ماهنامه کاوه شماره 18

‫‪ISSN 2383-4153‬‬ ‫ماهنامه فرهنگی استان مرکزی‬ ‫اردیبهشت ‪ / 1398‬شماره ‪ / 18‬قیمت ‪ 15‬هزار تومان‬ ‫تولدیدوبارهدرمدرسهپدری‬ ‫ازفرشبهارستانتاگنجینهفرششهداء‬ ‫«گنجنبشت»جنابسرهنگ!‬ ‫‪ISSN 2383-4153‬‬ ‫ماهنامه فرهنگی ‪ -‬اجتماعی استان مرکزی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول ‪ :‬سمیه بصیرت‬ ‫زیر نظر شورای سردبیری‬ ‫مشاور رسانه ای‪ :‬علی محمودی مجد‬ ‫طراح گرافیک ‪ :‬مینا اسکندری‬ ‫نشانی‪ :‬اراک ‪ -‬خیابان پاسداران (حصار)‪،‬‬ ‫روبروی بانک سینا‬ ‫تلفن‪ 32225575 :‬و ‪09367501438‬‬ ‫فهرست مطالب‬ ‫روشنی چراغ فرهنگ با نکوداشت فرزانگان ‪2 /‬‬ ‫تولدی دوباره در مدرسه پدری ‪4 /‬‬ ‫اندر حکایت عاشقی‪7/‬‬ ‫از فرش بهارستان تا گنجینه فرش شهداء‪8/‬‬ ‫فرش ایران‪11 /‬‬ ‫یک خاطره‪ ،‬دو مدرسه و یک تفکر ناب‪12 /‬‬ ‫پیشینه مدارس ایران‪14 /‬‬ ‫نیم قرن تدریس عاشقانه‪18 /‬‬ ‫«گنج نبشت» جناب سرهنگ!‪20 /‬‬ ‫توسعه‪ ،‬مسئله مرگ و زندگی یک ملت است‪23 /‬‬ ‫یادداشتی از دکتر خوش کیش‪26 /‬‬ ‫سرود سپاس‪27 /‬‬ ‫یادی از نویسندگان استان مرکزی در گذشته اراک‪28 /‬‬ ‫از خاطره های مشترک لبریزم ‪29 /‬‬ ‫بسیج ملی کنترل فشار خون در استان مرکزی اجرایی می شود‪30 /‬‬ ‫بهره برداری از تقاطع غیرهمسطح شریعتی اراک‪32 /‬‬ ‫مسئولیت علمی مقاالت منتشر شده بر عهده نویسنده یا نویسندگان‬ ‫انهاست و دیدگاه های نویسندگان مقاالت لزوم ًا دیدگاه ماهنامه نیست‬ ‫بــا تشــکر از فرزیــن وفایــی نــژاد کــه بــا نظــرات ســازنده خــود مــا را‬ ‫در ایــن مجموعــه یــاری کردنــد‪.‬‬ ‫یادداشت‬ ‫چراغ فرهنگ‬ ‫روشنی‬ ‫ِ‬ ‫با نکوداشت فرزانگان‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫‪2‬‬ ‫نکوداشــت؛ ارج نهــادن و تقدیــراز افــرادی اســت کــه ســال هــا‬ ‫معنــوی دیــن و دانــش و هنــر و‬ ‫بــرای اعتــای ارزش هــای‬ ‫ِ‬ ‫فرهنــگ ایــن مــرز و بــوم تــاش کــرده انــد‪ .‬شــاید ایــن فــرد‬ ‫نیــازی بــه بازگــو کــردن خدمــات خــود نداشــته باشــد‪ .‬امافراموش‬ ‫شــدن ایــن حدیــث قدســی(لم یشــکر المخلــوق لــم یشــکر‬ ‫الخالــق) نیــز کــم گناهــی در درگاه حضــرت افریــدگار یکتــا‬ ‫نخواهــد بــود‪ .‬پــس بجاســت کــه از انســانی بنــام حــاج ابراهیــم‬ ‫حســینجانی ان ســخن ورجاونــد را بــاور داشــته و بــه نکــو داشــت‬ ‫بــزرگان علــم و ادب و هنــر و فرهنــگ ایــن ســرزمین فرزانــه‬ ‫خیــز چــه در ســرای فرزانــگان خویــش در مرکــز تجارتــی فــرش‬ ‫بهارســتان تهــران وچــه افام(انجمــن فرزانــگان اســتان مرکــزی)‬ ‫در خانــه اراکــش همــت گمــارده و از ســال ‪ 1383‬تــا کنــون چــه‬ ‫خــوش بــه ایــن ســروده میــرزا معصــوم ســومین فرزنــد میــرزا‬ ‫عیســی فراهانــی قائــم مقــام اول مشــهور بــه میــرزا بــزرگ‪ ،‬کــه‬ ‫گفتــه اســت‪:‬‬ ‫مقصـــد زکاخ وصفـــه و ایـــوان نگاشـــتن‬ ‫کاشـــانه هـــای ســـر بـــه فلـــک بـــر افراشـــتن‬ ‫گلهـــای رنـــگ رنـــگ و درختـــان میـــوه دار‬ ‫در بــــاغ و بوســـتان زســــر شــــوق کاشـــتن‬ ‫دانـــی کـــه چیســـت تـــا بـــه مـــرادل انـــدران‬ ‫یـــک لحظـــه دوســـتی بتـــوان شـــاد داشـــتن‬ ‫ورنـــه چگونـــه مـــردم عاقـــل بنـــا کننـــد‬ ‫از ســـنگ خانـــه ای کـــه ببایـــد گذاشـــتن‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫جامــه عمــل پوشــانده و از افــراد زیــر تجلیــل بــه عمــل اورده‬ ‫اســت‪:‬‬ ‫اســتاد عبدالعلــی ادیــب برومنــد شــاعر ملــی ایــران‪ ،‬اســتاد ایــرج‬ ‫افشــار پژوهشــگر فرهنــگ و تاریــخ‪ ،‬اســتاد عبدالرحیــم جعفــری‬ ‫بنیانگــذار و مدیــر انتشــارات امیرکبیــر و مولــف ‪300‬کتــاب و ‪3‬‬ ‫هــزار مقالــه‪ ،‬مرحــوم اســتاد دکتــر محمــد ابراهیــم باســتانی‬ ‫پاریــزی مــورخ و پژوهشــگر‪ ،‬دکتــر مهــدی محقــق عالمــه‪،‬‬ ‫ادیــب‪ ،‬نویســنده و پژوهشــگر تاریــخ پزشــکی‪ ،‬اســتاد منوچهــر‬ ‫ســتوده ایــران شــناس و جغرافــی دان تاریخــی‪ ،‬اســتاد محمــد‬ ‫حســن گنجــی پــدر جغرافیــا و بنیــان گــذار دانــش جغرافیــای‬ ‫نویــن و هواشناســی‪ ،‬اســتاد محمــد اســتعالمی ادیــب و مولــوی‬ ‫پــژوه و حافــظ شــناس‪ ،‬دکتــر رمضانعلــی قاســمی زاده موســس‬ ‫نخســتین داروخانــه نویــن ایــران‪ ،‬پروفســور فضــل ا‪ ...‬رضــا چهره‬ ‫مانــدگار و ســفیر ســابق ایــران در یونســکو‪ ،‬پروفســور جــال‬ ‫خالقــی مطلــق ادیــب‪ ،‬پژوهشــگر و شــاهنامه پــژوه ایرانــی‪ ،‬اســتاد‬ ‫جــال الدیــن کــزازی ادیــب و شــاهنامه پــژوه‪ ،‬اســتاد معینــی‬ ‫کرمانشــاهی نقــاش‪ ،‬نویســنده و شــاعر‪ ،‬اســتاد هرمــز انصــاری‬ ‫نویســنده و موســس انســتیتو زبــان ســیمین‪ ،‬اســتاد فتــح ا‪...‬‬ ‫مجتبایــی نویســنده‪ ،‬مترجــم و عضــو پیوســته زبــان فارســی‪ ،‬دکتر‬ ‫محمدعلــی اســامی ندوشــن شــاعر‪ ،‬منتقــد‪ ،‬نویســنده‪ ،‬مترجــم‬ ‫و پژوهشــگر‪ ،‬پروفســور یوســف ثبوتــی فیزیکــدان و موســس‬ ‫مرکــز تحصیــات تکمیلــی علــوم پایــه در زنجــان‪ ،‬بانــو تــوران‬ ‫شــهریاری شــاعر برجســته زرتشــتی‪ ،‬اســتاد مهنــدس امیرهمایون‬ ‫خــرم موســیقی دان و اهنگســاز و نوازنــده چیــره دســت ویولــن‪،‬‬ ‫دکتــر بانــو قمــر اریــان پژوهشــگر و عضــو مرکــز دائــره المعــارف‬ ‫بــزرگ اســامی و همســر عبدالحســین زریــن کــوب‪ ،‬دکتر ســیف‬ ‫ا‪ ...‬وحیــدی پنجمیــن رئیــس هــال احمــر جمهــوری اســامی‬ ‫ایــران‪ ،‬دکتــر احســان نراقــی از نــوادگان فاضلیــن نراقــی وجامعــه‬ ‫شــناس‪ ،‬مــورخ و عضــو پیوســته فرهنگســتان علــوم‪ ،‬داریــوش‬ ‫شــایگان نویســنده‪ ،‬شــاعر و هندشــناس‪ ،‬دکتــر احســان اشــراقی‬ ‫عضــو پیوســته فرهنگســتان علــوم و اســتاد تاریــخ دانشــگاه‬ ‫خیــر فرهنگــی و موســس صنــدوق‬ ‫تهــران‪ ،‬اســتاد خلیــل داعــی ّ‬ ‫وام شــرافتی بــه دانشــجویان اراکــی‪ ،‬مرحــوم عطــاء ا‪ ...‬مجــدی‬ ‫نویســنده‪ ،‬شــاعر و مســئول انجمــن ادبــی قائــم مقــام فراهانــی‪،‬‬ ‫اســتاد علیقلــی بختیــاری اســتاد فرهنگ و تمــدن ایرانی دانشــگاه‬ ‫تهــران‪ ،‬اســتاد حســن صادقــی نائینــی کارافریــن برجســته ایرانــی‬ ‫‪ ،‬بنیــان گــذار مبــل صادقــی ومجــری پــروژه هــای مهمــی‬ ‫ماننــد فــرودگاه مهــر ابــاد و ســالن اجــاس ســران کشــورهای‬ ‫اســامی‪ ،‬ســید محمــد کاظمــی موســوی بجنــوردی سیاســتمدار‪،‬‬ ‫اندیشــمند ایرانــی و بنیــان گــذار و رئیــس مرکــز دائــره المعــارف‬ ‫بــزرگ اســامی‪ ،‬اســتاد حســین شهســوارانی حقــوق دان و قاضی‬ ‫برجســته‪ ،‬پروفســور حســین صادقــی پزشــک نامــدار ایرانــی‬ ‫(متخصــص قلــب)‪ ،‬دکتــر عبدالکریــم ســروش نــو اندیــش دینی‪،‬‬ ‫نظریــه پــرداز‪ ،‬متکلــم‪ ،‬اســتاد دانشــگاه‪ ،‬شــاعر و مترجــم ایرانــی‪،‬‬ ‫هوشــنگ ترابــی شــاعر متخلــص بــه شــهراز‪ ،‬اســتاد عبــاس‬ ‫ســخاوت‪ ،‬دکتــر ابــن جــال‪ ،‬دکتــر انوشــیروانی‪ ،‬دکترعبــاس‬ ‫امینــی شاهســوارانی پزشــک خوشــنام اراکــی‪ ،‬حــاج علــی توکلی‬ ‫خیــر فراهانــی‪،‬‬ ‫خیــر اراکــی‪ ،‬حــاج عیســی شــیخ االســامی ّ‬ ‫ّ‬ ‫خیــر تبریــزی‪ ،‬حــاج حســن پرویزیــان‬ ‫نوبــری‬ ‫یعقــوب‬ ‫حــاج‬ ‫ّ‬ ‫خیــر تبریــزی‪ ،‬ســید اســدا‪...‬‬ ‫خیــر تبریــزی‪ ،‬حــاج علومــی یــزدی ّ‬ ‫ّ‬ ‫مجــدی‪ ،‬دکتــر بهمــن بوســتان‪ ،‬اســتاد حســین مصاحبــی نائینــی‪.‬‬ ‫حســینجانی پــس از شــرکت در نشســت تعییــن روز اراک در‬ ‫مهرمــاه‪ 1397‬مراســم تجلیــل از مفاخــر و مشــاهیر را مجــددا‬ ‫اغــاز و تــا امــروز افــراد زیــر را در منــزل خویــش کــه بــه نــام‬ ‫«افــام» (انجمــن فرزانــگان اســتان مرکــزی) نامگذاری شــده نکو‬ ‫داشــته اســت‪ :‬رمضانعلــی مهانپــور شــهردار دوران دفــاع مقــدس‬ ‫اراک‪ ،‬اســماعیل نــادری جانبــاز دفــاع مقــدس و شــهردار اســبق‬ ‫اراک‪ ،‬ابوالقاســم فدایــی دبیــر خوشــنام دبیرســتانهای اراک‪ ،‬اســتاد‬ ‫حســین فتاحــی دبیــر خوشــنام اراک‪ ،‬هوشــنگ حقیقــی معــاون‬ ‫دبیرســتان امــام علــی(ع) و از کتابفروشــان قدیمی اراک‪ ،‬ســرهنگ‬ ‫محمــد خلجــی رئیــس دانشــور و خوشــنام شــهربانی اراک و دکتر‬ ‫حســین خــوش کیــش رئیــس و بنیــان گــذار دانشــگاه صنعتــی‬ ‫اراک‪ .‬ودرخــرداد مــاه جــاری بناســت اییــن نکــو داشــت اســتاد‬ ‫هــادی گلســتانی اراکــی در ســرای فرزانــگان برگزار شــود‪.‬صاحب‬ ‫خانــه بنیــاد فرزانــگان خــود را خــادم ادمهــای بزرگــی مــی دانــد‬ ‫کــه روزگاری نــه چنــدان دور بــرای ایــن ســرزمین قدمــی مثبــت‬ ‫برداشــته انــد‪ .‬بنیــادی کــه بــا همــکاری دکتــر اســماعیل نــادری‪،‬‬ ‫دکتــر محمــد علــی داود ابــادی‪ ،‬دکتــر محســن مینــا‪ ،‬دکتــر‬ ‫محســن نجفــی‪ ،‬دکتــر ابراهیــم اصالنــی‪ ،‬علــی محمــودی مجــد‬ ‫و فرهنــگ اخــوان هــزاوه تشــکیل مــی شــود تــا در ایــن خانــه‪،‬‬ ‫چــراغ فرهنــگ صدهــا ســال روشــن بمانــد‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫تولدی دوباره در مدرسه پدری‬ ‫گزارش‪ :‬فاطمه عسگری نیا‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫‪4‬‬ ‫دفتر زندگی "حاج ابراهیم حسینجانی" را که ورق می زنیم‪ ،‬همه جا ردپای کار برای رضای خدا دیده‬ ‫می شود‪ .‬جوانی که به واسطه صداقت و ایمانی که از خانواده به ارث برده‪،‬توانست پله های رشد و‬ ‫ترقی را در حوزه تجارت فرش با قدرت طی کرده و به پشتوانه اعتبار مادی و معنوی ویژه ای که در‬ ‫بازارهای اراک‪ ،‬تهران و جهان از جمله المان داشت اسم و اوازه بلند باالیی برای خود و کشور ایران‬ ‫در این بخش دست و پا کند‪.‬‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫چهــارم بهمــن مــاه ســال ‪ ،1317‬حــاج علــی اقــای حســینجانی کــه ان هــم می خواننــد‪:‬‬ ‫روزگار بــه کار کشــاورزی و صنعــت فــرش در روســتای ضامنجــان اراک تــو لبخنــد گل ایثــار هســتی‪ /‬نــگاه کــودکان را یــار هســتی‪ /‬دل از دنیای‬ ‫مشــغول بــود و تجارتخانــه ای هــم در بــازار اراک داشــت‪ ،‬صاحب پســری بــد مایــه بریــدی‪ /‬قلــم بر قامــت ظلمــت کشــیدی‪/‬محبت ارمغان ســیره‬ ‫شــد کــه ابراهیــم نامیــدش‪ .‬پســری ســفید رو بــا چشــمهای روشــن و توســت‪ /‬صفــا همســایه دیرینه توســت‪...‬‬ ‫لــپ هــای گل انداختــه‪ .‬ابراهیــم همیــن کــه بــه‪ 6‬ســالگی رســید بــرای در سراســر مدرســه پیچیــده اســت‪ .‬اشــک و لبخنــد میهمــان چشــمهای‬ ‫یادگیــری قــران و فــرا گرفتــن خوانــدن و نوشــتن راهــی مکتــب خانــه مهربــان ایــن مردبــزرگ مدرســه ســاز مــی شــود‪ .‬همیــن طــور کــه محو‬ ‫شــد و از انجــا بــه دبســتان هدایــت اراک وارد شــد‪ .‬ســالهای تحصیــل تماشــای قــد و بــاالی دانــش امــوزان مشــغول بــه تحصیــل در مدرســه‬ ‫مثــل بــرق و بــاد گذشــتند‪ ،‬تــا ابراهیــم توانســت کــم کــم خــود را در ســاخته شــده بــه دســت خــود اســت‪ ،‬پســر بچــه ای را مقابــل خــود مــی‬ ‫ســال ‪ 1331‬پشــت میــز و نیمکــت دبیرســتان ببینــد‪ .‬در ایــن دوره بــود بینــد بــه نــام ســینا نــگاری دانــش امــوز کالس ســوم و رئیــس شــورای‬ ‫کــه شــخصیت مذهبــی اجتماعــی ایــن جــوان شــکل گرفــت‪ .‬یکــی از دانــش امــوزی مدرســه فرهنگیــان کــه بــه نمایندگــی از طــرف همــه‬ ‫توانایــی هــای زبانــزد ان روزهــای ابراهیــم قرائــت قــران کریــم ان هــم دانــش امــوزان مدرســه پیــش امــده و حضــور حــاج ابراهیــم حســینجانی‬ ‫بــا صوتــی دلنشــین و زیبــا بــود بــه خاطــر همیــن صدایــش در ان دوران را در ان ‪ ،‬ســرای علــم و دانــش خیــر مقــدم مــی گویــد‪ .‬حــاج ابراهیــم‬ ‫اغازگــر مراســم مذهبــی بســیاری بــود حتــی در ســال ‪ 1355‬وقتــی بــرای همیــن طــور کــه از خــوش امدگویــی دانش اموزان مدرســه اشــک شــوق‬ ‫گرامیداشــت یــاد و خاطــره شــهید‬ ‫بــر چشــمانش جــاری مــی شــود بــه‬ ‫حاج ســید مصطفــی خمینــی مجلس‬ ‫کالســهای مدرســه ســر مــی زنــد‪.‬‬ ‫بزرگداشــتی در مســجد حــاج اقــا‬ ‫و صحبــت هایــش در جمــع دانــش‬ ‫صابــر برگــزار کــرد بــا قرائــت قــران‬ ‫امــوزان مدرســه را بــا اشــعار ارادت‬ ‫بــه میهمانــان خیرمقــدم گفــت‪.‬‬ ‫بــه امــام حســین(ع) شــروع مــی کند‪.‬‬ ‫حســینجانی عــاوه بــر قرائــت قــران‬ ‫او عاشــق حســین ابــن علــی اســت و‬ ‫عمــل بــه امــوزه هــای ایــن کتــاب‬ ‫مــی کوشــد صحبــت هــای پنداموزانه‬ ‫زندگــی را خــوب اموخــت بــه نحــوی‬ ‫و پدرانــه خــود بــرای فرزندانــش در‬ ‫کــه حتــی اوازه و شــهرتش باعــث‬ ‫مدرســه فرهنگیــان حســینجانی را بــا‬ ‫نشــد حــاج ابراهیــم حســینجانی از‬ ‫توســل بــه ســخنان ســرور و ســاالر‬ ‫مســیر اصلــی زندگــی خــود دور شــود‬ ‫شــهیدان بــه زبــان برانــد‪ .‬حــاج‬ ‫بلکــه کوشــید بــا بخشــیدن بخشــی‬ ‫ابراهیــم حســینجانی بــا قرائــت ایــن‬ ‫از امــوال خــود در امــور خیــری چــون‬ ‫شــعار مشــهور امــام حســین کــه مــی‬ ‫مدرســه ســازی و درمانگاه ســازی و ‪...‬‬ ‫فرماینــد‪" :‬ا ِن لــم یکــن لکــم دیــن‬ ‫بــه زبــان ســاده خــود از الطــاف الهــی‬ ‫و کنتــم ال تخافــون المعــا َد کونــوا‬ ‫تشــکر کنــد‪ .‬یکــی از مدرســه هایــی‬ ‫احــراراً فــی دنیــا کــم‪« ".‬ای پیــروان‬ ‫کــه حــاج ابراهیم حســینجانی ســاخته‬ ‫ال ابوســفیان‪ ،‬اگــر دیــن نداریــد و از‬ ‫اهدای لوح سپاس دانش اموزان به بانی مدرسه‬ ‫اســت مدرســه فرهنگیــان حســینجانی‬ ‫معــاد نمی ترســید‪ ،‬پــس در دنیایتــان‬ ‫در کوچــه ســعدی اســت‪ .‬زمیــن ایــن‬ ‫ازاده باشــید‪ ».‬مــی گوید‪«:‬حضــرت‬ ‫مدرســه‪ ،‬زمیــن خانــه قدیمــی و پدریش‬ ‫ابوالفضــل(ع) در جریــان واقعــه کربــا‬ ‫• یکــی از مدرســه هایــی کــه حــاج‬ ‫بودکــه تمــام کودکــی و نوجوانــی اش در‬ ‫راه و رســم بــرادری را بــه همــه نشــان‬ ‫ابراهیــم حســینجانی ســاخته اســت‬ ‫ان گذشــت‪ .‬مــردی کــه بــا اهــدای ایــن‬ ‫داد و حضــرت زینــب صبــر و پایــداری‬ ‫مدرسه فرهنگیان حســینجانی در کوچه‬ ‫زمیــن در راه مدرســه ســازی کوشــید تــا‬ ‫را ‪ ،‬فرهنــگ عاشــورا سراســر درس و‬ ‫ســعدی اســت‪ .‬زمیــن ایــن مدرســه‪،‬‬ ‫صــدای شــاد کــودکان ایــن محــل را در‬ ‫امــوزه اســت بــرای شــیعیان و بــر همــه‬ ‫زمیــن خانــه قدیمــی و پدریــش بودکــه‬ ‫قالــب مدرســه در ایــن خــاک مانــدگار‬ ‫مــا واجــب اســت ایــن فرهنــگ را بــه‬ ‫تمــام کودکــی و نوجوانــی اش در ان‬ ‫کنــد تــا خــاک ایــن خانــه برای همیشــه‬ ‫نســل هــای جــوان گوشــزد کنیــم‪ .‬او‬ ‫•‬ ‫گذشــت‬ ‫بســتری باشــد بــرای پــرورش اندیشــه‬ ‫در ادامــه بــا اشــاره بــه فرهنــگ غنــی‬ ‫هــای فرزنــدان این مــرز و بــوم‪ .‬خدمتی‬ ‫ایرانــی اســامی مــی گویــد‪ «:‬مــا ایرانی‬ ‫کــه از نــگاه دانــش امــوزان و کادر اموزشــی مدرســه هــم نادیــده گرفتــه هــا بــه واســطه الگوهــای سیاســی و دینــی برخــورداراز باورهــای فرهنگی‬ ‫نشــد و بــا برگــزاری مراســم بزرگداشــت و تولد ‪ 80‬ســالگی ایشــان گرامی خویــش‪ ،‬مردم خوشــبخت و ســعادتمندی هســتیم مردمــی که میــراث دار‬ ‫خیــر مدرســه ســردار کبیــری چــون کــوروش هســتند‪ ،‬مــرد بزرگی کــه منشــور اخالقی‬ ‫داشــته شــد‪ .‬وقتــی خبــر برگــزاری مراســم بزرگداشــت ایــن ّ‬ ‫ســاز بــه گوشــش رســید بــاورش نمــی شــد مدرســه ای کــه او روزی نوشــته شــده بــه دســت او در ‪ 2‬هــزار و ‪ 500‬ســال پیــش هنــوز هــم زبانزد‬ ‫روزگاری در محــل خانــه قدیمــی پــدر ســاخته‪ ،‬دانــش اموزانش میزبــان او عــام و خــاص جهــان اســت و اثــر تاریخــی و ارزشــمندی کــه اصــل ان در‬ ‫بــه ایــن بهانــه باشــند‪ .‬ایــن مردجهــان دیده بــا چهــره دلنشــین و مهربان مــوزه لنــدن و ماکتــش در نیویــورک نگهــداری مــی شــود‪».‬‬ ‫خــود همیــن طــور کــه از بــاالی عینــک بــه تابلــوی مدرســه نــگاه مــی حــاج حســینجانی ادامــه مــی دهــد‪ « :‬درســت اســت کــوروش کبیــر یک‬ ‫کنــد لبخنــدی را گوشــه لب نشــانده و همــراه همســرش وارد مدرســه می دموکــرات بــود و بــرای جهــان ازادی را ارمغــان اورد امــا پیشــوای دینــی‬ ‫شــود‪ .‬صــدای پســربچه هــای قــد و نیــم قــد مدرســه کــه هــم صــدا بــا مــا هــم امــام علــی(ع) در اجــرای دموکراســی نمونــه اســت‪ .‬کســی کــه‬ ‫‪5‬‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫‪6‬‬ ‫خطــاب بــه مالــک گفــت‪ :‬ای مالــک وقتــی بــه مصــر م ـی روی بــدان‬ ‫مــردم ایــن ســرزمین دو طایفــه انــد یــا مســلمان و بــرادر دینــی تــو یــا‬ ‫غیــر مســلمان! او همچنیــن از مالــک مــی خواهــد در مراقبــت از طبقــه‬ ‫تجــار بــه عنــوان ســربازان اقتصــادی و نافــع جامعــه کوشــا باشــد‪ .‬ایــن‬ ‫خیــر مدرســه ســاز در بخــش دیگــر ســخنان خــود بــه عارفانــی بــزرگ‬ ‫ّ‬ ‫چــون بایزیــد بســطامی و شــیخ ابوالحســن خرقانــی در شــاهرود و بســطام‬ ‫اشــاره کــرده و مــی گویــد‪ «:‬جملــه نوشــته شــده بــر ســر در بــارگاه شــیخ‬ ‫ابوالحسـن خرقانی مبنــی بــر ایــن " هــر کــس در ایــن ســرا درایــد نانــش‬ ‫دهیــد و از ایمانــش مپرســید زیــرا ان کــس کــه بــه نــزد خالــق بــه جــان‬ ‫ارزد نــزد مــن بــه نانــی ارزد" بــه انــدازه یــک کتــاب حــرف بــرای گفتــن‬ ‫دارد‪.‬حســینجانی همچنیــن بــه وجــود ســه اثــر ایرانــی در ســازمان ملــل‬ ‫اشــاره مــی کنــد و مــی گویــد‪ :‬ایــن بیت شــعر ســعدی " بنــی ادم اعضای‬ ‫یکدیگرنــد‪ /‬کــه در افرینــش ز یــک گوهرنــد" در ســردر ســازمان ملــل‪،‬‬ ‫یــک قطعــه فــرش هدیــه دکتــر مصــدق بــه هنــگام دفــاع از منافــع نفت‬ ‫ایــران و ماکــت منشــور کــوروش کبیــر ســه اثــر مانــدگار ایرانــی در‬ ‫ســازمان ملــل اســت کــه حکایــت از فرهنــگ واالی ایرانــی در دنیا داشــته‬ ‫و مــا بایــد بــه خــود ببالیــم‪».