ماهنامه سرند شماره 59
ماهنامه سرند شماره 59
رسند
سرند تالشی است جهت نقد اندیشه و رفتار جامعه ایران
پشتموشکهایسپاه
درباره فرافکنی و دلیل تراشی در جامعه ایران
با نگاهی به حادثه هواپیامی اکراینی
نواوری ضامن بقا
درباره رضورت نواوری در کسب و کارها
قسمت اول
اب باریکه ای بنام کارمندی
درباره فرهنگ کارمندی در ایران
فعالیت هرنی؛ مرشوط یا ازادانه؟
درباره تعریف هرن و هرنمند در جامعه ایران
ماهنامه تحلیلی مسائل ایران /سال ششم /شهریور 28 / 1399صفحه صفحه 1
اینه چون نقش تو بنمود راست خود شکن ،اینه شکسنت خطاست
ماهنامه تحلیلی مسائل ایران
سال ششم /شامره پنجاه و نهم /شهریور ماه 99
مدیرمسئول و رسدبیر :سپهر ساغری
منبع تصویر جلد:
سقوط هواپیامی اوکراینی در جنوب تهران
www.ana.press
همکاران این شامره:
سمیه امیری ،زهره بهوندی ،فاطمه احمدی ،مریم حاجی محمدی ،غزاله بداقی و سپیده سعادت کیا
رسند رایگان است و رایگان خواهد ماند
نشانی سایت ماهنامه:
www.sarandmonthly.com
ماهنامه رسند را در شبکه های اجتامعی دنبال کنید
Sarandmonthly
همی ارهیمنان را بدسرشت و پست مینامی
تو با این بد س گالی اه کجا بهتر ازیشانی
رپوین اعتصامی
غ
رسند تالشی است جهت نقد اندیشه و رفتار جامعه ایران
رقاب
ی
ماهناهمسرند
وش
ل فر
هبانمخاد وندجانوخرد صفحه 2
ان چه در این شامره میخوانید:
سخن اغازین
پشت موشک های سپاه /ص 3
درباره فرافکنی و دلیل تراشی در جامعه ایران
با نگاهی به حادثه هواپیامی اکراینی
اقتصاد و کارافرینی
هفت سوال از ارش فردوسی /ص 7
مصاحبه با ارش فردوسی بنیان گذار استارتاپ دراپ باکس
نواوری ضامن بقا /ص 10
درباره رضورت نواوری در کسب و کارها
قسمت اول
جامعه
میم مثل ماسک! /ص 13
درباره شیوع ویروس کروناو انتقادها به جامعه ایران
اب باریکه ای بنام کارمندی /ص 16
درباره فرهنگ کارمندی در ایران
فرهنگ و هنر
فعالیت هرنی؛ مرشوط یا ازادانه؟ /ص 20
درباره تعریف هرن و هرنمند در جامعه ایران
سخن پایانی
من اینجا ریشه در خاکم
رسوده ای از فریدون مشیری
به مناسبت 30ام شهریور زادروز ایشان
اگهی
اگهی ها /ص 24
ماهنامه سرند
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
منبع تصویر:
سردر دانشگاه تهران www.wikimedia.org
2 صفحه 3
سخناغازین
فرهنـگ عامـه اعـم از امثال ،حکم ،کنایات ،اسـتعارات ،داسـتان های عامیانه ،متل ها ،چیسـتان هـا و مانند ان
انعـکاس گویـا و ایینـه متـام منـای سـنت ها ،دانسـته هـا ،باورها ،منـش هـا و ارزش های فرهنگـی یک جامعه
اسـت کـه از رهگـذر ان ،مـی توان به شـناخت واقعی خلقیـات و رفتارهای مردم ان جامعـه و انگیزه ها و علل
موجبـه ان دسـت یافـت .فرافکنـی و توجیـه (دلیـل تراشـی) از جملـه ابتالئات بـزرگ اجتامعی ماسـت که در
سـطحی بسـیار گسترده در بیـن طبقـات و قرشهای مختلف جامعـه ،از پایین تریـن مراتب گرفته تـا باالترین
مدارج رواج تام دارد .وسـعت و شـدت شـیوع این دو عارضه بزرگ اجتامعی ،تا حدود زیادی ،معرف و نشـانه
شـیوع روحیـات اجتامعـی نامطلوبی از قبیل مسـئولیت ناپذیری ،خودمنـزه بینی ،واقع گریـزی ،فریب کاری و
امثـال ان اسـت که غالبـا و عمدتا جنبه ناخـوداگاه دارند.
کتابی احمد .فرافکنی و توجیه (دلیل تراشی) در فرهنگ عامه ایران ،جامعه پژوهشی فرهنگی ،پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ،سال سوم،
شامره اول ،بهر و تابستان ،1391ص 97
منبع تصویر:
سفرهای مردم ایران در تعطیالت محرم و افزایش موارد ابتال به کرونا
www.trt.net.tr
ماهنامه سرند
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
3 صفحه 4
سخناغازین
فرافکنـی نسـبت دادن نااگاهانـه کاسـتی هـا ،قصورها،
تقصیرهـا و انگیـزه هـا و خواسـته هـای نامشـروع و یـا
نامطلـوب خـود اسـت بـه دیگـران یـا عوامـل خارجـی
بـه منظـور اجتنـاب از حقـارت ناکامـی ،ناخشـنودی و
یـا گنـاه کاری 2.بـا ایـن تعریف ،چـه میـزان در زندگی
اجتماعیـ م�ا ایرانی�ان ،ش�اهد فرافکن�ی هس�تیم؟ در
گوشـه و کنار زندگی اجتماعی ما ایرانیان روزی نیسـت
کـه بـا دیدن یـا شـنیدن رفتارهـا و گفتارهـای حیرت
انگیـز بـه شـب نرسـانده باشـیم .عموما هـم واکنش ما
در ایـن حـدود خالصـه مـی شـود کـه هر مشـکل ریز
و درشـتی را بـه دسـتگاه قـدرت نسـبت دهیـم .تا قبل
از انقلاب ،رژیـم شـاه عامـل هر بـدی و مصیبـت بود و
حـال جمهوری اسلامی مقصر اول و اخر همه کاسـتی
هاسـت .گرچـه نبایـد و نمـی شـود کـه نقش دسـتگاه
قـدرت را در مدیریت کالن کشـور نادیده گرفت اما باید
پرسـید فقـط حکومت ها می بایسـت در قبال شـرایط
کشـور پاسخگو باشند و هیچ مسـئولیتی بر دوش مردم
نیسـت؟ شـاید ذکر یک نمونه به روشـن شـدن مسئله
کمـک کنـد .حـدود 2سـال پیـش در رویـدادی کـه
یونیسـف متولی ان بود شـرکت کردیم 3.رویداد مذکور
تصمیم داشـت تا ضمن شناسایی اسـتارتاپ های نواور
تـا سـقف 100هزار دالر به ایشـان به صـورت بالعوض،
کمـک کنـد .اسـتارتاپ نیمـاد در مرحلـه نخسـت جز
60طـرح برگزیـده شـناخته شـد اما در نهایـت جز 13
طـرح منتخـب قـرار نگرفـت .بـا ایـن حـال نکتـه قابل
توج�ه انک�ه ح�دود دو ماه پیش یونیس�ف طـی ایمیلی
یـاداوری کـرد کـه بـرای دور جدیـد ایـن رویـداد ثبت
نـام کنیم! حیـرت انگیز اسـت که نویسـنده در برخورد
بـا متخصصیـن داخلـی که بعضـا به انـدازه سـال های
عمـر بنـده پزشـکی خوانـده انـد و تدریـس کـرده اند،
بـا مشـکالت عدیـده ای روبـرو اسـت امـا یونیسـف که
هفت پشـت بیگانه اسـت پس از حدود دو سـال پیگیر
فعالیـت نیمـاد اسـت ان هـم در شـرایطی که بررسـی
طـرح هـا و در نهایـت پرداخت وجه بالعـوض ،به عهده
ایشـان خواهـد بـود! مایـه حیـرت نیسـت؟ در همیـن
مـدت دو سـال اخیـر بـا جمـع کثیـری از متخصصین
و فـوق تخصص های رشـته های پاتولـوژی و انکولوژی
در ارتبـاط بـودم .بـدون هیچگونـه اغراقـی کمتـر از ده
-1ذکر یک نکته در همین ابتدای امر ضروری است .نویسنده نه فقط تالشی برای تطهیر
دستگاه قدرت ندارد که اشکار است نظام سیاسی حاکم هم نیازی به دفاع و تطهیر بوسیله
امثال من ندارد! ذکر این مهم از ان جهت ضرورت داشت که روشن کنم نقد نویسنده متوجه
فرهنگ عمومی است و نمی بایست به طناب کشی های سیاسی و ایدئولوژیک تفسیر شود.
-2کتابی احمد .فرافکنی و توجیه (دلیل تراشی) در فرهنگ عامه ایران ،جامعه پژوهشی
فرهنگی ،پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ،سال سوم ،شماره اول ،بهر و تابستان
،1391ص 97
-3نویسنده از هم بنیان گذاران استارتاپ نیماد است www.nimaadmed.com
پشت موشک های سپاه
درباره فرافکنی و دلیل تراشی در جامعه ایران
با نگاهی به حادثه هواپیامی اکراینی
سپهر ساغری
وقتـی خبـر سـقوط هواپیمـای اکراینـی بر اثـر اصابت
دو موشـک سـپاه پاسـداران تایید شـد ،مطابـق ان چه
انتظـار مـی رفـت انتقادهـا بـه دسـتگاه قدرت و سـپاه
پاسـداران اوج گرفـت .در مـواردی هـم کار از انتقـاد
گذشـت و به فحاشی کشیده شـد .در این مختصر قصد
ذکـر مصیبـت نـدارم .هـدف ان اسـت تا رفتـار و گفتار
جامعـه ایـران را مـورد بررسـی قـرار دهیـم .بـه عبارت
روشـن تـر چـه میـزان از مـای منتقـد رژیـم سیاسـی
یـا سـپاه پاسـداران ،خـود را منـزه از هرگونـه لغزشـی
مـی دانیـم؟ کـی و کجـا مسـئولیت رفتـار و گفتارمان
را پذیرفتـه ایـم؟ اخرین بـار برای چـه موضوعی ضمن
پذیـرش خطای خود ،بدون هیچگونـه فرافکنی یا دلیل
تراشـی ،عذرخواهـی کرده ایم؟ متاسـفانه رفتـار و گفتار
دسـتگاه قـدرت بالفاصله تبدیل به سـنگری می شـود
بـرای اعمـال هرگونـه کوتاهـی! از بی توجهی بـه چراغ
قرمـز تا بی مباالتی در گذاشـتن زبالـه! هرگونه انتقادی
نسـبت بـه عملکـرد شـهروندان هـم بـا یـک عبـارت
کلیشـه ای پاسـخ داده خواهـد شـد« :اینجـا ایرانـه!» با
ایـن توضیـح به صـورت مختصـر بـه فرافکنـی و دلیل
1
تراشـی در جامعـه ایـران پرداختـه ایم.
