روزنامه صبا شماره 1292
روزنامه صبا شماره 1292
روزنامه صبا شماره 1292
شنبه| 23مهر 15 |1401اکتبر 18 |2022ربیع االول |1444
سال دهم| شماره 8 |1292صفحه| 5000ناموت|
معجـزه فـوت کوزه گـری
گزارشی در باب زندگی کوتاه کاراکترهای انیمیشن های ایرانی
فیلمسازانی که به جشنواره ها
نگاه توریستی دارند
صفحه 3
امین بهره مند :هنگام انتخاب کتاب
باید به گروه سنی توجه کنیم
صفحه 7
مهدی سلطانی؛ از نوروز 73
تا روزهای نو
صفحه 8 صفحه 1
2
خرب سیمنا و تلویزیون
شنبه 23مهر 1401شماره 1292
فیلمبرداری مجموعه اقتباسی از اثار ریک ریوردن در پایان راه
پرسی جکسون و المپ نشینان Percy Jackson & the Olympians -یک پنج گانه از رمان های
خیال پردازی ماجراجویی ریک ریوردن است که اقتباسی تلویزیونی از این مجموعه برای دیزنی پالس در
دست ساخت است .تاکنون بیش از ۶۹میلیون نسخه از این مجموعه در بیش از ۳۵کشور جهان به فروش
رسیده و به مدت ۲۴۵هفته در فهرست کتاب های پرفروش نیویورک تایمز برای ادبیات کودک بوده است.
ریک ریوردن در وبالگ خود نوشته است :فیلمبرداری «پرسی جکسون» و «المپ نشینان» به پایان نزدیک
می شود و در حال فیلمبرداری فصل شانزدهم کتاب هستیم .ادام کوپلند ،سوزان کرایر و جسیکا پارکر کندی
جدیدترین هنرپیشه هایی هستند که به این مجموعه که ساخت ان از سال ۲۰۲۰اغاز شده ،پیوسته اند/.ایرنا
لیام نیسن با «سالح عریان» همراه می شود
لیام نیسن بازیگر فیلم «سالح عریان» به کارگردانی اکیوا شفر خواهد شد.
ست مک فارلین و اکیوا شفر به صورت رسمی از لیام نیسن درخواست کرده اند تا در بازسازی این فیلم
به انها ملحق شود .بازیگر «ربوده شده» در حال مذاکره اســت تا بازیگر اصلی نسخه مدرنی از این فیلم
اسلپ استیک متعلق به دهه ۱۹۸۰شود .شفلر که فیلم هایی چون «رنجرهای نجات» را در کارنامه دارد،
تهیه کننده فیلم هم خواهد بود .وی فیلمنامه را با همکاری دن گرگور و داگ ماند نوشته است.
لیام نیسن چهره ۷۰ساله ایرلندی بازیگر فیلم های اکشن است و تنها در دوران پاندمی بازیگر شمار
شگفت انگیزی فیلم شامل «دزد صادق»« ،تیرانداز»« ،جاده یخی» و «خاطره» بود/.مهر
حمایت مستمر برای ساخت سریال سلمان فارسی
روز پنجشــنبه ۲۱مهر ،رئیس رســانه ملی با سفر به
شاهرود ،در جریان ساخت سریال فاخر سلمان فارسی قرار
گرفت .پیمان جبلی رئیس سازمان صداوسیما بعد از حضور
در لوکیشن کلیسای دمشق و مشاهده برداشت چند پالن
به داوود میرباقری و عوامل مختلف سریال خدا قوت گفت.
رئیس رسانه ملی سپس در سخنانی با اشاره به سومین
حضورش در پشت صحنه سریال سلمان فارسی این اثر را
اثری خاص خواند و تاکید کرد :کاری که داوود میرباقری
انجام می دهد صرفاً خلق یک اثر نمایشی تلویزیونی نیست
بلکه اثری برای تقویت حافظه تاریخی ایرانیان اســت تا
بدانند چه جایگاهی در میان یاران پیامبر و صدر اســام
داشــته اند .جبلی با اشــاره به ابعاد بین االدیانی داستان
سلمان فارسی و حضور بازیگران بین المللی در این سریال،
این اثر را دارای ارزش و بــردی جهانی خواند و گفت :این
کار استاد میرباقری و همکاران شان مصداق جهاد تبیین
به شمار می رود چون همه کارهایی که او به نام خودش در
تاریخ ثبت و عرضه کرده نمایش افتخارات ایران است.
