روزنامه صبا شماره 1299
روزنامه صبا شماره 1299
دوشنبه| 2ابان 24 |1401اکتبر 27 |2022ربیع االول |1444
سال دهم| شماره 8 |1299صفحه| 5000ناموت|
مردی که
خواسنت را
در سکوت فریاد زد
خزاعی :رویش نسل جدید
با حضور سینماگران جوان
صفحه 2
مالزم در دن کیشوت و یاور
قهرمان در فیلم فارسی
صفحه 4
نسخه کهن قران
به موزه لوور می رود
صفحه 7 صفحه 1
2
دوشنبه 2ابان 1401شماره 1299
خرب سیمنا و تلویزیون
ادام سندلر؛ در فیلم جدید کارگردانان جواهرات تراش نخورده
کمپانی نتفلیکس ساخت فیلم سینمایی جدید برادران سفدی ،با بازی ادام سندلر ،را بر عهده گرفت.
این فیلم که جدیدترین ساخته برادران سفدی ،پس از فیلم موفق جواهرت تراش نخورده ،محسوب
می شود ،قراراست در ماه زمســتان مقابل دوریین برود و ادام ســندلر ،به عنوان بازیگر نقش اصلی،
پیش بینی کــرده این پروژه نیز تجربه ای چالش برانگیز برای خودش و این فیلمســازان باشــد .فیلم
ســینمایی جواهرات تراش نخورده ،که با نقش افرینی درخشان ادام سندلر ،در نقش غیرکمدی یک
جواهرفروش به نام هاوارد راتنر ،همراه بود در سال ۲۰۱۹اکران شد و با تحسین منتقدان سینمایی از
فیلم و بازیگری سندلر ،همراه شد / .ایسنا
بازگشت بدون توقف
رضا غالمحسین نژاد ،تهیه کننده برنامه بدون توقف ،با اشاره به شروع این برنامه در شبکه سه تا چند وقت
دیگر بیان کرد :حدود یک ماه است که روی انتن نیستیم از یک یا ۲هفته دیگر بازمی گردیم ،هنوز ضبط را
شروع نکرده ایم و دقیق نمی توان گفت چه زمانی برنامه به شبکه بازمی گردد .او با اشاره به وقایع اخیر درسطح
کشور ادامه داد :اتفاقاتی که افتاد ما را مطمئن کردکه جامعه نیاز به گفتگودارد .مسائلی هست که جوان
امروز نیاز دارد برایش مرورشود ودرباره انها صحبت کند .این تهیه کننده در واکنش به اینکه روند برنامه در
شروع با حضور طیف های متنوع تری روی انتن رفت و در ادامه یکدست شد ،گفت :وقتی می خواهید مناظره
برگزارکنیداز همه طیف ها دعوت می کنید ولی وقتی یک طیف نمی اید ،مجبورید برنامه را برگزارکنید/.مهر
طالبیگی :اعطای ۷۰مجوز به هنرمندان
در یک سال گذشته 70مجوز برای گواهی هنری افراد در حوزه
مشاغل و مجامع سینمایی صادر شده است .این درحالی است که در
حوزه صدور مجوز 12 ،مورد مجوز صادر شده و 23مورد تمدید مجوز
نیز انجام شده است.
مدیر کل دفتر مجامع و تشکل های ســینمایی ،با ارائه گزارشی
از اقدامات انجام شــده در یک ســال گذشــته ،گفت :دفتر نظارت
بر مراکز ،مشــاغل و مجامع به منظور رونق کســب و کار ســینما
برنامه هایی همچون تسهیل گری در صدور مجوز موسسات سینمایی
و غیرسینمایی ،موسسات پخش و پخش بین الملل را در دستور کار
خود قرار داده است و تاکنون اثرات بسیار خوبی داشته است.
طالبیگی با اشــاره به اهمیت موسسات ســینمایی در ساختار
سینمایی ،درباره رفع مشکل برخی از این موسسات افزود :عالوه بر
این ،موسساتی نیز وجود داشته اند که به جهت تغییر یا اصالح قوانین
و یا دستور العمل ها دچار مشکل شده اند .بر این اساس مشکالت ناشی
از عدم مطابقت مدرک تحصیلی این موسسات با مدارک درخواستی
در سامانه و اختالل در تمدید مجوز در سامانه را برطرف کرده ایم.
مدیرکل دفتر مجامع و تشکل های سینمایی با اشاره به تالش های
صورت گرفته به منظور تسهیل گری بیشتر در دوره جدید عنوان کرد:
تالش های الزم برای کوتاه تر شدن مراحل اخذ مجوز انجام شده است.
براین اساس موارد مختل کننده در سرعت صدور مجوز را برطرف ،و
خزاعی :رویش نسل جدید با حضور سینماگران جوان
محمد خزاعی ،رییس سازمان ســینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد
اسالمی در سی و نهمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران با اشاره
به لزوم حفظ همدلی و همراهی فیلمسازان سینمای کوتاه با یکدیگر
بیان کرد :سینما و ســینمای کوتاه می تواند چراغ راهی برای ترسیم
و تکوین اینده سینما و نسل های فیلمســازی باشد .او با بیان این که
برای ترسیم افق های فردا به سینماگران جوان کشور نیازمندیم افزود:
جشنواره فیلم کوتاه تهران بضاعت گسترده ای در گفتمان سازی و رشد
استعدادهای نوظهور دارد .خزاعی با اشاره به ویژگی هایی چون تنوع
و گوناگونی ژانرهای سینمایی مانند درام ،کمدی ،فانتزی ،ملودرام،
رازالود ،وحشت ،جنگی و دفاع مقدس ،معمایی و نوار ،علمی تخیلی
و اخرالزمانی؛ حضور پررنگ فیلم اولی ها ،توجه به اســتعدادهای نو،
اهتمام ویژه به فیلم ها و مضامین انقالبی و دفاع مقدســی و ...نشان
می دهدکه جشنواره بر اساس مطالعه و نیازها طراحی شده و درحال
برگزاری است/.هنرانالین
این مجوزها به سرعت صادر شده اند.
وی همچنین به موضوع ارزشیابی و رتبه بندی هنرمندان نیز اشاره
کرد و اظهار داشت :در حوزه ارزشیابی هنرمندان ،شورای تخصصی
هنرمندان در سازمان سینمایی با اعضای جدید شروع به کار کرده
و بررسی های الزم درخصوص ارزشــیابی هنرمندان انجام شده و به
شورای عالی ارزشیابی هنرمندان ارجاع داده شد.
وی با توضیح اینکه یکی از وظایف ما بازدید از موسسات مختلف
و بررسی نواقص ،کم داشــتها و اهتمام به رفع مشکالت انهاست،
تصریح کرد :در ســال گذشــته 123مورد بازدید از موسســات و
رسیدگی به مشکالت انها انجام شده است .عالوه براین در موضوع
نظارت بر سالن های فیلم از جهت بحث مدیریتی 94مورد بازدید
صورت گرفته است .طالبیگی با اشاره به همکاری های بین سازمانی
این دفتر و رفع مشکالت برخی از هنرمندان افزود :در دوره جدید
همکاری هایی مابین مجموعه سازمان سینمایی با مراجع قضایی
و انتظامی صورت گرفته اســت تا به هنرمندان سینمایی کمک و
مشکالت قضایی انها نیز رفع شود .در مواردی نیز برای اولین بار به
اهتمام رئیس سازمان سینمایی برخی مشکالت بررسی ،پیگیری و
مشکل این افراد حل شده است .وی درباره نحوه ارزشیابی هنرمندان
این عرصه عنوان کرد :در حوزه شــیوه نامه ارزشــیابی هنرمندان،
بازنگری هایی در این حوزه انجام شده است و به منظور نزدیکی به
پروانهنمایش ۴اثرغیرسینماییصادرشد
پروانه نمایش فیلم بلند غیرســینمایی وقتی خروس خواند،
سونســوز و فیلم کوتاه داســتانی خونابه و پرتــاب ناگهانی یک
فیل ،صادرشــد و تا تاریخ ۲۸مهر ۱۴۰۳اعتبار خواهد داشــت.
