ماهنامه تشخیص آزمایشگاهی شماره 112
ماهنامه تشخیص آزمایشگاهی شماره 112
اردیبهشت 94
شماره 112
1
2
2
اردیبهشت 94
شماره 112
سالهفدهم-شماره(112اردیبهشت)94
ماهنامهتشخیصازمایشگاهی/پژوهشی-خبری
شماره ثبت8965/9 :
aafrah@gmail.com / 09111311114
دبیرتحریریه :دکترارش دریاکار
مدیراجرایی(دفترتهران) :مهندس محمود اصالنی
m_aslani3407@yahoo.com
تلفن /09127333407 :فکس021 - 89776769 :
نخستیننشریهازمایشگاهیکشور
صاحب امتیاز و مدیر مسوول :دکتر عباس افراه
مشاوران علمی:
دکتر سید حســین
فاطمی رئیس انجمن متخصصان علوم ازمایشگاهی
بالینی ایران
نژاد استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران
دکتر عبدالفتاح صراف
دکتر ارش دریاکار متخصص اسیب شناسی بالینی و تشریحی
دکتر عباس نداف فهمیده متخصص اسیب شناسی بالینی و تشریحی
دکتر محمد جواد غروی دبیر انجمن متخصصان علوم ازمایشگاهی بالینی
ایران
دکتر علیرضا مهرورز
دکتر علیرضا ترنگ
پروین مختار نرس
متخصص اسیب شناسی بالینی و تشریحی
متخصص ژنتیک پزشکی
چاپ :سبزارنگ 88809212
سپهبد قرنی ،ک ش محمدی ،پ 4
چاپ اثار و اگهی ها به مفهوم پذیرش دیدگاه های پدید اورندگان نیست.
نشریه تشخیص ازمایشگاهی از باز پس فرستادن نوشته های نویسندگان معذور است.
هر گونه دخل و تصرف در نوشته ها با اگاهی نویسنده ان انجام می شود.
تنها اثاری که به صورت تایپ شــده روی CDو یا با emailبه نشریه رسیده باشد برای
چاپ در دستور کار قرار خواهد گرفت.
از نویســندگان محترم خواهشمند اســت عکس های الزم را به صورت اسکن شده همراه با
مطلب ارسال کنند.
طرح روی جلد:
شرکت تولیدی بازرگانی اریافارمد
تولیدوواردات دستگاه های پزشکی،
ازمایشگاهی و فراورده های تشخیصی
ادرس :تهران ،بلوارنلسون ماندال
(افریقای شمالی)،خیابان سایه،
پالک ،52طبقه ،3
تلفن22022002 :
فاکس22039247 :
سخن مدیر مسوول :ایین نامه ی تازه
در شماره دی ماه پارسال این ماهنامه ،در باره ناروا بودن "پشتیبانى مالى از کنگره ها و
همایش ها ،از سوى پزشکان و پیراپزشکان” نوشتیم و انرا سهم خوارى دانستیم
4
رویدادها و گزارش ها
دکتر حســن روحانی عصر یکشنبه در جلسه هیات دولت با اشاره به گزارش وزارت
بهداشت ،درمان و اموزش پزشکی درباره «عملکرد یکساله طرح تحول نظام سالمت»،
اظهار داشت :از سال های گذشته همواره اجرای طرح تحول سالمت مطرح بوده است
اما این دولت با تفضل الهی توفیق گام نهادن در این مسیر خطیر را پیدا کرد.
5
ازمایشگاه مرجع سالمت اعالم کرد:
جدیدتریــن نتایــج بررســی کیــت هــا و دســتگاه هــای ازمایشــگاهی توســط
ازمایشــگاه مرجــع ســامت اعــام شــد .ایــن لیســت شــامل نتایــج بررســی
کیت ها و دستگاه های ازمایشگاهی مربوط به اردیبهشت 94است.
9
اولین نمایشگاه ایران مدلب همزمان با سیزدهمین کنگره ارتقاء کیفیت خدمات ازمایشگاهی برگزارشد
هشــتمین کنگره بین المللی و ســیزدهمین کنگره کشــوری ارتقــاء کیفیت خدمات
ازمایشــگاهی تشخیص پزشــکی ایران دوم تا پنجم اردیبهشت در مرکز همایش رازی
تهران برگزار شد.
10
سومین نمایشگاه تجهیزات و مواد ازمایشگاهی ساخت ایران برگزارشد
با توجه به نیاز روز افزون برنامه های پیشرفت کشور به دسترسی و استفاده از تجهیزات و مواد
ازمایشگاهی از یک سو و از سوی دیگر ،وجود ظرفیت های بسیار باال در زمینه طراحی و
ساخت و یا ارتقاء انواع تجهیزات ازمایشگاهی موجود توسط سازمان ها ،شرکت ها و موسسات
تولید کننده این تجهیزات در کشور،توجه ویژه ای از سوی ریاست جمهوری......
13
سندرم ویلسون ()Wilson Syndrome
مس یک عنصر اساســی برای زنده ماندن به شمار می رود وبه عنوان یون اصلی در تنفس
سلولی و به عنوان انتی اکسیدان و متابولیسم اهن و...نقش دارد اما تجمع ان در کبد وسایر
ارگان ها باعث اسیب رساندن به این ارگان وایجاد بیماری می شود.
16
جشن روزازمایشگاهیان برگزارشد
ســی ام فروردین همواره یاداور دانشــمند بزرگ حکیم جرجانی است .این روز را بدان
جهت که با ایام والدت این حکیم فرزانه متقارن است روز ازمایشگاهیان نام نهادند.
21
دارو رسانی با "باکتری ها" ،روش نوینی درگسترش دانش دارو
در این بررســی ،بهره گیری از باکتری ها بر ای ترابری نانــو ذرات و دارو ها به بخش های
گونه گون بدن ،بررسی شده است.
22
باسیل های گرم مثبت تشکیل دهنده اسپور
باســیل های گــرم مثبت تشــکیل دهنده اســپور در دوجنس کالســتریدیوم و
باسیلوس قرار می گیرند .با سیلوس باکتری های هوازی یا بی هوازی اختیاری و
کالستریدیوم ها باکتری های عموما بی هوازی اجباری هستند.
28
بیومس ( )BIOMASS
33
زیســت توده یا بیومس یک گنجینه ی باز یافت انرژی اســت که از مواد زیستی
بدســت می اید .مواد زیســتی در برگیرنده ی جانداران زنده یا پسماند های انها
است.
استفاده از ایمونوانفورماتیک در تشخیص و درمان الرژی ها
واکنش های الرژی مانند رنیت ،اسم و اگزما بیشتر با الرژن هایی از جنس
گلیکوپروتیین ها پدید می اید .در الرژی یا افزایش حساسیت نوع یک
مولکول های ،IgEماستسل های بافتی و بازوفیل های خون محیطی نقش محوری
دارند.
36
روایی و ناروایی
38
بخشی از ســخنان اقای حســن صادقی ،در اجتماع کارگرانی روز 11
اردیبهشت ،به مناسبت روز جهانی کارگر در میدان فلسطین........:
گزارش یک نمونه بیماری پوستی
41
اقایی 44ساله با سابقه 6هفته از اسیب های خارش دار پوسته دهنده اریتماتو،
بــا ته رنــگ نارنجــی در ســر وصــورت ،تنــه و انــدام مراجعــه نمود.
دکتر عباس افراه
بورد تخصصی ازمایشگاه بالینی
ایین نامه ی تازه
در شــماره دی ماه پارســال این ماهنامــه ،در باره ناروا بودن "پشــتیبانى مالــى از کنگره ها و
همایش ها ،از ســوى پزشــکان و پیراپزشکان” نوشتیم و انرا سهم خوارى دانستیم .چندی پس ازان
ایین نامه ای از سوی نظام پزشکی پخش شد که درستی سخن ما را نشان می دهد .جای سپاسگزاری
اســت که سرانجام پس از ســال ها چنین ایین نامه ای نگاشته شد .یکی از چالش های صنفی که به
ناروایی ها می شــود اجرایی نشــدن ایین نامه و دستورهای صنفی اســت .فراموش نمی کنم ،یک
بــار بــه یکی از همکاران در یک نشــریه گفتم ،مگر تکرار هر ماهه اگهی ها مجاز اســت ،و پروانه
دارید؟ پاســخش این بود پروانه ها دســت خودمان اســت .اری او نیاز به پروانه نداشت زیرا ریش
و قیچی دســت خودش بــود .بی گمان هیچ ناروایی هایی در تبلیغات ،بی داشــتن پشــتوانه انجام
نمی شود .اگرهمکاران خوب بنگرند ،بیشتر پزشکان و پیراپزشکانی که در سهم خواری دستی دارند ،به
گونه ای دارای پشــتوانه ای هســتند .این پدیده تازه نیســت و پیشــینه ی ان بر می گردد به اغاز
گسترش شهر نشینی بشر .روی هم رفته پیکار با ناروایی ها ،خویشکاری سازمان نظام پزشکی است.
افســوس ،تا هنگامی که فرنشینان سازمان های نظام پزشــکی خود نیز در همه جا همه کاره هستند،
نمی توان چندان به درست شدن کار خوشبین بود .چاقو دسته خودش را نمی برد .کسانی که پی گیر
ناهنجاری های پزشکی هستند ،باید بی طرف باشند .پدیده ای که می توان گفت چندان کهنه نیست
و پس از پایان جنگ تحمیلی نمود بیشتری پیدا کرد ،پیدایش کسانی در صنف های پزشکی که نقش
پدر خوانده دارند .پدر خوانده های پیش از انقالب ،بیشــتر پشتوانه ی دولتی داشتند .پس از انقالب
پدر خوانده ها ،دارای پایگاه های گونه گون هســتند .این پدیده ،دارای پیچیدگی ویژه ای اســت که
برای اگاهی از ان باید تاریخچه دانشگاه ها و وزارت خانه ها را بررسی کرد .روی هم رفته ،گسترش
بی رویه ی دانشــگاه های پزشکی ،پیدایش ســازمان های موازی گونه گون ،و نبود هماهنگی یگانه
در مدیریت پزشــکی ایران ،و دیژیتالیزه و سامانه ای شدن پزشکی ،انگیزه های زمینه ساز این پدیده
است .گرچه در میان پیشکسوتان و مسووالن ،کارساز و دلسوز هستند ،ولی برخی مایه ی باند بازی و
دســته بندی می شوند .ســال ها فرمان سازمان ها را گرقته و رها نمی کنند .برخی که خود در بخش
دولتی پســتی هم ندارند ولی انجا را حیات خلوت خود کرده اند .اندام های جوان ســازمان ها ،به
ناگزیر باید پیرو انان باشــند تا بتوانند ،در سازمانی برگزیده شوند .این کسان ،نه تنها برای ایین نامه ها
ارزشینمیگذارند ،خود فرنود بیشترین ناروایی ها هستند .بدین روی تا هنگامی که انجمن ها و نهادهای
خصوصی پزشــکی ،استقالل راستین خود را پیدا نکنند ،نمی توانند ،با ناروایی ها پیکار کنند .گفتنی
اســت که در این میان ،بازهم در بخش درمان نســبت به برخی بخش ها که در ســایه هستند و هیچ
مدعی ندارند ،ناروایی کمتر اســت .برای نمونه ایا تا کنون شده کسی کار کرد سازمان های بهزیستی
را زیر ذره بین قرار دهد؟
6
6
اردیبهشت 94
شماره 112
مهندس محموداصالنی
رییس جمهوری در جلسه هیات دولت:
طرح تحول نظام سالمت کاری بزرگ و مهم است
به کلیه
حجت االسالم والمسلمین
دکتــر حســن روحانی در
جلسه هیات دولت با اشاره
به گزارش وزارت بهداشت ،
درمان و اموزش پزشــکی
دربــاره «عملکرد یکســاله
طرح تحول نظام ســامت»،
اظهار داشــت :از سال های
گذشته همواره اجرای طرح
تحول ســامت مطرح بوده
است اما این دولت با تفضل
الهی توفیق گا م نهادن در این
مسیر خطیر را پیدا کرد.
س جمهوری اجرای
ریی
این طرح در چنین گستره ای
را موجب شگفتی برخی از
روسای کشورها عنوان کرد
و بر اســتمرار ان تا دستیابی
اهداف طرح تاکید نمود.
دکتــر روحانی همچنین
ســازمان مدیریــت و
برنامه ریزی را به تامین منابع
مورد نیاز طرح و پرداخت به
موقع مطالبات بیمه ها موظف
نمود.
گزارش وزارت بهداشت ،
درمــان و اموزش پزشــکی
دربــاره «عملکرد یکســاله
طرح تحول نظام ســامت»
توسط دکتر هاشمی به هیات
وزیران ارایه شد.
براساس این گزارش از
ابتدای اجــرای طرح تحول
نظام سالمت تاکنون ،تعداد
۹میلیــون و ۲۰۰هزار نفر
متقاضــی دریافــت دفترچه
بیمه پایه سالمت بوده اند که
از این تعداد بیش از هشــت
میلیون نفر مشمول دریافت
مزایای ان شده اند .عالوه بر
ان ،میــزان پرداختی بیماران
بســتری در بیمارستان های
تحــت پوشــش وزارت
بهداشــت از ۳۷درصد در
بهار سال ۱۳۹۲به سه درصد
در مناطق روســتایی و شش
درصــد در مناطق شــهری
کاهش یافته است.
همچنین اقــام دارویی
در دســترس بیمارستان ها از
۳۲۰قلــم دارو به ۷۵۰قلم
افزایش یافته که رشــد ۱۳۴
درصــدی را در پی داشــته
است.
انجام ۳۳میلیون ویزیت
اســتاندارد در سراسر کشور
و ایجــاد ۵۸۵کلینیک ویژه
بیمارســتانی و دانشگاهی و
۱۷پایــگاه اورژانس هوایی
از ابتدای اجرای طرح تحول
نظام ســامت تاکنــون ،از
جمله موارد اشــاره شده در
این گزارش است.
بازســازی یک میلیون و
۴۰۰هزار متر مربع از فضای
بیمارســتان ها کــه موجب
رضایتمنــدی ۸۶درصدی
بیمــاران از محیــط درمانی
مراکز درمانی دانشگاه ها شده
اســت ،رشــد ۴۴درصدی
در تامیــن ملزومات مصرفی
بیمارستان ها ،ارتقای کیفیت
هتلینگ در بیمارســتان های
دولتی ،ترویج زایمان طبیعی
با تعداد ۴۷۰هــزار زایمان
طبیعــی در ســال ۱۳۹۳و
افزایش رشد ان در مقایسه با
زایمان به روش سزارین نیز
از جمله دســتاوردهای این
طرح بوده است.
اردیبهشت 94
شماره 112
7
پیام وزیر بهداشت به مناسبت روز جهانی ماالریا ؛
کاهش موارد بومی ماالریا از 11هزار به 246مورد
در 5سال گذشته
دکتر ســید حسن هاشــمی در این
پیام اورده است :براساس گزارش های
دریافتی از دانشــگاه های علوم پزشکی
کشــور ،تعداد موارد بومی ماالریا در 5
ســال گذشــته از 11هزار نفر به 246
مورد در پایان ســال 1393رســیده که
موفقیت بزرگی برای کشــور محسوب
می شود.
وزیر بهداشــت در این پیام اظهار
امیدواری کرده اســت که
بزودی شاهد روزی باشیم
کــه مــوردی از ماالریای
بومی در کشــور گزارش
نشــده و گواهــی حذف
ماالریــا توســط مراجع
رســمی بین المللی به نام
جمهوری اســامی ایران
صادر شود.
با امضای معاونان دو وزارتخانه انجام شد؛
تفاهم وزارت بهداشت و علوم برای اجرای برنامه های
پیشگیری از ایدز
در راســتای ارتقــای
ســامت دانشــگاهیان و به
منظور افزایش سواد سالمت
دانشجویان ،اساتید و کارکنان
دانشگاه ها و موسسات عالی
وابســته بــه وزارت علوم،
تحقیقات و فناوری در زمینه
پیشگیری و کنترل اچ ای وی/
ایدز تفاهم نامه دو جانبه ای
مابیــن معــاون بهداشــت
وزارت بهداشــت ،درمان و
امــوزش پزشــکی و معاون
وزیر و رئیس ســازمان امور
دانشــجویان وزارت علوم،
تحقیقات و فنــاوری منعقد
شد.
8
8
اردیبهشت 94
شماره 112
موضوع ایــن تفاهم نامه
برگزاری کارگاه های تربیت
مربی ســامت ( )TOTاز
کادر مراکز مشاوره دانشجویی
دانشگاه های وزارت علوم و
دانشــجویان همسان منتخب
و برگزاری جلسات اموزش
دانشجویی در کلیه دانشگاه ها
و موسســات اموزش عالی
وابســته بــه وزارت علوم،
تحقیقات و فناوری است.
بنابر این گزارش اهداف
اختصاصــی ایــن برنامــه
تربیــت مربی پیشــگیری از
اچ ای وی/ایدز بین کارکنان،
اساتید و دانشجویان ،مدیریت
بهینــه اجــرای پروژه هــای
امــوزش ســامت در زمینه
پیشگیری از اچ ای وی/ایدز،
ایجاد هماهنگی در خصوص
فعالیت هــای اموزشــی در
دانشــگاه های سراسر کشور،
ایجــاد نظــام گزارش گیری
اموزشی فعال و هماهنگ در
دانشــگاه های سراسر کشور،
طراحی و اجــرای کمپین و
بســیج اجتماعــی در زمینه
پیشــگیری و کنترل بیماری
ایدز ،بهره گیری از پتانســیل
عظیم دانشگاهیان و استفاده
از ســرمایه های اجتماعی در
حوزه ســامت و پیشگیری،
کنتــرل و درمــان ایدز و در
نهایت کاهش انگ و تبعیض
در رابطــه بــا مبتالیــان به
اچ ای وی/ایدز است.
همچنیــن در این برنامه
به منظور تربیت مربی تعداد
6کارگاه منطقــه ای 2روزه
در کشــور برگــزار خواهد
شد و هر دانشــجوی مربی
همسان موظف است حداقل
5کالس چهــل نفری برای
دانشجویان برگزار کند.
تولید یک ماده استراتژیک
بهداشتی از باکتری های
اسیب رسان
محققان در یک شــرکت دانش بنیان موفق به تولید
پودری ضد ســرطان برای اســتفاده در صنایع مختلف
شدند.
مهدی میر احمدی عضو هیات مدیره این شــرکت
دانــش بنیــان گفت :در این شــرکت بــر روی تولید
محصوالت زیست فناورانه ،گیاهان دارویی و داروهای
گیاهی فعالیت می کنیم.
