روزنامه صبا شماره 1391
روزنامه صبا شماره 1391
روزنامه صبا شماره 1391
چهار شنبه| 24اسفند 15 |1401مارس 22 |2023شعبان |1444
سال دهم| شماره 8 |1391صفحه| 5000ناموت|
رئیس جدید مرکز بسیج
رسانه ملی منصوب شد
لغو کنسرت ناصر زینعلی در شیراز
مهمونی طهماسب امسال هم
برگزار می شود
گفت وگوی صبا با قدمعلی سرامی
نویسنده و پژوهشگر
حذف پنج روز از سال در ایران باستان
به بهانه پخش نوروزی مسابقه «کهکشان»
مهمانـی کهکشـاین ها در نـوروز
عکسِ :ف ِرد الماسی
درنشست کتابخانه مرجع کانون پرورش مطرح شد:
رضا بابک:
نوروز تنها عید صلح است
همیشه باید امید خود را زنده نگه داریم صفحه 1
2
خرب سیمنا و تلویزیون
چهار شنبه 24اسفند 1401شماره 1391
رئیس جدید مرکز بسیج رسانه ملی منصوب شد
پیمان جبلی در حکمی ،جواد رمضان نژاد را به عنوان رئیس مرکز بسیج سازمان صداوسیما منصوب کرد.
انسجام بخشی نیروهای انقالبی و متخصص رسانه در بسیج؛ کشف و تربیت سرمایه های انسانی متعهد درون
و برون سازمانی در راستای اهداف واالی رسانه انقالبی و تحول خواه؛ تولید اثار باکیفیت رسانه ای در گونه های
مختلف و با موضوعات اولویت دار سندتحول به منظور پخش از شبکه های مختلف؛ توجه ویژه به تولید محتوا
برای انتشار در فضای مجازی با در نظرگرفتن اقتضائات جدید در رقابت رسانه ای از جمله ماموریت های
محول شده رئیس سازمان صداوسیما به رمضان نژاد است .جواد رمضان نژاد که دکترای ارتباطات دارد پیش
از این مدیریت شبکه های پنج و افق و ریاست مرکز سیمافیلم را برعهده داشته است/.صباخبر
زندگی گولر ،درامی سینمایی می شود
زندگی معروفترین عکاس ترکیه ارا گولر تبدیل به یک درام سینمایی زندگی نامه ای تاریخی پرسروصدا
به نام «گولر» می شود .تیم دو نفره ارن پردسی و ایال المایاناک وظیفه کارگردانی این درام پرتنش زندگی
نامه ای را به عهده دارند .فیلم براساس فیلمنامه ای از خود ان ها وارد مرحله تولید می شود .گولر در دوران
فعالیت هنری خود همکاری بسیار نزدیکی با اورهان پاموک نویسنده مولف ترک و برنده جایزه ادبی نوبل
داشت .گولر دستی هم در فیلمسازی داشت و مستند «پایان قهرمان» او در سال ۱۹۷۵با تحسین منتقدان
سینمایی روبرو شد .سازندگان فیلم هم اکنون در حال انتخاب بازیگری برای ایفای نقش شخصیت محوری
داستان شان هستند و کلید فیلمبرداری ان را تا قبل از پائیز سال اینده می زنند/.صباخبر
رضا بابک:
همیشه باید امید خود را زنده نگه داریم
رضا بابک چند روزی بعد از سالروز تولدش ،از امید می گوید و از
پروژه هایی که تصمیم دارد به انجام برساند و ارزو دارد که رنج همه
مرد م در روزهای پیش رو کمتر شــود و سهم بیشتری از لبخند و
ارامش داشته باشند .این هنرمند پیشکسوت که ۲۰اسفند ماه وارد
۷۷سالگی شد ،تحول طبیعت را در فصل بهار الهام بخش می داند و
تاکید دارد که همیشه باید امید خود را زنده نگه داریم.
او که مانند بسیاری از دیگر هنرمندان همواره به طبیعت توجه
خاصی داشته است ،می گوید :شما ببییند یک گل کوچک و ظریف
کنار یک سنگ سخت چگونه رشــد می کند ،به سختی از زمین
سر در می اورد .با ان همه لطافتش هیچ غم اینده را ندارد .او فقط
می روید و رشــد می کند و حضورش در جهان هستی این چنین
تاثیرگذار و زیباســت .ما ادمیان هم می توانیم از همین گل های
کوچکی بیاموزیم که در کنار ســخت ترین ها ،راه زیستن را پیدا
می کنند و لحظه ای از زندگی بازنمی مانند .بابک که همیشه طرح ها
و برنامه های گوناگونی دارد ،درباره تازه ترین ایده ها خود می گوید:
دلم می خواهد نمایشگاه نقاشــی همراه با موسیقی و پرفورمنس
برگزار کنم که چیزی فراتر از یک نمایشــگاه نقاشی باشد ،بلکه
به هنر اجرا تبدیل شــود .امیدوارم با کمک یکی دو دوست جوان
بتوانم این پروژه را اجرایی کنم .او که همیشــه در کنار هنرهای
دیزنی رولی کرامپ را هم از دست داد
رولی کرامپ انیماتور دیزنی که به خلق بخشــی از جذابیت های
اولیه دیزنی لند کمک کرده بود در ۹۳ســالگی درگذشت .کرامپ به
مدد نقاشی های اش از ۲۲سالگی به کمپانی دیزنی راه یافت و بیشتر
به عنوان دستیار انیمیشن در انیمیشن هایی چون «پیترپن»« ،بانو
و ولگرد»« ،زیبای خفته» و « ۱۰۱ســگ خالدار» همکاری کرد .اثار
هنری وی توجه دیزنی را جلب و وی را از بخش انیمیشن برداشت و
در بخش طراحی برای دیزنی لند به کار گماشت .وی سال ۱۹۵۹به
بخش نوپای تخیلی دیزنی پیوست و در خلق بخش هایی از دیزنی لند از
جمله «دنیای فردا»« ،دنیای کوچک»« ،اتاق طلسم تیکی» و «عمارت
خالی» کمک کرد .کرامپ تا دهــه ۱۹۷۰برای دیزنی کار کرد و پس
از ان به طراحی پارک های موضوعی دیگــر پرداخت ولی بار دیگر به
دیزنی بازگشت تا طرح هایی برای مرکز اپکوت ایجاد کند و سال ۲۰۰۴
به عنوان اسطوره دیزنی انتخاب شد .زندگی نامه وی با عنوان «این هم
یک جور داستان زیباست» سال ۲۰۱۲منتشر شد/.مهر
نمایشی و تجسمی عالقه ویژه ای به ادبیات داشته ،ادامه
می دهد :به جز اینها خیلی دوست دارم به شعرهایم
سر و ســامانی بدهم و انها را برای انتشار به
ناشری بســپارم اما برای انجام این کار
هم به همراهی بعضی دوستان جوان
نیاز دارم .به هر حــال امیدوارم تا
بهار اینده بتوانم هــر دو برنامه
را اجرایی کنــم .صحبت هایی
هم برای بازی در یکی دو سریال
شــبکه خانگی مطرح شده که اتفاقا
یکی از انها سناریوی خوبی هم دارد و باید
دید برنامه ریزی ها به چه صورتی در می اید .رضا بابک
هنرمند تئاتر ،ســینما و تلویزیون است که از دوره
نوجوانی فعالیت خود را در هنرهای نمایشی و با بازی
در تئاترهای مدرسه اغاز کرده .او جزو دانشجویان
دوره طالیی دانشــکده هنرهای زیباســت .در
کارنامه هنری او عالوه بر بــازی و کارگردانی
چندین پروژه ،برگزاری نمایشــگاه نقاشی و
سرایش شعر هم دیده می شود/.ایسنا
تماشاگران امسال اسکار بیشتر از سال گذشته
امار تماشاگران اسکار امسال ۱۸.۷میلیون نفر بود که به معنی
۱۲درصد باالتر از سال پیش است.