وقتی خروس خواند ،به نویســندگی ،تهیه کنندگی و کارگردانی
مژگان ترانه ،سونسوز ،به نویســندگی و کارگردانی رضا جمالی،
خونابه ،به نویسندگی ،تهیه کنندگی وکارگردانی علی بیگدلی و
پرتاب ناگهانی یک فیل ،به تهیه کنندگی حسن حبیب اهلل زاده،
کارگردانی نازنین چیت ساز پروانه نمایش خود را دریافت کردند.
هم چنین در این میان ،پروانه ساخت فیلم سینمایی قلب رقه ،به
نویسندگی و کارگردانی خیراهلل تقیانی پور نیز صادر شد .پروانه
ساخت فیلم سینمایی قلب رقه ،به نویسندگی وکارگردانی خیراهلل
تقیانی پور و تهیه کنندگی مهدی فرجی ۳۰مهرماه صادر شد و تا ۲
بهمن ۱۴۰۱اعتبار دارد و اگر در این فاصله فیلم کلید نخورد الزم
است درخواست خود را تمدید کند/.صباخبر
عدالت و جلوگیری از تضییع حق هنرمندان همه تالش خودمان را
کرده ایم تا دقت مجموعه را در این خصوص باال ببریم .طالبیگی با
توضیح اینکه در این دوره تالش شده است تا ارزش گواهینامه ارائه
شده به هنرمندان افزایش یابد ،خاطرنشان کرد :برای افزایش ارزش
گواهینامه های هنری ،طرح هایی ارائه شده تا بتوان از این گواهی ها
در جاهای دیگر نیز اســتفاده کرد .همچنین هنرمندان بتوانند در
صورت اخذ گواهینامه درجه یک ،قادر به تدریس در دانشــگاه ها
به عنوان هیات علمی باشند درحالیکه بعضی از هنرمندان با وجود
تدریس در دانشــگاه به عنوان هیات علمی پذیرفته نمی شوند که
این موضوع در حوزه وزارت علوم و در جاهای مختلف بررسی شده
امیدوارم مشکالت و موانع ان نیز به زودی مرتفع شود/ .تسنیم
شخصی که جای براندو اسکار را رد کرد بومی نبود!
خواهران ساشین لیتل فدر بازیگر و فعال بومی امریکایی درگفتگو
با سان فرانسیسکو کرونیکل مدعی شدند که خواهرشان در واقع بومی
امریکا نبوده است .لیتل فدرعمده شــهرتش را برای ردکردن جایزه
اسکار مارلون براندو در فیلم پدرخوانده ،در مراسم اسکار سال ۱۹۷۳
به دســت اورده بود .اوکه چندی پیش در ۷۵سالگی از دنیا رفت در
مراسم اسکار ان سال با لباس قبیله اپاچی روی سن رفته بود .ترودی
اورالندی خواهر کوچکتر لیتل فدر ،به کرونیکل گفت که ساشین لیتل
فدر ،در یک دنیای فانتزی زندگی می کرد .او افزود :بهترین راهی که
می توانم برای جمع بندی عقاید خواهرم ذکر کنم این است که او یک
دنیای فانتزی خلق کرد .او در یک دنیای فانتزی زندگی می کرد و در
همین خیال هم از دنیا رفت.
لیتل فدرکه در ۲اکتبر در ســن ۷۵سالگی درگذشت ،زمانی که
جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد را از طرف براندو برای بازی
در فیلم پدرخوانده ،رد کرد ،لباسی از پوست گوزن پوشیده بود/.صباخبر صفحه 2
دوشنبه 2ابان 1401شماره 1299
خرب سیمنا و تلویزیون
ال کورئیدا هیروکازو ،برای نتفلیکس روشن شد
کورئیدا هیروکازو ،از مشهورترین کارگردان های مولف امروز ژاپن و از چهره های جشنواره بین المللی
فیلم توکیو ،مجموعه ای از تصاویر سریالی را که برای نتفلیکس می سازد رونمایی کرد.
این سریال با عنوان ماکانایی :اشپزی برای خانه مایکو ،اولین سریال درام وی است که در نتفلیکس به
صورت استریم به نمایش درمی اید .این سریال بر مبنای یک مانگا ،نوشته ایکوکویاما ،ساخته شده است و
داستانش در جیکو یکی از منطقه های کیوتو می گذرد.
شخصیت اصلی سریال به نام کیو ،به یک ماکانایی ،بدل شده که به معنی فردی است که غذا می پزد .او
درخانه ای که دران با مایکو زندگی می کنداشپزی می کند/ .مهر
3
پروژه ازدواج ،پربیننده ترین مستند هاشور در مهرماه
مستند پروژه ازدواج ،تولید مرکز گسترش است و در قالب طرح اکران حقیقت درسایت هاشور به صوت
انالین نمایش داده می شود .این مســتند درباره زنان و مردانی است که در یک اسایشگاه روانی بستری
هستند .فیلم عشق ،ارزوها و حسرت های انها را نمایش می دهد .پروژه ازدواج ،پیش از این پربیننده ترین
مستند اکران حقیقت ،بود .مهرماه امسال پروژه ازدواج وشرق وحشی (مجتبی اسماعیل زاده) پربیننده ترین
مستندهای سایت هاشور بودند .اکران حقیقت،که به نمایش انالین و اکران فیزیکی مستندهای تولید مرکز
گسترش سینمای مستند ،تجربی و پویانمایی اختصاص دارد ،از زمستان اینده پس از پایان شانزدهمین
جشنواره سینماحقیقت ،از سر گرفته خواهد شد/.هنرانالین
مهمونی ،ایرج طهماسب ادامه دارد؟
اواسط مهرماه اخرین قسمت مهمونی ،ساخته ایرج طهماسب و
عروسک هایش در نمایش خانگی منتشر شد و عوامل این مجموعه
با مخاطبان خداحافظی کردند .مهمونی با داشــتن کلی عروسک
شیرین و بامزه می توانســت تا چند ماه دیگر ادامه پیدا کند .از این
رو برخی مخاطبان پایان یافتن این مجموعه در قســمت سی ام را
یک خداحافظی زودهنــگام تلقی کردند .روابــط عمومی نماوا در
گفت وگویی در این رابطه اعالم کرد که از ابتدا قرار بوده فصل اول۳۰ ،
قسمتی باشد .براساس شنیده ها تولید فصل دوم مهمونی ،به زودی
اغاز می شود .اگرچه در قســمت اخر ،همه عروسک ها خداحافظی
کردند ولی از صحبت های شان می شــد فهمید که تمایلی به رفتن
ندارند .کاله قرمزی ،عروســک قدیمی ایرج طهماسب سال ۱۳۷۱
متولد شد و تا ســال ۱۳۹۷به مدت ۲۶سال در برنامه های مختلف
نقش افرینی کرد .با این حساب بعید است که طهماسب بخواهد به
این زودی با عروسک های جدیدش همچون بچه ،پشه ،شاباش ،قیمه،
کته خانم ،مگسی و ...خداحافظی کند .پس از پخش اخرین قسمت،
بسیاری از مخاطبان با گذاشتن کامنت ناراحتی خودشان را از اتمام
این مجموعه اظهارکردند .یکی از کاربران نوشــت :از مادر نزاییده
مهمونی تموم شه! تروووخدااا دوباره بسازینش .مخاطب دیگری هم
نوشت :خدایاااااا منی که عاشق بچم ،چه کنم بدون او؟
عروســک بچه ،همان کاله قرمزی نســل دیروز است که لباسی
امروزی بر تن کرده است .او شــیطنت های کاله قرمزی را در کالم
و رفتارش دارد ولی در مقایســه با ان عروســک همچون کودکان
نسل جدید جسارت و هوش باالتری دارد .بچه خیلی سریع در دل
مخاطبان جا باز کرد و به یکی از شخصیت های محوری مجموعه بدل
شد .در قسمت پایانی فصل اول با یک بچه متحول شده مواجه بودیم.
