روزنامه صبا شماره 1412
روزنامه صبا شماره 1412
روزنامه صبا شماره 1412
یک شنبه| 17اردیبهشت 7 |1402می 16 |2023شوال |1444
سال دهم| شماره 8 |1412صفحه| 5000ناموت|
برگزاری مراسم
رونمایی از سردیس
دکتر معین
مانی جعفرزاده:
شرایط موسیقی
نسبت به تئاتر
خیلی بهتر است
منطق ژانر و انچه
باید پیرامون ان در نظر بگیریم
روایتی ناتمام با پایانی باز
پیمان جبلی:
به فیلم هایی که
به ارزش ها توجه کنند
توجه ویژه داریم
یکپارچگی
سینماهای حوزه هنری
و شهرداری تهران
پرونده صبا پیرامون شاخصه های بومی گرایی در هنر انقالب
هرن انقالب ابید تذکر دهنده ابشد صفحه 1
2
یک شنبه 17اردیبهشت 1402شماره 1412
خرب سیمنا و تلویزیون
اکتبر ،اماده نمایش می شود
فیلم سینمایی «اکتبر» محصول مشترک ایران ،ترکیه و گرجستان در اخرین مراحل فنی قرار دارد و یه
زودی اماده نمایش می شود« .اکتبر» به کارگردانی عباس مرادیان و تهیه کنندگی فرشید رئوفی ابان سال
گذشته پروانه ساخت دریافت کرد و این روزها مراحل پست پروداکشن را سپری می کند تا اماده اکران شود.
فیلمبرداری «اکتبر» به نویسندگی و کارگردانی عباس مرادیان اواخر سال گذشته به پایان رسیده و پس از
دریافت پروانه نمایش همزمان با ترکیه به صورت انالین اکران می شود .این فیلم محصول مشترک ایران،
ترکیه و گرجستان است و در ان نرگس محمدی ،پوریا پورسرخ ،محمد نورکوتولمان ،سیدجواد چالش،
احمد تالی ،سید خان کایماز ،ابراهیم دوکن ،شقایق فتحی ،شبنم احمدی به ایفای نقش پرداخته اند/.ایسنا
پری سا شهریور ماه به ایتالیا می رود
«پری سا» به کارگردانی محمدرضا رحمانی در ششمین حضور بین المللی خود در جشنوار ه سینمای
چفالودر پالرموی ایتالیا حضور می یابد .جشنواره فیلم چفالو با هدف ترویج دانش و اشاعه سینما در همه
اشکال هنری و سرگرمی ان ،با روحیه ازاد و گفتگو در تاریخ دهم شهریور ١۴٠٢برگزار می شود .فیلم
سینمایی «پری سا» ،داستان زنی جوان در صنعت مدلینگ است که زیبایی چهره اش را بر اثر اسیدپاشی
از دست می دهد و پلیس جست وجوی فراوانی می کند تا عامل این اسیدپاشی را پیدا کند .فیلم سینمایی
«پری سا» چهارمین ساخته فیلم بلند محمدرضا رحمانی به تهیه کنندگی سعید سعدی و سرمایه گذاری
مهدی رضایی و به نویسندگی مشترک محمدرضا رحمانی و پیام الریان می باشد/.ایرنا
یکپارچگی سینماهای حوزه هنری
و شهرداری تهران
مدیران موسســه تصویر شــهر و بهمن ســبز ،تفاهم نامه ای را با موضوع هم افزایی و
یکپارچه سازی ظرفیت های سینمایی امضا کردند .مریم پیرکاری مدیرعامل موسسه تصویر
شهر و هادی اسماعیلی مدیرعامل موسسه بهمن سبز با هدف بهبود و تقویت جریان توزیع
اثار سینمای انقالب اسالمی ،تفاهم نامه ای را با موضوع هم افزایی و یکپارچه سازی ظرفیت های
سینمایی امضا کردند .اجرای این تفاهم نامه از ابتدای اردیبهشت ماه ۱۴۰۲و به مدت دو سال اغاز
خواهد شد .براساس این تفاهم نامه ظرفیت سالن داری طرفین در حوزه سینماداری یکپارچه
می شود و طرفین متعهد می شــوند تا تمامی ظرفیت های خود در حوزه سینماداری از قبیل
سالن ها،دفاترپخش،تجهیزاتسخت افزاری،تبلیغاتوکمپین،ظرفیت هایتبلیغاتمحیطی،
ارتباطات سازمانی ،امار و اطالعات ارزیابی فروش را در اختیار یکدیگر قرار دهند .در این راستا
با تشکیل شورایی ۵نفره متشکل از هر دو طرف ،تصمیم گیری ها پیرامون اجرای تفاهم نامه و
برنامه توزیع اثار سینمایی در سینماهای تحت پوشش این دو موسسه به شکل یکپارچه صورت
خواهد گرفت .موسسه بهمن سبز وابسته به سازمان سینمایی سوره حوزه هنری با در اختیار
داشتن ۱۷۶پرده نمایش ،بیش از ۳۰درصد ظرفیت های سینمای ایران را در بردارد .سالن های
نمایش مجموعه بهمن سبز در ۵۸سینما از ۲۱استان کشور در قالبی یکپارچه تحت عنوان
«زنجیره سینمایی مهر» در حال فعالیت هستند .موسسه تصویر شهر نیز ۲۰سالن سینمایی
در ۴پردیس سینمایی در پایتخت را در اختیار دارد .امضای تفاهم نامه میان موسسه بهمن سبز
بازوی سینماداری حوزه هنری انقالب اسالمی و موسسه تصویر شهر که بازوی سینمایی سازمان
فرهنگی و هنری شهرداری تهران محسوب می شوند ،فضا و ظرفیت های تازه ای را در بخش
توزیع اثار سینمایی در بازار اکران سینمای ایران شکل خواهد داد/.مهر
یک فردای روشن تر نمادی از عشق و اعتماد
فیلم جدید نانی مورتی کارگردان ایتالیایی با عنوان «یک فردای
روشن تر» که یک نامه عاشقانه چندالیه به فیلمسازی در دوره غول های
استریم است ،در گیشه های ایتالیا با اقبال روبه رو شده است.
جدیدترین فیلم مورتی از زمان اکران در ۲۰اوریل تاکنون با نمایش
در ۵۰۰پرده سینما در ایتالیا موفق شده تا ۳میلیون یورو بفروشد و در
ایتالیا پس از «برادران سوپر ماریو» در جایگاه دوم فروش در گیشه ها
قرار گرفته است.
فروش موفق این فیلم در سینمای ایتالیای پس از کرونا که هنوز
از دیگر کشورهای اروپایی عقب تر است ،به معنی بهبود اوضاع سینما
در این کشور است.
این کارگردان ۶۹ساله «یک فردای روشن تر» را نمادی از عشق و
اعتماد در بین تماشاگران بالقوه سینما نامید و یاداوری کرد با وجود
همه گیری کرونا ،جادوی تماشای فیلم در سالن سینما به قوت خود
باقی مانده است/.مهر
بریمور به اعتصاب نویسندگان هالیوود پیوست
درو بریمور در حمایت از اعتصاب نویسندگان اعالم کرد میزبانی
مراسم اهدای جوایز ام تی وی را انجام نمی دهد.
مراسم اهدای جوایز ام تی وی که قرار است امشب برگزار شود،
با انصراف این بازیگر بدون مجری کار خــود را انجام می دهد ،اما
هنوز وضعیت مشــخصی ندارد زیرا ممکن اســت اهداکنندگان
جوایز ،نامزدها و مهمانان دیگر هم بخواهند از حضور در مراســم
انصراف دهند .با این وضعیت این مراسم امسال بدون فرش قرمز و
مصاحبه های جانبی با بازیگران و چهره ها برگزار می شود.
