ماهنامه سرند شماره 13
ماهنامه سرند شماره 13
سرند
سرند تالشی است در جهت نقد اندیشه و رفتار جامعه ایران
تلنگری بر
حرف های درگوشی
پیرامون مقوله ی خودارضایی
ازادی در چهارچوب
بنیان طرحواره ای برای انقالب زیست محیطی
تاریخ ،برای نخواندن
پیرامون مطالعه تاریخ در جامعه ایران
رستگاری یک روزنامه نگار دوم خردادی
درباره ی رمان غیاب دانیال نوشته ی امیر احمدی اریان
ماهنامه تحلیلی مسایل ایران /سال دوم /ابان 27 / 1395صفحه صفحه 1
به نام خداوند جان و خرد
ماهنامه سرند
سرند تالشی است در جهت نقد اندیشه و رفتار جامعه ایران
اینه چون نقش تو بنمود راست خود شکن ،اینه شکستن خطاست
ماهنامه تحلیلی
سال دوم /شماره سیزدهم /ابان ماه 95
مدیرمسئول و سردبیر :سپهر ساغری
هیئت تحریریه :یلدا دنیایی مبرز ،امید سلطانی و پویا اشکانی
تیم هنری :شهاب غالمی و شادی اسکندری
نشانی سایت ماهنامه:
www.sarandmonthly.com
ماهنامه سرند در کانال تلگرام
telegram.me/sarandmonthly
ان چه در این شماره می خوانید:
سخن اغازین
نقد بی دروغ ،نقد بی نقاب 2 ...................................
در مورد چیستی نقد
جامعه
تلنگری بر حرف های درگوشی3.................................
پیرامون مقوله ی خودارضایی
ازادی در چهارچوب7..........................................
بنیان طرحواره ای برای انقالب زیست محیطی
تاریخ و اندیشه
تاریخ ،برای نخواندن11..........................................
نگاهی به جایگاه مطالعه ی تاریخ در جامعه ایران
فرهنگ و هنر
رستگاری یک روزنامه نگار دوم خردادی15.......................
درباره ی رمان غیاب دانیال نوشته ی امیر احمدی اریان
ارتیبیشن ،پاسخی به چالش های دنیای هنر19.......................
معرفی استارتاپ ارتیبیشن
طنز
نت ازادی!22...................................................
سخن پایانی
بدبخت ملتی که تاریخ خود را نداند23.............................
دوران ما دوران واقعی سنجش است که همه چیز باید تابع
ان باشد.
ایمانوئل کانت
فیلسوف المانی
عزیزانی که تمایل به همکاری دارند ،می توانند از طریق میل زیر
اقدام فرمایند :ارسال یادداشت یا مقاله ،گزارش ،مصاحبه یا
درخواست همکاری در حوزه های دیگر چون کارتون ،کاریکاتور،
ترجمه و ...به نشانی الکترونیکی ماهنامه:
Sarandmonthly@gmail.com
1 صفحه 2
سخن اغازین
نقد بی دروغ ،نقد بی نقاب
نقد واژه ای پرطمطراق که عموما به مثابه ی ویترین و به بیانی
عامیانه تر فیگور روشنفکری بکار می بریم .خاصه از ان جهت
که نظرات انتقادی در جامعه ما در حد حرف باقی و در میدان
عمل عقیم می ماند .شاید یکی از دالیل این سترونی ،دانای کل
دانستن خود باشد .این دانای کل بودن مسیر بن بستی است
که به تک گویی و تک صدایی ختم می شود .دیگر هم تفاوتی
نمی کند نانوا باشیم ،پزشک یا پادشاه .حرف ،حرف ما است .ما
می دانیم و بس! اگر هم کسی مخالف است می تواند برود یا
از مطب یا از مملکت! پیش از این مختصری به رفتار و اندیشه
انسان ایرانی پرداختم 1.به انچه از نیک و بد و یا نه چندان
نیک و بد در اندیشه و رفتار بین مای ایرانی دیده می شود.
از انداختن تقصیر باخت به گردن اب و هوا تا سلفی گرفتن با
بیماری در کما .از سهل انگاری در طبابت تا شتاب در قضاوت.
اما ایا می توان به صرف مشاهده یک یا حتی چند مورد از
یک کنش یا گفتار ،ان را به کلیتی 08میلیونی تعمیم داد؟
ایا می توان قصور یک پزشک را به پای کلیت جامعه پزشکی
گذاشت؟ تعرض به یک دانش اموز می تواند مبین قساوت قلب
همه معلمین باشد؟ اگر یک گروه تجزیه طلب باشد می توان
ان را به کلیت یک قوم نسبت داد؟ چقدر به مقوله نسبیت در
امور معتقدیم؟ چرا باور داریم که حرف ما حرف اول و اخر
است؟ چرا در فرهنگ ما در خانه اگر کس است یک حرف بس
است؟ چرا عموما نسبت به مسایل پیرامونمان پیش داوری
داریم؟ و از همه مهم تر ان چه ما بدان نقد نام می نهیم ،اساسا
نقد محسوب می شود؟ در این مجال از دیدی دیگر به مسئله
نگاه می کنیم .از ضرورت نقد صحبت بسیار شده اما کمتر خود
نقد به نقد کشیده شده است .فرضا اظهار نظر اکبر عبدی در
مورد یک شهروند عربستانی مالک نژادپرستی قرار می گیرد،
اما دلیل اصلی سفر ایشان به عربستان و حتی نام تماما عربی
این بازیگر محل توجه قرار نمی گیرد! 2به بیانی دیگر ایا نقد
(و باز تاکید می کنم ان چه ما ان را نقد می نامیم) به مثابه ی
-1برای مطالعه بیشتر بنگرید به نقد خویشتن ،شماره اول ماهنامه سرند ،مهرماه 94
-2برای مطالعه بیشتر در همین مورد بنگرید به اظهارات عبدی ،مظهرنژادپرستی؟ شماره دوم ماهنامه
سرند ،ابان 94
وسیله ای جهت تنویر مسئله و ارایه راهکار مطرح می گردد
یا صرفا به صورت گزینشی و دست چین شده در جهت تایید
باورهایمان؟ اما تعریف ما از نقد چیست و ایا می توان تعریف
مشخصی از نقد ارایه کرد یا خیر؟ اگر چنین است چرا ان چه
ما نقد می نامیم ممکن است از سوی دیگری تخریب قلمداد
شود؟ به دیگر سخن می شود بر هر نوع صدای مخالفی ،به
صرف متفاوت و مخالف بودن ،عنوان نقد گذاشت؟ اگر نقد را فن
رهایی از تجویزپذیری از طریق بازاندیشی و بازکرداری 3تعریف
کنیم در ان صورت باید پرسید نحوه دستیابی به چنین مهمی
چگونه امکان پذیر است؟
****
سرند ماحصل تالش جمعی است که خود را متعهد به نقد
خویشتن می داند .به بازنگری در اندیشه و رفتار انسان ایرانی .در
این مسیر و در طول بیش از یک سالی که ماهنامه را به انتشار
رساندیم ،همواره بر این باور بودیم که بخش قابل مالحظه ای
از مشکالت جامعه ایران در اندیشه و به تبع ان رفتار خود ما
ریشه دارد .ناگفته پیدا است باور ما به این مهم به معنی انکار
دخالت عوامل بیرونی نظیر تجاوزاتی که به کشورمان شده است
و تاثیرات عدیده ،بویژه فرهنگی ،نیست .ان چه ما در تالشیم
به ان بپردازیم تا دست کم طرح مسئله صورت گیرد ،توجه
به خویشتن است .بررسی نقش عوامل درونی تا گالیه کردن
از زمین و زمان و مقصر دانستن غیر .پذیرش مسئولیت است
تا فرار از ان .سرند ،بررسی اندیشه و رفتار خویشتن ما است.
بدون لکنت و بدون قدسیت! تا فرصتی باشد برای بازنگری و
بازاندیشی در ان چه مای ایرانی را ساخته است .از طرفی باور
داریم که جهت اصالح امور با کلی نگری و سنگر گرفتن پشت
واژه نقد نمی توان (و نباید) دست به قلم برد یا سخن راند .به
بیانی دیگر درک یا تلقی ما از امر واقع الزاما نمی تواند حقیقت
محض باشد و باید به دیگر قرائت ها یا دیدگاه ها پیرامون ان
مسئله توجه داشت .از این رو بی صبرانه از نقد مخاطبین صاحب
اندیشه استقبال می کنیم.
-3قاضی مرادی ،حسن ،پویایی نقد ،نشر اختران ،چاپ اول ،تهران 1394
سپهر ساغری
ماهنامه سرند
شماره سیزدهم ،ابان 1395
2 صفحه 3
جامعه
با جستجوی کلید واژه ی"خودارضایی" در موتورهای جستجوگر با خیل
عظیمی از سایت ها و وبالگ هایی مواجهه هستیم که امرانه ،یک سویه و
در پاره ای از موارد با دیدگاهی انتزاعی و غیرعلمی به این مقوله پرداخته
اند .در این نوشتار برانیم که با رویکردی علمی و فارغ از انگاره های انتزاعی
ایستا ،به طرح و شرح این مهم بپردازیم .موضوعی که کمتر مجالی برای
بررسی و بحث پیرامون ان وجود داشته و دارد.
3 صفحه 4
جامعه
تلنگری بر حرف های درگوشی!
پیرامون مقوله ی خودارضایی
بیماری های روانی و ...همراه است؟ به دلیل پرشماری پرسش
ها ،نگارنده ناگزیر تنها به بررسی بعضی از ان ها بسنده می کند.
خودارضایی چیست؟
خودارضایی1رفتاریخودمحورانهبهمنظوررسیدنبهبرانگیختگی
جنسی است .خواه این برانگیختگی با اوج لذت جنسی 3همراه
باشد یا نباشد .به رغم ان که نگرش و رفتارهای جنسی افراد
تحت تاثیر عوامل مختلفی چون ژنتیک ،ویژگی های اناتومیک،
فیزیولوژیک و روان شناختی می باشد اما الگو ها و طرح واره
های جنسی طی فرایند جامعه پذیری به افراد اموخته می شوند
که تا حدود بسیار زیادی از ارزش ها و هنجارهای فرهنگی و
اجتماعی جوامع پیروی می کنند .ناگفته پیداست که این ارزش
ها و هنجارها ممکن است از جامعه ای به جامعه ی دیگر و حتی
در یک جامعه بر حسب زمان و مکان متفاوت باشند که این
تفاوت بازتابی از اخالق فرهنگی و اجتماعی حاکم بر هر جامعه
در یک بازه زمانی و مکانی خاص است.
