روزنامه صبا شماره 1296
روزنامه صبا شماره 1296
روزنامه صبا شماره 1296
چهار شنبه| 27مهر 19 |1401اکتبر 22 |2022ربیع االول |1444
سال دهم| شماره 8 |1296صفحه| 5000ناموت|
اکرب عبدی؛
ابزیگری همه فن حریف
جواد رضویان برای تلویزیون
طنز ۹۰شبی می سازد
صفحه 3
جـان شـیفته
و ذهـن اشـفته
صفحه 4
هیلما اف کلینت؛ هنرمندی
که سال ها پس از مرگ
کشف شد
صفحه 7 صفحه 1
2
خرب سیمنا و تلویزیون
چهار شنبه 27مهر 1401شماره 1296
کارگردان «نجال» فیلم سینمایی «قلب رقه» را می سازد
خیراهلل تقیانی پور کارگردان تلویزیون و سینما با همکاری مهدی فرجی فیلم سینمایی «قلب رقه» را
می سازد.
خیراهلل تقیانی پور در تازه ترین فعالیت خود به سراغ فیلم سینمایی «قلب رقه» رفته است و در این پروژه
مهدی فرجی به عنوان تهیه کننده حضور خواهد داشت .پرونده این فیلم در تاریخ ۱۷مهرماه در سازمان
امور سینمایی تکمیل شده و در صف دریافت پروانه ساخت قرار گرفته است.
خیراهلل تقیانی پور نویسنده سینما و تلویزیون ایران است و از جمله کارهای او می توان به «تونل»« ،نجال
« ،»۱نجال »۲و «اینجا خانه من است» اشاره کرد/.صباخبر
روایتی از همرزم مهدی باکری
در جشنواره فیلم کوتاه تهران
فیلم کوتاه «نوشــابه مشکی» به تهیه کنندگی
محمدجواد موحد و کارگردانی محمد پایدار ،تولید
شده در باشگاه فیلم سوره برای نخستین بار در سی
و نهمین جشــنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران
رونمایی خواهد شد.
همزمان با حضور «نوشابه مشکی» در جشنواره
فیلم کوتاه تهران ،از پوســتر و تیزر رسمی این اثر
رونمایی شد.
«نوشــابه مشــکی» اثری در ژانر دفاع مقدس
است که داستانی از روزهای پایانی زندگی یکی از
هم رزمان شهید مهدی باکری را روایت می کند .در
خالصه داستان «نوشابه مشکی» امده است :خدایا
مرا پاکیزه بپذیر!
فیلم کوتاه «نوشــابه مشــکی» محصول مرکز
تولیدات کوتاه ســازمان سینمایی ســوره در سی و
نهمین جشــنواره بین المللی فیلم کوتــاه تهران به
ترتیب در سانس های چهارشنبه 27مهر ساعت 19
سالن ،10پنجشنبه 28مهر ساعت 16:45سالن ،9
شنبه 30مهر ساعت 20:45سالن ٩و یکشنبه 1ابان
ساعت 14:30سالن 10در پردیس سینمایی ملت
محلبرگزاریجشنوارهبهنمایشدرخواهدامد/.تسنیم
سینماهادرانتظارفیلم هایجدیدهنروتجربه
گروه سینمایی هنروتجربه در سال جاری تاکنون ۲فیلم «تارا» و
«درخت خاموش» را به اکران دراورده اســت .گروه جدید سینمایی
هنروتجربه که به عنوان زیرمجموعه مرکز گسترش سینمای مستند و
تجربی فعالیت می کند ،در سال جاری و تا روز ۲۶مهرماه ،دو فیلم «تارا»
به کارگردانی کاوه قهرمان و «درخت خاموش» به کارگردانی فایسال
سویسال را به اکران دراورده است .طبق اطالعات سامانه مدیریت فروش
و اکران سینما (سمفا) تا زمان تنظیم این خبر ،فیلم «تارا» به کارگردانی
کاوه قهرمان در ۲۱سالن و ۳۳۸سانس ،تعداد ۲,۳۵۳بلیت فروخته
است و مجموع فروش ان به ۷۹۱,۴۰۵,۰۰۰ریال رسیده و همچنین
فیلم «درخت خاموش» به کارگردانی فایسال سویسال نیز در ۱۹سالن
و ۱۰۶سانس ،تعداد ۴۱۷بلیت فروخته است .همچنین هنروتجربه در
این مدت تغییری در فیلم های روی پرده خود نداشته است و باید دید
که چه زمانی فیلم های جدیدی که گفته شد در صف اکران هستند به
سینماهای هنروتجربه می ایند/.صباخبر
تامین هزینه فیلم سینمایی سه فیلمساز کوتاه توسط فارابی
سیدمهدی جوادی مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی دربازدید ازستادبرگزاری سی ونهمین جشنواره
بین المللی فیلم کوتاه تهران ،ضمن گفت وگو با مهدی اذرپندار پیرامون اثار و فرایند برگزاری سی ونهمین
جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران گفت :بنیاد سینمایی فارابی از سه کارگردان منتخب حاضر در بخش
داستانی دوره سی و نهم جشنواره که توسط دبیر جشنواره انتخاب و معرفی خواهند شد ،برای ساخت فیلم
اولشان حمایت و در صورت ارائه فیلمنامه ای مطلوب از سوی ان ها ،بودجه تولیدشان را تامین خواهد کرد.
او افزود :اسامی سه فیلمساز براساس اعالم دبیر جشنواره فیلم کوتاه تهران در روز اختتامیه اعالم شده و
ان ها اعتبارنامه حمایت فیلم اول سینمایی خود را دریافت خواهند کرد/ .ایسنا
جواد رضویان برای تلویزیون طنز ۹۰شبی می سازد
سیدجواد رضویان مدتی قبل برنامه ای به نام «یه عید حسابی» روی انتن
شبکه نسیم داشت .او این روزها کمتر از گذشــته برای تلویزیون سریال و یا
برنامه ای دارد و چندی قبل با «جادوگر» به شبکه نمایش خانگی امد .البته او در
تجربه کارگردانی اش ،اثار قابل توجهی را از خودش به یادگار گذاشته که فیلم
سینمایی «زهر مار» بیش از دیگران مور ِد بحث قرار گرفت.
او این روزها قرار است «اد م حسابی» را برای شبکه نسیم اماده کند و وار ِد
ساخت طنزهای ایتمی شود.
ب ِ«عید حسابی» با اجرای جواد رضویان و الله صبوری ،قرار است
تجربه جال
به برنامه ای ثابت تحت عنوان «ادم حسابی» تبدیل شود.
«ادم حسابی» جزو تولیداتی با ساختار سیت کام است که محمدرضا خوشرو
مدیر شبکه نسیم پیش از ان دربار ه تولید این نوع اثار صحبت کرده بود و در این
شبکه تلویزیونی در کنار بازگشت تله تئاتر و ابتکار تله تعزیه ساخت سریال های
سیت کام هم در دستور کار قرار گرفته است.
مراحل اخذ مجوز ساخت این طنز ایتمی 90شــبی انجام شده و به زودی
پیش تولید این اثر تلویزیونی اغاز می شود .پی گیری ها نشان می دهد که اول
زمستان ،طنز ایتمی جواد رضویان پخش خود را شروع می کند و تا عید نوروز
روی انتن خواهد بود.
جواد رضویان بیشــتر به نقش افرینی در طنزهای مهران مدیری شناخته
می شود که مدت ها است با او همکاری نداشته و اخرین سریال تلویزیونی اش را
با سیامک انصاری کارگردانی کرد/.تسنیم
نوید محمدزاده و هانیه توسلی در «اکتور»
سریال «اکتور» ساخته نیما جاویدی با بازی نوید محمدزاده و
هانیه توسلی به زودی از شبکه نمایش خانگی پخش می شود .سریال
اکتور اولین تجربه ساخت سریال نیما جاویدی است که پیش از این
۲فیلم سینمایی ساخته است .داستان اکتور درباره زندگی پر فراز
و نشیب چند بازیگر مستعد تئاتر است که بعد از پیشنهادی که به
ان ها می شود زندگی شان دستخوش ماجراهایی پیچیده می شود.
