ماهنامه مهندسی بیمارستان شماره 7

‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫‪2‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫‪4‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫‪6‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫‪8‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫‪10‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫‪12‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫‪14‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫‪16‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫‪18‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫‪20‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫‪22‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫‪HOSPITAL ENGINEERING‬‬ ‫‪April 2019‬‬ ‫اعضای مشاوران علمی به ترتیب الفبا‪:‬‬ ‫ماهنامه تخصصی مهندسی بیمارستان‬ ‫سال دوم ‪/‬شماره ‪ /7‬فروردین‪1398‬‬ ‫قیمت ‪ 10000‬تومان‪ 80 /‬صفحه‬ ‫شمارهمجوزارشاد‪81581:‬‬ ‫‪ISSN 2645-551X‬‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مهندس یحیی رضوی‬ ‫مدیران علمی‪ :‬دکترعلیرضا طلوع‪ ،‬مهندس بردیا معطر‬ ‫با همکاری شورای سردبیری‬ ‫تحریریه ‪ :‬افسانه غفاری (دبیر)‪ ،‬مهندس نیلوفر احمدی مرز دشتی‪ ،‬مهندس نوشین شاد‬ ‫دکتر کاملیا علوی ‪ ،‬مهندس پردیس رضوی‪ ،‬مهندس احسان درخشان نیا‪ ،‬مهندس افسانه نجفی‬ ‫مهندس الله عنبری ‪ ،‬مهندس فاطمه رضوی‪ ،‬مهندس محسن براتی‪ ،‬مهندس نیلوفر حسن‬ ‫گروه بازرگانی و اگهی‪ :‬مونا هرشچی(فاطمی)‪ ،‬سیده فاطمه اسالمی‬ ‫امور نمایشگاه های خارجی ‪ :‬مهندس شهربانو جعفر ُمشکی‬ ‫مدیر هنری‪ :‬مهندس محمود اصالنی‬ ‫گرافیک‪ :‬مرضیه احسانی‬ ‫سایت‪ :‬محمد امینی‬ ‫کلیپ ‪ :‬ائین سولدوزی‬ ‫ادرس‪ :‬تهران‪ ،‬میدان فاطمی‪ ،‬خ فلسطین شمالی‪ ،‬نبش زرتشت‪ ،‬پالک ‪ ،562‬طبقه‪ ،3‬واحد ‪7‬‬ ‫تلفن ‪88982100 :‬‬ ‫نمابر‪88982098 :‬‬ ‫ایمیل‪info.arpex@gmail.com :‬‬ ‫پایگاه اینترنتی‪www.arpex.ir :‬‬ ‫کانال تلگرامی‪t.me/HospitalEngineering1 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬سبزا رنگ ‪88809212‬‬ ‫ادرس‪ :‬سپهبد قرنی‪ ،‬کوچه شهید محمدی‪ ،‬پالک ‪6‬‬ ‫دفتر خارج از کشور‪ :‬تایوان ‪www.tradewinds.com.tw OLYMPIA GLOBAL‬‬ ‫همکار خبرگزاری اقتصادی ایران در حوزه اقتصاد سالمت‬ ‫با مگ لند‪ ،‬ماهنامه مهندسی بیمارستان را انالین مطالعه و محتوای ان را جستجو کنید‪.‬‬ ‫نشانی‪:‬‬ ‫مهندسی‪-‬بیمارستان‪www.magland.ir/journal/‬‬ ‫دکتر شهریار اسالمی تبار‪ :‬مدیرکل امور حقوقی و بازرسی‬ ‫سازمان غذا و دارو‪ ،‬دکتر سیدمهدی بلورچی‪ :‬دکتری علوم‬ ‫ازمایشگاهی‪ ،‬دکتر حسین تیموری‪ :‬پاتولوژیست‪ ،‬سازمان‬ ‫انتقال خون ایران‪ ،‬دکتر جالل جالل شکوهی‪ :‬رادیولوژیست‪،‬‬ ‫انجمن رادیولوژی ایران‪ ،‬دکتر وهاب دهلقی‪ :‬عضو هیات‬ ‫علمی گروه مهندسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه‪،‬‬ ‫دکتر حجت رحمانی‪ :‬دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران و‬ ‫مدیر بیمارستان دکتر شریعتی‪ ،‬دکتر سعیدرضا رحمدار‪ :‬مدیرعامل‬ ‫شرکت اوزان‪ ،‬دکتر محمدرضا رضایی‪ :‬فوق تخصص جراحی‬ ‫قلب وعروق‪ ،‬دکتر رضا رضایی‪ :‬رئیس اداره ی بودجه و‬ ‫اعتبارات معاونت درمان وزارت بهداشت‪ ،‬دکتر سید کمال الدین‬ ‫ستاره دان‪ :‬استاد دانشکده فنی دانشگاه تهران‪ ،‬دکتر رضا‬ ‫شاهقدمی‪ :‬دکتری مهندسی پزشکی‪ ،‬دبیر کنگره ساخت‬ ‫بیمارستان و مدیریت منابع و تجهیزات‪ ،‬دکتر سیدمحسن‬ ‫طاهری‪ :‬دکتری اتوماسیون‪ ،‬دکتر علیرضا طلوع‪ :‬مشاور‬ ‫عالی تدوین استانداردهای بیمارستان ایمن وزارت بهداشت‪،‬‬ ‫مهندس محمد طهماسبی‪ :‬دبیر اجرایی کنگره ساخت بیمارستان‬ ‫و مدیریت منابع و تجهیزات‪ ،‬دکتر مهدی علیرضایی‪ :‬دکتری‬ ‫معماری‪ ،‬عضو هیات علمی دانشگاه‪ ،‬دکتر بابک فخیم‪ :‬دکتری‬ ‫مهندسی عمران‪ ،‬استادیار دانشگاه‪ ،‬دکتر سیدمحمد فیروزابادی‪:‬‬ ‫استاد دانشگاه تربیت مدرس‪ ،‬دکتر فرزان قالیچی‪ :‬دکتری مهندسی‬ ‫پزشکی‪ ،‬دانشگاه سهند تبریز ‪ ،‬مهندس جعفر محانی‪ :‬مدیرعامل‬ ‫گروه ‪ ،4‬عضو هیات مدیره انجمن شرکت های بیمارستان ساز‬ ‫ایران‪،‬دکتر محمدرضا محمدحسنی‪ :‬فوق تخصص قلب و عروق‪،‬‬ ‫مهندس جالل محدثی‪ :‬پژوهشگر دکتری معماری‪ ،‬طراح‬ ‫ایده و محصول‪ ،‬دکتر مهدی محسنی‪ :‬مدیرعامل شرکت‬ ‫ایکس ری ایران‪ ،‬مهندس احمد مسلمی‪ :‬رئیس هیات مدیره‬ ‫انجمن متخصصین تجهیزات پزشکی کشور‪ ،‬مهندس بردیا معطر‪:‬‬ ‫کارشناس ارشد مهندسی بیمارستان‪ ،‬مدیر تدوین استانداردهای‬ ‫بیمارستان ایمن وزارت بهداشت‪ ،‬دکتر ابراهیم محمودی‪ :‬فوق‬ ‫تخصص قلب و عروق‪ ،‬دکتر مهدی مرادی‪IBM Research :‬‬ ‫و عضو هیات علمی دانشگاه بریتیش کلمبیا‪ ،‬دکتر محمدمعید‬ ‫ملک زاد‪ :‬مدیر دفتر تحقیقات مدیریت سالمت دانشگاه شریف‪،‬‬ ‫دکتر فاطمه منتجبی‪ :‬دکتری کسب و کار‬ ‫‪10‬‬ ‫احداث مگاهاسپیتال‪ ،‬نیازمند زیرساخت های الزم است‬ ‫فهــــــــرست‬ ‫‪28‬‬ ‫برگزاری اولین کنفرانس ملی مدیریت بحران‬ ‫اغاز سال نو با سپاس از خیرین بیمارستان ساز‬ ‫‪3‬‬ ‫اخبار‬ ‫‪4‬‬ ‫گزارش ویژه؛ احداث مگاهاسپیتال‪ ،‬نیازمند زیرساخت های الزم است‬ ‫‪10‬‬ ‫برگزاری اولین کنفرانس ملی مدیریت بحران و پدافند غیرعامل در بیمارستان ها و مراکز درمانی‬ ‫‪28‬‬ ‫و پدافند غیرعامل در بیمارستان ها و مراکز درمانی‬ ‫طرح روی جلد‪:‬‬ ‫شرکت افزارنواوران صبا‬ ‫تغییر نگرش به زایمان طبیعی‪ ،‬طراحی بخش هایی همچون خانه؛‬ ‫روایت نگارش کتاب استانداردهای بخش زایمان‬ ‫‪30‬‬ ‫مدیریت پسماندهای بیمارســـتان‪ -‬بخش ‪3‬‬ ‫‪36‬‬ ‫نورپردازی و رنگ در طراحی بیمارستان ها‪-‬قسمت اول‬ ‫‪42‬‬ ‫نماینده انحصاری دربهای اتوماتیک بیسام سوئد در ایران‬ ‫ارایه راهکارهای تخصصی ورودی ها‬ ‫‪info@besam.ir‬‬ ‫‪+ 9 8 2 1 2 8 1 2 1‬‬ ‫‪w w w. b e s a m . i r‬‬ ‫چالش های مهندسی مکانیک در حوزه ی مراکز درمانی و بیمارستانی در گفتگو با مهندس محمد عرفان ‪48‬‬ ‫تهران ‪ -‬خیابان نلسون ماندال (جردن) ‪ -‬بابک مرکزی ‪ -‬شماره ‪٦‬‬ ‫‪36‬‬ ‫مدیریت پسماندهای بیمارستان‪ -‬قسمت ‪3‬‬ ‫هرگونه نقل مطالب نشریه با ذکر ماخذ مجاز است‪.‬‬ ‫مسئولیت مطالب و اگهی ها به عهده نویسنده و سفارش دهنده است‪.‬‬ ‫تحریریه در رد ‪ ،‬تلخیص و ویرایش مطالب ارسالی مجاز است‪.‬‬ ‫نظرات درج شده در گفت وگو ها الزاما نظر نشریه نیست‪.‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪42‬‬ ‫چالش های مهندسی مکانیک در حوزه ی مراکز درمانی و بیمارستانی‬ ‫در گفتگو با مهندس محمد عرفان‬ ‫نورپردازی و رنگ در طراحی بیمارستان ها‪-‬قسمت اول‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫سرمقاله‬ ‫اغاز سال نو با سپاس از خیرین بیمارستان ساز‬ ‫مجمع خیرین سالمت کشور با هدف هدایت اصولی و ساماندهی کمک ها ومشارکت های مردمی در تامین نیازهای بهداشتی‪،‬‬ ‫درمانی و اموزش پزشکی ‪ 10‬سال پیش راه اندازی شد‪ .‬به یقین منابع مالی دولت جوابگوی رفع مشکالت در حوزه سالمت‬ ‫نیست‪ .‬این موضوع تنها به شرایطی که در یکی دو سال اخیر بر بودجه کشور حاکم است برنمی گردد‪ ،‬بلکه مسئله این است که‬ ‫همواره کمبود ان مطرح بوده و نیازبه مشارکت های مردمی در این زمینه محسوس بوده است‪.‬‬ ‫به گفته طباطبایی معاون مشارکت های مردمی و رسانه مجمع خیرین سالمت کشور‪ ،‬مجمع خیرین سالمت تا به امروز بیش‬ ‫از ‪۶‬هزار میلیارد تومان از مشارکت های مردمی جمع اوری کرده است به طوری که در سال گذشته علی رغم مشکالت اقتصادی‬ ‫مردم‪ ،‬حدود هزار میلیارد تومان در حوزه سالمت کمک کرده اند و این مسئله نشان دهنده حضور مردم به خصوص در حوزه‬ ‫بهداشت و درمان است‪.‬‬ ‫وی می افزاید‪ :‬کمک هزار میلیاردی مردم در اختیار دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور قرار داده شده است و خیرین‬ ‫سالمت‪ ،‬بیمارستان ها و مراکز درمانی زیادی در مناطق محروم احداث یا تجهیز کرده اند به طوری که بیش از ‪۴‬هزار درمانگاه یا‬ ‫بیمارستان طی مدت ‪ ۱۰‬سال ساخته یا تجهیز شده است‪ .‬خیرین سالمت در استان تهران ساخت بیمارستان ‪ ۲۵۰‬تختخوابی‬ ‫را به عهده دارند‪ .‬همچنین اقدام به باز سازی بیمارستان امیراعلم کرده و کار ساخت درمانگاه تخصصی بیمارستان روزبه تهران را‬ ‫بر عهده گرفته اند‪ ،‬به طور کلی مجمع خیرین تعامل خوبی با سایر ارگان ها به ویژه وزارت بهداشت دارند‪.‬‬ ‫انچه مایه مسرت است اینست که در بحث پژوهش و تحقیق کار های خوبی به وسیله خیرین سالمت انجام می شود و موضوع‬ ‫پیشگیری‪ ،‬یکی از اقدامات جدی اخیر خیرین سالمت در سراسر کشور است‪.‬‬ ‫همچنین مجمع خیرین سالمت اقدامات مهمی در زمینه مقاوم سازی بیمارستان های سراسر کشور و ساخت همراه سرا انجام‬ ‫داده است‪ .‬همراه سرا هایی که دارای سوئیت های مجهز بوده و به دلیل انکه همراهان بیماران‪ ،‬گاهی به ناچار از شهرستان برای‬ ‫درمان بیماری اعضای خانواده خود به تهران یا سایر مراکز استان ها سفر می کنند‪ ،‬موجب ارامش انها شده و حقیقتا دعای خیر‬ ‫انان را که در رنج بیماری عزیزان خود به سر می برند‪ ،‬به دنبال دارد‪ .‬ساخت همراه سرا باعث جلوگیری از اسکان همراهان بیمار‬ ‫در فضای سبز و حتی پیاده رو های اطراف بیمارستان ها و مراکز درمانی می شود‪ .‬چقدر زیباست که تاکنون خیرین حوزه سالمت‬ ‫بیش از ‪۵‬هزار میلیارد تومان در این زمینه کمک کرده اند‪.‬‬ ‫خیرین سالمت اقدام به ساخت اتاق عمل و تجهیز انها و به روز رسانی تجهیزات و ملزومات مصرفی مراکز‬ ‫درمانی نموده اند و در این راستا میزان مشارکت مردمی و جلب کمک های انها از رشد قابل توجهی‬ ‫برخوردار است‪.‬‬ ‫در این برهه که اختصاص منابع بودجه دولتی بسیار محدود است‪ ،‬برای عزیزانی که امکانات مالی‬ ‫خود را در کارهای خیر و خداپسندانه در زمینه سالمت مردم شریف ایران به کار می برند‪،‬‬ ‫بهترین ها را ارزومندیم‪ .‬همچنین به پاس تالش های ارزشمند خیرین فعال در حوزه‬ ‫سالمت و بیمارستان سازی‪ ،‬بنا داریم تا در سال پیش رو‪ ،‬گزارشات ویژه ای را به فعالیت‬ ‫این خیرین و بیان مسائل گوناگون و مشکالت مربوطه اختصاص دهیم‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫اخبار‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫افتتاح بیش از ‪ 1300‬پروژه حوزه سالمت‬ ‫همزمان با چهلمین سالگرد پیروزی انقالب اسالمی‪ ،‬بیش از ‪1300‬‬ ‫پروژه بهداشتی‪ ،‬درمانی‪ ،‬اموزشی‪ ،‬کمک اموزشی‪ ،‬ورزشی و رفاهی در‬ ‫دانشگاه ها و دانشکده های علوم پزشکی کشور افتتاح شد‪.‬‬ ‫در طول دهه فجر‪ ،‬حدود ‪ 21‬هزار متر مربع پروژه در حوزه بهداشت‪،‬‬ ‫‪ 27‬هزار متر مربع پروژه در حوزه درمان و ‪ 90‬هزار متر مربع فضای‬ ‫اموزشی‪ ،‬کمک اموزشی‪ ،‬ورزشی و رفاهی به فضاهای حوزه سالمت‬ ‫افزوده شد‪.‬‬ ‫بنابر این گزارش‪ ،‬در طول این مدت‪ 375 ،‬باب خانه بهداشت‪،‬‬ ‫‪ 308‬باب پایگاه سالمت‪ 98 ،‬باب مرکز جامع خدمات سالمت‪17 ،‬‬ ‫مرکز اورژانس پیش بیمارستانی‪ 20 ،‬بخش اورژانس بیمارستانی‪،‬‬ ‫‪ 50‬پایگاه اورژانس جاده ای و ‪ 7‬پایگاه اورژانس هوایی‪،‬‬ ‫‪ 29‬ازمایشگاه‪ 96 ،‬طرح تکمیل و تجهیز بخش های بیمارستانی‪5 ،‬‬ ‫پروژه طرح توسعه تخت های بیمارستانی عادی با ظرفیت ‪ 167‬تخت‬ ‫و ‪ 6‬پروژه طرح توسعه تخت های مراقبت ویژه با ظرفیت ‪ 113‬تخت‬ ‫افتتاح شد‪.‬‬ ‫افتتاح ‪ 11‬مورد تکمیل و تجهیز ساختمان اداری بیمارستانی‪176 ،‬‬ ‫باب پانسیون پزشکان‪ 20 ،‬ساختمان دانشگاه و دانشکده‪ 35 ،‬مورد‬ ‫تکمیل و تجهیز ساختمان دانشگاه و دانشکده و ‪ 37‬کلینیک ویژه‬ ‫تخصصی و فوق تخصصی نیز‪ ،‬بخش دیگری از این ‪ 1300‬پروژه است‪.‬‬ ‫همچنین در این ایام ‪ 6‬بیمارستان در سراسر کشور با ظرفیت ‪865‬‬ ‫تخت بیمارستانی به بهره برداری رسید‪.‬‬ ‫بخش های جدید بیمارستان گلستان اهواز به بهره برداری رسید‬ ‫با حضور وزیر بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش‬ ‫پزشکی‪ ،‬بخش های جدید بیمارستان گلستان‬ ‫اهواز شامل؛ مرکز غربالگری سرطان‪ ،‬بخش‬ ‫مراقبت های ویژه داخلی و بزرگساالن و کودکان‬ ‫(‪ )ICU‬و همچنین طرح توسعه مجتمع اورژانس‬ ‫بیمارستان گلستان اهواز به بهره برداری رسید‪.‬‬ ‫مرکز غربالگری سرطان بیمارستان گلستان‬ ‫اهواز در زمینی با زیربنای ‪ 700‬مترمربع و با‬ ‫هزینه ای بالغ بر یک و نیم میلیارد تومان به‬ ‫بهره برداری رسید‪.‬‬ ‫ساخت این مرکز از سال ‪ 1394‬اغاز شده‬ ‫است‪ .‬دراین مرکز عالوه بر ویزیت بیماران توسط‬ ‫متخصصین رادیوتراپی و انکولوژی‪ ،‬مراحل‬ ‫تشخیصی پاراکلینیکی برای غربالگری و تشخیص‬ ‫زودهنگام سرطان های شایع‪ ،‬نظیر روده بزرگ‪،‬‬ ‫پستان و رحِ م‪ ،‬ازطریق واحدهای ماموگرافی‪،‬‬ ‫کولونوسکوپی و سونوگرافی صورت می پذیرد‪.‬‬ ‫این مرکز دارای فضاهای اموزشی و پژوهشی‬ ‫است و از حضور اساتید هیات علمی و پرستاران‬ ‫مجرب بهره می برد‪.‬‬ ‫براساس این گزارش‪ ،‬مرکز مراقبت های‬ ‫ویژه داخلی و بزرگساالن و کودکان (‪ )ICU‬این‬ ‫بیمارستان نیز در زمینی با زیربنای ‪ 330‬مترمربع‬ ‫و با هزینه ای بالغ بر ‪ 2‬میلیارد تومان به بهره‬ ‫برداری رسید‪.‬‬ ‫ساخت این مرکز از سال ‪ 1396‬اغاز شده و‬ ‫شامل ‪ ۱۰‬تخت مجهز مراقبت های ویژه (‪ ۳‬تخت‬ ‫کودکان و ‪ ۷‬تخت بزرگساالن) و دستگاه های‬ ‫روزامد و پیشرفته است‪.‬‬ ‫همچنین طرح توسعه مجتمع اورژانس‬ ‫بیمارستان گلستان اهواز نیز در زمینی با زیربنای‬ ‫‪ 2400‬مترمربع و با هزینه ای بالغ بر ‪ 9‬میلیارد و‬ ‫‪ 500‬میلیون تومان به بهره برداری رسید‪.‬‬ ‫این مجتمع در مجموع شامل ‪ 70‬تخت‬ ‫بستری شامل بخش های اورژانس جراحی‬ ‫(جراحی عمومی‪ ،‬ارتوپدی‪ ،‬جراحی مغز و‬ ‫اعصاب) اورژانس داخلی‪ ،‬اورژانس قلب و عروق‬ ‫و اورژانس روانپزشکی است‪.‬‬ ‫الزم به ذکر است اورژانس استروک (سکته‬ ‫حاد مغزی) بر اساس استانداردهای وزارتی و‬ ‫در فضایی کام ً‬ ‫ال مجزا از اورژانس داخلی و تحت‬ ‫نظارت ویژه متخصصین نورولوژی ایجاد شده‬ ‫است‪ ،‬همچنین برای اولین بار در این مجتمع‬ ‫اورژانس فضاهای اموزشی مجهز برای گروه های‬ ‫اموزشی‪ ،‬دانشجویان و اساتید دانشگاه در نظر‬ ‫گرفته شده است‪.‬‬ ‫اولین شماره ماهنامه "توسعه فناوری های نوین پزشکی" منتشر شد‬ ‫این ماهنامه با صاحب امتیازی و مدیرمسئولی دکترسید‬ ‫اصف مهدوی با انتشار شماره اول خود در این زمان که‬ ‫عرصه بر مطبوعات تنگتر شده است‪ ،‬وارد صنف بزرگ‬ ‫تجهیزات و ملزومات پزشکی کشور شد‪.‬‬ ‫ضمن ارزوی موفقیت روزاقزون برای مدیران و‬ ‫دست اندرکاران ماهنامه "توسعه فناوری های نوین‬ ‫پزشکی" شما را به مطالعه این ماهنامه وزین دعوت‬ ‫می کنیم‪.‬‬ ‫وب سایت‪www.modernmed.ir :‬‬ ‫تلفن‪88272492 :‬‬ ‫اخبار‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫کلینیک ویژه بیمارستان امام خمینی اهواز افتتاح شد‬ ‫با حضور وزیر بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی کلینیک ویژه تیپ‬ ‫‪ 2000‬بیمارستان امام خمینی اهواز در مساحت ‪ 3200‬مترمربع و‬ ‫با صرف هزینه ‪ 7‬و نیم میلیارد تومان‪ ،‬در سه طبقه احداث‪ ،‬تجهیز و‬ ‫افتتاح شد‪.‬‬ ‫بر اساس این گزارش این کلینیک دارای تخصص های ارولوژی‪،‬‬ ‫جراحی عمومی‪ ،‬داخلی‪ ،‬جراحی مغزو اعصاب‪ ،‬بیهوشی‪ ،‬اکوکاردیو‬ ‫گرافی‪ ،‬نوار قلب‪ ،‬هولتر و فوق تخصص های قلب و عروق‪ ،‬جراحی قلب‪،‬‬ ‫نفرولوژی‪ ،‬جراحی پالستیک‪ ،‬جراحی سرطان‪ ،‬ریه‪ ،‬گوارش و غدد است‪.‬‬ ‫در سفر معاون کل وزارت بهداشت به تبریز انجام شد؛‬ ‫بازدید از بزرگترین و مجهزترین مرکز اموزشی‪ ،‬درمانی و تحقیقاتی شمال غرب کشور‬ ‫دکتر ایرج حریرچی‪ ،‬در سفر به استان اذربایجان شرقی‪ ،‬از بخش های‬ ‫مختلف بیمارستان امام رضا (ع) که شامل‪ ،‬درمانگاه های تخصصی‪،‬‬ ‫بخش های پاراکلینیکی‪ ،‬ازمایشگاه‪ ،‬بخش های سرطان شناسی‬ ‫(انکولوژی)‪ ،‬بخش های شیمی درمانی‪ ،‬بخش دیالیز‪ ،‬اورژانس‪ ،‬اطفال‪،‬‬ ‫نوزادان‪ ،‬واحدهای تصویربرداری‪ ،‬بخش های ویژه و بخش تی پی ان‬ ‫(تغذیه وریدی نوزادان) است‪ ،‬بازدید کرد‪.‬‬ ‫گفتنی است‪ ،‬این مرکز‪ ،‬بزرگترین و مجهزترین مرکز اموزشی‪ ،‬درمانی‬ ‫و تحقیقاتی کشور در منطقه شمال غرب کشور محسوب می شود‪.‬‬ ‫مرکز اموزشی‪ ،‬درمانی امام رضا (ع) تبریز‪ ،‬در سال ‪ ١٣٦٨‬با ظرفیت‬ ‫‪ ٤٠٠‬تخت بیمارستانی به بهره برداری رسید و هم اکنون با زیربنایی بالغ‬ ‫بر ‪ ٧٠‬هزار متر مربع و ‪ ٨٠٠‬تخت مصوب و ‪ ٧٠٠‬تخت فعال بستری‪،‬‬ ‫فعالیت اموزشی و درمانی خود را تداوم بخشیده است‪.‬‬ ‫مرکز اموزشی‪ ،‬درمانی امام رضا (ع) تبریز‪ ،‬دارای چهار حوزه اصلی خدمات‬ ‫تشخیصی و درمانی‪ ،‬اموزشی‪ ،‬پژوهش و تحقیقات و پشتیبانی است‪.‬‬ ‫معاون کل وزارت بهداشت در این سفر از بیمارستان الزهرا (س) تبریز‬ ‫نیز بازدید کرد‪ ،‬این بیمارستان از ‪ ٢٣٣‬تخت بیمارستانی فعال بهره مند‬ ‫بوده و دارای بخش های بستری‪ ،‬ستاره دار‪ ،‬پاراکلینیکی و درمانگاهی است‪.‬‬ ‫گفتنی است‪ ،‬بخش تی پی ان )‪(total parenteral nutrition‬‬ ‫(تغذیه وریدی) بیمارستان الزهرا(س)‪ ،‬به منظور تغذیه وریدی نوزادان‬ ‫با دقت باال‪ ،‬با اعتباری بالغ بر یک میلیارد تومان و در زمینی با زیربنای‬ ‫‪ ٨٠‬متر مربع ساخته و تجهیز شده است‪.‬‬ ‫‪6‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫اخبار‬ ‫خیرساز ماهشهر با حضور وزیر بهداشت‬ ‫افتتاح دو پروژه ّ‬ ‫با حضور وزیر بهداشت‪ ،‬مرکز جامع خدمات‬ ‫سالمت شماره ‪ 1‬و مرکز مدیریت حوادث و‬ ‫فوریت های پزشکی بندرماهشهر که با مشارکت‬ ‫خیرین سالمت ساخته شده است‪ ،‬افتتاح شد‪.‬‬ ‫ّ‬ ‫مرکز جامع خدمات سالمت شماره ‪ 1‬حاجیه‬ ‫خانم صدیقه خسروی در زمینی به مساحت‬ ‫‪ 630‬متر مربع و با اعتباری بالغ بر ‪ 240‬میلیون‬ ‫تومان ساخته و تجهیز شده است‪.‬‬ ‫در این مرکز‪ ،‬خدماتی مانند مراقبت سالمت‪،‬‬ ‫بهداشت محیط‪ ،‬سالمت روان و مشاوره تغذیه و‬ ‫خدمات بهداشتی اولیه ارائه می شود‪.‬‬ ‫همچنین مرکز مدیریت حوادث و فوریت های‬ ‫پزشکی ‪ 115‬زنده یاد حاج مجید معشوری بندر‬ ‫ماهشهر در زمینی به مساحت ‪ 640‬متر مربع‬ ‫با اعتباری بالغ بر ‪ 560‬میلیون تومان ساخته و‬ ‫تجهیز شده است‪.‬‬ ‫گفتنی است در بندرماهشهر ‪ 8‬امبوالنس و ‪9‬‬ ‫پایگاه اورژانس فعالیت دارند و خدمات مورد نیاز‬ ‫مردم را ارائه می کنند‪.‬‬ ‫اورژانس بیمارستان راه زینب بندر امام خمینی افتتاح شد‬ ‫دکتر سعید نمکی در حاشیه افتتاح این پروژه گفت‪ :‬در بندر امام خمینی‬ ‫مشکالتی در حوزه سالمت مانند کمبود نیروی انسانی و پزشک متخصص و‬ ‫مجزا شدن شبکه بهداشت و درمان وجود دارد که رسیدگی خواهد شد و در‬ ‫حد مقدورات ما در وزارت بهداشت و وزارت کشور از نظر تقسیمات کشوری‪،‬‬ ‫مسائل را پیگیری می کنیم‪.‬‬ ‫وی افزود‪ :‬قول می دهیم که در حوزه نیروی متخصص‪ ،‬پرستار و پیراپزشک‬ ‫این شهر در اسرع وقت‪ ،‬کمبودها را برطرف کنیم‪.‬‬ ‫وزیر بهداشت درخصوص امکانات سایر دستگاه های اجرایی در ارائه خدمات‬ ‫بهداشتی و درمانی گفت‪ :‬برنامه ای داریم که با دستگاه های ارائه دهنده‬ ‫خدمات بهداشتی مانند نیروهای مسلح‪ ،‬وزارت نفت و سایر دستگاه های‬ ‫اجرایی نشست هایی داشته باشیم تا دیوارهای موجود را برداریم و با یک‬ ‫مکانیزم جدید بتوانیم از تمامی امکانات کشور برای همه مردم ایران در مناطق‬ ‫مختلف استفاده کنیم تا عالوه بر افزایش ضریب اشتغال‪ ،‬کارایی و بهره وری‬ ‫واحدهای خدماتی‪ ،‬شاهد کاهش هزینه های سربار و کمرشکن باشیم‪.‬‬ ‫دکتر نمکی درخصوص برنامه های وزارت بهداشت برای توسعه بخش‬ ‫سوانح و سوختگی در بندرامام خمینی گفت‪ :‬یکی از برنامه های ما برای‬ ‫خدمت رسانی سریع تر به مردم‪ ،‬توسعه اورژانس است‪.‬‬ ‫از سوی دیگر بخش های سوختگی را نمی توان در هر منطقه ای توسعه داد‬ ‫بلکه باید در کنار اورژانس ها‪ ،‬امکانات مقدماتی را برای تثبیت بیمار سوختگی‬ ‫فراهم کنیم و در صورت نیاز‪ ،‬بیمار را به مرکزی با بخش سوختگی مجهزتر در‬ ‫مرکز استان ارجاع دهیم‪ .‬عملیات ساخت اورژانس بیمارستان راه زینب بندر‬ ‫امام خمینی از سال ‪ 1395‬در زمینی مساحت ‪ 1500‬مترمربع اغاز شد که با‬ ‫اعتباری بالغ بر ‪ 3.5‬میلیارد تومان به بهره برداری رسید‪.‬‬ ‫براساس این گزارش‪ ،‬بیمارستان راه زینب بندر امام خمینی در استان‬ ‫خوزستان‪ ،‬بیمارستان تک تخصصی (زنان و زایمان) با ‪ 7‬تخت بستری‪5 ،‬‬ ‫تخت تروما‪ 3 ،‬تخت تزریقات‪ ،‬یک تخت ‪(CPR‬احیا) و یک تخت معاینه‬ ‫پزشک است که به مردم این منطقه خدمات درمانی ارائه می دهد‪.‬‬ ‫دکتر نمکی همچنین از پروژه بیمارستان در حال ساخت ‪ 64‬تختخوابی بندر‬ ‫امام خمینی بازدید کرد‪.‬‬ ‫‪ 3‬پروژه حوزه سالمت شهرستان شادگان به بهره برداری رسید‬ ‫دو طرح اورژانس و ساختمان شبکه‬ ‫بهداشت و درمان شهرستان شادگان‬ ‫در دومین روز از سفر وزیر بهداشت به‬ ‫استان خوزستان به بهره برداری رسید‪.‬‬ ‫دکتر سعید نمکی در مراسم افتتاح‬ ‫ساختمان ستاد شبکه بهداشت و درمان‬ ‫و مرکز بهداشت شهرستان شادگان‬ ‫گفت‪ :‬روزگاران گذشته را که مرور‬ ‫می کنم‪ ،‬خودم‪ ،‬هیات دولت و نظام‬ ‫جمهوری اسالمی ایران را مدیون خوزستان می بینم‪ ،‬بنابراین برای احترام‬ ‫به شهدای خوزستان و شهدایی که در این استان به شهادت رسیدند‪ ،‬در‬ ‫اولین سفر استانی به خوزستان امدم‪.‬‬ ‫وزیر بهداشت افزود‪ :‬به مردم شادگان قول می دهم که حتما مشکالت‬ ‫مربوط به بیمارستان این شهرستان توسط معاون درمان وزارت بهداشت‬ ‫پیگیری شود‪ .‬البته تابستان امسال‪ ،‬زمانی که در سازمان برنامه و بودجه‬ ‫مسئولیت داشتم به این شهرستان سفر کردم و امیدوارم بتوانم دین‬ ‫سنگین خودم به مردم این منطقه را ادا کنم‪.‬‬ ‫گفتنی است‪ ،‬ساختمان ستاد شبکه بهداشت و درمان و مرکز بهداشت‬ ‫شادگان در زمینی با زیربنای ‪ 1000‬متر مربع در دو طبقه و اعتباری بالغ‬ ‫بر ‪ 3‬میلیارد تومان‪ ،‬ستاد مرکز مدیریت فوریت های پزشکی و پایگاه‬ ‫اورژانش شهری شماره یک شادگان در زمینی با زیربنای ‪ 200‬متر مربع با‬ ‫اعتباری بالغ بر ‪ 190‬میلیون تومان و پایگاه اورژانس جاده ای خور دورق‬ ‫این شهرستان نیز در زمینی با زیربنای ‪ 150‬متر مربع و با اعتباری بالغ‬ ‫بر ‪ 180‬میلیون تومان ساخته و تجهیز شده اند‪.‬‬ ‫اخبار‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫افتتاح کلینیک ویژه تخصصی و فوق تخصصی و مرکز تشخیص و غربالگری سرطان‬ ‫بیمارستان طالقانی ابادان‬ ‫وزیر بهداشت در دومین روز سفر خود به استان خوزستان‪ ،‬کلینیک ویژه‬ ‫تخصصی و فوق تخصصی و همچنین مرکز تشخیص و غربالگری سرطان‬ ‫بیمارستان ایت ا‪ ..‬طالقانی ابادان را افتتاح کرد‪.‬‬ ‫دکتر سعید نمکی در حاشیه افتتاح این کلینیک گفت‪ :‬خوشبختانه در‬ ‫حوزه سالمت استان خوزستان‪ ،‬زیرساخت های مناسبی ایجاد شده و امروز‬ ‫در ابادان چندین مرکز بهداشتی و درمانی را افتتاح کردیم و امیدواریم در‬ ‫نشستی که با نمایندگان مجلس‪ ،‬استاندار و همکاران مان داریم‪ ،‬کاستی ها‬ ‫و نقایص دیگری را که در سطح استان خوزستان داریم شناسایی کرده و در‬ ‫برنامه زمان بندی مشخص در استمرار طرح تحول نظام سالمت‪ ،‬اقداماتی‬ ‫را انجام دهیم تا در اینده ای نزدیک شاهد حداقل هایی در حوزه سالمت‬ ‫باشیم که شایسته مردم این منطقه از کشور است‪.‬‬ ‫وزیر بهداشت درخصوص ارتقای دانشکده علوم پزشکی ابادان به دانشگاه‬ ‫گفت‪ :‬در شورای عالی انقالب فرهنگی مصوبه ای وجود دارد که در هر استان‬ ‫باید یک دانشگاه علوم پزشکی وجود داشته باشد اما در برخی از مناطق‬ ‫مانند ابادان و ایرانشهر که پتانسیل و استحقاق دانشگاه شدن را دارند‪ ،‬این‬ ‫موضوع را دنبال کرده و گزارشی را برای این شورا فراهم می کنیم تا در‬ ‫موارد خاص بتوانیم اجازه ارتقای دانشکده های علوم پزشکی را بگیریم‪.‬‬ ‫گفتنی است مرکز تشخیص و غربالگری تیپ ‪ 1‬سرطان ابادان در زمینی‬ ‫با زیربنای ‪ 575‬متر مربع با اعتباری بالغ بر ‪ 2‬میلیارد و ‪ 800‬میلیون تومان‬ ‫ساخته شده و دارای بخش هایی مانند بخش تشخیصی‪ ،‬تصویربرداری‬ ‫تشخیصی و ماموگرافی است‪.‬‬ ‫کلینیک ویژه تخصصی و فوق تخصصی بیمارستان ایت ا‪ ..‬طالقانی ابادان‬ ‫نیز در زمینی با زیربنای ‪ 1620‬متر مربع در ‪ 3‬طبقه با اعتباری بالغ بر ‪6‬‬ ‫میلیارد تومان ساخته و تجهیز شده است‪.‬‬ ‫همچنین در این کلینیک‪ ،‬خدمات تخصصی و فوق تخصصی در حوزه‬ ‫های داخلی مغز و اعصاب‪ ،‬جراحی مغز و اعصاب‪ ،‬اورولوژی‪ ،‬ارتوپدی‪،‬‬ ‫زنان و زایمان‪ ،‬قلب و عروق‪ ،‬برونکوسکوپی‪ ،‬فوق تخصص ریه بزرگساالن‪،‬‬ ‫اندوسکوپی‪ ،‬کولونوسکوپی‪ ،‬دندانپزشکی با ‪ 4‬یونیت‪ ،‬داخلی‪ ،‬روماتولوژی‪،‬‬ ‫هماتولوژی‪ ،‬گوش‪ ،‬حلق و بینی‪ ،‬جراحی عمومی‪ ،‬پوست‪ ،‬چشم‪ ،‬اطفال‪ ،‬فوق‬ ‫تخصص ریه اطفال و عفونی ارائه می شود‪.‬‬ ‫دو مرکز جامع خدمات سالمت در ابادان و خرمشهر به بهره برداری رسید‬ ‫مراکز جامع خدمات سالمت شهری امام‬ ‫رضا (ع) و شهدا در ابادان و خرمشهر با‬ ‫حضور وزیر بهداشت و معاونین بهداشت و‬ ‫درمان وزارت بهداشت به بهره برداری رسید‪.‬‬ ‫مرکز جامع خدمات سالمت شهری امام‬ ‫رضا (ع) ابادان در زمینی با زیربنای ‪692‬‬ ‫متر مربع در ‪ 2‬طبقه و با اعتباری بالغ بر یک‬ ‫میلیارد و ‪ 750‬میلیون تومان ساخته و تجهیز‬ ‫شده است‪ .‬در این مرکز که ‪ 16‬هزار نفر‬ ‫جمعیت شهری و روستایی را تحت پوشش‬ ‫دارد‪ ،‬خدماتی مانند پزشکی‪ ،‬مامایی‪ ،‬مراقبت‬ ‫سالمت‪ ،‬داروخانه‪ ،‬تزریقات‪ ،‬سالمت روان‪،‬‬ ‫مشاوره تغذیه‪ ،‬بهداشت محیط و حرفه ای و‬ ‫سالمت دهان و دندان ارائه می شود‪.‬‬ ‫همچنین مرکز جامع خدمات سالمت‬ ‫شهری شهدای خرمشهر‬ ‫نیز در زمینی با زیربنای‬ ‫‪ 920‬متر مربع با اعتباری‬ ‫بالغ بر ‪ 2‬میلیارد و ‪750‬‬ ‫میلیون تومان در دو‬ ‫طبقه ساخته شده است‪.‬‬ ‫در این مرکز‪ ،‬خدمات‬ ‫پزشکی‪ ،‬مراقبت سالمت‪،‬‬ ‫مامایی‪ ،‬سالمت روان‪،‬‬ ‫احیای قلبی و ریوی‪،‬‬ ‫سالمت دندان با یک‬ ‫یونیت دندانپزشکی و‬ ‫تزریقات به ‪ 12740‬نفر‬ ‫از جمعیت تحت پوشش‬ ‫ان‪ ،‬ارائه می شود‪.‬‬ ‫‪8‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫اخبار‬ ‫تشریح اقدامات و فعالیت های معاونت توسعه مدیریت و منابع وزارت بهداشت‬ ‫اقدامات و فعالیت های معاونت توسعه مدیریت و منابع وزارت بهداشت‬ ‫در حوزه های بودجه‪ ،‬پشتیبانی و رفاهی‪ ،‬منابع انسانی‪ ،‬برنامه ریزی‪ ،‬توسعه‪،‬‬ ‫توانمندسازی و امور مرتبط با تحقیق و توسعه حوزه منابع انسانی‪ ،‬تحقیقات و‬ ‫مطالعات منابع انسانی سالمت‪ ،‬توسعه مدیریت و تحول اداری و منابع فیزیکی‬ ‫و امور عمرانی همزمان با چهلمین سالگرد پیروزی انقالب اسالمی اعالم شد‪.‬‬ ‫معاونت توسعه مدیریت و منابع وزارت بهداشت با تغییر رویکرد از‬ ‫حسابداری نقدی به حسابداری تعهدی از سال ‪ ،1384‬تشکیل سازمان‬ ‫بیمه خدمات درمانی سازمان بیمه سالمت از سال ‪ ۱۳۹۱‬و شورای بیمه‬ ‫سالمت در سال ‪ ،۱۳۷۴‬تهیه حساب های ملی سالمت ایران توسط وزارت‬ ‫بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی‪ ،‬مرکز امار ایران از سال ‪ ،۱۳۸۰‬استقرار‬ ‫سیستم بهای تمام شده در سال ‪ ،1388‬تعیین حق بیمه خانوار متناسب‬ ‫با سطح درامد ‪ ،1389‬بودجه بندی نوین به عنوان ابزار مناسب برنامه‬ ‫ریزی و کنترل کارا ‪ ،1390-1389‬مدیریت هزینه و بهره وری در سال‬ ‫‪ 1391‬اقدامات موثری در بخش بودجه انجام داده است‪.‬‬ ‫همچنین می توان به توسعه و بهسازی انبارهای دارویی و ساخت‬ ‫بزرگترین سردخانه زنجیره سرد واکسن کشور‪ ،‬ساخت رصدخانه سالمت‬ ‫ایرانیان که این رصدخانه با هدف بهره گیری از فناوری های جدید‪،‬‬ ‫شاخص های سالمت کشور رصد شده و برای پیشگیری از تبعات بیماری ها‬ ‫و نقائص بهداشتی‪ ،‬تامین و توزیع ‪ 80‬دستگاه یونیت سیار دندانپزشکی‬ ‫برای اولین بار در کشور‪ ،‬توسعه و نهادینه سازی ورزش و نشاط در میان‬ ‫کارکنان همچون برگزاری المپیادها و مسابقات ورزشی مختلف‪ ،‬تشکیل‬ ‫کمیته و هیات های ورزشی به عنوان اقدامات معاونت توسعه مدیریت و‬ ‫منابع در بخش پشتیبانی و رفاهی اشاره کرد‪.‬‬ ‫با تالش و همت معاونت توسعه مدیریت و منابع خرید و توزیع‬ ‫امبوالنس خریداری شده در بخش فعالیت های پشتیبانی و رفاهی در ‪10‬‬ ‫ساله اخیر رشد ‪ 89‬در صدی داشته است و از ‪ 850‬امبوالنس در سال ‪77‬‬ ‫به ‪ ۷‬هزار امبوالنس در سال ‪ 97‬رسیده است‪ .‬همچنین تا سال ‪10 ،97‬‬ ‫امبوالنس هوایی‪ 7،‬امبوالنس دریایی‪ 84 ،‬اتوبوس امبوالنس به ناوگان‬ ‫اورژانس افزوده شده است ‪.‬‬ ‫براساس این گزارش‪ ،‬معاونت توسعه مدیریت و منابع در بخش تامین منابع‬ ‫انسانی نیز نسبت به راه اندازی و استقرار سامانه های مختلف در راستای‬ ‫دسترسی انالین به اطالعات از سال ‪ ۱۳۸۴‬اقدام کرده است که منجر به حذف‬ ‫مکاتبات اداری‪ ،‬افزایش رضایت مندی کارکنان و پیاده سازی نرم افزارهای‬ ‫بانک جامع اطالعات منابع انسانی و استاندارد سازی اقالم اطالعاتی در دانشگاه‬ ‫های علوم پزشکی کشور‪ ،‬امور پرسنلی‪ ،‬برنامه ریزی نیروی انسانی‪ ،‬ارزیابی‬ ‫عملکرد کارکنان‪ ،‬جامع نقل و انتقاالت کارمندان‪ ،‬سیستم مدیریت یکپارچه‬ ‫(متمرکز) طرح مشمولین قانون خدمت پزشکان و پیراپزشکان و پیام اوران‬ ‫بهداشت‪ ،‬اموزش و توانمندسازی منابع انسانی‪ ،‬گواهی اشتغال به کار‪ ،‬تجمیع‬ ‫اطالعات نیروهای شرکتی شده است‪.‬‬ ‫توسعه مدیریت و تحول اداری بخش دیگری از اقدامات معاونت توسعه‬ ‫مدیریت و منابع است که از جمله می توان به در این زمینه به ادغام‬ ‫سازمان های منطقه ای بهداشت و درمان با دانشگاه های علوم پزشکی‬ ‫در سال ‪ ،1371‬تدوین استاندارد نیروی انسانی و تشکیالت بیمارستان‬ ‫ها پس از ‪ 26‬سال‪ ،‬طراحی و راه اندازی سامانه تحت وب ساختار و‬ ‫تشکیالت‪ ،‬نیازسنجی اموزشی برای مدیران بخش بهداشت و درمان در‬ ‫سال ‪ 1383‬و تهیه ‪ 27‬بسته اموزشی‪ ،‬اعزام کارشناسان و مدیران به‬ ‫دوره های بلندمدت و کوتاه مدت مدیریت خدمات بهداشتی بین المللی‬ ‫به کشورهای المان‪ ،‬سوئد‪ ،‬هلند‪ ،‬هند و استرالیا در قالب پروژه همکاری‬ ‫با بانک جهانی در سال های ‪ 1380‬تا ‪ ،1386‬طراحی و اجرای دوره های‬ ‫پودمانی ‪ Mini-MBA‬مدیریت بیمارستانی برای مدیران بیمارستان های‬ ‫دولتی کشور ‪ ، 1388- 1389‬طراحی و اجرای دوره های پودمانی‬ ‫‪ MPA‬مدیریت نظام سالمت برای مدیران اجرایی ستادی و دانشگاهی‬ ‫در سال‪ 1390- 1391‬و اجرای پروژه توانمندسازی مدیران بیمارستانی‬ ‫در راستای اجرای طرح تحول نظام سالمت ‪ ،1396-1393‬راه اندازی‬ ‫موسسه عالی توسعه و تربیت مدیران نظام سالمت ‪ ،1397‬بازنگری طرح‬ ‫طبقه بندی مشاغل متناسب با پیشرفت ها و نیازهای سازمانی و استفاده‬ ‫از دانش اموختگان جدید رشته های علوم پزشکی در حوزه های تخصصی‬ ‫اشاره کرد‪.