بریمور انصراف خود را با انتشــار بیانیه ای اعــام کرد و در ان
گفت :به صدای نویسندگان گوش دادم و برای احترام به ان ها ،از
میزبانی زنده اهدای جوایز فیلم و تلویزیون ام تی وی در همبستگی
با اعتصاب جدا می شوم.
بریمور به نشانه حســن نیت اعالم کرد سال اینده حاضر است
میزبانی این مراسم را بر عهده بگیرد/.مهر
اکران فیلم بالیوودی پس از ۱۴سال در بنگالدش
فیلم پرفروش بالیوودی «پاتان» با بازی شاهرخ خان به عنوان اولین
فیلم بالیوودی پس از ۱۴سال در بنگالدش اکران می شود.
از زمان شکل گیری بنگالدش در ســال ۱۹۷۱تاکنون هیچ فیلم
هندی در این کشور اکران نشده تا از صنعت داخلی فیلم این کشور
حمایت شود .سال ۲۰۰۹با اکران فیلم «تحت تعقیب» برای اولین بار
فیلمی از هند در این کشور به نمایش درامد اما با اعتراض هایی رو به رو
شد که فیلم پس از یک هفته از ۵۰سالن سینمایی که در حال اکران
بود ،پایین کشیده شد .در فوریه امسال کنسرسیومی متشکل از ۱۹
انجمن فیلم بنگالدش تصمیم گرفتند به فیلم های هندی زبان اجازه
اکران بدهند و هر سال ۱۰فیلم اجازه اکران به دست بیاورند.
اکنون «پاتان» اولین فیلم هندی زبان است که با کسب مجوز امکان
اکران گسترده در بنگالدش را به دست اورده است« .پاتان» فیلمی در
دنیای جاسوسی یاش راج فیلمز با بازی دیپیکا پادوکن و جان ابراهام
در همراهی با شاهرخ خان ساخته شده است/ .مهر صفحه 2
خرب سیمنا و تلویزیون
رهایم کن مجوز وزارت فرهنگ دارد
تبلیغات محیطی سریال «رهایم کن» در فضاهای تبلیغاتی شهر تهران با مجوز وزارت ارشاد اسالمی
است .سازمان زیباسازی شهرداری تهران اعالم کرد :در پی برخی اظهارنظرها در خصوص تبلیغات سریال
«رهایم کن» الزم بذکر است که این سریال نمایش خانگی با اخذ مجوز رسمی از وزارت ارشاد اسالمی
اقدام به تبلیغات محیطی در سازه های سطح شهر کرده و این سازمان بر اساس قانون ،دخالتی در محتوای
اکران شده ندارد .رهایم کن سریال نمایش خانگی ایرانی در ژانر عاشقانه و اجتماعی به کارگردانی شهرام
شاه حسینی است که در سال ۱۴۰۱از شبکه اینترنتی فیلیمو به نمایش درامد .محسن تنابنده ،هوتن
شکیبا ،هدی زین العابدین ،مهدی حسینی نیا ،بابک کریمی و ...از بازیگران این مجموعه هستند/.صباخبر
یک شنبه 17اردیبهشت 1402شماره 1412
3
اسکای ارت فیلمسازان کوتاه و مستند را همراهی می کند
موسسه اسکای ارت به مدیریت هادی علی محمدی با همراهی تعدادی از سینماگران و متخصصین
و با همکاری رسانه ارپا ،فیلمسازان عرصه فیلم کوتاه و مســتند را برای تولید اثار و حضور در مجامع و
جشنواره های داخلی و خارجی حمایت می کند .موسسه اسکای ارت در سال ۹۷تاسیس شده و تاکنون
سه پروژه بلند سینمایی به صورت مشترک با اتحادیه اروپا ،دو فیلم کوتاه و چهار تئاتر را تولید کرده است.
هادی علی محمدی ،تهیه کننده و مدیر اسکای ارت نیز از سال ۱۳۸۴در حوزه تولید و تهیه اثار سینمایی
فعالیت می کند و تاکنون با بیش از ۳۰فیلم سینمایی و ویدئویی همکاری داشته است .اخبار تکمیلی و
فراخوان این موسسه ،برای همراهی فیلمسازان کوتاه و مستند به زودی منتشر می شود/.صباخبر
پیمان جبلی:
به فیلم هایی که به ارزش ها توجه کنند توجه ویژه داریم
این روزها صحبت های زیادی درباره بازگشــت برندها ،فقدان
حضور کاربلدها و بسته شدن پرونده برخی از تولیدات رسانه ملی
مانند «پایتخت» وجود دارد ،همچنین درباره بازگشت هنرمندان و
برندها و اظهارنظر پیمان جبلی که حواشی ای را ایجاد کرد .در این
باره گفت و گویی با پیمان جبلی رییس رسانه ملی انجام شده است
که در ادامه می خوانید.
در اوایل مدیریت که شبکه شما و ایران کاال تعطیل شد ،این نکته
را مطرح کردند که قرار اســت این فضای ادغام و اصالح سازوکار و
ساختار ادامه پیدا کند اما بعد از ان تعطیلی دو شبکه اتفاق دیگری
نیفتاد ،ایا قرار است در طرح تحول ســازمان صداوسیما شاهد
یک بازارایش ،ادغام و یا تاســیس شبکه های جدید رادیویی و
تلویزیونی باشیم؟
از اول گفتیم مبنای مان تحول در محتوا و رویکرد است .اگر
تحول در محتوا و رویکرد نیاز به تغییر در سازوکارها و
ساختارها داشته باشد ان کار را انجام می دهیم.
درباره ساخت فصل پنجم «نون خ» این نکته
مطرح شد که جنابعالی این مجوز را داده اید
که این سریال ادامه پیدا کند ،همچنین اشاره
کردید که برای اقوام کارهای ویژه ای انجام
شود .ایا قرار است این سِ یر حمایت از ساخت
کارهای اقوام ادامه پیدا کند؟
حتماً حمایت از سریال ها و اثار نمایشی
برای اقوام و قومیت ها جزو اولویت های ما قرار
دارد .بارها اعالم کرده ایم اگر طرح و ایده خوبی
به دست ما برسد و قابل تبدیل به یک کار قابل
توجه باشــد حتماً فرایند ان بررسی می شود.
«نون خ »۵و کارهای دیگر به این ترتیــب چه کارهای جدید و چه
کارهایی که قرار است فصل های جدید انها ساخته شود طرح و ایده
قابل قبولی داشته باشند و فرایند انها مورد پذیرش قرار بگیرد حتماً
دنبال می شوند.
استراتژی و رویکرد صداوســیما برای کمک به سینمای ایران
چیست؟
کاری که برای خانواده ها باشد و ارزش های ما در ان اثار ،به صورت
برجسته پرداخته شود از ان کارها و اثار حمایت می کنیم .نکته دیگر
درباره رویکرد حمایت از ســینمای ایران در انتن تلویزیون بدین
گونه است که شــورای بازبینی محتوای تیزرهای فیلم های
ســینمایی در بخش اگهی های بازرگانی کــه خود اهالی
ســینما از فرایند ان باخبرند؛ انجا فعال اســت و بررسی
می کند.
متناســب با فیلم هایی که پیشنهاد می شــود تیزر انها
بررســی و اقدام به پخش تبلیغات و تیــزر معرفی
فیلم ها می کند .از قبــل گفته ایم به فیلم هایی که
به ارزش های انقالب و دفاع مقدس و ارزش های
فرهنگی جامعه توجه کند توجه ویژه داریم.
