ماهنامه تشخیص آزمایشگاهی شماره 143

‫ماهنامه‬ ‫سالبیستم‪-‬شماره‪(143‬اذر‪100-)96‬صفحه‪8000-‬تومان‬ ‫ماهنامهتشخیصازمایشگاهی‪/‬پژوهشی‪-‬خبری‬ ‫شماره ثبت‪8965/9 :‬‬ ‫‪aafrah@gmail.com‬‬ ‫دبیرتحریریه‪ :‬دکترعباس نداف فهمیده‬ ‫مدیراجرایی‪ :‬مهندس محمود اصالنی‬ ‫‪Email: matashkhis@gmail.com‬‬ ‫سازمان اگهی‪ :‬نازلی عباسپور‬ ‫همکاران تحریریه‪:‬‬ ‫مهندس نیلوفر حسن‬ ‫افسانه غفاری‬ ‫مهندس احسان درخشان نیا‬ ‫نشانی نشریه‪ :‬تهران‪-‬خیابان فاطمی‪ -‬خیابان دائمی‪-‬‬ ‫نبش زرتشت غربی‪ -‬پالک ‪- 79‬طبقه همکف‪ -‬واحد‪18‬‬ ‫نخستیننشریهازمایشگاهیکشور‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسوول‪ :‬دکتر عباس افراه‬ ‫فهرستـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬ ‫‪‬‬ ‫چرا نباید از طرح تحول سالمت « تحقیق و تفحص» کرد؟‪2........................................‬‬ ‫‪‬‬ ‫رویدادها و گزارش ها‪3...............................................................................................‬‬ ‫‪‬‬ ‫اشنایی با اداره ی امور ازمایشگاه های دانشگاه علوم پزشکی اردبیل‪8...........................‬‬ ‫درهفدهمین کنگره بیماری های گوارش و کبد ایران عنوان شد‪:‬‬ ‫‪‬‬ ‫کدام ازمایشگاه بهتر است ؟‪16......................................................................................‬‬ ‫تلفن‪09127333407- 88952803-88987501 :‬‬ ‫فکس‪ /021- 89776769 :‬صندوق پستی‪14335-1418 :‬‬ ‫دفتررشت‪ :‬رشت‪ -‬خیابان انقالب‪ -‬پالک ‪179‬‬ ‫‪‬‬ ‫تازه های ازمایشگاه‪18.................................................................................................‬‬ ‫جهش­ های سرطانزای ‪ ERBB3‬در سرطان های انسانی‪20.............................................‬‬ ‫‪Email: Tashkhis@gmail.com‬‬ ‫‪Web: www.Tashkhis.com‬‬ ‫شیوع کبد چرب در ایران‪ ،‬باالتراز میانگین جهانی است‪12............................‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ EQAS‬و اهمیت ان از دیدگاه وزارت بهداشت‪24........................................................‬‬ ‫گذری بر بیماری برنتافتن در برابر الکتور(عدم تحمل الکتوز یا کمبود الکتاز)‬ ‫‪‬‬ ‫طرح روی جلد‪:‬‬ ‫شرکت تولیدی بازرگانی اریافارمد‬ ‫تولیدوواردات دستگاه های‬ ‫پزشکی‪،‬ازمایشگاهی و‬ ‫فراورده های تشخیصی‬ ‫ادرس‪ :‬تهران‪ ،‬بلوار نلسون ماندال‬ ‫(افریقای شمالی)‪ ،‬خیابان سایه‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،52‬طبقه ‪3‬‬ ‫تلفن‪22022002 :‬‬ ‫فاکس‪22039247:‬‬ ‫چاپ‪ :‬سبزارنگ ‪88809212‬‬ ‫خیابان سپهبد قرنی‪ ،‬ک ش محمدی‪ ،‬پ ‪4‬‬ ‫مشاوران علمی‪:‬‬ ‫دکتر سید حسین فاطمی‬ ‫دکتر عبدالفتاح صراف نژاد استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران‬ ‫دکتر ارش دریاکار متخصص اسیب شناسی بالینی و تشریحی‬ ‫دکتر عباس نداف فهمیده متخصص اسیب شناسی بالینی و تشریحی‬ ‫دکتر محمد جواد غروی دبیر انجمن متخصصان علوم ازمایشگاهی بالینی ایران‬ ‫دکتر علیرضا مهرورز متخصص اسیب شناسی بالینی و تشریحی‬ ‫دکتر علیرضا ترنگ متخصص ژنتیک پزشکی‬ ‫پروین مختار نرس‬ ‫مهندس سید امیرحسین بحرالعلومیان مهندسی پزشکی‬ ‫بررسی مختصری از ساختار نوکلیوزوم‪28.....................................................‬‬ ‫بررسی اصول ایمنی درازمایشگاه‪32..............................................................................‬‬ ‫‪‬‬ ‫اشنایی با دستگاه پالسمافرزیس‪40................................................................................‬‬ ‫‪‬‬ ‫نکات کلیدی تعمیرات تجهیزات ازمایشگاهی؛ اتوکالو‪44.............................................‬‬ ‫‪‬‬ ‫کلونینگ و بیان داروی ضد انعقادی دسیرودین (هیرودین)‬ ‫‪‬‬ ‫با تمرکز بر روی سیستم ترشحی میزبان‪50................................................‬‬ ‫‪‬‬ ‫روایی و ناروایی‪53.......................................................................................................‬‬ ‫‪‬‬ ‫رپرتاژاگهی؛ شرکت نانومهر‪54.......................................................................................‬‬ ‫رئیس انجمن متخصصان علوم ازمایشگاهی بالینی ایران‬ ‫چاپ اثار و اگهی ها به مفهوم پذیرش دیدگاه های پدید اورندگان نیست‪.‬‬ ‫نشریه تشخیص ازمایشگاهی از باز پس فرستادن نوشته های نویسندگان معذور است‪.‬‬ ‫هر گونه دخل و تصرف در نوشته ها با اگاهی نویسنده ان انجام می شود‪.‬‬ ‫تنها اثاری که به صورت تایپ شده روی ‪ CD‬و یا با ‪ email‬به نشریه رسیده باشد برای چاپ در دستور کار قرار خواهد گرفت‪.‬‬ ‫از نویسندگان محترم خواهشمند است عکس های الزم را به صورت اسکن شده همراه با مطلب ارسال کنند‪.‬‬ ‫سراغـاز‬ ‫دکتر عباس افراه‬ ‫بورد تخصصی ازمایشگاه بالینی‬ ‫چرا نباید از طرح تحول سالمت‬ ‫« تحقیق و تفحص» کرد؟‬ ‫با همه ی چالش های پیش بینی شده و نشده ی طرح تحول‬ ‫سالمت‪ ،‬خوشبختانه همچنان اجرا و پی گرفته می شود‪ .‬بی گمان‬ ‫هر مدیریت سازمان یافته ی امروزی‪ ،‬همواره طرح های خود را‬ ‫ارزیابی‪ ،‬پایش و به بهینه سازی ان می پردازد‪ .‬این طرح بسیار‬ ‫بزرگ دارای کاستی هایی نیز هست که به راستی نیاز به بررسی‬ ‫بیشتری دارد‪ .‬برخی کاستی ها هم‪ ،‬همواره از سوی نمایندگان‬ ‫شنیده می شود‪ .‬نگارنده هم‪ ،‬همانند سخنگوی وزارت بهداشت‬ ‫و درمان‪ ،‬بر این باور است‪ :‬راهی جز ادامه طرح تحول سالمت‬ ‫وجود ندارد‪ .‬اما باید افزود‪ ،‬حتا در ثروتمندترین کشورهای جهان‪،‬‬ ‫هزینه شدن یک ریال از بودجه ی سرانه ی سالمت برای مردم‪ ،‬زیر‬ ‫ذره بین سازمان های بیمه گر و دولت است‪ .‬ولی در ایران‪ ،‬شگفت‬ ‫انگیز است که حتا نمایندگان مجلس هم از "تحقیق و تفحص"‬ ‫در این باره پرهیز می کنند‪ .‬در این میان باید یاد اوری کرد که‬ ‫دستاوردهای این طرح بزرگ در همه جا یکسان نبوده است‪ .‬در‬ ‫برخی استان ها بیشترین بهره و در برخی جاها چندان نمودی‬ ‫نداشته است‪ .‬برجسته ترین کاستی این طرح‪ ،‬ناروشن بودن روند‬ ‫و شیوه ی هزینه شدن بودجه ی ان است‪ .‬اما پرسش های دیگر‬ ‫که ارزش پرسیدن دارد‪ -‬با نگرش به اینکه اموزش پزشکی و‬ ‫درمان در کشور ما‪ ،‬با هم امیخته در یک وزارتخانه است‪ ،‬ایا‬ ‫هزینه ی اموزش قربانی درمان نشده؟‪ -‬درامد سازی این طرح‬ ‫برای برخی از همکاران‪ ،‬مایه ی کژروی هایی از پایه های اصلی‬ ‫درمان نشده؟ ‪ -‬در زمینه ی بهداشت چه دستاورده هایی داشته‬ ‫است؟ سرانجام پرسش پایانی که نگارنده خود سال ها است در‬ ‫این زمینه دست اندر کاران بوده است و شاید بتواند پاسخی به ان‬ ‫بدهد‪ - :‬کیفیت ازمایش ها در ازمایشگاه های دانشگاه ها‪ ،‬پس از‬ ‫طرح‪ ،‬چه روندی داشته است؟‬ ‫درباره بهداشت‪ ،‬همه ی همکاران در شگفتند که چرا‬ ‫بدخیمی ها چنین افزون یافته است؟ بی گمان شیوه زندگی و‬ ‫ ‪2‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫پارازیت های ضد ماهواره ای‪ ،‬در این باره نخستین انگیزه اند‪.‬‬ ‫پس از امیزش اموزش و درمان(وهمچنین خود گردانی‬ ‫بیمارستاها)‪ ،‬ازمایشگاه های دانشگاهی سرشت خود را از دست‬ ‫دادند‪ ،‬ازاستادان تهی شدند و با کارکنانی با پشتوانه ی کمتر علمی و‬ ‫بیشتر سیاسی اداره شدند‪ .‬ازمایشگاه های دانشگاه ها که یک زمان‬ ‫جایگاه پژوهش و نواوری بودند‪ ،‬دچار فروپاشی مادی و معنوی‬ ‫شد و پاسخگوی نیازهای بیماران و پزشکان بیمارستان ها نبودند‪.‬‬ ‫در این هنگامه ی بی سروسامانی که زاییده سال ها بی برنامگی‬ ‫بود‪ ،‬چالش بزرگی در تشخیص بیماری ها شد‪ ،‬بدین روی‬ ‫مسووالن ان زمان‪ ،‬دست به سوی پیمانکاران بخش خصوصی‬ ‫دراز کردند‪ .‬ناکارایی ازمایشگاه ها برای پیمانکار درست کار‪،‬‬ ‫باز هم برابر با هیچ بود‪ .‬به هرروی دانشگاه ها از بر هزینه های‬ ‫پیمانکاران که با نرخ دولتی نیز بود برنیامد و سرانجام طرح تحول‬ ‫سالمت‪ ،‬برنامه ای بایسته و شایسته پنداشته شد و به راستی‬ ‫کار بسیار بزرگی به شمار امد‪ .‬اما بازهم نقش ازمایشگاه های‬ ‫دانشگاه ها نادیده گرفته شد‪ .‬پس از چندی از انجام طرح و نمود‬ ‫هزینه های طرح‪ ،‬برخی مسووالن‪ ،‬به جای غم از دست رفتن‬ ‫سرشت علمی ازمایشگاه های دانشگاه ها‪ ،‬به ازمایشگاه به گونه ی‬ ‫بنگاهی سوداور برای جبران کسری طرح نگریستند‪ .‬ازمایشگاه که‬ ‫پایه ی بنیادین بهداشت و درمان است‪ ،‬اکنون بازیچه ی دالل های‬ ‫شرکت های دست دوم فروشی تجهیزاتی شده است‪.‬‬ ‫بدین روی برخی از مسووالن با رایزنی با دالل ها‪ ،‬اغازگر‬ ‫ساخت چنین ازمایشگاه های کالن برپایه دستگاه های اسقاطی‬ ‫شدند‪ .‬سرانجام این برنامه ها هنوز روشن نیست‪ .‬اما سالی که‬ ‫نکوست از بهارش پیدا است‪ .‬در اُستان اغازگر‪ ،‬دست شرکت‬ ‫پیمانکار رو شده و بسیاری از همکاران‪ ،‬ریز ناروایی ها را بهتر‬ ‫از من می دانند‪.‬‬ ‫رویدادها و گزارش ها‬ ‫مدیر کل تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت؛‬ ‫پرداخت مطالبات شرکت های تجهیزات پزشکی‬ ‫در اولویت دانشگاه های علوم پزشکی قرار گرفت‬ ‫مدیر کل تجهیزات پزشکی وزارت‬ ‫بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی‬ ‫گفت‪ :‬با توجه به معوقه شرکت های‬ ‫تجهیزات پزشکی از بیمارستان های‬ ‫دولتی‪ ،‬با دستور رئیس سازمان غذا و‬ ‫دارو قرار شد‪ ،‬هر چقدر که بیمه ها از‬ ‫مطالبات گذشته را بپردازند‪ ،‬در کنار‬ ‫دارو‪ ،‬پرداخت مطالبات شرکت های‬ ‫تجهیزات پزشکی نیز در اولویت‬ ‫قرار گیرد‪.‬‬ ‫رضا مسائلی در نشست هم اندیشی با بازرگانان و مسئوالن‬ ‫شرکت های فعال در عرصه تجهیزات پزشکی در سالن اجتماعات‬ ‫دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود‪ :‬در نامه قبلی ابالغیه سازمان‬ ‫غذا و دارو به دانشگاه های علوم پزشکی از انها خواسته شده بود‬ ‫که با توجه به مشکالت کارخانه های داروسازی ناشی از مطالبات‬ ‫معوقه بیمه ها‪ ،‬هر چقدر که بیمه ها از مطالبات گذشته را پرداخت‬ ‫کنند‪ ،‬پرداخت مطالبات بخش دارویی در اولویت باشد‪.‬‬ ‫وی گفت‪ :‬در این ابالغیه کلمه مطالبات شرکت های تجهیزات‬ ‫پزشکی از قلم افتاده بود که با پیگیری های انجام شده‪ ،‬رئیس‬ ‫سازمان غذا و دارو این ابالغیه را اصالح و قرار شد‪ ،‬پرداخت‬ ‫مطالبات شرکت های تجهیزات پزشکی به بیمارستان ها نیز در‬ ‫اولویت دانشگاه های علوم پزشکی قرار گیرد‪.‬‬ ‫سازمان های بیمه گر از حدود یک سال پیش در پرداخت‬ ‫مطالبات بیمارستان ها تاخیر دارند و بیش از ‪ 21‬هزار میلیارد تومان‬ ‫بدهی معوقه دارند که این مسئله موجب تاخیر در پرداخت مطالبات‬ ‫شرکت های دارویی و تجهیزات پزشکی شده است‪.‬‬ ‫مسائلی درباره قیمت گذاری تجهیزات پزشکی از سوی وزارت‬ ‫بهداشت نیز گفت‪ :‬وزارت بهداشت به دنبال این است که حداقل‬ ‫مداخله را در قیمت گذاری داشته باشد اما حذف قیمت گذاری ممکن‬ ‫است موجب تورم و افزایش ناگهانی قیمت تجهیزات پزشکی شود‬ ‫بنابراین اگر نمایندگان شرکت های تجهیزات پزشکی پیشنهادی علمی‬ ‫و عملی که بر اساس شواهد میدانی و تجربه کشورهای دیگر را دارند‪،‬‬ ‫ارائه کنند‪ ،‬حتما در وزارت بهداشت مورد بررسی قرار می گیرد‪.‬‬ ‫وی در واکنش به پیشنهاد حذف قیمت گذاری تجهیزات پزشکی‬ ‫در وزارت بهداشت توضیح داد‪ :‬در حوزه تجهیزات پزشکی مانند‬ ‫کاالهای خانگی‪ ،‬بازار عرضه و تقاضا‬ ‫بین مردم و فروشندگان این تجهیزات‬ ‫وجود ندارد بلکه این پزشکان هستند‬ ‫که در خرید تجهیزات پزشکی نقش‬ ‫تعیین کننده دارند بنابراین حذف‬ ‫قمیت گذاری و نظارت بر این بازار‬ ‫ممکن است‪ ،‬هزینه های القایی و‬ ‫غیر ضروری بیماران را باال ببرد‪.‬‬ ‫وی اضافه کرد‪ :‬تورم در بخش سالمت‬ ‫حدود ‪ 2‬برابر تورم عمومی است و اگر قیمت تجهیزات پزشکی زیاد‬ ‫شود‪ ،‬وزارت بهداشت مجبور است‪ ،‬این هزینه را از حذف اعتبارات‬ ‫بخشی دیگر پرداخت کند‪ .‬این مسئله بعد از مدتی موجب سرریز‬ ‫شدن‪ ،‬مشکالت بخش های دیگر از نظام سالمت می شود‪ ،‬زیرا سفره‬ ‫اعتبارات نظام سالمت محدود است و این عدم توازن موجب افزایش‬ ‫فقر و مشکالت دیگری می شود‪.‬‬ ‫مدیر کل تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت افزود‪ :‬در مورد‬ ‫مالیات بر ارزش افزوده تجهیزات پزشکی چون خریدار عمده‬ ‫این تجهیزات وزارت بهداشت و بیمارستان های دولتی است‪،‬‬ ‫گرفتن این مالیات در واقع جا به جایی اعتبار از این جیب به ان‬ ‫جیب دولت است بنابراین در حال مذاکره هستیم تا در الیحه‬ ‫امور مالیاتی که در مجلس در حال مذاکره است‪ ،‬شرکت های‬ ‫تجهیزات پزشکی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف شوند‬ ‫و احتماال در روزهای اینده تکلیف این مسئله مشخص می شود‪.‬‬ ‫وی ادامه داد‪ :‬مذاکراتی نیز با گمرک در حال انجام است که‬ ‫ترخیص تجهیزات پزشکی از گمرک تسریع شود‪..‬‬ ‫مسائلی اضافه کرد‪ :‬نمی توانیم به صرف اینکه تجهیزات پزشکی با‬ ‫ارز ازاد وارد می شود‪ ،‬اجازه دهیم هر کاالیی به هر میزان که شد‪ ،‬وارد‬ ‫کشور شود‪ ،‬زیرا اجرای نظام سطح بندی قانون مصوب مجلس است‬ ‫و باید مالحظات نظام سطح بندی اجرا شود البته وزارت بهداشت‬ ‫تعداد کاالهای مشمول نظام سطح بندی را کاهش داده است‪.‬‬ ‫وی اضافه کرد‪ :‬حدود پنج هزار ناظر فنی در شرکت های تجهیزات‬ ‫پزشکی مشغول به کارند که بازاموزی انها در دستور کار قرار گرفته‬ ‫است و اگر این کار به درستی انجام شود‪ ،‬به دنبال این هستیم که‬ ‫نظارت بر کاالهای پزشکی کالس ‪ ( A‬کاالهای کم خطر) را به ناظران‬ ‫فنی شرکت های تجهیزات پزشکی واگذار کنیم‪.‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪3‬‬ ‫وزیر بهداشت کوبا با رئیس انستیتو پاستور ایران دیدار کرد؛‬ ‫تولید واکسن پنتاواالن جدید در ایران از جمله مذاکرات مهم در این دیدار‬ ‫وزیر بهداشت کوبا و هیات همراه با رئیس انستیتو پاستور ایران‬ ‫دیدار کرد‪ .‬در این دیدار دکتر علیرضا بیگلری‪ ،‬رئیس انستیتو پاستور‬ ‫ایران ضمن اشاره به تاریخچه و خدمات صدساله انستیتو پاستور با‬ ‫معرفی محصوالت و سوابق همکاری اموزشی و پژوهشی با کوبا‬ ‫که اهم ان تولید مشترک واکسن هپاتیت ب بوده است‪ ،‬به اعتبار‬ ‫بین المللی پاستور و تولید انحصاری ‪ ۵۳‬محصول در کشور‪ ،‬تشکیل‬ ‫دپارتمان های متعدد در انستیتو پاستور به کمک کشور کوبا اشاره کرد‪.‬‬ ‫براساس این گزارش‪ ،‬تولید واکسن پنتاواالن جدید در ایران از‬ ‫جمله مذاکرات مهم دراین دیدار بود‪ .‬همچنین در این دیدار از دو‬ ‫مدیر برتر انستیتو پاستور‪،‬‬ ‫پرفسور فیاض به عنوان‬ ‫پدر انستیتو پاستور ایران‬ ‫و دکتر گویا قدردانی شد‪.‬‬ ‫برپایه این گزارش‪،‬‬ ‫دکتر محمدمهدی گویا نیز‬ ‫به دستاوردهای خوب کوبا در عرصه ‪ HIV‬به خصوص ممانعت از‬ ‫انتقال عفونت مادر به جنین و کنترل سل اشاره کرد و به بهره مندی از‬ ‫تجربیات کوبا در این زمینه تاکید کرد‪.‬‬ ‫به میزبانی امریکا؛ کنگره پروبیوتیک برگزار شد‬ ‫کنگره پروبیوتیک میزبان ‪ 400‬محقق‪،‬‬ ‫پژوهشگر‪ ،‬سرمایه گذار و فعاالن این صنعت‬ ‫از سراسر جهان بود‪ .‬شرکت کنندگان در این‬ ‫کنگره درخصوص نقش پروبیوتیک ها در‬ ‫سالمت انسان و درمان بیماری ها‪ ،‬چالش ها‬ ‫و فرصت های تجاری‪ ،‬فرصت های بالقوه‬ ‫همکاری در این حوزه بود‪.‬‬ ‫دومین کنگره جهانی پروبیوتیک )‪(Probiotics 2017‬همزمان‬ ‫با پنجمین نشست همکاری تجاری و تحقیق و پژوهش )‪(R&D‬‬ ‫میکروبیوم‪ ،‬در تاریخ ‪ 2‬تا ‪ 3‬نوامبر (‪ 11‬تا ‪ 12‬ابان) در سن‬ ‫دیه گو (امریکا) برگزار شد‪.‬‬ ‫کنگره پروبیوتیک میزبان ‪ 400‬محقق‪ ،‬پژوهشگر‪ ،‬سرمایه گذار‬ ‫و فعاالن این صنعت از سراسر جهان بود‪ .‬شرکت کنندگان در‬ ‫این کنگره درخصوص نقش پروبیوتیک ها در سالمت انسان و‬ ‫درمان بیماری ها‪ ،‬چالش ها و فرصت های تجاری‪ ،‬فرصت های‬ ‫بالقوه همکاری در این حوزه بود‪.‬‬ ‫ازمحورهای کنگره می توان به پروبیوتیک ها و پری بیوتیک ها‪،‬‬ ‫پروبیوتیک و سالمت گوارش‪ ،‬پروبیوتیک در اطفال‪ ،‬مالحظات‬ ‫نظارتی و کنترل کیفیت‪ ،‬مطالعات موردی درخصوص تاثیرات‬ ‫ ‪4‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫پروبیوتیک ها بر سالمت انسان‪ ،‬میکروبیوم‬ ‫روده‪ ،‬میکروبیوم روده درسالمت و بیماری‪،‬‬ ‫میکروبیوم و سرطان‪ ،‬استفاده از مجموعه‬ ‫داده های میکروبیوم‪ ،‬توسعه دارویی و‬ ‫بیوتکنولوژی‪ ،‬تجاری سازی میکروبیوم‪،‬‬ ‫مطالعات و استراتژی های دارویی و‬ ‫بیوتکنولوژی‪ ،‬همکاری صنعت‪-‬دانشگاه‬ ‫در زمینه میکروبیوم‪ ،‬مالحظات و مالکیت معنوی‪ ،‬گزینه های‬ ‫سرمایه گذاری‪ ،‬بازارهای مصرفی و بازارهای درمانی‪ ،‬پنل ها و‬ ‫سخنرانی های تخصصی اشاره کرد‪.‬‬ ‫ارائه ‪ 70‬سخنرانی توسط اساتید و پژوهشگران از دانشگاه و‬ ‫صنعت از کشورهای مختلف جهان از جمله امریکا‪ ،‬المان‪ ،‬استرالیا‪،‬‬ ‫انگلیس‪ ،‬ایرلند‪ ،‬چین‪ ،‬نروژ‪ ،‬کانادا‪ ،‬کره جنوبی‪ ،‬هلند و هند‪،‬‬ ‫درخصوص اخرین پیشرفت ها در حوزه پروبیوتیک ها‪ ،‬توسعه‬ ‫فناوری های زیستی و سرمایه گذاری در این بخش‪ 7 ،‬ساعت‬ ‫کار شبکه ای و گروهی‪ 8 ،‬پنل تخصصی‪ ،‬نشست های تخصصی‬ ‫برای بررسی فرصت های همکاری‪ ،‬از جمله برنامه های این‬ ‫کنگره دو روزه بود‪.‬‬ ‫شیراز میزبان کنگره اسیایی اندومتریوز و کنگره بین المللی‬ ‫جراحی های کم تهاجمی‬ ‫ششمین کنگره اسیایی اندومتریوز و‬ ‫همچنین کنگره بین المللی جراحی های کم‬ ‫تهاجمی ‪ 1‬اذر ‪96‬با حضور متخصصان و‬ ‫استادان دانشگاه از افزون بر ‪ 6‬کشور جهان در‬ ‫شیراز گشایش یافت‪.‬‬ ‫سرپرستروابطعمومیدانشگاهعلومپزشکی‬ ‫شیراز گفت‪ :‬دراین کنگره های علمی‪ ،‬رئیس‬ ‫انجمن اسیایی اندومتریوز(‪ )Endometriosis‬از‬ ‫چین و میهمانانی از کشورهای بلژیک‪ ،‬ایتالیا‪،‬‬ ‫ژاپن‪ ،‬کره جنوبی‪ ،‬فیلیپین و برخی کشورهای‬ ‫دیگر حضور دارند‪.‬‬ ‫دکتر اکبر اجرایی اظهار داشت‪ :‬همچنین‬ ‫متخصصانی از شهرهای کشور و مسئوالنی‬ ‫از وزارت بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی‬ ‫میهمان این کنگره ها خواهند بود‪.‬‬ ‫به گفته وی‪ ،‬مباحثی از جمله بیماری های‬ ‫زنان و چاقی(‪ ،)Obesity‬کلورکتال و چگونگی‬ ‫انجام جراحی های کم تهاجمی دراین کنگره ها‬ ‫ایراد می شود‪.‬‬ ‫بیماری اندومتریوز در زنان با رشد بافت‬ ‫داخلی رحم در جایی بیرون از رحم شکل‬ ‫می گیرد‪ .‬در این بیماری بافت اندومتر (الیه‬ ‫داخلی رحم) در بیرون از محل اصلی خود‬ ‫(رحم) تشکیل می شود‪ .‬این بافت می تواند‬ ‫در تمام بافت های بدن به وجود اید‪ ،‬ولی‬ ‫رایج ترین محل پدیدامدن ان‪ ،‬لگن است‬ ‫که در این قسمت هم‪ ،‬تخمدان ها بیشتر‬ ‫گرفتار اندومتریوز می شوند‪.‬‬ ‫اولین کلینیک پزشکی فرد محور در کشور افتتاح شد‬ ‫اولین کلینیک پزشکی فرد محور‪،‬‬ ‫‪ 23‬اذرماه در مرکز درمان ناباروری و سقط‬ ‫مکرر پژوهشگاه ابن سینا افتتاح شد‪.‬‬ ‫به گزارشی از پژوهشگاه فناوری های نوین‬ ‫علوم زیستی جهاددانشگاهی‪-‬ابن سینا‪ ،‬دکتر‬ ‫سعیدرضا غفاری‪ ،‬عضو تیم تخصصی مرکز‬ ‫درمان ناباروری پژوهشگاه ابن سینا با بیان این‬ ‫که در یک گام رو به جلو اولین کلینیک پزشکی‬ ‫فرد محور را در کشور راه اندازی و افتتاح‬ ‫کردیم‪ ،‬گفت‪ :‬این کلینیک یک مجموعه چند‬ ‫تخصصی است که در حال حاضر با محوریت‬ ‫درمان ناباروری‪ ،‬سرطان و فارماکوژنتیک‬ ‫فعالیت های خود را اغاز کرده است‪.‬‬ ‫وی با بیان این که این کلینیک حاصل‬ ‫همکاری فناوری نسل جدید تعیین توالی‬ ‫مرکز تحقیقات نسل امید و بخش های‬ ‫مختلف مرکز درمان ابن سینا است‪ ،‬افزود‪:‬‬ ‫روش درمان به شیوه فرد محور به گونه‬ ‫ای است که برای هر تجویز درمان و دارو‪،‬‬ ‫ابتدا بررسی های ژنتیکی بر روی هر فرد به‬ ‫صورت جداگانه صورت می گیرد‪.‬‬ ‫تیم‬ ‫عضو‬ ‫تخصصی مرکز‬ ‫درمان ناباروری‬ ‫پژوهشگاه ابن‬ ‫سینا تاکید کرد‪:‬‬ ‫تفاوت این روش‬ ‫با روش های‬ ‫موجود‪ ،‬این است‬ ‫که بدون در نظر‬ ‫گرفتن وضعیت‬ ‫اختصاصی و ژنتیکی فرد درمان اغاز نمی‬ ‫شود این رویکرد در دنیا بسیار جدید‬ ‫است و در ایران نیز چنین رویکردی‬ ‫به صورت متمرکز و ضابطه مند تاکنون‬ ‫وجود نداشته است‪.‬‬ ‫وی ادامه داد‪ :‬در این روش‪ ،‬درمان ها به‬ ‫صورتاختصاصیوبراساسدستورالعملهای‬ ‫نوین برای هر فرد به کار می روند‪.‬‬ ‫غفاری خاطرنشان کرد‪ :‬این روش‬ ‫در عرصه های مختلف از جمله درمان‬ ‫ناباروری‪ ،‬درمان سرطان و عوارض‬ ‫داروهای روانپزشکی‪ ،‬بیهوشی و عفونی‬ ‫استفاده می شود‪.‬‬ ‫وی در تشریح این که استفاده ازاین روش‬ ‫برای چه افرادی توصیه می شود‪ ،‬گفت‪ :‬در‬ ‫حال حاضر روش درمان از طریق پزشکی‬ ‫فرد محور برای افرادی کاربرد دارد که‬ ‫درمان های موجود به ان ها پاسخ نداده‬ ‫یا اینکه دچار عوارض دارویی شده اند‪.‬‬ ‫بیماری های بسیار خطرناکی دارند یا به‬ ‫بیماری هایی مبتال هستند که در دنیا روش‬ ‫های ثابت شده درمان فرد محور برای انها‬ ‫گزارش شده باشد‪.‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪5‬‬ ‫در استانه روز جهانی ایدز اعالم شد‪:‬‬ ‫خبرخوب ‪ FDA‬برای درمان کامل ایدز‬ ‫داروی ‪ Juluca‬یک قرص با دوز ثابت‬ ‫حاوی دو داروی پیشتر تایید شده یعنی‬ ‫‪ dolutegravir‬و ‪ rilpivirine‬برای درمان‬ ‫بیماران بزرگسال مبتال به عفونت های‬ ‫‪ HIV-1‬است‪.‬‬ ‫نخستین رژیم درمان کامل‪ ،‬حاوی تنها‬ ‫دو دارو برای درمان نگهدارنده بیماران‬ ‫بزرگسال مبتال به ویروس نقص ایمنی‬ ‫انسانی نوع ‪ (HIV-1) ۱‬به تایید ‪ FDA‬رسید‪.‬‬ ‫داروی ‪ Juluca‬یک قرص با‬ ‫دوزثابت حاوی دو داروی پیشتر تایید‬ ‫شده یعنی ‪ dolutegravir‬و ‪rilpivirine‬‬ ‫برای درمان بیماران بزرگسال مبتال به‬ ‫عفونت های ‪ HIV-1‬است‪.‬‬ ‫اهمیت این رژیم درمانی در ان است‬ ‫که قابلیت جایگزینی به جای سه دارو یا‬ ‫تعداد بیشتری از داروها از جمله درمان‬ ‫استاندارد ‪ HIV‬را دارد‪.‬‬ ‫تاییدیه داروی ‪ Juluca‬به شرکت ‪ViiV‬‬ ‫‪ Healthcare‬اعطا شده که سهامدار عمده‬ ‫ان ‪ GSK‬است‪ .‬فایزر و شیونوگی هم از‬ ‫سهامداران دیگر این شرکت هستند‪.‬‬ ‫اچ ای وی(‪ )HIV‬ویروسی است که با‬ ‫مختل کردن کارکرد و ویران کردن گونه ای‬ ‫از یاخته های مسئول هماهنگی ایمنی بدن‬ ‫منجر به نقص دستگاه ایمنی بدن انسان‬ ‫می شود که به ان ایدز می گویند‪ .‬از زمان‬ ‫ورود ‪ HIV‬به بدن تا بروز ایدز‪ ،‬ممکن است‬ ‫بین ‪ ۶‬ماه تا ده سال یا بیش تر به درازا بکشد‬ ‫در این مدت اگرچه فرد به ظاهر تندرست‬ ‫به نظر می رسد‪ ،‬ولی ممکن است ویروس از‬ ‫او به دیگران سرایت کند‪.‬‬ ‫اچ ای وی عمدت ًا از طریق امیزش جنسی‬ ‫محافظت نشده‪ ،‬انتقال خون الوده و‬ ‫سرسوزن الوده و از مادر به فرزند در طول‬ ‫بارداری‪ ،‬زایمان یا شیردهی منتقل می شود‪.‬‬ ‫بعضی از مایعات بدن مانند بزاق و اشک‬ ‫قادر به انتقال ‪ HIV‬نیستند‪ .‬پیشگیری از ‪،HIV‬‬ ‫عمدت ًا از طریق امیزش جنسی امن و برنامه‬ ‫تعویض سرنگ‪ ،‬راه حلی برای جلوگیری‬ ‫از گسترش این بیماری محسوب می شود‪.‬‬ ‫طبق اعالم ‪ CDC‬تخمین زده می شود فقط‬ ‫حدود ‪ ۱/۱‬میلیون نفر مبتال به ‪ HIV‬در‬ ‫امریکا زندگی می کنند‪.‬‬ ‫از سال ‪ ۱۹۸۸‬به منظور افزایش بودجه ها‬ ‫و افزایش اگاهی‪ ،‬اموزش و مبارزه با‬ ‫تبعیض ها‪ ،‬روز اول دسامبر(برابر ‪ ۱۰‬اذر)‬ ‫هر سال به عنوان روز جهانی ایدز در نظر‬ ‫گرفته شده است‪ .‬هدف عمده این انتخاب‬ ‫این است که به عموم مردم یاداوری شود‬ ‫که ‪ HIV‬از بین نرفت ه است و هنوز کارهای‬ ‫زیادی هست که باید انجام شود‪.‬‬ ‫به صفر رساندن مرگ ناشی از ایدز‪،‬‬ ‫به صفر رساندن برچسب و تبعیض و به‬ ‫صفر رساندن مبتالیان جدید در سال های‬ ‫گذشته‪ ،‬شعار این روز جهانی بوده است‪.‬‬ ‫در روز جهانی ایدز مردم لباس هایشان‬ ‫را به روبان قرمز مزین می کنند تا توجه و‬ ‫مراقبت در برابر ‪ HIV‬و ایدز را یاداورشده‬ ‫و به دیگران بگویند که تعهد و پایبندی و‬ ‫حمایت ان ها مورد نیاز است‪.‬‬ ‫از هم اکنون به کانال تلگرامی و اینستاگرام‬ ‫ماهنامه تشخیص ازمایشگاهی بپیوندید‬ ‫‪@Tashkhis_Magazine‬‬ ‫‪@Tashkhis_Magazine‬‬ ‫یک مقام وزارت بهداشت‪:‬‬ ‫تالش های همگانی‪ ،‬امار ماالریا در ایران را به ‪ 69‬مورد کاهش داد‬ ‫مدیر برنامه حذف ماالریا در وزارت‬ ‫بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی گفت‪:‬‬ ‫تالش های همگانی دولت و همکاری‬ ‫خوب مردم‪ ،‬امارماالریا در ایران را به‬ ‫‪ 69‬مورد کاهش داده و به زودی شاهد‬ ‫ریشه کنی ان خواهیم بود‪.‬‬ ‫احمد رئیسی اظهار داشت‪:‬‬ ‫هم اینک در استان های سیستان‬ ‫وبلوچستان‪ ،‬کرمان و هرمزگان‪69‬‬ ‫بیمار مبتال به ماالریا وجود دارد‪.‬‬ ‫وی بیان کرد‪ :‬با حمایت های اجتماعی‬ ‫و اجرای برنامه های مختلف‪ ،‬به دنبال‬ ‫حذف ماالریا در کشور هستیم‪.‬‬ ‫رئیسی گفت‪ :‬پیش از شروع برنامه ریشه‬ ‫کنی ماالریا در سال ‪ ،1958‬این بیماری یکی‬ ‫از معضالت مهم در ایران به شمار می رفت‬ ‫و بیش از ‪60‬درصد جمعیت کشور در‬ ‫معرض خطر ان قرار داشتند‪.