‬‬ ‫براساس این گزارش‪ ،‬طرح تکمیل‪ 21.333‬تخت بیمارستانی در ‪400‬‬ ‫پروژه‪ ،‬طرح تکمیل ‪ 8.852‬پروژه بهداشتی‪ ،‬طرح بهسازی و ساماندهی‪288‬‬ ‫پروژه بلوک زایمانی شامل ‪ 1.916‬تخت‪ ،‬طرح ساماندهی و بهسازی ‪111‬‬ ‫پروژه اورژانس بیمارستانی شامل ‪ 2400‬تخت‪ ،‬اجرای پروژه ‪ 240‬کلینیک‬ ‫ویژه‪ ،‬پروژه اجرای ساخت ‪ 112‬مرکز سرطان شامل ‪ 522‬تخت‪ ،‬طرح تکمیل‬ ‫ظرفیت ‪ 370‬بخش مراقبتهای ویژه شامل ‪ 2468‬تخت‪ ،‬پروژه اجرای ‪20‬‬ ‫سالمتکده طب سنتی‪ ،‬اجرای طرح هتلینگ در ‪ 570‬بیمارستان کشور و‬ ‫استقرار نظام نوین سیستم نگهداشت ‪ CMMS‬در بیش از ‪ 600‬بیمارستان‬ ‫و پردیس دانشگاهی از جمله اقدامات موثر معاونت توسعه مدیریت و منابع‬ ‫در سال های پس از پیروزی انقالب اسالمی در زمینه منابع فیزیکی و امور‬ ‫عمرانی بوده است‪.‬‬ ‫اخبار‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫افتتاح ‪ ٧‬هزار تخت بیمارستانی تا پایان سال اینده در کشور‬ ‫وزیر بهداشت با بیان اینکه طرح تحول‬ ‫نظام سالمت با قوت و شدت ادامه پیدا می‬ ‫کند‪ ،‬افزود‪ :‬در توسعه زیرساخت ها متناسب‬ ‫با نیازها و اولویت ها برنامه های خوبی داریم‪.‬‬ ‫دکتر سعید نمکی در حاشیه بازدید از‬ ‫کلینیک ویژه تخصصی و فوق تخصصی‬ ‫درحال ساخت بیمارستان شهید دکتر‬ ‫بهشتی قم‪ ،‬ضمن تاکید بر تکمیل این پروژه‬ ‫تا بهار سال اینده‪ ،‬اظهار کرد‪ :‬پروژه های‬ ‫بسیار خوبی در قم توسط دولت‪ ،‬بخش‬ ‫خصوصی و خیرین در حال ساخت است‪ .‬به عنوان نمونه پروژه بیمارستان‬ ‫امیرالمومنین(ع) قم توسط خیرین در حال ساخت است و مقرر شده در‬ ‫مورد چگونگی مدیریت این بیمارستان تصمیم گیری کنیم‪.‬‬ ‫وی تصریح کرد‪ :‬خبر خوش ما برای مردم ایران است که دارو و تجهیزات‬ ‫پزشکی مورد نیاز کشور تا پایان سال اینده تامین شده و علیرغم تحریم ها‬ ‫و فشارهای بین المللی‪ ،‬مردم نگرانی در این زمینه نداشته باشند‪.‬‬ ‫وزیر بهداشت از افتتاح ‪ 7‬هزار تخت بیمارستانی در کشور تا پایان سال‬ ‫اینده خبر داد و گفت‪ :‬در صدد هستیم‬ ‫که نیروهای مورد نیاز تخت های جدید‬ ‫بیمارستانی به ویژه نیروی پرستاری را‬ ‫تامین کنیم‪.‬‬ ‫دکتر نمکی با بیان اینکه در حوزه‬ ‫بهداشت و پیشگیری‪ ،‬اقدامات مهمی‬ ‫در دستور کار است‪ ،‬گفت‪ :‬باید بتوانیم‬ ‫در مورد بیماری های غیرواگیر‪ ،‬برنامه و‬ ‫بسیج ملی اجرا کنیم‪.‬‬ ‫وزیر بهداشت بیان کرد‪ :‬برای‬ ‫کنترل بیماری های غیرواگیر از جمله دیابت‪ ،‬سرطان و همچنین‬ ‫سالمت روان‪ ،‬با سایر دستگاه های اجرایی‪ ،‬برنامه های خوبی در دستور‬ ‫کار داریم و امیدواریم که در ‪ 5‬استان کشور تا بهار ‪ ٩٨‬و در سایر‬ ‫استانها تا پایان سال اینده‪ ،‬شاهد استقرار پرونده الکترونیک سالمت که‬ ‫یکی از مهمترین زیرساخت های مورد نیاز برای اجرای پزشکی خانواده‬ ‫و نظام ارجاع است‪ ،‬باشیم‪.‬‬ ‫افتتاح ‪ ٢۰‬پروژه بهداشتی‪ ،‬درمانی و اموزشی دانشگاه علوم پزشکی جهرم‬ ‫رییس دانشگاه علوم پزشکی جهرم از افتتاح ‪٢۰‬‬ ‫پروژه بهداشتی‪ ،‬درمانی و اموزشی این دانشگاه با‬ ‫حضور وزیر بهداشت در ‪ 4‬اسفند خبر داد‪.‬‬ ‫دکتر محمد رحمانیان در دومین جشنواره‬ ‫سالمت دانشگاه علوم پزشکی جهرم اظهار‬ ‫داشت‪ :‬این ‪ ٢۰‬پروژه شامل بلوک زایمانی‬ ‫بیمارستان استاد مطهری‪ ،‬دانشکده پرستاری و‬ ‫پیراپزشکی‪ ۶ ،‬خانه بهداشت‪ ۵ ،‬پانسیون پزشکان‬ ‫و ‪ ۵‬مرکز خدمات جامع سالمت و پایگاه سالمت‬ ‫شهری و روستایی است که با اعتباری بالغ بر ‪۴۰‬‬ ‫میلیارد تومان تجهیز شده است‪.‬‬ ‫دکتر رحمانیان‪ ،‬افتتاح بلوک زایمانی‬ ‫بیمارستان استاد مطهری جهرم را که یکی‬ ‫از مهمترین پروژه های دانشگاه علوم پزشکی‬ ‫جهرم دانست و اظهار داشت‪ :‬این پروژه با زیر‬ ‫بنایی به مساحت ‪ ۴‬هزار متر مربع و اعتباری‬ ‫بالغ بر ‪ ۱٣‬میلیارد تومان طی دو سال ساخته‬ ‫شده است‪ .‬همچنین ایجاد فضای فیزیکی‬ ‫مناسب و استاندارد برای مادر و نوزاد از اهداف‬ ‫اصلی ساخت این پروژه بوده است‪.‬‬ ‫به گفته وی‪ ،‬بلوک زایمانی در چهار طبقه‬ ‫بنا و دارای بخش زایشگاه‪ ،‬زنان و زایمان‪ ،‬بخش‬ ‫مراقبت های ویژه نوزادان و بخش اتاق عمل است‪.‬‬ ‫وی افزود‪ :‬همچنین این بلوک زایمانی دارای‬ ‫‪ ۱۱‬تخت ‪( LDR‬واحدهای تک نفره زایمان‬ ‫طبیعی)‪ ٣ ،‬اتاق عمل‪ ٣۰ ،‬تخت در بخش‬ ‫مراقبت های مادران پس از زایمان و ‪ ٨‬تخت در‬ ‫بخش مراقبت های ویژه نوزادان است‪.‬‬ ‫دکتر رحمانیان با اشاره به ساخت ساختمان‬ ‫جدید دانشکده پرستاری و پیراپزشکی دانشگاه‬ ‫علوم پزشکی جهرم گفت‪ :‬ساخت این دانشکده‬ ‫مطابق با اخرین استانداردهای ساختمان های‬ ‫اموزشی است و ساخت ان‪ ،‬هزینه ای بالغ بر‬ ‫‪ ۱۰‬میلیارد تومان داشته است‪.‬‬ ‫رییس دانشگاه علوم پزشکی جهرم با اشاره‬ ‫به افتتاح ‪ ۵‬مرکز خدمات جامع سالمت و پایگاه‬ ‫سالمت شهری و روستایی دانشگاه در اسفند ماه‬ ‫‪ 97‬بیان کرد‪ :‬هر یک از این مراکز در زمینی به‬ ‫مساحت بیش از ‪ ۶۰۰‬متر مربع ساخته شده اند‬ ‫و ساخت انها بالغ بر ‪ ۵‬میلیارد و ‪ ٩۰۰‬میلیون‬ ‫تومان هزینه در برداشته است‪.‬‬ ‫به گفته وی‪ ،‬در ساخت و احداث بلوک‬ ‫زایمانی بیمارستان استاد مطهری‪ ،‬دانشکده‬ ‫پرستاری و پیراپزشکی و ‪ ۵‬مرکز خدمات جامع‬ ‫سالمت و پایگاه سالمت شهری و روستایی‪،‬‬ ‫خیرین دانشگاه علوم پزشکی جهرم نقش‬ ‫ّ‬ ‫بسزایی داشته اند‪.‬‬ ‫دکتر رحمانیان در ادامه اظهار داشت‪ :‬از دیگر‬ ‫پروژه های ساخته شده این دانشگاه‪ ،‬افتتاح ‪۶‬‬ ‫خانه بهداشت در مناطق محروم شهرستان‬ ‫جهرم است و زیربنای هر خانه بهداشت ‪۱۱۰‬‬ ‫متر مربع بوده و ‪ ۱٢۵‬میلیون تومان اعتبار‪،‬‬ ‫هزینه شده است‪.‬‬ ‫رییس دانشگاه علوم پزشکی جهرم در پایان‬ ‫با اشاره به افتتاح ‪ ۵‬محیط زیست پزشک با‬ ‫هدف ایجاد شرایط و امکانات الزم برای پزشکان‬ ‫در مراکز بهداشتی و درمانی دانشگاه گفت‪:‬‬ ‫زیربنای هر کدام از این خانه های پزشک ‪۱۰۰‬‬ ‫متر مربع و کل اعتبار تخصیص یافته به این‬ ‫پروژه ‪ ٩۰۰‬میلیون تومان بوده است‪.‬‬ ‫‪10‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫افسانه غفاری‬ ‫مهندس نیلوفر‬ ‫احمدی مرزدشتی‬ ‫گز ا ر ش و یژ ه‬ ‫نیازمند‬ ‫زیرساخت هایالزماست‬ ‫احداث مگاهاسپیتال‪،‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫چندی قبل عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با انتقاد از‬ ‫اصفهان و مشهد و ‪ ...‬که بیمارپذیری باالتری دارند‪ ،‬وجود‬ ‫اقدام مسئوالن اجرایی که بدون نظر کارشناسان هر طرحی را‬ ‫بیمارستان های مگا هاسپیتال طراحی شده‪ ،‬اما شورای اقتصادی‬ ‫م وجود‬ ‫عملیاتی می کنند‪ ،‬طرح احداث مگاهاسپیتال ها را به دلیل عد ‬ ‫و سازمان برنامه و بودجه باید یا منابع مورد نیاز برای ساخت این‬ ‫زیرساخت های الزم‪ ،‬غیرکارشناسی دانست‪.‬‬ ‫بیمارستان ها را تامین کنند و یا به سرمایه گذاران خارجی ضمانت‬ ‫ذبیح اهلل نیکفرگفت‪ :‬این اقدام خوبی است که بتوانیم‬ ‫بدهند‪ .‬در برخی موارد حتی اسناد تفاهمی برای ساخت این‬ ‫مگاهاسپیتال ها را ایجاد کنیم‪ ،‬اما در شرایطی که زیرساخت های‬ ‫بیمارستان ها امضا شده و نقشه اولیه نیز طراحی شده است‪ ،‬اما اجرای‬ ‫الزم برای تحقق این مهم به ویژه در زمینه انتقال بیماران را نیز‬ ‫ان منوط به تامین منابع و یا وجود ضمانت است‪.‬‬ ‫فراهم کرده باشیم ‪.‬هم اکنون زیرساخت های الزم برای ایجاد‬ ‫به گفته معاونان وزارت بهداشت‪ ،‬تحلیل های اقتصادی کشور نشان‬ ‫مگاهاسپیتال ها در هیچ کدام از استان های کشور وجود ندارد‪.‬‬ ‫می دهد بیمارستان های دارای ‪ 250‬تا ‪ 400‬تخت خواب‪ ،‬بیشترین‬ ‫البته این اتفاق خوبی است که مگاهاسپیتال ها را در جهت ارائه‬ ‫بازدهی در حوزه خدمات را از لحاظ جمعیت شهرها در کشور دارند‪.‬‬ ‫یک سری خدمات و تجهیزات روز به مردم ایجاد کنیم‪ ،‬اما باید قبل‬ ‫در حال حاضر دو رویکرد ایجاد مگا هاسپیتال ها در جهان وجود دارد؛‬ ‫از عملیاتی کردن این طرح‪ ،‬راه های مواصالتی که بتوان از طریق‬ ‫هر کدام از انواع بیمارستان ها‪ ،‬مزایا و معایب خود را دارند و متناسب‬ ‫ان بیماران را به سرعت انتقال داد نیز پیش بینی شود‪.‬‬ ‫با شرایط جغرافیایی و وضعیت مهاجرت بیماران‪ ،‬باید بیمارستان های‬ ‫عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسالمی نیز‬ ‫کوچک‪ ،‬متوسط و بزرگ را داشته باشیم‪.‬‬ ‫در همین باره گفته بود‪ :‬اغلب مسئوالن دستگاه اجرایی هر چه‬ ‫ازسویدیگر‪،‬مگاهاسپیتالهاپیچیدگیهایمدیریتیخاصیدارند‬ ‫به ذهن شان می رسد اجرایی می کنند‪ ،‬بنابراین در این شرایط‬ ‫وتکنولوژیمخصوصیرامیطلبند‪.‬ازطرفیفرهنگجامعهنیزباید‬ ‫مسوالن را به نظر کارشناسان ارجاع می دهم تا بررسی کنند که‬ ‫تغییر کند؛ به طور مثال در کشور ما همراهان بیمار به شدت تمایل دارند‬ ‫مگاهاسپیتال هایی که ایجاد می شود‪ ،‬در شرایط ترافیک سنگین‬ ‫بارهابابیمارمالقاتکنند‪،‬ولیدرکشورهایدیگراصوالمالقاتبابیمار‬ ‫کالن شهرها و دسترسی به راه های مواصالتی در سایر شهرها در‬ ‫بسیاراندکاتفاقمیافتد‪.‬دراینمواردبایدمسائلیمانندترافیک‬ ‫پی بحران هایی که ممکن است ایجاد شود‪ ،‬از کارایی الزم برخوردار‬ ‫شهری در نظر گرفته شود‪ .‬به هر حال به نظر می رسد هر کشور به هر‬ ‫است‪ ،‬بعد برای احداث ان برنامه ریزی کنند‪.‬‬ ‫سهنوعبیمارستانهایکوچک‪،‬متوسطوبزرگنیازدارد‪.‬بهگفتهبیشتر‬ ‫با این حال‪ ،‬وزیرسابق بهداشت نیزچندی قبل با اشاره به ضرورت‬ ‫کارشناسان‪،‬بهتریننوعدرکشورمابیمارستانهایمتوسطاست‪.‬‬ ‫تجمیع و ادغام بیمارستان های اموزشی دانشگاه ها در قالب‬ ‫در سند درمان نیز عالوه بر تعیین تعداد تخت ها‪ ،‬شیوه استقرار انها نیز با‬ ‫مگا هاسپیتال‪ ،‬تجمیع بیمارستان های اموزشی را باعث کاهش‬ ‫دربرگرفتنامایشسرزمینیوسطحبندیخدماتمشخصشدهاست‪.‬‬ ‫هزینه های دانشگاه و همچنین ارتقای فعالیت های اموزشی‪،‬‬ ‫ایرج حریرچی نیزدر این باره گفت‪ :‬بر اساس سند درمان‪ ،‬سعی شده‬ ‫پژوهشی و درمانی دانسته بود‪.‬‬ ‫است از تاسیس بیمارستان هایی که هزینه زا هستند و کمک چندانی به‬ ‫متاسفانه طبق معمول‪ ،‬منابع کشور کافی نیست و بر همین اساس‬ ‫سالمت مردم نمی کنند‪ ،‬اجتناب‏شود‏‪ .‬در گذشته شاهد بودیم که مجوز‬ ‫بودجه مشخصی برای ساخت بیمارستان های بزرگ پیش بینی‬ ‫تاسیس بیمارستان گرفته می شد و بعد این مجوزها را خرید و فروش‬ ‫نشده است‪ .‬از سوی دیگر باید بدانیم که ما در کشور به ساخت چند‬ ‫می کردند‪ .‬در این سند‏مشخص شده که اگر مجوزی برای تاسیس‬ ‫بیمارستان مگاهاسپیتال نیاز داریم و زمانی که منابع ان تامین شود‪،‬‬ ‫بیمارستان داده می شود‪ ،‬باید در زمان مقرر ساخته شود‏‪.‬‬ ‫حتما ساخت انها را عملیاتی می کنیم‪ .‬در استان هایی مانند شیراز‪،‬‬ ‫چند مگاهاسپیتال الزم داریم؟‬ ‫دکتر قاسم جان بابایی‪ ،‬معاون درمان وزیر بهداشت نیز اظهار نظر کرد‬ ‫و گفت‪ :‬باید بدانیم در کشور به ساخت چند بیمارستان مگاهاسپیتال‬ ‫نیاز داریم و زمانی که منابع ان تامین شود‪ ،‬حتما ساخت انها را عملیاتی‬ ‫می کنیم‪ .‬در استان هایی مانند شیراز‪ ،‬اصفهان و مشهد و ‪ ...‬که بیمارپذیری‬ ‫باالتری دارند‪ ،‬وجود بیمارستان های مگا هاسپیتال طراحی شده‪ ،‬اما‬ ‫شورای اقتصادی و سازمان برنامه و بودجه باید یا منابع مورد نیاز برای‬ ‫ساخت این بیمارستان ها را تامین کنند‪ .‬اجرای چنین طرحی منوط به‬ ‫تامین منابع و یا ارائه ضمانت به سرمایه گذاران خارجی است‪.‬‬ ‫با توجه به اینکه بعضی از بیمارستان های ما بیش از ‪ ۴۰‬سال عمر‬ ‫دارند‪ ،‬باید به سمت ساخت بیمارستان های ضد زلزله برویم و در عین حال‬ ‫فضاهایی را هم برای ارائه خدمت در زمان بحران داشته باشیم‪ .‬باید توجه‬ ‫کرد که ساخت بیمارستان هایی با ظرفیت باال از مهم ترین ضرورت های‬ ‫کشور است و اگر منابع مورد نیازمان تامین شود‪ ،‬می توانیم این اقدامات را‬ ‫انجام دهیم‪ .‬حضور دکتر هاشمی در کشورهای چین و کره جنوبی نیز در‬ ‫راستای برنامه ریزی و همکاری در جهت ساخت بیمارستان های بزرگ بود‬ ‫که البته باید منابع ان وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫بنابراین بر سر تجمیع یا عدم تجمیع بیمارستان ها کالف سردرگمی است‬ ‫که از گوشه وکنار‪ ،‬نظری متفاوت ارایه می شود‪ .‬ما نیز گفتگوهایی را با برخی‬ ‫از کارشناسان این حوزه انجام داده و نظرات متفاوتی را دریافت کردیم‪:‬‬ ‫هنوز به تعریف جامع در زمینه مگاهاسپیتال و‬ ‫استانداردها و فرایندهای مرتبط نرسیده ایم‬ ‫مهندس طهماسبی در گفتگو با ماهنامه مهندسی بیمارستان با اشاره‬ ‫به تعریف مگاهاسپیتال و شاخصه های ان اظهار داشت‪:‬‬ ‫مگاهسپیتال در کشور ما هنوز تعریف جامعی ندارد‪ .‬مشکلی که االن‬ ‫داریم این است که اصوال چه بیمارستانی مگاهسپیتال است؟ ایا حتما‬ ‫باید باالی ‪ 500‬تخت داشته باشد؟ چه شاخصه هایی برای ان در نظر‬ ‫گز ا ر ش و یژ ه‬ ‫‪12‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫می گیرند؟ اما به طور کلی تعریفی که به‬ ‫عنوان مگاهاسپیتال در نظر گرفته شده‪ ،‬این‬ ‫است که مگاهاسپیتال چه از نظر تعداد تخت‬ ‫و چه از نظر فرایندهایی که در ان قابل‬ ‫ارایه است‪ ،‬به عنوان یک بیمارستان ریفرال‪،‬‬ ‫همه ی فرایندها و همه ی تخصص ها را‬ ‫به صورت کامل باید جوابگو باشد‪ ،‬البته در‬ ‫خصوص تعداد تخت نظرات زیادی وجود‬ ‫دارد‪ ،‬اما معموالً باالی ‪ 400‬تخت را به عنوان‬ ‫مگا هاسپیتال در نظر گرفته اند‪ .‬واقعیت این‬ ‫است که وزارت بهداشت‪ ،‬هنوز به یک تعریف‬ ‫جامع در زمینه مگاهاسپیتال و استانداردها و‬ ‫فرایندهای مرتبط نرسیده است‪.‬‬ ‫وی در خصوص وضعیت کشور از حیث‬ ‫داشتن مگاهاسپیتال ها و پراکندگی‬ ‫ان در استان های مختلف اظهارکرد‪:‬‬ ‫تقریبا دربیشتر مراکز استان ها‪ ،‬بخصوص‬ ‫در استان های بزرگ از جمله تهران‪،‬‬ ‫شیراز‪ ،‬مشهد‪ ،‬اصفهان‪ ،‬تبریز و‪ ...‬دارای‬ ‫مگاهاسپیتال هستیم (اگر شرایط را داشتن‬ ‫بیش از ‪ 400‬تخت خواب بدانیم)‬ ‫در قدیم بیمارستان ها به چند سطح‬ ‫تقسیم بندی می شدند‪ .‬از جمله‪ :‬سطح‬ ‫یک‪ ،‬دو‪ ،‬سه و بیمارستان های قطب‬ ‫وبیمارستان های کشوری‪ ،‬در نتیجه‬ ‫بیمارستان های مگاهاسپیتال را باید جزو‬ ‫بیمارستان های قطب و کشوری قلمداد کرد‪.‬‬ ‫یعنی بیمارستان هایی که بیماران قادر باشند‬ ‫از تمام نقاط ان استان و حتی استان های‬ ‫دیگر به ان بیمارستان رجوع کنند که این‬ ‫وضعیت را تقریباً در مراکز استان داریم‪،‬‬ ‫البته به شرطی که فرایندها و استانداردهای‬ ‫تعریف شده برای مگاهاسپیتال‪ ،‬در ان نیز‬ ‫رعایت شود‪ .‬در بسیاری از بیمارستان ها‬ ‫تعداد تخت باال رفته است‪ ،‬اما هنوز از حیث‬ ‫فرایندهای بیمارستانی‪ ،‬وضعیت مطلوبی‬ ‫ندارند و این امر بسیار مهمی است‪ ،‬چرا‬ ‫که مگاهاسپیتال باید بیمارستانی باشد که‬ ‫کارایی باالتری داشته باشد‪ ،‬چرا که ممکن‬ ‫است بیمارستانی با ‪ 300‬تخت داشته باشیم‬ ‫که کارایی ان با بیمارستانی با ‪ 500‬تخت‬ ‫برابری کند‪ ،‬بنابراین الزم است که در‬ ‫بیمارستان جامع این مزیت را‬ ‫دارد که هزینه های جانبی را بشدت‬ ‫کاهش می دهد و قادر هستیم کلیه‬ ‫تخصص های مورد نیاز را به بیمار‬ ‫ارایه دهیم‪ ،‬ولی باید دید این تجمیع‬ ‫با چه هزینه ای انجام می شود و‬ ‫نمی توان نسخه واحدی را برای تمام‬ ‫موارد پیچید‬ ‫مورد میزان بیمار پذیری بیمارستان در هر‬ ‫منطقه و تخصص های موجود در بیمارستان‬ ‫تحقیق و بررسی صحیحی صورت گیرد‪،‬‬ ‫چراکه ممکن است تخصصی را در ان‬ ‫بیمارستانی به کار بگیریم که هیچ مراجعه‬ ‫کننده ای نداشته باشد‪ .‬لذا تمام این موارد‬ ‫باید در سیاست گذاری تعیین سطح و‬ ‫تخت بیمارستان مورد توجه قرار گیرد‪ .‬در‬ ‫حال حاضر در بسیاری از مناطق کشور‬ ‫بیمارستان های ‪ 32‬تختخوابی داریم که‬ ‫عم ً‬ ‫ال خالی از بیمار باقی مانده اند‪ ،‬چرا که‬ ‫در بیمارستان ‪ 32‬تخت خوابی‪ ،‬بسیاری از‬ ‫تخصص ها موجود نیست‪ ،‬بنابراین مراجعه‬ ‫کننده ای هم وجود ندارد و بیماران به‬ ‫بیمارستان های جامع جنرال مراجعه‬ ‫می کنند‪ .‬تمام این موارد نکات حایز اهمیتی‬ ‫هستند‪ ،‬چرا که منابع و تجهیزات و امکانات‬ ‫عم ً‬ ‫ال در جایی به کار گرفته شده اند که‬ ‫کارایی الزم را ندارد‪.‬‬ ‫مهندس طهماسبی در پاسخ به سوال‬ ‫ماهنامه در خصوص میزان نیاز مناطق‬ ‫مختلف کشور به مگاهاسپیتال اظهارکرد‪:‬‬ ‫این مورد را باید از اداره سطح بندی دفتر‬ ‫مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی‬ ‫سوال کرد‪ ،‬چراکه ان ها بر اساس نیاز‬ ‫سنجی و سطح بندی اعالم می کنند که‬ ‫در چه منطقه ای نیاز به مگاهاسپیتال وجود‬ ‫دارد‪ ،‬به نظر من اگر مدیریت مناسب بر روی‬ ‫تخت های موجود انجام شود‪ ،‬بسیار بهتر از‬ ‫احداث تخت های جدید است‪ ،‬یعنی اگر‬ ‫از همین تخت های موجود استفاده کافی‬ ‫را به عمل بیاوریم‪ ،‬میزان زیادی از نیاز به‬ ‫ایجاد تخت های جدید مرتفع خواهد شد‪،‬‬ ‫برای مثال اگر در بحث کنترل عفونت های‬ ‫بیمارستانی‪ ،‬بتوانیم مدیریت عفونت های‬ ‫بیمارستانی را به درستی انجام دهیم‪ ،‬قادر‬ ‫خواهیم بود بین ‪ 60‬تا ‪ 80‬درصد از این‬ ‫عفونت ها را کاهش دهیم‪ ،‬درنتیجه با‬ ‫کاهش عفونت‪ ،‬ده تا پانزده درصد ظرفیت‬ ‫تخت های ما باالتر خواهد رفت‪.‬‬ ‫وی خاطرنشان کرد‪ :‬بر اساس تحقیقات‬ ‫انجام شده عفونت های بیمارستانی منجر‬ ‫به افزایش ‪ 3‬تا ‪ 5‬روز بستری بیمار می‬ ‫شود که اگر این عدد را در ‪ 744‬هزار‬ ‫عفونت بیمارستانی ضرب کنیم به رقمی‬ ‫معادل سه میلیون و هفتصد و بیست‬ ‫هزار تخت روز اضافه ناشی از عفونتهای‬ ‫بیمارستانی می رسیم‪ .‬با تقسیم این عدد‬ ‫به ‪ 365‬روز سال به عدد ده هزار تخت‬ ‫بیمارستانی در سال می رسیم که بدلیل‬ ‫عفونت بیمارستانی اشغال شده است‪.‬‬ ‫مطابق امارها برای احداث هر تخت‬ ‫بیمارستانی حدود یک میلیارد تومان‬ ‫سرمایه گذاری الزم است در حالیکه با‬ ‫توجه به قابل پیشگیری بودن بیش از‬ ‫‪ 80‬درصد عفونت های بیمارستانی می‬ ‫توان با کاهش ضریب اشغال تخت های‬ ‫بیمارستانی نیاز به بخش عظیمی از‬ ‫سرمایه گذاری مورد نیاز برای احداث‬ ‫تخت های بیمارستانی را به میزان هشت‬ ‫هزار میلیارد تومان مرتفع کرد‪ .‬لذا این رویه‬ ‫بسیار بهتراز احداث یک بیمارستان جدید‬ ‫است‪ .‬باید در دیدگاه فرایندی دقت کنیم‪.‬‬ ‫بحث مگاهاسپیتال ها یک زمانی در دنیا‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫خیلی اوج گرفت و خیلی کشورها به سراغ‬ ‫بیمارستان های ‪ 1000‬تا ‪ 4000‬تخت‬ ‫خوابی رفتند‪ ،‬اما در حال حاضر سیاست‬ ‫بسیاری از کشورهای جهان به این سمت‬ ‫رفته است که کارایی بیمارستان بیشتر‬ ‫باشد‪ .‬از طرف دیگر مدیریت اقتصادی در‬ ‫حوزه سالمت نیز مساله مهمی است‪ .‬اگر‬ ‫نتوانیم بیمارستان را بهره ور کنیم و فقط‬ ‫بخواهیم از بودجه های ملی و کشوری‬ ‫استفاده کنیم‪ ،‬فایده ندارد‪ .‬در نتیجه‬ ‫بحث مگاهاسپیتال ها اگر خوب طراحی‬ ‫و اجرا نشود‪ ،‬با اقتصاد سالمت در تعارض‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫مساله مهم دیگر‪ ،‬وجود زیرساخت های‬ ‫الزم از جمله راه های وصول و دسترسی‬ ‫اسان برای رسیدن به مگاهاسپیتال ها‬ ‫برای بیماران است‪ .‬مهندس طهماسبی در‬ ‫این باره گفت‪ :‬زمانی که یک بیمارستان‬ ‫‪ 1000‬تخت خوابی در مرکز شهر احداث‬ ‫می شود‪ ،‬باید بررسی شود چه مقدار‬ ‫بزرگراه برای دسترسی بیمارستان نیاز‬ ‫است و چقدر رفت و امد در ان منطقه‬ ‫ایجاد می شود؟ چقدر سرعت انتقال‬ ‫بیمار وجود دارد؟ البته در احداث چند‬ ‫بیمارستان جدید این مسایل پیش‬ ‫بینی شده است‪ ،‬ولی متاسفانه در‬ ‫بیمارستان هایی که قبال احداث شده‪،‬‬ ‫این موارد رعایت نشده است‪ ،‬برای مثال‪،‬‬ ‫بیمارستان امام خمینی در کنار بزرگراه‬ ‫چمران است‪ ،‬ولی دسترسی بیماران‬ ‫بسیار مشکل است‪ ،‬این در حالیست که‬ ‫دوباره در کنار ان یک بیمارستان ‪700‬‬ ‫تختخوابی در حال احداث است‪ .‬حتی در‬ ‫زمینه فضای سبز بیمارستان هم همین‬ ‫طور است‪ .‬درحال حاضر دیدگاه جهان به‬ ‫سمت بیمارستان های سبز متمایل است‬ ‫و بیمارستان باید با دارا بودن فضا‪ ،‬نور‪،‬‬ ‫رنگ‪ ،‬صدا و ‪ ...‬فضای ارامش بخشی را‬ ‫ایجاد کند‪ ،‬اما وقتی کل بیمارستان‪،‬‬ ‫ساختمان است و حیاط یا فضای سبزی‬ ‫ندارد‪ ،‬چه می توان گفت؟ تمام این‬ ‫موارد مسایلی است که باید در روند‬ ‫به نظر من اگربهره وری همین‬ ‫تخت های موجود را باال ببریم و‬ ‫خدمات مناسب تری ارایه دهیم‪،‬‬ ‫بسیاری از نیازها مرتفع خواهد شد‬ ‫بیمارستان سازی مورد توجه واقع شود‪.‬‬ ‫وی همچنین در خصوص استانداردهای‬ ‫کشور از لحاظ شاخصه های تخت به ازای‬ ‫جمعیت اظهارکرد‪ :‬به گفته وزارت بهداشت‪،‬‬ ‫نیاز به ‪ 100‬هزار تخت بیمارستانی دیگر در‬ ‫کشور وجود دارد‪ .‬به نظر اینجانب اگر بهره‬ ‫وری همین تخت های موجود را باال ببریم و‬ ‫خدمات مناسب تری ارایه دهیم‪ ،‬بسیاری از‬ ‫نیازها مرتفع خواهد شد‪ .‬در حال حاضر دنیا‬ ‫با روش هایی چون خدمات پزشکی از راه‬ ‫دور‪ ،‬خدمات الکترونیکی که عالیم حیاتی‬ ‫بیمار را رصد کرده و به بیمار اموزش‬ ‫دهند تا مراقبت در خانه انجام شود‪ ،‬در‬ ‫حال حرکت به سمتی است که قادر باشیم‬ ‫خدمات درمانی را در منزل ارایه دهیم تا‬ ‫میزان نیاز به بستری بیمار‪ ،‬هرچه کمتر‬ ‫شود‪ .‬حتی اگر پزشک و پرستار در منزل‬ ‫از بیمار مراقبت کنند‪ ،‬هزینه تمام شده در‬ ‫حوزه سالمت بسیار کمتر می شود‪.‬‬ ‫مهندس طهماسبی در بخش دیگری از‬ ‫صحبت هایش با اشاره به ضرورت تجمیع و‬ ‫ادغام بیمارستان های اموزشی دانشگاه ها در‬ ‫قالب یک بیمارستان جامع خاطرنشان کرد‪:‬‬ ‫بیمارستان جامع این مزیت را دارد که‬ ‫هزینه های جانبی را بشدت کاهش می دهد‪،‬‬ ‫از طرف دیگر قادر هستیم کلیه تخصص های‬ ‫مورد نیاز و خدمات الزم را به بیمار ارایه دهیم‪.‬‬ ‫مسلماً اگر به سمت تجمیع برویم بهتر است‪،‬‬ ‫ولی باید دید این تجمیع با چه هزینه ای‬ ‫انجام می شود و نمی توان نسخه واحدی را‬ ‫برای تمام موارد پیچید‪.‬‬ ‫با توجه به کمبود منابع مورد نیاز‬ ‫برای ساخت بیمارستان های جامع‪،‬‬ ‫ورود سرمایه گذران خارجی به این‬ ‫حوزه ضروری به نظر می رسد‪ .‬مهندس‬ ‫طهماسبی در این باره خاطرنشان ساخت‪:‬‬ ‫در زمینه جذب سرمایه گذار در این حوزه‬ ‫مشکل وجود دارد‪ .‬اوالً بحث بهره وری‬ ‫بیمارستان و تعرفه های کنونی بیمارستانی‬ ‫مطرح است‪ .‬از طرف دیگر بحث ضمانت‬ ‫برای سرمایه گذارانی مطرح می شود‬ ‫که با شرایط اقتصاد فعلی کشور‪ ،‬قصد‬ ‫سرمایه گذاری در ایران را دارند‪ .‬به تمام این‬ ‫موارد باید مشکالت تحریمی را نیز افزود‪.‬‬ ‫از سوی دیگرعدم ارتباط بانکی که با سایر‬ ‫کشورها وجود دارد‪ ،‬جذب سرمایه گذار را‬ ‫مشکل کرده است‪ .‬باید با تغییر مدیریت‬ ‫در سیستم بیمارستان ها به هر طریقی‬ ‫سیستم سنتی امروزی را به سمت مدرنیته‬ ‫ببریم و از سوی دیگر تعرفه ها را افزایش‬ ‫دهیم‪ ،‬تا شرایط برای جذب سرمایه گذاران‬ ‫خارجی تسهیل شود‪.‬‬ ‫گز ا ر ش و یژ ه‬ ‫‪14‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫‪ ICT‬اصلی ترین مشخصه‬ ‫مگاهاسپیتال هاست که شامل‬ ‫مجموعه خدمات متمرکز به‬ ‫شکل شبکه ای است که در‬ ‫اختیار بیماران و پرسنل قرار‬ ‫می گیرد‪ ،‬این سیستم در همه‬ ‫جا جریان داشته و در سطح‬ ‫باالیی خدمات ارائه می دهد و‬ ‫معموال در بیمارستان کوچک‬ ‫وجود ندارد‬ ‫دکتر مهدی علیرضایی دارای دکتری معماری بیمارستان سازی ازالمان‪ ،‬مدیرکل سابق دفترمنابع‬ ‫فیزیکی وزارت بهداشت‪ ،‬مجری سابق طرح های عمرانی وزارت بهداشت‪ ،‬مدرس دانشگاه و عضو‬ ‫هیئت علمی‪ ،‬معاون بهره برداری بیمارستان سالمت برکت‬ ‫مگاهاسپیتال بر طبق استانداردهای‬ ‫جهانی در کشور نداریم‬ ‫دکترمهدی علیرضایی عضو انجمن‬ ‫جامعه مهندسین مشاور المان و مدیر‬ ‫سابق منابع فیزیکی وزارت بهداشت‪ ،‬درمان‬ ‫و اموزش پزشکی در گفتگو با ماهنامه‬ ‫در تعریف مگاهاسپیتال به خبرنگار‬ ‫مهندسی بیمارستان گفت‪ :‬مگاهاسپیتال به‬ ‫بیمارستانی گفته می شود که دارای بیش از‬ ‫پانصد تخت بستری باشد‪ .‬اساساً این ترند‬ ‫حدود چند سالی است که در کشورهای‬ ‫اروپایی و امریکا اتفاق افتاده است و باعث‬ ‫شده که بسیاری از کشورهای پیشرفته‬ ‫در صنعت بیمارستان سازی‪ ،‬به سمت‬ ‫مگاهاسپیتال‪ ،‬یعنی بیمارستان های ‪500‬‬ ‫و ‪ 1000‬و ‪ 1500‬و ‪ 2000‬تخت خوابی‬ ‫حرکت کنند‪ .‬در کشور چین که من اخیرا ً‬ ‫بازدید داشته ام تا ‪ 5000‬و ‪ 10000‬تخت‬ ‫بیمارستانی ساخته شده و مورد استفاده قرار‬ ‫می گیرد‪ .‬شاخص های مهم این بیمارستان‬ ‫ها این است که تعداد تخت های بستری ان‬ ‫بسیار زیاد است‪ ،‬عالوه بر این سیستم های‬ ‫پشتیبانی بیمارستان‪ ،‬از قبیل اشپزخانه‪،‬‬ ‫رختشوی خانه و استریل مرکزی‪ ،‬دارای‬ ‫امکانات بسیار وسیعی است‪ .‬بخش اعمال‬ ‫جراحی نیز از شصت اتاق عمل به بیش از‬ ‫صد اتاق عمل می رسد‪.‬‬ ‫در حقیقت مگاهاسپیتال ها‬ ‫بیمارستان های بسیار بزرگی هستند‬ ‫که مدیریت انها دانش خاص خودش را‬ ‫می طلبد‪ .‬وی دراین باره افزود‪ :‬ما در کشور‬ ‫خودمان مگاهاسپیتال به معنی واقعی‬ ‫ان نداریم‪ .‬البته حدود سه سالی است که‬ ‫بیمارستانی در چیتگر تهران با ظرفیت‬ ‫‪ 740‬تخت خواب درحال ساخت است که‬ ‫ابعادش به ابعاد مگاهاسپیتال نزدیک است و‬ ‫تنها بیمارستانی است که به جرات می توانم‬ ‫بگویم با ابعاد مگاهاسپیتال در کشور ما‬ ‫ساخته شده است‪ .‬مورد بعدی بیمارستان‬ ‫الزهرا اصفهان است که هزار تخت خوابه‬ ‫است‪ .‬در تهران هم بیمارستان هایی نظیر‬ ‫بیمارستان میالد وجود دارد که دارای تعداد‬ ‫تخت باالیی است و بخش های بستری‬ ‫زیادی دارد‪ .‬شاخص های مهم این نوع‬ ‫بیمارستان ها‪ ،‬دارا بودن بخش های بستری‬ ‫بسیار وسیع و سیستم های پشتیبانی است‬ ‫که در ابعاد بسیار باال احداث شده است‪.‬‬ ‫حتی موتورخانه های ان دارای ابعاد چندین‬ ‫هزار متر مربع است که در کنار بیمارستان‬ ‫است‪ ،‬البته به دلیل شاخص های پدافند‬ ‫غیر عامل‪ ،‬معموال موتورخانه را از بیمارستان‬ ‫خارج کرده و در سایت بیمارستان قرار‬ ‫می دهند‪ .‬نکته مهم و حائز اهمیت در‬ ‫خصوص مگاهاسپیتال ها‪ ،‬ای سی تی است‬ ‫که شامل مجموعه خدمات متمرکز به‬ ‫شکل شبکه ای است که در اختیار بیماران و‬ ‫پرسنل قرار می گیرد و سیستم در همه جا‬ ‫ساری و جاری بوده و در سطح باالیی خدمات‬ ‫ارائه می دهد‪ .‬الزم به ذکر است که معموال‬ ‫در بیمارستان کوچک ای سی تی وجود‬ ‫ندارد‪ ،‬چرا که خدمات ای سی تی جزء‬ ‫شاخص های مگاهاسپیتال هاست‪.‬‬ ‫دکتر مهدی علیرضایی در ادامه با‬ ‫اشاره به وضعیت کشور ما از حیث دارا‬ ‫بودن مگاهاسپیتال و پراکندگی ان در‬ ‫استان های مختلف اظهارداشت‪ :‬در کشور‬ ‫ما مگاهاسپیتال به معنای استانداردهای‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫اروپایی وجود ندارد‪ .‬شاید بتوانیم بگوییم‬ ‫بیمارستان هایی با تعداد تخت باال داریم‬ ‫که در حقیقت بیمارستان دویست تخت‬ ‫خوابی و چهارصد تخت خوابی برای ما یک‬ ‫مقیاس بزرگ تلقی می شود‪ ،‬اما در سطح‬ ‫دنیا‪ ،‬بیمارستان زیر پانصد تخت خوابی‪،‬‬ ‫مگاهاسپیتال تلقی نمی شود و معموال باالی‬ ‫پانصد تخت تا ده هزار تخت را مگاهاسپیتال‬ ‫در نظر می گیرند‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬در چین‬ ‫چندین بیمارستان مگاهاسپیتال ده هزار‬ ‫یا هفت هزار تخت خوابی وجود دارد و‬ ‫اکثر بیمارستان های جنرال و معمولی‬ ‫در کشور چین‪ ،‬بین پانصد تا هزار تخته‬ ‫هستند‪ ،‬اما در کشورهای اروپایی که از‬ ‫لحاظ تعداد جمعیت‪ ،‬وضعیت متعادل تری‬ ‫را دارند‪ ،‬مگاهاسپیتال ها در حدود ششصد‬ ‫الی هفتصد تخت خوابه هستند‪ .‬همچنین‬ ‫رویال هاسپیتال لندن که در حدود هفتصد‬ ‫و پنجاه تخت خواب دارد و دو سال پیش‬ ‫به بهره برداری رسیده است در واقع‬ ‫شاخص های کامل مگاهاسپیتال را دارا است‪.‬‬ ‫در کشور ما نیز اکثر بیمارستان ها ‪ 96‬تخت‬ ‫خوابی هستند‪ .‬هرچند که اشل بیمارستان‬ ‫امام خمینی‪ ،‬میالد و یا الزهرا باالتر است‪،‬‬ ‫ولی بازهم مگاهاسپیتال تلقی نمی شوند‪،‬‬ ‫چراکه ساختار مگاهاسپیتال را دارا نیستند‪.‬‬ ‫بیمارستان امام خمینی نیز به تدریج افزایش‬ ‫تخت داشته و امکانات تجهیزاتی فراوانی‬ ‫در ان فراهم شده است‪ ،‬با این حال‪ ،‬هنوز‬ ‫زیرساخت های مگاهاسپیتال را دارا نیست‪.‬‬ ‫بیمارستان الزهرای اصفهان نیز وقتی ساخته‬ ‫شد‪ ،‬بزرگترین بیمارستان ما بود که البته‬ ‫انجا هم شاخص های مگاهاسپیتال های‬ ‫امروز را ندارد‪ .‬در حقیقت‪ ،‬ای سی تی یکی‬ ‫از شاخصه های بزرگ مگاهاسپیتال ها است‬ ‫که فرایند امور مربوط به پذیرش‪ ،‬تشخیص‪،‬‬ ‫درمان و ترخیص بیمار را به شکل اتوماسیون‬ ‫(اطالعات به شکل شبکه ای) انجام می دهد‬ ‫که قابل نظارت است و از شفافیت باالیی‬ ‫برخوردار است و رضایت مندی بیمار و‬ ‫پرسنل را به دنبال دارد‪.‬‬ ‫وی تاکید کرد‪ :‬ما همیشه در ساختار‬ ‫درمان در مورد رضایت مندی بیمار صحبت‬ ‫می کنیم‪ ،‬اما رضایت مندی پرسنل هم‬ ‫بسیار مهم است‪ ،‬چراکه پرسنل باید‬ ‫میانگین سی سال کار کنند و الزم است که‬ ‫همیشه کارایی و قابلیت های الزم را داشته‬ ‫باشند تا بتوانند به بیمار برسند‪ ،‬لذا باید در‬ ‫بیمارستان فضای الزم را برای پرسنل فراهم‬ ‫کنیم و امکاناتی را در اختیارشان قرار دهیم‬ ‫تا بتوانند خدمات درمانی را به نحو احسن‬ ‫به بیماران ارائه دهند‪.‬‬ ‫در حقیقت‪ ،‬چنین شاخصه هایی در‬ ‫قوانین مربوط به مگاهاسپیتال ها لحاظ‬ ‫شده است‪ ،‬چرا که زیبایی شناسی در‬ ‫معماری نقش بسیار حیاتی دارد‪ .‬حتی‬ ‫مگاهاسپیتال ها معموال البی بسیار بزرگی‬ ‫دارند که در انها امکانات خرید وسایل برای‬ ‫بیماران و همراه ان وجود دارد و فروشگاه‬ ‫های متعدد کوچک و بزرگی وجود دارد که‬ ‫قادر است‪ ،‬خواسته های هر کس را براورده‬ ‫کند‪ .‬ما چنین امکاناتی را به هیچ عنوان در‬ ‫ایران نداریم‪ ،‬حتی افرادی در وزارت بهداشت‬ ‫وجود دارند که همچنان عقیده دارند که‬ ‫مگاهاسپیتال در کشور ما جواب نمی دهد‬ ‫و بر روی این قضیه مصر نیز هستند‪.‬‬ ‫وی خاطرنشان ساخت‪ :‬اقتصاد درمان‬ ‫مقوله بسیار حیاتی است‪ ،‬از سوی دیگر‬ ‫منابع کشور ما نیز محدود است و ما‬ ‫نمی توانیم بیمارستان های کوچکی بسازیم‬ ‫که هزینه های جاری و پرسنل زیادی داشته‬ ‫باشد‪ ،‬چرا که کشور ما باید به مقوله اقتصاد‬ ‫درمان نگاه جدی داشته باشد‪ .‬برای این که‬ ‫بتوانیم یک بیمارستان خوب با استانداردهای‬ ‫جهانی بسازیم باید به سمت مگاهاسپیتال ها‬ ‫حرکت کنیم‪ ،‬اما از سوی دیگر‪ ،‬باید نحوه‬ ‫صحیح مدیریت ان را نیز بدانیم‪ .