روزنامه صبا شماره 1319
روزنامه صبا شماره 1319
روزنامه صبا شماره 1319
دو شنبه| 30ابان 21 |1401نوامبر 26 |2022ربیع الثانی |1444
سال دهم| شماره 8 |1319صفحه| 5000ناموت|
ابزیگر
همواره در حال
اموخنت است
قورباغه نقره ای ،به خنجی رسید
صفحه 2
نماهنگ «لحظه صعود»
برای تیم ملی فوتبال منتشر شد
صفحه 7
هنرمندی که
پس از مرگ پر اوازه شد
صفحه 8 صفحه 1
2
خرب سیمنا و تلویزیون
دو شنبه 30ابان 1401شماره 1319
«قصهشمرون»؛بهترینفیلمجشنوارهمراکششد
نوزدهمین دوره جشنواره فیلم مراکش در حالی که پس از ۲ســال به صورت حضوری برگزار می
شد ،برگزیده های خود را معرفی کرد .فیلم «قصه شمرون»؛ به کارگردانی عماد ال ابراهیم دهکردی،
شنبه شب ۱۹نوامبر باارزش ترین جایزه جشنواره فیلم مراکش موسوم به ستاره طالیی را دریافت کرد.
داستان «قصه شمرون» اولین ساخته عماد ال ابراهیم دهکردی که در میان ۱۴فیلم بخش مسابقه
اصلی قرار داشت در تهران معاصر می گذرد و درباره دو برادر است که تحت تاثیر مرگ مادر خود و با پدر
رنجورشان زندگی را می گذرانند .مراسم اختتامیه این رویداد با اهدای جایزه افتخاری به تیلدا سوینتون،
بازیگر برنده جایزه اسکار به کار خود خاتمه داد/.صباخبر
«تصویر گمشده»؛ به پایان رسید
فیلمبرداری فیلم کوتاه «تصویر گمشده» ،به نویسندگی شیرین بنی صدر ،تهیه کنندگی اریا صفاری
و کارگردانی مشترک سحر جعفری زاد و کیانوش عینی در کرج به پایان رسید .رامین پرچمی و شیرین
بنی صدر ،بازیگران این فیلم هستند« .تصویر گمشده» ،درامی اجتماعی است که تنهایی انسان ها را به
تصویر می کشد .این فیلم کوتاه سه روز در شهرستان شهریار کرج جلوی دوربین رفت .از دیگر عوامل فیلم
کوتاه «تصویر گمشده» عبارتند از مدیر تولید :عسل رضایی ،دستیار اول کارگردان :امیرحسین قلیچ،
مدیر فیلمبرداری :پوریا پروینی ،صدابردار :حمیدرضا دایی جانی ،طراح صحنه و لباس :روژین رجبی،
منشی صحنه :اوا طاهری ،گریم :ندا مقدم منش ،روابط عمومی و مشاور رسانه :نگار امیری و /...هنرانالین
قورباغه نقره ای ،به خنجی رسید
هیات داوران جشنواره کمرایمیج از داستان استادانه یک اهنگساز وسواسی با بازی کیت بالنشت در فیلم «تار» ،به وجد امدند
و با جایزه قورباغه طالیی خود به فیلمبردار این فیلم ،فولریان هوفمایستر ،از وی تجلیل کردند .قورباغه نقره ای و جایزه فیپرشی
هم به فیلمبرداری مجلل و عجیب داریوش خنجی ،در فیلم «باردو» ،ساخته الخاندرو ایناریتو که تصویرگر داستان سوررئال یک
روزنامه نگار و فیلم ساز مکزیکی است ،رسید.
جایزه قورباغه برنز کمرایمیج ،هم به فیلم «زندگی» ســاخته اولیور هامرانوس با فیلمبرداری جیمی دی.رامسی رسید که
تصاویری نوستالژیک و فراگیر از داستان بیداری عمیق و شخصی یک کارمند دولتی را تصویر می کند .در مراسم پایانی این جشن
ساالنه حضار این جشنواره همچنین شاهد تجلیل از سارا گرین وود ،طراح تولید برای کارهای خالقه انه اش در فیلم هایی چون
«تاوان»« ،انا کارنینا» و «شرلوک هولمز» با قورباغه طالیی بودند.
با اهدای جوایز پس از یک هفته تجلیل از فیلمبرداری از ورای لنزهای عالی در تمام ژانرها و فیلم های متنوع ،جشنواره کمرایمیج
در شهر گوتیک تورون لهستان و پس از یک هفته سمینارهای مختلف درباره مسایل فنی و اجتماعی که سینماگران با ان روبه
رو هستند ،به کار خود خاتمه داد .در طول این هفته فیلمسازان ،دانشجویان و روزنامه نگاران با انبوهی از نشست های کارگردان ها
و مدیران ارشد سریال ها و اثار جدیدی چون «در جبهه غرب خبری نیست»« ،امپراتوری نور»و «برفک سفید» روبه رو شدند.
در بخش لهســتانی نیز «زنی روی پشــت بام» با فیلمبرداری انا زبرونیک زایت و کارگردانی انا جادووسکا ،درباره داستان
بازنشسته ای که سعی می کند با یک ســرقت همه چیز را به هم بزند ،برای کار ســنجیده دوربین هیات داوران را فریفته خود
کرد« .کش کش» ،فیلمی المانی-لبنانی-قطری درباره پرورش کبوتر روی پشت بامی در لبنان ،با فیلمبرداری یوناس اشنایدر
و به کارگردانی لی نجار ،قورباغه طالیی فیلم بلند مســتند را به خانه برد و قورباغه طالیی مستند کوتاه هم به فیلم «یک مقدار
بنزین» ساخته جس کوهب با فیلمبرداری ادریک واتسون ،رسید .در بخش رقابت سریال ها هم سریال کوتاه ۴قسمتی اچ بی او
«لنداسکیپرز» با بازی اولیویا کولمن و دیوید تیولیس با فیلمبرداری اریک ویلسون و به کارگرداین ویل شارپ جایزه برد .جایزه
مخاطبان هم به «الویس» ســاخته باز لورمن اهدا شــد که فیلمبرداری اش با مندی واکر ،بود .امسال سی امین دوره جشنواره
کمرایمیج برگزار شد/.مهر
«اژدهای یخی» جرج ار ار مارتین ،انیمیشن می شود
جرج ار ار مارتین ،با کتاب های «ترانه یخ و اتش» که تصاویری از غول
ها ،اژدهاها و دیگر موجودات افسانه ای را در یک جهان انسانی کج و معوج
ترسیم می کرد ،جهانی زیبا را خلق کرد و با سریال «بازی تاج و تخت»
این دنیای شگفت انگیز به صورتی استثنایی جان گرفت و در حال حاضر
پروژه های زیادی از دل ان بیرون امده اند .در حالی که منتظر فصل دوم
«خاندان اژدها» و تایید ساخت سریال اسپین اف «جان اسنو» هستیم،
با این حال اثار دیگری از این نویسنده وجود دارد که قرار است به دنیای
نمایش پا بگذارند .مارتین گفت :گهگاه کتاب های دیگری نیز نوشته ام
که در دنیای وستروس یا درباره ان داستان ها نیستند و یکی از انها که در
سال ۱۹۷۸نوشتم داستان کوتاهی درباره یک اژدها ،یک اژدهای یخی
بود .رمان فانتزی «اژدهای یخی» این نویسنده ،اولین بار در دهه ۱۹۸۰
منتشر و تصویرگری ان را الیسیا استین ،انجام داده بود .داستان «اژدهای
یخی» درباره یک کودک زمستانی به نام ادارا است که در بدترین سرمایی
که هر کسی می تواند تصور ان را کند به دنیا امده است/.صباخبر
کوچ» بهترین فیلم اوکو اوکراین
فیلم مســتند «دخترکوچ» به کارگردانــی روح اهلل اکبری ،از
تولیدات مرکز ایالم ،جایزه بهترین فیلم کوتاه را در سومین دوره
«جشنواره فیلم مردم شناسی اوکو اوکراین» کسب کرد .مستند
«دختر کوچ» به همت اداره کل تامین برنامه و رســانه بین الملل
سیما ،به این جشنواره ارســال شــده بود که از 13تا 18نوامبر
( 27-22ابان) برگزار شد .دختر کوچ» نگاهی به زندگی سوسن
رشیدی ،دختری از عشایر دارد که با وجود مشکالت و موانع ،چند
دوره قهرمان کیک بوکسینگ ایران می شــود .این دختر تالش
می کند عشایر را راضی کند تا در زیر سیاه چادر برای دخترانشان
باشگاه کیک بوکســینگ برقرار کنند ،اما اکثر خانواده ها مخالف
هستند .گفتنی است به دلیل شرایط جنگی در اوکراین ،لهستان
میزبانی این جشــنواره را بر عهده داشــت .روح اهلل اکبری تولید
چند فیلم داستانی ،مستند و همچنین کسب جوایز متعددی در
جشنواره های داخلی و خارجی را در کارنامه خود دارد /.ایلنا
«اقای قاضی» گامی موفق در حوزه نمایش
شورای نظارت بر سازمان صداوســیما با ارسال نامه ای به رئیس
رسانه ملی از عوامل سریال «اقای قاضی» قدردانی کرد.
