ماهنامه تشخیص آزمایشگاهی شماره 109

‫سخن مدیر مسوول ‪2 ......................................................................................................................‬‬ ‫رویدادها و گزارش ها ‪4 ................................................................................................................‬‬ ‫ازمایشگاه مرجع سالمت اعالم کرد؛ جدیدترین نتایج بررسی کیت ها و دستگاه های ازمایشگاهی ‪8 ...................................‬‬ ‫شانزدهمین همایش ساالنه اسیب شناسی و طب ازمایشگاه برگزارشد‪10..............................................................‬‬ ‫کمپلکس اصلی سازگاری نسجی‬ ‫میثم ورزکاری‪12.............................................................................................................................................................‬‬ ‫چالش های اخالقی و حقوقی موجود در انجام ازمایش عدم اعتیاد‬ ‫دکتر مجید رضا خلج زاده‪ -‬حورا اسماعیل خواه‪15..................................................................................................‬‬ ‫گذری بر هماتوپویزیس یا خونسازی‬ ‫دکتر محمدرضا نهایی ‪،‬دکتر علی اکبر ابوالفتحی‪،‬دکتر همایون دولتخواه ‪،‬نادر نظام دوست شاد باد مشایخ ‪ ،‬جواد نورافکن‪18..............‬‬ ‫کوچک ترین مهندس ژنتیک در جهان‬ ‫شاهین اسعدی‪ ،‬علیرضا میرزائی‪ ،‬صدیق شادی مسیب پور‪،‬الهام علیزاده میالنی‪26.................................................................‬‬ ‫بیس فینول یا ‪BPA‬‬ ‫دکتر پروین دهقان ‪،‬مجتبی اسماعیلی ‪،‬امید رییسی ‪،‬وحید رییسی‪ ،‬لطیف طاهری‪30..................................................‬‬ ‫ابله مرغان‬ ‫علی حسین خانی‪34..........................................................................................................‬‬ ‫روایی و ناروایی‪37..............................................................................................................................‬‬ ‫دکتر عباس افراه‬ ‫چالش های طرح تحول سالمت‬ ‫طــرح تحول ســامت‪ ،‬به راســتی یک رویا اســت‪.‬اگر ادامه یابد یک شــگفتی و معجــزه خواهد بود‪ .‬در این ســراغاز به‬ ‫چالش های پیش روی ‪ ،‬به کوتاه می پردازیم‪ .‬برای شــیرین شــدن جســتار‪ ،‬برنامه ریزی را با یک بازی همســنجی می کنیم ‪.‬‬ ‫می دانید تفاوت برنامه ریزی در کشورهای پیشرفته با کشورهایی مانند ما در چیست؟ مانند تفاوت بازی شطرنج و تخته نرد است‪.‬‬ ‫پایه ی بازی شطرنج تنها بر روی برنامه و اندیشه است ولی تخته نرد بر پایه شانس و سرنوشت بازی وابسته به تاس است‪ ،‬و نقش‬ ‫برنامه ریزی در ان ناچیز اســت‪.‬برنامه ریزی ها در ان ســو‪ ،‬بیشــتر راهبردی و اینده نگر است ‪ ،‬ولی در این سو بیشترفصلی و‬ ‫ســلیقه ای اســت‪ .‬دولت پیشین که سهم هدفمند کردن یارانه ها ی درمان به یک وزارتخانه ی دیگر بخشید‪ ،‬پایه ی طرح پزشک‬ ‫ارزشــمند خانواده‪ ،‬بی اینکه زمینه ی بایســته و شایسته برای ان اماده باشد‪ ،‬در سه استان به راه انداخت‪ .‬این طرح در تهران ناکام‬ ‫ماند ‪ .‬در مازندران هچنان همراه با چالش هایی برای مردم و گروه پزشــکی اســت‪ .‬در انجا بجای ترفندهای تشویقی‪ ،‬اهرم های‬ ‫تنبیهی بکار برده می شــود‪ .‬برای نمونه اگر کســی به پزشــک خانواده نرود‪ ،‬باید در همه جا خودش هزینه ی تشخیص و درمان‬ ‫را بپردازد‪ .‬دیگر این که پزشــکانی هم که به هر انگیزه ای با پزشــکی خانواده قرارداد نبســته اند‪ ،‬بیمه ها هزینه ی نسخه انان را‬ ‫نمی پردازد(حتا برای درمان خود و خانواده ی خویش)‪ .‬روشــن اســت که برنامه ریزی در زمینه ی درمان ازنخستین کارهای هر‬ ‫دولت است‪ .‬در ایران وزارت بهداشت و درمان‪ ،‬پیشانی دولت به شمار می اید‪ .‬بدین روی همواره زیر ذره بین مردم و نمایندگان‬ ‫مجلس اســت‪ .‬هراینه در هر وزارتخانه نارسایی پیش بیاید‪،‬چه بســا در مرزبندی ان وزارتخانه می ماند و شاید تا کابینه ی دیگر‬ ‫به بیرون درز نکند‪ .‬ولی در باره ی بهداشــت و درمان چنین نیســت و درهمه جا بازتاب خواهد داشــت‪ .‬دولت نیمه تازه ‪ ،‬که از‬ ‫ناخرســندی بســیار مردم از کارنامه ی دولت گذشــته اگاه است‪ ،‬با این طرح تحول ســامت‪،‬همه را شگفت زده کرده است‪ .‬به‬ ‫گونه ای بد گمانی برخی را برانگیخت و به کنایه این طرح را ســامت دولت مدار( بر وزن دولت ســامت مدار) نامیده اند‪ .‬این‬ ‫طرح تازه که چندی است اغاز شده‪ ،‬به راستی مارا به یاد پروژه های نافرجام گذشته انداخت که بی برنامه ریزی و با بانگ و شعار‬ ‫اغاز‪ ،‬ولی به سرانجامی نافرجام انجامید ( مانند پزشک خانواده ‪،‬تک رقمی کردن بهره های بانکی و ‪ .)....‬اما ازدید نگارنده‪ ،‬این‬ ‫طرح اگر بهینه شود وماندگار بماند‪ ،‬بی گمان بزرگ ترین رویداد تاریخی درمان ایران است ‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫همکاران بخوبی می دانند سال ها است که سازمان های بیمه و درمان ‪ ،‬از پرداخت به هنگام سهم پزشکان و پیراپزشکان ناتوان‬ ‫است‪ .‬در برابرش سازمان های بیمه گر حق سرانه ی درمان از تک تک بیمه شدگان می گیرد وهراینه دیر پرداخت شود‪ ،‬کارفرمایان‬ ‫جریمه می شــوند‪ .‬ولی دولت و ســازمان های بیمه هرگز بدهی خود را به هنگام نداده اند‪ .‬پس از ســال ها پی گیری همکاران ‪،‬‬ ‫دیر کردها از یک سال به چند ماه رسیده است‪ .‬در این میان‪ ،‬با راه انداختن بیمه های تکمیلی تالش هایی نیز برای کمک به هزینه‬ ‫بیماران شده است‪ ،‬دست کم در زمینه ی ازمایشگاه برای بسیاری از بیماران راه گشا بوده است‪ .‬اما درونمایه ی سخن این بار در‬ ‫باره ی طرح بزرگ تحول ســامت اســت‪ .‬بسیاری به ماندگاری ان چندان امیدوار نیستند؟چالش بزرگ و نخست ان‪ ،‬فراهم کردن‬ ‫هزینه ی ان اســت‪ .‬هم چنان که گفتیم‪ ،‬پرســش این است ‪ :‬دولت و سازمان های مســوول که همواره در پرداخت به هنگام سهم‬ ‫ویژه خود دچار نارســایی بوده اســت(اندازه ی ان سهم ها تنها چند در صدی از هزینه ی طرح تازه سالمت بوده است)‪ ،‬چگونه‬ ‫می خواهد هزینه ی این طرح بزرگ را بپردازد؟‬ ‫امیــد دولت برای فراهم کردن هزینه ی این طرح ‪ ،‬بر پایه ی فروش نفت‪ ،‬بخشــی از درامــد هدفمند کردن یارانه و درامد‬ ‫ســرانه ی سالمت اســت‪ .‬شوربختانه درامد نفت رو به سراشیبی اســت‪،‬و به این زودی ها امیدی به افزایش در کارنیست‪ .‬درامد‬ ‫هدفمند کردن یارانه هم به گونه ای وابســته به فروش نفت اســت‪ .‬افزایش ســرانه ســاالنه ی مردم هم برای بیشتر مردم دشوار و‬ ‫مایه ی ناخرسندی خواهد بود‪ .‬در کشورهایی که بیمه بهداشت همگانی در دست دولت است‪ ،‬هزینه ها از درامد ساالنه ی سالمت‪،‬‬ ‫و مالیات ها فراهم می شــود‪ .‬در این دولت ها ‪ ،‬ســرانه ی سالمت باال است و بیشــترمردم هم توان پرداخت را دارند( ندارها هم‬ ‫بخشوده می شوند)‪ .‬در انجا پرداخت مالیات هم نهادینه شده و هیچ همسانی با پرداخت بی سروسامان مالیات در کشورهایی همانند‬ ‫ما نیســت‪ .‬گفتنی است در طرح پزشــک خانواده‪ ،‬گذشته از کاستی های کالن ان ‪،‬متخصصان ناخرسند بودند‪ ،‬ولی در طرح تحول‬ ‫ســامت‪ ،‬پزشکان عمومی‪.‬شــاید امیدوار بود که با امیزش طرح پزشکی خانواده با طرح تحول سالمت ‪ ،‬برنامه ای همه سویه ‪،‬‬ ‫فراگیر ‪،‬ماندگار و انجام پذیر پایه ریزی شود‪ ،‬که مردم از درمانی شایسته بهره مند شوند‪.‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫‪5‬‬ ‫مهندس محمود اصالنی‬ ‫رویدادها و گزارش ها‬ ‫وزیر بهداشت در مراسم افتتاح نسل جدید دپارتمان توالی ژنتیکی تاکید کرد‪:‬‬ ‫لزوم بهره گیری از امکانات تشخیصی اختالالت‬ ‫ژنتیکی در پیشگیری و ارتقای سالمت‬ ‫دکتر سید حســن هاشمی در مراسم‬ ‫افتتاح نســل جدید دپارتمان توالی ژنتیکی‪،‬‬ ‫ضمن ابراز خرســندی از خدمت رســانی‬ ‫موسسه پزشکی نسل امید مطابق با اخرین‬ ‫استانداردهای بین المللی به بخشی از مردم‪،‬‬ ‫گفت‪ :‬امید است مراکزی این چنین افزایش‬ ‫پیدا کند تا همه مردم در سراســر کشور از‬ ‫خدمات کنترل اختالالت رشــد و تکامل و‬ ‫ناهنجاری های زمان تولد بهره مند شوند‪.‬‬ ‫وزیر بهداشــت ابراز امیدواری کرد تا‬ ‫مراکزی مشابه‪ ،‬توسط خیرین سالمت و در‬ ‫همه جای کشور ساخته شود و خدمات انها‬ ‫در دسترس همه مردم قرار گیرد‪.‬‬ ‫وی ادامه داد‪ :‬وزارت بهداشت در حوزه‬ ‫اموزشــی می تواند حضور داشــته باشد و‬ ‫در ارائه خدمات توانبخشــی هم‪ ،‬انتظار از‬ ‫سازمان بهزیســتی و هالل احمر داریم که‬ ‫فعال تر حضور یابند ‪.‬‬ ‫دکتر هاشمی افزود‪ :‬بخشی از مشکالت‬ ‫ناشــی از ناتوانی و معلولیت ها در نوزادان‪،‬‬ ‫به دلیل کم اطالعی افــراد جامعه و بخش‬ ‫عمــده ای از ان به دلیل عــدم بهره مندی‬ ‫مردم از وجود خدماتی اســت که می تواند‬ ‫از معلولیت ها و ناهنجاری های زمان تولد‬ ‫پیشگیری کند‪.‬‬ ‫دکتر هاشــمی در ادامه افــزود‪ :‬وجود‬ ‫امکانــات تشــخیصی موجود بــه منظور‬ ‫تشــخیص ناهنجاری های ژنتیکی ‪ ،‬باعث‬ ‫‪6‬‬ ‫ابان و اذر ‪93‬‬ ‫شماره ‪106‬و ‪107‬‬ ‫می شود تا بتوان از بارداری های پرخطر و‬ ‫تبدیل به مشکالت بزرگ تر پیشگیری کرد‪.‬‬ ‫وی همچنین‪ ،‬با اشاره به وجود نارسایی‬ ‫هایی در بخش توانبخشی در کشور‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫چنانچه خدمات توانبخشی مناسب و خوب‬ ‫بــرای فرد بیمــار بعد از برخــی از اعمال‬ ‫جراحی صورت نگیرد‪ ،‬ممکن است نتیجه‬ ‫نامطلوبی از جراحی داشــته باشیم و حتی‬ ‫می توان با انجام توانبخشــی مناسب برای‬ ‫فرد بیمار‪ ،‬از بسیاری از اعمال جراحی نابجا‬ ‫جلوگیری کرد‪.‬‬ ‫وزیر بهداشــت‪ ،‬بر لزوم انجام اقدامات‬ ‫الزم توانبخشــی از سوی سازمان بهزیستی‬ ‫تاکیــد کرد و گفت‪ :‬الزم اســت بیمه های‬ ‫درمانــی در خصــوص پوشــش خدمات‬ ‫توانبخشی همکاری بیشتری داشته باشند‪.‬‬ ‫دکتر هاشمی‪ ،‬بر ضرورت ایجاد عدالت‬ ‫در دسترسی به خدمات‪ ،‬تاکید کرد و گفت‪:‬‬ ‫امید اســت در اینده همــان طور که جهت‬ ‫گیری دولت و مجلس است به این عدالت‬ ‫برســیم تا بیمار به جــز درد و رنج بیماری‬ ‫نگرانی دیگری نداشته باشد‪.‬‬ ‫وی‪ ،‬ضمن اشــاره به ایجاد مراکزی از‬ ‫ســال اینده برای مراجعــه بیماران صعب‬ ‫العــاج‪ ،‬افــزود‪ :‬در این مراکــز‪ ،‬خدمات‬ ‫جامعی به بیماران ســرطانی مثل شــیمی‬ ‫درمانی و رادیوتراپی ارائه خواهد شد‪.‬‬ ‫رویدادها و گزارش ها‬ ‫اغاز احداث مرکز درمان تخصصی سل در زابل‬ ‫دکتر هاشــمی همزمان با ســفر یک‬ ‫روزه خود به استان سیستان و بلوچستان از‬ ‫بیمارستان امیرالمومنین (ع) شهرستان زابل‬ ‫بازدید کرده و از اختصاص مبلغ ‪ 10‬میلیارد‬ ‫ریال برای نوسازی و تجهیز این بیمارستان‬ ‫خبر داد‪.‬‬ ‫وی ضمن بازدید از بخش های مختلف‬ ‫این بیمارستان ‪ 264‬تخت خوابی در جریان‬ ‫مشــکالت بخش هــای مختلــف نیز قرار‬ ‫گرفت‪.‬‬ ‫وزیــر بهداشــت در خصــوص رفع‬ ‫مشکالت بیمارستان شامل کمبود تجهیزات‪،‬‬ ‫نوســازی تخت های بیمارســتانی و تامین‬ ‫امکانات و تجهیزات مورد نیاز قول مساعد‬ ‫داد و اظهــار داشــت‪ :‬بالفاصلــه در ایــن‬ ‫خصوص اقدام خواهد شد‪.‬‬ ‫دکتر هاشــمی همچنیــن از اختصاص‬ ‫‪10‬میلیــارد ریــال اعتبــار برای نوســازی‬ ‫و تجهیــز و رفــع کمبودهای بیمارســتان‬ ‫امیرالمومنین(ع) و خبر داد و ابراز امیدواری‬ ‫کــرد‪ :‬با تخصیــص این اعتبار بخشــی از‬ ‫مشکالت این بیمارستان برطرف شود‪.‬‬ ‫اغاز واکسیناسیون تکمیلی فلج اطفال در نیمه ی جنوبی کشور‬ ‫ ‬ ‫دکتر سید محســن زهرایی ضمن بیان‬ ‫این خبر گفت‪ :‬واکسیناسیون کودکان و سایر‬ ‫گــروه های هــدف از موثرترین مداخالت‬ ‫بهداشتی شناخته شده برای ارتقای سالمت‬ ‫جامعه است‪.‬‬ ‫رئیس اداره ایمن سازی و بیماری های‬ ‫قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت با‬ ‫بیان این که از سال ‪ 79‬تاکنون هیچ موردی‬ ‫از بیماری فلج اطفال در کشــور رخ نداده‬ ‫است‪ ،‬گفت‪ :‬از انجایی که بیماری فلج اطفال‬ ‫مــی توانــد از طریق تــردد مســافرین از‬ ‫کشــورهایی که بیمــاری در ان ها وجود‬ ‫دارد بــه کشــور ما منتقل شــود لــذا باید‬ ‫برنامه های ایمن سازی جاری کودکان را با‬ ‫انجام واکسیناسیون تکمیلی (اضافی) تقویت‬ ‫کرد تا امکان ورود مجدد بیماری و گردش‬ ‫مجدد ان در کشور وجود نداشته باشد‪.‬‬ ‫دکتر زهرایی افزود‪ :‬با توجه به شــرایط‬ ‫اب و هوایــی کشــور در ســال جــاری‪،‬‬ ‫عملیات ایمن ســازی کودکان با واکسن در‬ ‫نیمــه ی جنوبی کشــور و در دو نوبت در‬ ‫روزهــای ‪ 4‬تا ‪ 7‬بهمن و ‪ 3‬تا ‪ 6‬اســفند ماه‬ ‫اجرا می شود‪.‬‬ ‫وی افزود‪ :‬این برنامه واکسیناسیون در استان‬ ‫هایسیستانوبلوچستان‪،‬هرمزگانوبخشهای‬ ‫بزرگیازاستانکرمانوخراسانجنوبیبهصورت‬ ‫خانه به خانه اجرا می شود و تیم های بهداشتی با‬ ‫اطالع رســانی قبلی به درب منــازل مراجعه‬ ‫می کنند‪.‬‬ ‫وی در ادامه افزود‪ :‬در این واکسیناسیون‬ ‫به کودکان زیر ‪ 5‬ســال واکسن فلج اطفال‬ ‫خورانده می شود‪.‬‬ ‫رئیس اداره ایمن سازی و بیماری های‬ ‫قابل پیشــگیری با واکسن وزارت بهداشت‬ ‫در ادامه گفت‪ :‬در ســایر استان های جنوبی‬ ‫کشــور نیز هم زمان این عملیات در مناطق‬ ‫روســتایی دور از دســترس و سایر مناطق‬ ‫که احتمال بروز مجــدد بیماری فلج اطفال‬ ‫ارزیابی می شود نیز انجام می شود‪.‬‬ ‫دکتــر زهرایی ادامه داد‪ :‬براورد شــده‬ ‫است که در هر نوبت واکسیناسیون نزدیک‬ ‫به ‪ 830‬هزار کودک زیر ‪ 5‬ســال واکسینه‬ ‫شوند‪.‬‬ ‫وی افــزود‪ :‬بــا توجه به شــرایط اب‬ ‫و هوایــی‪ ،‬در فصــل بهار نیز نســبت به‬ ‫واکسیناســیون سایر استان های نیمه شمالی‬ ‫کشور اقدام می شود و در حدود ‪ 200‬هزار‬ ‫کودک زیر ‪ 5‬سال را پوشش خواهیم داد‪.‬‬ ‫ابان و اذر ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 106‬و ‪107‬‬ ‫‪7‬‬ ‫رویدادها و گزارش ها‬ ‫ویروس ها ما را‬ ‫باهوش تر می کنند؟‬ ‫دانشــمندان دانشگاه لوند ســوئد نشان‬ ‫داده اند ویروس های ارثــی که میلیون ها‬ ‫ســال عمر دارند‪ ،‬نقــش مهمی در تولید‬ ‫شبکه های پیچیده مغز انسان ایفا می کنند‪.‬‬ ‫محققان از مد ت ها پیش می دانســتند‬ ‫ویروس های پســگرد( نوعــی ویروس‬ ‫ار ان ای) یــا رتروویروس هــای درونزا‬ ‫حدود پنــج درصد دی ان ای انســان را‬ ‫تشکیل می دهند‪.‬‬ ‫برای سال های مدیدی‪ ،‬این مولفه ها‪،‬‬ ‫دی ان ای زبالــه ای و بدون اســتفاده تلقی‬ ‫می شــدند اما در تحقیق جدید‪« ،‬یوهان‬ ‫یاکوبســون» و همکارانش نشان داده اند‬ ‫ویروس های پســگرد نقش مهمی را در‬ ‫فعالیت های اساسی مغز به ویژه در تنظیم‬ ‫این موضوع ایفا می کنند که چه ژن هایی‪،‬‬ ‫چه زمانی در بدن بیان شوند‪.