ماهنامه تشخیص آزمایشگاهی شماره 111

‫سالهفدهم‪-‬شماره‪110‬و‪(111‬اسفند‪93‬وفروردین‪)94‬‬ ‫ماهنامهتشخیصازمایشگاهی‪/‬پژوهشی‪-‬خبری‬ ‫شماره ثبت‪8965/9 :‬‬ ‫‪aafrah@gmail.com / 09111311114‬‬ ‫دبیرتحریریه‪ :‬دکترارش دریاکار‬ ‫مدیراجرایی(دفترتهران) ‪ :‬مهندس محمود اصالنی‬ ‫‪m_aslani3407@yahoo.com / 09127333407‬‬ ‫نخستیننشریهازمایشگاهیکشور‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسوول‪ :‬دکتر عباس افراه‬ ‫مشاوران علمی‪:‬‬ ‫دکتر سید حســین‬ ‫فاطمی رئیس انجمن متخصصان علوم ازمایشگاهی‬ ‫بالینی ایران‬ ‫نژاد استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران‬ ‫دکتر عبدالفتاح صراف‬ ‫دکتر ارش دریاکار متخصص اسیب شناسی بالینی و تشریحی‬ ‫دکتر عباس نداف فهمیده متخصص اسیب شناسی بالینی و تشریحی‬ ‫دکتر محمد جواد غروی دبیر انجمن متخصصان علوم ازمایشگاهی بالینی‬ ‫ایران‬ ‫دکتر علیرضا مهرورز‬ ‫دکتر علیرضا ترنگ‬ ‫پروین مختار نرس‬ ‫متخصص اسیب شناسی بالینی و تشریحی‬ ‫متخصص ژنتیک پزشکی‬ ‫چاپ‪ :‬سبزارنگ ‪88809212‬‬ ‫سپهبد قرنی‪ ،‬ک ش محمدی‪ ،‬پ ‪4‬‬ ‫چاپ اثار و اگهی ها به مفهوم پذیرش دیدگاه های پدید اورندگان نیست‪.‬‬ ‫نشریه تشخیص ازمایشگاهی از باز پس فرستادن نوشته های نویسندگان معذور است‪.‬‬ ‫هر گونه دخل و تصرف در نوشته ها با اگاهی نویسنده ان انجام می شود‪.‬‬ ‫تنها اثاری که به صورت تایپ شــده روی ‪ CD‬و یا با ‪ email‬به نشریه رسیده باشد برای‬ ‫چاپ در دستور کار قرار خواهد گرفت‪.‬‬ ‫از نویســندگان محترم خواهشمند اســت عکس های الزم را به صورت اسکن شده همراه با‬ ‫مطلب ارسال کنند‪.‬‬ ‫طرح روی جلد‪:‬‬ ‫شرکت تولیدی بازرگانی اریافارمد‬ ‫تولیدوواردات دستگاه های پزشکی‪،‬‬ ‫ازمایشگاهی و فراورده های‬ ‫تشخیصی‬ ‫ادرس‪ :‬تهران‪ ،‬بلوارنلسون ماندال‬ ‫(افریقای شمالی)‪،‬خیابان سایه‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،52‬طبقه ‪،3‬‬ ‫تلفن‪22022002 :‬‬ ‫فاکس‪22039247 :‬‬ ‫سخن مدیر مسوول‬ ‫دیربــاز‪ ،‬هنگامــی کــه چینــی هــا خواســتند بــا ارامــش وبــه دور از گزنــد دشــمنان‬ ‫زندگــی کننــد‪ ،‬دیــوار شــگفت انگیــز چیــن را ســاختند‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫دکتر ارش دریاکاردبیرتحریریه ماهنامه " تشخیص ازمایشگاهی" شد‬ ‫بی گمان فرهیختگان پیشکســوت ســتون های فرهنگ هر کشور هستند‪ .‬تا چند سال‬ ‫پیش چاپخانه ها و ناشــران ‪ ،‬در زمینه ی گســترش فرهنگ نقش سرنوشــت سازی‬ ‫داشتند‪.‬‬ ‫‪5‬‬ ‫رویدادها و گزارش ها‬ ‫دکتر هاشــمی گفت‪ :‬مردان می توانند با انجام ازمایش ساده پس از ‪ 45‬سال‪ ،‬سرطان‬ ‫پروستات که شایع ترین سرطان بدون عالمت در بین مردان است‪ ،‬را شناسایی کنند‪.‬‬ ‫‪6‬‬ ‫ازمایشگاه مرجع سالمت اعالم کرد‪:‬‬ ‫جدیدترین نتایج بررسی کیت ها و دستگاه های ازمایشگاهی توسط ازمابشگاه مرجع‬ ‫سالمت اعالم شد‪ .‬این لیست شامل نتایج بررسی کیت ها و دستگاه های ازمایشگاهی‬ ‫مربوط به زمستان ‪ 93‬و فروردین ‪ 94‬است‪.‬‬ ‫‪11‬‬ ‫گزارشی ازبرگزاری هفتمین کنگره بین المللی ازمایشگاه و بالین‬ ‫از اوایل سال ‪ 1381‬با حضور و مشارکت نزدیک به ده انجمن علمی علوم پایه پزشکی و‬ ‫ازمایشگاهی ایده تشکیل جامعه علمی ازمایشگاهیان ایران مطرح شد‪.‬‬ ‫‪16‬‬ ‫ر‬ ‫پلی سیتمی ورا ( ‪)The Polycythemia Vera‬‬ ‫‪18‬‬ ‫پلی سیتمی ‪polycythaemia‬یک بیماری خونی میلوپرولیفراتیو است که در‬ ‫ان مغز استخوان بیش از اندازه مورد نیاز گلبول قرمز ساخته می شود‪.‬‬ ‫پیوند سر انسان‬ ‫شاید سر بریدن های ددمنشانه ی داعشی ها‪ ،‬این اندیشه و شجاعت در دل والدیمیر‬ ‫اســپیریدونو‪ ،‬مهندس کلمپیوتر سی ساله ی روســی انداخت که داوطلب پیوند سر‬ ‫‪ 23‬خود در یک بدن دیگرشود‪.‬‬ ‫عالمت زرد )‪Yellow Mark‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪( The‬‬ ‫این نوشــتار به گونه ی فشــرده و تخصصی به سندرم ژیلبرت‪ ،‬که یک نارسایی در‬ ‫ژنتیکی مزمن است و نه بیماری ژنتیکی ‪ ،‬می پردازیم‪.‬‬ ‫مروری برانواع میکروسکوپ ها‬ ‫‪30‬‬ ‫میکروســکوپ یکی از وسایل ازمایشگاهی اصلی در همه ی ازمایشگاه ها است‪ .‬در اینجا‬ ‫انواع ان مورد بحث و بررســی قرار گرفته و همه نوع میکروســکوپ به تفصیل معرفی‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫پوکایوکه (‪ ) Poka-yoke‬یا خطا ناپذیر سازی(‪)Mistake proofing‬‬ ‫‪37‬‬ ‫اشــتباه در ازمایشــگاه ها به دالیل مختلفی اتفاق می افتد ولی اغلب انها قابل‬ ‫جلوگیری است‪.‬‬ ‫روایی ناروایی‬ ‫‪40‬‬ ‫ایمیلی از یک همکار فرهیخته رســید که سرگذشــت خود و برخی داوطلبان‬ ‫را بازگو کرده است‪ .‬این ایمیل همراه با چند پیوست است که در پی می اید‪.‬‬ ‫دکتر عباس افراه‬ ‫بورد تخصصی ازمایشگاه بالینی‬ ‫چالش های طرح تحول سالمت (‪)2‬‬ ‫دیرباز‪ ،‬هنگامی که چینی ها خواســتند با ارامش وبه دور از گزند دشــمنان زندگی کنند‪ ،‬دیوار شگفت انگیز چین‬ ‫را ســاختند‪ .‬انها پنداشتند که دیگر کسی توان گذشــتن از ان را نخواهد داشت‪ .‬در همان صد سال نخست ساخت ان‬ ‫پدیده ی شــگفت انگیز‪ ،‬دشمنان ســه بار به درون چین رخنه ویورش بردند‪ .‬دشــمن در این سه بار زحمت گذشتن‬ ‫از دیــوار چین بخود نداد‪ .‬هر بار با دادن رشــوه بــه نگهبانان‪ ،‬توانمندی چین راخدشــه دار کردند‪ .‬یعنی بزرگ ترین‬ ‫ســاخته ی دســت بشر که حتا از روی ماه هم با چشم ساده دیده می شود‪ ،‬از یورش دشمن پیشگیری نکرد‪ .‬زیرا با سر‬ ‫گرم شــدن به ســاخت دیوار‪ ،‬ساختن انســان ها را فراموش کردند‪ .‬چیزی که جوانان ما باید بدانند و همواره هم ثابت‬ ‫شده است پایه ی همه چیز ساختن «انسان» است‪.‬به گفته ی یکی از خاورشناسان‪ ،‬اگر بخواهید فرهنگ خودررا نابود‬ ‫کنید‪ ،‬باید‪-1 :‬بنیان خانواده را فروبپاشــید ‪-2‬پایه ی اموزش را بخشــکانید ‪ -3‬بزرگان را فرومایه سازید‪ .‬برای نابودی‬ ‫خانــواده‪ ،‬مــادر فرهیخته و بیدار را نادیده بگیرید‪ .‬برای نابود فرهیختگی اموزگاران را بی ارزش وســرافکنده کنید‪ ،‬تا‬ ‫دانش اموزان انان را پست بشمارند‪ .‬برای فرومایه شدن بزرگواران ‪ ،‬انان را سرکوب وخار کنید و رفتار وکردارشان را‬ ‫پرسش برانگیز بنمایید تا راهشان بی روهر و بی پیروان شوند‪ .‬پس اگر دیگر مادری اگاه نباشد‪ ،‬اموزگاران دلسوز ناپدید‬ ‫شــوند و فرزانگان هم بی ارزش شوند‪ .‬پایه ی ارزش ها و شــیرازه ی اخالق گسسته می شود‪.‬این پیش گفتار فراگیر‪،‬‬ ‫در باره ی اموزش پزشــکی و درمان نیز درست اســت‪.‬برنامه ریزی ها در زمینه ی تشخیص ودرمان را نمی توان جدا‬ ‫از برنامــه ریزی های راهبردی در همه ی زمینه های دیگر پایه گزاری کرد‪.‬امروزه به انگیزه های گوناگون‪،‬ارزش های‬ ‫پســندیده در همه ی تار و پود جامعه رنگ باخته اســت‪ .‬این پدیده به یکباره پدید نیامده اســت ‪ .‬تخم ســرافرازی و‬ ‫ســرافکندی در نهاد هرجامعه نهفته است‪ ،‬تنها مدیران شایســته مایه ی بالندگی ارزش ها و سربلندی مردم می شوند‪.‬‬ ‫ســال گذشته پایه ی یکی از برنامه های بزرگ تاریخ پزشــکی ایران یعنی طرح تحول سالمت گذاشته شد‪ .‬امیدواریم‬ ‫این برنامه شــگفت انگیز‪ ،‬پایدار و بهینه شــود‪ .‬در این باره در شماره ی گذشته در باره ی چالش های ان فرازهایی را‬ ‫بر شــمردم که ســخت ترین ان چالش در فراهم نمودن بودجه برای پایداری و گسترش ان بود‪ .‬این بار به کوتاهی در‬ ‫باره چالش های فرهنگی که می تواند به شکســت ان بیانجامد ‪ ،‬می پردازیم‪.‬همچنان که در اغاز این ســخن در باره ی‬ ‫دیوار چین گفتیم‪ ،‬هیچ برنامه ای بی « انسان سازی» یا بهتر بگویم ساختن زیر بنایی فرهنگی بایسته برای ان‪ ،‬ناپایدار‬ ‫اســت‪ .‬برای نمونه چالش های پیش روی در این باره می توان به دو گروه بخش کرد‪ :‬نخســت ‪،‬چالش های قانونی و‬ ‫پذیرفته شــده‪ :‬در این میان می توان از ‪ :‬تفاوت میان درامدهای رشــته ها ‪ ،‬تفاوت درامد پزشــکان یک رشته‪ ،‬تفاوت‬ ‫تعرفه های دولتی و خصوصی و تفاوت تعرفه ی ویزیت پزشــکان عمومی و متخصص نام برد‪ .‬دوم چالش های ناروا‬ ‫و غیر قانونی که بیشــترین اســیب را به این طرح خواهد زد‪ .‬همکاران بهتر می دانند که هم اکنون برخی از همکاران‬ ‫در کلینیک ها و یا بیمارســتان های دولتی‪ ،‬با انگیزه های گوناگون‪ ،‬بیماران را به بیمارســتان های خصوصی راهنمایی‬ ‫می کنند‪ .‬اندکی هم با گرفتن پول زیر میزی در بیمارســتان های دولتی بیماران را درمان و جراحی می کنند‪ .‬حتا برخی‬ ‫از منشی ها و دستیاران پزشکان به راستی نقش دالل برای فرستادن بیماران بینوا به مرکزهای خصوصی دارند‪.‬به راستی‬ ‫این چالش ها ویرانگر است‪ .‬بهر روی کارهای بزرگ نیاز به مردان بزرگ دارد‪ .‬سرزمین ما هم مردان بزرگ کم ندارد‪ ،‬با‬ ‫پرهیز از باند بازی ‪ ،‬تنگ نظری و گماشتن مدیران شایسته و برداشتن مسووالن ناشایست‪ ،‬گذاشتن جریمه های سنگین‬ ‫برای پاس دادن بیماران به بیمارســتان های خصوصی و ســرانجام پرداخت تعرفه های عادالنه که شایسته ی پزشکان ‪،‬‬ ‫پرستاران و دیگر همکاران درگیر این طرح‪ ،‬مایه ی پایداری ان می شود‪.‬‬ ‫ ‪6‬‬ ‫‪6‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫دکتر ارش دریاکار‬ ‫دبیرتحریریه ماهنامه " تشخیص ازمایشگاهی" شد‬ ‫بــی گمــان فرهیختــگان پیشکســوت‬ ‫ستون های فرهنگ هر کشور هستند‪ .‬تا چند سال پیش‬ ‫چاپخانه ها و ناشران‪ ،‬در زمینه ی گسترش فرهنگ‬ ‫نقش سرنوشــت سازی داشتند‪ .‬دراین باره ‪،‬چه بسا‬ ‫سانسور دولتی ‪،‬روا یا نا روا‪ ،‬رل بازدارندهای داشت‪.‬‬ ‫هم اکنون نقش چاپ ونشــر کاغذی بسیارکمرنگ‬ ‫شده وبیشتر این گونه کارها به رسانه های الکترونیکی‬ ‫واگذار شده اســت ‪ .‬شاید باورتان نشود‪ ،‬من (دکتر‬ ‫افراه)‪ ،‬نزدیک به ســه دهه پیش نخســتین کامپیوتر‬ ‫‪ PC‬را به رشت اوردم‪(.‬پیش ازان تنها یک کامپیوتر‬ ‫ورژن قدیمی در شرکت فرداد شمال کار می کرد)‪.‬‬ ‫اکنون که روزانه با سی چهل “دستگاه کامپبیوتری”‬ ‫ســروکار دارم‪ ،‬براســتی ارزوی روزهایی را دارم‬ ‫که همه ی کارها با دســت‪ ،‬وبــا کاغذ و قلم انجام‬ ‫می دادیم و رایانه ای در کار نبود‪ .‬روشــن است که‬ ‫این فناوری نیاز روز اســت ودیگر برگشتی هم در‬ ‫کار نیست‪ .‬اما بیشــتر هم نسلی های ما که ارامش‬ ‫و زیبایی گذشته را ازموده اند‪ ،‬به خوبی اگاهند که‬ ‫پیشرفت در تکنولوژی نشانه ی ارامش وخوشبختی‬ ‫نیست‪ .‬از یک سو امروزه بیشتر پیشرفت های مادی‬ ‫وابسته به فناوری یارانه ای و رویهمرفته الکترونیک‬ ‫و بــرق اســت‪ ،‬از ســویی دیگر این فنــاوری در‬ ‫زمینه های معنوی ‪ ،‬به جز شتاب در خبر رسانی که‬ ‫بد نیست‪،‬بزرگترین اسیب به فرهنگ مردم زده است‪.‬‬ ‫این اسیب بیشتر در بخش های زبان و اخالق است‪.‬‬ ‫هر کسی بی پروانه و بی پروا می تواند هر چیزی در‬ ‫رســانه های برقی بنویسد‪ .‬این نوشتن ها پیرو هیچ‬ ‫دستور( از نگر درست نویسی) و ایینی( در زمینه ی‬ ‫اخالقی) نیست‪ .‬این پیشگفتار بدان جهت گفته شد‪،‬‬ ‫که مهر ماه نشــریه ی ما هفده ساله می شود‪ .‬انگاه‬ ‫که ما اغاز کردیم ‪ ،‬چاپ و نشــر با شیوه ی گذشته‬ ‫بود و زحمت بیشــتری داشت‪.‬گرچه پس از نشریه‬ ‫ما در این زمینه بســیاری امدند‪ ،‬افسوس بیشتر انان‬ ‫با درست نویســی میانه ای ندارند‪ .‬در همه جا سر‬ ‫دبیر هر نشریه ‪ ،‬بیشــترین کارهای درونمایه نشریه‬ ‫را در دست دارد‪ .‬در باره " تشخیص ازمایشگاهی"‬ ‫باید گفت ‪ :‬به جزدر دو ســال نخســت‪ ،‬نقش سر‬ ‫دبیری کمابیــش هم بر دوش مدیر مســوول بوده‬ ‫است‪ .‬خوشبختانه امسال با گزینش همکار جوان و‬ ‫شــیفته ی کار‪ ،‬اقای دکتر ارش دریاکار‪ ،‬متخصص‬ ‫ازمایشگاه بالینی و اســیب شناسی ‪،‬پس از چندین‬ ‫ســال‪ ،‬ماهنامه ی تشــخیص ازمایشــگاهی دارای‬ ‫"دبیر تحریریه" می شود‪ .‬امیدوارم که با شیفتگی به‬ ‫پویایی و انرژی که دارد‪،‬بتواند درونمایه های دانشین‬ ‫ماهنامه را پربارکند‪.‬یکی از انگیزه های گزینش وی‪،‬‬ ‫جدا از عشــق و شیفتگی پیوســته اش به پژوهش‪،‬‬ ‫ورزیدگــی و گرایش نامبــرده درزمینــه کامپیوتر‬ ‫واینترنت اســت‪ .‬بســیاری از همکاران هم اکنون با‬ ‫همگرایی در گروه های پزشــکی و ازمایشــگاهی‪،‬‬ ‫دیگــر گرایشــی به نــگارش کالســیک ندارند و‬ ‫بیشترین پیوند دوســتان و همکاران از راه رایانه و‬ ‫گروه های پزشکی در فضای مجازی انجام می شود‪.‬‬ ‫در این بــاره اقای دکتر دریاکار مــی تواند کارایی‬ ‫بسیار داشته باشــد‪ .‬همکاران بی دردسر مقاله ها و‬ ‫نوشته ها را به ادرس‪tashkhis@gmail.com:‬‬ ‫ایمیل کنند تا به چاپ برسد‪ .‬دکترارش دریاکار‪ ،‬در‬ ‫ســال ‪ 1357‬در شهر رشت چشــم به جهان گشود‪.‬‬ ‫بورد تخصص اســیب شناسی تشریحی و بالینی از‬ ‫دانشــگاه ایران گرفت‪ .‬طرح خود را در رشت و در‬ ‫بیمارستان پورســینا گذرانده است‪ .‬ارزوی کامیابی‬ ‫برای ایــن همکار نازنین در مســوولیت تازه و در‬ ‫زندگی داریم‪.‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫‪7‬‬ ‫وزیر بهداشت‪:‬‬ ‫با یک ازمایش ساده‪ ،‬می توان از ابتال به سرطان‬ ‫پروستات پیشگیری کرد‬ ‫دکتر هاشمی گفت‪ :‬مردان می توانند‬ ‫با انجام ازمایش ســاده پس از ‪ 45‬سال‪،‬‬ ‫سرطان پروستات که شایع ترین سرطان‬ ‫بــدون عالمت در بین مردان اســت‪ ،‬را‬ ‫شناسایی کنند‪.‬‬ ‫دکتر ســید حسن هاشــمی ضمن‬ ‫بیــان این مطلب افــزود‪ :‬خودمراقبتی و‬ ‫تشــخیص ســریع بیماری هــای بدون‬ ‫عالمت می تواند در شناســایی به موقع‬ ‫بیماری و درمان ان نقش مهمی داشــته‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫دکتــر هاشــمی تاکید کــرد‪ :‬انجام‬ ‫ســاالنه ازمایــش ســاده پــس از ‪45‬‬ ‫ســال که درصد صحت ان هم بســیار‬ ‫باالســت مــی توانــد در تشــخیص‬ ‫بیمــاری هــای‬ ‫پروســتات موثــر‬ ‫باشــد‪ .‬چــرا کــه‬ ‫در حــال حاضــر‬ ‫شایع ترین سرطان‬ ‫در بیــن مــردان‪،‬‬ ‫ســرطان پروستات‬ ‫اســت که متاسفانه‬ ‫عالمتی هم ندارد‪.‬‬ ‫وزیر بهداشــت خاطرنشــان کرد‪:‬‬ ‫برای پیشــگیری از برخی سرطان های‬ ‫شایع الزم است که به صورت سریال با‬ ‫زمان های تعیین شــده ازمایشات تکرار‬ ‫شود ‪.