هفته نامه ندای آبادی شماره 39

‫‪ 10‬اسفند ‪- 1401‬‬ ‫سال پنجم‪/‬مارس ‪01/2023‬‬ ‫‪/8‬شعبان ‪ -1444‬شماره ‪39‬‬ ‫چهار شنبه‬ ‫شماره ‪39:‬‬ ‫قیمت ‪8 :‬‬ ‫صفحات‪8:‬‬ ‫برج قابوس گنبد نماد‬ ‫تاریخ گرگان زمین‬ ‫«براینمایشکارنکنید»‬ ‫‪5‬‬ ‫گردشگاه بابا امان‬ ‫تولید؛ دانش بنیان اه؛‬ ‫اشتغال افرینی‬ ‫روستای ماخونیک‬ ‫‪2‬‬ ‫مقاله‬ ‫اتشکده بهرام یزد‬ ‫‪8‬‬ ‫کاروانسرای قصر بهرام‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ صفحه 1 ‫‪ 10‬اسفند ‪1401‬‬ ‫‪2‬‬ ‫سال پنجم‬ ‫شماره ‪39‬‬ ‫روستای ماخونیک‬ ‫در ایــران روســتاهای شــگفت انگیز و تماشــایی زیــادی بــرای‬ ‫دیــدن وجــود دارد‪ .‬یکــی از ایــن روســتاها را در خراســان‬ ‫جنوبــی و شهرســتان سربیشــه می تــوان دیــد‪ .‬مکانــی پــر‬ ‫رمــز و راز و عجیــب و غریــب‪ ،‬بــا مردمانــی عجیب تــر کــه‬ ‫باورهــا و ســنن خــاص و منحصربه فــردی دارنــد‪ .‬ایــن روســتا‬ ‫ماخونیــک نــام دارد و بــه ســرزمین لــی لــی پوت هــا و شــهر‬ ‫ادم کوتوله هــا معــروف شــده اســت‪.‬‬ ‫بــرای دیــدن روســتای ماخونیــک بایــد راهــی ســفری دور و‬ ‫دراز شــد و تــا نزدیکی هــای مــرز افغانســتان پیــش رفــت‪ .‬اگــر‬ ‫مشــتاق دیــدن ماخونیــک اســرارامیز هســتید‪ ،‬در ایــن ســفر‬ ‫اســتثنایی همــراه کجــارو باشــید‪.‬‬ ‫با روستای ماخونیک خراسان جنوبی اشنا شوید‪:‬‬ ‫ معرفی روستای گردشگری ماخونیک‬‫ معماری روستای ماخونیک و شهر ادم کوتوله ها‬‫ قد مردم روستای ماخونیک‬‫ ماخونیک کجاست؟‬‫‪ -‬عکس های روستای ماخونیک‬ ‫معرفی روستای گردشگری ماخونیک‬ ‫هرچنــد ممکــن اســت کــه بــا شــنیدن نــام ماخونیــک‬ ‫اولیــن چیــزی کــه ذهنتــان می رســد‪ ،‬روســتایی باشــد کــه‬ ‫مردمــان ان قــدی کوتــاه دارنــد و بــه روســتای ادم کوتوله هــا‬ ‫معــروف شــده اســت؛ امــا قطعــا بیشــتر تعجــب خواهیــد‬ ‫اگــر بــا فرهنــگ و باورهــای خــاص و عجیــب و غریــب اهالــی‬ ‫ماخونیــک اشــنا شــوید‪.‬‬ ‫ماخونیــک روســتای شــگفت انگیز و دورافتــاده و پنهــان در‬ ‫میــان کوه هــا اســت و از جاهــای دیدنــی بیرجنــد بــه شــمار‬ ‫می ایــد‪ .‬روســتایی کــه بــه خاطــر اداب و رســوم و فرهنگــی کــه‬ ‫مردمــان زحمــت کــش و مهربانــش دارنــد‪ ،‬نه تنهــا در ایــران‬ ‫بلکــه در جهــان نیــز معــروف شــده اســت‪ .‬روســتای ماخونیــک‬ ‫در منطقــه ماخونیــک و در نزدیکــی مــرز افغانســتان قــرار دارد‪.‬‬ ‫همیــن دور بــودن ماخونیــک عاملــی بــرای انــزوا و تاثیرپذیــری‬ ‫کمتــر ان از محیــط بیرونــی شــده اســت؛ به گونــه ای کــه‬ ‫مســافران و ســیاحانی کــه در قــرن ‪ ۱۹‬میــادی از ایــن روســتا‬ ‫دیــدن کردنــد‪ ،‬از انــزوای مردمــان ان حیــرت زده شــدند‪.‬‬ ‫ماخونیــک حتــی تــا ‪ ۴۰‬ســال پیــش ارتبــاط بســیار محــدودی‬ ‫بــا جامعــه بیــرون داشــت و از دهه هــای اخیــر اســت کــه ایــن‬ ‫روســتا بــه برخــی از امکانــات رفاهــی دســت پیــدا کــرده اســت‪.‬‬ ‫از دیدنی هــای ایــن روســتا می تــوان بــه ســنگ ســیاه یــا‬ ‫ســنگ نگاره‪ ،‬بنــای بــرج و قلعــه‪ ،‬بــرج گل انجیــر‪ ،‬منــزل‬ ‫ســرگردونی و نــادر مــرده اشــاره کــرد‪ .‬یــک بــرج ســنگی در‬ ‫طبقــات بــاالی روســتا ســاخته شــده اســت؛ به طــوری کــه بــه‬ ‫اطــراف روســتا اشــراف داشــته باشــد‪ .‬از ایــن بــرج جهــت دیــده‬ ‫بانی اســتفاده می کردند تا در صورت حمله احتمالی دشــمن‪،‬‬ ‫بــه همــه اهالــی روســتا اطــاع دهنــد‪.‬‬ ‫علت نام گذاری روستای ماخونیک‬ ‫شــاید تنها منبع تاریخی که به توان نام و نشــانی از روســتای‬ ‫ماخونیــک را در ان پیــدا کــرد‪ ،‬ســفرنامه خراســان و سیســتان‬ ‫کلنــل چارلــز ادوارد دبیــت باشــد کــه در دوره قاجــار و در عهــد‬ ‫ناصــری بــه ایــران امــده بــود و در کتــاب خــود بــه توصیــف‬ ‫منطقــه ماخونیــک پرداختــه اســت؛ امــا اینکــه چــرا ایــن روســتا‬ ‫بــه ایــن نــام خوانــده می‪‎‬شــود چندیــن روایــت وجــود دارد‪.‬‬ ‫گفتــه می شــود کــه در گذشــت ه عــده ای از مامــوران دولتــی بــه‬ ‫ایــن روســتا امدنــد و ماخونیکی هــا بــه گرمــی از ان ها اســتقبال‬ ‫نکردنــد و بــا ان هــا برخــورد ســردی داشــتند و ان هــا ایــن نــام‬ ‫را بــرای روســتا انتخــاب کردنــد‪ .‬برخــی وجــود شــکافی در کــوه‬ ‫نزدیــک روســتا دلیــل ایــن نام گــذاری می داننــد کــه ایــن شــکاف‬ ‫مــاده خونیــک نــام داشــته و بــه مــرور زمــان بــه ماخونیــک تغییر‬ ‫نــام یافتــه اســت‪.‬‬ ‫در برخــی اســناد قدیمــی نــام ایــن روســتا مادخنیــک ذکر شــده‬ ‫اســت کــه مرکــب از «مــاد» و «خنیــک» اســت‪ .‬مــاد در زبــان‬ ‫پهلــوی و پارســی باســتان بــه مــاه تبدیــل شــده کــه یکــی از‬ ‫معانی ان شــهر و مملکت اســت و درمجموع به معنای شــهر‬ ‫ماخونیــک اســت‪.‬‬ ‫مردمان روستای ماخونیک چه کسانی‬ ‫هستند؟‬ ‫اهالــی ماخونیــک افغان هایــی هســتند کــه چندیــن قــرن‬ ‫پیــش بــه ایــران مهاجــرت کردنــد و بــا زبــان فارســی و بــا لهجــه‬ ‫خــاص محــل تکلــم می کننــد‪ .‬ایــن مردمــان اهــل تســنن و پیرو‬ ‫ابوحنیفــه نعمــان بــن ثابــت‪ ،‬از ائمــه چهارگانــه اهــل ســنت‬ ‫هســتند و عالقــه بســیاری بــه امــوزش مســائل دینــی دارنــد‪.‬‬ ‫به طــوری کــه در ایــن روســتا یــک موسســه علــوم قرانــی وجــود‬ ‫دارد و در میــان روســتاهای منطقــه مرکزیــت دارد‪ .‬روســتاییان‬ ‫اطــراف نیــز‪ ،‬کــه از هم کیشــان ماخونیکی هــا هســتند‪ ،‬ترجیــح‬ ‫می دهنــد به جــای مــدارس دولتــی‪ ،‬فرزندانشــان را بــرای‬ ‫ش بــه مــدارس دینــی بفرســتند‪.‬‬ ‫امــوز ‬ ‫فرهنگ و اداب و رسوم روستای ماخونیک‬ ‫اداب و رســوم و باورهــای مردمــان ماخونیــک بســیار‬ ‫جالب و شــنیدنی اســت و حتما از شــنیدن ان ها متعجب‬ ‫جاذبه تاریخی گردشگری ارگ کاله فرنگی‬ ‫تاثیر اعتیاد والدین بر بچه ها و محیط نامناسب یکی از دالیل معتاد شدن دختران در سنین مختلف است‬ ‫هنگام استفاده از شبکه های اجتماعی مراقب باشید هر انچه که میبیند واقعی نیست‬ ‫خواهیــد شــد‪.‬‬ ‫ مهاجــرت و رفتــن بــه شــهر در بیــن ماخونیکی هــا یعنــی طــرد‬‫جامعــه و جابه جایــی ان هــا نیــز منحصــر بــه کالته هــای منطقه‬ ‫ماخونیــک اســت‪ .‬انــان حتــی بــا وجــود فقــر و مشــکالتی کــه‬ ‫داشــته اند‪ ،‬حاضــر بــه تــرک روســتا نمی شــدند؛ هرچنــد کــه‬ ‫بــرای کارهــای موقــت و فصلــی به جــای دیگــر می رفتنــد کــه‬ ‫تعــداد ان هــا بســیار کــم بــوده اســت‪.‬‬ ‫ در باورهــا و عقایــد ماخونیکی هــا تجــاوز و غــارت امــوال‬‫دیگــران معنایــی نــدارد و مردمانــی صلح طلــب هســتند کــه‬ ‫حتــی شــکار هــم نمی کردنــد‪ .‬بســیاری از اداب و رســوم نیــز از‬ ‫نحــوه قضــاوت تــا شــیوه کشــاورزی و از چگونگــی تقســیم ارث‬ ‫تــا بازی هــا‪ ،‬همگــی از گذشــته های دور جریــان داشــته و اغلــب‬ ‫ان هــا دســت نخــورده باقــی مانــده اســت‪.‬‬ ‫ زمین هــای کشــاورزی ایــن روســتا کوچــک و مینیاتــوری‬‫بــود و رعایــت عدالــت و شــراکت را بســیار رعایــت می کردنــد؛‬ ‫بــه گون ـ ه‪‎‬ای کــه حتــی یــک دانــه زردالــو را بــه چندیــن قســمت‬ ‫مســاوی قســمت می کنند‪ .‬گاهی ســهم یک خانواده از درخت‬ ‫عنــاب تنهــا چهــار دانــه عنــاب در ســال اســت‪ .‬تا ‪ ۸۰‬ســال پیش‬ ‫نیــز گنــدم را نمی شــناختند و نــان گنــدم نمی خوردنــد‪.‬‬ ‫ جالــب اســت بدانیــد ایــن مردمــان تــا همیــن ‪ ۵۰‬ســال‬‫پیــش کارهــای عــادی و رایــج را نیــز انجــام نمی دادنــد‪.‬‬ ‫مثــا چــای نمی نوشــیدند‪ ،‬گوشــت نمی خوردنــد و ســیگار‬ ‫نمی کشــیدند و این گونــه کارهــا را گنــاه می دانســتند‪.‬‬ ‫جالب تــر ان کــه ان هــا تلویزیــون نداشــتند و بــه ان شــیطان‬ ‫می گفتنــد و هرگــز اجــازه نمی دادنــد کودکانشــان تلویزیــون‬ ‫تماشــا کننــد تــا جــادو نشــوند‪.‬‬ ‫ بــا قرنطینــه کــردن نیــز اشــنا بودنــد و چنانچــه فــردی بیمــار‬‫می شــد‪ ،‬او را بــه شــکافی غــار ماننــد در کــوه می بردنــد و مــداوا‬ ‫می کردنــد‪ .‬بــا ایــن نــوع درمــان‪ ،‬مردمــان روســتای ماخونیــک‬ ‫به دنبــال ایــن بودنــد کــه از ســرایت بیمــاری بــه دیگــر افــراد‬ ‫خانــواده جلوگیــری شــود‪.‬‬ ‫ خویشــاوندی در بافــت روســتا بی تاثیــر نبــوده و بــر اســاس‬‫قوانیــن اجتماعــی روســتا‪ ،‬هــر شــخصی عــاوه بــر مالکیــت‬ ‫خانــه خــود‪ ،‬مالــک محــدوده جلــوی خانـه اش نیــز هســت و بــه‬ ‫غیــر از خانــواده و اقــوام نزدیــک کســی حــق نــدارد در جلــوی‬ ‫خان ـه اش خان ـه ای بســازد‪.‬‬ ‫شغل مردمان ماخونیک‬ ‫اب و هــوای ماخونیــک و فقــر طبیعــت در ایــن خطــه‬ ‫محدودیت هــای زیــادی بــرای ایــن مردمــان بــه وجــود اورده‬ ‫اســت؛ امــا ماخونیکی هــا به خوبــی بــا طبیعــت ســازگار‬ ‫شــده اند‪ .‬کشــاورزی و دامــداری پیشــه اصلــی ماخونیکی هــا‬ ‫پیــش از امــدن بــه ایــن منطقــه بــوده اســت‪ .‬در ســال های اخیر‬ ‫نیــز عــده ای از جوانــان بــه کار در معــادن ســنگ رفتنــد‪ .‬صنایــع‬ ‫دســتی چــون قالی بافــی نیــز در روســتا رایــج شــده اســت‪.‬‬ ‫از انجایــی کــه اب وهــوای بیابانی این منطقه مناســب پرورش‬ ‫گاو و گوســفند نیســت‪ ،‬به جــای ان بــه نگهــداری و پــروررش‬ ‫بــز می پردازنــد؛ چــون ایــن حیــوان در برابــر خشک ســالی‬ ‫مقاوم تــر اســت‪ .‬از ابتــدای بهــار گلــه بزهــا را بــا چوپــان بــه چــرا‬ ‫می فرســتند‪ .‬بــرای چــرا رســمی دارنــد بــه اســم گُمــاری کــه بــه‬ ‫یــک دوره ‪ ۱۰‬روزه گمــاری می گوینــد و هــر کــس بـه ازای هــر ‪۱۰‬‬ ‫بــز کــه در گلــه دارد‪ ،‬بایــد یــک روز بــه چوپــان کمــک کنــد‪.‬‬ ‫ســاکنان ماخونیــک عــاوه بــر دامــداری‪ ،‬بــه کشــاورزی و‬ ‫کشــت محصوالتــی چــون ســیر‪ ،‬چغنــدر‪ ،‬شــلغم‪ ،‬جــو و یونجــه‬ ‫می پردازنــد و همــه این هــا را در زمین هــای مینیاتــوری و‬ ‫کوچکــی می کارنــد کــه ابعــاد کوچــک دارد و بــا جوی هــای اب‬ ‫بســیار باریــک ابیــاری می شــود‪ .‬جالــب ان کــه در گذشــته ایــن‬ ‫مردمــان حتــی گنــدم را نــه می شــناختند و نــه کشــت می کردنــد‬ ‫و ایــن هــم بــه خاطــر شــرایط اقلیمــی منطقــه بــوده اســت‪.‬‬ ‫میوه هــای ایــن روســتا نیــز عنــاب‪ ،‬زردالــو و انجیــر اســت‪.‬‬ ‫درختانــی نیــز وجــود دارد کــه عــام المنفعــه هســتند و همــه‬ ‫می تواننــد از ان اســتفاده کننــد‪.‬‬ ‫پوشاک مردمان ماخونیک‬ ‫مردمــان ماخونیــک لباس هایــی بــه ماننــد بلوچی هــا دارنــد و‬ ‫شــلوار‪ ،‬پیراهــن و دســتار می پوشــند‪ .‬از ان جــا کــه بــز‪ ،‬دام‬ ‫رایــج در ایــن روســتا اســت‪ ،‬اســتفاده از مــوی بــز در بافته ان هــا‬ ‫رایــج اســت‪ .‬لباس هــای زمســتانی ماننــد پیراهــن (‪،)Baraki‬‬ ‫جــره (‪( )Jarred‬جــوراب)‪ ،‬تبــره ‪ ،Tobre‬زیرانــداز و بنــد کفــش‬ ‫را از مــوی بــز می بافنــد‪ .‬کفش هــای محلــی ان هــا کــدراک‬ ‫(‪ )Kadrak‬نــام دارد کــه در گذشــته بــه پــا می کردنــد‪ .‬کــدراک‬ ‫را بــا چــوب درخــت بنــه درســت و ان را بــا نخ هــای مویــی بــه‬ ‫پــا می کردنــد‪ .‬تــا چنــدی پیــش یــک نــوع کفــش بــه پــا داشــتند‬ ‫کــه بــه ان چپــت (‪ )Cappat‬می گوینــد‪ .‬تخــت ایــن کفــش‬ ‫پالســتیکی بــود و در بیرجنــد ســاخته می شــد‪.‬‬ ‫خورد و خوراک مردمان ماخونیک‬ ‫شــاید باورتــان نشــود تــا ‪ ۱۰‬ســال پیــش ســاکنان روســتای‬ ‫ماخونیــک تنهــا دو وعــده می خوردنــد و در فرهنــگ ان هــا‬ ‫وعــده ای بــه نــام ناهــار وجــود نداشــت‪ .‬البتــه ایــن نحــوه‬ ‫غــذا خــوردن در بســیاری از مناطــق اروپــا در قرن هــای ‪۱۰‬‬ ‫تــا ‪ ۱۲‬رایــج بــود‪.‬‬ ‫تــا چنــد دهــه قبــل ماخونیکی هــا بــا گنــدم اشــنا نبودنــد و‬ ‫غــذای ســنتی ان هــا چغنــدر و شــلغم پختــه بــه اســم پختــک‬ ‫اســت و تــا ســال ‪ ۸۴‬نیــز همچنــان قــوت غالــب ان هــا بــود‪.‬‬ ‫پختــک در واقــع چغنــدر و شــلغم خشک شــده اســت کــه ان‬ ‫را به صورت هــای مختلــف مصــرف می کننــد‪ .‬از ان اشــی بــه‬ ‫نــام کاچــی (‪ )Kaci‬درســت می کننــد؛ بــه ایــن صــورت کــه ابتــدا‬ ‫تکه هــای پختــک را در اب جوشــانده و بعــد مقــداری ارد و نمک‬ ‫را بــه ان اضافــه کــرده و می پزنــد‪ .‬پنبــه دانــه برشــته نیــز از دیگــر‬ ‫غــذای ماخونیکی هــا اســت کــه بیشــتر در زمســتان رایــج اســت‪.‬‬ ‫ایــن پنبــه دانــه را از بــازار بیرجنــد تهیــه می کننــد‪.‬‬ ‫از دهــه ‪ ۷۰‬کــه گنــدم بــه ایــن روســتا رســید‪ ،‬بــا ان نــان‬ ‫می پزنــد و ان را همــراه بــا کشــک می خورنــد‪ .‬البتــه جالــب‬ ‫اســت بدانیــد غــذای مردمــان ثروتمنــد روســتا کشــک بــود کــه‬ ‫ان را بــا ســیر و روغــن داغ می کننــد و خالــی یــا همراه با پختک‬ ‫می خورنــد‪ .‬البتــه بایــد ایــن نکتــه را گفــت که کشــک ماخونیک‬ ‫بــا کشــکی کــه مــا می شناســیم و مصــرف می کنیــم فــرق دارد‪.‬‬ ‫کشــک ان هــا اردی اســت کــه بــه ان دوغ اضافــه می کننــد و‬ ‫به شــکل خمیــر درمی اورنــد‪ .‬ســپس خمیــر را خشــک کــرده‬ ‫و ان را دســت اس می کننــد‪ .