موضوعی که رهبــر معظم انقالب درباره اش
فرمودند ،بحث امیدافرینی در جامعه اســت،
رســانه ملی برای امیدافرینی در جامعه چه
برنامه ای دارد؟
ً
رویکرد ما حتما این اســت امیدافرینی
جدی بگیریم ،البته رویکرد امیدافرینی
را ّ
با توجه بــه امکانات فراوان و داشــته های
زیادی که ما در کشورمان داریم نه فقط در
صداوسیما بلکه در تمام رسانه ها و دستگاه های فرهنگی و اجرایی،
وظیفه شان امیدافرینی است.
طرح های بزرگ ملی در استان ها در حال پیگیری است که فقط
در قاب تصویرمان نشــان دهیم و مردم عزیزمان بدانند در کشور
چه کارهایی در حال انجام شــدن است ،شــاید این یکی از صدها
کاری است که می توان برای امیدافرینی انجام داد؛ به نظرمن مسیر
امیدافرینی را باید با قدرت دنبال کرد.
اخیرا ً اظهارنظری از شما منتشر شد که هر هنرمندی که مایل
به همکاری با سازمان صداوسیما نباشد اجباری نیست ،شما اخیرا ً
با هنرمندان دیدار داشتید ،نمی خواهید یک ســری از چهره ها را
برگردانید؟
بنده از همه کارگردانان بزرگ موفق عرصه سینما و تلویزیون از
ابتدای مسئولیتم در صداوسیما چه در جلسه حضوری دوجانبه و
چه در جلسات دیگر دعوت کردم .از کارگردانان موفق و ارزشمند
کشورمان دعوت کردم کارهای ارزشــمندی که می خواهند انجام
بدهند ما در خدمت شــان باشــیم که به نظرم می رسد پاسخ من
برای سوال شــما کافی بود ،از همه دعوت کردیم شامل این قضیه
(پایتخت) هم می شد.
اخیرا ً صحبتی محمدحســین لطیفی درباره ساخت سریال ۴۰
قسمتی درباره خرمشهر مطرح کرد ،ماجرا از چه قرار است؟
با اقای محمدحسین لطیفی صحبت هایی برای ساخت سریالی
درباره خرمشهر صورت گرفته است و در این رابطه هم اقای لطیفی
کارگردان توانمند و موفقی هستند و ما هم به ایشان امادگی خود را
اعالم کرده ایم و از روند شروع ساخت این سریال حمایت می کنیم.
موضوع سریال ســازی اگر بخواهد دنبال شــود مانند گذشته با
سیمافیلم دنبال خواهد شد و ادامه پیدا خواهد کرد/.تسنیم صفحه 3
4
یک شنبه 17اردیبهشت 1402شماره 1412
پرونده
پرونده صبا پیرامون شاخصه های بومی گرایی در هنر انقالب از نگاه کارشناسان
هنر انقالب باید تذکر دهنده باشد
داوود کنشلو امروزه دائما میان اهالی هنر پرسش می شود که هنر انقالب چیست؟ خصوصیات
هنر انقالبی را در چه شاخصه های می توان برشمرد! چگونه می توان رسانه ای هنری
گفت و گو
را وام دار از هنر انقالب دانست؟ در این میان هستند هنرمندانی از ایران و جهان که
در مولفه های متنی و اثری خود با رویکرد هنر انقالب هم سو بوده و یا اشتراکاتی دارند ،اما خود از
این رسالت هنری خود در افرینش اثر بی اطالع هستند و تنها به دلیل اینکه در همان ابتدا پرسش
خود را بر مبنای اعتالی انسان در جامعه معاصر و ...گذاشته اند ،با هنر انقالب همگام شده اند .در این
شماره خبرنگار صبا؛ برای هر چه بیشتر روشن شدن ماهیت این هنر و رسالت هایی که این رویکرد
هنری در بستر جریان سازی های امروز دارد با دو تن از چهره های دانشگاهی و پژوهشی پیرامون
هنر انقالب و ویژگی های ان سخن گفته که در ادامه می خوانید.
مرتضی گودرزی دیباج:
هنر باید زبان توده مردم باشد
مرتضی گــودرزی ســال 1241در بروجــرد متولد شــد .وی
فارغ التحصیل دکترای فلسفه هنر از دانشــگاه مرکزی انگلیس در
بیرمنگام اســت ،دوره کارشناسی را در رشته نقاشــی در دانشکده
هنرهای زیبای تهران و دوره کارشناسی ارشد را هم در رشته نقاشی
در دانشگاه ازاد اسالمی گذرانده است .او سال های بسیاری در حوزه
هنری مدیر مرکز هنرهای تجسمی بود و تنها مابین سال های ۱۳۷۶
تا ۱۳۸۰بیش از 100مقاله نگاشته است.
بعد از پیروزی انقالب هنر انقالبی شکل گرفت .پیرامون این
عنوان تعاریف بسیاری وجود دارد .در اغاز بحث تعریف خود
را از این موضوع بیان کنید؟
ســاده ترین تعریف از هنر انقالب را باید عکس العمل مثبت هنر
پیرامون انقالب اســامی توصیف کرد که به مبانــی عملی و نظری
انقالب پاســخ می دهد .در واقع هر انچه این مکتب هنری در قالب
اثار عرضه کرده پاسخ مثبتی اســت به مردمی که انقالب کرده اند.
هنرمند جزئی از مردم است و هیچ گاه خود را جدا از مردم ندانسته و
رمز ماندگاریش همین امر است .در چنین فضای وقتی اتفاقی بزرگی
چون انقالب اسالمی به واسطه مردم رخ می دهد طبیعی است هنر و
هنرمند نیز از ان بهرمند شود.
هنر انقالب به لحاظ تاریخی منوط و وابسته به انقالب صرف نیست
بلکه در گذر زمان به اشکال متفاوت خود را نشان داده است .برای نمونه
بعد از پیروزی انقالب اسالمی هشت سال جنگ تحمیلی اغاز شد .در
ادامه هنرمندان در رشته های مختلف شروع به خلق اثر در این رابطه
کردند .این حرکت و جریان همان هنر انقالب است که در قالب دفاع
مقدس عرضه می شود .هنر انقالب حتی قبل از پیروزی انقالب وجود
داشت .یعنی از ابتدای شکل گیری انقالب در ســال 42تا پیروزی،
هنرمندان به اشکال متفاوت طعنه هایی به حکومت می زدند .این اثار
را می توان در ادامه انقالب توصیف کرد.
اثار انقالبی که در رژیم ستم شــاهی خلق می شدند یک ویژگی
بارز داشتند ان هم اســتفاده از نمادها در کارهایشان بود چون اگر
می خواستند به صورت مستقیم به موضوعات مورد نظرشان بپردازند
با مشکالت متعدد مواجه می شدند البته در مقطعی از دوران پهلوی
به دلیل فشــارهای خارجی که ایجاد شد کمی فضا بازتر شد .همین
موضوع باعث پدید امدن هنر اعتراضی بود که به صورت مســتقیم
صاحبان قدرت را هدف قرار می داد .هنر انقالب ،متاثر مثبت از انقالب
است .در مقابل هســتند هنرهایی که نسبت به انقالب عکس العمل
نشان داده اند اما این رویکرد منفی بوده است زیرا به لحاظ سیاسی با
انقالب مشکل داشــته اند و در برخی مواقع نسبت به ان معاندانه هم
عمل کرده اند.