فرافکنیچیست؟
ماهنامه سرند
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
4 صفحه 5
سخناغازین
1
درصـد ایشـان حاصـر بـه پاسـخگویی بودنـد! جالـب
انکـه از طریـق شـبکه هـای اجتماعی چـون لینکدین،
اینسـتاگرام ،تلگـرام یا واتـس اپ ضمن معرفـی نیماد،
خواسـتار اظهـار نظر کارشناسـی ایـن عزیـزان در مورد
طـرح هایمـان شـده بودم .شـایان ذکر اسـت کـه طرح
هـا در قالـب یک فایل pdfتنظیم شـده اند که مطالعه
ان کمتـر از 5دقیقـه وقـت مخاطـب را خواهـد گرفت
با این حال شـاید دور از لطف نباشـد نحوه پاسـخگویی
برخـی از ایـن متخصصیـن را با هـم بخوانیم:
2
3
ماهنامه سرند
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
5 صفحه 6
سخناغازین
جامعه ایران یک جامعه فرافکن است؟
ماهنامه سرند
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
-1در صورتی که با نارضایتی از وضع موجود می توانند استعفا دهند.
منـی بایسـت و منـی توانیـم بـی مسـئولیتی خود را پشـت
موشـک های سـپاه پنهان کنیم .رویکردی که معلم دیگران
باشـیم و خـود را ،مـن جملـه راقـم ایـن سـطور ،از هرگونه
نقـد و پرسشـی مبرا دانستن همیـن خواهد بـود .فحش و
فضاحـت نثـار دسـتگاه قـدرت کردن چه سـود یـا خروجی
دارد دسـت کـم بـر مـن پنهـان مانـده اسـت! اگـر فحش و
ناسـزا دادن بـه جمهوری اسلامی مرت و معیار روشـنفکری
باشـد در ان صورت هیچ کس به اندازه سـازمان مجاهدین
خلـق روشـنفکر نیسـت! خودمـان را گـول نزنیـم .نبایـد
پشـت اظهـارات فلان امام جمعه یـا بهامن مقام دسـتگاه
قـدرت پنهـان شـد .رسکوفـت زدن بـه سـپاه کار چنـدان
سـختی نیسـت .به هامن نسـبت سـخت اسـت که اسـتاد
متـام دانشـگاه شـیره جـان دانشـجویانش را بـرای نـگارش
مقالـه مـی مکـد و بعـد از بـاال تـا پایین جمهوری اسلامی
را نقـد می کند .سـخت اسـت که متخصص رادیولـوژی در
جردن مرکز تصویربرداری پزشـکی داشـته باشـد اما خود و
خانـواده اش در مونترال کانـادا زندگـی کنند.
6
منبع تصویر:
سقوط هواپیمای اوکراینی در جنوب تهران
www.ana.press
انچـه از گفتگـوی خـود بـا صاحبین کرسـی اسـتادی
دانشـگاه و دیگر متخصصین نشـان دادم گواه ان اسـت
کـه حتـی دانشـگاهیان مـا نیز عمدتـا به منافـع فردی
و صنفـی خـود اهمیـت مـی دهنـد و برخلاف تمـام
سـوگندنامه هـا و عبـارات پرطمطـراق در عمـل منافع
جمعـی برای ایشـان چندان محل اعراب نیسـت .جالب
اسـت که اگر «نیماد» کشـور را ترک کنـد علی القاعده
جمهوری اسلامی بـه فراری دادن مغزهـا متهم خواهد
شـد امـا بایـد عـرض کنم بـه رغم همـه کاسـتی ها نه
فقـط بسـیار محـل خوشـحالی اسـت کـه بـی نهایـت
ضـرورت دارد دسـتگاه قـدرت از دخالـت مسـتقیم در
اقتصـاد و بویـژه کارافرینی پرهیز کند .روشـن تر عرض
کنـم نه فقـط در این مدت عدم مداخله دسـتگاه قدرت
امـر نیکویی بوده اسـت کـه امیدواریم تـداوم یابد اما بی
مسـئولیتی جمع قابل توجهـی از متخصصین و ترجیح
منافـع شـخصی ،بویـژه اقتـدار پزشـکی کـه بـه گمان
ایشـان بـا توسـعه هـوش مصنوعی بـه چالش کشـیده
مـی شـود ،محل دفاع نیسـت .البتـه باید توجه داشـت
ایـن رویـه و رویکـرد ترجیـح منافـع فـردی و جناحـی
مختـص جامعـه پزشـکی نیسـت و در دیگـر اصنـاف و
اقشـار جامعـه هـم دیـده مـی شـود کـه خروجـی ان
کشـوری توسـعه نیافتـه برغـم برخـورداری از تاریـخ 3
هزار سـاله اسـت .همه چیز را به گردن دسـتگاه قدرت
نیندازیـم .نقـش خـود را در زندگـی اجتماعـی ببینیم.
نمی بایسـت و نمی توانیم بی مسـئولیتی خود را پشت
موشـک های سـپاه پنهـان کنیـم .رویکردی کـه معلم
دیگـران باشـیم و خـود را ،مـن جمله راقم این سـطور،
از هرگونـه نقـد و پرسشـی مبرا دانسـتن همین خواهد
بـود .فحـش و فضاحـت نثار دسـتگاه قدرت کـردن چه
سـود یـا خروجـی دارد دسـت کم بـر من پنهـان مانده
اسـت! اگـر فحـش و ناسـزا دادن به جمهوری اسلامی
متر و معیار روشـنفکری باشـد در ان صورت هیچ کس
بـه انـدازه سـازمان مجاهدیـن خلق روشـنفکر نیسـت!
خودمـان را گـول نزنیـم .نبایـد پشـت اظهـارات فلان
امـام جمعه یـا بهمان مقام دسـتگاه قدرت پنهان شـد.
سـرکوفت زدن به سـپاه کار چندان سـختی نیسـت .به
همان نسـبت سخت است که استاد تمام دانشگاه شیره
جـان دانشـجویانش را بـرای نـگارش مقاله مـی مکد و
بعـد از بـاال تا پاییـن جمهوری اسلامی را نقد می کند.
سـخت اسـت که متخصص رادیولوژی در جـردن مرکز
تصویربرداری پزشـکی داشـته باشـد اما خـود و خانواده
اش در مونتـرال کانـادا زندگی کنند .سـخت اسـت وارد
مطـب پزشـکی شـوید کـه فـوق تخصـص دارد امـا در
میانـه بحران کرونا ،بـدون کوچکترین برنامـه ریزی ،به
ده هـا نفـر نوبـت داده اسـت! کسـانی کـه بـه مدیریت
مملکت بوسـیله محمدرضاشـاه ایراد مـی گرفتند حال
خـود از عهده ادار مطبشـان برنمی ایند! سـخت اسـت
که که ببینیم با زلزله 6ریشـتری ده ها شـهر و روسـتا
متحمـل هزینه هـای جانی و مالی می شـوند و ما فقط
مـی بایسـت روز مهنـدس را تبریـک بگوییـم بـی انکه
مسـئولیتی متوجـه رفتـار و تصمیمـات ایشـان بدانیم.
سـخت ان اسـت که اسـتاد صاحب کرسـی از پول بیت
المـال حقـوق دریافت کنـد اما اکثر ماه های سـال اروپا
!1
و امریکا باشـد صفحه 7
اقت
ص
اد و
ماهنامه سرند
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
منبع تصویر:
ارش فردوسی
www.kalasoda.com
ارش فردوسـی بنیانگـذار دراپ باکـس اسـت کـه در حـال حـارض
یک رشکت چند میلیارد دالری محسـوب می شـود .ارش همچنین
مالـک برندهایی چـون Priscilla ،Three Cats Gucciو
Colletteاست.
کا
رافر
ی
ن
ی
7 صفحه 8
اقتصادوکارافرینی
هفت سوال از ارش فردوسی
مصاحبه با ارش فردوسی بنیان گذار استارتاپ دراپ باکس
سمیه امیری
نوشتار پیش رو ترجمه و تلخیصی است از مصاحبه با
1
ارش فردوسی بنیان گذار استارتاپ دراپ باکس.
از اموخته هایتان برایامن بگویید
چنـد سـال پیـش با یـک سیسـتم تیپ شـخصیتی
بـه نـام “انیاگرام شـخصیت "2اشـنا شـدم کـه در ان
نـه مـدل شـخصیتی وجـود داشـت .گفته می شـود
کـه هـر نـه مدل در اشـخاص دیـده می شـوند اما در
هـر کـدام از مـا فقط یـک مدل غالـب بـوده و معرف
شـخصیت مـا اسـت .بـرای مثـال ،مـدل غالـب مـن
فردگرایـی اسـت یعنـی تمایـل دارم بـرای "اصالت"
ارزش قائـل باشـم و کارهـا بـه روش متفـاوت انجـام
دهـم .انیاگـرام به من کمـک کرد نه تنهـا نقاط قوت
و ضعفـم را بلکه خالهای خودشناسـی ام را نیز درک
کنـم و ایـن موضـوع موجب شـد تـا افـرادی را که با
مـن متفاوت هسـتند بیشـتر درک کنـم .این موضوع
مـی توانـد به شـما کمـک کند که ریشـه تعـارض را
زمانـی کـه فـردی چیـزی را ارزشـمند مـی دانـد در
حالیکـه بـرای دیگران اهمیتی ندارد ،بهتر بشناسـید.