‬بعــد ســیر کوبیــده را بــا روغــن‬ ‫تفــت می دهنــد و پــودر کشــک را بــه ان می زننــد و در اخــر اب‬ ‫اضافــه می کننــد و بــه ایــن نحــو‪ ،‬کشــک تهیــه می شــود‪ .‬ایــن‬ ‫کشــک را بــا نــان خردشــده می خورنــد‪.‬‬ ‫ماخونیکی هــا همچنیــن قــروت یــا کشــک معمولــی را بــا‬ ‫اب می ســایند و بــا نــان یــا پختــک می خورنــد‪ .‬قلورشــیر‪،‬‬ ‫قلــور تــرش‪ ،‬ســوزی‪ ،‬اشــکنه زن کاهــل‪ ،‬اب دوغ‪ ،‬گرمــاس‪،‬‬ ‫اب ماســت‪ ،‬اشــترغاز و تلخــو از غذاهــای مرســوم روســتای‬ ‫ماخونیــک اســت‪.‬‬ ‫قد مردم روستای ماخونیک‬ ‫یکــی از علــت شــهرت روســتای ماخونیــک قــد مردمــان ان‬ ‫اســت کــه بــه همیــن دلیــل بــه ادم کوتولــه معــروف شــده اند و‬ ‫روستایشــان را شــهر ادم کوتوله هــا می گوینــد‪ .‬ازدواج فامیلــی‬ ‫میــان کوتــاه قدهــا و نــوع تغذیــه‪ ،‬باعــث شــده کــه افــراد‬ ‫روســتای ماخونیک کوتاه قد باشــند و در گذشــته اکثرا قدشــان‬ ‫از ‪ ۴۰/۱‬بیشــتر نبــوده اســت؛ امــا در ســال های اخیــر بــا تغییــر‬ ‫وضعیــت تغذیــه اهالــی و مصــرف قــرص و قطــره اهــن‪ ،‬نســل‬ ‫جدیــد بلنــد قدتــر شــده اند‪.‬‬ ‫معماری روستای ماخونیک و شهر ادم‬ ‫کوتوله ها‬ ‫خانه هــای روســتای ماخونیــک نیــز مثــل باورهــای ان خــاص‬ ‫و دیدنــی اســت البتــه تــا حــدود ‪ ۱۰۰‬ســال ان هــا در شــیله‬ ‫زندگــی می کردنــد‪ .‬شــیله ها در واقــع شــکاف های طبیعــی و‬ ‫مصنوعــی کــوه بودنــد کــه هنــوز بقایــای ان باقــی مانــده اســت‪.‬‬ ‫ماخونیکی هــا خانه هایشــان را در کنــار همدیگــر و به صــورت‬ ‫فشــرده بنــا کرده انــد‪ .‬خانه هایــی کوچــک کــه هــر چنــد حیــاط‪،‬‬ ‫ایــوان و حتــی پنجــره ندارنــد و کیــپ تــا کیــپ هــم ســاخته‬ ‫شــده اند امــا بــا صفــا و پــر مهــر هســتند و ایــن نشــان از همدلی‬ ‫و وحــدت اهالــی ایــن روســتا اســت و البتــه اقلیــم نیــز نقــش‬ ‫زیــادی در ســاخت ایــن خانه هــا داشــته اســت‪.‬‬ ‫ایــن مردمــان مجبــور بودنــد بــا هرانچــه در محیــط اطــراف‬ ‫یافــت می شــود‪ ،‬خانه هایشــان را برپــا کننــد و البتــه بــا توجــه‬ ‫بــه محدودیت هــای محیطــی در بــه کار بــردن مصالــح نیــز‬ ‫صرفه جویــی می کردنــد‪ .‬چراکــه خــاک رس و درختچه هــای‬ ‫خــودرو چــون بنــه یــا پســته کوهــی و ســرم (‪ )Sorom‬کــه ان‬ ‫زمــان در شــرق خراســان بــرای ســاختن خانــه بــه کار می بردنــد‪،‬‬ ‫کمیــاب بــود‪ .‬بنابرایــن ماخونیکی هــا خانه هایــی بســیار ســاده‬ ‫و محقــر ســاختند‪ .‬ماخونیکی هــا دو نــوع خانــه داشــتند؛‬ ‫خانه هــای کرشــکی ‪ Kereski‬کــه عمومیــت داشــت و خانه های‬ ‫خاش ـه ای کــه بیشــتر افــراد ثروتمنــد داشــتند و در واقــع خانــه‬ ‫تابســتانی بــود‪.‬‬ ‫اکثــر خانه هــای ماخونیــک تنهــا یــک اتــاق دارد کــه مســتقیم‬ ‫بــه کوچه هــای باریــک و تنــگ وصــل می شــود‪ .‬ایــن خانه هــا‬ ‫به گونــه ای ســاخته شــده اند کــه یــک متــر از ســطح زمیــن‬ ‫پایین تــر اســت و دیوارهــای قطــور و ســقف کوتــاه دارنــد و ایــن‬ ‫به دلیــل ســرمای منطقــه ماخونیــک اســت تــا در زمســتان درون‬ ‫خانــه گــرم باشــد‪ .‬اشــتف (‪ )Estaf‬یــا ســقف خانــه را به شــکل‬ ‫کلــه قوچــی یــا درمــی (‪ )Doromi‬می زدنــد و بعــد بــا شــاخ و برگ‬ ‫درختــان پوشــانده و روی ان را گل انــدود می کردنــد‪.‬‬ ‫خانه هــا ابعــاد و انــدازه یکســان ندارنــد و دیوارهــای ان‬ ‫مســتقیم بنــا نشــده اند‪ .‬برخــی اتاق هــا چهارگــوش‪ ،‬برخــی نیــم‬ ‫دایــره و مثلثــی و به صــورت نامنظــم ســاخته اند‪ .‬در ورودی نیــز‬ ‫کوتــاه و کوچــک اســت و پــای درگاه ورودی به ســمت داخــل نیــز‬ ‫یــک تــا دو پلــه وجــود دارد‪ .‬به طــور کلــی خانه هــا شــامل اجــزای‬ ‫زیــر اســت‪:‬‬ ‫ کرشــک‪ :‬اجاقــی اســت کــه در کنــار دیــوار ســاخته شــده و‬‫دودکــش نیــز دارد‪.‬‬ ‫ ک ُرکار‪ :‬کارگاه بافندگی انواع بافته های مویی و کرباس‬‫ پهلوکرشــکی‪ :‬جایــی در کنــار اجــاق کــه در ان هیــزم و دیــگ‬‫می گذارنــد‪.‬‬ ‫ جاسفره‪ :‬محل نگهداری سفره و خمیر کردن ارد‬‫ جادستاس‪ :‬محل نگهداری دستاس‬‫ جاپالیشــن‪ :‬مکانــی اســت کــه ظــرف ســفالی نمــک را در ان‬‫قــرار می دهنــد‪.‬‬ ‫ جافرشی‪ :‬محل نشستن و پهن کردن زیرانداز‬‫ طاقچه علمی‪ :‬این طاقچه محل نگهداری کتاب است‪.‬‬‫ کندوک‪ :‬محل نگهدای محصوالت و موادغذایی است‪.‬‬‫کندوک هــا در واقــع انبارهــای ذخیــزه موادغذایــی بودنــد کــه‬ ‫چندیــن نــوع داشــتند‪:‬‬ ‫ کنــدوک گلــی‪ :‬ایــن کنــدوک در واقــع خمره هــای ســفالی بــود‬‫کــه در گوشـه ای از خانــه قــرار می دادنــد و اذوقه هایــی کــه بــرای‬ ‫مصــرف نیــاز داشــتند را در ان نگــه می داشــتند‪.‬‬ ‫ کنــدوک ســنگی‪ :‬کندوک هــای ســنگی در واقــع حفره هــای‬‫ی اســت کــه در ســنگ های اطــراف روســتا ایجــاد کرده انــد‬ ‫طبیعـ ‬ ‫و هــر خانــواده یکــی از ایــن کندوک هــا داشــت‪ .‬اذوقــه را در ایــن‬ ‫کندوک هــا می گذاشــتند و ان را بــا گل و ســنگ می بســتند و‬ ‫هــر زمــان کــه نیــاز داشــتند حفــره را بــاز می کردند‪ .‬جالب اســت‬ ‫بدانیــد ایــن کندوک هــا بــرای ماخونیکی هــا اهمیــت زیــادی‬ ‫داشــت و حتــی جــزو امــوال ارث محســوب می شــد‪.‬‬ ‫ کــن تـِـرس‪ :‬یکــی دیگــر از کندوک هــای ماخونیکی هــا کــن‬‫تــرس بــود کــه بــرای انبــار کــردن علوفــه زمســتانی بزهــا کاربــرد‬ ‫داشــت‪ .‬کــن ترس هــا شــکاف و درزهــای دره مشــرف بــه‬ ‫زمین هــای کشــاورزی بــود‪.‬‬ ‫ماخونیک کجاست؟‬ ‫روســتای ماخونیــک کــه از مقاصــد گردشــگری و جاهــای‬ ‫دیدنــی اســتان خراســان جنوبــی محســوب می شــود‪ ،‬در‬ ‫منطقــه ماخونیــک اســتان خراســان جنوبــی و در نزدیکــی مــرز‬ ‫افغانســتان واقــع اســت و فقــط ‪ ۳۰‬دقیقــه بــا ان فاصلــه‬ ‫دارد‪ .‬ایــن منطقــه شــامل ‪ ۱۲‬روســتا شــامل ماخونیــک‪ ،‬کفــاز‪،‬‬ ‫چاپنســر‪ ،‬توتــک‪ ،‬ســفال بنــد‪ ،‬سوالبســت‪ ،‬لجونــگ (ســفلی و‬ ‫علیــا)‪ ،‬کالتــه بلــوچ‪ ،‬دامدامــه و میــش نــو‪ ،‬خارســتو و جــارو‬ ‫اســت‪ .‬روســتای ماخونیــک بزرگ تریــن ان هــا و مرکــز ایــن‬ ‫منطقــه بــه شــمار مــی رود‪.‬‬ ‫ایــن روســتا در دهســتان دُرُح و در ‪ ۷۸‬کیلومتــر سربیشــه و‬ ‫‪ ۱۲۵‬کیلومتــری جنــوب شــرق بیرجنــد واقــع اســت‪.‬‬ صفحه 2 ‫جاذبه تاریخی گردشگری شاهرود‬ ‫تاثیر اعتیاد والدین بر بچه ها و محیط نامناسب یکی از دالیل معتاد شدن دختران در سنین مختلف است‬ ‫ماده ‪-69‬قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت‪ :‬اختصاص وام ‪ 50‬میلیون تومانی ودیعه‪،‬خرید یا ساخت مسکن برای زوجین بدون‬ ‫فررزند و فاقد مسکن با بازپرداخت ‪ 10‬ساله‬ ‫کاروانسرای‬ ‫قصر بهرام‬ ‫رضــا اردو ‪ -‬در اوایــل ســال ‪ ۱۳۳۷‬مطلبــی در روزنامه هــای‬ ‫ایــران تحــت عنــوان کشــف قصــر بهــرام گــور در نزدیکــی‬ ‫دریاچ ـه ی نمــک کویــر مرکــزی منتشــر شــد‪ .‬انتشــار ایــن‬ ‫خبــر بــه ماننــد کشــف بنایــی ناشــناخته و پیدا شــدن بنایی‬ ‫دیگــر از ساســانیان بازتــاب یافــت‪ .‬امــا راســتش بنــا تــا‬ ‫ان موقــع خیلــی ناشــناخته نبــود و تعلــق ان بــه دوره ی‬ ‫ساســانی نیــز قطعــی بــه نظــر نمی رســید‪.‬‬ ‫اگــر از همــان ســال ‪ ۱۳۳۷‬بــه عقــب برویــم‪ ،‬خواهیــم دیــد‬ ‫کــه ایران شناســان برجســته بــه ان توجــه نشــان داده انــد‪.‬‬ ‫مرحــوم منوچهــر ســتوده (‪ )۱۳۹۵ – ۱۲۹۲‬انچنــان بــه منطقه‬ ‫اشــراف داشــت کــه راهنمــای عالقه منــدان می شــد‪ .‬مرحــوم‬ ‫ایــرج افشــار (‪ )۱۳۸۹ - ۱۳۰۴‬نیــز در ســال ‪ ۱۳۳۴‬از ایــن‬ ‫بنــا عکس هایــی برداشــته بــود‪ .‬در ســال ‪ ۱۳۱۲‬الفونــس‬ ‫گابریــل (‪ )Alfons Gabriel‬اتریشــی بــه همــراه همســرش‬ ‫از ان دیــدن کــرده بــود‪ .‬بوهــز ه (‪ ،)F. A. Buhse‬گیاه شــناس‬ ‫روســی‪ ،‬در ســال ‪ ۱۲۲۸( ۱۸۴۹‬خورشــیدی) از ان عبــور کــرد‪.‬‬ ‫حتــی ایــن کاروانســرا در گزارش پیتــرو دالوالــه (‪Pietro della‬‬ ‫‪ )Valle‬و تومــاس هربــرت (‪ ،)Thomas Herbert‬کــه هــر دو‬ ‫در قــرن هفدهــم میــادی می زیســتند‪ ،‬امــده اســت‪.‬‬ ‫کاروانســرای قصــر بهــرام کــه بــا نام هــای کاروانســرای‬ ‫شــاه عباســی و ربــاط ســیاه کوه نیــز شــناخته شــده اســت‪،‬‬ ‫از جاهــای دیدنــی گرمســار بــه شــمار مــی رود و در اســتان‬ ‫ســمنان‪ ،‬جنــوب شــهر گرمســار و در محــدوده ای کــه اکنــون‬ ‫پــارک ملــی کویــر نامیــده می شــود‪ ،‬قــرار دارد‪.‬‬ ‫بــه گفتــه ی ایــرج افشــار‪ ،‬ایــن بنــا از ان رو قصــر بهــرام‬ ‫گــور نامیــده شــده کــه‪ ،‬بــه گفته ی شــکارچیان و مســافران‪،‬‬ ‫بهــرام پنجــم ساســانی (‪ ۴۳۸ – ۴۲۱‬میــادی) در همیــن‬ ‫نواحــی شــکار می کــرد‪ .‬روزی بهــرام در باتالق هــای نمکیــن‬ ‫اطــراف ســفیداب و بیابــان مخــوف ریــگ جــن فــرو رفــت‬ ‫و دیگــر برنگشــت‪ .‬بــه گفت ـه ی احمــد مســتوفی الممالک‪،‬‬ ‫کــه خاندانــش در اینجــا شــکار می کردنــد‪ ،‬در ایــن منطقــه‬ ‫تــا همیــن چنــد دهــه ی پیــش گورخرهــای زیــادی وجــود‬ ‫داشــت‪ .‬امــا از اوایــل دهـه ی ‪ ۱۳۶۰‬هیــچ گورخــری در ایــن‬ ‫منطقــه مشــاهده نشــده اســت‪.‬‬ ‫از طــرف دیگــر نکتــه ای کــه باعــث می شــود ایــن بنــا‬ ‫را در اغــاز کار نــه کاروانســرا بلکــه قصــر یــا ســاختمان‬ ‫شــکاری بدانیــم فاصل ـه ای اســت کــه بنــا از نزدیک تریــن‬ ‫چشــمه ی اب شــیرین دارد‪ .‬چشــمه ی اب شــیرین‪ ،‬کــه‬ ‫بــه چشــمه ی شــاهی نامــور اســت‪ ،‬در فاصل ـه ی هفــت‬ ‫کیلومتــری بنــا قــرار دارد کــه بــا کانال هــای ســنگی ابــش‬ ‫بــه ســمت ســازه ســرازیر می شــده اســت‪ .‬بــه نظــر‬ ‫می رســد علــت ســاختن ســاختمان در چنیــن فاصل ـه ای‬ ‫از چشــمه ان بــوده کــه هیبــت بنــا و ســر و صــدای‬ ‫احتمالــی برخاســته از فعالیت هــای ان موجــب فــراری‬ ‫دادن حیوانــات نشــود و همچنــان گورخــر و حیوانــات‬ ‫دیگــر بــرای نوشــیدن بــه حوالــی ایــن چشــمه بیاینــد‪.‬‬ ‫عــاوه بــر ان‪ ،‬اســتفاده از ســنگ بــه جــای اجــر نشــانه ی‬ ‫دیگــری از قدیمی تــر بــودن ان نســبت بــه کاروانســراهای‬ ‫اجــری دوره ی صفــوی اســت‪.‬‬ ‫تمــام ایــن شــواهد نشــان می دهنــد کــه زمانــی اینجــا‬ ‫کاربــری ای غیــر از کاروانســرا داشــته و کلنگــش پیــش از‬ ‫دوره ی صفــوی خــورده شــده امــا مــدرک و اســتداللی کــه‬ ‫مــا را مجــاب کنــد کــه ان را متعلــق بــه دوره ی ساســانی‬ ‫و بهــرام گــور بدانیــم وجــود نــدارد‪.‬‬ ‫در نوشــته های جغرافی دانــان اســامی نیــز هیــچ کجــا‬ ‫بحثــی از ســیاه کوه‪ ،‬کــه بنــا در پــای کوه هــای ســیاهش‬ ‫قــرار دارد‪ ،‬نشــده اســت؛ زیــرا در اوایــل دوره ی اســامی‬ ‫راه ارتباطــی اصفهــان بــه خراســان از ســمت نائیــن‪،‬‬ ‫طبــس‪ ،‬ترشــیز و نیشــابور می گذشــته و اصــا ً اینجــا در‬ ‫مســیرهای اصلــی قــرار نداشــته اســت‪.‬‬ ‫بــه نظــر می رســد در زمــان صفویــه توجــه خاصــی بــه‬ ‫راه ســیاه کوه بــه عنــوان معبــر ارتباطــی بیــن اصفهــان و‬ ‫خراســان و ری شــده باشــد‪ .‬کاروانســرای قصــر بهــرام در‬ ‫ایــن زمــان مهم تریــن مرکــز ارتباطــی بیــن شــرق و غــرب‬ ‫حاشــیه ی کویــر شــد؛ پایــگاه ارتباطــی و محــل داد و ســتد‬ ‫بازرگانــان بــود‪ .‬بازرگانــان بــا کاروان هــای خــود از ســمت‬ ‫اصفهــان و اران و بیــدگل می امدنــد و بــا گذشــتن از‬ ‫کاروانســرای مرنجــاب‪ ،‬در قصــر بهــرام اتــراق می کردنــد‪.‬‬ ‫در انجــا تصمیمــات کلــی بــرای مبادلــه ی کاال یــا حمــل‬ ‫کاال بــه شــهرهای مــورد نظــر گرفتــه می شــد‪.‬‬ ‫توجــه و احیــای ایــن بنــا در دوره ی صفــوی از دو ماخــذ‬ ‫دریافــت می شــود‪ :‬یکــی کتــاب تاریــخ عالــم ارای عباســی‬ ‫نوشــته ی اســکندر بیــگ ترکمــان و دیگــری قدیمی تریــن‬ ‫یــادگاری ای کــه در بنــا نوشــته شــده اســت‪ .‬در کتــاب تاریــخ‬ ‫عالــم ارای عباســی‪ ،‬نوشــته شــده کــه شــاه عبــاس بــزرگ‬ ‫(‪ ۱۰۳۸ – ۹۷۸‬قمــری ‪ ۱۶۲۹ – ۱۵۷۱ /‬میــادی) بــا صــرف‬ ‫هزینه ی ده هزار تومان رباط سیاه کوه و راه های اطرافش‬ ‫را ســاخت‪ .‬منظــور از ربــاط ســیاه کوه در واقــع همیــن بنایــی‬ ‫اســت کــه بــه قصــر بهــرام گــور معــروف شــده اســت‪ .‬بــر‬ ‫روی قشــر گچــی اتاق هــا یادگاری هایــی نوشــته شــده کــه‬ ‫قدیمی ترینشــان بــه ســال ‪ ۱۰۰۱‬قمــری برمی گــردد‪.‬‬ ‫نکتــه ی جالــب انکــه بــر روی ســنگ های تــراش نمــا و‬ ‫تخته ســنگ های کانــال ســنگی‪ ،‬حــروف التیــن ‪Q, O, D, P,‬‬ ‫‪ E, Y, W, M, S‬حــک شــده کــه ظاهــرا ًعالئــم سنگ تراشــان‬ ‫هســتند‪ .‬شــاید از روی انهــا بتــوان بــه ایــن نتیجــه رســید‬ ‫کــه احتمــاال ًپیمانــکار یــا بنــا یــک فــرد خارجــی بــوده اســت‪.‬‬ ‫در ســاخت بنا از ســنگ های روشــن اســتفاده شــده است؛‬ ‫بنابرایــن می تــوان تصــور کــرد زمانــی کــه کاروانســرا زنــده‬ ‫گ کوه هایــش همــه ســیاه‬ ‫بــوده‪ ،‬در دل منطقـه ای کــه ســن ‬ ‫بوده انــد‪ ،‬چــه جلــوه ای داشــته اســت‪.