رئیس ســازمان صداوســیما ابراز امیدواری کرد :این
ســازمان به عنوان خدمتگزار هنرمندان بتواند با حمایت
مستمر و دنباله دار به ساخت سریال ،طبق برنامه ریزی های
انجام شده ،کمک کند.
جبلی سریال سلمان فارسی را کارگاه اموزشی بزرگی
برای اهالی هنر خواند که قطعاً نقش بســزایی در ارتقای
سطح کمی و کیفی هنر نمایش کشور خواهد داشت.
داوود میرباقری ،نویسنده و کارگردان سریال سلمان
فارسی نیز با خوشــامدگویی و ابراز تشکر و خرسندی از
حضور جبلی گفت :این ســریال کار پیچیده ای است که
جغرافیای عظیم داســتانی و تاریخی را شامل می شود و
روایتگر هجرت سلمان برای یافتن حقیقت است.
میرباقری با اعالم ساخته شدن حدود ۳۳درصد سریال
که شامل فصل میانی ان یعنی فصل بیزانس است ،گفت:
در این فصل بازیگران مختلفی از یونان ،ارمنستان ،مراکش
و تونس در کنار بازیگران ایرانی جلوی دوربین رفته اند که
در زمان پخش سریال می توانند نقش چشمگیری در دیده
شدن جهانی ان داشته باشــند .جبلی در اخرین مرحله
دیدار از پشــت صحنه سریال ســلمان فارسی ،نشستی
صمیمانه با عوامل سریال داشت و دستوراتی برای تسهیل
هر چه بیشتر کار به مسئوالن سیمافیلم داد .تصویربرداری
این سریال از اذر ۱۳۹۸در کرمان اغاز شده و در شاهرود،
قشم ،جلفا ،شــهرک های ســینمایی غزالی ،نور و دفاع
مقدس ادامه داشته و هم اکنون تصویربرداری یک سوم
میانی ان به پایان رسیده است/.مهر
شورایپیچینگفیلم اولی هادرجشنوارهفیلمکوتاه
فراخوان دریافت فیلمنامه های متقاضیان ساخت فیلم کوتاه اول
سی ونهمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران منتشر شد.
براین اساس ،متقاضیانی که قصد ســاخت فیلم اول کوتاه خود را
دارند ،می تواننــد فیلمنامه های خود را در ایام برگــزاری این رویداد
به انجمن ســینمای جوانان ایران تحویل بدهند .در ادامه شــورای
فیلمنامه ای در ایام جشنواره با بررســی فیلمنامه های متقاضیان از
اثار منتخب دعوت کرده تا درشورای پیچینگ حضور یابند و در پایان
برگزاری جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران ۱۰ ،فیلمنامه جهت
تولید انتخاب و معرفی خواهند شد.
امکان ثبت نام و پر کردن فرم درخواست ارائه فیلمنامه ها در حال
حاضر در سایت جشنواره فراهم است.
سی ونهمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران به دبیری مهدی
اذرپندار ۲۷مهر تــا ۲ابان ۱۹(۱۴۰۱تا ۲۴اکتبــر )۲۰۲۲برگزار
می شود/.مهر
اغاز اکران «ادم درست را راه بده» در سینمای جهان
فیلم سینمایی «ادم درست را راه بده» به کارگردانی «توماس
الفردسون» اکران بین المللی خود در سینماهای جهان را از پایان
هفته پیش رو اغاز خواهد کرد.
فیلم «ادم درســت را راه بده» در ژانر ترسناک ساخته شده و
لینا لئاندرشون نقش اصلی ان را بر عهده دارد .وی نخستین بار به
بازیگری در تئاتری محلی پرداخت و پس از ان چندین بار در سال
۲۰۰۶میالدی ،به طور مستقیم ،در تلویزیون ظاهر شد.
وی درسن یازده سالگی،برای بازی در فیلم «ادم درست را راه
بده » با«توماس الفردسون» همکاری کرد و در این فیلم موفقیتی
جهانی بدست اورد.
نقش منحصربه فرد او به عنوان یک خون اشــام ،تحت نام الی
( )Eliنه تنها باعث شد تا بســیاری به نقد ،تحلیل و بررسی فیلم
ذکر شده بپردازند ،بلکه وی نامزد و دریافت کننده بسیاری از جوایز
بازیگری شود/.میزان
اعالم فهرست کوتاه نامزدهای جایزه تی اس الیوت
نامزدهای جایزه تی اس الیوت امسال در حالی اعالم شد که در این
میان ،پنج شاعر با اولین مجموعه شعری خود نامزد بهترین مجموعه
شعر جدید شده اند و از این حیث یک رکورد ثبت شده است.
