ماهنامه مهندسی بیمارستان شماره 8
ماهنامه مهندسی بیمارستان شماره 8
HOSPITAL ENGINEERING
JUNE 2019
اعضای مشاوران علمی به ترتیب الفبا:
ماهنامه تخصصی مهندسی بیمارستان
سال دوم /شماره /8خرداد1398
قیمت 10000تومان 80 /صفحه
شمارهمجوزارشاد81581:
ISSN 2645-551X
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مهندس یحیی رضوی
مدیران علمی :دکترعلیرضا طلوع ،مهندس بردیا معطر
با همکاری شورای سردبیری
تحریریه :افسانه غفاری (دبیر) ،مهندس نیلوفر احمدی مرز دشتی ،مهندس نوشین شاد
دکتر کاملیا علوی ،مهندس پردیس رضوی ،مهندس احسان درخشان نیا ،مهندس افسانه نجفی
مهندس الله عنبری ،مهندس فاطمه رضوی ،مهندس محسن براتی ،مهندس نیلوفر حسن
گروه بازرگانی و اگهی :مونا هرشچی(فاطمی) ،سیده فاطمه اسالمی
امور نمایشگاه های خارجی :مهندس شهربانو جعفر ُمشکی
مدیر هنری :مهندس محمود اصالنی
گرافیک :مرضیه احسانی
سایت :محمد امینی
کلیپ :ائین سولدوزی
ادرس :تهران ،میدان فاطمی ،خ فلسطین شمالی ،نبش زرتشت ،پالک ،562طبقه ،3واحد 7
تلفن 88982100 :
نمابر88982098 :
ایمیلinfo.arpex@gmail.com :
پایگاه اینترنتیwww.arpex.ir :
کانال تلگرامیt.me/HospitalEngineering1 :
چاپ :سبزا رنگ 88809212
ادرس :سپهبد قرنی ،کوچه شهید محمدی ،پالک 6
دفتر خارج از کشور :تایوان www.tradewinds.com.tw OLYMPIA GLOBAL
همکار خبرگزاری اقتصادی ایران در حوزه اقتصاد سالمت
از این پس ماهنامه مهندسی بیمارستان را در فضای مجازی دنبال کنید:
با مگ لند ،ماهنامه مهندسی بیمارستان را انالین مطالعه و محتوای ان را جستجو کنید.
نشانی:
مهندسی-بیمارستانwww.magland.ir/journal/
دکتر شهریار اسالمی تبار :مدیرکل امور حقوقی و بازرسی
سازمان غذا و دارو ،دکتر سیدمهدی بلورچی :دکتری علوم
ازمایشگاهی ،دکتر حسین تیموری :پاتولوژیست ،سازمان
انتقال خون ایران ،دکتر جالل جالل شکوهی :رادیولوژیست،
انجمن رادیولوژی ایران ،دکتر وهاب دهلقی :عضو هیات
علمی گروه مهندسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه،
دکتر حجت رحمانی :دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران و
مدیر بیمارستان دکتر شریعتی ،دکتر سعیدرضا رحمدار :مدیرعامل
شرکت اوزان ،دکتر محمدرضا رضایی :فوق تخصص جراحی
قلب وعروق ،دکتر رضا رضایی :رئیس اداره ی بودجه و
اعتبارات معاونت درمان وزارت بهداشت ،دکتر سید کمال الدین
ستاره دان :استاد دانشکده فنی دانشگاه تهران ،دکتر رضا
شاهقدمی :دکتری مهندسی پزشکی ،دبیر کنگره ساخت
بیمارستان و مدیریت منابع و تجهیزات ،دکتر سیدمحسن
طاهری :دکتری اتوماسیون ،دکتر علیرضا طلوع :مشاور
عالی تدوین استانداردهای بیمارستان ایمن وزارت بهداشت،
مهندس محمد طهماسبی :دبیر اجرایی کنگره ساخت بیمارستان
و مدیریت منابع و تجهیزات ،دکتر مهدی علیرضایی :دکتری
معماری ،عضو هیات علمی دانشگاه ،دکتر بابک فخیم :دکتری
مهندسی عمران ،استادیار دانشگاه ،دکتر سیدمحمد فیروزابادی:
استاد دانشگاه تربیت مدرس ،دکتر فرزان قالیچی :دکتری مهندسی
پزشکی ،دانشگاه سهند تبریز ،مهندس جعفر محانی :مدیرعامل
گروه ،4عضو هیات مدیره انجمن شرکت های بیمارستان ساز
ایران،دکتر محمدرضا محمدحسنی :فوق تخصص قلب و عروق،
مهندس جالل محدثی :پژوهشگر دکتری معماری ،طراح
ایده و محصول ،دکتر مهدی محسنی :مدیرعامل شرکت
ایکس ری ایران ،مهندس احمد مسلمی :رئیس هیات مدیره
انجمن متخصصین تجهیزات پزشکی کشور ،مهندس بردیا معطر:
کارشناس ارشد مهندسی بیمارستان ،مدیر تدوین استانداردهای
بیمارستان ایمن وزارت بهداشت ،دکتر ابراهیم محمودی :فوق
تخصص قلب و عروق ،دکتر مهدی مرادیIBM Research :
و عضو هیات علمی دانشگاه بریتیش کلمبیا ،دکتر محمدمعید
ملک زاد :مدیر دفتر تحقیقات مدیریت سالمت دانشگاه شریف،
دکتر فاطمه منتجبی :دکتری کسب و کار
9
ای که دستت می رسد ؛ دستی بگیر
فهــــــــرست
16
نورپردازی و رنگ در طراحی بیمارستان ها-قسمت دوم
سرمقاله
3
اخبار
4
گزارش ویژه؛ ای که دستت می رسد ؛ دستی بگیر
9
نورپردازی و رنگ در طراحی بیمارستان ها-قسمت دوم
16
رونمایی از محصوالت جدید ،از برنامه های اصلی ایران هلث امسال است
19
نگاهی به بیمارستان فوق تخصصی نورافشار
22
طرح روی جلد:
شرکت پویندگان راه سعادت
بیمارستان سیار
24
اشاره ای به ضوابط ساختمانی در طراحی بخش شیمی درمانی
31
برگزاری اولین کنفرانس ملی مدیریت بحران و پدافند غیرعامل در بیمارستان ها و مراکز درمانی
34
تهران ،سه راه تهران پارس ،خیابان دماوند
خیابان اول شرقی ،پالک 4
تلفن73098000 :
مشارکت بخش خارجی در ساخت بیمارستان ها
38
36
رونمایی از محصوالت جدید،
از برنامه های اصلی ایران هلث امسال است
هرگونه نقل مطالب نشریه با ذکر ماخذ مجاز است.
مسئولیت مطالب و اگهی ها به عهده نویسنده و سفارش دهنده است.
تحریریه در رد ،تلخیص و ویرایش مطالب ارسالی مجاز است.
نظرات درج شده در گفت وگو ها الزاما نظر نشریه نیست.
مشارکت بخش خارجی در ساخت بیمارستان ها
34
38
برگزاری اولین کنفرانس ملی مدیریت بحران
و پدافند غیرعامل در بیمارستان ها و مراکز درمانی
شماره /8خرداد 1398
سرمقاله
اهمیت دوچندان نگهداشت تجهیزات بیمارستان در شرایط جاری
مقوله نگهداشت بیمارستان و مهندسی تجهیزات پزشکی از جمله موضوعاتی است که علیرغم نقش سرنوشت ساز و حساسی که در
مسیر درمان و بهداشت جامعه بر عهده دارد تاکنون متناسب با میزان اهمیت ان ،مورد توجه قرار نگرفته است.
متاسفانه دیدگاه کلی جامعه و بعضا در مواردی دیدگاه افراد تحصیل کرده جامعه درمانی کشور نسبت به مهندسی تجهیزات پزشکی
فقط بر انجام تعمیرات استوار است .در حالی که موضوع تعمیرات و بازسازی تجهیزات اسقاط اگر هم مطرح شود تنها درصد بسیار کمی
از مجموعه وسیع قابلیت های این تخصص را فرا می گیرد .از دیدگاه اهل فن مقوله جلوگیری از ایجاد ضایعات در تجهیزات پزشکی
از مهمترین و کلی ترین رسالت هایی است که بر عهده متخصصان مهندسی پزشکی نهاده شده است.
متاسفانه با وجود صرف هزینه های سنگین ،تاکنون برنامه ریزی دقیق برای مدیریت تجهیزات پزشکی و خصوصا نگهداری مناسب
بیمارستان و تجهیزات پزشکی به صورت اجرایی صورت نگرفته است .تا انجا که حتی مراکز درمانی از میزان خسارات به عمل امده به
علت فقدان نگهداری صحیح تجهیزات پزشکی ،کمبود چک لیست ها و دستورالعمل های مناسب که منجر به استفاده نادرست و در
نهایت تعمیرات غیرقابل پیش بینی ،مکرر و خواب دستگاه شده است اطالع دقیق ندارند.
معموال از کار افتادگی و خواب دستگاه ها می تواند پیامدهای نامطلوب زیادی را به همراه داشته باشد ،از جمله:
بیکاری نیروی انسانی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم. کاهش یا توقف فعالیت ها و خدمات بیمارستانی. نارضایتی مراجعه کنندگان و تخریب روحیه کاربران دستگاه ها. رکود و یا از بین رفتن سرمایه مراکز درمانی. و در نهایت ایجاد ضرر به واسطه از بین رفتن سرمایه ملی.لزوم توجه به مسائل محافظت فنی و برقراری سیستم منظمی که با مدیریتی متشکل به امور نگهداری دارایی های فیزیکی
بیمارستان (شامل ماشین االت ،تجهیزات ،تاسیسات و ساختمان ها و )....رسیدگی نماید ،به ویژه در شرایط تحریم های جاری،
دوچندان احساس می شود.
بدیهی است که تاثیر صرف هزینه ای اندک برای پیشگیری ،معادل کاهش هزینه ای گزاف در درمان است.
قدر مسلم استقرار سیستم های کیفیتی و نظارتی نیازمند اختصاص بودجه خواهد بود .اگرچه در ابتدای امر اجرای این سیستم با
توجه به پرسنل مورد نیاز ،لوازم ،ابزار و همچنین نرم افزار های مرتبط ،هزینه بر به نظر می رسد ،اما در نهایت اجرای این فعالیت ها
به ویژه در شرایطی که واردات و حتی تولید داخل با مخاطرات جدی همراه شده است ،به سود خواهد انجامید.
یافتن نقطه بهینه استقرار سیستم نگهداری پیشگیرانه ،مهمترین نکته در استقرار این نظام خواهد بود .بهینه بودن
بدین مفهوم که شدت عملیات اجرایی نگهداری پیشگیرانه ( )IPMچقدر باشد تا هزینه انجام ان برای مرکز
درمانی قابل قبول بوده و بتواند با کاهش دوره خرابی دستگاه از مضرات ان جلوگیری کند.
در راستای بررسی بیشتر ضرورت نگهداشت پیشگیرانه بیمارستان و تجهیزات پزشکی مستقر در
مراکز درمانی به خصوص در برهه حساس کنونی و با توجه به شرایط تحریم و وضعیت اقتصادی،
این ماهنامه در شماره بعدی ،به طور ویژه به این مقوله می پردازد و با مدیران ،تصمیم گیران و
افراد مرتبط با موضوع به گفتگو خواهد نشست.
دکتر فاطمه منتجبی
4
اخبار
شماره /8خرداد 1398
خیرین تا پایان سال 96بیش از 6هزار میلیارد تومان به حوزه سالمت کمک کردند
ّ
خیرین سالمت کشور گفت :این مجمع از حدود 10
دبیر کل مجمع ّ
سال پیش در جلسه ای که با مقام رهبری برگزار شده بود ،تشکیل شد و
خیرین بیش از 6هزار میلیارد تومان به حوزه سالمت
تا پایان سال ّ ،96
کمک کردند.
خیرین سالمت
دکتر حسینعلی شهریاری در دیدار مدیران مجمع ّ
کشور با وزیر بهداشت ،اظهار داشت :بعد از فوت حاج اقا نیری که خدمات
خیرین سالمت داشت ،مسئولیت به
ارزشمند و خالصانه ای در مجمع ّ
خیرین حدود 400میلیارد
گذشته،
بنده رسید و در 6ماهه اول سال
ّ
تومان در حوزه سالمت مشارکت داشتند.
وی تصریح کرد :از روزی که این مسئولیت را پذیرفتم ،تالش کردیم
خیرین را برای سرمایه گذاری در حوزه های پیشگیرانه ،پژوهشی و
که ّ
خیرین سالمت است اما توصیه
خود
با
تصمیم
البته
کنیم
ترغیب
بهداشتی
ّ
خیرین سالمت در استانها این است که موازی کاری با دانشگاه های
ما به ّ
علوم پزشکی نشود و با انها هماهنگی کاملی وجود داشته باشد.
رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسالمی با اشاره به
خیرین سالمت کشور ،گفت :تا کنون
افزایش مشارکت بانوان در مجمع ّ
خیرین
در 54دانشگاه و دانشکده علوم پزشکی کشور ،شورای زنان مجمع ّ
سالمت تشکیل شده است و زنان ،انگیزه زیادی برای کار کردن دارند.
دکتر شهریاری از ایده وزیر بهداشت مبنی بر اینکه هر معاونت وزارت
خیرین
بهداشت باید رویکرد اجتماعی باشد تقدیر کرد و افزود :هر کجا که ّ
وارد کار شدند ،هزینه تمام شده مراکز بهداشتی و درمانی ،نصف قیمت
پیمانکاران و دولت است و کیفیت کار نیز باال است.
خیرین سالمت کشور تاکید کرد :در دانشگاه های علوم
دبیر کل مجمع ّ
خیرین عزت و احترام گذاشته شود و انها انتظار دارند که
پزشکی باید به ّ
مسئوالن ،حرمت شان را نگه داشته و حرف هایشان را گوش کنند چون
خیرین به حوزه سالمت کمک می کنند و هیچ گاه رقیب دولت نیستند.
ّ
ضرورت برنامه ریزی مناسب برای افزایش مشارکت خیرین در حوزه سالمت
دکتر حریرچی گفت :باید با برنامه ریزی
مناسب ،مشارکت خیرین را با هدفگیری بهره
مندی محرومین و فقرا گسترش دهیم.
دکتر ایرج حریرچی ،معاون کل وزارت بهداشت
در مراسم افتتاح بخشهای جدید بیمارستان
تخصصی جراحی عروق علوی در مشهد ،با اشاره به
اینکه نظام های سالمت دنیا 4هدف مهم را دنبال
می کنند ،گفت :هدف نخست ،ارتقای سالمت و اصلی
ترین ان است ،دوم محافظت مالی از مردم که به دلیل
هزینه های بهداشتی درمانی فقیر نشوند ،سوم کسب
رضایت مردم و در نهایت کارایی است که با پول کمتر
محصول سالمت بیشتری بدست اوریم.
وی در ادامه افزود :فقر ناشی از بیماری
معموال در سیکل معیوبی می افتد چرا که هم
هزینه ها باالست هم توان فرد به دلیل بیماری
پایین است که بر اساس امار سازمان جهانی
بهداشت ساالنه یکصد میلیون نفر زیر خط فقر
می روند همچنین نیمی از مردم جهان ،خدمات
بهداشتی درمانی ناقص دریافت می کنند.
معاون کل وزارت بهداشت تصریح کرد :در
حال حاضر حدود 35درصد از هزینه های
درمانی در کشورمان از جیب مردم پرداخت
می شود که این رقم پیش از اجرای طرح تحول
نظام سالمت در ایران 56درصد بود و این در
حالی است که متوسط پرداختی هزینه درمانی
از جیب مردم در دنیا 18درصد است.
وی با اشاره به این که فقر ناشی از بیماری
بدترین نوع فقر است اضافه کرد :قبل از اجرای
طرح تحول سالمت ،ساالنه حدود 670هزار نفر
از جمعیت کشورمان به علت هزینه های درمانی
به زیر خط فقر می رفتند که این رقم هم اکنون
به 420هزار نفر کاهش یافته است.
معاون کل وزارت بهداشت ،درمان و اموزش
پزشکی گفت :پرداختی از جیب مردم بدترین نوع
تامین منابع در نظام پولی سالمت است اما در دنیا
هیچ دولتی هم نمی تواند همه هزینه های بهداشتی
و درمانی را به تنهایی پرداخت کند لذا کمک خیرین
در این زمینه نقش به سزایی دارد.
دکتر حریرچی خاطرنشان کرد :در برخی از
ایالت های امریکا 70درصد از بیمارستانها خیریه
است ولی در کشورمان با وجود اقدامات انجام
شده این رقم هم اکنون سه درصد است.
وی با قدردانی از تالش و فعالیت های خیران
حوزه بهداشت و درمان اضافه کرد :چالشی
که وجود دارد این است که تعرفه هزینه های
درمانی در بیشتر بیمارستانهای خیریه کشورمان
سه برابر تعرفه دولتی است و در نتیجه فقرا نمی
توانند از خدمات این مراکز استفاده کنند که در
این خصوص باید چاره اندیشی شود.
وی افزود :همچنین باید با برنامه ریزی
مناسب ،مشارکت خیرین را با هدفگیری
بهره مندی محرومین و فقرا گسترش دهیم
که همگام با دانش و توان مدیریتی همکارانمان
بتوانیم خدمات مطلوبی که در شان مردم شریف
کشورمان است ،را ارائه دهیم.
گفتنی است در این مراسم بخشهای جدید
بیمارستان فوق تخصصی جراحی عروق علوی شامل
بخشهای انژیوگرافی و انژیوپالستی ،مراقبتهای ویژه
دو و تخت های ممتاز در مشهد افتتاح شد.
اخبار
شماره /8خرداد 1398
وزیر بهداشت در مراسم افتتاح 50پروژه بهداشتی و درمانی استان زنجان:
زنجان به عنوان یکی از الگوهای موفق و قابل استناد کشور در حوزه سالمت مطرح خواهد
وزیر بهداشت ضمن تقدیر از همدلی مسئوالن استان زنجان گفت :با
اهنگ توسعه استانها اشنایی دارم اما روند رشد زیرساخت های حوزه
سالمت استان زنجان ،چشمگیر بوده و تردید ندارم که استان زنجان به
عنوان یکی از الگوهای موفق و قابل استناد سالمت مطرح خواهد شد.
دکتر سعید نمکی در مراسم افتتاح 50پروژه بهداشتی و درمانی استان
زنجان ،اظهار داشت :در استان زنجان ،خیرین به شدت به کمک نظام
سالمت امدند و خیرین بی ادعا ،بی ریا و پاکیزه در توسعه زیرساخت های
حوزه سالمت این استان ،مشارکت بسیار خوبی داشته اند.
وی با اشاره به دستاوردهای عظیم نظام سالمت در ارتقای شاخص های
بهداشتی ،درمانی ،اموزشی و پژوهشی تصریح کرد :امروز گرفتار موج
جدیدی از بیماری ها مانند دیابت ،سرطان ها ،فشار خون ،بیماری های
قلبی و عروقی و همچنین حوادث جاده ای هستیم و این بیماری ها،
امار ابتال و مرگ زیادی دارد و به شدت پر هزینه است که پیشگیری
و کنترل ان نیازمند تقویت همکاری های بین بخشی و مشارکت
دستگاه های اجرایی و مردم در حوزه سالمت است.
وزیر بهداشت با بیان اینکه طرح تحول سالمت را به شدت دنبال
می کنیم ،افزود :این طرح را با منطقی کردن هزینه ها و تقویت
بسته هایی مانند کاهش پرداختی از جیب ،حمایت از بیماران خاص و
صعب العالج و ماندگاری پزشکان در مناطق محروم ادامه خواهیم داد
اما گرایش بهداشتی طرح تحول سالمت را افزایش می دهیم.
دکتر نمکی تاکید کرد :از 27اردیبهشت ماه ،بسیج ملی کنترل
فشارخون باال در کشور با هدف افزایش اگاهی مردم در کشور اجرا شد
چون 50درصد از بیماران مبتال به فشار خون از بیماری خود اطالع
ندارند و با عوارض سنگین همچون سکته های قلبی ،مغزی و نارسایی
کلیه به مراکز درمانی مراجعه می کنند.
وی کنترل و پیشگیری از بیماری های غیرواگیر را نیازمند تغییر
شیوه زندگی ،تغذیه و ارتقای اموزش های سالمت محور در مدارس
دانست و افزود :باید هر اقدامی برای اصالح جامعه را از مدارس اغاز
کنیم و دانش اموزان می توانند پیام اوران سالمت برای خانواده باشند
و به شدت بر سالمت خود و اعضای خانواده ،تاثیرگذار باشند.
وزیر بهداشت از پرونده الکترونیک سالمت به عنوان یکی از تکالیف
برجای مانده قانونی وزارت بهداشت یاد کرد و گفت :عدم اجرای پرونده
الکترونیک سالمت ،زیان های فراوانی دارد و تا اخر بهار برای هر ایرانی
و هر فرد مقیم ایران ،پرونده الکترونیک سالمت به عنوان ریلی برای
نظام ارجاع و پزشکی خانواده اجرا می شود.
50پروژه بهداشتی ،درمانی ،اموزشی و پژوهشی استان زنجان افتتاح شد
در دومین روز از سفر وزیر بهداشت به استانهای اردبیل و زنجان ،در
مراسمی با حضور دکتر نمکی 50 ،پروژه بهداشتی ،درمانی ،اموزشی و
پژوهشی استان زنجان از طریق ویدیو کنفرانس افتتاح شد.
