هفته نامه ندای آبادی شماره 36
هفته نامه ندای آبادی شماره 36
19بهمن - 1401
سال پنجم/فوریه 08/2022
/17رجب -1444شماره 36
«جاذبه های گردشگری روستای قلعه
قافهمینودشت»
چهار شنبه
شماره 38:
قیمت 8 :
صفحات8:
«براینمایشکارنکنید»
5
نگاهی به وجه تسمیه
کوه االداغ بجنورد
تولید؛ دانش بنیان اه؛
اشتغال افرینی
قلعه فورگ
کجاست
2
مقاله
مهارت های عملی در زندگی
7
روستای قلعه باال کجاست؟
3
4 صفحه 1
19بهمن 1401
2
سال پنجم
شماره 36
قلعه فورگ
کجاست
فــورگ روســتایی بــا قلعه هــای زیبــا در دامنــه کــوه
مومن ابــاد واقــع شــده اســت و از مناطــق ییالقــی
خراســان جنوبــی بــه شــمار م ـی رود کــه اب و هــوای
ان ســرد کوهســتانی اســت .روســتای فــورگ یکــی
از روســتاهای شهرســتان درمیــان از توابــع بیرجنــد
اســت کــه در ۱۰۷کیلومتــری جنــوب شــرقی بیرجنــد
در خراســان جنوبــی قــرار دارد .فــورگ یکــی از
قدیمی تریــن روســتاهای ایــن شهرســتان محســوب
می شــود و بافــت ان قدیمــی اســت .ایــن روســتا بــر
روی کــوه و دور تــا دور قلعــه ای بــزرگ شــکل گرفتــه
کــه بــه قلعـه ی فــورگ بــه نــام همیــن روســتا مشــهور
اســت .فــورگ را بیشــتر بــه خاطــر ایــن قلعــه کــه یکــی
از زیباتریــن قلعــه هــای ایرانــی اســت ،می شناســند.
قلعــه فــورگ از جاهــای دیدنــی بیرجنــد اســت و در ۱۱۰
کیلومتــری شــرق بیرجنــد و در روســتای فــورگ از توابع
شهرســتان درمیــان در فاصلــه ۵کیلومتــری قــرار دارد.
وجــود مناطــق کوهســتانی زیــاد باعــث شــده اســت
کــه اســماعیلیان در مبــارزه بــا حکومــت عباســیان در
ایــن قلعه هــا زندگــی می کردنــد ،و در مبــارزات خــود
چندیــن ســال بــه دلیــل ســاخت قلعه هــای صعــب
العبــور پیــروز شــدند قلعه هــای مرتفــع و مســتحکمی
در اکثــر مناطــق ایــن شهرســتان و ســایر شــهرهای
جنوبــی خراســان ســاخته و باقــی گذاشــتند.
در ایــن محــل فداییــان مطلــق را تحــت تعلیــم و
اموزش هــای مخصــوص قــرار می دادنــد .فداییــان
مطلــق گروهــی بودنــد کــه حتــی اســم نداشــته و پــس
از تــرک قلعــه بــرای انجــام ماموریــت نام شــان عــوض
می شــد و بــه اســم مســتعار بــرای مبــارزه بــا تفکــرات
حکومــت مرکــزی تــاش می کردنــد .اســاس تعلیــم
فداییــان بــه ایــن صــورت بــود کــه بتواننــد دشــمن را
غافل گیــر کــرده ،یــک یــا دو ضربــه کارد بــه او زده و
قبــل از این کــه دیگــران بــه خــود بیاینــد ،ناپدیــد گردند.
هرچنــد نســبت دادن قلعــه فــورگ به اســماعیلیه باید
بــا احتیــاط صــورت گیــرد زیــرا قلعه هــای اســماعیلیه
دارای مشــخصات ویــژه ای هســتند و عظمــت و
مشــخصات ظاهــری قلعــه فــورگ بــا قلعه هــای
اســماعیلی متفــاوت اســت.
قلعــه باعظمــت و کم نظیــر فــورگ یــا قلعــه میــرزا
رفیع خــان کــه خوشــبختانه تــا حــدود زیــادی از گزنــد
حــوادث مخــرب طبیعــی و مصنوعــی و دســت تطــاول
زمانــه در امــان مانــده اســت ،همچــون نگینی شــاهوار
در میــان اثــار تاریخــی و مــکان هــای دیدنــی اســتان
خراســان جنوبــی می درخشــد .ایــن بنــا در در زمــره ۱۰
قلعــه تاریخــی مهــم کشــور و از اثــار مهم و قابل توجه
ایــران اســت کــه عــاوه بــر جایــگاه ملــی ،ظرفیــت ثبت
در فهرســت میراث جهانی یونســکو را دارا اســت .این
اثــر تاریخــی به شــماره ۳۴۵۰در تاریــخ ۱۳۷۹ /۲۸/۱۲
در فهرســت اثــار ملــی بــه ثبــت رســیده اســت.
از نظــر پیشــینه تاریخــی محوطــه ،ســاخت قلعــه
فــورگ در زمــان نادرشــاه افشــار بــه وســیله میــرزا
بقاخــان حاکــم منطقــه شــروع شــده و پــس از وی
پســرش میــرزا رفیــع خــان ســاختمان قلعه را بــه اتمام
رســانده اســت .در دوره قاجاریه کشــمش های سختی
بیــن حاکم نشــین قاینــات و حاکم نشــین فــورگ و
درمیــان رخ می دهــد کــه در نهایــت بــه کشــته شــدن
میــرزا رفیع خــان و تصــرف قلعــه منجــر می شــود.
اســناد و مــدارک غیــر مکتــوب در ارتبــاط بــا وقایــع
مربــوط بــه زمــان ســاخت یــا حــوادث تاریخی و طبیعی
بــه وقــوع پیوســته در ایــن مجموعــه محــدود بــوده و
نیــاز بــه حفــاری و بررســی های بیشــتری دارد .تنهــا
کتیبــه موجــود کــه بــر ســطح ســاروجی اب انبــار قلعــه
حــک شــده اســت ،تاریــخ ۱۱۸۱هجــری شمســی را
نشــان می دهــد و حاکــی از ان اســت کــه تعمیراتــی
توســط اســتادی بــه نــام ابوســعید جزیکــی در اوایــل
دوره قاجــار ،در بنــا صــورت گرفتــه اســت .بررسـی های
تاریــخ محلــی منطقــه نیــز تــا حــد زیــادی بــا ایــن
تاریخ هــا همخوانــی دارد و حاکمیــت میــرزا بقاخــان
و پــس از وی فرزنــدان و اوالدش بــه ویــژه میــرزا
رفیع خــان دوم و میــرزا رفیع خــان ســوم مطالــب فــوق
را تاییــد می کنــد.
تاریــخ ســاخت ایــن قلعــه در کتــاب دیــوان المــع،
نوشــته محمــد رفیــع بــن عبدالکریــم در میانــی ،ســال
۱۱۲۵هجــری شمســی ذکــر شــده اســت .وصــف
ایــن قلعــه و موقعیــت ان در برخــی کتــب تاریخــی و
ســفرنامه ها مضبــوط اســت ،از جملــه ریاضــی هــروی
در کتــاب عیــن الوقایــع می نویســد :قلعــه فــورگ دوازده
فرســنگ از بیرجنــد دور و بــه طــرف جلگــه و دهنــه دره
درمیــان واقــع اســت و باغــات و اشــجار زیــادی دارد و
جاذبه تاریخی گردشگری ارگ کاله فرنگی
تاثیر اعتیاد والدین بر بچه ها و محیط نامناسب یکی از دالیل معتاد شدن دختران در سنین مختلف است
هنگام استفاده از شبکه های اجتماعی مراقب باشید هر انچه که میبیند واقعی نیست
خیلــی خــوش اب و هــوا اســت و قلعــه در بــاالی کوهی
اســت کــه از اجــر پختــه دیــوار و بــروج ان را بــه طــور
محکــم ســاخته اند و پایــه بنــدی ان را ســنگ اجیــن
نموده انــد و دو شــیر حاجــی در اطــراف خــود داشــته بــا
دو خاکریــز کــه قطــر هــر یــک پنــج ذرع اســت.
کلنــل مــک گرگــر در ســفرنامه خــود تحــت عنــوان
ســفری بــه ایالــت خراســان از قــول دکتــر فوربــز نیــز
اورده اســت:قلعه بــر بــاالی تپــه ای بــه ارتفــاع ۲۰۰۰
تــا ۲۵۰۰پــا بنــا شــده کــه از ارتفاعــات شــمال و غــرب
می توانــد مــورد تهدیــد اتــش بــار قــرار گیــرد .در جنــوب
ان و در دو طــرف دیگــر کوهــی واقــع شــده کــه از قلــه
تــا دیوارهــای قلعــه ۱۲۰۰یــارد فاصلــه دارد.
قلعــه فــورگ در جبهــه شــمالی روســتای فــورگ در
ارتفــاع ۱۸۴۰متــری بــر روی ارتفاعــات ابتــدای دره
درمیــان کــه منتهــی بــه دشــت اســدیه اســت ،قــرار دارد.
از نظر مکان یابی دارای موقعیت نســبتا ًمناســبی اســت
کــه بــر کل روســتا ،مــزارع و راه هــای ارتباطــی منطقــه
شــرقی پیرامــون خــود احاطــه دارد .وســعت قلعــه حدود
۹۲۰۰متــر مربــع اســت کــه گســتردگی ان از شــرق بــه
غــرب اســت.
ورودی اصلــی قلعــه در حصــار شــرقی ان قــرار گرفتــه
کــه البتــه پایین تریــن نقطــه قلعــه بــه شــمار مـی رود.
بــه طــور کلــی در معمــاری قلعــه از ســمت شــرق بــه
غــرب ســه بخــش عمــده قابــل تشــخیص اســت؛
بخش اول در ســمت شــرق شــامل انبار علوفه ،محل
زندگــی خدمــه ،محــل نگهــداری احشــام و حــوض
انبــاری اســت .قســمت دوم قلعــه کــه در مرکــز قلعــه
قــرار دارد ،در ارتفــاع باالتــری نســبت بــه بخــش اول
قــرار گرفتــه اســت کــه در فاصلــه ۵۰متــری از محــل
نگهــداری احشــام احــداث شــده بــه محــل نگهــداری
اذوقــه و تــدارکات نظامــی و محــل ســکونت ســربازان
و مســجد اختصــاص دارد و ســومین بخــش کــه حالت
مرکزیــت قلعــه را دارد ،در باالتریــن بخــش قلعــه و در
دو طبقــه احــداث شــده کــه بــر کل روســتا و راه هــای
ارتباطــی پیرامــون منطقــه اشــراف دارد.
در بخــش شــرقی قلعــه کــه ورودی ،برج هــای
نگهبانــی ،اب انبــار و فضاهــای دیگــر را شــامل
می شــود .بــه دلیــل درصــد بــاالی تخریــب در ان هــا
امــکان تشــخیص دقیــق نــوع کاربری شــان وجــود
نــدارد .بــه دلیــل وجــود اثــاری از بــرج و بــارو در حــد
فاصــل ایــن بخــش بــا بخــش اول ،ایــن احتمــال وجــود
دارد کــه مرحلــه دوم دفاعــی قلعــه بــوده تــا بدیــن
وســیله الیه هــای دفاعــی بخــش اصلــی قلعــه یعنــی
کهنــدژ تکمیل تــر شــود .در گوشــه شــمال شــرقی
ایــن قســمت برجــی خشــتی وجــود دارد ،بــا تزیینــات
چلیپایــی یــا طــرح لــوزی کــه در میــان مــردم روســتا بــه
بــرج کبوتــر خانــه شــهرت دارد.
ســومین بخــش قلعــه کــه در غربی تریــن قســمت
ان و نیــز در مرتفع تریــن بخــش قلعــه قــرار دارد ،بــه
وســیله دو بــرج و حصــاری مســتحکم و بلنــد از بخــش
دوم جــدا شــده اســت .وجــود ایــن برج هــا و حصارهــا
نشــان دهنده اهمیــت زیــاد ایــن بخــش اســت .ایــن
قســمت کــه کهنــدژ یــا شاهنشــین قلعــه محســوب
می شــود ،دارای فضاهــای دســت نخورده بیشــتری
نســبت بــه دو قســمت قبــل اســت .وجــود فضاهایــی
ماننــد هشــتی ها ،راهروهــای ارتباطــی ،اصطبــل،
محــل ذخیــره اذوقــه ،برج هــای نگهبانــی ،و فضاهایــی
بــا کاربری هــای دیگــر از مهم تریــن ویژگی هــای ایــن
قســمت می باشــد ،کهنــدژ یــا ارگ دارای دو طبقــه
بــوده کــه طبقــه فوقانــی ان جز قســمت های محــدود،
دچــار تخریــب شــده اســت .از دیگــر عناصــر معمــاری
نقبــی یــا تونــل اســت کــه به خــارج از قلعــه راه دارد که
بــه منظــور برداشــت اب ،در زمــان محاصــره قلعــه یــا
خــروج اضطــراری و پنهانــی ســاخته شــده اســت .ایــن
تونــل زیــر زمینــی کــه در حــال حاضــر تــا یکصــد پلــه ان
قابــل تــردد اســت ،در جریــان نبــرد میــرزا رفیــع خــان بــا
میــر علــم خــان و پســرش امیــر اســدالله خــان مــورد
اســتفاده قــرار گرفــت.
قلعــه در مجمــوع دارای ۱۸بــرج بــوده کــه اکنــون
تعــدادی از ان هــا باقی مانــده اســت .مصالــح بــه کار
رفتــه در ســاخت قلعــه بیشــتر ســنگ ،اجــر و خشــت
اســت .ایــن قلعــه بــر بــاالی صخــره ای ســنگی پــس
از قــرون متمــادی همچنــان در تاریــخ بیرجنــد قامــت
خود را اســتوار نگهداشــته اســت .همچنین بر بلندای
حصــار و برج هــا ،ســازه های کنگــره داری وجــود دارد و
منافــذی جهــت دیده بانــی و دفــاع دیــده می شــود .بــا
توجــه بــه اثــار و بقایــای معمــاری داخــل قلعــه چنیــن
اســتنباط می شــود کــه قلعــه مزبــور در چندیــن مرحلــه
بازســازی شــده و بــر وســعت ان افــزوده شــده اســت.
اخریــن مرحلــه معمــاری ان مربــوط بــه دوره افشــاریه
اســت کــه حصــار فعلــی قلعــه و هشــت برج مــدور ان
یــادگاری از ایــن دوره محســوب می شــوند.
تاکنــون دو فصــل کاوش در قلعــه فــورگ انجام شــده
اســت .فصــل اول در ســال ۱۳۸۰در جریــان عملیــات
مرمتــی قلعــه بــه منظــور روشــن شــدن وضعیــت پالن
و نقشــه قســمت کهنــدژ صــورت پذیرفــت .در جریــان
ایــن فصــل کاوش فضاهایــی ماننــد اصطبــل ،انبــار
ذخیــره اذوقــه ،نقــب زیرزمینــی و راهروهــای ارتباطــی
قســمت های مختلــف کهنــدژ شناســایی شــده اســت.
عکس -امین رحمانی صفحه 2
جاذبه تاریخی گردشگری خانه یغمایی ها شاهرود
تاثیر اعتیاد والدین بر بچه ها و محیط نامناسب یکی از دالیل معتاد شدن دختران در سنین مختلف است
ماده -69قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت :اختصاص وام 50میلیون تومانی ودیعه،خرید یا ساخت مسکن برای زوجین بدون
فررزند و فاقد مسکن با بازپرداخت 10ساله
همه چیز درباره روستای قلعه باال شاهرود:
روستای قلعه باال کجاست؟
تاریخچه روستای قلعه باال
درباره روستای قلعه باال
معماری روستای قلعه باال
جاهای دیدنی روستای قلعه باال
اقامت در روستای قلعه باال
بهترین زمان سفر به روستای قلعه باال
نکات مهم در سفر به روستای قلعه باال
جاهای دیدنی اطراف روستای قلعه باال
روستای قلعه باال کجاست؟
ادرس :اســتان ســمنان ،شهرســتان شــاهرود۲۰ ،
کیلومتــری غــرب شــهر بیارجمنــد
روســتای پلکانــی قلعــه بــاال در ۱۳۵کیلومتــری جنــوب غــرب
شــاهرود و در نزدیکی پارک ملی خارتوران واقع شــده اســت.
ایــن روســتا تــا ســمنان ۳۱۵کیلومتــر (ســه ســاعت و ۲۰
دقیقـه ) و تــا تهــران ۵۵۰ ،کیلومتــر (حــدود ۶ســاعت) فاصلــه
دارد؛ قلعــه بــاال از ســطح دریــا ۱,۲۵۰متــر ارتفــاع دارد.
مسیر دسترسی روستای قلعه باال
بــرای دسترســی بــه روســتای قلعــه بــاال بایــد خــود را بــا
قطــار ،اتوبــوس یــا خودروی شــخصی به شــاهرود برســانید و
ســپس راه خــود را در غــرب ایــن شــهر از جــاده شــاهرود بــه
ســبزوار ادامــه دهیــد تــا پــس از عبــور از میامــی ،بــه خروجــی
جــاده بیارجمنــد در ســمت راســت اتوبــان برســید .از خروجی
به ســمت جنــوب بپیچیــد و در این مســیر حــدود ۴۰کیلومتر
رانندگــی کنیــد تــا بــه میدان برســید .از میدان به طرف شــرق
وارد جاده به سمت خانخودی و کاشمر شوید و ۲۰کیلومتر
دیگــر برانیــد تــا در ســمت راســت خــود ،جــاده روســتای قلعه
بــاال را ببینیــد .حــدود ســه کیلومتــر در جــاده رانندگــی کنیــد
تــا بــه روســتای زیبــای قلعــه بــاال در حصــار کوه هــای بلنــد و
باغ هــای پــر از درختــان میــوه برســید.