وی افزود :اکنون توانســته ایم پودری با خاصیت
ضد ســرطانی تولید کنیم که نام ان «بیو ســورفاکتانت
رامنولیپید (رامنو پارس)» است .این ماده از باکتری های
موجود در محیط های طبیعی از جمله بیمارســتان ها
تهیه شده است.
وی با اشاره به اینکه این یک باکتری مهاجم به سیستم
تنفسی است ،عنوان کرد :این باکتری های اسیب رسان،
قابل تجزیه هستند و پس از تجزیه به دو ماده کامال طبیعی و
بی خطر یعنی رامنوز و اسید چرب تبدیل می شوند.
سومین کنگره سراسری
باکتری شناسی پزشکی ایران در
تهران برگزار می شود
ســومین کنگره سراســری باکتری شناسی پزشــکی ایران با
همکاری دانشــگاه های علوم پزشکی کشــور و به همت انجمن
علمی باکتری شناســی پزشــکی ایران از 20لغایت 22ابان 94در
سالن دکتر غرضی بیمارستان میالد برگزار خواهد شد.
دکتــر عبدالعزیز رســتگار الری عضو هیات علمی دانشــگاه
علوم پزشــکی ایران و رئیــس کنگره ،اظهار داشــت برنامه های
علمی کنگره مشــتمل بر ارائه ی خالصه مقاالت علمی و پژوهشی
به صورت ســخنرانی و یا پوســتر ،ســخنرانی اســاتید مدعو در
زمینههای علمی مرتبط ،کارگاه ها و ارائه ی تازه های تکنیکی است.
ســومین کنگره سراسری باکتری شناســی پزشکی ایران برای
متخصصان رشته های داخلی ،اطفال ،داروسازی ،پزشکان عمومی
و رشــته های علــوم پایه (باکتری شناســی ،علوم ازمایشــگاهی،
میکروب شناسی) و سایر رشته های مرتبط امتیاز بازاموزی دارد.
عالقه مندان برای کسب اطالعات بیشتر می توانند به وب سایت
کنگره به ادرس WWW.ISMB.IRمراجعه و یا با شــماره دبیرخانه
کنگره 88249775تماس حاصل کنند.
تفسیر رایگان جواب ازمایش های
پزشکی از طریق این سامانه
ابرسالمت سامانه ای هوشــمند است که به کمک تیم
خالق و جــوان دانشــگاه در
حوزه ســامت و پزشــکی
تــاش می کند تا بســتری
مفیــد و نواورانــه در جهت
ارتقــای ســامت جامعه با
کمتریــن هزینه ارائه نماید.
بــه عبارتــی ابر ســامت
محلــی قابل اعتمــاد برای
مردم جهــت خودمراقبتی،
اطــاع رســانی ،دریافــت
مشــاوره ،ســنجش ســامت ،جمــع اوری و هدایــت
اطالعــات پزشــکی به صــورت انالین اســت .بــا توجه به
این که ازمایش ها ،ابزاری تشــخیصی برای پزشــکان به شــمار
می ایند ،تفســیر انها از اهمیت زیادی برخوردار اســت .انجام و
تفســیر به موقع این ازمایش ها در بســیاری از موارد می تواند به
رفع نگرانی و دلواپســی ها از یک طرف و تشــخیص زودهنگام
و پیشــگیری از پیشرفت برخی از بیماری ها از سوی دیگر کمک
کند.
متاســفانه زندگی پرمشغله ،ترافیک ،فشــارهای کاری و ...
سبب شده است در بسیاری از موارد افراد نتوانند جهت معاینات
پزشکی و یا تفسیر ازمایشات انجام شده در زمان معین به پزشک
خــود مراجعه کنند و یا ممکن اســت در مواردی دسترســی به
پزشک مورد نظر به دالیل مختلف امکان پذیر نباشد.
در همین خصوص تیم ابر ســامت در نظر دارد در حرکتی
متفاوت به صــورت رایگان ازمایش های پزشــکی هموطنان را
تفســیرکند .کافی اســت جواب ازمایش های خود را برای این
ســامانه ارسال کنید تا در کمتر از 24ساعت تفسیر ازمایش خود
را از پزشکان و متخصصین این سامانه دریافت کنید.
گفتنی اســت ،متقاضیان می توانند برای ارسال ازمایش های
خود به سامانه abresalamat.irمراجعه کنید.
همچنین کاربران با مراجعه به این ســامانه می توانند بصورت
انالین تســت بینایی گرفته و وضعیت بینایی خــود را ارزیابی
نمایند.
اردیبهشت 94
شماره 112
9
ازمایشگاه مرجع سالمت اعالم کرد:
جدیدترین نتایج بررسی کیت ها و دستگاه های ازمایشگاهی
مهندس محمود اصالنی -افسانه غفاری
اولین نمایشگاه ایران مدلب همزمان با سیزدهمین کنگره
ارتقاء کیفیت خدمات ازمایشگاهی برگزارشد
هشتمین کنگره بین المللی و
سیزدهمین کنگره کشوری ارتقاء کیفیت
خدمات ازمایشگاهی تشخیص پزشکی ایران
دوم تا پنجم اردیبهشت در مرکز همایش
رازی تهران برگزار شد.
12
12
اردیبهشت 94
شماره 112
رییس کل ســازمان نظام پزشــکی
کشور در مراسم افتتاحیه هشتمین کنگره
بین المللی و ســیزدهمین کنگره کشوری
ارتقــا کیفیــت خدمات ازمایشــگاهی
تشخیص پزشــکی ایران گفت« :اقتصاد
ازمایشــگاه ها با بحران مواجه اســت و
تعرفه های ازمایشــگاهی شیب ناعادالنه
غیرمنطقی داشــته که در صدد هســتیم
در بسته تعرف ه ســال ۹۴تعرفه خدمات
پاراکلنیک پزشکی هسته ای رادیولوژی و
ازمایشگاه ها را وارد کتاب ارزشگذاری
نسبی خدمات ســامت کنیم .هم اکنون
ازمایشــگاهی پرچــم داران ارتقا کیفیت
خدمات در نظام سالمت هستند ،لذابحث
کیفیت و افزایش ان در حوزه بهداشــت
و درمان از مســائل مهم و اســتراتژیک
است که پیچیده و چند وجهی است.وی
با بیان این که کیفیت برای ازمایشــگاه
یک هویت و موجودیت تلقی می شــود
و اصالت یک ازمایشــگاه به کیفیت ان
بــاز می گردد.گفت«:زمانی که از کیفیت
خدمات نام برده می شود تمام فرایندهای
برون داد که در جواب ازمایش مشــاهده
می شود از زمان گرفتن نمونه و انالیز ان
در ازمایشــگاه مورد توجه و دقت نظر
همکاران ازمایشگاهی قرار گرفته است».
وی در بخش دیگری از سخنان خود
با اشــاره به این که عالوه بر اموزش و
تجمیع نیروی انســانی نیازمند توسعه و
تعالی تکنیک های ازمایشــگاهی هستیم،
گفــت« :دو مقوله مدیریت زمان و حفظ
کیفیت و اصالت همــواره باید به عنوان
یــک اصل در ارایه خدمــات درمانی به
عموم مردم مورد توجه قرار گیرد».زالی
درادامه گفت« :امروزه نقش ازمایشگاه ها
در نظام ســامت بیش از گذشته نیازمند
توجه اســت ،و بالغ بر ۷۰تا ۷۵درصد
تشــخیص ها در حوزه پزشــکی بدون
استناد به پاســخ ازمایشگاه ممکن نبوده
و مولفه راهبردی در رسیدن به تشخیص
قطعی و برنامه های درمانی است.از سوی
دیگــر تغییراتی که در نظام ســامت به
طور مســتمر اتفاق می افتــد برای اینده
ازمایشــگاه ها سرنوشت متفاوتی را رغم
می زند چرا که با ســالمند تر شدن جامعه
و پیچیده شــدن انواع بیماری ها تحول
عظیمی در نحوه کار ازمایشگاه ها ایجاد
شده است».
دراداره اقتصادی ازمایشگاه ها با
چالش جدی مواجهیم
زالــی یــاد اور شــد :در حــال
حاضراقتصاد ازمایشــگاه ها بــا بحران
مواجه اســت و تعرفه های ازمایشگاهی
شــیب ناعادالنــه غیرمنطقــی دارد لذا
در صدد هســتیم در بســته تعرفه سال
۹۴تعرفه خدمات پاراکلنیک پزشــکی
هســته ای رادیولوژی و ازمایشکاه ها را
وارد کتاب ارزشــگذاری نسبی خدمات
ســامت کنیم وامیدواریم که تعرفه سال
94با رشــد مناسبی تعیین شده و غفلت
سال های گذشته را برطرف کند.
۱۲درصد ایرانی ها به دیابت نهفته
مبتال هستند...
محمد رضــا بختیــاری دبیر علمی
هشتمین کنگره بین المللی و سیزدهمین
کنگره کشــوری ارتقاء کیفیت خدمات
ازمایشگاهی تشــخیص پزشکی ایران،
گفــت ۱۰ :تــا ۱۲جمعیت کشــورمان
مبتال به دیابت نهفته هســتند .لذا بررسی
بیمــاری دیابــت از جملــه محورهای
مهــم کنگره امســال انتخاب شــده که
به دلیل شــیوع بــاال از اهمیــت باالیی
برخــوردار اســت .امارهــا نیزنشــان
می دهد کــه ۹درصد جمعیــت ایران
به دیابت اشــکار و ۱۰تا ۱۲درصد به
دیابت نهفته مبتال هســتند .ازمایشگاه ها
در کشــف بیماران مبتال به دیابت برای
نخســتین بار نقش مهمی ایفا می کنند.
دیابت از جمله بیماری هایی اســت که
می تواند عــوارض متعــددی را روی
ارگان های مختلف بــدن ایجاد کند که
یکی از این ارگان های مهم ،کلیه ها هستند
و این عارضه با عنــوان «کلیه نفروپاتی
دیابتی» مطرح می شــود .تشخیص اولیه
این مشــکل با ازمایشگاه تشخیص طبی
است ،انجمن نفرولوژی امریکا دو تست
را به عنوان بهترین تست عنوان کرده که
اندازه گیری کراتینه خون که دراین تست
توجه به سن بیمار بسیار مهم است.
مراقب جواب ازمایشتان باشید!
محمد تقی خانی دبیر علمی هشتمین
کنگــره بین المللی و ســیزدهمین کنگره
کشــوری درباره یکــی از معضالتی که
مردم و بیماران در رابطه با تشخیص های
ازمایشــگاهی گالیه های بسیاری دارند،
اظهار داشت :متاسفانه این مشکل واقعیت
دارد و نمی توانیم این اشــکال را نادیده
بگیریم ،به هر حال دستگاه ها و تجهیزات
ازمایشگاه ها باید به روز شود و نیروهای
فعــال در این حوزه نیز کارامدی الزم را
داشته باشــند.البته طبیعی است که نتایج
ازمایشــگاه ها با یکدیگر متفاوت نباشد
ولی ما نیز ســعی می کنیم با اشــراف بر
این مشکل این مساله را برطرف کنیم ،اما
نباید این تفاوت بسیار فاحش باشد .در
هر صورت خطای ازمایشگاه ها از طرف
نظام پزشکی رســیدگی می شود و جرائم
این خطا نیز از لغو پروانه ،پرداخت دیه و
جریمه تعریف شده است ولی باید بدانیم
که یک میزان خظای تعریف شده همیشه
پذیرفته شده اســت ولی اگر ازمایشگاه
باعــث زیان بیمار شــود به این مســاله
رسیدگی خواهد شــد .ولی باید بدانیم
که خطا در ازمایشــگاه ها همانند حرف
پزشکی وجود دارد ولی این خطا بسیار
کم تر اســت ولی پرونده های پزشــکی
قانونــی در این باره برای رســیدگی به
تخلفات ازمایشگاه ها صورت می پذیرد
اما تشخیص خطای ازمایشگاه ها توسط
عــوام امکان پذیر نیســت و حتما باید
کارشناســان امر این کار را انجام دهند.
عمل می پوشــاند .تشــکیل ایــن کمیته
با چهــار هدف عمده شــکل گرفت و
یکــی از این گروه ها نیز خود پزشــکان
هســتند که می توانند تشــخیص خطای
ازمایشگاه ها را متوجه شوند.
*******
ازمایشگاه و بیماری های مزمن کلیه،
ازمایشــگاه ودیابت،ازمایشگاه و
عفونت های بیمارســتانی ،ازمایشگاه و
محیط زیست ،ازمایشگاه ،حال و اینده،
اســیب شناسی نظام و محتوای اموزشی
رشــته هــای مرتبــط بــا ازمایشــگاه
ارجــاع
پزشــکی،
تشــخیص
نمونه های ازمایشــگاهی :فرصت ها و
چالش ها و ایمونولوژی سرطان و تومور،
بدخیمی های برخاسته از دستگاه ایمنی،
پژوهش هــای علــوم ازمایشــگاهی:
ایمونولــوژی و ســرولوژی بالینــی،
پژوهش هــای علــوم ازمایشــگاهی:
بیوشــیمی بالینــی ،پژوهــش هــای
علــوم ازمایشــگاهی :دیابــت،
پژوهش هــای علــوم ازمایشــگاهی:
میکروب شناســی بالینی،پژوهش های
علــوم ازمایشــگاهی :هماتولــوژی،
چالــش هــای ازمایــش هــای
عملکردتیروئید،چالــش هــای پژوهش
در ازمایشــگاه ،حقــوق و اخــاق:
مســوولیت هــای مدنــی و کیفــری،
روش هــای نویــن در تشــخیص
بیماری های متابولیــک ارثی ،غربالگری
ناهنجــاری هــای جنیــن در مــادران
بــاردار :دابل ،تریپــل ،کوادروپل مارکر
و ســونوگرافی ،مدیریت فنــاوری در
ازمایشــگاه تشخیص پزشــکی ونقش
منابع انسانی در اعتبار بخشی و مدیریت
ازمایشــگاه ازمحورهای هشتمین کنگره
بین المللی و ســیزدهمین کنگره کشوری
ارتقــا کیفیــت خدمات ازمایشــگاهی
تشخیص پزشکی ایران بود.
هدف نهایی ان ارائــه خدمات بهینه در
******
از ویژگی های مهم کنگره امســال ،جهت ارتقــاء کیفیت ازمایشــگاه های
تشــکیل کمیته IVDبودکــه همزمان با کشــور بود .اولین هدف ،ارتقاء کیفیت
برگزاری کنگره ارتقــاء ،انجمن دکترای و پایــش کیفیــت در تجهیــزات و
علوم ازمایشــگاهی به ایــن اتفاق جامه کیت هابــود و این کمیته بررســی کرد
اردیبهشت 94
شماره 112
13
کدام یک از شــرکت ها این کیفیت
را دارنــد و دومیــن هــدف کاهش
قیمــت هــا بــود ،بــه عبارتــی
ایجــاد یــک فضــای رقابتــی
ســالم کــه بتــوان قیمــت را برای
ازمایشــگاه هــا کاهــش داد.
ســومین هــدف امــکان ارزیابــی
صحیــح و علمــی تجهیــزات و
تکنولوژی های موجود و روز دنیابود.
از ویژگی های دیگــر کنگره امکان
ترجمــه همزمان همه ی نشســت های
کنگره به دو زبان انگلیســی و فارسی
بود که شــرکت کننــدگان خارجی هم
بتواننداستفاده کنند .همچنین در کنگره
امسال برنامه جامعی برای سوپروایزرها
که مدیران داخلی و میانی ازمایشگاه ها
هستند برگزار شد.
میهمان های خارجی از کشــورهای
کانادا ،المان ،هلند ،ترکیه ،انگلســتان،
امریــکا ،ژاپن ،لبنــان ،ایتالیــا ،چین،
لهستان ،بلژیک و اردن بودند.
ایران مدلب ،نمایشگاهی مستقل
امســال هم زمان با برگزاری کنگره
ارتقا کیفیــت ازمایشــگاهی عالوه بر
نمایشــگاه جانبی که هر سال هم زمان
با کنگره در ســالن همایش های رازی
برگزار می شود ،اولین بار نمایشگاهی با
عنوان ایران مد لب در ســایت ورزش
برج میــاد برگزار شــد کــه انجمن
تامیــن کننــدگان تجهیــزات و مواد
ازمایشــگاهی حامی و برگــزار کننده
اصلــی ایــن رویداد بــود .در حقیقت
بیشــتر اعضای انجمن تامین کنندگان
در نمایشــگاه غرفــه دار بودند .برای
اگاهــی از انگیزه و اهــداف برگزاری
این نمایشــگاه گپ و گفتی را با دکتر
سلمان زاده رییس انجمن تامین کنندگان
تجهیــزات ازمایشــگاهی و همچنین
رییس برگزاری نمایشــگاه ایران مدلب
داشتیم که در ادامه می خوانید :
رئیــس انجمــن تامیــن کنندگان
تجهیزات ازمایشــگاهی در پاســخ به
اهــداف و انگیــزه های نمایشــگاهی
مجزا از نمایشــگاه جانبی کنگره ارتقا
خاطرنشان کرد :
همان طورکــه می دانیــد یکــی
از اهــداف شــرکت ها نشــان دادن
محصوالت و دستاوردها به مشتریان و
بازدید کننده ها است که زمینه کاری ما
مواد و دستگاه های ازمایشگاهی است
که هر سال سعی می کنیم در رویدادهای
ازمایشــگاهی شــرکت کنیم و ارتباط
خودرا با ازمایشــگاهیان حفظ کنیم .ما
در طول ســال نمایشــگاه های مختلفی
را داریــم که یا نمایشــگاه کشــوری
اســت همانند ایران هلث و دسته دوم
نمایشگاه های جنبی کنگره هاست که در
ان ها شــرکت ها حضور یافته کاالهای
خــود را در معرض نمایش می گذارند.
درعین حال می توانند به طور مســتقیم
بــا مصرف کننــدگان محصــوالت و
تجهیزات ازمایشگاهی در ارتباط باشند
ودســتاوردهای جدید خود را به ان ها
معرفی کنند .شرکت ها همواره در کنار
کنگره ها بوده اند کــه یکی از کنگره ها،
کنگره ارتقای کیفیت اســت که سال ها
در حال برگزاری اســت و شــرکت ها
همیشــه حضور پیدا کردند .امسال هم
قصد شرکت در این نمایشگاه را داشتیم
امــا به دلیل اختالف نظری که در بحث
قیمت هــا بود شــرکت ها عضو انجمن
مایــل بودند قیمت ها پایین تــر بیاید با
توجه به این که به نتیجه ای نرســیدند
تصمیم گرفتیم تا در ســالن برج میالد
که نزدیک به ساالنه همایش های رازی
اســت به طور مستقل شرکت کنیم .این
رویداد ،فرصت خوبی بود که با دوستان
ازمایشــگاهی ارتباط برقرار کنیم و در
حقیقــت ما این نمایشــگاه را با هزینه
بســیار کمتــری برگزار کردیــم تا در
عوض قیمت کاالی خود را با تخفیف
ویژه در اختیار مشــتری قرار دهیم و تا
ایــن لحظه تمامی شــرکت های حاضر
در نمایشــگاه ابراز رضایت داشتند .از
تمامی ازمایشــگاه ها کمال قدردانی را
داریم که از این نمایشگاه بازدید کردند.