‬‬ ‫وی با بیان اینکه ‪ 30‬تا ‪40‬درصد کل‬ ‫مرگ و میرهای کشور در گذشته ناشی‬ ‫از بیماری ماالریا بوده است‪ ،‬خاطرنشان‬ ‫کرد‪ :‬در یک مقطع زمانی بیش از پنج‬ ‫تا ‪6‬میلیون نفر از جمعیت ایران مبتال به‬ ‫بیماری ماالریا بودند‪.‬‬ ‫مدیر برنامه حذف ماالریا در وزارت‬ ‫بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی گفت‪:‬‬ ‫کاهش شدید ماالریا را در‪ 60‬سال گذشته‬ ‫در کشور شاهد بودیم که این امر حاصل‬ ‫تالش شبانه روزی کارکنان وزارت بهداشت‬ ‫و درمان و همکاری خوب مردم است‪.‬‬ ‫رئیسی افزود‪ :‬حذف ماالریا تا سال‬ ‫‪ 1404‬از مهم ترین برنامه های اولویت‬ ‫دار وزارت بهداشت است‪ .‬وی به موقعیت‬ ‫استان سیستان و بلوچستان و همجواری ان‬ ‫با ‪ 2‬کشور افغانستان و پاکستان اشاره کرد و‬ ‫گفت‪ :‬متاسفانه بیش از ‪ 500‬هزار نفر از مردم‬ ‫این استان در مناطق حاشیه شهر و بدون‬ ‫امکانات رفاهی نظیر برق و اب سکونت‬ ‫دارند که این امر تهدید جدی برای بروز‬ ‫انواع بیماری هاست‪.‬‬ ‫وی افزود‪ :‬تردد شهروندان خارجی در‬ ‫چابهار و حضور بی شمار کارگران افغان و‬ ‫پاکستانی در سیستان و بلوچستان در ابتال و‬ ‫انتقال بیماری ماالریا نگران کننده است‪.‬‬ ‫وی نقش مناطق ازاد و حمایت مادی‪،‬‬ ‫پشتیبانی‪ ،‬اجتماعی و اجرایی در حذف‬ ‫ماالریا را مهم ذکر کرد و گفت‪ :‬به دلیل‬ ‫اهمیت سیستان و بلوچستان و وجود‬ ‫ماالریا در این منطقه مرزی‪ ،‬نخستین‬ ‫نشست مشترک شورای راهبردی و نظارت‬ ‫و کارگروه های عملیاتی حذف ماالریا با‬ ‫حضور مناطق ازاد چابهار‪ ،‬کیش‪ ،‬قشم و‬ ‫اروند در چابهار برگزار شده است‪.‬‬ ‫مدیر برنامه حذف ماالریا در وزارت‬ ‫بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی اظهار‬ ‫داشت‪ :‬برنامه حذف ماالریا در سال ‪1388‬‬ ‫توسط دولت به تصویب رسیده و اجرای‬ ‫ان با کمک یک گروه همکاری با مشارکت‬ ‫صندوق جهانی‪ ،‬برنامه توسعه سازمان ملل‬ ‫متحد‪ ،‬سازمان جهانی بهداشت‪ ،‬وزارت‬ ‫بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی و‬ ‫دانشگاههای علوم پزشکی سراسر کشور‬ ‫رسما اغاز شده است‪.‬‬ ‫وی گفت‪ :‬با توجه به اینکه مناطق‬ ‫ازاد چابهار‪ ،‬اروند‪ ،‬کیش و قشم مهمانان‬ ‫خارجی از کشورهای مختلف دارند باید‬ ‫مسئوالن بهداشتی این مناطق حساسیت‬ ‫بیشتری برای پیشگیری از ابتال به بیماری‬ ‫ماالریا داشته باشند‪.‬‬ ‫چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران‬ ‫در قلب َم ُّکرا ِن بلوچستان و در فاصله ‪645‬‬ ‫کیلومتری جنوب زاهدان مرکز سیستان و‬ ‫بلوچستان از ‪ 2‬شهر چابهار و نگور‪ ،‬سه‬ ‫بخش مرکزی‪ ،‬دشتیاری و پالن‪ 6 ،‬دهستان‬ ‫و ‪ 438‬روستا تشکیل شده است‪.‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪7‬‬ ‫گــزارش کوتاه‬ ‫نیلوفر حسن‪-‬کارشناس تجهیزات پزشکی‬ ‫اشنایی با اداره ی امور ازمایشگاه های دانشگاه علوم پزشکی اردبیل‬ ‫رییس اداره امور ازمایشگاه های اردبیل در گفتگوبا ماهنامه‪:‬‬ ‫در زمینه الکتروفورز و میکروسکوپ ایمونوفلورسانس‬ ‫با کمبود مواجهیم‬ ‫استان اردبیل که در شمال غربی ایران در منطقه اذربایجان واقع شده است‪ ،‬مساحت ‪ ۱۷۹۵۳‬کیلومتر مربع‬ ‫و جمعیت ان بر اساس سرشماری سال ‪ ۱۳۹۰‬برابر یک میلیون و ‪ ۲۴۹‬هزار نفر است‪ .‬مرکز این استان شهر‬ ‫اردبیل است‪ .‬این استان در ‪ ۲۳‬فروردین سال ‪ ۱۳۷۲‬پس از نزدیک به ‪ ۳۰‬سال پیگیری مردم اردبیل‪ ،‬از استان‬ ‫اذربایجان شرقی جدا و به استانی مستقل تبدیل شد‪.‬‬ ‫یکی از ویژگی های این استان اب و هوای مطبوع و خنک این منطقه در فصل های بهار و تابستان است‪.‬‬ ‫اکثر ساکنان استان اردبیل را‪ ‬اذری ها‪ ‬تشکیل می دهند که به‪ ‬زبان ترکی ‪ ‬سخن می گویند‪ .‬شهرستان های اردبیل‬ ‫شامل‪:‬بیله سوار‪ ،‬پارس اباد‪ ،‬خلخال‪ ،‬سرعین‪ ،‬کوثر‪ ،‬گرمی‪ ،‬مشگین شهر‪ ،‬نمین‪،‬نیر است‪.‬‬ ‫دانشگاه علوم پزشکی اردبیل‪ ‬در شهر‪ ‬اردبیل‪ ‬واقع است‪ .‬این دانشگاه در سال ‪ ۱۳۷۲‬با پذیرش ‪ ۸۶‬دانشجو در‬ ‫رشته های پزشکی‪ ،‬پرستاری‪ ،‬مامایی و کاردانی‪ ‬علوم ازمایشگاهی‪ ‬تاسیس شد‪ .‬دانشکده پزشکی این دانشگاه در‬ ‫سال ‪ ۱۳۷۲‬با پذیرش تعداد ‪ ۳۶۶‬دانشجو در محل بیمارستان بوعلی تشکیل و اغاز به کار کرد و در سال ‪۱۳۷۵‬‬ ‫به ساختمان اصلی نقل مکان کرد‪ .‬دانشکده پرستاری و مامایی خلخال نیز در سال ‪ ۱۳۷۲‬افتتاح شد‪.‬‬ ‫اداره امور ازمایشگاه های دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان اردبیل‪ ،‬زیرمجموعه ی معاونت‬ ‫درمان این دانشگاه است که بعد از دکتر مهران سکاکی‪ ،‬هم اکنون ریاست این اداره را یک سال و نیم است‬ ‫دکتر علی ظهوری متخصص پاتولوژی از دانشگاه علوم پزشکی تبریز بر عهده دارد‪ .‬در ادامه با تجربه ها‬ ‫و فعالیت های وی بیشتر اشنا می شویم‪.‬‬ ‫ ‪8‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪ ‬در اغاز‪ ،‬خواهشمند است در باره ی اهداف و وظایف‬ ‫اداره امور ازمایشگاه های اردبیل توضیح دهید‪.‬‬ ‫ مجری خط مشی و دستورالعمل های ازمایشگاه مرجع‬‫سالمت‪ ،‬ریاست دانشگاه و معاون درمان‬ ‫ ممیزی و نظارت بر مراکز ازمایشگاهی تحت پوشش و‬‫تحلیل نتایج و انجام اقدامات قانونی در صورت نیاز‬ ‫ انعکاس بخشنامه ها و دستورالعمل ها به مراکز تحت پوشش‬‫ انجام مکاتبات اداری و استعالم دانشگاه ها‬‫ برگزارکننده جلسات اموزشی (کارگاه و کنفرانس)‬‫جهت کارشناسان و مسووالن فنی مراکز تحت پوشش‬ ‫ تنظیم امار و اطالعات ازمایشگاه های تحت پوشش و‬‫تهیه گزارشات امار و عملکرد اداره‬ ‫ ارزیابی نقشه ها و پالن های ازمایشگاه ها و بازدید اولیه‬‫از مکان های پیشنهادی جهت تاسیس ازمایشگاه‬ ‫ بررسی کارشناسی در واگذاری ازمایشگاه های دولتی‬‫ تدوین برنامه عملیاتی اداره امور ازمایشگاه ها متناسب‬‫با نیازها‬ ‫ رسیدگی به شکایات‬‫ بررسی درخواست های تاسیس و مسئولیت فنی‬‫ازمایشگاه ها‬ ‫ جمع اوری مدارک جهت طرح در کمیسیون قانونی‬‫ماده ‪ 20‬ازمایشگاه ها‬ ‫ برگزاری کمیسیون قانونی ماده ‪ 20‬ازمایشگاه ها‬‫ صدور پروانه های تاسیس و مسئولیت فنی‬‫ پاسخ به استعالم دانشگاه های علوم پزشکی کشور‬‫ صدور حکم مسئولیت فنی موقت جهت ازمایشگاه های‬‫خصوصی‬ ‫‪ -‬برنامه ریزی جهت اجرای سیاست های وزارت متبوع‬ ‫در ارتباط با اعمال استانداردسازی ازمایشگاه ها‬ ‫ تمدید پروانه های ازمایشگاه های تحت پوشش‬‫ همکاری با ازمایشگاه مرجع سالمت در خصوص‬‫استفاده و تکمیل اطالعات وبگاه ازمایشگاه مرجع سالمت‬ ‫وزارت متبوع‬ ‫ایا مدیریت تجهیزات ازمایشگاهی دانشگاه به‬ ‫‪‬‬ ‫عهده این اداره است و اداره امورازمایشگاه ها در سیاست‬ ‫گذاری های کالن تجهیزات ازمایشگاهی دانشگاه نقش‬ ‫محوری دارد ؟‬ ‫اداره امور ازمایشگاه ها زیر نظر معاونت درمان دانشگاه‬ ‫علوم پزشکی اردبیل‪ ،‬فعالیت می کند‪ .‬این اداره در‬ ‫سیاست گذاری های کالن تجهیزات ازمایشگاهی دانشگاه‬ ‫نقش محوری دارد و مدیریت تجهیزات ازمایشگاهی و‬ ‫همچنین خرید و تجهیز ازمایشگاه های دولتی وابسته‪،‬‬ ‫زیر نظر اداره تجهیزات پزشکی قرار دارد‪ .‬اداره امور‬ ‫ازمایشگاه ها درزمینه ی سیاست گذاری‪ ،‬ضمن براورد‬ ‫نیازهای ازمایشگاه های وابسته‪ ،‬با توجه به حجم کاری و نوع‬ ‫تست های درخواستی‪ ،‬پیشنهاد خود را درزمینه ی خرید و‬ ‫تجهیز ازمایشگاه ها به اداره تجهیزات پزشکی ارائه می دهد‪.‬‬ ‫‪ ‬تعداد کارکنان اداره چند نفر است؟‬ ‫در حال حاضر تعداد‪ 3‬نفر پرسنل در اداره امور ازمایشگاه ها‬ ‫مشغول به کارند‪.‬‬ ‫‪ ‬ازفعالیت های علمی این اداره بفرمایید؟‬ ‫اداره امور ازمایشگاه های اردبیل‪ ،‬بیشتر درزمینه ی برگزاری‬ ‫کارگاه های اموزشی برنامه ریزی می کند و طبق امارگرفته شده‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪9‬‬ ‫پل کلخوران اردبیل‬ ‫از سال ‪ ،92-96‬بیشترین تعداد شرکت کنندگان گارگاه های‬ ‫اموزشی در سال ‪ 94‬بوده است‪ .‬سال ‪ 95‬و ‪ 96‬هم جمعا‬ ‫‪ 5‬کارگاه اموزشی بالغ بر ‪ 770‬نفر‪ ،‬برگزار شد‪.‬‬ ‫کالیبراسیون‪ ،‬هستند که این امر طی بازدیدها و بررسی اسناد‬ ‫و مدارک مربوطه‪ ،‬مورد کنترل دقیق قرارگرفته است و جزو‬ ‫وظایف اصلی هر ازمایشگاه است‪.‬‬ ‫نحوه نظارت بر مدیریت نگهداشت تجهیزات‬ ‫‪‬‬ ‫ازمایشگاهی در مراکز تابعه به چه صورت است؟‬ ‫نگهداشت تجهیزات ازمایشگاهی در هر بیمارستان بر‬ ‫عهده ازمایشگاه و زیر نظر تجهیزات پزشکی ان بیمارستان‬ ‫است‪ ،‬ولی در بازدیدهای دوره ای جهت انجام ممیزی‪،‬‬ ‫سرویس های ساالنه و نیز رعایت دستورالعمل های خاص‬ ‫هر دستگاه که به صورت روزانه و هفتگی و ماهانه است‪،‬‬ ‫موردبررسی قرار می گیرد‪.‬‬ ‫‪ ‬تعامل اداره امور ازمایشگاه ها با مدیریت بودجه‬ ‫دانشگاه چگونه است ؟‬ ‫تعامل اداره امور ازمایشگاه ها با مدیریت بودجه گفت‪ :‬با‬ ‫توجه به اینکه بیشتر تجهیزات ازمایشگاهی جزو تجهیزات‬ ‫سرمایه ای و هزینه بر هستند‪ ،‬لذا پس از اعالم نیاز این اداره‬ ‫با هماهنگی اداره تجهیزات پزشکی معاونت درمان‪ ،‬نسبت‬ ‫به تامین اعتبار و خرید تجهیزات اقدام می شود‪ .‬هرچند که به‬ ‫دلیل محدودیت اعتبارها و نیاز روزافزون ازمایشگاه ها نسبت‬ ‫به خرید و تجهیز‪ ،‬تخصیص ها به صورت کامل انجام نمی گیرد‪.‬‬ ‫وضعیت اجرای ازمون های کنترل کیفی و‬ ‫‪‬‬ ‫کالیبراسیون در مورد تجهیزات ازمایشگاهی دانشگاه‬ ‫چگونه اجرا می شود؟‬ ‫کلیه ازمایشگاه ها موظف به اجرای کنترل کیفی و‬ ‫ ‪10‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫ ‪‬چه چالش هایی برای انجام منسجم و قدرتمند‬ ‫فرایندهای مدیریت تجهیزات ازمایشگاهی دانشگاه وجود‬ ‫دارد و راهکارهای پیشنهادی چیست؟‬ ‫با توجه به رشد روزافزون مراجعه کنندگان به‬ ‫ازمایشگاه های مراکز وابسته دولتی‪ ،‬علی الخصوص پس از‬ ‫اجرای طرح تحول سالمت و نیاز به تجهیز ازمایشگاه ها به‬ ‫دستگاه های روزامد و مدرن برای پاسخگویی به تقاضاها‪،‬‬ ‫مهم ترین چالش کمبود اعتبار است‪ .‬این امر باعث سخت‬ ‫شدن شرایط ازمایشگاه های بیمارستانی شده است‪ .‬ارتباط‬ ‫نزدیک بین این اداره و مدیریت بودجه دانشگاه وجود دارد‪.‬‬ ‫‪ ‬استان شما دارای چه تعداد ازمایشگاه است و‬ ‫پراکندگی ان در شهرها و روستاهای استان به چه نحویست؟‬ ‫رئیس اداره امور ازمایشگاه های دانشگاه علوم پزشکی‬ ‫اردبیل گفت‪ :‬تعداد ازمایشگاه های تحت پوشش معاونت‬ ‫درمان ‪ 52‬ازمایشگاه است که شامل ‪ 13‬ازمایشگاه مراکز دولتی‬ ‫وابسته‪ 2 ،‬ازمایشگاه ژنتیک پزشکی در قالب کلینیک ویژه‪،‬‬ ‫‪ 2‬ازمایشگاه در قالب بیمارستان خصوصی‪ 8 ،‬ازمایشگاه در‬ ‫قالب درمانگاه و مرکز درمان ناباروری‪ 2 ،‬ازمایشگاه در قالب‬ ‫بیمارستان های وابسته به تامین اجتماعی‪ 1 ،‬ازمایشگاه در قالب‬ ‫بیمارستان روان پزشکی وابسته به بنیاد شهید و امور ایثارگران‬ ‫و ‪ 26‬ازمایشگاه بخش خصوصی است‪.‬‬ ‫ ‪ ‬لطف ًا در خصوص تعداد اقالم ازمایشگاهی و‬ ‫تجهیزاتی که در استان شما در حال کاراست توضیحاتی بدهید؟‬ ‫کلیه ازمایشگاه های تحت پوشش‪ ،‬دارای تجهیزات الزم‬ ‫برای انجام ازمایش های در خواستی از طرف بخش ها‬ ‫ودرمانگاه ها هستند‪ .‬در مواردی که ازمایشگاهی فاقد‬ ‫تجهیزات الزم برای انجام تست خاصی باشد نمونه با‬ ‫استفاده از سیستم ارجاع به ازمایشگاه طرف قرارداد که‬ ‫دارای امکانات الزم است‪ ،‬ارجاع داده می شود‪.‬‬ ‫در سال ‪ 95‬نیز ازمایشگاه مرجع به محل جدید انتقال یافت‬ ‫و افزایش تجهیز ان صورت گرفت و پاسخگویی اکثر در‬ ‫خواست ها است‪.‬‬ ‫ ‪‬ایا کمبود و ضعفی در ازمایشگاه های استان‬ ‫درزمینه اقالم و تجهیزات وجود دارد؟ چه دستگاه ها و‬ ‫اقالمی؟‬ ‫درزمینه ی کمبود تجهیزات الزم در ازمایشگاه های‬ ‫وابسته می توان به طور عمده به دستگاه الکتروفورز و‬ ‫میکروسکوپ ایمونوفلورسانس اشاره کرد که با خرید‬ ‫این دو دستگاه‪ ،‬نیاز اصلی شبکه ازمایشگاهی وابسته به‬ ‫معاونت درمان تامین می شود‪ .‬همچنین با توجه به فرسوده‬ ‫بودن دستگاه فروزن سکشن مرکز اموزشی و درمانی‬ ‫فاطمی و فقدان این دستگاه در مرکز اموزشی و درمانی‬ ‫امام خمینی‪ ،‬ضرورت خرید این دستگاه احساس می شود‪.‬‬ ‫ضمن ًا پس از اجرای طرح تحول سالمت و افزایش‬ ‫مراجعه کنندگان به مراکز دولتی و نیز راه اندازی تست های‬ ‫جدید‪ ،‬نیاز به تجهیز مراکز بیمارستانی به دستگاه های‬ ‫مدرن تر وجود دارد‪.‬‬ ‫ ‪‬وضعیت و امکانات ازمایشگاهی و تجهیزات‬ ‫ان در روستاها و شهرهای دور و نزدیک استان به چه‬ ‫صورت است؟ و استان از جهت تامین کدام امکانات‬ ‫تجهیزاتی با مشکل مواجه است؟‬ ‫همه ازمایشگاه های وابسته دولتی دارای امکانات الزم‬ ‫برای انجام ازمایش ها هستند‪ .‬منتهی در شهرستان ها با‬ ‫توجه به فرسوده بودن برخی تجهیزات‪ ،‬نیاز به نوسازی‬ ‫ان ها جزو ضروریات است‪ .‬همچنین با توجه به‬ ‫درخواست پزشکان مبنی بر راه اندازی تست هایی مثل‬ ‫تروپونین و دی دایمرو‪ ...‬نیاز به خرید دستگاه های جدید‬ ‫احساس می شود‪.‬‬ ‫از هم اکنون به کانال تلگرامی و اینستاگرام‬ ‫ماهنامه تشخیص ازمایشگاهی بپیوندید‬ ‫‪@Tashkhis_Magazine‬‬ ‫‪@Tashkhis_Magazine‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪11‬‬ ‫همــایش‬ ‫افسانه غفاری‬ ‫درهفدهمین کنگره بیماری های گوارش و کبد ایران عنوان شد‪:‬‬ ‫شیوع کبد چرب در ایران‪ ،‬باالتراز میانگین جهانی است‬ ‫هفدهمین کنگره بیماری های‬ ‫گوارش و کبد ایران توسط‬ ‫انجمن متخصصین گوارش و کبد‬ ‫ایران و با همکاری پژوهشکده‬ ‫بیماری های گوارش و کبد‪،‬‬ ‫دانشگاه علوم پزشکی تهران در‬ ‫تاریخ ‪ ۳۰‬ابان الی ‪ ۳‬اذر ماه ‪،۱۳۹۶‬‬ ‫در مرکز همایش های بین المللی‬ ‫دانشگاه شهید بهشتی برگزارشد‪.‬‬ ‫انواع سرطان های گوارشی‪ ،‬بیماری‬ ‫هلیکوباکتر‪ ،‬ریفالکس‪ ،‬سندروم‬ ‫روده تحریک پذیر‪ ،‬پولیپ های‬ ‫دستگاه گوارش‪ ،‬عدم تحمل های‬ ‫غذایی و پزشکی مبتنی بر شرایط‬ ‫ ‪12‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫فرد از مباحثی است که در این کنگره‬ ‫مورد بحث و گفت وگو قرار گرفت‪.‬‬ ‫عالوه براین‪ ۱۴۲،‬سخنران در این‬ ‫کنگره حضور داشتند و ‪ ۲۲‬بخش‬ ‫به صورت پانل برگزارشد که در‬ ‫ان گفت وگوهای علمی با حضور‬ ‫صاحبنظران و اساتید برجسته‬ ‫در این رشته ها صورت گرفت‪،‬‬ ‫همچنین نظرات شرکت کنندگان‬ ‫و سواالت انها نیز مورد بحث و‬ ‫گفت وگو قرارگرفت‪.‬‬ ‫در این کنگره میهمانانی از سوئیس‪،‬‬ ‫فرانسه و ایتالیا همچنین اساتید و‬ ‫صاحبنظرانی از اکثر دانشگاه های‬ ‫علوم پزشکی ایران و محققان فعال‬ ‫حضور داشتند‪4 .‬کارگاه اندوسکوپی‪،‬‬ ‫کولونوسکوپی‪ ،‬اندوسکوپی روده‬ ‫باریک و سنجش سیروزکبد در‬ ‫هفدهمین کنگره گوارش و کبد ایران‬ ‫نیز برگزار شد‪ .‬رئیس انجمن جهانی‬ ‫اندوسکوپی و همچنین رئیس انجمن‬ ‫ی روده ‪ ،‬مهمان ویژه ‬ ‫بیماری های التهاب ‬ ‫این کنگره بودن د و مسئوالن انستیتو ی‬ ‫میال ن در خصوص بیماری های‬ ‫س و سرطان نیز در این کنگره‬ ‫پانکرا ‬ ‫سخنرانیکردند‪.‬‬ ‫دکتر اکرم پورشمس دبیرعلمی‬ ‫هفدهمین کنگره گوارش و‬ ‫کبد ایران در استانه برگزاری‬ ‫این کنگره با اشاره به ارائه‬ ‫جدیدترین یافته های علمی در‬ ‫حوزه بیماری های گوارشی در‬ ‫این کنگره‪ ،‬گفت‪ :‬امسال رئیس‬ ‫انجمن اندوسکوپی جهانی در‬ ‫این کنگره شرکت کرد‪ .‬همچنین‬ ‫با توجه به شیوع بیماری های‬ ‫التهابی روده و افزایش ان‪ ،‬رئیس‬ ‫انجمن اروپایی بیماری های التهاب‬ ‫روده اروپایی نیز در هفدهمین‬ ‫کنگره گوارش و کبد ایران شرکت‬ ‫کرد‪ .‬استاد دانشگاه علوم پزشکی‬ ‫تهران همچنین عنوان کرد‪ :‬انواع‬ ‫هپاتیت های ویروسی و دارویی‪،‬‬ ‫سیروز کبدی‪ ،‬کبد چرب‪ ،‬انواع‬ ‫سرطان های گوارشی اعم از سرطان‬ ‫روده بزرگ‪ ،‬معده‪ ،‬پانکراس‪ ،‬کبد‬ ‫و تومورهای نورواندوکرین از‬ ‫جمله مباحث علمی بود که در‬ ‫هفدهمین کنگره گوارش و کبد ایران‬ ‫مورد بحث و گفت وگو قرار گرفت‪.‬‬ ‫افزود‪:‬‬ ‫پورشمس‬ ‫اکرم‬ ‫خونریزی های دستگاه گوارش‪،‬‬ ‫بیماری هلیکوباکتر‪ ،‬ریفالکس‪،‬‬ ‫تحریک پذیر‪،‬‬ ‫روده‬ ‫سندروم‬ ‫پولیپ های دستگاه گوارش‪ ،‬عدم‬ ‫تحمل های غذایی و پزشکی مبتنی‬ ‫بر شرایط فرد‪ ،‬سرطان های مجرای‬ ‫صفراوی‪ ،‬تنگی مجرای صفروای‪،‬‬ ‫بیماری های پانکراس‪ ،‬اختالالت دفع‬ ‫و اختالالت بلع نیز از دیگر مباحثی‬ ‫بود که در این کنگره گوارش و کبد‬ ‫به ان پرداخته شد‪.‬‬ ‫بیماری های قلبی و عروقی‪ ،‬علت‬ ‫مرگ و میر افراد مبتال به کبد‬ ‫چرب است‬ ‫در افتتاحیه هفدهمین کنگره‬ ‫گوارش و کبد ایران دبیر علمی‬ ‫هفدهمین کنگره گوارش و کبد‬ ‫با اشاره به اینکه ‪ ۳۰‬درصد ایرانیان‬ ‫دارای کبد چرب هستند‪ ،‬راه های‬ ‫تشخیص این بیماری در افراد را برای‬ ‫حاضران توضیح داد‪ .‬وی اظهار کرد‪:‬‬ ‫این مشکل به دلیل رسوب چربی در‬ ‫سلول های کبدی ایجاد می شود و در‬ ‫اکثر موارد بخشی از سندرم متابولیک‬ ‫است که این سندروم ناشی از مشکل‬ ‫به هم خوردن تعادل سوخت و ساز‬ ‫چربی و قند است‪ .‬درحقیقت‪ ،‬وقتی‬ ‫یک مکانیزیم ارگان های مختلف را‬ ‫درگیر کند سندروم نام دارد‪ ،‬ازسوی‬ ‫دیگر چربی اضافه در بدن هرجا‬ ‫ممکن است رسوب کند‪ ،‬این چربی‬ ‫اگر در عروق قلبی رسوب کند‪ ،‬فرد را‬ ‫مستعد سکته قلبی خواهد کرد و اگر‬ ‫در شکم رسوب کند چاقی و شکم‬ ‫بزرگ را به همراه خواهد داشت‪.‬‬ ‫وی درادامه گفت‪ :‬در صورتی که‬ ‫چربی در کبد رسوب کند سبب کبد‬ ‫چرب می شود که کبد چرب اکثر‬ ‫موارد وجهه ای از سندروم متابولیک‬ ‫است‪ .‬هم اکنون حدود ‪۳۰‬درصد‬ ‫ایرانیان دارای کبد چرب هستند که‬ ‫با سونوگرافی قابل تشخیص است‪.‬‬ ‫وی تاکید کرد‪ :‬اگر فردی کبد چرب‬ ‫دارد باید مراقب فشارخون‪ ،‬چربی و‬ ‫دیابت خود باشد‪ ،‬چراکه بنا به دالیل‬ ‫گفته شده‪ ،‬این مسائل با یکدیگر‬ ‫مرتبط هستند و علت مرگ و میر‬ ‫افراد مبتال به کبد چرب بیماری های‬ ‫قلبی و عروقی است‪.‬‬ ‫پورشمس تصریح کرد‪ :‬فردی که‬ ‫مبتال به هپاتیت چربی شود و این‬ ‫فرد چاق بماند و قند خونش نیز باال‬ ‫باشد در معرض نارسایی کبدی و‬ ‫حتی سرطان کبد است‪ ،‬بنابراین اقدام‬ ‫اصلی جهت پیشگیری از این مسئله‬ ‫ورزش و رعایت رژیم غذایی است‬ ‫تا بتوان سوخت در بدن را بیشتر کرد‬ ‫و ساخت قند و چربی را کاهش داد‪،‬‬ ‫همچنین اگر فرد در کنار کبد چرب‬ ‫مبتال به دیابت است داروی الزم‬ ‫را برای دیابت مصرف کند‪.‬‬ ‫مصرف فست فودها باعث تشدید‬ ‫بیماری التهاب روده می شود‬ ‫دکتر فریبرز منصور قناعی‬ ‫رئیس مرکز تحقیقات بیماری های‬ ‫گوارش و کبد گیالن‪ ،‬در هفدهمین‬ ‫کنگره گوارش و کبد ایران با‬ ‫اشاره به عالئم ابتال به بیماری‬ ‫التهاب روده‪ ،‬گفت‪ :‬مصرف‬ ‫انواع فست فود و عدم تحرک‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪13‬‬ ‫سبب تشدید این بیماری می شود‪.‬‬ ‫وی درباره بیماری های التهابی‬ ‫روده‪ ،‬اظهارداشت‪ :‬این بیماری یکی‬ ‫از شایع ترین بیماری های مزمن‬ ‫دستگاه گوارش در کشور به ویژه‬ ‫در استان گیالن به شمار می رود‪.‬‬ ‫همچنین به طور کلی این بیماری‬ ‫به دو دسته کولیت زخمی شونده‬ ‫(اولسراتیو) و کرون تقسیم می‬ ‫شود که نوع اول روده بزرگ و الیه‬ ‫مخاطی ان را درگیر می کند‪ .‬در نوع‬ ‫دوم که کرون نام دارد از دهان تا‬ ‫مقعد تمام الیه های دستگاه گوارش‬ ‫اعم از مخاطی‪ ،‬زیر مخاطی و بیرونی‬ ‫را درگیر می کند و عالئم این بیماری‬ ‫نیز بستگی به محل درگیری دستگاه‬ ‫گوارش دارد‪.‬‬ ‫وی همچنین گفت‪ :‬اکثر مواقع‬ ‫اسهال همراه با دفع مخاطی و خون‬ ‫بوده و این عالئم از نشانه های بارز‬ ‫این بیماری است همچنین اگر روده‬ ‫باریک در گیر شده باشد کاهش وزن و‬ ‫درد شکم نیز با بیمار همراه خواهدبود‪.‬‬ ‫وی با اشاره به اینکه این بیماری‬ ‫بیشتر در سنین جوانی و بین ‪ ۱۵‬تا‬ ‫‪ ۳۵‬سال شایع است‪ ،‬گفت‪ :‬علت‬ ‫بیماری دقیقا مشخص نیست و‬ ‫می تواند علل ژنتیکی یا محیطی باشد‬ ‫ولی عدم مصرف سبزیجات و میوه‬ ‫ ‪14‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫های تازه‪ ،‬زندگی ماشینی و مصرف‬ ‫انواع فست فود و عدم تحرک سبب‬ ‫دامن زدن به این بیماری می شود‪.‬‬ ‫این بیماری درمان قطعی ندارد و‬ ‫تا اخر عمر فرد را درگیر می کند‪،‬‬ ‫البته قابل کنترل است و در صورتی‬ ‫که به موقع تشخیص و درمان نشود‬ ‫عوارضی همچون انسداد روده‪،‬‬ ‫خونریزی شدید و پارگی روده ایجاد‬ ‫می شود بنابراین عالوه بر ضرورت‬ ‫اهمیت تشخیص به موقع بیماری‪،‬‬ ‫مصرف داروهای مربوطه که توسط‬ ‫پزشک متخصص تجویز شده نیز در‬ ‫کنترل بیماری بسیار حائز اهمیت است‪.‬‬ ‫قناعی خاطر نشان کرد‪ :‬این بیماری‬ ‫به راحتی با دارو قابل کنترل است و‬ ‫همه داروهای مورد نیاز نیز در کشور‬ ‫وجود دارد‪.‬‬ ‫‪ ۹۰‬درصد از ایرانیان‬ ‫تحرک کافی ندارند‬ ‫رضا ملک زاده معاون سالمت وزارت‬ ‫ن کنگره ‬ ‫ت و رئیس هفدهمی ‬ ‫بهداش ‬ ‫ش و کبد ایران بیان کرد‪ :‬انجمن‬ ‫گوار ‬ ‫ش یک هزارو ‪ 500‬عضو‬ ‫کبد و گوار ‬ ‫دارد و همه ساله کنگره گوارش را با‬ ‫ی و انتقال‬ ‫ی علم ‬ ‫هدف ارائه دستاوردها ‬ ‫ت برگزار می کند‪.‬ازسوی دیگر‬ ‫تجربیا ‬ ‫بیش از ‪50‬درصد سرطان ها در کشورمان ‪،‬‬ ‫مخصوص دستگاه گوارش است که‬ ‫سرطان معده شایع ترین بیماری در بین‬ ‫مردان و سرطان سینه در بین زنان است‪.‬‬ ‫وی با بیان اینکه ‪ 50‬درصد از‬ ‫سرطان ها به شرط انکه به موقع‬ ‫ص داده شود‪ ،‬قابل عالج ‬ ‫تشخی ‬ ‫است‪ ،‬افزود‪ 28 :‬درصد مردان ایرانی‬ ‫چاق هستند و امروز ه زنان ایرانی نیز‬ ‫به چاقی مبتال شده اند‪ .‬وی با بیان‬ ‫اینکه ‪90‬درصد از ایرانیان تحرک ‬ ‫کافی ندارند و علت ‪ 30‬درص د از‬ ‫سرطان ها چاقی است ‪ ،‬تاکید کرد‪:‬‬ ‫ش و کبد در حال تدوین‬ ‫انجمن گوار ‬ ‫برنامه ملی پیشگیری از سرطان بوده‬ ‫و بر اساس پیشرفت هایی که در علم‬ ‫پزشکی انجام شده سرطان روده‬ ‫بزرگ با تشخیص به موقع قابل‬ ‫درمان است ‪.‬‬ ‫اوهمچنین عنوان کرد‪ :‬مصرف‬ ‫کالری زیاد یکی از عوامل بروز چاقی‬ ‫ت و در همین راستا‬ ‫در بین افراد اس ‬ ‫طبق مطالعات انجام شده در سال‬ ‫‪ ،1970‬میزان مصرف کالری ایرانیان ‬ ‫حدود ‪2‬هزار و درسال گذشته این‬ ‫میزان متاسفانه به سه هزار و ‪ 10‬کالری‬ ‫رسیده است که همین مسئله باعث‬ ‫بروز چاقی و بیماری های غیرواگی ر در‬ ‫بین افراد می شود‪ .‬درحقیقت مصرف‬ ‫مایعات داغ ‪ ،‬گوشت قرمز سرخ شده ‬ ‫و میزان کالری باال نقش مهمی در ‬ ‫ش در افراد می شود‬ ‫بروز سرطان گوار ‬ ‫که در این میان نباید از مصرف‬ ‫قلیان و سیگا ر چشم پوشی کرد ‪،‬‬ ‫زیرا‪ 30‬درصد از عامل بروز سرطان ها‬ ‫به دلیل مصرف قلیان و سیگار است‪.‬‬ ‫رئیس کنگره گوارش و کب د با‬ ‫بیان اینکه ‪17‬درصد مردم ‪ 40‬سال‬ ‫به باال تریاک مصرف می کنند‪ ،‬افزود‪:‬‬ ‫به طور کلی‪30‬درصد سرطان ها‬ ‫مربوط به چاقی‪30 ،‬درصد مربوط‬ ‫به مصرف قلیان و ‪30‬درصد به دلیل‬ ‫الگوی غذایی نامناسب است؛ توصیه‬ ‫می کنم که افراد میوه را در چند وعده‬ ‫مصرف کنند‪.‬همچنین مصرف سه‬ ‫فنجان قهوه در روز برای بدن مفید‬ ‫است و امروزه ایرانیان باید مواظب‬ ‫میزان قند خون خود باشند‪ ،‬زیرا تا‬ ‫‪ 15‬سال اینده‪ ،‬یک سوم جامعه دچار‬ ‫بیماری قند خون می شوند‪.‬‬ ‫‪30‬درصد از ایرانیان‬ ‫به کبد چرب مبتال هستند‬ ‫ت استاد دانشگاه‬ ‫ن مرا ‬ ‫ شاهی ‬ ‫علوم پزشکی ایران گفت‪ :‬افرادی که‬ ‫دچار کبد چرب بوده مرگ و میر ‬ ‫ناشی از بیماری های قلبی در انها‬ ‫بیشتر است و همچنین عارض ه هپاتیت‬ ‫در اثر التهاب کبد ایجاد می شود‪.‬‬ ‫وی بیان کرد‪ :‬به طور میانگین‬ ‫‪ 30‬درصد از ایرانیان دارای کبد چرب‬ ‫بوده که از این تعداد ‪10‬درصدشان ‬ ‫دچارعارضه هپاتیت کبد چرب‬ ‫هستند‪ .‬همچنین چاقی و چربی خون‬ ‫ث ایجاد کبد چرب‬ ‫باال می تواند باع ‬ ‫شود و متاسفانه شیوع چاقی و کبد‬ ‫چرب در بین ایرانیان باالت ر از مردم‬ ‫دنیاست‪ ،‬به طوریکه در استان گلستان‬ ‫‪ 40‬تا ‪ 50‬درصد مردمشا ن دچا ر کبد‬ ‫چرب هستند‪ .‬البته بر خالف تصور‬ ‫ف زیاد و بدون‬ ‫بسیاری از افراد مصر ‬ ‫تجویز داروهای گیاهی می تواند باعث ‬ ‫بروز مشکالت متعددی در افراد شود‪.‬‬ ‫وی در ادامه با بیان اینکه برای‬ ‫تشخیص کبد چرب از روش‬ ‫نمونه برداری استفاده می شود که‬ ‫بسیار گران است و عارضه دارد‪،‬‬ ‫گفت‪ :‬از روش های جایگزین‬ ‫برای تشخیص کبد چرب انجام‬ ‫سونوگرافی از افراد صورت می گیرد‬ ‫که البته دقت ان به اندازه نمونه‬ ‫برداری نیست اما ضرری ندارد‪ .‬وی‬ ‫با اعالم این مطلب که ‪ ۳۰‬درصد‬ ‫افراد بالغ (باالی ‪ ۱۸‬سال) در کشور‬ ‫دچار کبد چرب هستند‪ ،‬متاسفانه کبد‬ ‫چرب در اطفال هم زیاد شده است‪.‬‬ ‫او با اشاره به این مطلب که کبد‬ ‫چرب هیچ عالمتی ندارد‪ ،‬تاکید کرد‪:‬‬ ‫افراد دیابتی‪ ،‬افراد چاق و کسانی که‬ ‫چربی خون باال دارند و همچنین‬ ‫افرادی که سابقه خانوادگی بیماری‬ ‫کبدی دارند می بایست با انجام‬ ‫سونوگرافی نسبت به تشخیص کبد‬ ‫چرب خود اقدام کنند‪.