بچه ای که در برابر اصرارهای ایرج طهماسب حاضر به خداحافظی
نشــد و گفت من ســام نکردم که حاال بخوام خداحافظی کنم .او
که مهربان تر و فداکارتر از همیشه به نظر می رسید ،دوست نداشت
خداحافظی کند ولی از طرفی دلش برای اخراجی های سالن عروسی
می سوخت .به همین خاطر بود که به ایرج طهماسب گفت :منو بنداز
بیرون؛ ولی اونا رو بیرون ننداز.
بچه در قسمت اخر وجوه دیگری از شــخصیتش را نشان داد .او
در قالب یک انسان خیر و نیکوکار به دیگران کمک می کرد و تلفنی
کارشان را راه می انداخت .همچنین دراخرین سکانس اعتراف کرد
که عاشق دختر گلفروش شده است .پشه یکی دیگر از شخصیت های
محبوب مجموعه هم گفت :گیاه خوار شده و نیشش را تعطیل کرده
است .این ویژگی ها خبر از احتمال تداوم مجموعه مهمونی ،می دهند.
طهماسب در فصل بعدی می تواند این ریزه کاری ها را گسترش دهد و
یک بچه جدید و تر و تازه را تحویل مخاطب بدهد.
مهمونی ،مجموعه ای عروسکی و کمدی با اجرای ایرج طهماسب
و با صداپیشگی هوتن شکیبا ،کاظم سیاحی ،سهیل مستجابیان ،الی
امامی ،امیر ادیب و نازنین شعبانی و هنرمندی علی زرمهری ،سهیل
رهبر زارع ،ســارا صبری ،بهادر مالکی و نازنین شعبانی ،کارگردانی
ایرج طهماســب و تهیه کنندگی حســن خدادادی محصول سال
۱۴۰۰است.
سریال مهمونی برنامه ای گفت وگو محور اســت که در ان ایرج
طهماسب به همراه عروسک ها ،میزبان چهره های اشنای عرصه هنر
و ورزش هستند/.ایرنا صفحه 3
4
دوشنبه 2ابان 1401شماره 1299
پرونده
مالزم در دن کیشوت
و یاور قهرمان در فیلم فارسی
سمیه نجفی خاتونی سانچو ،کیســت و چه ویژگی هایی دارد؟ سانچو ،در رمان دن کیشوت
متولد می شود ،ازدل قصه ای کهن درادبیات جهان ،ظهوران درفیلم فارسی
گفت و گو
ایرانی من را بر ان داشت تا مولفه های سبکی این کاراکتر بامزه را جستجو
کنم ،اویی که همیشه هست و دیده نمی شود.
دن کیشوت اثر میگل دوسروانتس ،از کشور اسپانیا دردو بخش به زبان اسپانیایی نگاشته
شده است .سروانتس بخش اول دن کیشوت را در زندان نوشت .این بخش نخستین بار در
سال ۱۶۰۵میالدی و بخش دوم در سال ۱۶۱۵میالدی چاپ شد .این کتاب از اثار بزرگ ادبی
جهان و هم چنین یکی از کتاب های مقدس اسپانیا به شمار می رود .کتابی که با وجود کهن
بودن ،درون مایه منحصر به فردی دارد ،به همین دلیل است،که مخاطبین و عالقه مندان
بسیاری را از دیر باز تا کنون با خودش همراه کرده است.
دن کیشوت ،زبانی باســتانی و کهن دارد .که درمقایسه با زبان ســاده و کنایه امیز
روستائیان ان زمان ،شکاف عمیق دو فرهنگ متفاوت را درکنارهم نشان می دهد ،و عالوه
بران اختالف های طبقاتی ،سطحی و اجتماعی این دو طبقه را نیز به رخ می کشد .که همه
این ها نشان از یک تزلزل عمیق فرهنگی و اجتماعی دارند .این اثر نمایشی از سلحشوری
متوهم و از قافله جا مانده اســت ،که به دلیل کهنگی افکارش تــوان مبارزه با نظام های
ویرانگر مسلط در زمان خود را ندارد .و درنهایت در هیئت یک قهرمان شکست خورده با
ان خداحافظی می کند.
تاثیر درون متنی و برون متنی دن کیشوت
و فیلم فارسی
فیلم فارسی ایرانی از دهه های بیست و سی -در سالهای
1321بعد از کودتــای 28مرداد در ایران توســط چند
شرکت سینمایی شــکل گرفت ،این اثار به زبان فارسی
تولید می شد ،و یک سینمای تجاری عامه پسند به حساب
می امد .از اثار شاخص این سبک می توان به گنج قارون،
چرخ وفلک ،سلطان قلب ها ،قیصر و ...اشاره کرد .این سبک
از سینما در دهه های چهل و پنجاه به اوج رسید .این اثار
ن فاصله های طبقاتی ،اجتماعی و فرهنگی
پیشتر با مضمو
تولید می شدند ،و دارای قهرمان هایی از طبقه متوسط و یا
فرودست جامعه بودند که بر علیه نظام سلطه به واخواهی
و یا اعتراض برمی خواستند.
در این میان وجــود یک نقش مکمل همــراه و موافق
قهرمان از میان فرودست ترین طبقه اجتماعی الزم بود تا
قهرمان با همراهی او بتواند کمی از سختی ها و مرارت های
مسیر قهرمانی اش بکاهد ،با صدایی که عمدتا از جنس مردم
بود .صدایی که مردم او را می شناختند ،دوستش داشتند
و با خل بازی های او درام سرزنده تر و شاداب تر می شد .این
نقش در فیلم فارسی عمدتا با شــخصیت های بذله گو که
مشکل زبانی و یا رفتاری داشتند قوام پیدا می کرد.
شوالیه ای در دل تاریکی
قهرمان رمان دن کیشوت شــخصی از طبقه متوسط،
نیمه مرفه اســت .او با جامعــه کنونی خود درســتیز و
تغییرات نظام ســاختاری را بر نمی تابــد ،جامعه ای که
روحیه شوالیه گری را به اســطوره ای تاریخی بدل کرده،
حاال دن کیشوت متولد می شود تا دوباره ان را زنده کند ،او
اموال خود را می فروشد تا با پول ان کتابخانه ای حجیم تر
از کتاب های مورد عالقه اش داشته باشد ،او خود را مدت
زیادی در کتابخانه میان اســطوره های کهن و شوالیه ها
حبس می کند ،تا این که روزی در مرز جنون و خیال خود
را چون شوالیه ای می بیند ،که باید بر علیه تاریکی اقدامی
جدی کند .این امر می تواند یک وضعیت نمادین از انسان
تنهایی باشــد ،که در جامعه ای گرفتار امده که با سنت
عدالت خواهی که درکودکی به او دیکته شده و ارمان شهر
ذهنی که برایش ساخته اند ،در تعارض است .و درنهایت
میل به ســکنی گزیدن و انزوا طلبی ازاین جامعه او را به
ورطه نابودی و رویا می کشاند.
این تعریفی بود از جامعه ای که قهرمان ســروانتس در
ان زیســته ،جامعه ای که در اســتانه فروپاشی فرهنگی
است .و در این میان طبقه فرودســت قربانی جدال های
سیاسی و اقتصادی ان هستند .قهرمان های فیلم فارسی
نیز نماینده ای از طبقه متوسط و اگاه اجتماع هستند که با
حفظ شرافت های فردی و انسانی دست به انتقام می زنند.
اشخاصی مانند سانچو پانزا
سانچو پانزا کوتاه قد و چاق است .او یک دوست و یاور
فداکار است ،او دغدقه هایی از جنس عامه مردم دارد ،او
در زندگی زناشویی به سبب تامین نکردن نیازهای مالی
خانواده ،شکســت خورده ،قبل از دن کیشــوت ارباب او
زنش بوده ،یعنی او همیشه نیاز به ارباب دارد این طبیعت
زندگی اوست .در بخش اول رمان ،سانچو به دنبال فرمایش
همسرش ،به دنبال پول اســت و با هدف مادی با قهرمان
همســفر می شــود ،اما در ادامه به صورت خود خواسته و
خسته از زندگی پوچ خود ،عاشق این ماجراجویی و سفر
در رویاهای قهرمان محبوبش می شــود و به این شــکل
دن کیشوت و ســانچو پانزا نمایشــی از ارباب و برده ای
می شوندکه تا پایان داستان مکمل یکدیگرند.