برای هنر انقالب چه خصوصیاتی می توان برشمرد که ان را
در دیگر هنرها متمایز می کند؟
برای بررســی خصوصیات انقالب در ابتدا بایــد مولفه های ان را
شناسایی کنیم .در این حوزه (انقالب) موضوعاتی چون نگاه هنرمند
به هستی مطرح می شود .وقتی به این حوزه ورود می کنیم مباحثی
چون روانشناســی اجتماعی و اعتقادی مطرح می شود .خصوصیت
دیگری که برای هنر انقالب می توان برشمرد ،تکلیف محور بودن ان
است .این موضوع را حضرت امام (ره) نیز تا پایان عمرشان بارها مورد
تاکید قرار دادند که ما تنها در پی انجام تکلیف هســتیم .هنر انقالب
همچنین باید تذکر دهنده باشد .یعنی به افراد یا هنرمندانی که هنوز
با ارمانی اسالمی و انقالبی همراه نشده اند تذکر می دهد .در کنار همه
خصوصیاتی که برای هنر برشمردم باید بگویم از هنر انقالب انتظار
می رود افق پیش روی را هم به خوبی نشــان دهد .مسئولیت پذیری
و توجه به یک افق معناگرای اخرالزمانی و توجه به انســان به عنوان
خلیفه اهلل از دیگر خصوصیاتی هنر انقالب است.
هنر انقالب همانگونه که گفتم بعد از پیروزی انقالب به پایان نرسید
بلکه در ادامه وظیفه دفاع از انقالب هم به خصوصیات این شکل از هنر
اضافه شد .برای مثال جنگ تحمیلی و اتفاقاتی که تا به امروز رخ داده
از جمله موضوعاتی هستند که انتظار می رود در حوزه هنر انقالب شکل
گیرد .برای هنر انقالب یک ویژگی دیگر می توان متصور بود ان هم
اینکه این شکل از هنر به هیچ وجه به دنبال پیچیده گویی نبوده است.
چگونه می توان مفاهیم انقالبی را در اشکال هنر مورد توجه
قرار داد؟
در موسیقی قبل از انقالب اثار تلخ و کنایه امیزی وجود داشت که
حکومت را هدف قرار می داد البته طنعه کام ً
ال مستتر بود پس باید با
دقت گوش داده می شد تا منظور خواننده فهمیده شود .این اتفاق در
دیگر حوزه های هنر از جمله نقاشی هم رخ می داد .در نقاشی بعد از
پیروزی انقالب ما تحوالت چشــمگیری را شاهد بودیم .شکل گیری
نقاشیخط که تلفیقی از نقاشی و خط است از جمله این اتفاقات است.
هنر انقالب ،مخاطبانش بیشتر چه قشری از مردم را در بر
می گیرد؟ ایا این شکل از هنر مختص به افراد تحصیل کرده و
اشنا با تحلیل های اجتماعی است؟
به هیچ وجه .هنر انقالب تالش دارد تا با احاد مردم ارتباط داشــته
باشد .برای همین در بســیاری از مواقع تالش می کند به ساده ترین
شکل حرف خود را بزند تا توده با ان ارتباط برقرار کند البته ان شکلی
از هنر که در توضیحاتی قبلی به ان اشاره کردم (کنایه زدن) به دوران
ستمشاهی مربوط می شود که موقعیت برای حرف مستقیم زدن نبود
اما امروز که این موانع از بین رفته باید اثار انقالبی بتواند توده مردم را
جذب خود کند.
نکته ای درباره هنر انقالب وجود دارد که حتماً باید به ان اشــاره
کنم هنرمند انقالبی از تمامی ظرفیت ها و امکانــات بهره می برد تا
در راستای انقالب حرکت کند پس گاهی مواقع از برخی عاریه های
دشمن استفاده می کنند تا به او ضربه بزند .این موضوع ریشه تاریخی
دارد چون در تاریخ این سرزمین هر گاه دشمنی ورود کرده ایرانیان صفحه 4
پرونده
یک شنبه 17اردیبهشت 1402شماره 1412
5
ان اثار را حذف کنیم (سانسور) -چنانچه امروزه سیمای جمهوری
اســامی نیز چنین کاری را انجام می دهد -متوجه می شویم که اثر
تولید شــده ،نهایتا در جهت یک پیام انســانی در حرکت است .این
پیام می تواند یک پیام روان شناســانه ،سیاسی ،مذهبی ،تکنولوژی،
اینده محور و یا سرگرم کننده باشد به طوری که از سیمای جمهوری
اسالمی نیز ،بر همین مبنا قابل پخش است .بیایید از برهان خلف به
این پدیده نظری بیفکنیم .معتقدم که اگر برخی از فیلم های ایرانی را
در یک فرض محال ،حتی الوده به بخشی از صحنه های غیر اخالقی
کنیم ،باز هم مخاطب جهانی ،نخواهد داشــت چون پی رنگ بخش
زیادی از فیلم های ایرانی بر مبنای اصول علمی و متناسب با علوم روز
و معضالت انسان معاصر بنا نشده است .پس انچه که جاذبه یک فیلم
سینمایی را برای مردم جهان بیشتر می کند نه صحنه های غیر اخالقی
ان ،بلکه باطن ان پیامی اســت که می توان به بخشی از پرسش های
انسان معاصر ،پاسخ دهد ،اگر چه پاســخ کاملی هم نباشد .به جهت
انکه از دایره انصاف خارج نشــده باشم ،همواره ان بخش از سینمای
ارزشی کشورم را که شاخصه اصلی ان وثاقت و حقیقت است ستوده ام
و امیدوارم این شجره ی طیبه ســایه اش بر سر همه تولیدات هنری
مستدام باشد.
از مظاهر مخلف انها که هنر هم یکی از انهاســت استفاده کرده تا به
ان ضربه بزند.
هنر انقالب ایا هنوز حرف هایی برای گفتن دارد؟ همچنین
بگویید هنرمند انقالبی امروز باید در چه حوزه هایی اگاه و
مطلع باشد؟
با گذر ،دهه ها از عمر هنر انقالب هنوز این هنر نوپاست برای همین
هیچ کسی نمی تواند ادعا کند این بخش از هنر را تا انتها پیموده است.
هنر انقالب را باید نوپا دانســت که بخش عمده از اشکل مفهومی ان
هنوز شناخته نشده است .درباره پرسش بعدی هم باید بگویم امروز
رســانه حرف اصلی را جهان می زند پس هنرمند انقالبی باید در این
رابطه اگاه باشد .این امتیاز اگر وجود داشته باشد دیگر شاهد برخی
مکررات نخواهیم بود.
سید محسن موسوی:
اثر هنری باید مبین هنر ناب ایرانی باشد
سید محسن موسوی استاد دانشگاه هنر و استاد مدرسه اسالمی
هنر به عنوان یک چهره دانشگاهی که در حوزه مطالعات عالی هنر و
حکمت هنرهای دینی فعالیت های مطالعاتی بیشــماری انجام داده
معتقد است که باید برای دستیابی به شاخصه های هنر بومی ،از ظواهر
بیرون امد و به بطن و جزئیات تعریف شده دست یافت.
یکی از ویژگی های هنر بومی در کشــور ما ،اخالق مدار
بودن اثار است .به عبارتی دیگر وقتی به عنوان مثال صحبت
از شاخصه سینمای ایران می شــود ،کارشناسان بالفاصله
اخالقی بودن این سینما را مطرح می کنند .نظر شما در این
باره چیست؟ می توان این نگاه به اخالق را معیار بومی بودن
هنر دانست؟
برخی مواقع ادعا می شود که سینمای ایران ،یک سینمای اخالق
گرا اســت من با این موضوع چندان موافق نیســتم چون تعریفم از
اخالق ممکن است متفاوت باشد .اخالق در ساده ترین تقسیم بندی
ان می تواند به دو بخش اخالق جهانی و انســانی و اخالق منطقه ای
یا لوکال تقسیم شــود .اگر منظور ما از اخالقی بودن ،اخالق انسانی
و جهانی اســت ،یعنی اخالقی که قاطبه مردم جهــان ان را تمجید
می کنند ،بله ســینمای ایران مختصاتی از این نوع از اخالق را دارد.
