روزنامه روژان شماره ۷۳۰
روزنامه روژان شماره ۷۳۰
روزنامه روژان شماره ۷۳۰
روزانهم -افرسی ،رکدی
استاندار کردستان تاکید کرد:
اختصاص چهارشنب ه ها به بررسی طرح نهضت ملی مسکن
روزنامه سیاسی اجتماعی استان کردستان
«هه وارگه ی خان»
ساکنین روستا از بازگشت راضی هستند
مهاجرت معکوس به روستای شاه گدار بیجار
شنبه 9اردیبهشت 9 - 1402ی گواڵنی 2723ی کوردی
سال دوازدهم -شماره 730
خبر
تیتـرها
.جمال احمدی ایین
*l
*
روستای شرکان
نیازمند کمک مسئوالن
.جالل محمودی
*l
پیگیرحقوقپرستارانهستیم
رئیس دانشگاه علوم پزشکی کردستان:
سنندج خبرنگار روژان:
رئیس دانشگاه علوم پزشکی کردستان ضمن
تقدیر از تالش کادر پرستاری ،یاداور شد:
بخش عمده ای از بار ارائه خدمات به بیماران بر
دوش پرستاران است و عملکرد این گروه ،تاثیر
مستقیمی بر روند درمان بیماران دارد.
دکتر عبدالملکی در دیدار با گروه پرستاری
بیمارستان توحید سنندج با اشاره به اینکه ،به
خوبی احساسات و نیازهای پرستاران را در تحمل
سختی ها و مشکالت شغلی درک می کنیم ،ادامه
داد :وضعیت مالی دانشگاه قبل از دی ماه ۱۴۰۰
به گونه ای بود که حتی حقوق اذرماه بعد از چند
روز از شروع ماه دی پرداخت شد و پرداخت
کارانه بیش از ۱۳ماه تاخیر داشت.
با حضور معاون رئیس جمهور و رئیس بنیاد شهید کشور مطرح شد؛
وعده پیگیری مجروحان شیمیایی روستای قلعه جی
سنندج -خبرنگار روژان:
مدیرکل بنیاد شهید استان کردستان وعده
پیگیری مشکالت مجروحان شیمیایی روستای
قلعه جی سرواباد را داد..
روستا قلعه جی یا «قالجی» از توابع شهرستان
سرو اباد است که از ۲۵اسفند ۱۳۶۶تا اواخر
فروردین ۱۳۶۷قریب ۱۰بار مورد حمله
بمباران شیمیایی رژیم بعثی صدام قرار گرفت.
علیرضا شهسواری در جلسه شورای ترویج فرهنگ
ایثار و شهادت استان کردستان که با حضور
قاضی زاده هاشمی در استانداری برگزار شد ،به
مطالبات مردم قلعه جی اشاره کرد و اظهارداشت:
مطالبات مردم این خطه که در بمباران شیمیایی
اسیب های پوستی ،ریوی و جسمی متحمل
شدند با جدیت پیگیری خواهد شد.
وی تاکید کرد :در کمیسیون پزشکی عوارض
پوستی و اثار شیمیایی مردم اسیب دیده در
بمباران شیمیایی پیگیری می شود.
شیوا قاسمی پور نماینده مردم مریوان در مجلس
شورای اسالمی نیز خواستاری پیگیری مطالبات
روستای قلعه جی سرواباد در راستای اسیب های
ریوی و پوستی مردم از بمباران شیمیایی شد.
معاون رئیس جمهور و رئیس بنیاد شهید کشور
نیز با تاکید بر اینکه این شورا هر سه ماه یکبار و
با حضور استاندار باید تشکیل شود ،افزود :این شورا
برجسته ترین ستاد ملی و منطقه ای کشور است،
تمام نهادهای فرادولتی و حاکمیتی عضو ان هستند.
قاضی زاده هاشمی یاداور شد :مصوبات شورا
چرایی نامگذاری
ششم اردیبهشت
به نام روز «سنه»
گەشتێک بۆ هەورامان و شاهۆ ()1
اقامتگاهی برای گردشگران
سنندج -خبرنگار روژان:
به مناسبت روز «سنه» ،اقامتگاه
سنتی «هه وارگه ی خان» در سه راهی
روستای ارندان در حومه شهر سنندج با
سرمایه گذاری ١٨میلیارد تومان افتتاح شد.
به گزارش خبرنگار روژان این اقامتگاه سنتی
با مساحتی بیش از یک هزار و ٦٠٠مترمربع
و با ١٨میلیارد تومان سرمایه گذاری توسط
بخش خصوصی ایجاد شده است.
به گفته سرپرست اداره کل میراث فرهنگی،
گردشگری و صنایع دستی کردستان با
افتتاح این اقامتگاه سنتی برای ٢٥نفر به
صورت مستقیم شغل ایجاد می شود ،افزود:
این اقامتگاه در سه طبقه شامل رستوران
سنتی ،واحد های اقامتی و شربت خانه و
همچنین بخش ویژه کودکان و ...احداث
شده است.
منصور مهرزاد در ائین افتتاح اقامتگاه سنتی
هه وارگه ی خان حمایت از سرمایه گذاران
بخش خصوصی را الزمه توسعه گردشگری
استان دانست و عنوان کرد :امید است با
تعامل و همکاری میان مسئوالن مربوطه
و سرمایه گذاران بخش خصوصی ،شاهد
توسعه زیرساخت های گردشگری و رونق
اقتصادی در استان باشیم.
2000تومان
برای تمام دستگاه ها الزم االجراست .یک درصد
بودجه جاری کشور به این شورا اختصاص داده
شده است.
وی اظهار کرد :کردستان در زمینه برگزاری
جلسات ترویج فرهنگ ایثار و شهادت رتبه
بیستم کشور را حائز است.
وی گفت :ارائه خدمات رفاهی و مسکن و توجه
به موضوع اشتغال و کارافرینی به اقشار ایثارگر و
خانواده شهید از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
معاون رئیس جمهور تولید شغل و مسکن برای
ایثارگران را از وظایف دولت دانست و خاطر
نشان کرد :از محل صندوق توسعه ملی منابعی
برای ایثارگران اختصاص می یابد.
وی با اشاره به اینکه دانشگاه بقیه اهلل به صورت
تخصصی در زمینه شرایط جانبازان شیمیایی
فعالیت دارد افزود :این مرکز با همکاری
دانشگاه علوم پزشکی می تواند شیمیایی بودن
فرد ایثارگر را شناسایی کند.
وی اضافه کرد :این در حالی بود که نبرد نفسگیر
با کرونا همچنان ادامه داشت به گونه ای که
حتی در تامین تجهیزات ابتدایی بیمارستان ها با
مشکل مواجه بودیم ولی در حال حاضر با تالش
های جهادی کارکنان ،بسیاری از این مشکالت
رفع یا کاسته شده است.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی کردستان بخش
*
تجارتمرزنشینان
کورسوی امید مرزداران
.ارمان فیضی
*l
*
مراسمگرامیداشت
روز «سنه»
اغلب درامدهای دانشگاه را مربوط به حوزه
درمان دانست و اظهار کرد :در مجموع ۱۶
بیمارستان تابعه دانشگاه در استان داریم
که به جز سه بیمارستان در سنندج ،بیشتر
بیمارستان های شهرستان ها در وضعیت زیان
ده قرار دارند.
ادامه در صفحه 2
گ است
معاون رییس جمهور :نقش مردم کردستان در دفاع از نظام پررن
سنندج -خبرنگار روژان:
معاون رییس جمهور و رییس بنیاد شهید و امور
ایثارگران گفت :نقش کمردم کردستان در دفاع
و انقالب و نظام اسالمی بسیار خطیر و حتی
پررنگ تر از سایر استان های کشور بوده است.
به گزارش ایرنا ،سید امیر حسین قاضی زاده
هاشمی عصر چهارشنبه در دیدار با امام جمعه
سنندج اظهار کرد :استان کردستان همواره و
در دوران های مختلف مورد هجمه دشمنان
بوده است و شهدای زیادی تقدیم نظام و انقالب
کرده اند ،البته این استان هنوز هم کانون ترفندها
وتوطئه های دشمنان است.
وی افزود :در حال حاضر ما باید با خدمت به
خانواده شهدا و ایثارگران دین خود را به مردمان
این استان ادا کنیم و عالوه بر رسیدگی مادی،
از لحاظ معنوی و بزرگداشت جایگاه برجسته
شهدای این دیار تالش کنیم.
معاون رییس جمهور ادامه داد :در جریان دفاع از
انقالب شهدای زیادی از اقوام و مذاهب مختلف
تقدیم کشور شد،و در این میان نقش اهل سنت در
کل کشور به ویژه کردستان به عنوان خط تماس
و جبهه مقابله با دشمنان ،پررنگ تر بوده است
لذا در ارائه خدمات این استان باید مورد توجه
بیشتری باشد.
نماینده مردم کردستان در مجلس خبرگان
رهبری و امام جمعه سنندج نیز در این دیدار
خدمت به خانواده شهدا و ایثارگران یک تکلیف و
وظیفه همگانی اعالم کرد و گفت :امنیت و اسایش
موجود جامعه مرهون ایثارگری شهدا و جانبازان
است لذا ما امروز باید با تمام توان درراستای رفع
مشکالت جامعه ایثارگری تالش کنیم.
ماموستا فایق رستمی با تاکید،بر فزاهم کردن
زمینه اشتغال فرزندان شاهد و ایثارگر استان
گفت :در میان جامعه ایثارگری استان افراد با
استعداد و تحصیل کرده زیادی وجود دارد و
می طلبد در حوزه های مختلف از این ظرفیت ها
استفاده شود.
اگهی مزایده
اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان سنندج در نظر دارد ،ششدانگ یک باب مغازه از موقوفه مسجد امام حسین (ع) به مساحت 41
مترمربع واقع در سنندج ،محله غفور ،خیابان کوسه هجیج ،کوچه مهر را با مبلغ پایه ماهانه 30/000/000ریال ،از طریق مزایده و با
رعایت شرایط و مقررات اوقافی به اجاره واگذار نماید.
تاریخ برگزاری مزایده 1402/02/06لغایت 1402/02/21به مدت 15روز
متقاضیان می توانند برای کسب اطالعات بیشتر صرف ًا در ساعات اداری ،به قسمت اجارات اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان سنندج
مراجعه و یا با شماره تلفن 33247971داخلی 3تماس حاصل نمایند.
اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان سنندج
روژان جایی ربای دیده شدن شما...
شعبه استان کردستان :سنندج -میدان ازادی -خیابان حسن اباد -خیابان هدایت -پشت پاساژ بهاره
-مجتمع اداری دایموند -طبقه سوم واحد - 3کدپستی - 6617615870 :مدیر شعبه بهمن انتظاری صفحه 1
خــــــــرب
خیر
تشکیل قرارگاه جهادی
حفظ حقوق بیت المال
سنندج -خبرنگار روژان:
رئیس کل دادگستری استان کردستان با بیان
اینکه میانگین نرخ دادرسی الکترونیک در
استان 77درصد است گفت :باید این میزان
تا پایان اردیبهشت ماه ارتقاء یابد و از ابتدای
خردادماه امسال ،اعزام زندانی به دادگستری
قطع شود.
به گزارش روابط عمومی دادگستری استان
کردستات ،حجت االسالم سیدحسین
حسینی در نخستین جلسه با روسای
دادگستری و دادستان های شهرستان های
استان در سالجاری ،اظهار کرد :با توجه به
نامگذاری سال جدید توسط مقام معظم
رهبری (مدظله العالی ) و تاکیدات رییس قوه
قضاییه ،دستگاه قضایی استان با تمام توان
کمک حال دستگاه اجرایی برای مهار تورم و
رشد تولید است.
رئیس کل دادگستری استان کردستان تصریح
کرد :در سال جدید و با مدیریت و نظارت
دقیق تر روسای دادگستری و دادستانهای
حوزه های قضایی استان بهیچ وجه نباید
حتی یک واحد تولیدی در استان تعطیل
شود و یا کارگر و کارگرانی بیکار شوند .
حسینی صیانت از حقوق عامه بویژه در حوزه
امنیت مردم را بسیار مهم دانست و افزود :
در حوزه تصرفات اراضی ملی و منابع طبیعی
دادستانهای استان با نظارت دقیق و بر حفظ
حقوق عامه نظارت جدی داشته باشند و مانع
از تضییع حقوق بیت المال شوند.