2
یلدا دنیایی مبرز
خودارضایی رفتاری است که در بسیاری از موارد ،پشت دیوارهای
سترگ ،پرده های فروکشیده و در نهان ترین و پنهان ترین
حالت ممکن انجام می شود .این رفتار فارغ از جنس ،جنسیت و
همچنین سن تقویمی افراد جامعه است .به رغم ان که بر پایه ی
برساخت های متکثر و متعدد فرهنگی ،اجتماعی و ایدئولوژیک،
همواره به این رفتار به چشم پرسش و نکوهش نگریسته شده
است و مفاهیمی چون گناه ،بیماری و انحراف با ان عجین و
امیخته گردیده ،اما از کنجکاوی پیرامون ان کاسته نشده و
همواره پرسش های ناگزیر و پرشماری درباره ی ان مطرح بوده
خودارضایی فعالیتی نرمال و بخشی به هنجار از روند رشد طولی
و هست که پاسخ این پرسش ها ،چنان پنهان و پوشیده است
انسان است 4که در تمام مراحل زندگی انسان وجود دارد .از
که جوینده و پرسشگر خود را بیش
دوران شیرخوارگی اغاز می شود و تا
از پیش سرگردان ،سراسیمه و اشفته
دوران کهنسالی به عنوان رفتاری شایع و
و
نرمال
فعالیتی
خودارضایی
حال می سازد .به نظر این مقدمه فتح
معمول ادامه می یابد 5.حتی پیش از تولد
باب مناسبی است تا پرسش های بسیار بخشی به هنجار از روند رشد
6
نیز جنین های مذکر دارای قابلیت نعوظ
پرسیده ای را با هم مرور کنیم :اساسا طولی انسان است که در تمام
می باشند .بعد از تولد مراحل تکامل
خودارضایی چیست و چه برداشت و مراحل زندگی انسان وجود
جسمی و روانی نوزادان و شیر خواران
دریافتی از این مفهوم وجود دارد؟ از دارد .از دوران شیرخوارگی اغاز
اغاز می شود و به تدریج ادامه می یابد.
چه سنی اغاز می شود و تا چه سنی
بین سنین 1-2سالگی ،کودکان همزمان
ادامه می یابد؟ در دوران تجرد شیوع و می شود و تا دوران کهنسالی
با رشد عمومی و اشنایی بیشتر با محیط
بروز بیشتری دارد یا در دوران تاهل؟ به عنوان رفتاری شایع و معمول
اطراف به کشف نقاط مختلف بدن خود
در مردان شایع تر است یا در زنان؟ ادامه می یابد.
پرداخته و درمی یابند که لمس برخی از
ایا ارتباطی بین این رفتار با رنگ،
1- Masturbation or onanism
نژاد ،دین ،مذهب ،سطح تحصیالت،
همچنین الزم به ذکر است به رفتار خودارضایی در مردان استمنا و در زنان استشها نیز گفته می
شغل و ...وجود دارد؟ ایا خودارضایی یک رفتار به هنجار است
شود.
2-Arousal
یا یک رفتار نابه هنجار؟ ایا یک بیماری و" انحراف جنسی" است
3-Orgasm
-4رایس ،فیلیپ ،ترجمه مهشید فروغان ،رشد انسان ،روان شناسی از تولد تا مرگ ،تهران ،ارجمند،
یا یک اختالل و"کژکاری جنسی"؟ ایا خودارضایی با عوارضی
چاپ چهارم ،1388 ،ص 395
-5برای مطالعه بیشتر رجوع کنید به :نوغانی ،فاطمه ،محتشمی ،جمیله ،شاهسوند،
چون سیاهی دور چشم ،رنگ پریدگی ،جوش صورت ،نابینایی،
اسماعیل ،بهداشت روان ،تهران ،سالمی ،چاپ دوم ،1388 ،جلد دوم ،فصل اختالالت
الغری ،دیسک کمر ،انزال زودرس ،استرس ،اضطراب ،افسردگی،
روانی ،جنسی
6- Erection
ماهنامه سرند شماره سیزدهم ،ابان 1395
4 صفحه 5
جامعه
سواالت جنسی کودکان ،اختالل یا کنجکاوی؟
سواالت جنسی کودکان از حدود سنین 3-4سالگی با پرسش
هایی مانند "من از کجا امده ام" اغاز می شود که این پرسش ها
لزوم اغاز اموزش جنسی به کودکان را به ذهن متبادر می سازد.
برخی از والدین در مورد زمان مناسب شروع اموزش جنسی،
دغدغه مند هستند .باید بر این نکته ی مهم پای فشرد که
مناسب ترین زمان برای شروع اموزش جنسی ،وقتی است که
کودکان خود در این زمینه شروع کننده ی پرسش هستند .در
حدود سن 15-19ماهگی هر دو جنس خودانگیزی تناسلی 8را
در غالب بازی های کودکانه و یا از طریق فشردن ران ها به هم،
لمس کردن دستگاه تناسلی ،مالیدن خود به زمین یا عروسک و
7- Gender identity
8- Genital self-stimulation
-9بنگرید به مطالعه انجام شده پیرامون خودارضایی کودکان در ایران:
Diagnostic Value of the Urine Mucus Test in Childhood Masturbation among Children
Zarin Keihani Doust, / below 12 Years of Age: A Cross-Sectional Study from Iran
http://ijms.sums. / Mamak Shariat, Neda Zabandan, Aidin Tabrizi, Fatemeh Tehrani
ac.ir/index.php/IJMS/article/view/1086
ماهنامه سرند شماره سیزدهم ،ابان 1395
5
منبع تصویر:
اعضای بدن با لذت همراه است .تقریبا هر کودکی تا سن 2-3
سالگی اعتقاد محکمی درباره ی مونث یا مذکر بودن خود پیدا
7
می کند که از ان به شکل گیری هویت جنسی یاد می شود.
...اغاز می کنند .با این حال واکنش های جسمی و روانی که با
برانگیختگی جنسی همراه است تا سنین باالتر اغاز نمی شود.
این رفتارها بیشتر ناشی از تالش برای اموختن درباره ی خود
و دیگران است و بدان معنا نیست که تجارب ان ها با رفتارهای
جنسی بزرگساالن قابل مقایسه است اما نمایانگر ان است که
ظرفیت زیستی این رفتارها در سنین پایین قابل تشخیص است.
در برخی از موارد ممکن است کودک گر گرفته و عرق کرده به
نظر برسد ،تنفس نامنظم داشته باشد یا حالت عصبی شبیه به
تشنج را از خود نشان دهد که والدین به اشتباه تصور می کنند
که کودک دچار اختالالت تشنجی شده است 9.این رفتارها نباید
والدین را اشفته سازد .کنجکاوی جنسی بخشی از روند طبیعی
رشد است .البته والدین باید به سایر علل تحریک پذیری دستگاه
تناسلی مانند عفونت های قارچی ،عفونت ادراری و حتی ازار
جنسی توجه داشته باشند .پس از رد کردن علل اناتومیک و
پاتولوژیک ،بهترین اقدام نه برخورد خشن و توام با تهدید بلکه
www.hdwallpapers.in
سواالت جنسی کودکان از حدود سنین
3-4سالگی با پرسش هایی مانند "من از
کجا امده ام" اغاز می شود که این پرسش
ها لزوم اغاز اموزش جنسی به کودکان را
به ذهن متبادر می سازد .برخی از والدین
در مورد زمان مناسب شروع اموزش
جنسی ،دغدغه مند هستند .باید بر این
نکته ی مهم پای فشرد که مناسب ترین
زمان برای شروع اموزش جنسی ،وقتی
است که کودکان خود در این زمینه
شروع کننده ی پرسش هستند. صفحه 6
جامعه
مشغول کردن کودکان به سایر فعالیت ها است .خودارضایی در
کودکان زمانی نگران کننده است که به صورت رفتاری تکراری و
وسواس گونه انجام شود و به گوشه گیری و حالت های اضطراب
10
و تشویش بیانجامد.
بلکه از حرمت نهادن به خویش نیز درمی ماند و گسیخته از
دیگران و در بند کالبد تن ،در قعر تنهایی خود فرو و فروتر می
رود .بنابرین خودارضایی چون شمشیری دولبه ،ما را به ضرورت
اندیشیدن علمی پیرامون این مفهوم فرا می خواند .در شماره
ی اتی ماهنامه ی سرند به ادامه ی این مهم خواهیم پرداخت.
خودارضایی ،واکنشی زنانه یا مردانه؟
با فرا رسیدن سن بلوغ و باال رفتن میزان هورمون های جنسی و
بروز صفات ثانویه ی جنسی ،کنجکاوی جنسی افزایش می یابد
و خودارضایی راهی طبیعی برای کاهش تنش ها و سائق های
جنسی است .خودانگیزی جنسی تا سنین بزرگسالی حفظ می
شود و در ان سنین به طور طبیعی جای خود را به رابطه ی
جنسی دو طرفه می دهد .بنابراین صرف نظر از سن تقویمی،
جنس و جنسیت ،خودارضایی رفتاری نسبتا شایع در میان افراد
جامعه ی است .ناگفته پیدا است که به طور طبیعی و زیستی
میل جنسی ،تکانه ها و سائق های جنسی در هر دو جنس وجود
دارد اما احتماال زنان کمتر از مردان به خودارضایی روی می
اورند( .یا شاید هم به دلیل محدودیت های اجتماعی بیشتر ،به
هنگام مصاحبه ها و مطالعات ،کمتر از مردان به ارایه ی گزارش
ان می پردازند) 11.بر اساس مطالعات مختلف ،مردان زودتر و
بیشتر به خودارضایی می پردازند و ان را به عنوان فعالیتی برای
رسیدن به ارگاسم 12دنبال می کنند 13.روش های خودارضایی و
تعداد دفعات ان در بین دو جنس و در افراد مختلف و همچنین
در طول دوره ی زندگی یک فرد متفاوت است 14.اما ان چه در
این بین مشترک است ،احساس گناه ،شرم و ترسی است که با
جسم و جان افراد پیوند خورده و پیوسته در ذهن انان جان و
جوالن می گیرد و الجرم انان را به سمت بن بستی سوق می
دهد که از مدار بسته ی ان ،راه برون رفتی نمی یابند .اگرچه
این احساس باز شناختنی و بازتافتنی است اما چنان در ورای
پرده ی باید ها و نباید های فرهنگی و اجتماعی مسکوت و
مخفی مانده که نه در نظر دری می گشاید و نه در عمل ،راهی.