یعنی وجه احساسی و عاطفی و اخالقی هیچ مردمی در جهان از دیدن
فیلم های ایرانی براشفته نمی شود .اما اگر پای بندی و متخلق بودن به
اخالق منطقه ای است ،بخشی از سینمای ایران ،به هیج وجه فراهم
اورنده ی یک بسته اخالقی متناسب با جامعه ی ایرانی نیست.
چگونه می توان به این بســته اخالقی متناسب با جامعه
رسید؟
اخالق در جامعه ایرانی از دو پشتوانه معرفت دینی و اصول عرفیبرخوردار است که بی توجهی به هر کدام از انها می تواند یک اثر هنری
را از مدار کارکرد اخالقی بیــرون براند .مرز غیر اخالقی بودن در یک
اثر هنری ،صرفا پرداختن به پورن و ترویج قتل و سرقت نیست ،بلکه
بی توجهی به خود اخالق هم نوعی بی اخالقی است .گاهی در زیر یک
پوسته اراسته ،حجم گســترده ای از اموزه های غیر اخالقی ترویج
می شود که اگر از احاد جامعه ی اسالمی ما در مورد ان پرسش شود،
نمره اخالقی درخوری نمی گیرد و این خود بی اخالقی است .در اینجا
قابل ذکر است که همواره این اختالف میان موافقان و مخالفان الصاق
عنوان اخالقی به هنر وجود داشته اســت ،اما از انجا که ما یک بحث
کارکردی در باب سینما را دنبال می کنیم ،از این چالش پرهیز نموده
و خود را پیرو الصاق موضوع اخالق به هنر می دانیم.
پس با این نگاه ،شاید بتوان گفت بسیاری از اثار وارداتی،
می توانند بدون این که ظواهر اخالق گرایانه مرسوم را داشته
باشند ،در بطن خود اخالقی باشند...
-اگر از برخی از تولیدات سینمای جهان ،صحنه های غیر اخالقی
چگونه می توان در هنرهای نمایشی و تصویری ،به فرمی
رسید که دارای مختصات بومی و اخالقی از جنس مردم همین
سرزمین باشد؟
برای ان کــه بتوانیم اخالقیات را ،هم در فــرم و هم در محتوی،به شکل مطلوبی نشان دهیم باید شــناخت دقیقی از جامعه ایرانی
داشته باشیم .جامعه ایرانی فقط تهران و اصفهان و تبریز نیست ،بلکه
هر دهستانی در دورافتاده ترین بخش کشــور نیز بخشی از فرهنگ
ایرانی است ،لذا باید با شناخت سلیقه های متفاوت و خوانش خرده
فرهنگ های متنوع در عیــن این تفاوت ها ،نظر به اشــتراکات ملی
مذهبی ایرانی داشــت و اثار پدید امده را همچون فرشی با طرح ها و
رنگ های متنوع ،چنان یک دست عرضه کرد که در هر کجای جهان
که دیده شود ،مبین هنر ناب ایرانی باشد .باز هم از سینما مثال می زنم،
این که در جامعه امروز چه سبک فیلم هایی مورد نیاز است ،نمی توان
تنها به یک ژانر یا گونه خاص از فیلم خالصه کرد زیرا ســینما دارای
سبک ها و ژانرهای گوناگون است و مخاطبانش هرگونه اثری را الزم
دارند ،برای همین اگر فیلم طنز و اجتماعی تولید می شود حتماً باید در
کنارش اثار سیاسی ،خانوادگی یا مذهبی داشته باشیم .در سایه این
گوناگونی ژانر ،مطمئناً رونق اقتصادی نیز برای سینما حاصل خواهد
شد چون افرادی که به دلیل نبود فیلم های مورد نظرشان سال ها از
سالن های نمایش فاصله گرفته بودند به ســینما باز خواهند گشت.
متاسفانه یکی از گونه های مغفول در ســینما ژانر کودک است این
حوزه از حساس ترین بخش ها در سینماست چون اوالً وقتی فیلمی
برای کودک تولید می شود مخاطبانش همه اقشار سنی هستند چون
عالوه بر کودک والدین نیز به تماشای ان اثار می نشینند ،دوم اینکه
توجه به این گونه ی ســینمایی ،به نوعی تربیت مخاطب نیز هست،
چون تماشاگری که از کودکی به یک ساحت یا گونه عالقه مند می شود
مطمئناً در بزرگسالی نیز به ان مفهوم گرایش خواهد داشت .یکی از
نیازهای امروز سینما توجه به خانواده است خانواده پایه و اساس هر
جامعه ای است پس اگر بتوان خانواده را به شکلی صحیح و منسجم
در اثار سینمایی تصویر کرد به نوعی برای جامعه الگو سازی صورت
خواهد گرفت اما اگر بخواهیم در اثار ســینمایی خانــواده را از هم
گسیخته نشان دهیم نتیجه برعکس خواهد شد .البته اشتباه نکنیم که
نمایش معضالت امروز در خانواده ها خود نوعی رسالت هنرمندان است
البته به شرط انکه هنرمندانه عرضه شده و جنبه هایی از سیاه نمایی را
عرضه نکند .اهمیت به خانواده نیز تنها در سینمای ایران مورد تاکید
نیست بلکه حتی در فیلم های خارجی نیز همیشه خانواده اصلی ترین
فاکتور بوده است .فرزند اوری ،توجه به همسر ،عشق ،ایثار و زندگی
پاک ،محور بسیاری از فیلم های امروزین جهان است.