‬‬ ‫برگزاری ‪ 4‬کارگاه اموزشی در‬ ‫حاشیه کنگره گوارش و کبد‬ ‫سید محمدمهدی میرناصری دبیر‬ ‫اجرایی هفدهمین کنگره گوارش و‬ ‫کبد ایران‪ ،‬گفت‪ :‬در حاشیه برگزاری‬ ‫این کنگره چهار کارگاه اموزشی ‬ ‫برگزارشد و در همین راستا یک‬ ‫سمپوزیو م دارویی درخصوص‬ ‫التهاب رود ه برگزار و افرادی از‬ ‫امریکا‪ ،‬سوئیس ‪ ،‬المان و ایتالیا نیز در‬ ‫این کنگره حضور داشتند‪.‬‬ ‫وی یاداور شد‪ :‬طبق سنوات‬ ‫گذشته پزشکان برتر گوارش سال‬ ‫انتخاب شدند و این کنگره دارای‬ ‫‪ 15‬امتیاز بازاموزی ویژه متخصصان‬ ‫داخلی‪ ،‬پزشکان عمومی داشت‪.‬‬ ‫*****‬ ‫این کنگره ‪ 142‬سخنران داشت و‬ ‫ی بیماری‬ ‫در خصوص همه محورها ‬ ‫کبد و گوارش بحث و بررسی شد‪.‬‬ ‫همچنین ‪ 128‬مقاله به دبیرخانه‬ ‫کنگره ارسال شده که از این تعداد‬ ‫‪ 112‬مقاله مورد تایید قرار گرفت و‬ ‫در روز پایانی کنگره سه پژوهشگر ‬ ‫برتر معرفی شدند‪.‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪15‬‬ ‫مقاله بازاریابی‬ ‫امید مجدی‪ ،‬تسهیل گر و مشاور سیستم ها اموزشی‬ ‫بهتر است؟‬ ‫ازمایشگاه‬ ‫کدام‬ ‫‪ ‬تغییر و تحول در زندگی بشر راه پرفرازی پیموده و‬ ‫یکی از ویژگی های دنیای جدید شدت و سرعت در تحول‬ ‫است‪ ،‬تفاوت عمده جهان پیشرفته با جهان در حال توسعه‬ ‫در همین معنا نهفته است‪ .‬وجود رقابت های سخت در‬ ‫عرصه های گوناگون بقای جوامع و سازمان ها را متالطم‬ ‫و نیازمند توانمندی های خاص ان کرده است‪ .‬ارائه دائمی‬ ‫و افزاینده کاالها و خدمات نو‪ ،‬نتیجه این رقابت ها و نشان‬ ‫دهنده تالشی مستمر برای این بقاست‪.‬‬ ‫‪ ‬تولید و ارائه خدمات نو با خصوصیات منحصر به فرد‪،‬‬ ‫نیازمند سازمان هایی با تفکر و راهبردهای نوین است‪.‬‬ ‫سازمان هایی که سرعت و شدت در تحول درونی شان با‬ ‫نیازهای بازار سامان می یابد و با هوشمندی تمام توانایی‬ ‫درک این نیازها را داشته و قادرند ان را به موقع تامین‬ ‫نمایند‪ .‬امروزه تنها داشتن بازار گسترده نمی تواند ضامن‬ ‫بقای سازمان باشد‪ ،‬اکنون که شما در حال خواندن این‬ ‫مطالب هستید در هر شغلی که باشید‪ ،‬رقبای جدیدی در‬ ‫حال شکل گرفتن هستند‪ .‬انها منتظر شما نمی مانند تا شما‬ ‫انان را بشناسید‪ ،‬انها را بعد از تصرف بخشی از بازارتان به‬ ‫خوبی درک می کنید و تازه اگر نجنبید حذف می شوید‪،‬‬ ‫حتی اگر اولین و سردمدار باشید‪ ،‬مجبور به تح ّول هستید‪.‬‬ ‫مشتریان شما با ارزیابی چهارارایه به سراغ شما می ایند‬ ‫و یا از شما دور می شوند‪ :‬قیمت‪ ،‬کیفیت‪ ،‬زمان و نواوری‬ ‫بهتر در محصوالت و خدمات‪ .‬هر چه توان شما در ارائه ان‬ ‫بیشتر باشد‪ ،‬به همان میزان بازار بیشتری در دست شماست‬ ‫و تولید شما برای مشتریانتان زیباتر و جذاب تر خواهد‬ ‫بود‪ .‬تبلور بخشیدن به این ارایه ها‪ ،‬تالشی سنگین در همه‬ ‫ ‪16‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫فرایندهایتان را می طلبد‪ .‬نقطه اغاز این بنا درک صحیح نیاز‬ ‫بازار و مشتریان است و نقطه پایان ان تامین خواسته ها و‬ ‫براوردن این نیازها و روند رو به کمال ان است‪.‬‬ ‫در حقیقت سختی رقابت و غلبه بر پیچیدگی های بازار‪،‬‬ ‫با جلب همدلی و رضایت مشتریانتان بسیار ساده خواهد شد‬ ‫و این یعنی موقعیتی که همه سازمان ها به دنبال ان هستند‪.‬‬ ‫یعنی سهم بازار بیشتر و حاصل اقتصادی باالتر‪ ،‬اما جذب‬ ‫این همدلی و تامین رضایت مشتریانتان نیازمند استراتژی‪،‬‬ ‫برنامه ریزی و کاربرد تکنیک ها و مدل های عملیاتی کارامد‬ ‫است که می بایست از اساسی ترین امور سازمان ها باشد‪.‬‬ ‫اینجانب با تاسیس مرکز تحقیقات رضایت مشتری در صددم‬ ‫در تبیین این مهم در جامعه تالش نموده تا کمبودهای جدی‬ ‫شناسایی و راهکارهای بیرون رفت ان به صورت روشن‬ ‫ترسیم شود‪.‬‬ ‫در این مسیر اولین قدم شناسایی مفاهیم مرتبط با مشتریان‬ ‫روش های تعیین نیازها و خواسته ها‪ ،‬روش های اندازه‬ ‫گیری رضایت انان و راهکارهای بهبود ان است و نیز بیان‬ ‫انچه در این راه در جهان هموار شده و با درس گرفتن از ان‬ ‫در تعالی سازمان ها می توان به کار گرفت‪.‬‬ ‫********‬ ‫ازمایشگاه ما بهتر است یا ازمایشگاه ‪ ...‬؟؟‬ ‫جواب به سوال باال ما را به تفکری با رویکرد تحقیقات بازار‬ ‫می کشاند که ایا ما برا ی خدمات خودمان استراتژی مدرن و‬ ‫اساسی داریم ؟ یا با تفکر سنتی و قدیمی بدون تحول جدید‬ ‫می خواهیم نیازهای مشتری را مرتفع سازیم‪.‬‬ ‫برای روشن شدن بهتر‪2 ،‬ازمایشگاه را باهم مقایسه می کنیم‪:‬‬ ‫‪‬ازمایشگاه ‪(:‬الف)‬ ‫‪‬ازمایشگاه ‪(:‬ب)‬ ‫‪ ‬موقعیت مکانی‪:‬‬ ‫( الف)‪ :‬مرکز شهر‪ (/‬ب) مرکز شهر‬ ‫‪ ‬مدت زمان نرمان انتظار مشتری برای جواب ‪24 :‬‬ ‫ساعت (ب )‬ ‫‪ ‬دقت ازمایشات ‪:‬‬ ‫( الف ) ‪95‬درصد‬ ‫( ب) ‪ 98‬درصد‬ ‫‪ ‬سن و سال و قدمت ازمایشگاه‪:‬‬ ‫(الف) ‪ 15 :‬سال‬ ‫(ب) ‪ 10 :‬سال‬ ‫‪ ‬رضایتمندی مشتریان‪:‬‬ ‫( الف ) ‪ 80 :‬درصد‬ ‫( ب)‪ 95 :‬درصد‬ ‫‪ ‬تجهیزات ازمایشگاه‪:‬‬ ‫(الف) ‪ :‬عمر مفید تمام شد است‬ ‫(ب) ‪ :‬در حال اتمام عمر مفید است‬ ‫نکته‪ :‬اختالف درصد رضایتمندی مشتریان یعنی ‪95-80=15 :‬‬ ‫‪ ‬پرسنل شاغل‪:‬‬ ‫( الف) ‪ :‬مجموعا ‪ 10‬نفر با متوسط تحصیالت کارشناسی‬ ‫( ب) ‪ :‬مجموعا ‪ 13‬نفر با حداقل تحصیالت کارشناسی‪.‬‬ ‫‪ ‬مدت زمان نرمال انتظار مشتری برای انجام ازمایش ‪:‬‬ ‫‪ 15‬دقیقه (الف)‬ ‫‪ ‬مدت زمان نرمال انتظار مشتری برای انجام ازمایش ‪:‬‬ ‫‪ 10‬دقیقه( ب )‬ ‫تعریف ‪ 15‬درصد‬ ‫‪ ‬هر مشتری راضی پانزده مشتری جدید را به ازمایشگاه‬ ‫( ب ) اضافه می نماید‪.‬‬ ‫‪ ‬هرمشتری ناراضی پانزده مشتری جدید را از‬ ‫ازمایشگاه ( الف ) دور می سازد‪.‬‬ ‫حال به این موضوع می رسیم که حفظ کردن مشتری از‬ ‫جذب ان مهم تر است‪ .‬در روزگاری که در طول یک خیابان‬ ‫به فاصله ‪ 50‬متر ‪ 2‬یا چند ازمایشگاه وجود دارد‪ ،‬تنها راه‬ ‫بقا استفاده از تکنیک های ساده رضایتمندی مشتریان است‪.‬‬ ‫‪ ‬مدت زمان نرمان انتظار مشتری برای جواب ‪72 :‬‬ ‫ساعت ( الف )‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪17‬‬ ‫تازه هــا‬ ‫ازمایشـــگاه‬ ‫ـ‬ ‫های‬ ‫تازه‬ ‫کشفیات جدید در دنیای‪DNA‬‬ ‫دانشمندان موفق شده اند تا نوعی از باکتری را ایجاد کنند که‬ ‫از دو کد جدید ‪ DNA‬استفاده می کند که در میان چهار کد فعلی‬ ‫ثبت شده به چشم نمی خورد‪.‬‬ ‫اگر کالس های زیست شناسی را به یاد داشته باشید‪ ،‬می دانید‬ ‫که دی ان ای را می توان دفترچه راهنمای عملکرد بدن دانست‪.‬‬ ‫بااین وجود این زبان عملکرد بدن تنها در چهار حرف خالصه‬ ‫شده است‪ .‬این چهار حرف شامل ‪ C ،T ،A‬و ‪ G‬هستند‪ .‬کسانی‬ ‫که توجه زیادی به این موضوع دارند‪ ،‬عبارت ‪ RNA‬را نیز به‬ ‫یاد دارند که یک کپی از این دستورالعمل است که سلول ها از‬ ‫ان استفاده می کنند‪.‬‬ ‫در سال ‪ 2014‬بود که دانشمندان در انستیتوی تحقیقاتی‬ ‫کالیفرنیا گزارش کردند که توانسته اند تا باکتری هایی را ایجاد‬ ‫کنند که ‪ DNA‬ان ها از یک جفت حرف کامال جدید استفاده‬ ‫می کند‪ .‬این حروف جدید با نام مستعار‪ x‬و‪ y‬شناخته می شوند‬ ‫و همان تیم امروز دوباره گزارش کرده اند که باکتری هایی را در‬ ‫اختیار دارند که واقعا از حروف جدید یاد شده استفاده می کنند‪.‬‬ ‫نویسنده گزارش یاد شده دراین باره می گوید‪« :‬ارگانیزم های‬ ‫نیمه مصنوعی ناشی از این پژوهش در هر دو حالت کدگذاری‬ ‫شده و بازیابی شده توانستند تا اطالعات ما را افزایش بدهند‪.‬‬ ‫این تحقیقات باید به عنوان یک سکو برای ایجاد نوع و عملکرد‬ ‫زیستی جدید مورداستفاده قرار بگیرد‪».‬‬ ‫این حروف به صورت کلی دو نوع از مولکول ها را ایجاد‬ ‫می کنند‪ .‬حرف ‪ g‬برای عبارت گوانین (‪ )guanine‬است که‬ ‫همیشه با حرف ‪ c‬یا سیتوسین (‪ )cytosine‬مشارکت دارد؛ از‬ ‫سوی دیگر ‪ a‬یا ادنین (‪ )adenine‬نیز با ‪ T‬یا تایمین)‪(thymine‬‬ ‫در ‪ DNA‬جور درمی اید‪ .‬بااین وجود در زمینه کپی دی ان ای‪،‬‬ ‫بدن در حقیقت از ‪ RNA‬استفاده می کند که با ‪ U‬به عنوان نشان‬ ‫یوراسیل (‪ )uracil‬شریک می شود‪.‬‬ ‫دانشمندان پیش ازاین توانسته بودند با استفاده از فنون مهندسی‪،‬‬ ‫ ‪18‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫باکتری ای کولی را ایجاد کنند که می تواند با جفت متشکل‬ ‫از ‪ d5SICSTP‬و ‪ dNaMTP‬یا همان ‪ X‬و ‪ Y‬جور می شود‪.‬‬ ‫بااین وجود تحقیقات جدید نشان می دهد که ای کولیاکشوالی‬ ‫(‪ )E. coliactually‬موجب می شود تا نوع خاصی از پروتئین‬ ‫فلورسنت را ایجاد می کند که می تواند امینو اسید جدیدی را‬ ‫بیفزاید که بر اساس یک دستورالعمل ساده که شامل حروف‬ ‫جدید یاد شده است ایجاد شود‪.‬‬ ‫مسلما ما در دنیایی حضور نداریم که همه چیز به پنج‬ ‫حرف در دی ان ای خالصه شود‪ .‬محققان به تازگی دو حرف‬ ‫جدید را افزوده اند که می تواند سراغازی برای کشف‬ ‫حروف جدید باشد‪.‬‬ ‫در یـک ثـانیـه‪ ،‬تشخیص پولیپ سـرطانی روده‬ ‫ممکن شد‬ ‫متخصصان ژاپنی می گویند که با استفاده از هوش‬ ‫مصنوعی<‪ >Artificial intelligence‬توانسته اند پولیپ های‬ ‫بدخیم روده بزرگ را با دقتی باال در عرض یک ثانیه‬ ‫تشخیص دهند‪.‬‬ ‫متخصصان تصاویر ‪ ۳۰۶‬پولیپ روده را در ‪ ۲۵۰‬زن و‬ ‫مرد به این سیستم هوش مصنوعی دادند‪ .‬این سیستم برای‬ ‫بررسی تصاویر بزرگنمایی شده و مقایسه ان با سی هزار‬ ‫تصویری که برای اموزش به ان داده شده بود فقط یک ثانیه‬ ‫وقت نیاز داشت تا با دقت ‪ ۹۴‬درصد پولیپ خوش خیم را از‬ ‫بدخیم تشخیص دهد‪.‬‬ ‫این تحقیق‪ ،‬در هفته بیماری های دستگاه گوارش اروپای‬ ‫متحد که در بارسلون برگزار می شود ارئه شده است‪ .‬سرپرست‬ ‫ان دکتر یوییچی موری استاد دانشگاه شووا در یوکوهامای ژاپن‬ ‫می گوید اهمیت این سیستم در این است که نمونه برداری را‬ ‫همزمان با کولونوسکوپی و در لحظه‪ ،‬ممکن می کند‪ .‬این باعث‬ ‫می شود که برداشتن کامل پولیپ های سرطانی مقدور باشد و از‬ ‫برداشتن غیر الزم پولیپ های خوش خیم هم جلوگیری می کند‪.‬‬ ‫دکتر موری گفت‪« :‬ما فکر می کنیم این نتایج برای اینکه این‬ ‫سیستم بکار گرفته شود قابل قبول است و هدف عاجل ما این‬ ‫است که برای این سیستم تشخیصی‪ ،‬مجوز قانونی بگیریم‪».‬‬ ‫این تحقیق نشانه ای از پزشکی اینده است‪ ،‬زمانی که هوش‬ ‫مصنوعی و روبات جای پزشک را می گیرد‪ .‬انها می توانند با‬ ‫دقت و سرعتی بسیار فراتر از انسان اطالعات را جمع اوری‬ ‫کنند‪ ،‬ان را با اطالعات موجود مقایسه کنند و به نتیجه برسند‪.‬‬ ‫روبات ها می توانند ازمایش ها و مداخله های طبی را هم با دقتی‬ ‫به مراتب باالتر از انسان انجام دهند‪.‬‬ ‫فناوری دیپ استیک؛‬ ‫انقالبی در تشخیص سریع بیماری ها‬ ‫دانشمندان دانشگاه «کوئینزلند» به فناوری جدیدی موسوم‬ ‫به «دیپ استیک»(‪ )Dipstick‬دست یافتند که تشخیص پاتوژنی‬ ‫و سریع بیماری در انسان‪ ،‬حیوانات و گیاهان را حتی از راه‬ ‫دور ممکن می سازد‪.‬‬ ‫پرفسور «جیمی بوتال» محقق دانشکده کشاورزی و‬ ‫علوم غذایی بیان کرد که این فناوری قادراست بدون نیاز به‬ ‫تجهیزات و پرسنل تخصصی‪ ،‬به مشخصات ‪ DNA‬و ‪RNA‬‬ ‫موجودات زنده در حدود ‪ 30‬ثانیه دست یابد‪.‬‬ ‫وی افزود‪ :‬ما از این فناوری با موفقیت در مزارع دور‬ ‫افتاده «پاپوا» گینه نو به منظور تشخیص درختان بیمار استفاده‬ ‫کردیم‪ .‬همچنین در نمونه های انسانی و دامی‪ ،‬پاتوژن های‬ ‫موجود در غذا و نیز تشخیص خطرات زیست محیطی از‬ ‫جمله اب الوده به باکتری «اشریشیا کلی»(‪ )E.COLI‬از این‬ ‫فناوری استفاده شد‪.‬‬ ‫پرفسور «بوتال» افزود‪ :‬این فناوری راهی تازه را پیش‬ ‫روی مردم کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه قرار‬ ‫می دهد تا بتوانند با بسیاری از مشکالت کشاورزی‪ ،‬سالمتی‬ ‫و زیست محیطی خود مقابله کند‪.‬‬ ‫پرفسور بوتال که سرپرستی تیم تحقیقاتی را به کمک‬ ‫دکتر»مایکل ماسون» برعهده دارد‪ ،‬گفت‪ :‬کیت های تجاری‬ ‫فعلی می توانند ‪ DNA‬و ‪ RNA‬را طی یک فرایند طوالنی‬ ‫و سنگین جدا سازند که چنین فرایندی نیازمند تجهیزات‬ ‫ازمایشگاهی(‪ )laboratory equipment‬تخصصی است و‬ ‫عمال به کارگیری چنین تجهیزاتی در مزرعه ممکن نیست‪.‬‬ ‫تیم تحقیقاتی دانشگاه کوئینزلند ابتدا از فناوری ‪Dipstick‬‬ ‫برای گیاهان خاص استفاده کردند و سپس دریافتند که با‬ ‫کمک این فناوری می توان فرایند خالص سازی ‪ DNA‬را در‬ ‫بسیاری از گونه های گیاهی انجام داد‪.‬‬ ‫وی همچنین بیان کرد‪ :‬طبق تحقیقات دریافتیم که این‬ ‫فناوری می تواند کاربردهای گسترده ای داشته باشد و برای‬ ‫خالص سازی ‪ DNA‬یا ‪ RNA‬از پاتوژن های خونی انسان‪،‬‬ ‫پاتوژن های ویروسی‪ ،‬قارچی و باکتریایی در گیاهان و‬ ‫حیوانات الوده به کار رود‪.‬‬ ‫شرکت تجاری سازی دانشگاه کوئینزلند‪ ،‬فناوری جدید‬ ‫‪ Dipstick‬را به ثبت رسانده است و به دنبال شریک تجاری‬ ‫برای انتشار گسترده ان است‪.‬‬ ‫پرفسور بوتال گفت‪ :‬این فناوری نیاز به ازمایشگاه های‬ ‫تخصصی برای اماده­ سازی نمونه ها را رفع می کند و بسیار‬ ‫ساده تر‪ ،‬سریع تر و ارزان تر از روش های موجود بوده و‬ ‫بدین ترتیب تشخیص بیماری را برای همه ممکن می کند‪.‬‬ ‫به گفته وی‪ ،‬این فناوری در ترکیب با فناوری های دیگری که‬ ‫توسط تیم تحقیقاتی این دانشگاه گسترش یافتند‪ ،‬کل فرایند‬ ‫تشخیص از جمع اوری نمونه تا نتایج نهایی را به اسانی در‬ ‫بیمارستان‪ ،‬مزرعه‪ ،‬اتاق هتل و حتی مناطق دورافتاده مانند‬ ‫یک جنگل گرمسیری ممکن می سازد‪.‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪19‬‬ ‫مقاله علمی‬ ‫شرمین شادفر‪ ،‬دکتر ناجی‬ ‫دانشگاه ازاد اسالمی واحد علوم دارویی‬ ‫جهش­ های سرطانزای ‪ERBB3‬‬ ‫در سرطان های انسانی‬ ‫خانواده گیرنده فاکتور رشد اپیدرمی انسان (‪ )HER‬از‬ ‫گروه تیروزین­کیناز­ها بوده و در سرطان های چندگانه‪ ،‬از‬ ‫ی شود‪ERBB3/ .‬‬ ‫راه تقویت و بیان زیاد‪ ،‬یا جهش تنظیم م ­‬ ‫‪ ،HER3‬تنها عضو با دامنه ی کینازی معیوب است که در‬ ‫برخی سرطان ها افزایش یافته و یا بیشتر بیان می­شود‪ ،‬ولی‬ ‫گزارشی مبنی بر حمل موتاسیون های سرطانزا توسط انها‬ ‫وجود ندارد‪ .‬در اینجاپژوهشگران در گزارشی به شناسایی‬ ‫جهش های سوماتیک ‪ ERBB3‬در سرطان های روده و معده‬ ‫پرداختند‪ .‬پژوهشگران دریافتند که جهش های ‪ ERBB3‬سلول‬ ‫های اپیتلیال روده و سینه به شیوه مستقل از لیگاند منتقل‬ ‫م­‬ ‫ی شود‪ .‬اما‪ ،‬جهش در فعالیت سرطانزایی ‪ ERBB3‬وابسته‬ ‫به ‪ ERBB2‬فعال کینازی است‪ .‬افزون­بر این‪ ،‬انتی­ بادی های‬ ‫ضد‪ ERBB-‬و بازدارند ­ه های مولکولی کوچک به طور موثری‬ ‫پیشرفت بیماری و سیگنالینگ انکوژنیک را با دخالت‬ ‫‪ ،ERBB3‬مهار می­کند‪.‬‬ ‫خانواده ‪ HER‬از تیروزین کیناز­های گیرنده (‪ ،)RTK‬که به‬ ‫ی شود‪ ،‬دارای چهار عضو‬ ‫عنوان رسپتور ‪ ERBB‬نیز شناخته م ­‬ ‫است‪،ERBB3/HER3 ،ERBB2/HER2 ،EGFR/ERBB1/HER1 -‬‬ ‫و ‪Baselga and Swain, 2009; Hynes and(( ERBB4/HER4‬‬ ‫‪ .)Lane, 2005‬اعضای خانواده ‪ ERBB‬دارای یک دامنه ی‬ ‫خارج سلولی (‪ ،)ECD‬یک ناحیه ترا­غشایی تک محدوده­‬ ‫ای‪ ،‬یک دامنه ی تیروزین کینازیدرون سلولی‪ ،‬و یک دم‬ ‫سیگنالینگ در ‪-C‬ترمینال است‪ ECD .‬یک ساختار چهار‬ ‫دامنه یی است که دارای دو دامنه ی ‪ I( L‬و ‪ )II‬و دو دامنه‬ ‫ی غنی از سیستیین (‪ IV‬و ‪ )II‬است‪Ferguson, 2008;( .‬‬ ‫ ‪20‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪ .)Burgess et al., 2003‬رسپتور­های ‪ ERBB‬توسط لیگاند­‬ ‫های چند­گان ه­ای‪ ،‬مانند فاکتور رشد اپیدرمی (‪،)EGF‬‬ ‫فاکتور رشد انتقالی )‪ α(TGF-α‬و نوروگولین­ ها‪ ،‬فعال‬ ‫م­‬ ‫ی شود (‪ .)Yarden and Sliwkowski, 2001‬در پویایی‬ ‫ی کند که‬ ‫رسپتور‪ ،‬یک مولکول سیگنالی ساده شرکت م ­‬ ‫به طور همزمان به دامنه ی ‪ I‬و ‪ III‬متصل است که موجب‬ ‫هترو­دیمریزاسیون و همو­دایمریزاسیون از راه بازوی‬ ‫ی شود‪(Burgess et al, 2003; Cho‬‬ ‫دایمریزاسیون در دامنه ی‪ II‬م ­‬ ‫;‪and Leahy, 2002; Dawson et al., 2005; Lemmon and Schlessinger, 2010‬‬ ‫)‪ .Ogiso et al., 2002‬در نبود لیگاند‪ ،‬بازوی دایمریزاسیون دامنه‬ ‫ی‪ II‬از راه یک برهمکنش درون مولکولی با دامنه ی ‪،IV‬‬ ‫باال می ­رود که این امر موجب مهار شدن ان و ایجاد‬ ‫ی شود ‪(Burgess et al., 2003; Cho and‬‬ ‫ساختار خود بازدارنده م ­‬ ‫;‪Leahy, 2002; Dawson et al., 2005; Lemmon & Schlessinger, 2010‬‬ ‫‪Ogiso et al., 2002).‬‬ ‫شناسایی موتان های ‪ERBB3‬‬ ‫در اجرای تعیین توالی کل اگزوم از تومور­های روده‬ ‫بزرگ ابتدایی با نمونه ­های طبیعی همپوشانی داشته‪،‬‬ ‫پژوهشگران موتاسیون های سوماتیک را در ‪ERBB3‬‬ ‫شناسایی کردند(‪ .)Seshagiri et al., 2012‬برای درک‬ ‫بیشتر رابطه موتاسیون ‪ ERBB3‬در تومور­های انسانی‪،‬‬ ‫همه ی اگزون های ‪ ERBB3‬در همه ی نمونه ­های‬ ‫توموری اولیه در برگیرنده ی ‪ 100‬نمونه روده­ای (‪70‬‬ ‫نمونه از مجموع پایش [‪ ]Seshagiri et al., 2012‬و ‪30‬‬ ‫نمونه روده بزرگ)‪ 92 ،‬نمونه معده‪ 71 ،‬نمونه مربوط به‬ ‫ادنو­کارسینومای (‪ )adeno‬ریه سلول‪-‬غیر کوچک (‪،)NSCLC‬‬ ‫‪ 67‬نمونه ‪( NSCLC‬سنگفرشی)‪ 45 ،‬نمونه کارسینومای کلیوی‪،‬‬ ‫‪ 37‬نمونه سرطان پوستی‪ 11 ،‬مورد سلول کبدی (‪32 ،)HCC‬‬ ‫نمونه تخمدان‪ 16 ،‬سلول بزرگ شش‪ 15 ،‬مورد مری‪12 ،‬‬ ‫مورد سرطان ریوی سلول‪-‬کوچک‪ ،‬و ‪ 9‬مورد از سرطانهای‬ ‫دیگر (‪ 4‬مورد سرطان ریه‪ 2 ،‬مورد سکوم‪ ،‬یک مورد ریه‬ ‫(غدد عصبی‪ ،‬یک مورد پانکراس و یک مورد سرطان رکتوم)‬ ‫تعیین شد (جدولهای ‪ S1‬انالین)‪ .‬پژوهشگران پروتیین‬ ‫موتاسیون های ‪ ERBB3‬در حال تغییری در‪ %12‬موارد معدی‬ ‫(‪%11 ،)11/92‬از موارد روده بزرگ (‪ %1 ،)11/100‬از‬ ‫‪( NSCLC‬ادنو؛ ‪ ،)1/71‬و ‪ %1‬از سرطان های ‪1/67( NSCLC‬؛‬ ‫استخوان گیجگاهی) را یافتند(جدول ‪ ،S1‬شکل ‪ .)A1‬اگرچه‬ ‫بررسی های پیشین‪ ،‬موتاسیون های ‪ ERBB3‬در حال تغییر‬ ‫پروتیین پراکنده در ‪( NSCLC‬سنگفرشی؛؛]‪%5/0 [188/3‬‬ ‫‪،)TCGA،2008‬گلیوبالسما )‪ 2008، TCGA‬؛]‪،(%1 [91/1‬‬ ‫سرطان سینه مثبت‪-‬هورمونی ‪(%4 [144/6]، Kan et al.,‬‬ ‫)‪ ،2010; Stephens et al., 2012‬روده بزرگ ؛]‪(%1 [100/1‬‬ ‫)‪ ،Jeong et al. 2006‬تخمدان ‪ Greenman‬؛]‪(%1 [339/3‬‬ ‫)‪ ،et al., 2007; TCGA, 2011‬معده ‪ Wang‬؛]‪(%10 [22/2‬‬ ‫)‪ et al., 2011‬را گزارش می­ کند و سرطان سر و گردن‬ ‫)‪ Stransky et al., 2011‬؛]‪ ،(%1 [74/1‬اما هیچ وابستگی‬ ‫کارکردی در سرطان ها ارزیابی نشده است (شکل ‪A1‬؛‬ ‫جدول های ‪ S2‬و ‪ .)S3‬در مجموع‪ ،‬بررسی های ژنومیک در‬ ‫مقیاس باالی اخیر‪ ،‬موتاسیون های ‪ ERBB3‬را در در سرطان‬ ‫های روده بزرگ )‪ TCGA، a2012‬؛]‪ (%7 [212/14‬و سینه‬ ‫ی کند‪ .‬همه ی‬ ‫)‪ TCGA، b2012‬؛]‪ (%2 [484/8‬گزارش م ­‬ ‫موتاسیون ها را در این بررسی از نظر سوماتیک بودن توسط‬ ‫تستی که حضور انها را در ‪­DNA‬ی توموری اصلی و فقدان‬ ‫ان در بافت طبیعی اتصالی را از راه تعیین توالی و‪/‬یا انالیز‬ ‫ی کند‪ ،‬گزارش شد‪ .‬عالوه بر‬ ‫طیف ­سنجی جرمی تعیین م ­‬ ‫جهش های نا­متعارف‪ ،‬پژوهشگران همچنین سه جهش‬ ‫(تغییر غیر پروتیینی) مترادف‪ ،‬در سرطان های روده بزرگ‪،‬‬ ‫معده‪ ،‬و تخمدان ها را کشف شد‪.‬‬ ‫بیشتر موتاسیون های شناخته شده در تومور­های انسانی‪ ،‬در‬ ‫منطقه ‪ ECD‬جای گرفته­اند‪ ،‬هر­چند بخشی از دامنه ی کینازی‬ ‫و دم درون سلولی ‪ ERBB3‬نقشه ­برداری شده است‪ .‬جالب‬ ‫انکه‪ ،‬در میان جهش های ‪ ،ECD‬هفت موقعیت وجود دارد‪،‬‬ ‫‪ G325 ،D297 ،G284 ،P262 ،A232 ،V104‬و ‪ ،T355‬که‬ ‫دارای جایگزین هایی در چندین نمونه بودند‪ ،‬که نقاط‬ ‫جهشی داغ را نشان می­ دهند‪ .‬جالب است که جهش کدون‬ ‫‪ ،104‬اغلب فراوان بوده و در بررسی های زیادی دیده‬ ‫شده است )‪(Stephens et al., 2012; TCGA, 202a, 2012b‬‬ ‫که بیانگر رابطه عملکردی است‪ .‬افزون ­براین‪ ،‬بیشتر‬ ‫جایگزین های بی­ معنی در موقعیت های نقاط داغ‪ ،‬در‬ ‫تغییر اسید­امینه­های مشابه‪ ،‬نشان دهنده نقش نهانی در این‬ ‫موتاسیون ها است‪ .‬در مجموع نقاط داغ ‪ ،ECD‬داده­های‬ ‫موتاسیونی انالیز متا‪ ،‬دو موتاسیون‪ S846I ،‬و ‪ ،E928G‬در‬ ‫دامنه ی کینازی را شناسایی می­کنند ;‪(Jeong et al., 2006‬‬ ‫‪tcga, 2012a; ang et al., 2011).‬‬ ‫جالب انکه‪ ،‬بیشتر واحد­های جهش یافته مورد شناسایی‬ ‫ارتولوگ حفظ شده ‪( ERBB3‬شکل ‪ ،)S1A‬می­باشند‪ ،‬که‬ ‫نشاندهنده انست که این موتاسیونها اثر عملکردی دارند‪.‬‬ ‫برای درک بیشتر موتاسیونها‪،‬پژوهشگراان نقشه ی‬ ‫انها را برای انتشار )‪ ERBB3 ECD (Cho & Leahy, 2002‬و‬ ‫ساختار­های کریستالی دامنه ی کینازی ;‪(Jura et al., 2009‬‬ ‫)‪( Shi et al., 2010‬شکل های‪B1-D1‬؛ شکل ‪.)B1S‬نمایان‬ ‫کرده اند‪ .‬جالب انکه‪ ،‬موتاسیون های نقطه داغ‪ ،‬در ‪،V104‬‬ ‫‪ A232‬و ‪ G284‬در کنش دامنه ی ‪ I/II‬دسته­بندی شده است‪.‬‬ ‫دسته­بندی این سه جایگاه کنشی بین دامنه ی ‪ I‬و‪ II‬پیشنهاد‬ ‫ی کند که انها از راه مکانیسمی معمولی عمل می­ کنند‪.‬‬ ‫م­‬ ‫دامنه ی ‪ II‬دارای چندین مدول غنی از سیستیین است که‬ ‫مشابه مهره ­داران است‪ .‬تغییرات اندک در ارتباط میان‬ ‫این اشکال نیمه مستقل به اهمیت میان اعضای خانواده‬ ‫تخصیص داده می­شود (‪.)Alvarade et al., 2009‬‬ ‫می توان گفت موتاسیون های ‪،V104/A232/G284‬‬ ‫یک یا تعداد بیشتری از این مدولها را تغییر می­دهند و باعث‬ ‫تغییر فنوتیپ می­شود‪ .‬موتاسیون ‪ P262‬اساس دامنه ی‪،II‬‬ ‫بوده که در مجاورت ‪ Q271‬است و در برهمکنش دامنه ی‬ ‫‪ II/IV‬برای بستن و تشکیل کنفرماسیون بسته مورد نیاز‬ ‫است‪ ،‬شرکت می­ کند‪ D297 .‬در مجاورت بازوی بلند‬ ‫دامنه ی ‪ II‬قرار دارد و در هترودایمریزاسیون تحت تاثیر‬ ‫اتصال به لیگاند‪ ،‬نقش دارد‪ .‬تفاوت کنفرماسیون بزرگ در‬ ‫اعضای خانواده با یا بدون لیگاند دیده می­شود‪ ،‬که به عمل‬ ‫لوالیی در مرز دامنه ی ‪ II‬و ‪ ،III‬که در محل ‪ G325‬یافت می‬ ‫­شود‪ ،‬نیاز دارد‪ .‬به طور مشابه‪ T355 ،‬نیز دامنه ی ‪ II/III‬است‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪21‬‬ ‫ی دهد‪ .‬موتان های‬ ‫که در تغییرات کنفرماسیونی بزرگ رخ م ­‬ ‫دامنه ی کینازی واحد­های ‪ 809‬و ‪ 84‬همولوگ موقعیت های‬ ‫نزدیک به دم ‪-C‬ترمینال در ساختار کینازی ‪ ،EGFR‬است که‬ ‫بخشی است که نقش مهمی در اندوسیتوز دارد‪ .‬واحد یا‬ ‫مجاور ‪ E928‬بخشی از برهمکنش پروتیین‪/‬پروتیین هستند‬ ‫که در دایمر کینازی نا­متقارن‪ ،‬در ساختار­های اشعه ‪ X‬دامنه‬ ‫های کینازی خانواده ‪ ،ERBB‬دیده می ­شود‪ .‬بیشتر وقت ها‪،‬‬ ‫اما نه همیشه‪ ،‬موتاسیون هایی که در اینجا توضیح داده‬ ‫شدند‪ ،‬در نزدیکی محل های عملکردی وجود دارد‪ ،‬که در‬ ‫اتصال لیگاند‪ ،‬برهمکنش های هترودایمری‪ ،‬تغییرات ساختار‬ ‫فضایی عظیم‪ ،‬یا سیگنالینگ احتمالی از در میان مدول­ های‬ ‫دامنه ی‪ II‬نقش دارند‪ .‬جزییات طبیعت دقیق تغییرات این‬ ‫محل ها‪ ،‬و باز­خوانی فنوتیپ انها فراتر از موضوع انالیز حال­‬ ‫حاضر است‪ .‬محل های موتاسیون ها در ‪ ERBB3‬مشاهده می­‬ ‫شود که شاختار اندر شکل ‪ S1B‬کشیده شده است‪.‬‬ ‫در تالشی برای درک حضور موتاسیون ها در انتخاب‬ ‫برخی ژن ها نظیر ‪ PIK3CA ،BRAF ،NRAS ،HRAS ،KRAS‬و‬ ‫‪ AKT1-3‬در نمونه­ های روده بزرگ و معده با موتاسیون های‬ ‫‪ ،ERBB3‬مجموع ه­ای از ژن ها را در این نمون ­ه ها تعیین توالی‬ ‫و انالیز شد‪ .‬در ‪ %30‬از نمونه ها که موتاسیون های ‪ERBB3‬‬ ‫مستقل از موتاسیون های ‪ ،BRAF ،KRAS‬یا ‪ PIK3CA‬در سرطان‬ ‫های روده­ای هستند (شکل ‪S1C‬؛ جدول ‪ .)S4‬در سرطان‬ ‫معده‪ ،‬در‪ %60‬نمونه ها‪ ،‬موتاسیون های ‪ ERBB3‬مستقل از‬ ‫ژن های مسیر تیروزین­کینازی پذیرنده هستند (شکل ‪.)S1C‬‬ ‫موتاسیون های ‪ ERBB3‬رشد مهاری مستقل سلولهای‬ ‫اپیتلیال سینه و روده بزرگ را تقویت می­ کنند‪.‬‬ ‫سلولهای زنده اپیتلیال روده بزرگ موش (‪ )IMCE‬می‬ ‫­تواند از راه ‪ Ras‬انکوژن منتقل شود ;‪(D’Abaco et al., 1996‬‬ ‫)‪ .Whitehead et al., 1993‬پژوهشگران از سلول های ‪IMCE‬‬ ‫استفاده کرده و موتاسیون های ‪ ERBB3‬را برای رشد مستقل‬ ‫از لنگرگاه‪ ،‬سیگنالینگ‪ ،‬و تومور­زایی در زیوه‪ ،‬از راه بیان‬ ‫پایدار جهش های ‪ ERBB3‬به­تنهایی یا در ترکیب با ‪،ERBB2‬‬ ‫تست کردیم‪ .‬پژوهشگران دریافتند که هنگامیکه تیپ وحشی‬ ‫ی شود‪،‬‬ ‫)‪ ERBB3 (WT‬یا موتاسیون ها روی خودشان بیان نم ­‬ ‫رشد لنگرگاه‪-‬مستقل تقویت نم ­‬ ‫ی شود (شکل های ‪A2‬؛ ‪.)B2‬‬ ‫به ­هر­روی‪ ،‬بیشتر جهش های ‪ ،ERBB3‬برخالف‬ ‫ی شوند‪ ،‬رشد مستقل‬ ‫‪ ،ERBB3-WT‬هنگامی که با ‪ ERBB2‬بیان م ­‬ ‫ی کنند (اشکال ‪ A2‬و ‪ .)B2‬همگام با‬ ‫از لنگرگاه را تقویت م ­‬ ‫ ‪22‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫نمود رشد مستقل از لنگرگاه‪ ،‬بیشتر سلول های ‪ IMCE‬موتان‬ ‫های ‪ ERBB3‬در حال بیان همراه با ‪ ،ERBB2‬نشان می­دهد‬ ‫که ‪ pERBB3‬و‪/‬یا ‪ pERBB2‬افزایش یافته و افزایش همزمان‬ ‫‪ Pakt‬و یا ‪ pERK‬نیز مشاهده می شود (شکل های‪ C2‬و ‪.)D2‬‬ ‫ن های ‪ ERBB3‬بر روی خودشان ‪pERBB3‬‬ ‫اگرچه برخی موتا ­‬ ‫افزایشی را نشان م ­‬ ‫ی دهند (شکل ‪ ،)C2‬اما رشد مستقل‬ ‫از لنگرگاه یا سیگنالینگ پایین­دست افزایش نمی ­یابد‪.