این 50پروژه با اعتباری بالغ بر 53میلیارد تومان شامل 44پروژه
بهداشتی و شش پروژه درمانی ،اموزشی و پژوهشی است که با افتتاح ان،
بیش از 16500متر مربع فضای فیزیکی به دانشگاه علوم پزشکی زنجان
اضافه می شود.
این پروژه های درمانی ،اموزشی و پژوهشی شامل کلینیک ویژه
تخصصی و فوق تخصصی شفیعیه زنجان 11 ،دستگاه امبوالنس جدید
و پیشرفته اورژانس ،اتاق های عمل پیشرفته جراحی ارتوپدی و اتاق
عمل پیشرفته جراحی مغز و اعصاب بیمارستان ایت ا ...موسوی زنجان،
ازمایشگاه جامع تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی و همچنین مرکز
تحصیالت تکمیلی دانشکده پرستاری و مامایی زنجان است.
همچنین 44پروژه بهداشتی شامل 22خانه بهداشت 8 ،پایگاه سالمت
شهری 8 ،واحد پانسیون پزشک 3 ،مرکز جامع خدمات سالمت شهری و
3مرکز جامع خدمات سالمت روستایی است.
این پروژه ها در شهرستان های خدابنده ،زنجان ،سلطانیه ،طارم،
خرمدره ،ایجرود و ماهنشان ساخته و تجهیز شده است
6
اخبار
شماره /8خرداد 1398
احداث بزرگترین مرکز دیالیز استان سیستان و بلوچستان در ایرانشهر
رییس دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر از
اغاز عملیات اجرایی بزرگترین مرکز دیالیز
استان در ایرانشهر خبر داد.
دکتر محمد مهران امینی فرد با اشاره
به جمعیت 250نفری و قابل توجه
بیماران دیالیزی حوزه دانشگاه علوم
پزشکی ایرانشهر اظهار داشت :این پروژه
با مشارکت خیرین و با ظرفیت 50تخت
دیالیز بعنوان بزرگترین مرکز ارائه خدمات
بیماران کلیوی استان نقش مهمی در تسریع
و تسهیل در خدمات رسانی به بیماران ایفا
خواهد نمود.
وی افزود :این مرکز با زیربنای 850
مترمربع و اعتباری بالغ بر 15میلیارد ریال و
در بازه زمانی یکسال احداث می شود و مورد
بهره برداری قرار خواهد گرفت.
بازدید از مراکز بهداشتی ،درمانی خلخال ،مشکین شهر و کوثر
معاون درمان وزارت بهداشت در سفر به استان اردبیل ،از مرکز بهداشتی و
درمانی مشکین شهر ،کوثر و خلخال بازدید کرد.
دکتر قاسم جان بابایی در این سفر ،از بیمارستان های ولی عصر (عج)
مشکین شهر ،امکانات موجود درمانی ،بخش های مختلف ،پروژه های
توسعه ای 30تختخوابی و محل احداث بیمارستان ۱۲۰تختخوابی جدید
مشکین شهر ،بیمارستان ۳۲تختخوابی امام خمینی شهرستان کوثر و
بخش های مختلف بیمارستان امام خلخال ،بازدید کرد.
معاون درمان وزارت بهداشت در این سفر و در نشست هماهنگی با
مسئولین و مدیران حوزه سالمت مشکن شهر که به منظور رفع مشکالت و
نیازمندی های درمانی این شهر ،برگزار شد ،گفت :شهرستان مشکین شهر،
علی رغم توریستی بودن و جمعیت زیاد ،دارای امکانات درمانی و بیمارستانی
محدودی است که در این خصوص وزارت بهداشت با اولویت قرار دادن این
مشکالت در بازه زمانی کوتاه مساعدت های الزم را انجام خواهد داد.
وی بیان کرد :همچنین ،به منظور توسعه زیرساخت های سالمت این
شهرستان ،وزارت بهداشت اعتبارات الزم را جهت احداث بیمارستان
۱۲۰تختخوابی جدید از محل مشارکت شهرستان در تغییرکاربری و واگذاری
به بخش خصوصی و همچنین افزایش ۳۰تخت به ظرفیت بیمارستان ولی
عصر(عج) مشکین شهر ،تامین خواهد کرد.
بازدید از مراکز بهداشتی و درمانی استان لرستان
درمان
معاون
وزارت بهداشت در
سفر به استان لرستان
ضمن بازدید از مراکز
بهداشتی درمانی این
استان ،بر استمرار
ارائه خدمات بهداشتی
و درمانی در مناطق
سیل زده تا عادی شدن شرایط ،تاکید کرد.
دکتر قاسم جان بابایی ،معاون درمان وزارت بهداشت در سفر به استان
لرستان با حضور در مناطق اسیب دیده سیل اخیر ،از چندین بیمارستان
و مراکز درمانی ،اموزشی و بهداشتی این استان بازدید کرد.
وی در این سفر از مرکز بهداشتی درمانی شهر معموالن پلدختر ،خانه
بهداشت روستای بابازید ،بیمارستان امام خمینی شهرستان پلدختر،
بیمارستان امام خمینی کوهدشت بازدید کرد و روند ارائه خدمات درمانی
به بیماران را مورد ارزیابی قرار داد.
همچنین ،دکتر جان بابایی در دیدار و گفتگو با اکیپ اعزامی بسیج
جامعه پزشکی دانشگاه علوم پزشکی سنندج ،از خدمات ارزنده دیگر
دانشگاه ها نیز تقدیر کرد.
در این سفر ،سید حمیدرضا کاظمی ،نماینده مردم پلدختر و معموالن
در مجلس شورای اسالمی نیز با معاون درمان وزارت بهداشت دیدار کرده
و از خدمات بهداشتی درمانی به موقع توسط وزارت بهداشت ،تقدیر کرد.
گفتنی است ،دکتر جان بابایی در این سفر تاکید کرد که روند خدمات
رسانی به مردم اسیب دیده تا عادی شدن شرایط زندگی مردم ،ادامه
خواهد داشت.
اخبار
شماره /8خرداد 1398
400خانه بهداشت عشایری در کشور راه اندازی می شود
وزیر بهداشت گفت 400 :خانه بهداشت عشایری در کشور راه اندازی
می شود و معتقدیم که اگر از بین عشایر ،افرادی را اموزش دهیم و این
افراد را با کانکس یا خانه های بهداشت سیار با پنل خورشیدی همراه با
عشایر و کوچ به ییالق و قشالق بفرستیم ،به شدت باعث دلگرمی عشایر
و جلوگیری از تبدیل زندگی کوچ نشینی به حاشیه نشینی شهرها خواهد
شد و هزینه ایجاد این 400خانه بهداشت عشایری ،کمتر از هزینه ساخت
10تخت بیمارستانی خواهد بود.
وی تاکید کرد :امسال با تکیه بر عدالت اجتماعی و عدالت در توزیع
منابع ،پروژه های بهداشتی و درمانی را در سطح کشور تکمیل می کنیم
و دسترسی مردم به خدمات حوزه سالمت را افزایش می دهیم اما اولویت
ما ،بهداشت و درمان سرپایی است چون ساخت یک کلینیک کمتر از
ساخت یک تخت بیمارستانی ،هزینه بر است و اگر بتوانیم در مراحل اولیه،
بیماری ها را تشخیص دهیم ،از تحمیل هزینه های سنگین به کشور و
عوارض زیاد به مردم جلوگیری کرده ایم.
وزیر بهداشت در حاشیه افتتاح کارخانه داروسازی اکتوور:٢
وزارت بهداشت قطعا با تمام وجود از صنایع داخلی حمایت می کند
وزیر بهداشت گفت :مجموعه اکتوور از
واحدهای بزرگ صنعت داروسازی کشور
است .دکتر سعید نمکی ،در حاشیه افتتاح
پیشرفته ترین واحد تولید قرص و کپسول
کشور واقع در شهرک صنعتی بهارستان
استان البرز ظهار کرد :افتتاح این مجموعه
از یکسو گامی در راستای همراهی با بزرگ
ترین تولید کنندگان دارو در سطح جهان و از
طرف دیگر ،گامی در جهت ورود به بازارهای
جهانی و صادرات است.
دکتر نمکی تصریح کرد :یکی از ارزوهای
ما این بود که مجموعه هایی در تولید دارو
داشته باشیم که بتوانند عالوه بر تامین
نیاز داخل ،محصوالت خود را با GMPو
استانداردهای باال به کشورهای دیگر صادر
کنند.
وزیر بهداشت با اشاره به نامگذاری سال
٩٨به عنوان سال رونق تولید از سوی رهبر
انقالب ،خاطرنشان کرد :وزارت بهداشت
قطعا با تمام وجود از صنایع داخلی حمایت
می کند و در روند صدور مجوزها ،قیمت
گذاری صحیح و منطقی ،تولید دارو و کاهش
واردات ،حمایت های خوبی خواهیم کرد.
وزیر بهداشت اضافه کرد :راهکارهایی را
دنبال می کنیم که وام های کم بهره به صنایع
داخلی اختصاص پیدا کند و پیشنهاداتی را
در دولت مطرح می کنیم تا این حمایت ها
توسط بانک مرکزی انجام شود.
8
اخبار
شماره /8خرداد 1398
بانک خون بیمارستان میالد دربین بیمارستان های استان تهران اول شد
هفتمین جشنواره حکیم جرجانی با مشارکت فعال جامعه
ازمایشگاهیان کشور از روز ۲۹فروردین تا یکم اردیبهشت ماه در سالن
همایش های برج میالد برگزار شد.
به گزارش مدیریت روابط عمومی و امور بین الملل بیمارستان
تخصصی و فوق تخصصی میالد ،در این مراسم با اهداء لوح به دکتر
محمود رضا فیاض مدیر عامل بیمارستان میالد ،این بیمارستان به عنوان
بیمارستان برتر استان تهران معرفی شد.
همایش فصلی انجمن ارتوپدی
POTAدر بیمارستان اتیه برگزار شد
همایش فصل بهار انجمن POTAبا عنوان
اشتراک تجارب در عوارض درمان شکستگی
ها جمعه 6اردیبهشت 98در بیمارستان اتیه با
حضور اساتید و پزشکان ارتوپد از سراسر کشور
برگزار شد .هدف کلی ازکنفرانس های سالیانه
و برنامه های مدون فصلی که تا به حال توسط
این انجمن برگزار شده ،اموزش و نحوه برخورد
صحیح با انواع تروماهای مربوط به اندام ،ستون
فقرات و مسائل جنبی ان است .کنفرانس سالیانه
انجمن با همکاری گروه ارتوپدی دانشگاه تهران
هر سال به مدت سه روز انجام می شود که در
ان درباره اخرین رویداد های علمی ارتوپدی و
تروما بحث و تبادل نظر می شودPOTA .
سالی دو بار اقدام به برگزاری همایش در
استان های مختلف ایران می کند.
شماره /8خرداد 1398
افسانه غفاری
مهندس نیلوفر
احمدی مرزدشتی
گز ا ر ش و یژ ه
ای که دستت می رسد ؛ دستی بگیر
دست های یاری دهنده ،مقدس تر از دست های دعاگو هستند
10
شماره /8خرداد 1398
نیکی به دیگران و گره گشایی از نیازمندان ،امری فرا ملی است .در فراسوی مرزها .،فرد نیکوکار با احسان به دیگران ،مشکالت انها را حل
می کند و کار خیری را از خود به جای می گذارد .امام علی علیه السالم می فرماید« :مردم به کارهای خوبی که انجام می دهند ،منسوب می شوند».
این سخن بدان معناست که مردم پیش از انتساب به قبیله ،خانواده ،ملت و دولت ،به اعمال خیرشان نسبت داده می شوند.
در حقیقت ،جامعه اسالمی همچون پیکر واحدی است که اعضای ان ارتباط حیاتی و سرنوشت ساز با هم دارند .این حقیقت که افراد جامعه باید به
کمک یکدیگر بشتابند ،باید در سطح جامعه اسالمی پیاده شود .اگر نیازمندی به عللی نتواند خود را هم پای دیگران قرار دهد ،شایسته است دیگران به
او یاری رسانند تا تعادل اجتماعی برقرار شود؛ زیرا از جلوه های خدمتگزاری ،یاری به دیگران است؛ یاری در امور مالی و اقتصادی که در فرهنگ اسالمی
از ان به «مواسات» تعبیر می کنند .پیامبر اسالم کمک رسانی به برادر مومن را از برترین و سرامدترین کارها برمی شمرد .در سیره و روش ان حضرت
گز ا ر ش و یژ ه
نیز،
فضیلت از ان کسانی بود که این صفت را در وجود خود پرورش داده بودند.
مردم کشور نیز برای ایجاد نهادهای خیریه عام المنفعه در امور رفاهی ،بهداشتی و درمانی ،زحمات فراوان کشیده اند و در این راه افراد نیکوکار
دولت را تنها نگذاشتند .هدف اصلی این نهادهای خیریه ،حمایت مادی و معنوی از اقشار جامعه و ساخت و ساز امکانات رفاهی برای انهاست .از جمله
این نهادها ،می توان به سازمان بهزیستی کشور ،بنگاه حمایت مادران و کودکان و وزارت بهداشت و درمان اشاره کرد.
چندی پیش نیز معاون اجتماعی وزیر بهداشت و درمان بابیان اینکه خیران ۱۵هزار میلیارد ریال در امر سالمت کشور مشارکت کردند ،گفت :با
همکاری خیران ۴۰بیمارستان خیر ساز در کل کشور ساخته می شود.
وی در جمع خبرنگاران بابیان اینکه حضور خیران در حوزه های سالمت می تواند به پیشرفت فیزیکی طرح های عمرانی حوزه بهداشت کمک کند،
ابراز داشت :تاکنون ۴۰بیمارستان خیر ساز در کشور افتتاح شده و ساخت ۴۰بیمارستان دیگر با مشارکت خیران در دستور کار قرار دارد.
وی بابیان اینکه خیران سال گذشته در حوزه سالمت ۱۵هزار میلیارد ریال مشارکت کردند ،افزود :با توجه به اینکه اعتبارات دولتی چندان پاسخگوی
نیازهای عمرانی در کشور نیست لذا برای تسریع در پروژه های فرهنگی ،اموزشی و بهداشتی بیش ازپیش نیازمند به ورود خیران هستیم.
معاون اجتماعی وزارت بهداشت و درمان بابیان اینکه ساخت درمانگاه ،بیمارستان ،خانه بهداشت و کلینیک هزینه های درمانی را کاهش می دهد ،ابراز
داشت :حضور خیران در چهارچوب موسسات خیریه می تواند به حل مشکالت موجود حوزه درمانی اثربخش باشد بنابراین باید با تدوین برنامه های
جامع زمینه حضور این موسسه های خیریه را در عرصه سالمت فراهم کرد.
خواست معاون وزیر بهداشت برای حضور بیشتر خیرین در حوزه سالمت
معاون بهداشتی وزیر بهداشت ،درمان و اموزش پزشکی گفت :با وجود انکه ساخت مراکز بهداشتی و درمانی از اهمیت بسیار باالیی برخوردار است
اما همچون ساخت مدرسه و حسینیه فرهنگ ان ترویج پیدا نکرده است و در صدد هستیم در حوزه خیرین سالمت ،اینگونه اقدامات را توسعه دهیم.
وی اظهار کرد :اعمال خیر و صالح و ورود خیرین به حوزه سالمت می تواند غم و رنج و االم مردم را کم کند و تا حد زیادی از میزان مرگ و میر بکاهد.
به گفته وی میزان سازندگی در روستاها به دلیل اختصاص اعتبار از محل یک درصد ارزش افزوده ،افزایش یافته است و اگر خیرین سالمت وارد عمل
شوند به همراه حمایت های وزارت بهداشت می توانیم مشکالت را به حداقل برسانیم.
از جمله نهادهای خیریه در حوزه سالمت ،موسسه خیریه
امدادگران حامی بیماران مبتال به سرطان و صعب العالج است
که یک خیریه غیر سیاسی ،غیر انتفاعی و مردم نهاد است
که در چهار چوب قوانین و مقررات کشور و مطابق اهداف و
ی کند .توجه
ف شده در اساسنامه خود فعالیت م
وظائف تعری
این خیریه رسیدگی و کمک به بیماران مبتال به سرطان و
ی ها بوده و معموالً
ب العالج است که از پرهزین ه ترین بیمار
صع
درمان طوالنی مدتی را به خانواده ها تحمیل می نماید .پایه های
خدمت گذاری به بیماران نیازمند در این موسسه خیریه بر
خیرخواهی پنج دسته از خیرین استوار است :
-۱دسته اول پزشکان و مراکز درمانی هستند که حسب
توافقات صورت گرفته به بیماران ارجاعی از این موسسه خدمات
ی کنند .
رایگان درمانی و دارویی ارائه م
-۲دسته دوم خیرینی هستند که با انواع کمک های نقدی
هزینه هایازبیمارانراپوششمی دهندکهنیازبهپرداختنقدیدارد.
-۳دسته سوم انواع موسسات مالی و اعتباری هستند که
مطابق توافقات صورت گرفته اقدام به پرداخت وام های مناسب
به بیماران نیازمند می کنند.
-۴دسته چهارم خیرین هستند که هزینه های اداری و
ی نمایند.
اقدامات فرهنگی موسسه را تامین م
-۵و دسته اخر خیرینی هستند که به صورت افتخاری در
زمینه های مختلف چه در بخش اداری موسسه و چه در حوزه
مددکاری و چه انواع خدمات حمایتی و معنوی یاور بیماران
نیازمند هستند.
این موسسه به غیر از کمک به بیماران نیازمند معتقد است
برای زدودن فقر و بیماری از چهره این سرزمین و حفاظت از
کیان خانواده می باید در حد توان خود به ترویج فرهنگ اسالم
ناب و توجه به کرامات انسان و گسترش روحیه بخشندگی و
انفاق در جامعه اقدام کند.
شماره /8خرداد 1398
********
رزمندگان بهداری رزمی اعم از
ت علمی،
مدیران ،پزشکان ،کادر هیئ
پرستاران ،امدادگران و حتی خانواده
ن ها در سال ۱۳۷۴هیئتی
های ا
را تحت عنوان امدادگران عاشورا بنا
نهادند تا در جهت کمک به تقویت
بسیج جامعه پزشکی و حفظ فرهنگ
ایثار و کمک همچنان در جامعه
حضوری فعال داشته باشند .در سال
۱۳۸۰در مجمع بانیان این هیئت
پیشنهاد تاسیس خیری ه ای با همین
نام مطرح و مورد استقبال واقع شد
و مقدمات تاسیس موسسه خیریه
امدادگران عاشورا فراهم گردید .
این موسـسه اهدافی چون بسط
فرهنگی اسالم ناب و توجه به کرامات
انسانی جامعه ،تالش در جهت تحقق
توصیه ائمه و پیشوایان دینی در
راستای رسیدگی به حال محرومان و
مستضعفین جامعه به منظور گسترش
عدالت اجتماعی ،گسترش فرهنگ
انفاق در جامعه ،ایجاد زمینه مناسب
به منظور ارائه خدمات امدادی،
بهداشتی ،درمانی ،اموزشی ،مشاوره
ای و توانبخشی مطلوب به محرومین
با بهره گیری از استعدادهای موجود
در جامعه ،ترغیب جامعه پزشکی و
موسسات بهداشتی ،درمانی به امر
نیکوکاری در راستای وظایف اسالمی،
انسانی ،کمک به زدودن فقر و بیماری
از چهره جامعه و جلوگیری از به خطر
افتادن کیان خانواده را دنبال می کند.
**********
از دیگر نهادهای خیریه فعال در
حوزه سالمت ،مجمع خیرین سالمت
کشور است که از سال 1388به عنوان
یک سازمان مردم نهاد با هدف فراهم
امدن امکان شناسایی و ساماندهی
خیرین فعال در عرصه سالمت کشور
و برنامه ریزی برای بهره گیری بهینه
از کمک ها و مشارکت های مردمی
و هدایت این کمک ها به سوی
اولویت های ملی در حوزه سالمت ،در
اداره کل ثبت شرکت ها و موسسات
غیرتجاری به ثبت رسید و فعالیت
خود را رسماً اغازکرد .مجمع خیرین
سالمت کشور یک سازمان مردم
نهاد است و کلیه فعالیت های ان
غیرسیاسی ،غیرانتفاعی و غیردولتی
بوده و در موضوع بهداشت و درمان
با رعایت کامل قوانین و مقررات
جمهوری اسالمی ایران ،فعالیت می
نماید و مطابق اساسنامه مربوطه اداره
می شود.
ستاد اصلی مجمع خیرین سالمت
کشور در تهران بوده و در تمامی
استان ها و شهرستان هایی که دارای
دانشگاه و یا دانشکده علوم پزشکی
گز ا ر ش و یژ ه
12
شماره /8خرداد 1398
هستند ،شعبه اصلی داشته و در
اکثر شهرستان های فاقد دانشگاه یا
دانشکده علوم پزشکی نیز دارای دفتر
نمایندگی است.
مجمع عمومی ،هیئت مدیره و
بازرسان ارکان اصلی مجمع محسوب
می شوند و محدوده فعالیت مجمع
خیرین در سطح ملی است .مجمع
عمومی متشکل از کلیه اعضا است و
عالی ترین مرجع تصمیم گیری است
که به صورت عادی یا فوق العاده
تشکیل می شود.
هیئت مدیره نماینده قانونی مجمع
بوده و وظایف و اختیارات ان در
چارچوب اساسنامه مربوطه قرار دارد.