‬‬ ‫او در بخــش دیگــر ســخنان خــود بــه گنجینــه ارزشــمند انســانهای‬ ‫شــاخص تربیــت شــده دراســتان مرکــزی اشــاره کــرد وگفــت‪ «:‬اســتان‬ ‫مرکــزی یکــی از نقــاط زر خیــز کشــور اســت کــه چهــره هــای بزرگــی‬ ‫در ان متولــد و بــه ایــن مــرز و بــوم خدمــت کــرده انــد کــه ‪ 11‬نخســت‬ ‫وزیــر اعــم از قائــم مقــام فراهانــی و برکشــیداش امیرکبیــر‪ ،‬مصــدق‪ ،‬قوام‬ ‫الســلطنه‪ ،‬وثــوق و الدولــه‪ ،‬متیــن دفتری‪ ،‬علــی منصور‪ ،‬حســنعلی منصور‪،‬‬ ‫بیــات هــا ‪،‬ســهام الســلطان بیــات درکنــار شــاعران بزرگــی چــون پرویــن‬ ‫اعتصامــی و چهــره هــای علمــی ماننــد دکتر حســابی و دکتــر قریب همه‬ ‫و همــه بخشــی ازگنجینــه فرهنگــی اســتان مرکــزی هســتند »‬ ‫قصه مهاجرت حسینجانی از ایران‬ ‫حســینجانی همیــن طــور کــه از فرهنــگ ایــران و ایرانــی بــرای بچــه‬ ‫هــای مدرســه ســخن مــی گویــد یاد گذشــته هــا کــرده و قصــه مهاجرت‬ ‫اجبــاری خــود را بــرای دانــش امــوزان روایــت کــرده و مــی گویــد‪ «:‬در‬ ‫دوران قبــل از انقــاب مــن هــم بــه ماننــد همــه همرزمانــم یکــی از‬ ‫انقالبیــون بــودم و خوشــبختانه بــه قــول قدیمــی ها دســتم بــاز بــود برای‬ ‫ارائــه کمــک هــای مالــی بــه انقالبیــون‪ .‬خاطــرات خــوب ان دورانــم بــر‬ ‫مــی گــردد بــه شــبی کــه شــهربانی چــی هــا بــه خانــه مــن پنــاه اوردنــد‬ ‫تــا فــردای ان روز کــه همــه بــا هــم بــرای گرفتــن ژاندارمــری بســیج‬ ‫شــویم‪ ».‬قصــه حمایــت هــای مالی ایــن بــازرگان فرزانــه از حرکــت های‬ ‫انقالبــی مــردم در ســالهای منتهــی بــه پیــروزی انقــاب ادامــه داشــته و‬ ‫او یکــی از مریــدان ایــت اهلل طالقانــی بــود تــا جایــی کــه وقتــی بچــه‬ ‫مذهبــی هــا مــی گویند قــرار اســت در بــاغ فــردوس بــرای اقــای طالقانی‬ ‫مراســمی بگیرنــد او تمــام یــک کامیــون فرشــی را کــه خریــده بود بــه باغ‬ ‫فــردوس بــرد تــا زیــر پــای مــردم پهــن شــود‪ .‬همیــن حرکــت او باعــث‬ ‫ناراحتــی بدخواهــان ایــت اهلل طالقانــی شــد تــا جایــی کــه کار بــه تهدیــد‬ ‫وی و خانــواده اش کشــید‪ .‬حــاج حســینجانی در ایــن بــاره مــی گویــد‪«:‬‬ ‫یــک روز صبــح زود بعــد از نمــاز صبــح بــرای راه پیمایــی بیــرون رفتــم‬ ‫کــه بــا یادداشــتی مواجــه شــدم مبنــی بــر ایــن کــه "ســرمایه دار حــق ما‬ ‫را خــوردی‪ ،‬حــق مــا را بــده وگرنــه تــرورت مــی کنیــم" بــا دیــدن ایــن‬ ‫برگــه ســریعا بــه خانــه امــدم و از تــرس اتفاقــی بــد همــان روز دســت‬ ‫هــر ســه بچــه و همســرم را گرفتــم و راهــی المان شــدم ‪ .‬االن ‪ 40‬ســالی‬ ‫اســت کــه در المــان زندگــی مــی کنــم امــا همیشــه دلــم در ایــران اســت‬ ‫» نامبــرده همیــن طــور کــه بــا ذوق و چشــمهای مهربانــش بــه در و دیوار‬ ‫مدرســه نــگاه مــی کنــد خاطــرات ســالهای دور را در ذهــن مــرور مــی‬ ‫کنــد و صــدای ســام و صلــوات اهالــی محلــه کــه در ســال ‪ 45‬هنــگام‬ ‫بازگشــت او از خانــه خــدا بــه خانــه اش در همیــن کوچــه بــه اســتقبالش‬ ‫امدنــد و بــا مهربانــی او را راهــی خانــه پــدری کردنــد‪ .‬زمزمــه کنــان خــدا‬ ‫را شــکر مــی گویــد کــه ان خانــه امــروز مدرســه ای بــرای تعلیــم و تربیت‬ ‫کــودکان درزمیــن پــدری اش شــده اســت‪.‬‬ ‫تجلیل از مدرسه سازان یک رسالت است‬ ‫احمــد ونکــی فراهانــی مدیر دبســتان پســرانه فرهنگ هــم در این مراســم‬ ‫ضمــن تقدیــر از خدمــات و زحمــات پدرانــه حــاج ابراهیــم حســینجانی در‬ ‫عرصــه مدرســه ســازی مــی گویــد‪ :‬کلنــگ عملیــات اجرایــی این مدرســه‬ ‫خیرانــه ان مــرد خــوش اندیشــه ســال ‪69‬‬ ‫در ســایه الطــاف الهــی و نــگاه ّ‬ ‫در زمینــی بــه وســعت ‪ 586‬متــر مربــع بــه زمیــن زده شــد و در ســال ‪71‬‬ ‫عملیــات اجرایــی ایــن پــروژه بــه پایــان رســید ‪ .‬او ادامــه مــی دهــد‪ :‬امروز‬ ‫ایــن مدرســه در دو نوبــت پســرانه و دخترانــه پذیــرای ‪ 660‬دانــش امــوز‬ ‫دختــر و پســر اســت و بــه عنــوان یکــی از مــدارس صاحــب نــام در شــهر‬ ‫اراک شــهره عــام و خــاص اســت‪ .‬مدیــر مدرســه پســرانه فرهنگیــان در‬ ‫خیریــن بــه منظور ترویــج فرهنگ‪ ،‬مدرســه‬ ‫ادامــه تجلیــل از مقــام شــامخ ّ‬ ‫ســازی را یکــی از اهــداف برگــزاری ایــن مراســم برشــمرد و گفت‪ :‬مراســم‬ ‫خیــر مدرســه ســاز همــراه بــا تولــد ‪ 80‬ســالگی ایــن‬ ‫تجلیــل از مقــام ایــن ّ‬ ‫بزرگــوار شــد و خوشــحالیم کــه ایــن جشــن تولــد امســال بــه میزبانــی‬ ‫بچــه هــای مدرســه برگــزار شــد‪.‬او در ادامــه بــا بیــان ایــن کــه امــروز‬ ‫ایــن مدرســه بــرای بهســازی و مرمــت بخشــهایی از ســاختمان خــود و‬ ‫خیریــن نیازمنــد اســت‬ ‫تامیــن امنیــت جانــی دانــش امــوزان بــه کمــک ّ‬ ‫اظهــار امیــدواری کــرد کمــک هــای خیرخواهانــه و پدرانــه حــاج ابراهیــم‬ ‫خیریــن‬ ‫حســینجانی شــامل ایــن بخــش هــم شــود‪.‬او اظهــار داشــت‪ّ :‬‬ ‫مدرســه ســاز ســهم زیــادی در عمــران فضاهــای علمــی کشــور دارنــد و‬ ‫حــوزه امــوزش و پــرورش بــه شــدت نیازمنــد همیــاری و همراهــی ایــن‬ ‫عزیــزان در عرصــه توســعه و رونــق فضاهــای اموزشــی خــود اســت‪.‬‬ ‫علی اکبر عراقی‪ .‬روزنامه نگار‬ ‫خیلــی دشــوار اســت دربــاره شــخصیتی‬ ‫بنویســم کــه قبــای ژولیدگــی و ردای‬ ‫شــاگردیش را چهــل ســال پیــش بــا شــنیدن‬ ‫اوای صبحگاهــی اش در کوههــای اطــراف‬ ‫اراک بــه تــن کــرده ام در حالیکــه هنــوز‬ ‫زمزمــه نــرم و گــرم و جاودانــه ایــن ابیــات‬ ‫ســحرامیز‪:‬‬ ‫خوشا انان که ا‪ ...‬یارشان بی‬ ‫که حمد و قل هوا‪ ...‬کارشان بی‬ ‫خوشا انان که دائم در نمازند‬ ‫بهشت جاودان بازارشان بی‬ ‫سالها باید که تا یک سنگ اصلی ز افتاب‬ ‫لعل گردد در بدخشان یا عقیق اندر یمن‬ ‫قرنها باید که تایک کودکی از روی طبع‬ ‫شاعریگرددنکویاعالمیشیرینسخن‬ ‫ایــن موهبــت خدایــی شــاید چنــد ســالی‬ ‫یکبــار و شــاید طــی قــرون بــی شــمار‬ ‫چندبــار حــادث شــود‪ ،‬در ایــن وادی‪ ،‬داســتان‬ ‫شــکارگران فاخــر و اهــل دلــی صــادق اســت‬ ‫کــه بــه نخجیــر رفتنــد تــا شــکاری بــه بنــد‬ ‫کشــند امــا خــود بــه دام معرفــت و شــیرین‬ ‫پنــداری ایــن مــرد بــه اســارت رفتنــد‪ ،‬چــرا‬ ‫کــه از ذخایــر عظیــم عرفانــی و ادبــی کــه در‬ ‫اختیــار دارد گوهرهــای ارجمنــد اســتخراج می‬ ‫کنــد و دلیرانــه و کریمانــه بــه کام دوســتداران‬ ‫علــم و ادب؛ جوانمــردی مــی ریــزد و درخــت‬ ‫تنــاور علــم را در ایــن دیــار بــارور مــی کنــد‪.‬‬ ‫اســتاد بــرای عالمــان و ادیبــان احتــرام عمیــق‬ ‫قائــل اســت و با یــاداوری هنــر انان و افشــای‬ ‫خــوی پســندیده ایشــان در محافــل شــهری و‬ ‫اســتانی و کشــوری بــا تمــام مشــقات ان کــه‬ ‫بــه جــان مــی خــرد ثابــت مــی کنــد کــه‬ ‫جوشــش فیاضانــه ایــن قبیــل امــور معنــوی‬ ‫پــروای محاســبات نــدارد چراکــه کرانه عشــق‬ ‫و هنــر و ادب را ســاحل ناپیداســت‪.‬‬ ‫متاســفانه شــاهد بــوده ام کــه پــاره ای اوقــات‬ ‫شــیرینی ایــن کردارهــای پســندیده پــاداش‬ ‫تلخــی در برداشــته اســت امــا اســتاد مــی‬ ‫گویــد کــه در ایــن مــوارد انســان بایــد بــه‬ ‫خــود مراجعــه کنــد و علیــه وضعیــت ناصــواب‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫در گوش جانم طنین انداز است‪.‬‬ ‫اســتاد حــاج ابراهیــم حســینجانی در تمــام‬ ‫عمــر ارزنــده خــود پیوســته بــرای اهل عشــق‬ ‫و هنــر و ادب حکمتــی ســتوده بــوده اســت‬ ‫کــه در دل هــا نشســته و بــر زبــان هــا جــاری‬ ‫شــده اســت‪ .‬ایــن مــرد بــر خــاف کســانی‬ ‫کــه پیوســته از نســیم‪ ،‬طوفــان مــی ســازند و‬ ‫خــاک بــه کاســه اهل اندیشــه مــی کننــد این‬ ‫هنــر را داشــته اســت کــه از طوفــان‪ ،‬نســیم‬ ‫فــرح بخــش بســازد‪ .‬و بــه گلســتان وجــود‬ ‫کســانی بــوزد کــه همیشــه بــه هنــر درونــی و‬ ‫عشــق ذاتی او در وادی نکوداشــت و جشــنواره‬ ‫مــردان و زنــان نامبــردار عشــق ورزیده انــد‪ .‬او‬ ‫همچنانکــه در دیــن و ائیــن خــود مســلمانی‬ ‫عامــل و عاقــل و کامــل اســت و در عشــق‬ ‫ورزی بــه ادمیــان دل پســند ســیری نمــی‬ ‫پذیــرد و ایــن گرســنگی جاودانــه باعــث مــی‬ ‫شــود بــا ورود بــه عرصــه فــوق العــاده نورانــی‬ ‫عشــق و امیــد؛ شــمع جانســوز محافلــی باشــد‬ ‫کــه از ذات کــم نظیــر او اســتخراج شــده‬ ‫اســت و بــه د ّری تبدیــل گــردد کــه از کان‬ ‫معرفــت الهــی اســتخراج شــده اســت بــه قول‬ ‫ابوالمجــد مجــدود بــن ادم ســنایی‪:‬‬ ‫باتقابــل مناســب و در خــور بــه پاخیــزد و از‬ ‫خداونــد هــم توفیــق ایــن تحــول شــخصیت‬ ‫را بــرای کســانی بطلبــد کــه تحمــل و تامــل‬ ‫ایــن انبــوه خدمــات گرانمایــه را ندارند و ســربه‬ ‫عصیــان مــی دارنــد‪ ،‬واقعــا در ایــن مواقــع کــه‬ ‫مــردم قــدر داشــته هــای خــود را نمــی داننــد‬ ‫و ان را ســبک مــی شــمارند بایــد بــه خداونــد‬ ‫پنــاه بــرد از اینکــه شــرایطی پیــش امــده‬ ‫کــه عقــل بــه خــواب گــران رفتــه و بشــر از‬ ‫راهنمایــی هــا و عشــق و ادب و نکوداشــت ها‬ ‫و جشــن نامــه هــا و هدایــت هــا بازمانــده‪ ،‬در‬ ‫نتیجــه در مهلکــه دیگر و در ســیاهی هــا دچار‬ ‫لغــزش هــای صعــب مــی شــود‪ .‬بــه هــر حال‬ ‫شــرح مجاهــدات علمــی و تفکــر محرومیــت‬ ‫زدایــی فرهنگــی و بنــای ســاختمانهای متعدد‬ ‫درمانــی و تحصیلــی و جــاده کشــی بــرای‬ ‫زادگاه خــود و تاســیس کتابخانــه و مــدد بــه‬ ‫مــردم فرودســت و دههــا مــورد دیگــر خــود‬ ‫مثنــوی هفتاد َمــن کاغــذ اســت کــه همــگان‬ ‫بــر ان اعتــراف دارنــد و سایردوســتان بــه ان‬ ‫خواهندپرداخــت‪ ،‬هرچنــد نیــازی بــه یــاد اوری‬ ‫ان نیســت چراکــه اســتاد از بیــان مکــرر ایــن‬ ‫امــور خیرخواهانــه چنــدان دل خوشــی نــدارد و‬ ‫کار ســتوده در راه پــروردگار را بــی ســروصدا‬ ‫شایســته تــر مــی دانــد‪.‬‬ ‫بــه هــر حــال مــردم فرهنــگ دوســت ایــن‬ ‫شــهر بــر خــوان یــک خــوان ســاالر ادیــب و‬ ‫فرهنگــی نشســته انــد و از دســت او جرعــه‬ ‫هــای نــاب معرفــت اندیشــی مــی نوشــند‬ ‫کــه امیــدوارم همیشــه بــر کارنامــه پرافتخــار‬ ‫اســتاد حــاج ابراهیــم حســینجانی مهــر تفاخــر‬ ‫و عدالــت و عشــق زده شــود کــه ایــن از‬ ‫بهتریــن کارهاســت‪.‬‬ ‫‪7‬‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫ازفرشبهارستانتاگنجینهفرششهداء‬ ‫‪8‬‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫در روزگاری نــه چنــدان دور‪ ،‬هنــر قالــی بافــی بــه جــای صنایــع مــوزه ای منحصــر بــه فــرد‪ ،‬در شــهر ابــاء و اجــدادی خــود اراک‪ ،‬بنــا‬ ‫غــول پیکــر‪ ،‬در اراک حکمرانــی مــی کــرد‪ .‬هنــری کــه بــا ســرپنجه کنــد‪ .‬ایــن فرشــهای ارزشــمند از شــهرهایی ماننــد نیویــورک‪ ،‬زوریخ ‪،‬‬ ‫دســتان مــادران و دختــران ایــن خطــه بافتــه مــی شــد و کمپانــی ویـن ‪ ،‬کلمبــوس ‪ ،‬کاشــان‪ ،‬ورامیـن ‪ ،‬تهــران ‪ ،‬تبریـز ‪ ،‬خراســان ‪ ،‬کرمان ‪،‬‬ ‫هــای بزرگــی ماننــد زیگلــر انگلیــس خریدار ایــن هنــر ایرانــی بودند‪ .‬اصفهــان و بیجــار خریــداری شــده انــد تــا در مــوزه «شــهداء دفــاع‬ ‫هنــری کــه باعــث شــده بــود اراک بــه مرکــز مبــادالت تجــاری در مقــدس» در معــرض دیدعالقمنــدان بــه هنــر ایرانــی قــرار گیرنــد‪.‬‬ ‫حســینجانی کــه تجــارت فــرش را از پــدر و پــدر بــزرگ اموختــه و به‬ ‫زمینــه قالــی تبدیــل شــود‪.‬‬ ‫کیفیــت خــوب بــا رنگــرزی منحصــر بــه فــرد در فرشــهای اراک‪ ،‬میــراث بــرده اســت هــم اینــک در گالــری فــرش بهارســتان تهــران‬ ‫همــراه پســران خــود احســان و‬ ‫ســاروق و فراهــان دوران طالیــی در‬ ‫علــی و از طریــق دو شــرکت «خانــه‬ ‫بهشــت مفاخــر ایــران را رقــم زد‪ .‬تــا‬ ‫ســاروق» در بــازار تهــران و «ارهــام»‬ ‫جاییکــه فــرش ســاروق هنــوز کــه‬ ‫• کیفیــت خــوب بــا رنگــرزی منحصــر‬ ‫در هامبــورگ بــه کار صــادرات فرش‬ ‫هنــوز اســت شــهرت جهانــی دارد‪.‬‬ ‫و‬ ‫ســاروق‬ ‫اراک‪،‬‬ ‫فرشــهای‬ ‫در‬ ‫فــرد‬ ‫بــه‬ ‫بــه المــان و دیگــر کشــورهای دنیــا‬ ‫قالــی بافــی بخشــی از زندگــی مردم‬ ‫اشــتغال دارد‪.‬‬ ‫کــه‬ ‫ســاروق اســت بــه نحــوی‬ ‫فراهــان دوران طالیــی در بهشــت مفاخــر‬ ‫وی در کنــار تجــارت و داد و ســتد‬ ‫تارهــای ان‪ ،‬بــا تــار و پــود زندگــی‬ ‫ایــران را رقــم زد‪ .‬تــا جاییکــه فــرش‬ ‫قالــی از ســالها پیش کار جمــع اوری‬ ‫انــان در هــم تنیــده شــده اســت‪.‬‬ ‫ســاروق هنــوز کــه هنــوز اســت شــهرت‬ ‫ایــن فرشــهای کــم نظیــر ایرانــی‬ ‫نقــش هایــی کــه بیانگــر اندیشــه‪،‬‬ ‫را در مجموعــه گنجینــه فــرش‬ ‫احســاس‪ ،‬ذوق‪ ،‬ارزوهــا‪ ،‬تمنیــات و‬ ‫جهانــی دارد •‬ ‫بهارســتان اغــاز کــرد‪ .‬امــروز نزدیک‬ ‫ارزش هــای هنرمنــدان قالــی اســت‬ ‫بــه ‪ 100‬تختــه از ایــن فرشــها کــه‬ ‫تــا جاییکــه چندیــن تختــه فــرش‬ ‫ارزش مــوزه ای دارنــد در ایــن‬ ‫اراک و فراهــان در دورۀ ســلطنت‬ ‫ناصرالدیــن شــاه و حکومــت ظــل الســلطان در مــوزۀ فــرش ایــران مجموعــه فراهــم امــده اســت‪ .‬او در ایــن رابطــه مــی گویــد‪« :‬من در‬ ‫نگهــداری مــی شــود‪ .‬فرشــهایی کــه از کاخ گلســتان بــه مــوزۀ فرش ایــن شــهر بدنیــا امــده‪ ،‬بــزرگ شــده‪ ،‬در همیــن جــا تجــارت فــرش‬ ‫را اغــاز کــرده و ســپس در عرصــه جهانــی فعالیــت کــرده ام‪ .‬بنابرایــن‬ ‫منتقــل شــده انــد‪.‬‬ ‫تجــار فــرش مــا‪ ،‬در هــر جایــی از دنیــا یــک ســفیر فرهنگــی بــرای بیــش از همــه جــا بــه اراک مدیونــم لــذا تصمیــم گرفتــم مــوزه ای در‬ ‫تمــدن ایــران بــه حســاب مــی اینــد و حــاال «ابراهیــم حســینجانی» شــهر زادگاهــم اراک برپــا کنــم کــه نخســتین مــوزه شــخصی از این‬ ‫بــا خریــد فرش هــای تاریخــی شناســنامه داری کــه کارشناســان دســت درکشــور خواهــد بــود»‪.‬‬ ‫قیمــت گــذاری از تعییــن ارزش واقعــی انهــا ناتواننــد قصــد دارد وی در مــورد علــت انتخــاب عنــوان بهارســتان بــرای نمایشــگاه خــود‬ ‫‪9‬‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫‪10‬‬ ‫مــی افزایــد‪ :‬بهارســتان عنوانــی اســت کــه‬ ‫مــن بــرای گالــری خــود در شــهرک غــرب‬ ‫انتخــاب کــردم و گنجینــه را بــه همیــن‬ ‫عنــوان نامگــذاری کــردم چراکــه مــی توانــد‬ ‫بهتریــن نامگــذاری چنیــن مجموعــه ای‬ ‫باشــد‪ .‬بهارســتان نــه تنهــا یــک نــام زیبــای‬ ‫فارســی اســت بلکــه در دنیــای فــرش نیــز‬ ‫معنــای خاصــی دارد و قالــی بــزرگ و بــا‬ ‫ارزش «بهارخســرو» در کاخ مدائــن را بــه‬ ‫خاطرمــی اوردکــه در حملــه اعــراب بــه‬ ‫ایــران بــه غنیمــت گرفتــه شــد‪.‬‬ ‫مرحــوم اســتاد ابراهیــم باســتانی پاریــزی‬ ‫نیــز در کتــاب «پوســت پلنــگ» بــه فــرش‬ ‫بهارســتان اشــاره کــرده و نوشــته اســت‪:‬‬ ‫حســینجانی البــد از سرگذشــت قالــی‬ ‫بهارســتان خبرداشــت کــه نــام قالــی خــود‬ ‫را در شــهرک غــرب بهارســتان گذاشــت و‬ ‫مــن از قــول ابــن اثیــر عــرض مــی کنــم‪:‬‬ ‫کــه قالــی بهارســتان شــصت ذراع طــول و‬ ‫شــصت ذراع عــرض داشــت‪.‬‬ ‫ســعد ابــن ابــی وقــاص موافقــت ســربازان را‬ ‫گرفــت کــه ان را یکجــا بــه مدینــه بفرســتد‬ ‫و چنیــن کردنــد‪ .‬امــا عمــردر مدینه نتوانســت‬ ‫در برابــر مهاجــر و انصــار‬ ‫مقاومــت کنــد و قالی را ســالم‬ ‫نگــه دارد بعضــی گفتنــد بهتر‬ ‫اســت ســهم خلیفــه باشــد‪،‬‬ ‫امــا بســیاری خواهــان تقســیم‬ ‫ان شــدند و قالــی بیــن یــاران‬ ‫تقســیم شــد و قطعــه ای از ان‬ ‫نیــز ســهم حضــرت علــی(ع)‬ ‫فرســتاده شــد کــه بــه بیســت‬ ‫هــزار درهــم فــروش رفــت و‬ ‫کســی کــه ایــن پنــج یــک‬ ‫غنائــم را بــه مدینــه بــرد‬ ‫شــخص ســلمان فارســی بود‪.‬‬ ‫فــرش یــک کاالی اقتصــادی‬ ‫نیســت‪ ،‬بلکــه نمــاد اندیشــه‬ ‫نیــک پــدران و نیاکان ماســت‬ ‫کــه در خــود تاریــخ‪ ،‬فرهنـگ ‪،‬‬ ‫هنــر و اســطوره را نیــز دارد‪.‬‬ ‫حســینجانی در ایــن ‪ 60‬ســال تجــارت در‬ ‫کشــورهای اروپایــی و ایــران‪ ،‬فــرش هــای‬ ‫منحصــر بــه فــرد را از سراســر ایــران و‬ ‫جهــان جمــع اوری کــرده اســت‪.‬‬ ‫از کوچکتریــن فــرش کــه مربــوط بــه عکس‬ ‫اقــا نورالدیــن اراکــی اســت تا فرشــهای ‪6×4‬‬ ‫کــه ســرمایه معنــوی و مــادی ایــن کشــور‬ ‫محســوب مــی شــود‪ .‬فــرش هایــی کــه‬ ‫بیــن ‪ 100‬تــا ‪ 400‬ســال قدمــت دارنــد و‬ ‫ابعادشــان از یــک و نیــم متــر تــا ‪ 21‬متــر نیز‬ ‫متغیــر اســت‪ .‬از شــاخص ترین فرش هــای‬ ‫جمــع اوری شــده را فرشــی ‪ 12‬ضلعــی و‬ ‫ابریشــمی متعلــق بــه ‪ 200‬ســال پیــش‬ ‫مــی تــوان دانســت کــه تــا ‪ 40‬ســال پیــش‬ ‫خانــدان پهلــوی از ان بــه عنــوان رومیــزی‬ ‫اســتفاده می کــرد ه انــد‪ .‬او ایــن فــرش را از‬ ‫یــک یهــودی در نیویــورک خریــداری کــرده‬ ‫اســت‪.‬‬ ‫ایــن فــرش هــای مــوزه اغلــب بافتــه شــده‬ ‫• مــا ایرانیهــا در جهان‬ ‫بــه دوهنــر شــناخته‬ ‫شــده ایــم‪ ،‬فــرش و‬ ‫شــعر کــه بهتریــن هر‬ ‫دو را در جهــان داریم•‬ ‫توســط هنرمنــدان ایرانــی از نقاطــی چــون‬ ‫همــدان‪ ،‬بیجــار‪ ،‬تبریــز‪ ،‬قشــقایی و بختیاری‬ ‫و‪ ..‬مــی باشــد‪ .‬بــه گفتــه ی او مســئولین‬ ‫قــول مســاعد رفــع مشــکل بــرای احــداث‬ ‫مــوزه را داده انــد و ایــن مــوزه در چهــار‬ ‫هــزار متــر زمیــن در کنــار بوســتان ملــت در‬ ‫ســال جدیــد افتتــاح مــی شــود‪ .‬و شــهر اراک‬ ‫ســومین شــهر جهــان خواهد بــود کــه دارای‬ ‫مــوزه فــرش هــای نفیــس مــی شــود‪.‬‬ ‫قالــی در اراک بــه گفته سیســیل ادوارز زمانی‬ ‫از اهمیــت و اعتبــار و فراوانــی برخــوردار‬ ‫بــود و رقیــب قالــی کرمــان بــود‪ .