وی بر ضرورت اجرای برنامه عملیاتی سال
1402قوه قضاییه در دادگستری استان
تاکید کرد و گفت :اهتمام به اجرا و انعکاس
این برنامه که هدف محور و کاربردی است،
باید مدنظر روسای دادگستری و دادستانهای
استان باشد.
رئیس کل دادگستری استان کردستان
خاطرنشان کرد :در حوزه زندان ها ،بحث
اشتغال زندانیان و استفاده از ظرفیت بنیاد
تعاون مورد تاکید دستگاه قضایی استان است
و قضات باید با سرکشی و بازدید ماهانه و
منظم ،به تک تک درخواستهای زندانیان
رسیدگی کنند و درصدد رفع مشکالت شان
برایند.
حسینی بر ضرورت سروسامان دادن موجودی
امار شعبات قضایی استان در سال جدید
تاکید کرد و اضافه کرد :برنامه ریزی ،نظارت
و سرکشی روسای دادگستری و دادستانهای
استان بر شعب سبب می شود تا وضعیت
موجودی پرونده ها سامان یافته و پرونده
بالتکلیف نداشته باشیم .
رئیس کل دادگستری استان کردستان
میانگین نرخ دادرسی الکترونیک استان را 77
درصد ذکر کرد و افزود :باید این میزان تا
پایان اردیبهشت ماه ارتقاء یابد و همچنین
از ابتدای خردادماه سال جاری ،اعزام زندانی
به دادگستری انجام نمی شود و تمام جلسات
دادرسی بصورت الکترونیک برگزار می شود .
محمد جباری دادستان عمومی و انقالب
مرکز استان کردستان بر لزوم تشکیل قرارگاه
جهادی حفظ حقوق بیت المال در تمام
شهرستانهای استان تاکید کرد و افزود :با
زمین خواران و متصرفان اراضی ملی و منابع
طبیعی در سال جدید نیز با جدیت برخورد
خواهد شد.
دادستان عمومی و انقالب سنندج اجرایی
شدن قانون مناسب سازی معابر و پیاده
روهای استان را ضروری دانست و خطاب به
دادستان های شهرستان های استان اظهار
داشت :در راستای حفظ حقوق عامه باید در
استان کردستان قانون مدیریت پسماندها با
جدیت دنبال شود و به بهترین شکل اجرا
شود.
جباری همچنین اضافه کرد :دستورالعمل
ستاد کنترل مجرمین حرفه ای باید در استان
به دقت اجرا شده و لیست زندانیان متواری
استخراج شود.
صاحب امتیاز :سلیمان اهلل مرادی
قائم مقام :ناصر کانی سانانی
مدیر مسئول و سردبیر :هژیر اهلل مرادی
دبیر بخش کردی :عماد کریمیان
دبیر سرویس فرهنگ و هنر :ایرج بهرام نژاد
چاپخانه :کار و کارگر
ادرس دفتر مرکزی :سنندج ـ میدان ازادی
کدپستی6613733953 :
تلفن 33615870 :ـ 087
: RoJanpress.irوبسایت
: Rozhanweekly@gmail.comایمیل
: @Rojandailyکانال تلگرام
روژان حق ویرایش و اصالح مطالب
را برای خود محفوظ می داند
دیدگاه های ارائه شده در مقاالت
به معنای تایید ان از سوی روژان نیست
انتشار تمامی مقاالت به منزله تایید ان از سوی روژان نیست
سال دوازدهم lشماره l 730شنبه 9اردیبهشت 1402
شهردار در مراسم گرامیداشت روز «سنه»:
تدوین۵۵۰۰میلیاردتومانفرصتسرمایه گذاریدرسنندج
شهردار سنندج از تدوین ۵هزار و ۵۰۰میلیارد
تومان پروژه سرمایه گذاری و اجرای چندین
کالن پروژه در این شهر خبر داد.
سیدانور رشیدی ،در مراسم گرامیداشت روز سنه
که در عمارت اصف خانه کرد برگزار شد ،اظهار
کرد ۶ :اردیبهشت روز سنه امکانی فراهم کرد که
مردم فرهنگی این شهر خالق موسیقی جهان
دقایقی را گرد هم جمع شوند.
وی بیان کرد :قدمت شهر سنندج و بناها و
محالت ان از یک سو و وجود مفاخر و هنرمندان
و بزرگان این دیار موجب شده سنندج در طول
تاریخ هدف گردشگران باشد.
وی با بیان اینکه خدمت گذار مردم بودن را
بهترین لقب برای خود می دانیم ،گفت :به عنوان
شهردار سنندج در مسیر خدمت به مردم این
شهر با تمام توان تالش خواهیم کرد تا شاهد
شهری ابادتر و توسعه یافته تر از تمام لحاظ
باشیم.
شهردار سنندج اضافه کرد :سنندج نه تنها برای
شهروندان ان بلکه برای همه کردها در داخل
و خارج از مرزهای کشور عزیز است و عزت و
سربلندی ان موجب خرسندی انها می شود.
وی خاطرنشان کرد :وجود جاذبه های گردشگری
طبیعی بکر ،تاریخی ،فرهنگی و مردمانی اصیل
و هنرمند در این دیار موجب شده که سنندج
همواره مورد استقبال و مقصد گردشگران زیادی
از داخل و خارج کشور در ایام مختلف سال باشد.
رشیدی با بیان اینکه سنندج شهر فرهنگ و
هنر برای تک ما عزیز است و تالش در مسیر
اعتالی ان را وظیفه و تکلیف می دانیم ،افزود:
از این تریبون از طرف خود و خانواده بزرگ
شهرداری این قول را به مردم فرهنگی و هنرمند
و هنردوست این دیا می دهم که به صورت شبانه
روز و با بهره گیری از هرانچه در توان داریم در
مسیر سربلندی سنندج و انجام خدمت گذاری
ماندگار در ان تالش کنیم.
وی با تاکید براینکه برای سربلندی هرچه بیشتر
این شهر از تمام وجود مایه می گذاریم ،اذعان
کرد :اتفاقات بسیاری خوبی در مسیر اجرای
پروژه های عمرانی و سرمایه گذاری در این شهر
در سالجاری کلید می خورد.
وی با عنوان اینکه ۳۰برنامه شاخص و متنوعی
همزمان با هفته سنه تدوین و برگزار می شود،
افزود :برپایی نمایشگاه خوشنویسی در نگارخانه
ارشاد ،برپایی نمایشگاه کتاب در بوستان کتاب،
برپایی نمایشگاه صنایع دستی در عمارت اصف،
اجرای گروه موسیقی فولکلور سنندج و اجرای
موسیقی کالسیک و پاپ ،اجرای چندین گروه
معتادین تبدیل شده توافق های خاصی با اوقاف
انجام داده ایم.
وی اظهار کرد :اجرا و عملیاتی کردن مرکز
نگهداری معتادین متجاهر کمپ ماده ۱۶از
دیگر اتفاقات بسیار خوبی بود که در شهر سنندج
صورت گرفت و در حال حاضر بیش از ۲۰۰نفر
از معتادین متجاهر که از دیدگاه ما بیمار و نیاز
به حمایت دارند در این مکان فرایند درمان و
بهبودی و در ادامه توانمندسازی را طی می کنند.
وی با بیان اینکه با تمام وجود دغدغه رفع
مشکالت و توسعه شهر را داریم و در این راستا
الز تمام ظرفیت های استفاده خواهیم کرد ،گفت:
تئاتر خیابانی به مدت یک هفته در پارک شانو
و پیاده راه فردوسی ،برپایی نمایشگاه و برگزاری
اولین جشنواره عکاسی با موضوع هفته فرهنگی
نگارخانه سوره ،برپایی کارگاه و نمایشگاه نقاشی
در عمارت اصف ،برگزاری مراسم اختتامیه
قرانی سالن اجتماعات سازمان تبلیغات اسالمی
و همایش پیاده روی خانوادگی از پارک کودک
به مقصد میدان گاز ،برگزاری مسابقات کشتی
پهلوانی در پارک شهدای ۲۸دی از دیگر
برنامه های شاخص این هفته در سنندج برشمرد.
وی با بیان اینکه در اینده نزدیک همایش بزرگ
برای جذب سرمایه گذار در شهر سنندج برگزار
خواهد شد ،گفت :کار مطالعاتی ۲۴پروژه سرمایه
با حجم سرمایه گذاری بیش از ۵هزار و ۵۰۰
میلیارد تومان که نمونه ان تله کابین سنندج
است انجام شده و برخی از انها در سالجاری کلید
خواهد خورد.
به گفته وی ،پروژه سرمایه گذاری چند هزار
میلیاردی را در نقاط مختلف شهر سنندج تعریف
کرده ایم که اجرای هر کدام از انها تحول قابل
توجهی در حوزه اقتصادی و سرمایه گذاری در
این شهر ایجاد خواهد کرد.
وی از راه اندازی دهکده سالمت به عنوان یکی
از برنامه های مهم شهرداری سنندج در این
دوره مدیریتی نام برد و اضافه کرد :در راستای
پاسخگویی به مطالبات مردم در حوزه بهسازی
معابر و خیابان ها نهضت اسفالت در شهر سنندج
اتفاق می افتد
وی اذعان کرد :در همین راستا بیش از ۵۰۰هزار
متر مربع از خیابان ها و معابر شهر با اختصاص
اعتباری بالغ بر ۱۸۰میلیارد تومان اسفالت و
بهسازی خواهد شد.
شهردار سنندج از توسعه سرانه فضای سبز به
عنوان دیگر اولویت در شهرداری سنندج یاد کرد
و افزود ۱۴۳ :هکتار پارک و فضای سبز در بازده
زمانی دو ساله به سرانه فضای سبز موجود اضافه
خواهد شد.
رشیدی با تاکید براینکه عدالت محوری در تعریف
و اجرای پروژه ها را مالک اصلی در تعریف و
اجرای برنامه ها و پروژه های شهرداری قرار داده
ایم ،گفت :در راستای ساماندهی قبرستان های
قدیمی و پارک هایی که بعضا به محل تجمع
تمام کمیسیون های شورا شهر در کنار هم فعال
دغدغه شهر را دارند و دنبال اتفاقات خوبی در
حوزه های مختلف در این شهر هستند.
وی اذعان کرد :شورا در کمال اتحاد و ارامش از
برنامه های شهرداری حمایت و همین همدلی
و همراهی بین اعضای شورای شهر و مدیریت
شهرداری موجب شد در سال گذشته شاهد
اتفاقات خوبی در بخش های مختلف و تحقق
اهداف و برنامه ها باشیم.
اجرای ۳پروژه کالن در حوزه ترافیک شهری
وی در ادامه با اشاره به اینکه ۳ابر پروژه در شهر
سنندج به زودی کلید خواهد خورد ،اذعان کرد:
شهرداری سنندج با حمایت و همراهی اعضای
شورای اسالمی شهر ۳پروژه بزرگ عمرانی
شامل طرح تعریض پل قشالق ،احداث تقاطع
غیرهمسطح میدان محمدی و ورودی نایسر
تعریف و اجرایی می کند.
رییس شورای اسالمی شهر سنندج نیز با بیان
اینکه دسترنج و فرهنگ کرد منشا خیر و برکت
زیادی در کشور بوده است ،گفت :شهر سنندج
14دوره حاکمیت را در طول این 400سال به
خود دیده است که البته بیشترین دوران رشد و
بالندگی ان به جمهوری اسالمی بر می گردد.
فرهاد میمنت ابادی اضافه کرد :با افتخار
می گویم در هر جای دنیا اگر کردی وجود دارد از
او بپرسند از لحاظ اصل و نسب اهل کجایی ریشه
و تبارش به سنندج بر می گردد .شهرداری و سایر
ادارات موظف هستند برای رشد و بالندگی نسل
جدید ،این بالندگی را حفظ کنند.
وی ی با بیان اینکه مردم کرد به لحاظ ظرفیت
علمی نیز در جهان دارای پایه و جایگاه هستند،
افزود :در بعد علمی امروز در هرجای دنیا اگر
چهار دانشمند وجود داشته باشد یک یا دو نفر
انها کرد هستند.
وی گفت :تاریخ سکونتگاه و زندگی در این شهر
به بیش از ۶هزار سال پیش بر می گردد اما در
حدود ۴۰۰سال پیش با ابالغ این حکم حکومتی
توسط شاه صفی خان فنداسیون این شهر توسط
اردالن خان گذاشته شده است.
رییس شورای اسالمی شهر سنندج تصریح کرد:
شهر سنندج ۱۴دوره حاکمیت را در طول این
۴۰۰سال به خود دیده است که البته بیشترین
دوران رشد و بالندگی ان به جمهوری اسالمی
بر می گردد.
