هفته نامه ندای آبادی شماره 38

‫‪ 03‬اسفند ‪- 1401‬‬ ‫سال پنجم‪/‬فوریه ‪22/2022‬‬ ‫‪/01‬شعبان ‪ -1444‬شماره ‪38‬‬ ‫تولید؛ دانش بنیان اه؛‬ ‫اشتغال افرینی‬ ‫ارگ کاله فرنگی بیرجند‬ ‫چهار شنبه‬ ‫شماره ‪38:‬‬ ‫قیمت ‪8 :‬‬ ‫صفحات‪8:‬‬ ‫‪2‬‬ ‫«براینمایشکارنکنید»‬ ‫«جاذبه های‬ ‫گردشگری‬ ‫مینودشت»‬ ‫برج قابوس گنبد‬ ‫نماد تاریخ گرگان زمین‬ ‫‪6‬‬ ‫مقاله‬ ‫واکاوی زبانشناختی نام اوای َ‬ ‫«ک َنرته »‬ ‫‪4‬‬ ‫خانهیغمایی هاکجاست؟‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ صفحه 1 ‫‪ 03‬اسفند ‪1401‬‬ ‫سال پنجم‬ ‫شماره ‪38‬‬ ‫ارگ کاله‬ ‫فرنگی بیرجند‬ ‫شهرســتان بیرجند از جمله ســرزمین های تاریخی‬ ‫در کشــور اســت کــه احتمــاال در اواخــر پادشــاهی‬ ‫ساســانی و بــه همــت زرتشــتیان اهــل یــزد و‬ ‫کرمــان‪ ،‬به عنــوان محلــی بــرای اســکان و اســتراحت‬ ‫افــرادی کــه قصــد عبــور از کویــر بــه ســمت شــمال‬ ‫خراســان و ماوراءالنهــر را داشــته اند‪ ،‬ایجــاد شــده‬ ‫اســت‪ .‬بــا توجــه بــه قدمــت و تاریــخ غنــی ایــن‬ ‫شهرســتان‪ ،‬اثــار تاریخــی و جاذبه هــای گردشــگری‬ ‫ارزشــمندی در ایــن ســرزمین برجــای مانــده اســت‬ ‫کــه «ارگ کاله فرنگــی»‪ ،‬یکــی از ان ها اســت‪« .‬ارگ‬ ‫حســام الدوله»‪« ،‬قصــر بی بــی عــروس» و «ارگ‬ ‫ســرکار»‪ ،‬از دیگــر نام هایــی اســت کــه ایــن اثــر‬ ‫تاریخــی و ملــی کشــور بــه ان شــهرت یافتــه اســت‪.‬‬ ‫کاله فرنگــی یــا کوشــک‪ ،‬درواقــع نوعــی از‬ ‫معمــاری ســلطنتی اســت کــه اغلــب در قــاره ‬ ‫کهــن و در کشــورهایی همچــون ایــران‪،‬‬ ‫امپراطــوری عثمانــی و همچنیــن شــبه قــاره ‬ ‫هنــد‪ ،‬طرفــداران بســیاری داشــته و نمونه هــای‬ ‫متعــددی از ان هــا در طــول تاریــخ ســاخته‬ ‫شــده و برجــای مانــده اســت‪ .‬بناهایــی کــه‬ ‫در مرکــز بــاغ یــا در وســط تفریحگاه هــا بــه‬ ‫صورت هــای مختلفــی از جملــه ســاده یــا‬ ‫تزئینــی احــداث می شــد‪.‬‬ ‫دهخــدا نیــز در لغت نامـ ه خــود در وصــف‬ ‫این گونــه عمــارات چنیــن گفتــه اســت‪:‬‬ ‫عمارتی که در میان عرصه‬ ‫سازند‪ .‬بناء در میان‬ ‫عرصه با گنبدی شبه‬ ‫مخروط‪ .‬اطاقکی مسقف‬ ‫در وسط کاخ ها و باغ ها‬ ‫برای استراحت‪.‬‬ ‫«ارگ کاله فرنگــی» کــه در کنــار دیگــر جاهــای‬ ‫دیدنــی بیرجنــد همچــون «مدرسـه شــوکتیه»‪،‬‬ ‫«بــاغ اکبریــه»‪« ،‬قلعــه بیرجنــد» و «ارگ‬ ‫بهارســتان» دارای ارزش تاریخــی و فرهنگــی‬ ‫اســت‪ ،‬در دوران حکومــت قاجاریــان و در‬ ‫ســال های ‪ ۱۲۶۴‬تــا ‪ ۱۳۱۳‬هجــری قمــری در‬ ‫شهرســتان بیرجنــد احــداث شــده اســت‪.‬‬ ‫عمارتــی کــه گفتــه می شــود طراح و ســازندگان‪،‬‬ ‫ان را بــا کاربــری مقــر حکومتــی و بــه مســاحت‬ ‫تقریبــی ‪ ۷۰۰‬متــر مربــع احــداه کــرده اســت‪.‬‬ ‫ایــن در حالــی اســت کــه در عصــر حاضــر‪ ،‬ایــن‬ ‫اثــر تاریخــی بــه عنــوان ســاختمان اســتانداری‬ ‫اســتان خراســان جنوبــی مــورد اســتفاده قــرار‬ ‫می گیــرد‪ .‬ســازندگان ایــن میــراث ملــی‪ ،‬ان‬ ‫را بــه فــرم زیگوراتــی یــا شــکل پلــه پل ـه ای‪ ،‬در‬ ‫شــش طبقــه‪ ،‬بــا معمــاری زیبــا و قابــل توجهــی‬ ‫ســاخته اند و اکنــون بــه همــت ســازمان میــراث‬ ‫فرهنگــی کشــور‪ ،‬همچــون عمارتــی کهــن و‬ ‫ارزشــمند بــه ثبــت ملــی رســیده اســت‪ .‬ایــن بنــا‬ ‫کــه در ابتــدا بــا پــان شــش ضلعــی ســاخته‬ ‫شــده و در اخریــن طبقــه کــه راس عمــارت را‬ ‫تشــکیل می دهــد بــه شــکل مخروطــی تبدیــل‬ ‫شــده و نمایــی زیبــا و باشــکوه را ایجــاد کــرده‬ ‫اســت‪.‬‬ ‫محققــان‪ ،‬ایــن ارگ را بــه «امیــر حســن خــان‬ ‫شــیبانی»‪ ،‬نســبت داده انــد؛ عمارتــی کــه تــا‬ ‫اوایــل دوران حکومــت قاجــار‪ ،‬همچنــان بــه‬ ‫عنــوان مقــر حکومتــی مــورد اســتفاده قــرار‬ ‫می گرفــت و توســط مالــک ان «امیــر علــم‬ ‫خزیمــه»‪ ،‬در ســال ‪ ۱۳۵۶‬بــه فرمانــداری‬ ‫بیرجنــد اهــدا شــد‪ .‬امــروزه ســازمان میــراث‬ ‫فرهنگــی کشــور نیــز ایــن بنــای تاریخــی و کهــن‬ ‫را ارج نهــاده و ان را در زمــره بناهــای تاریخــی‬ ‫مهــم و جاهــای دیدنــی اســتان خراســان جنوبی‬ ‫قــرار داده و بــا شــماره ‪ ۱۸۸۰‬بــه ثبــت ملــی‬ ‫رســانده اســت‪ .‬معمــار و طــراح ارگ بیرجنــد‪،‬‬ ‫ان را بــه شــکل شــش ضلعــی و در راس ان را‬ ‫به صــورت یــک مخــروط و ســفید رنــگ ســاخته‬ ‫اســت کــه در نــگاه نخســت‪ ،‬توجــه تماشــاگران‬ ‫و کارشناســان معمــاری را به واســطه زیبایــی‬ ‫و طراحــی جالــب و قابــل توجــه ای کــه دارد‪،‬‬ ‫جاذبه تاریخی گردشگری ارگ کاله فرنگی‬ ‫‪2‬‬ ‫تاثیر اعتیاد والدین بر بچه ها و محیط نامناسب یکی از دالیل معتاد شدن دختران در سنین مختلف است‬ ‫هنگام استفاده از شبکه های اجتماعی مراقب باشید هر انچه که میبیند واقعی نیست‬ ‫بــه خــود جلــب می ســازد‪ .‬عمــده مصالــح‬ ‫اســتفاده شــده در ســاخت ارگ بیرجنــد‪،‬گل‪،‬‬ ‫اجــر‪ ،‬ســاروچ و اهــک اســت و ضمــن داشــتن‬ ‫شــکل زیگوراتــی و شــش اشــکوبه کــه خــاص‬ ‫و منحصربه فــرد جلــوه می کنــد‪ ،‬متشــکل از‬ ‫چنــد بخــش اصلــی و فرعــی اســت‪ .‬هم کــف‪،‬‬ ‫فضــای ورودی‪ ،‬هشــتی‪ ،‬گنبدی هــا‪ ،‬چندیــن‬ ‫اتــاق‪ ،‬داالن هــای مختلــف‪ ،‬فضــای حوضخانــه‪،‬‬ ‫فضــای اطــراف حوضخانــه و طبقــه اول‪ ،‬از‬ ‫جملــه قســمت هایی اســت کــه در ایــن ارگ‬ ‫قدیمــی طراحــی و ســاخته شــده اســت‪.‬‬ ‫از نــکات جالــب توجــه در مــورد معمــاری ارگ‬ ‫کاله فرنگــی بیرجنــد‪ ،‬مــی تــوان بــه طبقــات‬ ‫ان اشــاره کــرد کــه بــا وجــود تعبیــه و ســاخت‬ ‫شــش طبقــه در ایــن عمــارت‪ ،‬تنهــا دو طبقــه ‬ ‫هم کــف و طبقــه اول قابــل اســتفاده اســت‬ ‫و طبقــات دیگــر تنهــا بــه دلیــل شــکل پذیری‬ ‫ســاختمان بنــا‪ ،‬طراحــی و ســاخته شــده اســت‪.‬‬ ‫البتــه بــد نیســت بدانیــد کــه شــکل نخســتین‬ ‫ارگ کاله فرنگــی بیرجنــد‪ ،‬به صــورت دو بادگیــر‬ ‫ان هــم در طرفیــن یــا در دو ســمت بــوده‬ ‫اســت کــه متاســفانه بــه دلیــل بازســازی ها و‬ ‫تعمیراتــی کــه در زمان هــای پــس از ســاخت بــر‬ ‫ان صــورت گرفتــه اســت‪ ،‬به طــور کامــل حــذف‬ ‫شــده و از بیــن رفتــه اســت‪.‬‬ ‫جالــب اســت بدانیــد که کارشناســان معماری‪،‬‬ ‫بخــش هم کــف را بــه دلیــل بهره منــدی از‬ ‫نقشــه و فضاســازی کامــل‪ ،‬از مهم تریــن‬ ‫بخش هــای ارگ معرفــی کــرده و اهمیــت‬ ‫ویــژه ای بــرای ان قائــل هســتند‪ .‬ســازندگان‬ ‫ارگ بیرجنــد‪ ،‬فضــای ورودی ایــن عمــارت زیبــا‬ ‫را جلوتــر از طبقــه هم کــف احــداث کرده انــد‪.‬‬ ‫همچنیــن ایشــان در بخــش ورودی بنــا بــا‬ ‫ایجــاد قوس هــای متعــدد‪ ،‬طاق هــای زیبایــی‬ ‫را در بنــا ایجــاد کــرده و هنرمنــدی خــود را بــا‬ ‫اجــرای تزئینــات و ســبک های تزئینــی متنــوع‬ ‫در بخش هــای مختلــف از جملــه طبقــه ‬ ‫هم کــف ارگ‪ ،‬در معــرض نمایــش قــرار‬ ‫داده انــد‪ .‬همچنیــن معمــاری انجــام شــده در‬ ‫هم کــف ایــن ســاختمان ارزشــمند تاریخــی‪،‬‬ ‫به صورتــی اســت کــه بخش هــای مختلفــی‬ ‫از جملــه گنبدی هــا‪ ،‬اتاق هــا و هشــتی بــه‬ ‫کمــک داالن هــای ارتباطــی بــه یکدیگــر متصــل‬ ‫و محــدود می شــود‪ .‬طبقـه نخســت ارگ نیــز بــه‬ ‫شــکل هندســی هشــت ضلعی ســاخته و روی‬ ‫طبقــه هم کــف قــرار گرفتــه و طــراح و معمــار‬ ‫ایــن بخــش از قصــر بی بــی عــروس بیرجنــد‪،‬‬ ‫فضــای کوچک تــری را بــرای ان در نظــر گرفتــه‬ ‫و چنــد اطــاق کوچــک را در فضــای ان تعبیــه‬ ‫کــرده اســت‪.‬‬ ‫در مرکــز عمــارت ارگ‪ ،‬می تــوان بخشــی‬ ‫زیبــا و بهره منــد از معمــاری جالــب توجهــی را‬ ‫مشــاهده کــرده کــه از ان بــه بخــش حوضخانــه‬ ‫یــاد می شــود‪ .‬درواقــع می تــوان ایــن بخــش از‬ ‫ارگ را بــه دلیــل وجــود تزئیناتــی کــه هنرمنــدان‬ ‫ســازنده بــر ان انجــام داده انــد‪ ،‬از مهم تریــن‬ ‫بخش هــای عمــارت ارگ بیرجنــد‪ ،‬معرفــی‬ ‫کــرد‪.‬‬ ‫ســازندگان ایــن اثــر تاریخــی‪ ،‬محوطــه ‬ ‫حوضخانــه را بــا فاصلــه یــک متــر پایین تــر‬ ‫از کــف اصلــی ســاختمان ارگ ســاخته و ان‬ ‫را بــه شــکل هشــت ضلعــی طراحــی و ایجــاد‬ ‫کرده انــد‪ .‬محوطــ ه اطــراف ایــن بخــش از ارگ‬ ‫نیــز بــه دلیــل داشــتن طاق نماهــای تزئینــی کــه‬ ‫بــا مقرنس هایــی زیبــا و چشــم گیر باشــکوه‬ ‫و دیدنــی شــده‪ ،‬مــورد توجــه و تحســین‬ ‫کارشناســان معمــاری قــرار گرفتــه اســت‪ .‬از‬ ‫نــکات جالــب در ایــن بخــش‪ ،‬می تــوان بــه‬ ‫ســکوهای کوتاهــی کــه بــه تعــداد طاق نماهــا‬ ‫در بخــش تحتانــی ان تعبیــه و ایجــاد شــده‬ ‫اســت‪ ،‬اشــاره کــرد‪.‬‬ ‫ســازندگان ارگ بــرای تهویــه حوض خانــه‪،‬‬ ‫اب نمایــی زیبــا بــا شــکلی خــاص و ویــژه در ایــن‬ ‫بخــش قــرار داده انــد کــه زیبایــی ارامش بخشــی‬ ‫را نیــز ایجــاد کــرده اســت‪ .‬همچنیــن حضــور‬ ‫پنجره هــای نورگیــر کــه در قســمت گنبــدی‬ ‫کاله فرنگــی تعبیــه شــده اســت‪ ،‬روشــنایی و‬ ‫نــور مــورد نظــر فضــای حوض خانــه را تامیــن‬ ‫می کنــد کــه هنرمنــدان ســازنده بنــا بــا دیگــر‬ ‫تزئیناتــی کــه در ایــن قســمت از ارگ انجــام‬ ‫داده انــد‪ ،‬فضایــی زیبــا و تماشــایی را ایجــاد‬ ‫و بــرای اینــدگان بــه یــادگار گذاشــته اند‪ .‬از‬ ‫جملــه تزئنیاتــی کــه در بخــش حوضخانــه‬ ‫صــورت گرفتــه اســت‪ ،‬می تــوان بــه مقرنــس ‪،‬‬ ‫رســمی بندی‪ ،‬کاربندی هــای النــه زنبــوری و نیــز‬ ‫تزئینــات گلدانــی اشــاره کــرد‪.‬‬ ‫نویسنده‪ :‬محبوبه حسنی‬ صفحه 2 ‫جاذبه تاریخی گردشگری خانه یغمایی ها شاهرود‬ ‫تاثیر اعتیاد والدین بر بچه ها و محیط نامناسب یکی از دالیل معتاد شدن دختران در سنین مختلف است‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ 03‬اسفند ‪1401‬‬ ‫سال پنجم‬ ‫ماده ‪-69‬قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت‪ :‬اختصاص وام ‪ 50‬میلیون تومانی ودیعه‪،‬خرید یا ساخت مسکن برای زوجین بدون‬ ‫فررزند و فاقد مسکن با بازپرداخت ‪ 10‬ساله‬ ‫شماره ‪38‬‬ ‫خانه‬ ‫یغمایی ها‬ ‫کجاست؟‬ ‫خانــه یغمایی هــا از دیدنی هــای شــاهرود اســت و‬ ‫ســابقه ســاخت ان در ایــن شــهر بــه بیشــتر از یــک قــرن‬ ‫می رســد‪ .‬خانــه یغمایی هــای شــاهرود بــا اصــول معماری‬ ‫اقلیــم کویــری ایــران بنــا شــده اســت‪ .‬گردشــگرانی کــه از‬ ‫دیــدن خانه هــای تاریخــی لــذت می برنــد‪ ،‬در ســفر بــه‬ ‫شــهر شــاهرود بازدیــد از خانــه یغمایی هــا را در اولویــت‬ ‫خــود قــرار می دهنــد‪.‬‬ ‫انچه باید درباره خانه یغمایی شاهرود بدانید‪:‬‬ ‫خانه یغمایی شاهرود کجاست؟‬ ‫تاریخچه خانه یغمایی شاهرود‬ ‫معماری خانه یغمایی شاهرود‬ ‫قیمــت بلیــط‪ ،‬زمــان بازدیــد و مــدت زمــان پیشــنهادی‬ ‫بــرای بازدیــد از خانــه یغمایــی‬ ‫بهترین زمان بازدید از خانه یغمایی‬ ‫دیدنی های اطراف خانه یغمایی‬ ‫خانه یغمایی شاهرود کجاست؟‬ ‫خانــه تاریخــی یغمایی هــا در ســال ‪ ۱۳۰۵‬هجــری‬ ‫شمســی در شــهر شــاهرود و اســتان ســمنان بنــا شــد‪.‬‬ ‫زمــان ســاخت خانــه در اوایــل دوره پهلــوی بــود و‬ ‫معمــاری بنــای خانــه یغمایــی را اســتاد مهــدی حیدریــان‬ ‫بــه عهــده داشــت‪ .‬او خانــه را بــه اســلوب و ســبک‬ ‫معمــاری خانه هــای یــزد ســاخت‪ .‬مهم تریــن ویژگــی‬ ‫خانــه یغمایی هــای شــاهرود‪ ،‬شــاخصه هایی چــون‬ ‫بادگیــر و حوض خانــه اســت‪ .‬خانــه یغمایی هــا یــک‬ ‫حیــاط مرکــزی دارد و ورودی ان از طریــق یــک راهــرو بــه‬ ‫حیــاط خانــه متصــل می شــود‪.‬‬ ‫بنــای خانــه یغمایی هــای شــاهرود بــه نســبت دیگــر‬ ‫بادگیرهــا‪ ،‬ســخت و پیچیــده ســاخته شــده و ارتفــاع ان‬ ‫بــه نســبت دیگــر بناهــا‪ ،‬بلندتــر اســت‪ .‬خانــه یغمایی هــا‬ ‫بیشــتر جنبــه تزئینــی دارد تــا جنبــه کاربــردی‪ .‬شــباهت‬ ‫دیگــر خانــه یغمایی هــا بــه خانه هــای یــزدی‪ ،‬بنــای اتــاق‬ ‫حوض خانــه زیــر بادگیــر اســت‪ .‬حوضچــه ای در وســط‬ ‫اتــاق قــرار دارد کــه هــوای ورودی از بادگیــر بــا برخــورد بــه‬ ‫ان کاهــش می یابــد‪ ،‬گــرد و غبــار از ان زدوده می شــود‬ ‫و هوایــی خنــک و عــاری از غبــار وارد فضــای خانــه‬ ‫می شــود‪ .‬بادگیــر خانــه‪ ،‬بــاالی درب ورودی خانــه اســت‬ ‫و از ســر کوچــه مشــاهده می شــود‪.‬‬ ‫خانــه یغمایی هــا از جاهــای دیدنــی ســمنان اســت کــه‬ ‫بــرای بازدیــد از ان‪ ،‬ابتــدا بایــد راهــی ایــن اســتان شــوید‪.‬‬ ‫ســپس بایــد بــه شــاهرود برویــد و وارد خیابــان تهــران‬ ‫شــوید‪ .‬اداره میــراث فرهنگــی شــاهرود در خانــه یغمایــی‬ ‫اســت؛ پــس بعــد از ورود بــه خیابــان تهــران‪ ،‬بایــد ادرس‬ ‫میــراث فرهنگــی شــاهرود را بگیریــد‪ .‬خیابــان هشــت‬ ‫شــهریور کــه خانــه یغمایی هــا در ان قــرار دارد‪ ،‬در شــهر‬ ‫شــاهرود بــه خیابــان بهــرام معــروف اســت‪ .‬خیابــان‬ ‫بهــرام رو بــه روی بانــک صــادرات شــاهرود قــرار دارد و‬ ‫خانــه یغمایی هــا ســر نبــش یکــی از کوچه هــای فرعــی‬ ‫همیــن خیابــان قــرار دارد‪.