روزنامه صبا شماره 1383
روزنامه صبا شماره 1383
روزنامه صبا شماره 1383
شنبه| 13اسفند 4 |1401مارس 11 |2023شعبان |1444
سال دهم| شماره 8 |1383صفحه| 5000ناموت|
محمدمهدی اسماعیلی :
جایزه گوهرشاد ؛ نماد
توجه ویژه به بانوان
تحلیل روزنامه صبا
عرصه فرهنگ
از هشتمین نشست «بازیابی»
مشـق دموکراسـی در هنـر
مرثیه درگذشت سیدجواد طباطبایی
اقای مورخی که به اتریخ پیوست
پیمان جبلی:
با شبکه نمایش خانگی
رقابت نمی کنیم
محسن برمهانی:
محمد خزاعی:
مینی سریال شاهچراغ
پوست اندازی سینمای
در دستور کار سیما فیلم
ایران ادامه می یابد صفحه 1
2
خرب سیمنا و تلویزیون
شنبه 13اسفند 1401شماره 1383
اثار راه یافته به جشنواه مقاومت اعالم شد
اثار را ه یافته به بخش های داستانی بلند ،سینمایی و سریال جشنواره بین المللی فیلم مقاومت اعالم شد.
اتاقک گلی (محمدعلی عسگری) ،غریب (محمدحسین لطیفی) ،سرهنگ ثریا (لیال عاج) ،دسته دختران
(منیر قیدی) ،هناس (حسین دارابی) ،های پاور (هادی محمدپور) ،ضد (امیرعباس ربیعی) ،موقعیت مهدی
(هادی حجازی فر) ،شماره ده (حمید زرگرنژاد) ،گل های باوارده (مهرداد خوشبخت) ،سرباز (هادی مقدم
دوست) ،زیرخاکی (جلیل سامان) ،گاندو (جواد افشار) ،شاهرگ (سید جالل اشکذری) ،تک تیرانداز (علی
غفاری) ،منصور (سیاوش سرمدی) .جشنواره بین المللی فیلم مقاومت؛ از روز گذشته اغاز و تا 17اسفند
ماه جاری در خلیج فارس برگزار می شود/.صباخبر
مینی سریال شاهچراغ در دستور کار سیما فیلم
معاون سیما در دیدار با نماینده ولی فقیه در استان فارس و امام جمعه شهر شیراز عنوان کرد که مینی
سریال «شاهچراغ» در سالگرد این حادثه تروریستی به انتن می رسد .محسن برمهانی معاون سیما در این
دیدار گفت :بازنمایی بهتر شهرستان ها و روستاها در شبکه های ملی با همراهی صداوسیمای مراکز استانی
کشور اتفاق ویژه ای است که در این سفرها ان را دنبال می کنیم .برمهانی در پایان عنوان کرد :امیدواریم
این اثر در سالگرد حادثه تروریستی شاهچراغ به انتن برسد تا ادای دینی به شهدای مظلوم شاهچراغ و این
مضجع شریف باشد و ان شاءاهلل جزو اثار فاخر و ماندگار سیما شود .گفتنی است ،فیلمنامه این سریال در
مرحله تحقیق و پژوهش بوده و مصاحبه از خانواده های شهدا در حال انجام است/.مهر
پیمان جبلی:
باشبکهنمایش خانگیرقابتنمی کنیم
پیمان جبلی رییس سازمان صداوسیما در افتتاحیه نمایشــگاه «رصتا» در جمع خبرنگاران
حاضر شد و عنوان کرد :در این نمایشگاه حوزه های مختلف و بخش خصوصی که در این رویداد مهم
فرهنگی شرکت کرده اند ،با یک عزم دسته جمعی برای ارتقای فرهنگ با نظارت بر نیازهای جامعه و
مخاطبان تالش می کنند .رییس سازمان صداوسیما تصریح کرد :ما تولید محتوا در بخش خصوصی
را ظرفیت مکملی برای حکمرانی فرهنگی و رفع نیازهای جامعه می دانیم .سازمان صداوسیما در
جایگاه قانونی تنظیم گری رسانه های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی رسالت خود را حمایت
از فعاالن بخش خصوصی در حوزه تولید و محتوا اعم از برنامه سازی و شبکه نمایش خانگی در قالب ها
و گونه های مختلف می داند و در عین حال قانون نیز وظیفه نظارت بر تولید محتوا و انتشار را بر عهده
این نهاد تنظیم گر گذاشته است .او افرود :ما به عنوان سازمان صداوسیما امادگی حمایت های بیشتر
از تولیدکنندگان محتوا که در مسیر ســامت جامعه قدم برمی دارند ،داریم و نمایشگاه «رصتا»
بهترین مصداق هم افزایی تلویزیون و ساترا با فعاالن و شرکت ها و مجموعه رسانه هایی که برای تولید
محتوا در فضای مجازی فعالیت می کنند ،است.
جبلی اظهار کرد :به ما می گویند در رقابت با شــبکه نمایش خانگی هستید ،اینطور نیست در
واقع فعالیت حوزه های خصوصی به نیابت از سازمان صداوسیما است که برای فعالیت ،رشد و تنوع
تولیدات ،بخشی از حقش را به شبکه نمایش خانگی و رســانه های صوت و تصویر فضای مجازی
تفویض می کند .او در پایان درباره برنامه های نوروزی رسانه ملی گفت :همکاران ما در بخش ها و
شبکه های مختلف سازمان صداوسیما ،اعم از سیما ،صدا ،استان ها ،سیما فیلم و مرکز سیمرغ در
حال اماده سازی برنامه های نوروز ۱۴۰۲و ماه رمضان هستند و امیدواریم بتوانیم به خوبی به نیاز
جامعه و مخاطبان پاسخ دهیم/.صباخبر
اعطای نشان دولتی روسیه به سیگال
والدیمیر پوتین از استیون سیگال هنرپیشه هالیوودی با اعطای یک
جایزه دولتی تجلیل کرد .رئیس جمهوری روسیه برای فعالیت های
بشردوستانه و فرهنگی بین المللی استیون سیگال بازیگر هالیوودی
با اعطای نشان دولتی روســیه از وی تجلیل کرد .در این فرمان امده
است که این بازیگر ۷۰ساله فیلم های اکشن نشان دوستی روسیه را
دریافت می کند و به عنوان نماینده ویژه وزارت خارجه روســیه برای
روابط بشردوستانه با امریکا و ژاپن منصوب می شود .استیون فردریک
سیگال ،رزمی کار ،ورزشــکار ،تهیه کننده فیلم ،گیتاریست و بازیگر
حرفه ای امریکایی و دارای دان ۷هنر رزمی ایکیدو و دان ۷افتخاری
کیوکوشــین کاراته اســت .وی که در دهه نود و با بازی در فیلم های
«سخت کش» و «تحت محاصره» به شهرت رســید در سال ۲۰۱۶
پاسپورت روسی دریافت کرده و همواره تحسین کننده پوتین بوده و
همچنین از الحاق کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴به عنوان حرکتی
معقول دفاع کرده است/.مهر
رابرت دنیرو رییس جمهور می شود
نتفلیکس سفارش ساخت ســریال مهیج «روز صفر» با بازی
رابرت دنیرو را به کارگردان داد .سریال کوتاه «روز صفر» با بازی
رابرت دنیرو در اولین تجربه سریالی وی ،به زودی کار تولیدش را
شروع می کند و لزلی لینکا گالتر کارگردان و تهیه کننده اجرایی
این ســریال ۶اپیزودی خواهد بود .در معرفی رسمی این سریال
امده است :چگونه می توانیم حقیقت را در دنیای پر از بحران کشف
کنیم؛ ان هم در حالی که ظاهرا همه چیز توســط نیروهایی که
خارج از کنترل ما هستند ،در حال متالشی شدن است؟ در عصری
پر از تئوری توطئه و دردسر چه میزان از این نیروها حاصل کار خود
ما هستند؟ اریک نیومن و نوا اوپنهایم این مجموعه را با همکاری
مایکل اس.اشــمیت روزنامه نگار برنده پولیتزر نوشته اند و تهیه
کننده اجرایی ان هم هستند.