‬‬ ‫پژوهشگران دریافتند که این امر موجب افزایش فعالیت‬ ‫اتوفسفریالسیونی موتان ها در یک روش کینازی در شیشه‪،‬‬ ‫با استفاده از پروتیین های ‪ ERBB3‬نوترکیب خالص می­شود‪.‬‬ ‫برپایه گزارش ها (‪،)Shi et al. 2010‬پژوهشگراان دریافتند که‬ ‫‪ ERBB3‬تیپ وحشی بیانگر فعالیت کینازی می­باشد (شکل‬ ‫‪ .)S2A‬به هر روی ‪ ،‬تحت شرایط مشابه در شیشه‪ ،‬افزایشی‬ ‫در فعالیت موتان های کینازی ‪ ERBB3‬وابسته به پروتیین­کیناز‬ ‫‪ ERBB3-WT‬دیده نشد(شکل های ‪ .)S2A‬گویا که تنها سطح‬ ‫افزایشی ‪ pERBB3‬در سلول های موتانی که تنها ‪ ERBB3‬در‬ ‫انها در حال بیان است‪ ،‬برهمکنشی با دیگر اعضای اندوژن‬ ‫خانواده ‪ ERBB3‬در سلول های ‪ IMCE‬یافت می­شود‪ .‬برای‬ ‫تایید فعالیت انکوژنی موتان های ‪،ERBB3‬پژوهشگراان‬ ‫چندین موتان ‪ ECD‬نقاط داغ را در سلول های در حال‬ ‫بیان‪ ،‬برای توانایی انها برای افزایش رشد توموری درشیشه‬ ‫مورد ازمایش قرار دادند‪ .‬همگام با توانایی انها برای رشد‬ ‫مستقل از لنگرگاه و سیگنالینگ‪ ،‬سلول های ‪ IMCE‬بطور‬ ‫همزمان ‪ ،P262H ،ERBB3 V104M‬یا ‪ ،G284‬را همراه با‬ ‫ی کند‪ ،‬که نشان­دهنده افزایش رشد توموری‬ ‫‪ ERBB2‬بیان م ­‬ ‫(شکل ‪ )E2‬در مقایسه با ‪ ERBB3-WT‬یا ‪ ERBB2‬به تنهایی‬ ‫یا ‪ ERBB3-WT‬و ‪ ERBB2‬ترکیبی‪ ،‬است‪ .‬همزمان با نیاز به‬ ‫‪ ERBB2‬در سیگنالینگ موتان ‪،ERBB3‬پژوهشگران بیان‬ ‫موتان های ‪ ERBB3‬و بیان ‪( ERBB2‬شکل ‪ )S2‬با استفاده از‬ ‫داده­های ‪ ،RNA-seq‬در هر دو تومور معده و روده بزرگ‪،‬‬ ‫را تایید کردند (‪ .)Seshagiri et al., 2012‬همچنین‪ ،‬نمونه­‬ ‫های توموری اولیه موتان ‪ ERBB3‬انسانی در هم در ‪ERBB2‬‬ ‫و هم در ‪ ERBB3‬در سطح باال بیان می­شود (شکل های ‪F2‬‬ ‫و ‪.)S2B-S2D‬‬ ‫بیان ‪ ERBB2‬و ‪ ERBB3‬به طور قابل توجهی (‪p value‬‬ ‫برابر ‪ 102/4˟5-10‬و ‪ 10-6˟2/05‬به­ترتیب برای ‪ ERBB2‬و‬ ‫‪ )ERBB3‬در مقایسه با هفتاد و پنجمین درصد بیان همه ژن‬ ‫های کد کننده پروتیین که در نمونه­ های توموری بیان می‬ ‫­شوند‪ ،‬زیاد­تر است (شکل های ‪ ،S2C ،2F‬و ‪ .)S2D‬همچنین‪،‬‬ ‫پژوهشگران دریافتند که بیان ‪ ERBB2‬و ‪ ERBB3‬به طور‬ ‫معنا­داری (‪)1/143* 10-3 p value‬در مجموعه داده ­های‬ ‫تومور روده­ای ‪ TCGA‬زیاد است (شکل ‪TCGA, 2012a; S2E‬‬ ‫)‪ .‬همچنین ‪ ERBB3‬و هم ‪ ERBB2‬در ‪ CW-2‬و ‪ DV-90‬بیان‬ ‫ی شوند‪ ،‬دو مورد اخیر در الین سلول های سرطانی جهش‬ ‫م­‬ ‫­یافته ­های ‪ ERBB3‬شناخته شده ­اند (‪ )Garnett et al., 2012‬که‬ ‫مشابه یا قابل مقایسه با تومور­های ‪ ERBB3‬است (شکل ‪.)S2F‬‬ ‫همچنین سطوح نا­بجای بیان ‪ ERBB3‬و ‪ ERBB2‬در سطوح‬ ‫پروتیینی در سلول های ‪ IMCE‬قابل مقایسه یا کمتر از سطوح‬ ‫ش یافته ‪CW2 ،ERBB3‬‬ ‫ن های سلولی جه ­‬ ‫مشاهده شده در الی ­‬ ‫و ‪ DV-90‬است که حمایت­ کننده ارتباط موتان های ‪ERBB3‬‬ ‫در سیگنالینگ انکوژنی است‪.‬‬ ‫در ازمایش بیشتر‪ ،‬موتان های ‪ ERBB3‬را برای‬ ‫فعالیت انکوژنی­شان‪ ،‬با استفاده از سلول های اپیتلیال‬ ‫سین ه­ای ‪ MAF10A‬مورد ازمایش قرار گرفت‪ .‬با توجه به‬ ‫موتاسیون های ‪ ،ERBB3‬همچنین در تومور­های پستان انها‬ ‫نیز یافت شد‪ .‬سلول های ‪ MCF10A‬برای تکثیر به ‪ EGF‬نیاز‬ ‫دارد )‪ (Petersen et al., 1992; Soule et al., 1990‬و می­تواند مستقل از‬ ‫‪EGF‬به ا‬ ‫بیاننکوژنیبپردازد‪(Debnathetal.,2003;Muthuswamyetal.,2001).‬همچنین‪،‬‬ ‫‪ MCF10A‬برای ارزیابی توان نهانی انکوژنی اعضای خانواده ‪ERBB‬‬ ‫نیز استفاده می­ شود ‪(Muthuswamy et a., 2001; Wang et al., 2006).‬‬ ‫برای تایید بیشتر فعالیت انتقالی موتان های‬ ‫‪،ERBB3‬پژوهشگران مجموعه ­ای از موتان های ‪ ERBB3‬را‬ ‫برای فعالیتشان جهت افزایش رشد مستقل ‪ ،EGF‬تشکیل‬ ‫‪ ،acinar‬سیگنالینگ‪ ،‬رشد مستقل از از لنگر و مهاجرت توسط‬ ‫بیان انها بتن هایی یا در ترکیب با ‪ ERBB2‬در سلول های‬ ‫‪ MCF10A‬مورد ازمایش قرار گرفتند (شکل های ‪ 3A-3F‬و‬ ‫‪.)S3‬پژوهشگراان دریافتند که وقتی موتان های ‪ ERBB3‬به‬ ‫تنهایی در ‪ MCF10A‬بیان م ­‬ ‫ی شوند و در فقدان ‪ NRG1‬لیگاند‬ ‫اگزوژن و ‪ ،EGF‬شکل­گیری کولنی وجود نخواهد داشت‬ ‫(شکل ‪ .)3A‬در­حالی که‪ ،‬بیان موتان های ‪ ERBB3‬در ترکیب با‬ ‫‪ ،ERBB2‬افزایش قابل­توجهی در تشکیل کلونی‪ ،‬در مقایسه با‬ ‫سلول های ‪ ،ERBB3-WT/ERBB2‬نشان می­دهند (شکل های‬ ‫‪ 3A‬و ‪ .)3B‬به طور مشابهی‪ ،‬در هنگام بیان موتان ‪ ERBB3‬به‬ ‫تنهایی بیانگر تکثیر مستقل از لیگاند‪ ،‬در حضور ‪ ERBB2‬است‬ ‫که افزایشی را در مقایسه با سلول هایی که ‪ERBB3-WT/‬‬ ‫ی شود‪ ،‬نشان م ­‬ ‫‪ ERBB2‬در انها بیان م ­‬ ‫ی دهد (شکل ‪ .)3C‬در‬ ‫مجموع پژوهشگران افزایش در ‪ ،pAKT ،pERBB3‬را در‬ ‫سلول های موتان ‪ ،ERBB‬در هنگام مقایسه با سلول های‬ ‫‪ ERBB3-WT‬دیده شد (شکل ‪ .)D3‬افزایش در سیگنالینگ‬ ‫در سلول های ‪ MCF10A‬ب ­ه تنهایی در ‪ ERBB3‬در حال‬ ‫بیان‪ ،‬در مقایسه با سلول هایی که هم ‪ ERBB3‬و هم ‪ERBB2‬‬ ‫ی کنند‪ ،‬متوسط است و احتماالً موجب ظهور‬ ‫را بیان م ­‬ ‫اندوژن ‪ EGFR‬در سلول های ‪( MCF10A‬شکل ‪ )3D‬می­‬ ‫شود‪ .‬به عالوه‪ ،‬موتان های ‪ ERBB3‬در مقایسه با ‪ERBB2‬‬ ‫موجب افزایش سطح ‪ ،pAKT ،pERBB3 ،pERBB3‬یا ‪pERK‬‬ ‫می­ شود (شکل ‪.)3D‬‬ ‫سلولهای ‪ MCF 10A‬اسفرویید­های کیس ه­ای را در‬ ‫هنگام کشت روی پایه ژل غشایی سه­بعدی (‪ )3D‬بازسازی­‬ ‫شده‪ ،‬در حضور ‪ ،EGF‬تشکیل می ­دهند ‪(Muthuswamy‬‬ ‫)‪ .et al., 2001; Muthuswamy, 2011‬ب ­ه هر حال‪ ،‬بیان‬ ‫برخی انکوژن ها ممکن است مستقل از ‪ egf‬باشد و‬ ‫همچنین ساختار­های چند­کیسه­ ای پیچیده ­ای را تشکیل‬ ‫می­ دهند (;‪Brummer et al., 2006; Bundy et al., 2005‬‬ ‫‪ .)Debnath et al., 2003‬در بررسی های کشت سه‪-‬‬ ‫بعدی فاقد سرم‪ EGF ،‬و ‪ NRBB2‬در سلول های ‪،MCF10A‬‬ ‫ساختار­های کیسه­ای را در مقایسه با سلولهای ‪­MCF10A‬‬ ‫ای ایجاد می­کند که همزمان ‪ ERBB3-WT‬و ‪ ERBB2‬را‬ ‫بیان می­کند (شکل ‪ .)3E‬علیرغم افزایش بیان ‪ ERBB2‬در‬ ‫سلول های ‪ MCF10A‬که در محیطی حاوی سرم و ‪EGF‬‬ ‫کشت شده و موجب اختالل در تشکیل کیس ­ه ها می­شود‬ ‫(‪،)Muthuswamy et al., 2001‬پژوهشگران این را با‬ ‫‪ ERBB2‬مشاهده نکردند‪ ،‬زیرا بررسی های فاقد سرم‪،EGF ،‬‬ ‫و ‪ NRG1‬بودند‪ .‬رنگ ­امیزی برای ‪ ،Ki67‬یک مارکر برای‬ ‫تکثیر‪ ،‬در کیسه ­های مشتق از موتان ‪ ERBB2/ERBB3‬که‬ ‫همزمان در سلولهای ‪ MCF10A‬نیز بیان می­شود‪ ،‬افزایش‬ ‫میزان تکثیر در همه موتان های مورد ازمایش را نشان‬ ‫دادند (شکل ‪ .)3F‬به عالوه‪ ،‬در سلول های ‪ MCF10A‬که‬ ‫مجموعه­ای از موتان های ‪ ERBB3‬و ‪ ERBB2‬بیان می­شود‪،‬‬ ‫نیز در مقایسه با سلول های ‪ ،ERBB3-WT/ERBB2‬مهاجرت‬ ‫افزایش م ­‬ ‫ی یابد (شکل های ‪ S3A‬و ‪ .)S3B‬این نتایج موید‬ ‫انست که موتان­ های ‪ ERBB3‬در حضور ‪ ERBB2‬قادرند‬ ‫سیگنالینگ انکوژنیک داشته باشند‪.‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪23‬‬ ‫مقاله علمی‬ ‫دکتر کورش حاذق جعفری‪ ،‬مسئول امور پژوهشی دانشگاه جامع علمی‪-‬کاربردی‬ ‫سازمان ملی استاندارد ایران‬ ‫‪ EQAS‬و اهمیت ان از دیدگاه وزارت بهداشت‬ ‫برنامه ارزیابی خارجی کیفیت به بیش از ‪ 50‬سال قبل بر می گردد‪ ،‬در ان زمان‬ ‫در یکی از ایاالت امریکا تفاوت بین نتایج ازمون بر روی یک نمونه یکسان در‬ ‫دو ازمایشگاه به صورت متفاوت گزارش شد‪ .‬سپس تصمیم به ارسال نمون ­ه های‬ ‫مشابه به ازمایشگا ­ه ها گرفته شد تا نتایج به دست امده‪ ،‬مقایسه شود‪ .‬به تدریج این‬ ‫ارزیابی برای همه ازمایشگا ه­ها رایج و کنترل کیفیت خارجی نامیده شد‪ .‬بی تردید‪،‬‬ ‫یکی از را ­ه هایی که سبب یکسان سازی نتایج و استانداردسازی ازمایشگا ­ه ها‬ ‫می شود‪ ،‬برنام ­ه ی ارزیابی خارجی کیفیت است‪ .‬اجرای این برنامه تفاوت کیفیت‬ ‫ش ها و عملکرد کارکنان را با یکدیگر‬ ‫ت ها‪ ،‬مواد مصرفی‪ ،‬تجهیزات‪ ،‬دستگاه­ها‪ ،‬رو ­‬ ‫کی ­‬ ‫مقایسه می کند‪ .‬به همین دلیل برنامه ارزیابی خارجی کیفیت یکی از برنامه­های‬ ‫الزامی به منظور ارتقاء و حفظ کیفیت خدمات ازمایشگاهی در سراسر دنیا است ‪.‬‬ ‫در این مقاله سعی شده تا با نگاهی اجمالی به دیدگاه استانداردهای ملی ایران‬ ‫که برگرفته از استانداردهای اتحادیه اروپا و استانداردهای سازمان بین المللی‬ ‫استاندارد (‪ )ISO‬است‪ ،‬به این مقوله پرداخته شود‪ .‬ضمن این که خاطر نشان‬ ‫می سازد استفاده از برنام ­ه های خارجی ارزیابی عملکرد روش­های اجرایی‬ ‫تشخیص ازمایشگاهی در کشورهای اروپایی نیز همچون کشور ما بر عهده وزارت‬ ‫بهداشت و دایره های دولتی حاکمیتی است و تدوین استانداردهای ملی ایران در‬ ‫این خصوص‪ ،‬اولین گام در به اجرا گذاشتن ارزیابی مذکور به حساب می اید‪.‬‬ ‫استفاده از برنامه­های خارجی ارزیابی عملکرد‬ ‫روش­های اجرایی تشخیص ازمایشگاهی‬ ‫دراینمقالهسعیشدهتابابهکارگیریبرنامه­هایخارجیارزیابی‬ ‫کیفیت که ارزیابی عملکرد روش­های تشخیص ازمایشگاهی با‬ ‫بهره گیری از وسایل پزشکی تشخیص ازمایشگاهی (‪ )IVD MDs‬از‬ ‫توابع ان است‪ ،‬الزامات زیر به منظور هر چه بهتر به اجرا گذاشتن‬ ‫ارزیابی روش­های‪ ، EQAS‬به کار رود‪.‬‬ ‫الزاماتی که ‪ EQAS‬به منظور انجام این وظیفه نیاز دارد عبارتند از‪:‬‬ ‫الف‪ -‬طراحی برنامه و سازمان­دهی؛‬ ‫ب‪ -‬شناسایی رویه­ های )‪ (IVD MDs‬مورد استفاده­ توسط‬ ‫شرکت کننده در طرح ارزیابی مورد نظر؛‬ ‫ ‪24‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫پ‪ -‬طبقه­ بندی و بررسی داده­ها‪.‬‬ ‫ارزیابی خارجی کیفیت‬ ‫این ارزیابی به صورت تعیین عملکرد مجزا و جمعی‬ ‫ازمایشگاه­ها و ویژگی­های عملکردی روش­های ازمون با‬ ‫استفاده از مقایسه بین ازمایشگاهی تعریف می شود‪ .‬هرچند‬ ‫اهداف اصلی ‪ EQA‬جنبه اموزشی دارد اما می تواند به وسیله‬ ‫عناصر تکمیلی پشتیبانی شود‪.‬‬ ‫مقیاس­ های به کار رفته برای ارزیابی خارجی‬ ‫الف‪ -‬مقیاس نامی)‪ (Nominal scale‬‬ ‫مقیاسی با بهره­گیری از مجموعه­ای از مقادیر یا حروف و‬ ‫عالئم که می تواند یک نوع ویژگی را بدون ارتباط با بزرگی‬ ‫ان به وسیله کلمه یا نماد نمایش دهد‪ .‬نمونه ان گروه خونی‬ ‫)‪(A, B, AB, O‬است که مثبت یا منفی بودن انها هم نوعی‬ ‫مقیاس نامی محسوب می شود‪.‬‬ ‫ب‪ -‬مقیاس ترتیبی)‪(Ordinal scale‬‬ ‫ش های ممکن‬ ‫مقیاس با مجموعه ­ای مرتب شده از ارز ­‬ ‫از نوع ویژگی و مقدار‪ ،‬که هر کدام به وسیله یک کلمه یا‬ ‫نماد مورد استفاده برای رتبه­بندی بر حسب اهمیت طراحی‬ ‫ت های بین مقادیر انها از لحاظ‬ ‫شده ­اند‪ ،‬اما تفاضل و نسب ­‬ ‫محاسباتی مفهوم خاصی ندارد‪ .‬نمونه ان ویژگی هایی مثل‬ ‫وجود گلوکز در خون که با اعدادی نظیر ‪ 3 ,2 ,1 ,0‬نشان‬ ‫می دهند و دلیل بر " مثبت ضعیف"‪" ،‬مثبت"‪" ،‬مثبت قوی"‬ ‫بودن ان است یا کلماتی مانند "شناسایی نشد" که برای‬ ‫تشخیص باکتری در ادرار یا خون مورد استفاده قرار می گیرد‪.‬‬ ‫نمونه مورد بررسی‬ ‫نمونه مورد بررسی به نمونه ­ای اطالق می شود که به‬ ‫عنوان ازمونه یا نمونه مورد ارزیابی برای ازمون انتخابی‪ ،‬به‬ ‫ازمایشگاه­ های شرکت کننده­ در ارزیابی ارسال می شود و‬ ‫نتایج ان به منظور ارزیابی مستقل عملکرد هر ازمایشگاه‪ ،‬به‬ ‫سازمان برگزار کننده‪ EQAS‬عودت داده می شود‪.‬‬ ‫الزامات سازمان­های برگزار کننده‬ ‫سازمان­های برگزار کننده ارزیابی خارجی کیفیت باید‬ ‫به وسیله وزارت بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی در‬ ‫حوزه ازمایشگاه تشخیص پزشکی ثبت شود‪ .‬همچنین‬ ‫الزم است این نوع سازمان­ های برگزار کننده‪ ،‬دارای یک‬ ‫شورای مشورتی علمی در این حوزه باشند به گونه ­ای که‬ ‫فاقد هر گونه وابستگی تجاری‪ ،‬مالی و یا تضاد منافعی اعم‬ ‫از داخلی یا خارجی باشند‪ .‬از انجایی که این تضاد منافع‬ ‫ممکن است استقالل این سازمان در داوری را تحت تاثیر‬ ‫قرار دهد و روی کیفیت فعالیت سازمان برگزار کننده تاثیر‬ ‫نامطلوب داشته باشد‪ ،‬بهتر است سازمان برگزار کننده ‪EQAS‬‬ ‫توسط یک نهاد اعتباربخشی معتبر ملی یا بین المللی و‪/‬یا‬ ‫وزارت بهداشت صحّه­گذاری شود‪ .‬البته وزارت بهداشت‬ ‫می توانداین فعالیت را به ازمایشگاه مرجع سالمت یا بنا بر‬ ‫صالحدید با نظارت کامل به بخش خصوصی واگذار کند‪.‬‬ ‫ضمن اینکه قوانین ومقررات حاکم بر سازمان برگزار کننده‬ ‫‪ ،EQAS‬امکان افزایش الزامات از سوی وزارت بهداشت به‬ ‫عنوان سیستم حاکمیتی به منظور تعیین صالحیت سازمان‬ ‫برگزار کننده را پذیرا خواهد بود‪.‬‬ ‫‪EQAS‬‬ ‫ارزیابی روش­ های ازمایش انالیتیکی‬ ‫ماهیّت نمونه­ های مورد بررسی و مقادیر تعیین شده‪،‬‬ ‫در جایی که کاربرد دارد‪ ،‬باید با اهداف ان دور خاص از‬ ‫مهارت ازمایی )‪ (EQA‬و ‪ IVD MDs‬مورد ارزیابی متناسب‬ ‫باشد‪ .‬همچنین الزم است تا نتایج برای هر رویه­ی تشخیص‬ ‫ازمایشگاهی به طور مجزا گزارش و بر اساس اهداف ادعا‬ ‫شده برای هر رویه مورد ارزیابی قرار گیرد‪ .‬پس از ارزیابی‪،‬‬ ‫چنانچه ادعا شود که مقدار تخصیص یافته به یک نمون ­ه ی‬ ‫مورد بررسی‪ ،‬در سطح اندازه شناختی خاصی قابل ردیابی‬ ‫است‪ ،‬باید الزامات مندرج در استانداردهای ملی ایران‬ ‫شماره های ‪ 10199‬و ‪ 10201‬مورد استفاده قرار گیرد‪.‬‬ ‫داد ­ه هایی که از مطالعه ­ی اجمالی ‪ EQA‬به دست امده‪،‬‬ ‫باید متناسب با ویژگی ازمایش شده‪ ،‬با استفاده از فنون‬ ‫اماری ارزیابی شود‪ .‬بدیهی است که فنون اماری‪ ،‬شامل‬ ‫رویه ­های شناسایی داد ­ه های خارج از محدوده‪ ،‬باید به‬ ‫وسیله سازمان ‪ EQA‬بیان شده و در دسترس شرکت کنندگان‬ ‫در برنامه ارزیابی قرار گیرد‪ .‬ارزیابی عملکردی که بر اساس‬ ‫داد ­ه های بیش از یک نمونه با بیش از یک کاربر انجام شده‬ ‫باشد‪ ،‬به مراتب قابل اعتمادتر بوده و بر ان توصیه شده است‪.‬‬ ‫همچنین تعداد نمونه ­ها و‪ /‬یا تناوب مطالعات بستگی به‬ ‫برنامه­ ی ‪ EQAS‬خواهد داشت‪.‬‬ ‫نتایج حاصل از ‪ EQAS‬باید بر اساس معیارهای عملکرد‬ ‫قابل قبول و متناسب با ادعاهای تولیدکننده برای ان وسیله‬ ‫پزشکی تشخیص ازمایشگاهی موردنظر تفسیر شود‪ .‬به‬ ‫منظور بین المللی شدن این معیارها و ضوابط‪ ،‬بهتر است‬ ‫سازمان دهندگان ‪ EQA‬در سطح ملی یا منطقه ­ای با توجه‬ ‫به این مقاله به دنبال اجماع در خصوص معیارهای به کار‬ ‫رفته باشند‪ .‬معیار عملکرد قابل قبول‪ ،‬بهتر است منعکس‬ ‫کننده استفاده­ از وسیله پزشکی تشخیص ازمایشگاهی (به‬ ‫عنوان مثال بر مبنای تنوع تغییرپذیری بیولوژیک یا موارد‬ ‫مشابه) و بهترین کیفیت موجود ان وسیله پزشکی تشخیص‬ ‫ازمایشگاهی )‪ (IVD MDs‬در زمان خود باشد‪ .‬در برخی از‬ ‫کشورها قوانین‪ ،‬قواعد یا دستورالعمل ­هایی برای چنین‬ ‫معیارهایی ارائه شده است‪.‬‬ ‫در مواردی که کمیت­ها یا مقادیر بر حسب واحدهای‪SI‬‬ ‫قابل ردیابی نباشند‪ ،‬تا زمانی که سیستم­ های اندازه ­گیری‬ ‫مرجع مورد توافق بین المللی قرار گیرند‪ ،‬متناسب با هدف‬ ‫استفاده‪ ،‬یعنی الزامات پزشکی تشخیص ازمایشگاهی‪ ،‬بهتر‬ ‫است تاکید شوند‪ .‬براورده کردن معیار عملکردی در یک‬ ‫مورد که معیار عملکرد ‪ %95‬برای تمامی ازمایشگاه ­هایی‬ ‫که کمیت یکسانی را گزارش کرده ­اند‪ ،‬ما را به این درک‬ ‫که هر روندی می تواند جوابی منحصر به فرد تولید کند‪،‬‬ ‫نمی رساند‪ .‬درچنین مواردی‪ ،‬تخصیص یک مقدار واحد به‬ ‫تمامی ‪ IVD MDs‬که یک ماده را اندازه­گیری می کنند‪ ،‬مناسب‬ ‫نیست‪ .‬بنابراین‪ ،‬بهتر است در گزارش مطالعه‪ ،‬نتایج حاصل‬ ‫از هر روش را به طور جداگانه برای گروهی از ازمایشگاه­ ها‬ ‫که از ان روش استفاده می کنند‪ ،‬ارائه کنند‪ .‬همچنین بهتر‬ ‫است به منظور ارزیابی عملکرد محصوالت‪ ،‬در اندازه­ گیری‬ ‫این مواد از میانگین صحه­ گذاری نشده تمام نتایج استفاده‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪25‬‬ ‫نشود‪ .‬در این شرایط برای چنین ماده­ای در زمانی که یک‬ ‫سیستم اندازه­گیری مرجع مورد توافق قرار گرفت می توان‬ ‫یک مقدار تخصیص یافته و یک مقدار حاصل از روش‬ ‫مرجع را برای ان ماده در نظر گرفت‪.‬‬ ‫به این منظور الزم است سازمان برگزار کننده ‪ EQA‬جهت‬ ‫ارزیابی قابل اعتماد نتایج‪ ،‬اطالعات مرتبط با نتایج به عنوان‬ ‫مثال شماره شناسایی کیت‪ ،‬کالیبراتور استفاده شده‪ ،‬تجهیزات‬ ‫اندازه­گیری و سایر موارد مشابه از این قبیل را در حد کفایت‬ ‫جمع­اوری کند‪.‬‬ ‫فقط در صورتی که دستورالعمل توصیه شده توسط‬ ‫تولیدکننده لحاظ شده باشد ( مث ً‬ ‫ال تنظیمات همزمان معرف‪،‬‬ ‫کالیبراتور و ابزار)‪ ،‬می توان در مورد عملکرد یک‪IVD MD‬‬ ‫خاص نتیجه­ گیری­ هایی در این خصوص انجام داد‪.‬‬ ‫همچنین حین برگزاری ازمون باید از کاربر یا کاربران‬ ‫در خصوص رعایت و پیروی کامل از دستورالعمل نوشته‬ ‫شده برای مصرف کننده پرسش شود چرا که در صورت‬ ‫عدم رعایت دقیق دستورالعمل توسط برخی شرکت کنندگان‬ ‫به منظور پایش عملکرد‪ ،‬ان وسیله پزشکی تشخیص‬ ‫ازمایشگاهی از نتایج حاصله توسط این گروه از شرکت‬ ‫کنندگان استفاده نمی شود‪.‬‬ ‫ارزیابی روندهایی که نتایج کمّی ان­ها درصدی یا‬ ‫مقایسه­ ای است‬ ‫ارزیابی نتایج ‪ IVD MD‬عملکرد وسایل پزشکی تشخیص‬ ‫ازمایشگاهی نه تنها باید بر مبنای انحراف هر عدد یا‬ ‫میانگین انحراف اعداد از مقادیر تخصیص یافته باشد‪ ،‬بلکه‬ ‫باید بر اساس پراکندگی نتایج مصرف کنندگان مختلف نیز‬ ‫صورت گیرد‪ .‬برای این ارزیابی در مرحله اول باید توزیع‬ ‫نتایج حاصله مورد بررسی قرار گیرد تا از وجود تورش و‪/‬‬ ‫یا مشکل تغییرپذیری نتایج اگاه شویم‪ .‬سپس هر یک از‬ ‫ی های عملکردی زیر می تواند نواقص روش ارزیابی‬ ‫ویژگ ­‬ ‫وسیله پزشکی تشخیص ازمایشگاهی را اشکار کند‪:‬‬ ‫اجرای نادرست روند انداز­ه گیری‪ ،‬کالیبراسیون نادرست‪،‬‬ ‫ی های متفاوت (بین روندها)‪ ،‬حساسیت به تداخل و‬ ‫ویژگ ­‬ ‫تبادل پذیری نمونه مورد بررسی می تواند به تورش منجر شود‪.‬‬ ‫عوامل موثر در تغییرپذیری نتایج می تواند از موارد زیر مشتق شود‪:‬‬ ‫الف‪ -‬اجرای نادرست روند اندازه­ گیری؛‬ ‫ب‪ -‬اختالفات مربوط به سری ساخت؛‬ ‫ ‪26‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫پ‪-‬حساسیت به تاثیر کاربر یا ابزار؛‬ ‫ت‪ -‬اسیب پذیری در هنگام حمل یا حین استفاده‪.‬‬ ‫بدیهی است هر گونه تغییر عملکرد در وسیله پزشکی‬ ‫تشخیص ازمایشگاهی می تواند بیانگر مشکلی در حال‬ ‫گسترش باشد‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬افزایش تورش همراه با‬ ‫افزایش تغییرپذیری نتایج می تواند از سری ساخت­های جدید‬ ‫این وسیله پزشکی تشخیص ازمایشگاهی (‪ (IVD MD‬باشد‬ ‫که عملکرد ان­ها به طور غیرمنتظره­ای با سری ساخت­ های‬ ‫قبلی تفاوت دارد‪.‬‬ ‫کمی با‬ ‫ارزیابی نتایج کیفی با مقیاس­های نامی یا نتایج ّ‬ ‫مقیاس­های ترتیبی‬ ‫ی های ازمایشگاهی که به چنین نتایج‬ ‫نتایج حاصل از بررس ­‬ ‫انالیتیک و مشخصه­هایی ختم می شود‪ ،‬باید در ‪ EQAS‬گزارش شود‪.‬‬ ‫بررسی­ های ازمایشگاهی که چنین نتایج ‪ EQAS‬را به‬ ‫وسیله مقیاس نامی تولید کرده­ عبارتند از‪:‬‬ ‫ن های ناخواسته‬ ‫ گروه­ های خونی ‪ ABO‬و ‪ ،RhD‬پادت ­‬‫ ریخت شناسی یا مورفولوژی سلول خونی‬‫وجود یا فقدان میکروارگانیس ­م ها‪ ،‬ویروس­ها یا عوامل عفونی‬‫ وجود یا فقدان پادتن­ های اختصاصی‬‫خاص‪DNA‬‬ ‫ وجود یا فقدان ژن­ها یا توالی­های‬‫ّ‬ ‫یا به وسیله یک مقیاس ترتیبی نظیر افزایش میزان قند در‬ ‫ادرار که با درجه­ بندی ‪ 1+‬و ‪ 2+‬و ‪ 3+‬نشان داده می شود‪،‬‬ ‫که نشان دهنده وخامت وضعیت بیمار با افزایش میزان‬ ‫قند بر حسب مقیاس ترتیبی است‪ .‬همچنین مقدار عددی‬ ‫اندازه ­گیری غلظت ­های معمول پروتئین یا خون در ادرار‪،‬‬ ‫مثال­هایی دیگر از بررسی­ های تشخیص ازمایشگاهی هستند‬ ‫که نتایج حاصل را در مقیاس­ های ترتیبی بیان می کنند‪.‬‬ ‫هر چند بسیاری از سازمان ­های برگزار کننده ‪EQAS‬‬ ‫برای این ازمایش ­ها از سیستم امتیازدهی عددی استفاده‬ ‫می کنند که هم می تواند به منظور ارزیابی عملکرد روندها و‬ ‫هم عملکرد در ازمایشگاه­های مجزا به کار رود‪ .‬قابل اعتماد‬ ‫بودن تشخیصی و گوناگونی نتایج در بین ازمایشگاه ها‬ ‫معادل تورش و تغییرپذیری انالیزهای ک ّمی هستند‪ ،‬لیکن به‬ ‫سایر فنون اماری نیاز دارند‪.‬‬ ‫هر جا داده ­های ‪ EQAS‬مشکل واضحی را نشان داد‪،‬‬ ‫وضعیّت باید مورد بررسی بیشتری قرار گیرد‪ .‬در چنین‬ ‫حالتی بهتر است داده­های ‪ EQAS‬با عملکرد ادعا شده توسط‬ ‫تامین کننده مقایسه شود‪ .‬عملکرد روش می تواند با روشی‬ ‫که مرتبه اندازه شناختی باالتری دارد روی نمونه­های بالینی‬ ‫مناسب مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد‪ .‬سازمان برگزار کننده‬ ‫‪ EQAS‬باید در موارد مشاهده عملکرد نادرست‪ ،IVD M‬مراتب‬ ‫را در اولین فرصت به اطالع تولید کننده یا نماینده مجاز ان‬ ‫و وزارت بهداشت به عنوان متولی این امر برساند و ان­ها را‬ ‫در این خصوص مطلع کند‪.‬‬ ‫اهمیت مستندات به لحاظ بایگانی و محرمانگی‬ ‫تمامی مستندات مربوط به تعیین مقدار تخصیص یافته‬ ‫به نمون ­ه های مورد بررسی باید بایگانی شده و برای دوره‬ ‫زمانی مناسبی مطابق با مقررات ملی نگهداری شود‪ .‬همچنین‬ ‫مادامی که مشارکت کنندگان تصمیم بر گمنام بودن داشته‬ ‫باشند‪ ،‬سیاست ‪ EQAS‬و سازمان­ های برگزار کننده ان باید بر‬ ‫مبنای حفظ محرمانگی در مشخص شدن مشارکت کنندگان‬ ‫مجاز است به طوری که الزم است شناسه هر یک از شرکت‬ ‫کنندگان را محرمانه نگهدارد مگر ان که شرکت کنندگان از‬ ‫ناشناخته ماندن منصرف شوند‪.‬‬ ‫بحث و نتیجه­ گیری‬ ‫ت های ضروری سیستم‬ ‫در حال حاضر ‪ EQAS‬از قسم ­‬ ‫اکردیته ازمایشگاهی به حساب می اید‪ .‬عملکرد خوب‬ ‫ازمایشگاه بالینی هر دو ارزیابی کیفی خارجی و کنترل‬ ‫کیفی داخلی را به عنوان اجزای تکمیلی اطمینان کیفی شامل‬ ‫می شود‪ .‬هر چند برنامه ­های ارزیابی خارجی عملکرد‬ ‫)‪(EQAS‬که شکلی ضروری از مکانیسم­ های طراحی‬ ‫شده برای نگهداری و بهبود کیفیت انالیتیکی و داده ­های‬ ‫بالینی است‪ ،‬متناسب با ازمایشگاه تشخیص پزشکی و‬ ‫نوع وسیله پزشکی تشخیص ازمایشگاهی به طرح برنامه‬ ‫خارجی ارزیابی عملکرد می پردازد لیکن در زمینه ­هایی‬ ‫که بیشتر کمیتی هستند‪ ،‬به خصوص در شیمی بالینی‪ ،‬خون‬ ‫شناسی‪ ،‬ایمنی شناسی داده ­های عددی به وجود امد ­ه اند‪.‬‬ ‫مشارکت و اجرای قابل پذیرش ‪ EQAS‬عملکرد ارزشمندی‬ ‫در ارتقاء استانداردها در ازمایشگاه ­های تشخیص پزشکی‬ ‫به لحاظ کلینیکی و پاراکلینیکی بر عهده دارد و دست‬ ‫­اندرکاران اموزش و کاربران در خصوص مزایای بالقوه‬ ‫و محدودیت ­های تشخیص ازمایشگاهی این مقوله را به‬ ‫خدمت می گیرند‪ .‬داد ­ه های عینی حاصل از ‪ EQAS‬جزو‬ ‫ضروری تالش به منظور ارتباط دادن وضعیت رایج با فنون‬ ‫مورد نیاز کاربردی در ازمایشگاه تشخیص پزشکی است‪.‬‬ ‫در ایران ازمایشگاه مرجع سالمت وزارت بهداشت‪ ،‬درمان‬ ‫و اموزش پزشکی به عنوان بنیان گذار و مجری این برنامه‬ ‫ت های این برنامه به‬ ‫بوده به طوری که واگذاری فعالی ­‬ ‫انجمن­های ازمایشگاهی توسط وزارت بهداشت در راستای‬ ‫اصل ‪ 44‬قانون اساسی از تصمیمات مهم بوده است‪ .‬همچنین‬ ‫ازمایشگاه مرجع سالمت می تواند از طریق گزارش­گیری‬ ‫ادواری طی ‪ 6‬نوبت درهر سال از سازمان­ های ارزیابی‬ ‫کننده‪ ،‬از نتایج حاصله مطلع شود یا خود راس ًا به عنوان‬ ‫بازوی پر توان وزارت بهداشت بر ارزیابی اقدام نماید که‬ ‫این مهم نیازمند تصمیم ­گیری از سوی مسووالن وزارت‬ ‫بهداشت است‪.‬‬ ‫منابع‪:‬‬ ‫‪-1‬استاندارد ملی ایران شماره ‪ :10199‬سال ‪ ،1387‬ازمایشگاه‬ ‫تشخیص طبی الزامات ازمایشگاه­ های اندازه­گیری مرجع‪.‬‬ ‫‪ -2‬استاندارد ملی ایران شماره ‪ :10201‬سال ‪،1386‬‬ ‫وسایل ازمایشگاه تشخیص طبی انداز ­ه گیری کمیت ­ها در‬ ‫نمون ­ه های بیولوژیکی‪ -‬قابلیت ردیابی اندازه شناختی مقادیر تعیین شده‬ ‫برای کالیبراتورها و مواد کنترلی‬ ‫‪3- EN 375:2001, Information supplied by the manufacturer with‬‬ ‫‪in vitro diagnostic reagents for professional use.‬‬ ‫‪4- ISO 3534-1: 1993, Statistics-Vocabulary and symbols- Part 1:‬‬ ‫‪Probability and general statistical terms.‬‬ ‫‪5- EN 12286, In vitro diagnostic medical devices- Measurement‬‬ ‫‪of quantities in samples of biological origin- Presentation of‬‬ ‫‪reference measurement procedures.6- EN ISO 17511, In vitro‬‬ ‫‪diagnostic medical devices- Measurement of quantities in‬‬ ‫‪biological samples-Metrological traceability of values assigned to‬‬ ‫‪calibrators and control materials (ISO 17511:2003).