‬از جملــه‬ ‫خصوصیــات مهــم قالــی ایــن اســت کــه بــد‬ ‫بافــی و گــره تقلبــی و جفتــی در فرش هــای‬ ‫ایــن ناحیــه کمتــر دیــده می شــود و از ایــن‬ ‫رو کیفیــت کار بــاال مــی رود‪ .‬تــا جاییکــه‬ ‫پرفســور ســید حســن امیــن اســتاد دانشــگاه‬ ‫مــی گویــد‪ :‬مــا ایرانیهــا در جهــان بــه دوهنر‬ ‫شــناخته شــده ایــم‪ ،‬فــرش و شــعر کــه‬ ‫بهتریــن هــر دو را در جهــان داریــم‪.‬‬ ‫اســتاد عبــاس ســخاوت پژوهشــگر مســائل‬ ‫اقتصــادی نیــز بــا اشــاره بــه تاســیس مــوزه‬ ‫تخصصــی فــرش در اراک مــی گویــد‪ :‬مــا‬ ‫اراکیهــا ایــن همشــهری خــود را بــه چنــد‬ ‫دلیــل دوســت داریــم و مهمتریــن دلیــل ان‬ ‫اســت کــه حســینجانی فقــط بــه کارهــای‬ ‫اقتصــادی نپرداختــه و قــدر نعمتــی را کــه‬ ‫بــه دســت اورده مــی شناســد و حــاال بــا‬ ‫تاســیس مــوزه ای در اراک بــه اصــل خویش‬ ‫بــاز مــی گــردد‪ .‬مــا اراکیهــا احســاس غــرور‬ ‫مــی کنیــم و ایــن مجموعــه‬ ‫قـ ّوت بزرگــی بــرای شــهر مــا‬ ‫و میــراث فرهنگــی گرانقدری‬ ‫بــرای مــردم خواهــد بــود‪.‬‬ ‫او از فــرش بــه عــرش نرفــت‪،‬‬ ‫بلکــه بــه اراک بازگشــت و‬ ‫پــس از ســاخت مدرســه و‬ ‫زایشــگاه و خوابــگاه و غیــره‪،‬‬ ‫حــاال ایــن گنجینــه را بــرای‬ ‫مــا بــه ارمغــان مــی اورد کــه‬ ‫قابــل احتــرام اســت‪.‬‬ ‫مــا هیــچ وقــت تعریــف‬ ‫دقیقــی از خوشــبختی نداشــته‬ ‫و نمی توانیــم بگوئیــم چــه‬ ‫کســی خوشــبخت اســت امــا‬ ‫مــی شــود گفــت کــه هنــر‬ ‫چیــزی اســت کــه خــدا نیــز‬ ‫تجلــی‪ ،‬خــود را در ان‬ ‫در ّ‬ ‫نشــان مــی دهــد و کســانیکه بــا ایــن هنــر‬ ‫ســروکار دارنــد ایــن تجلــی را بهتــر درک‬ ‫مــی کننــد‪.‬‬ ‫پژوهشــها نشــان مــی دهنــد کــه خوشــبخت‬ ‫تریــن افــراد کســانی بــوده انــد کــه نگاهــی‬ ‫مثبــت را بــه انســان بخشــیده انــد و‬ ‫حســینجانی از ایــن نــگاه برخــوردار اســت‪.‬‬ ‫علی محمودی مجد (فراهانی)‬ ‫رفش اریان‬ ‫فــــرشت به دشــت خاطره ها درکشــیده اســت‬ ‫پـــر سـوی مـا بـه شهپـر باور کشیده است‬ ‫خـوش تـوتیـــا بدیده ی کشورکشیده است‬ ‫چـون نـور خـور بـه ماه م ّنور کشیده است‬ ‫خـود را ز غـرب و از هنرش برکشیده است‬ ‫جـــان را ز اهــل درد به اذر کشیـده اسـت‬ ‫تــاریخ فـرش مـا را به جلوتر کشیده است‬ ‫بیــــرون ز دور خـامـه و دفتر کشیده است‬ ‫بــا نـام بـس مقــدس مـادر کشیده است‬ ‫زان کیمیـــــا بـه مـرتـبت زر کشیده است‬ ‫بـــر انهــدام فــکر تـو خنجر کشیده است‬ ‫گویـــی بهشت ســرمد و کوثر کشیده است‬ ‫دهم امرداد ‪ 1383‬خورشیدی ‪ -‬اراک‬ ‫«‪ »1‬در صفحــه ‪ 17389‬جلــد ‪ 11‬لغــت نامــه عالمــه دهخــدا امــده اســت «قالــی و قالیچــه ایــران حتــی در دوره قاجاریــه کــه‬ ‫صنعــت فــرش رو بــه پســتی رفتــه بــود در دنیــا نظیــر نداشــت » قالــی خــوب ایــران ماننــد قطعــه شــعر زیبایــی اســت کــه‬ ‫بافنــده ان ماننــد شــاعر جمــال طبیعــت را ترجمــه و بــه صــورت شــیی زیبایــی در اورده اســت» ( از ترجمــه تاریخ صنایــع ایران‬ ‫تالیــف ویلســون ص ‪ ) 188-217‬ســنگر ســارجنت نقــاش معــروف امریکایــی گفته«تمــام نقاشـی های دوره تجــدد (رنســانس)‬ ‫ایتالیــا ارزش یــک تختــه قالــی ایــران را نــدارد!!؟‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫شیـــرین وشی که ســاغر غم سرکشیده است‬ ‫شمـــع هنـــر که مشعل جانسوز تیرگی است‬ ‫خـــون واره ای که بــــر جهد از قـلزمان دل‬ ‫قــــالی ‪ ،‬شکـــوه کشور مـا شد بـــه روزگـار‬ ‫الــــوان نقشـه هـــای قشنگـش بـــدیده ها‬ ‫گـویـــی بـــه وقت شانه ی ان عاشقی نـزار‬ ‫نـــازم بـدخـتری کـــه زاعــجـاز نقـش ها‬ ‫بـــا رنـگ ســـرخ و زرد وسیاه و بنفش وسبز‬ ‫در پیـــچ و تـــاب نقشــه «اسلیمی» وکهن‬ ‫«تـک بته » و«هـراتی» و «لچک تـرنج »ان‬ ‫ارتنک را به نقشـــه خــوش اب ورنگ خویش‬ ‫خار خـــزان بــدیـــــده فـــرش بـهار تـو‬ ‫بــــادا شـکستـــه دست ودل ناکســی که وی‬ ‫ایران زیـــمن فــــرش دل انگیز‪ّ ،‬‬ ‫حظ جـان‬ ‫شـــط حضــــور جاری مـــا درهـزار ه هـا‬ ‫از«فروتــی» و«کورش»واز«اشــک»و اردشــیر‬ ‫ســاروق را نـگیــــن هنر خوا ن و مهـــد ذوق‬ ‫از مـــادران بـــــدختر کـــان درس ایـــن هنر‬ ‫«‪»1‬‬ ‫در دیـده هـــای اهـل نـظر تختــه ای ازان‬ ‫ایـــن نکته چـــون شراره سرکش به سینه ها‬ ‫با نقشه ی قـــشنگ وکهن فرش«پـازریک»‬ ‫اســـــرار مـانـــدگاری فـــرهنگ نیــک ما‬ ‫وفـر شـــرف را فرشته ای‬ ‫ایـــن بـار فــــکر ّ‬ ‫خـــلوت نشیـــن عشق و هنر بود و خاک را‬ ‫«تـشنـــه» نـــگر تمــــدن کـور کنون ما‬ ‫گنجینـ ـه اش بپـــا چـــو شـــود در دل اراک‬ ‫فرهاد خود به تا رک اختـرکشیـــده اســت‬ ‫داغ حســد به ســینه ی گوهر کشید ه است‬ ‫موج هنر بود که از ان ســـر کشید ه است‬ ‫در گلشنی که مـــرغ هـنر پـر کشیده است‬ ‫طرح خیـــال عـاشق مـضطـر کشیده است‬ ‫دستـــی به زلف پـــر خم دلبـر کشیده است‬ ‫باغـــی بـدون افت صـر صـر کشیده است‬ ‫رنگین کـمان حسرت بی مــرکشیده است‬ ‫اتش بجــــان خود چو سمندر کشیده است‬ ‫استوره هـــای سعــی به منظر کشیده است‬ ‫نقـاش مــا چـو مـانـی دیگر کشیده است‬ ‫تـوفــــان بــی امـان ستمـگرکشیده است‬ ‫خنجــر بـه مـحو کـار هنرور کشیده است‬ ‫در دیــدگان گـنبـــد اخـضـر کشیده است‬ ‫‪11‬‬ ‫یکخاطره‪،‬دومدرسه‬ ‫ویکتفکرناب‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫‪12‬‬ ‫•حسین ابادی ‪ -‬علی فخاری•‬ ‫• نیکــو کاری بهــره ای ماندنی‬ ‫و غنیمتــی پایــدار اســت‪.‬‬ ‫باالتریــن زراعــت و ســود‬ ‫اورتریــن ســرمایه اســت‪.‬‬ ‫نیکــی کــردن پاســخ گفتــن به‬ ‫نــدای «ا‪»...‬اســت•‬ ‫ســعدی طنیــن انــداز شــد‪.‬‬ ‫اری در ان روز بــرای اولیــن باربــود کــه چهــره‬ ‫خیــری را نظــاره‬ ‫شــاداب و قامــت اســتوار‬ ‫ّ‬ ‫کــردم کــه بــا تــاش و ه ّمــت مضاعــف و‬ ‫ایثــاری کــم نظیــر وجوهــی را کــه در طــول‬ ‫ســالیان متمــادی در کشــوری بیگانــه و بــا‬ ‫تحمــل رنــج غربــت و دوری از وطــن بدســت‬ ‫اورده را بــرای توســعه تعلیــم و تربیــت فرزندان‬ ‫شــهر اراک هزینــه نمــود‪.‬‬ ‫اقــای حــاج ابراهیــم حســینجانی عــاوه بــر‬ ‫اهــدای زمیــن پــروژه بــه مســاحت ‪2000‬‬ ‫مترمربــع واقــع در خیابــان امــام خمینــی (ره)‬ ‫کوچــه ســعدی‪ ،‬نســبت بــه ســاخت بنــا بــه‬ ‫متــراژ ‪ 1600‬متــر مربــع در ایــن زمیــن اقــدام‬ ‫نمــود و ایــن واحــد اموزشــی در دو تایــم فعــال‬ ‫بــوده و بــه دانــش امــوز خدمــات اموزشــی‬ ‫ارائــه مــی دهــد ‪ .‬ایشــان عــاوه بــر حمایــت‬ ‫هــای اموزشــی از ایــن اموزشــگاه جهــت‬ ‫تجهیــز مدرســه بــه پنجــره هــای دو جــداره‬ ‫قــول مســاعد داده انــد کــه خــود هزینــه ای در‬ ‫خــور توجــه اســت‪.‬‬ ‫امــور خیــر خواهانــه و خداپســندانه ایشــان‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫خداونــد در بســیاری از احــکام و امــوزه هــای‬ ‫دســتوری بــه تعییــن سرنوشــت فــردی و‬ ‫اجتماعــی بــه عنــوان یــک تکلیــف و وظیفــه‬ ‫شــرعی توجــه داده اســت‪ .‬در حــوزه عمــل‬ ‫اجتماعــی از مــردم خواســته اســت تــا همــان‬ ‫گونــه کــه بــرای تعییــن و تغییــر سرنوشــت‬ ‫خویــش بــه ســوی ســعادت تــاش مــی‬ ‫کننــد ‪ ،‬بایــد نســبت بــه سرنوشــت جمعــی‬ ‫و همچنیــن سرنوشــت اجتماعــی حســاس‬ ‫باشــند و ان را بــه عنــوان تکلیــف و وظیفــه‬ ‫بداننــد ‪ .‬بنابــر ایــن نمــی تواننــد شــانه از بــار‬ ‫مســئولیت اجتماعــی خالــی کننــد و بــه عزلت‬ ‫و گوشــه نشــینی روی اورده و مشــارکت‬ ‫اجتماعــی نداشــته باشــند؛ زیــرا چنیــن گوشــه‬ ‫نشــینی بــه معنــای فــرار از تکالیــف اجتماعــی‬ ‫و شــرعی اســت و موجــب خســران در دنیــا‬ ‫و اخــرت مــی شــود‪ .‬خداونــد بــه صراحــت در‬ ‫ایــات ســوره عصــر تنهــا راه رهایــی از زیــان‬ ‫ابــدی را ایمــان و فعالیــت هــای نیــک و صالح‬ ‫و توصیــه دیگــران بــه حــق و صبــر دانســته‬ ‫اســت‪.‬‬ ‫از نظــر قــران تغییــرات اجتماعــی مثبــت و‬ ‫منفــی در هــر جامعــه ای بــه مشــارکت فعــال‬ ‫جمعــی از افــراد ان اجتمــاع بــاز مــی گــردد‬ ‫کــه بــا تعامــل مثبــت و منفــی مســیر خــود و‬ ‫جامعــه را تعییــن می دهنــد‪.‬‬ ‫یکــی از زمینــه هــای مشــارکت اجتماعــی‪،‬‬ ‫مشــارکت در امــر تعلیــم و تربیت اســت‪ .‬مقصد‬ ‫و هــدف انســانها را بــرای نیــل بــه ارمــان هــا‬ ‫بــه تکاپــو و تــاش وادار مــی ســازد و محرک‬ ‫و مشــوق بشــر در فعالیــت و راهنمــا ی او در‬ ‫انتخــاب مســیر و حرکــت مــی باشــد‪ .‬فراینــد‬ ‫تربیــت‪ ،‬در اقتصــاد‪ ،‬مدیریــت‪ ،‬سیاســت‪،‬‬ ‫جنــگ‪ ،‬صلــح‪ ،‬هنــر‪ ،‬ادبیــات‪ ،‬تکنولــوژی‪،‬‬ ‫دانــش هــای انســانی‪ ،‬روابــط اجتماعــی‪ ،‬رشــد‬ ‫و تعالــی درونــی تریــن ویژگــی هــا‪ ،‬خصلــت‬ ‫هــای روحــی و روانــی انســان هــا رخ مــی‬ ‫نمایــد و بــر ایندهــای مســتقیم دارد‪.‬‬ ‫بــرای نیــل بــه چنیــن مقصــودی در گام اول‬ ‫بایــد زیــر ســاختهای فیزیکــی ان فراهــم‬ ‫گــردد‪ .‬اری مدرســه ســازی گامــی مهــم و‬ ‫ضــروری بــرای ایفــای نقــش اجتماعی اســت‬ ‫خیــر نیــک‬ ‫کــه در ایــران اســامی هــزاران ّ‬ ‫اندیــش در قالــب چنیــن نقشــی اقدامــات موثر‬ ‫و ســازنده را بــه تصویــر کشــیده انــد‪.‬‬ ‫اقــای حــاج ابراهیــم حســینجانی از جملــه‬ ‫نیــک اندیشــانی اســت کــه بــا بــذل مــال و‬ ‫احــداث دو واحــد اموزشــی در مســیر دانایــی‬ ‫و توانایــی مجاهــده نمــوده و زمینــه را بــرای‬ ‫هدایــت و تربیــت صدهــا نونهــال و نوجــوان‬ ‫ایــن مــرز و بــوم مســاعد کــرده اســت‪.‬‬ ‫اقــای حــاج ابراهیــم حســینجانی در جریــان به‬ ‫ثمــر رســیدن انقــاب اســامی و در همــان‬ ‫ســالهای اغازیــن انقــاب بــه دلیــل برخــی‬ ‫نامالیمــات اجتماعــی تــرک وطــن نمــودو‬ ‫مســیر رشــد و کمــال خــود را بــا تــاش‬ ‫خســتگی ناپذیــر در کشــور المــان ادامــه و‬ ‫درراســتای تجــارت و صــادرات قالــی ایرانــی‬ ‫منشــاءخدمات ارزنــده ای بــرای صنعــت قالــی‬ ‫کشــور گردیــد‪ .‬عالقــه و افرایشــان بــه مــام‬ ‫مهیــن و محــل تولــد و زندگــی جوانی ‪ ،‬ســبب‬ ‫گردیــد کــه صفــای وطــن را بــه جــای وطن‬ ‫ترجیــح داده و بانــی امــور خیــر در شــهر و دیار‬ ‫خــود گــردد‪.‬‬ ‫زنــگ مهــر ســال ‪ 1371‬نواختــه شــد و‬ ‫غریوهلهلــه و شــادی کودکانــه بــا حضــور‬ ‫خیــری اشــنا و نیــک اندیشــی توانــا در کوچــه‬ ‫ّ‬ ‫منحصــر بــه امــوزش و پــروش نبــوده و‬ ‫در ســایر امــور نیــز فعالیــت هــای قابــل‬ ‫مالحظــه ای داشــته انــد امــا در ســال ‪1387‬‬ ‫کــه مســئولیت اداره امــوزش و پــرورش‬ ‫ناحیــه ‪ 2‬اراک را بــر عهــده داشــتم و بــه‬ ‫دلیــل فرســودگی و نامناســب بــودن محــل‬ ‫اســتقرار دبســتان روســتای ضامنجــان نیازمند‬ ‫مســاعدت و همــکاری صادقانــه خیریــن‬ ‫بودیــم‪ ،‬فرصــت را غنیمــت شــمرده و نیــاز‬ ‫دانــش امــوزان روســتایی را بــه محضــر‬ ‫ایشــان عرضــه داشــتم و همانطــور کــه انتظار‬ ‫مــی رفــت بــا همــان روحیــه و شــادابی ســال‬ ‫‪( 1371‬کــه هنــوز هــم تصاویــر افتتاحیــه‬ ‫دبســتان فرهنگیــان حــاج حســینجانی همــراه‬ ‫بــا قطــرات اشــکی کــه از احســاس خدمــت به‬ ‫نــو امــوزان بــر گونــه هایــش ســرازیر بــود در‬ ‫ذهنــم نقــش بســته)و نظــری ســترگ دومیــن‬ ‫واحــد اموزشــی را در مرکــز روســتا و در زمیــن‬ ‫خانــه پــدری احــداث نمــود ‪ .‬ایــن واحــد‬ ‫اموزشــی بــا اهــداء ‪ 2500‬متــر مربــع زمیــن‬ ‫و احــداث ‪ 782‬متــر مربــع فضــای اموزشــی‬ ‫و ورزشــی زمینــه ســاز رشــد ‪ .‬پــرورش دانــش‬ ‫امــوزان و تســلی خاطــر اولیــاء و مســئولین را‬ ‫فراهــم نمــود ‪ .‬ارتبــاط مســتمر و وعــده کمک‬ ‫بــه ارتقــاء تجهیــزات اموزشــی ایــن مدرســه از‬ ‫بــرکات ارتبــاط مســتمر ایــن خیــر ارزشــمند با‬ ‫محیــط اموزشــی اســت کــه ریشــه در امــوزه‬ ‫هــای دینــی و میهنــی وی دارد و نــزد یگانــه‬ ‫هســتی بخــش عالــم ماجــور‪.‬‬ ‫و ماتقدمواالنفســکم مــن خیــر تجــدوه عنــدا‪...‬‬ ‫‪ ...‬و بدانیــد انچــه را از کارهــای نیــک بــرای‬ ‫خــود از پیــش مــی فرســتید‪ ،‬نــزد خــدا بــه‬ ‫بهتریــن وجــه و بزرگتریــن پــاداش خواهیــد‬ ‫یافــت ‪«.‬ســوره مزمــل ایــه ‪»20‬‬ ‫نیکــو کاری بهــره ای ماندنی و غنیمتــی پایدار‬ ‫اســت‪ .‬باالتریــن زراعــت و ســود اورتریــن‬ ‫ســرمایه اســت‪ .‬نیکــی کــردن پاســخ گفتــن‬ ‫بــه نــدای «ا‪»...‬اســت؛ خداونــدی کــه هیــچ‬ ‫عملــی را بــی جــواب نمــی گــذارد و بــه نیکــو‬ ‫کاران وعــده پــاداش در دنیــا و اخــرت داده‬ ‫اســت‪ .‬او خــود فرمــوده اســت پــاداش نیکــی‬ ‫را ضایــع نمــی کنــد‪ .‬او توانگــر و بخشــنده ای‬ ‫اســت کــه مقابــل هــر عمــل نیکــی‪ ،‬چندیــن‬ ‫برابــر ان پــاداش مــی دهــد‪.‬‬ ‫در خاتمــه اشــاره مــی دارد مدرســه ســازی‬ ‫فراینــدی پایــان ناپذیــر اســت و نیازهــای‬ ‫جدیــد و گذشــت زمــان و فرســوده شــدن‬ ‫مــدارس موجــود‪ ،‬توجــه بیــش از پیــش‬ ‫دولتمــردان و خیریــن گرانقــدر را می طلبــد‪.‬‬ ‫‪13‬‬ ‫پیشینهمدارسایران‬ ‫مرحمت کارگشا ‪ /‬دبیر باز نشسته‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫‪14‬‬ ‫نگاهــی گــذرا بــه تاریخچــه امــوزش و پــرورش در ایــران پیــش‬ ‫از اســام‪ ،‬دعــای ایرانیــان باســتان ایــن بــوده اســت‪ « :‬ای اهورا‬ ‫مــزدا فرزنــدی بــه مــن عطــا فرمــا کــه بــا تربیــت و دانــا بــوده‪،‬‬ ‫در هیئــت اجتمــاع داخــل شــده و بــه وظیفــه خــود رفتــار نمایــد‪،‬‬ ‫فرزنــد رشــید و محترمــی کــه حاجــت دیگــران را بــر اورد‪،‬‬ ‫فرزنــدی کــه بتوانــد در ترقــی و ســعادت خانــواده و شــهر و‬ ‫کشــور خــود بکوشــد‪».‬‬ ‫در کتــاب اوســتا امــده اســت‪ « :‬اگــر شــخص بیگانــه یــا هــم‬ ‫دیــن یــا بــرادر یــا دوســت بــرای تحصیــل دانــش و هنــر نــزد‬ ‫شــما ایــد او را بپذیریــد و انچــه خواهــد بــدو بیاموزیــد‪ ».‬یکــی‬ ‫از حکیمــان دوره شــاپور د ّوم ساســانی مــی گویــد‪« :‬اگــر تــو را‬ ‫فرزنــدی باشــد او را بــه دبســتان فرســت و بــه تحصیــل بگمــار‬ ‫زیــرا علــم و دانــش چشــم روشــن اســت‪.‬‬ ‫هــرودوت اغــاز تحصیــل ایرانیــان را از پنــج ســالگی نقــل کــرده‬ ‫ولــی افالطــون ســن هفــت ســالگی را ذکــر نمــوده‪ ،‬حــدس زده‬ ‫مــی شــود کــه کــودک از هفــت ســالگی بــه بعــد نــزد امــوزگار و‬ ‫مربــی پــرورش مــی یافتــه‪ .‬امــوزگاران عمومـ ًا از میــان پســران‬ ‫شــاه یــا اســتانداران برگزیــده مــی شــدند و دارای شــان و حیثیت‬ ‫بــوده و بــه دانــش و پرهیــزگاری موصــوف بودنــد‪ .‬امــوزگاران‬ ‫را هیربــد مــی نامیدنــد و بــه هــر یــک پنجــاه تــن شــاگرد بیــن‬ ‫هفــت تــا پانــزده ســالگی مــی ســپردند‪ .‬هیربــد خــود سرمشــق‬ ‫اخــاق و نیــک سرشــتی بــود‪ .‬ایرانیــان باســتان ســحرخیزبودند و‬ ‫خروســی کــه ایشــان را بیــدار مــی کــرد مقــدس مــی دانســتند‪.‬‬ ‫اســترابون جغرافــی دان یونانــی گویــد‪ :‬ایرانیــان باســتان شــاگرد‬ ‫را پیــش از بــر امــدن افتــاب بیــدار مــی کردنــد و از قــراری‬ ‫کــه در گنــج شــایکان منســوب بــه بزرگمهــر مذکــور اســت‬ ‫دانــش امــوزان روزی ‪ 8‬ســاعت بــه امــوزش درس مشــغول‬ ‫بودنــد ‪،‬یکــی از مــواد برنامــه خوانــدن و نوشــتن بــود کــه از‬ ‫قــرن هفتــم پیــش از میــاد یعنــی از زمانــی کــه الفبــای میخــی‬ ‫در ایــران معمــول گردیــد و زبــان فــرس قدیــم بــر الــواح ســمین‬ ‫و زریــن و گلــی و یــا بــر کتیبــه هــا بــر ســینه کوههــا نگاشــته‬ ‫شــد دو مــاده مذکــور در اموزشــگاهها تدریــس شــد‪ .‬قدیمــی‬ ‫تریــن نمونــه ایــن خــط و زبــان بــر صفحــه ای اســت طالئــی‬ ‫کــه در همــدان بدســت امــده‪ .‬طبــق گفتــه ی اســترابون در‬ ‫ایــران باســتان شــاگردان همیــن کــه بامــدادان گــرد مــی امدنــد‬ ‫بــه دســته هــای پنجــاه نفــری تقســیم مــی شــدند و تربیــت‬ ‫هــر دســته را امــوزگاری بــه عهــده داشــت‪ .‬وی شــاگردان را‬ ‫بــه مســافت ‪ 6‬الــی ‪ 8‬کیلومتــر میدوانــد‪ .‬پــس از ورزش بــه‬ ‫شــاگردان غــذا داده مــی شــد‪ .‬کــه عبــارت بــود از‪ :‬نــان‪ ،‬اب‬ ‫تــره‪ ،‬نــان شــیرینی‪ ،‬نمــک و عســل‪ .‬عصرهــا وقــت شــاگردان‬ ‫صــرف تربیــت عملــی مــی شــد چــون نشــاندن درخــت‪ ،‬امــاده‬ ‫ســاختن اســلحه‪ ،‬کارهــای عملــی دیگــر و شــکار‪.‬‬ ‫در نامــه ای کــه تنســر وزیــر اردشــیر بابــکان بــه پادشــاه‬ ‫طبرســتان نگاشــته مــردم را بــه چهــار طبقــه تقســیم نمــوده‪:‬‬ ‫نخســت موبــدان کــه شــامل دادرســان‪ ،‬رادان‪ ،‬ومگوانــدرز بــدان‬ ‫(معلمــان) بــوده‪،‬د ّوم مــردان کارزار‪ ،‬ســ ّوم نویســندگان (کــه‬ ‫شــامل دبیــران‪ ،‬حســابداران‪ ،‬وکالی دادگســتری‪ ،‬پزشــکان‪،‬‬ ‫شــاعران و ســتاره شناســان بــوده‪ ).‬چهــارم طبقــه پیشــه ور‪،‬‬ ‫برزگــر‪ ،‬و بازرگانــان‪ .‬وجــود طبقــه ا ّول و ســوم مــی رســاندکه در‬ ‫ایــران پیــش از اســام تعلیمــات عالــی شــامل حکمــت الهــی‪،‬‬ ‫جراحــی‪ ،‬ریاضــی‬ ‫فلســفه‪ ،‬حقــوق‪ ،‬زبــان و ادبیــات‪ ،‬طــب و ّ‬ ‫و هیــات مــورد توجــه بــوده اســت‪ .‬از طــرف دیگــر ســاختن‬ ‫تمــدن و فرهنــگ و نگهبــان و مدافــع میــراث فکــری و ذوقــی‬ ‫شــاهراههای بــزرگ و پــل هــای طویــل کــه ممالــک مختلــف‬ ‫مشــرق زمیــن در برابــر اقــوام مهاجــم گردیــد‪ .‬عظمــت و اب ّهــت‬ ‫ایــران را بــه هــم مربــوط مــی ســاخته‪ ،‬ســدهای مهــم چــون‬ ‫ایــن مملکــت و علّــو افــکار و احساســات مــردم ایــن ســرزمین‬ ‫بنــد شــا ُدروان در خوزســتان‪ ،‬و ترعــه ســوئز در ان دوران حاکــی‬ ‫از کتیبــه هائــی کــه بــر جــا مانــده اشــکار مــی شــود‪ .