در فیلم چرخ و فلک ،ســاخته صابر رهبر ،که محصول
سال 1346اســت ،محمدعلی فردین با نام مستعار ممل
از دل یک زندگی تاریک برمی خیزد ،او در کودکی تحت
فشارهای اجتماعی ،برای تامین سالمتی مادرش توسط
فردی زورگو اجیر شــده و کارش به جیــب بری و زندان
می کشــد .در زندان با شــخصی به نام رضا دوســت می
شود ،رضا هم فردی از طبقه فرو دســت اجتماع است ،او
در خدمت اربابش ،یعنی ممل اســت .و به خاطر همراهی
با او دســت به هر کاری می زند ،المان هــای تقابلی این
دوشخصیت در مسیر و سفر داســتانی ،کامال ما را به یاد
تقابل رفتاری دن کیشوت و سانچوپانزا در رمان سروانتس
می اندازند ،و می توان رد پای این منبع الهام را در پیدایش
این مالزم و همراه قهرمان درفیلم فارسی ایرانی پیدا کرد.
نشانه های درون متنی و برون متنی سانچو وار
این شــخصیت ها از نظر فیزیکی نســبت به قهرمان
داســتان ،یا همان اربابشــان دچار نقص هایی هستند،
معموال قد کوتاه تر و با فیزیک اندامی نامناســب تر ظاهر صفحه 4
پرونده
می شوند .سانچو پانزا قدکوتاه خپل ،سوار براالغ در مقابل
دن کیشــوت قد بلند با اندامی کشیده و سوار براسب قرار
می گیرد .اختالالتی نیز درتکلم و بیان دارند که درســت
درمقابل بیان رسا و محکم قهرمان قرار می گیرند .در فیلم
چرخ وفلک رضا با لهجه و بیان مشکل دار و لباس مندرس
در مقابل بیان قوی و اوازخوانی قهرمان و خوش پوشی او
قرار می گیرد .این قائده به این شکل است که باید قهرمان
از نظر نمای دیداری و شرایط فیزیکی و جسمانی نسبت
به مالزم برتری فاحش داشته باشد ،و یا به طور کامل در
تضاد باهم باشند.
فردی خارج از تفکر
این اشخاص احمق نما هســتند و به این ویژگی خود
افتخار می کننــد .ان ها در برخورد با مســائل اعتقادی و
جهان بینی به دنیای پیرامون ،کامال با این بیت هم خوان
هستند؛ بزن بر طبل بی عاری که ان هم عالمی دارد.
سانچو به طور تمام قد چندین بار اعالم می کند که هیچ
نظری درباره هیچ چیز ندارد و اصال نمی داند و نمی فهمد
که چه چیز واقعی و یا غیر واقعی است ،درست مثل رضا
که که انگار اصال نمی داند که چه چیز درست یا نادرست
است ؛ جیب بری با قاچاق مواد برایش فرقی ندارد و تنها
از موضعی که اربابش می گیرد دفاع می کند و برای تحقق
اهداف اربابش هرکاری می کند ،بــدون ان که فکر کند،
این دست از افراد می توانند نمادی از مردم عام و اکثریتی
باشند که چون قدرت تفکر و یا حوصله فکر کردن ندارند
برای تحقق رویایی دیگران گام برمی دارند ،ان ها ساده دالن
مهربانی هستند که تشخیص مرز خوبی از بدی و درست
از غلط برایشان دشوار است و عامدانه یا غیر عامدانه وارد
حوزه تفکر نمی شوند.
دست گیرند و دست بخشنده
سانچو به دنبال فرمانروایی یک جزیره است و رضا در
چرخ و فلک به دنبال خریدن یک اتومبیل کادیالک ،اما
براحتی از خواسته های خود صرف نظر می کنند ،چرا که
اهل مال اندوزی نیستند ،همان طور که سانچو در نهایت
به خانواده اش می گوید :راجع بــه اون جزیره حرف نزنید
اونجا مفت نمی ارزید .که نشان از اهداف کوتاه مدت و غیر
عمیق او دارد و همین امر دلیلی می شود تا زندگی خود را
صرف قهرمان کنند.
اهل شادی های دنیایی
این اشخاص به دنبال لذت هایی ساده در زندگی روزمره
هســتند ،از فضایل اخالقی یا اصال برخوردار نیستند و یا
خیلی کم ،تنها فضیلت اخالقی بارزشــان معرفتی است
که در همراهی با قهرمان خود را نشان می دهند ،که برای
ان حتی ممکن است جان خود را به خطر بیندازند .سانچو
معترف است که ترسو است ،شــجاع نیست به سرعت با
زنان گرم می گیرد ،غذا خوردن را دوســت دارد .رضا نیز
چشم چران است ،به دنبال خوشگذرانی است واز ماشین
سواری و ...لذت می برد.
بذله گو یی و طنازی
مهم ترین ویژگی این شخصیت ها ،این است که با احمق
بازی ،مایه طنز درام را فراهم می ســازند ،و نقش سرگرم
کنندگی و بیان بعضی شکاف های فلسفی داستان را با اتکا
به لوده بازی و ساده گویی فراهم می کنند.که گاهی سخنان
کنایه امیز و دوپهلویی هم به زبان می اورند.
همراه همیشگی
این شخصیت نزدیک ترین شــخص به قهرمان است،
حتی گاهی از معشوقه قهرمان بیشــتر ،او تا پایان درام با
قهرمان می ماند ،حتی گاهی ان قــدر نزدیک به قهرمان
هستند ،که تنها کس برای کمک کردن به قهرمان به شمار
می روند ،و یا از فرط صمیمیت بر سرقهرمان داد بزنند ،چرا
که کامال در دنیای زندگی داســتانی و یا رویایی قهرمان
دوشنبه 2ابان 1401شماره 1299
5
غرق شده و دیگر میلی به بازگشت به زندگی خودشان را
ندارند .سانچو درپایان سفر به دن کیشوت می گوید :همون
اش و همون کاسه
بازم همون زندگی گند و نکبتی...
سفرماجراجویانه
این شخصیت ها همیشــه در ســفر ماجراجویانه که
تحول قهرمان را در سیر حوادث نشان می دهد ،با او همراه
می شوند ،ان ها از ابتدا تا انتها حضور دارند ،نقش این تحول
را به صورت خیلی کم رنگ می توان روی ان ها هم دید ،ولی
به طور کلی از ســفر و ماجراجویی لذت می برند ،چرا که
زندگی ساده و بی اتفاقی دارند.
دکتر احمد عزتی پرور مدرس دانشگاه در حوزه ادبیات
تطبیقی جهان درباره ایــن موضوع به خبرنگار صبا گفت
:دن کیشوت از رسته کمدی های ســاتیر ،است که نقد
کمیک و طنزامیز می کند .سروانتس در کتاب دن کیشوت
مجموعه نظام های اشــرافی گری فئودالیستی را به نقد
می گیرد کــه در زمان به روی کار امدن طبقه متوســط
بورژوازیی نظام ارباب و رعیتــی فئودالیته خود را حفظ
کرده اند .دن کیشــوت برای جنگ با نظام مستبد اهرمی
متوهمانه را اختیار کرده است.
وی افزود :این اثرکمیک اشاره به انسان هایی دارد که
در توهم و نوستالوژی های زمان های گذشته خود اسیرند،
و همین باعث شــده همه ان ها را احمق و متوهم فرض
کنند و به ســخره بگیرند .زنده نگه داشتن مصادیقی که
دوره اش گذشته اما توســط بعضی هنوز حفظ می شوند
برای دیگران به صورت خنده اور جلوه می کند .مثل این که
در روزگار امروز کسی خودش را رستم بداند ،و قله دماوند
را چون دیوی سپید انگاشته و به جنگ ان برود .در این راه
دن کیشوت هیچ حامی و مویدی جز سانچو ندارد ،سانچو
نمونه ای از معدود رعیت هایی است که جهان بینی ندارند
و در تابعیت محض قهرمان داستان هستند ،فلسفه مبتنی
بردیدگاه عوامانه دارند مانند اعتقاد به سرنوشت ،قضا و قدر
و شانس .ان ها اسمان جل هایی هستند که چیزی برای از
دست دادن ندارند.