در این نامه ،با اشاره به برخورداری این سریال از ساختار فرمی و
روایی منسجم و استاندارد ،نکته برجسته سریال اقای قاضی ،استفاده
از ساختار دراماتیک و داستانی برای اموزش اطالعات مفید حقوقی
به مخاطبان عنوان شده است .شورای نظارت بر سازمان صداوسیما،
اقای قاضی را گامی موفق در حوزه نمایش و داستان برای شناساندن
مفاهیم و اطالعات حقوقی که مردم از ان اطالعــات ناکافی دارند
عنوان کرده و عملکرد ســازندگان این اثر را قابل تحســین دانسته
است .این شــورا در پایان ،ضمن لزوم حمایت و تقدیر از سازندگان
اقای قاضی ،خواهان توجه بیشــتر به قالب های نمایشی و داستانی
برای انتقال مفاهیم و موضوعات مهم و تغییر رویکرد در برنامه سازی
و حرکت به سمت ســاخت اثار خالقانه با محوریت درام و به دور از
شعارزدگی و کلیشه پردازی شده است/.میزان صفحه 2
دو شنبه 30ابان 1401شماره 1319
خرب سیمنا و تلویزیون
تدوین «گلین بانو» اغاز شد
فیلم کوتاه «گلین بانو» ،به تهیه کنندگی و کارگردانی محمد بازرگان و نویســندگی الهام سادات
حسینی ،با پایان فیلمبرداری ،وارد مرحله تدوین شد .در خالصه داســتان این فیلم کوتاه امده است:
«اسداهلل خان صاحب خانه بزرگ و قدیمی دارای چند مستاجر است ،گلین بانو با پسر و نوه اش در یک
قسمت و دو دختر دانشجو در قسمتی دیگر از خانه زندگی می کنند .اسداهلل که هرگز ازدواج نکرده عاشق
گلین است و گلین دورازچشم خانواده به عقد اسدا ...در امده است .داستان از ورود سارا نوه بزرگ گلین
و پی بردن به این عشق ،رنگ و بوی تازه پیدا می کند .در این فیلم که از ۲۴شهریور کلید خورد ،فاطمه
شکری ،سیدجواد زیتونی ،ناهید معظمی ،مبینا حسن زاده ،بهنام رضایی و ...ایفای نقش کرده اند/.مهر
ســیاوش نقیبی نژاد که به صورت مشــترک
بــا حمیدرضــا راوش تهیه کنندگی مســتند
«حجت االسالم» را به کارگردانی مجتبی راوش،
بر عهده دارد و متقاضی حضور در شــانزدهمین
جشــنواره بین المللــی فیلــم مســتند ایران
«سینماحقیقت» است ،درباره این فیلم گفت :این
مستند به زندگی شهید حجت االسالم شیخ احمد
فقیهی ،از شهدای مردادماه سال 1360در استان
فارس می پردازد .زمانی که این شخصیت یکی از
قضات این استان بوده و توسط منافقین ترور شده
است .این مستند ،زندگی این شهید ترور را بررسی
می کند و فعالیت های ارزشــمند وی را به تصویر
می کشد .او ادامه داد :در مستند «حجت االسالم»،
که محصول مشــترک موسسه فرهنگی و هنری
دو کوهه فیلم است ،نقش و جایگاه علمی شهید
فقیهی در حــوزه و خدمات او به مردم را شــاهد
هستیم .در این مســتند ،به بازسازی لحظه ترور
این شهید می پردازیم .البته که در این فیلم تمام
دوران زندگی او از کودکی تا لحظه شهادت بررسی
می شود که در کنار ان با یاران وی و افرادی که از
ان روزها همچنان حضور دارند نیز مصاحبه شده
است.
این مستندساز درباره چرایی ساخت مستند
درباره یک شهید حادثه ترور توضیح داد :شهید
فقیهی شخصیتی مظلوم و گمنامی داشته و تا به
امروز هیچ پرداختی به این شــکل و در قالب یک
فیلم به او نشده بود .خدمات این شهید به مردم به
«عامه پسند» باالخره پروانه نمایش گرفت
شورای پروانه نمایش فیلم های سینمایی ،در جلسه اخیر با صدور پروانه نمایش ۳عنوان فیلم «نفرین ارتا»
به کارگردانی مجید کریمی« ،عامه پسند» به کارگردانی سهیل بیرقی و «هفت بهار نارنج» به کارگردانی
منصور نورمحمد گل سفیدی ،موافقت کرد .عامه پسند ،محصول سال ۱۳۹۸است که در بخش سودای
سیمرغ سی و هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر حضور داشت .این فیلم ،تکمیل سه گانه سهیلبیرقی ،درباره
زنان جامعه است که در شهرضا ،ساخته شده است .شخصیت های محوری دو فیلم قبلی این فیلمساز را لیال
حاتمی و باران کوثری بازی می کردند که به ترتیب نماینده ای از زنان دهه پنجاه و شصت بودند ،حاال شخصیت
اصلی فیلم «عامه پسند» ،نماینده زنی از دهه چهل است که فاطمه معتمداریا نقش او را به عهده دارد/.مهر
پرونده ترور یک قاضی روی میز “حجت االسالم”
صورت تاسیس کتابخانه ،صندوق قرض الحسنه،
برنامه های مبارزاتی پیش از انقالب و شخصیت
پویایی که در قوه قضاییه داشــتند بســیار مهم
است .بسیاری از منافقینی که پس از دستگیری
پرونده شان بر عهده قضاوت شهید فقیهی بوده،
پس از این رویداد از یاران او می شوند و این بخش
یکی از مهمترین لحظات فیلم «حجت االسالم»
اســت که چگونه یــک قاضــی می تواند چنین
تاثیرگذاری داشته باشد.