چند جوان در هیاهوی جامعه و مشکالت مختلفی که با ان درگیر
هستند ،ناچارند برای گرفتن حقشان با جریان هایی درگیر شوند.
نوید محمدزاده ،هستی مهدوی فر ،هانیه توسلی ،احمد مهرانفر ،گالره
عباسی و هومن برق نورد بازیگران این سریال هستند .تصویربرداری
این سریال تا اذر ماه ادامه خواهد داشــت و احتماال از اوایل ابان از
فیلیمو و نماوا پخش خواهد شد .نخستین فیلم جاویدی با نام ملبورن
یک داستان اجتماعی است که با حضور پیمان معادی و نگار جواهریان
ساخته شد/ .ایرنا
«سم مندس» جایزه کیشلوفسکی دریافت می کند
سی امین جشنواره بین المللی فیلم «کمراایمج» که با محوریت هنر
فیلمبرداری از ۱۲تا ۱۹نوامبر ( ۲۱تا ۲۸ابان) در شهر تورون لهستان
برگزار می شود ،از «سم مندس» کارگردان برنده اسکار با جایزه ویژه
کارگردانی :کریستوف کیشلوفسکی» تقدیر خواهد کرد .فیلم جدید
«امپراتوری نور» به کارگردانی «سم مندس» با بازی «اولیویا کولمن»
فیلم افتتاحیه جشــنواره کمراایمج اســت و در بخش مسابقه اصلی
جشنواره نیز به روی پرده می رود .جدا از «امپراتوری نور» ،از فیلم های
شاخص «سم مندس» می توان به «زیبایی امریکایی» (که برای ان
اسکار بهترین کارگردانی دریافت کرد)« ،جاده ای به تباهی»« ،جاده
انقالبی»« ،اسکال فال» و «اسپکتر» از مجموعه جیمز باند و درام جنگی
« »۱۹۱۷اشاره کرد .درام تحسین شده «امپراتوری نور» درباره قدرت
ارتباط انسانی در زمان های پرتالطم است و داستان ان در اوایل دهه
۱۹۸۰میالدی در یک سینمای قدیمی در یک شهر ساحلی انگلیس و
در اطراف ان اتفاق می افتد/.ایسنا صفحه 2
خرب سیمنا و تلویزیون
«رحیل» برای پخش از شبکه ۳ساخته می شود
مجموعه تلویزیونی «رحیل» به تهیه کنندگی رامین عباسی زاده و کارگردانی علی غفاری در حال حاضر
مراحل پیش تولید خود را سپری می کند .فیلمنامه این سریال به قلم فرهاد نقدعلی به رشته تحریردرامده و
قصه ای تاریخی است که در دوران قاجار و پهلوی می گذرد و با بازیگرانی چون مهدی سلطانی ،حسام منظور،
سارا رسول زاده ،سمیرا حسن پور و پیام احمدی برای حضور در این مجموعه تاریخی مذاکره شده است.
مجموعه تلویزیونی رحیل در ۲۶قسمت ساخته می شود و از شبکه ۳سیما به روی انتن خواهد رفت.
رامین عباسی زاده که تهیه کنندگی این سریال را برعهده دارد ،در کارنامه خود سریال هایی چون او یک
فرشته بود ،کت جادویی ،احضار و ...را دارد/.ایرنا
بندیکتکامبربچ صحنه های«دکتراسترنج»۲راخشن ترکرد
بندیکت کامبربچ با بازنویسی برخی صحنه های «دکتر استرنج »۲انها را تیره تر کرد چون معتقد بود نیاز به
خشن تر شدن وجود داشت.
وقتی فیلم دوم «دکتر استرنج» با عنوان «دکتر استرنج در چند جهانی دیوانگی» در بهار امسال راهی سینماها
شد ،شــخصیت جادویی دنیای مارول با بازی بندیکت کامبربچ را دوباره در مرکز توجه دوستداران فیلم های
ابرقهرمانی قرار داد .پس از موفقیت بزرگ «مرد عنکبوتی :راهی به خانه نیســت» ،فیلم دوم «دکتر استرنج»
دنیای سینمایی مارول را بیشتر از همیشه به مرزهای فراواقعی برد و طرفداران را به سفر بصری جدیدی کشاند.
بسیاری این موفقیت خالقانه را به سام ریمی کارگردان فیلم نسبت دادند که با ابداع موثر این ژانر با سه گانه
«مرد عنکبوتی » در دهه ۲۰۰۰با این فیلم بازگشــته بود .وی منابع این ژانر ،کتاب های کمیک و داستان های
ترسناک را چنان با هم ترکیب می کرد که معجونی عالی برای نهایت خیال فراهم می ساخت .حتی او بود که کوین
فایگی رئیس مارول را متقاعد کرد تا برخی صحنه های خشن این فیلم را حذف نکند.
اکنون در مصاحبه ای جدید بندیکت کامبربچ روشن کرده که عالوه بر بازی در این فیلم ،در بازنویسی فیلمنامه
هم مشارکت داشته و در برخی از صحنه ها با پیشنهادهایی که داشته ،نبرد قهرمان با استرنج شرور در یک جهان
دیگر را تشدید کرده است.
کامبربچ گفته از انها خواسته تا برخی از صحنه ها را خودش بازنویسی کند چون اعتقاد داشت باید کمی تیره تر
شوند .وی برای حمایت سم ریمی و مایکل والدرن فیلمنامه نویس از این تغییرات تشکر کرد.
او افزود :ما نبرد کوچک بین این ۲را به یک نبرد بسیار عجیب و مبتکرانه تبدیل کردیم و من واقعا این نبرد را
دوست داشتم.
در این فیلم استرنج به مولتی ورس سفر می کند تا از نوجوانی به نام امریکا چاوز (با بازی سوچی گومز) که قادر
به سفر در مولتی ورس است ،در برابر واندا ماکسیموف (با بازی الیزابت اولسن) محافظت کند و در یکی از صحنه ها
استرنج وارد دنیای تقریباً نابود شده ای می شود که در ان با استرنج دیگری مالقات می کند و استرنج شرور این
جهان را می کشد و وارد رویا می شود تا ماموریتش را عملی کند.
ابتدا قرار بود اسکات دریکسون ،کارگردان و نویسنده فیلم «دکتر استرنج» در سال ۲۰۱۶دنباله فیلم را بسازد
اما وی در ژانویه ۲۰۲۰به دلیل اختالفات دیدگاه از کارگردانی این فیلم کنار رفت و ماه بعد والدرون و ریمی به
پروژه ملحق شدند و کار را از نو شروع کردند.
کامبربچ گفت که اریکسون وقتی هنوز با گروه کار می کرد در توضیح این نبرد گفته بود استرنج با نسخه هایی
از خودش مالقات می کند.
او عنوان کرد که دلش می خواست از این هم فراتر برود و به همین دلیل این تغییرات را اعمال کرد/.مهر
چهار شنبه 27مهر 1401شماره 1296
پروانه نمایش چهار اثر غیرسینمایی صادر شد.