میمنت ابادی عنوان کرد :در بعد فرهنگی
و صنایع دستی این شهر بیش از ۵۰۰درصد
رشد بالندگی داشته که این حاصل تالش زنان
و مردان شیرزن و هنرمند این دیار بوده است.
وی گفت :امروز شهر سنندج به عنوان شهر خالق
موسیقی جهان و پایتخت کتاب و پایتخت نورز
در سطح جهانی شناخته شده است.
رییس شورای اسالمی شهر سنندج با بیان اینکه
شهری با این قدمت تاریخی و جایگاه رفیع هنری
و فرهنگی سزاوار بهترین امکانات و خدمات است،
گفت :امکانات و ویترین امروز این شهر زبینده
جایگاه جهانی ان نیست و امیدواریم بتوانیم با
امکاناتی که در اختیار داریم زمینه توسعه هرچه
بیشتر ان را فراهم سازیم.
وی با تاکید براینکه دسترنج و فرهنگ کرد و
کردواری منشا خیر و برکت بوده است ،گفت :به
عنوان نماینده مردم سنندج در شورای اسالمی
شهر درخواست دارم نسبت به فرهنگ و علم
و ادب مردم این شهر بیش از پیش از سوی
دستگاه های فرهنگی توجه شود.
کامکارها و عندلیبی ها
حق بزرگی بر موسقی ایران دارند
اسعد فریدی رییس کمیسیون فرهنگی و
اجتماعی شورای اسالمی شهر سنندج هم ،با
بیان اینکه سنندج به لحاظ ظرفیت های هنری
و فرهنگی از جایگاه واالیی برخوردار است ،گفت:
این شهر بزرگان و مفاخر زیادی را در دامن خود
پررورش داده که خانواده بزرگ بابا مردوخ و
نام «سنه» اظهار کرد :این روز که با پیگیری و
تالش شهرداری و شورای اسالمی شهر سنندج از
سال ۱۳۹۷در شورای فرهنگ عمومی به تصویب
رسیده فرصت مناسبی است تا در زمینه معرفی
پتانسیل ها و ویژگی های غنی فرهنگی و هنری
این کهن شهر ایران زمین اقدام کرد.
وی در این خصوص افزود :سنندج از دیرباز به
عنوان مهد علم و دانش نقش بسزایی در اعتالی
فرهنگ و هنر ایران عزیز را داشته است.
مرادی ادامه داد :بزرگان و دانشمندان بزرگی
که در این شهر تاریخی زیست کرده اند و
نشان و افتخاری بر افتخارات کردستان افزوده
اند که هریک از انان نشانی از دیانت ،دالوری و
پهلوانی ،هنر و فرهنگ ،صنعت و دانش را در کنار
ویژگی های بیشمار دیگری که صدها مجلد را می
توانند به خود اختصاص دهند برعهده داشته اند.
وی در این خصوص گفت :برهمین مبنا حوزه
هنری استان کردستان از سال ها پیش با توجه
به این پتانسیل غنی در بخش فرهنگ و هنر
اقدامات ارزنده ای را به انجام رسانده که حاصل
ان در ثبت سنندج به عنوان شهر خالق موسیقی
و معرفی ظرفیت های دیگر این شهر بسیار موثر
واقع شد.
رئیس حوزه هنری کردستان به یکی از ویژگی
های سنندج در بخش هنر اشاره کرد و گفت:
سنندج مهد دف و دف نوازی بوده که به نوعی با
بی توجهی صرفا در بین بخشی از هنرمندان اشنا
به این موضوع شناخته شده بود که جشنواره دف
نوای رحمت توانست ان را از مهجوریت دراورده
و همنوازی ۱۰۰۰دف نواز سنندجی زمینه ای
را فراهم کرد تا سنندج به عنوان پایتخت دف
نوازی جهانی شود و دف و دف سازی به عنوان
یک میراث معنوی به ثبت ملی برسد.
وی افزود :حضور بزرگان موسیقی ایران زمین
همچون استاد بیژن کامکار ،استادمحمد جلیل
عندلیبی ،استاد لوریس چکناواریان ،دکتر نادر
مشایخی ،استاد فریدون شهبازیان ،استاد هادی
منتظری ،استاد مسعود حبیبی ،استاد اردشیر
کامکار ،استاد احمد خاک طینت،استاد کیوان
ساکت ،استاد عماد توحیدی ،زنده یاد شکراله
حیاتی در کنار هنرمندان مطرح سنندج همچون
سید عالءالدین یاسینی ،سید عطاء سالمیه ،سید
بهاءالدین حسینی ،برادران غوثی ،کژوان ضیاء
الدینی ،مهدی احمدی ،فرزاد عندلیبی به عنوان
داور در دوره های ده گانه این جشنواره که اوازه
بین المللی پیدا کرده است و هرساله با نواوری
و حضور گروه ها و دف نوازان نوجوان و جوان با
ابتکار و خالقیت در ان ،کمک کرد سنندج به
عنوان شهر خالق موسیقی معرفی شود.
مرادی در ادامه به حضور تاریخی شورای عالی
خانه موسیقی و بزرگان موسیقی ایران زمین به
کردستان هم اشاره کرد و گفت :برای اولین بار
در تاریخ ایران اساتید بزرگ موسیقی استاد فرهاد
فخرالدینی ،حسن ریاحی ،محمد سریر ،هوشنگ
کامکار ،داریوش پیرنیاکان ،محمد میرزمانی،
حمید رضا اردالن ،حمید رضا نوربخش سه روز
مهمان حوزه هنری کردستان بودند و از نزدیک
با پتانسیل و استعداد های غنی موسیقی این دیار
اشنا شدند و مهر تاییدی زدند بر هنر و فرهنگ
پویا و با استعداد این دیار.
وی افزود :در بخش تولید اثر نیز با بهره مندی
از همین پتانسیل غنی گام های بسیار مهمی
توسط حوزه هنری در زمینه معرفی شهر» سنه»
برداشته شده است که از ان جمله می توان به
تولید کتاب دوجلدی «دف و دف نوازی» اثر فرزاد
عندلیبی ،کتاب» پرواز» قطعاتی برای کمانچه اثر
مجتهدی اشاره کرد.
وی گفت :مردم کرد به لحاظ موسیقی و هنر
بسیار ثروتمند هستند و هنرمندان موسیقی این
استان مانند کامکارها و عندلیبی ها حق بزرگی بر
موسقی ایران دارند و چارچوب موسیقی ایران بر
شانه انها پایه گذاری شده است.
وی به ظرفیت های شهر سنندج در حوزه فیلم
کوتاه و کسب عناوین برتر در جشنواره های
جهانی توسط فیلمسازان توانمند این دیار اشاره
کرد و گفت :کردستان در حوزه فیلم کوتاه در
دنیا حرف برای گفتن دارد و در حوزه تئاتر هم
اساتید بزرگی همچون قطب الدین صادقی و
بهروز غریب پور که مایه سربلندی برای کشور
هستند نام برد.
سنندج از دیرباز نقش به سزایی در اعتالی
فرهنگ و هنر ایران داشته است
رییس حوزه هنری استان کردستان نیز ،به
مناسبت ۶اردیبهشت روز سنه ،گفت :سنندج از
دیرباز به عنوان مهد علم و دانش نقش بسزایی در
اعتالی فرهنگ و هنر ایران عزیز را داشته است.
امین مرادی در گفت وگو با خبرنگاران با
گرامیداشت ۶اردیبهشت روز نامگذاری شده به
راشد بابا شهابی ،کتاب» موسیقی در کردستان
« تالیف محمد میرزایی از سری کتاب های
دانشنامه فرهنگ ،هنر و تمدن کردستان ، ،البوم
های موسیقی مختلف همچون «ذکر دف»« ،چل
چرا» « ،گول هه نار» « ،مستوره» « ،جام گلکون»،
«دریاب و ُدریاب»« ،کوساالن» اشاره کرد.
وی گفت :امسال نیز در پاسداشت روز سنه،
چهارشنبه ۶اردیبهشت پردیس سینمایی بهمن
سنندج به صورت نیم بهاء ارایه خدمات خواهند
داشت و در همکاری با شهرداری سنندج گالری
سوره پردیس سینمایی بهمن سنندج میزبان
اثار عکاسان با محوریت سنه خواهد بود و روز
شنبه نیز از ساعت ۱۶تا ۱۸در سالن شماره ۲
پردیس سینمایی بهمن سنندج ایین رونمایی
از کتاب ۱۰۰پرتره هنرمندان کردستان که
۴۰پرتره به هنرمندان سنندجی اختصاص
دارد با حضور نویسنده کتاب لقمان رحیمی
از هنرمندان بوکانی رونمایی وبا حضور استاد
دکتر قطب الدین صادقی ،استاد دکتر فرد.
ین صادق ایوبی ،استاد مرادسلیمی و هنرمند
افشین فتاحی مورد نقد و بررسی قرار خواهد
گرفت.
خبر
رئیس دانشگاه علوم پزشکی کردستان:
پیگیر حقوق پرستاران هستیم
ادامه از صفحه اول
عبدالملکی ضمن اشاره به خواسته ها و
دغدغه های پرستاران ،افزود :یک گروه از
این مشکالت مانند میزان حقوق مندرج
در احکام کارگزینی در حیطه اختیارات
دانشگاه نیست و الزم است از سطح وزارت
خانه ابالغ شود که البته این وظیفه ما است
که در جلسات با مسئولین وزارت بهداشت
انها را پیگیری و برای رفع ان تالش کنیم
که موارد زیادی از این پیگیری ها صورت
گرفته و همچنان ادامه دارد.
وی با اشاره به دستورالعمل های وزارتی به
تاثیر میزان درامدهای دانشگاه در میزان
پرداخت کارانه ها اشاره کرد و گفت :ضریب
اشغال تخت های بیمارستانی در استان
کاهشی چشمگیر داشته و از حدود ۸۰
درصد به کمتر از ۴۵درصد تنزل یافته
است و این بر روی میزان کارانه های
محاسبه شده تاثیرگذار بوده است.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی کردستان
یاداور شد :بیمارستان های تعدادی از
استان های دیگر حتی ضریب اشغال تخت
نزدیک به ۱۰۰درصد دارند و این به طور
قطع منجر به تفاوت میزان کارانه های
پرداختی در استانهای مختلف بر می گردد.
عبدالملکی تاکید کرد ۴۰۰ :میلیارد تومان
از بیمه ها طلب داریم که با پرداخت ان
بحران های مالی دانشگاه از بین می رود.
وی ضمن دعوت همکاران به حفظ روحیه
امنیت و ارامش ،ادامه داد :در شرایط وجود
و پایبندی به شفافیت ،به راحتی صداها
شنیده شده و امکان سواستفاده از بین
می رود.
رییس دانشگاه علوم پزشکی کردستان
نسبت به برنامه های وزارت بهداشت و
مجلس در تغییر وضعیت نیروهای شرکتی
و قراردادی ابراز امیدواری کرد و گفت:
تصویب و ابالغ مقررات در این موارد که
بالفاصله توسط دانشگاه اجرایی خواهد شد،
در کاهش بسیاری از دغدغه های همکاران
تاثیر به سزایی خواهد داشت.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی کردستان
گفت :در طول ۱۵ماه گذشته و تا هفتم
فروردین امسال ،هزار و ۵۱۰میلیارد تومان
از بدهی های این دانشگاه پرداخت شد.
دکتر عبدالملکی اظهار کرد :در مدت ذکر
شده و با مدیریت صحیح منابع ،تاخیر
پرداختی ها از ۱۳ماه به ۶ماه رسید که
بیانگر رشد و نویدبخش اینده ای بهتر برای
دانشگاه است.
وی افزود :شفاف سازی در روند پرداختی ها
یکی از اصول بنیادی و از برنامه های قطعی
دانشگاه است که در این راستا تمام تالش
خود را بکار می گیریم.
بیش از سه هزار دانشجو در ۴۳رشته و
هشت مقطع تحصیلی در پنج دانشکده
دندانپزشکی ،پزشکی ،پرستاری و مامایی،
بهداشت و پیراپزشکی در دانشگاه علوم
پزشکی کردستان مشغول به تحصیل
هستند.
در روزهای اخیر پرستاران مراکز درمانی
استان کردستان در دو نوبت با تجمع در
مقابل ساختمان استانداری و همچنین
تجمع در مقابل ساختمان دانشگاه علوم
پزشکی استان نسبت به حقوق اندک خود
اعتراض کردند.
