روزنامه روژان شماره ۷۲۸
روزنامه روژان شماره ۷۲۸
روزنامه روژان شماره ۷۲۸
روزانهم -افرسی ،رکدی
منداڵێکی سنەیی
دیپلۆمی شانازی پێشبڕکێی
نیگارکێشی ژاپۆنی بردەوە
رمضان رفت ولی کاش صفایش نرود
سحر و جوشن و قران و دعایش نرود
کاشکی پر شده باشد دلم از نور سحر
همره روزه و افطار ،ثوابش نرود
کامران خەلخاڵی ئه و منداڵه تەمەن شەش ساڵه یە که دیپلۆمی شانازی سیهەمین
پێشربکێ نیگارکێشی ژاپۆنی بردەوە و لە الیەن ئەنجومەنی هیکاری واڵتی ژاپۆنەوە
دیپلۆمی شانازی پێدرا.
مخاطبین گرامی روزنامه روژان
عید سعید فطر بر شما خوبان مبارک باد
روزنامه سیاسی اجتماعی استان کردستان
سال دوازدهم -شماره 728
دو شنبه 4اردیبهشت 4 - 1402ی گواڵنی 2723ی کوردی
پیگیری مطالبات پرستاران مراکز بهداشت و درمان کردستان؛
خبر
رئیسدانشگاهعلومپزشکیکردستان:
تیتـرها
بررسیعللتجمعکادردرمانمقابلاستانداری
۳۸بیمار کرونایی
در مراکز درمانی
بستریهستند
سنندچ -خبرنگار روژان:
رئیس دانشگاه علوم پزشکی کردستان گفت:
متاسفانه همچنان روند ابتالی روزانه کرونا
در استان ادامه دارد و طی ۲۴ساعت اخیر
۵بیمار کرونایی جدید شناسایی شدند.
فریدون عبدالملکی اظهار کرد :در حال
حاضر شهرستان بیجار در وضعیت نارنجی
کرونایی قرار دارد و شهرستان های سنندج،
دهگالن ،کامیاران و قروه نیز در وضعیت
زرد هستند.
وی افزود :طی ۲۴ساعت اخیر پنج بیمار
جدید کرونایی در استان شناسایی شدند
و متاسفانه روند ابتالی بیماری در استان
همچنان تداوم دارد.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی کردستان از
بستری شدن ۳۸بیمار کرونایی در مراکز
درمانی استان خبر داد و گفت :هم اکنون
پنج نفر نیز در بخش مراقبت های ویژه
بستری هستند.
عبدالملکی نسبت به افزایش تعداد مبتالیان
و عدم توجه شهروندان نسبت به رعایت
پروتکل های بهداشتی هشدار داد و گفت:
شهرستان بیجار طی یک هفته اخیر در
وضعیت نارنجی قرار گرفته است و این امر
برای دیگر شهرستان ها نیز دور از انتظار
نیست.
2000تومان
پێناسەیێکی مێژوویی
گەڵواخییەکان
.خالید ئه حمه دی
*l
*
توئیتر فارسی و تله ی
زندانی!
ُ
نــرمند
ه
ِ
َ ُ
مردمــی
نمی میردَ
ِ
.صالح الدین خدیو
*l
*
جعبه جادویی
و جای خالی
خاطره سازی
.
مجید صادقی
«چوارشمباسور»
جشن سال نو کُردهای ایزدی
مدیرکل تعاون ،کار و رفاه اجتماعی کردستان:
تجلیل از کارگران در جامعه فرهنگ سازی شود
سنندج -خبرنگار روژان:
مدیرکل تعاون ،کار و رفاه اجتماعی
کردستان خدمت به جامعه شریف
کارگران را موجب افتخار و دارای
اجر معنوی و اخروی دانست و بر
لزوم تبیین فرهنگ سازی تجلیل
از کارگران در جامعه تاکید کرد.
«فرزاد پیشکاری» در دومین جلسه
هماهنگی برنامه های گرامیداشت
هفته کار و کارگر در کردستان با بیان
اینکه از اموزه های دینی اموخته ایم
کارگران را مورد تکریم و احترام قرار
دهیم ،اظهار کرد :جامعه مرهون تالش
و همت تمامی کارگران است و باید
ادارات دولتی و بخش خصوصی در
هفته کارگر حضور پر رنگ داشته و
خدمات این قشر زحمتکش به اطالع
مردم برسد.
وی با اشاره به حضور موثر کارگران
در پیروزی انقالب ،دفاع مقدس و
دوران سازندگی ،افزود :هم اکنون نیز
کارگران با همت واال و تالش شبانه
روزی چرخ های صنعت و اقتصاد
کشور را بحرکت در اورده و در مقابل
انواع تحریم های دشمنان ایستادگی
می کنند.
مدیرکل تعاون ،کار و رفاه اجتماعی
کردستان مهمترین هدف وزارت
تعاون را خدمتگزاری به جامعه
کارگران عنوان کرد و اسایش و امنیت
کشور را مرهون حضور جامعه بسیج
و علل خصوص جامعه شریف بسیج
کارگری دانست.
پیشکاری ضمن ارائه برنامه های
پیش بینی شده برای هفته کار و
کارگر ،خواستار مشارکت و همراهی
تشکالت کارگری و کارفرمایی برای
گرامیداشت هفته کارگر امسال شد.
وی یاداور شد :تجلیل از خانواده شهدای
کارگر و غبار روبی و عطر افشانی گلزار
شهدا ،انعکاس دستاوردهای دولت
در زمینه خدمت رسانی به جامعه
کارگران و کارفرمایان ،دیدار تشکالت
کارگری استان با نماینده ولی فقیه و
استاندار ،حضور در برنامه های رادیویی
و تلویزیونی ،نشست خبری و تجلیل
از کارگران ،ورزشکاران و کارفرمایان
نمونه از جمله برنامه های پیشنهادی
قابل اجراء در این هفته است.
در این نشست هریک از نمایندگان
تشکالت کارگری و کارفرمایی به ارائه
دیدگاه های خود در خصوص تدوین
برنامه های هفته کارگر پرداختند
و خواستار اجرای باشکوه انها شدند
و بر همکاری و تعامل همه جانبه با
دبیرخانه کمیته گرامیداشت هفته
کارگر در استان اعالم امادگی همه
جانبه کردند.
در تقویم رسمی کشور پنجم تا ۱۱
اردیبهشت ماه به نام هفته کار و کارگر
نامگذاری شده است.
گزارش۶ماهه GMRسیمان کردستان روند مثبتی و قابل توجهی را ثبت کرد
بیجار -خبرنگار روژان:
مدیر عامل سیمان کردستان اظهارداشت:
افزایش تحویل داخلی و رشد صادرات
در اسفندماه و همچنین رشد ٪۱۷میزان
تولید در شش ماهه سال مالی نسبت به
سال مالی قبل از مهترین شاخص های این
رشد است.
رضا نیک پور افزود :رشد ٪۲۰سود عملیاتی در
شش ماهه سال مالی نسبت به سال مالی قبل
و رشد ٪۲۷سود خالص در شش ماهه سال
مالی نسبت به سال مالی قبل در واحد صنعتی
سیمان کردستان محقق شده است.
وی توضیح داد :دستیابی به حاشیه سود
عملیاتی ٪۴۰و حاشیه سود خالص ٪۳۲خبر
بسیار مسرت بخش برای سهامداران است.
ساماندهی دفاتر حمایت از حقوق زنان و خانواده در دادگستری استان کردستان
سنندج -خبرنگار روژان:
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم
دادگستری کل استان کردستان اظهار کرد :در
سال گذشته پیگیری الزم جهت ایجاد و راه اندازی
دفاتر حمایت از زنان و خانواده در 8شهرستان
استان کردستان انجام گرفت و اکنون این دفاتر
مشغول به فعالیت هستند.
به گزارش واحد اطالع رسانی معاونت اجتماعی
و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان
کردستان ،رضا اعظمی گفت :در این دفاتر
خدمات ویژه قضایی و مددکاری به زنان و
کودکان اسیب دیده جنسی ،جسمی و روانی در
روند رسیدگی به پرونده و پس از ان (ارجاع به
دادستانی ،پزشکی قانونی و )...و اتخاذ برنامه های
حمایتی و روانی در روند رسیدگی به پرونده و پس
از ان ارائه می شود.
اعظمی با اشاره به ارائه خدمات مشاوره ای حقوقی،
روانشناختی و مددکاری به مراجعین جهت ارتقاء
توانایی فردی ایشان در راستای کنترل و کاهش
اسیب های اجتماعی و حفظ حقوق فردی و
اجتماعی ،افزود :در این دفاتر ،زنان خود سرپرست
و کودکان بی سرپرست و بدسرپرست به مراکز
حمایتی (دولتی و غیردولتی) ،حرفه اموزی و
کاریابی جهت ارتقاء توانایی اقتصادی در راستای
کنترل و کاهش اسیب های اجتماعی معرفی و
ارجاع داده می شوند.
وی اضافه کرد :در دفاتر حمایت از زنان و خانواده،
بانک اطالعات مربوط به وضعیت زنان و کودکان
بزه دیده و بزهکار با عنایت به گزارش های زندان،
کانون اصالح و تربیت ،محاکم و مراجع ذیصالح
قضایی ایجاد می شود.
اعظمی اظهار کرد :اسیب شناسی و ارزیابی
رویه های مرتبط با حضانت ،فرزند خواندگی،
کودک همسری ،مالقات و نگهداری اطفال و نفقه،
ازادی مشروط ،نهادهای ارفاقی (تبدیل ،تخفیف،
تعویق صدور حکم و تعلیق اجرای مجازات)،
اگهی مناقصه
مجازات ها و اقدامات تامینی و تربیتی ویژه کودکان
و ارائه برنامه ها ،رویه های اصالحی و پیگیری ابالغ
و عملیاتی شدن انها نیز از دیگر وظایف دفاتر
حمایت از زنان و خانواده دادگستری می باشد.
وی در پایان گفت :نظارت و پایش های الزم توسط
کارشناس دفاتر حمایت از زنان و خانواده انجام
می گیرد و شناسایی و انجام حمایت های الزم از این
افراد با توجه به وظایف مذکور به جهت پیشگیری
از اسیب های اجتماعی صورت می پذیرد.
MODALAL CEMENT
سیـمـان مـدلل
«سـیمان مدلـل» در نظـر دارد اسـتخراج ،بارگیـری و حمـل مـواد از معـدن کارخانه خـود را به
پیمانـکار واگـذار نماید.
لـذا متقاضیـان می توانند جهـت دریافت اسـناد مناقصـه از تاریخ درج اگهـی در روزنامه بمـدت 10روز
بـه نشـانی :کرمانشـاه -کیلومتـر ۱۲جـاده قصر شـیرین و یـا تهران -بلـوار قیطریـه -میـدان کتابی
خیابـان ذاکـری شـماره - 5کدپسـتی 1938813731مراجعـه و در صـورت نیـاز به کسـب اطالعاتبیشـتر بـا شـماره های 083-34622226-29داخلـی ۵۰۹مدیر معدن و یـا داخلی ۴۵۰امـور قراردادها
و یـا 021-22690331-22208916مدیـر بازرگانـی تماس حاصـل نمایند.
شرکت صنایع سیمان سامان غرب صفحه 1
سال دوازدهم lشماره l 728شنبه 4اردیبهشت 1402
خــــــــرب
یادداشت
رئیس هیئت مدیره نظام صنفی کشاورزی دهگالن:
جعبه جادویی
و جای خالی خاطره سازی
.
مجید صادقی
رسانه ملی ،امسال از عید نوروز به پخش
سریال «نون خ» پرداخت و در کنار ان یک
سریال دیگر اکران کرد که خیلی نقل ان در
میان مخاطبان گیرا نبود و بسیاری از مخاطبان
رسانه ملی اسمی از ان نمی برند.
در سال های نه چندان دور ،خاطره ی ماه
مبارک رمضان ،با سریال های متعدد و متنوع
گره خورده بود .به طوری که بعد از اذان
مغرب ،عم ً
ال خیابان های شهر به هوای تماشای
سریال ها خالی می شد .اما در ماه مبارک رمضان
امسال که روزهای پایانی اش را طی می کند،
دیگر خبری از شخصیت های جدید و ماندگار
سریال های ماه رمضانی نیست.
رسانه ملی ،امسال از عید نوروز به پخش سریال
«نون خ» پرداخت و در کنار ان یک سریال دیگر
اکران کرد که خیلی نقل ان در میان مخاطبان
گیرا نبود و بسیاری از مخاطبان رسانه ملی
اسمی از ان نمی برند .در فهرست ویژه برنامه های
شبکه ی اصالت و فرهنگ ،یعنی شبکه استانی
کردستان هم ،خبری از فیلم و سریال تازه نیست
.حتی سریال سنجرخان هم که با تبلیغات
گسترده تولیدش اغاز شد ،پس از تجربه دوره
ی مدیریت سه مدیر کل مختلف ،هنوز پا به
عرصه ی وجود نگذاشته و تاریخ دقیقی از پایان
کار و پخش ان در دست نیست .به نظر می رسد
رسانه ملی ،قافیه جذب مخاطب را به شبکه های
توزیع خانگی فیلم و سریال باخته است و در
حالی که مخاطبان ،سریال های تازه تولید شده ی
شبکه های نمایش خانگی را در نرم افزارهای
اختصاصی ان شبکه ها یا به صورت دانلود شده،
دست به دست می کنند ،بازار جذب مخاطب در
رسانه ملی کم کم از سکه افتاده .