تفاوت در عمیق نشدن است
عزتی پرور با اشــاره بــه این که ماجرای دن کیشــوت
طنزامیز اســت ،اما فیلم فارسی جدی اســت و به دنبال
کارهای شــدنی می رود ،افزود :در فیلم فارسی قهرمان و
مالزم یکی کمدی و دیگری جدی است ،اما در دن کیشوت
هر دوکمدی هستند .دن کیشوت اثری فاخر است که نقد
اجتماعی و تاریخی و فلسفی از نظام فئودالیتی می کند .اما
این نقد عمیق در فیلم فارســی وجود ندارد و صرفا جنبه
سرگرم کنندگی دارند.
مخلص کالم
ســانچو یک نمونه مرجع از یک شخصیت است ،که با
ویژگی های کامال تیپیکالی در رمان دن کیشــوت توسط
سروانتس پرداخته شده است ،که با نگاهی دقیق می توان
رد پای او در اثار هنری زیادی از فیلم ها ویا رمان های بعد
از خودش دید،که هر کدام به شکلی ســانچووار ترسیم
شــده اند و در مولفه های اصلی با این شخصیت اشتراک
دارند ،اما به طور حتم از نظر تاریخی و تاخر ،سانچو اولین
نمونه از انسان های ساده دل و بی هدفی است که زندگی
خود را وقف رویای دیگران کرده اند ،و نمادهایی زیادی نیز
از این اشــخاص به طور کل در جامعه با عنوان حزب باد و
عوام دیده می شوند.
از دیگر نمونه های این شــخصیت در سینمای پس از
انقالب می توان به اســتفاده خالقانه ان در سریال یاغی
اشاره کرد ،دوستان جاوید که در این سریال به شکل یک
اکیپ همیشه همراه قهرمان به نمایش درامدند ،در تمام
طول داستان نقشی ســانچووار برای قهرمان داشتند ،و
تمامی مولفه هایی که به ان ها پرداخت شــد ،در دوستان
جاوید دیده می شود. صفحه 5
6
خرب فرهنگ و هرن
دوشنبه 2ابان 1401شماره 1299
برگزیدگان نمایشگاه وفروشگاه عکس ایران من ،معرفی شدند
در استانه برگزاری اختتامیه این رویداد ،سه منتخب دومین نمایشگاه و فروشگاه عکس ایران من ،معرفی
شدند .محمدهادی اخوندی از یزد ،سیدعلی حسینی از سبزوار و مهرزاد محمدی پور از بندرعباس به ترتیب
به عنوان نفرات اول تا سوم این رویداد معرفی شدند .نفر اول این بخش جایزه نقدی ۷میلیون تومانی و نفرات
دوم و سوم جایزه نقدی ۵میلیون تومانی این بخش را دریافت می کنند.نمایشگاه عکس ایران من ،با هدف
ایجاد بستر مناسب برای ظهور و بروز خالقیت هنری هنرمندان عکاس ،معرفی ظرفیت های فرهنگی هنری
ایران ،ایجاد زمینه ارتباط هنرمندان عکاس و انتقال تجربه ،فراهم اوردن امکان فروش اثار هنرمندان عکاس
و بازنمایی طبیعت ایران در روزهای جشنواره فیلم کوتاه تهران برگزار شده است/ .ایلنا
نمایشعکس هایکمتردیدهشدهازشهیدبهشتی
به مناسبت دوم ابان ماه؛ نود وچهارمین سالروز تولد شهید ایت اهلل دکتر بهشتی(ره) نمایشگاه عکس
و کتاب های ایت اهلل دکتر بهشتی با عنوان یادگار بهشتیان شامل عکس هایی کمتر دیده شده از زندگی
عمومی و خصوصی این شهید بزرگوار از دوم تا هشتم ابان ماه در خانه موزه شهید بهشتی برگزارمی شود.
همچنین در حاشیه این نمایشگاه عکس از کتاب ۶جلدی مکتب قران شامل سلسله درس گفتارهای
تفسیری شهید بهشتی از ایات قرانی که توسط بنیاد نشر اثار و اندیشه های شهید ایت اهلل دکتر بهشتی
در سال جاری روانه بازار نشر شده ،رونمایی می شود .بازدید اثار نمایشگاه یادگار بهشتیان و خانه موزه
شهیدبهشتی همه روزه از ساعت ۹تا ،۱۷به جز روزهای تعطیل برای عموم ازاد است/.ایرنا
زندگی دوم :چهره جدید مجسمه های کالسیک
چهره هــای پررمز و رازی کــه جیمز ولینگ به
نمایش دراورده در واقع تصویر یک شخص نیستند،
بلکه برگرفته از یک مجسمه رومی باستان هستند.
مجموعــه اثــار جیمــز ولینــگ بــا عنوان
Iconographiaکــه اخیــرا ً در Regen
Projectsلس انجلس به نمایش درامد ،تصاویری
هستند که از ترکیب عکس ،مجسمه ،نقاشی و ...به
وجود امده اند .او معموال از چهره یک مجسمه در موزه
عکاسی و ســپس تصاویر را در فتوشاپ دستکاری
می کند .چشم ها را از نقاشی های قدیمی ،گردن و
موها را از منابعی دیگــر قرض می گیرد و رنگ های
اشباع شده را روی پوست و مو اعمال می کند.
پس از چاپ لیزری هر اثر دیجیتال بر روی یک
صفحه لیتوگرافی پالســتیکی ،ولینگ تصویر را با
اب مرطوب می کند و لعابی نازک از جوهر تیره روی
ان به کار می برد .در مرحله بعد با اســتفاده از رنگ
روغن ،مواد شنی ،خمیردندان و ...لکه ها و چین ها
در این مراحل پایانی ایجاد می شــوند و به تصاویر
جلوه طبیعی تر می دهند .مجموعه ای از این اثار با
عنوان Personaeفقط شامل پرتره است .عناوین
انها ســرنخ هایی از هویت مجسمه ها ارائه می دهد:
امپراتورها ،جنگجویان ،الهه ها ،فیلســوفان و مردم
عادی .مضمون تکراری ان ها فرمانروایان برکنارشده
است ،مانند پرتره کالیگوال که یک سرسوخته و بریده
است و به یک داستان هشداردهنده از تاریخ اشاره
می کند .رومیان امپراتوری قدرتمندی ساختند که
با همه پیشرفت هایش ،در هرج و مرج فرورفت و در
نهایت سقوط کرد.
ولینگ مدت هاســت به تصاویــری که جوامع
را نشــان می دهد و اینکه چگونه عکاسی می تواند
راه هایی تاز ه برای نگاه کردن به سوژه های پیش پا
افتاده یا فرسوده پیدا کند ،عالقه مند بوده است .او با
نسل تصاویر ( )Pictures Generationمرتبط
است ،جنبشــی از هنرمندان در دهه های 1970و
1980که از فرهنگ عامه و تصاویر جمع اوری شده
از مجالت و اگهی ها اســتفاده می کردند ،که اغلب
شامل نقد رسانه های جمعی می شــد .در ان زمان
ولینگ به زیبایی شناسی تجارت (aesthetics of
)merchandisingمی پرداخت.