3
دو مســتند «همچون پرندگان ابراهیم» و «قمر تاج» و فیلم کوتاه «خفقان» و هم چنین فیلم بلند
غیرسینمایی «کن پامنار» پروانه نمایش خود را دریافت کرده اند و این پروانه تا تاریخ ۲۵مهرماه ۱۴۰۳
اعتبار دارد .مستند «همچون پرندگان ابراهیم» به نویسندگی ،تهیه کنندگی و کارگردانی علی بیگدلی،
مستند «قمر تاج» به نویسندگی ،تهیه کنندگی و کارگردانی مهدی زارعی ،فیلم کوتاه داستانی «خفقان»
به تهیه کنندگی علی عطشانی و نویسندگی و کارگردانی محمود عطشانی و فیلم بلند غیرسینمایی «کن
پامنار» به تهیه کنندگی و کارگردانی محمد درویش و نویسندگی سیروس همتی پروانه نمایش خود را
دریافت کرده اند/.صباخبر صفحه 3
4
چهار شنبه 27مهر 1401شماره 1296
پرونده
موالنا در قرن ششم هجری مثنوی معنوی
سمیه نجفی خاتونی
را در قالب شش کتاب و در 26000بیت شعر
گفت و گو
اورده است ،اشعار و نحوه قصه گویی موالنا،
دارای عناصری از شیوه بیانی است که در ادبیات پسامدرن
هم دیده می شــود ،اما چرایی این موضوع در این مقال مورد
بحث نیست ،بلکه شناخت این عناصر و درک روابط بینا متنی
اشــعار عارفانه و حکیمانه موالنا با ادبیات قرن حاضر ،مورد
بحث است .بی شک نمی توان این دو گونه را از لحاظ مضمونی
و درونمایه ای مورد قیاس قرار داد ،چرا که فلســفه وجودی
تفکرات موالنا و سایر عارفان اسالمی با فلسفه وحدت وجود
رقم خورده حال انکه در ادبیات مدرن و پسا مدرن امروزی،
وجود مرکزیت تحت هر عنوان نفی می شــود ،به طور مثال
سرامدان اثار پسا مدرن امروزی کسانی چون؛ ساموئل بکت
و یا هارولد پینتر و ...که به سبک ابزورد کار می کردند ،معموال
بدون هیچ هدف گذاری معینی و با نگاه پوچ گرایانه و نیستی
جهان از هم پاشیده ،دست به نگارش این اثار زده اند؛ اما این
مورد درباره اشــعار موالنا صدق نمی کند ،چرا که این کتاب
سرشــار از اموزه های دینی و اخالقی با نگاهی الهی و عشق
به جهان هستی و منطبق بر ادیان و عرفان اسالمی سرائیده
شده است .اما نکته قابل تامل؛ نوع نگارش و نحوه روایت گری
و قصه گویی در اشعار موالنا است؛ چیزی که باعث منحصر به
فرد شدن این اثر از زمان خویش تا عصر حاضر شده است .یکی
از دالیل ماندگاری و جاودانگی مثنوی از دیرباز تاکنون؛ ابداع
و به کارگیری ویژگی های جریان سیال ادبی در ان زمان است؛
که امروزه ما ان را ادبیات مدرن می شناسیم ،به همین منظور،
به مولفه های مدرن و پسامدرنی خواهیم پرداخت که نقش
گرفتن شان در اشعار موالنا در هفت قرن پیش قابل توجه است.
قصه هایی بدون پایان
درساختار روایتی قصه گویی کالســیک ،ما با شروع ،گره افکنی،
کشمکش ،گره گشایی و پایان مشخص روبرو هستیم ،اما در ادبیات
مدرن معموال پایان داستان رها شده و نتیجه گیری درذهن مخاطب،
شکل می گیرد .پیام یزدانجو پژوهشگر ایرانی در زمینه فلسفه و هنر در
کتاب «ادبیات پسامدرن» معتقد است :در داستان های مدرن پایان ها
باز هستند و با پایان فیزیکی داستان ،گویی داستان در ذهن خواننده
اغاز می شــود و خواننده می تواند تفســیرهای گوناگونی برای پایان
داستان تاویل کند.
درواقع در این نوع روایت نویسنده قرار نیست داستان را در یک نقطه
ببندد و رویدادها را به سرانجام برســاند ،بدین گونه او به خواننده اش
اجازه می دهد تا تفسیرهای بسیاری از داستان داشته باشد .در ادبیات
پسامدرن؛ درون مایه مضمونی ،در ذهن مخاطب ادامه پیدا می کند
به طوری که نیاز به تاویل و تفسیر هم احساس می شود ،چرا که ادبیات
پسامدرن؛ مملو از رمزگان و اشاراتی است که مخاطب برای درک و فهم
ان نیاز مند است تا با شرح داستان و فرم اثار دیگر اشنایی داشته باشد.
به طور مثال درشعر اول دفتر مثنوی «شاه و کنیزک» پایان مشخص
و روشنی برای قصه داده نمی شود ،به طوری که مشخصا می توان گفت
داستان در نقطه گره گشایی رها می شــود ،و بعد از ان شاعر فقید از
مخاطب می خواهد که با تفکر و تعمق ،رمزگشــایی از اثر را به عهده
بگیرد و ان در حد یک قصه ساده و میل شهوانی برخاسته از عشق میان
یک شاه و کنیز قلمداد نکند.
تو قیاس از خویش می گیری و لیک
دور دور افتاده ای بنگر تو نیک ( / 246دفتر اول)
پیام یزدانجو در ادامه درباره مولفه های مشــخص ادبیات مدرن،
گفت :در داستان مدرنیستی ما با متن هایی سرو کار داریم که به نوعی
ناتمام هســتند ،یعنی پایان ندارند و متن ها به شکلی کامل نیستند.
شخصیت ها به شناخت خود از جهان پیرامون تردید دارند و همواره
در پی ان هســتند که دامنه و حدود اگاهی شــان را مشخص کنند.
شخصیت به دنبال ان است که هویت واقعی خویش را دریابد ،از این رو
به تفسیر جهان مشغول می شود.
فاصله گذاری اشنایی زدایانه
یکی دیگر از مولفه های مدرن که بیشتر در اثار برتولت برشت پررنگ
شد ،اشنایی زدایی از مفاهیم اموزشی با ساختار فاصله گذاری بود ،به
این معنی که راوی به صورت کامال اشکار از نقش قصه گو خارج شده و
شروع به تفسیر و یا به اشتراک گذاشتن ،دیدگاه خود درباره موضوع ویا
ی کند ،این شیوه یکی از ساختار های کلی نحوه روایت
مضمون قصه م
اشعار در مثنوی است ،تا جایی که ؛ موالنا عالوه بر تفسیر های اخالقی
و معنوی خود از اشــعار گاهی از نیمه روایت اصلی گریز زده و روایتی
جـانشـیفتهوذهـناشـفته
تشابهات شیوه بیانی در قصه گویی موالنا با روایت پست مدرن
دیگر را بیان می کند تا به این شکل بتواند موضوع محوری قصه اصلی را
در ذهن مخاطب بسط دهد.
مصطفی مستور در کتاب مبانی داســتان کوتاه می گوید :در یک
داستان پست مدرن ممکن است خود نویســنده چه به عنوان راوی
و چه غیر راوی حضور پیدا کند .حتی ممکن اســت از شــگردهای
داستان نویسی خود حرف بزند.
جریان سیال ادبی
جریان سیال ادبی که ریشــه در ادبیات سورئال دارد ،نشان از یک
ن روایت دارد ،به این شــکل که
بی نظمی و بی قیــدی در زمان و مکا
هنرمند بدون هیچ قید و بندی به خط زمانی و مکانی ،تنها با حفظ مرکز
داستان و یا مضمون مورد نظرش ،روایت خود را از نقط ه زمانی و مکانی
شروع می کند که بتواند معنای مورد نظر را به بهترین شکل انتقال دهد.