رابرت دنیرو عالوه بر بازیگر نقش اصلی در نقش رئیس جمهوری،
تهیه کننده اجرایی ان هم هست/.مهر
بازگشت اسمیت به فصل جوایز سینمایی
ویل اسمیت برای نخســتین بار پس از سیلی اســکار ۲۰۲۲به
جشن های فصل جوایز سینمایی بازگشت و جایزه «بیکِن» را از انجمن
منتقدان فیلم افریقایی امریکایی دریافت کرد .وی در این مراسم برای
نخستین بار پس از سیلی به کریس راک ،روی صحنه رفت و جایزه
گرفت و برای بازی در فیلم «رهایی» این جایزه را دریافت کرد .اسمیت
در سخنرانی اش از «رهایی» به عنوان سخت ترین فیلم دوران کاری اش
یاد کرد و از کارگردان و نیز کمپانی اپل سازنده فیلم که برای تامین
بودجه به میزان الزم تالش زیادی کرد تشــکر کرد .وی گفت :اولین
باری بود که از یک استودیو می شنیدم داستان مهم تر از هزینه انجام
ان است و انها هستند که می توانند چنین کاری انجام دهند .انجمن
منتقدان فیلم افریقایی امریکایی( )AAFCAامســال بیستمین
دوره خود را برگزار کرد و در کنار «رهایی» از فیلم های دیگر با مرکزیت
سیاهپوستان مانند «پادشاه زن»« ،نانی»« ،بازرسی» و «پلنگ سیاه:
واکاندا برای همیشه» تجلیل کرد/.مهر صفحه 2
خرب سیمنا و تلویزیون
اشتراک مرزهای انسانی در جشنواره فیلم 100
پوران درخشنده ،یکی از اعضای هیات داوران بخش بین الملل جشنواره بین المللی فیلم « »۱۰۰درباره
ارزیابی خود از این رویدادگفت :استقبال از این جشنواره و اینکه ما توانستیم از کشورهای بسیاری در این
رویداد فیلم داشته باشیم ،تجربه جالبی بود .در میان اثار نیز مضامینی که فیلمسازان به ان ها پرداخته
بودند برایم قابل توجه بود .مسائل انسانی خیلی در این اثار جایگاه داشت و حرف اول را می زد .این نکته
برایم جالب بود که فیلمسازان سراغ مضامینی رفته اند که مسئله امروز ماست .وی افزود :در مجموع به نظر
می رسد در این زمینه مرزهای انسانی در میان همه ادم های جهان مشترک است و ما باید تمام تالش مان
بر این باشد که به یک نگاه مشترک انسانی برای داشتن جهانی عاری از جنگ و خون ریزی برسیم/.ایسنا
پوست اندازی سینمای ایران ادامه می یابد
مراسم اعطای گواهینامه فیلمسازان مورد تایید شورای تایید صالحیت فیلم اولی ها پنجشنبه ۱۱اسفند
۱۴۰۱در بنیاد سینمایی فارابی برگزار شد .رییس سازمان سینمایی در مراسم اعطای پروانه کارگردانان فیلم
اولی با ابراز خوشحالی از حضور در چنین مراسمی گفت :از بدو ورود به سازمان سینمایی موضوع سازوکار و
نحوه ورود کارگردانان جدید به سینما برای مان مطرح و مهم بود .در جلساتی با دکتر جوادی به فرایندی
رسیدیم تا تخصصی تر به سینما نگاه کنیم و جریان ورود به سینما که پیش از این سال ها متکی بر جریان
داشتن سرمایه بود و برای فیلمسازی نیاز چندانی به هنرمند به معنای واقعی بودن حس نمی شد،
تغییر کند .شاید پیش از این می شد با پیدا کردن سرمایه ای پروانه ساخت گرفت اما اینکه خروجی
فیلم چه بود و چه تعداد فیلم سازان می توانستند در فضای سینما بقای فعالیت کنند ،مطرح نبود اما
شورای تایید صالحیت فیلم اولی ها طی ماه های گذشته به طور شبانه روزی به بررسی اثار و تایید
صالحیت ها پرداخت .شورای تایید صالحیت فیلم اولی ها باید حاکمیت سرمایه را به حاکمیت
استعداد ،تعهد ،اخالق و کارامدی تبدیل کند .محمد خزاعی ،با تشکر از سیدمهدی جوادی ،امیر
بوالی ،رسول صدرعاملی ،محمدرضا عرب و مهدی اذرپندار اعضای این شورا بیان کرد :زمانی
می توان از سینمای هویت ساز صحبت کرد که فیلم سازان جوان ،تازه کار ،بدون رانت و سرمایه
در هر نقطه از کشور عزیز ما بتوانند از فرصت فیلمسازی استفاده کنند .فیلمسازان همچون
پزشکان در فیلمسازی به دوستان و همنوعان خود متعهد می شوند .وی ادامه داد :البته
انتظار نمی رود سال اینده ۸۷فیلم اولی داشته باشیم و شرایط فیلمسازی شما عزیزان
باید به مرور چه با حمایت سازمان سینمایی ،بنیاد سینمایی فارابی و سایر نهادهای دولتی
و چه با حمایت بخش خصوصی که فعالیت ان در سینما حائز اهمیت است ،فراهم شود.
اقای صدرعاملی گفتند من از مواجهه با این تعداد فیلمساز درخشان به شعف امدم که
همگیاستعدادهاییجدیدرسینمایایرانهستند.رئیسسازمانسینماییدرخاتمه
اظهار داشت :به این جمع تبریک می گویم و خوشحالم شعار عدالت محوری که با سفر به
استان های مختلف از بدو ورود در سازمان سینمایی مدنظر داشتیم ،محقق شده است.