‬‬ ‫این یافته ها نشان می دهند طی تکامل‪،‬‬ ‫چنیــن ویروس هایی نقــش مهمی را در‬ ‫هدایت ماشین ســلولی بدن ایفا کرده اند‬ ‫و دلیــل فعالیت ان ها به ویــژه در مغز‪،‬‬ ‫احتماال به این خاطر بــوده که تومورها‬ ‫نمی تواننــد بر خالف بافت های دیگر در‬ ‫سلول های عصبی تشکیل شوند‪.‬‬ ‫دانشــمندان حاضر در ایــن پروژه‬ ‫دریافتند این ویروس ها در ســلول های‬ ‫مغزی فعال هســتند و نقش تنظیم کننده‬ ‫مهمی بر عهده دارنــد‪ .‬محققان معتقدند‬ ‫ویروس هــای پســگرد دلیــل پویابودن‬ ‫ســلول های مغزی و نقش های چندگانه ‬ ‫ان ها را توضیح می دهند‪.‬‬ ‫همچنین کارکردهای کمابیش پیچیده‬ ‫ایــن ویروس ها در گونه هــای متنوع‪ ،‬به‬ ‫درک دانشــمندان از دلیل متفاوت بودن‬ ‫انسان ها کمک می کنند‪.‬‬ ‫تیم علمی نشــان داد ه ســلول های‬ ‫عصبی از ســازوکار مولکولــی ویژه ای‬ ‫برای کنترل عملکرد ویروس های پسگرد‬ ‫اســتفاده می کننــد‪ .‬این یافته هــا دیدگاه‬ ‫پیچیده ای درباره درونی ترین فعالیت های‬ ‫سلول های عصبی ارائه می دهند و همزمان‬ ‫پتانســیل الزم جهت هدایت مسیرهای‬ ‫تحقیقاتی مرتبط بــا بیماری های مغز را‬ ‫فراهم می کنند که با مولفه های ژنتیکی در‬ ‫ارتباط هستند‪w.‬‬ ‫ویروس ایدز در خون خشک تا یک هفته زنده می ماند‬ ‫در حاشــیه برگــزاری همایــش‬ ‫«کنترل عفونت در دندانپزشکی با رویکرد‬ ‫خــود مراقبتی» دکتر مینــو محرز رییس‬ ‫مرکز تحقیقات ایدز ایران با بیان این که‬ ‫ویروس های هپاتیت بی و سی نسبت به‬ ‫ویروس ایدز در محیط خشــک و خارج‬ ‫از بدن کمی بیشــترزنده می مانند گفت‪:‬‬ ‫ویــروس ایدز در محیط خــارج از بدن‬ ‫حداکثر ‪ 24‬ســاعت و در خون خشک تا‬ ‫یک هفته زنده می ماند‪.‬‬ ‫عضو هیــات علمی دانشــگاه علوم‬ ‫پزشــکی تهران بــه دندان پزشــکان در‬ ‫‪8‬‬ ‫ابان و اذر ‪93‬‬ ‫شماره ‪106‬و ‪107‬‬ ‫خصوص دفع علمی و اصولی زباله های‬ ‫مطب و درمانگاه هشدار داد و تاکید کرد‪:‬‬ ‫برای دفع اجسام تیز مثل سوزن و سرنگ‬ ‫از سطل و کیسه های مخصوص و در‬ ‫صورت نبودن ان از قوطی در بســته‬ ‫شیر خشک استفاده کنند‪.‬‬ ‫رییس مرکز تحقیقــات ایدز ایران با‬ ‫توجه به ضعف اموزش و اطالع رسانی‬ ‫به مــردم و جوانان در پایــان از وزارت‬ ‫اموزش و پرورش‪ ،‬صدا و ســیما‪ ،‬رسانه‬ ‫ها و ســایر ارگان های مرتبط با سالمت‬ ‫مردم در خواست کرد تا نسبت به اطالع‬ ‫رســانی دقیق تر راه های انتقال بیماری‬ ‫های عفونی نو پدید و اصول پیشــگیری‬ ‫از ان با جدیت بیشتری اقدام کنند‪.‬‬ ‫رویدادها و گزارش ها‬ ‫جلسه ای با سخنگوی کمسیون بهداشت مجلس‬ ‫طی جلســه ای که در تاریخ‪١٠/١١/٩٣‬‬ ‫با همکاران ازمایشــگاهی در شرق گیالن بر‬ ‫پا شــد با دعوت از دکتر قربانی سخنگوی‬ ‫کمسیون بهداشــت مجلس وخانم نعمتی‬ ‫نماینده ازمایشــگاهیان گیالن و مازندران به‬ ‫برسی مشکالت قشر ازمایشگاهیان پرداخته‬ ‫شــد ‪.‬همکاران نیز با بیان مشکالت نظرات‬ ‫خود را بیان کردندو در پایان بر سر ‪ ٣‬موضوع‬ ‫بیشتر تاکید وخواستار پی گیری ان شدند ‪.‬‬ ‫‪ -١‬ســخت و زیان اور شــناخته شدن داشته وپیشرفت هایی هم صورت گرفته ولی‬ ‫شغل ازمایشگاه‬ ‫دروزات خانه نامه ها را راکد نگاه داشته اند‬ ‫‪ -٢‬اجــرای قانــون بهــروری بــرای که دکتر قربانی نیز پس از شــنیدن مشکالت‬ ‫ارمایشگاهیان مانند پرستاران‬ ‫قــول پیگیری کار را دادند و پیشــنهادی نیز‬ ‫‪ -٣‬تعریف کار برای شــغل ازمایشگاه دادند که همکاران شــما در استان های دیگر‬ ‫(انجام کار سنگین وزیاد در ازمایشگاه های نیز با نمایندکان خود جلســه تشــکیل داده‬ ‫خصوصی وحقوق پایین)‬ ‫ومشکالت را با ان ها در میان بگذارند ‪.‬‬ ‫نماینده ازمایشگاهیان گیالن و مازندران‬ ‫توضیــح دادند که نامه نــگاری های زیادی‬ ‫درمان بیماری ها بود‪.‬‬ ‫شــایان ذکر اســت کنگره بین المللی‬ ‫ســلول های بنیادی و پزشــکی ساختاری‪،‬‬ ‫‪ 30‬اردیبهشــت تا اول خرداد سال اینده در‬ ‫دانشگاه فردوسی مشهد برگزار خواهد شد‬ ‫و عالوه بر محققان و پژوهشــگران داخلی‪،‬‬ ‫تعدادی از محققان برجســته دیگر کشورها‬ ‫اولین نشســت خبری کنگره بین المللی‬ ‫نیز در ان حضور خواهند داشــت‪ .‬اخرین‬ ‫ســلول های بنیادی و پزشکی ساختاری که‬ ‫مهلت برای ارســال خالصه مقاالت به این‬ ‫قرار است بهار سال اینده در مشهد مقدس‬ ‫کنگره نیز ‪ 15‬اسفند ماه اعالم شده است‪.‬‬ ‫برگزار شــود‪ ،‬حــاوی خبرهــای مهمی از‬ ‫دســتاوردهای محققان و پژوهشگران استان‬ ‫در زمینه استفاده از ســلول های بنیادی در‬ ‫کنگره بینالمللی‬ ‫سلول های بنیادی‬ ‫وپزشکیساختاری‬ ‫هشتمین کنگره بین المللی و سیزدهمین کنگره‬ ‫کشوری ارتقاء کیفیت خدمات ازمایشگاهی‬ ‫تاریخ برگزاری‪ 2 :‬الی ‪ 5‬اردیبهشت ماه ‪1394‬‬ ‫وبسایت‪http://www.iqc13.ir/index.php?sid=1&slc_lang=fa :‬‬ ‫ابان و اذر ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 106‬و ‪107‬‬ ‫‪9‬‬ ‫ازمایشگاه مرجع سالمت اعالم کرد‪:‬‬ ‫جدیدترین نتایج بررسی کیت ها و دستگاه های ازمایشگاهی‬ ‫فهرست وسایل تشخیص ازمایشگاهی پزشکی بررسی شده توسط ازمایشگاه مرجع سالمت ‪ -‬ابان و اذر ‪1393‬‬ ‫‪10‬‬ ‫ابان و اذر ‪93‬‬ ‫شماره ‪106‬و ‪107‬‬ ‫فهرست وسایل تشخیص ازمایشگاهی پزشکی بررسی شده توسط ازمایشگاه مرجع سالمت ‪ -‬ابان و اذر ‪1393‬‬ ‫‪93‬‬ ‫ابان و اذر‬ ‫اکستازی‬ ‫امفتامین و‬ ‫شماره ‪ 106‬و ‪107‬‬ ‫توجه ‪ -1 :‬در خصوص کیتهای تشخیص مرفین ‪ Cut off‬قابل قبول ‪ 300‬نانو گرم در میلی لیتر ‪ ،‬امفتامین ‪،‬مت‬ ‫‪ 500‬نانو گرم در میلی لیتر‪ ،‬حشیش ‪ 50‬نا نو گرم در میلی لیتر قابل قبول می باشد‪.‬‬ ‫‪ -2‬درمورد کلیه کیتهای غربالی تشخیص مواد مخدر و روان گردان ‪ ،‬عرض نوارهای تست ‪ 5‬میلی متر قابل قبول می باشد‪.‬‬ ‫‪11‬‬ ‫شانزدهمین همایش ساالنه اسیب شناسی و‬ ‫طب ازمایشگاه برگزارشد‬ ‫دکتر کرمی ‪ :‬رییس انجمن اسیب شناسی ایران‬ ‫شانزدهمین همایش ساالنه اسیب شناسی‬ ‫و طب ازمایشگاه از ‪ 19‬تا ‪ 21‬اذرماه با هدف‬ ‫ارتقای سطح علمی و اشناسازی‬ ‫پاتولوژیست ها‪ ،‬متخصصان غیرپاتولوژیست‪،‬‬ ‫دستیاران و پزشکان عمومی با تازه های حوزه‬ ‫پاتولوژی با حضور دکتر علیرضا زالی رئیس‬ ‫سازمان نظام پزشکی‪ ،‬دکتر محمدرضا رفیعی‬ ‫رئیس همایش‪ ،‬استاد دکتر مسلم بهادری‪،‬‬ ‫دکتر محمدرضا جاللی ندوشن در مرکز‬ ‫همایش های بین المللی رازی تهران برگزار‬ ‫شد‪.‬‬ ‫این همایــش با همکاری مرکز تحقیقات‬ ‫انکوپاتولوژی دانشــگاه علوم پزشــکی‬ ‫ایران‪ ،‬مرکــز تحقیقات ســازمان انتقال‬ ‫خون‪ ،‬مرکز تحقیقات ســرطان دانشگاه‬ ‫علوم پزشکی تهران‪ ،‬مرکز تحقیقات سل‬ ‫و بیمــاری های ریــوی‪ ،‬مرکز مدیریت‬ ‫بیماری ها‪ ،‬انجمن سرطان ایران و مرکز‬ ‫تحقیقــات بیماری هــای عفونی برگزار‬ ‫شد‪ .‬گفتنی است کارگاه های اموزشی در‬ ‫‪12‬‬ ‫ابان و اذر ‪93‬‬ ‫شماره ‪106‬و ‪107‬‬ ‫زمینه موضوعات ضایعات نئوپالســتیک‬ ‫و غیرنئوپالســتیک کبــد‪ ،‬ضایعــات‬ ‫اوروژیتــال‪ ،‬تومورهای نورواندروکرین‪،‬‬ ‫پاتولوژی دســتگاه گــوارش‪ ،‬پاتولوژی‬ ‫اطفال‪ ،‬پاتولــوژی زنان‪ ،‬پاتولوژی عضله‬ ‫و سیســتم عصبــی مرکــزی‪ ،‬پاتولوژی‬ ‫بیمــاری هــای پوســت و پاتولــوژی‬ ‫تومورهای نســج نرم و استخوان طی سه‬ ‫روز برگزاری این همایش برگزارشد‪.‬‬ ‫دکتــر حســین دارافریــن دبیــر‬ ‫اجرایی شــانزدهمین همایش پاتولوژی‬ ‫(اسیب شناسی) با اشــاره به محورهای‬ ‫در نظــر گرفته برای این دوره از همایش‬ ‫گفــت‪ :‬محورهــای ایــن همایــش در‬ ‫زمینه های اسیب شناسی بالینی و تشریحی‬ ‫شامل تازه های تشخیصی ومباحث جالب‬ ‫و بحث برانگیز پاتولوژی‪ ،‬پیشــرفت ها‬ ‫و تازه هــای تشــخیصی در پاتولوژی‪،‬‬ ‫پاتولوژی بیماری هــای زنان‪،‬پاتولوژی‬ ‫پســتان‪ ،‬پاتولــوژی دســتگاه گوارش‪،‬‬ ‫پاتولوژی کبد و پانکراس است همچنین‬ ‫دربــاره مباحثی چون پاتولوژیپوســت‪،‬‬ ‫هماتوپاتولــوژی‪،‬‬ ‫اوروپاتولــوژی‪،‬‬ ‫پاتولــوژی نســج نــرم واســتخوان‪،‬‬ ‫سیتوپاتولوژی‪،‬پاتولوژی عضله وسیستم‬ ‫عصبــی مرکزی‪ ،‬روش های تشــخیص‬ ‫مولکولــی‪ ،‬مدیریــت جامــع و کنترل‬ ‫کیفیت در ازمایشــگاه‪ ،‬پاتولوژی اطفال‪،‬‬ ‫فلوســیتومتری‪ ،‬بانــک خــون و انعقاد‪،‬‬ ‫تــازه هــای بیوشــیمی‪ ،‬ایمونولوژی و‬ ‫میکروبیولوژی و کاربرد روش های نوین‬ ‫بود‪.‬‬ ‫وی افزود‪:‬اورتولوژی‪،‬هماتولــوژی‪،‬‬ ‫ســیمولوژی‪ ،‬بانــک خــون و انعقــاد‪،‬‬ ‫تازه های بیوشــیمی‪ ،‬سیمولوژی از دیگر‬ ‫محورهای این همایش بود‪.‬‬ ‫این پاتولوژیســت درباره نحوه ارائه‬ ‫مقاالت‪ ،‬گفت‪ :‬امســال بیشــتر مقاالت‬ ‫به صورت پوســتر الکترونیــک پذیرفته‬ ‫و ارائه شــد بــه این صــورت که طی‬ ‫نامــه های ارســالی دبیرخانــه همایش‪،‬‬ ‫همکاران ارائه دهنده مقاله می بایســت‬ ‫تا زمــان مقرر مقاالت پذیرفته شــده را‬ ‫به صورت اســاید به دبیرخانه همایش‬ ‫و ادرس مشــخص شده ارسال می کرد‪.‬‬ ‫مقاالت در سه روز همایش قابل بازبینی‬ ‫برای همه شــرکت کنندگان بود و ارائه‬ ‫دهندگان مقاله در زمان تعیین شده که به‬ ‫اطالع نویســندگان رسید به پرسش های‬ ‫احتمالی شرکت کنندگان پاسخ دادند‪.‬‬ ‫وی درباره میزان امتیازاموزشــی که‬ ‫هر شــرکت کننده کســب کرد‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫امسال مســئوالن برای بهره مندی هر چه‬ ‫بیشــتر شــرکت کنندگان در حدود ‪13‬‬ ‫برنامــه مدون را عالوه بــر همایش در‬ ‫نظــر گرفته اند که این برنامه ها در ســه‬ ‫روزهمایش اسیب شناســی اجرا شد و‬ ‫همکاران در صورت ثبــت نام به موقع‪،‬‬ ‫امــکان بهره مندی از حداکثر ســه برنامه‬ ‫مدون را به موازات همایش داشــتند‪ .‬با‬ ‫این حســاب همکاران با شرکت در هر‬ ‫برنامه مدون ســه امتیاز کســب کردند‪.‬‬ ‫همچنین حضــور در همایش طبق نتیجه‬ ‫جلســه کمیته تخصصــی‪ ،‬دبیر علمی و‬ ‫نماینــدگان اداره کل اموزش پزشــکی‪،‬‬ ‫دارای ‪ 11‬امتیــاز مداوم بــرای همکاران‬ ‫اسیب شناس و ســایر رشته های مرتبط‬ ‫با علوم پزشــکی و ازمایشگاهی اعم از‬ ‫پزشکان عمومی و کارشناسان بود‪.‬‬ ‫گفتنی است در حاشیه این همایش‪،‬‬ ‫جشنواره استاد بهادری ‪ ،‬استاد دبیری در‬ ‫بخش مجــات بین المللی‪ ،‬مقاالت برتر‬ ‫بین المللی‪ ،‬مقــاالت برتر همایش‪ ،‬بورد‬ ‫اسیب شناسی و کتب منتخب برگزار شد‪.‬‬ ‫در بخش مجــات بین المللی‪ ،‬دکتر‬ ‫پیمــان محمــدی تربتی‪ ،‬دکتــر مژگان‬ ‫عسگری‪ ،‬دکتر رضا شاسیاه به ترتیب به‬ ‫عنوان نفرات اول تا سوم معرفی و تقدیر‬ ‫شدند‪.‬‬ ‫دکتر معین الدین صفوی از دانشگاه‬ ‫علوم پزشــکی کرمان‪ ،‬دکتــر معصومه‬ ‫غریب از دانشگاه علوم پزشکی مشهد و‬ ‫دکترپگاه بابا حیدریان از دانشــگاه علوم‬ ‫پزشکی ایران نفرات اول وتا سوم بخش‬ ‫بورد اسیب شناسی معرفی شدند‪.‬‬ ‫همچنین دربخش کتب منتخب دکتر‬ ‫حســین دارافرین و عباس شکور و در‬ ‫بخش مدرسین برتر به ترتیب دکتر مریم‬ ‫توحیدی‪ ،‬مرتضی صدیقی‪ ،‬دکتر فرحناز‬ ‫بیــداری زره پوش‪ ،‬دکترکتایون زیاری و‬ ‫دکتر ایلین اذری یام و در بخش مقاالت‬ ‫برترهمایش دکتــر فرخنده بهجتی‪ ،‬دکتر‬ ‫علیرضا عبداللهی‪ ،‬دکتر مهین پور عبداله‬ ‫تنکابنی بــه عنوان نفرات برتر این بخش‬ ‫معرفی و تقدیر شدند‪.‬‬ ‫دکتر دادافرین – دبیر انجمن اسیب شناسی ایران‬ ‫استاد دکتر رفیعی – استاد پاتولوژی دانشگاه علوم‬ ‫پزشکی شهید بهشتی‬ ‫دکتر پیمان محمدی تربتی‪ -‬مدیر گروه اسیب‬ ‫شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی‬ ‫دکتر خلج زاده ‪ -‬رییس امور ازمایشگاه های دانشگاه‬ ‫علوم پزشکی ایران‬ ‫ابان و اذر ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 106‬و ‪107‬‬ ‫‪13‬‬ ‫میثم ورزکاری‬ ‫دانشجوی زیست شناسی سلولی و مولکولی‪ -‬ژنتیک‬ ‫کمپلکس اصلی سازگاری نسجی‬ ‫‪ 60‬سال از نخستین پیوند کلیه که با دستان‬ ‫خانم دکتر ‪ Murray Merrill‬وهاریسون در‬ ‫بیمارستان پیتر بنت بریگهام در بوستون انجام‬ ‫شد‪ ،‬می گذرد‪ .‬پس از ان پیوند‬ ‫اندام های دیگر مانند کبد‪ ،‬ریه‪ ،‬قلب‪ ،‬پانکراس‬ ‫و مغز استخوان به راه افتاد‪.‬چالش بزرگ‬ ‫پیوندها‪ ،‬پسزدن انها است‪ .‬مسوول این‬ ‫پدیده ‪Major histocompatibility‬‬ ‫‪ complex‬یا کمپلکس اصلی سازگاری‬ ‫نسجی است‪ .‬برای شناخت سازگاری اندام‬ ‫پیوندی با گیرنده‪ ،‬در انسان ازمایش ‪HLA‬‬ ‫انجام می شود‪.‬در سال ‪، 1958‬‬ ‫‪ Jean Dausset‬نخستین ‪ HLA‬را کشف‬ ‫کرد‪ .‬او در یافت که سرم یک کس می تواند با‬ ‫گلبول های سفید دیگری واکش نشان می دهد‪.‬‬ ‫همزمان دو دانشمند دیگر نیز چنین پدیده ای‬ ‫در سرم زنان چند بار باردار شده با گلبول های‬ ‫سفید دیگران دیدند‪ .‬بدین روی ان ها پنداشتند‬ ‫که این پدیده ی ایمنی و باید انتی ژنی در کار‬ ‫باشد‪ .‬دیرترها برخی درخواست تعویض نام‬ ‫‪ ،HLA‬شدند‪ ،‬زیرا انتی ژن ها بیرونی هستند و‬ ‫نه درونی‬ ‫( به درستی باید به این ها الو انتی ژن گفت)‪،‬‬ ‫ودیگر این که این الو انتی ژن ها‪ ،‬به جزدر‬ ‫لکوسیت در برخی سلول های هسته داردیگر‬ ‫یافت می شوند‪ .‬بهر رروی این نام ماندگار شد‪.‬‬ ‫‪Major Histocompatibility‬‬ ‫‪Complex‬‬ ‫برای پویا شدن سلول های ‪ T‬نیاز به‬ ‫رونمایی انتی ژن پپتیدی به ان اســت‪.‬‬ ‫رونمایــی انتــی ژن بــا پروتیین های‬ ‫ویــژه ای که بــا ژن هــای منطقه ای‬ ‫به نــام ‪ MHC‬کد می شــوند‪ ،‬انجام‬ ‫پذیــر خواهــد بــود‪ .‬کار فیزیولوژیک‬ ‫مولکولهــای ‪ MHC‬رونمایی پپتیدها‬ ‫به ‪ T‬ســل است‪ .‬به راستی گیرنده های‬ ‫‪14‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫ســلول ‪ T‬ویژه ی مجموعه ی پپتید بیگانه ‪ MHC +‬اســت‪ .‬در اغاز‬ ‫‪ ، MHC‬به نام یک لوکوس ژنتیکی شــناخته شد ‪،‬که فراورده های ان‬ ‫مسوول ایجاد رد پیوند زود هنگام می شد‪.‬‬ ‫تاریخچه کشف ‪: MHC‬‬ ‫در ازمایش هایی که در باره ی پیوند پوست روی موشها انجام می شد‬ ‫دریافتند که ‪ )1 :‬پیوند پوســت از یک جانور به خودش و یا پیوند میان‬ ‫افراد مختلف یک نژاد خالص شــده معموال رد نمی شود‪ )2 .‬پیوندهای‬ ‫انجام شده میان جانورانی از نژادهای خاص متفاوت و یا میان موشهای‬ ‫ناخالص کمابیش همیشــه رد می شــود به دنبال این دستاوردها‪ ،‬نشان‬ ‫دادند که شناســایی پیوند به عنوان یک نسج یا اندام بیگانه بر پایه اصول‬ ‫ژنتیک استوار است‪ .‬و سرانجام ژن های مسوول پذیرش نسج پیوند شده‬ ‫به عنوان خودی یا بیگانه را ژنهای سازگاری نسجی نامیده و تفاوت های‬ ‫موجود بین بیگانه و خودی را به وجود پلی مورفیســم در بین ژن های‬ ‫اللهای گوناگون سازگاری نسجی نسبت دادند‪.‬‬ ‫‪ MHC‬انسانی‬ ‫مولکول های ‪ MHC‬انسانی ‪ ،HLA‬و در موش ها مولکول های ‪2-H‬‬ ‫نامیده می شود‪.‬‬ ‫بررســی روی ‪ HLA‬انســانی بــا افزایــش میــزان انتقــال خون و‬ ‫پیوند اندام ها انجام پذیر شــد‪ .‬ســرم فرد گیرنــده در حضور کمپلمان‬ ‫می تواند لنفوسیت های فرد دهنده و افراد دیگر را نیز تباه نماید مجموعه‬ ‫چنین ســرم هایی که علیه ســلول های افراد الوژنیک عمل می کنند را‬ ‫الوانتی ســرم ها یا به اختصار الوســرم ها می نامند‪ .