به نظر شما دستیابی به این دستاوردهای فرهنگ ساز ،تا چه
حد به کارهای اموزشی ،تحقیقی و پژوهشی در حوزه علوم
انسانی وابسته است؟
من در حوزه مطالعات عالی هنر ،خصوصا حکمت هنرهای دینی
مشغول به فعالیت هستم و سال هاست در این رشته تدریس می کنم،
اما باید در دانشگاه های هنر حتماً روی کاربردی بودن موضوعات نیز
توجه داشت چون اگر بخواهیم تنها دانشجویان خود را با موضوعات
نظری پرورش دهیم ،نمی توانیم نتیجه گیری الزم را کسب کنیم چون
دانشــجو یا هنرمند در کنار موضوعات نظری ،باید با حکمت عملی
نیز اشنا باشد. صفحه 5
6
یک شنبه 17اردیبهشت 1402شماره 1412
خرب فرهنگ و هرن
جهان بانو به صحنه بازگشت
اجرای فصل دوم نمایش بزرگ میدانی «جهان بانو» از امروز یکشنبه ۱۷اردیبهشت ماه در بوستان
والیت اغاز می شود .این نمایش به تهیه کنندگی علی اسماعیلی و کارگردانی حسن بزرا هر شب ساعت
۱۹:۳۰میزبان عالقه مندان است« .جهان بانو» نمایشی است با محوریت بانوان مطرح و جریان ساز تاریخ
که در خالصه داستان این نمایش که درباره زنان تاثیرگذار و تاریخ ساز است و از ابتدای عالم تا زمان حال
را در بر می گیرد ،امده است« :جهان بانو ،جهان بانوان است ،بانوان اســمانی ،از ازل تا حال .جهان بانو
داستانی است نه تنها برای زنان ،که دربار ه زنان برای شناخت ایشان « ». ...جهان بانو» محصول سازمان
هنری رسانه ای اوج است/.ایسنا
الناز ملک از جشنواره مونودرام جایزه گرفت
الناز ملک به خاطر بازی در نمایش تک پرسوناژ «انا» به کارگردانی امیر دژاکام ،برنده بهترین جایزه
بازیگری جشنواره مونودرام تونس شد .این بازیگر هر هفت پرسوناژ این نمایش را به تنهایی اجرا می کند
و برنده جایزه بهترین بازیگر بخش بین الملل جشنواره مذکور شده است .این جشنواره شب گذشته با
معرفی برگزیدگان به کار خود پایان داد .الناز ملک متولد ١٩اذر ۱۳۷۴است .او با نقش ایسان در سریال
سقوط دیده شد و نقش کوتاهی در سریال انتن نیز بازی کرده است .ملک با نقش افرینی در دو فیلم کوتاه
به نام های کافه فراموشی و چاه سرخ و دو تئاتر به نام های مکبث و ایوب خان (همه اثار به کارگردانی امیر
دژاکام) توانست وارد عرصه بازیگری شود/.ایرنا
مانی جعفرزاده:
شرایط موسیقی نسبت به تئاتر خیلی بهتر است
مانی جعفرزاده اهنگساز درباره البوم جدید خود گفت :البوم جدیدم با عنوان «تهران »3Dدر مراحل
نهایی قرار دارد که اوایل تیر ماه سال جاری منتشر و در دسترس عالقه مندان قرار می گیرد که این البوم با
همکاری من و سه اهنگساز دیگر شکل گرفته است.
این اهنگساز در ادامه بیان کرد :این البوم واقعا پروژه بزرگی بود که حدود پنج سال زمان برد .یک موسسه
پژوهشی کتاب مفصلی درباره تهران امروز تهیه کرده است که شامل گفتگوهایی با افراد سرشناس و برجسته
مانند مسعود کیمیایی ،محمدرضا اصالنی و ...است .جعفرزاده افزود :از من دعوت شد تا در کنار این کتاب
یک البوم جمع اوری کنم که در این اثر موسیقایی من ،احسان ذبیحی فر ،علی صمد پور و مارتینا کوسکا
که لهستانی است هر کدام براساس دیدگاه خودمان نسبت به شهر تهران اهنگسازی کرده ایم .همچنین
من در کتاب تهران یک گفتگوی طوالنی با داریوش طالیی داشتم که ایشان درباره تهران صحبت کرده اند
و به نظر من این کتاب از نظر محتوا واقعا ارزشمند است .این هنرمند در ادامه درباره وضعیت هنر موسیقی
تاکید کرد :به نظر من با وجود اینکه موسیقی در شرایط بدی قرار دارد ولی هنرمند ریشه دار راهی پیدا خواهد
کرد که این هنر را حفظ کند و به نسل اینده منتقل کند .او افزود :در شرایط فعلی هزینه های بیشتری را
باید برای حفظ هنر موسیقی بپردازیم البته به نظر من شرایط موسیقی نسبت به تئاتر خیلی بهتر است زیرا
هنرمندان موسیقی می توانند از طریق تدریس امرار معاش کنند ولی از نزدیک شاهد هستم که هنرمندان
تئاتر از زمان بیماری کرونا تا به االن بیکار هستند و این واقعا غم انگیز است .این اهنگساز در پایان گفت :من
از کودکی در یک خانواده ای که اهل سینما بودند بزرگ شدم و چون از نزدیک در ارتباط هستم این را به طور
جدی می گویم که اوضاع سینما هم اصال خوب نیست زیرا در حال حاضر ما اصال تهیه کننده مستقل نداریم
و حتی در دهه ۶۰و دوران جنگ سینما در وضعیت مطلوب تری قرار داشت که امیدوارم همه هنرها از این
وضعیت نا به سامان رهایی یابند/.صباخبر
خوشدالن به ایرانشهر می روند
نمایش «خوشــدالن» به عنوان اثری کمدی و نوشــته ســعید
پورصمیمی از چهره های سرشــناس تئاتر ایران با کارگردانی پریزاد
سیف از دوم خرداد در سالن ناظرزاده کرمانی تماشاخانه ایرانشهر به
صحنه می رود.
این نمایش جدیدترین تجربه همکاری پورصمیمی و سیف بعد از
اجرای نمایش «اواز قو» است که سال ۹۸در سالن ناظرزاده کرمانی
تماشــاخانه ایرانشــهر روی صحنه رفت .ســعید خانی تهیه کننده
سینما و مدیرعامل دفتر پخش «خانه فیلم» ،تهیه کنندگی نمایش
«خوشدالن» را بر عهده دارد و نورالدین حیدری ماهر مجری طرح این
نمایش است .در این نمایش سعید پورصمیمی ،مسعود کرامتی ،بهرام
ابراهیمی ،الهام پاوه نژاد ،رضا موالیی ،پریزاد سیف ،شاهین عالیی نژاد،
بهروز پوربرجی ،علی پویا قاسمی ،فرزانه زینتی ،شهاب عباسیان ،حامد
مهدی نژاد ،رضا فیض بخش ،مریم محبی ،سعید محبی به ایفای نقش
می پردازند/.شبستان
راه شیراز منتشر شد
به مناسبت روز شیراز البوم «راه شیراز» به خوانندگی محمد
ذاکرحسین ،تنظیم کاوه پیمان و هنرمندی جمعی از نوازندگان
و هنرمندان شیرازی منتشر شــد .این مجموعه شامل ۱۲قطعه
موسیقی شیرازی شامل الالیی ،واســونک ،ترانه های شیرازی،
جهرمی ،صابوناتی و ...می باشــد« .خشــایار طیار» پژوهشگر و
مدیر این پروژه می گوید :در اغاز قرن ۱۵هجری بر ان شــدیم تا
مجموعه ای نفیس از موسیقی محلی شیراز با همکاری هنرمندان
شهرمان تهیه کنیم که به یادگار بماند .در ادامه «طیار» در خصوص
انتخاب ترانه های ایــن مجموعه عنوان کــرد :از اثار هنرمندانی
چون« :شکر شیرازی»« ،صمد عقاب»« ،عباس منتجم» و ...یاری
جستیم ،از خانواده هایی که این ترانه ها را در یاد و خاطره خویش
داشتند ،ضبط کردیم و از چکامه های چکامه سرای پر اوازه شیراز
بیژن سمندر بهره مند شــدیم تا بتوانیم اثری درخور برای مردم
شیراز و ملت ایران گرداوری کنیم/.صبا خبر
برگزاری مراسم وداع با زنده یاد احمد خلیلی فرد
مراسم بدرقه و وداع با پیکر زنده یاد احمد خلیلی فرد هنرمند فقید
رشته نقاشــی صبح روز گذشته ۱۶اردیبهشــت با حضور جمعی از
مدیران فرهنگی ،هنرمندان و هنردوستان در محوطه دانشگاه سوره
برگزار شد.
