روزنامه روژان شماره ۷۲۷
روزنامه روژان شماره ۷۲۷
روزنامه روژان شماره ۷۲۷
روزانهم -افرسی ،رکدی
نماینده مهاباد و عضو کمیسیون کشاورزی مجلس:
دولت از ذخیره محصوالت استراتژیک غافل شده است
شهردار سنندج خبرداد:
ت پایان نامه های علمی در مدیریت شهری
بهره گیری از ظرفی
شـهردار سـنندج گفـت :بهره گیـری از ظرفیت هـای علمـی در مدیریـت شـهر و اجـرای پروژه هـای
مختلـف همـواره ملاک حرکت شـهرداری و شـورای شـهر سـنندج بوده اسـت.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسالمی با تاکید بر اینکه دولت از ذخایر استراتژیک غافل شده،
گفت :در این صورت دولت مجبور است به سمت واردات به قیمت چندین برابر بروند که این امر به کشور
لطمه وارد می کند .امری که برای مرغ روی داد و اکنون این وضعیت تامین گندم کشور را تهدید می کند.
سـیدانور رشـیدی گفت :معتقدیم از خزانه و پتانسـیل علمی که در دانشـگاه کردسـتان داریم باید به
عنـوان چراغ راهـی برای ریل گذاری برنامه های مختلف شـهرداری اسـتفاده کنیم.
جالل محمودزاده گفت :ارز نهاده های دامی را در تاریخ ۲۶اردیبهشت ۱۴۰۱حذف کردند که نه تنها
زیرساخت های ان را در ابتدا مشخص نکردند بلکه برنامه جایگزینی هم برای ان نداشتند.
در نیتجه قیمت نهاده ها چندین برابر شد و کنجاله ذرت و سویا به دست مرغداران نرسید از سوی دیگر وزارت
جهاد کشاورزی ،سامانه ای برای خرید نهاده های دامی تعریف کرده بود که پول نقد از دامداران می گرفت و
بعد از ۳ماه نهاده را به انها می داد.
وی افـزود :برنامـه راهبردی عملیاتی شـهر و شـهرداری در سـال جاری براسـاس کارهـای مطالعاتی
صـورت گرفتـه در دانشـگاه کردسـتان انجـام شـده اسـت و در همیـن راسـتا تمـام مطالعـات و
پایان نامه هـای دانشـگاه کردسـتان در حـوزه مدیریـت شـهری را به یک بـه کتابچه تبدیـل کرده ایم.
روزنامه سیاسی اجتماعی استان کردستان
خبر
اولتیماتوم به عرضه کنندگان
مرغ خارج از شبکه
چهارشنبه 30فروردین 30 - 1402ی خاکه لێوەی 2723ی کوردی
سال دوازدهم -شماره 727
2000تومان
تیتـرها
تجمع اعتراضی کادر درمان مقابل استانداری کردستان؛
پرستاران کردستانی مطالبات خود را فریاد زدند
تصادفات و
گواهی سالمت ژنتیک!
.وحید حاج سعیدی
*l
گربه ماهی های زندگی
بررسی یک پروژه چالشی؛
فرماندار مریوان گفت :با عرضه کنندگان
مرغ خارج از شبکه توزیع در این شهرستان
برخورد می شود.
اسماعیل احمدی ،در جلسه تنظیم بازار
شهرستان مریوان بر برخورد با عرضه
کنندگان مرغ خارج از شبکه توزیع تاکید
و اظهار کرد :تعدادی بازرس در محوطه
گمرک باشماق مستقر شوند و در داخل
شهر هم تعداد بازرسین باید افزایش یابد
فرماندار مریوان با اشاره به اینکه نیاز روزانه
شهر مریوان در حالت عادی به گوشت مرغ
۱۸تن است ،اضافه کرد :طی چند روز اخیر
کمبودهایی در عرضه مرغ دراین شهر پیش
امده که به منظور رفع این مشکل در روز
شنبه اقدام به توزیع ۲۳تن و ۷۵۰کیلوگرم
شده است.
وی اعالم کرد :در این مدت ۵پرونده
تعزیراتی برای عرضه کنندگان متخلف
گوشت مرغ در این شهر تشکیل شده است
و یک واحد نیز به علت احتکار و توزیع
مرغ خارج از شبکه با حکم رئیس تعزیرات
حکومتی شهرستان تا اطالع ثانوی پلمب و
بنر نیز جلو مغازه نصب شد.
*l
.
داشته و سپس تعدیل نیرو شده اند و یا در حال
تعدیل هستند و همچنین تعیین کمیته ای ویژه
برای نظارت بر ساز و کار اجرایی و پرداختی
شرکت های کارفرمایی علوم پزشکی ،مطالباتی
بود که در این تجمع از سوی پرستاران بیان شد.
پس زدن نماینده علوم پزشکی
پس از حدود ۲ساعت از شروع این تجمع
مسالمت امیز ،اسعد فتحی پور معاون درمان
دانشگاه علوم پزشکی کردستان به عنوان نماینده
این سازمان در جمع معترضان حضور یافت که
مورد استقبال انان قرار نگرفت ،چرا که پرستاران
حاضر در این تجمع بیان کردند ،انها به واسطه
اعتراض به عملکرد این مدیران مقابل استانداری
تجمع کرده و خواستار بیان مسئله با مسئوالن
ارشد استان بودند.
در دل های پرستاران
یکی از پرستاران حاضر در این تجمع در گفت و
گو با خبرنگار کرد پرس ،گفت :ما چندین مرتبه
اعتراضات و مطالبات خود را از طرق مختلف به
گوش مسئوالن دانشگاه علوم پزشکی رسانده ایم
اما هیچ وقت پاسخگو نبوده اند و امروز که در
مقابل استانداری جمع شده ایم ،می خواهیم با
یکی از نمایندگان عالی دولت حرف بزنیم.
این پرستار سنندجی افزود :در حال حاضر بیان
مطالبات بخشی از هدف برگزاری این تجمع است
و بخش دیگر ان اعتراض به نحوه مدیریت در
مجموعه دانشگاه علوم پزشکی کردستان است و
به همین منظور ،معاون درمان نمی تواند خواسته
های ما را پاسخگو باشد.
یکی دیگر از پرستاران اظهار کرد :بیش از ۱۴
سال سابقه کار دارم و امروز بعد از این همه
سختی که در دوران کرونا کشیده ایم ،حقوق
های بسیار ناچیز و حداقلی دریافت می کنیم که
کفاف زندگیمان را نمی دهد و در عوض با توجه
به کمبود نیروی انسانی در حوزه درمان ،مجبور به
اضافه کاری های اجباری نیز هستیم.
این پرستار ادامه داد :برای اضافه کار اجباری که
باید انجام دهیم و شیفت های شبانه روزی که می
گذرانیم به ازای هر ساعت تنها ۱۶هزار تومان به
ما پرداخت می شود که همین مسئله نبود عدالت
در پرداخت حقوق و مزایا به کادر درمان را روشن
می کند.
وی یاداور شد :در بحث کارانه نیز ،هر شش ماه
یک بار مبلغی در حدود ۲۰۰تا ۳۰۰هزار تومان
به پرستاران پرداخت می شود که معلوم نیز بر
اساس چه معیاری ان را محاسبه می کنند.
دیدار با نماینده استانداری
در نهایت پس از گذشت حدود ۳ساعت از شروع
این تجمع ،چند نفر از پرستاران حاضر به عنوان
نماینده دیگر معترضان به استانداری دعوت شدند
تا دیداری با یکی از نمایندگان استانداری داشته
باشند و مطالبات خود را بیان کنند.
محمد رضایی مدیرکل امور امنیتی و انتظامی
استانداری کردستان از سوی استاندار کردستان
مامور به شنیدن مطالبات پرستاران و انتقال این
مطالبات به دولت بود و پای صحبت های ۸
نماینده معترضان نشست.
پس از بیان مطالبات ،مدیرکل امور امنیتی و
انتظامی استانداری کردستان از انان خواست که
مطالبات خود را در ۲بخش استانی و کشوری به
تفکیک طی نامه به استانداری کردستان ارجاع
دهند تا در خصوص مطالبات درون استانی
با همکاری مسئوالن دانشگاه علوم پزشکی
کردستان تصمیم گیری شود و مطالبات کشوری
نیز با امضای استاندار کردستان جهت پیگیری به
وزارت بهداشت ارجاع داده شود.
*
ڕازی دەروێش
دیمانه یکی جیاواز
بۆ دڵی خۆم
اری یا نه!؟
پرستاران کردستانی مطالبات خود را فریاد زدند
سنندج -خبرنگار روژان :صبح روز بیست
و ششم فروردین ۱۴۰۲جمعی از کادر
درمان شاغل در بیمارستان های سطح شهر
سنندج ،مقابل استانداری کردستان برای
بیان مطالبات خود تجمع کرده و خواستار
دریافت حق و حقوق قانونی خود شدند.
پرستاران سنندجی در اعتراض به مسائل صنفی
از جمله پرداختی های قانون تعرفه گذاری
خدمات پرستاری مقابل استانداری تجمع کرده
و اعتراض خود مبنی بر عدم رعایت عدالت در
پرداختی های قانون تعرفه گذاری را برای چندمین
بار به گوش مسئوالن رساندند؛ این در حالی
است که مقام معظم رهبری بارها خصوصا به
مناسبت والدت حضرت زینب کبری (سالم اهلل
علیها) و روز پرستار در باب ارزش های پرستاری،
تمجید و تکریم مدافعان سالمت و پرستاران
بیانات ارزشمندی فرموده اند و بیان داشته اند که
ایستادگی کادر درمان در مقابل کرونا حماسه
افرینی این قشر بود و باید مطالبات انان براورده
گردد.
لیست مطالبات
پرداخت کامل معوقات چند ماهه کادر درمان
استان در اسرع وقت ،پرداخت منظم حقوق و مزایا
طبق قانون و مقررات مصوب یکی از مطالباتی بود
که پرستاران خواستار اجرای ان بودند.
بازبینی اساسی در نحوه اجرای تعرفه گذاری
خدمات پرستاری ،بازرسی مالی در خصوص نحوه
پرداخت قانون تعرفه گذاری و کارانه و اضافه
کار پرسنل و ارائه گزارش دقیق در خصوص
چگونگی محاسبه این موارد و تعیین کمیته ای
برای پیشگیری تعارضات مالی احتمالی از دیگر
مطالبات پرستاران سنندجی در این تجمع بود.
برگشت به کار نیروهایی که در زمان کرونا فعالیت
.دکتر مجید شرفخانی
احیای ذوب اهن کردستان
تجمع اعتراضی کادر درمان مقابل استانداری کردستان؛
*
مه رزیه خاکی
دیدار مدیرکل بنیاد مسکن انقالب اسالمی با نماینده محترم ولی فقیه و استاندار کردستان
به مناسبت سالروز افتتاح حساب 100امام (ره)
و تاسیس بنیاد مسکن انقالب اسالمی ،مهندس
رسولی مدیرکل بنیاد مسکن انقالب اسالمی
استان کردستان ،حجت االسالم فرهادی مسئول
دفتر نمایندگی ولی فقیه ،مدیران شرکتهای بیمه
میهن ،ساخت ازما و توسعه مسکن وتعدادی
ازکارکنان بنیاد استان ،روز سه شنبه مورخه
1402/1/22با حضرت حجت االسالم والمسلمین
حاج اقا پورذهبی نماینده محترم ولی فقیه در
استان کردستان دیدار نمودند.
مهندس رسولی ابتدا پس از تسلیت به مناسبت
فرارسیدن شهادت حضرت علی (ع) گزارشی از
فعالیتها و خدمات این اداره و همچنین پروژه های
قابل افتتاح بنیاد مسکن انقالب اسالمی استان
کردستان در دهه مبارک حساب 100امام (ره)
ارائه نمود:
در ادامه نماینده محترم ولی فقیه در استان با اشاره
به خدمات بنیاد مسکن در استان کردستان گفت:
اینجانب حدود 200روستای استان را بازدید
نموده ام ،واقعا طرح هادی روستایی که شما انجام
داده اید کار ابرومندی است و جلوه بسیار خاصی
به روستاهای استان داده است
ایشان افزود :خدمت به مردم بسیار ارزشمند است
و نباید هیچگاه از مردم غافل شویم و در راه این
خدمت نباید تفکیکی عمل نموده و باید به همه
مردم خدمت نماییم .وی درباره ویژگیهای خدمت
رسانی خاطرنشان کرد :از ویژگیهای کار خدمت
رسانی اینست که باید بی منت باشد ،مفید باشد
و تاثیرگذار باشد و کارکنان بنیاد مسکن انقالب
اسالمی به این ویژگی ها ملتزم بوده و همیشه در
تالش هستند
حجت االسالم والمسلمین پورذهبی درباره شبه
درصد تسهیالت مسکن روستایی بیان داشت:
درصد کارمزد تسهیالت مسکن روستایی از لحاظ
شرعی در شورای افتاء استان مطرح شده و فتوا
صادر گردیده و هیچ مشکلی ندارد.
همچنین به مناسبت سالروز افتتاح حساب 100
امام (ره) و تاسیس بنیاد مسکن انقالب اسالمی
،مهندس رسولی مدیرکل بنیاد مسکن انقالب
اسالمی استان کردستان ،حجت االسالم فرهادی
مسئول دفتر نمایندگی ولی فقیه ،معاونین ،مدیران
شرکتهای تابعه وتعدادی ازکارکنان بنیاد استان
،روز شنبه مورخه 1402/1/26با دکتر زارعی
کوشا استاندار کردستان دیدار نمودند.
مهندس رسولی ابتدا گزارشی از فعالیتها و خدمات
این اداره و همچنین پروژه های قابل افتتاح بنیاد
مسکن انقالب اسالمی استان کردستان در دهه
مبارک حساب 100امام (ره) ارائه نمود.