این مراســم یک رقیب ســخت تلویزیونی داشت که پخش
هم زمان «اخرین بازماندگان ما» در اچ بی او بود.
در همین حال تصاویری از دنزل واشــینگتن و اسپایک لی که
در همان زمان به تماشای مسابقه لس انجلس لیکرز در ورزشگاه
کریپتو ارنا رفته بودند خبرساز شــد .بزرگ ترین رکورد تماشای
اسکار مربوط به سال ۱۹۹۸است که ۵۵.۳میلیون نفر به صورت
مستقیم به تماشای ان نشستند .در ان سال «تایتانیک» بهترین
فیلم شد .تا سال ۲۰۱۴اسکار مخاطبی ۴۳.۶میلیون نفری را حفظ
کرده بود و ان سال « ۱۲سال بردگی» به عنوان برنده انتخاب شد.
اخرین باری که امار تماشاگران باالی ۲۰میلیون نفر بود هم
قبل از شروع کووید و برنامه سال ۲۰۲۰بود که ۲۳.۶میلیون نفر
ان را تماشا کردند و سال پیروزی «انگل» بود/.مهر
مهمونی طهماسب امسال هم برگزار می شود
دومین فصل از مجموعه «مهمونی» در دســت ســاخت است و
همزمان با نــوروز ۱۴۰۲رونمایی می شــود .مجموعه «مهمونی»
جدیدترین برندی اســت که ایرج طهماســب از ابتدای امسال در
شــبکه نمایش خانگی اجرا و کارگردانی اش را بــر عهده گرفت و به
ســبک مجموعه های عروسکی خود شــخصیت های تازه ای را وارد
قالب گفتگو با چهره ها کرد .این مجموعه فروردین ماه سال ۱۴۰۱
از طریق شبکه نمایش خانگی در دســترس مخاطب قرار گرفت که
ترکیبی از شــخصیت های مختلف عروسکی و کاراکترهای نمایشی
داشت .در میان شخصیت های عروسکی «بچه» با صدای هوتن شکیبا
و «پشه» با صدای کاظم سیاحی بیشتر مورد توجه واقع شد و حتی
در مواردی مجموعه هم در نبود شخصیت ها وارد حاشیه شد .فصل
دوم «مهمونی» از نیمه دوم اسفندماه وارد تصویربرداری شده است
و شخصیت های «پشه» و «بچه» در این فصل هم حضور دارند .این
مجموعه به تهیه کنندگی حسن خدادادی تولید می شود/.ایرنا صفحه 2
خرب سیمنا و تلویزیون
مدیری به بن بست رسید
مهران مدیری هفت سال پس از اخرین فیلمش در مقام کارگردان ،قصد دارد فیلم جدیدی را با نام
«بن بست» جلوی دوربین ببرد .او برای این فیلم به تهیه کنندگی علی اوجی به تازگی متقاضی دریافت
پروانه ساخت شده است .وی در سال های گذشته در فیلم های سینمایی «رحمان »۱۴۰۰منوچهر هادی،
«ما همه با هم هستیم» کمال تبریزی« ،درخت گردو» محمدحسین مهدویان و «خائن کشی» مسعود
کیمیایی بازی کرده بود که از میان ان ها فیلم کیمیایی هنوز اکران نشده است .مدیری در نشست خبری
فیلم «خائن کشی» درباره تغییر مسیر کاری اش از طنز به اثار جدی گفته بود :هدفی پشت این کار نیست.
بیشتر لذت بردن ،کار کردن با بزرگان و تجربه کردن است/.ایسنا
چهار شنبه 24اسفند 1401شماره 1391
3
چپ دست به یونان رفت
فیلم کوتاه «چپ دست» به نویســندگی و کارگردانی نسرین محمدپور در ادامه حضورهای جهانی
خود ،منتخب جشنواره فیلم کوتاه یونانی شد .جشنواره فیلم کوتاه positily Differentبا هدف ایجاد
بستری برای نمایش اثار مرتبط با تفکرات قومیتی ،نژادها ،موضوعات جنسیتی و تفاوت های فرهنگی
و اجتماعی ،در این دوره میزبان ۳۷اثر از ۱۷کشور است .این دوره جشنواره ۲۵تا ۲۸اسفندماه ۱۴۰۱
برگزار و اثار منتخب به صورت همزمان در شهرهای برلین ،بارسلونا ،بولونیا ،داکار ،زاگرب و مالتا اکران
خواهند شد .در خالصه داستان فیلم کوتاه «چپ دست» ۱۵دقیقه ای امده است« :مریم تصمیمی بزرگ
در سر دارد و قصد دارد کاری انجام دهد و خود را برای این کار اماده می کند اما»...
سالم ترین تفریح سینماست
رییس هیات مدیره انجمن سینماداران با اشاره به اینکه کسی
حاضر نیست در بخش ساخت سالن سینما سرمایه گذاری کند،
گفت :قبل از شیوع ویروس کرونا یک نهضتی در سینما اتفاق
افتاد و بسیاری از ســرمایه گذاران تشویق شدند که در بخش
سالن سازی ســرمایه گذاری کنند که در ادامه ان پردیس های
چون کوروش و مگامال ساخته شــدند .محمد قاصداشرفی
اظهار داشت :در ادامه نهضت سالن سازی سینماهای قدیمی
تبدیل به پردیس های چند سالنه شــدند که این اتفاق باعث
دلگرمی تهیه کنندگان و سالن داران شــد .در صنعت سینما
هرچه قدر تعداد سالن های سینما زیاد باشد هم برای مرزهایمان
مفید است چراکه می تواند به فرهنگسازی و بسترسازی امور
فرهنگی کمک کند .رییس هیات مدیره انجمن سینماداران با
بیان اینکه وقتی کرونا در سال ۹۹در کشور شیوع پیدا کرد و
تمام دنیا را فراگرفت ،صنعت سینما با افت و خیزهای بسیار و
خسارت های جبران ناپذیری مواجه شد ،اظهار کرد :نزدیک به
۲سال سالن های سینما تعطیل شدند اما سالن های حوزه هنری
با توجه به اینکه بخش خصوصی نبود ،سالن های شان را باز نگه
داشتند و به مخاطبان ســرویس ارایه دادند که جای تشکر از
موسسه بهمن سبز دارد .قاصداشرفی افزود :در این دو سال بخش
خصوصی نتوانست هزینه اش را تامین کند و مسلما بسیاری از
سالن های ما تعطیل شدند و برخی همچنان تعطیل هستند .در
حال حاضر وضعیت ســینماها در حالی قرار دارد که مخاطب
نداریم و صاحبان فیلم راضی به اکران اثارشان نمی شوند .اینجا
می طلبد دولت و مسئوالن به کمک سالن های سینما بیایند که
متاسفانه این اتفاق نیفتاده و اگر کمک کردند بسیار جزئی بوده
است .وی با اشاره به اینکه مســئوالن کشور ،تهیه کنندگان،
پخش کنندگان و سینماداران چون در بخش فرهنگی فعالیت
می کنند ،وظایفی برعهده دارند تا بسترسازی در زمینه فرهنگ
کنند ،گفت :اگر فرهنگ سازی صورت بگیرد ،روابط اجتماعی مان
صحیح و درست می شود .متاسفانه در حال حاضر بسیاری از
جوانان ما نگران اینده هســتند و این نشان می دهد در بخش
فرهنگ کار نکرده ایم و باید از دانشگاهیان کمک بگیریم .در
حقیقت جامعه شناسان و روان شناسان باید با جوانان صحبت
کنند و حرفشان را بشنوند تا متوجه خواسته شان شوند .رییس
هیات مدیره انجمن سینماداران ادامه داد :بخشی از این اتفاق
می تواند در سالن سینما تامین شود چراکه سالم ترین تفریح،
سینماست .در صنعت سینما باید تمام مسئوالن این تصمیم را
داشته باشند که به سالن سازی کمک کنند .همچنین سالن هایی
که در حال حاضر موجود است ،نباید تعطیل شوند .متاسفانه
من تصمیمی در ایــن مورد نمی بینم پس باید به مســئوالن
گوشزد کنیم که در بخش فرهنگ فعالیت چند برابری داشته
باشند .نزدیک به ۵۰۰شهرستان ما فاقد سالن سینما هستند
و فرمانداری ها و شــهرداری ها باید کمک کنند چراکه وزارت
ارشاد به تنهایی نمی تواند تمام این مسئولیت را به دوش بکشند.