بری لوئیس عمده ترین ویژگی های اثار پســامدرن را این گونه بر
می شمارد :انها می توانند در بی نظمی زمانی در روایت رویدادها ،زوال
مفهوم زمان ومکان ،اســتفاده بی مورد از صناعــت اقتباس[التقاط]،
برجسته سازی واژه ها به منزل ه نشــانه های تجزیه کنند ه مادی ،تداعی
نامنسجم اندیشه ها ،پارانویا ،باطل و یا عدم تمایز بین سطوح منطقی
و متمایز گفتار ظهور پیدا کنند .در اشعار موالنا نیز به خصوص به خاطر
فی البداهه بودن ،این بی نظمی و شــوریدگی درخــط روایی ان دیده
می شود ،به طوری که حتی ازمیان یک قصه وارد قص ه دیگری می شود که
معموال با استفاده از یک بیت و یا یک فاصله گذاری به شیوه روش سخن
مستقیم ازاد با مخاطب به دل قصه اصلی یا روایت محوری بر می گردد.
بازگرد و حال مطرب گــوش دار زانکه عاجز گشــت مطرب
زانتظار(دفتر اول )۲۱۶۱/
شخصیت پردازی های نمادین و مسطح
ن مختلف
شــخصیت و نحوه به کار گیری ان در داســتان دردورا
ادبی ،با توجه به سبک ادبی و دوره های ادبیاتی دستخوش تحوالت
بنیادینی شده است؛ در داستان های کالسیک ما غالبا با یک شخصیت
مرکزی رو به رو هســتیم که به صورت فعال و تاثیرگذار در داستان
حضور دارد و بررویدادها و افراد پیرامون خود تاثیر می گذارد درحالی
که درداستان های مدرن ما با چند شخصیتی رو به رو هستیم که هیچ
کدام بر دیگری برتری ندارد و به ذات کنش پذیر و منفعل می نمایند.
در اثار موالنا نیز ما با یک شخصیت قهرمان و پیشرو به طور معمول
رو برو نیستیم ،بعضا گره گشــایی در عالم رویا و یا تجلی عالم مثال
حل می شود( .مانند شــاه و کنیزک دیدار شاه و طبیب الهی در رویا)
به گونه ای؛ ما شاهد تالش هدفمند قهرمان در راستای هدفی از پیش
تعیین شده نیستیم؛ شخصیت ها عمدتا یک دست ،سطحی و نمادین
هستند.
در این بین موالنا حتی از حیوانات هم اســتفاده می کند .و به طور
کلی بر شــخصیت پردازی مبتنی بر روانشــناختی و یا روابط علی و
معلولی و قاعده مند تکیه ندارد ،به طور مثال؛ در اشعار موالنا ،شخصیت
پیر و یا شاه همیشه در شمایلی تیپیکال و نمادین عنوان می شود.
تصویر گری در اشعار موالنا /جادوی تصویر در اشعار موالنا
اشــعار موالنا دارای قدرت تصویرگری باالیی هســتند ،به طوری
که غالبا قصه ها و اندرزها در ذهن مخاطب به شــکلی نمایشی نقش
می بندند و این نیز یکــی از جنبه های مهــم در روایت های امروزی
اســت که به جای توصیف حال و هوای قصه ،بیشــتر به موقعیت و
کنش دراماتیک ان در بارقه های نمایشی شــان می پردازند ،منظور صفحه 4
پرونده
چهار شنبه 27مهر 1401شماره 1296
5
ادعایی قابل پذیرش نیست ،چرا که موالنا فرزند زمان خودش بوده و
این اتفاقات برای پنجاه شصت سال اخیر است .وهر کدام از نهله های
فکری و جوی مختلفی ریشه می گیرد.
او درباره این که چگونه می شــود این قرابت سبکی را دنبال کرد،
اذعان داشت :موالنا باید در ظرف و جایگاه خود بررسی شود .یعنی او را
درجهان خودش ببینیم و ادبیات پسا مدرن را درحوزه خودش بررسی
کنیم .بیاییم این ها را باهم مقایسه کنیم و ببینیم ایا می توانیم اساسا
میان این دو رابطه ای برقرار کنیم؟
عبدالحسین ژرفا افزود؛ علت این که موالنا فاصله می گذارد چیست؟
و انچه که باعث فاصله گذاری در اثار برشت می شود ،چیست؟ ظاهرا
هر دو یکی است ،اما قصه گویی موالنا اساسا تقلیدی از قران بوده و این
کامال مشهود است .اما استفاده از همین ســبک در اثار برشت برای
دستیابی به مفاهیم تازه تری از یک جریان قبلی است.
موقعیت های کنش مندی است که هر کدام مانند پرده ای از تصاویر
می تواند مانند یک تابلو نقاشی تصویر شود.
بی قید و بندی
یکی دیگر از این مولفه ها؛ تخطی از مرزهای داستانی است که با اتکا
به سبک های ادبی متداول و مبتنی به روش خاص و خالقانه نویسنده
صورت می پذیرد؛ به این معنی که نویسنده ازاد است تا با استفاده از
کلمات و ترکیبات نو ،بدون هیچ پیش شرطی استفاده کند تا جایی که
امکان داشته باشد هیچ مفهوم مشخصی را نیز ارائه ندهد .نحوه رفتار
موالنا با شعر ،رفتاری کام ً
ال ازادانه و تا حدودی بی قیدانه است و با بیت:
«حرف و صوت و گفت را برهم زنم
تا که بی این هر سه با تو دم زنم»
همانطور که می بینید در این بیت تعمد و پافشاری خود را در این
کار بیان می کند.
دکتر رضا پارسا در این باره معتقد است :البته نمونه های اشوبگرایی
در غزل های او بیشتر به چشم می اید .موالنا در شاعری تابع احساسات
وعالئق خود اســت .بنابراین گاهی از قوانین و قواعــد فراتر رفته و از
زیبایی شناسی قدمایی فاصله می گیرد .سهل انگاری درکاربرد قافیه یا
تکرار مضمون یا عدم توجه جدی به ارایه های ادبی از اشوب گری های
او در قالب شعر است.
انعکاس راوی و چند صدایی
روایت در اثار مدرن ،جدا از روایت های ادبی کالســیک ،که از یک
نظام علی و معلولی مشــخص تبعیت می کنند متن ادبی مدرن ،با
متشنج کردن ،زمان و مکان ان را از حالت خطی خارج کرده و داستان
را از زوایه نگاه های مختلف بیان می کند ،به طوری که ممکن است یک
داستان در هر قسمت از یک زاویه دیددیگر ،روایت شود.
در اثار موالنا ،گوینده واقعی خطابه ها و ابیات مشخص نیستند .راوی
می تواند درون متنی یا راوی برون متنی باشد ،این مسئله نیز پیش تر به
این خاطر بوده که موالنا درحین سراییدن اشعار به گفته خود از حال
اکنون و اینجایی خود ،خارج می شده است.