هیئت مدیره متشکل از 7نفر عضو
اصلی و 2نفر عضو علی البدل بوده و
برای مدت 2سال انتخاب می شود.
انتخاب مجدد اعضای این هیئت برای
دوره های بعدی بالمانع است .مجمع
دارای 2نفر بازرس اصلی و 1نفر
بازرس علی البدل است که با رای
کتبی مجمع عمومی برای مدت یک
سال انتخاب می شوند.
احداث ،تکمیل ،ترمیم و تجهیز
مراکز بهداشتی و درمانی مورد تایید
وزارت بهداشت ،درمان و اموزش
پزشکی در کل کشور ،همیاری در
اداره و توسعه برنامه های مراکز
اموزشی ،درمانی ،تحقیقاتی و
پژوهشی مورد تایید وزارت بهداشت،
درمان و اموزش پزشکی ،تالش در
جهت ایجاد هماهنگی و وحدت
رویه و حمایت معنوی و قانونی از
فعالیت های دیگر موسسات خیریه
فعال در حوزه سالمت کشور ،طراحی
و تدوین برنامه های کوتاه مدت ،میان
مدت و بلند مدت در راستای تحقق
اهداف مجمع و تالش در جهت
شناسایی نیازهای بهداشتی-درمانی
مناطق محروم کشور و اهتمام در
جهت رفع انها پس از تصویب مراجع
ذیربط از اهم وظایف مجمع خیرین
سالمت کشور است.
همچنین شناسایی و ایجاد ارتباط
سازنده با سازمان ها ،موسسات،
ارگان ها و هسته های عالقه مند به
امور عام المنفعه به منظور ارتقای
سطح همکاری و بهره گیری از
توانمندی ها و استعدادهای بالقوه
انان ،تالش در جهت شناسایی و
برقراری ارتباط نظام مند با پزشکان
نیکوکار ،موسسات و خیریه های
بهداشتی ،درمانی و دارویی به منظور
تعامل و بهره گیری از توان و ظرفیت
در حال حاضر 110هزار نفر
خیر محترم با مجمع خیرین
سالمت کشور در سراسر
کشور همکاری می کنند و
درطول این یک دهه که از
عمر مجمع می گذرد ،بالغ بر
شش هزار ملیارد تومان کمک
نقدی و غیرنقدی از خیرین
دریافت شده و با هماهنگی
دانشگاه های علوم پزشکی
به پروژه های حوزه سالمت
هدایت شده است
انها و مشارکت انان در زمینه امور
بهداشتی و درمانی در راستای تحقق
اهداف واالی مجمع ،تالش در جهت
شناسایی خیرین داخل و خارج از
کشور و بهره گیری از توان بالقوه انان و
تشکیل بانک اطالعاتی خیرین ،تالش
در جهت شناسایی نیازهای واحدهای
درمانی و موسسات بهداشتی ،درمانی
و دارویی و اهتمام در رفع انها پس
از تصویب مراجع ذیربط و تالش
در جهت احیاء و توسعه فرهنگ و
سنت های اسالمی در زمینه وقف،
حبس ،وصیت ،هبه ،قرض الحسنه،
خمس ،صدقات و ...و ترویج فرهنگ
مشارکت های مردمی و خیرین از
دیگر وظایف مجمع محسوب می شود.
ایجاد شرایط الزم جهت معرفی
طرح های مختلف عام المنفعه
بهداشتی و درمانی به نیکوکاران جهت
تقویت و توسعه طرح های مذکور و
بررسی ،تشخیص و تعیین نیازهای
مجمع در جهت انجام هر چه بهتر
ماموریت های محوله بر اساس ضوابط،
مقررات و خط مشی های مربوطه و
ارزیابی عملکرد سالیانه مجمع در
سطح استان ها و شهرستان ها با
هدف شناسایی و رفع موانع ،مشکالت
و ضعف ها ،تقویت و کارامدتر نمودن
واحدهای مذکور ،شناسایی قابلیتها
و فرصتها ،اسیب شناسی و ارائه
راهکارهای مناسب از دیگر اموری
است که در راس فعالیت های مجمع
قرار دارد.
و در نهایت کنترل و نظارت الزم بر
فعالیت ها ،طرح ها و پروژه های مرتبط
با حوزه سالمت از لحاظ کیفی و کمی
به منظور حسن اجرای وظایف و
ماموریت های محوله و ارایه مشاوره به
خیر و نیکوکار در امور بهداشتی،
افراد ّ
درمانی و ...درجهت تطبیق ّنیات خیر
انان با نیازهای جامعه از دیگر موارد
وظایف اصلی مجمع خیرین سالمت
کشور محسوب می شود.
هدیه ،اعانه و هبه اشخاص حقیقی
و حقوقی ،اعم از داخلی و خارجی و
دولتی و غیردولتی ،وقف و حبس،
وجوه حاصل از فعالیت های انجام شده
در چارچوب موضوع فعالیت ،اهداف
و اساسنامه مجمع و حق عضویت
خیرین سالمت کشور
اعضای مجمع ّ
از جمله منابع مالی مهم سازمان مردم
نهاد مجمع خیرین سالمت محسوب
می شوند
شماره /8خرداد 1398
شناسایی خیرین سالمت ،احداث و تجهیزمراکز درمانی
از اهداف مجمع خیرین سالمت است
سید محمد طباطبایی معاون
مشارکت های مردمی ،روابط عمومی و
اطالع رسانی مجمع خیرین سالمت کشور،
مهمان ویژه این شماره ماهنامه مهندسی
بیمارستان بود که ضمن گفتگویی صمیمانه
در خصوص فعالیت های در دست انجام و
برنامه های اتی مجمع ،به سواالت خبرنگار
ما پاسخ گفت .گفتگوی ما را با وی در ادامه
می خوانید :بنده قب ً
ال در وزارت امور خارجه
مشغول به کار بودم و پس از ان این توفیق
برایم حاصل شد که حدود شش سال قبل
وارد امور مربوط به خیریه شوم ،مرحوم حاج
اقا نیری ،که در ان زمان دبیر کل وقت
مجمع خیرین سالمت کشور بود؛ بنا بر
اشنایی که به واسطه فعالیت های اجتماعی
ام با من داشت ،مرا به عنوان معاون
مشارکت های مردمی و روابط عمومی و
رسانه مجمع خیرین سالمت کشور انتخاب
کرد و بدین ترتیب ورود و فعالیت من در این
حوزه کلید خورد.
به قوه الهی ایده های مد نظر به اجرا
در امده است .یکی از ان ایده ها ،این بود
که ما در کشورمان سازمان های مردم نهاد
خیریه و متخصص زیاد داریم و باید از
توان و ظرفیت انان در راستای تسریع در
دستیابی به اهداف واالی مجمع استفاده
کنیم .بر حسب فرمایش مقام رهبری اگر
این سازمان های مردم نهاد و متخصص
در راستای سالمت کشور ،ساماندهی
شوند اتفاقات خوبی خواهد افتاد .از این
رو ،ارتباط با گروه های مختلف جامعه
حایز اهمیت است.
موضوع بهداشت و درمان از اولویت
های اول هر کشور است
و با توجه به اهدافی که در
مجمع خیرین سالمت کشور
تعریف شده است و به لطف
خداوند تاکنون در این زمینه
موفقیت های خوبی حاصل
شده است .ضمن این که
وجود تشکل های مردم
نهاد نیز در کشور ضرورت
داشت که بعضا توسط مجمع
خیرین سالمت کشور به
صورت مشارکتی ایجاد
شدند تا بتوانند خدماتی را
ارایه دهند و در نظام سالمت
به صورت مردمی مشارکت
داشته باشند .از جمله بنیاد خیریه شنوایی
بخشی شفا (بخشش) در راستای کودکان
ناشنوا ،بنیاد طب ایرانی ،موسسه محکم،
سال 1396بیش از هزار
میلیارد تومان کمک های
مردمی دریافت شده است،
همچنین تا به امروز تعداد پنج
هزار و نهصد و چهار پروژه
عمرانی احداث و یا بازسازی
شده است و ما پروژه های
عمرانی را به ارزش 3.370
میلیارد تومان در 6میلیون
متر مربع زیربنا انجام داده ایم.
تاکنون مردم تعداد 6827قطعه
زمین به مجمع خیرین سالمت
کشور اهدا کرده اند
بنیاد ملی پیشگیری از بیماری های غیر
واگیر و غیره اشاره نمود .در واقع تمام این
تشکل ها مردمی هستند و ساماندهی انها
حایز اهمیت است .لذا حضور مجمع خیرین
سالمت کشور در این تشکل ها شایان توجه
است.
وی در خصوص تاریخچه تاسیس مجمع
خیرین سالمت کشور و نحوه انتخاب اعضای
هیات مدیره مجمع اظهارداشت :در گذشته
مواردی دیده شده بود که گروه هایی از مردم
در یک منطقه خاص ،زمینی را می خریدند
و در ان مرکز درمانی ایجاد می کردند؛ بدون
ان که اطالعات مکفی در زمینه نیازهای
مردم و نیازهای پزشکی داشته باشند و
این گونه بسیاری از سرمایه های خیرین به
هدر می رفت یا درست استفاده نمی شد.
در هر صورت ساخت و راه اندازی مراکز
درمانی بسیار سخت تر از ساخت مدرسه و
ایجاد مراکز فرهنگی است .وی افزود :مجمع
گز ا ر ش و یژ ه
14
شماره /8خرداد 1398
خیرین سالمت کشور بیش از یک دهه
است که شکل گرفته است .مرحوم حاج اقا
نیری که زمانی سرپرستی کمیته امداد را بر
عهده داشتند ،بعد از این که از کمیته امداد
فارغ البال شدند ،حسب دستور مقام رهبری
اقدام به تشکیل مجمع خیرین سالمت کشور
کرد؛ در نتیجه زحمات و تالش حاج اقا نیری
و همکاران ایشان در مرکز و سراسر کشور
مجمع خیرین سالمت کشور به صورت یک
تشکیالت مردم نهاد غیرسیاسی ،غیر دولتی
و غیرانتفاعی همانند بازوی مردمی برای
وزارت بهداشت ،درمان و اموزش پزشکی
شروع به کار کرد .در ادامه نزدیک به 99
نفر از افرادی که در کار خیر دخیل بودند
هسته اولیه هیات امنای مجمع خیرین
سالمت کشور را تشکیل دادند .از بین این
تعداد ،هفت نفر به عنوان هیات مدیره در
اولین مجمع عمومی انتخاب شدند .سپس
از بین این هفت نفر ،حاج اقا نیری به عنوان
اولین دبیر کل مجمع خیرین سالمت کشور
انتخاب شدند و به همین صورت درمراکز
استان ها هم هیات های امنا تشکیل شدند
و هیات مدیره و مدیر عامل انتخاب شدند
تا مجمع خیرین را در شهرستان ها نیز راه
اندازی کنند و به این گونه سلسله مراتبی
در کل کشور شعب و نمایندگی های مجمع
خیرین سالمت کشور ایجاد شد و تاکنون
نزدیک به 300دفتر در سراسر کشور
ایجاد شده است .نکته قابل ذکر اینست که
برای ما تنها مراکز استان مد نظر نیست،
بلکه شهرستان هایی هم که دانشگاه علوم
پزشکی دارند برای ما در اولویت قرار دارند
تا این مجامع اصلی را تشکیل دهند ،و
کلیه کارهایی که انجام می شود ،باید با نظر
مراکز و دانشگاه های علوم پزشکی کشور
انجام شود ،یعنی اگر دانشگاه تشخیص
دهد که در فالن منطقه نیاز به ساخت
مراکز درمانی وجود دارد ،ما اقدام می کنیم،
چرا که در وهله اول ،وجود نیروی انسانی
و سپس تجهیزات پزشکی برای ساخت و
بهره برداری از یک مرکز درمانی اهمیت دارد
و این دانشگاه علوم پزشکی است که در این
زمینه اطالعات و امکانات کافی را داراست.
معاون مشارکت های مردمی ،روابط
عمومی و اطالع رسانی مجمع خیرین
سالمت کشور در ادامه در خصوص اهداف
مجمع خیرین سالمت اظهارداشت :شناسایی
و ساماندهی خیرین در عرصه سالمت و
هماهنگی ،احداث ،تجهیز و مرمت مراکز
درمانی از جمله این اهداف است.
بعد از وفات حاج اقا نیری رحمت ا...علیه،
هیات مدیره اقای دکتر شهریاری را به عنوان
دبیر کل جدید مجمع خیرین سالمت کشور
انتخاب کرد .یکی از موضوعاتی که درحال
حاضر و با نظر دکتر شهریاری دبیر کل مجمع
خیرین سالمت کشور مطرح است ،این است
که مشارکت خانم ها افزایش یابد ،چراکه
خانم ها موتور محرکه خانواده هستند .لذا
مشارکت های زنان در مناطق مختلف کشور
تقویت شد و درحال حاضر االن ما بیش از
50شورای مشارکت های زنان در سراسر
کشور داریم که به صورت بسیار چشمگیر
و موثر در این زمینه فعالیت می کنند .یکی
دیگر از مواردی که دکتر شهریاری بر روی
ان تاکید خاص دارد ،این بود که بتوانیم با
نظر مثبت خیرین بخشی از کمک های انان
را به سمت و سوی پروژه های پیشگیرانه
و یا پژوهشی هدایت کنیم .دیدگاه بعدی
افزایش حضور جوانان در فعالیت های مجمع
است ،به گونه ای که نسل جدید با کارهای
خیر اشنا شوند و به عنوان سفرای بهداشتی
کشورمان معرفی شوند».
طباطبایی در بخش دیگری از این گفتگو
با اشاره به اماری از تعداد مراکز درمانی و
بیمارستانی که توسط خیرین تاسیس شده
است ،اظهارداشت :در حال حاضر 110هزار
نفر خیر محترم با مجمع خیرین سالمت
کشور در سراسر کشور همکاری می کنند
و درطول این یک دهه که از عمر مجمع
می گذرد ،بالغ بر شش هزار ملیارد تومان
کمک نقدی و غیرنقدی از خیرین دریافت
شده و با هماهنگی دانشگاه های علوم
پزشکی هدایت شده است .در سال 1396
نیز بیش از هزار میلیارد تومان کمک های
مردمی از سراسر کشور دریافت شده که
مقدار ان در شش ماه اول سال 1397بالغ
بر 400میلیارد تومان بوده است ،همچنین
تا به امروز تعداد پنج هزار و نهصد و چهار
پروژه عمرانی احداث و یا بازسازی شده است
و ما پروژه های عمرانی را به ارزش 3.370
میلیارد تومان در 6میلیون متر مربع زیربنا
انجام داده ایم .تاکنون مردم تعداد 6827
قطعه زمین به مجمع خیرین سالمت
کشور اهدا کرده اند .همچنین تعداد 416
هزار قطعه تجهیزات پزشکی نیز به مجمع
خیرین سالمت کشور اهدا شده است که
تمام موارد فوق در پروژه های مورد تایید
وزارت بهداشت ،درمان و اموزش پزشکی
و دانشگاه های علوم پزشکی حوزه سالمت
مورد استفاده قرار گرفته اند .تمامی این امار
بیانگر این است که مردم ما خیر هستند و به
این موضوعات عالقه مند هستند.
وی در خصوص شرایط عضویت در مجمع
خیرین سالمت کشور عنوان کرد :هر کس
می تواند عضو شود و هیچ گونه محدودیتی
دراین باره وجود ندارد و می توان وجه نقدی
را به جای واریز به حساب مجمع خیرین
سالمت کشور طبق هماهنگی و بعد از اینکه
دانشگاه علوم پزشکی اعالم کرد که در فالن
منطقه نیاز به ساخت مراکز درمانی است ،با
معرفی فرد خیر به ان پروژه شرایطی را فراهم
کنیم تا مستقیما سرمایه گذاری کند».
طباطبایی با اشاره به اهمیت
مشارکت های عمومی به ویژه در بالیای
طبیعی اظهارداشت :مشارکت های اجتماعی
در این زمینه بسیار مهم است .همان گونه
که در سیل اخیر شاهد بودیم که چه
اتحادی بین مردم ایجاد شد .مجمع خیرین
سالمت کشور هم در این اتفاق سعی کرد تا
یاری رسان باشد .مجمع پک های بهداشتی
را ایجاد کرده و به مناطق سیل زده ارسال
کردیم .در همین جا ما از کلیه شرکت هایی
که با ماهنامه شما در ارتباط هستند،
درخواست داریم تا در کارهای خیر
مشارکت کنند .همچنین جا دارد ضمن ابراز
قدردانی و تشکر از حضور و حمایت های
اقشار مختلف مردم در حمایت رسانی از
هموطنان سیل زده از انان تقاضا کنیم تا
به بعد از سیل نیز فکر کنند ،چرا که دولت
به تنهایی از پس هزینه های این گونه
مشکالت بر نمی اید و هزینه های سالمت
برای کشور بسیار گران است.
شماره /8خرداد 1398
وی بااشاره به تاثیر حضور خیرین در
توسعه مراکز درمانی و یاری رسانی به
وزارت بهداشت ،درمان و اموزش پزشکی
اظهارداشت :نظام بهداشت و درمان ما نیاز
به کمک های مردمی دارد .چند وقت پیش
وزیر بهداشت نیز اعالم کرد که باید کلیه
معاونت های ما اجتماعی باشد .طباطبایی
افزود :در خارج ازکشور نیز حضور خیرین
به همین منوال است ،یعنی ان جا هم
سازمان های مردم نهاد وجود دارند .با
این حال سازمان های مردم نهاد باید
سازماندهی شوند تا به خطا نروند ،چرا
که اعتماد مردم بسیار مهم است و نباید
خدشه ای به ان وارد شود .مجمع خیرین
سالمت کشور در یک کلمه یعنی اعتماد
مردم و ما هم در این جا خدمت گزار مردم
هستیم .
مراکز درمانی خیریه معموال در مکان ها و
مناطق نیازمند ساخته می شوند .با این حال
تامین بودجه مورد نیاز برای ادامه فعالیت
بیمارستان ها و مراکز درمانی خیریه احداث
شده ،امری حایز اهمیت است .طباطبایی
در این باره گفت :این مراکز معموال دارای
هیات مدیره هستند و افراد خیر و متمکن
نیز در این هیات مدیره ها حضور دارند،
همچنین سیاست هایی اعمال شده تا تراز
مالی مناسب ایجاد شود و اگر کمبودی
دراین زمینه باشد از خیرین و یا از موقوفات
کمک مالی گرفته می شود .نکته دیگری
که باید عرض کنم اینست که در برخی
استان ها از جمله شیراز و اصفهان ،مراکز
درمانی که توسط خیرین اداره می شوند،
دارای تعرفه های پایین و خیرانه هستند و
برخی پزشکان در این مراکز امور درمانی
را به صورت رایگان برای مردم انجام
می دهند که جای تقدیر دارد.
طباطبایی در پاسخ به سوال خبرنگار
ما در خصوص فعالیت های انجام شده
در جهت جذب بیشتر خیرین و توسعه
فعالیت های مجمع اظهارداشت :مجمع
هر کس می تواند عضو شود
و هیچ گونه محدودیتی دراین
باره وجود ندارد و می تواند
وجه نقدی را به جای واریز به
حساب مجمع خیرین سالمت
کشور طبق هماهنگی و بعد از
اینکه دانشگاه علوم پزشکی
اعالم کرد که در فالن منطقه
نیاز به ساخت مراکز درمانی
است ،با معرفی فرد خیر به ان
پروژه شرایطی را فراهم کنیم تا
مستقیما سرمایه گذاری کند
خیرین سالمت کشور در واقع دو وظیفه
مهم جذب خیرین و تبلیغ برای معرفی
مجمع خیرین سالمت کشور را بر عهده
دارد .لذا ما سعی کردیم که از ظرفیت های
موجود رسانه های مختلفی که در کشور
موجود است ،استفاده کنیم ،همچنین
حسب خواست دکتر شهریاری در حال
تالش برای ایجاد یک شورای رسانه ای
هستیم تا افرادی که در کار رسانه هستند،
در کار خیر نیز شریک شوند و تبلیغ کنند.
همچنین از خبرگزاری ها و تریبون های
نماز جمعه و دیگر رسانه ها و ...نیز استفاده
شود تا افراد متقاعد شوند به مجمع خیرین
سالمت کشور کمک کنند .مجمع معتقد
است تبلیغ باید طوری باشد که فرد قانع
شود و با تمام وجود بپذیرد که کمک کند
و همچنین ما باید با عمل خود تبلیغ کنیم.
وی در پایان در خصوص برنامه های اینده
مجمع خیرین سالمت کشور خاطرنشان
ساخت :علیرغم مشکالت اقتصادی ،برنامه
ما این است که مشارکت های مردمی را
بیشتر کنیم .همچنین در بحث پیشگیری
به صورت جدی باید کار کرد .بحث هایی
مانند کاهش استفاده از نمک ،چاقی ،دیابت
و ...باید در مدارس تبلیغ شود .طرح بعدی
در زمینه جذب هر چه بیشتر خیرین برای
امور پژوهشی است .از طرح های دیگر می
توان به مبحث تقویت شورای مشارکت های
زنان و تبیین و ترویج مستمر فعالیت های
مردمی اشاره کرد.