‬این ســرمها دارای‬ ‫الوانتی بادی ها است که هدف مولکولی انها الوانتی ژن ها هستند‪.‬‬ ‫‪ MHC‬دارای دو کالس اســت ‪ MHC-I :‬در بــر گیرنــده‬ ‫‪ HLA-A‬و ‪ HLA-B‬و ‪ , HLA-C‬و‪MHC-II‬‬ ‫در بر گیرنده ‪ HLA-DR‬و ‪ HLA-DP‬و ‪ HLA-DQ‬است‪.‬‬ ‫‪ MHC-I‬پپتید را به سلول ‪ +T CD8‬عرضه می کند‪ .‬در حالی که‬ ‫‪ MHC-II‬این کار را در مورد ســلول ‪ +T CD4‬انجام می دهد‪.‬‬ ‫ژن های ‪ MHC‬دارای بیشــترین پلی مورفیسم در ژنوم هرگونه‬ ‫است‪.‬‬ ‫ویژگی های مشترک مولکول های‬ ‫‪ MHC-I‬و ‪MHC-II‬‬ ‫هــر مولکــول ‪ MHC‬دارای یــک‬ ‫شــکاف یا ناودان بــرای پیوند به پپتید‬ ‫است‪ ،‬که با یک منطقه شبیه به ‪ Ig‬ادامه‬ ‫میابد‪ .‬مولکول ‪ MHC‬از بخش ترانس‬ ‫مامبران و سیتوپالسمیک به غشاء سلول‬ ‫می چســبد‪ .‬بخــش متغیــر ‪MHC‬‬ ‫در درون شــکاف پیونــد بــه انتی ژن‬ ‫جــای دارد ‪ ،‬و برای ناهمســانی میان‬ ‫‪ MHC‬های گوناگــون در این بخش‪،‬‬ ‫هر ‪ MHC‬بــه یک پپتید ویــژه پیوند‬ ‫می شــود‪ ،‬و بــا گیرنــده انتــی ژنی‬ ‫ســلول هــای ‪ T‬گوناگون شناســایی‬ ‫می شــوند‪ .‬بخش غیر متغیر شبیه ‪ Ig‬در‬ ‫مولکول ‪ MHC‬مســوول چسبیدن به‬ ‫مولکــول هــای ‪ +CD4‬و ‪ +CD8‬در‬ ‫سطح سلول ‪ T‬است‪.‬‬ ‫منابع‬ ‫‪[1]-Abbas.Abul K.immunology‬‬ ‫‪text‬‬ ‫‪book editation 2008th‬‬ ‫‪p,104-119.‬‬ ‫‪[2]-Cellular and Molecular‬‬ ‫‪biology text book Harvi loodish‬‬ ‫‪editation 2010th .‬‬ ‫‪[3]-Pober,Jordan testing and‬‬ ‫‪cuiese Licheman,Andrew H‬‬ ‫‪texas medical uni.‬‬ ‫‪[4]-Kobay immunologh text‬‬ ‫‪book editation 2009th p,219-243.‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪16‬‬ ‫ابان و اذر ‪93‬‬ ‫شماره ‪106‬و ‪107‬‬ ‫دکتر مجید رضا خلج زاده‪ -‬حورا اسماعیل خواه‬ ‫(مرکزتحقیقات حقوق واخالق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی)‬ ‫چالش های اخالقی و حقوقی موجود در‬ ‫انجام ازمایش عدم اعتیاد‬ ‫در حال حاضر حدود دویست میلیون نفر در‬ ‫سراسر دنیا به مواد مخدر بجز الکل معتاد‬ ‫هستند ‪ .‬بر اساس امار رسمی موجود فروش‬ ‫مواد مخدر طی سال ‪ 1993‬در ایاالت متحده‬ ‫بالغ بر یکصد میلیارد دالر بوده است که‬ ‫این میزان تقریبا معادل مجموع درامدهای‬ ‫ده شرکت برتر جهان است ‪.‬بر اساس امار‬ ‫منتشر شده در سال ‪ 1380‬تعداد معتادان‬ ‫موجود در ایران بین ‪ 2‬تا ‪ 3/7‬میلیون نفر‬ ‫بر اورد شده است که در این میان‬ ‫‪ 1/2‬میلیون نفرمعتاد دائمی و ‪ 0/8‬میلیون‬ ‫نفر هم مصرف کننده تفننی هستند‪.‬همچنین‬ ‫بر اساس اسناد موجود تعداد معتادان ایران‬ ‫در سال ‪ 1/5 ،1322‬میلیون نفر بو د ه که در‬ ‫سال ‪ 1356‬به ‪ 2‬میلیون نفر رسیده است‪.‬‬ ‫(‪ )2‬با توجه به اثار مخرب و زیان بار اعتیاد‬ ‫به مواد مخدر و افیونی طی دهه های گذشته‬ ‫قوانین و مقررات مختلفی به منظور پیشگیری‬ ‫از اعتیاد و ترغیب افراد معتاد به ترک مواد‬ ‫مخدر و افیونی تدوین و به تصویب رسیده‬ ‫است ‪ .‬از انجا که محدودیت های موجود در‬ ‫هر یک از این قوانین باعث کاهش اثر بخشی‬ ‫نتایج پیش بینی شده برای اجرای قوانین‬ ‫است‪ ،‬در این مقاله تالش می شود برخی‬ ‫نقاط قوت‪،‬ضعف‪،‬ابهامات موجود در قوانین‬ ‫و مقررات بیان شده و به بعضی جنبه های‬ ‫اخالقی مربوط به نحوه اجرای این مقررات‬ ‫پرداخته شود‪.‬‬ ‫به دنبال مبارزات گسترده در خصوص‬ ‫قاچاق و مصرف مواد مخدراجراشــد ‪،‬‬ ‫در سال ‪ 1367‬بر اساس تدابیری که در‬ ‫نظام جمهوری اسالمی ایران اندیشیده و‬ ‫منجر به ایجاد ستاد مبارزه با مواد مخدر‬ ‫گردید ‪ ،‬گام بزرگی در این راستا برداشته‬ ‫شد که حاصل ان توفیقات نسبی در امر‬ ‫مبارزه با قاچاق مواد مخدر بود‪.‬‬ ‫با تصویب قانون اصالح قانون مبارزه با مواد مخدر و الحاق موادی به‬ ‫ان مصوب ‪ 76/8/17‬مجمع تشخیص مصلحت نظام که مبتنی بر قوانین و‬ ‫مصوبات قبلی از جمله مصوبه سال ‪ 1338‬راجع به فهرست مواد مخدر و‬ ‫همچنین قانون مصوب ســال ‪ 1354‬بوده است باب جدیدی برای مبارزه‬ ‫با قاچاق و استعمال مواد مخدر و همچنین تعریف معتاد و نحوه برخورد‬ ‫قانونی با متخلفین گشــوده شــد‪ .‬در قوانین قبلی موضوع روانگردان ها‬ ‫دارای نقایص زیادی بود که با توجه به تعاریف جدید ‪،‬تالش شده تا در‬ ‫جهــت اصالح این نقیصه اقدام گردد‪ ،‬به نحوی که در ماده ‪ 32‬ایین نامه‬ ‫اجرائی قانون اصالح مبارزه با مواد مخدر مصوب ســال ‪ ،1376‬فهرست‬ ‫اسامی ‪ 22‬قلم مواد صنعتی و شیمیائی بر اساس ماده ‪ 12‬کنوانسیون سال‬ ‫‪ 1988‬ذکر شده است(‪.)1‬‬ ‫بر اساس ماده ‪ 15‬قانون اصالح یاد شده "معتادان مکلفند با مراجعه‬ ‫بــه مراکز مجاز دولتــی‪ ،‬غیر دولتی یا خصوصی و یا ســازمانهای مردم‬ ‫نهاد درمان وکاهش اســیب‪ ،‬اقدام به ترک اعتیــاد نمایند‪ ....‬معتادانی که‬ ‫مبادرت به درمان یا ترک اعتیــاد ننمایند‪ ،‬مجرمند" لذا این تغییرنگرش‬ ‫درتعریف معتاد از دیدگاه قانون گامی مثبت تلقی می گردد‪ .‬همچنین ذیل‬ ‫بند ب ماده مذکوردر خصوص اجازه ترک اعتیاد در کلیه مراکز درمانی‬ ‫و کلینیک های خصوصی اشاره شده است‪.‬‬ ‫چالش ها‬ ‫نظر به سیاست گذاری ها و اقدامات همه جانبه ای که در خصوص‬ ‫مبارزه با مواد مخدر اتخاد شــده است به برخی چالشهای موجود دراین‬ ‫عرصه پرداخته می شود‪:‬‬ ‫‪)1‬تشخیص اعتیاد ‪:‬‬ ‫گام اول در تعریــف معتاد همزمان با اقدامات تشــخیصی توســط‬ ‫ازمایشــگاه های تشخیص طبی برداشته می شود ‪ .‬بدیهی است بروز هر‬ ‫گونه خطا یا ضعف در تشــخیص‪ ،‬اعم از تشخیص مواد افیونی متداول‬ ‫یا انواع روانگردان های شیمیائی جدید منجر به تبعات نادرست و بعضا‬ ‫ناگواربرای افراد مورد بررســی خواهد شد‪.‬به عبارت دیگر عدم گزینش‬ ‫صحیح افرادی که جهت بررســی به مراکز تشــخیصی ارجاع می شوند‪،‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫‪17‬‬ ‫بروزمشکل در نحوه نمونه گیری ‪ ،‬نامناسب بودن دقت و صحت فن اوری‬ ‫های ازمایشگاهی بکار رفته‪ ،‬مسائل موجود دربازخورد نتایج ازمایشگاه‬ ‫و تبعات حاصله و غیره‪ ،‬از جمله مشکالت قابل ذکرپیرامون نحوه اجرای‬ ‫قانون مبارزه با مواد مخدراست‪.‬گرچه روش های موجود برای تشخیص‬ ‫ازمایشــگاهی مواد مخدر از لحاظ دقت ‪،‬صحت‪ ،‬حساسیت‪،‬ســهولت‬ ‫و‪...‬کامــا متنوع بــوده به نحوی که بعضی از انها بــرای غربالگری در‬ ‫نظر گرفته شــده وبرخی دیگر تحت عنوان روش های مرجع یا تاییدی‬ ‫مورداستفاده قرارمی گیرند‪،‬باید دانست تغییردیدگاه قانونگذار ازتعریف‬ ‫معتــاد ‪،‬اعتیاد‪،‬موادمخدروامثال ان تاثیر زیــادی در تبعات اجرای قانون‬ ‫خواهد داشــت‪.‬در این راســتا و بر مبنای تعریف قانون وایین نامه های‬ ‫اجرایی مربوط به ان گرچه فهرســت مفصل وکاملی از مواد شیمیایی به‬ ‫عنوان مصادیق مواد مخدر ارائه شده است‪ ،‬لیکن انچه که به طوررسمی‬ ‫در مراکز تشخیصی به منظور ارزیابی وجود اعتیاد در نظر گرفته می شود‪،‬‬ ‫عمدتا وجود الکالویید های تریاک اســت‪.‬هرچندامکان تعیین سایر مواد‬ ‫مخدردر بسیاری از ازمایشگاه ها وجود دارد ‪،‬اما بنا برروش های متداول‬ ‫اطالق اعتیاد به مواد مخدردرمورد سایر مواد مد نظر نمی باشد‪.‬بنا براین‬ ‫با توجه به رواج سوء مصرف موادشیمیایی مختلف ‪،‬چگونگی برخورد با‬ ‫این قبیل مواد نیز باید مشابه الکالویید های تریاک باشد‪.‬‬ ‫‪)2‬اجباری بودن ازمایش‪:‬‬ ‫به نظرمی رســد اجباری بودن انجام ازمایشات مربوط به عدم اعتیاد‬ ‫که در بســیاری ازمقــررات ‪،‬ایین نامه ها و دســتورالعمل های اجرائی‬ ‫موجــود در وزارتخانه ها‪ ،‬ســازمان ها و نهاد هــای دولتی و خصوصی‬ ‫طراحی شــده است(‪ ، )3‬از یک سومغایربا اصل برائت باشد که طی ان‬ ‫اوال افراد مورد نظرباید اتهام معتاد بودن را در برابرقانون رفع نمایندو ثانیا‬ ‫هزینه های مربوط به رفع این اتهام بعضا بی اســاس را شخصا پرداخت‬ ‫نمایند‪.‬البته با عنایت به پیامد های خطر ناک و عمیق وجود اعتیاد و احتمال‬ ‫گسترش ان شاید طرفداران این دیدگاه اعتقاد داشته باشند که صرف هر‬ ‫گونه هزینه مالی و معنوی در این راستا موجه خواهد بود‪ .‬اما باید در نظر‬ ‫داشت که از دیدگاه اخالقی احتمال برچسب زدن به افراد‪،‬اقدام بر خالف‬ ‫اختیار انها‪ ،‬و بعضا ایجاد ضرروزیان ناشــی ازاین ازمایش قابل اغماض‬ ‫نمی باشد‪.‬ضمناچنانچه بر اســاس اصالحیه جدید قانون ‪،‬معتاد را بیمار‬ ‫در نظر بگیریم اطالع یافتن از نتیجه ازمایش او به منزله اطالع از اســرار‬ ‫پزشــکی بوده که از نظر قانونی واخالقی وجاهــت ندارد‪ .‬این موضوع‬ ‫هنگامی پیچیده تر خواهد شــد که بدانیم انجام هر گونه اقدام تشخیصی‬ ‫وازمایشــگاهی توام با درجاتی از عــدم دقت وصحت خواهد بودکه در‬ ‫نتیجه ان عده ای هرچند اندک از افراد ســالم بطور اشتباهی‪ ،‬بر چسب‬ ‫‪18‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫معتاد بودن راباید پذیرا باشند‪.‬حال باید‬ ‫ارزیابی نمــود که ادامه دادن این روش‬ ‫با تبعات ان مطلوب است‪،‬یا روندقانونی‬ ‫به نحوی اصالح شود که صرفا افرادی‬ ‫را برای غربالگری از نظر مواد مخدر به‬ ‫مراکزتشخیصی و ازمایشــگاهی اعزام‬ ‫نماییم که به عنــوان مثال واجد موارد‬ ‫مشــخصی باشــند نظیر‪ :‬مشــاغلی که‬ ‫تصدی ان توسط افراد معتاد با سالمت‬ ‫احاد جامعه در تعارض باشــند ‪ ،‬یا در‬ ‫ســابقه افراد متقاضی نشــانه مشهودی‬ ‫ازاعتیاد به هر گونه ماده ای اعم از مواد‬ ‫تدخینی یــا افیونی وجود داشــته ‪،‬ویا‬ ‫براساس مستندات ســابقه ای از نقض‬ ‫قانون یا ارتکاب جرایم اثبات شده باشد‪.‬‬ ‫‪)3‬حقوق اجتماعی افراد ‪:‬‬ ‫در حال حاضــر افرادی که متقاضی‬ ‫دریافت مجوز تاســیس یــا راه اندازی‬ ‫مراکز خصوصی‪،‬اخذ مجوز اســتخدام‬ ‫در ســازمانها ونهادهــای دولتی وبعضا‬ ‫خصوصــی‪ ،‬ثبــت ازدواج در مراجــع‬ ‫قانونــی ‪ ،‬اخذ گوهینامــه رانندگی و‪...‬‬ ‫هســتند‪ ،‬الزاما باید به منظور طی نمودن‬ ‫مراحل اداری خودنســبت به دریافت‬ ‫گواهی عــدم اعتیاد اقــدام نمایند‪.‬مثال‬ ‫زوجی که برای ثبت قانونی ازدواج خود‬ ‫به مراجع ذیربط مراجعه می نمایند ‪،‬ابتدا‬ ‫باید اقدام به انجام این ازمایش در کنار‬ ‫سایر بررســی های پزشکی نمایند ‪.‬هر‬ ‫چند که این گونه معاینات و بررسی ها‬ ‫نتایج ارزشمندی برای سالمت خانواده‬ ‫به همراه خواهدداشــت‪ ،‬امادر صورت‬ ‫وجــود اعتیاد که زوجیــن به ان واقف‬ ‫باشــند و عــدم دریافــت گواهی های‬ ‫مربوطه ‪،‬این ازدواج رسما ثبت نخواهد‬ ‫شــد‪ .‬اکرچه دربادی امــر این طور به‬ ‫نظر می رســد که تالش همه جانبه ای‬ ‫برای پیشــگیری از وقوع اعتیاد طراحی‬ ‫شــده ودرحال اجرا است‪،‬اما باید توجه‬ ‫داشــت که این تالشــها در بسیاری از‬ ‫مواقع باعث می شود که افراد از حقوق‬ ‫اولیه اجتماعی نیز محروم شــوند‪،‬واین‬ ‫گونه محرومیت ها بدون حکم مســتقیم‬ ‫نهادهــای قضایــی ورای محکومیت از‬ ‫جانــب قضات وصرفا براســاس نتیجه‬ ‫یک بررسی ساده ازمایشگاهی که امکان‬ ‫خدشــه پذیربودن را دارا می باشد‪،‬واقع‬ ‫شده است‪.‬بدیهی اســت که جنبه های‬ ‫اخالقــی زیانباربودن ومراعات نشــدن‬ ‫عدالت در مقایســه با افــرادی که دچار‬ ‫دیگــر بیماریها هســتند(در صورتی که‬ ‫اعتیــاد را بیماری تلقی کنیــم)‪ ،‬یاحتی‬ ‫مرتکبین به جرایم دیگر (در صورتی که‬ ‫اعتیاد را جرم تلقــی کنیم)بیش از پیش‬ ‫نمودار می شود‪.‬‬ ‫نتیجه و پیشنهاد‬ ‫با توجه به ابعاد گســترده اجتماعی‬ ‫‪،‬بهداشــتی‪،‬قانونی وحتی سیاسی معظل‬ ‫اعتیاد به مواد مخــدر وضرورت اتخاذ‬ ‫راهکارهای مناســب مربــوط به مقابله‬ ‫ورفع ان بایــد اذعان کردکــه ارائه هر‬ ‫سیاســتی در ایــن خصــوص دارای‬ ‫پیامدهای خاص خود بوده وبایدارزش‬ ‫نتایــج ان را در کنارهزینــه های مادی‬ ‫ومعنوی صرف شده تفسیر نمود‪.‬در این‬ ‫خصوص می توان به موارد زیر اشــاره‬ ‫کرد‪:‬‬ ‫‪ )1‬تعریف معتــاد‪ :‬چنانچه معتاد‬ ‫به عنوان بیمارمحســوب شــود‪،‬در نظر‬ ‫گرفتن محرومیتهــای مختلف اجتماعی‬ ‫‪،‬افشای اسرارمربوط به وضعیت سالمتی‬ ‫وبرچســب زدن به او ازجانب کارکنان‬ ‫بهداشتی ودرمانی به دلیل این بیماری(‬ ‫اعتیاد) ازیک ســو اخالقا قابل توجیه نبوده واز دیگر ســو شان پزشک‬ ‫وکارکنان بهداشــتی ودر مانی را مخدوش می نماید‪.‬لذا برای پرهیز از‬ ‫ان ‪،‬باید گزارش ازمایشــگاه مبنی بر تشخیص اعتیاد را به عنوان یکی از‬ ‫مســتندات الزم برای محاکم وبه منظور محکومیت افرادی که از درمان‬ ‫اعتیاد خویش سر باز زده اند تلقی نمود‪،‬وان را به منزله حکم دادگاه برای‬ ‫مجازات افراد در نظر نگرفت‪.‬‬ ‫‪ )2‬تنــوع مواد مخدر‪ :‬با توجه به گســترش روز افزون تنوع مواد‬ ‫اعتیاد اور ‪،‬اکتفا کردن به بررســی الکالویید های تریاک در بررسی های‬ ‫رسمی وارزیابی ازمایشگاهی وجود اعتیاد ناموجه است‪.‬‬ ‫‪ )3‬روشهای تشخیصی‪ :‬الزام به استفاده ازروشهای تاییدی ومرجع‬ ‫به منظور کاستن از موارد مثبت یا منفی کاذب نتیجه ازمایش‪ ،‬گام مهمی‬ ‫برای پیشگیری از وقوع پیامدهای ناگوار می تواند باشد‪.‬‬ ‫‪ )4‬هزینه ازمایش‪ :‬در بسیاری از موارد هزینه های انجام بررسی‬ ‫ازمایشــگاهی توســط خود افراد پرداخته می شــود‪.‬باتوجه به این که‬ ‫ضرورت انجام ازمایش از سوی دستگاه مربوطه ومقررات احساس شده‬ ‫اســت ‪،‬تمهیدات الزم برای رفع این شک وهزینه های ان نیز به نحوی‬ ‫باید از جانب دستگاه مربوطه تامین گردد‪.‬‬ ‫‪ )5‬فهرســت موارد الزامی‪:‬انجام ازمایش عدم اعتیاد در بســیاری‬ ‫از موارد غیر ضروری به نظر می رســد ‪ .‬لذا ضروری است فهرستی از‬ ‫موارد‪،‬مشاغل وافرادی که ا لزام به انجام این بررسی از نظر قانون در انها‬ ‫احساس می شود‪ ،‬محدود تر گردد‪.‬‬ ‫‪ )6‬اخــذ رضایت‪ :‬باتوجه تبعات مهــم انجام این ازمایش در نظر‬ ‫داشتن رضایت اگاهانه افرادی که این اقدام در مورد انها انجام می شود‬ ‫در پــاره ای از موارد خصوصا مواردی که شــخص به صورت اختیاری‬ ‫مراجعه کرده‪ ،‬امکان پذیر اســت‪،‬بنابراین اخذ این رضایت نوعی نشانه‬ ‫احترام به حقوق افراد شمرده می شود‪.‬‬ ‫‪ )7‬محرمانــه بودن‪ :‬رعایت حریم خصوصی افراد در هنگام نمونه‬ ‫گیری ‪،‬وحفظ اســرار انان در زمان ارائه نتایج بسیار ضروری است‪.‬این‬ ‫مورد در بسیاری ازاوقات مخدوش می شود‪.‬‬ ‫‪ )8‬محرومیت از حقوق اجتماعی‪ :‬به نظر می رســد برای محروم‬ ‫کردن افراد از حقوق اجتماعی بسنده کردن به گزارش پزشک یا ازمایشگاه‬ ‫کافی نباشد ‪،‬لذا ارائه این گزارش وسایر ادله موجود به دادگاه می تواند‬ ‫به صدور حکم قانونی وعادالنه تری توسط محاکم بیانجامد‪.