از این رو فرد نه تنها در چیرگی بر این احساس ناکام می ماند
-10برای مطالعه بیشتر رجوع کنید به دکتر جهانفر ،شایسته ،دکتر موالیی نژاد ،میترا،
درس نامه ی اختالالت جنسی ،تهران ،چاپ اول ،1392 ،فصل 3
-11برای مطالعه بیشتر رجوع کنید به کرینگ ،دیویسون ،نیل ،جانسون ،ترجمه ی حمید شمسی پور،
اسیب شناسی روانی (روانشناسی نا به هنجاری) ،تهران ،ارجمند ،چاپ اول1388 ،
-12به اوج لذت جنسی در سیکل پاسخ جنسی ارگاسم گفته می شود.
-13برای مطالعه بیشتر رجوع کنید به سادوک ،جیمز بنجامین ،سادوک ،ویرجینیا ،روئیز،
پدرو،ترجمه ی دکتر فرزین رضاعی ،خالصه ی روانپزشکی کاپالن و سادوک ،علوم رفتاری/
روانپزشکی بالینی ،تهران ،ارجمند ،چاپ اول ، 1395،فصل 17
-14برای مطالعه بیشتر رجوع کنید به شیبلی هاید ،جانت ،ترجمه ی دکتر اکرم خمسه،
روان شناسی زنان (سهم زنان در تجربه ی بشری) ،تهران ،ارجمند و اگاه ،چاپ چهارم1384 ،
ماهنامه سرند شماره سیزدهم ،ابان 1395
6 صفحه 7
جامعه
همه به دنبال تغییر در جهان
هستند ،اما هیچ کس به دنبال
تغییر خویشتن نیست.
لئو تولستوی
نویسنده و کنشگر اجتماعی روس
7 صفحه 8
جامعه
ازادی در چهارچوب
بنیان طرحواره ای برای انقالب زیست محیطی
پویا اشکانی
فلسفه نبردی علیه مسحور شدن هوشمندی ما به وسیله ی
زبانمان است.
لودویگ ویتگنشتاین،فیلسوف زبان اتریشی
هر تحول ژرفی که در طول تاریخ رخ داده با تحول بنیادین اذهان
اغاز شده است؛ تحول جهان بینی و تغییر رفتار ناشی از ان.
بنابراین داعیه داران لزوم رخ دادن انقالب زیست محیطی باید
در اندیشه ی بنیان گذاری طرح واره ای ذهنی و روانشناختی از
بینی نوینی باشند که چهارچوب مدل اجتماعی مدنظرشان
جهان ِ
را پی ریزی کند .چهار چوبی که ازادیِ بهینه ی 1اجزای درونیش
را تضمین می دهد .ازادی بهینه یِ هر عضوی از این مجموعه
(چهارچوبِ قراردادی) همان گم شده ای است که باید مقدار
ان را از دل معادالت چند مجهولی موجود در فضای مجموعه
بیرون کشید و به عرضه گذاشت .بدین منظور نگارنده قصد
دارد سلسله مقاالتی تحت عنوان ازادی در چهارچوب نگاشته
و تلقیات و فرضیات خویش از نحوه ی مطلوب تحول الزم را با
خواننده در میان بگذارد .از ان جایی که باور نگارنده این است
که بدون شناخت ریز و تحلیلی از مسئولیت پذیری اخالقی هیچ
تحول اخالقی ای امکان پذیر نیست و از ان جمله بدون شناخت
مسئولیت اخالقی زیست محیطی تحول اخالقی در این زمینه
ناممکن است در ابتدا می کوشیم شناختی از مسئولیت اخالقی
ارائه داده و برای این کار نیاز است ریشه ی فلسفی این پدیده را
تحلیل کنیم.
1- Optimum freedom
این اصطالح به منظور معرفی حدود و ثغور و چگونگی ازادی در نظم اجتماعی مطلوب در یک نظام
اجتماعی-رفتاری منطبق با طبیعت؛ توسط نگارنده سکه زده شده.
جرب و اختیار ،ازادی یا تع ُین؟ مسئله این است
مبحثی در فلسفه از بدو تولدش مطرح گردیده 2که هنوز پاسخ
یکسانی از جانب فیلسوفان و صاحب نظران علوم به ان داده
نشده و همچنان یکی از اختالف برانگیزترین مباحث نظری
مطرح میان انسان ها از هر سطح و قشری است؛ مبحث اراده
ی ازاد 3یا انطور که در سنت ادبی-فلسفی ما ایرانیان حک شده
مسئله جبر و اختیار .اراده ی ازاد با وجود اختالف نظر در ارائه
ی تعریف از ان غالبا اینطور معرفی می شود":توانایی انتخاب بین
گزینه های مختلف و اعمال گوناگون" .این مفهوم در هم تنیدگی
جدا ناپذیری با مفاهیمی چون مسئولیت پذیری ،قضاوت ،تعیین
مقصر و مجازات اجتماعی دارد و علی رغم این که در نگاه اول
بسیار انتزاعی و فاقد کاربرد روزمره به نظر می اید محل دعواهای
پر سر و صدای فیلسوفان سیاسی ،نظریه پردازان اجتماعی،
روانشناسان و حتی فقها و حقوقدانان بوده و هست .در قبال ان
سه رویکرد مشخص و شناخته شده وجود دارد:
تعین گرایی یا جبرگرایی 4انطور که دانشنامه فلسفی استنفورد
ُ
تعریف می کند ایده ای است که مطرح می کند هر رویدادی (از
جمله انتخاب های رفتاری انسان) توسط شرایط و رویدادهای
پیشین به همراه قوانین طبیعت الزامی و اجتناب ناپذیرند و
ازادی برای تغییر ماهیت ان ها وجود ندارد .در واقع جبرگرایان
اراده ی ازاد را یک توهم یا فریب می دانند و اعتقاد دارند انسان
ها مجبور به انجام همه اموری هستند که به انجام می رسانند.
سازگارگرایی 5بنابر تعریف دانشنامه استنفورد قائل به این قضیه
علی حاکم
است که وجود اراده ی ازاد در تناقض با تعین
گرایی ِ
ِ
بر جهان طبیعی نیست ،در واقع بیشتر سازگارگرایان با ارائه ی
تعریفی متفاوت از اراده ی ازاد (اراده ای که مطابق امیال و
خواسته های شخصی ا ِعمال می شود و توسط مداخله گری
مجبور به تغییر رویکرد نیست) ان را ناسازگار با یک جهان که
علی معین پیش می رود نمی دانند!
توسط یک نظام ِ
و در نهایت ازادانگاری متافیزیکی 6که قائل به وجود اراده ی
عمیق ذهنی می داند که انکارش
ازاد بوده و ان را تجربه یِ
ِ
نیازمند شواهد و قرائن بسیار منسجم و یک تئوری علمی بسیار
-2امروزه با پدید امدن علومی مانند علوم شناختی و عصب شناسی به شاخه ی فلسفه ذهن مربوط می
شود
3-Free will
4- Determinism
5-Compatibilism
6-Metaphysical libertarianism
ماهنامه سرند شماره سیزدهم ،ابان 1395
8 صفحه 9
جامعه
قدرتمند است 7.در این بین نظریه پردازان و فیلسوفان در طول
تاریخ با قرار گرفتن در یکی از این سه جبهه ی مذکور حجم
عظیمی از مناظره و مجادله مکتوب و شفاهی افریده اند که
به مسئله اراده ی ازاد و مسائل مرتبط و در هم تنیده با ان از
جمله تحوالت اجتماعی ،مبنای حقوقی جامعه و قضاوت اخالقی
پرداخته؛ از دل این یادگاری هنگفت گذشتگان شاید یکی از پر
سر و صداترین مجادالت فکری ،تبیین فیلسوف تاثیر گذارالمانی
کارل مارکس از نوعی جبرگرایی تاریخی یا جبر گرایی اقتصادی
به عنوان سرنوشت محتوم جوامع بشری و انتقاد فیلسوف لیبرال
اتریشی-انگلیسی کارل ریموند پوپر از قرائت جبرگرایانه مارکس
از تاریخ و سرنوشت جوامع باشد.اگرچه نه مارکس و نه پوپر
چندان انتزاعی و با نگاه ریز بینانه به دست اوردهای علمی عصب
شناسی و زیست شناختی معاصر مسئله ازادیِ اراده را در سطح
خرد بررسی نکردند.
-7برای مثال نگاه کنید به پاسخ نوام چامسکی ،زبان شناس،متفکر و فیلسوف برجسته امریکایی به
پرسشی در خصوص اراده ی ازاد که باور دارد چنین نظریه ی قدرتمندی در انکار ان وجود ندارد:
www.chomsky.info
Things No Amount of Learning Can Teach / Noam Chomsky interviewed by
John Gliedman
تالش برای فهم مسئله اکنون رضورت دارد
تا کنون فلسفه در جلب توجه همگانی به مسائل انتزاعی از این
دست ناکام بوده است .دالیل گوناگونی می توان برای ان برشمرد
و گمانه زنی کرد .از ان جمله این که عمده ی انسان ها به مسائلی
از این نوع و تالش برای پرداختن به ان ها بی رغبت اند زیرا این
مسائل در زندگی روزمره و بقای نسلشان تاثیر چندانی نداشته و
برای تداوم بخشیدن به زندگی الزامی به درک جامع این مسائل
نیست .اما سبک زندگی برامده از این بی توجهی و انفعال فکری
منجر به ظهور تهدید ملموسی علیه بشر و خانهی مشترکش با
زیست مندان دیگر شده است .اگر تا به امروز فلیسوفان و زیست
شناسان و فیزیکدانان نتوانسته اند افکار عمومی را در تالش برای
فهم مسئله اراده ازاد و مسئولیت پذیری اخالقی گره خورده با
ان متقاعد کنند ،اینک زمان ان رسیده که به این بی توجهی
عمومی به نگرشی بنیادین که مفهوم سترگ مسئولیت پذیری
اخالقی نیز بدان وابسته است پایان داد و بنای تالشی از صورت
بندی مسئله را گذاشت که در ان کوشیدن برای زنده نگه
داشتن احساس مسئولیت اخالقی در قبال خودمان و زیستگاه
مشترکمان با دیگران تداوم خواهد یافت.