در حالی که پیش از این کمتر شرایطی فراهم می شد سینماگران حاضر در شهرستان ها
در همان محل زندگی خود فعالیت سینمایی خود را دنبال کنند .این شرایط ادامه خواهد
یافت تا جریان پوست اندازی سینمای ایران که شروع شده است ،با احترام به پیشکسوتان و
با پشتوانه تجارب ان ها ادامه یابد .در پایان این مراسم کلیپ مرامنامه فیلم اولی ها پخش شد و
۸۷کارگردان فیلم اولی تائید صالحیت شده توسط شورای تائید صالحیت فیلم اولی ها هریک یا
نمایندگانشان روی سن حاضر شدند و گواهینامه های خود را دریافت کردند/.صباخبر
شنبه 13اسفند 1401شماره 1383
اغاز استقبال نسیم از بهار
3
همزمان با جشن بزرگ نیمه شعبان شبکه نسیم به استقبال بهار می رود .جدول پخش شبکه نسیم در
هفته جاری همزمان با جشن های میالد منجی عالم بشریت ،دستخوش تغییر شده و برنامه های جدیدی
مثل سری جدید «کودک شو» و «کافی شات» به ان افزوده شده و «نسیم اوا»« ،جورچین» و ...به صورت
ویژه پخش می شوند .سری پنجم و جدید «کودک شو» با اجرای پژمان بازغی به مناسبت جشن نیمه
شعبان سه شنبه ۱۶اسفند ماه ساعت ۲۱:۳۰پخش خود را اغاز می کند .همچنین پخش «شهروند و
مافیا» دیگر برنامه شبکه نسیم از هفته پیش رو به روزهای شنبه تا دوشنبه ساعت ۲۱:۳۰تغییر یافت که
پس از ان از هفته بعد ،چهار روز در هفته و از شنبه تا سه شنبه پخش می شود/.مهر صفحه 3
4
پرونده
شنبه 13اسفند 1401شماره 1383
تحلیل روزنامه صبا از هشتمین نشست «بازیابی»
مشـقدموکراسـیدرهنـر
یارس ساموات هشتمین نشست از سلسله نشست های
«بازیابی» با عنــوان «مداخله نهادهای
گفت و گو
هنری در صورت بندی امروز و فردا» هفته
گذشته با حضور ایرج راد رئیس هیئت مدیره خانه تئاتر،
حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موســیقی ایران،
اســیه مزینانی معاون هنری خانه هنرمندان ایران و
محمدمهدی عسگرپور رئیس هیئت مدیره خانه سینما
در خانه هنرمندان برگزار شد .روزنامه صبا در این شماره
این نشست را تحلیل و بررسی کرده است.
عبور از اپیدمی خودسانسوری
در ابتدای نشست ،اسیه مزینانی به اختصار به تشریح نقش سه
نهاد مهم عرصه هنر (سینما ،تئاتر و موســیقی) در پیامد اتفاقات
ماه های اخیر پرداخت و از تشکیل کمیته «کمیته پیگیری و حمایت
قضایی از هنرمندان» برای دفاع از حقوق صنف هنری کشور تمجید
کرد .نکته جالب توجه صحبت های مزینانی امیدواری او به گفتمان
با افراد این سه عرصه با صراحت بیان بود .بی گمان عبور هنرمندن از
اپیدمی خودسانسوری ،گامی بزرگ در راه تحقق ازادی بیان مطابق
اصول قانون اساسی است .چه با استناد به نصر صریح ماده 26منشور
حقوق شهروندی (همه شهروندان از حق ازادی بیان برخوردارند.
انها می توانند در محدوده قانون ،نظرات و عقاید خود را راجع به هر
موضوعی منتشر و یا دریافت کنند .دولت باید به شکل ویژه ای این
اصل را در همه زمینه های ارتباطاتی ،رسانه ای و فضای مجازی مورد
حمایت خود قرار دهد ).به یقین اگر جامعه هنری ایران این قطعه از
قانون اساسی را بیش از این و بدون واهمه در دستگاه های موسیقی
خود به نواختن دراورند یا در فیلم های ســینمایی و تئاتر ان را به
تصویر بکشند ،بدل به بیان جامعه ایرانی خواهند شد.
خانه ای روی اب!
در ادامه محمدمهدی عسگرپور از اهمیت مقوله هویت نهادهای
صنفی به ویژه هنگام بحران های اجتماعی صحبت کرد .او از تفاوت
عملکرد این سه نهاد فرهنگی (سینما ،تئاتر و موسیقی) حرف زد و
از اینکه نهادهای فرهنگی به مثابه یک خانه عمل نمی کنند ،انتقاد
کرد .در عین حــال از عملکرد 32صنف خانه ســینما که در عین
برخی تضادها در منافع کنار یکدیگر عمل می کنند سخن راند .به
نظر عسگرپور به درستی از مقوله همراهی در عین تفاوت یاد کرده
است .این موضوع بحثی همه گیر در جامعه اســت اما جامعه هنر
می تواند پیشاهنگ توسعه ان در اقصی نقاط کشور باشد .به یقین
زمانی که همه اعضای یک پیکره با وجود تفاوت برای هدفی واحد
تالشــی قانونمند دارند ،می توان به تحقق مفاهیمی چون جامعه
مدنی ،مردم ساالری و حاکمیت بدون قید و شرط قانون امید بست.
در ادامه عسگرپور در پرســش که ایا نهادهای صنفی می توانند به
شکل طبیعی فعالیت کنند یا نه؟ تصریح کرد حاکمیت عالقه ای به
فعالیت طبیعی این صنوف ندارد .حال این که چقدر نظر عسگرپور
به واقعیت نزدیک است ،خود حدیثی مفصل است .البته او به ثبت
نشدن نهادی مثل خانه سینما در یک مرجع نیز اشاره کرد .عسگرپور
که از سال 1388مدیرعامل خانه سینما بوده تاکید می کند نهادهای
حاکمیتی ،عالقه ای به قوام صنــوف فرهنگی و هنری ندارند .البته
عسگرپور مخالفت جدی با تشکیل سندیکاها در حوزه فرهنگ و هنر
را به عنوان یک نظریه مطرح کرد و این یعنی در این مقال جای بحث
و تشکیک است .درباره بالتکلیفی نهادهای صنفی اما می توان حق
را به عسگرپور داد .نکته عجیب صحبت های این بخش مدیرعامل
خانه سینما فقدان باالنس در دادن مجوز فعالیت به افراد در حوزه
سینماســت که دلیلــش موضع گیری علیه برخی صنوف اســت.
عسگرپور برای نمونه به جمعیت 600نفری تهیه کنندگان سینما،
مقابل جمعیت 400نفری دستیاران کارگردان ها اشاره می کند! این
اشارات و توصیفات مدیرعامل خانه سینما ،بی گمان محل مطالعه
است .اینکه به ازای هر بازیگر یک تهیه کننده در این حوزه فعالیت
می کند ،پدیده ای غریب محسوب می شود! همینطور اشاره به تعداد
فیلم اولی ها طی چند سال گذشته که دو مبحث را مطرح می کند.
نخست ناکارامد یک صنف و دوم وجود انگیزه ای برای از کار انداختن
ان صنف .در ژرفای این مطلب می توان مصائبــی را که یک مدیر
فرهنگی هنری ،بیش از یک دهه با ان دست به گریبان بود لمس کرد
اما زمانی که او از وجود انگیزه هایی برای از کار انداختن صنوف هنری
صحبت می کند ،این واقعیت که جامعه هنر ایران از حقوق خود اطالع
زیادی ندارند ،بیش از گذشته نمایان می شود .به یقین مراجع باالتری
در کشور برای پیگیری حقوق صنفی هنرمندان یا هر قشر دیگری
وجود دارد که از این پس می توان با اتکا به ان ها به کامیابی حقوقی
این قشر مظلوم جامعه ایران نزدیک تر شد.