قصه گویی موالنا اساسا تقلیدی از قران است
عبدالحســین ژرفــا ،عضــو هیــات علمی پژوهشــگاه
فرهنگ واندیشه اسالمی ؛ درباره وجود تشابه سبکی میان اشعار موالنا
و ادبیات پســت مدرن به خبرنگار صبا گفت :من خیلی به این دست
قیاس ها معتقد نیستم ،چرا که در ابتدا باید پایه های شکل گیری این
دو شیوه بیانی به صورت مجزا بررســی شود و تنها پس از ان است که
می توان ،وجود عناصر مشترک را در ان ها بازشناسی کرد .برای مثال
،در اشعار موالنا سیر خطی دنبال نمی شــود ،فاصله گذاری برشتی
دیده می شود،و یا به طور کلی قصه گویی رها شده و در فضای دیگری
می چرخد ،ناشــی از پریشان حالی و شــیفتگی اوست ،درحالی که
وجود همین عناصر در ادبیات پسامدرن ناشی از دگردیسی و تغییر
و تحوالتی است که برای انســان در روزگار مدرن رخ داده است ،و در
حقیقت این عناصر بیانی زائیده های ان تغییرات است که به اشفتگی
کالمی او منجر می شود .البته درحال حاضر ما قصد ارزش گذاری روی
عناصر این سبک نداریم ،مهم این است که بدانیم که این تغییرات در
ادبیات زائیده این روزگار اســت و ما نمی توانیم این ها را به هفت الی
هشت قرن پیش و به موالنا ســرایت دهیم ،به همین دلیل نمی توان
انگاره های پست مدرن را در اثار موالنا دنبال کرد و از این منظر چنین
جان و ذهن پریشان
ژرفا ،در پاسخ به این سوال که انسان ذهن پریشانی دارد و موالنا به
نزدیک ترین شیوه بیانی که منطبق با ذهن انسان است سخن گفته و
ادبیات نیز بعد ازگذرکردن از دوره های مختلف ســبکی به جایی می
ق کرده است ،می توان
رسدکه نوع بیان خود را با ذهن انســان منطب
گفت موالنا در دوره خود پیشرو بوده است؟ گفت :برای جواب به این
سوال الزم است موالنا را با شاعران دیگر مورد قیاس قرار دهیم یعنی با
کسانی چون سعدی و حافظ و !...موالنا اصال قصه نمی گوید؛ اما سعدی
درحال قصه گویی است.
موالنا اصال شعر نمی گوید ولی سعدی شعر می گوید برای موالنا،
قصه گفتن و شعرگفتن هنر نیست و صرفا ابزار است ،درحالی که برای
سعدی هم ابزار اســت و هم هنر ،و البته برای حافظ کامال هنراست.
یعنی ما در مثنوی موالنا می توانیم حداقل دو الی ســه هزار تا غلط
فنی و ساختاری پیدا کنیم مانند شعر «بی همگان به سر شود »...که از
لحاظ فنون شعری از بیت دوم دیگر به ردیف و قافیه پایبند نیست و در
ادامه نه غزل است نه قصیده و نه مسمط و نه هیچ چیز دیگر .که این را
خود موالنا هم می داند و به همین خاطرمی گوید این مفتعلن مفتعلن
مفتعلن کشت مرا ...در اینجا موالنا مدام درحال فرار از چارچوب هایی
اســت که گویی او را حصر کرده انــد و در حالی که غــرق در جریان
قصه گویی است ،مدعی است من قصه نمی گویم و از طرفی می گوید
این ها شعر هم نیست.
در حقیقت او شعر و قصه را به سخره می گیرد ،همان طور که کل عالم
را به سخره می گیرد .این نگاه برگرفته از اصل عرفان بوده و به همین
جهت هم برای انتقال معنا این فرم و شــیوه بیانی را انتخاب می کند.
قصه گوترین شاعر ما در ادبیات ایران فردوسی است که تمام اصول درام
را رعایت می کند و در واقع درحال روایت به صورت یک درام به تمام
معناست اما موالنا دائما در حال فرار از قصه گویی است و خودش هم
می داند که در حال فرار است در واقع شیوه بیانی موالنا قصه گفتن در
عین قصه نگفتن و شعر گفتن در عین شعر نگفتن است که در این مورد
تا حدی می توان او را با عطار مقایسه کرد ،چرا که از ابتدا عطار بنیانگذار
این شیوه بیانی است اما موالنا این مسیر را به کمال رسانده است و این
سر مستی و از خود بیخودشدگی را به اوج می رساند به طوری که دیگر
از عطار جدا شده و به صورت مستقل عمل می کند.
او درباره این که ایا ممکن است ادبیات پسامدرن از شیوه بیانی موالنا
تاثیر گرفته باشد ،پاسخ داد :شــاید ،اما به دنبال این چیزها نباشید،
این ها ادعاهایی هســتند که معموال دلیل علمی ندارند یعنی ممکن
است کسانی که در ادبیات پست مدرن قلم زده اند اثار موالنا را نخوانده
باشند و در این مورد تنها می توانیم به توارد اعتقاد داشته باشیم و نه
اقتباس .چرا که بهترین واژه برای این قرابت شکلی استفاده از کلمه
توارد است؛ به این معنی که؛ جان شیفته موالنا که ریشه در عرفان دارد
با ذهنیت اشفته سوررئالیست ،که بعد ها از ان پست مدرنیسم بیرون
امده ،یک جاهایی با هم خطوط مشــترک پیدا می کنند ،اما این که
بیاییم و بگوییم این ها مثنوی خوانده وبعد به این جا رسیده اند ،دلیل
و ریشه علمی ندارد.
عبدالحسین ژرفا در پاسخ به این ســوال که ایا در عرصه تصویر،
فیلمی هست که با این شیوه بیانی و سبکی ساخته شده باشد؟ گفت:
فیلم «اینه» از اندره تارکوفسکی که در ان خط زمانی و مکانی کامال
کنار گذاشته می شود ،راوی قصه گویی را رها کرده و از تصاویر مستند
جنگی و شعرخوانی در پس زمینه استفاده می کند.
او در پایان درباره مشــابه این ســبک ،که از ان به عنوان سینمای
شاعرانه هم یاد می کنند تا به حال در ایران اثری ساخته شده است یا نه،
گفت :در مورد اثار ایرانی می توان به فیلم «تولد یک پروانه» اثر مجتبی
راعی اشاره کرد که تا حدودی المان هایی از فضای سینمای شاعرانه
را در خود دارد. صفحه 5
6
چهار شنبه 27مهر 1401شماره 1296
خرب فرهنگ و هرن
مریم نفیسی راد« :جرئت رویاپردازی» از روش حکمرانی حاکم دبی می گوید
کتاب «جرئت رویاپردازی» نوشته راقد برقاوی با مقدمه کمال رئوف و ترجمه مریم نفیسی راد در انتشارات
نسل نواندیش به چاپ رسید و مریم نفیسی راد درباره این اثر عنوان کرد :کتاب «جرئت رویاپردازی» با عنوان
ق بخشید» ،با عنوان اصلی «من یجرو علی الحلم کیف حقق
تکمیلی «محمد بن راشد چگونه رویایش را تحق
محمد بن راشد حلمه» در پایان اسفند ماه ۱۴۰۰به زبان عربی در دبی منتشرو بالفاصله با بازخوردهای بسیار
خوبی مواجه شد .او افزود :در این کتاب نویسنده کوشیده است دربارهٔ شخصیت شیخ محمد بن راشد به
تفصیل صحبت کند .این کتاب درباره دبی نیست بلکه دربارهٔ حاکم دبی است؛ شخصیتی که کوشیده است
مفهوم رویای امریکایی را تغییر دهد تا مردم در سر رویای اماراتی را بپرورانند/.صباخبر
اغاز اجرای سینمایش « »۴۱۰در برج میالد
فصل اول سینمایش « »۴۱۰به تهیه کنندگی علیرضا کوه فر و کارگردانی کوروش زارعی از دوشنبه
۲۵مهر در برج میالد تهران اجرای خود را اغاز کرد .سینمایش ابداعی تازه از حوزه هنری انقالب اسالمی
است که با ترکیبی از قالب تئاتر و جلوه های ویژه سینمایی اثری متفاوت را به نمایش می گذارد .از جلوه های
ویژه این اثر می توان به بزرگترین اکواریوم تئاتری با ظرفیت ۱۰۰هزار لیتر اب اشاره کرد »۴۱۰« .روایتی
متفاوت از دفاع مقدس با محوریت شهید سپهبد قاسم سلیمانی و فتح گردان غواصی لشکر ۴۱ثاراهلل است
که به مدت ۱۵شب و در یک سانس در برج میالد تهران به صحنه می رود .این اثر نمایشی با ظرفیت باالی
۴هزار نفر تماشاگر از ساعت ۱۹تا ۲۱در محوطه پارکینگ ۳برج میالد ،اجرا می شود/.مهر
«کمدی اکتشافات» به روایت وکیلی
نمایش «کمدی اکتشــافات» نوشــته امیــد طاهری با
دراماتورژی علی صبوری و کارگردانی و تهیه کنندگی حامد
وکیلی از ۲۲مهر ساعت ۲۱:۳۰در سالن شماره دو پردیس تئاتر
شهرزاد روی صحنه است .بازیگران این نمایش علی صبوری،
علی اسدیان ،تکتم اخجوانی ،پرویز زیدی ،ارش نوذری و حامد
وکیلی هستند.