‬‬ ‫خیابــان تهــران‪ ،‬خیابــان مصلــی و خیابــان ایســتگاه‪،‬‬ ‫ســه خیابانــی هســتند کــه بــه خیابــان بهــرام یــا هشــت‬ ‫شــهریور راه دارنــد‪ .‬انچــه بیــش از هــر چیــز بــه شــما‬ ‫کمــک می کنــد‪ ،‬ایــن اســت کــه قبــل از میــدان جمهــوری‬ ‫توقــف کنیــد و وارد خیابــان بهــرام شــوید‪ .‬خیابــان تهــران‬ ‫مجهــز بــه خــط اتوبــوس نیســت‪ .‬بــرای رســیدن بــه خانــه‬ ‫یغمایی هــا بهتــر اســت از تاکســی اســتفاده کنیــد‪.‬‬ ‫اگــر هــم بــا خــودروی شــخصی بــه شــاهرود می رویــد‪،‬‬ ‫به دنبــال میــدان جمهــوری باشــید تــا راحت تــر مســیر‬ ‫مــورد نظرتــان را پیــدا کنیــد‪.‬‬ ‫تاریخچه خانه یغمایی شاهرود‬ ‫تاریخچــه خانــه یغمایی هــای شــاهرود بــه یــک قــرن‬ ‫پیــش می رســد‪ .‬خانــه یغمایــی بــه دســتور یغمایــی‪،‬‬ ‫تاجــر شــهر شــاهرود بنــا شــد و نــام او روی خانــه مانــدگار‬ ‫شــد‪ .‬ایــن تاجــر بــه شــهر یــزد عالقــه بســیار داشــت و‬ ‫دســتور داد کــه خانــه یغمایی هــا را بــه اســلوب معمــاری‬ ‫خانه هــای تاریخــی یــزد بنــا کننــد‪ .‬وارث ایــن تاجــر‬ ‫بــزرگ‪ ،‬خانــه خــود را بــه میــراث فرهنگــی شــهر ســپرد‬ ‫و بــه تجــارت روی اورد‪ .‬اگرچــه خانــه یغمایــی در دوره‬ ‫پهلــوی ســاخته شــد؛ ویژگی هــای معمــاری عصــر قاجــار‬ ‫بــر ان حاکــم اســت و کامــا یــک خانــه قجــری بــه شــمار‬ ‫مــی رود‪.‬‬ ‫معماری خانه یغمایی شاهرود‬ ‫خانــه یغمایــی‪ ،‬از اســلوب معمــاری اقلیــم کویــری‬ ‫پیــروی می کنــد‪ .‬وجــود بادگیرهــا بــرای خنــک کــردن‬ ‫هــوا‪ ،‬شــاخصه اصلــی ایــن بنــا اســت کــه ان را در شــهر‬ ‫شــاهرود از دیگــر بناهــا متمایــز می کنــد‪ .‬معمــاری‬ ‫خانــه یغمایــی به صــورت یــک حیــاط مرکــزی اســت کــه‬ ‫اتاق هایــی در اطــراف ان قــرار گرفته انــد‪ .‬در میــان‬ ‫حیــاط خانــه‪ ،‬یــک حــوض اب بــا کاشـی کاری فیــروزه ای‬ ‫و باغچه هــای کوچــک پیرامــون ان قــرار دارد کــه روح‬ ‫زندگــی و نشــاط را در حیــاط خانــه ایجــاد می کننــد‪.‬‬ ‫در بخــش غربــی حیــاط خانــه‪ ،‬اتاق هــای مهمــان‪،‬‬ ‫اب انبــار‪ ،‬ایــوان و تنهــا بادگیــر شــهر قــرار دارنــد‪ .‬نورگیــر بنــا‪،‬‬ ‫حوض خانــه‪ ،‬تزیینــات اجــری اطــراف حیــاط و تقارن هــای‬ ‫پــان و نمــای خانــه از ویژگی هــای خانــه یغمایی هــای‬ ‫شــاهرود اســت‪ .‬بعــد از عبــور از در ورودی خانــه بــه داالنــی‬ ‫کوچــک می رســید کــه بــه حیــاط مرکــزی خانــه راه دارد و‬ ‫پله هایــی بــرای رفتــن بــه پشــت بــام در حیــاط وجــود دارد‬ ‫کــه اکنــون رفــت و امــد از ان هــا ممکــن نیســت‪ .‬در ســمت‬ ‫چــپ ورودی و در ضلــع غربــی بنــا‪ ،‬حــوض خانــه واقع شــده‬ ‫اســت و اتاق هــای مهمــان‪ ،‬اب انبــار و ایــوان انجــا قــرار‬ ‫دارنــد‪ .‬اتاق هــای زمســتانه در ضلــع شــمالی حیــاط ســاخته‬ ‫شــده اند‪ .‬در فصــل بهــار‪ ،‬سرســبزی و طــراوت باغچه هــای‬ ‫خانــه یغمایــی و حــوض میــان ان‪ ،‬زیبایــی فضــای خانــه را‬ ‫چندیــن برابــر می کنــد‪.‬‬ ‫قیمــت بلیــط‪ ،‬زمــان بازدیــد و مــدت زمــان‬ ‫پیشــنهادی بــرای بازدیــد از خانــه یغمایــی‬ ‫قیمت بلیط‪ :‬ندارد‬ ‫زمان بازدید‪ :‬ساعات اداری‬ ‫مدت زمان بازدید‪ :‬یک ساعت‬ ‫بــرای بازدیــد از خانــه یغمایــی نیازمنــد پرداخــت ورودی‬ ‫نیســتید‪ .‬بازدیــد از ایــن خانــه بــرای عمــوم ازاد و رایــگان‬ ‫اســت‪ .‬بــرای بازدیــد از تمامــی زوایــا و جاذبه هــای خانــه‬ ‫یغمایــی شــاهرود‪ ،‬بایــد یــک ســاعت وقــت بگذاریــد‪ .‬بــا‬ ‫توجــه بــه کاربــری اداری خانــه یغمایــی شــاهرود‪ ،‬بازدیــد‬ ‫از ان در تمامــی روزهــای هفتــه به جــز روزهــای تعطیــل‬ ‫از ســاعت ‪ ۸‬تــا ‪ ۱۶‬عصــر و پنجشــنبه تــا ســاعت ‪ ۱۲‬ظهــر‬ ‫امکان پذیــر اســت‪ .‬بهتریــن زمــان بازدیــد خانــه یغمایــی‬ ‫از لحــاظ روز بازدیــد‪ ،‬روزهــای پایانــی هفتــه اســت؛ زیــرا‬ ‫در روزهــای پایانــی هفتــه‪ ،‬ازدحــام جمعیــت در ایــن‬ ‫مــکان کمتــر می شــود‪ .‬ســاعت های ‪ ۱۲‬تــا ‪ ۱۴‬بهتریــن‬ ‫و خلوت تریــن زمــان بازدیــد از خانــه یغمایی هــای‬ ‫شــاهرود اســت‪.‬‬ ‫بهترین زمان بازدید از شاهرود‬ ‫اگــر قصــد ســفر بــه شــاهرود و بازدیــد از دیدنی هــای‬ ‫شــهر را داریــد‪ ،‬بهتریــن زمــان ســفر بــه شــاهرود فصــل‬ ‫بهــار اســت‪ .‬شــاهرود در اواخــر تابســتان نیــز هــوای‬ ‫خوبــی دارد و بــرای بازدیــد از جاذبه هــای شــهر مناســب‬ ‫اســت‪ .‬پــس بهتریــن زمــان بــرای بازدیــد از خانــه یغمایــی‬ ‫ماه هــای اردیبهشــت و خــرداد اســت‪ .‬در ایــن ماه هــا‪،‬‬ ‫هــم هــوای شــاهرود مناســب اســت و هــم فضــای خانــه‬ ‫یغمایی هــا زیبــا و سرســبزتر اســت‪.‬‬ ‫دیدنی های اطراف خانه یغمایی‬ ‫جــای تردیــدی نیســت کــه خانــه یغمایــی شــاهرود‪،‬‬ ‫تنهــا جاذبــه شــاهرود زیبــا نیســت‪ .‬در اطــراف ایــن‬ ‫خانــه‪ ،‬دیدنی هــای دیگــری هــم وجــود دارد کــه بازدیــد‬ ‫از ان هــا لذت بخــش اســت‪ .‬مــوزه باستان شناســی‬ ‫و مردم شناســی شــهر شــاهرود و بــازار شــاهرود‬ ‫نزدیک تریــن جاهــای دیدنــی بــه خانــه یغمایــی هســتند؛‬ ‫اگــر از بــازار تاریخــی بازدیــد کردیــد‪ ،‬مســجد اقــا را هــم‬ ‫در ان نزدیکــی ببینیــد‪ .‬اگــر قصــد داشــتید در شــاهرود‬ ‫اقامــت کنیــد‪ ،‬هتــل پارمیــدا از بهتریــن واحد های اقامتی‬ ‫شــهر اســت هرچنــد در صــورت تمایــل‪ ،‬می توانیــد یکــی‬ ‫از اقامتگاه هــای بوم گــردی متعــدد شــاهرود را نیــز بــرای‬ ‫اقامــت خــود برگزینیــد‪.‬‬ ‫مــوزه شــاهرود در خیابــان فردوســی واقــع شــده اســت‬ ‫و بنــای ان در ســال ‪ ۱۳۰۶‬به عنــوان شــهرداری یــا بلدیــه‬ ‫شــهر شــناخته می شــد‪ .‬در ایــن مــوزه تاریخــی بیــش از‬ ‫‪ ۸۰۰‬نــوع شــیء تاریخــی و حــدود ‪ ۱۲۲۲‬نســخه خطــی‬ ‫و کتاب هــای قدیمــی نگهــداری می شــوند‪ .‬قدیمی تریــن‬ ‫اثــر مــوزه باستان شناســی و مردم شناســی شــاهرود‬ ‫ابزارهــا و وســایل اســتخوانی و ســنگی هســتند کــه‬ ‫قدمــت ان هــا بیشــتر از ‪ ۱۰۰۰‬ســال اســت‪ .‬ایــن اثــار از‬ ‫تپــه ســنگ چخمــاق بســطام جمــع اوری شــده اند‪.‬‬ ‫بنــای مــوزه باستان شناســی و مردم شناســی شــاهرود‬ ‫کــه زیربنــای ان هــا ‪ ۴۶۸‬متــر مربــع اســت‪ ،‬دو طبقــه دارد‬ ‫و بــه ســبک معمــاری پایــان دوره قاجــار و اوایــل عصــر‬ ‫پهلــوی طراحــی و ســاخته شــده اســت‪ .‬نمــای بیرونــی‬ ‫ایــن مــوزه بــا اجــر تزئیــن شــده و محوطــه اطــراف ان نیــز‬ ‫از ســنگ پوشــیده شــده اســت‪ .‬ســقف بنــای طبقــه اول‬ ‫ایــن مــوزه طاق هــای هاللــی و ترکــی دارد و مصالــح ان‬ ‫را اجــر تشــکیل می دهــد‪.‬‬ ‫بازار تاریخی شاهرود‬ ‫ادرس‪ :‬اســتان ســمنان‪ ،‬شــاهرود‪ ،‬میــدان جمهــوری‪،‬‬ ‫خیابــان ‪ ۲۲‬بهمــن‪ ،‬بــازار تاریخــی شــاهرود‬ ‫ســاعت بازدیــد‪ :‬همــه روزهــا به جــز روزهــای تعطیــل از‬ ‫ســاعت ‪ ۹‬صبــح تــا ‪۲۱‬‬ ‫بنــای مــوزه باستان شناســی و مردم شناســی شــاهرود‬ ‫کــه زیربنــای ان هــا ‪ ۴۶۸‬متــر مربــع اســت‪ ،‬دو طبقــه دارد‬ ‫و بــه ســبک معمــاری پایــان دوره قاجــار و اوایــل عصــر‬ ‫پهلــوی طراحــی و ســاخته شــده اســت‪ .‬نمــای بیرونــی‬ ‫ایــن مــوزه بــا اجــر تزئیــن شــده و محوطــه اطــراف ان نیــز‬ ‫از ســنگ پوشــیده شــده اســت‪ .‬ســقف بنــای طبقــه اول‬ ‫ایــن مــوزه طاق هــای هاللــی و ترکــی دارد و مصالــح ان‬ ‫را اجــر تشــکیل می دهــد‪.‬‬ ‫بازار تاریخی شاهرود‬ ‫ادرس‪ :‬اســتان ســمنان‪ ،‬شــاهرود‪ ،‬میــدان جمهــوری‪،‬‬ ‫خیابــان ‪ ۲۲‬بهمــن‪ ،‬بــازار تاریخــی شــاهرود (مشــاهده‬ ‫روی نقشــه)‬ ‫ســاعت بازدیــد‪ :‬همــه روزهــا به جــز روزهــای تعطیــل از‬ ‫ســاعت ‪ ۹‬صبــح تــا ‪۲۱‬‬ ‫مســجد اقــا در شــهر شــاهرود از مســاجدی اســت کــه‬ ‫در دوره قاجــار ســاخته شــده اســت و جــزو اثــار تاریخــی‬ ‫و دیدنــی شــهر محســوب می شــود‪ ،‬ایــن مســجد بــه‬ ‫تکیه هــای قدیمــی شــهر کــه در بــازار تاریخــی شــهر قــرار‬ ‫داشــتند‪ ،‬نزدیــک اســت‪ .‬بنــای مســجد اقــا شــاهرود از‬ ‫ســردر ورودی‪ ،‬شبســتان‪ ،‬اب انبــار‪ ،‬صحــن و ایــوان‪،‬‬ ‫حجره هــا و بناهــای مختلــف تشــکیل شــده اســت؛ دو‬ ‫شبســتان زمســتانی و تابســتانی دارد و در دو طــرف‬ ‫ســردر ان‪ ،‬دو طاق نمــا و محــراب بــه حالــت قرینــه قــرار‬ ‫گرفته انــد‪ .‬مســجد اقــا و بــازار تاریخــی شــاهرود بــه هــم‬ ‫نزدیــک هســتند و در هنــگام بازدیــد از هرکــدام از ایــن دو‬ ‫اثــر تاریخــی‪ ،‬می توانیــد از اثــر دیگــر نیــز دیــدن کنیــد‪.‬‬ ‫خانــه یغمایی هــا‪ ،‬بــا یــک قــرن ســابقه و معمــاری‬ ‫خــاص و منحصربه فــرد‪ ،‬از جاهــای دیدنــی شــاهرود‬ ‫اســت‪.‬‬ ‫نویسنده‪ :‬زهرا اذرنیوش‬ صفحه 3 ‫‪ 03‬اسفند ‪1401‬‬ ‫‪4‬‬ ‫سال پنجم‬ ‫شماره ‪38‬‬ ‫هر خانواده‪ ،‬یک کارافرین‬ ‫وجه تسمیه‬ ‫ایا می دانید‪ :‬با وجود اینکه ایران چهارمین کشور تولید گاز در دنیا می باشد اما از لحاظ میزان مصرف رتبه نخست را دارد بنابراین همه با‬ ‫هم برای اینکه از این نعمت الهی در سراسر ایران برخوردار شویم تنها کافی است دمای اتاق ها را بین ‪ 18‬تا ‪ 21‬درجه سانتیگراد قرار دهیم و‬ ‫با کاهش فقط یک درجه‪ 6 ،‬درصد در مصرف گاز صرفه جویی کنیم و همه از این نعمت خدادادی لذت ببریم‪.‬‬ ‫همه ی محالت گرگان‬ ‫زیباسازی می شوند‬ ‫بــا اغــاز اجــرای طــرح اســتقبال از بهــار در گــرگان ‪,‬تــا نیمــه‬ ‫اســفندماه از مســافران بهــاری اســتقبال می شــود‪.‬‬ ‫شــهردار گــرگان در مراســم اغــاز اســتقبال از بهــار در‬ ‫گــرگان گفــت‪ :‬بــه خاطــر اســتقبال از مســافران بهــاری ‪,‬تــا‬ ‫‪ 15‬اســفند همــه محــات گــرگان زیباســازی می شــوند ‪.‬‬ ‫ســید محمدرضــا ســید النگــی افــزود‪ :‬در ایــن طــرح ‪6‬‬ ‫گــروه در ســه منطقــه گــرگان محــات را نظافــت‪ ،‬ترمیــم‬ ‫و لکه گیــری اســفالت خیابان هــا و کوچه هــا‪ ،‬هــرس‬ ‫درختــان را انجــام می دهنــد‪.‬‬ ‫وی بــا اشــاره بــه ایــن نکتــه کــه ایــن طــرح بــه مــدت دو‬ ‫هفتــه در گــرگان اجــرا می شــود عنــوان کــرد‪ :‬بــا توجــه بــه‬ ‫اعیــاد شــبانیه و مصــادف شــدن اغــاز بهــار بــا مــاه مبــارک‬ ‫رمضــان ‪,‬شــهر از همــه نظــر امــاده پذیرایــی از مهمانــان‬ ‫نــوروزی اســت‪.‬‬ ‫ســید النگــی اظهــار داشــت ‪ :‬برنامــه اســتقبال از بهــار و‬ ‫میهمانان نوروزی با شــعار «گرگان‪ ،‬مقصد گردشــگری»‬ ‫اجــرا می شــود و بــرای نخســتین بــار در شــهر گــرگان بــرای‬ ‫ســاماندهی دستفروشــان نــوروزی ‪ 3‬بازارچــه در خیابــان‬ ‫امــام‪ ،‬پاســداران و ولیعصــر اماده ســازی شــده اســت‪.‬‬ ‫شــهردار گــرگان بیــان کــرد‪ 600 :‬هــزار بوتــه گل در‬ ‫شهرســتان کاشــته خواهــد شــد کــه ‪ ,‬گل بنفشــه در کنــار‬ ‫ســایر گل هــای بهــاری از جملــه ســینره‪ ،‬اللــه‪ ،‬شــب بــو و‬ ‫غیــره در بوســتان ها‪ ،‬پارک هــا‪ ،‬بلوارهــا‪ ،‬معابــر و نقــاط‬ ‫مختلــف ســطح شــهر در حــال کاشــت اســت‪.‬‬ ‫وی در پایــان تصــرح کــرد‪: :‬همزمــان بــا اجــرای طــرح‬ ‫اســتقبال از بهــار ‪ 1402‬و بــا فــرا رســیدن زمــان درختکاری‪،‬‬ ‫کاشــت بیــش از ‪ 5‬هــزار درخــت توســط عوامــل اجرایــی‬ ‫ســازمان و ‪ 3‬هــزار درخــت بــا مشــارکت شــهروندان در‬ ‫شــهر گــرگان کاشــته می شــود‪.‬‬ ‫راه های افزایش مسئولیت‬ ‫پذیری نوجوانان چیست؟‬ ‫سروان زینب نوملی‬ ‫‪.۱‬اجــازه دهیــد فرزندتــان بــه شــما نشــان دهــد کــه تــا‬ ‫چــه حــد ازادی را می توانــد مدیریــت کنــد ایــن مســئله را‬ ‫بــه فرزندتــان نشــان دهیــد کــه هــر وقــت بــه شــما ثابــت‬ ‫کند می تواند تصمیمات درســتی بگیرد‪ ،‬ازادی بیشــتری‬ ‫بــه او خواهیــد داد‪ .‬وقتــی او بــه موقــع بــه خانــه می ایــد‪،‬‬ ‫وقتــی دوســتان مناســبی را انتخــاب می کنــد و هنگامــی‬ ‫کــه مســئولیت هایش را انجــام می دهــد متوجــه‬ ‫می شــوید کــه می توانیــد بــه او ازادی بیشــتری بدهیــد‪.‬‬ ‫‪ .۲‬همــراه بــا نوجــوان خــود‪ ،‬یــک برنامــه بریزیــد بیشــتر‬ ‫نوجوانــان‪ ،‬بــا مســائل متعــددی درگیــر هســتند و بــرای‬ ‫اینکــه رفتــار مســئوالنه ای داشــته باشــند نیــاز بــه حمایت‬ ‫جهــت مدیریــت زمــان دارنــد‪ .‬بــه همیــن خاطــر و بــرای‬ ‫افزایــش مســئولیت پذیری نوجوانــان‪ ،‬در کنــار فرزنــد‬ ‫خــود بنشــینید و همــراه بــا او یــک برنامه ریــزی انجــام‬ ‫دهیــد‪ .‬در ایــن مــورد بــا او صحبــت کنیــد کــه بــرای انجــام‬ ‫کارهــای خانــه‪ ،‬نوشــتن مش ـق ها و فعالیت هــای فــوق‬ ‫برنامــه چقــدر بایــد وقــت بگــذارد‪.‬‬ ‫‪ .۳‬نوجــوان خــود را بــه کمک کردن در جامعه تشــویق‬ ‫کنیــد انجــام کارهــای خانــه‪ ،‬مســئولیت پذیری نوجــوان‬ ‫را نشــان می دهــد امــا فراتــر رفتــن از کارهــای منظــم‬ ‫خانــه راهــی عالــی بــرای افزایــش اســتقالل فرزندتــان‬ ‫اســت‪ .