‬‬ ‫منابع‬ ‫‪ )1‬‬ ‫قانون اصالح قانون مبارزه با مواد مخدر و الحاق موادی به ان مصوب‬ ‫‪ 76/8/17‬مجمع تشخیص مصلحت نظام‬ ‫‪ )2‬‬ ‫‪ )3‬‬ ‫پزشکی‬ ‫اماراعتیاد درایران‪،‬سایت ایران سالمت‬ ‫ایین نامه وبخش نامه ها ‪،‬ســایت وزارت بهداشــت درمان اموزش‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫‪19‬‬ ‫دکتر محمدرضا نهایی ( میکروبیولوژیست )‬ ‫دکتر علی اکبر ابوالفتحی ( بیوشیمیست )‬ ‫دکتر همایون دولتخواه ( رزیدنت بیوشیمی بالینی )‬ ‫نادر نظام دوست شاد باد مشایخ ( دانشجوی کارشناسی ارشد میکروبیولوژی )‬ ‫جواد نورافکن ( دانشجوی کارشناسی ارشد بیوشیمی )‬ ‫گذری بر هماتوپویزیس یا خونسازی‬ ‫سلول های بنیادی ( ‪) stem cell‬‬ ‫پــس ازتولدانســان‪ ،‬مغــز اســتخوان‬ ‫جایــگاه ســاخت اریتروســیت هــا‪،‬‬ ‫گرانولوسیت ها‪ ،‬منوســیت ها و پالکتها‬ ‫اســت‪ .‬لنفوســیت هــا افزون بــر مغز‬ ‫اســتخوان و غده تیموس در ارگان های‬ ‫لنفــاوی ثانویه نیز ســاخته می شــوند‪.‬‬ ‫بیشتر ســلول های بنیادی مغز استخوان‬ ‫از لحاظ شــکل ظاهری پیش ســازهای‬ ‫قابــل تشــخیص گرانولوســیت هــا یا‬ ‫ارتیروســیت هــا هســتند‪ ،‬همچنیــن‬ ‫شــمار کمتــری دارای پیش ســازهای‬ ‫مگاکاریوســیتی‪ ،‬لنفوسیتی و سلول های‬ ‫اســترومال هستند‪ .‬سلول های استرومال‬ ‫شامل سلول های اندوتلیال‪ ،‬فیبروبالستها‪،‬‬ ‫استیوبالســت هــا و استیوکالســت ها‬ ‫می شــوند‪ .‬بالســت ها واپســین گروه‬ ‫ســلول های بنیادی هماتوپوتیک (‪)HSC‬‬ ‫هســتند که توانایی تکثیر و تمایز دارند و‬ ‫پروژنیتورها در مرحله اختصاصی از انها‬ ‫تمایز می یابند‪.‬‬ ‫سلول های بنیادی هماتوپیوتیک و پروژنیتورها‬ ‫ســلول های بنیادی هماتوپویتیک چند توانه ‪ ،‬به پیش سازهای مشترک‬ ‫رده میلویید و رده لنفویید دگرگون می شــوند‪ .‬پیش ســازهای مشترک‬ ‫رده میلوییــد و لنفویید همان پروژنتیورهای ان رده به شــمار می ایند‪.‬‬ ‫پروژنیتور مشترک رده میلویید به پروژنیتورهای گرانولوسیت ‪ /‬ماکروفاژ‬ ‫و پروژنتیورهای مگاکاریوســیت‪ /‬اریتروسیت دگرگون می شود‪ .‬سپس‬ ‫این سلول ها ً پیش سازهای ویژه رده ای گرانولوسیت‪ ،‬ماکروفاژ‪ ،‬پالکت‬ ‫و اریتروسیت ها را می سازند‪.‬‬ ‫پروژنیتورهای مشترک رده لنفویید به لنفوسیت ها ‪ T , B‬و ‪ NKcell‬دگرگون‬ ‫می شوند‪ .‬سلولهای ‪ HSC‬انسان ‪ + CD34‬هستند‪ .‬یعنی مولکول ‪ CD34‬را بیان‬ ‫می کنند‪ ،‬اما تهی از انتی ژنهای ‪ MHCII‬و ‪ HLA-DR‬است‪.‬‬ ‫‪ CD34‬گلیکوپروتیینی است که بر روی کروموزوم شماره یک کد می شود‪،‬‬ ‫و روی سلولهای بنیادی هماتوپویتیک بیان می شود‪ .‬هعمچنین سلول های بنیادی‬ ‫هماتوپویتیــک‪ ،‬اندازه ی فراوانی از پروتییــن ‪ MDR1‬را بیان می کند‪ ،‬ولی فاقد‬ ‫مارکرهای متعهدتر رده های دیگر اســت‪ .‬یعنــی ‪ -1-thy ،-CD33 ،-CD38‬و‬ ‫‪ . -CD71‬زودرس ترین سلول پیش ساز شناخته شده یا همان ‪ HSC‬کمتر از ‪%1‬‬ ‫ســلولهای مغز استخوان را تشکیل می دهد‪ .‬و از نظر شکل مانند بالست هستند‪.‬‬ ‫ســلول های ‪ HSC‬همچنین به تعداد کمتــر در خون محیطی نیز وجود دارند و با‬ ‫تجویز فاکتورهای رشــد مثل ‪ G-CSF‬و برخی عوامل شــیمی درمانی سطح انها‬ ‫در داخل خون محیطی افزایش یافته و برای پیوند مغز اســتخوان این سلول های‬ ‫بنیادی از داخل خون محیطی جمع اوری می شوند‪.‬‬ ‫متعهد شــدن یــک رده با بــروز ســایر مارکرهــا مثــل ‪ CD38‬در کنار‬ ‫مارکــر خــاص برای هر رده شناســایی می شــود مثــ ً‬ ‫ا مارکــر ‪ CD71‬برای‬ ‫تمایــز اریتروییــد‪ CD33 ،‬بــرای میلوییــد‪ CD10 ،‬بــرای رده لنفوییــد ‪ B‬و‬ ‫‪ CD7/CD5‬برای تمایز رده لنفویید ‪T‬به کار می رود‪.‬‬ ‫نابالــغ تریــن پیش ســاز میلوییــد (‪ ،)CFU-GMME‬یــا واحد‬ ‫تشــکیل دهنده کلونی گرانولوســیت‪ ،‬اریتروســیت‪ ،‬ماکروفاژ است که‬ ‫شاخص های ‪ +CD34 , +CD33‬می باشد‪ ،‬که تحت اثر فاکتورهای رشد‬ ‫و ســایتوکاین ها به واحد تشکیل دهنده کلونی گرانولوسیت – ماکروفاژ‬ ‫(‪ )CFU-GM‬و واحد تشــکیل دهنده کلونی مگاکاریوسیت ‪-‬اریترویید‬ ‫(‪ )CFU-Meg-E‬دگرگون می شود‪.‬‬ ‫‪20‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫سلول های ‪ CFU-GM‬به واحد تشکیل دهنده کلونی گرانولوسیت‬ ‫یــا ‪ CFU-G‬که پیش ســاز نوتروفیــل و واحد تشــکیل دهنده کلونی‬ ‫ماکروفاژ ‪ CFU-M‬که پیش ســاز منوســیت – ماکروفاژ و ودندریتیک‬ ‫سل ها است تمایز پیدا می کند‪.‬واحد تشکیل دهنده کلونی اریتروسیت –‬ ‫مگاکاریوسیت یا (‪ )CFU-Meg-E‬به واحد تشکیل دهنده اریتروسیت یا‬ ‫‪ BFU-E‬و سپس ‪ ،CFU-E‬و واحد تشکیل دهنده کلونی مگاکاریوسیت‬ ‫یا ‪ CFU-Meg‬تبدیل می شوند‪.‬همچنین پیش سازها ویژه ی سازنده ی‬ ‫ســلولهای ایوزینوفیل‪ ،‬بازوفیل و ‪ mast cell‬تمایز می یابند‪ ،‬که در پی‬ ‫به ان می پردازیم‪.‬‬ ‫عوامل رشد خونساز‬ ‫الف) ‪(GM-GSF‬فاکتور محرک کلونی گرانولوسیت – ماکروفاژ)‪:‬‬ ‫یک فاکتور رشــد پان میلویید است که باعث تحریک بیشتر پیش سازها‬ ‫خونی‪ ،‬بویژه رده ی نوتروفیل و منوســیت – ماکروفاژی می شــود‪ .‬این‬ ‫فاکتور یــک گلیکوپروتیینی اســت که روی کروموزوم شــماره ‪ 5‬کد‬ ‫می شود‪ .‬از نظر بالینی برای مقابله با نوتروپنی در بیمارانی که پیوند مغز‬ ‫استخوان شده اند‪ ،‬یا تحت شــیمی درمانی قرار دارند استفاده می شود‪.‬‬ ‫ولی حالت توکسیک داشته و سبب هایپرپالزی میلویید می شود‪.‬‬ ‫د)‪ ( EPO‬اریتروپویتیــن )‪ :‬ایــن‬ ‫فاکتــور تکثیــر و تمایز و رشــد پیش‬ ‫ســازهای اریترویید را بر مــی انگیزد‪.‬‬ ‫بیشــترین اثر ‪ EPO‬بــر روی ‪CFU-E‬‬ ‫و پرونروموبالســت می باشــد‪EPO .‬‬ ‫پروتیینی اســت کــه روی کروموزوم‬ ‫شــماره ‪ 7‬کد می شود‪ .‬بیشــتر در کلیه‬ ‫و بــه انــدازه ی کمتر در کبد ســاخته‬ ‫می شود‪ ،‬و ساخت تولید ان با هایپوکسی‬ ‫برانگیخته می شود‪ .‬از ‪ EPO‬نوترکیب‬ ‫برای درمــان انمی همراه با نارســایی‬ ‫کلیوی یا انمی همراه با نارســایی های‬ ‫مغز استخوان استفاده می شود‪.‬‬ ‫چ)‪ ( TPO‬ترومبوپویتیــن )‪ :‬یک‬ ‫پلی پپتیدی اســت کــه لیگاندی برای‬ ‫محصول پروتوانکوژن ‪ C-mpl‬اســت‪.‬‬ ‫بیشتر‪ ،‬تولید پالکت ها را تنظیم می کند‬ ‫این فاکتور توسط کبد‪ ،‬کلیه و استرومای‬ ‫مغز اســتخوان تولید می شود و تکثیر و‬ ‫تمایز پیش ســازهای مگاکاریوستی را‬ ‫القاء می کند‪.‬‬ ‫خ)‪ :3-IL‬یــک فاکتــور محرک کلونی‬ ‫و چند توانه می باشــد که فعالیتش مشــابه‬ ‫یا انالوگ ‪ GM-CSF‬اســت‪ ،‬اما اســتانه ی‬ ‫واکنش ان ســطح زودرس تری نســبت به‬ ‫‪ GM-CSF‬عمل می کند‪ .‬این پروتیین روی‬ ‫ب)‪( G-CSF‬فاکتور محرک کلونی گرانولوسیت)‪ :‬یک پروتیینی است که‬ ‫روی کروموزوم شــماره ‪ 17‬کد می شود‪ ،‬و ســبب تحریک تولید گرانولوسیت‬ ‫و افزایش کارکرد انها می شــود‪ .‬بیشــتر در درمان نوتروپنی استفاده می شود‪ ،‬و‬ ‫مســمومیت کمتری نســبت ‪ GM-CSF‬دارد‪ .‬از ان برای بــه حرکت در اوردن‬ ‫سلولهای بنیادی ‪ +CD34‬به درون خون محیطی نیز استفاده می شود‪.‬‬ ‫ج)‪( M-CSF‬فاکتور محرک کلونی منوســیت – ماکروفاژ)‪ :‬به ان ‪-CSF‬‬ ‫‪ 1‬یــا فاکتور محرک کلونی نیز می گویند‪ .‬این فاکتــور از دو نوع گلیکوپروتیین‬ ‫تشــکیل شده که روی بازوی بلند کروموزوم شــماره ‪ 5‬کد می شود‪ .‬این فاکتور‬ ‫سبب تحریک ماکروفاژ برای ساخت ‪ IL1‬می شود‪ .‬رسپتور ‪ 1-CSF‬محصول ژن‬ ‫‪ FMS‬اســت که به عنوان یک تیروزین کیناز برای میانجی گری فعالیت ســلول‬ ‫عمل می کند‪.‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫‪21‬‬ ‫کروموزوم شــماره ‪ 5‬نزدیک ژن ‪GM-CSF‬‬ ‫کد می شود‪.‬‬ ‫نکتــه‪ :‬ژن ‪ 3-IL‬بــر روی کروموزوم‬ ‫شماره ‪ 5‬بســیار نزدیک ژنهای ‪GM- ,4-IL‬‬ ‫‪ CSF‬و ‪ 5-IL‬است‪.‬‬ ‫ر)‪ :5-IL‬این فاکتور سبب تحریک تولید‬ ‫ایوزینوفیل ها می شــود(مهم ترین عملکرد)‬ ‫و نیز فعالیت ســلول های ‪ T‬سایتوتوکسیک‬ ‫را افزایــش می دهــد‪ .‬و ایــن فاکتور روی‬ ‫کروموزوم شماره ‪ 5‬کد شده و توسط ‪Tcell‬‬ ‫های فعال شد تولید می شود‪.‬‬ ‫ز)‪ :6-IL‬باعث تســهیل و تمایز ‪Bcell‬‬ ‫ها می شــود به عنــوان فاکتور رشــد برای‬ ‫پالسماســل های بدخیم عمل می کند‪ .‬این‬ ‫فاکتور روی کروموزوم شماره ‪ 7‬کد می شود‪.‬‬ ‫ه)‪ 11-IL :11-IL‬با ‪ 3-IL‬جهت تحریک‬ ‫تولید مگاکاریوسیت ها اثر هم افزایی دارند‪.‬‬ ‫یک گلیکوپروتیینی است که روی کروموزوم‬ ‫‪ 19‬کد می شود و با ‪ 4-IL‬تکثیر سلول بنیادی‬ ‫یا ‪ Stem cell‬را افزایش می دهند‪.‬‬ ‫و)‪ :Kit Ligand‬لیگانــد کیــت‪،‬‬ ‫کینازی برای رســپتور تیروزین کینازی‬ ‫‪ C-kit‬می باشد‪ .‬از ان به عنوان (‪Stem‬‬ ‫‪ cell factor) SCF‬یا ‪Steel factor‬‬ ‫نام می برند که با بسیاری از فاکتورهای‬ ‫دیگر اثر هم افزایی دارد‪ C-kit .‬بر روی‬ ‫کروموزوم شــماره ‪ 4‬کد می شود ‪ ،‬ولی‬ ‫‪ KL‬بر روی کروموزوم شــماره ‪ 12‬کد‬ ‫می شــود‪ KL .‬ســبب انگیــزش پیش‬ ‫ســازهای میلویید‪ ،‬اریترویید و لنفویید‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫‪22‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫‪FLT3‬‬ ‫لیگانــد‬ ‫لیگانــد‪:‬‬ ‫ن)‪FLT3‬‬ ‫تحریــک‬ ‫را‬ ‫اولیــه‬ ‫ســاز‬ ‫پیــش‬ ‫هــای‬ ‫ســلول‬ ‫می کند‪ .‬یک تیروزین کیناز اســت که به شیوه ی هم افزایی با دیگر فاکتورهای‬ ‫رشد ســبب برانگیختن ‪ Tcell ,Bcell, Nkcell‬می شــود‪ .‬برخالف لیگاند‬ ‫‪ Kit ,FLT3‬لیگاند ‪ mast cell‬ها را بر می انگیزد‪.‬‬ ‫نکته‪ :‬از دیگر تنظیم کننده های ‪HSC‬ها ‪ TNF-α‬و ‪ -TGF‬است‪.‬‬ ‫همچنیــن ‪ HSC‬گیرنده هــای خانــواده ‪ 1-Notch‬و ‪ Wnt‬را بیان‬ ‫می کنند که گمان می رود که در خون ســازی یا ‪ Self-renewal‬و‬ ‫تمایز دارای اهمیت باشند‪.‬‬ ‫نکته‪ :‬مهــم ترین فاکتــور بــرای تمایــز ایوزینوفیل ها ‪ 5-IL‬اســت‪.‬‬ ‫بــرای تمایــز بازوفیــل هــا ‪ 3-IL‬و ‪ KL‬مهــم بــوده ولــی بــرای تمایز‬ ‫‪mast cell‬ها ‪ KL‬برتری دارد‪.‬‬ ‫نکتــه‪ :‬نمــو پیــش ســازهای اولیــه رده اریتروییــد مثــل ‪BFU-E‬‬ ‫مســتقل از ‪ EPO‬بــوده‪ ،‬اما تمایــز متعاقب ان به شــدت وابســته به ‪EPO‬‬ ‫اســت‪.‬همچنین نمــو مگاکاریوســیت هــا وابســته بــه ‪ TPO‬بــه همــراه‬ ‫سایتوکاین های ‪ KL ,11-IL ,3-IL ,6-IL‬است‪.‬‬ ‫مولکول های چسبان در خونسازی‬ ‫ایــن مولکول هــا در تنظیم بســیاری از کارایی های برهمکنش میان ســلول‬ ‫هــای خونســاز‪ ،‬فاکتورهــای رشــد و ســلولهای اســترومال‪ ،‬اندوتلیوم و‬ ‫ماتریکس برون ســلولی نیاز اســت‪ .‬همچنیــن انها القاء‪ ،‬تمایــز و عملکرد‬ ‫ســلول های خونســاز را تحت تاثیر قرار مــی دهند‪ .‬این مولکولها شــامل‪:‬‬ ‫‪ -1‬مولکــول هــای چســبندگی خانــواده ســوپر ژن ‪(Ig‬ایمنوگلوبولینی)‪.‬‬ ‫‪ -2‬انتگرین ها‪ -3 .‬ســلکتین ها و ‪ -4‬مولکول های شــبه موســینی اســت‪.‬‬ ‫مولکول های شــبه موســینی نماینده خانواده گلیکوپروتیین هایی هســتند که‬ ‫بر روی بافت خونســاز بیان می شــوند‪.‬پژوهش ها نشــان می دهد مولکول‬ ‫‪ CD164‬نقــش مهمــی در چســبندگی ســلول های پیشســاز خونســاز به‬ ‫سلول های استرومال مغز استخوان ایفا می کند‪.‬‬ ‫بســیاری از اجــزای ماتریکس بــرون ســلولی با گیرنــده های روی‬ ‫ســلول های خونســاز کارایــی دو ســویه دارند ‪ ،‬کــه شــامل فیبرونکتین‪،‬‬ ‫خونسازی پس از تولد‬ ‫ترومبواسپوندین‪ ،‬اســیدهیالورونیک‪ ،‬المینین و هپاران سولفات هستند‪CD44 .‬‬ ‫گیرنده اســیدهیالورونیک اســت که بر روی تمام لکوسیت ها بیان می شود‪ .‬این‬ ‫گیرنده برای گرانولوپویز زودرس و نیز تردد لنفوسیت های بالغ مورد نیاز است‪.‬‬ ‫گروه دیگری از ترکیبات مثل کموکاین ها در تنظیم و تردد و النه گزینی سلولهای‬ ‫خونی نقش مهمی دارند‪ .‬مثل کموکاین ‪(CXCL12‬یا ‪ )1-SDF‬که توسط سلولهای‬ ‫استرومال مغز استخوان و سلول های اندوتلیوم میکرواسکوالر بیان شده و ‪HSC‬‬ ‫که کموکاین رسپتور ‪ CXCR4‬را بیان می کند گیرنده ‪ CXCL12‬است‪.‬‬ ‫برهمکنش بیــن ‪ CXCL12‬و‪ CXCR4‬در پیوند ‪ HSC‬نقــش مهمی دارد و‬ ‫‪ G-CSF‬حرکــت ‪HSC‬ها را به دلیل کاهــش فعالیت ‪ CXCL12‬و ‪ CXCR4‬القاء‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫بافت خونساز ( خونسازی جنینی و رویانی )‬ ‫در اغاز ماه نخســت زندگی پیش از تولد ســلول های خونی خارج از‬ ‫رویان در مزانشــیم کیســه زرده در محلی به نام جزایر خونی به وجود‬ ‫می ایند‪ .‬این ســلولها بیشتر اریتروبالســت های اولیه هستند که بزرگ‬ ‫و مگالوبالســت بوده و در درون عروق ایجاد می شوند و هسته دار نیز‬ ‫است‪.‬در هفته ششــم‪ ،‬خونسازی در کبد اغاز شــده و این عضو‪ ،‬اندام‬ ‫اصلی خونساز در اغاز و اواسط زندگی جنینی است‪ .‬اریتروبالست های‬ ‫که در این مرحله تولید می شــوند اریتروبالست های پایانی بوده که به‬ ‫‪RBC‬های بی هسته دگرگون می شوند‪ .‬اینها در کبد و خارج از عروق تشکیل‬ ‫می شوند‪.‬در این مرحله گرانولوپویز و مگاکاریوپویز نیز به میزان کمتری‬ ‫وجــود دارد‪ .‬در میانه زندگی جنینی طحال و تــا حد کمتری گره های‬ ‫لنفاوی نقش جزیی در خونســازی دارند اما نقــش کبد همچنان فراگیر‬ ‫است‪.‬‬ ‫پــس از میانه های زندگی جنینی مغز اســتخوان به عنوان جایگاه تولید‬ ‫سلول های خونی روز به روز نقش مهم تری پیدا می کند‪.‬‬ ‫مــدت کوتاهــی پــس از تولــد‬ ‫خونســازی در کبــد پایــان مــی یابد‬ ‫و مغــز اســتخوان تنها جایــگاه تولید‬ ‫اریتروســیت هــا گرانولوســیت هــا‪،‬‬ ‫پالکت ها می شود و سلول های بنیادی‬ ‫خونســاز و ســلول های متعهد در مغز‬ ‫اســتخوان باقی می ماند‪ .‬در زمان تولد‬ ‫کل فضای مغز استخوان با مغز استخوان‬ ‫قرمز اشغال می گرد‪.‬‬ ‫بــا رشــد در دوران نــوزادی این‬ ‫فضــا کوچکتر شــده و مابقــی فضا از‬ ‫ادیپوســیت ها پر می شــود‪ .‬در دوران‬ ‫کودکی تنها استخوانهای پهن(جمجمه‪،‬‬ ‫مهره ها‪ ،‬قفسه‪ ،‬شانه و لگن) و قسمتهای‬ ‫پروگزیمال اســتخوانهای دراز جایگاه‬ ‫تشکیل سلول های خونی هستند‪.‬‬ ‫گــردش خون مغــز اســتخوان به‬ ‫صورت بســته بوده یعنی ســرخرگهای‬ ‫منشــعب از ســرخرگهای طولــی –‬ ‫مرکزی مســتقیم ًا به سینوســهای دراز‬ ‫ســیاهرگی متصل می شوند و سرانجام‬ ‫در رگهــای طولــی مرکــزی خالــی‬ ‫می گردند‪ .‬اندوتلیوم پهن شده سینوسی‬ ‫به وســیله ســلولهای فیبروبالســتی و‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫‪23‬‬ ‫فیبرهای رتیکوالر پوشانده شده و شبکه‬ ‫حمایت از اســترومای مغز استخوان را‬ ‫تشکیل می دهند‪.‬‬ ‫سنتز اریتروسیت ها‬ ‫اریتروســیت ها وســیله جابجایی‬ ‫هموگلوبیــن (‪ )Hb‬هســتند کــه در‬ ‫پیش ســاز اریتروییدی تولید می شوند‪.‬‬ ‫اولین پیش ساز اریترویید قابل شناسایی‬ ‫پرونروموبالست است که سلولی با قطر‬ ‫‪ 20µm‬و بزرگترین پیش ساز اریترویید‬ ‫است‪ .‬دارای الگوی کروماتین یکنواخت‬ ‫ظریف بوده و یک یا چند هستک دارد‪.‬‬ ‫این سلول فاقد گرانول می باشد‪.‬پس از‬ ‫پرونروبالست دومین سلول بازوفیلیک‬ ‫نروموبالست است که تا حدی کوچکتر‬ ‫بوده و کروماتین ان الگوی چرخ درشکه‬ ‫ای را دارد‪ .