‬امــا‬ ‫از امــوزش فنــون مهندســی مــی باشــد‪.‬‬ ‫ای کاش ایــن تعلیمــات برجســته و ایــن امــوزش و پــرورش‬ ‫گزنفــون در کتــاب کــوروش نامــه یــا ســیروس نامــه مــی گویــد‪:‬‬ ‫برگزیــده شــامل حــال تمــام طبقــات مــردم مــی شــد تــا نســل‬ ‫اطفــال پــارس را بــرای اموختــن عدالــت و انصــاف بــه مکتــب‬ ‫بــه نســل منتقــل مــی شــد‪ ،‬و ای‬ ‫مــی فرســتند‪ .‬همانگونــه کــه مــا‬ ‫حــس اطاعــت مطلــق و تســلیم‬ ‫کاش‬ ‫فرزندانمــان را بــرای تعلیــم ادبیــات بــه‬ ‫ّ‬ ‫کورکورانــه در برابــر قــدرت و قــ ّوه‬ ‫مکتــب مــی فرســتیم‪ .‬ایرانیــان مــکان‬ ‫• اگــر شــخص بیگانــه یــا‬ ‫قهریــه وجــود نداشــت تــا شــخصیت‬ ‫مدرســه را دور از بــازار قــرار مــی دادنــد‬ ‫ّ‬ ‫هــم دیــن یــا بــرادر یــا‬ ‫ّ‬ ‫افــراد تکامــل مــی یافــت و افــراد ملــت‬ ‫زیــرا در بــازار سوداگرممکنســت گاهــی‬ ‫دوســت بــرای تحصیــل‬ ‫خــود هریــک مســتق َ‬ ‫ال مدیــر زندگــی‬ ‫دروغ بگویــد و اگــر شــاگرد نزدیــک او‬ ‫شــما‬ ‫نــزد‬ ‫هنــر‬ ‫و‬ ‫دانــش‬ ‫و اینــده خــود بودنــد و متکــی بــه‬ ‫باشــد ممکــن اســت او هــم بــه دروغ‬ ‫انچــه‬ ‫و‬ ‫بپذیریــد‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫ایــد‬ ‫شــخصیت فرمانروایــان و پادشــاهان‬ ‫گویــی عــادت کنــد‪ .‬مورخیــن یونانــی‬ ‫خواهــد بــدو بیاموزیــد •‬ ‫نمــی گشــتند‪ .‬هــرودوت مــی نویســد‬ ‫ماننــد هــرودوت و اســترابون یکزباننــد‬ ‫یــک نــوع فرمانبــرداری مطلــق و یــک‬ ‫کــه پــدر و مــادر ایرانــی کوشــش‬ ‫قســم تســلیم و انقیــاد صــرف بوســیله‬ ‫بســیار داشــتند کــه راســتی در نهــاد‬ ‫پــرورش و عــادت در نهــاد مــردم ایــران ّ‬ ‫تمکــن شــده بودکــه‬ ‫طفــل جــزو ذات او گــردد ایمــان بــه راســتی بــه انــدازه ای‬ ‫ّ‬ ‫تخلــف از ان بــه خاطــر هیــچ کــس نمــی رســید‪ .‬در بیشــتر‬ ‫رســوخ داشــته کــه داریــوش در کتیبــه بیســتون نقــش کــرده‪:‬‬ ‫کتــاب هــای تاریخــی‪ ،‬هنــگام گفتگــو از خـ ّ‬ ‫ـط و کتابــت ایــران‪،‬‬ ‫ای کســی کــه بعــد از مــن بــه پادشــاهی خواهــی رســید‪ ،‬دروغ‬ ‫زریــن و ســپس از کتیبــه هــای کــوروش و داریــوش‬ ‫و همــه نیــروی ان را تبــاه ســاز‪ .‬ایــن نــوع تعلیــم و تربیــت‬ ‫از دو لــوح ّ‬ ‫بــه عنــوان نخســتین اثــار کتابــت ایرانــی گفتگــو مــی کننــد‪،‬‬ ‫حــدود ‪ 4000‬ســال در ایــران کــم و بیــش جریــان داشــته و‬ ‫ولــی ســابقه خـ ّ‬ ‫ـط و کتابــت در ایــران بــه هــزاره چهــارم پیــش‬ ‫نتایــج شــگفت اور از ان پدیــد امــد ‪ .‬نیــروی اخالقــی و بدنــی‪،‬‬ ‫از میــاد مــی رســد‪ ،‬دراثــاری کــه از ســیالک کاشــان‪ ،‬تپــه‬ ‫جوانمــردی‪ ،‬سلحشــوری ‪ ،‬وطــن پرســتی و راســتی کــه در‬ ‫مارلیــک رودبــار و زیویــه کردســتان و بتازگــی درشــمال کویــر‬ ‫ایرانیــان پــرورش یافتــه بــود در قــرن ششــم پیــش از میــاد‬ ‫بــه دســت امــده اســت ‪ ،‬نمونــه هایــی از خطــوط تصویــری‬ ‫بــرای نخســتین بــار در دنیــا بزرگتریــن امپراطــوری مقتــدر را بــه‬ ‫بکــری را مــی بینیــم کــه هــر یــک در گوشــه ای از خــاک‬ ‫وجــود اورد کــه از هندوســتان تــا دانــوب و از ســیحون تــا حبشــه‬ ‫ایــران پدیــد امــده اســت‪ .‬مادهــا درقــرن هفتــم دارای خـ ّ‬ ‫ـط و‬ ‫وســعت داشــت و شــهرت عدالــت گســتری و طــرز اداره کــردن‬ ‫کتابــت بــوده انــد و ایــن خــط همــان اســت کــه امــروز خــطّ‬ ‫ان نمونــه و سرمشــق بــرای امپراطــوری هــای بعــد شــد ‪ .‬ایــران‬ ‫باســتانی پارســی مــی نامیــم ولــی در واقــع منشــاء مــادی دارد‪.‬‬ ‫باســتان در تمــام تاریــخ بــا کمــال افتخــار مــروج و عامــل نشــر‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫‪15‬‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫‪16‬‬ ‫را اســکندر در اتــش ســوزی اســتخر ســوخته و نســخه دیگــر را‬ ‫ویــل دورانــت مــی گویــد‪ :‬دولــت مــاد راه را بــرای فرهنــگ و‬ ‫بــا خــود بــرده و انچــه راجــع بــه طــب و نجــوم و فلســفه و‬ ‫تمــدن ایرانــی بــاز و همــوار ســاخت‪ .‬ایرانیــان زبــان اریائــی و‬ ‫جغرافیــا و جــز ان بــوده بــه یونانــی ترجمــه شــده وبخــش هــای‬ ‫الفبــای ســی و شــش حرفــی خــود را از مــردم مــاد گرفتنــد‪ .‬و‬ ‫دیگــر از بیــن رفتــه اســت‪ .‬اوســتا در یــک عصــر و زمــان بــه‬ ‫همیــن مادهــا ســبب ان بودنــد کــه ایرانیــان بــه جــای لــوح‬ ‫یــک زبــان نوشــته نشــده‪ .‬قســمتی را اشوزرتشــت ســروده کــه‬ ‫گلــی کاغــذ پوســتی و قلــم بــکار بگیرنــد‪.‬‬ ‫کهــن تریــن بخــش اوســتا‪ ،‬موســوم بــه گات هــا‪ ،‬و شــامل ‪17‬‬ ‫بــی گمــان ایرانیــان اریایــی در اغــاز امــد نشــان بــه ایــران‬ ‫ســرود اســت‪ .‬بــه موجــب روایــات در ســال ســی ام ســلطنت‬ ‫مدنیتــی واالتــر از انچــه خــود داشــتند رو بــه رو‬ ‫بــا فرهنــگ و ّ‬ ‫گشتاســپ‪ ،‬زرتشــت ایــن کتــاب را در دوازده هــزار پوســت گاو‬ ‫شــدند‪ ،‬ایــن شــبانان و رمــه داران سلحشــور کــه در پــی چــراگاه‬ ‫بــه خــط زریــن نوشــته و بــه گشتاســپ عرضــه مــی کنــد‪ .‬ایــن‬ ‫بودنــد‪ ،‬بــه مردمــان اســکان یافتــه ای برخوردنــد کــه از خودخانه‬ ‫کتابخانــه و دایرالمعــارف علمــی بــزرگ تــا زمــان اســکندر در دژ‬ ‫هــا‪ ،‬کاخهــا و شــهرها داشــتند‪ ،‬و ایــن تــازه امــدگان دیــری‬ ‫نبشــتک در اســتخر فــارس نگهــداری شــده و بــه دســت وی‬ ‫نگذشــت کــه در خانــه ی تــازه شــان‪ ،‬از صاحــب خانــه هــای‬ ‫نابــود گردیــد‪ .‬یکــی از خواســته هــای نیــاکان مــا از ایــزد توانــا‬ ‫پیشــین و بنــدگان و یــاران امروزیــن خــود چیزهایــی اموختنــد‪.‬‬ ‫ایــن بــوده اســت کــه فرزندانشــان دانــا و بــا تربیــت و فرزانــه‬ ‫شــواهد تاریخــی نشــان مــی دهــد اریاییــان همیــن کــه در‬ ‫بــار اینــد و معتقــد بودنــد روشــنی‬ ‫مغــرب و جنــوب ایــران مســتقر شــدند‪ ،‬بــه‬ ‫ضمیــر و بینائــی دل از فــروغ دانــش‬ ‫ایجــاد قلعــه هــا‪ ،‬کاخ هــاو شــهرها ه ّمــت‬ ‫ماننــد‬ ‫بایــد‬ ‫را‬ ‫تربیــت‬ ‫•‬ ‫حاصــل مــی گــردد وبــرای همیــن‬ ‫گماشــتند و همــراه بــا ایــن کار دولــت‬ ‫زندگانــی مهــم شــمرد و منظــور فرزنــدان خــود را از کوچکــی‬ ‫هایــی را پــی افکندنــد‪.‬‬ ‫هرکــس بایــد بوســیلهپرورش و بــه دبســتان مــی فرســتادند تــا علــم‬ ‫ازکتــاب خانه هــای معروف عهدهخامنشــی‬ ‫فراگرفتــن و خوانــدن و نوشــتن بیاموزنــد و تربیت شــوند‪ .‬و از چیســتا‪،‬‬ ‫یکــی کتابخانــه «دژنبشــت» یــا «گنــج‬ ‫خــود را بــه پایــگاه ارجمنــد ایــزد دانــش مــی خواســته انــد کــه‬ ‫نبشــت» در تخــت جمشــید و دیگــر «گنــج‬ ‫در فراگرفتــن علــم و اندوختــن دانــش‬ ‫شــیزیکان» در اذربایجــان و از «اگــره»‬ ‫برســاند •‬ ‫بدانهــا کمــک نمایــد‪ .‬ســهم ایرانیــان‬ ‫محلــی در هکمتانــه هــم نــام بــرده شــد که‬ ‫دوره مــاد در پــی ریــزی ســاختمان‬ ‫کتــب و اســناد شــاهی در انجــا نگهــداری‬ ‫فرهنگــی خاورمیانــه چشــمگیر اســت‪.‬‬ ‫مــی شــده اســت‪ .‬دانشــکده پزشــکی (ســائیس) نیــز کتابخانــه‬ ‫در بــار هخامنشــی بــرای دانشــمندان بیگانــه و جلــب انهــا‬ ‫معتبــری داشــته‪ ،‬بــه گفتــه دیــن کــرت یــا دیــن کــرد‪،‬در عهــد‬ ‫ارزش بســیاری قائــل بــوده اســت‪ ،‬و از همهاتبــاع ان روز ایــران‬ ‫هخامنشــیان دو نســخه از اوســتا در ایــران بــوده اســت کــه یکی‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫ماننــد‪ :‬هنــد‪ ،‬بابــل‪ ،‬مصــر ســارد‪ ،‬یونانــی هــای اسیانشــین و‬ ‫ترجمــه گردیــد‪ .‬پزشــکان هنــدی همــراه بــا برزویهطبیــب کــه‬ ‫یونانــی هــای کرانــه دریــای ســیاه کــه دانــش باســتانی جالــب‬ ‫بــه فرمــان خســرو اول بــرای اوردن کتــب علمــی و ادبــی بــه‬ ‫توجهــی داشــته انــد اســتفادهکامل مــی کــرده اســت‪ .‬و از‬ ‫هندوســتان رفتــه بــود ‪،‬بــه ایــران امــده بودنــد‪ .‬اموزشــگاه و‬ ‫ّ‬ ‫یونــان دانشــمندان و پزشــکان و نویســندگان و هنرمنــدان بــه‬ ‫بیمارســتان جنــدی شــاپور تــا عصــر اســام همچنــان بــر جــای‬ ‫ایــن در بــار رو مــی اوردنــد‪ .‬ایرانیــان‬ ‫بــوده و معلــوم میشــود کــه ایــن مرکــز‬ ‫اعتقــاد داشــتند‪ :‬تربیــت را بایــد ماننــد‬ ‫در تمــام دورهساســانی از حمایــت و‬ ‫زندگانــی مهــم شــمرد و هــر کــس‬ ‫سرپرســتی پادشــاهان برخــوردار مــی‬ ‫بایــد بوســیلهپرورش و فراگرفتــن و‬ ‫شــده و حتــی بنیــان و شــالوده ایــن‬ ‫• ایرانیان مکان مدرسه را دور‬ ‫خوانــدن و نوشــتن خــود را بــه پایــگاه‬ ‫اموزشــگاه چنــان محکــم گردیــده بــود‬ ‫از بـازار قـرار می دادنـد زیـرا‬ ‫ارجمنــد برســاند‪ .‬یکــی از مــدارس‬ ‫کــه نزدیــک ‪ 2‬قــرن بعــد از ســقوط‬ ‫عالــی یــا بهتــر بگوئیــم دانشــگاههای‬ ‫شاهنشــاهی ایــران هــم بــدون انکــه از‬ ‫در بـازار سوداگرممکن اسـت‬ ‫دوران هخامنشــی مدرســه ســادیس‬ ‫جانــب خــود ادامــه داد‪.‬‬ ‫اگـر‬ ‫و‬ ‫بگویـد‬ ‫دروغ‬ ‫گاهـی‬ ‫بــوده اســت‪ .‬ســند پاپیــروس یــک‬ ‫در زمــان فعــال بــودن مدرســه جنــدی‬ ‫ســند و گــزارش مشــروح اســت کــه در‬ ‫شــاپور مــدارس دیگــری هــم در عالــم‬ ‫شـاگرد نزدیـک او باشـد‬ ‫ان یــک پزشــک مصــری مــی گویــد‪:‬‬ ‫مســیحی چــه در شــرق و چــه در روم‬ ‫ممکن اسـت او هم بـه دروغ‬ ‫«مــن از ســائیس بــر امــدم‪ ».‬وجــود‬ ‫وجــود داشــته‪ ،‬ایــن مــدارس غالبـ ًا زیــر‬ ‫کتابخانــه هائــی در شــهر هــای ری‪،‬‬ ‫نفــوذ دیــن و کلیســا بــوده و بــه همیــن‬ ‫•‬ ‫کند‬ ‫عـادت‬ ‫گویـی‬ ‫سیســتان‪ ،‬پاســارگاد و اماکــن مقدســی‬ ‫دلیــل علــوم غیــر دینــی در انهــا‬ ‫بــوده کــه در ان دانشــمندان بســر مــی‬ ‫پیشــرفت چندانــی نداشــته‪.‬‬ ‫بردنــد‪ ،‬درس مــی دادنــد‪ ،‬کتــاب مــی‬ ‫در جنــدی شــاپور بــا اینکــه هــم‬ ‫نوشــتند‪ ،‬بیمــاران را درمــان مــی کردنــد‪ ،‬بــه مشــاهدات نجومــی‬ ‫مســیحیان یونانــی و ســریانی بودنــد و هــم زردشــتیان ایرانــی و‬ ‫مــی پرداختنــد‪ ،‬حســاب ســال و مــاه را نگــه مــی داشــتند و‬ ‫دانشــمندان هنــدی و پیــروان ادیــان دیگــر کوچکتریــن نشــانه‬ ‫حــوادث و وقایــع را ثبــت مــی کردنــد‪ .‬ا ّمــا جامــع تریــن مطالــب‬ ‫ای از تاثیــر کلیســا و یــا نفــوذ موبــدان در انجــا مشــاهده نمــی‬ ‫را در بــاره مدرســه و بیمارســتان جنــدی شــاپور داریــم‪:‬‬ ‫طــب بــه مراتــب‬ ‫شــد‪ .‬و بــه همیــن جهــت پیشــرفت علــم‬ ‫ّ‬ ‫مدرسهپزشکی و بیمارستان جندی شاپور‪:‬‬ ‫بهتــر و بیشــتر از مــدارس مســیحی روم و اســیای غربــی بــوده‬ ‫جنــدی شــاپور شــهرت خــود را بــه واســطه اموزشــگاه و‬ ‫اســت‪.‬‬ ‫ـی‬ ‫جنــدی شــاپور شــهرت جهانــی داشــته و داوطلبــان پزشــکی از‬ ‫بیمارســتانی کــه در ان بوجــود امــده کســب نمــوده‪ ،‬و در طـ ّ‬ ‫چنــد قــرن بزرگتریــن مرکــز علمــی شــرق بــه شــمارمی رفــت‪،‬‬ ‫هــر ســو بــه انجــا روی مــی اورد نــد غیــر از ایرانیــان زردشــتی‬ ‫از دوره شــاپور ا ّول پزشــکان معروفــی در ایــن شــهر بوده انــد‪.‬‬ ‫و مســیحیانی ســریانی ‪،‬در تاریــخ نــام دو تــن از اعــراب هــم‬ ‫گفتــه انــد شــاپور ا ّول در جنــگ بــا رومیــان شــهر انطاکیــه را‬ ‫جاهلیــت بــه جنــدی شــاپور امــده و‬ ‫عصــر‬ ‫در‬ ‫کــه‬ ‫ذکرشــده‬ ‫ّ‬ ‫تصــرف کــرد و از ان خوشــش امــد و در بازگشــت بــه ایــران‬ ‫پزشــکی اموختــه انــد‪ .‬یکــی از انهــا حــارث بــن کلــده ثقفــی و‬ ‫ّ‬ ‫دســتور داد شــهری مثــل انطاکیــه بنــا کننــد ح ّتــی بهتــر از ان‬ ‫دیگــری نصربــن الحــارث‪.‬‬ ‫و ‪ 50‬ســال بعــد شــاپور د ّوم جنــدی شــاپور را بعنــوان پایتخــت‬ ‫خوشــبختانه بســیاری از اثــار فرهنگــی ایــران و اثــار علمــی‬ ‫برگزیــد‪ .‬و از هــر صنفــی از اصنــاف کــه بدانهــا محتــاج بــود‬ ‫جهــان انــروز در دورهاشــوب و اغتشــاش محفــوظ مانــد و در‬ ‫چنــد نفــری نیــز بــه شــهر جدیــد منتقــل شــدند از انجملــه‬ ‫عصــر اســتقرار ارامــش بــه دســت مســلمین افتــاد‪.‬‬ ‫پزشــکان دانشــمندی بودنــد کــه چــون بــه ایــن شــهر امدنــد‬ ‫بــه جــز علــم پزشــکی در زمینــه دارو ســازی و گیــاه شناســی‬ ‫شــروع بــه اموختــن دیگــران کردنــد و پیوســته بــه ایــن کار‬ ‫هــم توســط دانشــمندان ایرانــی و دور از نفــوذ یونانــی هــا در‬ ‫ادامــه دادنــد تــا در فضــل و هنــر ســرامد اقــران گشــتند‪.‬‬ ‫ایــن مرکــز تحقیــق و تدریــس مــی شــده اســت‪.‬‬ ‫ادواردبــراون اعتقــاد دارد پزشــک شــاپور د ّوم در جنــدی شــاپور‬ ‫بــه جــز مدرســه جنــدی شــاپور کــه یکســره بــه علــوم تجربــی‬ ‫اقامــت داشــته‪ .‬در نیمــه ا ّول قــرن پنجــم میــادی نســطوریان‬ ‫اختصــاص داشــته‪ ،‬مــدارس دیگــری نیــز در ایــران انزمــان‬ ‫و دبیــران مدرســه انطاکیــه مجبــور بــه مهاجــرت بــه ایــران‬ ‫وجــود داشــته کــه نقــش فعالــی در انتقــال معــارف غربــی بــه‬ ‫شــدند و اقــدام بــه ترجمــه و تالیــف کتــب منطــق و طــب‬ ‫ایــران و انتقــال ایــن علــوم و معــارف بــه ترکســتان و چیــن و‬ ‫بــه فارســی نمودنــد و انجمــن هایــی بــرای بحــث و گفتگــو‬ ‫هنــد داشــته انــد‪.‬‬ ‫منابع‪:‬‬ ‫ـب بقــراط بــه وســیله پزشــکان‬ ‫ترتیــب دادنــد‪ .‬در ایــن شــهر طـ ّ‬ ‫‪-1‬سیر فرهنگ از دکتر عیسی صدیق وزیر فرهنگ‬ ‫یونانــی تدریــس مــی شــد و عـ ّده ای از پزشــکان هنــدی هــم در‬ ‫‪-2‬تاریــخ مــدارس ایــران از عهــد باســتان تا تاســیس دارالفنون از حســین ســلطان‬ ‫انجــا بــه تعلیــم اشــتغال داشــتند‪ .‬و چنــد کتــاب طبــی از زبــان‬ ‫زاده‬ ‫هنــدی بــه پهلــوی ترجمــه شــد کــه پــس از اســام بــه عربــی‬ ‫‪ -3‬دانشنامه مزدیسنا ‪:‬دکترجهانگیر اوشیدری زیر مدخل اوستا‬ ‫‪17‬‬ ‫نیم قرن تدریس عاشقانه‬ ‫مروریبرزندگیحسینفتاحی‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫‪18‬‬ ‫حســین فتاحــی در روز ا ّول دیمــاه ‪ 1316‬در‬ ‫ـرا در خانــواده‬ ‫قریــه گازران از توابــع محــال شـ ّ‬ ‫ای کشــاورز پــا بــه عرصــه زندگــی نهــاد‪ ،‬وی‬ ‫از ‪5‬ســالگی بــه مکتــب خانــه رفــت و نــزد‬ ‫مــای روســتا بــه یادگیــری قــران پرداخــت‪،‬‬ ‫ســپس در ســال ‪ 1324‬در ‪ 8‬ســالگی بــه همــراه‬ ‫عمــو زاده و بــا همراهــی مــادر بــزرگ توشــه‬ ‫ســفر برداشــته و بــه اراک عزیمــت کردنــد تــا‬ ‫بــه مدرســه رفتــه و بــا شــیوه جدیــد امــوزش و‬ ‫پــرورش در یکــی از دبســتان هــای اراک اشــنا‬ ‫گــردد‪ .‬ابتــدا بــه دبســتان خیــام رفته کــه در ان‬ ‫زمــان بــا مدیریــت اقای عطــاءاهلل مجــدی اداره‬ ‫مــی شــد و ناظــم مدرســه هــم اقــای قهرمانی‬ ‫بودنــد‪ ،‬دوره دبیرســتان را در مدرســه مجیــدی‬ ‫ادامــه دادنــد‪ ،‬دبیرســتان مجیــدی در ابتــدای‬ ‫کار در طبقــه پاییــن دبیرســتان صمصامــی‬ ‫کارش را اغــاز نمــود و در طــول شــش ســال‬ ‫دوره دبیرســتان چنــد بــار مکانــش تغییــر پیــدا‬ ‫کــرد‪ ،‬بــه طوریکــه مدتــی هــم در محــل‬ ‫فعلــی دبســتان شــرف ارامنــه بــه حیــات خــود‬ ‫ادامــه داد تــا اینکــه نهایتـ ًا پشــت بــاغ فــردوس‬ ‫(محــل فعلــی ســپاه پاسداران)ســاختمانی‬ ‫بــرای دبیرســتان ســاخته شــد‪ .‬حســین فتاحــی‬ ‫بعــد ازطــی دوره دبیرســتان در ســال ‪1336‬‬ ‫خورشــیدی در دانشــکده علــوم دانشــگاه تهران‬ ‫رشــته زیســت شناســی پذیرفتــه شــده و پــس‬ ‫از اخــذ درجــه لیســانس و معافیــت از ســربازی‬ ‫وارد خدمــت در وزارت امــوزش و پــرورش‬ ‫گردیــده و ابتــدا بــه ایــام پشــتکوه رفتــه و از‬ ‫ســال ‪1340‬تــا ‪1344‬بــه مــدت چهــار ســال در‬ ‫شــهر مرزی ایــام هــم مدیردبیرســتان پهلوی‬ ‫بودنــد و هــم ‪ 32‬ســاعت تدریــس مــی کردنــد‬ ‫ســپس یــک ســال در اســتان گیــان خدمــت‬ ‫نمــوده و از ســال ‪ 1345‬تــا زمــان بازنشســتگی‬ ‫ثانویــه در ســال ‪ 1392‬در اراک بــه تدریــس‬ ‫گیــاه شناســی و جانورشناســی اشــتغال داشــتند‬ ‫‪ ،‬ایشــان جمع ًابیــش از نیــم قــرن تدریــس مــی‬ ‫کردنــد ان هــم بــا بهــره بــردن از اخریــن اثــار‬ ‫علمــی ایرانــی و خارجــی کــه خودشــان ترجمه‬ ‫مــی نمودنــد‪.‬‬ ‫اقــای حســین فتاحــی در ســال ‪ 1343‬بــا‬ ‫خانــم کارگشــا ازدواج نمودنــد کــه حاصــل ایــن‬ ‫پیوندســه فرزنــد هســت کــه فرزنــد ا ّول بــه نام‬ ‫مهســتی کــه در رشــته علــوم ازمایشــگاهی‬ ‫رضاشعبانی‬ ‫دبیر زیست شناسی‬ ‫مدرس زیست شناسی در صدا و‬ ‫سیمای جمهوری اسالمی ایران‬ ‫و از شاگردان حسین فتاحی‬ ‫از دانشــگاه شــهید بهشــتی تهــران مــدرک‬ ‫کاردانــی خــود را اخــذ نمــوده و در ادامــه در‬ ‫رشــته تعلیــم و تربیــت از کالــج دولتی ســنکای‬ ‫تورنتــو در کانــادا ادامــه تحصیــل داده و هــم‬ ‫اکنــون در شــهر تورنتــو ادامــه دهنــده راه پــدر‬ ‫و مــادر شــده و بــه حرفــه معلمــی مشــغول‬ ‫هســتند‪ ،‬وی صاحــب دو فرزنــد هســتند که هر‬ ‫دو تحصیــل کــرده و از دانشــگاههای تورنتــو و‬ ‫امریــکا در ایالــت کالیفرنیــا فــارغ التحصیــل‬ ‫شــده و صاحــب مســوولیت هــای حساســی در‬ ‫کانــادا و امریــکا هســتند‪.‬‬ ‫فرزنــد د ّوم بــه نــام علیرضــا متولــد ‪1347‬‬ ‫کــه در رشــته بــرق بــا گرایــش کنتــرل از‬ ‫دانشــگاه صنعتــی شــریف فــارغ التحصیــل‬ ‫شــده و هــم اکنــون دارای شــرکت طراحــی‬ ‫و تولیــد اتوماســیون صنعتــی و ماشــین هــای‬ ‫تســت اســتاندارد خــودرو مــی باشــند‪ ،‬ایشــان‬ ‫دو فرزنــد دارنــد کــه هــر دو در دبیرســتان‬ ‫هــای تهــران مشــغول بــه تحصیــل مــی‬ ‫باشــند‪ .