مـا کارگاه هـای انیاگـرام زیـادی را در دراپ باکـس
برگزار کرده ایم و در واقع یک موقعیت در شـرکت ما
وجـود دارد کـه شـما می توانید به طور مسـتقیم نوع
(تیـپ) مـورد نظـر خـود را وارد کنید .وقتی شـما هم
مثل ما در حال رشـد سـریع هسـتید ،چنین اقداماتی
مـی تواند همـکاری موثر را مهمتـر و قدرتمندتر کند.
بـا ایـن تفاسـیر فکـر مـی کنـم وجـود یـک فرهنگ
خودشناسـی و همـدردی می تواند راهگشـا باشـد.
1-Seven Questions with Arash Ferdowsi www.sequoiacap.com
2- Enneagram of Personality
ماهنامه سرند
چـه توصیـه ای بـرای افـرادی کـه بـه تازگی یک کسـب و
کار را رشوع کـرده انـد داریـد؟
انچـه کـه ویژگـی دراپ باکس اسـت بیشـتر ریشـه در
بـه کارگیری نیروی کار دارد .در مرحله اسـتخدام شـما
بایـد افـرادی را بیابید که در گرفتن تصمیمات درسـت
در اینـده بـه ان ها اعتماد کنید زیرا اگر شـما بخواهید
افـراد مهـم سـازمان را در جزیـی تریـن موضوعـات هم
مدیریـت کنیـد ان هـا بـرای مـدت طوالنی برای شـما
کار نخوهنـد کـرد .بخشـی از موضـوع بـر مـی گـردد
بـه اسـتخدام افـراد صاحـب صالحیـت و همچنیـن به
کارگیـری افـرادی کـه بـه راسـتی صاحب تجربـه بوده
و قـادر هسـتند کار را بـه بهتریـن نحو انجـام دهند .در
مراحل اولیه کارمان ،اسـتخدام های خوبی در سـمت های
مدیریـت ارشـد داشـتیم کـه بـه طـور کامل بـه ان ها
اعتمـاد دارم .در حقیقـت بـه کارگیری افراد مناسـب و
همچنیـن دادن فضـای رشـد کافـی بـه ان هـا هـر دو
بسـیار مهم هستند.
چهتغییرکوچکیتحولبزرگیدرزندگیشامبهوجوداورد؟
مراقبـه! حـدود سـه سـال قبـل شـروع کـردم .زمانیکه
احسـاس خسـتگی زیـادی داشـتم .مدتـی بـه خـودم
زمان دادم تا بر روی سلامتی ام کار کنم .شـروع کردم
بـه خوردن غذاهـای سـالم ،ورزش و همچنیـن مراقبه.
در حـال حاضـر روزی 20دقیقه مراقبـه انجام می دهم
کـه واقعـا بـه من کمـک می کنـد تا سـنجیده تر عمل
کنـم و کـم تـر واکنش هـای هیجانی نشـان دهم.
چه کتاب هایی مطالعه می کنید؟
در حـال حاضر کتـاب Play Biggerرا دارم که یکی از
دوسـتانم 3به من توصیه کرده اسـت .برغـم اینکه هنوز
کتـاب را مطالعـه نکـرده ام امـا مـی دانـم کـه در مورد
موقعیـت یابـی شـرکت و ایجاد دسـته بندی اسـت که
بـرای دراپ باکـس موضـوع مهمی محسـوب می شـود.
کتـاب دیگـری که قبلا مطالعه کـردم و ان را دوسـت
3-Bryan Schreier
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
8 صفحه 9
اقتصادوکارافرینی
داشـتم ،خالقیـت اسـت .فکـر مـی کنـم خیلـی مهـم
اسـت کـه بدانیـم خالقیـت چقدر شـکننده اسـت .این
موضـوع در عمـل سـخت اسـت -زیـرا به عنـوان یک
شـرکت ،عموما تمرکز زیادی بـر روی موضوعاتی مانند
درامـد سـه ماهـه وجـود دارد -امـا مـا بایـد از پویایی
کـه مـی تواند محـرک خالقیت باشـد ،حمایـت کنیم.
بـه خصـوص وقتی یک ایـده در مراحل اولیه اسـت باید
بـه افـراد فرصت داده شـود تـا در فضایی بـدون ترس از
شکسـت به جسـتجو بپردازند.
باشـم طوریکه بتوانم بر روی موضوعاتی که مشـتاق ان
هسـتم ،تمرکـز کنم کـه در حـال حاضر طراحـی دفتر
مرکزی دراپ باکس اسـت .حقیقتا بیشـتر پنجشنبه ها
در جلسـات و یـا بازدیـد از مـکان سـاخت و سـاز دفتر
مرکـزی و پیگیـری پیشـرفت ان ،سـپری مـی کنم .در
واقـع بایـد بگویم هـر موضوعی که انـرژی شـما را زیاد
مـی کند مـی توانـد فرصتی بـرای بازیابی و اسـتراحت
باشد.
چـه زمانـی فهمیدید کـه در مـورد موضوعی اشـتباه فکر
مـی کردید؟
وقتـی تـازه اغـاز بـه کار کردیم با افـرادی کـه صریح تر
و بدقلـق تـر بودنـد ،دچـار کشـمکش بودم .تیـپ های
شـخصیتی خاصی بـه طور ذاتـی با یکدیگر به مشـکل
برمـی خورنـد .بـر اسـاس امتیاز انیاگـرام ان هـا امتیاز
8را دارنـد و بسـیار چالش برانگیز هسـتند کـه برای ما
سـخت ترین تیپ شـخصیتی محسـوب می شـوند .اما
خـوب مـا یاد گرفتیم کـه از خطاهایمان اگاه تر باشـیم
و ایـن نکتـه را درک کنیـم کـه وقتی شـخصی رک و با
صراحـت اسـت ایـن بـه ان معنـی نیسـت کـه ان فرد
مضطـرب و یـا بدجنـس اسـت .ما از داشـتن ایـن افراد
در تیـم خـود بـه نتایج بسـیار خوبی دسـت یافتـه ایم.
شـما بـه افـرادی نیـاز داریـد که وقتـی مشـکلی وجود
دارد از حـرف زدن در مـورد ان هراس نداشـته باشـند.
بـدون ایـن افـراد احتمـاال ما بحـث های مهـم و جدی
نخواهیم داشـت.
چه بخشی از زمان بیشرتین اهمیت را برای شام دارد؟
منبع تصویر:
منبع تصویر:
فردوسیشایان اسدپور
ارش عکاس:
ماهنامه سرند
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
www.armalimitedline.com
www.twitter.com/dropbox
مـن خیلـی درون گـرا هسـتم بنابراین زمان اسـتراحت
و بازیابـی خیلـی برای من ارزشـمند اسـت .چرخه های
بازیابی مختلفی وجود دارد .یکی از ان ها سـاالنه اسـت.
چـون مـا انتظـار داریـم در انتها به یـک بازیابی طبیعی
برسـیم جاییکـه شـما می توانید بـه خانـه برگردید و با
خانـواده زمـان بگذرانیـد و اندکی از دغدغـه های کاری
کنـار باشـید .زمان بازیابی یـا اسـتراحت الزاما به معنی
دوری از کار و از دسـت دادن زمـان مفیـد نیسـت .بـه
عنـوان مثـال دوسـت دارم کـه یـک روز کامـل داشـته
دوسـت دارم کـه یک روز کامل داشـته باشـم طوریکه
بتوانم بر روی موضوعاتی که مشتاق ان هستم ،مترکز
کنـم کـه در حـال حـارض طراحـی دفتر مرکـزی دراپ
باکس اسـت .حقیقتا بیشتر پنجشـنبه ها در جلسـات
و یـا بازدیـد از مـکان سـاخت و سـاز دفتر مرکـزی و
پیگیـری پیرشفـت ان ،سـپری مـی کنـم .در واقـع بایـد
بگویـم هـر موضوعی کـه انرژی شما را زیـاد می کند
مـی توانـد فرصتی بـرای بازیابی و استراحت باشـد.
9 صفحه 10
اقتصادوکارافرینی
نو یا تازه عبارت از چیز یا کسی است که با اشیا یا افراد موجود و شناخته شده تفاوت دارد؛
به عنوان مثال شعر نو به شعری گفته می شود که با اشعار موجود و اشعاری که مردم به ان
ها عادت کرده اند ،متفاوت است .بنابراین ،نواوری عبارت از فراهم اوردن چیزی است که در
مقایسه با ساخت های ذهنی حاصل از عادت ،متفاوت باشد .به سخن دیگر ،نواوری یعنی
فاصله گرفنت از عادت .اما هر نوع فاصله گرفنت از عادت و الگوهای ذهنی موجود ،منی تواند
نواوری واقعی تلقی شود بلکه این فاصله گرفنت باید در حدی باشد که به شدت جلب توجه
کند .اگر بخواهیم این فاصله یا تفاوت را به زبان علمی بیان کنیم باید بگوییم که نواوری یعنی
انحراف پیدا کردن از الگوهای ذهنی موجود.
حمزه گنجی ،نواوری چیست؟ نواوری های اموزشی ،پاییز ،1381دوره ،1شماره 1
منبع تصویر:
Iran neighbours close their borders as coronavirus toll rises
www.tribunemag.co.uk
ماهنامه سرند
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
10 صفحه 11
اقتصادوکارافرینی
نواوری ضامن بقا
درباره رضورت نواوری در کسب و کارها
قسمت اول
ازاده بهوندی
پیش از این گفته می شـد کسـب و کارهایی که "حفظ
موفقیـت" جـزو اهداف بلند مـدت ان هاسـت ،نیازمند
نـواوری هسـتند امـا امـروزه با شـرایط دشـواری که در
ان قـرار داریـم بایـد گفـت سـازمان هایی کـه خواهـان
"بقا" هس�تند ،نیازمند افزایش فعالیت ه�ای نواورانه اند.