تاریخچه روستای قلعه باال
پیشــینه روســتای قلعــه بــاال بــر اســاس شــواهد بــه
قــرن چهــارم هجــری قمــری بــاز می گــردد و قدیمی تریــن
اشــاره بــه نــام ایــن روســتا در کتــاب محمــد بــن احمــد
شــمس الدین المقدســی بــه چشــم می خــورد .در ایــن
کتــاب ،قلعــه بــاال به عنــوان روســتایی پــر از تاکســتان ها،
دژ ،بــارو و زمین هــای کشــاورزی توصیــف شــده اســت،
ل هســتند و اب روســتا،
مــردم روســتا بــه دامپــروی مشــغو
ماننــد دیگــر روســتاهای کویــری از قنــات تامیــن می شــود.
نقــل قول هایــی از روســتای قلعــه بــاال در کتــاب تاریــخ
قومــس ،نوشــته عبدالرفیــع حقیقــت نیــز وجــود دارد.
بــر اســاس داســتان های نقل شــده در کتــاب «خداونــد
المــوت» ،غــار مالحدیــن یــا ملحــدو ،واقــع در بلندی هــای
جنــوب روســتا ،محــل اختفــای گروهــی از افــراد فرقــه
اســماعیلیه بــه رهبــری حســن صبــاح (معــروف بــه
مالحدیــن) بــوده اســت؛ ان هــا بــرای حفــظ جان و نجــات از
دســت دشــمنان بــه ایــن غــار پنــاه اورده بودنــد.
جهانگــردی انگلیســی در گــذر از ایــن منطقــه در کتــاب «ســه
ســفرنامه» دربــاره موقعیــت جغرافیایــی روســتای قلعــه بــاال
مطالبــی نوشــته اســت .عــاوه بــر ایــن ،طبــق نقــل قول هــای
تاریخــی ،ایــن روســتا در دوره قاجــار دارای موقعیت سیاســی
ویــژه ای بــوده اســت و خوانیــن محــل مســتقر در ان بــر تمــام
سال پنجم
شماره 36
عکس ایرنا
روستای
قلعه باال
کجاست؟
قلعــه بــاال از جاهــای دیدنــی شــاهرود ،یکــی از زیباتریــن
روســتاهای پلکانــی ایــران اســت کــه بــه «دروازه ورود بــه
پــارک ملــی خارتــوران» شــهرت دارد .ایــن روســتای تاریخــی
معمــاری منحصربه فــردی دارد و بــا دیدنی هــای زیبایــی چــون
چشــمه های جوشــان ،اســمان پرســتاره بــدون الودگــی نــوری
و چشــم اندازهای فوق العــاده از دشــت ها ،گردشــگران
بســیاری را به ســمت خــود می کشــاند .در ادامــه بــا مــا همــراه
باشــید تــا شــما را بــا روســتای قلعــه بــاال ،تاریخچــه ،معمــاری
و جاذبه هــای گردشــگری ان اشــنا کنیــم.
3
19بهمن 1401
منطقــه بیارجمنــد احاطــه داشــته اند .متاســفانه به دلیــل
بی توجهــی و ســهل انگاری ،فقــط خرابه هایــی از بناهــای ان
دوره در روســتا بــه یــادگار مانــده اســت.
درباره روستای قلعه باال
روســتای قلعــه بــاال شــباهت زیــادی بــه ماســوله گیــان
دارد؛ بــا ایــن تفــاوت کــه ایــن روســتا در دل کویــر و ماســوله
در منطق ـه ای سرســبز قــرار دارد .ایــن روســتا در ارتفاعــات
واقــع شــده اســت و بــر دشــت بیارجمنــد اشــراف دارد؛ بــه
همیــن دلیــل ،در قلعــه بــاال می تــوان چشــم اندازهای
بی نظیــری را تماشــا کــرد؛ مناظــری کــه لقــب «نگیــن ســبز
تــوران» را از ان قلعــه بــاال کرده انــد.
روســتای قلعــه بــاال مقصــدی جــذاب بــرای گردشــگران و
عکاســان اســت .در شمال شــرقی روســتا تپه های ماسـه ای
و در جنوب غربــی ان زمین هــای نمکــی دیــده می شــوند کــه
هــر یــک شــرایط مســاعدی را بــرای رشــد گونه هــای مختلف
گیاهــی فراهــم کرده انــد .روســتای قلعه باال شـب های زیبا
و پرســتاره ای دارد و یکــی از مقاصــد پرطرفــدار کویــری بــرای
رصــد نیــز بــه حســاب می ایــد .یکــی دیگــر از جذابیت هــای
روســتای قلعــه بــاال ،نغمه هــا و ســرودهای خاصــی اســت
کــه مــردم ان در مراسـم ها و مناســبت های مختلــف ماننــد
عروســی و جشـن های محلــی می خواننــد.
بــر اســاس نتایــج سرشــماری ســال ۱۳۷۵روســتای قلعــه باال
۵۹۴نفــر جمعیــت داشــته کــه ایــن عــدد تــا ســال ۱۳۹۵بــه
۴۱۲نفــر کاهــش یافتــه اســت .بیشــتر مــردم روســتای قلعــه
بــاال لبــاس محلــی بــه تــن دارنــد و هفــت ســنگ و الــک دولــک
(چوکالســو بــازو) از بازی هــای رایــج در میــان ان هــا اســت.
مــردم روســتای قلعــه بــاال بــا مشــاغلی چــون قالی بافــی،
تنه بافــی (نوعــی پارچه بافــی بــا الیــاف گوناگــون بــرای
مصــارف مختلــف) ،دوخــت انــواع لباس هــای محلــی،
ســوزن دوزی و پــرورش کــرم ابریشــم ،تولیــد محصــوالت
کشــاورزی و دامپــروری امــرار معــاش می کننــد .از
محصــوالت کشــاورزی ایــن روســتا می تــوان گنــدم ،جــو،
فلفــل ،شــلغم ،انــار ،گــردو ،زردالــو ،انجیــر زرد ،انگــور و از
تولیــدات دامــی گوشــت ،شــیر و محصــوالت لبنــی را نــام
بــرد .کیقبادی هــا و عجمی هــا دو گــروه خویشــاوندی بــزرگ
ســاکن در قلعــه بــاال هســتند.
از دیگــر خوراکی هــای خوشــمزه روســتای قلعــه بــاال نیــز
می تــوان بــه تخمــه افتابگــردان ،زیــره ســبز ،فلفــل ،کنجــد،
گیاهــان دارویــی و دیگــر صیفی جات اشــاره کــرد؛ خوراکی هایی
بــا کیفیــت بــاال کــه ســوغاتی های فوق العــاده ای بــرای هدیــه بــه
عزیــزان شــما هســتند .انــواع اشــکنه ،ماسـت جوش ،قوروتــی
(کشــک بادمجــان) ابگوشــت و اش تــرش از مشــهورترین
غذاهــای محلــی قلعــه بــاال بــه شــمار می اینــد.
معماری روستای قلعه باال
روســتای قلعــه بــاال در منطقه ای کوهپایه ای قــرار دارد؛ به
همیــن دلیــل ،خانه هــا ،زمین هــای کشــاورزی و باغ هــای
ان به صــورت پلکانــی بنــا شــده اند .در ایــن روســتا ســقف
خانه هــای واقــع در ارتفــاع پایین تــر ،حیــاط خانه هــای
ی اســت .در ســاخت خانه هــای روســتای قلعــه بــاال از
باالیـ
مصالــح بومــی ماننــد کاهــگل ،خشــت ،گل ،ســنگ و چوب
اســتفاده شــده اســت و بیشــتر خانه هــا به دلیــل اســتفاده
از مصالــح بومــی ،کــرم رنــگ هســتند .نحــوه چیدمــان و
رنــگ خانه هــای ســنتی روســتای قلعــه بــاال تصویــری کارت
پســتالی از ایــن مــکان خلــق کرده انــد؛ تصویــری جــذاب کــه
بیشــتر گردشــگران را شــیفته خــود می کنــد.
جاهای دیدنی روستای قلعه باال
قلعــه بــاال مکانــی اســت کــه می توانیــد در ان در کنــار
مناظــر کویــری بــه تماشــای زیبایی هــای کوهســتانی نیــز
بنشــینید .روســتای قلعــه بــاال جذابیت هــای بســیاری بــرای
اکتشــاف دارد کــه در میــان ان هــا می تــوان بــه دو بقعــه
تاریخــی بــه نام هــای امامــزاده ســید محمــد و بقعــه پیــر
ســید ،کوچــه پــس کوچه هــای روســتا و معمــاری خــاص
خانه هــا و کوه هــای کم ارتفــاع بــا ســطح صــاف نظیــر کــوه
تیــره و کــوه ملحــدو در جنــوب روســتا اشــاره کــرد .ایــن
روســتا همچنیــن دروازه پــارک ملــی خارتــوران اســت و در
جــوار دش ـت های دلبــر و علــی انگــر و چشــمه هایی چــون
هــوژده ،عنابــو ،دلبــر ،تنگــه و انجیــراور قــرار دارد.
پارک ملی خارتوران
ادرس :استان سمنان ،منطقه حفاظت شده خارتوران
روســتای قلعــه بــاال در حاشــیه پــارک ملــی خارتــوران
یــا تــوران قــرار دارد .ایــن پــارک ملــی پهنــاور بــا وســعت
۱,۴۷۰,۰۰۰هکتار یکی از مناطق حفاظت شــده و دیدنیهای
طبیعــی ایــران بــه شــمار می ایــد؛ منطقـه ای کــه زیســتگاه
بیــش از ۲۵۰گونــه مختلــف جانــوری از جملــه پرنــدگان،
پســتانداران ،دوزیســتان و خزنــدگان اســت.
«گــور ایرانــی» ،یکــی از گونه هــای در معــرض انقــراض
اســت کــه امــروزه تنهــا زیســتگاه ان پــارک ملــی خارتــوران
اســت« .زاغ بــور» نیــز به عنــوان دیگــر جانــور مشــهور ایــن
پــارک ملــی ،یکــی از پرنده هــای بومــی ایــران اســت کــه در
مناطــق بیابانــی و نیمه بیابانــی زندگــی می کنــد.
جالــب اســت بدانیــد بیشــترین تعــداد یوزپلنــگ در بیــن
مناطــق مختلــف ایــران در پــارک ملــی خارتــوران زندگــی
می کننــد .غــزال ایرانــی (اهو) ،ســیاه گوش ،گوســفند وحشــی،
ل و بــز ،گربــه شــنی ،گربــه دشــتی ،جبیــر ،پلنــگ ایرانــی،
ک
گربــه پــاالس (از انــواع نــادر گربه ســانان در ایــران) ،کفتــار
را ه راه ،گــرگ ،شــغال زرد ،روبــاه قرمــز و شــاه روبــاه از دیگــر
پســتانداران منحصربه فــرد ایــن منطقــه بــه شــمار می رونــد.
مســئوالن ،تــاش بــرای حفاظت از منطقه خارتــوران را در
ســال ۱۳۵۱اغــاز کردنــد؛ تالشــی کــه در ســال ۱۳۵۵منجــر
بــه تبدیــل بخشــی از ایــن منطقــه به پناهــگاه حیات وحش
و تبدیــل بخــش دیگــری بــه ذخیــره گاه زیسـت کره از طــرف
یونســکو شــد .قســمت های مرکــزی خارتــوران در نهایــت در
ســال ،۱۳۸۱تبدیــل بــه پــارک ملــی شــدند.
غار ملحدو
ادرس :اســتان ســمنان ،شهرســتان شــاهرود ،جنــوب
روســتای قلعــه بــاال
غــار ملحــدو از غارهــای تاریخــی و زیبــای اســتان ســمنان
اســت که از لحاظ زمین شناســی نیز حائز اهمیت اســت .در
ایــن غــار اثــاری از قــرن ششــم هجری قمری ،مربــوط به دوره
اســماعیلیان مشــاهده شــده اســت؛ غــاری کــه در نزدیکــی
روســتای قلعــه بــاال بــر دامنــه کــوه تیــره (رشــته کوهــی در
جنــوب غربــی روســتای دزیــان) و در چهار کیلومتــری جاده ای
در ســینه کش کــوه قــرار دارد .دهانــه غــار ملحــدو طــاق شــکل
اســت و بــه کل منطقــه اشــراف دارد.
غار ملحدو توســط اقای حســن رضوانی از باستان شناســان
ســازمان میــراث فرهنگــی کشــف شــده اســت؛ غــاری کــه
یــک دهانــه ورودی ،یــک تــاالر اصلــی ،راهرویــی باریــک و
دهلیزهــای متعــدد دارد .دسترســی بــه غــار بســیار مشــکل
و به شــکلی اســت کــه یــک نفــر در دهانــه غــار می توانــد
جلــوی هجــوم چندیــن نفــر مهاجــم را بگیــرد .در طبقــه دوم
غــار ملحــدو فضایــی شــبیه بــه بالکن با ابشــار ســنگی بســیار
زیبایــی بــه چشــم می خــورد کــه اب روی ان جریــان دارد.
بازدیــد از غــار ملحــدو فقــط بــه غارنــوردان مجــرب توصیــه
می شــود .بهتــر اســت در زمــان بازدیــد پوشــاک مناســب،
ســاک غــار ،چکمــه ،چــراق قــوه و وســایل موردنیــاز غارنــوردی
را به همــراه داشــته باشــید.
اقامت در روستای قلعه باال
در روســتای قلعــه بــاال اقامتگاه هــای بومگــردی متعــددی
بــرای اقامــت گردشــگران تاســیس شــده اند کــه در میــان
ان هــا می تــوان بــه اقامتــگاه بومگــردی تــوران گشــت ،ارگ،
قلعــه امیرخــان ،خانــه امیــد ،کوچــه بــاغ ،حــاج اقــا محمــد،
بی بــی زهــرا ،قلعــه عمــو حســین ،یوزگشــت ،قلعــه مهــر
تــوران و بابــا نــوروز اشــاره کــرد.
اغلــب اقامتگاه هــای بومگــردی روســتای قلعــه باال ســنگی
و کاه گلــی و اتاق هــای ان هــا به صــورت کامــا ســنتی و
کف خــواب هســتند .معمــوال ســرویس بهداشــتی ایرانــی
و فرنگــی و حمــام در ایــن اقامتگاه هــا به صــورت مشــترک
اســت؛ امــا برخــی از ان هــا دارای ســرویس بهداشــتی
اختصاصی نیز هستند .از امکانات اقامتگاه های بومگردی
روســتای قلعــه بــاال می تــوان بــه اینترنــت ،اشــپزخانه
عمومــی ،سیســتم گرمایشــی (بخــاری نفتــی ،کرســی
ذغالــی ،بخــاری هیزمــی ،گرمایــش از کــف یــا شــومینه) و
سیســتم سرمایشــی (پنکــه یــا کولــر ابــی) ،ســفارش انــواع
غذاهــای محلــی ســمنان نظیــر دیگــی ،اشــکنه ،ســبزی
پلــو دامغــان ،خــال پلــو ،ته چیــن شــهمیرزادی ،چرتمــه
پلــو ،مانــی پلــو و تــاک پلــو بــا هماهنگــی قبلــی بــا پرســنل،
پارکینــگ غیرمســقف و راهنمــای تــور اشــاره کــرد.
بهترین زمان سفر به روستای قلعه باال
بهتریــن زمــان ســفر بــه روســتای زیبــای قلعــه بــاال اواخــر
زمســتان تــا اوایــل بهــار و فصــل پاییز اســت .ماه هــای اولیه
فصــل بهــار بــا اب و هوایــی معتــدل و خنــک زمان مناســبی
بــرای ســفر بــه روســتای قلعــه بــاال بــه شــمار مـی رود .دمــای
هــوا در مــاه خــرداد و فصــل تابســتان به دلیــل اقلیــم
کویــری ایــن روســتا به طــرز محسوســی افزایــش می یابــد؛
بــه همیــن علــت ،ســفر در ایــن ماه هــا بــه روســتای قلعــه
بــاال به هیچ وجــه توصیــه نمی شــود.
فصل پاییز با اب و هوای دلپذیر از دیگر زمان های مناسب
بــرای بازدیــد از روســتای قلعــه بــاال اســت .اگــر خوش شــانس
باشــید ،منظــر ه فلفل هــای پهن شــده روی صخره هــا را در این
فصــل در روســتا خواهیــد دیــد .توجــه داشــته باشــید که قلعه
بــاال میزبــان زمســتان هایی ســرد و خشــک اســت؛ پــس بهتــر
اســت کــه در ماه هــای زمســتانی بــه ایــن روســتا ســفر نکنید یا
اواخــر زمســتان بــه قلعــه بــاال بروید.