البته می تــوان گفت که بیش از
%90از بازدیدکنندگان مشتریان
ثابت ما هستند .ما از هر شرایط
و فرصتــی اســتفاده می کنیــم
تا در نمایشــگاه حضــور یابیم
ولی ســعی می کنیم در شرایطی
قرارگیریــم که هزینه های ما باال
نرود .زمانی که هزینه های ما باال
می رود مجبوریــم محصوالت خود را
با قیمت باالتری بفروشــیم بخصوص
در امســال کــه بــا اقتصــاد مقاومتی
روبرو هســتیم و بحث بر این است که
محصوالت را با قیمت منطقی بفروشیم.
ما وظیفه داریــم این قیمت ها را کنترل
کنیم ضمن این کــه فضایی را که قرار
بود کنگره ارتقــای کیفیت در اختیارما
قرار دهد فضای مناسبی نبود درحالی که
ما در اینجا فضای مناســب تری را مهیا
کردیم .در مجموع ما این نمایشــگاه را
رویداد مثبتی می بینیم چرا که هدف ما
ارتباط بهتر و بیشــتر با مصرف کنندگان
اســت و می خواهیم کاالی خود را در
اختیار ان ها قرار دهیم .ما نسبت به این
رویداد خوش بین هستیم و برگزاری ان
را مثبــت ارزیابی می کنیم .وی در ادامه
در پاسخ به این سوال که در سال اینده
هم انجمــن برنامه ای دراین خصوص
دارد گفــت :چنانچه اعضــای انجمن
تمایل داشــته باشند ســال اینده هم به
برگزاری نمایشــگاه اقدام خواهیم کرد
ولی ما دوست داریم تا با دوستان خود
در انجمن های تخصصی تعامل سازنده
داشته باشــیم همان طور که با برخی از
ان هــا تعامل خوبی داریــم که انجمن
متخصصین علوم ازمایشــگاهی است
و در مهرماه کنگــره فناوری های نوین
ازمایشــگاهی را برگزار می کنیم .سعی
ما بر این اســت تعامالت خــود را با
انجمن ها بیشتر کنیم ،در عین حال منافع
مشــتریان و مصرف کنندگان نیز مورد
توجه ماست .وی در پایان از مطبوعات
تخصصی از جمله ماهنامه تشــخیص
ازمایشگاهی که همیشه نقش ارزنده ای
را در اطالع رســانی ویژه و شفافیت و
روشنگری در زمینه اخبار ،محصوالت
و دیگر موارد را داشته قدردانی کرد .
مهندس نیلوفر حسن _ مهندس بیتا بهروان
Hassan.niloufar.bme@gmail.com
سومین نمایشگاه تجهیزات و مواد ازمایشگاهی
ساخت ایران برگزارشد
با توجه به نیاز روز افزون برنامه های
پیشرفت کشور به دسترسی و استفاده از
تجهیزات و مواد ازمایشگاهی از یک سو
و از سوی دیگر ،وجود ظرفیت های بسیار
باال در زمینه طراحی و ساخت و یا ارتقاء
انواع تجهیزات ازمایشگاهی موجود توسط
سازمان ها ،شرکت ها و موسسات
تولید کننده این تجهیزات در کشور ،توجه
ویژه ای از سوی ریاست جمهوری
دکتر روحانی به عمل امده ،به طوری که
معاونت علمی و فناوری را بر ان بدارد تا
تمهیداتی جدی در این رابطه اندیشیده
شود و عمال با برگزاری دو دوره نمایشگاه
تجهیزات و مواد ازمایشگاهی ساخت ایران
در اردیبهشت سال های 92و 93با هدف
شناسایی سازندگان تجهیزات و مواد
ازمایشگاهی داخل کشور و ایجاد ارتباط
موثر با مراکز علمی و تحقیقاتی و دانشگاهی
با هدف پاسخ گویی به نیاز ها و تقاضاهای
انان از این مراکز ،در این مسیر عمال
اقدام شود .براساس نتایج به دست امده
از اقدامات و برنامه های فوق و نیز اهمیت
این بخش از فعالیت در اقتصاد ملی که نیاز
به پی گیری و تداوم در ان هر روز بیش از
پیش ضرورت می یابد ،سومین نمایشگاه
تجهیزات و مواد ازمایشگاهی ساخت ایران
از 4تا 7اردیبهشت سال جاری در محل
دائمی نمایشگاه های تهران برگزار شد که
با استقبال گسترده ای مواجه شد .به طوری
که با حضور 300شرکت سازنده و عرضه
7500محصول ،رشدی 60درصدی را به
نمایش گذاشت .
اهداف نمایشگاه
نمایشــگاه تجهیــزات و مــواد
ازمایشــگاهی ســاخت ایران ،نمودی
از تبــادل دانش ،بینــش ،فناوری ،کاال،
خدمــت و اینــده نگری اســت که با
هدف کاهش وابستگی ازمایشگاه های
داخلی به تجهیــزات و مواد وارداتی و
همچنیــن اســتفاده از توانمندی های
تولید داخلی و حمایت از فعالیت های
دانش بنیان به صورت ســاالنه برگزار
می شود .این نمایشگاه با هدف معرفی
توانمنــدی های کشــور در این زمینه،
فراهم ســازی بشــری برای
تبادل فن اوری و هم افزایی
ســازندگان با یکدیگر ،بازار
سازی ،حمایت از ایجاد زیر
ساخت های توسعه فناوری
در دانشــگاه هــا و مراکــز
پژوهشی کشــور و همچنین
جذب حمایــت های دولتی
به ســمت تولیــدات داخلی
و شــرکت های دانش بنیان
برگزار می شود.
در ابتــدای بازدیــد از
نمایشگاه ،گفتگویی کوتاه با
دکتر اسدی فرد دبیر اجرایی
این نمایشــگاه داشتیم .وی
دررابطــه بــا ویژگــی های
نمایشــگاه تجهیزات و مواد
ازمایشگاهی ساخت ایران اظهار داشت:
از ان جــا که تجهیزات ازمایشــگاهی
بیشــتر تحت تاثیر تحریم قــرار دارد،
دانشــگاه هــا در تامیــن تجهیــزات
دچار مشــکل می شــدند .بنابراین ما
این فرصــت خوب را مهیــا کردیم تا
شرکت های دانش بنیان و دانشگاه ها از
پتانســیال های خوبی کــه در زمینه ی
ســاخت این تجهیزات دارند ،استفاده
کنند .چه بسا قبل از برگزاری نمایشگاه،
تعداد زیادی از شرکت های تولیدکننده
تجهیــزات ،از حمایت هــای معاونت
علمی ،در قالب وام و تســهیالت و ...
اســتفاده کرده بودند ولی همیشه برای
فروش به دانشگاه ها مشکل داشتند چون
دانشگاه ها ،حتی درشرایط کنونی تحریم
متاســفانه خرید خود را از داخل انجام
نمــی دهند .امــا در حقیقــت باید به
این باور برســند کــه تجهیزات داخلی
جواب گوی نیازشان می تواند باشد .به
همین منظور ما مدل این نمایشــگاه را
اردیبهشت 94
شماره 112
15
این گونه طراحــی کردیم که فقط یک
نمایشــگاه نباشــد ،بلکه محل خرید و
فروش باشد و دانشــگاه ها می توانند
تجهیزات مورد نیازشان را با یارانه ای که
معاونت علمی در اختیارشان می گذارد،
تامین کنند .چون به هر حال دولت مبلغی
را برای خرید تجهیزات به دانشــگاه ها
می دهد ولــی این مبالغ بــرای خرید
خارجی صرف می شود.
وی در خصوص تعداد شــرکت ها
ومیــزان فروش افــزود " :در دوره ای
اول (سال ) 92حدود 120شرکت ودر
دوره ی دوم ( )93تقریبا 200شرکت و
امسال هم 300شرکت در این نمایشگاه
شــرکت کردند که در مجموع سال اول
1400محصول -ســال گذشته 3700
محصول و امسال 7200دستگاه و ماده
ازمایشگاهی را شرکت ها وارد کردند.
از نظر میزان فروش هم سال اول 38.5
میلیارد تومان ،ســال گذشته 92میلیارد
تومان که تقریبــا می توان گفت حدود
2/5برابر شد و امیدواریم فروش امسال
بیشتر شود .از تغییرات امسال نسبت به
سال گذشــته می توان به تفاوت سطح
حمایتی اشــاره کرد به این شکل که در
سال گذشــته همه ی تجهیزات اعم از
تجهیزات Hitechیا ،Mediumtech
دارای یک سطح حمایت بودند که 40
درصد بود .اما امسال تجهیزات را به 4
دسته تقســیم کردیم به این صورت که
سطح اول %50حمایت ،سطح دوم 35
%و سطح ســوم %20و سطح چهارم
% 10حمایــت می گیرنــد .حمایت
بیشتر به ســمت تجهیزات پیشرفته تر
که همان تجهیزات ســطح اول هستند
سوق داده شــده است .ایشان در رابطه
با خرید هم افزود :خوشبختانه همه ی
دانشــگاه های وزارت علــوم ،وزارت
بهداشــت و موسســات تحقیقاتــی
وابســته به وزارت خانــه های جهاد و
ســایر وزارت خانه ها و حتی اموزش
و پرورش هم از این نمایشــگاه خرید
16
16
اردیبهشت 94
شماره 112
کــرده اند .ما برای بخــش خصوصی،
بحــث لیزینــگ را در نظــر گرفتیم به
طوری که که لیزینــگ 80درصدی به
70درصــد خرید انــان تعلق می گیرد
و در حقیقــت ایــن گونه مــی توانند
دستگاه های مورد نیاز ازمایشگاه کنترل
کیفــی یا تحقیقاتی را در غالب حمایت
لیزینگ ،از نمایشگاه بخرند .امیدواریم
که امســال اعداد و ارقام رشــد بهتری
نشان دهند .
وی در ادامه افزود " :زیر بنای این
نمایشــگاه که شامل دو سالن 40و 44
(خلیج فارس) است در مجموع حدود
7000متر است و 310غرفه داشتیم که
302شرکت به نمایشــگاه امدند و در
این نمایشگاه شرکت کردند".
وی در رابطــه بــا برنامــه هــای
ســال های اینــده و راه کارهایی که به
کیفیت نمایشــگاه مــی انجامد گفت:
" شــروع ایــن کار در ســال ،92بــا
تجهیــزات ازمایشــگاهی بــوده چون
تیــم اجرایی ایــن نمایشــگاه که یک
مجموعه ی وابســته به مجموعه ستاد
توســعه فناوری نانو است ،در حوزه ی
تجهیزات ازمایشگاهی شناخت خوبی
داشــتند .نکته ی خیلی مهم این است
که تجهیزات حتما باید ســاخت ایران
باشــد .شــناخت این که این تجهیزات
واقعا ســاخت ایران است نیازمند یک
دانش بسیار عمیق اســت .برنامه ی ما
برای ســال های اینده اضافه کردن 2یا
3حوزه ی دیگر به این نمایشگاهاست.
امسال در نمایشگاه ،تجهیزات تحقیقاتی
پزشکی هم موجودند مانند :شرکت پرتو
نگار پرشــیا که در طبقه ی اول ســالن
خلیج فارس است که دستگاه های گاما
اسکن و اسپکت حیوانی ساخته است.
همچنین تجهیزات مرتبط با مهندســی
پزشــکی و تجهیــزات پزشــکی کــه
جنبــه ی تحقیقاتی راداراســت .ولی
ان هایــی که جنبــه ی بالینــی دارند
کــه ازمایشــگاه های تشــخیص طبی
یا بیمارســتان ها اســتفاده مــی کنند،
این ها هنوز در اســکوپ نمایشــگاه
نیســت و قصد داریم 2یــا 3حوزه از
جمله تجهیزات پزشکی ساخت ایران،
اتوماسیون و تجهیزات تست محصوالت
هم نمایشگاه را توسعه دهیم که بتوانیم
راه را بــرای صــادرات بــاز کنیــم و
دانشــگاه ها ی کشور های همسایه هم
بتوانند از نمایشگاه خرید کنند .البته در افق
بلند مدت قصد داریم که این نمایشگاه
بین المللی شود و شرکت های خارجی
هم دراین نمایشــگاه حضــور به عمل
اورند ولــی در حال حاضر باید فضای
رشد برای شرکت های داخلی باشد که
بتوانند امادگی برای رقابت پیدا کنند.
************
شرکتی که در زمینه ی LSPR
در ایران فعال است
در غرفه ی شرکت نانو مبنا ایرانیان
بــا خانم دکتر قدس الهــی مدیر عامل
این شــرکت به گفتگو نشســتیم .وی
در مورد سابقه ی شــرکت وحوزه ی
فعالیت خود اظهار کرد " :بنده 12سال
اســت که در زمینه ی LSPRفعالیت
می کنم که یکی از فناوری های مرتبط
با نانو تکنولوژی است .دستگاهی که ما
ســاختیم دستگاه طیف سنجی LSPR
اســت که طراحی اش از ابتــدا تا انتها
بومی اســت و مشابه خارجی فقط یک
شرکت امریکایی است که ان را در مد
دیگر طراحی کرده است ".
تا بــه حــال بیشــتر روی حوزه
ی پزشــکی متمرکــز بودیــم یعنــی
بیشترروی تشخیص سرطان پروستات،
تشــخیص های ژنتیکی وتوالی DNA
،تشــخیص واکنش های بیومولکولی،
داروسازی و ...کار کرده ام.
اولین حضور تولید کننده ی
تجهیزات پاتولوژی درنمایشگاه
محســن خادم الخمسه مدیر عامل
شرکت پویان طب خادم واقع در مشهد
تولیــد کننده ی تجهیزات ازمایشــگاه طور تخصصی در زمینه ی سیستم های
پاتولــوژی در گفتگو با خبــر نگاران کنترل تجهیزات ساخت دارو و واکسن
ماهنامــه تشــخیص ازمایشــگاهی در فعالیت دارد .
خصوص حوزه ی کاریشان توضیح داد :
تولید در زمینه مهندسی پزشکی و
ما ســت کامل تجهیــزات پاتولوژی را
تولید می کنیم .این دســتگاه ها جهت
مهندسی بیوتکنولوژی
مدیر اجرایی شــرکت یاســین در
ازمایش های اســیب شناسی در تمام
بیمارســتان هــا و ازمایشــگاه هــای رابطه با فعالیت شرکت عنوان کرد :
" مــا ســه شــرکت هســتیم که
تشــخیص طبی مــورد اســتفاده قرار
زیر مجموعه ی مرکز پژوهشی مهندسی
می گیرد.
از ســال 81به بعد تجاری سازی فناوری نوین و زیســتی دانشگاه تهران
کردیم و ســاخت بقیه ست ازمایشگاه هستیم و یک شرکت تازه تاسیس بوده
پاتولــوژی را انجام دادیــم .همچنین که دانش بنیان می شــود .این ســومین
دســتگاه تیشو پروسســور را ساختیم دوره است که در این نمایشگاه شرکت
و بــرای ان تغییرات و نــواوری ایجاد می کنیم و دو مدل محصول داریم یکی
از محصوالت ما میلی بیوراکتور اســت
کردیم.
که در مهندســی پزشــکی و مهندسی
تولید کننده ی لوله های
بیوتکنولــوژی و میکروبیولــوژی و
ونوجکت سدیمان
ســعید رضوی کارشــناس فروش دیگری نانولیپوزوم ساز که در مهندسی
شرکت مهندســی پزشکی نوین گستر ،دارو و دارو رسانی کاربرد دارد .دستگاه
تولید کننده ی تجهیزات ازمایشــگاهی نانولیپوزوم ســاز سطح اول است و 50
درصــد تخفیف به ان تعلــق گرفته و
در خصوص تولیداتشان عنوان کرد:
" تجهیزات ازمایشگاهی که تولید دســتگاه میلی بیوراکتور هم سطح دوم
می کنیــم از جمله لوله های ونوجکت است که 35درصد تخفیف دارد ".
شرکت فن ازما گستر،
ســدیمان در حال حاضر در کشــور،
تولیدشــان در اختیار ما اســت و بسته
تولید کننده دستگاه اون
به اقلیم های متفاوت کشــور و ارتفاع
مدیر عامل شــرکت فن ازما گستر
از سطح دریا ،ونوجکت های مختلف اظهار داشــت ":شــرکت ما بنیانگذار
داریم .ما کشــور را بر اساس ارتفاع از اولین دستگاه اون در ایران است که 25
سطح دریا به 3دســته تقسیم کردیم و سال اســت فعالیت می کنیم و به مرور
ونوجکت های مختلفــی را داخل این زمان در حال حاضر 2ســال است که
لوله ها زدیم که بتواند برای هر استان و دستگاه را همانند دستگاه المانی تولید
شهرستانی متناسب باشد.
کردیم و تنها شرکتی هستیم که گارانتی
تعویض می دهیم .محصول ما 2ســال
سیستم های کنترل تجهیزات ساخت گارانتی کامل و 10سال خدمات دارند.
از نظر دقت دما فوق العاده عالی اســت
دارو و واکسن
در غرفــه ی شــرکت ادمان تک با و از نظــر هم دمایی در 27نقطه ی این
رضا کیاپاشا مدیر عامل این شرکت که دســتگاه ،هم دمایی یکنواخت اســت.
برای اولین بار در این نمایشگاه شرکت دستگاه ما از لحاظ کیفیت مشابه دستگاه
می کردند به گفتگو نشســتیم .وی در خارجی است و هر کس که دستگاه ما
رابطه فعالیت های شرکتشــان توضیح را خریداری کرده است راضی بودند.
داد :شــرکت ما 7ســال اســت که به
اردیبهشت 94
شماره 112
17
شاهین اسعدی -سعیده حبیبی
( دانشجویان ژنتیک مولکولی )Phd
سندرم ویلسون
Wilson Syndrome
مس یک عنصر اساسی برای زنده
ماندن به شمار می رود وبه عنوان یون
اصلی در تنفس سلولی و به عنوان
انتی اکسیدان و متابولیسم اهن و...