در پایان از ماهنامه مهندسی بیمارستان
و همچنین از تمام افرادی که همکاری
می کنند و در زمینه مجمع خیرین سالمت
کشور اطالع رسانی می کنند؛ تشکر می
کنم و از تمام شرکت هایی که در زمینه
ساخت بیمارستان و مراکز درمانی و
احداث و تجهیز فعال هستند ،درخواست
دارم تا دستی در کمک به کار خیر داشته
باشند ،به هر حال هر شرکتی در کنار انتفاع
مالی و تجاری برای خودش ،رسالت های
اجتماعی نیز دارد ،که می توانند با کمک به
مجمع خیرین سالمت چه به صورت مادی
یا معنوی رسالت اجتماعی خود را انجام
دهند و ما خوشحال می شویم که به عنوان
پلی بین خیرین و نیازهای حوزه سالمت
کشور خدمتگزار مردم باشیم.
16
شماره /8خرداد 1398
مهندس الله عنبری،
کارشناس ارشد معماری،
متخصص طراحی فضاهای سالمت
laleh.anbari@gmail.com
نورپردازی و رنگ در طراحی بیمارستان ها-قسمت دوم
مقدمه مترجم
سری مقاالت نورپردازی و رنگ در طراحی بیمارستان ها
که به شکل مجموعه ای از این شماره منتشر خواهد شد ،در
واقع ترجمه ای است از قسمت هایی از کتابی با همین نام.
کتاب Lighting and colours for hospital designکه در سال 2004
منتشر شده است ،اما بعد از گذشت نزدیک به 15سال از انتشار این کتاب،
همچنان مطالب ان ،در فضای محتوای فارسی تازه و قابل ارجاع است.
در شماره ی قبل ،قسمت اول این مقاله را خواندید .در انجا اشاره
کردم که به دلیل کمبود متون قابل ارجاع و قابل استفاده در زمینه ی
طراحی داخلی ،رنگ و نورپردازی برای بیمارستان ها و فضاهای درمانی
به فارسی ،ترجمه ی این متن را مثرثمر یافتم .در این شماره ،به ادامه ی
مطلب پرداخته شده است و سایر قسمت ها در شماره های بعد تکمیل
خواهد شد.
در باب ترجمه ی این کار ،باید توضیح بدهم که برای کوتاه تر شدن
مطلب در خالل متن ،در برخی قسمت ها انتخاب هایی صورت گرفته
است که به شکل حذف کلی یک بخش و یا یک پاراگراف است و همه ی
این ها ،به مقتضای کوتاه و خواندنی تر کردن متن برای خوانندگان مجله
صورت گرفته است .با این حال ،در قسمت های انتخاب شده دخل و
تصرفی صورت نگرفته .تنها تفاوت ،تصاویری است که در کتاب استفاده
شده است و در این مقاالت به خاطر محدودیت چاپ استفاده نخواهد
گردید ،اما متن و محتوای ان به اندازه ی کافی گویا است و نظر من به
عنوان مترجم اثر با تخصص معماری و معماری درمانی این است که
حذف تصاویر اسیبی بر فهم مطلب نزده است.
طراحی رنگ
طرح واره های ِ
رنگ خالق می توانند محیط هایی مهیج تر ایجاد کنند
حال خوب ،به خصوص در اقامت های
که به نفع همه ی کاربران استِ .
طوالنی مدت ،در صورتی که طرح واره ی رنگ به دقت برنامه ریزی شده
شدن
باشد ،امکان پذیر است .این امر نیازمن ِد افزایش هزینه ها یا دشوار
ِ
نگهداشت نیست .طراحی رنگ ،می تواند نقشی در روند بهبود بیماران
ایفا کند و به ایجاد احساس خوب بودن کمک کند.
این قسمت از این راهنما ،روش هایی برای دستیابی به طرح واره ی
نهایی ارائه می کند .با این وجود ،تصمیم گیری در مورد رنگ در یک
محیط همواره برای بسیاری از اشخصا یک مساله شخصی و یا وابسته
به سلیقه باقی خواهد ماند .با این وجود ترجیحات شخصی گاهی منجر
به نتایج ناخوشایندی برای رنگ امیزی و دکور محیط شده است که
می شد با داشتن مقداری دانش ابتدایی در مورد رفتار رنگ ها ،از ان
اجتناب کرد.
متاسفانه ،هیچ نسخه ی ساده ای برای اماده کردن مشخصات طراحی
رنگ وجود ندارد .طراحی رنگ می تواند در طرحواره های طراحی تمامی
فضاها استفاده شود :از مصالح مورد استفاده برای بیرون ساختمان و
اطرافش گرفته تا کنار تخت بیمار .در این نقطه از کار در فکر کردن به
استراتژی خلق طراح واره های رنگ ،مشخص کردن "کارهایی که نباید
انجام داد" یا "چیزهایی که نباید جا انداخت" مفید است.
در محیط های بیمارستانی ،هزینه ،دوام و نگهداشت ،و انبار کردن
مصالح رنگ امیزی موضوعات مهمی هستند که با رنگ در ارتباطند.
گاهی این مساله منجر به این می شود که یک رنگ تک ،رنگ
غالب محیط شود ،برای مثال ،رنگ صورتی یاسی که در بسیاری از
ساختمان های قدیمی تر که نوسازی نشده اند ،منجر به ایجاد حس
شدید بودن در یک محل اداری می شود .در جایی که تنوع رنگ امکان
پذیر نیست ،استفاده از دو تناژ رنگ می تواند مفید باشد.
طرح واره های خالقانه ی رنگ می توانند منجر به محیط های با
برانگیزاننده تر شود که برای به نفع تمامی کاربران است .ارتقاء بیشتر
حس خوب بودن ،به خصوص در بستری های طوالنی مدت نیز اگر
طراحی رنگ به دقت انجام پذیرد ،ممکن است .این کار ماهیتا نیازی
به افزایش هزینه یا سختی ندارد.
در تمامی محیط های بیمارستان ،در جاهایی که مناسب باشد،
راهنمای رنگ امیزی پایه ای به این قرار است:
استفاده از کنتراست هماهنگ :ایجاد تمایز میان سطوحی که در
جوار یکدیگر هستند به منظور ساده کردن دید برای کاربران ،مخصوصا
برای افراد پیرتر و یا افراد دارای اختالالت بینایی
کردن
فراهم کردن جزئیات هماهنگ :استفاده از عمق برای متمایز
ِ
گچ بری ها ،قاب های درها ،کف پوش ها و درها از محیطِ بالفصلشان .برای
مثال ابزاربندی برجسته برای ایجاد جزئیات سایه دار
نگه داشتن جلوه های موجود /تاریخی :جلوه های موجود و
یا تاریخی ساختمان ،باعث فهم ُفر ِم طراحی ان می شوند .مصالح و
جلوه های خاص ساختمان که از نظر معماری دارای ارزش هستند ،باید
شماره /8خرداد 1398
به جای اینکه برای هماهنگ شدن با رنگ امیزی رنگشان عوض شود
و یا تغییر پیدا کنند ،وارد ترکیب ِ
پالت رنگ امیزی ساختمان شوند.
کردن ِ
پالت رنگ :هنگام انتخابِ مصالح نازک کاری
محدود
ِ
داخلی ،انتخاب تعداد زیادی ِ
رنگ مختلف ممکن است موجب الودگی
بصری شود که منجر به ناراحتی و گیج شدن می شود .همچنین
می تواند باعث مشکالتی برای نگهداشت و انبا ِر کردن مصالح شود.
هماهنگ کردن رنگ ها در ساختمان و نازک کاری های موجود
برای ایجاد سطوحی دارای بافت (که به لمس بیاید) و به لحاظ
بصری برانگیزاننده باشد .اگر امکان پذیر و مناسب باشد ،سعی کنید
رنگ مصالح استفاده شده برای چیزهایی نظیر کف پوش را با سایر
مرجع رنگ مصالح کف می تواند
نازک کاری هماهگ کنید .برای مثال،
ِ
به تولید کنند ه داده شود و یا در رنگ بندی پرده ها به ان توجه شود.
ایجاد جذابیت بصری پیوسته با استفاده از رنگ ها و درجات
مختلف نور :این امر تضمین ایجاد می کند که کاربران به علت وجود
یکنواختی و یا تحریک بصری پایین ،دچار کسالت نمی شوند.
طراحی رنگ و کنتراست برای افراد دچار اختالل بینایی و افراد پیرتر
برخی از مردم برای دوره های موقت و یا بلندمدت ،دچار اختالالت
بینایی می شوند .تنها درصد بسیار کمی از نابینایان هستند که مطلقا
هیچ دیدی ندارند .بنابراین ،استفاده از رنگ و کنتراست ،محیط را برای
این گروه به طور قابل توجهی قابل درک می سازد .بسیاری از افراد دچار
اختالل بینایی ،می توانند مقادیری کنتراست شرایط نوری را تشخیص
دهند .بنابراین مفید است که برای مثال ،زمین و دیوارها مقدار بازتاب
نور متفاوتی داشته باشند.
لزومی ندارد که کنتراست حتما سفید و مشکی باشد .به عنوان
قانونی کلی 20 ،تا 30درصد اختالف در بازتابِ نور ،برای بیشت ِر افراد
کافی است تا محیط را به اسانی درک کنند]...[ .
رنگ و کنتراست اقتصادی ترین و موثرترین ابزار برای طراحی
محیط های کاربردی هستند که به سادگی استفاده می شوند.
استفاده از کنتراست رنگ می تواند برای کمک به افراد با اختالل
بینایی و کاربران مسن تر برای درک جهت یابی فضایی مانند پله ها،
زمین ها و درها ،مفید باشد.
برخی موارد کاربردی در طراحی که می توانند افراد دچار اختالل
بینایی را یاری کنند ،در زیر داده شده اند .از ان جا که تقریبا تمامی
محل ها در بیمارستان ،دارای افراد دچار اختالل بینایی یا افراد
مسن خواهند بود ،نکات زیر دارای کاربرد خوبی تقریبا در تمامی
موقعیت ها خواهد بود.
رنگ دیوار باید به اندازه ی کافی با رنگ سقف ،زمین و درها
متفاوت باشد.
لبه های پله ها (لبه ی جلویی و باالیی هر پله) باید دارای رنگی
اشباع باشد تا با کف پل ه در کنتراست باشد.
دستگیره های درها و پاخورها از استیل ضد زنگ بوده یا به اندازه
کافی از نظر رنگ با خو ِد در تفاوت داشته باشند.
لبه های عمودی درها باید از نظر رنگ با سایر قسمت های در
متفاوت باشد .درهای باز می توانند برای افراد دچار اختالل بینایی،
خطرافرین باشند.
کلیدها و پریزها ،کنترل ها و دکمه ها از هر نوعی باید رنگ
متضاد با دیوار یا جایی که به ان نصب شده اند ،داشته باشند.
موانع بالقوه و اشیاءی که به جایی متصل نیستند ،باید به
گونه ای رنگ امیزی شده باشند که از محیط اطراف خود متمایز گردند.
پوشش زمین و چیزهایی
باید کنتراست رنگ شدیدی میان
ِ
که از زمین بیرون زده اند ،مانند عالئم ،ستون ها ،کیوسک های تلفن و
نمایانگرهایی که به صورت نوشته هستند وجود داشته باشد.
تغییرات بصری رنگ در تغییرات کف پوش یا شیب راهه ها برای
هوشیار کردن افراد.
باید قسمت هایی با کنتراست ِ
پایین
نزدیکی باال و
رنگ شدید در
ِ
ِ
راه پله ها و پله برقی ها وجود داشته باشد.
سطوح کناری چا ِه راه پله باید باکف پله ها کنتراست داشته باشد
طرح زیگ زاگ برای کمک به استفاده کنندگانی که از پله ها باال
تا یک ِ
یا پایین می روند ،ایجاد کند.
کردن استفاده از سطوح بازتاب کننده (مانند اینه ها)،
محدود
ِ
ازین جهت که ممکن است برای مسیریابی اخالل ایجاد کنند.
استفاده از کف پوش های یکپارچه برای کمک به مسیریابی و
کاهش بازتاب و خیرگی از نورهای پایین یا پنجره ها
متمایزسازیِ محل تالقی نازک کاری/کف و نازک کاری/دیوار از
طریق رنگ های متضاد برای کمک کردن به مسیریابی
نرده هایی که به لحاظ رنگ با دیوار تضاد دارند و در ارتفاع کمر
به دیوار متصل شده اند ،کمک خوبی هستند .این نرده ها باید در تمامی
راه پله ها نصب شوند و در بخش های بستری ،باید برای افراد سالمند مد
نظر قرار گیرند.
ممیزی طراحی رنگ
تنظیم یک ممیزیِ طراحی رنگ در سایت چه ساختمان نو باشد
و چه قدیمی ،اولین قدم برای ایجاد طرح واره ی رنگ برای هر محیط
داخلی است.
برای پروژه های بازسازی ،چنین ممیزی طراحی رنگی اطالعاتی
ضروری فراهم می کند و به دلیل مسائل حفاظت و احیاء ،و حفظ
پیوستگی (تاریخی) ،هارمونی و وحدت ،اهمیت حیاتی دارند .در
ممیزی طراحی رنگ ،تمامی ویژگی هایی که باید حفظ شوند،
اندازه گذاری شده ،طرح ریزی شده و به ان ها ارجاع داده شده است.
این موضوع ممکن است شامل هر چیزی بشود ،از پرده های سفید
در برخی معماری های تاریخی یا جزئیات دکوراتیو گرفته تا گنجاندن
رنگ پنل های داکت هایی که قابل استتار نیستند بلکه باید به نوعی در
طرح واره ی رنگ ترکیب شوند .طرح ممیزی باید شامل نظارت بر هر
جزئیاتی مانند محل های عمومی پر رفت و امد ،وضعیت نورپردازی
موجود ،نگهداری جزئیات موجود مانند موزاییک های سیمانی کف،
سقف های گچی ،و یا حتی شیشه های مشجر پنجره ها شود.
طرح واره ی رنگ
هیچ فرمولی برای طرح واره ی رنگ وجود ندارد .همان طور که پیش تر
گفته شد ،زمینه ،مصالح موجود ،و البته بوم اوردی ،تاثیر به سزایی در
ان چه که طراح به عنوان نقطه ی شروع برای طرح واره ی رنگ استفاده
خواهد کرد ،دارند .با این حال ،این فهرست ،می تواند شروع خوبی باشد:
18
شماره /8خرداد 1398
یک ممیزی برای سایت طراحی کنید ،برای فضای خارجی و داخلی،
برای قسمت های تازه ساز و بازسازی شده ،که شامل جهت گیری ساختمان،
مجاورت ساختمان های دیگر و ...بشود.
تمامی رنگ های مصالح موجود و سطوح حفظ شده را رسم کنید،
برای مثال ،کف ها ،سنگ های مرمر و ...
تمامی مسائل دسترسی طبیعی سایت را که رنگ می تواند در ان ها
استفاده شود ،شناسایی کنید .دنبال محل هایی بگردید که تضاد رنگ مورد
نیاز است و جاهایی که تضاد رنگ می تواند محیط را برای تمامی کاربران
ساختمان ارتقاء دهد.
مسائل کد بندی رنگی و منطقه بندی را که ممکن است طراح واره
رنگ را متاثر کنند ،مشخص کنید .ممکن است طرح واره ی جدید از برخی
از استراتژی های کدبندی یا منطقه بندی بهره بجوید.
مقدار نور طبیعی را تخمین بزنید و به کیفیت
نورپردازی مصنوعی توجه کنید .این موضوع
ممکن است چیزهایی را متاثر کند،
مثال اینکه کدام دیوار را می توان با
خیال راحت رنگ روشن تری
زد .ممکن است شما الزم
داشته باشید که یک
دیوار نور را منعکس
کند یا بخواید که در
یک محیط نسبتا
تاریک کم نور یا بدون
نور طبیعی ،با رنگ های
روشن محیط را روشن تر
کنید.
طرح واره ای استوار
طراحی کنید که همه چیز از
جزئیات زیباشناسانه ی معماری تا
نیازمندی های درمانگاهی کارکنان را در بربگیرد.
رنگ ها ممکن است از چیزهایی مانند مرمرهای موجود یا
گچ کاری ها استخراج شوند و یا مثال از نیاز به احتراز از رنگ زرد در یک
فضا که باید رنگ پوست نوزاد برای یرقان چک شود.
نظریه های روانشناسی رنگ را برای استفاده در محیط بیمارستان با
احتیاط تفسیر کنید و از در ابتدا ،از اتکای زیاد به سالیق شخصی بپرهیزید.
اقتضائات خاص محیط را شناسایی کنید :برای مثال ،پذیرش،
راهروها ،اتاق های انتظار ،بخش ها ،ایستگاه های پرستاری ،اتاق های روز،
ورودی کودکان ،و ...
برای هر فضا ،از ِ
پالت رنگ محدود استفاده کنید .استفاده از
درصد باالیی از رنگ خنثی ،تا %80توصیه می شود .این رنگ ها می توانند
رنگ های متضاد هماهنگ باشند ،مانند ابی و زرد .فا ِم تیره تری از این دو
رنگ می تواند در کف پوش ها یا جزئیات گچ بری ها و یا درها و دستگیره ها
برای ایجاد تضاد استفاده شود.
ممکن است بخواهید طرح واره ،قصه ای بگوید .مثال یک ابشار که ،
با سلسله مراتبی از رنگ ها و تصاویر از طبقات ساختمان عبور می کند .به
این منظور ،گستره ای از چهار رنگ متفاوت حول طیف سبز-ابی می تواند
استفاده شود.
در راهروها همان طور که به سوی بخش و فضای بستری حرکت
سطح رو به کاهشی از فا ِم رنگی برای نشانه گذاری
می کنید ،از یک رنگ با
ِ
بخش استفاده کنید.
تعداد رنگ ها را در کمترین حالت نگه دارید ،طوری که در اینده ،کا ِر
تعمیر بتواند به به صورت رضایت بخش انجام گیرد.
توجه کنید که رنگ هایی که با خاکستری اغشته شده اند و یا
روی می کنند.
کمرنگ شده اند ،ارامش بخش هستند و از لحاظ دیداری ،پس َ
این ویژگی معموال خیلی ارامش بخش دانسته شده است.
هرگز برای انتخاب رنگ ،از نمونه قطعات کوچک استفاده نکنید.
سطح بزرگی از دیوار را برای ازمایش اغشته به رنگ مورد نظر کنید یا
داخل یک جعبه ی مقوایی بزرگ را رنگ کنید.
در نهایت ،برخی توصیه های عمومی در مورد
رنگ .رنگ هایی که در گذشته توصیه به
عدم استفاده از ان ها شده است،
ابی های پررنگ هستند به خاطر
اینکه ممکن است بیش
از حد سرد باشند .زرد/
سبزها ،چرا که تداعی
حالت تهوع را دارند،
بنفش به علت خرافات
و پیش داوری هایی که
در ارتباط با این رنگ
وجود دارد؛ و قرمزهای
شفاف ،به دالیل پزشکی.
رنگ های خنثی مانند بژ،
طوسی و کرم می توانند برای
فضاهای داخلی بسیار کارامد و مفید
باشند .این رنگ ها مالیم هستند و تاثی ِر
گرمی می گذارند ،تند نیستند و به طور معتدلی
گ ب ِژ دیوار می تواند برای سقف مورد استفاده
برانگیزاننده اند .سایه ای از رن
قرار گیرد .برای تیم های کم تجربه که طرح واره ی رنگ را توسع ه می دهند،
استفاده از رنگ های خنثی می تواند استفاده شود و با سایر رنگ ها و ابزارها
تقویت شود.
شماره /8خرداد 1398
افسانه غفاری
رونمایی از محصوالت جدید،
از برنامه های اصلی ایران هلث امسال است
20
شماره /8خرداد 1398
نمایشگاه ایران هلث به عنوان دومین رویداد بزرگ در بخش تجهیزات پزشکی ،ازمایشگاهی ،دارو ،خدمات
و گردشگری سالمت منطقه است که با مجوز سازمان توسعه و تجارت و همکاری وزارت بهداشت درمان و
اموزش و حمایت تشکل های حوزه سالمت از جمله انجمن صنفی تولیدکنندگان و صادرکنندگان تجهیزات
و ملزومات پزشکی ،دندانپزشکی ازمایشگاهی و دارویی ،اتحادیه صادرکنندگان تجهیزات پزشکی ،اتحادیه
بازرگانان تجهیزات پزشکی و انجمن شرکت های مهندسی پزشکی ،از تاریخ 19تا 22خرداد ۱۳۹۸در محل
نمایشگاه های بین المللی تهران با حضور بیش از ۶۰۰شرکت و موسسه داخلی و خارجی برگزار می شود.
در حقیقت ،ایران هلث با هدف ارائه
اخرین توانمندی های صنعت سالمت
ایران ،رونمایی از فناوری ها و پیشرفت های
روز دنیا ،توسعه صنعت توریسم درمانی،
رونمایی از محصوالت و خدمات شرکت های
دانش بنیان ،تولید کنندگان و کارافرینان
برتر ،ارتباط موثر با مدیران مراکز درمانی
و اموزش پزشکی کشور ،توسعه صادرات
تجهیزات پزشکی کشور و دعوت از تجار
و بازرگانان خارجی از کشور های همسایه
برپا می شود و بستر مناسبی برای
پژوهشگران ،تولیدکنندگان و خریداران
داخلی و بین المللی در این بخش است.
وجود همایش ها و نشست های تخصصی و
تجاری داخلی و بین المللی مختلف در کنار
این نمایشگاه می تواند عالوه بر ارتقاء سطح
دانش و تجارت تولیدکنندگان و بازرگانان،
شرایط مناسبی برای تعامل و توسعه این
صنعت را فراهم اورد .با دکتر مجید روحی
رییس هیات مدیره دوره یازدهم انجمن
صنفی تولیدکنندگان و صادرکنندگان
تجهیزات و ملزومات پزشکی ،دندانپزشکی،
ازمایشگاهی و دارویی مصاحبه ای در
خصوص روند برگزاری نمایشگاه امسال
انجام داده ایم که در می خوانید:
خودتان،
معرفی
ضمن
*
توضیح مختصری در خصوص
فعالیت های انجمن بیان کنید.