‬ازمایشــاتی که برای پیشگیری از‬ ‫سرطان روده و یا تســت ریه که عالئم‬ ‫هشــدار دهنده چون ســرفه های مزمن‬ ‫دارد بعد از ‪ 45‬ســال در کنار ازمایشات‬ ‫روتیــن خــون و کبد مــی تواند نقش‬ ‫تعیین کننده ای در تضمین سالمتی افراد‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫انتخاب جمهوری اسالمی ایران‬ ‫به عنوان یکی از اعضای هیات‬ ‫مدیره صندوق جهانی مبارزه با‬ ‫ایدز‪ ،‬سل و ماالریا‬ ‫جمهوری اســامی ایران در انتخابات هیات مدیره جهانی‬ ‫گلوبال فاند باالترین رای را به دست اورد و به عنوان نماینده‬ ‫منطقه مدیترانه شــرقی در هیات مدیــره جهانی گلوبال فاند‬ ‫(صندوق جهانی مبارزه با ایدز‪ ،‬سل و ماالریا) انتخاب شد‪.‬‬ ‫دکتر محسن اسدی الری مدیر کل امور بین الملل وزارت‬ ‫بهداشت جمهوری اسالمی ایران به عنوان یکی از کاندیداهای‬ ‫عضویت در هیات مدیره جهانی گلوبال فاند موفق شد به‬ ‫ ‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫نمایندگی جمهوری اســامی ایــران‪ ،‬باالترین رای را به‬ ‫عنوان نماینده منطقه مدیترانه شرقی به دست اورده و به عنوان‬ ‫عضو هیات مدیره جهانی گلوبال فاند منصوب شود‪.‬‬ ‫گفتنی است‪ :‬صندوق جهانی مبارزه با ایدز‪ ،‬سل و ماالریا‬ ‫(گلوبــال فاند) با منابــع مالی قابل توجه‪ ،‬بــه عنوان یکی از‬ ‫مهمترین موسســات بین المللی مبارزه با بیماریها‪ ،‬از جایگاه‬ ‫ویژه ای در مدیریت جهانی ســامت برخوردار است و نقش‬ ‫اصلی را در مبارزه جهانی با ایدز بر عهده دارد‪.‬‬ ‫وزیر بهداشت در حاشیه مراسم رونمایی از سانتریفیوژ تولید داروهای نو ترکیب‪:‬‬ ‫برای درمان بیماران خاص نیازمند ساخت‬ ‫سانتریفیوژها با فن اوری باال هستیم‬ ‫وزیــر بهداشــت در‬ ‫حاشیه مراســم رونمایی‬ ‫از ســانتریفیوژ طراحــی‬ ‫و ســاخته شــده توسط‬ ‫شــرکت های دانش بنیان‬ ‫ســازمان انرژی اتمی در‬ ‫مجتمع تولیدی تحقیقاتی‬ ‫انستیتو پاســتور ایران در‬ ‫جمع خبرنــگاران گفت‪:‬‬ ‫در زمینــه تولید واکســن‬ ‫و داروهــای نوترکیــب کــه دقیق ًا در‬ ‫مرز دانش اســت به خصــوص برای‬ ‫درمان بیماران خاص نیازمند ســاخت‬ ‫ســانتریفیوژها با فن اوری باال هستیم و‬ ‫امیدواریم در اینده توان ساخت مابقی‬ ‫فن اوری ها را نیــز در این حوزه برای‬ ‫درمان بیماران داشته باشیم‪.‬‬ ‫دکتر سید حســن هاشمی با اشاره‬ ‫به این که نیــاز به این ســانتریفیوژها‬ ‫دائمی اســت‪ ،‬گفت‪ :‬چرخه تولید این‬ ‫فن اوری هــا متوقــف نمی شــود و به‬ ‫مرور زمــان به دلیل نیــاز به صادرات‬ ‫دارو واکســن‪ ،‬تکنولوژی احداث این‬ ‫سانتریفیوژها گســترده تر خواهد شد‪.‬‬ ‫وی با اشــاره به امضــای تفاهم نامه ای‬ ‫بین وزارت بهداشــت و سازمان انرژی‬ ‫اتمی مبنی بر ســاخت بیمارستان مجهز‬ ‫هسته ای در کشــور گفت‪ :‬انرژی اتمی‬ ‫در حوزه ســامت کاربردهای متعددی‬ ‫دارد و این بیمارســتان حداقل ‪ 800‬تا‬ ‫‪ 1000‬تختی یکی از مراکز اموزشــی و‬ ‫پژوهشی مدرن در منطقه خواهد شد‪.‬‬ ‫دکتر هاشــمی با اشــاره به افزایش‬ ‫الودگی هوا در خوزســتان گفت‪ :‬دکتر‬ ‫جهانگیری معــاون اول رئیس جمهور‬ ‫دســتور اعزام تیمی از اعضای دولت به‬ ‫اهواز را برای بررسی و پیگیری موضوع‬ ‫الودگی هوا صادر کرده است‪.‬‬ ‫وی با بیان این که مســلم ًا برطرف‬ ‫کردن ایــن معضل به ســرعت امکان‬ ‫ندارد‪ ،‬گفت‪ :‬با این حال‬ ‫کمک به مردم ان منطقه‬ ‫باید بهتر از گذشته انجام‬ ‫شود ضمن این که تمام‬ ‫مراکــز اورژانس همراه‬ ‫با کمک هــای اولیه در‬ ‫خوزســتان فعال هستند‬ ‫و به مردم ارائه خدمت‬ ‫می دهنــد ولی بــا این‬ ‫حال تــا از این معضل‬ ‫اسیب شناسی کاملی صورت نگیرد باید‬ ‫همچنین در روزهای اینده شاهد گرد و‬ ‫غبار در این منطقه باشیم‪.‬‬ ‫گفتنی اســت‪ :‬مراســم رونمایی از‬ ‫سانتریفیوژ طراحی و ساخته شده توسط‬ ‫شرکت های دانش بنیان سازمان انرژی‬ ‫اتمــی در مجتمع تولیــدی تحقیقاتی‬ ‫انستیتو پاستور ایران با حضور دکتر علی‬ ‫اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی‪،‬‬ ‫دکتر ســتاری معاون علمــی فن اوری‬ ‫ریاست جمهوری و دکتر هاشمی وزیر‬ ‫بهداشــت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی و‬ ‫دکتر قانعی رئیس انستیتو پاستور ایران‬ ‫در انستیتو پاستور برگزار شد‪.‬‬ ‫در پی پیگیــری های پیشین در باره ی ســختی کار کارکنان زحمتکش علــوم ازمایشــگاهی‪ ،‬روز شــنبه ‪25/11/93‬‬ ‫خانم هدیــــه نعمتــی و اقای ســید مصطفــی هوشــــیاری ‪،‬بــه نمایندگــی از سوی هیات مدیــره جامعــه کشــوری ضمن‬ ‫دیــدار با دکتر نوبخت (معاون توســعه منابع و نیروی انسانی رئیس جمهور) و اقای دلخوش مشاور ایشان‪ ،‬و پس ازتحویل نامه‬ ‫اقای فاضلیان رییس هیات مدیره جامعه ازمایشــگاهیان بالینی کشور به دکتر نوبخت ‪ ،‬پیگیری های الزم در باره ی نامه سختی کار‬ ‫انجام شــد‪ ،‬ومشخص شد که پس از دوبار کاربینی توســط معاونت منابع انسانی وزارت بهداشت و درمان جهت تایید رشته علوم‬ ‫ازمایشگاهی‪ ،‬به عنوان یکی از مشــاغل ســخت وزیان اور این رشته به عنوان یکی از مشاغل ســخت و زیان اورتایید شد‪ .‬نامه‬ ‫ان به دبیر خانه شــــورای توســــعه نیروی انسانی ریاست جمهوری ارجاع داده شده است‪ ،‬که پس از تایید در کمیته حقوقی ان‬ ‫شورا و تایید مدیریت حقوق و مزایای منابع انســــانی ریاســــت جمهوری به هیات دولت ارسال داده خواهد شد‪ ،‬و سپس جهت‬ ‫اجرا به وزارت بهداشت و درمان ابالغ خواهد گردید ‪ .‬البته این مراحل تا تشکیل کمیته حقوقی به طول خواهد انجامید‪.‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫‪9‬‬ ‫تشخیص ایدز تنها در‬ ‫پانزده دقیقه‬ ‫محققان دانشــگاه کلمبیا در‬ ‫نیویورک موفق به ساخت ابزاری‬ ‫شــده اند که قادر اســت بیماری‬ ‫ایدز را فقــط در مدت ‪ 15‬دقیقه‬ ‫تشخیص دهد‪.‬‬ ‫ایــن ابــزار کوچــک بــه‬ ‫گوشــی های تلفن همراه متصل‬ ‫می شــود و دارای محفظه ای از‬ ‫جنس پالستیک اســت که نمونه‬ ‫خــون شــخص درون ان قــرار‬ ‫می گیرد‪.‬‬ ‫کاربر برای استفاده از دستگاه‬ ‫باید انگشــت شســت خــود را‬ ‫روی ان فشــار دهــد‪ .‬در اثر این‬ ‫فشــار پوست دست بریده شده و‬ ‫قطــره ای از خــون وارد محفظه‬ ‫می شــود‪ ،‬از طرف دیگر محفظه‬ ‫حرکت می کند و مجموعه ای از‬ ‫معرف ها (شناســاگر) که از قبل‬ ‫درون محفظه قرار گرفته اند‪ ،‬ازاد‬ ‫می شوند‪.‬‬ ‫دســتگاه تــوان الکتریکــی‬ ‫موردنیاز برای گرداوری و ارسال‬ ‫ ‪10‬‬ ‫‪10‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫اطالعــات را از طریــق ورودی‬ ‫صوتی گوشــی همــراه که به ان‬ ‫متصل شده‪ ،‬دریافت می کند‪.‬‬ ‫بــه اعتقاد محققان این دســتگاه‬ ‫مــی توانــد جایگزین روش ســنتی‬ ‫تشــخیص بیماری های عفونی شود‪.‬‬ ‫در حال حاضر از روشــی موســوم‬ ‫بــه ایمونــو ســوربنت (‪ELISA‬‬ ‫مخفف عبارت ‪enzyme-linked‬‬ ‫‪)immunosorbent‬‬ ‫‪assay‬‬ ‫برای تشــخیص این نــوع بیماری ها‬ ‫اســتفاده می شــود و تجهیزات الزم‬ ‫برای این کار در حدود ‪ ۱۸‬هزار دالر‬ ‫قیمــت دارد؛ در حالی که هزینه تولید‬ ‫تجهیزات مورد نیاز برای تشــخیص‬ ‫بیماری با استفاده از گوشی همراه در‬ ‫حدود ‪ ۳۴‬دالر است‪.‬‬ ‫بــا اســتفاده از ایــن روش‬ ‫می توان عالوه بــر بیماری ایدز‪،‬‬ ‫بیماری عفونی ســفلیس را نیز در‬ ‫مدت ‪ ۱۵‬دقیقه تشخیص داد‪.‬‬ ‫گزارش کامــل ایــن تحقیقات‬ ‫در شــماره اخیر نشــریه ‪Science‬‬ ‫‪ Transnational Medicine‬به‬ ‫چاپ رسیده است‪.‬‬ ‫اولیــن کنگــره بیــن المللــی‬ ‫اسیایی‪ -‬افریقایی مایکوباکتریولوژی باهدف‬ ‫بررســی تســت های جدیــد و ازمایش های‬ ‫تشــخیصی جهــت تشــخیص ســریع این‬ ‫بیماری‪ ،‬مشــارکت حداکثری دانشــجویان‪،‬‬ ‫اســاتید و فعاالن حوزه بهداشــت و سالمت‬ ‫در کنتــرل بیماری ســل‪ ،‬جهت دهی درزمینه‬ ‫تحقیقات‪ ،‬تولیدات و دســت اورده ای علمی‬ ‫فعاالن این عرصه‪،‬پیشرفت‪ ،‬ارزیابی و ارتقاء‬ ‫مداوم تجهیــزات و امکانات ازمایشــگاه ها‬ ‫و مراکــز تحت نظر و اشــنایی با روش های‬ ‫تشخیص و درمان و پیشگیری از بیماری های‬ ‫مایکوباکتریومی‪ ،‬به همت پژوهشکده سل و‬ ‫بیماری های تنفسی دانشــگاه علوم پزشکی‬ ‫شــهید بهشــتی‪ 16 ،‬لغایت ‪ 20‬اسفند ‪ 93‬در‬ ‫هتل عباسی شهر اصفهان برگزار خواهد شد‪.‬‬ ‫توضیح اینکه ایــن کنگره با حضور ‪700‬‬ ‫نفر شــرکت کننده برگزار می شــود‪،‬که بیش‬ ‫از ‪ 250‬نفــر از ان ها شــامل برجســته ترین‬ ‫اســاتید و محققان خارج از کشور و ‪ 70‬نفر‬ ‫از شــرکت کنندگان از مدعوین و بلندپایگان‬ ‫رشــته مایکوباکتریولــوژی در امریکا‪ ،‬اروپا‪،‬‬ ‫اسیا و افریقا هستند‪.‬عالقه مندان برای کسب‬ ‫اطالعات بیشــتر می توانند به ســایت کنگره‬ ‫‪ aasmcongress.ir‬مراجعه کنند‪.‬‬ ‫مقاومت ژن ها در حال انتقال بین نسل های‬ ‫گوناگون است‬ ‫پژوهش ها نشان می دهند‬ ‫که در حدود یک دهه اخیر‪،‬‬ ‫ایجــاد ژن های مقــاوم در‬ ‫برابر انتی بیوتیک ها افزایش‬ ‫چشــمگیری یافتــه و این‬ ‫مقاومــت در حال انتقال بین‬ ‫نسل های گوناگون است‪.‬‬ ‫کمــال بشــارتی اصل‬ ‫متخصــص بیماری هــای‬ ‫عفونی در سال های اخیر یک‬ ‫موضوع اغلب دانشمندان را‬ ‫نگران کرده و ان بی اثر شدن‬ ‫انتی بیوتیک هــا در درمــان‬ ‫برخی از بیماری های عفونی‬ ‫است‪.‬‬ ‫وی بــا بیــان ایــن که‬ ‫پیدایــش مقاومــت عوامل‬ ‫عفونــی بــه انتی بیوتیک ها‬ ‫بســیار مهم و جدی است‪،‬‬ ‫تصریــح کــرد‪ :‬پژوهش ها‬ ‫نشــان می دهند که در حدود‬ ‫یک دهه اخیر‪ ،‬ایجاد ژن های‬ ‫با حضور وزیر بهداشت؛‬ ‫فاز اول مرکز‬ ‫اموزشی‪ ،‬درمانی‪،‬‬ ‫پژوهشی تخصصی‬ ‫و فوق تخصصی‬ ‫‪ ١٧‬شهریور رشت‬ ‫افتتاح شد‬ ‫در ادامه ســفر وزیر بهداشــت به‬ ‫اســتان گیالن‪ ،‬فاز اول مرکز اموزشی‪،‬‬ ‫درمانــی‪ ،‬پژوهشــی تخصصی و فوق‬ ‫تخصصی ‪17‬شــهریور رشت افتتاح و‬ ‫مورد بهره برداری قرار گرفت‪.‬‬ ‫مقاوم در برابر انتی بیوتیک ها‬ ‫افزایش چشــمگیری یافته و‬ ‫ایــن مقاومت در حال انتقال‬ ‫بین نسل های گوناگون است‪.‬‬ ‫بشــارتی اصل گفت‪ :‬در‬ ‫واقع بــا تجویز مقادیر باالی‬ ‫انتی بیوتیک نیز نتایج درمانی‬ ‫درادامــه این مراســم ‪ ،‬با حضور‬ ‫وزیر بهداشــت‪ ،‬نمایندگان مجلس و‬ ‫مسووالن دانشــگاهی و استانی کلنگ‬ ‫احداث فاز دوم بیمارستان ‪17‬شهریور‬ ‫به زمین زده شد‪.‬‬ ‫گفتنی است‪ :‬احداث فاز اول مرکز‬ ‫اموزشــی درمانی پژوهشی تخصصی‬ ‫و فوق تخصصــی ‪ 120‬تختخوابی ‪17‬‬ ‫شهریور رشــت در سال ‪ 1386‬اغاز و‬ ‫دربهمن ‪ 1393‬به اتمام‬ ‫رسید‪.‬‬ ‫ایــن بیمارســتان‬ ‫با زیــر بنــا ی ‪5200‬‬ ‫متــر مربــع‪ ،‬دارای‬ ‫بخش هــای‪ :‬اورژانس‬ ‫ ‪ Icu‬کــودکان ‪-‬‬‫‪ -Nicu - Picu‬بخش‬ ‫مناسبی به دست نمی اید‪.‬‬ ‫وی یادر اور شد‪ :‬در واقع‬ ‫میکروب ها یاد می گیرند که‬ ‫چگونــه خــود را در برابر‬ ‫انتی بیوتیک ها محافظت کنند‬ ‫و چطــور ان هــا را خنثی و‬ ‫بی اثر کنند‪.‬‬ ‫بشــارتی اصــل خاطر‬ ‫نشان کرد‪ :‬اگر انتی بیوتیک ها‬ ‫به جــا‪ ،‬درســت و منطقی‬ ‫مصرف شوند‪ ،‬در ان صورت‬ ‫احتمال مقاومت میکروب ها‬ ‫در برابر انتی بیوتیک ها تا حد‬ ‫بسیار زیادی کاهش می یابد‪.‬‬ ‫خــون ‪ -‬داخلی ‪ 1‬و ‪ - 2‬بخش عفونی‬ ‫و ریه ‪ -‬دیالیز ‪ -‬پاراکلینیک شــامل ‪:‬‬ ‫تاالســمی و هموفیلی ‪ -‬اندوسکوپی‬ ‫و کلونووســکوپی ‪ -‬نــوار مغــزی ‪-‬‬ ‫اســپدو متــری ‪ -‬اکوکاردیوگرافی ‪-‬‬ ‫کلینیک ها فوق تخصصی شامل ‪:‬قلب‬ ‫نــوزادان ‪-‬مغز و اعصــاب کودکان‬‫غدد کودکان ‪-‬عفونی کودکان ‪-‬اسم‬‫‪ -‬الرژی ‪-‬کلیه و گوارش است‪.‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫‪11‬‬ ‫ ‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫‪13‬‬ ‫فهرست وسایل تشخیص ازمایشگاهی پزشکی بررسی شده توسط ازمایشگاه مرجع سالمت ‪ -‬بهمن ماه ‪93‬‬ ‫ ‪14‬‬ ‫‪14‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫فهرست وسایل تشخیص ازمایشگاهی پزشکی بررسی شده توسط ازمایشگاه مرجع سالمت ‪ -‬بهمن ماه ‪93‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫‪15‬‬ ‫فهرست وسایل تشخیص ازمایشگاهی پزشکی بررسی شده توسط ازمایشگاه مرجع سالمت ‪ -‬بهمن ماه ‪93‬‬ ‫ ‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫فهرست وسایل تشخیص ازمایشگاهی پزشکی بررسی شده توسط ازمایشگاه مرجع سالمت ‪ -‬فروردین ‪94‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫‪17‬‬ ‫سیده مرجان مجابی‬ ‫کارشناس ارشد میکروبیولوژی ‪ ،‬ارائه دهنده مقاله در این کنگره‬ ‫گزارشی از برگزاری هفتمین کنگره‬ ‫بین المللی ازمایشگاه و بالین‬ ‫هفتمین کنگره بین المللی ازمایشگاه و بالین‬ ‫و اولین همایش ویروس شناسی بالینی از‬ ‫‪ 23‬لغایت ‪ 25‬بهمن ماه ‪ 1393‬در مرکز‬ ‫سالن همایش رازی‪ ،‬دانشگاه علوم پزشکی‬ ‫ایران برگزار شد که با ریاست دکتر‬ ‫علی اکبر والیتی و با حضور دبیر علمی‬ ‫کنگره دکتر سید محمد جزایری وبا حضور‬ ‫دبیر اجرایی کنگره دکتر مهدی نوروزی‬ ‫همراه بود‪.‬‬ ‫گــروه های هــدف در این کنگره‬ ‫شــامل‪ :‬متخصصان میکروب شناسی‪،‬‬ ‫ویروس شناسی‪ ،‬پاتولوژی‪ ،‬متخصصان‬ ‫علوم ازمایشگاهی‪ ،‬متخصصان عفونی‬ ‫و‪ ....‬بود‪.‬‬ ‫ ‪18‬‬ ‫‪18‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫این کنگره ســه روزه شــامل بخش های متنــوع از جمله پانل های‬ ‫تخصصی ازمایشــگاه و بالین‪ ،‬ســخنرانی های کلیدی‪ ،‬مقاالت مرتبط‪،‬‬ ‫کارگاه های اموزشــی و پانل های مدیریت و امور اموزشــی رشته های‬ ‫علوم ازمایشــگاهی‪ ،‬همچنین برپایی نمایشگاه مواد و تجهیزات پزشکی‬ ‫و ازمایشگاهی بود‪.‬‬ ‫یازده شــرکت کننــده خارجی در این همایــش اخرین اطالعات و‬ ‫یافتــه های علمی را در اختیار مخاطبــان این حوزه قرار دادند‪ .‬پنل های‬ ‫اصلی در این کنگره با حضور یک مهمان خارجی‪ ،‬یک دانشمند ایرانی و‬ ‫چندین متخصص بالینی و ازمایشگاهی برگزار شد‪ .‬همچنین یک نشست‬ ‫تخصصی نیز با عنوان ازمایشــگاه مرجع سالمت و همچنین با چالش ها‬ ‫و فرصت های تحول ســامت به مخاطبان ارائه شد‪ .‬شایان ذکر است که‬ ‫«اموزش» از جمله مهم ترین بخش های کنگره امسال بود‪ .‬در این بخش‬ ‫به ســواالت پزشکان پاسخ داده شــد و همچنین تفسیر پاسخ ازمایش از‬ ‫دیگر مباحث علمی بود که در این کنگره به ان توجه شــده بود و نتایج‬ ‫ازمایش ها و تفسیر ازمایش ها با تشخیص پزشکان بررسی شد‪.‬‬ ‫همزمان دومین ســمپوزیوم کارشناســان ازمایشــگاه و دانشجویان‬ ‫کارشناســی علوم بــا بخش های ارائــه مقاالت‪ ،‬کارگاه هــای علمی و‬ ‫اموزشــی‪ ،‬پانل های بررســی چالش هــای صنفی‪ ،‬علمی و اموزشــی‬ ‫کارشناسان ازمایشگاه و تقدیر ویژه از کارشناسان برتر برگزار شد‪ .