قاصداشرفی با بیان اینکه مسلما سینما غیر از فیلم چیز دیگری
عرضه نمی کند و اگر نباشد سالن خالی به درد نمی خورد ،گفت:
اگر در ۲سال کرونا فیلم های خوب اکران می کردند شاید امروز
وضعیت مان اینگونه نبود/.ایرنا صفحه 3
4
پرونده
چهار شنبه 24اسفند 1401شماره 1391
به بهانه پخش نوروزی مسابقه «کهکشان»
مهمانـیکهکشـانی هادرنـوروز
برخی کارشناسان معتقدند که تلویزیون برای بقا در عصر
نیره رضایی مطلق
جدید نیاز به طراحی و برگزاری مسابقات رقابتی و پرهیجان
گفت و گو
دارد .در ضرورت وجود این نــوع برنامه ها در تلویزیون هیچ
ن برنامه ها باعث فعال شدن ذهن افراد و ایجاد نشاط
شکی نیست ،چراکه ای
در فضای جمعی می شود .اما در کنار جذابیت همیشگی مسابقات تلویزیونی
استفاده از فناوری های نوین به تنوع و جذابیت این مسابقات افزوده است.
در سال های اخیر با رشد و گسترش فناوری واقعیت افزوده ()ARو واقعیت
مجازی ( )VRتولیدات تلویزیون نیز به استفاده از این فناوری رفته است .یک
نمونه بارز و موفقی که این روزها می شود به ان استناد کرد مسابقه تلویزیونی
«کهکشان» اســت که به کمک این فناوری بینندگان و شرکت کنندگان به
صورت همزمان با چالش های تازه ای روبرومی شوند .این مسابقه که با اجرای
سپند امیر ســلیمانی در فصل دوم ،روی انتن رفته است تالش کرده در این
فصل به جای مجری محوری در طول بازی از بازیگرانی در هر بخش مسابقه
استفاده کند که به روایتگری پرداخته و به شرکت کنندگان برای پیدا کردن
گویی طالیی کمک می کنند .در این فصل از مسابق ه «کهکشان» شاهد استفاده
درست از بازیگران هستیم .عالوه بر سپند امیرسلیمانی که مجری این مسابقه
است ،بازیگران دیگری هم در مسابق ه «کهکشان» حضور دارند اما حضورشان
در این مسابقه که از روایتی داستانی بهره می برد از جنس همان شغل خودشان
یعنی بازیگری است.
طراحی اولین مسابقه تعاملی تلویزیونی
کمیل سوهانی ،تهیه کننده مسابقه «کهکشان» با اشاره به ایده
اصلی این مسابقه می گوید :سرگروه طراحی این مسابقه محمدصادق
باطنی اســت .هدف مان این بود مســابقه ای بســازیم که با قالب
مسابقه های تلویزیونی این روزها فرق داشته باشد .مخاطب تلویزیون
سال ها قالب اصلی مسابقات تلویزیونی را با یک استیج و یک سلبریتی
تخته شاسی در دست روی ان استیج شناخته است که در فضایی به
ظاهر رقابتی سواالتی را از تعدادی شرکت کننده می پرسد .البته این
سک نوع از ده ها نوع مسابقات تلویزیونی است که در یک قالب خاص
محدود شده است.
وی درباره فصل دوم این مسابقه توضیح می دهد :در فصل دوم
مجری مســابقه در یک اتاق فرمان حضــور دارد و از این اتاق بین
شرکت کنندگان و بازیگران هر بخش ارتباط برقرار می کند ،البته بر
روی موضوع زمان و همچنین خطاهای شرکت کنندگان نظارت هم
دارد و سعی می کند فضای هیجانی و رقابتی ای را در طول مسابقه
ایجاد کند .سوهانی می افزاید :در هر قسمت این مسابقه یک گروه پنج
نفره خانوادگی به همراه مجری وارد فضای مسابقه می شوند .شرکت
کنندگان در این مسابقه سفری را در دل تاریخ اغاز کرده و دوره های
مختلف تاریخ ارتباطات از گذشته تا اینده را پشت سر می گذارند.
برای هر دوره تاریخی ،اتاق هایی در نظر گرفته شده که یکی از شرکت
کنندگان با ورود به ان با چالش هایی دست و پنجه نرم خواهد کرد.
برای غلبه بر این چالش ها ،شرکت کنندگان نیازمند توانمندی هایی
در زمینه همکاری گروهی ،تمرکز ،قدرت فیزیکی ،خالقیت ،حافظه
و همچنین مهارت استفاده از تکنولوژی های نوین ارتباطی هستند.
تهیه کننده مسابقه «کهکشان» با اشاره به پخش این مسابقه در نوروز
و ماه مبارک رمضان تاکید می کند :برای فصل دوم روی اشکاالت و
ضعف های فصل اول این برنامه کار کردیم و حتی با افراد زیادی هم
مشورت شد تا فصل دوم متفاوت باشد و مخاطب خود را جذب کند.
با این حال ســوهانی فصل اول را شروع یک تجربه متفاوت دانسته
می گوید :وقتی ژانر جدیدی تجربه می شــود باید به ان زمان داد تا
جای خود را باز کند و مخاطبش را جذب کند.