‬روشن است‬ ‫که اداره مگاهاسپیتال فقط با دانش روز دنیا‬ ‫میسر است‪ ،‬لذا باید چنین دانشی را به داخل‬ ‫کشور انتقال دهیم‪ .‬هیچ ایرادی ندارد که از‬ ‫کشورهایی همانند المان‪ ،‬اتریش و سوئد‬ ‫دانش روزبهره برداری از بیمارستان را یاد‬ ‫بگیریم‪ .‬ما از قدیم فاقد این دانش بودیم‬ ‫و هنوز هم مجهز به این دانش نیستیم‪،‬‬ ‫پس اگر بخواهیم مگاهاسپیتال در کشور‬ ‫داشته باشیم‪ ،‬باید دانش مدیریت و بهره‬ ‫برداری اش را هم داشته باشیم‪ .‬نمی شود‬ ‫ساختمانی بزرگ با بخش های بزرگ بسازیم‬ ‫از هفتاد سال پیش که صنعت‬ ‫بیمارستان سازی در کشور ما‬ ‫شروع شده‪ ،‬ساختمان هایی‬ ‫اجری با پنجره و شیشه های‬ ‫سه میل ساخته شده است که‬ ‫امروز هم همان ساختمان ها برای‬ ‫بیمارستان ساخته می شود و ما‬ ‫هیچ رشد و پیشرفتی در صنعت‬ ‫بیمارستان سازی در کشور‬ ‫نداشته ایم‪ ،‬جزاینکه فقط در‬ ‫تجهیزات تاسیساتی و پزشکی‪،‬‬ ‫تقریبا به روز هستیم‬ ‫و مدیریت ان را به اشخاصی با دانش اندک‬ ‫واگذار کنیم‪ .‬اگر با این روش پیش برویم‪،‬‬ ‫قطعاً متضرر می شویم و مگا هاسپیتال برای‬ ‫سیستم درمانی کشور ما در حکم یک سم‬ ‫خواهد بود‪ .‬درصورتی که اگر مگاهاسپیتال را‬ ‫با شاخص های خودش و با مدیریتی که نیاز‬ ‫دارد‪ ،‬در کشور ترویج کنیم‪ ،‬در بحث رضایت‬ ‫مندی بیمار و پرسنل و اقتصاد درمان موفق‬ ‫خواهیم بود‪ .‬درصورتی که با این روشی که‬ ‫‪16‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫گز ا ر ش و یژ ه‬ ‫بیاییم و به جای مدیریت هشت‬ ‫الی ده بیمارستان ریز و درشت‪،‬‬ ‫یک بیمارستان هزار تخت خوابی‬ ‫مدرن دایر کنیم که قطعا مدیریت‬ ‫ان نیز با توجه به دانش روز دنیا‬ ‫اسانتر است‬ ‫درحال حاضر در صنعت بیمارستان سازی در‬ ‫کشور ما پیش می رود‪ ،‬در حدود پنجاه الی‬ ‫شصت سال نسبت به کشورهایی که صنعت‬ ‫بیمارستان سازی شان پیشرفت کرده است‪،‬‬ ‫عقب هستیم و حقیقتا شان مردم ما نیست که‬ ‫این گونه بیمارستان ها در اختیارشان باشد‪.‬‬ ‫در همین مقطعی که من با شما مصاحبه می‬ ‫کنم‪ ،‬مشکالت اقتصادی و سیاسی کشور به‬ ‫حدی باال رفته است که شاید ما نتوانیم به‬ ‫این مقوله بپردازیم‪ ،‬ولی ما با نگاه به اینده‪،‬‬ ‫باید بتوانیم دانش روز دنیا را در اختیار بگیریم‬ ‫و در کشور جاری کنیم‪ ،‬در غیر این صورت‪،‬‬ ‫بیمارستان های ما همچنان در رده چهارم و‬ ‫پنجم جهان باقی خواهد ماند‪.‬‬ ‫وی ادامه داد‪ :‬از هفتاد سال پیش که صنعت‬ ‫بیمارستان سازی در کشور ما شروع شده‪،‬‬ ‫یک سری ساختمان های اجری با پنجره و‬ ‫شیشه های سه میل ساخته شده است که‬ ‫امروز هم همان ساختمان ها ساخته می شود و‬ ‫ما هیچ رشد و پیشرفتی در صنعت بیمارستان‬ ‫سازی در کشور نداشته ایم‪ .‬اگر اصرار داریم‬ ‫که بیمارستان ها مدرنتر شده به خاطر‬ ‫وجود تجهیزات پزشکی مدرنی است که از‬ ‫خارج خریداری کرده و در فضای بیمارستانی‬ ‫قرار می دهیم‪ .‬صنعت بیمارستان سازی‬ ‫بسیار پیچیده است‪ .‬درست است که مهندس‬ ‫معمار بیمارستانی طراح است و بر اساس‬ ‫طراحی او‪ ،‬سازه‪ ،‬تاسیسات برق‪ ،‬مکانیک و‬ ‫امور محیط زیستی را انجام می دهد‪ ،‬ولی‬ ‫در مجموع بیمارستان سازی یک کار تیمی‬ ‫است که از دیسیپلین های متعددی تشکیل‬ ‫می شود‪ ،‬در صورتی که ما در برخی موارد‪،‬‬ ‫طراحی بیمارستان را فردی قرار می دهیم که‬ ‫از معماری بیمارستان کوچکترین اطالعی‬ ‫ندارد‪ .‬همان طور که جراح چشم نمی تواند‬ ‫جراح قلب باشد‪ ،‬ما نیز نمی توانیم ساخت‬ ‫طراحی بیمارستان را بدست هر معماری‬ ‫بدهیم‪ .‬متاسفانه تعداد معماران بیمارستانی‬ ‫در کشور ما بسیار اندک است و ما افرادی‬ ‫که در این زمینه تحصیالت اکادمیک داشته‬ ‫باشند‪ ،‬کم داریم‪ .‬من خودم در المان درهمین‬ ‫رشته تحصیل کرده ام‪ .‬یک نفر دیگر را هم‬ ‫سراغ دارم که متخصص این حوزه است که‬ ‫متاسفانه در حال حاضر فعالیت های دیگری‬ ‫انجام می دهد و این تعداد برای یک کشور ‪86‬‬ ‫میلیونی بسیار کم است و به نظر من فاجعه‬ ‫است‪ .‬تربیت نیروی انسانی هم یکی از امور‬ ‫مهم در این زمینه است و ما در حال حاضر‪،‬‬ ‫چهار میلیون دانشجو داریم‬ ‫که باالی ‪ 150‬هزار نفر از این‬ ‫تعداد‪ ،‬در مقطع دکتری تحصیل‬ ‫می کنند واین خود‪ ،‬پتانسیل‬ ‫بسیار باالیی است که باید از ان‬ ‫به نحو مطلوب استفاده شود‪ .‬در‬ ‫صنعت بیمارستان سازی نیز باید‬ ‫از چهار میلیون دانشجو استفاده‬ ‫شود و کسانی که در رشته ی‬ ‫تجهیزات پزشکی‪ ،‬معماری‪ ،‬سازه‬ ‫و محیط زیست درحال تحصیل‬ ‫هستند‪ ،‬باید به این سمت گرایش‬ ‫یابند و همزمان با علم و دانش روز دنیا بتوانند‬ ‫بیمارستان را طراحی کنند‪.‬‬ ‫عضو انجمن جامعه مهندسین مشاور المان‪،‬‬ ‫در پاسخ به سوال ماهنامه مبنی بر اینکه هم‬ ‫اکنون درکشور‪ ،‬چه تعداد و در چه مناطقی‬ ‫مگاهاسپیتال نیاز داریم؟ اظهارکرد‪:‬‬ ‫ما در کشور ساختاری در وزارت بهداشت‬ ‫به نام نظام سطح بندی خدمات بهداشتی‬ ‫درمانی داریم و بر اساس این نظام و با توجه‬ ‫به بیماردهی و جمعیت کشور و جمعیت‬ ‫مناطق‪ ،‬تعداد تخت در مناطق مختلف را‬ ‫تعریف کرده ایم‪ .‬ازسوی دیگر ما در کشورمان‬ ‫فاقد استانداردها‪ ،‬قوانین و مجوزهای الزم‬ ‫برای ساخت مگاهاسپیتال هستیم‪ ،‬چرا که‬ ‫چیزی تحت عنوان مگاهاسپیتال در دهه اخیر‬ ‫در کشور ما ساخته نشده است‪ .‬اگر ما یک‬ ‫بیمارستان پانصد تخت خواب داریم به این‬ ‫معنا نیست که این بیمارستان مگاهاسپیتال‬ ‫است‪ ،‬چراکه تعداد تخت در حقیقت‪ ،‬تنها‬ ‫یکی از شاخصه های مگاهاسپیتال است‪.‬‬ ‫شاید بهتر باشد که بر اساس نظام سطح‬ ‫بندی خدمات بهداشت درمانی‪ ،‬وزارت‬ ‫بهداشت سیاست گذاری جدیدی اعمال کند‬ ‫و بیمارستان های کوچک را تجمیع کرده و‬ ‫بیمارستان هزار تخت خوابی بسازد‪.‬‬ ‫مثالی در این باره مربوط به تحقیقات یکی‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫از دانشجویان من بود‪ ،‬درشهر رشت حدود هشت‬ ‫بیمارستان فرسوده قدیمی وجوددارد‪ .‬ما چندی‬ ‫پیش به رئیس دانشگاه گیالن دکتر یوسف زاده‬ ‫پیشنهاد دادیم که این چند بیمارستان را تجمیع‬ ‫کنند و یک بیمارستان هشتصد تا هزار تخت‬ ‫خوابی که نزدیک به شاخصه های مگاهاسپیتال‬ ‫باشد را بسازند‪ .‬این نمونه عیناً در کشور ترکیه‬ ‫اجرا شده است و چندین بیمارستان در استانبول‬ ‫و انکارا تجمیع شده و بیمارستانی ‪ 3800‬تخت‬ ‫خوابی احداث شده است‪ .‬این مدل در حال‬ ‫حاضر در دنیا تبدیل به یک الگو شده است و‬ ‫وزارت بهداشت نیز باید سیاست گذاری کند و در‬ ‫مراکز استانی که تعداد زیادی بیمارستان های‬ ‫فرسوده داریم‪ ،‬هزینه بازسازی انجام ندهد‪ ،‬چراکه‬ ‫زمین های این بیمارستان ها بسیار با ارزش است‬ ‫و بهتر است که ساختمان ها را به فروش برساند و‬ ‫در یکی از این زمین ها که بزرگ تر از بقیه است‪،‬‬ ‫مگاهاسپیتال ساخته شود و بقیه ی بیمارستان ها‬ ‫از چرخه ی بهره برداری خارج شود‪ .‬در این‬ ‫صورت ما می توانیم هم مقوله اقتصاد درمان را‬ ‫دریابیم و هم هزینه ها را کاهش دهیم و به جای‬ ‫مدیریت هشت الی ده بیمارستان ریز و درشت‪،‬‬ ‫بیمارستانی هزار تخت خوابی و مدرن دایر کنیم‬ ‫که قطعا مدیریت ان نیز با توجه به مدیریت و‬ ‫دانش روز دنیا در خصوص مگاهاسپیتال ها به‬ ‫مراتب اسانتر است‪ .‬اگر وزارت بهداشت به سمت‬ ‫این سیاست حرکت کند و در هر مرکز استان‪،‬‬ ‫بیمارستان ها را در قالب یک بیمارستان پانصد تا‬ ‫هزار یا هزار و پانصد تختی‬ ‫تجمیع کند‪ ،‬با منابع اندکی‬ ‫که در اختیار داریم‪ ،‬نتایج‬ ‫خوبی به دست خواهد امد‪.‬‬ ‫**********‬ ‫وجود زیرساخت های‬ ‫الزم از جمله راه های‬ ‫دسترسی مردم برای ایجاد‬ ‫مگاهاسپیتال ها در استان‬ ‫های کشور مساله بسیار مهمی است که نباید‬ ‫نادیده گرفته شود‪ .‬مدیر سابق منابع فیزیکی‬ ‫وزارت بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی در‬ ‫این باره گفت‪ :‬خوشبختانه در مراکز استانی‬ ‫قابلیت بسیار باالیی برای ساخت مگاهاسپیتال‬ ‫وجود دارد‪ ،‬دسترسی های خوبی داریم‪ ،‬چراکه‬ ‫ساختار شهری ما به گونه ای است که همیشه‬ ‫مقوله دسترسی به مراکز درمانی‪ ،‬موجوداست‪.‬‬ ‫اگر به هر استانی بروید و بخواهید کار تجمیع‬ ‫چند بیمارستان فرسوده را انجام بدهید و یک‬ ‫بیمارستان نو بسازید‪ ،‬حتما قطعه زمین خوبی‬ ‫وجود دارد که دارای دسترسی های خوبی به‬ ‫مناطق مختلف ان استان باشد‪ .‬ما در شهرستان ها‬ ‫این مشکل را نداریم‪ ،‬ولی ممکن است در کالن‬ ‫شهرهایی مثل تهران‪ ،‬این مشکل وجود داشته‬ ‫باشد‪ .‬سوال اینست که ما چند هکتار زمین را در‬ ‫کجای فضای شهری می توانیم به مگاهاسپیتال‬ ‫اختصاص دهیم؟ در برخی موارد‪ ،‬بیمارستان‬ ‫جدید را در محل همان بیمارستان قدیمی‬ ‫می سازند‪ .‬برای نمونه در تهران‪ ،‬بیمارستان‬ ‫امام خمینی قابلیت ها و دسترسی های خوبی‬ ‫برای تبدیل شدن به مگاهاسپیتال را داراست‪.‬‬ ‫بیمارستان میالد هم دسترسی و موقعیت عالی‬ ‫برای یک بیمارستان دو هزار تخت خوابی دارد‪،‬‬ ‫چرا که دقیقا در کنار اتوبان شهید همت و شهید‬ ‫چمران واقع است‪.‬‬ ‫وی اضافه کرد‪ :‬برای احداث مگاهاسپیتال ها‬ ‫باید مکان یابی را بسیار با دقت انجام داد‪ .‬اگر‬ ‫در احداث مگاهاسپیتال و ساخت ان‪ ،‬مقوله‬ ‫دسترسی لحاظ نشود‪ ،‬پروژه با مشکالت عدیده ای‬ ‫مواجه خواهد شد و قابلیت های ان کم خواهد‬ ‫شد‪ .‬معموال در شهرستان ها مشکلی از این نظر‬ ‫نداریم و زمین ها به گونه ای در اختیار دانشگاه‬ ‫علوم پزشکی است که بتوانند مگاهاسپیتال ها را‬ ‫ایجاد کنند‪ .‬در تهران هم اگر مشکلی باشد‪ ،‬در‬ ‫محل ساخت همان بیمارستان های قدیمی می‬ ‫توان این کار را انجام داد‪.‬‬ ‫دکتر علیرضایی همچنین با اشاره به استاندارد‬ ‫کشور از لحاظ شاخص تعداد تخت به ازای‬ ‫جمعیت خاطرنشان ساخت‪ :‬در کشورهای دنیا‬ ‫به ازای هر هزار نفر‪ ،‬چهار تخت موجود است‪ .‬در‬ ‫برخی کشورها پنج تخت‪ ،‬بعضی کشورها شش‬ ‫و بعضی جاهای دیگر هفت تخت موجود است‪.‬‬ ‫سازمان جهانی بهداشت برای کشورهای در حال‬ ‫توسعه به ازای هر هزار نفر‪ ،‬سه تا چهار تخت‬ ‫را پیشنهاد می کند‪ .‬کشور ما نیز در حال حاضر‪،‬‬ ‫به ازای هر هزار نفر ‪ 1/7‬تخت است‪ ،‬یعنی ما‬ ‫همین االن نیز در حدود ‪ 130‬یا ‪ 140‬هزار تخت‬ ‫بیمارستانی کمبود داریم‪.‬‬ ‫مدیر سابق منابع فیزیکی وزارت بهداشت‪،‬‬ ‫درمان و اموزش پزشکی در بخش دیگری از این‬ ‫گفتگو با اشاره به ضرورت ساخت مگا هاسپیتال‬ ‫در کشورمان اظهارداشت‪ :‬من در مقطعی که‬ ‫گز ا ر ش و یژ ه‬ ‫‪18‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫مدیرکل فنی وزارت بهداشت بودم‪ ،‬تاکید‬ ‫داشتم که باید هر چه زودتر بیمارستان های‬ ‫بزرگ بسازیم و بیمارستان های کوچک را‬ ‫رها کنیم و به سمت دانش و مدیریت جدید‬ ‫بیمارستانی حرکت کنیم که متاسفانه این اتفاق‬ ‫به لحاظ این که سازمان مدیریت و برنامه ریزی‬ ‫ما‪ ،‬نظر مساعدی دراین باره نداشت اتفاق‬ ‫نیفتاد‪ .‬از سوی دیگر منابع ما نیز محدود بود‪.‬‬ ‫در واقع ما هرقدر در این زمینه دیرتر اقدام‬ ‫کنیم‪ ،‬بیشتر متضرر می شویم‪ .‬چراکه از یک‬ ‫سو نارضایتی و پرت منابع پیش خواهد امد‪،‬‬ ‫از طرف دیگر بیمارستان های فرسوده زیادی‬ ‫وجود دارند که راه حل نهایی این مساله ایجاد‬ ‫مگاهاسپیتال است‪ .‬در حال حاضر کشور ما‬ ‫حدود ‪ 140‬هزار کمبود تخت بیمارستانی‬ ‫دارد‪ .‬مضاف بر این‪ ،‬بیشتر بیمارستان های ما‬ ‫فرسوده هستند که باید جایگزین شوند‪ .‬به‬ ‫همین دلیل اعتقاد من به عنوان متخصص که‬ ‫سی سال در این عرصه فعال بوده‪ ،‬این است‬ ‫که وزارت بهداشت باید در خصوص بیمارستان‬ ‫ها یک بررسی اجمالی انجام دهد و ببیند چه‬ ‫بیمارستان هایی می توانند تا سی چهل سال‬ ‫دیگر خدمات دهد که انها را بازسازی کند‪ ،‬ولی‬ ‫بیمارستان هایی که همین االن امکان دارد با‬ ‫کوچکترین زلزله ای فرو بریزد‪ ،‬الزم است که‬ ‫از چرخه ی بهره برداری خارج شود‪ .‬بنابراین‬ ‫خوشبختانه در مراکز استانی‬ ‫که قابلیت بسیار باالیی برای‬ ‫ساخت مگاهاسپیتال وجود دارد‪،‬‬ ‫دسترسی های خوبی داریم‪،‬‬ ‫چراکه ساختار شهری ما به‬ ‫گونه ای است که همیشه مقوله‬ ‫دسترسی به مراکز درمانی‪ ،‬لحاظ‬ ‫شده است‬ ‫بیمارستان های فرسوده در کالنشهرها و در‬ ‫مراکز استان ها را تجمیع کنند و به صورت‬ ‫بیمارستان مگاهاسپیتال احداث کنند‪ .‬در واقع‬ ‫عدد ‪ 1/7‬تخت به ازای هر هزار نفرجمعیت‪ ،‬رقم‬ ‫بسیار پایینی است‪ .‬حتی کشور پاکستان که‬ ‫سطح زندگی شان به مراتب از مردم ایران پایین‬ ‫تر است به ازای هر هزار نفر‪ 2/2 ،‬تخت دارند‪.‬‬ ‫ما حتی در بسیاری از استان های کشورمان‪،‬‬ ‫بیمارستان هایی با اتاق های بستری و هشت‬ ‫تخته داریم که در دنیا منسوخ شده است‪.‬‬ ‫وی تاکید کرد‪ :‬البته شاخص های‬ ‫مگاهاسپیتال های دنیا با مگاهاسپیتال های ما‬ ‫فرق دارد‪ .‬در انجا مگاهاسپیتال از هزار و دو‬ ‫هزار تخت شروع می شود‪ ،‬که البته ما برای‬ ‫شروع کار می توانیم از پانصد تخت شروع کنیم‪،‬‬ ‫البته در مقطعی در کشور ما‪ ،‬بیمارستان های‬ ‫چهارصد تخت خوابی در کالن شهر ها ساخته‬ ‫شد‪ ،‬اما متاسفانه بالفاصله این تفکر رها شد‪.‬‬ ‫در دولت نهم و دهم نیز روش کپی سازی را‬ ‫راه اندازی کردند و در واقع مشاورها را از کشور‬ ‫فراری دادند‪ .‬ما به عنوان مهندسین معمار به این‬ ‫نکته واقف هستیم که اقتصاد‪ ،‬معماری‪ ،‬ذوق‬ ‫و سلیقه‪ ،‬فرهنگ و پیوست های اجتماعی در‬ ‫طراحی بیمارستان نقش دارد‪ ،‬لذا نمی توانیم‬ ‫کپی سازی کنیم و بیمارستانی را که در منطقه‬ ‫ای خاص ساختیم‪ ،‬برای جای دیگر هم همان‬ ‫را بسازیم‪ .‬متاسفانه این رویه اشتباه به مدت‬ ‫هشت سال در وزارت بهداشت ادامه داشت و‬ ‫بیمارستانی که مثال در زاهدان احداث می شد‪،‬‬ ‫دقیقا مشابه ان‪ ،‬بدون در نظر گرفتن ویژ گی‬ ‫های اقلیمی و فرهنگی در جایی همانند تبریز‬ ‫نیز ساخته می شد‪ .‬البته خود سیاست گذاران‬ ‫وزارت بهداشت نیز واقف هستند که ما در کشور‬ ‫کمبود تخت داریم و بیمارستان های ما فرسوده‬ ‫هستند و روشی هایی که با ان بیمارستان ها‬ ‫را بهره برداری می کنیم‪ ،‬غیر علمی و غیر‬ ‫اقتصادی است و همه این مسائل باعث می شود‬ ‫که همواره نارضایتی پرسنل و بیمار و همراهان‬ ‫بیمار را شاهد باشیم‪ .‬این رویه باید تغییر کند‪.‬‬ ‫من امیدوارم در سال های اتی وزارت بهداشت و‬ ‫سازمان مدیریت و برنامه ریزی‪ ،‬سیاست گذاری‬ ‫صحیحی انجام دهند و یک بار برای همیشه‬ ‫ساختار بیمارستان های کشور را بررسی کرده‬ ‫و به یک جمع بندی اصولی برسند‪.‬‬ ‫دکتر علیرضایی همچنین در خصوص ضرورت‬ ‫تجمیع و ادغام بیمارستان های اموزشی دانشگاه‬ ‫در قالب یک بیمارستان جامع خاطرنشان کرد‪:‬‬ ‫ما در کشورمان دانشجویان زیادی داریم‪.‬‬ ‫دانشگاه های زیادی هم ساخته ایم‪ .‬وقتی‬ ‫بیمارستانی پذیرش دانشجو دارد و بیمارستان‬ ‫اموزشی تلقی می شود‪ ،‬تعداد این قبیل‬ ‫بیمارستان های اموزشی هم کم نیست‪ .‬اما اگر‬ ‫بخواهیم کیفیت خدمات و اقتصاد درمان را در نظر‬ ‫بگیریم‪ ،‬باید با تجمیع کردن این بیمارستان ها‪،‬‬ ‫بتوانیم مگاهاسپیتال های اموزشی ایجاد کنیم‬ ‫که در انجا هم دانشجو تربیت می کنیم و هم به‬ ‫مداوای بیمار بپردازیم‪ .‬این امر مساعدت سازمان‬ ‫مدیریت بودجه را می طلبد‪ .‬چراکه واضح است‬ ‫که امروزه بیمارستان اموزشی دویست تخت‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫خوابی جواب نمی دهد‪ .‬می توانیم با مساله‬ ‫تجمیع بیمارستان ها به صورت استانی برخورد‬ ‫کنیم و چند استان را با هم در نظر بگیریم و به‬ ‫صورت متمرکز یک بیمارستان اموزشی دو هزار‬ ‫تخت خوابی احداث کنیم‪ .‬فقط در این صورت‬ ‫است که می توانیم ادعا کنیم مدیریت منابعما ن‬ ‫را در مسیر درستی پیش می بریم‪.‬‬ ‫ایا سرمایه گذاری خارجی در حوزه‬ ‫بیمارستان سازی الزم است؟‬ ‫با توجه به کمبود منابع مورد نیاز برای‬ ‫ساخت این نوع بیمارستان ها‪ ،‬ورود سرمایه‬ ‫گذاران خارجی به این حوزه ضروری است‪.‬‬ ‫دکتر علیرضایی در این باره گفت‪ :‬در این‬ ‫مقطع از کشور‪ ،‬صحبت از سرمایه گذار‬ ‫خارجی مشکل است‪ .‬دشمنان ما به ناحق‬ ‫به کشور ما هجمه کردند و از لحاظ سیاسی‬ ‫کشور و مردم ما را به امید تغییر دولت‪ ،‬مورد‬ ‫فشار قرار داده اند‪ ،‬بنابراین بسیار مشکل است‬ ‫که حرف از سرمایه گذار خارجی بزنیم‪ ،‬البته‬ ‫کشورهای همسایه ما مثل ترکیه‪ ،‬چین‪ ،‬روسیه‬ ‫و برخی از کشورهایی از اروپا حاضر به سرمایه‬ ‫گذاری هستند‪ .‬البته من احتمال می دهم که‬ ‫بعد از دولت ترامپ فضا مجددا ً بهتر شود و‬ ‫بتوانیم سرمایه گذاران متعددی را از کشورهایی‬ ‫مثل اتریش و المان و سوئد و ایتالیا در داخل‬ ‫کشور داشته باشیم‪ .‬ما با کشور المان و بسیاری‬ ‫از کشورهای اروپایی‪ ،‬سابقه ی صد و پنجاه ساله‬ ‫در فعالیت های اقتصادی و همکاری های علمی‬ ‫و فرهنگی داریم که در حال حاضر به دلیل فشار‬ ‫تحریم ها‪ ،‬نمی توانند همکاری مجدد داشته‬ ‫باشند‪ .‬من افق را روشن می بینم و فکر می کنم‬ ‫در چند سال اینده‪ ،‬قطعاً کشورهای اروپایی‬ ‫مجددا ً روی به ما می اورند‪.‬‬ ‫هم اکنون کشور اتریش جهت ساخت‬ ‫بیمارستان در ایران‪ ،‬اعالم امادگی کرده است‪،‬‬ ‫ولی از انجایی که هیچ بانکی حاضر نیست با‬ ‫ما همکاری کند‪ ،‬شرایط مشکل است‪ .‬من فکر‬ ‫می کنم اگر یکی دو سال دیگر بگذرد‪ ،‬مجددا‬ ‫سرمایه گذاری در کشور ما رونق خواهد یافت‪.‬‬ ‫لذا وزارت بهداشت و سازمان مدیریت و برنامه‬ ‫ریزی‪ ،‬از هم اکنون باید سیاست گذاری ها را‬ ‫انجام دهد و مطالعات درستی را انجام دهند‬ ‫تا بعدا ً بتوانیم قوانینی را برای سرمایه گذاران‬ ‫خارجی تصویب کنیم تا در ایران فعالیت کنند‪.‬‬ ‫معموال در شهرستان ها زمین ها به‬ ‫گونه ای در اختیار دانشگاه علوم‬ ‫پزشکی است که بتوانند‬ ‫مگاهاسپیتال ها را ایجاد کنند‪.‬‬ ‫در تهران هم اگر مشکلی باشد‪ ،‬در‬ ‫محل ساخت همان بیمارستان های‬ ‫قدیمی می توان این کار را انجام داد‬ ‫در نهایت باید اذعان کنم من به عنوان‬ ‫متخصص معماری بیمارستانی که چندین سال‬ ‫در اروپا فعالیت داشته و در ان جا بیمارستان‬ ‫طراحی کرده ام‪ ،‬در کشور خودم نیز با دو وزیر‬ ‫وزارت بهداشت ایران‪ ،‬همکاری داشته و قریب‬ ‫به چهل و دو بیمارستان را در وزارت بهداشت‬ ‫به بهره برداری رسانده ام‪ ،‬بخصوص در دوره‬ ‫صدارت دکتر پزشکیان‪ ،‬تجارب بسیار طوالنی‬ ‫در این عرصه کسب کرده ام‪ .‬در حال حاضر‬ ‫بسیارعالقه مند هستم دانشی را که در این‬ ‫زمینه کسب کرده ام‪ ،‬در اختیار کشورم قرار‬ ‫دهم‪ .‬در حال حاضر نیز بیمارستانی با ‪ 740‬تخت‬ ‫و یک هتل و مرکز خرید مرتبط با سالمت را به‬ ‫اتفاق همکاران در منطقه چیتگر درحال ساخت‬ ‫هستیم که امیدواریم برای کشوربه عنوان الگو‬ ‫واقع شود‪ ،‬چراکه تمامی زیرساخت های الزم‬ ‫برای ساخت مگاهاسپیتال را در این بیمارستان‬ ‫تدارک دیده ایم‪.‬‬ ‫اعتقاد من این است که وزارت بهداشت به‬ ‫عنوان متولی سالمت مردم و سازمان مدیریت‬ ‫به عنوان متولی تامین بودجه باید با همکاری‬ ‫همدیگر سیاست گذاری انجام دهند تا ما از‬ ‫وضعیت فعلی رها شویم‪ .‬باید تدوین استانداردها‪،‬‬ ‫دانش روز مدیریت بیمارستانی و ساخت مصالح‬ ‫مرتبط با صنعت بیمارستان سازی انجام شود‪،‬‬ ‫چراکه صنعت بیمارستان سازی به حدی وسیع‬ ‫است که تولیدات خاص خودش را دارد و ما باید‬ ‫مصالح مختص ساخت بیمارستان را در کشور‬ ‫تولید کنیم‪ .‬همچنین باید به دنبال استراتژی ها‬ ‫و برنامه ریزی های جدید باشیم و در این زمینه‬ ‫مطالعات عمیقی انجام داده و از کارشناسان این‬ ‫رشته کمک بگیریم‪ .‬وزارت بهداشت و سازمان‬ ‫مدیریت نیز به عنوان متولیان اصلی تامین‬ ‫بودجه و تامین سالمت برای مردم‪ ،‬باید راهی که‬ ‫در سایر کشورهای دنیا طی شده را شروع کنند‪.‬‬ ‫من امیدوارم باالخره روزی فرا برسد که وزارت‬ ‫بهداشت و سازمان مدیریت این راه را طی کنند‪.‬‬ ‫ما کشور ثروتمندی هستیم‪ ،‬ولی این دلیل نمی‬ ‫شود که پولمان را درست خرج نکنیم‪ .‬اقتصاد‬ ‫درمان همانند چتری است باالی سر هر گونه‬ ‫فعالیت درمانی که ما نمی توانیم از ان عدول‬ ‫کنیم‪ .‬درحال حاضرنیز‪ ،‬چه بخواهیم بیمارستان‬ ‫طراحی کنیم‪ ،‬چه بسازیم و چه تخریب کنیم‪،‬‬ ‫همه و همه باید بر اساس و لحاظ کردن اقتصاد‬ ‫درمان باشد تا در اینده به نتایج خوبی در حوزه‬ ‫بیمارستان سازی در کشورمان برسیم‪.‬‬ ‫‪20‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫مهندس بردیا معطر‬ ‫نسیم لحیم گرزاده‬ ‫گز ا ر ش و یژ ه‬ ‫ساخت مگاهاسپیتال ها باید با سرمایه گذاری مستقیم‬ ‫سرمایه گذاران خارجی انجام شود‬ ‫دکتر علیرضا طلوع فارغ التحصیل دوره ‪ .Ph.D‬رشته مهندسی پزشکی از دانشگاه صنعتی امیرکبیر در سال ‪ 1385‬است‪ .‬دکتر طلوع پس از دریافت‬ ‫پروانه کارشناسی استاندارد از موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران‪ ،‬همکاری خود را به عنوان کارشناس کنترل کیفیت و استاندارد در واحد کنترل‬ ‫کیفیت شرکت پخش فراورده های پزشکی ایران وابسته به وزارت بهداشت اغازکرد‪ .‬وی به مدت هفت سال مدیریت دفتر تجهیزات پزشکی بیمارستان‬ ‫‪ 1000‬تختی میالد تامین اجتماعی تهران را برعهده داشت‪ .‬وی در سال ‪ 1387‬با هدف ارتقاء سطح ساخت و تجهیز بیمارستان های کشور‪ ،‬شرکت‬ ‫مهندسین مشاور تجهیز کارامد را بر اساس نیاز کشور تاسیس کرد‪ .‬شرکت مشاور تجهیز کارامد در زمینه طراحی‪ ،‬ساخت‪ ،‬تجهیز و راه اندازی بیمارستان ها‬ ‫و مراکز درمانی فعالیت می کند و تاکنون در بیش از ‪ 50‬پروژه بیمارستانی در داخل و خارج کشور حضور موثر داشته است‪ .‬وی به عنوان مشاور عالی در‬ ‫تدوین مجموعه ‪ 20‬جلدی «استانداردهای برنامه ریزی و طراحی بیمارستان ایمن» با دفتر مدیریت توسعه منابع فیزیکی و امور عمرانی وزارت بهداشت‬ ‫همکاری می کند‪ ،‬همچنین به عنوان هیئت برد رشته مهندسی بیمارستان در دانشگاه های علوم پزشکی تهران و ایران و پردیس کیش دانشگاه شریف‬ ‫تدریس می کند‪ .‬هدف وی به طور مشخص ارتقای سطح کیفیت طراحی‪ ،‬ساخت‪ ،‬تجهیز و بهره برداری بیمارستان ها و موسسات پزشکی در سطح کشور‬ ‫است‪ .‬گفتگویی را با دکتر طلوع در خصوص مگاهسپیتال ها و وضعیت کشور از حیث نیازمندی مناطق مختلف کشور در این حوزه‪ ،‬انجام داده ایم که می خوانید‪:‬‬ ‫*ابتدا تعریفی از مگاهاسپیتال و‬ ‫شاخصه های ان ارائه دهید‬ ‫طبق تعریف مگاهاسپیتال ها‪ ،‬بیمارستان های‬ ‫جنرال هستند که تعداد تخت های ان از ‪1000‬‬ ‫تخت بیشتر باشد‪ ،‬عمدتا تنها شاخص ها در‬ ‫تعریف مگاهاسپیتال‪ ،‬تعداد تخت بیشتر از ‪1000‬‬ ‫و تمرکز ساختمان های بیمارستان در یک‬ ‫مکان است‪ .‬شاخص دوم‪ ،‬در واقع مگاهاسپیتال‬ ‫را از ‪ merged hospitals‬جدا می کند‪،‬‬ ‫بیمارستان های ادغام شده‪ ،‬مجموعه ای از چندین‬ ‫بیمارستان هستند که در نقاط مختلفی از کشور‬ ‫قرار دارند‪ ،‬ولی توسط یک تیم مدیریتی و تحت‬ ‫نام یک برند واحد (‪ )Health Branding‬اداره‬ ‫می شوند که تعداد تخت ها در این تعریف اثری‬ ‫ندارد‪ .‬در اینجا می توان به این نکته اشاره کرد که‬ ‫در تعاریف جهانی‪ ،‬بیمارستان های با تعداد تخت‬ ‫کمتر از ‪ ،400‬کوچک و بیمارستان های با تعداد‬ ‫تخت بین ‪ 400‬تا ‪ ،1000‬بیمارستان سایزمتوسط‬ ‫نامیده می شوند‪ .‬البته در تعریف وزارت بهداشت‬ ‫ایران بیمارستان های زیر ‪ 100‬تخت کوچک‪،‬‬ ‫‪ 250-101‬تخت متوسط‪ 500-251 ،‬بزرگ و‬ ‫بیش از ‪ 500‬تخت خیلی بزرگ نامیده می شوند‬ ‫که با تعریف عمومی جهانی متفاوت است‪.‬‬ ‫نکته مهمی که در طراحی مگاهاسپیتال ها به‬ ‫طور جدی مطرح است‪ ،‬طراحی ان به صورت یک‬ ‫واحد یک پارچه یا مجموعه ای از ساختمان های‬ ‫مجزا است‪ .‬یک مگاهاسپیتال می تواند در قالب‬ ‫یک حجم واحد در چندین ساختمان متصل به‬ ‫یکدیگر طراحی شود‪ ،‬یا اینکه همین تعداد تخت در‬ ‫چندین ساختمان مجاور و مجزا به صورت پردیس‬ ‫درمانی طراحی شود‪ .‬با اینکه در نهایت به نظر‬ ‫می رسد که به علت برابر بودن تعداد تخت‪ ،‬این‬ ‫دو بیمارستان باید خروجی مشابه داشته باشد‪ ،‬اما‬ ‫شواهد و مستندات متعددی وجود دارد که نشان‬ ‫می دهند از لحاظ عملکرد‪ ،‬گردش کار‪ ،‬تقسیم‬ ‫وظایف‪ ،‬عملکرد پرسنل و پزشکان‪ ،‬شاخص های‬ ‫سالمت از جمله عفونت بیمارستانی و‪ ،...‬تفاوت‬ ‫های جدی بین این دو سناریو وجود دارد‪ .‬تقریبا‬ ‫تمامی مگاهاسپیتال های جدید با زیربنای باالتر‬ ‫و در چندین حجم و ساختمان مجزا طراحی‬ ‫می شوند‪ ،‬بخش های بستری در برج های جداگانه‬ ‫(مثال هر برج شامل بخش بستری و ویژه مرتبط‬ ‫با تخصص های مشابه) قرار می گیرند‪ ،‬بخش‬ ‫جراحی شامل جراحی اورژانس‪ ،‬تخصصی و جنرال‬ ‫در ساختمانی مجزا‪ ،‬دپارتمان اورژانس و بخش‬ ‫سرپایی نیز در فضایی جداگانه و کامال منفک از‬ ‫سایر ساختمان ها طراحی می شوند‪ ،‬بدین ترتیب‬ ‫مسئولیت و مدیریت هر ساختمان به صورت مجزا‬ ‫و با درنظر گرفتن سیاست های مدیریتی کلی‬ ‫مجموعه می تواند به اداره ان بپردازد که طبیعتا‬ ‫حجم و پیچیدگی مدیریت این مجموعه را کاهش و‬ ‫در کل عملکرد و بازدهی بیمارستان را باال می برد‪.‬‬ ‫*وضعیت کشور ما از حیث دارا بودن‬ ‫مگاهاسپیتال ها و پراکندگی ان در‬ ‫استان های مختلف چگونه است؟‬ ‫در حال حاضر تنها سه مگاهاسپیتال میالد و‬ ‫مجتمع امام خمینی در تهران و بیمارستان افضلی‬ ‫پور در کرمان در حال فعالیت هستند‪ ،‬اما دو‬ ‫بیمارستان ‪ 1000‬تختی در ارومیه و قم در حال‬ ‫ساخت هستند‪ ،‬دو مگاهاسپیتال در مرحله پیش‬ ‫موافقت قرار دارند و چهار بیمارستان موفق به‬ ‫کسب پیش موافقت شده اند‪.‬‬ ‫*هم اکنون چه تعداد و در چه مناطقی‬ ‫مگاهاسپیتال نیاز داریم؟‬ ‫شاخص های مختلفی وجود دارد که با استفاده‬ ‫از انها می توان وضعیت سالمت کشور را بررسی‬ ‫کرد‪ ،‬تمرکز بیشتر گزارشات موجود البته بر تعداد‬ ‫تخت و شاخص تعداد تخت به ازای هر هزار نفر‬ ‫است که در ایران این عدد در حدود ‪ 1.9‬است‬ ‫که نسبت به منطقه خاورمیانه با عدد تقریبی‬ ‫‪ 2.6‬این شاخص بسیار کمتر است‪ ،‬منتها در کنار‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫این شاخص باید شاخص های مهمتری را نیز‬ ‫لحاظ کرد ‪ ،‬مثال تمرکز تخت های بیمارستانی‪،‬‬ ‫مساحت‪ ،‬جمعیت‪ ،‬وضعیت بیمارستان های‬ ‫موجود‪ ،‬سطح تکنولوژی درمان موجود در هر‬ ‫منطقه‪ ،‬پیشرفت و نوسازی شهری مناطق‪،‬‬ ‫دسترسی های شهری‪ ،‬زیرساخت های مناسب‬ ‫برای ساخت بیمارستان‪ ،‬تعداد مراکز درمانی‬ ‫خصوصی و دولتی در منطقه و پارامترهای مهم‬ ‫دیگر‪ .‬با توجه به این شاخص ها می توان ادعا‬ ‫کرد که تقریبا در تمامی استانهای ایران (حتی‬ ‫چهار استان تهران‪ ،‬خراسان رضوی‪ ،‬فارس و‬ ‫اصفهان که به ترتیب بهترین وضعیت خدمات‬ ‫سالمت را دارند) نیاز جدی به تاسیس مراکز‬ ‫درمانی تخصصی و باکیفیت و به روز وجود دارد‪.‬‬ ‫مسئله مهمتر‪ ،‬تخصیص این تخت ها به‬ ‫تخصص های مورد نیاز در هر منطقه است‪ ،‬به‬ ‫عبارتی باید وضعیت سالمت شامل شایع ترین‬ ‫بیماری های منطقه‪ ،‬سطح و وضعیت معیشتی‬ ‫مردم‪ ،‬وضعیت ارائه خدمات سالمت‪ ،‬تخصص‬ ‫های موجود و کمبود نیروی متخصص‪ ،‬اطالعات‬ ‫دموگرافی منطقه و پیشبینی وضعیت سالمت در‬ ‫‪ 50‬سال اینده بررسی شود‪ ،‬بدین ترتیب می توان‬ ‫نقشه جامعی از وضعیت فعلی منطقه موردنظر‬ ‫و همین طور نیازهای اتی ان بدست اورد‪ .‬با‬ ‫این رویکرد می توان به ساخت بیمارستان های‬ ‫اموزشی بزرگ (‪ 1000‬تخت به باال و وابسته‬ ‫به دانشگاه) که جامع تمامی خدمات تخصصی‬ ‫موردنیاز منطقه هستند‪ ،‬فکر کرد‪.‬‬ ‫به نظر می رسد برای ایجاد عدالت سالمت و‬ ‫دسترسی یکسان تمامی مردم ایران به خدمات با‬ ‫کیفیت عالی و با فرض مناسب بودن ایده ساخت‬ ‫بیمارستان های بزرگ در ایران‪ ،‬بهتر است در‬ ‫ساخت بیمارستان ها تمرکز زدائی به طور جدی‬ ‫لحاظ شود‪ .‬این مگاهاسپیتال ها به نوعی مرکز‬ ‫معماری جدید شهری می شوند و عالوه بر ایجاد‬ ‫بیمارستان باید خدمات شهری شامل مراکز اقامت‬ ‫شامل هتل‪ ،‬مهمانسرا و حتی مناطق مسکونی‪،‬‬ ‫وضعیت راه ها و دسترسی های داخل و بین‬ ‫شهری‪ ،‬خدمات رفاهی و تفریحی‪ ،‬سیستم های‬ ‫انتقال عمومی مانند مترو‪ ،‬قطار‪ ،‬فرودگاه و اتوبوس‬ ‫ها بطور جدی لحاظ شوند‪ .‬بنابراین به نظر می رسد‬ ‫به جای تعدد بیش از حد این بیمارستان ها در‬ ‫سطح کشور‪ ،‬بهتر است کشور بر اساس وضعیت‬ ‫فعلی و سند چشم انداز سالمت به چندین منطقه‬ ‫تقسیم شود و در هر منطقه یک مگاهاسپیتال‬ ‫تاسیس شود تا خدمات موردنیاز ان منطقه را بطور‬ ‫جامع و در باالترین سطح کیفیت ارائه کند‪ .‬طبیعتا‬ ‫این تقسیم بندی نیاز به اطالعات جامع از وضعیت‬ ‫جدی تری در راه ساخت‬ ‫سالمت کشور‪ ،‬سیاست های‬ ‫این مراکز ایجاد کند‪.‬‬ ‫کالن سالمت و اقتصاد سالمت‬ ‫در حال حاضر تنها سه‬ ‫اولین و مهمترین نگرانی‬ ‫و چشم انداز پزشکی ایران در‬ ‫مگاهاسپیتال میالد و مجتمع‬ ‫در کلیه پروژه های مطرح‬ ‫‪ 50‬سال اینده دارد و باید‬ ‫امام خمینی در تهران و‬ ‫و بزرگ در ایران ما مسئله‬ ‫راسا توسط وزارت بهداشت‬ ‫بیمارستان افضلی پور در‬ ‫مدیریت صحیح‪ ،‬قدرتمند‪،‬‬ ‫و با ایجاد تیم متخصصین در‬ ‫کرمان در حال فعالیت هستند‪،‬‬ ‫واحد و جامع است‪ .‬پروژه‬ ‫حوزه اقتصاد‪ ،‬مدیریت‪ ،‬فناوری‬ ‫اما دو بیمارستان ‪ 1000‬تختی‬ ‫ساخت یک مگاهاسپیتال‪،‬‬ ‫سالمت و تیم پزشکان تعیین‬ ‫در ارومیه و قم در حال ساخت‬ ‫بسیار پیچیده‪ ،‬زمانبر و‬ ‫شود‪.‬‬ ‫است‪ ،‬دو مگاهاسپیتال در‬ ‫هزینه بر است و در جایی‬ ‫اکنون‬ ‫هم‬ ‫*ایا‬ ‫مرحله پیش موافقت قرار دارند‬ ‫که ساخت یک بیمارستان‬ ‫زیرساخت های الزم (از‬ ‫و چهار بیمارستان نیز موفق به‬ ‫کوچک در ابعاد ‪200-100‬‬ ‫جمله راه های مواصالتی‬ ‫کسب پیش موافقت شده اند‬ ‫تختی می تواند به دالیل‬ ‫برای دسترسی سریع‬ ‫مختلف تا ‪ 10‬سال و بیشتر‬ ‫مردم) برای ایجاد‬ ‫طول بکشد‪ ،‬این موضوع‬ ‫مگاهاسپیتال ها در‬ ‫بیش از پیش اهمیت می یابد زیرا با توجه به ابعاد‬ ‫استان های کشور وجود دارد؟‬ ‫بزرگ پروژه‪ ،‬هزینه بسیار باالی ساخت‪ ،‬تجهیز و‬ ‫ساخت مگاهاسپیتال ها فرایند بسیار پیچیده‬ ‫بهره برداری این بیمارستان ها باید برای کاربری‬ ‫و پرهزینه ای است و نمی توان با مدل فعلی‬ ‫زیاد و طوالنی مدت طراحی شوند تا بتوانند در طول‬ ‫بیمارستان های کوچک یا سایز متوسط به ساخت‬ ‫شبانه روز و در تمامی ایام سال و با عمر باال (حداقل‬ ‫بیمارستان هایی در این ابعاد فکر کرد‪ .‬همانطور که‬ ‫تا سال ‪ 2050‬میالدی) خدمات درمانی ارائه دهند‪.