نکات مهم در سفر به روستای قلعه باال
در ســفر بــه روســتای قلعــه بــاال بهتــر اســت وســایلی چــون
اب اشــامیدنی ،تلفــن همــراه ،داروهــای عمومــی ،داروهــای
شــخصی ،دوربیــن ،دمپایــی و صنــدل ،زیرانــداز ،عینــک
افتابی ،قمقمه اب ،لباس مناســب فصل ،کارت شناســایی،
کارت ملــی ،کفــش اضافــه ،کفــش پیــاده روی ،کوله پشــتی
ی ـک روزه و کیســه زبالــه به همــراه داشــته باشــید.
قبــل از ســفر وضعیــت اب و هوایــی را بررســی کنیــد تــا
متناســب بــا هــوا ،چمــدان ببندیــد.
در زمــان بازدیــد از روســتای قلعــه بــاال ،مراقــب محیــط زیســت
باشــید و هیــچ زبالــه ای (اعــم از زبالــه تــر و خشــک ماننــد
ته ســیگار ،پوســت میــوه ،بطــری اب معدنــی ،پالســتیک و
غیــره) را در روســتا رهــا نکنیــد .در نظــر داشــته باشــید کــه همــه
مــا به عنوان گردشــگر مســئولیت پذیر وظیفــه داریم از طبیعت
و بافــت تاریخــی مقصــد ســفر خــود محافظــت کنیــم تــا نســل
اینــده نیــز بتواننــد از زیبایی هــای ایــن روســتا لــذت ببرنــد.
بــه فرهنــگ بومــی و مــردم روســتای قلعــه بــاال احتــرام
بگذاریــد و ســعی کنیــد کــه در زمــان گش ـت وگذار در روســتا،
بــرای مــردم مزاحمــت ایجــاد نکنیــد.
روســتای قلعــه بــاال منطقــه ای بکــر و کمترشناخته شــده
محســوب می شــود .متاســفانه در دهــه اخیــر بــا مهاجــرت
اهالــی روســتا بــه شــهرها ،جمعیــت ان کاهــش یافتــه
اســت .امیــد مــی رود بــا تبلیغــات هدفمنــد در حــوزه
گردشــگری ،ترویــج صنایــع دســتی خــاص ایــن منطقــه،
ســاخت جاده های مناســب ،ســاخت اقامتگاه های مناسب
روســتایی متناســب بــا جمعیــت گردشــگران ،برگــزاری
دوره هــای اموزشــی بــرای میزبانــی اهالی روســتا ،پیدا کردن
ســرمایه گذاران مناســب در ایــن بخــش و همچنیــن رفــع
نیازهــای مــردم ،قلعــه بــاال تبدیــل بــه یکــی از قطب هــای
گردشــگری شهرســتان شــاهرود شــود.
بــا خریــد ســوغات و محصــوالت روســتا بــه اقتصــاد منطقــه
کمــک کنیــد. صفحه 3
19بهمن 1401
4
سال پنجم
شماره 36
هر خانواده ،یک کارافرین
وجه تسمیه
ایا می دانید :با وجود اینکه ایران چهارمین کشور تولید گاز در دنیا می باشد اما از لحاظ میزان مصرف رتبه نخست را دارد بنابراین همه با
هم برای اینکه از این نعمت الهی در سراسر ایران برخوردار شویم تنها کافی است دمای اتاق ها را بین 18تا 21درجه سانتیگراد قرار دهیم و
با کاهش فقط یک درجه 6 ،درصد در مصرف گاز صرفه جویی کنیم و همه از این نعمت خدادادی لذت ببریم.
امام جمعه بجنورد:
نظام و انقالب را ،سپاه
بیمه کرده است
امــام جمعــه بجنــورد گفــت :ســپاه پاســداران نظــام و
انقــاب اســامی را بیمــه کــرده اســت و هیــچ قدرتــی
تــوان مقابلــه بــا ایــن نیــروی نظامــی را نــدارد.
بــه گــزارش نــدای ابادی ،حجت االســام والمســلمین
رضــا نــوری در خطبــه هــای نمــاز جمعــه ایــن هفتــه
بجنورد ســالروز میالد پر خیر و برکت امام حســین(ع)
و روز پاسدار را مورد توجه قرار داد و اظهار کرد :سپاه
بعنــوان مردمی تریــن نیــروی نظامــی در جهــان ،ذخیره
بســیار ارزشــمندی محســوب مــی شــود و دشــمنان از
اقتــدار ســپاه تــرس و وحشــت دارنــد.
وی تصریــح کــرد :ســپاه در جنــگ تحملــی ،در مبــارزه
بــا اشــرار ،دوران کرونــا و تمامــی صحنــه هــا در کنــار
والیــت بــوده و از دســتاورد هــای انقــاب اســامی و
نظــام جانانــه دفــاع مــی کنــد
امــام جمعــه بجنورد افزود :ســپاه همچنیــن در مواقع
بحــران از جملــه ســیل و زلزلــه بــا اهــدای کمــک هــای
معیشــتی در کنــار مــردم بــوده و ۲۲قشــر از بســیج در
هــر اســتانی ذخیــره ارزشــمند و بــی بدیــل بــرای مــردم
ایــران اســت.
وی ضمــن گرامیداشــت مــاه شــعبان گفــت :شــعبان
مــاه پیامبــر گرامــی اســت ،پیامبــری کــه اینــک در بیــن
مــا نیســت و کمــک بــه ایشــان کمــک بــه خودمــان اســت.
امــام جمعــه بجنــورد ادامــه داد :قــدم برداشــتن در
مســیر امــام مهــدی (عــج) حرکــت در مســیر نجــات
بشــری اســت .
وی تصریــح کــرد :فــردای قیامــت پیامبــر بــه خوبــان
امــت افتخــار مــی کنــد و کســانی کــه ســیره پیامبــر را
دنبــال مــی کننــد در میــان نیکــوکاران خواهــد بــود.
حجــت االســام نــوری ادامــه داد :امــام حســین(ع)
همــه هســتی خــود را در راه خداونــد هزینــه کــرد و
جــان در کــف دســت بــرای احیــای دیــن و خانــواده اش
تــاش کــرد.
وی اضافــه کــرد :عظمــت امــام حســین (ع) در هیــچ
امتــی وجــود نــدارد و مــا محبــان اهــل بیــت کســی مثــل
حســین (ع) را الگــوی کامــل و تمــام خــود قــرار مــی
دهیــم و بایــد جوانــان را بــا اصحــاب ایــن امــام بــزرگ
اشــنا شــوند.
امــام جمعــه بجنــورد یــاداور شــد :امــام حســین (ع)
همــه را بــه کربــا اورد و همــه را در راه خــدا قربانــی کرد
و فرمــود؛ «اگــر دیــن پیامبــر بــا کشــته شــدن مــن قــرار
اســت زنــده شــود جــان بــه شمشــیرها خواهــم داد»،
چنیــن روزی را بــه حــق روز پاســدار نامیــده انــد.
وی در بخشــی دیگــر گفــت دشــمن بــه دنبــال
تفرقه افکنــی بیــن شــیعه و ســنی اســت و وحــدت
مســلمانان ایــن توطئــه دشــمنان را خنثــی می کنــد.
حجــت االســام رضــا نــوری اظهــار داشــت دشــمن
بدنبــال اختــاف ســلیقه اقــوام و گــروه هــا اســت و از
ان بعنــوان تفرقــه و از هــم گسســتگی اتحــاد بیــن انها
اســتفاده مــی کنــد.
وی افــزود :هــر فــرد و یــا گروهــی نیــز تفرقــه افکنــی کنــد
بــه طــور یقیــن بــه دشــمنان ایــن نظــام کمک کرده اســت
چــرا کــه هــدف دشــمن هــم همیــن اســت تفرقــه بیــن
نســل هــا ،دهــه هــا و افــراد و اشــخاص مختلــف اســت.
نماینــده ولــی فقیــه در خراســان شــمالی بــه روز ۲۲
بهمــن مــاه و ســالروز پیــروزی انقــاب اشــاره کــرد و
تصریح کرد :این روز ،روز همبســتگی و وحدت اســت
و بایــد ایــن روز را زنــده نگهداریــد و ان را احیــا کنیــد.
حجــت االســام نــوری بیــان کــرد :مــردم بــا حضــور
خــود در ایــن روز بــزرگ بــه دشــمنان بفهماننــد کــه
تمامــی مــا باردیگــر همبســتگی و اتحــاد خــود را بــه
جهانیــان نشــان خواهیــم داد.
وی افــزود :دشــمن بــا دیــدن اخــاص و حــدت و
حضــور مــردم در صحنــه نــا امیــد شــده و از فشــارها و
تحریم هــا مــی کاهنــد.
امــام جمعــه بجنــورد در ادامــه بــه انقــاب و
پیشــرفت هایی کــه بعــد از بدســت اورده ایــم اشــاره
کــرد و گفــت :انقــاب موجــب عــزت و اســتقالل مــردم
کشــور شــد چرا که اکنون دیگر وابســتگی به بیگانگان
نداریــم و درتمامــی حــوزه هــا از جملــه ســامت و
پزشــکی ،هســته ای در دنیــا ســرامد هســتیم.
نگاهی به وجه تسمیه
کوه االداغ بجنورد
دکتــر حســن ســتایش -االداغ نــام کوهــی اســت واقــع
در 25کیلومتــری جنــوب شــهر بجنــورد کــه بــا جهــت جنــوب
شــرقی -شــمال غربــی ،دارای مختصــات جغرافیایــی 57درجــه
و 11دقیقــه و عــرض جغرافیایــی 37درجــه و 47دقیقه و ارتفاع
2826متر از ســطح دریاســت .این کوه جزء رشــته کوهی به
نــام االداغ نیــز هســت کــه بــه مــوازات مــرز ایــران و ترکمنســتان
از غــرب بــه شــرق کشــیده شــده اســت .ارتفاعــات ایــن رشــته
کــوه در ادامــه کوه هــای البــرز میانــی و اســتان خراســان شــمالی
واقــع شــده اند کــه همــراه ارتفاعــات بینالــود در خراســان رضــوی،
رشــته کوه االداغ -بینالــود را تشــکیل می دهنــد.
در ســفرنامه هــای ســهام الدولــه بجنــوردی (صــص 1و ) 2امــده
اســت کــه اســامی بجنــورد و االداغ را کردهــا از قرابــاغ اورده اند.
ایــن ادعــا در کتــاب تاریــخ مشــاهیر خراســان شــمالی (ص 320
) هــم بدیــن صــورت مطــرح شــده اســت « :بعضــی اســامی
کوههــا را کردهــا بــا خــود از قفقــاز همــراه اورده انــد مثــل کــوه
االداغ کــه مرتفــع تریــن کــوه بجنــورد اســت ».
مفهــوم ایــن ســخن ایــن اســت ترکانــی کــه از زمــان غزنویــان و
ســلجوقیان در ایــن دیــار و بخصــوص در دامنــه کــوه االداغ و
اطــراف ان زندگــی مــی کردنــد نمــی توانســتند نامــی بــه زبــان
ترکــی بــرای ان انتخــاب کننــد و لــذا ایــن کــوه در نــزد انــان
همچنــان بــی نــام و نشــان مانــد تــا اینکــه بعــد از هفــت قــرن
کردهــا بــه دنبــال کوچشــان بــه این منطقه نــام ترکــی االداغ را از
قفقــاز و قرابــاغ بــا خــود بــه همــراه اوردنــد !
به راســتی ،چرا باید کردها نام ترکی روی این کوه بگذارند؟
در حالیکــه اگــر بناســت انهــا نــام ایــن کــوه را تعییــن کننــد بایــد
نــام کــردی بــرای ان انتخــاب مــی کردنــد؛ چنانکــه زمانــی کــه انهــا
در اخــال روســیه تــزاری ســکونت داشــتند « دامــان کــوه» را
کــه دامنــه اش بــه ســمت کویــر خــوارزم امتــداد دارد بــه نــام «
کوههــای کــردان» نامگــذاری کردنــد ( تاریــخ ایــران باســتان ،ج3
ص . )2186وانگهــی چــرا ترکهــای ارزنجــان بــرای ییــاق الــه
داغ و ترکهــای همــدان بــرای کوههــای االداغــار قــادر بــه انتخاب
نــام ترکــی بودنــد ولــی ترکهــای شــمال خراســان چنیــن توانایــی
را نداشــتند ؟
بــه نظــر مــی رســد چنیــن نیســت کــه کــوه االداغ بجنــورد
توســط کردهــا نامگــذاری شــده اســت .گــو اینکــه ترکــی بــودن
کلمــه االداغ مــی توانــد بیانگــر ایــن باشــد کــه ایــن نــام از زمــان
غلبــه تــرکان بــه ایــن منطقــه بــه یــادگار باقــی مانــده اســت.
واقعیــت ایــن اســت کــه برابــر اســناد تاریخــی االداغ بــا تعابیــر
مختلــف االطــاق ،التــاق ،االتــاق ،االتــاغ ،الــداغ و الــه داغ
همــواره ییــاق پادشــاهان مغــول بــوده اســت .اینکــه محققــا ً
ایــن مــکان در کجــا قــرار داشــته ،همیــن قــدر از قرایــن معلــوم
اســت کــه االطــاق شــهری یــا مرغــزاری بــوده اســت در اذربایجــان
و جنــوب قفقــاز و شــرق ارمنســتان کنونــی ( تاریــخ جهانگشــای
جوینــی ،ج ، 1ص .) 61برگردیــم بــه وجــه تســمیه االداغ کــه
نــام کوهــی در جنــوب شــهر بجنــورد اســت.
برخــی معتقدنــد کــه االداغ در حقیقــت همــان اللــه داغ اســت
کــه در اثــر تحریــف اوایــی تبدیــل بــه االداغ گردیــده اســت.
ایــن نــام گــذاری بــه زمــان حکومــت عثمانــی بــر مــی گــردد کــه
در اســیای میانــه بــه کوههــای االداغ فعلــی اطــاق مــی شــد(.
فرهنــگ کوههــای کشــور) .البتــه بعدهــا اللــه داغ را بــه ترکــی
اصیــل «تانــری داغــی» ( کــوه خــدا) تبدیــل کردنــد ( تاریــخ
عثمانــی ،ج ،2ص .)665بدیهــی اســت ایــن نامگــذاری ریشــه
در حکومــت دینــی حاکــم بــر ســرزمینهای اناطولــی دارد و نمــی
توانــد منســوب بــه گذشــته ســرزمین شــمال خراســان باشــد.
برخــی دیگــر تصــور مــی کننــد کــه ایــن لغــت در اصــل اَلَــه داغ
اســت و الــه در فارســی بــه معنــای عقــاب اســت ( لغتنامــه
دهخــدا)؛ و داغ نیــز کلمــه ای ترکــی بــه معنــای کوه اســت که در
مجمــوع االداغ یعنــی کــوه عقــاب.
تحلیــل ســاختواژی فــوق بــر قیــاس تحلیــل معنــای کــوه
المــوت انجــام شــده اســت کــه دکتــر معیــن ان را مرکــب از ( الــه
+امــوت) مــی دانــد .در ایــن ترکیــب « الــه» بــه معنــای عقــاب
و «امــوت» بــه معنــای اشــیانه اســت و الــه امــوت بــه تدریــج در
اثــر کثــرت اســتعمال تبدیــل بــه المــوت شــده اســت .بــه همیــن
دلیــل اعتمادالســلطنه در مــراه البلــدان ( ص )271در توصیــف
االداغ بجنــورد مــی نویســد « :االداغ کوهــی اســت مرتفــع و
ســبز و خــوش هــوا کــه قــوش طــرالن در ان مســکن گزینــد و
ایــن مــرغ شــکاری کــه مطبــوع طبــع ســاطین اســت در کمتــر
کوهــی یافــت گــردد» .
این تحلیل به دو دلیل دچار اشــکال اســت :اوال ًدر نامگذاری
یــک مــکان جغرافیایــی در ابتــدای امــر هیچگاه از ترکیــب واژگان
دو زبــان متفــاوت نامگــذاری نمــی شــود ؛ بلکــه تمــام اجــزای یــک
جاینــام از واژگان یــک زبــان انتخــاب مــی شــود .یعنــی اگر ترکها
نــام یــک کــوه را انتخاب کنند مســلما ًترکیبــی از تکواژهای ترکی
را بــه کار خواهنــد بــرد؛ ماننــد :یمــان +داغــی؛ و اگــر فارســی
زبانــان انتخــاب کننــد همــه اجــزای ان جاینــام را تکواژهــای زبــان
فارســی تشــکیل خواهد داد ؛ مانند :فیروز +کوه .در حقیقت
،هیــچ جاینامــی نیمــه ترکــی یــا نیمه فارســی انتخاب نمی شــود
؛ مگــر اینکــه بــه دلیــل نبــودن واژه ای در ان زبــان گریــزی از
قــرض گیــری از زبــان دیگــر نباشــد و یــا اینکــه بعدهــا تغییــرات و
تحریفاتــی در اصــل واژه رخ بدهــد.
ثانیــا ً کلمــه ای بــه عنــوان «الــه» بــه معنــای عقــاب در زبــان
ترکــی وجــود نــدارد بلکــه معــادل عقــاب در زبــان ترکــی بایقــوش
اســت نــه اَلَــه .بنابرایــن معنــای اشــیانه عقــاب یــا کــوه عقــاب در
مــورد االداغ صــدق نمــی کنــد.
واژه االداغ قطعا ًاز دو تکواژ ترکی تشــکیل شــده اســت .اینکه
واژه « داغ » بــه معنــای کــوه ریشــه ترکــی دارد جــای مناقشــه
نیســت ؛ امــا «اال» در زبــان ترکــی چندیــن معنــا دارد و در هــر
معنایــی بــه مصــداق خاصــی از کــوه داللــت مــی کنــد.