‬فلسفه‬ ‫برگزاری این کنگره ایجاد پیوند جدی تر میان ازمایشگاهیان و بالین است‬ ‫تا مشکالت در این زمینه حل شود‪.‬‬ ‫اولین روز از کنگره شامل افتتاحیه هفتمین کنگره بین المللی ازمایشگاه‬ ‫و بالین با حضور مهمانان خارجی‪ ،‬اســاتید‪ ،‬دانشجویان‪ ،‬کارشناسان برتر‬ ‫ازمایشگاهی و شــرکت های فعال در عرصه تجهیزات بود و در اخرین‬ ‫روز کنگره مراســم اختتامیه و تجلیل از طرح های برگزیده ازمایشگاهی‬ ‫برگزار شد‪.‬‬ ‫محورهــای اصلی این همایش برپایه بیماری های عفونی (با تاکید بر‬ ‫بیماری های ویروسی) از ازمایشگاه تا بالین به شرح ذیل است‪:‬‬ ‫‪ ‬چالــش هــای بالیــن و ازمایشــگاه در عفونت ها بــه ویژه‬ ‫بیماری های ویروسی‬ ‫‪ ‬جایگاه روش های مولکولی در تشخیص بیماری های عفونی‬ ‫‪ ‬مدیریت و راهبردها در ازمایشگاه های تشخیص طبی‬ ‫‪ ‬اموزش‪ ،‬پژوهش‪ ،‬تحقیق و تولید در عرصه ازمایشگاهی‬ ‫‪ ‬اخالق پزشکی در ازمایشگاه و بالین‬ ‫‪ ‬عفونت های فرصت طلب در پیوند مغز استخوان‪ :‬چالش ها و‬ ‫راهکارها‬ ‫‪ ‬چالــش های تشــخیصی در مدیریت بیمــاران مزمن مبتال به‬ ‫هپاتیت ‪B‬‬ ‫‪ ‬عفونت های فرصت طلب در پیوند اعضا‪ :‬چالش ها و راهکارها‬ ‫‪ ‬مشکالت تشخیصی‪ -‬درمانی درعفونت های تنفسی‬ ‫‪ Blood Safety ‬درعفونت های منتقله از راه خون‬ ‫‪ ‬چالش های تشخیصی درعفونت های اطفال‬ ‫‪ ‬چالش های موجود درتعیین حساسیت ومقاومت های میکروبی‬ ‫‪ ‬عفونت های نوپدید و بازپدید ازتشخیص تا بالین‬ ‫‪ HIV‬ازتشخیص تا بالین‬ ‫ ‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫‪19‬‬ ‫شاهین اســعدی‪ ،‬الهام علیزاده میالنی‪،‬فرح قاسم پور‪ ،‬دریا طراوتی‪ ،‬وحید قربانی‪ ،‬امنه شکاکی‬ ‫مقالهعلمی‬ ‫دانشجویان ژنتیک مولکولی‬ ‫پلی سیتمی ورا‬ ‫‪The Polycythemia Vera‬‬ ‫پلی سیتمی ‪polycythaemia‬یک بیماری‬ ‫خونی میلوپرولیفراتیو است که در ان مغز‬ ‫استخوان بیش از اندازه مورد نیاز گلبول قرمز‬ ‫ساخته می شود‪.‬در این بیماری گاهی ساخت‬ ‫پالکت و گلبول سفید نیز افزایش پیدا می کند‪.‬‬ ‫نارسایی میلوپرولیفراتیو یک نارسایی مزمن‬ ‫پرولیفراتیو است که پیوند ان با لوسمی و‬ ‫ائوزونوفیلی شناخته شده است ‪ .‬ژن وابسته‬ ‫با این نارسایی ‪FGFR1(FGFR1OP‬انکوژن‬ ‫و مسیر مرتبط با این نارسایی ‪،‬مسیر بیماری‬ ‫الزایمر و تنظیم مسیر‪،HRAS‬سیگنال‪GPR‬است‪.‬‬ ‫ترکیبات ‪SU6668‬و‪ su5416‬در زمینه این‬ ‫نارسایی وجود دارند‪ .‬بیماری میلوپرولیفراتیو‬ ‫بیماری است که در ان سلول های مغز‬ ‫استخوان دچار ناهنجاری می شود ودر تقسیم‬ ‫سلول های میلوئیدی نارسایی پدید می اید‪،‬‬ ‫سلول های میلوئیدی که وظیفه تولید‬ ‫پالکت ها‪،‬گلبول های قرمز و میلوسیت را در‬ ‫برنامه خود بر عهده دارد‪ .‬همچنین میلوسیت‬ ‫مسوول تولید سلول های ‪،PMN‬‬ ‫مونوسیت ها‪،‬ائوزونوفیل و بازوفیل ها هستند‪.‬‬ ‫پس در نارسایی میلوپرولیفراتیو ممکن است‬ ‫هرکدام از سلول های ‪ RBC،PLT‬یا رده‬ ‫میلوسیت افزایش پیدا کند‪.‬‬ ‫بیماری مایلوپرولیفراتیو شامل‬ ‫پلی سیتمی ورا (‪:)p.vera‬زمانی رخ می دهد که مغز استخوان بیش‬ ‫ازاندازه گلبول قرمز را بسازد‪ %95.‬بیماران پلی سیتمی ورا دارای جهش‬ ‫در ژن‪V617F2 JAK‬را دارند‪.‬‬ ‫ترومبوسیتوز ایدیوپاتیک(‪:)Essential‬زمانی رخ می دهد که بدن‬ ‫بیش از انــدازه تولید پالکت کند‪.‬پالکت ها به لخته شــدن خون کمک‬ ‫مــی کنند ‪.‬لختگی بیش از اندازه رگ هــای خونی منجربه حمله قلبی یا‬ ‫سکته مغزی می شود‪.‬‬ ‫ایدیوپاتیــک یا میلوفیبروزیس(‪:)MF‬زمانــی پدید می اید که مغز‬ ‫اســتخوان تولید بیش از انــدازه کالژن ویا بافت فیبروز مغز اســتخوان‬ ‫بکند‪.‬این توانایی مغز اســتخوان تولید گلبول های قرمز خونی را کاهش‬ ‫می دهد‪.‬‬ ‫لوســمی میلوئیــدی مزمن(‪:)CML‬ســرطان مغز اســتخوان که‬ ‫گلبول هــای ناهنجار را می سازد‪.‬بســیاری از افراد دچار به نارســایی‬ ‫میلوپرولیفراتیو‪ ،‬بزرگ شــدن طحال‪،‬به جز ترومبوســتوز اصلی‪ ،‬نشانه‬ ‫مشترک این بیماری هاست‪.‬‬ ‫تاریخچه‬ ‫پلی سیتمی ورا که با افزایش غیرطبیعی سلول های قرمز خون همراه‬ ‫است در ســال ‪1892‬توسط‪ Vaquez‬با نشــانه "کبود ی" شناخته شد‬ ‫و به ایدیوپاتیک میلوپرولیفراتیو در ان زمان نیز گفته شد‪.‬ترومبوســیتوز‬ ‫ایدیوپاتیک (‪)Essential Thormbocythemia‬در ســال ‪ 1930‬به‬ ‫رسمیت شــناخته شد‪ Dameshek.‬در ســال ‪ 1951‬برای اولین بار به‬ ‫ ‪20‬‬ ‫‪20‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫هم پوشــانی قابل توجهی در ویژگی بالینی و ازمایشگاهی‬ ‫بیماری لوسمی میلوئیدی مزمن وسایر بیماری های خونی‬ ‫مرتبط با این بیماری وسایر نارســایی نادر پیشنهاد کرد‪.‬او‬ ‫اصطــاح میلوپرولیفراتیو را برای این نارســایی‬ ‫مرتبط خونی ابداع کرد‪.‬‬ ‫در ســال ‪1974‬‬ ‫انجــام یــک ازمایــش‬ ‫مهــم از اریتروئیــد مغز‬ ‫اســتخوان بیماران دچار به‬ ‫پلی ســیتمی ورا نشان‬ ‫داد کــه در شــرایط‬ ‫ازمایشــگاهی ایــن‬ ‫بیماری بــدون حضور‬ ‫اریتروئید قابل رشــد و‬ ‫توسعه است‪.‬‬ ‫دچــار‬ ‫زنــان‬ ‫در‬ ‫پلــی ســیتمی ورا و ترومبوســیتوز ایدتوپاتیک‪،‬غیرفعــال ســازی‬ ‫کروموزوم ‪ X‬انجام شــد که نشــان داد که یک نوع ژن چندشکلی به‬ ‫نام ‪ G6 PD‬که وابســته به ‪X‬است ‪،‬بیماری پلی سیتمی ورا در زنان را‬ ‫حمل می کند‪.‬‬ ‫گونه های پلی ســیتمی‪ :‬پلی سیتمی هنگام افزایش شمار گلبول‬ ‫قرمز خون به نام پلی ســیتمی مطلق و در کاهش حجم پالســما ‪ ،‬به‬ ‫نام پلی ســیتمی نسبی گفته می شــود‪ .‬که گاهی اریتروسیتوز نامیده‬ ‫مــی شــود‪ .‬بنابرایــن پلــی ســیتمی را می تــوان به دو گــروه ‪:‬‬ ‫پلی سیتمی نسبی و پلی سیتمی مطلق تقسیم بندی کرد‪.‬‬ ‫پلی ســیتمی مطلق به دو زیــر گروه اولیه وثانویه دســته بندی‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫پلی سیتمی نسبی‪ :‬در هنگام تغلیظ خون و سندرم‪Gais bocks‬‬ ‫دیده می شود‪.‬‬ ‫پلی سیتمی مطلق اولیه‪:‬پلی سیتمی ورا‬ ‫پلی سیتمی مطلق ثانویه‪ :‬افزایش فیزیولوژیک تولید اریتروپویتین‬ ‫که علت ان نیز هیپوکســی بافت ها اســت‪ .‬حجم گلبول های خون‬ ‫درصــد را بــا هماتوکریت( ‪ )HCT‬اندازه گیری می کنند‪،‬که شــامل‬ ‫گلبول های قرمزاســت که اندازه گیری رســوب توده ‪ RBC‬به طور‬ ‫روتین در ارزیابی پلی ســیتمی انجام می شود‪.‬این در صورتی است‬ ‫که اگر میزان ‪HCT‬مســاوی یا بیشتر از ‪ %60‬باشد‪،‬اندازه گیری توده‬ ‫‪ RBC‬لزومی ندارد‪.‬‬ ‫امــروزه ارزیابی بیمــاران دچار‬ ‫به پلی ســیتمی با انالیز موتاسیون و‬ ‫انــدازه گیــری ســطح ســرمی‬ ‫اریتروپویتین انجــام می گیرد‪.‬چون‬ ‫درصــد کمی از بیماران دچار به پلی‬ ‫ســیتمی ورا از نظر انالیز موتاسیون‬ ‫منفی اســت لذا اندازه گیری ســطح‬ ‫ســرمی اریتروپویتین در تشــخیص‬ ‫پلــی ســیتمی ورا در ایــن‬ ‫گونــه بیمــاران وجــود دارد‬ ‫هرچندعلــت در ‪%95‬بیمــاران پلی‬ ‫ســیتمی ورا موتاســیون در ژن‬ ‫‪JAK2 V617F‬است‪.‬‬ ‫فرایند ژنتیکی‬ ‫چندیــن مکانیســم مولکولــی‬ ‫بــرای نارســایی میلوپرولیفراتیــو‬ ‫شــناخته شــده کــه بــرای نمونه ‪:‬‬ ‫ســرطان میلوئیدی مزمن‪ ،‬که با فعال‬ ‫ســازی تیروزین کیناز‪،‬که به صورت‬ ‫افزایــش ســیگنالینگ از راه کینــاز‬ ‫وفعــال ســازی عوامل رونویســی‬ ‫(‪)JAK-STAT‬وفسفاتیدیل ‪-3-‬کیناز‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫‪21‬‬ ‫است که مســیرهایی در ارتیروئیدی و‬ ‫ســلول هــای میلوئیــد هســتند‪.‬تولید‬ ‫ســلول هــای خونــی از راه تعــدادی‬ ‫سایتوکاین ها وفاکتورهای رشد پروتئین‬ ‫تنظیــم می شــود‪.‬این مولکــول ها به‬ ‫رسپتورهای سطح سلولی پیوند میشوند‪،‬‬ ‫ورســپتورها با تیروزین کیناز و عوامل‬ ‫رونویسی وابسته اند‪.‬‬ ‫خانــواده ‪ JAK‬دارای ‪4‬‬ ‫عضــو ‪J A K 3 ،J A K 2 ،J A K 1 ،‬‬ ‫وتیروزین کیناز‪ 2‬اســت‪.‬هر ‪JAK‬یــک دومین تیروزین کینــاز فعال به‬ ‫نــام ‪ ،JH1‬یک دومین ســودوکیناز غیــر فعال از نظــر کاتالتیک‪ ،‬به نام‬ ‫‪ ،JH2‬یک دومیــن همولوژی‪N‬ترمینــال ‪FERM‬دارد‪،‬کــه محل پیوند‬ ‫به پذیرنده های ســا یتوکاین اســت‪ .‬تجمع پذیرنــده های تحت القای‬ ‫ســایتوکاین ها منجربه فسفریله شــدن زنجیره های پذیرنده توسط‪JAK‬‬ ‫می شود‪.‬پروتئین ها به هم پیوسته شده و از پذیرنده جدا می شوند‪STAT.‬‬ ‫به توالی ‪DNA‬به پروماتور ژن های ســایتوکاین متصل شده ورونویسی‬ ‫را فعــال می کند‪ .‬که جهش در ‪ JAK‬باعــث مهار فعالیت کینازی ‪JAK2‬‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫نشانه های بالینی‬ ‫بیماران ممکن اســت بــه علت افزایش‬ ‫هموگلوبین سر درد داشــته باشند ‪ .‬بیماران‬ ‫دچار به پلی ســیتمی دارای صورت قرمز یا‬ ‫گل انداخته ) ‪ )Plethoric‬هستند ‪ .‬بیماران‬ ‫دارای نشــانه های تنگی نفس و خستگی و‬ ‫نقرس هســتند‪ .‬بیماران پلی سیتمی به دلیل‬ ‫میزان بــاالی ‪ RBC‬و چســبیدن این میزان‬ ‫باال ‪ RBC‬به جدارعروقشــان دچار عوارض‬ ‫تروهبوتیک شریانی و وریدی می شوند‪.‬‬ ‫ ‪22‬‬ ‫‪22‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫مقالهعلمی‬ ‫علت شایع مرگ در این بیماران ‪:‬‬ ‫‪TIA ‬‬ ‫‪MI ‬‬ ‫‪ ‬سندروم بودکیاری که در ‪PNH‬و پلی سیتمی ورا شایع است‪.‬‬ ‫‪DVT‬‬ ‫‪ ‬پارستزی انگشتان‪ ‬‬ ‫‪ ‬ترومبوز ریه‬ ‫بیماران به دلیل ازدیاد میزان هموگلوبین دچار عوارض زیر می شوند‪:‬‬ ‫‪.1‬سردرد ‪ .2‬نارسایی بینایی ‪.3‬کنفیوژن‬ ‫یکی از نشانگان بسیار‬ ‫مهم بیماران پلی ســیتمی‬ ‫ورا خــارش بعد از حمام‬ ‫است ( دو بیماری خونی‬ ‫کــه در ان خــارش دیده‬ ‫مــی شــود هموچکین و‬ ‫پلی سیتمی ورا است )در‬ ‫الم خون محیطی بیماران‬ ‫دچــار بــه پلی ســیتمی‬ ‫اریتروســیتوز ( افزایــش‬ ‫‪ ) RBC‬و میکروســیتوز‬ ‫( کاهش سایز ‪ ) RBC‬دیده‬ ‫می شــود ‪ .‬ســه بیماری‬ ‫مــی توانــد موجــب‬ ‫و‬ ‫اریتروســیتوز‬ ‫میکروسیتوز شود ‪:‬‬ ‫تاالســمی‬ ‫‪.1‬‬ ‫‪ .2‬پلــی ســیتمی ورا‬ ‫‪COPD .3‬‬ ‫در ‪ 15‬تــا ‪ 20‬درصد‬ ‫مــوارد پلی ســیتمی ورا‬ ‫بیماری تبدیل به لوسمی حاد (‪ )AML‬می شود ‪.‬‬ ‫راه های درمانی پلی سیتمی ورا‬ ‫بهتریــن روش درمان بیماران دچار به پلی ســیتمی ورا خون گرفتن‬ ‫اســت ( فلبوتومــی ) انقدر از بیمار خــون گرفته می شــود تا این که‬ ‫بیمار دچار انمی فقر اهن شــود ‪ .‬ســپس هر فصل یکبــار از انها خون‬ ‫گیری انجام شــود‪ ،‬تا نشــانه های بالینیشــان بهبود یابد‪ .‬در کسانی که‬ ‫نمی تــوان فلبوتومی انجام داد درمان دارویی صــورت می گیرد ‪ .‬برای‬ ‫نمون در افراد دچار بیماری ایسکمیک‬ ‫قلبــی (‪ )IHD‬و یــا کســانی کــه با‬ ‫فلبوتومی های مکرر هنوز هم عالیم بالینی‬ ‫دارند ‪ ،‬کسانی که دارای سابقه ترومبوز‬ ‫هســتند و در کســانی که طحال خیلی‬ ‫بزرگ دارند ‪.‬‬ ‫بهترین دارویی که برای افراد دچار‬ ‫به پلی سیتمی ورا ‪ ،‬تجویز هیدروکسی‬ ‫اوره اســت بــه میــزان روزی ‪ 1‬گرم‬ ‫هیدروکسی اوره تمام رده های سلولی‬ ‫خونــی را کاهش می دهــد ‪ .‬در نمونه‬ ‫هایی که بیمار دارای پالکت باال اســت‬ ‫می توان اناگرلید (‪ )Anagrelide‬را‬ ‫تجویز کرد ‪ .‬این دارو بسیار گران است‬ ‫ولی در عوض بسیار عالی و موثر است‪.‬‬ ‫اندیکاسیون استفاده از ‪Anagrelide‬‬ ‫(موارد اســتفاده ) شــامل ایــن موارد‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫‪23‬‬ ‫مقالهعلمی‬ Cools J, Ebert BL, Wernig G, Huntly BJ, et al. Activating mutation in the tyrosine kinase JAK2 in polycythemia vera, essential thrombocythemia, and myeloid metaplasia with myelofibrosis. Cancer Cell. 2005 Apr; 4(7): 97-387. [3]. James C, Ugo V, Le Couedic JP, Staerk J, Delhommeau F, Lacout C, et al. A unique clonal JAK2 mutation leading to constitutive signalling causes polycythaemia vera. Nature. 2005 Apr 28; 7037(434): 8-1144. [4]. Vannucchi AM, Pancrazzi A, Bogani C, Antonioli E, Guglielmelli P. A quantitative assay for JAK2(V617F) mutation in myeloproliferative disorders by ARMS-PCR and capillary electrophoresis. Leukemia. 2006 Jun; 6(20): 1060-1055. [5]. Zhao R, Xing S, Li Z, Fu X, Li Q, Krantz SB, et al. Identification of an Acquired JAK2 Mutation in Polycythemia Vera. J Biol Chem. 2005 Jun; 24(280):22792–22788. [6]. Chen Q, Lu P, Jones AV, Cross NC, Silver RT, Wang YL. Amplification refractory mutation system , a highly sensitive and simple polymerase chain reaction assay, for the detection of JAK2V617F mutation in chronic myeloproliferative disorders. J Mol Diagn. 2007 Apr; 2(9): 6-272. [7]. Lippert E, Boissinot M, Kralovics R, Girodon F, Dobo I, Praloran V, et al. The JAK2-V617F mutation is frequently present at diagnosis in patients with essential thrombocythemia and polycythemia vera. Blood. 2006 Sep; 6(108): 1867–1865. [8]. Horn T, Kremer M, Dechow T, Pfeifer WM, Geist B, Perker M, et al. Detection of the activating JAK2 V617F mutation in paraffin-embedded trephine bone marrow biopsies of patients with chronic myeloproliferative diseases. J Mol Diagn. 2006 Jul; 3(8): 304-299. [9]. Bock O, Busche G, Koop C, Schroter S, Buhr T, Kreipe H. Detection of the single hotspot mutation in the .‫برای دیدن ادامه مطالب به وبسایت مراجعه کنید‬ . ‫ بیمار دارای پالکت خیلی باال است‬.1 ‫ بیمــاران دچار ترومبوســیتوز مقاوم‬.2 ‫هســتند و دارای احتمال ایجاد ترومبوز‬ . ‫است‬ ‫بهتریــن روش درمان پلی ســیتمی‬ )INF( ‫ورا در زن حاملــه اینترفــرون‬ ‫ البته در جوانان نیز می توان از‬. ‫اســت‬ ‫ چون مصرف‬. ‫اینترفرون اســتفاده کرد‬ ‫هیدروکسی اوره در درازمدت می تواند‬ . ‫به سرطان بیانجامد‬ ‫معمــوالً تــا زمانــی فلبوتومــی و‬ ‫درمان دارویی ادامه مــی یابد که میزان‬ ‫ و در زنان‬45 ‫هماتوکریــت در مردان به‬ . ‫ برسد‬42 ‫به‬ ‫در درمان دارویی بایــد برای بیمار‬ ‫ چون‬،‫الوپورنیــول نیــز تجویز شــود‬ Turn over ‫دادن این داروها میــزان‬ ‫ســلولی زیاد می شــود و ســطح اسید‬ ‫اوریک باال می رود و می تواند موجب‬ ‫ الوپورینول‬. ‫نارســایی کلیوی گــردد‬ . ‫سطح اســیداوریک را کاهش می دهد‬ ‫یکی از راه های تشــخیص ساده ای که‬ ‫در ارتبــاط با پلی ســیتمی ورا صورت‬ ‫ اســت‬Jak-2 ‫ موتاســیون‬، ‫می گیرد‬ ‫که این روش هــم اکنون در ایران انجام‬ ‫ در کســانی کــه دچار عالیم‬. ‫می گیرد‬ ‫) هستند در‬P.vera( ‫پلی ســیتمی ورا‬ ‫ درصد موارد دارای موتاســیون‬80-90 ‫ هستند این ازمایش اختصاصی‬Jak -2 .