‬‬ ‫اشاره کردم مگاهاسپیتال ها و در کل پروژه های‬ ‫از انجایی که مگاهاسپیتال ها ترجیحا و عمدتا از نوع‬ ‫فیزیکی در ابعاد بزرگ‪ ،‬به نوعی به مرکز معماری‬ ‫اموزشی و تحت نظر بخش دولتی ساخته می شوند‪،‬‬ ‫شهری تبدیل شده و وضعیت کلی منطقه را تحت‬ ‫به نظر می رسد موارد زیر می توانند از مهمترین‬ ‫تاثیر قرار می دهند‪ ،‬بدین ترتیب شاید مسئله‬ ‫مشکالت در مسیر ساخت این پروژه ها باشند‪:‬‬ ‫مسیرهای ارتباطی و زیرساخت های فیزیکی به‬ ‫‪ ‬استفاده از فناوری های نوین ساخت و ساز‬ ‫عنوان اولین مسئله و مشکل در راه ساخت این‬ ‫در راستای ایجاد بیمارستان سبز‪ ،‬کاهش مصرف‬ ‫مراکز مطرح شود که البته نگرانی به جا و درستی‬ ‫انرژی‪ ،‬تاب اوری در مقابل بالیای طبیعی و داشتن‬ ‫است‪ .‬تعیین مکان مناسب برای ساخت این پروژه‪،‬‬ ‫عمر طوالنی‬ ‫مناسب بودن راه ها و جاده های منتهی به ان‬ ‫‪ ‬نیاز به طراحی اینده نگر و انعطاف پذیر و‬ ‫(اعم از داخل و خارج شهری) و وجود وسائل نقلیه‬ ‫توجه به نیازهای اتی حوزه درمان منطقه‬ ‫عمومی طبیعتا بسیار حایز اهمیت هستند‪.‬‬ ‫‪ ‬جلوگیری از توقف کار و افزایش بیش از‬ ‫منتها نگرانی های جدی دیگری نیز در این‬ ‫حد زمان ساخت و ساز به نسبت تخمین های اولیه‬ ‫راه وجود دارد که به زعم من می تواند مشکالت‬ ‫گز ا ر ش و یژ ه‬ ‫‪22‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫تقریبا در تمامی‬ ‫استان های ایران‬ ‫(حتی چهار استان‬ ‫تهران‪ ،‬خراسان رضوی‪،‬‬ ‫فارس و اصفهان که به‬ ‫ترتیب بهترین وضعیت‬ ‫خدمات سالمت را‬ ‫دارند) نیاز جدی به‬ ‫تاسیس مراکز درمانی‬ ‫تخصصی و باکیفیت و‬ ‫به روز وجود دارد‬ ‫که هزینه ها را به شدت افزایش می دهد‬ ‫‪ ‬فناوری های قدیمی در ساخت و ساز و‬ ‫استفاده از متدها و روش های سنتی در شرایط‬ ‫فعلی کشور‬ ‫‪ ‬وجود بروکراسی اداری و تاخیر بیش از‬ ‫انتظار در امور اجرائی‬ ‫‪ ‬تغییر مدیریت در طول دوره ساخت‬ ‫بیمارستان که منجر به تغییر اولویت ها‪ ،‬سیاست‬ ‫ها و رویکرد نسبت به ساخت بیمارستان می شود‪.‬‬ ‫‪ ‬نداشتن تجربه کافی تیم اجرایی در ساخت‬ ‫پروژه های در ابعاد بزرگ و عدم تخمین صحیح‬ ‫نیازها و زمان بندی موردنیاز پروژه‬ ‫‪ ‬عدم استفاده از مهندسین و پیمانکاران‬ ‫باتجربه با هدف کاهش هزینه ها که متاسفانه‬ ‫کیفیت کار نهایی را بسیار کاهش می دهد‬ ‫‪ ‬مطالعات اولیه صحیح در خصوص دالیل‬ ‫تاسیس بیمارستان‪ ،‬کیفیت‪ ،‬سطح و نوع ارائه‬ ‫خدمات )‪(Service/ Clinical Planning‬و‬ ‫مطالعات امکان سنجی که به طور واضح‪ ،‬لزوم و‬ ‫اهمیت اجرای پروژه را تبیین می کند‪.‬‬ ‫‪ ‬ساختار مدیریتی مناسب و اهمیت بسیار‬ ‫باالی مدیریت پروژه صحیح در تمامی سطوح و‬ ‫مراحل ساخت پروژه‬ ‫‪ ‬خروج و تعویض تیم اجرایی پیش از‬ ‫پایان پروژه که منجر به تعویق‪ ،‬دوباره کاری و در‬ ‫نهایت افزایش بیش از حد و بدون توجیه زمان و‬ ‫هزینه های پروژه را به دنبال دارد‪.‬‬ ‫*استاندارد کشور از لحاظ شاخص تعداد‬ ‫تخت به ازای جمعیت چگونه است و چقدر‬ ‫با این استاندارد فاصله داریم؟‬ ‫همانطور که اشاره کردم‪ ،‬شاخص تعداد تخت‬ ‫به ازای هر ‪ 1000‬نفر در کشور در ابتدای سال‬ ‫‪ 92‬برابر با ‪ 1.6‬بود که در حال حاضر این مقدار‬ ‫به ‪ 1.9‬افزایش پیدا کرده است‪ ،‬با توجه به‬ ‫میانگین این شاخص در منطقه (‪ )2.6‬هنوز ما در‬ ‫سطح پایین تری قرار داریم و نیاز جدی به ایجاد‬ ‫تخت های بیمارستانی جدید وجود دارد‪ ،‬البته این‬ ‫عدد میانگین کشوری است و در شهرهایی مثل‬ ‫تهران‪ ،‬مشهد‪ ،‬شیراز اصفهان‪ ،‬یزد و ‪ ...‬این شاخص‬ ‫باالتر است‪ ،‬ولی با توجه به مرکزیت این مناطق‪،‬‬ ‫مسئله توریسم سالمت و فرسوده بودن بسیاری‬ ‫از بیمارستان های موجود‪ ،‬حتی در این شهرها‬ ‫نیز نیاز جدی به ساخت بیمارستان های جدید‬ ‫و تخت های تخصصی بیشتر وجود دارد‪.‬‬ ‫از دیدگاه شما اصوال ضرورت تجمیع و‬ ‫ادغام بیمارستان های اموزشی دانشگاه در‬ ‫قالب یک بیمارستان جامع چیست؟‬ ‫بیمارستان جامع یا به تعبیر قبلی من در پاسخ‬ ‫به سوال اول‪ ،‬بیمارستان های ادغام شده‪ ،‬از لحاظ‬ ‫ماهیتی‪ ،‬تفاوت های جدی با مگا هاسپیتال دارند‬ ‫و در واقع ترجمه عبارت ‪merged hospitals‬‬ ‫هستند‪ .‬همانطور که گفتم کاهش هزینه ها و‬ ‫سوداوری اقتصادی‪ ،‬یکسان سازی سطح خدمات‬ ‫ارائه شده‪ ،‬جبران کمبودهای تخصصی در هر‬ ‫منطقه و ارائه مدیریت واحد و برتر همگی از‬ ‫دالیل جدی تمایل به ادغام بیمارستان ها هستند‪،‬‬ ‫از طرف دیگر‪ ،‬وجود فناوری های دیجیتال و‬ ‫پرونده‪-‬های الکترونیکی بیمار و امکان تبادل‬ ‫داده در لحظه‪ ،‬ایجاد بیمارستان های جامع را‬ ‫تسهیل کرده است‪ .‬منتها باید توجه کرد که جز‬ ‫در موارد خاص مانند فرسوده بودن ساختمان یا‬ ‫نیاز به خدمات و فناوری های نوین و موارد مشابه‪،‬‬ ‫ساخت بیمارستان جدید و تحمیل هزینه های‬ ‫بیشتر‪ ،‬غیرمنطقی و توجیه ناپذیر است‪ ،‬در واقع‬ ‫باید با ایجاد زیرساخت های ‪ IT‬مناسب‪ ،‬تغییر‬ ‫فرایندها و گردش کاری با درنظر داشتن رویکرد‬ ‫بیمارستان مجازی و دیجیتال و ثبت الکترونیک‬ ‫داده ها‪ ،‬امکان ارتباط در لحظه بین دو بیمارستان‬ ‫را فراهم کرد و شرایطی را ایجاد کرد که دو یا چند‬ ‫بیمارستان مدنظر تحت مدیریت و سیاست درمانی‬ ‫واحد‪ ،‬در منطقه فعلی خود فعالیت نمایند‪ .‬این‬ ‫مسئله ضمن پوشش دادن کلیه خدمات مورد نیاز‬ ‫مردم منطقه‪ ،‬سطح ارائه خدمات‪ ،‬رضایت بیماران‪،‬‬ ‫بازدهی بیمارستان و عملکرد اقتصادی انرا بهبود‬ ‫می بخشد‪.‬‬ ‫*با توجه به کمبود منابع موردنیاز برای‬ ‫ساخت این نوع بیمارستان ها‪ ،‬نظر شما در‬ ‫خصوص ورود سرمایه گذاران خارجی به‬ ‫این حوزه چیست؟‬ ‫همان طور که اشاره کردم‪ ،‬ساخت‪ ،‬تجهیز و‬ ‫بهره برداری از مگاهاسپیتال ها بسیار هزینه بر‬ ‫است و تقریبا تمامی پروژه های مشابه در سرتاسر‬ ‫دنیا (حداقل در چندسال اخیر) با رویکرد ‪PPP‬‬ ‫طراحی و ساخته شده اند‪ .‬بنظر من هم ساخت‬ ‫این بیمارستان ها ضرورتا باید با سرمایه گذاری‬ ‫و همکاری مستقیم سرمایه گذاران خارجی انجام‬ ‫شود‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬بحث تامین مالی‪ ،‬طراحی‬ ‫بیمارستان‪ ،‬پیمان کاری و ساخت و تجهیز تماما‬ ‫با حضور شرکت های خارجی انجام شود‪ .‬این‬ ‫مسئله در سایر پروژه های مشابه منطقه نیز در‬ ‫حال انجام است‪ .‬به عنوان مثال پروژه ‪3800‬‬ ‫تختی در انکارا ترکیه با همکاری ‪SIEMENS‬‬ ‫‪ Financial Services, Austria UniCredit‬و‬ ‫بانک های ترکیه در حال انجام است و شرکت‬ ‫مشاور امریکایی ‪ AECOM‬مدیریت پروژه این کار را‬ ‫برعهده دارد‪ ،‬البته توجه به دو نکته بسیار اهمیت‬ ‫دارد‪ ،‬اول اینکه سیاست های دولتی باید در‬ ‫راستای تسهیل و امنیت سرمایه گذاری خارجی‬ ‫تغییر کند تا موانع کمتری بر سر راه پروژه های‬ ‫این چنینی وجود داشته باشد‪ .‬دوم اینکه نیازهای‬ ‫خاص ایران‪ ،‬شرایط متفاوت بخش سالمت‪،‬‬ ‫گستردگی و تفاوت فرهنگی در ایران و ‪ ،...‬همگی‬ ‫می‪-‬توانند به معضالت جدی برای همکاران و‬ ‫سرمایه گذاران غیرایرانی پروژه تبدیل شود‪.‬‬ ‫سخن اخر‪....‬‬ ‫درکنار ساخت پروژه های عظیم و‬ ‫مگاهاسپیتال ها‪ ،‬ساختارهای کوچکتر‪ ،‬کم‬ ‫هزینه تر‪ ،‬محلی تر و بعضا پرسودتری نیز در دنیا‬ ‫به طور جدی رواج دارد‪ ،‬تا جایی که بسیاری از‬ ‫متخصصین مدیریت و اقتصاد سالمت‪ ،‬این‬ ‫روندها را به عنوان اینده حوزه سالمت معرفی‬ ‫می کنند‪ ،‬اینده ای که احتماال مگاهاسپیتال ها‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫در ان نقشی ایفا نمی کنند‪ .‬ترندهای جدیدتر در‬ ‫ساخت بیمارستان به سمت ساخت مراکزی تحت‬ ‫عنوان ‪ micro-hospital‬ها متمایل شده اند‪.‬‬ ‫میکروهاسپیتال ها بیمارستان هایی با حداکثر ‪32‬‬ ‫تخت بستری هستند که مشخصات یک بیمارستان‬ ‫جنرال را دارند و می توانند تمامی خدمات سرپایی و‬ ‫جراحی های ساده و بدون نیاز به مراقبت های ویژه‬ ‫جدی مانند جراحی تعویض مفصل زانو‪ ،‬انواع ‪minor‬‬ ‫‪ surgery‬و زایمان و سزارین‪ ،‬خدمات اورژانس‪،‬‬ ‫خدمات پاراکلینیک مانند ازمایشگاه و بخش‬ ‫تصویربرداری و ‪ ...‬را ارائه کنند‪ .‬این بیمارستان ها در‬ ‫مناطق و محله های کوچک تر ساخته می شوند و‬ ‫هدف اصلی انها باالتر بردن کیفیت و سرعت ارائه‬ ‫خدمات‪ ،‬ارائه خدمات بیمارمحور‪ ،‬اشنایی با افراد‬ ‫محله و ایجاد ارتباط شخصی و در نتیحه ایجاد‬ ‫وفاداری به سیستم درمانی در ساکنین محله است‪.‬‬ ‫الزم به ذکر است که مسئله خدمات توانبخشی‪،‬‬ ‫خدمات در منزل‪ ،‬اموزش و فناوری های مجازی‬ ‫در حوزه سالمت از اهمیت فوق العاده ای برای این‬ ‫بیمارستان ها برخوردار است‪ .‬الزم به ذکر است‬ ‫هدف از ایجاد میکروهاسپیتال ها‪ ،‬تغییر مراکز‬ ‫جراحی محدود غیراستاندارد و پر از مخاطره فعلی‬ ‫به بیمارستان های ‪ 32‬تختی نیست‪.‬‬ ‫با توجه به افزایش میانگین سنی جامعه‪ ،‬کاهش‬ ‫فرزنداوری و پیرشدن جمعیت‪ ،‬افزایش بیش از‬ ‫پیش بیماری های مزمن و مواردی از این قبیل ایجاد‬ ‫تخت های تخصصی برای معضالت سالمت شایع از‬ ‫اهمیت فراوان برخوردار است‪ .‬صرف نظر از سیاست‬ ‫انتخابی وزارت بهداشت اعم از ایجاد بیمارستان های‬ ‫خیلی بزرگ یا خیلی کوچک‪ ،‬ایجاد بخش خدمات‬ ‫سالمت سالمندان‪ ،‬بخش تخصصی دیابت‪ ،‬هپاتیت‪،‬‬ ‫پوکی استخوان و تمامی بیماری های مزمن شایع‬ ‫رویکرد جدید و اجتناب ناپذیر و ضروری در حوزه‬ ‫بهداشت کشور است‪.‬‬ ‫ ‬ ‫نمونه هایی از پروژه های مگاهاسپیتال با استفاده از مدل ‪PPP‬‬ ‫گز ا ر ش و یژ ه‬ ‫‪24‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫مگاهاسپیتال‪ ،‬مناسب کشوری است که با خرابی یک قطعه‪،‬‬ ‫کل بیمارستان تعطیل نشود!‬ ‫دکتر واعظ مهدوی استاد دانشگاه و معاون سابق سازمان برنامه و بودجه و وزارت بهداشت‪ ،‬درمان و‬ ‫اموزش پزشکی‪ ،‬به مفهومی به نام مگاهاسپیتال در نظام بهداشتی درمانی و نظام سطح بندی بیمارستانی‬ ‫کشور اعتقاد ندارد‪ .‬از نظر وی چنین عنوانی در این نظام وجود نداشته و پدیده ای است که چون سایر‬ ‫بلندپروازی ها در بخش های مختلف کشور‪ ،‬اخیرا در بخش خدمات بیمارستانی مطرح شده است‪ ،‬بدون‬ ‫انکه مختصات و ویژگی های اقلیم ایران و پراکندگی جمعیت ایران در ان مالحظه شده باشد‪.‬‬ ‫از دیدگاه وی مطرح شدن چنین مفهومی در واقع‪ ،‬کپی برداری نادرست و بررسی نشده از‬ ‫بیمارستان های کشورهای توسعه یافته است که نتیجه ای جز هدر دادن سرمایه های بهداشتی‬ ‫کشور دربر ندارد‪.‬‬ ‫وی در این باره گفت‪ :‬نظام برنامه ریزی‬ ‫بهداشت و درمان در کشورما و ساختار درمانی‬ ‫ان‪ ،‬بر اساس نظام شبکه بهداشتی – درمانی‬ ‫( ‪ ) PHC‬و سطح بندی خدمات درمانی شکل‬ ‫گرفته است‪ .‬بخش اول که کل نظام بهداشت و‬ ‫درمان کشور را شامل می شود‪ ،‬بستر و محور‬ ‫اصلی ان نظام شبکه بهداشتی و درمانی ‪PHC‬‬ ‫کشور است‪ .‬در شبکه بهداشت درمانی اولین‬ ‫سطح ارایه خدمات؛ از خانه بهداشت شروع‬ ‫می شود و دومین سطح به مراکز بهداشت‬ ‫درمانی روستایی و شهری منتهی می شود‪.‬‬ ‫در سطوح باالتر نیز خدمات بیمارستانی مد‬ ‫نظر قرار می گیرد‪ .‬درحقیقت‪ ،‬طرح مساله‬ ‫مگاهاسپیتال و یا هر سطح بیمارستانی تنها و‬ ‫تنها در قالب شبکه نظام بهداشتی و درمانی‬ ‫کشور قابل تامل و قابل پیگیری است‪ .‬بر اساس‬ ‫نظام شبکه بهداشتی درمانی کشور‪ ،‬رابطه‬ ‫سطوح باالتر از سطح دوم تا سطوح نهایی نظام‬ ‫ارایه خدمات‪ ،‬هنوز تنظیم و نهایی نشده است‪،‬‬ ‫هرچند می توان ادعا کرد که مستندات کافی‬ ‫در مورد ان وجود دارد‪ .‬در سطوح دوم به باال‬ ‫شاهد شکل گیری بیمارستان های کوچک و‬ ‫یا واحدهای درمان بستر هستیم که عبارت‬ ‫از بیمارستان هایی با ‪ 16‬تخت هستند‪ .‬سطح‬ ‫باالتر این الگو‪ ،‬بیمارستان های ‪ 32‬تخته‬ ‫است‪ .‬در بیمارستان های ‪ 16‬تخت خوابی و‬ ‫یا واحدهای درمان بستر‪ ،‬ارایه خدمات اولیه‬ ‫درمان و بستری و تثبیت بیماران مورد نظر بوده‬ ‫است و در صورتی که نیاز به عمل های جراحی‬ ‫یا مراقبت های طوالنی تری وجود داشته باشد‪،‬‬ ‫اعزام به سطح باالتر که همان بیمارستان های‬ ‫‪ 32‬تخت خوابی است‪ ،‬محور این الگو را‬ ‫تشکیل می دهد‪.‬معموال در بیمارستان های ‪32‬‬ ‫تختخوابی‪ ،‬واحدهای تخصصی مستقر می شود‬ ‫که ارایه خدمات اولیه درمانی را در نقاط مختلف‬ ‫کشور بر عهده دارند‪ .‬بیمارستان های سطح‬ ‫مگاهاسپیتال در نظام درمانی ما‬ ‫وجود نداشته و مصوب نشده است‪،‬‬ ‫متاسفانه بلندپروازی های مدیریتی‪،‬‬ ‫به بخش درمان هم سرایت کرده و‬ ‫با محاسباتی که در اقتصاد سالمت‪،‬‬ ‫ارزیابی نشده و شرایط اقلیمی و‬ ‫جمعیتی ایران درنظر گرفته نشده‪،‬‬ ‫عمدت ًا با فشار شرکت های مشاور و‬ ‫پیمانکاران ذینفع‪ ،‬مطرح شده است‬ ‫باالتر‪ ،‬یا همان بیمارستان های ‪ 64‬تختخوابی‬ ‫در الگوی گذشته مورد توجه بوده است که در‬ ‫ان ها چهار عمل اصلی محقق می شود که‬ ‫شامل بخش های جراحی‪ ،‬اطفال‪ ،‬زنان و داخلی‬ ‫هستند و متخصصین هم به همین ترتیب در‬ ‫انها حضور دارند‪ .‬بیمارستان های ‪ 90‬تختخوابی‬ ‫نیزدر یک سطح باالتر برحسب جمعیت کشور‬ ‫قرار می گیرد که در ان ها بحث یک یا دو‬ ‫تخصص عالوه بر چهار عمل اصلی موجود است‪.‬‬ ‫وی افزود‪ :‬رده باالتر بیمارستان های ‪ 200‬تختی‬ ‫هستند که شامل بیمارستان های تخصصی و‬ ‫بخش های تخصصی هستند و سطح باالتر از‬ ‫ان بیمارستان هایی در حدود ‪ 350‬الی ‪450‬‬ ‫تختخوابی هستند که عبارت از بیمارستان‬ ‫های اموزشی هستند و با الگوی مورد نظر‬ ‫بیمارستان های اموزشی کار می کنند‪.‬‬ ‫دکتر مهدوی خاطرنشان کرد‪ :‬اصوال مفهومی‬ ‫به نام مگاهاسپیتال در نظام سطح بندی خدمات‬ ‫درمانی کشور و نظام جامع شبکه بهداشتی‬ ‫درمانی کشور مطرح نیست و چنین عنوانی‬ ‫در این نظام وجود نداشته و مبانی مطالعاتی‬ ‫برای ان وجود نداشته و نیز در چارچوب نظام‬ ‫مصوب نبوده است‪ .‬متاسفانه اخیرا ً چند سالی‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫هست که هم راستا با بلندپروازی هایی که‬ ‫در بخش های مختلف کشور وجود دارد‪،‬‬ ‫در بخش خدمات بیمارستانی هم مفهوم‬ ‫مگاهاسپیتال مورد توجه قرار گرفته است‬ ‫و با محاسباتی که مبنای ان در اقتصاد‬ ‫سالمت ارزیابی نشده و مورد تحلیل قرار‬ ‫نگرفته است و مختصات و با ویژگی های‬ ‫اقلیم ایران و پراکندگی جمعیت ایران نیز‬ ‫منطبق نشده است؛ عمدتاً با فشار بعضی از‬ ‫شرکت های مهندسی مشاور و پیمانکاران‬ ‫ذینفع‪ ،‬در دست پیگیری قرار گرفته است‪.‬‬ ‫همان طور که بیان کردم نه در نظام شبکه‬ ‫بهداشت درمانی و نه در نظام سطح بندی‬ ‫خدمات بهداشتی درمانی از چنین مفهومی‬ ‫اسم برده نشده است و این پدیده بیشتر‬ ‫کپی برداری از وضعیت بیمارستان های‬ ‫کشورهای توسعه یافته است و روشن است‬ ‫که مفهوم مگاهاسپیتال بدون این که در‬ ‫قالب نظام سطح بندی و نظام ارجاع مطرح‬ ‫شود و وظایف ان در نحوه و جایگاه ارجاع‬ ‫بیماران به ان ها مشخص باشد‪ ،‬به چیزی‬ ‫جز تخصص محوری و درمان محوری و سوق‬ ‫دادن هرچه بیشتر منابع یخش سالمت به‬ ‫خدمات لوکس بیمارستانی‪ ،‬و در نتیجه هرز‬ ‫دادن سرمایه های بهداشتی درمانی کشور‬ ‫منجر نخواهد شد‪.‬‬ ‫وی افزود‪ :‬در حقیقت‪ ،‬اگر مفهوم‬ ‫مگاهاسپیتال بدون درنظر گرفتن نظام‬ ‫سطح بندی و نظام ارجاع و الیه هایی که‬ ‫بیان شد‪ ،‬مورد توجه قرار گیرد و وضعیت‬ ‫بخش های تخصصی و سامان یافتن سلسله‬ ‫مراتبی این بخش ها و نحوه ارجاع و پیگیری‬ ‫بیماران و دریافت بازخورد ان ها و ارتباط‬ ‫ان با شبکه بهداشتی درمانی و پزشک‬ ‫خانواده روشن نباشد‪ ،‬حاصل ان‪ ،‬چیزی‬ ‫جز نفی همه ی ساختارهای انتظام بخش‬ ‫نظام بهداشت درمان کشور نخواهد بود‪ .‬در‬ ‫حقیقت ما شاهد این رویداد هستیم که در‬ ‫دنیای امروز‪ ،‬مفهومی در خدمات بهداشتی‬ ‫درمانی مطرح شده است که بر ساختارهای‬ ‫ارایه خدمات سایه افکنده است‪ .‬این مفهوم‬ ‫زمان مورد نیاز برای تربیت مدیران مگاهسپیتال ها کمتر از دوره زمانی ساخت‬ ‫مگاهسپیتال نیست‪ .‬هر کسی نمی تواند مگاهسپیتال را مدیریت کند‪ .‬مگاهاسپیتال‬ ‫مانند یک شهر است و مدیریتی در خور یک شهردار نیاز دارد‪ .‬مدیران بیمارستانی ما‬ ‫فعال در حد مدیریت یک مگاهاسپیتال نیستند‬ ‫تحت عنوان «نیازهای القایی» شکل گرفته‬ ‫است‪ .‬در نیازهای القایی‪ ،‬تبلیغات القایی‬ ‫کمپانی ها و شرکت های چند ملیتی دارویی‬ ‫و ارایه کنندگان خدمات بهداشتی درمانی و‬ ‫نحوه ی ایجاد نیازهای غیر منطبق با واقعیت‬ ‫برای بیماران‪ ،‬مبنای دریافت خدمات‬ ‫قرار می گیرد و «نیاز»های کاذب به بیماران‬ ‫القا می شود‪ ،‬بدون ان که توسط ساختاری‬ ‫منسجم و منظم مورد ارزیابی قرار گرفته و‬ ‫مبنای تصمیم گیری و ارایه خدمات واقع شود‪.‬‬ ‫نیازهای القایی با قدرت پولی کمپانی ها و با‬ ‫تحریک بیماران شکل می گیرد‪ ،‬به خصوص‬ ‫به دلیل تفاوت و فاصله‬ ‫چشمگیر بین دانش بیماران و ارایه‬ ‫کنندگان خدمات درمانی‪ ،‬مردم به‬ ‫ارایه کنندگان خدمات اعتماد دارند‪،‬‬ ‫درنتیجه در مواقعی برخی همکاران‪،‬‬ ‫دارو یا درمانی را تجویز می کنند‬ ‫که منطبق با شرایط مالی بیماران‬ ‫نیست‪ .‬روش درمانی‪ ،‬یا دریافت‬ ‫خدمات بیمارستان های بخصوص‬ ‫و کارهای لوکسی به بیماران القا‬ ‫می شود که نیاز واقعی انها نیست‬ ‫و به نتیجه ای جز خالی کردن جیب‬ ‫انها منجر نمی شود‬ ‫بیماران خاص و بیمارانی که مصرف کننده‬ ‫داروها و خدمات پر هزینه هستند و به دلیل‬ ‫شرایط بیماریشان‪ ،‬عاطفه و وجدان عمومی‬ ‫را تحریک می کنند‪ ،‬مورد سوء استفاده‬ ‫قرار می گیرند‪ .‬حتی بعضاً انجمن هایی‬ ‫شکل می گیرند که با کمال بی اخالقی‬ ‫به سوء استفاده از بیماران می پردازند و‬ ‫از بیماران به عنوان ابزار تحریک عواطف‬ ‫و احساسات عموم مردم و اعمال فشار بر‬ ‫نهادهای سیاست گذاری همانند مجلس و‬ ‫دولت‪ ،‬برای تامین نیازهای غیرواقعی مورد‬ ‫استفاده قرار می گیرند‪ .‬متاسفانه به دلیل‬ ‫این که فاصله بین دانش بیماران و دانش‬ ‫ارایه کنندگان خدمات درمانی بسیار زیاد‬ ‫است و مردم هم به ارایه کنندگان خدمات‬ ‫اعتماد دارند‪ ،‬فکر می کنند که ضرورت هایی‬ ‫که اعالم می شود‪ ،‬حتما» اجتناب ناپذیر‬ ‫است‪ .‬به این ترتیب دارو یا درمانی تجویز‬ ‫می شود که منطبق با شرایط مالی و‬ ‫فرهنگی بیماران نیست؛ روش درمانی‪ ،‬اقامت‬ ‫دربیمارستان ها‪ ،‬عمل ها و کارهای لوکسی‬ ‫القا می شود که نیازهای واقعی انها نیست‪،‬‬ ‫بلکه متاسفانه تنها به خالی کردن جیب‬ ‫بیماران منجر می شود‪ .‬در سال های اخیر‬ ‫که من توفیق خدمت در بیمه روستاییان را‬ ‫داشته ام‪ ،‬بارها با این پدیده رو به رو شده ام‬ ‫که بسیاری از درمان های غیرضروری و‬ ‫گز ا ر ش و یژ ه‬ ‫‪26‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫پرهزینه‪ ،‬متاسفانه اختصاصا» برای اقشار‬ ‫فقیر و کم در امد روستایی تجویز می شود‪.‬‬ ‫معاون سابق سازمان برنامه و بودجه‬ ‫و وزارت بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش‬ ‫پزشکی درادامه با اشاره به این واقعیت که‬ ‫بیمارستان های بزرگ یا مگاهسپیتال ها نیز‬ ‫از مصادیق همین نیازهای القایی است و با‬ ‫نشان دادن نمای لوکس و ظاهر پر زرق و‬ ‫برق موجب ایجاد جاذبه برای گروه های‬ ‫مختلف اجتماعی می شوند و در شرایطی‬ ‫که نظام ارجاع در کشور ما شکل نگرفته‬ ‫و پزشک خانواده مستقر نشده است و‬ ‫افراد مشاوره ی پزشکی ندارند‪ ،‬این تمایل‬ ‫در ان ها ایجاد می شود که ورودشان به‬ ‫مگاهاسپیتال ها یعنی درمان شدن ان ها و‬ ‫دریافت بهترین خدمات‪.‬‬ ‫وی تاکید کرد‪ :‬این اتفاق در کشوری صورت‬ ‫می گیرد که پراکندگی جمعیت در ان بسیار‬ ‫زیاد است و ما بخصوص در نقاط مرکزی‬ ‫و شرقی کشور‪ ،‬مناطقی داریم که تراکم‬ ‫جمعیت در ان بسیار کم است و بیماران‬ ‫باید صدها کیلومتر مسافرت کنند تا به این‬ ‫بیمارستان های پر زرق و برق برسند‪ .‬در‬ ‫صورتی که بسیاری از نیازهای درمانی این افراد‬ ‫قابل رسیدگی در همان واحدهای بهداشتی‬ ‫درمانی اولیه شهر خودشان هم بوده است‪.‬‬ ‫از دید گاه من واحدهای مگاهسپیتال بسیار‬ ‫پرهزینه هستند و اداره ی یک مگاهاسپیتال‬ ‫از اداره یک شهر پیچیده تر است و احتیاج به‬ ‫دانش مدیریتی بسیار زیادی دارد‪ .‬مطالعات‬ ‫مختلف نشان می دهد که هزینه اداره یک‬ ‫مگاهسپیتال در سه سال‪ ،‬با هزینه ساخت‬ ‫یک مگاهاسپیتال برابری می کند‪ .‬بنابراین‬ ‫وقتی چنین مجموعه ای ساخته می شود‪،‬‬ ‫هزینه های جاری بسیار زیادی می طلبد‪.‬‬ ‫باید توجه داشت؛ تنها بودجه مورد نیاز برای‬ ‫یک بیمارستان‪ ،‬هزینه ی ساخت ان نیست‪،‬‬ ‫بلکه اداره ان نیز هزینه دارد و اتقاقا اداره‬ ‫خوب و ابرومند یک مگاهاسپیتال از ساخت‬ ‫ان پرهزینه تر و به مراتب مشکل تر است‪.‬‬ ‫بیش از ‪ 60‬درصد بیمارستان های ما توسط‬ ‫مگاهسپیتال از مصادیق نیازهای‬ ‫القایی است و با نشان دادن نمای لوکس‬ ‫و پر زرق و برق‪ ،‬موجب جاذبه برای‬ ‫بیمار شده و در شرایطی که نظام ارجاع‬ ‫و پزشک خانواده شکل نگرفته و افراد‬ ‫مشاورین امین پزشکی هم ندارند‪،‬‬ ‫اینگونه القا می شود که ورود (و بستری‬ ‫شدن) شان به مگاهاسپیتال ها یعنی‬ ‫درمان شدن و دریافت بهترین خدمات!‬ ‫مدیران غیرمتخصص اداره می شوند‪ .‬در واقع‬ ‫ما افراد متخصص برای مدیریت مگاهاسپیتال‬ ‫تربیت نکرده ایم و کارشناسان ما هم هنوز‬ ‫مدیریت اقتصاد بهداشت و نحوه کنترل‬ ‫هزینه ها را نمی دانند‪ .‬ما در کشوری همچون‬ ‫المان شاهد این هستیم که بیمارستان ها‬ ‫سلول های خورشیدی دارند و خودشان‬ ‫تولید برق می کنند و مازاد برق تولیدی شان‬ ‫را به شهر صادر هم می کنند‪ ،‬حال کدام‬ ‫یک از بیمارستان های ما چنین شرایطی را‬ ‫دارد؟ در واقع کشورهای پیشرفته مدیریت‬ ‫هزینه های خود را چنان سازمان داده اند‬ ‫که بخشی از درامد بیمارستان ها‪ ،‬از محل‬ ‫فروش و تصفیه ی فاضالب و فروش برق‬ ‫تولیدی شان تامین می شود‪ ،‬در صورتی که‬ ‫بیمارستان های ما خودشان واحدهای الوده‬ ‫کننده ی بزرگی برای محیط زیست هستند‪.‬‬ ‫درواقع سیستم های دفع زباله بیمارستانی و‬ ‫بیمارستان های ما خود واحدهای‬ ‫الوده کننده محیط زیست هستند؛ در‬ ‫شرایطی که سیستم های دفع زباله‬ ‫بیمارستانی و حفاظت محیط زیست‬ ‫در بیمارستان های ما هنوز ناقصند‪.‬‬ ‫درواقع بیمارستان های کوچک‬ ‫الودگی کمتری نسبت به مگاهسپیتال‬ ‫ایجاد می کنند و همچنین‪ ،‬چرخه‬ ‫امور اجرایی در بیمارستان های بزرگ‬ ‫بیشتر در معرض خدشه و اسیب است‬ ‫حفاظت محیط زیست ما سیستم های کاملی‬ ‫نیستند و در نتیجه بیمارستان های کوچک‬ ‫الودگی کمتری نسبت به مگاهسپیتال ایجاد‬ ‫می کنند‪ .‬عالوه بر این چرخه امور اجرایی در‬ ‫بیمارستان های بزرگ بیشتر در معرض خدشه‬ ‫و اسیب است‪ .‬مث ً‬ ‫ال اگر در مگاهسپیتال یک‬ ‫اسانسور خراب شود‪ ،‬یا تیوب رادیولوژی نیاز به‬ ‫تعویض پیدا کند‪ ،‬بخصوص در شرایط تحریم‬ ‫که قطعات یدکی مورد نیاز بطور کامل وجود‬ ‫ندارد‪ ،‬ممکن است انجام تعمیر به موقع انجام‬ ‫نشود و مفهوم ان این است که مثال یک ماه‬ ‫ان بیمارستان متوقف خواهد شد‪ .‬این فقط‬ ‫یک مثال است‪ .‬در صورتی که این مسایل در‬ ‫واحدهای کوچکتر با تمرکز کمتر بهتر قابل‬ ‫مدیریت است‪.‬‬ ‫دکتر مهدوی خاطرنشان کرد‪ :‬مدیریت ما‬ ‫در حد ظرفیت های موجود خودمان است‪ .‬ما‬ ‫واحدهای کوچک را بهتر می توانیم مدیریت‬ ‫کنیم‪ .‬شاید قیمت تمام شده خدمات در یک‬ ‫مگاهاسپیتال در یک کشور پیشرفته ارزان تر‬ ‫از قیمت تمام شده در یک بیمارستان کوچک‬ ‫باشد‪ ،‬ولی این وضعیت مناسب کشورهایی‬ ‫است که کل کشور ان ها به اندازه یک استان‬ ‫در کشور ما نیست‪ ،‬دران کشورها فاصله ها‬ ‫کم و دسترسی اسان است‪ ،‬لذا تمرکز خدمات‬ ‫جواب می دهد‪ .‬این کشورها همچنین دارای‬ ‫مدیریت های سیستمی و قوی و هوشمند‬ ‫هستند و از نظر تجهیزات تامین هستند و‬ ‫برای خرابی یک قطعه‪ ،‬کل واحد انان تعطیل‬ ‫نمی شود‪ .‬عالوه بر این موارد‪ ،‬هزینه های زیاد‬ ‫در مگاهاسپیتال باید توسط بیمه ها و بیماران‬ ‫پرداخت شود که بسیار باالست‪.‬‬ ‫در نهایت‪ ،‬ایجاد مگاهاسپیتال در پهنه وسیع‬ ‫جغرافیایی ایران و با شرایط کنونی محاصره‬ ‫اقتصادی و تحریم‪ ،‬به هیچ عنوان بهینه‬ ‫نیست‪ .‬مطالعات انجام شده‪ ،‬بیمارستان های‬ ‫‪ 350‬تخته یعنی بیمارستان های اموزشی را‬ ‫به عنوان اندازه بهینه واحد های بیمارستانی‬ ‫بزرگ برای کشور ما توصیه کرده است‪ .‬تازه‬ ‫این توصیه هم برای مراکز استان ها و شهرهای‬ ‫بزرگ است‪ .‬مگاهاسپیتال ها عم ً‬ ‫ال به سمتی‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫می روند که بخش های فوق تخصصی در‬ ‫انان ایجاد شود و این بخش های فوق‬ ‫تخصصی عم ً‬ ‫ال کارایی اموزشی ندارند‪.‬‬ ‫اگرچه برای نیروهای متخصص جذابیت‬ ‫باالیی دارند‪ ،‬ولی عمال مشخص نیست که‬ ‫این خدمات به درد مردم بخورد‪ .‬ما برای‬ ‫الگوی توزیع تخصصی‪ ،‬نیاز به مطالعات‬ ‫گسترده و الگوی بهینه داریم‪ .‬در واقع‬ ‫وجود مگاهسپیتال در کالن شهرها‪ ،‬خود‪،‬‬ ‫مشوق مهاجرت به سمت کالن شهر ها می‬ ‫شود و مردم حتی از استان های اطراف به‬ ‫کالن شهرها می ایند‪ .‬از دیگر سو‪ ،‬شما‬ ‫مثال در سیستان و بلوچستان کجا می‬ ‫خواهید مگاهاسپیتال بسازید؟! در صورتی‬ ‫که فاصله بین دو شهر این استان‪ ،‬بیشتر‬ ‫از تهران تا مشهد است؟ باید شبکه های‬ ‫بیمارستانی کوچک برای این استان‬ ‫طراحی شود تا بتوان به مردم این استان‬ ‫سرویس داده شود‪ .‬وگرنه بیماران برای‬ ‫یک چشم درد یا اپاندیس ساده باید به‬ ‫مگاهاسپیتال مراجعه کند که ممکن است‬ ‫با این حجم مسافت اسیب ببیند‪ .‬پس‬ ‫مگاهاسپیتال از نظر راه های دسترسی‬ ‫هم معقول نیست و تراکم عبور و مرور‬ ‫مطالعات انجام شده ‪،‬‬ ‫مگاهسپیتال ها کمتر از دوره زمانی‬ ‫بیمارستان های ‪ 350‬تخته یعنی‬ ‫ساخت مگاهسپیتال نیست‪ .‬هر کسی‬ ‫بیمارستان های اموزشی را به عنوان‬ ‫نمی تواند مگاهسپیتال را مدیریت‬ ‫اندازه بهینه واحد های بیمارستانی‬ ‫کند‪ .‬مگاهسپیتال مانند یک شهر‬ ‫بزرگ برای کشور ما توصیه کرده است‬ ‫است و مدیریتی در خور یک شهردار‬ ‫نیاز دارد‪ .‬مدیران بیمارستانی موجود ما‬ ‫و ترافیک را به همراه می اورد‪ .‬الگوی‬ ‫در حد مدیریت یک مگاهاسپیتال نیستند‪.‬‬ ‫طراحی و ساخت بیمارستان ها در نظام‬ ‫مدیر خارجی هم نمی شود اورد! چرا که‬ ‫شبکه بهداشتی و درمانی‪ ،‬باید الگوی‬ ‫مسایلی چون حقوق و زیرساخت های‬ ‫عدم تمرکز باشد‪ .‬من تاکید می کنم که‬ ‫فرهنگی سیاسی نیاز دارد که باز شرایط‬ ‫مگاهاسپیتال ها واحد های کم اثر و پر‬ ‫ان هم در ایران فراهم نیست‪.‬‬ ‫هزینه چه از نظر ساخت و چه از نظر اداره‬ ‫در پایان من پیشنهاد می کنم که‬ ‫برای کشور ایران هستند و در شرایط‬ ‫برنامه ریزان و متفکران نظام بهداشتی‬ ‫موجود این کار برای کشور ما اتالف منابع‬ ‫درمانی کشور ما مطابق اقتضائات بومی‬ ‫و افزایش هزینه را به دنیال خواهد اورد‪.‬‬ ‫حرکت کنند و نسخه هایی را تجویز کنند‬ ‫دکتر واعظ مهدوی در پایان خاطرنشان‬ ‫که متناسب با شرایط ما باشد و انتظارات‬ ‫ساخت‪ :‬من خود سالها معاون پشتیبانی‬ ‫لوکس و غیر واقعی را در کشور دامن نزند‪.‬‬ ‫وزارت بهداشت بودم و کمابیش در‬ ‫رشد طبیعی نظام سالمت باید در ایران‬ ‫جریان امور مربوط به بیمارستان ها‬ ‫ارام ارام طی شود‪ .‬در مسیر توسعه‪،‬‬ ‫و الگوهای مطالعه شده هستم‪ .‬تاکید‬ ‫راه میان بر وجود ندارد‪ .‬هر چیزی سیر‬ ‫می کنم که چنین مطالعاتی که بر‬ ‫خودش را دارد‪.‬‬ ‫اساس طراحی الگوریتمی نیاز ما را به‬ ‫مگاهسپیتال نشان بدهد؛ وجود ندارد‪ .‬در‬ ‫واقع زمان مورد نیاز برای تربیت مدیران‬ ‫پیام تسلیت‬ ‫درگذشت مهندس علی رضایی‪ ،‬از پیشکسوتان عرصه تولید تجهیزات پزشکی‪ ،‬مدیر عامل شرکت دانش بنیان توسان‪ ،‬تولیدکننده‬ ‫و صادرکننده پرافتخار انکوباتور نوزاد را به خانواده داغدار ان مرحوم‪ ،‬پرسنل و کارکنان شریف شرکت توسان و همه فعاالن این صنف‬ ‫بزرگ تسلیت می گوییم‪.‬‬ ‫روحش شاد و راهش پایدار باد‪.‬‬ ‫ماهنامه مهندسی بیمارستان‬ ‫‪28‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫مهندس پردیس رضوی‬ ‫برگزاری اولین کنفرانس ملی مدیریت بحران و پدافند‬ ‫غیرعامل در بیمارستان ها و مراکز درمانی‬ ‫اولین کنفرانس ملی مدیریت بحران و پدافند‬ ‫غیرعامل در بیمارستان ها و مراکز درمانی‬ ‫با رویکرد مقاوم سازی (تاب اوری‪/‬ایمنی)‬ ‫بیمارستانی در تاریخ ‪ ۱۵‬تا ‪ ۱۶‬اسفند ‪۱۳۹۷‬‬ ‫در دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد‪.‬‬ ‫توسط شرکت کیمیا خرد پارس‪ -‬دانشگاه‬ ‫علوم پزشکی تهران و تحت حمایت سیویلیکا‬ ‫در شهر تهران –‬ ‫ایران کشوری است که به طور مداوم در‬ ‫معرض انواع مخاطرات طبیعی و انسان ساخت‬ ‫قرار دارد که همواره پیامدهای سوء جانی‪،‬‬ ‫اقتصادی و عملکردی را برای جامعه و نظام‬ ‫سالمت به دنبال داشته است‪ .‬پس الزم است‬ ‫نظام سالمت برای پاسخ به این حوادث کام ً‬ ‫ال‬ ‫اماده باشد و به ان ها پاسخ به موقع و موثر‬ ‫بدهد‪ .‬نیاز به اموزش مداوم و امادگی مقابله با‬ ‫رخدادهای طبیعی و انسان ساخت در حدود‬ ‫‪ ۷۵‬هزار واحد بهداشتی و درمانی و ذینفعان‬ ‫ان اعم از جامعه پزشکی‪ ،‬پرستاری‪ ،‬خدماتی و‬ ‫مراجعه کنندگان به ان ها امری اجتناب ناپذیر‬ ‫در تاب اوری نظام سالمت کشور است‪.‬‬ ‫برگزاری نشست های تخصصی و‬ ‫کنفرانس های علمی که با حضور صاحب‬ ‫نظران‪ ،‬اندیشمندان‪ ،‬دغدغه مندان و کاربران‬ ‫این مراکز درمانی برنام ه ریزی و اجرا می شود‪،‬‬ ‫در واقع حرکت در تحقق این موارد است‪.‬‬ ‫کنفرانس ملی مدیریت بحران و پدافند‬ ‫غیرعامل در بیمارستان ها و مراکز درمانی‬ ‫با رویکرد مقاوم سازی (تاب اوری‪/‬ایمنی)‬ ‫بیمارستانی‪ ،‬اولین و تخصصی ترین رویداد علمی‬ ‫در حوزه مدیریت بحران بیمارستانی است‪.‬‬ ‫این کنفرانس ملی و ساالنه محلی برای‬ ‫تضارب ارا و انتقال دانش و تجارب روز این‬ ‫حوزه است و امید است با حمایت و مشارکت‬ ‫ذینفعان‪ ،‬در اینده ای نزدیک شاهد برگزاری‬ ‫این رویداد در ابعاد بین المللی باشیم‪.‬‬ ‫اهداف کنفرانس‬ ‫ ارتقای امادگی و کاهش اسیب پذیری‬‫منابع و تسهیالت بهداشتی در برابر بالیا‬ ‫ ارتقای تاب اوری نظام سالمت (منابع‬‫انسانی‪ ،‬ساختمان ها و امکانات) در برابر بالیا‬ ‫محورهای همایش‬ ‫•تحریم و راهکارهای تداوم خدمات‬ ‫ ‬ ‫بهداشت و درمان‬ ‫•مدیریت خطر در اعتباربخشی‬ ‫ ‬ ‫بیما ر ستا ن ها‬ ‫•تاب اوری و ایمنی شریان های‬ ‫ ‬ ‫حیاتی بیمارستان ها‬ ‫• امادگی بیمارستان ها در حوادث و بالیا‬ ‫ ‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫در‬ ‫برابر‬ ‫حریق‬ ‫•ایمنی‬ ‫ ‬ ‫بیما ر ستا ن ها‬ ‫•فراظرفیت و تداوم خدمات‬ ‫ ‬ ‫بیمارستانی در حوادث و بالیا‬ ‫ت‬ ‫•نقش فناوری های نوین و استار ‬ ‫ ‬ ‫اپ ها در تاب اوری بیمارستانی‬ ‫•تاب اوری و مقاوم سازی سازه ای و‬ ‫ ‬ ‫غیرسازه ای بیمارستان ها‬ ‫انسانی‬ ‫سرمایه‬ ‫•تاب اوری‬ ‫ ‬ ‫بیمارستان ها در حوادث و بالیا‬ ‫•بازسازی و بازتوانی بیمارستانی در‬ ‫ ‬ ‫حوادث و بالیا‬ ‫•درس اموخته های حوادث و بالیا‬ ‫ ‬ ‫برای تاب اوری بیمارستانی‬ ‫•پدافند سایبری و نظام ارایه‬ ‫ ‬ ‫بیمارستانی‬ ‫خدمات‬ ‫•پدافند زیستی و نظام ارایه خدمات‬ ‫ ‬ ‫بیمارستانی‬ ‫•پدافند کالبدی بیمارستان ها‬ ‫ ‬ ‫•پدافند اقتصادی و نظام ارایه‬ ‫ ‬ ‫خدمات بیمارستانی‬ ‫•طراحی مراکز درمانی و تاثیر فرم‬ ‫ ‬ ‫شهر بر تاب اوری مراکز بیمارستانی‬ ‫•نقش شهرسازی در تاب اوری‬ ‫ ‬ ‫بیمارستان ها‬ ‫حوزه های تحت پوشش‬ ‫در‬ ‫مدیریت بیمارستانی‬ ‫به گزارش روابط عمومی دانشکده بهداشت‪،‬‬ ‫چهارشنبه و پنجشنبه ‪16‬و‪ 15‬اسفند ‪ 97‬به‬ ‫همت دپارتمان سالمت در حوادث و بالیا‪،‬‬ ‫دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی‬ ‫تهران و مشارکت وزارت بهداشت درمان و‬ ‫اموزش پزشکی اولین کنفرانس ملی مدیریت‬ ‫بحران و پدافند‬ ‫غیرعامل در بیمارستان ها‬ ‫و مراکز درمانی با رویکرد‬ ‫مقاوم سازی (تاب اوری‪/‬ایمنی)‬ ‫بیمارستانی برگزار شد‪.