در این مراسم ،محمدحسین ســاعی رئیس دانشگاه سوره گفت:
حال و هوای سال های اخر عمر مرحوم خلیلی فرد برای من درس اموز
بود و ما امروز ،انسانی را از دســت داده ایم که نگاهی عارفانه و عالمانه
به دنیا داشت .امیدوارم شاگردان ایشــان بتوانند مسیر استاد را ادامه
دهند .زنده یاد احمد خلیلی فرد متولد ۱۳۳۹سنندج ،دارنده مدرک
کارشناسی نقاشی از دانشکده هنرهای زیبا ،کارشناسی ارشد نقاشی
از دانشگاه تربیت مدرس و عضو هیات علمی دانشگاه سوره بود که ۱۴
اردیبهشت پس از تحمل یک دوره بیماری دار فانی را وداع گفت .ائین
یادبود این هنرمند فقید ،امروز یکشنبه 17اردیبهشت از ساعت ۱۵
الی ۱۷در مسجد ایت اهلل خامنه ای حوزه هنری ،برگزار می شود/.مهر صفحه 6
یک شنبه 17اردیبهشت 1402شماره 1412
خرب فرهنگ و هرن
کشف «استون هنج» عربی
باستان شناسانی که در صحراهای عمان مشغول کاوش بودند ،ساز ه سنگی مرموزی را کشف کرده اند
که ان را «استون هنج عربی» نامیده اند .مجموعه ای از اثار تاریخی که اخیرا در صحراهای عمان کشف
شده است به باستان شناسان کمک می کند الگوی مهاجرتی را که حدود ۳۰۰هزار تا ۱.۳میلیون سال
پیش در این منطقه به وجود امد بهتر درک کنند و یک گروه باستان شناســی بین المللی موفق شده
ابزارهای سنگی باستانی ،یک مقبره نوسنگی ،پوست تخم نوعی شترمرغ منقرض شده و تعدادی سازه
سنگی را کشف کند که برخی از باستان شناسان به این مجموعه سنگ ها «استون هنج عربی» می گویند.
قدمت این سازه سنگی به دوهزار سال قبل بازمی گردد/.ایسنا
7
امیرحسین مدرس و مبتالی اقیانوس
کتاب صوتی «مبتالی اقیانوس» مجموعه اشــعار امیرحسین مدرس از ســوی انتشارات نیستان
منتشر شد .کتاب صوتی «مبتالی اقیانوس» 44قطعه شعر و 12طرح را شامل می شود که در قالب های
کالسیک و نو سروده شد ه و با صدای نویسنده اثر امیر حسین مدرس از سوی انتشارات نیستان منتشر
شده است .در معرفی این اثر امده است :شعرهای کالسیک پارســی دارای ویژگی هایی هستند که با
زبان اهنگین شکل گرفته
شعرهای نو متفاوت اند .شعرکالسیک ،گره خوردگی عاطفه و تخیل است که در ِ
باشد .شعر نو فارسی عنوانی است در برابر شعر کهن فارسی از انجا که در وزن عروضی و قالب از شعر کهن
سنتی پیروی نمی کند را شعر نو می نامند/.تسنیم
برگزاری مراسم رونمایی از سردیس دکتر معین
مراسم رونمایی از ســردیس ،دیوارنگاره و پوستر اولین جشنواره
ملی ادبی دکتر محمد معین به مناسبت یکصدو پنجمین زادروز این
استاد برجسته ادبیات فارسی و همچنین نکوداشت استاد محمدعلی
امیرجاهد (شاعر ،موسیقیدان و تصنیف ساز) برگزار شد .در ابتدای
مراسم رونمایی از سردیس ،دیوارنگاره و پوستر جشنواره ملی ادبی
دکتر محمد معین ،سردیس برنزی دکتر محمد معین که در مقابل
خانه موزه نصب شده بود ،توســط دکتر مهدخت معین ،حمیدرضا
نوبخش ،مهدی ســبحانی و مجید قادری ،رونمایی شد و سپس از
دیوارنگارههای منقوش به چهره دکتر معین و استاد امیرجاهد رونمایی
شد .حمیدرضا نوربخش ،مدیر عامل خانه موسیقی ایران به عنوان
اولین سخنران این برنامه با اشاره به نقش تاثیر گذار استاد امیرجاهد و
دکتر معین در عرصه فرهنگ ،هنر و ادب از تغییر خانه شخصی چهره
های فرهنگ و ادب به موزه قدردانی کــرد .در ادامه دکتر مهدخت
معین با ذکر خاطراتی از پدربزرگ خود محمدعلی امیرجاهد و پدر
خود دکتر محمد معین به سردیس های ساخته شده از دکتر معین در
دانشگاه تهران و دانشگاههای استان گیالن اشاره نمود و گفت« :نقش
بزرگان فرهنگ و ادب در جامعه ما انکار ناپذیر است و بدون تندیس
هم می توان در یاد جامعــه ماند ».در طی برنامــه ،باتوجه به زادروز
داوود فیاضی از این هنرمند نیز تقدیر به عمل امد .همچنین با حضور
هنرمندان پوستر اولین جشنواره ملی ادبی دکتر محمد معین رونمایی
شد .اجرای گروه موسیقی امیرجاهد با حضور :سید رضا طیبی (اواز)،
امید امیری (نوازنده تار) ،سعید میرزاحسینی (نوازنده نی) ،بابک بنی
حسینی (نوازنده تمبک) ،مصطفی محرمی (نوازنده تمبک) و حسین
روزبهانی (نوازنده تار) از جمله بخش های دیگر این مراسم بود .مراسم
رونمایی از سردیس ،دیوارنگاره و پوستر اولین جشنواره ملی ادبی دکتر
محمد معین به مناسبت یکصدو پنجمین زادروز این استاد برجسته
ادبیات فارسی و همچنین نکوداشت استاد محمدعلی امیرجاهد (شاعر،
موسیقیدان و تصنیف ساز) از سوی ســازمان زیباسازی شهرداری
تهران و با همکاری خانه موسیقی ایران ،انجمن خوشنویسان ایران
و شــهرداری منطقه ۱۴در خانه موزه دکتر محمد معین و اســتاد
محمدعلی امیرجاهد باحضور اهالی و پیشکسوتان فرهنگ ،هنر و ادب
برگزار شد .محمد معین در روز ۲۱خرداد ۱۲۹۳در محله زرجوب
رشت زاده شد .وی یکی از محققان برجســته و پدیداورنده یکی از
مهمترین واژه نامه های فارســی یعنی فرهنگ فارسی معین است.