نقش دارد اما تجمع ان در کبد وسایر
ارگان ها باعث اسیب رساندن به این
ارگان وایجاد بیماری می شود.بیماری
ویلسون یکی از این بیماری ها
است .ویلسون که یک اختالل ارثی
اتوزومی مغلوب در متابولیسم مس
است که ژن معیوب ان))ATB7B
روی بازوی بلند کروموزوم
شماره 13قرار دارد.
در ایــن بیمــاری فــرد
دچــار اختــات عصبی،ســیروز
کبدی،هپاتیت،هیپرتانسیون پورت،
انزیم های کبدی و ســنگ کیسه
صفراشــده و حلقــه ای قهوه ای
18
18
اردیبهشت 94
شماره 112
رنگ در اطراف چشم فرد(حلقه کایزر فالشر)ایجاد می شود.
این عالیم بالینی و ســایکونورولوژیک در قبل 10سالگی در
فرد ظاهر شده و رسوب مس از بدو تولد اغاز می شود.
این بیماری توسط پزشک بریتانیایی که متخصص مغز واعصاب بود
در ســال 1912معرفی شد که به احترام ســاموئل الکساندر ویلسون نام
این سندرم را ویلسون گذاشتند .درســال1883متخصص مغز واعصاب
المانی به نام کارول وستفال نام این بیماری را مالتیپل اسکلروز نامید .در
سال 1886نرولوژیست هایی به نام های ویلیام کوورس وادلف استرامپل
به ســیروز کبدی این ســندرم اشاره کردند.در ســال 1949جان ناتائیل
کامینگــر به تجمــع مس در کبد و مغز و وقوع همولیــز در این بیماری
اشاره کرد.
فرایند ژنتیک مولکولی ویلسون
ژن پروتئین بیماری ویلســون) ATB7Bاست که نام ان برگرفته از
متابولیســم ATPase،Cu++وپلی پپتید بتااست که کد ژن برای P-Type
ATPaseمس را به صفرا وبرای ترکیب با سروپالسمین منتقل می کند.
افزایش تجمع مس که ناشــی از نقص لیزوزوم های کبدی در دفع مس
از طریق صفرا اســت ،که نتیجه ان تجمع مس در حد توکسیک در کبد،
مغز،کلیه وچشــم است .مقدار مس موجود در کبد در افراد سالم وبیمار،
بســته به میزان مس موجود در مواد غذایی ،فرایند های زیستی و عوامل
ژنتیکــی افراد ،متفاوت اســت .این میزان مس در کبد افراد ســالم >50
میکروگرم و در افراد بیمار <250میکروگرم است که مقدار ان می تواند
به 3000میکروگرم نیز برســد .مس از طریق دســتگاه گوارش وارد بدن
انســان می شــود .پروتئین انتقال دهنده مس در روده کوچک CMT1
است.سلول های کبدی حامل پروتئین ،CMT1متالوسیتوتنینATOX1،
متصل به CMT1اســت که بــا افزایش و کاهش غلظــت مس در این
حامالن موجب حساسیت ATP7Aو ATP7Bمی شوند.
ATP7Aعملکرد مشــابه بــا ATP7Bرا دارد ولی بیان ژن
ان ها متفاوت اســت ATP7B،در مغــز ،ریه،کلیه ،قلب،
غدد پستانی،جفت و بیشتر در کبد بیان می شود.
حــدود %95مس موجود در خون با سرولوپالســمین
همراه اســت و %5دیگر به صورت مــس ازاد وجود دارد.
سروپالســمین پروتئینی از نــوع الفــا دو گلوبین ویک
گیلکوپروتئین اســت که %7.5ان کربوهیدرات بوده و وزن
مولکولــی ان حدود 001510دالتون اســت .هر مولکول
سروپالسمین شامل 8اتم مس است.سروپالسمین یکی از
پروتئین های مهم پالسما است که وظیفه انتقال مس را بر
عهده دارد .این انزیم فروکســیداز در متابولیسم اهن نقش
داشته وکمبود ان بیماری ویلسون را به همراه دارد .اندازه
سروتوپالسمین در %95نمونه ها کم است ولی به دلیل فاز
پروتئین حاد در التهاب ،این سطح در افراد نرمال می نماید.
سرولوپالســمین کم با بیماری منکیز واسرولوپالسمینمییا
دارای پیوند اســت ،ولی با بیماری ویلســون به ندرت در
ارتباط است.
پبیوسنتز -APOسروپالسمین در بیماران ویلسون میزان ان را نرمال
نشــان داده ولی این بیماران با کاهش اندازه ی -HOLOسروپالسمین
همراهند .مجموع میزان سروپالســمین هــا(HOLOو )APOدر افراد،
با توجه به تغذیه دوران بارداری ،التهاب حاد و عفونت متفاوت اســت.
ATP7Bنقش دوگانه در بدن ایفا میکند :یکی ارائه مس برای پیوســتن
به-APOسروپالسمین در شــبکه گلژی و دیگری انتقال مس اضافی از
ســلول به کانال صفراوی جهت دفع مس از صفراســت .همان طور که
اشاره شــد ،کارکرد ATP7Bو Aمشابه است .با این تفاوت که حرکت
ATP7Aاز شبکه گلژی
به غشای پالسمایی است
که بــه دنبــال تحریک
توسط افزایش وکاهش
غلظت مس است .وقتی
غلظت مس در ســلول
کاهش یابــد ATP7A
باعث رهاســازی مس
در گــردش خــون
می شود و ATP7Bمس
را در وریــد پورت ازاد
می کنــد که در هر حال
هــر دو عمــل انها در
ویلسون معیوب به شمار
می اید.
بیماری کبد
بیمــاری کبد به صورت خســتگی
ویا پریشــانی در فرد نمایان می شــود،
و گرایش بــدن به خونریزی را افزایش
داده (بــه علــت انســفالیت کبدی )و
باعث فشــار خون پورتال می شــود.
واریس مری ،عروق خونی در مری که
بزرگی طحال(اسپیلنومگالی) وانباشتگی
مایع در حفره شکمی(اســیت) موجب
می شــود ،باعث افزایش فشار در ورید
پروتال به صورت نشاندار است.در یک
تست عالمت بیماری کبدی حاد :مانند
اســپایدر ناوی،spider naeviعروق
خونی متســع کوچک معموال در قفسه
ســینه ممکن اســت مشــاهده شــود.
هپاتیت فعال حاد موجب سیروز کبدی
می شود ،که بیشتر در طول زمان عالمت دار
می شــود .افراد مبتال به ســروز کبدی
با خطــر تومور بدخیم هپاتو ســلوالر
کارســینوما مواجه اند ،که این خطر در
اردیبهشت 94
شماره 112
19
ارتباط با بیماری ویلســون کم اســت
وتنها %5دچار شــدگان ،زمانی که مردم
نارســایی حاد کبدی دارنــد این تومور
تشخیص داده می شود.
بیماری چشم
حلقه کایزر فلیشــر که یک عالمت
شــاخص است ،و ممکن است در قرنیه
چشم دیده شــود ،به علت رسوب مس
در غشای دسمت( )descemetاست
که در همه بیماران ویلســونی مشاهده
نمی شــود .همچنیــن این بیمــاری با
کاتاراکت سان فالور در ارتباط است که
پیگمــان های قهوای و ســبز در جلو و
عقب لنز چشم ایجاد کرده وکاهش دید
را موجب می شود.
بیماری کلیوی
اســیدوز توبــوالر کلیــوی یــک
ناهنجاری اســت که با از دســت دادن،
بــی کربنــات توســط لولــه توبــول
پروکزیمال منجر به نفروکلســینوزیس
(تجمع کلســیم در کلیه هــا) ،تضعیف
اســتخوان ها (به علت از دســت دادن
کلســیم و فســفات)،گاهی اوقــات
امینواســیدوریا (از دســت دادن اسید
امینه های ضروری مورد نیاز برای سنتز
پروتئین) می شود.
بیماری عصبی
مــس در گانگلی های بازال به ویژه
در بخــش هــای گلوپــوس پالیدوس
وپوتامــن که بخــش هــای مهمی در
انتقال پیام عصبی اند ،رســوب کرده و
موجــب ناهننجاری مغــزی به صورت
دیستونی،پارکینسون،اختالل در نوشتن و
تکلم(دیسارتری)،ابریزش دهان،اختالل
روانی وکاهش حافظه می شود.
بیماری خونی
مس ازاد شــده با ایجــاد رادیکال
ازاد اکســیژن ،غشــای گلبول قرمز را
سوراخ کرده باعث نارسایی انزیم های
گلیکولیتیک مانند هگزوکیناز می شــود.
فعالیت انزیم های انتی اکســیدان مانند
گلوکز6فســفات دهیدروژناز،گلوتــان
20
20
اردیبهشت 94
شماره 112
ردوکتاز،کاتاالز،ســوپر اکسیداز دســموتاز متوقف
می شود .توقف این مجموعه سبب اسیب اکسیداتیو
گلبول قرمز و رســوب احتمالی اجسام هاینز در ان
شــده و تغییر شکل گلبول قرمز را سبب شده که در
نهایت لیز گلبول قرمز اتفاق می افتد.
راه های تشخیص
اندازه گیری ایمونولوژیکال میزان سرولوپالسمین
سرم که توسط فعالیت انزیم اکسیداز انجام می شود
اولین مارکر بیوشیمیایی برای تشخیص این بیماری
است.یکی دیگر بررسی ادرار فرد بیمار با کوپر-فری
متری است که مقدار باالی مس100 mgدر 24ساعت
نشان دهنده بیماری ویلسون است .مس باال در ادرار ،تنها
از ان بیماری ویلسون نیست ،بلکه در هپاتیت خود ایمنی و کولستاسیس نیز روی
می دهد.تست پنیسیالمین در کودکان یکی دیگر از روش های تشخیص
اســت که 500 mgدوز پنیسیالمین به کودک داده می شود و 24ساعت
بعــد ادرار کودک مورد ازمایش قرار می گیرد که اگر مقدار مس بیشــتر
از mg1600باشــد مطمئنا نشان دهنده ویلســون است .این تست برای
بزرگساالن در دسترس نیســت .نمونه برداری از کبد
که توسط برداشــتن مقدار کمی از بافت کبد صورت
می گیرد ،اســت .این ارزیابی برای بررســی سیروز و
استیتوسیس است و شــیمی بافتی و معرف مس برای
اندازه گیری ســختی ذخیره مس استفاده می شود که
مقدار 250 mgمس در بافت کبد نشــانگر ویلســون
اســت .البته روش های شــیمی بافتی روشی متناقص
وغیر قابل اعتماد برای تشــخیص این بیماری اســت
وباید به همراه تست های دیگر باشد تا اطمینان از این
بیماری حاصل شود.
راه های درمان
اولیــن راه بــرای درمان ایــن بیماری پیشــنهاد
تغذیه مناســب اســت ،که مقدار اندک مس در مواد
خوراکی باشــد یا اصال وجود نداشــته باشد .بنابراین
بیمار بایــد از مصرف مــوادی ماننــد جگر ،صدف
دریایی،قارچ،اجیل،شــکالت و میوه های خشک شده
پرهیز کند .دارو درمانی برای ویلسون در دسترس است.
بعضــی داروها مس بدن را کاهش داده و بعضی دیگر
از جذب مس در بدن جلوگیری می کنند.پنیســیالمین
نخســتین دارویی است که به مس متصل شده و باعث
دفــع ان از طریق ادرار می شــود .در بعضی افراد این
دارو عوارض جانبی مانند ســل جلدی ،درد مفاصل،
جوش پوستی ویا میاستینا وعالئم نورولوژیکی ایجاد
می کند وبه جای این دارو در گام بعد برای این چنین
بیمارانی تراینیتن هیدروکلراید تجویز می شــود ،ولی
تاثیر پنیسالمین گســترده تر است .تتراتایوموالبیدیت
( )tetrathiomolybdateاثــرات ســودمندی از
خود نشــان داده است .روی اســتات ممکن است از
پایداری ســطح مس در بدن حمایت کند.روی،محرک
متالوتایوثین()metallothioneinکه یک پروتئین در
سلول های روده است می شود تا به مس متصل شده و
از جــذب وانتقال ان در کبد جلوگیری کند .یکی دیگر
از راه های درمان دایمرکاپرول()dimercaprolاست
که به صورت تزریق عضالنی است که در هفته صورت
می گرید واثرات ناخوشایند مثل درد را به همراه دارد.
درمان بیماران ویلســون باید در سراسر زندگیشان
ادامــه یابــد .اگر این بیمــاری درمان نشــود به مرگ
می انجامد.
اردیبهشت 94
شماره 112
21
مقالهعلمی
:منابع
[1] McIntyre N, Clink HM, Levi
AJ, Cumings JN, Sherlock S (February
1967). “Hemolytic anemia in Wilson’s
disease”. N. Engl. J. Med. 276 (8):
44–439.
[2] Denny-Brown D, Porter H
(December 1951). “The effect of
BAL (2,3-dimercaptopropanol) on
hepatolenticular
degeneration
(Wilson’s disease)”. N. Engl. J. Med.
245 (24): 25–917.
[3] Vilensky JA, Robertson
WM, Gilman S (September 2002).
“Denny-Brown, Wilson’s disease,
and BAL (British antilewisite
[2,3-dimercaptopropanol])”.
Neurology 59 (6): 6–914.
[4] Harper PL, Walshe JM
(December
1986).
“Reversible
pancytopenia
secondary
to
treatment with tetrathiomolybdate”.
Br. J. Haematol. 64 (4): 3–851.
[5] Grubenbecher S, Stüve O,
Hefter H, Korth C (2006). “Prion
protein gene codon 129 modulates
clinical course of neurological Wilson
disease”. Neuroreport 17 (5): 52–549.
[6] Bull PC, Thomas GR, Rommens
JM, Forbes JR, Cox DW (1993). “The
Wilson disease gene is a putative
copper transporting P-type ATPase
similar to the Menkes gene”. Nat.
Genet. 5 (4): 37–327.
[7] Tanzi RE, Petrukhin K, Chernov
I et al. (1993). “The Wilson disease
gene is a copper transporting ATPase
with homology to the Menkes
disease gene”. Nat. Genet. 5 (4):
50–344.
[8] Müller T, van de Sluis B,
Zhernakova A et al. (2003). “The
canine copper toxicosis gene MURR1
does not cause non-Wilsonian
hepatic copper toxicosis”. J. Hepatol.
38 (2): 8–164.
[9] Cumings JN (March 1951). “The
effects of B.A.L. in hepatolenticular
degeneration”. Brain 74 (1): 22–10.
[10] Pagonabarraga, J; Goetz,
C (2012). Biller, J, ed. Practical
neurology (4th ed. ed.). Philadelphia:
Wolters Kluwer/Lippincott Williams
& Wilkins Heath. p. 282.
94 اردیبهشت
112 شماره
22
22
جشن روز ازمایشگاهیان برگزارشد
سی ام فروردین همواره یاداور دانشمند
بزرگ حکیم جرجانی است .این روز را
بدان جهت که با ایام والدت این حکیم
فرزانه متقارن است روز ازمایشگاهیان
نام نهادند .دانشمندی که با گذشت
قرن های متمادی به پاس داشتن
اثرات ارزشمندی در حوزه ازمایشگاه و
پزشکی از وی به نیکی یاد کرده و این
روز را جشن می گیرند.
جرجانی از معدود دانشمندانی است
که اثرات ارزشمندش به زبان پارسی
از وی به یادگار مانده است .امسال
نیز همانند سال های گذشته به همت
انجمن های سه گانه ازمایشگاه با
حضور مسئوالن ان ها جشنی در
عصرروز یکشنبه 30فروردین 94
در کتابخانه ملی برگزار شد .اساتید،
محققان ،مسئوالن و دانشجویان در
این همایش شرکت داشتند.
دکتــر علیرضــا زالــی رئیــس کل
ســازمان نظام پزشــکی ایران در مراســم
روز ازمایشــگاهیان در کتابخانــه ملــی،
گفت :مشــخص کردن ایــن روز در تقویم
تنها بــرای ایجاد نمادی بــرای توجه نظام
اجتماعی کشــور به ازمایشــگاهیان است.
وی ادامه داد :در خصوص ثبت روز رسمی
ازمایشــگاه ،نامه ای را به ریاست جمهور
دادیم و امیداست با پیگیری مستمر دوستان،
این روز در تقویم رســمی مندرج شــود.
زالی با بیان اینکه امروز بدون عبور از داالن
ازمایشگاه ،تشخیص و طرح ریزی درمان
غیرممکن است ،اظهار کرد :اگرچه جامعه
ازمایشگاهی کشور سرشار از تلخکامی ها،
مرارت ها و ســختی ها بودند ،اما در انجام
رســالت خود فروگذاری نکردند .امروز
روزی اســت که باید قدرشناس خدمات
انها باشــیم که با وجود همه ســختی ها و
مشــکالت مختلف ،بر این کــه ما امروز
یک جامعــه پرافتخار در نظام ســامت
کشــور باشیم ،پافشــاری کردند .بنابراین
امروز جایگاه ازمایشگاهیان در کشور یک
جایگاه استراتژیک در عرصه سالمت است.
رئیــس کل ســازمان نظام پزشــکی ایران
هم چنین با اشــاره به مشــکالت اقتصادی،
بیان کرد :در بررســی اجرای طرح هدفمند
کــردن یارانه ها ،ازمایشــگاه رتبه دوم را از
نظر میزان اسیب پذیری و خسران اقتصادی
گرفت.
زالی ضمن بیان این این که مجموعه های
ازمایشگاهی صورت خود را با سیلی سرخ
نگه داشــته اند ،گفت :امــروز اگر نخواهیم
از لفظ ورشکســتگی برای اداره اقتصادی
ازمایشــگاه ها اســتفاده کنیم ،امــا بحران
اقتصادی در این اداره ها مستولی است.
وی بــه هزینه هــای متعــدد در
ازمایشگاه های کشور اشــاره کرد و گفت:
بخش بســیار زیادی از مشکالت اقتصادی،
تامین کیت های مصرفی با اصالت و توزیع
تجهیزات ازمایشگاهی است .گرانی فزاینده
و روزافــزون و بعضی از ســودجویی ها،
موسسات ازمایشــگاهی را در تامین اقالم
مورد نیاز دچار مشکل می کند.
زالی با اشاره به فرایندهای تعیین تعرفه
اقالم ازمایشــگاهی در ســال های گذشته
و بیان این که شــکاف عمیق تعیین تعرفه،
موسســات ازمایشــگاهی را دچار مشکل
کرده اســت ،افزود :در سال های اخیر رشد
تعرفه هــای ازمایشــگاهی کم بــوده و به
جایی رسیده که در یک سال گذشته تعرفه
ازمایشگاهی تغییر نکرده و رشد تعرفه صفر
درصد بوده است.