‬بــه نوجــوان خــود کمــک کنیــد کــه بــه نوعــی بــه‬ ‫جامعــه خــود کمــک کند‪ .‬داوطلب شــدن بــرای مراقبت‬ ‫از حیوانــات‪ ،‬شــرکت در کارهــای پاکســازی معابــر یــا‬ ‫جمـع اوری کمــک مالی برای رســیدن بــه اهداف خیریه‬ ‫می توانــد در افزایــش مســئولیت پذیــری نوجوانــان بــه‬ ‫شــدت موثــر باشــد‪.‬‬ ‫‪ .۴‬مهارت هــای زندگــی را بــه نوجــوان امــوزش دهیــد بــه‬ ‫راحتــی می تــوان تصــور کــرد کــه اگــر نوجوان شــما عملکرد‬ ‫خوبــی در زمیــن فوتبــال دارد یــا تکالیفــش را بــه موقــع‬ ‫انجــام می دهــد‪ ،‬در مســیر ‪#‬اســتقالل قــرار دارد‪ .‬امــا فقط‬ ‫بــه ایــن دلیــل کــه نوجــوان شــما در برخــی از زمینه هــای‬ ‫زندگــی خــود خــوب عمــل می کنــد‪ ،‬بــه ایــن معنــی‬ ‫نیســت کــه امــاده اســت مســئولیت های دنیــای واقعــی‬ ‫را بــه عهــده بگیــرد‪ .‬مطمئــن شــوید کــه بــرای امــوزش‬ ‫مهارت هــای زندگــی نوجــوان خــود وقــت صــرف کرده ایــد‪.‬‬ ‫‪ .۵‬پیامدهــا را بــرای فرزندتــان روشــن کنیــد مواقعــی‬ ‫پیــش می ایــد کــه فرزندتــان اشــتباه می کنــد یــا حتــی‬ ‫عمــدا ًقوانیــن شــما را زیــر پــا می گــذارد‪ .‬اطمینــان حاصل‬ ‫کنیــد کــه انتخاب هــای ‪#‬نادرســت او منجــر بــه عواقــب‬ ‫منفــی می شــود‪ .‬پیامدهــای منطقــی ماننــد از دســت‬ ‫دادن امتیــازات‪ ،‬می تواننــد معلمــان تاثیرگــذاری بــرای‬ ‫نوجــوان باشــند‪ .‬در برابــر توجیــه کــردن رفتــار نوجــوان یــا‬ ‫نجــات دادن او از اشــتباهاتش مقاومــت کنیــد‪ .‬گاهــی‬ ‫اوقــات‪ ،‬پیامدهــای طبیعــی بهتریــن اموزش هــا را بــرای‬ ‫نحــوه درســت انتخــاب در اینــده بــه همــراه دارنــد‪.‬‬ ‫ســروان زینــب نوملــی معاونــت فرهنگــی و اجتماعــی‬ ‫انتظامــی شهرســتان گــرگان‬ ‫واکاوی زبانشناختی‬ ‫نام اوای َ‬ ‫«ک َنرته »‬ ‫دکتر حسن ستایش‬ ‫یکــی از میوه هایــی کــه در فصــل بهــار میــل فراوانــی بــرای‬ ‫خــوردن ان بــه وجــود می ایــد‪ ،‬چغالــه اســت‪.‬‬ ‫چاقالــه یــا چغالــه در زبــان فارســی بــه هــر نــوع میــوه‬ ‫هســته دار نــارس گفتــه می شــود‪ .‬یکــی از ایــن گونــه‬ ‫میوه هــا چغالــه زردالــو اســت کــه میــوه ای تــرش مــزه‪،‬‬ ‫هوس انگیــز و نوبرانــه اســت‪ .‬ایــن میــوه بایــد بــا احتیــاط‬ ‫میــل شــود ؛ زیــرا بعــد از خــوردن ان‪ ،‬دهــان و دندان هــا‬ ‫گــس شــده و در پــی ان درد معــده و ســایر مشــکالت‬ ‫گوارشــی شــروع می شــود‪.‬‬ ‫در ایــن حالــت اســت کــه خورنــده چغالــه معمــوال ً‬ ‫عکس العملــی از خــود نشــان می دهــد کــه گویــی صدایــی‬ ‫شــبیه بــه لفــظ «اخکــوک» از دهــان خــود در مــی اورد‪.‬‬ ‫در واقــع اخکــوک تقلیــد صــدای بیــرون ریختــن چغالــه‬ ‫زردالــو از دهــان اســت‪ .‬بــه همیــن دلیل‪ ،‬چغالــه زردالو در‬ ‫مشــهد و ســایر شــهرها و روســتاهای اطراف ان به اخکوک‬ ‫معــروف اســت‪.‬‬ ‫بــه ایــن نــوع واژه هــا در زبانشناســی نــام اوا‬ ‫(‪ )onomatopoeia‬گوینــد کــه فراینــد واژه ســازی ان هــا‬ ‫برخــاف اصــل قــراردادی بــودن منشــاء زبــان صــورت‬ ‫می گیــرد‪ .‬توضیــح مختصــر فراینــد ســاختواژی نــام اواهــا‬ ‫بــه قــرار ذیــل اســت‪:‬‬ ‫در ســاخت واژه هــر زبانــی واژه هایــی هســتند کــه از‬ ‫همیــن نــام اواهــا مشــتق می شــوند‪ .‬نــام اواهــا صداهــای‬ ‫تقلیــد شــده از جهــان خــارج هســتند کــه رابطــه طبیعــی‬ ‫و ذاتــی میــان ان هــا و پدیده هایــی کــه واژه هــا بــر ان هــا‬ ‫اطــاق می شــود وجــود دارد‪.‬‬ ‫در بعضــی واژه هــا ایــن رابطــه اشــکار اســت و افــراد عــادی‬ ‫زجــز و جرینــگ که‬ ‫ج ِ‬ ‫هــم ان را در می یابنــد‪ ،‬مثــل میــو میـو ‪ِ ،‬‬ ‫به ترتیب صداهای گربه و ســوختن و برشــته شــدن چیزی‬ ‫بر روی اتش بدون اب و شکســتن شیشــه هســتند‪.‬‬ ‫امــا گاهــی ایــن رابطــه واضــح نیســت‪ .‬چــون تعــداد اواهــا‬ ‫در هــر زبانــی محــدود اســت و عناصــر اوایــی ان زبــان بــرای‬ ‫تقلیــد همــه صداهــا ناکافــی یــا متفــاوت می باشــد‪.‬‬ ‫بــه همیــن دلیــل نــام اواهــا اکثــرا ًبــه طــور دقیــق تقلیــد‬ ‫صــدا یــا انعــکاس صــدای بیــرون در زبــان ما نیســتند‪ .‬بلکه‬ ‫میــان صداهــا و انعــکاس ان هــا در زبان هــا تفاوت هایــی‬ ‫وجــود دارد‪.‬‬ ‫ســرف ‬ ‫صــدای ســرفه کــردن در فارســی قدیــم بــه صــورت « ُ‬ ‫ســرف»‪ ،‬در انگلیســی «کاف» ‪ ،‬در فرانســه«تو»‪ ،‬در کردی‬ ‫ُ‬ ‫خراســان «کُــخ کُــخ» و در کــردی ســورانی «کوکــه» ادا‬ ‫می شــود‪ .‬امــا در فارســی امــروز و ترکــی معادلــی بــرای ان‬ ‫وجــود نــدارد‪.‬‬ ‫هم چنیــن صــدای خــروس در فارســی بــه صــورت‬ ‫«قوقولــی قوقــو»‪ ،‬در ترکــی بجنــوردی «قیقلــه قــی قــو»‪،‬‬ ‫در کــردی ســورانی «قوقــه»‪ ،‬در انگلیســی «کاکِــه دودِل‬ ‫دو»‪ ،‬در فرانســه «کوکــوری کــو»‪ ،‬در ژاپنــی «کوکـه ِ کوکــو»‬ ‫و در عربــی « صیــاح » بــه لفــظ در می ایــد‪ .‬ولــی در زبــان‬ ‫ترکــی اذری و اســتانبولی و کــردی خراســان نــام اوایــی برای‬ ‫ان بــه کار نمــی رود‪.‬‬ ‫چنان کــه مالحظــه می کنیــد بعضــی از زبان هــا بــرای‬ ‫بعضــی صداهــا نــام اوایــی ندارنــد و یــا بــه دلیــل نظــام‬ ‫اوایــی متفاوتــی کــه دارنــد نــام اواهــای متفاوتــی را بــرای‬ ‫ان هــا انتخــاب کرده انــد‪ .‬لــذا نبایــد انتظــار داشــت کــه‬ ‫از روی نــام اواهــا بتــوان معنــی ان هــا را دریافــت؛ یــا‬ ‫معنــی جملــه ای را در زبانــی نااشــنا از روی نــام اواهــا‬ ‫تشــخیص داد‪.‬‬ ‫صداهایــی کــه از دنیــای خــارج می شــنویم و از ان نــام اوا‬ ‫مــی ســازیم بــه طــور کلــی از چهــار نــوع موجــود دریافــت‬ ‫می شــود‪ :‬انســان‪ ،‬حیــوان‪ ،‬طبیعــت و اشــیاء‪.‬‬ ‫از انســان ممکــن اســت صدای«هیــق هیــق» سکســکه‪،‬‬ ‫«وِروِر» ادم هــای ورّاج‪« ،‬غُرغُــر» افــراد غرغــرو و«جیــغ»‬ ‫بچه هــای جیــغ جیغــو شــنیده شــود‪.‬‬ ‫در میان اقوام مختلف شمال خراسان که‬ ‫باغات زردالو و خیار و ‪ ...‬دارند به میوه ای‬ ‫که نارس است و هنوز قابل خوردن نیست‬ ‫اصطالحا ًمی گویند در مرحله «کِرت کِرتی»‬ ‫است ؛ یعنی در خوردن زیر دندان کرته‬ ‫کرت صدا می دهد‬ ‫از حیوانــات می توانیــم صــدای «عرعــر» خــر (یــا االغ)‬ ‫و «قارقــار» قرقــی یــا کالغ‪« ،‬جیــک جیــک» جوجــه و‬ ‫«جیرجیــر» جیرجیــرک و صــدای «کــواک کــواک » اردک را‬ ‫شر ُ‬ ‫دریافــت کنیــم‪ .‬از طبیعــت ممکــن اســت صدای « ُ‬ ‫شــر»‬ ‫ابشــار‪« ،‬قُــل قُــل» غلیــان چشــمه‪« ،‬ویــز» زوزه بــاد‪،‬‬ ‫«گُرگـُـر» اســمان غرنبــه بــه گــوش برســد‪.‬‬ ‫از میــان اشــیاء نیــز می توانیــم صدای«خــش» خشــاب‬ ‫تفنــگ‪« ،‬فِرفِــر» فرفــره و «زِنــگ زِنــگ» زنگولــه و «تــرق»‬ ‫ت ســریع اشــیاء و‬ ‫ترقــه‪« ،‬ویــژ» ویــراژ اتومبیــل هــا و حرکـ ‬ ‫«دامبــول و دیمبــول» دهــل را دریافــت کنیــم‪.‬‬ ‫هــزاران واژه از ایــن قبیــل نــام اواهــا در هــر زبــان و‬ ‫فرهنگــی یافــت می شــود کــه بــر روی اشــیاء یــا صداهایــی‬ ‫کــه از ان هــا تولیــد می شــوند نهــاده شــده اســت‪.‬‬ ‫بــرای نمونــه در برخــی از شــهرهای خراســان بــه پرنــده‬ ‫قمــری «موســی کــو تقــی» می گوینــد؛ چون صدایی شــبیه‬ ‫بــه صــدای ادا کــردن لفــظ «موســی کــو تقی» از ان شــنیده‬ ‫می شــود؛ یــا در مناطقــی کــه هندوانــه و خربــزه کشــت‬ ‫می شــود بــه خربــزه یــا هندوانــه کال و نــارس «خِرتــی» یــا‬ ‫«خِرتــک» می گوینــد‪ .‬علتــش ایــن اســت ایــن میوه هــا در‬ ‫هنــگام خــوردن صــدای «خِرتــه خِــرت» می دهنــد‪.‬‬ ‫هزاران واژه از این قبیل نام اواها در‬ ‫هر زبان و فرهنگی یافت می شود که بر‬ ‫روی اشیاء یا صداهایی که از ان ها تولید‬ ‫می شوند نهاده شده است‪.‬‬ ‫در زبــان فارســی‪ ،‬بــه صــدای خــرد کــردن چیــزی در زیــر‬ ‫دنــدان کـُـروچ کـُـروچ می گوینــد‪ .‬در واقــع‪ ,‬ایــن نــام اوا‬ ‫صدایــی را کــه از جویــدن چیزهــای خشــک و صــدادار‬ ‫برایــد می رســاند‪ .‬کِرتــه کِــرت نیــز نــام اوایــی اســت کــه‬ ‫در لهجــه فارســی تهرانــی بــه صــدای بــه زمیــن کشــیدن‬ ‫کفش هــای کهنــه و پاشــنه خوابیــده یــا بــه قــول‬ ‫خراســانی ها صــدای لخــه کشــیدن اطــاق می شــود‪.‬‬ ‫امــا همیــن لفــظ (کِرتــه کِــرت) در خراســان بــه معنــای‬ ‫زیــر دنــدان خــرد شــدن خوراکی هایــی بــه کار م ـی رود‬ ‫کــه قــدری ســفت و تــرد هســتند‪.‬‬ ‫در میــان اقــوام مختلــف شــمال خراســان کــه باغــات‬ ‫زردالــو و خیــار و ‪ ...‬دارنــد بــه میــوه ای کــه نــارس اســت و‬ ‫هنــوز قابــل خــوردن نیســت اصطالحــا ًمی گوینــد در مرحله‬ ‫«کِــرت کِرتــی» اســت ؛ یعنــی در خــوردن زیــر دنــدان کرتــه‬ ‫کــرت صــدا می دهــد‪.‬‬ ‫مثــا ً هســته زردالــوی خــام یــا چغالــه زردالــو کــه هنــوز‬ ‫ســخت نشــده اســت‪ ،‬وقتــی در دهــان قــرار می گیــرد در‬ ‫خــوردن صدایــی شــبیه بــه صــدای کرتــه کــرت شــنیده‬ ‫می شــود‪.‬‬ ‫بــه همیــن دلیــل بــه ان «ک َنَرتَــه» می گوینــد کــه انعــکاس‬ ‫ناقصــی از کرتــه کــرت در زبان هــای بومی ان جاســت‪ .‬البته‬ ‫در منطقــه تات نشــین خراشــا و سنخواســت و حومــه بــه‬ ‫ان کَمِرتــه می گوینــد‪ .‬در واقــع لفــظ ک َنَرتــه یــا کَمِرتــه طــی‬ ‫یــک فراینــد نــام اوایــی کــه در ان تقلیــد از صــدای خــوردن‬ ‫ایــن میــوه صــورت گرفتــه انتخــاب شــده اســت‪.‬‬ ‫اگــر چــه ایــن واژه ریشــه لغــوی در هیــچ یــک از زبان هــای‬ ‫منطقــه نــدارد؛ بلکــه صرفًــا تقلیــد از روی صدایــی اســت‬ ‫کــه هنــگام خــوردن چغالــه زردالــو ایجــاد مــی شــود ولــی از‬ ‫لحــاظ ســاختار اوایــی متعلــق بــه زبــان ترکــی اســت؛ چــون‬ ‫دقیقــا ًبــر قیــاس ســاخت هجایــی واژه هایــی ترکــی نظیــر‬ ‫اورتــه (میــان) ‪ ,‬ائرتــه (صبــح)‪ ،‬اوقَرتــه (انقــدر)‪ ،‬شــوقَرته‬ ‫(اینقــدر) و یِمِرتَــه (تخــم مــرغ ) ســاخته شــده اســت‪.‬‬ ‫زبانهــای دیگــر منطقــه ماننــد کــردی و فارســی و تاتــی‬ ‫فاقــد چنیــن ســاختاری هســتند و در زبــان ترکمنــی هــم بــه‬ ‫چغالــه زردالــو « نوچــا » مــی گوینــد کــه از مقولــه بررســی‬ ‫زبانشــناختی مــا خــارج اســت ‪.‬‬ صفحه 4 ‫هر خانواده‪ ،‬یک کارافرین‬ ‫جاذبه گردشگری خراسان جنوبی‬ ‫‪5‬‬ ‫‪ 03‬اسفند ‪1401‬‬ ‫سال پنجم‬ ‫اموزش رایگان ویژه افراد جویای شغل در خانه با ما تماس بگیرید ‪01732688214‬‬ ‫مقدمه‪:‬‏‬ ‫ایــران زمیــن بــا ســابقه ای طوالنــی و درخشــان در زمینــه‬ ‫هنرهــای گوناگــون ســهم بزرگــی در توســعه و تکامــل‬ ‫فرهنــگ و‏تمــدن اســامی داشــته و دارد‪ .‬اثــار بجــا مانــده‬ ‫از قــرون متمــادی نشــانه کار و کوشــش نیــاکان و دســتاورد‬ ‫هنرمنــدان در‏دوران اســامی اســت کــه بــا عشــق و ایمــان‬ ‫بــه وحدانیــت ذات الهــی خلــق و ایجــاد و برپــا شــده انــد‪ .‬از‬ ‫میــان جلوه هــای‏باشــکوه هنرهــای دوره هــای اســامی از‬ ‫جملــه معمــاری مــی تــوان به مقابــر و ارامگاه هــای بزرگان‬ ‫دین و سیاســت با نقشــه‏های متفاوت و تزئینات متعدد‬ ‫در ایــران اشــاره نمــود کــه در ســایر ممالــک جهــان اســام‬ ‫نمــی تــوان هماننــد ان را مشــاهده‏نمــود‪.‬‏‬ ‫شــرایط اقلیمــی و جغرافیایــی ســرزمین ایــران نقــش‬ ‫بســزائی در خلــق اثــار معمــاری و هنــری داشــته و هنرمندان‬ ‫نیــز بــا الهــام‏از عقایــد مذهبــی بــه زیباتریــن وجــه ممکــن‬ ‫بــدان ارزشــی جاودانــه بخشــیده انــد‪ .‬ارامــگاه هــا در معماری‬ ‫ایــران از جایــگاه‏ویــژه ای در روزگار اســام برخــوردار بــوده کــه‬ ‫بــر اســاس شــخصیت و کمــاالت شــخص متوفــی و شــهرت‬ ‫ان نــزد عامــه مــردم‏احــداث شــده انــد‪)1( .‬‏‬ ‫شــکل گیــری مقابــر و بناهــای ارامگاهــی در دنیــای‬ ‫اســام هنــوز بــه درســتی مشــخص و واضــح نیســت و‬ ‫در سراســر قلمــرو‏فرهنــگ و هنــر جهــان اســام در دوره‬ ‫هــای مختلــف بــر اســاس جهــان بینــی و بینــش حاکمــان‬ ‫و فرمانروایــان شــاهد ســاخت‏اینگونــه بناهــا هســتیم‬ ‫کــه بــا بهــره گیــری از شــیوه هــای معمــاری گذشــتگان بــه‬ ‫فراخــور حــال و اوضــاع سیاســی و اجتماعــی و‏مذهبــی‬ ‫و اعتقــادی و باورهــای عامیانــه و مصالــح بــوم اورد برپــا‬ ‫شــده انــد‪ .‬هنرمنــدان نیــز بــا تاســی از اینگونــه الهامــات‬ ‫و‏توجهــات و بنــا بــه ســفارش و دســتور بانــی ارامــگاه و‬ ‫تلفیــق ان بــا ســایر تزئینــات وابســته به معمــاری و جهان‬ ‫بینــی اســامی‏در خلــق اثــار بــا بهتریــن و متــداول تریــن‬ ‫شــیوه هــای معمــاری و مصالــح مرغــوب کوشــیده انــد ‪.