در ادامه استاندار کردستان پس از تبریک سالروز
افتتاح حساب 100امام (ره) و تاسیس بنیاد
مسکن انقالب اسالمی گفت :این نهاد مولودی
مبارک و از افتخارات انقالب اسالمی است
ایشان خاطرنشان کرد :مجموعه بنیاد مسکن
مجموعه ای امید بخش است و این فرصت
خوبی برای مردم و محرومین می باشد و موجب
رضایتمندی خوبی در میان مردم شده است.
اگهی مزایده عمومی
بنیـاد مسـکن انقالب اسلامی اسـتان کردسـتان در نظـر دارد واحدهای مسـکونی مـازاد بر نیـاز خود را
از طریـق مزایـده عمومـی (کتبی) به فـروش برسـاند .متقاضیـان می توانند جهـت شـرکت در مزایده
از تاریـخ 1402/۰۱/30لغایـت ۱۴۰۲/۰۲/08جهـت دریافـت فرم شـرایط شـرکت در مزایـده و بازدید
از واحدهـای مذکـور بـه ادرس :کامیـاران -ابتـدای شـهرک الهیـه -روبـروی پـارک معلـم ،بنیاد
مسـکن انقلاب اسلامی کامیـاران مراجعه نماینـد و جهت کسـب اطالعات بیشـتر با شـماره تلفن
۰۸۷-۳۵۵۲۲۸۴۰و یـا بـا شـماره همـراه ( ۰۹۱۸۹۷۷۵۰۵۵اقـای امینـی) تمـاس حاصـل فرمایند.
زمان بازگشایی پاکت های مزایده روز شنبه مورخ ۱۴۰۲/۰۲/09ساعت ۱۰صبح خواهد بود.
-1واحد مسکونی شماره ۲۹۹۳( :۱فرعی از ۵۳اصلی ) متراژ ۲۲۰مترمربع
-2واحد مسکونی شماره ۲۹۹۴( :۲فرعی از ۵۳اصلی ) متراژ ۲۲۰مترمربع صفحه 1
خــــــــرب
یادداشت
گربه ماهی های زندگی
.
دکتر مجید شرفخانی
در اوایــل قــرن بیســتم ،محبوبیت یــک ماهی
لذیــذ و معــروف بــه نــام «کاد» در امریــکا بــه
ســرعت در حــال افزایــش بــود .ایــن ماهــی
در اقیانــوس اطلــس شــمالی یافــت می شــد
و بــه ســرعت مــورد تقاضــا در نقــاط مختلــف
امریــکا قــرار گرفــت.
ســوال مهمــی کــه در ان زمــان مطــرح شــد
ان بــود کــه چگونــه می تــوان ماهــی «کاد»
تــازه را در سراســر امریــکا در اختیار داشــت و
بــا همــان کیفیــت در اختیــار مصرف کننــده
نهایــی قــرار داد.
در ابتــدا ســعی کردنــد ماهــی را منجمــد
کــرده و بــا واگــن حمــل کننــد ،امــا زمانــی
کــه ماهــی بــه مقصــد رســید و امــاده طبــخ
شــد ،نــرم بــود و طعمــی نداشــت.
ســپس شــخصی بــه ایــن فکــر افتــاد کــه
یــک واگــن ریلــی را بــه یــک اکواریــوم بزرگ
تبدیــل و ماهــی کاد را زنــده بــه سراســر
امریــکا ارســال نمایــد .ماهــی مطمئنــا تــازه
می مانــد .امــا پیش بینی هــا چنــدان درســت
از اب در نیامــد .بــا وجــود اینکــه ان را زنــده
حمــل می کردنــد ،ماهــی کاد همچنــان نــرم
و بی مــزه بــود.
ســرانجام شــخصی ماهــی فوق الذکــر را
مــورد بررســی و مطالعــه قــرار داد و متوجــه
شــد کــه شــکارچی طبیعــی ان گربــه ماهــی
اســت .انهــا در هــر مخــزن چنــد گربــه ماهی
گذاشــتند و ماهــی کاد را بــه سراســر کشــور
ارســال کردنــد .در طــول ســفر گربــه ماهــی،
ماهــی کاد را تعقیــب می کــرد .وقتــی ماهــی
کاد از ســواحل شــرقی بــه ســاحل غربــی
رســید و مــورد طبــخ قــرار گرفــت طعــم
تــازه ای داشــت .اری نکتــه ایــن بــود؛ بــرای
تــازه بــودن ،ماهــی کاد بایــد در محیطــی
دارای گربــه ماهــی باشــد.
مشــاهده نتایــج ایــن نــگاه در زندگــی نیــز به
مــن ثابــت کــرد فقــط بــا ایســتادن بــر یــک
تفکــر ،شــغل ،مســیر یــا مــکان زندگــی خود
را بــه پایــان نبریــد.
تــازه مانــدن یعنــی ناخوشــایند بــودن .تــازه
بــودن بــه ایــن معنــی اســت کــه شــما تحــت
تعقیــب هســتید.
همــه مــا می خواهیــم بــدون اضطــراب،
راحــت زندگــی کنیــم و اجــازه دهیــم زندگی
مــا را بــه جایــی کــه می خواهــد ببــرد .ولــی
خداونــد گربــه ماهی هــا را (کــه می توانــد
یــک انســان ،یــک تجربــه و ...باشــد) بــه
یــک دلیــل خــاص وارد زندگــی مــا نمــوده
و ان ایــن اســت کــه وقتــی کســی شــما را
تعقیــب می کنــد ،شــما بــا ســریع ترین
ســرعت خواهیــد دویــد .همچنیــن زمانــی که
ایــن گربــه ماهــی هــا بــه دنبــال شــما باشــد
بهتریــن و اصرارورزانه تریــن و خالص تریــن
دعاهــا را می خوانیــد.
وقتــی تحــت تعقیــب گربــه ماهــی هــای
زندگــی قــرار می گیریــد بهتــر ،محکم تــر،
اســتوار تر ،سرســختانه تر و ســریع تر حرکــت
خواهیــد کــرد و پیــروز جریــان زندگــی شــما
خواهیــد بــود.
صاحب امتیاز :سلیمان اهلل مرادی
قائم مقام :ناصر کانی سانانی
مدیر مسئول و سردبیر :هژیر اهلل مرادی
دبیر بخش کردی :عماد کریمیان
دبیر سرویس فرهنگ و هنر :ایرج بهرام نژاد
چاپخانه :کار و کارگر
ادرس دفتر مرکزی :سنندج ـ میدان ازادی
کدپستی6613733953 :
تلفن 33615870 :ـ 087
: RoJanpress.irوبسایت
: Rozhanweekly@gmail.comایمیل
: @Rojandailyکانال تلگرام
روژان حق ویرایش و اصالح مطالب
را برای خود محفوظ می داند
دیدگاه های ارائه شده در مقاالت
به معنای تایید ان از سوی روژان نیست
انتشار تمامی مقاالت به منزله تایید ان از سوی روژان نیست
سال دوازدهم lشماره l 727چهارشنبه 30فروردین 1402
زمین خواریعاملانقراضگونه هایجانوری
زمین خواری و تغییر کاربری مراتع یکی از
مهمترین دالیل انقراض گونه های جانوری در
کردستان به شمار می اید و استمرار این مسئله
حیات همه جانداران موجود در ان را به خطر
می اندازد.
به گزارش ایرنا ،براساس امار و اطالعات موجود
تاکنون افزون بر ۴۵۶گونه جانوری در اکوسیستم
های ابی و خشکی کردستان شناسایی شده که
شامل ۳۰۹گونه ان پرنده ۴۶ ،گونه پستاندار،
۳۸گونه خزنده ۵۴ ،گونه ابزیان و هفت گونه
دوزیست است.
وجود گونه های منحصربه فردی هم چون قوچ و
میش ،کل و بز ،کفتار ،گربه وحش ،سمندر خال
زرد کردستانی ،سمندر اتشین ،پلنگ ،خرس
قهوه ای ،عقاب طالیی ،انواع مرغابی ،سنجاب
درختی و سنجاب زمینی بیانگر غنای تنوع
زیستی این استان است.
براساس اخرین اطالعات و امار و بررسی های
انجام شده از مجموع گونه های جانوری
شناسایی شده استان ۱۸گونه شامل ۲گونه
پستاندار ۱۴ ،گونه پرنده و ۲گونه دوزیست در
حال انقراض هستند.
گونه های پستاندار در حال انقراض استان
شامل پلنگ و خرس قهوه ای ،دوزیستان شامل
سمندر خال زرد و سمندر اتشین و پرندگان در
حال انقراض و نیاز به حمایت هم شامل باکالن
کوچک ،عقاب طالیی ،عقاب ماهی خوار ،هما،
شاهین ،بحری ،میش مرغ ،اردک سرسفید،
اردک بلوطی ،باالبان ،الچین ،غازپیشانی سفید
کوچک ،غاز پا زرد ،اردک تاج دار ،کرکس است.
بی شک افزایش جمعیت و تصرف و بهره برداری
از منابع طبیعی و شکارغیرمجاز و تغییر اقلیم
موجب ایجاد وضعیت نابسامانی برای گونه های
جانوری شده است و گونه هایی از انها در سالیان
گذشته منقرض و گونه هایی هم در معرض
انقراض قرار گرفتند.
به گفته معاون محیط زیست طبیعی اداره کل
حفاظت محیط زیست کردستان باتوجه به
اطالعات موجود تنها گونه جانوری منقرض شده
در این استان اهو است که برای تکثیر ان در
زیستگاه های استان اقدام به انتقال ۳۰راس
از یک گونه اهو از استان زنجان به سایت تکثیر
حیات وحش بیجار شده است.
حیدر ویسی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با
اشاره به اینکه اهو در زیستگاه های این استان
منقرض شده ولی در استان های دیگر کشور
وجود دارد ،افزود :گونه های جانوری دیگری هم
شاید در استان تاکنون منقرض شده باشد ولی
به دلیل اینکه شناسایی نشده است ،اطالعاتی
هم در مورد انها موجود نیست.
وی با بیان اینکه هر ۱۰سال یکبار از طریق
اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت(،)IUCN
انقراض گونه های جانوری در دنیا اعالم می
شود ،گفت :اخرین امار و اطالعات موجود
مربوط به وضعیت گونه های جانوری مربوط به
سال ۲۰۲۰است.
وجود ۲۰تا ۳۰قالده خرس قهوه ای در
استان
برای جلوگیری از انقراض گونه های جانوری
اجرای برنامه های حفاظتی هم چون عدم صدور
مجوز شکار و ممانعت از شکار و حفظ زیستگاه
جزو رسالت های سازمان محیط زیست است که
به گفته معاون محیط زیست طبیعی اداره کل
حفاظت محیط زیست کردستان ،این مجموعه
در استان همه تالش خود را در راستای حفاظت
از گونه های جانوری بکار گرفته است ولی بی
شک در این مسیر به مشارکت همه ارگان ها و
همچنین سازمان های مردم نهاد و اقشار مختلف
مردم نیاز است.
ویسی در ارتباط با گونه های در معرض انقراض
در استان اظهار کرد :در منطقه حفاظت شده
شاهو و کوساالن ،چهل چشمه و جنگل های بانه
و مریوان خرس قهوه ای وجود دارد و امسال هم
مشاهده شده است.
وی ادامه داد :براساس براورد انجام شده جمعیت
خرس قهوه ای در استان ۲۰تا ۳۰قالده است و
این گونه اگرچه در سطح کشور جزو گونه های
حمایت شده ولی در کردستان در حال انقراض
است.
معاون محیط زیست طبیعی اداره کل حفاظت
محیط زیست کردستان با اشاره به اینکه جمعیت
گونه های جانوری هم چون خرس قهوه ای اگر
۵۰۰قالده باشد یعنی در وضعیت مطلوبی قرار
دارند ،گفت :یکی دیگر از گونه های پستاندار در
حال انقراض استان پلنگ است که در منطقه
شاهو و کوساالن مشاهده شده و جمعیت ان
در حد انگشتان دست و حدود پنج تا ۱۰قالده
براورد شده است.
ویسی مهمترین عامل انقراض گونه های جانوری
در استان را تخریب زیستگاه و در نتیجه کمبود
طعمه و تغذیه جانوران خواند و افزود :قاچاق
گونه های جانوری ،شکار و صید غیرمجاز و
تخریب مراتع و جاده سازی در زیستگاه های
جانوری از دیگر عوامل موثر در انقراض گونه
های جانوری است.
یکی از نمونه های تخریب زیستگاه در کردستان
مربوط به احداث سد داریان است که چند سال
گذشته ساخت ان با مخالفت های شدید فعاالن
محیط زیست مواجه شد و کمپین هایی هم در
این راستا تشکیل شد البته بیشتر این مخالفت ها
به دلیل وضعیت چشمه بل بود ولی یکی دیگر
از اثرات منفی که ایجاد این سد بر محیط زیست
گذاشت ،قطع ارتباط بین شاهو و کوساالن است.
از انجا که پلنگ یکی از گونه های در حال
انقراض کردستان و زیستگاه ان در شاهو و
کوساالن است ،با احداث سد داریان ارتباط بین
پلنگ کوساالن و پلنگ شاهو قطع شد و اینگونه
امکان جفتگیری این گونه به خطر افتاده است.
انقراض گونه های جانوری در نتیجه تخریب
زیستگاه
استاد دانشگاه کردستان و پژوهشگر حیات
وحش در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد:
مهمترین دلیل انقراض گونه های جانوری که در
کردستان نسبت به سایر نقاط کشور مشاهده
می کنیم زمین خواری و حتی کوه خواری است.
نوید زمانی تغییر کاربری مراتع را از دالیل موثر
در انقراض گونه های جانوری خواند و افزود:
وقتی مرتع و زیستگاه طبیعی از بین رود حیات
گونه های جانوری هم به خطر می افتد.
نمونه هایی از تخریب مراتع و اتش زدن گونه
های گیاهی مانند گون به صورت مستند توسط
فعاالن زیست محیطی تهیه و تحویل دستگاه
اجرایی مرتبط شده ولی کسی پیگیر ان نشده
است و همین باعث شده براحتی افرادی اقدام به
زمین خواری در این استان کنند.