یــک معنــای اال در لغــت ابلــق ،رنگــی و دو رنــگ ،ســیاه و
ســفید اســت ( فرهنــگ ســنگالخ) کــه االداغ بــه ایــن معنــا
بــرای بســیاری از مناطــق مرتفــع کــه بــرف روی ان تــا مدتــی از
تابســتان گذشــته خودنمایــی مــی کنــد بــه کار مــی رود ( فرهنــگ
جغرافیایی ایران -خراســان ) .نمونه ان ،کوه االداغالر ترکیه
اســت کــه قلــه ان هرگــز خالــی از بــرف نیســت.
ولــی اال بــه معنــای ســرخ نیمرنــگ نیــز هســت ( همــان).
مصــداق ایــن معنــا رشــته کوههــای جالبــی اســت کــه بــه رنگهای
قرمــز و ســبز نارنجــی و زرد بیــن تبریــز و زنجــان بــه چشــم مــی
خــورد .ایــن اثــر هنــری کــه از شــگفتیهای خلقــت اســت در
جهــت شــمال غربــی و جنــوب شــرقی قــرار دارد و کوههــای رنگــی
االداغــار نامیــده مــی شــوند.
واژه االداغ گاهــی در کتــب تاریخــی بــه صــورت االطــاق یــا
االطــاغ (بــه معنــای طــاق بلنــد و رفیــع ) امــده اســت کــه نــام
شــهر یــا ییالقــات و کوههایــی در اذربایجــان ،ارمنســتان و ترکیه
بــوده اســت .در ایــن ترکیــب واژگانــی پیشــوند «اال» بــه معنــای
بلنــد و رفیــع اســت و طــاغ( طــاق) همــان داغ اســت کــه در زبــان
ترکــی بــه معنــای کــوه مــی باشــد ( تاریــخ ادبیــات در ایــران در
قلمــرو زبــان پارســی ،ج 3صــص 310و .) 382
االداغ بجنــورد نیــز نــام کوهــی اســت کــه در ان اال بــه معنــای
بلنــد اســت زیــرا اوال ًان ویژگیهــای رنگانــگ بــودن و یــا ابلق بودن
را نــدارد و چنیــن نیســت کــه همــواره پوشــیده از بــرف باشــد .
ثانیــا ًاز انجــا کــه بــه بلندتریــن قلــه ایــن کــوه کــه از کــف دره
مجــاور 1403متــر ارتفــاع دارد قلــه« بابــا بلنــد» مــی گوینــد
االداغ بــه معنــای کــوه بلنــد مــی باشــد.
ایــن نامگــذاری بــه دوره ســلجوقیان بــاز می گردد که نخســتین
بــار ترکمانــان غــز بــه منطقــه شــمال خراســان امدنــد و در
دامنــه ایــن کــوه ســاکن شــدند (تاریــخ ایــران ازاغــاز تــا انقــراض
ساســانیان ص . )273در حقیقــت ایــن نــام توســط ترکمانــان
غــز وســلجوقی روی ایــن کــوه گــذارده شــده اســت .دلیــل دیگــر
صــدق ایــن ســخن ایــن اســت کــه «اال» در زبــان ترکمنــی بــه
معنــای بلنــد اســت و در فرهنــگ ترکمنــی -فارســی ســینا (
نســخه خطــی) االداغ بــه عنــوان یــک مدخــل واژگانــی مســتقل
امــده و بــه معنــای رشــته کــوه بلنــد توصیــف گردیــده اســت .
پــس االداغ در منطقــه شــمال خراســان بــه معنــای کــوه رفیــع
و بلنــد اســت.
امــا در منطقــه بجنــورد ایــن کــوه را « اَل َه داغ» /نیز می گویند.
علتــش ایــن اســت کــه اصــل واژه االداغ « الَــه داغ» /اســت
کــه بــا اعمــال فراینــد هماهنگــی اوایــی « الــه» /در ترکــی
اذربایجانــی تبدیــل بــه اال /و در ترکــی بجنــوردی تبدیــل بــه اَل َه/
/ ?alaشــده اســت .قاعــده فراینــد همگونگــی اوایــی در زبــان
ترکــی بســیار متــداول اســت .درســت ماننــد کلمــه « قــارداش»
در ترکــی بجنــوردی کــه در ترکــی تبریــزی تبدیل به قَردَش شــده
اســت .یعنــی واکــه هــر هجــا بــه واکــه هجــای مجــاور تبدیــل می
شــود کــه در اینجــا یــا واکــه پیشــین ،بــاز و گســترده ( )a َ-اســت
و یــا واکــه پســین ،بــاز و گــرد (ا .) -در حقیقــت واژه الــه داغ
همگــون شــده واژه الــه داغ اســت.
در مــورد تعبیــر «الــه داغ» مــی تــوان بــه کوههایــی اشــاره کــرد
کــه در زمــان صفویــه در قلمــرو والیــت ترجــان قــرار داشــت و
نامشــان بــه همیــن صــورت تلفــظ مــی شــد (.فتوحــات شــاهی
،ص )180و در مــورد تعبیــر «اَلَــه داغ » مــی تــوان از ییالقــات
پادشــاهان صفــوی یــاد کــرد کــه در کتابهــای تاریخــی خالصــه
التواریــخ (ج ،1ص )74و خلــد بریــن ایــران در روزگار صفویــان (
ص )124ذکــر شــده اســت.
امــا بیشــترین بســامد وقــوع صــورت «الــه داغ» در کتابهــای
تاریخــی لفــظ «االداغ » اســت بــا هــر معنایی کــه بر ان مترتب
باشــد .علتــش ایــن اســت کــه هماهنگــی اوایــی صرفــا ًدر مــورد
«الــه » /صــورت نمــی گیــرد کــه تبدیــل بــه اَلَــه /مــی شــود
یــا اال /؛ بلکــه واژه «داغ» هــم جزئــی از کلمــه اســت کــه در
ان واکــه /در تغییــرات اوایــی تاثیرگــذار اســت و بســامد وقــوع
االداغ را بیشــتر مــی کنــد .بــه همیــن دلیــل تلفــظ االداغ رســاتر
از «اَلَــه داغ » و «الــه داغ» اســت .
امــا کــوه مــورد بحــث مــا در بجنــورد علیرغــم اینکه در گویشــهای
محلــی بــه صــورت اَلَــه داغ تلفــظ مــی شــود در منابــع متعــدد
تاریخــی و نیــز کتابهــای فرهنــگ جغرافیایــی ایــران – خراســان
و فرهنــگ کوههــای کشــور بــه صــورت « االداغ » /ثبــت شــده
اســت .در همــه ایــن مــوارد االداغ بــه معنــای کــوه بلنــد و رفیــع
اســت ؛ یعنــی کوهــی کــه ارتفــاع بلندتــری نســبت بــه کــوه هــای
اطــراف خــود دارد. صفحه 4
هر خانواده ،یک کارافرین
جاذبه گردشگری خراسان جنوبی
5
19بهمن 1401
سال پنجم
اموزش رایگان ویژه افراد جویای شغل در خانه با ما تماس بگیرید 01732688214
شماره 36
به قلم وحید حاج سعیدی
پرداخت مالیات
به نیت اموات!
«جاذبه های
گردشگریروستای
قلعهقافهمینودشت»
نوع محصوالت کشاورزی و دامداری روستا
ســاختار اقتصــادی مــردم دوزیــن از گذشــته بــر مبنــای
فعالیت هــای کشــاورزی و دامــداری بــه ویــژه کشــاورزی
اســتوار اســت .بــا بررســی انجــام گرفتــه مشــخص گردیــده کــه
زمین هــای کشــاورزی روســتای دوزیــن بــه طــور پراکنــده در
اطــراف بافــت روســتا واقــع شــده اســت .و بیشــتر دارای شــیب
مــی باشــند .ایــن زمیــن هــا از ســمت جنــوب و جنــوب غربــی
بــه رودخانــه و از ســمت شــمال و شــمال غربــی و شــرق ان
دیگــر زمیــن هــا محــدود می شــوند .بیشــتر محصــوالت ایــن
بخــش عبارتنــد از گنــدم ،جــو ،ســیب زمینــی ،ســویا و از جملــه
باغــات شــامل ســیب و گــردو مــی باشــد .قســمت های جنوبــی
روســتا و قســمت هایی از شــمال بــه دلیــل نزدیکــی زمین هــای
کشــاورزی بــه رودخانــه دارای فعالیت هــای کشــاورزی ابــی
اســت ،و بــه صــورت عمــده بــه کشــت توتون،گندم،جــو و ...
اختصــاص دارد .و زمین هــای قســمتهای شــرقی روســتا کــه از
رودخانــه دور می باشــند ،بصــورت دیــم کشــت مــی شــوند.
مالکیــت زمیــن هــای روســتا در 70تــا 50ســال پیــش بــه
صــورت دولتــی بــوده اســت .کاشــت و برداشــت محصــول
کشــاورزی در گذشــته بــه صــورت ابتدایــی صــورت مــی گرفتــه
اســت و بیشــتر بــه صــورت کار یــدی و اســتفاده از حیوانــات
ماننــد اســب و گاو و ...بــوده اســت .و کشــاورز بعــد از جمــع
اوری محصــول مقــداری از ان را بــه دولــت بــه صــورت مالیــات
پرداخت می کرده اســت .مالیات تعیین شــده از ســوی دولت
بــه بخشــداری اعــام و بخشــدار بلــوک داران یــا (دهیــاران )
را مامــور جمــع اوری مالیــات در روســتا هــای زیــر پوشــش
خــود مــی کــرده اســت .تعییــن مالیــات بــرای هــر زمیــن بدیــن
صــورت بــوده اســت کــه زمیــن هــا بعــد از انــدازه گیــری توســط
دولــت،از هــر هکتــار زمیــن یــک پنجــم محصــول را بــه صــورت
مالیــات اخــذ مــی کــرده انــد ،مالیــات بر محصوالتــی چون جو،
گنــدم ،پیلــه ابریشــم – خــوراک گاو و گوســفند مثــل (ارزن و
قنــاق ) تعلــق مــی گرفتــه اســت.در گذشــته بــرای نگاهــداری
محصــوالت کشــاورزی از ســیلو هــای گلــی در ایــن روســتا
اســتفاده مــی شــده اســت .انهــا همچنیــن زمیــن را چندیــن
متــر کنــده و ســپس در داخــل ان اتــش روشــن می کردنــد تــا
ســطح ان خشــک شــود ســپس اطــراف ایــن گــودال را بــا ورقــه
هــای بــرش زده درختــان مــی پوشــاندند تــا از اطــراف گــودال
رطوبــت بــه محصــوالت کشــاورزی ان هــا اســیب نرســاند،
ســپس روی ان را بــا خــاک و شــاخه درختــان می پوشــاندند.
در حــال حاظــر نزدیــک بــه 3200هکتــار از اراضــی کشــاورزی
روســتا زیــر کشــت قــرار می گیــرد .کــه 2700هکتــار ان بــه
صــورت دیــم و 500هکتــار ان بــه صــورت ابــی کشــت می گــردد.
در ایــن روســتا افــزون بــر فعالیتهــای کشــاورزی،یکی دیگــر از
منابــع درامــد مــردم فعالیت هــای دامــداری بــه صــورت ســنتی
مــی باشــد ،بــر طبــق امــار بدســت امــده از خانــه بهداشــت
تعداد 76500راس گاو و گوســاله و 5000قطعه طیور در این
روســتا نگهــداری می شــوند( .طــرح هــادی ص)29کــه عــاوه
بــر تامیــن مــواد لبنــی روســتا ی مــورد نظــر ،بخــش وســیعی
از نیازهــای لبنــی شــهرهای اطــراف را نیــز بــر اورده مــی کنــد.
از فعــا لیــت هــای دیگــر کــه در ایــن روســتا انجــام مــی شــود
مــی تــوان بــه کاربــری هــای گوناگونــی اشــاره کــرد .از جملــه کار
بری هــای موجــود در روســتای دوزیــن مــی تــوان بــه کاربــری
جدول سودکو /سرگرمی
9
1
4
6
4
2
7
1
5
2
6
4
9
4
6
6
7
1
3
5
اداری ،صنایــع کارگاهــی ،خدمــات معیــن و کاربــری تجــاری
اشــاره کــرد کــه در ذیــل بــه ان اشــاره مــی شــود.
صنایــع دســتی نیــز یکــی دیگــر از منابــع در امــدی ایــن منطقه
مــی باشــد ،کــه تعــداد کثیــری از زنــان و دختــران روســتایی در
کارگاه هــای صنعتــی کوچــک مشــغول می باشــند .
عمده تریــن صنایــع دســتی ایــن منطقــه عبارتنــد از :جاجیــم،
چــادر شــب ،پارچــه ابریشمی،روســری محلــی ،نمــد ،و ...کــه
برخــی از ایــن صنایــع ارزش صادراتــی دارنــد.
جمعیــت ســاکن روســتا بــا ذکــر اقــوام هــای ســاکن در
روســتا
بــه طــور کلــی قــوم ســاکن در ایــن روســتا را اقــوام تــات یــا قوم
پارســی و پارســی زبانــان تشــکیل می دهنــد و در بیــن ان هــا
اقلیــت هــای دیگــر بــه غیــر از یــک یــا دو خانــواده سیســتانی
وجــود ندارنــد.
بــر اســاس امــار در ســال ۸۶بــا ۴۸روســتا تحــت پوشــش
جمعیتــی معــادل ۲۳هــزار نفــر و دوازده هــزار نفــر خانــوار
دارای ۱۱۵۹۰هکتــار زمیــن می باشــد کــه ۸۲هکتــار ان زمیــن
ابــی و ۱۱۴۲۷هکتــار ان زمین هــای دیــم می باشــد.
ایــن روســتا در دهســتان کوهســارات قــرار دارد و بــر اســاس
سرشــماری ســال ۱۳۸۵جمعیــت ان
7000نفر(1450خانواراســت)قلعه قافــه یکــی از روســتاهای
کوهســتانی بابافــت ســنتی ومتراکــم اســت .و از جملــه
روســتاهایی اســت کــه تحــت عنــوان «روســتای هــدف
گردشــگری» شــناخته شــده اســت.
-1وجه تسمیه روستا هدف گردشگری
«قلعه قافــه پاییــن» از روســتاهای توابــع بخــش
مرکــزی شهرســتان مینودشــت و در اســتان گلســتان اســت.
ایــن واژه در اصــل قلعــه قــاف بــوده ولــی بعــدا ًبه دالیلی قلعه
قافــه تغییــر پیــدا کــرده اســت .زیــرا ایــن روســتا در منطقـه ای
مرتفــع قــرار داشــته و بــه دلیــل ارامــش حاکــم بــر ان بــه قٌلــه
قــاف کــه النــه ســیمرغ بــوده شــباهت داشــته اســت.
روســتائیان معتقدنــد قلعــه قافــه نــام قلعـه ای بــوده در قلعه
قافــه پاییــن کــه از 3طــرف بــه بریدگی هــای عمیــق و از یــک
طــرف بــه ارتفاعــات بلنــد ختــم مــی شــده اســت.
بــازی هــای محلــی دوزیــن :از بــازی هــای ایــن منطقــه مــی
تــوان بــه هفــت ســنگ
،یــه قولــدو قــل ،یــه
لنگــه بــازی ،طنــاب
کشــی ،بــا جیســتانک،
گرگــم و گلــه مــی بــرم ،
بــازی گلــه چــران
بــازی گلــه چــران :بازی
5
گلــه چــران کــه فصــل
بهــار و پاییــز و در زمــان
پشــم پینــی انجــام مــی
شــد .در ایــن فصــول
پــدر مادرهــا بــه پشــم
4
6
چینــی مــی رفتنــد و
بچــه هــا بــا هــم جمــع
مــی شــدند و یــک دایــره
7
میدادنــد.
تشــکیل
مثــا 10دختــر دســت
5
هــم را مــی گرفتنــد و
یــک دایــره تشــکیل
مــی دادنــد و یــک مــادر
بــزرگ یــا همــان ننــه
7
2
وســط دایــره قــرار مــی
گرفــت و چوپــان دور
4
دایــره در حالــی کــه
دســتمالی در دســت
داشــت و شــعر گلــه
6
چرانــم رو مــی خوانــد دور میــزد .چوپــان می خوانــد ،
گلــه چرانــم گلــه رو – مــن مــی چرانــم گلــه رو گلــه از
راه امــده چریــده و چــاق امــده ،اهــای ننــه ،اهــای ننــه
در ایــن جــا ننــه مــی گویــد جــان ننــه ،چوپــان مــی گویــد
یــک گوســفند چــاق و چلــه مــی خــوام ،ننــه مــی گویــد یکــی
از همیــن گوســفندها را ببــر .هــر کجــا کــه شــعر تمــام شــود
همــان گوســفند را بــا دســتمال مــی زنــد و دنبــال خــودش
می بــرد .همیــن شــعر را دوبــاره مــی خواننــد و تکــرار مــی کننــد
تــا گلــه ننــه تمــام شــود.