‬‬ ‫هــر یــک از بناهــا بــه لحــاظ‏تکنیک ســاخت و ســاز و روش‬ ‫هــا و الگوهــای بــه کار بــرده شــده در بناهــای اســامی‬ ‫دارای ســبک و ذوق و ســلیقه منحصــر‏بفــرد مــی باشــند‬ ‫کــه مــی تــوان بــر اســاس ان بــه مطالعــه اثــار و بقایــای‬ ‫بجــا مانــده از معمــاری اســامی را دســته بنــدی و‏تقســیم‬ ‫بنــدی نمــوده کــه در شــناخت هــر چــه بهتــر و بیشــتر دوره‬ ‫هــای مختلــف تاریخــی احــداث بنــا و نــوع تزئینــات بــکار‬ ‫‏رفتــه بســیار تاثیرگــذار اســت‪ .‬از جملــه مــی تــوان بــه بنای‬ ‫یادبــود و ارامــگاه قابــوس ابــن وشــمگیر در گنبــد کاووس‬ ‫اشــاره‏کــرد کــه شــاهکار معمــاری دوره ال زیــار در قــرون‬ ‫ســوم و چهــارم محســوب مــی شــود‪.‬‏‬ ‫جغرافیای تاریخی‪:‬‏‬ ‫موقعیت جغرافیایی‪:‬‏‬ ‫گنبــد قابــوس ابــن وشــمگیر در اســتان گلســتان‪،‬‬ ‫شهرســتان گنبد کاووس و در ضلع شــمالی شــهر و گوشــه‬ ‫شــمال غربــی‏پــارک یــا بــاغ ملــی‪ ،‬روی تپــه ای بــه بلنــدی‬ ‫‪ 15‬متــر واقــع شــده اســت‪ .‬گنبــد قابــوس بــا نــام هــای میــل‬ ‫قابــوس‪ ،‬بــرج قابــوس‪،‬‏ارامــگاه قابوس شــناخته می شــود‬ ‫جدول سودکو‪ /‬سرگرمی‬ ‫‪9‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ایالــت جرجــان‪ ،‬یــا بقــول‬ ‫ایرانیــان گــرگان‪ ،‬در جنــوب‬ ‫خــاوری دریــای خــزر واقــع شــده‬ ‫و مشــتمل اســت بــر جلگــه‬ ‫هــای پهنــاور‏و دره هایــی کــه از‬ ‫دو رود گــرگان و اتــرک ســیراب‬ ‫مــی گردنــد‪ .‬در زمــان قدیــم‬ ‫ایــن ایالــت هرچنــد از توابــع‬ ‫خراســان شــمرده‏مــی شــد ولــی‬ ‫در حقیقــت ایالتــی مســتقل‬ ‫بــود‪ .‬تغییراتــی کــه در اثــر فتنــه‬ ‫مغــول حــادث گردیــد ایالــت‬ ‫گــرگان را از توابــع‏مازنــدران قــرار‬ ‫داد‪ .‬ایــن ایالــت‪ ،‬ماننــد دیگــر‬ ‫ایــاالت جنوبــی دریــای خــزر زیــر‬ ‫ســم ســتور مغولهــا در قــرن‬ ‫هفتــم خــراب گردیــد ‏و پــس‬ ‫از ان بــر اثــر لشگرکشــی هــای امیــر تیمــور در پایــان قــرن‬ ‫هشــتم یکســره ویــران شــد‪)2( .‬‏‬ ‫‏«ابــن حوقــل» در قــرن چهــارم گویــد‪ :‬گــرگان شــهری‬ ‫نیکوســت‪ .‬ســاختمان هــای ان از خشــت ســاخته شــده‬ ‫و خــاک ان از‏خــاک امــل خشــک تــر اســت زیــرا بــاران‬ ‫در گــرگان کمتــر از طبرســتان مــی بــارد‪ .‬چــون رود گــرگان‬ ‫از میــان شــهر مــی گــذرد‏شــهر در دو جانــب رود واقــع‬ ‫گردیــده و ایــن دو جانــب را پلــی بــه یکدیگــر متصــل مــی‬ ‫ســازد‪ .‬گــرگان در جانــب خــاوری و ‏بکرابــاد در جانــب‬ ‫باختــری اســت و هــر دو جانــب مجموعــا ًبــه انــدازه ری‬ ‫بــوده اســت و باغســتانهای ان شــهر میــوه فــراوان‏داشــته‬ ‫و ابریشــم در انجــا بــه عمــل مــی امــده اســت‪.‬‏‬ ‫‏«مقدســی» جانــب خــاوری گــرگان را شهرســتان نامیــده‬ ‫گویــد مســاجد و بــاغ هــای خــوب دارد‪ ... ،‬کــه محصوالت‬ ‫ان بســیار‏ارزان و خــوب اســت‪ .‬در شــهر نهرهائــی اســت‬ ‫و روی ان نهرهــا طــاق هــا و پــل هــا بســته انــد‪ .‬میدانــی‬ ‫جلــو داراالمــاره گــرگان‏وجــود دارد و شــهر دارای نــه دروازه‬ ‫اســت‪ ... ،‬بکرابــاد شــهری ابــاد بــوده دارای مســاجد و‬ ‫ســاختمان هایــش در رودخانــه و بــه‏مســافت کمــی در‬ ‫مجــاورت ســاحل باختــری ان بــوده اســت‪.‬‏‬ ‫‏«قزوینــی» در قــرن هفتــم مــی نویســد‪ :‬گــرگان نــزد‬ ‫شــیعیان شــهرت بســیار داشــت زیــرا مــزار معــروف بــه‬ ‫«گــور ســرخ» قبــر‏یکــی از فرزنــدان حضــرت علــی بــن‬ ‫ابیطالــب (ع) در انجاســت‪.‬‏‬ ‫‏«حمــد اللــه مســتوفی» تجدیــد بنــای شــهر گــرگان را از‬ ‫اثــار پســر زاده ملکشــاه ســلجوقی دانســته‪ ،‬گویــد «دور‬ ‫هفــت‬ ‫بارویــش‬ ‫‏هــزار گام اســت‪... ،‬‬ ‫اهــل انجــا شــیعه‬ ‫و صاحــب مــروت‬ ‫باشــند و در اوایــل‬ ‫عهــد اســام کثــرت و‬ ‫‪5‬‬ ‫غلبــه عظیــم داشــته‬ ‫انــد و در ‏زمــان ال‬ ‫بویــه از وبــا و جنــگ‬ ‫نقصــان فاحــش در‬ ‫عددشــان ظاهــر شــد‬ ‫و در عهــد مغــول‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫قتــل عــام رفــت و‬ ‫اکنــون خــراب اســت‬ ‫‪7‬‬ ‫‏و انجــا مــردم اندکند‪،‬‬ ‫‪ ...‬در ســال ‪ 1975‬که‬ ‫امیــر تیمــور مازنــدران‬ ‫‪5‬‬ ‫و بــاد مجــاور ان را‬ ‫خــراب کــرد در گــرگان‬ ‫چنــدی‏توقــف نمود و‬ ‫‪7‬‬ ‫‪2‬‬ ‫کنــار رودخانــه گــرگان‬ ‫کاخ بزرگــی معــروف‬ ‫بــه شاســمن بــرای‬ ‫‪4‬‬ ‫نشــیمن وی ساختند‬ ‫و حافــظ ابــرو از ان‬ ‫‪6‬‬ ‫کاخ ‏گفتگــو کــرده‬ ‫به قلم وحید حاج سعیدی‬ ‫پرداخت مالیات‬ ‫به نیت اموات!‬ ‫کــه در ‪ 3/5‬کیلومتــری ضلــع‬ ‫جنــوب شــرقی خرابــه هــای‬ ‫شــهر باســتانی جرجــان یــا‬ ‫‏گــرگان قدیــم قــرار دارد‏‪.‬‬ ‫ایــن بنــای باشــکوه در میــان‬ ‫هیاهــوی زندگــی و ســاخت‬ ‫و ســازهای شــهری همچنــان‬ ‫ســرفراز و اســتوار رو به اســمان‬ ‫نهــاده و ‏از کیلومترهــای دور‬ ‫نظــر هــر بیننــده ای را بــه خــود‬ ‫جلــب کــرده و در گذشــته هــای‬ ‫دور هــادی و راهبــر مســافرین‬ ‫و ‏کاروانیــان خســته از ســفر‬ ‫بــوده اســت و از نظــر هنــر‬ ‫معمــاری و تاریخــی‪ ،‬یــادگاری‬ ‫بــس ارزنــده از دوران ابــادی و‬ ‫شــوکت ‏ســرزمین جرجــان و‬ ‫دودمــان ال زیــار اســت‏‪.‬‬ ‫برج قابوس گنبد‬ ‫نماد تاریخ گرگان‬ ‫زمین‬ ‫شماره ‪38‬‬ ‫اســت‪)3( .‬‏‬ ‫ال زیار‪:‬‏‬ ‫ال زیــار‪ ،‬سلســله ای از پادشــاهان ایرانــی کــه در ســده‬ ‫‪ 4‬و ‪ 5‬ق‪ 10/‬و ‪ 11‬م‪ ،‬بــر پــاره ای از ســرزمین هــای گــرگان‪،‬‬ ‫قومــس‪،‬‏طبرســتان‪ ،‬دیلــم‪ ،‬گیــان‪ ،‬قزویــن‪ ،‬ری‪ ،‬اصفهــان‬ ‫و خوزســتان فرمانروایــی داشــتند‪ .‬پایتخــت انهــا در اغــاز‬ ‫اصفهــان و ســپس‏ری و گــرگان بــود‪ .‬بنیانگــذار ایــن سلســله‬ ‫«مرداویــچ» فرزنــد زیــار بــن وردان شــاه گیلــی اســت و عنوان‬ ‫ال زیــار از همیــن جــا‏برخواســته اســت‪ .‬برخــی از مورخــان‬ ‫نســبت ایــن دودمــان را بــه ارغــش‪ ،‬پادشــاه گیــان در زمــان‬ ‫کیخســرو رســاندهاند‪.‬‏‬ ‫مرداویــچ نســبت بــه ملیــت ایرانــی دلبســتگی ژرف‬ ‫داشــت و از خلفــای عباســی بیــزار بــود‪ .‬وی مــی کوشــید‬ ‫ابهــت دربــار‏ساســانیان را بــه دســتگاه پادشــاهی خــود‬ ‫بازگردانــد‪ .‬در ‪ 323‬ق‪ 935 /‬م‪ ،‬ســرانجام مرداویــچ در‬ ‫گرمابــه ای نزدیــک اصفهــان‏بدســت غالمــان تــرک پــس‬ ‫از ســالها تــاش بــرای احیــای ایــران دوره ساســانی از پــای‬ ‫درامــده اســت‪ .‬‏‬ ‫وشــمگیر بــن زیــار‪ 357 -323 ،‬ق‪ 968 -935 /‬م ‪ ،‬پــس از‬ ‫مــرگ مرداویــچ‪ ،‬مــردم دیلــم و گیــان بــه رایزنــی پرداختنــد و‬ ‫‏وشمگیر را به پادشاهی برگزیدند‪ .‬او در ری اقامت و از این‬ ‫پــس پادشــاهی ال زیــار بــه وشــمگیر و فرزنــدان وی رســید‪.‬‬ ‫‏وشــمگیر نیــز پــس از درگیریهــای ســخت و جنــگ و گریــز در‬ ‫قلمــرو ال زیــار‪ ،‬در محــرم ‪ 357‬ق‪ 967 /‬م‪ ،‬وشــمگیر در‬ ‫میــان‏راه بــه هنــگام شــکار از اســب فــرو افتــاد و مــرد‏‪.‬‬ ‫ــــ بیســتون (بهســتون) بــن وشــمگیر‪ 366 -357 ،‬ق‪/‬‬ ‫‪ 977 -968‬م‪ ،‬بــه جــای پــدر نشســت لیکــن بــزرگان و‬ ‫ســران ســپاه‏بــا قابــوس فرزنــد کوچــک تر وشــمگیر بیعت‬ ‫کردنــد‪ .‬بیســتون بــه رکــن الدولــه دیلمــی پنــاه بــرد و بــه‬ ‫فرمانروایــی طبرســتان‏گماشــته شــد و تــا هنــگام مــرگ‬ ‫‪ 366‬ق‪ 977/‬م‪ ،‬وضــع چنیــن بــود‪.‬‏‬ ‫ــــ شــمس المعالــی قابــوس بــن وشــمگیر‪403 -366 ،‬‬ ‫ق‪ 1012 -967/‬م‪ ،‬قابــوس بــه کمــک ســامانیان بــر گــرگان‬ ‫فرمــان‏مــی رانــد‪ .‬او پادشــاهی ادیــب و شــاعری توانمنــد‬ ‫بــود و بــه دو زبــان فارســی و عربــی شــعر می ســرود‪ ،‬خطی‬ ‫خــوش داشــت و‏در نجــوم و دانــش هــای دیگــر صاحــب‬ ‫نظــر بــود‪ .‬بــا وجــود همــه ایــن ویژگیهــای نیکــو‪ ،‬پادشــاهی‬ ‫ســتمگر و کینــه تــوز بــود و بــه‏اســانی در برابــر گناهــان‬ ‫ناچیــز فرمــان کشــتن مــی داد و بــه علــت همیــن بدرفتاری‬ ‫بــه بســطام گریخــت و دشــمنان‪ ،‬گــرگان‏را تصــرف کردنــد‬ ‫و از فرزنــد او منوچهــر خواســتند تــا بــه فرمانروایــی نشــیند‪.‬‬ ‫قابــوس کنــاره گیــری کــرد و بــه قلعــه چناشــک ‏رفــت ولــی‬ ‫دشــمنان قابــوس بــه خانــه ای کــه قابــوس در ان گوشــه‬ ‫گرفتــه بــود‪ ،‬رفتنــد و همــه جامه هایــش را بردنــد و‏قابــوس‬ ‫از شــدت ســرما جــان باخــت‏‪.‬‬ ‫ــــ فلــک المعالــی منوچهــر بــن قابــوس‪423 -403 ،‬ق‪-1012 /‬‬ ‫‪ 1032‬م‪ ،‬بعــد از فــوت پــدر بــا کمــک محمــود غزنــوی بــر‬ ‫‏گــرگان‪ ،‬قومــس‪ ،‬طبرســتان و دامغــان حکومــت مــی کــرد‏‪.‬‬ ‫ــــ انوشــیروان بــن منوچهــر‪ 435 -423 ،‬ق‪1044 -1032 /‬‬ ‫م‪ ،‬هنــگام مــرگ پــدر خردســال بــود بــا پرداخــت ‪500000‬‬ ‫‏دینــار بــاج تــا رســیدن بــه بلــوغ توانســت بــر گــرگان و‬ ‫طبرســتان فرمانروایــی کنــد‪.‬‏‬ ‫ایــن ماجــرای مالیــات هــم کــم کــم دارد بــرای خــودش‬ ‫ســری بیــن ســرها پیــدا مــی کنــد و اگــر بــا همیــن‬ ‫رونــد ادامــه بدهــد در کنــار الودگــی هــوا‪ ،‬صنعــت‬ ‫خودروســازی‪ ،‬قیمــت گــذاری خــودرو‪ ،‬رتبــه بنــدی‬ ‫فرهنگیــان‪ ،‬تعرفه گــذاری خدمات پرســتاری‪ ،‬افزایش‬ ‫نــرخ دالر و ســکه و ‪ ...‬چکــش خــور ملســی پیــدا مــی‬ ‫کنــد و در رنکینــگ موضوعــات پــر تکــرار در رســانه هــا‬ ‫صاحــب جایــگاه قابــل توجهــی مــی شــود!‬ ‫الکــردار جــا بــرای ریــگالژ و اچــار کشــی هــم فــراوان‬ ‫دارد‪ .‬از مالیــات دو میلیــون تومانــی طــا فروشــها و‬ ‫اهــن فــروش هــا و فــرار هــای مالیاتــی شــرکت‬ ‫هــای صــوری گرفتــه تــا اجــاره کارت خــوان توســط‬ ‫اطبــای پاکدســت و وکالی محتــرم‪ ...‬بمانــد کــه امســال‬ ‫مالــکان خانــه هــای خالــی و صاحبان خودروهــا و خانه‬ ‫هــای لوکــس هــم اصــا ًبــا پیامکهــای تهدید امیــز اداره‬ ‫مالیــات حــال نکردنــد و تنهــا دو ســه نفرشــان بــه نیــت‬ ‫امــوات‪ ،‬ســر جمــع چهــار و نیــم میلیــارد تومــان بــه‬ ‫حســاب اداره مالیــات واریــز کردنــد کــه هزینــه همــان‬ ‫پیامــک هــا هــم در نیامــد!‬ ‫ناگفتــه نمانــد بــه همــان انــدازه کــه پولدارهــا و‬ ‫چهــار درصــدی در برابــر پرداخــت مالیــات مقاومــت‬ ‫مــی کننــد و معتقدنــد «مــردم افکــن تــر ایــن غــول‬ ‫بیابانــی نیســت» دولــت هــم اصــرار عجیبــی روی‬ ‫مالیــات نگرفتــن از اغنیــا دارد تــا جایــی کــه اصــا ً‬ ‫چهــار میلیــارد و هشــتصد تومــان را پــول حســاب‬ ‫نمــی کنــد و بــی خیــال گرفتــن مالیــات از ایــن مبلــغ‬ ‫درامــدی شــده اســت‪ .‬یعنــی دولــت حاضــر اســت‬ ‫پــول بــدون پشــتوانه چــاپ کنــد‪ ،‬ســود بانکــی را بــاال‬ ‫ببــرد‪ ،‬تــورم و نقدینگــی را نجومــی کنــد ولــی از اغنیاء‬ ‫مالیــات نســتاند و معتقــد اســت کســی کــه در ســال‬ ‫‪ 5‬میلیــارد درامــد دارد مالیاتــش خــوردن نــدارد ولــی‬ ‫معلمــی کــه در ســال ‪ 120‬میلیــون تومــان هــم درامــد‬ ‫نــدارد‪ ،‬مالیاتــش را بایــد بــه نیــت تبــرک و تیمــن قبــل‬ ‫از پرداخــت حقوقــش برداشــت کــرد‪.‬‬ ‫البتــه حســاب ســلبریتی هــا علــی حــده اســت و‬ ‫امســال دولــت روی مالیــات ســلبریتی هــا حســاب‬ ‫ویــژه ای بــاز کــرده اســت و شمشــیر را برایشــان از رو‬ ‫بســته و حتــی در تهــران یــک اداره بــه همیــن منظــور‬ ‫راه انــدازی کــرده اســت‪.‬‬ ‫معــاون وزیــر اقتصــاد در مــورد شناســایی مالیــات‬ ‫ســلبریتی ها عنــوان کــرد‪ :‬ســلبریتی ها ماننــد ســایر‬ ‫مودیــان مــا هســتند و بــر اســاس میــزان درامــدی‬ ‫کــه دارنــد مشــمول مالیــات می شــوند‪ .‬منظــور‬ ‫ادامــه داد‪ :‬اداره کلــی در تهــران فقــط بــرای مالیــات‬ ‫ســلبریتی ها راه انــدازی شــده و همــه قراردادهــای‬ ‫ایــن افــراد را بررســی و شناســایی می کننــد‪.‬‬ ‫ظاهــرا ً معــاون وزیــر اقتصــاد خبــر نــدارد کــه در‬ ‫قراردادهــای فوتبالیســت هــا و هنرپیشــه هــا و‬ ‫ســلبریتی هــا و ‪ ...‬پرداخــت مالیــات گــردن پــدر‬ ‫دامــاد اســت و از کیســه مــردم مــی رود‪ .‬یعنــی‬ ‫اگــر قــرار باشــد از حســاب شــخصی ایــن عزیــزان‬ ‫پرداخــت شــود‪ ،‬بــه همــان انــدازه روی قــرارداد مــی‬ ‫اوردنــد تــا نــه ســیخ بســوزد و نــه دســته ســیخ!‬ ‫فقــط خــدا کنــد بعــد از راه انــدازی ایــن اداره یــک‬ ‫وقــت دوســتان هــوس نکننــد وزارت مالیــات ویــژه‬ ‫ســلبریتی هــا راه انــدازی کننــد و در هــر اســتان یــک‬ ‫اداره کل و در هــر شهرســتان یــک اداره‪ ...‬خــدا بــه‬ ‫خیــر بگذرانــد‪...‬‬ ‫پل ارتباطی ما با شما‬ ‫‪01732688214‬‬ ‫‪09390082086‬‬ ‫‪02191013453‬‬ صفحه 5 ‫‪ 03‬اسفند ‪1401‬‬ ‫‪6‬‬ ‫سال پنجم‬ ‫شماره ‪38‬‬ ‫وجه تسهمیه زبان شناختی‬ ‫قطعه ای از بهشت ایران‬ ‫«جاذبه های گردشگری مینودشت»‬ ‫گردشگری‬ ‫اگربه مینودشت سفر کردیم‬ ‫گردشگری غذا‬ ‫گردشگری صنایع دستی‬ ‫ماش شله غذای محلی مردم بجنورد‬ ‫ک) غارو چشمه گَرو ‪:‬‬ ‫غار گَرُو که گراو نیز گفته می شود دارای یک دهنه بوده و در فاصله ‪5‬‬ ‫کیلومتــری شــهر دوزیــن قــرار گرفته اســت‪ .‬طول این غار تقریبــا ً‪ 200‬متر‬ ‫اســت‪ .‬ایــن غــار طبیعــی بــر اثــر جریان اب تشــکیل شــده اســت ‪ .