***
استاندار کردستان تاکید کرد:
اختصاص چهارشنبه هر هفته
به بررسی طرح نهضت ملی مسکن
سنندج -خبرنگار روژان:
استاندار کردستان با اعالم نارضایتی از
کندی طرح نهضت ملی مسکن گفت:
چهارشنب ه هر هفته جلسه شورای ملی
مسکن با محوریت بررسی وضعیت همه
شهرستان ها برگزار می شود.
اسماعیل زارعی کوشا اظهار کرد :بنا به
دالیل مختلف و از جمله دشواری تامین
زمین طرح نهضت ملی مسکن در استان
از سرعت قابل قبولی برخوردار نیست و
بر همین مبنا ضرورت دارد که به صورت
جدی تر به این موضوع ورود کنیم.
وی افزود :چهارشنبه هر هفته ساعت
۶صبح شورای مسکن استان و با حضور
مدیران دستگاه های اجرایی مرتبط و با
دستور کار بررسی وضعیت شهرستان ها
برگزار خواهد شد.
استاندار کردستان تصریح کرد :همه کسانی
که در حوزه ساخت مسکن در استان
مسئولیت دارند تحصیلکرده و فرزندان
همین استان هستند و توقع این است که
برای استان و مردم به صورت مضاعف تالش
کنند. صفحه 2
سال دوازدهم lشماره l 730شنبه 9اردیبهشت 1402
یادداشت
تجارت مرزنشینان
کورسوی امید مرزداران
.ارمان فیضی
درسال های اخیر ،شغل های کاذب و بسیار
پر خطری مانند کولبری و سوخت بری
تشدید شده است و مردم مناطق مرزی از
سر ناچاری و بیکاری برای امرار معاش جان
خود را کف دست گذاشته و تمام مخاطرات
کوه و بیابان را برای به دست اوردن لقمه ای
نان به جان می خرند.
از سالها قبل که خواسته یا ناخواسته توسعه
نامتوازن گریبان ایران را گرفت و سرمایه
گذاری ها روانه مناطق مرکزی کشور
شد و مناطقی که دورتر از مرکز بودند و
خاصتا مناطق مرزی کمتر به انان توجه
شد ،بحث معیشت مرزنشینان و در پی ان
بحث شغل های کاذب ایجاد شده در این
مناطق ،همواره نقل محافل بوده است و
هر دولت و مجلسی هم سر کار امده است
با قول و قرارهایی سعی در بهبود اوضاع
اقتصادی مناطق مرزنشین داشته است که
البته عمده ی طرح های اجرا شده معموال
با موفقیت چندانی همراه نبوده است و اصل
ماجرا به قوت خود باقی مانده است.
در سال های اخیر و با وخیم شدن اوضاع
اقتصادی ،شغل های کاذب (البته اگر بتوان
اصال اسم شغل بر انان گذاشت) و بسیار
پرخطری مانند کولبری و سوخت بری
تشدید شده است و مردم مناطق مرزی
از سر ناچاری ،بیکاری و فقر برای امرار
معاش جان خود را کف دست گذاشته و
تمام مخاطرات کوه و بیابان را برای به دست
اوردن لقمه ای نان به جان می خرند.
حال با این شرایطی که ذکر ان رفت ،دولت
و مجلس پس از عدم موفقیت طرح های
قبلی ،رو به طرح جدیدی به نام طرح
تجارت مرزنشینان اورده اند.
این طرح که استارت ان در سال ۱۳۹۹
بود و یکی از نمایندگان مناطق مرزی که
منطقه اش درگیر امار باالی بیکاری و
معضل کولبری است (نماینده اورامانات)
طراح این طرح است که با همراهی و
امضای ۶۵نفر دیگر از نمایندگان این طرح
ارائه شد و در ادامه مقرر شد این طرح در
سران قوا و سپس در هیئت دولت مطرح
و پس از بررسی های کارشناسی در قالب
الیحه به مجلس بازگردانده شود که پس
از قریب به دو سال حال باالخره این فعل
و انفعاالت صورت گرفته و الیحه مذکور
توسط دولت به مجلس تقدیم شده است
و در هفته گذشته نیز دو فوریت ان به رای
گذاشته شد و با رای اکثریت نمایندگان
تصویب شد.
البته از نکات قابل تامل صحن علنی
مجلس در روز تصویب دو فوریت این
موضوع ،دلیل مخالفت بعضی از نمایندگان
مخالف بود که اذعان می داشتند در حال
حاضر این طرح در اولویت کشور نیست!
باید از این نمایندگان پرسید چه جیزی
مهم تر و یا اولویت دارتر از معیشت مردم
است؟
همان طور که عطار نیشابوری در جایی از
مصیبت نامه از زبان به ظاهر دیوانه ای نقل
می کند که « :در قحطی نیشابور فهمیدم
نام اعظم خدا و بنیاد دین و مایه ی اتحاد
مردم نان است » ،الزم است نمایندگان
مجلس نیز در اولویت بندی ها دقت داشته
باشند و در وهله اول تمام هم و غم خود را
برای بهبود وضعیت معیشتی مردم بگذارند
و بعضا با طرح مسائل حاشیه ای و کم
اهمیت ،موجبات ناراحتی و عصبانیت مردم
را فراهم نکنند.
انتظار می رود که نمایندگان مجلس برای
تصویب جزئیات این طرح نیز همراهی کنند
و در ادامه و پس از تصویب ،دولت نیز در
مقام اجرا طرح مذکور را با دقت و حساسیت
اجرایی کند تا به سرنوشت طرح های بی
سرانجام پیشین دچار نشود.
در بخشی از این طرح امده است که کاال
در یک حجم مشخصی بدون هزینه گمرکی
و با یک حداقل پرداختی به عنوان عوارض
وارد شهرستان های مرزی می شود و بعدا
به عنوان کاالی همراه مسافر می تواند از
این مناطق خارج شود که می تواند تاثیر
مثبتی در معیشت مردم و توسعه اقتصادی
این مناطق دارد.
گرچه که هر طرحی تا به مرحله اجرا نرسد
نمی توان قضاوت کاملی در مورد ان ارائه
کرد اما طرح فعلی حداقل روی کاغذ از
طرح های قبلی بهتر می نماید.
البته الزم به ذکر است که وضعیت اقتصادی
مناطق مرزی در بسیاری از مناطق به حدی
اشفته و بغرنج است که قطعا همچین
طرحی هم نمی تواند تمام مشکالت از جمله
معضل کولبری را به طور کامل حل کند
اما به هر حال در صورت اجرای درست و
حساب شده ،می تواند کورسوی امیدی
باشد که تا حدی وضعیت معیشتی مردم
مناطق مرزنشین را رو به بهبود ببرد و
اغازی باشد برای پیشبرد طرح هایی دیگر
در جهت توسعه اقتصادی و کاهش عقب
ماندگی های مناطق مرزی نسبت به مناطق
مرکزی کشور.
جامعه
چرایی نامگذاری ششم اردیبهشت
به نام روز «سنه»
.
شورای شهر سنندج بر ان شد که یک روز را
به عنوان شهر سنندج در تقویم ملی ایران ثبت
کند .برای این منظور اقدام به فراخوان نمود و
پس از طی چندین ماه نظرسنجی کام ُ
ال شفاف
و واضح ،اقدام به دعوت از اساتید و صاحب
نظران درباره ی روز سنندج پرداخت و پس از
تشکیل جلسه های فراوان به دالیل زیر روز ششم
اردیبهشت را به عنوان سنندج انتخاب و تصویب
کرد که خوشبختانه مورد تایید قرار گرفت.
برابر نوشته ی ایت اهلل مردوخ ،در صفحه ی ۱۰۸
جلد دوم تاریخ مردوخ ،سلیمان خان اردالن
در ذی القعده ی ۱۰۴۶مصادف با ۶اردیبهشت
۱۰۱۶شمسی اقدام به تاسیس شهر سنه
(سنندج) نمود.
از انجا که مرحوم ایت اهلل مردوخ ،مورخی بسیار
دقیق و دانشمندی بی بدیل و مطلع در امور
تاریخی بود و نیز به واسطه ی قرابت خانوادگی
با نوادگان سلیمان خان اردالن در روستای
رمشت بود ،به استناد قباله نامه ها و فرمان های
حکومتی سلیمان خان اردالن که در نزد خوانین
اردالن های رمشت که موجود بوده و در اختیار
ایت اهلل مردوخ بوده است؛ این تاریخ را در
کتاب شان نوشته اند که برای اهل فن و محققان
امر کام ً
ال موثق و قابل اعتماد است.
هرچند که بر اساس شواهد و یافته های
باستان شناسان در برخی نقاط شهر سنه بر ما
معلوم شده که تاریخ شهر سنه به روزگاران دور
بر می گردد ،اما در زمان سلیمان خان اردالن به
صورت یک قصبه ی کوچک در امده بود و یک
طایفه به نام زرینه کفش در اطراف یک قلعه ی
کهنه که سنه نام داشت زندگی می کردند .تا
ان زمان اردالن ها به مدت پانصد سال بر بخش
بزرگی از منطقه ی کردستان حکومت می کردند
و برای پاسداری از قلمرو خود ،چهار قلعه ی
مستحکم و نفوذ ناپذیر در حسن اباد و پلنگان
و مریوان و روستای َزلم احداث کرده بودند.
شاه عباس صفوی پس از غلبه بر کشمکش های
درونی حکومتش؛ متوجه مرزهای غربی شد و
اقتدار هلوخان اردالن را بر نتابید .پس از چند
لشکرکشی و جنگ بی حاصل ،از در صلح و اشتی
درامد و با هلوخان ترک مخاصمه کرد.
خان احمدخان فرزند هلوخان که به عنوان
سفیر حکومت اردالن به اصفهان رفته بود
جذب شاه عباس شد و پس از ازدواج با خواهر
شاه عباس به نام زرین کاله خانم ،به کردستان
بازگشت و پس از مقدماتی چند ،هلوخان را از
حکومت ساقط کرد و خود به جای پدر نشست
و حکومت اردالن را به دربار صفوی متمایل کرد.
بعد از مرگ شاه عباس ،کشتار و تصفیه حساب
خونینی در دربار صفوی به وسیله ی شاه صفی
اغاز شد که در ان سرخاب بیگ فرزند
خان احمد خان نیز قربانی شد و همین باعث
طغیان خان احمد خان بر علیه صفویان شد.
جنگ های میان اردالن ها و صفویان ،منجر به
سقوط خان احمد خان شد و ناچار به مهاجرت
به سوی مناطق تحت امر عثمانی شد؛ در این
هنگام ،سلیمان خان اردالن که در اصفهان به
صورت گروگان زندگی می کرد ،برای نجات
منطقه ی کردستان و خروج سربازان صفوی از
کردستان و جلوگیری از انتصاب غیر اردالن در
کردستان اقدام کرد و توانست به شرط تخریب
قلعه های حکومتی اردالن (حسن اباد و پلنگان
و مریوان و زلم) در اسفند۱۰۱۵شمسی فرمان
حکومت کردستان اردالن را بگیرد .او پس از
ورود به کردستان ،در ۶اردیبهشت ۱۰۱۶
شمسی مصادف با ۳۰ذی قعده ی ۱۰۴۶شهر
قدیمی اما مخروبه ی سنه را نوسازی کرده و
با کمک اردالنی ها و مردم بومی اورامان که از
همراهان و عوامل حکومتی ان زمان اردالن ها
بودند ،بنیان شهری تازه را پی ریزی کند .قلعه و
دژ حکومتی تازه ای بر فراز تپه ی کوچک سنه بنا
کرد و به تدریج خانه ها و عمارت ها و مساجد و
حمام ها و بازار را به همان سبکی که در اصفهان
دیده بود برای شهر تعبیه کرد و جانشینان او
هر کدام به وسع خود بر ابادانی ان افزودند .به
دلیل مرکزیت سیاسی و اقتصادی این شهر و
پشتیبانی والیان اردالن از علما و دانشمندان ،به
سرعت به مرکز علمی نیز بدل شد.
در زمان امان اهلل خان بزرگ اردالن ،این شهر به
نهایت ابادانی و رونق خود رسید و با احداث
مسجد جامع داراالحسان در اندک مدت به
دارالعلم بالد اسالمی مشهور شد...