‬هســتک وجــود دارد ولی‬ ‫بیشتر دیده نمی شــود و سیتوپالسم به‬ ‫علت وفور ‪ RNA‬به شــدت بازوفیلیک‬ ‫اســت‪ .‬سلول پســی پلی کروماتوفیلک‬ ‫نرموبالســت اســت که به علت ظهور‬ ‫و تولید مداوم ‪ Hb‬در سیتوپالســم ان‬ ‫اصطالح پلــی کرومازی یــا ترکیبی از‬ ‫رنگ قرمز ‪ Hb‬با رنگ ابی ‪ RNA‬است‪.‬‬ ‫پس از اخرین تقســیم میتوز سلول‬ ‫اورتوکروماتوفیلیــک نروموبالســت‬ ‫ایجاد می شــود که توانایی میتوز ندارد‪.‬‬ ‫دارای هسته فشرده شــده و پیکنوتیک‬ ‫اســت‪ .‬بــا انقباضات صــورت گرفتــه هســته از اورتوکروماتوفیلیک‬ ‫نروموبالســت خــارج شــده و ســلول رتیکولوســیت ایجــاد‬ ‫می شــود و پس از ‪ 1-2‬روز در خون محیطی رتیکولوسیت ها بالغ شده‬ ‫و ‪ RBC‬نامیده می شوند‪.‬‬ ‫نکته‪ :‬پرونرموبالســت و بازوفیلیک نرموبالســت باالترین محتوی‬ ‫‪ RNA‬را دارند‪ ،‬از مرحله ارتوکروماتوفیلیک سنتز ‪ RNA‬تدریج ًا کاهش‬ ‫می یابد‪ .‬در رتیکولوسیت با اینکه سلول فاقد هسته بوده و ‪ RNA‬سازی‬ ‫رخ نمی دهد ولی با ‪ RNA‬باقی مانده از قبل‪ ،‬ســنتز ‪ Heme‬و پروتیین‬ ‫در رتیکولوسیت رخ می دهد‪.‬‬ ‫نکتــه‪ :‬در طــی بلوغ نروموبالســتی از هــر پرونرموبالســت ‪16‬‬ ‫رتیکولوسیت ایجاد می شود‪.‬‬ ‫بلوغ مگالوبالستی‬ ‫بلوغ غیرطبیعی پیش ســازهای اروتیرویید که در نقایــص ویتامین ‪ B12‬یا‬ ‫اسیدفولیک رخ می دهد بلوغ مگالوبالســتیک می نامند و به سلولهای ارتیرویید‬ ‫غیرطبیعی مگالوبالســت گویند‪ .‬این امر به دلیل اختالل و عدم توانایی سلول در‬ ‫تولید و ســنتز ‪ DNA‬بوده که سبب می شود فازهای بین میتوزی طوالنی گشته و‬ ‫بلوغ هسته عقب تر از بلوغ سیتوپالسمی شود(جدایی هسته ای‪ -‬سیتوپالسمی)‬ ‫نکته‪ :‬در بلوغ مگالوبالســتی کاریوکسی یا قطعه قطعه شدن هسته و‬ ‫شکسته شدن ان و اجسام هاول جولی بیشتر مشاهده می شود‪ .‬همچنین‬ ‫بلوغ مگالوبالستی به موازات بلوغ نرموبالستی است‪.‬‬ ‫کنترل سنتز اریتروسیت ها‬ ‫افزایش تولید اریتروسیت ها زمانی رخ می دهد که انتقال اکسیژن به‬ ‫بافت ها مختل شود مانند انمی ها‪ ،‬اختالالت قلبی ‪-‬ریوی و فشار پایین‬ ‫اکســیژن در ارتفاعات‪ .‬در عوض کاهش تولید اریتروسیت ها زمانی رخ‬ ‫می دهد که فرد در معرض فشــار باالی اکســیژن بوده یا خون زیادی به‬ ‫‪24‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫فرد تزریق شود‪.‬‬ ‫افینیتی یا میل ‪ Hb‬به ‪ O2‬به واســطه غلظت ‪ 2‬و ‪- 3‬دی فسفوگلیســرات در‬ ‫‪RBC‬ها تنظیم می شــود این ترکیب با زنجیره گلوبین احیاء شده ترکیب شده و‬ ‫میــل ترکیبی ان را برای ‪ O2‬کاهش می دهد‪ .‬در نواحی هایپوکســیک که ‪ O2‬از‬ ‫‪ Hb‬بداخل بافت حرکت می کند مقدار ‪ Hb‬احیاء شــده در ‪ RBC‬افزایش یافته و‬ ‫به ‪ DPG–2.3‬بیشتری متصل شده و باعث کاهش میل ترکیبی ‪ O2‬می شود‪ .‬اگر‬ ‫هایپوکســی ادامه یابد کاهش ‪ DPG-2,3‬ازاد منجر به افزایش گلیکولیز و تولید‬ ‫بیشــتر ‪ DPG-2,3‬و کاهش مداوم میل ترکیبی ‪ Hb‬به ‪ O2‬می شود‪.‬هایپوکســی‬ ‫بافتی تشکیل ‪ EPO‬را از طریق تولید فاکتور(‪)1-Hypoxia inducible factor‬‬ ‫‪ HIF‬القاء می کند‪ 1-HIF .‬یک هترورایمر اســت که شامل زیر واحدهای است‬ ‫که زیر واحد به وسیله هایپوکسی تنظیم می شود‪ .‬تحت شرایط فشار ‪ O2‬طبیعی‬ ‫‪ 1-HIF‬در پروتیوزوم تجزیه می شود اما تحت شرایط هایپوکسی ثابت می ماند‪.‬‬ ‫‪ EPO‬اثر خود را از طریق کوتاه کردن زمان تولید نورموبالســتها و از طریق‬ ‫تســریع در رهاسازی رتیکولوســیت ها در خون می گذارد که نتیجه ان افزایش‬ ‫تعداد نورموبالســتها مغز استخوان با نســبت طبیعی انواع سلولی است که به ان‬ ‫وضعیت هایپرپالری نورموبالســتیک می گویند‪.‬افزایش بیان سلولی ‪ 1-HIF‬به‬ ‫صورت غیرطبیعی ناشــی از موتاســیون در ژن ‪ von Hippel lindua‬حاصل‬ ‫می شــود‪ .‬محصول ژن ‪ VHL‬در تجزیه ‪ 1-HIF‬نقش داشــته و این حالت منجر‬ ‫به افزایش ســطح ‪ EPO‬شــده و یک فرم اتوزومال مغلوب از پلی سایتمی ارثی‬ ‫معروف به پلی سایتمی ‪ Chuvash‬را ایجاد می کند‪.‬مقدار افزایش یافته ‪ EPO‬در‬ ‫بیماران مبتال به پلی سایتمی ثانیه و در انمی اپالستیک مشاهده می شود در حالی‬ ‫که ســطوح کاهش یافته ان درافراد طبیعی پس از انتقال خون و در پلی ســایتمی‬ ‫اولیه(پلی ســایتمی ورا) دیده می شود‪( Ab .‬انتی بادیهای) ضد ‪ EPO‬در اپالزی‬ ‫خالص ‪ RBC‬و در ‪(SLE‬لوپوس) دیده شده است‪.‬‬ ‫ترکیب شده و اسید ناپایدار و حدواسط‬ ‫– امنیو کتوادپیک اســید را ایجاد می‬ ‫کند که این ترکیب به ســرعت به اسید‬ ‫امینولولینک (‪ )γ-ALA‬دکربوکســیله‬‫مــی شــود‪ .‬کوانزیــم ایــن واکنــش‬ ‫دکربوکسیالسیون ‪ vitB6‬یا پیرودوکسال‬ ‫فســفات بــوده و در میتوکنــدری رخ‬ ‫مــی دهد‪ ALA .‬به طور طبیعی به مقدار‬ ‫کــم از ادرار دفــع می شــود ولی در‬ ‫مسمومیت با سرب میزان دفع ان افزایش‬ ‫می یابد‪.‬دو مولکــول ‪ ALA‬با هم ادغام‬ ‫شــده و تحت اثر انزیم ‪ ALA‬دهیدراتاز‬ ‫پورفوبیلینوژن منوپیرول را تشــکیل می‬ ‫دهنــد‪ .‬پورفوبیلینوژن نیز به طور طبیعی‬ ‫به مقدار کم از ادرار دفع می شــود ولی‬ ‫در پورفیریایــی دوره ای حاد (‪ )AIP‬به‬ ‫مقدار زیاد در ادرار ظاهر می شــود که‬ ‫با واکنــش رنگی معرف الدهیدی ارلیخ‬ ‫قابل تشــخیص اســت‪.‬پروتوپورفیرین‬ ‫از محصوالت نهایی ســنتز ‪ Heme‬به‬ ‫طــور طبیعی در ‪RBC‬هــای بالغ یافت‬ ‫می شــود ولی در مسمومیت با سرب و‬ ‫در انمی فقر اهــن میزان پرتوپورفیرین‬ ‫ازاد اریتروســیتی (‪ )FEP‬افزایــش می‬ ‫یابد‪ .‬مرحله نهایی سنتز ‪ Heme‬اضافه‬ ‫شــدن ‪ Fe‬به وسیله انزیم فروشالتاز در‬ ‫داخل پروتوپورفیرین اســت تا نیمه کامل‬ ‫شده ‪ heme‬را تشکیل دهد‪.‬‬ ‫سنتز هموگلوبین‬ ‫سنتز‪ Heme‬در بسیاری از سلولهای بدن بجز اریتروسیت ها بالغ دیده‬ ‫شــده و به مقدار زیاد در پیش ســازهای اریتروییــد رخ می دهد‪ .‬پیش‬ ‫ســاز سنتز ‪ Heme‬سوکســینیل کوانزیم ‪ A‬و گلیســین است که با هم‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫‪25‬‬ ‫سنتز گلوبین‬ ‫ســنتز گلوبیــن در سیتوپالســم‬ ‫نورموبالستها و رتیکولوسیت ها رخ می‬ ‫دهد‪ .‬از انجا که رتیکولوسیت می تواند‬ ‫‪ Hb‬را حداقل ‪ 2‬روز پس از فقدان هسته‬ ‫نیز سنتز کنند به نظر می رسد ‪mRNA‬‬ ‫هموگلوبین پایدار اســت‪ .‬کنترل ســنتز‬ ‫‪ Heme‬در وهلــه اول از طریق فعالیت‬ ‫‪ Heme‬از طریــق اثر ان بر روی انزیم‬ ‫‪ ALA‬سنتاز اعمال می شود‪.‬‬ ‫ساختار و عملکرد ‪Hb‬‬ ‫در مولکــول ‪ Hb‬یک گــروه ‪Heme‬‬ ‫بــه درون یــک پاکــت هیدروفوبیــک‬ ‫زنجیــره پلی پپتیــدی چین خــورده اضافه‬ ‫مــی شــود‪ HbA .‬طبیعی بالغین شــامل ‪4‬‬ ‫گــروه ‪ heme‬و ‪ 4‬زنجیــره پلــی پپتیدی‬ ‫(‪ 2‬زنجیــره و ‪ 2‬زنجیــره ) اســت‪.‬‬ ‫اتم هــای ‪ Fe‬فــروس در مولکول ‪heme‬‬ ‫دارای ‪ 6‬پیوند هســتند که ‪ 4‬پیوند خود را با‬ ‫نیتروژن های حلقه پیرول و ‪ 1‬پیوند خود را‬ ‫با نیتروژن ایمیدازول اسید امینه هیستیدین و‬ ‫یک پیوند خود را به طور برگشت پذیر با ‪O2‬‬ ‫برقرار می کنند‪.‬منحنی ســیگموییدی تجزا یا‬ ‫تفکیک ‪ O2‬از ‪ Hb‬میل ترکیبی ‪ Hb‬به ‪ O2‬را‬ ‫منعکس می کند‪ .‬در بافت ها‪ ،‬تبدیل ‪HbO2‬‬ ‫(اکســی هموگلوبیــن) بــه ‪ Hb‬احیــاء‪،‬‬ ‫کاهــش ‪ ،PH‬افزایــش دمــا‪ ،‬اتصــال‬ ‫‪3-DPG‬و‪ 2‬بیشــتر به ‪ Hb‬منجر به شــیفت‬ ‫منحنی به سمت راست می شود و باعث ازاد‬ ‫شدن ‪ O2‬از ‪ Hb‬می شود‪.‬‬ ‫‪ CO2‬هم در اریتروســیت ها و هم‬ ‫در پالســما جابجا می شود اما بیشتر ان‬ ‫به شکل بیکربنات است‪ .‬اما بخش کمی‬ ‫از ‪ CO2‬در ‪ RBC‬حل شــده و به گروه‬ ‫امین ‪ Hb‬به صــورت ‪ -CO2‬کربامینو‬ ‫مــی پیوندد‪.‬تبدیل دی اکســیدکربن به‬ ‫بیکربنات در ‪RBC‬های بســتر مویرگی‬ ‫بافت و واکنش عکس ان توســط انزیم‬ ‫کربنیک انیدراز کاتالیز می شود‪.‬‬ ‫‪26‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫تخریب اریتروسیت ها‬ ‫با پیر شــدن ‪ RBC‬فعالیت انزیم های گلیکوالتیک کاهش می یابد‪.‬‬ ‫‪RBC‬های پیرتر نســبت به ‪RBC‬های جوانتر مساحت کمتر و ‪MCHC‬‬ ‫بیشــتری دارند‪ .‬همچنین ‪RBC‬های پیر اســید ســیالیک غشــای سطح‬ ‫خود را از دســت داده و یک اســیالو گلیکوفورین ظاهر می سازند‪ .‬این‬ ‫اسیالوگلیکوفورین به عنوان ‪ Ag‬پیری شناخته شده و بر علیه ان ‪Auto‬‬ ‫‪(Ab‬اتو انتی بادی) ســاخته می شــود‪ .‬پس از اتصال ‪ Auto Ab‬به ان‬ ‫سلول توســط سیســتم رتیکولواندوتلیال طحال از گردش خون حذف‬ ‫می شــود‪ .‬هر ثانیه حدود ‪ 3‬میلیون ‪ RBC‬به طور طبیعی از خون حذف‬ ‫می شود و بدون اینکه مدرک اشکاری مبنی بر اریتروفاگوسیتوز موجود‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫تخریب ‪Hb‬‬ ‫پس از حذف ‪ RBC‬از گردش خون ‪ Hb‬درون ماکروفاژهای سیستم‬ ‫‪ RE‬به سه جز شکسته می شود که شامل اهن‪ ،‬پروتورپورفیرین‪ ،‬گلوبین‬ ‫اســت‪.‬اهن ذخیره می شود‪ .‬گلوبین تجزیه شده و به ذخیره امینواسیدی‬ ‫بــاز می شــود و در مقابل حلقی پروتوپورفیرین از هم جدا شــده و به‬ ‫بیلــی روبیــن تبدیل می شــود و از بدن دفع می شــود‪ .‬در ماکروفاژها‬ ‫پروتوپورفیرین از محل پل ‪ -‬متن توســط انزیم هم اکســیداز شکسته‬ ‫می شــود و یک مــول ‪ CO‬و یک مول بیلی وردین حاصل می شــود‪.‬‬ ‫‪ CO‬در خون به صورت ‪(HbCo‬کربوکسی هموگلوبین) ظاهر شده و از‬ ‫طریق بازدم دفع می شود ولی بیلی وردین در ماکروفاژها به بیلی روبین‬ ‫احیا می شود و بیلی روبین توسط البومین پالسما به کبد منتقل می شود‪.‬‬ ‫بیلــی روبیــن در کبــد بــا اســید گلوکورونیــک کونژگه می شــود و از‬ ‫طریــق صفــرا دفع مــی شــود‪ .‬در داخــل روده تجزیــه بیلی روبین توســط‬ ‫باکتــری ها صورت گرفته و بیلی روبین به اوروبیلینــوژن‪ ،‬مزو بیلی روبینوژن و‬ ‫اســترکوبیلینوژن تبدیل می شود‪ ،‬ترکیباتی که در کل اوروبیلینوژن ها نامیده می‬ ‫شــوند‪ .‬از تخمین ‪ HbCO، CO‬یا اوروبیلینوژن مدفوع مــی توان جهت اندازه‬ ‫گیری تخریب تام هموگلوبین استفاده کرد‪.‬در انمی اپالستیک بخاطر کاهش ‪Hb‬‬ ‫و کاهش تولید ‪ RBC‬دفع اوروبیلینوژن کاهش می یابد‪ .‬ولی در انمی هموالیتیک‬ ‫مقــدار اوروبیلینوژنها افزایش می یابــد‪ .‬در افراد نرمــال‪ %80-90‬از رنگدانه‬ ‫صفراوی دفع شــده به صورت اوروبیلینوژن مدفوع از تخریب ‪ RBC‬پیر که ‪120‬‬ ‫روز عمــر کرده اند حاصل می شــود‪ %10-20.‬از رنگدانه صفراوی از تخریب‬ ‫‪ heme‬غیرهموگلوبینی تشــکیل شده در کبد و نیز ‪ heme‬تازه تشکیل شده در‬ ‫مغز استخوان است‪ .‬این ‪ Heme‬ناشی از قطعات سیتوپالسم اورتوکروماتوفیلیک‬ ‫نرموبالســت می باشــد که در طی فرایند خروج هســته تخریب شده است‪.‬در‬ ‫بیماریهای خاص مثل تاالســمی‪ ،‬انمی مگالوبالســتیک‪ ،‬انمی مقاوم به درمان و‬ ‫پورفیریای اریتروپوییتیک مقادیر رنگدانه های صفراوی به طور قابل مالحظه ای‬ ‫افزایش می یابند‪.‬‬ ‫نکته‪ :‬به تخریب ‪ Hb‬داخل مدوالر که هیچگاه در اریتروســیت های‬ ‫در گردش ظاهر نمی شود اریتروپویز غیر موثر گویند‪.‬‬ ‫انمی زمانی رخ می دهد که حذف اریتروســیت ها از خون افزایش‬ ‫یافته و نتوان ان را توسط افزایش تولید جبران کرد یا زمانی که رهاسازی‬ ‫اریتروســیت ها به خون کاهش یابد ایجاد می شــود‪ .‬هنگامی که انمی‬ ‫گسترش یابد هایپوکسی بافتی منجر به افزایش سطح ‪ EPO‬پالسما شده‬ ‫و حاصل ســبب هایپرپالزی نورموبالســتی می شود‪ .‬در افراد سالم مغز‬ ‫اســتخوان هنگام تحریک شدید تولید اریتروسیت ها را ‪ 6-8‬برابر حالت‬ ‫طبیعی افزایش می دهد‪.‬‬ ‫نکته‪ :‬جهت ارزیابــی اریتروپویزیس تام‪ ،‬موثر و غیرموثر از باز گردش اهن‬ ‫پالســما از سطح سرم و سرعت برداشــت اهن رادیواکتیو تزریق شده به پالسما‬ ‫استفاده می شود‪ .‬چون ‪ %20-30‬اهن در خون سازی استفاده نمی شود و به طور‬ ‫عمده توسط کبد برداشت می شــود ولی ‪ %70-75‬باقیمانده توسط سلول های‬ ‫خونساز برداشته می شود‪.‬‬ ‫نکتــه‪ :‬برای ارزیابی تخریب کل اریتروســیت ها یــا ‪ Hb‬از تعیین‬ ‫اوروبیلینوژن مدفوع که تخمینی از دفع تام پیگمانهای صفراوی ناشی از‬ ‫محصوالت شکستن ‪ heme‬هستند استفاده می شود‪.‬‬ ‫منابع‪:‬‬ ‫‪1-Hoffbrand,Allan Victor text book medical‬‬ ‫‪hematologhy 6th edition 2011.‬‬ ‫‪2-Henry & Dayvidson‬‬ ‫‪hematologhy text book 2010.‬‬ ‫‪3-Rabins medical Patologh‬‬ ‫‪y text book 7th editaion‬‬ ‫‪2012.‬‬ ‫‪4-Teatz Biochemistry t‬‬ ‫‪ext book editaion 2009.‬‬ ‫‪5-Mc grow biologhy in‬‬ ‫‪texas medical university text‬‬ ‫‪book for student.‬‬ ‫‪6-Kobay immunuloghy‬‬ ‫‪original text book 4th editation‬‬ ‫‪2008.‬‬ ‫‪7-Emery medical Genetics‬‬ ‫‪original text book 12th‬‬ ‫‪editation 2009.‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫‪27‬‬ ‫شاهین اسعدی‪ ( -‬دانشجوی ژنتیک مولکولی )‬ ‫علیرضا میرزائی‪ -‬صدیق ( دانشجوی کارشناسی ارشد ژنتیک )‬ ‫شادی مسیب پور‪ ( -‬دانشجوی کارشناسی ارشد میکروبیولوژی )‬ ‫الهام علیزاده میالنی‪ -‬نگین باقرپور‪ -‬دریا طراوتی‪ -‬وحید قربانی دانشجویان ژنتیک‬ ‫کوچک ترین مهندس ژنتیک در جهان‬ ‫مهندسی ژنتیک را می توان انتقال ‪ DNA‬میان میزبان ها یا گونه ها از راه‬ ‫دستکاری های انزیمی در ازمایشگاه تعریف کرد‪ .‬در این جابجایی ‪ DNA‬فرستاده‬ ‫شده در میزبان تازه‪ ،‬تکثیر خواهد شد‪ .‬از انجایی که بیشترتکه های ‪ DNA‬در‬ ‫‪ E.coli‬یا هر سلول میزبان دیگر توانایی خود همانندسازی را ندارد باید تکه‬ ‫‪ DNA‬دیگری که توانایی همانندسازی مستقل دارد ‪ ،‬به تکه ی دلخواه پیوند شود‬ ‫تا کلون شود‪ .‬این تکه دارای توانایی همانندسازی مستقل ‪ ,‬حامل کلون کردن‬ ‫مولکولی است و بنا به تعریف نقش مرکزی را در فن اوری ‪ DNA‬نوترکیب بازی‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫بیشتر حامل های کلون کردن در اغاز از عنصر های برون کروموزومی‬ ‫که به گونــه ی طبیعی وجود ندارد‪ ،‬مانند پالســمیدها و باکتریوفاژها‪،‬‬ ‫برخاســته اســت‪ .‬اســتنلی کهن و همکارانش نخســتین بار استفاده از‬ ‫پالســمیدهای باکتریایی به عنــوان حاملهای کلون کــردن مولکولی را‬ ‫گزارش نمودند‪ .‬از زمان این گزارش تاکنون هزاران حامل کلون ســازی‬ ‫بــه وجود امده اند‪ ،‬و به نظر می رســد تغییر انهــا از نظر جایگاه های‬ ‫همانندســازی ‪ ،‬دامنه میزبانی و فعالیت به مهارت و ابتکار ســازنده انها‬ ‫بستگی دارد‪.‬‬ ‫امروزه حامل های اختصاصی وجود دارند که به پژوهشگران این‬ ‫توانایی ها را می دهند ‪:‬‬ ‫‪.1‬شناســایی و استخراج توالی های تنظیمی ‪ DNA‬مثل راه اندازها و‬ ‫پایان دهنده ها‪.‬‬ ‫‪.2‬شناسایی چارچوب های خواندن ترجمه ای بازهای نوکلئوتیدی‪.‬‬ ‫‪ .3‬ساخت اندازه ی فراوان ‪ RNA‬ها و پروتئین های سودمند‪.