چوب پا یا ( لَل َکانو ) :
تعداد بازیکنان :به تعداد دلخواه
اهــداف بــازی :تمرکــز ،تعــادل و مهــارت در راه رفتــن بــا
چــوب ،قــدرت عضالنــی پــا چــون در زمــان قدیــم کوچه هــا
اســفالت نبــود و مــردم هــم مجبــور بودنــد از گل و الی داخــل
کوچــه هــا عبــور نماینــد بــه فکــر ســاختن وســیله ای بــه
نــام «چولنــگ» افتادنــد .ایــن وســیله بــه ارتفــاع 2متــر مــی
باشــد و پاهــای افــراد بــر روی جــای پــای مشــخص شــده قــرار
مــی گیــرد .ایــن بــازی در مســافت معینــی انجــام مــی گیــرد.
بازیکنــان پشــت خــط قــرار گرفتــه و بــا ســوت داور شــروع
بــه راه رفتــن می کننــد هــر بازیکنــی کــه توانســت زودتــر
مســافت را طــی کنــد برنــده اعــام می شــود .در حیــن بــازی
اگــر هــر کــدام از بازیکنــان تعــادل خــود را از دســت بدهنــد
از دور بــازی خــارج می شــوند (چــوب پــا) چــوب بلنــد باریــک
کــه ضمائــم چوبــی بــا میــخ بــر ان کوفتــه شــده و ایــن ضمائــم
محــل اتــکائ پاهاســت و اطفــال بــر ان بــر شــوند و بــراه رونــد.
چلیک ،چلیک :تعداد بازیکنان 2 :تا 12نفر
جنس و گروه سنی :پسران و دختران 11تا 15سال
اهــداف بــازی :تقویــت عضــات دســت ،ســرعت عمــل و
هماهنگــی و همــکاری
شــرح بــازی :ابتــدا بازیکنــان بــه دو گــروه تقســیم مــی شــوند
و هــر گــروه بــرای خــود ســر گــروه انتخــاب می کنــد و دو اجــر
را بــه فاصلــه معیــن مقابــل هــم مــی گذارنــد و چــوب کوتاهــی
بــه انــدازه 20ســانتی متــر روی اجــر می گذارنــد و بعــد بــا
چــوب دیگــر کــه تقریبــا 50تــا 70ســانتی متــر اســت بــه چــوب
ضربــه می زننــد و ســعی می کننــد بــا همــان ضربــه ،چــوب
کوچــک را بــه طــرف بــاال و جلــو هدایــت نماینــد .بعــد از هــر
پرتــاب مســافت طــی شــده چــوب کوچــک ،توســط چــوب بلنــد
اندازه گیــری می شــود .وقتــی همــه بازیکنان،ایــن عمــل را تکرار
نمودنــد گروهــی کــه امتیــازش بیشــتر باشــد برنــده می شــود .
بازی گیلدارک :تعداد بازیکنان 4 :تا 12نفر
جنس و گروه سنی :پسران و دختران 10تا 13سال
اهداف بازی :هماهنگی بین چشم و دست ،سرعت عمل
و چابکی ،تقویت عضالت دست ،همکاری و همیاری
شــرح بــازی :بازیکنــان بــه دو گــروه مســاوی تقســیم مــی
شــوند کــه بــه قیــد قرعــه یــک گــروه دارنــده تــوپ و گــروه دیگــر
دارنــده چــوب مــی شــوند .گروهــی کــه تــوپ در دســت دارنــد
ان را بــه طــرف گــروه مقابــل پرتــاب مــی کنــد و یکــی از افــراد
ایــن گــروه کــه چــوب در دســت دارد بــا چــوب ضربــه زده و ان
را بــه طــرف گــروه دارنــده تــوپ بــاز مــی گردانــد و ان گــروه بایــد
ســعی کنــد قبــل از برخــورد تــوپ بــه زمیــن ان را در هــوا بگیــرد
اگــر موفــق بــه انجــام ان شــدند برنــده هســتند و در دور بعــدی
جــای گــروه هــا بــا هــم عــوض مــی شــود امــا اگــر نتوانســتند
و تــوپ بــه زمیــن برخــورد نمــود فــردی کــه بــا چــوب بــه تــوب
ضربــه زده بــود بایــد چــوب را بــه زمیــن انداختــه و خــود را بــه
منطقــه ای کــه قبــا مشــخص شــده اســت برســاند .گــروه
دارنــده تــوپ بایــد تــوپ را ســریع از زمیــن برداشــته و قبــل از
اینکــه ان فــرد خــود را بــه منطقــه مشــخص برســاند بــا تــوپ
بــه او ضربــه بزنــد اگــر موفــق بــه انجــام ایــن کار شــدند برنــده
انــد امــا اگــر موفــق نشــدند گــروه دیگــر چوب را به دســت می
گیرنــد و بــا بــازی ادامــه مــی یابــد .ایــن بــازی را همســایگان
تــرک انهــا تــوپ اقاجــه مــی نامنــد.
ایــن ماجــرای مالیــات هــم کــم کــم دارد بــرای خــودش
ســری بیــن ســرها پیــدا مــی کنــد و اگــر بــا همیــن
رونــد ادامــه بدهــد در کنــار الودگــی هــوا ،صنعــت
خودروســازی ،قیمــت گــذاری خــودرو ،رتبــه بنــدی
فرهنگیــان ،تعرفه گــذاری خدمات پرســتاری ،افزایش
نــرخ دالر و ســکه و ...چکــش خــور ملســی پیــدا مــی
کنــد و در رنکینــگ موضوعــات پــر تکــرار در رســانه هــا
صاحــب جایــگاه قابــل توجهــی مــی شــود!
الکــردار جــا بــرای ریــگالژ و اچــار کشــی هــم فــراوان
دارد .از مالیــات دو میلیــون تومانــی طــا فروشــها و
اهــن فــروش هــا و فــرار هــای مالیاتــی شــرکت
هــای صــوری گرفتــه تــا اجــاره کارت خــوان توســط
اطبــای پاکدســت و وکالی محتــرم ...بمانــد کــه امســال
مالــکان خانــه هــای خالــی و صاحبان خودروهــا و خانه
هــای لوکــس هــم اصــا ًبــا پیامکهــای تهدید امیــز اداره
مالیــات حــال نکردنــد و تنهــا دو ســه نفرشــان بــه نیــت
امــوات ،ســر جمــع چهــار و نیــم میلیــارد تومــان بــه
حســاب اداره مالیــات واریــز کردنــد کــه هزینــه همــان
پیامــک هــا هــم در نیامــد!
ناگفتــه نمانــد بــه همــان انــدازه کــه پولدارهــا و
چهــار درصــدی در برابــر پرداخــت مالیــات مقاومــت
مــی کننــد و معتقدنــد «مــردم افکــن تــر ایــن غــول
بیابانــی نیســت» دولــت هــم اصــرار عجیبــی روی
مالیــات نگرفتــن از اغنیــا دارد تــا جایــی کــه اصــا ً
چهــار میلیــارد و هشــتصد تومــان را پــول حســاب
نمــی کنــد و بــی خیــال گرفتــن مالیــات از ایــن مبلــغ
درامــدی شــده اســت .یعنــی دولــت حاضــر اســت
پــول بــدون پشــتوانه چــاپ کنــد ،ســود بانکــی را بــاال
ببــرد ،تــورم و نقدینگــی را نجومــی کنــد ولــی از اغنیاء
مالیــات نســتاند و معتقــد اســت کســی کــه در ســال
5میلیــارد درامــد دارد مالیاتــش خــوردن نــدارد ولــی
معلمــی کــه در ســال 120میلیــون تومــان هــم درامــد
نــدارد ،مالیاتــش را بایــد بــه نیــت تبــرک و تیمــن قبــل
از پرداخــت حقوقــش برداشــت کــرد.
البتــه حســاب ســلبریتی هــا علــی حــده اســت و
امســال دولــت روی مالیــات ســلبریتی هــا حســاب
ویــژه ای بــاز کــرده اســت و شمشــیر را برایشــان از رو
بســته و حتــی در تهــران یــک اداره بــه همیــن منظــور
راه انــدازی کــرده اســت.
معــاون وزیــر اقتصــاد در مــورد شناســایی مالیــات
ســلبریتی ها عنــوان کــرد :ســلبریتی ها ماننــد ســایر
مودیــان مــا هســتند و بــر اســاس میــزان درامــدی
کــه دارنــد مشــمول مالیــات می شــوند .منظــور
ادامــه داد :اداره کلــی در تهــران فقــط بــرای مالیــات
ســلبریتی ها راه انــدازی شــده و همــه قراردادهــای
ایــن افــراد را بررســی و شناســایی می کننــد.
ظاهــرا ً معــاون وزیــر اقتصــاد خبــر نــدارد کــه در
قراردادهــای فوتبالیســت هــا و هنرپیشــه هــا و
ســلبریتی هــا و ...پرداخــت مالیــات گــردن پــدر
دامــاد اســت و از کیســه مــردم مــی رود .یعنــی
اگــر قــرار باشــد از حســاب شــخصی ایــن عزیــزان
پرداخــت شــود ،بــه همــان انــدازه روی قــرارداد مــی
اوردنــد تــا نــه ســیخ بســوزد و نــه دســته ســیخ!
فقــط خــدا کنــد بعــد از راه انــدازی ایــن اداره یــک
وقــت دوســتان هــوس نکننــد وزارت مالیــات ویــژه
ســلبریتی هــا راه انــدازی کننــد و در هــر اســتان یــک
اداره کل و در هــر شهرســتان یــک اداره ...خــدا بــه
خیــر بگذرانــد...
پل ارتباطی ما با شما
01732688214
09390082086
02191013453 صفحه 5
19بهمن 1401
6
سال پنجم
شماره 36
صنایع دستی
و هنرهای سنتی استان گلستان
نساجی سنتی
ابریشم بافی:
بافــت پارچــه هــای ابریشــم الــوان بــا طــرح هــای ســاده راه راه،
چهارخانــه را ابریشــم بافــی مــی گوینــد.
مواد اولیه :الیاف ابریشمی الوان،سیم های طالیی و نقره ای
ابــزار :دســتگاه ابریشــم بافــی (نورد،قرقره،گــورد و شــانه) ،ماکــو ،
ماســوره کوچــک و بــزرگ ،چــرخ نــخ ریســی و چرخجــه
کاربــرد :لبــاس ،روســری ،شــال گــردن ،چادرشــب ،نــوار ابریشــمی ،
حولــه ،ســفره و ...
مناطــق تولیــد :رامیــان ،مینودشــت ،کردکــوی ،کاللــه و روســتاهای
کوهپایــه ای اســتان
مناطــق تولیــد ابریشــم بافــی ترکمــن ،روســتاهای کاللــه ،پیش کمر ،
قــازان قایــه ،شــارلق و ....
چوغــا «:چوقــا» یــا «چقــا» یــا «چوغــا» در منطقــه گلســتان بــه کــت
کوتــاه پشــمی گفتــه می شــود کــه در بعضی مناطــق دارای اســتین و در
بخشــی دیگــر بــدون اســتین و بــه شــکل جلیقــه مــی باشــد کــه مــردان
روســتایی روی لباس خود می پوشــند .این کت دارای شــلوار از همان
جنــس مــی باشــد و در فصــل زمســتان مــورد اســتفاده قــرار مــی گیــرد.
مواد اولیه :پشم ،پنبه
ابزار :دستگاه بافت ،ماکو ،ماسوره کوچک و بزرگ ،چرخ و چرخجه
کاربرد :لباس مردان
مناطق تولید :روستاهای استان
جاجیــم :جاجیــم یــا جاجــم دســتبافته ای ،ضخیــم و بــدون پــرز از
جنــس پشــم و پنبــه دارای چلــه کشــی بلنــد بــوده و بصــورت راه راه و
رنگیــن بافتــه مــی شــود.
مواد اولیه :پشم و پنبه
ابــزار :دســتگاه بافــت (شــانه ،گــورد ،نــورد و قرقــره ) ،ماکــو ،ماســوره
کوچــک و بــزرگ
کاربرد :زیرانداز ،پادری و کیف
مناطق تولید :روستای زیارت گرگان ،روستاهای کردکوی
ساخت ساز
ســاخت ســاز دو تــار :ســاز مخصــوص ترکمــن هــا دارای دو ســیم و 11
پــرده اســت کــه بــا چــوب و اســتخوان و ســیم ســاخته مــی شــود.
ســاز ســازی در اســتان گلســتان بیــن ترکمــن هــا و کتولــی هــا رواج
دارد .نــی و کمانچــه از دیگــر ســازهای مرســوم در بیــن مــردم ایــن دو
قــوم اســت.
مواد اولیه :چوب توت و گردو ،چسب ،سیم ،استخوان یا شاخ بز
ابزار :اره ،سوهان ،سمباده ،مغارهای قاشقی ،چکش
کاربرد :ساز
مناطق تولید :گنبد ،کالله ،بندرترکمن ،اق قال و ....
نوار بافی کتول:
نــوار دســتبافی اســت کــه جهــت تزییــن در لبــه لبــاس ،ســر اســتین ،
دور یقــه ،دور پیــش جامــه ،حاشــیه دامــن ،دور قــاب ایینــه ،قــاب
قیچــی ،قــاب شــانه و غیــره بــکار رفتــه و عمدتــا از کامــوای ســیاه و
ســفید ،ســیم گالبتــون نقــره ای و طالیــی
ابزار :کارگاه نواربافی ،نی تراش خورده
کاربرد :تزییین لباس محلی ،رومیزی ،کوسن و ....
مناطق تولید :علی اباد کتول
نوار بافی ترکمن:
نوارهــای دســتبافی اســت کــه جهــت تزییــن البســه محلــی ،تزییــن
فضــای زندگی(االچیــق ترکمــن ،بــه عنــوان چشــم زخــم) کاربــرد دارد و
عمدتــا از نــخ هــای پنبــه ای و ابریشــم رنگــی بافتــه مــی شــود کــه بــه
نام هــای ســچک ،جهــک ،بــاالق یــوپ و االجــه معــروف اســت.
مواد اولیه :پنبه ،نخ ابریشمی رنگین (یوفک)
ابزار :قیچی (مراحل بافت صرفا توسط دست انجام میشود).
کاربــرد :تزییــن لبــاس ترکمــن ،دور کیــف ،بــه عنــوان چشــم زخــم در
بــاالی پنجــره ،در و .....
مناطق تولید :مناطق ترکمن نشین
صنایع فلزی
زیــوراالت ترکمــن :زیــوراالت ترکمــن شــامل زیــور زنــان ،مــردان ،
کودکان و حیوانات می باشــد که توســط تعداد معدودی از صنعتگران
ترکمــن تولیــد مــی شــود .ایــن زیورهــا اغلــب از نقــره ســاخته شــده
بدیــن خاطــر بــدان نقــره کاری نیــز مــی گوینــد.
اســتفاده از زیــوراالت نــزد ترکمنــان در درجــه اول جنبــه تزیینــی و
خودارایی،مذهبی،ایینــی و بــه عنوانســرمایه زنــان کاربــرد داشــته اســت.
مواد اولیه :نقره ،طال ،عقیق و....
ابزار :کوره ،نورد ،حدیده ،چکش ،انواع انبر و .....
کاربرد:النگو ،انگشتر ،،تزئینات مو ،الحاقات
پوشاک سنتی ،زیور کودکان ،حیوانات (اسب) و...
مناطق تولید :گنبد ،اق قال و گمیشان
رودوزیهای سنتی
ســوزندوزی ترکمــن :ســوزندوزی ترکمــن کــه بــدان ســیاهدوزی نیــز
اطــاق مــی شــود ،در جامعــه ســنتی ترکمــن بــرای تزییــن لبــاس هــای
مــردان ،زنــان و کــودکان و همچنیــن پــرده هــا نیــز اســتفاده مــی شــد
امــا امــروز عمداتــا در لبــاس زنــان دیــده مــی شــود.
نــوع دوخــت ان زنجیــره فشــرده و بســیار ریــز مــی باشــد کــه در ترکمنی
بــه ان « ســانجیم » مــی گوینــد و بیشــتر از نقــوش هندســی و قرینــه
بصــورت ذهنــی بهــره مــی گیرنــد.
مواد اولیه :نخ ابریشمی (یوفک) ،انواع پارچه
ابزار :سوزن کرول ،انگشتانه ،قیچی
کاربرد :تزیین لباس ،پرده ،کوسن ،رومیزی و .....
مناطق تولید :مناطق ترکمن نشین
وجه تسهمیه زبان شناختی
قطعه ای از بهشت ایران
ابشار باران کوه ابشاری رویایی
ابشــارهای اســتان گلســتان از نقــاط قــوت جــذب
گردشــگر به شــمار می اینــد و هــر ســاله دوســتداران
طبیعــت بــرای بهره منــدی از جاذبه هــای متعــدد بــه
ایــن اســتان ســفر می کننــد .از ابشــارهای ان می تــوان
بــه ابشــارهای شــیراباد ،لــوه ،کبــودوال ،گلســتان،
بــاران کــوه و زیــارت اشــاره کــرد .ابشــار بــاران کــوه
از زیباتریــن جاذبه هــای طبیعــی اســتان گلســتان
و جاهــای دیدنــی گــرگان محســوب می شــود کــه از
جملــه ابشــارهای خــزه ای ایــران اســت .ایــن ابشــار در
پــارک جنگلــی بــاران کــوه اســتان گلســتان واقــع شــده
اســت و از ابشــارهای دائمــی گلســتان در هــر چهــار
فصــل ســال اســت .وجــه تســمیه ابشــار بــاران کــوه،
ریــزش مــداوم قطــرات ریــز و درشــت اب اســت کــه
ماننــد بــاران از بــاالی صخره هــای پوشــیده از خــزه
ســرازیر می شــود و چشــم اندازی زیبــا بــه وجــود
مـی اورد .در ادامــه بــا کجــارو همــراه باشــید تــا بــا ایــن
ابشــار زیبــا بیشــتر اشــنا شــوید.