با توجه به این سابقه ی تاریخی و با عنایت به
اینکه استان کردستان و خصوصاً منطقه ی
اورامان در اوایل اردیبهشت زیباترین و
دلپذیرترین زمان ممکن از لحاظ اب و هوا و
جاذبه های طبیعی خود را داراست و از اطراف
و اکناف گردشگران فراوانی جهت گردش در
کردستان و اورامان و نیز شرکت در مراسم
پیرشالیار اورامان به کردستان و بخصوص
شهر سنندج سفر می کنند و همچنین یکی از
اهداف نامگذاری روز سنندج تقویت گردشگری
و معرفی شهر سنندج در ایران و جهان است،
مناسب ترین ایام برای این روز در اردیبهشت
تشخیص داده شد و خوشبختانه بر حسب
حسن تصادف این امر در «ششم» اردیبهشت
که روز اغاز بازتاسیس سنندج بود؛ روز ششم
تعیین گردید به خصوص در ماه اردیبهشت،
اب و هوای شهر سنندج در نهایت اعتدال و با
شکفتن شکوفه ها در این زمان ،در اوج زیبایی و
جمال احمدی ایین ،پژوهشگر تاریخ
سرسبزی است و اجرای برنامه های فرهنگی که
به منظور جذب گردشگر و بهانه ی روز سنندج
شکل می گیرد ،در مناسب ترین موقعیت زمانی
خود یعنی در ماه اردیبهشت قرار می گیرد و
نیز از انجا که در باور مردم محلی ،چلّه ی بهار
همانند شب یلدا و روز نوروز و چهارشنبه سوری،
و سیزده بدر به پاسداشت روزهای ملی ایرانی،
روز فرخنده ای است ،می توان چهلم بهار یعنی
روز دهم اردیبهشت را که به تاریخ تاسیس
روز سنندج نزدیک است به عنوان روز سنندج
نامگذاری کرد.
ناگفته نماند که شورا در ابتدا روز دهم اردیبهشت
را که مصادف با چهلم بهار است انتخاب نموده
بود اما چون این روز قب ُ
ال در تقویم به نام روز
خلیج فارس ثبت شده بود لذا مورد موافقت
قرار نگرفت با تغییر مختصر در ان؛ روز ششم
در تقویم ملی ایران به عنوان روز سنندج ثبت
گردید اهمیت این نامگذاری از این نظر بیشتر
نمایان می گردد که ایام ملی در تقویم ایران
همچنان در تقویم جهانی نیز مورد توجه مردم
جهان قرار خواهد گرفت و شهر ما را برجسته تر
از گذشته مطرح خواهد نمود.
این نامگذاری بهانه ای برای تمرکز فعالیت های
گردشگری و سنندج شناسی در این روز و این
ایام خواهد بود که با برنامه ریزی ساالنه جهت
باشکوه تر برگزار کردن ان می توان با برنامه ریزی
درست و منطقی و دراز مدت به رفع مشکالت
شهر سنندج پرداخت و از این راه به مردم
کردستان و نسل های اینده خدمت نمود.
بیاییم دست در دست هم با همدلی و اتفاق به
دور از حب و بغض به اباد ساختن شهر و دیار
خود و رفع مشکالت بی شمار ان بکوشیم و شهر
سنندج را با برنامه ریزی درست و با اتحاد به
شهری اباد و پر رونق و نمونه بدل سازیم.
ساکنین روستا از بازگشت راضی هستند
مهاجرتمعکوسبهروستایشاه گداربیجار
شهرسـتان 89هـزار نفـری بیجـار و بخصـوص
روسـتاهایی هماننـد شـاه گدار طـی یـک دهـه
گذشـته بـا اسـیب مهاجـرت مواجهـه شـده اند
کـه بـا رویکـرد دولت و اقدامات اساسـی ،شـاهد
مهاجـرت معکوس به روسـتای شـاه گدار از توابع
بیجار هسـتیم.
بـه گزارش کردتـودی ،کمبود و یا نبـود امکانات
اولیـه زندگـی هماننـد بـرق ،گاز و مخابـرات از
عمـده دالیـل مهاجـرت سـاکنین یـک منطقـه
بـرای ادامـه زندگـی نسـل جـوان و تاثیـر گـذار
اسـت کـه اگـر بـا بـی توجهـی مسـئولین هـم
همـراه شـود ،بـدون شـک تنهـا راه مهاجـرت و
تـرک زادگاه و دیـار اسـت و افزایـش حاشـیه
نشـینی شـهرهای بـزرگ یکـی از صدهـا
پیامدهـای ان اسـت.
از جملـه مسـائل و مشـکالت پیش روی رشـد و
توسـعه هـر منطقـه ایـی بهـره منـدی از انـرژی
و راه دسترسـی اسـت کـه در خصوص روسـتای
شـاه گـدار می تـوان به وضـوح ایـن کمبودها را
لمـس کرد.
بـا اقدامـات مهـم دولـت و سـپاه در مناطـق کم
برخـوردار از رفـاه اجتماعـی ،توسـط دسـتگاه
هـای خدمـات رسـان ،شـبکه هـای بـرق ،گاز و
مخابرات را در روسـتای شـاه گدار بـه بهره داری
رسـید و اب شـرب ایـن روسـتا هـم تامین شـد.
بـا ورود بنیـاد مسـکن انقلاب اسلامی در ایـن
منطقـه ،بـا اهـدای تسـهیالت مقـاوم سـازی بـه
اهالـی روسـتا و متقاضیانـی کـه قصـد مهاجرت
معکـوس دارند ،تعـداد ۱۲خانوار بـا دریافت این
مزایـا بـه روسـتا بازگشـته انـد و در حـال مقاوم
سـازی منـازل روسـتایی خود هسـتند.
رئیـس اداره بنیاد مسـکن انقالب اسلامی بیجار
اظهارداشـت :از ۱۲خانـوار متقاضی به بازگشـت
بـه روسـتای شـاه گـدار ،پنـج خانوار تسـهیالت
یـک میلیـارد ریالـی دریافـت کردنـد کـه ۵۰۰
میلیـون ریـال ایـن تسـهیالت بصـورت بالعوض
اهدا شـده اسـت.
جمـال الدیـن مرادپـور گفت :پنـج خانـوار دیگر
هـم تسـهیالت ۵۰۰میلیـون ریالـی دریافـت
کردنـد کـه از این اعتبـار هـم ۲۵۰میلیون ریال
بصـورت بالعـوض اهـدا شـده اسـت و ۲خانـوار
هـم تسـهیالت ۲۰۰میلیـون ریالـی دریافـت
کردند.
وی افـزود :تاکنـون ۶هزار و ۹۲واحد مسـکونی
در روسـتاها و شـهرهای زیـر ۲۵هـزار نفـر
از تسـهیالت ارزان قیمـت مقـاوم سـازی در
شهرسـتان بیجـار بهـره بنـدی شـده انـد.
رئیـس اداره بنیاد مسـکن انقالب اسلامی بیجار
اظهارداشـت :در روسـتای شـاه گـدار نیـز در
راسـتای مقـاوم سـازی ضمـن اهدای تسـهیالت
ارزان قیمـت ۱۰۰ ،کیسـه سـیمان بـرای ۱۲
خانـوار متقاضـی تهیـه و بصـورت رایـگان توزیع
شد .
وی بـا اشـاره بـه اینکـه در سـال جـاری در ۷
روسـتای شهرسـتان بیجار با اعتبـار ۱۸میلیارد
و ۵۰۰میلیـون تومـان طرح هادی اجرا می شـود
افـزود :تاکنون در ۱۵۸روسـتای بیجـار ،مطالعه
طـرح هادی و در ۵۱روسـتا عملیـات اجرایی ان
انجـام شـده اسـت و تاکنـون ۴۴۶واحد مسـکن
محرومیـن در سـطح شـهرها و روسـتای ایـن
شهرسـتان احداث شـده اسـت.
مرادپـور گفـت :بنیـاد مسـکن انقلاب اسلامی
همچنیـن تاکنـون ۶هـزار و ۹۲باب مسـکن در
روسـتاها و شـهرهای زیـر ۲۵هزار نفـر جمعیت
شهرسـتان بیجـار احداث کرده اسـت ۸۰۰،واحد
مسـکن روسـتایی به بهره برداری رسـیده اسـت،
تاکنـون با همکاری اداره ثبت اسـناد شهرسـتان،
بـرای ۸هـزار و ۳۰۱واحـد مسـکونی روسـتایی
سـند مالکیـت صـادر و بـه متقاضیـان تحویـل
شـده است.
وی بـا اشـاره بـه اینکـه از دیگـر اقدامـات بنیـاد
مسـکن واگـذاری ۸۴۶قطعـه زمیـن بـه افـراد
فاقـد زمیـن در روسـتاها اسـت گفـت :چهـار
روسـتای قـورت دره ،علی سـرخ ،قـره دربنـد و
سلامت ابـاد نیـز جابجـا شـده و یـا در دسـت
جابجایـی اسـت.
رئیـس بنیـاد مسـکن انقلاب اسلامی بیجـار
اعتبـارات طرح هادی روسـتاهای این شهرسـتان
از ابتـدای تاسـیس تاکنـون را بیـش از ۴۲۱
میلیـارد ریـال اعلام کـرد و گفـت :اعتبار سـال
گذشـته ایـن بخـش ۱۸میلیـارد و ۵۰۰میلیون
تومان اسـت ،به مناسـبت سـالگرد بنیاد مسـکن
انقلاب اسلامی هـم ،طـرح هـادی روسـتای
دولـت ابـاد بیجـار بـا اعتبـار ۲میلیـارد و ۲۷۰
میلیـون تومـان افتتـاح شـد.
مرادپـور بـه جزئیـات ایـن طـرح اشـاره کـرد
و افـزود :بـرای اجـرای ایـن طـرح ۹۰۰متـر
جدول گـذاری۶ ،هـزار متـر زیرسـازی و ۵هـزار
و ۸۲۰متـر اسـفالت انجـام شـده اسـت.
یکـی از اهالـی روسـتای شـاه گدار که بـه تازگی
بـه روسـتا بازگشـته اسـت مـی گویـد :جمعیـت
روسـتا در ابتـدا زیـاد بـود ولـی به علـت کمبود
امکانـات رفاهـی و اساسـی زندگـی ،مجبـور بـه
مهاجـرت شـدیدم و فقط چهار خانوار در روسـتا
باقـی مانـده بودند.
قلـی محمـدی گفـت :اهالـی مهاجـرت کـرده با
سـاکن شـدن در حاشـیه شـهر هـای زنجـان و
قزویـن و تهـران ،همـواره دل در گـرو زادگاه و
روسـتای شـاه گـدار داشـتند و در فصـل بهـار
و زمـان کشـت و داشـت و برداشـت گنـدم ،بـه
روسـتا می امدیـم.
وی ادامـه داد :دولـت بـا بهـره بـرداری از پـروژه
هـای بـرق رسـانی ،گاز رسـانی ،مخابـرات و اب
رسـانی و همچنیـن اهـدای تسـهیالت ارزان
قیمـت و بالعـوض بنیاد مسـکن در طـرح مقاوم
سـازی ،توانسـته ۱۲خانوار مهاجرت کـرده را به
روسـتا بازگرداند.
یکـی دیگـر از اهالـی ایـن روسـتا گفـت :وقتـی
جمعیـت روسـتا افزایـش یابـد ،امنیـت افزایـش
مـی یابـد و در سـایه امینـت اسـت کـه مـی
توانیـم برای توسـعه زندگی و اشـتغال روسـتایی
اطمینـان داشـته باشـیم.
احمـد محمـدی ادامـه داد :بـا بازگشـت اهالـی
روسـتا و همچنیـن ۴۰خانـوار دیگـری کـه از
ایـن طـرح و امکانـات روسـتا باخبـر شـده اند و
اعلام کـرده اند که بـه زودی بازخواهند گشـت،
مسـئله پیـش روی مـا راه روسـتایی و ادامـه
تحصیـل فرزندانمـان اسـت.
وی افـزود :راه روسـتایی کـه خاکی اسـت و نیاز
بـه حداقل شـن ریـزی دارد زیرا ایـن راه تنها راه
روسـتای شـاه گـدار نیسـت و اهالی روسـتاهای
دیگـر هـم از ایـن مسـیر اسـتفاده مـی کننـد،
مسـئولین بـه ایـن راه دسترسـی بیشـتر توجـه
داشـته باشند.
دیدگاه
روستای شرکان نیازمند
کمک مسئوالن
.
جالل محمودی
مدیران باید بدانند مسئولیت یک امانت
است که تقدیر روزگار و شرایط اجتماعی
سیاسی و فرهنگی هر بار قرعه ان را به
نام یکی خواهد زد و بعد از مدتی دست
تقدیر خلعت و عبای ان را بر دیگری خواهد
پوشاند و این روند همیشه ساری و جاری
بوده است .مدیران ،مسئوالن و کاربدستان
باید ارائه خدمت به نحو مطلوب و احسن
به مردم و رفاه و اسایش انها را سرلوحه
اقدامات و نصب العین خود قرار دهند و
بدانند کوتاهی و قصور در این راه خسران
دنیا و تباهی اخرت را در پی خواهد داشت.