زمانـی که شـما در فضـای رقابتـی و اقتصـادی ناپایدار
قـرار داریـد ،بایـد بـا اسـتفاده از نـواوری ،جایـگاه خود
را در ب�ازار تثبی�ت کنی�د .از طرفـی نـواوری بر عملکرد
مالـی بنـگاه تاثیـر بسـیار زیـادی دارد .در عیـن حـال
انگیـز ه مالـی ،قطعـا جـزو اولیـن و مهمتریـن اهـداف
شـما بـرای ایجـاد کسـب و کارتـان بـوده اسـت پـس
نمـی توانیـد قدرت نـواوری را نادیده بگیریـد .به جرات
می ت�وان گف�ت ک�ه در مدیریـت هم ه بخش هـای مالی
و بازاریابـی ،عملیات ،منابع انسـانی ،تحقیق و توسـعه و
مدیریـت اطالعات ،انچه شـرکت های موفق را از ناموفق
جـدا می کنـد «نوـاوری و خالقی�ت» اس�ت .بـا علم به
ایـن موضوع قصـد داریم در سلسـله یادداشـت هایی به
مقولـ ه نـواوری بپردازیم.
نواوری چیست؟
تعاریف متعددی از نواوری ارائه شـده اسـت .در تعریفی
سـاده نـواوری ،بکارگیـری ایده هـای نویـن ناشـی از
خالقیت اسـت کـه به صـورت یک محصـول یا خدمت
نمـود پیـدا می کنـد .شـومپیتر اقتصـاددان برجسـته
اتریشـی نـواوری را «برهـم زننده نظم موجـود و تعادل
اقتصـادی بـرای ایجـاد نظـم و تعادلی جدیـد» معرفی
میکنـد .بـرای انجام نواوری می توان پنـج مرحله را طی
کـرد تـا عـدم قطعیت کاهـش و موفقیت حاصـل از ان
ن�واوری افزایش پیـدا کند .اولین مرحله شناسـایی نیاز
ماهنامه سرند
اسـت .زمانـی که بین وضعیت فعلـی و وضعیت مطلوب
فاصلـه باشـد یعنی نیـازی وجـود دارد که هنـوز تامین
نشـده اسـت .مرحل ه بعـد شـکل دادن ایده هـای جدید
و تـازه اسـت .بـا اسـتفاده از تکنیک هایـی می تـوان در
سـطوح مختلـف ایده هـای نـو ارائه کـرد .سـومین قدم
ارائـ ه طرحی اسـت کـه مسـتند و مکتوب باشـد و ایده
نواوران� ه مـا را تایی�د کنـد .تصمیـم گیـری چهارمیـن
مرحلـه از این فرایند اسـت که معموال قسـمت سـخت
تـر ان اسـت چـرا کـه در ایـن جـا نیاز بـه تاییـد مدیر
بـرای تغییـر و انجـام نـواوری داریم و تغییـر ان چیزی
اسـت کـه مدیران در برابـر ان مقاوت نشـان می دهند.
هرچـه ارائـ ه طـرح در مرحلـ ه قبـل قانـع کننده تـر و
مسـتند تر باشـد کارمـان در ایـن قسـمت راحت تـر
خواهـد بـود .اخریـن مرحلـه مرحل ه تخصیـص منابع و
اجراسـت .حال بایـد نیروی متخصـص را انتخاب کنیم
و منابـع مالـی و هرانچـه کـه نیـاز داریم تهیـه کنیم تا
فراینـد نـواوری به بهتریـن نحو انجام شـود.
مک دونالد؛ یک نواوری موفقیت امیز
شـهرت نـواوران بـه جهـت عملکـرد محصوالتشـان و
نواوری ایجاد شـده بوسـیله انان اسـت .برای مثال مک
دونالـد بزرگترین رسـتوران زنجیره ای جهـان که حتما
نـام ان را شـنیده ایـد (شـاید هـم غذا هـای خوشـمزه
اش را امتحـان کـرده ایـد!) در سـال 1940در ایـاالت
متحـد ه امریـکا تاسـیس شـد .نـواوری در مدل سـود،
شـبکه ،سـاختار ،فراینـد و برند منجر بـه موفقیت قابل
توجه این رسـتوران شـده اسـت .نـواوری مـک دونالدز
در مـدل سـود این بوده اسـت کـه “زمیـن را خریداری
و شـرایط را بـرای احـداث رسـتوران فراهـم می کنـد و
دارنـدگان امتیـاز نمایندگی ان نیز اجـار ه ثابت ماهیانه
و یـا اجـاره در قالب درصدی از فـروش ماهیانه پرداخت
می کننـد .دارنـدگان امتیاز همچنین مبلغـی به صورت
۱
ماهیانـه بر اسـاس عملکرد فروش پرداخـت می کنند”.
از طرفـی خالقیت و نـواوری در تبلیغات مک دونالد نیز
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
11 صفحه 12
اقتصادوکارافرینی
حایـز اهمیـت اسـت .در سـال ۱۹۶۰کمپین تبلیغاتی
مک دونالد اغاز شـد و فروش این شـرکت را بسـیار باال
بـرد Ray Kroc .موسـس و مغز متفکر مـک دونالدز
اعتقـاد زیـادی بـه تبلیغـات داشـت و ان را یـک نـوع
سـرمایه گـذاری می دانسـت .بـا ایـن رویکـرد تبلیغات
نقش موثری در توسـعه و پیشـرفت مک دونالدز داشته
است.
دو مترین برای وارد شدن به دنیای نواوری
در یادداشـت بعـدی قصـد داریم یکـی از انـواع نواوری
و نحـو ه بکارگیـری ان در کسـب و کار را معرفـی
کنیم".نـواوری اجتماعـی" که اگر ان را بشناسـید و به
کار بگیریـد هـم از سـود مالـی ان نفع می بریـد هم به
حل مشـکلی که تاکنون حل نشـده باقـی مانده ،کمک
می کنیـد.
نکته ای که وجود دارد این است که اگر
احساس می کنید به انداز ه کافی خالق نیستید
و توانایی ارائ ه نواوری را ندارید می توانید ان
را به دست اورید .فراموش نکنید که شام
چه به عنوان مدیر و چه کارشناس یک بخش
نیازی رضوری به این ویژگی دارید.
www.on-sitemag.com
ماهنامه سرند
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
***
منبع تصویر:
Innovation conversation is heating up in Canadian construction - On-Site Magazine
محل تردید نیسـت که نواور و خلاق بودن یک ویژگی
مثبـت اسـت .نکته ای که وجـود دارد این اسـت که اگر
احسـاس می کنیـد بـه انـداز ه کافـی خلاق نیسـتید و
توانایـی ارائـ ه نواوری را ندارید می توانید ان را به دسـت
اوریـد .فرامـوش نکنیـد کـه شـما چه بـه عنـوان مدیر
و چـه کارشـناس یـک بخـش نیـازی ضـروری بـه این
ویژگـی داریـد .گاهـی بـا خوانـدن تجربه هـای نواورانه
افراد مانند خواندن لیسـتی از اسـتارتاپ ها ،موتور ذهن
شـما کـم کم روشـن می شـود .پـس روش هایـی وجود
دارنـد کـه نـواور باشـیم .نواورانـه فکر کنیـم و خالقانه
عمـل کنیم! یکـی از تکنیک هایی که می توان اسـتفاده
کـرد درگیـر کردن ذهـن و طراحی چالش هـای فرضی
بـرای ان اسـت .به طـوری که در زمانـی محدود مجبور
شـویم بـرای حـل یـک مسـئله راه حلـی ارائـه دهیـم.
در ادامـه دو تمریـن اورده شـده اسـت .ایـن تمرین هـا
قدم هـای بسـیار کوچکی هسـتند تـا به دنیـای نواوری
وارد شوید:
متریـن شمار ه یـک :از نظـر شـما ویژگی هـای یـک کفش
راحـت چیسـت؟ بـا اسـتفاده از ۳عکـس ویژگی هـای
مـورد نظرتـان را نشـان دهیـد .بـرای مثـال در یـک
پژوهش تعدادی از مشـتریان یک کارخان ه مبل سـازی،
راحتـی و نرمـی مبل را با اسـتفاده از عکـس تعدادی پَر
نشـان دادنـد .عکس هـا و ویژگی هـای کفـش راحـت و
مناسـب شـما کدامند؟
متریـن شماره دو :مشـکلی در پیرامـون خـود را در نظـر
بگیریـد 2 .دقیقـه زمـان بگیریـد و هـر تعـداد راه حـل
می توانیـد بـرای ان بنویسـید .هرچـه بیشـتر بهتر! بعد
از ان بـه لیسـت راه حل هـای خـود نـگاه کنیـد .تصور
مـی کردیـد در مـدت ۲دقیقـه چند راه حـل برای یک
مشـکل پیـدا کنیـد؟! ان هـا را ارزیابی کنیـد و راه حل
نهایـی انتخـاب شـده را عملی کنید .اگـر تمرین ها را به
صـورت گروهـی انجام دهیـد نتیجه جالب تر می شـود.
بـرای ایـن کـه بدانیـد در چـه حوزه هـا و بخش هایـی
از کسـب و کارتـان می توانیـد نـواوری انجـام دهیـد
خوانـدن کتـاب ده گونـه ی نـواوری نوشـته ی لـری
کیلـی و همـکاران را بـه شـما پیشـنهاد می کنیـم .این
کتاب بوسـیله انتشـارات اریاناقلم ترجمه و چاپ شـده
اسـت .خوانـدن مثال هـای نواورانـ ه در ایـن کتاب یکی
از تمرین هایی اسـت که به شـما بـرای ارائ ه نـواوری در
کسـب و کارتـان کمـک می کنـد.