وی بــه تعطیلی ازمایشــگاه ها به دلیل
مشــکالت اقتصادی اشاره و اظهار کرد :در
ســال های اخیر درباره ازمایشگاه هایی که
دچار مشــکالت اقتصــادی بودند با پدیده
بســیار نگران کننده ای روبــه رو بودیم .به
گونــه ای که ما در یک زمانی شــاهد پیک
تعطیلی ازمایشــگاه ها بودیم .اگرچه امروز
فراینــد پرشــتاب تعطیلی ازمایشــگاه ها
مقداری کمرنگ تر شــده ،اما سایه سنگین
مشکالت اقتصادی کماکان باقی است.
وی همچنیــن بیــان کــرد :فراینــد
شالوده ریزی نوین را به فال نیک می گیریم.
اقدامات ســال ۹۳اگرچه کافی نیست ،اما
ان ها را قدمی رو به جلو تلقی می کنیم.
زالــی در خصــوص ســختی کار
ازمایشــگاهیان گفت :شاید هیچ قشری در
جامعه به اندازه ازمایشــگاهیان در معرض
خطرات شغلی نباشد .فرسایش های شغلی
در عرصه های مختلف نظام سالمت وجود
دارد ،امــا مــا در خدمات ازمایشــگاهی،
ریسک های شــغلی متعددی داریم .بنابراین
امیدواریم تالش هــای افراد
در بحث ســختی کار به ثمر
بنشیند.
وی راه خروج از غفلت
تاریخــی در زمینــه کارهای
ازمایشــگاهی را انســجام و
پشــتوانه وحدت دانســته و
گفت :در کنار همه سختی ها،
مرارت ها و کم لطفی هایی که
به ازمایشگاهیان شده است،
چیزی که انها را مکدر می کند
باال بودن تعرفه ها نیست ،بلکه
توجــه ویژه به طور خاص به
ازمایشــگاه در نظام سالمت
کشور است.
اردیبهشت 94
شماره 112
23
غزال حاتمی فرد ()G_hatami_f@ut.ac.ir
کارشناس ارشد مهندسی شیمی /بیوتکنولوژی ،دانشگاه تهران
دارو رسانی با "باکتری ها"
روش نوینی درگسترش دانش دارو رسانی
در این بررسی ،بهره گیری از باکتری ها بر ای ترابری نانو ذرات و دارو ها به
بخش های گونه گون بدن ،بررسی شده است .در پژوهش های انجام شده ،از
باکتری های متفاوتی برای ازمایش این کار استفاده شده ،که برجسته ترین ان ها
روی E.coliو Listeria Monocytogenesبوده است .روی همرفته در سه روش
بررسی شده ،ذرات مورد نظر (نانو ذرات ) با روش های مختلف روی این
باکتری ها سوار شده اند .ارزشمندی ویژه بودن به کارگیری از E.coliبرای
رساندن داروهای شیمی درمانی به سلول های سرطانی ،می تواند در اینده ای
نزدیک مایه ی دگرگونی بزرگی در شاخه ی دارورسانی شود.
پیش گفتار
تا کنون ،بدســت اوردن یک سیستم بســیار ویژه برای دارورسانی
به بدن ،در دانش پزشــکی از نگرانی های بزرگ این شــاخه به شــمار
می اید .یک سیســتم دارورسانی کنترل شده و ویژه ،پزشکان را توانمند
می ســازد که بتوانند دارو را با دوزی شناخته شــده و دقیق ،به دور از
هرگونه افزایشــی که به دیگر بافتهای بدن اســیب برساند ،و به گونه ای
کاراتر به جایگاه ویژه و دلخواه در بدن بفرستند .در این باره هم بازدهی
درمــان افزایش پیدا می کند و هم بیمار کمتر در برابر اثرهای جانبی دارو
قرار می گیرد .در همین راســتا ،ایده ی استفاده از باکتریها برای این کار
مطرح شد .باکتری ها میکروارگینسم هایی هستند که در حالت عادی به
گونه ی بی شــمار در بدن انسان وجود دارند ،و بسیاری از انها نیز برای
بدن ســودمند بشمار می ایند ،برای نمونه :پروبیوتیک ها در روده که به
هضم مواد غذایی کمک می کنند ،همچنین هر کدام از این باکتری ها در
بدن انســان دارای زیســت بوم ویژه خود می باشند ( با اینکه می توانند
در تمام نقاط بدن حضور داشــته باشند ،حضور انها در برخی نقاط ویژه
بدن بیشتر است ) پس به محض ورود به بدن به سمت زیست بوم خود
می روند ،پس از این ویژگی ها می توان برای رســاندن دارو به مناطق
دلخواه در بدن اســتفاده کرد .به طوری که دیگــر بافتهای بدن کمترین
صدمه را ببینند .
24
24
اردیبهشت 94
شماره 112
دارورسانی چیست ؟
بــه تمام روش هایی که بتوان از راه
انها ذرات دارویی را به بدن رســاند ،به
طوری کــه ایــن ذرات بتوانند در بدن
فعال شوند ،دارورسانی گفته می شود .
در همین راستا دارو باید به مقدار کافی
( دوز معین ) و به طور کنترل شــده ای
به بدن برســد تا بتوان درمان موثری را
برای بیمار پیش بینی کرد.
روش هــای زیادی بــرای این کار
وجود دارنــد .از این میان متداول ترین
انها می توان به قرص ها و کپســول ها
اشــاره کرد .همچنین داروهای تزریقی
نیز نقش مهمی در دارورســانی دارند .
با این حال در تمــام این راه ها داروها
ممکن اســت در کنار پیــش بردن راه
درمان مناســب ،عوارضی نیز داشــته
باشــند که در برخی موارد این عوارض
باعث بروز اســیب های جدی به بدن
می شوند ،مانند داروهای شیمی درمانی
که اسیب های زیادی به بافت های سالم
بدن می رسانند .به همین علت در علم
دارورسانی مدرن استفاده از باکتری ها
به عنوان حمل کننده های ذرات داروئی
به بدن پیشنهاد شد.
استفاده از باکتری به عنوان بردار
حامل دارو
حال این ســوال پیش مــی اید که
چــرا از باکتــری کــه عامــل خیلی از
بیماری هاست و باعث ترس و وحشت
افراد می شود به عنوان بردار حامل دارو
استفاده کنیم ؟ ایا استفاده از قرص ها و
کپسول ها ایمن تر و مقرون به صرفه تر
نیست ؟
کپســول ها از زمان تولیــد انها در
ســال 1834تا کنون در حال اســتفاده
هســتند .سیســتم انها طوری است که
ذرات دارویــی در داخــل یک محیط
Functionally importantماننــد
روغن با مقادیر ترکیبی مشــخص قرار
می گیرند ،که دارای دوز مشــخص نیز
می باشــند .این مواد داروئی در داخل
یک پوشش با پوســته ی پایدار هستند
که این پوشش ( که معموال از پلیمرهای
ویژه ی ســاخته می شود ) در بدن حل
شده و داروی داخل ان ازاد می شود .به
طوری که گفته شد روش دیگر استفاده
از قرص ها است ،که همچنان موثرترین
روش در دارورسانی نمی باشند .عالوه
بر این در بدن ما نقاطی وجود دارند که
سیستم خونرسانی بدن به ان ها دسترسی
ندارد تا بتواند دارویی را که وارد خون شــده را به ان نقاط برساند ،البته
داروهای تزریقی هم شــامل این محدودیت ها هست .همچنین برخی از
دارو ها بعد از وارد شدن به بدن می توانند دچار تغییراتی در ساختارشان
شــوند که به کلی ویژه یت انهــا را تغییر دهد .در بدن ما به طور عادی
میلیون ها باکتری( )Non Pathogenicدر حال زیستن هستند و وجود
برخــی گونه های ان ها در بدن نقش مهمی ایفــا می کنند .هر کدام از
این باکتری ها در بدن ما زیســت بوم مخصوص به خود دارند .در واقع
برتری که بردارهای حامل دارو ( )Bacterial Drug Vectorsنسبت
بــه قرص ها در بدن دارند در طبیعت و ماهیت خود باکتری اســت که
هر کدام در زیست بوم خود دارند .برای مثال باکتری Escheriachia
coliبعد از اینکه وارد بدن می شــوند ( از راه دهان ( )) Oralدر پایین
روده جمع می شــوند .این باکتریها طی میلیونها ســال نمو داشــته اند
و تریلیون ها بار رونوشــت برداری شــده اند تا بتوانند در محیط روده
زنــده بمانند ،مواد مغذی جمــع کنند و در مقابل سیســتم ایمنی بدن
( )Host Defencesدوام بیاورند .اگر احتیاج باشــد دارویی مستقیما
به روده رســانده شود انتخاب E.coliمی تواند انتخاب به جایی باشد ،
یعنی "دارورســانی ویژه محل" ()Site Specific Drug Delivery
.یکی از فواید بارز دارورســانی ویژه محل ،کمتر شــدن اثرات جانبی
دارو ها در بدن توسط داروهای وارد شده است برای مثال استروئیدهای
کاتابولیــک ( )Catabolic Steroidsکه می توانند برای یک عضو از
بدن مفید واقع شــوند ،و باید از راه دهان ( )Orallyوارد بدن شــوند،
می توانند باعث بروز عوارض جانبی زیادی مانند افزایش فشــار خون،
افزایش وزن ،کاهش حجم توده های عضالنی ،حســاس تر شدن بدن
نســبت به عفونت ها ،در استفاده ی طوالنی مدت از انها شوند .عالوه
بر این عوارض جانبی هنگامــی بروز می کنند که محل ورود انها خون
باشــد و خون نیز در تمام بدن پخش شده و استروئید ها را به تمام نقاط
اردیبهشت 94
شماره 112
25
بــدن – حتی به جاهایــی که نباید بروند – می رســاند ،پس اگر بتوان
استروئیدها را مستقیما به محل مورد نیاز ان وارد کرد ،نه تنها این ،بلکه
در کل مقــدار دوزی که ســلول ها احتیاج دارند کمتر از انی اســت که
توســط قرص یا تزریق وارد بدن می شوند ،پس در صورت استفاده از
باکتری برای رســاندن انها می توان از دوز کمتری استفاده کرد و اثرات
جانبــی دارو را به حداقل و یا حتی به صفر رســاند .یــک مثال دیگر ،
اســتفاده از انتی بیوتیک هایی است که برای درمان عفونت های مختلف
در بدن اســتفاده می شوند ،اســتفاده از دوزهای باالی انتی بیوتیک ها
باعــث از بین رفتن ، Gut floraقبل از حل شــدن ان در جریان خون
می شــود E.coli vector .ها نه تنها قادر هســتند دارو را با دوز کمتر
(دوز مورد نیاز ) حمل کنند ،بلکه دارو را به محل مورد نظر در روده می
رســانند که در نتیجه ی ان صدمه کمتری به باکتری همزیست ان یعنی
Gut floraوارد می شود .پس قابلیت رسیدن باکتری به محل مورد نظر
برای دارورسانی ویژگی است که از انرا از دیگر روش ها متمایز می کند،
در نتیجه اســیب کمتری به دیگر بافت های بدن وارد می کند ،به همین
دلیل پروســه درمان موثر تر خواهد بود .البته فقط E.coliنیســت که
می توان از ان استفاده کرد ،باکتری های دیگر با زیست بوم های مختلف
در بدن وجود دارند که می توان برای دارورسانی از انها استفاده کرد برای
مثال Haemophilus influenzaکه در قســمت باالی اندام تنفسی
قرار دارنــد ( .)Upper respiratoryباکتری دیگری که جالب توجه
اســت Staphylococus aureusاســت که به عنوان کلون کننده ی
غشاهای مخاطی شناخته شده .هر دو این باکتری ها مشخصه های زیستی
مختلفی دارند که می توان از انها برای رســاندن دارو به مناطق مختلف
بدن استفاده کرد .اما در کل از هر باکتری غیر بیماریزایی که دارای افینیته
باال برای رسیدن به محل مورد نظر است می توان استفاده کرد.
26
26
اردیبهشت 94
شماره 112
خطرات دارورسانی با باکتری
با این که دارورسانی توسط باکتری
ایده ای نو و جذاب اســت ،با این حال
فکــر حضور یک باکتــری خطرناک و
زنده در بدن ممکن است برای بسیاری
از افراد ترســناک باشــد .همچنین اگر
سیســتمی که توســط ان دارو به بدن
می رسد طوری طراحی شود که ذرات
دارویی در داخل باکتــری قرار گیرند،
در این صورت هنگام پاره شــدن غشا
فسفولیپیدی تمام محتوای داخل سلول
نیز بــه همــراه ذرات دارو وارد محیط
سلول شــوند که می توانند شامل مواد
شیمیایی باشند که خود انها می توانند به
عنوان محرک عمل کرده و باعث شوند
بدن نســبت به انها حساســیت نشان
دهد .البته دنگرای هــای دیگر وجود
endotoxinهــای موجود در غشــا
فســفولیپیدی اســت ،که مــی توانند
باعث بروز مشکل شــوند .بخصوص
endotoxinهــای موجود در غشــا
باکتــری های گرم منفی که عامل اصلی
بیماریزا بودن این باکتری ها هستند ،که
باعث بروز شــوک عفونی می شــوند،
پس مشــکل endotoxinها باید قبل
از هرگونه ازمایش Invivoحل شوند.
مقالهعلمی
البته چون مولکــول های endotoxin
در DNAتولید می شــوند این کار نیز
فراتر از دسترسی دانشــمندان نخواهد
بود .در این بین همچنین ممکن اســت
عوارضــی نیز از فعــل و انفعاالت بین
سیستم ایمنی و باکتری نیز حاصل شوند
زیــرا در این کار ما بدن را با تجمعی از
باکتریهای مهاجم اغشــته خواهیم کرد
حال اینکه سیســتم ایمنی بدن
بــه این عوامــل محرک
چگونــه پاســخ دهــد
مجهول اســت .همچنین
اســتفاده از راهکارهایی
که باعث شود باکتری در
بدن توسط سیستم ایمنی
قابل شناسایی نباشد نیز،
راهکار امنی نیست .
استفاده از E.coliو روش Backpacking Bacteria
در ایــن روش دو نــوع ذره ی مختلــف – نانــو ذرات طال و نانو
سیم های طال – به دو روش مختلف روی باکتری سوار می شوند .
از دو نوع انتی بادی اســتفاده می شود ،انتی بادی 1روی نانو ذرات
طال قرار می گیرند .انتی بادی 2روی باکتری ها قرار می گیرد ،ســپس
در حین تماس نانو ذرات و باکتری دو انتی بادی به هم متصل شده و به
این ترتیب ذرات روی باکتری سوار می شوند .
مطالعه موردی
در ایــن گــزارش
ســه مورد دارورســانی
بررســی شــده کــه در
هر ســه از روش سوار
کردن داروها روی سطح
باکتری استفاده می شود
به طــوری که ذرات 40
تــا 200نانومتــری به
روش های مختلف با استفاده
از فعــل و انفعــاالت بین انتــی بادیها
روی باکتری سوار می شوند و هنگامی
که وارد ســلول می شــوند ازاد شده و
انتی بادی موجــود در روی باکتری نیز
( کــه انتی بادی مخصــوص به از بین
بردن باکتری حامل است ) باعث از بین
رفتن باکتری می شــود ،پس باکتری در
مدت زمان کوتاهی در داخل سلول باقی
می ماند و سپس از بین می رود.
در روش دوم از فعل و انفعاالت بین بیوتین و نوتراویدین اســتفاده
می شود .پیوند بین این دو پیوندی بسیار قوی است که در شرایط سخت
و به صورت برگشت پذیری شکسته می شوند .از این نوع پیوند ها در
موارد زیادی برای اتصال ذرات مختلف استفاده می شود.
پس نانو سیم های طال در اینجا در معرض نوتراویدین قرار می گیرند
و باکتری نیز بایوتینیله می شــود ســپس با قرار گرفتن باکتری بایوتینیله
شــده و ذراتی که روی انها نوتراویدین قــرار دارد ،این دو ( بیوتین و
نوتراویدین ) با یک پیوند قوی به یکدیگر متصل می شــوند و به واسطه
انها نانو سیم های طال روی باکتری قرار می گیرند.
اردیبهشت 94
شماره 112
27
جذب سطحی دارو بر روی EColi
در این روش از دو انتی بادی اســتفاده شده اما اتصال نانو ذرات به
باکتری توسط یک انتی بادی برقرار می شود .
در ابتدا سوبســترایی از جنس Siتهیه شــده و روی ان صفحه های
مربعی Auقرار گرفته .در ابتدا انتی بادی 1وارد محیط می شود و روی
سطح طال قرار می گیرند .نانو ذرات به طور جداگانه توسط انتی بادی 2
پوشــانده شده اند و وارد محیط شده روی انتی بادی 1قرار می گیرند و
انتی بادی 1و 2به هم متصل می شوند .سپس باکتریها وارد محیط شده
و توسط انتی بادی 2به نانو ذرات متصل می شوند و به این ترتیب نانو
ذرات روی سطح باکتری سوار می شوند .
ریز ساختارهای حمل دارو Listeria Monocytogenes
در این روش نیز ذرات ( نانو ذرات ) به جای حمل شــدن در داخل
پوســته ی باکتری ،بر روی ان حمل می شوند .سیستم در این روش نیز
مشابه است ولی با کمی تفاوت .در این روش از پیوند بین استرپتاویدین
( )Streptavidinو بیوتین اســتفاده شده ،که پیوند بین این دو پیوندی
بســیار قوی است که فقط در شــرایط ویژه ی شکسته می شود ،معموال
از ایــن پیوند بیشــتر در چســباندن ذرات مختلف به یکدیگر اســتفاده
می شــود .در ابتــدا باکتریها ( )L.monicytogenesبایوتینیله شــده
و ســطح انها با بایوتین پوشــانده می شــود .از طرف دیگر نانو ذرات
28
28
اردیبهشت 94
شماره 112
در مقیــاس 40تــا 200نانومتــری با
اســترپتاویدین پوشــانده می شــوند .
انتی بادی( انتی لیســتریا) روی ذرات
اســترپتاویدین قرار گرفته و زمانی که
باکتریها در معرض ذرات قرار می گیرند
ذرات با پیوند محکمی به روی باکتری
سوار می شوند .