این کارگردان درباره روند شــرکت در جلسات با مسئوالن برای
پیگیری مطالبات صنفی خانه سینما بیان کرد« :یک موقع با اگهی
رسمی روزنامه به عنوان خانه سینما برای مطالبات می رویم و خُ ب،
معلوم است که چه اتفاقی می افتد بنابراین اینجا باید نشان دهیم که
عِده و ُعده ما چیست و باید کیفیت حضور را مشخص کنیم .کاری
که ما در ان جلسات می کردیم این بود که با ۲۰نفر از سینماگران
سرشناس شرکت می کردیم و فقط با یک اگهی رسمی نمی رفتیم
چون اگر ان اگهی رســمی و موارد قانونی کارساز بود ،باید در همه
حوزه ها اینگونه می بود در صورتی که اساسا اینگونه نیست .ما این را
به اقایان گفتیم و به انها برخورد .اگر اصناف به شکل طبیعی وجود
داشت ،الزم نبود به این شکل برای پیگیری مطالبات برویم».
لبوفروش و کودتای 28مرداد!
در ادامه نشست ،ایرج راد ،بازیگر سینما ،تلویزیون و تئاتر مقوله
فعالیت های صنفی حوزه ســینما و تئاتر را مربوط به ســالیان دور
دانست (زمانی که گونه هایی از هنر در کشور وجود داشت اما کسی
به صورت پیشه به ان ها نمی پرداخت) نکته جالب سخنان راد ،بحث
او درباره تعریف صنوف در ان سال ها بود بود و اینکه لبوفروش تعریف
حرفه ای داشــت اما هنرمند نه! راد که بازیگری با مطالعه محسوب
می شــود (راد فارغ التحصیل تئاتر در مقطع کارشناســی ارشد از
دانشگاه کاردیف ولز است) از فعالیت بخش خصوصی تئاتر پیش از
کودتای 28مرداد 1332صحبت کرد و تاثیر این کودتا بر فعالیت
صنفی در حوزه سینما سخن راند .اشاره او به بخش های 17گانه خانه
تئاتر و ایرادات شرعی که بعدها به فعالیت ان ها گرفته شد .همچنین
اشاره او به تاریخ معاصر تئاتر پس از انقالب شکوهمند اسالمی و دو
سه سال پس از ان که مردم برای تماشای نمایش ها در تئاتر شهر،
ضمن اشاره او به روی کار امدن دولت اصالحات و طرح شکل گیری
تشکل های صنفی در ان مقطع و شکایتی که به دیوان عدالت اداری
رسید و باعث بازگشت تئاتر به خانه اول شــد ،قابل بررسی است.
درباره این مباحث ایرج راد ،بــه یقین باید کارگروهی برای مطالعه
اسیب شناســی تئاتر ایران در دوران معاصر شکل گیرد .چه تنها از
این طریق می توان از گذشته و انچه بر تئاتر ایران طی دوران پرفراز
و نشــیب پیش از انقالب ،پس از ان و دوران جنگ و دو دهه اخیر
درس گرفت. صفحه 4
پرونده
شنبه 13اسفند 1401شماره 1383
5
جایگاه صنف را توضیح بدهم ولی چون انها دغدغه معیشتی مثل
باقی هنرمندان موسیقی ندارند و یک ساختار حمایتی بین خودشان
دارند ،نیازی به این انجمن نمی بینند .از بیش از ۱۷هزار عضو خانه
موسیقی ،بیش از نیمی در تهران زندگی نمی کنند زیرا در موسیقی
نواحی در اقصی نقاط کشور فعالیت دارند و مسئله انها صنفی است؛
انها در انتخابات شرکت نمی کنند چون نیازی به ان نمی بینند .همه
کسانی که در هیئت مدیره های خانه موسیقی بودند ،چون در حوزه
موسیقی سنتی فعالیت می کردند بنابراین نگران نوع رابطه با دولت
نبودند و تمام توان شان را برای دغدغه های معیشتی اعضا گذاشتند.
در طول یکسال گذشته ،چند کنسرت موسیقی سنتی برگزار شده
اســت؟ فقط چند خواننده شاخص هســتند و گروه های شاخصی
نیز وجود ندارد .تئاتر هم عمدتا تجاری و پول ساز نیست .در تئاتر،
موسیقی و حتی سینما بخشی هستند که می ایند فداکاری می کنند
و از منافع شان می گذرند تا صنف جایگاه پیدا کند .کاری که اقای
راد کردند را کسی نمی کند .همه گله دارند که چرا همیشه بیشتر
اعضای هیئت مدیره نفرات یکسانی هستند؟ دلیلش این است که
چون داوطلبی نیست و کسی حاضر نیســت برای کاری پول خرج
کند و وقت بگذارد که درامدی از ان عایدش نمی شود .واقعا نگاه ها
این است ».او از پراکندگی جغرافیایی اعضای خانه موسیقی ایران
در اقصی نقاط کشور صحبت می کند و نکته جالب دیگر این بخش از
حرف های نوربخش فقدان دغدغه رابطه با دولت نزد افرادی بود که
در زمینه موسیقی سنتی فعالیت می کردند .او هوشمندانه به تجاری
و پول ساز نبودن تئاتر نیز نقبی زد و تصریح کرد در تئاتر ،موسیقی
و حتی سینما بخشی فداکاری می کند .در نقد این نظرات نیز باید
مقوله تعهد سازمانی را که مقابل تعهد هیجانی قرار دارد مطرح کرد.
حقوق تخصصی صنوف هنری
محمدمهدی عســگرپور در بخشی دیگر از ســخنانش درباره
شکایت طرح شــده درباره صنوف هنری ،به ایجاد صنوف مطابق با
قوانین وزارت کار و امور اجتماعی اشاره کرد که به تاسیس ُکرسی در
ایران و خارج از کشور ختم می شود و بدل به مساله ای شد که از لحاظ
شرعی خود را با برخی ایرادات روبرو دید .چون حاکمیت کرسی های
بین المللی را حق خود می دانست .به نظر اگر حقوقدانان و وکالیی
تخصصی به این مقوله بپردازند ،صنوف هنری راه های متعددی برای
برون رفت از این اوضاع خواهند یافت.
عنایات مقام معظم رهبری
حمیدرضا نوربخش اما به مقوله تعریف مشخص از هویت موسیقی
در حاکمیت پرداخت .او نیز با اشاره به تاریخچه موسیقی از حرمت
یک دهه ای که با تاییدیه مقام معظم رهبری حتی در موسیقی دفاع
مقدس نیز تولد دوباره ای داشت ،صحبت کرد .به یقین عنایات مقام
معظم رهبری ،حضرت ایت اهلل خامنــه ای مهم ترین اتفاقات را در
این حوزه رقم زد .از انجا که معظم له همواره توجه ویژه ای به مقوله
هنر دارند ،افق روشنی مقابل این حوزه در کشور پدیدار شده است.
تهای نوربخش اما درباره تالش هنرمندان دربند و تبدیل خانه
صحب
موسیقی ایران به صلیب سرخ نیز جای مباحثه دارد .اینکه ایا خانه
موســیقی تا این حد برای هنرمدان دربند فعالیت کرده ،مقوله ای
است که باید خود هنرمدان درباره ان نظر دهند!
داستان طوالنی یک پرونده!