ویکتوریا ادوک وی بالی ،مارک پاژاک ،جیمز کونور پترسون ،دنیس
ساول و یومی ساد در میان نامزدهای دریافت جایزه ۲۵هزار پوندی
این دوره حضور دارند.
فیلیپ گراس که سال ۲۰۰۹جایزه تی اس الیوت را دریافت کرده
است نیز به همراه فیونا بنسون ،جما بورگ ،انتونی ژوزف و ظفر کونیال
دیگر نامزدهای این دوره را تشکیل می دهند.
ژان اسپارک لند رییس داوران این رویداد ،این فهرست کوتاه نامزدها
را کتابهایی پرشور و غافلگیرکننده که به قلب ما رسوخ می کنند ،خواند.
جایزه تی اس الیوت روز ۱۶ژانویه ســال اینده اهدا می شود .سال
گذشــته این جایزه به جوئل تیلور برای مجموعه شــعرش با عنوان
« »C+nto & Otheredرسید/.صباخبر صفحه 2
خرب سیمنا و تلویزیون
اسکورسیزی «دار و دسته های نیویورکی» را سریال می کند
«اسکورسیزی» پس از ساخت فیلم موفق «دار و دسته های نیویورکی» در سال ۲۰۰۲با بازی «لئوناردو
ی لوئیس» و «کمون دیاز» ،این بارمی خواهد سریالی برای شبکه میرامکس بر اساس
دی کاپریو»« ،دنیل د
رمانی نوشته «هربرت اسبیری» بسازد که عالوه بر تهیه کنندگی ،کارگردانی دو اپیزود اول را بر عهده دارد.
«برت لئونارد» نگارش فیلمنامه این سریال را بر عهده دارد که گفته می شود برداشت جدیدی از رمان
«دار و دسته های نیویورکی» با شخصیت های جدیدی است که در نسخه سینمایی حضور نداشتند.
فیلم «دارو دسته های نیویورکی» در سال ۲۰۰۲در ۱۰شــاخه از جمله بهترین فیلم ،کارگردانی و
بازیگری مرد (دنیل دی-لوئیس) نامزد دریافت جایزه اسکار شد/ .ایسنا
فیلمسازانیکهبهجشنواره هانگاهتوریستیدارند
میالد فرج الهی مدیر شرکت پخش «فیلم چی» درباره اینکه جشنواره های بین المللی در حال حاضر پیش از هر
چیز به چه موضوع هایی از سینمای ایران توجه می کنند ،گفت :در هرجای دنیا هر انقالبی که رخ می دهد ،از انجا که
برای مردم چنین رویدادی ناشناخته است فیلم هایی که بعد از ان انقالب ساخته می شود ،ناخوداگاه این فیلم ها در
جشنواره های بین المللی بدون پرداختن به وجه هنری ان می پذیرند ،چرا که می خواهند بدانند حرف جدید انها چه
چیز است و چه ایده ال هایی دارند .برای سینمای بعد از انقالب ایران نیز همین اتفاق افتاد یک سری از فیلم های ایرانی
در جشنواره های بین المللی به عنوان نماینده سینمای جدید ایران شرکت کردند و مورد توجه قرار گرفتند.