او افزود :متاسفانه با توجه به ترورهایی که در این
سال ها در کشورمان شاهد ان بودیم فکر می کنم
این مستند حرف روز این مملکت را می زند.
3
تهیه کننده «حجت االســام» ،درباره مدت
زمانی که برای ساخت این مستند 45دقیقه ای
صرف شــده اســت ،بیان کرد :مراحل تحقیق و
پژوهش و پیش تولید این کار 3 ،ســال به طول
انجامید و برای ســاخت ان به شهرهای مختلفی
مانند خوانسار ،تهران ،شیراز و استهبانات فارس
سفر کردیم .از انجایی که در این کار نگاه عمیقی
به زندگی این شهید داشتیم با بسیاری از افرادی
که در ان سال ها حضور داشتند صحبت کردیم.
او درباره چالش هایی که در ساخت با ان مواجه
بوده اند ،گفت :چالش ها و ســختی های بسیاری
برای ســاخت این فیلم وجود داشت که با وجود
همه ان ها ما فیلمی را ساخته ایم که در ان سعی
شده بی طرفانه روایتی را به مخاطب ارائه دهیم و
کام ً
ال در این روایت صادق باشیم .البته که پرونده
این قاضی در قوه قضاییه مفقود شده بود و ما تمام
تالش خود را کردیم تا با پیدا کردن شــاهدان ان
اتفاق به روایت ان روزها دســت پیــدا کنیم و تا
انجایی که می دانم این شــهید در سال 1398به
عنوان شهید شاخص قوه قضاییه معرفی شده است.
نقیبی نــژاد ،در پایــان دربــاره جشــنواره
«ســینماحقیقت» عنوان کرد :پس از جشنواره
بین المللی فیلم فجر ،جشــنواره سینماحقیقت،
دومین رویداد فرهنگی و هنری کشور است که به
صورت متمرکز و دور از هرگونه حواشی به سینمای
مســتند می پردازد و فضایی را برای فیلمسازان
فراهم کرده تا اثار خود را در ژانرهای متعدد برای
مخاطبان خود به نمایش بگذارنــد .تا امروز این
جشنواره بدون هیچگونه حواشــی سعی کرده
استانداردهای سینمای مستند را رعایت کرده و
به بهانه برگزاری این رویداد فیلمسازان گمنامی از
سراسر ایران به مخاطبان معرفی شده اند .امیدوارم
این دوره نیز پویاتر و بهتر از ســال های گذشــته
فعالیت خود را اغاز کند.
این مستند با تصویربرداریپ ویا گندمی و بازی
روح اهلل راوش ،در نقش شهید فقیهی در قسمت
بازســازی صحنه ترور و مجری طرحی مرتضی
راوش ،محصول موسسه فرهنگی هنری دوکوهه
فیلم است/.ایسنا صفحه 3
4
دو شنبه 30ابان 1401شماره 1319
پرونده
بازیگـرهمـوارهدرح
جیران مجموعهــای ایرانی در ژانر عاشــقانه ،تاریخی به
سمیه خاتونی
کارگردانی حسن فتحی است که از شبکه نمایش خانگی در
گفت و گو
حال پخش است ،داســتان این مجموعه به وقایع بعد از مرگ
امیرکبیر و اشنایی ناصرالدین شاه با جیران می پردازد .و شش سال از زندگی
ناصرالدین شاه چهارمین پادشــاه قاجار را به تصویر می کشد .این ماجرا در
دوران پس از مرگ امیرکبیر و صدراعظم شــدن میرزا اقاخان نوری شروع
می شود؛ این سریال از اغاز زمان پخش دچار حواشی زیادی بود ،که باعث شد،
دو بار پخش ان متوقف شود ،به همین منظور به سراغ بهنام شرفی از بازیگران
این مجموعه در نقش میرزا کاظم نظام الملک ،رفتیم و ضمن پرداخت به زندگی
تو گو درباره سریال جیران نشستیم.
هنری این هنرمند به گف
مسیر حرفه ای شما از کجا اغاز شد؟
رشته دانشگاهی من هنرهای نمایشی است و بعد از حدود
هفت ســال که در حوزه تئاتــر و نمایش به صــورت تجربی
و اکادمیک فعالیت می کــردم ،خیلی دلم می خواســت در
دوره های استاد سمندریان شــرکت کنم ،ان زمان دانشجو
بودم و نمی توانســتم از پس هزینه های کالس بربیایم تا این
که سال ،1388در جشــنواره تئاتر فجـــر تندیس بهترین
بازیگری مـــرد را گرفتم .با پولی که از جایزه به دست اوردم
درکالس های استاد ســمندریان ثبت نام کردم ،چراکه ایمان
داشتم ،کالس های سمندریان قطعا زندگی مرا متحول خواهد
کرد .در طول دوره به قــدری هیجان زده بــودم که در زمان
تدریس استاد سمندریان ،با شــور هیجان زیاد فقط ایشان را
تماشا می کردم.
تئاتر در زندگی شما چه نقشی داشت؟
تئاتر برای من حکم مادری دارد که من را زیر پر و بال خود
گرفت و سبک زندگی ام را تغییر داد .وقتی وارد این رشته شدم
تنها 20سال داشتم ،بیست سالگی سنی است که شخصیت
ادم شکل می گیرد ،تئاتر در همان زمان ،دستم را گرفت.
ارتباط شما با مخاطبان چگونه است؟
بعضی ها معتقدنــد قضاوت دیگران مهم نیســت ،چرا که
نمی توان نظر مثبت همه را جلب کــرد .اما برای من این طور
نبوده است .و وقتی متوجه می شوم دوستی از من ناراحت است
حالم تا مدت ها بد است.
چرا بازیگری را انتخاب کردید؟
از کودکی دوست داشتم شغل های مختلف را امتحان کنم .
مدتی دست فروشی کردم که اتفاقا ان را هم دوست داشتم .در
بازیگری با بازی در نقش های متفاوت می توانستم همه شغل ها
را تجربه کنم .بازیگری ذاتی است .درکودکی ساعت ها جلوی
اینه مجری گــری می کردم و یا به جــای کاراکتر های که در صفحه 4
پرونده
حـالاموختـناسـت
کارتون ها می دیدم ،بازی می کردم ،اگر ده ساعت هم در خانه
تنها می ماندم در ذهنم انقدر کاراکتر می ســاختم که متوجه
گذر زمان نمی شدم.
در کارنامه شما از اولین اجرای تئاتر و اولین ایفای
نقش در تلویزیون و سینما فاصله زیادی وجود دارد؟
در این فاصله زمانی چه می کردید؟
من در تئاتر خودم را می ازمـودم و فکر می کردم باید در زمان
مناسب تری وارد سینما و تلویزیون شوم .مانند ورزشکاری که
در باشــگاه تمرین می کند تا با امادگی بیشتری در مسابقات
حاضر شود .تئاتر باعث شکل گیری نوعی نگاه ایده الیستی در
من شد.