این استاد دانشگاه کردستان و پژوهشگر حیات
وحش؛ شکار در فصل غیرمجاز ،الودگی های
زیست محیطی ،ورود فاضالب روستاها به
رودخانه ها را از دیگر عوامل موثر در انقراض
گونه های جانوری عنوان کرد.
زمانی بیان کرد :محیط زیست تالش خود را
برای مقابله با شکار غیرمجاز می کند ولی چون
نیرو و امکانات کافی دراختیار ندارد و افزون
براین قوانین هم به طور کامل از محیط بانان در
دستگیری شکارچیان حمایت نمی کند به همین
دلیل همچنان شاهد شکارهای غیرمجاز هستیم.
وی با اشاره به اینکه در سطح جهانی هم تخریب
زیستگاه بیشترین تاثیر را در انقراض گونه ها
دارد ،یاداور شد :ساالنه سطح زیادی از جنگل ها
به واسطه فعالیت های انسانی نابود می شود لذا
بیشتری و بزرگترین معضل حیات وحش تخریب
زیستگاه و بعد از ان تغییر اقلیم است.
این استاد دانشگاه کردستان و پژوهشگر
حیات وحش یکی از مهمترین دالیل حمایت
از گونه های جانوری را حمایت از حیات انسان
دانست و گفت :نامطلوب بودن هر زیستگاهی
برای گونه های جانوری بیانگر افزایش شاخص
های الودگی و نامناسب بودن ان برای زیست
موجودات است.
افزایش اگاهی های عمومی برای مقابله با
انقراض گونه های جانوری
زمانی بهترین عامل جلوگیری از انقراض
گونه های جانوری را در سطح جهانی افزایش
اگاهی های عمومی خواند و اظهار کرد :سازمان
های جهانی و کشورهای پیشرفته باید در زمینه
اگاهی رسانی سرمایه گذاری بیشتری کنند
و سیاست های دنیا را به سمت جلوگیری از
انقراض و تخریب زیستگاه سوق دهند.
وی ادامه داد :بیشترین تخریب زیستگاه های
گونه های جانوری در کشورهای جهان سوم
اتفاق می افتد چراکه تعدادی از این کشورها
درامدشان از فروش گونه های جانوری و گیاهی
است.
این استاد دانشگاه کردستان و پژوهشگر حیات
وحش به راه های مقابله با انقراض گونه های
جانوری در استان هم اشاره کرد و افزود:
می طلبد در استان در راستای حفاظت از
گونه های جانوری و گیاهی ادارات کل منابع
طبیعی و محیط زیست قدرت خود را افزایش
دهند و استانداری و فرمانداری ها هم از انها
حمایت کنند و به طور جدی با زمین خواران
و کوه خواران برخورد شود و مراجع قضایی هم
حامی محیط زیست باشند.
از انجا که موجودات زنده زنجیروار بهم متصل
هستند و نابودی یک گونه بتدریج می تواند
منجر به از بین رفتن گونه های دیگر شود
می طلبد با ارائه اموزش های مداوم به مردم
در راستای اهمیت وجود گونه های جانوری و
گیاهی و ایجاد درامد جایگزین برای کسانی
که اقدام به شکارو صید غیرمجاز می کنند؛
همچنین ممانعت از برداشت بی رویه و تخریب
مراتع و جنگل ها و تصویب قوانین بازدارنده
گام های موثری برای حفظ محیط زیست
برداشت.
نقش کالس های فوق برنامه در افزایش توان مهارتی دانش اموزان
یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش اموزان در
مدارس اهمیت زیادی دارد و عامل اختالل در روند
یادگیری دانش اموزان باید شناسایی و حذف شود؛
چرا که باعث می شود دانش اموزان در معرض افت
تحصیلی و مشکالت اموزشی عدیده قرار بگیرند و
در روند یادگیری اشان اختالل ایجاد شود .در چنین
شرایطی دادن انگیزه به دانش اموزان و درک ریشه
و علل مشکالت اموزشی یک ضرورت است.
از سویی ایجاد انگیزه و توجه به ساختارهای
انگیزشی در مدارس و کالس درس بسیار مهم
هستند .تنها انگیزه درونی عامل موفقیت محسوب گفت کالس های جبرانی با اهداف و مختصات دانش اموز به او در داشتن مهارت در حل مسئله
نمی شود بلکه انگیزه بیرونی نظیر پاداش ها و مشخصی تعریف و برگزار می شوند .اکثرا این و درک مفاهیم کمک می کند و دانش اموز را وادار
مشوق ها باید مکمل انگیزش درونی باشد .اما کالس ها توسط مدیران و معلمان مدرسه برگزار می سازد تا به طور فعاالنه ای در کالس شرکت
یکی دیگر از مواردی که می تواند کمک حال خواهد شد و نوع و ساختار انها با توجه به ضرورت کرده و درگیر تجربه یادگیری شود.
کالس های جبرانی برای دوره کردن دروس
دانش اموزان در برطرف کردن نقاط ضعف شان دوره و مقطع تغییر می کند.
باشد ،برگزاری کالس های فوق برنامه و جبرانی به عنوان مثال در تمام دنیا یادگیری ریاضیات مخصوصا دروسی که برای اکثر دانش اموزان
است .در حقیقت در این دوره ها ،می توان با صرف از جمله موارد هراس انگیز و ازاردهنده برای دشوار بوده و باعث بی انگیزگی ان ها در یادگیری
زمان و برگزاری کالس های فوق برنامه و جبرانی دانش اموزان است و والدین ،همیشه نگران نمره و امتحانات شده ،برگزار می شود و دانش اموزان
این ضعف ها را جبران کرد.
پایین ریاضیات فرزندان خود هستند .بنابراین ،می توانند با شرکت در این کالس ها مشکالت و
برگزاری کالس های تقویتی برای دانش اموزان سعی می کنند به این موضوع توجه بیشتری ضعف های درسی خود را برطرف کنند که این
باعث می شود شرایط پیشرفت تحصیلی برای داشته باشند .در اکثر مواقع اموزش منظم کار باعث انگیزه و افزایش اعتماد به نفس ان ها
ان ها بیشتر از قبل فراهم شود و عالوه بر درک درس ریاضی در مدرسه و حضور در کالس های در امتحانات و موفقیتشان می شود .ناگفته
مشکالت اموزشی انها به دلیل داشتن وقت کافی مدرسه برای دانش اموز کافی نیست ،چرا که نماند روش های تدریس و پاسخ به سواالت در
و یا تعداد کمتر دانش اموزان ،می توان نقاط قوت معلم فرصت کافی برای پرداختن به پیشرفت برنامه های مختلف اموزشی جبرانی متفاوت است
انها را نیز شناسایی کرد.
و موقعیت هر دانش اموز ندارد ،طبق امار در و کالس هایی باید با شیوه تدریس استاندارد و
گاهی دانش اموزان در یادگیری دروس خود ایاالت متحده امریکا کالس های فوق برنامه متناسب با سیستم اموزش و پرورش داشته برگزار
دچار مشکل می شوند و کالس های جبرانی ریاضی از جمله محبوب ترین کالس های خارج از شوند .این بسیار مهم است که شیوه های اموزشی
جهت افزایش یادگیری دانش اموزان و ارائه نمونه برنامه مدرسه محسوب می شوند .در واقع کالس یکسان باشد در غیر این صورت ممکن است
سواالت امتحانی به ان ها تشکیل می شود .گاهی خصوصی ریاضی درک عمیق تری از موضوع و دانش اموز دچار سردرگمی یا دوگانگی اموزشی
این کالس ها برای تقویت بخش از مهارت های مفاهیم پایه ای ریاضی را در ذهن دانش اموزان شود .این مسئله به ویژه در مورد الگوریتم های
فردی انها تشکیل می شود و در مجموع می توان ایجاد می کند .فراهم کردن چنین برنامه ای برای حل مسئله و یا درک مطالب علمی مختلف
.محمد حیدری -کارشناس ارشد ریاضیات
اهمیت بیشتری پیدا می کند.
از اثرات مثبت این کالس ها را می توان در
یادگیری بهتر مطالب درسی ،کمک به موفقیت در
امتحانات پایانی ،جبران عقب ماندگی های درسی،
برطرف کردن نقاط ضعف دانش اموزان در هر
درس ،رشد توانایی و استعداد دانش اموزان اشاره
کرد .هر چند در این کالس ها میزان یادگیری
دانش اموزان بیشتر و بهتر است چرا که دانش
اموزان پیش زمینه ای در خصوص دروس دارند
و این کالس ها باعث شده با تکرار و تمرین دروس
دانش اموزان سریع تر و بهتر دروس را یاد بگیرند.
از سویی باید اذعان داشت یکی از مزایای اصلی
کالس های جبرانی و تقویتی این است که این
کالس ها نسبت به کالس های معمولی در مدارس
از جمعیت کمتری برخوردار هستند و همین امر
باعث شده تا بهتر و بیشتر و با زمان بیشتری به
مشکالت درسی ان ها رسیدگی شود.
در مجموع باید خاطر نشان کرد برگزاری
کالس های تقویتی و جبرانی باید متناسب با
نیازهای دانش اموزان و شرایط روز انها طراحی،
تعریف و وارد مسیر اجرا قرار گیرند و این کالس ها
در پایه های مختلف و حتی کالس هایی با پایه های
مشابه نیز باید با دقت و اعمال نظر علمی طراحی
شوند.
ناگفته نماند هر نوع تداخل اموزشی و به کارگیری
شیوه های غیر استاندارد اموزشی و باعث ایجاد
اختالالت اموزشی در درک مطالب درسی شده و
چه بسا باعث ایجاد افت و عقب ماندگی اموزشی
شود و مدیران و دبیران مدارس در زمان برنامه
ریزی برای برگزاری کالس های تقویتی باید این
نکات را مورد توجه قرار دهند.
خبر
برگزاریسیزدهمینیادواره
شهدای روحانی در کردستان
سنندج -خبرنگار روژان :مدیر مرکز
بزرگ اسالمی غرب کشور از برگزاری
سیزدهمین دوره یادواره شهدای روحانی
کردستان با حضور سخنران کشوری در
سنندج خبر داد.
حجت االسالم سعید عسکری روز گذشته در
نشست با خبرنگاران رسانه ها در سنندج که
با محوریت یادواره شهدای روحانی در سنندج
برگزار شد ،اظهار کرد :یادواره شهدای روحانی
تا قبل از سال 99تنها با محوریت دو شهید
گرانقدر ،شهید شیخ االسالم و شهید برهان
عالی برگزار می شد.
وی خاطرنشان کرد :با توجه به اینکه 11
شهید روحانی کردستان از شهدای رمضان
هستند لذا تصمیم گرفتیم یادواره امسال
با یک نواوری محدود برای تمامی شهدای
روحانی استن برگزار شود.
عسکری اضافه کرد :ستاد برگزاری یادواره
شهدای رمضان در استان تشکیل شده و فردا
چهارشنبه راس ساعت 10صبح در مجتمع
فرهنگی هنری فجر سنندج برگزار می شود.
مدیر مرکز بزرگ اسالمی غرب کشور اضافه
کرد :امسال شاهد تشییع باشکوه پیکر
یکی از شهدای استان که به دست اسرائیل
کودک کش به شهادت رسید ،بودیم که یاد
این شهید در این یادواره گرامی داشته خواهد
شد.
وی با بیان اینکه این یادواره در مجموع برای
12شهید استان کردستان برگزار می شود،
اذعان کرد :در این یادواره به احتمال زیاد پیام
رییس جمهور نیز قرائت خواهد شد.
عسکری اذعان کرد :در این دوره از تندیس
شهیدان شیخ االسالم و برهان عالی رونمایی
خواهد شد.
مدیر مرکز بزرگ اسالمی غرب کشور در ادامه
از تواضع و فروتنی و والیت مداری به عنوان
شاخص های اخالقی شهید شیخ االسالم نام
برد و گفت :ارادت این شهید به اهل بیت(ع)
مثال زدنی بود و همواره در مسیر تحقق و
تحکیم وحدت تالش می کرد.
عسکری اذعان کرد :قدردانی از خدمات نظام
و تالش های مسئوالن از دیگر ویژگی های بارز
شهید شیخ االسالم بود و این مهم را همواره
مورد تاکید قرار می داد.
وی با بیان اینکه ویژگی رفتاری و منش شهدا
ما را به این مسئله می رساند که ریشه شهادت
انها به یک سرمنشا ختم می شود که مبارزه با
استکبار جهانی است ،اذعان کرد :دلیل اصلی
شهادت این عزیزان تاثیرگذاری انان در بین
جامعه بوده چرا که دشمن همواره به سراغ
کسانی می رود که در جامعه تاثیرگذار هستند.
وی ادامه داد :شهدای روحانی نقش بسزایی
در خنثی سازی توطئه های دشمنان و هدایت
جامعه به سمت اسالم ناب محمدی داشته اند.
به گفته مدیر مرکز بزرگ اسالمی غرب کشور،
در بین شهدای رمضان کردستان ،شهید
ماموستا معاضی هم وجود دارد که بعد از 17
ماه که خواستند به وصیت خودش عمل کنند
و پیکرش را در زادگاهش دفن کنند ،جسدش
همچنان سالم بود.
وی اذعان کرد :برگزاری نشست 80نفر از ائمه
شاخص و اعضای شوراهای افتا و مدرسین
افتای استان با حضور مسئوالن کشوری یکی
از برنامه های جنبی این یادواره است.
رژه خودرویی نیروهای مسلح
به مناسبت روز ارتش
مراسم رژه خودرویی نیروهای مسلح به
مناسبت ۲۹فروردین روز ارتش جمهوری
اسالمی ایران ،همزمان با سراسر کشور صبح
سه شنبه در سنندج برگزار شد.
رژه نیروهای مسلح در سنندج از ساعت
۸:۳۰صبح روز چهارشنبه در بلوار ازادگان
اغاز شد و نیروهای مسلح با رژه خودرویی،
اقتدار خود را در دفاع از تمامیت ارضی
کشور و دستاوردهای نظام جمهوری
اسالمی به نمایش گذاشتند.