کار جدید او به طور خاص به فرهنگ سایبری و
انتشار تصاویر انالین مربوط می شود .سطوح رنگی
صاف روی چهره ها ،تغییــرات معاصر را تداعی می
روایت خالقانه از وقایع دفاع مقدس در بازار نشر
انتشارات کتابستان ویراســت تازه ای از کتاب گردان قاطرچی ها،
نوشته داود امیریان را منتشر و روانه بازار نشر کرد .گردان قاطرچی ها،
حکایت گروهی از رزمندگان است که در جریان جنگ تحمیلی و دفاع
مقدس وظیفه تدارکات و رساندن مهمات و اذوقه را از مسیرهای صعب
العبور و کوهستانی برعهده دارند .کتاب اولین بخش خود را با معرفی
شوخ ترین ،شلوغ ترین و ازار رسان ترین فرد گردان قاطرچی ها ،یعنی
سیاوش اغاز می کند و برای معرفی هرچی بهتر او داستان مورچه های
اتشینی را تعریف می کند که سیاوش داخل عرق چین ،کربالیی غفور
که قبول کرده بود در غیاب حاج اقا شــریفی نماز جماعت ان روز را
بخواند ،ریخته بود .گردان قاطرچی ها ،روایتی شــیرین و جذاب دارد
که به گفته نویسنده ریشه در واقعیت دارد .سیر داستان ها مفرح و شاد
است ولی ماهیت واقعی جنگ و برانگیختگی احساسات نیز مورد توجه
قرار گرفته است .انتشارات کتابستان چاپ بیست و یکم این مجموعه
را در 272صفحه و با قیمت 105هزار تومان منتشر کرده است/.تسنیم
کند که با فیلترهای دیجیتال تقویت شده اند .ولینگ
با صداقت پذیرفت تحت تاثیر اینستاگرام است .او در
گفت وگویی پیش از این نمایشگاه گفته بود حتی
اثار کالسیک مورد استفاده خود را گاه از پست های
اینستاگرامی موزه ها برداشت می کند.
تنش های عجیب و غریبی در اثار او دیده می شود
که ناشــی از ناهماهنگی های بین ظاهر پریشــان
مجسمه های باستانی ،با جنب و جوش جلوه های
دیجیتالی است .با محو کردن مرزهای بین جاندار و
بی جان ،در گذشته و حال ،این افراد سنگی در حال
از هم پاشیدگی ،مانند روبات های هوش مصنوعی
تصویرگر ایرانی کانادایی نامزد جایزه ادبی گاورنر
ناهید کاظمی تصویرگر ایرانی-کانادایی برای تصویرگری کتاب
درخت البالو؛ نامزد جایزه ادبی گاورنر شد .کتاب درخت البالو ،با
محوریت درک عشق و از دست دادن عزیزان ،از نگاه یک کودک
روایت می شود .کاظمی درباره حضورش در لیست نهایی نامزدهای
این جایزه گفت :این به نوعی یک هدیه اســت که از طرف کشور
دومم بعد از چندین سال کار در اینجا دریافت می کنم .این کتاب به
نویسندگی نسیم هراب و تصویرگری ناهید کاظمی ،داستان دختر
بچه ای است که یک روز پس از درگذشت پدربزرگش با خاطرات
پدربزرگش ارامش می یابد .کاظمی در این باره گفت :کتاب درباره
اندوه و یافتن ارامش پس از غم از دســت دادن یک عزیز است،
دمپایی و هر چیزی که مال پدربزرگ ان دختر بود برای ان دختر
مهم بود .از طریق این داستان ،متوجه می شوید که دختر وقتی
خاطره اش را بازگو می کند ،ارامش پیدا می کند .برندگان جوایز
گاورنر کانادا روز ۱۶نوامبر اعالم می شوند/.صباخبر
یا اواتارها به نظر می رســند .با این حال بدن های
مخدوش و حالت های متفکر ان ها حس همدلی را
برمی انگیزد.
این تنش بیــن بقا و نابــودی ،قوی ترین بخش
در کار ولینگ اســت .با وجود طغیان ها و فتوحات،
فرهنگ های غربی هنوز ریشه در همان ارمان های
یونانی-رومی هنر ،قدرت و زیبایی دارند که در این
مصنوعات مشهود است .شخصیت های ولینگ که
برای تامل ما زنده شده اند ،شاهدانی در زمان حال
اشفت ه ما هستندکه بی صدا به ما یاداوری می کنند
چیزها چقدر کم تغییرکرده اند/.هنرانالین
عبدیدبیرسی وهشتمینجشنوارهموسیقیفجرشد
شورای سیاست گذاری جشنواره موســیقی فجر طی دو جلسه به
ارزیابی بخش های مختلف جشــنوار ه در چند دوره اخیر پرداخت و با
بررسیگزینه هایموجودبرایدبیریسی وهشتمینجشنوارهموسیقی
فجر از بهزاد عبدی برای مسوولیت دبیری این دوره دعوت کرد .هم چنین
فراخوان بخش رقابتی سی وهشتمین جشنواره موسیقی فجر به صورت
باکالم و بی کالم در بخش های موسیقی (دستگاهی ،نواحی ،کالسیک
غربی ،تلفیقی ،پاپ ،معاصر و ارکسترال ایران ،کودک) و ناشر برگزیده،
بهترین کتاب موسیقی و جایزه ویژه گروه نوازی منتشر شد .صاحبان
اثار از تاریخ 14ابان ماه می توانند البوم های صوتی و کتاب های موسیقی
که دارای مجوز از دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی و سایر
نهادهای رسمی بوده و در بازه زمانی 1مهر 1400تا 1مهر (1401برای
البوم های صوتی فیزیکی و دیجیتالی)و کتابهای موسیقی از فروردین
1390تا 1مهر 1401منتشر شده اســت بر اساس اعالم فراخوان و با
مراجعه به سایت جشنواره مراحل ثبت نام خود را انجام دهند/.تسنیم صفحه 6
خرب فرهنگ و هرن
نمایشگاهمجازیعکسجشنوارهتلویزیونیمستندبرپاشد
ششمین جشنواره تلویزیونی مستند در بخش های فیلم مســتند ،عکس مستند ،مستندنگاری و
مجموعه مستند برگزارمی شود .امسال نیز مانند دوره های گذشــته ،اثار بخش عکس و فیلم مستند
درکنار ارای هیئت داوران با ارای مردمی نیز انتخاب شده و جایزه مردمی به برترین اثار این دو بخش
اهدا می شود .اثار منتخب بخش عکس در قالب یک نمایشگاه مجازی در سایت جشنواره بارگذاری شده
و مخاطبان ضمن بازدید از این نمایشــگاه مجازی می توانند به ان ها رای بدهند تا بهترین تک عکس و
مجموعه عکس ،با ارای مردمی انتخاب شود .براساس این گزارش ،اخرین مهلت رای گیری از مخاطبان
برای انتخاب بهترین تک عکس و مجموعه عکس با ارای مردمی ،جمعه 6ابان ماه است / .ایلنا
نسخه کهن قران به موزه لوور می رود
دولت ازبکســتان اعالم کرده اســت که ،موزه لوور پاریس ده ها اثر هنری از ازبکستان را به نمایش
می گذارد که از ان جمله ،به قطعه ای از قران کریم می توان اشــارهکرد که قدمت ان به قرن هشــتم
میالدی باز می گردد .این نسخه از قران کریم که یکی از قدیمی ترین نسخه های موجود از کتاب اسمانی
مسلمانان است ،برای قرن ها در روستای کاتا النگار ،ازبکستان نگهداری می شد و توسط متخصصان ازبک
و کارشناسان موزه لوور مرمت شده است .بنیاد دولتی توسعه فرهنگ و هنر ازبکستان در بیانیه ای اعالم
کرد که در مجموع ۷۰اثر باستانی بازسازی شده بین ۲۳نوامبر تا ۶مارس ۲۰۲۲در موزه لوور به نمایش
گذاشته می شود و یک مجسمه بودای دو هزار ساله نیز در میان این اثار خواهد بود/.ایسنا
امر به معروف و نهی از منکر جزو ضروریات است
عزت اهلل ضرغامی ،وزیر میراث فرهنگی و گردشــگری،
درباره اظهار نظرش در خصوص رویه امر به معروف و نهی از
منکر در توئیتر شخصی اش که واکنش نمایندگان مجلس را
به همراه داشت ،گفت :مجموعه توئیت هایی که در هفته های
اخیر زدم نشان دهنده منظومه دقیقی از مواضع من است و
مسئله جدیدی هم نیست .سال هاست اسیب شناسی دقیقی
از مسائل اجتماعی و سیاسی دارم و سعی می کنم انها را به
نحو مقتضی برای حل مشکالت کشور و باز شدن بعضی از
گره ها استفاده کنم و تاثیرات خودش را در طول این سال ها
داشته است.