سال ۱۴۰۰از سال های پرکارشما بود ،در شبکه نمایش
خانگی در تئاتر و سریال های تلویزیونی حضور داشتید،
چگونه این پرکاری را مدیریت کردید؟
پیش تولید این اثار از ســال 1398و 1399کلید خورده
بودند و سال ۱۴۰۰پخش شدند .فیلم سینمایی «پسر انسان»،
سریال های «خاتون»« ،جیران»«بچه مهندس» چندکار کوتاه
و دو تئاتر .همه هم زمان شــدند و در ان زمان انرژی زیادی از
من گرفته شد .در اواخر سال ،1399از صبح سـرفیلم برداری
حاضر می شدم ،غروب در تئاتر اجرا داشتم و شـــب ســــر
فیلم برداری یک فیلم دیگر و صبح دوباره سرکار .به نظرم وقتی
در جایگاهی هستی که از کارت لذت می بری ،متوجه گذشت
زمان نمی شوی ،و دشواری کار به چشم نمی اید.
از سریال «جیران » بگویید .چطور به این مجموعه
دعوت شدید؟
ریشه حسن فتحی ،در تئاتر اســت و قبل از این که مردم
ســریال های درخشــان ایشــان را ببینند ،در تئاتر فعالیت
می کردند .فتحی اجراهای نمایشی من را دیده بود ،و همین
باعث شد که این افتخار را داشــته باشم که گوشه ذهن شان
باشــم .زمانی که از پروژه «جیران» با من تمــاس گرفتند،
بدون این که نقش را بخوانم ســریع قبول کردم .کار کردن با
حسن فتحی ،به این شکل است که حتی اگر با چشم بسته خود
را در اختیار فیلم او قرار بدهید ،قطعا این توانایی را دارد که از
شما بازی خوبی بگیرد.
بازی در تریلر های تاریخی را دوست دارید؟
تریلرهای تاریخی با تمام ســختی خود ،دوست داشتنی
هســتند .چرا که کاراکتری را خلق می کنید که درست است
مابه ازای بیرونی دارد اما کمترین وجه اشتراکی با کاراکترهای
امروزی دارد .پس هم از لحاظ زبان بدنــی و هم از نظر لحن
گفتاری تو را محدود می کند .محدودیتی شــیرین که بازیگر
را به چالش می کشد.
حسن فتحی تا چه اندازه دست شما را برای نزدیکی
به نقش باز گذاشت؟
شخصیت در واقع یک پروسه مشترک از هم فکری بازیگر و
کارگردان بود .بدون هیچ تحمیلی در یک تعامل پویا شخصیت
ساخته شد که در نهایت ،اقای فتحی با قیچی اضافه های نقش
را زدند و ان را روی ریل درست قرار دادند.
از ویژگی های برجسته کاراکتر خود در سریال جیران
بگوئید؟
میرزا کاظم ،کاراکتر تک بعدی نبود .شاید در ابتدا این طور
به نظر برسد که زیر نظر و سایه سنگین پدر است ،اما به مرور
الیه های بیشتری از این شخصیت در داستان باز می شود ،او در
بزنگاه ها با انتخاب هایی روبرو می شود که ناگزیر است مقابل
پدر ،همسر و خانواده خود قرار بگیرد.
همکاری شما در ســریال جیران با دیگر بازیگران
مطرح چطور بود؟
از انها اموختم ،و لذت بردم .به نظرم یک بازیگر دائما در حال
یادگیری است و بازیگری رشته ای است که قله ندارد ما دائما
در مسیر هستیم و به قله نگاه می کنیم .امیر جعفری ،در سریال
جیران ،نقش پدر مرا دارد ،از همان سکانس و پالن اول خیلی به
من کمک کرد و به قدری مرا در مقابل خود راحت گذاشت که
کامال متوجه شدم که این ایثاری است که یک شخصیت برای
کاراکتر مقابل خودش انجام می دهد .دیگر بازیگران ســریال
جیران و خاتون هم همین طور بودند.
کاراکترتان در سریال خاتون کوتاه اما تاثیر گذار بود.
قهرمانی بود که مردم با ان ارتباط برقرار کرده و دوستش
داشتند ،یادم هست هم خودم و هم عوامل و مردم با ان کاراکتر
اشک ریختند .در ســریال خاتون ،عالوه بر نقش های اصلی
که مردم انها را دنبال می کردند .نقش های کوتاه هم واقعا به
یادماندنی و عمیق بودند .و همین باعث همراهی تماشاگر با
انها می شد.
فیلمنامه جیران تا چه انداز های به تاریخ وفادار بوده
است ؟ و ایا بطور کلی لزومی به این وفاداری در درام
احساس می شود ؟
سریال جیران ،و وقایع ان از دل یک جریان مستند تاریخی
بودند ،این شــخصیت ها در تاریخ وجــود خارجی دارند ،این
مسئله را می توان با یک جستجوی ســاده در فضای مجازی
متوجه شد ،اشخاصی مانند جیران ،مهدعلیا ،پادشاه و امیرکبیر
همه و همه در تاریخ ایران زمین وجود داشته اند .همین طور
اتفاق ها هم برگرفته از وقایع ان دوران بوده است ،اما درام پرداز
به منظور جذاب کردن قصه ناگزیر است تخیل خود را نیز در
اوج و فرود درام لحاظ کند .مسئله دخالت تخیل هنرمند در
ســیر درام نویســی از یک دوره تاریخی ،چیزی نبوده که در
این سریال به تازگی باب شــده باشد ،در اکثریت سریال های
تاریخی ،هنرمند این اجازه را داشــته اســت .در واقع تخیل
درام پرداز در یک روایت تاریخی است که؛ بار عاطفی و بخش
معمایی ان را پر رنگ می کند ،تــا در نهایت مخاطب ارتباط
بهتری را با اثر برقرار کند .در نتیجه نویسنده ،برای تولید اثرش
اجباری به مستند سازی و نعل به نعل اوردن تاریخ ندارد .کما
این که سریال جیران حدود 70درصد به تاریخ و وقایع ان زمان
وفادار بوده است.
علت توقف پخش سریال جیران چه بود؟
طرح شکایتی در دادگاه بود با این مضمون که سریال دیگری
با همین خط داســتانی تا نیمه ساخته شــده است ،دادگاه
رسانه ای نیز با مطالعه فیلمنامه ها و خط داستانی هر دو سریال
به این نتیجه رسید ،که شباهتی میان این دو سریال نیست،
عالوه بر این ،طرح سریال جیران و روند پیش تولیداش ،از نظر
زمانی قبل تر از ان اثر ،ثبت و تصویب شده بود .همین شد که
در هر دو مرحله دادگاهی این پرونــده ،دادگاه حکم را به نفع
سریال جیران صادر کرد.