وکیلی درباره روند شکل گیری نمایش «کمدی اکتشافات»
گفت :حدود چهارده سال پیش به عنوان بازیگر در این نمایش
ایفای نقش کردم و حدود چهار ســال پیش نیز ان را در شهر
مشــهد روی صحنه بردم« .کمدی اکتشافات» نمایش کمدی
بسیار جذابی است و از انجا که عالقه مند به ژانر کمدی هستم
بر ان شدم دوباره ان را اجرا کنم.
او داســتان نمایش را اینگونه توضیح داد :کریستف کلمب
به زعم خود و برخی ،نخســتین فردی بود که برای اولین بار
قاره امریکا را کشف کرد و زمانی که به این قاره پا گذاشت فکر
می کرد این محل روستایی از هند است .پس از ۲۰۰سال شخصی
به نام امریگو به این قاره رفت و ان را کشف کرد و نام خود را
بر ان نهاد .در نمایش «کمدی اکتشافات» کریستف کلمب و
امریگو با یکدیگر در یک کشــتی قرار می گیرند و اتفاقات و
ماجراهایی برایشان رقم می خورد...
این بازیگر و کارگردان درباره سبک و فضای اجرایی نمایش
اظهار کرد :نمایش فضایی کمدی فانتزی دارد و سعیمان بر این
کاروانسرایافضلشوشتردرچرخهگردشگری
مرمت کاروانســرای افضل به منظور حفظ این بنا اغاز شده و طرح
مرمت ان به منظور تغییر کاربری این بنای تاریخی همســو با حوزه
گردشگری بوده است .همچنین ایجاد کارگاه های متعدد صنایع دستی
مد نظر میراث فرهنگی بوده و قرار اســت این بنا به زودی وارد چرخه
گردشگری شــود .در طبقه همکف و در بخش روبه روی کاروانسرای
تاریخی افضل کارگاه بافندگی وجود دارد و هنرمندان به تولید صنایع
دستی و نیز احرام بافی مشغول هستند .مرمت این بنا به منظور تبدیل
کردن ان به یک مجموعه پویا برای رونق بازار صنایع دســتی و ایجاد
جاذبه گردشگری است که مورد استقبال گردشگران داخلی و خارجی
قرار بگیرد .این اثر از بناهای ارزشمند به جا مانده از دوره قاجار است.
کاروانسرای افضل به دلیل قدمت تاریخی و فرهنگی مورد تایید وزارت
میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری قرار گرفته و پرونده ثبت
ملی کردن این بنا نزدیک به ۲سال گذشته تهیه و به وزارتخانه ارسال
شده است/.ایسنا
موافقترئیس جمهورباتغییرنامشهر َ
«خ ْر ْو»به«خور»
وزیر میراث فرهنگی ،گردشــگری و صنایع دســتی از موافقت
رئیس جمهور با تغییر نام شهر «خَ ْر ْو» به «خُ ور» در استان خراسان
رضوی خبر داد و گفت :مردم نام خــور را که پایتخت الوی ایران و
جهان است ،دوست دارند ،نام قشنگی است ،این موضوع را در دولت
پی گیری می کنم .او با بیان اینکه خور همان خوراسان و خراسان
و پایتخت الوی ایران و جهان تصریح کرد :اقای احســان ارکانی و
خانم هاجر چنارانی نمایندگان مردم نیشــابور در مجلس شورای
اسالمی پیگیر موضوع بودند .منطقه زیبای خور در ۲۰کیلومتری
نیشابور واقع شده و در بافت تاریخی ان می توان اثار تاریخی ایران
را مشاهده کرد به طوری که اثار معماری صد سال پیش ایران در
این بخش هم چنان پابرجا اســت .خور را سرزمین کوچه باغ های
افسانه ای،دره های سرسبز و رودهای پراب نیز می نامند .این شهر
ییالقی ،از ابشارها و ارتفاعات سرســبزی نیز برخوردار است که
ابشارهای رود میان و ششو از جمله معروف ترین ان ها است/ .ایرنا
بوده تا بازی ها رئال باشد که فضای صمیمی با تماشاگر برقرار
کند.
وکیلی ویژگی های نمایــش را اینگونه عنوان کرد« :کمدی
اکتشافات» از سطح کمدی قابل قبولی با بازی خوب بازیگران
برخوردار است و ارتباط خوبی با تماشــاگر برقرار می کند و
مخاطب حتی چند بار به تماشای ان می نشیند .در فرم و حرکت
نیز از تیم بی نظیری در ان استفاده شده که هیجان استثنایی
را در صحنه ایجــاد می کنند .او درباره میــزان وفاداری اش
به نمایشــنامه در اجرا خاطرنشــان کرد :به چارچوب اصلی
و دیالوگ ها وفادار بوده ام اما بخشــی از اثــار کمدی برپایه
بداهه گویی است و از این رو تغییرات این چنینی در نمایش وجود
دارد .وکیلی ضمن اشاره به اینکه تمرین های نمایش حدود چهار
ماه به طول انجامید ،عنوان کرد :جز پنج بازیگر اصلی نمایش
حدود ۲۵نفر پارکورکار که دارای مقام های جهانی هستند در
این نمایش حضور دارند .متاسفانه در پی اتفاقات اخیر زمان
اغاز اجرای نمایش چند بار تغییر کرد و به دنبال ان بودیم در
شرایط بهتری نمایش را روی صحنه ببریم ،اما از انجا که نمایش
تهیه کننده دارد و و قراردادی منعقد شده نتوانستیم زمان اجرا
را بیش از این به تعویق بیندازیم.