منبع تصویر Heartbreaking Photos Of Pollution That Will Inspire You To Recycle :
www.boredpanda.com
سبک زندگی برامده از این بی توجهی
و انفعال فکری منجر به ظهور تهدید
ملموسی علیه بشر و خانه ی مشترکش
با زیست مندان دیگر شده است .اگر تا
به امروز فلیسوفان و زیست شناسان و
فیزیکدانان نتوانسته اند افکار عمومی را
در تالش برای فهم مسئله اراده ازاد و
مسئولیت پذیری اخالقی گره خورده
با ان متقاعد کنند ،اینک زمان ان
رسیده که به این بی توجهی عمومی
به نگرشی بنیادین که مفهوم سترگ
مسئولیت پذیری اخالقی نیز بدان
وابسته است پایان داد.
ماهنامه سرند شماره سیزدهم ،ابان 1395
9 صفحه 10
جامعه
افسون زبان در هزارتوی ازادی
ویتگنشتاینفیلسوفپراوازهیاتریشیتباردرکتابخویش،کاوش
های فلسفی که به دوران دوم فلسفه ورزی اش تعلق دارد ،زبان
را وسیله ای می داند که توانایی فریب دادن شعور انسان را دارد
و وظیفه ی فیلسوف را پیشگیری کردن از این فریب .در اینجا
نگارنده با وام گرفتن از این ایده ی جالب توجه ویتگنشتاین
می کوشد سوبرداشت ها از مفهوم واژه ی ازادی که مربوط به
کاربردهای مختلف این واژه می باشد را تبیین کرده و دالیل
اختالف نظرهای پرالتهاب بر سر واقعی یا موهوم بودن ازادی را
توضیح دهد .در معرفی ای که از سازگار گرایی ارائه شد اشاره
کردیم که ان ها اراده ی ازاد را اراده ای تعریف می کنند که
مجبور به برگزیدن یک رفتار از روی اجبار نیست ،انتقادی که از
جانب هر دو سوی انتهایی طیف به سازگارگرایی(حد وسط) وارد
می شود این است که اراده در صورتی که مجبور به برگزیدن
راهی اجتناب ناپذیر نباشد در واقع از جانب هیچ علتی در جهان
فیزیکی معین نشده و این به معنای نقض تعین گرایی است که
سازگارگرایان مدعی سازگاری اش با اراده ی ازاد اند .در اینجا
به باور نگارنده تفاوت نگرش به دو کاربرد کمابیش متفاوت واژه
ی ازادی برمی گردد .ازادی در زبان های بشری با تمام تفاوت
هایشان قالبا به دو تجربه ی ذهنی و ادراکی مختلف اشاره دارد
که اگر چه ریشه مشترکی دارند اما به لحاظ صورت بندی که
در واقعیت (جهان فیزیکی) پیدا می کنند متفاوت اند .ازادی
در یک مفهوم به معنای داشتن امکان های گوناگون و در بند
محدودیت ها نبودن می باشد .در این معنا ازادی مفهومی نسبی
است و نسبت به محدودیت های مشخص معنا پیدا می کند
برای مثال هوای تجمع یافته در یک الستیک در بند محدودیت
ایجاد شده ی بوسیله ان الستیک است .گر این سد برداشته
شود یا حفره ای در ان ایجاد شود هوا از این محدودیت ازاد
می شود اما همچنان در بند محدودیت رفتاری که دمای محیطی
برایش ایجاد کرده است می ماند .در این مفهوم ازادی در زبان
های مختلف با حرف اضافه ی "برایِ " به کار برده می شود مانند
ازادی داشتن /ازاد بودن برای ...در فارسی یا Freedom For
Haveدر انگلیسی .در مثال فوق ازادی مولکول های هوا برای
حرکت بوسیله ی الستیک سلب شده است .در یک معنای دیگر
ازدی به یک تجربه ی ذهنی انسانی اشاره می کند که مد نظر
سازگارگرایان قرار گرفته است .ازادی در اینجا به معنی مطابق
امیال شخصی رفتار کردن بوده حتی اگر این امیال شخصی
علیتی فیزیک تعیین شده و اجتناب ناپذیر باشند .در
توسط نظام
ِ
واقع در این معنا نیز ازادی مفهومی نسبی است و به معنای ازاد
شدن فرد از مسائل ناخوشایند و ازار دهنده است .اگرچه الزاما
این ازاد شدن به معنای داشتن گزینه های بیشتر برای انتخاب
نیست .برای نمونه فردی را در نظر بگیرید که دوست دارد یک
ساندویچ بخرد و همراه یک دلستر خنک که تنها نوشیدنی خنکی
بود که در مغازه یافت می شد ،میل کند؛ اما ناگهان گروهی از
اوباش محلی سر راه او سبز می شوند و به او می گویند که حق
ندارد دلستر بنوشد و در عوض یخچال سیاری که با خود حمل
می کنند را به او نشان می دهند که در ان دوغ ،شربت خاکشیر،
اب معدنی و چند نوع ابمیوه خنک یافت می شود .ان ها در واقع
گزینه های بیشتری پیش روی او گذاشته اند اما این تجربه ای
ازار دهنده است و در غالب زبان های دنیا کم شدن شر ان ها
به عنوان رهایی یا ازادی مطرح می شود .در زبان های مختلف
ازادی و واژگان مترادف با ان در این مفهوم با حرف اضافه ی "از"
تعریف می شوند مانند :ازادی از /رهایی از /خالص شدن از و...
در فارسیGet Rid Of /Free Of /Have Freedom of ،
در انگلیسی و حریه مِن در عربی.
در واقع مخالفان سازگار گرایی چه جبرگرا باشند و چه ازادانگار
به تلقی نخستین از واژه ی ازادی که به یک توصیف از یک ادراک
می ماند اشاره می کنند در مقابل سازگارگرایان با تاکید بر معنای
دوم ازادی (خالص شدن از مسائل ناخوشایند و برخالف میل)
سعی بر این دارند تا امکان مسئولیت پذیری اخالقی و داوری در
معین جهان
علیتی
خصوص امیال ذهنی را (علی رغم ساختار
ِ
ِ
فیزیکی) زنده نگه دارند .پیش از ان که به پرداختن به وجوه
هستی شناختی دو نوع ازادی مذکور رسیده و ارتباطشان با هم
و ارتباط تلقی درست از این موضوع با تحول خواهی اجتماعی و
اخالقی تالش برای حفاظت از محیط زیست را شرح
مسئولیت
ِ
دهیم الزم بود صورت بندی کلی از مسئله ارائه کنیم،تا خواننده
ارایش ادله یِ درگیر در مسئله را بشناسد و با ان
موقعیت کنونی
ِ
احساس بیگانگی نکند.
****
پیش از ان که به پرداختن به وجوه هستی شناختی دو نوع
ازادی مذکور رسیده و ارتباطشان با هم و ارتباط تلقی درست از
اخالقی تالش
این موضوع با تحول خواهی اجتماعی و مسئولیت
ِ
برای حفاظت از محیط زیست را شرح دهیم الزم بود صورت
ارایش
بندی کلی از مسئله ارائه کنیم،تا خواننده موقعیت کنونی
ِ
ادله یِ درگیر در مسئله را بشناسد و با ان احساس بیگانگی نکند.
ماهنامه سرند شماره سیزدهم ،ابان 1395
10 صفحه 11
تاریخ و اندیشه
«در اغاز باید دید که ما از تاریخ چه می خواهیم؟ ایا
می خواهیم از رشد و انحطاط مردمان و اندیشه ها
برای ما سخن بگوید؟ می خواهیم مرگ پادشاهان
را برای ما بازگو کند؟ می خواهیم از سرشت انسان
بیش از ان به ما بیاموزد که تاریخ نیاموختگان نیز
ان را می دانند؟ می خواهیم ترازویی برای سنجش
نیکی ها و بدی ها باشد تا در داوری ها و رفتارهای
خود از ان بهره بگیریم؟ می خواهیم اینده و
سرنوشت کشورها و مردمان را برای ما پیشگویی
1
کند؟»
-1دورانت ،ویل ،درس های تاریخ ،انتشارات ققنوس ،چاپ دوم ،تهران ،1392ص 14
11 صفحه 12
تاریخ و اندیشه
تاریخ ،برای نخواندن!
نگاهی به جایگاه مطالعه ی تاریخ در جامعه ایران
سپهر ساغری
اگر نگوییم مقدم بر عربی باید گفت در کنار ان هیچ درسی به
اندازه تاریخ برای عموم دانش اموزان دیروز و امروز مالل اور و
خسته کننده نبوده است .از برشدن مجموعه ای از نام ها و
اماکن ،وقایع و سال ها! عباراتی که صرفا برای گرفتن نمره قبولی
حفظ می شدند و می شوند !...اما به واقع تاریخ همین اعداد و امد
و شدها است؟ ما چه تعریفی یا به طور دقیق تر انتظاری از تاریخ
داریم؟ ایا منصفانه است تاریخ را تکراری مالل اور بدانیم؟ ایا ان
تکرار خطا نیست که به اشتباه تکرار تاریخ خوانده می شود؟ 1و
اگر چنین است چرا تاریخ نمی خوانیم؟
" فرنگی ها به جای اینکه موی سر را بتراشند و ریش را ول کنند،
ریش را می تراشند و موی سر را می گذارند چنان که در چانه مو
ندارند ولی سرشان چنان از مو انبوه است که به زنان می مانند و
گویی نذر کرده اند دست به ان نزنند .فرنگی ها روی چوب تخته
می نشینند در صورتی که ما روی زمین می نشینیم .فرنگی ها با
کارد و چنگال غذا می خورند ،ما با دست و پنجه می خوریم .ان
ها همیشه متحرک اند و ما همیشه ساکنیم ،ان ها لباس تنگ
می پوشند و ما لباس گشاد می پوشیم .ان ها نماز نمی خوانند،
ما روزی پنج وقت نماز می خوانیم ،در نزد ان ها اختیار با زن
است ،در نزد ما اختیار با مرد است ...ان ها شراب را حالل می
دانند و کم می خورند ،ما حرام می دانیم و زیاد می خوریم .اما
انچه مسلم است و جای انکار نیست این است که فرنگیان نجس
ترین و کثیف ترین اهل زمین اند چرا که همه چیز را حالل می
دانند و همه جور جانور و حیوان را می خورند حتی خوک و
سنگ پشت و خرچنگ ابی را بی انکه دلشان برهم بخورد .مرده
را با دست تشریح می کنند بی انکه بعد از ان غسل میت بجا
5
اورند ،نه غسل جنابت دارند و نه تیمم بدل غسل".