دو شنبه 30ابان 1401شماره 1319
5
ارزیابی شــما ،در مورد فضای حاکم در هنر تئاتر و
سینما که گریبان گیر هنرمندان شده است ،چیست؟
من در این زمینه تنها می توانم اعتقاد شخصی خود را بیان
کنم ،بدون ان که بخواهم مانیفســت بدهم و یا نظر خود را بر
دیگران تحمیل کنم .اعتقاد من بر این است که هنر تعطیلی
ندارد .مخصوصا در شرایط اکنون ،چگونه می شود که دوستان
دیگر در هر شغلی که هستند کارشان را ادامه دهند ،اما هنرمند
تئاتر و ...باید خانه نشین شــود! همان طور که شاهد بودیم
فعالین این رشته با شیوع ویروس کرونا ،دو الی سه سال متوالی
دوران کمر شکن بیکاری را پشت سر گذاشته بودند ،و تئاتر در
این مدت به شدت نحیف ،رنجور و اسیب دیده شد ،و به محض
انکه این فضا خواست نفســی تازه کند ،با این شرایط جدید
مواجه شــد ،به طور کلی خارج از مصائب هنرمند ،چیزی که
مشخص است کاری ترین سالح یک هنرمند ،اثر اوست ،هنر،
تنها ابزاری است در دست هنرمند که به واسطه ان می تواند
عقایدش را بیان کرده و حتــی زندگی کند ،تاریخ گویای این
حقیقت اســت که هنرمندان در تمام دوران ها هرگز صحنه
را ترک نکرده اند ،که اگر این گونه بود ما شاعرانی مثل حافظ،
فردوسی و غیره نداشتیم .وجود شــرایط سخت و پرفشاری
که بر هنرمند تحمیل می شــود را نمی توان انکار کرد ،اما با
همین وجود هنرمندانی چون حمید سمندریان ،اکبر رادی و
..همیشه در حال تولید اثر هنری بوده اند .دومین مسئله مهم
این است که هوشمندانه دریابیم که این شرایط خوشایند چه
کسانی است؟ ایا کســانی که همواره برای اعتالی هنر مانع
تراشیده اند ،از کناره گیری هنرمندان ناراحت خواهند شد؟ از
نظر من ابدا چرا که سیاست های حمایتی شان در این سال ها
به هیچ عنوان دلســوزانه نبوده و نیســت .در کل از نظر من
کناره گیری از عرصه هنر نوعی خود زنی است.
شما به عنوان یک هنرمند چنانچه در اثری حضور
داشته باشید ،ایا تبلیغ ان را در فضای مجازی انتشار
می دهید؟
خیر ،متاســفانه این کار در حال حاضر عمل استراتژیکی
به نفع پروژه نیســت ،چرا که در این وانفسا این حرکت نوعی
ضد تبلیغ برای اثر به حســاب می اید .کما اینکه سابق بر این
مهم تریــن و بهترین راه تبلیغ یک اثــر هنری فضای مجازی
بود ،و هنرمندان ما موفق شــده بودند بیــش از 70در صد از
مخاطبان خود را از همین راه به دیدن نمایش و یا فیلم خود
دعوت کنند .اما حاال همین اب باریکه هم مسدود شده ،همان
طور که بعد از تعطیلی فضای مجازی ما شاهد افت شدیدی از
میزان مخاطبان خود در سریال جیران و سایر تولیدات هنری
شــده ایم .در نتیجه من معتقدم در شرایط فعلی کرکره تئاتر
نباید پایین کشیده شود و تنها می توان با اگاهی دادن به مردم
درمورد ماهیت و رسالت این رســانه ،کمک کرد که با شکل
گرفتن هر رویداد و حادثه ای ،هنر مورد تهدید قرار نگیرد .این
نگاه فارغ از مسائل مالی و بخش اقتصادی این حوزه است ،چرا
که هنر فی النفسه برای پاالیش روح جامعه و اتفاقا کارساز هم
بوده است.
حرف پایانی
در پایان از صمیم قلب امیدوارم هــر چه زودتر از این دوره
عبور کنیم و حال مردم ســرزمینم بهتر شود و از وضعیت بد
اقتصادی و روحی که در ان هستیم نیز خارج شویم .در چهره
هیچ کسی غم نباشد.دوباره شانه به شــانه هم در سالن های
هنری حضور پیداکنیم. صفحه 5
6
خرب فرهنگ و هرن
دو شنبه 30ابان 1401شماره 1319
انتشار ۱۲داستان از محمدرضا سرشار
محمدرضا سرشار ،از نویسندگان شناخته شده در حوزه ادبیات انقالب است که تاکنون اثار متعددی برای
گروه سنی نوجوان و بزرگسال در این فضا نوشته است .کتاب «پشت دیوار شب» از مجموعه های داستانی
اوست که اخیرا ًاز سوی انتشارات سوره مهر در دسترس عالقه مندان به ادبیات انقالب و دفاع مقدس قرار گرفته
است .کتاب جدید سرشار ،دربردارنده 12داستان است که فضای انقالب و دفاع مقدس را از دید او به عنوان
یک نویسنده ،ارائه می دهد .عنوان کتاب برگرفته از نام یکی از داستان های این اثر است .دیگر داستان های این
مجموعه عبارتند از :همسفران ،جاده ،یک اسب یک ماجرا ،مدرسه ،انشاهای فریدون و زلفعلی ،چشم حسود
بترکه ،بوی خوش سالمت ،کولی ،خداحافظ برادر ،پشت دیوار شب ،مانداب ،و حضور/.تسنیم
تئاتر ،محاکم ه هر روز ه جهان ایده هاست...
کتاب «تئاتر و حقوق بشر» نوشته پل ری ،با ترجمه میالد اذرم ،به همت نشر نیماژ به چاپ رسید.
در معرفی این کتاب امده اســت« :تئاتر ،محاکم ه هر روز ه جهان ایده هاســت؛ با زیر کشیدن هم ه
ایده های ازلی -ابدی جهان و انسان .تئاتر در تفاوت و تکرارش ،در هر اجرا از یک متن ،بدون در نظر گرفتن
اینکه این متن چندهزار سال قدمت دارد یا چند ساعت ،محکمه ای ست که هم ه کنش ها ،عواطف و سیر
حرکت شــخصیت های نمایش را برابر بینندگانش قرار داده و ناممکنی قضاوت دیگری را به امکانیت
قضاوت از انسان و هم ه تاریخش متصل می کند.
کتاب «تئاتر و حقوق بشر» در نوبت چاپ اول ۱۴۴صفحه و ۷۹هزار تومان قیمت دارد/.صباخبر
غوطه ورشدن
در اثار «دیوید هاکنی»
نمایشگاهی از اثار هنری «دیوید هاکنی» ،همزمان با افتتاح یک مرکز
چهار طبقه در لندن ،به سبک غوطه ورشدن برگزار خواهد شد.
«هاکنی» ،یکی از مطرح تریــن و محبوب ترین هنرمنــدان زنده دنیا
محسوب می شود و برای برگزاری نمایشــگاهی به سبک غوطه ورشدن در
مرکز «الیت روم » که در ماه ژانویه در لندن افتتاح می شود ،به مدت سه سال
با مسووالن این مرکز همکاری داشته است« .هاکنی» ،نخستین هنرمندی
نیست که اثارش با این روش به نمایش گذاشته می شود.