او در ادامه افزود :با وجود اینکه تبلیغاتی برای نمایش انجام
نشده اما خوشبختانه در اجرای اول حدود ۸۰نفر تماشاگر در
سالن حضور داشت که برای خودمان هم عجیب بود /.هنرانالین
«یک بغض و هزاران مشت» منتشر شد
کتاب «یک بغض و هزاران مشــت» ،خاطرات مردمی از روزهای
شهادت حاج قاسم سلیمانی به قلم علیرضا اشرفی نسب توسط انتشارات
«راه یار» روانه بازار نشر شد .کتاب «یک بغض و هزاران مشت» حاصل
ساعت ها مصاحبه تلفنی ،مجازی و حضوری به مدت ده روز و در استانه
اولین سالگرد شهادت حاج قاسم در شهرهای شــیراز ،تهران ،اراک،
مشهد ،سمنان ،تبریز ،نطنز ،اهواز ،یزد ،سبزوار و قم است .خاطرات کتاب
«یک بغض و هزاران مشت» ،بخش کوچکی از دریای خاطراتی است که
هنوز در سینه ها موج می زند .امیدوارم افراد و نهادهای فرهنگی دیگر
همت کنند و تکمیل کننده پازل کنش های مردمی «مکتب سلیمانی»
باشند» .کتاب «یک بغض و هزاران مشت» که تحقیق ان توسط جمعی
از محققان و پژوهشگران تاریخ شــفاهی در شهرهای مختلف صورت
گرفته و تدوین ان برعهده علیرضا اشرفی نســب بوده است ،در ۱۲۰
صفحه ،شمارگان ۱۲۰۰نسخه و قیمت ۳۰هزار تومان توسط انتشارات
«راه یار» به چاپ رسیده است/.میزان صفحه 6
خرب فرهنگ و هرن
نمایشگاه عکس جلوه های مشترک ادیان توحیدی در اروپا
نمایشگاه عکس «پیدای ناپیدا» شامل عکاسی های ســیدمهدی دزفولی از مسجد ایاصوفیه شهر
استانبول ترکیه ،کلیساهای شــهرهای پاریس فرانســه و ماینز المان و همچنین کنیسه بزرگ شهر
بوداپست در مجارستان از ٢٨مهرماه تا ٥ابان ماه ١٤٠١در گالری شماره ۲فرهنگسرای ارسباران برگزار
می شود .فصل مشترک تمامی این عکس ها ،جلوه های مختلف خداباوری در مکان های مذهبی در برخی
کشورهای اروپایی است .بررسی مساله خداباوری در ادیان ابراهیمی در قاره ای همانند اروپا با کثرت باورها
و اعتقادات مختلف و همچنین تقابل میان خداباوری و خداناباوری ،می تواند مساله ای قابل توجه برای
مخاطب عالقمند ایرانی باشد/.فارس
«این نمایش به اجرا نمی رسد» به اجرا می رسد
نمایش «این نمایش به اجرا نمی رسد» به نویسندگی و کارگردانی کامبیز میرزایی از ۱ابان ماه در سالن
بلک باکس مکتب خانه تئاتر ان بابل روی صحنه می رود.کامبیز میرزایی ،احمد فرهادی ،فاطمه زاهدی
تجریشی ،مصطفی غالمپور ،مهیار خاوری نژاد ،نیما کارگر ،االهه حسینی ،ترانه قلندری ،رومینا اقاجانی،
مبینا اقاجانی ،اوا محمودی ،مهدیس خداترس ،مریم حسن پور بازیگران اثر هستند .در خالصه داستان
«این نمایش به اجرا نمی رسد» امده است«:کیوان چیت ساز به اتفاق گروه در حال تمرین و اماده سازی شاه
لیر ویلیام شکسپیر هستند» .نمایش «این نمایش به اجرا نمی رسد» تا ۲۷ابان ماه ،هر شب ساعت ۱۹
در سالن بلک باکس مکتب خانه تئاتر ان بابل اجرا می شود/.صباخبر
هیلماافکلینت؛هنرمندیکهسال هاپسازمرگکشفشد
کمتر کســی نام Hilma af Klintرا شنیده است،
چه رسد به دیدن صد ها نقاشی و طراحی که این هنرمند
سوئدی قرن بیستم خلق کرده است .نهاد هنری او را نادیده
گرفت و او به سختی یک اثر را فروخت.
اکنون ،تقریباً ۸۰سال پس از مرگش ،او به عنوان یک
ستاره پیشگام در هنر انتزاعی شــناخته شده است .یک
تحقیق هفت جلدی و یک زندگی نامه از او در این ماه منتشر
می شــود .تیت مدرن در حال برنامه ریزی نمایشگاهی در
سال ۲۰۲۳است و یک فیلم ساز نامزد اسکار یک فیلم درباره
او ساخته است .هیلما اف کلینت به عنوان یک روشن بین
و عارف معتقد بود که انتزاع های او تحت هدایت ارواح برتر
نقاشی شده است و جهان کام ً
ال برای هنر رادیکال او اماده
نیست ،اما احتماالً او هرگز چنین تحسین پس از مرگ را
پیش بینی نکرده بود .او پیش از اینکه واسیلی کاندینسکی،
پیت موندریان و کازیمیر مالویچ خود را مخترع انتزاع معرفی
کنند ،مثلث ،مربع ،دایره و مارپیچ را به کار برد .در حالی که
کاندینسکی ادعا می کرد که اولین نقاشی انتزاعی را در سال
۱۹۱۱خلق کرده است ،اف کلینت این کار را در سال ۱۹۰۶
انجام داده بود .او مانند موندریان و کاندینســکی در سال
۱۹۴۴درگذشت .پس از نمایشی در سال ۲۰۱۶در گالری
سرپنتاین لندن که رکورد حضور ۶۰۰۰۰۰بازدیدکننده را
شکست ،عالقه به کار او افزایش یافت .این نمایشگاه بعدا ً به
موزه گوگن هایم در نیویورک منتقل شد .دانیل بیرنبام ،که
سرپرستی نسخه سرپنتاین را بر عهده داشت ،در این زمینه
گفته بود« :این پربازدیدترین نمایش در تاریخ ان موسسه
بود .این هنرمند که اثارش را در طول زندگی اش نشان نداد،
مورخان هنر را مجبور به بازنویسی تاریخ هنر کرده است.
چهار شنبه 27مهر 1401شماره 1296
7
یک هنرمند زن که قبل از کاندینسکی پیشگام هنر انتزاعی
بود اما ارتباطی با مجموعه داران ،مدیران موزه ها و گالری ها
نداشت .بسیار واضح است که او می خواست کارش را نشان
دهد ،اما حمایت نشد .تنها جایی که توانست اثارش را نشان
دهد در محافل بســیار خصوصی بود .او هنر خود را پیامی
معنوی برای بشر میدانست».
بیرنبام با بیان اینکه اف کلینت از عرفان و معنویت گرایی،
الهیات و انسان شناسی الهام گرفته است ،گفت« :او همراه
چهار زن دیگر در گروهی که خود را «پنج نفر» می نامیدند،
در مجالس معنوی شرکت می کرد و از طریق مدیتیشن به
کاوش در قلمرو های معنوی می پرداخت .ان ها با اعتقاد به
این که می توانند با موجودات عرفانی ارتباط برقرار کنند،
طرح ها و نوشته هایی از ناخوداگاه را روی کاغذ اوردند و این
کار ها چندین دهه قبل از سوررئالیست ها بود .اف کلینت که
در سال ۱۸۶۲در استکهلم به دنیا امد ،در اکادمی سلطنتی
هنر های زیبا تحصیل کرد و در سال ۱۸۸۷با درجه ممتاز
فارغ التحصیل شد و پس از ان از نقاشی پرتره های معمولی،
مناظر و مطالعات گیاه شناسی فاصله گرفت.
بیوگرافی جدید هیلما اف کلینت نوشته جولیا ووس،
مورخ هنر المانی ،به تازگی منتشــر شده است ،در حالی
که فیلمی به نویســندگی و کارگردانی السه هالستروم،
فیلمساز سوئدی نامزد اسکار ،اواخر این ماه در بریتانیا اکران
خواهدشد .این فیلم با عنوان هیلما یک فیلم زندگینامه ای
انگلیســی زبان در مورد هنرمندی اســت که جهان را به
گونه ای متفاوت می بیند و جستجوی تزلزل ناپذیری برای
کشــف حقیقت در مورد بشــریت و جهان هستی را اغاز
می کند/.هنرانالین صفحه 7
صاحب امتیاز :موسسه فرهنگی هنری وصف صبا
مدیر مسئول و سردبیر :محمدرضا شفیعی
www.rooznamehsaba.com
rooznamehsaba
تهران -خیابان ایت اهلل مدنی -کوچه خجسته منش -پالک 5
تلفن 77582422 -6 :فکس77548245 :
چاپ :موسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران
توزیع :نشر گستر امروز
یاسر سماوات -ســالگرد تولدش مصادف است با اوایل اخرین ماه
تابستان 1317خورشیدی ،هنگامی که دو خط شمال و جنوب راه اهن
ایران افتتاح شد .این روز همچنین با تطبیق 26اگوست ،مصادف با تصویب
اصول حقوق بشر در مجمع ملی فرانسه به سال ( 1789همزمان با انقالب
کبیر این کشور) و ملهم از اندیشه های «ژان ژاک روسو» مصادف است.