12 صفحه 13
منبع تصویر:
قحطی بزرگ ،سوغات انگلیسی ها برای ایران در جنگ جهانی اول +ویدئو
www.etemadonline.com
در اواخر جنگ جهانی اول ،ایران دچار قحطی شـد و ضایعات ناشـی از این قحطی به جایی رسـید که در خود پایتخت همه روزه
عـده ای پیـر و جـوان از گرسـنگی تلـف می شـدند .نخسـت وزیر وقت ایران در زمان احمد شـاه ،مسـتوفی املاملک بـا متامی قوای
حکومتـ ی کـه در اختیـار داشـت می کوشـید تا در برابر محتکران بایسـتد .نخسـت وزیر اماده بـود که گندم و جوی احتکاری شـاه
را بـه سـود مناسـب خریـداری کنـد ،ولی احمدشـاه زیـر بار منی رفت و می گفت کـه به هیچ وجه قیمتی کمتر از قیمت پرداخت
شـده بـه سـایر محتکـران پایتخت قبـول نخواهد کرد .رسانجام مرحوم مسـتوفی املاملک بـه مرحوم ارباب کیخرسو شـاهرخ که در
ان زمـان مامـور خریـد ارد و غلـه بـرای دکان هـای نانوایی پایتخت بـود ،ماموریت داد که شـاه را مالقات و موجودی انبـار او را به
هـر نحـو کـه شـده اسـت خریـداری کند .میـان احمدشـاه و ارباب کیخسرو مالقات هـای متوالی بـرای انجام ایـن معامله صورت
گرفـت و شـاه مثـل یک بارفروش حسـابی سـاعت هـا برای گرا ن فروختن جنس خود چانه زد .رسانجام شـاهرخ عصبانی شـد و به
شـهریار محتکر گفت :اعلیحرضتا ،ان روزی را که تازه به سـن قانونی سـلطنت رسـیده و برای ادای سـوگند به مجلس شـورای ملی
ترشیـف اورده بودیـد بـه خاطـر داریـد؟ شـاه جـواب مثبت داد .شـاهرخ بـا کامل احترام به عرض رسـانید :پس بدانید همان روز
پس از انجام مراسـم سـوگند خوردن و پس از انکه خداوند قادر متعال را گواه گرفتید که همیشـه حافظ حقوق و اسـایش ملت
ایران باشـید .اعلیحرضتا ،ایا مفهوم سـوگند ان روز اعلیحرضت همین اسـت که مردم تهران امروز از گرسـنگی در کوی و برزن ها
بیفتند و مبیرند ،در حالیکه انبارهای سـلطنتی از اذوقه و مایحتاج ان ها پر باشـد؟
گرچه این یاداوری عربت انگیز بدبختانه تاثیری در وجود احمدشـاه نبخشـید ،به طوری که شـاهرخ ناچار شـد موجودی انبار سـلطنتی را هامنطور که دلخواه
احمدشـاه بود ،بخرد و پول ان را بپردازد.
ماهنامه سرند
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
13 صفحه 14
جامعه
میم مثل ماسک!
درباره شیوع ویروس کروناو انتقادها به جامعه ایران
مریم حاجی محمدی
همـه چیـز از شـهر ووهان و انتقـال ویـروس کرونا به
اقصـی نقـاط جهان ،شـروع شـد .اعلام ایـن خبر به
نوعـی باعث بـه وجود امـدن تنـش در عرص ه جهانی
شـد .در این میان مبادالت تجاری و سـفرهای هوایی
به ووهان چین ،وضعیت را چیزی شـبیه به سـکانس
هایی از فیلم شـیوع 1کرده بود .از خالی شـدن قفسـه
هـای موادغذایـی در فروشـگاه ها تا حمله مشـتریان
بـه کاالهـای بهداشـتی از جملـه دسـتمال کاغـذی،
موجـب شـد فروشـگاه های زیـادی اقدام به سـهمیه
بنـدی اقلام خود کنند .مسـاله ترجیـح منافع فردی
بـر منافع جمعی ،بخصوص در شـرایط اضطـراری ،به
کشـور مـا ایـران محـدود نمی شـود و مسـاله جدال
انسـان بـرای ادامه حیات در میان سـایر ملـل و اقوام
نیـز امـری مشـترک اسـت .از شـروع احتکار ماسـک
روی زمیـن و دزدی ان در اسـمان گرفتـه تـا پیـش
فـروش کـردن ماسـک هـای الکچـری در فروشـگاه
ه�ای انالی�ن برندهایی مث�ل فندی 2و لویـی ویتون،3
همـه و همـه ،جدالـی بود بـرای توالـی نسـل و ادام ه
حیـات انسـان حتی بـرای یک روز بیشـتر بـر زمین!
بـه همین بهانه نگاهی داشـته ایم بـه انتقادهای وارده
به جامعـ ه ایران.
1- Contagion
فیلم امریکایی در ژانر مهیج به کارگردانی استیون سودربرگ است که در سال ۲۰۱۱
منتشر شد .داستان این فیلم الهام گرفته از بیماری های واگیردار در دهه اول سال ۲۰۰۰
همچون شیوع نوعی از کروناویروس به نام سارس در سال ۲۰۰۲و انفلوانزای خوکی در
سال ۲۰۰۹است.
2-Fendi
3-Louis Vuitton
ماهنامه سرند
ما ایرانی ها دزدیم؟
گوی�ی هیـچ چیـز بهتر از ماسـک نمـاد ایـن بیماری
عالم گیـر نیسـت و هیـچ محصولـی هـم بهتـر از ان
نشـانمان نمی دهـد ایـن بیمـاری به چه جـور دنیایی
وارد شـده اسـت .در بـدو امر ،فاصله گیـری اجتماعی
بـا ان انفعـال و ابهـام ذاتـی اش ،ایـده غریبـی به نظر
مـی رسـید .امـا ماسـک هم نـوای عمیق تریـن امیال
مصـرف زده مـا شـده بود .زمانـی که خبـری از درمان
قطعـی نیسـت ،بـه نظـر مـی رسـد ،ماسـک یگانـه
محافظـی اسـت کـه می توانیـم بـه ان خـوش بیـن
باشـیم .این ضـرورت طبعا دنـدان طمع سـودجویان
را تیـز مـی کنـد گراهـام فولـر در قسـمتی از کتـاب
خـود بـا عنـوان "ژئوپلیتیـک ایـران؛ قبله عالـم" ،به
برخـی از خلقیـات و نمودهایـی از فرهنـگ سیاسـی
مـردم ایـران اشـاره می کنـد .وی می نویسـد" :مردم
ایـران معتقدنـد اگر ترتیـب امور همواره بـه ناپایداری
زندگـی دامـن می زنـد ،پس هـر زمان کـه موقعیتی
پیـش ایـد ،باید فرصـت را غنیمت شـمرد؛ که نوعی
حـس فرصـت طلبـی غیراخالقـی اسـت .از نظـر
ایرانیـان در صورتـی کـه نظـام اجتماعـی غیرعادالنه
یـا الـت دسـت نیروهـای فرصـت طلـب یـا خارجی
قلمداد شـود ،رعایت اخالقیات شخصی در ان احمقانه،
بـی معنـا و نابخردانـه تلقی مـی شـود .در نظامی که
هیـچ سـمت و سـویی نـدارد ،شـخص بایـد در پـی
منافـع خود باشـد 4".اما باید پرسـید" :ایـا احتکار در
تاریـخ و فرهنـگ کشـورمان ریشـه دوانـده و مختص
بـه مـا ایرانیان اسـت؟" گاهی بـر این باوریـم که این
"فقـط" خصلـت ما ایرانیان اسـت که سـر یـک دیگر
کاله بگذاریـم! امـا اگـر بخواهیـم بحران همـه گیری
ویـروس کرونـا و پیامدهایـش را بـا دقـت بیشـتری
بررسـی کنیم بدیهی اسـت که به سـرعت درخواهیم
یافـت که انسـان در زمـان وقوع مخاطـرات به صورت
غریـزی ،حفـظ جـان خـود و تامین منافع فـردیاش
را بـر همـه چیـز ترجیـح می دهـد .اینجاسـت که به
ایـن نتیجـه مـی رسـیم گاهـی ممکـن اسـت ارمان
هـا و ارزش هـای اخالقـی کـه در شـرایط عـادی بـه
-4قبله عالم (ژئوپلیتیک ایران) ،گراهام فولر ،ترجمه عباس مخبر ،نشرمرکز،8931 ،
چاپ نهم
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
14 صفحه 15
جامعه
صـورت مسـتمر در میان مـردم رعایت می شـود ،در
بزنـگاه های حسـاس به راحتی زیرپا گذاشـته شـوند
و جـدال میـان اخالق و تامیـن منافع فـرد ،به خوبی
خـود را نشـان مـی دهد.
بزهکاری؛ مفهومی نژادی یا مقوله ای اجتامعی؟
-5مدیرکل تعزیرات کشف ۵میلیون ماسک از دیجی کاال را تکذیب کرد
www.digikala.com
- 6احتکار ماسک های بهداشتی در انباری دیجی کاال /www.iktv.ir
-7ایا احتکار 5میلیون ماسک توسط دیجی کاال صحت دارد؟
www.tejaratnews.com
۵۴ -8هزار ماسک در انبار دیجی کاال بود www.rasanews.ir
ماهنامه سرند
براسـتی و بـدون انکـه بخواهیم رشایـط جامعه
ایران را توجیه کنیم ،چنین کاسـتی هایی مختص
م�ا ایرانی�ان ب�وده اس�ت؟ در حقیقـت افـات و
رذایـل اجتامعـی مفاهیمـی نـژادی هسـتند یـا
ریشـه در رشایـط اجتامعـی حاکـم دارنـد؟
-9کرونا و همبستگی اروپایی؛ جمهوری چک ماسک های ایتالیا را مصادره کرد
www.per.euronews.com
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
15
منبع تصویر:
Donald Trump wants to blame Amazon for his post office woes - The Verge
www.theverge.com
دیجی کاال 5فروشـگاه اینترنتی که از سـال ۱۳۸۵در
ایران شـروع به فعالیت کرده اسـت توانسـته تا کنون
روزانـه بیـش از ۲میلیون بازدیدکننـده را به خودش
اختص�اص ده�د .در جریان ش�یوع وی�روس کویید،
ضاربیان رئیس شـعب ه ۶۲سـازمان تعزیرات حکومتی
از کشـف ۵میلیون ماسـک بهداشـتی در انبار بزرگ
این فروشـگاه اینترنتـی خبرداد« :با اسـتعالمی که از
وزارت بهداشـت انجـام دادیـم دیجـی کاال حق عرضه
و فـروش ماسـک را نداشـته اسـت و ایـن حجـم از
ماسـک های کشـف شـده هم مصـداق احتـکار و هم
عرضـه خـارج از شـبکه اسـت .از سـایر انبارهـا نیـز
بازدیـد انجـام خواهـد شـد و اگر تخلفی رویت شـود،
اطالع رسـانی خواهیـم کـرد 6».این خبر در شـرایطی
منتشـر شـد کـه بالفاصله پـس از ان دیجـی کاال در
دف�اع از خ�ود اعلام کـرد تعداد ماسـک هـا ۳۴هزار
عـدد بـوده اسـت و نه ۵میلیـون! 7مدیـرکل تعزیرات
حکومتـی اندکـی بعـد اعلام کـرد که تعداد ماسـک
8
های کشـف شـده در انبار ۵۴هزار عدد بوده اسـت.