بعــد از فرســتاده شــدن ذرات
بــه نزدیــک ســلول هــا ،ســلول
توســط فراینــد فاگوسیتوســیس
( بیگانــه خــواری –
)Phagocytosisباکتــری
هــا را وارد ســیتوزول
کرده و نانو ذرات روی
باکتری ازاد می شوند و
انتی لیستریا نیز باعث از
بین رفتن خود لیســتریا
مــی شــود .در این بین
بحث ســمیت لیســتریا
پیــش می ایــد ،که در
ازمایش ها دیده شــده
که زمانی که این باکتری
در ســلول تولید ســم
می کنــد بســیار کوتاه
و قابل اغماز اســت به
طوری که بالفاصله بعد
از ازاد شــدن ذرات و انتــی
بادی ،لیســتریا نیز از بین می
رود.
E.coliو درمان سرطان
با توجه به مطالب گفته شده دیدیم
کــه می توان ذرات دارو را در ابعاد نانو
روی باکتری هایی مانند E.coliسوار
کرد .حال این سوال پیش می اید که ایا
می توان از این روش برای دارورسانی
در درمان های سختی مانند تومورهای
مقالهعلمی
سرطانی استفاده کرد یا نه؟
جواب مثبت اســت ،ســلول های
ســرطانی توده های ســلولی هستند که
می توانند در هر نقطــه ای از بدن قرار
گیرنــد ،این توده ها مصرف اکســیژن
باالیــی دارن و در هر نقطــه از بدن که
قرار بگیرند اکسیژن اطراف ان منطقه را
مصرف کرده و اطراف انجا دارای کمبود
اکسیژن می شود.
با این تفاسیر می توان گفت که اوال
چون باکتری ها بــه خصوص E.coli
قابلیت دسترســی به تمــام نقاط بدن و
با ســرعت باال را دارند و دوما E.coli
یک باکتری Facultative anerobic
است به سرعت می تواند نقاطی را که در
انجا کمبود اکسیژن هست را حس کند
،پس می توانــد دارویی را که روی ان
سوار شده مســتقیما به محل تومورهای
سرطانی برساند.
نتیجه گیری
ایــده ی اســتفاده از باکتریها برای
حمــل ذرات دارویــی بــه داخل بدن
ایده ایســت نوین ،جالــب و در عین
حال تا حــدودی خطرنــاک .باکتری
ها دارای خواص جالبی اســت که می
تــوان از انها بــه عنوان فوایــد باکتری
نــام بــرد و اســتفاده ی بهینــه نمــود .ایــن میکروارگانیســم هــا
می توانند با سرعت باال در بدن حرکت کنند (به علت دارا بودن فالگال)
و ذرات ســوار شده بر روی ان ها را به نقاط مورد نظر در بدن برسانند
یعنی نقاطی که سیستم خونرسانی بدن نیز به انها دسترسی ندارد پس از
این نظر نیز می توانند به عنوان وســیله ای مناســب برای دارورسانی در
نظر گرفته شوند .عالوه بر این خواص کلی ،ایده ی سوار کردن ذرات
دارو بر روی سطح باکتری ها ( نه در داخل پوسته ی انها ) می تواند به
مقــدار زیادی ویژه یت تهاجمی باکتری را کمتر کرده به طوری که انتی
بادی مخصوص به همان باکتری نیز همراه ذرات وارد ســلول می شوند
در واقع زمانی که باکتری می تواند در سلول تولید سم کند ،بسیار کوتاه
اســت .اســتفاده از گونه ی ، E.coliبرای ردیابی مستقیم سلول های
ســرطانی نیز از ایده هایی است که با توجه به خواص این باکتری کامال
عملی و شــدنی است اما با این حال نیاز به مطالعه ی بیشتر دارد .اما در
کل این فرایند که باکتری ها را چگونه و به چه وسیله ای وارد بدن کنیم
تا زمان رســیدن ان به محل مورد نظر کمتر شــود و همچنین چگونگی
استفاده از E.coliدر رساندن داروهای مخصوص شیمی درمانی ( درمان
سلول های سرطانی ) همچنان احتیاج به مطالعه بیشتر دارد .
منابع
[1].Cho, Jeong-Hyun, and David H. Gracias. “Self-
”assembly of lithographically patterned nanoparticles.
Nano letters 4052-4049 :)2009( 9.12.
‐[2].Fernandes, Rohan, et al. “Enabling Cargo
Carrying Bacteria via Surface Attachment and
Triggered Release.” Small 592-588 :)2011( 7.5..
[3].Akin, Demir, et al. “Bacteria-mediated delivery
of nanoparticles and cargo into cells.” Nature
nanotechnology 449-441 :)2007( 2.7.
[4].Lathrop, Amanda A., et al. “Characterization
>and application of a< i> Listeria monocytogenes</i
reactive monoclonal antibody C11E9 in a resonant
mirror biosensor.” Journal of immunological methods
128-119 :)2003( 281.1.
[5].Vassaux, Georges, et al. “Bacterial gene therapy
strategies.” The Journal of pathology :)2006( 208.2
298-290.
ادامه منابع را ازوبسایت دنبال کنید.
اردیبهشت 94
شماره 112
29
عباس خانجانی -سعیده احدپور
مقالهعلمی
-1کارشناس بیوشیمی-2 ،کارشناس ژنتیک
باسیل های گرم مثبت تشکیل دهنده اسپور
باسیل های گرم مثبت تشکیل دهنده اسپور
در دوجنس کالستریدیوم و باسیلوس قرار
می گیرند .با سیلوس باکتری های هوازی
یا بی هوازی اختیاری و کالستریدیوم ها
باکتری های عموما بی هوازی اجباری
هستند.
دوپاتوژن اصلی در جنس باسیلوس
عبارتند از :باسیلوس انتراسیس
( ،)Bscillus anthracisعامل
انتراکس(سیاه زخم ) بوده و با سیلوس
سرئوس()B.cereusکه یکی از عوامل
یا محیط های ازمایشــگاهی دیگر شــکل در هم بافته خنثی (Rough
)textureبا ظاهر شیشه تراش دار و یک لبه دندانه دار دارند .کلنی های
پیر ،لبه ظاهری موج دار را نشــان می دهد که اصطالح ًا به ان سرمدوزا
می گویند .وتی که باسیلوس انتراسیس در حضور غلظت های باالیی از
کشــت می شود ،کلنی ها در اثر تشکیل کپسول ،موکوئیدی
می شوند .کپسول پلی پپتیدی بوده (پلی گلوتامیک اسید) وتشکیل ان در
حضور
است.
ســلول های وژتاتیو(رویشی)باسیلوس انتراســیس د رنمونه های
بالینی به صورت ســلول های اسپور دار با زنجیره های بلند متصل شده
بهم شــباهت دارد .ســلول های رویشــی براحتی با رنگ های متداول
ازمایشگاهی رنگ می شود.
باسیلوس انتراسیس
انتی ژن ها و یا فاکتورهای ویروالنس
ایجاد کننده مسمومیت غذایی است.
خصوصیات عمومی
باســیل انتراکــس یــک باکتــری
بی هوازی اختیاری ،غیر متحرک اســت
که 3تا 5میکرون دازا و 1تا 1/5میکرون
قطــر ان اســت .اســپور ان در مراکز
سلول(اندوســپور) قرار گرفتــه و تنها
وقتی که ســلول ها در خــارج از بافت
حیوان میزبان کشــت می شــوند تولید
می شــود .کلنی ها بر روی اگار خو دار
30
30
اردیبهشت 94
شماره 112
بیماری زا بودن ،باســیلوس انتراســیس د ررابطه با تولید کپسول و
یک اگزوتوکسین پروتئین است .مواد پلی پپتیدی کپسول،میکروارگانیسم
قادر می سازد که ار فاگوسیتوز فرار کرده ،هر چند مواد کپسولی موجب
تشــکیل انتی بادی های حفاظتی نمی شوند .اگزوتوکسین پروتئینی که
شــاخص های ژنیتیکی ان بر روی ی پالســمید منفرد حمل می شود.
کمپکسی از 3فاکتور پروتئینی است:
-1فاکتورادم())Edema factor (EF
-2انتی زن حفاظتی())Protective antigen(PA
-3فاکتور کشنده ())Lethal factor(LF
بــه طور مجزا ،توکســین ها غیر ســمی بوده اما بــه ورت ترکیب
دو تایی دو پاســخ توکســیک مزا ایجاد می کنند پوســت و مرگ ومیر.
فاکتــور ادم به صــورت یک به صورت فرم غیر فعال از ادیال ســیکالز
( )Adenylate cyclaseافت می شود که عمل ان تبدیل ادنوزینت ی
فســفات ( )ATPبه سیکلیک ادنوزین منو فسفات می باشد (.)cAMP
ظاهرا ً انتی ژن حفاظتی ( )PAبه غشــاء سلولی سلول های میزبان متصل
شــده و ســپس با فاکتور دام با ملکول کالمودولیــن()Calmodulim
اندرکنــش داده و بــه یک ادنیل ســیکالز فعال تبدیل می شــود .تولید
ســیکلیک AMPحلقوی ترشح بسشــار زیاد از سلول های پستانداران
می شود(.ادم)
بیماریزائی و اپیدمیولوژی
انتراکس اساســا یــک بیماری حیوانات نشــخوار کننده گوســفند
اســب و گاوها می باشد که توســط انان ها از این حیوانات قابل کسب
اســت .اســپورها که در خاک و در گیاهــان وجود دارند یــا از طریق
تنفــس ویــا طریق خوردن وارد بدن شــده و قرت ورود بــه بافت زیر
جلدی()Subcutaneous tissueرا به واســطه خراش در پوســت یا
مخاط ()Mucosaبه دســت می اورند .بعد از این که اسپورها دریافت
ویش می یابند ،سلول های رویشی اگزوتوکسینی را تولید می کنند که به
همراه کپســول فاگوسیتوز را مهار می کنند اگر باسیل ها به جریان خون
یا لنف خودشــان را برسانند ،ممکن است سپتی سمی کشنده ایجاد شود.
پاتوفیزیولوژی توکســین و عفونت به طور کامل مشــخص نشده است.
بعضی محققان معتقدند که سایت اولیه عمل توکسین مویرگ ها است که
نفوذپذیری انها به وســیله توکسین دچار تغییراتی شه و به فقدان شدید
مایع عروقی منجر می شــود بعضی دیگر معتقدند که سیســتم اعصاب
مرکزی()Centeral nervous systemسایت اولیه عمل توکسین بوده
و مرگ ناشی از نقش تنفسی است.
در انســان ها بیماری یک خطر شغلی یا حرفه ای برای افراد دارد که
با پرورش گاو وگوســفند سر وکار داشــته و یا جایی که پوست و پشم
حیوانات جمع اوری می شــود و یا درازمایشــگاه های میکروبیولوژی،
استنشــاق اســپورهای انتراکس می توانــد به بیماری یا شــرایط منجر
شــود که به ان بیماری پشــم ریســمان ""Wool sorters disease
می گویند .استنشــاق اســپورها و ساکن شــدن انها در مجرای تنفسی،
موجب خونریزی موضعی ()Local hemorrhagingو ادم می شود.
ســپتی ســمی نیز گاهی خ می دهد که منجر به مننژیتمی شود .بیشترین
فرم متداول بیماری انتراکس ،ساه زخم جلدی ()Cutaeous anthrax
نامیده می شود .میکروارگانیسم توانایی ورود به بدن رت توسط تماس با
یک قسمت خراش یافته پوست پیدا می کند.
حشرات وپشــه ها به عنوان وکتورها در انتقال از حیوانات به انسان
ها عمل کرده و این مســئله در جوامف
افریقا شــیوع فراوان اتراکس را توجیه
مــی نمایــد .وکتورهــا از حیوانــات
باکتریمیک (حاوی باکتری) تغذیه کرده
و سپس با نیش زدن انسان ها سیاه زخم
جلدی را ایجاد می نمایند.
لزیــون های کام ً
ال توســعه یافته به
صورت یک ناحیه نکرور شــده ســیاه
ظاهر شــده و به وســیله یک حاشیه از
دام احاطه می شــوند.در موارد شدید،
غدد لمفاوی ممکن اســت بزرگ شده،
ووقتــی که خــون مورد تهاجــم قرار
گیرد .این حالت بیماری ممکن اســت
کشــنده باشــند .فرم دیگر بیماری که
انتراکس یا ســیاه زخم معــده – روده
ای ()Gastrointestinalنامیــده می
شــود .بیشــتر در کشــورهای توسعه
نیافته به ویژه ان کشورهایی که در انها
گوشــت های الوده شــده بــه فروش
می رسد ،دیده می شود .توکسین ،تولید
شــده در مجرای روده ایجــاد زخم ها
نکرتیک در ایلئوم یا روده کور(سکوم)
می نماید.مرگ و میر و میزان کشندگی
برای این شرایط بسیار باال است.
متابولیسم
باسیلوس انتراســیس به راحتی بر
روی محیط های غذایــی متداول قابل
کشت است .اگر چه رشد ان در شرایط
هــوازی بهتر اســت ،اما ایــن باکتری
تحت شــرایط بی هوازی نیــز قابلیت
تکثیر ورشــد را دارد .شــرایط هوازی
برای اسپوروالســیون و نه ژرمیناسیون
الزم اســت .نیازمنــدی هــای غذائی
شــامل ویتامین و اسید امینه های معین
می شــود .اوراســیل ،ادنیــت گوانین
ومنگنــز رشــد بعضی از ســویه ها را
متحرک می کنند .گلوکز ،ســوکروز و
مالتوز ونه مانیتول در بیشــتر کشت ها
اردیبهشت 94
شماره 112
31
تخمیر نمی شــوند .اسپورهای انتراکس
نســبت به حرارت ومــواد ضد عفونی
کننده شیمیایی نسبت ًا مقاومند .انها توسط
درجه حرارت جوش به مدت 10دقیقه
و حرارت خشک140درجه سانتیگراد به
مدت 3ساعت از بین می روند اسپورها
ممکن اســت برای ماه ها در پوســت
وچرم گاو و گوســفند و سال ودر زمین
خشک زنده باقی بمانند.
مصونیت
بهبود عفونت باســیلوس انتراسیس
ایمنی برای انســان وحیوانــات بهمراه
دارد .انتــی بادی هــای حفاظت کننده
در نتیجــه پاســخ میزبان بــه کمپلکس
اگزوتوکســین تولید می شوند .در حال
حاضر تنها واکســن دهنــده کافی برای
انسان یک توکســوئید تهیه شده ز یک
فراکسیون اگزوتوکسین است.
تشخیص ازمایشگاهی
باســیلوس انتراســیس را می توان
32
32
اردیبهشت 94
شماره 112
از خــاک ،زخم های
پوســتی ،دســتگاه
تنفسی ،یا خون کشت
داد .پیدایــش دیگــر
باسیل های تولید کننده
اسپور از بعضی از این
مــکان هــا گاهگاهی
تعیین هویت را مشکل
مــی ســازد .تســت
حرکــت یکتکنیــک
قابــل اطمینــان برای
جداسازی وغربالگی
باســیلوس هــای
ایزوله شده باسیلوس
انتراســیس می باشد .
هر باسیلوس جدا شده
دارای حرکت به عنوان یک گونه ای غیر از باســیلوس های انتراســیس
فرض می شــود .بعضی از روش های توصیه شــده برای تعیین هویت
باسیلوس انتراسیس شامل مراحل زیر است.
کشت نمونه بر روی اگار خوندار (خون گوسفند) یا یک انتخابی
وقتی که با نمونه های بسیار الوده مواجه می شویم.
باکتری های جداشــده از کشت بر روی اگار خوندار را در یک
محیط محتوی سرم و بی کربنات در حضور پنج در صد دی اکسید کربی
می توان کشت داد .تعیین وجود کپسول باید صورت گیرد.
تعیین وجود توکسین توسط کاربرد انتی توکسین ،واکنش مثبت
با سیلوس انتراسیس را تایید می نماید.
تعیین حساسیت به پنی سیلین .باسیلوس انتراسیس به پنی سیلین
حساس بوده در حالی که باسیل های دیگر له ان مقاومند.
تعیین حساســیت به گامافاژ .باســیلوس انتراســیس به گام فاژ
حســاس بوده در حالی که تمم دیگر گونه های با ســیلوس (به غیر از
باســیلوس موکوئیدس) به طور تغییر ناپذیر و ثابتی به گامافاژ حســاس
است.
پیشگیری و درمان
پنی ســیلین داروی انتخابی بوده اما استرپتومایســین ،تتراســیکلین
واریترومایســین نیز عوامل موثر بر علیه باسیلس انتراسیس است .درمان
قبل از پیدایش باکتریمی بســیار مهم است زیرا انتی بیوتیک ها بر علیه
توکســین موثرنیست .ســیاه زخم خصوصا در نواحی در حال توسعه از
جهان اندمیک است .شــیوع اپی زوتیک()Epizooticهنوز در امریکا
مقالهعلمی
وقتی که شــرایط اب وهوایی از قبیل باران های سنگین ایجاد می شود،
رایج اســت .برنامه کنترل بسیار موثر شامل واکسیناسیون گاوها،سوزاندن
یــا دفن با اهک خام حیوانات الوده وعفونی شــده وحرکت و جابجایی
محدود شــده چهارپایان اهلی ،است .ســیاه زخم جلدی به طور معدود
در امریکا مشاهده می شــود .بعضی از موارد بیماری در نتیجه تماس با
موی زبر یا با چرم(پوســت خام) حیوانات رخ می دهند .کنترل بیماری
در انســان خصوصا افراد در ارتباط با شــغل مربوط به دام ها که مستعد
است با ایمونیز اسیون توسط توکســوئید صورت می گیرد .حیوانات را
می توان با واکسن زنده ایمونیزه کرد.
باسیلوس سرئوس و با سیل های دیگر
کلنی های با ســیلوس سرئوس بعد از یک شبانه روز کشت بر روی
محیط های اگار خوندار با خون گوسفند یا اگار خوندار با فنیل اتیل الکل
غالبا (و نه همیشه)توسط یک هاله بزرگی از همولیز بتا احاطه می شوند.
اندازه کلنی های باسیلوس سرئوس بسته به شرایط رشد فرق می کند اما
معموال 8-3میلی متر قطر داشــته بزرگ نامنظم با یک ظاهر شیشه مانند
برفکی خاکســتری متمایل به سبز و لبه های مواج می باشند خصوصیات
بیوشیمیایی باسیلوس ســرئوس عبارتند از :حرکت مثبت لستیناز مثبت،
هیدرولیز ژالتین مثبت ،تولید اســید از گلوکز ،مالتوز ،سالســین مثبت.
از باســیلوس موکوئیدس()B.mycoidesغیــر متحرک بــوده و تولید
کلنی های ریزوئید مانند پراکنده می کند که توســط این خصوصیات از
باسیلوس سرئوس متمایز می شود.
باســیلوس سرئوس2انتروتوکسین
تولید می کند که مسئول دو پدیده بالینی
هستند.