‫نیست‬ :‫منابع‬ [1]Kralovics R, Passamonti F, Buser AS, Teo SS, Tiedt R, Passweg JR, et al. A gain-offunction mutation of JAK2 in myeloproliferative disorders. N Engl J Med. 2005 Apr, 1790.-17):1779(352 [2]. Levine RL, Wadleigh M, 94 ‫اسفندوفروردین‬ 110 ‫ و‬111 ‫شماره‬ 24 24  ‫برگردان‪ :‬دکتر عباس افراه‬ ‫دارای بورد تخصصی ازمایشگاه بالینی‬ ‫پیوند سر انسان‬ ‫شاید سر بریدن های ددمنشانه ی داعشی ها‪ ،‬این دهه ی پنجاه انجام شــد‪ .‬رویهم رفته کارهای او بالینی در اوایل قرن ‪ 21‬می شــود‪ .....‬بهر روی با‬ ‫اندیشه و شجاعت در دل والدیمیر اسپیریدونو‪،‬‬ ‫مهندس کا مپیوتر سی ساله ی روسی انداخت‬ ‫که داوطلب پیوند سر خود در یک بدن دیگرشود‪.‬‬ ‫او از یک بیماری کمیاب رنج می برد و هیچ امیدی‬ ‫برای بهبود ندارد جز واپسین راه رهایی از مرگ‪،‬که‬ ‫سرانجام روشنی ندارد‪ .‬زیرا این نخستین بار است‬ ‫در انسان ازمایش خواهد شد‪ .‬این کار چند بار در‬ ‫سال های دور در جانوران انجام شده است‪ .‬این‬ ‫پیوند‪ ،‬در سی و شش ساعت با دست ‪ 100‬دکتر‬ ‫انجام می شود‪.‬‬ ‫در میــان کارهای انجام شــده ی دیگــران‪ ،‬برای پیشــرفت های قابــل توجهــی در تکنیک های‬ ‫همه پیوندهایی که امروزه انجام می شــود‪ ،‬بسیار جراحی و مدیریت پس از عمل ‪ ،‬می توان تکنیک‬ ‫کار ســازتر بوده اســت‪ .‬او پایه گزار بسیاری از را سازگار برای پیوند ‪-‬سر در انسان دانست‪.‬‬ ‫شــیوه هــای پیونــد در دهــه هــای ‪ 1940‬و‬ ‫در ســال ‪ ، 2002‬پیوند ســر دیگری در ژاپن‬ ‫‪ ،1950‬بــرای نمونــه بــه کار بــردن ســرکوب انجام شد‪ .‬این بار سر یک موش را به پیکر موشی‬ ‫کننده هــای های ایمنــی‪ immuno-suppressants‬بود‪ .‬دیگر بی ان سرش را از تنش جدا کنند‪،‬پیوند شد‪.‬‬ ‫کارهای او برای دانشــمندان دیگر بخوبی شناخته در پایان موش دارای دوســر بود‪ .‬دانشمندان کلید‬ ‫شــده بــود‪ .‬در دهــه ‪ 1950‬و ‪ ،1960‬پیوندهای کامیابی پیوند را در به کارگیری دمای پایین دیدند‪.‬‬ ‫قلب گونه گونی در ســگ در ایــاالت متحده ‪،‬با‬ ‫در پیوند سر انســان‪ ،‬باید دمای مغز را چنان‬ ‫این مهندس دچار بیمــاری ‪Werdnig-Hoffman‬‬ ‫اســت‪ ،‬که ناهنجاری ژنتیکی است ‪ .‬در ان بیمار دستان دکتر ‪Norman Shumway‬در دانشگاه پاییــن اورد که عصب ها از پویایی باز ایســتند‪.‬‬ ‫با تباهی پیوســته ماهیچه ها روبرو اســت‪ .‬او که استانفورد و نیز ‪ Richard Lower‬در کالج پزشکی ایــن کار از مرگ عصب هــا جلوگیری می کند‪.‬‬ ‫ناگزیر است همیشه روی صندلی چرخدار باشد‪ ،‬ویرجینیا انجام شــد‪ .‬بارنــارد در افریقای جنوبی تا کنون روایش اخالقــی‪ ،‬از هرگونه تالش برای‬ ‫از این وضع خسته شده و تصمیم پایانی برای این هم نخســتین پیوند قلب در سال ‪ 1967‬انجام داد‪ .‬پیوند سر پیشــگیری کرده اســت‪ .‬امسال جراح‬ ‫کار را گرفته است‪ .‬او می خواهد با پیوند سر خود چون در ان زمان مواد شــیمیایی برای ســرکوب اعصاب ایتالیایــی ‪ Sergio Canavero‬توانایی خود را‬ ‫به پیکر تازه ای واپســین شانس خود را بیازماید‪ .‬ایمنی نبود‪ ،‬کاردرخشانی نشد‪ .‬در ‪14‬مارچ ‪ ،1970‬برای پیوند ســر نمایانده اســت‪ .‬او گفته است که‬ ‫تا ســال ‪ 2017‬پیوند موفقیت امیزی را انجام می‬ ‫او هنوز دکتــر ‪ Sergio Canavero‬را از نزدیک ندیده گروهی از دانشمندان دانشــکده ی پزشکی‬ ‫اســت ولی به کار او باوردارد‪ .‬در پاسخ پرسشی ‪ Western Reserve University‬در کلیولنــد‪ ،‬اوهایو‪ ،‬به دهد‪ .‬بــرای این ادعا‪ ،‬هیچگونــه چالش اخالقی‬ ‫‪Case‬‬ ‫که در خانه اش (که ‪ 190‬کیلومتری موسکو است) سرپرستی ‪ ،Robert J. White‬استاد جراحی اعصاب ‪ ،‬نیســت‪ ،‬تنها چالش در فراهم بــودن فناوری در‬ ‫از او شــده است‪ :‬که ایا نمی ترسد؟ می گوید بی که پیــرو راه ‪ ،Vladimir Demikhov‬بود‪ ،‬در یک پیوند زمان برگزیده شده است‪ .‬دکتر رابرت جی وایت‪،‬‬ ‫گمان ترس دارد‪ ،‬گرچه بســیار می ترسم ولی به بســیار جنجالی ‪،‬ســر یک میمون به بدن دیگری کسی که پیوند سر میمون را انجام داد‪ ،‬اماج اصلی‬ ‫ان دلبســته ام‪ .‬راهی دیگر ندارم‪ .‬گرچه پزشکش بــه گونه موفقیت امیزی پیونــد داد‪ .‬موفقیت این معترضان اســت‪.‬یکی از همکاران ناســازگارش‪،‬‬ ‫این روش را بهشــت یــا ‪ ، HEAVEN‬که چکیده و پیوند ‪ ،‬انچنان بــود که جانور دارای حس بویایی او را قصاب می خواند‪.‬به بــاور دکتر‬ ‫کوتاه شــده ی ‪head anastomosis venture‬اســت و به ‪ ،‬چشایی‪ ،‬شــنوایی و بینایی شد‪ .‬اودر سال ‪ 2001‬که متخصص رشــد عصب های قطع شده است‪،‬‬ ‫‪،Jerry Silver‬‬ ‫معنی خطر پیوند ســر‪.‬او به رسانه ها گفته است ‪ :‬پیوند سر در میمون انجام داد‪.‬‬ ‫دکتر رایت دیرترها نوشت‪:‬‬ ‫همه ی فن اوری ها برای انجام کار اماده اســت‪،‬‬ ‫اما او نگران اســت واین برنامه ‘‪’pure fantasy‬‬ ‫می نامد‪.‬‬ ‫می گوید‪ :‬پیوند سر در این زمان به راستی ددمنشی‬ ‫اســت‪ .‬من حتا تا صد ســال دیگر هم انرا شدنی‬ ‫روشــی که مدل حیوانی انجام شده‪ -‬پایداری نمی دانم‪ .‬هرکس انرا انجام بدهد‪ ،‬به راســتی کار‬ ‫نگه داری در دمای پایین و پیوند جمجمه‪ ،‬به طور ناگواری انجام می دهد‪.‬او می گوید‪:‬‬ ‫در گذشــته پیونــد ســر در جانورانی دیگر کامل برای انسان شدنی اســت‪ .‬این که ایا چنین‬ ‫انجام شده است‪ .‬در ســال ‪ Charles Guthrie ، 1908‬روش غم انگیزی برای انسان توجیه پذیر است‪ ،‬نه ‪Can you imagine looking‬‬ ‫پزشــک و فیزیولوژیست امریکایی‪ ،‬سر یک سگ تنها باید چشم به راه پیشرفت بیشتر دانش پزشکی‬ ‫به گردن ســگ دیگر پیوند زد و نخســتین سگ ‪ ،‬بلکه درست تر از ان در پی یافتن توجیه اخالقی‬ ‫‪around the room, and you’re‬‬ ‫?‪just a head‬‬ ‫دوکله ســاخت دست انسان را ســاخت‪.‬این کار‪ ،‬و اجتماعی برای انجــام چنین قرایندی بود‪ .‬انچه‬ ‫بــرای او کــه در فیزیولوژی شایســته ی گرفتنن همواره برپایه ی داستان های علمی تخیلی ‪ -‬افسانه‬ ‫پــاداش نوبل بود‪ ،‬بد شانســی اورد و به دیگری فرانکشــتاین‪ ،‬که در ان انســان کاملی که توسط‬ ‫دادند‪ .‬ولی نخستین پیوند کامیاب (موفق ) سرسگ دوخت قســمت های مختلف بدن با هم ســاخته‬ ‫با دست جراح شــوروی‪ Dr. Vladimir Demikhov .‬در می شــد‪ -‬نوشــته شــده‪،‬تبدیل به یک واقعیت‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫‪25‬‬ ‫شاهین اسعدی‪ ،‬الهام علیزاده میالنی‪،‬فرح قاسم پور‪ ،‬دریا طراوتی‪ ،‬وحید قربانی‪،‬‬ ‫امنه شکاکی دانشجویان ژنتیک مولکولی‬ ‫مقالهعلمی‬ ‫عالمت زرد‬ ‫‪The Yellow Mark‬‬ ‫دراین نوشتار به گونه ی فشرده و تخصصی‬ ‫به ســندرم ژیلبــرت‪ ،‬که یک نارســایی‬ ‫ژنتیکی مزمن اســت و نه بیماری ژنتیکی ‪،‬‬ ‫می پردازیم‪ .‬نشــانگان ژیلبرت در نزدیک‬ ‫به ‪ %7‬جمعیت انســانی نمود دارد‪ .‬افزایش‬ ‫غلظت بیلــی روبین خون ‪،‬کــه یک ماده‬ ‫برامده از تجزیه گلبــول های قرمز خون‪،‬‬ ‫که به گونــه ی زردی بویژه در چشــم ها‬ ‫نمایان می شــود‪ .‬گرچه ایــن ناهنجاری‬ ‫در هــر دو جنس و در تمام ســنین دیده‬ ‫می شــود‪ ،‬امــا گرایش چشــمگیری به‬ ‫جنــس مذکــر دارد‪ .‬این ناهنجــاری از‬ ‫هنــگام زایش همراه اســت‪ ،‬اما شــاید‬ ‫نشــانگان ان تا ‪ 20-40‬ســالگی اشکار‬ ‫نشــود‪ .‬ســندرم ژیلبرت یک نارســایی‬ ‫خوش خیم دیرپا(مزمن) اســت‪ ،‬که برای‬ ‫نخســتین بار از ســوی دکتــر نیکالس‬ ‫گیلبرت‪ ،‬متخصص گوارش به سال ‪ 1901‬در‬ ‫فرانسه گزارش شــد‪ .‬در این نارسایی دفع‬ ‫بیلی روبین در کبد بدرستی انجام نمی شود‬ ‫و افزایش اندازه ی بیلی روبین در خون مایه‬ ‫زردی پوست می شود‪.‬‬ ‫سندرم ژیلبرت از الگوی توارثی اتوزومال غالب پیروی می کند‪ .‬یعنی‬ ‫اگر پدر و یا مادر دارای این نارسایی باشند گمان دادن ژن یگانه ان به هر‬ ‫کدام از فرزندان و پیدایش ناهنجاری ‪ %50‬است‪ .‬این نارسایی ‪ ،‬به درستی‬ ‫یک سندرم خوش خیم است و در ان انزیمهای کبدی طبیعی است‪.‬‬ ‫بیشتر در ازمایش های روزمره به گونه شانسی یافت می شود‪.‬‬ ‫زردی رنگ چشــمها در مردم دچار به ســندرم ژیلبرت گاهی کم و‬ ‫گاهی بیشتر است‪ .‬ولی این اشخاص هیچ عالمتی مبنی بر بیماری کبدی‬ ‫مانند تهوع و اســتفراغ و بی اشــتهایی و یا درد در قسمت باالیی شکم‬ ‫را ندارند‪ .‬در ازمایش هایی که پزشــک برای بیمار درخواســت می کند‬ ‫تنها نکته مثبت باال بودن بیلی روبین غیر مســتقیم اســت‪ ،‬در حالی که‬ ‫انزیم های کبدی طبیعی اســت و همچنین اثاری از تخریب گلبول های‬ ‫قرمز وجود ندارد‪.‬‬ ‫ ‪26‬‬ ‫‪26‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫الگوی توارثی اتوزومال غالب در نارسایی نشانگان ژیلبرت‪.‬‬ ‫علت سندرم ژیلبرت‬ ‫بیلــی روبیــن یکــی از رنگدانه های صفراوی اســت کــه از تجزیه‬ ‫هموگلوبین حاصل می شود‪ .‬گلبول های قرمز پس از پیر شدن در طحال‬ ‫با ماکروفاژهای طحالی شکسته می شوند‪ .‬هموگلوبین انها به یک «هم»‬ ‫و اســید امینه تجزیه می شــود‪ .‬حلقه «هم» نیز تجزیه شده و تبدیل به‬ ‫یک مولکول بیلی وردین و یک مولکول ‪ CO‬می شود‪ .‬بیلی وردین تجزیه‬ ‫شــده نیز با انزیم بیلی وردین ردوکتاز تبدیل به بیلی روبین می شــود‪.‬‬ ‫این بیلی روبین‪ ،‬بیلی روبین غیرکنژوگه اســت که در اب نامحلولاست‪.‬‬ ‫بیلی روبین غیرکنژوگه در خون به البومین که اصلی ترین ناقل در خون‬ ‫می باشد پیوند می شود و با ان راهی کبد می شود‪.‬‬ ‫پیــش از امدن بــه کبد‪ ،‬بیلی روبیــن از البومین جدا شــده و وارد‬ ‫سلول های کبدی می شود‪ .‬در درون سلول های کبدی نیز به دو پروتیین‬ ‫‪ Z‬و ‪ Y‬پیوند می شود‪ .‬در کبد سرانجام از‬ ‫این دو پروتیین نیز جدا شده و با انزیم‬ ‫مسوول گلوکورونیداسیون با دو مولکول‬ ‫اســید گلوکورونیک پیوند برقرار کرده و‬ ‫تبدیل به بیلی روبین کنژوگه می شود‪.‬‬ ‫بیلــی روبین کنژوگه محلول در اب‬ ‫است‪ ،‬و در هنگام تندرستی به اندازه ی‬ ‫بسیار ناچیز (در مرز ‪) %2‬در خون وجود‬ ‫دارد‪ .‬بیلی روبین پس از کنژوگاســیون‬ ‫بــه صفــرا رفتــه و از انجــا بــه روده‬ ‫کوچک می رود‪ .‬بخشــی از بیلی روبین‬ ‫کنژوگه بــا انزیم گلوکورونیداز به حالت‬ ‫غیر کنژوگه‪ ،‬و سرانجام پس از دگرگونی‬ ‫بیشتر به اوروبیلینوژن تبدیل می شود‪.‬‬ ‫قســمتی از ان بازجذب شده و بصورت‬ ‫اوروبیلین از طریق ادرار دفع می شــود‬ ‫و قسمتی از اوروبیلینوژن نیز وارد روده‬ ‫بزرگ شده و به استرکوبیلینوژن تبدیل‬ ‫می شود و درنهایت بصورت استرکوبیلین‬ ‫از طریق مدفوع دفع می شــود و باعث‬ ‫ایجاد رنگ قهوه ای در مدفوع می گردد‪.‬‬ ‫بیلی روبین در حالت سالمت در ادرار به‬ ‫میزان بسیار کم وجود دارد و باعث ایجاد‬ ‫رنگ زرد ادرار می شود‪.‬‬ ‫در ســندرم ژیلبــرت پویایی انزیم‬ ‫گلوکورونیداســیون به میــزان کمی از‬ ‫حالــت طبیعی کمتراســت و در نتیجه‬ ‫میزان بیلــی روبین غیر کنژوگه افزایش‬ ‫می یابد‪ .‬بهر روی در این کســان میزان‬ ‫بیلــی روبین تــام از ‪ 3‬تــا ‪ 3/5‬تجاوز‬ ‫نمــی کند‪ ،‬که قســمت عمــده ان نیز‬ ‫بیلی روبیــن غیر کنژوگه می باشــد و‬ ‫بیلی روبین کنژوگه بدلیل سالمت کبد‬ ‫در محدوده نرمال قــرار دارد‪ .‬همچنین‬ ‫گفته می شــود کــه در این گــروه از‬ ‫اشــخاص بیلــی روبین غیــر کنژوگه‬ ‫بــه دنبال شــرایطی مانند اســترس و‬ ‫عفونــت هــا و کاهش کالــری مصرفی‬ ‫افزایش می یابد‪.‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫‪27‬‬ ‫تشــخیص است‪ .‬سونوگرافی کبد و طحال نیز از دیگر روشهای تشخیصی‬ ‫اســت‪ .‬همچنین تســت ریفامپین به عنوان یک تســت تشخیصی مورد‬ ‫اســتفاده قرار می گیرد به نحوی که باعث افزایش میزان بیلی روبین در‬ ‫سرم اشخاص مربوطه می شود‪.‬‬ ‫تاثیــر ریفامپین در افزایش میــزان بیلی روبین اشــخاص مبتال به‬ ‫ســندرم ژیلبرت در مقایسه با افراد سالم مورد بررسی قرار می گیرد‪ .‬اگر‬ ‫چه ریفامپین می تواند معیار مناســبی برای تشخیص سندرم ژیلبرت با‬ ‫حساسیت باال باشد اما افزایش بیلی روبین به باالتر از حد طبیعی پس از‬ ‫تجویز ریفامپین یک نقص محسوب می شود‪.‬‬ ‫ژنتیک مولکولی سندرم ژیلبرت‬ ‫سندرم ژیلبرت در اثر جهش در ژن‬ ‫‪ UGT 1A1‬در بــازوی بلند کروموزوم‬ ‫شماره ‪ 2‬بصورت ‪ 2q37‬ایجاد می شود‪.‬‬ ‫این جهــش در ســکانس نوکلیوتیدی‬ ‫ژن ‪ UGT 1A1‬بدلیــل جابجایــی باز‬ ‫نوکلیوتیــد تیمین بجــای گوانین ایجاد‬ ‫می شود که بدنبال ان نحوه قرار گیری‬ ‫اســید امینه ارژنین بجای گلیســین را‬ ‫تغییر می دهد‪.‬‬ ‫همیــن تغییر بــه ظاهر ســاده فاز‬ ‫اجرایــی سیســتم گوارشــی کبــد را‬ ‫دچار نارســایی کرده و نحــوه عملکرد‬ ‫انزیــم های کبدی را مختل می کند که‬ ‫نتیجه ان زردی کاســه چشــم یا زردی‬ ‫پوست خواهد شد‪.‬‬ ‫ساختار شیمیایی فرم حلقه ریفامپین‬ ‫درمان یا تخفیف در عالیم ژیلبرت‬ ‫ســندرم ژیلبرت یک بیماری جدی نیســت و درمان ان با شناسایی‬ ‫علت بروز نارســایی در فرد و رفع ان امکانپذیر است‪ .‬بنابراین می توان با‬ ‫رعایت برخی نکات موجب تخفیف در بروز ان شــد ‪ :‬اجتناب از گرسنگی‬ ‫و تشــنگی و خستگی مفرط مانند ورزشــهای سنگین و طوالنی مدت –‬ ‫جلوگیری از فشــارهای عصبی و اضطراب و افسردگی‪ -‬پرهیز از مصرف‬ ‫دخانیات و مشروبات الکلی و مواد مخدر‪ -‬داشتن خواب کامل شبانه‪.‬‬ ‫ســرماخوردگی نیز در برخی از این افراد سبب باال رفتن بیلی روبین‬ ‫خون به همراه ان زرد شــدن ســفیدی چشــم و بروز ســندرم ژیلبرت‬ ‫می شــود‪ .‬مصرف اســید فولیک نیز در درمان سندرم ژیلبرت موثر است‬ ‫بعبارتی کمبود اســید فولیک یکی از عوامل مســتعد کننده جهت بروز‬ ‫ســندرم ژیلبرت می باشــد‪ .‬داروی فنوباربیتال سبب کاهش بیلی روبین‬ ‫می شــود ‪ ،‬فنوباربیتــال فعال کننــده انزیم ‪ UDPGT‬اســت که در‬ ‫نتیجــه عمل ان بیلی روبین بیشــتری کونژوگه می گردد و افزایش دفع‬ ‫بیلی روبین از راه ادرار را سبب می شود‪.‬‬ ‫نحوه تشخیص سندرم ژیلبرت‬ ‫این ســندرم با معاینه کبد و طحال‬ ‫و انجــام برخی ازمایش های خونی قابل‬ ‫نمایی شماتیک از ساختار شیمیایی فرم حلقه از انزیمهای کبدی و بیلی روبین‪.