- 5موریه ،جیمز ،سرگذشت حاجی بابای اصفهانی ،ص 97
منبع تصویر:
تاریخ ،تصویری از زندگی
****
گذشته ،چه اطالعاتی به ما خواهد داد؟
www.qajarstudies.org
زرین کوب تاریخ را نه ایینه عبرت نه کارنامه جهل و جنایت که
سرگذشت زندگی انسان می داند .از این رو ان را اکنده از جهل
و حماقت و نیز لطف و عظمت می پندارد .او می نویسد:
Health, Hygiene and Beauty in the Qajar Era
"کسی که تاریخ را چنان که هست می نگرد به کمک ان می
تواند فاصله زمان را در هم بنورد و زندگی کنونی خویش را در
زندگی انسان های گذشته و در دنیای ان ها مشاهده کند" 2در
ادامه می افزاید" این فایده وقتی حاصل خواهد شد که تاریخ تنها
سرگذشت فرمانروایان و نام اوران نباشد 3سرگذشت همه مردم
و داستان زندگی تمام طبقات باشد .تاریخ مجموعه زندگی یک
دوره ی یک قوم است نه سرگذشت یک سلسه یا یک بنیاد
خاص" 4.بر اساس این تعریف نگریستن به داستان زندگی مردم
-1زرین کوب ،عبدالحسین ،روزگاران ،تهران انتشارت سخن ،چاپ هفتم1384 ،
-2زرین کوب ،عبدالحسین ،تاریخ ایران بعد از اسالم ،موسسه انتشارات امیرکبیر ،چاپ نهم ،تهران
،1380ص 138
" -3ایرانیان باستان گویا تاریخ را تنها سرگذشت پادشاهان و فرمانروایان می پنداشتند و از اینجاست که
کتاب های تاریخی را خداینامه یا شاهنامه می نامیدند .افسانه ها و داستان ها هم که از خود یادگار گذارده
اند همگی درباره پادشاهان است".
کسروی ،احمد ،شهریاران گمنام ،تبریز ،چاپ اول ،انتشارات ایدین1388 ،
- 4همان ،ص 138
ماهنامه سرند شماره سیزدهم ،ابان 1395
12 صفحه 13
تاریخ و اندیشه
تاریخ ،تکرار مکررات یا تکرار اشتباهات؟
ایا واقعا تاریخ تکرار می گرد و خود را به انسان تحمیل می کند و
این انسان با اگاهی ،دانش و ایفای نقش موثر نمی تواند تاریخ
ساز باشد و نه با تکرار اشتباهات پیشین و یا غرق شدن در
افتخارات گذشته تاریخ سوز؟ ایا اساسا تاریخ کارکردی دارد؟
اگر دارد کارکرد ان چیست؟ شاید تصور عامه از تاریخ چیزی
جز چند عدد ،ذکر امد و شد پادشاهان و امرا ،قتل و غارت
بیگانگان نباشد .تصور و تصویری که پیشینه قابل توجهی دارد.
اگر مطالعه تاریخ به قصد جلوگیری از تکرار اشتباهات گذشته
و کسب اگاهی از تجارب پیشینیان به منظور برنامه ریزی برای
اینده ،ضرورتی غیرقابل انکار باشد ،این ضرورت به تنهایی عموم
جامعه را به تحمل سختی مطالعه تاریخ متقاعد می سازد؟ ایا
طرح این پاسخ که مطالعه تاریخ جهت پنداموزی است ،ان
کارگر معدن یا ان زن خانه دار را نه لزوما مجاب به خواندن
تاریخ بلکه حتی به شنیدن و دیدن مباحث تاریخی ترغیب می
کند؟ اساسا این بخش های جامعه چه نیازی به تاریخ دارند؟
تاریخ چه دردی از دردهای انان درمان می کند؟ تاریخی که نه
برای ان اب است نه برای این نان! با این اوصاف تکلیف چیست؟
اگر بپذیریم که اشراف ما به تاریخ و تالش در جهت فهم هرچه
بیشتر گذشته ی خود ،به ان طریق که بوده و نه به ان ترتیب
که ما می پسندیم ،گام اساسی در جهت توسعه اتی کشور است،
در این صورت چرا حتی در بین اقشار تحصیلکرده نیز عموما
دانش اموزان از ادامه تحصیل در علوم انسانی و مشخصا تاریخ
برحذر داشته می شوند؟ ایا می توان نتیجه گرفت که جامعه به
گذشته خود نمی نگرد و به قضاوت در مورد ان نمی نشیند؟
به نظر چنین نگرشی منصفانه نیست! اگر تاریخ را شناسنامه و
در واقع هویت انسان بدانیم در ان صورت بعید به نظر می رسد
کسی نخواهد بداند هویتش چیست و از کجا ریشه می گیرد.
درست مانند کسی که بعد از سال ها متوجه می شود که پدر
و مادرش کسان دیگری هستند ،او گرچه از این دروغ چندین
ساله خسته است و حتی متوجه شده که پدر و مادرش او را رها
کرده اند اما هیچ یک از این دو ،چه دروغ چندین ساله و چه رها
شدن ،او را از اصل تالش برای شناخت گذشته و هویت خویش
باز نمی دارد .با این اوصاف دلیل یا دالیل روی گردانی جامعه از
تاریخ در چیست؟ شاید مطالعه تاریخ از ان جهت مخاطب عام
نداشته باشد که تاریخ را قوم غالب نوشته است .یک طرفه و با
حب و بغض! یا از کوروش فرشته ازادی ترسیم می کنیم و یا
منبع تصویر :کارگران معدن زغال سنگ بافق هم حکم شالق گرفتند www.farhangnews.ir
ایا طرح این پاسخ که مطالعه تاریخ
جهت پنداموزی است ،ان کارگر معدن
یا ان زن خانه دار را نه لزوما مجاب به
خواندن تاریخ بلکه حتی به شنیدن
و دیدن مباحث تاریخی ترغیب می
کند؟ اساسا این بخش های جامعه چه
نیازی به تاریخ دارند؟ تاریخ چه دردی
از دردهای انان درمان می کند؟ تاریخی
که نه برای ان اب است نه برای این نان!
با این اوصاف تکلیف چیست؟
ماهنامه سرند شماره سیزدهم ،ابان 1395
13 صفحه 14
تاریخ و اندیشه
جهانگشایی خوناشامی! دکتر مصدق یا ان چنان به عرش برده
می شود که از هرگونه خطایی ،حتی سهوی ،مبرا است و یا ان
چنان به حضیض مذلت انداخته می شود که نه فقط خودش
که همه کس و کارش فراماسونر می شوند!! پر بیراه نیست که
بگوییم شاید به ان جهت که جامعه اعتدال را می پسندد از این
افراط و تفریط گریزان است .این قرائت ها و برداشت ها را می
توان ،نه به عنوان تنها عامل اما مطمئنا در مقام یکی از مهم ترین
عوامل روی گردانی جامعه از تاریخ نام برد .از سوی دیگر صداهای
مستقل یا به طور صریح تر کسانی که نه دست چپی اند و نه
دست راستی و در میانه ایستاده اند و جدا از خودخواهی ،کینه
توزی و یا دوستی و نزدیکی به قدرت ،دست به قلم برده اند ،برای
****
حرف زدن و نوشتن چندان مجالی پیدا نکرده اند و این معضل
جهت هرچه بیشتر تاریخ گریزی جامعه مزید بر علت شده است.
اما تاریخ می تواند مسیری صحیح و بی ابهام برای کشف حقایق و نکته مهم تری که مقدم بر رغبت به مطالعه تاریخ است ،اصل
وقایع باشد یا خیر؟ به دیگر سخن تاریخ ،دست کم در وجه روایی مقوله کتابخوانی است .بعضی نبود فرهنگ مطالعه در خانواده و
و نه تحلیلی اش ،ان چه بوده ،است یا ان چه مورخ می خواسته؟! مواردی چون سانسور و قیمت کتاب را از عوامل عدم کتابخوانی
در جامعه ایران می دانند اما نقش خود جامعه و بویژه قشر
دانشگاهی کمتر مورد بررسی قرار گرفته خاصه از ان جهت که
تاریخ را قوم غالب می نویسد؟
کم نیستند کسانی که کتاب را به صورت غیرقانونی از اینترنت
"برخی اندیشه پردازان اما تا ان جا پیش می روند که مدعی می شوند ،دانلود می کنند! اما برای تلفن همراه حاضرند چند صد هزارتومان
مورخ در واقعیات پیش از ان که واقعیت شوند ،دستکاری می یا حتی چند میلیون هزینه و در نهایت بازی کنند! ما در دیگر
کند و ان ها را مطابق با دیدگاه ها و نیز نیازهای زمان خود خلق موارد هم چندان سخت گیر نیستیم .به عنوان نمونه برای صرف
می کند .بر مبنای این ادعا حقیقت عینی در تاریخ دست نیافتنی فست فود چندان به هزینه ها و سود و زیان ان توجهی نمی کنیم
اما در هنگام مطرح شدن مسئله مطالعه قیمت کتاب را بهانه می
6
است و تصویر گذشته تنها برایند ذهن مورخ است"
کنیم! به بیانی دیگر می توانیم این گونه استنتاج کنیم که ما
اما باید دید براستی تاریخ را چنان که هست دریافته ایم یا چنان مردمی هستیم که برای لذت انی بردن حاضر به هزینه کردنیم
که خواسته اند و خواسته ایم! منصافانه است تاریخ و تاریخ نگاری اما برای سود بلند مدت خیر! بی توجه یا کم توجه! به اهمیت
را قابل اعتماد ندانیم چون قوم غالب ان را می نویسد؟ یا دینار و چرخه مالی در ادامه حیات ناشر و نویسنده .این بی توجهی ریشه
درهمی ،خلعت و رقعتی ،حب و بغضی خامه تاریخ نگار را از راه های عمیق تری هم دارد .اگر نیک بنگریم عموم کتب تاریخی
حقیقت به بیراهه دروغ و تملق می کشاند؟ ایا همه نگارندگان طراز اول کشورمان بوسیله محققین غیر ایرانی نگاشته شده
تاریخ چنین ابن الوقت و ضعیف النفس بودند؟ اما همان میزان است! به بیانی دیگر کشوری با چند هزار سال پیشینه تاریخی و
که روایت تاریخ به دست تکلف و تملق خامه بدستان زر خرید مدنیت باید خود را در ایینه ی دیگران ببینید و بشناسد! به هر
حقیقت را قلب می کند و خون خواری را نیکوکار و نیک اندیشی روی دلیل این روی گردانی و بی مهری نسبت به تاریخ هرچه
را بداندیش تصویر می کند ،ان گاه که تعهد و تخصص در یک که باشد نمی تواند منکر و نافی ضرورت مطالعه ان گردد .تاریخ
نقطه شالوده کار تاریخ نگاری گردد ،تاریخ و تاریخ نگار اثری به داروی تلخی نجات بخش می ماند .کمتر نوشیدن ان بیشتر
جاودان بر جامعه خویش گذاشته اند .تاریخ مشروطه ایران اثر اسیب دیدن خویشتن است با هر عذر و بهانه ای.