دکوری امیخته به واقعیت مجازی
وی درباره جزئیات این دکور اضافه می کند :در هر اتاق یک دوربین
مداربسته و یک اسپیکر داریم و سپند امیرسلیمانی که در اتاق فرمان
حضور دارد از این طریق با همه شــرکت کننده ها در ارتباط است و
چنین اتفاقی هم تاکنون در تلویزیون رخ نداده است ۱۳ .اتاق داریم
و از لحاظ ژانر رئالیتی ،تمام تالش ها صورت گرفته است که اتفاقات
واقعی باشد .سوهانی استفاده از فناوری واقعیت افزوده را مهمترین
ویژگی این مسابقه دانسته ادامه می دهد :داد :واقعیت افزوده ARبه
معنای اضافه کردن چیزی است که در ان گرافیک ،صدا و بازخورد
لمسی به جهان طبیعی ما اضافه می شــود .در این مورد بر خالف
واقعیت مجازی که شما در یک محیط کامال مجازی VRهستید،
واقعیت افزوده از محیط طبیعی شما اســتفاده کرده و به سادگی
اطالعات مجازی را در باالی ان قرار می دهد .تهیه کننده مسابقه
«کهکشان» اظهار امیدواری کرد که این مسابقه در ایام نوروزو ماه
مبارک رمضان مورد استقبال قرار بگیرد چرا که با تکنولوژی ترین
مسابقه تلویزیونی و ترکیب یک نمایش و مسابقه در کنار هم تولید
شده است .وی در پاسخ به این پرسش که چرا سپند امیرسلیمانی در
این فصل جای نیما فالح را گرفته است ،توضیح می دهد :تصمیم ما
براین بود که در هر فصل یک فرد جدید به عنوان مجری و کسی که
از دل تاریخ رمزگشایی می کند حضور داشته باشد ،به همین منظور
تغییر در مجری را داشتیم ،در این راستا نیز گزینه های مختلفی مورد
مذاکره بود که نهایتا با سپند امیرسلیمانی به تو افق رسیدیم.
سوهانی با بیان اینکه در این ۲۶قسمت فصل دوم سعی کردیم
از بازیگران و ورزشکاران به عنوان شرکت کنندگان استفاده کنیم،
می افزاید :در این پروژه برنامه ســازی گروه برای مدیریت بازی ها
داشــتیم که فضای بازی جذابیت الزم را داشته باشد و در مجموع
۲۵۰نفر برای ضبط این برنامه درگیر بودند.
سفر به چهار کهکشان تاریخ ارتباطات
تهیه کننده مســابقه «کهکشان» با اشــاره به محتوای مسابقه
متذکر می شود :ما می خواستیم در این مسابقه یک عقبه نظری هم
داشته باشیم .بنابراین برای فصل اول تصمیم مان این بود که فضا را
به سمتی ببریم که مخاطب و شرکت کننده ها در این مسابقه با تاریخ
ارتباطات اشنا شوند .ما چهار کهکشــان داریم که هر کدام یکی از
اعصار تاریخ ارتباطات است .کهکشان اول زمانی است که ارتباطات
بشــر بر اساس گوش و چشــم بوده .کهکشــان دوم زمانی بود که
ارتباطات بشر بیشتر سمت کتابت رفته و در کهکشان سوم ارتباطات
بشر به سمت دیجیتال یعنی تلفن و تلویزیون و بازی های کامپیوتری
رفته و در کهکشان اخر که اکنون و اینده را در بر می گیرد ،ارتباطات
بشر بیشتر بر مبنای فضای مجازی است.
وی می افزاید :داستانی که ما طراحی کردیم بر مبنای یک ماشین
زمان است .ماشــینی که در خانواده مجری ان را اختراع کردند که
این ماشین زمان وسیله ای است که شرکت کننده های ما را به سفر
در زمان می برد .سفر به زمان ها و مکان های مختلفی که در هرکدام صفحه 4
پرونده
چهار شنبه 24اسفند 1401شماره 1391
5
در این فضا قرار می گیرند ،لذت بخش است.
سوهانی درباره هزینه برگزاری این مسابقه یاداور می شود :دکور
ما در مسابقه «کهکشان» نسبت به سایر دکورها قیمتش کمتر است
اما باید در نظر بگیرید که به لحاظ کارگردانی و پشتیبانی فنی ،این
مسابقه از مجموعه برنامه های سرگرمی دیگر در صدا و سیما خیلی
دشوارتر بوده است.
فناورانه ترین مسابقه تلویزیونی
فاطمه دالوری ،سردبیر این مسابقه اســت .وی درباره طراحی
چالش های این مسابقه و وظیفه ای که در این برنامه دارد ،می گوید:
وظیفه سردبیر در هر برنام ه به طور کلی توجه به محتواست و تالش
می کند محتوایی را که مدنظر گروه است ،به خوبی در همه قسمت ها
مراعات شود .وی می افزاید :در این مسابقه ما یک ایده اولیه پژوهشی
داشتیم .و یعد از ان ایده های محتوایی که باید در همه بخش ها از
جمله دکور ،موسیقی ،بازی ها ،متن ها و...رعایت می شد.
وی درباره تحقیق و پژوهشی که برای این برنامه انجام شده هم
ادامه می دهد :ایده اصلی برنامه بر اساس چهار کهکشان ارتباطی مک
لوهان است .در نتیجه ما ابتدا یک پژوهش خیلی گسترده درباره این
کهکشان های ارتباطی انجام دادیم که در هر دوره ای چه ابزارهای
ارتباطی وجود داشته که هر کدام قصه های جذاب بسیاری هم دارد
که پژوهش این کار با گروه ما بوده .قدم بعدی این بود که این اتفاقات
را بومی سازی و منطبق با فضای فرهنگی خودمان کنیم .مثال معادل
چه دوره ای از تاریخ ایران است و ما در ایران چه چیزهایی برای ارتباط
داشتیم .دالوری با اشــاره به دشواری های تهیه و ضبط این برنامه
اذعان می کند :در این مســابقه برای اولین بار مخاطبان تلویزیون
می توانند چالش های درون مســابقه را از طریــق تکنولوژی های
واقعیت افزوده ARو واقعیت مجازی VRهمزمان با پخش مسابقه
از تلویزیون در منــازل خود تجربه کنند .این مســابقه تلویزیونی،
تجربه ای نو برای تعامل مخاطبان بــا تلویزیون را رقم می زند که تا
کنون در هیچ مسابقه ای تجربه نشده است.
به گفته سردبیر مسابقه کهکشان این مسابقه فناورانه ترین مسابقه
تلویزیونی در سیماســت و در کنار این ویژگی به روز و منحصر به
فردش ترکیب یک نمایش و مسابقه در کنار هم نیز است.
وی انتخاب دکور میزبان را متناسب با ا ن فضا دانسنه و می گوید:
برای نمونه در بخش «ادبســتان» که روایتی از دوره قاجار است به
شــخصیت «مریم امین» که یک روزنامه نگار در ان دوره تاریخی
است که از قضا خیلی به این فرد تا به حال پرداخته نشده است رجوع
کرده ایم و اتفاقات تاریخی ان زمان را از زبان وی بیان می کنیم.
چالش های متفاوتی وجود دارد.
سوهانی سخت بودن مراحل مسابقه در عین ساده به نظر رسیدن
انها را از ویژگی های ان دانسته می گوید :شاید بینندگان مسابقه در
ابتدا تصور کنند که ایتم های این مسابقه با توجه به دکور و ظاهری
که دارند بسیار اسان و پیش پا افتاده در نظر گرفته شده اند اما وقتی
که مسابقه شــروع می شود تازه متوجه می شــوند که هر مرحله تا
چه میزان می تواند سخت و نفسگیر باشد وهمین موضوع توانسته
هیجان مسابقه را افزایش دهد.