عسگرپور در بخش دوم سخنانش به تعطیلی مقعطی خانه سینما
در سال 1388اشاره و از دادن مجوز فعالیت به افرادی که فعالیت
ان ها ضدصنفی بود انتقاد کرد .او به تصرف عدوانی خانه سینما در
ان دوران و شکایتی که برای این موضوع تدارک دیده شد پرداخت و
تاکید کرد شکوائیه ای که می شد 10روزه به ان رسیدگی کرد مغفول
ماند و از انجا که از وزیر وقت ارشــاد شکایت شــده بود این پرونده
همچنان باز است! در تشریح این صحبت ها نیز باید گفت متاسفانه
روند رسیدگی به شــکایات در دستگاه قضائی کشــور با نقدهای
متعددی روبروست .این را که رســیدگی به یک شکایت ،مقوله ای
زمانبر است ،می توان درک کرد اما نه زمانی بیش از یک دهه!
صدقه بگیر نیستیم!
ایرج راد نیز به تشکیل کارگروه هایی برای حمایت از هنرمندان
بازداشتی اشاره کرد و حضور وکیالن و هنرمندانی که شرافت مندانه
از هنرمندان دفاع کردند .در تایید ســخنان راد باید گفت موضوع
هنرمندان دربند واقعاً مقوله ای جدی اســت که بایــد در اولویت
فعالیت صنوف هنری قرار گیرد .او همچنین ارزو کرد به 20ســال
پیش و اداره کل هنرهای نمایشــی وقت بازگــردد .جایی که همه
وسایل موردنیاز صحنه را تامین می کرد اما در ادامه سالن های دولتی
از هنرمندان درصد گرفتند ولی با این وجود بازیگران شرافتمندانه
ایســتادند و حتی از جیب خود برای این هنر گذشتند! در نقد این
نگاه ایرج راد باید تصریح کرد به یقین شرافت و صداقت هنرمندان
ستودنی است اما زمانی که هنری به چنین عقوبتی دچار می شود
باید از نظر ارگانیک به ان پرداخت .به قولی باید به هنر تعدی اداری
داشــت نه هیجانی! البته که راد با ادای این جمالت « هنرمند گدا
نیست و شــان و شــخصیت دارد و افتخار مملکت است .هنرمند
صدقه بگیر نیست که بسته های حمایتی را به رخ می کشید» به خوبی
اوضاع هنرمندان ایران را به تصویر کشید!
هنرمندان فداکار
حمیدرضا نوربخش در بخشــی دیگر از ســخنانش به دغدغه
معیشــتی هنرمندان خانه پرداخــت و عنوان کــرد« :حمیدرضا
نوربخش درباره دغدغه معیشــتی هنرمندان خانه موسیقی گفت:
در موسیقی کال فضا متفاوت است چون بخش اقتصادی و تجاری
در خانه موسیقی حضور جدی ندارد و بیشــتر کسانی که در خانه
موسیقی در حال رفت و امد هستند ،دنبال مسائل صنفی هستند.
چند سال است دنبالش هستم که انجمن خوانندگان موسیقی پاپ
را ایجاد کنم و چندین جلسه با انها جلســه توجیهی گذاشتم که
دکتر انتونی کوئین!
ایرج راد نیز در بخش دیگر سخنانش راجع به معیشت اهالی تئاتر
توضیح داد که زمانی در کشور تنها دو دانشکده وجود داشت که یکی
از ان ها دانشکده هنرهای زیبای دانشــکده تهران با 16خروجی و
دیگری دانشــکده هنرهای دراماتیک با 14خروجی (سرجمع 30
خروجی) بودند و هنرمندان نام اوری در این دانشــکده ها تحصیل
کردند اما حاال ساالنه 17هزار فارغ التحصیل هنرهای نمایش داریم!
او در توضیف 700فارغ التحصیل دکترای هنرهای نمایشی به مزاح
گفت «:مگر ما دکتر انتونی کوئین داشــتیم؟! مگر ما دکتر انتونی
کویین داشتیم؟! این تعداد ادم که با عشــق و عالقه می ایند و در
نهایت ،فارغ التحصیل می شوند بدون اینکه بتوانند سر کار مناسب
بروند ،سر خورده می شوند .ایا امکانات کافی برای این تعداد نفراتی
که هر ساله فارغ التحصیل می شوند ،وجود دارد؟ سالهاست ما داریم
خواهش می کنیم که در صداوسیما ،تله تئاتر را دوباره راه بیاندازند
تا بخشــی از این فارغ التحصیالن بتوانند مشغول به فعالیت باشند.
از ســوی دیگر ،تئاتر دولتی و خصوصی در ایران تعریف درســتی
ندارد .بودجه تئاتر را اصال نگاه کنید ،خنده دار اســت! چه حمایتی
صورت می گیرد؟ اینها باید جایگاهش مشخص و برنامه ریزی شود.
گروه های نمایشی و سپس کمپانی ها باید تشکیل شوند .باید وضعیت
معیشــت خانواده تئاتر و جایگاه حرفه ای و فرهنگی انها مشخص
شــود ».راد انجا که بودجه تئاتر را خنده دار بیان کرد؛ دست روی
دل اغلب جامعه هنر گذاشت .به نظر می رسد در بخش نقد دکترای
هنرهای نمایشی باید شعر «دکتر بازی» اسماعیل امینی را زمزمه
کرد! و درباره معیشت هنرمندان نیز این موضوع باید با توجه ویژه
ارگان های دولتی به ویژه وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی مرتفع شود.
اعتراف یک مدیر
ایرج راد در ســخنان پایانی اش عنوان کرد« :فعال کردن اعضا
در روند انجمن ها خیلی می تواند در صنف تاثیرگذار باشد یعنی ما
ســعی کردیم این کار را انجام دهیم و با نمایندگان صنوف همیشه
در ارتباطیم و مسائل را بازگو می کنیم ولی هنوز امکان اینکه همه
اینها را فعال کنیم و خودشان فعال شــوند ،به وجود نیامده و واقعا
نتوانستیم ».در تشریح صحبت های پایانی راد نیز باید اذعان داشت
تشکیل هر انجمنی مصائب خود را دارد اما فعال کردن اعضا و تالش
برای ادامه حیات ان انجمن خود حدیث مفصل دیگری می طلبد.