احمد کسروی ،نمونه بارز این مدعا است.
" ...او به عنوان شاهد زنده قضایا و رویدادهای انقالبی دوره اول
ان ها را به رشته تحریر کشید .او می دید که با گذشت زمان
خاطره ی انقالبات دوره نخست از اذهان محو می شود و ممکن
است نسل بعد از شهریور بیست به کلی از ان بی خبر بماند .او
می دید که تنها و بزرگترین میراث این دوره پرافتخار که برایند
سال ها تالش و فداکاری های ملت ما و در حقیقت خونبهای
شهدای انقالب و شکست های کمرشکن جنبش انقالبی ایران
است از میان می رود یا مورد دستبرد دشمن قرار می گیرد ،پس
7
در این راه همت گماشت".
- 6کسروی ،احمد ،تاریخ مشروطه ایران ،تهران ،چاپ چهارم ،موسسه انتشارت نگاه 1387
- 7همان ،ص 4
ماهنامه سرند شماره سیزدهم ،ابان 1395
14 صفحه 15
فرهنگ و هنر
گذشته در چیزهای عجیبی جا می شود .گذشته
خاطره نیست ،کلمه نیست .گذشته حاصل فعالیت
ذهن انسان نیست .گذشته ماده است .شیئیت
دارد .یک «چیز» است که بر پشت اشیاء و تصاویر
و کلمات سوار می شود و همراهشان در تاریخ
سفر می کند .هر بار در جایی و به مناسبتی پیاده
می شود و بر ان قسمت از مغز می نشیند که
وظیفه اش یاداوری است .گذشته گربه ای وحشی
است .ناگهان حمله می کند و چنگ می اندازد.
برای یکی از تکه بیسکوییتی پیاده می شود ،برای
دیگری از قطره ی خونی یا لکه ای بر دیوار ،از
1
رنگی یا صدایی.
-1احمدی اریان ،امیر" .غیاب دانیال" .تهران ناشر :مولف ،بهار ،1395صفحه ی 361
15 صفحه 16
فرهنگ و هنر
رستگاری یک روزنامه نگار دوم خردادی
درباره ی رمان غیاب دانیال نوشته ی امیر احمدی اریان
امید سلطانی
اگر مقوله ی فرهنگ را در چهارچوب ملی و تحت تاثیر رخدادهای
کالن سیاسی و اقتصادی معاصر در یک مسیر تصور کنیم ،سال
های پایانی دهه ی هفتاد خورشیدی یکی از پیچ های اساسی این
مسیر است که سرنوشت بسیاری از مسایل را تغییر داد .چنانکه
امیر احمدی اریان در کتاب خود ،شعارنویسی بر دیوار کاغذی می
نویسد« :دوم خرداد را نقطه ی عطف سیاسی و تا حدی اقتصادی
جامعه ی ایران دانسته اند ،اما چه بسا تحوالت فرهنگ ...به نسبت
میانگین ضرباهنگ تغییر طی دهه های اخیر ریشه ای تر و جدی
تر از سیاست و اقتصاد بود 1».این تغییر شگرف همراه با ظهور
جنس تازه ای از ژورنالیسم ادبی بود که در روزنامه های موسوم
به روزنامه های زنجیره ای تبلور یافت .روزنامه هایی که یکی پس
از دیگری توقیف شدند 2.اما در همان مدت زمان کوتاه توانستند
با تکیه بر اندیشه های نوگرایانه ،نیروی جوان و عمدتا دانشجو و
شوری که به اقتضای زمان از انان سرریز شده بود مسیر تازه ای
را در روزنامه نگاری ،ادبیات و روشنفکری ایران بگشایند .مسیری
که به دالیل مختلفی بدون اسیب شناسی اصولی هنوز هم در
فرم های مختلفی ادامه دارد و تالش های اخیر امیراحمدی اریان،
یکی از همین جوانان که با مطبوعات دوم خردادی پا به میدان
گذاشت و پس از ان به ترجمه و نویسندگی روی اورد نیز بر
چنین رویکردی استوار است .احمدی اریان در کتاب شعارنویسی
بر دیوار کاغذی به تفصیل در رابطه با این موضوع قلم زده است و
رابطه ی این جنس روزنامه نگاری و منش روشنفکرانه را با فضای
ادبی ،رمان ها و داستان های این دهه (که ان را فاصله ی بین
سال های 1376تا 1388در نظر می گیرد) بررسی کرده است.
تازه ترین اثر این نویسنده اما داستان یکی از روزنامه نگاران همه
چیز نویس دوم خردادی است ،شخصیتی به نام دانیال مرزی که
- 1احمدی اریان ،امیر".شعار نویسی بر دیوار کاغذی ،از متن و حاشیه ی ادبیات معاصر" .چاپ اول
تهران :نشرچشمه 1393،صفحه37
- 2روزنامه هایی چون جامعه ،توس ،عصر ازادگان ،نشاط و خرداد از جمله این روزنامه ها بودند.
داستان عجیب و غریبش در رمانی 360صفحه ای با عنوان
"غیاب دانیال" روایت می شود .اثری که پس از اتمام نوشته
شدنش در سال 92پشت درهای بسته ی وزارت ارشاد ماند
و مجوز نگرفت تا اینکه نویسنده تصمیم گرفت ان را بصورت
رایگان در فضای اینترنت منتشر کند 3.او در مصاحبه ی خود با
سایت ناملیک میگوید« :به نظر من اون چند سال دوره ی خیلی
کلیدی و سرنوشت سازی بوده تو تاریخ روشنفکری و ادبی ایران.
هم این رمان و هم کتاب شعارنویسی بخشیش دغدغه ی سر و
کله زدن با اون ماجراست .یه تالشه برای درک یه دوره ی چند
ساله ست که توش به نظرم یه سری اتفاقاتی افتاد که به هیچ
وجه مشابهش رو قبال ندیده بودیم و در عین حال یه راه کامال
جدیدی باز کرد و به نظر من ما هنوز تو همون مسیر داریم
4
حرکت می کنیم».
****
غیاب دانیال :بازگشت گذشته ای نه چندان دور
عرصه ی رمان برای نویسنده ،عرصه ی خلق شخصیت ها و
موقعیت های تازه از طریق عبور از شخصیت ها و موقعیت های
پیرامون او ،و مهم تر از این دو عبور از خود اوست .کسی که
دست به قلم می برد تا داستانی خلق کند ،عناصر داستانش را
بر حسب فاصله ای که از تجارب عینی و ذهنی خود می گیرند
معین می سازد .گاه شخصیت اصلی داستان ویژگی هایی دارد،
دچار عوالمی می شود و با افراد و موقعیت هایی رو در رو قرار می گیرد
که خود نویسنده در زندگی زیسته ی خود با ان ها رو در رو شده
است ،حال چه درون ذهنیات و خیالپردازی هایش و چه در عالم
بیرونی و زندگی روزمره .و گاه با سرعت زیادی از خویشتن فاصله
می گیرد و سعی می کند تا یکی از هزاران ادم /هیوالی خفته در
درونش را روی کاغذ و با کلمات داستانش ترسیم کند .اگر چنین
نگاهی را بپذیریم ،غیاب دانیال دربردارنده ی عناصر شخصی
بسیاری است که نویسنده با تغییر و بازی متفاوتی با هرکدام ،در
نهایت به قصه ای همگون ولی عجیب و قابل تامل رسیده است.
احمدی اریان در مصاحبه با سایت دوشنبه میگوید « :نوشتن این
رمان سال ٨٩شروع شد ،مدت ها قبل از کتاب شعارنویسى .مثل
باقى رمان هایى که خصلت اتوبیوگرافیک دارند این هم تالشى بود
- 3این کتاب را می توانید از طریق سایت دوشنبه به ادرس www.2shanbe.irدریافت کنید.
- 4در این سایت میتوانید به بخشی از رمان غیاب دانیال با صدای نویسنده نیز گوش دهید:
www.namlik.me
ماهنامه سرند شماره سیزدهم ،ابان 1395
16 صفحه 17
فرهنگ و هنر
برای سر و کله زدن با مجموعه اى از زندگى ها ،و روى کاغذ اوردن مبنی بر اینکه هر انچه درباره ی دانیال مرزی نوشته ام حقیقت
محض است در ذهن خواننده زیر عالمت سوال بزرگی قرار می
مجموعه شخصیت هایى که در سرت مدام در جنگ اند».
گیرد .جواب بسیاری از سواالت و اتفاقاتی که در رمان رخ می
داستان از زمانی اغاز می شود که سه سال از مرگ دانیال دهد برای خواننده نامعلوم باقی می ماند ،اینکه ان مرد شکم
مرزی گذشته است .روزنامه نگار نسبتا مشهوری که به گفته ی گنده و عجیب در خانه ی قدیمی (شهرام) چه کسی بود؟ ایا
همکارانش هنگام عبور از مرز ترکیه و یونان در دریا غرق شده همان مسعود ،برادر الهام بود یا خیر؟ یا سواالت اساسی تری
است .راوی ،دوست دوران کودکی دانیال است که برای روشن مثل این که الهام واقعا چه کسی بود و چطور می توانست از
تر شدن ابعاد زندگی دانیال مرزی ،قصد دارد مهمترین زوایای تمام کارهای دانیال در بیست سال اخیر باخبر باشد و ایا اصال
زندگی او را روی کاغذ بیاورد و علت این کار او هم شایعات ،اغراق وجود خارجی داشت یا حاصل توهمات راوی غیرقابل اعتمادی
گویی ها و شائبه هایی است که در فضای روزنامه ها و رسانه ها بود که یک سوژه را به سه قسمت نابرابر تقسیم کرده و خودش
درباره ی دانیال گفته می شود .در ادامه ،راوی از دوران کودکی زیر لباس یک روایت باورنکردنی و غریب از ان ها روایت
می کند؟ اگر سوال اخیر را سوالی مهم در
خود و دانیال در اهواز که مقارن با
دوره ی جنگ ایران و عراق است داستان از زمانی اغاز می شود که سه گره گشایی اساس داستان در نظر اوریم،
می نویسد ،از دوره ی دانشجویی در سال از مرگ دانیال مرزی گذشته است .به نظر می رسد زمینه هایی که نویسنده
تهران که هر کدام در این شهر بی روزنامه نگار نسبتا مشهوری که به گفته برای تفسیر روانکاوانه ی ان اتخاذ کرده
است قابل هضم تر باشد .تقسیم شدن
در و پیکر پی زندگی خود را گرفتند ی همکارانش هنگام عبور از مرز ترکیه
یک سوژه به سه تکه ی نابرابر :هسته
و از اتفاقاتی که پس از بازگشت راوی
راوی،
است.