‬‬ ‫‪7- EN 45003: 1995, Calibration and testing laboratory‬‬ ‫‪accreditation system- General requirements for operation and‬‬ ‫‪recognition.‬‬ ‫‪8- External Quality Assurance Scheme in a national reference‬‬ ‫‪laboratory for HIV testing in South India by Mary Sushi, Kamala,‬‬ ‫‪et al. World journal of Aids September Vol2, 2012.pp: 222-225.‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪27‬‬ ‫مقاله علمی‬ ‫ساهره شهبازی‪ ،‬دکتر طاهره ناجی‬ ‫گذری بر بیماری برنتافتن در برابر الکتور(عدم تحمل الکتوز یا کمبود الکتاز)‬ ‫بررسی مختصری از ساختار نوکلیوزوم‬ ‫ساختمان واحد فرعی نوکلیوزوم کروماتین‪ ،‬کارایی های‬ ‫گونه گونی را نشان می دهد‪ .‬ازاین میان مکانیسم مهمی را‬ ‫برای پسامد پایدار ژن ها و سایر فعالیت های وابسته به ‪DNA‬‬ ‫را از راه محدود کردن پیوند فاکتورهای مبادله در پی ‪DNA‬‬ ‫پیشاورد می کنند‪ .‬در مقابل‪ ،‬انها مشابه متا پایدار طراحی شده‪،‬‬ ‫از هم جدا می شوند و مجدد به یک شیوه اسان بهم متصل می‬ ‫شوند تا امکان دسترسی سریع به ‪ DNA‬در طول فرایندهایی‬ ‫مثل نسخه برداری‪ ،‬تکثیر و ترمیم ‪ DNA‬فراهم شود‪.‬‬ ‫نوکلیوزم ها‪ ،‬از ژنوم عوامل مخرب ‪ DNA‬محافظت‬ ‫می کنند و شبکه ای را روی ان ایجاد می کنند که هزاران‬ ‫سیگنال های اپی ژنتیک قرار دارند‪ .‬بعالوه‪ ،‬رشته گسترده ای‬ ‫از نوکلیوزم ها‪ ،‬چارچوبی را برای مونتاژ فیبر کروماتین و‬ ‫سازه های کروماتین مرتبه باالتر فراهم می کنند‪ .‬در نتیجه‬ ‫به منظور فراهم اوردن فونداسیون جهت درک این کاراییها‪،‬‬ ‫ما به بررسی عناصر اصلی ساختار نوکلیوزم از جمله ارتباط‬ ‫هیستون لینکر می پردازیم‪.‬‬ ‫هسته نوکلیوزوم‬ ‫نوکلیوزم ها‪ ،‬واحد فرعی تکرار کروماتین را تشکیل می‬ ‫دهند‪ .‬هر نوکلیوزم‪ ،‬می تواند متشکل از هسته‪ ،‬لینکر ‪،DNA‬‬ ‫و در بیشتر موارد هیستون لینکر است‪.‬‬ ‫ساختار هسته نوکلیوزم‪ ،‬نسبت به ساختار متازون‪ ،‬نسبتا‬ ‫ثابت است و شامل ‪ 174‬قسمت ‪ DNA bp‬و دو نسخه از هر‬ ‫پروتیین هیستون ‪ 4‬هسته ای است‪ .‬هیستون های هسته ای‪،‬‬ ‫ ‪28‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫ساختار قرقره ای شکل دارند که دور ان‪ ،‬هسته ‪ DNA‬حدود‬ ‫‪ 134‬به سمت چپ می پیچد و ساختار دیسک مانندی را با‬ ‫طول ‪ nm 5.5‬و به قطر ‪ nm 11‬شکل می دهد (شکل ‪.)1A‬‬ ‫هسته ‪ ،DNA‬ارتباط تنگاتنگی با هیستون های هسته ای‪،‬‬ ‫دارد و از هضم نوکلیاز حفظ می شود‪ ،‬در حالیکه لینکر‬ ‫‪ DNA‬به سرعت هضم می شود‪ .‬در حقیقت‪ ،‬اصطالح ذرات‬ ‫هسته نوکلیوزم‪ ،‬ابتدا به صورت محصول هضم نوکلیاز‬ ‫میکروکوکال کروماتین مادری تعریف شد‪)1( .‬‬ ‫هیستون های هسته ای‬ ‫هیستون های ‪ 4‬هسته ای‪ ،‬پروتیین های نسبتا کوچکی‬ ‫هستند که میان گونه های یوکاریوتی محافظت می شوند‪.‬‬ ‫حدود ‪ 25‬درصد جرم هر هیستون هسته ای‪ ،‬در داخل‬ ‫حوزه ‪ N‬ترمینالی قرار دارد که در صورت عدم وجود‬ ‫‪ DNA‬یا سایر تعامالت ماکرومولکولی‪ ،‬بدون ساختار می‬ ‫مانند‪ .‬بخش عمده حجم پروتیین هیستون‪ ،‬متشکل از‬ ‫دامنه ‪ C‬ترمینالی است که تعامالت هیستون‪ -‬هیستون را‬ ‫برای تشکیل ساختار ستون مانند ‪ 8‬گانه ای فراهم می کند‪.‬‬ ‫روی این ساختار‪ DNA ،‬پیچیده شده است‪.‬‬ ‫موتیف هیستونی متشکل از دامنه های بی شماری از‬ ‫‪ C‬ترمینال است که در تمام هیستون های ‪ 4‬هسته ای‪،‬‬ ‫ساختار تقریبا مشابهی دارد‪.‬‬ ‫الیه هیستون‪ ،‬رابطه گسترده ای از پروتیین‪ -‬پروتیین را‬ ‫که به عنوان رابط دست دادن می نامند‪ ،‬شکل می دهند‪.‬‬ ‫این الیه‪ ،‬هترو دیمرزسیون هیستون های ‪ H2A‬را‬ ‫با ‪ H2B‬و ‪ H3‬با ‪ H4‬را هدایت می کند‪.‬‬ ‫دیمر تکی ‪ H2A/H2B‬با انتهای تترامر ‪H4/‬‬ ‫‪ H3:H3/H4‬از طریق دسته ‪ 4‬مارپیچی متصل می‬ ‫شود و رشته متقارنی از ‪ 4‬تترامری را شکل می‬ ‫دهد که‪ ،‬سطح شیب دار مارپیچی را در محل‬ ‫های اتصال ‪ DNA‬ایجاد می کنند‪ .‬البته توجه داشته‬ ‫باشید که‪ ،‬رابط ‪ H2B:H4‬نسبت به رابط ‪H3:H3‬‬ ‫ثبات کمتری دارد‪ ،‬به نحوی که کل هیستون ‪8‬‬ ‫گانه‪ ،‬زمانی شکل می گیرد که از طریق ‪ DNA‬یا‬ ‫در محلول نمک به دلیل بار منفی باالی پروتیین‬ ‫ها‪ ،‬پیچیده شود‪ .‬دیمرهای ‪ H2A/H2B‬و ‪،H3/H4‬‬ ‫ساختار متقارن قوس مانندی را شکل می دهند که در ان‪3 ،‬‬ ‫محل مشخص پیوند ‪ ،DNA‬در امتداد لبه های منحنی بیرونی‬ ‫قرار می گیرند‪ ( .‬شکل‪ 1D‬فلش های سیاه و ابی)‪ .‬هر یک از‬ ‫‪ 3‬قطب های اتصال ‪ ،DNA‬متشکل از عناصر ساختاری جفتی‬ ‫از هر دیمر است و شامل ‪ 2‬حلقه جفتی ‪ P‬است‪ .‬هر جفت‪،‬‬ ‫با ستون اصلی ‪ DNA‬که روی ان پروتیین قرار دارد‪ ،‬متصل‬ ‫است‪ .‬قطب های اتصال ‪ ،DNA‬در نولکلیوزم در بخش ذیل‬ ‫بیشتر مورد بحث و بررسی قرار می گیرند‪2( .‬و‪)3‬‬ ‫هسته نوکلیوزم ‪DNA‬‬ ‫‪ DNA‬با هیستون ‪ 8‬گانه متصل است به نحوی که برخی‬ ‫محورهای زوج‪ ،‬از میان جفت تک پایه در مرکز ساختار عبور‬ ‫می کنند‪ .‬مارپیچ ‪ ،DNA‬در جفت های رابط ‪ H3:H3‬با شکاف‬ ‫کم‪ ،‬از سطح هیستون‪ ،‬دور می شود‪ .‬این وضعیت مرکزی‪ ،‬در‬ ‫مارپیچ های باالتر ‪ DNA‬در کنار سایر مارپیچ ها در وضعیت ‪0‬‬ ‫تعیین می شود و در شیار بیرونی قرار می گیرد‪ .‬این شیار‪،‬‬ ‫در هر یک از جهت مارپیچی پیوسته از محل مارپیچ باالیی‪،‬‬ ‫یافت می شود‪ .‬با توجه به تقارن دو الیه ای در نوکلیوزم‪،‬‬ ‫موقعیت جفت پایه روی مولکول‪ ،‬حاکی از ان است که‪ ،‬عدد‬ ‫فرد جفت ها‪ ،‬باید به عنوان طول ‪ DNA‬در هسته نوکلیوزوم‬ ‫در نظر گرفته شوند‪ .‬با این حال‪ ،‬مهم است به خاطر داشته‬ ‫باشیم که‪ ،‬قطع نوکلیاز میکروکویال ذرات هسته نوکلیوزم‪،‬‬ ‫از کروماتین‪ ،‬منجر به توزیع گسترده طول ‪ DNA‬به دلیل‬ ‫ارجحیت دنباله انزیم می شود‪)4( .‬‬ ‫شکل‪ 1‬جزییات ساختاری هسته نوکلیوزم‪ .‬مدل هسته‬ ‫نوکلیوزم‪ ،‬محور افقی و مارپیچی را با زاویه ‪ 90‬درجه نشان می‬ ‫شکل‪1‬‬ ‫دهد‪ .‬سبز ‪ H2B ، H2A‬ابی‪ H3 ،‬زرد‪ H4 ،‬قرمز‪ .‬پروتیین ها‪،‬‬ ‫در نیمه پایینی نوکلیوزم ها‪ ،‬به صورت رنگی مشخص‬ ‫هستند‪ .‬این شکل‪ ،‬ساختار ثانوی از هسته پروتئین های‬ ‫هیستون را نشان می دهد‪ .‬خط های این شکل‪ ،‬دامنه پسماند‬ ‫را نشان می دهد‪ .‬جعبه های سایه دار‪ ،‬دامنه های هیستون ‪3‬‬ ‫مارپیچی را در هر پروتیین نشان می دهد‪ .‬مارپیچ های دیگر‬ ‫خارج از دامنه هیستون‪ ،‬با براکت ها مشخص شده اند‪.‬‬ ‫بازنمود خطی قطب های تماس میان هسته پروتیین های‬ ‫هیستون‪ ،‬نشان داده شده اند‪ .‬جفت های دیمرزسیون هسته‬ ‫هیستون‪ ،‬با خط تیره از هم جدا شده اند‪.‬‬ ‫‪ DNA‬کامال از طریق اتصال هسته های نوکلیوزم کنترل‬ ‫می شود‪ .‬ابتدا‪ DNA ،‬که طول پایداری در حدود ‪ 150‬دارد‪،‬‬ ‫می بایست در سمت چپ‪ ،‬حدود ‪ bp 80‬خم شود و‬ ‫پیچ بخورد‪ .‬این خم شدن تا حد زیادی‪ ،‬از طریق پیچش‬ ‫شیارهای اصلی و جزیی انجام می شود‪ .‬این شیارها به‬ ‫سوی سطح ‪ 8‬گانه هیستون متمایل می شوند‪ .‬مارپیچ ‪DNA‬‬ ‫نوکلیوزم‪ ،‬نسبتا صاف و افزایشی در حدود ‪ 30‬تا ‪bp 80‬‬ ‫دارد‪ ،‬هر چند انحنا با بیشترین خم در حدود ‪ 1‬و ‪ 4‬دور‬ ‫از مرکز نوکلیوزم رخ می دهد‪ ،‬اما یکنواخت و یکدست‬ ‫نیست‪ .‬جالب توجه است که‪ ،‬افزایش مارپیچ‪ ،‬عمدتا از‬ ‫طریق صفحه لغزنده ای رخ می دهد که عمدتا در مکان‬ ‫های دوره ای هستند‪ ،‬جاییکه شیارهای اصلی و جزیی‪،‬‬ ‫با هیستون ‪ 8‬گانه مواجه اند‪ .‬با این حال‪ ،‬مهم است توجه‬ ‫داشته باشیم که‪ ،‬پیچش ‪ ،DNA‬از طریق اتصاالت ‪-DNA‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪29‬‬ ‫هیستون‪ ،‬محدود می شود و موقعیت اصلی ‪ DNA‬را روبه‬ ‫روی ‪ DNA‬دیگر قرار می دهد‪ ،‬در نتیجه پیچش کلی میان‬ ‫نقاط اتصال ممکن است به خاطر بخش های جفت انتگرال‪،‬‬ ‫متفاوت باشد‪ .‬در حقیقت‪ ،‬تجزیه تحلیل ساختار بلوری هسته‬ ‫نوکلیوزم با رزولوشن باال‪ ،‬دارای ‪ 146‬جفت ‪ DNA‬است که‬ ‫وضع نامتقارن جفت های ‪ 72‬و ‪ 73‬را در هر دو نیمه ساختار‬ ‫نشان می دهد‪ .‬این مسیله منجر به پیچش ناقصی می شود که‬ ‫در ان‪ ،DNA ،‬از طریق جفت باز میان نقاط اتصال‪ ،‬بیش از‬ ‫اندازه پیچیده می شود‪ .‬تجزیه تحلیل بیشتر نشان داد که‪ ،‬محل‬ ‫پیچش بیش از اندازه‪ ،‬در هسته نوکلیوزوم‪ ،‬کامال در هم ریخته‬ ‫بود و چنین پیچش ناقصی ممکن است ویژگی مشترک بیشتر‬ ‫نوکلیوزم ها باشد‪ .‬این مسیله حاکی از مکانیسمی است که به‬ ‫موجب ان‪ DNA ،‬ممکن است با توجه به هیستون ‪ 8‬گانه‪ ،‬بدون‬ ‫نیاز برای اختالل در تمام فعل و انفعالت ‪ – DNA‬هیستون‪،‬‬ ‫از طریق انتشار مناطق پیچش بیش از حد در تمام نوکلیوزم‪،‬‬ ‫حرکت کند‪1(.‬و‪)4‬‬ ‫پیوند ‪ –DNA‬هیستون درون هسته نوکلیوزم‬ ‫شیار در عناصر مارپیچی در حوزه هیستون‪ ،‬و ستون اصلی‬ ‫‪ ،DNA‬به سوی سطح پروتیینی متمایل هستند‪ .‬این اتصالت‬ ‫به ‪ ،DNA‬شامل تعامل میان بسمامد فسفات و لیزین و نیز‬ ‫زنجیره های جانبی ارژنین به عالوه زنجیره اصلی امینه‬ ‫نیتروژن است‪ .‬نکته مهم این است که‪ ،‬در هر ‪ 14‬نقطه اتصال‬ ‫ستون اصلی‪ ،‬هسته نوکلیوزم ‪ ،DNA‬با یک شیار متصل می‬ ‫شود تا ‪ DNA‬بتواند به راحتی خم شود و شکل مارپیچی را‬ ‫ایجاد کند‪ .‬بیشتر این ارژنین ها‪ ،‬به صورت شیار کوچک‬ ‫وارد می شوند و پیوندهای هیدروژنی و تعامالت غیر قطبی‬ ‫را با دی اکسی تشکیل می دهند‪ 8 .‬تا از این ارژنین ها‪H3( ،‬‬ ‫‪ )R83, H4 R45, H2A R42 and H2A R77‬از عناصر حلقه‬ ‫جفتی نشات می گیرند و میان ساختارهای بلوری هسته‬ ‫نوکلیوزم و در اتصال با پروتیین قرار می گیرند‪)5( .‬‬ ‫حوزه های دم دار هیستون هسته ای‬ ‫فراتر از مناطق ساختاری که ساختار قرقره مانندی را در‬ ‫‪ DNA‬پیچیده شده‪ ،‬شکل می دهد‪ 25 ،‬تا ‪ 30‬درصد جرم‬ ‫هیستون های هسته ای‪ ،‬شامل حوزه های دم دار تعریف‬ ‫نشده‪ ،‬اما به صورت تکاملی است‪ .‬این حوزه ها‪ ،‬در بخش‪N‬‬ ‫ترمینالی‪ 4‬پروتیین هیستون هسته ای قرار دارند‪ .‬هیستون ‪H2A‬‬ ‫ ‪30‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪ c‬ترمینالی و هیستون ‪ N‬ترمینالی از طریق حساسیتشان‬ ‫به پروتیازرها تعریف شدند که این مسیله حاکی از در‬ ‫معرض قرار گرفتن اشان در برابر حالل و ماهیت پویا‬ ‫نسبت به حوزه های ساختاری است‪ .‬ساختارهای بلوری‬ ‫ذرات هسته نوکلیوزوم‪ ،‬نشان می دهند که‪ ،‬این حوزه‪،‬‬ ‫شیارهای ‪ DNA‬را در خارج نوکلیوزم دنبال می کنند‪ .‬دم‬ ‫های هیستون ‪ H3‬و ‪ H2B‬در خارج از هسته نوکلیوزم میان‬ ‫مارپیچ های مجاور ‪ DNA‬خارج می شوند‪.‬‬ ‫حوزه های دم دار‪ ،‬اغلب به عنوان بخش های بدون‬ ‫ساختار هیستون های هسته ای‪ ،‬عنوان می شوند‪ .‬در‬ ‫حقیقت‪ ،‬این مناطق‪ ،‬شکل های حلقه ای را اتخاذ می کنند‪،‬‬ ‫ان هم زمانیکه پروتیین ها‪ ،‬در محلول ازاد هستند و با‬ ‫‪ DNA‬ارتباطی ندارند یا از محل های پیوند نوکلیوزوم های‬ ‫خود در محلول های نمک ازاد می شوند‪ .‬حوزه های دم‬ ‫دار هیستون هسته ای‪ ،‬دارای ارژنین ها و لیزین های‬ ‫سنگین با مقدار قابل توجه ای از گلیسین‪ ،‬االنین‪ ،‬تریونین‬ ‫هستند‪ .‬در حقیقت‪ ،‬تجزیه تحلیل دنباله‪ ،‬این حوزه ها را‬ ‫در چارچوب رده پپیدهای مختل قرار می دهد‪.‬‬ ‫در نتیجه‪ ،‬حساسیت پروتیاز و تحرک گزارش شده در‬ ‫مورد مقیاس زمانی ‪ ،NMR‬به احتمال زیاد تا ~‪ %4-2‬در‬ ‫سطح نوکلیوزوم است‪ .‬این مسیله در مورد شکل های‬ ‫حلقه ای در شرایط نمک فیزیولوژی هم گزارش شده‬ ‫است‪ .‬بعالوه شواهد در زمینه محدوده کروماتین حاکی از‬ ‫ان است که‪ ،‬حوزه های دم دار‪ ،‬ساختارهای تعریف شده‬ ‫ای را اتخاذ می کنند و تعامل ویژه ای را در چارچوب فیبر‬ ‫کروماتین شکل می دهند‪ .‬بعالوه‪ ،‬اندازه گیری های هسته‬ ‫نوکلیوزوم فاقد دم و با دم‪ ،‬حاکی از ان است که‪ ،‬حوزه‬ ‫های دم دار‪ ،‬مقدار قابل توجه ای از ترکیب مارپیچی را‬ ‫در نمک های فیزیولوژی اتخاذ می کنند‪ .‬جالب اینجا است‬ ‫که‪ ،‬حوزه های دم دار‪ ،‬در افزایش زمینه مارپیچی دم دار‪،‬‬ ‫نقش دارند‪)6(.‬‬ ‫دم ها‪ ،‬برای انزیم هایی قابل دسترس هستند که‪،‬‬ ‫تغییرات مهم را برای سیگنال های اپی ژنتیک‪ ،‬حمل‬ ‫می کنند‪ .‬بعالوه‪ ،‬این حوزه ها در تماس با تعامالت در‬ ‫ساختارهای کروماتینی قرار دارند و در حقیقت‪ ،‬نقش‬ ‫مهمی را در سازماندهی کروماتینی با مرتبه باالتر ایفا‬ ‫می کنند‪ .‬این حوزه های دم دار‪ ،‬برای تراکم قرار گیری‬ ‫نوکلیوزوم ها در ساختارهای کروماتینی ثانوی و سومی‬ ‫مهم می باشند و با چندین پروتیین و ‪ DNA‬در کروماتین‪،‬‬ ‫تعامل دارند‪ .‬برای مثال‪ ،‬همان طور که در ساختار بلوری‬ ‫هسته نوکلیوزوم مشاهده شد‪)7( ،‬‬ ‫هیستون لینکر(‪)H1‬‬ ‫هیستون های اتصال دهنده که جزء اصلی نوکلیوزوم ها‬ ‫در یوکاریوت های عالی تر هستند و در نتیجه باید شامل‬ ‫هر بحثی از ساختار نوکلیوزوم پایه شود‪ .‬خانواده پروتیینی‬ ‫هیستون های لینکر بین گونه ها نسبت به هیستون های‬ ‫هسته کمتر محافظت می شوند‪ ،‬در هردو همولوژی توالی‬ ‫و تعداد واریانت های غیراللی ها در سراسر یوکاریوت ها‬ ‫متفاوت هستند‪ .‬هیستون های لینکر با فراوانی حدود ‪1‬‬ ‫در هر نوکلیوزوم در داخل بدن شناخته میشوند و اتصال‬ ‫استیوکیومتری و خاص به نوکلیوزوم ها در شرایط‬ ‫ازمایشگاهی را نشان می دهند‪ .‬هیستون های لینکر وظایف‬ ‫متعددی از جمله پایدار کردن ‪ DNA‬پوشش دار در سراسر‬ ‫نوکلیوزوم را انجام می دهند‪،‬فولدینگ و گردهمایی درجه‬ ‫باالتر ساختارهای کروماتین)ساختارهای اول ‪,‬دوم‪,‬و‪...‬‬ ‫( را ترویج می دهند‪ .‬بر روی فاصله نوکلیوزوم روی‬ ‫‪ DNA‬اثر می گذارند ‪ ،‬بیان ژن خاصی را تنظیم می کنند‪،‬و‬ ‫سرکوب رونویسی عناصر ‪DNA‬قابل حمل تکرارشونده را‬ ‫بصورت مناطق هتروکروماتین بسته بندی می کند‪ .‬عالوه بر‬ ‫این‪،‬تغییرات پس ترجمه هیستون های لینکر با فرایندهای‬ ‫سلولی متعددی از جمله زمان همانندسازی و تقسیم میتوز در‬ ‫ارتباط است‪.‬هیستون های لینکر به سطح خارجی نوکلیوزوم‬ ‫متصل می شوند و می توانند از کروماتین مادری با غلظت‬ ‫پایین نمک نسبت به مقدار مورد نیاز برای از بین بردن‬ ‫پروتیین های هسته هیستونی استخراج شوند ‪.‬سازگاری با‬ ‫اتصال ضعیف ان ها می باشد ‪،‬هیستون های لینکر تحرک‬ ‫بسیار بیشتری در حوالی هسته نسبت به هیستون های‬ ‫مرکزی نشان می دهند‪)8( ،‬‬ ‫‪[1] van Holde, K.E. (1989) Chromatin, Springer Ver‬‬‫‪lag, New York.‬‬ ‫‪[2] Luger, K., Mader, A.W., Richmond, R.K., Sargent,‬‬ ‫)‪D.F. and Richmond, T.J. (1997‬‬ ‫‪Crystal structure of the nucleosome core particle at‬‬ ‫‪2.8 A resolution. Nature389, 251–260.‬‬ ‫‪[3] Arents, G. and Moudrianakis, E.N. (1993) Topogra‬‬‫‪phy of the histone octamer surface: repeating structural‬‬ ‫‪motifs utilized in the docking of nucleosomalDNA. Proc.‬‬ ‫‪Natl. Acad. Sci. U.S.A. 90, 10489–10493.‬‬ ‫‪[4 ] Richmond, T.J. and Davey, C.A. (2003) The structure‬‬ ‫‪of DNA in the nucleosome core. Nature 423, 145–150.‬‬ ‫‪[5] Neumann, H. et al. (2009) A method for geneti‬‬‫‪cally installing site-specific acetylation in recombinant‬‬ ‫‪histones defines the effects of H3 K56 acetylation. Mol.‬‬ ‫‪Cell 36, 153–163.‬‬ ‫‪[6] Wang, X., Moore, S.C., Laszckzak, M. and Ausio, J.‬‬ ‫‪(2000) Acetylation increases the alpha-helical content‬‬ ‫ ‪of the histone tails of the nucleosome. J. Biol. Chem.‬‬ ‫‪275, 35013–35020.‬‬ ‫‪[7] Garcia-Ramirez, M., Rocchini, C. and Ausio, J.‬‬ ‫‪(1995) Modulation of chromatin folding by histone acet‬‬‫‪ylation. J. Biol. Chem. 270, 17923–17928.‬‬ ‫‪[8] Happel, N. and Doenecke, D. (2009) Histone H1‬‬ ‫‪and its isoforms: contribution to chromatin structure‬‬ ‫‪and function. Gene 431, 1–12.‬‬ ‫از هم اکنون به کانال تلگرامی و اینستاگرام‬ ‫ماهنامه تشخیص ازمایشگاهی بپیوندید‬ ‫‪@Tashkhis_Magazine‬‬ ‫‪@Tashkhis_Magazine‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪31‬‬ ‫مقاله علمی و فنی‬ ‫مهندس احسان درخشان نیا‬ ‫‪bme.ehsan@gmail.com‬‬ ‫درازمایشگاه‬ ‫بخش ‪2‬‬ ‫اصولایمنی‬ ‫بررسی‬ ‫ایمنی الکتریکی‬ ‫بسیاری از فعالیت ها در ازمایشگاه با استفاده از تجهیزات برقی‬ ‫انجام می شود‪ .‬نیروی الکتریسیته‪ ،‬یکی از مهمترین منابع انرژی‬ ‫اسان و در دسترس است‪ .‬این منبع‪ ،‬در عین کارایی باال در تامین‬ ‫انرژی مورد نیاز برای انجام انواع ازمایش ها‪ ،‬یکی از دالیل اصلی‬ ‫و پرخطر رخداد حوادث ناگوار ازمایشگاهی بوده است‪ .‬حوادث‬ ‫و خطرات الکتریکی اغلب شامل برق گرفتگی‪ ،‬اتش سوزی‪،‬‬ ‫سوختگی الکتریکی و موارد مشابه است‪ .‬این حوادث‪ ،‬انجمن های‬ ‫بین المللی و کمیته های ملی ایمنی را وادار کرده تا دستورالعمل‬ ‫های استانداردی برای چگونگی کار ایمن با این انرژی مفید تحت‬ ‫عنوان ایمنی الکتریکی‪ ،Electrical Safety-‬طراحی کرده و در‬ ‫اختیار محققان و تکنسین های ازمایشگاه قرار دهند‪.‬‬ ‫چکیده ای از دستورالعمل‪ NIOSH‬به شرح زیر است‪:‬‬ ‫‪‬تنها تجهیزات الکتریکی منطبق با شرایط الکتریکی کشور (برق‬ ‫‪ 220‬ولت و سیستم دو شاخه) خریداری و مورد استفاده قرار گیرد‪.‬‬ ‫‪‬تمام پریزهای الکتریکی باید بر مبنای سیستم رایج در کشور‬ ‫طراحی و در ازمایشگاه نصب شوند‪.‬‬ ‫‪‬برای خارج کردن دو شاخه از پریز‪ ،‬حتما بدنه پریز را نگه‬ ‫داشته از سر دوشاخه و نه از سیم‪ ،‬بکشید‪.‬‬ ‫‪‬تمام سیم کشی های ازمایشگاه باید توسط یک تکنسین برق‬ ‫و یا حداقل زیر نظر او انجام شده باشند‪.‬‬ ‫‪‬دستگاه الکتریکی خیس شده‪ ،‬قبل از انکه توسط فردی‬ ‫روشن شود‪ ،‬باید از سیستم مرکزی برق قطع شود‪.‬‬ ‫‪‬بهتر است کارکنان ازمایشگاه از چگونگی قطع برق مرکزی‬ ‫ازمایشگاه اگاه باشند تا در مواقع اورژانسی استفاده نمایند‪.‬‬ ‫ ‪32‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪‬دستگاه های با سیم های فرسوده‪ ،‬قبل از استفاده باید‬ ‫تعمیر شوند‪.‬‬ ‫‪‬استفاده از سیم های رابط را به حداقل برسانید و از قرار‬ ‫دادن انها در مسیر راه های عبوری بپرهیزید‪.‬‬ ‫‪‬برای خاموش کردن اتش های الکتریکی‪ ،‬تنها از کپسول های‬ ‫دی اکسید کربن‪ ،‬یا مواد شیمیایی خشک استفاده نمایید‪.‬‬ ‫‪‬ترجیحا از سیم اتصال به زمین برای تمامی تجهیزات‬ ‫ازمایشگاه استفاده نمایید‪.‬‬ ‫‪‬تغذیه ی تجهیزات ازمایشگاه تشخیص پزشکی‪ ،‬با توان‬ ‫کمتر از ‪ 2‬کیلووات‪ ،‬توسط پریز برق و برای توان های بیشتر از‬ ‫‪ 2‬کیلووات‪ ،‬توسط کابل تغذیه مستقل انجام می پذیرد‪.‬‬ ‫‪‬تجهیزات ازمایشگاه معموالً کنار دیوار نصب می شود‪.‬‬ ‫بنابراین برای اتصال کابل تغذیه از دیوار کنار دستگاه استفاده‬ ‫می شود‪ .‬اما اگر دستگاه در منطقه مرکزی فضا قرار گرفت‪،‬‬ ‫توصیه می شود کابل تغذیه توسط لوله ی قابل انعطاف فلزی‪،‬‬ ‫از سقف به دستگاه اتصال یابد‪ .‬در فضاهایی از ازمایشگاه که‬ ‫کفشوی دارند‪ ،‬تغذیه ی تجهیزات از کف مجاز نیست‪.‬‬ ‫‪‬تجهیزات الکتریکی در محلی قرار گیرد که کمترین‬ ‫تماس ممکن را با اب و مواد شیمیایی داشته باشند‪.‬‬ ‫ازمایشگاه باید حداقل سالی یک مرتبه از نظر ایمنی‬ ‫الکتریکی مورد بررسی قرار گرفته و در راهنمای ایمنی‬ ‫ازمایشگاه‪ ،‬حوادث الکتریکی نیز پیش بینی شده باشند‪.‬‬ ‫اشنایی با ایمنی برخی از تجهیزات موجود‬ ‫در ازمایشگاه‬ ‫در ادامه به بررسی اصول ایمنیِ کار با برخی تجهیزات موجود‬ ‫در ازمایشگاه می پردازیم‪.‬‬ ‫‪ ‬اصول ایمنی کار با سانتریفیوژ‬ ‫استفاده و نگهداری نادرست از سانتریفیوژها می تواند خطرات‬ ‫شدیدی برای کاربران داشته باشد‪ .‬چرخش های پرسرعت روتور‬ ‫دستگاه می تواند در صورت بروز ریزش‪ ،‬نشتی و یا شکستگی های‬ ‫لوله های سانتریفیوژ‪ ،‬منجر به تولید و یا ازاد شدن مقادیر باالیی‬ ‫از ائروسل ها شود‪ .‬دستورالعمل زیر برای جلوگیری از پخش‬ ‫الودگی این قبیل دستگاه ها پیشنهاد می شود‪.‬‬ ‫‪‬لوله های شیشه ای و پالستیکی را قبل از استفاده از نظر‬ ‫هرگونه ترک خوردگی احتمالی بررسی کنید‪ .‬تا حد امکان از‬ ‫لوله های نشکن و پالستیکی استفاده شود‪.‬‬ ‫‪‬از پر کردن لوله ها تا حد سرریز شدن بپرهیزید‪.‬‬ ‫‪‬از درپوش ایمنی جهت بستن درب لوله ها استفاده کنید‪.‬‬ ‫هیچ گاه از مواد کم وزن مانند فویل الومینیومی برای بستن‬ ‫سر لوله ها استفاده نکنید‪.‬‬ ‫‪‬از تعادل وزنی دو طرف سانتریفیوژ اطمینان کامل حاصل کنید‪.‬‬ ‫در صورت عدم تعادل‪ ،‬روتور باعث ارتعاش‪ ،‬سایش سانتریفیوژ و‬ ‫شکستن لوله ها می شود (می توان از پر کردن لوله با اب جهت‬ ‫تعادل طرف مقابل استفاده کرد)‪ .‬اگر درموقع سانتریفیوژ‪ ،‬باالنس‬ ‫رعایت نشود‪ ،‬لرزش یا ‪ Vibration‬رسوب را بهم می زند‪ .‬لرزش‬ ‫زیاد‪ ،‬لوله های سانتریفیوژ را می شکند‪ .‬در اثر شکستن لوله در‬ ‫دستگاه‪ ،‬با هر چرخش موتور‪ ،‬الودگی پخش می شود‪.‬‬ ‫‪‬بعد از شکستن یا ریختن نمونه در سانتریفیوژ‪ ،‬فورا ً ان را‬ ‫خاموش کنید‪ ،‬پنجره ها را باز کرده و به مدت ‪ 15‬دقیقه اتاق را‬ ‫ترک کنید تا ائروسل های بزرگ ته نشین و با هوا رقیق شوند و‬ ‫سپس با ماسک و دستکش و با ماده ضدعفونی مناسب انرا تمیز‬ ‫و ضدعفونی کنید‪.‬‬ ‫‪‬در صورت شنیدن صدای نامتعارف از دستگاه‪ ،‬سریعا‬ ‫سرعت را به صفر رسانده و به باالنس وزنی لوله ها توجه کنید‪.‬‬ ‫‪‬درب دستگاه را حین و یا بالفاصله بعد از پایان کار باز‬ ‫نکنید‪ .‬از تالش برای نگه داشتن چرخش دستگاه با دست یا‬ ‫هر شیئ دیگری خودداری کنید‪.‬‬ ‫‪‬وقتی که روتورهای سانتریفیوژ با سر زاویه دار استفاده‬ ‫می شود‪ ،‬باید دقت داشته باشید تا مطمئن شوید که لوله زیادی‬ ‫پر نشده باشد زیرا ممکن است نشت کند‪.‬‬ ‫‪‬در حین انجام کار سانتریفیوژ‪ ،‬ممکن است ذرات عفونی به‬ ‫فضای بیرون پرتاب شود‪ .‬اگر سانتریفیوژ در کالس‪ I‬یا کالس‪ II‬هود‬ ‫بیولوژیک قرار داشته باشند (جلوباز) امکان جلوگیری از پرتاب‬ ‫ذرات (ائروسل ها) به بیرون وجود ندارد‪ .‬اما اگر سانتریفیوژها‬ ‫در هود بیولوژیک کالس‪ III‬باشند‪ ،‬از متفرق شدن ذرات به‬ ‫طور گسترده ای جلوگیری می شود‪ ،‬به هر حال‪ ،‬استفاده از‬ ‫سانتریفیوژ مناسب و لوله های درپوش دار محکم و مطمئن‬ ‫باعث حفاظت کافی در برابر گسترش ائروسل های و ذرات‬ ‫عفونی معلق می شود‪.‬‬ ‫در صورت استفاده از اولترا سانتریفیوژ‪ ،‬موارد زیر را به نکات‬ ‫باال اضافه کنید‪:‬‬ ‫‪‬خروجی پمپ خالء را به یک فضای باز وصل کنید‪.‬‬ ‫‪‬هر بار استفاده را به همراه سرعت و و زمان استفاده از‬ ‫دستگاه در دفتر مخصوص و یا حافظه دستگاه ذخیره کنید‪.‬‬ ‫‪‬ترجیحا از یک فیلتر هپا بین دستگاه و پمپ خال استفاده کنید‪.‬‬ ‫‪‬اگر دستگاه داری سیم اتصال به زمین است برای پیش گیری‬ ‫از خطر برق گرفتگی ان را به سیستم اتصال زمین ازمایشگاه و یا‬ ‫حداقل به لوله فلزی اب سرد وصل کنید‪.‬‬ ‫‪ ‬اصول ایمنی کار با دستگاه الکتروفورز‬ ‫الکتروفورز به حرکات ذرات در یک مایع تحت میدان الکتریکی‬ ‫گویند‪ .‬به سبب اینکه ماکرومولکول های زیستی مانند دی ان ای و‬ ‫پروتئین ها باردار هستند‪ ،‬می توان با قرار دادن انها در یک میدان‬ ‫الکتریکی‪ ،‬انها را بر اساس خواص فیزیکی مانند شکل فضایی‪،‬‬ ‫وزن مولکولی و بار الکتریکی تفکیک کرد‪ .‬برای این منظور از‬ ‫روشی به نام الکتروفورز استفاده می شود‪ .‬روش های مختلف‬ ‫الکتروفورزی برای تفکیک و مطالعه بیومولکول ها اعم از اسیدهای‬ ‫نوکلئیک یا پروتئین ها ابداع شده است‪.‬‬ ‫نکات زیر برای کار ایمن با این دستگاه پیشنهاد می شود‪:‬‬ ‫‪‬از بسته شدن صحیح اتصاالت الکتریکی و قرار گیری‬ ‫دستگاه مطمئن شوید‪.‬‬ ‫‪‬دستگاه را به طور معمول از نظر صدمه و نشتی تانک‬ ‫بررسی کنید‪.‬‬ ‫‪‬دستگاه را در مکانی دور از تردد افراد‬ ‫و نیز دور از محیط های مرطوب مانند سینک‬ ‫ظرف شویی قرار دهید‪.‬‬ ‫‪‬اصول ایمنی کار با چرخاننده ها‪ ،‬مخلوط کننده ها و‬ ‫دستگاه سونیکاتور‬ ‫در صورت استفاده از مواد عفونی‪ ،‬دستگاه های مخلوط کننده‬ ‫مانند چرخاننده ها‪ ، shaker-‬هموژنایزر و سونیکاتور‪ ،‬توانایی‬ ‫ازاد کردن مقادیر باالیی از ائروسل ها را دارند‪ .‬الزم است در‬ ‫این خصوص این تجهیزات تا حد امکان داخل هودهای ایمنی‬ ‫زیستی قرار داده شوند‪ .‬دستورالعمل زیر می تواند در کاهش‬ ‫خطرات ناشی از این تجهیزات مفید باشد‪.‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪ ‬انتخاب و خرید دستگاهی ایمن با کمترین نشتی‬ ‫‪‬بررسی بخش های مختلف دستگاه قبل از استفاده و‬ ‫کنار گذاشتن بخش های اسیب دیده‬ ‫‪‬باز کردن درب دستگاه یک دقیقه پس از پایان کار برای‬ ‫ته نشین شدن ذرات و جلوگیری از پرتاب ان به بیرون‬ ‫‪‬پوشاندن درب باالیی دستگاه با مواد ضد عفونی کننده در‬ ‫صورت استفاده از مواد زیستی خطرناک‬ ‫‪‬هنگام استفاده از سونیکاتور نمونه را کام ً‬ ‫ال به عمق اب‬ ‫دستگاه وارد کنید تا حداقل ذرات ائروسل ایجاد شود‪.‬‬ ‫‪‬الودگی زدایی از سطوح در معرض تماس‪ ،‬بعد از پایان‬ ‫فرایند الزم است‪.‬‬ ‫‪ ‬اصول ایمنی کار با فور‬ ‫‪‬هنگام خرید دستگاه به داشتن استاندارد معتبر و کالیبره بودن‬ ‫دستگاه الزم است توجه شود‪.‬‬ ‫‪‬جهت اتصال دستگاه فور به برق باید از پریزهایی استفاده کرد‬ ‫که سیم اتصال به زمین داشته باشند تا در هنگامی که اتصال بدنه‬ ‫رخ می دهد برای پرسنل خطر برق گرفتگی پیش نیاید‪.‬‬ ‫‪‬با توجه به اینکه دستگاه فور جریان برق زیادی مصرف می کند‪،‬‬ ‫باید از اتصال دو یا چند فور به یک پریز خودداری کرد‪.‬‬ ‫‪ ‬در هنگام قطع برق‪ ،‬نباید هرگز فور را به پریزهایی که از سیستم‬ ‫برق اضطراری و یا ‪ UPS‬استفاده می کنند وصل کرد چراکه این کار‬ ‫باعث افتادن بار اضافی بر روی سیستم ‪ UPS‬و خرابی ان می شود‪.‬‬ ‫‪‬برای جلوگیری از سوختگی های احتمالی‪ ،‬در هنگام باز کردن‬ ‫درب فور‪ ،‬نباید هیچگاه صورت و یا دیگر اعضای حساس بدن را‬ ‫به درب ان نزدیک کرد‪.‬‬ ‫‪‬الزم است برای حفظ سالمتی و جلوگیری از بروز خطرات جدی‬ ‫برای افراد شاغل در بخش های استریل‪ ،‬لوازمی از قبیل دستکش‬ ‫مقاوم به حرارت‪ ،‬عینک محافظ چشم‪ ،‬ماسک و ‪ ..‬تهیه و فراهم کرد‪.‬‬ ‫‪ ‬اصول ایمنی کار با انکوباتور‬ ‫‪ ‬سیستم برق رسانی مطابق با توان و ولتاژ مصرفی دستگاه باشد‬ ‫تا احتمال وقوع هرگونه حادثه مخاطره امیز کاهش یابد‪.‬‬ ‫‪ ‬انکوباتور باید برروی یک سطح صاف قرار داده شود و تا حد‬ ‫نیاز به هودهای کشت سلولی یا هودهای میکروبی نزدیک باشد‪.‬‬ ‫‪ ‬حداکثر دمای مناسب برای محیطی که انکوباتور در ان قرار‬ ‫دارد حدود ‪ 30‬درجه است‪ ،‬از قرا دادن این دستگاه در جاهای‬ ‫مرطوب و خیلی گرم پرهیز شود چراکه این شرایط برای رشد‬ ‫باکتری ها بسیار مناسب است‪.‬‬ ‫‪ ‬باید از قرار دادن انکوباتور در نزدیک درب های اصلی یا‬ ‫جریانات هوایی و هواکش ها خودداری شود‪.‬‬ ‫ ‪34‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪ ‬از قرار دادن مواد فرار یا قابل اشتعال مانند اتر‪ ،‬بنزین‪ ،‬الکل‬ ‫و ‪ ..‬در انکوباتور خودداری شود‪.‬‬ ‫‪ ‬برای پر کردن مخزن اب دستگاه باید از اب مقطر استفاده شود‪.‬‬ ‫‪ ‬تعویض به موقع ظروف اب داخل دستگاه در انکوباتورهای‬ ‫کشت سلولی بسیار ضروری است‪.‬‬ ‫‪ ‬هنگام تمیز کردن قسمت های داخلی‪ ،‬دستگاه را خاموش‬ ‫کرده و پس از ان تا خشک شدن کامل دستگاه صبر کنید‪ .‬از ریختن‬ ‫هر نوع مایع درون دستگاه پرهیز کنید و در صورتی که این اتفاق‬ ‫بیافتد بالفاصله دستگاه را از برق کشیده و ان را کام ً‬ ‫ال خشک کنید‪.‬‬ ‫‪ ‬هنگام استفاده از الکل برای تمیز کردن داخل دستگاه‪،‬‬ ‫به ویژه اگر انکوباتور دارای درجه حرارت باال است‪ ،‬باید دقت‬ ‫زیادی کرد زیرا در این شرایط الکل تبخیر شده و تمام فضای‬ ‫داخل دستگاه را فرا می گیرد و امکان خطر انفجار وجود دارد‪.‬‬ ‫بنابراین باید تمام الکل باقی مانده به خوبی پاک شود‪.‬‬ ‫‪ ‬برای برداشتن فالسک های کشت سلول و پلیت باکتری ها‪،‬‬ ‫حتم ًا از دستکش های التکس ضدعفونی شده استفاده شود‪.‬‬ ‫‪ ‬از باز ماندن درب دستگاه برای مدت طوالنی پرهیز شود‬ ‫زیرا رطوبت موجود در انکوباتور به صورت قطرات اب درامده‬ ‫و محیط مناسبی برای رشد باکتری ها و قارچ ها ایجاد می شود‪.‬‬ ‫‪ ‬اصول ایمنی کار با ورتکس‬ ‫از این وسیله برای مخلوط کردن شدید مایعات یا جمع‬ ‫کردن ذرات و قطرات مایع در ته یک ویال استفاده می شود‪.‬‬ ‫هنگام کار با این دستگاه بهتر است به نکات زیر توجه شود‪:‬‬ ‫‪ ‬قبل از شروع کار از محکم بودن محور چرخنده ان‬ ‫اطمینان حاصل شود‪.‬‬ ‫‪ ‬برای اسپین کردن بهتر است تعادل بین ویال ها وجود‬ ‫داشته باشد‪ .‬در صورتی که تعداد نمونه ها کافی نیست از اب‬ ‫مقطر یا الکل برای تراز کردن استفاده کنید‪.‬‬ ‫‪ ‬از سالم بودن بدنه ویال ها قبل از ورتکس کردن‪،‬‬ ‫اطمینان حاصل شود‪.‬‬ ‫‪ ‬درب ویال ها حتما بسته باشد تا نشت مواد به بیرون‬ ‫انجام نگیرد‪.‬‬ ‫‪ ‬بدنه خارجی ویال ها خشک بوده و قطرات ماده بر روی‬ ‫ان وجود نداشته باشد‪.‬‬ ‫‪ ‬قبل از توقف کامل دستگاه از برداشتن نمونه ها‬ ‫خودداری شود‪.‬‬ ‫‪ ‬اصول ایمنی کار با میکروتوم و کرایواستات‬ ‫میکروتوم وسیله ای برای تهیه برش های بسیار نازک از‬ ‫یک نمونه زیستی است‪ .‬این دستگاه دارای تیغه ای از جنس‬ ‫شیشه‪ ،‬استیل و گاه الماس است و برش هایی که ایجاد می کند‬ ‫به حدی نازک است که می توانند نور را از خود عبور دهند‪.‬‬ ‫کار با این وسیله نیازمند دقت بسیار است‪ .‬این دستگاه به دو‬ ‫بخش بیرونی و درونی تقسیم می شود‪ .‬در بخش درونیِ دستگاه‪،‬‬ ‫چرخ دنده های مختلفی تعبیه شده است که به وسیله دسته ی‬ ‫میکروتوم به چرخش درمی اید و میله تنظیم میکرومتر‪ ،‬درجه‬ ‫تنظیمی را به داخل منتقل می کند‪ .‬با چرخش دسته می توان‬ ‫برش هایی به ضخامت ‪ 1‬تا ‪ 30‬میکرون و حتی بیشتر تهیه کرد‪.‬‬ ‫قسمت بیرونی دستگاه شامل دسته‪ ،‬گیره بلوک‪ ،‬پیچ تنظیم زاویه‬ ‫بلوک‪ ،‬جای نگهدارنده چاقوی میکروتوم‪ ،‬پیچ تنظیم کننده زاویه‬ ‫تیغ میکروتوم‪ ،‬درجه میکرومتر و پیچ یا دسته جلوبرنده چاقو به‬ ‫وسیله دست است‪ .‬بر روی دسته‪ ،‬میله ای تعبیه شده که به وسیله‬ ‫ان می توان دسته را قفل نمود تا کام ً‬ ‫ال ثابت شود و به این صورت‬ ‫احتمال اسیب به دست یا خراب شدن بلوک کم می شود‪.‬‬ ‫تفاوت اصلی میکروتوم و کرایواستات ان است که در میکروتوم‪،‬‬ ‫بافت هایی مورد برش قرار می گیرند که ثابت شده در بلوک هایی‬ ‫پارافینی بوده و عموم ًا الوده کننده نیستند اما در کرایواستات به‬ ‫علت اینکه بافت مورد استفاده بافت منجمد فیکس نشده است‪،‬‬ ‫خطر الودگی با عوامل عفونی نیز وجود دارد‪ .‬به همین منظور‬ ‫باید توصیه های ایمنی زیر شامل پیش گیری از ایجاد عفونت و‬ ‫صدمات مکانیکی در مورد انها رعایت شود‪.‬‬ ‫پیشگیری از ایجاد عفونت‬ ‫‪ ‬بعد از اتمام کار با کرایواســتات‪ ،‬دســتگاه به دفعات با الکل‬ ‫‪ 70‬درصد ضد عفونی شود‪.‬‬ ‫‪ ‬باید حداقل هفته ای یک بار یخ دستگاه اب شود و اگر احتمال‬ ‫الودگی بــه مایکروباکتریوم توبرکلوزیس وجــود دارد بالفاصله‬ ‫دستگاه با یک ماده موثر برعلیه عامل توبرکلوز ضدعفونی شود‪.‬‬ ‫در مواقعــی که خطر الودگی با عامــل‪Creutzfeldt-Jakob‬‬ ‫‪‬‬ ‫وجود دارد‪ ،‬باید اقدامات حفاظتی شــدیدی به کار گرفته شــود‪.‬‬ ‫اســتفاده از هیپوکلریت کلســیم ‪ 2‬درصد جهــت الودگی زدایی‬ ‫توصیه می شود‪.‬‬ ‫‪ ‬هنگام کار باید از دستکش و سایر وسایل حفاظتی استفاده شود‪.‬‬ ‫‪ ‬هنگام برش‪ ،‬دریچه دستگاه بسته باشد‪.‬‬ ‫‪ ‬بهتر است دســتورالعمل های مربوط به روش های الودگی‬ ‫زدایی مکتوب شده‪ ،‬در اختیار کارکنان مرتبط قرار داده شود‪.‬‬ ‫پیشگیری از صدمات مکانیکی‬ ‫این دستگاه ها به دلیل داشتن تیغه برنده‪ ،‬ممکن است‬ ‫موجب بریدگی و یا اسیب پوستی شود‪ .‬به منظور جلوگیری از‬ ‫این قبیل اسیب ها باید به نکات زیر توجه شود‪:‬‬ ‫‪ ‬هیچگاه یک تیغه بدون محافظ در فضای ازمایشگاه‬ ‫رها نشود‪ .‬هرگاه که میکروتوم را حتی برای چند لحظه رها‬ ‫می کنید‪ ،‬از قرار گرفتن محافظ بر روی تیغه مطمئن شوید‪.‬‬ ‫‪ ‬تیغه ها با احتیاط بسیار‪ ،‬تعویض یا جا به جا شود‪.‬‬ ‫‪ ‬هنگام شروع کار‪ ،‬ابتدا نمونه و سپس تیغه را جاسازی‬ ‫کرده و هیچگاه این ترتیب را جا به جا نکنید‪.‬‬ ‫‪ ‬چنانچه نمونه زیستی الوده به پریون است‪ ،‬طی مراحل‬ ‫اماده سازی الودگی از بین نخواهد رفت‪ .‬بنابراین هنگام کار الزم‬ ‫است دستکش پوشیده و سایر اقدامات ایمنی نیز رعایت شود‪.‬‬ ‫‪ ‬اصول ایمنی کار با اتوکالو‬ ‫‪ ‬استفاده از دستکش های مقاوم به حرارت‪ ،‬عینک‬ ‫محافظ چشم‪ ،‬کفش و روپوش مناسب برای حفاظت و ایمنی‬ ‫فردی الزم است‪.‬‬ ‫‪ ‬بعد از انکه فشار اتاقک اتوکالو به صفر ودمای ان به حدود‬ ‫‪ 60‬درجه رسید کنار درب اتوکالو بایستید و انرا باز کنید‪ .‬منتظر‬ ‫بمانید تا ظروف کمی خنک شوند‪ ،‬سپس انها را حمل کنید‪.‬‬ ‫‪ ‬بخار اتوکالو باید به تدریج و به ارامی خارج شود‬ ‫این امر به خصوص زمانی که مایعات اتوکالو شده اند دارای‬ ‫اهمیت است‪ .‬حرارت باال سبب جوشیدن مایعات می شود و‬ ‫باز کردن ناگهانی درب یا خارج کردن سریع بخار می تواند‬ ‫سبب سرریز شدن مایعات در حال جوش شود‪.‬‬ ‫‪ ‬هرگز هنگام روشن بودن دستگاه‪ ،‬اقدام به بارگزاری یا‬ ‫خارج کردن وسایل و مواد نکنید‪.‬‬ ‫‪ ‬هرگز هنگام روشن بودن دستگاه و اتصال ان به پریز‪،‬‬ ‫اقدام به تمیز کردن ان نکنید‪.‬‬ ‫‪ ‬سطحی که اتوکالو برروی ان قرار می گیرد باید محکم‪،‬‬ ‫تراز و مسطح باشد‪.‬‬ ‫‪ ‬فاصله حداقل ‪ 15‬سانتیمتری دستگاه از دیوار را رعایت کنید‪.‬‬ ‫‪ ‬استفاده از اب مقطر باعث کاهش رسوبات داخل‬ ‫دستگاه و جلوگیری از برق گرفتگی می شود‪.‬‬ ‫‪ ‬دقت شود که اب به هیچ عنوان روی دستگاه و‬ ‫قسمت های الکترونیکی نریزد‪.‬‬ ‫‪ ‬استفاده از دماهای بیشتر از میزان الزم و مدت طوالنی‬ ‫تر‪ ،‬تفاوتی در نتیجه حاصله ندارد‪ .‬بهتر است از دما و زمانی که‬ ‫طبق دستورالعمل‪ ،‬الزم است پیروی شود‪.‬‬ ‫‪ ‬ترجیحا از یک پریز جداگانه برای دستگاه استفاده شود‪.‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪35‬‬ ‫کابل اصلی دستگاه را مستقیم ًا به پریز وصل کنید‪ .‬درصورت‬ ‫استفاده از کابل رابط و یا سه راهی و ‪ ،...‬امکان خرابی دستگاه‪،‬‬ ‫قطع برق و یا حتی اتش سوزی وجود دارد‪.‬‬ ‫‪ ‬موادی که بسیارسریع تبخیر شده (اتانول‪ ،‬کلروفرم) ویا قابل‬ ‫اشتعال است را نباید اتوکالو کرد‪ ،‬همچنین اتوکالو کردن مواد خورنده‬ ‫(اسیدها و بازها‪ ،‬فنل)‪ ،‬حالل ها و مواد رادیواکتیو ممنوع است‪.‬‬ ‫‪ ‬اصول ایمنی کار با یخچال و فریزر‬ ‫یخچال ها و فریزر ها محل نگهداری طوالنی مدت مواد در‬ ‫دماهای پایین هستند و باید به طور مرتب مورد بررسی قرار گیرند‪.‬‬ ‫چنانچه قطعات یا محلول های الوده این دستگاه ها را الوده کرده و‬ ‫پاک نشود‪ ،‬فضای ازمایشگاه و افراد در معرض انتقال الودگی قرار‬ ‫خواهند گرفت‪ .‬همچنین ممکن است سایر نمونه ها الوده شود‪.‬‬ ‫الزم به ذکر است که یخچال های خانگی برای مصرف ازمایشگاهی‬ ‫مناسب نیست‪ .‬یخچال های مخصوص ازمایشگاه دارای طراحی‬ ‫متفاوتی است‪ ،‬بدنه انها در برابر مواد خورنده مقاوم بوده و احتمال‬ ‫اتش گرفتن در انها به مراتب کاهش داده شده است‪.‬‬ ‫‪ ‬یخچال ها‪ ،‬فریزرها و محفظه های نگهداری یخ خشک‬ ‫باید به طور مرتب یخ زدایی و تمیز شوند‪.‬‬ ‫‪ ‬استفاده از عینک و دستکش های ضخیم الستیکی توصیه‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫‪ ‬امپول ها‪ ،‬ظروف شکسته و نمونه های الوده شده را باید‬ ‫دور ریخت‪.‬‬ ‫‪ ‬بعد از اتمام تمیز کردن‪ ،‬تمام سطوح داخلی ضد عفونی شوند‪.‬‬ ‫‪ ‬برای کاهش موارد شکسته شدن و پخش الودگی بهتر است‬ ‫ظروف شیشه ای کوچک درون ظرف های بزرگ تر از جنس‬ ‫پالستیک و ‪ ...‬قرار گیرند‪.‬‬ ‫‪ ‬تمام ظروف موجود در یخچال ها و فریزرها‪ ،‬باید دارای‬ ‫برچسب مشخصات باشد‪ .‬نام و مشخصات نمونه‪ ،‬نام فرد‪ ،‬تاریخ‬ ‫ذخیره سازی باید به دقت و به طور واضح بر روی ظرف درج‬ ‫شود‪ .‬تمام ظروف و نمونه های نامشخص و ناشناس پس از‬ ‫اتوکالو شدن‪ ،‬دور ریخته می شود‪.‬‬ ‫‪ ‬فهرستی از نمونه های موجود در یخچال و فریزر و محل‬ ‫دقیق قرارگیری انها تهیه شود‪.‬‬ ‫‪ ‬محلول های اشتعال پذیر نباید درون یخچال قرار داده‬ ‫شود مگر انکه اقدامات ایمنی الزم صورت بگیرد و عالئم هشدار‬ ‫دهنده روی درب یخچال نصب شود‪.‬‬ ‫‪ ‬در هنگام نظافت باید اصول ایمنی و حفاظت شخصی‬ ‫رعایت شود‪.‬‬ ‫ ‪36‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪ ‬اصول ایمنی کار با دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی باال‬ ‫در کروماتوگرافی مایع با کارایی باال گاهی اوقات از مواد‬ ‫شیمیایی سمی و یا قابل اشتعال از قبیل استونیتریل‪ ،‬متانول و‬ ‫غیره استفاده می شود که قبل از استفاده باید با خصوصیات انها‬ ‫اشنایی داشت‪ .‬برخی احتیاط ها در کار با این دستگاه وجود‬ ‫دارد که به انها اشاره می شود‪:‬‬ ‫‪ ‬بازرسی منظم سیستم تخلیه و خالی کردن مکرر ظرف‬ ‫پسماند در صورت استفاده از حالل های الی‬ ‫‪ ‬اطمینان از تخلیه شدن ظروف نهایی جمع اوری پسماند‬ ‫‪ ‬عدم استفاده از حالل های با درجه خوداشتعالی‪-‬‬ ‫‪ Autoignition‬زیر ‪ 110‬درجه سانتی گراد‬ ‫‪ ‬اطمینان از استفاده ظروف با دیواره قطور درصورت‬ ‫کاربرد خالء برای گرفتن گاز حالل– ‪Solvent degasig‬‬ ‫‪ ‬تمیز نکردن ‪ flowcell‬با عبور پرفشار حالل از سرنگ‪.‬‬ ‫سرنگ تحت فشار نشت می کند یا تخریب می شود که نتیجه‬ ‫ان ریختن محتویات سرنگ است‪.‬‬ ‫‪ ‬خاموش کردن دستگاه و از برق کشیدن ان هنگام‬ ‫انجام فرایند نگهداری پمپ‪ ،‬به علت وجود ولتاژهای باال در‬ ‫قسمت های درونی پمپ‬ ‫‪ ‬خاموش کردن و اجازه دادن به دستگاه برای رسیدن به‬ ‫فشار محیط قبل از اغاز فرایند نگهداری‪.‬‬ ‫‪ ‬اصول ایمنی کار با ‪Hot Plate‬‬ ‫از صفحه گرم کننده جهت حرارت دادن مایعات تا‬ ‫‪ 100‬درجه سانتیگراد یا بیشتر استفاده می شود‪ .‬هر صفحه‬ ‫گرم کننده جدید که خریداری می شود باید مورد بررسی قرار‬ ‫گیرد تا اطمینان حاصل شود که هنگام گرم کردن یا روشن و‬ ‫خاموش کردن جرقه نمی زند‪ .‬هنگام کار با این دستگاه بهتر‬ ‫است به نکات ایمنی زیر توجه شود‪:‬‬ ‫‪ ‬از تنظیم این دستگاه بر روی دماهای بیشتر از ‪ 100‬درجه‬ ‫سانتیگراد خودداری شود‪ ،‬هرچند که رسیدن به دماهای باالتر‬ ‫ممکن باشد‪.‬‬ ‫‪ ‬از ذخیره سازی و نگهداری مواد تبخیر شونده و قابل‬ ‫اشتعال در نزدیکی این وسیله خودداری شود‪.‬‬ ‫‪ ‬پس از اتمام کار و خاموش کردن دستگاه‪ ،‬تا زمانیکه‬ ‫دمای ان پایین نیامده است‪ ،‬عالمت یا یادداشت خطر در کنار‬ ‫دستگاه قرار داده شود تا سایرین دچار سوختگی نشوند‪.‬‬ ‫‪ ‬از پایین اوردن دمای دستگاه به صورت ناگهانی (با ریختن‬ ‫اب سرد یا قرار دادن یخ بر روی ان) جدا ً خودداری شود‪.‬‬ ‫‪ ‬از حرارت دادن حجم زیاد مایعات در ظروف درب دار‬ ‫خودداری شود‪ .‬افزایش فشار درون ظرف سبب باز شدن خود‬ ‫به خودی درب ظرف و سر ریز شدن مایع می شود‪ .‬در چنین‬ ‫حالتی باید یا حجم مایع را کاهش داده یا از حرارت دادن زیاد‬ ‫ان خودداری کرد‪.‬‬ ‫‪ ‬اصول ایمنی کار با بن ماری‬ ‫‪ ‬در مکان هایی که مواد اتش زا و سوختنی وجود دارد‪ ،‬از‬ ‫دستگاه استفاده نکنید‪.‬‬ ‫‪ ‬همواره دستگاه را به سیم زمین وصل نمایید تا ایمنی کاربر‬ ‫و دستگاه تامین شود‪ .‬این اتصال الکتریکی باید با برق استاندارد‬ ‫کشور و ازمایشگاه هم خوانی داشته باشد‪.‬‬ ‫‪ ‬زمان کار با بن ماری از وسایل حفاظت شخصی استفاده‬ ‫نمایید‪ .‬بن ماری مقاوم هایی دارد که لمس نااگاهانه ان ممکن‬ ‫است سبب سوختگی‪ ،‬حتی بعد از خاموش کردن دستگاه شود‪.‬‬ ‫‪ ‬هنگام کار با موادی که بخار تولید می کنند‪ ،‬بن ماری را زیر‬ ‫هود شیمیایی یا در محلی که جریان هوای کافی دارد‪ ،‬بگذارید‪.‬‬ ‫‪ ‬اگر بن ماری تا دمای ‪ 90‬درجه سانتیگراد را دارد هفته ای‬ ‫یک بار برای جلوگیری از رشد میکروبی دما را افزایش دهیم‪.‬‬ ‫‪ ‬حتما بعد از خرید دستگاه نو و قبل از استفاده از ان‪،‬‬ ‫ترمومتر و کنترل کننده دمای دستگاه چک شود‪.‬‬ ‫‪ ‬اگر هرکدام از کنترل های بن ماری کار نکند‪ ،‬از استفاده ان‬ ‫خودداری کنید‪ .‬برای مثال‪ ،‬کنترل محدوده دما‪.‬‬ ‫‪ ‬اصول ایمنی کار با طیف سنج جذب اتمی‬ ‫‪ ‬استفاده از عینک های ایمنی حین کار‬ ‫‪ ‬بررسی کارایی‪ Drain ،Burner‬و سیستم های گازی قبل از استفاده‪.‬‬ ‫‪ ‬بازرسی منظم سیستم تخلیه‬ ‫‪ ‬خنک کردن سر سوزاننده با هوای اتاق قبل از استفاده‪.‬‬ ‫‪ ‬در دسترس بودن کپسول اتش نشانی‬ ‫‪ ‬نگاه نکردن به شعله هنگام انجام فرایند مگر با عینک ایمنی‬ ‫‪ ‬اصول ایمنی هنگام کار با المپ ‪U.V‬‬ ‫‪ ‬هر هفته با پنبه اغشته به الکل ‪ %70‬المپ ‪ UV‬را تمیز‬ ‫کنید‪ .‬ساعات کار با المپ را در فرم مخصوص ثبت کنید‪ .‬زمان‬ ‫روشن بودن المپ از محیط خارج شوید و پس از خاموش کردن‬ ‫المپ نیز پس از مدت زمانی از اتاق کشت سلولی استفاده نمایید‪.‬‬ ‫‪ ‬اثرات ‪ UV‬بر پوست شامل ایجاد لکه های پوستی و‬ ‫سرطان پوست است‪ .‬همچنین موجب ورم چشم‪ ،‬اب مروارید و‬ ‫سوختگی شبکیه می شود‪.‬‬ ‫‪ ‬پوشاندن تمامی قسمت های پوست با استفاده از‬ ‫روپوش های بلند و دستکش های محافظ مخصوص ًا زمانی که از‬ ‫‪ UV‬دستی‪ UV-handy-‬استفاده می کنید‪ ،‬الزامی است‪.‬‬ ‫‪ ‬استفاده از عینک محافظ در زمان روشن بودن المپ‬ ‫الزامی است‪.‬‬ ‫‪ ‬از باز کردن و دستکاری المپ ‪ UV‬جدا ً خودداری کنید‪ .‬در‬ ‫صورت نیاز به باز کردن این المپ ها‪ ،‬دست ها نباید چرب باشند‬ ‫و المپ باید کام ً‬ ‫ال خنک شده باشد‪ .‬حرکت دادن المپ های داغ‬ ‫باعث انفجار و خروج بخار جیوه داخل انها می شود‪.‬‬ ‫‪ ‬اصول ایمنی کار با میکرو پیپت‬ ‫میکروپیپت ها از جمله وسائل مهم کار در ازمایشگاه است‪.‬‬ ‫هرگز از میکروپیپت خارج از محدوده مشخص شده ان نباید‬ ‫استفاده کرد‪ .‬همچنین نباید میکروپیپت را طوری نگه داشت‬ ‫که محتویات داخل تیپ وارد میکروپیپت شوند‪ .‬حجم داخل‬ ‫تیپ را باید با چشم کنترل کرد‪ .‬هنگام برداشتن مواد از داخل‬ ‫ظرف هایی مثل فالکون باید احتیاط کرد که لوله سمپلر به‬ ‫دیواره ظرف برخورد نکند تا الودگی از این طریق منتشرشود‪.‬‬ ‫هر میکرو پیپت الزم است هر از چند گاهی کنترل و تنظیم‬ ‫شود‪ .‬نوک سمپلرهای مصرف شده باید به طور کامل و از‬ ‫سمت نوک در محلول ساولن ‪ 10‬درصد غوطه ور شوند‪ .‬بیرون‬ ‫ماندن نوک سمپلرها و خشک شدن انها می تواند منجر به‬ ‫تولید ائروسل هایی شود که الودگی محیط کار را به دنبال‬ ‫دارند‪ .‬نوک سمپلرها باید بعد از اتوکالو دفع شوند‪.‬‬ ‫ایمنی مربوط به اتش و اطفاء ان‬ ‫اتش رایج ترین و جدی ترین خطر قابل اتفاق در هر‬ ‫ازمایشگاه است‪ .‬بر اساس مواد سوختنی‪ ،‬اتش را به چهار‬ ‫دسته تقسیم می کنند که برای هر دسته‪ ،‬تمهیدات مخصوصی‬ ‫باید در نظر گرفته شود‪.‬‬ ‫به طور کلی در نظر داشتن چند نکته برای پیشگیری از اتش‬ ‫ضروری است‪:‬‬ ‫‪ ‬باید تالش گردد تا حداقل مایعات قابل اشتعال در‬ ‫ازمایشگاه نگهداری شود‪.‬‬ ‫‪ ‬مایعات قابل اشتعال از گرما‪ ،‬شعله و نور مستقیم‬ ‫خورشید دور نگه داشته شود‪.‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪ ‬هنگام حادثه با مواد قابل اشتعال و قابل انفجار‪ ،‬وسایل‬ ‫الکتریکی نباید روشن و خاموش شود‪.‬‬ ‫کپسول های اتش نشانی‬ ‫انواع مختلفی از کپسول های اتش نشانی در دسترس است‬ ‫که هرکدام مورد مصرف خاص خود را دارد که در ادامه به انها‬ ‫می پردازیم‪:‬‬ ‫‪ ‬کپسول حاوی اب تحت فشار هوا‬ ‫اب‪ ،‬یکی از رایج ترین مواد مورد استفاده جهت خاموش کردن‬ ‫اتش های نوع ‪ A‬به شمار می رود‪ .‬این نوع کپسول ها که به راحتی از‬ ‫ِ‬ ‫حاوی دو سوم‪ ،‬اب‬ ‫طریق ظروف نقره ای بزرگ قابل شناسایی است‬ ‫معمولی و یک سوم‪ ،‬هوای فشرده است‪ .‬در برخی از موارد‪ ،‬انواعی از‬ ‫مواد پاک کننده به اب اضافه می کنند تا کف تولید شود‪ .‬این کپسول ها‬ ‫‪ 60‬تا ‪ 90‬سانتیمتر ارتفاع دارد و در حالت پرشده‪ ،‬وزنی در حدود‬ ‫یازده کیلوگرم دارد‪ .‬باید دقت داشت که این کپسول ها فقط برای‬ ‫اتش های نوع ‪ A‬طراحی شده اند و نباید برای اطفاء اتش های ناشی‬ ‫از مایعات اتش گیر و اتصاالت الکتریکی از انها استفاده کرد‪.‬‬ ‫‪ ‬کپسول های دی اکسید کربن‬ ‫این نوع کپسول ها با دی اکسید کربن که گازی غیرقابل اشتعال‬ ‫است‪ ،‬تحت فشار معینی پر شده اند و اتش را از طریق حذف‬ ‫عنصر اکسیژن از مثلث اتش خاموش می کنند‪ .‬منظور از مثلث‬ ‫اتش‪ ،‬ترکیب سه ایتم اکسیژن‪ ،‬حرارت و ماده سوختنی است‪.‬‬ ‫به علت فشار باالی درون این کپسول ها‪ ،‬هنگام استفاده از انها‬ ‫قطعات یخ خشک از دهانه کپسول به بیرون پرتاب می شود که‬ ‫خود اثر خنک کنندگی برای اتش دارد‪ .‬این کپسول ها را می توان‬ ‫از روی دهانه سخت و نداشتن عقربه فشارسنج تشخیص داد‪.‬‬ ‫انها دارای بدنه ای قرمز رنگ و در اندازه های مختلف ‪ 5‬تا ‪45‬‬ ‫کیلوگرم است‪ .‬این کپسول ها تنها برای اطفاء حریق اتش های‬ ‫نوع ‪ B‬و ‪ C‬مورد استفاده قرار می گیرند‪ .‬در صورت استفاده از‬ ‫انها برای خاموش کردن اتش نوع ‪ ،A‬احتمال شعله ور شدن‬ ‫مجدد اتش و در نتیجه هدر رفتن گاز درون کپسول وجود دارد‪.‬‬ ‫‪ ‬کپسول های حاوی مواد شیمیایی خشک‬ ‫این نوع کپسول ها‪ ،‬با پوشاندن الیه نازکی از پودر تاخیرانداز‬ ‫اتش‪ ،‬ماده سوختنی را از اکسیژن جدا می کنند و سبب خاموش‬ ‫شدن اتش و یا گسترش ان می شود‪ .‬همچنین پودر‪ ،‬سبب مداخله‬ ‫در انجام واکنش شیمیایی اتش شده که این عامل سبب می شود‬ ‫کپسول های حاوی مواد شیمیایی خشک بسیار موثرتر شود‪ .‬این‬ ‫گروه از کپسول ها معموالً برای اتش های نوع ‪ B‬و‪ C‬طراحی‬ ‫ ‪38‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫می شود اما ممکن است به عنوان کپسول چندمنظوره برای اطفاء‬ ‫حریق انواع ‪ A‬و ‪ B‬و ‪ C‬نیز به کار رود‪ .‬درون این کپسول ها از‬ ‫مواد شیمیایی خشک به عنوان خاموش کننده و یک گاز فشرده‬ ‫غیرقابل اشتعال به عنوان ‪ Propellant‬یا پیشران پر شده است‪.‬‬ ‫روش استفاده از کپسول اتش نشانی‬ ‫بهتر است قبل از وقوع حادثه‪ ،‬روش استفاده درست از‬ ‫کپسول های اتش نشانی اموزش داده شود‪ .‬برای استفاده از‬ ‫کپسول های اتش نشانی مراحل زیر را طبق شکل انجام دهید و‬ ‫در صورت شعله ور شدن مجدد‪ ،‬دوباره از مرحله اول اغاز کنید‪.‬‬ ‫‪ ‬ضامن کپسول را کشیده و بچرخانید تا درپوش شکسته شود‪.‬‬ ‫‪ ‬س ِر دهانه لوله را به طرف مرکز اتش نشانه بروید‪.‬‬ ‫‪ ‬دستگیره را فشار دهید تا ماده اطفاء حریق ازاد شود‪.‬‬ ‫‪ ‬کپسول را به حالت رفت و برگشت به طرفین حرکت‬ ‫دهید تا اتش خاموش شود‪.‬‬ ‫منابع‬ ‫فارسی‬ ‫‪ -1‬کتاب ایمنی در تحقیقات علوم دارویی‪ ،‬نویسندگان‪ :‬دکتر‬ ‫سیدمهرداد جاللی‪ ،‬دکتر محمدعلی فرامرزی و دکتر محمد عبداللهی‬ ‫‪ -2‬کتاب استاندارد برنامه ریزی و طراحی‬ ‫ازمایشگاه های پزشکی؛ ازمایشگاه تشخیص پزشکی‪ ،‬معاونت‬ ‫درمان‪ -‬ازمایشگاه مرجع سالمت‪.‬‬ ‫‪ ،PAS -3‬تکنیک های عملی ازمایشگاهی تشخیصی‪ ،‬جلد‬ ‫ششم‪ ،‬کنترل کیفی مواد و تجهیزات ازمایشگاهی‪ ،‬جدیدترین‬ ‫مرجع مقادیر ازمایشگاهی‪ ،‬دکتر امیر سیدعلی مهبد‪ ،‬سید رضا موسوی‬ ‫‪ -4‬کتاب تجهیزات ازمایشگاهی‪ ،‬اصول فنی و نگهداری و‬ ‫روش های کنترل کیفی‪ ،‬سید بهزاد سید علیخانی‬ ‫‪ -5‬کتاب راهنمای نگهداشت تجهیزات ازمایشگاهی‪ ،‬ویرایش‬ ‫دوم‪ ،‬سازمان بهداشت جهانی‪ ،‬مترجمان‪ :‬خانم مهری علی‬ ‫اصغرپور‪ ،‬مهناز صارمی‬ ‫‪ -6‬کتاب بررسی سیستمهای مختلف جهت استقرار نظام ایمنی‪،‬‬ ‫بهداشت و محیط زیست در ازمایشگاه ها و کارگاه های عضو‬ ‫شبکه شاعا‪ ،‬انتشارات دانشگاه زنجان‪ ،‬معاونت پژوهش وفناوری‪،‬‬ ‫با همکاری دکتر محمد رسولی فرد‬ ‫‪ -7‬کتاب مجموعه ای از مستندات سیستم مدیریت کیفیت در‬ ‫ازمایشگاه پزشکی‪ ،‬دکتر حسین دارافرین‬ ‫‪ -8‬کتاب راهنمای ایمنی زیستی ازمایشگاه‪ ،‬ترجمه بهزاد ادیبی‬ ‫مطلق‪ ،‬فرزانه نوسلی و همکاران‬ ‫‪ -9‬کتاب راهنمای بهداشت محیط ازمایشگاه های تشخیص طبی‪-1‬‬ ‫راهنمای ایمنی زیستی ازمایشگاه‪ ،‬انستیتو پاستور ایران‬ ‫‪ -10‬دکتر مهرنوش فتحی‪ ،‬دکتر مریم نیکخواه‪ ،‬راهنمای ایمنی‬ ‫زیستی‪ ،‬دانشگاه تربیت مدرس دانشکده علوم زیستی‬ ‫‪ -11‬مقاله "بررسی رعایت استانداردهای ایمنی در ازمایشگاه های‬ ‫تشخیص طبی شهر کرمان در سال ‪ ،"1393‬منیره مجلسی و‬ ‫همکاران‪ ،‬مجله ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت ها‪.‬‬ ‫‪- 12‬مقاله " میزان رعایت استانداردهای ایمنی براساس‬ ‫اصول ایمنی در مدیریت کیفیت فراگیر در ازمایشگاه های‬ ‫بالینی بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی تهران "‪ ،‬سید‬ ‫محمدهادی موسوی و همکاران‪ ،‬مجله دانشکده پیراپزشکی‬ ‫دانشگاه علوم پزشکی تهران‬ ‫‪English‬‬ ‫‪1. NIOSH. Electrical safety student manual,‬‬ ‫ ‪2.‬‬ ‫‪Laboratory Safety manual . OSHA.‬‬ ‫‪3. Laboratory Safety manual . McGill‬‬ ‫‪University,‬‬ ‫‪4. Laboratory Safety Handbook, Envi‬‬‫‪ronmental Services; New York university‬‬ ‫‪5. Laboratory Procedures and Safety‬‬ ‫‪Manual, Ottawa; University of Ottawa‬‬ ‫‪6. Laboratory Safety manual , Princeton‬‬ ‫‪University.‬‬ ‫‪7. Laboratory Safety manual, Oklahoma,‬‬ ‫‪OSU Environmental Health and Safety De‬‬‫‪partment.