‬‬ ‫پــان بنــا از نــوع متقــارن و مربــع مســتطیل بــه ابعاد ‪۷۴‬‬ ‫در ‪ ۶۵‬است‪ .‬دو در دارد‪ :‬یکی جنوبی و دیگری شمالی‪.‬‬ ‫دو ســکو و دو اتــاق هــم در دو طــرف دروازه ی ورودی‬ ‫وجــود دارد‪ .‬داخــل ان حیــاط بزرگــی اســت کــه دورتــادور‬ ‫ان را اتاق هــای کوچــک فراگرفتــه اســت‪ .‬در بدنــه ی‬ ‫غربــی حیــاط یــک تــاالر بــا شاه نشــین و طاقچه هایــی در‬ ‫اطــراف و ایوانــی در جلــو ســاخته شــده و در زیــر تــاالر‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ 10‬اسفند ‪1401‬‬ ‫سال پنجم‬ ‫شماره ‪39‬‬ ‫زیرزمیــن بزرگــی اســت‪ .‬در پشــت ســاختمان های داخــل‬ ‫حیــاط هــم طویله هــای سراســری بــا اخورهــای متعــدد‬ ‫و کنــار هــر اخــور ســکویی بــرای اســتراحت چهارپــادار و‬ ‫اجاقــی بــرای طبــخ بــوده اســت‪ .‬در چهــار گوشــه و میــان‬ ‫اضــاع شــرقی و غربــی نیــز شــش بــرج دفاعــی کــه دارای‬ ‫تیرکــش هســتند تعبیــه شــده اســت‪.‬‬ ‫اگــر بــه موقعیــت جغرافیایــی و راه هــا نــگاه کنیــم دور‬ ‫نمی نمایــد کــه کاروانســرا جایــگاه مهمــی را اتخــاذ کنــد‪:‬‬ ‫کاروانســرا در محلــی واقــع شــده کــه از ان یــک مســیر‬ ‫از ســمت کویــر بــه گرمســار و فیروزکــوه می رفــت و‬ ‫از یــک مســیر بــه ورامیــن و تهــران‪ .‬در واقــع قبــل از‬ ‫اینکــه جــاده ی تهران‪-‬قــم راه انــدازی شــود‪ ،‬ایــن مســیر‬ ‫کوتاه تریــن راه بیــن تهــران و کاشــان بــود و حکــم‬ ‫شــاهراه را داشــت‪.‬‬ ‫همان طــور کــه اشــاره شــد‪ ،‬در دوره هــای زمانــی‬ ‫مختلــف اشــاراتی از کاروانســرا و راهــی کــه در ان قــرار‬ ‫دارد در دســت اســت‪ .‬انچــه مســلم اســت ان اســت کــه‬ ‫از دوره ی پهلــوی‪ ،‬و شــاید قــدری قبــل از ان‪ ،‬ایــن مســیر‬ ‫و کاروانســرا از رونــق افتــاد‪ .‬ایــرج افشــار در ســال ‪۳۷‬‬ ‫می نویســد کاروانســرا چهل ســالی اســت کــه متــروک‬ ‫شــده و گابریــل نیــز در گزارشــش کــه در ســال ‪۱۳۱۲‬‬ ‫نوشــته می گویــد زمانــی کــه او از جــاده می گذشــته‪ ،‬از‬ ‫کاروانســرا اســتفاده ای نمی شــده اســت‪.‬‬ ‫ایــن ســاختمان اکنــون بــه عنــوان مهمان ســرای پاســگاه‬ ‫شــکاربانی در پــارک ملــی کویــر مــورد بهره بــرداری قــرار‬ ‫می گیــرد‪.‬‬ ‫راه اصلــی بــه منطقــه ی پــارک ملــی کویــر از تهــران از‬ ‫طریــق جــاده ی اســفالته ی ورامین‪-‬پیشــوا (امامــزاده‬ ‫جعفــر) اســت‪ .‬جــاده ی شوســه ی کنــار راه اهــن بــه‬ ‫مبارکیــه می رســد‪ .‬جــاده از حاشــیه ی منطق ـه ی مبارکیــه‬ ‫ادامــه پیــدا می کنــد و بعــد از ان وارد منطقــه می شــود‪.‬‬ ‫از کاشــان هــم بایــد بــه اران و بیــدگل رفــت و از انجــا بــه‬ ‫مرنجــاب‪ .‬ســپس از راه کویــر کهــک شهرســتان گرمســار‬ ‫هــم می شــود وارد پــارک ملــی کویــر شــد‪.‬‬ ‫کاروانســرای قصــر بهــرام کــه از جاهــای دیدنــی ســمنان‬ ‫محســوب می شــود‪ ،‬در ‪ ۱۳‬اردیبهشــت ‪ ۱۳۵۴‬بــا شــماره‬ ‫‪ ۱۰۵۴‬بــه جمــع اثــار ملــی پیوســت و بهتریــن نقطــه در‬ ‫پــارک ملــی کویــر از منظــر گســترش اکوتوریســم شــناخته‬ ‫شــده اســت‪.‬‬ صفحه 3 ‫‪ 10‬اسفند ‪1401‬‬ ‫‪4‬‬ ‫سال پنجم‬ ‫شماره ‪39‬‬ ‫هر خانواده‪ ،‬یک کارافرین‬ ‫وجه تسمیه‬ ‫ایا می دانید‪ :‬با وجود اینکه ایران چهارمین کشور تولید گاز در دنیا می باشد اما از لحاظ میزان مصرف رتبه نخست را دارد بنابراین همه با‬ ‫هم برای اینکه از این نعمت الهی در سراسر ایران برخوردار شویم تنها کافی است دمای اتاق ها را بین ‪ 18‬تا ‪ 21‬درجه سانتیگراد قرار دهیم و‬ ‫با کاهش فقط یک درجه‪ 6 ،‬درصد در مصرف گاز صرفه جویی کنیم و همه از این نعمت خدادادی لذت ببریم‪.‬‬ ‫مدیر امور طیور سازمان جهاد‬ ‫کشاورزی خراسان شمالی‬ ‫افزایش ‪ ۱۱‬درصدی تولید‬ ‫عسل در خراسان شمالی‬ ‫مدیــر امــور طیــور ســازمان جهــاد کشــاورزی خراســان‬ ‫شــمالی گفــت‪ :‬ســه هــزار و ‪ ۱۷۹‬تـُـن عســل در ‪ ۱۱‬ماهــه‬ ‫امســال از کلنی هــای زنبــور اســتان تولیــد شــد کــه‬ ‫در مقایســه بــا مــدت مشــابه ســال گذشــته ‪ ۱۱‬درصــد‬ ‫افزایــش یافــت‪.‬‬ ‫علیرضــا صــادق اظهــار داشــت‪ :‬از مجمــوع ایــن‬ ‫میــزان ســه هــزار و ‪ ۱۱۲‬تُــن عســل‪ ۶۷ ،‬تُــن ژل‬ ‫رویــال‪ ،‬گــرده گل‪ ،‬زهــر زنبــور و مــوم در ایــن اســتان‬ ‫تولیــد شــد کــه ‪ ۲.۳‬درصــد از کل تولیــدات عســل‬ ‫کشــور را شــامل مــی شــود‪.‬‬ ‫وی افــزود‪ :‬ارزش اقتصــادی تولیــد عســل و ســایر‬ ‫فــراورده هــای ان در ســال جــاری ‪ ۵۰۰‬میلیــارد تومــان‬ ‫تخمیــن زده مــی شــود‪.‬‬ ‫صــادق تصریــح کــرد‪ :‬بــر اســاس امارهــا ‪ ۲‬هــزار و ‪۲۸۲‬‬ ‫زنبورســتان در ســطح اســتان داریــم کــه ‪ ۲.۴‬درصــد از‬ ‫مجمــوع زنبورســتان هــای کشــور را شــامل مــی شــود‪.‬‬ ‫وی خاطرنشــان کــرد‪ :‬در ایــن اســتان ‪ ۲۷۰‬هــزار کلنــی‬ ‫زنبــور عســل در ایــن اســتان وجــود دارد کــه بــر ایــن‬ ‫اســاس تعــداد ‪ ۲‬هــزار و ‪ ۵۰۰‬نفــر بهره بــردار در ایــن‬ ‫حــوزه فعالیــت مــی کننــد‪.‬‬ ‫مدیــر امــور طیــور ســازمان جهــاد کشــاورزی خراســان‬ ‫شــمالی افــزود‪ :‬شــرایط مناســب اب و هوایــی و وجــود‬ ‫مراتــع غنــی پوشــیده از گیاهــان دارویــی باعــث تولیــد‬ ‫عســل مرغــوب در ایــن اســتان شــده اســت‪.‬‬ ‫وی اظهــار کــرد‪ :‬خــروج از تــک محصولــی و توجــه‬ ‫بــه توســعه تولیــد ســایر فــراورده هــای زنبــور عســل از‬ ‫قبیــل ژل رویــال‪ ،‬گــرده گل مــوم و زهــر زنبــور گســترش‬ ‫زنبورســتان هــا از برنامــه هــای ایــن ســازمان اســت‪.‬‬ ‫صــادق افــزود‪ :‬تولیــد عســل و ســایر فراورده هــای‬ ‫ان ارز اور اســت بایــد تــاش کنیــم تــا ایــن صنعــت را‬ ‫در اســتان بیشــتر گســترش دهیــم کــه اشــتغال زایی‬ ‫زیــادی را نیــز بــه همــراه خواهــد داشــت‪.‬‬ ‫وی تنوع گونه های گیاهی‪ ،‬اســتفاده از شــیوه های‬ ‫ارگانیــک بــرای مبــارزه بــا بیمــاری هــا‪ ،‬تولیــد عســل‬ ‫بــدون تغذیــه شــکر و مدیریــت صحیح زنبورســتان ها‬ ‫را از عوامــل دیگــر تولیــد عســل کیفــی و مرغــوب‬ ‫برشــمرد‪.‬‬ ‫صــادق در بخــش دیگــری از ســخنانش بــر برنــد ســازی‬ ‫تولیــدات عســل در اســتان تاکیــد کــرد و گفــت‪ :‬ایــن‬ ‫محصــول بایــد بــا بســته بنــدی هــای مناســب بــه بــازار‬ ‫عرضــه شــود چــرا کــه عرضــه محصــول فلــه ای و بعضــا‬ ‫تقلــب باعــث بــی اعتمــاد شــدن برخــی از مــردم نیــز‬ ‫شــده اســت‪.‬‬ ‫وی افــزود‪ :‬عســل دارای ارزش غذایــی بســیار بــاال‬ ‫اســت‪ ،‬ایجــاد برنــد و اســتاندارد ســازی ان می توانــد‬ ‫ســرانه مصــرف مــردم را بســیار بــاال ببــرد‪.‬‬ ‫وجــود اقلیــم متفــاوت در گســتره ‪ ۲‬میلیــون هکتــاری‬ ‫خراســان شــمالی شــرایط را بــرای پــرورش زنبــور عســل‬ ‫فراهــم کــرده اســت بــه طوریکــه رشــته هــای کــوه هــای‬ ‫االداغ‪ ،‬ســالوک و شــاه جهــان از بهتریــن مناطــق بــرای‬ ‫تولیــد عســل در اســتان محســوب مــی شــوند‪.‬‬ ‫متقاضیاندریافتنمایندگی‬ ‫مجموعهرسانه های‬ ‫موسسه مطبوعاتی مروارید‬ ‫بازار کسب و کار می توانند‬ ‫با شماره ‪02191013453‬‬ ‫تماسبگیرند‬ ‫گردشگاه بابا امان‬ ‫زهــرا اذرنیــوش ‪ -‬گردشــگاه بابــا امــان بجنــورد یکــی از‬ ‫زیباتریــن و قدیمی تریــن پارک هــای طبیعت گــردی کشــور‬ ‫اســت کــه بــا طبیعتــی زیبــا همــه ســاله میزبــان میلیون هــا‬ ‫مســافر و زائــر حــرم قــدس رضــوی اســت‪ .‬مســافران و زائــران‬ ‫بســیاری که قصد ســفر به شــهرهای شــمالی کشــور‪ ،‬به ویژه‬ ‫مشــهد مقــدس را دارنــد‪ ،‬بــرای اســتراحت از ایــن گردشــگاه‬ ‫دیدنــی اســتفاده می کننــد‪ .‬در بابــا امــان چشــمه ای اســت که‬ ‫از دل صخــره می جوشــد و اب ان بــه اســتخرهایی می ریــزد‬ ‫کــه بــا اختــاف ســطح ســاخته شــده‪ ،‬تا ابشــارهای مصنوعی‬ ‫را کــه چهــره ای زیبــا و دلنشــین بــه پــارک داده انــد‪ ،‬تولید کند‪.‬‬ ‫نــوای لطیــف و ش ـب های دل انگیــز و زیبــای بابــا امــان هــر‬ ‫گردشــگری را بــه ســمت و ســوی خــود جــذب می کنــد‪.‬‬ ‫گردشــگاه بابا امان که در کیلومتر ‪ ۱۰‬جاده بجنورد‪-‬مشــهد‪،‬‬ ‫قــرار گرفتــه‪ ،‬یکــی از قدیمی تریــن و زیباتریــن پارک هــای‬ ‫گردشــگری ایــران و جاهــای دیدنــی بجنــورد اســت‪ .‬ایــن پارک‬ ‫قدیمی و زیبا اســتخرهای متعدد داشــته و پارک جنگلی ان‬ ‫دارای ‪ ۴۰۰‬هــزار اصلــه درخــت اســت‪ .‬از جملــه درختــان ایــن‬ ‫گردشــگاه‪ ،‬چنــار‪ ،‬چنــارک‪ ،‬زالزالــک‪ ،‬اقاقیــا‪ ،‬بیــد و زردالــو را‬ ‫می تــوان مثــال زد‪ .‬پــارک مزبــور پوشــش گیاهــی بــه وســعت‬ ‫‪ ۲۵۰‬هکتــار دارد‪ .‬پــارک بابــا امــان پوشــش قطــور و درختــان‬ ‫چنــار قطــور ‪ ۴۰۰‬ســاله دارد‪ .‬ایــن درختــان عــاوه بــر افــزودن‬ ‫بــر زیبایــی پــارک و طبیعــت ان‪ ،‬ســایه بان هایی مطمئــن‬ ‫بــرای اســتفاده گردشــگران و مســافران محســوب می شــوند‪.‬‬ ‫چشــمه ها از دیگــر جاذبه هایی انــد کــه ایــن گردشــگاه را‬ ‫بــه یکــی از مشــهورترین جاهــای دیدنــی اســتان خراســان‬ ‫شــمالی بــدل کرده انــد‪ .‬چشــمه هایی کــه در مرکــز و اطــراف‬ ‫گردشــگاه بابــا امــان می جوشــد‪ ،‬زیبایــی طبیعت این پــارک را‬ ‫دوچنــدان می کنــد‪ .‬جایــی کــه سرســبزی طبیعــت و اب روان‬ ‫و جوشــان و پــاک در طبیعــت کنــار هــم قــرار می گیرنــد‪ ،‬دیگر‬ ‫تمامــی زبان هــا بــرای توصیــف ایــن مناظــر قاصــر خواهنــد‬ ‫بــود‪ .‬شــاخه ای از رودخانــه اتــرک نیــز از کنــار پــارک می گــذرد‬ ‫و عــاوه بــر ایجــاد چشــم اندازی زیبــا بــرای گردشــگاه بابــا‬ ‫امــان‪ ،‬وجــود ان‪ ،‬امــکان ماهی گیــری را بــرای گردشــگران‬ ‫و عالقه منــدان بــه ایــن تفریــح و ســرگرمی فراهــم می کنــد‪.‬‬ ‫چشمه ای که در این مجموعه تفریحی قرار دارد و با عنوان‬ ‫چشــمه بابــا امــان از ان نــام بــرده می شــود از نــوع اب هــای‬ ‫معدنــی اســت کــه ‪ ۳۰۰‬الــی ‪ ۴۰۰‬لیتــر در ثانیــه ابدهــی دارد‪.‬‬ ‫این چشــمه از چهار نقطه درون تپه ای جوشــیده و به درون‬ ‫اســتخرهایی می ریــزد کــه بــا اختــاف ســطح ســاخته شــده‬ ‫اســت‪ .‬اب ایــن چشــمه ها جــزو دســته اب هــای ســولفاته‬ ‫کلســیک و ســدیک اســت و مصــرف ان صفــرااور‪ ،‬ملیــن و‬ ‫تســهیل کننده اعمــال گوارشــی و دافــع ســموم اســت‪ .‬وجــود‬ ‫چنین مزایایی در اب چشــمه‪ ،‬در روی اوردن هرچه بیشــتر‬ ‫گردشــگران بــه ایــن مــکان بی تاثیــر نیســت‪.‬‬ ‫چشــمه بابــا امــان از چهــار نقطــه درون تپــه جوشــیده و‬ ‫در ثانیــه ‪ ۳۵‬تــا ‪ ۴۰‬متــر مکعــب ابدهــی دارد و اب ان بــه‬ ‫درون اســتخرهایی می ریــزد کــه بــا اختــاف ســطح نســبت به‬ ‫هــم ســاخته شــده اند تــا ابشــارهایی مصنوعــی را در محــل‬ ‫گردشــگاه بابــا امــان‪ ،‬بــرای گردشــگران ایجــاد کننــد‪ .‬در دامــن‬ ‫تپه هــا و درختــان بی شــمار‪ ،‬امکاناتــی بــرای رفــاه مســافران‬ ‫و گردشــگران در نظــر گرفتــه شــده اســت‪ .‬از جملــه امکانــات‬ ‫موجــود در گردشــگاه بابــا امــان می تــوان بــه امکاناتــی مثــل‬ ‫رســتوران‪ ،‬هتــل‪ ،‬پــارک‪ ،‬نانوایــی و نمایشــگاه های فصلــی‬ ‫و نانوایــی اشــاره کــرد‪ .‬در گردشــگاه بابــا امــان‪ ،‬روی تپ ـه ای‬ ‫از ایــن پــارک‪ ،‬محلــی بــه نــام قــوری و ســماور نیــز در نظــر‬ ‫گرفتــه شــده کــه بــرای اســتراحت کوتــاه مــدت و نوشــیدن‬ ‫چــای توســط مســافران و گردشــگرانی کــه بــه ایــن مــکان‬ ‫ســفر می کننــد‪ ،‬ســاخته شــده اســت‪ .‬علــت نام گــذاری ایــن‬ ‫مــکان‪ ،‬وجــود ماکــت و نمــادی بــزرگ از قــوری و ســماوری بــه‬ ‫ارتفــاع بیــش از ‪ ۴‬متــر در ان محــل اســت‪ .‬وجــود شــاخه ای‬ ‫از رودخانــه اتــرک در گردشــگاه بابــا امــان و عبــور اب از ان‬ ‫منطقــه‪ ،‬ســبب شــده اســت تــا عالقه منــدان بــه ماهی گیــری‬ ‫ســاعاتی از وقــت خــود را بــه ایــن امــر اختصــاص دهنــد‪ .‬چنــد‬ ‫اســتخر پرورش ماهی قزل اال در قســمتی از پارک اســت که‬ ‫توســط بخــش خصوصــی اداره می شــود‪.‬‬ ‫در گردشــگاه بابــا امــان‪ ،‬حیــات وحشــی نیــز وجــود دارد کــه‬ ‫در غــرب پــارک ســاخته شــده اســت‪ .‬ایــن حیــات وحــش‬ ‫زیبــا دارای حیوانــات متنوعــی اســت کــه در ان‪ ،‬نوعــی از‬ ‫گــوزن زرد‪ ،‬قــوچ‪ ،‬میــش‪ ،‬قــوچ اوریــال و اهــو از گونه هــای‬ ‫نــادر و شــاخص‪ ،‬دیــده می شــود کــه بــرای تکثیــر و اشــنایی‬ ‫عالقه منــدان در ایــن پــارک‪ ،‬رهــا شــده اند و چشــم انداز‬ ‫بی نظیــری بــرای عالقه منــدان بــه حیوانــات در ایــن پــارک‬ ‫ایجــاد کرده انــد‪ .‬در کنــار تفرجــگاه بابــا امــان‪ ،‬بقعــه ای‬ ‫ســاخته شــده کــه منســوب بــه شــاهزاده اســماعیل فرزنــد‬ ‫امــام موســی کاظــم(ع) بــوده و بــه امامــزاده بابا امان شــهرت‬ ‫پیــدا کــرده اســت‪ .‬وجــود ایــن امامــزاده در ایــن مــکان زیبــا‬ ‫ســبب شــده اســت کــه عــاوه بــر گردشــگران و عالقه منــدان‬ ‫بــه طبیعــت‪ ،‬پــارک و حیــات وحــش‪ ،‬زائــران و عالقه منــدان‬ ‫بــه امامــزاده نیــز از ایــن مــکان بــرای زیــارت دیــدن کننــد‪.