‬‬ ‫این کنفرانس با حضور دکتر‬ ‫مهدی رضایی معاون درمان‬ ‫دانشگاه‪ ،‬دکتر علی اکبری‬ ‫ساری رییس کنفرانس و رییس‬ ‫د انشکده بهداشت‪ ،‬دکتر پیروی‬ ‫دبیر کل جمعیت هالل احمر‪،‬‬ ‫دکتر پیر حسن کولیوند رییس سازمان اورژانس‬ ‫کشور و شرکت کنندگان در سالن اجتماعات‬ ‫دانشگاه علوم پزشکی تهران‪  ‬شروع به کار کرد‪.‬‬ ‫در ابتدا دکتر علی اکبر ساری رئیس‬ ‫کنفرانس ضمن خیر مقدم به میهمانان‬ ‫و شرکت کنندگان گفت‪ :‬مباحث پدافند‬ ‫غیرعامل و مدیریت بحران در بیمارستان ها‬ ‫بسیار مهم است و با این که اقدامات عملی‬ ‫خوبی انجام شده ولی جا دارد که این روند‬ ‫توسعه یابد‪ .‬تجارب ارزنده ای در این زمینه در‬ ‫سطح کشور وجود دارد که باید در اختیار افراد‬ ‫و نهادها در بخش های مختلف قرار گیرد که‬ ‫این یکی از اهداف سمینار است‪.‬‬ ‫وی در خصوص نقش و همکاری سازمان ها‬ ‫گفت‪ :‬این موضوع بین بخشی است و الزم‬ ‫است تمام نهاد ها و سازمان ها که در این‬ ‫حیطه نقش دارند نقش و وظیفه خود را‬ ‫شناسایی و انجام دهند و این کار فقط با‬ ‫هماهنگی صورت می پذیرد‪.‬‬ ‫همچنین برای کاهش خسارات در حوادث‬ ‫و بالیا‪  ‬نیاز به یک بسیج عمومی و مشارکت‬ ‫مردمی است که باید ایجاد شود‪.‬‬ ‫وی در ادامه با اشاره به راه اندازی رشته‬ ‫دکتری سالمت در حوادث و بالیا در دانشکده‬ ‫بهداشت و چند دانشگاه دیگر ‪ ‬گزارشی از‬ ‫اقدامات علمی انجام شده در این زمینه از‬ ‫جمله چاپ مقاالت و کتب علمی و‪ ...‬ارائه کرد‪.‬‬ ‫‪ ‬در ادامه دکتر تقی زاده دبیرعلمی‬ ‫کنفرانس ضمن خیر مقدم به شرکت کنندگان‪ ‬‬ ‫گفت‪  :‬بیمارستان ها در زمان حوادث وبالیا‪ ‬‬ ‫مرجع‪  ‬و محل امنی برای مراجعه و کاهش‬ ‫االم و دردهای مردم است‪.‬‬ ‫وی در ادامه بیان داشت‪ :‬طبق مطالعات‬ ‫موجود در خصوص بیمارستان ها متاسفانه‬ ‫وضعیت امادگی و تاب اوری بیمارستان ها در‬ ‫مقابل حوادث و بالیا در حد مطلوبی نیست و‬ ‫در حواث ناگوار ممکن است نتوانند به وظایف‬ ‫خود ادامه دهند‪.‬‬ ‫وی در خصوص بحث تاب اوری‬ ‫بیمارستان ها گفت‪ :‬ما قرار است روی‬ ‫پای خود باشیم و این مهم با استفاده از‬ ‫ظرفیت های موجود و‪  ‬ظرفیت سازی عملی‬ ‫امکان پذیر خواهد شد و این موضوع شامل‬ ‫حال بیمارستان ها هم می شود‪. ‬‬ ‫منابع‬ ‫‪http://sph.tums.ac.ir‬‬ ‫‪30‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫مهندس الله عنبری‪،‬‬ ‫کارشناس ارشد معماری‪،‬‬ ‫متخصص طراحی فضاهای سالمت‬ ‫‪laleh.anbari@gmail.com‬‬ ‫تغییر نگرش به زایمان طبیعی‪ ،‬طراحی بخش هایی همچون خانه‬ ‫روایت نگارش کتاب استانداردهای بخش زایمان‬ ‫اخیرا نوشته ی مادری در مورد تجربه ی ناخوشایند زایمان در بیمارستانی‬ ‫دولتی در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی‪ ،‬باعث ایجاد موجی از ابراز‬ ‫تجربه های مشابه از سوی مادرانی شد که در زایشگاه های دولتی‪ ،‬به جای‬ ‫برخورد با فضایی ارامش بخش‪ ،‬متحمل گذراندن شرایط ناگواری شده اند‪.‬‬ ‫زایمان تجربه ای طبیعی است که نه تنها زن باردار‪ ،‬بلکه تمامی اعضای خانواده‬ ‫را تحت تاثیر قرار می دهد و شایسته است که یکی از لحظات به یاد ماندنی‬ ‫برای ان ها باشد‪ .‬با این حال‪ ،‬بازگویی تجربیات بسیاری از زنان در بلوک های‬ ‫زایمان‪ ،‬خالف این مساله را نشان می دهد‪.‬‬ ‫به این بهانه‪ ،‬بر ان شدم تا روایت تدوین جلد پنجم از سری کتاب های‬ ‫"استاندارد برنامه ریزی و طراحی بیمارستان ایمن" که اختصاص به بخش‬ ‫زایمان دارد را به عنوان عضوی از تیم مولف این کتاب و کارشناس معماری‬ ‫بازگو کنم‪ .‬در این روایت‪ ،‬از اشنایی ما به عنوان معمار با وضعیت فعلی‬ ‫بلوک های زایمان‪ ،‬تا تصمیم گیری برای تغییر معماری این بخش ها‪ ،‬در‬ ‫جهت عملی فعاالنه برای تغییر نگرش به روند زایمان و ایجاد تجربه ای‬ ‫خوشگوار سخن خواهم گفت‪ .‬بدیهی است که این یادداشت کوتاه‪ ،‬تنها نوری‬ ‫کلی بر این تجربه ی چند ساله که شامل همکاری تعداد بسیار زیادی از افراد‬ ‫و گروه ها بوده است می اندازد و به هیچ وجه جامع تمامی مسائل نیست‪.‬‬ ‫نگارش جلد پنجم از مجموعه کتاب های بیمارستان ایمن‪ ،‬از اوایل سال‬ ‫‪ 1389‬و در ادامه ی نگارش سری کتاب های "استانداردهای برنامه ریزی‬ ‫و طراحی بیمارستان ایمن" اغاز شد‪ .‬در این کتاب نیز‪ ،‬همچون سایر‬ ‫مجلدهای این مجموعه‪ ،‬ما روند کار خود را با پروسه ای پژوهشی که از‬ ‫ابتدای کار اغاز می شد و تا پایان نگارش ادامه داشت‪ ،‬شروع کردیم‪ .‬در‬ ‫این جا نمی خواهم وارد روش شناسی کار گروه در این کتاب ها شوم‪،‬‬ ‫این مساله مجالی دیگر می طلبد که در اینده به ان خواهیم پرداخت‪.‬‬ ‫در اینجا فقط به این مقدار بسنده می کنم که برای ادامه ی مطالعه ی این‬ ‫مقاله مورد نیاز است‪.‬‬ ‫روند کار ما به شکل خالصه به این صورت بود که در ابتدا منابع‬ ‫موجود در مورد طراحی بیمارستان ها به زبان فارسی و همچنین به زبان‬ ‫انگلیسی را مطالعه می کردیم‪ .‬پس از ان به سراغ کاربران فضا می رفتیم‬ ‫و با مصاحبه با ان ها‪ ،‬نقاط مبهم و تاریک را مشخص می کردیم و به‬ ‫شکل نزدیک تری با روند کاری و همچنین نیازهای انان اشنا می شدیم‪.‬‬ ‫در مراحل بعدی‪ ،‬برای بازدید به سراغ بخش های بیمارستانی موجود‬ ‫می رفتیم تا اشراف کاملی به وضعیت پیدا کنیم‪ .‬خرد ه فضاها را یک به‬ ‫یک بررسی می کردیم‪ ،‬اینکه در هر کدام چه اتفاقاتی می افتد‪ ،‬وضعیت‬ ‫موجود چقدر با منابع مکتوب معماری تفاوت دارد و تفاوت ها به چه‬ ‫کتاب استانداردهای برنامه ریزی و طراحی‬ ‫بیمارستان ایمن‪ ،‬جلد پنجم‪ ،‬زایمان‬ ‫دلیلی است و ‪ ...‬همچنین‪ ،‬به موازات‬ ‫این مراحل‪ ،‬اسناد تولید شده توسط‬ ‫وزارت بهداشت برای تعیین خطوط‬ ‫کلی و الزامات مورد نیاز در مورد فضا‬ ‫و طرح ها و اسناد باالسری را مورد‬ ‫مطالعه قرار می دادیم و همچنین با‬ ‫کارشناسان و بخش های متولی امر در وزارت خانه‪ ،‬جلسات متعدد برگزار‬ ‫می کردیم‪ .‬در مورد بخش زایمان‪ ،‬کل این پروسه به همین شیوه اتفاق‬ ‫افتاد‪ .‬برای نگارش این بخش‪ ،‬ما با چند متخصص مامایی‪ ،‬چند پزشک‬ ‫متخصص زنان‪ ،‬اداره ی مامایی و دفتر توسعه ی منابع فیزیکی‪ 1‬وزارت‬ ‫خانه که نقش سفارش دهنده ی پروژه را نیز داشت‪ ،‬در ارتباط بودیم‪.‬‬ ‫برای درک روند کاری و اتفاقات پزشکی که فضاهای معماری را‬ ‫تعیین می کنند‪ ،‬الزم بود که کل پروسه ی درمانی که در هر بخش‬ ‫اتفاق می افتد را مطالعه کنیم‪ .‬در مورد بخش زایمان نیز این مطالعات‬ ‫صورت گرفت که دارای جزئیات بسیار زیادی برای شرایط گوناگون از‬ ‫جمله حاالتی است که مشکلی در بارداری‪ ،‬زایمان یا پس از زایمان‬ ‫برای مادر‪ ،‬جنین و یا نوزاد اتفاق می افتد‪ .‬در ذکر جزئیات در این باره‬ ‫پرهیز می کنم و در پاراگراف بعدی‪ ،‬تنها کلیاتی از وضعیت مادری را‬ ‫که به بخش زایمان مراجعه می کند شرح می دهم‪.‬‬ ‫مادر در اخرین ساعات پیش از زایمان‪ ،‬وارد مرحله ای می شود که‬ ‫انقباضات رحمی‪ ،‬باعث دردی زیاد برای او می شود و عالمت ورود بدن به‬ ‫فاز زایمان است‪ .‬معموال این زمانی است که مادران به بلوک زایمان مراجعه‬ ‫می کنند و پذیرش می شوند‪ .‬در طول این مدت که ممکن است بین ‪5-4‬‬ ‫ساعت تا ‪ 24‬ساعت و گاهی بیشتر طول بکشد‪ ،‬بدن مادر برای تولد نوزاد‬ ‫امادگی پیدا می کند‪ .‬پس از این مرحله‪ ،‬زمان زایمان فرا می رسد که به‬ ‫طور طبیعی معموال کمتر از یک ساعت به طول می انجامد‪ .‬در این مرحله‪،‬‬ ‫نوزاد و پس از ان‪ ،‬جفت‪ 2‬از بدن مادر خارج می شوند و خونریزی وجود‬ ‫دارد‪ .‬بعد از تولد نوزاد و خروج جفت‪ ،‬مادر و نوزاد‪ ،‬در صورتی که شرایط‬ ‫ان ها کامال نرمال باشد و مشکلی نداشته باشند‪ ،‬نیاز به ‪ 24‬ساعت تحت‬ ‫نظر بودن دارند‪.‬‬ ‫سه مرحله ی باال‪ ،‬یعنی مرحله امادگی (که معموال همراه با انقباضات‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫در روی‬ ‫ک‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ها‬ ‫ی‬ ‫جدید‪،‬‬ ‫تاکید ف‬ ‫راوانی م ‬ ‫یش‬ ‫و‬ ‫د‬ ‫رحمی و دردهای متناوب است)‪ ،‬تولد‪ ،‬و‬ ‫ک‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫گذشته‪ ،‬ما‬ ‫رخالف‬ ‫در و نوزاد به‬ ‫هی‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫چ‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ج‬ ‫سا‬ ‫ه‬ ‫مراقبت پس از زایمان‪ ،‬شاکله ی اصلی‬ ‫جدا نشود‪.‬‬ ‫س رویکردی‬ ‫طبیعی‪ ،‬نوزاد‬ ‫مادر خ‬ ‫ک‬ ‫ار‬ ‫ه‬ ‫ج‬ ‫تا‬ ‫ش‬ ‫زه‬ ‫ده‬ ‫طراحی بخش های زایمان هستند‪ .‬در منابع‬ ‫از‬ ‫ا‬ ‫بدن‬ ‫ست‪ ،‬بای‬ ‫جسم‬ ‫د بیشترین‬ ‫ان‬ ‫ن‬ ‫ز‬ ‫ی‬ ‫دی‬ ‫را‬ ‫ک‬ ‫با‬ ‫ی‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫انگلیسی‪ ،‬مرحله اول با نام ‪،Labour‬‬ ‫تماس‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫منظر هی نو‬ ‫شده در اتاق‬ ‫ی‬ ‫ما‬ ‫نن‬ ‫د‬ ‫زادانی چیده‬ ‫اک‬ ‫وا‬ ‫مرحله ی دوم با نام ‪ Delivery‬و مرحله ی‬ ‫ریوم برای ت‬ ‫است‬ ‫ماشا‪ ،‬چیزی‬ ‫که بسیاری‬ ‫از‬ ‫ک‬ ‫ار‬ ‫ش‬ ‫نا‬ ‫اخر با نام ‪ Post Partom‬مشخص می شوند‪.‬‬ ‫سان عقیده‬ ‫دارند باید از‬ ‫میان برود‬ ‫در گذشته‪ ،‬در طراحی بیمارستان ها‪ ،‬برای هر‬ ‫کدام از این مراحل‪ ،‬فضای معماری جداگانه ای در‬ ‫بلوک زایمان در نظر گرفته می شد و این سه فضا‪ ،‬دقیقا با‬ ‫همین سه نام خوانده می شدند‪.‬‬ ‫در منابع فارسی‪ ،‬این مراحل با عنوان سه مرحله ی درد‪ ،‬زایمان و‬ ‫ریکاوری مشخص شده است‪ .‬اینکه در کجا و چه زمانی این کلمات چنین‬ ‫ترجمه شده اند‪ ،‬بر نگارنده نامشخص است‪ ،‬اما زمان ان هر چه بوده است‪،‬‬ ‫نتیجه این است که سالیان دراز در بخش های زایمان‪ ،‬سه اتاق برای این‬ ‫سه پروسه در نظر گرفته شده است‪ .‬با اتاق درد شروع می کنیم‪.‬‬ ‫اتاق درد‬ ‫‪3‬‬ ‫گرچه استفاده از این نام‪ ،‬برای کارکنان بلوک های زایمان‪ ،‬عادی شده‬ ‫است‪ ،‬اما همچنان برای کسی که اولین بار با این عبارت برخورد می کند‪،‬‬ ‫ناخوشایند و عجیب می نماید‪ ،‬البته که زن باردار که در استانه ی زایمان‬ ‫قرار دارد هم از این مساله مستثنی نیست‪ .‬اولین حس ناخوشایند را نامی‬ ‫که بر روی این فضا گذاشته شده‪ ،‬به اون القا می کند‪ ،‬جایی که قرار است‬ ‫درد بکشد‪ .‬این کج سلیقگی در نامگذاری که طی ده ه باقی مانده است نه‬ ‫دقیق است و نه مناسب‪ .‬کلمه ی ‪ labour‬در زبان انگلیسی معانی بسیار‬ ‫دارد که یکی از ان ها‪ ،‬به معنای زایش است و داللت بر سختی این کار‬ ‫نیز دارد‪ .‬اما درد؟! برگزیدن این معادل فارسی برای این کلمه‪ ،‬ان هم در‬ ‫بلوک زایمان‪ ،‬نهایت کج سلیقگی بوده است‪.‬‬ ‫اتاق زایمان طبیعی یکی از بیمارستان های ایران‪ .‬چیدمان و طراحی و تجهیزات اتاق به‬ ‫شکل اتاق عمل‪ ،‬همچنین نازک کاری اتاق کامال مطابق با اتاق های عمل قدیمی‪ ،‬یعنی‬ ‫دیوارهای سرامیکی سبز پوش از سبز تا کف است که مناسبتی با نگرش امروزی به‬ ‫زایمان طبیعی ندارد‪ .‬با وجود کادر مجرب و امکانات پیشرفته که ممکن است این‬ ‫بیمارستان در اختیار مادران گذاشته باشد‪ ،‬اما چنین فضایی با ذات زایمان که فرایندی‬ ‫کامال طبیعی است با تضاد است و امکان حضور پدر یا فردی از خانواده نیز وجود ندارد‪.‬‬ ‫در نگارش کتاب‪ ،‬نام این فضا را به اتاق‬ ‫امادگی پیش از زایمان که به اختصار اتاق‬ ‫امادگی خوانده می شود‪ ،‬تغییر دادیم زیرا‬ ‫این فضا‪ ،‬جایی است که در ان‪ ،‬بدن مادری‬ ‫که در مراحل زایمان قرار دارد‪ ،‬برای وارد‬ ‫شده به اخرین مرحله ی زایمان که تولد‬ ‫نوزاد است‪ ،‬اماده می شود‪ .‬امید داشتیم که‬ ‫با این کار‪ ،‬استفاده از این عبارت به جای اتاق‬ ‫درد‪ ،‬در بیمارستان ها و بخش های تازه تاسیس زایمان‬ ‫رواج پیدا کند‪ .‬در طراحی بخش زایمان در گذشته‪ ،‬اتاق امادگی به‬ ‫اتاقی گفته می شد که دارای سرویس بهداشتی بود‪ ،‬ماما با توجه به‬ ‫لزوم تمهید سرویس های بهداشتی در اتاق های امادگی پیش از زایمان‬ ‫در استانداردی که در حال نگارش ان بودیم‪ ،‬فعالیت هایی که پیشتر‬ ‫در اتاق موسوم به امادگی صورت می گرفت‪ ،‬دیگر نیازی به فضای‬ ‫جداگانه ای برای انجام نداشتند‪ .‬بنابراین‪ ،‬اکنون می توان از نام "اتاق‬ ‫امادگی" برای این فضا استفاده کرد‪.‬‬ ‫در بازدیدهایی که از بلوک های زایمان داشتیم‪ ،‬شاهد این بودم که در‬ ‫بیمارستان های دولتی‪ ،‬اتاق های "درد" برای طی این دوره اختصاص داده‬ ‫شده است که در ان ها چندین زن باردار بدون داشتن حریم خصوصی در‬ ‫کنار هم قرار دارند‪ .‬در یک مورد‪ ،‬در اتاقی در حدود ‪ 16‬متر مربع‪ 5 ،‬تخت‬ ‫به زور در کنار هم جا داده شده بود‪ ،‬پنجره ی اتاق برای جلوگیری از دید‬ ‫به داخل ان‪ ،‬کور شده بود‪ ،‬ناله های هر کدام از مادران باعث ایجاد استرس‬ ‫در بقیه می شد که پروسه ی زایمان را نیز سخت تر می کرد‪ .‬در شرایطی‬ ‫که مرتب در منابع انگلیسی زبان مطالعه می کردیم که چه طور باید برای‬ ‫امادگی روحی و جسمی زن در حال زایمان‪ ،‬ارامش خیال برای او فراهم‬ ‫شود‪ ،‬دیدن چنین صحنه هایی‪ ،‬به کلی از فضای انسانی الزم برای زایمان‬ ‫و تولد کودک‪ ،‬به دور بود‪ .‬در موردی دیگر‪ ،‬زن بارداری که به گفته ی ماما‬ ‫‪ 24‬ساعت را در شرایط سخت می گذراند و زایمانش هنوز اغاز نشده بود‪،‬‬ ‫ملتمسانه می خواست که اجازه دهند مادرش پیش او بیاید‪ .‬گرچه کادر‬ ‫درمان اجازه ی این کار را نداشتند و البته فضای فیزیکی هم نمی توانست‬ ‫پاسخ گوی درخواست داشتن همراه باشد‪.‬‬ ‫در حالی که در بسیاری از منابع تاکید فراوان بر این شده بود که در‬ ‫زمان طی این مرحله‪ ،‬و حتی در زمان زایمان‪ ،‬باید شخصی از نزدیکان زن‬ ‫در حال زایمان در کنار او باشد‪ ،‬شخصی که حضور او باعث اطمینان خاطر‬ ‫و ایجاد ارامش برای زن در حال زایمان گردد‪ ،‬البته این شخص باید از قبل‬ ‫برای همکاری با کادر درمان و روبه رو شدن با شرایط اورژانسی‪ ،‬اموزش‬ ‫دیده باشد‪ .‬در اغلب منابع خارجی‪ ،‬از پدر نوزاد در این نقش یاد شده است‪،‬‬ ‫اما همچنین می تواند مادر زن باردار‪ ،‬خواهرش و یا حتی شخصی اموزش‬ ‫دیده که برای این کار استخدام شده است باشد‪.‬‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬کادر درمان‪ ،‬از جمله ماماها و پرستاران نیز از فضای‬ ‫فیزیکی شکایت داشتند‪ .‬اینکه به علت محدویت فضا‪ ،‬بی قراری هر کدام از‬ ‫مادران به بقیه سرایت می کند‪ ،‬منجر به طوالنی تر شدن پروسه ی مراقبت‬ ‫از ان ها و سخت تر شدن زایمان می شود‪ ،‬همچنین تعداد کم نیروهای‬ ‫مامایی توان رسیدگی مناسب به حجم مراجعین را ندارند‪.‬‬ ‫از دیگر مسائل اینکه در ساعات طی شدن مرحله ی امادگی به علت‬ ‫محدویت فضا و نبودن حریم خصوصی‪ ،‬امکان استفاده از روش های کاهش‬ ‫‪32‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫درد وجود نداشت‪ .‬در طی این دوره‪ ،‬می توان از بسیاری از انواع روش ها‬ ‫برای ارامش بخشی‪ ،‬کم کردن درد‪ ،‬کمک به امادگی جسمانی مادر‪،‬‬ ‫سرگرم کردن حواس او به اموری که برای اون حس خوشایند تری ایجاد‬ ‫کند استفاده کرد‪ .‬روش هایی مانند تکنیک تنفسی‪ ،4‬تن ارامی‪ ،5‬ماساژ‪،‬‬ ‫تغییر وضعیت‪ ،6‬گرما و سرما درمانی‪ ،‬استفاده از کیسه ی اب گرم و یا‬ ‫کیسه ی یخ‪ ،‬اروماتراپی‪ ،7‬هیپنوتراپی‪ ،‬استفاده از وان اب‪ ،8‬ورزش های‬ ‫مخصوص‪ ،‬موسیقی مورد عالقه‪ ،‬استفاده از تصاویر ارامش بخش روی‬ ‫صفحه های تلویزیون و‪ ...‬از این دست است که در فضاهای زایمان در‬ ‫بیمارستان های موجود در کشور‪ ،‬عمال رویایی دور از دسترسی به نظر‬ ‫می رسید‪.‬‬ ‫پس از کار کارشناسی فراوان‪ ،‬به این نتیجه رسیدیم که وضعیت‬ ‫بهینه برای کشور که در ان هم به لحاظ اقتصادی و هم به لحاظ‬ ‫رسیدگی به مادران‪ ،‬حفظ شان انسانی ان ها و همچنین فراهم کردن‬ ‫محیط معماری خوشایند که الزامات رسیدگی پزشکی را نیز در بر‬ ‫داشته باشد و زمینه ساز این باشد که تا حدی خدمات ارامش بخشی‬ ‫و حضور همراه به مادران داده شود‪ ،‬هر فضا نباید برای بیش از دو مادر‬ ‫طراحی شود‪ .‬با توجه به شرایط فرهنگی کشور‪ ،‬با اینکه ممکن است‬ ‫امکان حضور پدر در تمامی بخش های زایمان فراهم نباشد‪ ،‬اما دست‬ ‫کم می شد حضور فرد نزدیک دیگری را تصور کرد‪ .‬به همین علت‪،‬‬ ‫تمامی فضاهایی که طراحی کردیم و استانداردها‪ ،‬بر لزوم فراهم کردن‬ ‫فضایی مناسب برای حضور این شخص تاکید داشتند‪.‬‬ ‫اتاق زایمان طبیعی یکی از بیمارستان های خصوصی تهران‬ ‫گروه پزشکی و مامایی را تسهیل کند‪ .‬در این میان‪ ،‬اهمیتی برای تجربه ی‬ ‫فضایی مادر در حال زایمان‪ ،‬که در واقع این فضا برای او تدارک دیده‬ ‫شده است‪ ،‬دیده نمی شود‪ .‬جالب اینجاست که تحقیقات سال های اخیر‬ ‫نشان داده است که هنگامی که چنین نگرشی بر فضای درمانی حاکم‬ ‫است‪ ،‬حتی پروسه ی رسیدگی پزشکی نیز به خوبی اتفاق نمی افتد و‬ ‫نتایج دلخواه به هزینه و زمان بیشتری به دست می ایند یا اصال حاصل‬ ‫نمی شوند‪.‬‬ ‫زایمان که یکی از مراحل طبیعی زندگی انسان هاست‪ ،‬در این‬ ‫فضاهای معماری بیگانه‪ ،‬برای زنان در حالی اتفاق می افتد که باید یکی‬ ‫از سخت ترین تجربه های جسمی و روحی خود را با حضور افرادی غریبه‪،‬‬ ‫اتاق زایمان‬ ‫احاطه شده در فضایی ناخوشایند و پر از تجهیزات پزشکی دلهره اور که‬ ‫زمانی که ما شروع به نگارش استانداردها کردیم‪ ،‬نگاه به فضای‬ ‫اشنایی چندانی با عملکرد ان ها ندارند سپری کنند‪ .‬همچنین در فضای‬ ‫زایمان طبیعی‪ ،‬همچنان به مثابه یک اتاق جراحی بود‪ .‬بنابراین‪،‬‬ ‫اتاق زایمان که کامال شکل و شمایل و ملزومات یک سالن جراحی را دارد‪،‬‬ ‫هنگامی که پا به داخل یک اتاق زایمان می گذاشتید‪ ،‬اغلب با فضایی‬ ‫حضور افراد غیرمتخصص مانند همراه مادر‪ ،‬دور از تصور است‪ ،‬در حالی‬ ‫دلهره اور و سراپا پوشیده از کاشی های سبز روبه رو می شدید‪.‬‬ ‫که حضور همراه‪ ،‬یکی از مسائلی است که به لحاظ روحی و روانی هم برای‬ ‫چنین اتاق هایی همچنان در بسیاری از بیمارستان های کشور وجود‬ ‫مادر و هم برای کل خانواده اثر بخش و مهم است‪.‬‬ ‫دارد‪ .‬اتاق هایی کامال شبیه به یک سالن جراحی‪ ،‬چیدمان اتاق‪ ،‬با‬ ‫در رویکردهای جدید‪ ،‬این نگرش به کلی تغییر یافته است‪ .‬فضای‬ ‫تخت زایمان در میان ان و تعداد زیادی دستگاه ها و‬ ‫زایمان طبیعی‪ ،‬بیشتر و بیشتر به محیط خانه شبیه می شود‪.‬‬ ‫ترولی های وسایل در اطراف‪ ،‬احساس یک فضای‬ ‫رنگ های استفاده شده و حتی نوع مبلمان استفاده شده‬ ‫نااشنا و غریبه را القا می کند‪ ،‬و پروسه ای‬ ‫بیمارس‬ ‫در فضا‪ ،‬تداعی گر امنیت و ارامش هستند‪ .‬همچنین‬ ‫تاندوستدار‬ ‫که قرار است در این اتاق اتفاق بیفتد هم‬ ‫مادر‪،‬‬ ‫طراحی و تمهیدات این اتاق و امکانات ان به‬ ‫مکانی است‬ ‫ک‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ما‬ ‫چندان خوشایند به نظر نمی رسد‪ .‬به‬ ‫هر‬ ‫دری در ه‬ ‫گونه ای است که همراه مادر بتواند در مراحل‬ ‫ر زمان از بار‬ ‫دا‬ ‫ر‬ ‫ی‪،‬‬ ‫تا‬ ‫ز‬ ‫ش‬ ‫ای‬ ‫ما‬ ‫عبارتی‪ ،‬فضای معماری‪ ،‬هیچ کمکی‬ ‫ش‬ ‫ه‬ ‫نو‬ ‫فته پس از ز‬ ‫ای‬ ‫زایمان حضور داشته باشد‪.‬‬ ‫ما‬ ‫ن‬ ‫با‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫برای القای احساسی مثبت به مادر‬ ‫وضعیتی به‬ ‫ن مراجعه کن‬ ‫د‪ ،‬خدمات اث‬ ‫رب‬ ‫خ‬ ‫د‬ ‫ش‬ ‫ری‬ ‫و‬ ‫در استانه ی زایمان ندارد‪ .‬توجه کنید‬ ‫افت می کن‬ ‫کارامدی‬ ‫فضای ریکاوری‬ ‫د‪ ،‬به صورتی‬ ‫ک‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫ن‬ ‫الم‬ ‫و‬ ‫زا‬ ‫ت‬ ‫د‬ ‫که برخالف شخصی که مورد عمل‬ ‫جنین و‬ ‫او نیز در ای‬ ‫در رویکردهای سنتی طراحی بخش زایمان‪،‬‬ ‫ن مکان تامی‬ ‫ن‬ ‫گ‬ ‫ر‬ ‫دی‬ ‫ح‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫ض‬ ‫ابتدا‬ ‫جراحی قرار می گیرد و در همان‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫این‬ ‫برای او خاط‬ ‫ر‬ ‫ریکاوری (بهبود) پس از زایمان هم با همان نگاه‬ ‫ه‬ ‫ ا‬ ‫ی‬ ‫خ‬ ‫و‬ ‫ش‬ ‫و گاهی در یک فضای جانبی بیهوش‬ ‫ایند از‬ ‫فراین‬ ‫‪9‬‬ ‫د بارداری و‬ ‫کارکردگرایانه‪ ،‬و به شکل ریکاوری اتاق های جراحی‬ ‫ز‬ ‫ای‬ ‫ما‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫اق‬ ‫ی‬ ‫می شود‪ ،‬مادر در تمامی زمان حضورش در‬ ‫م ‬ ‫یگذارد‬ ‫طرح ریزی می شد‪ .‬در این فضا‪ ،‬پس از زایمان‪ ،‬معموال‬ ‫اتاق زایمان‪ ،‬کامال هوشیار است‪.‬‬ ‫مادر و نوزاد از هم جدا شده و مادر برای حدود یک ساعت‬ ‫نکته ای که اینجا ذکر ان حائز اهمیت است‪ ،‬این‬ ‫تحت نظر قرار می گیرد که در صورت خون ریزی غیرمعمول اقدامات‬ ‫است که در طراحی فضاهای معماری بیمارستانی به این شکل‪،‬‬ ‫الزم صورت گیرد‪ ،‬و یا در صورتی که شکلی از خدمات اسپاینال یا اپیدورال‬ ‫به پروسه ی پزشکی بیش از تجربه ی فردی شخص اهمیت داده شده‬ ‫را دریافت کرده است‪ ،‬تا رسیدن به مرحله ی پایدار‪ ،‬تحت نظر باشد‪.‬‬ ‫است‪ .‬فضا به گونه ای اماده شده است که به لحاظ عملکردی‪ ،‬بتواند کار‬ ‫در رویکردهای جدید‪ ،‬تاکید فراوانی می شود که برخالف گذشته‪،‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫مادر و کودک به هیچ وجه جدا نشود‪ .‬بر اساس رویکردی طبیعی‪،‬‬ ‫نوزاد که تازه از بدن مادر خارج شده است‪ ،‬باید بیشترین نزدیکی و‬ ‫تماس جسمانی را با او داشته باشد‪ .‬منظره ی نوزادانی چیده شده در‬ ‫اتاقی مانند اکواریوم برای تماشا‪ ،‬چیزی است که بسیاری از کارشناسان‬ ‫عقیده دارند باید از میان برود‪.‬‬ ‫در فضای ریکاوری جدید‪ ،‬عالوه بر تخت مادر‪ ،‬گهواره ی نگهداری نوزاد‬ ‫تصویر از اتاق نگهداری نوزادان‪ ،‬از پشت شیشه‪ .‬بیمارستان دانشگاه پنسیلوانیا‪1969 ،‬‬ ‫هم در نظر گرفته می شود‪ .‬نیروهای مامای مستقر در بخش‪ ،‬مراقبت از‬ ‫‪10‬‬ ‫مادر و نوزاد را به شکل توامان بر عهده دارند‪.‬‬ ‫وضعیت بخش زایمان در جهان‬ ‫سال هاست که در اقصی نقاط دنیا‪ ،‬پروسه ی زایمان طبیعی به شکل‬ ‫یک روند طبیعی بدن نگریسته می شود که نیاز به فضاهایی گندزدایی‬ ‫شده و استرلیزه ای همچمون اتاق عمل جراحی ندارد‪ .‬حضور در‬ ‫بیمارستان‪ ،‬برای امکان فراهم کردن خدمات پزشکی برای مادر و نوزاد‬ ‫در صورت بروز هر گونه شرایط خطرناک است‪ ،‬وگرنه در وضعیت عادی‬ ‫زایمان باید با کمترین مداخله ی پزشکی و به شکلی طبیعی صورت‬ ‫گیرد‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬اینکه این تجربه‪ ،‬تبدیل به تجربه ای خانوادگی‪،‬‬ ‫همراه با ارامش‪ ،‬و با احساس خوشایند بودن در فضایی راحت و دنج‬ ‫با احساس امنیت شود مورد توجه زیادی قرار گرفته است‪ .‬ویژگی های‬ ‫این فضای جدید‪ ،‬شبیه فضای خانه بودن و حضور همراه است‪.‬‬ ‫این نگرش جدید با اسامی متفاوتی خوانده می شود‪ ،‬اما گویاترین ان ها‬ ‫عبارت‬ ‫شاید‬ ‫بیما ر ستا ن ها ی‬ ‫دوستدار مادر باشد‪.‬‬ ‫بیمارستاندوستدار‬ ‫مادر مکانی است که‬ ‫در ان هر مادری در‬ ‫هر زمانی از بارداری‪،‬‬ ‫زایمان و تا شش‬ ‫هفته پس از زایمان‬ ‫با هر وضعیتی به ان‬ ‫نمونه تخت زایمان برای‬ ‫اتاق ‪ .LDR‬این تخت ها در‬ ‫دوره ی امادگی به شکل‬ ‫یک تخت بستری معمولی هستند و وقتی زمان زایمان فرا می رسد‪ ،‬قابلیت تغییر شکل به‬ ‫تخت زایمان را دارند‪.‬‬ ‫مراجعه کند‪ ،‬خدمات اثربخش و کارامدی دریافت می کند‪ ،‬به صورتی که‬ ‫سالمت جنین و نوزاد او نیز در این مکان تامین گردیده و این حضور برای او‬ ‫خاطره ای خوشایند از فرایند بارداری و زایمان باقی می گذارد‪.‬‬ ‫طراحی بخش زایمان طبیعی به روش ‪LDR‬‬ ‫روشن است که دستیابی به وضعیت مطلوبی که در پاراگراف های‬ ‫قبل شرح داده شد‪ ،‬در معماری که ما ان را روش سنتی طراحی بلوک‬ ‫زایمان نامیدیم‪ ،‬قابل دسترسی نیست‪ .‬اولین نکته برای داشتن یک‬ ‫فضای دوستدار مادر‪ ،‬این است که به جای در نظر گرفتن اتاق های‬ ‫متعدد و انتقال زن در حال زایمان از یکی به اتاق بعدی‪ ،‬یک فضای‬ ‫اختصاصی برای او وجود داشته باشد که تمامی مراحل امادگی‪ ،‬زایمان‪،‬‬ ‫و بهبود در ان طی شود‪ .‬طراحی و مبلمان این فضا‪ ،‬شبیه یک هتل‬ ‫یا فضای خانگی است‪ .‬تخت دوکاره که هم قابلیت طی شدن دوره ی‬ ‫‪11‬‬ ‫امادگی و ریکاوری را داشته باشد‪ ،‬و هم تبدیل به تخت ژنیکولوژی‬ ‫شود‪ ،‬در چنین فضایی به کار گرفته می شود‪ .‬تمامی امکانات و تجهیزات‬ ‫پزشکی‪ ،‬به گونه ای در طراحی داخلی اتاق محو و پنهان شده اند که‬ ‫احساس دلهره ی ناشی از قرار گرفتن در فضایی بیگانه را از بین ببرند‪.‬‬ ‫این اتاق ها‪ ،‬که در ان ها هر سه مرحله ی امادگی‪ ،‬زایمان‪ ،‬و ریکاوری‬ ‫طی می شود‪ ،‬اتاق های ‪ 12 LDR‬نام دارند‪ .‬به علت اختصاصی بودن این‬ ‫اتاق ها‪ ،‬امکان حضور همراه در ان ها میسر است‪ .‬بنابراین‪ ،‬زن باردار به‬ ‫همراه همسر‪ ،‬مادر یا یکی دیگر از همراهان خود که در طول دوره ی‬ ‫دیاگرام روند ارائه ی خدمات به مراجعین بخش زایمان‪ ،‬برگرفته از استاندارد برنامه‬ ‫ریزی و طراحی بیمارستان ایمن‪ ،‬جلد پنجم‪ ،‬صفحه ‪76‬‬ ‫نمونه طراحی اتاق ‪ ،LDR‬با تجهیزات و کنسول پزشکی پنهان در دکوراسیون‪ ،‬گروه‬ ‫طراحان ‪( HGA‬دارای ‪ 11‬دفتر طراحی بین المللی در سراسر دنیا)‬ ‫‪34‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫بارداری همگام با او اموزش های الزم را دیده است‪ ،‬پای به این اتاق‬ ‫می گذارد و ممکن است چیزی بین ‪ 6‬ساعت تا ‪ 36‬ساعت زمان خود‬ ‫را تا به دنیا امدن نوزاد و اطمینان از صحت و سالمت مادر و نوزاد‪ ،‬در‬ ‫این فضا بگذرانند‪.‬‬ ‫امکان تغییر وضعیت‬ ‫نیروی انسانی و هزینه های مورد نیاز برای اجرا و شیوه ی طراحی جدید‪،‬‬ ‫به عنوان استاندارد و مبنای کشور بود تا بتوانیم از سویی اداره ی مامایی‬ ‫و از سوی دیگر‪ ،‬دفتر منابع فیزیکی و طرح های عمرانی وزارت خانه را‬ ‫قانع کنیم که ان چه بر ان تاکید داریم نه یک تجمل‪ ،‬بلکه ضرورتی‬ ‫است که باید و باید انجام شود‪.‬‬ ‫در نهایت‪ ،‬جمع بندی کار به این شکل بود که روش سنتی حذف نشد‪،‬‬ ‫بلکه بهبود پیدا کرد‪ ،‬برای مثال همان محدود کردن تعداد تخت ها در اتاق‬ ‫هنگامی که پس از انجام مطالعات و بازدیدها‪ ،‬متوجه میزان تفاوت‬ ‫و فاصله ی روند پیش گرفته شده در خارج از کشور‪ ،‬با ان چه در داخل‬ ‫بیمارستان های ما جریان دارند شدیم‪ ،‬بر ان شدیم که امکان این تغییر‬ ‫نگرش را بررسی کنیم‪ .‬در ان زمان‪ ،‬در وزارت خانه دستورالعمل و یا سندی‬ ‫که مشخص کننده ی سیاست ها در مورد شیوه های جدید ‪work flow‬‬ ‫در بلوک های زایمان باشد وجود نداشت‪ ،‬چه بسا اغلب متولیان امر در‬ ‫وزارت خانه‪ ،‬اصوال با روش‪ LDR‬اشنا نبودند و در جلساتی که برای مشورت‬ ‫با ان ها و کسب تکلیف برگزار می کردیم‪ ،‬ناچار بودیم ابتدا توضیح دهیم که‬ ‫‪ LDR‬به چه معناست و چه تفاوتی با روند فعلی کار در بخش های زایمان‬ ‫دارد‪ .‬حتی وظایف و توزیع نیروها یا تفاوت فضاهای فیزیکی چگونه است‪،‬‬ ‫و یا اندیکاسیون های پزشکی که قبال در پروسه ی موجود اتفاق می افتادند‬ ‫اتاق ‪ LDR‬در هنگام زایمان‪ .‬تجهیزات پنهان شده در دکوراسیون اتاق در‬ ‫ ‬ ‫و برای پرسنل درمان نحوه ی مواجهه با ان ها مشخص بود‪ ،‬اکنون به چه‬ ‫این تصویر دیده می شوند‪ .‬کنسول طبی که تخت احیای نوزاد به ان وصل شده است‪،‬‬ ‫مشخص است‪.‬‬ ‫شکل باید اتفاق بیفتند‪ .‬به همین علت‪ ،‬ناچار شدیم تمامی ‪work flow‬‬ ‫مورد نظرمان را با جزئیات پزشکی در کتاب توضیح دهیم‪ .‬در وزارت خانه‬ ‫خرده گرفته می شد که این همه اطالعات پزشکی در محدوده ی تعریف‬ ‫امادگی (اتاق درد سابق) به حداکثر دو تخت که باالتر به ان اشاره کردم‬ ‫کار ما‪ ،‬که طبعا مهندسی و استانداردهای فضای فیزیکی بود‪ ،‬قرار ندارد‪ ،‬اما‬ ‫و سایر جزئیاتی که در کتاب به تفصیل امده است‪ .‬همچنین‪ ،‬طراحی‬ ‫واقعیت این است که بدون این توضیحات‪ ،‬امکان توجیه طراحی جدیدی‬ ‫بخش زایمان به روش ‪ LDR‬به عنوان بهترین روش توصیه شد و مورد‬ ‫که برای بخش زایمان تعریف کرده بودیم وجود نداشت‪ ،‬چرا که شیوه ی‬ ‫تاکید قرار گرفت‪.‬‬ ‫کار سنتی در سازمان فضایی جدیدی که ما تعریف می کردیم امکان وقوع‬ ‫‪13‬‬ ‫بلوک های ‪ LDR‬در طرح تحول نظام سالمت‬ ‫نداشت و از سوی دیگر‪ ،‬منبع تایید شده ی دیگری از سوی وزارت خانه‬ ‫جلد پنجم از مجموعه ی بیمارستان ایمن با موضوع استانداردهای‬ ‫برای معماران و یا حتی کادر درمان وجود نداشت که بتوانند با رجوع‬ ‫برنامه ریزی و طراحی بخش زایمان طبیعی‪ ،‬در اخرین ماه های سال‬ ‫به ان تناقض های موجود در وضعیت را با ان چه ما در کتاب شرح داده‬ ‫‪ 1391‬به چاپ رسید‪ .‬با شروع دولت اقای روحانی و اغاز طرح تحول‬ ‫بودیم‪ ،‬برطرف کنند‪ .‬به عبارتی‪ ،‬بدون این توضیحات‪ ،‬فهم سازمان فضایی‬ ‫سالمت در دولت یازدهم در سال ‪ ،1393‬یکی از برنامه های مد نظر‬ ‫معمارانه ای که بعد از ساعت ها و ماه ها مطالعه‪ ،‬پژوهش‪ ،‬جلسات‪ ،‬بازدید و‬ ‫این طرح‪ ،‬ساخت بلوک های زایمان جدید قرار گرفت‪ .‬در این‬ ‫‪ ...‬به ان دست یافته بودیم‪ ،‬غیر ممکن بود؛ علی الخصوص که مخاطب‬ ‫طرح‪ ،‬که جزئی از برنامه ی باال دستی ترویج زایمان‬ ‫اصلی خود را معمارانی فرض می کردیم که اطالعات زیادی‬ ‫طبیعی‪ 14‬به شمار می رفت‪ ،‬افزایش تخت های زایمان‬ ‫از پروسه های پزشکی نداشتند و در طراحی فضاهای‬ ‫بیمارستان های دولتی‪ ،‬با مبنا قراردادن کتاب‬ ‫درمانی‪ ،‬متکی به فهرستی از اسامی فضاها و متراژ‬ ‫در مجموعه‬ ‫د‬ ‫س‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ ‬ ‫استانداردهای برنامه ریزی و طراحی بیمارستان‬ ‫ان ها بودند‪ .‬این فهرست چنان قدیمی و از‬ ‫لهای بر‬ ‫نام هی تحول‬ ‫نظام س‬ ‫ال‬ ‫م‬ ‫ت‪،‬‬ ‫ب‬ ‫خ‬ ‫ایمن‪ ،‬بر اساس روش اتاق های ‪ LDR‬مد نظر‬ ‫رده خارج بود که گاهی در جلسات‪ ،‬وقتی از‬ ‫ش مربو‬ ‫ط به برنام هی‬ ‫ارتقاء زای‬ ‫ما‬ ‫ن‬ ‫ط‬ ‫ب‬ ‫ی‬ ‫قرار گرفت‪ .