‬‬ ‫‪ .4‬شناخت ترتیب نوکلئوتیدی ژن ها و تکه های ‪.DNA‬‬ ‫‪28‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫ویژگــی های مشــترک همه ی‬ ‫حامل ها به شرح زیر است ‪:‬‬ ‫‪.1‬حامل باید توانایی همانندســازی‬ ‫در سلول میزبان را داشته باشد‪ .‬بنابراین‬ ‫حامل باید یک مبداء همانندسازی داشته‬ ‫باشد‪ .‬مبداء همانندسازی یک توالی است‬ ‫که بوسیله دســتگاه همانندسازی سلول‬ ‫میزبان شناســایی می شــود و بنابراین‬ ‫می تواند در سلول میزبان تکثیر یابد‪.‬‬ ‫‪.2‬حامــل باید دارای یک نشــانگر‬ ‫انتخابی برای شناســایی و استخراج از‬ ‫زیرجمعیت باکتری دارای حامل باشــد‪.‬‬ ‫در کار‪ ،‬کارایی انتقال خیلی کم است و‬ ‫ســلول های ویژه یا کمیابی از جمعیت‪،‬‬ ‫‪ DNA‬خارجــی را پذیرفتــه و نگــه‬ ‫مــی دارند‪ .‬نشــانگر در درون حامل‪،‬‬ ‫در شناســایی کلونــی باکتریایــی‬ ‫تغییر شــکل یافتــه ( تراریخت ) کمک‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫‪.3‬بیشــتر حامل هایی کــه به گونه‬ ‫روزمــره به کار می روند‪ ،‬شــامل یک‬ ‫توالــی ‪ DNA‬کوتــاه با تعــداد زیادی‬ ‫جایگاه های برش بوســیله انزیم های‬ ‫ویــژه د کــه به عنــوان جایــگاه های‬ ‫کلــون کــردن چندگانــه ( ‪ ) MCS‬یا‬ ‫رابط های چندتایی شناخته شده است‪.‬‬ ‫‪ MCS‬ها را می توان به صورت شیمیایی‬ ‫در یک حامل ساخت‪ .‬انها در فرایند به‬ ‫درون بردن ژن خارجی بسیار سودمند‬ ‫اســت‪ .‬هردو جایگاه موجود در ‪MCS‬‬ ‫می تواننــد به طور همزمــان به کمک‬ ‫دامنه ای از انزیم هــای ویژه برش زده‬ ‫شــوند بدون اینکه توالــی های حامل‬ ‫گسسته شوند‪.‬‬ ‫در ایــن نوشــته‪ ،‬بــه بررســی‬ ‫کوچک تریــن مهندس ژنتیک در جهان‬ ‫خواهیم پرداخت‪ .‬ایــن مهندس ژنتیک‬ ‫کوچک از جنس باکتری بوده و یکی از‬ ‫مهم ترین حامل های سلول های گیاهی‬ ‫است‪.‬‬ ‫نام این باکتری ‪Agrobacterium‬‬ ‫‪ tumefaciens‬یکــی از مهــم ترین‬ ‫ابزارهای مهندســی ژنتیــک در گیاهان‬ ‫اســت‪ .‬این باکتــری تنها عامــل ایجاد‬ ‫بیمــاری کــرون گال ( تــاج پینه ) در‬ ‫گیاهــان دولپه ای اســت و در گیاهان‬ ‫تک لپــه ای این توانایــی را ندارد‪ .‬نام‬ ‫کرون گال به گال ها یا تومورهایی گفته‬ ‫مــی شــود کــه بیشــتر در کــرون‬ ‫( پیوند میان ســاقه و ریشه ) گیاهان الوده تشکیل می شوند‪ .‬از انجایی‬ ‫که کرون گیاهان بیشتر در سطح جای دارد‪ ،‬گمان برامدن زخمی در گیاه‪،‬‬ ‫برای نمونه در هنگام سایش خاک در یک وزش باد سخت و الوده شدن‬ ‫با باکتری های خاک مانند اگروباکتریوم تومفاسینس‪ ،‬زیاد است‪.‬‬ ‫روشــی که باکتری در ایجــاد بیماری دارد جالــب و مورد توجه‬ ‫مهندســین ژنتیک است‪ ،‬چراکه مراحلی که باکتری در فرایند بیمارسازی‬ ‫گیاه دنبال می کند همانند مراحل کلون کردن ژن در مهندســی ژن است‪.‬‬ ‫به راستی ارگوباکتری همانند یک مهندس ژنتیک کار می کندو سلول را‬ ‫برپایه ی نیازهای خود مهندسی می کند‪.‬‬ ‫توانایی باکتری در ایجاد بیماری گال درارتباط با وجود پالســمیدی ‬ ‫است به نام القا کننده ی تومور یا ‪ .Ti‬این پالسمید حامل ژن هایی است که‬ ‫در چرخه ی بیماری نقش دارند‪ .‬زمانی که گیاه با ارگوباکتریوم الوده شد‪،‬‬ ‫باکتری پالســمید ‪ T i‬را وارد سلول می کند‪ .‬این کار باکتری برابر است با‬ ‫وارد کردن وکتور به سلول میزبان‪ ،‬که سخت ترین مرحل ه برای معرفی ژن‬ ‫جدید به سلول در طی فرایندهای مهندسی ژن است‪.‬‬ ‫‪ Ti‬بعد از رفتن به هســته ســلول میزبان‪ ،‬به کمــک تکه ای به نام‬ ‫‪ TDNA‬بــه ‪ DNA‬کروموزوم ســلول گیاهی پیوســته ودر ان ماندگار‬ ‫می شــود‪ TDNA .‬دارای حدود ‪ 8‬ژن اســت که ایــن ژن ها همراه ژنوم‬ ‫ســلول میزبان همانندسازی می شوند و با توانایی های سلول میزبان بیان‬ ‫می شوند‪.‬‬ ‫پروتیین برامده ازانها در ســنتز ماده ای به نــام ‪ opin‬که مورد نیاز‬ ‫باکتری است‪ ،‬نقش دارند‪ ،‬و ژن های روی ‪ TDNA‬هستند که سلول را به‬ ‫سوی سرطانی شدن رهنمود می کنند‪ .‬چالش پیوستن ژن به ژنوم که نیاز‬ ‫به ازمایش و تالش دراز مدت مهندسین ژنتیک است‪ ،‬برای این باکتری‬ ‫به اسانی با داشتن ‪ TDNA‬در پالسمید ‪ Ti‬حل شده است‪.‬‬ ‫ســلول های الوده در محل الودگی تکثیر می شــوند‪ ،‬و یک گال یا‬ ‫تومور ســاخته می شود‪ .‬سلولهای تراریخت می توانند در محیط کشت‬ ‫بی اگزین و سیتوکینین با منشاء خارجی رشد کنند‪ .‬سرانجام سلول های‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫‪29‬‬ ‫تراریخت اوپاین ها مانند اکتوپاین و نوپاالین را می ســازند‪ .‬اکتوپاین‬ ‫از ارژنین و االنین ســاخته میشود و نوپاالین از ارژنین و گلوتامین سنتز‬ ‫می شوند‪.‬‬ ‫‪ DNA ( TDNA‬انتقال یافته )‬ ‫در فرایند تراریختی‪ T-DNA ،‬از پالســمید ‪ Ti‬جدا شــده به یک‬ ‫ســلول گیاهی انتقال یافته و سرانجام به ‪ DNA‬سلول گیاهی می پیوند‪.‬‬ ‫پیوستن ‪ T-DNA‬در جایگاه های تصادفی از کروموزوم انجام می شود‪.‬‬ ‫همچنین در برخی از نمونه ها چندین ‪ T-DNA‬به ‪ DNA‬یک ســلول‬ ‫می پیونــدد‪ .‬در ‪ Ti‬پالســمید گونــه نوپاالین‪ T-DNA ,‬یــک تکه با‬ ‫‪23000‬جفت نوکلئوتید اســت که ‪ 13‬ژن شناخته شــده را در بر دارد‪.‬‬ ‫در ‪ Ti‬پالســمید نوع اکتوپاین‪ ,‬دو تکه ‪ T-DNA‬جدا ازهم وجود دارد‪.‬‬ ‫برخی از ژن های تکه ‪ T-DNA‬وابســته به ‪ Ti‬پالســمید انزیم هایی را‬ ‫رمز می کنند‪ ،‬که ســاخت فیتوهورمون ها ( ‪ -IAA‬اگزین و سیتوکینین‬ ‫ایزوپنتنیل ادنوزین ) را شــتاب می ورزد‪ .‬این فیتوهورمون ها مســوول‬ ‫رشــد توموری ســلول ها در کرون گال ها هستند‪ .‬در کناره های بخش‬ ‫‪ ، T-DNA‬تکرارهای ناقص ‪ 25‬نوکلئوتیدی جای دارند‪ ,‬که این تکرارها‬ ‫باید به گونه ی ســیس باشند‪،‬تا برش و جابجایی ‪ T-DNA‬انجام شود‪.‬‬ ‫ســتردن هریک از این توالیهای مجاور بطور کامل از انتقال ‪ T-DNA‬به‬ ‫سلول های گیاهی جلوگیری می کند‪.‬‬ ‫دوکاره در اگروباکتریوم وجود دارد ‪:‬‬ ‫‪.1‬بوســیله الحاق به پالسمید ‪ Ti‬به‬ ‫کمک نوترکیبی در یک ناحیه همســانی‬ ‫( هومولوژی ) ‪.DNA‬‬ ‫‪.2‬به وسیله همانندســازی خودکار‬ ‫ترانس نسبت به پالسمید ‪.Ti‬‬ ‫کاستی ها‬ ‫هرگونه کاســتی در دامنه ی میزبان‪،‬‬ ‫فرایند انتقال ژن بر مبنای اگروباکتریوم‬ ‫تومی فاســینس‪ ،‬را نــاکام می کند‪ .‬این‬ ‫کاستی ها به ویژه زمانی که هدف انتقال‬ ‫ژن به غالت و یا دیگر گرامینه های تک‬ ‫لپه ای است نگران کننده است‪.‬‬ ‫سیستم های انتقال مصنوعی‬ ‫بــرای فرار از کاســتی هــای دامنه‬ ‫میزبــان مــی تــوان از انتقال مســتقیم‬ ‫ژن ها به سلول های گیاهی بدون استفاده‬ ‫از هر نوع حامل زیســتی استفاده نمود‪.‬‬ ‫دیواره سلولی مانعی موثر در برابر عبور‬ ‫مولکول های ‪ DNA‬تشکیل می دهد و‬ ‫پروتوپالست ها ( ســلول های گیاهی‬ ‫برهنه) سیســتم های ازمایشی مطلوب‬ ‫برای بررسی انتقال ژن بدون استفاده از‬ ‫حامل ها است‪.‬‬ ‫انتقال ژن با استفاده از بمباران ذره‬ ‫حامل های مورد استفاده در اگروباکتریوم تومی فاسینس‬ ‫بیشــتر از یک حامل دوکاره استفاده می شــود که بتواند در ‪E.coli‬‬ ‫همانندســازی کند ‪ .‬دستکاریهای نوترکیبی را می توان به اسانی در انجا‬ ‫انجام دهد و انگاه به اگروباکتریوم تومی فاســینس کــه اماده انتقال به‬ ‫گیاهان اســت منتقل کرد‪ .‬دوروش اساســی برای نگهداری حامل های‬ ‫‪30‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫پایــه ی بنیادیــن بمبــاران ذره‬ ‫بــرای انتقــال ژن‪ ،‬بــکار گیــری‬ ‫ریزپرتابه ها با شتاب باال برای فرو بردن‬ ‫ژنهای دلخواه به درون سلول است‪ .‬در‬ ‫الیه های سلولی خارجی منافذی ایجاد‬ ‫می شود تا مواد وراثتی وارد سلول های‬ ‫زنده شــود‪ .‬ریزپرتابه ها بیشــتر ذرات‬ ‫طال یا تنگســتن هســتند کــه با ‪DNA‬‬ ‫پوشیده شــده اند و با شــتاب بسیاری‬ ‫پرتاب می شوند ( ‪ 1400‬فوت بر ثانیه)‪.‬‬ ‫این ریزپرتابه ها بیشــتر ‪1-3‬میکرومتر‬ ‫قطــر دارنــد و بوســیله یک درشــت‬ ‫پرتابــه یا گلوله حمل شــده و به درون‬ ‫سلول های هدف زنده شلیک می شوند‪.‬‬ ‫این روش نــام هــای گوناگونی دارد‬ ‫همانند‪ :‬روش شــتاب دادن ذره‪ -‬روش‬ ‫بیولســتر‪ -‬بمبــاران ریزپرتابه‪ -‬روش‬ ‫تفنگ ذره‪ -‬روش تفنگ ژنی‪.‬‬ ‫از انجایــی کــه ‪ DNA‬بــه درون‬ ‫سلول ها شلیک می شود‪ ،‬در حقیقت از‬ ‫نوعی موشک زیســتی استفاده می شود‬ ‫و بــه همین دلیل اصطالح بیولســتیک‬ ‫( موشک زیستی ) بکار می رود‪.‬‬ ‫اهــداف انتقــال ژن از راه‬ ‫ریزپرتابه ها عبارتند از ‪:‬‬ ‫‪.1‬تلقیــح موثر اســیدهای نوکلئیک‬ ‫بیماریزا‪.‬‬ ‫‪.2‬بررســی تنظیــم ژن بــر مبنای‬ ‫بیــان موقــت ‪ DNA‬معرفی شــده به‬ ‫سلول های هدف‪.‬‬ ‫‪.3‬تجزیــه و تحلیل دودمان ســلول‬ ‫با اســتفاده از تراریختهای کیمریک که‬ ‫ژن های نشــانگر قابل رویــت را بروز‬ ‫می دهند‪.‬‬ ‫‪.4‬تراریختی قابل تکثیر اندامک های سلولی‪.‬‬ ‫‪.5‬تکثیر موجودات زنده که مهندسی ژنتیک شده و ژنهای مفید را بروز‬ ‫می دهند و سپس انتخاب ســلول های هدفی که بطور دائمی تراریخت‬ ‫شده اند‪.‬‬ ‫افزون براین بیشتر سیستم ها به تجهیزات پیشرفته و گران قیمت نیاز‬ ‫دارند‪ .‬همچنین با استفاده ی همزمان انها‪ ،‬نمی توان هم براوردهای کمی‬ ‫دقیق از بیان ژنی انجام داد و هم گیاهان مهندسی ژنتیک شده را باکارایی‬ ‫باال ســاخت‪ .‬اما در شمار کمی از روش های باال انتقال ژن موفقیت امیز‬ ‫گزارش شده است و پژوهش های بیشتر در این زمینه در حال گسترش‬ ‫است‪.‬‬ ‫منابع‬ ‫‪[1].Genetic engineering and Its applications:Joshi,‬‬ ‫‪Preeti text book 2003.‬‬ ‫‪[2]..Bayer,R.Homosexuality and American Psychiatry.‬‬ ‫‪Princeton uni,U.S.A‬‬ ‫‪[3]..Williams,J.G.and Patient,R.K.(1989)Geneti‬‬ ‫‪Engineering.IRL Press,oxford.‬‬ ‫‪[4]..Lennon,G.and Lehrach,H.(1991)Trends‬‬ ‫‪Genet,7,314.‬‬ ‫‪[5]..Frischauf,A.M.Lhrach,ii,poutska,A. and‬‬ ‫‪Murray,N.(1983)J.Mol.biol.170.827.‬‬ ‫‪[6].. Praitis, Vida (2006). "Creation of Transgenic‬‬ ‫‪Lines Using Microparticle Bombardment Methods". C.‬‬ ‫‪elegans 351. pp. 93–108. doi:10.1385/1-59745‬‬‫‪151-7:93. ISBN 1-59745-151-7.‬‬ ‫‪[7].. Gan, Wen-Biao; Grutzendler, Jaime; Wong, Wai‬‬ ‫‪Thong; Wong, Rachel O.L; Lichtman, Jeff W (2000).‬‬ ‫‪"Multicolor "DiOlistic" Labeling of the Nervous System‬‬ ‫‪Using Lipophilic Dye Combinations". Neuron 27 (2):‬‬ ‫‪219–25.‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫‪31‬‬ ‫دکتر پروین دهقان استادیار قارچ شناسی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان‬ ‫مجتبی اسماعیلی کارشناسی ارشد اناتومی‬ ‫امید رییسی کارشناسی ارشد قارچ شناسی‬ ‫وحید رییسی کارشناسی ارشد انگل شناسی‬ ‫لطیف طاهری کارشناسی ارشد سم شناسی‬ ‫بیس فینول یا ‪BPA‬‬ ‫‪BISPHENOL-A‬چیست؟‬ ‫بیس فینول (‪)Bisphenol –A‬یا ‪BPA‬‬ ‫یک فراوده ی شیمیایی است که به‬ ‫گونه ای فراوان در ساخت رزین اپوکسی‬ ‫وپالستیک های پلی کربنات مانند ‪:‬‬ ‫بطری های اب‪،‬شیشه شیر بچه‪،‬‬ ‫ظرف های یکبارمصرف‪،‬‬ ‫ظرف های گرم کننده غذا و‪ ...‬بکار‬ ‫می رود‪ BPA .‬همچنین در رزین‬ ‫اپوکسی‪،‬که در برگیرنده ی‬ ‫فراورده هایی مانند‪ :‬رزین اپوکسی‬ ‫پوشاننده ی کنسروها‪ ،‬چسب های‬ ‫دندانپزشکی‪ ،‬کاغذهای بدون کربن‬ ‫واسباب بازی های پالستیکی و‪ ...‬است‪.‬‬ ‫این ماده شیمیایی در اغاز به عنوان‬ ‫سازنده استرو‍‍ژن عملکرده‪،‬سپس پلیمره‬ ‫شده وپلی کربنات می سازد‪BPA .‬‬ ‫عملکردی شبیه استروژن دارد و در‬ ‫اندوکرین (‪)Endocrine Disruptor‬‬ ‫نارسایی انجام می دهد‪ .‬این ماده‬ ‫شیمیایی درسیستم های هورمونی مداخله‬ ‫کرده واثر ناروایی بروی انسان ها‬ ‫وجانوران دارد و می تواند روی ارگان ها و‬ ‫سیستم های درونی اثرگذار باشد‪.‬‬ ‫چرا ما با ‪ BPA‬سروکار داریم؟‬ ‫انســان از راه خوردنــی ها‪ ،‬نوشــیدنی هــا ‪،‬و محیط هــای الوده‬ ‫‪ BPA‬در معرض ان قرار می گیرد‪ .‬پالستیک های پلی کربنات با‬ ‫به‬ ‫گذرزمان درحال تغییراند‪ .‬وبا استفاده کردن از ان ها‪ ،‬امکان جدا وشسته‬ ‫شــدن ‪ BPA‬ای که دراین پالستیک ها به کاررفته است‪ ،‬فراهم می شود‪.‬‬ ‫بهره مندی دیگر ان ‪ :‬کاغذهای بدون کربن‪ DVD،‬است که در بردارنده ی‬ ‫‪ BPA‬اند‪ .‬این ماده شیمیایی کمابیش درهرجایی ازپیرامون ما‪،‬برای نمونه‬ ‫در گردوغبار و اب اشــامیدنی‪ ،‬یافت می شود‪.‬همچنین هرسال بیش از‪6‬‬ ‫میلیارد پوند ازفراورده های دارنده ی این ماده درسراســر جهان ساخته‬ ‫می شود و فراورده های‪، BPA‬ساالنه نزدیک به دویست هزار پوند مواد‬ ‫شیمیایی به اتمسفرهوا می افزاید ‪ .‬همچنین گواهی هایی هست دارد که‬ ‫نشــان می دهد که غذاها ی بسته بندی شده یکی ا زسرچشمه ی بزرگ‬ ‫‪ BPA‬اســت‪ .‬در یک پژوهش در باره ی ازمایش این ماده در زنان باردار‬ ‫که مصرف کننده سبزی ومیوه های کنسرو بودند‪،‬اشکار شد که اندازه ی‬ ‫‪ BPA‬در ادراران ها باال است‪ .‬همچنین پژوهش در ایاالت متحده‪ ،‬نشان‬ ‫داد که مصرف جوش شیرین‪ ،‬خوردن خوراکی های مدرسه و فست فود‬ ‫هــا ‪،‬مایه ی افزایش اندازه ‪ BPA‬در ادرار می شــود‪ BPA .‬به اندازه ی‬ ‫فــراوان در کاغذ های گرم وجــوددارد و ازاین کاغذها ‪ BPA‬به درون‬ ‫پوست می رود‪ .‬دریک پژوهش نشان داده شد که‪ BPA‬از پوست انسان‬ ‫به اسانی گذشته و وارد گردش خون می شود(‪)1-4‬‬ ‫پیامد زیانبار‪BISPHENOL-A‬‬ ‫•تغییر تکامل مغز و رفتار‬ ‫‪ BPA‬دارای پویایی اســتروژنی اســت و مایه ی دســتکاری در‬ ‫تکامــل جنســی و رفتــار عصبی می شــود‪ .‬پیامــد انجــام برخی از‬ ‫بررســی های رفتاری‪ ،‬نشــان داد که در کســانی که در دسترس ‪BPA‬‬ ‫هســتند‪ ،‬کاهش مردانگی(‪ )demasculinization‬در مردان و کاهش‬ ‫زنانگی(‪ )defeminization‬در زنان دیده می شــود‪ BPA.‬باعث بلوک‬ ‫کردن رسپتورهای استرادیول در هیپوکام پوس و کورتکس پری فرونتال‬ ‫موش و ‪ non-humanprimates‬می شود‪.‬‬ ‫با در گذاشــتن ‪ BPA‬در دســترس پریمات ها در زمان ابســتنی‬ ‫‪32‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫( بــه مادران انهــا ‪μg/kg/day 10‬از ‪ BPA‬داده شــد‪)،‬دگرگونی های‬ ‫رفتاری چشــمگیری به ویژه در رفتارهای جنسی دیده شد‪ .‬میمون های‬ ‫رزوس نری که دردوران ابســتنی در معرض‪ BPA‬قرارگرفته بودند رفتار‬ ‫میمون های ماده را از خودشــان نشــان دادند‪ .‬در موش هایی که پیش و‬ ‫پس از زایمان( ‪ )Prenatal and neonatal‬درمعرض دوزهای پایین‬ ‫‪ BPA‬قــرار گرفتند ‪ ،‬باعث کاهش کنترل رفتارهای فیزیکی (‪physical‬‬ ‫‪ )behavior‬درموش هاشد‪ BPA.‬باعث تغییر قابل توجه ا ی در رفتار‬ ‫مــوش های ماده ای شــد که در معــرض ‪μg/kg/day 40‬از‪ BPA‬در‬ ‫طول ابســتنی و شــیر دهی قرار گرفته بودند ‪،‬به گونه ای که رفتار های‬ ‫اجتماعــی انها کاهش یافت ‪.