‬‬ ‫تفرجــگاه دل فریــب و دیدنــی بابــا امــان بــه دلیل قرار داشــتن‬ ‫در کنــار جــاده اصلــی در فصــول مســافرتی یکــی از محل های‬ ‫اصلــی اتــراق مســافران و زائــران اســت‪.‬‬ ‫بــه گفتــه اداره میــراث فرهنگــی‪ ،‬ایــن منطقــه گردشــگری‪،‬‬ ‫ســاالنه بیــش از ‪۱۵‬میلیــون نفــر از مســافران و زائران اســتان‬ ‫قــدس رضــوی کــه بــرای زیــارت هشــتمین امــام شــیعیان‬ ‫جهــان‪ ،‬امــام رضــا (ع) از ایــن مســیر عبــور می کننــد‪ ،‬از‬ ‫گردشــگاه بابــا امــان دیــدن کــرده یــا در ان اتــراق می کننــد‪.‬‬ ‫طبیعــی اســت کــه شــب طبیعــت بســیار دیدنی تــر از‬ ‫روز اســت‪ .‬بنابرایــن شــب های گردشــگاه بابــا امــان نیــز‬ ‫شـب های دلنشــین و زیبایی دارد که می توانید ان را تجربه‬ ‫کنیــد‪ .‬امــروزه گردشــگاه بابــا امــان بــه دلیــل موقعیــت خــاص‬ ‫خــود مــورد توجــه بســیاری اســت‪ .‬شــما نیــز اگــر بــه اســتان‬ ‫خراســان ســفری زیارتــی داشــتید‪ ،‬می توانیــد از ایــن محــل‬ ‫بــرای اتــراق و اســتراحت خــود اســتفاده کــرده و از دیدنی های‬ ‫کم نظیــر ان بهره منــد شــوید‪.‬‬ صفحه 4 ‫هر خانواده‪ ،‬یک کارافرین‬ ‫جاذبه گردشگری گلستان‬ ‫‪5‬‬ ‫‪ 10‬اسفند ‪1401‬‬ ‫سال پنجم‬ ‫اموزش رایگان ویژه افراد جویای شغل در خانه با ما تماس بگیرید ‪01732688214‬‬ ‫برج قابوس گنبد‬ ‫نماد تاریخ گرگان‬ ‫زمین‬ ‫مقدمه‪:‬‏‬ ‫ایــران زمیــن بــا ســابقه ای طوالنــی و درخشــان در زمینــه‬ ‫هنرهــای گوناگــون ســهم بزرگــی در توســعه و تکامــل‬ ‫فرهنــگ و‏تمــدن اســامی داشــته و دارد‪ .‬اثــار بجــا مانــده‬ ‫از قــرون متمــادی نشــانه کار و کوشــش نیــاکان و دســتاورد‬ ‫هنرمنــدان در‏دوران اســامی اســت کــه بــا عشــق و ایمــان‬ ‫بــه وحدانیــت ذات الهــی خلــق و ایجــاد و برپــا شــده انــد‪ .‬از‬ ‫میــان جلوه هــای‏باشــکوه هنرهــای دوره هــای اســامی از‬ ‫جملــه معمــاری مــی تــوان به مقابــر و ارامگاه هــای بزرگان‬ ‫دین و سیاســت با نقشــه‏های متفاوت و تزئینات متعدد‬ ‫در ایــران اشــاره نمــود کــه در ســایر ممالــک جهــان اســام‬ ‫نمــی تــوان هماننــد ان را مشــاهده‏نمــود‪.‬‏‬ ‫بخش دوم ال زیار‪:‬‏‬ ‫ال زیــار‪ ،‬سلســله ای از پادشــاهان ایرانــی کــه در ســده‬ ‫‪ 4‬و ‪ 5‬ق‪ 10/‬و ‪ 11‬م‪ ،‬بــر پــاره ای از ســرزمین هــای گــرگان‪،‬‬ ‫قومــس‪،‬‏طبرســتان‪ ،‬دیلــم‪ ،‬گیــان‪ ،‬قزویــن‪ ،‬ری‪ ،‬اصفهــان‬ ‫و خوزســتان فرمانروایــی داشــتند‪ .‬پایتخــت انهــا در اغــاز‬ ‫اصفهــان و ســپس‏ری و گــرگان بــود‪ .‬بنیانگــذار ایــن سلســله‬ ‫«مرداویــچ» فرزنــد زیــار بــن وردان شــاه گیلــی اســت و عنوان‬ ‫ال زیــار از همیــن جــا‏برخواســته اســت‪ .‬برخــی از مورخــان‬ ‫نســبت ایــن دودمــان را بــه ارغــش‪ ،‬پادشــاه گیــان در زمــان‬ ‫کیخســرو رســاندهاند‪.‬‏‬ ‫مرداویــچ نســبت بــه ملیــت ایرانــی دلبســتگی ژرف‬ ‫داشــت و از خلفــای عباســی بیــزار بــود‪ .‬وی مــی کوشــید‬ ‫ابهــت دربــار‏ساســانیان را بــه دســتگاه پادشــاهی خــود‬ ‫بازگردانــد‪ .‬در ‪ 323‬ق‪ 935 /‬م‪ ،‬ســرانجام مرداویــچ در‬ ‫گرمابــه ای نزدیــک اصفهــان‏بدســت غالمــان تــرک پــس‬ ‫از ســالها تــاش بــرای احیــای ایــران دوره ساســانی از پــای‬ ‫درامــده اســت‪ .‬‏‬ ‫وشــمگیر بــن زیــار‪ 357 -323 ،‬ق‪ 968 -935 /‬م ‪ ،‬پــس از‬ ‫مــرگ مرداویــچ‪ ،‬مــردم دیلــم و گیــان بــه رایزنــی پرداختنــد و‬ ‫‏وشمگیر را به پادشاهی برگزیدند‪ .‬او در ری اقامت و از این‬ ‫پــس پادشــاهی ال زیــار بــه وشــمگیر و فرزنــدان وی رســید‪.‬‬ ‫‏وشــمگیر نیــز پــس از درگیریهــای ســخت و جنــگ و گریــز در‬ ‫قلمــرو ال زیــار‪ ،‬در محــرم ‪ 357‬ق‪ 967 /‬م‪ ،‬وشــمگیر در‬ ‫میــان‏راه بــه هنــگام شــکار از اســب فــرو افتــاد و مــرد‏‪.‬‬ ‫ــــ بیســتون (بهســتون) بــن وشــمگیر‪ 366 -357 ،‬ق‪/‬‬ ‫‪ 977 -968‬م‪ ،‬بــه جــای پــدر نشســت لیکــن بــزرگان و‬ ‫ســران ســپاه‏بــا قابــوس فرزنــد کوچــک تر وشــمگیر بیعت‬ ‫کردنــد‪ .‬بیســتون بــه رکــن الدولــه دیلمــی پنــاه بــرد و بــه‬ ‫فرمانروایــی طبرســتان‏گماشــته شــد و تــا هنــگام مــرگ‬ ‫‪ 366‬ق‪ 977/‬م‪ ،‬وضــع چنیــن بــود‪.‬‏‬ ‫ــــ شــمس المعالــی قابــوس بــن وشــمگیر‪403 -366 ،‬‬ ‫ق‪ 1012 -967/‬م‪ ،‬قابوس به کمک سامانیان بر گرگان‬ ‫فرمان‏می راند‪ .‬او پادشــاهی ادیب و شــاعری توانمند‬ ‫بــود و بــه دو زبــان فارســی و عربــی شــعر مــی ســرود‪،‬‬ ‫خطــی خــوش داشــت و‏در نجــوم و دانــش هــای دیگــر‬ ‫صاحــب نظــر بــود‪ .‬بــا وجــود همــه ایــن ویژگیهــای نیکو‪،‬‬ ‫پادشــاهی ســتمگر و کینه توز بود و به‏اســانی در برابر‬ ‫جدول سودکو‪ /‬سرگرمی‬ ‫‪9‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪4‬‬ ‫گناهــان ناچیــز فرمــان کشــتن‬ ‫مــی داد و بــه علــت همیــن‬ ‫بدرفتــاری به بســطام گریخت‬ ‫و دشــمنان‪ ،‬گــرگان‏را تصــرف‬ ‫کردنــد و از فرزنــد او منوچهــر‬ ‫خواســتند تــا بــه فرمانروایــی‬ ‫نشــیند‪ .‬قابــوس کنــاره گیــری‬ ‫کــرد و بــه قلعــه چناشــک‬ ‫‏رفــت ولــی دشــمنان قابــوس‬ ‫بــه خانــه ای کــه قابــوس در‬ ‫ان گوشــه گرفته بود‪ ،‬رفتند و‬ ‫همــه جامه هایــش را بردنــد و‬ ‫‏قابــوس از شــدت ســرما جــان‬ ‫باخــت‏‪.‬‬ ‫ــــ فلــک المعالــی منوچهــر بــن‬ ‫قابــوس‪423 -403 ،‬ق‪-1012 /‬‬ ‫‪ 1032‬م‪ ،‬بعــد از فــوت پــدر بــا‬ ‫کمــک محمــود غزنــوی بــر‏گــرگان‪،‬‬ ‫قومــس‪ ،‬طبرســتان و دامغــان‬ ‫حکومــت مــی کــرد‏‪.‬‬ ‫ــــ انوشــیروان بــن منوچهــر‪،‬‬ ‫‪ 435 -423‬ق‪1044 -1032 /‬‬ ‫م‪ ،‬هنــگام مــرگ پــدر خردســال‬ ‫بــود بــا پرداخــت ‪500000‬‏دینــار‬ ‫بــاج تــا رســیدن بــه بلــوغ‬ ‫توانســت بر گرگان و طبرســتان‬ ‫فرمانروایــی کنــد‪ .‬‏‬ ‫ــــ فلــک المعالــی منوچهــر بــن‬ ‫قابــوس‪423 -403 ،‬ق‪-1012 /‬‬ ‫‪ 1032‬م‪ ،‬بعــد از فــوت پــدر‬ ‫بــا کمــک محمــود غزنــوی بــر‬ ‫‏گــرگان‪ ،‬قومــس‪ ،‬طبرســتان و‬ ‫دامغــان حکومــت مــی کــرد‏‪.‬‬ ‫ــــ انوشــیروان بــن منوچهــر‪،‬‬ ‫‪ 435 -423‬ق‪1044 -1032 /‬‬ ‫م‪ ،‬هنــگام مــرگ پــدر خردســال‬ ‫بــود بــا پرداخــت ‪500000‬‏دینــار‬ ‫بــاج تــا رســیدن بــه بلــوغ‬ ‫توانســت بر گرگان و طبرســتان‬ ‫فرمانروایــی کنــد‪ .‬‏‬ ‫‏ بســیاری از مورخــان‪433 ،‬‬ ‫ق‪ 1043 /‬م‪ ،‬را ســال پایــان‬ ‫کار ال زیــار مــی داننــد ولــی برخــی بــر ایــن گماننــد کــه‬ ‫مــردان‏دیگــری مانند جســتان بن انوشــیروان‪ ،‬کیکاووس‬ ‫بــن ســاکندر‪ ،‬گلســان بــن کیــکاووس‪ ،‬باکالیجــار و دارا‬ ‫پادشــاهان دیگــر‏ایــن خانــدان بــوده انــد و ایــن دودمــان‬ ‫تــا ‪ 483‬ق‪ 1090 /‬م‪ ،‬حکومــت رانــده و ســرانجام بدســت‬ ‫اســماعیلیان برافتــاده اســت‪.‬‏‬ ‫وضــع اجتماعــی‪ ،‬اقتصــادی و فرهنگــی از ســقوط‬ ‫ساســانیان و گشــوده شــدن ایران به دســت مســلمانان‬ ‫تــا پایــه گــذاری ال‏زیــار نزدیــک بــه ‪ 300‬ســال مــی‬ ‫گذشــت‪ .‬پادشــاهان ال زیــار مــی کوشــیدند حکومــت‬ ‫محلــی متمرکــز و نیرومنــدی پدیــد‏اورنــد و خــود را تا حد‬ ‫امکان از اطاعت خلفای عباســی بیرون بکشــند‪ .‬برخی‬ ‫از پادشــاهان ال زیــار بــه گســترش فرهنــگ‏و علــوم‬ ‫و ادبیــات کمــک بســیار کردنــد و مشــوق شــاعران و‬ ‫دانشــمندان بودند و کســانی چون قابوس بن وشــمگیر‬ ‫و‏کیــکاووس بــن اســکندر خــود اثــاری در دانــش و ادب‬ ‫و خــوش نویســی داشــته انــد‪ ،‬قابــوس نامــه کیــکاووس‬ ‫و رســائل ادبــی‏ســی و ســه گانــه قابــوس بــن وشــمگیر‪،‬‬ ‫کتــاب االثــار الباقیــه ابوریحــان بیرونــی‪ ،‬و حمایــت از‬ ‫شــاعرانی چــون خســروی‏سرخســی‪ ،‬ثعالبــی‪ ،‬ابوبشــر‬ ‫فضــل جرجانــی‪،‬‬ ‫ابوعامــر جرجانــی‪،‬‬ ‫ابوبکر محمــد طبری‪،‬‬ ‫و قاضــی القضــات‬ ‫ابوالعبــاس رویانــی‬ ‫و‏ابوالفــرج رشــیدبن‬ ‫عبداللــه اســترابادی‬ ‫‪5‬‬ ‫همگــی‬ ‫طبیــب‪،‬‬ ‫التفــات‬ ‫بیانگــر‬ ‫زیاریــان بــه علــم و‬ ‫ادب پارســی اســت‪.‬‬ ‫(‪)4‬‏‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫معمــاری‬ ‫قابــوس‪ :‬‏‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫گنبــد‬ ‫گنبــد یــا بــرج قابــوس‬ ‫یکــی از بــی نظیرتریــن‬ ‫یادمــان هــای معماری‬ ‫ایران در دوره اسالمی‬ ‫در عیــن ســادگی‪ ،‬در‬ ‫اوج ‏شــکوفایی هنــر‬ ‫معمــاری ایــران زمین‪،‬‬ ‫بــه شــیوه معمــاری‬ ‫رازی کــه تاثیــر یافتــه‬ ‫از شــیوه پارســی و‬ ‫پارتــی و خراســانی‬ ‫شماره ‪39‬‬ ‫به قلم وحید حاج سعیدی‬ ‫اغاز اثر زایگارنیک و افزایش‬ ‫قیمت گوشت!‬ ‫اســت‪،‬‏ســاخته شــده اســت‪ .‬ایــن شــیوه ابتــدا از نواحــی‬ ‫شــمال ایــران ( دوره ال زیــار ) شــکل گرفتــه و در ری‬ ‫(راز) رشــد و ترقــی مــی‏یابــد و تــا زمــان هــای ال بویــه‪،‬‬ ‫ســلجوقیان‪ ،‬اتابکان و خوارزمشــاهیان حتی زمان مغول‬ ‫ادامــه داشــته اســت‪ .‬از ویژگیهــای‏شــیوه رازی مــی تــوان‬ ‫بــه بکارگیــری انــواع نقــش هــای شکســته بــه روش هــای‬ ‫مختلــف و اســتفاده از انــواع طــاق و گنبــد و‏اجــرکاری‬ ‫در نمــا و کتیبــه در نمــا بــا اســتفاده از خطــوط صــاف و‬ ‫شکســته (کوفــی بنایــی) و افزایــش ارتفــاع بنــا و مصالــح‬ ‫‏مرغــوب اشــاره کــرد‪)5( .‬‏‬ ‫این اثر با مصالح اجر و مالت ســاروج جهت ارامگاه‬ ‫شــمس المعالــی بــه ارتفــاع ‪ 55‬متــر بــر روی تپه ای به‬ ‫بلنــدی ‪ 15‬متــر‏ســاخته شــده اســت‪ .‬کــه بــا احتســاب‬ ‫بلنــدی تپــه در مجمــوع ‪ 70‬متــر از ســطح زمیــن بلندی‬ ‫دارد‪ .‬ایــن بنــا بــه صــورت بــرج‏بلنــدی بــا نقشــه ســتاره‬ ‫ای شــکل و گنبــد مخروطــی بــه ارتفــاع ‪ 18‬متــر اســت‬ ‫کــه بــر بدنــه ان ‪ 10‬تــرک دارد‪ .‬راس تــرک‏‏‪ 1/60‬متــر و‬ ‫قاعــده ان ‪ 1/4‬متــر از هــم فاصلــه دارد‪ ،‬محیــط اصلــی‬ ‫گنبــد ‪ 30‬متــر و ‪ 144‬میلــی متــر اســت‪ .‬در بدنــه شــرقی‬ ‫‏روزنــه ای تعبیــه شــده اســت کــه ارتفــاع ان ‪ 1/90‬متــر‬ ‫و عــرض متوســط ان ‪ 73‬تــا ‪ 80‬ســانتی متــر اســت‪.‬‬ ‫در ضلــع جنوبــی‏یــک در ورودی قــرار دارد و در درون‬ ‫طــاق هاللــی و ســردر ان دو رشــته مقرنــس کاری زیبــا‬ ‫بــه چشــم مــی خــورد‪ .‬ایــن‏مقرنــس در عیــن ســادگی‬ ‫در شــمار نخســتین مقرنــس کاریهایــی اســت کــه در‬ ‫بناهــای ایرانــی بعــد از اســام دیــده مــی شــود‪.‬‏روی‬ ‫بدنــه اجــری بــه بلنــدی ‪ 8‬متــر از پائیــن و فاصله حدود‬ ‫دو متــر از زیــر قاعــده مخــروط دو ردیــف کتیبــه اجــری‬ ‫بــه خــط‏کوفــی ســاده در میــان قــاب هــای اجــری کــه‬ ‫از نظــر متــن و کلمــات عینــا ًماننــد یکدیگرنــد کار شــده‬ ‫اســت‪ .‬کتیبــه مذکــور بــا‏اجــر ســاده قرمــز و در ضمــن‬ ‫ســادگی بســیار زیبــا برجســته و خوانــا اســت‪ 6( .‬‏)‬ ‫پی ســازی بنا از زمین ســفت شــروع شــده و از پائین به‬ ‫بــاال میــل کرنــش کمــی دارد و در ارتفــاع ‪ 37‬متــری گنبــد‬ ‫‏مخروطــی بنــای بــرج را تکمیــل مــی کنــد‪ .‬ایــن گنبــد کــه با‬ ‫اجرهــای مخصــوص دنبالــه دار کفشــکی ســاخته شــده‪،‬‬ ‫دو پوســته‏اســت‪.‬‏‬ ‫گنبــد درونــی ماننــد گنبدهــای خاکــی بــه شــکل نیــم‬ ‫تخــم مرغــی و از اجــر معمولــی اســت و پوســته بیرونــی‬ ‫بــا اجــر دنبالــه دار‏و ارتفــاع ان ‪ 18‬متــر اســت‪.‬‏‬ ‫از دیگــر بناهــای هــم عصــر گنبــد قابــوس مــی تــوان بــه‬ ‫مقبــره ی امیراســماعیل ســامانی در بخــارا‪ ،‬گنبــد ســرخ‬ ‫مراغــه‪ ،‬بــرج ‏رســکت در ســوادکوه مازنــدران‪ ،‬بــرج‬ ‫الجیــم در مازنــدران‪ ،‬بــرج رادکان در گلســتان‪ ،‬بــرج‬ ‫طغــرل در شــهر ری‪ ،‬بــرج‏مهماندوســت در دامغــان و‬ ‫‪ ...‬را نــام بــرد کــه بــه ســبک رازی احــداث شــده انــد‪.‬‏‬ ‫مــا ایرانــی هــا عالقــه زیــادی بــه اظهــار نظــر داریــم‪.‬‬ ‫اصــا ًهــم بحــث تخصــص و مهــارت و تجربــه نیســت‪.‬‬ ‫عــادت کــرده ایــم‪ .‬تــرک عــادت هــم خودتــان در جریــان‬ ‫هســتید الکــردار چــه عواقــب ناگــواری دارد و بــا ایــن‬ ‫طــرح هــای وزارت بهداشــت مثــل دارو یــار و نوبــت‬ ‫دهــی اینترنتــی و کمبــود دارو‪ ،‬توصیــه مــی کنیــم فعــا ً‬ ‫کســی ســراغ تــرک عــادت نــرود! حــاال خــدا را شــکر‬ ‫دولــت هــا در طــول ایــن ســال هــا در هــر بیغولــه یــک‬ ‫دانشــگاه راه انــدازی کــرده انــد و اگــر نزدیــک صــف‬ ‫نانوایــی یــک نفــر داد بزنــد مهنــدس دســتکم دو ســوم‬ ‫افــراد صــف بــه طــرف صــدا بــر مــی گردنــد‪ .‬ایــن بــدان‬ ‫معناســت کــه خیــال مــا از ایــن بابــت راحــت اســت کــه‬ ‫اگــر خلــق اللــه تحلیــل هــای ابــدوغ خیــاری مــی کننــد‬ ‫و راجــع بــه همــه چیز از افزایــش میــزان تشعشــعات‬ ‫هالــه مریــخ گرفتــه تــا عرق ســوز شــدن رانندگان مینی‬ ‫بــوس دروازه دوالب اظهــار نظــر مــی کننــد‪ ،‬تحصیــات‬ ‫اکادمیــک دارنــد! امــا ایــن بــه معنــای توســعه ســواد و‬ ‫دانــش خلــق اللــه نیســت و هنــوز تــا رســیدن بــه قلــه‪،‬‬ ‫کار زیــاد داریــم کــه وقتــی یــک نفــر داد مهنــدس همــه‬ ‫بــه طــرف صــدا برنگردیــم! بگذریــم ‪...