‬تا جایی که این طرح بین اعضای‬ ‫پزشکان مثال در مورد کارکرد فالن فضا سوال‬ ‫ع‬ ‫ی امد‬ ‫منظ‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ب‬ ‫ه است‪" :‬به‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫ن‬ ‫ه‬ ‫سا‬ ‫وزارت خانه و دانشگاه های علوم پزشکی‬ ‫می کردیم‪ ،‬به خنده می افتادند‪.‬‬ ‫زی ساختار‬ ‫زایما‬ ‫ن‪،‬‬ ‫فیزیکی اتا‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫ر‬ ‫را‬ ‫س‬ ‫تا‬ ‫زیر مجموعه که متولی اجرای این پروژه‬ ‫مقاومت زیادی در برابر تغییری که طلب‬ ‫ی ح فظ ح‬ ‫ریم خصوص‬ ‫مادر با‬ ‫ی‬ ‫ر‬ ‫دا‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫خ‬ ‫و‬ ‫در بیمارستان های خود بودند‪ ،‬به ساخت‬ ‫می کردیم وجود داشت که بیشت ِر ان ناشی‬ ‫شایند‬ ‫سازی فرایند‬ ‫زایما‬ ‫ن‪،‬‬ ‫ا‬ ‫ع‬ ‫ت‬ ‫با‬ ‫ر‬ ‫اتاق های ‪ LDR‬معروف شد‪.‬‬ ‫وی‬ ‫مشورت‬ ‫از نااگاهی بود‪ .‬پزشکانی که طرف‬ ‫ژه‬ ‫ ای به مراکز‬ ‫د‬ ‫ول‬ ‫ت‬ ‫ی‬ ‫ت‬ ‫خصی‬ ‫در مجموعه دستورالعمل های برنامه ی‬ ‫ما قرار داشتند‪ ،‬از وجود این نگرش های نوین‬ ‫ص می یابد"‬ ‫تحول نظام سالمت‪ ،‬بخش مربوط به برنامه ی‬ ‫در خارج از کشور اطالع داشتند‪ ،‬اما معتقد بودند‬ ‫ارتقاء زایمان طبیعی امده است‪" :‬به منظور بهینه‬ ‫که اجرای ان ها در داخل کشور امکان پذیر نیست و‬ ‫سازی ساختار فیزیکی اتاق زایمان در راستای حفظ حریم‬ ‫زیرساخت های الزم برای ان وجود ندارد‪ .‬بنابراین‪ ،‬ایجاد این‬ ‫خصوصی مادر باردار و خوشایندسازی فرایند زایمان‪ ،‬اعتبار ویژه ای‬ ‫تغییر نگرش‪ ،‬نیازمند ساعت ها جلسه‪ ،‬جمع اوری توضیحات توجیهی‪،‬‬ ‫به مراکز دولتی تخصیص می یابد‪ ".‬در توضیح‪ ،‬ماده ‪ 7‬که مربوط به‬ ‫تکمیل کردن اطالعات خودمان از مسائل پزشکی مربوطه و ‪ ...‬و براورد‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫ارائه ی استاندرهای ارائه ی خدمت است‪ ،‬تصریح کرده است که‪" :‬به‬ ‫منظور خوشایند سازی فرایند زایمان و حفظ حریم خصوصی مادر‬ ‫باردار و فراهم سازی امکان حضور همراه اموزش دیده در کنار مادر‪،‬‬ ‫بیمارستان های دولتی مکلف هستند شرایط فیزیکی اتاق زایمان را به‬ ‫صورت اتاق های یک نفره (طبق کتاب استاندارد برنامه ریزی و طراحی‬ ‫بیمارستان ایمن‪ ،‬بخش زایمان) با امکان مراقبت یک به یک فراهم‬ ‫سازند‪ 15".‬شیوه ای که ان همه با ان مخالفت شده بود و تصور اجرایش‬ ‫در کشور به سختی ممکن بود‪ ،‬اکنون پذیرفته شده و مبنای طراحی‬ ‫بخش های زایمان سراسر کشور قرار می گرفت‪.‬‬ ‫در ابتدای این یادداشت‪ ،‬اشاره کردم که شکایت زنان از تجربه شان‬ ‫در بخش های زایمان طبیعی بهانه ای برای نوشتن این گزارش شد‪ .‬بر‬ ‫اساس مطالعاتی که ما در دوره ی تدوین کتاب داشتیم‪ ،‬یکی از علت های‬ ‫گرایش اغلب زنان به زایمان سزارین‪ ،‬و پایین امدن بسیار محسوس امار‬ ‫زایمان طبیعی نسبت به سزارین‪ ،16‬نبودن امکانات و خدمات مناسب در‬ ‫بیمارستان ها برای زایمان طبیعی بود‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬غفلت نسبت به‬ ‫بلوک های زایمان باعث شده بود که طی سالیان متمادی‪ ،‬بودجه ای برای‬ ‫ان ها اختصاص داده نشود‪ ،‬و نه تنها پزشکان به علت پایین بودن تعرفه ی‬ ‫زایمان طبیعی و زیاد بودن دردسرهایش تمایل بیشتری به انجام زایمان‬ ‫به شیوه ی سزارین‪ 17‬داشته باشند‪ ،‬بلکه مجموع این عوامل باعث شود که‬ ‫فضای فیزیکی بلوک های زایمان‪ ،‬تبدیل به محلی شود که رفتار با زن‬ ‫باردار در ان توام با بی رحمی و بی احترامی باشد‪ .‬طوری که بسیاری از‬ ‫زنانی که بنابر ترجیح خود دوست داشتند به شیوه ی طبیعی فرزند خود‬ ‫را به دنیا بیاورند‪ ،‬پس از تجربه ی فضاهای نامناسب و رفتار نامناسب تر‬ ‫کادر درمان‪ ،‬از این انتخاب خود پشیمان شده بودند‪ .‬ما معتقد بودیم که‬ ‫اختصاص دادن فضای فیزیکی مناسب‪ ،‬در کنار سایر عوامل‪ ،‬می تواند این‬ ‫وضعیت را تغییر دهد‪.‬‬ ‫تا پایان دولت یازدهم‪ ،‬تعداد زیادی از این اتاق ها به بهره برداری رسیدند‪.‬‬ ‫اینکه به لحاظ اماری اکنون چند درصد از فضای زایمان طبیعی کشور را‬ ‫اتاق های ‪ LDR‬در اختیار دارند و اینکه ایا سایر ملزومات مانند نیروی انسانی‪،‬‬ ‫تجهیزات و ‪ ...‬پا به پای توسعه ی این بلوک ها پیش رفته است یا خیر‪ ،‬و اینکه‬ ‫ایا تجربیات زنان باردار در این فضاها متفاوت با فضاهای پیشین است‪ ،‬خود‬ ‫بحثی طوالنی است که نیازمند پژوهش های میدانی و مجالی دیگر است‪.‬‬ ‫همچنین‪ ،‬این مساله که با مشکالتی که طرح تحول سالمت در دولت بعدی‬ ‫با ان مواجه شد‪ ،‬چه بر سر این طرح امد‪ ،‬نیازمند بررسی دیگری است‪.‬‬ ‫در هر حال‪ ،‬مساله ی اصلی کماکان به قوت خود باقی است‪ ،‬اینکه‬ ‫ایا در حال حاضر در بلوک های زایمان‪ ،‬زنان تجربه ی خوشایندتری از‬ ‫این روند طبیعی و نقطه عطف زندگی خود دارند و اینکه ایا این فضا به‬ ‫شکل فضایی برای حضور خانواده ها دیده می شود؟ اینکه نگرش نسبت‬ ‫به مساله تغییر کرده است و ایا به لحاظ اقتصادی ساز و کارهای الزم‬ ‫برای اختصاص بودجه ی مورد نیاز برای رساندن خدمات شایسته به‬ ‫مادران در بلوک های زایمان مهیا شده است؟ ایا نیروی درمان به لحاظ‬ ‫تعداد افراد‪ ،‬متناسب با خدماتی که باید ارائه شود هستند و یا پرستاران‬ ‫و ماماها‪ ،‬به لحاظ دستمزد‪ ،‬اسودگی خیال الزم برای ارائه ی بهترین‬ ‫خدمات را دارند یا خیر‪.‬‬ ‫منابع‪:‬‬ ‫‪ -1‬استاندارد برنامه ریزی و طراحی بیمارستان ایمن‪ ،‬مجموعه ی پنجم‪ ،‬بخش زایمان؛‬ ‫نشر وزارت بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی‪ ،‬معاونت توسعه مدیریت و منابع‪ ،‬دفتر‬ ‫مدیریت منابع فیزیکی و مجری طرح های عمرانی؛ تهران؛‪1391‬‬ ‫‪ -2‬سنجش عملکرد وزارت بهداشت برای ترویج زایمان طبیعی در طرح‬ ‫تحول سالمت؛ منتشر شده در مورخ‪15/08/1395 :‬شناسه خبر‪،942116 :‬‬ ‫‪/ir.dana.www//:http‬‬ ‫‪ -3‬مجموعه دستورالعمل های برنامه ی تحول نظام سالمت‪ ،‬نسخه ی اجرایی‪ ،‬نگارش ‪1/00‬‬ ‫؛ وزارت بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی‪ ،‬معاونت درمان‬ ‫‪ -4‬طرح تحول بهداشت در نظام سالمت‪ ،‬معاونت بهداشت؛ نشر وزارت بهداشت‪ ،‬درمان و‬ ‫اموزش پزشکی؛ تهران؛ ‪ 1392‬تا ‪1396‬‬ ‫‪ -5‬ارتقاء کیفیت خدمات هتلینگ در بیمارستان های تحت پوشش وزارت بهداشت؛ نشر‬ ‫وزارت بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی؛ معاونت درمان؛ تهران؛ ‪1395‬‬ ‫‪ -6‬مدیریت و ارتقاء کیفیت خدمات هتلینگ از طریق برنامه ی ارتقاء کیفیت هتلینگ‬ ‫در بیمارستان های دولتی در طرح تحول نظام سالمت‪ :‬روند اجرا‪ ،‬نتایج و چالش ها؛ گروه‬ ‫نویسندگان‪ ،‬مجله تحقیقات نظام سالمت حکیم‪ ،‬تابستان ‪ ،96‬دوره بیستم‪ ،‬شماره دوم‪،‬‬ ‫پیاپی ‪ ،77‬ص ص ‪109-99‬‬ ‫پانوشت ها‪:‬‬ ‫‪ -1‬معاونت توسعه مدیریت و منابع‪ ،‬دفتر مدیریت منابع فیزکی و مجری طرح های عمرانی‬ ‫‪2- Placenta‬‬ ‫‪3-abour‬‬ ‫‪ -4‬یکی از شیوه های متداول و کاهش درد و انجام زایمانی موفق‪ ،‬شیوه ای موسوم به‬ ‫الماز است که اساس ان تکیه بر شیوه های مختلف تنفس است‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬در این‬ ‫روش تاکید زیادی برکاهش اضطراب مادر و همچنین حضور همراهی چون همسر که‬ ‫اموزش های الزم را دیده است‪ ،‬وجود دارد‪.‬‬ ‫‪5- Relaxation‬‬ ‫‪-6‬نشستن‪ ،‬دراز کشیدن‪ ،‬چمباتمه زدن‪ ،‬به پهلو خوابیدن‪ ،‬قرار گرفتن بر روی دو زانو‬ ‫و دو دست و حالت های مختلف دیگری که مادر تمایل داشته باشد می تواند در کاهش‬ ‫درد وی موثر باشد‪.‬‬ ‫‪( Aromatherapy -7‬استفاده از اسانس های معطر مانند رز‪ ،‬اسطوخودوس‪ ،‬یاسمین)‬ ‫‪8- Hydrotherapy‬‬ ‫‪ -9‬پس از جراحی‪ ،‬به علت القاء بیهوشی به بیمار‪ ،‬از او در فضای ریکاوری مراقبت‬ ‫می شود تا زمان هوشیاری کامل که عالئم حیاتی او تثیبت پیدا کند‪.‬‬ ‫‪ -10‬توجه شود که در این مقاله‪ ،‬تنها درباره ی شرایط نرمال مادر و نوزاد صحبت شده‬ ‫است و از مواردی که زایمان دچار پیچیدگی شده باشد و نیاز به مداخالت بیشتر داشته‬ ‫باشد و یا نوزاد پس از تولد دارای عالئم حیاتی ضعیف و یا هر گونه مشکالت جسمی‬ ‫دیگر باشد‪ ،‬صرف نظر شده است‪.‬‬ ‫‪ -11‬تخت‪LDR‬‬ ‫‪ - 12‬مخفف سه کلمه ی‪Labour، Delivery، Recovery‬‬ ‫‪-13‬طرح تحول نظام سالمت از ‪ 51‬اردیبهشت ماه سال ‪ 3931‬با هدف ارتقای کیفیت‬ ‫خدمات درمانی و مراکز ارائه خدمات‪ ،‬بهبود عدالت در دسترسی به خدمات درمانی و‬ ‫حفاظت مالی مردم در مقابل هزینه های درمان در سراسر کشور به اجرا در امد‪.‬‬ ‫‪ -14‬برنامه ترویج زایمان طبیعی با هدف ارتقاء سالمت مادر و نوزاد از اولین روز اجرای‬ ‫طرح تحول نظام سالمت در بیمارستان های کشور به اجرا درامد‪ .‬بر اساس این برنامه‪،‬‬ ‫کلیه ی بیمارستان ها ملزم به برنامه رریزی جهت ترغیب مادران به انجام زایمان طبیعی‬ ‫و کاهش میزان سزارین غیر ضروری اند‪ ]...[ .‬به منظور حفظ حریم خصوصی مادر و‬ ‫خوشایندسازی فرایند زایمان طبیعی برای او‪ ،‬بهینه سازی فضای فیزیکی بخش های‬ ‫زایمان مد نظر قرار گرفته است‪ .‬تشویق مراکز دولتی و ارائه دهندگان خدمت به فراهم‬ ‫سازی روش هاای کاهش درد زایمان شامل روش های دارویی و غیر دارویی از دیگر‬ ‫اقدامات انجام شده به شمار می رود‪( .‬طرح تحول نظام سالمت‪ ،‬برنامه ارتقاء کیفیت‬ ‫خدمات هتلینگ در بیمارستان های تحت پوشش وزارت بهداشت‪ ،‬صفحه ‪)71‬‬ ‫‪ - 15‬مجموعه دستورالعمل های برنامه ی تحول نظام سالمت‪ ،‬نسخه ی اجرایی‪ ،‬نگارش‬ ‫‪ ، 1/00‬وزارت بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی‪ ،‬معاونت درمان‬ ‫‪ -16‬براساس امار اداره سالمت مادران وزارت بهداشت در سال ‪ 0931‬از مجموع‬ ‫‪ 3.1‬میلیون زایمان ثبت شده در کشور‪ ،‬حدود ‪ 35‬درصد زایمان ها به روش سزارین‬ ‫و ‪74‬درصد به روش طبیعی انجام شده است (سنجش عملکرد وزارت بهداشت برای‬ ‫ترویج زایمان طبیعی در طرح تحول سالمت‪ ،‬منتشر شده در مورخ‪51/80/5931 :‬شناسه‬ ‫خبر‪942116، http://www.dana.ir/) :‬‬ ‫‪ -17‬در مجموعه دستورالعمل های برنامه ی تحول نظام سالمت‪ ،‬میزان مطلوب سزارین‬ ‫بین ‪ 52‬تا ‪ 03‬درصد اعالم شده است‪( .‬منبع‪ :‬مجموعه دستورالعمل های برنامه تحول‬ ‫نظام سالمت‪ ،‬صفحه ‪)35‬‬ ‫‪36‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫مهندس احسان‬ ‫درخشان نیا‬ ‫‪derakhshannia@hotmail.com‬‬ ‫هایبیمارســـتان‬ ‫پسماند‬ ‫مدیریت‬ ‫قسمت سوم‬ ‫در شماره قبل به دستگاه های زباله سوز پرداختیم و انواع زباله سوزهای بیمارستانی را بررسی کردیم‪ .‬در این شماره‪،‬‬ ‫موضوع مورد بررسی‪ ،‬سایر روش های دفع و امحاء پسماند بیمارستانی در ایران است‪.‬‬ ‫در سالیان اخیر با تاکید بر اینکه پسماندهای بیمارستانی باید در مبدا بی خطر شوند‪ ،‬روش های مناسب بی خطرکردن‬ ‫این پسماندها مورد توجه قرار گرفت‪ .‬شیوه های مختلفی برای بی خطرسازی و دفع پسماندهای بیمارستانی موجود است‬ ‫که عبارتند از‪-1:‬خنثی سازی‪-2‬بی خطرسازی شیمیایی (گندزدایی)‪-3 ،‬محفظه سازی و دفن در زمین‪-4 ،‬بی خطرسازی با‬ ‫پرتوتابی مایکروویو‪ -5 ،‬اتوکالو‪-6 ،‬بی خطرسازی با گرمای مرطوب (هیدروکالو)‪ -7 ،‬پیرولیز پالسمایی‬ ‫در ادامه‪ ،‬موارد فوق‪ ،‬و در برخی موارد‪ ،‬مزایا و معایبشان را بررسی می کنیم‪.‬‬ ‫خنثی سازی‬ ‫فرایند خنثی سازی شامل مخلوط کردن پسماندها با سیمان‬ ‫و مواد دیگر پیش از دفع انهاست‪ ،‬تا به این ترتیب خطر مواد‬ ‫سمی موجود در پسماند که به اب های سطحی یا زیرزمینی‬ ‫می رسند به حداقل کاهش یابد‪ .‬این کار به ویژه برای پسماندهای‬ ‫دارویی و خاکستر حاصل از سوختن پسماندهای دارای فلزات‬ ‫سنگین مناسب است که در این مورد فرایند را پایدارسازی هم‬ ‫می نامند‪ .‬برای خنثی سازی پسماندهای دارویی‪ ،‬باید بسته بندی‬ ‫انها باز شده و مخلوطی از اب‪ ،‬اهک‪ ،‬و سیمان به ان اضافه و‬ ‫در قالب های مخصوص ریخته شود‪ .‬درنتیجه‪ ،‬توده ای همگن و‬ ‫مکعبی (در حدود یک متر مکعب) در محل تشکیل می شود یا‬ ‫پلیت هایی در محل تولید می شوند که بعدا ً می توان انها را به‬ ‫محل مناسبی حمل کرد‪ .‬راه دیگر ان است که مخلوط همگن‬ ‫را به صورت مایع‪ ،‬حمل و در ‪ Landfill‬بر روی پسماندهای‬ ‫شهرداری بریزند‪.‬‬ ‫این فراوری کاری کم هزینه است و می توان با تجهیزات‬ ‫غیرپیچیده هم ان را انجام داد‪ .‬عالوه بر پرسنل‪ ،‬یک اسیاب‬ ‫خردکن هم برای درهم شکستن مواد دارویی‪ ،‬مخلوط کن بتن‪،‬‬ ‫مقداری سیمان‪ ،‬اهک‪ ،‬و اب هم الزم است‪.‬‬ ‫بی خطرسازی شیمیایی (گندزدایی)‬ ‫یکی از گزینه های مورد نظر در گندزدایی اجسام به خصوص‬ ‫در کشورهای در حال توسعه‪ ،‬گندزدایی شیمیایی است که با در‬ ‫نظر گرفتن میزان غلظت مناسب و زمان تماس مورد نیاز می توان‬ ‫از انواع مواد گندزدا استفاده کرد‪ .‬جهت اعمال گندزدایی موثرتر‬ ‫باید ابتدا مواد زائد را خرد و اسیاب نمود‪ .‬خردکردن مواد سبب‬ ‫کاهش حجم انها و بازدهی بیشتر عمل گندزدایی می شود‪.‬‬ ‫البته همیشه گندزدایی از طریق‬ ‫مواد شیمیایی‪ ،‬قابل اعتماد نیست‬ ‫زیرا ممکن است عامل پاتوژن در‬ ‫مقابل مواد شیمیایی انتخاب شده‬ ‫مقاوم بوده و در نتیجه عوامل‬ ‫بیماری زا کام ً‬ ‫ال منهدم نشوند‪.‬‬ ‫محفظه سازی و دفن در زمین‬ ‫در صورتی که پسماندهای‬ ‫بیمارستانی از قبل تصفیه نشده‬ ‫باشند دفع انها در چاله های دفن‬ ‫زباله های شهرداری کمتر توصیه‬ ‫می شود‪ .‬یکی از گزینه های تصفیه‬ ‫پیش از دفن برای پسماندهای بیمارستانی محفظه سازی انهاست؛‬ ‫محفظه سازی شامل پُرکردن ظروف معین از پسماندها‪ ،‬افزودن‬ ‫یک ماده بی حرکت کننده بر پسماندها و بستن درب ظروف است‪.‬‬ ‫برای این فرایند از قوطی های مکعبی ساخته شده از پلی اتیلن‬ ‫پُرچگال‪ ،‬یا بشکه های فلزی چندجداره استفاده می شود که در این‬ ‫صورت سه چهارم ظرف از پسماندهای نوک تیز و برنده یا باقیمانده‬ ‫مواد شیمیایی و دارویی پر می شود‪ .‬سپس ظروف مذکور به وسیله‬ ‫ماده ای مانند ابرهای پالستیکی ماسه زغال سنگ‪ ۶‬سیمان شفته‪،‬‬ ‫یا خاک رس پر می شوند‪ .‬پس از خشک شدن ماده افزودنی‪ ،‬ظرف‬ ‫محکم بسته و در محل چاله دفن می شوند‪.‬‬ ‫این فرایند به نسبت ارزان‪ ،‬بی خطر و به ویژه برای موسساتی‬ ‫مناسب است که از برنامه های حداقل برای دفع اجسام نوک تیز‬ ‫و برنده و بقایای مواد شیمیایی و دارویی استفاده می کنند‪.‬‬ ‫محفظه سازی به تنهایی برای پسمانده های عفونی غیربرنده‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫توصیه نمی شود اما می توان از محفظه سازی همراه با سوزاندن اینگونه‬ ‫پسماندها استفاده کرد‪.‬‬ ‫در ان دسته از مراکز بهداشتی که از برنامه های حداقل برای مدیریت‬ ‫پسماندهای پزشکی استفاده می کنند (به ویژه در نقاط دور افتاده) دفن‬ ‫بی خطر پسماندها درمحوطه بیمارستان می تواند تنها گزینه ماندنی‬ ‫و عملی در ان مقطع زمانی باشد‪ .‬با وجود این‪ ،‬باز هم باید مدیریت‬ ‫بیمارستان چند قاعده معین و اساسی را رعایت کند‪:‬‬ ‫‪ -1‬دسترسی به محل دفع پسماندها باید فقط منحصر به کارمندان‬ ‫مجاز باشد‪.‬‬ ‫‪ -2‬محل دفن پسماندها باید با ماده ای که نشت پذیری ان کم باشد‬ ‫(مانند خاک رس) پوشانده شود تا از احتمال االیندگی هر نوع اب‬ ‫زیرزمینی جلوگیری شود‪.‬‬ ‫‪ -3‬فقط پسماندهای خطرناک بیمارستانی باید دفن شوند‪ .‬اگر در‬ ‫چنین محوطه هایی پسماندهای عمومی بیمارستانی هم دفن شوند‬ ‫فضای موجود به سرعت پُر خواهد شد‪.‬‬ ‫‪ -4‬مقادیر زیاد (بیش از یک کیلوگرم) پسماندهای شیمیایی نباید‬ ‫در یک نوبت دفن شوند‪ .‬با دفن مقادیر کمتر مواد شیمیایی از بروز‬ ‫مشکالت جدی االیندگی محیط زیست پرهیز می شود‪.‬‬ ‫‪ -5‬محل دفن باید مانند یک لندفیل اداره شود و هر الیه از پسماندها‬ ‫به وسیله الیه ای از خاک پوشانده شوند تا از ایجاد بو و همچنین‬ ‫دسترسی جوندگان و تکثیر حشرات جلوگیری شود‪ .‬بی خطربودن دفن‬ ‫پسماندها بستگی اساسی به منطقی بودن کارهای عملیاتی دارد‪ .‬قاعده‬ ‫چاله باید دست کم ‪۱.۵‬متر باالتر از سطح اب های زیرزمینی باشد‪.‬‬ ‫باید به خاطر داشت که بی خطربودن دفن پسماندها در محل‬ ‫بیمارستان فقط برای مدت محدود‪ ،‬مث ً‬ ‫ال ‪ ۱‬الی ‪ ۲‬سال‪ ،‬عملی است‬ ‫ان هم به شرطی که مقادیر پسماند به نسبت کم و به عنوان مثال در‬ ‫مجموع ‪ ۱‬تا ‪ ۲‬سال‪ ۵ ،‬تا ‪۱۰‬تن باشد‪ .‬درصورتی که چنین شرایطی‬ ‫فراهم نباشد و مقدار پسماندها بیشتر باشد راه حل درازمدت و دفع‬ ‫پسماندها در لندفیل های مربوط به پسماندهای جامد شهری باید مد‬ ‫نظر قرار گیرد‪.‬‬ ‫‪38‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫بی خطرسازی با پرتوتابی مایکرو ِویو‬ ‫در این روش زباله های عفونی توسط امواج مایکروویو ضدعفونی‬ ‫می شوند‪ .‬این روش نیز ضمن داشتن مزیت های فوق العاده مانند سرعت‬ ‫عمل‪ ،‬راندمان باال در ضدعفونی عمقی اجرام عفونی‪ ،‬از این نقیصه نیز‬ ‫برخوردار است که امواج کوتاه قادر به گرم کردن سطوح اشیاء خشک و‬ ‫متخلخلی که بدون رطوبت هستند‪ ،‬نیست‪ .‬تنها راه حلی که برای رفع‬ ‫این ایراد اساسی متصور است‪ ،‬مرطوب و نم دار کردن سطوح اجسام‬ ‫الوده پیش از گندزدایی است‪.‬‬ ‫اتوکالو‬ ‫در این نوع بی خطرساز‪ ،‬با چرخش تیغه ها در دور باال (‪)rpm 1500‬‬ ‫کلیه زباله ها تبدیل به پودر شده و به واسطه اصطکاک تیغه ها با‬ ‫پسماندها و نیز تزریق ماده گندزدا‪ ،‬پسماند از حالت عفونی خارج و‬ ‫به پسماند شبه خانگی تبدیل می شود و در نهایت توسط یک مکنده‬ ‫جمع اوری می گردد‪ .‬نکته قابل توجه در این سیستم خروجی ان است‬ ‫که از کاهش حجم قابل توجهی برخوردار است‪ .‬یکی از معضالت‬ ‫پسماندهای بیمارستانی عفونی‪ ،‬وسایل نوک تیز و برنده است که در این‬ ‫سیستم کام ً‬ ‫ال از بین رفته و نشانه ای از انها باقی نمی ماند‪.‬‬ ‫به طور کلی تمام مواد غیرعفونی و عفونی الوده شده با عوامل بیولوژیک‬ ‫شامل بقایای نمونه های محیط کشت تلقیح شده‪ ،‬پاتوژن های رشد کرده‪،‬‬ ‫سلول های انسانی‪ ،‬حیوانی و گیاهی‪ ،‬مواد الوده شده به مدفوع انسان یا‬ ‫حیوان‪ ،‬محصوالت خونی انسان و حیوان و غیره می توانند اتوکالو شوند‪.‬‬ ‫مواد عفونی باید در ظروف غیرقابل نشت‪ ۷‬با برچسب مخصوص خطر‬ ‫بیولوژیکی جمع اوری شوند‪ ،‬سپس اتوکالو شده و دور ریخته شوند‪.‬‬ ‫مایعاتی را که احتماالً عفونی هستند می توان اتوکالو کرده و سپس‬ ‫در سیستم فاضالب ریخت یا به نسبت یک به ده با وایتکس یا ترکیبات‬ ‫ضد عفونی کننده مناسب دیگر مخلوط کرد و سپس در سیستم فاضالب‬ ‫دفع کرد‪. .‬‬ ‫موادی مثل داروهای سرطان زا‪ ،‬رادیوایزوتپ ها‪ ،‬مواد شیمیایی سمی‪،‬‬ ‫مواد شیمیایی قابل تبخیر یا هر ماده خطرناکی را که ممکن است در‬ ‫اثر حرارت تبخیر شود و انتشار یابد نمی توان اتوکالو کرد‪ .‬به طور کلی‬ ‫مواد قابل اشتعال‪ ،‬واکنش پذیر خورنده‪ ،‬سمی یا مواد رادیواکتیو نباید‬ ‫اتوکالو شوند‪.‬‬ ‫شکل‪ .۱‬نمونه ای از دستگاه اتوکالو مدل ‪saray-4‬‬ ‫فضوالت طبی معموالً حاوی مقادیر زیادی مواد سنتیتیک هستند‬ ‫که رسانای خوبی برای گرما محسوب نمی شوند و به همین علت گرما‬ ‫به قسمت های عمیق تر اجرام به کندی نفوذ می کند و در نتیجه فرایند‬ ‫اتوکالو کردن طوالنی می شود‪ .‬همچنین مصرف اب و انرژی بسیار باال‬ ‫می رود‪ .‬در جهت رفع این نقیصه عموماً در حین فرایند سترون سازی از‬ ‫خردکن استفاده می کنند تا پسماندها کام ً‬ ‫ال خرد شده و گرما سریع تر‬ ‫به صورت همگن و یکنواخت به تمام نقاط ان نفوذ کند‪.‬‬ ‫نحوه عملکرد دستگاه اتوکالو‬ ‫پس از قرارگرفتن پسماند در محفظه دستگاه و بسته شدن درب ان‬ ‫توسط اپراتور‪ ،‬عملکرد دستگاه اغاز می شود‪ .‬در ابتدا تیغه چرخنده‪ ۸‬با‬ ‫دور پایین شروع به گردش می کند که این عمل باعث می شود زباله ها‬ ‫شروع به خردشدن کنند‪ .‬در این هنگام به علت وجود اصطکاک بین‬ ‫تیغه و زباله ها حرارتی تولید می شود که این امر باعث تبخیر اب موجود‬ ‫در پسماند می شود‪ .‬این بخارها دائماً به کمک یک هواکش مکیده شده‬ ‫و بعد از گذشتن از کندانسور و فیلترهای مخصوص از دستگاه خارج‬ ‫می شود‪ .‬وقتی اب زباله ها خشک شد و دمای ان حدودا ً به ‪ ۹۶‬درجه‬ ‫سانتی گراد رسید‪ ،‬ماده هیپوکلریت سدیم‪ ۹‬به روی زباله های خردشده‬ ‫اسپری می شود‪ .‬بعد از این عمل دور چرخنده و تیغه باال رفته و بدین‬ ‫ترتیب زباله ها به قطعات کوچکتری تبدیل می شوند و به علت عدم‬ ‫وجود رطوبت‪ ،‬دما نیز باال می رود‪ .‬این کار ادامه پیدا می کند تا دما‬ ‫به حدود ‪ ۱۵۰‬درجه سانتی گراد برسد‪ .‬در این لحظه‪ ،‬برای جلوگیری‬ ‫از اشتعال زباله ها و سردشدن‪ ،‬روی انها اب اسپری می شود‪ .‬بعد از‬ ‫سردشدن زباله فرایند به پایان رسیده و زمان ان است که زباله ها تخلیه‬ ‫شوند‪ .‬تخلیه پسماند توسط یک دستگاه مکنده قوی انجام می شود و در‬ ‫اخر زباله های پودرشده درون محفظه مکنده جمع اوری و بسته بندی‬ ‫می شود‪ .‬عملکرد این دستگاه ها معموالً به صورت خودکار است و توسط‬ ‫‪ PLC‬کنترل می شود‪.‬‬ ‫این دستگاه علیرغم برخورداری از امتیازاتی‪ ،‬دارای معایب زیر نیز است‪:‬‬ ‫‪ -1‬طوالنی بودن سیکل کاری در مقایسه با میزان امحاء پسماند‪.‬‬ ‫‪ -2‬پساب ایجاد شده در این سیستم نیاز به تصفیه و مدیریت دارد‬ ‫که با توجه به عدم وجود این سیستم در همه بیمارستان ها‪ ،‬معضلی بر‬ ‫معضالت دیگر افزوده خواهد شد‪.‬‬ ‫‪ -3‬جهت جلوگیری از تشکیل رسوب در دستگاه اتوکالو باید از اب‬ ‫مقطر و یا دستگاه سختی گیر اب استفاده کرد‪.‬‬ ‫‪ -4‬در همه بیمارستان ها فضای کافی و مناسب جهت نصب و‬ ‫راه اندازی وجود ندارد‪.‬‬ ‫‪ -5‬خردکننده دستگاه به کرات دچار نقص فنی شده و می تواند عامل‬ ‫انتشار الودگی شود‪ .‬عالوه بر این به دلیل نیاز به تعویض مجدد‪ ،‬هزینه ها‬ ‫افزایش می یابد‪.‬‬ ‫‪ -6‬ممکن است مواد الی فرار در هنگام کاهش فشار و باز کردن‬ ‫محفظه ازاد شوند‪.‬‬ ‫‪ -7‬کاهش وزن پسماند محسوس نیست و پسماند عفونی صرفاً به‬ ‫پسماند شبه خانگی تبدیل می شود و پسماند و ماهیت الوده کنندگی‬ ‫ان تغییر چندانی نمی کند که پس از بی خطرسازی می بایست به شیوه‬ ‫مناسب (معموالً دفن در لندفیل) امحا گردد‪.‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫‪ -8‬در قانون مدیریت پسماندها به طور صریح اشاره شده است که‬ ‫پسماند بیمارستانی نه از طریق اتوکالو و نه مایکروویو به هیچ عنوان‬ ‫قابل بازیافت نیست؛ چرا که زباله بیمارستانی نه تنها زباله های عفونی‬ ‫بلکه مواد شیمیایی مانند مواد شوینده و ازمایشگاهی را هم شامل‬ ‫می شود‪ .‬همچنین شامل زباله های ارگانیک مانند خون‪ ،‬اجزا و اندام های‬ ‫بدن و غیره است که به راحتی محیط کشت مناسبی برای باکتری های‬ ‫موجود در طبیعت به شمار می روند‪.‬‬ ‫‪ -9‬عالوه بر اینها فاضالب دستگاه های استریل که شامل مواد‬ ‫شیمیایی خطرناکی است با استریل از بین نمی رود‪ .‬استریل کردن‬ ‫فرایندی است که فقط میکروارگانیزم ها را نابود می کند‪ .‬بنابراین‬ ‫تکلیف این حجم بزرگ فاضالب سیستم های استریل کننده چیست؟‬ ‫‪ -10‬در دستورالعمل استفاده از دستگاه های اتوکالو قید شده‬ ‫است مواد جیوه دار‪ ،‬داروهای شیمیایی‪ ،‬فیلم های رادیوگرافی‪ ،‬مواد‬ ‫رادیواکتیویته‪ ،‬قطعات اناتومیک بدن‪ ،‬حیوانات ازمایشگاهی و کلیه‬ ‫موادی که ممکن است به این دستگاه صدمه بزنند نباید در داخل ان‬ ‫ریخته شود‪.‬‬ ‫استریل اغاز می شوند و سپس موتور همزن با سرعت دورانی کم شروع‬ ‫به کار نموده و به تدریج سرعت دورانی افزایش می یابد و سپس خردکن‬ ‫شروع به کار کرده و زباله ها را تا اندازه مناسبی خرد می کند‪ .‬در حین‬ ‫خردکردن (با توجه به جریان مصرفی موتور خردکن) هر زمان الزم‬ ‫باشد خردکن متوقف شده و همزن فعال خواهد شد‪ .‬پس از خردکردن‬ ‫زباله ها و فرونشستن تالطم درون مخزن‪ ،‬پمپ خالء شروع به کار نموده‬ ‫و هوای درون مخزن را تخلیه می نماید‪ .‬در هنگام تخلیه هوا‪ ،‬همزن‬ ‫با سرعت دورانی کم‪ ،‬جهت جلوگیری از حبس هوا در درون زباله ها‬ ‫دوران نموده و هوای درون زباله ها تخلیه خواهد شد‪.‬‬ ‫سپس بخا ِر به شدت داغ به تانک وارد می شود‪ .‬دمای بخار اب ‪۱۲۱‬‬ ‫درجه سانتی گراد و فشار بخار اب به طور معمول ‪ ۲‬تا ‪ ۵‬بار است که‬ ‫تماس حدودا ً ‪ ۱۰‬دقیقه ای‪ ،‬دما و فشار بخار اب در‬ ‫باید در تمام مدت‬ ‫ِ‬ ‫همین سطح نگه داشته شود چون کارایی گندزدایی به دامنه تماس‬ ‫بین بخار اب و سطح پسماند بستگی دارد‪ .‬شکل‪ ۲‬مراحل عملیات‬ ‫هیدروکالو را نشان می دهد‪.‬‬ ‫بی خطرسازی با گرمای مرطوب (هیدروکالو)‬ ‫هیدروکالو یکی از جدیدترین روش دفع پسماندهای عفونی در سطح‬ ‫جهان است که بدون انکه به محیط زیست و سالمت انسان اسیبی‬ ‫برساند به صورت کام ً‬ ‫ال بسته زباله ها را استریل کرده و اب زباله ها را‬ ‫به صورت کام ً‬ ‫ال استریل به طبیعت باز می گرداند‪ .‬گندزدایی با گرمای‬ ‫مرطوب یا بخار اب بر پایه مواجهه پسماندهای عفونی خردشده با دمای‬ ‫زیاد (بخار با فشار زیاد) است و کاری است مانند فرایند سترون سازی‬ ‫به وسیله اتوکالو‪.‬‬ ‫گرمای مرطوب بخار اب‪ ،‬بیشت ِر انواع خرده اندام واره ها را غیرفعال‬ ‫می کند به شرطی که دمای بخار اب و مدت تماس با ان کافی باشد‪.‬‬ ‫حداقل دمای الزم برای غیرفعال کردن هاگ میکروب ها ‪ ۱۲۱‬درجه‬ ‫سانتی گراد است‪ .‬در حدود ‪۹۹‬درصد از خرده اندام واره ها با این ترتیب‬ ‫از بین می روند‪ .‬این دستگاه چون از رطوبت خود پسماند استفاده‬ ‫می کند‪ ،‬حجم و وزن زباله ها را بین ‪ ۷۰‬الی ‪ ۸۰‬درصد می کاهد‪ .‬فرایند‬ ‫گرمای مرطوب مستلزم ان است که پسماندها پیش از تصفیه خرد‬ ‫شده باشند‪ .‬پسماندها را پس از گندزدایی می توان جزو پسماندهای‬ ‫شهرداری گرداوری و با همان ساز و کار دفع کرد‪.‬‬ ‫مراحل عملیات هیدروکالو‬ ‫واکنش دمای مرطوب به صورت استوانه فوالدیِ دوجداره ای‬ ‫تانک‬ ‫ِ‬ ‫عمودی متصل به دستگاه تولید بخار است که هر دوی انها قادر به‬ ‫تحمل فشار باال تا ‪ ۶‬بار و دمایی در حدود ‪ ۱۶۰‬درجه سانتی گراد‬ ‫هستند‪ .‬همچنین این دستگاه یک پمپ تخلیه و دستگاه تولید برق هم‬ ‫دارد‪ .‬فشار و دمای دستگاه در ضمن فرایند‪ ،‬کنترل می شوند و عملیات‬ ‫دستگاه خودکار است‪.‬‬ ‫دستگاه از دو بخش شامل استریل کننده و تخلیه کننده تشکیل شده‬ ‫است که پسماند ورودی پس از باز شدن درب توسط کاربر در مخزن‬ ‫استریل ریخت ه شده و پس از بسته شدن درب به صورت خودکار فرایند‬ ‫استریل اغاز خواهد شد‪ .‬تمامی فرایندها با اب بندشدن درب مخزن‬ ‫شکل‪ .۲‬مراحل عملیات هیدروکالو‬ ‫مدت تماس مورد نیاز برای دستیابی به گندزدایی از لحاظ نظری‬ ‫‪ ۲۰‬دقیقه برای دمای ‪ ۱۲۱‬درجه سانتی گراد و ‪ ۲‬بار فشار و ‪ ۱۰‬دقیقه‬ ‫برای دمای ‪ ۱۳۸‬درجه سانتی گراد و ‪ ۳.۸‬بار فشار است‪ ،‬ولی این ارقام‬ ‫کمتر از ان چیزی است که در عمل الزم است‪ ،‬زیرا برای نفوذ بخار اب‬ ‫در برخی اجزای پسماندها مانند کشت میکروب ها یا سوزن های تزریق‬ ‫زیرجلدی مدت بیشتری الزم می شود‪.‬‬ ‫در مرحله بعد با ورود اب سرد به جداره بیرونی تانک واکنش‪،‬‬ ‫فرایند خنک سازی پسماند تا دمای حدودا ً ‪ ۸۰‬درجه سانتی گراد انجام‬ ‫می پذیرد‪ .‬انگاه زباله خردشده و استریل شده به مخزن تخلیه کننده‬ ‫منتقل می شود‪ .‬در انجا پس از طی زمان مورد نظر و ماندگاری در خالء‬ ‫اماده فشرده شدن و ریخته شدن در سطل های خروجی خواهد بود‪.‬‬ ‫مزایا‬ ‫‪ -1‬گرم شدن پسماند به روش غیرمستقیم انجام می شود‪ -2.‬پایین بودن‬ ‫دمای استاندارد بی خطرسازی و مصرف انرژی کمتر نسبت به سایر‬ ‫روش های پیشین‪.‬‬ ‫‪ -3‬پسماند در این روش سوزانده نمی شود‪.‬‬ ‫‪ -4‬نیازی به تفکیک پسماند پیش از بارگیری نیست زیرا همزن تمام‬ ‫پسماندها را زیر و رو می کند‪.‬‬ ‫‪ -5‬کوتاه بودن نسبی زمان عملیات‪.‬‬ ‫‪40‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫معایب‬ ‫‪ -1‬باید تجهیزات دمای مرطوب به وسیله تکنسین های اموزش دیده‬ ‫به کار گرفته و نگهداری شوند‪.‬‬ ‫‪ -2‬برای دستگاه خردکن امکان نارسایی یا شکستگی مکانیکی وجود‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫‪ -3‬این فرایند برای تصفیه پسماندهای تشریحی‪ ،‬شیمیایی و دارویی و‬ ‫پسماندهایی که بخار اب در انها نفوذ نمی کند کارایی ندارد‪.‬‬ ‫‪ -4‬هزینه های سرمایه گذاری و عملیات به نسبت زیاد است‪.‬‬ ‫‪ -5‬برای پسماندهای عفونی غیربرنده توصیه نمی شود‪.‬‬ ‫برای تجزیه مواد شیمیایی استفاده کرد‪ .‬عالوه بر ان حضور گونه های‬ ‫باردار و تحریک شده باعث فعال شدن محیط پالسما می شود که این امر‬ ‫می تواند باعث تسریع واکنش های شیمیایی همگن و متجانس شود‪.‬‬ ‫در پیرولیز پالسمایی محتمل ترین ترکیباتی که از مواد کربنی تشکیل‬ ‫می شوند مولکول های متان‪ ،‬مونوکسید کربن‪ ،‬هیدروژن‪ ،‬دی اکسیدکربن‬ ‫و اب هستند‪ .‬واکنش های مربوطه در شکل‪ ۳‬نشان داده شده است‪.‬‬ ‫پیرولیز پالسمایی‬ ‫پیرولیز پالسمایی تکنولوژی جدیدی جهت دفع پسماند های پزشکی‬ ‫است‪ .‬این تکنولوژی سازگار با محیط زیست بوده و زباله الی را به‬ ‫محصوالت جانبی مفید تبدیل می کند‪ .‬گرمای شدید تولید شده توسط‬ ‫پالسما‪ ،‬انرا قادر می سازد تا تمام انواع زباله ها شامل زباله های جامد‬ ‫شهری‪ ،‬زباله های بیولوژیکی و زباله های خطرناک را به صورتی ایمن‬ ‫و قابل اعتماد دفع نماید‪ .‬زباله پزشکی در تماس با قوس پالسمایی‬ ‫به ‪ ،H2 ،CO‬و هیدروکربن ها پیرولیز‪ ۱۰‬می شود (پیرولیز‪ ،‬فرایندی‬ ‫ترموشیمیایی است که طی ان مواد الی در اثر گرما تجزیه می شوند)‪.‬‬ ‫این گازها سوخته شده و دمای باالیی درحدود ‪ ۱۲۰۰‬درجه سانتی گراد‬ ‫تولید می نمایند‪.‬‬ ‫در فرایند پیرولیز پالسمایی‪ ،‬گازهای داغ‪ ،‬سرد می شوند تا از‬ ‫واکنش بین انها و ترکیب مجدد مولکول های گازی که باعث تشکیل‬ ‫دی اوکسین ها و فوران ها می شود جلوگیری به عمل بیاید‪ .‬انالیز گازی‬ ‫نتایج نشان می دهد که میزان گازهای سمی حاصل در محدوده استاندارد‬ ‫است‪ .‬محیط پالسما باکتری های دارای پایداری گرمایی را می کشد‪.‬‬ ‫قوس پالسما که در ان از الکترودهای کربنی استفاده شده است‬ ‫نخستین بار در دهه ‪ ۱۹۶۰‬به عنوان منبعی از گرمای شدید مورد‬ ‫استفاده قرار گرفت‪ .‬طول عمر کوتاه الکترودها معضلی عمده در‬ ‫موفقیت و توسعه این تکنولوژی بود‪ .‬با توسعه سریع منابع پالسما‪ ،‬این‬ ‫تکنولوژی جهت از بین بردن ترکیبات بسیار سمی و اصالح ترکیبات‬ ‫مقاوم به صورتی سازگار با محیط زیست به کار گرفته شده است‪.‬‬ ‫اشعه ماوراء بنفش فراوان موجود در پالسمای گرمایی می تواند کلر‬ ‫الی را دی هیدروژنه کند‪ .‬راکتورها می توانند مواد گازی مایع و جامد را‬ ‫فراوری نمایند‪ .