‬غار گرو‬ ‫در شــهر دوزین و در بخش کوهســارات شهرســتان مینودشــت قرار دارد‪.‬‬ ‫مرکــزی قــرار دارد‪ .‬مقبــره ان در کنــار قبــور مســلمین و‬ ‫شــهیدان انقــاب اســامی واقــع اســت‪.‬‬ ‫اهالــی منطقــه بعلــت داشــتن کرمــات و معجــزات‬ ‫فــراوان بــه زیــارت می اینــد‪.‬‬ ‫امامزاده اسحاق روستای قلمی ‪:‬‬ ‫این زیارتگاه در ‪ 7‬کیلومتری شــهر مینودشــت‬ ‫و در روســتای قلمــی از توابــع بخــش مرکــزی قــرار دارد‪.‬‬ ‫ایــن امامــزاده در کنــار جــاده ترانزیــت تهــران – مشــهد‬ ‫قــرار دارد‪ .‬نســبت ایشــان بــا ‪ 6‬واســطه بــه امــام جعفــر‬ ‫(ع) مــی رســد‪.‬‬ ‫امامزاده موسی روستای بازگیر ‪:‬‬ ‫زیارتــگاه امامــزاده موســی در جنــوب غربــی‬ ‫روستای بازگیر و در ‪ 3‬کیلومتری شمال غربی مینودشت‬ ‫واقــع اســت ایشــان یکــی از پانصــد نفــر از ســادات و یــاران‬ ‫امامــزاده یحیــی بــن زیــد بــوده اســت‪ ،‬که پس از شــهادت‬ ‫وی توســط دشــمنان دیــن بــه شــهدت رســیدند‪ .‬نســبت‬ ‫ایشــان بــا چنــد واســطه بــه حضــرت موســی بــن جعفــر‬ ‫(ع) مــی رســد‪.‬‬ ‫بقعه متبرکه قزل امام روستای قره چشمه ‪:‬‬ ‫روســتای قــره چشــمه در کمربنــدی شهرســتان‬ ‫ازادشــهر به مینودشــت قرار دارد ‪ ،‬که با شــهر مینودشــت‬ ‫ماش لـِـه شــله یــک غــذای بجنــوردی اســت‪ .‬ایــن غــذا‪ ،‬ســاده ولــی مقــوی ‬ ‫اســت و بســیار راحــت هــم درســت می شــود‪.‬‬ ‫مواد الزم‪:‬‬ ‫ماش‪ 200 :‬گرم‬ ‫برنج‪ 150 :‬گرم‬ ‫گوشت قورمه شده‪ 250 :‬گرم‬ ‫پیاز داغ‪ :‬سه قاشق غذاخوری‬ ‫زیره سیاه‪ :‬یک قاشق غذاخوری‬ ‫نمک و فلفل و زردچوبه به مقدار الزم‬ ‫طرز تهیه‪:‬‬ ‫ابتــدا مــاش و پیــاز داغ را در ظــرف ریختــه و کمــی اب روی ان‬ ‫می ریزیــم و نمــک و زردچوبــه و فلفــل بــه ان اضافــه کــرده و می گذاریــم‬ ‫بپــزد‪.‬‬ ‫بعد از نیم ســاعت برنج را شســته و در داخل ان می ریزیم و گوشــت‬ ‫قورمــه راهــم بــه ان اضافــه می کنیــم و می گذاریــم بپــزد‪.‬‬ ‫برنــج ان بایــد کامــا ً لــه شــود ماننــد شــله‪ .‬هــر از گاهــی ان را هــم‬ ‫می زنیــم تــا تــه نگیــرد و اگــر اب ان کــم بــود کمــی اب جــوش بــه ان‬ ‫اضافــه می کنیــم‪ .‬ایــن غــذا ابــدار نیســت و ماننــد شــله زرد ســفت‬ ‫می شــود‪.‬‬ ‫نکته‪:‬‬ ‫در ایــن غــذا از گوشــت قورمــه شــده اســتفاده می شــود‪ .‬بــدون گوشــت‬ ‫هــم می توانیــد درســت کنیــد‪.‬‬ ‫طریقه قورمه کردن گوشت هم به این صورت است‪:‬‬ ‫گوشــت بــدون اســتخوان را خــرد کــرده بــا کمــی اب می گذاریــم بپــزد‬ ‫وقتــی گوشــت پخــت و اب ان خشــک شــد گوشــت بــه روغــن می ایــد‬ ‫بــا چربــی خــود گوشــت ان را ســرخ می کنیــم‪ .‬کمــی هــم نمــک بــه ان‬ ‫می زنیــم‪ .‬اگــر گوشــت چــرب نبــود همــان ابتــدا کمــی دنبــه هــم در ان‬ ‫خــرد می کنیــم‪ .‬ایــن گوشــت را مــدت طوالنــی می توانیــد در یخچــال‬ ‫نگه داریــد و جهــت مصــرف غذاهــای مختلــف اســتفاده کنیــد‪.‬‬ ‫بافته های داری خراسان شمالی‬ ‫پشینه تاریخی ‪:‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫شهرســتان مینودشــت در ســال ‪ 1369‬از شهرســتان‬ ‫گنبــدکاووس جــدا و بصــورت یــک شهرســتان مســتقل در امــده اســت‪.‬‬ ‫شــهر مینودشت‪:‬مینودشــت مرکز شهرســتان مینودشت می باشدکه یکی‬ ‫از کهن ترین شــهرهای اســتان گلســتان است‪.‬‬ ‫قدیمی تریــن نامــی کــه بــه شــهر مینودشــت نســبت داده شــده «کبــود‬ ‫جامــه» اســت ‪.‬مــردم کبــود جامــه پــس از اســتیالی مغــوالن بــر خــوارزم‬ ‫بــه ایــن منطقــه امــده و مســتقر می شــوند‪ .‬پــس از انحطــاط دولــت و‬ ‫تمــدن جرجــان کــه توســط حمــات مغــول صــورت گرفــت‪ ،‬منطقــه‬ ‫جرجــان زیــر ســیطره حکومــت کبــود جامه هــا قــرار گرفــت ‪.‬‬ ‫که به بررسی و معرفی مختصرین مهمترین انها پرداخته می شود‪:‬‬ ‫ه) ابشار حسینا ‪:‬‬ ‫حســینا نــام روســتای کوچکــی در مینودشــت اســت‪،‬که بــا ایــن‬ ‫شــهر حــدود ‪ 21‬کیلومتــر فاصلــه دارد‪.‬‬ ‫حســینا ‪ ،‬نام روســتایی اســت که در مجاورت ان چشــمه ای وجود دارد‬ ‫کــه در مســیر خــود بــا ایــن ابشــارهایی کوتــاه و بلنــد تــا ارتفــاع ‪20‬متــرو‬ ‫غارهــای اهکی‪،‬مناظــری بســیار جــذاب و دیدنــی خلــق کــرده اســت‪.‬‬ ‫ر) ابشار ساسنگ ‪:‬‬ ‫ابشــار زیبــای ساســنگ در جنــوب شــرق مینودشــت و در حــدود ‪27‬‬ ‫کیلومتــری مینودشــت واقــع شــده اســت‪ .‬در ایــن محــل ‪ 8‬ابشــار دیگــر‬ ‫وجــود دارد کــه هــر کــدام بــا فاصلــه کمــی از یکدیگــر قــرار گرفتــه انــد ‪ .‬از‬ ‫روســتای ساســنگ تا ابشــار در حدود ‪ 1/5‬کیلومتر فاصله اســت و تقریبا ً‬ ‫‪ 1‬ســاعت پیــاده روی در مســیر بــا شــیب مالیــم دارد‪.‬‬ ‫و) چشمه ابگرم دوزین ‪:‬‬ ‫چشــمه ابگــرم دوزیــن کــه مجموعــه ای دیدنی طبیعی اســت‪،‬که‬ ‫در ‪ 8‬کیلومتــری بعــد از دوزیــن قــرار دارد‪.‬‬ ‫ح) ماران کوه ( مرکوه ) ‪:‬‬ ‫مــاران کــوه منطقــه ای اســت وســیع و مســطح در باالتریــن‬ ‫نقطــه ارتفاعــی دهســتان قلعــه قافــه مینودشــت کــه در طــول پاییــز و‬ ‫زمســتان پوشــیده از بــرف و در بهــار و تابســتان از سرســبزی وطــراوت‬ ‫ویــژه ای برخــوردار اســت‪ .‬ایــن منطقــه بــا چشــمه هــای پــر اب وجــاری‬ ‫ویخچالهــای طبیعــی ‪ ،‬بعنــوان ییــاق دامــداران و مکانــی مناســب بــرای‬ ‫گــردش و اتــراق گروههــای فراوانــی اســت‪،‬که در فصــل گرمــا ‪ ،‬از هــوای‬ ‫مطبــوع و سرســبزی یکدســت ان خــط وافــری مــی برنــد‪.‬‬ ‫د) باقراباد ‪:‬‬ ‫باقــر ابــاد ‪ ،‬منطقــه ای اســت جنگلــی و مرتعــی روســتایی اســت کــه‬ ‫ســاالنه هــزاران نفــر از اهالــی منطقــه وشــهرهای مجــاور بــه تفــرج‬ ‫دران مــی پردازنــد‪ .‬ایــن منطقــه از توابــع بخــش مرکــزی و در حــدود‬ ‫‪ 14‬کیلومتــری شهرســتان مینودشــت و در جــاده ارتباطــی ازادشــهر بــه‬ ‫مینودشــت قــرار دارد‪.‬‬ ‫ت) قلعه قافه ‪:‬‬ ‫قلعــه قافــه یکــی از روســتاهای کوهســتانی بابافــت ســنتی‬ ‫ومتراکم اســت‪ .‬و ازجمله روســتاهایی اســت که تحت عنوان « روســتای‬ ‫هــدف گردشــگری» شــناخته شــده اســت‪.‬بافت ســنتی و پیچیــده ان بــه‬ ‫لحــاظ میــراث فرهنگــی یکــی از بافت هــای روســتایی ممتــاز دراســتان‬ ‫گلســتان اســت‪،‬که دارای قدمــت چنــد صدســاله اســت‪،‬که مــورد بازدیــد‬ ‫ایرانگــردان قرارمــی گیرد‪.‬ایــن روســتا دارای جاذبــه هــای گردشــگری‬ ‫متعــدد و متنــوع شــامل غار‪،‬ابشار‪،‬چشــمه و جنگل هــای زیبــا و بدیــع‬ ‫ویــک زیارتــگاه بنــام « ســکینه خاتــون» اســت‪.‬قلعه قافــه از توابــع‬ ‫دهســتان قلعــه قافــه بخــش مرکــزی شهرســتان مینودشــت ‪،‬که با شــهر‬ ‫مینودشــت ‪ 35‬کیلومتــر فاصلــه دارد‪.‬‬ ‫ک) چراغ تپه ‪:‬‬ ‫چــراغ تپــه یــک تپــه و عارضــه طبیعــی مــی باشــد ‪ ،‬کــه در حدود‬ ‫‪ 3‬کیلومتری جنوب شــرقی شــهر مینودشــت واقع شــده اســت ‪ ،‬و دارای‬ ‫یــک محیــط تقریبــا جنگلــی مــی باشــد‪ .‬مســیر دسترســی بــه ان از محلــه‬ ‫پســرک امکان پذیر اســت‪ .‬از این محوطه اســتفاده گردشــگری می شــود‪،‬‬ ‫و مردم شــهر مینودشــت در فصل تابســتان به ان عزیمت می نمایند ‪ ،‬و‬ ‫از زیبائی هــای ان بهره منــد می شــوند‪ .‬بــرای بهــره منــدی بیشــتر مــردم از‬ ‫مواهــب و زیبائی هــای چــراغ تپــه ‪ ،‬توســط ســازمان میــراث فرهنگــی برق‬ ‫کشــی و محوطــه ســازی شــده اســت‪ .‬چــراغ تپــه امــکان مناســب بــرای‬ ‫انجــام برخــی ورزش هــای کوهســتانی ‪ ،‬پیــاده روی و بویــژه یــک ســایت‬ ‫مناســب پــرواز بــا پاداگالیــر را فراهــم می کنــد‪.‬‬ ‫گ) سایت پروازی پاراگالیدر روستای ترسه ‪:‬‬ ‫روســتای ترســه از توابــع بخــش کوهســارات شهرســتان مینودشــت‬ ‫می باشد ‪ .‬این روستا تا مرکز شهرستان ‪ 30‬کیلومتر فاصله دارد ‪.‬وجود‬ ‫ســایت پــروازی پاراگالیــدر و منابــع طبیعــی بکــر و دســت نخــورده ایــن‬ ‫روســتا نیز در جذب گردشــگر و توریســت کمک شــایانی نموده اســت‪.‬‬ ‫ســایت بیــن المللــی پاراگالیــدر از جاذبــه هــای مهــم ایــن روســتا بــه‬ ‫شــمار می ایــد کــه ســاالنه چندیــن مســابقه در غالــب فســتیوال هــای‬ ‫بهــاره و تابســتانه ‪ ،‬مســابقات کشــوری ‪ ،‬انتخابــی تیــم ملــی و هــدف‬ ‫زنــی و ارتفــاع در ایــن ســایت برگــزار مــی شــود‪.‬‬ ‫ف) درخت کهنسال چنار‪:‬‬ ‫درخــت کهنســال چنــار کــه در ‪ 2‬کیلومتــری روســتای ســایر قــرار گرفتــه‬ ‫اســت‪ .‬ســن درخــت ‪ 400‬ســال مــی باشــد‪ .‬ایــن درخــت بــه شــماره ‪327‬‬ ‫ثبــت ملــی می باشــد‪.‬‬ ‫ق) قله خوجه قنبر ‪:‬‬ ‫قلــه خوجــه قنبــر در شــهر دوزیــن و در بخــش کوهســارات شهرســتان‬ ‫مینودشــت واقــع شــده اســت‪ .‬ایــن قلــه بــه ارتفــاع ‪ 2530‬متــر‪ ،‬اســتان‬ ‫ســمنان و گلســتان را از هــم جــدا مــی کنــد‪.‬‬ ‫روستای ساسنگ شهرستان مینودشت‬ ‫ساســنگ‪ ،‬روســتایی در قســمتی از بلنــدای جنگل هــای‬ ‫هیرکانــی (ارتفــاع ‪۹۰۰‬متــری از ســطح دریــا) اســت‪.‬‬ ‫ساســنگ روســتایی بــا قدمتــی چند صد ســاله کــه اهالی‬ ‫ان اصالــت‪ ،‬ســادگی و مهربانــی خویــش را همچنــان‬ ‫حفــظ کرده انــد‪ .‬اثــاری از قزلباش هــا کــه در دوران‬ ‫صفویــه زندگــی می کردنــد در ایــن روســتا وجــود دارد‪.‬‬ ‫ساســنگی ها از دو طایفــه مصطفی لــو و قــول هســتند‪.‬‬ ‫ایــن روســتای ییالقــی در ‪ ۲۲‬کیلومتــری شهرســتان‬ ‫مینودشــت واقــع شــده اســت‪ .‬بافــت روســتا ســنتی‬ ‫اســت کــه باعــث گردیــد جذابیتــش را بــرای شهرنشــینان‬ ‫دوچنــدان کــرده اســت‪.‬‬ ‫اهالــی ساســنگ بــه شــغل دامپــروری‪ ،‬تولید محصوالت‬ ‫دامی‪ ،‬زعفران‪ ،‬عســل و صنایع دســتی مختلف از جمله‬ ‫پرورش پیله ابریشــم و ابریشـم بافی مشــغولند‪.‬‬ ‫روســتای ساســنگ بــه دلیــل موقعیــت خــاص ان‬ ‫دارای ســه اقامتــگاه بــوم گردی(ساســنگ‪-‬بام ساســنگ‪-‬‬ ‫نارســیس)در حــال فعالیــت مــی باشــد کــه گردشــگران‬ ‫زیــادی را در خــود جــای داده اســت‪.‬‬ ‫جاذبه های دینی ( زیارتگاهها و امامزاده ها ) ‪:‬‬ ‫شهرســتان مینودشــت افزون بر ان که یک‬ ‫شهرســتان تاریخــی و کهــن مــی باشــد‪ ،‬یــک ســرزمین‬ ‫مذهبــی بــا مردمانــی بســیار متدیــن و مومــن اســت‪،‬‬ ‫کــه دارای امامــزاده هــا و زیارتگاه هــای بســیاری مــی‬ ‫باشــد‪ ،‬کــه همگــی انهــا مــورد احتــرام و تکریــم عمــوم‬ ‫مــردم منطقــه و محــل رجــوع و زیارت شــیفتگان اهل‬ ‫بیــت اســت‪.‬‬ ‫زیارتگاه امامزاده جعفر ‪:‬‬ ‫ایــن زیارتــگاه در داخــل شــهر مینودشــت و در‬ ‫محله پسرک قرار دارد‪ ،‬و بارگاه شهیدان انقالب اسالمی‬ ‫نیــز در محوطــه ان قــرار دارد‪ .‬اهالــی محــل و مســافران‬ ‫امــام رضــا (ع) همــه روزه بــه زیــارت ان بزرگــوار می اینــد‪،‬‬ ‫محوطــه زیارتــگاه جــدول بنــدی و باغ هــای مشــجر ان‬ ‫را احاطــه کــرده اســت ‪ .‬ایــن زیارتــگاه بــزرگ و صاحــب‬ ‫کرامــات و مــورد توجــه علمــا و بــزرگان دیــن منطقــه‬ ‫می باشــد‪ .‬دارای مســجد و شبســتان و گازکشــی اســت‪.‬‬ ‫زیارتگاه امام عبداله روستای ده عبداله ‪:‬‬ ‫ایــن زیارتــگاه در ‪ 5‬کیلومتــری شــمال غربــی‬ ‫مینودشــت و در روســتای ده عبدالــه از توابــع بخــش‬ ‫‪ 15‬کیلومتــر فاصلــه دارد‪.‬‬ ‫زیارتــگاه قــزل امــام فاقــد شــجره نامــه اســت ولــی برابــر‬ ‫بــا اظهــارات بــزرگان و معتمدیــن ‪ ،‬قــزل امــام ‪ ،‬خواهــر‬ ‫امامــزاده اق امــام اســت‪ .‬زیارتــگاه اق امــام بــر کوهــی‬ ‫مرتفــع در نزدیکــی شهرســتان ازادشــهر قــرار دارد‪.‬‬ ‫بقعه مبارکه سکینه خاتون ‪:‬‬ ‫ایــن زیارتــگاه در روســتای قلعــه قافــه از توابــع‬ ‫بخــش مرکــزی مینودشــت قــرار گرفتــه اســت‪ ،‬و بــا شــهر‬ ‫مینودشــت ‪ 35‬کیلومتــر فاصلــه دارد‪.‬‬ ‫زیارتــگاه ســکینه خاتــون فاقــد شــجره نامــه بــوده و برابــر‬ ‫بــا اظهــارات بــزرگان و معتمدیــن ‪ ،‬نســبت ایشــان به امام‬ ‫حســین (ع) مــی رســد‪.‬‬ ‫بقعــه مبارکــه ســکینه خاتــون در یک محیط کوهســتانی‬ ‫و جنگلــی بــا صفــا قــرار گرفتــه و از امکانات رفاهی شــامل‬ ‫اب و بــرق ‪ ،‬جــاده اســفالته و تلفــن برخــوردار اســت‪.‬‬ ‫بقعه مبارکه حضرت پیر (ع) ‪:‬‬ ‫ایــن بقعــه در روســتای ســرخو از توابــع بخــش‬ ‫مرکــزی واقــع شــده اســت‪ ،‬و بــا مینودشــت ‪ 12‬کیلومتــر‬ ‫فاصلــه دارد‪ .‬بقعــه مبارکــه حضــرت پیــر در یــک محیــط‬ ‫جنگلــی زیبــا قــرار دارد ‪ ،‬و دارای اب‪ ،‬بــرق جــاده اســفالته‬ ‫و زائرســرای مــی باشــد‪.‬‬ ‫بافته های داری‬ ‫وجــود مراتــع سرســبز و بکــر و رونــق دامــداری کــه نتیجــه ان دسترســی‬ ‫بــه مــواد اولیــه فــراوان و ارزان قیمــت اســت‪ ،‬دســتبافت هــای متنــوع‬ ‫و چشــم نــوازی از نظــر طــرح و رنــگ را باعــث شــده اســت‪ .‬نقشــهای‬ ‫ذهنــی همــه ریشــه در اعتقــادات و باروهــای بافنــده دارد‪ .‬نــگاره هــا و‬ ‫موتیــف هــا برگرفتــه از طبیعــت و زندگــی روزمــره و کارکــردی ســمبلیک‬ ‫دارنــد‪ .