نگاهی اسیب شناسانه به رسانه ملی ،این پرسش
را مطرح می کند که ایا این افول نسبی ،امری
خودخواسته بوده یا ریشه در مشکالت و سوء
مدیریت سازمانی دارد ؟ ایا رسانه ملی بخشی
از وظایف خود را به شبکه های خانگی تفویض
کرده یا انها گوی سبقت را از صدا و سیما رو
بوده اند ؟ گردانندگان شبکه های نمایش خانگی،
عموماً شرکت های ایده پرداز خصوصی هستند
که سهم ناچیزی از بودجه کالن دولتی دارند
اما در جذب مخاطب و فراگیر شدن محصولشان
،موفق تر عمل می کنند .فیلم و سریال به بعد
سرگرمی مرتبط است که این تنها یکی ازابعاد
رسان ه به حساب می اید .در حالی که شاهدیم
بخش اطالع رسانی و خبر نیز این روزها تحت
فشار شبکه های اجتماعی قرار گرفته و مردم
صرف نظر از راست یا دروغ بودن ،بخش زیادی
از اطالعات و اخبار را از شبکه های اجتماعی
به دست می اورند .مردم بیشتر از ان که وقت
خود را در برابر جعبه جادویی بگذرانند چشم
به صفحه گوشی های تلفن همراه می دوزند.
تغییر بستر رسانه ای و پیشرفت تکنولوژی های
ارتباطی ،به تغییر ذائقه رسانه ای مخاطبان
انجامیده؛ و البته عدم به همگام سازی رسانه ملی
نیز در این تغییر ذائقه و روگردانی مخاطب به
سوی سایر رسانه ها ،بی اثر نیست .شاید حاال
بیش از هر زمان دیگر ضرورت میدان دادن به
نیروهای تازه نفس و خالق در بدنه نیروی انسانی
رسانه ملی به چشم می اید و الزم است تا تهیه
و تولید برنامه های متنوع و مخاطب پسند در
اولویت قرار گیرد؛ تحقق چنین هدفی در گرو
این است که این سازمان در فرایند های مدیریت
نیروی انسانی خود بازنگری کند و به طور جدی
از جوانانی که امروز در تعامل و همکاری با صدا
وسیما از ثبات شغلی کافی برخوردار نیستند را
بیشتر حمایت کند تا موجب دلگرمی نیروی
خالق و پرانرژی شود .چرا که سرمایه ی واقعی هر
نهادی نیروی انسانی کارامد است که اگر مدیران
سازمان از ان غافل شوند ،برایند عملکرد سازمان
رو به افول خواهد گذاشت .این نگاه کوتاه که به
یاد خاطره شیرین تماشای فیلم و سریال های ماه
رمضان همراه با خانواده رقم خورد ،بهانه ای برای
یاداوری لزوم به هنگام اوری سازوکارها و اهمیت
توجه به جای خالی سریال های مخاطب پسند و
بازنگری در فرایندهای به کارگیری نیروهای تازه
نفس و اخالق به ویژه در بخش تولید اثار جدید
و جذاب است .به ازای بودجه ای که سازمان صدا
و سیما از بودجه عمومی کشور دریافت می کند
،الزم است عملکرد بهتر یا الاقل همتراز با
سال های گذشته ارائه کند و به ازای ریزش هایی
که دارد در پی کشف استعدادهای جدید و رقم
خوردن رویش هایی در رسان ه باشد تا عرصه را
به شبکه های نمایش خانگی و از ان ناگوارتر به
شبکه های اجتماعی خارجی نبازد و تولیداتش
بازهم عامل دور هم جمع شدن خانواده ها در
ساعات خوب و به یاد ماندنی باشد.
صاحب امتیاز :سلیمان اهلل مرادی
قائم مقام :ناصر کانی سانانی
مدیر مسئول و سردبیر :هژیر اهلل مرادی
دبیر بخش کردی :عماد کریمیان
دبیر سرویس فرهنگ و هنر :ایرج بهرام نژاد
چاپخانه :کار و کارگر
ادرس دفتر مرکزی :سنندج ـ میدان ازادی
کدپستی6613733953 :
تلفن 33615870 :ـ 087
: RoJanpress.irوبسایت
: Rozhanweekly@gmail.comایمیل
: @Rojandailyکانال تلگرام
روژان حق ویرایش و اصالح مطالب
را برای خود محفوظ می داند
دیدگاه های ارائه شده در مقاالت
به معنای تایید ان از سوی روژان نیست
انتشار تمامی مقاالت به منزله تایید ان از سوی روژان نیست
قیمت خرید تضمینی گندم افزایش یابد
رئیس هیئت مدیره نظام صنفی کشاورزی
دهگالن گفت :با توجه به هزینه های کالنی
که یک کشاورز برای تولید محصول متحمل
می شود ،انتظار داریم نرخ خرید تضمینی گندم
افزایش یابد.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی
کردتودی ،جمال مرادی رئیس هیئت مدیره
نظام صنفی کشاورزی و هیئت اجرایی خانه
کشاورز دهگالن با بیان اینکه ۸۲هزار هکتار از
اراضی دهگالن زیر کشت گندم قرار دارد ،اظهار
داشت :حدود ۸۲هزار هکتار از اراضی دهگالن
در سطح زیر کشت گندم قرار داشته و میزان
تولید گندم در این شهرستان ۱۲۰هزار و ۵۳۵
تن می باشد.
به گفته وی میزان خرید تضمینی در سیلوها و
مراکز خرید ۹۷هزار و ۳۰۸تن می باشد ،که
این امر مهم ،شهرستان دهگالن را به یکی از
قطب های تولید گندم در سطح استان و حتی در
کشور تبدیل کرده که نقش مهمی را در تامین
غذای مردم ایفا می کند.
رئیس هیئت مدیره نظام صنفی کشاورزی و
هیئت اجرایی خانه کشاورز دهگالن در ادامه
مطلب افزود :با توجه به افزایش چشمگیر هزینه
های تولید (هزینه،کاشت،داشت و برداشت) و
تامین نهادهای کشاورزی از جمله خرید بذر،
کودهای شیمیایی ،سموم و ریزمغذی ها ،تولید
این محصول استراتژیک کشاورزان را با مشکالت
عمده ای مواجه ساخته است و ضروریست به
منظور رعایت الگوی کشت و ترغیب کشاورزان
به کشت و تولید محصوالت کم اب بر ،صرفه
جویی در مصرف اب و افزایش تولید گندم
نسبت به قیمت خرید گندم برای سال زراعی
جاری بازنگری اساسی صورت گیرد.
وی اظهار داشت :با توجه به کم اب بودن
محصول و صرفه جویی اب در منابع زیر
زمینی ،افزایش ۴۰درصدی سموم ،مکمل ها و
ریزمغذی ها ،افزایش ۳۵درصدی قیمت ادوات
و ماشین االت کشاورزی ،افزایش دستمزد ابیار
و بیمه تامین اجتماعی ،افزایش قیمت بذر و
کود ،افزایش قیمت روغن تراکتور و تعمیرات
ماشین االت و ادوات کشاورزی ،افزایش قیمت
۵۰درصدی تجهیزات چاه اعم از الکتروموتورها،
افزایش قیمت مصرفی برق چاه های کشاورزی،
افزایش قیمت تمدید پروانه چاه و حقابه و
افزایش ۴۰درصدی الستیک تراکتور و ماشین
االت؛ تقاضای افزایش قیمت گندم را داریم.
مرادی در پایان خاطرنشان کرد :در صورت عدم
افزایش قیمت گندم ،کشاورزان به سوی کشت
محصوالت پر اب سوق داده خواهند شد و به
همین دلیل قیمت کنونی خرید گندم در سال
۱۴۰۲نباید کمتر از ۲۴هزار تومان باشد.
رئیس هیئت مدیره نظام صنفی کشاورزی دهگالن:
کنفرانسعلمیوهمایشسرمایه گذاریتوت فرنگیدرکردستانبرگزارمی شود
رئیـس سـازمان جهـاد کشـاورزی کردسـتان
از برگـزاری کنفرانـس علمـی ،برنامـه تفریحـی
گردشـگری و همایـش سـرمایه گذاری و میـز
توت فرنگـی در سـنندج خبـر داد.
پیمـان اسـکندری در جلسـه هماهنگـی برگزاری
جشـنواره توت فرنگـی در سـنندج اظهـار داشـت:
کنفرانس علمـی توت فرنگی بـرای اوایل خردادماه
امسـال در دانشـگاه برگـزار می شـود که جـدای از
مهمانـان وزارتخانـه جهاد کشـاورزی ،تعـدادی از
اسـاتید دانشـگاه های کشـور و اقلیم کردستان نیز
حضـور خواهند داشـت.
رئیـس سـازمان جهـادی کشـاورزی کردسـتان
خاطرنشـان کـرد :کردسـتان در ایـران رتبـه اول
توت فرنگـی دارد و ایـن برنامـه بـه معرفی بیشـتر
ان کمـک خواهـد کـرد.
اسـکندی اضافـه کـرد :از انجایی که کردسـتان و
خاصتا سـنندج قطب تولید توت فرنگی در کشـور
اسـت ،قـرار شـد اداره کل میـراث فرهنگـی بروی
عنـوان پایتخـت توت فرنگـی برای سـنندج اقدام
کند .
وی در ادامـه بـه جشـن توت فرنگی شـیان اشـاره
کـرد و گفـت :اگرچـه ایـن برنامـه به صـورت یک
تقویـم محلـی درامـده اسـت امسـال باید بیشـتر
کمـک کنیـم کـه برنامـه شـیان بـه دلیـل وجود
مهمانـان داخلـی و خارجـی منظم تـر و در فضایی
بزرگتـر برگزار شـود.
اسـکندری در ادامـه گفـت :مـا بـه دنبـال
برگـزاری یـک همایـش تجـاری ،سـرمایه گذاری
و میـز توت فرنگـی در اسـتان هـم هسـتیم کـه با
مشـارکت اتـاق بازرگانی و صنعت و معـدن برگزار
خواهـد شـد.
وی ادامـه داد :در طـول یـک هفتـه برگـزاری این
برنامه هـا ،می طلبد سـیمای سـنندج رنـگ و بوی
توت فرنگـی بـه خـود بگیـرد کـه فضـا به سـمت
شـادی و شـعف برود.
رئیس سـازمان جهاد کشـاورزی کردسـتان افزود:
شـعار امسـال هـم کـه بخـش تولیـد مخاطـب
اصلـی ان اسـت تلاش خواهیـم کـرد بـا جـذب
سـرمایه گذاری در بخش هـای مختلـف ،تولیـد
بخـش کشـاورزی در اسـتان را بـاال ببریـم.
وی خواسـتار همـکاری سـازمان میـراث فرنگـی
بـرای ثبـت برنـد توت فرنگی کردسـتان ،دانشـگاه
کردسـتان بـرای علمی کـردن توت فرنگـی و اتـاق
بازرگانـی بـرای برپایـی میـز توت فرنگی ایـران در
کردسـتان شـد که همه ایـن اقدامـات در افزایش
تولیـد و رونق اقتصاد اسـتان تاثیرگذار خواهد بود.
معاون اقتصادی استاندار کردستان:
فراوری توت فرنگی مورد توجه قرار گیرد
معـاون اقتصـادی اسـتاندار کردسـتان نیـز گفت:
کردسـتان بـه لحاظ سـطح کشـت و ارقـام تولید
محصـول تـوت فرنگـی در سـطح کشـور و حتـی
منطقـه حـرف برای گفتـن دارد و بـه عنوان قطب
اصلـی تولیـد این محصول شـناخته شـده اسـت.
حامـد قـادرزاده اظهار کـرد :اگر علم بـرای جامعه
تبدیـل بـه پول نشـود مسـلما افول پیـدا می کند
معاون اقتصادی اسـتاندار کردسـتان افـزود :میزان
تولیـد توت فرنگـی هـم از نظر سـطح زیرکشـت و
هـم از لحـاظ ارقـام در کردسـتان جایـگاه خوبـی
دارد و از سـال 1360تـا امـروز ،نه تنها کل کشـور
بلکـه کشـورهای منطقـه هـم ،کردسـتان را بـه
ت فرنگی
عنـوان کانـون و قطـب اصلـی تولید تـو
می شناسـند.
وی بـا بیان اینکه ما در کردسـتان در بسـته بندی
تـوت فرنگـی مسـئله و مشـکل داریـم ،اذعـان
کـرد :روانـه بـازار کـردن تـوت فرنگی تولیـدی در
کردسـتان بـا مشـکالت و مسـائلی مواجه بـوده و
ایـن نیازمنـد اقدامات اساسـی اسـت.
قـادرزاده خاطرنشـان کـرد :سـاختار توت فرنگـی
بـه صورتـی اسـت که مانـدگاری زیـادی نـدارد از
ایـن رو بایـد بیشـتر بـه موضوع و مسـاله فـراوری
ایـن محصـول توجـه کـرد هـر چنـد این نیـاز به
سـرمایه گذاری کالن نـدارد.
معـاون اقتصادی اسـتاندار کردسـتان با بیان اینکه
برگزاری این جشـنواره ها بسـتری بـرای تجلیل از
فعالیـن ایـن عرصـه و معرفی و شناسـاندن انها به
به همدیگر اسـت ،افزود :معرفـی اهمیت محصول
بـه تولیدکننـده از دیگـر تاثیـرات برگـزاری ایـن
جشنواره هاست.
قـادرزاده اظهـار کـرد :توسـعه گلخانه هـا در
برنامه هـای وزارت جهاد کشـاورزی اهمیت خاصی
در تقویـت تولیـد ایـن محصول در کل سـال دارد.
معاون اقتصادی اسـتاندار کردسـتان افـزود :اینکه
گاهـا توت فرنگـی برخـی جاها به اسـم کردسـتان
در کشـور عرضه شـود به نوعی برنـد این محصول
را تضعیـف می کند.
وی اضافـه کـرد :کشـور چیـن و ترکیـه در زمینه
بسـته بندی تـوت فرنگـی بهترین شـیوه دارند که
بایـد از ایـن روش هـا بهره گیـری کنیم.
قـادرزاده تاکیـد کـرد :بایـد بیشـتر در بخـش
تازه خـوری و صنعتـی توت فرنگـی کار کنیـم ،چرا
کـه ایـن کار بـه رونـق اقتصـادی اسـتان کمـک
می کنـد لـذا بایـد از تمـام ظرفیت هـا و امکاناتـی
کـه در دسـتگاه ها و سـازمان های مختلـف وجـود
دارد اسـتفاده شـود.