در کنـار ایـن امارهـای ضد و نقیـض و انواع و اقسـام
اتهامـات و توجیهـات ،مواجهـه مـردم بـا قیمت های
سرسـام اور ماسـک ،چـون بنزینـی بـر اتـش شـد.
انتشـار این اخبار موجی از انتقاد علیه خودمان به راه
انداخت .تقریبا همگی از تولیدکنندگان تا واسـطه ها
و وزارت بهداشـت و ...اماج انتقادها بودند .اما براستی
و بـدون انکه بخواهیم شـرایط جامعه ایـران را توجیه
کنیـم ،چنین کاسـتی هایی مختص مـا ایرانیان بوده
اس�ت؟ در حقیقت افـات و رذایل اجتماعی مفاهیمی
نژادی هسـتند یـا ریشـه در شـرایط اجتماعی حاکم
دارنـد؟ در اوایـل بحـران کرونـا 200 ،هـزار ماسـک
تنفسـی که بوسـیله شـرکت امریکایی M3سـاخته
شـده بـود بـه دولـت المـان فروختـه شـد .در ایـن
بی�ن به دس�تور مسـتقیم دونال�د ترام�پ در بانکوک
و پیـش از بارگیـری ،محمولـه حاوی ماسـک متوقف
و بـه سـوی امریـکا تغییر مسـیر داد! مقامـات برلین
ایـن اقـدام دولـت امریـکا را "دزدی دریایـی مـدرن"
خواندنـد .پـس از ان ترامـپ با درک شـرایط بحرانی
دسترسـی بـه تولیـدات محصـوالت بهداشـتی ،بـا
اسـتفاده از قانـون کنتـرل تولیـد در زمـان جنگ که
در دهـه ۱۹۵۰میلادی و زمان جنـگ امریکا با کره
مصـوب شـده بـود ،بـه شـرکت M3دسـتور داد که
همـه صـادرات خـود را متوقـف کنـد! در مـوردی
دیگـر محموله ای حـاوی صدها هزار ماسـک از انواع
مختلـف کـه از چین برای ایتالیا فرسـتاده شـده بود،
هفتـه گذشـته در مسـیر انتقـال به مقصـد ،در داخل
خـاک جمهـوری چک مصادره شـده اسـت .این خبر
در زمانی منتشـر شـد که ایتالیا بیش از هر کشـوری
در قـاره سـبز بـا ویـروس کرونـا دسـت و پنجـه نـرم
می کنـد و شـمار قربانیـان ان در یک مـاه اخیر حتی
از شـمار جان باختـگان کرونـا در چین نیـز فراتر رفته
اسـت .بـر اسـاس ایـن گزارش هـا دولـت چـک پس
از مصـادره محمولـه ای حـاوی ۶۸۰هزار ماسـک ،در
9
نهایت ادعا کرده اس�ت که ماس�ک ها دزدیده ش�ده اند. صفحه 16
جامعه
www.theconversation.com
منبع تصویر:
Working from home? Why detachment is crucial for mental health
بر کار انسان در هر جامعه ای مجموعه ای از ارزش ها و هنجارهای اجتامعی حکمفرما
است و هامن گونه که کلیه رفتارهای انسان (به استثنای رفتارهای رشطی) در قالب الگویی
سازمان یافته از ارزش ها و هنجارهای اجتامعی انجام می گرید و معنا می یابد ،کار نیز
به عنوان یکی از اشکال رفتار انسان از این قاعده مستثنی نیست .به عبارت دیگر کلیه
رفتارهای انسان از جمله کار ،از بدو تولد تا مرگ تحت تاثری ارزش ها و هنجارهای اجتامعی
جامعه ای است که او در ان تولد یافته و در ان زندگی می کند .این تاثریپذیری ،ناشی از
فرایندهای اجتامعی شدن در جامعه است.
روشه ،گی ،جامعه شناسی تالکوت پارسونز ،ترجمه عبدالحسین نیک گهر ،چاپ اول (،)1376
انتشارات تبیان ،ص 142
ماهنامه سرند
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
16 صفحه 17
جامعه
اب باریکه ای بنام کارمندی
درباره فرهنگ کارمندی در ایران
فاطمه احمدی
امـروزه جهـان مـا با چهـار مـدل زندگی شـغلی مواجه
اسـت .در واقـع هـر فـردی ،در هـر سـطح اجتماعـی
شـغلی را اختیـار میکنـد کـه جـزو یکـی از ایـن چهار
حالـت اسـت :کارمندی ،خویـش فرمایـی ،کارفرمایـی و رسمایه
گـذاری .تعریـف هـر کـدام از این چهار وضعیت شـغلی
بر کسـی پوشـیده نیسـت و هر فرد با توجه به امکانات
و توانمنـدی هـای خـود یکـی از ان ها را برگزیـده و در
شـرایط مختلـف در یکـی از ان هـا پیشـرفت و یا حتی
پسـرفت خواهد داشـت .در نوشـتار پیش رو قصد داریم
تـا بـه دسـته فراگیـر اول یعنـی کارمنـدی و فرهنـگ
مربـوط بـه ان در ایـران بپردازیم.
اب باریکه ای هست!
روزگاری نـه چندان دور مردم فرزندانشـان را به زندگی
کارمنـدی تشـویق میکردند تـا پس از تحصیـل به این
اصطلاح "اب
فکـر باشـند که با داشـتن حقوقـی که با
ِ
باریکـه" بـه همـه ما معرفی شـده بـود ،گـذران زندگی
کننـد .زندگـی کارمنـدی در دو حالت کارمنـد دولت یا
شـرکت های خصوصی بودن ،مرسـوم اسـت .تحقیقات
فراوانـی دربـاره ایـن وضعیت شـغلی انجام شـده اسـت
کـه حاکی از این امرند":رضایت شـغلی میان کارمندان
در حـد متوسـط قـرار دارد1".در یک شـرایط ایـده ال،
کارمنـدان در حیـن کار ،علاوه بـر این که بایـد همواره
-1این نتیجه گیری بر اساس مطالعات انجام شده در پژوهش های زیر صورت گرفته است:
بررسی تاثیر ارزش های فرهنگی،شایسته ساالری و جامعه پذیری سازمانی بر اخالقکار ( )1395حسین زاده ،علی حسین و دیگران ،مجله جامعه شناسی ایران ،دوره هفدهم،
شماره ،3صص 78-108
بررسی فرهنگ کار و عوامل اجتماعی موثر بر ان ( )1391احمدی ،سیروس ،مجله جامعهشناسی کاربردی ،شماره ،2صص 21-40
بررسی فرهنگ کار و عوامل موثر بر ان بین کارکنان دانشگاه های شهرستان بروجرد( )1395ظهیری نیا ،مصطفی و دیگران ،فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی-فرهنگی ،شماره
،4صص 123-144
ماهنامه سرند
خـوش برخورد باشـند ،همزمـان باید به فکـر ارگونومی
و سلامت خـود ،اداب معاشـرت بـا همـکاران و اربـاب
رجـوع ،تعـادل میـان کار و زندگـی و در نهایت امنیت،
بهداشـت و ایمنـی در محیـط کار نیـز باشـند .هـر
کـدام از ایـن مـوارد بـرای خـود شـیوه هـای مختلف و
راه و روش هـای متفاوتـی دارنـد کـه بحـث را بـه درازا
خواهنـد کشـاند .امـا سـوال اینجاسـت کـه ایـا زندگی
کارمنـدی کنونی در وضعیتـی قرار دارد کـه فرد بتواند
بـدون داشـتن دغدغه هایـی چون عقب افتـادن حقوق
و از دسـت دادن شـرایط کاری خـود ،زندگـی خـود را
مدیریت کند؟ شـرایطی کـه میتـوان در ان جمالتی از
این دسـت را شـنید:
* در امریـکا اگـر خانه و ماشـین لوکس داشـته باشـید
شـما را شـخصی موفق میدانند اما در ایـران می گویند
حتمـا دزدی کردید!
* مدیـران همـه چیـز را بـرای خودشـان مـی خواهند،
همـه امکانـات و تسـهیالت برای یک عده خاص اسـت.
پاسـخگو هـم نخواهنـد بـود! پـس صحبت از "درسـت
کار کـردن" ،صحیح نیسـت چون موفقیـت ها هم بنام
مدیـران ثبت می شـود!
* اینجا بر حسـب ضرورت شـغلتان را انتخاب می کنید
نه بر حسـب عالیـق درونی .حتی اگر سـال ها تحصیل
کـرده باشـید بـاز باید دیـد در بـازار کار ،چه شـغلی در
انتظار شماست!
* مهمتریـن علـت نبـود فرهنـگ کار ،عـدم شایسـته
سـاالری و عـدم تناسـب دسـتمزد و پـاداش بـا میـزان
فعالیـت افـراد در جامعـه اسـت .بـه طوری که بـه مرور
2
زمـان ضـد ارزش هـا تبدیـل بـه ارزش می شـود.
ایـن عبـارات و عباراتـی از ایـن دسـت نشـان میدهـد
رضایـت شـغلی در جامعـه ایران از متوسـط هـم پائین
تـر رفتـه و کارمندان بـا بی میلی کامل ،زندگی شـغلی
خـود را ادامـه میدهنـد 3.تمـام ایـن مـوارد ،شـرح این
واقعیـت اسـت کـه چیـزی از گذشـته های نـه چندان
دور تـا کنـون تغییر کرده اسـت؛ نوع نگاه مـا به جامعه
و جایـگاه خودمـان .ایـن روزهـا بـر همـه مـا ایـن بـاور
- 2این عبارات برگرفته از نظرات مردم در سایت تابناک زیر عنوان مقاله چرا ایرانیان با
فرهنگ کار بیگانه اند؟ ذکر شده استwww.tabnak.ir .