-1یــک گاســترو انتریــت تپیک
(عفونــت معــده – روده ای) کــه با
اســهال ودرد شــکمی همراه اســت
و – 2در بعضــی دیگــر با اســتفراغ
(نوع اســتفراغ اور) بدون اسهال واقع
می شود.
گاســتروانتریت8تا 16ســاعت
پــس از خوردن غذای الوده شــده رخ
می دهد در حالی که نوع اســتفراغاور
1تا 5ســاعت و بعد از خــوردن غذای
الوده رخ می دهد(خصوصیات ظروف
برنج)هــر دوحالت خود بخود شــده
( )Self limitingنیــازی بــه درمان
اختصاصی ندارند.
باسیلوس سوئوس همچنین به عنوان
یک علت اصلی بیمــاری های متعاقب
تروما ناشی از شی ء داخل شده به چشم
بدون عمل جراحی به حساب می اید.
ارگانیسم عدسی چشم را الوده کرده و
اردیبهشت 94
شماره 112
33
مقالهعلمی
مــی توانــد عامــل اســیب رتینــال
()Retinal damage
همراه بــا فقــدان بینایی
شود .درمان عفونت شامل
کلیندا مایســین به عالوه
یــک امینوگلیکوالنــس
( ، )B . c i r c u l a n s
باســیلوس ماســرانس
( )B . m a c e r a n s
برویــس
باســیلوس
( )B . b r e v i sو
باســیلوس کواگوالنــس
( )B . c o a g u l a n s
بعضی اوقات بــا بعضی
از عفونــت هــا مرتبــط
اســت .به علــت راحتی
کشــت ومقاوم به راحتی
بودن اســپورها از بتعضی از باسیلوس
بــه طور معمــول در ازمایشــگاه برای
روش های تجربی و ازمایشــی استفاده
مــی شــود .باســیلوس ســوبتلیس
( )B.subtilisبه عنوان یک ارگانیســم
ازمایشــی برای انــدازه گیــری موثر
بودن استریلیزاســیون با کســیداز اتیلن
اســتفاده می شود .اسپورهای با سیلوس
اســتئاروترموفیلوس بــه علت مقاومت
غیر عادی انها نســبت به حــرارت به
عنوان تستس برای کار امد بودن اتوکالو
بــه کار می رونــد و نهایت ًااســپورهای
باســیلوس پومیلوس جهت تســت کار
امد بودن استریلیزاســیون با اشعه به کار
برده می شــوند جدول ()27-1ویژگی
های افتراقی باســیلوس انتراسیس را از
باسیلوس سرئوس نشان داده است.
منابع
)[1]. Ryan KJ, Ray CG (editors
(2004). Sherris Medical Microbiology
(4th ed.). McGraw Hill.
[2]. Bruggemann H, Gottschalk G
(editors). (2009). Clostridia: Molecular
34
34
اردیبهشت 94
شماره 112
جدول )1خصوصیات افتراقی باسیلوس انتراسیس از باسیلوس سرئوس و دیگر گونه های باسیلوس
*براساس ارزیابی راسمبیرهای به دســت امده از بیماران یا از کلنی های جدا شده و رشد
یافته در محیط مناسب برای تولید کپسول
** PEAتوســط اضافــه کــردن 0/3درصد فنیل الــکل به محیــط اکار عصاره قلب
()Heart infusion agar
Biology in the Post-genomic Era. Caister Academic Press.
[3].CollinsDictionary.com. Collins English Dictionary - Complete
& Unabridged 11th Edition. Retrieved October 01, 2012
[4]. Dover, N.; Barash, J. R, J.R.; Hill, K.K.; Xie, G.; Arnon, S.S.
(January 2014). “Molecular characterization of a novel botulinum
neurotoxin type H gene”. Journal of Infectious Diseases 209 (2): 202–192.
[5]. Mengesha et al. (2009). “Clostridia in Anti-tumor Therapy”.
Clostridia: Molecular Biology in the Post-genomic Era. Caister
Academic Press.
[6]. Chou, Chia-Hung; Chang-Lung Han, Jui-Jen Chang, JiunnJyi Lay (October 2011). “Co-culture of Clostridium beijerinckii L9,
Clostridium butyricum M1 and Bacillus thermoamylovorans B5
for converting yeast waste into hydrogen”. International Journal of
Hydrogen Energy 36 (21): 13983–13972.
[7]. Tanzi MG, Gabay MP (2002). “Association between honey
consumption and infant botulism”. Pharmacotherapy 22 (11): –1479
83.
مهدی سعادتمند
مقالهعلمی
( دانشجوی میکروبیولوژی )
بیومس
BIOMASS
زیســت تــوده یــا بیومــس یک
گنجینه ی باز یافت انرژی اســت که از
مواد زیستی بدست می اید .مواد زیستی
در برگیرنده ی جانداران زنده یا پسماند
های انها اســت .نمونه این مواد چوب
زباله و الکل هستند .زیست توده بیشتر
از پســماند های گیاهی است ،که برای
تولید الکتریســیته یا گرما بکار می رود.
برای ننمومه پســماند درختان جنگلی و
مواد هرس شده از گیاهان و خرده های
چوب ،می توانند به عنوان زیست توده
به کار گرفته شوند .زیست توده به مواد
گیاهی یا حیوانی کــه برای تولید الیاف
و مواد شیمیایی بکار می روند نیز گفنه
می شــود .امروزه مشــخص شده است
که سوخت های زیستی بدست امده از
پســماندهای جنگل ها و فراورده های کشاورزی جهان برابر ساالنه 70
میلیارد تن نفت خام انرژی اســت .این میزان 10برابر مصرف ســاالنه
انرژی در جهان اســت .همچنین می توان از این سوختها بیشتر در تولید
گرما بهره برد زیرا می توانند باعث صرفه جویی اقتصادی چشــمگیری
شوند.
چرخه زیست توده در طبیعت
بخشــی از تابش خورشــید که به اتمســفر زمین می رسد با فرایند
فتوســنتز در گیاهان جذب و ذخیره می شــود .ماکزیمم راندمان تبدیل
انرژی خورشــید در این فرایند بین 5تا 6درصد اســت .گیاهان بعنوان
منابع ذخیره کربن هســتند و دی اکسید کربن را از هوا جذب کرده و به
گونه ی کربن ذخیره می نمایند.
تاریخچه
نامیرایی سوخت های فسیلی ،تنوع بخشی به منابع انرژی ،گسترش
پایدار ایجاد امنیت انرژی وهمچنین مشــکالت زیست محیطی ناشی از
مصارف انرژی فسیلی از یک سو ،و تجدید پذیر بودن منابع انرژی های
نو نظیر خورشــید و باد و زیست توده ،توجه جدی جهانیان به توسعه و
گســترش استفاده از انرژی های بازیافت شونده را افزایش داده است .از
نقطه نظر تاریخی
استفاده از انرژی
زیســت توده به
ابتدایــی تریــن
دوره های تاریخ باز
می گردد .از زمانی
که اتش شــناخته
شــد ،انسان های
نخســتین همواره
چــوب و بــرگ
خشک درختان را
اردیبهشت 94
شماره 112
35
به عنوان ســوخت اســتفاده می کردند و این چرخه تا این سده نیز ادامه
پیدا کرده است.
ساختار شیمیایی
بیومس بــر پایه
کربــن اســت و از
امیزش مولکول های
الی شامل هیدروژن،
اکســیژن و بیشــتر
نیتــروژن و اندکی از
دیگــر اتمهــا (مانند
فلــزات قلیایــی و
فلزات قلیایی خاکی و
فلزات سنگین) است.
چشــمه های بیومس
شــامل ترکیبــات
الــی با زنجیــره بلند
اســت که در فرایند
هضم به مولکول های
ســاده تــر دگرگــون مــی شــود .دســتاورد ایــن فرایند:گازی اســت
افروختنــی (قابل اشــتعال) به نام بیــوگاز .به ان گاز مــرداب نیز گفته
می شود .این گاز شامل دو بخش عمده متان و دی اکسید کربن ،به همراه
انــدازه ی کمی از گازهای دیگر می باشــد .این امیزه ی گازی با ارزش
حرارتی 2/2-5/1مگاژول به ازای هر متر مکعب است.
راه های تامین منابع انرژی بیومس
یکی از راه های فراهم کردن انرژی زیســت توده :کاشت درختان یا
درختچه های مناسب با دوره رشد کوتاه و سریع در زمین های نامرغوب
و نیمه بایر اســت .گرچه ســوزاندن این منابع ،گاز دی اکســید کربن را
در جو می پراکند ،اما چون دوره رشــد و کاشــت انها پیوســته است به
همان اندازه دی اکســید کربن از جو زمین جذب می کنند و با استفاده از
انرژی های خورشــیدی از راه فتوسنتز اکســیژن می سازند .بدین سان
یــک چرخه کربن خنثی در طبیعت بوجود مــی اید .همچنین چوب ها
یا بعضی از زباله ها می توانند ســوزانده شــوند تا بخار اب تولید شود
و از ان برای تولید الکتریســیته استفاده شود .یکی دیگر از منابع بیومس
زباله های جامد شــهری هســتند .زباله هایی که از محصوالت گیاهی یا
جانوری بدست میایند بیومس هستند.
تقسیم بندی انواع منابع بیومس
پســماندهای جامــد شــامل مــواد زائــدی کــه از مراکــز
تجــاری و اداری و خانگــی و برخــی صنایــع حاصــل
36
36
اردیبهشت 94
شماره 112
می شود .این مواد یک منبع مناسب برای
تولید انرژی است .مواد رادیو اکتیو و مواد
شــیمیایی زاید و همچنین پسماندهای
مــواد بیولوژیکــی و دور
ریــزه هــای افروختنــی
(قابــل اشــتعال) نیــز
بیومس به شــمار می ایند.
فاضالب های شــهری و
پســماندهای الــی و دور
ریزه هــای کشــاورزی
و فضــوالت حیوانــی
از بیومــس ها به شــمار
می روند.
کاربردهای انرژی
بیومس
از بیومــس بــرای
ســاخت حرارت جریان
الکتریســیته و ســوخت اســتفاده
می شــود .یکی از عمــده ترین موارد
کاربرد بیومــس میکروبی اســتفاده از
انها به عنوان خــوراک و افزودنی های
خوراکی اســت .ارزش بــازار جهانی
مزه دهنده های غذایی در ســال 2000
نزدیک به 1/1میلیارد دالر بوده اســت.
اهمیت اقتصادی بیومس میکروبی تا به
اندازه ای اســت که پژوهشگران کشور
کوبا با اســتفاده از ضایعات نیشــکر و
تکنولوژی تخمیر اقدام به تهیه و تولید
پروتئیــن های تک یاختــه نموده اند تا
کشورشــان را از واردات خوراک دام و
سویا بی نیاز نمایند .صنایع تخمیری که
طیف وســیعی از حوزه های وابسته با
میکروارگانیســم هــا و بیوتکنولوژی
را در بــر می گیرنــد ،از قدیمی ترین
شاخه های فناوری زیستی به شمار می ایند.
الکل ها انتی بیوتیک ها اســیدهای الی
انزیــم ها و بســیاری از ترکیبات مورد
مقالهعلمی
اســتفاده در صنایع غذایی و دارویی از
محصوالت با ارزش تولید شــده در این
انزیم هایی.صنعت را تشکیل می دهند
- لیپازها- امیالزهــا-نظیــر پروتئازها
ســلوالزها و غیــره که مصرف بســیار
زیادی در صنایع مختلف دارند از جمله
مهم ترین تولیدات بیوتکنولوژی صنعتی
.بشمار می روند
درصد از انرژی3 امروزه بیومس ها
.مورد استفاده در امریکا را تامین می کند
مردم امریکا ســعی می کنند که استفاده
از ســوخت های بیومس را افزایش داده
و استفاده از سوخت های فسیلی را کم
استفاده از ســوخت های بیومس.کنند
.ضایعات را کاهش می دهد
منابع
[1] T.A. Volk, L.P. Abrahamson,
E.H. White, E. Neuhauser, E. Gray,
C. Demeter, C. Lindsey, J. Jarnefeld,
D.J. Aneshansley, R. Pellerin and S.
Edick (October 19–15, 2000).
[2] Field, C. B.; Behrenfeld, M.
J.; Randerson, J. T.; Falkowski, P.
(1998). “Primary Production of the
Biosphere: Integrating Terrestrial
and Oceanic Components”. Science
Information Administration (EIA). Retrieved 6 April 2013.
[5] Kunkes, E. L.; Simonetti, D. A.; West, R. M.; Serrano-Ruiz,
J. C.; Gartner, C. A.; Dumesic, J. A. (2008). “Catalytic Conversion
of Biomass to Monofunctional Hydrocarbons and Targeted
Liquid-Fuel Classes”. Science 322 (5900): 421–417.
[6] Kobayashi, Hirokazu; Yabushita, Mizuho; Komanoya,
Tasuku; Hara, Kenji; Fujita, Ichiro; Fukuoka, Atsushi (2013).
“High-Yielding One-Pot Synthesis of Glucose from Cellulose
Using Simple Activated Carbons and Trace Hydrochloric Acid”.
ACS Catalysis 3 (4): 587–581.
37
94 اردیبهشت
112 شماره
281 (5374): 240–237.
[3]. Naik, S.N.; Goud, Vaibhav
V.; Rout, Prasant K.; Dalai, Ajay
K. (2010). “Production of first and
second generation biofuels: A
comprehensive review”. Renewable
and Sustainable Energy Reviews 14
(2): 597–578.
[4] capacity of about 6.7
gigawatts in 2000 to about 10.4
gigawatts by 2020. U.S. Energy
دکتر میرزاعلی مفضل جهرمی
مقالهعلمی
(دکترای تخصصی ایمنی شناسی پزشکی)
استفاده از ایمونوانفورماتیک در
تشخیص و درمان الرژی ها
سازوکار بروز الرژی
واکنش های الرژی مانند رنیت ،اسم و اگزما بیشتر با الرژن هایی از
جنس گلیکوپروتیین ها پدید می اید .در الرژی یا افزایش حساسیت نوع
یک مولکول های ،IgEماستسل های بافتی و بازوفیل های خون محیطی
نقش محوری دارند (شکل .)1
در بروز الرژی مولکول های ،IgEماستسل ها و بازوفیل ها نقش
محوری ایفاء می کنند .انتی بادی های IgEمیل اتصالی باالیی به
پذیرنده شان در سطح ماستسل ها و بازوفیل ها دارند .اتصال متقاطع
الرژن به IgEسطح سلولی سبب تخلیه واسطه های الرژی زا از
گرانول های ماستسل ها و بازوفیل ها و ایجاد عالیم بیماری الرژی
می شود.
روش های تشخیص بالینی الرژی
برای تشخیص الرژی ها از عصاره الرژن و یا پپتید نوترکیب استفاده
می شود .برای این کار پزشکان فوق تخصص الرژی و ایمونولوژی
بالینی اندازه ی مشخصی از عصاره و یا محلول نوترکیب پپتیدی عامل
و یا عوامل الرژیزا را بر روی پوست بیمار قرار می دهند و با لنست به
سطح اپیدرم پوست (ازمون پریک) وارد می نمایند و یا با سوزن های
بسیار کوچک به درم (ازمون درون درمی) تزریق می کنند .ایجاد قرمزی
و گرمی در عرض 15تا 60دقیقه در برابر نمونه کنترل مثبت (هیستامین)
و کنترل منفی (سرم فیزیولوژی) حساسیت به ان الرژن را اثبات می کند.
روش های تشخیص ازمایشگاهی الرژی
افزون بر روش های تشخیصی بالینی ،متخصصان ایمنی شناسی پزشکی
در ازمایشگاه ایمنیشناسی بالینی و سرولوژی وجود انتی بادی های IgE
تام و اختصاصی الرژن و همچنین کالس این انتی بادی های اختصاصی
ضد الرژن را در سرم افراد مبتال به الرژی ارزیابی می نمایند .گفتنی است
برای ساخت کیت تشخیصی ازمایشگاهی نیز از پپتیدهای نوترکیب و یا
عصاره الرژن بهره گیری می شود.
سازوکار ایمنیدرمانی الرژی
عصاره و یا پپتیدهای نوترکیب الرژن در درمان الرژی نیز به کار می روند.
38
38
اردیبهشت 94
شماره 112
شکل .1نقش ماستسل و IgEدر بروز الرژی
بدین منظور پزشکان فوق تخصص
الرژی و ایمونولوژی بالینی در عرض
چندین ماه و یا چند سال مقدار معینی از
الرژن را با یک شیب غلظت افزایشی به
زیر پوست (ایمنی درمانی زیر جلدی)
بیمار تزریق می کند و یا به صورت زیر
زبانی (ایمنی درمانی زیر زبانی) به بیمار
تجویز می کنند .هدف از ایمنی درمانی،
حساسیت زدایی از افراد مبتال به
الرژی نسبت به الرژن است .این
درمان سبب می شود بتدریج به جای
انتی بادی های IgEکه با اتصال به
ماستسل ها و بازوفیل ها سبب بروز
الرژی می شود ،کالس جدیدی از
انتی بادی اختصاصی ضد الرژن یعنی
IgG4تولید شود .انتی بادی های
IgG4به الرژن پیوند می شوند و
الرژن را خنثی می نمایند .در نهایت
با حذف الرژن از سطح پالسمای فرد
گرفتار الرژی بیماری فروکش می نماید
(شکل .)2
بهداشت جهانی و سازمان جهانی خوار و بار و کشاورزی
پروتیین هایی را که حداقل دارای 6بنیان الرژی زا باشند الرژن در نظر
می گیرند .با استفاده از ایمونوانفورماتیک می توان بنیان هایی به
این اندازه کوچک و اپیتوپ های الرژی زا را از بین انبوهی از
پروتیین ها شناسایی نمود( .شکل .)3
شکل .2ایمنی درمانی الرژی
با تزریق زیر پوســتی و یا تجویز زیر
زبانی عصاره الرژن و یا پپتید نوترکیب
الــرژن در عــرض چندیــن مــاه و یا
چند ســال مقدار IgEســرمی کاهش
مــی یابــد و بجــای ان IgG4تولید
می شــود IgG4 .با خنثی نمودن الرژن
سبب بهبود بیماری می شود.