سرگرمی در کنار اگاهی بخشی
این تهیه کننده هدف عمده مسابقات تلویزیونی را عالوه بر ایجاد
سرگرمی ،اگاهی بخشی عنوان کرده می افزاید :در مسابقه کهکشان
تالش کردیم تا این موارد رعایت شود .هدف ما این بود که مسابقه
«کهکشان» عالوه بر سویه سرگرم کنندگی اش هدف اگاهی بخشی
را نیز محقق کند .اگر از حیث مخاطب شناســی هم به این مسابقه
نگاه کنیم رده های مختلف ســنی با جنسیت های متفاوت و اقشار
گوناگون اجتماعی فرصت حضور در این مسابقه را دارند تا شانس
خود را امتحــان کنند .وی می افزاید :تــاش کردیم عالوه بر نکته
پایانی که شــرکت کنندگان بعد از حل معمــای برنامه به ان نایل
می ایند ،هر ایتم خودش نکته ای اموزنــده دارد .از طرف دیگر در
مسایقاتی از جنس کهکشان که مخاطب با ان ارتباط برقرار می کند،
می توان اقشار مختلف به ویژه نوجوان ها را به سادگی و هزینه کم با
تلویزیون اشتی داد.
سوهانی درباره نحوه حضور شرکت کنندگان می گوید :ما پیش از
مسابقه یک فراخوان عمومی دادیم که در ان به این موضوع اشاره
کردیم گروه هــا در قالب پنج نفره و ترجیحا یک خانواده باشــند و
هم چند طیف ســنی در این گروه ها وجود داشته باشد و هم طیف
جنسی .یعنی گروه ها هم شامل خانم ها و اقایان باشد و هم سنین
مختلف .ما حتی در برخی قســمت ها ،هم شرکت کننده نوجوان و
هم میانسال داریم .به گفته این تهیه کننده در مرحله انتخاب پس
از این که گروه ها داوطلب مسابقه شدند ،با انها مصاحبه می شود و
پرسشنامه ای را در اختیارشان قرار می گیرد و کارشناسان مسابقه
از این طریق میزان هوش هیجانی شان را می ســنجند و اگر نمره
قبولی اوردند برای مصاحبه حضوری دعوت می شــوند تا براساس
قابلیت هایشان نقش شان در گروه مشخص شود.
وی با اشــاره به دکور این مســابقه می گوید :حدود ۲۰۰۰متر
زیربنای دکور مسابقه «کهکشان» است .برای چنین دکوری با سقف
بلند ،پیدا کردن لوکیشن کار راحتی نبود .یکی از ویژگی های این
دکور گنجاندن دوره های مختلف در این فضا بود .ما از دوره ساسانیان
تا زمان اینده را در این فضا دکور زدیم و همین تنوع برای کسانی که
پیچیدگی و دشواری در برنامه های مسابقه محور
مجید رســتگار کارگردان مسابقه «کهکشــان» با بیان اینکه
کارگردانی برنامه های مسابقه ای چندان اسان نیست اظهار می کند:
کارگردانی و اجرای کار مســابقه «کهکشــان» کار خیلی سخت
اســت زیرا باید در یک زمان اطاق فرمان ،محل مسابقه و همچنین
بازیگردانی بازیگران را مدیریت کنیم و این هماهنگی خیلی موجب
پیچیدگی در ضبط و اجرا می شود.
وی درباره سختی کار ضبط برنامه های مســابقه محور ان هم
با چندین مــکان متفاوت می گویــد :کارگردانــی در برنامه های
مسابقه محور متفاوت بوده و واقعا یک ساعت ضبط چنین برنامه هایی
بسیار سخت است .ضمن اینکه جدای از مسابقه ما بخش نمایشی
را هم داریم که در بخش نمایشی ما بداهه گویی و هم فیلم نامه قبلی
وجود دارد که این دو در جریان مسابقه باید کنترل شود و جایی کار
سخت تر می شــود که کارگردانی و تمام پشتیبانی ها باید همزمان
انجام شود تا برنامه از فرم رئالیتی خارج نشود.
سفر به دوران قاجار
کیمیا گیالنی بازیگر نقش نگین در بخش ادبســتان می گوید:
نگین برداشت فانتزی از شخصیت مریم امین روزنامه نگاری در زمان
قاجار است که سعی دارد مسائل اجتماع را نشان دهد .این شخصیت
یک کلیدواژه دارد که «مردم چشم شون به دست ما و ما نگاه مون
به اگاهی مردم است» که البته در این بخش ادبستان مسائل طنز
را هم در اجرا داریم که باعث عمق دهی مخاطب به برخی مســائل
تاریخ در دوره قاجار می شود .گیالنی می افزاید :البته این شخصیت
یک رابطه عاشقانه با مجری(سپند امیرسلیمانی) برقرار می کند که
به واسطه فاصله تاریخی بین دو نسل جذاب است اما در کل نقش این
شخصیت در اگاهی رسانی بیشتر از دوره تاریخی قاجار پررنگ است.
درواقع این شخصیت یک نقش زن فعال ایرانی را در دوره تاریخی
قاجار نشان می دهد. صفحه 5
6
خرب فرهنگ و هرن
چهار شنبه 24اسفند 1401شماره 1391
سراینده شعر دو کاج غزل خدافظی خواند
«محمد جواد محبت» شاعر سرشناس کرمانشاهی و سراینده شعر معروف «دو کاج» ،روز گذشته ۲۳
اسفند در سن ۷۹سالگی ،اخرین غزل زندگی اش را سرود و برای همیشه دار فانی را وداع گفت .وی متولد
سال ۱۳۲۲در کرمانشاه بود .معلم باصفایی که در کنار معلمی یک عمر شاعرانه زندگی کرد و اشعارش
ردی از خاطره در ذهن تک تک مردمان این سرزمین به جای گذاشته است .قصه «دو کاج» را تقریبا همه
مردم ایران زمین شنیده اند ،دو کاجی که نماد مردی و نامردی در روزگار ما بودند و قصه شان را بسیاری از
کودکان این سرزمین با شعر معروف «محبت» از برکرده اند .اشعار محبت عجیب به دل می نشیند و همین
باعث شد یکی از شاعران ایرانی باشد که جایزه شعر فروغ به او اختصاص پیدا کرد/.صباخبر
عیدی سیروان به مردم
سیروان خسروی در فضای مجازی اعالم کرد که قصد دارد سال جدید را با دادن عیدی به مخاطب های
موسیقی اغاز کند .سیروان خسروی درباره عیدی خود به طرفدارانش نوشته« :دوست داشتم سال جدید
رو با دادن یه عیدی کوچیک به مخاطب های موسیقی شروع کنم .به همین منظور تصمیم گرفتم که در
کنسرت هشت فروردین ،قیمت دو سوم از کل بلیط های کنسرت رو بیش از ۵۰درصد کاهش بدیم».
سیروان خسروی در جریان توقف کنسرت ها جزو نخستین خوانندگانی بود که به روی صحنه بازگشت.
وی از سن ۱۱سالگی به مدت چهار سال نزد اوی جونیو به یادگیری موسیقی و کیبورد پرداخت و از
همان دوران نوجوانی با دیدن انیمیشن شیر شاه به موسیقی التون جان عالقه مند شد/.ایسنا
لغو کنسرت ناصر زینعلی در شیراز
ناصر زینعلی خواننده موسیقی پاپ قرار بود ۲۱و ۲۲اسفند ماه در سالن حافظ شیراز به روی صحنه برود اما هر
دو شب از کنسرت های او با وجود داشتن مجوز از ارشاد استان و فروش کلیه بلیط ها ،لغو شد .این در حالی است
که این خواننده به تازگی در جریان جشنواره موسیقی فجر در سالن میالد نمایشگاه روی صحنه رفته بود و بلیط
فروشی هایش برای اجرای کنسرت های اتی در شهرهای دیگر همچنان ادامه دارد.