وزیر میراث فرهنگی و گردشگری ادامه داد :توئیت اخرم
درباره امر به معروف و نهی از منکر بودکه یکی از نمایندگان
محترم تذکری داد ولی بسیاری از نمایندگان هم در تماسی
که با خود من داشــتند ،چه به صورت مستقیم ،حضوری،
تلفنی و چه از طریق معاون پارلمانی به من اطالع دادند که
مواضع شما در این موارد کامال مورد تائید ماست و ما متوجه
اصل منظور شما هســتیم و اگر یک فرد یا تعداد معدودی
متوجه نشدند ،احتماال توضیحات بعدی شما را نخوانده اند
و ان دیگر به عنوان نظر مجلس تلقی نمی شــود .از این نظر
به نظر من حتی الزم نبود پاسخ دهیم؛ البته پاسخی را هم
تنظیم کرده بودیم برای برادر عزیزی که پشت تریبون عنوان
کردند ولی بعد دیدم الزم نیست براساس قانون حتی بگویم
از تریبون خوانده شود .ضرغامی با بیان این که امر به معروف
و نهی از منکر جزو ضروریات و بدیهیات است ،عنوان کرد :امر
به معروف و نهی از منکر اگر به درستی در جامعه پیدا شود،
بسیاری از مشــکالت و گره های جامعه حل می شود .امر به
معروف و نهی از منکر غیر از این که جزو واجبات است ،اصال به
دوشنبه 2ابان 1401شماره 1299
7
لحاظ عقل و منطق وجود ان به طریق صحیح خود می تواند
رافع بسیاری از مشکالت شود .بارها و بارها کتاب عنصر امر به
معروف و نهی از منکر شهید مطهری را تدریس کردم و مواضع
شهید مطهری را در جاهای مختلف به عنوان یک کارشناس
اثار این شهید تبیین کرده ام .او در ادامه تاکید کرد :نقش امر
به معروف و نهی از منکر در طول تاریخ غیرقابل انکار است،
بنابراین کسانی که بدون توجه به بحث های قبلی من حتی
توئیت های قبلی فقط از یک جمله ای که با ادبیات کنایه بر
اساس انعکاس قرینه ای که در ان توئیت وجود داشت و معلوم
شــدکدام امر به معروف و نهی از منکر را می گویم قضاوت
کردند ،قضاوت شان قضاوت کاملی نبود.
او خاطرنشان کرد :اما چیزی که مورد انتقاد من قرار گرفته
شیوه های امر به معروف و نهی از منکر است که بعضی ها اتخاذ
می کنند ،این را همه قبول دارند که این ها نه تنها دعوتی به امر
به معروف نیست و نه تنها نهی از منکر نیست بلکه خود این
روش ها باالترین منکر است و اثار منفی به خصوص در مورد
بدبین کردن مردم نسبت به اساس دین دارد .ضرغامی درباره
انتقادش به ستاد امر به معروف و نهی از منکر گفت :همیشه
به ستاد امر معروف نقد دارم .معتقدم بعد از همه ناارامی ها در
کف خیابان ،مصاحبه هایی صــورت گرفت و برخی مقامات
رسمی دوباره جمالتی می گویند که هیچ مقرون به صواب
نیست .همه نیروهای والیی و دلســوز جامعه نه منتقدان
سیاسی و اجتماعی ،حتی دلسوزان هم فکر و هم خط دوستان
همه در میدان حاضر می شوند و به شدت صحبت های این
چنینی را نقد می کنند و من هم در توئیتم نقد کردم ،همه این
مسئله را می گویند که این امر به معروف و نهی از منکر را نیاز
نداریم چرا که تاثیراث ،تاثیرات منفی است/.ایلنا صفحه 7
چرا سینمای امروز کوتوله است
صاحب امتیاز :موسسه فرهنگی هنری وصف صبا
مدیر مسئول و سردبیر :محمدرضا شفیعی
www.rooznamehsaba.com
rooznamehsaba
تهران -خیابان ایت اهلل مدنی -کوچه خجسته منش -پالک 5
تلفن 77582422 -6 :فکس77548245 :
چاپ :موسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران
توزیع :نشر گستر امروز
تقوایی ،مردی که خواستن را
در سکوت فریاد زد
تیر ماه در صور فلکی در برج سرطان است .واغاز وزش بادگرم و
سوزان در سرزمینی که در همسایگی با صحراهای بزرگ و سوزان
نظیر صحرای بزرگ عربستان و عراق است و شدت ان از تیر ماه
اغاز و تا شهریورماه ادامه دارد ،نشان ازاغاز اولین ماه فصل گرما
است .اما گرمای وجود ناصرکه در روز 21تیرماه 1320در شهر
باصفای ابادان پا به این دنیا می گذارد ،برای خانواده تقوایی شادی
و شعف مضاعفی به همراه دارد ،تا جایی که گرمای 50درجه این
شهر پرازحوادث تاریخی را مطلقا احساس نمی کنند .علی ،پدرش
کارمند اداره گمرک بود و به همین دلیل ناصر ،ناگزیر به همراهی
پدر برای اقامت در شــهر بندرلنگه می شود .او که دانش اموخته
دبیرستان رازی ابادان است از همان سال های نوجوانی عالقه اش
به سینما و ادبیات را نشان می دهد .و بدون ان که بداند در اینده جزو
تاثیرگذارترین کارگردانان ســینمای ایران می شود ،وارد عرصه
سینما شد .در کارنامه فیلمسازی تقوایی ۶فیلم بلند و یک اپیزود
از فیلم بلند (اپیزود «کشتی یونانی» از مجموعه قصه های کیش
)۱۳۷۷دیده می شود ،که سه تای ان را پیش از انقالب و سه تا راپسازانقالبساخته است .ناصرتقواییازانگشتشمارکارگردانانی
است که با فیلم هایی که نساخت حســرت را دردلمان کاشت تا
بیاموزیم برای بهتر و درست تر و خالقانه تر دیدن و نیز درک درست
زمانه نباید به هر وضعیتی که تهی از خود و پوشالی می خواهدمان،
تن بدهیم .تقوایی مردی که خواستن را در سکوت فریاد زد .او خالق
اثار موفق و ماندگاری در سینما و تلویزیون است .دراواخر دهه40
تا 50ودرکنارکارگردانان نوظهور و صاحب سبکی مانند مسعود
کیمیایی و داریوش مهرجویی با اثار تاثیرگذار برجریان سینما وارد
این عرصه شد .ازاین رودرشمارکارگردانان موج نوی سینما ایران
قرار می گیرد .اوخون تازه و نگاهی جدید را در رگ و پی سینما ایران
دمید .به طوری که می توان تولد سینمای ایران پس از دوره ساخت
فیلم فارسی را به او وکارگردانان هم عصرش نسبت داد .او هم چنین
برنده جایزه پلنگ برنزی جشنواره فیلم لوکارنو برای فیلم ناخدا
خورشید در سال ۱۹۸۸است.
مهدی قنبر -ناصرتقوایی قبل از سینما درهمان ایام نوجوانی عاشق
ادبیات شد .داستان کوتا ه می نوشت و به قول خودش فریفته شیوه های
نوشدکه بعدها درنوشتن فیلم نامه های درخشان فیلم هایش به کمکش
امد .اما با وجود عشق به ادبیات دردوران دبیرستان ریاضی خواند .از دوران
جوانی به سینما عالقه مند بود و یکی از عوامل فنی فیلم سینمایی خشت
و اینه ،ساخته ابراهیم گلستان بوده و برخی از قواعد فیلم سازی را با این
فراگرفته است .او پیش از این که فیلم سازی را اغاز کند ،به ساختن مستند
روی اورده بود و ساخت مســتندهایی با نام های نان خورهای بی سواد،
ارایشگاه افتاب ،تاکســی متر ،باد جن و فروغ فرخزاد را درکارنامه دارد.