اکبرعبدی ،ستاره کم نظیر و پرفروغ سینما و تلویزیون ایران نیز چنین
روزی یعنی 4شهریورسال 1339خورشیدی در محله نازی اباد تهران
دیده به جهان گشود .پدرش اردبیلی بود و با حقوق کارگری چرخ زندگی
می گذراند و مادرش نیز تهرانی بود .جرقه بازیگری در 9سالگی وجودش
را شعله ور می کند ،شبی که او در یک مهمانی فامیلی ،ادای همه اعضای
فامیل را در می اورد .مادرش چند روز بعد سه النگویی را که تمام دارایی اش
محسوب می شد ،می فروشد و کمی هم از دروهمسایه قرض می کند تا پسر
مستعدش را در کانون فکری کودک و نوجوان نازی اباد ثبت نام کند .او در
جوانی درکارگاهی بیرون از شهر (جاده مشهد) به تراشکاری می پردازد؛ اما
عمر او در این حرفه دو سال بیشتر نیست .فقط کافی بود زنده نام رضا ژیان
با پرس و جو ادرس او را در بعدازظهری دم گرفته ازحرم افتاب ،ناباورانه
پشت دستگاه تراشکاری پیدا کند .شاید اگر مخاطبان سری سوم مجموعه
«زیر اسمان شهر» می دانستند نیم قرن پیش بین ژیان و عبدی چه
گذشته ،خیلی خوب پژمردگی عبدی را پس از درگذشت نابهنگام
رضا ژیان ،درک می کردند .چند سال پس از انقالب ،اکبر عبدی
با گروه کودک و نوجوان شبکه یک همکاری خود را اغاز می کند.
«باز مدرسه ام دیر شد» مجموعه ای بود که وی سال 1362با
نقش «محسن» در ان ظاهر شد« .جنجال بزرگ» نخستین
فیلم بلند عبدی بود که سال 1363مقابل دوربین قرار گرفت.
همان سال او در فیلم «مردی که موش شد» نقشی
فرعی بازی کرد .دو سال بعد ابتدا در فیلم
«ماموریت» کاری از حسین زندباف
به ایفای نقش پرداخت و ســپس
با کمدی «اجاره نشــین ها» اثر
ماندگار داریوش مهرجویی به
جاویدانی ایران عزیز ما
بازیگری همه فن حریف
اوج شهرت رسید .بازی او در نقش «اقا باقر» زمانی که بعد از بمب گذاری در
بنگاه امالک با سر و صورت سیاه به خانه بازمی گردد و مقابل در خانه فریماه
فرجامی را که اصال حواسش جای دیگری است از ترس شوکه می کند،
بی نظیر بود .یک ســال بعد عبدی در فیلم «غریبه» نقش «پرویز» را با
هنرمندی تمام ایفا می کند .پرویز برادر زن بهرام پرتوی (مهدی هاشمی)
بود که پس از بازنشستگی در نمایشگاه خودرویی که دارد به او کار می دهد
اما روحیه بهرام با داللی و فرهنگ این شغل کاذب همخوانی ندارد و ....
عبدی با تکیه کالم «پسر! ماشینو بپا غریب غربا روش خط و خال نندازن»
در این فیلم نشان داد از پس نقش های تیپیک هم به خوبی برمی اید( .او
یک دهه بعد این نقش را با کاراکتر «اثباتی» در سریال «به سوی افتخار»
تکرار کرد) یک سال بعد او در فیلم «گراند سینما» نقش ژاندارم کم سوادی
را بازی می کرد و اینجا هم از تکیه کالم «مردیکه مشــروطه چی» برای
غنی ساختن کاراکتر ژاندارم بهره گرفت .سال 1368خاطره انگیزترین
دوران حرفه ای این بازیگر برجسته را رقم زد .او در این سال در چهار فیلم
جلوی دوربین رفت که سه فیلم از این تعداد در سینمای ایران ماندگار
شدند .عبدی در فیلم «مادر» علی حاتمی با نقشافرینی بی بدیل
عبدی در جان بخشیدن به کاراکتر «غالمحسین» یکی
از جاودانه ترین بازی های خود را انجام داد .نبوغ عبدی
در ایفای این نقش انجا عیان شد که دوربین حاتمی ،
غالمحسین را در مرکز توانبخشی بیماران روانی و کنار
دو بیمار واقعی نشان داد .جایی که انگار عبدی از ان
دو نفر بیشتر درگیر سندرومش شده بود! جمله «مادر
مرد از بس که جان ندارد» هیچگاه از یاد تماشاگران
فیلم «مادر» پاک نمی شود .او برای این نقش افرینی،
سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش دوم
مرد هشتمین جشنواره فیلم فجر را
کســب کرد« .دزد عروسک ها» در
گروه های سنی کودک به کارگردانی
محمدرضا هنرمنــد ،دیگر فیلم
فراموش نشدنی عبدی در سال 68بود .او در این اثر با دو نقش «اقا خور
خور» و «دزد» مقابل دوربین هنرنمایی کرد .سرانجام فیلم دوست داشتنی
«ای ایران» دیگر اثر به یادماندنی این هنرپیشه برجسته در ان سال بود.
عبدی در «ای ایران» نقش گروهبان «مک وندی» را بازی می کرد .کاراکتر
ژاندارم بی سواد اینجا هم به خوبی اجرا شد .عبدی این بار جای تکیه کالم
از تکرار یک حرکت به عنوان ترجیع بند نقش افرینی اش بهره برد .او در
چند نوبت پا روی پای برخی معترضان روستا می گذاشت و با کف دست
ضربه ای به پیشانی ان ها می زد .عالقه او به سینمای کودک و نوجوان باعث
شد یک سال بعد در فیلم «ســفر جادویی» ابوالحسن داودی نیز حضور
یابد اما ســال 1370هم یکی دیگر از پرکارترین دوره های این هنرمند
سینمای ایران بود« .ناصرالدین شاه اکتور سینما» «سیرک بزرگ» «دل
شدگان» و «مدرسه پیرمردها» چهار فیلم او در این برهه بودند .عبدی
سال 1373نیز در پنج فیلم حضور یافت اما از بین ان ها «تحفه هند» و
«ادم برفی» بیش از بقیه در اذهان عالقه مندان سینما باقی ماندند .بازی
در «ادم برفی» را شاید بتوان یکی از شاهکارهای وی به شمار اورد .بازی
او در دو نقش که اولی مرد «عباس خاکپور» و دیگری زن «درنا خاکپور»
بود ،این بازیگر را به محبوبیتی وصف ناشدنی رساند .او سال 1390یک
بار دیگر در فیلم «خوابم می اد» نقش یک پیرزن (مادر رضا) را بازی کرد.
جالب این که او برای بازی در نقش یک زن سیمرغ بلورین بهترین بازیگر
مکمل مرد سی امین جشنواره فیلم فجر را کسب کرد! عبدی یکی از معدود
بازیگرانی بود که حتی با باال رفتن سنش هم همواره مورد توجه کارگردانان
سینما و تلویزیون قرار می گرفت .او در دهه 80و 90هم دوران پرکاری
را پشت سر گذاشت .شاید بتوان «اخراجی ها» اثر مسعود ده نمکی را در
دهه 80و «رسوایی یک و دو» را در دهه 90جزو اثار برجسته او دانست.
این هنرمند تمام نشدنی در تلویزیون هم نقش های ماندگاری بازی کرد.
بازی در سریال «در خانه» در نقش «پدر محسن» با تکیه کالم «:با اجازه
صاحب خونه »...یکی از این اثار است .البته او پیش تر در «محله برو بیا» و
«باز مدرسم دیر شد» به ایفای نقش پرداخته بود .بی گمان عبدی یکی از
برترین بازیگران تاریخ سینمای ایران است ،چرا که او در هیچ نقشی ودر
هیچ جا ،کم نیاورده است. صفحه 8