ماجرای لغو کنسرت ها در استان ها موضوع تازه ای نیست و با تمام مالحظات ،پروسه برگزاری کنسرت در برخی
استان ها حتی پس از دریافت مجوز ،با اما و اگرهایی همراه است .مسیر صدور مجوز برای برگزاری یک کنسرت،
روندی خاص و در عین حال مشخص را طی و دستگاه های مختلف نظارتی و انتظامی را درگیر می کند و در نهایت
ارشاد در مرحله پایانی ،مجوز را صادر می کند اما باز هم وقتی همه مجوزها و تاییدیه ها گرفته شد ،در مواردی
شاهد لغو کنسرت ها در دقیقه نود هستیم؛ اتفاقی که مشکالت مختلفی به وجود می اورد .در راستای لغو کنسرت
های اخیر ناصر زینعلی ،خواننده پاپ با تهیه کننده لو -اشکان اروجیان می گوید :توضیحی به ما داده نشده است
و خودمان هم مشکلی نداشتیم؛ نه ممنوع الفعالیت بودیم و نه اتفاقی رخ داده بود .االن هم بلیط فروشی کنسرت
یکی دیگر از شهرها را اغاز کرده ایم .او ادامه می دهد :اینکه چرا این اتفاق افتاد را نمی دانیم .ماجرا از این قرار بود
که وقتی به شیراز رسیدیم ،با صدور نامه ای مدیر شرکتی که مجوز کنسرت را دریافت کرده بود خواستند و به او
اطالع دادند که باید هر دو شب از کنسرت لغو کنیم .اروجیان در پاسخ به اینکه چه نهادی خواستار لغو کنسرت شده
بود ،پاسخ می دهد :ظاهرا شورای تامین شیراز دستور لغو این کنسرت را صادر کرده بود ولی به هر حال ما متوجه
نشدیم که کار فرمانداری بود یا ارشاد؛ زیرا فرمانداری می گفت لغو کنسرت ها دستور ارشاد بوده و ارشاد می گفت
دستور فرمانداری بوده است .او درباره ضررکردی که در پی لغوی کنسرت ها برای انها پیش امده بیان می کند:
هزینه بلیط ها را به مخاطبان بازگرداندیم ولی در نهایت متوجه ضرر مالی زیادی شدیم؛ زیرا هزینه های پرواز،
سالن ،هتل و پرداخت شده بود و باید دستمزد گروه های نور و صدا و بچه های اجرایی را هم پرداخت می کردیم.
اروجیان در پایان تصریح می کند که گفته می شود ممکن است دلیل لغو این دو شب اجرا به خاطر رفتارهای برخی
تماشاگران در کنسرت قبلی باشد ولی در نهایت ما علت اصلی را متوجه نشدیم/.ایسنا
زنان تشنه قدرت به بازار نشر رسیدند
کتاب «زنان تشنه قدرت» نوشته برنار کی رینی با ترجمه ابوالفضل
اهلل دادی منتشر شد .در نوشته پشت جلد کتاب می خوانیم« :حکومت
ساقط شده است ،مردان از راس قدرت به زیر کشیده شده اند و زنان
حکومت را تماما در ید قدرت خود دارند .سال هاست مرزهای کشور به
روی بیگانگان بسته شده و جهان فقط با اطالعاتی از واقعیت امپراتوری
«شبان»
زنان خبر دارد که سران صالح می بینند منتشر شود .ژودیت،
ِ
زنان ،که پس از مرگ مادرش جانشین او شده ان سرزمین را با مشت
اهنین اداره می کند؛ مضحکه ای سیاسی در دل رژیمی هذیان زده که
تمام شعارهای پیش از انقالبش را کنار گذاشته و در کار خلق ارزش ها
و شعارهای جدید است...
این رمان کــه دربــاره دولت هــای تمامیت خــواه و بــه نوعی
پادارمان شهری است ،در ۳۷۵صفحه با شــمارگان ۱۱۰۰نسخه و
قیمت ۱۹۰هزار تومان در انتشــارات فرهنگ نشر نو با همکاری نشر
اسیم منتشر شده است/.ایسنا
برنده نوبل ادبیات درگذشت
«کنزابورو اوئه» یکی از نویسندگان بزرگ ژاپنی و برنده جایزه
نوبل ادبیات ،در سن ۸۸سالگی از دنیا رفت« .کنزابورو اوئه» که در
سال ۱۹۳۵میالدی در روستای دورافتاده ای واقع در «شیکوکو»
متولد شد و پنجمین نفر از هفت فرزند خانواده بود ،با داستان های
محلی مادربزرگ و مادرش بزرگ شد.اثار او که شامل داستان ها و
مقاالت می شد ،به طیف گسترده ای از موضوعات از نظامی گری و
خلع سالح هسته ای گرفته تا بی گناهی و اسیب روانی می پردازد.
«اوئه» در قبال ان چه به عنوان شکست های کشورش می شمرد ،به
قهرمانی جسور برای افرادی تبدیل شد که شنیده نمی شوند« .اوئه»
از سوی برخی از ژاپنی ها به عنوان یک نویسنده اشکارا غربی تلقی
می شود« .اوئه » در سال ۱۹۹۴میالدی برنده جایزه نوبل ادبیات شد
و تا دهه هفتم زندگی اش همچنان به نویسندگی ادامه داد .او اخرین
کتابش را در سال ۲۰۱۳روانه بازار کرد .انتشارات «کودانشا » اعالم
کرد که این نویسنده در سوم مارس بر اثر کهولت سن درگذشت/.ایسنا
خالق مجسمه های ابعاد بزرگ ،درگذشت.
«فیلیدا بارلو» نویســنده بریتانیایی که برای خلق چیدمان ها و
مجسمه های بزرگ از جنس پلی اســتایرن ،کارتن و تخته سه الیی
شناخته می شود در سن ۷۸سالگی درگذشت.
وی در سال ۱۹۴۴در نیوکاســل به دنیا امد .مادرش نویسنده و
پدرش روانپزشک بود .مجسمه « »Shedmeshکه در سال ۱۹۷۵
برای یک نمایشــگاه گروهی در لندن اماده شد و اثر هنری«مملو»
( )۱۹۸۳از کارهای اولیه برجسته او هستند .او در کالج هنر چلسی در
لندن ( )۱۹۶۰-۶۳و مدرسه هنرهای زیبای اسلید ()۱۹۶۶-۱۹۶۳
حضور یافت« .بارلو» در هر دو مدرســه تدریس کرد و تا سال ۲۰۰۹
استاد هنرهای زیبا و مدیر مطالعات کارشناسی در این مدرسه بود.