‬‬ ‫مقاله علمی و فنی‬ ‫نیلوفر حسن‪ ،‬کارشناس مهندسی پزشکی‬ ‫اشنایی با پالسمافرزیس‬ ‫افرزیس درمانی چیست؟‬ ‫خون مجموعه ای از فراورده های پالسمایی و سلولی‬ ‫است که عبارت است از‪:‬‬ ‫•گلبول های قرمز مسئول حمل اکسیژن به تمام بدن‬ ‫ ‬ ‫• گلبول های سفید مسئول دفاع در برابر عوامل بیگانه‬ ‫• پالکت ها که پارتیکل های کوچکی هستند و در انعقاد‬ ‫خون موثر ند‬ ‫• پالسما که به صورت مایع و دارای پروتئین ها و مواد‬ ‫بسیار متنوع اند‪.‬‬ ‫افرزیس(‪ )Apheresis‬به معنای دریافت خون و‬ ‫جداسازی پالک های ان و سپس بازگرداندن خون به بدن‬ ‫فرد اهداکننده است‪ .‬بنابراین افرزیس یک درمان خارجی‬ ‫حساب می شود‪ .‬این عمل همچنین اهدای پالکت نامیده‬ ‫می شود‪ .‬خون کامل وارد سانتریفیوژ می شود و به ‪ 1‬پالسما‬ ‫‪ ,)and separates into plasma (2‬لوکوسیت‬ ‫(‪ ,)3‬اریتروسیت (‪ )۴‬تقسیم می شود و اجزای انتخابی به‬ ‫بیرون کشیده می شوند (‪ .)۵‬این فراورده ها را از افراد نرمال‬ ‫به نام افرزیس اهدائی و معالجه بیماران افرزیس درمانی‬ ‫مورداستفاده قرارمی گیرد‪.‬‬ ‫چرا افرزیس باید انجام شود؟‬ ‫• در بعضی از بیماری ها به علت افزایش سلول های بدن یا‬ ‫پروتئین ها و انتی بادی های پالسما یا مواد محلول در پالسما‪،‬‬ ‫افرزیس انجام می شود‪.‬‬ ‫برای معالجه این نوع بیماری ها‬ ‫• به طور موقت مقداری خون از بدن خارج می شود‬ ‫• عوامل خون خارج شده را از همدیگر جدا می کنند‪.‬‬ ‫• فراورده جداشده ناخواسته (پاتولوژی) را دور می ریزند‬ ‫• بقیه فراورده های خونی باقی مانده را به بیمار برمی گردانیم‬ ‫ ‪40‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪Apheresis Machine‬‬ ‫• دستگاه افرزیس یا ‪Hemonetic‬‬ ‫چگونه انجام می شود؟‬ ‫• خون از ورید خارج می شود و با یک ماده ضد انعقاد‬ ‫سیترات مخلوط می شود تا با لسیم خون باند شود که از‬ ‫انعقاد خون جلوگیری می کند‪ .‬خون سیتراته وارد دستگاه‬ ‫شده و فراورده های ان جدا می شود‪ ،‬فراورده های مضر‬ ‫خارج شده و بقیه به بیمار برگشت داده می شود‬ ‫• ممکن است با یک سوزن در یک ورید و یا دو سوزن‬ ‫در دو ورید از دو بازو انجام گیرد‬ ‫• اگر ورید برای این کار مناسب نباشد‪ ،‬از قرار دادن‬ ‫کاتتر(‪ )catheter‬در یکی از رگ های بزرگ تر انجام‬ ‫می شود‪ .‬تعداد دفعات توسط دستگاه (‪)Hemonetics‬‬ ‫کنترل می شود‪.‬‬ ‫• تعداد دفعات تا زمانی که سطح مواد مضر به حداقل‬ ‫برسد ادامه می یابد‪.‬‬ ‫مجموعه این کارها را ‪ Apheresis‬افرزیس می نامند‪.‬‬ ‫نکات مهم‪:‬‬ ‫• در تمام موارد رضایت بیمار برای پزشک بسیار مهم است‬ ‫• هر دوره یا (‪ )Procedures‬ممکن است چند ساعت‬ ‫طول بکشد‬ ‫• زمان واقعی هر دوره مربوط به مقدار فاکتورها و دوره‬ ‫معالجه بیماری است‬ ‫• نوع دستگاه افرزیس نیز در طول زمان و دوره مربوط‬ ‫به بیمار موثر است‬ ‫• دفعات معالجه بیمار مربوط به فاکتورهای خارج شده‬ ‫در هر پروسه دارد‬ ‫• فاصله زمانی بین دو پروسه مربوط به نوع بیمار و دستور‬ ‫پزشک معالج دارد‬ ‫• این فاصله زمانی را مراکز بزرگ افرزیس بین یک تا‬ ‫دو دوره توصیه می کنند‪ .‬در خالل انجام کار خون و یا‬ ‫فراورده های خونی و یا جایگزین ها تزریق می شود‬ ‫• مایعاتی که در خالل انجام پروسه خارج می شود باید‬ ‫جایگزین شود‪.‬‬ ‫• زمانی که مقدار زیادی پالسما خارج می شود‪ ،‬باید مقدار‬ ‫معین پروتئین جایگزین شود‪.‬‬ ‫• مایعات جایگزین در این پروسه متنوع است‪.‬‬ ‫خطرات نسبت ًا شامل‪:‬‬ ‫• حالت تهوع و دل پیچه‬ ‫• رنگ پریدگی در انگشتان و اطراف دهان‬ ‫این عالئم گاهی اوقات به علت توکسیسیتی سیترات است‪.‬‬ ‫این پدیده خطرناکی نیست اما سرعت تزریق را کم کنید و‬ ‫اگر شدت داشت تزریق کلسیم ضروری می شود‪ .‬به طورکلی‬ ‫خطر تزریق مایعات جایگزین به ندرت دیده می شود‪.‬‬ ‫تعویض پالسما یا پالسما فرزیس )‪ (Hemofenix‬چیست؟‬ ‫خون بافت پیوندی تخصص یافته ای است که سلول های‬ ‫ان در داخل ماده زمینه ای مایعی به نام پالسما شناورند‪.‬‬ ‫حجم خون در یک فرد بالغ به طور متوسط ‪ 5‬لیتر است‪ .‬خون‬ ‫به واسطه گردش در داخل رگ های خونی اصلی‪ ،‬توزیع مواد‬ ‫غذایی‪ ،‬اکسیژن و حرارت در بدن و انتقال دی اکسید کربن‬ ‫و مواد زائد حاصل از فعالیت سلول ها به ارگان های دفعی‬ ‫است‪ .‬خون در محیط خارج از بدن منعقدشده و به صورت‬ ‫لخته درمی اید و قسمت محلول ان به صورت مایعی زرد و‬ ‫روشن به نام پالسما‪ ،‬از ان جدا می گردد‪ .‬برای جلوگیری‬ ‫از انعقاد خون به منظور مطالعات خونی مقداری هپارین یا‬ ‫سیترات به ان افزوده می شود‪ .‬ازنظر حجمی حدود ‪55‬‬ ‫درصد خون از پالسما و ‪ 45‬درصد ان از سلول های‬ ‫خونی تشکیل شده است‪.‬‬ ‫اب پالسما‬ ‫بخش اعظم پالسما‪ ،‬اب است‪ .‬اب پالسما دارای دو‬ ‫منشا غذایی و اب متابولیک حاصل از اب میان بافتی‬ ‫سلول هاست‪ .‬میزان اب به وسیله دستگاه های تنفس و دفع‬ ‫به دقت تنظیم می شود‪ .‬اب پالسما‪ ،‬فشارخون را تحت‬ ‫تاثیر قرار می دهد و وسیله انتقال عنصرهای سلولی‪ ،‬مواد‬ ‫غذایی محلول و ‪ ...‬است‪.‬‬ ‫روش تعیین حجم اب پالسما‬ ‫برای تعیین اب پالسما از ترکیباتی استفاده می شود که‬ ‫پس از تزریق داخل وریدی نتوانند از دیواره عروق بگذرند‪.‬‬ ‫این ترکیبات بیشتر رنگ هایی با مولکول های درشت مانند‬ ‫ابی اوانز )‪ (Blue Of Chicago‬ابی شیکاگو )‪(Evans blue‬‬ ‫هستند که تعیین مقدار ان ها از طریق رنگ سنجی بسیار‬ ‫اسان است و یا ترکیباتی مانند البومین دو دقیقه پس از‬ ‫تزریق یکی از ترکیبات فوق از بیمار خون گرفته و غلظت‬ ‫جسم تزریق شده را تعیین کرده و از نسبت دقت ان جسم‪،‬‬ ‫حجم خون را محاسبه می کنند‪.‬‬ ‫غلظت الکترولیتی پالسما‬ ‫یون های معدنی پالسما از نوع یون های معدنی موجود در‬ ‫اب میان بافتی و به طورکلی در سلول هاست‪ .‬این یون ها در‬ ‫حفظ موازنه نمک‪ PH ،‬و فشار اسمزی بین پالسما و اب میان‬ ‫بافتی و سلول های بافت ها دخالت دارد‪ .‬یون سدیم‪ ،‬کاتیون‬ ‫اصلی و یون کلر‪ ،‬انیون اصلی پالسما است و درصورتی که‬ ‫غلظت ها را برحسب میلی اکی واالن در لیتر مشخص کنیم‬ ‫کاتیون ها و انیون های پالسما کام ً‬ ‫ال متعادل هستند‪.‬‬ ‫تامپون پالسما‬ ‫تامپون اسید کربنیک ‪ -‬بی کربنات‪ ،‬اگرچه حداکثر قدرت‬ ‫تامپونی را در حدود ‪ PH=6‬دارد‪ Ph( .‬اسید کربنیک ‪6.1‬‬ ‫است‪ ).‬بنابراین مهم ترین تامپون پالسما محسوب می شود‪.‬‬ ‫این اهمیت نه تنها ازنظر کمی‪ ،‬بلکه بیشتر ازنظر قابلیت‬ ‫تنظیم غلظت ان از طریق دفع گازکربنیک توسط ریه هاست‪.‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪41‬‬ ‫قند پالسما‬ ‫قند به شکل گلوکز در پالسما وجود دارد و مقداری ان‬ ‫‪ 1.1‬گرم در لیتر خون است‪ .‬گلوکز خون از تجزیه مواد‬ ‫نشاسته ای و یا گلیکوژن کبد حاصل می شود‪.‬‬ ‫مواد چربی پالسما‬ ‫پروتئین های پالسما‬ ‫این مواد تراکم قابل توجه در پالسما دارند‪ .‬جز موادی‬ ‫هستند که تراکمشان باید پایدار بماند‪ .‬بیشتر این مواد در‬ ‫کبد ساخته می شوند؛ مانند یون های کانی‪ ،‬در برقراری فشار‬ ‫اسمزی خون و ‪ PH‬ان سهم مهمی دارند‪ .‬پروتئین های‬ ‫موجود در پالسما به قرار زیر است‪.‬‬ ‫البومین ها‪ :‬در کبد ساخته می شوند‪ .‬ناقل هورمون ها در‬ ‫خون بوده‪ ،‬وجود البومین در خون موجب جذب اب به‬ ‫داخل خون می شود‪ .‬اگر مقدارش کم باشد‪ ،‬خون را جذب‬ ‫نمی کند و اب خود را از موئین رگ ها خارج کرده‪ .‬در زیر‬ ‫جلد تجمع کرده و باعث خیز می شود‪ .‬مبنای نام گذاری این‬ ‫پروتئین ها شباهت ان ها به سفیده تخم مرغ است‪.‬‬ ‫گلوبولین ها‪ :‬مبنای تنوع گروه های خونی هستند‪ ،‬به صورت‬ ‫انتی کور عمل می کنند‪ .‬در بسیاری از بیماری های کبدی‪،‬‬ ‫بیماری های عفونی و نفریت مقدار گلوبولین خون پالسما‬ ‫خون زیاد می شود؛ و ازدیاد گلوبولین خون‪ ،‬ته نشین شدن‬ ‫گلبول های قرمز را تسریع می کند‪.‬‬ ‫الگوتینین‪ :‬الگوتینین که گلبول های قرمز خون را به‬ ‫یکدیگر می چسباند و همچنین ماده ضد گروه های خونی‬ ‫‪ RH, B, A‬است‪.‬‬ ‫فیبرینوژن و پروترومبین که در انعقاد خون دخالت دارند‪.‬‬ ‫پروتئین ها در پالسما فشار اسمزی کلوئیدی ایجاد می کنند‪.‬‬ ‫پروتئین ها تنها مواد محلول در پالسما و مایع میان بافتی‬ ‫هستند که از غشای مویرگی انتشار پیدا نمی کنند‪ .‬عالوه بر‬ ‫این هنگامی که مقادیر اندکی پروتئین به داخل مایع میان بافتی‬ ‫انتشار می یابد به زودی از راه رگ های لنفاوی از فضاهای‬ ‫میان بافتی به خارج برده می شود‪ .‬فقط موادی که نمی توانند‬ ‫از منافذ یک غشای نیمه تراوا عبور کنند فشار اسمزی تولید‬ ‫می کنند‪ .‬پروتئین های محلول در پالسما و مایعات میان بافتی‬ ‫مسئول فشار اسمزی در غشای مویرگی هستند‪.‬‬ ‫ ‪42‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫مقدار چربی و می پوئیده ای پالسما مخصوص ًا در کلسترول‪،‬‬ ‫متغیر است‪ .‬پس از یک غذای پرچرب‪ ،‬مقدار ان در پالسما‬ ‫زیاد شده و رنگ پالسما کدر می شود‪ .‬مقدمه تصلب شرائین و‬ ‫فشارخون نشست ذرات چربی کلسترول به جدار عروق است‪.‬‬ ‫مواد دفعی پالسما‬ ‫مواد دفعی سلول های بدن در پالسمای خون عبارت اند از‪:‬‬ ‫ترکیبات نیتروژن‪ ،‬امونیاک‪ ،‬اوره‪ ،‬اسید اریک‪ ،‬کراتین و‬ ‫بعضی از اسیدهای امینه است‪.‬‬ ‫‪ pheresis‬واژه یونانی و به معنای بیرون اوردن و‬ ‫جداسازی تحت اثر نیرو است‪ plasmaphersis .‬روندی‬ ‫اتوماتیک برای خارج کردن پالسما و بازگرداندن بقایای‬ ‫سلولی خون به فرد است‪.‬‬ ‫پالسما فرزیس برای نیل به دو هدف انجام می شود‪:‬‬ ‫پالسمافرزیس درمانی‪ :‬جهت خارج کردن‬ ‫انتی بادی های زیان بار یا مواد مضر در خون بیمار استفاده‬ ‫می شود‪ .‬روند درمان ان طوالنی بوده و بر اساس تجویز‬ ‫پزشک معالج نیاز به دوره های متعدد و به مدت چند ماه‬ ‫دارد‪ .‬در این روش مقداری از پالسمای بیمار خارج شده‬ ‫و بقایای سلولی خون به همراه مایعات تزریقی مناسب به‬ ‫وی برگردانده می شود‪.‬‬ ‫پالسمافرزیس اهدایی یا تولیدی‪ :‬که با کمک ان‬ ‫میزان خیلی بیشتری پالسما نسبت به روش اهدای‬ ‫خون و باکیفیت باالتر از یک فرد اهداکننده به دست‬ ‫می اید‪ .‬پالسمای به دست امده برای تزریق به بیماران یا‬ ‫تولید فراورده های دارویی خاص مشتق از پالسما به‬ ‫مراکز پاالیش کننده پالسما ارسال می شود که به عنوان‬ ‫پالسمای منبع ‪ source plasma‬شناخته می شود‪ .‬پروفسور‬ ‫واینوف در سال ‪ 2013‬طراح و سازنده ی روسی دستگاه‬ ‫پالسمافرزیس است‪.‬‬ ‫اکثر بیمارانی که پالسما فرزیس برای ان ها مفید است یک‬ ‫مسئله غیر طبیعی در پالسما ان ها وجود دارد‪ .‬علت های ان‪:‬‬ ‫‪‬پروتئین های غیر طبیعی‬ ‫‪‬باال بودن سطح پروتئین های بدنشان‬ ‫* در چنین موارد باید مقدار زیادی پالسمای نرمال‬ ‫جایگزین شود‪ .‬پالسمای نرمال را از افرادی که اهداکننده‬ ‫بوده اند جمع اوری کنند به همین دلیل این کار را تعویض‬ ‫پالسما (‪ )TPE‬می گویند‪.‬‬ ‫تعــویض پالســما از لحــاظ بــالینی در درمــان‬ ‫بیمــاران بــا اختالالت نورولوژیک و بیماری های اتوایمنی‬ ‫کـاربرد دارد و همچنین به عنوان ابزار درمـانی سـودمند‬ ‫در بیمـاران کلیــوی بــا منشا ایمنــی مطــرح اســت‪.‬‬ ‫در بیماران دیس پروتئینی نیز کاربرد دارد‪ .‬پالسمافرزیس‬ ‫می تواند به عنوان یکی از روش های کمکی در درمان‬ ‫بیماران مبتال به چربی خون باال (هایپرکلسترولمی) در حوزه‬ ‫پزشکی قلب و عروق نیز مورد توجه واقع شود‪.‬‬ ‫دستگاه های پالسما فرزیس به چند روش کار می کنند‪:‬‬ ‫‪-1‬سانتریفیوژ(دستی و ماشینی)‪ -2 ،‬فیلتراسیون ‪ -3‬استفاده‬ ‫توام سانتریفیوژ و فیلتراسیون‬ ‫در تهیه پالسما به روش ماشینی با استفاده از ست های‬ ‫استریل یک بار مصرف برای هر اهداکننده ابتدا خون‬ ‫اهداکننده از طریق شلنگ استریل داخل محفظه سانتریفیوژ‬ ‫یک بار مصرف شده و بعد از جداسازی پالسما باقیمانده‬ ‫سلول های خونی توسط محلول استریل نرمال سالین شسته‬ ‫و از طریق همان شلنگ خون گیری به اهداکننده بازگردانده‬ ‫می شود‪ .‬این عمل چندبار تکرار می شود و در انتها حدود‬ ‫‪ 750‬میلی لیتر پالسما جمع اوری می شود‪.‬‬ ‫بهتر است بدانیم در هر بار اهدا خون کامل‪ ،‬حدود ‪200‬‬ ‫میلی لیتر پالسما و در اهداء پالسما به روش پالسما فرزیس‬ ‫‪ 500‬تا ‪ 600‬میلی لیتر به دست می اید‪ .‬اهداکنندگان مستمر باید‬ ‫دارای حداقل پروتئین سرم به میزان ‪ 6‬گرم در دسی لیتر باشند‪.‬‬ ‫رونـد تعـویض بـه طـور پیشرونده دشوارترمی شود‬ ‫وتعویض به یـک حجـم پالسـما ‪ 40cc‬بـه ازای‬ ‫هرکیلـوگرم ازوزن بـدن محـدودمـی شـود‪.‬‬ ‫سیتافرزیس درمانی‬ ‫سیتافرزیس درمانی شامل حذف محتویات سـلولی‬ ‫خـاص از گـردش خـون بیمـار اسـت‪ .‬سـیتافرزیس‬ ‫شـامل حـدف لکوســیت هــا (لکــوفرزیس)‪،‬‬ ‫‪ RBC‬ها‪( ،‬اریتروفــرزیس) و پالکــت هاســت (پالکــت‬ ‫فــرزیس)‪ .‬هــدف ســیتافرزیس درمانی کاهش تظاهرات‬ ‫ترومبوتیک و هموراژیک مرتبط با غلظت های باالیی‬ ‫ازعناصرسلولی است‪.‬‬ ‫سیتافرز درمانی ممکن است این اختالالت را با ‪2‬‬ ‫مکانیسم درمان کند‪:‬‬ ‫‪ )1‬کاهش شمارش سلول ها‪)2 ،‬کاهش انتخابی‬ ‫سلول های بدخیم درگردش‬ ‫منابع‪:‬‬ ‫‪1-http://alzahra.mui.ac.ir/oldsite/images/stories/‬‬ ‫‪Education/paraclinic/plasmaf/teaching.pdf‬‬ ‫‪2-http://www.bmsu.ac.ir/UserFiles/%D%85%9D%8A‬‬ ‫‪A%D11(86%9).pdf‬‬ ‫‪3-http://khaandaniha.ir/news/49448‬‬ ‫‪4-https://fa.wikipedia.org‬‬ ‫‪5-www.ibto.ir‬‬ ‫مالحظات تکنیکی در تعویض پالسما‬ ‫به دنبال تعویض پالسما‪ ،‬پالسما حذف می شـود ویـک‬ ‫مـایع جایگزین دیگربه جای ان تزریق می شود‪ .‬بـراسـاس‬ ‫حجـم خون بیمارکارایی تعویض پالسما محاسبه می شود‪.‬‬ ‫البتـه حـین محاسبه حجم خون نباید تغییرکند‪ .‬همین‬ ‫طورماده توکسیک درفضاهای خارج عروقی بـی تحـرک‬ ‫بـوده و تولیـد ان نیـز ثابت است‪ .‬حذف ماده موردنظردر‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪43‬‬ ‫مقاله علمی و فنی‬ ‫انچهدرمقالهینکاتتعمیراتیاینشمارهمیخوانید‪:‬‬ ‫‪ ‬کلیه ی اشکاالت رایج دستگاه اتوکالو‬ ‫نیلوفر حسن‪-‬کارشناس تجهیزات پزشکی‬ ‫نکات کلیدی تعمیرات تجهیزات ازمایشگاهی؛‬ ‫اتوکالو‬ ‫اگرچه اتوکالو بهترین وسیله برای استریلیزاسیون است‪ ،‬باید بگوییم‬ ‫که طوالنی شدن مرحلۀ گرمایی‪ ،‬سبب کاهش کیفیت مواد مغذی در‬ ‫محیط های کشت کمپلکس محتوی قند‪ ،‬مواد معدنی و فلزی می شود‬ ‫و درنتیجه به محیط های کشت زیان وارد می کند‪ .‬بنابراین در چرخۀ‬ ‫استریلیزاسیون باید از زمان کوتاه تر و دمای باالتر استفاده کنیم تا عالوه‬ ‫بر انکه اسیب کمتری به محیط کشت وارد می شود‪ ،‬برای ارگانیسم نیز‬ ‫کشنده تر باشد‪.‬‬ ‫انواع استریلیزاسیون‬ ‫‪ ‬استریلیزاسیون محیط های کشت و محلول ها‬ ‫‪ ‬استریلیزاسیون مواد مصرفی الوده‬ ‫‪ ‬استریلیزاسیون مواد خشک بسته بندی شده‬ ‫استریلیزاسیون محیط های کشت و محلول ها‬ ‫بهتر است از لوله و ارلن در پیچ دار استفاده شود‪ .‬بیشتر‬ ‫از ‪ 3/2‬ان ها را پر نکنید‪ .‬در پیچ ان ها را شل کنید‪ .‬از قرار‬ ‫دادن اشیاء بر روی یکدیگر بپرهیزید‪ .‬باید فاصلۀ اشیاء از‬ ‫یکدیگر و از دیواره های اتوکالو حداقل ‪ 5‬سانتی متر باشد‬ ‫تا بخار جریان یابد‪ .‬درب اتوکالو را ببندید‪ .‬زمان و دما را‬ ‫طبق دستور شرکت سازنده ( معموالً ‪ 15‬دقیقه در ‪ 121‬درجه‬ ‫سانتی گراد تنظیم کنید‪).‬‬ ‫در بعضی از محیط های کشت که به دمای باال حساسند‪،‬‬ ‫محتوای مقدار قند باال یا عوامل مهارکننده ( مثل دزوکسی‬ ‫کوالت سدیم یا نمک های صفراوی هستند ( تحت تاثیر‬ ‫دمای باال‪ PH ،‬محصول نهایی کاهش یابد‪.‬‬ ‫دمای استریلیزاسیون به دمای چمبر اتوکالو برمی گردد نه‬ ‫به دمای محیط کشت‪ .‬زمان الزم برای رسیدن به این دما باید‬ ‫در حد ممکن کوتاه باشد‪.‬‬ ‫چرخۀ استریلیزاسیون باید متناسب با زمان نفوذ گرما‬ ‫در نظر گرفته شود‪ .‬برای مثال محتویات یک ظرف یک‬ ‫لیتری محیط کشت باید طی ‪ 15‬دقیقه از زمان رسیدن‬ ‫محفظه به دمای ‪ 121‬درجه سانتی گراد‪ ،‬به این دما برسد‪.‬‬ ‫استریلیزاسیون مواد مصرفی الوده‬ ‫مواد مصرفی الوده را جدا کرده و در کیسه های قابل اتوکالو‬ ‫شدن قرار دهید بر روی ان ها برچسب ‪ Biohazard‬نصب کنید‪.‬‬ ‫برای اطمینان از نفوذ بخار به همۀ قسمت های کیسه‪ ،‬یا گره‬ ‫ان هارا شل کنید یا قبل از محکم کردن گره‪ ،‬یک پیمانه‪0/3‬‬ ‫لیتر اب به ان اضافه کنید‪ .‬بیش از ‪ 3/4‬کیسه را پر نکنید‪.‬‬ ‫برای جلوگیری از مسدود شدن ابگذر اتاقک اتوکالو‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪45‬‬ ‫تست بیولوژیک‪:‬‬ ‫استفاده از ویال حاوی اسپور باسیلوس استئاروترموفیلوس‬ ‫‪ ATCC 7953‬به طور هفتگی توصیه می شود‪.‬‬ ‫توسط اگار مذاب‪ ،‬کیسه ها را داخل سطل قرار دهید‪.‬‬ ‫زمان الزم برای استریلیزاسیون زباله‪ 30-60 ،‬در دقیقه‬ ‫در ‪ 121‬درجه سانتی گراد یا ‪ 15-30‬دقیقه در ‪ 134‬درجه‬ ‫سانتی گراد است‪.‬‬ ‫وقتی اگار ذوب شده‪ ،‬سفت شد‪ ،‬ان را مثل زبالۀ طبیعی دور‬ ‫بریزید‪ .‬اما محیط کشت محتوی سلنیت را باید به صورت زبالۀ‬ ‫مخصوص منهدم کنید‪.‬‬ ‫استریلیزاسیون مواد خشک بسته بندی شده‬ ‫بسته ها را طوری در اتوکالو قرار دهید که حداکثر چرخش‬ ‫بخار در بین ان ها ایجاد شود و با دیواره های اتوکالو نیز‬ ‫تماسی نداشته باشند‪.‬‬ ‫زمان الزم برای استریلیزاسیون مواد خشک بسته بندی شده‪،‬‬ ‫‪ 25‬دقیقه با خروج سریع بخار یا ‪ 30‬دقیقه بدون خروج بخار‬ ‫در دمای ‪ 121‬درجه ی درجه سانتی گراد است‪.‬‬ ‫کنترل کیفیت‬ ‫تست شیمیایی‪:‬‬ ‫نوار کاغذی ‪TST‬‬ ‫سه عامل زمان‪ ،‬بخار و دما را کنترل می کند و از زرد به بنفش‬ ‫تغییر رنگ می دهد‪ .‬در هر سری کاری از این نوار استفاده کنید‪.‬‬ ‫‪ Sterility-Record‬برچسب‪ :‬عالوه بر سنجش استریلیتی‪،‬‬ ‫امکان ثبت تاریخ استریلیزاسیون‪ ،‬نام فرد استریل کننده و نام‬ ‫محیط کشت بر روی این برچسب وجود دارد‪ .‬در هر سری‬ ‫کاری از این برچسب استفاده کنید‪.‬‬ ‫ ‪46‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪‬مشکل گزارش شده‪ :‬نشانگر استریلیزاسیون‪ ،‬پایان‬ ‫چرخ استریلیزاسیون کامل را نشان نمی دهد‪.‬‬ ‫علت‪ :‬اتاقک استریلیزاسیون نادرست یا بیش ازحد‬ ‫بارگذاری شده است‪.‬‬ ‫راه حل‪ :‬نحوه تقسیم و مقدار بارگذاری را بررسی کنید‪.‬‬ ‫مطابق با توصیه های سازنده تنظیم کنید‪.‬‬ ‫علت‪ :‬دریچه بخار معیوب است‪.‬‬ ‫راه حل‪ :‬دریچه بخار را بررسی کنیدو ان را تعمیر یا‬ ‫تعویض کنید‪.‬‬ ‫علت‪ :‬زمان استریلیزاسیون کافی نیست‪.‬‬ ‫راه حل‪ :‬زمان استریلیزاسیون را بررسی کنیدو ان را‬ ‫مطابق با نوع چرخه تنظیم کنید‪.‬‬ ‫علت‪ :‬اتوکالو به دما و فشار انتخابی استریلیزاسیون‬ ‫نمی رسد‪.‬‬ ‫راه حل‪ :‬دمای انتخابی را بررسی کنید تناسب فشار بخار‬ ‫را با چرخ انتخابی بررسی کنید‪.‬احتمال نشت بخار از در)‬ ‫واشر( یا مسیر ابزارهای کنترلی را بررسی کنید‪.‬‬ ‫علت‪ :‬نفوذ بخار کافی نیست‪.‬‬ ‫راه حل‪ :‬اقالم درون دستگاه را کم کنید تا بخار بهتر جریان‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫علت‪ :‬فرایند قبل از اغاز چرخه مناسب نبوده است‪ ،‬هوا‬ ‫به مقدار زیاد داخل اتاقک باقی مانده است‪.‬‬ ‫راه حل‪ :‬از یک تکنسین سرویس کمک بگیرید تا سیستم‬ ‫تخلیه را بررسی کنید‪.‬‬ ‫علت‪ :‬اندیکاتور بیولوژی برای چرخ اجرا شده نامناسب است‪.‬‬ ‫راه حل‪ :‬مشخصات اندیکاتور بیولوژی را بررسی کنید‪.‬‬ ‫چرخ استریلیزاسیون را تکرار کنید‪.‬‬ ‫‪‬مشکل گزارش شده‪:‬‬ ‫چرخ استریلیزاسیون بدون دلیل متوقف شده است‪.‬‬ ‫علت‪ :‬فشار بخار‪ ،‬اب وهوا‪ ،‬هیچ کدام کافی نیستند‪.‬‬ ‫درنتیجه‪ ،‬ابزار تنظیم و کنترل عبور دریچه های سولنوئیدی‬ ‫فعال نمی شود‪.‬‬ ‫راه حل‪ :‬فشارهای تامین کننده بخار‪ ،‬اب وهوا را بررسی‬ ‫کنید‪ .‬سیستم های تنظیم را کنترل نمایید‪.‬‬ ‫‪‬مشکل گزارش شده‪:‬‬ ‫وسایل استریل شده مرطوب باقی می مانند‪.‬‬ ‫علت‪ :‬دریچه بخار معیوب است‪.‬‬ ‫راه حل‪ :‬دریچه بخار را کنترل‪ /‬تمیز کنید‪ .‬دریچه را‬ ‫تعویض نمایید‪.‬‬ ‫علت‪ :‬اب گذر اتاقک استریلیزاسیون مسدود شده است‪.‬‬ ‫راه حل‪ :‬سیستم ابگذر را کنترل‪ /‬تمیز کنید‪.‬‬ ‫علت‪ :‬بارگذاری در اتوکالو بیش از حد است‪.‬‬ ‫راه حل‪ :‬اقالم درون دستگاه را کم کنید‪ .‬چرخ‬ ‫استریلیزاسیون را تکرار کنید‪.‬‬ ‫علت‪ :‬اتوکالو تراز نیست‪.‬‬ ‫راه حل‪ :‬اتوکالو را تراز کنید‪.‬‬ ‫‪‬مشکل گزارش شده‪:‬‬ ‫اندیکاتور بیولوژی مثبت است‬ ‫علت‪ :‬اندیکاتور بیولوژی برای عملکرد چرخه مناسب نیست‪.‬‬ ‫راه حل‪ :‬از اندیکاتور بیولوژی با سری ساخت یا سازنده‬ ‫دیگر استفاده کنید‪ ،‬پارامترها را با دقت ثبت کنید‪.‬‬ ‫‪‬مشکل گزارش شده‪:‬‬ ‫فشار بخار خیلی پایین است‪.‬‬ ‫علت‪ :‬واشر در خراب است‪.‬‬ ‫راه حل‪ :‬واشر را بررسی و ان را تعویض کنید و اگر بخار‬ ‫داخلی در اجزای دیگر اتوکالو نشت می کن‪ ،‬دریچه های‬ ‫الکتریکی و غیره را بررسی کنید‪.‬‬ ‫‪‬مشکل گزارش شده‪:‬‬ ‫فشار بخار زیاد است‪.‬‬ ‫علت‪ :‬اتوکالو بیش ازحد بارگذاری شده است‪.‬‬ ‫راه حل‪ :‬اقالم درون دستگاه را کم کنید‪.‬‬ ‫علت‪ :‬اتوکالو کالیبره نیست‪.‬‬ ‫راه حل‪ :‬اتوکالو را کالیبره کنید‪.‬‬ ‫فور‬ ‫اون برای استریل کردن موادی که نمی توانند به طور‬ ‫کامل تحت نفوذ بخار قرار گیرند‪ ،‬اما می توانند دمای باالی‬ ‫موردنیاز مانند ‪180 - 160‬درجه را تحمل کنند‪ ،‬به کار‬ ‫می رود‪ .‬اون به ویژه برای ظروف شیشه ای مثل لوله ازمایش‪،‬‬ ‫پتری دیش‪ ،‬پی پت و نیز برای االت فلزی مثل پنس‪،‬‬ ‫اسکالپل و قیچی به کار می رود‪.‬‬ ‫اون باید دارای فن (جهت چرخش هوای متراکم در‬ ‫سراسر اتاقک)‪ ،‬نشانگر درجه حرارت‪ ،‬ترموستات و‬ ‫تایمر‪ ،‬طبقات مشبک‪ ،‬قفل داخلی درب و عایق بندی‬ ‫مناسب جداره ها باشد‪.‬‬ ‫استریلیزاسیون در اون‬ ‫‪ -1‬برای بسته بندی وسایل فوق الذکر جهت استریل‬ ‫نمودن ان ها در اون می توان از فویل الومینیومی یا کاغذ‬ ‫کرافت و سر بطری های پنبه ای استفاده کرد‪.‬‬ ‫‪ -2‬باید دقت شود که کاغذ و پنبه نسوزند چون پنبۀ‬ ‫فراری را متصاعد می کند‪.‬‬ ‫نیم سوز مواد ضد باکتری ّ‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪47‬‬ ‫‪ -3‬حدود ‪ 2‬سانتی متر از انتهای فوقانی پی پتها را با پنبۀ‬ ‫غیر جاذب ببندید و ان ها را در ظروف فلزی قرار داده‪ ،‬درب‬ ‫ان ها را ببندید‪.‬‬ ‫‪ -4‬درپوش لوله های ازمایش را با کاغذ الومینیومی‬ ‫بپوشانید و ان ها را به طور عمودی در جا لوله ای قرار‬ ‫دهید‪ .‬درپوش‪ ،‬لبۀ لوله را از الودگی از طریق هوا در طی‬ ‫ذخیره سازی حفظ می کند‪.‬‬ ‫‪ -5‬در صورتی می توان بطری های در پیچ دار را در اون‬ ‫استریل کرد که درپوش و استری ان ها از موادی مثل فلز‪،‬‬ ‫پلی پروپیلن یا الستیک سیلیکون ساخته شده باشد تا در دمای‬ ‫استریلیزاسیون از شکل طبیعی خارج نشود‪.‬‬ ‫‪ -6‬پودر‪ ،‬روغن‪ ،‬چربی و گریس مثل ‪Petroleum Jelly‬‬ ‫را در ظرف شیشه ای یا فلزی و در اندازه های کوچک که از وزن‬ ‫ ‪48‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪ 10‬گرم یا عمق یک سانتی متر تجاوز نکند‪ ،‬استریل کنید‪.‬‬ ‫‪ -7‬قبل از قرار دادن ظروف شیشه ای در اون‪ ،‬از خشک‬ ‫بودن ان ها مطمئن شوید‪ .‬مواد را به گونه ای در اون قرار‬ ‫دهید که هوای داغ در اطراف و مابین ان ها در جریان باشد‪.‬‬ ‫‪ -8‬زمان نگهداری استریلیزاسیون از زمانی اغاز می شود‬ ‫که اتاقک به دمای استریل انتخابی برسد و نیز مدتی هم‬ ‫بیشتر در نظر گرفته می شود تا همۀ قسمت های اتاقک و‬ ‫مواد داخل ان به دمای موردنظر برسند ‪ 160-180‬درجه‬ ‫سانتی گراد به مدت ‪ 2‬ساعت‪.‬‬ ‫‪ -9‬به دلیل عایق بودن دستگاه‪ ،‬چند ساعت طول می کشد‬ ‫تا اشیاء داخل ان خنک شود‪ ،‬مگر انکه مجهز به فن باشد‪.‬‬ ‫درب اون را باز نکنید تا اتاقک‪ ،‬ظروف و مواد داخل‬ ‫ان تا دمای حدود ‪ 60‬درجه سانتی گراد خنک شوند‪ .‬اگر‬ ‫هوای سرد ناگهان وارد دستگاه شود ممکن است ظروف‬ ‫شیشه ای ترک بخورد‪.‬‬ ‫کنترل کیفیت‬ ‫تست شیمیایی‪ :‬ویال شیشه ای ‪ Browne‬و مشاهده‬ ‫تغییر رنگ مناسب از قرمز به سبز‪ .‬از این ویال در هرسری‬ ‫کاری استفاده کنید‪.‬‬ ‫تست بیولوژیک‪ :‬استفاده از نوار کاغذی حاوی اسپور‬ ‫باسیلوس سوبتیلیس واریتۀ نایجر ‪ ATCC 9372‬به طور هفتگی‬ ‫توصیه می شود‪.‬‬ ‫‪‬مشکل گزارش شده‪:‬‬ ‫برق در فور وجود ندارد‬ ‫به علت های ‪ -1‬فور به پریز متصل نیست‪ -2 .‬کلید اصلی‬ ‫خاموش است‪ -3 .‬مدارشکن خراب است‪ -4 .‬صفحۀ کنترل‬ ‫خراب است‪ -5 .‬کابل متصل کننده خراب است‪.‬‬ ‫‪‬مشکل گزارش شده‪:‬‬ ‫افزایش دما نامنظم است‬ ‫علت‪ :‬ترموکوپل‪ ،‬کنترل خراب است پس تعویضش کنید‪.‬‬ ‫‪‬مشکل گزارش شده‪:‬‬ ‫فور خطای حرارتی نشان می دهد‪.‬‬ ‫به علت‪ :‬دماپایین تر از مقدار انتخاب شده است پس دما را‬ ‫تغییر دهید‪ .‬منتظر بمانید تا به دمای انتخابی برسد‪.