‬فرزنــد سـ ّوم بــه نــام احمــد رضــا کــه‬ ‫در ســال ‪ 1356‬متولــد شــده و در ســال ‪1374‬‬ ‫بــا کســب رتبــه ا ّول در اســتان مرکــزی در‬ ‫• من یک معلمم من الگوی‬ ‫این بچه ها هستم حتما من‬ ‫دارای نقص هستم که نتوانستم‬ ‫به دانش اموزم رسم صحیح‬ ‫زندگی که رعایت حق الناس‬ ‫است را بیاموزم •‬ ‫خاطره ای ماندگار از استاد فتاحی‬ ‫روزگاری یکــی از دانــش امــوزان هنگامــی کــه‬ ‫در راه مدرســه بــوده انــد ســرقتی از مغــازه ای‬ ‫انجــام مــی دهــد‪ .‬صاحــب مغــازه متوجــه‬ ‫ایــن ســرقت مــی شــود و دانــش امــوز فــرار‬ ‫مــی کنــد‪ .‬در میــان شــلوغی ایــن دانــش امــوز‬ ‫وارد مدرســه مــی شــود و درخیــال خــود مــی‬ ‫گویــد صاحــب مغــازه در ایــن شــلوغی او را گم‬ ‫کــرده اســت‪ .‬امــا صاحــب مغــازه در همــان‬ ‫شــلوغی هــم متوجــه ورود دانــش امــوز بــه‬ ‫مدرســه مــی شــود و پــس از مدتــی بــا پلیــس‬ ‫تمــاس مــی گیــرد و ماجــرا را شــرح مــی دهــد‪.‬‬ ‫پلیــس بــه مدرســه رجــوع کــرده و صاحــب‬ ‫مغــازه و شــاهدانی کــه در لحظــه ســرقت‬ ‫حضــور داشــتند جلــوی درب مدرســه جمــع‬ ‫مــی شــوند‪ .‬استادحســین فتاحــی جلــوی درب‬ ‫مدرســه مــی اینــد و مــی گوینــد‪ :‬چــرا پلیــس‬ ‫اینجاســت؟ مامــور نیــروی انتظامــی در نهایــت‬ ‫احتــرام مــی گوید متاســفانه گــزارش ســرقت از‬ ‫مغــازه نزدیــک این مدرســه شــده اســت و بنابر‬ ‫اظهــارات صاحــب مغــازه و شــاهدان‪ ،‬ســارق‬ ‫دانــش امــوز همیــن مدرســه اســت لطــف کنید‬ ‫و در پیــدا کــردن دانــش امــوز و تحویلــش بــه‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫رشــته ریاضــی فیزیــک از مدرســه تیزهوشــان‬ ‫عالمــه حلــی دپیلــم گرفتــه و وارد رشــته بــرق‬ ‫دانشــگاه صنعتــی شــریف شــدند‪ ،‬ایشــان هــم‬ ‫بــا کســب رتبــه ا ّول در دانشــکده بــرق موفــق‬ ‫بــه اخــذ لیســانس گردیــده و بــدون کنکــور بــه‬ ‫دوره کارشناســی ارشــد راه یافتنــد‪ ،‬ا ّمــا اندکــی‬ ‫بعــد بــا خریــد خدمــت ســربازی و انصــراف از‬ ‫تحصیــل و کســب پذیــرش و بورســیه کامــل‬ ‫از چنــد دانشــگاه معتبــر امریــکا راهــی امریــکا‬ ‫شــدند و از دانشــگاه کالیفرنیــا در رشــته هــای‬ ‫مهندســی بــرق کنتــرل و مخابــرات مــدرک‬ ‫‪ P.H.D‬را اخــذ نمــوده و اکنــون در شــرکت‬ ‫کامپیوتــری در «ســیلیکوم ولــی» کــه قطــب‬ ‫تکنولــوژی دنیاســت در سانفرانســیکو مشــغول‬ ‫بــه کار هســتند و در کنــار همســر ایرانــی خــود‬ ‫زندگــی ارام و موفقــی دارنــد‪.‬‬ ‫اقــای حســین فتاحــی همســری مهربــان‪،‬‬ ‫پــدری دلســوز و معلمــی بــه واقــع فــداکار‬ ‫بــوده کــه ایــران و ایرانــی را همیشــه ســر‬ ‫بلنــد و ســرافراز مــی خواســته انــد و بــرای‬ ‫تحقــق بخشــیدن بــه ایــن امــر واجــب از هیــچ‬ ‫کوششــی دریــغ ننمــوده و در حــد تــوان خــود‬ ‫در ابادانــی ســرزمین خــود کوشــیده انــد بــه‬ ‫طوریکــه در ابتــدای پیــروزی انقــاب در ســال‬ ‫هــای ‪58‬و‪ 59‬مبــدا خدمات عمرانی بســیاری در‬ ‫روســتاهای اراک گردیدنــد کــه از جملــه احداث‬ ‫ـرا و مدیریــت اســفالت‬ ‫پــل در جوشــیروان در شـ ّ‬ ‫جــاده پــل دواب بــه خنــداب و بنــای چنــد باب‬ ‫حمــام وخانــه بهداشــت و جــاده های روســتائی‪.‬‬ ‫اقــای حســین فتاحــی در ســال ‪ 1355‬کــه بــه‬ ‫انگلســتان ســفر نمودنــد بــا دیــدن بــاغ هــای‬ ‫کیــو یــا بــاغ هــای ملکــه کــه در ان مــکان‬ ‫انــواع گیاهــان را پــرورش میدادنــد بــه شــدت‬ ‫عالقمنــد شــدند کــه نمونــه کوچکــی از ان باغ‬ ‫هــای گیــاه شناســی را در اراک تاســیس نمایند‬ ‫کــه بعــد از دوران بازنشســتگی از امــوزش و‬ ‫پــرورش بــه یــاری دوســتان فرهنگــی خــود‬ ‫بــه مــدت دوســال تمــام بــا بســیاری از ارگان‬ ‫هــای دولتــی و خصوصــی ارتبــاط داشــتند کــه‬ ‫بتواننــد زمیــن مناســبی را جهــت احــداث بــاغ‬ ‫بتانیــک یــا بــاغ گیــاه شناســی احــداث نماینــد‬ ‫کــه ســرانجام بــه کمــک دانشــگاه اراک هــر‬ ‫چنــد بــاغ بتانیــک بــه دســت نیامــد امــا بــاغ‬ ‫اقــای احتشــام زاده در زمــان اقــای خاتمــی‬ ‫رئیــس جمهورخریــداری گردیــد کــه فعــ ً‬ ‫ا‬ ‫محــل تحقیقات گیــاه شناســی برای دانشــکده‬ ‫کشــاورزی اراک مــی باشــد‪.‬‬ ‫ارزوی حســین فتاحــی در طــول زندگــی‬ ‫فرهنگــی شــان همــواره تربیــت فرزندانــی‬ ‫شایســته ومیهــن پرســت بــوده وهســت‪ .‬بهتــر‬ ‫اســت بگوییــم ایــن معلــم در ایــن نیــم قــرن‬ ‫تدریــس‪ ،‬دلســوزی پدرانــه بــرای نوجــوان هــا‬ ‫و جــوان هــا را در کارنامــه خــود دارد‪ .‬معلمــی‬ ‫کــه هــر روز از صبــح تــا نیمــه روز در کالس‬ ‫درس بــود و از نیمــه روز بــه بعدتــا بــه هنــگام‬ ‫غــروب افتــاب مشــغول پــل ســازی و ســاخت‬ ‫حمــام بــرای روســتاها و اهمیــت دادن بــه‬ ‫بهداشــت مــردم بــود ‪.‬اســتاد حســین فتاحــی‬ ‫زیســت شناســی عاشــق ادبیــات ایــران زمیــن‬ ‫اســت‪ .‬ایــن را از انجــا مــی تــوان فهمیــد کــه‬ ‫اســتاد بیــش از ‪ 20‬ســال هــر هفتــه و در یــک‬ ‫روز و ســاعت مشــخص در جلســات شــب شعر‬ ‫ســعدی و شــاهنامه خوانــی حضوری مســتمر و‬ ‫مــداوم داشــته انــد و دارنــد‪.‬‬ ‫قانــون همــکاری کنیــد‪ .‬مدیــر مدرســه چنــد‬ ‫لحظــه ای درســکوت فــرو مــی رود و در جلوی‬ ‫چشــم همــگان مــی گویــد مــن یــک معلمــم‬ ‫مــن الگــوی ایــن بچــه هــا هســتم حتمــا مــن‬ ‫دارای نقــص هســتم کــه نتوانســتم بــه دانــش‬ ‫امــوزم رســم صحیــح زندگــی کــه رعایــت‬ ‫حــق النــاس اســت را بیامــوزم پــس مامــور‬ ‫نیــروی انتظامــی عزیــز به دســتان من دســتبند‬ ‫قانــون را بزنیــد مــن را بازخواســت کنیــد و از‬ ‫مــن بپرســید‪ ،‬فتاحی تــو در کجــای کار اشــتباه‬ ‫کــردی کــه دانــش امــوزت ســرقت مــی کنــد؟‬ ‫مامــور نیــروی انتظامــی از خجالــت و از عظمت‬ ‫چنیــن رفتــاری ســرش را پاییــن مــی انــدازد‬ ‫و صاحــب مغــازه بهــت زده بــه مدیــر مدرســه‬ ‫نــگاه مــی کنــد نتیجــه این اســت که ســکوتی‬ ‫بــر فضــا حاکــم شــد‪.‬‬ ‫صدایــی بلنــد و قاطــع ســکوت را در هــم مــی‬ ‫شــکند ایــن صــدا صــدای مــردی بــه نــام‬ ‫حســین فتاحــی اســت کــه ایــن دفعــه بلندتــر‬ ‫و بــا بعضــی خســته کــه راه حنجــره را گرفتــه‬ ‫اســت مــی گویــد‪ :‬مــردم! مــا اشــکال داریــم که‬ ‫کوچکترهایمــان مشــکل دارنــد‪ .‬بیاییــد یکبــار‬ ‫هــم کــه شــده بدانیــم اصــاح خــود از اصــاح‬ ‫دیگــران واجــب تــر اســت چــه بخواهیــم چــه‬ ‫نخواهیــم بایــد قبــول کنیــم ایــن دانــش امــوز‬ ‫یکــی فرزنــداز مــا اســت‪ ،‬بیاییــم و او را بپذیریم‬ ‫و ببینیــم کــه چــرا راهــش بــه ســرقت ختــم‬ ‫شــده اســت ؟ دانــش امــوز بــا ســری پاییــن‬ ‫از میــان دانــش امــوزان مــی گــذرد و بــه پــای‬ ‫مدیــر مدرســه می افتــد و از او مــی خواهــد او‬ ‫را ببخشــد‪ .‬صاحــب مغــازه دانــش امــوزی کــه‬ ‫ســرقت کــرده بــود را مــی بخشــد و مامــور‬ ‫نیــروی انتظامــی دســت مدیــر مدرســه را مــی‬ ‫بوســد و عنــوان مــی کنــد اگــر هــر کــدام از مــا‬ ‫یــک فتاحــی بودیــم نیــازی بــه هیــچ نیــروی‬ ‫انتظامــی نبــود‪.‬‬ ‫ســالها از ان ماجــرا مــی گذرد و نقطــه عطف ان‬ ‫ماجــرا همــان اســت کــه همــه فهمیدیم اســتاد‬ ‫حســین فتاحــی مــس وجــود ان دانــش امــوز‬ ‫را اکســیرانه طــا کــرده بــود‪ .‬حــاال ان دانــش‬ ‫امــوز اقــای دکتــری اســت کــه کودکــی را بــه‬ ‫رایــگان جراحــی نمــوده و ایــن را وظیفــه خــود‬ ‫مــی دانــد‪ .‬و چنیــن اســت مقــام معلــم ‪ .‬ای‬ ‫کاش جامعــه و نســل جــوان مــا هر روز بیشــتر‬ ‫از دیــروز فتاحــی هــا را مــی شــناختند‪.‬‬ ‫امــروز نســل جــوان محتــاج شــناخت چنیــن‬ ‫معلمانــی اســت دیــر یــا زود همــه خواهیــم‬ ‫فهمیــد کــه وجــود فتاحی هــا یعنی درخشــیدن‬ ‫افتــاب بــر ســرزمین دلهــای جوانانمــان‪.‬‬ ‫‪19‬‬ ‫«گنج نبشت» جناب سرهنگ!‬ ‫گفتگوبامحمدخلجیکهسالهاباکتابعجینشدهاست‬ ‫گفتگو ‪ :‬سمیه بصیرت‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫‪20‬‬ ‫درست در کنار موزه مفاخر همان موزه ای که اثار و مجسمه دکتر حسابی و سحاب و دیگر دانشمندان استان مرکزی نگهداری‬ ‫می شود؛ خانه ای واقع شده است که صاحب ان نیزخود فرزانه ای است‪،‬که گنجینه ای گرانبها از اثار قلمی اندیشمندان را‬ ‫نگهداری می کند‪ .‬محمد خلجی سرهنگ بازنشسته ای است که تمام عمر را با کتاب‪ ،‬این یار مهربان سپری کرده است‪.‬‬ ‫کتابداری که کتابخوان است و د ِر خانه خود را برای پژوهشگران و عالقمندان کتاب باز نگه داشته است‪" .‬مرد امروز"‪ ،‬گنجینه‬ ‫دوساله "مجله کاوه" هم که ‪102‬سال پیش در برلین المان چاپ می شد اتفاقا در گنجینه کتابهای فاخر خلجی نگهداری می‬ ‫شد‪ .‬عشق سرهنگ به کتاب باعث شد تیم مجله کاوه به سراغش بروند و گفتگویی با این کتابدار داشته باشندکه می خوانید‪.‬‬ ‫• چــه انگیــزه ای اولیــن بــار باعــث شــد شــما بــه‬ ‫ســمت کتــاب برویــد؟‬ ‫‪ 12‬یــا ‪13‬ســاله بــودم کــه بــه اتفــاق مــادرم رفتیــم خیابــان شــاه اباد‬ ‫تهــران کــه االن بــه نــام خیابــان جمهــوری نامگــذاری شــده‪ .‬در این‬ ‫خیابــان سراســر کتــاب بــود نزدیکــی هــای عیــد بــود‪ .‬مــادرم مــی‬ ‫خواســت بــرای مــن یــک جفــت کفــش بخــرد‪ .‬داشــتم مــی رفتــم‬ ‫ســمت راســتم را کــه نــگاه کــردم دیــدم یــک کتاب فروشــی هســت‬ ‫و خیــره شــدم بــه کتابهــای کتــاب فروشــی‪ .‬مــادرم برگشــت گفــت‬ ‫اینجــا چــه کار میکنــی؟ گفتــم کتابهــا را تماشــا مــی کنــم‪ .‬بــه اتفاق‬ ‫هــم رفتیــم در کتــاب فروشــی و یــک حافــظ کوچــک بــه مبلــغ ‪15‬‬ ‫قــران بــرای مــن خریــد کــه همیــن حافــظ پایــه و بنیــاد عالقــه‬ ‫بنــده بــه کتــاب شــد و اون مغــازه هــم ‪ 73‬ســال دوســت مــن شــد‪.‬‬ ‫• شــغل نظامــی داشــتن و عالقــه بــه کتــاب چگونــه‬ ‫ایــن دو بــا هــم ســازگاری دارنــد؟‬ ‫اجــازه بدهیــد خاطــره ای از کتــاب و ســرهنگ بــودن بــرای شــما‬ ‫تعریــف کنــم‪ .‬رئیــس پلیــس کــه بــودم در خیابــان شــریعتی شــهر‬ ‫اراک‪ .‬کافــه ای بــود کــه االن شــده بانــک‪ .‬یــک روز غــروب‪ ،‬رئیــس‬ ‫کافــه تــا منــو دیــد گفــت جنــاب ســروان بــه دادم بــرس‪ .‬یــک نفــر‬ ‫امــده کافــه را قــرق کــرده‪ .‬پیــاده شــدم دیــدم ایــن فــرد کافــه را‬ ‫شــلوغ کــرده‪ .‬نهیــب زدم بــه پاســبان و ایــن فــرد مســت را گرفتیــم‪.‬‬ ‫مــن تــا انجایــی کــه مــی توانســتم کســی را کتــک نــزدم ولــی ایــن‬ ‫فــرد خیلــی بــی نمکــی در مــی اورد بــرای همیــن یــک مشــت زدم‬ ‫بــه دســتش و چهارتــا باطــوم هــم زدم بــه کــف پاهــاش‪ .‬یــک نفــر‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫• جنــاب ســرهنگ چــه زمینــه ای باعــث شــد بــه اراک‬ ‫امــده و ایــن گنجینــه کتــاب را جمــع اوری کنیــد؟‬ ‫مــن متولــد ‪ 1312‬در شــهر تهــران هســتم‪ .‬امــا پــدر و مــادرم در‬ ‫خلــج ســربند اراک بودنــد‪ .‬در زمــان رضــا شــاه خلــج امــن نبــوده‬ ‫بــرای همیــن مجبــور شــدند بــا خانــواده و اقــوام نزدیکمــان کــوچ‬ ‫کننــد و بــه تهــران بیاینــد‪ .‬بــرای همیــن در تهــران بــه دنیــا امــدم‬ ‫و تحصیالتــم هــم در تهــران بــوده‪ .‬دیپلــم کــه گرفتــم در دانشــگاه‬ ‫افســری تحصیــل کــردم و بــه شــهربانی رفتــم‪ .‬البتــه مــن هیــچ‬ ‫گاه راضــی نبــودم بــه شــهربانی بــروم چــون بــاب طبــع مــن نبــود‪.‬‬ ‫بهرحــال دوســتی داشــتم کــه ســتوان یکــم ژاندارمــری بــود و مردی‬ ‫بســیار شــریف‪ ،‬مراتشــویق و توصیــه کــرد کــه بــرو و بــه مملکــت‬ ‫خدمــت کــن‪ .‬افســر شــدم و بــاز تصمیــم گرفتــم بــه شــهر ابــاء و‬ ‫اجــدادی خــودم برگــردم و در ‪ 27‬بهمــن ‪ 1338‬بــا قطــار وارد اراک‬ ‫شــدم‪.‬زمانی کــه وارد شــدم بــرف زیــادی امــده بــود دو ســه تــا از‬ ‫دوســتان مــن هــم کــه باهــم همقطــار بودیــم بــه خوزســتان منتقل‬ ‫شــده بودنــد یکــی از انهــا از قطــار پیــاده شــد لبــاس افســری هــم‬ ‫تنــش نبــود در بــرف کــه پیــاده شــد گفــت عجــب شــهری هــم‬ ‫انتخــاب کــردی و یــک حــرف بــدی هــم راجــع بــه اراک زد؛ دو‬ ‫ســه تــا اراکیهــای کــه اونجــا بودنــد ایــن حــرف را شــنیدند و بــا‬ ‫ان افســر درگیــر شــدند‪ .‬مــن هــر چــی مــی خواســتم اینهــا را از‬ ‫هــم جــدا کنــم نمــی شــد‪ ،‬بــا هــر ســختی کــه بــود اینهــا را جــدا‬ ‫کــردم و مــدام مــی گفتــم قطــار حرکــت مــی کنــه و دعــوا تمــام‬ ‫شــد و اینهــا رفتنــد‪ .‬در ایــن فاصلــه یکــی اومــد گفــت اســم شــما‬ ‫چیــه؟ مــن خــودم رو معرفــی کــردم و گفتــم شــما کــی هســتید‬ ‫گفــت مــن دادیــار دادگســتری هســتم گفتــم بســم الــه هنــوز وارد‬ ‫اراک نشــده یــک پرونــده بــرای خودمــون درســت کردیــم‪ .‬بهرحــال‬ ‫منــزل پســرعموی مــن در اراک بــود وارد شــدیم و فــردای اون روز‬ ‫هــم رفتــم شــهربانی خــودم را معرفــی کــردم‪ .‬یــک نفــر کــه دزد‬ ‫ســرگردنه بــود رئیــس شــهربانی شــده بــود‪ .‬گفــت بــرو خــودت‬ ‫کالنتــری دو را تحویــل بگیــر‪ .‬بــرای منــی کــه هیــچ جــای اراک را‬ ‫بلــد نبــودم و کار عملــی هــم انجــام نــداده بــودم مشــکل بــود گفتــم‬ ‫بنــده تــازه امــدم کالنتــری بایــد کســی کــه بزرگتــر از همه باشــد و‬ ‫حرفــش را بشــنوند رئیــس کالنتــری شــود مــن کجــا بــروم! رئیــس‬ ‫شــهربانی گفــت بــرو گمشــو و یــک فحشــی هــم بــه دانشــگاه داد‬ ‫بــا ایــن نیــرو تربیــت کردنشــون‪.‬بهرحال رفتیــم کالنتــری؛ غافــل از‬ ‫اینکــه ان کالنتــری خــودش یــک رئیــس داره کــه رفتــه مرخصــی‪.‬‬ ‫چنــد روز بعــد رئیــس کالنتــری امــد و مــا شــدیم افســر نگهبــان‬ ‫ان کالنتــری‪ .‬ســه مــاه در کالنتــری مشــغول بودیــم کــه یــک روز‬ ‫داللــی از ســوی رئیــس شــهربانی امــد تــوی اتاقــم و گفــت فالنــی‬ ‫تــو ســه ماهــه کــه ســهمیه خــوار و بــار امــده چــرا نیامــدی بگیری‪.‬‬ ‫گفتــم مــن اصــا نمــی دونســتم‪ ،‬گفــت ایــن ســه ماهــه رو کــه‬ ‫میشــه ‪ 600‬تومــن بــده تــا مــن بــدم رئیــس شــهربانی تــا تــو را‬ ‫دوبــاره رئیــس کالنتــری بکنــه‪ .‬گفتــم چــه تضمینــی هســت کــه‬ ‫بشــوم رئیــس کالنتــری و فــردا دوبــاره منــو عــوض نکنــه! مــن این‬ ‫ســهمیه را بــه رئیــس شــهربانی نمــی دهــم‪ .‬التمــاس کــرد کــه‬ ‫بــده بــه مــن امــا زیربــار نرفتــم و فــردا صبــح کــه روز راحتیــم بــود‬ ‫رفتــم و ایــن ســهمیه رو گرفتــم‪ .‬بهرحــال ایــن ســهمیه رو بــه مبلــغ‬ ‫‪ 560‬تومــان فروختــم و بــا ایــن پــول نســبتا زیــاد درکتــاب فروشــی‬ ‫ســعدی کتــاب خریــدم‪.‬‬ ‫‪21‬‬ ‫کــه ســاواکی بــود گفــت ایــن منشــی دفتــر ســناتور دشــتی اســت و‬ ‫ایــن ســاواکی گفــت مــن ضمانتــش رو مــی کنــم امــا قبــول نکــردم‬ ‫و پرونــده اش رو فرســتادم دادگســتری‪ .‬ایــن فــرد هــم بــرای اینکــه‬ ‫کتــک خــورده بــود از دســت من شــکایت کــرد‪ .‬دادســتان تلفــن کرد‬ ‫کــه بیــا‪ .‬فهمیــدم کــه شــکایت کــرده‪ .‬دادســتان پرســید جریــان چی‬ ‫بــوده؟ گفتــم مســت بــود زدمــش‪ .‬گفــت ایــن کتــک تــو‪ ،‬شــش ماه‬ ‫زندانــی داره ولــی تــو بگــو ایشــان را نــزدم‪ .‬گفتــم اقــای دادســتان از‬ ‫بچگــی بــه مــا یــاد دادن "النجــاه فی صــدق" نجــات در راســتگویی‬ ‫اســت و مــن دروغ نمــی گویــم‪ .‬در بــاز بــود و ایــن فــرد حرفهــای‬ ‫مــن و دادســتان را شــنید و اومــد داخــل و گفــت اقــای دادســتان من‬ ‫بــه شــما اعتقــادی نــدارم شــما تــوی دهــن متهــم حــرف مــی زارید‬ ‫امــا بــه خاطــر راســت گویــی ایشــان مــن از ایــن افســر شــکایتی‬ ‫نــدارم و از شــکایتش صــرف نظــر کرد‪ .‬منشــی ســناتور دشــتی رفت‬ ‫تهــران‪ .‬بعــد از ان کتابهــای علــی دشــتی را بــا امضــاء دشــتی بــرای‬ ‫من فرســتاد‪.‬‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫‪22‬‬ ‫• چــرا بــا وجــود عالقــه بــه کتــاب تاکنــون کتابــی‬ ‫تالیــف نکــرده ایــد؟‬ ‫حقیقتــش یــک ســری یادداشــتهای شــخصی دارم که هنــوز تصمیم‬ ‫قطعــی روی چــاپ ان نگرفتــم‪ .‬ادم بایــد چیــزی بنویســد کــه تــازه‬ ‫باشــدو دیگــران نگفتــه باشــند‪ .‬مــن هــر چــه مــی خواهــم بگویــم‬ ‫دیگــران ان را گفتــه انــد‪.‬‬ ‫• چه کتابهایی در این کتابخانه نگه داری می کنید؟‬ ‫اکثــرا کتابهــای مــن چاپــی هســتند و کتابهایــی کــه ســخت پیــدا‬ ‫مــی شــوند و تجدیــد چــاپ نمــی شــود‪ .‬در ایــن کتابخانه نگهــداری‬ ‫مــی شــود‪ .‬ایــن کتابخانــه را درســت کردیــم بــرای دانشــجوها و‬ ‫عالقمنــدان بــه کتــاب‪ .‬بعضــی اوقــات کــه دانشــجویان وافــرادی‬ ‫کــه نمــی تواننــد کتابــی را بــه راحتــی پیــدا کننــد ســری بــه ایــن‬ ‫خانــه و کتابهایــش مــی زننــد‪ .‬اگــر کتــاب را داشــته باشــم بــه انهــا‬ ‫مــی دهــم و اگــر نداشــته باشــم انهــا را راهنمایــی مــی کنــم کــه‬ ‫کتــاب را در کــدام کتــاب فروشــی پیــدا کننــد‪.‬‬ ‫• بیشـتر به چه نـوع کتابی عالقه داریـد و بهترین کتابی‬ ‫که خواندیدچـه کتابی بود؟‬ ‫• شـنیدیم شـما یـک بـار کتابهـای خـود را فروختیـد‬ ‫بیشــتر بــه کتابهــای تاریخــی‪ ،‬ســفرنامه و خاطــرات عالقــه دارم‪ .‬دلیلـش چـه بـود؟‬ ‫امــا بهتریــن کتابــی کــه خوانــدم "ظهــور و ســقوط رایــش ســوم" مــن و همســرم یــک برنامــه ای داشــتیم کــه مــی خواســتیم خانــه‬ ‫اســت‪ .‬ایــن کتــاب خاطــره شــیرینی‬ ‫را بفروشــیم و بــه تهــران برویــم امــا‬ ‫هــم دارد‪ .‬چــاپ اول ظهــور و ســقوط‬ ‫ایــن اتفــاق نیفتــاد‪ .‬از طرفــی ایــن‬ ‫• بیشــتر بــه کتابهــای تاریخــی‪،‬‬ ‫رایــش ســوم بــه قیمــت ‪ 25‬تومــان‬ ‫خانــه کــه کتابهایــم هــم در اینجــا‬ ‫ـا‬ ‫ـ‬ ‫ام‬ ‫دارم‪.‬‬ ‫ـه‬ ‫ـ‬ ‫عالق‬ ‫ـرات‬ ‫ـ‬ ‫خاط‬ ‫و‬ ‫ـفرنامه‬ ‫ـ‬ ‫س‬ ‫بــود کــه ‪ 1200‬صفحــه هــم داشــت‪.