ارامگاه وی در استانه اشرفیه قرار دارد .نیما یوشیج در وصیت نامه اش،
اختیار چاپ اثارش را به معین داده بود/.ایرنا صفحه 7
منطق ژانر و انچه باید پیرامون ان در نظر بگیریم
روایتی ناتمام با پایانی باز
صاحب امتیاز :موسسه فرهنگی هنری وصف صبا
مدیر مسئول و سردبیر :محمدرضا شفیعی
www.rooznamehsaba.com
rooznamehsaba
تهران -خیابان ایت اهلل مدنی -کوچه خجسته منش -پالک 5
تلفن 77582422 -6 :فکس77548245 :
چاپ :موسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران
توزیع :نشر گستر امروز
محراب توکلی -در روزهای گذشته فراخوان چهلمین جشنواره
فیلم کوتاه تهران نگاه رسانه ها را به مدیوم «فیل م کوتاه» معطوف کرده
است .این جشنواره با رویکرد «بومی گرایی در ژانر» قصد دارد به اثاری
که از سبک و سیاقی سینمایی (ژانر) پیروی می کنند ،توجه کند .حال
باید ببینیم چنین شــعاری می تواند با حال و هوا و فضای سینمای
ایران منطبق شود یا خیر؟
سینمای ایران در هر مدیومی -چه مستند ،چه فیلم کوتاه و بلند-
همواره سعی در پیکربندی و ارائه مسائل و مصائب اجتماعی داشته
است .از طرفی برخی از نهادهای صاحب سرمایه با سفارش طرح های
خود در کنار سینمای اجتماعی مســیری را راه اندازی کرده اند .در
خالل این دو طیف فیلم هایی ساخته شده اند که برامده از جهان بینی
شخصی کارگردان ها هستند .فیلم هایی که خالقانشان به هنر سینما
ِ
اهمیت ساختار در ان دقت دارند .سینمای ایران سالیان سال است
و
که با چنین رویکردی به مسیر خود ادامه داده است .ساختارهایی
همچون شخصیت و روایت همگی به خدمت سینمایی به اصطالح
اجتماعی و سفارشی سازان درامده است .چگونه در این روند می توان
به مفهومی همچون ژانر رسید؟ مفهومی که در طی یک قرن با تیغ
نظریه و تجربه صیقل خورده است .مفهومی که سینمای جهان ان را
به پختگی الزم رسانده و تئوری های گوناگونی از دل ان بیرون اورده
است .یکی از اصول مهم در این نظریات شکل و روایت است .اندرو
تئودور ژانر را به دو بحث شکل و روایت تقسیم می کند .شکل یعنی
انچه در ظاهر یک فیلم می بینیم ،به طور مثال باران و سایه در ژانر
نوار و روایت یعنی انچه در داستان فیلم ها تثبیت شده است .مثال
در اثار وسترن خیر همواره می خواهد شــر را نابود کرده و عدالت را
برقرار سازد .حال تصور کنید تمام ژانر هایی که تاکنون نامی از ان ها
شنیده ایم ،پشتوانه ای چند ساله دارند! از این رو وقتی از ژانر صحبت
می کنیم باید بدانیم که دست روی مشخصه ای بسیار وسیع زده ایم.
مشخصه ای که شاید از کارکرد ان هم اطالعی نداریم! ژانر به مثابه
یک دستور و قاعده نقش بستری مشخص و معین را برای داستان و
شخصیت های ان بازی می کند .ژانر چارچوب های مختص خود را
بنا کرده و مسیر را برای ایده و سوژه های کارگردان هموار می کند.
حضور ژانر در روایت و تصویر قرار نیست رسالت کارگردان باشد ،ژانر
هست تا جهان بینی ،حس ،احساس و قوه ادراکی کارگردان و سپس
مخاطب در جهت مشخصی قرار گیرد .اینکه صرفا سویه هایی از ژانر
و گونه های سینمایی را در میزانسن و قصه به کار ببندیم و با خیالی
اسوده به خانه های مان برگردیم ،فیلم سینمایی نساخته ایم ،شاید
اسمش چیز دیگری باشد .اما فیلم سینمایی نیست!
تعاریف و ضوابط ژانر به سینمای ایران نیز رخنه کرده است .اما
اینکه توانسته جذب یا هضم شود جای پرسش دارد؟ با اشاره به دو
طیف مذکور در ابتدای یادداشت ،یک سری تعریف ژانر دریافت و به
دنبال بومی سازی ان رفتند .نتیجه این امر فیلم هایی با عنوان دفاع
مقدس شد .یک سری با گرته برداری از قواعد ژانر در سینمای جهان
به فیلم های کمدی ،نوار ،اکشن و ترسناک روی اوردند .دسته دوم
با توجه به محدوده جغرافیایی و فرهنگی کشور ایران از دستیابی به
اغلب سبک های سینمایی همچون وســترن و موزیکال باز ماندند.
از این طیف و به ان طیف رفتن در ســینمای ایران روایتی ناتمام با
پایانی باز است ...ساختار مشخصی ندارد! همه چیز در ظاهر است.
چه ان هایی که ژانر مختص به ایران را ســاختند و چه ان هایی که
از سینمای جهان پیروی کرده اند .نتوانستند به ژانر معنایی درست
ببخشــند .ان ها به قول اندرو تئودور در ظاهــر چیزهایی را به کار
می بندند و با افتخار از نام ژانر برای تبلیغات خود استفاده می کنند.
بنابراین در موقعیتی که برخی از گونه های سینمایی مطرح ممنوع یا
غیرقابل ارائه است ،چگونه می شود ژانر را سرلوحه قرار داد؟ یا ان را با
جشنواره و رویدادی پایه گذاری کرد؟ پاسخ به این پرسش از توان این
نوشته خارج است .مگر انکه از سردمداران مکتب سورئالیسم پاسخی
درخور بگیریم! اینکه چگونه می شود وسترن ،موزیکال و نوار بومی
کرد و جزئیاتی از جامعه ایران را با ان ها منطبق دانست ،امری است که
تنها سالوادور دالی و هم قطارانش از پس پاسخ گویی به ان برمی ایند.
در ماه های اخیر چندین و چند بار نامی از بومی گرایی و ژانر دیده
و شنیده ایم .پروژه های تحقیقاتی و عملیاتی در حوزه مستند و فیلم
کوتاه به سمت ژانر سوق پیدا کرده اند .جملگی با صدای رسا هرچه
در توان دارند را رو می کنند تا کلمه ژانر را به گوش دیگران برسانند.
ف شده است! و سینمای امریکا همراه با سایر کشورها
انگاری تازه کش
در خوابی صد ساله بوده اند .حال که بیدار شده اند بهتر است همگی با
هم یکصدا و هماهنگ ندای ژانر ژانر سر دهیم .باید انقدر ادامه بدهیم
تا ســینمای جهان نیز به این امر محیر العقول پی بُرده و به صراط
مستقیم هدایت شود.
در پایان می توانیــم به جنبه های مهم ،تاثیرگــذار و مثبت این
رویدادها اشاره کنیم .رفتن به سمت قواعد و انچه در سینما جهان
مرسوم اســت خود می تواند در اینده های دور به کار اید .به شرط
انکه وفاداری به اصول رعایت شــود .اهمیــت دادن به جزئیات در
امر بومی ســازی و بومی گرایی یکی از کاربست های قابل مالحظه
است .حال اگر قرار باشد این بومی گرایی زیر سایه سبک و گونه های
سینمایی باشــد ،فضا تخصصی و پیچیده تر خواهد شد .از این رو
باید دیدگاهی منسجم و طبقه بندی شده در دستورکار قرار گیرد.
دیدگاهی که در قدم اول به بومی گرایی توجه دارد .ســپس با گذر
زمان ژانر را نیز زیر نظر می گیرد .سپس این دو مقوله با یکدیگر عجین
خواهند شد .نمی شود هر دو را به اصطالح یک کاسه کرد .
بومی شدن فیلم ها و اثار سینمایی نقش یک بستر را برای ژانر بازی
می کنند .لحن ،لهجه و حال و هوایی فیلم ها درگاهی برای مخاطبان
هستند .درگاهی که ان ها را به مســیر درون مایه و مضمون سوق
می دهد .وسیله ای حرکت ان ها به سمت مضمون ژانر است .ژانر با
ایده هایی که کارگردان و نویسنده در سر دارد ،شکسته شده و بیننده
را به مضمونی منحصر به فرد سوق می دهد .ژانرها به کار می روند تا
مخاطب را به فضا نزدیک کنند .سپس موقعیت های حاضر در داستان
این اشــنایی را از بین برده و مخاطب را کنجکاو ،متحیر ،ناراحت یا
خوشحال می کند .در نتیجه منطق جداگانه ای برای بومی گرایی و ژانر
اقلیمی
قابل برداشت است .چرا که ژانرها به نسبت فرهنگ و فضای
ِ
یک منطقه از قواعد و ضوابط جهانی پیروی خواهند کرد .این دو مقوله
جدا از هم به صورت پیوسته بروز خواهند کرد. صفحه 8