هرانچه برای بازدید از ابشار باران کوه باید بدانید:
ابشار باران کوه کجاست؟
ویژگی های ابشار باران کوه
بهترین زمان بازدید از ابشار باران کوه
امکانات رفاهی و تفریحی ابشار باران کوه
دیدنی های اطراف ابشار باران کوه
ابشار باران کوه کجاست؟
ادرس :ایران ،استان گلستان ۱۸ ،کیلومتری جنوب
غربــی گــرگان ،پــارک جنگلی بــاران کوه
ابشــار بــاران کــوه گــرگان در موقعیــت جغرافیایــی
N36.4202 , E54.2144در اســتان گلســتان قــرار
دارد .ایــن ابشــار زیبــا در ارتفاعــات جنــگل «شــصت
کال» و در مجــاورت رودخانــه «شــصت کال» واقــع
شــده اســت .بــرای رســیدن بــه ایــن ابشــار بایــد از
گــرگان به ســمت پــارک جنگلــی بــاران کــوه ،مســیری
حــدود ۱۸کیلومتــر را در جهــت غربــی طــی کنیــد و
بــه ابتــدای ایــن پــارک زیبــا و بکــر برســید.
مســیر ابشــار بــاران کــوه تــا اولیــن رودخانــه ،خاکــی
و ناهمــوار اســت و بهتــر اســت ایــن مســیر را بــا
اتومبیــل طــی کنیــد؛ زیــرا بعــد از رودخانــه بایــد
مســیری دو و نیــم تــا ســه ســاعته را در جــاده ای
خاکــی و پــر از ســنگ به ســمت ابشــار پیــاده روی
کنیــد .به دلیــل طوالنــی بــودن مســیر پیاده ،بســیاری
از گردشــگران از دیــدن ابشــار منصــرف می شــوند؛
امــا نبایــد مســیر بکــر و طبیعــت شــگفت انگیز بــاران
کــوه را از دســت داد؛ بلکــه بایــد از جذابیت هــای
بصــری و دوست داشــتنی مســیر زیبــا لــذت بــرد
تــا بــر خســتگی مســیر غلبــه کــرد .طــی کــردن ایــن
مســیر بــرای افــرادی کــه دچــار محدودیــت رفــت و
امــدی ،مشــکالت اســتخوانی و پــا هســتند تقریبــا
ممکــن نیســت.
ویژگی های ابشار باران کوه
از ویژگی هــای منحصربه فــرد ابشــار بــاران کــوه
می تــوان بــه ریــزش دائــم اب به صــورت قطــرات ریــز
و درشــت شــبیه بــاران از بــاالی صخره هــای پوشــیده
از خــزه اشــاره کــرد .ایــن ابشــار بــا ریــزش مــداوم
همیــن قطره هــای بارانــی جــاری شــده اســت .ابــی
کــه منشــا ایــن همــه زیبایــی در بــاران کــوه اســت از
دل غارهــا و چشــمه های در حــال جوشــش همیــن
منطقــه بیــرون می ایــد و جالــب اســت بدانیــد کــه
غارهــای بــاران کــوه ،کوچــک ،باریــک و دراز هســتند
و تعــداد ان هــا زیــاد اســت.
از ویژگی هــای دیگــر ایــن ابشــار ،صخره هــای
پوشــیده از خــزه هســتند کــه ماننــد چترهــای
زیبایــی از یــک طــرف بــه کــوه چســبیده اند و از
ســوی دیگــر اویــزان شــده اند و چش ـم انداز خاصــی
ایجــاد کرده انــد .به خاطــر ارتفــاع زیــاد ایــن ابشــار،
جوشــش ابرهــا و رنــگ زیبــای خورشــید موقــع
غــروب ،بــه ایــن مــکان «چــگل اتشــان» می گوینــد.
در اطــراف ابشــار بــاران کــوه چشــمه ها و درختــان
زیبــای بســیاری وجــود دارد کــه منظــره خــاص و
بســیار زیبایــی را پیــش روی چشــمان گردشــگران
گذاشــته اســت .همچنیــن از دیگــر ویژگی هــای
ابشــار بــاران کــوه جذابیــت و زیبایــی ان در تمــام
فصل هــای ســال اســت.
بهترین زمان بازدید از ابشار باران کوه
اب و هــوای ابشــار بــاران کــوه گلســتان و به طــور
کلــی ،مناطــق اطــراف ان ســرد و معتــدل اســت.
بــرای بازدیــد از ایــن جاذبــه گردشــگری فصــل
تابســتان به دلیــل سرســبزی اطــراف ابشــار و
هــوای خنــک ان بهتریــن زمــان ســفر اســت .یکــی
از دالیلــی کــه گردشــگران نیمــه اول ســال را بــرای
بازدیــد از ایــن ابشــار انتخــاب می کننــد ،ســرازیر
شــدن اب ابشــار از درون غارهــای طبیعــی و دل
کوهســتان اســت .در پاییــز نیــز بــا تغییــر اب و هــوا
و رنــگ بــرگ درختــان ،ایــن جنــگل شــاهد ترکیــب
دلربایــی از رنگ هــای نارنجــی ،ســبز ،زرد و قرمــز در
کنــار هــم اســت؛ همچنیــن دو مــاه اول ســال نیــز
بــاران زیــادی در منطقــه می بــارد.
ر زمســتان نیــز می توانیــد از ایــن جاذبــه دیدنــی بازدیــد
کنیــد .در ایــن فصــل به علــت یخبنــدان و ســرمای زیــاد
منطقــه ،ابشــار بــاران کــوه به طــور کامــل یــخ می زنــد و
قندیل های ان چشـم اندازی رویایی برای گردشــگران و
بازدیدکننــدگان بــه ارمغــان مـی اورد؛ از ایــن رو باران کوه
را ابشــاری بــرای تمــام فصــول می داننــد و کوهنــوردان و
گردشــگران در زمســتان نیــز لبــاس گــرم بــر تن می کنند
و راهــی پــارک جنگلــی می شــوند تــا طبیعــت زمســتانی
منطقــه و ابشــار خــزه ای را نظــاره کننــد.
امکانات رفاهی و تفریحی ابشار باران کوه
در ایــن منطقــه هیچ گونــه امکانــات رفاهــی وجــود
نــدارد و بهتــر اســت تجهیــزات مــورد نیــاز خــود را
همــراه داشــته باشــید؛ امــا در کنــار بازدیــد از ابشــار
بــاران کــوه می توانیــد بــا همــراه داشــتن لــوازم کمــپ
در دل جنــگل بــاران کــوه روزی به یادماندنــی در دل
طبیعــت را تجربــه کنیــد .همچنیــن اگــر عالقــه بــه
کوهنــوردی داریــد ،می توانیــد بــا به همــراه داشــتن
لــوازم کوهنــوردی قله هــای اطــراف ایــن ابشــار زیبــا
را فتــح کنیــد.
پیــاده روی از جملــه دیگــر تفریحــات ایــن منطقــه
محســوب می شــود کــه عالقه منــدان می تواننــد بــا
همــراه داشــتن کفــش و لبــاس مناســب ســاعت ها
در دل ایــن جنــگل زیبــا پیــاده روی کننــد .منطقــه
زیبــای بــاران کــوه به دلیــل وجــود گونه هــای نــادر
گیاهــی و جانــوری بــه یکــی از لوکیشــن های
عکاســی بــرای عالقه منــدان تبدیــل شــده اســت و
گروه هــای مختلفــی بــرای عکاســی در طبیعــت،
مناظــر ایــن منطقــه را انتخــاب می کننــد.
دیدنی های اطراف ابشار باران کوه
در نزدیکــی ابشــار بــاران کــوه دیدنی هــای دیگــری
نیــز وجــود دارنــد کــه نبایــد ان هــا را از دســت داد.
بــرای مثــال جنــگل «شــصت کال» به تنهایــی یــک
جاذبــه منحصربه فــرد اســت کــه می تــوان در کنــار
درختــان بلنــد و قطــور ان قــدم زد و بــه اواز پرنــدگان
گــوش ســپرد .کوه هــا و غارهــای اطــراف ایــن ابشــار
نیــز فرصــت خوبــی بــرای کوهنــوردی و غارنــوردی
بــرای عالقه منــدان فراهــم کــرده اســت .همچنیــن
رودخانــه زیبــای شــصت کال از دیگــر دیدنی هــای
اطــراف ابشــار بــاران کــوه اســت کــه از میــان انبــوه
درختــان جنــگل شــصت کال عبــور می کنــد.
پــارک جنگلــی ناهارخــوران نیــز در نزدیکــی و
حــدود ۲۰کیلومتــری ابشــار بــاران کــوه اســت کــه
می توانیــد از ان دیــدن کنیــد .ایــن پــارک در نزدیکــی
روســتای زیــارت قــرار دارد و بــا طبیعــت بکــر و زیبــای
خــود یــک مــکان عالــی بــرای گردشــگران اســت تــا
در طبیعــت پــاک و هــوای بی نظیــر ان از روزشــان
لــذت ببرنــد.
بــا فاصلــه ۲۵کیلومتــر از ابشــار بــاران کــوه،
روســتای کوچکــی قــرار دارد کــه بــه «بــام گلســتان»
معــروف اســت .خانه هــای روســتایی و شــکل و
شــمایل روســتا بــدون هیــچ نشــانی از شهرنشــینی،
ان را همچــون کارت پســتالی دوســت داشــتنی
کــرده اســت .دهکــده جهــان نمــا در منطقــه
حفاظت شــده ای بــه همیــن نــام قــرار دارد کــه
بکرتریــن جنگل هــای ایــران را در خــود جــای داده
اســت و بــه همیــن دلیــل هــر گوشــه ان شــما را
حیــرت زده می کنــد .ایــن روســتای زیبا در شهرســتان
کردکــوی قــرار دارد .تماشــای اقیانــوس ابــر بــر
فــراز جنگل هــای سرســبز و حریــان چشــمه ها و
رودخانه هــا در ایــن منطقــه بــا طــراوت ،ان را بــه
یکــی از دیدنی هــای شــگفت انگیز اطــراف ابشــار
بــاران کــوه تبدیــل کــرده اســت کــه نبایــد لــذت
پیــاده روی و جنگل نــوردی در ان را بــه هیــچ عنــوان
از دســت دهیــد. صفحه 6
سواد رسانه
7
حضــرت ایت اللــه خامنـه ای« :هنــر را در خدمــت مفاهیــم انقالبــى بایــد قــرار داد .مفاهیــم انقالبــى عالی تریــن مفاهیمــى اســت کــه بــه درد انســانها میخــورد ،بــه درد مــردم میخــورد؛
ـوى
ـارى معنـ ِ
هنــر را در خدمــت ایــن [مفاهیــم] بایــد قــرار داد .ایــن بیــش از انکــه خدمــت بــه مخاطــب و مســتمع باشــد ،خدمــت بــه خــود هنــر اســت کــه هنــر در شــبکه ى صحیــحِ ابیـ ِ
افــکار مــردم قــرار بگیــرد .همیــن شــعارهایى کــه مــردم میدادنــد ،همیــن حرفهایــى کــه امــام (رضــوان اللــه علیــه) فرمودنــد ،همیــن خواســته ها و ارمانهایــى کــه مــردم دارنــد ،همــه
تجســم بخشــید۱۳۹۲/۱۱/21 .
تجســد اســت؛ یعنــى میشــود اینهــا را بــا شــیوه ى هنــرى ،بــا زبــان مخصــوص هنــر،
تجســم و
قابــل
ّ
ّ
ّ
ذخیره گذرواژه ها بر روی
مرورگر ،ما را در برابر
حمالتاسیب پذیرمی کند
اغلــب فعــاالن در حــوزه امنیــت هشــدار می دهنــد کــه مدیــران
رمزعبــور مبتنــی بــر مرورگــر فاقــد امنیــت و ویژگی هــای نــرم افــزار رمــز
عبــور اختصاصــی هســتند.
گــزارش جدیــدی از AhnLab ASECثابــت می کنــد ذخیــره
گذرواژه هــا در مرورگــر شــما را بــه شــدت در برابــر هکرهــا اســیب پذیر
مــی کنــد ،حتــی اگــر از رمزهــای عبــور منحصــر بــه فــرد بــرای هــر یــک
از حســاب های خــود اســتفاده کنیــد.
محققان در AhnLab ASECدر حین بررســی یک نقض اطالعات
اخیــر دریافتنــد کــه هکرهــا اطالعــات ورود بــه سیســتم شــرکت را از
مرورگــر یــک کارگــر راه دور دزدیده انــد.
هکرهــا از یــک بدافــزار رایــج اســتفاده کردنــد تــا ایــن اطالعــات ورود بــه
سیســتم را بازیابــی کننــد .نــرم افــزار انتــی ویــروس ایــن بدافــزار را کــه
احتمــاال ًاز طریــق ایمیــل فیشــینگ توزیــع شــده بــود ،شناســایی نکــرد.
مرورگرهایی مانند کروم و اج دارای ابزارهای مدیریت رمز عبور هستند
کــه بــه طــور پیش فــرض فعــال هســتند و تمــام تالش هــای ورود بــه
سیســتم را بــا اطالعــات مربوطــه ماننــد تاریــخ و زمــان URL ،وب ســایت و
هــر نــام کاربــری یــا رمــز عبــوری کــه اســتفاده کرده ایــد ،پیگیــری می کننــد.
محصوالتــی وجــود دارنــد کــه می تواننــد بــه ایــن داده هــا دسترســی
داشــته باشــند و انهــا را تفســیر کننــد ،کــه هکرهــا ممکــن اســت از
انهــا اســتفاده کننــد یــا بــه بازیگــران بــد بفروشــند.
بــرای جلوگیــری از ایــن اســیب پذیری ،بایــد ابزارهــای مدیریــت رمــز
عبــور داخلــی مرورگــر خــود را بــه طــور کامــل غیرفعــال کنیــد .مرورگــر
داده هــای ورود بــه ســایت خاصــی را بــه خاطــر می ســپارد وهمچنــان
URLســایت را ثبــت می کنــد ،کــه هکرهــا از ان اســتفاده کــرده تــا
بــدون مجــوز ورود بــه حســاب شــما وارد حســاب شــما شــوند.
بنابرایــن رمــز عبــور داخلــی مرورگــر خــود را غیرفعــال کنیــد و از
نــرم افــزار اختصاصــی اســتفاده کنیــد .تعــداد زیــادی گزینــه رایــگان
و پولــی عالــی وجــود دارد ،و می توانیــد بــه راحتــی رمزهــای عبــور
Chrome، Edgeیــا Firefoxخــود را بــه یــک مدیــر رمــز عبــور
اختصاصــی در ان اســتفاده کنیــد.
کالهبرداری اینستاگرامی
با 15شعبه مجازی
پلیــس فتــا از شناســایی و دســتگیری کالهبــرداران اینســتاگرامی
کــه تحــت عنــوان فــروش پوشــاک ارزان قیمــت اقــدام بــه
کالهبــرداری از شــهروندان مــی کردنــد خبــر داد و گفــت :متهمیــن
بــا ایجــاد بیــش از 15صفحــه اینســتاگرامی تحــت عنــوان شــعبات
مختلــف یــک برنــد دســت بــه ایــن اقــدام زده بودنــد.
بــه گــزارش نــدای ابــادی ســرهنگ داود معظمــی گــودرزی ،اظهــار
داشــت تعــدادی از شــهروندان بــه پلیــس فتــا پایتخــت مراجعــه و
مدعــی شــدند افــرادی ناشــناس از طریــق یــک صفحــه اینســتاگرامی
فــروش پوشــاک از انهــا کالهبــرداری کــرده انــد.
وی ادامه داد :شــکات در ادامه اظهار داشــتند در فضای مجازی
بــه دنبــال خریــد پوشــاک بــوده کــه در یــک صفحــه اینســتاگرامی
کاالی مــورد نظــر خــود را مشــاهده و بــدون بررســی هویــت
گرداننــدگان صفحــه مذکــور اقــدام بــه خریــد کــرده و بالفاصلــه
پــس از واریــز وجــه دیگــر پاســخی از انهــا دریافــت نکردنــد.
وی بیــان نمــود :کارشناســان پلیــس فتــا تحقیقــات خــود را اغــاز کردند
و پــس از انجــام اقدامــات تخصصــی و بکارگیــری فنــون تجربی و علمی
ادمیــن هــای ایــن صفحــات کــه دو نفــر بودنــد را شناســایی و پــس از
تشــریفات قضایــی مجرمیــن دســتگیر و بــه پلیس فتــا منتقــل شــدند.
وی بــا اشــاره بــه اینکــه ایــن افــراد بیش از هشــت میلیارد ریــال از مردم
کالهبــرداری کــرده بودنــد افــزود :متهمیــن پــس از حضــور در پلیــس فتا
اظهــار داشــتند بــا راه انــدازی بیــش از پانزده صفحه اینســتاگرامی تحت
عنــوان شــعبات مختلــف یــک برنــد پوشــاک بــا قیمــت بســیار مناســب
مراجعــه کننــدگان را ترغیــب بــه پرداخــت مبلــغ قبــل از ارســال کــرده و
پــس از واریــز وجــه دیگــر پاســخگوی تلفــن نبودیــم.