‬‬ ‫حقیقــت امــر بحــث امــروز مــا هــم راجــع بــه همیــن‬ ‫قلــت دانــش مــردم و گلــه و شــکایت از طــرح هــای‬ ‫دولــت اســت کــه چــرا دولــت یــک طــرح را کــه دســت‬ ‫مــی گیــرد قورچــش را نمــی اورد و تــا خرتنــاق پیــش‬ ‫نمــی رود و نیمــه کاره رهــا مــی کنــد‪ .‬امــروز اگــر ریــا‬ ‫نباشــد مــا ایــن داســتان را خیلی عامیانــه و همه فهم‬ ‫اچارکشــی مــی کنیــم تــا خلــق اللــه بیشــتر بــا ابعــاد‬ ‫رویکــرد دولــت اشــنا شــوند‪.‬‬ ‫هــر چنــد داســتان خیلــی پیچیــده اســت ولی مخلص‬ ‫کالم علــت نیمــه کاره رهــا شــدن طرح هــای دولــت‬ ‫یــا بــه عبارتــی کشــدار شــدن طرح هــای دولــت اثــر‬ ‫زایگارنیــک اســت‪.‬‬ ‫بــر اســاس شــواهد علمــی ذهــن مــا بــه ســرعت‬ ‫کارهــای تمــام شــده فرامــوش مــی کنــد‪ .‬در حالیکــه‬ ‫برنامــه ریــزی شــده تــا بــه طــور پیوســته کارهــای نیمــه‬ ‫تمــام را بــه مــا یــاداوری کنــد‪.‬‬ ‫محموعــه ایــن فرایندهــا بــه نــام اثــر زایگارنیــک‬ ‫شــناخته مــی شــود‪.‬‬ ‫اثــر زایگارنیــک نشــان می دهــد‪ ،‬کارهایــی کــه تکمیــل‬ ‫نشــده اند و نیم ـه کاره مانده انــد‪ ،‬بهتــر از کارهایــی کــه‬ ‫تکمیل شــده اند و به پایان رســیده اند‪ ،‬در حافظه شــما‬ ‫می ماننــد‪.‬‬ ‫هنگامــی کــه یــک کار را کامــل بــه پایــان می رســانید‪،‬‬ ‫حافظــه‬ ‫تنــش روانــی ان کار از بیــن مــی رود‪ .‬در نتیجــه‬ ‫ٔ‬ ‫شــما دیگــر از تــاش قابــل توجهــی بــرای به خاطــر ســپردن‬ ‫ان کار اســتفاده نمی کنــد و بــه صــورت خــودکار از حافظــه‬ ‫پــاک مــی شــود‪.‬‬ ‫شــما همیــن قیمــت خــودرو را در نظــر بگیریــد کــه االن‬ ‫نزدیــک بــه چهــل ســال اســت کــه بــرای قیمتگــذاری ان‬ ‫داســتان داریم و هنوز به ســرانجام نرســیده اســت‪ .‬حاال‬ ‫اگــر وزارت صمــت گــوش خودروســازان را بپیچــد و یــک‬ ‫شبه طومار قیمتگذاری را در هم بپیچد و قیمت خودرو‬ ‫را بــه میــخ بکشــد‪ ،‬تنــش روانــی افزایش قیمت خــودرو از‬ ‫بیــن مــی رود و حافظــه شــما دیگــر تــاش قابــل توجهــی‬ ‫بــرای بــه خاطــر ســپردن ان نمــی کنــد‪ .‬ایــن طــوری کار‬ ‫بــزرگ دولــت در تثبیــت نــرخ خــودرو خــود بــه خــود بــه‬ ‫فراموشــی ســپرده مــی شــود!‬ ‫در والیــت مــا ســاخت یــک روگــذر ‪ 500‬متــری را از ‪9‬‬ ‫ســال قبــل اغــاز کــرده انــد و هنــوز تمام نشــده اســت‪.‬‬ ‫خلــق اللــه هــم فکــر مــی کننــد بــه خاطــر کــم کاری‬ ‫پیمانــکاران و گرانــی مصالــح و بــی تفاوتــی مســئوالن‬ ‫اجرایــی و ‪ ...‬اســت‪ .‬نــه خیــر ‪ ...‬اگــر ایــن پــروژه شــش‬ ‫ماهــه از کار در می امــد‪ ،‬خیلــی زود بــه فراموشــی‬ ‫ســپرده می شــد؛ ولــی االن مــردم قــدرش را بهتــر‬ ‫مــی داننــد و تــا ســال هــا از پیمانــکاران‪ ،‬نماینــدگان‬ ‫مجلس‪ ،‬اســتانداران‪ ،‬فرمانداران‪ ،‬روســای اداره راه و‬ ‫‪ ...‬کــه در ســاخت ایــن پــروژه ســنگ تمــام گذاشــتند‬ ‫بــه نیکــی یــاد خواهنــد کــرد!‬ ‫امــروز هــم اگــر مــی بینیــد قیمــت گوشــت‬ ‫مختصــری افزایــش پیــدا کــرده و تــا کیلویــی نیــم‬ ‫میلیــون تومــان رســیده‪ ،‬اثــر زایگارنیــک اســت و قرار‬ ‫نیســت همــه چیــز را خیلــی ســریع بــه فراموشــی‬ ‫بســپاریم! فقــط همیــن ‪...‬‬ صفحه 5 ‫‪ 10‬اسفند ‪1401‬‬ ‫جاذبه گردشگری گلستان‬ ‫‪6‬‬ ‫سال پنجم‬ ‫شماره ‪39‬‬ ‫«جاذبه های گردشگری مینودشت»‬ ‫اگربه مینودشت سفر کردیم‬ ‫گردشگری غذا‬ ‫گردشگری صنایع دستی‬ ‫لوبیا پلو‬ ‫قاطــی پلوهــا از غذاهــای خودمانــی و غیــر رســمی هســتند کــه بــرای‬ ‫انتخــاب وعده هــای معمولــی روزانــه انتخــاب مناســبی اند‪ .‬از معروف تریــن‬ ‫و محبوب تریــن قاطــی پلوهــا لوبیــا پلــو اســت‪ .‬لوبیــا پلــو اگــه خــوب طبــخ‬ ‫شــود‪ ،‬یکــی از خوشــمزه ترین غذاهــای ایرانــی اســت کــه حتــی می توانیــد در‬ ‫مهمانی هــا و دورهمی هــای دوســتانه نیــز ان را در کنــار یــک کاســه ترشــی و‬ ‫ســاالد شــیرازی ســرو کنیــد‪ .‬در ادامــه بــا مــا همــراه باشــید تــا طــرز تهیــه یــک‬ ‫لوبیــا پلــو خــوش رنــگ و طعــم را بــه شــما امــوزش دهیــم‪.‬‬ ‫مواد الزم برای تهیه لوبیا پلو با گوشت چرخ کرده‬ ‫برنــج چهــار پیمانــه ‪/‬لوبیــا ســبز خــرد شــده ســه پیمانه گ‪/‬وشــت چرخ کــرده‪400‬‬ ‫گــرم ‪/‬پیــاز متوســط ســه عــدد‪/‬رب گوجــه فرنگــی پنــج قاشــق غذاخــوری ‪/‬روغــن‬ ‫بــه مقــدار الزم‪ /‬نمــک‪ ،‬فلفــل‪ ،‬زردچوبــه و ادویــه بــه مقــدار الزم‬ ‫طرز تهیه لوبیا پلو‬ ‫مرحلــه اول‪ :‬لوبیــا پلــو هــم مانندعــدس پلــو از ان غذاهــای ایرانــی خوشــمزه ای‬ ‫اســت که حســابی پرطرفدار اســت و ترکیب ان باماســت همزده ســون‪ ،‬ترشــی‬ ‫لیتــه یــا ســاالد شــیرازی فرامــوش نشــدنی اســت‪ .‬بــرای تهیــه ایــن قاطــی پلــوی‬ ‫محبــوب ابتــدا بایــد چهــار پیمانــه برنــج را بــا اب بشــویید و بــرای مدتــی کنــار‬ ‫بگذاریــد تــا خیــس بخــورد‪ .‬ســپس لوبیــا ســبز را خرد کــرده و بــا اب و مقدار کمی‬ ‫نمــک روی حــرارت قــرار دهیــد تــا کامــا پختــه شــود‪.‬‬ ‫مرحلــه دوم‪ :‬در ایــن مرحلــه یــک ماهیتابــه نچســب برداریــد و پیاز هــا را‬ ‫خــرد کنیــد و داخــل ان بریزیــد و در کمــی روغــن تفــت دهیــد تــا نــرم شــوند‪.‬‬ ‫ســپس کمــی زردچوبــه بــه پیــاز اضافــه کنیــد؛ الزم نیســت بــه قــدری تفــت‬ ‫دهیــد تــا پیــاز تــرد و حالــت چیپســی شــوند‪ .‬لوبیاهــای پختــه شــده را ابکش‬ ‫کــرده و بــه پیــاز داغ اضافــه کنیــد و کمــی تفــت دهیــد‪.‬‬ ‫مرحلــه ســوم‪ :‬بعــد از حــدود پنــج دقیقــه گوشــت چرخ کــرده را بــه لوبیــا‬ ‫اضافــه کنیــد و بــا یــک قاشــق چوبــی هــم بزنیــد تــا بــا پیــاز و لوبیاهــا مخلــوط‬ ‫شــده و خــوب تفــت داده شــود‪ .‬شــما همچنیــن می توانیــد بــه جــای گوشــت‬ ‫چــرخ کــرده از گوشــت تکـه ای گوســفندی نیــز در این دســتورالعمل اســتفاده‬ ‫کنیــد‪ .‬گوشـت های تکـه ای را نیــز در همیــن مرحلــه بایــد اضافــه کنیــد و بــا‬ ‫ســایر مــواد در ماهیتابــه تفــت دهیــد‪.‬‬ ‫مرحلــه چهــارم‪ :‬در یــک تابــه بــه صــورت جداگانــه رب گوجــه را بــا مقــداری روغــن‪،‬‬ ‫نمــک‪ ،‬فلفــل و دارچیــن تفــت دهیــد و بــه مــواد لوبیــا اضافــه کنیــد‪ .‬بــرای پخــت‬ ‫ایــن غــذا می توانیــد ازرب گوجــه فرنگــی خانگــی اســتفاده کنیــد تــا رنــگ و طعــم‬ ‫بهتــری بــه خــود بگیــرد‪ .‬ســپس رب گوجــه فرنگــی تفــت داده شــده را بــه مایــه‬ ‫لوبیــا پلــوی خــود اضافــه کنیــد و خــوب هــم بزنیــد تــا کامــا بــا هــم مخلــوط شــوند‪.‬‬ ‫مرحلــه پنجــم‪ :‬یــک قابلمــه برداریــد و برنجــی کــه بــرای حــدودا یکســاعت خیــس‬ ‫خــورده شــده را بــا کمــی نمــک و روغــن روی حــرارت متوســط گاز قــرار دهیــد تــا‬ ‫بــه مــدت یــک ربــع تــا بیســت دقیقــه بجوشــد و قــد بکشــد‪ .‬زمانــی کــه برنــج شــما‬ ‫نیم پــز شــد ان را ابکــش کنیــد و اجــازه دهیــد تمــام اب ان کشــیده شــود‪.‬‬ ‫مرحلــه ششــم‪ :‬ســپس کــف قابلمــه را کمــی روغــن بریزیــد و تــه دیــگ مورد‬ ‫عالقه تــان را کــف قابلمــه بچینیــد؛ شــما می توانیــد بــرای ته دیــگ از بــرگ‬ ‫کاهــو‪ ،‬ســیب زمینــی ورق ـه ای یــا نــان لــواش اســتفاده کنیــد‪ .‬برنــج و مــواد‬ ‫لوبیــا پلــو را مخلــوط کــرده‪ ،‬داخــل قابلمــه بریزیــد‪ .‬مقــداری روغــن البـه الی‬ ‫برنــج بریزیــد و در قابلمــه را ببندیــد تــا دم بکشــد‪.‬‬ ‫مرحلــه هفتــم‪ :‬بعــد از حــدود ‪ 20‬دقیقــه برنــج شــما دم می کشــد و لوبیــا‬ ‫پلــو امــاده اســت‪ .‬غــذای خوشــمزه تان را در ظرفــی مناســب ســرو کــرده و‬ ‫همــراه بــا ســاالد یــا دورچیــن مــورد عالقتــان نــوش جــان کنید‪ .‬اگــر گیاهخوار‬ ‫هســتید نیــز می توانیدلوبیــا پلــو را بــا ســویا تهیــه کنیــد و از طعــم ایــن غــذای‬ ‫اصیــل ایرانــی لــذت ببریــد‪.‬‬ ‫صنایع دستی شهرستان مینودشت‬ ‫پشینه تاریخی ‪:‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫شهرســتان مینودشــت در ســال ‪ 1369‬از شهرســتان‬ ‫گنبــدکاووس جــدا و بصــورت یــک شهرســتان مســتقل در امــده اســت‪.‬‬ ‫شــهر مینودشت‪:‬مینودشــت مرکز شهرســتان مینودشت می باشدکه یکی‬ ‫از کهن ترین شــهرهای اســتان گلســتان است‪.‬‬ ‫قدیمی تریــن نامــی کــه بــه شــهر مینودشــت نســبت داده شــده «کبــود‬ ‫جامه» اســت‬ ‫مــردم کبــود جامــه پــس از اســتیالی مغــوالن بــر خوارزم بــه این منطقه‬ ‫امــده و مســتقر می شــوند‪ .‬پــس از انحطــاط دولــت و تمــدن جرجــان‬ ‫کــه توســط حمــات مغــول صــورت گرفــت‪ ،‬منطقــه جرجــان زیر ســیطره‬ ‫حکومــت کبــود جامه هــا قــرار گرفــت ‪.‬‬ ‫بعــد از کلمــه کبــود جامــه نــام « حاجیلــر » بــه ایــن‬ ‫منطقــه اطــاق شــد‪،‬که بنابــر منابــع موثــق حاجیلرهــا ‪ ،‬طایفــه ای از‬ ‫گرایلوهــا می باشــند‪،‬که انهــا هــم بخشــی از کبــود جامــه هــا بــوده انــد‪.‬‬ ‫درحقیقت‪،‬گرایلوهــا و حاجیلرهــا گروهــی ازایــات مهاجراذربایجــان‬ ‫بودند‪،‬کــه در زمــان صفویــه ‪ ،‬همزمــان بــا مهاجــرت گروهــی ازمــردم‬ ‫اســتان فــارس بــه ایــن ســامان کــوچ رانــده شــده انــد ‪.‬‬ ‫اســتفاده از نام «ســنگر» بعد از حاجیلر بوده اســت‪ .‬ســنگر‪،‬‬ ‫محلــه محــدودی دربخــش پســرک (از محــات شــهر مینودشــت)‬ ‫می باشــد‪ .‬علــت نامگــذاری ان ایــن بــوده کــه در یــک مقطــع زمانــی‬ ‫خــاص بیــن مــردم حاجیلــر و مهــدی شــاه (یکــی ازخوانیــن فندرســک)‬ ‫جنگــی صــورت گرفــت ‪،‬کــه مــردم حاجیلــر بــه دفــاع از حریــم شــهر‬ ‫پرداختند‪،‬کــه کلمــه ســنگر پســرک نیــز بــه نوعــی بــه ایــن شــهراعالق‬ ‫شــد‪.‬این منطقــه از ســا ل ‪ ( 1316‬ســال ‪ 1318‬بــه روایــت دکتــر ســتوده‬ ‫) بعــد از اســتحکام حاکمیــت رضاشــاه بــه جهــت طبیعــت بکروچشــم‬ ‫اندازهــای بســیار زیبــا کــه داشــته است‪،‬دشــت سبز‪،‬دشــت بهشــت‪،‬‬ ‫دشــت مینــو و نهایتــا ً مینودشــت نامگــذاری می شــود‪.‬‬ ‫‪ -2‬جاذبه های گردشگری و مراکز دیدنی شهرستان مینودشت ‪:‬‬ ‫شهرســتان مینودشــت بــه لطــف داشــتن اســتعدادهای‬ ‫خــدادادی و شــرایط مســاعد اب و هوایــی و جغرافیایــی و نقــش مهمــی‬ ‫کــه در پیدایــش تمــدن و توســعه و تکویــن تاریخ بشــری داشــته اســت‪،‬‬ ‫دارای جاذبــه هــا و اماکــن دیدنــی بســیاری می باشــد‪ .‬ایــن جاذبه هــا‬ ‫بــه جاذبه هــای تاریخــی‪ ،‬طبیعــی و گردشــگری‪ ،‬جاذبــه هــای و اماکــن‬ ‫مذهبــی و جاذبه هــای صنایــع دســتی و هنرهــای ســنتی تقســیم‬ ‫می شــود‪.‬‬ ‫الــف) جاذبه هــای تاریخــی شهرســتان مینودشــت ‪:‬بقایــای تمــدن و‬ ‫کاوشــها و پژوهشــهای باســتان شــناختی نشــان از یــک یشــینه تاریخــی‬ ‫بســیار کهــن و غنــی از فرهنــگ و تمــدن در ایــن مــرز و بــوم مــی دهــد‪.‬‬ ‫تــا کنــون تعــدادی محوطــه‪ ،‬تپــه‪ ،‬غــار و ابنیــه تاریخــی‪ -‬فرهنگــی در ایــن‬ ‫شهرســتان شناســایی شــده اســت‪ ،‬کــه تعــدادی از انهــا در فهرســت اثــار‬ ‫ملــی کشــور بــه ثبــت رســیده اســت ‪.‬‬ ‫که به بررسی و معرفی مختصرین مهمترین انها پرداخته می شود‪:‬‬ ‫ب )تپــه بازگیــر ‪ :‬ایــن اثــر تاریخــی در روســتای بازگیــر از توابــع دهســتان‬ ‫چهــل چــای‪ ،‬بخــش مرکــزی ودر ‪ 5‬کیلــو متــری غــرب مینودشــت واقــع‬ ‫اســت ‪.‬تپــه بازگیــر مهمتریــن وارزشــمندترین اثــر تاریخــی _فرهنگــی‬ ‫منطقــه اســت ‪.‬در حقیقــت روســتای بازگیــر بواســطه ایــن اثــر تاریخــی‬ ‫_فرهنگــی در مجامــع علمــی کشــور شــناخته شــده اســت ‪.‬محوطــه‬ ‫باســتانی بازگیر در کنار رودخانه علی برده واقع شــده وبخشــی از روســتا‬ ‫بــر روی محوطــه تاریخــی – فرهنگــی بازگیــر بنــا گردیــده و بخش هایــی‬ ‫ازان اختصــاص بــه زمین هــای کشــاورزی یافتــه اســت‪ .‬قعطات ســفالینه‬ ‫بدســت امــده از ایــن محــل از نــوع چشــمه علــی بــوده اســت‪ ،‬کــه قدمت‬ ‫ایــن محوطــه را تــا هــزاره پنجــم پیــش از میــاد عقــب می بــرد‪.‬‬ ‫در اســفند مــاه ســال ‪ 1379‬بــر اثــر حفــر چــاه فاضــاب ودر عمــق‬ ‫‪ 10‬متــری تپــه و بصــورت اتفاقــی ‪ 271‬قلــم اشــیاء تاریخــی ‪ -‬فرهنگــی‬ ‫از جنــس مفــرغ و مربــوط بــه هــزاره اول پ‪.‬م کشــف گردیــد‪ .‬مجــددا‬ ‫محوطــه توســط همــکاران باســتان شــناس در ســال ‪ 89‬کاوش‬ ‫شــد کــه تقریبــا ‪ 600‬قلــم شــی کشــف گردیــد‪ .‬ایــن اشــیاء جهــت‬ ‫نگهــداری ‪ ،‬مطالعــه و مرمــت بــه گنجینــه (مــوزه )گــرگان منتقــل شــده‬ ‫اســت ‪ .‬و بخشــی از ان در مــوزه مــردم مــردم شناســی و باســتان‬ ‫شناســی شهرســتان مینودشــت کــه در محــل پــارک شــهر واقــع‬ ‫شــده اســت جهــت بازدیــد کننــدگان بــه نمایــش گذاشــته شــده انــد‪.‬‬ ‫محوطــه تاریخــی ‪ -‬فرهنگــی بازگیــر بــه شــماره ‪ 3547‬در فهرســت اثــار‬ ‫ملــی کشــور بــه ثبــت رســیده اســت ‪.‬‬ ‫ج) شــهرتاریخی دشــت حلقــه ‪ :‬محوطــه تاریخــی ‪ -‬فرهنگــی دشــت‬ ‫حلقــه در واقــع شــهری مربــوط بــه دوره اشــکانیان اســت کــه در دوره‬ ‫ساســانی و اســامی بــاز ســازی گردیــده اســت ‪.