دکتر مجید روحی هستم .مدیرعامل شرکت
کوشا فن پارس و رئیس هیئت مدیره دوره
یازدهم انجمن صنفی تولیدکنندگان و
صادرکنندگان تجهیزات و ملزومات
پزشکی ،دندانپزشکی ،ازمایشگاهی و
دارویی .انجمن یکی از قدیمی ترین
و بزرگترین تشکل های حوزه سالمت
است که قریب 20سال از فعالیت ان
می گذرد و در حال حاضر بیش از
220عضو فعال در حوزه های مختلف،
مجموعه اعضای انجمن را تشکیل می
دهند .محور فعالیت انجمن همواره
حمایت از تولید داخل و ارتقاء کمی و
کیفی محصوالت و نیز توسعه صادرات
بوده است که از طرق مختلف از جمله:
ثبت جایگاه در ارگان های دولتی و
کارگروه ها و کمیسیون های تخصصی و
تصمیم گیرنده و نیز اموزش و اطالع رسانی
در راستای اهداف فوق کوشیده است و
خوشبختانه در این مسیر به گواه اعضاء
موفق هستیم و امیدواریم تا در اینده نیز
دستاوردهای بیشتری برای اعضا به ارمغان
بیاوریم.
* در خصوص تاثیر و نقش انجمن در
برگزاری ایران هلث در طول تاریخچه
برگزاری این نمایشگاه بین المللی
توضیحاتی دهید.
اولین حرکت هیئت مدیره انجمن از بدو
تاسیس ،تشکیل کمیسیون های مختلف از
جمله کمیسیون بازاریابی و صادرات بود
که اینجانب به عنوان نماینده هیئت مدیره
در این کمیسیون حضور داشتم .نمایشگاه
ایران مد (ایران هلث کنونی) توسط شرکت
سهامی نمایشگاه های بین المللی تهران،
مدیریت و اجرا می شد .کمیسیون صادرات
انجمن تصمیم گرفت به دلیل حضور
کمرنگ تولیدکنندگان داخلی و نمایش
توان صادراتی ان ها در این نمایشگاه به
شکلی فعال ،انجمن را در روند اجرایی ان
دخیل نماید .لذا با ریاست هیئت مدیره و
مدیر عامل وقت ،دکتر حسین اسفهبدی
جلساتی برگزار شد و نتیجه ان استقرار
کلیه شرکت های تولیدی در یک سالن
مجزا (سالن )35در اولین نمایشگاه دو
ساالنه ایران مد بود .این نمایشگاه در
اردیبهشت سال 1377با حضور چشمگیر
انجمن و تولیدکنندگان و استقبال بسیار
بی نظیر بازدید کنندگان و مسئولین برگزار
شد و کمیسیون صادرات نقش ارزنده ای
در اجرای ان ایفا کرد .همین امر سبب شد
شرکت سهامی نمایشگاه های بین المللی
مدیریت و اجرای دوره های بعدی ایران مد
را به انجمن واگذار نماید که خوشبختانه
این امر تا کنون نیز ادامه داشته است.
اگرچه در سالهای اخیر دیگر تشکل های
حوزه سالمت نیز وارد عمل شدند و با
تشکیل کنسرسیوم سالمت و همکاری و
تعامل شایسته توانستیم این نمایشگاه را به
بزرگترین رویداد ساالنه کشور مبدل کنیم.
* ایران هلث امسال در چه ابعادی و با
حضور چه گروه هایی بر گزار می شود؟
بر خالف تصور و تفکر عمومی که
پیش بینی می شد به دلیل اعمال تحریم ها
نمایشگاه امسال پربار نباشد ،خوشبختانه
شماره /8خرداد 1398
استقبال کم نظیری در مشارکت داشته
ایم .به نحوی که حدود 24هزار متر متراژ
مفید نمایشگاه امسال تخمین زده شده
است .یعنی حدود 6هزار متر نیز بیشتر
از سال گذشته .کشورهای ایتالیا ،المان،
روسیه ،مصر ،ترکیه ،پاکستان و چین نیز
در نمایشگاه امسال حضور خواهند داشت.
* اقدامات و فعالیت های
صورت گرفته از سوی انجمن در
نمایشگاه امسال را بیان کنید؟
“رونق و توسعه صادرات ،به عنوان
راه نجات تولیدکنندگان در شرایط
اقتصادی کنونی یکی از موضوعات
اصلی پیگیری هیئت مدیره انجمن در
سال جاری است و جلسات خوبی نیز با
وزارتخانه ها ،اداره صادرات اداره کل و
شرکت های مدیریت صادرات تخصصی
حوزه تجهیزات پزشکی برگزار کرده ایم.
از اهداف اصلی ما در نمایشگاه امسال
جذب بازدیدکنندگان هدف ،برگزاری
نشست های تجاری ،B2Bانعقاد
تفاهم نامه با کشورهای هدف است
* حضور مراکز درمانی و
بیمارستان ها را در نمایشگاه
ایران هلث چگونه ارزیابی می کنید؟
با توجه به سابقه حضور و مشارکت مراکز
درمانی و بیمارستانها در دوره های قبلی
نمایشگاه و البته با در نظر گرفتن شرایط
فعلی کشور و لزوم اجرای دستورات مقام
رهبری و نامگذاری سال 98با عنوان سال
«رونق تولید» پیش بینی می کنیم امسال
شاهد مشارکت بیشتر و حضور پر رنگ تر
این مراکز در نمایشگاه باشیم.
* حضور غرفه های خارجی را در
نمایشگاه امسال چگونه است؟
متاسفانه خروج امریکا از برجام و
اعمال دوباره و تشدید شده تحریم ها
تاثیر خود را در نمایشگاه ایران هلث و
حضور شرکت های خارجی گذاشته است
و بسیاری از مشارکت کنندگان سال های
گذشته به دلیل اعمال تحریم ها از حضور
در نمایشگاه امسال خودداری کرده اند.
اگرچه معتقدیم با درایت و برنامه ریزی
درست می توانیم این چالش را به فرصت
تبدیل کرده و تمرکز بیشتری بر حوزه
تولید داخل داشته باشیم.
* چه دستاوردهایی را برای ایران
هلث امسال پیش بینی می کنید؟
انجمن نیز همانند سایر تشکل ها و
ارگان ها در مسیر تحقق شعار امسال
یعنی رونق تولید قدم برداشته است.
نمایشگاه امسال به جهت نمایش اقتدار
و عدم وابستگی کشور به واردات در
شرایط فعلی بسایر حائز اهمیت است.
یکی از برنامه های اصلی در نمایشگاه امسال
که با هماهنگی و به سرپرستی اداره کل انجام
خواهد شد رونمایی از محصوالت تولیدی
جدید با حضور وزیر محترم بهداشت است.
در خصوص بازدیدکنندگان نیز رایزنی
با سفرا ،رایزنان اقتصادی و هیئت های
تجاری مختلف نیز صورت گرفته است.
همچنین با مشارکت معاونت علمی و
فناوری ریاست جمهوری و شرکت بهبود
تجهیز بهین اندیش ،وزیر بهداشت کشور
پاکستان ،خانم دکتر عذرا فاضل که نقش پر
رنگی در انعقاد تفاهم نامه های خرید دارد
در نمایشگاه امسال حضور خواهد داشت.
برگزاری سمینارها و کارگاه های جانبی نیز از
دیگر بخش های نمایشگاه امسال خواهد بود.
نکته قابل توجه در خصوص نمایشگاه
امسال جابه جایی دو سالن خلیج فارس
و 40با سالن های 5و 6نمایشگاه به
دلیل همزمانی نمایشگاه اینوتکس و
اختصاص سالن خلیج فارس و 40به
این نمایشگاه است و متاسفانه علیرغم
مذاکرات و مکاتبات فراوان با نهادهای
مسئول ،امکان تغییر وجود نداشت .اگرچه
شایان ذکر است سالن های 5و 6از
موقعیت و امکانات بهتری برخوردار بوده
و غرفه انجمن نیز در کنار غرفه وزارت
بهداشت در سالن 6به پا خواهد شد.
در خصوص وب سایت ایران هلث
نیز برنامه های اجرایی خوبی در حال
انجام است تا بعد از اتمام نمایشگاه نیز
همچنان بتوان اطالعات شرکت ها و
فیلم نمایشگاه را روی وب سایت نمایش
و برای مراجع مربوط ارسال کرد.
در پایان اشاره به این نکته ضروری است
که هیئت مدیره انجمن در حال تدوین دو
مانیفست جداگانه در حوزه های تولید و
صادرات است که به زودی منتشر خواهد
شد .چارچوب و قالب اصلی مانیفست ها
مشخص شده و به زودی تکمیل خواهد
شد .هدف اصلی از تهیه این مانیفست ها،
اگاهی رسانی به ارگان های دولتی جهت
رفع موانع تولید و صادرات و اگاهی از
ارتباط مشکالت با یکدیگر و نیز اعالم
رویکرد هیئت مدیره نسبت به این مشکالت
و نیز اعالم راه حل های برون رفت از این
مسائل است .از جمله موضوعات مطرح
شده در این مانیفست ها عبارتند از:
• تامین مواد اولیه و ماشین االت تولید؛
• قیمت گذاری؛
• حداکثر سازی خرید تولید داخل؛
• مطالبات؛
• سرمایه در گردش واحدهای تولیدی و
تامین منابع؛
• تک نرخی شدن ارز و یا اختصاص ارز
به تولید به جای واردات؛
• صادرات؛
22
شماره /8خرداد 1398
مهندس پردیس رضوی
نگاهی به بیمارستان فوق تخصصی نورافشار
تاریخچه
بیمارستان نورافشار در طول حیات
چندین ده ساله خود فراز و فرودهای
بسیاری تجربه کرده .اولین بار این فضا
که به قصر جمال اباد شهرت داشت
توسط مرحوم ابوالحسن نورافشار به
اسایشگاه کوچکی جهت نگه داری
رایگان کودکان مبتال به فلج اطفال
رها شده در خیابان های تهران در امد.
در تاریخ 1339/9/30مرحوم نورافشار
این قصر را با کلیه متعلقات شامل چهار
هکتار فضای باغی و قنات اختصاصی،
وقف جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران
کرد و از ان به بعد این مکان رسماً به
عنوان اسایشگاه مفلوجین نورافشار نام
گذاری و تحت مدیریت جمعت مذکور
و سرپرستی افتخاری مرحوم نورافشار
شروع به فعالیت کرد.
کلنگ احداث بیمارستان عمومی در
این مکان توسط مرحوم نورافشار زده شد
اما این بیمارستان که واقف ان افتتاحش
را ندید در سال 1355با وسعت حدود
4500متر مربع و با بخش های تخصصی
جراحی ارتوپدی ،توانبخشی ،فیزیوتراپی،
هیدروتراپی ،ازمایشگاه و رادیولوژی
افتتاح و راه اندازی شد.
پس از انقالب اسالمی ایران مدیریت
بیمارستان مدتی در اختیار وزارت
بهداری و بهزیستی قرار داشت و در طول
جنگ تحمیلی نیز تحت نظارت بنیاد
شهید ،مکانی برای مداوای مجروحین
جنگی بود .پس از جنگ نیز این مکان
برای مدتی به عنوان اسایشگاه جانبازان
تحت نظر بنیاد مستضعفان و جانبازان
انقالب اسالمی مورد استفاده قرار گرفت.
با پیگیری های انجام شده توسط مسئولین
وقت جمعیت هالل احمر ،بیمارستان
نورافشار در تاریخ 1379/5/31مجددا ً
در اختیار جمعیت قرار گرفت اما با توجه
به فرسودگی بیمارستان ،تصمیم به
نوسازی و توسعه بیمارستان گرفته شد.
این پایان سرنوشت پر فراز و نشیب
بیمارستان نورافشار نبود .زمانی که
بیمارستان تقریباً نیمه کاره رها شده
بود ،چندین طرح برای راه اندازی ان ارائه
شد .کاربری بیمارستان از بیمارستان
عمومی به تخصصی تغییر کرد و در
این بین برای مدتی قرار شد در این
محل بیمارستان سوختگی افتتاح شود.
در نهایت این بیمارستان با پیگیری های
مجدانه دکتر ابوالحسن فقیه رئیس و
دکتر محمد عباسی دبیر کل جمعیت
هالل احمر جمهوری اسالمی ایران و
با حمایت علمی دانشگاه علوم پزشکی
تهران در اردیبهشت ماه 1392با وسعت
حدود 22000متر فضای درمانی و
اداری به عنوان اولین بیمارستان بازتوانی
و پزشکی ورزشی خاورمیانه مجددا ً
راه اندازی شد.
بیمارستان نورافشار اولین بیمارستان
بازتوانی و پزشکی ورزشی در سطح
منطقه است که تحت تولیت جمعیت
هالل احمر جمهوری اسالمی ایران و
با حمایت علمی دانشگاه علوم پزشکی
تهران اداره می شود.
حیطه فعالیت
این مرکز برای بهبود حرکت بیمارانی
است که دارای اختالل حرکتی هستند.
مانند کودکانی که مبتال به فلج مغزی
هستند یا بزرگساالنی که به دلیل
مشکالت عضالنی ،اسکلتی ،درد ،ارتروز
و ...قادر به خوب راه رفتن نیستند.
همچنین در انتهای طیف حرکتی،
ورزشکاران قرار دارند که به دلیل
شماره /8خرداد 1398
اسیب دیدگی نمی توانند حرکت الزم را
انجام دهند و این بیمارستان تمام این
طیف ها را تحت پوشش دارد.
در این بیمارستان بسته های مختلف
توانبخشی اعم از اب درمانی ،کار
درمانی ،فیزیوتراپی ،گفتار درمانی،
شنوایی سنجی و ...را برای بیمارانی که
دچار سکته مغزی شده یا بیماران ام.اس
در قالب بسته های مختلف توانبخشی
ارائه می دهند تا به یک زندگی فعال
برگردند.
این بیمارستان هم خدمات سرپایی و
هم بستری را ارائه می دهد.
برای اب درمانی دستگاهی به نام «
اسپاکپسول» وجود دارد که این دستگاه
برای افرادی که دارای مشکالت و
اسیب های عضالنی ،اسکلتی و دردهای
ناحیه ستون فقرات هستند ،مورد
استفاده می شود.
رقابت با هند و ترکیه
در توریسم درمانی
این مرکز با یک قیمت قابل رقابت
نسبت به کشورهای دیگری که از
کشورهای عربی و اسیای میانه بیمار
پذیرش می کنند ،خدمات ارائه می دهد.
مرکز نورافشار از طریق رقابت با
کشورهایی مثل هند و ترکیه توانسته
بخشی از بازار توریسم درمانی را به خود
اختصاص دهد.
جراحی های فوق تخصصی زانو،
تعویض مفصل ،بلند کردن اندام ها و
توریست درمانی به مفهوم جراحی هایی
که در حوزه مغز ،چشم پزشکی ENT ،و
...در این مرکز انجام می شود.
روش کار به این صورت است است که
شرکت های دارای مجوز وزارت بهداشت
و شرکت های وابسته به هالل احمر،
توریست درمانی را مطرح می کنند و
بیماران را با هزینه ای که از مرکز گرفتند
در اینجا تریاژ ،دسته بندی و مرحله بندی
کرده و سپس بیماران در حوزه های
مختلف تقسیم و پزشکان معالج کارهای
تشخیصی ،درمانی و جراحی را در مراکز
درمانی انجام می دهند.
در این بخش خدماتی مانند
جراحی های بازسازی زانو و مفاصل
شانه به وسیله جراحان و انجمن
جراحی زانوی ایران به بسیاری از
کسانی که در حوزه ورزش حرفه ای
کار می کنند ،ارائه می شود.
هرچند این مرکز با بیمه های مادر
قرارداد ندارد ،اما با بیمه های مکمل،
بانک ها ،بیمه شهرداری و بیمه های
تحت شمول کارمندان بازنشسته قرارداد
دارد و این بیماران با هتلینگی مناسب
خدمات الزم را دریافت می کنند.
ارائه اموزش های الزم به
خانواده های دارای فرزندان با
مشکالت جسمی و حرکتی
در بخش خدماتی ،اموزش به
خانواده ها از برنامه های مهم این
بیمارستان است تا به بیماران از نظر
روانی ،روحی و جسمی با متدهای
مشخص خدمات ارائه شود .
فعالیت تیم پزشکی جهت ارائه
خدمات به افراد دارای اختالل عصبی
و اتیسم برای ارائه خدمت به کودکان
با اختالالت عصبی و عضالنی و اتیسم،
تیمی برای کنترل و مراقبت از ان ها
فعالیت دارند و کودکان از خدمات مرکز
در قالب بسته های خدماتی و حمایتی
بهره مند می شوند.
منبع:
http://noor-afshar.ir/
24
شماره /8خرداد 1398
سیــــار
بیمارستان
مهندس احسان
درخشان نیا
derakhshannia@hotmail.com
در خالل وقوع بالیا یا پس از ان ،یکی از بزرگترین مشکالت
مدیریت بحران ،ایجاد و تامین امکاناتی است که تهیه انها در زمان
وقوع بالیا تقریب ًا ناممکن است و باید پیش از وقوع بحران در مورد
انها چاره اندیشی شود؛ لذا با توجه به اینکه کشور ما جزو ده
کشور حادثه خیز جهان محسوب می شود و از
چهل و یک نوع از انواع بالیای شناخته شده در دنیا ،حدود
سی و یک مورد ان در ایران اتفاق افتاده یا می افتد و با توجه به
وقوع مکرر زمین لرزه ،سیل ،انواع توفان ها و کوالک ها ،و شدت
وقوع و وسعت تخریب ناشی از انها ،پیش بینی شرایط مواجه با
بالیا و حوادث غیرمترقبه ضروری است که یکی از مهمترین این
موارد در عرصه بهداشت و درمان ،تمهید سازه های درمانی سیار
است که با توجه به تخریب و از بین رفتن ساختارهای ثابت در
بحرا ن ها ،حضور بیمارستان های سیار با تاسیسات ،تجهیزات ،منابع
انسانی و پروتکل های تجربه شده ضروری و بسیار مفید خواهد بود
و با توجه به اینکه یکی از اساسی ترین نیازها در زمان بحران ،ارائه
خدمات به مجروحان و مصدومان در زمان طالیی یا Golden time
می باشد ،الزم است که این خدمات به کامل ترین نحو ارائه شود.
بدیهی است در این راستا الزم است به موارد زیر که از اهمیت
زیادی برخوردارند با دقت ویژه ای پرداخته شود:
مدیریت بحران
الگو و روش هایی که می تواند برحسب تجارب جهانی ،منطقه ای و
بومی مورد بهره برداری قرار گیرد.
مدیریت هماهنگی و بهره گیری از منابع انسانی فوق تخصص،
متخصص و سایر منابع انسانی
ساختارها ،فضاها و تاسیسات مورد نیاز
تجهیزات مرتبط
منابع مالی
مواد و اقالم مورد نیاز مصرفی اعم از دارویی ،پزشکی ،فنی ،خوراکی و...
وجود سازمان های مسئول و اشنا به بحران
اموزش ،تمرین های ادواری و شبیه سازی وقایع برای اقدام به موقع در
بحران های واقعی
شناخت انواع بحران های محتمل
در این مورد ،راه اندازی ،وجود و برپایی به موقع بیمارستان های سیار،
نقش بسزایی در کاهش میزان عوارض و اثار مخرب ان بر انسان ها در
هنگام وقوع حوادث غیرمترقبه ایفا می نمایند .برپایی بیمارستان های سیار
در هنگام وقوع بالیای طبیعی و موارد اضطراری ،شرایطی را فراهم می اورند
که نیروهای امدادگر و درمانگر بتوانند با بهره گیری از این امکانات ،خدمات
امدادی و درمانی موثر خود را به موقع ارائه نمایند .وجود امکانات درمانی و
بیمارستانی برای رسیدگی و درمان مصدومان ،همچنین وجود ساختارهای
مناسب ،تاسیسات ،تجهیزات ،درمانگاه ها و دپوی موارد نیاز به ویژه دارو در
نزدیکی یا کنار محل وقوع بحران ،از ارزشمندترین خدماتی هستند که در
دسترس گروه های درمانگر و امدادی قرار می گیرند تا ضمن ارائه خدمات
بالینی ،ارامش روانی خوبی را نیز فراهم اورند.
طبق تعاریف و اصول بین المللی امداد ،نجات و درمان ،بیمارستان های
سیار امروزه از جایگاه بسیار مهمی برخوردارند و به عنوان یک واکنش
سریع به نیازهای درمانی به ویژه در بحران های چندوجهی و پیچیده با
ضرورت مواجهه فوری ،شرایطی را فراهم می اورند که مصدومان در زمان
اعزام از محل حادثه به بیمارستان های دیگر ،در بین راه از بین نرفته یا
دچار اسیب های غیرقابل بازگشت مغزی و عضوی یا حتی روحی نگردند؛
البته باید در نظر داشت که فرض وجود بیمارستان سیار ،همواره بر این
است که زمان اعزام و استقرار ان مشخص و زمان برگشت ،اتمام ماموریت
و ماندگاری ان عم ً
ال نامشخص و از کنترل خارج خواهد بود ،به عبارتی
شماره /8خرداد 1398
بیمارستان هایی که برای ساعات اول پس از حادثه در محل حادثه استقرار
می یابند حداقل یک هفته در محل باقی می مانند و اگر برای یک هفته اول
اعزام شوند ،یک ماه در محل خواهند ماند و اگر برای ۱۵روز یا یک ماه
اعزام شوند ،عم ً
ال برای یکسال در محل باقی خواهند ماند که طبق تعاریف،
زمان بندی حضور بیمارستان به سه گروه عمده قابل تقسیم است:
-1ساعات اول پس از وقوع بحران برای کنترل عوارض اولیه و فوری
بحران ( ۴۸تا ۷۲ساعت).