شده
غرق
دریا
در
یونان
و
ای که هیچگاه وجود خارجی نداشته،
از کانادا برای ان ها می افتد و دیدار
که
است
دانیال
کودکی
دوران
دوست
یا اینکه انطور که راوی در نظر گرفته
دوباره شان پس از چندین سال
دانیال
زندگی
ابعاد
شدن
تر
روشن
برای
نداشته .اگر دقت کنیم نخستین مواجهه
دوری .در همین بخش شخصیت تازه
ای را وارد داستان می کند و اتفاقات مرزی ،قصد دارد مهمترین زوایای زندگی ی راوی و دانیال در کودکی و هنگامی
را رفته رفته عجیب تر و باورنکردنی او را روی کاغذ بیاورد و علت این کار او است که هر دو همزمان با دوچرخه های
تر می سازد .در شبی که گزارش هم شایعات ،اغراق گویی ها و شائبه هایی شان از در خانه (که روبروی هم است)
لحظه به لحظه ی ان در رمان می است که در فضای روزنامه ها و رسانه ها بیرون می ایند .نخستین فکری که درباره
ی دانیال در ذهن راوی شکل می گیرد
اید سرنوشت دانیال رقم می خورد درباره ی دانیال گفته می شود.
این است« :درست همان لحظه که در را
و پس از ان ناپدید می شود و دیگر
هیچ کس او را نمی بیند .رمان حول غیاب سوژه ی داستان شکل باز می کردم ،در رو به رو هم باز شد و پسر بچه ای هم قد و
می گیرد .در طول داستان خواننده به دنبال حل این مسئله است قواره ی من ،با دوچرخه ی بی ام ایکس ابی رنگ ،عین همان
که چرا دانیال غیبش زده و در پی کوچکترین مدرکی در تمام که من داشتم ،از در بیرون امد .یک لحظه واقعا گمان کردم
جزئیات داستان دقیق می شود .اما افسوس که رفته رفته می اینه ای در کار است ،چون اول دوچرخه چشمم را گرفت که
فهمد بیشتر سرش کاله رفته و نه تنها به حل ماجرا نزدیک تر عین مال من بود» 5.بنا به انچه ژاک الکان 6درباره ی مرحله
نمی شود بلکه با شتاب باالیی از ان تصور رئالیستی اولیه ای که ی اینه ای در فرایند رشد کودک می گوید ،این مرحله اشاره
درباره ی داستان داشت به سویی حرکت می کند که حتی به دارد به شکل گیری یک "خود" یکپارچه" .خود"ی که خیالی
وجود سوژه ی اصلی شک می کند .داستان رفته رفته عجیب تر است ،چرا که تصور ان بدن هماهنگ و تطابق هویتی که رخ
و غیرواقعی تر می شود ،در پایان داستان نه تنها دانیال و الهام می دهد مدام در نبرد با احساسات از هم گسیخته ی درون
بلکه هویت خود راوی نیز زیر سوال می رود و بنابراین تمام گفته کودک است و بدین ترتیب وجودی در بیرون از او متولد می
های پیشینش ،تمام قصه هایی که تعریف کرده و تمام ادعایش
- 5احمدی اریان ،امیر" .غیاب دانیال" .تهران ناشر :مولف ،بهار ،1395صفحه ی 48
- 6روانکاو فرانسوی
ماهنامه سرند شماره سیزدهم ،ابان 1395
17 صفحه 18
فرهنگ و هنر
شود که به دلیل اینکه کودک فکر می کند خود حقیقی اوست و
وحدت ،یکپارچگی و هماهنگی در ذات او جای دارند ،در اینده
مهمترین عاملی است که او را به جستجوی "خود" خواهد کشاند.
به عبارت دیگر «امر خیالی ...نامی است برای جست و جوی
بی وقفه به دنبال نفس ،برای فرایند ادغام هرچه بیشتر موارد
7
همتاسازی و شباهت به قصد تقویت حکایت وحدت خویشتن».
استراتژی نویسنده اما درست عکس مسیری است که الکان
نشان داده است :او شخصیت اصلی داستان را تکه تکه می کند،
وحدتش را از او سلب می کند و در قالب سه فیگور اصلی که هر
یک ویژگی های خاصی دارند داستان را بازگو می کند .دانیال
عصیانگر است ،در همه چیز افراط می کند .چه در زن و چه
در کتاب .مراعاتگر نیست و محافظه کار نیز هم .راوی خجالتی
است ،ارام است ،هوای دانیال را همیشه و بیشتر از خودش دارد،
حسادت کسانی را می کند که به دانیال نزدیک می شوند .الهام
هم یک خصلت اصلی دارد :همه چیز را می داند .حتی افکاری
که در ذهن دانیال نطفه بسته اند را .اوست که مجازات می کند.
اوست که رسوا می کند ،وجدان سخت گیر دانیال ،از نخستین
گناهش (یعنی خوابیدن با الهام) همواره در قالب الهام در تعقیب
او بوده و تمام فرایند نوشتن این رمان توسط شخصیت خنثی و
غیرقابل اعتماد راوی داستان همچون اعترافاتی است که دانیال
در برابر کلیسای خوانندگانش می کند تا روح خود و نسل خود
را رستگار کند .ضرورتی که در یک سطح باالتر ،خود اریان با
نوشتن "شعار نویسی بر دیوار کاغذی" به ان تن داد و گذشته
ی خود را که بخش مهمی از ان در ارتباط با فضای مطبوعات و
صفحات ادبیات روزنامه های دهه ی هشتاد بود به شکل انتقادی
بازنویسی کرد .گذشته ای که چندان از ما فاصله نگرفته و هنوز
سایه اش ما را تعقیب می کند .اگر نویسنده از دانیال غولی باور
کردنی و ملموس می سازد و سپس به بیرحمانه ترین شکل
ممکن پته اش را روی اب می ریزد ،از شارالتانیسم نهفته در
اعمال او پرده برمی دارد ،بی اخالقی ها و سرقت های ادبی اش را
برمال می کند ،از این روست که چنین فضایی را زیسته و بهترین
راه رستگاری ان را تاباندن نوری به تمام ابعاد سپید و سیاه این
فضا می داند .چرا که گذار از ان و دادن پیچ تازه ای به مسیر
فرهنگ و روشنفکری را ضروری می بیند .نویسنده قصد داشته
تا در داستان خود هم زمینه ی اجتماعی و سیاسی بخش های
مهمی از تاریخ پس از انقالب را به تصویر بکشد (اهواز در زمان
جنگ ،تهران پس از دوم خرداد) ،هم مایه های سورئالیستی را
وارد داستان کند تا به قول خودش در کتاب شعارنویسی تنها
به بازنمایی واقعیات بسنده نکند و فاصله ی میان تجربه و رمان
را با چنین ترفندهایی پر کند و هم همانطور که گفته شد در
شخصیت پردازی و روایت از تکه تکه کردن سوژه به شیوه ی
متون مدرن بهره ببرد .از سوی دیگر بُعد اسیب شناسانه ی رمان
و ترسیم فضای غالب روشنفکری ان زمان به خودی خود اثر را
ارزشمند ساخته است .پایان بندی رمان نیز بیش از انکه واقعا
پایانی برای داستانی عجیب باشد ،نوعی بازگشت است :بازگشت
به همان مکان و زمانی که راوی از ان اغاز کرده ،با نگاهی
که حاال دیگر کامال دگرگون شده است و خواننده را با پایانی
نامتعین روبرو می کند و میان مشتی از ممکنات رها می سازد.
بطور کلی امکان دارد خواننده ان کششی را که در شروع رمان
حس می کند در میانه های کار از دست بدهد و در پایان به
کلی از رمان نا امید شود ،اما معتقدم چنین ترفندهایی ( گزارش
دقیقه به دقیقه ی یک شب ،پایان نسبتا باز و نامتعین و )...از
سوی نویسنده برای سنجیدن میزان انعطاف مخاطب در برابر
ابعاد مختلف رمان است ،چیزی که در مجموع اگر چه نه عالی و
بی نقص اما با ارزش و خواندنی از اب درامده است.