‬‬ ‫نگهــداری مــی شــود در جوارخانــه‬ ‫بهتریــن کتابــی کــه خوانــدم "ظهــور‬ ‫رئیــس کالنتــری کــه بــودم ایــن‬ ‫خاکبــاز کــه االن مــوزه مفاخــر اســت‬ ‫ـن‬ ‫ـ‬ ‫ای‬ ‫ـت‪.‬‬ ‫ـ‬ ‫اس‬ ‫ـوم"‬ ‫ـ‬ ‫س‬ ‫ـش‬ ‫ـ‬ ‫رای‬ ‫ـقوط‬ ‫ـ‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫کتــاب را خوانــدم‪ .‬مدتــی گذشــت‬ ‫قــرار گرفتــه ومیــراث فرهنگــی بــه‬ ‫ـتان‬ ‫بــاز رفتــم ســراغش‪ .‬یکــی از دوسـ‬ ‫•‬ ‫دارد‬ ‫ـم‬ ‫هـ‬ ‫ـیرینی‬ ‫شـ‬ ‫ـره‬ ‫خاطـ‬ ‫ـاب‬ ‫کتـ‬ ‫مــا اجــازه تراکــم نمــی دهــد‪ .‬مــن ‪5‬‬ ‫امــد کــه ایــن کتــاب را از مــن امانــت‬ ‫هــزار جلــد کتــاب را در حــدود شــش‬ ‫بگیــرد مــی دانســتم ایــن فــرد کتــاب‬ ‫هفــت ســال پیــش فروختــم کــه‬ ‫خــوان نیســت‪ .‬گفتــم چقــدر طــول مــی کشــه تــا ایــن کتــاب را بتوانیــم خانــه را بســازیم امــا نشــد‪ .‬در همــان زمــان هــم خیلــی از‬ ‫بخوانــی‪ .‬گفــت دومــاه‪ .‬مــن گفتــم شــش مــاه مــن ایــن کتــاب رو کتابهــای کمیــاب و نایــاب را نفروختــم‪ .‬مثــا دوره دوســاله مجلــه‬ ‫بــه تــو امانــت مــی دهــم شــش مــاه همــان شــد و کتــاب را گرفــت کاوه را کــه از ســوی تقــی زاده ‪ 102‬ســال پیــش در برلیــن کشــور‬ ‫و ‪ 33‬ســال از ایــن موضــوع گذشــت‪ .‬مریــض کــه شــده بــود رفتــم المــان منتشــر مــی شــد هنــوز در ایــن کتابخانــه موجــود اســت و یــا‬ ‫احــوال پرســی دوســتم و روزهــای اخــر گفــت مــن بــه تــو دِینــی نشــریه "مــرد امــروز" کــه هفتــه ای یــک شــماره از ان چــاپ مــی‬ ‫دارم و ایــن کتــاب را هنــوز بــه تــو پــس نــدادم و بعــد از ‪ 33‬ســال شــد در ایــن گنجینــه نگهــداری مــی شــود‪ .‬قیمــت ایــن هفتــه نامــه‬ ‫ایــن کتــاب بــه کتابخانــه مــن برگشــت‪.‬‬ ‫صبــح هــا ‪ 5‬قــران و عصرهــا چــون کمیــاب مــی شــد بــه ‪ 5‬تومــان‬ ‫فروختــه مــی شــد کــه در ایــن کتابخانــه ایــن هفتــه نامــه نایــاب‬ ‫• و از چه کتابهایی بیشتر تاثیر گرفتید؟‬ ‫وجــود دارد‪ .‬درســت اســت کــه مــن ایــن کتابهــا را فروختــم ولــی‬ ‫چنــد تــا کتــاب هســت ولــی دو جلــد کتــاب امیرکبیــر و سرگذشــت دوبــاره همــه انهــا را توانســتم خریــداری کنــم‪.‬‬ ‫کتابفروشــی امیرکبیــر روی مــن اثــر گذاشــت‪ .‬کتــاب فروشــی امیــر‬ ‫کبیــر متعلــق بــه عبدالرضــا جعفــری در تهــران بــود‪ .‬صاحــب ایــن‬ ‫گنــج نبشــت‪ :‬در زمــان هخامنشــیان دایــره العمــارف بزرگــی از علــوم‬ ‫کتــاب فروشــی در ابتــدا در کنــار خیابــان ناصــر خســرو بســاط کتاب‬ ‫مختلــف در دو مرکــز بــه شــرح زیــر و بــه نــام گنــج نبشــت وجــود داشــت‬ ‫پهــن مــی کــرد و مــن از ان کتــاب مــی خریــدم‪ .‬یــک ســال بعــد‬ ‫‪ .1‬گنــچ نبشــت در اســتخر فــارس ‪ .2‬گنــج نبشــت در شــیزیگان اذربایجــان‬ ‫یــک مغــازه در خیابــان ناصــر خســرو خریــد و یــک دفعه ترقــی کرد‬ ‫کــه در یــورش اســکندر مقدونــی هــر دو مرکــز در اتــش بیــداد اســکندر‬ ‫و چندیــن کتــاب فروشــی عمــده در چندیــن جــای تهــران دایــر کرد‪.‬‬ ‫ســوختند و قســمتهای علمــی ان بــه یونــان حمــل و مــورد اســتفاده انهــا‬ ‫امــا ایــن کتــاب فروشــی پــس از انقــاب ســقوط کــرد کــه خاطرات‬ ‫ان روی مــن تاثیــر گذاشــت‪.‬‬ ‫قــرار گرفــت‪.‬‬ ‫به مناسبت نکوداشت دکتر خوش کیش‬ ‫توسعه‪،‬مسئلهمرگوزندگییکملتاست‬ ‫برنــد و از شــرایط مطلــوب زیســت اجتماعــی‬ ‫بــی بهــره یــا کــم بهــره انــد‪ .‬مــرگ و میــر‬ ‫کــودکان‪ ،‬جنگهــای داخلــی یــا خارجــی‪ ،‬عــدم‬ ‫دسترســی بــه اب اشــامیدنی ســالم‪ ،‬خدمــات‬ ‫ناکافــی درمــان و بهداشــت‪ ،‬محرومیــت از‬ ‫تحصیــل و خطــر تجزیــه کشــور‪ ،‬میراث شــوم‬ ‫و خبیــث توســعه نایافتگــی در ایــن کشــورها‬ ‫اســت‪ .‬ایرانــی صاحــب تمــدن بــا اتــکاء بــه‬ ‫دو فرهنــگ ایرانــی و اســامی‪ ،‬هیــچ زمانــی‬ ‫از دغدغــه توســعه و پیشــرفت فــارغ نبــوده‬ ‫اســت‪ .‬هــم سیاســتمداران و هــم روشــنفکران‬ ‫در سرتاســر جهــان کوشــیده انــد معبــری‬ ‫بــه ســمت توســعه بگشــایند و هــم اکنــون‬ ‫موضــوع توســعه یــک مفهــوم مــورد مطالعــه‬ ‫و کاوش در دانشــگاه هــای معتبــر دنیاســت که‬ ‫افــق هــا و نظریــات جدیــدی را بــه ذخیــره‬ ‫دانــش بشــری افــزوده اســت‪ .‬اخریــن نظریــه‬ ‫متعلــق بــه داگالس نــورث و وینــگا و جــوزف‬ ‫والیــس اســت کــه کوشــیده انــد دریابنــد علت‬ ‫واماندگــی ‪ 85‬درصــد از مــردم جهان چیســت؟‬ ‫و چــرا بســیاری از کشــورها از دسترســی‬ ‫بــه یــک زندگــی تــوام بــا رفــاه و ثــروت‬ ‫بازمانده انــد‪ .‬در حــال حاضــر تنهــا حــدود ‪25‬‬ ‫کشــور دنیــا در شــرایط توســعه یافتگــی بــه‬ ‫ســر مــی برنــد و بقیــه کشــورها یــا به توســعه‬ ‫پایــدار نرســیده اند یــا در نیمــه راه بازمانــده اند‪.‬‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫بســیار مفتخــرم کــه در جمــع شــما فرهمندان‪،‬‬ ‫دانشــگاهیان و اهــل ادب حضــور پیدا کــرده ام‪.‬‬ ‫علــت حضــور مــن در جایــگاه ســخن ایــن‬ ‫اســت کــه بنــده بــا جنــاب اقــای دکتــر خوش‬ ‫کیــش ‪ 44‬ســال پیــش مالقــات کــردم‪ ،‬مــن‬ ‫در مقــام دانشــجو و ایشــان در مقــام اســتاد و‬ ‫ایــن طــی طریــق تــا امــروز ادامــه پیــدا کــرده‬ ‫اســت‪ .‬اگــر بخواهــم از هویــت فــردی دکتــر‬ ‫خــوش کیــش صحبــت کنــم بــا نظــر بــه‬ ‫خضــوع و تواضــع ایشــان ممکــن اســت بــر‬ ‫مــن خــرده بگیرنــد و مــرا شــماتت کننــد‪ ،‬لــذا‬ ‫عمدتــا بــه هویــت اجتماعــی ایشــان و نســبت‬ ‫ان بــا توســعه مــی پــردازم‪.‬‬ ‫امــا چــرا مــی خواهــم نســبت فعالیتهــای دکتر‬ ‫را بــا توســعه بررســی کنــم؟ توســعه همــواره‬ ‫یــک مفهــوم و هــدف ارمانــی در جامعــه ایرانی‬ ‫بــوده اســت‪ .‬بــه شــهادت تاریــخ‪ ،‬دویســت‬ ‫ســال متوالــی ایرانــی هــا بــرای رســیدن بــه‬ ‫بهشــت گمشــده فــراز و نشــیب هــای فراوانــی‬ ‫را متحمــل شــده انــد‪ .‬در ایــن دو قــرن‪ ،‬ســه‬ ‫سیاســتمدار بــزرگ ایــران یعنــی‪ :‬قائــم مقــام*‬ ‫فراهانــی‪ ،‬میــرزا تقــی خــان امیرکبیــر و محمد‬ ‫مصــدق‪ ،‬بــرای برافراشــتن پرچــم توســعه جان‬ ‫پاکشــان را تقدیــم کردنــد‪ .‬در این میان هشــتاد‬ ‫و چهــار صدراعظــم و نخســت وزیــر هــم بــه‬ ‫روی کارامدنــد کــه یــا خنثــی‪ ،‬بــی رمــق و‬ ‫منفعــل عمــل کردنــد کــه گویــی نــه کســی‬ ‫امــد و نــه کســی رفــت و یــا خســارتهای‬ ‫بزرگــی بــه اســتقالل و مجــد ایــران و ایرانــی‬ ‫زدنــد‪ .‬امــا ان ســه اســطوره حتــی جانشــان را‬ ‫بــرای هــدف واالی توســعه کــه مســئله حیات‬ ‫و ممــات اجتماعــی ماســت قربانــی کردنــد‪.‬‬ ‫مســئله توســعه‪ ،‬مســئله مــرگ و زندگــی یــک‬ ‫ملــت است‪،‬کشــورهایی کــه نتوانســته انــد‬ ‫وارد مســیر توســعه شــوند‪ ،‬کشــورهایی فقیــر‪،‬‬ ‫اســیب پذیــر‪ ،‬بــی ثبــات و یــا کــم ثبــات‬ ‫هســتند‪ .‬تــا کنــون شــاخص هــای متعــددی‬ ‫بــرای توســعه احصــاء شــده اســت کــه تــا‬ ‫مــرز ‪ 60‬شــاخص نیــز میرســد‪ .‬شــاخص‬ ‫هایــی نظیــر فقــر‪ ،‬بیــکاری‪ ،‬خشــونت هــای‬ ‫اجتماعــی‪ ،‬بیمــاری‪ ،‬مهاجــرت هــای نافرجــام‪،‬‬ ‫مــرگ و میــر کــودکان و ســطح امیــد بــه‬ ‫زندگــی‪ .‬عــدم توجــه بــه ضــرورت توســعه‪،‬‬ ‫جامعــه را بــا افــت هــای گوناگونــی مواجــه‬ ‫مــی کنــد کــه مــی توانــد بــه فروپاشــی و‬ ‫اضمحــال ان جامعــه منجــر شــود‪ .‬ایرانــی‬ ‫هــا تــاش طوالنــی مدتــی را بــرای رســیدن‬ ‫بــه توســعه در دســتور کار خــود قــرار دادنــد؛‬ ‫امــا مــع االســف نتوانســتند بــه طــرز مطلوبــی‬ ‫بــه قواعــد و قوانیــن ایــن بــازی تســلط پیــدا‬ ‫کننــد‪ .‬هــم اکنــون ‪ 85‬درصــد از مــردم کــره‬ ‫زمیــن در توســعه نایافتگــی بــه ســر مــی‬ ‫فرشیدشاهمحمدی‬ ‫‪23‬‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫‪24‬‬ ‫اخریــن نظریــه مربــوط بــه نظریه نهادهاســت‬ ‫کــه در تقابــل بــا نظریــه هــای فرهنــگ‪،‬‬ ‫جغرافیــا و غفلــت ظهور کرده اســت‪ .‬غــرض از‬ ‫بیــان این مطالــب نشــان دادن اهمیــت علمی‪،‬‬ ‫نظــری و کاربــردی توســعه اســت‪ .‬بــه هرحــال‬ ‫ایرانــی هــا در دو پویــش اجتماعــی توســعه‪ ،‬دو‬ ‫انقــاب بــزرگ را بــا جانفشــانی و فــداکاری‬ ‫بــه ثمــر رســاندند تــا زندگــی بهتــری را بــرای‬ ‫خــود رقــم بزننــد‪ .‬معتقــد بودیــم کــه ایــن‬ ‫انقالبهــا راه مــا را بــه ســمت توســعه همــوار‬ ‫مــی کنــد‪ .‬بــاور عمــده جامعــه بــر ان بــود کــه‬ ‫انقــاب مشــروطیت و انقــاب اســامی پنجره‬ ‫هایــی بــه ســمت افــق توســعه گشــوده اســت‬ ‫کــه البتــه تــا امــروز بخشــی از اهــداف خــود‬ ‫را نیــز محقــق کــرده اســت‪.‬تا زمــان انقــاب‬ ‫مشــروطه نــه مفهومــی بــه نــام قانــون وجــود‬ ‫داشــت و نــه نهــادی بــه نــام مجلــس‪ .‬ایــن‬ ‫موضوعــات واقعیــت هایــی ناشــناخته بودنــد‪.‬‬ ‫اشــنایی و اســتقرار وضعیــت نیــم بنــد نهــاد‬ ‫قانــون و مجلــس‪ ،‬دســتاورد مهمــی در تاریــخ‬ ‫سیاســی ایــران تلقــی شــد‪ .‬گام بــزرگ دوم‬ ‫وقــوع انقــاب اســامی بــود کــه طومــار نظام‬ ‫خودکامگــی پادشــاهی را کــه متکــی بــه امیال‬ ‫فــردی بــود درهــم پیچیــد؛ ســلطنت موروثــی‬ ‫جــای خــود را بــه نهــاد انتخابــات داد و مفهــوم‬ ‫دموکراســی و انتخابــات در فرهنــگ سیاســی‬ ‫ایــران شــکل گرفــت‪ .‬بــا اینحــال و بــا اینکــه‬ ‫مفهــوم توســعه در ایــران ورد زبــان خــرد و‬ ‫کالن مــردم اســت‪ ،‬لنــگ و لرزان و نامتناســب‬ ‫حرکــت مــی کنــد‪ ،‬امــا ارزیابــی مــا از افــراد‬ ‫فرهیختــه مــی توانــد از پشــت عینــک توســعه‬ ‫باشــد‪ .‬یــک ایرانــی زمانــی مــورد ســتایش و‬ ‫تجلیــل جامعــه اســت کــه نســبتی بــا توســعه‬ ‫داشــته باشــد‪ ،‬فعالیتهایش قدمی در راه توســعه‬ ‫باشــد و بــه عبــارت دیگــر کاری حائــز اهمیــت‬ ‫بــرای رشــد جامعــه و رفــاه مــردم انجــام داده‬ ‫باشــد‪ .‬یکــی از مهمتریــن دالیــل محبوبیــت‪،‬‬ ‫احتــرام و تجلیــل از دکتــر حســابی چیــزی‬ ‫نیســت جــز وارد کــردن دانشــگاه و فرهنــگ‬ ‫دانــش پژوهــی در کشــور ایــران‪.‬‬ ‫در ایــن مجــال و اییــن بزرگداشــت‪ ،‬نگاهــی‬ ‫شــتابناک بــه کارنامــه دکتــر خــوش کیــش‬ ‫مــی اندازیــم و بــه اختصــار نســبت انــرا در‬ ‫تحقیــق و توســعه ارزیابــی مــی کنیــم‪.‬‬ ‫دکتر خوش کیش و دانشگاه‬ ‫یکــی از موثرتریــن نهادهــا در توســعه کشــور‪،‬‬ ‫نهــاد دانشــگاه اســت‪ .‬معتقــدم کــه دانشــگاه‬ ‫پیشــگام بالمنــازع توســعه اســت‪ .‬دانشــگاه‬ ‫زادگاه نظریــه هــا و اندیشــه هــای نــو و‬ ‫همچنیــن چالشــگاه نظریــه هــای موجــود یــا‬ ‫کهــن اســت‪ .‬دانشــگاه مرکــز ترویــج و انتشــار‬ ‫علــم و پــرورش نیــروی انســانی اســت‪ .‬بــدون‬ ‫دانشــگاه ســخن از توســعه مقــدور نیســت و‬ ‫بــدون بازیگــری و بازســازی دانشــگاه هــا‪،‬‬ ‫توســعه تخیلــی رویاگــون اســت‪ .‬لــذا بــرای‬ ‫بهــره منــدی از دســتاوردهای توســعه بایــد‬ ‫دانشــگاه هــای خوبــی داشــته باشــیم و ایــن‬ ‫دانشــگاه هــا تاثیــر حیاتــی خــود را باور داشــته‪،‬‬ ‫رســالت خویــش را بــه جــد و جهــد دنبــال‬ ‫نماینــد‪ .‬یکــی از ماموریتهــای اقــای دکتــر‬ ‫تاســیس دانشــگاه علــم و صنعــت اراک بــود‬ ‫کــه بعــدا بــه دانشــگاه صنعتــی اراک تغییــر‬ ‫نــام داد‪ .‬ایشــان بــا امکانــات بســیار محــدود‬ ‫ولــی همــت و جدیتــی فــوق العــاده کار‬ ‫تاســیس دانشــگاه را اغــاز کــرده و بــه فرجــام‬ ‫• توسعه همواره یک مفهوم و‬ ‫هدف ارمانی در جامعه ایرانی‬ ‫بوده است‪ .‬به شهادت تاریخ‪،‬‬ ‫دویست سال متوالی ایرانی ها‬ ‫برای رسیدن به بهشت گمشده‬ ‫فراز و نشیب های فراوانی را‬ ‫متحمل شده اند‪ .‬در این دو قرن‪،‬‬ ‫سه سیاستمدار بزرگ ایران یعنی‪:‬‬ ‫قائم مقام فراهانی‪ ،‬میرزا تقی خان‬ ‫امیرکبیر و محمد مصدق‪ ،‬برای‬ ‫برافراشتن پرچم توسعه جان‬ ‫پاکشان را تقدیم کردند•‬ ‫رســاندند و در عمــل نشــان دادنــد کــه از ان‬ ‫دســته روشــنفکرانی نیســتند کــه در وضعیــت‬ ‫دوگانــه صفــر و یــک قــرار بگیرنــد‪ ،‬بــه ایــن‬ ‫معنــا کــه در ابتــدای امــر‪ ،‬نــه شــرایط ایــده ال‬ ‫را بــرای تاســیس دانشــگاه مطالبــه کردنــد و‬ ‫نــه بــا ایــن ذهنیــت کــه نمــی توانیــم و نمــی‬ ‫شــود قــرب و انســی داشــتند‪ .‬پــا در میــدان‬ ‫عمــل گذاشــتند و امــروز مشــاهده مــی کنیــم‬ ‫کــه دانشــگاه صنعتــی اراک از مقبولیــت و‬ ‫مطلوبیــت مناســبی در فضــای علمــی کشــور‬ ‫برخــوردار اســت‪ .‬ایشــان نظیــر ایــن دانشــگاه‬ ‫را در مقیــاس و ابعــادی متفــاوت در شــهرهای‬ ‫دیگــر نیــز تاســیس کردنــد کــه قطعــا هریــک‬ ‫نقشــی غیــر قابــل انــکار در توســعه اجتماعی و‬ ‫تولیــد علــم ایفــا می کننــد‪.‬‬ ‫دکتر خوش کیش و مشارکت اجتماعی‬ ‫جامعــه ایرانــی را جامعــه ای ذ ّره ای توصیــف‬ ‫کــرده انــد کــه مــردم در ان بــه صــورت‬ ‫ذ ّرات پراکنــده زندگــی مــی کننــد و پیونــد و‬ ‫ارتبــاط پایــداری بــا یکدیگــر ندارنــد؛ پیوندهای‬ ‫موجــود نیــز سســت و کوتــاه مــدت اســت‪ ،‬بــر‬ ‫همیــن اســاس نمــی تواننــد حرکتهــای بــزرگ‬ ‫اجتماعــی را ســاماندهی کننــد و یــا اگــر اقــدام‬ ‫بــه اغــاز کاری مــی کننــد‪ ،‬متوقــف شــده‪،‬‬ ‫بــه شکســت مــی انجامــد و یــا دســتاوردهای‬ ‫مناســبی نــدارد‪ .‬دکتــر مــی دانســتند کــه‬ ‫تالشــهای فــردی بــرای حــل مســائل جامعــه‬ ‫کافــی نیســت و گشــودن قفــل هــای مختلــف‬ ‫در مســیر توســعه نیازمنــد تالشــی جمعــی‬ ‫اســت‪ .‬بــا ایــن نگــرش ایــده تاســیس "کانــون‬ ‫فــارغ التحصیــان علم و صنعــت" را در منطقه‬ ‫مطــرح کردنــد و جمعــی از فــارغ التحصیــان‬ ‫کــه در موقعیــت هــای مختلــف فعــال بودنــد‬ ‫بــا ایــن هــدف کــه ایــن نهــاد بــا تجمیــع‬ ‫توانایــی هــای علمــی‪ ،‬مالــی و مدیریتــی خــود‬ ‫بتوانــد افقهــای جدیــدی را در عرصه سیاســت‪،‬‬ ‫اقتصــاد و اندیشــه بــه جامعــه معرفــی کنــد‪،‬‬ ‫بــه ایــن کانــون پیوســتند‪ .‬کانــون غیــر از‬ ‫توســعه روابــط درونــی اعضــای خــود‪ ،‬بــرای‬ ‫بســط مشــارکتهای اجتماعــی بــا ســازمانها و‬ ‫انجمــن هــای موجــود در منطقــه نیــز ارتبــاط‬ ‫برقــرار کــرده و بــه صــورت غیــر رســمی‬ ‫دارای تاثیــرات مفیــدی در فرایندهــای تصمیــم‬ ‫ســازی و تصمیــم گیــری بــود‪.‬‬ ‫دکتر خوش کیش و پیوندهای تاریخی‬ ‫ملتــی کــه گذشــته تاریخــی خــود را نشناســد‪،‬‬ ‫اینــده خــود را نیــز نخواهــد شــناخت‪ .‬ملتــی‬ ‫کــه ندانــد در گذشــته چــه ســنتها‪ ،‬قواعــد و‬ ‫موفقیــت یــا شکســت‬ ‫هنجارهایــی او را بــه‬ ‫ّ‬ ‫کشــانیده اســت‪ ،‬چــه ذخایــر علمــی و فرهنگی‬ ‫قابــل رجوعــی در اختیــار اوســت و چشــم خــود‬ ‫را بــروی ان دخایــر بســته نگهــدارد‪ ،‬گویــی‬ ‫بــا چشــم بســته بــه راه اینــده قــدم گذاشــته‬ ‫اســت‪ .‬زیــرا بــدون تحلیــل گذشــته تاریخــی و‬ ‫فقــدان پژوهــش در ســنتها و هنجارها‪ ،‬ترســیم‬ ‫اینــده ای بهتــر متصــور نخواهــد بــود‪.‬‬ ‫از کارهــای شایســته ایشــان طــرح ایــده‬ ‫برگــزاری همایش دویســتمین ســال احــداث و‬ ‫پیدایــش شــهر اراک بــود‪ .‬ایــن ایــده بــا صرف‬ ‫ماههــا وقــت و هماهنگــی بــا حضــور چهــره‬ ‫هــای شــاخص معنــوی‪ ،‬فرهنگــی‪ ،‬سیاســی‬ ‫و اقتصــادی شــهر بــرای اولیــن بــار برگــزار‬ ‫گردیــد تــا از طریــق شــناخت پیشــینۀ تاریخی‬ ‫و فرهنگــی شــهر‪ ،‬چشــم انــداز مناســبی بــرای‬ ‫اینــده طراحــی گــردد‪ .‬دکتــر بــا هزینــه خــود‬ ‫کتــاب نفیــس ایــن رویــداد را چــاپ نمــود و در‬ ‫اختیــار اهــل تحقیــق و تدبــر قــرار داد تــا راوی‬ ‫بخشــی از تاریــخ و زوایــای ان باشــد‪.‬‬ ‫• ملتی که گذشته تاریخی خود را‬ ‫نشناسد‪ ،‬اینده خود را نیز نخواهد‬ ‫شناخت‪ .‬ملتی که نداند در گذشته‬ ‫چه سنتها‪ ،‬قواعد و هنجارهایی او‬ ‫را به موفقیّت یا شکست کشانیده‬ ‫است‪ ،‬چه ذخایر علمی و فرهنگی‬ ‫قابل رجوعی در اختیار اوست و‬ ‫چشم خود را بروی ان دخایر بسته‬ ‫نگهدارد‪ ،‬گویی با چشم بسته به‬ ‫راه اینده قدم گذاشته است•‬ ‫محیــط زیســت بدســت امــده باشــد‪ .‬بعبــارت‬ ‫دیگــر نــگاه بــه توســعه بایــد بــا حفــظ و بهبود‬ ‫زیســت محیــط تــوام باشــد‪.‬‬ ‫جنــاب دکتــر خــوش کیــش از بــدو تاســیس‬ ‫دانشــگاه صنعتــی اراک‪ ،‬بــا رفتــاری ســمبلیک‬ ‫بــه همــه اعــم از اســتاد و دانشــجو و همــکار‬ ‫بــا دقتــی وســواس گونــه توصیــه مــی کردنــد‬ ‫کــه محیــط زیســت نبایــد قربانــی صنعــت و‬ ‫تولیــدات صنعتــی شــود‪.‬‬ ‫در کشــور مــا بعینــه دیــده مــی شــود کــه‬ ‫حضــور صنعــت یعنــی نابــودی محیــط‬ ‫زیســت! تــاش عملــی ایشــان پیــام رســائی‬ ‫بــرای همــه مهندســان اینــده کشــور بــود‬ ‫کــه محیــط زیســت را نبایــد فــدای تکنولــوژی‬ ‫و تولیــد کــرد‪ .‬کاری کــه ارزش ان کمتــر از‬ ‫دســتاوردهای صنعتــی نیســت‪ ،‬زیــرا احیــا‬ ‫و بازتولیــد محیــط زیســت نابــود شــده‪ ،‬بــه‬ ‫ســختی صــورت گرفتــه و در بســیاری مــوارد‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫دکتر خوش کیش و اکوسیستم نواوری‬ ‫همســویی دیگــر ایشــان بــا توســعه‪ ،‬ایجــاد‬ ‫اکوسیســتم نــواوری بــود‪ .‬مســتحضرید کــه‬ ‫حتــی یــک جــوان نابغــه و فــوق العــاده‬ ‫باهــوش بــدون حمایتهــای گســترده علمــی‪،‬‬ ‫مــادی و مدیریتــی بــه تنهایــی نمــی توانــد‬ ‫اســتعدادهای خــود را عملــی کنــد‪ .‬مرحومــه‬ ‫مریــم میرزاخانــی اگــر در همیــن کشــور‬ ‫مــی مانــد‪ ،‬نهایتــا تــا پایــان عمــر‪ ،‬یــک‬ ‫اســتاد عــادی دانشــگاه باقــی مــی مانــد‪ .