-3همان
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
17 صفحه 18
جامعه
سـیطره دارد کـه هیـچ چرخـی در مملکـت بـه نفع ما
نمـی چرخـد! پـس سـخن از "تعهـد کاری" نیـز عبث
اسـت .بـر همگان روشـن اسـت کـه فرهنـگ ان چیزی
اسـت کـه مـردم بـا ان زندگی می کننـد .یا بـه تعریف
ادوارد تایلـور 4فرهنگ ،مجموعه پیچیـده ای از دانش ها،
باورهـا ،هنرهـا ،قوانین ،اخالقیـات ،عـادات و هرچه که
فـرد به عنـوان عضـوی از جامعـه خویـش فرامی گیرد،
در نظـر گرفتـه مـی شـود .بـا تکیـه بـر ایـن تعریـف و
مـواردی از نارضایتـی ها شـغلی کـه در باال ذکر شـده،
سـوال اینجاسـت که چه عواملی باعث شـده انـد تا نوع
نـگاه تقریبـا منفـی ما بـه فرهنـگ کار و کارمنـدی در
کشـورمان شکل بگیرد؟ از میان سـخنانی که از دوست
و اشـنا مـی شـنویم ،میتـوان به این مـوارد اشـاره کرد:
* وجـود افرادی ناکارامد در سیسـتم های اداری که در
یـک جایگاه مانده و وجودشـان تغییری در میزان رشـد
مجموعـه نـدارد .بعضا دیده شـده که چنین افـرادی در
چندین رده شـغلی نیز حضور دارنـد و چون از موقعیت
خـود اطمینـان حاصـل کـرده انـد در جهـت رشـد و
5
شـکوفایی ان مجموعه تالشـی نیـز نخواهند کرد.
*در کنـار ایـن مسـئله ،در سـال هـای اخیـر ،بحـث
جوانگرایـی مطرح شـد .امـا در این زمینه شـاهد بودیم
- 6رونمایی اسنادی درباره تاجگردون www.mehrnews.com
- 7استخدام به شرط پارتی www.isna.ir
10- 8سوال سخت مصاحبه های شغلی و جواب های دندان شکن به ان ها
www.chetor.com
- 9اگهی های جنسی در پوشش استخدام منشی! www.mehrnews.com
www.khabarfoori.com
منبع تصویر:
تفاوت کارمندان ایران و ژاپن
ماهنامه سرند
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
4-Edward Burnett Tylor
-5ادامه کار ۸مدیر دو شغله ۵ماه پس از دستور وزیر www.snn.ir
کـه بـه بهانـه ان ،شایسـته سـاالری همچنـان مغفول
مانـده اسـت و بـاز با همان قانون نانوشـته پارتـی بازی،
6
کارهـا پیش مـی رود.
* انتصابات گزینشـی یا به زبـان خودمانی "پارتی بازی
هایـی" کـه دیگـر جـزو ذات مصاحبه های کاری شـده
انـد .کم نیسـتند مدیران و کارمندانی که بدون داشـتن
کوچکترین سـابقه کاری پشـت میز نشسـته اند 7.شاید
بخـش بزرگـی از ایـن مسـئله نیـز بـه توقعات خـود ما
بازبرمیگـردد .زمانی که فـردی از فامیل به جایگاهی در
موسسـه یـا ادارهای رسـیده باشـد ،انتظار اینکـه فرزند
مـا را نیـز بـا خـود به مقـام و منزلتی برسـاند ،بـرای ما
کمتریـن توقع ممکن اسـت.
* در برخی موارد مرحله مصاحبه از خود فعالیت کاری
سـختتر شـده اسـت .گاهی باید مراحلی را پشـت سـر
گذاشـت کـه گویـی در یک بـازی پیچیـده کامپیوتری
گم شـده ایـم 8.در مـواردی نیز افـراد با سوءاسـتفاده از
9
همیـن مرحله به دنبـال مقاصد دیگری هسـتند.
* و در نهایت اختالف درامدی بسـیار زیاد در سـازمان
هـا که گاهـی تا چندین برابر می رسـد .مسـئله ای که صفحه 19
جامعه
مـدت هاسـت ذهن همـه گان را به خود مشـغول کرده
و ایـن سـوال را برمـی انگیـزد کـه حقوق هـای نجومی
پایانی ندارند؟!
فرهنگ کار چیست؟
بـا یـک جسـت و جـوی سـاده و بررسـی کـردن چنـد
مقالـه مـی تـوان بـه مطالـب زیـادی در بـاب زندگـی
کارمنـدی ،وضعیـت پـر نوسـان اقتصـادی ،تعطیلـی
بسـیاری از کارگاه هـا و کارخانـه هـا ،اخلاق کار در
سیسـتمی کـه بـی اخالقـی را رواج مـی دهـد ،اهمیت
تغذیـه در زندگـی کارمندی و انـواع تحلیل های جامعه
شـناختی از مارکس تـا وبر و دورکیم ،دسـت پیدا کرد.
حتـی مـی تـوان کتاب هایـی را پیـدا کرد که بـه ما راه
و روش های مختلف شـاد زیسـتن و پیشـرفت شـغلی
را نشـان بدهنـد .امـا در نهایـت فحـوای کالم مـردم ،از
پیـر و جـوان تا محقـق و کارگـر تمامـی در درون خود
یـک مفهـوم را نهفته دارند؛ ارزشـمندی منابع انسـانی.
فردریـک هاربینسـون در کتاب منابع انسـانی به عنوان
"ثـروت ملـت" بـر این باور اسـت کـه" :از انجا کـه منابع
10- Harbinson, N. Fred rick, (1973) Human Resources as The
Wealth of Nation, York University Press, New York.
ماهنامه سرند
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
19
www.japan-forward.com
توجـه به نوع معیشـت ایرانیان و نارضایتی های شـغلی
میـان مـا ،این نتیجه دور از ذهن نیسـت کـه اموزش و
پـرورش اولیـن قـدم و البته موثرترین راه برای رسـیدن
بـه فرهنگـی رو بـه تعالـی در هـر زمینه ای اسـت .فرد
مرکـز تجلـی ارزش هـا و هنجارهـا اسـت .در نهایـت
امـوزش فـرد فرد شـهروندان برای رشـد جامعه نقشـی
اساسـی دارد .اما در فرهنگی که باندبـازی ،فرقه گرایی،
قبیلـه گرایـی یا سرسـپردگی به عنـوان یـک ارزش در
اموزش و پرورش اولین قدم و البته موثرترین راه برای
رسیدن به فرهنگی رو به تعالی در هر زمینه ای است.
فرد مرکز تجلی ارزش ها و هنجارها است .در نهایت
اموزش فرد فرد شهروندان برای رشد جامعه نقشی
اساسی دارد .اما در فرهنگی که باندبازی ،فرقه گرایی،
قبیله گرایی یا رسسپردگی به عنوان یک ارزش در ان
تبلیغ میشود ،مفاهیمی چون شایسته ساالری ،ج ّدیت،
پشتکار ،مهارت ،بهره وری ،وقت شناسی و مانند ان چه
جایگاهی دارند؟
منبع تصویر:
Abe’s Cabinet Reshuffle Signals Push for Constitutional Reform, Grooming of Next Leaders
انسـانی پایـه اصلی ثـروت ملتها را تشـکیل میدهـد و عوامل
فعالـی هسـتند کـه رسمایـه هـا را مرتاکـم سـاخته ،از منابـع
طبیعی بهره برداری میکنند و سـازمانهای اجتامعی ،اقتصادی
و سیاسـی را بنیـاد مـی نهنـد و توسـعه ملـی را بـه جلـو مـی
برنـد ،بنابراین روشـن اسـت کشـوری کـه نتواند مهـارت ها و
دانـش مردمـی را توسـعه دهـد و از ان در اقتصـاد ملـی بـه
نحـو موثـری بهره بـرداری کند ،قادر نیسـت هیچ چیز دیگری
را توسـعه بخشـد 10".بـا در نظـر گرفتـن ایـن تعریـف و
ان تبلیـغ میشـود ،مفاهیمـی چون شایسـته سـاالری،
جدیـت ،پشـتکار ،مهـارت ،بهـره وری ،وقت شناسـی و
ّ
ماننـد ان چـه جایگاهـی دارنـد؟ از سـوی دیگـر زمانی
کـه سـازمان ها و موسسـات ،نتوانند تعادلی میـان داده
ها و سـتادههای کارمنـدان را برقرار کنند ،داشـتن این
توقـع که کارمنـدان باید با رعایت تمام اصـول کاری به
پیشـرفت ان نظام بیاندیشـند ،نا به جاسـت .کارمندان
زمانـی منطبـق بـر اخلاق حرفـه ای از دانـش خـود
بـرای ارتقـا سـازمان بهـره خواهنـد بـرد کـه اطمینان
داشـته باشـند عالوه بر داشـتن امنیت شـغلی میتوانند
بـه رضایـت شـغلی درونـی نیـز دسـت یافتـه و جایگاه
مناسـب خـود را در جامعـه پیـدا کننـد .در غیـر ایـن
صـورت تنها بـا تئوری پـردازی هایی رو بـه رو خواهیم
بـود کـه در عمل جایی بـرای ظهور پیـدا نخواهند کرد. صفحه 20
فرهنگ و هرن
«هرن حصول شناخت و نزدیک شدن به خری را تهدید مى کند،
نکته اى که قابل توجه و قابل تعمیم است».