‬‬ ‫ ‪28‬‬ ‫‪28‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫مقالهعلمی‬ ‫کلوفیبرات‬ ‫در تحقیقاتی که توســط دکتر ‪ Kutzk‬و همکارانش صورت گرفت‬ ‫نشــان داد‪ ‬ﮐﻠﻮﻓﯿﺒﺮات در کاهش زردی در مبتالیان به ســندرم ژیلبرت‬ ‫بســیار موثر است ‪ .‬کلوفیبرات با مکانیســم القاء انزیم های کبدی باعث‬ ‫افزایش کنژوگاســیون بیلی روبین و ترشح ان می شود و نیز القاء کننده‬ ‫پروتیین ناقل ‪ Z‬می باشد کلوفیبرات در القاء کونژوگاسیون سه برابر موثر‬ ‫تر از فنوباربیتال است‪. ‬‬ ‫گلیســین ‪ ،‬اســید گلوتامیک ‪ ،‬سیســتیین‪ ، ‬متیونین ‪:‬در‪ ‬پژوهش‬ ‫های‪ ‬جدید دیده شــده اســتفاده از اســید امینه های گلیســین ‪ ،‬اسید‬ ‫گلوتامیــک ‪ ،‬سیســتیین‪ ‬که از اجزاء ســازنده‪ ‬گلوتاتیون می باشــند‪ ‬و‬ ‫همچنین ﻣﺘﯿﻮﻧﯿﻦ ‪ ،‬مســیر )‪ (pathway II‬تولیــد انزیم گلوکورونیل‬ ‫ترانســفراز را فعال می ســازد و در نتیجه تولید این انزیم ‪ ،‬بیلی روبین را‬ ‫کاهش می یابد‪.‬‬ ‫اســید امینه تورین نیز نقش مهمی را در بهبود عملکرد کبد در دفع‬ ‫سموم ایفا می کند ‪.‬‬ ‫رژیم غذایی‬ ‫رژیم غذایی سرشــار از پروتیین و کم چــرب و مصرف مایعات و انوع‬ ‫ویتامینها بصورت طبیعی در بهبود افراد مبتال موثر می باشد‪ .‬از انواع مواد‬ ‫غذایی موثر در تخفیف ســندرم ژیلبرت می توان از کلم – گل کلم‪ -‬کلم‬ ‫بروکلی‪ -‬هویج‪ -‬چغندر‪ -‬الو‪ -‬زرشک‪ -‬ذغال اخته‪ -‬دم کرده گل قاصدک‪-‬‬ ‫شاه انگبین‪ -‬روغن ماهی و گردو نام برد‪.‬‬ ‫نکته‪ :‬با توجه به مطالب یاد شده الزم به ذکر است که سندرم ژیلبرت‬ ‫یک نارســایی خوش خیم ارثی بوده و هیچ ارتباطی با طول عمر مبتالیان‬ ‫نقشه فیزیکی کروموزوم شماره ‪ 2‬ژن ‪ UGT1A1‬در ناحیه ای‬ ‫که با فلش نشان داده شده است در بازوی بلند کروموزوم فوق‬ ‫استقرار دارد‪.‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫‪29‬‬ ‫نــدارد و افراد مبتال هماننــد افراد دیگر‬ ‫می توانند بــه زندگی روزمره خود ادامه‬ ‫( ازدواج و تولد فرزند ) دهند و جای هیچ‬ .‫نگرانی وجود ندارد‬ McGraw-Hill 2005 · Boon et al., Davidson’s Principles & Practice of Medicine, 20th edition, Churchill Livingstone 2006 · Bancroft JD, Kreamer B, Gourley GR (1998). “Gilbert syndrome accelerates development of neonatal jaundice”. Journal of Pediatrics 132 (4): 60–656. doi:10.1016/S7-70356)98(3476-0022. PMID 9580766. · Cappellini MD, Di Montemuros FM, Sampietro M, Tavazzi D, Fiorelli G (1999). “The interaction between Gilbert’s syndrome and G6PD deficiency influences bilirubin levels”. British journal of haematology 104 (4): 9–928. doi:10.1111/j.-1365 2141.1999.1331a.x. PMID 10192462. · Marcuello E, Altés A, Menoyo A, Del Rio E, ‫منابع‬ · http://www.mayoclinic. com/health/gilbertssyndrome/DS00743 · Dugdale, David C. (13-05-2013). “Gilbert’s disease”. MedlinePlus. U.S. National Library of Medicine. Retrieved 10 February 2014. · http://www. liverfoundation.org/ abouttheliver/info/ gilbertsyndrome/ · http://www.nhs.uk/ conditions/gilbertssyndrome/ Pages/Introduction.aspx · http://ghr.nlm.nih.gov/ condition/gilbert-syndrome · “Gilbert’s syndrome”. Gilbert’s (zheel-BAYRZ) syndrome typically is harmless and doesn’t require treatment. · Kasper et al., Harrison’s Principles of Internal Medicine, 16th edition, 94 ‫اسفندوفروردین‬ 110 ‫ و‬111 ‫شماره‬ 30 30  ‫مقالهعلمی‬ syndrome”. European journal of drug metabolism and pharmacokinetics 24 (1): 13–9. doi:10.1007/ B F 0 3 1 9 0 0 0 5 . PMID 10412886. · Gilbert Syndrome at eMedicine · Ladislav Novotnýc and Libor Vítek (2003). “Inverse Relationship Between Serum Bilirubin and Atherosclerosis in Men: A Meta-Analysis of Published Studies”. Experimental Biology and Medicine 228 (5): 571–568. PMID 12709588. · Schwertner Harvey A; Vítek Libor (2008). “Gilbert syndrome, UGT1A28*1 allele, and cardiovascular disease risk: possible protective effects and therapeutic applications of bilirubin”. Atherosclerosis 198 (1): 11–1. doi:10.1016/j. 31 94 ‫اسفندوفروردین‬ 110 ‫ و‬111 ‫شماره‬ Gómez-Pardo M, Baiget M (2004). “UGT1A1 gene variations and irinotecan treatment in patients with metastatic colorectal cancer”. Br J Cancer 91 (4): –678 82. doi:10.1038/sj.bjc.6602042. PMC 2364770. PMID 15280927. · Rauchschwalbe S, Zuhlsdorf M, Wensing G, Kuhlmann J (2004). “Glucuronidation of acetaminophen is independent of UGT1A1 promotor genotype”. Int J Clin Pharmacol Ther 42 (2): 7–73. doi:10.5414/cpp42073. PMID 15180166. · Kohle C, Mohrle B, Munzel PA, Schwab M, Wernet D, Badary OA, Bock KW (2003). “Frequent co-occurrence of the TATA box mutation associated with Gilbert’s syndrome (UGT1A28*1) with other polymorphisms of the UDP-glucuronosyltransferase-1 locus (UGT1A2*6 and UGT1A3*7) in Caucasians and Egyptians”. Biochem Pharmacol 65 (9): 7–1521. doi:10.1016/S1-00074)03(2952-0006. PMID 12732365. · Esteban A, Pérez-Mateo M (1999). “Heterogeneity of paracetamol metabolism in Gilbert’s ‫علمیفنی‬ ‫مروری برانواع‬ ‫میکروسکوپ ها‬ ‫میکروسکوپ یکی از وسایل ازمایشگاهی‬ ‫اصلی در همه ی ازمایشگاه ها است‪ .‬در اینجا‬ ‫انواع ان مورد بحث و بررسی قرار گرفته و‬ ‫همه نوع میکروسکوپ به تفصیل معرفی‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫میکروســکوپ های مختلف دارای‬ ‫بــزرگ نمائی های متفاوتنــد که عموم ًا‬ ‫با وجود عدســی های گوناگون‪ ،‬تصویر‬ ‫نمونه مــورد نظر چند برابر می شــود‪.‬‬ ‫اصول کلی در تمامی انواع میکروســکوپ ها‬ ‫براســاس عبور نور با طــول موج های‬ ‫متفــاوت از چندین عــــدسی محدب‬ ‫است که هرچقدر طول موج نور به کار‬ ‫رفته در میکروســکوپ مزبور کوتاه تر‬ ‫باشد قدرت تفکیک و یا جــداکنندگی‬ ‫ان میکروســکوپ بیشتر اســت‪ .‬برای‬ ‫مثال قدرت تفکیک چشــم انسان ‪0/1‬‬ ‫میلــی متــر اســت و میکروســکوپ‬ ‫نــوری معمولی ‪ 0/24‬میکرون‪ .‬بیشــتر‬ ‫میکروســکوپ هایــی کــه تاکنــون‬ ‫ابداع شــده اند‪ ،‬میکروســکوپ نوری‬ ‫بودنــد‪ .‬میکروســکوپ هــای نوری‬ ‫میکروســکوپ هایی هســتند که برای‬ ‫بررســی یک جســم‪ ،‬از پرتوهای نور‬ ‫اســتفاده مــی کنند و نور را به جســم‬ ‫موردنظــر مــی تاباننــد‪ .‬با ایــن همه‬ ‫میکروســکوپ نوری یک ضعف عمده‬ ‫دارد که محدودیــت قدرت تفکیک ان‬ ‫است‪.‬‬ ‫ ‪32‬‬ ‫‪32‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫به دلیل ماهیت موجی نور‪ ،‬موج های مختلف موجود در یک پرتو‬ ‫نور‪ ،‬با یکدیگر تداخل می کنند‪ .‬به همین دلیل‪ ،‬وقتی با استفاده از عدسی‬ ‫یک پرتو نور را متمرکز می کنیم‪ ،‬بســته به طول موج نور و زاویه یی‬ ‫که عدسی می تواند نور را جمع کند‪ ،‬یک نقطه نورانی به پهنای ‪200‬‬ ‫نانومتر در جهت های ‪ X‬و ‪ Y‬و عمق ‪ 500‬نانومتر در راستای ‪ Z‬تشکیل‬ ‫می شود‪ .‬در دهه ‪ 1930‬انواع میکروسکوپ های الکترونی ابداع شد‪.‬‬ ‫هر چند این میکروســکوپ ها همچنان گران است‪ ،‬اما استفاده از انها‬ ‫متداول شــد‪ .‬با ابداع میکروســکوپ های الکترونی( که از پرتوهای‬ ‫الکترون به جای پرتو نور اســتفاده می کند) قدرت تفکیک به شدت‬ ‫افزایــش یافت‪ ،‬زیرا طول موج پرتوهــای الکترون کمتر از طول موج‬ ‫فوتون اســت‪ .‬فوتون «ذره» تشــکیل دهنده نور است‪ .‬هر چند با ابداع‬ ‫میکروســکوپ هــای الکترونی دنیــای کام ً‬ ‫ال تــازه ای از جزئیات به‬ ‫روی ما باز شــد که پیش از ان مشــاهده نکرده بودیم‪ ،‬اما استفاده از‬ ‫ان برای تصویربرداری از نمونه های زیســتی چندان مناســب نیست‪.‬‬ ‫برای انکه بتوانیم نمونه ای را با اســتفاده از میکروســکوپ الکترونی‬ ‫مشاهده کنیم‪ ،‬باید نمونه ها را در خال و به دور از هوا نگهداری کرد‪.‬‬ ‫عالوه بر این پیش از اینکه بتوان جســم را زیر میکروســکوپ تماشــا‬ ‫کرد‪ ،‬باید با اســتفاده از روش هایــی ان را اماده کرد‪ .‬از جمله برش‬ ‫جسم به الیه های نازک با استفاده از فلزهایی مثل اورانیوم و سرب یا‬ ‫پوشاندن نمونه با انواع فلزهای رسانا‪ .‬در هر مورد ماده زیستی شناختی‬ ‫مشاهده شده به وســیله میکروسکوپ الکترونی دیگر زنده نیست‪ .‬هر‬ ‫چند میکروسکوپ الکترونی در زیست شناسی و پزشکی کاربردهای‬ ‫فراوانی دارد‪ ،‬اما مطلوب ان اســت که بدون کشــتن نمونه ها بتوانیم‬ ‫قدرت تفکیک را زیاد کنیم گرچه ســلول های انســان ها و حیوانات‬ ‫به قدر کافی بزرگ اســت و می توان با استفاده از میکروسکوپ های‬ ‫نوری انها را مشــاهده کرد‪ .‬درک این مکانیســم ها در پژوهش های‬ ‫پزشکی و ابداع روش های درمانی جدید بسیار ضروری است‪.‬‬ ‫تقسیم بندی انواع میکروسکوپ‬ ‫‪ ‬میکروسکوپ های نوری‬ ‫منبع نور در این میکروســکوپ نور مرئی است و از چندین عدسی‬ ‫محدب که در ان تعبیه شده است و نیز یک منشور که مسیر نور را تغییر‬ ‫می دهد عبور می کند( قدرت تفکیک ‪ 0/24‬میکرون )‪.‬‬ ‫میکروســکوپ نــوری زمینه روشــن‪ :‬قســمت هــای مهم یک‬ ‫میکروسکوپ نوری عبارتند از‪:‬‬ ‫‪ -1‬عدسی چشمی‪ :‬این عدسی برای مطالعه و مشاهده تصویر است‪.‬‬ ‫‪ -2‬عدســی شیئی‪ :‬این عدسی برای بزرگنمایی است و شامل چهار‬ ‫عدسی است‪:‬‬ ‫الف) عدسی شماره ‪( 4‬عدسی کوچک)‬ ‫ب) عدسی شماره ‪( 10‬عدسی خشک)‬ ‫ج) عدسی شماره ‪( 40‬عدسی خشک)‬ ‫د) عدسی شماره ‪( 100‬عدسی روغنی)‬ ‫‪ -3‬کندانسور‪ :‬کندانســور نور را جمع کرده و ان را به طور مستقیم‬ ‫روی نمونه هدایت می کند‪.‬‬ ‫‪ -4‬دیافراگم‪ :‬مقدار نور ورودی را کم و زیاد می کند‪.‬‬ ‫‪ -5‬ماکرومتر‪ :‬ماکرومتر صفحه میکروســکوپ را باال و پایین برده و‬ ‫برای پیدا کردن تصویر نمونه به کار می رود‪.‬‬ ‫‪ -6‬میکرومتر‪ :‬تصویر تنظیم شــده را واضح تــر کرده و ان را برای‬ ‫مشاهده مشخص تر می کند‪.‬‬ ‫بین عدسی شیئی (عدســی ‪ )100‬و نمونه فاصله ای در حدود‪8/1 mm‬‬ ‫وجــود دارد که این فاصله را فاصله کانونی گویند و با روغن امرســیون این‬ ‫فاصله را پر می کنند‪ .‬در غیر این صورت به علت وجود هوا و شکســت نور‬ ‫عبوری از نمونه‪ ,‬تصویر ناواضح خواهد بود‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫ میکروســکوپ فلورســانس‬ ‫(‪)Fluorescence Microscope‬‬ ‫انواع خاصی از میکروسکوپ نوری‬ ‫که منبع نور ان پرتوهای فرابنفش اســت‪.‬‬ ‫برای مشــاهده نمونه زیر این میکروسکوپ ها‬ ‫بخــش ها یــا ملکول هــای ویــژه داخل‬ ‫ســلول با مواد فلورســانت یا نورافشــان‬ ‫رنگ امیزی می شوند‪ .‬زمانی که هدف‪،‬‬ ‫تشــخیص پروتئین های خاص یا جایگاه‬ ‫انها در ســلول باشد‪ ،‬روش های معمولی‬ ‫رنگ امیــزی که پروتئین هــا را به طور‬ ‫عام رنگ می کنند قابل اســتفاده نیست‪.‬‬ ‫برای رنگ امیزی اختصاصی‪ ،‬معموال از‬ ‫پادتــن هــای اختصاصی متصل بــه مواد‬ ‫فلورسانت استفاده می شود‪ .‬مواد فلورسانت‬ ‫نــور را در طــول مــوج فرابنفش جذب‬ ‫می کنند و در طول موج بلندتری در طیف‬ ‫مرئی تابــش می کنند‪ .‬تصویری که دیده‬ ‫می شــود حاصل نور تابش شده از نمونه‬ ‫اســت‪ .‬رودامین و فلورســئین دو نوع از‬ ‫رنگ های معمول فلورســانت هستند که‬ ‫بــه ترتیب نور قرمز و ســبز از خود تابش‬ ‫می کنند‪.‬‬ ‫کارکرد میکروسکوپ های فلورسانس‬ ‫در ابتــدای قــرن بیســتم پدیــده‬ ‫ میکروسکوپ ماوراء بنفش (‪)Ultra Violet Microscope‬‬ ‫‪‬‬ ‫میکروســکوپ ماوراء بنفش یا میکروسکوپ ‪ U.V‬که منبع تغذیه ان‬ ‫نور اشعه ‪ U.V‬است‪ .‬نسبت به میکروسکوپ نوری معمولی قدرت تفکیک‬ ‫باالتری داشــته چراکه اشعه ماوراء بنفش طول موج کوتاه تری نسبت به نور‬ ‫مرئی دارد‪ .‬عدســی شیئی به کار رفته در این میکروسکوپ از جنس کوارتز‬ ‫اســت‪ .‬به دلیل مضر بودن اشــعه ماوراء بنفش برای چشــم انسان‪ ،‬از تصویر‬ ‫شــیء عکسبرداری شده و سپس بر روی صفحه مانیتور قابل مشاهده است (‬ ‫قدرت تفکیک ‪ 600‬انگستروم)‪.‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫‪33‬‬ ‫فلورسانس در ســاخت میکروسکوپ به‬ ‫کار گرفته شد‪ .‬فلورسانس یکی از پدیده‬ ‫های مربــوط به نورتابی (لومین ســانس)‬ ‫است‪ .‬ما معموالً وقتی جسمی را می بینیم‬ ‫که نور از ان جسم بازتاب می شود‪ .‬رنگ‬ ‫جســم نیز به این موضوع وابسته است که‬ ‫جسم چه طول موجی را بازتاب می کند‪.‬‬ ‫در پدیده فلورسانس مولکول یک فوتون‬ ‫(یــک ذره نور) بــا طول مــوج خاص را‬ ‫جذب و سپس ان را با طول موج بلندتری‬ ‫منتشــر مــی کنــد‪ .‬فلورســانس یکی از‬ ‫روش های بسیار متداول در تصویربرداری‬ ‫بافت های زیست شناختی است‪ .‬مواد زیست‬ ‫شــناختی معموالً نور را به شــدت متفرق‬ ‫می کننــد و در نتیجه تماشــای ان ورای‬ ‫ســطح ســلول دشــوار اســت‪ .‬در پدیده‬ ‫فلورســانس معموالً طول موج نور گسیل‬ ‫شــده از طول موج نور تابیده شــده بیشتر‬ ‫اســت‪ ،‬بنابراین نور متفرق شــده از سطح‬ ‫ســلول را می تــوان از نور تابیده شــده به‬ ‫ســلول تفکیک کرد‪ .‬برای انجام این کار‬ ‫از اینــه های دورنگی اســتفاده می کنند‪.‬‬ ‫این اینــه ها نور تابیده شــده را دوباره به‬ ‫نمونــه برمی گردانند‪ ،‬اما نور فلورســانس‬ ‫از ان عبــور می کند‪ ،‬در نتیجه تماشــای‬ ‫ســاختارهای درونی ســلول امــکان پذیر‬ ‫می شــود‪ .‬برخی مواد زیســت شناختی به‬ ‫طور طبیعی فلورســنت هســتند‪ ،‬اما رنگ‬ ‫ها و پروتئین های فلورســنت فراوانی نیز‬ ‫وجــود دارد که مــی تــوان از انها برای‬ ‫رنگ امیزی بخش های ویژه یک سلول‬ ‫مثل هســته اســتفاده کرد‪ .‬حتــی می توان‬ ‫انهــا را بــه پروتئیــن های خــاص درون‬ ‫ســلول متصل کرد‪ ،‬در نتیجــه پی گیری‬ ‫حرکــت انها درون ســلول امــکان پذیر‬ ‫می شــود‪ .‬اســتفاده از رنگ ها و پروتئین‬ ‫های نــور کلید زدنــی فلورســنت که به‬ ‫تازگی کشــف شده اســت‪ ،‬کاربردهای‬ ‫ ‪34‬‬ ‫‪34‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫بســیاری در تصویربرداری فلورســانس دارد‪ .‬این مولکول ها می توانند دو‬ ‫حالت داشته باشــند‪ ،‬یک حالت درخشان یا حالت فلورسنت و یک حالت‬ ‫تاریک یا غیرفلورسنت‪ .