابیاری‬ ‫کتاب اصول و مفاهیم ابیاری؛ تالیف دکتر‬ ‫ابولفضل مجنونی هریس‪ ،‬دکتر اســماعیل‬ ‫اسدی اعضای هیئت علمی دانشگاه تبریز در‬ ‫انتشارات عمیدی منتشر شد‪.‬‬ ‫کتاب اصول و مفاهیم ابیاری که نوبت چاپ‬ ‫اول ان در سال ‪ 1392‬بوده در ‪ 228‬صفحه در‬ ‫قطع وزیری در ‪ 1000‬نسخه منتشر شده است‪.‬‬ ‫‪32‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫هاشم نصراللهی مدیرعامل انتشارات عمیدی‬ ‫در ابتدای این کتاب اورده است‪:‬‬ ‫رشد و توسعه سریع گاوداری های صنعتی در‬ ‫جهان و در چند دهه اخیر در ایران‪ ،‬توانمندی‬ ‫تعاونی ها را جهت رفع نیازهای علمی و‬ ‫کاربردی و همچنین تکمیل زنجیره تامین‬ ‫و تولید در صنعت دامپروری اشکار نموده‬ ‫است‪ .‬شرکت تعاونی کشاورزان و دامپروران‬ ‫صنعتی وحدت در سال ‪ 1362‬تاسیس گردید‬ ‫و با اتکاء به حمایت اعضای تحت پوشش خود‬ ‫سعی در تامین نیازهای واحدهای دامپروری‬ ‫صنعتی استان اصفهان کرده است‪ .‬این تعاونی‬ ‫با داشتن حدود ‪ 120‬دامداری صنعتی عضو در‬ ‫مقطع کنونی و بالغ بر ‪ 55000‬راس گاو مولد و‬ ‫تولید روزانه ‪ 1500‬تن شیر فراگیرترین تعاونی‬ ‫صنعتی کشور می باشد‪ .‬شرکت تعاونی وحدت‬ ‫دارای بخش های فعال بازرگانی‪ ،‬اموزشهای‬ ‫فنی کاربردی‪ ،‬تولید خوراک دام‪ ،‬تولید انواع‬ ‫مکمل های ویتامینی و معدنی و دریافت شیر‬ ‫می باشد و ضمن ارتباط مستقیم با کارشناسان‪،‬‬ ‫دامداران و فعاالن این صنعت انها را در تامین‬ ‫نیازها و بهبود هرچه بیشتر بخش دامپروری‬ ‫راهنمایی می نماید‪ .‬اخذ مجوز و راه اندازی‬ ‫واحد ‪ DHI‬زنحیره تامین و تولید نهاده ها و‬ ‫فراورده های دامی از سایر اقدامات تعاونی بوده‬ ‫و در همین زمینه شرکت تعاونی وحدت با توجه‬ ‫به سابقه پیشین در حمایت از انتشار کتابهای‬ ‫علمی و دانشگاهی و با توجه به نیاز کارشناسان‬ ‫و دانشجویان رشته های علوم دامی‪ ،‬دامپزشکی‬ ‫و کشاوری و نیاز به ارتقای سطح علمی‪ ،‬حمایت‬ ‫خود را به چاپ کتاب تغذیه دام معطوف داشته‬ ‫و امیدوار است مورد توجه اساتید‪ ،‬دانشجویان؛‬ ‫متخصصین‪ ،‬کارشناسان و دامپروران قرار‬ ‫گیرد‪.‬‬ ‫در ابتدای کتاب دکتر ابوالفضل مجنونی هریس‬ ‫و دکتر اسماعیل اسدی نوشته اند‪:‬‬ ‫َ‬ ‫ایات ‪ 84‬الی ‪ 86‬سوره نباء( ( » و ان َزلنا م َِن‬ ‫المعص ِراتِ ما ًء ثَ ّجاجاً ل ُ ِنخ ِر َج ب ِ ِه َح ًبا َو ن َباتاً و‬ ‫ُ‬ ‫َج ّناتٍ اَلفَا ًفا «‬ ‫( و از تراکم ابرها باران فرو ریختیم تا بدان اب‪،‬‬ ‫دانه و گیاه رویاندیم و باغهای پر درخت پدید‬ ‫اوردیم)‬ ‫سپاس فراوان خداوند بزرگ و یکتای بی همتا‬ ‫را که فرصتی عنایت فرمود تا قدم در سراغاز‬ ‫راهی نهیم که بر سر در ان نوشته اند « زکات‬ ‫علم‪ ،‬نشر ان است»‪ .‬لذا با توجه به فرهنگ غنی‬ ‫و اموزه های گوهربار دینی که در ان اب عامل‬ ‫ابادانی و مایه حیات خوانده می شود‪ ،‬با خود‬ ‫قصد کردیم گامی کوچک در راستای خدمت‬ ‫و در جهت کمک به پیشبرد اهداف اموزشی‬ ‫جامعه علمی کشور عزیزمان برداریم‪ .‬با توجه‬ ‫به نقش اب و مسائل مرتبط با ان در کشاورزی‬ ‫و بسیاری از علوم وابسته‪ ،‬در اغلب رشته ها‪،‬‬ ‫اشنایی با مفاهیم اولیه این فن در قالب درس‬ ‫سه واحدی «ابیاری عمومی» و یا دروس مشابه‬ ‫در دانشگاه ها گنجانده شده است‪ .‬با وجود کتب‬ ‫متعدد در ارتباط با اصول ابیاری‪ ،‬در کتاب حاضر‬ ‫سعی گردید با توجه به سرفصل مصوب اموزش‬ ‫عالی‪ ،‬مفاهیم اصلی و کاربردی «ابیاری» به‬ ‫شیوهای ساده بیان گردد تا به عنوان یک منبع‬ ‫درسی برای دانشجویان علوم کشاورزی و منابع‬ ‫طبیعی مورد استفاده قرار گیرد‪ .‬قالب در نظر‬ ‫گرفته شده در کتاب حاضر به نحوی است که‬ ‫همه عزیزان اعم از محققین و پژوهشگران که‬ ‫به امور تحقیقاتی و پژوهشی در ارتباط با اب و‬ ‫ابیاری می پردازند در صورت نیاز بتوانند با اصول‬ ‫و مفاهیم اولیه و همچنین کاربردی اب و ابیاری‬ ‫اشنا گردند‪.‬‬ ‫کتاب حاضر در دوازده فصل تنظیم و به منظور‬ ‫درک بهتر مفاهیم‪ ،‬از طرح برخی مسایل در‬ ‫انتهای فصول نیز استفاده شده است‪ .‬مولفان در‬ ‫کنار منابع مختلف‪ ،‬از تجربیات دوران تحصیلی‬ ‫خود و رهنمودهای اساتید گرانقدری که افتخار‬ ‫شاگردی انها را داشته اند نیز استفاده کردند‪.‬‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ صفحه 30 ‫ادرس خیریه قمر بنی هاشم بیرجند‪:‬‬ ‫نبش امامت ‪45‬‬ ‫شماره کارت بانک سپه واریز کمک های نقدی‪:‬‬ ‫‪5892101217130232‬‬ ‫ساعت حضور جهت دریافت کمک ها‪:‬‬ ‫هر روز ‪ 9‬تا ‪ 11‬صبح‬ ‫‪ 5‬تا ‪ 7‬عصر‬ ‫بجز روزهای تعطیل‬ ‫ماهنامه کشاورزی‬ ‫خرداد ماه‪98‬‬ ‫شمارهچهارم‬ ‫‪33‬‬ صفحه 31 صفحه 32