پیش تر اثار متتخب شماری از هنرمندان نامدار تاریخ چون «ون گوگ»
و «گوستاو کلیمت» ،نیز به این روش نمایش داده شده بودند .در این روش
اثار محبوب هنرمندان در فضای مشخصی بر روی دیوار ،کفپوش و سقف،
به همراه موسیقی ،به صورت متحرک و در ابعاد مختلف به نمایش گذاشته
می شــوند .نمایشــگاه جدید «هاکنی» با عنوان «دیوید هاکنی :بزرگتر و
نزدیکتر » برگزار می شــود و بازدیدکنندگان از ان می توانند ،اثار مشهور،
کمتر دیده شده و جدید این هنرمند را ببینند« .هاکنی » که اکنون ۸۵سال
دارد ،در سال ۲۰۱۸به گران ترین هنرمند زنده جهان تبدیل و تابلوی نقاشی
«پرتره هنرمند»(استخر و دو پیکره) به قیمت ۹۰.۳میلیون دالر فروخته
شد .این هنرمند اخیرا از مجموعه ای از نقاشی های دیجیتالی با موضوع گل
رونمایی کرد/.ایسنا
امریکا اثار تاریخی قاچاق را به ترکیه پس داد
شش مجسمه باستانی که از شهرهای تاریخی ترکیه ،غیرقانونی به
ایاالت متحده امریکا منتقل شده بودند ،اخیرا به ترکیه تحویل داده و
در جریان مراسمی در موزه «انتالیا» به نمایش گذاشته شدند .این اشیاء
تاریخی ماه گذشته ،با همکاری وزارت فرهنگ ترکیه و مقام های ایاالت
متحده امریکا به این کشور تحویل داده شد .به گفته وزیر فرهنگ و
گردشگری ترکیه ،دولت این کشور ۵۰سال در جست وجوی این اثار
تاریخی گمشده بود .واحد قاچاق اثار تاریخی دادستانی منهتن ،در یک
دهه اخیر بیش از چهار هزار و هشتصد اثر تاریخی به ارزش بیش از ۳۰۰
میلیون دالر را توقیف کرده اســت .اثار تاریخی ای که اخیرا به ترکیه
بازگردانده شده اند ،یک مجســمه برنز بزرگ از «لوسیوس وروس»،
امپراتور روم متعلق به قرن اول یا دوم میالدی ،مجسمه های «اتیس» و
«اپولو» متعلق به اوایل دوران رومی ،یک مجسمه متعلق به اوایل عصر
برنز ،یک کتیبه سفالین متعلق به دوران فریگیه ها و بخش هایی از یک
ستون باستانی را شامل می شود/.ایسنا
“شب انار” قصه چشم انتظاری چهل ساله
اکبر قهرمانی ،که نمایش «شــب انار» را از شهرستان پرند در
بیست وهفتمین جشنواره تئاتر استان تهران روی صحنه می برد،
ی و عشق
گفت« :شب انار» اثری تک پرسوناژ است و قصه دلدادگ
مادر نسبت به فرزند را مطرح می کند .او با بیان اینکه به صحنه بردن
نمایش «شب انار» دغدغه سال های این کارگردان تئاتر بوده است
اظهار کرد :این نمایش توسط علیرضا سعیدی کیاسری ،به نگارش
در امده و قصه چهل ســال انتظار مادری را به تصویر می کشد که
برای بازگشت فرزند چشم به در مانده است و در چهل و یکمین شب
یلدا می پذیرد که پسرش هرگز به خانه باز نخواهد گشت .قهرمانی،
تاکید کرد :در «شب انار» که به شب یلدا به عنوان یکی از ایینها و
سنت های ایرانیان در اخرین شب پاییز اشاره دارد ،به عاشقانه های
یک مادر پرداخته ام .در این اثر ســعی کرده ام شب متفاوتی را در
کنار دوستان هنری بسازم و مخاطب نمایش هم شب یلدایی کامال
متفاوت را نظاره گر باشد/.تسنیم
«نوکر شیطان» 50درصد ممیزی شد!
فاطمه زمانی ،که «نوکر شیطان» را در تاالر محراب به صحنه برده
است ،گفت :قرار بود نمایش «نوکر شیطان» به دلیل فضای کمدی که
دارد قبل از ماه محرم و صفر به صحنه برود که در نهایت اجرا به مهر ماه
موکول شد و باز هم به دلیل شرایطی که در جامعه پیش امد به پیشنهاد
مدیریت سالن ،اجرا را به تعویق انداختیم و در نهایت از ۲۲ابان ماه به
صحنه رفته ایم .او عنوان کرد :این نمایش پیش از این در تماشاخانه
ابان اجرا شده که در ان اجرا نسخه اصلی نمایشنامه رسول بانگین را
به صحنه برده بودم اما در اجرای جدید شیوه کارگردانی و فضاسازی
نمایش تغییر کرد و کار از یک اثر رئالیستی تبدیل به نمایشی با فضای
رئالیسم جادویی شد و متاسفانه اصالحیه های زیادی نیز در بازبینی به
کار وارد شد به شکلی که می توان گفت ۵۰درصد متن در اثر ممیزی
تغییر کرده است .نمایش در اجرای جدید با دراماتورژی متفاوتی به
صحنه می رود و برعکس قبل که تمرکز روی ضد زن بودن کاراکترهای
داستان بود در این اجرا فوکوس بیشتر روی مردهاست/.مهر صفحه 6
خرب فرهنگ و هرن
نمایش اثارهنرمندان ایرانی درنمایشگاه ساالنه استانبول
نمایشگاه بزرگ ساالنه اثار هنری و انتیک استانبول )Istanbul Art and Antique Fair (IAAF
از ۲۶تا ۲۹ابان ۱۴۰۱با حضور بیش از ۱۲۰۰هنرمند از ۶۰گالری هنری در استانبول برگزار شد .از ایران
نیز گروه هنری «دیو» اثار تعدادی از هنرمندان ایرانی را در این رویداد به نمایش گذاشــت .علی شجاع،
علیرضا خاقانی ،امیرحسین امیرجاللی ،ازیتا صارمی ،الهام باقری ،الهامه کاغذچی ،فریبا بروفر ،قدرت اله
عاقلی ،هنگامه عابدین ،لیال موسوی ،مهشید اصغری نجات ،مهیار چرمچی ،مریم حاجی ،ماتیسا کازرونی،
مهدی دشتی ،مهدی طاقه چیان ،نفیسه مطلق ،نزار موسوی نیا ،نسیم سادات حسینی ،نگار فروتن ،امید
چرمچی ،هنرمندان ایرانی هستند که اثار ان ها در این رویداد به نمایش گذاشته شد /.هنرانالین
کار تئاتر از جنس کالم و گفت وگو است
نمایش «اهانت به تماشاگر» اثر پیتر هاند ،با ترجمه علی اصغر حداد و کارگردانی و بازی نادر خوشبخت،
از 19ابان ساعت 19:30در سالن اصلی تاالر مولوی روی صحنه است و گروه پرفورمنس ارت ،متشکل
از دانیال میرزایی ،متین شاخص ،گلی رمضانی و سهراب جمالی این نمایش را همراهی می کنند .نادر
خوشبخت ،کارگردان نمایش «اهانت به تماشاگر» درباره جذابیت هایی که باعث شد این نمایشنامه را
برای اجرا انتخاب کند ،گفت« :اهانت به تماشاگر» از دوران دانشجویی دغدغه من بود و به دلیل موضوع
روانشناسانه و چالش برانگیزش سر کالس ها بسیار درباره ان صحبت می شد و مبدا و مبنای مقایسه
قرار می گرفت .ضمن اینکه موضوع به روزی هم دارد .او در ادامه افزود :پیتر هاند ،در کنار فیلمنامه ها و
رمان هایی که نوشته ،دو نمایش نامه مونولوگ «اتهام به خود» و «اهانت به تماشاگر» را دارد که من سال
1398نمایشنامه «اتهام به خود» را با عنوان «کار هنرپیشه روی خود» در همین تئاتر مولوی ،روی صحنه
اوردم و پس از وقفه ای به دلیل پاندمی کرونا «اهانت به تماشگر» ،را نیز در ادامه همان مسیر و نگاهم در
تئاتر اجرا کردم .خوشبخت ،ضمن اشاره به اینکه همواره دغدغه اش کار بر فضاهای پرفورم است ،عنوان
کرد :به اعتقاد من این فضا بازیگر را به چالش می کشد تا خود را کشف کند و زنده نگاه دارد .او که خود در
این نمایش ایفای نقش نیز دارد درباره این موضوع یاداور شد :در شرایطی که حمایت اقتصادی از اثار
نمایشی انجام نمی شود و کارگردان موظف است به تنهایی بار تمام هزینه ها را به دوش بکشد و از انجا
که حرفه و تخصص خودم هم بازیگری است ،بهتر بود زمان ،ذهن و سرمایه را بر بازیگری خود قرار دهم.