افالطون ،جمهور ،انتشارات علمی و فرهنگی ،سال ،1393ص 27
www.press.uchicago.edu
منبع تصویر:
Setting Plato Straight
ماهنامه سرند
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
20 صفحه 21
فرهنگ و هرن
فعالیت هرنی؛ مرشوط یا ازادانه؟
درباره تعریف هرن و هرنمند در جامعه ایران
غزاله بداقی
اگـر یـک روز صبـح از خواب بیـدار شـوید و در اخبار
بخوانیـد فلان مجسمه سـاز تصمیـم گرفتـه اسـت
بـرای خـود مطبی تاسـیس کنـد و در ان بـه طبابت
مشـغول شـود ،احتمـاال فکـر می کنیـد یـا چیـزی
بـه سـرتان خـورده اسـت یـا مثلا اشـتباهی صفحه
فکاهـی روزنامـه را بـاز کرده ایـد! بـدون اینکـه نیازی
بـه فکـر کردن داشـته باشـد ،ایـن خبر غیرقابـل باور
اسـت ،چرا کـه هم ه ما می دانیم برای پزشـک شـدن
بایـد سـال ها درس خواند و سـختی کشـید ،بنابراین
نمی شـود کسـی یـک شـبه تصمیـم بگیـرد و از فردا
مشـغول طبابت شـود .اما برعکس ایـن ماجرا چطور؟
ورود افـراد از مشـاغل دیگـر و با مهارت هـای مجزا به
عالـم هنـر تقریبا امـری پذیرفتـه شـده در جامعه ما
ل قبل یـک خاطره
اسـت .اصلا ایـن جمله برای نسـ
جمعـی اسـت که "درسـت را بخـوان و در کنـارش هرن
را ادامـه بـده ".بـا این توضیحات در نوشـتار پیش رو
بـه بحـث پیرامـون هنـر و هنرمنـد در جامعـه ایران
پرداختـه ایم.
هرن و علوم انسانی؛ تخصص یا دملشغولی؟
اساسـا فعـاالن حـوزه هنـر و علـوم انسـانی – کـه از
لحـاظ پـاره ای از مشـکالت و مسـائل با هـم خواهر و
بـرادر محسـوب می شـوند -چه در محیـط اکادمی و
چـه در جامعـه همـواره در حـال تلاش بـرای جدی
گرفته شـدن هسـتند و بـرای اثبات اهمیـت فعالیت
خود به عنوان یک حرفه در تالش هسـتند .همچنان
زیـر سـاخت ها بـرای اشـتغال فارغ التحصیلان ایـن
ماهنامه سرند
رشـته ها فراهـم نیسـت و بـه همین دلیل هـم به جز
موقعیـت مالی ،موقعیت اجتماعی ،جایگاه و پرسـتیژ
ایـن افـراد در جامعه نیـز مانند تن لرزانـی در تیررس
طوفان ،متزلزل اسـت .خروجـی انکه میل و رغبت به
تحصیل و فعالیت در رشـته های حوزه علوم انسانی و
هنر نسـبت به سـایر رشـته ها ،بسـیار پایین تر است و
عدم شـناخت و اگاهی اکثریت جامعه ،عامل پررنگی
در چگونگـی قضاوت و نگاه جامعه به این قشـر شـده
اسـت .اگـر در شـبکه های اجتماعـی جسـتجو کنید
عمدتـا بـا دو نظریـه متفـاوت نسـبت بـه ورود افـراد
از مشـاغل دیگـر بـه دنیـای هنـر روبـرو می شـوید.
گـروه اول بـه حـال و روز جامعـه تاسـف می خورنـد،
انگشـت می گزنـد و ان را محکـوم می کننـد و گـروه
دوم می گوینـد چـه اشـکالی دارد؟ بگذاریـد حاال این
یکـی هم بیاید شـاید اصلا هنرمندتر از بقیـه بود! در
حقیقـت معتقدنـد جامعـه بایـد ازاد باشـد و انتخاب
حـق طبیعـی افـراد اسـت .بـا ایـن حـال واژ ه ازادی
دقیقـا بـه معنـای کـدام ازادی اسـت؟ ایا از ایـن واژه
بـه معنـای مطلـق ان اسـتفاده می کنیـم یـا صرفا به
انـداز ه دلخواهمـان قـرار اسـت از ان برداشـت کنیم؟
واقعیـت این اسـت که بعیـد به نظر می رسـد که یک
جامعـ ه یـا دنیـای کامال ازاد بـه مذاق هیچ یـک از ما
خـوش بیایـد .در دنیای ازاد من حـق دارم در خیابان
راه بـروم و اگـر دلم خواسـت ،یک سـیلی نثـار ادمی
کـه در پیـاده رو از روبـرو می ایـد ،بکنم .شـاید دلیلی
نداشـته باشـد ،اما به هر حال ازادی مطلق این اجازه
را بـه مـن می دهـد .ازادی عمـل در ایـن شـکل ،بـه
مـن اجـازه می دهـد قوانیـن عبـور و مـرور را زیـر پـا
بگـذارم ،حریـم شـخصی را بی معنـا بدانـم و چیـزی
بـه نـام هنجـار برایـم غیرقابـل درک باشـد .چنیـن
فضایـی را می پسـندیم؟ بـه احتمال زیاد خیـر .با این
حـال چـرا نظـم و قاعـده در ورود بـه هنـر جایگاهی
نـدارد؟ از پزشـک و مهنـدس و دیگـران مـی تواننـد
وارد گـود خوانندگـی و نقاشـی شـوند به صـرف انکه
مـی کشـند و مـی خواننـد! وقتـی می گوییم هنـر ،از
2
مفهومـی سـرگردان بیـن پوئسـیس 1و میمسـیس
-1به تعبیری که افالطون از ان استفاده می کرد ،خلق از نیستی ،تولید چیزی که
مشابهش نیست.
-2تقلید ،متضاد پوئسیس
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
21 صفحه 22
فرهنگ و هرن
ماهنامه سرند
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
22
منبع تصویر:
-3البته ناگفته نماند که هنرمندان خوداموخته یا هنرمندانی که نسل
به نسل هنرهای ایینی را فرا گرفته اند مد نظرمان نیستند ،چرا که این ها
ساز و کار خودشان را دارند و کم هم پیش می اید کسی از بیرون و بدون
تخصص بخواهد یا بتواند واردشان شود ،علتش هم این است که چیزی از
شهرت و ثروت قرار نیست از این راه ها نصیب کسی شود.
حاشیه های کنرست دکرت مسعود صابری
www.http://news.doctop.ir
صحبـت نمی کنیـم و بحـث اصلا غریزه هـا
و ان چیـزی کـه پیش تـر بـه ان الهـام شـدن
گفتـه می شـد ،نیسـت .قرن هـا از ایـن تفکر
گذشـته اسـت و دانشـگاه ها ،ازمایشـگاه هـا
و پژوهشـکده های هنـری تاسـیس شـده اند.
امـروزه افـراد مشـغول به هنـر در تمـام دنیا
بـر دو قسـم اند :یـا بـه صـورت تکنیـکال
بـه ان مشـغولیت دارنـد و یـا بـر روی ان
پژوهـش می کننـد .موسـیقی ،فیلمسـازی،
نقاشـی و ...حـاال سـرفصل های دقیقـی در
دانشـگاه ها دارنـد و هنرمنـد در تعریف هـای
بـه روزشـده تر ،فردی اسـت کـه مهارت های
مشـخصی را فراگرفتـه و بـه ان ها مشـغول
اسـت ،حـاال محـل ایـن فراگیـری می توانـد
دانشـگاه باشـد یـا کارگاه هـای هنـری .برای
انجـام فعالیـت هنری هم ضوابط و شـرایطی
در جامعـه تعریـف شـده کـه طبـق ان باید
عمـل کـرد .با این تفاسـیر تکلیـف ان غریزه
و لحظـ ه الهـام و اسـتعداد چـه می شـود؟
کاربـرد این هـا در شـکل نـگاه هنرمنـد بـه
جهـان اسـت در غیر این صـورت هم ه این ها
بـدون چکـش خـوردن و مهـارت کسـب
کـردن بالقـوه باقـی می ماننـد 3.همـ ه این ها
بدیهیـات عصری هسـتند کـه در ان زندگی
می کنیـم ،با ایـن حـال گاهی بـا جوامعی(!)
طرف هسـتیم کـه همچنان در ان هـا هنر و
علوم انسـانی سـرگرمی ،دلمشـغولی و اصوال
فضیلـت به حسـاب می ایند ،اما پیشـه ،علم
یـا تخصـص ،اصال! حـال دلیـل ایـن دیدگاه
چـه مـی توانـد باشـد؟ بعید اسـت خـارج از
ایـن باشـد که توجـه بـه فرهنگ و هنـر ،در
ت ان جامعه نیسـت.
اولویـ صفحه 23
س
خ
ن پا
من اینجا ریشه رد خاکم
سروده ای از فریدون مشیری
هب مناسبت 30ام شهریور زاردوز ایشان
ی
انی
من اینجا ریشه رد خاکم
من اینجا عاشق این خاک اگر الوده یا پاکم
من اینجا ات نفس باقیست می مانم
من از اینجا هچ می خواهم،نمی دانم
امید روشنائی گر هچ رد این تیره گیهانیست
من اینجا باز رد این دشت خشک تشنه می رانم
من اینجا روزی اخر از دل این خاک با دست تهی
گل رب می افشانم
من اینجا روزی اخر از ستیغ کوه چون خورشید
سرود فتح می خوانم
و می دانم
تو روزی باز خواهی گشت
منبع تصویر:
فیلم مادر ساخته ی علی حامتی؛ ایران ُمرد ،از بس که جان ندارد!
www.netnevesht.com
ماهنامه سرند
شماره پنجاه و نهم ،شهریور 1399
23 صفحه 24
صفحه 25
با اینکه خیلی ها با تمدن هخامنشیان و جایگاه اونا اشنا هستن ولی موضوعات زیادی در مورد این تمدن وجود داره که نسبت
به موارد دیگه کمتر بین مردم شناخته شدن .جایگاه زنان توی اون دوره یکی از همین موضوعات مهم و البته ابهام برانگیزه که
موضوع مهمی برای باستان شناس ها و کارشناسان تاریخ به حساب میاد .نقش زنان توی اون دوران همیشه یکی از سواالت
بزرگی بوده که تحقیقات زیادی هم برای فهمیدنش انجام شده .برای همین منظور وبیناری در نظر گرفتیم با عنوان «نقش
زنان در تمدن هخامنشیان» که مفصل در خصوص این موضوع صحبت کنیم.
در این وبینار با موضوعات زیر اشنا می شوید:
چه اثاری از زنان این سلسله شاهی باقی مانده است؟ وضعیت کار و اجتامع زنان به چه صورت بوده است؟ جایگاه زنان در ان دوره چگونه بوده است؟اگاهی بیشرت:
۰۹۱۲۷۹۷۸۲۲۴
www.tiwall.com صفحه 26
۳مهر صفحه 27
www.eseminar.tv صفحه 28