«بارلو» زمانی به عنوان مجسمه ســاز به شهرت جهانی رسید که در
ســال ۲۰۰۹بعد از چهار دهه تدریس بازنشسته شــد .او در جریان
مجموعه ای از نمایشگاه های مهم به چهره بین المللی تبدیل و در سال
۲۰۱۱نیز به عضویت اکادمی سلطنتی درامد/.ایسنا صفحه 6
خرب فرهنگ و هرن
باغ البالوی شهرستانی فروردین ماه دیدنی است
میکائیل شهرستانی قصد دارد نمایش «باغ البالو» نوشــته انتوان چخوف را اواخر فروردین ماه در
تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه بیاورد .میکاییل شهرستانی ،کارگردان و مدرس تئاتر که مدت هاست
اثار نمایشی را با هنرجویان خود اجرا می کند ،برای تازه ترین پروژه اجرایی خود نمایشنامه «باغ البالو» اثر
مشهور چخوف را در نظر گرفته است .داستان این نمایش نامه درباره یک زن اشراف زاده روس و خانواده اش
است که به علت قرض ،رو به ورشکستگی هستند و باغ البالوی خاطره انگیزشان در گرو بانک است و قرار
است در موعد معینی باغ و ملک شان حراج شود .گفته می شود این نمایشنامه اخرین اثر چخوف است
در سال ۱۹۰۳نوشته شده و یک سال بعد با کارگردانی استانیسالوسکی روی صحنه رفته است/.ایسنا
چهار شنبه 24اسفند 1401شماره 1391
7
خداحافظی با مجموعه تئاترشهر
سه نمایش به صحنه رفته در تاالرهای قشقایی ،سایه و کارگاه نمایش تئاتر شهر شامگاه روز دوشنبه
بیست و دوم اســفندماه به اجرای خود پایان دادند .نمایش های «همه چیز می گذرد ،تو نمی گذری» به
کارگردانی غالمرضا عربی که از روز بیستم بهمن روی صحنه رفته بود .نمایش « َمرد» به کارگردانی حسین
احمدخانی که از بیست و یکم بهمن و همچنین نمایش عروسکی «هایکوی پاروزن یکدست» هم که از روز
بیست و هفتم بهمن به نویسندگی و کارگردانی ماندانا عبقری روی صحنه رفته بود ،شامگاه روز دوشنبه
بیست و دوم اسفند ماه از تئاتر شهر خداحافظی کردند .در ایین پایانی هر سه اثر نمایشی یاد شده ،لوح
قدردانی از سوی سید محمدجوادطاهری رئیس مجموعه تئاتر شهر به کارگردانان این اثار تقدیم شد/.ایسنا
درنشست کتابخانه مرجع کانون پرورش مطرح شد:
نـوروز تنهـا عیـد صلـح اسـت
با نزدیک شدن به نوروز نودودومین نشست کتابخانه مرجع کانون
پرورش فکری کودکان و نوجوانان با موضوع «جشــن ها و ایین های
نوروزی» برگزار شد .روز ۲۱مارس مطابق با اول فروردین ،روز جهانی
عید نوروز نام گذاری شــده است .یکی از برجســته ترین جشن ها و
ایین های ایران باستان که بر جای مانده ،جشن نوروز است .بر همین
اساس در نشستی که با موضوع «جشــن ها و ایین های نوروزی» در
کتابخانه مرجع کانون پرورش فکری برگزار شد احمد محیط طباطبایی
پژوهشگر با اشاره به اختراع تقویم شمسی از سوی ایرانیان ،جشن های
بهار را ایینی عنوان کرد که از دوران قدیم وجود داشته و با گذشت زمان
با نوروز یکی می شود.
وی ادامه داد :نوروزهای دیگری هم داریم که در زمان های دیگری
از سال برگزار می شود .برای نمونه نوروز صیادی در تابستان است و یا
نوروز چوپانان که در منطقه البرز و سیاهکل در مرداد برگزار می شود.
تعدادی از این ایین های نوروزی همچنان در تقویم های محلی وجود
دارد .این پژوهشگر تصریح کرد :یکی از ویژگی های مهم ما موقعیت
قرار گرفتن ایران است که بین شــرق و غرب قرار دارد و به نوعی یک
مسیر تبادلی میان شرق و غرب محسوب می شود .درواقع ایرانی ها در
این مسیر هرچیزی را کامل می کنند .محیط طباطبایی بیان کرد :یک
فرهنگ تاریخی چندهزار ساله که از حضور همه فرهنگ هایی که به این
کشور ورود کردند به جا مانده است .شاید ایران در دوره هایی استقالل
سیاسی نداشته اما استقالل فرهنگی و هویت ملی ان مشخص بوده
است .وی با تاکید بر اینکه مهم ترین ویژگی نوروز تعلق ان به همه افراد
است ،اظهار کرد :نوروز متعلق به همه است و برای یک نژاد یا دین خاص
نیست .در اصل یک انقالب بهاری است با جایگاهی که به همه تعلق دارد.
محیط طباطبایی گفت :سفره هفت سین به مفهوم دور هم بودن است.
در همه ایین های عزاداری و شادی ما سفره دیده می شود .سفره نوروز
به وسعت تمام ادم هاســت و همه در زمان معینی دور سفره کنار هم
جمع می شوند .وی بیان کرد :نوروز جشن هم زیستی و تنها عید صلح
است .با نمادهای سفره هفت سین برای پدیده هایی که خداوند به ما داده
است سپاسگزاری می کنیم .وسایلی که در سفره قرار می گیرد براساس
ویژگی های معیشتی هر شهری متفاوت است .محیط طباطبایی تصریح
کرد :اغاز جشــن های بهار با چهارشنبه سوری اســت که از دو کلمه
چهارشنبه و سور تشکیل شده است .چهارشنبه متعلق به هفته است
و سور متعلق به پایان زمستان و سالم به بهار که با از روی اتش پریدن
و جشن گرفتن بهار همراه است .وی در ادامه به ایین های چهارشنبه
سوری مانند قاشق زنی ،برخی سنت های عروسکی و ...در فرهنگ ها و
مناطق مختلف در شب چهارشنبه سوری اشاره داشت .این پژوهشگر
گفت :ابتدا چهارشنبه سوری همزمان با چهارشنبه اخر ماه صفر بود که
مختار هم در همین زمان با روشن کردن اتش به عنوان یک حربه قیام
می کند اما به این دلیل که با رحلت پیامبر(ص) تداخل داشته است بعد
از مدتی همزمان با تقویم شمسی برگزار می شود .همچنین اتش بازی
در چهارشنبه سوری با امدن مغول ها اتفاق افتاد و مغول ها این پدیده
را اوردند .محیط طباطبایی با بیان اینکه نو شدن یک امر کهن است به
برخی روزهای نوروز و ایین هایی که دارد مانند حاجی فیروز اشاره کرد
و گفت جشن های نوروز ۱۹فروردین تمام می شود/.صباخبر صفحه 7
گفت وگوی صبا با قدمعلی سرامی
نویسنده و پژوهشگر
صاحب امتیاز :موسسه فرهنگی هنری وصف صبا
مدیر مسئول و سردبیر :محمدرضا شفیعی
حـذف پنـج روز از سـال
در ایـران باسـتان
www.rooznamehsaba.com
rooznamehsaba
تهران -خیابان ایت اهلل مدنی -کوچه خجسته منش -پالک 5
تلفن 77582422 -6 :فکس77548245 :
چاپ :موسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران
توزیع :نشر گستر امروز
سمیه خاتونی -در واپســین روزهای سال ،سالی که با
تمام سختی ها و شادی های نداشته ،اخرین برگه های دفتر
زرین اش ورق می خورد به سراغ استادی رفتیم که شاگردی
را درپیشگاه اش به جا نیاورده ایم ،نمی دانم شاید به همین
دلیل است که به تجربه روزهایی ناخوش نشسته ایم ،حرف
از یک تن یا دو تن نیست ،حرف از یک اقبال عمومی است
که در انتخاب دچار اشتباه شده است و گوش شنوای خود
را به روی کسانی باز گذاشته که دانش سخن ندارند! من هم
یکی از شما هستم در همین اشتباه های پر تکرار ،که گاهی
به تناسب شغل افتخار هم صحبتی با این استادان نصیبم
می شــود .در این گفتگو به بهانه نوروز در ایران باستان ،با
قدمعلی سرامی هم کالم شدم که در ادامه می خوانید.