وی بــه شــهروندان توصیــه کــرد :فریــب ظاهــر زیبــا و پــر
رنــگ و لعــاب صفحــات اینســتاگرامی را نخوریــد و خریدهــای
خــود را فقــط از فروشــگاه های معتبــر و دارای مجــوز و یــا
ســایت و بســترهای رســمی انهــا در فضــای مجــازی انجــام
دهیــد زیــرا افــراد ســودجو ایــن فضــا را مکانــی مناســب جهــت
انجــام اعمــال مجرمانــه خــود میداننــد و از ســاده لوحــی
برخــی از کاربــران پلــی مــی ســازند بــرای رســیدن بــه مقاصــد
مالــی نامشــروع خود،شــهروندان همچنیــن مــی تواننــد در
صــورت مشــاهده مــوارد مشــکوک ،موضــوع را از طریــق ۱۱۰یــا
ســایت پلیــس فتــا بــه ادرس www.cyberpolice.irبخــش
ارتباطــات مردمــی گــزارش کننــد.
مریم مرادی
مایکروسافت باگ
Exchange Serverروز
سال نو را برطرف کرد
مایکروســافت راه حلــی را بــرای مشــکل
( Exchange Serverســرور اکســچنج) کــه منجــر
بــه عــدم تحویــل ایمیل های شــرکتی در اغاز ســال
جدیــد شــد را منتشــر کــرده اســت.
در یــک به روزرســانی در تاریــخ 1ژانویــه ،2022
غــول محاســباتی فــاش کــرد کــه پیام هــا در
صف هــای حمــل و نقــل داخلــی Exchange
2016 Serverو 2019 Exchange Serverگیــر
کــرده انــد .مایکروســافت توضیــح داد کــه ایــن
مشــکل بــه «شکســت تاریــخ بررســی» در موتــور
اســکن بدافــزار Exchange Serverبازمی گــردد
و عملکــرد دیگــری بــه غیــر از ایــن ویژگــی ســرور
تحــت تاثیــر قــرار نگرفتــه اســت.
در ایــن بیانیــه امده اســت :مشــکل مربــوط به خرابی
چــک کــردن تاریــخ بــا تغییــر ســال جدیــد بــوده و خــود
موتــور AVدچــار خرابــی و مشــکل نشــده اســت.
ایــن یــک مشــکل مرتبــط بــا اســکن بدافــزار یــا موتــور
بدافــزار و یــا یــک مشــکل مرتبــط بــا امنیــت نیســت.
بررســی نســخه موجود که در ان مشــکل ایجاد شــده
اســت نشــان داد کــه فایــل امضــا باعــث ازکارافتــادن
موتــور بدافــزار شــده و درنتیجــه پیام هــا در صف هــای
حمل ونقــل گیــر می کننــد.
مایکروســافت دو راه بــرای ادمیــن هــا جهــت
رفــع مشــکل اعــام کــرد ک راه حــل خــودکار و
دســتی می باشــد .درراه حــل خــودکار از ان هــا
می خواهــد کــه یــک اســکریپت را بــرای هــر ســرور
صنــدوق پســتی Exchangeکــه اپدیــت ضــد
بدافــزار را دانلــود می کنــد ،دانلــود کننــد.
گزینــه دســتی بــه تیم هــای فنــاوری اطالعــات
نیــاز دارد تــا تاییــد کننــد نســخه ســرور
اســیب دیده Exchangeنصب شــده اســت،
موتــور ضــد بدافــزار موجــود و ابــر داده را حــذف
کننــد ،بــه اخریــن نســخه به روزرســانی کننــد و
اطالعــات به روزرســانی موتــور را تاییــد کننــد.
مایکروســافت هشــدار داد کــه حتــی راه حــل
خــودکار مدتــی طــول می کشــد تــا صف هــای پیــام
را پــاک کنــد ،اگرچــه ایــن اســکریپت ایــن مزیــت را
دارد کــه می توانــد روی چندیــن ســرور به صــورت
مــوازی اجــرا شــود .مایکروســافت از کاربــران تقاضــا
داشــت کــه لطفــا ً صبــور باشــید و بــا اســتفاده از
دســتور ،Get-queueصف هــای در حــال تخلیــه
(تعــداد پیام هــا در حــال کاهــش) را نظــارت کنیــد.
ایــن حادثــه نشــان دهنده شــروع نامطلــوب ســال
اســت کــه طــی ان بســیاری از تیم هــای فنــاوری
اطالعــات مجبــور به اضافــه کاری بــرای شناســایی و
اصــاح نمونه هــای Log4jدر سراســر ســازمان خود
شــدند .از زمــان کشــف اولیــن اســیب پذیری در
ابــزار محبــوب الگ جــاوا ،با رتبــه ،10.0 CVSSچهار
بــاگ دیگــر نیــز شناسایی شــده اســت .جدیدتریــن
بــاگ بــا نــام 44832-2021-CVEبه عنــوان یــک
نقــص اجــرای کــد از راه دور بــا شــدت متوســط در
نســخه 2.17.0شناســایی گردیــده اســت.
مهارت های عملی در زندگی
قــدم اول در فراینــد زندگــی ایــن اســت کــه مهارت هــای خــود
را شناســایی کنیــم درســت همان طــور کــه ماهیچه هــا و اجــزای
مختلــف کالبــد اینــده مــا را تشــکیل می دهن ـ د.
مهارت هــا نیــز به منزلــه اجرهــای ســاختمانی زندگــی شــما
هســتند یــک برنامــه خودشناســی بــه شــما کمــک می کنــد
تــامهارت هــای فعلــی و مهارت هایــی را کــه می خواهیــد بــه
دســت بیاوریــد شناســایی کنیــد .تجزیه وتحلیــل دقیــق و کامل،
مولفه ایسرنوشت ســاز در فراینــد زندگــی اســت.
اصول اساسی و مهارت های عملی در زندگی
در صحبت به دیگران میدان دهید:
یکــی از اصــول مهــم و بــاارزش در زندگــی میــدان دادن بــه دیگــران
در صحبــت کــردن می باشــد .وقتــی بــه زندگــی اشــخاصموفــق
دقــت می کنیممی بینیــم تمــام ان هــا بیشــتر از اینکــه حــرف بزننــد
بــه گفتــه دیگــران گــوش می دادنــد و روی هم رفتــهمســتمع خوبــی
بودنــد و کســانی کــه از نزدیــک شــاهد زندگــی ان هابوده انــد ایــن
نکتــه را تاییــد می کننــد و سـه چهارم موفقیــتان هــا را معلــول بــه
کار بســتن ایــن شــیوه و میــدان دادن بــه دیگــران در صحبت کردن
می دانند.به دقــت گــوش دادن نه تنهــا راه اســانی بــرای جلــب
دوســتی دیگــران اســت بلکــه ان هــا را وادار می کنــد کــه بــرای مــا
صحبــتکننــد و مــا اطالعــات بــه دســت اوریــم.
نکته ســنج باشــید تــا کامیــاب و در زندگــی موفــق باشــید:برای
هــر شــخص ،ارزوهــا و مشــکالت و احتیاجــات خویــش بیــش
از هــر چیــز دیگــر در نظــرش اهمیــت و ارزش دارد .ازاین جهــت
زمانــی کــه شــما قســمتی از ایــن احتیــاج را براوردهمی ســازید
بــه همــان انــدازه در طــرف نفــوذ می کنیــد.
نکتــه مهارتــی :اگــر می خواهیــد در زندگــی موفــق شــده و
پیشــرفت نماییــد مثــل تمــام مــردان بــزرگ و موفــق جهــان بــه
سال پنجم
شماره 36
از هر پنج دامنه قدیمی ،یک
دامنه مخرب و ناامن است
تعــداد دامنــه هــای غیرفعال مخــرب در حــال افزایش
اســت ،بطوریکــه طبــق هشــدار محققان تقریبــا 22.3
درصــد از دامنــه هــای قدیمــی خطرناک هســتند.
زمانــی کــه اعــام شــد گروهــی ماننــد SolarWinds
جهــت شــروع فعالیــت هــای مخــرب بــه دامنــه هایی که
ســال ها قبــل ثبــت شــده انــد متکــی اســت ،ایــن موضوع
مــورد توجــه تحلیلگــران قــرار گرفــت .بــر ایــن اســاس
تــاش هــا بــرای شناســایی دامنــه هــای قدیمــی قبــل از
اینکــه امــکان حملــه و یــا پشــتیبانی از فعالیتهای مخرب
را پیــدا کننــد ،ســرعت گرفتــه اســت.
پــس از بررســی روزانــه ده هــا هــزار دامنــه ،گزارشــی
توســط Palo Alto Networks Unit42در ســپتامبر
2021انتشــار داده شــد .انهــا بــه ایــن نتیجــه رســیدند
کــه تقریبــا 8/3درصــد از دامنــه هــا مخــرب مســتقیم،
19درصــد مشــکوک و 2درصــد بــرای محیــط هــای
کاری ناامــن هســتند .هــدف از ثبــت دامنــه قبــل از
اینکــه عوامــل تهدیــد از ان اســتفاده کننــد ،ایجــاد یــک
« ســابقه پــاک « اســت تــا از تشــخیص ان توســط
سیســتم هــای امنیتــی جلوگیــری کننــد.
معمــوال دامنــه هــای جدیــد احتمــال بیشــتری بــرای
مخــرب بــودن دارنــد ،بنابرایــن سیســتم هــای امنیتی انها
را مشــکوک تلقــی مــی کننــد .بــا ایــن حــال Unit42در
گــزارش خــود توضیــح مــی دهــد کــه دامنــه هــای قدیمــی
ســه برابــر بیشــتر از دامنه هــای جدیــد مخــرب هســتند.
در بعضــی از مــوارد ایــن دامنــه هــا بــه مــدت دو ســال
غیرفعــال هســتند تــا اینکــه ترافیــک DNSانهــا بطــور
ناگهانــی تــا 165برابــر افزایــش خواهــد یافــت کــه نشــان
دهنــده راه انــدازی یــک حملــه اســت.
نشــانه هــای اشــکار یــک دامنــه مخــرب افزایــش ناگهانــی
ترافیــک ان اســت .ســرویس هــای قانونــی کــه دامنــه خود
را ثبــت کــرده و خدمــات خــود را ماه هــا و یــا سالهاســت
کــه ارائــه مــی دهنــد ترافیــک انهــا بصــورت تدریجــی رشــد
خواهــد یافــت .دامنه هایــی کــه بــرای اســتفاده قانونــی
تعییــن نشــده انــد ،عمومــا دارای محتــوای ناقــص ،شــبیه
ســازی شــده و یــا بطــور کلــی مشــکوک هســتند ،همانطــور
کــه انتظــار میرفــت مشــخصات ثبــت نــام کننــده نیــز در
انهــا ثبــت نمــی شــود.یکی دیگــر از نشــانه هــای واضــح
دامنــه هــای قدیمــی کــه بطــور هدفمنــد در کمپیــن هــای
مخرب اســتفاده می شــوند ،تولید زیر دامنه DNSاســت.
(DGAالگوریتــم تولیــد دامنــه) یــک روش بــرای تولیــد نــام
هــای دامنــه منحصــر بــه فــرد اســت تــا از شناســایی دامنــه
جلوگیــری کنــد.
نمونه های واقعی:
احتیاجــات و تمایــات دیگــران هرقــدر هــم کــه کوچــک باشــد
اهمیــت بدهیــد.
در زندگــی باانصــاف باشــید:در زندگــی قضاوتــی کــه می کنیــد خود
را جــای طــرف بگذاریــد .ایــن نکتــه را بــه خاطر بســپارید که شــما در
ایــن دنیــا تنهــا زندگــینمی کنیــد دیگــران هســتند کــه متــاع شــمارا
خریدارنــد و از راه دوســتی و جلــب محبــت ان هاســت کــه شــما
می توانیــد ثروتمنــدشــده و بــه مقامــات عالیــه نائل گردیــد وزندگی
راحتــی داشــته باشــید پــس بــه افــکار و نظریــات ان هــا احتــرام
بگذاریــد .خــودهمیشــه بــا اطرافیــان خــود انصــاف داشــته باشــید.
بــرای اینکــه در دیگــران نفــوذ کــرده و بتوانیــد دوســتی و محبــت
ان هــا را بــهســمت خــود جلــب نماییــد و کار خــود را پیــش ببریــد
بایــد همیشــه منصــف باشــید و در حکــم و دســتوری کــه می دهیــد
و یــادر زندگــی و تربیــت فرزنــدان از تعریــف و تمجیــد بیشــتر
اســتفاده کنید:از موقعی که بشــر متمدن و شهرنشــین گردید و
زن و مــرد و پیــر و جــوان در اجتمــاع در کنــار یکدیگــر قــرار گرفتنــد
و الزم امــد بــاکمــک و همراهــی یکدیگــر زندگــی کننــد هــر کــس
بــرای جلــب رضایــت ان دیگــری مجبــور گردیــد تاانــدازه ای جلــوی
احساســاتخــود را بگیــرد و گاه برخــاف میــل باطنــی خــود حرفی
بزنــد کــه طــرف مقابــل را خــوش ایــد .تمــام کســانی کــه در زندگــی
روزانــهبــا ان هــا در تمــاس هســتیم همگــی از تعریــف و تمجیــد
بجاخوشــحال می شــوند تعریفــی کــه از ان هامی شــود قــدرت
عمــل واعتمادبه نفــس ایشــان را افــزون می ســازد.
در زندگی همیشه موقع شناس باشید:
کارهــای کــه مــا در طــی روز انجــام می دهیــم ممکــن اســت
صــد در صــد موافــق میــل دیگــران نباشــند یــا اصــا ًاز ان باخبــر
نگردنــد.در ایــن اجتمــاع مجبوریــم بــا دیگــران زندگــی کنیــم
و نمی توانیــم بگوییــم کــه نظــر ان هــا دربــاره مــا و اعمالمــان
بی اثرمی باشــدازاین رو کاری کــه انجــام می دهیــم و راهــی کــه در
زندگــی در پیش گرفته ایــم بایــد کم وبیــش مطابــق عــرف وعــادات
ان اجتمــاع باشــد کــه در ان رندگــی می نماییــم.
منبــع :برگرفتــه از کتــاب مهارت هــای زندگــی مولــف :دکتــر
حســین خنیفــر
تهیــه و تنظیــم :مریــم مــرادی -کارشــناس مشــاوره دایــره
اجتماعــی کالنتــری 11امــام علــی (ع) بجنــورد
19بهمن 1401
Palo Alto Networks Unit42هــر روز دو دامنــه
مشــکوک را شناســایی کــرد کــه صدها هزار زیــر دامنه را
در روز ایجــاد کــرده انــد .یکــی از مــوارد قابــل توجهــی کــه
توســط Unit42در مــاه ســپتامبر شناســایی شــده بــود،
کمپیــن جاسوســی Pegasusاســت کــه از دو دامنــه که
در ســال 2019ثبت شــده اســتفاده می کرده اســت الزم
بــه ذکــر اســت ایــن دامنــه هــا در ژوئیــه 2021شــروع
بــه فعالیــت داشــته اند.دامنــه DGAنقــش حیاتــی در
ان کمپیــن ایفــا کــرده اســت بطوریکــه 22/23درصــد
ترافیــک روز فعالســازی را در اختیــار داشــت کــه 56برابــر
بیشــتر از حجــم ترافیــک عــادی DNSبــود .چنــد روز بعــد
ترافیــک DGAبــه 04/42درصــد رســید .ســایر نمونــه هــای
واقعــی کــه توســط محققــان شناســایی شــده انــد شــامل
کمپین هــای فیشــینگ اســت کــه در ان از زیــر دامنه هــای
DGAبــه عنــوان الیــه هــای پنهــان اســتفاده شــده اســت،
بازدیدکننــدگان فاقــد شــرایط را بــه ســمت ســایتهای
قانونــی هدایــت مــی کننــد و در عیــن حــال قربانیــان را بــه
ســمت صفحــات فیشــینگ ســوق مــی دهند.ایــن نشــان
مــی دهــد کــه DGAهــا نــه تنهــا بــه عنــوان تولیــد
کننــده دامنــه بلکــه بــه عنــوان الیه هــای پروکســی نیــز
عمــل مــی کننــد و بــه صراحــت بــرای نیازهــای کمپیــن
پیکربنــدی مــی شــوند .در بیشــتر مــوارد دامنه هــای
قدیمی تــر توســط عوامــل تهدیــد کننــده قــوی و
پیچیده اســتفاده می شــوند که در یک زمینه ســازمان
یافته تــر عمــل مــی کننــد و برنامــه بلنــد مدتــی دارنــد.