‬ایــن شــهر تاریخــی در ‪12‬‬ ‫کیلــو متــری غــرب شــهر مینودشــت و در حاشــیه روســتایی بــه همین نام‬ ‫قــرار گرفتــه اســت ‪.‬هیــات کاوشــهای شــهر جرجــان بــه سرپرســتی اقــای‬ ‫دکتــر کیانــی ‪ -‬اســتاد باســتان شناســی دانشــگاه تهــران ‪ -‬در ســال ‪1353‬‬ ‫همزمــان بــا ســومین فصــل کاوشــهای شــهر جرجــان ضمــن برســی خــود‬ ‫موفــق بــه کشــف ایــن شــهر گردیــد ‪.‬در ســال ‪ 1379‬هــم برنامــه علمــی‬ ‫ســاماندهی کاوشــهای باســتان شناســی دشــت حلقــه انجــام شد‪.‬شــهر‬ ‫دشــت حلقــه بصــورت هشــت ضلعــی نــا منظــم ســاخته شــده ودارای دو‬ ‫حصــار بــزرگ داخلــی و خارجــی اســت کــه هــر کــدام از ایــن حصارهــا ‪4‬و‪7‬‬ ‫متــر ارتفــاع دارد‪.‬وایــن دو حصــار شــهر را در برگرفتــه وبــرای تامیــن امنیت‬ ‫شــهر ســاخته شــده اســت‪.‬در فاصلــه ایــن دو حصــار خندقــی بــه عــرض‬ ‫‪ 53‬متــر کــه در برخــی جاهــا بــه ‪ 60‬متــر هــم مــی رســد ‪،‬حفرگردیــده‬ ‫اســت ‪.‬محیــط ایــن شــهر ‪ 7‬کیلــو متــر ومســاحت ان ‪ 338‬هکتــار مــی‬ ‫باشــد‪ .‬در قســمت جنــوب شــرقی شــهر دشــت حلقــه تپــه مرتفعــی بــه‬ ‫ارتفــاع ‪20‬متــر و مســاحت ‪ 3‬هکتــار و محیــط ‪ 824‬متــر وجــود دارد ‪ ،‬کــه‬ ‫بــه احتمــال قــوی دژ یــا اکروپــل شــهر یــا همــان مرکــز حکومتــی بــر روی‬ ‫ایــن تپــه بنــا گردیــده اســت ‪.‬ایــن شــهر تاریخــی بــه شــماره ‪ 63 /5049‬در‬ ‫فهرســت اثــار ملــی کشــور بــه ثبــت رســیده اســت ‪.‬‬ ‫مین تپه ‪:‬‬ ‫میــن تپــه در ‪ 700‬متــری جنــوب غربی روســتای‬ ‫قلمــی از توابــع دهســتا ن چهــل چــای و بخــش مرکــزی‬ ‫قــرار گرفتــه اســت ‪ .‬ایــن اثــر فرهنگــی _تاریخــی ‪ ،‬فــرم‬ ‫نــا منظــم دارای ‪ 420‬متــر طــول و ‪ 200‬متــر عــرض و‪20‬‬ ‫متــر ارتفــاع از ســطح زمین هــای اطــراف می باشــد ‪،‬که در‬ ‫امتداد محور شــرقی ‪ -‬غربی گســترش یافته اســت‪ .‬مین‬ ‫تپه مرتفع ترین تپه شهرســتان مینودشــت می باشــد‪،‬که‬ ‫شــامل یــک تپــه اصلــی وچندیــن تپــه اقمــاری در جهــات‬ ‫مختلــف ان اســت قدمــت میــن تپــه بــه دوره هــای هــزاره‬ ‫اول پیــش از میــاد و تاریخــی می رســد‪.‬‬ ‫ذ) قلعه سلیمان بوقوتو ‪:‬‬ ‫قلعــه ســلیمان بوقوتــو در حــدود ‪ 3‬کیلومتــری ضلــع‬ ‫شــرقی روســتای ترســه از توابــع شــهر دوزیــن در بخــش‬ ‫کوهســارات و در بــاالی کــوه و مشــرف بــر پرتــگاه قــرار‬ ‫دارد‪ .‬ایــن قلــه بــه شــماره ‪ 2806‬ثبــت ملــی مــی باشــد‪.‬‬ ‫‪ -3‬جاذبــه هــای طبیعــی و مناطــق گردشــگری‬ ‫شهرســتان مینودشــت‪:‬‬ ‫باتوجــه بــه قرارگرفتــن شهرســتان مینودشــت‬ ‫دربهتریــن موقعیــت جغرافیایــی ونیــز داشــتن شــرایط‬ ‫مناســب اب و هوایــی وخــاک حاصلخیز واســتعدادهای‬ ‫خدادای ‪،‬این شهرســتان ازیک ســوی دارای بهترین اب‬ ‫و هوا دراستان است ‪ ،‬و ازسوی دیگر دارای مکان های‬ ‫زیبــا و تفرجگاههــای بدیعــی مــی باشــد‪،‬که هــر کــدام‬ ‫ازانهــا ایتــی بــر قــدرت بیکــران خداونــدی اســت‪ .‬و بیانگــر‬ ‫عنایــت خداونــد در افرینــش شهرســتان مینودشــت می‬ ‫باشــد‪ .‬بی ســبب نیســت‪،‬که این شهرســتان راقطعه ای‬ ‫ازبهشــت خداونــد مــی خواننــد‪.‬‬ ‫الف) پارک جنگلی تنگه چهل چای ‪:‬‬ ‫تنگــه چهــل چــای کــه بــه بهشــت نیــز‬ ‫معــروف اســت کــه در فاصلــه ‪ 10‬کیلومتــری شــهر‬ ‫مینودشــت قــرار گرفتــه اســت‪ ،‬پدیده هــای طبیعــی‬ ‫چهــل چــای بــا جنگل هــای انبــوه و بهــم فشــرده ای‬ ‫کــه در دامنــه کــوه و بســتر دره وجــود دارد‪ ،‬و جریــان‬ ‫رودخانــه و همچنیــن چشــمه های دائمــی و فصلــی‬ ‫فــراوان مناظــر زیبــا از جلوه هــای افرینــش را در‬ ‫پیــش روی مشــتاقان طبیعــت داده اســت‪.‬‬ ‫بــا توجــه بــه دسترســی اســان‪ ،‬وجــود جــاده‬ ‫اســفالته‪ ،‬محوطــه ســازه های انجــام شــده‪ ،‬نمازخانــه‪،‬‬ ‫سرویس های بهداشــتی‪ ،‬فروشــگاه های مواد غذایــی‬ ‫و رســتوران هــای ســنتی‪ ،‬وجــود چشــمه های متعــدد بــا‬ ‫ابــی خنــک و گــوارا‪ ،‬وجــود بوته هــای تمشــک در دو طــرف‬ ‫جــاده و البــای درختــان ســبز و ســر بــه فلــک کشــیده تنهــا‬ ‫بخشــی از طبیعــت زیبــای پــارک جنگلــی تنگــه چهــل چــای‬ ‫مینودشــت بوده و موقعیت مناســبی برای تفرج و تفریح‬ ‫مســافران‪ ،‬اهالــی منطقــه و شــهرهای مجــاور مــی باشــد‪.‬‬ ‫ب) ابشار لولوم ‪:‬‬ ‫ایــن ابشــاردرنزدیکی روســتای لولــوم در‬ ‫بخــش مرکــزی شهرســتان مینودشــت و در ‪18‬‬ ‫کیلومتــری ان قــراردارد و ارتفــاع ان بــه حــدود ‪30‬‬ ‫متــر مــی رســد و زیبایــی ان نظــر گردشــگران را بــه‬ ‫ســوی خــود جلــب مــی کنــد ‪ .‬بــرای دسترســی بــه‬ ‫ابشــار از کنــار شــهرک صنعتــی مینودشــت کــه در‬ ‫حاشــیه جــاده بیــن المللــی تهــران – مشــهد واقــع‬ ‫اســت‪ ،‬پــس از تقریبــا ً ‪ 15‬دقیقــه پیــاده روی از‬ ‫ابشــار اول لولــوم مــی تــوان بــه ابشــار دوم ان‬ ‫رســید کــه مقــداری کوتــاه تــر از ابشــار اول اســت‪.‬‬ ‫ج) اق چشمه مینودشت ‪:‬‬ ‫باالتــر از تنگــه چهــل چــای دو چشــمه کنــار‬ ‫هــم بنــام«اق چشــمه» بــا ابدهــی دائمــی‪ ،‬مناظــر‬ ‫بدیــع و زیبــا افریــده و موجــب عزیمــت خانواده های‬ ‫متعــدد و گردشــگران بــه ایــن منطقــه می شــود‪.‬‬ ‫د) ماهی پران ‪:‬‬ ‫باالتــر از اق چشــمه ‪،‬رودخانــه خــود را بــه‬ ‫پاکــی کــوه چســبانیده‪ ،‬ودر فاصلــه ای ‪ 100‬متــر اب از‬ ‫داخــل مجموعــه ای ســنگی عبــور میکند ‪،‬کــه دور نمای‬ ‫ان ابشــارهای زیبایــی مــی مانــد‪ .‬زیباتریــن وجــه ان‬ ‫تــاش ماهیهــای کوچــک اســت‪،‬که ســعی مــی کننــد‬ ‫خــود را بــا پرتــاب کــردن بــه بــاال برســانند‪،‬که ایــن امــر‬ ‫باعــث شــده تــا انجــا را «ماهــی پــران» بنامنــد‬ ‫ه) ابشــار حســینا ‪:‬حســینا نــام روســتای کوچکــی در‬ ‫مینودشــت اســت‪،‬که بــا ایــن شــهر حــدود ‪ 21‬کیلومتــر‬ ‫فاصلــه دارد‪.‬‬ ‫حسینا ‪ ،‬نام روستایی است که در مجاورت ان چشمه‬ ‫ای وجــود دارد کــه در مســیر خــود بــا ایــن ابشــارهایی‬ ‫کوتــاه و بلنــد تــا ارتفــاع ‪20‬مترو غارهــای اهکی ‪،‬مناظری‬ ‫بســیار جــذاب و دیدنــی خلــق کــرده اســت‪.‬‬ ‫ر) ابشــار ساســنگ ‪ :‬ابشــار زیبــای ساســنگ در‬ ‫جنــوب شــرق مینودشــت و در حــدود ‪ 27‬کیلومتــری‬ ‫مینودشــت واقع شــده اســت‪ .‬در این محل ‪ 8‬ابشــار‬ ‫دیگــر وجــود دارد کــه هــر کــدام بــا فاصلــه کمــی از‬ ‫یکدیگــر قــرار گرفته انــد‪ .‬از روســتای ساســنگ تــا‬ ‫ابشــار در حــدود ‪ 1/5‬کیلومتــر فاصلــه اســت و تقریبــا ً‬ ‫‪ 1‬ســاعت پیــاده روی در مســیر بــا شــیب مالیــم دارد‪.‬‬ ‫و) چشــمه ابگــرم دوزیــن ‪:‬چشــمه ابگــرم دوزیــن‬ ‫کــه مجموعــه ای دیدنــی طبیعــی اســت‪،‬که در ‪8‬‬ ‫کیلومتــری بعــد از دوزیــن قــرار دارد‪.‬‬ ‫باتوجــه بــه شــرایط زیســتی مناســب‪ ،‬شهرســتان مینودشــت از گذشــته‬ ‫مهاجرپذیــر بــوده اســت‪.‬‬ ‫ازایــن رو قومیــت هــای‬ ‫مختلفــی درایــن شهرســتان‬ ‫زندگــی مــی کننــد‪ ،‬بومیــان‬ ‫اصلــی ایــن شهرســتان‬ ‫تــات هــا یــا فارســی زبانــان‬ ‫هســتند کــه همــراه بــا تــرکان‬ ‫قزلبــاش کــه از دوره صفویــه‬ ‫بــه ایــن منطقــه مهاجــرت‬ ‫نموده انــد قومیــت اصلــی‬ ‫ایــن شهرســتان را تشــکیل‬ ‫داده انــد‪ .‬در ســال هــای اخیــر‬ ‫نیــز اقــوام سیســتانی و بلــوچ‬ ‫بــه قومیت هــای شهرســتان اضافــه شــده انــد‪ .‬هــر کــدام از ایــن اقــوام‬ ‫صنایــع دســتی مخصــوص بــه خــود را دارنــد‪ ،‬مهمتریــن صنایــع دســتی در‬ ‫شهرســتان مینودشــت عبارتند از ‪ :‬نوغانداری وابریشــم بافی ‪ ،‬نمد مالی‬ ‫‪ ،‬ســوزن دوزی ‪ ،‬حصیــر بافــی‪ ،‬چلنگــری ‪ ،‬گلیــم بافــی و بافــت قالــی و‬ ‫قالیچــه‪.‬‬ ‫ابریشم بافی‪:‬‬ ‫در بین صنایع دســتی‪ ،‬ابریشــم بافی بیشــترین هنرمند را در مینودشــت‬ ‫بــه خــود اختصــاص داده اســت‪ .‬شــرایط مطلــوب زیســتی و جغرافیایــی‬ ‫بــرای پــرورش کــرم ابریشــم موجب توســعه صنعــت نوغانــداری وتولیدات‬ ‫ابریشــمی در منطقه مینودشــت وتداوم ان شــده اســت‪.‬‬ ‫این هنر در شهرستان مینودشت به همان سبک سنتی انجام می پذیرد‪.‬‬ ‫و زنــان بیــش از مــردان بــه کار نوغانــداری وابریشــم بافــی مــی پردازنــد‪.‬‬ ‫تاچنــد دهــه اخیــر پارچــه هــای ابریشــمی بیشــترین پوشــاک والبســه‬ ‫مــردم مینودشــت بویــژه زنــان را تشــکیل مــی داد‪،‬ولــی اکنــون برخــی زنــان‬ ‫در مراســم وجش ـن ها بــه اســتفاده از لبــاس هــای محلــی مــی پردازنــد‪،‬‬ ‫ومهمتریــن کاربردهــای تولیــدات ابریشــمی در مراســم تولــد‪ ،‬ازدواج‪،‬‬ ‫ختنــه ســوران ومــرگ اســت‪.‬‬ ‫دست بافته های سنتی ابریشمی شهرستان را می توان به ‪:‬‬ ‫سر پوش که شامل‪:‬‬ ‫کاله مردانه ‪ ،‬پیشانی بند زنانه ‪ ،‬روسری ‪ ،‬پیشانی بند دخترانه« شاری‬ ‫سه » که اطراف ان را با منجوق و سکه تزیین می نمایند ‪ ،‬شال ابریشمی‬ ‫ِ‬ ‫تن پوش که شامل‪:‬‬ ‫نیــم تنــه ای اســتین بلنــد یــراق دوزی شــده زنانــه بــه نــام « کول َجــه «‪،‬‬ ‫دامــن شــلواری یــا « تِمــان «‪ ،‬جلیقــه زنانــه ‪ ،‬پیراهــن زنانــه و مردانــه ‪،‬‬ ‫پارچــه ســیاه و ســفید یــا االق بــاالغ تقســیم کــرد‪.‬‬ ‫از تولیدات دیگرابریشم بافی شهرستان می توان به ‪:‬‬ ‫شــامل دســتمال ابریشــمی‪ ،‬کیــف پــول‪ ،‬ســفره غذا‪،‬ســفره قند‪ ،‬جــا‬ ‫مهــری‪ ،‬بُقچــه‪ ،‬اویــز ‪ ،‬انــواع چادرشــب ‪،‬دســتمال ابریشــمی‪ ،‬روســری‪،‬‬ ‫انــواع نــوار قیطــان اشــاره کــرد‪.‬‬ ‫از دیگــر هنرهــای ســنتی ایــن شهرســتان مــی تــوان بــه رودوزیهــای ســنتی ‪،‬‬ ‫نمــد مالــی ‪ ،‬قــاب بافــی ‪ ،‬چــرم دوزی ‪ ،‬چلنگــری ‪ ،‬گلیــم بافی و‪ ..‬اشــاره کرد‪.‬‬ صفحه 6 ‫سواد رسانه‬ ‫‪7‬‬ ‫‪ 16‬رقم کارت های بانکی معرف چه ویژگی هستند؟‬ ‫شــماره روی کارت هــای بانکــی هــر کشــور یــک عــدد ‪ 16‬رقمــی اســت کــه ‪ 6‬شــماره اول درواقــع معــرف بانــک صادرکننــده ان کارت اســت کــه بــه ان پیش شــماره کارت بانکــی می گوینــد‪.‬‬ ‫رقــم هفتــم و هشــتم شــماره کارت بانکــی معــرف کــد محصــول مشــخص کننده نــوع کارت بانکــی اســت‪ .‬ارقــام ‪ 9‬تــا ‪ 15‬معــرف شماره ســریال کارت بانکــی اســت کــه بــرای هــر کارت‬ ‫منحصربه فــرد اســت‪ .‬رقــم اخــر رقــم کنترلــی نامیــده می شــود‪ .‬ایــن رقــم صرفــا ً بــرای اطمینــان از درســت واردکــردن ‪ 15‬رقــم ابتدایــی بــه کار مـی رود‪.‬‬ ‫حضــرت ایت اللــه خامنـه ای‪« :‬هنــر را در خدمــت مفاهیــم انقالبــى بایــد قــرار داد‪ .‬مفاهیــم انقالبــى عالی تریــن مفاهیمــى اســت کــه بــه درد انســانها میخــورد‪ ،‬بــه درد مــردم میخــورد؛‬ ‫کوتاه کننده لینک‬ ‫چیست و چه‬ ‫کاربردی دارد؟‬ ‫کوتــاه کننــده لینــک سرویســی اســت کــه به شــما ایــن امکان‬ ‫را می­دهــد کــه در مــوارد خاصــی طــول لینــک ســایت خــود را‬ ‫کوتــاه کــرده و کاربــران بــا کلیــک بــر یــک لینــک کوتــاه شــده بــا‬ ‫ســهولت بیشــتری بــه ســایت شــما هدایــت شــوند‬ ‫از اغازشــبکه جهانــی وب‪ URL ،‬کــه مخفــف ‪Uniform‬‬ ‫‪ Resource Locator‬اســت بــه معنــای روشــی هماهنــگ‬ ‫و یکپارچــه بــرای تعییــن محــل منابــع در فضــای دیجیتــال (‬ ‫اصطــاح ‪ URL‬و شــیوه ی اســتفاده از ان را تیــم برنــرز لــی‬ ‫پیشــنهاد و طراحــی کــرد) یکــی از روش هــای اولیــه بــرای گــذر‬ ‫از صفحه ای به صفحه دیگر در وب بوده اســت‪ .‬متاســفانه‬ ‫‪ URL‬هــا بــا اضافــه شــدن ســاب دامنــه هــا‪ ،‬زیــر شــاخه هــا و‬ ‫کدهــای رهگیــری طوالنــی و پیچیــده مــی شــوند‪.‬‬ ‫بــا افزایــش محبوبیــت رســانه هــای اجتماعــی‪ URL ،‬هــای‬ ‫طوالنــی مشــکل افریــن شــدند‪ .‬زمانــی کــه توییتــر راه‬ ‫انــدازی شــد‪ ،‬پیــام هــا بــه ‪ 140‬کاراکتــر محــدود مــی شــد‪.‬‬ ‫ایــن بــدان معنــی اســت کــه یــک ‪ URL‬طوالنــی مــی توانــد‬ ‫کل توییــت شــما را اشــغال کنــد‪ .‬یافتــن راهــی بــرای کوتــاه‬ ‫کــردن ‪URL‬هــا بــه اولویــت اصلــی تبدیــل شــد‪.‬‬ ‫کوتــاه کننــده هــای ‪ URL‬قــادر هســتند هــر ‪ URL‬طوالنــی‬ ‫و پیچیــده ای را بــه یــک پیونــد کوتــاه و قابــل مدیریــت‬ ‫کاهــش دهنــد‪.‬‬ ‫در ایــن گــزارش‪ ،‬توضیــح خواهیــم داد کــه کوتاه کننــده‬ ‫‪ URL‬چیســت‪ ،‬چــرا کس ـب وکار شــما بایــد از ان اســتفاده‬ ‫کنــد و بهتریــن کوتاه کننده هــای ‪ URL‬را بــرای جســتجو و‬ ‫تعامــل پیــدا نماییــد‬ ‫کوتاه کننده ‪ URL‬چیست؟‬ ‫کوتــاه کننــده ‪ URL‬برنامــه ای اســت کــه ‪ URL‬طوالنــی را‬ ‫بــه ‪ URL‬کوتــاه تبدیــل مــی کنــد‪.‬‬ ‫بــه طــور معمــول‪ ،‬ادرس وب ســایت را کوتــاه مــی کنــد و‬ ‫ترکیبــی تصادفــی از حــروف و اعــداد را اضافــه مــی کنــد‪.‬‬ ‫بــه عنــوان مثــال‪ ،‬یــک کوتــاه کننــده ‪ URL‬یــک ‪URL‬‬ ‫طوالنــی را بــه شــکل زیــر تبدیــل مــی کنــد‬ ‫‪https:‎//sproutsocial.com/insights/data/‬‬ ‫‪/2022-social-shopping‬‬ ‫به‬ ‫‪3wqfg08/https:‎//bit.ly‬‬ ‫کوتــاه کننــده ‪ URL‬همچنیــن بــه عنــوان کوتــاه کننــده‬ ‫لینــک‪ ،‬کوچــک کننــده لینــک‪ ،‬فشــرده کننــده لینــک‪ ،‬خــازن‬ ‫کاربرانی که‬ ‫به دنبال برنامه های‬ ‫‪ ChatGPT‬هستند‪،‬‬ ‫بد افزار دریافت‬ ‫می کنند‬ ‫‪ URL‬یــا ایجــاد کننــده ‪ URL‬شــناخته مــی شــود‪.