قدمعلی َس ّرامی (زاده ی ۸بهمن ۱۳۲۲در رامهرمز) ،نویسنده،
شاعر و پژوهشگر ایرانی در حوزه ی زبان فارسی و عضو هیئت امنای
بنیاد فردوسی است .او یکی از پنج استاد برتر شاهنامه پژوه ایران به
انتخاب نخســتین دوره ی جایزه ی پژوهش پروفسور اقابزرگ در
سال ۱۳۹۰است.
افرینش و زایش زمین در فرهنگ ایران باستان چقدر
قدمت دارد؟
فرهنگ ایران باســتان یکی از 5فرهنگ های ریشه دار و اصیل
در جهان است .بخش بزرگی از مسیحیت که باالی 4میلیارد پیرو
ت های فرهنگی شان در میترائیسم ایرانی ریشه دارد.
دارد زیر ساخ
فرهنگی که سرداران رومی از ایران به روم برده و از انجا به تمام اروپا
اشاعه پیدا کرده است .نمود ائین های ایرانی در غرب کامال مشخص
است مثال در پایتخت انگلستان ،شــهر لندن ائین معبد میتراو ...
دیده می شود .همین طور ائین های یهود و مسیحیت بسیار متاثر
از ائین های کهن ایران باستان بودند و فرهنگ غنی ایرانی در زیر
ساخت های ائینی انها دیده می شود .همه ادیان بزرگ دنیا معتقدند
که خدا دنیا را در 6روز افریده است همان طور که در قران هم امده
الس َما َواتِ َو ْالَ ْر َ
ض َو َما ب َ ْی َن ُه َما فِی سِ َّت ِه اَیَّا ٍم” (همانا
است “ َولَق َْد خَ لَ ْق َنا َّ
ما اسمان ها و زمین و انچه را میان انهاست در شش روز افریدیم)
این ایه هم ریشه در 6گاهنبار ایرانی دارد (گاهنبار؛ ایین و جشنی
است که از دیرباز در پهنه ایران فرهنگی ،به پا داشته می شده است،
جشــنی که نخســتین پایه و مایه ان گرد هم امدن ،هم افزایی،
همازوردی و شادی است .این واژه به معنای بارعام یا زمان گرد امدن
مردم در جایی ،یا به معنای زمان نتیجه گرفتن است ).این گاهنبارها
که اشاره به افرینش جهان دارند ،باورهایی ایرانی است که در همه
ادیان نفوذ کرده است و در اسالم هم دیده می شود.
اعیاد 6گانه گاهنبارها از چه ائینی منتشع شده بودند؟
در فرهنگ ایرانی ،زمان بســیار مقدس و از رکن های اصلی ان
بوده اســت ،ائین زمان قبل از بوجود امدن ائین زرتشت در ایران
بوده است .این ائین بیشترین قدمت را در ایران باستان دارد و نمادی
از خدایی است که در زمانی که هیچ چیز وجود ندارد نیایش هایی
به جای می اورد تا پسری با ویژگی های ارمانی اورمزد داشته باشد
که جهان را بیافریند .بعدها همین ائین را در فرهنگ ایرانی و عربی
به ائین دهری و همین طور در فرهنگ غربی ها به نام زروانیســم
نامگذاری شده است .این تقدس زمان ،به حدی بوده که ایرانیان هر
روز از 30روز ماه را به نام یک ایزد نامگذاری می کردند و مثل حاال
نبود که فقط 7نام برای ایام هفتگی وجود داشــته باشد .در تداوم
همین فرهنگ است که امروزه مهم ترین ثروت ادمیان زمان و عمر
شمرده می شود .خواجه حافظ شیرازی در قرن 8میالدی در اشعار
خود به زمان و عمر پرداخته اســت ،مانند این بیت که گفته است؛
وقت را غنیمت دان ان قدر که بتوانی /حاصل از حیات ای جان این
دم اســت تا دانی.و یا در بیتی دیگر اورده است که؛ بلبل عاشق ،تو
عمر خواه که اخر /باغ شود سبز و شاخ گل به بر اید .این اشعار به ما
می گویند؛ انچه که ما برای سعادت خود باید بخواهیم پول ،طال و
دالر نیست ،زمان است اگر ما زمان را داشته باشیم می توانیم همه
چیز را داشته باشیم و اگر زمان نداشته باشیم ،دیگر هیچ چیز هم
نداریم.
جشــن عید نوروز ،چگونه وارد فرهنگ ایرانیان شده
است؟
در ایران باستان 6مراسم گاهنبار در طول سال برگزار می شده
اســت که هر گاهنبار 5روز طول می کشــید .نوروز یکی از همین
گاهنبارها و مهمترین انها بوده است .به همین دلیل است که تاکنون
نیز 5روز اول نوروز را بیشتر جشن می گیریم که در قدیم به ان نوروز
عامه می گفتند .باورهای ایرانیان بر این بوده اســت که اهورا مزدا
جهان را در 6گاهنبار افریده است در سه گاهنبا ر اول ،اب،اسمان،
زمین و سه گاهنبار دوم گیاه ،حیوان و انسان را افریده است .جشن
نوروز در واقع به گاهنبار ششم ،افرینش انسان اشاره دارد که اغاز
حیات جهان با وجود انسان اســت .چرا که قبل از افرینش انسان
گاهنبارهای دیگر معنی دار نشده بودند .در کلیت ایرانیان باستان با
پاسداشت زمان و ائینی به همین نام باور داشتند که این زمان است
که به همه چیز اعتبار می بخشد.
در ایران باستان یک ســال با چه رویکردی بخش بندی
شده است ؟
بخش بندی سال در ایران باستان بر دو فصل بوده است 6 .ماه اول
سال تابستان خوانده می شد که از اغاز فروردین تا پایان شهریور بود
و در بدو ورود به این 6ماه ،جشن نوروز را برپا می کردند و شش ماه
دوم سال هم زمستان نامیده می شد و با جشنی به نام مهرگان در
ابتدای مهرماه به استقبال ان می رفتند.پنج روز اخر سال هم که به
طور کل از 12ماه سالیانه جدا و حذف شده بود که از ان با نام خمسه
مسترقه ،یا پنجه دزدیده شده یاد می کردند که معتقد بودند انسان
در همین 5روز افریده و پس از ان جهان با انسان شروع شده است.
اعیاد باستانی چه نقشی در زندگی ایرانیان داشته اند؟
مهم ترین نقشی که این اعیاد بازی می کردند این بود که در ابتدا
بگویند عزیزترین چیزی که ما داریم زمان و عمر ماست .دومین چیز
گردهمایی و با همانی بود که ان را بسیار ارج نهاده و تکریم می کردند.
ائین گردهمایی برگرفتــه از این مضمون بود کــه همه افرینش
محصول ترکیب مولکول ها با یکدیگر است .همان طور که در باور
ایرانیان است که عشق اســمان و زمین باعث بوجود امدن گیاه،
حیوان و انسان شده است .صحبت خود را با این شعر موالنا به پایان
می رسانم که؛ حکمت حق در قضا و در قدر /کرد ما را عاشقان یک
دگر /اسمان مرد و زمین زن در خرد /انچه ان انداخت ،این می پرورد. صفحه 8