معـاون اقتصادی اسـتاندار کردسـتان اظهـار کرد:
رسـانه های نوشـتاری ،چاپـی ،دیـداری وبرخـط و
روابـط عمومی هـا هـم بایـد بـه صـورت تجمیعی
در راسـتای معرفـی توت فرنگـی کردسـتان تالش
کنند .
فرمانـدار سـنندج هـم گفـت :تـوت فرنگـی برنـد
کردسـتان اسـت و بایـد بـرای ثبـت ایـن برنـد به
جـد اقـدام کرد.
حسـن عسـکری گفت :یکـی از مهم ترین مسـائل
در برگـزاری جشـنواره ها و همایش هـا ،مشـخص
شـدن اهـداف اصلـی اسـت که بیـش از هـر چیز
اهمیت دارد.
وی بـا بیـان اینکـه اورده اقتصـادی از مهم تریـن
اهـداف همایـش سـرمایه گذاری کشـاورزی
بـا محوریـت تـوت فرنگـی در سـنندج اسـت،
خاطرنشـان کـرد :دنبـال ایـن هسـتیم کـه بـا
برگـزاری ایـن همایـش انتفـاع و خیـر اقتصـادی
نصیـب مـردم شـود.
فرمانـدار سـنندج افـزود :موضوع امـوزش از نکات
بسـیار مهمی اسـت که باید در قالـب این همایش
و جشـنواره بـه صورت ویـژه به ان پرداخته شـود.
وی ادامـه داد :انجـام کارهـای توجیهـی در مـورد
اهمیـت توسـعه گلخانـ ه و بهره گیـری از ظرفیـت
افـراد متخصـص و تاثیرگـذار در پرداختـن بـه
تاثیرات توسـعه گلخان ه در رونق اقتصاد کشـاورزان
بایـد در برنامه ریـزی برگـزار کننـدگان همایـش
دیده شـود.
وی بـا تاکیـد براینکـه برگـزاری این جشـنواره در
نهایـت باید در افزایش میـزان تولید محصول توت
فرنگـی از نظـر کمـی و کیفـی تاثیرگـذار باشـد،
اذعـان کـرد :اسـتفاده از ظرفیـت و تـوان علمی و
دانشـگاهی در رونـق محصـوالت کشـاورزی تاثیر
بسـزایی دارد و برگـزاری ایـن همایـش بـا محـور
جامعـه دانشـگاهی می توانـد مـا را در رسـیدن به
ایـن هـدف کمـک کند.
عسـکری اذعـان کـرد :صنایـع تبدیلـی و توسـعه
ایـن بخـش از دیگـر نـکات مهمـی اسـت کـه
بایـد بـه صـورت ویژه دنبـال شـود در ایـن مقوله
ضعف هایـی داریـم کـه جبـران انهـا نیازمنـد کار
جهـادی اسـت.
وی بـا بیـان اینکـه سـازمان میـراث فرهنگـی
می توانـد نقـش مهمی در جذب گردشـگر داشـته
باشـد ،گفت :ایجاد نشـاط اجتماعی و شور و شوق
در برگـزاری ایـن همایـش بـه صـورت خـاص مد
نظـر قـرار گیرد.
فرماندار سـنندج افـزود :ثبت رقم تـوت فرنگی به
نـام کردسـتان قبـل از اینکه جـای دیگـر ان را به
نـام خـود ثبـت کنـد از همیـن امـروز بایـد دنبال
شود.
وی بـا بیـان اینکه در ورودی شـهر سـنندج المان
تـوت فرنگـی نصب شـود ،گفت :المـان خاصی در
مسـیر کامیـاران نداریم و این نقطـه بهترین مکان
بـرای نصب المـان توت فرنگی اسـت.
«چوار شمبا سور» جشن سال نو کُردهای ایزدی
سی ام فروردین اغاز سال نو ایزدی ها بود به
همین مناسبت مراسم جشن «چوارشمبا
سور» (چهاشنب ه سرخ یا چهارشنبه سوری)
با حضور زنان و مردان ایزدی در پرستشگاه
الل ِش یا اللش نورانی در شنگال واقع در
استان دهوک در اقلیم کردستان عراق
برگزار شد.
جشن اغاز سال نو در میان ایزدی ها
چوارشمبا سور نام دارد.
نگاهی به مراسم چوار شمبا سور در
ائین ایزدی ها
«چوارشمبا سور» یکی از جشن های قدیمی
کردهای ایزدی است که در اغاز سال نو ان
را برگزار می کنند.
ایزدی ها در هر جای جهان که باشند این
روز را با برگزاری این های مخصوص به خود
جشن می گیرند زیرا معتقدند روز افرینش
جهان و تجدید حیات طبیعت است.
مراسم چوارشمبا سور هر سال در اولین
چهارشنبه پس از بیست و چهارم فروردین
ماه برگزار می شود.
انان بر این باورند در نخستین ماه بهار همه
زیبایی های طبیعت جلوه پیدا می کند و در
محدوده جغرافیایی مزوپوتامیا نیز همزمان
با پایان یافتن سرمای سخت زمستان هوای
تازه ای به زندگی دمیده می شود که همه
مردم از ان شادمانند.
کردهای ایزدی نخستین ماه بهار را عروس
سال نامیده اند و به همین خاطر هیچ وقت
در این ماه مراسم عروسی برگزار نمی کنند.
بر اساس مبانی ائین ایزدی جهان در چنین
روزی افریده شده است .
ایزدیان می گویند پیشتر سراسر جهان را اب
فرا گرفته بود .پساز خشک شدن زمین از
اب یزدان ،قاصد خود یعنی ملک طاووس را
به جهان می فرستد و او در گشت و گذاری
که از جهان داشته در مکان کنونی (اللش)
ساکن می شود و دنیای کنونی از انجا شکل
می گیرد.
به اعتقاد ایزدی ها در نخستین روز خشک
شدن جهان ،توسط یزدان ،زندگی اغاز
شده و چهار فصل سال به رنگ های مختلف
افریده شده اند.
رنگ فصل بهار را ایزدیان سرخ رنگ می دانند
و چهارشنبه سوری یا همان چهارشنبه سرخ
نام خود را از سرخی رنگ بهار گرفته است.
در ائین ایزدی ریختن خون در روز
چهارشنبه سرخ ممنوع است و به همین
دلیل هیچ جانداری در این روز کشته و
قربانی نمی شود.
در مراسم چهارشنبه سوری به تعداد
ماه های سال دوازده تخم مرغ به رنگ های
مختلف نقاشی می شوند.
خوراک مخصوص این روز نیز تخم مرغ،
پنیر و کلوچه است.
این روز در ائین ایزدی از چنان اهمیتی
برخوردار است که در ان جرائم مشمول
مجازات مرگ بخشوده می شوند و به جای
نفرت ،اشتی و برادری پیشی می گیرند.
در این روز همچنین کوردهای ایزدی پس
از حضور بر مزار جان باختگان و ادای احترام
نسبت به انان به دامان طبیعت می روند و به
ابراز شادمانی می پردازند.
شنگال سال ۲۰۱۴میالدی مورد حمله
گروه موسوم به دولت اسالمی(داعش) قرار
گرفت و ان را به تصرف دراورد.
در طول تسخیر این شهر ایزدی نشین بیش
از ۵۰۰۰ایزدی کشته ۵۰۰۰۰ ،اواره و
حدود ۵۰۰۰نفر شامل تعدادی از دختران و
زنان جوان همچون غنایم جنگی به اسارت
نیروهای داعش درامدند.
سازمان ملل اعالم کرد که انچه که توسط
داعش در شنگال (سنجار) رخ داده جنایت
جنگی است.
پژواک
بررسیعللتجمع
کادر درمان مقابل استانداری
روز 26فروردین ماه 1402پرستاران
کردستانی تجمع اعتراضی نسبت به وضعیت
مطالبات پرستاری ،مقابل استانداری
کردستان در شهر سنندج برگزار کردند.
دالیل زیادی برا برپایی چنین تجمعی وجود
داشت که یکی از انها مطالبات کشوری از
جمله اجرای صحیح قانون تعرفه گذاری
خدمات پرستاری و اجرای فوق العاده خاص
برای کارکنان وزارت بهداشت بود.
اما دلیل مهم تری که برای برپایی چنین
تجمعی وجود داشت و به عنوان یک
کاتالیزور نیز ،عمل کرد ضعف تنی چند
از مدیران دانشگاه علوم پزشکی کردستان
بود که بارها این ضعف ها از طرق مختلف
به گوش مسئولین رسانیده شد ولی گوش
شنوایی وجود نداشت.
مطالبات مالی پرسنل یکی از مهمترین
دالیلی است که کاسه ی صبر همکاران را
لبریز کرد و بدون ترس و قبول کردن عواقب
ان دست به تجمع اعتراضی زدند.
این تجمع نقطه عطفی برای پرستاری استان
بود و نقطه ضعف مهمی برای دانشگاه علوم
پزشکی کردستان ،چون سال ها است چنین
خط قرمزی شکسته نشده است و عملکرد
دانشگاه علوم پزشکی کردستان یکی از
دالیل اصلی برگزاری تجمع و شکستن خط
قرمز است.
شایعات و حاشیه های مربوط به دانشگاه
علوم پزشکی کردستان مدت ها است که
روح و روان پرسنل را ازار می دهد و بنده
نیز در جلسه ای که اواخر سال گذشته با
معاونت محترم توسعه ی دانشگاه دکتر
جدیدالسالم برگزار گردید به صراحت عرض
کردم وجود چنین جوی برای دانشگاه مانند
یک سم عمل میکند و باید پاسخ صحیح
داده شود و جهت تنویر افکار عمومی نیز
توضیحات الزمه ارائه شود.
ضعف هایی که در روز تجمع وجود داشت
از جمله عدم رعایت اخالق بود که به هیچ
عنوان برای هیچ یک از طرفین قابل قبول
نخواهد بود و دوم عدم حضور ریاست
محترم دانشگاه در محل استانداری بود.
انتظار میرفت با وجود چنین تجمعی ریاست
محترم دانشگاه علوم پزشکی به همراه تنی
چند از معاونین ،در استانداری حضور پیدا
کنند که متاسفانه چنین نشد و دکتر فتحی
پور معاونت محترم درمان حضور پیدا کردند
و پر واضح بود که توانایی الزم جهت ارائه
توضیحات را به همکاران ندارند هر چند
که عملکرد ایشان به عنوان معاونت درمان
قابل نقد است که فعال خارج از حوصله این
نوشتار است و اما سوال اساسی که مطرح
است حال باید چه کار کنیم و چه اقدامی
الزم است که انجام شود؟؟
در وهله ی اول از نظر بنده برپایی تجمع
و ...شاید بهترین گزینه نباشد ولی به طور
قطع به یقین میتواند اخرین گزینه باشد.
پیشنهاد می شود که دانشگاه علوم پزشکی
کردستان با دعوت از نمایندگان معترضین
و فعالین صنفی ،سازمان نظام پرستاری
جلسه ای با حضور ریاست محترم دانشگاه
برگزار کنند و مشکالت و مطالبه های
موجود را بدون سانسور و با رعایت اخالق
مطرح نمایند ،باشد که با عملکرد مناسب
و روشنگری در حد مطلوب ،اب رفته به
جوی بازگردد.
خدایا چنان کن سرانجام کار /تو خشنود
باشی و ما رستگار
لقمان شریفی فعال صنفی
با کمک خیرین بیجار
هشت زندانی ازاد شدند
بیجار خبرنگار روژان:
رئیس زندان بیجار گفت :با کمک خیرین
بیجاری و جمع اوری گلریزان بیش از 42
میلیارد ریال ،هشت زندانی جرائم مالی غیر
عمد به اغوش خانواده بازگشتند.
حبیب اهلل رجب پور ،افزود :برای تامین
اعتبار مورد نیاز برای ازادی این تعداد
زندانی ،از محل ستاد دیه استان و کشور
بصورت بالعوض ،پنج میلیارد و ۹۹۳
میلیون و ۷۳۳هزار ریال جمع اوری شد .با
استفاده از تسهیالت بانکی و وجوه اهدایی
خیرین و مردم نیکو کار ،یک میلیارد و ۵۰۰
میلیون ریال هم جمع اوری شد.
رئیس زندان بیجار با اشاره به اینکه از محل
اعتبارات هم ۳۱میلیارد و ۵۳۶میلیون و
۴۴۴هزار ریال جمع اوری شده است گفت:
حدود یک میلیارد و ۴۸۵میلیون و ۲۶۷
هزار ریال هم با گذشت شاکیان تامین شد.
وی یاداور شد :در راستای تامین اعتبار
برای ازادی زندانیان ،از محل نقدینگی
مددجویان یک میلیارد و ۸۲۲میلیون و
۴۴۸هزار ریال جمع اوری شد.
رجب پور با تاکید بر اینکه جمع کل کمک
ها بالغ بر ۴۲میلیارد و ۳۳۷میلیون و ۸۹۳
هزار ریال شده است گفت :بازیگر محبوب
بیجاری در سریال ” نون خ ” اقای سید
وحید موسوی با اهدای ۴۰۰میلیون ریال و
کمک مالی ۲۰۰میلیون ریالی یکی دیگر از
جوانان بیجاری و رضایت شاکی ،یک زندانی
مالی به علت مهریه از زندان ازاد شد.
وی افزود :در گلریزان امسال هم حدود یک
میلیارد و ۱۰۰میلیون ریال جمع اوری شد. صفحه 2
سال دوازدهم lشماره l 728دوشنبه 4اردیبهشت 1402
یادداشت
توئیتر فارسی و
تله ی زندانی!
.صالح الدین خدیو
دو مظنون توسط پلیس دستگیر شده اند.