من نیز عالقه مند هستم نمایشنامه های پرشخصیت از شکسپیر و چخوف را روی صحنه ببرم ،اما نبود
حمایت این اجازه را به ما نمی دهد .این بازیگر و کارگردان تئاتر ،درباره موضوع و مضمون نمایش «اهانت
به تماشاگر» اظهار کرد :نام این نمایشنامه نخستین چیزی است که سخت می شود به ان اعتماد کرد چرا
که ضد تئاتر است و این ضدیت خود این کشمکش را نیز به چالش می کشد .اجراگر در این اثر به مدت یک
ساعت همراه تماشاگران حاضر در سالن ،ماهیت تئاتر را روی صحنه می کاود و سئوال هایی از تئاتر مطرح
و کشف می کند چرا که کار تئاتر اگاهی بخشی و از جنس کالم و گفت وگو است .این نمایش جدلی است با
تئاتر و این جدل از جنس تئاتر است و امیدوارم به کشف و اگاهی بیانجامد .نادر خوشبخت با بیان اینکه
ی به نمایشنامه پیتر
تمرینات این نمایش با گروه پرفورم حدود هشت ماه طول کشید ،درباره میزان وفادار
هاند ،که در اجرا تصریح کرد :بسیار به نمایشنامه وفادار بوده ام تا جایی که در نهایت احترام به تماشاگر
اتفاق بیفتد .او در پایان صحبت های خود ضمن اشاره به اینکه تمام درامد حاصل از اجرای این نمایش
صرف امور خیریه خواهد شد ،گفت :با توجه به شرایط کنونی در جامعه ،استقبال از نمایش رضایتبخش
نبوده است .ضمن اینکه فضایی برای تبلیغ و اطالع رسانی وجود نداشته است .تاکنون به این اندازه شاهد
قهر با تئاتر نبوده ام و ای کاش بیاموزیم به انتخاب یکدیگر احترام بگذاریم / .هنرانالین
دو شنبه 30ابان 1401شماره 1319
نماهنگ«لحظهصعود»برایتیمملیفوتبالمنتشرشد
7
مرکز موسیقی ماوا ،همزمان با اغاز مسابقات جام جهانی فوتبال و حضور تیم ملی فوتبال کشورمان در
این رقابت ها نماهنگ «لحظه صعود» را منتشر کرد .در استانه اغاز بازی های تیم ملی فوتبال کشورمان در
مسابقات جام جهانی فوتبال قطر ،نماهنگ «لحظه صعود» که چندی پیش به صورت زنده در مراسم بدرقه
اعضای تیم ملی فوتبال اجرا شد ،پیش روی مخاطبان قرار گرفت .در این نماهنگ احسان جوادی ،خواننده
و تنظیم کننده ،محمد مهدی اسکندری کارگردان ،احمد ناصری پور تهیه کننده موسیقی و محمد شالو
تهیه کننده نماهنگ گروه اجرایی را تشکیل می دهند .انتشار این نماهنگ در حالی است که هنوز تک اهنگ
مشخصی به عنوان اثر رسمی تیم ملی فوتبال کشورمان ،به رسانه ها معرفی نشده است/ .تسنیم صفحه 7
صاحب امتیاز :موسسه فرهنگی هنری وصف صبا
مدیر مسئول و سردبیر :محمدرضا شفیعی
www.rooznamehsaba.com
rooznamehsaba
تهران -خیابان ایت اهلل مدنی -کوچه خجسته منش -پالک 5
تلفن 77582422 -6 :فکس77548245 :
چاپ :موسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران
توزیع :نشر گستر امروز
زود شکوفا شد ،دیرکشف شد
و خیلی زود پژمرد
اولین روز از اخرین ماه پاییز ،1336
در شــهری که به پاریس ایران شهرت
داشت ،استعدادی متولد شدکه توانست
با خواندن ترانه هــای عرفانی و اوازهای
اصیل ،جایگاه ویژه ای در حوزه موسیقی
و اواز بدست اورد و این گونه مکتب اوازی کرمان ،را به عنوان
سبکی نو به جامعه هنری ایران هدیه دهد.
خانواده هنردوست و هنرمند بسطامی ،نام او را حشمت ا...
گذاشــتند ،اما با نام ایرج ،شــهره عام و خاص شــد .البته
کسب این شهرت بیشتر پس از مرگ او اتفاق افتاد که جای
تامل دارد .اما امروز ،روز تولد او اســت .کسی که در کودکی
جرقه های استعداد خوانندگی اش شعله ور و اغازی بر ظهور
نسل جدید خوانندگان موسیقی اصیل و سنتی ایرانی رقم
می خورد .درست در برهه ای که خیلی از خوانندگان خواسته
یا ناخواســته تحت تاثیر صاحبان صدا و قریحه موســیقی
و سنگینی سایه یـکی دو تـن از بـــزرگان صاحب نام قرار
گرفته اند ،صـدا و اواز او ،خاص و تنها از خود تقلید می کرد.
خواننده ای بــی ادعا که در دوران فعالیت موســیقایی خود
کمترین حاشیه ای نداشــت و همواره فقط به دنبال عالقه و
رسالت خود در هنر بود.
اعضای خانواده او در زمینه مسیقی دستی بر اتش داشتند
و از 5سالگی متوجه اســتعداد ذاتی ایرج شدند .پدر اولین
اموزگار او در مسیر یادگیری موســیقی و اواز شد و ایرج در
این سال ها ردیف های اوازی در مکتب تهران به سبک استاد
عبداهلل خان دوامی را نزد عموی اش یداهلل بسطامی ،اموخت
و در سن ۲۲سالگی به جمع شاگردان محمدرضا شجریان
پیوست .او استعدادی بود که زود شکوفا شد ،دیرکشف شد
و خیلی زود پژمرد.