‬کلیدزنی بین این دو حالت با تاباندن نور با دو طول‬ ‫موج متفاوت انجام می شود‪.‬‬ ‫یکــی از کاربردهــای مولکول های نور کلیدزدنــی ردیابی پروتئین ها‬ ‫اســت‪ .‬اگر مولکول های فلورســنت به پروتئین های خاص متصل شوند و‬ ‫یــک بخش کوچک از انها فعال شــود‪ ،‬پی گیری جابــه جایی پروتئین ها‬ ‫بســیار اســان تر از حالتی اســت که همه پروتئین های درون ســلول نور را‬ ‫گسیل کنند‪ .‬عالوه بر این لحظه دقیق فعال سازی را می توان کنترل کرد‪.‬‬ ‫به طورکلی مواد از لحاظ خاصیت فلورسانس دو نوعند‪:‬‬ ‫◄ فلورسانس اولیه که این مواد ذاتا ٌ خاصیت فلورسانس دارند یعنی از‬ ‫خود نور ساطع می کنند مثل ویتامین ها و رنگ ها‪.‬‬ ‫◄ فلورســانس ثانویــه که از خود خاصیت فلورسانســی نداشــته و با‬ ‫رنــگ امیزی و معرف هــای گوناگون از قبیل ســولفات بربرین و نارنجی‬ ‫اکریدین خاصیت فلورسانسی را به انها القا می کنیم‪.‬‬ ‫منبع تغذیه نور در این میکروســکوپ اشعه ‪ U.V‬است‪ .‬در اینجا نیز از‬ ‫تصویر شــیء عکس برداری شــده که بر روی صفحه مانیتور قابل مشاهده‬ ‫است‪.‬‬ ‫‪  ‬میکروسکوپ زمینه سیاه (‪)Dark Field Microscope‬‬ ‫مطالعــه ســلول های زنده بــا این میکروســکوپ ها نیز مقدور اســت‪.‬‬ ‫سیستم های نوری خاصی در تمام این نوع میکروسکوپ ها وجود دارد که‬ ‫تباین کافی بین اجزای سلول ایجاد کرده‪ ،‬مشاهده سلول های زنده را مقدور‬ ‫می سازند‪.‬‬ ‫در میکروسکوپ زمینه سیاه نور حامله از منبع نوری به شکل مخروط در‬ ‫می اید و انوار از اطراف به نمونه تابیده می شود‪ .‬این کار توسط کندانسور‬ ‫خاص این میکروســکوپ انجام می گیرد‪ .‬در نتیجه تصویر نمونه به صورت‬ ‫روشــن در یک زمینه تاریک مشاهده می شود‪ .‬اســتفاده از میکروسکوپ‬ ‫زمینه ســیاه برای مشــاهده حرکت باکتری معمول اســت (مثل اسپیروکت‬ ‫تروپون ها پالیدوم عامل بیماری سیفیلیس)‪.‬‬ ‫منبــع تغذیه نور در این نوع میکروســکوپ نور مرئی اســت و با ایجاد‬ ‫انکســار نور توسط ائینه های محدب و مقعر شــیء یا نمونه مورد بررسی‪،‬‬ ‫شفاف و نورانی در زمینه سیاه دیده می شود‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫ میکروسکوپ اختالف فاز(‪)Phase Contrast Microscope‬‬ ‫مزیت میکروســکوپ اختالف فاز در این اســت که مــی توانیم با ان‬ ‫ســلول های زنده را با جزئیات بیشــتر مشــاهده کنیم‪ .‬تیمارهایی مثل تثبیت‬ ‫علمیفنی‬ ‫نمونه می توانند دگرگونی هایی در ســاختار درونی سلول به وجود اورند‪.‬‬ ‫بنابراین مطالعه ســلول های زنده که هیچ تیماری ندیــده اند خیلی مطلوب‬ ‫اســت‪ .‬می توان فرایند هایی مثل تقســیم میتوز(‪ )mitosis‬در ســلول های‬ ‫زنــده را نیــز با این میکروســکوپ ها مطالعــه کرد‪ .‬در برخی مــوارد برای‬ ‫عکــس بــرداری پیوســته و دراز مــدت از ســلول فعــال‪ ،‬دوربینــی بــه‬ ‫میکروســکوپ وصل می شــود‪ .‬مطالعه ســلول های زنده با میکروسکوپ‬ ‫تداخلــی(‪ )interference microscope‬و میکروســکوپ زمینــه‬ ‫ســیاه(‪ )dark field microscope‬نیز مقدور اســت‪ .‬سیســم های نوری‬ ‫خاصی در تمام این نوع میکروســکوپ ها وجــود دارد که به علت ویژگی‬ ‫انها تباین کافی بین اجزای سلول ایجاد و مشاهده ی سلول های زنده مقدور‬ ‫می شــود‪ .‬اســتفاده از میکروســکوپ زمینه سیاه برای مشــاهده ی حرکت‬ ‫باکتری معمول است‪ ،‬که در این مورد ایجاد تباین بین سلول باکتری زنده و‬ ‫محیط اطرافش مهم است‪.‬‬ ‫مزیّــت میکروســکوپ اختالف فاز در این اســت که مــی توانیم با ان‬ ‫سلول های زنده را با جزئیات بیشتر مشاهده کنیم‪ .‬تیم هایی مثل تثبیت نمونه‬ ‫می توانند دگرگونی هایی در ساختار درونی سلول به وجود اورند‪ .‬بنابراین‬ ‫مطالعه ســلول های زنده ای که هیچ گونــه تیماری ندیده اند خیلی مطلوب‬ ‫اســت‪ .‬می توان فرایندهایی مثل تقســیم میتوز در ســلول های زنده را نیز با‬ ‫این نوع میکروسکوپ ها مطالعه کرد‪ .‬در برخی موارد‪ ،‬برای عکس برداری‬ ‫پیوسته و دراز مدت از سلول فعال‪ ،‬دوربین به میکروسکوپ وصل می شود‪.‬‬ ‫در میکروسکوپ اختالف فاز نور حاصله از منبع نوری به انوار مختلف‬ ‫شکســته شده و شکســته نشده تقســیم می شود‪ .‬این کار توســط دیافراگم‬ ‫مخصوص این میکروسکوپ انجام می گیرد‪ .‬انواری که می شکنند به جسم‬ ‫یــا نمونه نفوذ نمی کنند اما انواری که نمی شــکنند به جســم یا نمونه نفوذ‬ ‫می کننــد در نتیجه بین نمونه و محیط اطراف ان اختالف به وجود می اید‬ ‫و نمونه به صورت شفاف دیده می شود‪.‬‬ ‫منبع تغذیه نور در این نوع میکروسکوپ نور مرئی است و برای بررسی‬ ‫بافــت ها یــا نمونه هایی کــه اختالف انکســاری نوری کمــی دارند مورد‬ ‫اســتفاده قرار می گیرد‪ .‬بدین منظور صفحه ســوراخ داری به نام پالک فاز‬ ‫در کندانسور تعبیه می شود‪.‬‬ ‫‪ ‬میکروسکوپ الکترونی (‪)Electron Microscope‬‬ ‫قدرت جداســازی میکروسکوپ الکترونی از میکروسکوپ نوری بهتر‬ ‫اســت به این معنی که با میکروســکوپ الکترونی اجــزای کوچک تری را‬ ‫می توان دید‪ .‬قبال گفته شد حد تفکیک (‪ )R‬به طول موج نوری بستگی دارد‬ ‫که به نمونه می تابد‪ .‬در حقیقت بین این دو رابطه مستقیمی وجود دارد یعنی هر‬ ‫چقدر طول موج تابشی کوچک تر باشد‪ R ،‬نیز کوچک تر و قدرت جداسازی‬ ‫بیشتر است‪ .‬در میکروسکوپ الکترونی به جای استفاده از نور مرئی از امواج‬ ‫الکترون ها اســتفاده می شود‪ .‬در شرایط‬ ‫مناســب طول مــوج الکترون هــا به ‪nm‬‬ ‫‪ ۰۰۵/۰‬می رسد‪ .‬در این طول موج بهترین‬ ‫‪ R‬ممکــن حدود ‪ ۰۰۲/۰ nm‬اســت‪ .‬در‬ ‫عمل به علت محدودیت های دیگر‪ ،‬قدرت‬ ‫جداســازی میکروسکوپ های الکترونی‬ ‫هیــچ وقت بــه ایــن خوبی نیســت‪ .‬حد‬ ‫تفکیک با میکروسکوپ الکترونی برای‬ ‫ملکــول های تخلیص شــده ی زیســتی‪،‬‬ ‫حــدود ‪ ۱/۰‬نانومتــر و برای ســلول ها ‪۲‬‬ ‫نانومتر است که دست کم ‪ 100‬برابر بهتر‬ ‫از بهترین میکروسکوپ های نوری است‪.‬‬ ‫دو نــوع میکروســکوپ الکترونــی‬ ‫بــه نام میکروســکوپ الکترونــی گذاره‬ ‫و میکروســکوپ الکترونــی نــگاره‬ ‫وجــود دارد‪ .‬میکروســکوپ الکترونــی‬ ‫گــذاره (‪transmission electron‬‬ ‫‪ )microscope‬زودتــر اختراع شــد و‬ ‫قدرت جداســازی بهتــری دارد‪ .‬در این‬ ‫نوع میکروســکوپ‪ ،‬الکتــرون ها هنگام‬ ‫برخورد به نمونه از برخی مناطق ان عبور‬ ‫مــی کننــد و از مناطقی دیگــر بازتابیده‬ ‫می شــوند‪ .‬عامــل تعیین کننــده در این‬ ‫امــر در نهایت ویژگی اتم های تشــکیل‬ ‫دهنــده مناطــق مختلف ســلول اســت‪.‬‬ ‫الکتــرون هــای عبــوری در‬ ‫داده‬ ‫تشــخیص‬ ‫دســتگاه‬ ‫مــی شــوند و تصویــری از نمونه حاصل‬ ‫می شود‪ .‬سلول های زنده با میکروسکوپ‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫‪35‬‬ ‫الکترونی قابل مشاهده نیست‪.‬‬ ‫یکــی از تجهیــزات بــزرگ علمــی‬ ‫میکروسکوپ الکترونی است که براساس‬ ‫قوانین نوری کار می کند دراین دســتگاه‬ ‫شار الکترون پر انرژی از یک منبع الکترون‬ ‫خارج شده وتحت شتاب به طرف هدف‬ ‫می رود در مسیر خود از روزنه های تعبیه‬ ‫شــده در یک فلز عبور کرده وبا عبور از‬ ‫لنزهای مغناطیســی بر روی شی مورد نظر‬ ‫تابانده شده ودر نتیجه بازتاب نور تصویر‬ ‫شی دیده خواهد شد‪.‬‬ ‫اطالعاتــی را کــه میکروســکوپ‬ ‫الکترونی ارائه می دهد‪:‬‬ ‫◄ توپوگرافی شئ‪:‬‬ ‫(نقشــه برداری) که با اشکار کردن‬ ‫مشــخصات ســطح و بافت داخلی شــئ‬ ‫می توان به خواصی مانند سفتی و میزان ار‬ ‫تجاعی بودن ان پی برد‪.‬‬ ‫◄مورفولوژی(ریخت شناسی)‪:‬‬ ‫از ان رو که در این رویت شــکل و سایز‬ ‫ذرات مشخص است می توان به سختی و‬ ‫استحکام پی برد‪.‬‬ ‫◄ ترکیــب‪ :‬این میکروســکوپ‬ ‫می تواند عناصر ســازنده شئ را مشخص‬ ‫کنــد‪ .‬بنابراین می توان بــه خواصی مانند‬ ‫نقطه ذوب اکتیویته شئ نیز دست یافت‪.‬‬ ‫◄ بلور شناســی‪ :‬میکرو سکوپ‬ ‫الکترونــی چگونگی چیده شــدن اتم ها‬ ‫را در مجــاورت یکدیگر می دهد وبه این‬ ‫تر تیب می توان انها را از نظر رســانایی و‬ ‫خواص الکتریکی بررسی کرد‪.‬‬ ‫پیشــرفته تریــن میکروســکوپ قرن‬ ‫حاضر‪ ،‬بــا قدرت تفکیک ‪ 2‬انگســتروم‬ ‫اســت‪ .‬در ایــن میکروســکوپ بــا عبور‬ ‫پرتوهای الکترونی ســاطع شــده از رشته‬ ‫ســیمی تنگســتن با طول موج بسیار پائین‬ ‫از عدســی هــای متعدد کــه در نهایت بر‬ ‫ ‪36‬‬ ‫‪36‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫روی یک صفحه فلورسنت یا صفحه مانیتور‪ ،‬عکسبرداری صورت گرفته و‬ ‫تصویر شیء قابل مشاهده است‪.‬‬ ‫قدرت جداســازی میکروسکوپ های الکترونی از میکروسکوپ‬ ‫نوری بهتر است به این معنی که با میکروسکوپ های الکترونی اجزای‬ ‫کوچک تر را می توان دید‪ .‬قب ً‬ ‫ال گفته شد که بین ‪ R‬و طول موج نور‬ ‫تابیده شــده به نمونه رابطه مستقیمی برقرار است‪ ،‬یعنی هر چقدر طول‬ ‫موج تابشــی کوچکتر باشــد‪ R ،‬نیز کوچک تر و قدرت جداســازی‬ ‫بیشــتر است‪ .‬طول موج نور مرئی بین ‪ mm300‬تا ‪ 800mm‬و بهترین‬ ‫حد تفکیک میکروسکوپ های نوری ‪ 200nm‬است‪.‬‬ ‫در میکروســکوپ هــای الکترونی به جای اســتفاده از امواج نور‬ ‫مرئی‪ ،‬از امواج الکترون ها استفاده می شود‪ .‬در شرایط مناسب‪ ،‬طول‬ ‫موج الکترون ها به‪ 0/005‬نانومتر می رســد‪ ،‬یعنــی حدود ‪100/000‬‬ ‫برابــر کوتاه تر از طول موج نور مرئــی‪ .‬در این طول موج‪ ،‬بهترین ‪R‬‬ ‫ممکن حدود‪ 0/002‬نانومتر اســت‪ .‬در عمل‪ ،‬به علت محدودیت های‬ ‫دیگر‪ ،‬قدرت جداســازی میکروســکوپ های الکترونی هیچ وقت به‬ ‫این خوبی نیســت‪ .‬حد تفکیک (‪ )R‬با میکروسکوپ الکترونی برای‬ ‫مولکول های تخلیص شده زیســتی‪ ،‬حدود ‪ nm0.1‬و برای سلول ها‬ ‫حدود ‪ 2nm‬است که دست کم صد برابر بهتر از میکروسکوپ های‬ ‫نوری است‪.‬‬ ‫دو نوع میکروسکوپ الکترونی بنام های میکروسکوپ الکترونی‬ ‫گذاره و میکروسکوپ الکترونی نگاره وجود دارد‪.‬‬ ‫میکروسکوپ الکترونی گذاره‬ ‫این میکروســکوپ زودتر اختراع شده و قدرت جداسازی بهتری‬ ‫دارد‪ .‬در این نوع میکروسکوپ‪ ،‬الکترون ها هنگام برخورد به نمونه از‬ ‫برخی مناطق ان عبور می کنند و از مناطقی دیگر بازتابیده می شوند‪.‬‬ ‫الکترون های عبوری در دســتگاه تشخیص داده می شوند و تصویری‬ ‫از نمونه حاصل می شــود‪ .‬جزئیــات روش های تثبیت‪ ،‬برش گیری و‬ ‫رنگ امیزی برای میکروسکوپ الکترونی اختصاصی است‪ .‬به عنوان‬ ‫مثــال‪ ،‬برای رنگ امیزی نمونه از فلزات ســنگین مانند طال اســتفاده‬ ‫می شود تا الکترون ها از اندامک ها و ساختارهای درون سلولی‪ ،‬مثل‬ ‫ریبوزوم و مولکول های بزرگ ســلول مثل ‪ ،DNA‬با میکروسکوپ‬ ‫الکترونی گذاره قابل تشــخیص هستند‪ ،‬اما جایگاه اتم های تشخیص‬ ‫دهنده مولکول ها معموالً تعیین نمی شود‪.‬‬ ‫میکروسکوپ الکترونی نگاره‬ ‫میکروســکوپ الکترونــی نــگاره (‪scanning electron‬‬ ‫علمیفنی‬ ‫‪ )microscope‬نوع ســاده تر میکروســکوپ الکترونی اســت برای‬ ‫بررســی نمونه بــا این میکروســکوپ‪ ،‬نمونه با الیه ای نــازک از فلز‬ ‫ســنگین به صورت یکنواخت پوشیده می شــود‪ .‬الکترون های تابیده‬ ‫شــده به ســطح نمونه از هیچ ناحیه ای از ان عبور نمی کنند‪ ،‬بلکه در‬ ‫برخورد با ســطح نمونه باعث تولید الکترون های بازتابیده می شــوند‪.‬‬ ‫این الکترون ها تشخیص داده شده و تصویری سه بعدی از سطح نمونه‬ ‫حاصل می شــود‪ .‬قدرت جداســازی میکروســکوپ الکترونی نگاره‬ ‫حدود ‪ 10 nm‬است‪.‬‬ ‫این نوع ســاده ترین میکروســکوپ الکترونی است‪ .‬برای بررسی‬ ‫نمونه با این نوع میکروســکوپ‪ ،‬نمونه با الیه ای نازک از فلز سنگین‬ ‫به صورت یکنواخت پوشــیده می شــود‪ .‬الکترون های تابیده شده به‬ ‫ســطح نمونه از هیچ ناحیه ای از ان عبور نمی کنند‪ ،‬بلکه در برخورد‬ ‫با ســطح نمونه باعــث تولید الکترون هــای بازتابیده می شــوند‪ ،‬این‬ ‫الکترون ها تشــخیص داده می شــوند و تصویری ســه بعدی از سطح‬ ‫نمونه حاصل می شود‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫ میکروسکوپ ‪ STM‬و میکروسکوپ پرتو ‪X‬‬ ‫‪ STM‬حروف اول ‪Scanning Tunneling Microscope‬‬ ‫است‪ .‬این نوع میکروسکوپ در دهه ‪ 1970‬اختراع شد و مخترعان ان‬ ‫در ســال ‪ 1981‬جایزه نوبل را دریافت کردند‪ .‬همان طور که گفته شد‬ ‫طول مــوج محدودیتی برای میزان ‪ R‬تعیین می کند‪ .‬نواوری ‪STM‬‬ ‫در این اســت که در ان امواج نوری یا امواج نوع دیگر به کار گرفته‬ ‫نمی شــود و هیچ نوع عدسی در ان وجود ندارد‪ .‬بیان دقیق نحوه کار‬ ‫این میکروسکوپ خارج از توان این مطلب است ولی به طور خالصه‬ ‫ســوندی که نوک ان به اندازه یک اتم اســت‪ ،‬ویژگی های نمونه را‬ ‫در ابعاد اتمی روبش می کند‪ STM .‬ساختار سطحی نمونه را بررسی‬ ‫می کند‪ .‬اما میکروســکوپ مشــابه دیگــر ویژگی هــای الکتریکی‪،‬‬ ‫مغناطیســی و یــا دمای نمونــه را تعیین می کنند‪ .‬در حــال حاضر این‬ ‫میکروســکوپ ها برای نمونه های زیستی و بیشتر برای نمونه های غیر‬ ‫زیستی مورد استفاده قرار می گیرند‪.‬‬ ‫میکروســکوپ پرتو ‪ X‬نوع دیگری از میکروســکوپ های نوین‬ ‫اســت که کاربرد بیشــتری بــرای نمونه هــای زیســتی دارد‪ .‬قدرت‬ ‫جداســازی ان چنــد صد انگســتروم و ضعیف تر از میکروســکوپ‬ ‫الکترونی است‪ ،‬اما سلول های زنده با ان قابل بررسی هستند‪.‬‬ ‫‪ ‬میکروسکوپ های پالریزان‬ ‫در بســیاری از مطالعــات میکروســکوپی مثل مطالعه ســنگ ها‪،‬‬ ‫مواد شــیمیایی کریســتالی و بســیاری از ترکیبات الی مثل ساختمان‬ ‫کراتیــن‪ ،‬عضالت‪ ،‬کالژن ها نیاز به اســتفاده از میکروســکوپ های‬ ‫پالریزان اســت‪ .‬جز اینها در مطالعات‬ ‫میکروســکوپی پالریزان نور پالریزه‬ ‫است‪.‬‬ ‫نور پالریزه‬ ‫نــور معمولــی متشــکل از فوتون ها‬ ‫هســتند و دارای بردارهــای الکتریکــی‬ ‫و مغناطیســی عمــود بر هم انــد‪ .‬این دو‬ ‫میدان بطور سینوســی در حال نوسانند و‬ ‫در ضمــن در جهت عمود بــر صفحه دو‬ ‫میدان و یا صفحه ارتعاشات این دو منتشر‬ ‫می شوند‪ .‬ارتعاشات میدان الکتریکی نور‬ ‫غیــر پالریزه در یک نقطه در همه جهات‬ ‫اســت‪ .‬اکثر مواد شیشــه ای و بسیاری از‬ ‫مواد دارای این ویژگی هســتند که وقتی‬ ‫یک دســته پرتو نوری به انها وارد شــود‬ ‫در ان صــورت ســرعت انتشــار و نحوه‬ ‫انتشــار نــور در جهات مختلــف در انها‬ ‫مشــابه و یکسان اســت و تنها تغییری که‬ ‫در نحوه حرکت دســته پرتو ضمن عبور‬ ‫از ایــن مواد حاصل می شــود ان اســت‬ ‫که بر اســاس قوانین اســنل مسیر و جهت‬ ‫انها نســبت به قبــل از ورودشــان به ان‬ ‫ماده تغییر می کند‪ .