اعتراف به ناتوانی در فعال کردن صنوف هنری ،اتفاق خوبی است که
ایرج راد ان را رقم زد .امید است مدیران هنری همواره چنین رفتاری
داشته باشند .چه ان ها در برخی موارد کاستی ها و ناکارامدی هایی
دارند که بــه یقین با طرح ان ،پایه گذار همفکری و کمک رســانی
ایدئولوژیک در هنر کشور خواهند شد. صفحه 5
6
خرب فرهنگ و هرن
شنبه 13اسفند 1401شماره 1383
«هفت پیکر» در ارمنستان به صحنه رفت
نمایش «هفت پیکر» محصول مشترک کشورهای ایران و ارمنســتان است که با حمایت اداره کل
هنرهای نمایشــی و با حضور بازیگرانی از این ۲کشور ۷اســفند برابر با ۲۶فوریه ساعت ۱۹در سالن
هامازگاین شهر ایروان اجرا شد .حامد شیخی کارگردان اثر گفت :اجرای این نمایش در مجموعه تئاترشهر
با استقبال مواجه شد و خوشبختانه در ایروان نیز با بازخوردهای مثبتی از سوی مخاطبان روبرو شدیم و
حضور مخاطبان در سالن فراتر از انتظار ما بود .جذاب ترین نکته برای مخاطبان این نمایش ،وصلت شاه
ایران با شاهزادگان سرزمین های مختلف جهان بود که نمادی درخشان بر صلح پذیری سرزمین ایران
بوده است .این نکته ای بود که حتی کودکان ایرانی مقیم ارمنستان نیز به ان اشاره کردند/ .مهر
اجرا «فیش اباد» هر شب با حضور کودکان کار
نمایش «فیش اباد» به کارگردانی و تهیه کنندگی اشکان درویشی و نویسندگی سیروس همتی از
چهارشنبه ۳اسفند در سالن شماره ۲پردیس تئاتر شهرزاد روی صحنه رفته و تا جمعه ۲۶اسفندماه با
حضور کودکان کار اجرا خواهد شد .این نمایش که به موضوع حقوق های نجومی پرداخته و انتقادهای
مدیریتی را مطرح می کند ،هر شــب با حضور یک یا چند کودک کار اجرا و در پایان نیز به انها تقدیم
می شود .همچنین بخش قابل توجهی از بلیت فروشی این اثر نیز به کودکان کار مهمان اجرا تعلق می گیرد.
خسرو احمدی ،سیروس همتی ،محمود موسوی ،سولماز حصاری ،پوریا محمدزاده ،ریحانه پهلوان و
عاطفه سمرقندی بازیگران نمایش «فیش اباد» هستند/ .مهر
جایزهگوهرشاد
نماد توجه ویژه به بانوان عرصه فرهنگ
وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی اهدای جایزه ویژه گوهرشاد در جشنواره های فجر را نمونه ای از توجه ویژه وزارت فرهنگ به بانوان
کشور دانست و گفت :به عنوان عضوی از دولت هرجا نیاز باشد با افتخار از حقوق بانوان فرهیخته حمایت می کنم.
محمدمهدی اسماعیلی روز پنجشنبه یازدهم اســفندماه در ضیافت بانوان عرصه فرهنگ ،هنر و رسانه با تقدیر از حضور بانوان
فرهیخته نقاط مختلف کشور در این مراسم گفت :دولت مردمی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی هدف خود را تحقق شعار
عدالت فرهنگی به معنای کامل ان در سراسر کشور قرار داده است ،به این معنا که همه اقشار جامعه بدون توجه به
تفاوت های منطقه ای ،محلی ،زبانی ،جنسیتی و ...بتوانند استعدادها و ظرفیت های بالقوه خود را به فعلیت برسانند.
وی ادامه داد :به برکت انقالب اســامی ،وضعیت بانوان بسیار پیش رونده و استثنایی اســت و بانوان از فضای
کنشگری فراوانی بهره مند شده اند؛ البته تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله داریم.
اسماعیلی با اشاره به تالش های دولت مردمی و وزارت فرهنگ برای رفع موانع حضور بانوان در جایگاه
های مدیریتی گفت :معتقدیم تاکنون در مدیریت اجرایی کشــور به اندازه مورد انتظار از زنان استفاده
نشده اما تالش می کنیم با اماده کردن زمینه ها امکان بهره مندی از حضور بانوان براساس شایستگی
و کارامدی را فراهم کنیم.
گفتنی است در این مراسم تعدادی از بانوان در حضور وزیر فرهنگ دغدغه های خود را مطرح
کردند و با حضور وزیر فرهنگ از بانوان عرصه فرهنگ و هنر شــامل زهره فیض الهی میناکار،
انسیه شاه حسینی کارگردان سینما ،ایران حدادگر طراح نقوش سنتی و فرش ،اعظم بروجردی
نمایشــنامه نویس و کارگردان تئاتر ،مریم پوریامین دبیر انجمن قلم ،حوا صابر املی منتقد و
مدرس دانشگاه و راضیه تجار عضو انجمن قلم و نویسنده تجلیل و وزیر فرهنگ در پایان
از اثار هنرمندان زن در تاالر وحدت بازدید به عمل اورد/ .صبا
تحوالت کهگیلویه و بختیاری در جنگ جهانی اول
کتاب «سفرنامه بَهمِئی و لشکرکشی به طیبی؛ گزارشی از تحوالت
کهگیلویه و بختیاری در جنگ اول جهانی »۱۹۱۸-۱۹۱۶نوشــته
ادوارد ویلیام چارلز نوئل و ای.جی .بی .پیل با ترجمه کاوه بیات منتشر
شد .در مقدمه مترجم از این کتاب می خوانیم :سفرنامه بَهمِئی گزارش
سفری اســت به یکی از حوزه های کمتر شناخته شده کهگیلویه به
قلم یکی از افسران سیاسی بریتانیا ،کپتین نوئل کـه به رغم شهرت
و اوازه ای تاریخی ،هنوز در مورد اثار و نوشته های برجای مانده از وی
تحقیقات درخور توجهی صورت نگرفته است .در توضیح بیشتر این
اسناد و گزارش ها ،عالوه بر اشاره ای مختصر به زندگانی سیاسی کپتین
نوئل ،سعی شده با استناد به دیگر گزارش های برجای مانده از مقامات
سیاسی بریتانیا از تحوالت کلی حوزه خوزستان در این دوره سال های
میانی جنگ اول جهانی نیز تصویری ارائه شود.
این کتاب در ۱۸۴صفحه با شمارگان ۳۳۰نسخه و با قیمت ۷۵هزر
تومان در نشر نامک منتشر شده است / .ایسنا
مرمت و احیای کاروانسرای تاریخی دالکی
سید عزت اهلل ضرغامی که در قالب دور دوم سفر استانی رئیس
جمهور و اعضای هیات دولت به استان بوشهر به دشتستان سفر
کرده است؛ گفت :پایداری بنای کاروانسرای دالکی خوب است و
باید مورد مرمت قرار گیرد.
وی ادامه داد :این کاروانسرای تاریخی اوقافی است و برای مرمت
و بهره برداری از ان باید با ســازمان اوقاف تفاهم الزم انجام و این
فرایند اجرایی شود.
وزیر میراث فرهنگی ،گردشگری و صنایع دستی اعالم کرد :این
بنای تاریخی می تواند پس از مرمت به عنوان بازارچه صنایع دستی
مورد بهره برداری قرار گیرد .این اثر باید شرایط الزم را برای بازدید
عمومی پیدا کند.