پلیس برای متهم کردن انها نیاز به شواهد
دارد.
از این رو از انها به صورت جداگانه
بازجویی می کند.
اگر یکی از انها علیه دیگری شهادت دهد
و فرد دوم سکوت کند (به اصطالح هوای
دوستش را داشته باشد) ،کسی که خیانت
کرده ازاد می شود و دومی به یک سال
حبس محکوم می شود.
اگر هر دو سکوت کنند ،تنها یک ماه
حبس خواهند کشید.
اگر هم هر دو علیه یکدیگر شهادت دهند،
هر یک به سه ماه زندان محکوم می شوند.
با این وصف حالت ایده ئال ان است که هر
دو سکوت یا هر دو خیانت کنند که بازی
حاصل جمع صفر نشود.
اما مساله این است که هیچ یک نمی داند
دیگری کدام راه را انتخاب می کند!
به این دشواره معما با تله ی زندانی
می گویند.
به نظر می رسد این پروبلماتیک ،بیانگر
موقعیت بغرنجی است که کاربران در
شبکه های اجتماعی فارسی زبان به ویژه
توئیتر در ان به دام افتاده اند.
کمتر کسی بلد است منطقی و معتدل
حرف بزند و گویی تعمدا همه هل داده
می شوند که خود را رودرروی هم ببینند.
قابل همکاری ترین بازی به ضد خود
تبدیل می شود و سر از مغاکات اختالف
و تفرقه در می اورد.
کسی دوست ندارد بازی را ان طور که
هست ببیند و همکاری و تفاهم میوه ی
ممنوعه ی بهشت شداد توئیتر است؛
سرایی که ماوای غالظان و شدادان است
و نرم خویان و میانه روان را به ان راهی
نیست.
کسی که کله اش پر است از یگانگی
و جاودانگی مفهوم ایران با کسی که
کوچکترین اشاره به نام ایران را بر
نمی تابد ،چه فصل مشترکی می تواند
داشته باشد!
ابزارهای مفهومی مثل فاشیست و
تروریست و تجزیه طلب و تمامیت خواه و
قبیله و ...خالی از مفهوم راستین خود،
مثل نقل و نبات می بارد و مجلس را
شیرین می کند!
انهایی هم که میانه را می گیرند ،غالبا
از جنس همان غالیانند .در پوستین
میانه روی می روند تا از نمد ان کالهی
بدوزند و زودتر از بقیه برای کسب قدرت
خیر برداژند.
این نقصان دمکراتیک به عنوان سازنده
بازی های حاصل جمع صفر پیش گفته،
صرفا به علت کمبود ایده های لیبرال و
ازادی خواهانه فردی نیست.
درست است که واژگان افکار را به دنبال
خود می کشانند .کلماتی چون ملت،
دولت ،ناسیونالیسم ،دین ،نهاد و...
استعداد عجیبی برای ارتجاع و پس روی از
موضع اثباتی به موضع متافیزیکی دارند.
اما این تمام ماجرا نیست .چه بخش
مهمی از داستان زیر سر اینترنت و تاثیر
ویرانگر شبکه های اجتماعی است.
اینترنت ارتباطات را تسهیل کرده و
شایستگی اش را برای جمع اوری افراد
دارای عالئق مشترک و تشکیل محافل
مجازی پروپیمان نشان داده است.
اما نباید اسیر این توهم شد که اینترنت
حریف جدایی های جغرافیایی و فواصل
مکانی هم شده است.
سیاست تابعی از مکان است و
سیاست ورزی راستین پای روی ارض
واقع دارد .تجربه عینی و فضای ذهنی
کسی که در داخل کشور است و به صورت
روزمره و انضمامی ،امر سیاسی را درک
می کند ،با کسی که از دور ان را می بیند،
بسی متفاوت است.
هر دو دل در وطن دارند ،اما دوری از
مکان خالق رمانتیسیسم و رویابافی های
خاص خود است و لزوما از ان گفتگویی
راستین و معطوف به ازادی و عقالنیت
در نمی اید.
میان بازی که روی زمین جریان دارد
و نگاه کسی که از دور ،جور دیگری
می خواهد ان را ببیند ،تفاوت زمین و
اسمان است.
عمده این مباحث روی ارض واقع بازتاب
ندارند و کمتر از جهان مجازی به دنیای
واقعی راه می یابند.
در جامعه ی راستین ،کمتر به کله های
گرم و گرگرفته برمی خورید که مشحون
از تئوری توطئه و غیریت ستیزی و ظن
نادرست نابودی ملت و قومیت و کشور
باشد.
به بیان دیگر در اجتماع کمتر بازی حاصل
جمع در کار است و معمای زندانی هم
وجود ندارد.
جامعه
یادوارهشهدایروحانیرمضانکردستان
یادواره شهدای روحانی رمضان کردستان و
گرامیداشت شهید میالد حیدری همزمان با 27
ماه مبارک رمضان در سنندج برگزار شد.
روحانیون ،بعد از پیروزی انقالب اسالمی،
شهدای بسیاری تقدیم نظام کردند؛ تعدادی در
جنگ تحمیلی ،عده ای در دوران پیروزی انقالب
و تعدادی نیز پس از پایان جنگ تحمیلی و در
قالب ترورهای کور دشمنان .اما شاخص ترین
شهدای روحانی ماموستا شیخ االسالم و ماموستا
برهان عالی هستند که در ماه مبارک رمضان
به دست گروههای تکفیری به شهادت رسیدند.
در این مراسم که با حضور مسئوالن ،روحانیون،
طالب ،امامان جمعه و جماعت در مجتمع
فجر برگزار شد ،حجت االسالم سعید عسکری
مدیرمرکز بزرگ اسالمی غرب کشور از ماموستا
شیخ االسالم و ماموستا برهان عالی به عنوان
پرچم داران شهدای روحانی رمضان کردستان
یاد کرد و گفت :گرامیداشت یاد و خاطره شهدا
یک وظیفه انسانی برای همه ماست و در هر
جایگاهی که هستیم همه ما وظیفه داریم
فرهنگ جهاد ،ایثار و شهادت را در جامعه ترویج
دهیم و ادامه دهنده این راه پر افتخار باشیم.
در ادامه این جلسه ماموستا سید احسن حسینی
امام جمعه مسجد قبای سنندج ضمن قدردانی
از متولیان برگزاری این مراسم اظهار داشت:
ماموستا برهان عالی خطیبی توانمند و خالص
بود .ماموستا شیخ االسالم را می توان اندیشمندی
با دین و عالمی متواضع و نیکو سیرت معرفی
کرد.
ماموستا حسینی با بیان اینکه ماموستا
شیخ االسالم به عنوان خادم نظام حامی اصلی
فقه امام شافعی بود ،تصریح کرد :باید درس
شجاعت و شهامت را از شهدای روحانی
کردستان گرفت چرا که این شهدا علیه باطل
جانشان را از دست دادند و حق گو بودند.
دبیر شورای نمایندگان ولی فقیه در مناطق قومی
کشور نیز در این مراسم ضمن گرامیداشت یاد
و خاطره شهدای انقالب اسالمی اظهار داشت:
کردستان منزلگاه شهیدان و قدمگاه مجاهدان
راه اسالم و خداوند است.
وی با بیان اینکه کردستان سرزمینی است که
دادن یک
مردم ان خون دادند اما راضی به
ِ
سانتی متر از خاک خود نشدند ،افزود :مردم
کردستان مصداق بارز تقوا و ایمان هستند.
دبیر شورای نمایندگان ولی فقیه در مناطق
قومی کشور با اشاره به اینکه خداوند وظیفه
پاسداری از راه پیامبر را بر عهده ما مسلمانان
قرار داده و باید در این راه کوتاهی نکنیم ،خاطر
نشان کرد :اگر تاریخ برگردد می توان دید که در
سال های مختلف از سوی حاکمان بی لیاقت چه
خاکی از کشور جدا شد اما در این میان ،مردم
در دوران دفاع مقدس با جان و دل از این خاک
و بوم کشورمان در برابر دشمنان و متجاوزان
دفاع کردند.
وی با بیان اینکه شهدا شخصیت های بزرگی
هستند که در مقام اطاعت و اجابت از هر انسانی
بیشتر درخشیدند تصریح کرد :همه شهدا هم در
پیروی از راهبرد وحدت و امامت و گره گشایی از
ش درخشیدند.
مشکل مردم خو
لطفیان با ذکر اینکه مقام شهدا هم مقام
صالحیت هم اسالم هم رضا و محمودی است
که خداوند وعده ان را داده است ،عنوان کرد:
خون شهدای روحانی کردستان بخصوص شهید
برهان عالی و شهید شیخ االسالم مطهر کننده
الودگی های روی زمین است.
دبیر شورای نمایندگان ولی فقیه در مناطق قومی
کشور با تاکید بر اینکه روحانیون باید بدانند که
مسیری که انتخاب کرده اند دشواری هایی دارد
که باید با ان مبارزه کرد ،به توطئه ها و فشارهای
دشمنان بر علیه کشورمان اشاره کرد و یاداور
شد :تحریم ها باعث تقویت قدرت و عظمت نظام
اسالمی می شود .
به گفته وی ،اگر به اتفاقات اخیر کشور با بصیرت
نگاه کنیم می توان نصرت نظام اسالمی که در
ان نهفته است را مشاهده کرد.
لطفیان با بیان اینکه جبهه اسالمی امروز درصدد
است که در قلب سرزمین های اسالمی پرچم
اسالم را به اهتزار دربیاورد ،ابراز داشت :شهدا
همانند گنجینه ای هستند که ما باید راهمان را
با انها یکی کنیم چراکه این خون شهدا بود که
درخت انقالب را ابیار و به ثمر نشاند.
در این مراسم پیام رییس جمهور نیز به یادواره
شهدای روحانی رمضان کردستان قرائت شد.
در پایان این یادواره عالوه بر تجلیل از خانواده
شهدای کردستان ،از تندیس شهید شیخ االسالم
و برهان عالی نیز رونمایی شد.
به گزارش تسنیم؛ از 54شهید روحانی استان
کردستان 11 ،روحانی در ماه مبارک رمضان
شهید شده اند .شهید ماموستا سید محمد
شیخ االسالم یکی از 2روحانی شهیدی است
که در رمضان سال 88توسط گروههای تندرو
و مزدور بیگانه به فیض شهادت نائل امد .این
شهید بزرگوار به مدت قریب 20سال در
شهرستان سقز و حدود 6سال در دانشگاه
مذاهب اسالمی ،فقه و اصول فقه را بر اساس
مذهب امام شافعی در دانشگاه تهران تدریس
کرد.
وی سرانجام پس از یک عمر فعالیت های علمی،
دینی و فرهنگی و تالش های خستگی ناپذیرش
در راه اعتالی وحدت کلمه و دین اسالم هدف
کینه توزان و دشمنان اسالم قرار گرفت و در 27
رمضان (شب قدر) مصادف با 26شهریور ماه
سال 1388بعد از اقامه نماز مغرب در مقابل
مسجد سیدقطب سنندج به دست عوامل مزدور
به فیض شهادت نائل امد و شهید منادی وحدت
لقب گرفت.
شهید ماموستا مالبرهان عالی از علمای
برجسته ،محبوب و مردمی استان کردستان نیز
در شب 23رمضان سال 88پس از اقامه نماز
تراویح در مسجد قبا بهاران توسط افراد تندرو
سلفی به بهانه پرسش سوال شرعی در جلو درب
منزل به فیض شهادت نائل امد.
ِ
میرد
ُه
نــرمند َم ُ
ردمــی ِنمی َ
بـد اخالقـی یـک برنامـه تلویزیونـی و
بی احترامـی کـردن عوامـل ان ،بـه اسـتاد
«سـهراب محمدی» موسـیقی دان ،اهنگ ساز،
خواننـده و نوازنـده دو تـار ُکـرد کرمانـج ،این
واقعیـت را پـر رنگتر کـرده که مدیران سـیما
سـواد رسـانه ای ندارنـد و بـا اسـتاندارد روز
دنیای برنامه سـازی اشـنا نیسـتند و سرگرمی
را بـا لودگـی اشـتباه گرفته انـد.
نقل اسـت؛ «در روسـتایی سرسـبز فـردی که
بـه دلیـل بداخالقی هایش از سـوی مردم طرد
شـده بـود و کسـی حتـی سلامش را پاسـخ
نمـی داد ،تصمیـم گرفت چشـمه زالل روسـتا
را کـه منبـع اب مردم بـود ،الـوده و اب را به
انتقـام بـی محلـی کردن مـردم کثیـف کند.
مـردم کـه متوجـه ایـن وضعیـت شـدند برای
او کمیـن گذاشـته و در حیـن الـوده کـردن
اب او را گرفتنـد و از او پرسـیدند چـرا چنین
می کنـد؟ فـرد بداخلاق پاسـخ داد :دیرزمانی
اسـت همـه مـن را فرامـوش کرده انـد ،با خود
فکـر کـردم شـاید بـا ایـن کار یـادم کنیـد و
دوبـاره بـا مـن سـخن بگوییـد و یـا شـاید
حداقـل دربـاره ام با همدیگر صحبـت کنید!»
ایـن داسـتان هـم در حـال حاضـر مشـابه
وضعیـت صـدا و سـیما شـده اسـت .صـدا
و سـیمایی کـه پـس از افـت محسـوس
مخاطبـان ،هر بـار با ایجـاد جنجالـی مدیران
ان می خواهنـد دوبـاره مـردم بـه ان هـا
نظـری کـرده و یـا حداقـل دربـاره محتـوای
برنامه هـا بـا هـم صحبـت کننـد .محتواهایـی
کـه دیرزمانـی اسـت دیگـر چنـدان بـه مذاق
مخاطبـان خـوش نمـی ایـد.
اخیـرا شـبکه ٣سـیما ،در برنامـه (خودمونی)
کـه بـا نامـش بسـیار غریـب اسـت ،بـه یکـی
از اسـاتید هنـری کـرد کرمانـج خراسـان بـی
احترامـی کـرده و نوا و اواز ایـن هنرمند نامی
کشـور را دسـتمایه تمسـخر قرار داده اسـت.