او ادامه داد :اما دوره جذابیت حرف های جدید بعد از انقالب ها به ســرعت تمام می شــود و می توان گفت امروز
فیلم هایی که ساخته می شود و بتوان اسم ان را فیلم های سیاه نما خواند و به خاطر ان سیاه نمایی در جشنواره ها
پذیرفته شود دیگر وجود ندارد .البته برخی از جشنواره ها هستند که به اقلیت ها در هر کشوری مانند اقلیت های جنسی
در جهان سوم می پردازند تا این سوژه ها دیده شوند .یا زنان فیلمساز که تعداد کمتری نسبت به مردان هستند ،در
برخی از جشنواره ها بیشتر مورد توجه قرار می گیرند .فرج الهی توضیح داد :در جشنواره های درجه یک اص ً
ال به چنین
مواردی توجه نمی شود مگر اینکه داستان مورد نظر بسیار خوب تعریف شود و سوژه سیاه نمایی را به خوبی به تصویر
کشد که البته چنین فیلمی در همه جشنواره ها به خوبی دیده می شود و این پذیرش به دلیل داستان خوب است .کما
اینکه ما به عنوان پخش کننده صبح تا شب فیلم هایی می بینیم که شامل سوژه هایی چون اعتیاد و بدبختی است که
حتی در یک جشنواره هم پذیرفته نمی شود .وی گفت :زمانی که برای اولین بار دوربین به روستاهای ایران رفت ،جهان
چیزی را دید که تا ان زمان ندیده بود .رسم و رسوم و ادم هایی را دید که تا ان زمان ندیده بود .این سوژه ها برای بار اول
جذاب است اما امروز با وجود شبکه های اجتماعی و یا استفاده از گوگل مپ به راحتی می توانید از فضا و جوامع بسیار
دور اطالعات کسب کنید و ان فضا را تجربه کنید .این پخش کننده بین المللی فیلم با بیان اینکه امروزه چیزی مورد
توجه جشنواره های خارجی قرار می گیرد که داستان خوب داشته باشد ،داستانی که جدا از نژاد و ملیت مخاطب را پای
فیلم بنشاند ،ادامه داد :یکی از نکات مهمی که در زمینه دریافت جوایز بین المللی می تواند مورد توجه قرار گیرد ،ایجاد
ارتباط برای همکاری های بین المللی است .متاسفانه فیلمسازان ما به خصوص در حوزه فیلم کوتاه ،تخصصی اموزش
ندیده اند ،در واقع ما فیلمسازان دلی بسیار داریم اما فیلمساز تخصصی نداریم .به این معنا زمانی که فیلمسازان در یک
جشنواره پذیرفته می شوند بیشترشان به جشنواره ها نگاه توریستی دارند .او تاکید کرد :اگر فیلمساز زبان بین المللی
بلد نباشد از سینمای روز عقب می افتد ،یعنی در ان جشنواره نمی تواند درست حرف بزند و یا حتی نمی داند چه چیز
می خواهد .فرج الهی ادامه داد :یک بخش از این عدم اگاهی به دلیل محدودیت های موجود در ایران است و سینمای
روز در ایران اکران نمی شود .مساله دیگر این است که ساز و کار سینمای ما حرفه ای نیست ،یعنی ادم هایی که راس
کار هستند هیچ چیز از سینما نمی دانند و نسلی که اینها تربیت می کنند ناخوداگاه بی سواد می مانند/.مهر
شنبه 23مهر 1401شماره 1292
جایزه با ارزش جشنواره بوسان به «دِ رب» هادی محقق رسید
3
جشنواره بین المللی فیلم بوسان درحالی برگزیدگان رویداد امسال خود را معرفی کرد که در بخش
رقابتی جی سئوک جشنواره فیلم «دِرب» ساخته هادی محقق به صورت مشترک با فیلم «دگرگونی»
ساخته یالکین تویچی اف جایزه اصلی را دریافت کردند .در این دوره از جشنواره ،فیلم های «یک مسافر
وحشی» از کره جنوبی و «شیواما» از هند به طور مشترک جایزه بخش رقابتی جریان های نو جشنواره را
دریافت کردند« .یک مسافر وحشی» همچنین توانست جایزه نِت پک جشنواره را که از طرف یک گروه
منتقد اهدا می شود ،کسب کند .جشنواره فیلم بوسان که از ۱۳مهر ماه درشهر بوسان کره جنوبی برگزار
شد روز گذشته به کار خود پایان داد/.صباخبر صفحه 3
4
پرونده
شنبه 23مهر 1401شماره 1292
معجـزهفـوتکوزه گـری
گزارشی در باب زندگی کوتاه کاراکترهای انیمیشن های ایرانی
سمیهنجفی خاتونی انیمیشن ایرانی در نیم قرن اخیر سه دوره پرتالطم را پشت سر گذاشته است؛ دوره اول که مربوط به اواخر دهه
سال 1330است و از ان با نام تولد یاد می کنند که در این دوره حرکت های جدی و پیشرو از سوی هنرمندان
گزارش
ایرانی در فستیوال های بین المللی انجام شد .پس از این دوره درخشان ،به دلیل تغییر فضای سیاسی و پس از
ان وقوع جنگ تحمیلی ،سینمای انیمیشن وارد دوره دوم یعنی خواب زمستانی طوالنی شد .دوره ای که در ان چرخ تولید
انیمیشن از حرکت ایستاد .تا این که ورود کامپیوتر به بازار انیمیشن ایران را وارد دوره سوم؛ بیداری تدریجی می کرد .دوره ای
که در ان اصالحات اجتماعی در جهت حمایت از فعالیت های هنری هدایت شدند .همانطور که در دهه اخیر یعنی در فاصله
سال های 1390تا 1400این هنر توانست محصوالت بسیار ارزنده و قابل دفاعی را در فستیوال های بین المللی ارائه کند و حرکت
رو به رشد خود را اغاز کند .این روند ،با اسیب شناسی و نگاه واقع نگر می تواند با سرعت بیشتری طی شود.