‬‬ ‫چــرا کســب و کارهــا از کوتــاه کننــده ‪ URL‬اســتفاده‬ ‫مــی کننــد؟‬ ‫بــا توجــه بــه اینکــه کوتــاه کننــده ‪ URL‬بــه شــما کمــک مــی‬ ‫کنــد پیــام هــای مناســب را بــدون اشــغال فضــای زیــاد بــه‬ ‫مخاطبــان خــود ارســال کنیــد‪ .‬بــا ایــن حــال‪ ،‬دالیــل دیگــری‬ ‫نیــز وجــود دارد کــه موجــب مــی شــود برندهــا از کوتــاه‬ ‫کننــده ‪ URL‬اســتفاده کننــد‪.‬‬ ‫مزایای کوتاه کننده ‪ URL‬چیست؟‬ ‫سهولت درردیابی‬ ‫برخــی از بهتریــن کوتــاه کننــده هــای ‪ URL‬راهــی را بــرای‬ ‫شــما فراهــم مــی کننــد تــا پــس از کوتــاه کــردن لینــک‪،‬‬ ‫عملکــرد ان لینــک را نیــز ردیابــی کنیــد‪.‬‬ ‫ایــن اطالعــات مــی توانــد بــه شــما بگویــد چــه کســی‪،‬‬ ‫چــه زمانــی و کجــا روی لینــک شــما کلیــک کــرده اســت‪.‬‬ ‫همچنیــن مــی توانیــد گــزارش خــود را بــا اســتفاده از‬ ‫پارامترهــای ‪ UTM‬تنظیــم کنیــد تــا بــه راحتــی محــل‬ ‫ترافیــک خــود را ردیابــی کنیــد‪.‬‬ ‫برند سازی‬ ‫بــا ابــزار کوتــا ه کننــده ‪ URL‬سفارشــی‪ ،‬می توانیــد لینــ ‬ ‫ک‬ ‫هــای خــود را بــه گونــه ای کوتــاه کنیــد کــه بــه اگاهــی‬ ‫کاربــران از برنــد شــما کمــک کنــد‪.‬‬ ‫چــرا کــه نــام برنــد شــما را در ادرس وب حفــظ مــی کننــد‪.‬‬ ‫ایــن بــه صــورت غیــر مســتقیم روی بهینــه ســازی ســایت‬ ‫شــما تاثیــر مــی گــذارد‪.‬‬ ‫تعــداد کاراکترهــا را در رســانه هــای اجتماعــی‬ ‫کاهــش دهیــد‬ ‫اگــر از رســانه هــای اجتماعــی بــه عنــوان بخشــی از‬ ‫اســتراتژی بازاریابــی خــود اســتفاده مــی کنیــد‪ ،‬مــی دانیــد‬ ‫کــه چقــدر مهــم اســت کــه پســت هــای رســانه هــای‬ ‫اجتماعــی خــود را کوتــاه و جــذاب نگــه داریــد‪.‬‬ ‫شــما قطعــا ً نمی خواهیــد از ‪ URL‬طوالنــی ســایت در‬ ‫پســت های رســانه های اجتماعــی اســتفاده کنیــد کــه‬ ‫محبوبیــت گســترده ربات چــت ‪ OpenAI ChatGPT‬مــورد‬ ‫توجــه مجرمــان ســایبری قــرار گرفتــه اســت‪ ،‬ان هــا از‬ ‫اشــتیاق عمومــی بــرای ازمایــش ان بــرای فریــب کاربــران‬ ‫بــا هــدف دانلــود بد افزار هــای وینــدوز ‪ ،‬اندرویــد و بازدیــد از‬ ‫صفحــات فیشــینگ سوء اســتفاده می کننــد‪.‬‬ ‫برنامه های جعلی ‪ ChatGPT‬برای ویندوز و‬ ‫اندروید‬ ‫محققان ‪ Cyble‬متوجه شده اند‪:‬‬ ‫• یــک صفحــه فیس بــوک بــا نــام و نشــان ‪ChatGPT‬‬ ‫بــرای هدایــت مخاطبــان بــه صفحاتــی کــه از وب ســایت‬ ‫‪ ChatGPT‬تقلیــد می کننــد و همچنیــن یــک برنامــه‬ ‫‪( ChatGPT‬کــه وجــود نــدارد) بــرای کاربــران وینــدوز‬ ‫در هنــگام دانلــود نرم افــزار کــه در واقــع بد افــزار ســرقت‬ ‫اطالعــات اســت ‪ ،‬سوء اســتفاده می کننــد‪.‬‬ ‫• برخــی از ایــن صفحــات از مــردم می خواهنــد بــرای‬ ‫اســتفاده از ســرویس ‪ ChatGPT‬پــول پرداخــت کننــد و‬ ‫بــرای ایـن کار فرم هــای پرداخــت نیــز ارائــه می دهنــد کــه بــا‬ ‫ایــن کار اطالعــات شــخصی و اطالعــات کارت هــای پرداخــت‬ ‫کاربــران را ســرقت می کننــد‬ ‫• بد افــزار ‪ Android‬جعــل هویــت (غیر موجــود) یــا ســایر‬ ‫برنامه هــای مرتبــط بــا هوش مصنوعــی‪ ،‬کــه قربانیــان را‬ ‫مشــترک خدمــات ممتــاز می کنــد و داده هــا را ســرقت‬ ‫می کننــد‪ ،‬همچنیــن بــه کاربــر تبلیغــات نمایــش می دهــد‪،‬‬ ‫ظاهــرا مدتــی اســت کــه به دنبــال فریــب کاربــران می باشــند‪.‬‬ ‫• صفحــات جعلــی ‪ OpenAI‬کــه بد افزار هــا را ارائــه‬ ‫می کننــد در دامنه هــای مختلفــی راه انــدازی شــده اند و‬ ‫حرفــه ای بــودن برنــد شــما را زیــر ســوال مــی بــرد‬ ‫برخــی از کوتاه کننده هــای پیونــد بــه شــما امــکان‬ ‫می دهنــد یــک ‪ URL‬مــارک دار حــاوی نــام تجــاری خــود‬ ‫ایجــاد کنیــد‪ .‬بــه عنــوان مثــال‪ ،‬ممکــن اســت ‪ URL‬هــای‬ ‫طوالنــی در امــازون را دیــده باشــید کــه بــه یــک ‪ URL‬مــارک‬ ‫دار ماننــد‪:‬‬ ‫‪3q1xugs/https:‎//amzn.to‬‬ ‫سهولت اشتراک گذاری‬ ‫در نهایــت‪ ،‬کوتــاه کننــده هــای لینــک ‪ URL‬هــای شــما را‬ ‫قابــل اشــتراک گــذاری و بــه یــاد ماندنــی تــر مــی کننــد‪ .‬و‬ ‫همچنیــن کمتــر احتمــال دارد کــه اشــتباه تایــپ شــوند‪.‬‬ ‫ویژگــی هایــی کــه بایــد در بهتریــن کوتــاه کننــده هــای‬ ‫‪ URL‬جســتجو کنیــد‬ ‫در اینجــا پنــج ویژگــی کلیــدی بــرای جســتجو در کوتــاه‬ ‫کننــده ‪ URL‬اورده شــده اســت‪.‬‬ ‫‪ URL‬هــای قابــل تنظیــم‪ :‬بــه شــما اجــازه مــی دهــد ‪URL‬‬ ‫کوتــاه شــده را بــا نــام تجــاری خــود مطابقــت دهیــد یــا‬ ‫نشــان دهیــد کــه پیونــد در مــورد چیســت‪.‬‬ ‫ردیابــی پیونــد‪ :‬بــه شــما امــکان می دهــد کلیک هــا و احتمــاال ً‬ ‫تبدیل هــای روی پیوندهــای خــود را ثابــت کنیــد تــا بتوانیــد در‬ ‫مــورد بازگشــت ســرمایه یــک کمپیــن گــزارش دهیــد‪.‬‬ ‫پشــتیبانی از پارامتــر ‪ :UTM‬بــه شــما امــکان مــی دهــد‬ ‫پارامترهــای منبــع‪ ،‬رســانه و کمپیــن را اضافــه و پیگیــری کنیــد‬ ‫تــا بتوانیــد ببینیــد چــه کســی روی پیونــد کلیــک کــرده اســت‪.‬‬ ‫هدف گیــری مجــدد پیونــد‪ :‬بــه شــما امــکان می دهــد‬ ‫پیکســل های هدف گیــری مجــدد را بــه پیوندهــا اضافــه‬ ‫کنیــد و نمایــه مخاطبــان سفارشــی خــود را گســترش دهیــد‬ ‫تــا بتوانیــد بعــدا ً بــرای انهــا تبلیغــات ارائــه دهیــد‪.‬‬ ‫ادغــام‪ :‬بــه شــما امــکان مــی دهــد کوتــاه کننــده پیونــد‬ ‫را بــا ســایر ابزارهــای موجــود در پشــته بازاریابــی خــود‬ ‫ادغــام کنیــد‪ .‬بــه عنــوان مثــال‪ Bitly ،‬بــا ‪ Sprout‬ادغــام‬ ‫مــی شــود تــا بتوانیــد لینــک هــای کوتــاه شــده را مســتقیما ً‬ ‫در محتــوای خــود در جریــان کار رســانه هــای اجتماعــی‬ ‫بایــد انتظــار داشــته باشــیم کــه ایــن صفحــات همچنــان‬ ‫ایجــاد شــوند‪.‬‬ ‫ مراقــب ایــن دامنه هــای ‪ ChatGPT#‬باشــید کــه بد افــزار‬‫را توزیــع می کننــد‪:‬‬ ‫‪chat-gpt-windows[.‎]‎com‬‬ ‫‪chat-gpt-online-pc[.‎]‎com‬‬ ‫‪chat-gpt-pc[.‎]‎online‬‬ ‫‪chat- gpt[.‎]‎run‬‬ ‫‪@OpenAI #cybersecurity #infosec pic.twitter.‬‬ ‫‪com/hOZIVGN4Wi‬‬ ‫—‬)‪Alvosec ⚛️Ⓜ️‪(@alvosec‬‬ ‫توصیه هایی برای کاربران ‪ChatGPT‬‬ ‫بــه کاربرانــی کــه می خواهنــد ‪ ChatGPT‬را امتحــان‬ ‫کننــد‪ ،‬توصیــه می شــود کــه مســتقیما بــه منبــع مراجعــه‬ ‫کننــد‪ ،‬بــه عنــوان مثــال‪ ،‬اطالعــات مربوطــه را در صفحــه‬ ‫رســمی ‪ OpenAI‬جســتجو کننــد ‪ ،‬در حال حاضــر‪ ،‬ســرویس‬ ‫چت بــات فقــط مبتنــی بــر وب اســت‪.‬‬ ‫از انجایــی کــه ‪ Google Search‬اخیــرا تبلیغــات مخربــی‬ ‫را بــرای کاربرانــی کــه در جســتجوی نرم افزار هــا و بازی هــای‬ ‫محبــوب هســتند‪ ،‬ارائــه می دهــد‪ ،‬جســتجوی برنامه هــای‬ ‫‪ ChatGPT‬از طریــق جســتجوی ‪ Google‬نیــز ممکــن اســت‬ ‫در برخــی مواقــع خطرنــاک باشــد‪.‬‬ ‫لــذا کســانی کــه قبــا درگیــر یکــی از ایــن موضوعــات‬ ‫شــده اند‪ ،‬بایــد دســتگاه های خــود را از نظــر بد افــزار و‬ ‫اشــتراک گذاری ناخواســته حســاب های خــود بررســی کننــد‬ ‫تــا مطمئــن شــوند کــه در ایــن بیــن چــه چیــز دیگــری از‬ ‫قبیــل حســاب های انالیــن‪ ،‬کارت هــای پرداخــت‪ ،‬اطالعــات‬ ‫بانکــی و ‪ ...‬در معــرض خطــر قــرار گرفتــه اســت‪.‬‬ ‫‪ 10‬اسفند ‪1401‬‬ ‫سال پنجم‬ ‫شماره ‪39‬‬ ‫دستگیری کالهبردار‬ ‫رسیدساز جعلی‬ ‫پلیــس فتــا از دســتگیری متهمــه ای کــه در‬ ‫شــبکه های اجتماعــی مختلــف بــا اســتفاده از‬ ‫رسیدســاز جعلــی کالهبــرداری می کــرد ‪،‬خبــر داد‪.‬‬ ‫ســرهنگ کاراگاه علــی حســینی‪ ،‬در تشــریح‬ ‫ایــن خبــر گفــت‪ :‬ب ـ ه دنبــال شــکایت تعــدادی از‬ ‫شــهروندان مبنــی بــر کالهبــرداری از ان هــا در‬ ‫شــبکه های اجتماعــی مختلــف بــا رســیدهای‬ ‫جعلــی‪ ،‬موضــوع در دســتور کار مامــوران پلیــس‬ ‫فتــا قــرار گرفــت‪.‬‬ ‫وی افــزود‪ :‬بــا اقدامــات فنــی ‪ ،‬پلیســی و پیگیــری‬ ‫مســتمر پلیــس فتــا‪ ،‬در نهایــت ایــن شــیاد مــورد‬ ‫شناســایی قــرار گرفــت کــه پس از هماهنگــی با مقام‬ ‫قضائــی دســتگیر و بــه پلیــس فتــا انتقــال داده شــد‪.‬‬ ‫ســرهنگ حســینی ادامــه داد‪ :‬پــس از انتقــال‬ ‫متهمــه بــه پلیــس فتــا‪ ،‬در بازجویــی و تحقیقــات‬ ‫تکمیلــی مشــخص گردیــد کــه وی بــا درخواســت‬ ‫خریــد اجنــاس در شــبکه های اجتماعــی مختلف از‬ ‫طریــق وب ســایت های درج اگهــی رایگان‪ ،‬باارســال‬ ‫یــک رســید جعلــی بانکــی بــرای فروشــنده کــه از‬ ‫طریــق برنامه هــای رسیدســاز جعلــی ســاخته شــده‬ ‫بــود‪ ،‬اعــام می کــرد هزینــه را واریــز نمــوده کــه‬ ‫فروشــنده کاال را بــرای وی ارســال نماینــد در حالــی‬ ‫کــه اصــا مبلغــی بــه حســاب واریــز نمی شــد‪.‬‬ ‫ایــن مقــام مســئول توصیــه کــرد‪ :‬الزم اســت‬ ‫افــراد قبــل از انجــام معاملــه ابتــدا بــا بررســی‬ ‫حســاب بانکــی خــود از واریــز پــول بــه حســاب‬ ‫خــود اطمینــان حاصــل کننــد‪.‬‬ ‫وی گفــت‪ :‬شــهروندان در صــورت اطــاع از‬ ‫هرگونــه فعالیــت مجرمانــه در فضــای مجــازی‬ ‫مراتــب را از طریــق ســایت پلیــس فتــا بــه ادرس‬ ‫‪ www.Cyberpolice.ir‬گــزارش کننــد و یــا بــا‬ ‫شــماره تلفــن ‪ 096380‬بــا کارشناســان مــا در‬ ‫ارتبــاط باشــند‪.‬‬ ‫برداشت غیر مجاز از کیف‬ ‫پول دیجیتالی همسر‬ ‫پلیــس فتــا از شناســایی خانمــی جــوان کــه‬ ‫اقــدام بــه برداشــت غیــر مجــاز ‪ 4‬میلیــارد ریــال‬ ‫رمــز ارز از کیــف پــول دیجیتالــی همســر خــود‬ ‫نمــوده بــود‪ ،‬خبــرداد‪.‬‬ ‫ســرهنگ «امیرحســین ســلیمانی» بیــان کــرد‪:‬‬ ‫در پــی شــکایت مــردی میانســال مبنــی بــر‬ ‫برداشــت غیــر مجــاز رمــز ارزهــای وی از کیــف‬ ‫پــول دیجیتالــی خــود‪ ،‬موضــوع در دســتور کار‬ ‫کارشناســان پلیــس فتــا قــرار گرفــت‪.‬‬ ‫ســرهنگ «ســلیمانی» ادامــه داد‪ :‬شــاکی بیــان‬ ‫داشــت چنــدی پیــش متوجــه شــده اســت کــه‬ ‫دسترســی های غیرمجــازی نســبت بــه حســاب‬ ‫رمــز ارز ایشــان صــورت گرفتــه اســت کــه در‬ ‫نهایــت از کیــف پــول دیجیتالــی وی مبلــغ ‪4‬‬ ‫میلیــارد ریــال رمــز ارز بــه صــورت غیــر مجــاز در‬ ‫چندیــن مرحلــه برداشــت شــده اســت‪.‬‬ ‫ایــن مقــام ســایبری گفــت‪ :‬کارشناســان پلیــس‬ ‫فتــا بــا اقدامــات فنــی و تخصصــی موفــق شــدند‬ ‫متهــم را شناســایی و بــا هماهنگــی مقــام قضایی‬ ‫بــه ایــن پلیــس احضــار کننــد‪.‬‬ ‫وی بــا بیــان اینکــه طــی بررســی های بیشــتر‬ ‫مشــخص شــد متهمه همســر شــاکی بوده اســت‪،‬‬ ‫گفت‪ :‬شــهروندان بهتر اســت به منظور پیشــگیری‬ ‫از هرگونــه دغدغــه خاطــری نســبت بــه خریــد رمــز‬ ‫ارز و نگهــداری ان در کیف هــای الکترونیکــی خــود‪،‬‬ ‫ابتــدا دانــش و اگاهــی خــود را بــاال ببرنــد و از ذخیــره‬ ‫رمز هــای عبــور و نــام کاربــری روی گوشــی های‬ ‫خــود اکیــدا خــودداری کننــد و بــرای کیف هــای‬ ‫دیجیتالــی خــود از رمز هــای پیچیــده و غیــر قابــل‬ ‫حــدس اســتفاده نماینــد‪.‬‬ ‫ســرهنگ «ســلیمانی» از هموطنــان خواســت‪:‬‬ ‫در صــورت برخــورد بــا هرگونــه مــورد مشــکوک و‬ ‫یــا مجرمانــه در فضــای مجــازی می تواننــد ان را از‬ ‫طریــق وب ســایت پلیــس فتــا بــه نشــانی اینترنتــی‬ ‫‪ www.cyberpolice.ir‬و یــا بــا شــماره تلفــن‬ ‫‪ 096380‬بــا کارشناســان مــا در میــان بگذارنــد‪.‬‬ صفحه 7 ‫صاحب امتیاز و مدیرمسئول‪ :‬سکینه جافرنوده‬ ‫منطقه ای‬ ‫هفته نامه اجتماعی‪ ،‬فرهنگی‬ ‫شعبان‪1444/‬‬ ‫‪1444‬‬ ‫‪ /8‬شعبان‪/‬‬ ‫‪ /01‬مارس‪/8 - 2022 /‬‬ ‫‪/‬اسفند‪/01-- 1401 /‬‬ ‫‪/10‬اسفند‪/‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪ -39‬سال پنجم‬ ‫شماره ‪-39‬‬ ‫خبرنگار ‪ :‬حمیدرضا محمدیاری ‪ -‬نرگس حسین زاده عکاس ‪ :‬ستایش محمدیاری‬ ‫تولیدمحتوا‪ :‬موسسه مطبوعاتی مروارید بازار کسب و کار پارس ؛ زیر نظر شورای سردبیری؛‬ ‫ایــــران ‪ ،‬گلستـان ‪ ،‬گرگـان ‪ ،‬میدان شهدا‪ ،‬خیابان رازی‪ ،‬روبروی رازی یکم؛‬ ‫تلفن ‪021-91013453 * 017- 32688214 :‬‬ ‫چــاپخانه‪:‬تکتم‬ ‫‪www.bkkg.ir‬‬ ‫‪www.bazarkasbkaronline.ir‬‬ ‫‪bazarkasbkaronline@gmail.com‬‬ ‫مخاطب محترم‬ ‫‪bazarkasobkar‬‬ ‫درج اخبار‪ ،‬دیدگاه ها و گزارش ها در این هفته نامه تنها به منظور اطالع رسانی صورت گرفته ‪ ،‬به معنی‬ ‫تایید انها از سوی ندای ابادی نیست‪.‬‬ ‫اتشکده‬ ‫بهرام یزد‬ ‫اتشــکده یــزد محــل نگهــداری اتــش مقــدس زرتشــتی‬ ‫در شــهر یــزد و نیایشــگاه زرتشــتیان ســاکن در ایــن شــهر‬ ‫اســت‪ .‬قدمــت ایــن اتشــکده بــه دوران پهلــوی می رســد؛‬ ‫هرچنــد اتشــی کــه در ان می ســوزد‪ ،‬بیــش از ‪ ۱۵۰۰‬ســال‬ ‫روشــن مانــده اســت‪ .‬در واقــع‪ ،‬اتــش موجــود در اتشــکده‬ ‫زرتشــتیان یــزد‪ ،‬یکــی از ســه اتــش باســتانی و مقــدس‬ ‫پیــروان زرتشــت از دوره ساســانیان بــوده کــه همچنــان‬ ‫روشــن و شــعله ور اســت‪.