هنرمندیکه
پس از مرگ پر اوازه شد
مجتبی شیوری -ایرج (حشمت اهلل) بسطامی ،اول اذر ۱۳۳۶در
یکی از محله های شهر بم و در جوار بزرگترین بنای خشتی جهان یعنی
ارگ بم که از لحاظ عظمت و زیبایی با دیوار چین مقایسه می شود به دنیا
امد .استعداد ایرج که خیلی زود توسط خانواده هنرمندش و در 5سالگی
کشف شد ،در مسیر رشدی در زمینه اواز قرار گرفت که پدربزرگ او معتقد
بود در اینده خواننده بزرگی خواهد شد و او خواننده بزرگی شد .او براساس
شعری از ملک الشعرای بهار واهنگی از پرویز مشکاتیان ،تصنیف وطن من،
را خواند که از طرف سازمان یونسکو به عنوان سرود ملی اعالم شد و او را
جهانی کرد .استاد مشکاتیان ،نیز تنها افتخار زندگی اش را ملی شدن ترانه
وطن من ،با صدای بسطامی در سازمان یونسکو می دانست.
بسطامی که در نوجوانی تحت تاثیر عموی خود یداله بسطامی ،که
از نوازندگان چیره دست بم و معلم موسیقی بود ،به عضویت گروهی که
با همکاری برادران بســطامی (ایرج ،عباس و محمدعلی) و محمدجواد
خداوردی (شوهر خواهر ایرج) و نادعلی بنی اسدی و با سرپرستی یدا...
بسطامی تشکیل شده بود پیوست .این گروه که در رادیو و تلویزیون ان
زمان و اردوهای رامسر برنامه اجرا می کردند ،بستری را فراهم ساخت تا
ایرج ،با کمک حسین ساالری (از نوازندگان نام دار کرمانی) به کالس اواز
محمدرضا شجریان ،راه پیدا کند .او علی رغم مشکالت راه و مسافت زیاد،
هفته ای یک بار به عشــق فراگیری اواز از بم به تهران می امد ،اما پس از
مدتی با اجاره اتاقی در محله پامنار تهــران ،حضور خود در کالس های
شجریان را هموار ســاخت .رفت و امد بســطامی در منزل محمدرضا
شجریان ،شرایط اشــنایی او با پرویز مشــکاتیان (اهنگ ساز و نوازنده
سنتور) را به وجود اورد که نقطه عطفی در زندگی هنری او شد.
ایرج بسطامی ،پس از ۷سال ،کالس شجریان را رها کرد و به فراگیری
مبانی موســیقی نزد پرویز مشــکاتیان پرداخت و در کنار این اســتاد
چیره دست سنتور ،فن تلفیق شعر و موسیقی را فرا گرفت و در نهایت به
همکاری با گروه عارف ،انجامید.
وی ،نخستین البوم های خود را با همکاری مشکاتیان ،منتشر کرد.
البوم های افشاری مرکب ،مژده بهار ،افق مهر و وطن من در همین دوره
وارد بازار موسیقی شدند .افشاری مرکب ،نخستین اثر ایرج بسطامی بود
که در سال ۱۳۶۸منتشر شد .پرویز مشکاتیان ،افشاری مرکب ،را ساخت
و بسطامی در اوج امادگی ان را اجرا کرد .قرار بود که این برنامه پنج شب
در تاالر رودکی اجرا شود اما با استقبال گسترده مردم ،اجرا دو شب دیگر
تمدید شد .زمانی که نوار افشاری مرکب ،به بازار امد ،صدای بسطامی به
همه عالقه مندان موسیقی معرفی و شروع فعالیت حرفه ای ایرج بسطامی
به صورت رسمی رقم خورد.در ادامه این موفقیت ،سفر بسطامی با گروه
عارف به اروپا و اجرای کنسرت های متعدد مهری ،بر موفقیت های بعدی
این صدای منحصر به فرد در عرصه موسیقی و اواز زد.
در ادامه مســیر فعالیت هنری اثار متعددی در زمان حیات و پس از
درگذشت او به بازار عرضه شد.البوم موسم گل از این اثار است که حاصل
همکاری او با محمدرضا درویشــی بودکه در ان برخی از تصنیف های
قمرالملوک وزیری را بازخوانی کرد.
وی ،در ۴۰ســالگی که به اوج فعالیت خود رســیده بود ۱۱ ،البوم
موسیقی به یادگار گذاشت .اجراهای ایرج بیشتر با همراهی سنتور بود و
در گام های بلند هیچ کس به مهارت وی نرسید ،همچنین اوازهای دشتی
و محای او نیز در کرمان و ایران دارای شهرت بسیاری است.
محمد رضا درویشی اهنگساز و پژوهشگر درباره او گفته بود« :بسطامی
ی داشــت و هیچ
جدا از شــخصیت فردی ،صدایش ویژگی های خاص
ج به لحاظ قدرت منطق ه اوج صدا نمی توانســت
خواننده ای به جــز ایر
«موسم گل» را بخواند .صدای بســطامی ،چپ کوک بود و هیچ کدام از
خـواننده های مـرد نمی توانستند ان طور بخوانند .اگر هم بخوانند کلمات
خورده می شود .این از ویژگی های صدای ایرج بود و هر خوانند ه دیگری
که بخواهد ان را بخواند باید یک اکتاو پایین تر بخواند .تالش بسطامی در
عرصه هنر اواز ستودنی اســت اما در نهایت همانند خیلی از هنرمندان
مطرح کشــورمان که همیشــه مورد بی مهری قرار گرفته اند به دلیل
مشکالت زندگی ،از سال های پایانی دهه ۷۰دیگر جدی کار نکرد .ایرج
بسطامی ،در اوج فعالیت هنری خود با مرگ یکی از برادرانش روبه رو شد
و از ان جایی که موفقیت خود را به دلیل حمایت های برادرش مدیون او
می دانست به بم بازمی گردد .چرا که معتقد بود این بار نوبت اوست تا جواب
محبت های برادر مرحوم خود را بدهد و به بازماندگان برادرش ادای دین
کند .او سرنوشتش را به گونه ای دیگر رقم زد .ازدواج نکرد و با این که در
فقر به سر می برد ،سرپرستی خانواده برادرش نصرت ا ،...را بر عهده گرفت.
او به زادگاهش برگشــت و در خانه کاه گلی پدرش دور از جنجال و
هیاهو ،زندگی کرد و بــه تدریس اواز به جوانان محروم و مســتعد بم،
پرداخت و در نهایت در پنجم دی ۱۳۸۲در سن ۴۵سالگی ،پی زمین لرزه
بم زیر اوار ماند و این دنیای فانی را ترک کرد .بیشتر اثار ایرج بسطامی
(مانند بی کاروان کولی ،خزان و ارزو و بداهه خوانی و بداهه نوازی) پس
از مرگ او انتشار یافتند .حتی تصنیف گل پونه ها ،که معروف ترین اثر او
است ،پس از مرگ ،در ایران پر اوازه و ورد زبان مردم شد .بسطامی معموالً
اجازه نمی داد تصویرش روی البوم های اش چاپ شود .تصنیف گل پونه ها،
معروف ترین اثر این هنرمند ،پس از مــرگ وی ،اوازه ملی پیدا کرد .او
هنرمندی بودکه پس از مرگ پراوازه شد. صفحه 8