شاگردی چیره دست ،اســتاد کوزه گر را ترک کرد و با تمام فنون
کوزه گری که اموخته بود ،کوزه های خود را ســاخت ،اما کوزه های او
شفافیت و لعاب کوزه های استاد را نداشتند .نزد استاد خود برگشت و
علت را جویا شد ،استاد به او گفت فرق میان من و تو یک فوت است ،تو
ان فوت اخر را انجام نمی دهی!...
تو مرا متولد کن ،خودم بزرگ خواهم شد
بیش از یک دهه از تولید اولین انیمیشن بلند ایرانی می گذرد و گویا
این مادر نوپا ،هنوز نتوانسته زندگی فرزندانش را پس از تولد شاهد باشد،
با خود صادق باشــیم؛ کاراکترهای انیمیشن های بلند ایرانی ،عمدتا
محکوم به یک زندگی کوتاه در داستان خود هستند .با وجود انکه در
هر دوره با پیشرفت در ابداعات سبک پردازی و اجرایی فنی موفق تری از
این رسانه نوپا روبرو هستیم ،اما هنوز شاهد ادامه دار شدن و ماندگاری
شخصیت های داستان در اذهان جامعه نبوده ایم ،به نظر نگارنده؛ دیگر
زمان ان رســیده که پس از یک دهه تالش و ازمون و خطایی که در
این حوزه رخ داده ،بازنگری موشکافانه تری به این مهم شود که؛ انچه
که می تواند از یک کاراکتر و شخصیت کارتونی؛ یک دوست و همراه
همیشگی برای مخاطب بسازد ،چیست؟ و برای این منظور چه بهتر
است که سازندگان انیمیشن در ایران با نگاهی دقیق و روانشناختانه
به سیر شــکل گیری کاراکترهای پرداخته شــده در طول این دهه و
مقایسه انان با کاراکترهای ماندگار خارجی و ایرانی ،با درک تفاوت ها و
شباهت ها ،اعجاز ماندگاری شخصیت ها را کشف کنند.
گاه شماری از اثار انیمیشن بلند ایرانی
انیمیشــن «تهران »1500به کارگردانی بهرام عظیمی و در سال
1392در ژانر کمدی ساخته شده است .داســتان این فیلم در سال
1500هجری شمســی می گذرد؛ زمانی که ربات هــا در کنار مردم
زندگی می کنند.
انیمیشن «رستم و سهراب» به کارگردانی کیانوش دالوند و محصول
مشترک مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و استودیو انیمیشن
اریا است که در سال 1392ساخته شده است ،این انیمیشن به همان
داستان معروف رستم و سهراب می پردازد .البته برخالف داستان اصلی،
در پایان این انیمیشن سهراب به دست رستم کشته نمی شود.
انیمیشن «جمشید و خورشید» به کارگردانی بهروز یغمائیان در
سال 1384کلید خورد ،ساخت این انیمیشن 4سال طول کشید و به
مدت 10سال اجازه اکران نداشت .داستان این فیلم در گذشته های دور
و در گوشه ای از سرزمین پهناور ایران می گذرد ،گروهی از شاهزادگان
به خواستگاری خورشید ،دختر پادشاه می ایند تا شایسته ترین انها،
داماد و وارث تاج و تخت پادشاه شوند .منجم دربار که سال هاست عاشق
دختر پادشاه است ،خورشید را دزدیده و او را به سرزمینی دور می برد.
جمشید برای نجات خورشید ،به جنگ با منجم می رود.
انیمیشن «شاهزاده روم» محصول سال 1393به کارگردانی هادی
محمدیان است .داستان راجع به دختری مسیحی به نام ملیکا است.