در ایـن برنامـه کـه در شـب های اخیـر بـا
اجـرای مهـران رجبـی از شـبکه سـه پخـش
شـد ،پـس از پخش قسـمتی از ترانـه فولکلور
کـردی (شـاره جـان) توسـط اسـتاد شـریف
«سـهراب محمـدی» مشـهور بـه «سـهراب
بخشـی» ،از یـک شـرکت کننـده خواسـته
می شـود صـدای او را تقلیـد کنـد و بـه ایـن
بهانـه اسـباب سـرگرمی فراهـم کننـد!
بسـیاری از مخاطبـان شـبکه های اجتماعـی
کـه حتـی از وجـود ایـن برنامـه در شـبکه ٣
اطالعـی هـم نداشـتند پـس از بـاز پخش این
کلیـپ در صفحـات مجـازی بـه ایـن موضـوع
واکنـش نشـان دادند .هـر چند پـس از حجم
بـاالی انتقـادات شـکل گرفته مردمـی ،مهران
رجبـی مجـری این برنامه به سـبک و سـیاقی
عجیـب و غیـر اشـنا از مـردم عذرخواهی کرد
امـا بایـد گفت:
درحفظ ابرو ز گهر باش سخت تر
کاین اب رفته باز نیاید به جوی خویش
حـال سـوال اینجاسـت؛ ایـا مدیران سـیما به
غیـر از تمسـخر کار دیگـری بـرای سـرگرم
کـردن مـردم ندارنـد؟ انها که اصـوال با مفهوم
و اسـتاندارد برنامـه هـای روز سـرگرمی دنیـا
اشـنا نیسـتند ،چرا بـه لودگـی روی اورده اند
و هنـر ایـن مـرز و بـوم را بـه سـخره گرفتـه
انـد؟ مدیرانـی کـه سـواد رسـانه ای ندارنـد،
بـا هنـر و فلکـور اشـنا نیسـتند ،اداب نمـی
داننـد ،بـزرگان را نمی شناسـند ،موسـیقی به
گوششـان نخورده اسـت ،اصول برنامه سـازی
نمـی داننـد ...و سـرگرمی را بـا لودگـی یکـی
دانسـته انـد؛ گویی «ایینه شـان را گـم کرده
انـد» ،پـس بهتـر اسـت ایینـه را روبـه روی
خـود بگیرنـد و کمی بیاندیشـند.
بـرای اشـنایی مدیـران و تولیدکننـدگان و
مجریـان ایـن برنامه بـه اصطلاح (خودمونی)
کـه رنـگ و بـوی خودمانـی بـودن هـم
نمی دهـد! بایـد بگوییـم کـه اسـتاد سـهراب
محمـدی (زاده ۱۳۱۷در مانـه و سـملقان -
درگذشـته ۲۲مـرداد ،)۱۳۹۹موسـیقی دان،
اهنگ سـاز ،خواننـده و نوازنـده دوتـار ُکـرد
ایـران بـود .او اخریـن بازمانـده بخشـی های
خودبنـد کرمانـج شـمال خراسـان بـود کـه
مـدرک درجـه یـک هنـری معـادل دکتـری
نوازندگـی و خوانندگـی را نیـز دریافـت کرده
بو د .
او کـه از ١٠سـالگی نواختن دوتـار و خواندن
شـعرهای کردی را اغـاز کرده بـود ،تا اخرین
لحظـات عمـرش دوتـار خـود را بـر زمیـن
نگذاشت.
محمـدی از ابتـدای تاسـیس رادیـو کرمانجی
بـا صـدا و سـیمای مرکـز خراسـان همـکاری
می کـرد و ایـن همـکاری تـا اخریـن روزهای
عمـر او ادامه داشـت.
نخسـتین بـار فوزیـه مجـد ،مـادر
اتنوموزیکولـوژی موسـیقی نواحـی ،او را
بـه جامعـه هنـری معرفـی کـرد .سـهراب
نخسـتین خواننـده ُکـرد کرمانـج بـود کـه
همـکاری خـود را بـا رسـانه رادیـو اغـاز کـرد
و در برنامه هـای تلویزیونـی و رادیویـی و
همین طـور جشـنواره های مختلـف ایران پس
از انقلاب ۱۳۵۷حضـور داشـت .موسـیقی
و هنـ ِر سـهراب محمـدی ،علاوه بـر ایـران
در کشـورهای اسـیای میانـه نیـز شـناخته
شده اسـت .قطعاتـی همچـون( :شـاره جان،
اهنـگ طوفـان ،شـهید ،لیـارهُ ،گال مِـن) از
جملـه اثـار اسـتاد سـهراب محمدی به شـمار
می ا ینـد .
در اردیبهشـت ،۱۳۹۷مراسـم تجلیـل و
بزرگداشـت سـهراب محمـدی در مجتمـع
فرهنگـی و هنـری مانـه و سـملقان برگـزار و
در ایـن مراسـم از سـردیس سـهراب محمدی
رونمایـی شـد و در سـی و یکمیـن جشـنواره
موسـیقی فجر نیز جایـزه باربـد بهترین البوم
موسـیقی نواحـی به البوم موسـیقی «شـمال
خراسـان» اثر سـهراب محمدی تعلـق گرفت.
اسـتاد محمـدی بـه دلیل وجـود بیمـاری ،در
۲۲مـرداد ،۱۳۹۹در سـن ۸۲سـالگی بـر اثر
ایسـت قلبی درگذشـت .یـادش جاویـد و مانا.
و در پایـان؛ درختـان بـارور خـم مـی شـوند
و مردمـان بـزرگ متواضـع مـی گردنـد ،امـا
شـاخه هـای خشـک و مـردم نـادان مـی
شـکنند و خـم نمـی شـوند و بـه قـول شـیخ
اجـل سـعدی شـیرازی« :محـال اسـت کـه
هنرمنـدان بمیرنـد و بی هنران زنـده بمانند و
جـای ان هـا را بگیرنـد».
تانیا شعفی
نامه وارده
نامه یکی از اولیاء دانش اموزان
کردستانی؛
مسمومیت دانش اموزان
دختر ،واقعیت یا بی تدبیری
پس از حوادث تابستان سال گذشته؛ از
اوایل اذر ماه خبر مسمومیت سریالی
دانش اموزان مدارس راهنمایی و ابتدایی ان
هم عمدتا مدارس دخترانه از شهر قم در
فضای مجازی پخش شد که کانون عاطفه و
محبت خانوارها و روشنی بخش محفل گرم
زندگی جامعه ایرانی را هدف گرفته بود.
اگرچه تا زمانی که رهبر معظم انقالب در
روز درختکاری قاطعانه ورود کردند؛ هیچ
مقام رسمی و غیر رسمی اظهار نظر نکرد
و تنها به پیجویی اخبار این حادثه بسنده
کردند .با شروع تعطیالت نوروزی این پرونده
مسکوت ماند تا بالفاصله پس از بازگشایی
مجدد مدارس این هجمه های مشکوک در
مدارس دخترانه دوباره شروع شد.
پرسش اصلی در این زمینه از مدیران
دستگاه های مربوطه و روسای شوراهای
تامین استان ها و شهرستان ها این است
که با توجه به موضع گیری تند رهبری
معظم انقالب در این خصوص و اشرافیت
کامل نهاد اموزش و پرورش بر چهاردیواری
مدارس ،تکرار چنین اقداماتی که روان
جامعه را پریشان کرده چه توجیهی دارد؟
در مدارسی که با ابزارهای الکترونیکی و
ناظمین و معلمین و حتی برخی از دانش
اموزان کنترل می شود چگونه بازهم شاهد
چنین رویدادهای ناگواری هستیم؟ با
وجود این همه ابزارهای کنترلی تکرار این
وقایع تنها می تواند از ناکارامدی مدیران
از مدارس تا دستگاه های نظارتی خصوصا
سازمان اموزش و پرورش شهرها و استانها
باشد وگرنه مهار چهار دیواری مدرسه ای با
نوجوانان کم سن و سال با روحیات عاطفی
کودکانه چقدر می تواند دشوار باشد.
مع االسف مدیران مرتبط در دستگاه های
اجرایی بیشتر به بقا خود می اندیشند و
روح مشارکت و تعامل حقیقی انان با اولیا
دیده نمی شود وگرنه این معضل که مانند
خوره روح و روان خانوارها را پریشان کرده
با مشارکت اولیا دانش اموزان براحتی قابل
رفع می باشد بدین صورت که هر مدرسه
ای که در مظان هجمه قرار می گیرد چند
نفر محدود از مادران دانش اموزان بصورت
شیفتی در کنار ناظمین و بعضا ناظری از
طرف اداره مربوطه و همچنین دوربین های
نظارتی که در تمامی مدارس وجود دارد در
چند نوبت مراقب این نوع بزه ها باشند.
انگاه به راحتی می توان منبع و منشا این
حرکات ناشایست و زشت را بدست اورد
حسن اینکار این است که اولیا دلسوزتر از
مدیران و معلمان مراقب غنچه های خندان
زندگی خودشان هستند وانگهی اگر چنانچه
علیرغم همه این مراقبت ها اتفاق ناگواری
بیفتد چون نماینده اولیا حضور دارند قطعا
از ان برداشت سیاسی نمی شود
یقینا هیچ انسانی یافت نمی شود که
چنین نوگالن خندانی را که شیرینی و
لذت زندگی ها هستند مورد هدف قرار
دهد اگر چنانچه هرکس و از هر جایگاهی
بر اساس مشاهدات نظارت های خانوارها
و ناظرین و ناظمین مدارس و دستگاه ها
چنین جنایتی مرتکب شد فرد خاطی و
جانی مستحق اشد برخورد و رسوایی می
باشد مطمنا با مشارکت اولیا دلسوز دانش
اموزان و مدیریت و همراهی مدارس با
نظارت مدیران ارشد شهرها و استانها شاهد
سرزندگی و نشاط نونهاالن شادی افرین
خانوارها خواهیم بود.
خدمات رسانیبهگردشگراندربانه
بانه خبرنگار روژان:
سرپرست اداره میراث فرهنگی ،گردشگری
و صنایع دستی بانه گفت :باتوجه به ورود
و اقامت حجم باالی مسافر و گردشگرپذیر
بودن این شهرستان ،تمهیدات الزم برای
ارائه خدمات سفر در تعطیالت عیدسعید
فطر به هموطنان در قالب ستاد اجرایی
خدمات سفر اتخاذ شده است.
محمد حسینی اظهار کرد :طبیعت زیبا
در کنار بازار تجاری و دیگر جاذبه های
شهرستان ،همواره زمینه حضور گردشگران
را در تمام ایام سال به ویژه در فصل بهار و
تابستان فراهم کرده است.
سرپرست اداره میراث فرهنگی ،گردشگری و
صنایع دستی بانه افزود :با هماهنگی به عمل امده
ستاد اجرایی خدمات سفر شهرستان ،امادگی
الزم برای پذیرش و ارائه خدمات مطلوب به
هموطنانی که در تعطیالت عید سعید فطر
شهرستان بانه را به عنوان مقصد سفر خود
انتخاب می کنند در دستور کار قرار داده ایم.
وی عنوان کرد :تاسیسات گردشگری
شهرستان اعم از مراکز اقامتی ،پذیرایی و
تفریحی امادگی الزم را برای پذیرش و میزبانی
گردشگران در تعطیالت عید فطر دارند.
حسینی با بیان این که نوروز امسال
شهرستان بانه با استقبال بسیار خوب
گردشگران روبه رو شد ،گفت :تالش
خواهیم کرد با مشارکت و همکاری بخش
خصوصی و اعضای ستاد اجرایی خدمات
سفر شهرستان میزبانی شایسته و بدون
دغدغه ای را از مهمانان و گردشگران ورودی
به بانه داشته باشیم. صفحه 3
سال دوازدهم lشماره l 728دوشنبه 4اردیبهشت 1402
www.rojanpress.ir
الپەڕەی
کوردی
منداڵێکی سنەیی دیپلۆمی شانازی پێشبڕکێی نیگارکێشی ژاپۆنی بردەوە
بەڕێوەبەری ناوەندی راهێنانی فیکری مندااڵن و تازەالوانی کوردستان وتی :منداڵێکی
سنەیی دیپلۆمی شانازی پێشبڕکێ نیگارکێشی ژاپۆنی وەدەستهێناوە.
حەمید ڕەزا گەوهەری رایگەیاند :کامران خەلخاڵی ئه و منداڵه تەمەن شەش ساڵه یە که
دیپلۆمی شانازی سیهەمین پێشربکێ نیگارکێشی ژاپۆنی بردەوە و لە الیەن ئەنجومەنی
هیکاری واڵتی ژاپۆنەوە دیپلۆمی شانازی پێدرا.
سیهەمین پێشبڕکێ نێودەوڵەتی مندااڵنی ئەنجومەنی هیکاری واڵتی ژاپۆن لە ساڵی 2022
بە بابەتی من و خواردنی دڵخوازم و ئازاد بەڕێوەچوو.
پێناسەیێکی مێژوویی
گەڵواخییەکان
لـە چـوار گۆشـەی ئـەم جیهانـە پـان و به رینـەدا سـەدان نەتـەوە و
رەگـەزی جۆرواجـۆر سـەرقاڵی ژیانـن کە زۆربـەی هەرەزۆریان بە
ماف و داخوازی خۆیان گەیشـتوون و خاوەن واڵت و حکوومەتی
سـەربەخۆی خۆیانن ،گەلی کورد کە ٧٠٠سـاڵ پێش زایین خاوەن
حکوومـەت و دەسـەاڵت بـوون پـاش ١٥١سـاڵ حوکمڕانـی لـە ٥٤٩
سـاڵ پێـش زاییـن دەسـەاڵتیان لـێ زەوت کـرا و ئێسـتاش هێشـتا
بـێ واڵت و دابەشـکراو لـە بوونیشـیان نکۆڵـی دەکرێـت.