کاروانسرای دالکی در ۲۳کیلومتری شمال شهر برازجان و در
کنار راه قدیمی شیراز به بوشهر و در وسط شهر دالکی واقع شده و
از اثار به جای مانده از دوره قاجار است/ .ایرنا
ثبت جهانی عبابافی دشتی استان بوشهر
ارزیابان شورای جهانی صنایع دستی یونسکو ،برای بررسی پرونده
ثبت عبابافی دشتی استان بوشهر عصر پنجشنبه وارد این شهرستان
شدند .مریم جاللی معاون صنایع دستی وزیر میراث فرهنگی ،در این
سفر کارشناسان شورای جهانی صنایع دستی را برای بررسی پرونده
ثبت جهانی پارچه عبای دشــتی همراهی کرد .ارزیابان یونسکو در
جریان این بازدید میدانی ،با حضور در مراتع روســتاهای کردوان و
بحیری شهرستان دشتی مراحل قیچی کردن پشم شتر ،نخ ریسی،
چله گذاری و بافت پارچه را از نزدیک مشاهده و بررسی کردند .جاللی،
در جریان این بازدید ،شهرستان دشتی را در زمینه بافت پارچه عبا
مستعد دانست و اظهار کرد :ارزیابان یونسکو از نزدیک تمامی فرایندها
را در زمینه عبابافی مشاهده کردند و برایشان جذاب بود .چوقه یا عبا،
یکی از صنایع دستی استان بوشهر است که در شهرستان دشتی دارای
قدمتی دیرینه است و روستای بوحیری این شهرستان در سال ۹۸به
عنوان روستای عبابافی کشور ثبت ملی شده است/.ایرنا صفحه 6
خرب فرهنگ و هرن
کشف یک داالن مخفی در هرم بزرگ مصر
مقام های حوزه باستان شناسی مصر در روز پنجشنبه کشف یک داالن مخفی ۹متری در نزدیکی ورودی
اصلی هرم بزرگ ۴,۵۰۰ساله خبر دادند .کشف درون هرم بزرگ جیزه ،اخرین عجایب هفتگانه جهان
باستان که هنوز پابرجاست ،در قالب بخشی از پروژه « »Scan Pyramidsانجام شد که از سال ۲۰۱۵از
فناوری غیرتهاجمی شامل ترموگرافی مادون قرمز ،شبیه سازی های سه بعدی و تصویربرداری پرتو کیهانی
برای مشاهده درون ان استفاده کرده است .رئیس شورای عالی اثار باستانی مصر ،گفت :ما به اسکن کردن
ادامه می دهیم تا بفهمیم چه چیزی می توانیم در زیر ان یا تا انتهای این راهرو پیدا کنیم .این کشف می تواند
به دانش درباره ساخت هرم و هدف از بنا کردن ساختار اهکی شیروانی مقابل راهرو کمک کند/ .ایسنا
اتشکده ساسانی پارکینگ خودرو شد!
اتشکده ساسانی کازرون که گفته شده در سال ۱۳۱۸در فهرست میراث
ملی ایران ثبت شــده ،به پارکینگی برای خودروهای سنگین کشاورزی و
سواری تبدیل شده است.
ســیاوش اریا ،پژوهشــگر و فعال میراث فرهنگی با انتشار عکس های
جدیدی از وضعیت نابه سامان این اتشکده ساسانی که در بی توجهی تمام
رها شده است ،نسبت به شیوه نگهداری و تعرض هایی که از سوی کشاورزان
به عرصه و حریم ان شده است ،هشدار داد .اریا نصب تیرهای برق در عرصه
و حریم اتشکده ساسانی کازرون را معضل دیگری دانست و اظهار کرد :اگر
عرصه و حریم این اثر تاریخی تا کنون تعیین شده بود ،این چنین فضا برای
دست اندازی و دست درازی بیشتر به این اثر تاریخی باز نبود .در اطراف این
اتشکده حتی یک تابلوی معرفی وجود ندارد تا مردم به ویژه بومی ها به اهمیت
این اثر تاریخی پی ببرند .اتشکدۀ کازرون در ۱۰کیلومتری جنوب شرقی
شهر کازرون در استان فارس واقع شده و به باور برخی از پژوهشگران از سوی
«مهرنرسی یا مهرنرسه» ،وزیر نامدار بهرام پنجم ساسانی ساخته شده است.
این پژوهشــگر میراث فرهنگی در ادامه گفت :این اتشکده طبق برخی
اسناد ،در سال ۱۳۱۶خورشیدی از سوی «ماکسیم سیرو» کشف شد .این
چهارتاقی روی چهار پایۀ سنگی استوار شده و گنبدی منحنی شکل داشته
است .مصالح اصلی به کار رفته در سازه ،سنگ و مالت گچ است .بلندای هر
یک از ضلع ها ۵متر و نیم است .ضخامت پایه های سنگی اتشکده یک متر و
پهنای دهانۀ هر یک از تاق ها دو مترونیم است .بلندای پایه ها تا پهنۀ زمین نیز،
دو متر و چهل سانتی متر است .دیوارهای اتشکده اندازه ای نزدیک به ۲۰/۲
در ۱متر دارند ،اما هم اینک تنها دو پایه از چهارپایۀ چهارتاقی موجود است
و از سقف گنبدی ان هم دیگر اثری برجای نمانده است .این دو پایۀ برجای
مانده نیز تا نیمه در گذشته بازســازی و مرمت شده است .بنا بر نوشته های
تاریخی ،اتشکدۀ کازرون تا سدۀ سوم َمهی (قمری) کامل سالم بوده است.
اتشکدۀ کازرون با همین نام با شمارۀ ۳۳۱در بهمن ماه ۱۳۱۸خورشیدی
به ثبت ملی رسیده است/ .ایسنا
شنبه 13اسفند 1401شماره 1383
«جشن نفرت» منتشر شد
7
کتاب «جشن نفرت» شامل برگزیده ای از بهترین داستان های کوتاه علمی و تخیلی و فانتزی با ترجمه
حسین یعقوبی توسط نشر مروارید منتشر و راهی بازار نشر شد .کتاب حاضر مجموعه ای است از بهترین
داستان های کوتاه نویسندگان علمی تخیلی و فانتزی در قرن بیستم؛ کسانی مانند ارتور سی کالرک،
ری برادبری ،ایزاک اسیموف ،استانیسالو ل ِم و چند تن دیگر .این نویسندگان عالوه بر این که در اثارشان
واقعیت عصر مدرن را اشکار می کردند ،از خود می پرسیدند که :در این جهان چه چیزی ممکن است،
چه کارهایی باید انجام شود ،و از چه کارهایی باید دوری کنیم؟ در عصر ما به تصویر کشیدن اینده ،دیگر
بخشی حاشیه ای از ادبیات نیست بلکه خود به جریانی غالب تبدیل شده است/.مهر صفحه 7
مرثیه درگذشت سیدجواد طباطبایی
اقای مورخی که به تاریخ پیوست
صاحب امتیاز :موسسه فرهنگی هنری وصف صبا
مدیر مسئول و سردبیر :محمدرضا شفیعی
www.rooznamehsaba.com
rooznamehsaba
تهران -خیابان ایت اهلل مدنی -کوچه خجسته منش -پالک 5
تلفن 77582422 -6 :فکس77548245 :
چاپ :موسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران
توزیع :نشر گستر امروز
رویا فخارمنش -ماکسیم گورکی را بعضی از ما می شناسیم،
همان نویسنده برجسته قرون نوزدهم و بیستم روسیه ،مردی که
خالق رمان بی همتای «مادر» بود .انتوان چخوف اما در ایران بسیار
شناخته شده تر از گورکی است.
اتفاق فرخنده برای ادبیات روسیه اما همزمانی زندگی این دو
نویسنده برجســته در اواخر قرن نوزدهم بود .به هر ترتیب اما در
حاشیه ادبیات روسیه اما ماگسیم گورکی خاطره ای بس شنیدنی
از چخوف دارد .گورکی می گوید چخوف در روســتای «کوتچوک
کوی» ویالی کوچکی داشــت و من گاهی بــه دیدنش می رفت.