این چند صباح مسئولیت می تواند دری از
رحمت و سعادت باشد و یا پناه بر خدا وادی
شقاوت و خسران که امیدوارم شق دوم در
انتظار مدیران ما نباشد.
انچه در مقدمه بیان شد ریشه در پیشهاینجانب دارد و نگارنده طول این سی
سال معلمی ،درس اخالق و انسان بودن را
درجه اول به خودم و سپس به نوجوانان
معصوم گفته و یاداوری نموده ام و به عبارتی
مخاطبان این نوشتار هم از معلمان خویش
اموخته اند که انسان ها دارای حقوق و
شایسته احترامند و در کنار ان حیوانات نیز
شایسته لطف و ترحم و نباتات و درختان
هم شایسته پاسداشت و نگهداری و احیا
می باشند .اما پایمال شدن حقوق سه دسته
فوق را اشکارا دیده ام و مثال بارز ان در
روستای شرکان می باشد.
این روستای هدف گردشگری و ثبت ملی وجهانی ،دارای یکی از بهترین نهالستان های
استان است و سه چنار کهنسال و بی نظیر
دارد .ابشار زیبا و فرحبخش ان در کنار
مسجد قدیمی -که عبادتگاه مردم دیندار
ان است -از جاذبه های ممتاز ان محسوب
می شود .ثبت جهانی منظر فرهنگی و بافت
باارزش ان در سازمان یونسکو توجه بیش از
پیش مسئولین را می طلبد تا در زمینه رفع
ان همه اجحاف در حق مردم و روستا چاره
جویی نموده و با پیگیری های الزم زمینه
حضور هم میهنان عزیز و توریست های
جهانی را فراهم نمایید.
در ادامه توجه استاندار محترم و فرماندار
پاوه را به گوشه هایی از رنج و نقصان بار
امده در این روستا ،معطوف می نمایم .در
ماجرای احداث سد داریان نیمی از مراتع
مرغوب و زمین های چرای دام توسط
شرکت از بین رفته و ریالی بابت خسارت
پرداخت ننموده و اگر در گوشه و کنار بهای
ناچیزی هم پرداخت کرده باشد به دالیل
متعدد در دادگاه عادل ثابت خواهم نمود
که ناعادالنه است و به زودی پرونده ان را
در دادگاه صالحه و مراجع قضایی گشوده
خواهد شد.
توضیح اینکه این اقدام شرکت مربوطه و
احداث سد منجر به کوچ اجباری و فروش
دام مردم شد که با توجه به تورم لجام
گسیخته ،قابل جبران نیست.
مورد دوم عبور لوله شرکت گاز از زمین ها
و باغات و خانه های مردم بود که بعد از دو
سال هنوز ویرانه های ان درست نشده و
چهره زیبای روستا را کامال کریه و زشت
نموده است.
مورد سوم ریزش جاده احداثی بنیاد مسکن
در ورودی غربی روستا است که علی رغم
پیگیری های مردم و نامه نگاری بنیاد مسکن
ره به جایی نبرده است.
نماینده محترم اورامانات اقای ارش زرتن
لهونی از قدیم گفته اند خانه در پای بست
ویران است خواجه در بند نقش ایوان است.
ایا پرداخت خسارت خانه و باغ مالکان و
نصب باکس های رها شده در ورودی روستا
کار سختی است که علیرغم پیگیری های
شورای اسالمی و مردم هنوز ره به جایی
نبرده است.
فرماندار محترم شهرستان پاوه؛ راه ارتباطی
دو سوی جاده نودشه و هجیج به نوسود و
مرکز بخش از مسیر روستای شرکان از نظر
پدافند غیرعامل به تایید مقامات محترم
است .جاده ویران ان عالوه بر بعد امنیتی و
گرفتن قدرت مانور در مواقع بحرانی ،مانع
دسترسی گردشگران سد و روستای هجیج
به نوسود شده و این هم توجه ویژه ای را در
حل مشکالت ان می طلبد.
در پایان امیدوارم این دل نوشته و بیان
واقعیت با پیگیری و خواسته شما بزرگواران
جامه عمل پوشیده و منجر به نتیجه
مطلوب گردد. صفحه 3
ojanpress.ir
R
www.
سال دوازدهم lشماره l 730شنبه 9اردیبهشت 1402
الپەڕەی
کوردی
سەرۆک کۆماری عێراق دێتە تارانی پایتەخت
به شی کوردی ڕۆژان :عەبدوللەتیف ڕەشید سەرۆک کۆماری عێراق ئه مڕۆ شەمە بۆ
دیدار و گفتوگۆ لەگەڵ بەرپرسانی ئێران دەگاتە تارانی پایتەخت.
بە پێی ڕاپۆرتی ئاژانسی هەواڵی مێهر ،میدیاکانی ناوچەکە رایانگەیاند رۆژی شەمە
سەرۆک کۆماری عێراق لە سەر بانگهێشتی سەرۆک کۆماری ئێران دێتە تاران.
بڕیارە عەبدوللەتیف ڕەشید سەرۆک کۆماری عێراق لەم دیدارەدا لە گەڵ ژمارەیەک لە
بەرپرسانی بااڵی ئێرانی دیدار و گفتوگۆ بکات.
گەشتێک بۆ هەورامان و شاهۆ
ئەم نوسراوەیە بەرهەمی چەندین ساڵ
شاخەوانی بە سەر کێوە بەرزەکانی شاهۆ
و هەوارەکانی هەورامانە کە خستوومەتە
سەر یەک و کۆمەڵناسینێکی ڕەنگینیشی بە
دیاری بۆ هێناوم.
سه الم ئیسماعیل سورخ
گەڕان و دیتن تەمەنی بە درێژایی تەمەنی
مرۆڤە .ھۆی پێک ھاتنی ئاڵ وگۆڕی بیر و
باوەر ،ئەزموونی زۆرتر و حەسانەوەی
ڕۆح و ڕەوانی مرۆڤه .ئیرادە و سۆزی
دەروون بنەمای هه مووی ئەو کارانەیە.
بوێری ،ڕاسان ،نەترسان و سه ره نجام
دیتنی واقیعەکانی سروشت و ژیان بەری
گەڕان و دیتنە .ئامانج لەو هه موو هه ڵکشان
و داکشان ه پرسیارێکە زەین و مێشکی
مرۆڤی بە خۆیەوە سەرقاڵ کردووە.
شتێک کە هه موو کات هه وڵی بۆ دەدا
ئەوەیە ڕۆحی پڕ لە ئەزموونی مروڤ لە
یەک کات و سات دا ئۆقرە ناگرێ و ئەگەر
تێکۆشێ ،ھیچ شتێک ناتوانێ بەربەستی بکا.
سعوود و هه ڵکشان بەرەو بەرزایی یەکان،
ڕەفتارێکی سروشتییە و لە زاتی مرۆڤه وه
سەر هه ڵدەدا بۆ گەیشتن بە سوکنایی و زاڵ
بوون بە سەر کۆسپه کانی ژیان و ئیرادە
کردن بۆ گه یشتن ب ه ئامانجە بەرزەکان.
زنجیرە کێوی شاھۆ مووزەیەکی سروشتی و
نیشانەی نەتەوەیی کوردستانە .لە هه ر کوێ
باسی ک وردستان بێ ،باس لە کێوە ڕژد
و بەرزەکانی هه ر دێتە گۆڕێ .زەردوماهی
سەخت ،هه ڵەمووت ،باڕەشتی لەزەبر،
داوێنی پڕ ئاو ،بە هه زاران جۆری گیاوگۆڵی
سروشتی و دار و دەوەنی خۆڕسکی لە
خۆی دا پاراستووە .زنجیرە کێوی شاھۆ وەک
خەزێنەیەک بۆ فەرهه نگ و فۆلکلۆری ئەو
نەتەوەیە وایە؛ بە سه دان بەیت و گۆرانی بە
سەردا هه ڵکوتراوە.
شاخەوانی بە سەر شاھۆدا و گەڕان بە
نێو هه وارەکانی هه راوی هه ورامان بایخێکە
و ئەزموونێکی تر .لە دیواندەرەوە بە
مەبەستی گەڕان و دیتنی ناوەندی هه ورامان
و هه وارەکانی ،ڕێکەوتی 92/6/27وەڕێ
کەوتین.
ئاگادار کراین دوو گەڕیدە و کەژوانی
ئاڵمانی لە سنەن و لە شیراز و ئیسفەھان ڕا
گەڕاونەتەوە بە مەبەستی دیتنی شاری سنە
و کارەکانی کاک ھادی زیائوددینی و بە
مەبەستی دیتنی هه ورامان و شاھۆ ده یانەوێ
بچنە ئەو مەڵبەندە و شارەزایی یان نییە.
ئەگەر لە بەرتان گران نیێە ،با لەو سەفەرە
لەگەڵ ئێوە بێن .پێم ناخۆش نەبوو .ئێمە سێ
شاخەوان بووین :سەالم ئیسالمی ،ئەشرەف
مورادی و من .لە نزیکەوە هه ست وخوستی
خەڵکی ئاڵمانم نەدیوه ،پێم ناخۆش نەبوو
زۆرتریان بناسم .چۆن بوو ھیتلێر لەو
واڵتەو ه دونیا نوقمی خوێن و مەرگ دەکا
و بە ملیۆن مرۆڤی بێ تاوان تەنیا بە ھۆی
ئەوە کە ئایینی وەک ئەوێیان نەبوۆە یاکوو
لە ڕە گەزی خاوێنی ئاریایی نەبوون! ئێستا
دوای نزیک بە 65ساڵ لەو تاوانە گەورە،
بەرەی نوێی ئاڵمان چۆن بیر دەکەنەوە.
ئه وان ه چۆن ناسیاوی کوردستانیان پەیدا
کردووە بە تایبەت هه ورامان و شاھۆ و
دووبارە چۆن ئاڵمان بۆتە ئەو واڵتە گەورە
و بەدەسەاڵتەی ئەوڕۆ.
کێوەکانی ئەلبورز نەخشە و مێژووی
کەژوانی ڕوون و بەرچاوی هه یە و لە
سەدان ساڵ لەوە بەر مێژوونووسان،
گەڕیدەی بیانی و شاخەوانانی الوەکی
ھاتوون و تۆژینەوەیان لە سەر کردووە
و ڕاپۆرتی پوخت و پاراویان ناردۆ تەوە،
بەداخەوە کێوەکانی زاگرۆسی باکووری
(زاگرس شمالی) کە کوردستان کەوتووه تە
ئەو مەڵبەندە ئەو کارەی لەگەڵ نەکراوە،
نە مێژووی ناسیاو ،نە نەخشە و کرۆکی
بەرچاو ،نە سەنەدی شیاو ،وەک واڵتەکەی
فەقیره! ئەوانەی شاد و ئازادن؛ که هه ستان،
هه ر له خه و هه ستان.
به داخه و ه نووسراوە و زانیاری لە
سەر کێوەکانی کوردستان به رته سک ه
ک
و ک هم وکووڕی له م به ستێنه دا گه لێ
به رچاوه ،ئەو کێوانەی کە ئاو و ئاوەدانییان
بۆ ھێناوین.
دەماوەوند بەرزترین کێوی ناوەندی
ئەلبورز بە بەرزایی 5671مێتر یازدە
سەدە مێژووی موستەنەدەی کەژوانی
ھەیە ،ئەگەریش ھەڵکشانی ئەفسانەیی و
ئەستوورەیی زەردەشتی پێغەمبەر بۆ سەر
دەماوەند لێ دەرھاوێن.
ساڵی 331ھەتاوی به رامبەر 952زایینیوەسەرکەوتنی (ئەبوو دڵفی خەزرجی
جوگرافی زان و گەڕیدەی عەڕەب) بۆ سەر
دەماوەند.
ساڵی 1177ھەتاوی به رامبەر 1798زایینی ،ھەڵکشانی (گربرت ئۆتریشی) بۆ
سەر دەماوەند.
-ساڵی 1215ھەتاوی به رامبەر 1836
زایینی ،ھەڵکشانی (تامسون ،ئینگلیزی) بۆ
سەر دەماوەند و مانه وه ی شەوێکی لەسەر
دوندی دەماوەند.
ساڵی 1236ھەتاوی به رامبەر 1857ھەڵکشانی (سەرھەنگ سادق خان،
سەرگورد مستەفا قۆڵی ،میرزا فەتحواڵاڵ
و عەسکەر خان) بۆ سەر چیای دەماوەند.