‬بافته هــای داری شــامل مــوارد گلیــم‪ ،‬ســفره کــردی‪ ،‬پــاس‪ ،‬قالــی‪،‬‬ ‫قالیچــه و پشــتی مــی باشــد‪.‬‬ ‫گلیم‬ ‫نوعــی مفــرش بــدون پــرز اســت کــه از درگیــری تــار و پــود بــه یکدیگــر‬ ‫ایجــاد می شــود‪ .‬کــه معمــوال ًتــار از پنبــه و پشــم بــوده و پــود گــذاری بــا‬ ‫نخ هــای پشــمی بــوده یــا کــرک بصــورت رنگــی انجــام می شــود‪ .‬گلیــم بافــی‬ ‫در ایــران شــوه های گوناگونــی دارد ولــی انچــه کــه مهــم اســت و گلیــم‬ ‫یــک منطقــه را از منطقــه دیگــر جــدا می کنــد نقــوش و طرحهــای مــورد‬ ‫اســتفاده رنــگ امیــزی و نــوع بافــت ان بســیار اســت‪ .‬گلیــم شــامل یــک‬ ‫رو و دورو بــوده و مــوارد اســتفاده ان بســیار اســت‪ .‬نــه تنهــا جهــت زیانــداز‬ ‫بلکــه در مــواردی دیگــر چــون جــوال‪ ،‬خورجیــن‪ ،‬پــادری‪ ،‬کنــاره‪ ،‬پــرده ای‪،‬‬ ‫کیــف‪ ،‬پشــتی و مــوارد تزئینــی بــه کار م ـی رود‪ .‬امــروزه تقریبــا ًدر تمــام‬ ‫شهرســتانهای اســتان بافــت گلیــم رواج داشــته و در کلیــه مراکــز اموزشــی‬ ‫صنایــع دســتی بــه هنــر جویــان امــوزش داده می شــود‪.‬‬ ‫سفره کردی‬ ‫رایج تریــن هنــر عشــایر بافــت نوعــی گلیــم بــه نــام ســفره کردی اســت که‬ ‫بازگــو کننــده داســتان زندگــی بافنــده اســت‪ .‬ایــن هنر مختص به خراســان‬ ‫بــزرگ بــوده و از بافته هــای منحصــر بــه فــرد زنــان کــرد عشــایر ایــن خطــه‬ ‫می باشــد که در شهرســتانهای بجنورد‪ ،‬مانه و ســملقان‪ ،‬شــیروان‪ ،‬فاروج‬ ‫و اســفراین رواج دارد‪ .‬ســفره کــردی بــا نقشــهای بســیار زیبــا و بــا مضامین‬ ‫و مفاهیــم عمیــق کــه ریشــه در باورهــای ایــن منطقــه دراد‪ ،‬از جنــس‬ ‫پشــم بافتــه مــی شــود‪ .‬نقــوش بــه کار رفتــه در ایــن دســتبافته های نیــز‬ ‫دارای تنــوع بســیاری بــوده کــه عمدتــا ًشــامل نقــوش انتزاعــی گیاهــی‪،‬‬ ‫حیوانــی و نقــوش هندســی و بــر اســاس ســه شــکل مربــع‪ ،‬مثلــث و دایــره‬ ‫می باشــد‪.‬‬ ‫جاجیم‬ ‫جاجیــم دســتبافته ای ضخیــم شــبیه پــاس یــا گلیــم کــه راه راه و رنگیــن‬ ‫اســت و ماننــد ســایر دســتبافته ها بــه عنــوان زیرانــداز مــورد اســتفاده قــرار‬ ‫مــی گیــرد و جنــس ان عمدتــا ًاز پشــم انتخــاب می گــردد‪ ،‬تمــام جاجیــم‬ ‫یــک بــار بافتــه می شــود و رنــگ و نقــش ان متنــوع و نمادهایــی ماننــد‬ ‫جــوان بــودن بافنــده و امیــد بــه اینــده ای روشــن را در بــر دارد‪.‬‬ ‫فرش‪ ،‬پشتی و قالیچه ترکمنی‬ ‫فــرش و پشــتی ترکمنــی هنــر دســت زنــان ترکمــن نشــین بجنــورد و‬ ‫همچنین در شهرســتانهای مانه و ســملقان رواج داشــته و نقوش بســیار‬ ‫زیبــا و خــاص ان چشــم را نــوازش مــی دهــد‪.‬‬ ‫عمدتــا ًنقــوش فرشــهای ترکمــن از لحــاظ شــکل هندســی و شکســتگی‬ ‫خطــوط‪ ،‬خــاص مــردم کــوچ نشــین کــه بــه صــورت ذهنــی و در انــواع‬ ‫طرحهــای ترکمــن یموتــی‪ ،‬شــانه ای‪ ،‬اغــال‪ ،‬چهارقــاب‪ ،‬غزال گز و قاشــقی‬ ‫بافتــه مــی شــود‪.‬‬ صفحه 6 ‫سواد رسانه‬ ‫‪7‬‬ ‫حضــرت ایت اللــه خامنـه ای‪« :‬هنــر را در خدمــت مفاهیــم انقالبــى بایــد قــرار داد‪ .‬مفاهیــم انقالبــى عالی تریــن مفاهیمــى اســت کــه بــه درد انســانها میخــورد‪ ،‬بــه درد مــردم میخــورد؛‬ ‫ـوى‬ ‫ـارى معنـ ِ‬ ‫هنــر را در خدمــت ایــن [مفاهیــم] بایــد قــرار داد‪ .‬ایــن بیــش از انکــه خدمــت بــه مخاطــب و مســتمع باشــد‪ ،‬خدمــت بــه خــود هنــر اســت کــه هنــر در شــبکه ى صحیــحِ ابیـ ِ‬ ‫افــکار مــردم قــرار بگیــرد‪ .‬همیــن شــعارهایى کــه مــردم میدادنــد‪ ،‬همیــن حرفهایــى کــه امــام (رضــوان اللــه علیــه) فرمودنــد‪ ،‬همیــن خواســته ها و ارمانهایــى کــه مــردم دارنــد‪ ،‬همــه‬ ‫تجســم بخشــید‪۱۳۹۲/۱۱/21 .‬‬ ‫تجســد اســت؛ یعنــى میشــود اینهــا را بــا شــیوه ى هنــرى‪ ،‬بــا زبــان مخصــوص هنــر‪،‬‬ ‫تجســم و‬ ‫قابــل‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ایا چت بات های‬ ‫هوشمصنوعی‬ ‫می توانندجایگزین‬ ‫موتورهایجستجو‬ ‫شوند؟‬ ‫در نوامبــر ‪ 2022‬یــک چــت بــات پرحاشــیه مبتنــی بــر هــوش‬ ‫مصنوعــی بــه نــام ‪ ChatGPT‬بــا قابلیــت نوشــتن ایمیــل‪،‬‬ ‫شــعر‪ ،‬پاســخگویی بــه ســواالت و حتــی نــگارش کدهــای‬ ‫برنامه نویســی بــه دســت عمــوم رســید‪ .‬ایــن بــات می توانــد‬ ‫به عنــوان دســتیار مجــازی و همچنیــن بــرای پاســخ بــه‬ ‫جســتجوهای کاربــران نیــز اســتفاده شــود‪ .‬بنابرایــن به نظــر‬ ‫می رســد بــا پیدایــش ‪ ChatGPT‬دیگــر دوران موتورهــای‬ ‫جســتجو بــه پایــان رســیده اســت‪ ،‬امــا ایــا واقعــا ًاین چنیــن‬ ‫اســت و ایــا ‪ ChatGPT‬یــا ســایر چــت بات هــای هــوش‬ ‫مصنوعــی مشــابه می تواننــد جایگزیــن غول هایی مثــل موتور‬ ‫جســتجوی گــوگل و ســایر موتورهــای جســتجو شــوند؟‬ ‫‪ ChatGPT‬در حــال حاضــر کاربــران زیــادی دارد کــه از ان‬ ‫بــرای نوشــتن تبلیغــات‪ ،‬ایمیل هــا‪ ،‬پســت های وبالگــی و‬ ‫ســایر محتواهــای متنــی مشــابه اســتفاده می کننــد‪ .‬ایــا رشــد‬ ‫ســریع ایــن چــت بــات و بهره منــدی ان از قابلیت هــای هــوش‬ ‫مصنوعــی می توانــد نحــوه جســتجوی کاربــران در وب را تغییر‬ ‫دهــد؟ بــا توجــه بــه تالش هــای قبلــی گــوگل و مایکروســافت‬ ‫بــرای ایجــاد یــک موتــور جســتجوی کارامــد‪ ،‬ایــا هنــوز هــم‬ ‫امــکان ورود بازیگــر جدیــد بــه حــوزه جســتجو در وب و‬ ‫تاثیرگــذاری در ایــن دو حــوزه وجــود دارد؟‬ ‫در ادامــه بــه ایــن دو ســوال پاســخ خواهیــم داد و مزایــا و‬ ‫معایــب بهره منــدی از فنــاوری چــت بــات هــوش مصنوعــی در‬ ‫موتورهــای جســتجو را بیــان می کنیــم‪.‬‬ ‫ایــا چــت بات هــای هــوش مصنوعــی می تواننــد جایگزیــن‬ ‫موتورهــای جســتجو شــوند؟‬ ‫بــدون تردیــد تصــور اینترنــت بــدون موتــور جســتجویی مثــل‬ ‫گــوگل دشــوار اســت‪ .‬عملکــرد موتــور جســتجوی گــوگل در‬ ‫جســتجوی موضوعــات درخواســتی به قــدری موفــق بــوده کــه‬ ‫نــام ان در فرهنگ هــای لغــت به عنــوان یــک فعــل متــرادف‬ ‫بــا عبــارت «جســتجو در اینترنــت» بیــان شــده اســت‪ .‬بیشــتر‬ ‫افــراد زمانــی کــه می خواهنــد بگوینــد چیــزی را در اینترنــت‬ ‫جســتجو کرده انــد‪ ،‬می گوینــد «ان را گــوگل کــردم» یــا مثــا ً‬ ‫بعضــی افــراد می گوینــد «فــان موضــوع را گــوگل کــن»‪.‬‬ ‫گــوگل در پایــان ‪ 2022‬همچــون ســال های قبــل عنــوان‬ ‫پربازدیدتریــن وب ســایت را از ان خــود کــرد‪ .‬طبــق امــار‬ ‫تخمینــی ‪ 92‬درصــد از مــوارد جســتجوی موضوعــات‪ ،‬بــا موتــور‬ ‫جستجوی گوگل انجام شده و تنها ‪ 3‬درصد از جستجوها با‬ ‫موتــور جســتجوی رقیــب ان‪ ،‬یعنــی بینــگ (موتــور جســتجوی‬ ‫متعلــق بــه مایکروســافت) صــورت گرفتــه اســت‪ .‬در ظاهــر‬ ‫به نظــر می رســد در اینــده نزدیــک ابــزار دیگــری جایگزیــن‬ ‫موتــور جســتجوی گــوگل نخواهــد شــد؛ امــا در مــورد ایــن ‬ ‫موضــوع مطمئــن هــم نیســتیم‪.‬‬ ‫‪ ChatGPT‬بــا حجــم عظیمــی از متــون استخراج شــده از‬ ‫سراســر اینترنت‪ ،‬اموزش داده شــده اســت و می تواند تقریبا ً‬ ‫بــه تمــام جســتجوهای انجام شــده در فضــای وب‪ ،‬پاســخی‬ ‫شــبیه بــه پاســخ ارائــه شــده توســط انســان بدهــد‪ .‬به همیــن‬ ‫دلیــل پیش بینــی شــده اســت کــه ایــن ربــات می توانــد در‬ ‫اینــده تهدیــدی بــرای گــوگل باشــد‪.‬‬ ‫تــاش بــرای بهره منــدی از قابلیت هــای هــوش مصنوعــی در‬ ‫موتورهای جســتجو‬ ‫طبــق گــزارش نیویورک تایمــز‪« ،‬لــری پیــج» و «ســرگی‬ ‫بریــن»‪ ،‬بنیان گــذاران گــوگل‪ ،‬در حــال تــاش بــرای افــزودن‬ ‫قابلیت هایــی شــبیه قابلیت هــای ‪ ChatGPT‬بــه موتــور‬ ‫جستجویی هستند که ان را بیش از ‪ 25‬سال پیش راه اندازی‬ ‫کرده انــد‪ .‬طبــق گزارش هــا ســاندار پیچــای‪ ،‬مدیرعامــل گــوگل‬ ‫مصمــم بــه سرعت بخشــیدن بــه اســتفاده از یــک چــت بــات‬ ‫هــوش مصنوعــی در ســرویس ها و محصــوالت شــرکت بــا‬ ‫قابلیت هایــی فراتــر از قابلیت هــای ســایر چــت بات هــای‬ ‫متــداول اســت‪.‬‬ ‫همچنیــن بــا توجــه بــه ســرمایه گذاری چنــد میلیــارد دالری‬ ‫مایکروســافت در ‪ ،OpenAI‬شــرکت فعــال در حــوزه هــوش‬ ‫مصنوعــی و ســازنده ‪ ،ChatGPT‬ممکــن اســت ایــن بــات بــه‬ ‫برخــی از محصــوالت مایکروســافت مثــل افیــس و بینــگ نیــز‬ ‫راه پیــدا کنــد‪.‬‬ ‫اســتفاده از قابلیت هــای هــوش مصنوعــی در موتورهــای‬ ‫جســتجو پیش تــر توســط «ســریدار رامازوارمــی»‪ ،‬پیش بینــی‬ ‫شــده اســت‪ .‬او کــه قبــا ًسرپرســت بخــش تبلیغــات گــوگل‬ ‫‪ 03‬اسفند ‪1401‬‬ ‫سال پنجم‬ ‫شماره ‪38‬‬ ‫باستان شناسان به کمک‬ ‫هوش مصنوعی یک لوح‬ ‫باستانی ‪ 2‬هزار ساله را‬ ‫رمزگشایی کردند‬ ‫بــوده و پــس از ان اســتارتاپ موتــور جســتجوی نیــوا (‪)Neeva‬‬ ‫را بنیان گــذاری کــرده‪ ،‬در مصاحب ـه ای این چنیــن گفتــه اســت‪:‬‬ ‫مدل هــای زبانــی بــزرگ و هــوش مصنوعــی در جســتجوی‬ ‫اطالعــات‪ ،‬سوئیچ شــدن بیــن اطالعــات مختلف و پاسـخ دادن‬ ‫بــه ســواالت به گونــه ای کــه قبــا ًامکان پذیــر نبــوده اســت‪،‬‬ ‫ن توانایی هــا‬ ‫توانایــی بی نظیــری دارنــد‪ .‬بهره منــدی از ایــ ‬ ‫می توانــد جســتجوی اطالعــات در فضــای وب را بــرای افــراد‬ ‫واقعــا ًهیجان انگیــز کنــد و فکــر می کنــم شــرکت های مختلــف‬ ‫بــا روش هــای گوناگــون زمینه اســتفاده از چنین قابلیت هایی‬ ‫را فراهــم کننــد‪.‬‬ ‫نقش هوش مصنوعی در تغییر نحوه جستجو در وب‬ ‫از میــان موتورهــای جســتجویی کــه از چــت بــات هــوش‬ ‫مصنوعــی اســتفاده کرده انــد‪ ،‬می تــوان بــه موتــور جســتجوی‬ ‫‪ You.com‬اشــاره کــرد کــه ســال ‪ ۲۰۲۱‬در کالیفرنیــا راه انــدازی‬ ‫شــد و در دســامبر ‪ ۲۰۲۲‬چــت بــات هــوش مصنوعــی‬ ‫‪ YouChat‬بــه ان اضافــه شــد‪ .‬نیــوا بــا ‪ ،NeevaAI‬چــت بــات‬ ‫هــوش مصنوعــی جدیــد اختصاصــی خــود‪ ،‬نیــز یکــی دیگــر از‬ ‫ن موتورهــای جســتجو اســت‪.‬‬ ‫ای ـ ‬ ‫نیــوا کــه در اکتبــر گذشــته در انگلســتان اغــاز بــه کار کــرد‪ ،‬بــا‬ ‫هــدف نمایــش نتایــج جســتجوی غنــی و قابل اعتمــاد‪ ،‬بــدون‬ ‫هدایت شــدن بــا داده هــای کاربــر و داده هــای تبلیغاتــی‪،‬‬ ‫ایجــاد شــد‪ .‬قابلیــت هــوش مصنوعــی ان در مــاه فوریــه بــرای‬ ‫کاربــران انگلیســی در دســترس قــرار گرفــت‪.‬‬ ‫ن موتــور جســتجوی مبتنــی بــر هــوش مصنوعــی‪ ،‬فضــای‬ ‫ایـ ‬ ‫وب را بــرای اطالعــات جســتجو می کنــد و تنهــا یــک پاســخ‬ ‫نوشــتاری بــرای موضــوع جستجوشــده ارائــه می دهــد‪ .‬نیــوا‬ ‫مثــل چــت بــات ‪ ،YouChat‬منابــع هــر یــک از نتایــج جســتجو‬ ‫را بــرای کســب اطالعــات بیشــتر بــه کاربــر معرفــی می کنــد‪.‬‬ ‫نیــوا دائمــا ً خــود را به روزرســانی می کنــد و منابــع مرتبــط را‬ ‫فراهــم می ســازد‪ .‬در حــال حاضــر تعــداد کاربــران ماهانــه‬ ‫این موتــور جســتجو تنهــا یــک میلیــون نفــر اســت کــه میــزان‬ ‫کمــی محســوب می شــود‪.‬‬ ‫رامازوارمــی ادعــا می کنــد بهره منــدی موتــور جســتجویش‬ ‫از هــوش مصنوعــی باعــث شــده جســتجو در وب روان تــر از‬ ‫چیــزی شــود کــه اکنــون وجــود دارد‪ .‬او معتقــد اســت مــدل‬ ‫تبلیغاتــی گــوگل کــه زمانــی ان را هدایــت می کــرده و بخــش‬ ‫عمــده ای از درامــد گــوگل را تامیــن می کنــد‪ ،‬بایــد بــه چالــش‬ ‫کشــیده شــود‪ .‬بــه گفتــه او کل تجربــه جســتجو تنهــا روی‬ ‫جلب توجــه شــما بــه یــک تبلیــغ و کلیــک روی ان متمرکــز‬ ‫شــده اســت‪.‬‬ ‫او بــاور دارد عالقــه گــوگل بــه کســب درامــد از تبلیغــات‬ ‫ن شــرکت نیــز بــرای نمایــش‬ ‫حتــی باعــث شــده الگوریتــم ای ـ ‬ ‫ســایت ها در نتایــج جســتجو‪ ،‬بــا رویکــرد کســب درامــد بیشــتر‬ ‫بــرای گــوگل عمــل کنــد‪ .‬بــه همیــن دلیــل ســایت هایی کــه‬ ‫بــا ابــزار گــوگل ســایتس تهیــه می شــوند‪ ،‬بیشــتر و بیشــتر در‬ ‫صــدر نتایــج جســتجو قــرار می گیرنــد‪.‬‬ ‫معایــب اســتفاده از قابلیت هــای هــوش مصنوعــی در‬ ‫موتورهــای جســتجو‬ ‫نیــوا متعهــد شــده درازای دریافــت اشــتراک پریمیــوم‬ ‫(ماهیانــه ‪ 5.49‬پونــد یــا ســالیانه ‪ 44.99‬پونــد) محتــوای بدون‬ ‫تبلیغــات در اختیــار کاربــران خــود قــرار دهــد‪.‬‬ ‫ن موتــور جســتجو از دوره ازمایشــی‬ ‫اغلــب کاربــران ایــ ‬ ‫رایــگان ان اســتفاده می کننــد (کــه تعــداد انهــا بــه ‪ 600‬هــزار‬ ‫نفــر می رســد) و تنهــا ‪ 50‬مــورد جســتجو در مــاه بــرای ان هــا‬ ‫امکان پذیــر اســت‪ .‬ارائــه جســتجوی بــدون محدودیــت بــا‬ ‫اســتفاده از هــوش مصنوعــی قــوی‪ ،‬از لحــاظ اقتصــادی‬ ‫مقرون به صرفــه نیســت‪ .‬ســم التمــن‪ ،‬مدیرعامــل ‪،OpenAI‬‬ ‫می گویــد انجــام محاســبات الزم بــرای اســتفاده از ‪ChatGPT‬‬ ‫هزینه هــای بســیار باالیــی دارد‪.