روزی سه خانم از مســکو به دیدار چخوف امدند .انتوان ان ها را
پذیرفت و به پیشخدمتش گفت ان ســه خانم را به اتاق نشیمن
که انجا بودیم دعوت کند .دقیقه ای بعد ان سه زن که لباس های
گران بهایی برتن داشتند وارد نشیمن شدند .سکوت اتاق در صدای
خش خش لباس های ابریشــمی ان ها محو شــد .هر سه مودب
روبروی ما نشســتند و چهره ای به خود گرفتند که انگار عاشــق
مباحث سیاسی اند (بدون شک نبودند و فقط می خواستند اینطور
مقابل انتوان تظاهر کنند) ان ها پیاپی سوال های متعدد سیاسی
اجتماعی می پرســیدند «انتوان پاولویچ (نام اصلی چخوف) فکر
می کنید جنگ بین یونانی ها و ترک ها چطور خاتمه می یابد» انتوان
کمی سکوت کرد و پس از ســرفه ای مالیم با صدایی گرم و جدی
پاسخ داد«:به یقین صلح می شود» اما خانم ها دست بردار نبودند!
«انتوان پاولویچ! درست است اما کدام شان برنده می شود؟» چخوف
درنگ کرد و گفت«:خب هرکسی که قوی تر باشد!» یکی دیگر از
خانم ها پرسید«:به نظر شــما کدامیک قوی ترند؟» پاسخش این
بود«:ان ها که بهتر خورده اند و بهتر تربیت شده اند» یکی از خانم ها
فریاد زد«:چه باهوش!» و دیگری پرسید«:شما کدام شان را بیشتر
دوست دارید؟» انتوان هم که مثل من دریافته بود ان ها برای تظاهر
سواالتی را که عالقه ای هم به ان ها ندارند می پرسند ،به گرمی به
او نگریست و با تبسمی فروتنانه گفت«:من اب نبات های میوه ای
را دوست دارم! شما چطور؟» ان خانم از خوشحالی فریاد زد«:اوه!
من هم همینطور!» خانم دیگری هم با تایید گفت «:بله مخصوصاً
اب نباتهای مغازه ابرکوزوف را!» و سومی چشمانش را نیمه بسته
کرد ،دهانش اب افتاد و اضافه کرد«:خیلی خوشبوست!» و هر سه با
شعف و نشاط ساعتی درباره اب نبات های میوه ای صحبت کردند و
ذوق و اطالعات ظریف شان را در این زمینه نشان دادند.
واضح بود که هر ســه از خوشــحالند که مجبور نیستند ذهن
خود را خســته کنند و وانمود کنند به قضیه یونان و ترکیه خیلی
عالقه مندند؛ قضیه ای که تا کنون هیچکدام کوچکترین اندیشه ای
درباره اش نکرده بودند.
وقتی خواســتند بروند به انتوان چخوف قول دادند«:برایتان
اب نبات میوه ای خواهیم فرســتاد!» وقتی کــه رفتند به چخوف
گفتم«:خیلی خوب موضوع بحث را عوض کردید ».انتوان به ارامی
خندید و پاسخ داد«:هرکســی باید به زبان خودش حرف بزند».
چخوف همینطور بود! همین بود .چون خودش بی اندازه ساده بود،
همه چیز را ساده دوست داشت .واقعیت و صمیمیت را می پسندید
و روش خاصی به کار می برد تــا مردم دیگر در برابرش ســاده و
صمیمی باشند .چخوف واقعاً همین بود.
همه این ها را از چخوف و گورکی نقل کردم که بگویم ،ســید
جواد طباطبایی هم شــخصیتی اینچنین داشــت .صاف و ساده
یخواند .در
بود و صمیمی و انسان را به ســادگی و صمیمیت فرام
برخوردهای کوتاهــی که با هم داشــتیم ،هیچوقت حس نکردم
استاد نگاه باال به پایین داشته باشد .از مسائل روزمره می پرسید و
می خندید ،انگار که سال ها جوان تر است .انگار هم سن و سال خود
ما بود .او روحی بزرگ و قلبی مهربان داشت.
مردی که صریح زندگی می کرد
سید صادق سجادی ،تاریخ دان ،نویسنده و پژوهشگر تاریخی
نیز می گوید :ســیدجواد طباطبایی برخالف بسیار از ما ایرانی ها،
صریح زندگی می کرد ،صریح می نوشت و حاضر نبود سر عقایدش با
کسی مصالحه کند .این نویسنده و استاد دانشگاه ،درپی درگذشت
ســیدجواد طباطبایی به گفت :شــخصیت اقای طباطبایی بارز
بود .طباطبایی ان طور که می اندیشــید ،زندگــی می کرد .همه
می دانســتند و به همه می گفت و می نوشــت .نظریاتش را طرح
می کرد و چیز پنهانی نداشت.
او با بیان اینکه شخصیت طباطبایی روشن و واضح بود ،گفت:
اقای طباطبایی برخالف بسیاری از ما ایرانی ها خیلی صریح زندگی
می کرد ،صریح می نوشــت و حاضر نبود با کســی سر عقایدش و
تحقیقاتی که می کرد ،مصالحه کند.
سجادی درباره جایگاه علمی طباطبایی نیز اظهار کرد :می توان
گفت ،اقای طباطبایی در تاریخ نگــری و تاریخ نگاری ایران فصل
جدیدی گشوده؛ به ویژه تاریخ مشــروطه .او در تببین و تحقیق
تاریخ مشروطه به شکل تازه ای پرداخته که نگاه مورخان را به این
دوره بسیار مهم از ایران را می تواند دگرگون کند و تا اندازه ای هم
دگرگون کرده است.
او خاطرنشــان کرد :طباطبایی درباره تاریخ ایــران به عنوان
جریان به هم پیوســته ،نظریات خاصی داشــت که معروف ترین
ان ها «ایران شهری» است که بسیاری از محققان جوان این نظریه
را فهمیده اند و درباره اش می نویســند ،تحقیق می کنند و ســعی
می کنند تاریخ ایران را با این نگاه مورد تحلیل و تبیین قرار دهند.
سجادی با اشاره به دوستی ۳۰ساله اش با این پژوهشگر فقید،
گفت :عالوه برهمکار بــودن ،با هم مانوس بودیــم .غیر از این که
همکار بودیم رفاقت بسیار نزدیکی داشتیم ،بنابر این خاطره های
بســیاری درباره کارهای علمی و کارهــای اداری داریم .اما انچه
مهم تر است ،پاکی طباطبایی در امر تحقیق و دوستی بود .در کار
پژوهش در حوزه سیاست ،حقوق و تاریخ معاصر ایران از پیش از
مشروطه و از دوره فتحعلی شاه ،بی نظیر بود .تحلیل ها و نگاه هایی
که می کر ،متفاوت بود زمینه های واقعی بروز نهضت مشروطه در
ایران را دنبال می کرد و تاحد بسیار زیادی در تبیین این دوره موفق
بود .طباطبایی در صراحت ،روشن بینی و وفای به عهد اگر نگوییم
بی نظر ،کم نظیر بود.
ســید صادق ســجادی همچنین درباره بحــث انتقال پیکر
سیدجواد طباطبایی به ایران از امریکا نیز گفت :پیشاپیش حس
کرده بودم و از خود او شنیده بودم که مایل است در ایران باشد. صفحه 8