‬امــا‬ ‫درخشــش و ظهــور اســتعدادهای او بــه فضــا‬ ‫و پیوندهــا و حمایتهــای فــراوان تــر و متعالــی‬ ‫تــری نیــاز داشــت‪ ،‬لــذا او پــس از درک‬ ‫و حمایــت در اکوسیســتم جدیــد توانســت‬ ‫شــخصیت جهانــی و اســتعداد شــگرف خــود‬ ‫را بــه منصــه بــروز و ظهــور برســاند‪ .‬دکتــر‬ ‫خــوش کیــش بــرای خلــق نــوع خاصــی‬ ‫از اکوسیســتم کــه کنشــگران مختلــف در‬ ‫ان حضــور داشــته باشــند‪ ،‬تــاش صادقانــه‬ ‫ای داشــت‪ .‬بــه ایــن منظــور کــه درون ایــن‬ ‫اکوسیســتم‪ ،‬قابلیــت جوانــان از دانــش کتابی و‬ ‫مفروضــات تئوریک بــه دســتاوردهای عملیاتی‬ ‫برســد‪ ،‬لــذا بــی انکــه نامــی بــر ایــن عمــل‬ ‫خویــش بگــذارد‪ ،‬مــی کوشــید تــا ســرمایه‬ ‫گــذار‪ ،‬مدیــر‪ ،‬اســتاد‪ ،‬دانشــجو و سیاســتگذار‬ ‫را در یــک چارچــوب گــرد هــم بیــاورد و بــا‬ ‫ایــن ترکیــب‪ ،‬زمینــه ســاز تولیــد محصــوالت‬ ‫و خدمــات نویــن و ارزشــمند شــود‪ .‬دو نمونــه‬ ‫از ایــن رویکــرد بــه ســمت خلــق اکوسیســتم‬ ‫را بــه عنــوان شــاهد مثــال گفتــه هــای خــود‬ ‫مــی اورم‪ .‬تشــکیل یــک تیــم بــرای ســاخت‬ ‫خودروهــای ویــژه بــه نــام "باگــی" (‪.)Buggy‬‬ ‫ایــن تیــم بــا پیونــد دادن ظرفیتهــای درون و‬ ‫بیــرون دانشــگاه‪ ،‬نهایتــا توانســت در مســابقات‬ ‫بیــن المللــی‪ ،‬درحالیکــه اندک حمایت رســمی‬ ‫بــرای ایــن پــروژه وجــود داشــت‪ ،‬حضــور پیــدا‬ ‫موفقیــت بــه‬ ‫کــرده و ماموریــت خــود را بــا‬ ‫ّ‬ ‫انجــام برســاند‪ .‬ایــن دســتاورد زمانــی محقــق‬ ‫شــدکه اکوسیســتم الزم‪ ،‬فعــال شــده بــود‪.‬‬ ‫دیگــر انکــه برای امادگــی دانشــجویان در ورود‬ ‫بــه مرحله کارشناســی ارشــد‪ ،‬انــان را به شــیوۀ‬ ‫ابتــکاری خــود به کالســهای کنکــور در تهران‬ ‫اعــزام مــی کردنــد‪ .‬ایــن رویکــرد کــه ناشــی‬ ‫از همــان نــگاه اکوسیســتمی بــود‪ ،‬نتیجــه ای‬ ‫بســیار درخشــان داشــت‪ ،‬بــه نحــوی کــه طــی‬ ‫چنــد ســال متوالــی در صــدر جــدول پذیرفتــه‬ ‫شــدگان مقطــع کارشناســی ارشــد دانشــگاه‬ ‫علــم و صنعــت‪ ،‬اســامی ایــن دانشــجویان بــه‬ ‫چشــم مــی خــورد‪ .‬هــم اکنــون نیــز ایــن تفکر‬ ‫در دانشــگاه علــم و صنعــت در جریــان اســت‪.‬‬ ‫دکتر خوش کیش و محیط زیست‬ ‫حفــظ محیــط زیســت در مقابــل تهدیدهــای‬ ‫مخــرب ناشــی از فنــاوری و تولیــد انبــوه‪،‬‬ ‫بخــش مهمــی از حجــم تحقیقــات و مطالعات‬ ‫جهــان را بــه خــود اختصــاص داده اســت‪،‬‬ ‫بطوریکــه جنبــش هــای جهانــی را در ایــن‬ ‫راســتا ایجــاد کــرده اســت‪ .‬ایــن موضــوع بــه‬ ‫یکــی از مگاترندهــای حــوزه حــوزه اقتصــاد و‬ ‫حتــی سیاســت خارجــی کشــورها تبدیل شــده‬ ‫اســت‪ .‬امــروزه عالقــه منــدان بــه محیــط‬ ‫زیســت بــرای ارزیابــی کشــورها در کنــار‬ ‫توجــه بــه نــرخ تولیــد ناخالــص داخلــی یــا‬ ‫‪ ،GDP‬شــاخص تولیــد ناخالــص داخلــی ســبز‬ ‫یــا ‪ Green GDP‬را نیــز مــورد توجــه قــرار‬ ‫مــی دهنــد‪ .‬بدیــن معنــا کــه درامــد ناخالــص‬ ‫داخلــی نبایــد از طریــق هجــوم و تخریــب‬ ‫میســر نیســت‪.‬‬ ‫در ادامــه همیــن بــاور بــود کــه ایشــان در‬ ‫ســال ‪ 1396‬بــا هزینــه شــخصی اقــدام بــه‬ ‫کاشــت چندهــزار اصلــه درخــت درکوهپایــه‬ ‫هــای اطــراف اراک کردنــد‪ ،‬تــا اعتقــاد عمیــق‬ ‫خــود را بــه اهمیــت محیــط زیســت بــه اثبــات‬ ‫برســانند‪.‬‬ ‫در پایــان نمــی توانــم اشــاره ای بــه زندگــی‬ ‫شــخصی دکتــر خــوش کیــش نداشــته باشــم‪،‬‬ ‫زیــرا انچــه در زندگــی اجتماعــی ایشــان‬ ‫محقــق مــی شــود بازتابــی از اخــاق و منــش‬ ‫باطنــی او اســت‪ .‬بــدون باورمنــدی بــه کشــور‬ ‫و مــردم نمــی تــوان دســت بــه اقدامــی در‬ ‫راســتای توســعه میهــن زد‪.‬‬ ‫جاذبــه‪ ،‬فروتنــی‪ ،‬خــوش خلقــی‪ ،‬بــی ریایــی‪،‬‬ ‫مــردم داری و بــزرگ منشــی جنــاب دکتــر‬ ‫بــوده اســت کــه همــواره توانســته هــم گرایــی‬ ‫هــای الزم را فراهــم اورد‪ .‬دکتــر خوشــکیش از‬ ‫نســل روشــنفکران دلبســته و شــیفته بازگشــت‬ ‫بــه خویشــتن اســت کــه در امتــداد اندیشــه‬ ‫هــای روشــنفکرانی چــون ال احمد و شــریعتی‬ ‫گام مــی زنــد‪ .‬ارمــان او ایرانــی توســعه یافتــه‬ ‫و پیشــرفته و مــدرن و جامعــه ای پیشــرفته و‬ ‫نخبــه پــرور اســت‪ .‬اســتنباط مــن انســت کــه‬ ‫دکتــر خــوش کیــش پیــام روشــنگری ان‬ ‫روشــنفکران پرفــروغ را بــه خوبــی درک کــرده‬ ‫اســت و رســالت خویــش را بــرای اســتقالل‬ ‫و توســعه علمــی و فرهنگــی کشــور بــه‬ ‫شایســتگی ایفــا نمــوده اســت‪ .‬جامعــه ایرانــی‬ ‫بخصــوص شــهروندان اســتان مرکــزی بســان‬ ‫ســایر پیشــگامان توســعه از ایشــان الــی االبــد‬ ‫سپاســگزار اســت و او را همــواره بــه نیکــی می‬ ‫ســتاید‪.‬‬ ‫پــی نوشــت‪ :‬بــه شــهادت تاریــخ اولیــن بــار‬ ‫مســیر توســعه در ایــران را مرحــوم میــرزا‬ ‫عیســی فراهانــی قائــم مقــام اول مشــهور بــه‬ ‫میــرزا بــزرگ وزیــر و پیشــکار عبــاس میــرزا‬ ‫نایب الســلطنه بــا کســب موافقت ان شــاهزاده‬ ‫ترقــی خــواه و اعــزام دانشــجویان ایرانــی بــه‬ ‫اروپــا و وارد نمــودن چاپخانــه در کشــور و‬ ‫ترجمــه و تالیــف زیــادی کتــاب همــوار نمــود‪.‬‬ ‫از پــس وی پســرش میــرزا ابوالقاســم فراهانــی‬ ‫قائــم مقــام ثانــی و پــس از ایشــان میرزاتقــی‬ ‫خــان امیرکبیــران را پــی گرفتــه و کارهــای‬ ‫بزرگــی در امــور توســعه کشــور انجــام دادنــد؛‬ ‫امــا بــا شــهادت انــان و روی کار امــدن افــراد‬ ‫ناالیــق و خیانــت پیشــه نقشــه هــای توســعه‬ ‫کشــورهمه نقــش بــراب شــد‪ .‬تــا نوبــت دکتــر‬ ‫محمــد مصــدق رســید‪،‬که ازپیشــرفت در راه‬ ‫توســعه بــازش داشــته و دق مرگــش نمودنــد‪.‬‬ ‫‪25‬‬ ‫یادداشتیازدکترخوشکیش‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫‪26‬‬ ‫بعــد از چنــد صبــاح‪ ،‬هنــوز گرمــی و لــذت‬ ‫قدردانــی از نفــس خدمــت بــی تکلّــف و‬ ‫صمیمانــه بــه مــردم‪ ،‬همــراه بــا ســازندگی‬ ‫مــورد نیــاز خدمــت ارایــه شــده بــه جوانــان‬ ‫ایــن مــرز بــوم کــه در روز جمعــه ‪13‬‬ ‫اردیبهشــت ‪1398‬بــه مناســبت روز معلّــم‬ ‫توســط اســتاد بزرگــوار جنــاب اقــای حــاج‬ ‫ابراهیــم حســینجانی بــه همــراه همســر‬ ‫مکرمــه ایشــان کــه در ســرای فرزانــگان اراک‬ ‫برگــزار نمودنــد در وجــود خــودم و همســرم‬ ‫شــعله ور بــود کــه‪:‬‬ ‫شــنیدم ایشــان و همسرشــان بــا تعــدادی از‬ ‫اراکــی هــای مشــتاق‪ ،‬در طــول هفته گذشــته‬ ‫بــرای دیــدار و هــم چنیــن تشــویق فرزنــدان‬ ‫اینــده ســاز اســتان مرکــزی در مدرســه‬ ‫اهدایــی شــان کــه بــه پــاس تعــداد کمــی‬ ‫از خدماتشــان بــه منطقــه بــه نــام «حــاج‬ ‫ابراهیــم حســینجانی» نامگذاری شــده اســت‬ ‫و دانــش امــوزان در ایــن مدرســه مشــغول بــه‬ ‫تحصیــل هســتند‪ ،‬حضــور یافتنــد‪.‬‬ ‫چــه خــوش صــوت بــود صــدای راوی کــه از‬ ‫ایــن بازدیــد نقــل مــی کــرد‪ ،‬در بــدو ورود‬ ‫ایــن زوج عزیــز بــه مدرســه‪ ،‬دانــش امــوزان‬ ‫چنــان از ایــن راد مــرد و همســرش ازخطــه‬ ‫اســتان مرکــزی (اراک) کــه بــه حــق فرزانگی‪،‬‬ ‫دوراندیشــی‪ ،‬نیکوخصلتــی‪ ،‬بخشــندگی‪ ،‬تدین‬ ‫و‪ ...‬را در وجودشــان بــه حــد اعــا نهادینــه‬ ‫شــده اســتقبال نمودنــد کــه هــر بیننــده ای‬ ‫اشــک شــوق از چشــمانش جــاری مــی شــد‪.‬‬ ‫در ایــن اندیشــه ام کــه ایــن مــرد با همســرش‬ ‫دارای خصلــت هــای نیکــوی ذاتــی کــه یکــی‬ ‫ازصدهــا خدماتشــان بــه غیــراز ســاخت‬ ‫مــدارس و اهــدای ان بــه امــوزش و پــرورش‬ ‫در راســتای تربیــت و امــوزش جوانــان‪ ،‬تجلیل‬ ‫از خدمتگــزاران و نــام اوران ایــن مــرز و بــوم‬ ‫ان هــم بــا هزینــه شــخصی‪ ،‬و خدمــات زیادی‬ ‫در حــوزه ســامت و چندیــن و چنــد اقدامــات‬ ‫عــام المنفعــه دیگــر اســت بــا ایــن حــال بــا‬ ‫اهــدای منــزل شــخصی و بــی نظیــر بــا کلیــه‬ ‫متعلقــات نفیــس کــه بــه اظهــار خودشــان‬ ‫هــر خشــت ان باعشــق زیــر نظــر مســتقیم‬ ‫خودشــان وتوســط شــش نفــر ازمهندســان‬ ‫تــراز اول درســال ‪ 1350‬روی هــم چیــده‬ ‫شــده اســت‪ ،‬بــه شــهر اراک و نــام گــذاری‬ ‫ایــن مجموعــه بــه نــام ســرای فرزانــگان‬ ‫اراک بــه منظــور جــذب‪ ،‬توســعه و پــرورش‬ ‫فرزانگانــی کــه هــم اکنــون دراســتان مرکزی‬ ‫و خصوصــا شــهر اراک پــر تعــداد هســتند و‬ ‫هــر کــدام بــه تنهایــی قادرنــد در راســتای‬ ‫پیشــرفت وابادانــی کشــور و اســتان وشــهر‬ ‫عزیزمــان قــدم هــای ارزشــمندی بردارنــد‪،‬‬ ‫چــرا تــا کنــون از جانــب ادیبــان‪ ،‬فرزانــگان‪،‬‬ ‫دانشــمندان‪ ،‬خدمــت گــزاران‪ ،‬شــاعران‪،‬‬ ‫مســئولین دولتــی و بخــش خصوصــی ان‬ ‫طــور کــه بایــد‪ ،‬مــورد تجلیــل و تقدیــر قــرار‬ ‫نگرفتــه انــد‪ .‬کــه به روایــت ان ســخن معروف‬ ‫(لــم یشــکرالمخلوق لــم یشــکرالخالق) توفیق‬ ‫تشــکر از خداونــد نصیبمــان شــود‪،‬که اخراالمر‬ ‫جوابــم را در بی ریایــی و مردمــی بــودن ایــن‬ ‫دو بزرگــواران یافتــم‪ ،‬و دریافتــم انچــه کــه‬ ‫انجــام مــی دهــد از سرعشــق اســت والجــرم‬ ‫خدمتــش بــر دلهــا مــی نشــیند وخــود ایشــان‬ ‫نیــازی بــه چنیــن تعارفــات دنیــوی ندارنــد‪.‬‬ ‫در هــر صــورت ذکــر خدمــات و عالقه ایشــان‬ ‫بــه کشــور و اســتان خصوصــا شــهر اراک در‬ ‫ایــن مقــال نمــی گنجــد وامیــد دارم خداونــد‬ ‫عمــر طوالنــی و بــا عــزت نصیبشــان فرمایــد‬ ‫تــا همــه ی فرزانــگان و خدمــت گــزاران و‬ ‫بلنــد اوازه هــای کشــور خصوصــا شــهر اراک‬ ‫توفیــق نصیبشــان شــود تــا بعــد از خدمــت بی‬ ‫ریایشــان بــه ایــن مــرز و بــوم از مهــر پــدری‬ ‫ایشــان هماننــد بنــده بهــره ببرنــد‪.‬‬ ‫با ارزوی سربلندی و بزرگی‬ ‫هر چه بیشتراستان‬ ‫حسین خوش کیش‬ ‫سرود سپاس‬ ‫در نکوداشت استاددانشگاه علم و صنعت‪ ،‬فرزانه فرهیخته دکتر حسین خوش کیش‬ ‫توسط انجمن فرزانگان استان مرکزی در سرای اقای حاج ابر اهیم حسینجانی‬ ‫علی محمودی مجد «فراهانی»‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫کیش»فــرخ روان !‬ ‫هــا ای تــو «خــوش‬ ‫ّ‬ ‫حسینـــی و نیکـــی بــه نامـــت دراســـت‬ ‫اراکـــی بـــه جـــان دارد از تـــو سپـــاس‬ ‫جـوانـــش ز تـــو صنعـــت امـوختـــه‬ ‫بـــر امـــد ز هـــر ازمـــون سـرفــــراز‬ ‫تـــو فـرزنــــد خــورشیـــد و فـــرزانه ای‬ ‫صنـایـــع بـــه میهـــن ز تـــو پـــا گـرفـــت‬ ‫ز تـــو کــوره هایــش چنـــان روشــن اســت‬ ‫ز فــــن اوران انجمــــن داشتــــی‬ ‫بـــه فـــردای میهـــن همـــه رای زن‬ ‫کـــه ایـــران زمیـــن را بلنـــدی دهـــند‬ ‫بیـــازد ســــر ســـروری در جهـــان‬ ‫امیــــدی کـــه بُـــد در « امیـــر کبیـــر»‬ ‫تـویـــی مهـربـــان تـــر ز اب و زمیــن‬ ‫تـــو را کیــش‪ ،‬پـــاکی و فـــرخندگی اســت‬ ‫در افتــادگــــی «پــوریــــای» دگــــر‬ ‫تـــو را شیـــر مـــادر چنـــان پــروریــــد‬ ‫بـــه هـــر جـــا کـــه پـــای کـرامـــت نهـــی‬ ‫درودا بـــه ان شهـــر کـرمـــان تـــو !‬ ‫بـــم و «راور» و فــــرش گلــریـــز ان‬ ‫«انـاهیـــت » زشتـــی زداســـت‬ ‫ز عهـــد‬ ‫ِ‬ ‫بـــه سیـرجـــان درود و گلیمینــه اش‬ ‫ز خـط«هیـــروگلیف» پیشــی گـرفـــت‬ ‫نمـــاد نـوشتـــار و فـرهنـــگ مـــاست‬ ‫پـــس از ان بـــه شـالـــش ســزد افـــرین‬ ‫بـــه هـــر جـــای ان افریــن هاســـزاست‬ ‫همـــه مـردمـــش راد و بخشنـــده انـــد‬ ‫یکـــی از هـــزارش اگـــر بیـــش شــــد‬ ‫گـــه کشتـــن و کـــار ‪ ،‬بـرزیگـــر اســـت‬ ‫بـــه سـردشـــت مـانـــده ‪ ،‬ز وی یـــادگار‬ ‫کـــه پـاکیـــزه دارد هـــوای اراک‬ ‫کنـــون در « قلـــم چـــی» قلـــم زن بـــود‬ ‫هـــر انکـــس کــه او «تشــنه» دانــش اســت‬ ‫کنـــد فخـــر فـرهنـــگ ایـــران نهـــاد‬ ‫فـروزنـــده تـــا هســـت خـــورشید و مــاه‬ ‫نسیمـانـــه بـــر مقدمــش بـــوسه زن‬ ‫درخشــی بــه جســم اراکــی چــو جــان‬ ‫کــه نــام تـــو ایــن نامــه را زیــو راســت‬ ‫سپاســی بــه پاکــی ســر از بــوی یــاس‬ ‫ز هـــر طـــرح نـــو دانـــش اندوختــه‬ ‫چــو باغــی کــز ان ســر کشــد ســروناز‬ ‫فـــروزانتر از ان در ایــن خانــه ای‬ ‫کـــه صیــت از ثـــری تــا ثریــا گرفــت‬ ‫کــه ازان درخشــان دل میهــن اســت‬ ‫گـــل همگـرایـــی در ان کـاشتـــی‬ ‫کــه ســاید بــه گــردون ســرازعلم و فــن‬ ‫زدانـــش غـــرور سهنـــدی دهنـــد‬ ‫چـــو دوران دارا و نـوشیـــروان‬ ‫بـــر اوردی ای راد مـــرد کـویـــر !‬ ‫جوانمــرد و فـــرزان و فرخنــده دیــن‬ ‫ره راســت پویـــی وسـرزنـــدگی اســت‬ ‫بـــه پـاکیـــزه خـــویی ز افرشــته ســر‬ ‫کــه از دامنــش چــون تویــی ســر کشــید‬ ‫فـرهـــی‬ ‫دهـــی از فتـــوت بـــه ان ّ‬ ‫فـــری هـــا بــه جیرفــت و ماهــان تــو!‬ ‫بـــه کهـریـــز جـوپـــار و پـاریـــز ان‬ ‫کــه ان گنجــی ازرنــج دیریــن ماســت‬ ‫ّ‬ ‫خــط دیرینــه اش‬ ‫بـــه ان نقــش و ان‬ ‫ســـده هــا ســده ســـال‪ ،‬بیشــی گرفــت‬ ‫نشــانواره از هــوش و از هنــگ ماســت‬ ‫گـــل ســر ســبد ‪ ،‬در هنـرهـــاش بیــن‬ ‫کــه مهــد هنـــرها و فرهنــگ ماســت‬ ‫همـــه سخـــت کوشــان ســر زنــده انــد‬ ‫همیــن ســروازاده خــوش کیــش شــد‬ ‫ز عشـــاق سـرسبـــزی کشــور اســت‬ ‫درختـــان ســر ســبز‪ ،‬چندیـــن هــزار‬ ‫ز دایـــد پلشتـــی از ایــن خــاک پــاک‬ ‫بســـی دفتـــر از او ُمـــد ّون بـــود‬ ‫قـــدح نـــوش ان بــاده بیغــش اســت‬ ‫بـــه افـــکار ایـــن نـازنیـــن اوستـــاد‬ ‫فـرازنـــده بـــادا تـــو را عـــ ّز و جـــاه‬ ‫عـــروس جـــهان شــد در ایــن انجمــن‬ ‫‪27‬‬ ‫یادی از نویسندگان استان مرکزی در گذشته اراک‬ ‫به یاد استاد سعید نجفی زاده در سال ‪1349‬‬ ‫مطلبی از این استاد برتر‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫‪28‬‬ ‫چنــد وقــت پیــش یکــی از دوســتان نزدیــک مــن کــه طبیــب اســت‬ ‫می گفــت در یکــی از مقــاالت خــود بنویــس کــه مــا پزشــکان از دســت‬ ‫بیمارانــی کــه در هــر محــل و هــر نقطــه بــه مــا برخــورد می کنند فــوراً‬ ‫از درد و بیمــاری خــود صحبــت بــه میــان اورده و انتظار نوشــتن نســخه‬ ‫فــوری هــم دارنــد بــه ســتوه امده ایــم‪.‬‬ ‫او می گفــت حتــی در مجالــس مهمانــی هــم اســوده نیســتیم بــه‬ ‫محــض انکــه یکــی از حضــار مــا را «اقــای دکتــر» خطــاب می کننــد‪.‬‬ ‫از چهــار گوشــه مجلــس مدعــی یکــی بعــد از دیگــری بــه یــاد دردهای‬ ‫کهنــه خــود افتــاده و انتظــار دارنــد کــه بــدون هیچگونــه وســیله معاینه‬ ‫شــده و مــا درد انهــا را تشــخیص داده و یــک نســخه رایــگان بــرای‬ ‫ایشــان بنویســیم در صورتــی کــه طبیــب بــرای تشــخیص نــوع بیماری‬ ‫بــه انــواع و اقســام وســایل مــورد نیــاز احتیــاج دارد تــا بتوانــد تشــخیص‬ ‫بیمــاری را بدهــد‪ .‬اصــو ًال فلســفه خــود ایــن همــه ازمایشــگاه بــرای‬ ‫ان اســت کــه معاینــه بیمــار دقیق تــر و وســیله تشــخیص قطعی تــر‬ ‫و مطمئن تــر باشــد‪.‬‬ ‫شــاید مــردم نمی داننــد‪ .‬کــه وقتــی یــک نفــر بیمــار بــه پزشــک معالــج‬ ‫خــود می گویــد‪« .‬ســرم درد می کنــد» متجــاوز از ســیصد نــوع علــت و‬ ‫بیمــاری از برابــر چشــم طبیــب می گــذرد یــا بهتــر بگوئیــم بخاطــر زیاد‬ ‫خــوری نیســت بلکــه دههــا نــوع بیمــاری وجــود دارد کــه بــر اثــر انهــا‬ ‫عارضــه درد دل ظاهــر می گــردد‪ .‬در اینصــورت اگــر طبیــب بــه اینگونــه‬ ‫بیمــاران «ســرپایی در کوچــه و خیابــان» نســخه ندهــد و بــه انهــا تذکر‬ ‫بدهــد کــه بــه مطــب وی مراجعــه کنیــد تــا دقیق تــر و کاملتــر مــورد‬ ‫معاینــه قــرار گیرنــد‪ ،‬از او می رنجنــد و فــوراً موضــوع حــق ویزیــت را‬ ‫پیــش می کشــند‪.‬‬ ‫اینجانب حسنی!‬ ‫چنــد روز قبــل در مغــازه ای ایســتاده بــودم کــه نــاگاه مــردی وارد‬ ‫مغــازه شــد و پــس ازســام و احوالپرســی بــا صاحــب دکان یــک بــرگ‬ ‫استشــهاد را جلــو او گذاشــت کــه امضاءکنــد‪ .‬صاحــب دکان پرســید‬ ‫استشــهاد بــرای چیســت؟!!‬ ‫پاســخ داد شناســنامه ام را گــم کــرده ام و حــاال بــرای گرفتــن المثنــی‬ ‫بــه یــک استشــهاد احتیــاج دارم‪ .‬صاحــب مغــازه گفــت از چــه وقــت‬ ‫ســجل خــود را گــم کــرده ای گفــت درســت نمی دانــم شــاید یکســال‬ ‫پیــش و شــاید هــم بیشــتر صاحــب مغــازه خندیــد و گفــت تــو خــودت‬ ‫نمی دانــی چــه وقــت شناســنامه ات را گــم کــردی ان وقــت چطــور مــن‬ ‫می توانــم شــهادت بدهــم‪ ،‬کــه از گــم شــدن ســجل تــو اطــاع دارم؟!‬ ‫مــرد شناســنامه گــم کــرده کــه جــواب قانــع کننــده ای شــنیده بــود‬ ‫بــا قیافــه ناراحتــی در حالیکــه زیــر لــب بــه اینگونــه مقــررات غرولنــد‬ ‫می کــرد از دکان خــارج شــد‪ .‬رفــت تــا یکنفــر را پیــدا کنــد‪ .‬کــه در‬ ‫زیراستشــهاد بنویســید «اینجانــب حســنی و از حســن حســینی اطــاع‬ ‫کامــل دارم کــه حســنی ولــد حســن شناســنامه خــود را گم کرده اســت!‬ ‫و بــه ایــن ترتیــب مقــررات مــو بــه مــو اجــرا گــردد‪».‬‬ ‫مــردم حــق ندارنــد از فیلمهــای خــوب واصیــل ایرانــی هــم بیــزار و‬ ‫متنفــر شــوند؟‬ ‫چنــد روز پیــش یکــی از ســینماهای اراک ســومین بــار بــه یــاد فیلــم‬ ‫«گدایــان تهــران» افتــاده بــود‪ .‬تــا هنــوز یــادم نرفتــه بایــد عــرض کنم‬ ‫ایــن فیلــم در اصــل خارجــی اســت و نــام اصلــی ان «معجــزه ســیب»‬ ‫بــوده اســت بــی مایــگان تجــارت پیشــه تهرانــی عیــن داســتان را از‬ ‫فیلــم خارجــی بــر داشــته و بــه نــام «گدایــان تهــران» بخــورد مــردم‬ ‫دادنــد‪.‬‬ ‫کــه البتــه ایــن عمــل تازگــی نــدارد تاکنــون دههــا فیلــم خارجــی‬ ‫را فیلمبــرداران (فیلمبــرداران ایرانــی بــا عــوض کــردن نــام مجــدداً‬ ‫فیلمبــرداری نموده انــد بــا ایــن تفــاوت کــه اگــر هنرپیشــه مــرد در‬ ‫فیلــم اصلــی «جــان ویــن» و هنــر پیشــه ان «انیتــا البــرک» بــوده‬ ‫در فیلــم ایرانــی هنــر پیشــه مــرد ان نقــی گاو کــش و هنــر پیشــه زن‬ ‫دختــر رقیــه رختشــوی تعییــن و انتخــاب شــده اند‪).