-2روزهای پس از حادثه (هفته دوم) برای نگهداشت و تثبیت درمان ها
و اقدامات صورت پذیرفته روی بیماران (از ۷۲ساعت تا ۲۸۸ساعت).
-3پس از هفته دوم که می تواند میان مدت یا بلند مدت بوده و
در برخی موارد حتی به صورت دائمی در محل باقی بماند .به عبارتی
تا زمانی که زیرساخت ها دوباره ترمیم شوند یا ایجاد گردند و فضای
درمانی کافی به نسبت جمعیتی و محیط اسیب دیده ایجاد شوند،
بیمارستان سیار در محل باقی می ماند.
در کل ،بیمارستان های سیار با توجه به از بین رفتن یا اسیب کلی
بیشتر زیرساخت ها ،در هنگام وقوع بالیا به عنوان یک مقر درمانی
بهداشتی ،نیازهای فوری مصدومان و مجروحان را در ابتدای حادثه
برطرف می نمایند و پس از ان به توقعات و نیازهای میان مدت بهداشتی
و درمانی افراد حاضر در منطقه ،پس از بحران می پردازند و شکی نیست
که در این راستا ،در بسیاری از بالیای گسترده مانع مرگ و معلولیت
دائمی بسیاری از انسان ها می گردند.
اساساً امروزه ادمی همواره با وقایعی مواجه است که به محض وقوع،
وی را با شرایطی غیرقابل کنترل یا غیرقابل پیش بینی مواجه می سازد
و زمانی که این اتفاق با جان انسان ها مرتبط می شود ،اوج بحران فرا
می رسد .همچنین وقوع بالیای طبیعی و یا بحران های انسانی ،هر یک
به نوعی تهدیدی برای بقای انسانها محسوب می شوند که می توانند
تاثیراتی مخرب بر زیرساخت ها باقی بگذارند و عم ً
ال استفاده از فضاها و
امکانات ثابت را از بهره برداران برای حفظ یا تداوم حیات سلب نمایند.
وقایعی همچون زمین لرزه ،رانش زمین ،توفان ،سیل ،بیماری های
واگیردار ،بمباران ها ،فعالیت های نظامی و فرایندهای شناخته و
ناشناخته بی شمار پیرامون انسان از دوره های گذشته به ویژه دو قرن
پیشین و به ویژه قرن حاضر ،ضرورت مواجهه سریع با این بحران ها و
وقایع را می طلبد .گفتنی است زمانی این عوارض شدیدتر خواهند بود
که این فرایندهای مهلک در محدوده سکونت انسان ها اعم از شهرها،
شهرستان ها یا روستاها اتفاق بیفتند و مسلماً هر یک از گروه های در
معرض خطر یا اسیب در هنگام مواجهه با بحران ،نیازمند دریافت
خدمات متفاوتی می باشند .بدیهی است در هنگام وقوع مواردی که
پیشتر گفته شد ،ارائه خدمات بهداشتی ،درمانی – دارویی به موقع،
از مهمترین مواردی است که نقش بسزایی در کاهش عوارض جانی،
مرگ و میر ،معلولیت ها و تاثیرات نامطلوب ماندگار فیزیکی ایفا
می نمایند .بنابراین با توجه به اینکه در هنگام وقوع بالیا و بحران ها،
به ویژه بالیای بزرگ ،بسیاری از زیرساخت ها و امکانات ارائه دهنده
خدمات بهداشتی و درمانی از بین می روند؛ یکی از مهمترین اقدامات
الزم ،ایجاد مراکز جدید و مطمئن در محلی امن و نزدیک به حادثه
است که بتوانند ارائه دهندە خدمات بهداشتی درمانی الزم باشند.
بنابراین با توجه به عدم امکان بهره برداری از امکانات ثابت ،بهره گیری
از مراکز بهداشتی درمانی مجهز که به سرعت و سهولت بتوانند در محلی
بحران مرتبط ،برای ارائه خدمات به مصدومان و مجروحان،
نزدیک به وقوع
ِ
مناسب ترین خدمات را ارائه نمایند (بیمارستان های سیار) ،بسیار حیاتی
است ،به نحوی که ضمن انتقال سریع سازه ها ،تاسیسات و تجهیزات الزم،
این سازه ها بتوانند در کوتاه ترین زمان ،در محل ،مستقر ،نصب و راه اندازی
شوند و به مجروحان و نیازمندان خدمات الزم را ارائه نمایند و با توجه به
این که بسیاری از امکانات و سازه های ثابت بهداشتی درمانی از بین رفته اند
یا قابل بهره برداری نمی باشند ،در این راستا بیمارستان های سیار و صحرایی
در انواع و اندازه های مختلف ،ترکیبی از سازه ها ،تاسیسات و تجهیزات
هستند که در دسترس گروه های مدیریتی و درمانی قرار می گیرند تا ایشان
بتوانند با هم ،مناسب ترین خدمات را برای مواجهه با عوارض بالیا ،کاهش
تلفات و اسیب های جانی مرتبط با این فجایع و بالیا در بحران ها و در زمان
وقوع حوادث ارائه نمایند.
بیمارستان های سیار در حوزه های شهری در مواقع عادی
بیمارستان های سیار مجموعه ای از مراکز درمانی هستند که به راحتی
قابل نقل و انتقال ،چینش ،اتصال و راه اندازی بوده ،در مدت کوتاهی قابل
بهره برداری شده و اماده ارائه خدمات در حوزه درمان می گردند.
بدیهی است که در مواقع عادی نیز در برخی موارد بیماران دسترسی
کامل و راحت به بیمارستان یا پزشک ندارند لذا بیمارستان سیار و پرسنل
ان با تمامی تجهیزات در مکان هایی که چنین بیمارانی وجود دارند
مستقر شده و کار مداوای انها را انجام می دهند .یکی از ویژگی های این
بیمارست ان ها ،سرعت جابجایی و استقرار سریع انهاست .یعنی همان طور که
اگر بیمار دیر به بیمارستان برسد ،ممکن است دچار عوارض بعدی شود،
استقرار با تاخیر بیمارستان نیز پیامدهای ناگواری خواهد داشت .از این رو
در ساخت این بیمارستان ها از سازه های مختلف با اندازه ها و ویژگی های
متفاوت مانند کانتینرها ،چادرها ،تریلرها ،کامیون ها ،کامیونت ها و ...استفاده
می شود که در ادامه به این موارد پرداخته خواهد شد.
کاربردهای خاص بیمارستان سیار
برخی از موارد کاربرد بیمارستان های سیار به قرار زیرند:
-1هنگامی که تعداد مصدومان و مجروحان باال بوده و گستره وسیعی از
مناطق مورد نظر ،اسیب دیده باشد.
-2امکان جابجایی مصدومان و انتقال انها به بیمارستان ها و مراکز
درمانی دیگر در کوتاه مدت عملی نباشد.
-3مراکز بهداشتی درمانی منطقه اسیب جدی دیده باشند یا مجددا ً در
معرض خطر باشند.
-4تعداد مصدومان و مجروحان ،بیش از ظرفیت مراکز بهداشتی درمانی
و بیمارستان های منطقه حادثه دیده باشد.
-5زیرساخت های بهداشتی درمانی منطقه اسیب کلی و جدی دیده
باشند.
-6به هنگام وقوع همه گیری ها و شیوع بیماری های مجهول یا واگیردار،
که عاملی در جهت جلوگیری از گسترش همه گیری ها می باشند.
-7ارائه خدمات دوره ای به مناطقی که از دریافت خدمات بهداشتی
درمانی مستمر محرومند یا ارائه خدمات به انها دشوار است.
-8به هنگام وقوع جنگ ها و اجرای مانورهای نظامی.
26
شماره /8خرداد 1398
-9ارائه خدمات بشردوستانه به کشورهای نیازمند خدمات بهداشتی در
هنگام وقوع بالیا و بحران ها.
-10به عنوان واحد ذخیره ،پشتیبان یا جایگزین برای فضاها،
تاسیسات بهداشتی و درمانی ثابت ،زمانی که بهره برداری از این
امکانات ثابت با حداکثر ظرفیت صورت نمی پذیرد و نیاز است تا به
صورت کمکی یا پشتیبان از واحدهای سیار بهره برداری شود.
یک بیمارستان سیار ایده ال معموالً از چندین کانتینر و چادر ،تریلر
یا کامیون تشکیل شده که طبق الگوی خاصی که مرتبط با معماری و
نیازهای ان است ،به هم وصل می شوند .این ساختارها و اتصاالت عالوه بر
انکه باید تمام ویژگی های یک بیمارستان عادی را دارا باشند می بایست
نیازهای ویژە دیگری را نیز پاسخ گویند لذا باید خصوصیات متفاوت و
متعدد دیگری نیز داشته باشند ،به عنوان مثال چون از این بیمارستان ها
معموالً در جنگ ها و بالیای طبیعی استفاده می شود ،پس ضمن دارا
بودن ویژگی های یک بیمارستان معمولی ،در جنگ ها نیز به عنوان یک
واحد درمانی نظامی به شمار می ایند لذا ،به عنوان ساده ترین مثال برای
ایجاد تمایز ،رنگ بیمارستان به عنوان یک مولفه شناسایی قابل ذکر است،
مث ً
ال در بیمارستان های ثابت و شهری معموال با رنگ های سفید و روشن
روبه رو می شویم؛ اما در زمان جنگ و یا شرایط اضطراری ،بیمارستان های
سیار دارای رنگ های خاکستری و سبز تیره به منظور استتار و انطباق
محیطی بوده و از عالئم خوانایی همچون هالل احمر و صلیب سرخ
بهره مند هستند یا در سطوح باالتر به عنوان نمونه از پیچیده ترین موارد
برای درک حساسیت در ساخت این ساختارها می توان به دقت در
انتخاب مواد گوناگون برای ساخت کانتینرها ،چادرها یا سایر واحدها
برای محافظت بیماران در هنگام جنگ در مقابل بمباران ها ،مواد و
سالح های میکروبی ،شیمیایی و یا هسته ای اشاره کرد .لذا با توجه به
اهمیت بیمارستان سیار ،طراحی ،ساخت و اجرای ان برای نیل به تمامی
مطالبات ،کاری بس دشوار ،پر هزینه و زمان بر است که بدون شک به
تفکری جامع نیازمند است.
ویژگی های کاربردی بیمارستان های سیار
با توجه به توقعات مورد انتظار از بیمارستان سیار که در کوتاه ترین زمان
ممکن ،برحسب شدت و محل وقوع حادثه بتواند بهترین خدمات مورد
نیاز را ارائه دهد ،این بیمارستان سیار را واحدی چابک معرفی می نماید،
لذا زمان نقل و انتقال و سهولت حمل ،از موضوعات مهمی است که در
بحر ان ها و در هنگام از بین رفتن زیر ساخت های بهداشتی درمانی ثابت ،در
بیمارستان های ثابت از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
•زمان نصب و راه اندازی از عمده مسائلی است که برحسب
شدت حوادث و بالیا و یا نوع بحران در بیمارستان سیار حائز اهمیت
است ،زمان چیدمان ،نصب ،راه اندازی و بهره برداری پس از مرحله انتقال
یک بیمارستان سیار متعارف ،در حد ۴تا ۸ساعت برحسب ظرفیت
بیمارستان می تواند قابل تعریف باشد که به طور میانگین برای برپایی
واحدهای چادری به ازای هر واحد ۳تا ۱۰دقیقه و برای کانتینرها ۷
تا ۱۵دقیقه در نظر گرفته می شود .بدیهی است که حجم و گستردگی
بیمارستان و نوع سطح خدمات قابل ارائه ،در زمان چیدمان ،برپایی،
استقرار و بهره برداری می تواند بسیار موثر باشد؛ زیرا این بیمارستان ها
می توانند از سطح ۲۵تخت بستری ،یک اتاق عمل ،یک واحد ، ICU
رادیولوژی ،داروخانه ،ازمایشگاه و بانک خون ،سی اس ار و تاسیسات
مرتبط عمومی تا ۳۰۰تخت بیمارستان تخصصی یا بیشتر متفاوت باشند.
•از ویژگی های مهم این بیمارستان ها ان است که در کلیه
اقلیم ها ،شرایط و موقعیت های جغرافیایی و اب و هوایی متفاوت ،قابلیت
نصب ،راه اندازی و بهره برداری داشته و شرایطی همچون گرما ،سرما ،باران،
برف ،کوالک ،افتاب ،ارتفاع ،خشک یا مرطوب زمین و محیط ،به عنوان
متغیرهای محیطی ،نقشی در عدم بهره برداری از این امکانات را ندارند.
•بیمارستان باید به طور خودکفا تمامی نیازهای خود را از
بُعد فنی ،تاسیساتی و بالینی برای بخش هایش فراهم اورد ،از این رو
می توان به مواردی همچون تامین انرژی و تبدیل ان ب ه صورت های
مختلف ،سرمایش و گرمایش ،تامین اب ،فیلتراسیون ،ذخیره سازی،
دفع پساب ها و خونابه ها ،تامین هوای تازه بدون گرد و خاک و تمیزی
هوا در کالس های متفاوت ،سیستم های نگهداشت ،دفع و امحای زباله ها
و در یک جمله تامین کلیه نیازهای تاسیساتی ،تجهیزاتی و خدماتی
مورد نیاز توسط بیمارستان در داخل بیمارستان سیار اشاره کرد.
•بیمارستان سیار باید دارای واحدهای مورد نیاز بهداشتی
برای پرسنل و بیماران به منظور حفظ بهداشت و ارتقای سطح خدمات
قابل ارائه توسط کادر درمانی باشد ،به ویژه برای زمانی که با توجه
به حجم باالی الودگی های فیزیکی یا میکروبی موجود می بایست در
محیط بحرانی ضمن بهره گیری از امکاناتی مانند حمام ها ،توالت ها و
سرویس های بهداشتی همراه با حفظ بهداشت و نظافت فردی ،شرایط
بهتری را برای بیماران فراهم نمایند.
•پیش بینی انبارهای دارو ،غذا ،سوخت ،گازهای طبی ،منابع
اب ،از جمله مواردی هستند که بر حسب گستردگی ،عمق و شدت
بحران باید به دقت در بیمارستان سیار مورد توجه قرار گیرند.
•همانطور که پیشتر هم اشاره شد در بیمارستان سیار امکان
ارائه خدمات در سطوح مختلف شهری و غیرشهری وجود دارد و
بیمارستان باید امادگی مواجهه با انواع الودگی ها را داشته باشد ،از
موارد دیگری که باید در مورد بیمارستان سیار منظور شود می توان
به الودگی محیط با گازها ،سموم و بخارهای سمی ،گرد و غبارها،
االینده های میکروبی ،شیمیایی و بیولوژیک اشاره کرد.
•الزم است بیمارستان سیار این توانایی را داشته باشد که بتواند
با دو قالب حداکثری یا حداقلی واحدهای خود برحسب شدت ،گستردگی
و حجم حوادث و بالیا کنترل کند .به عنوان مثال در یک حادثه کوچک
با یک اتاق عمل و ای سی یو و ۲۰تخت بستری وارد عملیات شود و در
یک حادثە بزرگ به صورت کامل با کلیه ساختارها ،تاسیسات ،تجهیزات
پزشکی و امکانات پشتیبانی به محل انتقال یافته ،برپا گردیده ،نصب و
راه اندازی شده و مورد بهره برداری قرار گیرد ،به نحوی که از بُعد اقتصاد
درمان و امکانات ،برحسب نیاز ،توانایی ها ،استطاعت موجود و برمبنای
ضرورت واقعی ،این نقل و انتقال صورت پذیرفته ،واحدها استقرار یافته،
انرژی تامین گردیده و پرسنل مشغول به کار گردند و به صورت کامال
عملیاتی از کلیه واحدها به موقع استفاده شده و از بیمارستان بهره برداری
کیفی ،با توجه جدی به کمیت واحدها صورت پذیرد ،به نحوی که در
صورت ضرورت بالفاصله سطوح خدمات قابل ارائه و واحدهای مورد نیاز،
افزایش و گسترش یافته و واحدهای اصلی ،پشتیبان و سطوح بستری
به واحد اصلی اضافه گردند و پس از کاهش استانه نیاز ،برای حفظ
شماره /8خرداد 1398
منابع انسانی ،فیزیکی و انرژی ،واحدها جمع اوری شوند تا در نیاز اتی
مورد بهره برداری قرار گیرند؛ در این راستا واحدهای چند-منظوره یا قابل
تبدیل به یکدیگر از مواردی هستند که جزء ویژگی های ارزشمند طراحی
و اجرای این سازه ها می باشند که از این گروه می توان به تبدیل اتاق های
عمل به ای سی یوها در مواقع رفع نیاز از اتاق عمل اشاره کرد.
•از دیگر موارد قابل ذکر در بیمارستان سیار ،ادغام واحدهای
مختلف مشابه در یکدیگر است که می توان به عنوان مثال به ادغام ازمایشگاه
و بانک خون اشاره کرد ،که این امر از بعد کاهش فضا بسیار مفید است.
•نحوە برپایی و چیدمان بیمارستان سیار نیز ویژگی دیگری است
که بیمارستان ضمن امادگی برای تطابق با الگوه های مختلف چیدمان ها
و رعایت استانداردها باید بتواند برحسب خواسته متقاضیان علی رغم
وجود محدودیت های فیزیکی ،نبود فضای مناسب در دسترس ،موقعیت
نامناسب جغرافیایی منطقه ،امکان نصب ،برپایی و راه اندازی را در کوتاه ترین
زمان داشته و در صورت امکان طبق نقشه ها و الگوهای ارائه شده توسط
بهره برداران ،نصب و راه اندازی شود.
انواع واحدها و ساختارهای ایجاد کننده بیمارستان سیار
برای کاهش زمان نصب و راه اندازی ،افزایش کارایی و بهره گیری از تمامی
توانایی های فنی و بالینی موجود در بیمارستان سیار ،کلیه سازه های به کار
رفته در ان تماماً سیار ،مدوالر و ترکیبی ،پیش ساخته و با قابلیت نصب،
اتصال ،گسترش و یا کاهش در محل عملیات در کوتاه ترین زمان می باشند،
که برحسب نوع ،شدت ،محل وقوع ،موانع و محدودیت های فیزیکی و زمانی
به صورت مجزا یا کامل مورد بهره برداری قرار می گیرند.
•کانتینرها
کانتینرها طبق استانداردهای ISOطراحی می شوند و در تمامی
شبکه های جاده ای قابل حمل و نقل می باشند و با توجه به اینکه می توانند
به صورت ۲۰فوت ساده ۲( 1×2 ،بخش یا دو -لتی) یا ۳ ( 1×3بخش یا
سه -لتی) باشند تفاوتی در حمل و نقل و جابجایی با کانتینر ساده ندارند.
از کانتینرها برای اتاق های عمل ،ای سی یو ،ازمایشگاه ،داروخانه،
رادیولوژی ،سی تی اسکن ،بانک خون و ...که نیازمند تجهیزات ثابت بوده
و ساختار مستحکم و سطح بهداشتی باالیی را می طلبند استفاده می شود.
کانتینرها بازشو بوده و فضای قابل بهره برداری انها تا دو ،سه یا حتی
پنج برابر ظرفیت ،با همان کارایی ،قوام و ظاهر قابل افزایش است (شکل.)۱
شکل3 in 1 Container .۱
با توجه به قابلیت تنظیم ارتفاع نقاط مختلف کانتینرها از سطح زمین،
استفاده از کانتینرها در زمین های شیب دار ،سنگالخ یا زمین هایی که هنگام
مواجهه با سیالب ها امکان نفوذ اب وجود دارد ،تعبیه بسیاری از تاسیسات
و تجهیزات در داخل انها بسیار توجیه پذیر بوده و سهولت استفاده از انها از
امتیازات کانتینرها محسوب می شود.
درمجموع با رعایت بحث وزن و محدودیت های حمل و نقل که
امروزه کمتر از پیش مطرح است ،این سازه ها برای فضاهای اختصاصی
و مهم یک بیمارستان سیار ،به ویژه برای اتاق عمل ،ای سی یو ،تریاژ،
سی تی اسکن و ازمایشگاه مناسب ترین ساختار می باشند .فارغ از بحث
حمل و نقل ،بحث برپایی ،نصب و راه اندازی کانتینرها تفاوت چندانی
با چادرها ندارد .زمان برپایی معمولی کانتینرها حدودا ً هفت تا پانزده
دقیقه با سه نیروی انسانی است.
•چادرها
شکل .۲بخشی از یک بیمارستان سیار
چادرها به دو دسته عمومی فریم بادی و فریم فلزی قابل طبقه بندی
می باشند.