‬‬ ‫بــه اعتقــاد دکتــر انــدرو روگوفســکی از موسســه ‪People-‬‬ ‫‪( Centred AI‬موسســه فعــال در زمینــه اســتفاده از‬ ‫قابلیت هــای هــوش مصنوعــی)‪ ،‬اســتفاده از ‪ ChatGPT‬در‬ ‫مقیاســی کــه اکنــون موتــور جســتجوی گــوگل ســرویس دهی‬ ‫می کنــد‪ ،‬نیازمنــد ایجــاد زیرســاخت بســیار عظیمــی اســت‪.‬‬ ‫او در مصاحبــه ای اذعــان کــرده در حــال حاضــر روش هــای‬ ‫مقرون به صرفــه زیــادی بــرای اســتفاده از قابلیت هــای چــت‬ ‫بات هوش مصنوعی وجود دارد‪ .‬روگوفســکی در این مصاحبه‬ ‫گفتــه هــوش مصنوعــی در حــال رشــد اســت و بهره منــدی از‬ ‫قابلیت هــای ان زیرســاخت مناســبی را می طلبــد‪.‬‬ ‫بــه نظــر روگوفســکی اســتفاده از هــوش مصنوعــی بــه ایــن‬ ‫شــکل (اســتفاده از ان در موتورهــای جســتجو) کار درســتی‬ ‫نیســت و چنیــن رویکــردی باعــث می شــود تنهــا شــرکت ها‬ ‫ن فنــاوری‬ ‫و ســازمان های بــزرگ بتواننــد از قابلیت هــای ایــ ‬ ‫ن چالــش بــزرگ‪ ،‬مشــکالت زیــاد‬ ‫اســتفاده کننــد‪ .‬عــاوه بــر ایـ ‬ ‫دیگــری نیــز بــرای اســتفاده از قابلیت هــای هــوش مصنوعــی‬ ‫در موتورهــای جســتجو وجــود دارد‪.‬‬ ‫‪ NeevaAI‬نیــز ماننــد ‪ ChatGPT‬یــک مــدل زبانــی بــزرگ‬ ‫محســوب می شــود‪ .‬بــه بیــان دیگــر بــا حجــم وســیعی از‬ ‫اطالعــات امــوزش داده شــده اســت‪.‬‬ ‫امــا ‪ ChatGPT‬به خوبــی می دانــد کــه ممکن اســت پاســخش‬ ‫طوالنــی‪ ،‬نادرســت و بی معنــی باشــد‪ .‬بــه اعتقــاد رامازوارمــی‪،‬‬ ‫ن چــت بــات قــادر بــه تشــخیص درســت از غلط و همچنین‬ ‫ایـ ‬ ‫اطالعــات موثــق از شــایعات نیســت‪ .‬همچنیــن همان گونــه‬ ‫کــه شــرکت های بزرگــی مثــل گــوگل شکســت های بزرگــی‬ ‫را تجربــه کرده انــد‪ ،‬ممکــن اســت ‪ ChatGPT‬نیــز در اینــده‬ ‫شکســت بخــورد‪.‬‬ ‫امیدهــای زیــادی در مــورد چــت بات هــای هــوش مصنوعــی‬ ‫وجــود دارد و بــه نظــر می رســد ایــن فنــاوری حداقــل در‬ ‫کوتاه مــدت ســروصدای زیــادی بــه پــا کنــد و قابلیت هــای ان‬ ‫در اینــده تقویــت شــود؛ بــه همیــن دلیــل‪ ،‬ایــن فنــاوری اکنون‬ ‫زیــاد بــه چالــش کشــیده نمی شــود‪.‬‬ ‫مهم تریــن ریســک های احتمالــی اســتفاده از هــوش‬ ‫مصنوعــی بــرای موتورهــای جســتجو (بــر اســاس ویژگی هــای‬ ‫‪ )ChatGPT‬بــه شــرح زیــر اســت‪:‬‬ ‫تعصــب‪ :‬ممکــن اســت موتورهــای جســتجوی مبتنــی بــر‬ ‫هــوش مصنوعــی باعــث زنــده نگه داشــتن تعصبــات یــا حتــی‬ ‫پررنگ ترشــدن ان هــا شــوند؛ مخصوصــا ً اگــر از داده هــای‬ ‫متعصبانــه بــرای امــوزش ان هــا اســتفاده شــده باشــد‪.‬‬ ‫حریــم خصوصــی‪ :‬موتورهــای جســتجوی مبتنــی بــر هــوش‬ ‫مصنوعی قادر به جمع اوری و ذخیر ه حجم وســیعی از داده های‬ ‫شــخصی هســتند کــه می تواننــد در راســتای هدفمندکــردن‬ ‫تبلیغــات یــا ســایر اهــداف مــورد اســتفاده قــرار گیرنــد‪.‬‬ ‫سانســور‪ :‬موتورهــای جســتجوی مبتنــی بــر هــوش مصنوعی‬ ‫ممکــن اســت بــرای سانســور یــا جلوگیــری از انتشــار برخــی از‬ ‫اطالعــات خــاص اســتفاده شــوند‪.‬‬ ‫ارائــه اطالعــات نادرســت‪ :‬خطــر انتشــار و توزیــع اطالعــات‬ ‫نادرســت و اخبــار جعلــی توســط موتورهای جســتجوی مبتنی‬ ‫بــر هــوش مصنوعــی دور از ذهــن نیســت؛ مخصوصــا ً اگــر‬ ‫اطالعــات مــورد اســتفاده بــرای امــوزش ان هــا متعلــق بــه‬ ‫ل اعتمــاد باشــد‪.‬‬ ‫منبعــی غیرقاب ـ ‬ ‫حــذف برخــی از مشــاغل‪ :‬اســتفاده از موتورهــای جســتجوی‬ ‫هــوش مصنوعــی می توانــد باعــث حــذف گــروه خاصــی از‬ ‫مشــاغل مثــل کتابــداری یــا دســتیاری جســتجو شــود‪.‬‬ ‫وابســتگی‪ :‬ممکــن اســت کاربــران بیــش از حــد بــه موتورهای‬ ‫جســتجوی مبتنــی بــر هــوش مصنوعــی وابســته شــوند‪.‬‬ ‫چنیــن اتفاقــی می توانــد باعــث از بیــن رفتــن تفکــر انتقــادی و‬ ‫مهارت هــای جســتجو در افــراد شــود‪.‬‬ ‫انحصارطلبــی‪ :‬اســتفاده از موتورهــای جســتجوی مبتنــی بــر‬ ‫هــوش مصنوعــی می توانــد باعــث ایجــاد انحصارطلبی هــای‬ ‫ن موضــوع می توانــد ازبین رفتــن رقابــت و‬ ‫شــدید شــود و ایــ ‬ ‫ابتــکار را به دنبــال داشــته باشــد‪.‬‬ ‫ایــا زمینــه جایگزینــی موتورهــای جســتجو بــا چــت بات هــای‬ ‫هــوش مصنوعــی فراهــم شــده اســت؟‬ ‫توجــه بــه قابلیت هــای بالقــوه هــوش مصنوعــی بــرای‬ ‫متحول کــردن عملکــرد موتورهــای جســتجو و پیاده ســازی‬ ‫این قابلیت هــا‪ ،‬دو موضــوع متفــاوت از یکدیگــر هســتند‪.‬‬ ‫تغییــر گرایش هــای مهــم در فضــای اینترنــت دشــوار اســت؛‬ ‫امــا نبایــد فرامــوش کنیــم کــه ‪ ChatGPT‬هــم فنــاوری بــزرگ‬ ‫محســوب می شــود و پتانســیل متحول کردن حوزه موتورهای‬ ‫جســتجو را دارد‪.‬‬ ‫حتمــا ًمی دانیــد کــه روزگاری‪ ،‬نوکیــا‪ ،‬مایکروســافت و بلک بــری‬ ‫ســاطین بالمنــازع دنیــای موبایــل بودنــد؛ امــا این شــرکت ها‬ ‫ن صنعــت محلــی از اعــراب ندارنــد و اکنــون‬ ‫دیگــر در ایــ ‬ ‫گــوگل و اپــل بازیگــران اصلــی بــازار موبایــل هســتند‪ .‬ممکــن‬ ‫اســت در اینــده در حــوزه جســتجو در فضــای وب نیــز شــاهد‬ ‫چنیــن اتفاقــی باشــیم‪ .‬بــه نظــر شــما ایــا ‪ ChatGPT‬یــا ســایر‬ ‫چت بات هــای هــوش مصنوعــی می تواننــد دراینــده دور یــا‬ ‫نزدیــک جایگزیــن گــوگل و ســایر موتورهــای جســتجو شــوند؟‬ ‫هــوش مصنوعــی جدیــدی کــه دانشــمندان ســاخته اند‪،‬‬ ‫قــادر اســت تکــه متن هــای خــط میخــی چنــد هــزار ســاله‬ ‫را در کنــار هــم قــرار دهــد‪.‬‬ ‫بســیاری از اســناد ادبــی کهــن در دنیــا به ویــژه در رابطــه‬ ‫بــا ادبیــات بابــل به طــور پراکنــده و نــادر وجــود دارد‪ .‬حــاال‬ ‫محققــان بــا کمــک فنــاوری هــوش مصنوعــی ابــزاری‬ ‫ســاخته اند کــه می توانــد ایــن تکه هــای پراکنــده را بــه‬ ‫هــم وصــل کنــد کــه در همیــن ابتــدای کار موفــق شــده‬ ‫نســخه ای بســیار قدیمــی از حماســه «گیلگمــش» را‬ ‫شناســایی کنــد‪.‬‬ ‫گروهــی از محققــان ابــزار هــوش مصنوعــی جدیــدی‬ ‫به نــام ‪ Fragmentarium‬را توســعه داده انــد کــه‬ ‫توانســته نســخه ای از حماســه گیلگمش مربوط به ‪130‬‬ ‫ســال قبــل از میــاد مســیح را شناســایی کنــد‪ .‬درنتیجــه‪،‬‬ ‫ایــن متــن هــزاران ســال جدیدتــر از قدیمی تریــن نســخه‬ ‫ایــن حماســه محســوب می شــود و نشــان می دهــد کــه‬ ‫مــردم حتــی در دوره هــای متاخــر هــم نســخه هایی از‬ ‫ایــن داســتان را ثبــت می کردنــد‪.‬‬ ‫نســخه جدیــد حماســه گلگمــش کــه در ایــن لــوح دو‬ ‫هــزار ســاله پیــدا شــده‪ ،‬قــرار اســت ب ـه زودی به صــورت‬ ‫دیجیتالــی منتشــر شــود‪ .‬ایــن نســخه اولیــن نســخه ای‬ ‫خواهــد بــود کــه تمــام نوشــته های مربــوط بــه ایــن‬ ‫حماســه از لوح هــای مختلــف خــط میخــی را کنــار هــم‬ ‫قــرار می دهــد‪ .‬حماســه گیلگمــش داســتانی اســاطیری‬ ‫دربــاره جاودانگــی اســت کــه از هــزاران ســال پیــش بــر‬ ‫ادبیــات نقــاط مختلــف دنیــا تاثیــر گذاشــته اســت‪.‬‬ ‫هــوش مصنوعــی می توانــد در اینــده متن هــای‬ ‫خطــی را دیجیتالــی کنــد‬ ‫«انریکــه خیمنــز»‪ ،‬اســتاد ادبیــات نزدیــک بــه شــرق‬ ‫باســتان در موسســه اشورشناســی دانشــگاه لودویــگ‬ ‫ماکسیمیلیان مونیخ و همکارانش از سال ‪ 2018‬درحال‬ ‫توســعه ابــزاری بــرای تبدیــل لوح هــای خــط میخــی بــه‬ ‫داده هــای دیجیتالــی بوده انــد‪ .‬ان هــا تاکنــون ‪ 22‬هــزار‬ ‫تکــه متــن باســتانی را پــردازش کرده انــد و می خواهنــد‬ ‫در مــاه فوریــه ‪ 2023‬ابــزار خــود را به صــورت عمومــی‬ ‫عرضــه کننــد‪.‬‬ ‫‪ Fragmentarium‬طراحی شــده اســت تا با روش های‬ ‫سیســتماتیک و خودکار تکه هایی از متن ها را کنار هم‬ ‫قــرار دهــد‪ .‬محققــان می گوینــد‪« :‬ایــن ابــزاری اســت کــه‬ ‫قبــا ًوجــود نداشــت‪ .‬بــاور داریــم کــه ایــن ابــزار می توانــد‬ ‫در بازســازی ادبیــات بابــل نقشــی حیاتــی بــازی کنــد و‬ ‫اجــازه دهــد پیشــرفت های ســریع تری داشــته باشــیم‪».‬‬ ‫پژوهشــگران انتظــار دارنــد کــه ‪ Fragmentarium‬در‬ ‫اینــده بتوانــد تصاویــر لوح هــای خــط میخی را شناســایی‬ ‫و متــن ان هــا را به صــورت دیجیتالــی ثبــت کنــد‪ .‬تاکنــون‬ ‫تصاویــر هــزاران لــوح خــط میخــی توســط مــوزه بریتانیــا‬ ‫در لنــدن و مــوزه عــراق در بغــداد تهیــه شــده اســت‪.‬‬ ‫از زمــان اغــاز ایــن پــروژه‪ ،‬حدود ‪ 200‬پژوهشــگر در‬ ‫سراســر دنیــا بــرای تحقیقــات خــود بــه ایــن پلتفــرم‬ ‫انالیــن دسترســی داشــته اند‪ .‬امــا ایــن ابــزار حــاال‬ ‫در اختیــار عمــوم قــرار می گیــرد تــا افــراد مختلــف‬ ‫بتواننــد بــه کشــف بخــش بیشــتری از ادبیــات‬ ‫باســتان کمــک کننــد‪.‬‬ ‫پل ارتباطی ما با شما‬ ‫‪01732688214‬‬ ‫‪09390082086‬‬ ‫‪02191013453‬‬ صفحه 7 ‫صاحب امتیاز مدیرمسئول‪ :‬سکینه جافرنوده‬ ‫منطقه ای‬ ‫هفته نامه اجتماعی‪ ،‬فرهنگی‬ ‫‪ -38‬سال پنجم‬ ‫‪ - 1444‬شماره ‪-38‬‬ ‫شعبان‪1444/‬‬ ‫‪ /01‬شعبان‪/‬‬ ‫‪ //23‬فوریه‪/01 - 2022 /‬‬ ‫‪/03‬اسفند ‪23-- 1401 /‬‬ ‫‪/03‬اسفند‬ ‫عکاس ‪ :‬ستایش محمدیاری‬ ‫خبرنگار ‪ :‬حمیدرضا محمدیاری‬ ‫تولیدمحتوا‪ :‬موسسه مطبوعاتی مروارید بازار کسب و کار پارس ؛ زیر نظر شورای سردبیری؛‬ ‫ایــــران ‪ ،‬گلستـان ‪ ،‬گرگـان ‪ ،‬میدان شهدا‪ ،‬خیابان رازی‪ ،‬روبروی رازی یکم؛‬ ‫تلفن ‪021-91013453 * 017- 32688214 :‬‬ ‫چــاپخانه‪:‬تکتم‬ ‫‪www.bkkg.ir‬‬ ‫‪www.bazarkasbkaronline.ir‬‬ ‫‪bazarkasbkaronline@gmail.com‬‬ ‫مخاطب محترم‬ ‫‪bazarkasobkar‬‬ ‫درج اخبار‪ ،‬دیدگاه ها و گزارش ها در این هفته نامه تنها به منظور اطالع رسانی صورت گرفته ‪ ،‬به معنی‬ ‫تایید انها از سوی ندای ابادی نیست‪.‬‬ ‫باغ دولت‬ ‫اباد یزد‬ ‫بــاغ دولــت ابــاد یکــی از جاهــای دیدنــی شــهر یزد اســت که‬ ‫از میــراث جهانــی ایــران نیــز بــه شــمار م ـی رود و به عنــوان‬ ‫یکی از ‪ ۹‬باغ ایرانی در فهرســت میراث جهانی یونســکو به‬ ‫ثبــت رســیده اســت‪ .‬ایــن بــاغ زیبــا کــه در محلــه چهــار منــار‬ ‫قــرار گرفتــه اســت‪ ،‬یکــی از قدیمی تریــن باغ هــای شــهر یــزد‬ ‫محســوب می شــود‪ .‬در ادامــه بــا کجــارو همــراه باشــید تــا‬ ‫بیشــتر بــا ایــن بــاغ و بخــش هــای مختلــف ان اشــنا شــویم‪.‬‬ ‫باغ دولت اباد کجاست؟‬ ‫بــاغ دولــت ابــاد یکــی از جاهــای دیدنی یــزد و از میراث جهانی‬ ‫یونســکو در ایران اســت که در خیابان شــهید رجایی در محله‬ ‫چهــار منــار داخــل کوچــه فردوســی یــا حســینیه فــردوس قــرار‬ ‫گرفت ـ ه اســت و از بلــوار دولــت ابــاد نیــز دسترســی دارد‪ .‬ایــن‬ ‫بــاغ در دوران قاجاریــه متصــل بــه دروازه چهــار منــار بــود امــا‬ ‫همچنــان خــارج شــهر قــرار می گرفــت‪ .‬امــا بــا گذشــت زمــان‪،‬‬ ‫بافــت شــهری اطــراف ان را پــر کــرد‪ ،‬به طــوری کــه در دوران‬ ‫پهلــوی ساخت وســاز حومــه شــهری پیرامــون ان را فراگرفــت و‬ ‫به تدریــج بــاغ در مرکــز شــهر یــزد واقــع شــد‪.‬‬ ‫چگونه به باغ دولت اباد برویم؟‬ ‫بــرای دیــدن بــاغ دولــت ابــاد رهســپار اســتان یــزد و مســافر‬ ‫شــهر یــزد شــوید‪ .‬بعــد از رســیدن بــه ایــن شــهر ســراغ ایــن‬ ‫بــاغ را در محلــه پامنــار می توانیــد بگیریــد‪ .‬پــس بــه بلــوار‬ ‫دولــت بــاد و ســپس خیابــان شــهید رجایــی برویــد‪ ،‬در کوچه‬ ‫حســینیه یــا فردوســی مکانــی اســت که بــاغ دولت ابــاد را در‬ ‫خــود جــای داده اســت‪.‬‬ ‫قدمت باغ دولت اباد‬ ‫در کتــاب یادگارهــای یــزد‪ ،‬نوشــته ایــرج افشــار امــده‬ ‫خ قدیــم یــزد نشــان می دهــد کــه‬ ‫اســت‪:‬مطالعه تاریــ ‬ ‫باغ هــای مهــم و بــزرگ و زیبــا از قدیم تریــن ایــام در انجــا‬ ‫ســاخته می شــده و ذکــر بســیاری از ان هــا در ان کتــب‬ ‫موجــود اســت‪ .‬از جملــه در تاریــخ جدیــد یــزد از ســی بــاغ‬ ‫م بــرده شــده اســت‪ .‬ولــی دیگــر اثــری از هیچ کــدام از‬ ‫نــا ‬ ‫ان هــا اکنــون بــر جــای نیســت‪.‬‬ ‫بــاغ دولــت ابــاد یــزد از نمونــه باغ هــای بــزرگ ایــران اســت‬ ‫کــه در ســال ‪ ۱۱۶۰‬هجــری قمــری در دوره زندیــه بنــا شــده‬ ‫اســت‪ .‬ایــن بــاغ بــزرگ یکــی از بنیادهــا و ابادانی هــای‬ ‫محمدتقــی خــان مشــهور بــه خــان بــزرگ‪ ،‬سرسلســله‬ ‫خانــدان خوانیــن یــزد و مــرد مقتــدر ان عهــد و معاصــر بــا‬ ‫شــاهرخ میــرزا و کریم خــان زنــد بــوده اســت‪ .‬اســت‪ .‬وی‬ ‫ابتــدا قناتــی بــا نــام دولــت ابــاد ایجــاد کــرد و ســپس از اب‬ ‫ان قنــات‪ ،‬بــاغ دولــت ابــاد را بــه وجــود اورد‪.‬‬ ‫وسعت باغ دولت اباد‬ ‫بــاغ دولــت ابــاد یکــی از زیباتریــن باغ هــای ایــران بــه شــمار‬ ‫ث شــده‬ ‫مـی رود کــه در وســعتی در حــدود ‪ ۴/۶‬هکتــار احــدا ‬ ‫اســت‪ .‬در زمــان محمدتقی خــان‪ ،‬بــاغ از ســمت شــمال‬ ‫بــه خیابانــی می رســید کــه درختــان بســیاری داشــت؛ بــه‬ ‫طوری کــه ایــن درختــان‪ ،‬مانــع دیــد از خــارج بــه داخــل بــاغ‬ ‫می شــدند‪ .‬بــه ایــن ســبب ایــن خیابــان را هــزار درخــت نیــز‬ ‫می گفتنــد کــه عــرض چهــار تــا پنــج متــر و طولــی بیــش از‬ ‫‪ ۲۰‬کیلومتــر داشــت و به ســمت رحیــم ابــاد می رفــت‪ .