نیروهای مسلح مستقر در استان کردستان
اعم از ارتش ،سپاه پاسداران ،نیروی
انتظامی ،بسیج و مرزبانی ،اخرین توان
نظامی و دفاعی خود را به نمایش گذاشتند
و تجهیزات جدید و پیشرفته نظامی و
دفاعی موتوری و زرهی در معرض دید
حاضران قرار گرفت.
مردم شهید پرور سنندج و خانواده های
معظم شهدا ساعتی قبل از اغاز رژه با حضور
در محل برگزاری رژه در بلوار ازادگان،
پشتیبانی خود از فرزندانشان در نیروهای
نظامی را نشان دادند.
این ایین با حضور نماینده ولی فقیه
در کردستان ،معاون سیاسی ،امنیتی و
اجتماعی استاندار کردستان و برخی از
مسووالن و فرماندهان ارشد نظامی مستقر
در منطقه و خانواده های معظم شهدا برگزار
شد. صفحه 2
سال دوازدهم lشماره l 727چهارشنبه 30فروردین 1402
طنز
جامعه
بررسی یک پروژه چالشی؛
تصادفات
و گواهی
سالمت ژنتیک!
.وحید حاج سعیدی
این روزها داستان قیمت گذاری خودرو و
واردات خودرو و ...داغ داغ است .اما ما تصمیم
گرفتیم امروز ماجرای خودرو را از زاویه دیگر
اچار کشی کنیم .از شما چه پنهان بسیاری از
بزرگان و اکابر بر این باورند که تنوع و ایجاد
تغییر باعث رشد و پویایی و بالندگی و از این
جور چیزهای مثبت می شود تا جایی که این
موضوع در اشعار شعرا نیز دیده می شود و
جایی شاعر فرموده« :تنوع توانگر کند مرد
را!» فلذا ما همیشه منتظر بودیم که یک نفر
ادم متفاوت یا یک مسئول جسور پیدا شود و
دست به یک ساختار شکنی تُپل و اساسی در
خصوص دالیل تصادفات رانندگی در مملکت
بزند و دوشاخ تصادفات را از پریز خطای
انسانی بیرون بکشد .هر چند در سال های
گذشته این اتفاق در یک مقیاس کوچک رخ
داد ولی کافی نیست و منتظر تحوالت جدید
هستیم .فلش بک با رویکرد جراید...
روزنامه جام جم سال 92در گزارشی الیی
کشی را عامل بسیاری از تصادفات ذکر کرد
و منتشر ساخت«از ابتدای امسال 5135
تصادف به علت الیی کشی در تهران رخ داده
است .در ضمن نویسنده گزارش ذکر نمود که
الیی کشی و ویراژ دادن ریشه ژنتیکی دارد
و برخی به جای تصمیم گیری منطقی و
عقالنی ،فقط به احساسات و هیجان ها توجه
می کنند ».معاون وقت شهردار تهران نیز
فرموده بودند 90درصد تصادفات تهران به
علت «غرور نابجا و لجبازی» برخی رانندگان
در سطح شهر است .یعنی این طوری که
دوستان سالها عنوان می کنند علل تصادف
همواره انسانی است و باز نشدن کیسه های
هوا و نداشتن تاب و توان ارابه های مرگ و غیر
استاندارد بودن جاده تاثیر چندانی در افزایش
مرگ و میر جاده ای ندارد و مشکل تقریباً ارثی
است! علی ای حال با عنایت به ساختار شکنی
و فتح بابی که در خصوص عوامل حادثه ساز
تصادفات درون شهری حادث شده است ،اگر
ریا نباشد ما نیز چند عامل پنهان مانده از
چشمان شهالی مسئوالن رونمایی می کنیم:
الف) ماشین االت میلیاردی :یکی از دالیل
بروز برخی تصادفات وجود همین ماشین
االت میلیاردی جماعت اغنیا در کوچه و
خیابان ها است که گاهی اوقات خلق اهلل
چنان مبهوت جالل و جبروت انها شده که
به در و دیوار می زنند .فقط ما مانده ایم اگر
روزی زبان عمو سیفی الل ،با یکی از این
کجاوه های ُم َرصع تصادف کنیم ،چگونه باید
خسارت بپردازیم؟ بماند که در برخی والیات
خود رانندگان این خودرو ها هم بعضاً باعث
حواس پرتی خلق اهلل می شوند!
ب) بیلبوردهای تبلیغاتی :تبلیغات دیگ و
پاتیل و کفپوش رویایی و کفش جادویی در
صدا و سیما کم بود حاال در بزرگراه ها هم
بیلبورد نصب کرده اند از این طرف خیابان تا
ان طرف باقالی ها! معلوم است که اگر راننده
تند خوانی هم بلد باشد ،باز هم مطالعه نصف
تابلو می ماند برای بعد از تصادف با خودروی
جلویی!
پ) افزایش ضریب ایمنی خودروها روی کاغذ:
بی شک دیگر از عوامل تصادفات بین جاده ای
همین اعالم افزایش ضریب ایمنی خودرو ها و
نصب کیسه هوا در سال های اخیر است که با
اب و تاب از انها رونمایی می شود .خلق اهلل
هم قصه را جدی گرفته و فکر می کنند واقعاً
ایمنی خودروها باال رفته است و تا خرتناق
گاز می دهند .غافل از اینکه کیسه هوای
موجود در خودرو صرفاً یک اپشن خوابیده
است و قرار نیست در تصادفات از خواب بیدار
شود! بماند که محاسبه زاویه تصادف و شدت
ضربه و ...هم خودش به اندازه یک لیسانی
علمی – کاربردی سواد نیاز دارد.
با این حال فقط خدا کند این موضوع ژنتیک
و لجبازی و تصادفات ارثی ...در سازمان های
بیمه به صورت جدی پیگیری نشود .چون
می ترسیم چند صباح دیگر ،بیمه ها برای
پرداخت غرامت تصادفات ،ا ِن ُقلت با رویکرد
سالمت روان بیاورند و از خلق اهلل گواهی
سالمت ژنتیکی درخواست کنند!
کنترل ملخ بومی در ۸هزار هکتار
از اراضی کردستان
رئیس سازمان جهاد کشاورزی کردستان
گفت :مبارزه با ملخ بومی در ۸هزار هکتار
از مراتع و مزارع استان انجام می شود.
پیمان اسکندری اظهار کرد :مبارزه علیه
ملخ بومی در ۸هزار هکتار از مراتع و اراضی
کشاورزی کردستان برنامه ریزی شده است.
وی افزود :طرح مبارزه با ملخ بومی در پنج
شهرستان سرواباد ،مریوان ،سنندج ،بانه و
کامیاران در مناطقی بسیار صعب العبور و با
صرف انرژی و هزینه های باال ،با نظارت و
حضور همه جانبه شبکه مراقبت کنترل این
سازمان انجام می شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی کردستان
تصریح کرد :پوره ها و حشرات کامل از برگ،
ساقه سبز و از پوست میزبان تغذیه می کنند
و هر ملخ قادر است تا سه برابر وزن خود
تغذیه کند از این رو مبارزه با افت بومی
ملخ همه ساله در مراتع و اراضی کشاورزان
انجام می شود.
احیای ذوب اهن کردستان؛ اری یا نه!؟
احپروژه ورشکسته ذوب اهن کردستان در حالی
به زبان وعده مسئوالن می چرخد که نه تنها هنوز
عامالن تعطیلی ان بازخواست نشدند بلکه نگرانی
از اسیب این کارخانه به ابخوان ها وجود دارد.
سال ۷۴در ۳۵کیلومتری شهرستان قروه وقتی
کلنگ ان به زمین خورد و بعد از گذشت ۸
سال به بهره برداری رسید هیچ کس فکرش را
نمی کرد راه اندازی اش منجر به بروز فاجعه در
طوالنی مدت شود؛ همه تنها یک بعد کار را نگاه
می کردند و روی اشتغال زایی مانور می دادند و
موارد مضر ان را اما هرگز یا ندیدند یا نخواستند
که ببینند" .کارخانه ذوب اهن کردستان" که در
سال ۸۲پس از پیچ و خم های فراوان راه اندازی
شد و در سال ۹۱با ورشکستگی مواجه و تعطیل
گشت و حاال در لیست وعده احیا توسط مسئوالن
قرار گرفته ،احیایی که باز هم در ندیدن مضرات
ان همانند مصرف باالی اب و استفاده از اب های
زیرزمینی و تشدید در خشک کردن ابخوان ها
به سر می برد ،ابخوان هایی که محل تامین اب
شرب بسیاری از روستاهای شهرستان هستند.
همچنین با گذشت این همه سال انتظار می رفت
علت تعطیلی کارخانه و مسببان ان بازخواست
شوند اما گویا این مسئله چندان مدنظر نبوده
و نیست!
تولیدی که به خاک نشست
کارخانه ذوب اهن کردستان واقع در ۳۵
کیلومتری شهرستان قروه که عملیات اجرایی ان
در سال ۷۴اغاز و پس از پیچ و خم های فراوان
در سال ۸۲به بهره برداری رسید ،با گذشت چند
سال فعالیت با ظرفیت تولید ۷۰هزار تن شمش
چدن و ۳۶۵نفر پرسنل و نیروی کار ،تعطیل و
از حرکت ایستاد.
تعطیلی کارخانه در حالی رخ داد که از سال ۸۲
تا ۸۵بهترین تولید و عملکرد را داشت به طوری
که به عنوان واحد نمونه تولیدی در کشور معرفی
شد .اینکه روند فعالیت کارخانه از مدیریت تا
خط تولید در این ۳سال چگونه بود که کارخانه
فوالد زاگرس را برترین در کشور کرد باید در نظر
داشت ،چرا که به ناگهان ریل موفقیت این واحد
بزرگ تولیدی به نفس نفس افتاد.
از ضعف مدیریتی تا تحمیل بار اضافی نیروی
کار ،از قدیمی بودن کوره های تولید تا نبود مواد
اولیه در منطقه ،از نداشتن توجیه اقتصادی تا
مکان یابی نادرست محل کارخانه و از همه مهم
تر وجود سهامدارانی دولتی و نیمه دولتی ،همه
و همه از عواملی هستند که مسئوالن وقت برای
تعطیلی این کارخانه عنوان می کنند.
حال با گذشت چندین سال از تعطیلی کارخانه
همچنان پنهان کاری ها و محافظه کاری ها ادامه
دارد و گویا ترس از دست های پشت پرده ای
که تعطیلی کارخانه و بیکاری چندین نفر را رقم
زد ،تا حدی است که سکوت بی دلیل مسئوالن
را نمی شکند .این در حالی است که بارها و
بارها کارگران بیکار شده کارخانه در فرمانداری
قروه ،استانداری کردستان و حتی جلوی مجلس
و وزارت کار تجمع و به اعتراض پرداخته اند و
خواستار شفاف سازی در خصوص وضعیت کاری
خود و برخورد با مقصرین شده اند.
گزینه های تحمیلی عامل تعطیلی
کارخانه ذوب اهن کردستان با این هدف تاسیس
شد که طرح توسعه های بعدی را به ان اضافه
کرده و در واقع بخشی از زنجیره تولید فوالد در
کشور شود .این را نماینده سابق مردم قروه و
دهگالن در مجلس می گوید.
به گفته «حامد قادرمرزی» تا سال ٨٥پرسنل
کارخانه فوالد زاگرس در مجموع ٢٥٠نفر بود
این در حالی است که از سال ٨٥تا سال ٨٩
نیروی کار زیادی با فشار عمدتاً یکی از مسئوالن
وقت به شرکت تحمیل شد به طوری که در اواخر
سال ۸۹تعداد پرسنل کارخانه به ٣٨٠نفر رسید،
در حالی که ظرفیت تامین نیروی انسانی در این
واحد تولیدی حداکثر تا ١٧٠نفر بود.
او به اینکه کارخانه ظرفیت پذیرش این تعداد
نیرو را نداشت ،اشاره کرد« .تحمیل بار نیروی
اضافی با جابجایی نیروهای متخصص و اهل فن
و بومی و استفاده از نیروهای غیرمتخصص و غیر
بومی در حوزه های مدیریتی از لحاظ سیاسی،
ضربه ای جبران ناپذیر را وارد کرد به طوری که
شرکت با بیش از ٢٠٠نفر نیروی اضافی و تامین
هزینه های بسیار باالیی مواجه شد».
این درست همان مسئله ای است که «غالمرضا
عالمی»؛ مدیرعامل وقت شرکت؛ ُمهر تایید بر
ان می زند و از اشتغال بیش از ظرفیت در کنار
کمبود مواد اولیه به عنوان معضالت اساسی در
رکود کارخانه نام می برد.
با این وجود هرچند بسیاری این مسئله را پنهان
و حتی انکار می کنند اما به گفته کارگران این
کارخانه نبود یک نظارت دقیق و دخالت های
مختلف در مدیریت به مرور زمان وضعیت تولید
شرکت را بر زمین زد.
«حامد قادرمرزی» همچنین از سوءاستفاده های
دیگری که عامل ورشکستگی این کارخانه شد از
جمله پرداخت حقوق و بیمه به تعداد افرادی که
حتی یک بار هم پایشان به کارخانه نرسیده و
گویا اسمی به عنوان نیروی کار در لیست حقوق
بوده اند ،خبر داد« .در لیست حقوق و کارمزد
این کارخانه افرادی بودند که حقوق و اضافه کار
و پاداش و عیدی و ...از حساب کارخانه به انان
پرداخت شده که حتی یک بار به کارخانه یا دفتر
اداری ان هم نرفته اند».
او ضمن اشاره به اینکه مدارک و مستندات در این
خصوص وجود دارد ،خواستار رصد تمامی لیست
بیمه ای و حقوق پرسنل در سال های ۸۴تا ۹۰
برای شفاف سازی در این زمینه شد.
مطابق سخنان این نماینده سابق در مجلس
نهم «باید دانست ماشینی که بیش از دو برابر
ظرفیتش بار می گیرد پنچر و نهایتاً غیر قابل
استفاده می شود .لذا کارخانه فوالد زاگرس هم
باتوجه به اینکه ظرفیت پذیرش پرسنل و ردیف
اعتباری برای ان تعیین و تعریف شده بود زیر
بار اضافی بیش از حد تاب نیاورد و نهایتاً تعطیل
شد».