ساڵی 1268ھەتاوی به رامبەر 1889ھەڵکشانی (ژاک دومورگان ،پیرو ئەسلن) لە
فەرانسە بۆ سەر لووتکەی دەماوەند.
ساڵی 1312ھەتاوی به رامبەر 1933ھەڵکشانی (خاتوون سامر ئسکیل) لە
ئینگلیز بۆ سەر دەماوەند.
لەوە بەدووا ئێرانییەکان زانیاری لەسەر
دەماوەند پەیدا دەکەن و ڕووی تێدەکەن.
نووسراوە و زانیاریەکان لەسەر کێوەکانی
کوردوستان بەداخەوە ویشک و قاقڕە؛ ئەو
کێوانەی کە ئاو و ئاوەدانییان بۆ ھێناوین.
«جیمس ڕیچ» ،دێت ه کوردستان،
ڕاوێژکارێکی ڕامیاری ئینگلیز بووە و
زانیاری زیاتر لە سەر عێل و عەشیرەتەکانه
هه تاکوو جوگرافیای سروشتی .ژاک
دۆمۆرگان ،ساڵی 1268هه تاوی کە دێتە
ئێران ،کوردستانیش بەسەر دەکاتەوە و
بەشێک لە ئەشکەوت و دەخمە و شوێنە
مێژوویی یەکان دەگەڵ کێوەکان دەبینێ.
ساڵی 1275هه تاوی لێکۆڵەر و زانای ئاڵمانی
«ھاوس کنێخت» کە دێتە ئێران ،سەردانی
هه ورامان و چیای شاھۆ دەکا و شارەزایی
لە سەر گیاوگوڵی داوێنی شاھۆ پەیدا دەکا
و بە ھۆی ئەوە زۆرێک لەو گیاو گواڵنە لە
دنیادا نەناسراون .ئیدی له م ه زیاتر شتێکی
بەرچاو ل ه سه ر جوگرافیای ئه م مه ڵبه ند ه
نابیندرێ .بۆخۆشمان شتێکمان نەکردووە
کە شیاوی باس بێ.
ھۆگریی گەڕان و شاخەوانیی شاھۆ،
ده مانکات ه ی هک ڕا ،ڕێکەوتی 92/06/27لە
تڕمیناڵی سنە بە مینی بۆس وەڕێ دەکەوین
و دوو کەژوانی ئاڵمانی «تریستان» و
«یان» لە سەر قەرار ،تەیار و ئامادەن.
تریستان ( )Tristanوەک بۆخۆی دەڵێ
بە زمانی ئاڵمانی یانی ورشەی شەمشێر
و یان ( )Yanیه کێک ل ه ناوه کانی یەزدانه،
بە تەمەن 25ساڵن ،بااڵبه رز ،ڕەزاسووکن.
تریستان خوێندکاری پزشکییە ،یان گیاناس
و خوێندکاری بەشی سروشتییە .خەڵکی
ئەیالەتی باواریا و شاری مونیخن.
جادە ڕێی سەرەکی سنە و مەریوان 127
کیلۆمیتر .هه وەڵین ئاوایی کە لێی دەرباز
دەبین «سۆفێیان»ە .دوای بڕینی مەودایەک
دەگه ینە ناوەندی که اڵته رزان کە 40ئاوایی
دەبێ و ناوەندەکەی شارە دێی «شوێشە»
ی ه لە سەر ڕێگای سەرەکی .ڕێگای
پێچەاڵوپوو چ و قەرەباڵغی بەشێکی بە ھۆی
ترانزێتی ماشێن و کەرەسەیەکە دەچێتە
ئەو دیو .لەو ماوە کورتەدا حەول دەدێن
لێک نزیک ببینەوە ،و پرسیاران دەکەوین.
هه ر کە دەگه ینە ناوەندی ڕژد و شاخاوی
کۆسااڵن وردە وردە دارستانە چڕوپڕی دار
بەڕوو ،مازوو ،مازوار ،قەزوان و گێوژ خۆ
وە دیار دەخەن .تریستان بە دووربینەکەی
وەخۆ دەکەوێ؛ ئەو دیمەنانەی پێ جوان
و دڵڕفێنە ،وێنەیان لێدەگرێ .خوێندکاری
پزشکییە ،وەک بۆخۆی دەڵێ دەبێ وێنەی
جوان لە سروشتی کوردستان و شاھۆ
بۆ زانکۆکەیان بەرێتەوە .وا خافاڵوین بە
خۆمان نازانین! خۆمان لە ئاوایی نگڵ دا
دەبینینه و ه و دوندی شاخی «کوڕەی
میانە»ی سەربەرز بە 2955میتر بەرزایی
وا لە سەر سەران .ساڵوێک لە نگڵ و نێل
(ناوی کۆن و مێژوویی نگڵ وەختایەک
کە پەیڕەوی ئایینی زەردەشت بوون) و
قوڕئانی پیرۆزی کە بە خەتی کۆفی لە
سەر پێستی ئاسک نووسراوەتەوە و نزیک
1000ساڵە میوانی خەڵکی ئاوایی نگڵە .هه ر
وا ساڵوێک بۆ ئاوایی میانە کە کەوتووه تە
پشت نگڵ دەنێرین .وه ک شاخەوان ئەرکم
زۆر بە سەریانەوە بووە ،هه رکات بە
کەژوانی ڕێم کەوتووه تە شاخی کوڕەی
میانە لە کەوێلەکانیان دا حەساومەتەوە
(ماڵێک کە لە هه وار سازی دەکەن بە
هه ورامی کەوێڵی پێدەڵێن) .بە تایبەت ل ه
الی دایە خەجێ ،کاک عەلی فەیزی ،کاک
محەممەد حەمیدی و کاکە جەمیل.
وەخت و سات تێدەپەڕێ ،دوای دوو
سەعات گەیشتووینە سێ ڕێیانی بێکەڕە؛
25کیلۆمێتری دەمێنێ بۆ مەریوان .ئێرە
دەروازەی هه ورامان و شاھۆیە کە لە
شارەدێی دزڵی تێدەپەرێ .شوێنێکی دیکە
بۆ دیتن و دەروازەیەکە بۆ هه رێمی شامیان.
تویۆتای دووکابینە(مەنشوور بە دەندەالمل)
ئامادەیە هه تاکوو دوایین مەنزڵ یانی ئاوایی
«کەماڵە»« .تریستان» و «یان» ،ئەو
تویۆتا دەندەالملەیان پێ سەیرە .لە پشتەوە
سوار دەبن هه تا بتوانن فیلم و وێنە بگرن.
ئیدی هه ر شاخەوشاخ هه تاکوو دەگه ینە
لەگەڵ دوو کەژوانی ئاڵمانی (به شی یه که م)
«دزڵی» کە ناوەندی شامیانە و مەزاری
مامۆستا مەال حەسەن دزڵی ،ئەدیب و زانا
و شاعیری گەورەی کورد کە سەد ساڵ
لەوەوبەر سەری سوجدە و ستایشی بۆ
زمانی نەتەوەکەی دانەواندووە و بە کوردی
ھۆنراوەی بە سۆزی ھۆنیوەتەوە .بە پەنای
گۆڕی ئەو زاتەدا تێپەڕ دەبین و ئێمەش
سەری ڕێز و نەوازش بۆ گەورەیی ئەو زانا
و ئەدیبە دادەنوێنین .مه ال حه سه ن لە دایک
بووی 1275مانگی ،ئاوایی «وەیسیا»ی
هه ورامان ،بۆ خوێندن چۆتە موکریان،
بەغدا ،هەڵەبجە ،مەککە و واڵتی میسر.
نازناوی «ھجری» بووە و بۆ ژیان زۆرتر
لە دزڵی (دژی چکۆله) بووە و لە ساڵی
1365مانگی لە دزڵی کۆچی دوایی کردووە.
تویۆتا ،کەلی دزڵی تێپەڕ دەکا و بە ڕووکاری
ئاوایی «دەرەکێ» دە ور دەگرێ و کێوەکانی
«ئەستوولی» لە دەرەکێ بە خێر ھاتنمان
پێدەڵێن .وردەوردە دەگه ینە گەردەنەی
ژااڵنە کە سەرەولێژی و هه ورازێکی
سەخت و سەرکەشە؛ تویۆتا ب ه ناڵەناڵ
وەسەر دەکەوێ .لە بڵیندای گەردەنەی
ژااڵنە دووڕێیانێکی سەخت و سەرکەشە.
ڕێگایەکیان بۆ که لی «تەتە» دەچێ و
شاری «نۆدشە» دەگرێتەوە .ئەوی دیکەیان
ڕێگایەکی سەخت و سەرەوخوارە کە بەرەو
هه ورامانی تەخت دەچێ؛ ئەوە ڕێگای ئێمەیە.
سروشتێکی ڕازاوە ،باخی ڕەز و گوێز،
خەڵکێکی بەسەلیقە و کاسب و میوانگر.
ئێرە هه رێمی هه ورامانی تەختە ،شاخاوی ترین
شوێنی هه ورامانە .ئاوایی یەکانی کەماڵە،
هه ورامانی تەخت ،سەرپیر ،ڕۆری،
مەرچەڵمێ (ئەو ئاوایی یە نەماوە) ،وەرگەوێر
(کاول بووە) ،بڵبەر ،ژیوار ،سلێن ،کەلجی،
نوێن ،ناو لە 61کیلۆمیتری باشورری
ڕۆژهه اڵتی مەریوان هه ڵکەوتوون.
دە هه زار کەس حەشیمەتی مەڵبەندی
هه ورامانی تەختە .ئه وه ی زۆر زوو دڵ و
دەروونت دەالوێنێتەوە جیا لە سروشتی
سەرکەشی هه ورامان ،خەڵکێکی ھێدی
و نه ر م و نیانه ،هه روه ها باخی ڕازاوە،
مێعماری کوچکی ماڵەکانە کە لە هه زاران
ساڵەوە بە ناوی مێعماری وێشکەچن
ناسراوه .بە حەوسەلە لە بەردی داتاشراو
سازی دەکەن ،لە قوژبن و قولینچکی
دیوارەکان بۆ وه ی باری قورسایی ماڵەکە
بە هه ر چوار گۆشەدا باڵو بێتەوە و نەخزێ،
بوومەلەرزە زەفەری پێ نەبا ،لە دارەگوێز،
توو ،گێوژ ،چوارپالۆو دەیتاشن و بە سەر
دیوارەکانی دا ڕایەڵی دەکەن و چینێکی
دی بەرد بە سەردا .بەو دارانە دەلێن
«دیمەک» یا «ئارەقە» .بە وتەی عیلمی
ئەوڕۆ فۆنداسیون؛ پێم وایە هه ورامانییەکان
داھێنەری ئەو شێوە مێعماریە بووبن.
مێعماری دڵ و دەروونی کۆمەڵگای
مەدەنییە .ئەگەر ئاوا بیر بکەینەوە،
ڕابردووی مەدەنییەت و شارستانییەتی
میوە و کاری دەستی (کەوچک ،شانە،
تەشی و( ...دەھاتنە مەڵبەندی موکریان.
وەک خۆشیان باس دەکەن زۆرتر بۆ
سەودا دەچوونە شارەزوور .هه ر بۆیە
زاراوەی شارەزووری لە نێویان دا
تەک وتەرا ماوەتەوە.
لە بیرمان نەچێ هه ورامانی له هۆنیشمان
هه یە کە شار و شارۆچکەکانی پاوە،
جوانڕو ،ڕەوانسەر ،نۆدشە ،نەوسوود و
باینگان و ئاوایی یەکانی و شاری تەوێڵە
و بیارە و بەشێک لە هەڵەبجە لە خۆ
دەگرێ و هه ورامانی ژاوه رۆ کە ئاران ترە
و ئەو سەخت و ڕژدی هه ورامانی تەخت
و لهۆنی نییه(هه رێمی بێساران ،پایگەالن،
پاڵنگان ،سەواڵوا) کە دەکەونە مابەینی
سنە و کامیاران و مەریوان ،بە ھێندێک
تەوفیر شێوەی ژیان ،مێعماری ،گەرمێن و
هه ورامان بۆ زۆر کۆن ده گه ڕێته وه .
ئێرە هه ورامانە ،هه ورامان لە دوو وشەی
«هه ورا» و «مان» پێک ھاتوو« .هه ورا»
یا «ئەهه ورا» لە ئەوێستادا بە مانای ڕۆژ،
خۆر ه و «مان» بە مانای جێگا ،واتە جێگای
خۆره .