اغاز کار وی به عنوان مستندساز نیز به اواسط دهه ۴۰بازمی گردد .اولین
گام ناصر تقوایی در عرصه فیلم سازی حرفه ای ،فیلمی نامتعارف نسبت به
جریان فیلم سازی مرسوم زمان خود بود .فیلم ارامش در حضور دیگران،
با سرمایه گذاری تلویزیون ملی و ازدل سینمای دهه پنجاه ساخته شد.
داســتان فیلم از مجموعه واهمه های بی نام ونشان ،نوشته غالمحسین
ساعدی برگرفته شده بود .فیلم رویکردی درون کاوانه و انسان شناختی
به زندگی یک نظامی پیر و انزوا گرا دارد و به تحلیل شــرایط جدید اودر
فضای ارام و کســالت بار خانوادگی می پردازد.ارامش درحضور دیگران
اگرچه واکنش های متفاوتی درمیان منتقدان سینمایی برانگیخت ،اما
دستاورد مناسبی برای ورود به عرصه سینمای حرفه ای در ان روزگار نبود.
تقوایی برای تثبیت موقعیت خود در این سینما ناگزیر از پذیرش برخی از
قاعده های مرسوم شد.
فیلم صادق کرده ،را در سال 1351براساس یکی از پرسروصداترین
ماجراهای صفحه حوادث روزنامه ها ساخت ،که جواز ورود مناسبی برای
حضورش در متن سینمای حرفه ای شد .یک داســتان پرافت وخیز ،با
اوج و فرودهای موردعالقه تماشــاگر و گره های نمایشی هیجان ساز که
عناصرعشــق و انتقام و درگیری وگریز را در قالبی مناسب ارائه می کند.
برخورد تقوایی با این مضمون تکراری ،بسیار هوشمندانه و ظریف بود.
پس از یک دوره کوتاه ،دست به ساخت فیلم نفرین ،برگرفته از داستان نه
چندان برجسته باتالق ،نوشته میکا والتاری زد که درحد انتظار نبود .بعد از
مشکالت پیش امده برای فیلم ارامش درحضور دیگران ،به این واقع بینی
رسید که میدان عمل الزم را برای بیان دغدغه های پررنگ اجتماعی ر ا
ندارد .نفرین ،محصول این شرایط است و در ان به مسائل ازلی و ابدی
چون تقدیر و سرنوشت ،سرشت و ابعاد فلسفی انسان و شکل گیری
فاجعه و ...پرداخته می شود.
در همین دوران ساخت مجموعه تلویزیونی دایی جان ناپلئون،
را اغازکرد .مجموعــه ای که به اعتقاد بســیاری از عالقه مندان
سینما موفق ترین دستاورد فعالیت تقوایی درعرصه
کارگردانی است .دایی جان ناپلئون ،اگرچه بیش
از هر چیز متکی بــه دور نمایه طنزامیز قصه و
شخصیت پردازی اصل کتاب ایرج پزشک زاد
بود ،امــا تمامی تاثیر خــود را مرهون اجرای
هوشــمندانه کارگردان در تمامی زمینه ها
از انتخاب بازیگر ،فضاســازی ،میزان سن و
گرفتن بهترین بازی از بازیگران است .تقوایی
با وجــود وفاداری به متن اصلــی ،در مرحله
تصویرسازی از موقعیت ها ،ناگزیرازتغییراتی
درشکل رابطه ها بودکه درخط کلی قصه برای
ایجاد فضای نمایشــی ،در شناخت هرچه بیشتر
شخصیت های داســتان موثر بود.پروژه تلویزیونی
سردار جنگل ،اولین اعالم حضور تقوایی دردوران تازه
فعالیتش بود .ساخت این مجموعه تلویزیونی پس از طی مراحل اولیه ،به
کارگردان دیگری واگذار شد ،اما به نظر می رسید که نشانه ای از حضور ناصر
تقوایی هم چنان بر این مجموعه سایه انداخته است .تقوایی پس از یک دوره
طوالنی ،بهترین فیلم همه دوران فعالیت خود را عرضه کرد .ناخدا خورشید،
نگاهی تازه و شیفته وار به یکی از ماندگارترین اثار ادبی -سینمایی ،یعنی
داشتن و نداشتن ،رمان معروف ارنست همینگوی که زیباترین برگردان
سینمایی خود را مرهون هاوارد هاوکس بود در نسخه ایرانی خود ،تکراری
موفقیت امیز داشت.
ناخدا خورشید ،به دلیل پیشینه تقوایی در داستان نویسی ،عالقه خاص
او به رمان های ارنست همینگوی ،شناخت دقیق تقوایی از شخصیت ها و
ویژگی های بومی و جغرافیای منطقه جنوب ،تسلطش برگفتگونویسی
و کارگردانی ،بازی های سنجیده و قابل قبول تقریباً همه بازیگران فیلم
بهترین اقتباس ایرانی از داســتان های خارجی محسوب می شود .تبحر
فیلم نامه ،خلق موقعیت های ناب و دیالوگ نویســی تقوایی دراین فیلم
بسیار ملموس ومتبلوراست .اما فیلم ای ایران ،پس از تبحر این فیلم ساز
در سریال دایی جان ناپلئون ،و خلق چهره های کاریکاتوری و ایجاد غلو
در شخصیت های پدیدامد .و باعث شــد تا او ای ایران ،را با موضع هجو
استبداد و دیکتاتوری به نمایش بگذارد .فیلم ،با نگاهی ملی و ارمان گرایانه
که درمواردی شکل و فرم شعاری نیز به خود می گیرد در فضایی فانتزی،
با ادم هایی شیرین و مقدار زیادی شعر و موسیقی ،یک نمایش تمام عیار
با تفسیر ساده از انقالب به نمایش می گذارد .اخرین فیلم کامل تقوایی
کاغذ بی خط ،محصول ســال ۱۳۸۰و با بازی خســرو شکیبایی ،هدیه
تهرانی ،جمیله شیخی و جمشید مشایخی است .این فیلم درجشن خانه
سینما به عنوان بهترین فیلم انتخاب شد .نکته مهم درباره این فیلم نمادها
و پیوندهای عمیق و ریشه دار وقایعی است که در پس یک داستان ساده
درباره روابط خانوادگی یک زوج روایت می شود ،اما نمادهای عمیقی در
پس وقایع ان وجود دارد .اشــاره به قتل های زنجیره ای در خون چکان
شدن روزنامه و نیز مسلح کردن ماهی بزرگ که توسط همسر اورده می
شود.ازاین رو کاغذ بی خط ،شکل پرداخت استعاری تقوایی به داستان و
ادم هایش است .ناصر تقوایی پس از کاغذ بی خط ،دو پروژه زنگی و رومی،
و چای تلخ را به ترتیب در سال های ۱۳۸۱و ۱۳۸۲اغاز کرد.
هردوی این پروژه ها نیمه کاره ماندند .او پس از ۵۰سال تالش
درعرصه سینمای حرفه ای ،هنوز بسیار ایده ساخته نشده دارد،
اما دیربه دیر پشت دوربین رفته است .هرگاه اثری خلق کرده،
در زمره اثاردرخشان سینما بوده است .وسواس در نوشتن و
ساختن ،او را کم کار جلوه داده است .البته ریل گذاری های او و
دیگر کارگردان های موج نوی سینمای ایران در سال های
اخیر به جز تعــداد معدودی از اثــار درتولیدات و
سیاست گذاری های سینمایی مسیر پر افت وخیز
را طی کرده که دلخوری او را نیز منجر شده است.
به طوری که به نشان اعتراض عنوان می دارد :من
صدایم بلند است؛ چون نگرانم .صدایم بلند است
به این دلیل که چرا سینمای امروز ما ،به جز چند
استثنا این قدر کوتوله مانده است؟ برخی از فیلم ها
در این چندساله ،حتی بدیهی ترین قواعد سینما
را به ســخره گرفته اند .تا ان جا که از ســطح برخی
اثار پیش پاافتاده گذشته ،نازل تر شده اند و این اتفاق
صدای بســیاری از صاحب نظران و متفکران جامعه را
دراورده است ».به همین سبب او نزدیک به دو دهه است
که ناخواسته دیگر فیلمی نمی سازد. صفحه 8