اگرچــه شناســایی فعالیــت هــای DGAچالــش برانگیز
اســت امــا سیســتم های امنیتــی می تواننــد بــا نظــارت
بــر داده هــای DNSماننــد پــرس و جوهــا ،پاســخ هــا
و ادرس هــای IPبــه اطالعــات زیــادی دســت یابنــد. صفحه 7
صاحب امتیاز و مدیرمسئول :سکینه جافرنوده
منطقه ای
هفته نامه اجتماعی ،فرهنگی
-36سال پنجم
- 1444شماره -36
رجب1444/
/17رجب/
//08فوریه/17 - 2022 /
/19بهمن 08-- 1401 /
/19بهمن
عکاس :ستایش محمدیاری
خبرنگار :حمیدرضا محمدیاری
تولیدمحتوا :موسسه مطبوعاتی مروارید بازار کسب و کار پارس ؛ زیر نظر شورای سردبیری؛
ایــــران ،گلستـان ،گرگـان ،میدان شهدا ،خیابان رازی ،روبروی رازی یکم؛
تلفن 021-91013453 * 017- 32688214 :
چــاپخانه:تکتم
www.bkkg.ir
www.bazarkasbkaronline.ir
bazarkasbkaronline@gmail.com
مخاطب محترم
bazarkasobkar
درج اخبار ،دیدگاه ها و گزارش ها در این هفته نامه تنها به منظور اطالع رسانی صورت گرفته ،به معنی
تایید انها از سوی ندای ابادی نیست.
بافت تاریخی یزد
شهری که به ان
باید سفر کرد
بافــت تاریخــی یــزد جــزو دســت نخورده تریــن بافت هــای
مســکونی در تاریــخ ایــران اســت کــه وســعتی در حــدود ۷۰۰
هکتــار دارد .ایــن بافــت تاریخــی به عنــوان یکــی از بهتریــن
جاهــای دیدنــی یــزد بــه شــمار م ـی رود کــه ترکیبــی متــوازن
از خانه هــا ،کوچه هــای قدیمــی خشــتی و ســاباط ها اســت
و اثــار تاریخــی زیــادی در دل خــود دارد .در ایــن بافــت
تاریخــی ،تمامــی امکانــات زندگــی اجتماعــی و فــردی فراهم
شــده اســت .بافــت تاریخــی یزد از ســمت جنــوب به خیابان
کاشــانی ،از ســمت شــمال بــه خیابــان دولت ابــاد ،از شــرق
بــه محلــه فهــادان و از مغــرب بــه خیابــان مطهــری محــدود
می شــود .در ایــن بافــت تاریخــی بیش از ۱۷۰۰بنای خشــتی
وجــود دارد.
انچه باید درباره بافت تاریخی یزد بدانید:
تاریخچه بافت تاریخی یزد
جاهای دیدنی بافت تاریخی یزد
نقشه بافت تاریخی یزد
معماری خانه های بافت تاریخی یزد
معماری کوچه های بافت تاریخی یزد
محله های بافت تاریخی یزد
بهترین زمان سفر به یزد
اقامتگاه های بافت تاریخی یزد
رستوران های بافت تاریخی یزد
تاریخچه بافت تاریخی یزد
شــهر یــزد در تاریــخ اســاطیری ایــران و عهــد حکومــت
پیشــدادیان بــه نــام «یــزدان» شــهرت داشــت .ایــن شــهر از
عهــد اســاطیری ایــران ،شــهری مقــدس بــه شــمار می رفــت
کــه جایــگاه ایــزدان و محــل عبــادت بــود .شــهر یــزد در دوره
ساســانیان متعلــق بــه یزدگــرد و در دوره هایــی بــه یزدگــردی
نیــز معــروف بــود .ایــن شــهر در دوره ای از تاریــخ بــه نــام
«کثــه» نیــز شــناخته می شــد.
یــزد از شــهرهای تاریخــی و قدیمــی ایــران محســوب
می شــود و معمــاری ان میــراث دار بخش هایــی از
معمــاری تاریخــی و ســنتی ایــران در شــهرهای کویــری
اســت .بافــت تاریخــی ایــن شــهر ریشــه در تاریــخ
باســتانی ایــران دارد؛ امــا اثــار و بناهایــی کــه در بافــت
تاریخــی ان تــا بــه امــروز کشــف شــده اند ،قدمــت شــهر
را بــه قــرن اول و دوم هجــری می رســانند.
جاهای دیدنی بافت تاریخی یزد
بافــت تاریخــی شــهر یــزد ،بافتــی از جنــس خشــت و گل
اســت .در ایــن بافــت تاریخــی ۱۷۰۰جاذبــه دیدنــی وجــود
دارد .گردشــگران بســیاری از داخــل و خــارج از ایــران بــرای
دیــدن بافــت تاریخــی یــزد و جاهــای دیدنــی ان بــه یــزد
ســفر می کننــد .بافــت تاریخــی شــهر ،خشــتی و قدیمــی
اســت؛ امــا تمامــی امکانــات زندگــی در ان وجــود دارد.
در بافــت تاریخــی شــهر یــزد ،خانه هــا بــا معمــاری خــاص
کویــری ســاخته شــده اند .شــاخصه ایــن نــوع معمــاری،
وجــود گنبــد ،بادگیــر و اب انبارهــا در خانه هــا اســت.
خانه هــا دارای کاربــری زمســتانی و تابســتانی هســتند و
پش ـت بام های خــاص و جــذاب ان هــا بــرای شب نشــینی
تابســتان در نظــر گرفتــه شــده اســت .خانه هــا از
حیاط هــای منحصربه فــرد و زیبــا برخــوردار هســتند کــه
گردشــگران را جــذب خــود می کننــد .کوچه هــای گلــی و
باریــک اشــتی کنان بــا معمــاری جــذاب ،رســتوران های
متعــدد ،اقامتــگاه و هتل هــای گوناگــون ،مســجد جامــع
یــزد ،اب انبارهــای کویــری از جملــه اب انبار شــش بادگیر،
بــازار و میــدان امیرچخمــاق ،نمونه هایــی از دیدنی هــای
بافــت تاریخــی یــزد هســتند کــه چشـم انداز جذابــی بــرای
گردشــگران دارنــد.
خانه هــای ایلخانــی بافــت تاریخــی یــزد بــرای گردشــگران
جذابیــت بســیاری دارد و هنــوز هــم قابــل ســکونت اســت.
مســجد چهارمنــار یــا میرخضرشــاه ،بقعــه شــمس الدین،
اب انبــار کوچه بنــدان و بــاغ دولت ابــاد از دیگــر بناهــای
تاریخــی بافــت قدیمــی شــهر یــزد هســتند.
نقشه بافت تاریخی یزد
بافــت تاریخــی یــزد بخشــی از شــهر یــزد را در بــر می گیــرد
کــه از معمــاری بــا خشــت و گل ســاخته شــده اســت و
محله هایــی خــاص را شــامل می شــود .از ویژگی هــای
بــارز ایــن بخــش از یــزد ،گنبدهــا و بادگیرهــای ان هســتند
کــه جلــوه ای ویــژه بــه شــهر می بخشــند .نقشــه بافــت
تاریخــی یــزد در تصویــر بــاال قابل مشــاهده اســت.
معماری خانه های بافت تاریخی یزد
بافــت تاریخــی یــزد ،معمــاری منحصــر بــه فــردی دارد.
معمــاری خانه هــای بافــت تاریخــی یــزد برگرفتــه از
خشــت و گل اســت و شــاخصه اصلــی ایــن نــوع معمــاری
بــه شــمار مـی رود .در معمــاری خانه هــای بافــت تاریخــی
یــزد ،جهــت وزش بــاد و تابــش خورشــید در نظــر گرفتــه
شــده اســت .هــر یــک از خانه هــای بافــت تاریخــی یــزد،
شــامل بخش هــای مختلفــی چــون بخــش بیرونــی،
اندرونــی ،تختــگاه ،تــاالر ،هشــتی ،اتاق هایــی جــدا بــا
کاربری هــای مختلــف ،بادگیــر ،ســردر ،اشــپزخانه و
اب انبــار می شــوند.
بادگیر
جذاب تریــن بخــش خانه هــای بافــت تاریخــی یــزد،
سیســتم های تهویــه طبیعــی ان هــا اســت کــه بــه بادگیــر
نیــز شــهرت دارنــد .بادگیرهــا ،ســتون هایی هســتند کــه
به صــورت چنــد ضلعــی ســاخته می شــوند .ایــن ســتون ها
به صــورت چهــار یــا هشــت ضلعــی هســتند کــه بــه قصــد
ورود بــاد بــه ســاختمان ها ســاخته می شــوند .بــاد از
دریچــه بادگیرهــا بــه ســتون وارد و بــه داخــل بنــا هدایــت
می شــود.
بادگیرهــا دمــای خانــه را کنتــرل می کننــد .دریچــه
بادگیرهــا بــرای ورود بــاد تنظیــم می شــوند و بــه ایــن
وســیله ،دمــای هــوا کنتــرل و خانه هــا خنــک می شــوند.
در فضــای درون خانــه ،حــوض ابگیــر قــرار دارد و بــاد
در اثــر برخــورد بــا اب حــوض ،خنــک می شــود و فضــای
درون خانــه را مطبــوع می کنــد .در برخــی از خانه هــای
تاریخــی یــزد ،یــک تخــت چوبــی روی حــوض می زننــد و
در تابســتان از ان بــرای اســتراحت اســتفاده می کننــد.
اب انبار
اب انبارهــا از دیگــر بخش هــای خــاص و جــذاب در
معمــاری خانه هــای بافــت تاریخــی یــزد محســوب
می شــوند .اب انبارهــا ،حوضی هایــی سرپوشــیده
هســتند در بخــش زیرزمیــن هــر خانــه ســاخته شــده اند.
اب انبارهــا در فصل هــای پــر اب ســال ،از بــارن پــر
می شــدند و اب ان هــا در زمان هایــی کــه بــارش کــم
بــود ،مــورد اســتفاده قــرار می گرفــت .ســقف و گنبــد
اب انبارهــای ســاخته شــده از خشــت ،بــرای گردشــگران
جذابیــت بســیار دارد.
معماری کوچه های بافت تاریخی یزد
کوچه هــای بافــت تاریخــی یــزد بــرای گردشــگران جذابیت
بســیاری دارد .معمــاری کوچه هــای بافــت تاریخــی یــزد بــر
فلســفه ارتباطــات نزدیــک و صمیمانــه بنــا شــده اند .ایــن
کوچه هــای باریــک و پیــچ در پیــچ خشــتی کــه دیوارهایــی
بلنــد دارنــد بــه کوچه هــای اشــتی کنــان یــزد مشــهور
هســتند .کوچه هــای بافــت تاریخــی یــزد ان قــدر باریــک
هســتند کــه دو نفــر به ســختی از ان هــا عبــور می کننــد .در
ایــن کوچه هــای دوســتانه ،امــکان اینکــه دو نفــر بــا هــم
قهــر باشــند و بخواهنــد بــا هــم از کنــار یکدیگــر رد بشــوند؛
امــا بــه هــم نخورنــد ،وجــود نــدارد.
خانه هــای بافــت تاریخــی یــزد بــا دیوارهایــی بلنــد
ســاخته شــده اند .بلنــدی دیوارهــا ســبب ســایه انداختــن
بــر کوچــه شــده اســت .بخش هایــی از کوچه هــا کــه
مســقف هســتند را «ســاباط» می گوینــد .ســاباط ها
بــرای ســایه انداختــن و اســتراحت اهالــی کوچــه ســاخته
شــده اند .در کوچه هــای یــزد همســایه ها بــرای صحبــت
بــا هــم جمــع می شــدند و بــرای اینکــه در هنــگام طوالنــی
شــدن صحبــت ،نــور خورشــید ان هــا را ازار ندهــد بــه
ســاباط می رفتنــد .باریکــی کوچه هــا و وجــود ســاباط ها
بــرای صحبت هــای طوالنــی مــدت ،ســبب نام گــذاری
کوچه هــای یــزد بــه اشــتی کنان شــده اســت.
محله های بافت تاریخی یزد
بافــت تاریخــی یــزد ،به صــورت محلــه محلــه اســت.
ایــن بخــش از شــهر یــزد ،محــات مختلفــی دارد کــه
عبــارت از محــات تاریخــی فهــادان ،محلــه قلعــه کهنــه،
محلــه مصلــی ،محلــه ســرجمع ،کوچــه بیــوک ،خرمشــاه،
میرقطــب ،چهارمنــار ۶ ،بادگیــر ،محلــه یعقوبــی ،محلــه
لــب خنــدق و محلــه ســر دو راه اســت .محلــه فهــادان و
چهارمنــار ،قدیمی تریــن محلــه هــای بافــت تاریخــی شــهر
یــزد هســتند.
بهترین زمان سفر به یزد
یــزد جــزو گرم تریــن شــهرهای ایــران در فصــل تابســتان
اســت .دمــای هــوا در گرم تریــن روزهــای ســال در شــهر
یــزد تــا ۴۰درجــه نیــز می رســد .بهتریــن زمــان ســفر
بــه شــهر یــزد از لحــاظ اب و هــوا ،ماه هــای اســفند و
فروردیــن هســتند .در ایــن فصل هــا هــوا متعــادل اســت
و میانگیــن دمــا تــا ۱۶درجــه ســانتی گراد می رســد .دمــای
هــوا در ایــن ماه هــا از ۲۵درجــه ســانتی گراد بیشــتر
نمی شــود؛ اگــر تحمــل گرمــا را نداریــد ،در فصــل پاییــز و
زمســتان بــه یــزد ســفر کنیــد .دمــای یــزد در ایــن ما ه هــا از
۲۰درجــه بیشــتر نمی شــود.
یــزد در هنــگام نــوروز شــلوغ اســت و به دلیــل قیمــت
بــاالی مراکــز اقامتــی و ازدحــام و شــلوغی ،پیــدا کــردن
محــل اقامــت اســان نیســت و ایــن دغدغــه ،ارامــش
مســافران را از ان هــا می گیــرد .یــزد تابســتان های بســیار
گرمــی دارد؛ امــا خلوت تریــن زمــان ســفر هســتند.
اقامتگاه های بافت تاریخی یزد
بافــت تاریخــی یــزد بــرای گردشــگران داخلــی و خارجــی
جذابیــت بســیار دارد؛ ازایــن رو ،تمامــی شــرایط بــرای
بازدیــد گردشــگران در ایــن بخــش شــهر ،لحــاظ شــده و
اقامتگا ه هــای متنوعــی بــرای اســتفاده گردشــگران در
نظــر گرفتــه شــده اســت.
هتل سنتی مظفر
ادرس :یــزد ،خیابــان مطهــری ،کوچــه شــهید بکاحــی،
هتــل ســنتی مظفــر یــزد
تعداد اتاق۳۰ :
ستاره های هتل :سه
رده قیمتی :متوسط
هتــل ســنتی مظفــر در بافــت تاریخــی شــهر یــزد،
هتلــی ســه ســتاره و دو طبقــه اســت و ۳۰اتــاق دارد.
هتــل ســنتی مظفــر در محلــه خلــف بــاغ شــهر یــزد قــرار
دارد و دســتور ســاخت ان را فــردی بــه نــام مظفــر ،از
تاجــران معــروف شــهر یــزد ،صــادر کــرد .هتــل مظفــر
در ســال ۱۲۶۶شمســی بنــا و در ســال ۱۳۸۸شمســی
بازســازی شــد .هتــل مظفــر پنــج دری ،تــاالر زیبــای
متقــارن و بادگیرهایــی باشــکوه و جــذاب دارد .رســتوران،
کافی شــاپ ،پارکینــگ ،ســفره خانه ســنتی ،زورخانــه و
خدمــات پزشــکی نمونــه ای از امکانــات هتــل اســت.
هتل فرهنگ
ادرس :یــزد ،میــدان شــهید بهشــتی ،ابتــدای خیابــان
امــام خمینــی ،کوچــه فرهنــگ
تعداد اتاق۲۲:
ستاره های هتل :دو
تعداد طبقات :یک طبقه و مناسب سالمندان
فاصله تا راه اهن و فرودگاه یزد۱۵ :کیلومتر
هتــل فرهنــگ یــک هتــل دو ســتاره در بافــت تاریخــی
یــزد اســت .ایــن هتــل یــک طبقــه و ۲۲اتــاق دارد .ســابقه
ایــن هتــل بــه دوره پهلــوی می رســد .هتــل فرهنــگ در
ســال ۱۳۹۶بازســازی شــد تــا به صــورت نوســاز در اختیــار
گردشــگران قــرار گیــرد .هتــل فرهنــگ در حــدود ۱۰دقیقــه
بــا فــرودگاه و راه اهــن یــزد فاصلــه دارد .نزدیکــی بــه ایــن
دو مــکان ضــروری ،مهم تریــن امتیــاز ایــن هتــل در شــهر
یــزد اســت .دسترســی بــه اماکــن تفریحــی و تاریخــی و
نزدیکــی بــه مراکــز درمانــی شــهر ،از دیگــر امتیــازات هتــل
محســوب می شــود.
هتل فهادان
ادرس :یــزد ،خیابــان امــام خمینــی ،محلــه فهــادان،
هتــل فهــادان
تعداد طبقات :دوطبقه
تعداد اتاق۳۰:
رده قیمتی :گران
فاصله تا فرودگاه یزد۱۰ :کیلومتر
بافــت تاریخــی یــزد یکــی از مناطــق گردشــگری یــزد اســت
کــه بــرای گردشــگران جذابیــت زیــادی دارد .قــدم زدن در
کوچه هــای خشــتی و کاه گلــی ایــن منطقــه و بازدیــد از
بناهــای تاریخــی خشــتی و قدیمــی شــهر یــزد ،مســافران
و گردشــگران ایــن شــهر را بــه عمــق تاریــخ می بــرد .در
بافــت تاریخــی یــزد ،تمــام امکانــات رفاهــی از جملــه
هتــل و رســتوران بــرای اســتفاده گردشــگران در نظــر
گرفتــه شــده اســت. صفحه 8