پـاش ڕووخانـی حکوومەتـی مـاد و دابـڕان بـە دەیان و سـەدان تیرە
و تایفـە لـە سـەردەمی حکوومەتـی سـەفەوی بنەماڵـەی ئـەردەاڵن
بـە سـەرۆکایەتی بابـا ئەردەاڵنـی گـەورە بـە هێنـدێ وادە و بەڵێنـی
و بـاج دان بـە حکوومەتـی ناوەنـدی خۆیـان خزانـدە الی کار و بـار
و دەسـەاڵتی میرایەتـی و مۆردارییـەوە لـە سـەردەمی حکوومەتـی
شـاه ئیسـمایل سـەفەویدا بیگەبەکی ئەردەاڵن لە سـاڵی ٩٠٠ک.م و
میرایەتیەکـەی گەورەتـر کـردەوە و بەشـێک لە ناوچەکانی باشـوور
و ڕۆژهەاڵتـی کوردسـتانی خسـتە ژێـر ڕکێفـی خۆیـەوە بـە پێـی
نووسـراوەی الپەڕەکانـی شـەرەفنامەی ئەمیـر شـەرەفخان بدلیسـی
لەکاتـی حوکـم و دەسـەاڵتی بیگەبەگـی ئەردەاڵنـدا پیاوێکی ناودار و
لێهاتـوو لـە خێڵی ئیسـتاجلوە بەنـاوی عەبباس ئاغای گەڵواخی لەبەر
ڕووداوێـک لـە خـزم و خێڵـی خـۆی ئـاوارە دەبێـت و پەنـا دەبـات بۆ
بیگەبەگـی ئـەردەاڵن .پـاش وەرگیـران و متمانـەی تایبـەت لەالیـەن
بیگەبەگـەوە پلـەی مـۆرداری و میرایەتـی بەشـێک لـە ناوچەکانـی
شـارەزوور و مەریوانـی پێـی بەخشـراوە و بەبۆنـەی سـەداقەت
و دڵپاکـی و ڕاسـتگۆییەوە لەنـاو دڵـی بیگەبەگـدا جێـگای تایبەتـی
خـۆی گـرت بـەاڵم پـاش چەنـد سـاڵێک خزمـەت کردنـی ڕاسـتەقینە
و سـەداقەت و ڕاسـتگۆیی ،بەهـۆی دووزمانیـی نەیارانـەوە نێـوان
بیگەبـەگ و عەببـاس ئاغـا تێـک دەچێ و عەبباس ئاغـا و یارۆڵاڵخان
خۆشـکەزای لـە سـاڵی ٩١٥ی کۆچـی لـە حکوومەتـی بیگەبـەگ جیـا
دەبنـەوە ڕوو دەکەنـەوە ناوچـەی بێڵەواری کامیاران و لەگەڵ چەند
هـۆز و تیـرەی ئـەو ناوچەیـە پێوەنـدی قـورس و قایـم دادەمەزرێنن؛
پاشـان لەگـەڵ شـاه ئیسـمایل سـەفەوەی ڕێـک دەکـەون بـۆ هێـرش
کردنـه سـەر واڵتـی ئۆزبەکسـتان کـە دوایـی لـە یـەک هێرشـدا شـا
و وەزیرەکانـی ئۆزبەکسـتانیان بـە دیـل گـرت و بـە قۆڵبەسـراوی
هێنایانـە بەردەسـت شاتاماسـب سـەفەوی .ئەویـش ئافەرینـی پێـی
وتـن و حوکمـی ١٢ئیمـاق و بێڵـەواری بـۆ نووسـین و عەبباس ئاغـا
و یارۆڵاڵخـان پـاش وەرگرتنـی ئـەو حوکمـە لەگـەڵ هۆزەکانـی
سـلێمانی و لـەک و مادەکـی و کەڵهـوڕ و وەرمەزیـار تێکـڕا بەنـاوی
هـۆزی گەڵواخـی ناودێـر بـوون و بوونـە هۆزێکـی گـەورە و
خـاوەن دەسـەاڵت بـەاڵم لـە سـاڵی ٩٣٨ی ک.م مـەرگ بنـەو بارگەی
عەبباس ئاغـای پێچایـەوە و فەرمانڕەوایـی کەوتـە سـەر شـانی
عەلی بەگـی کـوڕی عەبباس ئاغـا .پـاش مەرگـی عەبباس ئاغـەش،
عەلی بەگـی کـوڕی پێوەنـدی لەگـەڵ بەیگەبەگـی ئـەردەاڵن
دامەزرانـدەوە و کاتێـک سەنان پاشـای عوسـمانی هێرشـی کردوەتـە
سـەر نەهاوەنـد ،عەلی بـەگ خێـرا خـۆی گەیاندوتـە الی سەنان پاشـا
و ئەویش نامەیەیێکی بۆی نووسـیوە بۆ دیوانی بەرزی عوسـمانی
لـە ئەسـتەمبوڵ کـە یاڕۆڵاڵخـان نامەکـەی بـردوە بـۆ ئەسـتەمبوڵ لە
دیوانـی بـەرزی عوسـمانی و حوکمـی کرێنـد و شـێخان و چەکـران
و قەاڵتیفـاب و قەاڵتەپـۆ و خوڕخـوڕە و تیـرە زنـد و چەنـد شـوێنی
دیکـە بـە سـەنجەقەوە بـۆ عەلی ئاغـای گەڵواخـی نووسـیوە و ئەرکی
ڕەنگەڕێـژان و سپانانیشـی بـە یاروڵاڵخـان سـپاردوە کـە بەم جۆرە
پێوەنـدی عەلی بـەگ و یارۆڵاڵخـان لەگـەڵ حوکومەتەکانی ئەردەاڵن
و سـەفەوی و ئیمپراتـوری عوسـمانی قـورس و قایـم بـووە و تـا
سـاڵی ٩٦٨ی ک.م کـە مەرگـی ناوەخـت لـە یـەک سـاڵدا بارگـە و
بنـەی عەلی بەگـی گەڵواخـی و یارۆڵاڵخانـی پێچایـەوە و حوکمـی
فەرمانڕەوایـی کەوتـە دەسـتی حەیدەربـەگ ،زۆری نەخایانـد لـە
هەمـوو بوارێکـدا جێـگای باوکـی خـۆی گرتـەوە بـەاڵم لـە سـاڵی
٩٩١ی ک.م بـە هـۆی شـەڕی براکوژیـەوە کۆتایـی بـە دەسـەاڵتی
حەیدەربەگیـش هـات و دەسـەاڵتی فەرمانڕەوایـی گەڵواخییـەکان
کەوتـە دەسـتی سـورخاب بەگ و حوسـێن بـەگ و کوڕەکانـی
یاروڵاڵخـان کـە بریتـی بـوون لـە ئەسـەد و موحەممـەد و شـاوەیس
و فەرمانڕەواییـان تـا سـاڵی ١٠٢٤ی ک.م درێـژەی بـووه بـەاڵم لـە
سـاڵی ١٠٢٤بـە هـۆی پیلان و پەالمـاری کەڵهوڕەکانـەوە کۆتایـی
بـە دەسـەاڵتی گەڵواخیـەکان لـەو ناوچانـە هـات و لـە ئاوی سـیروان
کردیانە ئەو بەرەوە و بە ناچاریی چوونە ژێر حوکم و دەسـەاڵتی
هەڵۆخانـی ئـەردەاڵن؛ هەڵۆخانیـش پیاوانـە یارمەتـی داون و لـە
ناوچەکانی سـاراڵ و خوڕخوڕە و بەرپلەی سـاراڵ سـەقامگیریانی
کـردووە .گەڵواخییەکانیـش لەژێـر چاودێـری هەڵۆخانـدا خۆیـان
سـەرقاڵی ئاژەڵداریـی و گەرمیـان و کوێسـتان کـردن کـرد و لەکاتی
ئـەو گەرمیـان و کوێسـتان کردنـە لەگـەڵ چەندیـن تیـرە و رەگـەزی
کوردەکانی ناوچەی شـارەزوور و ناوچەکانی دیکەی کوردسـتانی
باشـوور بـوون بـە دۆسـت و هەڤاڵـی گیانی گیانـی؛ هـەر بەبۆنـەی
ئـەو دۆسـتایەتی و تێکەاڵوییـەوە بـوو کـە بەشـێک لـەو تیـرە و
رەگەزانـە هاتنـە نـاو ڕیـزی تایفەکانـی هـۆزی گەڵواخی کە ئێسـتاش
ئاسـەواریان لەنـاو گەڵواخییەکانـدا هـەر دەبینـدرێ و هەموویـان
بەناوی گەڵواخی ناودێر بوون بەمجۆرە گەڵواخییەکان سەرلەنوێ
بوونـەوە هۆزێکـی گـەورە و لـە بـن نەهاتـوو بەناوی شـەش تایفەی
یەکگرتـوو بـەم ناوانـە:
.١قەمەریی
.٢کاک سەوەندی
.٣وەرمەزیار
.٤مورادگۆرانی
.٥چۆخەڕەشی
.٦گاملی
هەندێـک بیـر و بۆچوونیـش هەیـە کـە دەڵێـن قاڵقاڵییەکانیـش هـەر
گەڵواخیـن بـەاڵم هیـچ ئاسـەوار و بەڵگەیـەک لـە دەسـتدا نییـە.
بەمجـۆرە گەڵواخییـەکان بوونـەوە بـە هۆزێکـی خـاوەن دەسـەاڵت
و کۆسـپێکی هەرەگـەورە بـۆ سـەر ڕێـگای دەسـەاڵتدارانی شـای
ئێـران بەتایبـەت حکوومەتـی قاجـاڕەکان ،چونکـوو جموجووڵـی
عەشـایەری لـە هەمـوو شـوێن و ناوچەکانـی ئێـران دەسـتی پیـێ
کردبـوو بەتایبـەت لـە شـیراز _ اصفهـان _ ڕەشـت و مازەندەران و
ورمێ و ئیالم و کەڵهوڕ و لوڕسـتان و کرماشـان و کوردسـتانیش
لـەو جموجووڵـە بێ بـەش نەبـوو.
ئەمـە خـۆی بـوو بـە ئامرازێـک بـۆ هێـرش کردنـی حکوومـەت بـۆ
سـەر دەسـەاڵتی عەشـایرەکان بەتایبەت عەشـایرەکانی کوردستان،
بـەاڵم بـە هەڵگیرسـانی شـەڕی یەکەمـی جیهانـی لـە سـاڵی ١٩١٤ی
زایینـی تاکـوو سـاڵی ١٩١٨ی زایینـی و گەلەکۆمـەی حکوومەتـە
زلهێزەکانـی دنیـا بـۆ سـەر ڕۆژهەاڵتـی ناوەڕاسـت کـە لـەو هێـرش
و ملمالنیـەدا واڵتـی ئێـران کەوتـە بـەر هێرشـی حکوومەتەکانـی
بریتانیـا و ڕووسـیە و ئاڵمـان کـە حکوومەتـی قاجاڕەکانیـش زۆر
کـز و الواز و بێ دەسـەاڵت مایـەوە بەتایبـەت لـە ڕۆژئـاوای ئێرانـدا؛
بۆیـە هۆزەکانـی کوردسـتان هـەر لـە ورمێـەوە تاکـوو کرماشـان و
ئیلام و کەڵهـوڕ هاتنـە گۆڕەپانـی مەیدانـی خەبـات و بەربەرەکانـێ
لـە هەمـوو ناوچەکانـی کوردسـتاندا .لەشـکری ڕووس کەوتنـە بـەر
پەالمـاری هێـزی عەشـایرەکان و لـە نێـوان سـنە و دیوانـدەرە بـە
فەرمانده یـی فاتمەخانـی گەڵواخـی (فاتـەڕەش) زەبرێکـی گەورەیـان
لـێ کـەوت و لـە کێـوی زێڕاوایشـدا کەوتنـە بـەر پەالمـاری هـۆزی
مەنمییـەکان و سـەدان کەسـیان لێکـوژرا کـە دوایـی بەناوبژێـوی
سـەیید نجـم الدیـن هەمرۆڵـە ،ڕووسـەکان بـە دانـی هێندێـک بـاج و
وادە و بەڵێنـی توانیـان بـەرەو سـنە پێشـڕەوی بکـەن و فاتمەخانـی
گەڵواخیـش شـەهید کـرا .هەرچەنـد ناوبانـگ و قارەمانیەتـی شـەڕی
ڕووس بە بااڵی سنجەرخانی نەڕاندا بڕا بەاڵم هەموو عەشایرەکان
لـە بەرانبـەر ڕووسـەکاندا شـەڕیان کـردووە چـوون بـە داگیرکـەری
واڵتیـان دەزانـی بـەاڵم دوایی حکوومەتی قاجاڕەکان بە هاوپەیمانی
ڕووسـەکان ،کەوتنـە پیلان دانـان و ڕاوێـژ کـردن بـۆ لەناوبردنـی
هـۆزە سـەرهەڵداوەکان بـە تایبـەت لـە کوردسـتان مەنمییـەکان و
گەڵواخییەکان کرانە ئامانج ،لەو هێرشـە بێ بەش نەبوون و کەوتنە
نـاو لیسـتی ئـەو پرۆژەیـە قاجاڕەکانیـش بـۆ دامرکاندنـی خەباتـی
عەشـایرەکان و بارودۆخـی کوردسـتان عەلی محمدخـان بەنی ئـادەم
ناسـراو بـە شـریفە الدوڵەیـان بـۆ حاکمـی کوردسـتان و گـەڕووس
دیاری کرد تا بتوانێ بە پیالن ڕێنوێنی بریتانیا و ڕووسـیە هەموو
هـۆزە سـەرهەڵداوەکانی کوردسـتان لەنـاو بـەرێ.