‬این کار از راه بررســی بازیگوشــی های‬ ‫ان ها شناســایی شــد‪ ،‬به گونه ای که باعث اســیب در عملکرد جنسی‬ ‫مــوش های نــر و افزایش تحریــک جنســی و پذیری بــارداری در‬ ‫مــوش های ماده شــد‪ .‬با دادن همــان رژیم خوراکی بــه موش های‬ ‫نر جــوان ‪ ،‬در زمــان جفت گیری و درمــان با‪، BPA‬به زنانه شــدن‬ ‫واکنش های اجتماعی ان ها انجامید‪ ،‬در این میان ‪ :‬کاهش نقش مردانه و کاهش‬ ‫زیبایی هایی شد که هنگام جفت گیری دیده می شود‪ .‬پژوهش ها نشان‬ ‫می دهد که در معرض قرار گرفتن جنین انسان درطول بارداری با‪ ، BPA‬مایه ی‬ ‫دگرگونی های چشمگیری در رفتار بچه های دو ساله به ویژه در دختر بچه ها‬ ‫می شود(‪)6-11‬‬ ‫• پیامدهای ان در زادمان‬ ‫مادرانی بــا جنین مونث کــه در دوران بارداری خــود در معرض‬ ‫‪ BPA‬هســتند‪ BPA ،‬مــی تواند باعث شــکل گیری تخمــک ها یی با‬ ‫ناهنجاری های کروموزومی در جنین ان ها شــود‪ .‬تخمک های ناهنجار‬ ‫شــکل گرفته در طول تکامل‪ ،‬در زمــان تولید مثل ان ها باقیمانده و این‬ ‫تخمک های غیرطبیعی می تواند باعث سقط جنین و همچنین اختالات‬ ‫کروموزومی مثل ســندرم داون شود‪ .‬در چندین پژوهش ی دیگر نشان‬ ‫داده شــده اســت ‪ BPA‬باعث تخریب در ایجاد تخمــک های طبیعی‬ ‫می شــود‪ .‬همچنین نشان داده شده است که‪ BPA‬باعث افزایش سرعت‬ ‫تکامل دربعضی از ماهی ها به علت تخمک های نابالغ می شود‪ .‬محققان‬ ‫این فرضیه را ارائه کرده اند که اختالل درسیســتم اندوکرین مانند انچه‬ ‫‪ BPA‬انجام میدهد ممکن اســت نقش اساسی در افزایش نرخ تولدهای‬ ‫زودهنگام در انسان شود‪ .‬این تولد زودهنگام به عنوان یک ریسک فاکتور‬ ‫به حســاب میاید که بعد ها در زندگی باعث انواع بیماری ها می شود‪.‬‬ ‫افزایش ســطح ‪ BPA‬باعث کاهش کیفیت اسپرم می شود‪ .‬سطح باالی‬ ‫‪ BPA‬باعث کاهش یا ضعف عملکردی فعالیت جنسی در مردان می شود‬ ‫که شامل کاهش میل جنســی‪ ،‬کاهش نعوذ و ارگاسم می باشد‪ .‬چندین‬ ‫پژوهش نشان داده است که تماس محیطی ‪ BPA‬روی سطح تستسترون‬ ‫در مردان موثر اســت ‪ .‬همچنین باعث‬ ‫تغییر بیان ژن استروژن یک در مردان بالغ‬ ‫می شــود‪ .‬در زنانی کــه دریافت کننده‬ ‫‪IVF‬انــد‪ ،‬افزایش غلظــت‪ BPA‬باعث‬ ‫کاهش کیفیت اوســیت‪،‬کاهش ســطح‬ ‫اســترادیول و کاهش موفقیت کاشــت‬ ‫( ‪ )implant‬جنین می شود(‪)12-14‬‬ ‫•تغییرتکامل غددپستانی‬ ‫دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که‬ ‫انســان های مستعد ابتال به سرطان سینه‬ ‫بــا در معرض قــرار گرفتن با‪ BPA‬طی‬ ‫دوران بارداری افزایش می یابد‪.‬همچنین‬ ‫در دوزهای پایین ‪ ، BPA‬باعث کاهش‬ ‫کارایی شیمی درمانی برای سرطان سینه‬ ‫می شود‪)15(.‬‬ ‫این ماده شیمیایی‬ ‫کمابیش درهرجایی‬ ‫ازپیرامون ما‪،‬برای نمونه‬ ‫در گردوغبار و اب‬ ‫اشامیدنی‪ ،‬یافت می شود‪.‬‬ ‫همچنین هرسال بیش از‪6‬‬ ‫میلیارد پوند ازفراورده‬ ‫های دارنده ی این ماده‬ ‫درسراسر جهان ساخته‬ ‫می شود‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫‪33‬‬ ‫مادرانی با جنین مونث‬ ‫که در دوران بارداری‬ ‫خود در معرض ‪BPA‬‬ ‫هستند‪ BPA ،‬می تواند‬ ‫باعث شکل گیری تخمک‬ ‫ها یی با ناهنجاری های‬ ‫کروموزومی در جنین‬ ‫ان ها شود‬ ‫•سرطان پروستات‬ ‫پژوهش ها روی کشــت سلول ها‬ ‫نشــان داد که‪ BPA‬باعث می شــود که‬ ‫سلول های ســرطانی پروستات کمتر به‬ ‫درمان هورمونی واکنــش دهند‪ .‬گرچه‬ ‫هنوز روش نیست که ایا کارکرد ان که‬ ‫در محیط کشــت این سلول ها ‪ ،‬همانند‬ ‫ســلول های بدن اســت؟‪ .‬ولی غلظت‬ ‫کمتر از اندازه ی میانگین ‪ BPA‬در مردم‬ ‫امریکا بدست امده است(‪)16‬‬ ‫• مقاومت انسولین و بیماری های‬ ‫قلبی‪-‬عروقی‬ ‫واپســین پژوهش روی موش ها را‬ ‫نشان می دهد که میان ‪BPA‬و افزایش‬ ‫دچار شدن به دیابت نوع‪ ،II‬فشار خون‬ ‫و ‪ dyslipidemia‬پیوندی هست‪ .‬در‬ ‫این پژوهش دانشــمندان به این نتیجه‬ ‫دســت یافته اند که دوز پایین ‪ ،BPA‬به‬ ‫مقاومت انســولین در مــوش های بالغ‬ ‫می انجامد‪ .‬دوز ‪ BPA‬بکار رفته در این‬ ‫بررســی ‪ ،‬حدود ‪ 5‬برابــر کمتر از انچه‬ ‫اســت که‪ EPA‬اعالم کرده است‪ .‬گروه‬ ‫دیگری از پژوهشگران به وابستگی میان‬ ‫انــدازه ی ‪ BPA‬ادرار و بیمــاری های‬ ‫مزمن در میان ‪ 18-74‬ساالن در امریکا‬ ‫دست یافته اند‪.‬ان ها از این پژوهش به‬ ‫‪34‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫این نتیجه دســت یافتــه اند که میان اندازه ی ‪ BPA‬ادرار و تشــخیص‬ ‫بیماری های قلبی‪ -‬عروقی پیوندی هســت‪.‬دراین پژوهش‪ ،‬گمان دچار‬ ‫شــدن ســالمندان با اندازه ی باالی ‪ ، BPA‬به دیابت نوع‪ II‬بیشــتربود‪.‬‬ ‫درســال ‪،2008‬نخســتین پژوهش در باره ی وابستگی اندازه ی ‪BPA‬‬ ‫با بیماری های قلبی بررســی شد‪ .‬درسال ‪ 2010‬پژوهش دیگری انجام‬ ‫شد که ان هم نشــان داد که افزایش سطح‪ BPA‬با بیماری های کرونری‬ ‫قلب در ارتباط اســت‪ .‬دربرسی های بیشتر روی افراد بالغ نشان داد که‬ ‫افزایش‪ BPA‬با چاقی در ارتباطاست‪ .‬با این وجود‪ BPA‬باعث فعال کردن‬ ‫رسپتور های انسانی می شــود که در هموستاز یلی پیتیدها دخالت دارد‬ ‫و به اســترویئد اضافه می شود سطح باالی ‪ BPA‬با کاهش هورمون های‬ ‫تیروییدی در افرا دبالغ شود(‪)17-18‬‬ ‫منابع‪:‬‬ ‫‪1- National Institute of Environmental Health Sciences‬‬ ‫‪(NIEHS). 2006. Endocrine Disruptors. Available: www.‬‬ ‫‪niehs.nih.gov/oc/factsheets/pdf/ endocrine.pdf‬‬ ‫‪2- Stahlut RW, WelshonWV, and Swan SH. 2009.‬‬ ‫‪Bisphenol A Data in NHANES Suggest Longer than‬‬ ‫‪Expected Half-Life, Substantial Nonfood Exposure, or‬‬ ‫‪Both. Environmental Health Perspectives 117(5): 784‬‬‫‪789.‬‬ ‫‪3- Maffini MV, Rubin BS, Sonnenschein C, Soto AM.‬‬ ‫‪2006. Endocrine disruptors and reproductive health: The‬‬ ‫‪case of bisphenol-A. Molecular and Cellular Endocrinology‬‬ ‫‪254-255:179-186.‬‬ ‫‪4- Colborn T, Dumanoski D, Myers JP. 1996.‬‬ ‫‪Our Stolen Future: Are We Threatening Our Fertility,‬‬ ‫‪Intelligence, and Survival?—A Scientific Detective Story.‬‬ ‫‪New York: Dutton.‬‬ ‫‪www. ourstolenfuture. org/ NewScience/‬‬ ‫‪oncompounds/bisphenola/bpauses.htm‬‬ ‫‪5-Nakagami A, Koyama T, Kawasaki K, Negishi T,‬‬ ‫‪Ihara T, Kuroda Y, Yoshikawa Y. 2008.Differing Pattern‬‬ ‫‪of the Development of Mother– Infant Interactions‬‬ ‫‪in Cynomolgus Monkeys Due to Exposure of an‬‬ ‫‪Environmental Chemical, Bisphenol A. International‬‬ ‫‪Journal of Comparative Psychology 21:70-83.‬‬ 15- Wetherill YB, Petre CE, Monk KR, Puga A, Knudsen KE. 2002. The xenoestrogenbisphenol A induces inappropriate androgen receptor activation and mitogenesis in prostatic adenocarcinoma cells. Molecular Cancer Therapeutics 1(7):515-24. 16- Alonso-Magdalena P, Morimoto S, Ripoll S, Fuentes E, Nadal A. 2006. The estrogenic effect of bisphenol-A disrupts the pancreatic ‫ک‬-cell function in vivo and induces insulin resistance. Environmental Health Perspectives114:106-112. 17- Lang, I.A., Galloway, T.S., Scarlett, A., Henley, W.E., Depledge, M., Wallace, R.B. and Melzer, D. (2008) Association of urinary bisphenol A concentration with medical disorders and laboratory abnormalities in adults. JAMA 300, 1303-1310 18- Melzer, D., Rice, N.E., Lewis, C., Henley, W.E. and Galloway, T.S. (2010) Association of urinary bisphenolA concentration with heart disease: evidence from NHANES 2003/06. PLoS ONE 5, e8673 6-Zhou R, Zhang Z, Zhu Y, Chen L, Sokabe M, Chen L. 2009. Deficits in development of synaptic plasticity in rat dorsal striatum following prenatal and neonatal exposure to low-dose bisphenol A. Neuroscience 159:161-171. 7- Porrinia S, Bellonia V, Setab DD, Farabollini F, Giannelli G, Dess`ı- Fulgheri F. 2005. Early exposure to a low dose of bisphenol A affects socio-sexual behavior of juvenile female rats. Brain Research Bulletin65:261–266 8-Farabollini, F., Porrini, S., Della Seta, D., Bianchi, F., Dessi-Fulgheri, F., 2002. Effects of perinatal exposure to bisphenolA on sociosexual behavior of female and male rats. Environ. Health Perspect. 110 (Suppl. 3), 409–414 9- Porrini, S., Belloni, V., Della Seta, D., Farabollini, F., Giannelli, G., Dessi-Fulgheri, F., 2005. Early exposure to a low dose of bisphenol A affects socio-sexual behavior of juvenile female rats. Brain Res. Bull. 65, 261–266. 10- Braun JM, Yolton K, Dietrich KN, Hornung R, Ye X, Calafat AM and Lanphear BP. 2009. Prenatal bisphenolA exposure and early childhood behavior. Environmental Health Perspectives 117: 1945-1952 11- Vandenberg, L.N., Maffini, M.V., Sonnenschein, C., Rubin, B.S., Soto, A.M., 2009. Bisphenol-A and the great divide: a review of controversies in the field of endocrine disruption. Endocr. Rev. 30, 75–95. 12- Facciolo, R.M., Alo, R., Madeo, M., Canonaco, M., Dessi-Fulgheri, F., 2002. Early cerebral activities of the environmental estrogen bisphenol A appear to act via the somatostatin receptor subtype sst(2). Environ. Health Perspect. 110 (Suppl. 3), 397–402 13- Can A, Semiz O, Cinar O. 2005. Bisphenol A indices cell cycle delay and alters centrosome and spindle microtubular organization in oocytes during meiosis. Mol Hum Reprod. 11:389-396 14- Myers JP (Ed). Our Stolen Future: Extremely low dose bisphenol A alters mammary gland development in mice. Available: www.ourstolenfuture.org/ NEWSCIENCE/oncompounds/bisphenola/2005/20050601munozdetoroetal.htm 35 93 ‫دی وبهمن‬ 109 ‫ و‬108 ‫شماره‬ ‫علی حسین خانی‪ ،‬دانشجوی رشته زیست شناسی سلولی – مولکولی گرایش سلولی مولکولی دانشگاه ازاد اسالمی‬ ‫واحد تهران مرکز‪ ،‬عضو باشگاه پژوهشگران و نخبگان دانشگاه ازاد اسالمی واحد تهران مرکز‬ ‫ابله مرغان‬ ‫ویروس ابله مرغان‬ ‫ابله مرغان یک بیماری ویروسی بسیار حاد ‪،‬مسری و خوش خیم است که اکثرا ً‬ ‫در دوران کودکی بروز می کند و عامل ان ویروس زوستر است‪ .‬این بیماری در‬ ‫بزرگساالن اغلب دارای شدت بیشتری است در افراد مبتال به این بیماری بدن را‬ ‫دانه های تاولی و خارش دار می پوشاند ‪.‬‬ ‫ابله مرغان در اصل یک بیماری دوره کودکی است که بیش از ‪%90‬‬ ‫موارد ان قبل از سن ‪ 9‬سالگی است اما در هر سنی ممکن است بروز‬ ‫کند‪ .‬ویروس مولد بیماری قادر به عبور از جفت بوده و لذا ممکن است‬ ‫نوزادان با ابله مرغان مادر زادی متولد شوند و همانند سرماخوردگی به‬ ‫سرعت منتشر شده و سایر کودکان را مبتال می کند ‪.‬‬ ‫این بیماری به سادگی از طریق تماس با افراد ناقل و بیمار منتشر می شود از‬ ‫نظر بالینی دارای یک مرحله مقدماتی کوتاه بوده و سپس دانه های خارش دار‬ ‫جلدی ایجاد می شود ‪ .‬پس از چند ساعت جوش بصورت تاول در می اید و سپس‬ ‫بهبودی کامل می پذیرد‪ .‬طی این دوران خارش زیاد احساس می شود‪.‬‬ ‫انسان ها تنها میزبان بیماری هستند‪ .‬در بالغان بخصوص در زنان باردار‬ ‫ابله مرغان با عوارض بیشتری همراه است‪.‬چنانچه فردی در دوران کودکی به این‬ ‫بیماری مبتال نشود در بزرگسالی اگر در معرض ویروس ابله مرغان قرار گیرد به‬ ‫بیماری زونا مبتال خواهد شد ‪ .‬یکبار مبتال شدن به بیماری ابله مرغان باعث ایجاد‬ ‫مصونیت دائمی در فرد می شود ‪.‬‬ ‫‪36‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫دلیــل بیماری عفونت بــا ویروس‬ ‫واریسال زوســتر است که یک دی ان ای‬ ‫س و یکــی از هشــت ویروس‬ ‫ویــرو ‬ ‫هرپسی شــناخته شده است که می تواند‬ ‫مهــره داران را الوده کنــد‪ .‬این ویروس‬ ‫عامل دو بیماری معــروف ابله مرغان و‬ ‫زونا اســت که به طور معمول به ترتیب‬ ‫در کودکان و بزرگساالن دیده می شوند‪.‬‬ ‫بیشترین شیوع ان در سن ‪ ۵‬تا ‪ ۱۰‬سالگی‬ ‫است‪ .‬این ویروس از راه قطره های ریز‬ ‫در هــوا یا تماس با ضایعات پوســتی‪،‬‬ ‫از فرد بیمــار انتقال می یابــد‪ .‬ویروس‬ ‫واریســا زوســتر با نام هــای مختلفی‬ ‫شــناخته می شــود‪ .‬از جمله‪ :‬ویروس‬ ‫ابله مرغان‪ ،‬ویروس واریســا‪ ،‬ویروس‬ ‫زوســتر و ویروس هرپس انســانی نوع‬ ‫‪ .۳‬وی زد وی از نظر ســاختاری شباهت‬ ‫زیــادی به ویروس هرپس ســیمپلکس‬ ‫دارد‪ .‬گلیکوپروتئین های سازنده پوشش‬ ‫وی زد وی شباهت قابل توجهی با پوشش‬ ‫اچ اس وی دارند‪.‬‬ ‫نشانه های بیماری‬ ‫از زمــان الوده شــدن بــه ویروس‬ ‫ابله مرغان تا زمان پیدایش نشــانه های‬ ‫بیماری ‪ ،‬فاصلــه ای وجود دارد که ان‬ ‫را دوره کمون می نامند ‪ .‬دو تا سه هفته‬ ‫پس از تماس بــا ویروس‪ ،‬ابتدا عالئمی‬ ‫چون تب خفیف و بی اشــتهایی اشکار‬ ‫می شود و سپس دانه هایی در بدن پدید‬ ‫می اید که پس از چند ســاعت به تاول‬ ‫تبدیل می شوند ‪ .‬این مرحله با خارشی‬ ‫شــدید همراه است ‪ .‬تاول ها در عرض‬ ‫ســه یا چهار روز افزایش یافته و تاول‬ ‫های قدیمی ترکیده و خشک می شوند‪.‬‬ ‫میــزان تاول ها در کــودکان از ده ها تا‬ ‫صدها عدد متفاوت است ‪.‬‬ ‫تاول ها صرف نظــر از تعدادی که‬ ‫دارنــد ‪ ،‬در کودک ناراحتــی به وجود‬ ‫مــی اورنــد و ارامــش او را بــر هم‬ ‫مــی زنند ‪ .‬بــرای تخفیف خــارش ها‬ ‫با پزشــک تمــاس بگیرید تــا داروی‬ ‫انتی هیستامین و یا پمادهای ارام بخش‬ ‫تجویز کند ‪ .‬بیشتر والدین از باقی ماندن‬ ‫دائمــی اثر تاول ها نگران هســتند ‪ ،‬در‬ ‫حالی که اثر انهــا طی چند هفته از بین‬ ‫خواهد رفت ‪.‬‬ ‫برخی کودکان عالوه بر تاول دچار‬ ‫تب شــدید ( بیــش از ‪ ۳۹‬درجه ) نیز‬ ‫می شــوند ‪ .‬به خاطر داشته باشید برای‬ ‫تخفیف تب‪ ،‬از اســپرین استفاده نکنید‪،‬‬ ‫زیــرا مصرف اســپرین در کودکانی که‬ ‫به ابله مرغان و انفلوانزا مبتال هســتند‪،‬‬ ‫ســندرم ری ایجاد می کند ‪ .‬این سندرم‬ ‫کشــنده اســت و بــر کبد و مغــز اثر‬ ‫مــی گــذارد ‪ .‬نشــانه های ســندرم ‪،‬‬ ‫استفراغ های پی در پی هر چند ساعت‬ ‫یک بار ‪ ،‬اغما و ایست قلبی است ‪ .‬برای‬ ‫پرهیز از این سندرم و همچنین تسکین‬ ‫تب ‪ ،‬بهتر اســت از استامینوفن استفاده‬ ‫کنید ‪ .‬در هر حال ‪ ،‬تب کودک در مدتی‬ ‫کوتاه قطع خواهد شد ‪.‬‬ ‫نشانه های نادر در ابله مرغان‬ ‫پنومونــی (ذات الریه)‪ :‬اگر ویروس‬ ‫ابله مرغان به طــرف ریه برود‪ ،‬مبتال به‬ ‫ذات الریه می شــوید‪ .