‬وظیفه نابود کردن زباله ها در تکنولوژی پالسما بر عهده‬ ‫مشعل پالسمایی است‪ .‬مشعل های پالسمایی منابع پالسمایی هستند‬ ‫که تخلیه الکترونیکی می کنند و پالسما به صورت فواره ای از طریق‬ ‫یک شکاف در الکترودها و خارج از محدوده فضای کاتد‪ -‬اند استخراج‬ ‫می شود‪ .‬گرمای ذاتی و ناپایداری الکترومغناطیسی ستون قوس توسط‬ ‫اعمال نیروی حاصل از جریان گاز در طول مسیر جریان پایدار می شود‪.‬‬ ‫می توان از منابع‪ rf ، DC‬و میکروویو جهت تولید قوس استفاده کرد‪.‬‬ ‫بطورکلی پالسما حالتی از ماده است که با حذف الکترون ها از اتم‬ ‫تشکیل می شود‪ .‬پالسما سیالی هادی الکتریسیته است که متشکل از‬ ‫ذرات باردار و خنثی است‪ .‬ذرات باردار انرژی سینتیکی باالیی دارند‪.‬‬ ‫زمانی که گونه های یونیزه شده در پالسما مجددا با الکترون ترکیب‬ ‫می شوند مقدار قابل توجهی انرژی به صورت اشعه ماوراء بنفش ازاد‬ ‫می شود‪ .‬انرژی سینتیکی ذره به صورت گرما درامده و می توان از ان‬ ‫شکل‪ .۳‬واکنش های مربوط به پیرولیز پالسمایی‬ ‫تکنولوژی مشعل پالسمایی به گونه ای بهبود یافته است تا موجب‬ ‫توسعه راکتور پیرولیز پالسمایی شود‪ ،‬به گونه ای که امکان دفع ایمن‬ ‫پسماند های پزشکی را فراهم می اورد‪.‬‬ ‫سیستم پیرولیز پالسمایی شامل این بخش ها است‪ :‬مشعل پالسمایی‪،‬‬ ‫منبع نیرو‪ ،‬سیستم تزریق گاز‪ ،‬محفظه واکنش اولیه‪ ،‬محفظه واکنش‬ ‫ثانویه‪ ،‬سیستم کاهش دما و دودکش‪ .‬شمایی از پیرولیز پالسمایی در‬ ‫شکل‪ ۴‬نشان داده شده است‪.‬‬ ‫شکل‪ .۴‬شمای فرایند پیرولیز‬ ‫بخش های سیستم پیرولیز پالسمایی‬ ‫مشعل پالسمایی متشکل از لبه ای از جنس تنگستن ن َ َورد‪ -‬شده است‬ ‫که اندی مسی اطراف ان را احاطه کرده است‪ .‬این استوانه اندی در‬ ‫مقابل کاتد قرار می گیرد‪ .‬هم اند و هم کاتد توسط سیم پیچی با جریان‬ ‫مغناطیسی احاطه شده اند که یک میدان مغناطیسی محوری ایجاد‬ ‫می نماید که در موازات محورهای اند و کاتد قرار دارد‪ .‬کل مشعل بر‬ ‫روی لبه ای با قطر ‪ ۱۰۰‬میلی متر قرار می گیرد‪ .‬قوس در بین اند و کاتد‬ ‫ایجاد می شود و سپس به اند مسی منتقل می شود‪ .‬اندازه گیری های‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫طیف سنجی نشان داده است که دما در نزدیکی کاتد در حدود ‪۲۰۰۰۰‬‬ ‫درجه کلوین است‪ ،‬در حالی که در نزدیکی لبه اند حدود ‪ ۷۰۰۰‬درجه‬ ‫کلوین است‪ .‬دما در نزدیکی زباله ها درحدود ‪ ۱۵۰۰‬درجه کلوین است‪.‬‬ ‫عالوه بر ان شعله ان بلند و گسترده است‪ .‬فواره قوس پالسمایی در‬ ‫شکل‪ ۵‬نشان داده شده است‪.‬‬ ‫منبع نیروی ‪ DC‬یِ ‪ ۵۰‬کیلو واتی برای پیرولیز پالسمایی به کار گرفته‬ ‫می شود‪ .‬در این منبع نیرو ولتاژ مدار باز ‪ ۴۰۰‬ولت‪ ،‬ولتاژ قوس ‪ ۱۲۵‬ولت‬ ‫و حداکثر جریان ‪ ۴۰۰‬امپر است‪ .‬جهت تامین قوس منبع نیرو دارای‬ ‫ولتاژی باال (‪ ۳.۵‬کیلو‬ ‫ولت) و فرکانسی باال‬ ‫(‪ 4‬مگا هرتز) است‪.‬‬ ‫شکل‪ .۵‬فواره قوس‬ ‫پالسمایی‬ ‫گاز ‪ N2‬به داخل‬ ‫مشعل تزریق شده‬ ‫و جریان گاز کنترل‬ ‫می شود‪ .‬در ورودی‬ ‫مشعل سیستمی جهت‬ ‫انتقال بخار و یا هوای‬ ‫فشرده به داخل ناحیه‬ ‫واکنش محفظه اولیه‬ ‫وجود دارد‪ .‬محفظه‬ ‫فرایند همانگونه که در شکل‪ ۴‬نشان داده شده است به صورت مایل‬ ‫است‪ .‬این محفظه از فوالد نرم ساخته شده و دارای دریچه تزریق زباله‪،‬‬ ‫پوسته ای از جنس فوالد نرم‪ ،‬پوسته ای حفاظتی از جنس پشم شیشه‬ ‫و غیره است‪ .‬سیستم تزریق زباله دارای دو در است‪ .‬د ِر داخلی قفلی‬ ‫دهانه‪-‬مانند دارد که از نشت گاز جلوگیری می کند و به صورت نیوماتیک‬ ‫عمل می نماید‪ .‬د ِر خارجی نیز یک سیستم درز‪-‬گیر دارد تا در زمانی‬ ‫که د ِر داخلی جهت تزریق زباله باز شده است‪ ،‬از انتشار گازها به درون‬ ‫محیط کار جلوگیری نماید‪.‬‬ ‫در حین دفع پسماند های پزشکی الوده یکی از نیازهای مهم این است‬ ‫که گازهایی که از محفظه اولیه می ایند باید از میان ناحیه ای با دمای‬ ‫‪ ۱۰۵۰± ۵۰‬درجه سانتی گراد در محفظه ثانویه عبور کنند‪ .‬گازهای‬ ‫داغ تولید شده در محفظه اولیه حاوی مقادیر اضافی از هیدروکربن ها‪،‬‬ ‫مونوکسیدکربن و هیدروژن هستند‪ .‬این گازها در محفظه ثانویه به همراه‬ ‫هوا می سوزند و به دی اکسیدکربن و اب تبدیل می شوند‪ .‬محفظه ثانویه‬ ‫به گونه ای طراحی شده است تا زمان ماند گازها در ان جهت کامل شدن‬ ‫واکنش های احتراقی کافی باشد‪ .‬این سیستم از فوالد نرم ساخته شده و‬ ‫استری سرامیکی در دیواره داخلی محفظه ان قرار دارد‪ .‬محلول ‪NaOH‬‬ ‫با ‪ pH‬برابر با ‪ ۱۲‬در دمای نرمال به کمک فواره ای در داخل محفظه‬ ‫به گردش در می اید‪ .‬گاز های داغ با عبور از داخل این محفظه سرد‬ ‫می شوند تا از انجام واکنش و ترکیب مجدد انها جلوگیری به عمل اید‪.‬‬ ‫ارتفاع این محفظه به گونه ای انتخاب می شود که زمان ماند کافی را فراهم‬ ‫اورد تا دمای گازها به دمای محیط کاهش یابد‪ .‬با استفاده از ‪NaOH‬‬ ‫رقیق می توان ‪ HCl‬را از گازهای باقیمانده حذف کرد‪ .‬برای حذف گازهای‬ ‫باقیمانده در ارتفاع دودکش از فیلترها استفاده می شود تا از ازادسازی انها‬ ‫به اتمسفر جلوگیری به عمل اید‪ .‬همچنین از پنکه ای استفاده می شود‬ ‫تا با ایجاد فشار منفی در محفظه اولیه‪ ،‬هوای مازاد مورد نیاز جهت‬ ‫واکنش های احتراقی را به داخل بکشد‪.‬‬ ‫توضیح فرایند پیرولیز‬ ‫با استفاده از منبع نیروی ‪ DC‬قوسی بین ‪ ۲‬الکترود تولید می شود‪.‬‬ ‫جهت دستیابی به پالسما از ژنراتوری با ولتاژ و فرکانس باال استفاده‬ ‫می شود‪ .‬میدان مغناطیسی پایه قوس را در محل اند می چرخاند تا‬ ‫فرسایش الکترود را کاهش دهد‪ .‬برای تولید پالسما از گاز ‪ N2‬استفاده‬ ‫می شود‪ .‬دمای مورد نیاز فرایند در محفظه اولیه در حدود ‪ ۹۰۰‬درجه‬ ‫سانتی گراد است که به سرعت به دست می اید‪.‬‬ ‫گازهای پیرولیز شده در محفظه ثانویه و در حضور هوای مازاد‬ ‫می سوزند‪ .‬با احتراق گازهای پیرولیز شده شعله ای بلند مشاهده‬ ‫می شود‪ .‬در خروجی محفظه ثانویه نمونه گیری هایی از گازها انجام‬ ‫می شود تا مورد انالیز قرار گیرند‪ .‬پس از احتراق‪ ،‬گازهای داغ از داخل‬ ‫یک سیستم سردکننده عبور می کنند که در انجا در ابی قلیایی‬ ‫(‪ )12=pH‬سرد شده و دمای ان ها به ‪ ۸۰‬درجه سانتی گراد یا کمتر‬ ‫می رسد‪ .‬چنانچه زباله های کلر دار پیرولیز شوند‪ HCl ،‬یکی از ترکیبات‬ ‫گازی تولید شده خواهد بود که توسط محلول قلیایی حذف می گردد‪.‬‬ ‫فرایند سرد کردن از انجام واکنش و ترکیب مجدد گازها جلوگیری‬ ‫می نماید‪ ،‬در غیر اینصورت ترکیباتی سمی تولید می شود‪ .‬گازهای‬ ‫باقیمانده پس از عبور از یک فیلتر توسط یک دودکش به اتمسفر ازاد‬ ‫می شوند‪.‬‬ ‫معادل ترجمه شده در متن‪:‬‬ ‫واژه های‬ ‫ِ‬ ‫‪Inertization‬‬ ‫‪Chemical Immunization‬‬ ‫‪Encapsulation‬‬ ‫‪Hydroclave‬‬ ‫‪plasma pyrolysis‬‬ ‫‪Bituminous‬‬ ‫‪Leak proof‬‬ ‫‪Rotor‬‬ ‫‪Sodium hypochlorite‬‬ ‫ ‪1.‬‬ ‫ ‪2.‬‬ ‫ ‪3.‬‬ ‫ ‪4.‬‬ ‫ ‪5.‬‬ ‫ ‪6.‬‬ ‫ ‪7.‬‬ ‫ ‪8.‬‬ ‫ ‪9.‬‬ ‫‪Pyrolysis‬‬ ‫ ‪10.‬‬ ‫برخی از منابع‬ ‫‪-1‬علی فردوسی‪ « ،‬مقایسه دو روش زباله سوزی و اتوکالو در تصفیه پسماندهای پزشکی»‪ ،‬پایان نامه‬ ‫جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد رشته مهندسی محیط زیست‪ ،‬دانشکده فنی مهندسی‪ ،‬گروه عمران‬ ‫دانشگاه تربیت معلم‪.‬‬ ‫‪-2‬حمیدرضا حسنلو‪« ،‬امکان سنجی مدیریت پسماندهای بیمارستانی با استفاده از فناوری تبدیل‬ ‫پسماند به گاز توسط قوس پالسما مطالعه موردی‪ :‬پسماندهای بیمارستان ولیعصر (عج) زنجان» پایان نامه‬ ‫دوره ی کارشناسی ارشد علوم محیط زیست‪ ،‬گروه علوم محیط زیست‪ ،‬دانشکده علوم‪ ،‬دانشگاه زنجان‪.‬‬ ‫‪-3‬هستی هادیان نسب‪« ،‬طراحی یک زباله سوز برای بیمارستان ‪ ۶۰‬تخت خوابی پارسا در تهران و‬ ‫طراحی سیستم بازیافت انرژی اتالفی» پایان نامه دوره ی کارشناسی ارشد مهندسی سیستم اهی انرژی‪،‬‬ ‫دانشکده مکانیک و انرژی‪ ،‬پردیس فنی و مهندسی شهید عباسپور‪.‬‬ ‫‪-4‬کتایون لولوئی‪« ،‬شناسایی مدیریت پسماندهای پزشکی در شهر مشهد و ارزیابی روش های‬ ‫ارتقاء و بهبود ان» پایان نامه کارشناسی ارشد مهندسی عمران ‪ -‬محیط زیست‪ ،‬دانشکده مهندسی‬ ‫دانشگاه فردوسی مشهد‪.‬‬ ‫‪-5‬خزاعی منوچهر‪ ،‬دهنوی رضا‪ ،‬نوری حکمت سمیه‪ ،‬خزاعی اریا‪ ،‬سلطانی زانیار ‪ ،‬کمساری‬ ‫سمانهوهمکاران‪.‬بررسیمدیریتپسماندهایبیمارستانیدربیمارستان هایتحتپوششدانشگاه‬ ‫ی کرمان طی سال های ‪ ۹۱‬تا ‪ .۹۲‬مجله پژوهش های سالمت محور‪۱۳۹۴ ،‬‬ ‫علوم پزشک ‬ ‫‪42‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫مهندس الله عنبری‪،‬‬ ‫کارشناس ارشد معماری‪،‬‬ ‫متخصص طراحی فضاهای سالمت‬ ‫‪laleh.anbari@gmail.com‬‬ ‫نورپردازی و رنگ در طراحی بیمارستان ها‪-‬قسمت اول‬ ‫مقدمه مترجم‬ ‫سری مقاالت نورپردازی و رنگ در طراحی بیمارستان ها که به شکل‬ ‫مجموعه ای از این شماره منتشر خواهد شد‪ ،‬در واقع ترجمه ای است از قسمت‬ ‫هایی از کتابی با همین نام‪ .‬کتاب ‪Lighting and colours for hospital design‬‬ ‫که در سال ‪12004‬منتشر شده است‪ ،‬اما بعد از گذشت نزدیک به ‪ 15‬سال‬ ‫از انتشار این کتاب‪ ،‬همچنان مطالب ان‪ ،‬در فضای محتوای فارسی تازه‬ ‫و قابل ارجاع است‪.‬‬ ‫در زمینه ی طراحی داخلی بیمارستان که عمدتا شامل طراحی رنگ‬ ‫و نورپردازی است‪ ،‬مطالب چشمگیری در ارتباط به فضاهای درمانی در‬ ‫منابع فارسی به چشم نمی خورد‪ ،‬این مساله باعث شده است که طراحی‬ ‫داخلی فضاهای بیمارستانی نیز کامال مبتنی بر ذوق و سلیقه ی عمومی‬ ‫طراحان قرار گیرد‪ ،‬در حالی که یک بیمارستان همانند سایر مسائل بسیار‬ ‫دقیق که در زمینه ی طراحی عملکردی دارد‪ ،‬در زمینه ی طراحی داخلی‬ ‫نیز بر ان مسائلی مترتب است که در سایر ساختمان ها دیده نمی شود‪ .‬به‬ ‫این لحاظ‪ ،‬طراحی فضای داخلی یک بیمارستان‪ ،‬نیازمند در نظر داشتن‬ ‫نکات و زیربینی هایی مخصوص به خود است و قابل مقایسه با طراحی‬ ‫داخلی یک فضای تجاری‪ ،‬مسکونی‪ ،‬تفریحی و یا ‪ ...‬نیست‪ ،‬گرچه شامل‬ ‫اشتراکاتی نیز باشد‪.‬‬ ‫به همین جهت‪ ،‬امید دارم که تصمیم من برای ترجمه ی قسمت هایی‬ ‫از این کتاب در قالب چند مقاله‪ ،‬برای جامعه ی مهندسین طراح و به‬ ‫خصوص معماران فضاهای بیمارستان مثمر ثمر باشد‪.‬‬ ‫به طور خالصه‪ ،‬مطالبی که در این سلسله مقاالت مد نظر خواهد بود‬ ‫مطالبی است شامل محتوایی همچون‪:‬‬ ‫‪ ‬شناخت نیازهای گروه های کاربر‬ ‫‪ ‬طراحی داخلی رنگ و نور برای گروه های با کم توانی های جسمی‬ ‫و حرکتی‪ ،‬محدودیت های بینایی در بیماری های مختلف‪،‬‬ ‫‪ ‬طرح واره های رنگ‪ ،‬قابلیت خوانایی‬ ‫‪ ‬نقش رنگ و نور در شناسایی بیماری ها‬ ‫ت مختلف‬ ‫‪ ‬طراحی رنگ و نور برای گروه های مختلف سنی و وضعی ‬ ‫بیماران به لحاظ روحی‬ ‫‪ ‬روان شناسی رنگ‪ ،‬زیبایی شناسی رنگ‬ ‫‪ ‬طراحی رنگ برای جهت یابی و مسیر یابی و عالئم راهنما‬ ‫رنگ ها و مصالح‬ ‫‪ ‬نورپردازی مصنوعی و طبیعی‪ ،‬نقش نور روز در فضا‪ ،‬بهره وری‬ ‫اقتصادی‪ ،‬نگهداشت‬ ‫‪ ‬نورپردازی برای کاربری ها و وظایف گروه های پزشکی و سایر کادر درمان‬ ‫نورپردازی فضاهای بیمارستانی (ورودی ها‪ ،‬فضاهای انتظار‪،‬‬ ‫‪‬‬ ‫سرویس های بهداشتی‪ ،‬مسیرهای رفت و امد‪ ،‬راه پله ها و ‪ ،...‬فضاهای‬ ‫مراقبتی‪ ،‬فضاهای کارکنان و ‪)...‬‬ ‫‪ ‬عیب یابی نورپردازی و رنگ (شکایت استفاده کنندگان‪ ،‬نور ناکافی‪،‬‬ ‫فضای دلگیر‪ ،‬نور بیش از اندازه در طول روز‪ ،‬خیرگی‪ ،‬و‪)...‬‬ ‫‪ ‬خلق فضایی دلپذیر در جاهایی که به ناچار فاقد نور طبیعی است‬ ‫و سایر جزئیات مربوط به طراحی داخلی فضاهای بیمارستانی‪.‬‬ ‫در باب ترجمه ی این کار‪ ،‬باید توضیح بدهم که برای کوتاه تر شدن‬ ‫مطلب‪ ،‬قسمت هایی از مقدمه حذف شده است‪ ،‬همچنین در خالل متن‪،‬‬ ‫در برخی قسمت ها انتخاب هایی صورت گرفته است که به شکل حذف‬ ‫کلی یک بخش و یا یک پاراگراف است و همه ی این ها‪ ،‬به مقتضای کوتاه‬ ‫و خواندنی تر کردن متن برای خوانندگان مجله صورت گرفته است‪ ،‬چرا‬ ‫که اصل مطلب به شکل یک کتاب کامل نوشته شده بود و متقضیات‬ ‫جداگانه ای دارد‪ .‬با این حال‪ ،‬در قسمت های انتخاب شده دخل و تصرفی‬ ‫صورت نگرفته‪ .‬تنها تفاوت‪ ،‬تصاویری است که در کتاب استفاده شده است‬ ‫و در این مقاالت به خاطر محدودیت چاپ استفاده نخواهد شد‪ ،‬اما متن و‬ ‫محتوای ان به اندازه ی کافی گویا است و نظر من به عنوان مترجم اثر با‬ ‫تخصص معماری و معماری درمانی این است که حذف تصاویر اسیبی بر‬ ‫فهم مطلب نزده است‪.‬‬ ‫معرفی‬ ‫از میان تمامی حواس ادمی‪ ،‬بینایی با فاصله ی زیاد قوی ترین حس‬ ‫برای جمع اوری اطالعات از دنیای اطراف است‪ .‬برای اینکه پردازش‬ ‫بصری به خوبی عمل کند‪ ،‬باید نورپردازی خوب وجود داشته باشد‬ ‫تا افراد بتوانند وظایفی که گستره ی زیادی از کارهای به نسبت بسیار‬ ‫دقیق و پیچیده تا کارهایی ساده تر را در بر می گیرد‪ ،‬به انجام برسانند‪.‬‬ ‫بینایی همچنین در مورد محیط اطراف به ما پیام می دهد‪ ،‬نه تنها در‬ ‫مورد عینیاتی از قبیل شکل اتاق‪ ،‬اندازه ی اتاق و رنگ بندی ان‪ ،‬بلکه‬ ‫با ایجاد حس روانی که می تواند احساساتی همانند راحتی‪ ،‬امنیت‪،‬‬ ‫‪2‬‬ ‫انگیزش و بسیاری دیگر را برانگیزاند‪.‬‬ ‫ کنش عناصر فیزیکی و نوری که ان ها را روشن‬ ‫محیط بصری‪ 3‬از برهم ِ‬ ‫می کند تشکیل می شود‪ .‬استفاده ی مدبرانه از کاربرد رنگ می تواند تاثیر‬ ‫ِ‬ ‫طبیعت‬ ‫به سزایی در طراحی داخلی داشته باشد‪ .‬با این حال‪ ،‬کیفیت کار را‬ ‫عناصر فیزیکال به همراه نورپردازی و برهم کنش میان ان ها تعیین‬ ‫می کند‪ .‬رنگ در اینجا با کمک به افراد برای درک اطرافشان در باال بردن‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫کیفیت محیط و فراهم کردن اطالعات و جهت یابی فضایی‪ ،‬نقشی حیاتی‬ ‫ایفا می کند‪ .‬رنگ به لحاظ زیبایی شناسی‪ ،‬می تواند شرایط رضایت بخش و‬ ‫جذابی را برای بیماران‪ ،‬مالقات کنندگان و کارکنان به وجود اورد‪.‬‬ ‫شواهدی وجود دارد که نشان می دهد طراحی محیط بصری و به‬ ‫حال‬ ‫طور مشخص توجه به نور و رنگ‪ ،‬می تواند بر روی خوب بودن ِ‬ ‫اقامت کنندگان تاثیر مثبتی بگذارد‪ .‬برای مثال‪ ،‬در برخی بیمارستان ها‪،‬‬ ‫دریافته اند که کیفیت محیط دیداری تاثیر مثبتی بر نرخ بهبودی بیماران‬ ‫و کارامدیِ کارکنان داشته است‪ ،‬اما شواهد پژوهشی در این مورد محدود‬ ‫است؛ با این وجود‪ ،‬این وجه طراحی نباید مورد غفلت واقع شود‪.‬‬ ‫وجوه فیزیکی طراحی یک ساختمان بر عهده ی معمار و طراح داخلی‬ ‫است‪ ،‬البته اگر طراحی داخلی برای این کار گماشته شده باشد‪ .‬ان ها‬ ‫ممکن است به نوبه ی خود یک متخصص طراحی نورپردازی و همچنین‬ ‫یک مشاور رنگ را به کار گیرند که مطمئن شوند محیط دیداری با کیفیت‬ ‫باالیی ایجاد خواهد شد‪ .‬این مساله به خصوص در یک بیمارستان‪ ،‬به‬ ‫خاطر عملکردش‪ ،‬الزامات فراوانش و افراد بسیار متفاوتی که از ان استفاده‬ ‫می کنند‪ ،‬اهمیت بیشتری دارد‪.‬‬ ‫کاربرد رنگ و طراحی در محل اقامت بیماران باید عواطف و عناصر‬ ‫روانشناسی را که ممکن است ان ها را تحت تاثیر قرار دهد در نظر بگیرد‪.‬‬ ‫این مساله باید شامل عالقه مندی ها و عدم عالقه مندی های گروه های‬ ‫کاربری از تمامی سنین و فرهنگ ها باشد‪ .‬هدف اولیه‪ ،‬دستیابی به حال‬ ‫و هوایی دوستانه و دعوت کننده با گوناگونی و جذابیت برای بیماران و‬ ‫بازدیدکنندگان است‪.‬‬ ‫به کارگیری ماهرانه ی رنگ می تواند به فائق امدن بر محرومیت‬ ‫ناشی از نبودن تحریک های بصری که در محیط های یکنواخت یا‬ ‫کسل کننده به وجود می اید‪ ،‬کمک کند‪ .‬افراد سالمند‪ ،‬بیمارانی که‬ ‫اقامت طوالنی مدت دارند و افرادی که دچار مشکالت سالمتی روان‬ ‫هستند‪ ،‬نیازهای ویژه ای دارند که در ادامه و قسمت های بعدی این‬ ‫مقاله به ان ها پرداخته خواهد شد‪.‬‬ ‫برخی از بیماران بستری‪ ،‬ممکن است دچار دگرگونی های عاطفی شوند‬ ‫که باعث حساس تر شدن ان ها می شود و در عین حال‪ ،‬باعث تاثیرپذیری‬ ‫بیشترشان از تحریکاتِ احساسی رنگ و نور می شود‪ .‬بیمارانی که مشکالت‬ ‫سالمت روان دارند‪ ،‬تجربیات احساسی خاصی را از سر می گذرانند و نشان‬ ‫داده شده است که عکس العمل ان ها نسبت به رنگ شدید است‪.‬‬ ‫با اینکه رنگ به تنهایی درمان گر نیست‪ ،‬اما بر روی احوال ادمی تاثیر‬ ‫می گذارد‪ .‬بنابراین‪ ،‬رنگ های مناسب‪ ،‬می توانند تمایلی درمان گر‪ ،‬از این‬ ‫جهت که بر روی اعتماد به نفس تاثیر می گذارند و ترس را مهار می کنند‪،‬‬ ‫ایجاد کنند‪ .‬با این حال‪ ،‬جستجوی رنگ "درست"‪ ،‬به اندازه ی تعبیه ی‬ ‫یک طرح واره‪ 4‬که ساختمان را‪ ،‬هر مقدار که قدیمی باشد‪ ،‬جذابیت بخشد‬ ‫و محیطی همساز ایجاد کند‪ ،‬نیست‪.‬‬ ‫رنگ مسلما تاثیری کاربردی و عملکردی در طرز زندگی بیماران دارد‪ .‬با‬ ‫به کارگیری رنگ به شکلی ظریف در تمامی محیط ها‪ ،‬از ان می توان برای‬ ‫کنترل کردن انعکاس نور‪ ،‬برای بیشترین استفاده از نو ِر رو ِز در دسترس‪،‬‬ ‫و برای کمک به کم کردن خیرگی استفاده کرد‪ .‬همچنین می توان از ان‬ ‫برای مقاصد کدگذاری و شناسایی استفاده کرد‪..‬‬ ‫طراحی نورپردازی باید نو ِر روز و نو ِر مصنوعی را در بر بگیرد‪ .‬هر دوی‬ ‫مناسب شرایط بصری در کارایی‬ ‫ان ها نقش مهمی در تامین نور مور ِد نیا ِز‬ ‫ِ‬ ‫و مطبوعیت بصری دارند‪ .‬کارایی بصری با توانایی ساکنین برای به انجام‬ ‫رساندن پربازد ِه کارهایشان سر و کار دارد‪ .‬این امر تنها شامل حال کارکنان‬ ‫ِ‬ ‫نمی شود‪ ،‬بلکه بیماران و مالقات کنندگان را نیز در بر می گیرد‪ .‬رفاه‬ ‫اوردن فضایی روشن دارد که برای هدفش مناسب‬ ‫بصری‪ 5‬اشاره به پدید‬ ‫ِ‬ ‫است ‪-‬ایجاد احساس راحتی ساکنین‪ ،‬انگیزه در کارکنان و حس دلگرمی‬ ‫و ارامش در بیماران‪ .‬همسازی رنگ های سطوح‪ ،‬به این تاثیرگذاری کمک‬ ‫می کند؛ رنگ ها در تغییر دادن ظاهر فضاها هم نقش زیبایی شناسانه و هم‬ ‫عملی دارند‪ .‬سنجش رابطه ی برهم کنش ‪ 6‬میان نور و ِ‬ ‫رنگ سطوح و بازتاب‬ ‫سطوح هم نیاز به بررسی دقیق دارد‪ .‬ازمایش ها نشان داده است که کمیتی‬ ‫به نام "روشنی بصری" به طور قطع با رضایت ساکنان همبسته است‪.‬‬ ‫مصالح با بازتاب زیاد برای ایجاد روشنی بصری مورد نیاز هستند‪،‬‬ ‫در غیر این صورت ممکن است سطح مور ِد نظر‪ -‬و در نتیجه خو ِد فضا‪-‬‬ ‫تاریک به نظر برسد‪ ،‬حتی زمانی که میزان باالیی نور در ان استفاده شده‬ ‫است‪ .‬به طور مساوی‪ ،‬مساحت های محدودی که با رنگ های تند پوشیده‬ ‫شده‪ ،‬برای مثال رنگ هایی که بعضی وقت ها در نقاشی های دیواری بخش‬ ‫کودکان استفاده می شوند‪ ،‬الزم است که به خوبی نورپردازی شوند تا حس‬ ‫طراوت خود را کامال حفظ کنند و بعد از گرگ و میش هم این جذابیت‬ ‫خود را حفظ کنند‪ .‬الزم است که نورپردازی چنین طرح هایی با رنگ های‬ ‫پیچیده در طول شبانه روز‪ ،‬ظاهری ثابت را حفظ کنند‪.‬‬ ‫یکپارچه کردن معمارانه ی طرح واره های‪ 7‬رنگ و تاسیساتِ نورپردازی‪،‬‬ ‫شامل تجهیزات و الگوهای نوری که فراهم می کند‪ ،‬بخش مهم دیگری از‬ ‫طراحی است که معموال در مورد ان غفلت می شود‪ .‬نداشتن اگاهی از‬ ‫این امور‪ ،‬ممکن است باعث ایجاد اشفتگی بصری‪ 8‬و عدم هماهنگی شود‪.‬‬ ‫طراحی نورپردازی و رنگ باید به صورت طبیعی از معماری و کاربرد‬ ‫ساختمان نشات بگیرد و همفکری بین اعضای تیم طراحی ضروری‬ ‫است‪ِ .‬‬ ‫رنگ ذاتی مواد ساختمانی که برای ساختار ساختمان استفاده‬ ‫ اوردن پالت‬ ‫د‬ ‫پدی‬ ‫و‬ ‫ ریزی‬ ‫ح‬ ‫طر‬ ‫در‬ ‫عنصر‬ ‫نخستین‬ ‫ تواند‬ ‫ی‬ ‫م‬ ‫است‪،‬‬ ‫شده‬ ‫ِ‬ ‫رنگ های داخلی ساختمان باشد‪.‬‬ ‫تاسیسات نورپردازی باید نه تنها بر حسب نیاز انسان‪ ،‬بلکه از نظر تامین‬ ‫برق استفاده شده برای ساختمان‬ ‫انرژی نیز کارا باشد‪ .‬این امر‪ ،‬میزان انرژی ِ‬ ‫را بهینه می سازد‪ ،‬که برای هزینه های اداره ی بیمارستان سودمند است و‬ ‫همچنین به نفع گرمایش جهانی نیز هست‪ .‬این مساله‪ ،‬ایجاد تعادل میان‬ ‫هزینه های سرمایه ای را در برابر هزینه های جاری مورد تاکید قرار می دهد‬ ‫به شکلی که بهترین راه حل اقتصادی برای طول عمر ساختمان تضمین‬ ‫شود‪ .‬هزینه ی سرمایه ای پایین معموال می تواند منجر به هزینه های جاری‬ ‫باال شود که در طول عمر تجهیزات موجب فرسایش اقتصادی می شود‪ .‬در‬ ‫این حوزه‪ ،‬الزم است طراح تجهیزات استفاده شده‪ ،‬اینکه طراحی چگونه‬ ‫از نور طبیعی بهره مند خواهد شد و نوع کنترل نور مصنوعی چه به شکل‬ ‫دستی و چه به شکل اتوماتیک را در نظر بگیرد‪.‬‬ ‫نگهداشت‪ ،‬حوزه ی مهم دیگری است که باید در مرحله ی طراحی مد‬ ‫نظر قرار داشته باشد تا اطمینان حاصل شود که طراحی رنگ و نور هر‬ ‫دو در طول عمر ساختمان در وضعیت مطلوبی باشند‪ .‬رنگ های ریخته و‬ ‫کثیف یا قطعات نورپردازی کثیف یا المپ های سوخته‪ ،‬نشان گر رسیدگی‬ ‫ضعیف است و می تواند پیغام ناخوشایندی را به کاربران بیمارستان‪،‬‬ ‫بیماران و کارکنان مخابره کند‪.‬‬ ‫طرح واره های رنگ یا نورپردازی که دوام کمی دارند باعث هدر‬ ‫‪44‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫رفتن پول از طریق هدر رفتن انرژی در زمانی که بازدهی نورپردازی‬ ‫پایین می اید می شوند‪ .‬این امر همین طور بر میزان اطمینان کاربران‬ ‫در مورد کارایی محیط تاثیرگذار است‪.‬‬ ‫کاربران بیمارستان‬ ‫طراحی بیمارستان باید کاربران گسترده ی ان‪ ،‬چه بیماران‪ ،‬چه مالقات‬ ‫کنندگان و چه کارکنان را در مورد نظر قرار دهد‪.‬‬ ‫بیماران و مالقات کنندگان‬ ‫وارد شدن به یک بیمارستان برای بیماران و مالقات کنندگان‪ ،‬غالبا‬ ‫اوقاتی پراضطراب و نامطمئن است‪ .‬برای پاسخ گویی به نیازهایشان‪،‬‬ ‫استراتژی ‪ NHS9‬تامین انعطاف در ارائه ی خدمات و اتخا ِذ رویکردی‬ ‫بیمارمحور در راستای ارتقاء محیط بیمارستان بوده است‪.‬‬ ‫یک پژوهش در بریتانیا درباره ی تاثیر محیط در بهبود بیماران دریافته‬ ‫است که بیماران در محیط های نوسازی شده در مقایسه با محیط هایی‬ ‫که در ان ها تغییراتی صورت نگرفته است‪ ،‬یک روز و نیم زودتر مرخص‬ ‫می شوند و زمان سپری شده در بخش های مراقبتی با نظارت ویژه در‬ ‫ِ‬ ‫سالمت روان‪ ،‬به میزان ‪ %70‬کاهش یافته است‪.‬‬ ‫بخش‬ ‫یک پروژه ی تحقیقاتی در امریکا هشت محور ثابت را در مورد ان چه‬ ‫که بیماران و خانواده های ان ها در یک محیط فیزیکی بیمارستان به دنبال‬ ‫ان هستند مشخص کرد‪ .‬ان ها خواستار محیطی بودند که‪:‬‬ ‫ارتباط با کارکنان را تسهیل کند؛‬ ‫‪ ‬ارتباط با جهان خارج را تسهیل کند‪ .‬به معنی محیط‬ ‫ی که چشم اندازها و مناظری از طبیعت را در معرض‬ ‫داخل ‬ ‫تماشا قرار می دهد؛‬ ‫‪10‬‬ ‫حس "خوب بودن " شود ؛‬ ‫‪ ‬باعث ایجاد ِ‬ ‫به این معنی که حس خانه را بدهد (به خصوص‬ ‫در مراقبت های طوالنی مدت)‪ ،‬جذاب‪،11‬‬ ‫پذیرا‪ ،12‬شادی بخش‪ ،13‬ارامش بخش‪ ،14‬داشتن‬ ‫عامل حواس پرتی مثبت‪ 15‬در فضاهای انتظار‬ ‫و محیطی که استقالل و عدم وابستگی را‬ ‫تسهیل کند؛‬ ‫‪ ‬راحت و در دسترس باشد‪ .‬نشانه های‬ ‫واضح‪ ،‬سرنخ های بصری و مسیریابی اسان در‬ ‫جاهایی که مهم است؛‬ ‫‪ ‬محرمانگی‪ 16‬و حریم خصوصی را ارتقاء بخشد؛‬ ‫‪ ‬نسبت به خانواده حمایت نشان دهد؛‬ ‫‪ ‬نسبت به نارسایی ها [معلولیت و ناتوانی های فیزیکی] با توجه‬ ‫باشد‪ .‬راهروهای طوالنی‪ ،‬نبودن جای نشستن‪ ،‬عالئم راهنمای نامناسب به‬ ‫عنوان مشکالت ذکر شده اند؛‬ ‫‪ ‬دارای ایمنی فیزیکی و امنیت روانی است‪.‬‬ ‫در مورد بیماران و مالقات کنندگان‪ ،‬طراحی رنگ و نورپردازی می تواند‬ ‫حواس پرتی خوشایندی از مساله ای که باعث رجوعشان به بیمارستان‬ ‫شده است ایجاد کند‪ .‬این کار می تواند با انتخاب دقیقی از جزئیاتی نظیر‬ ‫دکور‪ ،‬نشانگان فضایی‪ ،‬اثار هنری‪ ،‬فضای سبز داخلی و طراحی پنجره ها‬ ‫صورت گیرد‪ .‬در یک بیمارستان‪ ،‬تصویری هوایی از محل بر روی سقف‬ ‫اتاق معاینه و درمان که محلی پراسترس است‪ ،‬نصب شده بود‪ .‬بیماران‬ ‫مجذوب پیدا کردن خانه شان بر روی عکس می شدند‪.‬‬ ‫افراد پیرتر و کسانی که دچار اختالل بینایی هستند‬ ‫افراد پیرتر زیرمجموعه ی مهم و در حال رشدی از جمعیت بیمارستان را‬ ‫تشکیل می دهند‪ .‬احتمال اینکه این افراد نیاز به درمان های متعدد داشته‬ ‫باشند و یا دوره های زمانی طوالنی تری (به طور متوسط یک تا سه هفته)‬ ‫در بیمارستان باشند‪ ،‬بیشتر است‪ .‬ان ها نیازهای بصری و غیربصری ویژه ای‬ ‫دارند که باعث می شود طراحی رنگ و نورپردازی خوب‪ ،‬اهمیت پیدا کند‪.‬‬ ‫هنگامی که سیستم بینایی شخص پیر می شود‪ ،‬تغییراتی به وجود می اید‪:‬‬ ‫تمرکز چشم در فاصله های کم سخت تر می شود‪ .‬افراد پیر‬ ‫‪‬‬ ‫ِ‬ ‫عینک مطالعه و یا لنزهای چند کانونه برای انجام‬ ‫معموال نیازمند‬ ‫کارهای دقیق هستند‪.‬‬ ‫‪ ‬شبکیه ی چشم به ِ‬ ‫علت جذب بیشت ِر نور توسط عدسی و کوچک‬ ‫شدن اندازه ی مردمک‪ ،‬نور کمتری دریافت می کند‪ .‬تخمین زده می شود که‬ ‫ِ‬ ‫یک سطح نور مشابه‪ ،‬شبکیه ی چشم یک شخص ‪ 60‬ساله‪ ،‬یک سوم نور را‬ ‫در مقایسه با یک فرد ‪ 20‬ساله دریافت می کند‪ .‬توصیه می شود که "حداقل‬ ‫سه برابر نور در محل های کار برای مشاهده ی جزئیات دقیق مورد نیاز است‪".‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫‪ ‬نور بیشتری در داخل چشم پراکنده می شود‪ .‬این مسائله‪ ،‬دو پی امد دارد‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫کنتراست تصویر بر روی شبکیه کاهش می یابد که سبب سخت تر‬ ‫‪)1‬‬ ‫دیدن می شود‪.‬‬ ‫‪ )2‬نور پراکنده شده‪ ،‬همچنین شفافیت رنگ ها را کاهش می دهد‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫سمت‬ ‫شدن عدسی ها‪ ،‬افرا ِد پیر نسبت به طول موج در‬ ‫‪ ‬به علت ِکدِر‬ ‫ِ‬ ‫ابی طیف نوری دارای حساسیت کمتری هستند‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫میان موقعیت های‬ ‫شدن‬ ‫سازگار‬ ‫برای‬ ‫کمتری‬ ‫عمل‬ ‫سرعت‬ ‫چشم‪،‬‬ ‫‪‬‬ ‫ِ‬ ‫محل پرنور‪،‬‬ ‫پرنور و کم نور پیدا می کند‪ ،‬جابه جا شدن از محل کم نور به‬ ‫ِ‬ ‫ناتوانی در دیدن به بار می اورد‪.‬‬ ‫احتمال بیشتری دارد که افراد پیرتر اختالالت بینایی جدی بیشتری‬ ‫کاربران بیمارستان نیز ممکن است مشکالتی در دیدن‬ ‫داشته باشند‪ .‬سایر‬ ‫ِ‬ ‫داشته باشند‪ .‬ان ها جزو افراد نابینا و یا دارای اختالل بینایی طبقه بندی‬ ‫نمی شوند اما ممکن است افرادی باشند که تجهیزات بینایی خود (مانند‬ ‫عینک و ‪ )...‬را جا گذاشته باشند و یا افرادی که به علت بیماری اضطراب‬ ‫یا درمان (برای مثال سردردهای میگرنی) دچار اختالل موقتی شده اند‪.‬‬ ‫نوع اختالل بینایی افراد و هشیاری بصری ان ها تعیین می کند که‬ ‫چه می توانند ببینند‪ .‬تنها ‪ 4‬درصد از کسانی که به عنوان افراد نابینا‬ ‫شناخته می شوند‪ ،‬مطلقا هیچ تصویری ندارند‪ .‬بسیاری از ان ها توانایی‬ ‫ان را دارند که اشکال و کنتراست رنگ ها را تشخیص دهند‪ .‬افرادی که‬ ‫اب مروارید دارند احتمال بیشتری دارد که توسط خیرگی دچار مشکل‬ ‫شوند و دچار کاهش توانایی دیدن طول موج های کوتاه (ابی) باشند‪،‬‬ ‫در حالی که طول موج های بلند (زردها و نارنجی ها) تقویت می شوند‪.‬‬ ‫برای کارهایی که دقت بینایی زیادی الزم دارد‪ ،‬رنگ های سردتر ترجیح‬ ‫داده می شود‪ .‬کوررنگی‪ 17‬در بیماران دیابتی که دچار نارسایی شبکیه‬ ‫هستند‪ ،‬عموما دیده می شود‪ .‬این مساله به وضوح الزاماتی برای طراحی‬ ‫رنگ امیزی نظام عالئم راهنما در پی دارد‪.‬‬ ‫افرا ِد دچا ِر اختالل بینایی و افراد پیر‪ ،‬دوست دارند که احساس راحتی‬ ‫و کنترل اوضاع را داشته باشند‪ .‬احساس کنترل داشتن‪ ،‬یعنی اینکه بدانند‬ ‫کجا هستند و به کجا می روند‪ .‬افرادی که دارای ضعف بینایی هستند‪ ،‬بر‬ ‫نگاه کردن به زمین یا دیوارها‪ ،‬تا ارتفاع کمر‪ ،‬تمرکز می کنند‪ .‬ان ها سقف‬ ‫را برای درک فضا و جهت یابی به کار می گیرند‪ ،‬پوشش زمین و تقاطع‬ ‫دیوارها را به عنوان راهنما و قاب در را برای شناسایی درها به کار می برند‪.‬‬ ‫افراد دچار اختالل بینایی‪ ،‬در صورتی که بتوانند محل درها را تشخیص‬ ‫دهند‪ ،‬احساس اعتماد به نفس بیشتری پیدا می کنند‪.‬‬ ‫کنتراست شدیدی بین اشیا و موانع و همچنین متن های عالئم‬ ‫راهنما مورد نیاز است‪ .‬استفاده از رنگ برای مسیریابی و جهت یابی باید‬ ‫توسط نورپردازی دقیق تقویت شود‪ ،‬به طوری که راهنمایی و امنیت‬ ‫کافی فراهم شود‪.‬‬ ‫سایر افراد ناتوان‬ ‫سایر گروه های افراد ناتوان نیازهای بخصوصی در رابطه با طراحی‬ ‫نورپردازی و رنگ دارند‪:‬‬ ‫‪ ‬استفاده کنندگان از صندلی چرخ دار نیازمند نورپردازی قابل‬ ‫کنترل در ارتفاع پایین هستند‪ .‬عالئم راهنما باید برای دید کسی که از‬ ‫سطح ویلچر نگاه می کند‪ ،‬به خوبی نورپردازی شده باشد‪ .‬مکان هایی که‬ ‫مردم سوار ویلچر می شوند یا ان را ترک می کنند ممکن است نیاز به‬ ‫نورپردازی مضاعف داشته باشند‪ .‬محل قرارگیری سطوح درخشنده باید از‬ ‫لحاظ بازتاب ها یا خیرگی های مضر چک شوند‪ .‬چنین اتفاقی ممکن است‬ ‫هنگامی رخ دهد که تصاویر و پنجره ها در زاویه یا ارتفاع نامناسبی برای‬ ‫کاربران ویلچر قرار دارند‪.‬‬ ‫‪ ‬نورپردازی میزهای پذیرش باید طوری باشد که چهره ی منشی برای‬ ‫افرادی که مشکالت شنوایی دارند و لب خوانی می کنند‪ ،‬کامال واضح دیده ‬ ‫شود‪ .‬فرکانس شبکه ی برق رسانی استاندارد‪ ،‬ممکن است باعث ایجاد صداهای‬ ‫مزاحم در دستگاه های کمک کننده ی شنوایی (سمعک) شود‪ .‬متعادل‬ ‫الکترونیکی فرکانس های باال‪ ،‬این مشکل را برطرف می کنند‪.‬‬ ‫کننده های‬ ‫ِ‬ ‫‪ ‬محیط های محصور و محیط هایی که رنگ های تند به خصوصی‬ ‫ِ‬ ‫سالمت روان هستند‪،‬‬ ‫دارند‪ ،‬ممکن است برای افرادی که دچار مشکالت‬ ‫تهدیدامیز باشند‪ .‬نورپردازی و رنگ باید به گونه ای باشد که این فضاها را‬ ‫بیماران دارای مشکالت‬ ‫تا اندازه ی ممکن روشن و باز نشان دهد‪ %45 .‬از‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫سالمت روان‪ ،‬در مصاحبه ها ابراز کرده اند که شرایط بخش بستری تاثیر‬ ‫منفی بر روی سالمت ان ها داشته است‪ .‬برخی از ان ها همین طور بیان‬ ‫کرده اند که تحمل رنگ های قرمز و نارنجی را ندارند‪.‬‬ ‫استفاده از چنین رنگ هایی برای سرزندگی بخشیدن به محیط‪ ،‬همواره‬ ‫مورد تحسین بیماران قرار نمی گیرد و ممکن است باعث تحریک اضافی و‬ ‫‪18‬‬ ‫ناخوشایند حواس شود‪.‬‬ ‫بیماران کودک و نوجوان‬ ‫کودکان نیز نیازهای ویژه ای در رابطه با الگوی طراحی رنگ و‬ ‫نورپردازی دارند‪ .‬نوزادان تازه متولد شده‪ ،‬مخصوصا نوزادان نارس‪ ،‬به نور‬ ‫روشن حساسیت دارند که ممکن است در ان ها اضطراب یا اسیب به‬ ‫شبکیه را باعث شود‪ .