سـەرەتا بـە وتووێـژ لـە سـەردار ڕەشـید ڕەوانسـەرەوە دەسـتی پـێ
کرد و بە فێڵ و تەڵەکە چەند کەسـێک لە پیاوە ناودارەکانی سـنەی
کـردە پاڵپشـتی خـۆی کـە پـاش ئـەوەی سـەرنج و متمانـەی ئەوانـی
بـۆ الی خـۆی ڕاکێشـا هێـزە چەکدارەکانـی حکوومـەت و هێزەکانـی
سـەردار ڕەشـیدی کـۆ کـردەوە هێرشـیان کـردە سـەر هـۆزی
مەنمییـەکان و گەڵواخییـەکان لـە کێـوی هـەوازۆی تەورێزخاتـوون
کـە لـەو هێـرش و پەالمـارەدا سـەدان کـەس لـە هـەر دوو ال بوونـە
قوربانـی سیاسـەتەکانی شـەریفەدەوڵە و کاپیتـان واریـن ئینگلیـس.
پـاش چەنـد مانـگ بەربەرەکانـێ و خۆڕاگـری ،هێزەکانی حکوومەت
شکسـتیان هێنـا و گەڕانـەوە بنکەکانـی خۆیـان ،ئـەم جـارە بـە فێـڵ
و تەڵەکـە ڕاگەیاندراویـان بڵاو کـردەوە بـۆ سـەرۆک هـۆزەکان
کـه ئەگـەر لـە مـاوەی بیسـت ڕۆژدا خۆیـان تەسـلیم هێزەکانـی
حکوومـەت بکـەن قەڵەمـی بەخشـین بەسـەر هەمـوو تاوانەکانیانـدا
ئەکێشـرێت بـەاڵم هێشـتا مـاوەی بیسـت ڕۆژ تێنەپەڕیبـوو بـە
فەرمانـی شـەریفەدەوڵە هێزەکانـی حکوومـەت دووبـارە هێرشـیان
کردەوە سـەر مەنمییەکان و گەڵواخییەکان .سـەرەتا دوو ئوردووی
گـەورەی چەکداریـان بـردە گوندەکانـی ئافراسـیاو و ینگی یـەخ لـە
ناوچـەی سـاراڵ؛ پاشـان هێـزە چەکـدارەکان هێرشـیان کـردە سـەر
هـۆزی مەنمییـەکان لـە کێـوی زێڕاوای شـێرکوژ کە پـاش چەن ڕۆژ
خەبـات و بەربەرەکانـێ ژمارەیـەک لـە هـەر دوو ال کـوژران .یەکـێ
لـە کوژراوەکانـی حکوومـەت حوشـمەتولمولک فەرمانـدەی هێـزە
چەکـدارەکان بـوو و پێنـج کـەس لـە مەنمییەکانیـش لەبـەر تـەواو
بوونـی تەقەمەنـی بـە دیلـی کەوتنـە دەسـتی هێزەکانـی حکوومـەت.
نـاوی بـە دیـل گیـراوەکان ئەمانەیـە:
.١عەزیزخـان .٢تەکش خـان .٣موحەممەدخـان .٤عەبـدول
سـەمەدخان .٥گوڵ موحەممەدخـان کـە پـاش بـە دیـل گیرانیـان
عەزیـز خانیـان لەنـاو ئـوردووی ئافراسـیاودا زیندەبەگـۆڕ کـرد و
تەکش خانیـان لـە گونـدی ینگی یەخـدا گوللەبـاران کـرد و ئـەو سـێ
کەسـەکەی دیکـەش لـە شـاری سـنەدا گوللەبـاران کـران.
پـاش شـەڕی زێـڕاوای شـێرکوژ چەنـد کەسـێک لـە سـەرۆک
هۆزەکانی گەڵواخی و مەنمی و شـێخ ئیسـماعیلی و مەحموودخان
کانی سـانان و مەحموودخانـی دزڵـی بیروبۆچوونیـان هاتـە سـەر
ئـەم بـاوەڕە لـەم بارودۆخـە نالەبـارە خۆیـان تەسـلیم بکـەن تـا
چارەنووسـیان وەکوو عەزیزخان و تەکش خان و براکانیان نەبێت
و بە دیلی نەکەونە دەستی دوژمن و لەناو بچن ،بۆیە لە ماوەیەکی
کورتـدا نیزیـک بـە ٢٥کـەس لـە سـەرۆک هـۆزەکان خۆیان تەسـلیم
هێزەکانـی حکوومـەت کـرد و بـە فەرمانـی شـەریفەدەوڵە پـاش
پێشـوازیێکی کاتـی هەمـوو سـەرۆک هـۆزەکان بـە زەمانـەت ئاغـای
موشـیردیوان ئـازاد کـران و پێیـان ڕاگەیانـدرا دەبـێ لەنێـو شـاری
سـنەدا بمێننـەوە؛ ئەوانیـش بـۆ بەجـێ هێنانـی ئەمری شـەریفەدەوڵە
خانوویـان لـە شـاری سـنەدا گـرت و لـە ژێـر چاودێڕیـدا مانـەوە.
پـاش چەنـد ڕۆژێـک مانـەوە شـەریفەدەوڵە فەرمانیـدا بـە هێـزە
چەکدارەکانـی هەمـوو سـەرۆک هۆزەکانیـان کـۆ کـردەوە بـۆ
بەشـداری لـە پرسـە و سەرخۆشـی حاجـی موحەممـەد عەلی خـان
ناسـراو بە سـەردار موکەڕڕەم کە پاش تەواو بوونی مەراسـمەکە
هەمـوو سـەرۆک هـۆزەکان لـە الیـەن هێزەکانـی حکوومەتـەوە بـە
دیـل گیـران و ڕەوانـەی بەندیخانـە کـران کـە پـاش چەنـد ڕۆژێـک
بیروڕاگۆڕینـەوە لەگـەڵ کاربەدەسـتانی تـاران و بریتانیا بڕیاری لە
سـێدارەدانی گەڵواخییەکان و مەنمییەکان و شـێخ ئیسـماعیلییەکانی
وەرگـرت و حوکمـی ڕەوانـە کردنـی مەحموودخانـی کانی سـانان و
مەحموودخـان دزڵـی بـۆ زیندانـی بەغـدا و حوکمـی بەدیل گیرانـی
سـەردار ڕەشـید ڕەوانسـەریش بـە دەسـبەن و پاوەنـەوە بـۆ
بەندیخانـەی تـاران دەرکـرد کـە پـاش دەرچوونـی ئـەو حوکمـە ٢١
کـەس لـە گەڵواخییـەکان و مەنمییـەکان و شـێخ ئیسـماعیلییەکان لـە
دارلحەکەمـەی شـاری سـنەدا لـە سـێدارە دران و تەرمەکانیـان لـە
چینـی دیـواری دەروازەی دارلحەکەمـەدا نێـژران بۆ چاوترسـاندنی
هـۆزە سـەرهەڵداوەکانی دیکـەی کوردسـتان.
پاش بەڕێوەبردنی ئەو جینایەتە سامناکە کاربەدەستانی حکوومەت
لـە چەنـد کۆبوونەوەیێکـدا بیروباوەڕیـان هاتەسـەر ئەم بڕیـارە کـه
دووبـارە هێـرش بکەنـەوە سـەر گەڵواخییـەکان بـۆ لەناوچـوون و
پاک کردنـەوەی یەکجاریـی گەڵواخییـەکان .سـەرەتا هێرشـیان کـردە
سـەر چەنـد گوندێـک لەژێـر دەسـەاڵتی گەڵواخییـەکان بـۆ مـاوەی
٢٠ڕۆژ لەسـەر بەرزاییـەکان ئـوردووی دیدەبانیـان دامەزرانـد
بـەاڵم بەپێـی نووسـراوەکانی ئاغـای مـەردۆخ لـە شـەوی ٢٧ی
ڕەمەزانـی سـاڵی ٣٨ی ک.م کەوتنـە بـەر پەالمـاری گەڵواخییـەکان
و هەمـوو تـۆپ و چـەک و تەقەمەنیەکانیـان بەجێ هێشـت و بـەرەو
بنکەکانـی خۆیـان لـە شـاری سـنە هەاڵتـن و دەسـکەوتێکی زۆریـش
کەوتـە دەسـتی گەڵواخییـەکان بـەاڵم کاربەدەسـتانی حکوومـەت بـە
پووچـەڵ کردنـەوەی ئـەو پیالنـە وازیـان لـە هێـرش کـردن نەهێنـا و
لـە ڕێکەوتـی مانگـی ذی القعـدەی سـاڵی ٣٨ی ک.م دوبارە هێرشـیان
کردەوە سـەر گەڵواخییەکان ،سـەرەتا چەند ئوردوویێکی چەکداری
بەهێزیـان لەسـەر بەرزاییەکانـی قـەاڵی ئاڵـۆاڵخ دامەزرانـد تا بتوانن
جموجووڵیـان چاوەدێـری بکـەن بـەاڵم گەڵواخییـەکان بـە پیالنێکـی
ڕێکوپێـک هێرشـیان کـردە سـەر چەکدارەکانـی حکوومـەت و
هەموویانیـان تەفروتونـا کـرد و دەسـتیان گـرت بەسـەر دوو تۆپـی
دوورهاوێـژ و دەیـان قەفـزە چەکـی جۆراوجـۆر و بەشـێکی زۆر
کەرسـتەی شەڕیشـیان بە دەسـکەوت گرت و دەیان کەس لە هێزە
چەکدارەکانـی حوکومەتیـش بـە دیـل گیـران کـە ئاغـای مـەردۆخ لـە
کتێبی کوردسـتان و کورددا بە تێر و تەسـەلی باسـی ئەو شـەڕەی
کـردووە.
وەک ئـەوەی دەڵێـن ئـاش بـە نۆرەیـە ،پـاش ملمالنیێکـی زۆر لەگـەڵ
گەڵواخییەکان و مەنمییەکان نۆرە گەیشـتە خزمەت کاربەدەسـتانی
حکوومـەت؛ سـەرەتا سەردارڕەشـیدیان بـە دەسـتبەن و پاوەنـەوە
ڕەوانـەی بەندیخانـەی تـاران کـرا و بەپێـی گەاڵڵەیێکـی ڕێکوپێـک
سـنجەرخانی نەڕانیـان بـە دەسـتی خەلیل خـان بـرای خـۆی کوژرا و
میرزا یووسف خان موشیردیوان کۆچی دوایی کرد و پیالنیان ساز
کـرد بـۆ کوژرانـی ئایەتوڵڵا مـەردۆخ بەاڵم چون مـەردۆخ لە ئەوان
وریاتـر بـوو زۆر زوو هـەاڵت و خـۆی گەیانـدە الی حەسـەن خانـی
ڕەزا و چەند نامەیێکی بە شـیعرەوە بۆ شـەریفەدەوڵە نووسـیوە و
ئیزهـاری پەشـیمانی خزمەتەکانـی خـۆی لـە بەرانبەر شـەریفەدەوڵە
کـردوە بـەاڵم هێشـتا ئاواتـە لە مێژینەکەی شـەریفەدەوڵە نەهاتبووە
دی کە هەموو پیاوە سەرناسەکانی سنە و هۆزە سەرهەڵداوەکانی
کوردسـتان قەاڵچـۆ بـکات لەنـاکاو حکوومەتـی قاجاڕیـش بارگـە
و بنـەی دەسـەاڵتیان پێچایـەوە و جنایەتەکانیـان بـوو بـە داسـتانی
مێژوو بۆ هەتاهەتایە و دەسـەاڵتی حکوومەتیش لە سـاڵی ١٣٠٣ی.
هــ کەوتـە دەسـتی ڕەزا خانـی پەهلەوی.
ڕەزا خانیـش پـاش بـە دەسـتەوەگرتنی جڵـەوی دەسـەاڵت کەوتـە
پەلەقاژە و جموجووڵ بۆ لەناوبردنی دەسـەاڵتی هەموو عەشـایەرە
سـەرهەڵداوەکانی ئێـران بەتایبـەت هـۆزە سـەرهەڵداوەکانی
کوردسـتان .پاش ئەوەی شۆڕشـەکانی میرزاکووچک خان جەنگەڵی
ڕەشـت و قەدەم خێرخانـم لوڕسـتان و غواڵمـڕەزا خـان ئەبووقەدارا
و سـماعیل ئاغـای سـمکۆ و هۆزەکانـی ئیلام و پشـت کـۆی والـی
دامرکاند ،وردە وردە هێزەکانی خۆی کۆ کردەوە و هێرشـی کردە
سـەر هۆزەکانـی جوانـڕۆ و هەورامـان و مەریـوان کـە لـەو هێـرش
و پەالمـارەدا بەشـێک لـە چەکدارانـی هـۆزەکان بە دیـل گیران ،چەند
کەسـێکیان کوژران و بەشێکیشـیان ئاوارە و پەڕیوەی دوورە واڵت
بـوون و ژن و منداڵیشـیان کەوتەبـەر پـرۆژەی کۆچـی زۆرەملـی بۆ
شـارە دوورەکانـی دیکـەی ئێـران.