‬اینگونــه مواد را مواد‬ ‫ایزوتروپیــک (‪ )isotropic‬می نامنــد‪.‬‬ ‫مــواد ایزوتروپیک در همه جهات دارای‬ ‫ضزیب شکست مشابه هستند‪.‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫‪37‬‬ ‫علمیفنی‬ ‫بعضــی مواد شــفاف و نیمه شــفاف‬ ‫دارای دو ضریب شکست اند‪ ،‬یعنی نحوه‬ ‫انتشــار نور در داخل ایــن مواد در جهات‬ ‫مختلــف متفاوت اســت‪ .‬وقتــی که یک‬ ‫دســته پرتو نوری به داخل این گونه مواد‬ ‫وارد می شود اگر نور غیر پالریزه باشد در‬ ‫انصورت به دو دسته پرتو تقسیم می شود‪.‬‬ ‫این دو دســته پرتــو در جهــات عمود بر‬ ‫هــم حرکت می کنند و ارتعاشــات میدان‬ ‫الکتریکی ْانها کامال بر هم عمود اســت‪.‬‬ ‫هر دســته پرتو بنــام نور پالریزه شــده و‬ ‫صفحه ارتعاش انها را صفحه پالریزاسیون‬ ‫می نامنــد‪ .‬موادی کــه دارای ایــن چنین‬ ‫خاصیتی هســتند بنام مــواد غیر ایزوتوپ‬ ‫می نامنــد‪ .‬بعضی مواقع نیز اینگونه مواد را‬ ‫مواد با ضریب شکســت دو گانه می نامند‪.‬‬ ‫در بررســی های پالریزاسیون الزم است‬ ‫که ما نور پالریزه داشــته باشیم این عمل‬ ‫را به وسیله یک صفحه پالریزور می توان‬ ‫انجــام داد‪ .‬نــور خــارج شــده از صفحه‬ ‫پالریــزور یک نور پالریزه اســت‪ .‬میدان‬ ‫الکتریکی ایــن فوتون ها تنهــا در امتداد‬ ‫محــور پالریزاســیون صفحــه پالریزور‬ ‫ارتعاش می کند‪.‬‬ ‫روش های تولید نور پالریزه‬ ‫نــور پالریــزه را مــی توان بــه طرق‬ ‫مختلــف ایجاد کــرد‪ .‬روش های معمول‬ ‫عبارتند از‪:‬‬ ‫•بازتابش‬ ‫•شکست مضاعف‬ ‫•جذب انتخابی‬ ‫•پراکندگی‬ ‫•میکروسکوپ تداخلی‬ ‫•میکروســکوپ هــای تداخلــی‬ ‫بــه وســیله کمپانی های متعددی ســاخته‬ ‫می شــوند‪ .‬این میکروســکوپ ها دارای‬ ‫ســاختارهای متعــدد و متفاوتی هســتند‪،‬‬ ‫ ‪38‬‬ ‫‪38‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫اساس کار این میکروسکوپ ها بر مبنای تداخل نور عبور نموده از نمونه های‬ ‫شــفاف که دارای فازهای متفاوت هســتند و یا تداخل نور منعکس شده از‬ ‫نمونه هــای کدر یا پرتوهای نــور دیگری که با این نورهــا دارای اختالف‬ ‫راه هســتند عمل می کند‪ .‬بدین طریق ســاختار داخلی نمونه و یا ســطح ان‬ ‫قابل مشاهده می شــود‪ .‬در صورتی که از طریق تداخل نورهای عبور کرده‬ ‫از نمونه تصویر به دســت اید‪ ،‬روش عمل کنتراســت تداخلی دیفرانسیلی‬ ‫(‪ )DIC‬و در صورتی که تصویر از انعکاس سطح نمونه حاصل شود ان را‬ ‫میکروسکوپ تداخلی انعکاسی می نامند‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫میکروسکوپ اینورت‬ ‫این دســتکاه دارای قابلیت فازکنتراســت و نصب دوربین عکاسی‬ ‫و فیلمبرداری اســت و در بررســی نحوه حرکت‪ ،‬تولید مثل‪ ،‬شناسایی‪،‬‬ ‫شــمارش زئو و فیتوپالنکتون ها و ســایر میکروارگانیســم ها استفاده‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫از این میکروســکوپ همچنین در شــرایطی مانند زمانی که نیاز به‬ ‫دســتکاری نمونه ها داریم یا در مواقعی که به فضای باالی نمونه احتیاج‬ ‫اســت مثال برای بازوهــای میکانیکی و ابزارهــای کوچک نگه داری و‬ ‫دســتکاری نمونه‪ ،‬در کاربردهای وابسته به فن استخراج و ذوب فلزات‬ ‫اســتفاده می شــود‪ .‬به صورتی که عملیات روی نمونه در محلی باالی‬ ‫صفحه انجام گیرد تا برای عدســی های شــیئی که زیر نمونه اند‪ ،‬قابل‬ ‫رویت باشــد‪ .‬به همین دلیل میکروســکوپ مورد عالقه ی فلز شناسان‬ ‫است‪.‬‬ ‫صفحه نمونه در میکروسکوپ اینورت همواره ثابت است و فوکوس‬ ‫ان با تنظیم عدســی ها به وســیله ی حرکت دادن عدسی های شیئی در‬ ‫امتداد محور عمودی انجام می شود تا عدسی ها به نمونه نزدیک یا دور‬ ‫شوند‪ .‬مکانیسم فوکوس توســط دو پیچ متحد المرکز انجام می شود تا‬ ‫تنظیم راحت و درست باشد‪ .‬بســته یه اندازه میکروسکوپ ‪ 4‬تا ‪ 6‬عدد‬ ‫عدسی شیئی با بزرگ نمایی های متفاوت در محور گردان تعبیه می شود‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫استریو میکروسکوپ‬ ‫این دســتگاه دارای بزرگ نمایی ‪ 50‬برابر و قابلیت نصب دوربین است‬ ‫و در بررســی اجزا و موجوداتی که دارای بعد و حجم اند نظیر مرجان های‬ ‫دریایی‪ ،‬انواع ماکرو بنتوزها و سایر موجودات استفاده می شود‪.‬‬ ‫امید مجدی‬ ‫مدیر دپارتمان اموزش های درون سازمانی موسسه افق فارمد‬ ‫مقالهعلمی‬ ‫پوکایوکه (‪ ) Poka-yoke‬یا خطا ناپذیر سازی(‪)Mistake proofing‬‬ ‫یک روش پیشنهادی برای کاهش خطاهای انسانی و دستگاهی در ازمایشگاه‬ ‫اشتباه در ازمایشگاه ها به دالیل مختلفی اتفاق می افتد ولی اغلب انها قابل‬ ‫شناسایی خطاها به روش های مختلف‬ ‫بشناسند و علت هایش را ریشه یابی کنند و برای ان یک اقدام اصالحی مناسب‬ ‫قابل تشــخیص هســتند ولــی برخی باید‬ ‫جلوگیری اســت‪ .‬اگر پرسنل تالش کنند وقتی مشــکلی به وجود می اید‪ ،‬انرا‬ ‫انجام دهند‪ ،‬از بروز مشــکالت در مراحل مختلف کار پیشگیری می شود و در‬ ‫صورت ایجاد مشکل‪ ،‬در کمترین زمان شناسایی میشود و مثل علف هرز از بین‬ ‫امکان پذیر است‪ .‬برخی بهصورت دیداری‬ ‫بهصورت تخصصی تر شناسایی شوند‪.‬‬ ‫پوکا یوکه چیست؟‬ ‫می رود‪ .‬استفاده از پوکایوکه های ساده در اجزای مکانیکی و دیگر وسایل ایمنی‬ ‫پوکایوکه توســط یــک مهندس تولید‬ ‫پوکایوکه دیدگاهی اســت که در ان خطاهای بالقوه انسانی و تجهیزاتی و‬ ‫کسی است که باعث ایجاد تحوالت عظیمی‬ ‫می تواند بصورت شایسته ای از بروز اشتباه و اتفاقات فاجعه بار جلوگیری کند‪.‬‬ ‫ژاپنی به نام شی جی یو شینگو ابداع شد‪ .‬او‬ ‫ازمایشگاهی شناسایی شــده و در صدد از بین بردن انها باشد‪ .‬در این دیدگاه‪،‬‬ ‫در بســط مفهوم کنترل کیفیت در ژاپن شد‪.‬‬ ‫در این مقاله سعی شده است با معرفی پوکایوکه و مراحل ان‪ ،‬انواع خطاها‬ ‫یا اشــتباهات احمقانه نام گذاشت که چون‬ ‫منشا عیوب شناسایی و از ریشه حذف می شود‪.‬‬ ‫وی ابتدا این سیستم را ‪Fool proofing‬‬ ‫و راه های جلوگیری از انها تشــریح شود و با بیان مثال هایی از این تکنیک در‬ ‫برای کارگران خوشــایند نبــود‪ ،‬نام ان را‬ ‫پوکایوکه یک مفهوم علمی و دانشــگاهی نیســت بلکه واژه ای اســت که‬ ‫فراموشــی تغییر داد و ســپس ان را ‪Fail‬‬ ‫صنایع مختلف‪ ،‬به ایجاد دیدگاه پوکایوکه بپردازیم‪.‬‬ ‫به ‪ Mistake proofing‬یا اشــتباهات‬ ‫از دل کارخانــه های صنعتی نشــات گرفته و کم کم جــای خود را در مجامع‬ ‫‪ safing‬یا خطاناپذیری نامید‪.‬‬ ‫هرچند در بسیاری از مجامع‪ ،‬با توجه به نیاز و لزوم جلوگیری از بروز حوادث‪،‬‬ ‫(‪Yoh-Key‬‬ ‫علمی‪ ،‬دانشــگاهی‪ ،‬نظامی اجتماعی و اموزشــی ‪ ،‬ازمایشگاهی باز کرده است‪.‬‬ ‫پــوکا یوکــه کــه بــه صــورت‬ ‫خرابــی ها و ضایعات تکنیک هایی را در دســتگاه هــا و تجهیزات خود اجرا‬ ‫می شــود‪ ،‬در فارســی بــه معنــای پوکا‬ ‫سیستم های خطاناپذیری که اغلب ابتکارات سادهای هستند توانسته اند درصد‬ ‫است‪.‬نتیجه اینکه پوکایوکه سیستمی است‬ ‫کاهش دهند و صرفه جویی های کالنی را به همراه داشته باشند‪.‬‬ ‫بروز خطا در اینده‪ ،‬جلوگیری میکند‪.‬‬ ‫‪)Poh-Kah‬‬ ‫تلفــظ‬ ‫کرده اند ولی رســمی شدن این نام برای این سیســتم طول عمر زیادی ندارد‪.‬‬ ‫( خطاهــای غیر عمــدی) و یوکه (پرهیز)‬ ‫حوادث انســانی‪ ،‬خرابی دستگاهها‪ ،‬ضایعات منابع و خطاهای انسانی را بشدت‬ ‫که از هدر رفتن انرژی‪ ،‬زمان و منابع قبل از‬ ‫پوکایوکه یکی از اجزای اصلی سیستم کنترل کیفیت صفر(‪ )ZQC‬است که‬ ‫اســاس پوکایوکه بر احترام به ذکاوت‬ ‫شــود‪ .‬یکی از راه های دســتیابی به ازمایشات بدون عیب‪ ،‬استفاده از پوکایوکه‬ ‫پوکایوکــه با حــذف کارهــای تکراری و‬ ‫نشــان دهد یا از بروز عیب در اولین مرحلــه کاری‪ ،‬جلوگیری کند‪ .‬پوکایوکه‬ ‫هســتند‪ ،‬وقت و فکــر کارمنــدان را ازاد‬ ‫برای دستیابی به این تکنیک ابتدا باید با دیدگاه پوکایوکه اشنا شد و سپس‬ ‫فعالیت های ارزش افرین اختصاص دهند‪.‬‬ ‫توسط شینگو مطرح شده است؛ ایدهای که باعث تولید محصول بدون عیب می‬ ‫و هوش کارگران و کارمندان مبتنی اســت‪.‬‬ ‫اســت‪ .‬در این روش از وسایل یا تکنیک هایی اســتفاده می شود که خطاها را‬ ‫فعالیت هایی که وابسته به حافظه و احتیاط‬ ‫روشهای ساده ای برای دستیابی به تجوابدهی بدون نقص است‪.‬‬ ‫به شناســایی و مطالعه دقیق خطاهای بالقوه انسانی و تجهیزاتی در محیط کار یا‬ ‫زندگی پرداخت‪ .‬با دسته بندی خطاها بهتر می توان روی انها را مطالعه کرد‪.‬‬ ‫می کند تا ان بتوانند وقت خود را به انجام‬ ‫در محیط پیچیده کاری‪ ،‬ممکن است بعضی‬ ‫از کارها اشــتباه انجام شوند و هر روز این‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫‪39‬‬ ‫امکان وجود دارد که این اشتباهات به تولید‬ ‫خطاهای بیشتر منجر شوند‪.‬‬ ‫نباید انتظار داشــت که افراد همه کارها‬ ‫را همیشــه مثل ماشین درست و دقیق انجام‬ ‫دهند‪ .‬یک حــواس پرتی کوچک می تواند‬ ‫باعث بروز اشــتباه کاری شــود‪ .‬این خطا‬ ‫لزوما» به عنــوان کم کاری یا قصور در کار‬ ‫انواع ابزارهای پوکا یوکه‬ ‫پوکایوکه به صورت های مختلف می تواند به کار برده شود‪.‬‬ ‫اعالم خطا به صورت هشــدار ‪ :‬برخی از روش ها فقط قابلیت هشــدار‬ ‫دارنــد‪ ،‬مثل چراغ های خطر‪ ،‬زنگ اخبــار‪ ،‬پیغام خطا‪ ،‬صدای غیر عادی‪ ،‬بوی‬ ‫نامطبوع و ‪...‬‬ ‫انواع خطاهای انسانی‬ ‫خطاهای انسانی ‪ :‬به ‪ 10‬نوع اصلی تقسیم می شوند ‪:‬‬ ‫نیســت‪ .‬بلکه یک نقص طراحی اســت که‬ ‫‪ ‬بی توجهی یا فراموشــکاری ‪ :‬وقتی تمرکز نداریم ‪ ،‬بعضی چیزها را‬ ‫دقت عمل زیادی صرف شود و این مشکل‬ ‫‪ ‬خطای ناشی از درک اشتباه ‪ :‬گاهی قبل از درک کامل شرایط محیطی‬ ‫اصــول پایه ای پوکایوکــه ‪ ،‬طراحی یا‬ ‫‪ ‬خطای شناســایی ‪ :‬گاهی در خصوص یک موقعیت‪ ،‬اشتباه قضاوت‬ ‫باعث شــده برای انجــام عملیاتی‪ ،‬توجه و‬ ‫فراموش می کنیم‪.‬‬ ‫بزرگی است‪ .‬بخصوص در ازمایشگاه ها‪.‬‬ ‫فوری نتیجه گیری می کنیم‪.‬‬ ‫اســتفاده از ابزارهای پیشــرفته یا گاه ساده‪،‬‬ ‫می کنیم چون یا ان را خیلی سریع از نظر می گذرانیم و یا ان موقعیت به قدری‬ ‫کردن را برای اســتفاده کننــده غیر ممکن‬ ‫‪ ‬خطای ناشــی از بی تجربه بودن‪ :‬گاهی به دلیل نبود تجربه‪ ،‬اشــتباه‬ ‫صرفه جوییهای کالنی می شود‪.‬‬ ‫‪ ‬خطای ناشــی از بی تفاوتی به قوانین‪ :‬گاهی در برخی شــرایط‪،‬‬ ‫تکنیک ها و فرایندهایی اســت که اشــتباه‬ ‫از ما دور است که نمی توانیم ان را به وضوح تشخیص دهیم‪.‬‬ ‫میکند‪ .‬پوکایوکه قانون ساده ایست که باعث‬ ‫می کنیم‪.‬‬ ‫با ایجاد خطاناپذیری در سیســتم‪ ،‬اگر‬ ‫رعایت قوانین را غیر ضروری می دانیم‪.‬‬ ‫اســتفاده کننده در شــرایط عادی و نرمال‬ ‫‪ ‬خطای غیر عمد ‪ :‬گاهی به دلیل حواس پرتی و بی ان که متوجه باشیم‪،‬‬ ‫خطایی کند و این خود باعث جلوگیری از‬ ‫‪ ‬خطای ناشــی از کندی ‪ :‬گاهی به دلیل تاخیر در قضاوت‪ ،‬کارها را به‬ ‫هم نباشــد‪ ،‬در استفاده از سیستم نمی تواند‬ ‫اشتباه می کنیم‪.‬‬ ‫اتالف‪ ،‬خرابی‪ ،‬ضایعات و حادثه می شود‪.‬‬ ‫کندی انجام می دهیم و در نتیجه عکس العمل مناســب نداریم و اشــتباه اتفاق‬ ‫چه کسی می تواند پوکایوکه را‬ ‫توسعه دهد؟‬ ‫می افتد‪.‬‬ ‫در ایــن سیســتم روش جالبی وجود‬ ‫دســتورالعمل و استانداردهای مناسب کاری موجود اتفاق می افتد ‪ (.‬استاندارد‬ ‫حتی پرسنل ازمایشگاهی میتواند پوکایوکه‬ ‫‪ ‬خطای غیر منتظره ‪ :‬گاهی خطاهــا زمانی رخ می دهند که تجهیزات‪،‬‬ ‫‪ ‬خطای ناشــی از فقدان استاندارد ‪ :‬بعضی از خطاها به دلیل فقدان‬ ‫دارد‪ .‬هر کسی از مدیر گرفته تا سرپرست و‬ ‫‪ 17025‬ویژه ازمایشگاه ‪ /‬استاندارد ‪ 10012‬کالیبراسیون )‬ ‫را توســعه دهد‪( .‬حتی برای افراد خارج از‬ ‫مطابق انتظار کار نمی کنند ولی عالئم ان را تشخیص نمی دهیم‪.‬‬ ‫‪ ‬خطای عمدی ‪ :‬ممکن اســت فردی عمدا ً اشــتباه کنــد تا ضرری به‬ ‫که با اســناد و مــدارک ســرو کار دارندو‬ ‫در مجموع هر چند اشــتباهات به دالیل مختلفی اتفاق می افتند ولی اغلب‬ ‫رونــد زدگی خانوتده هایــی را تحت تاثیر‬ ‫کنیم و دریابیم این اشتباهات کی و کجا در اطراف ما به وقوع می پیوندند‪ .‬برای‬ ‫ســازمان مانند مدیــران و کارمندان بخش‬ ‫فروش‪ ،‬خدمات پس از فروش و یا جاهائی‬ ‫سازمان خود وارد کرده باشد‪( .‬سوء تفاهمات شخصی)‪.‬‬ ‫جاهایی که با جوابدهی مثبت یا منفی خود‬ ‫انها قابل پیشگیری هستند؛ به شرط انکه زمانی را برای یافتن منشا عیب صرف‬ ‫قــرار می دهند )‪ .‬همــه کارکنان دارای این‬ ‫دستیابی به این اطالعات الزم است منشا عیب ها را دستهبندی کنیم‪.‬‬ ‫اختیار هســتند که با اموزشهای اندکی‪ ،‬در‬ ‫انواع منشا خطا ‪:‬‬ ‫را اجرا کنند‪.‬‬ ‫◄خطاهای فرایندی‬ ‫محیط اطراف خــود‪ ،‬پوکایوکه های خوبی‬ ‫◄ از قلم افتادن یک فرایند‬ ‫◄ خطاهای مربوط به موقعیت محیط کار‬ ‫ ‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫مقالهعلمی‬ ‫◄ از قلم افتادن ازمایش‬ ‫· عملیــات یــا انجــام نمی گیــرد یا‬ ‫◄ اشتباه بودن فرایند ازمایش (طبق ‪ sop‬مربوطه )‬ ‫بهصورت غلط انجام میشود‪.‬‬ ‫◄ اشتباه حین عملیات نمونه برداری‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫◄امادهسازی نادرست دستگاه های ازمایشگاهی ازقبیل ‪HPLC/ GC :‬‬ ‫اشتباه ترجمه شدهاند‪.‬‬ ‫پوکایوکه در مقابل انواع خطاها چهار وظیفه مهم برعهده دارد‪:‬‬ ‫است‪.‬‬ ‫◄ فرایند بر روی ازمایشات مشابه‬ ‫· عملیــات بهصــورت نامطلوب اجرا‬ ‫◄ خطاهای تنظیم‬ ‫◄ امادهسازی نادرست ابزارها وعدم کالیبره دستگاه ها‬ ‫• حذف خطا‬ ‫· اطالعات ضروری برای انجام عملیات‬ ‫· رخ دادن اشتباه بهدلیل پیچیدگی کار‬ ‫نتیجه گیری‬ ‫• کنترل و جلوگیری از بروز خطا‬ ‫پوکایوکــه ماننــد علــم پرتــاب یک‬ ‫•توقف اثرات زیانبار خطا‬ ‫موشک پیچیده نیست بلکه دارای قوانین و‬ ‫تشــخیص و توقف عیبی که در حال ایجاد شــدن اســت ‪“ ،‬پیشگیری “ و‬ ‫صرفه جویی های کالنی را برای ســازمان‬ ‫• اعالم وجود خطا‬ ‫تشخیص عیبی که به تازگی ایجاد شده است ‪“ ،‬کشف” نامیده می شود‪.‬‬ ‫داشــته باشــد‪ .‬حد و انــدازه تکنیک های‬ ‫پوکایوکــه در کارهایی کــه انجام می گیرد‬ ‫خطاناپذیر سازی فرایند ممیزی‬ ‫مشخص میشــود‪ .