‬این بیماری غالبا‬ ‫در نوجوانان‪ ،‬بالغان و زنان بارداری که ابله مرغان را در سه ماهه ی اخر‬ ‫بارداری گرفته اند‪ ،‬مشاهده می شود‪.‬‬ ‫انســفالیت (تورم مغز) ‪ :‬ممکن اســت ‪ 5‬تا ‪ 10‬روز بعد از ظهور‬ ‫دانه های پوســتی‪ ،‬این بیمــاری به وجود بیاید‪ .‬انســفالیت در کودکان‬ ‫ممکن است‪ ،‬بر مخچه اثراتی داشته باشد و عدم هماهنگی عضالت را به‬ ‫وجود اورد‪ .‬عالئم انسفالیت شامل گیجی‪ ،‬تب باال‪ ،‬سردرد زیاد‪ ،‬خواب‬ ‫الودگی‪ ،‬حساس به روشــنایی و تهوع می باشد‪ .‬در موارد خیلی جدی‪،‬‬ ‫ممکن است فرد تشنج کند‪.‬‬ ‫بینایی کم‪ :‬ویروس ابله مرغان ممکن اســت‪ ،‬قرنیه چشم را الوده و‬ ‫زخم کند و در نتیجه موجب کاهش قدرت بینایی شود‪.‬‬ ‫سندرم ‪ :reye‬در افراد کمتر از ‪ 20‬سالی که ابله مرغان گرفته اند و اسپیرین‬ ‫مصرف می کنند‪ ،‬این سندرم به وجود خواهد امد‪.‬‬ ‫ارتریت (ورم مفاصل)‪ :‬برخی از افراد مبتال به ابله مرغان‪ ،‬دچار درد‬ ‫عضله و مفصل می شــوند‪ .‬این درد غالبا تا زمانی که دانه ها وجود دارد‪،‬‬ ‫ادامه خواهد داشت‪.‬‬ ‫چه چیزی ابله مرغان را خارش دارمی کند؟‬ ‫بعد از این که جوش های قرمز روی بدن ظاهر شود‪ ،‬با مایع شفافی‬ ‫پر می شــود ‪ .‬این دانه های پر اب تاول نامیده می شــوند‪ .‬این تاول ها‬ ‫مواد شیمیایی در پوست ازاد می کنند که اعصاب خارشی را تحریک می‬ ‫کند‪ .‬خبر خوب این است که وقتی ابله مرغان گرفته اید پوستتان خارش‬ ‫پیدا می کند ‪ .‬خارش نشــانه ای اســت که بدنتان کار دفاع از خودش را‬ ‫انجام می دهد ‪.‬این اعصاب در سطوح باالیی پوست ‪ ،‬وقتی چیزی دچار‬ ‫خارش می شود به مغز اطالع می دهند‪ .‬این ها همان اعصابی هستند که‬ ‫در مقابل نیش پشــه تحریک می شــوند‪ .‬وقتی این اعصاب تحریک می‬ ‫شوند پیغامی را به مغز ارسال می کنند ‪.‬‬ ‫ایــن اعصاب همان اعصاب درد نیســتند اما به یکدیگر شــبیه اند‪.‬‬ ‫اعصاب درد نســبت به اعصاب خارش پیامهای قوی تری را به مغز می‬ ‫فرستند‪ .‬وقتی پوستتان را می خارانید در واقع کمی باعث درد می شوید‪،‬‬ ‫که این درد بطور موقت احســاس خارش را از بین می برد‪ .‬اما هنگامیکه‬ ‫درد محو شود‪ ،‬احساس خارش باز می گردد‪.‬‬ ‫ممکن اســت فکر کنید این خارش هرگز متوقف نمی شود ‪ ،‬اما بعد‬ ‫از ‪ 3-4‬روز بهتر می شوید ‪ .‬در مدت یک هفته تا ‪ 10‬روز این تاول ها به‬ ‫صورت زخم در می ایند و دیگر احساس خارش ندارید‪.‬‬ ‫در این حال بیشترین سعی خود را برای جلوگیری از خاراندن انجام‬ ‫دهید‪ .‬خاراندان ممکن اســت میکــروب را پخش کند که باعث عفونت‬ ‫می شــود ‪ .‬ناخن هایتــان را کوتاه کنیــد ‪ .‬بنابراین وقتی پوســتتان را‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫‪37‬‬ ‫می خارانید اســیب نمی بیند‪ .‬همچنین دستهایتان را در این مدت بیشتر‬ ‫بشویید ‪ .‬خودتان را سرگرم کنیدکه نخواهید زیاد بخارانید ‪ .‬حاال بهترین‬ ‫زمان برای استراحت است ‪ ،‬کتاب بخوانید ‪ ،‬بازیهای صفحه ای را انجام‬ ‫دهید و فیلم تماشا کنید‪.‬‬ ‫بیماری های ثانویه‬ ‫زمانی کــه کودک ابله مرغان مــی گیرد ‪ ،‬امکان مبتال شــدن او به‬ ‫بیماری های ثانویه نیــز وجود دارد ‪ .‬رایج ترین بیماری ثانویه ‪ ،‬عفونت‬ ‫پوست اســت که در اثر خاراندن ان ایجاد می شــود ‪ .‬چنانچه عفونت‬ ‫پوست عمیق باشد ‪ ،‬اثر زخم برای همیشه باقی خواهد ماند ‪.‬‬ ‫بهترین اقدامات پیشگیری کننده عبارتند از ‪:‬‬ ‫‪ - ۱‬تسکین دادن خارش با استفاده از پمادی که پزشک تجویز کرده‬ ‫است ؛‬ ‫‪ - ۲‬کوتاه کردن ناخن های کودک ؛‬ ‫‪ - ۳‬تمیز نگه داشتن پوست و ناخن های کودک‬ ‫به خاطر داشــته باشــید که پوســت در حالت عادی دچار عفونت‬ ‫نمی شود و اثر ابله مرغان به زودی از بین می رود ‪.‬‬ ‫احتمال پدید امدن بیماری های ثانویه خونی و عصبی بسیار ضعیف‬ ‫اســت ‪ .‬اگر دو یا ســه روز پس از اغاز بیماری ‪ ،‬عالئمی چون خواب‬ ‫الودگی و اســتفراغ های پی در پی را مشاهده کردید ‪ ،‬هر چه زودتر به‬ ‫پزشک اطالع دهید ‪.‬‬ ‫راه های سرایت‬ ‫ابله مرغان توسط ویروس "واریسال زوستر" به وجود می اید‪ .‬این ویروس‬ ‫به ســرعت پخش می شود‪ .‬این ویروس توسط عطســه کردن‪ ،‬سرفه کردن و یا‬ ‫بشــقاب و لیوان مشترک داشتن انتقال می یابد‪ .‬همین طور اگر مایع تاول ابکی را‬ ‫لمــس کنید‪ ،‬ابله مرغان خواهید گرفت‪ .‬یک فردی که ابله مرغان دارد‪ ،‬ولی هنوز‬ ‫عالئم بیماری را ندارد‪ ،‬به ســرعت ویروس این بیمــاری را پخش خواهد کرد‪.‬‬ ‫بیماری ابله مرغان ‪ 2‬تا ‪ 3‬روز قبل از ظهور دانه های پوستی تا بعد از این که همه‬ ‫تاول ها خشک شدند‪ ،‬قابل سرایت است‪.‬‬ ‫درمان بیمار‬ ‫بیماری ابله مرغان یک عفونت خوش خیم است که با استراحت‬ ‫تا زمانی که بیمار تب دارد و استفاده از داوری مسکن جهت خارش‬ ‫طبق دستور پزشک اصوال بدون عوارض بهبودی کامل می یابد‪.‬‬ ‫عارضه شایع ابله مرغان عفونت ثانوی ضایعات جلدی است به‬ ‫خصوص وقتی که بعلت خارش شدید‪،‬این ضایعات زخمی شوند‪.‬‬ ‫‪38‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫مراقبت و پیشگیری از ابله مرغان‬ ‫‪ -1‬گــزارش مــوارد مشــکوک‬ ‫بیماری به مرکز بهداشــتی درمانی و‬ ‫خانه بهداشت‬ ‫‪ -2‬ضد عفونی کردن وســایل و‬ ‫لوازم بیمار برای پشــگیری از انتقال‬ ‫به سایرین‬ ‫‪ -3‬جداســازی بیمــار در طول‬ ‫دوره واگیری (تا ‪ 7‬روز پس از بروز‬ ‫بسورات )در صورت امکان‪.‬‬ ‫‪ -4‬کوتاه کــردن ناخن های فرد‬ ‫مبتــا بــرای جلوگیــری از خارش‬ ‫تاول ها‬ ‫‪ -5‬برای جلوگیری از اضافه شدن‬ ‫عفونت به تاولها حمام گرفتن روزانه‬ ‫با اب سرد توصیه می شود‪.‬‬ ‫روایی و ناروایی‬ ‫دکتر عباس افراه‬ ‫پشتیبانی مالی از کنگره ها و همایش ها‪ ،‬از سوی پزشکان و پیراپزشکان ‪ ،‬سهم خواری است‬ ‫چند ســالی اســت‪ ،‬به بهانه هــای کنگره و همایش های علمــی‪ ،‬بنگاهی ناروا پا گرفته اســت که چهره ی‬ ‫پاکیزه ی پزشــکی را دگرگون کرده اســت‪ .‬این بنگاه دوسو دارد‪ ،‬یک ســویش در دست کسانی است که برپا‬ ‫کننده ی همایش ها هســتند که به ناروا هزینه های همایش از ســوی دوم می ســتانند‪ .‬با این کارهم برای خود‬ ‫روایی و اعتبار بدســت می اورند ‪ ،‬و هم شــاید ته کیســه ای نیز برای گروه خود می اندوزند‪ .‬ناروایی گروه‬ ‫دوم بســیار بیشتر است‪ .‬و براستی نمای راســتین "پرداخت حق حساب" برای گرفتن بیمار است‪.‬پشتیبانان و یا‬ ‫اسپانسرهای این گونه همایش میلیون ها تومان ‪ ،‬پرداخت می کنند که خریداران بیشتری برای مرکز خود بدست‬ ‫اورند‪ .‬این پدیده ی دارای پیامدهای زشــت و ناگواری اســت که در سال های نه چندان دور ‪ ،‬اشکار می شود‪.‬‬ ‫این همکاران با پرداخت این پول های کالن‪ ،‬جای برای هیچگونه شــکوه و گالیه ی همکاران کم درامد را در‬ ‫باره ی کم بودن تعرفه ها نمی گذارد‪ .‬دیگر این که برخی از همکاران نمگ گیر شــده هم شــاید برای خوردن‬ ‫نمک بیشــتر و یا سپاسگزاری از مهمان نوازی‪ ،‬با فرســتادن ناروای بیماران به این مرکزها‪،‬جیب بیماران بی نوا‬ ‫را از کمترین اندوخته هایشــان تهی می کنند‪ .‬این پدیده روز به روز گســترده تر می شــود‪ .‬افسوس این روزها‬ ‫انجمن های پزشــکی‪ ،‬به ریخت و پاش و اشــرافیت گرایــی گرایش پیدا کرده اند‪ .‬بــرای نمونه برای انتخاب‬ ‫های انجمن پزشــکان‪ ،‬ســال های دورتر‪ ،‬همکاران همگی در یک سالن دانشــگاه رایگان‪ ،‬با ساده ترین شیوه‪،‬‬ ‫گزینش ها انجام می شد‪ .‬اما با مد کردن همایش های تازه که باید همراه با پذیرایی ‪ ،‬شام یا ناهار نیاز به هزینه های‬ ‫چشمگیری دارد‪،‬اکنون‪ ،‬برخی از همکاران اگر "ضیافتی" در کار نباشد‪ ،‬چندان گرایشی برای رفتن به همایش ها‬ ‫(حتا برای تعیین سرنوشــت خودشــان باشــد) ندارند‪ .‬مهمانی ها هم از ســوی برخی همکاران که به ژرفای‬ ‫ناروایی های این پدیده ها اگاه نیستند‪،‬پیشکش می شود‪ .‬در این میان مسووالن دانشگاه ها‪ ،‬نه تنها از این پدیده های‬ ‫ناروا جلوگیری نمی کنند‪ ،‬گاهی هم تشویق می کنند‪.‬در این باره شاید خویشکاری نظام پزشکی باشد که باید بر‬ ‫همه ی همایش ها و کنگره ها دیده بانی کند‪.‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫‪39‬‬ ‫جان شیفته ای از میان ما رفت‬ ‫ایرج گرشاســبی از میان ما رفت‪.‬او خســتگی ناپذیر نستوه و شاد‪ 27 ،‬ســال به میلیون ها بیمار خدمت کرد‪.‬‬ ‫او که ســال ها در خدمت بیماران سرطانی بود‪ ،‬خود نیز با ســرطان رفت‪.‬سال های شکوفایی او هنگامی بود از‬ ‫دستگاه های رایانه ای خبری نبود واو با چشمان تیزبینش ریزترین ناهنجاری را در می نوردید‪ .‬شیفته ی کار و‬ ‫دلسوز همه ی همکاران بود‪ .‬همه همکاران در رشت‪ ،‬او را می شناختند‪ .‬به یاد دارم‪ ،‬سال ‪ 1363‬که در کرمانشاه‬ ‫طرح نیروی انسانی را می گذراندم‪ ،‬با او که در خدمت سربازی بود‪ ،‬اشنا شدم‪ .‬او گیالنی بود‪ ،‬ولی نمی دانستم‬ ‫که سرنوشت مرا به گیالن می برد و او هم همکار و دوست من می شود‪ .‬او دیپلمه بود‪ ،‬ولی هوش او در کارهای‬ ‫عملی شگفت انگیز بود‪ .‬او زیر دست من در بخش میکروبشناسی اغازبه کار کرد‪ .‬باکنجکاوی او ریزه کاری ها‬ ‫را از من می پرسید و انجام می داد‪.‬پس از یک سال او دیگر به تنهایی بیشتر کارها را می کرد‪.‬با امدن کارشناس‬ ‫های میکروبشناســی به بازار کار‪ ،‬از او خواســتم که به بخش خونشناسی برود‪ .‬او پس از چند ماه بازوی من در‬ ‫بخش خونشناســی شــد‪ .‬تا انجا پیش رفت که در نبود من‪ ،‬همکاران اسیب شــناس در ازمایشگاه ما‪ ،‬هیچگونه‬ ‫به کار او گمان نمی بردند‪ .‬در این میان یادمان هایی هســت که براســتی گفتنی است‪ .‬بیست سال پیش ‪،‬اندکی از‬ ‫بازرسان دولتی امور ازمایشگاه ها که کارشان کارشکنی برای بخش خصوصی بود‪ ،‬دریافته بودند که او دانشنامه‬ ‫ی دانشــگاهی ندارد‪ .‬بدین روی سر زده به ازمایشگاه می امدند و در پی اسیب گاه (نقطه ضعف) بودند‪ .‬اما نا‬ ‫امید بر می گشــتند‪ .‬بی گمان اویکی ازســرامدان عملی خونشناسی بود‪ .‬او در سال ‪ 1341‬در خشکرود کالچای‬ ‫چشم به جهان گشود و در پاییز ‪ 1393‬چشم از جهان از فروبست ‪.‬بی گمان او کسی نیست که به اسانی فراموش‬ ‫شود‪.‬روانش شاد باد‪.‬‬ ‫‪40‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫دکتر مهران قهرمانی ‪ -‬بورد تخصصی پاتولوژی‬ ‫نامه ای ازیک همکار‬ ‫عبورجامعه ازمایشگاهی از جامعه ازمایشگاهی‬ ‫بخش نخست‪ :‬ازماست که برماست‬ ‫دوستان و همکاران گرامی‬ ‫چندی اســت اخبار ضد و نقیضی از تغییر ایین نامه تاســیس و مسوولیت فنی ازمایشگاه به گوش می رسد‬ ‫اخباری که حاکی از احتمال صدور مجوز به دکترای تک رشته ای علوم پایه است‪ .‬ا ّما چرا؟‬ ‫در پاســخ به این پرســش تمامی همکاران گواهی می دهند که اختالفات چندین ساله اعضا مختلف جامعه‬ ‫ازمایشــگاهی به دالیل گوناگون از جمله کنایه های ریز و درشــت به یکدیگر مبنی بر ناتوانی علمی یا عملی‬ ‫ازمایشــگاهی ‪ ،‬کمبــود دانش بالینی در برخورد با بیمار و امار نادرســت کمبود نیــروی متخصص ‪ ،‬کار را به‬ ‫جایی رســانده اســت که برخی از همکاران در جهت تضعیف طرف مقابل و شــاید ضربه زدن به گروه مقابل ‪،‬‬ ‫قانون فعلی تاســیس و مســوولیت فنی ازمایشــگاه را نادیده گرفته و پیگیر صدور مجوز هایی برای گروه های‬ ‫تک رشته ای هستند‪.‬‬ ‫در یــک نــگاه منصفانــه شــاید تاســیس ازمایشــگاه بــا تجمیــع چهــار الــی پنــج رشــته دکترای‬ ‫تک رشته ای و با مسوولیت فنی یک متخصص پاتولوژی یا دکترای علوم ازمایشگاهی بهتر از تاسیس ازمایشگاه‬ ‫توسط شرکت های تعاونی و یا درمانگاه هایی باشد که بدون توجه به مدارک و سوابق افرد و صرف ًا به دلیل برنده‬ ‫شدن در مزایده اجازه تاسیس ازمایشگاه داده می شود ‪ ،‬باشد‪ .‬اما همگان و حتی دوستان تک رشته ای بهتر می دانند‬ ‫که هدف از تاسیس این رشته ها تقویت علوم پایه پزشکی بوده است و لذا می بایست بسترهای الزم جهت جذب‬ ‫این عزیزان در مراکز دانشگاهی و پژوهشی با حقوق و مزایای مناسب اماده گردد نه اینکه به دلیل ناتوانی برخی‬ ‫سیســتم هــا در جــذب ایشــان ‪ ،‬ادرس اشــتباهی به ایشــان داد و بــه یکباره عــدم توازنــی را در چرخه‬ ‫ازمایشــگاهی کشــور ایجاد نمود‪ .‬در این راســتا به نظر می رســد گروه های جامعه ازمایشگاهی می بایست‬ ‫ضمــن کنار گذاشــتن اختالفات گذشــته و تمکیــن قوانین بیــن المللی کــه در حال حاضر پاتولوژیســت‬ ‫بــا گرایــش بالینــی و اناتومــی را مجاز به تا ســیس ازمایشــگاه مــی داند و احتــرام به همکارانــی که در‬ ‫سال های گذشته واجد شرایط تاسیس و مسوولیت فنی ازمایشگاه بوده و هستند و منشا بسیاری از اقدامات و‬ ‫فعالیت های مهم بوده و هســتند ‪ ،‬دســت به دست هم دهیم و مشکل مربوطه را حل نماییم تا اگر افرادی با هر‬ ‫نیّت ‪ ،‬در صدد مشکل افرینی باشند مجاب به تمکین از نظر اکثر گروه های ازمایشگاهی شوند زیرا در صورت‬ ‫ادامه اختالفات گذشته به مصداق شعر زیر همگان ضربه خواهند خورد‪.‬‬ ‫یکی بر سر شاخ بن می برید‬ ‫بگفتا گر این مرد بد می کند‬ ‫خداوند بستان نگه کرد و دید‬ ‫نه با من که با نفس خود می کند‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫‪41‬‬ Editorial; ............................................................................................................ 2 Lab News ........................................................................................................... 4 New list of Acceptable Kits & Equipment; By Health Reference Lab Administration of MOH ......................................8 16th Annual Congress of Pathology and Laboratory .............................................10 Major Histocompatibility Complex................................................................ 12 Ethical and Legal Challenges in Testing Non-Addictive ..............................15 Glance on Hematopoiesis.................................................................................18 The smallest of Genetic Engineering in The World..................................... 26 BISPHENOL-A............................................................................................... 30 A Brain Abscess Caused by Cronobacter Sakazakii .................................... 32 Varicella............................................................................................................. 34 Validity & Non-Validity ................................................................................... 37 93 ‫دی وبهمن‬ 109 ‫ و‬108 ‫شماره‬ 42 ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬ ‫‪43‬‬ ‫‪44‬‬ ‫دی وبهمن ‪93‬‬ ‫شماره ‪ 108‬و ‪109‬‬