شناسایی پپتیدهای الرژیزا با دانش
ایمونوانفورماتیک
شناسایی
همرفته
روی
پپتیدهای الرژیزا برای تشخیص
الرژی چه به گونه ی بالینی
"ازمون های پوستی پریک و تزریق
درون درمی" و یا ازمایشگاهی
های
ایمونوگلوبین
"ارزیابی
سرمی" و همچنین در ایمنیدرمانی
(حساسیت زدایی) بیماران دچار
به الرژی دارای اهمیت فراوانی
است .اگرچه از عصاره الرژن ها
می توان برای تشخیص و ایمنی
درمانی افراد گرفتار به الرژی استفاده
نمود ،اما تهیه عصاره از انواع گوناگون
مواد الرژیزا و همچنین جداسازی
ناخالصی های موجود در ان و
احتمال ایجاد حساسیت در افراد
و همچنین باالبردن حساسیت و
کاستن ویژگی روش های تشخیصی
از محدودیت های استفاده از
عصاره مواد الرژیزا است .سازمان
شکل .3ساختار پپتید هیره درماتوفاگوئید فارمینه
ساختار سه بعدی یکی از پپتیدهای هیره (مایت) درماتوفاگوئید فارینه
گونه ( Der f 7عامل الرژیزای گرد و غبار خانه) که از بانک داده پروتیین
به دست امده را مشاهده می کنید این روش با هزینه بسیار کمتر و همچنین
دقت و سرعت بسیار باالتر شناسایی پپتیدهای الرژیزا را امکان پذیر
می سازد .ایمونوانفورماتیک از داده های موجود در بانکژنی (،)NCBI
بانک پروتیین ( )PDBو پایگاه های داده شناسایی کننده اپیتوپ
(مانند ؛ )IEDBو پایگاه های داده ویژه معرفی الرژن ها (مانند؛ �All
،)ermatesاپی توپ های الرژیزا را شناسایی می نماید .گفتنی است
در پایگاه های داده عمومی (مانند؛ )Expasyمی توان اطالعات جامعی
ازساختار ،توالی ،قطبیت ،محل برش انزیمی و شکل سه بعدی این
اپی توپ های الرژی زا کسب نمود .در نهایت پپتیدهای نوترکیب
شناسایی و طراحی شده با روش ایمونوانفورماتیک در ازمایشگاه های
زیست شناسی مولکولی با استفاده از روش های همسانه سازی ژنی تولید
می شود و جهت اهداف تشخیصی و ایمنی درمانی بکار می روند.
منابع
-1مفضل جهرمی ،میرزاعلی؛ میرنژاد ،رضا؛ نجفی ،علی؛ فصیحی رامندی ،مهدی.
کاربرد ایمونوانفورماتیک در پزشکی .انتشارات امید ،چاپ اول1394 ،؛ صفحه -135
.136
[2] RajatK D. Tomar N. Immunoinformatics. 2nded: Springer; 2014.
[3] Pawankar S, Canonica G W, Holgate S T, Lockey R F, Blaiss M S. White Book on
Allergy. World Allergy Organization (WAO), 2013.
[4] Mail D, Brostoff J, RothDB, Roitt I. Immunology. 8th ed: Elsevire; 2013.
[5] Owen JA., Punt J, Stranford S, Kuby A. immunology. 7th ed: W. H. Freeman; 2013.
[6] Kliegman RM, Stanton B, Schor NF, Behrman R. E. Nelson Textbook of Pediatrics.
19thed: elsevire; 2011.
اردیبهشت 94
شماره 112
39
دکتر عباس افراه
بورد تخصصی ازمایشگاه بالینی
کارگران پشتیبان سازمان تامین اجتماعی هستند
بخشی از سخنان اقای حسن
صادقی ،در اجتماع کارگرانی روز
11اردیبهشــت ،به مناسبت روز
جهانی کارگر در میدان فلسطین:
منابع درمانی و بیمه ای ســازمان
تامیــن اجتماعــی قابــل ادغام
نیست ،کارگران اجازه نمی دهند
به خــرج ان ها گروه های جامعه
خصوصــا طبقات پــر درامد از
ایــن منابع اســتفاده کنند.معاون
شهرستان های خانه کارگر افزود:
از ایــن منظر کارگران پشــتیبان
سازمان تامین اجتماعی هستند و
در مقابل از سازمان انتظار دارند
تا در جهت ارتقا خدمات کیفیت
خدمات بیمــه ای و درمانی این
ســازمان تالش کنند.به باوراقای
صادقــی بی توجهی بــه اجرای
ماده ۹۶قانــون تامین اجتماعی
در خصوص افرایش مســتمری
کارگران بازنشسته ،اجرای قوانین
همســان ســازی و بازنشستگی
صنایــع و بــه مشــکل خوردن
اجرای بیمه کارگران ساختمانی
از جملــه مســائلی هســتند که
کارگران در مواجه با ان ها انتطار
حمایت مسئوالن این سازمان را
دارند .وی همچنین با اشــاره به
تالش هایی که از ســوی وزارت
بهداشــت بــرای تصاحب منابع
درمانی ســازمان تامین اجتماعی
در حال شکل گیری است افزود:
کارگــران بــا راهپیمایی خود به
وزیر بهداشــت هشدار می دهند
که چشــم طمع به اموال سازمان
نداشته باشد....
ایین نامه تبلیغ و اگهی
ضوابط تبلیغات ازمایشگاه های تشخیص طبی
سازمان نظام پزشکی جمهوری اسالمی ایران
معاونت نظارت و برنامه ریزی
کار گروه تخصصی علوم ازمایشگاهی
کمیته حقوق و اخالق حرفه ای ازمایشگاه های تشخیص طبی بالینی و تشریحی
مقدمــه :نظربــه اینکه انتظار می رودازمایشــگاهها صرفا بر اســاس کیفیت عملکرد و رضایــت بیمار مورد
ارجاع قرار گیرند ،لذا هر نوع تبلیغی که بر اســاس روش های غیر متعارف ،گمراه کننده ،غیر واقع ،غیر ســالم و
غیر مجاز ســعی در جلب مشــتری نمایند ،متخلف محسوب می گردد .ضمنا به منظور ساماندهی امر تبلیغات و بر
اساس دستور العمل نظارت و بررسی ارتباطات و تبلیغات سازمان نظام پزشکی ،ضوابط و موارد ذیل از سوی
کمیته حقوق و اخالق حرفه ای ازمایشگاه تدوین و مصوب گردیده است.
40
40
اردیبهشت 94
شماره 112
- 1موارد تبلیغات مجاز ازمایشگاه ها
♦ چاپ کاتالوگ و بروشور کام َ
ال علمی
♦ دفترچه های راهنمای نحوه نمونه گیری و اماده سازی بیماران
♦ دفترچه راهنمای اشنای با ازمایشات
♦ کارت شناسائی با نوع تخصص مسئول فنی ،موسس ،ادرس و تلفن
♦ تقویم و سر رسید فاقد هر گونه تبلیغات غیر مجاز
♦ حضور مسئول فنی ازمایشگاه در برنامه های رادیویی ،تلویزیونی بدون
ذکر نام و ادرس ازمایشگاه
♦ راه اندازی سایت اینترنتی با مجوز قبلی از کمیته اخالق
♦ چاپ و توزیع پوستر های علمی در محدوده داخل ازمایشگاه
♦ تابلوی درب ورودی ازمایشگاه با ابعاد مجاز
- 2موارد تبلیغات غیر مجاز ازمایشگاه ها
♦ استفاده از بیلبورد جهت تبلیغات
♦ استفاده از تالبوی تبلیغاتی عمومی
♦ استفاده از هر نوع جراید و مطبوعات جهت تبلیغ
♦ اســتفاده از غرفه و یا تبلیغ در کنگره ها ،همایش ها و حاشــیه انها و
موارد مشابه
♦ کاربرد یا بهره گیری از هرگونه پورسانت ،هدیه ،تعیین درصد یا جایزه
♦ تامیــن تمــام یا بخشــی از هزینــه های مطب هــا ،کلینیــک ها ،
درمانگاه ها و مراکز مشابه
♦تامین تمام یا بخشــی از هزینه های مسافرت های داخلی و یا خارجی
پزشکان
♦ سهیم کردن پزشکان در در امد ماهیانه ازمایشگاه
♦ پرداخت کمیسیون به اشخاص حقیقی و حقوقی
♦ انجام تبلیغات مقایسه ای و بهره گیری از کلماتی نطیر بهترین ،برترین
و ....
♦ تبلیغات مغایر با تعرفه های مصوب قانونی
♦ سایر مصادیق سهم خواری که به تصویب کمیته خواهد رسید .
- 3با عنایت به بروز شیوه های جدید در تبلیغات در حوزه ازمایشگاه
به خصوص از لحاظ محتوایی ،کلیه مواردی که مصادیق تخلف ان مورد
شبه و یا دستور العمل پیش بینی نشده است در کمیته اخالق مورد بررسی
و اعالم نظر کارشناسی قرار خواهد گرفت .
4نحوه رسیدگی به تخلفات:
کلیه متخلفین ابتدا جهت ادای توضیحات الزم و دفاع از خود ،به جلســه
کمیته اخالق احضار می گردند .رای کمیته پس از اســتماع دفاعیات به شرح
زیر صادر خواهد شد .
♦ پذیرش دفاعیات و رفع اتهام
♦ اخذ تعهد جهت عدم تکرار تخلف
♦ ارجاع پرونده به هیات های انتظامی سازمان و مراجع ذیربط
اردیبهشت 94
شماره 112
41
May 2015
Volume 17
laboratory Diagnosis/ISSN:1561-6363
Issue No. 112
Editor in Chief:
Dr. Abbas Afrah
aafrah@gmail.com
Managing editor:
Scientific Consultants:
Editorial; .................................................................................................. 4
Lab News ................................................................................................. 5
3
Mahmood Aslani
content
3
Executive Manager:
3
Dr. Arash Daryakar MD
New list of Acceptable Kits & Equipment;
Dr. Seyed Hossein Fatemi,
By Health Reference Lab Administration of MOH ................................. 9
3
Head of Iranian Association of Clinical
Laboratories (IACL)
8th International & 13 National Congress on Quality Improvement in
Dr. Abdolfattah Sarrafnejad,
Clinical lab With 1st Iran MEDLAB Exhibition Was Held........................ 10
Dr. Mohammad-Javad Gharavi,
3
3rd Iranian-made Laboratory Equipment Exhibition Held..................... 13
3
Wilson Syndrome................................................................................... 16
3
Laboratorians Day Celebration Held................................................... 21
3
Drug Delivery With Bacteria................................................................ 22
3
Spore-forming , Gram-Positive Bacilli ................................................ 28
3
BIOMASS............................................................................................... 33
3
Using of Immunoinformatic in Diagnosing and Treating Allergies.... 36
3
Validity & Non-Validity ........................................................................ 38
3
A Sample of Skin Disease....................................................................... 41
Professor of Tehran Medical Sciences
Secretary of Iranian Association of
Clinical Laboratories (IACL)
Dr. Alireza Mehrvarz,
Anatomo-Clinical Pathologist
Dr. Alireza Tarang,
Medical Genetics (PhD.)
Parvin Mokhtar,
Nurse
Website: www.Tashkhis.com
Email: Tashkhis@gmail.com
گزارش یک نمونه بیماری پوستی
اقایی 44ساله با سابقه 6هفته از اسیب های خارش دار پوسته دهنده اریتماتو،
با ته رنگ نارنجی در سر وصورت ،تنه و اندام مراجعه نمود.
اسیب ها برروی پوست جلوو پشتی تنه ،بازوها،ساعد ،ران ،ساق پاها و همچنین
روی اکستانسور وفلکسور اندام نیز دیده می شد .بخش هایی از پوست سالم
میان الیه های اریتماتوس به همراه پاپول های فولیکولی قرمز رنگ جلب توجه
می کردند(شکل 1تا .)3کف دست های بیماراندکی هیپرکراتوتیک با ته رنگ
زرد بود .با توجه به یافته vهای بالینی :تشخیص های Pityriasis ، Psoriasis
rubrapilarisو Pityriasis roseaبرای بیمار پیشنهاد شد .بیمار سابقه بیماری
خاص یا عفونت همسانی را ذکر نمی کرد .در بررسی میکروسکوپی ،اسیب های
(به جای ضایعات) پوست تناوب هیپرکراتوز وارتوکراتوز به صورت عمودی و
افقی با نواحی اکانتوز با رت ریج های پهن و متصل شونده ،نواحی هیپرگرانولوز،
اسپونژیوز با اگزوسیتوز اندک لنفوسیت ها ،اکستروازیشن مختصر گلبول های
قرمز و انفیلترای مالیم دور عروقی در درم سطحی را نشان داد(شکل 4تا .)8
یافته های میکروسکوپی همراه معاینه بالینی تشخیص بیماری “Pityriasis rubra
”pilarisرا قطعی نمود.
بحث
این بیماری از لحاظ بالینی به پنج دسته تقسیم می شود:
دســته :1گوه ی کالسیک بزرگساالن :که نزدیک به %50بیماران را در
بر می گیرد .درا غاز یک پچ اریتماتوس در نیمه باالی بدن پدیدار شــده (بیشتر در
پوست سر و صورت) ،و به سرعت پخش شده به صورت نواحی بزرگ هیپرکراتوز
فولیکولــر ،بــا هاله قرمــزدور فولیکولی که گاهــی همراه با خارش یا ســوزش،
اشکاروســپس تکه های اریتماتوس به هم پیوسته و بسیاری از بیماران اریترودرمی
پراکنده(منتشر) را تجربه می کنند .بطور مشخصی جزایری از پوست با عدم درگیری
دیده می شــود.پاپول های فولیکولر در سطوح پشتی انگشتان و سطوح اکستانسور
مچ ،بازو و ران پا نیز تشــخیصی است.پوسته ریزی پودری و ظریف در صورت و
پوست سر و پوسته ریزی ضخیم تر در نواحی پایین تر بدن اتفاق می افتد.
اریتم ته رنگ نارنجی داشته که به ویژه بیشتر در نواحی کف دست و پا همراه
نواحی هیپرکراتوز دیده می شود.الوپسی منتشر نیز ممکن است ایجاد شود.ضایعات
دهانی چندان شــایع نبوده ،وبه شکل هیپرکراتوزمنتشر و اریتم ماکولر با رشته های
سفید شبیه به لیکن پالن دیده می شود.پیش اگهی این دسته از بیماران خوب است
و تا %80انها در مدت 3سال خوب می شوند.
دســته :2نــوع اتیپیکال بزگســاالن ،در %5بیمــاران روی می دهد و
نمودهای بالینی ،مورفولوژیک و زمان درگیری ان ،اتیپیک اســت (گاهی تا 20سال
هم به درازا می انجامد) .پوسته ریزی بیشتر حالت ایکتیوزی داشته و نواحی با تغییر
اگزمایی نیز دیده می شود .پیش اگهی این گروه ضعیف است زیرا تنها %20انها در
عرض 3سال بهبود می یابد.
دسته :3پیتیریازیس کالسیک نوجوانان ،شبیه به انواع کالسیک بزرگساالن
است ولی زمان درگیری ان متفاوت است و بیشتر در بچه های کمتر از 2سال رخ
می دهد ونزدیک به %10بیماران را در بر می گیرد.ضایعات در این گروه بیشــتراز
نواحی پایین تر بدن اغاز می شود.پیش اگهی این گروه خوب است وبیشتر بیماران
دریکسال بهبود می یابند.البته برگشت بیماری تا %17گزارش شده است.
دسته :4پیتیریازیس روبراپیالریس با مرزبندی مشخص ،نزدیک به %25
بیماران را در بر می گیرد .در کودکان نزذیک به ســن بلوغ روی می دهد.ضایعات
دارای نواحــی با حدود مشــخص از هیپرکراتوز فولیکوالرو قرمــزی در زانوها و
ارنج ها به همراه تعدادی پچ پوسته دار قرمز درسایر قسمت های بدن و هیپرکراتوز
کف دست و پا است.
دکتر ارش دریا کار-بورد تخصصی
اسیب شناسی بالینی و تشریحی
یافته های میکروسوپی
در ضایعات تیپیک و رشــد کرده ،فولیکوالر پالگ و اکانتوز یک دست اپیدرم
بــه همراه رت ریج های پهن ،هیپرکراتوز و پاراکراتوز اطراف فولیکولی اســت .در
درم التهاب مختصر تا متوســبه همراه اتروفی غدد سباســه را شاهد هستیم .اگرچه
تظاهرات میکروسکوپی غیر اختصاصی است ولی بیوپسی از ضایعات غیر فولیکولی
تغییر یافتن اورتوکراتوز به پاراکراتوز در ســمت افقی و عمودی را نشان می دهد.
نواحی واضح هیپرگرانولوز ،صفحات ســوپراپاپیلری و اپیدرمال ریج های ضخیم،
درمال پاپی های نازک و التهاب لنفوســیتی دور عروقی در درم ســطحی به چشم
می خورند.
وجود اســپونژیوز نوتروفیلی بیشتر به نفع پســوریازیس بوده و وجود ان در
بیمــاری پیتیریازیس روبرا پیالریــس به علت سوپراینفکشــن باکتریای یا قارچی
اســت .تشخیص ضایعات اولیه دشــوار زیرا پاراکراتوز خیلی واضح نبوده و بیشتر
هیپرکراتوز الیه ای به چشم می خورد.هیپرگرانولوزوجود داشته و رت ریج ها پهن
و کمی بلند اســت.صفحات ســوپراپاپیلری ممکن ضخیم تر شوند و در ضایعات
اریترودرمیک الیه کراتینی پوست ممکن است نازک شود یا از بین برود وحتی الیه
گرانولر کاهش یابد.ضایعات کف دست و پا هیپرکراتوز ،فوکال پاراکراتوز و اکانتوز
مختصری نشان می دهند.
تشخیص افتراقی
این بیماری از دید بالینی و میکروسکوپیک با پسوریازیس اشتباه می شود.مواردی
که به نفع پیتیریازیس روبراپیالریس هســتند شــامل پالگ های فولیکولی به همراه
پاراکراتوز اپیدرم کنار خود ،پاراکراتوز فوکال ،رت ریج های پهن و صفحات ضخیم
شده سوپراپاپیلری ،الیه گرانولر ضخیم و عدم وجود عروق مویرگی پیچ خورده در درم
سطحی است.در پسوریازیس اکانتوز بیشتر بوده و بسیار منظم تر است .همچنین رت
ریج ها نازک و بیشتر به هم پیوســته است و صفحات سوپراپاپیلری نازک هستند.
پاراکراتوز خیلی شــدیدتر بــوده و تجمــع نوتروفیلی واضح روی الیه شــاخی
پوشــاننده دارنــد که به همراه دژنراســیون اســپونژیوزی اپیدرم ســطحی زیرین
است (.)1
منابع:
v1.Calonje E, Brenn T, Lazar A, Mckee P.(2012) Mckee’s Pathology
of the Skin. 4th ed, 212-214
شکل 1
شکل 2
شکل 3
شکل 4
شکل 5
شکل6
شکل7
شکل 8