به گفته «حامد قادرمرزی» کارخانه فوالد زاگرس
در اواخر سال ۸۹اعالم ورشکستگی کرد و در
سال ۹۰تعداد زیادی از نیروهای خود را اخراج
کرده و بخش هایی از کارخانه تعطیل و در ١٨
تیر ۹۱با اعالم ورشکستگی ،کارخانه فوالد
زاگرس به طور رسمی و برای همیشه تعطیل شد.
او به این نکته که کارخانه از سال ۸۸خاصیت
تولید و مراحل توسعه خود را از دست داد هم
پرداخت« .میزان تولید این کارخانه تا سال ۸۵
در ٢٤ساعت شبانه روز حدود ٢٢٠تن چدن
بود اما در سال های ۸۸و ۸۹میزان تولید این
کارخانه به حدود ٧٠تن یعنی بیش از یک سوم
تولید کاهش پیدا کرد».
این در حالی است که تعداد نیروهای انسانی
کارخانه به حدود دو برابر افزایش پیدا کرده
بود و به گفته «قادرمرزی» قطعاً بنگاه تولیدی
یک مدیریت اقتصادی و تخصصی می خواهد نه
مدیر بله قربان گو برای پذیرش سفارشات افراد
سیاسی!
او گریزی هم به میزان بدهی کارخانه داشت.
«میزان بدهی کارخانه تا سال ۸۹در کل ٥٨
میلیارد تومان بود که تا زمان اعالم تعطیلی
کارخانه در تیر ،۹۱مجموع بدهیهای کارخانه به
بیش از ١١٠میلیارد تومان افزایش یافت و در
واقع اینجاست که باید گفت "پیدا کنید پرتقال
فروش را"».
«قادرمرزی» در نهایت فرایند تعطیلی کارخانه
ذوب اهن کردستان را اعمال مدیریت سیاسی
به جای مدیریت تخصصی و تحمیل نیروی
انسانی بیش از ظرفیت تعیین شده به مدیریت
غیر تخصصی برای تسویه بدهکاری اجتماعی و
انتخاباتی برخی اشخاص خاص دانست.
تایید این موارد را می توان در سخنان دیگر
نماینده سابق مردم قروه و دهگالن دید که در
سال ۹۵عنوان کرده بود .به گفته «علیمحمد
مرادی» کارخانه ذوب اهن کردستان قربانی بازی
ورشکستگان سیاسی شد« .عده ای ورشکسته
سیاسی در کردستان چند سال قبل با در اختیار
گرفتن مدیریت کارخانه ذوب اهن ،ان را نابود
کردند و امروز هم در فکر تکرار همان بازی برای
کارخانه الستیک بارز هستند».
در هر صورت انچه این نمایندگان سابق گفته
اند نشان از یک اشفتگی مدیریتی و دخالت های
افراد سیاسی در روند اشتغال کارخانه داشته و
اینکه چرا در این زمینه کسی بازخواست نشد
و روند قضایی صورت نگرفت ،خود جای سوال
دارد!؟
پیچیدگی مشکالت
شاید تعطیلی این کارخانه از یک طرف به نبود
یک کارشناسی اصولی ربط داشت و از طرفی
دیگر تغییر سهامداران هم بی تاثیر نبود .در
واقع بررسی ها نشان می دهد ۴۲درصد از سهام
این شرکت زمانی متعلق به ایمیدرو بود ،اما بعد
ها به شرکت های دیگری واگذار شد و بعد از
ان هم صندوق بازنشستگی کشوری ،صندوق
بازنشستگی حمایت از کارکنان فوالد و تامین
اجتماعی سهامداران ان شدند ،سه مجموعه ای
که وابسته به وزارت کار و تعاون بودند.
هرچند بسیاری از کارشناسان مدیریت غیراصولی
را عامل تعطیلی می دانند اما تعداد دیگری از
مسئوالن از نداشتن توجیه اقتصادی این طرح
در کنار دسترسی نداشتن اسان به مواد اولیه
پرداخته اند و از طرفی دیگر مدیر عامل وقت
شرکت ملی فوالد ایران در جریان بازدید از این
کارخانه از فرسوده بودن کوره ها و دستگاه های
مرتبط برای تولید فوالد گفته و این در حالی است
که کارخانه با همان کوره ها چندین سال کار
کرده و واحد برتر شده بود.
از زمان تعطیلی کارخانه تاکنون بازدیدهایی
توسط مسئوالن کشوری و استانی صورت گرفته
و هر بار وعده هایی برای احیای ان داده شده؛
وعده ای که هشدار کارشناسان حوزه اب را در
پی دارد و مخالفت ها با ان شدت گرفته است.
خطر اسیب مجدد
گرچه دخالت های سیاسی و تحمیل نیروهای
مازاد در کنار مدیریت نادرست در تعطیلی
کارخانه ذوب اهن کردستان اثر داشته اما
کارشناسان یکی از اصلی ترین دالیل تعطیلی
کارخانه را در جانمایی نادرست ان می دانند،
موردی که حتی با احیای مجدد به دلیل تشدید
افت ابخوان ها باز هم خطر تعطیلی ان وجود
دارد.
در واقع ذوب اهن و فوالد نیاز به اب فراوان دارند
و باید در کنار دریا باشند در حالی که این کارخانه
و زنجیره فوالد در شهرستان خشک قروه با سه
دشت ممنوعه و ابخوان های خالی ،احداث شده
است.
چه در سال های فعالیت کارخانه و چه بعد از
تعطیلی و چه حاال که به وعده احیا رسیده،
هیچ کسی از ضرر و اسیب این کارخانجات
در شهرستان نگفت و نمی گوید .اسیبی که با
برداشت های فراوان از اب های زیرزمینی نه تنها
تولید کارخانه بلکه زندگی مردم را هم به ورطه
نابودی می کشاند.
اینجاست که باید پرسید ایا اشتغالزایی و رشد
تولید و صنعت به خشک کردن زمین و حیران
کردن مردم برای اب می ارزد!؟ کدام یک برای
زیست ایندگان مهم ترند «اب یا اشتغال»!؟
* گزارش :زیبا امیدی فر
نماینده مهاباد و عضو کمیسیون کشاورزی مجلس:
دولت از ذخیره محصوالت استراتژیک غافل شده است
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسالمی با
تاکید بر اینکه دولت از ذخایر استراتژیک غافل شده،
گفت :در این صورت دولت مجبور است به سمت
واردات به قیمت چندین برابر بروند که این امر به کشور
لطمه وارد می کند .امری که برای مرغ روی داد و
اکنون این وضعیت تامین گندم کشور را تهدید می
کند.
جالل محمودزاده در خصوص وضعیت بازار مرغ کشور،
گفت :ارز نهاده های دامی را در تاریخ ۲۶اردیبهشت
۱۴۰۱حذف کردند که نه تنها زیرساخت های ان را
در ابتدا مشخص نکردند بلکه برنامه جایگزینی هم برای
ان نداشتند .در نیتجه قیمت نهاده ها چندین برابر
شد و کنجاله ذرت و سویا به دست مرغداران نرسید
از سوی دیگر وزارت جهاد کشاورزی ،سامانه ای برای
خرید نهاده های دامی تعریف کرده بود که پول نقد از
دامداران می گرفت و بعد از ۳ماه نهاده را به انها می
داد .مرغدار وقتی موجود زنده را پرورش می دهد باید
همزمان نهاده داشته باشد و اگر ۳ماه منتظر باشد،
باعث می شود که نتوانند جوجه ریزی کنند و میزان
جوجه ریزی در کشور کاهش پیدا کرد.
جوجه ریزی در ۶۰درصد مرغداری های کشور
انجام نمی شود
او ادامه داد :در ۲ماه گذشته قیمت جوجه یک روزه
از ۲۲هزار تومن به ۲هزار تومان رسید چراکه جوجه
ریزی انجام نمی شد و مرغداری ها هم از خرید
امتناع می کردند لذا قیمت پایین امد حتی بعضی
از تولیدکنندگان جوجه یک روزه ،حاضر بودند جوجه
های یکروزه را رایگان به مرغداران بدهند در نهایت
مرغی برای عرضه به بازار نداریم .جوجه ریزی در
نزدیک به ۵۰تا ۶۰درصد مرغداری ها انجام نمی شود؛
از سوی دیگر وقتی قیمت گوشت قرمز به ۴۵۰تا ۵۰۰
هزار تومان و قیمت ماهی به ۱۷۵هزار تومان رسیده
است پس مردم برای جبران پروتئین ،به سمت خرید
مرغ می روند و کمبود مرغ هم عالوه بر فشار به معیشت
مردم باعث ایجاد صف های طوالنی در بعضی از شهرها
شده است .عده ای از مردم سوال می کنند که ایا صف
مرغ طوالنی تر خواهد بود یا صف انتخابات مجلس! به
عقیده من صف مرغ طوالنی تر از صف انتخابات بعدی
خواهد بود .این وضعیت ،افتضاحی است که وزارت
جهاد و صمت به بار اورده است و دولت در شرایطی که
وزیر جهاد هم نداریم ،نمی دانیم چطور می خواهد این
وضعیت را سرو سامان دهد.
محمودزاده اضافه کرد :در حالی که ما ۳۰درصد مازاد
تولید مرغ داریم؛ بنابراین چرا مردم باید در صف های
یک کیلومتری مرغ بایستند! این چه نوع مملکت داری
است اینها سواالتی است که ما از اقای رئیسی داریم اما
هنوز پاسخی نشنیدیم.
دولت باید بالغ بر ۱۳میلیون تن گندم وارد کند!
محمودزاده با اشاره به ذخایر استراتژیک کشور ،گفت:
ذخایر استراتژیک باید به این اندازه باشد تا در صورت
عدم تولید ،بتوانیم ذخایر را وارد چرخه بازار کنند و
اجازه طوالنی شدن صف ها را ندهیم اما دولت از ذخایر
استراتژیک هم غافل شد .بنابراین باید به سمت واردات
به قیمت چندین برابر بروند که قیمت ان خیلی باال
است که به کشور لطمه وارد می کند .در سال افزایش
تولید و مهار تورم باید از واردات خودداری کنیم و تا
جایی که می توانیم تولید داخل را تقویت کنیم .دولت
همواره با ازمون و خطا عمل می کند در حالی که ما
۳۰درصد مازاد تولید مرغ داریم؛ بنابراین چرا مردم باید
در صف های یک کیلومتری مرغ بایستند! این چه نوع
مملکت داری است اینها سواالتی است که ما از اقای
رئیسی داریم اما هنوز پاسخی نشنیدیم.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس نسبت به وضعیت
گندم کشور هشدار داد و گفت :عراق که همسایه ما
است گندم را کیلویی ۳۵الی ۳۶هزار تومان خریداری
می کند اما ما گندم را کیلویی ۱۳هزار تومان خریداری
می کردیم .حال وقتی قیمت جو در بازار ۲۰هزار تومان
و قیمت سویا ۲۶هزار تومان است و همسایه ما گندم را
کیلویی ۳۶هزار تومان خریداری می کند ،ایا کشاورزی
حاضر است گندم را کیلویی ۱۳هزار تومان به دولت
بدهد!؟ بنابراین کشاورز ،این گندم را یا ذخیره می کند
و یا به جای جو و کنجاله به دام می دهند و یا ان را
قاچاق می کنند .یعنی اگر بابت قاچاق هر کیلو گندم،
۱۰هزار تومان هزینه کند ،باز هم ١٠هزار تومان برای
کشاورز باقی می ماند.
او ادامه داد :ما این معضالت را به دولت اعالم و به
رییس جمهور نامه نوشتیم که وضعیت گندم به
وضعیت مرغ دچار می شود .یعنی ما در پیک خرید
گندم ،اگر بر قیمت ۱۳هزار تومان تاکید کنیم ،خرید
زیادی نخواهیم داشت و ۷۰درصد نیاز کشور که رقمی
بالغ بر ۱۳میلیون تن است را باید وارد کنیم .روسیه
اعالم کرده امسال گندمی برای فروش ندارد ،اوکراین
درگیر جنگ است و گندمی ندارد و استرالیا درگیر
خشکسالی است بنابراین دولت این ۷۰درصد را قرار
است از کجا تامین کند؟
نرخ خرید تضمینی گندم نباید کمتر از ۱۷هزار تومان
باشد
عضو کمسیون کشاورزی مجلس در پایان به شفقنا
افزود :برنامه ای هم برای خرید از کشاورزان داخلی
نداریم ما در مجلس نرخ خرید تضمینی گندم را
کیلویی ۱۷هزار تومان به دولت پیشنهاد دادیم اما
دولت حاضر نیست به این قیمت بخرد؛ لذا باید گندم
۳۵هزار تومانی را از دیگر کشورها خریداری کنند .در
حالی که با حمایت از تولید داخل می توانیم نیازمان را
تامین کنیم ما می توانیم به اندازه نیاز تولید کنیم اما
بستگی به قیمت واقعی دارد زیرا قیمت تمام شده گندم
بسیار بیشتر از این قیمتی است که دولت در نظر گرفته
است و اگر قیمت را کمتر از ۱۷هزار تومان در نظر
بگیریم ،قطعا یا به مصرف دام می رسد و یا انبار شده
و در نهایت با کمبود ارد و گندم مواجه خواهیم شد.
خبر
شهردار سنندج:
پایان نامه های دانشگاه
کردستان در حوزه مدیریت
شهری را به یک به کتابچه
تبدیل کرده ایم
شهردار سنندج گفت :بهره گیری از
ظرفیت های علمی در مدیریت شهر و اجرای
پروژه های مختلف همواره مالک حرکت
شهرداری و شورای شهر سنندج بوده و
معتقدیم از خزانه و پتانسیل علمی که در
دانشگاه کردستان داریم باید به عنوان چراغ
راهی برای ریل گذاری برنامه های مختلف
شهرداری استفاده کنیم.