‬با این حال‪ ،‬ان ها نیازمند الگوی قابل تشخیص از‬ ‫شبانه روز هستند‪ ،‬تا بتوانند ریتم شبانه روز را داشته باشند و الگوی خواب‬ ‫معمولی پیدا کنند‪ .‬برای کودکان بزرگتر ممکن است اقامت در بیمارستان‬ ‫اضطراب زا باشد‪ .‬طراحی ِ‬ ‫رنگ خوب باعث می شود بیمارستان کمتر به‬ ‫صورت جایی رسمی به نظر برسد و مکانی خوشایندتر و مهیج تر برای‬ ‫اقامت باشد‪.‬‬ ‫مقیاس و پرسپکتیو برای ِ‬ ‫درک طراحی محیط برای کودکان حیاتی‬ ‫هستند‪ .‬برخی از ورودی های اضافی که به فضاهای باز راه دارند‪ ،‬از نظر‬ ‫‪46‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫مقیاس‪ ،‬کودک محور هستند و تحریکات بصری کافی در داخل برای‬ ‫سرگرم نگه داشتن کودک برای مدتی دارند‪ .‬کودکان خیلی کوچک‪،‬‬ ‫نسبت به رنگ و شکل هوشیاری بیشتری دارند تا فرم‪ .‬ان ها از المسه‬ ‫بیشتر از بزرگ ساالن استفاده می کنند و زمین و سطوح را با دست هایشان‬ ‫کاوش می کنند‪ .‬برای کودکان‪ ،‬چه بیمار و چه مالقات کننده‪ ،‬ممکن است‬ ‫فضای بیمارستان خسته کننده و ترسناک جلوه کند‪ .‬طراحی رنگ می تواند‬ ‫کردن جذابیت های بصری و تخلیه ی هیجانی‪ ،‬به ان ها کمک کند‪.‬‬ ‫با فراهم‬ ‫ِ‬ ‫یکی از گروه هایی که نیاز به رویکردی ویژه در بیمارستان دارند‪،‬‬ ‫نوجوانان هستند‪ .‬رسیدگی به این گروه سنی دشوار است چرا که نه‬ ‫فضاهای بزرگساالن و نه فضاهای کودکان برای ان ها کامال مناسب‬ ‫نیستند‪ .‬فرد جوان تر دیدگاه خاصی در مورد اینکه چه چیز محیط قابل‬ ‫قبولی می سازد دارد‪.‬‬ ‫بیان کردند که نیاز به محیطی دارند که موارد زیر را به ان ها اطمینان دهد‪:‬‬ ‫‪ ‬استخدام و ابقاء نیروها‬ ‫‪ ‬اخالق متعالی‬ ‫‪ ‬دسترس پذیری و جهت یابی‬ ‫‪ ‬حریم خصوصی و امنیت‬ ‫بنیاد کینگ‪ ،19‬که برنامه ی ارتقاء محیط ‪ 43‬شرکت وابسته به ‪ NHS‬را‬ ‫ش م ا بازخوردی مثبت از کارکنان‬ ‫در لندن به عهده گرفت‪ ،‬بر اساس پیمای ‬ ‫گروه پرستاری دریافت نمود‪ .‬طرح واره های طراحی توسط مشاورین‬ ‫طراحی پیش برد ه شدند‪ .‬عالقه مندی های کارکنان و مشارکت ان ها منجر‬ ‫به نتایج موفقیت امیزی در فضای ارتقاء داده شده‪ ،‬شده است‪.‬‬ ‫در برخی از بخش های کودکان‪ ،‬کارکنان نگاهی قابل توجه در مورد‬ ‫ظاهر بخش داشتند‪ .‬در یک بیمارستان‪ ،‬تعدادی از اتاق های کوچک بدون‬ ‫برخی بخش های خاص با موفقیت به این گروه سنی اجاز ه داده اند که‬ ‫محیط دلخواه خودشان را همان گونه که ممکن است خانه خودشان را‬ ‫طراحی کنند‪ ،‬شکل دهند‪.‬‬ ‫کارکنان‬ ‫رنگ خوب و طراحی نورپردازی در بیمارستان ها می تواند کا ِر کارکنان‬ ‫را تسهیل کند و حتی وظایف ان ها را از لحاظ احساسی و روانشناسی و‬ ‫عملی‪ ،‬راحت تر کند‪.‬‬ ‫کارکنان معموال دید واضحی از طراحی و تعریف محیط کارشان دارند‪.‬‬ ‫برای مثال‪ ،‬بسیاری از شبکه های بنیاد ‪ NHS‬کارکنان را در طراحی و‬ ‫پیشبرد ایستگاه های کاریشان دخیل می کنند‪ .‬این مساله می تواند شامل‬ ‫هر چیزی باشد‪ ،‬از پیشنهادات کوچک برای اثار هنری و تغییرات کوچک‬ ‫گرفته تا تصمیم های بازسازی اساسی‪.‬‬ ‫در طول بازرسی ها و ممیزی های انجام شده‪ ،‬کارکنان در مراکز مختلف‬ ‫داشتن تم خاصی طراحی شدند تا شبیه "اتاق خواب های خانه" باشند‪ ،‬و‬ ‫کارکنان والدین را تشویق کردند که [برای تزئین بخش] از خانه وسایل‬ ‫شخصی با خود بیاورند‪.‬‬ ‫بهترین "دید" زمانی اتفاق می افتد که نور کافی برای انجام کار وجود‬ ‫داشته باشد و شرایط زیر فراهم باشد‪:‬‬ ‫‪ ‬فضای اطراف نباید بیش از اندازه کم نور باشد‪.‬‬ ‫‪ ‬منابع خیرگی‪ ،‬چه مستقیم یا غیر مستقیم‪ ،‬حذف شده باشند‪.‬‬ ‫‪ ‬دیوارها و زمین ها باید میزان روشنی موجهی داشته باشند‪.‬‬ ‫‪ ‬در پس زمینه ی بالفصل محل کار‪ ،‬کنتراست اضافه نباید دیده شود‪.‬‬ ‫نورپردازی ناکافی‪ ،‬خیرگی یا تفاوت روشنایی بیش از حد در دامنه ی‬ ‫ل توجه برای کسانی که در حال انجام وظیفه ای‪،‬‬ ‫دید می تواند ناراحتی قاب ‬ ‫نیازمند تمرکز بینایی اند به وجود اورد‪ .‬ماهیچه های چشم‪ ،‬که میزان‬ ‫باز بودن مردمک را تنظیم می کنند و مسئول تطبیق و همگرا کردن دو‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫‪11 - attractive‬‬ ‫چشم هستند‪ ،‬دچار خستگی و فرسودگی می شوند‪ .‬با اینکه چشم مقاومت‬ ‫زیادی دارد‪ ،‬عضوی است که می تواند به راحتی به خاطر شرایط ناسازگار‬ ‫[تضادهای شدید نوری] تحت فشار قرار گیرد‪.‬‬ ‫پانوشت ها‪:‬‬ ‫‪1- Dalke, Hilary and cowriters; Lighting and colour‬‬ ‫‪for hospital design, A report on an NHS Estates‬‬ ‫‪Funded Research Project; South Bank University,‬‬ ‫‪London, 2004‬‬ ‫‪12- inviting‬‬ ‫‪13- cheerful‬‬ ‫‪14- relaxing‬‬ ‫‪15-Positive Distraction‬‬ ‫‪16- confidentiality‬‬ ‫‪17 - Tritanopia‬‬ ‫‪ - 18‬در ایــن قســمت از متــن‪ ،‬فهرســتی از منابــع باالدســتی و‬ ‫مقــررات مــورد نیــاز کــه بایــد در زمینــه نیازهــای معلولیــن مــورد‬ ‫‪2- Psychological‬‬ ‫توجــه قــرار گیــرد اورده شــده اســت‪ .‬بــا توجــه بــه اینکــه کدهــا و‬ ‫‪4- scheme‬‬ ‫فهرســت خــودداری می شــود‪ .‬امــا بــا ایــن حــال‪ ،‬الزم بــه توجــه‬ ‫‪3- Visual environment‬‬ ‫مقــررات مربوطــه در کشــور مــا صاحــب نفــوذ نیســتند‪ ،‬از اوردن ایــن‬ ‫‪5- Visual Amenity‬‬ ‫اســت کــه مقــررات مــورد نیــاز و واجــب االجــرا در کشــور مــا دارای‬ ‫‪6-Interaction‬‬ ‫انگلیسی ‪7-‬‬ ‫‪8- Visual confusion‬‬ ‫نواقــص زیــادی هســتند و نیازهــای افــراد دارای ناتوانــی را پوشــش‬ ‫نمی دهنــد‪ .‬شــرح ایــن مطلــب‪ ،‬فرصتــی دیگــر می طلبــد‪( .‬مترجــم)‬ ‫‪9- english‬‬ ‫‪10 - well being‬‬ ‫‪info.arpex@gmail.com‬‬ ‫‪19- The King’s Fund‬‬ ‫‪48‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫مهندس بردیا معطر‬ ‫مهندس الله عنبری‬ ‫چالش های مهندسی مکانیک در حوزه ی مراکز درمانی‬ ‫و بیمارستانی در گفتگو با مهندس محمد عرفان‬ ‫در بهمن ماه سال ‪ 97‬با مهندس عرفان در خصوص چالش های مهندسی مکانیک در حوزه ی مراکز درمانی و بیمارستان ها‬ ‫صبحت کردیم‪ .‬علت انتخاب ایشان برای این مصاحبه‪ ،‬همکاری مهندس عرفان و گروه ایشان در تالیف بخش استانداردهای‬ ‫مهندسی مکانیک در سری کتاب های استانداردهای برنامه ریزی و طراحی بیمارستان ایمن بوده است‪ .‬گفتگویی پربار که تنها به‬ ‫چالش های مهندسی مکانیک محدود نماند و حوزه های بیشتری از صنعت بیمارستان سازی را در بر گرفت‪.‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫ماهنامه‪ :‬لطفا خودتان را معرفی کنید‬ ‫و از تحصیالت خود و سوابق خود در‬ ‫حوزه بیمارستانی برای خوانندگان‬ ‫ماهنامه صحبت کنید‪.‬‬ ‫محمد عرفان متولد سال ‪ 1350‬هستم‪.‬‬ ‫سال ‪ 1370‬در رشته مهندسی مکانیک‬ ‫سیاالت قبول شدم و دوره کارشناسی خود‬ ‫را در دانشگاه ازاد کرج گذراندم‪ .‬سپس مقطع‬ ‫کارشناسی ارشد رشته ایرودینامیک را در‬ ‫دانشگاه ازاد علوم و تحقیقات تهران گذراندم‬ ‫و از همان سال ها وارد کارهای اجرایی‬ ‫نگهداری بیمارستان شدم‪ .‬اولین تجربه کاری‬ ‫من در این زمینه‪ ،‬نگهداری بیمارستان مهران‬ ‫شهر کرج بود که تحت نظر شرکت تاسیسات‬ ‫بیمارستانی تامین شروع کردم‪ .‬این شرکت در‬ ‫زمینه ی نگهداری تاسیسات بیمارستان های‬ ‫تامین اجتماعی فعال است‪ .‬در ابتدا به عنوان‬ ‫سرپرست گروه نگهداری و تا سال ‪ 1380‬به‬ ‫عنوان کارشناس فنی نگهداری بیمارستان در‬ ‫ان مرکز فعالیت کردم‪ .‬پس از چندی وارد‬ ‫شرکت مشاور خانه سازی ایران شدم و تا سال‬ ‫‪ 1386‬در انجا مشغول به کار بودم تا زمانی‬ ‫که این شرکت مشمول اصل ‪ 44‬قانون اساسی‬ ‫شد‪ .‬سپس با شکل گیری شرکت منظومه ی‬ ‫سالمت ایرانیان در ان شرکت مشغول به‬ ‫فعالیت شدم و از سال ‪ 1390‬تا امروز در حوزه‬ ‫طراحی تاسیسات بیمارستان در دفتر شخصی‬ ‫خود مشغول به فعالیت هستم‪ ،‬همچنین در‬ ‫این حوزه دفتر فنی سارامکو را تاسیس کردم‪.‬‬ ‫در دوره ی فعالیتتان طراحی چه تعداد‬ ‫تخت بیمارستانی را بر عهده داشتید؟‬ ‫من تاکنون طراحی و نظارت قریب به ‪120‬‬ ‫طرح بیمارستانی از کلینیک های ‪ 32‬تختی تا‬ ‫بیمارستان ‪ 750‬تخت خوابی را انجام داده ام‪.‬‬ ‫بیمارستان ‪1000‬‬ ‫برای نمونه طرح پیش فاز‬ ‫ِ‬ ‫تختخوابی تبریز و همچنین بیمارستان ‪۱۰۰۰‬‬ ‫تختخوابی شریعتی تهران را انجام داده ام‪ ،‬البته‬ ‫خیلی از این طرح ها به اجرا نرسیده است و‬ ‫در مرحله ی طرح باقی مانده است‪ .‬در خصوص‬ ‫طرح های اجرایی نیز نزدیک به ‪ 50‬طرح‬ ‫بیمارستانی اجرایی دارم که مورد بهره برداری‬ ‫قرار گرفته است‪.‬‬ ‫چه شد که به فعالیت در حوزه ی‬ ‫بیمارستان عالقه مند شدید؟‬ ‫من در دبیرستان در رشته ی علوم تجربی‬ ‫فارغ التحصیل شدم و به همین دلیل اطالعات‬ ‫اولیه نسبتا" خوبی در زمینه پزشکی داشتم و‬ ‫این باعث شد که زمانی که وارد حوزه تهویه‬ ‫مطبوع بیمارستانی شدم‪ ،‬بتوانم تعامل بهتر و‬ ‫بیشتری با کادر درمان داشته باشم و راحت تر‬ ‫به معضالت ان ها پی ببرم‪ .‬اغلب مهندسان‪،‬‬ ‫تصور چندانی از عفونت و کنترل عفونت و‬ ‫اینکه باکتری چیست و چگونه می شود ان را‬ ‫از بین برد نداشتند‪ ،‬یا مثال اینکه عمل جراحی‬ ‫چگونه است یا بافت های زنده ی بدن به چه‬ ‫شکل هستند‪ ،‬اما اشنایی ابتدایی من با این‬ ‫در کشورهای پیشرفته برای‬ ‫ایجاد شرایط همگن و هماهنگی‬ ‫گروه های طراحی مختلف پروژه‪،‬‬ ‫یک گروه تشکیل می شود که‬ ‫با روش ‪ ،GMP‬طراحی‪ ،‬اجرا‪،‬‬ ‫عملکرد و راه اندازی سیستم را‬ ‫در بر می گیرد‪ .‬این گروه هفت‬ ‫یا هشت نفره شامل افرادی‬ ‫همچون طراح‪ ،‬مجری تدارکات‪،‬‬ ‫تجهیزات‪ ،‬گروه کنترل حریق‪،‬‬ ‫امور مالی‪ ،‬کارفرما و بهره بردار‬ ‫دخیل هستند و این گروه در‬ ‫همان ابتدای پروژه‪ ،‬برنامه ای‬ ‫تهیه می کنند با نام ‪Validation‬‬ ‫‪ Plan Master‬که روشن می کند‬ ‫که گروه باید در هر مرحله‬ ‫از اغاز پروژه تا هنگام بهره‬ ‫برداری‪ ،‬با ان پیش بروند‬ ‫موضوعات تاثیرخوبی در کار داشت‪ .‬هنگامی‬ ‫که از دیدگاه یک مهندس تاسیسات به این‬ ‫مسائل نگاه می کردم‪ ،‬می توانستم کار مهندسی‬ ‫و فنی را بهتر پیش ببرم و این در بهترکردن‬ ‫طرح ها به من کمک می کرد‪ .‬نگرانی های گروه‬ ‫جراحی در فضاهایی چون اتاق عمل‪ ،‬برای من‬ ‫قابل درک تر بود و عالقه مندی بیشتری ایجاد‬ ‫می کرد‪.‬‬ ‫از دیدگاه شما چه تفاوتی بین طراحی‬ ‫تاسیسات بیمارستانی با کاربری های‬ ‫دیگر وجود دارد؟‬ ‫طراحی تاسیسات بیمارستانی چهار بخش‬ ‫دارد‪ .‬شرایط بیوکالیمتیک که در همه ی‬ ‫کاربری های درمانی و غیردرمانی صورت‬ ‫می گیرد‪ ،‬دوم‪ ،‬فشار نسبی فضاها‪ ،‬سوم‪ ،‬ایجاد‬ ‫سیستم فیلتراسیون و چهارم تعیین ایر چنج‬ ‫برای فضاها‪.‬‬ ‫بخش دوم‪ ،‬طراحی و ارتباط فشاری بین‬ ‫فضاها‪ ،‬بخش سوم‪ ،‬سیستم فیلتراسیون و‬ ‫در نهایت بخش چهارم یا همان تعیین مقدار‬ ‫ایرچنج است‪.‬‬ ‫بخش اول به وجود اوردن شرایط‬ ‫بیوکالیمتیک است‪ ،‬یعنی دمای مناسب‪،‬‬ ‫شرایط تهویه مناسب و غیره‪ .‬در بیمارستان با‬ ‫تهویه مطبوع‪ ،‬چند کار انجام می دهیم‪ ،‬عالوه بر‬ ‫اینکه برای ان ها شرایط بیوکالیمتیک و محیط‬ ‫اسایش به وجود می اوریم‪ ،‬کنترل عفونت را نیز‬ ‫با سیستم تهویه مطبوع و ایجاد فشارهای مثبت‬ ‫و منفی و شرایط امن ایجاد می کنیم‪.‬‬ ‫مورد بعدی سیستم فیلتراسیون ما است که‬ ‫با فیلتر کردن هوا‪ ،‬مقدار گرد و غبار را در فضا‬ ‫کنترل می کنیم‪ ،‬همچنین یک سری کارهای‬ ‫طراحی تاسیساتی همچون گازهای طبی را‬ ‫نیز انجام می دهیم که البته این مورد کامال‬ ‫تخصصی بوده و تا حد زیادی‪ ،‬طراحی فضای‬ ‫بیمارستان را با طراحی فضاهای دیگر متفاوت‬ ‫می کند‪ ،‬یعنی در مقایسه با سایر طراحی های‬ ‫با مقیاس بزرگ مانند هتل ها‪ ،‬مراکز تجاری‬ ‫و‪ ،...‬تاسیسات مکانیکی بیمارستان اقتضائات‬ ‫متفاوتی دارد و کار بیشتری دارد‪ .‬حدود ‪ %30‬از‬ ‫کنترل عفونت در بیمارستان باید توسط تهویه‬ ‫مطبوع انجام شود و تنها راه جا به جاکردن‬ ‫کلنی های هوازی کنترل کردن جریان هوا‬ ‫است‪ .‬هر چقدر که سطوح تمیز و ضدعفونی‬ ‫شود و در تمیزترین شرایط محیطی روی‬ ‫سطوح‪ ،‬هنوز ‪ %30‬کلنی های هوازی وجود‬ ‫دارد که فقط توسط تهویه ی مطبوع قابل از‬ ‫بین بردن است‪ .‬الزم است که سیستم تهویه ی‬ ‫مطبوع درست و اصولی انتخاب و طراحی شود‪.‬‬ ‫حتی ممکن است که بیمارستان ظاهر بسیار‬ ‫تمیزی داشته باشد اما عفونت بیمارستانی به‬ ‫علت درست نبودن سیستم تهویه ی مطبوع‪،‬‬ ‫باال باشد‪ ،‬چرا که سیستم تهویه ی مطبوع ان‬ ‫برای بیمارستان طراحی نشده است‪.‬‬ ‫بخش چهارم تعیین مقدار ایر چنج است‬ ‫که خود ایرچنج باعث دایلوشن می شود‪ .‬مقدار‬ ‫الودگی در هر هوایی مقدار ثابتی است‪ ،‬برای‬ ‫مثال اگر در یک اتاق یک میلیون باکتری‬ ‫داشته باشیم‪ ،‬در اتاق عمل هم یک میلیون‬ ‫‪50‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫باکتری یافت می شود‪ ،‬اما چه طور می توانیم‬ ‫در اتاق عمل به وسیله ی ایرچنج فضا را‬ ‫تمیز نگه داریم؟ مثال در یک فضای اداری‪،‬‬ ‫با ایرچنج ‪ 2‬که معادل ‪ cfm 200‬است‪1 ،‬‬ ‫میلیون ذره داریم‪ ،‬در اتاق عمل ایرچنج را به‬ ‫‪ 15‬افزایش می دهیم و به این وسیله‪ ،‬درصد‬ ‫ذرات هوا را ‪ 7.5‬برابر کاهش می دهیم‪ .‬در‬ ‫طرح های جدید با استفاده از لمینارفلو این‬ ‫مقدار را به ‪ 80‬ایرچنج هم می رسانیم‪ .‬با ‪15‬‬ ‫ایرچنج در حدود ‪ 80‬درصد تمیزی و با ‪80‬‬ ‫ایرچنج‪ ،‬در حدود ‪ %98‬تمیزی داریم‪ ،‬در‬ ‫حالی که در فضای اداری که ایرچنج ‪ 2‬است‪،‬‬ ‫میزان تمیزی هوا ‪ %45‬است‪ .‬اما با رساندن‬ ‫ایرچنج به ‪ ،150‬میزان تمیزی هوا از ‪%98‬‬ ‫به ‪ %100‬نمی رسد بلکه تنها نیم درصد‬ ‫افزایش پیدا می کند و به همین علت به لحاظ‬ ‫اقتصادی به صرفه نیست‪ .‬پس باقی تمیزی‬ ‫مورد نیاز فضا باید از روش های دیگری به جز‬ ‫تهویه مطبوع انجام شود‪.‬‬ ‫از انجایی که برای فضاهای خاصی‬ ‫همانند فضاهای سوختگی‪ ،‬فضای پیوند‬ ‫مغز استخوان باید فضای کلین روم به‬ ‫وجود اوریم‪ ،‬پس در این فضاها ایرچنج را‬ ‫به میزان ‪ 150‬هم می رسانیم‪ ،‬اما نکته مهم‬ ‫این است که مساله شرایط کلین روم فقط‬ ‫شامل تهویه هوا نیست‪ ،‬بلکه باید المان های‬ ‫معماری کلین روم را نیز استاندارد کنیم و‬ ‫ورود افراد ایمن و حتی سرعت حرکت افراد‬ ‫را در این فضا کنترل کنیم‪ .‬تفاوت کلین‬ ‫روم بیمارستانی با کلین روم صنعتی در این‬ ‫است که در کلین روم صنعتی‪ ،‬فضا فاقد‬ ‫عامل مولد الودگی است‪ ،‬ولی در بیمارستان‬ ‫این عامل وجود دارد که همان خود بیمار‬ ‫است و همین موضوع کار را سخت می کند‪.‬‬ ‫بنابراین‪ ،‬حتی کلین روم بیمارستانی هم با‬ ‫غیربیمارستانی متفاوت است‪.‬‬ ‫برگردیم به دغدغه های کالن در‬ ‫رابط ه با کار شما در حوزه ی بیمارستان‪.‬‬ ‫چالش هایی که شما با سایر رشته ها‬ ‫مانند معماران‪ ،‬مهندسان برق‪،‬‬ ‫مهندسان سازه و ‪ ...‬دارید چیست؟‬ ‫و چه راهکاری برای ان ها متصور‬ ‫می بینید ؟‬ ‫بیشتر پروژه های ما معموال معمار محور‬ ‫هستند‪ .‬ولی نکته مهم در این است که فضای‬ ‫درمانی‪ ،‬با توجه به توضیحاتی که دادم‪ ،‬تهویه‬ ‫محور هستند‪ ،‬یعنی اگر این تهویه درست انجام‬ ‫نگیرد‪ ،‬عملکرد فضا مختل می شود و اتفاقاتی‬ ‫که باید در فضای درمانی بیفتد‪ ،‬درست انجام‬ ‫نمی پذیرد‪ .‬بنابراین‪ ،‬معمار باید در پروسه ی‬ ‫طراحی‪ ،‬با گرو ه تهویه ی مطبوع و تاسیسات‬ ‫همگام باشد و حتی در انتخاب مصالح با طراح‬ ‫تاسیسات هماهنگ باشد‪ ،‬چرا که ما نظراتی‬ ‫برای تمیز نگاه داشتن هوا داریم که راهکارهای‬ ‫معماری دارد‪ .‬در ایران برای طراحی فضاهایی‬ ‫مانند اتاق های ایزوله و پیش ورودی ها‪،...‬‬ ‫غالب کار با روش سنتی پیش می رود‪ ،‬اما در‬ ‫کشورهای پیشرفته برای ایجاد شرایط همگن‬ ‫و هماهنگی گروه های طراحی مختلف پروژه‪،‬‬ ‫یک گروه تشکیل می شود که با روش ‪،GMP‬‬ ‫طراحی‪ ،‬اجرا‪ ،‬عملکرد و راه اندازی سیستم را‬ ‫در بر می گیرد‪.‬‬ ‫این گروه هفت یا هشت نفره شامل افرادی‬ ‫همچون طراح‪ ،‬مجری تدارکات‪ ،‬تجهیزات‪،‬‬ ‫گروه کنترل حریق‪ ،‬امور مالی‪ ،‬کارفرما و بهره‬ ‫استفاده از نرم افزار ِرویت‬ ‫خیلی سودمند است‪ ،‬اما متاسفانه‬ ‫کارفرماها در ایران متوجه این‬ ‫مساله نشده اند و در این زمینه‬ ‫هزینه نکرده اند و مهندسان‬ ‫خبره و طراحی ما هم قانع نشدند‬ ‫که باید با این سیستم کار کنند‪،‬‬ ‫لذا هنوز این سیستم در ایران‬ ‫جا نیافتاده است و الزم است که‬ ‫نگرش در این زمینه عوض شود‬ ‫بردار دخیل هستند و این گروه در همان‬ ‫ابتدای پروژه‪ ،‬برنامه ای تهیه می کنند با‬ ‫نام‪ Validation Master Plan‬که روشن‬ ‫می کند که گروه باید در هر مرحله از اغاز پروژه‬ ‫تا هنگام بهره برداری با ان پیش بروند‪VMP .‬‬ ‫شامل چهار بخش است‪ .‬یک بخش ان طراحی‬ ‫است‪ .‬بخش بعدی ساخت و راه اندازی و بخش‬ ‫بعدی کنترل کیفیت و بعد بهره برداری طرح‬ ‫است‪ .‬این گروه در هر چهار مرحله باید این طرح‬ ‫را تایید کنند تا پیش برود‪ .‬اما در ایران این گونه‬ ‫نیست‪ .‬طراح کار خودش را می کند‪ ،‬سپس طراح‬ ‫کنار می رود و ناظر روی کار می اید‪ .‬ناظر هم‬ ‫که از ایده های طراح خبر ندارد‪ .‬در حالی که در‬ ‫روش ‪ GMP‬حتی اگر ناظر کسی غیر از طراح‬ ‫باشد‪ ،‬چون در گروه ‪ GMP‬حضور داشته است‪،‬‬ ‫از ایده های طراح با خبر است و بر اساس ان ها‬ ‫نظارت را انجام می دهد‪ .‬کار اجرایی بر اساس نظر‬ ‫طراحی انجام نمی شود و همین باعث می شود‬ ‫که شما به عنوان کسی که می خواهید از پروژه‬ ‫بهره برداری کنید‪ ،‬نمی توانید از طراح پاسخ گویی‬ ‫بطلبید‪ ،‬زیرا پیمانکار چیز دیگری اجرا کرده‬ ‫است که ممکن است با طرح هماهنگ نباشد و‬ ‫مسئولیت ان بر عهده طراح نیست‪.‬‬ ‫ماهنامه‪ :‬خالصه ی صحبت شما‬ ‫این است که در ایران کار گروهی به‬ ‫مفهوم واقعی وجود ندارد و نظارت‬ ‫توسط طراح انجام نمی شود‪ ،‬مثال گروه‬ ‫اتش نشانی و کنترل حریق در اخر کار‬ ‫می ایند و تازه ایرادات کار را می بینند‪،‬‬ ‫و ‪...‬‬ ‫بله‪ ،‬نظارت را هم باید طراح یا گروهی‬ ‫که در پروسه ی طراحی حضور داشته و از‬ ‫ایده ها با خبر است انجام دهد‪ .‬در کشورهای‬ ‫پیشرفته طراح از اول تا اخر پروژه حضور‬ ‫دارد و کنار گذاشته نمی شود‪.‬‬ ‫ماهنامه‪ :‬در واقع ما از روند تهیه ی‬ ‫طرح تا اجرا و بهره برداری دچار‬ ‫گسست هستیم و چون این گروه ها‬ ‫فهمی از کار همدیگر ندارد‪ ،‬عملکرد‬ ‫پروژه هم دچار اشکال می شود‪ .‬فکر‬ ‫می کنم که این مساله حتی هزینه های‬ ‫طراحی و اجرا را هم افزایش می دهد‬ ‫چون نیاز به طراحی مجدد و تخریب و‬ ‫ساخت مجدد داریم‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬در هر بخشی از کار‪ ،‬گروهی می ایند‬ ‫و کار گسسته ای انجام می شود و هزینه ها را‬ ‫باال می برد‪ .‬طرح را باید همگن کرد نه این که‬ ‫هر قسمت ان را کسی طراحی کند و ناهمگون‬ ‫باشد‪ .‬اگر یک گروه طراحی کند‪ ،‬همگنی طرح‬ ‫تا ‪ %90‬تامین می شود‪ .‬بهتر است طراح تا اخر‬ ‫پروژه حضور داشته باشد‪ .‬وقتی که ما ‪VMP‬‬ ‫نداریم‪ ،‬هنگامی که طرح برای اجرا می رود‪ ،‬کار‬ ‫به مشکل بر می خورد‪ VMP .‬باید به عنوان سند‬ ‫قابل اتکای پروژه همواره در پروژه حضور داشته‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫پس چالش شما به عنوان طراح‬ ‫تاسیساتی مکانیکال بیمارستان‪ ،‬این‬ ‫است که این طرح جامع (‪ )VMP‬وجود‬ ‫ندارد یا در طول طراحی و اجرا پروژه به‬ ‫ان اقتدا نمی شود‪.‬‬ ‫بله دقیقا همین طول است‪ .‬اتفاقی که در‬ ‫پروژه های ما می افتد همین است‪ .‬در یک‬ ‫پروژه سه یا چهار شرکت مشاور روی طرح‬ ‫کار می کنند‪ ،‬اما هیچ کدام از کار دیگری و‬ ‫ایده های قبلی خبر ندارند در ضمن در ایران‬ ‫معموال زمان زیادی به طراح اختصاص داده‬ ‫نمی شود تا طرح خوبی را ارایه دهد‪ ،‬در نتیجه‬ ‫زمانی که طرح به اجرا می رود‪ ،‬مشکالت زیای‬ ‫بر سر راه ان ایجاد می شود و ناچار می شوند‬ ‫مشکالت طرح را در هنگام اجرا برطرف کنند‪،‬‬ ‫و مجری اشراف طراح را روی طرح ندارد و‬ ‫فقط به حل کردن مشکل در ان نقطه و ان‬ ‫لحظه فکر می کند‪ .‬این رویه موجب به هم‬ ‫خوردن طرح می شود‪ .‬ما در بخش تاسیسات‬ ‫وقتی می خواهیم دستگاهی از کارخانه بخریم‪،‬‬ ‫یک سری تست داریم که مطمئن شویم برای‬ ‫تحویل گرفتن و راه اندازی دستگاه‪ ،‬عملکرد ان‬ ‫به درستی انجام می شود‪ .‬این تست ها باید بر‬ ‫اساس نظر طراح انجام شود و درصورتی که‬ ‫عملکرد دستگاه دقیقا منطبق بر نیاز طرح‬ ‫باشد‪ ،‬دستگاه تحویل گرفته می شود‪ .‬این یکی‬ ‫از مسائل بسیار مهم است که در ایران اتفاق‬ ‫نمی افتد و این باعث می شود که طرحی که‬ ‫وارد پروژه می شود با چیزی که اجرا می شود‬ ‫هم خوانی نداشته باشد و در نهایت بازدهی و‬ ‫راندمان طرح مطابق دلخواه نباشد‪.‬‬ ‫یکی دیگر از چالش های این حوزه‪،‬‬ ‫نگهداری مستندات جلسه است که ما در‬ ‫ایران فاقد ان هستیم و بیشتر مستندات‬ ‫ما وابسته به فرد است و اگر ان فردی از‬ ‫پروژه ای خاص بیرون رود‪ ،‬ما مستندات‬ ‫جلسه را از دست می دهیم‪ .‬در حقیقت بافت‬ ‫ما همچنان سنتی بوده و انعطاف پذیر نیست‪.‬‬ ‫ما نیازمند یک روش مدرن برای مستندسازی‬ ‫هستیم که پروژه باید طبق ان جلو برود‪.‬‬ ‫ماهنامه‪ :‬اتفاقی که امروزه در ایران‬ ‫می افتد این است که بسیاری از مطالعات‬ ‫مرحله ی فاز صفر‪ ،‬به شکل صوری انجام‬ ‫می پذیرد و مطالعات واقعی که منطبق با‬ ‫نیازهای پروژه باشد نیست‪ .‬اما با توجه به‬ ‫صحبت های شما‪ ،‬الزم است که در ابتدای‬ ‫پروژه‪ ،‬مطالعاتی با حضور همه ی اعضای‬ ‫تیم شامل طراح‪ ،‬بهره بردار‪ ،‬پیمانکار‬ ‫و ‪ ...‬داشته باشیم‪ .‬شاید یکی از دالیل‬ ‫نداشتن چنین موضوعی‪ ،‬درامد ناچیز‬ ‫شرکت های مشاور از پروژه ها و نداشتن‬ ‫حق الزحمه متناسب با فعالیت شان باشد‬ ‫و این باعث می شود که مطالعات اولیه‪،‬‬ ‫جدی گرفته نشود در حالی که باید به‬ ‫عنوان یک سند راهبردی در طول پروژه‬ ‫مورد استناد قرار گیرد‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬هنگامی که ‪Master Validation‬‬ ‫‪ Plan‬با مشارکت تمام این گروه ها تولید‬ ‫می شود‪ ،‬دیگر کسی در طول پروژه نمی تواند‬ ‫از ان تخطی کند‪ .‬مثال یکی مهم ترین سندهای‬ ‫ان‪ Conceptual Design‬است‪ .‬فاز صفر‬ ‫قسمتی از این مستر پلن است که تمامی‬ ‫گروه های مهندسی و سایر گروه های ذی مدخل‬ ‫در ان بر سر راه حل ها و روش کار توافق‬ ‫می کنند‪.‬‬ ‫ماهنامه‪ :‬با توجه به صحبت شما‪ ،‬الزم‬ ‫است که پیمانکار هم در این مراحل حضور‬ ‫داشته باشد‪ ،‬بنابراین می توانیم نتیجه‬ ‫بگیریم که باید روش انجام پروژه ها را به‬ ‫سمت ‪ EPC‬ببریم‪.‬‬ ‫یکی از علل تضعیف شرکت های مشاور در‬ ‫کشور ما‪ ،‬این است که معموال پول و درامد در‬ ‫اجرا است و شرکت های مشاوره هم دسترسی‬ ‫چندانی به این سرمایه مالی ندارند و اگر شرکت‬ ‫مشاوره ای می خواهد در این زمینه موفق باشد‪،‬‬ ‫باید قادر باشد که خودش را در دل پیمانکار‬ ‫جایگزین کند‪ .‬در بسیاری از پروژه های دولتی‬ ‫هم این طرح پیشنهاد شده است‪ .‬به عنوان‬ ‫مثال در پروژه شریعتی بنا براین شد یک گروه‬ ‫پیمانکار و یک مشاور با یکدیگر برای شرکت در‬ ‫مسابقه ی مربوط به ان داوطلب شوند‪ .‬در خارج‬ ‫از کشور همه طرح ها به سمت ‪ EPC‬رفته است‬ ‫و حتی ‪ EPCF‬است‪ ،‬زمانی که خود گروه طراح‬ ‫و سازنده‪ ،‬سرمایه گذار و بهره بردار نیز باشد‪ ،‬چون‬ ‫می داند که اگر درست هزینه نکند در اینده باید‬ ‫تاوان ان را پرداخت کند‪ ،‬با مسئولیت بیشتری‬ ‫هزینه ها و طراحی را مدیریت می کند‪ ،‬چون به‬ ‫دنبال بازگشت سود در مرحله ی بهره برداری‬ ‫است‪ .‬در وضعیت اقتصادی حاضر جرات‬ ‫سرمایه گذاری زیاد نیست‪ .‬مدتی بعد از برجام‬ ‫این جرات باال رفت و سرمایه گذاران خارجی‬ ‫تمایل به وارد شدن به سرمایه گذاری در ایران‬ ‫پیدا کردند‪ ،‬حتی شرکت های بیمه عالقه مند‬ ‫بودند تا به عنوان سرمایه گذار وارد عمل شوند‬ ‫زیرا می دانند که اگر بیمار به درستی درمان را‬ ‫دریافت کند‪ ،‬برای ان ها هزینه ی کمتری به‬ ‫همراه خواهد داشت‪.‬‬ ‫ماهنامه‪ :‬با توجه به اینکه قسمت‬ ‫بسیار بزرگی از بخش درمان در کشور ما‬ ‫دولتی است‪ ،‬در قسمت طراحی و ساخت‬ ‫و بهره برداری چه طور می توانیم این‬ ‫بخش را ارتقاء دهیم؟ و جایگاه نهادهای‬ ‫باالسری تصمیم گیر و قانون گذار در روند‬ ‫ایجاد فضاهای درمانی کجاست؟‬ ‫‪52‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫مشکل اصلی ما عدم اطمینان بین کارفرما‬ ‫و سیستم تولیدکننده این فضا‪ ،‬که شامل‬ ‫مشاور و پیمان کار و فروشنده و‪ ...‬است‪ .‬یا باید‬ ‫کارفرما اعتماد کند یا باید گروهی را باالی سر‬ ‫این سیستم بگذارد که امین کارفرما باشد‪ .‬این‬ ‫امر باعث می شود خود ان گروه کنترل کننده‬ ‫نیز سالیق خودشان را وارد پروژه کنند و اگر‬ ‫این گروه کنترل کننده می توانست به عنوان‬ ‫نماینده در جلسات گروه مستر پلن بنشیند‬ ‫و نسبت به دالیل و مواضع پیمانکار‪ ،‬طراح‪،‬‬ ‫بخش مالی پروژه‪ ،‬وارد کننده ی تجهیزات‬ ‫و‪ ...‬درک متقابلی پیدا کند و همه ی این ها را‬ ‫درون یک قاب ببیند و تصمیم گیری کند‪،‬‬ ‫می تواند عملکرد خیلی بهتری داشته باشد‬ ‫و سود بیشتری داشته باشد‪ .‬به هر حال باید‬ ‫این اطمینان جلب شود‪ .‬اما متاسفانه به خاطر‬ ‫مسائل مختلف این اتفاق نمی افتد‪.‬‬ ‫یکی از مباحثی که در طراحی‬ ‫بیمارستان مطرح می شود‪ ،‬بحث‬ ‫هماهنگی بین چهار گروه مهندسی‬ ‫بیمارستان است‪ .‬از نظر شما نرم‬ ‫افزاری مثل ِرویت چقدر توانسته است‬ ‫به این سیستم در ایران کمک کند و‬ ‫موفق باشد؟‬ ‫سوال بسیارخوبی است‪ِ .‬رویت بخشی از‬ ‫همان ‪ GMP‬هست که می تواند هماهنگ‬ ‫خوبی در بین گروه ها به طور همزمان‬ ‫ایجاد کند‪ .‬این یک سیستم مدرن است‬ ‫که در خارج از ایران بسیار موفق است‪ .‬با‬ ‫کمک همین نرم افزار‪ ،‬گروهی در فرانسه کار‬ ‫طراحی معماری را انجام می دهند‪ ،‬در هند‬ ‫کار مکانیکال ان را به صورت انالین انجام‬ ‫می دهند‪ ،‬و‪ ...‬و این شبکه جهانی که برای‬ ‫این کار وجود دارد‪ ،‬پروژه ها را به شکل‬ ‫سیستماتیک پیش می برد و روش های‬ ‫مدرن را وارد می کند‪ .‬در ایران نیز چندی‬ ‫پیش چند پروژه با ِرویت پیش رفت‪ ،‬اما‬ ‫مشکلی که در ایران وجود داشت این بود‬ ‫که این نرم افزار طراح محور به یک نرم افزار‬ ‫نقشه کشی معمولی مانند اتوکد تبدیل شد‪.‬‬ ‫چون نرم افزار ِرویت طوری هست که شما‬ ‫باید به عنوان کار اجرایی به ان نگاه کنید‪،‬‬ ‫به خصوص برای قسمت تاسیسات‪ .‬چون‬ ‫معموال بخش معماری مشکالت فراوانی با‬ ‫اینترسکشن ها و احجام تاسیساتی دارد و‬ ‫نقطه قوت ِرویت‪ ،‬برای حل کردن چنین‬ ‫مسائلی است‪ ،‬اگر طراح‪ ،‬دید اجرایی نداشته‬ ‫باشد‪ ،‬عم ً‬ ‫ال به سمت جایگزینی با نقشه کشی‬ ‫با اتوکد پیش می رود‪ ،‬چنان که در ایران رفته‬ ‫است‪ .‬مثال در ِرویت شیب خطوط فاضالب‬ ‫مشخص است در حالی که در نقشه دو‬ ‫بعدی مشخص نیست‪ ،‬و در ترسیم سه بعدی‬ ‫تاسیسات این مساله مشکل ایجاد می کند‪.‬‬ ‫کسی که ِرویت کار می کند باید هم بر فاز‬ ‫یک و هم بر فاز دو هم تاسیسات تسلط‬ ‫داشته باشد‪ .‬در ایران اما این مساله تبدیل به‬ ‫اپراتوری نقشه کشی شده است‪.‬‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬اگر شما یک طرح را در اتوکد‬ ‫در دو ماه طراحی کنید‪ ،‬طراحی ان در رویت‬ ‫که تمام و جزئیات اجرایی را هم مشخص‬ ‫می کند‪ ،‬دست کم شش ماه طول می کشد‪.‬‬ ‫استفاده از نرم افزار ِرویت‬ ‫خیلی سودمند است‪ ،‬اما متاسفانه‬ ‫کارفرماها در ایران متوجه این‬ ‫مساله نشده اند و در این زمینه‬ ‫هزینه نکرده اند و مهندسان‬ ‫خبره و طراحی ما هم قانع نشدند‬ ‫که باید با این سیستم کار کنند‪،‬‬ ‫لذا هنوز این سیستم در ایران‬ ‫جا نیافتاده است و الزم است که‬ ‫نگرش در این زمینه عوض شود‬ ‫این یعنی اهمیت بیشتر به مرحله ی طراحی‬ ‫که هزینه ها و عدم هماهنگی را در مراحل‬ ‫بعدی کمتر می کند‪ .‬این کار حضور دفتر فنی‬ ‫را در پروژه حذف می کند و به لحاظ هزینه‬ ‫هم به نفع کارفرما است‪ .‬اما مهندسان خبره‬ ‫ما نتوانستند با ِرویت ارتباط برقرار کنند‪.‬‬ ‫استفاده از ِرویت خیلی به سود کارفرما است‪،‬‬ ‫اما متاسفانه کارفرماها در ایران متوجه این‬ ‫مساله نشدند و در این زمینه هزینه نکردند و‬ ‫مهندسان خبره و طراحی ما هم قانع نشدند‬ ‫که باید با این سیستم کار کنند‪ ،‬لذا هنوز این‬ ‫سیستم در ایران جا نیافتاده است و الزم است‬ ‫که نگرش در این زمینه عوض شود‪.‬‬ ‫ماهنامه‪ :‬نظر شما در مورد ماهنامه‬ ‫مهندسی بیمارستان چیست؟ به نظر‬ ‫شما این رسانه چه نقشی می تواند در‬ ‫این حوزه ایفا کند؟‬ ‫اگرشما به عنوان رسانه بتوانید دیدگاه‬ ‫مهندسی را در حوزه طراحی بیمارستان‬ ‫که یک فضای پزشک محور و با دیدگاه های‬ ‫خاص پزشکی است‪ ،‬وارد کنید‪ ،‬این اتفاقی‬ ‫عالی است‪ .‬نکته مهم این است اگر بشود ایده‬ ‫پزشکی و مهندسی را به هم نزدیک کرد و‬ ‫فراخور حال هر دو جهت در ان رعایت بشود‬ ‫عالی است که من امیدوارم که ماهنامه شما‬ ‫بتواند در این سمت حرکت کند‪.‬‬ ‫ماهنامه‪ :‬سخن اخر‪ ...‬دغدغه شما‬ ‫به عنوان فردی که در این حوزه فعال‬ ‫هستنید‪ ،‬چیست؟‬ ‫متاسفانه سیستم های بهره برداری پزشکی‬ ‫ما در ایران هیچ کدام با سیستم های‬ ‫مهندسی هماهنگ نیستند‪ .‬معموال هر پروژه‬ ‫بیمارستانی در ایران سه بار طراحی و اجرا‬ ‫می شود‪ .‬دفعه اول بهره بردار به سراغ یک‬ ‫کار سریع و هزینه کم می رود و پروژه را‬ ‫طراحی می کند‪ .‬سپس به مشکل بر می خورد‬ ‫و به سراغ مهندس قوی تر می رود‪ .‬مهندس‬ ‫قوی تر هم معموال فرایندهای فضای درمان‬ ‫را بلد نیست و در نهایت که پروژه باید تجهیز‬ ‫گردیده و مورد بهره برداری قرار گیرد‪ ،‬به‬ ‫مشکل بر می خورد و همین روال هزینه ها را‬ ‫باال می برد‪ .‬در نتیجه اگر این طرح از همان‬ ‫ابتدا توسط یک گروه خبره و اشنا به روابط‬ ‫و تجهیزات درمانی انجام می شد شاید این‬ ‫هزینه ها و دوباره کاری ها کم می شد‪ .‬این‬ ‫اصلی ترین معضل ماست و من فکر می کنم‬ ‫اگر بهره برداران ما چه در بخش خصوصی و‬ ‫چه دولتی این اگاهی را داشته باشند که این‬ ‫یک کار تخصصی است و الزم است که به‬ ‫وسیله ی متخصص و با نظم خاص خودش‬ ‫انجام گیرد و از سوی دیگر بسیاری از این‬ ‫باندبازی ها و سیاست بازی تعطیل شود‪،‬‬ ‫بسیاری از مشکالت ما حل خواهد شد‪،‬‬ ‫ولی متاسفانه در شرایط حاضر‪ ،‬مدیریت های‬ ‫کوتاه مدت ما نمی توانند برنامه های بلند‬ ‫مدت را اجرایی کنند‪.‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫‪54‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫‪56‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬ ‫‪58‬‬ ‫شماره ‪ /7‬فروردین ‪1398‬‬