‬‬ ‫اتشــکده یزد یکی از نمادهای شــهر یزد و بخشــی از میراث‬ ‫فرهنگی و تاریخی این شهر کهن و نمونه ای از همزیستی‬ ‫ادیــان گوناگــون در کنــار یکدیگــر محســوب می شــود‪ .‬ایــن‬ ‫اتشــکده در تاریــخ ‪ ۲۲‬شــهریور ‪ ۱۳۷۸‬هجــری شمســی در‬ ‫فهرســت اثــار ملــی ایــران بــه ثبــت رســید و امــکان بازدیــد از‬ ‫ان بــرای گردشــگران وجــود دارد‪.‬‬ ‫هرانچه باید درباره اتشکده بهرام یزد بدانید‪:‬‬ ‫ اتشکده بهرام یزد کجاست؟‬‫ معرفی اتشکده بهرام یزد‬‫ ساخت اتشکده بهرام یزد‬‫ تاریخچه اتش اتشکده بهرام یزد‬‫ معماری اتشکده بهرام یزد‬‫ سایر بخش های اتشکده بهرام یزد‬‫ اداب ورود به اتشکده بهرام یزد‬‫ نکات بازدید از اتشکده بهرام یزد‬‫ اتشکده بهرام یزد کجاست؟‬‫اتشــکده زرتشــتیان یــزد از جاهــای دیدنــی یــزد اســت که‬ ‫در بلــوار شــهید منتظــر قائــم‪ ،‬خیابــان ایت اللــه کاشــانی‬ ‫قــرار دارد‪.‬‬ ‫ادرس‪ :‬اســتان یــزد‪ ،‬شــهر یــزد‪ ،‬بلــوار شــهید منتظــر قائــم‪،‬‬ ‫خیابــان ایت اللــه کاشــانی‬ ‫معرفی اتشکده بهرام یزد‬ ‫اتشــکده نمونـه ای از نیایشــگا ه زرتشــتیان اســت کــه در ان‬ ‫اتــش‪ ،‬جایــگاه ویــژه ای دارد و مهم تریــن نیایش هــای دینــی‬ ‫از جملــه خوانــدن اوســتا و گات هــا در ان و در برابــر اتــش‬ ‫صــورت می گیــرد‪ .‬اتشــکده یــزد یکــی از ایــن نیایشــگاه ها‬ ‫اســت که ارزش بســیاری برای زرتشــتیان دارد‪ .‬این مکان با‬ ‫نام اتشــکده وَرهُرام نیز شــناخته می شــود و اتش مقدس‬ ‫ورهــرام در ان قــرار دارد‪ .‬مســئوالن ایــن بنــای ارزشــمند‬ ‫زرتشــتی‪ ،‬وظیفـ ه روشــن نگه داشــتن اتــش اتشــکده را بــه‬ ‫فــردی مطمئــن و مــورد اعتمــاد واگــذار کرده انــد‪.‬‬ ‫اتشــکده بهــرام یــزد در تاریــخ ‪ ۲۲‬شــهریور ‪ ۱۳۷۸‬هجــری‬ ‫شمســی بــا شــماره ثبــت ‪ ۲۴۳۱‬در فهرســت اثــار ملــی ایــران‬ ‫قــرار گرفــت‪ .‬گروهــی از زرتشــتیان بــا ایــن موضــوع چنــدان‬ ‫موافــق نبودنــد؛ چراکــه می گفتنــد ورود گردشــگران بــه ایــن‬ ‫مجموعــه باعــث ســلب ارامــش نیایشــگران می شــود و‬ ‫پاکیزگــی ایــن مــکان از بیــن م ـی رود کــه در دیــن زرتشــتی‬ ‫از جایــگاه واالیــی برخــوردار اســت‪ .‬در هــر صــورت به دلیــل‬ ‫درخواســت زیــاد گردشــگران بــرای بازدیــد از ایــن مــکان‪،‬‬ ‫بخشــی از ان بــرای بازدیدکننــدگان در نظــر گرفتــه شــده‬ ‫اســت و امــروزه در زمــره جاذبه هــای اســتان یــزد قــرار دارد‪.‬‬ ‫اتشــکده یــزد از نظــر بــار تاریخــی و فرهنگی و همیــن طور از‬ ‫دیــد معمــاری‪ ،‬الهام بخــش و زیبــا اســت‪.‬‬ ‫ساخت اتشکده بهرام یزد‬ ‫اتشــکده یــزد کــه ان را بــا نام هــای دیگــری همچــون‬ ‫اتشــکده بهــرام یــزد و خانــه زرتشــتیان یزد نیز می شناســند‪،‬‬ ‫یکــی از نیایشــگاه های معــروف زرتشــتیان اســت کــه در‬ ‫دوران پهلــوی اول در ســال ‪ ۱۳۱۳‬هجــری شمســی ســاخته‬ ‫شــد‪.‬‬ ‫در ابــان مــاه همــان ســال یــک زرتشــتی پارســی بــه نــام‬ ‫«همابائــی» ســرمایه ای را بــرای ســاخت ایــن اتشــکده در‬ ‫نظــر گرفــت و قطعــه زمینــی بــه بزرگــی ‪ ۶,۸۸۱‬متــر مربــع را‬ ‫بــرای ایـن کار انتخــاب کــرد که از ســوی چند تن از زرتشــتیان‬ ‫ایــران از جملــه بــرادران امانــت بــه یــاد فــوت پدرشــان‬ ‫«اردشــیر مهربــان رســتم امانــت» وقــف شــده بــود‪.‬‬ ‫مهندســان پارســی نقشــه ایــن بنــا را کشــیدند و اربــاب‬ ‫جمشید امانت‪ ،‬یکی از برادران امانت‪ ،‬سرپرستی و نظارت‬ ‫بــر ســاخت ان را بــر عهــده گرفــت‪ .‬وی در خاطــرات خــود‬ ‫نوشــت ه اســت کــه پنــج بــار بــه هنــد ســفر کــرده تــا رضایــت‬ ‫انجمــن پارســیان هنــد‪ ،‬گروهــی از زرتشــتیان ایرانی تبــار‪،‬‬ ‫را بــرای پرداخــت هزینــه ســاختمان اتشــکده ورهــرام یــزد‬ ‫جلــب کنــد‪ .‬ایــن ســفرها چهــار بــار بــا کشــتی های بخــار از‬ ‫طریــق اقیانــوس هنــد و یــک بــار بــا پــای پیــاده و شــتر از‬ ‫ریگ زارهــای بلوچســتان ایــران و پاکســتان انجــام شــد‪.‬‬ ‫تاریخچه اتش اتشکده بهرام یزد‬ ‫طبــق نوشــته ها و نقــل قول هــای تاریخــی بــه نظــر می رســد‬ ‫در زمــان حکومــت پادشــاهان ساســانی‪ ،‬ســه اتشــکده‬ ‫به دلیــل قدمتشــان از شــکوه و اهمیــت باالیــی برخــوردار‬ ‫بودند‪ :‬اتشــکد ه اذر گشنســب یا اذرگشســب در شهرســتان‬ ‫تــکاب در تخت ســلیمان‪ ،‬اتشــکد ه اذر برزین مهــر در‬ ‫روســتای فشــتنق خراســان رضــوی و اتشــکد ه کاریــان یــا‬ ‫اتشــکد ه اذرفرنبــغ کاریــان فــارس در روســتای کاریــان از‬ ‫توابــع جویــم الرســتان‪.‬‬ ‫اتــش بهــرام (ورهــرام) یــا اتشــی کــه در اتشــکده یــزد‬ ‫نگهــداری می شــود‪ ،‬پیشــینه ای نزدیــک بــه ‪ ۱۵۰۰‬ســال دارد‬ ‫و اتــش اصلــی یکــی از اتشــکده های مهــم دوران ساســانی‬ ‫یعنــی اذرفرنبــغ فــارس اســت‪ .‬متاســفانه مســئوالن و‬ ‫محافظــان ایــن اتــش در قــرن دهــم میــادی به دلیــل حمله ‬ ‫دشــمنان بــه شــهر یــزد مجبــور بــه انتقــال اتــش به اتشــکده ‬ ‫بــزرگ شــهر شــدند؛ امــا ایــن اتشــکده نیــز تخریــب شــد و‬ ‫زرتشــتیان را وادار بــه جابه جایــی مجــدد اتــش مقــدس خود‬ ‫کــرد‪ .‬ان هــا در غــاری کــه در کــوه اِشــک َفت یــزدان (بیــن عقدا‬ ‫و پارس بانــو) رفتنــد و اتــش ورهــرام را به مــدت ‪ ۳۰‬ســال از‬ ‫گزنــد بیگانــگان حفــظ کردنــد‪.‬‬ ‫بــه نظــر می رســد پــس از ان مجبــور بــه انتقال مجــدد اتش‬ ‫ورهــرام شــدند و به مــدت دو قــرن دیگــر بــرای جلوگیــری از‬ ‫تجــاوز بیگانــگان در روســتاهای محــل زندگــی زرتشــتیان‬ ‫یــزد مــورد حفاظــت و پاســداری قــرار گرفــت‪ .‬در ســال ‪۷۵۰‬‬ ‫هجری قمری‪ ،‬روســتایی به نام ترک اباد در نزدیکی اردکان‬ ‫ســاخته شــد و اکثــر زرتشــتیان یــزد به ویــژه موبــدان بــه ان‬ ‫منطقــه نقل مــکان کردنــد‪ .‬اتــش مقــدس نیــز بــه ترک ابــاد‬ ‫منتقــل شــده و به مــدت ‪ ۳۰۰‬ســال در روســتای ترک ابــاد‬ ‫نگهــداری می شــد‪ .‬متاســفانه جامع ـ ه زرتشــتیان ترک ابــاد‬ ‫به مــرور زمــان از یکدیگــر گســیخته شــد و اتــش مقــدس بــار‬ ‫دیگــر بــه شــریف اباد منتقــل و در ســال ‪ ۱۱۸۹‬هجــری قمــری‬ ‫مجــددا بــه یــزد بازگردانــده شــد‪ .‬زرتشــتیان مجبــور شــدند‬ ‫اتــش مقــدس را در محلـ ه دســتوران یــزد (کــوی موبــدان) در‬ ‫خانـ ه کوچکــی به صــورت مخفیانــه نگهــداری کننــد‪.‬‬ ‫ایــن مســئله ادامــه داشــت تــا اینکــه رضاشــاه دســتور‬ ‫احــداث اتشــکد ه یــزد را صــادر کــرد‪ .‬ســرانجام زرتشــتیان‬ ‫توانســتند عبادتگاهــی در شــان و منزلــت خــود داشــته‬ ‫باشــند‪ .‬اتــش مذکــور در ظرفــی بــزرگ از جنــس برنــز درون‬ ‫محفظـه ای شیشـه ای و مرتفع تــر از ســطح زمیــن در اتاقــی‬ ‫بــزرگ و تقریبــا دور از نــور خورشــید نگهــداری می شــود‪.‬‬ ‫یــک نفــر مســئولیت روشــن نگــه داشــتن اتــش را بــر عهــده‬ ‫دارد کــه بــا عنــوان «هیربــد» شــناخته می شــود‪ .‬وی روزانــه‬ ‫در چنــد نوبــت بــا افــزودن قطعه ای چوب خشــک و مقاوم تر‬ ‫از ســایر چوب هــا همچــون چــوب بــادام و زردالــو‪ ،‬ایــن اتش‬ ‫را حفــظ می کنــد‪ .‬خاکســتر حاصــل از ســوخت فاقــد ارزش‬ ‫اســت و بــه هنــگام نیــاز تخلیــه می شــود‪ .‬بازدیدکننده هــا‬ ‫می تواننــد ایــن اتــش را از پشــت شیشــه ببیننــد؛ چراکــه‬ ‫ی نبایــد بــا اتــش پــاک تمــاس پیــدا کنــد‪.‬‬ ‫نفس هــای ادمـ ‬ ‫معماری اتشکده بهرام یزد‬ ‫بــا بررســی ســاختمان هایی کــه به عنــوان اتشــکده ‬ ‫اســتفاده می شــدند‪ ،‬بــه ایــن اصــل می رســیم کــه از دوران‬ ‫قو بــرق‬ ‫باســتان‪ ،‬اتشــکده ها بــدون هرگونــه تجمــات و زر ‬ ‫و به صــورت مکانــی ســاده و مقــدس طراحــی و ســاخته‬ ‫شــده اند‪ .‬اتشــکده بهــرام نیــز هماننــد همتایــان خــود‪ ،‬از‬ ‫معمــاری و طراحــی ســاده و زیبایــی برخوردار اســت‪ .‬طراحی‬ ‫ایــن مــکان بــر اســاس سلســله مراتــب و حوزه بنــدی فضایی‬ ‫اتشــکده های پارســیان هنــد انجــام شــد؛ گرچــه مشــابه‬ ‫بناهــای مناطــق کویــری ایــران‪ ،‬الگوهــای معمــاری معاصــر‬ ‫یــزد را دارد‪ .‬ایــن بنــا در مرکــز حیــاط قــرار گرفتــه اســت و‬ ‫درختــان همیشــه ســبز‪ ،‬ان را محصــور کرده انــد‪ .‬ارتفــاع ان‬ ‫‪ ۲۱‬متــر باالتــر از ســطح زمیــن اســت و بــرای ورود بــه ان بایــد‬ ‫از هشــت پل ـ ه بــاال رفــت‪.‬‬ ‫نــگار ه فروهــر و سرســتون های ســنگی‪ ،‬ابهــت و زیبایــی‬ ‫خاصــی بــرای ســاختمان اتشــکد ه بهــرام بــه ارمغــان‬ ‫اورده انــد‪ .‬ایــن سرســتون ها و ســنگ های گلــدار پاییــن‬ ‫دیوارهــا از هنرمنــدی اســتادکاران و هنرمنــدان اســتان‬ ‫اصفهــان حکایــت دارنــد کــه پــس از تراشــیدن ســنگ ها‬ ‫در اصفهــان‪ ،‬ان هــا را بــه شــهر یــزد منتقــل کردنــد‪ .‬ظاهــرا‬ ‫کاشــی کاری نــگار ه فروهــر نیــز توســط هنرمنــدان اســتان‬ ‫یــزد انجــام شــده اســت‪ .‬طراحــان و اســتادکاران همچنیــن‬ ‫دیوارهای داخل ســاختمان را با اشــکالی از تصاویر زرتشــت‬ ‫و جمله هایــی برگرفتــه از کتــاب مقــدس اوســتا‪ ،‬بســیار زیبــا‬ ‫و هنرمندانــه تزییــن کرده انــد‪.‬‬ ‫حوضــی دایــره ای و بــزرگ در ابتــدای ورودی عمــارت‬ ‫اتشــکده‪ ،‬زیبایــی ویــژه ای بــه ایــن بنــای مقــدس بخشــیده‬ ‫کــه طبــق اییــن حوض هــای سراســر دنیــا‪ ،‬کــف ان توســط‬ ‫ســکه های بازدیدکننــدگان پــر شــده اســت‪ .‬بــه نظــر می رســد‬ ‫قرارگیــری اتشــکده در مقابــل حوضــی از اب‪ ،‬از خصوصیــات‬ ‫ایــن مکان هــا محســوب می شــود‪ .‬اتــش مقــدس در اتاقــی‬ ‫نگهــداری می شــود کــه معمــاران در مرکــز ســاختمان احــداث‬ ‫کــرده بودنــد تــا بــه ایــن ترتیــب از تابــش نــور خورشــید دور‬ ‫بمانــد‪ .‬در اطــراف ان نیــز اتاق هایــی بــرای انجــام فریضـ ه نمــاز‬ ‫و نیایــش مخصــوص زرتشــتیان در نظــر گرفتــه شــده اســت‪.‬‬ ‫سایر بخش های اتشکده بهرام یزد‬ ‫‪ -‬تاالر ورجاوند‬ ‫اقــای جمشــید امانــت در ســال ‪ ۱۳۱۸‬هجــری شمســی‪،‬‬ ‫تــاالر و اب انبــاری را بــه یــاد همســر خــود در مجموعــه‬ ‫اتشــکده یزد بنا کرد‪ .‬ســاختمان تاالر در ســال ‪ ۱۳۸۱‬هجری‬ ‫شمســی به دلیــل کهولــت‪ ،‬تخریــب و غیرقابــل اســتفاده‬ ‫شــد‪ .‬مهنــدس پرویــز ورجاونــد ایــن تــاالر را بازســازی کــرد و‬ ‫عملیــات مرمــت ســاختمان بــه ســبک بناهــای قدیمــی را در‬ ‫ســال ‪ ۱۳۸۷‬هجــری شمســی بــه پایــان رســاند‪ .‬وی ایــن کار‬ ‫را بــه یــاد پــدر و مــادر خــود‪ ،‬دکتــر فریــدون ورجاونــد و دولــت‬ ‫رســتمی انجــام داد و نــام ورجاونــد بــر تــاالر مانــد‪.‬‬ ‫در حال حاضر‪ ،‬تاالر ورجاوند به نمایشــگاهی تبدیل شــده‬ ‫اســت کــه در ان می توانیــد بیشــتر بــا زرتشــتیان‪ ،‬ســنت ها‬ ‫و اداب دینــی ان هــا اشــنا شــوید‪ .‬در اینجــا ماکت هایــی‬ ‫ســاخته شــده اند کــه هرکــدام لباس هایــی خــاص بــر تــن‬ ‫دارنــد‪ .‬در یــک گوشــه چشــمتان بــه ســفره عقــد و عــروس و‬ ‫دامــاد می افتــد و دربــاره اش می خوانیــد و در جایــی دیگــر از‬ ‫ســفره نــوروزی و مراســم پیــروان ایــن دیــن اطالعــات کســب‬ ‫می کنیــد‪ .‬نمــاز زرتشــتیان و اییــن سدره پوشــی را ایــن تــاالر‬ ‫می شناســید و می توانیــد اداب دینــی را درک کنیــد‪.‬‬ ‫اب انبار اتشکده یزد‬ ‫جمشــید امانــت اب انبــاری را نیــز در اتشــکده زرتشــتیان‬ ‫بنــا کــرد‪ .‬امــروزه ایــن اب انبــار در طبقــه زیریــن تــاالر‬ ‫ورجاونــد قابــل بازدیــد اســت‪ .‬در ایــن فضــا و پیــش از ورود‬ ‫بــه اب انبــار بــا فضایــی نمایشــگاهی مواجــه می شــوید و‬ ‫می توانیــد تصاویــر عکاســان مختلــف از موضوعــات مرتبــط‬ ‫بــا زرتشــتیان را ببینیــد‪.‬‬ ‫در گوشــه ای از ســالن نمایشــگاه بایــد از پله هــا پاییــن‬ ‫برویــد تــا بــه اب انبــار وارد شــوید‪ .‬انتهــای ایــن راه پلــه در‬ ‫گذشــته مســدود بــود و افــراد بــا اســتفاده از شــیری کــه‬ ‫در پاییــن مخــزن اب تعبیــه شــده بــود‪ ،‬از اب اســتفاده‬ ‫می کردنــد‪ .‬حــاال ایــن شــیر و دیــوار حــذف شــده اســت تــا‬ ‫گردشــگران بتواننــد وارد فضــای اب انبــار شــوند‪ .‬از دریچــه‬ ‫بــاالی اب انبــار‪ ،‬اب قنــات بــه داخــل می امــد تــا مــردم بــه‬ ‫ان دسترســی داشــته باشــند‪ .‬تعــدادی جــای پــا در دیــواره‬ ‫اب انبــار و حدفاصــل دریچــه بــاال تــا کــف دیــده می شــود کــه‬ ‫بــرای ورود افــراد در مواقــع اضطــراری بودنــد‪.‬‬ ‫اداب ورود به اتشکده بهرام یزد‬ ‫اتشــکده یــزد مکانــی مقــدس اســت و ادابــی بــرای ورود بــه‬ ‫ان وجــود دارد‪:‬‬ ‫ مــردان و زنــان بایــد هنــگام ورود بــه ایــن مــکان پاکیــزه‬‫باشــند‪.‬‬ ‫ قداســت ایــن مــکان در میــان زرتشــتیان ماننــد مســجد‬‫بــرای مســلمانان اســت و بانــوان در دوره هــای خــاص‬ ‫نمی تواننــد بــه ان وارد شــوند‪.‬‬ ‫ مــردان زرتشــتی بــه هنــگام ورود از کاله ســفید و زنــان‬‫از روســری ســفید به همــراه لبــاس رنــگ روشــن اســتفاده‬ ‫می کننــد و کفش هــای خــود را درمی اورنــد‪.‬‬ ‫ کســی نبایــد بــه اتــش مقــدس نزدیــک شــود؛ چراکــه‬‫نفــس انســان ان را الــوده می کنــد‪.‬‬ صفحه 8