‬‬ ‫به علت خرابی ترموکوپل یا مقاوم حرارتی یا‬ ‫تقویت کننده یا کنترل! که باید همگی را تعویض کنید‪.‬‬ ‫‪‬مشکل گزارش شده‪:‬‬ ‫صفحۀ نمایش‪ ،‬پیغام باز است را به عنوان خطا نشان‬ ‫می دهد‪.‬‬ ‫به علت اینکه مدار ترموکوپل باز است پس از اتصال‬ ‫ترموکوپل اطمینان حاصل کنید‪ ،‬یا ترموکوپل را تعویض‬ ‫کنید‪.‬‬ ‫منابع‪:‬‬ ‫کتاب راهنمای نگهداشت تجهیزات ازمایشگاهی ‪ /‬چاپ دوم‬ ‫ازمایشگاه مرجع سالمت‬ ‫از هم اکنون به کانال تلگرامی و اینستاگرام‬ ‫ماهنامه تشخیص ازمایشگاهی بپیوندید‬ ‫‪@Tashkhis_Magazine‬‬ ‫‪@Tashkhis_Magazine‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪49‬‬ ‫مقاله علمی‬ ‫سحر صباغ زاده‪ ،‬دانشجوی دکترای تخصصی علوم سلولی و مولکولی‪ ،‬واحد علوم دارویی‪ ،‬دانشگاه ازاد اسالمی‬ ‫طاهره ناجی‪ ،‬دانشیار‪ ،‬گروه زیست شناسی‪ ،‬واحد علوم دارویی‬ ‫کلونینگ و بیان داروی ضد انعقادی دسیرودین (هیرودین)‬ ‫با تمرکز بر روی سیستم ترشحی میزبان‬ ‫با توجه به مزیت های دارویی هیرودین و برتری مصرف ان در مقایسه با‬ ‫هپارین بعنوان داروی ضد انعقاد‪ ،‬تولید ان در داخل کشور برای مصارف دارویی‬ ‫امری ضروری است‪ .‬هیرودین یک پروتیین کوچک با ‪ 65‬تا ‪ 66‬اسید امینه است‪،‬‬ ‫که از غدد بزاقی زالو ترشح می شود‪ .‬هیرودین اختصاصی ترین و قوی ترین‬ ‫بازدارنده ترومبین است‪ .‬بنابراین به عنوان یک داروی ضد انعقاد می تواند در‬ ‫بسیاری از بیماری های قلب و عروق و همچنین در عمل های جراحی به کار رود‬ ‫و خطرات ناشی از «امبولی» یا لخته شدن خون را که بیشتر به مرگ می انجامد‬ ‫را کاهش دهد (‪ .)1،4‬در سال ‪ 1884‬پروفسور فیزیولوژی دانشگاه ولز به نام‬ ‫جابن هی کرافت‪ ،‬به خاصیت ضد انعقادی ترشحات گوارشی زالو پی برد و در‬ ‫سال ‪ 1950‬فریتس مارکواست از المان توانست پروتیین هیرودین را از زالو ی‬ ‫پزشکی جدا کند (‪ .)2‬هیرودین توانایی زیادی در پیشگیری از انعقاد خون دارد‬ ‫(‪( )5‬با ازمایشی که به گونه ی ازمایشی بر روی خون مکیده شده از زالو انجام‬ ‫شد زمان لخته شدن خون به بیش از ‪ 6‬ساعت افزایش یافته بود )‪ .‬پژوهشگران‬ ‫دپارتمان فارماکولوژی دانشگاه کنتاکی در تحقیقاتی‪ ،‬در مقایسه اثرات ضد انعقادی‬ ‫هیرودین با هپارین به نتایج زیر دست یافتند (‪ :)3‬هیرودین برای فعال شدن نیاز به‬ ‫کوفاکتور ندارد‪ .‬اثرات پایدار و یکنواخت وابسته به دوز دارد‪ .‬در انسان مسمومیت‬ ‫نمی دهد‪ .‬بی حسی موضعی می دهد‪ .‬مطابق گزارش ساالنه معاونت غذا و داروی‬ ‫وزارت بهداشت (سال ‪ )1387‬هیچ یک از داروهای نامبرده ی باال‪ ،‬چه کلی و چه‬ ‫به صورت تک نسخه وارد کشور نشده است‪ .‬در نتیجه در داخل کشور هنوز رقیبی‬ ‫برای محصول احتمالی این پروژه وجود ندارد‪.‬‬ ‫مواد و روش ها‬ ‫پس از سفارش ژن هیرودین با استفاده از اطالعات‬ ‫ژن هیرودین‪ III‬در بانک ژنی ‪ ،‬طراحی پرایمر انجام شد‪.‬‬ ‫پرایمرهای زیر برای تکثیر قطعه ژن هیرودین ‪ III‬به روش‬ ‫‪ PCR‬استفاده شد‪.‬‬ ‫توالی پرایمر باالدست دارای جایگاه برش برای انزیم ‪: NcoI‬‬ ‫‪5´- T TCG AGC TCG CCA TGGCAT CAT CATCATCAT‬‬ ‫‪CAC AGC AGC GGC GAC GACGACGAC AAAATG ATC‬‬ ‫´‪- 3‬‬ ‫توالی پرایمر پایین دست دارای جایگاه برش برای انزیم‪: Sal I‬‬ ‫´‪5´-CGA CAG GTT TGT CGA CAA AAA- 3‬‬ ‫واکنش ‪ PCR‬طبق برنامه در نظر گرفته شده انجام شد‪.‬‬ ‫‪ACC‬‬ ‫ ‪50‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫سپس محصول‬ ‫مشاهده شد‪.‬‬ ‫‪PCR‬‬ ‫روی ژل اگارز ‪ %1‬الکتروفورز و‬ ‫کلونینگ ژن هیرودین‪ III‬در داخل‬ ‫‪pTG19-T PCR cloning vector‬‬ ‫با کمک انزیم ‪ T4DNA Ligase‬ژن مورد نظر در‬ ‫قرار گرفت و ساختار ایجاد شده به داخل سلول های سوش‬ ‫‪ Top 10‬باکتری اشرشیا کولی ترانسفورم شد‪T-vector .‬‬ ‫حامل ژن کد کننده انزیم بتا گاالکتوزیداز است‪ .‬لذا با‬ ‫ترانسفورم شدن ان به داخل سلول های مستعد ‪،Top 10‬‬ ‫این سلول ها انزیم بتاگاالکتوزیداز را تولید خواهند کرد‪.‬‬ ‫به دلیل اینکه محل قرارگیری محصول ‪ PCR‬با سایت ‪lacZ‬‬ ‫در ‪ T-vector‬همپوشانی دارد‪ ،‬قرارگرفتن ژن در ‪T-vector‬‬ ‫مانع از بیان ژن ‪ lacZ‬خواهد شد‪ .‬بنابراین با استفاده از‬ ‫تکنیک ‪ α-complementation‬می توان کلنی های حاوی‬ ‫پالسمید و ژن مورد نظر را غربالگری کرد‪ .‬این تکنینک‬ ‫به غربالگری کلنی های سفید و ابی نیز معروف است‪ .‬در‬ ‫نهایت کلونی های سفید رنگ به دست امده با استفاده از‬ ‫هضم انزیمی توسط انزیم های ‪ NcoI‬و‪ SalI‬بررسی شد‪.‬‬ ‫ساب کلونینگ ژن هیرودین‪ III‬در‬ ‫‪T-vector‬‬ ‫‪pET-22b‬‬ ‫برای بیان ژن هیرودین ‪ III‬در وکتور نوترکیب هیرودین‬ ‫‪ pTG19-T/III‬با استفاده از انزیم های ‪ NcoI‬و ‪ SalI‬مورد‬ ‫هضم انزیمی قرار گرفت‪ .‬در نتیجه ژن هیرودین ‪ III‬دارای‬ ‫پایانه ی چسبنده جداسازی و در وکتور بیانی‪pET-22b‬‬ ‫هضم یافته با دو انزیم مذکور پس از تخلیص از روی‬ ‫ژل اگارز ساب کلون شد ودر سلول های مستعد اشرشیا‬ ‫کولی سویه ‪ (DE3)Origami‬توسط محصول واکنش الحاق‬ ‫ترانسفورم و روی پلیت حاوی کلرامفنیکل کشت داده‬ ‫شدند‪.‬‬ ‫بیان ژن هیرودین‪ III‬و تایید ان‬ ‫پس از تلقیح ‪ 100‬میکرولیتر کشت شبانه به محیط کشت‬ ‫تازه دارای ‪ 50‬میکروگرم بر میلی لیتر از انتی بیوتیک‬ ‫امپی سیلین و ‪ A600=0.6‬بیان وکتور نوترکیب هیرودین‬ ‫‪ pTG19-T /III‬در باکتری اشرشیا کولی سویه )‪Origami (DE3‬‬ ‫با غلظت یک میلی موالر ‪ IPTG‬در دمای ‪ 37‬درجه سانتی گراد‬ ‫و زمان های متفاوت ‪ 3‬ساعت ‪ 5 ،‬ساعت و یک شبانه روز‬ ‫القا شد و بهترین نتیجه در زمان ‪ 5‬ساعت مشاهده شد‪ .‬بیان‬ ‫ژن با استفاده از الکتروفورز ‪ SDS-PAGE‬و وسترن بالتینگ‬ ‫مورد تایید قرار گرفت‪.‬‬ ‫الکتروفورز‪SDS-PAGE‬‬ ‫نمونه های پروتیینی تحت شرایط دناتوره به همراه‬ ‫نشانگرپروتیینی روی ژل پلی اکریل امید با غلظت ‪ %18‬و‬ ‫جریان ‪ 25‬میلی امپر به مدت ‪ 3‬ساعت الکتروفورز شدند‪.‬‬ ‫مکان یابی پروتیین هیرودین در فراکشن های مختلف‬ ‫سلولی‪ :‬برای شناسایی پروتیین های هیرودین‪ ،‬جداسازی‬ ‫فراکشن های مختلف سلولی شامل فراکشن پروتیین های‬ ‫محلول‪ ،‬پروتیین های نا محلول ‪ ،‬پروتیین های پری پالسمی‬ ‫و محیط کشت انجام شد‪ .‬این فراکشن ها جهت ازمایش های‬ ‫‪ SDS-PAGE‬و وسترن بالتینگ به کار رفتند‪.‬‬ ‫برای مشخص کردن کلونی های واجد محصول ‪،PCR‬‬ ‫شماری از کلونی های مشکوک‪ ،‬توسط انزیم ‪BamHI‬‬ ‫(تعبیه شده بر روی نقشه ‪ )T vector‬برش خوردند‪ .‬بعد‬ ‫از الکتروفورز نمونه های هضم شده‪ ،‬باند مورد نظر که‬ ‫حاوی محصول ‪ PCR‬است‪ -‬حدود ‪ 530‬جفت باز‪ -‬مورد‬ ‫شناسایی قرار گرفت‪ .‬سپس محصول ‪( PCR‬ژن هیرودین)‬ ‫از داخل ‪ T-vector‬نوسط انزیم های ‪ NcoI, SalI‬خارج شد‪.‬‬ ‫محصول هضم انزیمی بر روی ژل اگارز ‪ %1‬به همراه‬ ‫مارکر وزن مولکولی ‪ ،DNA‬لود شد‪ .‬قطعه ‪ 501‬جفت‬ ‫باز که همان محصول ‪ PCR‬حاوی ژن هیرودین است‪ ،‬از‬ ‫روی ژل اگارز تخلیص شد‪ .‬این قطعه به داخل پالسمید‬ ‫بیانی )‪ pET-22b (+‬منتقل شد‪ .‬واکنش اتصال‪ ،‬توسط‬ ‫انزیم ‪ T4 DNA Ligase‬برقرار و ساختار حاصل‪ ،‬جهت‬ ‫بررسی کلونینگ و بیان‪ ،‬به داخل سویه )‪ Origami (DE3‬از‬ ‫باکتری اشرشیا کولی ترانسفورم شد‪ .‬این پالسمید به این‬ ‫جهت انتخاب شد که توالی سیگنال پپتید ‪pelB leader‬‬ ‫را در خود دارد‪ .‬جهت تایید ورود پالسمید نوترکیب‬ ‫)‪ pTE-22b (+‬به داخل سویه مذکور از باکتری اشرشیا‬ ‫کولی‪ ،‬فرایند ‪ Colony PCR‬انجام گردید و باند مورد نظر‬ ‫(‪ 769‬جفت باز) مشاهده شد‪.‬‬ ‫وسترن بالتینگ‬ ‫‪SDS-PAGE‬‬ ‫پروتیین هایی که در مرحله قبل در داخل ژل‬ ‫به لحاظ اندازه از یکدیگر جدا شده بودند‪ ،‬با استفاده از‬ ‫ولتاژ الکتریکی بر روی کاغذ نیترو سلولز که قابلیت اتصال‬ ‫و تثبیت پروتیین را دارند انتقال داده شدند‪ .‬همچنین برای‬ ‫تشخیص اختصاصی پروتیین ها از انتی بادی استفاده شد‪.‬‬ ‫نتایج‬ ‫واکنش ‪ :PCR‬تحت شرایط ایجاد شده برای انجام واکنش‬ ‫‪ PCR‬با توجه به اندازه قطعه ژن هیرودین یک باند حدودا‬ ‫‪ 522‬جفت بازی روی ژل الکتروفورز مشاهده شد و هیچ‬ ‫ژن دیگری غیر از ان تکثیر نشد‪.‬‬ ‫شکل‪ )1‬تصویر ژل ‪ SDS_PAGE‬مربوط به فراکشن های مختلف سلولی‬ ‫در )‪.OrigamiB (DE3‬ستون ‪ :1‬فراکشن محیط کشت‪.‬ستون ‪ :2‬فراکشن‬ ‫پروتیین های نامحلول سیتو پالسمی‪.‬ستون ‪ :3‬فراکشن پروتیین های‬ ‫محلول سیتوپالسمی ستون ‪ :4‬فراکشن پری پالسمی‪.‬ستون ‪Protein :5‬‬ ‫‪.Ladder‬ستون ‪ :6‬نمونه کنترل منفی (باکتری )‪ OrigamiB (DE3‬دارای‬ ‫تایید صحت کلونینگ و ساب کلونینگ‪:‬‬ ‫سپس کلونینگ به داخل ‪ T vector‬صورت گرفت و پس‬ ‫از ترانسفورماسیون به داخل سویه ‪ Top10‬از باکتری اشرشیا‬ ‫کولی به حدود ‪ 48‬تک کلنی سفید رنگ دسترسی یافته شد‪.‬‬ ‫پالسمید نوترکیب )‪ pET-22b (+‬که توسط ‪ IPTG‬القا نشده است)‪.‬‬ ‫ستون ‪ :7‬نمونه کنترل مثبت (باکتری )‪ OrigamiB (DE3‬حاوی پالسمید‬ ‫نوترکیب ‪.)pET1008‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪51‬‬ ‫بیان پروتیین هیرودین ‪:III‬‬ ‫‪SDS-PAGE‬‬ ‫پس از القای نمونه ها و الکتروفورز روی ژل‬ ‫در مقایسه با نشانگر پروتیینی در ناحیه ‪ 21‬کیلو دالتون‬ ‫باند پروتیین نوترکیب موردنظر مشاهده شد (شکل ‪ )1‬و با‬ ‫استفاده از تکنیک وسترن بالتینگ تایید شد (شکل ‪.)2‬‬ ‫نتیجه نشان داد که در فراکشن پری پالسمیک و فراکشن‬ ‫محیط کشت‪ ،‬پروتیین هیرودین‪ ،‬به میزان بیشتری مشاهده شد‪.‬‬ ‫شکل ‪ )2‬تصویرکاغذ وسترن بالتینگ مربوط به فراکشن های مختلف سلولی‬ ‫در )‪ .Origami (DE3‬ستون ‪:1‬مارکر وزن پروتیینی‪ .‬ستون‪ :2‬فراکشن محیط‬ ‫کشت‪ .‬ستون‪ :3‬فراکشن پری پالسمیک‪ .‬ستون‪ :4‬فراکشن پروتیین های محلول‬ ‫سیتوپالسمی‪ .‬ستون ‪ :5‬فراکشن پروتیین های نامحلول سیتوپالسمی‪.‬‬ ‫بحث‬ ‫در این پروژه‪ ،‬برنامه این بود که برای افزایش میزان بیان‬ ‫هیرودین‪ ،‬ژن ان به داخل پالسمید بیانی )‪ pET-22b (+‬وارد‬ ‫شود و از انجایی که این پالسمید حاوی سیگنال پپتید ‪pelB‬‬ ‫می باشد‪ ،‬ترشح پروتیین هدف به فضای پری پالسمیک را‬ ‫تسهیل می کند‪ .‬بدین منظور‪ ،‬پرایمرهای ‪Forward , Reverse‬‬ ‫طراحی شدند به گونه ای که سایت های برشی ‪NcoI, SalI‬‬ ‫برای تسهیل در ساب کلون ژن هیرودین به داخل پالسمید‬ ‫بیانی )‪ ،pET-22b (+‬روی ان ها منظور گردیده است‪.‬‬ ‫نتیجه نشان از بیان موفقیت امیز پروتیین هیرودین ساختار‬ ‫)‪ pET-22b (+‬داد‪ .‬هر چند وزن پروتیین سنگین تر از اندازه‬ ‫ی معمول است که بر اساس نظرات یافت شده در مقاالت‪،‬‬ ‫این پدیده به این علت می باشد که محصول ترشحی پس از‬ ‫ترشح به محیط خارج سلولی‪ ،‬دایمر می شود‪ .‬این دایمری‬ ‫ ‪52‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫شدن پروتیین هیرودین‪ ،‬به دلیل شکل گیری باندهای‬ ‫دی سولفیدی داخل مولکولی نمی تواند باشد زیرا‪،‬‬ ‫وزن مولکولی هیرودین توسط انالیز ‪ 7 ،Mass‬کیلودالتون‬ ‫تشخیص داده شده است که نشاندهنده مونومر شدن‬ ‫دایمر مربوطه است (‪.)6‬اگر باندهای دی سولفیدی داخل‬ ‫مولکولی به طرز نادرستی شکل گیرند‪ ،‬پس دایمر مربوطه‬ ‫نمی تواند مونومر شود‪ ،‬به عبارت دیگر‪ ،‬این پدیده باعث‬ ‫می شود که توسط انالیز ‪ ،Mass‬وزن مولکولی هیرودین‬ ‫‪ 14‬کیلودالتون نشان داده شود و در اینصورت‪ ،‬ساختار سه‬ ‫بعدی طبیعی محصول از فلدینگ صحیح خود خارج شده‬ ‫و این باعث از دست رفتن فعالیت بیولوزیکی ان می گردد‪.‬‬ ‫این مسیله می تواند به علت برهم کنش هیدروفوبیک‬ ‫بین دو مولکول هیرودین رخ دهد (‪ .)6‬البته سنگین تر‬ ‫بودن وزن پروتیین‪ ،‬می تواند به علت عدم جدا شدن‬ ‫‪ Signal sequence‬باشد‪ .‬در مجموع می توان گفت نتایج‬ ‫بدست امده در این پژوهش با سایر تجربیات و تحقیقات‬ ‫در زمینه ترشح پروتیین های نوترکیب در ٍاشرشیا کوکی‬ ‫همخوانی دارد‪ ،‬و ما نشان دادیم برای استفاده از مزایای‬ ‫ترشح پروتیین نوترکیب به خارج از سیتوپالسم‪ ،‬می توان‬ ‫پروتیین هیرودین را به فضای پری پالسم و حتی محیط‬ ‫کشت منتقل کرد‪.‬‬ ‫منابع‪:‬‬ ‫‪1. Bagdy, D., et al., 1976, Hirudin Methods Enzymol,.‬‬ ‫‪45: p. 669-78.‬‬ ‫‪2. Eriksson, B.I. and O.E. Dahl, Drugs, 2004. Prevention‬‬ ‫‪of venous thromboembolism following orthopaedic‬‬ ‫‪surgery: clinical potential of direct thrombin inhibitors.‬‬ ‫‪64(6): p. 577-95.‬‬ ‫‪3. F.J.M. Mergulha˜oa, D.K. Summersb, G.A. Monteiro.‬‬ ‫‪2005, Recombinant protein secretion in Escherichia coli.‬‬ ‫‪Biotechnology Advances, 23: p. 177–202.‬‬ ‫‪4. Georgiou G. and Segatori L., 2005, Preparative‬‬ ‫‪expression of secreted proteins in bacteria: status report‬‬ ‫‪and future prospects. Current Opinion in Biotechnology,‬‬ ‫‪16: p.538–545.‬‬ ‫‪5. Markwardt, F., 1985, Pharmacology of hirudin: one‬‬ ‫‪hundred years after the first report of the anticoagulant‬‬ ‫‪agent in medicinal leeches. Biomed Biochim Acta,. 44(7‬‬‫‪8): p. 1007-13.‬‬ ‫‪6. Shuhua T., Wutong W., Xiangyu L., et al., 2007,‬‬ ‫‪Enhanced secretion of adhesive recognition sequence‬‬ ‫‪containing hirudin III mutein in E.coli. Mil Biotechnol 36:‬‬ ‫‪p. 1-8.‬‬ ‫روایی و ناروایی‬ ‫این جستار از کتاب از اخگر تا اختر‪ ،‬به خامه ی استاد دکتر میر جالل الدین کزازی‪ ،‬برداشت شده است؛‬ ‫ایران؛ بهشت زبانشناسی تاریخی‬ ‫ایران یکی از کهنترین کشورهای جهان است با پیشین های‬ ‫دیرباز و درخشان در تاریخ و فرهنگ‪ .‬از این روی‪ ،‬یکی‬ ‫از بهشت های باستانشناسی در جهان شمرده می شود؛ به‬ ‫هر گوشه ی این سرزمین اهورایی می نگریم‪ ،‬به یادگار و‬ ‫نشان هایی از فرهنگ و تاریخ ایران باز می خوریم که مایه ی‬ ‫نازش و سرافرازی هر ایرانی دل اگاه و خویشتن شناس است‪.‬‬ ‫اما کشورهای دیگر دیرینه را نیز در جهان می توان یافت که از‬ ‫دید باستانشناسی‪ ،‬اوازه و برجستگی داشته باشند و جهانگردان‬ ‫را‪ ،‬از گوشه ی گیتی‪ ،‬به سوی خود درکشند‪.‬‬ ‫انچه ایران را در جهان‪ ،‬از دید دیرینشناسی فرهنگی‪ ،‬سرزمین‬ ‫یگانه و بی همانند گردانیده است‪ ،‬زبانشناسی تاریخی است‪.‬‬ ‫ایران‪ ،‬نه تنها بهشت باستانشناسی است‪ ،‬بهشت زبانشناسی‬ ‫تاریخی نیز هست‪ .‬هر بومی‪ ،‬در این سرزمین پهناور‪ ،‬گویش یا‬ ‫زبان ویژه ی خویش را دارد؛ حتی دو دهکده در کنار یکدیگر‪،‬‬ ‫هنوز زنده و «اکنونی»اند و انچه روزگار باستان نامیده می شود‪،‬‬ ‫پهلو به پهلوی روزگارنو‪ ،‬جغرافیای زبانی را در ایران کنونی‬ ‫می سازد‪ .‬ریخت ها و ساخت ها و کاربردهای زبانی و‬ ‫بسیار کهن که در پارسی دری دیری است از میان رفته‪ ،‬در‬ ‫این زبان ها و گویش های بومی‪ ،‬هنوز زنده است و روایی‬ ‫دارد‪ .‬برای نمونه‪ ،‬نرینگی(تذکیر) و مادینگی(تانیث) و «امردی»‬ ‫(تخنیث) در واژگان و ساخت های فعلی که تنها در زبان های‬ ‫باستانی ایران کاربرد داشته اند و در ایرانی میانه و ایرانی نو از‬ ‫میان رفته اند‪ ،‬در پاره ای از زبان ها و گویش های بومی هنوز‬ ‫دیده می شود‪ .‬یا در کنار ریخت نوایین واژگان در پارسی دری‪،‬‬ ‫ریخت های میانه و باستانی انها را در این گویش ها و زبان ها‬ ‫می توانیم یافت‪ .‬بر این پایه‪ ،‬زبانشناس تاریخی یا ریشه شناس‪،‬‬ ‫برای بر رسیدن و یافتن این ساخت ها و ریخت ها تنها به‬ ‫نوشته های باستانی بسنده نمی تواند کرد و می باید انها را زنده‬ ‫و اکنونی نیز‪ ،‬در زبان ها و گویش های بومی که در پهنه ی‬ ‫ایران زمین پراکنده است و روایی دارد‪ ،‬بیابد و بررسد‪ .‬ایران‪ ،‬از‬ ‫این دید نیز‪ ،‬کشوری است شگرف که به شیوهای شگفت در‬ ‫ان «همزمانی» زبانی با «درزمانی» درامیخته است‪.‬‬ ‫یکی از زبان های بومی زبان کردی است که دربسیاری از‬ ‫هنجارها و رفتارهای زبانی‪ ،‬هنوز در روزگار باستان مانده است‬ ‫و از این روی‪ ،‬زبانشناسی تاریخی ایران را‪ ،‬گنجینه ای است‬ ‫گران سنگ و پر بها و کم مانند‪ .‬باستان گرایی در زبان کردی‬ ‫که خود شاخه ها و گویش هایی چند نیز دارد‪ ،‬تا بدان جاست‬ ‫که اگر بگوییم کردان به زبان نیاکان خویش‪ :‬مادی و اوستایی‬ ‫سخن می گویند‪ ،‬گفته ای برگزاف و بی پایه بر زبان نرانده ایم‪.‬‬ ‫لیکن انچه مایه ی بیم و نگرانی ما است‪ ،‬ان است که این‬ ‫بهشت زبانشناسی تاریخی‪ ،‬با گسترش فناوری نو و پیدایی‬ ‫رسانه های همگانی که زبان ها و گویش های بومی را‬ ‫خواه ناخواه می دروند و از میان می برند‪ ،‬اماج اسیب و گزند‬ ‫گردیده است‪ .‬پس بر همه ی ما ایرانیان است که در پاسداشت‬ ‫این بهشت بکوشیم و واننهیم که ویران گردد و روزگاری به‬ ‫دوزخ زبان ها و گویش های مرده و خاموش دگرگون شود که‬ ‫تاریخی گشته اند و دیگر اکنونی و روزامد نیستند‪ .‬در این میان‪،‬‬ ‫به ویژه برکردان بایسته است که زبانشان را از گزندهای زمانه‬ ‫پاس دارند؛ زیرا این زبان هم یکی از کهن ترین و مایه ورترین‬ ‫زبان های ایرانی است‪ ،‬هم ادبی ارزنده را در دامان خویش پدید‬ ‫اورده است و پرورده است‪ .‬کمابیش‪ ،‬همه ی سخنوران بزرگ‬ ‫و شاهکارهای ادب پارسی همتایانی در ادب کردی دارند‪.‬‬ ‫بر پایه ی انچه نوشته امد‪ ،‬هر تالشی که در این زمینه انجام‬ ‫بپذیرد‪ ،‬فرخنده است و شایسته ی ستایش‪ ،‬یکی از این تالش ها‬ ‫ان است که اقای محمد جلیل بهادری‪ ،‬پژوهنده ی ایالمی‪ ،‬بدان‬ ‫دست یازیده است‪ .‬او توانسته است‪ ،‬در لیسک زرین‪ ،‬به بهانه ی‬ ‫بررسی سروده های از سخنوران کرد ایالمی‪ ،‬چشم اندازی‬ ‫فراخ و دل انگیز از ادب کردی را‪ ،‬در شاخه ی نیمروزین ان‪،‬‬ ‫در برابر دیدگان خواننده بگسترد و بدین سان‪ ،‬پاره ای از ادب‬ ‫و فرهنگ بومی ایران را به دوستداران و خواستاران بشناساند‪.‬‬ ‫او را‪ ،‬به پاس این تالش ارزشمند‪ ،‬فرخ باد و دست مریزاد‬ ‫می باید گفت‪ .‬برای وی‪ ،‬ازدرگاه دادار‪ ،‬ارزوی کامکاری‬ ‫افزون تر درپژوهش های ادبی و فرهنگی دارم‪.‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪53‬‬ ‫رپرتــاژ اگهی‬ ‫برگزاری دوره ی پانزدهم تا هجدهم سمینارهای اموزشی‬ ‫غربالگری سالمت جنین در شهرهای سنندج‪ ،‬قزوین‪ ،‬اهواز و کرمان‬ ‫در حالی که پس از نتایج مثبت‬ ‫حاصل شده از برگزاری ‪ 18‬دوره‬ ‫سمینار اموزشی و اطالع رسانی‬ ‫شرکت نانـومهـر در سال ‪ 96‬در‬ ‫حوزه ی غربالگـری سالمـت جنیـن‪،‬‬ ‫همچنان‪ ،‬روند اجرایی این سمینارها‬ ‫به ق ّوت خود باقیست‪ ،‬واحد اموزش‬ ‫این شرکت‪ ،‬به برنامه ریزی برگزاری‬ ‫دوره های جدید در سطوح بعدی‪ ،‬در‬ ‫تمام شهرهای کشور پرداخته است‪.‬‬ ‫مدیرعامل شرکت نانومهر‪ ،‬پشتیبانی‬ ‫علمی و رجحان نیاز به دانش افزایی به‬ ‫ ‪54‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫واسطه ی برگزاری سمینارهای مبتنی‬ ‫بر دانش نوین‪ ،‬خصوص ًا در موضع‬ ‫غربالگری سالمت جنین در کشورمان‬ ‫را ع ّلت اصلی برگزاری این سمینارها‬ ‫دانست و افزود‪ :‬شیوه ی اموزش سنتّی‪،‬‬ ‫سال هاست که علی رغم پایداری‪،‬‬ ‫بسیار ناکافی و نیازمند بازنگری های‬ ‫عملیّاتی مدرن و سامان یافته ای بوده که‬ ‫در این میان‪ ،‬شرکت نانـومهـر‪ ،‬میزبانی‬ ‫مجموع ًا ‪ 30‬دوره ی اموزشی غربالگری‬ ‫سالمت جنین‪ ،‬را بر عهده داشته و بر‬ ‫این اساس‪ ،‬بذر این نیک اندیشی به بار‬ ‫نشسته است‪.‬‬ ‫وی در خصوص‬ ‫سایر اقدامات اموزشی‬ ‫شرکت نانـومهـر در‬ ‫این حوزه ادامه داد‪:‬‬ ‫مطمئنّ ًا در فرصت‬ ‫کوتاه این سمینارها‬ ‫نمی توان به جزئیات‬ ‫پرداخت‪.‬‬ ‫زیادی‬ ‫ا ّما در کنار سایر‬ ‫منابع این حوزه‪ ،‬به‬ ‫تازگی ویـرایش د ّوم از کتـاب ارزشمنـد‬ ‫‪ Maternal Serum Screening‬از ‪CLSI‬‬ ‫را برای الزامات استانداردسازی غربالگری‬ ‫سرم مادران باردار‪ ،‬بر اساس بیش از‬ ‫‪ 120‬رفرنس معتبر‪ ،‬به چاپ رساندیم تا‬ ‫با ترجمه ی این کتاب‪ ،‬تالش همکـاران‬ ‫من در مجموعه ی نانـومهـر بتواند‪،‬‬ ‫گره گشای برخی دیگر از سواالت عزیزان‬ ‫ازمایشگاهی و پزشکان محترم باشند‪.‬‬ ‫سمینارهـای‬ ‫برنامـه ریـزی‬ ‫اموزشی نانـومهـر در پایگاه‬ ‫‪ http://nanomehrco.ir‬قابل مالحظه‬ ‫است‪.‬‬ ‫رعایــت اســتانداردهای ازمایشــات پیــش از‬ ‫توجــه بــه حساســیّت و زمان بنــدی‬ ‫تولّــد‪ ،‬بــا ّ‬ ‫منطقــی ان‪ ،‬همــواره بــا الزامــات خــاص خــود‬ ‫همــراه بــوده اســت‪.‬‬ ‫اهمیّــت وجــود یــک دســتورالعمل جامــع‬ ‫اســتاندارد‪ ،‬مــا را بــر ان داشــت‪ ،‬تــا بــا پیــروی از‬ ‫کشــورهای صاحب نظــر و پیشــرو‪ ،‬از مدّ ت هــا‬ ‫قبــل‪ ،‬بــه چگونگــی اســتفاده از مراجــع علمــی‬ ‫معتبــر در ایــن زمینــه بیندیشــیم و بــا انتشــار‬ ‫دســتاوردهای انــان‪ ،‬ســهمی از دیــن خویــش را‪،‬‬ ‫پــس از تجــارب برگــزاری ‪ 26‬دوره ی اموزشــی‬ ‫از غربالگــری ســامت جنیــن بــر اســاس ‪،CLSI‬‬ ‫ادا نماییــم‪.‬‬ ‫عالقمنــدان ازمایشــگاهی و رشــته های مرتبــط‪،‬‬ ‫می تواننــد‪ ،‬جهــت دریافــت ویرایــش دوم از کتــاب‬ ‫ارزشمند الزامـات استانداردسـازی غربالگـری سـرم‬ ‫مـــادران بـــاردار از ‪ ،ISLC‬بر اســـاس بیـــش از ‪120‬‬ ‫رفرنــس معتبــر‪ ،‬الزامــات و توصیه هــای غربالگــری‬ ‫جنیــن‪ ،‬بــر اســاس نمونه گیــری ســرم مــادر‪ ،‬رونــد‬ ‫غربالگــری و پروســه ی کنتــرل کیفــی‪ ،‬در یــک‬ ‫اســتاندارد بــاال را تهیــه فرماینــد‪.‬‬ ‫ایــن کتــاب می توانــد‪ ،‬به عنــوان بهتریــن‬ ‫راهنمــای اســتاندارد بــرای تمــام افــراد عالقمند‬ ‫و ف ّعــال در حــوزه ی غربالگری ســامت جنین‪،‬‬ ‫مــورد اســتفاده قــرار گیــرد و بــر ایــن مبنــا‬ ‫رهنمودهایــی جهــت ارزیابــی بارداری هــا و‬ ‫ریســک بیماری هــای جنیــن‪ ،‬در ان توصیــه شــده‬ ‫اســت‪.‬‬ ‫جهــت دریافــت ا ّطالعــات بیشــتر و یــا تهی ـه ی‬ ‫کتــاب می توانیــد بــا شــماره ی ‪ 88356807‬تمــاس‬ ‫حاصــل نمــوده و یــا بــه نشــانی ‪NanoMehrco.ir‬‬ ‫مراجعــه فرماییــد‪.‬‬ ‫اذر ‪96‬‬ ‫شماره ‪143‬‬ ‫‪55‬‬ DES.2017 Laboratory Diagnosis /ISSN:1561-6363 Volume 20 Issue No.143 Address: P.O. Box 14335-1418-Tehran-Iran Tel: 021-88987501-88952803 Fax: 021-89776769 Website: www.Tashkhis.com Email:Tashkhis@gmail.com content Editor in Chief: EQAS and its Importance from the Perspective of the Ministry of Health….…..….24 A Brief Review of the Nucleosomes Structure……….................................................…28 3 Study of Safety Principles in the Labpart2……..................................................….….32 3 Plasma Frazios System…………….......................................................................…….40 3 Key Points Repair of Laboratory Equipment;Autoclave….........................................44 3 Dr. Abdolfattah Sarrafnejad, ERBB3 Carcinogenic Mutations In Human Cancers…................................……...…20 3 Head of Iranian Association of Clinical Laboratories (IACL) Lab News……………………………………..............................................................….18 3 Dr. Seyed Hossein Fatemi, Which laburatory is Better?............................................................................................16 3 Scientific Consultants: 17th Iranian Congress of Digestive and Liver Diseases…..........................……….….12 3 Mahmood Aslani matashkhis@gmail.com Interview with Dr. Ali Zohori……………………………………………………..…...8 3 Executive Manager: News .................................................................................................................................3 3 Managing editor: Dr. Abbas Nadaf Fahmideh Editorial............................................................................................................................2 3 aafrah@gmail.com 3 Dr. Abbas Afrah Cloning and Expressing Antidiabetic Drug (Herodin) with a Focus Professor of Tehran Medical Sciences on the Host Secretion System…................................................................................50 Dr. Mohammad-Javad Gharavi, 3 Validity and Non-validity………....................................................................................53 3 Advertorial, Nanomehr Company………..................................................................….54 Secretary of Iranian Association of Clinical Laboratories (IACL) Dr. Alireza Mehrvarz, Anatomo-Clinical Pathologist Dr. Alireza Tarang, Medical Genetics (PhD.) Parvin Mokhtar, Nurse