-1چادر های فریم بادی
ً
مواد بکار رفته در چادرها عمدتا ترکیبات پلیمری و شیمیایی مانند
پی وی سی می باشند که قابل شستشو بوده ،از انعطاف الزم برخوردارند
و اکثرا ً در برابر شعله و نفوذ اب مقاوم می باشند .این مواد به گونه ای
هستند که در مقابل دمای محیط ،نور افتاب UV،و عوامل فیزیکی
محیطی بویژه گرما و سرما تا حد زیادی مقاوم اند .وزن این چادرها
نسبت به چادرهای معمولی سبک تر بوده ،حمل و نقل اسان تری دارند
و به سهولت و با سرعت ،در مدت زمان ۳تا ۱۰دقیقه برپا و اماده
بهره برداری می گردند .این چادرها دارای ستون های هوای فشرده
می باشند که با توجه به ساختار ویژە خود به سرعت در هنگام نیاز،
قابلیت بهره برداری و برپایی دارند .از چادرهای فریم بادی می توان برای
بخش های بستری ،اورژانس و استراحت پرسنل استفاده کرد.
-2چادرهای فریم فلزی
جنس مواد بکار رفته در بافت چادرهای فریم فلزی ،همچون چادرهای
فریم بادی است و از پلیمرهای قابل شستشو و منعطف در انها نیز استفاده
می شود که در برابر شعله مقاوم می باشند و توانایی جلوگیری از نفوذ اب را
دارند .مواد بکار رفته در چادرهای فریم فلزی نیز ،نسبت به نور افتاب، UV،
28
شماره /8خرداد 1398
شکل .۵ساختارهای سیار نصب شده روی تریلرها
شکل .۳چادر فریم بادی
گرما ،سرما ،انبساط و انقباض مقاوم اند.
چادرهای فریم فلزی ،وزن بیشتری نسبت به چادرهای فریم بادی
دارند ،اما به همان نسبت از ثبات بیشتری در مقابل باد و عوامل محیطی
برخوردارند و فضای داخلی بیشتری را برای بهره برداران فراهم می اورند.
طول عمر انها بیشتر بوده ،در برابر عوامل فیزیکی مقاوم ترند و نگهداشت و
ارائه خدمات به انها اسانتر است.
از چادرهای فریم فلزی می توان به عنوان کریدورها و رابط ها نیز
بهره گرفت .برای ساخت اکثر کریدورها از الگوی چادرهای فریم فلزی
استفاده می شود.
چادرهای فریم فلزی برای بخش های درمانی و بستری ،پذیرش و
واحد رفع الودگی مناسب تر بوده و در یک جمله حد فاصل بین سازه های
کانتینری و فریم بادی می باشند.
•اتوبوس ها
از اتوبوس ها با توجه به نوع ساختار انها ،در مواردی به عنوان واحدهای
سیار معاینات ،امبوالنس یا واحدهای مدوالر سبک درمانی استفاده می شود
به نوعی که هر اتوبوس به عنوان یک واحد مستقل عمل نموده که این
واحدها قابلیت اتصال به یکدیگر را داشته و می توانند بعنوان واحدهای
مختلف بهداشتی و درمانی سبک به صورت های مختلف در قالب یک
چیدمان مشخص در کنار هم قرار گیرند.
در این حالت اتوبوس ها توسط کریدورهای مختلف به یکدیگر متصل
می شوند و عمال شرایطی فراهم می شود که توانایی یک واحد درمانی
کوچک در انها ایجاد شود البته می توان از اتوبوس ها بیشتر به عنوان
امبوالنس سیار ،واحد بستری و سایر واحدهای مرتبط مانند داروخانه،
ازمایشگاه ،بانک خون ،رادیولوژی و حتی در صورت ضرورت به عنوان
واحد درمانی معاینات ادواری استفاده کرد.
شکل .۴چادر فریم فلزی
•تریلرها و کِشنده ها
در برخی مواقع ساختارهای سیار مدوالر روی تریلرها نصب می شوند
که یک کشنده ،تریلر را به محل مورد نیاز حمل می کند ،این واحدها پس
از حمل به محل مورد نظر با تریلرها ،به واحدهای دیگر متصل گردیده و
عمال یک ساختار بهداشتی و درمانی بیمارستانی قابل بهره برداری را فراهم
می اورند.
شکلMobile Hospital Bus .۶
اتاق های عمل سیار
اتاق عمل سیار واحدی مجزا است که تا حد امکان و برحسب نوع و
ابعاد ساختار در حال بهره برداری می تواند دارای قسمت ها ،تاسیسات و
تجهیزات اتاق عمل عمومی باشد ،ترجیحاً این اتاق عمل یک کانتینر دبل
اکسپند 1×3لت است که دارای رختکن ،فضا و تاسیسات اسکراب بوده و به
ریکاوری و ای سی یو متصل می شود .در این واحد ،تبادل هوایی به گونه ای
شماره /8خرداد 1398
به شرایط قابل کنترل و تحت درمان می شود که این اقدامات در بخش
مراقبت های ویژه بیمارستان سیار باید با نظارت دقیق ،کامل و دائمی
صورت پذیرد .فعالیت بخش ویژه در بیمارستان سیار شامل یک واحد
بسیار فشرده در قالب ارائه خدمات برای گروه های ، Post-ICU ،NICU
سی سی یو ،ای سی یو و غیره است که واحدی است متشکل از نیرو و
منابع انسانی کارازموده شامل پزشکان متخصص ،عمومی و پرستاران ،فضا،
تاسیسات و تجهیزات مرتبط و داروها که هر یک در نوع خود از اهمیت
ویژه ای برخوردارند.
شکل :۷اتاق عمل کانتینری
است که جریان هوا ،مانع از ورود میکروارگانیسم ها به داخل گردیده و بهتر
است دما و رطوبت این واحد زیر نظر باشد .این واحد باید قابلیت حمل و
نقل زمینی ،ریلی ،هوایی و دریایی را داشته باشد .در این خصوص توجه به
نکات زیر ضروری است.
جلوگیری از انتقال میکروارگانیسم ها ،تامین هوای تازه ،دسترسی
به نور کافی به هنگام باز کردن درب ها و ایجاد فضای کافی از مهمترین
مواردی است که در اتاق عمل بیمارستان سیار باید مورد توجه قرار گیرند.
فضا و تجهیزات گچ گیری (از جمله سینک مربوطه) در اتاق عمل
باید در نظر گرفته شود.
برق اضطراری جزء مواردی است که در اتاق عمل باید در هنگام
نیاز وجود داشته باشد.
ً
در یک نگاه ،اتاق عمل جراحی سیار ،ترجیحا باید کلیه گازهای طبی
مورد نیاز برای اعمال جراحی را دارا بوده و ضمن بهره گیری از سیلندرهای
تحت فشار یا مولدهای تولید کننده ،از طریق یک شبکه توزیع مناسب با
لوله کشی مطلوب در داخل یک کانال ترجیحاً سقفی ،این گازها را از طریق
خروجی ،در دسترس کادر درمانی قرار دهد که طبعاً سنسورهای مرتبط با
افت فشار یا اسیب ها ،اختالالت انها را از طریق دادن اخطارهای صوتی یا
نوری مشخص می کنند.
در اتاق عمل ها ،درجه حرارت مطلوب در محدوده 23 ± 2درجه
سانتیگراد و رطوبت بین ۴۵تا ۶۰درصد است.
در سر راه جریان توزیع اب ،بهتر است مخزن اب برای اتاق عمل
وجود داشته باشد که هیچگاه اب ان قطع نگردد و پیش بینی تصفیه اب
نیز صورت گیرد.
سایر اقالم و تجهیزاتی که باید در اتاق عمل بیمارستان سیار نصب
گردیده و یا وجود داشته باشند عبارتند از:
چراغ اتاق عمل ،تخت عمل جراحی ،الکتروشوک ،الرنگسکوپ ،دستگاه
بیهوشی ،ونتیالتور ،تورنیکت ،ترالی ،الکتروکوتر ،اتوکالو ،مانیتورینگ برای
ثبت عالیم حیاتی ،پالس اکسیمتر پرتابل .اقالم مصرفی ،نیمه مصرفی و به
ویژه ابزار جراحی ماژور و مینور و پایه برای جراحی های عمومی و ارتوپدی
نیز جزء مواردی هستند که باید در اتاق عمل وجود داشته باشند.
بخش مراقبت های ویژه
این واژە حیاتی در بیمارستان سیار به تمامی فعالیت ها و اقداماتی
در بخش ویژه اطالق می شود که نهایتاً موجب بازگشت بیماران بدحال
شکل .۸واحد ای سی یو سیار کانتینری
بخش مراقبت های ویژه باید دارای شرایط ذیل باشد:
با توجه به اضطراب شدید و واکنش های مختلف روانی و روحی
متعاقب بالیا در مصدومان و بیماران اعزام شده به ای سی یو ،این افراد
اکثرا ً دارای شرایط بحرانی روحی ،مزید بر مشکل اصلی خویش می باشند که
می توان از جمله به افزایش فشار خون ،تنفس نامرتب و سریع ،افزایش ضربان
قلب و شرایط ایسکمی اشاره کرد که باید حتماً محیط بخش مراقبت های ویژه
ارام باشد و از سر و صدای زیاد در نزدیک ان اجتناب شود.
بهتر است بخش مراقبت های ویژه ،نزدیک اتاق عمل و اورژانس بوده
و دسترسی بخش های بستری به ان اسان باشد؛ لذا استقرار ان در مرکز
بیمارستان بسیار مهم است.
امکان احیای بیمار وجود داشته باشد و فضای کافی برای
دستگاه هایی مانند نوارقلب ،الکتروشوک و واحدهای مانیتورینگ
پیش بینی شود و امکان گردش حول محور تخت فراهم باشد.
دیوارها ،کف ،سقف ،درها ،رنگ فضا ،تهویه و فیلتراسیون از
اهمیت باالیی برخوردار است ،لذا باید بتوان به راحتی انها را شستشو،
گندزدایی و ضدعفونی نمود.
وجود امکانات اب ،برق ،کلید و پریز کافی به نحوی که تجهیزات
پزشکی دچار اختالل در عملکرد الکتریکی نشوند ،بسیار مهم است.
تجهیزات مانیتورینگ به گونه ای نصب شوند که رفت وامد افراد یا
حرکات مصدومان و افراد بستری ،باعث افتادن انها نشود.
در کنار تخت ها ،پیش بینی اویزهای مختلف برای اویزان کردن
سرم ها ،کیسه های خون و وسایل تزریق وریدی صورت گرفته باشد.
در بخش مراقبت های ویژه ،نوارقلب ،پالس اکسیمتر ،دستگاه
ABGو پیس میکر نیز پیش بینی شود.
30
شماره /8خرداد 1398
برخی از تجهیزات مورد نیاز در بخش مراقبت ویژه به قرار زیرند:
تخت ای سی یو -ساکشن موتوردار و در صورت امکان همراه با سانترال
مانیتورینگ -کاپنوگراف -ونتیالتور -تشک مواج -ترالی اورژانس -ایسی جی –پیس میکر -سرنگ پمپ -نگاتسکوب -گلوکومتر -نبوالیزر -
فشارسنج -ترالی دارو –ست معاینه -الکتروشوک -ست الرنگوسکوپ با
تیغه های مرتبط -امبوبگ -ترالی حمل وسایل -پایه سرم -اقالم مصرفی به
حد کافی مانند ملحفه ،لباس بیمار ،پتو ،بالش ،رو بالشی ،شان ،گان ،ماسک،
روکفشی – پالس اکسیمتر و پروب های مربوطه-اسپیرومتر و ..
در بیمارستان سیار این قاعده کلی وجود دارد که ساختار اتاق عمل جراحی
و ای سی یو از ابعاد طراحی ،سازه و تاسیسات بسیار نزدیک به هم باشند تا در
صورت ضرورت و برحسب نوع بحران و حوادث پیش امده بتوان این دو را در
ساعات اولیه و ساعات اتی به یکدیگر تبدیل کرد ،لذا مواردی همچون کالس
تمیزی ،نوع و میزان فیلتراسیون و توزیع گازهای طبی تقریباً مشابه بوده و
در سایر موارد به جزء تغییرات تجهیزاتی ،همچون سینک جراحی و اسکراپ،
تخت اتاق عمل و تخت های ای سی یو و همچنین مانیتورینگ ،تغییر چندانی
در معماری فضا ،سازه و تاسیسات رخ نمی دهد.
تله مدیسین در مواقع بحران
امروزه انتقال اطالعات پزشکی از مرکزی به مرکز دیگر بسیار مهم بوده
و این اقدام در زمان وقوع بحران به ویژه در بیمارستان سیار اهمیت فوق
العاده پیدا می کند .از این میان می توان به تله رادیولوژی ،تله درماتولوژی،
تله کاردیولوژی ،تله سرجری و تله پاتولوژی اشاره کرد .از کاربردهای ویژه تله
مدیسین می توان به بهره برداری از ان در هنگام وقوع حوادث و بالیا به ویژه
در نقاط دور افتاده اشاره کرد که با توجه به پیشرفت های روزافزون این رشته،
این خدمات در حال افزایش است .از تله مدیسین می توان در ارائه گزارش های
پزشکی ،مشاوره ،تشخیص ،مراقبت و مواجهه با بیمار و اموزش استفاده برد.
این اقدام و ارسال اطالعات از طرق مختلف مانند ماهواره یا ارتباطات دیگر
بی سیم ،مانند استفاده از مادون قرمز ،رادیو و یا خطوط خاص ارسال داده ها و
تلفن صورت می پذیرد .زمانی که دسترسی و ارتباط افراد دست اندرکار درمان
در بحران ،با مراکز مادر قطع شده باشد ،کاربرد تله مدیسین بیشتر تاثیر خود
را نشان خواهد داد.
شکل .9یک واحد مخابراتی سیار
با بهره گیری از تله مدیسین شرایطی فراهم امده است که ارسال اطالعات
تصاویر پزشکی ،قبل و پس از پردازش صورت گیرد ،یا ارسال و دریافت
ازمایش های مختلف به راحتی انجام شود ،همچنین امکان دریافت و ارسال
اصوات مختلف و ...به ویژه مشاوره های چند جانبه همزمان در چند منطقه
مختلف فراهم اید .امروزه در بحران های نظامی و شرایط مختلف جغرافیایی،
اقلیمی و بحران های شهری نیز تله مدیسین کارایی خود را نشان داده است،
به نحوی که تصاویر x- rayتصاویر CTو ...از طریق شبکه های تلفن و ماهواره
قابل انتقال بوده و بسیاری از گزارش های خام ،در محل بحران تهیه و در
مرکز تخصصی مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرند .بدیهی است روز به روز
با گسترش توانایی های ارسال تصاویر رنگی ،افزایش وضوح و ارتقای کیفیت،
شرایطی فراهم می اید که بر کاربرد این اقدامات به خصوص در تصویربرداری،
سونوگرافی ،اکوکاردیوگرافی قلب و عروق ،جراحی ،بیماری های عفونی ،و...
افزوده شود.
از تله مدیسین در حال حاضر برای موارد زیر در بحران استفاده می شود:
-1مدیریت امور درمانی و پزشکی از راه دور در بالیا و حوادث که
شامل موارد زیر است:
ارائه اطالعات جامع پیش از وقوع حوادث و اموزش مداوم به درمانگران
همراهی در امداد و ارائه خدمات متناسب مشاوره ای به درمانگران اعم
از کنترل پروتکل ها ،همراهی در جراحی ها و فرایند تشخیص های افتراقی و
احتمالی
کمک به عادی سازی شرایط محیطی پس از بحران اعم از مشاوره،
کنترل فرایندها ،بازنگری و بازبینی اقدامات صورت پذیرفته
-2انتقال اطالعات پزشکی به صورت تصاویر ،صوت و گزا رش های
بالینی بیماران به شرح زیر:
به صورت مستقیم و ارتباط تصویری و صوتی و ارسال گزارش های
تفصیلی بیمار که البته نیازمند تمهیدات الزم از جمله تسهیالت مخابراتی
است.
دریافت ،پردازش ،ذخیره سازی و انتقال اطالعات توسط سیستم پکس
در زمان بحران با توجه به کمبود متخصصان و حتی پزشکان ،از این فناوری
که شامل ارسال اطالعات و دریافت پاسخ برای دسترسی راحت به افراد ذیربط
و یا افراد دارای مهارت های تخصصی است ،در کوتاه ترین زمان با در نظر
گرفتن محدودیت ها و شرایط جغرافیایی بهره گیری می شود.
برخی از منابع
-1ضوابط و معیارهای انتخاب سامانه های متحرک درمانی اضطراری،
معاونت توسعه مدیریت و منابع ،دفترمدیریت منابع فیزیکی و مجری
طرح های عمرانی وزارت بهداشت درمان و اموزش پزشکی
-2طراحی بناهای درمانی ،راهنمای برنامه ریزی و طراحی معماری
بخشهای مراقبت ویژه ای سی یو ،سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور
3- Guide lines for Design &Construction Health care
)Facilities (AIA-2006
)4- Australian Health Facility Guideline(AHIA-2009
-5برپایی بیمارستان صحرایی؛ گزارشی از یک مانور امادگی مواجهه با
بالیا ،مجله طب اورژانس ایران .دوره ،3شماره ،3تابستان 95
شماره /8خرداد 1398
مهندس پردیس رضوی
اشاره ای به ضوابط ساختمانی
در طراحی بخش شیمی درمانی
)1سالن شیمی درمانی ( فضای تجویز دارو)
به طور کلی دو الگو برای طراحی فضای تجویز داروی
شیمی درمانی وجود دارد.
الگوی نوع اول :سالن باز
الگوی نوع دوم :کابین یا اتاق
حال به بررسی دقیق هر یک از دو الگوی ذکر شده
می پردازیم :
سالن باز
بیمار در یک سالن باز روی صندلی یا تخت مخصوص
می نشیند و تجویز دارو انجام می شود .این فضا الزم است
دارای فضایی مناسب با نور طبیعی باشد .حداقل فاصله بین
صندلی یا تخت ها در این سالن باید 1.5متر باشد.
* نکته :
رگوالتور وکیوم پزشکی ،فلومتراکسیژن ،فلومتر،
چراغ معاینه دیواری و صندلی همراه باید به تعداد کافی و
در محل مناسب در سالن تعبیه شود.
چیدمان صندلی ها یا تخت باید به گونه ای باشد
که ضمن حفظ ارامش بیمار ،دسترسی به امکانات احیا در
مواقع ضروری فراهم باشد.
برای هر بیمار یک کابین مخصوص (با دیوار کاذب و یا
پرده) با امکانات الزم در نظرگیرند .برای هر کابین حداقل
مساحت ۶مترمربع الزم است.
•الزم است اطراف صندلی یا تخت تزریق ،حداقل
از سه طرف فضای ازاد وجود داشته باشد.
•هر کابین باید دارای رگوالتور وکیوم پزشکی،
فلومتراکسیژن ،فلومتر ،چراغ معاینه دیواری و صندلی
همراه باشد.
موارد زیر الزم است در هر دو مدل ارائه
شده رعایت شود:
در هر سالن شیمی درمانی از ۶تا ۱۲
تخت /صندلی تزریق می تواند قرار گیرد .سالن
شیمی درمانی باید تحت نظارت دائم کارکنان
پرستاری باشد.
هر سالن شیمی درمانی باید مجهز به
دست کم یک سرویس بهداشتی و محل شست و
شوی دست باشد و دستگاه اب اشامیدنی مجزا باشد.
اگرچه هردو الگو مورد قبول است اما به دلیل امکان
نظارت بهتر پرستار ،سالن شیمی درمانی متداول تر
است .هر چند در حالت کابین یا اتاق ،حریم خصوصی
بیمار بهتر رعایت می شود.
در صورتی که مرکز بخواهد اتاق ایزوله کنترل عفونت
داشته باشد ،باید استانداردهای مرتبط را رعایت کند.
الزامات تاسیسات برقی سالن شیمی درمانی
مراکز شیمی درمانی
نور عمومی
نور عمومی فضا باید از طریق چراغ های با المپ فلورسنت
یا LEDبا صفحه پریزماتیک تامین شود که میزان ان ۳۰۰
لوکس است و دمای نور ۴۱۰۰درجه کلوین و 8=CRI
است .حداقل ۵۰درصد این چراغ ها باید از برق اضطراری
تغذیه شوند.
نور موضعی
نور موضعی از طریق چراغ معاینه دیواری یا پرتابل
تامین شود.
32
شماره /8خرداد 1398
پریز برق
به ازای هر تخت حداقل دو عدد پریز برق
پیش بینی شود که حداقل یکی از ان ها باید
از برق اضطراری تغذیه کند.
سیستم احضار پرستار
جهت ارتباط بیمار و کادر درمانی با ایستگاه پرستاری
الزم است برای هر تخت و در سرویس بهداشتی بیماران
سیستم احضار پرستار پیش بینی شود.
مرکز اصلی سیستم احضار پرستار در ایستگاه
پرستاری قرار دارد.
سیستم اعالم حریق
پیش بینی سیستم اعالم حریق الزامی است.
چراغ نگاتوسکوپ
در ایستگاه پرستاری چراغ نگاتوسکوپ پیش بینی و
نصب شود.
الزامات تجهیزات پزشکی مراکز شیمی درمانی
تجهیزات ایستگاه پرستاری شامل
نگاتوسکوپ و فشارسنج عقربه ای پرتابل و گوشی
معاینه پزشکی و دستگاه مرکزی احضار پرستار و
دستگاه مرکزی االرم گازهای طبی و تلفن و رایانه و
کمد های مربوطه و ترالی دارو پیش بینی شود.
در سالن شیمی درمانی باالی هر تخت یک
فشارسنج و پمپ تزریق و پایه پمپ به همراه پایه سرم
پرتابل یا دیواری پیش بینی شود.