- 7مایرس ،تونی" .اسالوی ژیژک"،چاپ دوم ،1389زنجان :نشر هزاره ی سوم ،صفحه ی 36
ماهنامه سرند شماره سیزدهم ،ابان 1395
18 صفحه 19
اثری از عزیز ساعتی
اثری از مسعود غفاری
اثری از محمد ملک
اثری از امینه الیاسی
فرهنگ و هنر
19 صفحه 20
فرهنگ و هنر
ارتیبیشن ،پاسخی به چالش های دنیای هنر
معرفی استارتاپ ارتیبیشن
نظر به اینکه توسعه ارتباطات و رسانه بر حوزه های مختلف بشری
تاثیرگذار بوده ،کارکرد فن اوری های نوین اطالعات و ارتباطات بر
فرهنگ ،هنر و رسانه و شناخت رویکردهای جدید در این حوزه اهمیت
بسیار دارد؛ به عبارت دیگر ،بدون همراهی با انچه در نتیجه انقالب
فن اوری در حوزه رسانه های نوین فرهنگی اتفاق افتاده است نه تنها
در زمینه فرهنگ و هنر به موفقیت های چشم گیری دست نخواهیم
یافت که در گستره فرهنگ عمومی نیز نخواهیم توانست به نقطه قابل
قبولی دست یابیم .کشور ما که از دیرباز به هنرجویی و هنردوستی
مشهور بوده و هنرمندان بسیاری را در رشته های مختلف هنری از
نقاشی و خطاطی تا انواع گرایش های صنایع دستی به دنیا معرفی
کرده است ،در روزگار معاصر با افزایش تعداد هنرمندان جهانی روبرو
شده است که نمایانگر پویایی و پیشرفت ایرانیان در تمامی عرصه های
هنری است .با این وجود ،قشر هنری کشور ،خصوصا هنرمندانی که
به تازگی پا به عرصه هنر نهاده اند ،با چالش های گوناگونی روبرو
هستند ،از این جمله می توان به مساله ی معرفی و فروش اثار هنری
در عرصه ی ملی و بین المللی اشاره کرد؛ چه بسیاراند هنرمندان و
حتی استادانی که در خانه ها و انبارهایشان با اوار اثار هنری خود
مواجه هستند و متاسفانه در فروش ان ها مستاصل اند .این قضیه از
چندین جهت قابل تامل است ،از طرفی تعدادی از هنرمندان از تالش
برای فروش خسته شده اند و اعتقاد دارند مردم رغبتی برای خرید اثار
هنری ندارند ،از طرف دیگر عده ای نیز از حجم وسیع اثار کپی شکوه
می کنند و از این که نمی توانند اصالت اثر خود را به رخ بکشند ناراضی
می باشند ،که این امر ناشی از نبود یک مجموعه ی کامل و جامع در
زمینه هنرهای تجسمی برای گرداوری ،نمایش و فروش اثار این
عزیزان حکایت می کند .در این اشفته بازار تنها تعدادی واسطه هنری
هستند که به درامدزایی می پردازند .لذا وجود مجموعه ای برای ارتباط
بهتر عرضه کنندگان هنر به هنردوستان سال ها است حس می شود
که در کنار حمایت از هنرمندان و تسهیل فرایند فروش و عرضه اثار
انان بازار هنر را بیش از پیش مورد حمایت قرار دهد و ارتباط بهتر و
موثری میان هنرمندان و عالقه مندان به ان ها ایجاد گردد .همچنین
دستیابی مناسب به اطالعات و اخبار هنری یکی دیگر از کمبودهایی
که از اهالی هنر شنیده می شود .نمایشگاه ها و جشنواره های زیادی
در کشور برگزار می شود که به علت عدم اطالع رسانی مناسب مورد
توجه کمتری قرار می گیرند.
حمایت و ّ
ماهنامه سرند شماره سیزدهم ،ابان 1395
20 صفحه 21
فرهنگ و هنر
اثری از مسلم احمدی منبع تصویرwww.arthibition.net :
ارتیبیشن
در برابر موانع و چالش های ذکر شده چه می توان کرد؟ ایا
فناوری های روز می تواند گره گشا باشند؟ مشخصا اینترنت
می تواند به مدد جامعه هنری بیاید؟ بر اساس گزارش های
موجود ،پیش بینی های متخصصین بازار هنر حاکی از ان
است که در سال های اینده محصوالت هنری خاورمیانه
نقش مهمی را در بازار هنر منطقه ای و جهانی ایفا خواهد
کرد .با در نظر داشتن این واقعیت و نیز با توجه به کمبود
بستر مناسب برای عرضه هنر در منطقه ،مجموعه ما بر ان
شد که سامانه «ارتیبیشن ( »)Artibitionرا متشکل از
وبسایتی به ادرس:
www.arthibition.net
اثری از کتایون مقدم منبع تصویرwww.arthibition.net :
و برنامه های موبایلی اندروید و iOSطراحی کرده و با
برگزاری جشنواره ها و نمایشگاه های گروهی و انفرادی
مجازی ،به هنرمندان گرامی خدمت کند.
”ارتیبیشن ( “)Artibitionبرگرفته از لغت ترکیبی Art
Exhibitionبه معنای «نمایشگاه هنر» می باشد که از
بهار 94با یک تیم فعال 20نفره شروع به فعالیت نمود .روند
اصلی کار در ارتیبیشن به این صورت می باشد که هنرمندان،
صاحبین گالری و مجموعه داران اثار خود را به صورت
رایگان برای فروش یا نمایشگاه مجازی قرار می دهند و
عالقمندان به خرید اثار و تماشای انان می پردازند .از انجایی
که دید مدیران سایت نگاه بین المللی بوده و یکی از اهداف
اصلی ان ها فروش و عرضه اثار در خارج از ایران است،
سایت از ابتدا به صورت دوزبانه طراحی شده است و بزودی
دو زبان فرانسه و عربی هم به سایت اضافه خواهد شد .در
بخش بالگ می توان فیلم های اموزشی از هنرمندان و اثار
هنری ،از اخرین اخبار هنر ،جشنواره ها و حراجی ها ،کتاب ها
و مقاالت هنری ،برنامه گالری ها و ...مشاهده کرد.
ماهنامه سرند شماره سیزدهم ،ابان 1395
21 صفحه 22
طنز
شهاب غالمی
* نت ازادی!
ماهنامه سرند شماره سیزدهم ،ابان 1395
22 صفحه 23
سخن پایانی
بدبخت ملتی که تاریخ خود را نداند.
تیره بخت تر از ان ملتی که عالقه مند به دانستن تاریخ خود نباشد.
شوربخت تر از همه ملتی است که تاریخ خود را به ریشخند بگیرد.
«احمد کسروی»
منبع تصویر :دو مرد رخت شور در دوره قاجار www.iranicaonline.org
ماهنامه سرند شماره سیزدهم ،ابان 1395
23 صفحه 24
ا گهی
با حضور جدی دفتر تهران و با هدف حمایت از فیلم سازان اماتور حوزه فیلم کوتاه؛
سری جدید پاتوق فیلم کوتاه «سینما اینده» اغاز به کار می کند
فاز سوم پاتوق فیلم کوتاه انجمن سینمای جوانان ایران موسوم به «سینما اینده» با هدف نمایش اثار فیلم سازان عرصه
فیلم کوتاه ،در سری جدید فعالیت خود جهت حمایت و پشتیبانی هرچه بیشتر از عالقه مندان ،فیلم سازان جوان و خصوصا
فیلم اولی های این حوزه با حضور فعال دفتر تهران در پردیس سینمایی چارسو اغاز به کار می کند .به گزارش روابط عمومی
انجمن سینمای جوانان ایران ،در دور جدید این پاتوق ،شورای حمایت از تولید اثار فیلم سازان اماتور و فیلم اولی متشکل
از محمدرضا عرب ،مهدی اسدی و محمدرضا بهشتی منفرد زیر نظر دفتر تهران به صورت دائمی در پاتوق حضور داشته و
ضمن گفتگو و تبادل نظر مستقیم با فیلم سازان جوان ،زمینه حمایت از تولیدات انان را به شکل رو در رو مورد بررسی قرار
خواهند داد.
سینما اینده با تکیه بر تجربیات دوره های قبل و همچنین بازخوردهای بسیار مثبت سی و سومین جشنواره بین المللی فیلم
کوتاه تهران کوشش خواهد کرد ضمن نمایش جدیدترین و مهم ترین فیلم های کوتاه ایران و جهان ،با استقرار اعضای شورای
حمایت از تولید دفتر تهران به شکل دائم در محل پاتوق ،زمینه های همکاری وسیع تری را در دوشنبه های پیش رو فراهم
اورد .هجدهمین پاتوق فیلم کوتاه از سری جدید ان ۲۲اذرماه از ساعت ۱۸تا ۲۰در پردیس سینمایی چارسو برگزار شده
و عالقه مندان عضویت همچون گذشته می توانند با مراجعه حضوری یا از طریق سایت انجمن و یا ارسال ایمیل به ادرس زیر
نسبت به ثبت نام و دریافت کارت عضویت اقدام فرمایند
iycs.pr2016 @gmail.com
24 صفحه 25
ا گهی
یکی برای روز تولدش ،در یکم ابان ،ارزو کرد که مشکل «هدررفت غذا» بهبود پیدا کنه و جمعی
برای به انجام رسیدن این ارزو همراه شدن .شام هم اگر «مسئله قابل بهبودی» اطرافت رساغ داری
که در طی یه بحث و تبادل نظر جمعی قابل پیگیری هست ،اون رو هم زمان با روز تولدت در
پادپرس مطرح کن تا همگی به کمک هم در جهت بهبودش حرکت کنیم.
25 صفحه 26
ا گهی
مقدمۀ کتاب «بدن من مال خودمه»:
یکی از اولین چیزهایی که به بچه ها یاد می دهیم این است که چه طور اعضای مختلف بدن شان را نام ببرند .هرچه بزرگ تر می شوند این
مکالمه باید یک قدم جلوتر برود .باید بدانند بعضی از اعضای بدن شان خصوصی است و فقط به خودشان تعلق دارد .همان طور که به کودکان
یاد می دهیم در هنگام اتش سوزی چه کارهایی انجام دهند ،به ان ها یاد می دهیم که اگر کسی به صورت نامناسب لمس شان کرد ،یا انان را
مجبور کرد که دیگران را به صورت نامناسبی لمس کنند ،چه کار کنند .پیام اصلی کتاب بدن من مال خودمه این است :اگر کسی لمستان
کرد ،بیایید و بگویید! متاسفانه اکثریت اعظم کودکان ،سوءاستفاده ی جنسی را فورا ً افشا نمی کنند؛ در نتیجه سوءاستفاده بیش تر و جدی تر
می شود .سکوت کودک دالیل زیادی دارد .شاید سوءاستفاده کننده به او گفته که این یک راز (بین خودشان) است .شاید کودک تصور
می کند که خودش مقصر است .اگر او اموزش ندیده باشد که بدنش متعلق به خودش است ،شاید هنوز خیلی کوچک باشد که بفهمد در
معرض یک رفتار اشتباه است .هر کودک فارغ از جنسیت ،سن و پیشینه ممکن است قربانی سوءاستفاده باشد؛ با این وجود ،بزرگترها هنوز
نمی دانند که چگونه و چه زمانی درباره ی این موضوع با کودکان شان حرف بزنند .کتاب بدن من مال خودمه برای بچه های 3تا 8سال
نوشته شده است و به شما کمک می کند تا راجع به امنیت و حریم خصوصی فرزندانتان به روشی مستقیم و محبت امیز با انان حرف بزنید.
تعداد صفحات کتاب۳۱ :
مبلغ تعیین شده برای هر صفحه ۴۰۰۰ :تومان
مبلغ تعیین شده برای کل کتاب ۱۲۴ :هزار تومان
م یخواهید حامیت کنید؟
به این ادرس مراجعه کنید:
www.rahaayi.com/public-support
26 صفحه 27
ا گهی
27 صفحه 28