‬در‬ ‫ســمت شــرق بــاغ نیــز خیابانــی بــه طــول هشــت کیلومتــر‬ ‫قــرار داشــت و از ســمت غــرب بــاغ بــه مســیل رودخان ـه ی‬ ‫خشــک محــدود می شــد‪ .‬در ایــن زمــان بــاغ خــارج از حصــار‬ ‫شــهر یــزد قــرار داشــت‪.‬‬ ‫قنات باغ دولت اباد‬ ‫ت ابــاد دارای قدمتــی‬ ‫قنــات تاریخــی عظیــم و مهــم دولــ ‬ ‫بیــش از دویســت ســال اســت کــه از احــداث پنــج رشــته‬ ‫ل شــده اســت‪ .‬ایــن قنــات نقشــی اساســی‬ ‫قنــات تشــکی ‬ ‫ت بخشــی بــه بــاغ دولــت ابــاد دارد‪ ،‬بــه طــول‬ ‫در موجودی ـ ‬ ‫تقریبــی ‪ ۶۰‬کیلومتــر یکــی از مهم تریــن و طوالنی تریــن‬ ‫قنات هــای شــهر یــزد اســت‪ .‬قنــات از ارتفاعــات مهریــز‬ ‫سرچشــمه می گرفــت و پــس از مشــروب کــردن بخشــی‬ ‫از اراضــی مهریــز و بــه کار انداختــن چنــد اســیاب ابــی بــه‬ ‫یــزد می رســید و همــه بــاغ دولــت ابــاد را ســیراب می کــرد‬ ‫س از ان بـ ه طــرف اراضــی اطــراف بــاغ جــاری می شــد و‬ ‫و پـ ‬ ‫زمین هــای کشــاورزی را ســیراب می کــرد‪.‬‬ ‫معماری باغ دولت اباد‬ ‫بادگیر باغ‪ ،‬بلندترین بادگیر جهان‬ ‫انچــه ایــن بــاغ را در میــان باغ هــای ایرانــی شــاخص نشــان‬ ‫می دهــد‪ ،‬بادگیــر مرتفــع ان اســت کــه بــا بیــش از ‪۸/۳۳‬‬ ‫متــر بلندتریــن بادگیــر جهــان شــناخت ه شــد ه اســت‪ .‬از دیگــر‬ ‫ن اســت‬ ‫خصوصیــات ایــن بادگیــر‪ ،‬هشــت ضلعی بــودن ا ‬ ‫کــه باعــث می شــود بــاد در هــر جهــت بــوزد و به راحتــی و‬ ‫به ســرعت بــه قســمت زیریــن هدایــت شــود‪ .‬از ســوی‬ ‫دیگــر در زیــر ایــن بادگیــر حوضــی قــرار دارد به طــوری کــه بــا‬ ‫وزیــدن بــاد بــه ســطح اب حــوض‪ ،‬هــوای خنکــی را داخــل‬ ‫بنــا ایجــاد می کنــد‪ .‬درایــن ســاختمان بــا تلفیــق بــاد و اب کــه‬ ‫درحوض هــای داخــل ســاختمان در جریــان اســت‪ ،‬هــوای‬ ‫خنــک از زیــر بادگیــر بــه قســمت شاه نشــین و تاالرهــا انتقال‬ ‫پیــدا می کنــد‪ .‬بــه همیــن دلیــل بــه ایــن بنــا‪ ،‬ســاختمان‬ ‫تابســتانه نیــز گفتــه می شــود‪.‬‬ ‫هندسه باغ دولت اباد‬ ‫هندســه بــاغ بســیار دقیــق بــوده و ســطح بــاغ را بــه دو بخــش‬ ‫مســتطیلی شــکل عمــود بــر هــم (بــاغ بیرونــی و بــاغ اندرونــی)‬ ‫تفکیــک کــرده اســت‪ .‬محــور تقــارن مســتطیل بزرگ تــر‪ ،‬محــور‬ ‫اصلــی بــاغ اندرونــی اســت کــه اب نمای بزرگ باغ به ابعــاد ‪۱۹۴‬‬ ‫در ‪ ۱۲‬متــر بــر ایــن محــور منطبــق اســت‪ .‬در واقــع ایــن محــور‪،‬‬ ‫همــان محــوری اســت کــه عمــارت ســردر را بــه عمــارت هشــتی‬ ‫متصــل می کنــد‪ .‬معمــار بــاغ بــا کاشــت درخــت در دو جانــب‬ ‫محــور اصلــی‪ ،‬عــاوه بــر اینکــه ســبب تمرکــز دیــد ب ـ ه ســوی‬ ‫عمارت هــای اصلــی بــاغ می شــود‪ ،‬موجــب عــدم محدودیــت‬ ‫دیــد از ســوی هــر یــک از عمــارات به ســمت منظــره بــاغ نیــز‬ ‫هســت و بــر اتصــال بصــری بیــن دو عمــارت تاکیــد می کنــد‪.‬‬ ‫وجــود چشــم انداز اصلــی به شــکل مســتقیم و کشــیده در‬ ‫محــور طولــی بــاغ روب ـه روی کوشــک و کاشــتن درختــان بلنــد‬ ‫در دو طرف ان نقشــی اساســی در ایجاد پرســپکتیوی دارد که‬ ‫بــاغ را طوالنی تــر نشــان می دهــد‪ .‬اب نمــا کــه دقیقــا بــر محــور‬ ‫تقــارن بــاغ اندرونــی منطبــق اســت‪ ،‬ســطح بــاغ را بــه دو کــرت‬ ‫مســتطیلی متقــارن تقســیم می کنــد‪ .‬در بــاغ اندرونی قســمت‬ ‫عمــده بــاغ کرت بنــدی شــده اســت‪ .‬تناســبات کرت بندی هــا از‬ ‫تناســبات دو بــاغ مســتطیل شــکل تبعیــت می کننــد‪.‬‬ ‫محور تقارن مستطیل کوچک تر که همان باغ بهشت ایین‬ ‫اســت بــر محــور اصلــی بــاغ عمــود اســت‪ .‬مســتطیل بــاغ‬ ‫ت اییــن توســط یــک حــوض مســتطیلی بزرگ کــه عمود‬ ‫بهشـ ‬ ‫بــر محــور تقــارن مســتطیل اســت بــه دو قســمت مربع شــکل‬ ‫تقســیم می شــود کــه در واقــع کرت هــای اصلــی بــاغ بهشـت ‬ ‫اییــن همیــن مربع هــا هســتند‪.‬‬ ‫تقــارن یکــی از اصــول معمــاری ایرانــی بــه شــمار م ـی رود‬ ‫بطوریکــه در معمــاری ســنتی ایــران در تمامــی بناهــا بــه‬ ‫اشــکال مختلــف از ان اســتفاده شــده اســت‪ .‬در بــاغ ایرانــی‬ ‫نیــز از ایــن اصــل بســیار اســتفاده شــده اســت‪ .‬کوشــک‬ ‫به عنــوان اصلی تریــن بنــای بــاغ ایرانــی روی محــور تقــارن‬ ‫بــاغ قــرار می گیــرد‪ .‬اوج ایــن تقــارن را می تــوان در محــور‬ ‫اصلــی بــاغ دیــد یعنــی جایــی کــه حتــی گل هــا و درختــان نیز‬ ‫ل تامــل در هندســه بــاغ‬ ‫قرینــه کاشــته می شــوند‪ .‬نکتــه قابـ ‬ ‫دولــت ابــاد‪ ،‬عــدم تطابــق محــور بــاغ اندرونــی بــر محــور بــاغ‬ ‫بیرونــی اســت بطوریکــه امتــداد محــور طولــی بــاغ اندرونــی‪،‬‬ ‫نســبت بــه مرکــز تقارن بــاغ بیرونی انحراف دارد‪ .‬در بررســی‬ ‫علــت ایــن مســئله بــه نظــر می رســد کــه بــا توجــه بــه زمــان‬ ‫شــکل گیری دو بــاغ کــه بنــا بــر منابــع تاریخــی موجــود‪ ،‬هــر‬ ‫ک زمــان یــا بــا فاصلــه زمانــی انــدک از یکدیگــر‬ ‫دو بــاغ در یـ ‬ ‫ســاخت ه شــده اند‪ ،‬ایــن عــدم تطابــق می توانــد زمینـه ای بــرای‬ ‫گام هــای بعــدی تحقیــق در زمینــه هندســه بــاغ دولــت ابــاد‬ ‫تو جو در‬ ‫باشــد کــه مســتلزم تحقیقــات میدانــی و جســ ‬ ‫منابــع تاریخــی مرتبــط اســت‪ .‬البتــه فــرض مطرح شــده با در‬ ‫نظــر گرفتــن پالن هــای قدیمی تــر بــاغ مطــرح می شــود زیــرا‬ ‫در دهــه ‪ ۱۳۷۰‬بــا ســاخت خیابــان بزرگــی در شــمال بــاغ‪،‬‬ ‫قســمت اعظمــی از بــاغ بهشــت اییــن تخریــب شــده و از‬ ‫زمیــن ان بــرای ســاخت بلــوار اســتفاده شــد‪.‬‬ ‫طرح باغ دولت اباد‬ ‫ت ابــاد یکــی از اصیل تریــن و بدیع تریــن‬ ‫طــرح بــاغ دولــ ‬ ‫طرح هــای بــاغ رســمی ایرانــی اســت‪ .‬ســطح بــاغ بــه دو‬ ‫بخــش بــا محیــط مســتطیلی با ابعــاد ‪ ۱۱۶‬در ‪ ۲۷۴‬متــر و ‪۱۰۴‬‬ ‫در ‪ ۲۷۸‬متــر تقســیم می شــود کــه بـ ه صــورت عمــود برهــم‬ ‫قرارگرفته انــد‪ .‬محــور تقــارن مســتطیل بزرگ تــر ‪-‬محــور‬ ‫اصلــی بــاغ‪ -‬در راســتای شــمال غربی‪-‬جنــوب غربــی بــا زاویــه‬ ‫‪ ۳۰‬درجــه نســبت بــه محــور غربی‪-‬شــرقی قــرار می گیــرد‪.‬‬ ‫محیــط مســتطیل بزرگ تــر (انچــه اکنــون عمــوم به عنــوان‬ ‫ت ابــاد می شناســند)‪ ،‬بــاغ اندرونی را شــکل می داد‬ ‫بــاغ دولـ ‬ ‫کــه در واقــع بــاغ خصوصــی و اقامتــگاه خانــواده بوده اســت‪.‬‬ ‫محیــط مســتطیل کوچک تــر که در ســمت شــمال قــرار دارد‪،‬‬ ‫محــدود ه بــاغ بیرونــی را مشــخص می کنــد‪ .‬ایــن بــاغ که باغ‬ ‫«بهشـت ایین» نامیده می شــود‪ ،‬محل برگزاری تشــریفات‬ ‫حکومتــی و مراســم ورزشــی بــوده اســت‪.‬‬ ‫بناهای باغ دولت اباد‬ ‫ت ابــاد پــس از‬ ‫پیدایــش مجموعــه عمــارات بــاغ دولــ ‬ ‫احــداث و احیــای رشــته های قناتــی اســت کــه بــا همیــن نــام‬ ‫شــکل گرفته و پــس از رونــق باغ هــای پیرامــون‪ ،‬بناهایــی‬ ‫ت اییــن‪ ،‬تــاالر ایینــه‪،‬‬ ‫شــامل‪ :‬عمــارت ســردر‪ ،‬عمــارت بهشـ ‬ ‫عمــارت تهرانــی‪ ،‬عمــارت هشــتی یــا عمــارت بادگیــر‪ ،‬عمارت‬ ‫ت اییــن)‪ ،‬تــاالر طنبی‪،‬‬ ‫ســردر شــمالی (مربــوط بــه بــاغ بهشـ ‬ ‫بــرج دیده بانــی و اب انبــار احــداث شــده اســت‪ .‬همچنیــن‬ ‫اصطبلــی بــزرگ بــا شــترخانه و غالم خانــه در غــرب بــاغ و در‬ ‫کنــار رودخانــه خشــک قــرار دارد‪ .‬فضــای ســبز بــاغ‪ ،‬درختــان‬ ‫میوه مانند انگور و ســرو و کاج داشــته و همچنین گل های‬ ‫محمــدی و ســرخ نیــز در بــاغ دیــده می شــوند‪.‬‬ ‫مجموعــه ســاختمان های دولــت ابــاد هــر یــک دارای‬ ‫مشــخصات معمــاری و جلوه هــای اصیلــی از کاربــرد‬ ‫فضاهــای مــورد نیــاز در ان زمــان اســت‪ .‬در ادامــه بــا ســه‬ ‫بنــای اصلــی ایــن بــاغ اشــنا می شــوید‪:‬‬ ‫عمــارت هشــتی‪ :‬کــه در انتهــای محــور اصلــی بــاغ و متصــل‬ ‫بــه دیــوار جنوبــی اســت‪ ،‬در واقــع کوشــک اصلــی بــاغ‬ ‫محســوب می شــود و بــه ســبب وجــود بادگیــر مرتفــع ان‬ ‫شــهرت خاصــی دارد‪ .‬عمــارت هشــتی دارای ســه اتــاق بــزرگ‬ ‫و حوض خان ـه ای (بــا حــوض یک پارچــه مرمریــن) در وســط‬ ‫اســت‪ .‬طــرح ان شــبیه ســایر کوش ـک های ایرانــی اســت و‬ ‫طبقــه فوقانــی یــک تــاالر و صفــه و منظــر دارد‪.‬‬ ‫عمــارت طنبــی‪ :‬در ســمت غــرب عمــارت هشــتی‪ ،‬عمــارت‬ ‫ط َنَبــی بــزرگ و مجللــی قــرار دارد که دارای بادگیری مربع شــکل‬ ‫و رو بــه بــاغ اســت‪ .‬در دو طــرف تــاالر طنبــی‪ ،‬تاالرهــا‪ ،‬صفه هــا‬ ‫و شبســتان هایی در یــک طبقــه جــای دارنــد کــه در و روزن هــای‬ ‫ان هــا بــه طنبــی بــاز می شــود‪ .‬در زیــر طنبــی‪ ،‬زیرزمینــی ژرف‬ ‫کنده انــد کــه بــا دو پلــه راســت بــه بــاغ می پیونــدد و از طــرف‬ ‫جنــوب بــا راهرویــی بــه محوطــه زیــر بادگیــر ارتبــاط دارد‪.‬‬ ‫عمــارت ســردر‪ :‬بیــن بــاغ اندرونــی و بیرونــی‪ ،‬اصلی تریــن‬ ‫ت اییــن بــه شــمار می ایــد کــه دوطبقــه‬ ‫عمــارت بــاغ بهش ـ ‬ ‫اســت و زیــر خــان ان از یــک ســردر‪ ،‬هشــتی و یــک اتــاق‬ ‫بــزرگ (رو بــه شــرق) و چنــد اتــاق کوچــک (رو بــه شــمال و‬ ‫جنــوب) و چنــد راهــرو تشکیل شــده اســت‪.‬‬ ‫عــاوه بــر ایــن بناهــای اصلــی‪ ،‬ابنیــه فرعــی و خدماتــی در‬ ‫ضلع شــرقی باغ شــامل ابدارخانه‪ ،‬شــربت خانه‪ ،‬اشــپزخانه‬ ‫و تاسیســات چــاه و منبــع اب بــا گاورو وجــود دارد کــه در‬ ‫مواقــع کم ابــی بــرای پرکــردن حوض هــای متعــدد بــاغ از ان‬ ‫اســتفاده می شــده اســت‪.‬‬ ‫گونه شناسی باغ دولت اباد‬ ‫دولــت ابــاد از دیــدگاه گونه شناســی عملکــردی‪ ،‬بــاغ‬ ‫ســکونتگاهی‪ -‬حکومتــی اســت‪ .‬به نحوی کــه بــاغ بیرونــی‬ ‫محــل انجــام تشــریفات حکومتــی‪ ،‬مراســم ورزشــی و اداره‬ ‫امــور شــهر بــوده اســت و بــاغ اندرونــی‪ ،‬بخــش خصوصــی و‬ ‫اقامتگاهــی مجموعــه بــه شــمار می رفتــه اســت‪ .‬در باغ های‬ ‫ســکونتگاهی‪ -‬حکومتــی‪ ،‬عرصــه اندرونــی را از ســایر‬ ‫عرصه هــا کامــا متمایــز می کردنــد و حتــی دربــان یــا حاجبــی‬ ‫را بــرای نظــارت بــر ان تعییــن می کردنــد‪.‬‬ ‫از دیــدگاه گونه شناســی کالبــدی نیــز‪ ،‬دولــت ابــاد از نــوع‬ ‫باغ‪-‬حیــاط بــه شــمار مـی رود زیــرا ســاختمان ها و عمــارات‬ ‫ان مانند نارنجســتان قوام و باغ هفت تنان در شــیراز در‬ ‫اطــراف بــاغ قــرار می گیرنــد‪.‬‬ ‫نظام ابیاری باغ دولت اباد‬ ‫منبــع اصلــی تامیــن اب بــاغ‪ ،‬قنــات دول ـت ابــاد اســت‪.‬‬ ‫عــاوه بــر قنــات‪ ،‬بــرای مواقــع خشک ســالی و بــرای‬ ‫ســیراب کردن بــاغ و پرکــردن حوض هــای متعــدد ان‪،‬‬ ‫یــک چــاه و منبــع اب بــا گــورو (انچــه امــروز گاورو نامیــده‬ ‫می شــود) در ضلــع شــرقی بــاغ و در کنــار ابنیــه خدماتــی‬ ‫احداث شــده بــود‪ .‬همچنیــن در مواقــع اضطــراری از اب‬ ‫ذخیــره شــده در اب انبــار بــاغ نیــز اســتفاده می کردنــد‪.‬‬ ‫در بــاغ دولــت ابــاد‪ ،‬اب بـه تمامــی بــه نمایــش گذاشــته‬ ‫می شــود‪ .‬معمــار بــا بــازی وصف ناپذیــری‪ ،‬بارهــا اب را‬ ‫بــه درون زمیــن بــرده و بیــرون اورده اســت‪ ،‬بطوریکــه اب‬ ‫در تمــام ســطح بــاغ حضــور دارد‪ .‬اب ابتــدا در زیــر بادگیــر‬ ‫عمــارت هشــتی و در یــک حــوض یک پارچــه مرمریــن‬ ‫دیــده می شــود کــه در ان می جوشــد و بــاال می ایــد‪،‬‬ ‫ســپس بــه حوضــی در وســط ایــن عمــارت وارد می شــود‬ ‫و از ان بــه ســه حــوض کشــیده مســتطیل شــکل در ســه‬ ‫شاه نشــین ســرازیر می شــود‪ .‬در مقابــل ارســی اتاق هــا‪،‬‬ ‫ســه ســینه کبکــی وجــود دارد کــه از ســنگ مرمــر اســت و‬ ‫ان را بــه شــکلی تراشــیده اند تــا مــوج ایجــاد کنــد و حجــم‬ ‫اب را بیشــتر از واقعیــت نشــان دهــد‪.‬‬ ‫اب از هر سینه کبکی‪ ،‬وارد یک حوض کوچک می شود‬ ‫که حوض کلگی نام دارد و از انجا در اب نمای بزرگ باغ‬ ‫جــاری می شــود‪ .‬ایــن اب نمــا دقیقــا بــر محــور اصلــی بــاغ‬ ‫قــرار گرفتــه و ابعــاد ان متناســب بــا ارتفــاع بادگیر عمارت‬ ‫هشــتی اســت بطوریکــه تصویــر ایــن عمــارت را به گونه ای‬ ‫کامــل در اب منعکــس می کنــد‪ .‬بعــد از ان اب از زیــر‬ ‫عمــارت ســردر‪ ،‬وارد بــاغ بهشـت ایین می شــود و بــه یــک‬ ‫اســتخر ‪ ۱۲‬ضلعــی بــزرگ کــه در شــمال عمارت قــرار دارد‪،‬‬ ‫می ریزد و از انجا به ســمت ســه اســتخر مســتطیل شــکل‬ ‫در ســه جانــب دیگــر ســرازیر می شــود‪ .‬ســپس اب از ایــن‬ ‫اســتخرها به ســوی خیابان هــا و ابادی هــا جــاری شــده و‬ ‫بــه مصــرف کشــت و زرع می رســد‪ .‬در واقــع معمــار تنهــا‬ ‫بــه عبــور اب از الیه هــای زیریــن زمیــن و ســیراب کــردن‬ ‫درختــان قناعــت نمی کــرد‪ ،‬بلکــه اب گــوارا را بــه روی‬ ‫زمیــن مـی اورد و بــه نمایــش می گذاشــت تــا روح ســاکنان‬ ‫کویــر را نیــز ســیراب کنــد‪.‬‬ صفحه 8