در ایستگاه پرستاری حتما ترالی احیا و DC
شوک پیش بینی شود.
یکی از تخت های سالن شیمی درمانی
مجهز به مانیتورینگ عالئم حیاتی باشد.
تجهیزات فضای نگهداری دارو ( انبار)
پیش بینی شود.
الزامات تاسیسات مکانیکی مراکز شیمی درمانی
سیستم اب و فاضالب بهداشتی شامل اب
سرد وگرم بهداشتی برای روشویی ها وخروجی مناسب
فاضالب با سایز حداقل ۵۰میلی متر پیش بینی شود .
سیستم گازهای طبی شامل سوکت اکسیژن و
وکیوم در کابین شیمی درمانی پیش بینی شود .
سیستم تهویه باید از نوع دستگاهی باشد که
مشخصات زیر را تامین کند:
-1سیستم توانایی تنظیم درجه حرات در تابستان در
بازه ۲۴الی ۲۷درجه سانتیگراد ودر زمستان ۲۱الی ۲۴
درجه سانتیگراد را داشته باشد .
-2میزان رطوبت نسبی در حدود %۵۰حفظ شود.
-۳حداقل تعویض هوا به اندازه 8بار در ساعت ومیزان
ورودی هوای تازه ۶بار در ساعت باشد.
-4بازگردانی هوا در داخل اتاق جایز نیست.
-5فیلتر ضد باکتری هوای ورودی با راندمان ۵۰درصد
نصب شود.
-6فیلتر ضد باکتری در هوای خروجی الزم ندارد.
شماره /8خرداد 1398
)2ایستگاه پرستاری
الزم است ایستگاه پرستاری در سالن شیمی درمانی
قرار داشته باشد.
بهتر است طوری طراحی شود که امکان مشاهده
مستقیم بیماران در زمان دریافت دارو را فراهم کند.
ایستگاه پرستاری بهتر است در مسیر مستقیم رفت و
امد طراحی نشود.
محل شست و شوی دست باید در نزدیک ایستگاه
پرستاری باشد.
)3فضای رفاهی پرسنل
اتاق استراحت پرسنل باید در همان طبقه از ساختمان که
سالن شیمی درمانی واقع است ،طراحی شود و امکان سرویس
دادن به چند سالن شیمی درمانی را داشته باشد.
سرویس بهداشتی مخصوص پرسنل باید در نظر گرفته
شود و مجهز به دوش ایمنی باشد.
) 4فضای رفاهی برای بیماران
اتاق انتظار باید مجهز به سرویس بهداشتی ،اب خوری،
تلفن عمومی و صندلی مناسب باشد.
کمد مناسب برای نگه داری وسایل بیماران باید تامین
شود.
)5فضاهای جانبی
مرکز باید اتاق کار تمیز/کثیف برای توزیع دارو و تجهیزات
مصرفی و جمع اوری پسماند های
ساخت و تجویز دارو باشد و امکانات
مورد نیاز در ان ها تعبیه شود.
مرکز باید دارای فضای نگهداری
ویلچر ،برانکارد و تخت مخصوص حمل
بیمار باشد.
)5انبار پسماند
در هر مرکز باید فضایی جهت تفکیک
زباله ها در نظر گیرند ،بیش ترین تفکیک در
مراکز نگه داری باید بر روی زباله های خطرناک
صورت گیرد .
انبار باید به حد کافی فضا جهت
انبار زباله های خطرناک به اضافه فضا جهت
پوشش دادن زباله روزانه و تفکیک زباله را
داشته باشد.
زباله هایی با خطر خاص و یا سایتوتوکسیک
باید جداگانه از زباله های بی خطر و عفونی انبار شود.
منابع
-1ضوابط طراحی مرکز شیمی درمانی سرپایی دفتر توسعه
منابع فیزیکی وزارت بهداشت
2-http //:treatment .sbmu .ac .ir /uploads /
zava b et _s a k hte m a n i .p d f
3-https//:treatment.tbzmed.ac.ir
-4http//:ta.mui.ac.ir/sites/ta.mui.ac.ir/files/pdf/
sakhteman.pdf
34
شماره /8خرداد 1398
برگزاری اولین کنفرانس ملی مدیریت بحران و پدافند
غیرعامل در بیمارستان ها و مراکز درمانی
شماره /8خرداد 1398
مهندس پردیس رضوی
اولین کنفرانس ملی مدیریت بحران و پدافند غیرعامل در
بیمارستان ها و مراکز درمانی با رویکرد مقاوم سازی (تاب اوری/
ایمنی) بیمارستانی در تاریخ ۱۵اسفند ۱۳۹۷تا ۱۶اسفند ۱۳۹۷
در دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد.
ایران کشوری است که بطور مداوم در معرض انواع مخاطرات
طبیعی و انسان ساخت قرار دارد که همواره پیامدهای سوء جانی،
اقتصادی و عملکردی را برای جامعه و نظام سالمت به دنبال دارد.
پس الزم است نظام سالمت برای پاسخ به این حوادث کام ً
ال اماده
باشد و به ان ها پاسخ به موقع و موثر بدهد .نیاز به اموزش مداوم
ن ساخت در حدود ۷۵
و امادگی مقابله با رخدادهای طبیعی و انسا
هزار واحد بهداشتی و درمانی و ذینفعان ان اعم از جامعه پزشکی،
پرستاری ،خدماتی و مراجعه کنندگان به ان ها امری اجتناب ناپذیر
در تاب اوری نظام سالمت کشور است.
برگزاری نشست های تخصصی و کنفرانس های علمی که با حضور
صاحبن ظران ،اندیشمندان ،دغدغ ه مندان و کاربران این مراکز
درمانی برنام ه ریزی و اجرا می شود ،در واقع حرکت در تحقق این
موارد است.
کنفرانس ملی مدیریت بحران و پدافند غیرعامل در بیمارستان ها
و مراکز درمانی با رویکرد مقاوم سازی(تاب اوری/ایمنی) بیمارستانی،
اولین و تخصصی ترین رویداد علمی در حوزه مدیریت بحران
بیمارستانی است.
این کنفرانس ملی و ساالنه محلی برای تضارب ارا و انتقال دانش
و تجارب روز این حوزه است و امید است با حمایت و مشارکت
ذینفعان ،در اینده ای نزدیک شاهد برگزاری این رویداد در ابعاد
بین المللی باشیم.
اهداف کنفرانس
ارتقای امادگی و کاهش اسیب پذیری منابع و تسهیالتبهداشتی در برابر بالیا
ارتقای تاب اوری نظام سالمت (منابع انسانی ،ساختمان ها وامکانات) در برابر بالیا
محورهای همایش
تحریم و راهکارهای تداوم خدمات بهداشت و درمان
مدیریت خطر در اعتباربخشی بیمارستان ها
تاب اوری و ایمنی شریان های حیاتی بیمارستان ها
امادگی بیمارستان ها در حوادث و بالیا
ایمنی در برابر حریق در بیمارستان ها
فراظرفیت و تداوم خدمات بیمارستانی در حوادث و بالیا
ت اپ ها در تاب اوری بیمارستانی
نقش فناوری های نوین و استار
تاب اوری و مقاوم سازی سازه ای و غیر سازه ای بیمارستان ها
تاب اوری سرمایه انسانی بیمارستان ها در حوادث و بالیا
بازسازی و بازتوانی بیمارستانی در حوادث و بالیا
درس اموخته های حوادث و بالیا برای تاب اوری بیمارستانی
پدافند سایبری و نظام ارایه خدمات بیمارستانی
پدافند زیستی و نظام ارایه خدمات بیمارستانی
پدافند کالبدی بیمارستان ها
پدافند اقتصادی و نظام ارایه خدمات بیمارستانی
طراحی مراکز درمانی و تاثیر فرم شهر بر تاب اوری مراکز
بیمارستانی
نقش شهرسازی در تاب اوری بیمارستان ها
حوزه های تحت پوشش
مدیریت بیمارستانی
گزارشی کوتاه از کنگره
به گزارش روابط عمومی دانشکده بهداشت ،به همت دپارتمان
36
شماره /8خرداد 1398
یک بسیج عمومی و مشارکت مردمی است که باید ایجاد
شود.
وی در ادامه با اشاره به راه اندازی رشته دکترای سالمت در
حوادث و بالیا در دانشکده بهداشت و چند دانشگاه دیگر گزارشی
از اقدامات علمی انجام شده در این زمینه از جمله چاپ مقاالت و
کتب علمی و ارائه کرد.
در ادامه دکتر استاد تقی زاده دبیرعلمی کنفرانس ضمن خیر
مقدم به شرکت کنندگان گفت :بیمارستان ها در زمان حوادث
وبالیا مرجع و محل امنی برای مراجعه و کاهش االم و
سالمت در حوادث و بالیا ،دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی
تهران و مشارکت وزارت بهداشت درمان و اموزش پزشکی اولین
کنفرانس ملی مدیریت بحران و پدافند غیرعامل در بیمارستان ها
و مراکز درمانی با رویکرد مقاوم سازی(تاب اوری/ایمنی) بیمارستانی
اغاز شد.
اولین کنفرانس ملی مدیریت بحران و پدافند غیرعامل در
بیمارستان ها و مراکز درمانی با رویکرد مقاوم سازی(تاب اوری/ایمنی)
بیمارستانی با حضور دکتر مهدی رضایی معاون درمان دانشگاه،
دکتر علی اکبری ساری رییس کنفرانس و رییس د انشکده
بهداشت ،دکتر پیروی دبیر کل جمعیت هالل احمر ،دکتر پیر
حسن کولیوند ریس سازمان اورژانس کشور و شرکت کنندگان
در سالن اجتماعات دانشگاه علوم پزشکی تهران شروع به کار کرد.
در ابتدا دکتر علی اکبر ساری رئیس کنفرانس ضمن خیر مقدم
به میهمانان و شرکت کنندگان گفت :مباحث پدافند غیر عامل
ومدیریت بحران در بیمارستان ها بسیار مهم است و با این
که اقدامات عملی خوبی انجام شده ولی جا دارد که این روند
توسعه یابد و ادامه داشته باشد .تجارب ارزنده ای در این
زمینه در سطح کشور وجود دارد که باید در اختیار افراد
و نهادها در بخش های مختلف قرار گیرد که این یکی از
اهداف سمینار است.
وی در خصوص نقش و همکاری سازمانها گفت :این موضوع
بین بخشی است و الزم است تمام نهاد ها و سازمان ها که
در این حیطه نقش دارند نقش و وظیفه خود را شناسایی و
انجام بدهند و این کار فقط با هماهنگی صورت می پذیرد.
همچنین برای کاهش خسارات در حوادث و بالیا نیاز به
دردهای مردم است.
وی در ادامه بیان داشت :طبق مطالعات موجود در خصوص
بیمارستان ها متاسفانه وضعیت امادگی و تاب اوری
بیمارستان ها در مقابل حوادث و بالیا در حد مطلوبی نیست
و در حواث ناگوار ممکن است نتوانند به وظایف خود ادامه
بدهند.
وی در خصوص بحث تاب اوری بیمارستانها گفت :ما قرار است
روی پای خود باشیم و این مهم با استفاده از ظرفیت های
موجود و ظرفیت سازی عملی امکان پذیرخواهد شد و این
موضوع شامل حال بیمارستان ها هم می شود.
توضیح اینکه این کنفرانس با هدف ارتقای امادگی و کاهش
اسیب پذیری منابع و تسهیالت بهداشتی در برابر حوادث و بالیا و
همچنین ارتقای تاب اوری نظام سالمت (منابع انسانی ،ساختمان ها
شماره /8خرداد 1398
و امکانات) در برابر حوادث و بالیا برگزار می شود و محورها
ی اصلی ان عبارتند از :تحریم و راهکارهای تداوم خدمات
بهداشت و درمان ،مدیریت خطر در اعتباربخشی بیمارستان ها،
تاب اوری و ایمنی شریان های حیاتی بیمارستان ها ،امادگی
بیمارستان ها در حوادث و بالیا ،ایمنی در برابرحریق در
بیمارستان ها ،تداوم خدمات بیمارستانی در حوادث و بالیا،
ت اپ ها در تاب اوری
نقش فناوری های نوین و استار
بیمارستانی ،تاب اوری و مقاوم سازی سازه ای و غیر سازه ای
بیمارستان ها ،تاب اوری سرمایه انسانی بیمارستان ها در
حوادث و بالیا ،بازسازی و بازتوانی بیمارستانی در حوادث
و بالیا ،درس اموخته های حوادث و بالیا برای تاب اوری
بیمارستانی ،پدافند سایبری و نظام ارائه خدمات بیمارستانی،
پدافند زیستی و نظام ارایه خدمات بیمارستانی ،پدافند کالبدی
بیمارستانها ،پدافند اقتصادی و نظام ارایه خدمات بیمارستانی،
طراحی مراکز درمانی ،تاثیر فرم شهر بر تاب اوری مراکز
بیمارستانی و نقش شهرسازی در تاب اوری بیمارستان ها.
منابع
http://sph.tums.ac.ir
info.arpex@gmail.com
38
شماره /8خرداد 1398
مهندس پردیس رضوی
مشارکت بخش خارجی در ساخت بیمارستان ها
ورود شرکت های خارجی برای سرمایه گذاری در ایران برای ساخت
بیمارستان فرصت جدیدی است که می تواند عالوه بر ورود سرمایه در زمان
رکود ،زمینه انتقال دانش و فناورهای نوین را در حوزه سالمت فراهم کند.
انتقال دانش و فناوری های روز دنیا در حوزه بیمارستان سازی ،ورود
سرمایه و افزایش مبادالت اقتصادی دو طرفه به خصوص در شرایط
پساتحریم که می تواند زمینه ساز پیوست ایران به سازمان تجارت
جهانی را فراهم کند ،از دستاوردهای ورود سرمایه گذاران خارجی به
این عرصه است.
سرمایه گذاری و مدیریت مالی مشترک ،انتقال دانش و فناوری (با ارزش
افزوده باال) ،مشاوره ،طراحی ،ساخت و اجرای پروژه ،تجهیز ،تبلیغ ،بازاریابی
و بازارسازی زمینه هایی است که می تواند به عنوان دستاورد همکاری با
کشورهای موفق در این حوزه باشد .بیمارستان سازی یکی از مهم ترین
جنبه های همکاری با کشورهای خارجی است که به گفته مسئوالن
وزارت بهداشت ،ایجاد زمینه اشتغال به خصوص برای قشر تحصیل کرده
بی کار هم در زمان ساخت و هم در زمان بهره برداری بیمارستان می تواند
از نتایج این نوع همکاری ها باشد .مقامات دولتی دارای نقش اساسی در
قالب بندی سیاست های سالمت و برنامه های مخصوص شرایط هر
کشورهستند .درسال های اخیر ،هزینه ارائه مراقبت های بهداشتی به
صورت نمایی افزایش داشته و دولت ها به دنبال مکانیزم های جایگزین
برای کاهش هزینه ها هستند در حالی که افزایش ظرفیت برنامه های
اجتماعی با سرمایه گذاری های قابل توجه در زیرساخت ها همراه هستند.
دولت ها قادر نیستند سرمایه الزم را برای پروژه های بیمارستان سازی تامین
کنند .یکی از ایده های نو در این زمینه ،انجام پروژه به صورت مشارکتی از
شرکت های پیمانکاری داخلی و خارجی است که معموال حضور شریک
خارجی در این مشارکت ها باعث جذب سرمایه گذاران و تامین کنندگان
مالی پروژه می شود .این روش نه تنها به بخش خصوصی امکان می دهد تا
در پروژه های زیربنایی و ملی مشارکت کنند ،بلکه خطر تملیک همیشگی
اموال عمومی را نیز در پی ندارد .با توجه به نیاز پروژه های زیربنایی به
تامین مالی ،تکنولوژی ،دانش فنی و تجربه و تخصص های متنوع و مدیریت
کارامد ،دولت ها چند سالی است روی به تدوین مقررات خاص حاکم بر
این مشارکت ها اوردند و در برخی کشورها که قوانین خاصی در این مورد
ندارند ،رویه عملی انان نشان از توجه جدی به کارامدی این روش برای بهبود
وضعیت اقتصادی شان دارد .دولت ها می توانند برای جلوگیری از افزایش
هزینه های موردنیاز برای بازسازی ،نگهداری و راه اندازی بیمارستان ها و
افزایش محدودیت ها در بودجه های دولتی ،داشتن نواوری از طریق فرصت
طلبی بخش خصوصی و مدیریت بهتر ریسک ها با این بخش مشارکت
مناسبی داشته باشند.
موانع
صورت های مالی دست کاری شده و عملکرد ناشفاف بانک های ایرانی
مانعی بزرگ برای تعامالت مالی بین المللی و وصل شدن سیستم گردش مالی
کشور به خارج است که البته ربطی به برجام یا کارشکنی دولت خارجی ندارد.
اگر بخواهیم ریسک های موجود در اقتصاد ایران را دسته بندی کنیم ،با
سه دسته ریسک اساسی رو به رو هستیم.
ریسک های سیاسی (بازگشت تحریم ها ،تغییر ذهنیت به
شرکت های خارجی خاص با تغییر دولت ها)...،
ریسک های تجاری ( نوسان نرخ ارز ،کاهش بودجه عمرانی
دولت برای پیمانکاران) ...،
ریسک های قانونی و اداری( تفاوت میان بیمه گذار ایرانی
و خارجی در قوانین بیمه ایران و مشکل ورود بیمه های خارجی،
مشکالت در تهیه ویزای ایران ،خرید امالک ،زمین کشاورزی و عدم
رسمیت تابعیت مضاعف)...،
برقرار نبودن ارتباط بانک های ایرانی با بانک های بین المللی در
سیستم پرداخت ها ،یکی دیگر از مشکالتی است که کسب وکار یک
شرکت خارجی برای فعالیت در ایران با ان مواجه است .بوروکراسی های
اداری در ایران از دیگر مسائل چالش برانگیز اغاز فعالیت در ایران است.
راهکارهای جذب سرمایه گذار خارجی
برگزاری نشست های چندجانبه
انعقاد قراردادهای بین المللی
شماره /8خرداد 1398
جدول1
توجه به بخش های استراتژیک
بهبود قوانین و مقررات
مدیریت کمک های خارجی
همکاری با سازمان های بین المللی
انتشار پروفایل سرمایه گذاری کشور
سیاست ارزی باثبات
ایجاد نهادهای مرتبط با سرمایه گذاری خارجی برای پاسخگویی
به سواالت و تسهیل سرمایه گذاری و مدیریت کمک های خارجی
وضعیت جذب سرمایه گذاری خارجی
در بخش سالمت و درمان در دنیا
محبوب ترین کشورهای درحال توسعه برای سرمایه گذاری خارجی
در بخش سالمت به شرح جدول 1است.
ضرورت و اهمیت جذب سرمایه گذاری خارجی در بخش سالمت
ضرورت جذب سرمایه گذاری خارجی در بخش سالمت از 2بعد
قابل بررسی است:
)1جنبه تامین منابع مالی
در حوزه تخت های بیمارستانی شاخص کشور ما 7.1تخت به ازای
هر هزار نفر است که این امار در کشورهای توسعه یافته 5تخت به
ازای هر هزار نفر است .مطابق با برنامه ششم توسعه این عدد باید به
6.2ارتقا پیدا کند .بر این اساس حدود 115هزار تخت جدید باید
اضافه شود .با توجه به این که بیش از 50درصد بیمارستان های کشور
فرسوده هستند ،این امار با احتساب جایگزینی تخت های فرسوده
است .اگر به ازای هر تخت 500میلیون تومان هزینه را محاسبه کنیم
یعنی بالغ بر 60هزار میلیارد تومان بودجه الزم داریم .بدین ترتیب با
احتساب زمان بندی 5ساله ،سالیانه به 12هزار میلیارد تومان به پول
نیاز داریم .برای تحقق این ارقام جذب منابع مالی خارجی در قالب
سرمایه گذاری خارجی یا فاینانس ضروری به نظر می رسد.
)2حضور پررنگ تر در گردشگری سالمت
ایران کشوری است در سال های اخیر رشد سریعی در حوزه گردشگری
سالمت داشته .برای این موضوع به چند دلیل اصلی می توان اشاره کرد:
موقعیت جغرافیایی و مشابهت های فرهنگی و مذهبی با
کشورهایی نظیر افغانستان و عراق و کشورهای عربی
برخورداری از نیروی انسانی متخصص و زیرساخت های پزشکی
و درمانی
پایین بودن سطح هزینه های سالمت در مقایسه با سایر
کشو ر ها
افزایش نرخ ارز در سال های گذشته که خود باعث کاهش
هزینه ها برای مراجعه کنندگان خارجی شد.
با این حال گردشگران سالمت که به ایران وارد می شوند معموال
محدود به برخی کشورهای همسایه هستند .جذب سرمایه گذاری
خارجی در این حوزه و حضور برندهای جهانی همراه با استانداردهای
جهانی و شناخته شده و زنجیره ارزش ان ها می تواند باعث جذب
بیشتر گردشگران خارجی و جلب اعتماد ان ها شود.
منابع
http//:te.mefa.ir/Portal/file%/391600?/D%8B%3D%84%9D%8A%7D%85%9D
%8AA%-D%86%9D%87%9D%8A%7D8%9A%D8%9A.2-pdf
http//:theinternational.ir/international-political-economy/item-143/
obstacles-foreign-investment-in-iran
=http//:jhosp.tums.ac.ir/browse.php?a_id&5643=slc_lang=fa&sid1
40
شماره /8خرداد 1398
شماره /8خرداد 1398
42
شماره /8خرداد 1398