دەتوانین بڵێین یەکێک لە کۆن ترین شوێنەکانی
سەرەکی ژیان لە کوردستان بووە .مێعماری
ویشکەچن ،سەرسەوزی ئەو هه رێمە،
ئەشکەوت و داڵدە کوچکینەکانی به ر لە مێژوو
و دارستانەکانی بەڕوو ،مازوار ،گێوژ ،هه رمێ
کێوی بۆ هه ر بینەرێک بیرەوەرییەکی لە
بیرنەکراو بە یادگار دێڵێتەوە.
ئەحمەد شاملوو ساڵی 1351دێتە پاوە و
هه ورامان و فیلمی شاری کوچک (شهر سنگی)
بۆ کانوونی پەروەرشی فیکری ساز دەکا.
هه ورامان بەشێک لە زاگرۆسی باکوورییە.
وشەی «زاکرۆ» بە مانای کێوی بڵیندە و لە
الی یۆنانییەکان بۆتە زاگرۆس .ھێندێکیش
لە زانایان پێیان وایە وشەی زاگرۆس
وەرگیراوە لە یەکێک لە بنەماڵەکانی ماد بە
ناوی «ساگارتی» کە لە زەمان دا ئاڵ وگۆڕی
بە سەردا ھاتووە .ساگارت بووه ت ه زاگارت
و زاگارت بووه تە زاگرت و زاگرۆس.
هه رێمی هه ورامانی تەخت لە باکوورەوە
دراوسێی ئاوایی ڕزاوە ،لە باشورەوە لەگەڵ
پاوە و هه رێمی کوردستان ھاوکەوشەنە ،لە
ڕۆژئاوا بە سەواڵوا (سرواباد) مەریوان
و لە ڕۆژهه اڵت جیرانی ئاوایی پایگەالنە.
ئاوایی هه ورامانی تەخت لە باکوور بە
ئاوایی سەرپیر ،لە باشوور بە ئاوایی بڵبەر
و کوێستانەکانی تەختی سانی (شاخێک لە
شاخەکانی شاھۆ) ،لە ڕۆژاواوە بە وێسیان
و ڕۆری و لە ڕۆژهه اڵت جیرانی ئاوایی
بڵبەر و ژیوارە.
هه تاکوو 40ساڵ لەوە بەر هه ورامان
بۆ ئێمە واڵتێکی نەناسراو بوو ،بە ھۆی
نەبوونی ڕێگا و ڕژد و شاخاوی بوون،
تاک وتەرا هه ورامییه کانمان دەدی .بۆ
سەودا و معاملە و فرۆشتنی ویشکە باری
کوێستانیان و زاراوەیان وەک یەک دەچن.
دوایین شوێنێک کە تویۆتا لە کەلی ژااڵنە
بۆی دەچێ ئاوایی «کەماڵە»یە کە 600کەس
حەشیمەتی هه یە و 58کیلۆمێتر لە مەریوان
دوورە .ئێرە دوایین شوێنێکە کە دەبێ لە
تویۆتا دابەزین و کۆڵەکان بە کۆڵمانەوە
دەین و بە داوێنی شاھۆ (کوێستانەکانی
تەختی سانی) کە هه وارگەی ئەو لە ئاوایی
مەڵبەندی هه ورامانی تەختە وە ڕێ کەوین.
شاھۆ یا شاهکێو زنجیرە کێوێکە بە مەودای
80کیلۆمێتر ،لە ڕەوانسەرەو ه دەست پێدەکا
و هه تاکوو هەڵەبجە و تەوێڵە درێژەی هه یە.
بە سەدان شار و شارۆچکە و ئاوایی لە
بناری شاھۆ و لە بەرەکەتی شاھۆ ژیان
دەبەنە سەر .ھۆگری بە زێد و نیشتمان
لە نێو خەڵکی هه ورامان و زەحمەت و کار
و شارستانییەتی کۆن و مێژوویی ،ڕژد و
شاخاوی بوونی ئه و ناوچه ی ه بۆتە ھۆی
ئەوە ھێزی بیانی وە دەرەکی زەفەرییان
پێ نەبه ن .ئاو و لەوەڕگەی باش بە ده م
سیروانەوە بووه تە ھۆی ئەوە کە هه ورامان
ئاوەدان بمێنێتەوە .زنجیرە کێوی شاھۆ،
کۆمه ڵه شاخێکی دوورودرێژە و بەشێک
لە پارێزگای کرماشان و کوردستان بە
شێوەی ڕۆژهه اڵت و ڕۆژاوا(شرقی ،غربی)
لە خۆ دەگرێ .بەشی باشووری ڕۆژهه اڵت
(جنوب ـ شرقی) و باشووری و بەشێک
لە باشووری ڕۆژاوا (جنوب ـ غربی) لە
پارێزگای کرماشان و بەشی باکووری شاھۆ
و بەشی باکووری ڕۆژاوا( شمال ـ غرب) و
باکووری ڕۆژهه اڵت(شمال ـ شرقی) بەشی
جوگرافیای پارێزگای کوردستانە.
ناوی زنجیرە کێوەکانی شاھۆ بە ھۆی
بەرباڵوی و گەورەییەوە لە بواری فەرهه نگی
و کولتووری ناوچەیی یەوە بە جۆری جیاجیا
مانای لێدراوەتەوە .لە جوگرافیای ناوچەی
ڕەوانسەر و کامیاران ناوی شاھۆ بە مانای
تۆفان و باھۆی بەقەوەت مانا کراوە .ئەو
مەڵبەندە زستانی تووش و سەغڵەتی هه یە.
لە شوێنی دیکە وا ڕوایەت کراوە کە پیرێک
لە دێرێکی شاھۆ تەرکە دونیا دەژیا ،لە الیەن
پادشا و دەسەاڵتداری وەخت دێن بۆ الی
دەڵێن لە الی شاوە ھاتوون .پیر بە قامک
ئیشارە بۆ الی دوندی کێو دەکا و لە واڵم دا
دەڵێ« :شاھۆ»؛ یانی ھۆوە شایە .ئەو ناو و
عینوانە بە سەر ئەم شاخەدا دەمێنێتەوە و
لە دوایی دا دەبێتە شاھۆ .ھێندێکیش لە سەر
ئەو باوەڕەن کە شاکێوە بۆتە شاھۆ ،بەاڵم
خەڵکی ناوچەی باکووری شاھۆ لە سەر ئەو
باوەڕەن کە زەردەشتی پێغەمبەر بەشێک لە
ژیانی خۆی لەو شوێنە بووە و ئەوە ناوێکە
کە زەردەشتی پێغەمبەر لێی ناوە و شوێنی
عیبادەتی خەڵکی لە سەر «پیرخزر» ـ کە
هه مان حەزرەتی خزری پێغەمبەر بێ ـ دیاری
کردووە .پیرخزر یەکێک لە شاخە بەرزەکانی
شاھۆیە بە بەرزایی 3360مێتر .ھێندێکیش
لە خەڵکی سەرووی شاھۆ پێیان وایە ناوی
شاھۆ کورت کراوەی «شاهه ڵۆخان»ە کە
ناوەندی دەسەاڵتی شارەدێی «پاڵنگان»
بووە .ھێندێکیش دەڵێن کە خاوەنی ئەو کێوە
«شاوەھاب» بە زاراوەی خۆیان شاوەھاو
بووە کە شوێن و یادگارەکانی لە تەنگەی
«تەنگیوەر»دا ماوەتەوە .ئاسەواری کۆنینەی
دەورانی ھیخامەنشیان و ساسانیان وە
که تیبە و بەردەنووسێکی گەورەی ئاشووری
کە وێنەی شایەکی ئاشوورییە و 45دێڕ
بە خەتی بزماری لە تەنگەی تەنگیوەردا
ماوەتەوە.
شاھۆ بە هه ر کام لەو ناوانەوە ناودێر
کرابێ ،کێوێکە بەرز و جوان هه تا بڵێی
سەرکێش ه و نیشانەی خۆڕاگری ،نیشانەی
ژیان و مانەوەیە بە درێژایی مێژوو .پانایی
ئەو کێوە لە هەندێ جێگادا دەگاتە50
کیلۆمێتر.
شاخە بەرزەکانی شاھۆ بریتین لە؛
«سان ئاو 2850میتر»« ،کڵونجی 2900
مێتر»« ،سەرچاڵ 3300میتر»« ،پیرخزر
3360مێتر»« ،شاخی عەلی سوور 3320
مێتر»« ،گاقران 3370مێتر»« ،حەوی خانی
3410مێتر»« ،زاوڵی 3340میتر»« ،نوور
3200میتر» کە ده ڕوانێتە شاری پاوە.
نوور لە هه ورامی دا بەو چااڵوانە دەڵێن
کە ساڵه وساڵ بەفری تێدا دەمێنێتەوە
کە ناوی دوندی نوور لەو چااڵوانەوە
وەرگێراوە .شاھۆ لە درێژەی جوگرافیای
46دەرەجە و 28دەقیقەی ڕۆژهه اڵت و
35دەرەجەی باکوور هه ڵکەوتووە؛ دوای
قەندیل بەرزترین کێوی کوردستانە.
ئه و شار و ئاواییانه ی ل ه باشووری شاھۆ
هه ڵکەوتوون بریتین لە :شاری ڕەوانسەر،
ئاوایی که لجی ،ملەپڵینگانە ،دێ لەیلی،
شووانکارە ،قۆری قەاڵ ،قەاڵگا ،قشاڵق،
مەنسوور ئاقایی( .ئەو دوو ئاوایی یە تێکه ڵ
بوونە تەو ه و پێیان دەڵێن شاری شاھۆ (تازئاوا،
سریاس ،میوان ،شەمشێر ،تازەدێ ،درەبیان،
نوسمە ،چۆڕێژی ،دووری سان و شاری پاوە.
خەڵکی هه ورامان زۆرتر بە کوردی
هه ورامی قس ه دەکەن و بەشێکیش بە
زاراوەی سۆرانی .سوننی مه زه بن .زۆربەی
خەڵک بە ئیشی باخەوانی و دەوڵەتدارییەوە
خەریکن .بەشێکی کەم لە سه ر سنووری
ئێران و عێراق سەودا و معامەلەی
سەر سنووری دەکەن .هه نار ،گوێز ،ترێی
دێمەکار واتە (ترێ ڕەشە ،توو ،هه نجیر،
هه رمێ) میوەی باغاتیان پێک دێنن.
شاھۆ
زنجیرە کێوەکانی
داوێنی
«تەختی سانی» و هه وارەکانی ئەو دە
ئاوایی یه ی هه ورامانی تەخت ڕێگامانە.
کۆڵەپشتییەکانمان بە کۆڵەوەیە ،دیتنی
مێعماری هه ورامان باخ و باخاتی پڕ
میوە ،شوێنی چڕگن و شاخاوی بۆ
«تریستان» و «یان» زۆر جێی سرنجە
و بە دووربینەکانیان تێدەکۆشن بە یادگار
بیبەنەوە .دوای چەند سەعات شاخەوانی
لە هه وارێکی «ھانی ھۆڕ» وچانێک
دەدەین .ب ه کانی و ئاوێکی سازگار و
خواردنەوەی چای و خواردنی ترێ ڕەشە
و گوێز ،ماندوویی لە لەش دەردەکەین.
«ھانی» ،بە هه ورامی بە مانای کانییە و
ناوی کەنیشکانه شە .ئاوایی یە کانی کەماڵە،
سەرپیر و هه ورامانی تەخت و باخ و
باخاتی شێخ عوسمان لە سەر هه ورامانی
تەخت بە ناوی «هه ڕەڕە» لەو بەرزایی یە لە
بەر چاومانە و وەک پەردەیەکی سینه مایی،
دڵمان نایە چاوی لێ خافڵ کەین ،بە تایبەت
باخەکەی شێخ عوسمان بە سەر کێوی
سەرووی هه ورامانی تەخت کە لە وەختی
خۆی دا مشوورانە کارێزێکی بۆ لێدراوە و
ئاوه که ی تەواوی ئەو باخانە پاراو دەکا .لە
نێو باخەکە کۆشک و سەرا و حەوزێک زۆر
موهه ندسی چێ کراوە؛ بەداخەوە خۆی
بێ ناز ماوەتەوه .پێرار لە مه راسمی جێژنی
کۆمسای کە لە هه ورامان بووم ،شەوێک
لەو کۆشک و سەرایە ماینەوە کە بەداخەوە
خەریکە وێران بێ و تێدابچێ.
درێژه ی هه یه صفحه 4