سیدانور رشیدی ،در همایش شهرداران
استان کردستان اظهار کرد :شهرداری ها
ویترین خدمات نظام به مردم است از این رو
پیشبرد اهداف و برنامه های ان نقش مهمی
در امیدافرینی و اعتمادسازی در جامعه دارد.
وی افزود :برنامه راهبردی عملیاتی شهر
و شهرداری در سالجاری براساس کارهای
مطالعاتی صورت گرفته در دانشگاه کردستان
انجام شده است و در همین راستا تمام
مطالعات و پایان نامه های دانشگاه کردستان
در حوزه مدیریت شهری را به یک به کتابچه
تبدیل کرده ایم.
وی در ادامه به برنامه راهبردی عملیاتی
شهر و شهرداری سنندج در سالجاری هم
گریزی زد و ادامه داد :شعار ما در برنامه
راهبردی عملیاتی امسال سنندج شهر
جذاب «تجلی گاه فرهنگ ،هنر و موسیقی
اصلی و کانون گردشگری و سرمایه گذاری
است».
به گفته شهردار سنندج ،احیا ،اعتال و اشاعه
فرهنگ و هنر ُکردی ،توسعه پایدار اقتصادی
نواورانه ،خالق و متنوع و کاهش فقر،
ارتقای صنعت گردشگری همراه با توسعه
پایدار محیط زیست ،ارتقای کیفیت زندگی
ساکنین شهر و حوزه بالفصل بهود و توسعه
حکمروایی شهری به سمت مدیریت یکپارچه،
کارامد ،شفاف و پاسخگو و قراردادن ساکنین
در هسته برنامه ریزی و مدیریت شهر و بهبود
و ارتقای عدالت فضایی در دسترس به
خدمات و زیرساخت های شهری از مهم ترین
اهداف برنامه راهبردی عملیاتی شهرداری
سنندج در سال جاری است.
تعریف ۳۵۰پروژه شهری
رشیدی از تعریف بیش از ۳۳۵فعالیت
و ۳۸۰پروژه در برنامه راهبردی امسال
شهراری سنندج خبر داد و افزود :رشد ۲
برابری نسبت به سال گذشته ۲هزار و ۳۵۳
میلیارد تومان پیش بینی شده است.
وی خاطرنشان کرد :در بودجه ۱۴۰۲با
ریل گذاری و نگاه تخصصی و دید توسعه
محوری همه نقاط شهر ،سعی شده است
زمینه برای تحقق عدالت اجتماعی در
خدمات رسانی به همه شهروندان در مناطق
و نواحی مختلف به ویژه حاشیه شهر فراهم
شود.
وی اضافه کرد :نیاز شهر در بخش های
مختلف در درامد و هزینه های بودجه ای
سال ۱۴۰۲کامال دیده شده است.
شهردار سنندج به برنامه های شهرداری در
حوزه شهرسازی هم گریزی زد و افزود:
اعمال ضوابط تشویقی مصوب شورای
عالی شهرسازی ،اقدامات الزم در راستای
تعین تکلیف اراضی قولنامه ای ماده ۹
قانون حمایت از تولید و عرضه مسکن،
بازنگری ضوابط طرح تفصیلی در راستای
ایجاد و وحدت رویه و افزایش رضایتمندی
شهروندان ،تهیه طرح های موضوعی ،تهیه
طرح ممیزی امالک کل شهر سنندج ،رفع
موانع سرمایه گذاری در نوسازی و فعال
نمودن ماده ۱۱۰قانون شهرداری ها و...از
برنامه های در دست اجرا در این حوزه است.
خیز بلند شهرداری در حوزه بازافرینی
رشیدی به برخی پروژه های عمرانی و
بازافرینی در دست اقدام شهرداری سنندج
هم اشاره کرد و گفت :توجه به بافت
تاریخی ،فرسوده و هسته مرکزی شهر
سنندج ،انجام پروژه فاز ۳بلوار ۳۶متری
اسالم اباد به طول ۱۴۰۰متر ،تهیه مصالح
پخت اسفالت ،خرید ماشین االت راهسازی
از محل اخذ وام ،احداث سرای محل ،تهیه
کتاب محله جهت محالت ۱۰گانه هدف
بازافرینی و اعمال تخفیف عوارض بافت
فرسوده و ...از برنامه های در دست اقدام در
سال جاری خواهد بود.
وی به شروع ۳کالن پروژه مهم در حوزه
عمران شهری در سنندج پرداخت و افزود:
پروژه تقاطع غیرهمسطح ورودی نایسر با
هدف روان سازی ترافیک ،ارتقای ایمنی
حرکت ،سواره و پیاده ،زیباسازی سیمای
ورودی با ارائه تعریف مشخص ،ارتقای
سطح سرویس به استفاده کنندگان از مسیر
اعم از عبوری و توقف و تعریف ظریت های
اقتصادی و اجتماعی محدوده طرح که این
پروژه با براورد اعتباری ۲۵۰میلیارد تومان
در برنامه شهرداری سنندج قرار دارد. صفحه 3
سال دوازدهم lشماره l 727چهارشنبه 30فروردین 1402
www.rojanpress.ir
الپەڕەی
لە سەدا 65ی دەفرایەتیی بەنداوەکانی کوردستان پڕ بوون
بەڕێوەبەری ئیدارەی ئاوی پارێزگای کوردستان ڕایگەیاند هەموو ئەو بەنداوانەی کە ئاوی
خواردنەوە دابین دەکەن لەڕووی ئاستی بەرزیی ئاوەوە لەچاو ساڵی ڕابردوو دۆخێکی
باشرتیان هەیە .ئارش ئاریانژاد ڕایگەیاند :بارانبارینی ئەم دواییە تەواوی پارێزگای
کوردستان گرتەوە و زۆرترین ڕێژەی بارانبارینیش لە ڕۆژئاوای پارێزگادا بووە کە
بەگشتی بۆتە هۆی پڕ بوونی لە سەدا 65ی دەفرایەتیی بەنداوەکان.ناوبراو وتیشی :تێکڕای
بارانبارینی ئەمساڵ 386میلیمەتر بووە کە %28زیاترە لە ساڵی ڕابردوو و %6زیاترە لە
ڕێژەی درێژخایەن.
کوردی
هه واڵ
باڵوبوونەوەی دوو کتێب لەسەر
مووسیقی و مێلۆدییەکانی
کوردستان
دوو بەرەهـەم سـەبارەت بـە مۆسـیقای
کـوردی لەالیـەن کاوە فەقیـەزادە چـاپ
و بڵاو کراویـەوە.
کتێبی یەکەم :ئەلفبێی سەنتوور:
پێشەکی:
بەرەوپێشــچوونی مــرۆڤ پێویســتی
بــە فەرهەنگــی بنەماڵــەو پــەروەردەو
ڕاهێنانــی بەکاوەخــۆ هەیــە،
کەدیــارە هەرچەنــد ڕادەی ئــەم
پەروەردەیــە زیاتــر و دروســتتربێ،
دەگات.
ئامانجــە
بــەم
زووتــر
هەرچــەشنــە پەروەردەیەکیـش پێویسـتی
بەکۆمەڵێــک کەرەســەو فاکتـۆر هەیـە کـە
دەبێتـە هـۆی نزیکبوونــەوەی مــرۆڤ بــە
ئامانجـــی دێرینـــەی خــۆی .لــەم کتێبــەدا
بـــە بەکارهێنانـــی ئاســـانترین چەشــنی
مەزرابــی پێویســت بــۆ تــازەکاران لــە
گۆرانییــە شیـــرین و بەناوبانگەکانــی
کــوردی ،کەڵــک وەرگیـــراوە ،کــەدوای
تێپەڕکردنــی ئــەم ڕاهێنانــە دەتوانــن
زۆر بــە ئاســایی کتێبــی گۆرانییەکانیــش
بەکاربێنــن کــە دیــارە پــاش ئــەم پلەیــە
دەتوانــن لــە کتێبی(فرمێســک)یش کەڵــک
وەربگــرن .خاڵێکــی زۆر گرنــگ کــە لــەم
کتێبــەدا پێویســتە وە بەرچــاو بگیـــرێ
ئەوەیــە کــە زۆرێــک لـە بەشــەکان
تەنیــا بــۆ ڕاهێنــان نووسراوەتــەوە
و جــاری وایــە ئاهەنگێکــی خۆشــیان
نییــە ،کەوایــە ئێــوەی بەرێــز دەبـــێ بـــە
حەوســـەلە و بەهەوڵدانـــی زۆرلەســـەر
ڕاهێنانـــەکان هێندکاربکـــەن ،تاکـــو لـــە
داهاتـــوودا بتوانــن گۆرانــی وئاهەنگــە
کوردییــەکان بەئاســایی لێبــدەن .دوای
تێپەڕکردنــی ئــەم کتێبــە پێویســتە لــە
ســەرەتاوە ڕاهێنانــەکان بەخێرایــی و
میتـــڕۆنۆمێکی تووندتــر لێبدرێنــەوە
تاکــو لــە فێربوونیانــدا دڵنیــا بــن .لــە
بیـــرمان نەچێــت ڕاهێنانــەکان سـەرەڕای
ئاســایی بوونیــان نابــێ سەرســەرەکی
بگیـــرێن ،چونکــە فێربوونـــی مۆســـیقا
بـــە بـــێ مامۆســـتایەکی دڵســـۆز و
شـــارەزا ،کارێکـــی دروســـت نییـــە و
پێویســـتە خوێنــدکار لــە ژێــر چاودێــری
مامۆســـتادا بـــۆ گەیشـــن بـــە ئامانجـــە
گەورەکانـــی ئـــەم دژوارییانـــە تێپــەڕ
بــکات.
کتێبـی دووهـەم ،گۆرانییـەکان لەسـەر
بنەمـای مووسـیقی و مێلۆدییەکانـی
کو ر د سـتا ن
پێشەکی:
ســەرچاوەی فۆلکلــۆر ،دەگەڕێتــەوە
ســەر ئــەو بیــرو بــڕوا و داب و نەریــت
و حەکایـەت و گۆرانییـەکان گەلەرییانـەی
کــە لــە بەرەبەیانــی میــژووی ژیانــی
خەڵکــەوە هاتــوون و لــە ڕوانگــەی
زانســتی کۆمەڵناســییەوە ،ڕاگرتـن و
پاراســتنیان لەســەر شــانی چینەکانــی
ناوەنــدی و خــوارووی کۆمەڵــدا بــووە.
گۆرانیبێــژەکان و دانــەری مووســیقێکان
زۆرتــر بــێ نیــو و نەنــاس ماونەتــەوە
و بەرهەمەکەیــان لــە بەرەیەکــەوە بــۆ
بەرەیەکــی دیکــە پشتاوپشــت ڕۆیشــتووە.
بەشــی هــەرە زۆری ئــەم مووسـیقییانە ،یـا
تەنیــا بــە دەنگـی دەنگخۆشــێک و یــان بــە
ســۆزی دەنگــی ئامێرێــک ،بــاو بوونــەوە،
دیــارە ئــەم هەســتە خاوێــن و جوانــەی
کــە لــەم مووسـیقییانەدا هەیـە ،زمانێکـە بـۆ
ناســاندنی فەرهەنــگ و فۆلکلــۆری هــەر
میللەتێــک .کوردســتان یەکێکـە لـەو واڵتانـە
کـە لەبـواری مووسـیقیدا زۆر دەوڵەمەنـدە و
توانیوێتـی قـەدر و مەقامـی خـۆی ڕابگـرێ،
هەروەهـا ئـەو مەزنانـەی کـە بـۆ پاراسـتنی
فەرهەنــگ و کەلتــووری میللەتەکەمــان
هیـچ کاتێـک ڕاوەسـتانیان نەبـووە ،نابـی لـە
بیربچنــەوە .ئەمــڕۆ پێویســتە
ڕێزیــان لێبگریــن و دەســتیان مــاچ بکەیـن.
لـــەم قۆناغـــە بەرینـــەدا ،گـــەورە پیاوانێــک
وە کـــو مامۆســـتایان عەلـــی مـــەردان،
تاهیرتۆفیـــق ،محەممـــەد ماملـــێ،
حەســەن زیــرەک ،و مامۆســتا مەزهــەری
خالقــی و...تــاد ،دەورێکــی ئەوەنــدە
بەرچاویـان هەبـووە کـە هەتـا هەتایـە لەسـەر
لوتکــەی بــەرزی هونــەری مووســیقی
کــوردی ئەدرەوشــێنەوە.
ڕازی دەروێش
دیمانه یکی جیاواز بۆ دڵی خۆم
بـۆ دەسـتپێکی دیمانـە کـەم بەشـێوێن وشـە
یەکدا ئەگەڕام ،تا وەسفی رازی دەرویشی پێ
بکـەم ،بـەاڵم لەنـاو دەریای عیرفانـدا ون بووم،
نازانـم بـۆ کـوێ بـرۆم و ڕوو لەکـوێ کـەم
تـا وشـەیەک لەئاسـتی بێگـەرد بوونـی رازی
دەروێشـدا بدۆزمـەوە ،چونکـە دڵی ئەو وەکوو
باڵنـدەی النـەوازە ،چاوەڕوانـی باڵـدارێ دەکات
تـا بفرێـت بـەرووی ئاسـمانی شـین و ڕۆحـی
ئاسـوودە بـێ لـە هەڵوەرینـی گـەاڵکان ،لـە
ئێـوارە بێنازەکانـی پایزدا نازانێـت ڕوو لەکوێ
بـکات و بەکـێ بڵێـت لەخەفەتـی گوڵـەکان دڵـی
خەمبارم ،وەکوو پایز زەرد و خەزانه .نازانیت
روو لـەکام شـار و کـواڵن بـکات و فرمێسـکی
ئـاڵ بـۆ کام غەریـب هەڵڕێژێت ،لەکام شـەقامە
تابلۆی خۆشەویستیان بۆ هەڵواسێت ،کە دڵی
هەموویـان ڕاگرێـت.