‬‬ ‫شــما فکــر کنیــد کــه وقتی انســان بــرای رفــع خســتگی به تنها وســیله‬ ‫تفریــح یعنــی ســینما مـی رود‪ .‬و پــس از خاموش شــدن چراغهای ســالن‬ ‫فیلــم نیــم ســاعت دنــدان روی جگــر گذاشــته اســت پیــش پرده هــای‬ ‫روغــن نباتــی مــوش نشــان و ادامــس جــرم ســنجان و ده هــا چیــز‬ ‫دیگــر را بحکــم اجبــار می بیننــد و فیلــم شــروع می شــود‪.‬‬ ‫هنــوز چنــد دقیقــه نگذشــته تماشــاچی درک می کنــد کــه فیلــم را دیده‬ ‫اســت منتهــا دفعــه اول فیلــم رنگــی و دارای منظره هــای عالــی بــوده و‬ ‫ایــن بــار از رنــگ و صحنــه جالــب و دکور در ان نشــانی نیســت خالصه‬ ‫در حــدود نیــم ســاعت کــه گذشــت تماشــاچیان درک می کننــد کــه این‬ ‫فیلــم تفالــه یــک فیلم هنــدی اســت‪ .‬یعنــی کارگــردان فیلــم ایرانی ان‬ ‫را کپیــه کــرده و بــرای انکــه خلــق ا‪ ...‬را گــول بزنــد قبــل از شــروع‬ ‫فیلــم و معرفــی هنرپیش ـه ها یکنفــر را نیــز بنــام سناریســت معرفــی‬ ‫فرمــوده اســت‪.‬‬ ‫مــن نمی دانــم اینگونــه کارگردان هــا و مخصوص ـ ًا همــان یکنفــر کــه‬ ‫بنــام نویســنده ســناریومعرفی می شــود از مــردم خجالــت نمی کشــند یــا‬ ‫در اینصــورت مــردم حــق ندارنــد از فیلمهــای خــوب واصیــل ایرانی هم‬ ‫بیــزار و متنفر شــوند؟‬ ‫حــاال فکــر کنیــد اگــر اینگونــه فیلم هــا را در اراک‪ :‬بخواهنــد بــرای‬ ‫بــار دوم و ســوم بــه خــورد مــردم بدهنــد قباحــت امــر تــا چــه انــدازه‬ ‫خواهــد رســید‪.‬‬ ‫تلخیص از سعید حمیدی فراهانی‬ ‫ازخاطره هایمشترکلبریزم‬ ‫نگاهی به مجموعه شعر "زنی دیگ ِر مریم صابری نسب"‬ ‫دکتر سید ناصر جابری‬ ‫استاد دانشگاه خلیج فارس بوشهر‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫«زنــی دیگــر» نــام دومیــن مجموعــه شــعری اســت کــه از‬ ‫مریم صابری نســب بــه چــاپ رســیده اســت‪ .‬او در ایــن مجموعــه‬ ‫چهــار قالــب شــعری را گنجانــده اســت‪ .‬بخــش اول ســه گانی اســت‬ ‫توفیــق ان‪ ،‬چــاپ ان را بایــد از نخســتین‬ ‫کــه فــارغ از حــدود و ابعــاد‬ ‫ِ‬ ‫اثــاری دانســت کــه در ایــن قالــب نوپــا ســروده شــده اســت‪ .‬س ـه گانی‬ ‫در اغــاز راه اســت؛ شــعری اســت متناســب بــا انســان امــروز؛ انســانی کــه‬ ‫از افســون هنــر و ادبیــات بی نیــاز نیســت‪ ،‬امــا مشــغله هایش فراوان تــر‬ ‫از ان اســت کــه اشــعار مفصــل و مطــول را بخوانــد و ایــن سـه گانی اگــر‬ ‫بــه کمالــی رســد‪ ،‬همانــا ابرهــای دانه ریــز و باران افشــان اســمان ادبیــات‬ ‫اســت کــه بــر ناصبوری هــا‪ ،‬اضطراب هــا و هیجان هــای پایــان ناپذیــر‬ ‫ایــن انســان‪ ،‬طراوتــی می فشــاند و ارامشــی بــه ارمغــان مـی اورد‪ .‬اغلــب‬ ‫قطعــات ایــن مجموعــه همــراه بــا قافیــه و گاهــی بــدون قافیــه و شــبیه‬ ‫هایکــو و بــرای ثبــت یــک لحظــه گــذران اســت ‪« :‬خنده هایــم را بــاور‬ ‫نکــن‪ /‬ســاختگی اســت‪ /‬مــن ملکۀ غمگیــن جهانــم» و اغلــب دارای قافیه‬ ‫اســت‪« :‬اشــپز خانــه و اتقــاق خــواب‪ /‬شــبیه هم اند‪ /‬هــر دو شــکل تنهایی‬ ‫یــک زن انــد» (ص ‪.) 42‬عشــقی کــه از مهمتریــن مضامیــن س ـه گانی ها‬ ‫و دیگــر قالب هــای مجموعــه ی زنــی دیگــر اســت‪ :‬شــاعر ایــن مجموعــه‬ ‫مریمــی اســت کــه دختــرکان زیبــای شــعر خــود را متولــد می کنــد و‬ ‫عیســای شــعر فرزنــد اوســت و بــا ایــن نــادرۀ روزگار‪ ،‬طیــب و طاهــر‬ ‫می شــود‪ .‬از دیــد او‪ ،‬زیــر اســمان نیلگــون‪ ،‬انکــه از عشــق نمی گویــد و‬ ‫ی ســراید ؛ گــو اینکــه بــر بــاد تکیــه داده و ارام از یــاد مــی رود؛ چراکــه‬ ‫نمـ ‬ ‫اگــر عشــق نورزیــم‪ ،‬کار جهــان ســر می ایــد و نقــش مقصــود‪ ،‬ناخوانــده‬ ‫می مانــد و فصل هــای بــدون عشــق بــرای او ناتمام انــد‪.‬‬ ‫زمســتانی مـی رود‪ ،‬امــا بهارانــی نمی رویــد و جــز عشــق درمانــی نیســت‬ ‫و اگــر بهــار عاشــقی نباشــد ایــن رویــش پاییـ ِز پــر تکــرار حتــی پــس از‬ ‫زمســتان ادامــه دارد‪ .‬تمنــای فتــح قلــب دیریــاب ارزوی همــوارۀ ســراینده‬ ‫اســت و بــی قــراری لحظــۀ تابیــدن معشــوق ارزوی همیشــگی‪.‬‬ ‫شــاعر بــا عشــق زنــده می شــود عشــقی کــه لباســها و رنگ هــای‬ ‫گوناگــون دارد‪ .‬گرچــه عشــق اســان می نمایــد و مشــکلها از پــی دارد‪ ،‬امــا‬ ‫او مشــتاق تجلــی عشــق در لباســی نــو و رنگــی جدید اســت‪ .‬دوری‪ ،‬شــور‬ ‫زندگــی را کــور می کنــد و هــزار گونــه گــره ناهمگــون بــر دل شکســته‬ ‫می بنــدد و درد همچنــان از زواره هــای ان می چکــد‪ .‬او گرچــه عشــق را‬ ‫در مــرور خاطــرات می جویــد و گرچــه گاهــی از بی ثباتــی عشــق ورزان‬ ‫بی تــاب می شــود‪ ،‬امــا ایــن عشــق ناگزیــر همیشــگی اوســت‪.‬‬ ‫برخــی از تصاویــر ایــن مجموعــه اجتماعــی‪ -‬فلســفی هســتند؛ اگرچــه‬ ‫زنــان را فلســفه ای از گونــۀ دیگــر اســت و بــرای فهــم ان بایــد پوســتی‬ ‫دیگــر بــر تــن روح کــرد و از ایــن دیــد هیچ یــک از اشــعار مجموعــۀ‬ ‫زنــی دیگــر از فکــری و اندیشــه ای خالــی نیســت؛ امــا گاهــی شــاعر‬ ‫اندیشــه هایی کلــی و اجتماعــی_ فلســفی را در دامــن واژگان می ریــزد‪.‬‬ ‫تصویــر یــک لحظــه‪ ،‬بــه ماننــد انچــه در یــک عکــس مجســم می شــود‪،‬‬ ‫یکــی از اتفاقاتــی اســت کــه در اشــعار طــرح واره روی دهــد‪ .‬تصویــر فردی‬ ‫کــه بــر صفحــه خــاک عبــوری اشــک ریزان دارد‪ « :‬خســته از تمــام‬ ‫شــهر‪ /‬مـی رود قدم زنــان‪ /‬اشـک های او روان»‪ .‬گاهــی زندگــی را از پــرده‬ ‫بیهودگــی می نگــرد؛ فکرهــای واهــی و تنگنــای زندگی هــای تکــراری؛‬ ‫بســان تنــگ ماهــی‪ .‬ایــن حســرت پرتکــرار عمــری بــه درازی اســطورها‬ ‫دارد‪ .‬امــا در اخریــن شــعر ایــن مجموعــه کــه حســن ختامــی بــرای ان به‬ ‫شــمار می ایــد‪ ،‬تنهایــی انســان و مفهــوم پوچــی‪ ،‬فروغ ســان و بــه بهتریــن‬ ‫ـان تنهــا‪ ،‬زنــی اســت کــه در راوی شــعر‬ ‫شــکلی رخ می نمایــد‪ :‬ایــن انسـ ِ‬ ‫می زیــد و از ضربــان نفس هــای خــود نیــز می ترســد‪ ،‬در شــیار حادثه هــا‬ ‫فــرو م ـی رود و هیجــان رقص الــودی بــه دنبــال غــول چــراغ جادوســت‬ ‫کــه بلکــه ارزوهــا بــراورد و از ایــن رکــود خــارج شــود؛ امــا همچنــان در‬ ‫تنهــای او زنــی اســت کــه بــه بی رحمانه تریــن شــکل زندگــی عــادت‬ ‫دارد‪ .‬زنانگــی یکــی از بن هایه هایــی کــه صابــری می توانــد در ان بــه‬ ‫توفیقــی دســت یابــد‪ .‬اگرچــه ایــن حــس و حــال را در تمــام اشــعار او‬ ‫می تــوان دیــد‪ ،‬امــا در برخــی اشــعارش ان را بــا صراحــت بیشــتری بــه‬ ‫ـی سرشــار از ناگفته هــای ســوزاننده؛‬ ‫کار می بــرد؛ ســکوت زنــی در تنهایـ ِ‬ ‫همچــون اتشــی در زیــر خاکســتر‪ .‬ســراینده نشــان داده اســت که دســتی‬ ‫توانــا در رباعــی دارد و اگــر طبع ازمایــی در ایــن حیطــه را رهــا نکنــد؛‬ ‫می توانــد برگ هــای زیبایــی بــه رباعیــات شــعر فارســی بیفزایــد‪ ،‬او‬ ‫رباعیــات اندکــی را در مجموعــه خــود اورده اســت‪ ،‬امــا همیــن انــدک نیــز‬ ‫تاثیرگــذار افتــاده اســت‪:‬‬ ‫از خاطره های مشترک لبریزم‪ /‬دور از تو شبیه برگ در پاییزم‬ ‫یکبار بگو نام خیابانت را ‪ /‬تا مرگ به پای تو غزل می ریزم‬ ‫گاهــی در رباعی هــا بــه نــواری نوشــتاری نیــز روی اورده اســت‪ .‬ایــن نــوع‬ ‫نواوری هــا را ایــرج زبردســت در رباعــی بــاب کــرده اســت و در شــعر زیــر‬ ‫از مریــم صابــری نیــز خوش نشســته اســت‪:‬‬ ‫در شــهر دلــم دســت بــه ازار نــزن‬ ‫ایــن قــدر بــه مــن الف خریــدار نــزن‬ ‫چــون عشــق تــو ‪-‬نخ به نخ ‪-‬به قلبم بســته اســت‬ ‫جــای لــب مــن بوســه بــه ســیگار نــزن‬ ‫البتــه ایــن مضمــون زیبایــی کــه بــا بــازی بــا کلمــات نخ و ســیگار شــکل‬ ‫گرفتــه اســت ســتایش دود و دم را در پــی نــدارد؛ چراکــه بــر کنــج لــب هر‬ ‫کــه نشــینی روزی ‪ /‬جــز مــرگ نــداری ثمری ای ســیگار‬ ‫رباعی هــای ایــن مجموعــه نیــز از عشــق تهــی نیســت و بایــد عشــق‬ ‫را مهمتریــن مضمــون ایــن مجموعــه دانســت و حیــف اســت کــه ایــن‬ ‫رباعــی را چنــد بــار زمزمــه نکنیــم‪:‬‬ ‫مغــرور نشــو جــوان وزیبــا هســتی‬ ‫در عشــوه گری ماهــر و رعنــا هســتی‬ ‫یــک روز ولــی‪ ،‬نــه دور ‪ ،‬مــی فهمــی کــه‬ ‫تصویــر قشــنگ قــاب فــردا هســتی‬ ‫شــاعری هنــری بی پایــان اســت و زبــان مهمتریــن هنــر انســان اســت‬ ‫کــه شــاعر قــدرت نهانــی ان را از پــردۀ ناشــناخته ها بــه عرصــه ظهــور‬ ‫می رســاند‪ .‬بــرای ایــن شــاعر خوبمــان ارزوی شــادی و رویانــدن گلهایــی‬ ‫بیشــتر از بــاغ خیــاالت و اندیشــه هــای نــاب داریــم‪.‬‬ ‫‪29‬‬ ‫بسـیجملیکنترلفشارخـون‬ ‫در استان مرکزی اجرایی می شود‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫‪30‬‬ ‫سرپرســت دانشــگاه علوم پزشــکی اراک نفــر در جهــان بــه علــت بیمــاری قلبــی و‬ ‫گفــت‪ :‬بســیج ملــی کنتــرل فشــار خــون عروقــی ناشــی از فشــار خــون بــاال جــان‬ ‫بــرای جامعــه هــدف ‪ 557‬هــزار نفــری در خــود را از دســت می دهــد و ‪ 218‬میلیــون‬ ‫اســتان مرکــزی اجرایــی می شــود‪.‬‬ ‫دکتــر ســید محمــد جمالیــان در جلســه‬ ‫•‪ 20‬مردم جهان دارای فشار‬ ‫کمیتــه دانشــگاهی بســیج ملــی فشــار‬ ‫خــون بــاال در دانشــگاه علوم پزشــکی‬ ‫خون هستند که نسبت به ان‬ ‫اراک بــا اشــاره بــه ‪ 27‬اردیبهشــت ماه روز‬ ‫اگاهی و اطالع ندارند‪.‬‬ ‫جهانــی کنتــرل فشــار خــون بیــان کــرد‪:‬‬ ‫وزارت بهداشــت‪ ،‬درمــان و امــوزش پزشــکی‬ ‫در ایران ‪ 23‬درصد زنان و‬ ‫مصــادف بــا ایــن روز اجــرای طــرح بســیج‬ ‫‪ 21‬درصد مردان مبتال به‬ ‫ملــی کنتــرل فشــار خــون را مدنظــر قــرار‬ ‫داده اســت‪.‬‬ ‫فشار خون هستند •‬ ‫وی بــا بیــان اینکــه شــایع ترین علــل‬ ‫مرگ ومیــر در جهــان و کشــور و اســتان‬ ‫مرکــزی ابتــا بــه بیماری هــا قبلــی و نفــر نیــز دچــار عــوارض و ناتوانی هــای‬ ‫عروقــی اســت‪ ،‬گفــت‪ :‬ســاالنه ‪ 10.4‬میلیون ناشــی از ایــن بیمــاری می شــوند‪.‬‬ ‫جمالیــان تصریــح کــرد‪ 20 :‬مــردم جهــان‬ ‫دارای فشــار خــون هســتند کــه نســبت بــه‬ ‫ان اگاهــی و اطــاع ندارنــد‪ .‬در ایــران نیــز‬ ‫‪ 23‬درصــد زنــان و ‪ 21‬درصــد مــردان نیــز‬ ‫مبتــا بــه فشــار خــون هســتند و بــه دلیــل‬ ‫اینکــه بخــش اعظمــی از ایــن مبتالیــان از‬ ‫بیمــاری خــود مطلــع نیســتند اجــرای ایــن‬ ‫بســیج ملــی مدنظــر قــرار گرفتــه اســت‬ ‫تــا قبــل حــاد شــدن بیمــاری و یــا عواقــب‬ ‫خطرنــاک کنتــرل و درمــان صــورت گیــرد‪.‬‬ ‫وی مصــرف نمــک‪ ،‬اســترس و چاقــی را‬ ‫از عوامــل ابتــا بــه فشــار خــون دانســت‬ ‫و گفــت‪ :‬اجــرای طــرح بســیج ملــی کنتــرل‬ ‫فشــار خــون بــاال در واقــع گام اول اســت و‬ ‫در ایــن راســتا دانشــگا ه علوم پزشــکی بــه‬ ‫تنهایــی نمی توانــد در ایــن مســیر حرکــت‬ ‫کنــد و بــا توجــه بــه جامعــه هدف ایــن طرح‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫(افــراد بــاالی ‪ 30‬ســال‪ ،‬زنــان بــاردار و بیمــاران کلیــوی) الزم اســت نمــک پنهــان نیــز معــاون بهداشــتی دانشــگاه در تولیــدات نظــارت‬ ‫تمــام دســتگاه های مرتبــط در ایــن بســیج ملــی همــراه دانشــگاه خوبــی دارد و بــا اســتفاده از دســتگاه های شوری ســنج محصــوالت‬ ‫را بررســی می کنــد و در صــورت اســتفاده بیــش از اســتاندارد نمــک‬ ‫علوم پزشــکی باشــند‪.‬‬ ‫سرپرســت دانشــگاه علوم پزشــکی اراک اظهــار کــرد‪ :‬اســتان مرکزی برخــورد قانونــی صــورت می گیــرد‪.‬‬ ‫در مقایســه بــا دیگــر اســتان ها دارای تعــداد زیــادی از مبتالیــان جمالیــان اضافــه کــرد‪ :‬طــرح بســیج ملــی کنتــرل فشــار خــون‬ ‫بــه فشــارخون اســت کــه البتــه فشــارخون اولیــه قابــل کنتــرل و بــرای ‪ 577‬هــزار نفــر از جامعــه هــدف (افــراد بــاالی ‪ 30‬ســال‪،‬‬ ‫زنــان بــاردار و بیمــاران کلیــوی) اجرایــی خواهــد شــد و بــا توجــه بــه‬ ‫پیشــگیری اســت‪.‬‬ ‫وی بــا اشــاره بــه تاثیــر منفــی مصــرف نمــک در ابتــا بــه فشــار اینکــه ‪ 21‬درصــد زنــان و ‪ 20‬درصــد مــردان اســتان مرکــزی مبتــا‬ ‫خــون گفــت‪ :‬نمــک بــه صــورت اشکار(سرســفره ها) و پنهــان(درون بــه فشــارخون هســتند‪ ،‬اجــرای ایــن طــرح امــار دقیقــی را منعکــس‬ ‫محصــوالت و تولیــدات غذایــی) مــورد اســتفاده قــرار می گیــرد‪ .‬خواهــد کــرد و حتــی بــا توجــه بــه اینکــه مــردان بــه دلیــل مشــغله‬ ‫بــا برداشــتن نمکــدان از سرســفره بــه راحتــی می تــوان مصــرف کاری کمتــر بــرای چــکاپ مراجعــه می کننــد ایــن بســیج شــاید‬ ‫روزانــه نمــک را بیــن ســه تــا پنــج گــرم کاهــش داد و در بحــث افزایــش امــار مــردان مبتــا بــه فشــار خــون را در پــی داشــته باشــد‪.‬‬ ‫‪31‬‬ ‫کاهشترافیکبا‬ ‫بهرهبرداریازتقاطعغیرهمسطحشریعتیاراک‬ ‫ماهنامه کاوه • شماره ‪ • 18‬اردیبهشت ‪1398‬‬ ‫‪32‬‬ ‫تقاطــع غیرهمســطح شــریعتی اراک بــه طــول کلــی ‪ ۱۲۰۰‬متر (عرشــه و‬ ‫کولــه هــا) بــا حضــور مســووالن شــهری اراک افتتاح شــد‪.‬‬ ‫شــهردار اراک در حاشــیه بهــره بــرداری از ایــن طــرح عمرانــی شــهری‬ ‫گفــت‪ :‬عملیــات اجرایــی ایــن پــل بــه طــول هــزار و ‪ 200‬متر و بــا صرف‬ ‫‪ 400‬میلیــارد ریــال اعتبــار در ظــرف مــدت چهــار مــاه‬ ‫توســط قــرارگاه خاتــم االنبیــا انجــام شــد‪.‬ر شــفیعی‬ ‫بــا بیــان اینکــه ایــن تقاطــع دارای ‪ ۲۹‬عــدد پایــه‪۳ ،‬‬ ‫عــدد کولــه‪ ۴۵ ،‬عــدد ســتون و ‪ ۸۵‬عــدد پایه روشــنایی‬ ‫اســت‪ ،‬افــزود‪ :‬عملیــات اجرایــی مرحلــه دوم ایــن طرح‬ ‫عمرانــی در واقــع راســت گــردی کــه از ایــن پــل بــه‬ ‫ســمت خیابــان میــرزای شــیرازی اســت نیــز یــک ماه‬ ‫اینــده بــه بهــره بــرداری مــی رســد کــه تکمیــل ان‬ ‫در کاهــش ترافیــک‬ ‫منطقــه و عبــور و مــرور‬ ‫خودروهــا نقــش بســزایی‬ ‫دارد‪.‬وی بــا اشــاره بــه‬ ‫عملیــات اجرایــی چهــار‬ ‫تقاطــع غیرهمســطح در‬ ‫ســطح کالنشــهر اراک‬ ‫ابــراز کــرد‪ :‬تــا پایــان‬ ‫ســال همــه ایــن پــروژه‬ ‫هــا تکمیــل و بــه بهــره‬ ‫بــرداری مــی رســد‪.‬‬ ‫رئیــس شــورای اســامی‬ ‫کالنشــهر اراک هــم بــا بیــان اینکــه عملیــات اجرایــی ایــن پــل‬ ‫مشــکالتی را بــرای شــهروندان ایجــاد کــرده بــود گفــت‪ :‬بــا افتتــاح ایــن‬ ‫تقاطــع غیرهمســطح ‪ ،‬مشــکل ترافیکــی ایــن منطقــه رفــع مــی شــود‪.‬‬ ‫فلــک افالکــی بــه پــروژه هــای عمرانــی در دســت اجــرای کالنشــهر‬ ‫اراک اشــاره کــرد و افــزود‪ :‬عملیــات اجــرای پــل ورزش تــا پایان خــرداد و‬ ‫پــل علــم الهــدی نیــز تا پایــان شــهریور بــه اتمــام خواهــد رســید و مورد‬ ‫بهــره بــرداری قــرار خواهــد گرفــت‪ .‬وی بــا بیــان اینکــه هیــچ پــروژه‬ ‫جدیــدی را امســال اغــاز نکــرده ایــم گفــت‪ :‬تمــام تــاش خــود را بــه کار‬ ‫گرفتیــم تــا تمامــی پــروژه هــای عمرانی نیمــه کاره شــهر اراک ‪ ،‬تــا پایان‬ ‫ســال تکمیــل و بــه بهــره بــرداری برســد ‪ .‬فلــک افالکــی اظهار داشــت‪:‬‬ ‫بــا بهــره بــرداری از تقاطــع هــای غیــر همســطح مشــکل ترافیک شــهر‬ ‫و تــردد شــهروندان رفــع خواهــد شــد‪.‬‬ ‫بدهی های افسار گسیخته و پروژه های بزرگ و نیمه کاره‬ ‫فرزانــه رحمتــی عضــو هیئــت رئیســه شــورای اســامی کالنشــهر اراک‬ ‫نیــز در ایــن مراســم ابــراز کــرد‪ :‬شــورای دوره پنجــم‬ ‫از ابتــدای شــروع بــکار بــا دو موضــوع و مانــع عمــده‬ ‫از جملــه بدهــی هــای افســار گســیخته و پــروژه‬ ‫هــای بــزرگ و نیمــه کاره ای کــه هــر یــک جــدا‬ ‫از بحــث اولویــت داشــتن یــا نداشــتن‪ ،‬بــار روانــی‬ ‫قابــل مالحظــه ای را بــر شــهر و شــهروندان تحمیــل‬ ‫نمــوده بــود و همچنیــن رکــود تورمــی شــدید حاکــم‬ ‫بــر اقتصــاد کشــور کــه ایــن موضــوع نیــز چالــش‬ ‫هــای فراوانــی از جملــه‬ ‫در حــوزه تامیــن نقدینگــی‬ ‫بــرای شــهرداری هــا ایجــاد‬ ‫کــرده بــود‪ ،‬مواجــه بــود‪.‬‬ ‫وی افــزود‪ :‬بــا توجــه بــه‬ ‫شــرایط مذکــور‪ ،‬شــورای‬ ‫دوره پنجــم تــاش گســترده‬ ‫ای را بــرای مدیریــت چالــش‬ ‫هــای مذکــور اغــاز نمــود تــا‬ ‫بتوانــد از رهگــذر سیاســت‬ ‫گــذاری و نظــارت صحیــح‬ ‫بــر حــوزه هــای مالــی و‬ ‫اقتصــاد شــهری‪ ،‬نهــاد شــهرداری را بــرای پشــت ســر گــذاری چالــش‬ ‫هــا‪ ،‬همراهــی و کمــک نمایــد‪.‬‬ ‫رحمتــی بــا اشــاره بــه پــروژه هــای نیمــه کاره موجــود در شــهر‬ ‫اراک‪،‬گفــت‪ :‬از انجــا کــه شــورای دوره پنجــم ملــزم بــه تکمیــل و بهــره‬ ‫بــرداری از پــروژه هــای نیمــه کاره بــود و از طرفی مســایل و مشــکالت‬ ‫متعــددی اعــم از مالــی و غیــر مالــی بــر ســر راه ایــن پــروژه هــا قــرار‬ ‫داشــت‪ ،‬پــروژه هــای جدیــدی در شــهر اراک تعریــف نشــد‪ ،‬چــرا کــه‬ ‫اجــرای پــروژه هــای جدیــد شــهری توســط شــهرداری بــا وجود پــروژه‬ ‫هــای نیمــه تمــام بــه ارث رســیده از ســنوات گذشــته‪ ،‬حرکتــی منطقــی‬ ‫بــه نظــر نمــی رســید‪.‬‬ ‫اهداء لوح تقدیر هیئت مدیره سرای فرزانگان به خجستگی هشتادمین زادروز اقای حاج ابراهیم حسینجانی‬ ‫ای یـادگـــار خیـــل بـزرگـــان معنـــوی‬ ‫بشــنو حدیــث دوســت از ایــن پیــر منــزوی‬ ‫اینـــک رواق خـانـــه تـــو‪ ،‬بـــزم اشنـاسـت‬ ‫از هــر زبـــان ترانــه «احســنت» بشنـــوی‬ ‫پــاداش نیــک نامــی تــو ‪ ،‬ایــن قدر بس اســت‬ ‫کاســـوده دیـــر مـــانی و اســوده بغنــوی‬ ‫شادروان مرتضی ذبیحی‬