پاش دامرکاندنی دەسەاڵتی ئەو هۆزانە لە زستانی ساڵی ١٣١٥ی
هــ .نـۆرە گەیشـتە گەڵواخییەکانیـش؛ جـا لەبـەر ئـەوەی ناوچـەی
ژێـر دەسـەاڵتی گەڵواخییـەکان لـە مـاوەی ١٢سـاڵ سـەربەخۆییدا
وەکـوو ناوچەیەیێکـی ئـازاد و سـەربەخۆ بـوو بـە مەکۆی زۆربەی
سـەربازە هەاڵتووکانـی ناوچەکانـی دیکـە و پشـت و پەنـای
هەاڵتـووە ڕامیارییەکانـی کوردسـتان بەتایبـەت بـۆ بنەماڵـەی
شـێخ مەحمـوودی نەمـر کـە لـە سـەردەمی حکوومەتـی قاجـاڕدا
بـۆ ماوەیێکـی کـورت سـاالرلدەوڵە لـە دەسـەاڵتی حکوومـەت یاخی
ببـوو لەنـاو گەڵواخییەکانـدا ژیـاوە بـە هـۆی ئـەو تایبەتمەندییانـەوە
بـوو کـە مێشـک وبیری ڕەزاخـان و هاوبیرەکانـی ڕاکێشـا دەبـێ بـە
هـەر شـێوەیێک بـێ دەسـەاڵتی گەڵواخییـەکان لەنـاو بچێـت ،بۆیـە
لـە زسـتانی سـاڵی ١٣١٥ی هــ .بـە هـاوکاری پـوازە ناوخووییـەکان
لەچەنـد الوە هێرشـیان کـردە سـەر گەڵواخییـەکان و لـە چۆمـی
بـەردە هەنگەکـەی ئاڵۆاڵخـدا چەنـد کەسـێک لـە گەڵواخییـەکان
کـوژران و دەیـان کەسـیان بـە دیـل گیـران و لەگـەڵ ژن و
منداڵەکانیـان بێ بەزەییانـە بەنـاو بەفـر و سـەهۆڵ بەنداندا کۆچـی
زۆرەملی دران و باقی چەکدارەکانیش بەرەو واڵتی ئێراق هەاڵتن
کـە لـە سـنووری ئێـران و ئێراقـدا لەنـاو گەمـارۆی بەفـر و بـۆران
و سـەهۆڵ و کڕێـوەی کوێسـتانەکاندا ٧شـەو و ڕۆژ مانـەوە کـە
لـەو کارەسـاتە زیاتـر لـە ٧٠کەسـیان لێـی رەق هەاڵتووە کە بەپێی
ئـەو بیرەوەریانـەی پیـاوە گـەورەکان دەیگێڕنـەوە لەتـاو برسـیەتی
لە ئەسـپەکانی خۆیان کوشـتووە و گۆشـتەکەیان خواردووە .پاش
دەربازبـوون ،خۆیـان گەیاندوەتـە الی سـڵێمان خان روخـزادی
جـاف و ئەویـش پیاوانـە بـە هانایانـەوە هاتـووە و پەنـای داون
تاکـوو بەهـاری سـاڵی ١٣١٦ی هــ .بـە ناوبژێـوی سـەیید بابـا شـێخ
زەمبیـل گەڵواخیـە هەاڵتـووەکان دوبـارە گەڕاونەتـەوە ئێـران
بـەاڵم حکوومەتـی ڕەزا خـان فێڵـی لەگـەڵ کـردن ،لـە هاوینـی
سـاڵی ١٣١٦لـە چەنـد پیالنێکـدا بەشـێکی دیکـەی لـە سـەرۆک
عەشـیرەتەکانی هـۆزی گەڵواخـی بـە دیـل گیـران و بەشێکیشـیان
دوبـارە بـەرەو واڵتـی ئێـراق گەڕانـەوە و ژن و منـداڵ و پیـر و
پەککەوتەکانیشـیان کۆچ دران بۆ شـارەکانی ئیسـفەهان و یەزد و
سـاری و سـەوزەوار و قەزوێـن و دەیـان شـاری دیکـە و بـە دیـل
گیراوەکانیـش لـە بەندیخانـەی قزلحەسـاری کـەرج بەنـدی کـران تـا
کۆتایـی دەسـەاڵتی ڕەزاخـان.
بـە کۆتایـی هاتنـی دەسـەاڵتی دیکتاتـۆری ڕەزا خـان لـە
مانگـی خەرمانانـی سـاڵی ١٣٢٠ی دەرگای بەندیخانـەکان بـە
.
«خالید ئه حمه دی» خالید به گی گەڵواخیی
ڕووی بەندکراوەکانـدا کرایـەوە و ئاوارەکانـی دوورە واڵت و
کۆچدراوەکانیـش پـۆل پـۆل گەڕانـەوە سـەر خـاک و واڵتـی خۆیان
بەاڵم چوونکوو جڵەوی دەسـەاڵت لە باوکەوە گەیشـت بە دەسـتی
کوڕەکەی ،واتە حەمەڕەزا شـا ،ئەویش پیشـەی باوکی خۆی گرتە
دەسـت و هێرشـی کـردە سـەر گەڵواخییـەکان و لـە نێـوان جـادەی
سـنە -دیوانـدەرە چەندیـن جـار تێکهەڵچوونـی جۆراوجۆریـان
بـووە کـه لـەو هێـرش و پەالمـارە دەیـان کـەس لـە گەوڵواخییـەکان
بـە دیـل گیـراون و لـە بەندیخانەکانی کرماشـان و هەمەداندا بەندی
کـراون کـە پـاش شـەڕ و تێکهەڵچوونەکانـی حکوومـەت لەگـەڵ
گەڵواخییـەکان چەکدارەکانـی حەمەڕەشـیدخان بانە لـە شـاری
دیوانـدەرە هێرشـیان کـردە سـەر هێزەکانـی حکوومـەت کـە بـوو
بـە هـۆی کوژرانـی ژنـراڵ ئەمیـن و عەلی خـان حەبیبـی و کوژرانـی
دەیان سـەرباز و چەکدارەکانی حەمەڕەشـید خانیش بەرەو سـەقز
پاشەکشـەیان کـرد .لـە بەهـاری سـاڵی ١٣٢١بـە ناوبژێـوی سـەیید
عەبدوڵڵا نەقشـبەندی (گەوەنتـوو) و سـەرهەنگ جەعفەرخـان
ئاسـەف وەزیری و تیمسـار ئەحمەد ئاغای شـاه بەختی فەرماندەی
گشـتی هێزەکانـی حکوومـەت لـە الیـەن حەمـەڕەزا شـای ئێرانـەوە
حوکمـی لێخۆشـبوونی گشـتی بـۆ هەمـوو گەڵواخییـەکان دەرکـرا
و بـە وتووێـژ و دیالـۆگ هەمـوو گەڵواخییـە بەنـد کـراوەکان ئـازاد
کـران و ئـاوارەکان و کـۆچ دراوەکانیـش بـە بـێ تـرس و دڵەڕاوکێ
گەڕانـەوە سـەر جێـگا و موتەنـی بـاب و باپیرانـی خۆیـان و بـۆ
هەتاهەتایـە نیشـتەجێ بـوون.
بـە ڕێکەوتنـی گەڵواخییـەکان لەگـەڵ حکوومەتـی ناوەنـدی ئـەم ٥
کەسـە وەکـوو سـەرۆک عەشـیرەتی گەڵواخییـەکان دیـاری کـران:
.١حەمەعەلی خـان ئەمیرحەسـەنی سـەرۆک عەشـیرەتی
کاک سـەوەندییەکان .٢ئیجاللەسـوڵتان سـەرۆک عەشـیرەتی
قەمەرییـەکان .٣حەمەعەلی خـان مـورادی سـەرۆک عەشـیرەتی
مورادگۆرانییـەکان .٤حاجـی مەجیدخـان سـەلیمی سـەرۆک
عەشـیرەتی چۆخەڕەشـییەکان .٥مێخان بەگـی ئەحمـەدی سـەرۆک
عەشـیرەتی گاملییـەکان.
پـاش دیاری کردنـی ئـەو ٥کەسـە بـە بەخشـینی میداڵـی شـاهی
و تۆزقاڵێـک چـەک و کەرەسـتەی خواردەمەنـی و بەخشـینی
هەندێـک بەرپرسـایەتی و مل ڕاکێشـانی الوەکان بـۆ سـەربازی
کردن وردە وردە هێمنایەتی رووی لە ناوچەکانی ژێر دەسـەاڵتی
گەڵواخییـەکان کـردووە و پێوەندیـان لەگـەڵ هـۆز و تیـرە و
تایفەکانـی مەنمـی و جـاف و تیلەکـۆ و کۆماسـی و هەورامـی
و فەیزوڵاڵبەگـی و بەگ زادەکانـی مەریـوان و قاڵقاڵـی و شـێخ
ئیسـماعیلی و بەراز و شـێخ و سـادات دامەزراند و پاشـان خۆیان
سـەرقاڵی پیشـەی کشـتوکاڵ و ئاژەڵـداری کـردووە و خەباتـی
چەکدارییـان بـۆ هەمیشـە وەال نـاوە و زۆربـەی ماڵـە دەوڵەمەنـدو
پیـاوە سەرناسـەکان دەسـتیان کـرد بـە کڕینـی مڵکـی گونـدەکان،
هەرچەنـد لـە پـرۆژەی چاکسـازی (ئیسڵاحات ئـەرزی) دا هێندێـک
لـە مڵکەکانیـان لـە دەسـت داوە بـەاڵم کۆڵیـان نـەداوە تاکـوو
سـەرکەوتنی شۆڕشـی ئیسلامی ئێـران لـە سـاڵی ١٣٥٧بەبۆنـەی
بارودۆخـی حکوومـەت و ڕێکخـراوە سیاسـییەکانی کوردسـتانی
ئێـران و وەزعـی ئاڵـۆزی ناوچـەکان و توندوتێـژی الیەنـەکان و
حکوومـەت لەگـەڵ گوندنشـینەکان بەشـێک لـە خەڵکـی الدێیـەکان
ڕوویـان کـرد لـە شـارەکان و بەشـێک لـە گوندەکانـی ناوچـەی
سـاراڵ بوونـە وێرانـە بـەاڵم بـەو کۆچ کردنـە ئاڵوگۆڕێکـی بەرچـاو
لەباری ئابووری و زانستی و کۆمەاڵیەتییەوە ڕووی لە گەڵواخییە
شـار نشـینەکان کـرد .بـۆ وێنـە زۆربـەی نەوەکانیـان پلەی زانسـتی
باشـیان بـە دەسـت هێنـا کـە لـە مامۆسـتای زانسـتگاکانەوە بگـرە
تاکـوو دەگاتـە دوکتـۆر و ئەندازیـار (موهەنـدس) و دادوەر و
کارنـاس لـە بووارەکانـی جۆراوجـۆردا و لـە بەشـێک لـە ناوەنـدە
دەوڵەتییەکانیشـدا جێگای خۆیان کردەوە و لەباری ئابووریشـەوە
پێشـکەوتنی باشـیان بەدەسـت هێنـا کـە لەبـاری فەرهەنگیشـەوە تـا
ڕادەیێـک بیروبۆچوونیـان ڕوو لـە گەشـە کـردن کـرد.
لـە سـاڵی ١٣٨١کتێبـی مێـژووی فەرمانڕەوایـی گەڵواخییـەکان
چـاپ کـرا و بـوو بـە سـەرچاوەیێکی مێژوویـی بـۆ گەڵواخییـەکان
و لـە سـاڵی ٨٩لـە الیـەن گەڵواخییەکانی باشـووری کوردسـتانەوە
یادوارەیێکـی گرینـگ بەنـاوی هـەوازۆ لـە شـاری سـلێمانی
بەڕێـوە چـوو کـە سـەدان کـەس لـە ڕووناکبیـران و کەسـایەتیە
سیاسـییەکانی کوردسـتان تێیـدا بەشـدار بـوون و لـە ڕێکەوتـی
١٣٩٠/٢/٢٤دووبـارە لـە شـاری سـلێمانی کونگـرەی یەکەمـی
گەڵواخییـەکان بـە دروشـمی هەنگاوێـک بـەرەو فـراوان بوونـی
کلتـووری کـوردی بـە بەشـداری سـەدان کـەس لـە ڕووناکبیـران
و کەسـایەتییە مەزنەکانـی کوردسـتانی باشـوور بەڕێـوە چـوو کـە
یەکـێ لەوانـە شـێرکۆ بێکـەس بـوو.
پـاش گرتنـی ئـەو کونگرەیـە گەڵواخییـەکان بوون بـە خـاوەن
ناوەندێکی ڕەسمی و حوکمی بۆ پەرەپێدانی کاروباری فەرهەنگی
و ڕووناکبیریـی لـە هەمـوو بوارێکـی زانسـتیەوە و لـە سـاڵی ١٣٩٩
بـۆ جـاری دووەم کتێبـی فەرمانڕەوایـی گەڵواخییـەکان بـە زیاتـر
لـە ٦٠٠الپـەڕەوە لـە چـاپ درایـەوە و لـە ڕێکەوتـی ١٣٩٩/١٢/١٣
ڕووماڵـی کتێبەکـە لـە سـینمابەهمەنی سـنە بـە بەشـداری سـەدان
کـەس لـە ڕووناکبیرانـی کوردسـتان بەڕێـوە چـوو و پێشـوازیێکی
باشـی لێکـرا کـە بـەم شـێوە هەڵسـوکەوتە ئەتوانیـن بڵێیـن
گەڵواخییـەکان خـاوەن پێناسـەیێکی مێژوویـی چەندیـن سـاڵەن.
........................................
بۆ نووسوینی ئەم پێناسەیە لەم سەرچاوانە کەڵک وەر گیراوە:
.١شەرەفنامەی شەرەف خان بدلیسی
.2شەرفنامەی کوردی وەرگێڕاوی هەژار
.٣کورد و کوردستان ئایەتوڵاڵ مەردۆخ
.4کورد و کوردستان سدیق بۆرەکەیی
.٥کورد و کوردستان ئەمین زەکی بەگ
.6مەشاهیر کورد بەرگی سێهەم بابا مەردۆخ ڕۆحانی
.٧کوردستان در مسیر تاریخ بە روایت ئەسناد عومەر فاروقی
.8کوردەکان و لێکۆڵینەوەیێکی مێژوویی حەسەن ئەرفەع
.٩بۆ تاریکستان بابا عەلی بەرزنجی
.10جەنگ نامە مەنمییەکان بهالدین ڕەحیمی
.١١گۆڤارەکانی ئاوێنە و سروە
.12بەسـەرهاتی فەرمانڕەوایـی گەڵواخییـەکان خالیـد ئەحمـەدی صفحه 4