وێنای ئەمجاری من کەسـێکە کە دانیشـتووی
شـاری هەولێـرە ،شـاری قـەاڵو و مەنـارە،
شـارەکەی مامۆسـتا عەبدوڵڵە پەشێو ،کانگای
شـێعر و ئەویـن ،شـاعیرێکی هەسـت ناسـک
کـە لەپـەڕی گـوڵ ناسـکترە ،و وەک پەپوولـە
پڕ لەسـۆز و میهرەبانیە؛ شـاعیرێکی هەستیار
کـە تەجرەبـەی ژیـان وای لێکـردووە ،کـە نـاخ
و دەروونـی مرۆڤـەکان بخوێنێتـەوە ،و دیـوی
دووەمـی مرۆڤـەکان بەروونـی ببینێـت .هێنـدە
هەڵسـووکەوتی جوانـە ،کـە قـەت ڕێگـەی
نـەداوە ،مرۆڤـەکان رووە خراپەکانیـان وەکـوو
چەکێـک بەرانبـەری بـەکار بەهێنـن ،هەمیشـە
چاکـە لەگـەڵ خەڵـک دەکات ،تـا خراپەیـەک
لەنـاو ببـات .ئەگـەر بڵێـم بـۆ خـۆی نەژیـاوە
درۆم نەکردووە ،چونکە زۆربەی ژیانی لە بۆ
خزمەت کردنی خەڵک تەرخان کردووە ،بەبێ
ئـەوەی چاوەڕێـی قەرەبوونەوه یـش بیـت و
زۆر کەسیش دڵیان شکاندووە ،بەاڵم هەردەم
نـەرم و نیانـی سـەرچاوەی ژیانـی بـووە ،و
دڵـی لێوانلێـوە لـە بەخشـین و لێبـووردن .وه ک
ئاوێنەیەکه کە خۆتی تیا ئەبینیتەوە ،بۆیە بووە
بە رازی دەروێش ،تا کەسێک لەگەڵی نەدوێت
لـە رازی دڵـی تێنـاگات.
ئەم شـاعیرە هەسـتیارەی ناو تەوەرەکەی من
کەسایەتیەکەی یەکجار جوانی هەیە ،بەرانبەر
بەخەڵـک و چەنـد شـتێک لـە رازی دەروێشـدا
نەگۆڕن:
یـەک رووە ،سـۆزدارە و بـەو پـەری سـۆزەوە
بـۆ خەڵـک ئەروانیـت ،هاودڵـی هاوڕێکانیەتـی،
خاوەنـی وێژدانێکـی بەهێـزە ،هەنگاوەکانـی بۆ
ژیـان هەمـووی لـە رووی عەقلەوەیـە ،نـەک
هەسـت و دڵ ،ئەخلاق بنچینـەی ژیانیەتـی،
مرۆڤایەتـی الی ئـەو لـە ئیسلام گرینگتـرە،
هەمیشـە نەفـس لـە ژێـر پێکانیەتـی ،بـەس
باوەڕی بەو کەسـەیە کە خاوەن ئەخالق بیت،
چونکـە بـاوەڕی وایـە کە تەنیا ئەخلاق مرۆڤ
ئەپارێزیت ،و ئەڵێت لە هەندێ حاڵه تدا وێژدان
مـرۆڤ بـەرز و نـزم دەکات ،بۆیـە ئەخالقـی
مرۆڤـەکان لـە پێشـی وێژدانـەوە بەاڵیـەوە
گرینگترە.
ئەڵێـت ئەخلاق ژیانـە ،مرۆڤـەکان پەیـرەوی
ئەخالقـن ،هەمیشـە کاتێـک قسـە دەکات
رووی قسـەکانی لەخۆیەتـی ،نـەک کەسـانی
چواردەوری ،باوەڕی وایە کە ژیان زۆر جوانە
بۆچـی ناشـیرینی بکەیـن .بەخۆشەویسـتیەوە
ئـەژی بۆیـە ڕق و حەسـوود بـوون لـە ژیانـی
رازی دەرورازی دەروێشـدا بوونـی نیـە،
مرۆڤێکـە کـە هێمـن بـوون و میهرەبانـی لەنێـو
دڵیـدا هەڵدەقۆڵـێ.
شـێعر نوسـین جوانـی بەخشـیوو بـە رازی
دەروێـش ،و گەیاندوویەتـی بـە واتـای
ڕاسـتەقینەی ژیـان ،ئـەو ژیانـەی کـە پـڕ بـووە
لەبـەرز و نزمـی ،ژیانێـک کـە دوور نەبـووە لـە
کـۆچ و دابـڕان و نەهامەتـی و دەربـەدەری،
شـێعر هوکارێـک بـووە بـۆ ناسـینی خـۆی؛
کاتێـک کە شـێعر دەخوێنێتـەوە ،لەحنی دەنگی
هیـوا بەخشـە بـۆ مرۆڤـەکان.
خاوەنـی دوازدە هەزارشـێعرە و چـل و دوو
ڕۆمانـی هەیـە ،یـازدە کتێبیشـی هەیـە ،بـەالم
هیچیانـی بڵاو نەکڕدۆتـەوە .ئەڵێـت هێشـتا
تەمەنـم لەبەردەسـتدایە بـۆ نووسـین ،ئەگـەر
خـودا یـار بێـت و تەمـەن ڕێگـەم پێبـدات ،و
بـاوەڕی بەهێـزی بـە خـۆی هەیـە.
پێناسـەی شـێعر کارێکـی زۆر قـورس و
ئەسـتەمە ،و یەکێکـە لەقورسـترین کارەکان
چۆنکـە مێشـک مانـدوو دەکات و ئەبێـت بڵێـن
شێعر پێناسەترین شتێکە کە وەسف ناکرێت،
زمـان و دەربڕینێکـی تایبەتـە ،کـە لـە هەسـتی
شـاعیرەوە سـەرچاوە دەگرێـت ،هەمـوو کەس
دەتوانێت بیخوێنێنێتەوە و خۆی تێدا ببینێتەوە
و لـە هەمـوو بوارەکانـی تـری ئـەدەب ئاسـانتر
لـە چەمـک و واتـای تـێ دەگات.
هەندێـک کـەس باوەڕیـان وایـە کـە هەرکـەس
خوێنـەواری نووسـین و و خوێندنـەوەی
هەبێـت دەتوانێـت بێبـت بەشـاعیر ،لەحاڵێکـدا
شێعر ئیلهامە و هەست و ئیحساسە کە خودا
بەهەمـوو کەسـێکی نـادات .هەندیکیـش ئەڵێـن
مـرۆڤ دەبێـت خـاوەن توانایـی و بەهرەیـی
خودایـی بێـت جـا ئـەوکات ئەتوانێـت بێبـت
یادنامه
بۆ یادی شاعیرانی نیشتمان
.عابید حسەینی
.مه رزیه خاکی
تۆ چە کتێبێک پیشنەهاردەکەی بۆ خوێندنەوەی
هەوادارانی ڕۆژنامەی ڕۆژان و خۆشەویستان؟
تەنیا کتێبێک پیشنەهاردەکەم ئەویش ئەوەیە
دەمـەوێ هەمـوو کەسـێک کتێبـی رابـردووی
خۆی بخوێنێتەوە داهاتووی بنووسـێت.
زۆر زۆر سـپاس بۆئامادەبوونـت کۆتاقسـەت
چییەبۆخەڵـک؟
بەشـاعیر و دەسـت بـکات بەشـێعر نووسـین.
شاعیر پێویستی بە ڕواتێکی تایبەت نیە بەاڵم
هەرکەس بتوانێت شـتێک بنووسـێت بێگۆمان
شـاعیر نییـە ،بۆیـە شـێعر نووسـین کارێکـی
ئاسـان و سـاکار نییـە ئەبێـت زەخت لەمێشـک
بکەیـت و مێشـک مانـدوو دەکات بۆیـە ئـەو
کەسـی شـاعیرە ئەبێـت زۆر ئـارام و هێـدی و
لەسـەره خۆ بێـت .شـاعیر بـوون پێویسـتی بـە
پەروەردەی بیر و مێشـکە .ئەبێت ڕێزدار بێت
و ڕێـز لـە بەرانبەرەکـەی بگرێـت تـا جێگـەی
خـۆی لەنـاو دڵـی خەڵکـی بکاتـەوە.
بۆیـە بـە گوفتوگۆیەکی سـاکار پرسـیارە کانی
خۆمـی ئاراسـتە دەکەم:
ئێوە شـاعیری گەنجی شـارە جوانە کـەی هەولێر،
یەکێـک لـە شـارە نەخشـینەکانی هەرێمـی
کوردسـتانن .سـەرەتا دەکرێت خۆتان بناسێنن بۆ
الیەنگـران وخوێنەرانـی ڕۆژان؟
رۆژی 1987\12\27لەشـاری هەولێـرلـە دایکبـووم و مـن هیـچ بەشـێکم تـه واو
نەکـردوە چونکـە بـاوه ڕم بەشـەهادەش نیە،
تا شەشی ئامادەییم خوێند و وازم هێنا.
بەبیـر کردنـەوە وازم لـەدەرس هێنـا ،مـن
بیـر و رام وایـە کـە شـەهادە بـۆ پارەیـە
خوێندنـەوەش بـۆ ڕێگایـە
کاک رازی لە که یەوە دەسـتت کردووە بەشـێعر
نووسین؟
چونکـە خولیـای شـێعر و ئەویـن بـووم و لـە
ڕۆژی 1999\10\18دەستم کردوە بەنووسینی
شـێعر و ژیانـم ئاوێتـەی شـێعر بوو.
بۆچی نازناوی رازی دەرویشت هەڵبژاردووە؟
راز :واتا نهێنی
رازی :واتا شکور شاد شادومان
دەرووێـش :واتـا ئـەو کەسـەی هەمـوو
ویسـتەکانی خـۆی وەالنـاوە بـۆ خەڵکـی
دەورووبـەری.
شێعر چی بەخشیووە پێت ؟
شـێعر :خودناسـی و خەڵـک ناسـی بەمـن
بەخشـیووە و کەسـایەتی مرۆڤەکانـی بـۆ
دەرخسـتووم.
چۆن بوو دەست دایەشێعر نووسین؟
مـن ژیانـم بەسـوتفە تەسـادوف بەڕێناکـەم
دوای چەنـد جـار بیرکردنـەوە دەسـتم کـرد
بـە نووسـینی گشـتی و شـێعر بەتایبەتـی و
ئێسـتەیش لەسـەری بەردەوامـم.
ئایا شاعیره کان هەموویان عاشقن؟
من وەک خۆم ئەدوێم .بەلێ عاشقم .عاشقی
هەمـوو ئـەو شـتانەم کـە هەمـەو عاشـقی
ئێسـتای خۆمم عاشـقی هەموو شـاکارەکانی
خۆمـم ،عاشـقی دونیـای مناڵەکانمـم.
لەشێعردا ژیان چۆن وەسف دەکەیت؟
ژیـان نەفسسـتانە .جلـەوی نەکـەی تامـی
ژیـان ناکـەی.
ڕۆڵی ئافرەت لەشێعردا چۆن هەڵدەسەنگێنیت؟
هیـچ کاتێـک بەچـاوی موشـتەری سـەیری
هیـچ ئافرەتێکـم نەکـردوە .ئافـرەت زۆڕ لـەوە
جوانتـرە مـن پێوانـەی کـەم .ئافرەتـی بـاش
گوهـەری دونیایـە.
زۆرتر خولیای کام شاعیریت؟
مـن خولیـای هیـچ کام لەشـاعیرەکان نیـم
ڕێـزم بـۆ هەموویانـە .چونکـە مـن خۆمـم
رازی دەروێشـم ،بەاڵم جاروبار شێعرەکانی
مامۆسـتا عەبدوڵڵـە پەشـێوە دخوێنمـەوە.
جیاوازی نێوان شێعر و پەخشان چییە؟
پەخشان نووسەر ئازادتر ئەکات لەنووسین
پانتایەکی زیادتری لەبەردەستە بۆ نووسین.
بەاڵم شێعر توانای شاعیر ئەسەلمێنیت.
بۆچی شێعره کانت تائێستە باڵو نەکردووەتەوە؟
تەمـەن باقـی بێت لە دەوری 40سـاڵی تەمەنم
چەنـد دیوانێـک بەزنجیـرە بڵاو ئەکەمـەوە
رێبازێکـی شـێعری کـوردی رادەگەیەنـم
بەهەموو بنچینە و بنەماکانی رێبازی شێعری.
ئەگـەر پێناسـەی دایکت بەشـێعرێک بکەیت چی
ئەڵێیت؟
دایـک زۆر لەوەگـەورە تـرە مـن شـێعرەکانی
خۆمـی پـێ جوانتـر بکـەم .دایـک پیـرۆزه
هێمـای ژیانـه.
بـۆ ئەوکەسـانەی تازەئەیانەوێـت بێنەناودونیـای
شـێعر چەپیشـنەهارێک ئەدەیـت؟
ئامۆژگاریـم بـۆ ئـەو کاسـانە ئەگـەر ئەتوانـن
لەنوسین دوور کەوەنەوه ،چون ئەگەڕ دەستت
بـە نووسـین کـرد دەبێـت هەقـی پێنووسـەکەی
دەسـتت بـدەی .خـۆت بە ،نەوەک کەسـی دیکە.
زۆرتر شێعر بۆ کی ئەنووسیت؟
خودا ،نیشتمان ،دایک ،کۆمەلگە ،ئافرەت.
ئایـا خۆشەویسـتی
د ۆ ز یو ە تـە و ە ؟
ڕاسـتەقینەت
لەشـێعرا
بەڵـێ .خۆشەویسـتی و عەشـقی راسـتیم
دۆزیـەوە .خۆمـم...
زۆرتر لەچ بوارێکدا کتێب ئەخوێنیتەوە
ئەفسانەکان ،فەلسەفە ،دیانەتەکان و زانست.
ئامانجت بۆ داهاتوو چییە؟
تەنیـا ئەمـەوێ پەیامـی رووناکـی فکـری
بگەیەنـم.