‬برای پوکایوکه ایده های‬ ‫بسیاری وجود دارد که هریک میتواند دارای‬ ‫علل عمده بروز خطا‬ ‫اشــتباهات‪ :‬مثل اشــتباه ممیز‪ ،‬اطالعات اشتباه‪ ،‬تشــخیص نادرست و‪...‬‬ ‫تغییــرات‪ :‬مثــل فرهنگ ســازمانی متفاوت‪ ،‬دیــدگاه مختلف ممیــزان‪ ،‬و‪...‬‬ ‫پیچیدگی‪ :‬مثل پیچیدگی برخی فرایندها‪ ،‬نبود فرهنگ سازمانی مشخص و‪...‬‬ ‫این عوامل ریشــه اصلی عیوب و خطاها هستند‪ .‬باتوجه به این که بهترین‬ ‫روش های کنترل پیشگیرانه هم کامل نیستند‪ ،‬بنابراین نیاز به یک پاسخ واکنشی‬ ‫در قبــال بروز خطاها وجود دارد‪ .‬در این حالت اقدام اصالحی بر کنترل خطا و‬ ‫بهبود ان و یا توقف کامل فرایند تاکید دارد‪ .‬بنابراین در مواجهه با خطاها به سه‬ ‫طریق می توان اقدام کرد‪:‬‬ ‫‪:Warn‬‬ ‫اگاهــی‬ ‫‪Control‬‬ ‫‪‬‬ ‫دادن‬ ‫و‬ ‫جلوگیــری‬ ‫از‬ ‫بــروز‬ ‫خطــا‬ ‫‪ :‬مشــخص شــدن خطــا و کنتــرل ان‬ ‫‪ : Shutdown ‬توقف کامل فرایند و حذف خطرات فرایند‬ ‫دستورالعمل اجرای پوکایوکه (پرهیز از خطای غیر عمدی) ‪:‬‬ ‫‪ -1‬استفاده از تیم های چند تخصصی برای دستیابی به خطا ناپذیری‬ ‫‪ -2‬انتخاب فرایندی برای اجرای پوکایوکه‪:‬‬ ‫‪ -3‬انتخاب تکنیک خطاناپذیری باید مطابق ضوابط زیر باشد‪:‬‬ ‫• ارزان و کم هزینه باشد‪.‬‬ ‫• بر اساس یکی از حواس پنجگانه باشد‪.‬‬ ‫• باید مشکل وقوع یا کشف رخداد را در منبع خودش حذف کند‪.‬‬ ‫کند‪:‬‬ ‫«شــدت وقوع یکه به پوکایوکه منجر میشود باید از روش زیر پیروی‬ ‫الف) ابتدا منبع وقوع را شناسایی می نمایید‬ ‫تکنیک های ســاده ای اســت که می تواند‬ ‫حد و اندازه خاص خود باشد‪.‬‬ ‫اســاس پوکایوکه بر احترام به ذکاوت‬ ‫و هوش کارمندان مبتنی است‪ .‬پوکایوکه با‬ ‫حذف کارهای تکراری و فعالیت هایی که‬ ‫وابسته به حافظه و احتیاط هستند‪ ،‬وقت و‬ ‫فکر پرســنل را ازاد می کند تا انها بتوانند‬ ‫وقت خــود را به انجام فعالیت های ارزش‬ ‫افرین اختصاص دهند‪.‬‬ ‫منابع‪:‬‬ ‫‪- ]1[Failure Mode and Effects Analysis‬‬ ‫‪- ]2[Cross Functional Team‬‬ ‫‪- ]3[Overall Equipment Effectiveness‬‬ ‫‪- ]4[Auditing Process Quality Assurance‬‬ ‫‪- ]5[Cross Functional Team‬‬ ‫‪- ]6[Advanced Product Quality Planning‬‬ ‫‪- ]7[Risk Priority Number‬‬ ‫‪- ]9[8[Delectability Potential Discovery‬‬ ‫تکنیک ارائه شــده را در ازمایشگاه های صنعت‬ ‫داروســازی به صورت پایلت اجرایی شــده اســت که‬ ‫می توان گفت شــبیه ســازی شــده از اجــرای ان در‬ ‫ازمایشگاه های صنایع پلیمری و تجهیزات پزشکی است‬ ‫و این تکنیک را میتوان در هر صنعت و حرفه ای شــبیه‬ ‫سازی نمود ‪.‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫‪41‬‬ ‫دکتر عباس افراه‬ ‫بورد تخصصی ازمایشگاه بالینی‬ ‫روایی و ناروایی‬ ‫ماهنامه ی ما گرچه به ارگان (غیر رســمی) متخصصان ازمایشــگاه شناخته شده اســت‪ ،‬بی گمان به هیچ گروه و‬ ‫ارگانی وابسته نیست‪ ،‬و از ان همه همکاران در همه رده ها است‪ .‬بازتاب هر گونه پیشنهاد وانتقادی از سوی همکاران‬ ‫می تواند هشداری به وزارتخانه باشد که از این ناروایی ها پیشگیری کند‪.‬‬ ‫در فروردین ماه ‪ 1392‬ازمون استخدامی برگزار شد که یکی از انها‪ ،‬نیاز به کارشناس ازمایشگاه برای بخش انتقال‬ ‫خون شهرســتان بروجن بود‪ .‬فرســتنده ی ایمیل (که نام و نشان و تلفن همراه او محفوظ است و در اینجا تنها به اقای‬ ‫" ام" نامبرده می شــود) و شــماری دیگر از همکاران رشته های دیگر در ازمون ان شرکت کردند‪ .‬ازمون انجام شد و‬ ‫نتیجه ها هم داده شــد‪ .‬باور کردنی نیســت که چنین ناروایی های در یک فرایند اســتخدامی چند نفر جوان در زمانی‬ ‫انجام می شــود که دولت « تدبیر و امید» بر ســرکار است و نه ان دولتی که باهر گونه برنامه ریزی ناسازگار بود و حتا‬ ‫«سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور» را از میان برد و با بی برنامگی ها کشور را پنجاه سال به پس راند‪ .‬در این باره‬ ‫برپایه ی ایمیل همکارمان‪ ،‬اغاز ناروایی ها از پرسش ها اغاز می شود‪ .‬برای کار در بخش بانک خون ‪ ،‬روشن است که‬ ‫پرســش باید وابســته به ان بخش یا دست باال در چهار چوب تشخیص ازمایشگاهی باشد‪ .‬همچنان در پی امده است‪،‬‬ ‫پرســش های تخصصی در باره ی گیاه شناســی و حشره شناسی است‪ .‬ناروایی دوم‪ ،‬پس از اعتراض کسی پاسخ گوی‬ ‫نبود‪ .‬ناروایی ســوم‪ ،‬گزینش هم برپایه ی ضابطه ‪ ،‬حتا با ان پرســش های بی پیوند به رشته مربوطه‪ ،‬هم نبوده و بازهم‬ ‫کســی پاسخگو نیســت‪ .‬در مصاحبه ی علمی و تخصصی باالترین امتیاز را بدست اورده است‪ ،‬ولی سرانجام به عنوان‬ ‫فرد ذخیره معرفی شد‪ .‬در اینجا فشرده ی نامه این همکار ارجمند بازنویسی می شود‪ ،‬تا خوانندگان خود داوری کنند‪.‬‬ ‫‪ ‬در پی مراجعه به انتقال خون و دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد‪ ،‬مسئوالن ان مراکز به غلط بودن سواالت اذعان‬ ‫داشته‪ ،‬اما عنوان کردند که بازنگری ازمون و نتایج ان در حیطه اختیاراتشان نیست و متاسفانه در استانداری نیز جواب‬ ‫منطقی و صحیحی به اینجانب داده نشد‪.‬‬ ‫‪ ‬برگزاری ازمون با سواالت غیر تخصصی و حق شرکت فارغ التحصیالن رشته های غیر مرتبط اگرچه با منظور‬ ‫یا بدون منظور صورت گرفته باشد‪ ،‬نه تنها باعث انتخاب افراد بر اساس شانس شده بلکه دور از عدالت بوده و اسیبی‬ ‫دیگر بر پیکره ازمایشگاه خواهد بود‪.‬‬ ‫‪ ‬ایا فارغ التحصیالن رشــته های بافت شناســی‪ ،‬شــیمی کاربردی و میکروبیولوژی صالحیت علمی و عملی‬ ‫متناســب با شــغل مورد نظر را دارند!؟چرا که فرد مورد پذیرش فارغ التحصیل رشته شیمی است در حالیکه به عنوان‬ ‫کارشــناس ازمایشگاه پزشــکی در انتقال خون انجام وظیفه خواهد کرد!!! ســوال اینجاست ایا کسی که حتی ‪ 1‬واحد‬ ‫خونشناسی نگذرانده است و برای پست مورد نظر اموزش داده نشده است‪ ،‬صالحیت پذیرفته شدن انهم بر اساس این‬ ‫سواالت را دارد و فارغ التحصیالن علوم ازمایشگاهی با این شرایط باید چه کنند؟‬ ‫‪ ‬در دنیایی که رو به تخصصی شدن و شایسته ساالری است‪ ،‬دورنمای ازمایشگاه پزشکی در کشورما چیست؟‬ ‫و جهت تحقق بند های ‪ 2‬و ‪ 3‬سیاســت های کلی نظــام اداری ابالغی مقام معظم رهبری مبنی بر (عدالت محوری در‬ ‫جذب‪ ،‬تداوم خدمت و ارتقای منابع انســانی) و (بهبود معیار ها و روزامدی روش های گزینش منابع انسانی به منظور‬ ‫جذب نیروی انسانی توانمند‪ ،‬متعهد و شایسته و پرهیز از تنگ نظری ها و نگرش های سلیقه ای و غیر حرفه ای) چه‬ ‫کسی باید از حقوق جامعه ازمایشگاهیان کشور دفاع کند؟ بهر روی از انجا که این موضوع نه تنها باعث تضییع حقوق‬ ‫اینجانب شــده بلکه خیانتی اســت به جامعه ازمایشگاهیان کشور‪ .‬لذا مسووالن ذی ربط درخواست پی گیری و احقاق‬ ‫حق دارم‪ .‬ازمایشگاهیان و در جهت اجرای عدالت اقدامات الزم را انجام دهند‪.‬‬ ‫این همکار‪،‬به پیوســت نامه ی خود‪ ،‬پرســش های تخصصی ازمون‪ ، ،‬بهمراه بخش نامه ریاست جمهوری ونتایج‬ ‫ازمون را نیز فرستاده است که نام و نتایج ازمون چاپ نشد‪.‬‬ ‫ ‪42‬‬ ‫‪42‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫‪43‬‬ ‫دکتر مهران قهرمانی‬ ‫بورد تخصصی پاتولوژی‬ ‫عبور جامعه ازمایشگاهی از جامعه ازمایشگاهی‬ ‫بخش دوم‪ :‬به کجا چنین شتابان ؟‬ ‫دوستان و همکاران ارجمند‬ ‫چندی است که سئواالت متعددی ذهنم را درگیر کرده است‪ .‬سئواالتی نظیر چرا جامعه ازمایشگاهی ما هماهنگی و‬ ‫وحدت الزم را ندارد؟ چرا انجمن های صنفی این جامعه به وظایف خود به طور کامل نمی پردازند ؟ چرا بسیاری از‬ ‫انرژی هایی که می تواند در جهت ارتقاء بیش از پیش این رشته به عنوان مادر تمامی رشته های علوم پزشکی صرف‬ ‫شود درجهت تخریب یکدیگر هزینه می شود؟‬ ‫دوستان در این رابطه احساس می کنم که باید به طور منصفانه کمی به گذشته ‪ ،‬بیشتر به حال حاضر و بسیار بیشتر‬ ‫به اینده فکر کنیم تا بتوانیم به صورت منطقی و صحیح تصمیم گیری نمائیم و اینده روشنی برای خود و دیگر‬ ‫همکاران ترسیم نماییم‪.‬‬ ‫در این خصوص در جهت تنویر افکار سایر همکاران ازمایشگاهی باید عرض نمایم رشته پاتولوژی که یکی از‬ ‫رشته های تخصصی پس از دوران پزشکی عمومی است در حال حاضر به یکی از رشته های لوکس در انتخاب‬ ‫پزشکان عمومی در امتحان دستیاری تبدیل شده است ‪ .‬دالیل زیادی در این انتخاب دخیل است از جمله فراگیر‬ ‫بودن رشته از جنبه علمی و کاربردی ‪ ،‬نداشتن کشیک های شبانه ‪ ،‬احترام متقابل و فراوان بین اساتید و دستیاران‬ ‫و نیز دستیاران سال های مختلف ‪ ،‬فضای بدون استرس کاری و غیره ‪ .‬پزشکانی که وارد این رشته تخصصی‬ ‫می شوند در رقابتی شدید به نمره بسیار باالیی نیاز دارند ودر نتیجه پزشکان با استعداد تر و با بنیه علمی قوی تری‬ ‫وارد این رشته می شوند که این مهم اینده مطلوبی را برای رشته ازمایشگاه رقم خواهد زد ‪ .‬این عزیزان در چهار‬ ‫سال با پشتوانه هفت سال اموزه های طب عمومی به فراگیری علوم ازمایشگاهی بالینی و اناتومی می پردازند و هر‬ ‫ساله طی امتحانات متعدد و در پایان ‪ ،‬امتحان بسیار سنگین بورد تخصصی به طور مستمر تحت ازمون های سخت‬ ‫و مشکل شفاهی و کتبی قرار می گیرند از سوی دیگر دوستان و همکاران دکترای علوم ازمایشگاهی نیز زحمات‬ ‫بسیار زیادی در این عرصه برای رسیدن به این مرتبه علمی کشیده اند ودر کوریکولوم اموزشی خود دوره های متعدد‬ ‫تئوری و عملی ازمایشگاهی را گذرانده اند‪.‬‬ ‫همگان به خاطر داریم که در دهه های ‪ 60 ، 50‬و تا حدودی ‪ 70‬غیر از در صد کمی از دانش اموزان کنکوری که‬ ‫شاید براساس عالقه وافر انتخاب اولشان رشته علوم ازمایشگاهی بود دانش اموزان درسخوانی که رتبه قبولی انها‬ ‫به رشته های پزشکی دانشگاه های سراسری نمی رسید به امید ادامه تحصیل در رشته دکترای علوم ازمایشگاهی‪،‬‬ ‫رشته علوم ازمایشگاهی را انتخاب می کردند و پس از طی دوران کاردانی طی ازمونی سخت ‪ ،‬تنها ‪ %30‬از نفرات‬ ‫برتر موفق به پذیرش در رشته دکترای علوم ازمایشگاهی می شدند‪.‬‬ ‫البته در اینجا الزم به ذکر می داند پذیرش فراوان حال حاضر رشته های کاردانی و کارشناسی علوم ازمایشگاهی با‬ ‫ان زمان قابل مقایسه نیست ‪.‬‬ ‫در نتیجه همانطور که دوستان تایید می نمایند دوگروه بر طبق شرایط و مقتضیات زمانی و قوانین موجود کشور راه را‬ ‫درست پیموده اند و در بررسی کارشناسانه از جوامع پیشرفته باید پذیرفت که در حال حاضر ضمن احترام به تمامی‬ ‫ ‪44‬‬ ‫‪44‬‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫همکاران و بدون غرض ورزی و تعصب خاص باید همگان روش علمی ‪ ،‬پیشرفته و به روز انتخاب موسس و مسئول‬ ‫فنی ازمایشگاه از بین پزشکان متخصص پاتولوژی را بپذیریم و اختالفات کوچک قبلی را رفع و همگان به اینده روشن‬ ‫این رشته بیاندیشیم و در سایه همدلی و همفکری به اقدامات وحدت بخش توجه نمائیم‪.‬‬ ‫اقداماتی نظیر ‪:‬‬ ‫‪ ‬عدم تشکیل کنگره های متعدد توسط انجمن ها نظیر کنگره سالیانه اسیب شناسی ایران‪ ،‬کنگره ارتقاء کیفیت‪،‬‬ ‫کنگره ازمایشگاه و بالین و غیره که در انها ‪ ،‬حذف انجمن های همکار ودوست از برگزارکنندگی کنگره و یارگیری‬ ‫از انجمن های دیگر صورت می گیرد ‪.‬‬ ‫‪ ‬ایجاد شاخه های مختلف نظیر کمیته های مختلف علمی ‪ ،‬اجرایی و اموزشی تحت یک انجمن مشترک جامعه‬ ‫ازمایشگاهی کشور که در هر کمیته خبرگانی از تمام رشته ها حضور داشته باشند‪.‬‬ ‫‪ ‬تشکیل کمیته های بررسی و رفع مشکالت همکاران جوان در تاسیس و اداره ازمایشگاه ‪ ،‬قرار داد بیمه ها‪،‬‬ ‫تعرفه های ازمایشگاهی ‪ ،‬نظارت بهتر بر عملکرد همکاران ‪ ،‬ایزو ‪ ،‬لوح کیفیت ‪ ،‬تبلیغات ‪ ،‬تعاونی مسکن و غیره‪.‬‬ ‫‪ ‬تشکیل کمیته ای در جهت بررسی مشکالت کارمندان تا برخی از کم عدالتی ها در پرداخت حقوق و مزایای‬ ‫ایشان در برخی مراکز برررسی شود و حقوق قانونی ‪ ،‬شرعی و عرفی این عزیزان نیز ادا شود‪.‬‬ ‫در پایان امید است فضای سرد کاری مابین گروه های مختلف در سایه همدلی و همفکری به دوستی ها تبدیل شود‪.‬‬ ‫و در پایان ابیاتی برگزیده از دیوان سعدی‪:‬‬ ‫بسیــار مالمتـــم بکردند کاندر پی او مرو که بدخوست‬ ‫ای سخت دالن سست پیمان این شرط وفا بود که بی دوست‬ ‫بنشینم و صبر پیش گیرم‬ ‫دنباله کار خویش گیرم‬ ‫امروز جفـــا نمی کند کس در شهر مگر تو می کنی بس‬ ‫من بعد مکن چنان کزین پیش ورنه به خدا که من ازین پس‬ ‫بنشینم و صبر پیش گیرم‬ ‫دنباله کار خویش گیرم‬ ‫اسفندوفروردین ‪94‬‬ ‫شماره ‪ 111‬و ‪110‬‬ ‫‪45‬‬ March & Avril 2015 laboratory Diagnosis/ISSN:1561-6363 Volume 17 Issue No. 110 & 111 Editor in Chief: Dr. Abbas Afrah aafrah@gmail.com Managing editor: Dr. Arash Daryakar MD content Executive Manager: Editorial; .................................................................................................... 4 3 Lab News ................................................................................................... 6 3 Scientific Consultants: 3 Mahmood Aslani New list of Acceptable Kits & Equipment; Dr. Seyed Hossein Fatemi, By Health Reference Lab Administration of MOH ..............................11 Head of Iranian Association of Clinical 3 7th International Congress of Laboratory and Clinic ...................................16 3 The Polycythemia Vera.............................................................................. 18 3 Human Head Transplant ...........................................................................23 3 The Yellow Mark.........................................................................................24 3 An Overview of Microscops....................................................................... 30 3 Poka-yoke or Mistake proofing .................................................................37 3 Validity & Non-Validity ............................................................................. 37 Laboratories (IACL) Dr. Abdolfattah Sarrafnejad, Professor of Tehran Medical Sciences Dr. Mohammad-Javad Gharavi, Secretary of Iranian Association of Clinical Laboratories (IACL) Dr. Alireza Mehrvarz, Anatomo-Clinical Pathologist Dr. Alireza Tarang, Medical Genetics (PhD.) Parvin Mokhtar, Nurse Website: www.Tashkhis.com Email: Tashkhis@gmail.com