مـن چـەن وشـەت لێ دەپرسـم تـۆ پێناسـەی بکە
بـۆم بەوشـەی جوان؟
دایک :نیشتیمانی دووەم
نیشتیمان :شکۆ
هاوسەر :ئازادی رەها
مناڵ :کۆتو بەندێکی شیرین
دوونیای شێعر :برین و هەتوان
ژیان :تاقیگەیەک بێ ویستی خۆمان
نووسـەر :دیاری کردنی خەلەل و نیشـاندانی
ڕێگاکان.
خۆشەویستی :خۆویستی
هیوا :بەردەوامی
مرۆڤ بوون :سەلماندن
هـاوڕێ :لـە هـەر ڕۆژێکـی سـەخت کەدێتـە
پێشـت هاوڕێیـەک لەدەسـتەدەیت.
کـەم ئەندامبـوون :الی مـن کامـل نەبوونـی
ئەخلاق کـەم ئەندامـی مرۆڤـە ،جەسـتە ماڵـی
گڵـە .رۆح هەمیشـەیە.
کەنالـی پێنـووس :پێگەیـەک بـۆ وەرگرتـن و
بەخشین.
جوانتریـن شـێعرت بنووسـە بـۆ خوێنەرانـی
ڕۆژنامـەی ڕۆژان؟
بۆمـــــن ئاسوودەیی
ژیـــــان هەردەمـــــەو گوزەرێکە
مەرد ئەو کەسەیە ئامانج نەگۆڕێ
هەربست قەترێک زەرەرێکە..
حیکمەتستانە پێشکەوتنت بگەی
کەناگات لێی گەڕێ بکەوێ
شکانی عەقلی عەقیمی بەر نەزەرێکە.
ئەم هەموو دادوفیغانەم بۆنەشکانتە
کەخۆی تاقیگەی گەرەک
عەف عەف و پرمەی گریانم
سنوروعەزەرێکە..
ویستم ببمەفەرشی سوری سەر ڕێگات
کەخـۆت پێخواسـی ڕێگـەت دڕکوبـەردەالن
بۆمـن ویـژدان دەردی سـەرێکە..
خۆئەتوانم چاوەکانم داخەم
بس کوا ئەمە کاری مرۆڤە کەوتنت هەسـتی
منیش بەدفەرێکە ..
نەشکان و نەرووشانت
بۆمـن ئاسـوودەیی دێنـێ بۆتـۆش شـکۆ و
سـەرکەوتنی شـەری شـیرو خەنجەڕێکـە..
2023\3\7
رازی دەروێش
مـن پێویسـتم بەسـوپاس و پێزانیـن نیـە.
دڵـەکان مەشـکێنن ،رێز لـەرۆح بگرن .دوونیا
کاتیـە ،نەفـس وەرهەمـە.
بـۆ کۆتایـی هێنـان بـە دیمانەکـەم لەگـەڵ
رازی دەروێـش ،لەکەنـاری دەریـای زریباردا
بەسەر کورسیەتایبەتەکەمەوە و بەو پەڕی
دڵخۆشـیەوە دەس دەبـەم بـۆ پێنووسـە
ڕەنگینە کـەم و بەوشـەکانم کـە فێنکتـر و
سـازگارترن لەئـاوی کانـی و ناسـکترن لـە
پـەڕی گـوڵ و پەپوولـە بـاڵ نەخشـینەکانی
جیهـان ،و بـۆن خۆشـترن لـە عەتری سـاویز
دەسـت دەکـەم بەنووسـین ،نووسـینێک کـە
شـیاو بـێ بـۆ ماڵئاوایی و دەسـتخۆش بوون
لەشـاعیرە بەسـۆزەکەی شـاری هەولێـر،
شارەکەی فەرهاد پیر باڵ ،ئە و شاعیره یش
کەسـێک نیـە جگـە لـە رازی دەروێـش کـە
بەقسـە خـۆش و مەعنەویەکانی دیمانەکەمی
ڕازانـدەوە و لەگـەڵ هەمـوو ناخۆشـیەکانی
ئـەم دنیایـە خـۆی گۆنجانـد .هەمـوو ئـەو
ڕۆژانـەی کـە دڵـت تەنـگ بـوو بـە شـێعر
دەربـڕی تـا بـە منـی کچـە رۆژنامەنـووس
و خـاوەن پێنـووس بسـەڵمێنیت کـە ژیـان
هەمووی شـێعر و هۆنراوە نیە کە بۆ یەکتر
بیهۆنینـەوە .پـێ ووتـم :ئـاگادار بـە لـە ژیاندا
فریـوی مرۆڤـە فێلبـازەکان نەخـۆی و ئیـزن
نـەدەی کـە بەقسـە نەشـیاوەکانیان هەسـتە
ناسک و سۆزەدارەکەت بریندار بکەن؛ ژیان
شـتایەکی تـرە کـە پێویسـتە ئەزموونی کەی،
جوانـی خـۆت نەکـەی بەقوربانـی لەپێنـاوی
ژینـدا ،بـۆ خـۆت بـژی و بەخۆشەویسـتیەوە
بـژی.
رازی دەروێـش منـی فێرکـرد کـە هەمـوو
ئەو کەسـانه ی کە بەناوی خۆشەویسـتییەوە
لەپشـتەوە چەقۆیـان لێـدا هەمـووی کـرد
بەلێبـووردن و دەریـای شـێعر و ئەویـن بـۆ
سـە زاری نەوەکانی پاش خۆی .هەموو ئەو
شـەوانەی کـە لەژێر سـاباتی بارانـی بەهاردا
فرمێسـکی ڕژانـد بـۆ بـێ سـۆزی و نەفـای
هاوڕێکانـی ،هەمـووی کـرد بەقەسـیدەیەکی
درێـژوو بەدەنگـی خـۆی ڕازاندییـەوە بـۆ
هاوڕێیـان ،گرنـگ نیـە هاوڕێیانـی چـون
تێدەگـەن ،گرنـگ ئەوەیـە رازی دەروێـش
سـۆز و عیرفانـی بەسـەر هەموومـان دابەش
کـرد و سـەڵماندی کـە مـن هیـچ شـتێک بـۆ
بەرژەوەنـدی خـۆم ناکـەم ،تەنیـا لەبـەر مـاف
و خۆشەویسـتی خەڵـک نەبـێ.
لـە پـاڵ ئـەم هەمـوو بـێ هیوایانـەدا ،دەفتـەرە
شێعریەکەی رازی دەروێش هیوا دەبەخشێ
بە بێهیواکان ،ئەو کەسانه ی کە نازانن چۆن
بژیـن و لـە ئامێـزی خۆشەویسـتی بێبەشـن
و هـەردەم بەقسـەی رەق دڵـی یەکتـر زەویـر
دەکـەن .رازی دەروێـش لەوانەیـە تاکـە کەس
بێـت کە خۆشەویسـتی لەخۆیـا دۆزیوەتەوە
و چاوەڕێی خۆشەویستی لەکەس ناکات و
گومانـی لـەوە نیـە کـە ئەڵێـت ئەویـن و
خۆشەویسـتی خەڵکـی زۆر جوانـن
بەاڵم لە هەمووی گرینگتر خۆشەویستییەکە
کە رازی دەوێش بەکردەوەکانی دەیبەخشێ
بەخـۆی و بەخەڵـک .رازی دەروێـش
مرۆڤێکـی بێهاوتایـە و خاوەنـی خالقێکـی
گەورەیـە و تەنیـا بـۆ گەیشـتن بەخۆ ناسـین
گرنگـی زۆری داوە بەتواناوبەهرەکانـی.
هـەوڵ و ڕاهێنانـی زۆری کـردووە کـە
بووه تـە هـۆکاری ئـەو شـتەی کـە ڕۆژێـک
لەخەیاڵمانـا سـەیریمان کـردووە و بـە الی
ئێمە وەکوو خەونێک وا بووە و ئێستە ئەوە
بـە ئاسـانی بەدەسـتی هێنـاوە.
منیـش ئەڵێـم ئـەی کاک رازی دەروێـش لـە
ئێوارەیەکـی بێدەنـگ و بێگـەرد کـە ئاسـمان
بـە پەڵکـە زێریـن خـۆی ڕازاوەتـەوە مـن
لەچاوەڕوانـی شـێعری تـۆدا ئەژیـم کەلـە
هەمـوو ئێوارانـی پایـزدا بە بێ من پیاسـەت
کـردووە لەکوچەکانـی خەیاڵـدا و پایزێکـی
یەکجـار بێدەنگـە و مـن نازانـم تـۆ بەشـوێن
کام بەهـارا وێـل و سـەرگەردانی کـە هێنـدە
بەتاسـەوە لـە ژێـر گـەاڵ هەڵوەرینەکانـی
منـەوە لـەو پـەڕی خۆشەویسـتیەوە تێپەرت
کـردووە
بەبـێ ئـەوەی شـوێن پێیـەک لـەدوای خـۆت
جـێ بهێڵیـت.
پایـزی تـۆ وەرزێکـی غەریبـە .شـار لـە
دووری چاوانـی تـۆ زیـز و بـێ ڕەنگـە
رازی دەروێـش خۆشەویسـتی و عەشـقی
وەک دەریـا وایـە ،چـەن شـەپۆل بـدات لـە
بـن نایـەت چونکـە خۆشەویسـتی گـەورەی
کـردووە ،دڵـی تەنیـا جوانی تیایە؛ و ڕێبواری
ڕێـگای عەشـقە کـە لە خۆشەویسـتی خەڵکدا
نۆقـم بـووە.
ئەم یادە هەر وەک ناوەکەی لە
پەڕاوێز
ئاست»دیدارێک»بوو.بەاڵم
و التەنیشتەکانی وەک ناسین و
پێکەوەبوون و ڕاگۆڕینەوە لە مابەین
نووسەران ،لێنزیک بوونەوەیەک ساز
دەبێت کە دەبێتە هۆی گوڕ و تینێک لە
ئاستی هزر و تێڕاونیندا.
لێ هەژار وەک بلوێری ئیسڕافیڵ لە
گۆڕت ڕادەکێشێ ،هێمنی شەیدای عیش
و ئازادی و هێدی لە بەردەم ئاوێنەی
شکاودا ،نیشتمانت پێ دەڵێنەوە.
النکەی موکریان و ڕەوتی پێنووس بوەتە
هۆی هەوێن بۆ بەدیهاتنی ئەو کەڵە سێ
کوچکەییە بە بۆن و بەرامەی سەردەم،
هەل و مەرج و دۆخی هەڵقواڵوی
خۆییەوە .قوتابخانە و مەکتەبی موکریان
و پیرەموڕشیدانی وەک مامۆستا فەیزی
تا بەدەستی پیرۆزی خۆی قوڕی هێمن
بۆ داهاتووی ئێمە هەڵبشێلێ.
مەڵبەندی زاگڕووس ،پێنووس لە سەر
زارە و سینگاو سینگە دەکات تا ببێتە
شانامەی کوردی ،بەاڵم لە موکریان
کولکەمەالکان و میرزا بنویسەکان
دەستیان داوەتە پێنووس .ناوچەی
دەوڵەمەندی پێنووس بوەتە هەوێنی
ڕواندنی سەرباشەقەکانی موکریان.
هەژاری نەترس و بوێر و دەوڵەمەند
لە ورە ،نایەڵێ چۆک دابەیت ،هەر
دنەت دەدات ،ئەوە ئەستووندەکی قایمی
خۆڕاگریە ،هێمنی بابردەڵەی گردەنشین
قووڵ و مەند و هێدی ناسک خەیاڵ و
شووشەبەند.
ئەم دیدارە لە سەر داوای یەکەتی
نووسەرانی کورد لقی هەولێر ،بۆ پێک
گەیشتنی نووسەران و شاعیران پێک
هاتبوو.
ئەم دیدارە ،بە دیدار لە پیشانگا و
یادکردنەوە بە ئامادەبوون لە سەر
گڵکۆی هێدی و خێزانی مامۆستا هەژار،
مەعسوومە خان لە گۆڕستانی پیرمام،
وەک ڕێز و ئەمەگ ،وێڕای بنەماڵەکانیان
بەڕێوە چوو و لە هۆڵی سەعد عەبدوڵاڵ
بە ئاهەنگ و دیکۆمینتار کۆتایی پێهات.
جێی ئاماژەیە ،زۆربەی بەشداربوان،
نووسەران و بەرپرسانی گۆڤاری مهاباد
و بەیان و هونەرمەندانی شاری ئامادە
بوون.
یادی نەمران و نیشتمان خۆشەوستان
بەردەوام.
سه رچالوه :رووداو -سه قز
یادی مامۆستا هێمن
لە مەهاباد بەرز ڕاگیرا
دووشەممە ،ڕێکەوتی ٢٨ی خاکەلێوە،
بە بەشداریی تاقمێک لە هونەرمەندان و
خەڵکی ئەدیب دۆستی مەهاباد٣٧ ،ـەمین
ساڵڕۆژی کۆچی دوایی مامۆستا هێمن
بەرز ڕاگیرا.
لەم ڕێوڕەسمەدا هەژێن کوردستانی،
محەممەد فەهیمی و قارەمان ڕۆستەمی
بە گوتنەوەی شێعر و پارچە هۆنراوە،
یادی مامۆستا هێمنیان کردەوە.
سەید محەممەد ئەمین شێخەلئیسالمی
موکری ،ناسراو بە هێمن موکریانی
ساڵی ١٣٠٠لە ئاوایی الچینی نیزیک
مەهاباد لەدایک بوو و بەبۆنەی شێعرە
نەتەوەیی و دڵدارییەکانی خاوەن ڕێچکە
و پێگەیەکی تایبەتە لەنێو ئەدبیات
و وێژەی کوردستان .ناوبراو دوای
تەمەنێک خزمەت لە بواری شێعر و
نووسەریی و وەرگێڕان و چاالکوانیی
ڕۆژنامەوانی ،ڕۆژی ٢٨ی خاکەلێوەی
ساڵی ١٣۶۵ی کۆچیی هەتاوی لە
شاری ورمێ کۆچی دوایی کرد و
تەرمەکەی لە گڵکۆی گەورەپیاوانی
مەهاباد ئەسپاردەی خاک کرا. صفحه 4