ملیکا از تبار پدر از نوادگان یشوعا وصی حضرت عیسی و از تبار مادر
نواده قیصر روم است .سرنوشــت ملیکا به گونه ای رقم می خورد که
درنهایت به بالد اسالمی می رود و به همسری امام یازدهم شیعیان در
می اید« .شاهزاده روم» در کشورهای لبنان ،عراق ،عربستان ،کویت،
ساحل عاج ،بحرین ،فرانسه و انگلستان به نمایش درامده است.
«فهرســت مقدس» به کارگردانی محمدامیــن همدانی در ژانر
تاریخی ،محصول سازمان رســانه ای اوج در ســال 1394است که
ماجرای ان در نجران کشور یمن می گذرد .زمان ان هم مربوط به صد
سال قبل از ظهور دین اسالم است .داستان این انیمشن براساس سفر
فیلم با نام هاران شــکل گرفته است .این
قهر ما ن
انیمیشن در ســینماهای خارج از
کشوربه نمایش درامد.
انیمیشن «در مسیر
باران» بــه کارگردانی
حامد کاتبــی ،محصول
ســال 1395است که به
سفارش موسسه افرینش های
اســتان قدس رضوی تهیه و
تولید شــده اســت .داستان
ان درباره مردی بــه نام ریان
است .ریان به سفری می رود و
درنهایت به شهر مرو می رسد.
او در این سفر با مصائب زیادی
من جمله خشکســالی و روبرو
می شود.
انیمیشن «نبرد خلیج فارس»
به کارگردانی فرهــاد عظیما در
سال 1395توسط گروه انیمیشن فاطمه زهرا ساخته شد؛ داستان این
انیمیشن درباره سال های اینده است که طی حمله امریکا به تاسیسات
اتمی ایران اتفاق می افتــد و قدرت نظامی ایران را نشــان می دهد.
شخصیت اصلی داستان فرمانده ای به نام قاسم است که از شخصیت
سردار سلیمانی سرچشمه گرفته شده است.
انیمیشــن «امین و اکوان» به کارگردانی زحل رضوی و محصول
سال 1396است .داستان درباره دو شخصیت امین و اکوان است که به
شهر جدیدی می روند تا زندگی تازه ای را شروع کنند .امین ارایشگری
خوش قلب و مهربان است ،اما اکوان که ادم حسود و طمع کاری ست صفحه 4
پرونده
حاضر نیســت با تالش و زحمت پول دربیاورد .پس از دوستی امین
اســتفاده می کند و پول او را خرج می کند .به گفته کارگردان این اثر،
«امین و اکوان» گرچه در جشنواره جونیورفست جمهوری چک موفق به
دریافت جایزه نشد ،ولی توانست توجه و تجلیل هیات داوران ،شامل جان
استیونسون از کشور امریکا و کارگردان انیمیشن «پاندا کونگ فوکار»،
جیتندرا میشــرا تهیه کننده و کارگردان بیش از 110فیلم هندی و
کامیال بوکووا مدرس دانشگاه فیلمسازی پراگ بود ،به دست اورد.
انیمیشن «گولز» به کارگردانی فرزاد دالوند و تهیه کنندگی شرکت
تصویرگستر پاسارگاد در سال1396ساخته شد و داستان ان با اقتباس
از داستان فولکلور شنگول و منگول و با محوریت اموزه های اخالقی
بود .این انیمیشن برای اولین بار در جشنواره فیلم برلین رونمایی شد.
انیمیشــن «فیلشــاه» بــه کارگردانی هــادی محمدیــان و با
سرمایه گذاری گروه هنرپویا ،بنیاد سینمایی فارابی و موسسه تصویر
شهر در سال 1396ســاخته شده است.
داستان راجع به فیلی ســت که قرار
است رئیس گله باشد .اما این فیل
برخالف تصور همه بسیار دست
و پا چلفتی است .این انیمیشن
در اصل دربــاره اصحاب فیل و
حمله ابرهه به خانه کعبه است
که درنهایت به والدت حضرت
محمد (ص) ختم می شود ...این
انیمیشن در اکران لبنان توانست
به سومین فیلم پرمخاطب گیشه
سینماهای لبنان و دومین انیمیشن
پرمخاطب تاریخ سینمای لبنان تبدیل
شود« .فیلشاه» عالوه بر لبنان در کشورهای
اردن ،امارات و عراق هم اکران شده است.
انیمیشن «اخرین داستان» به کارگردانی
اشکان رهگذر توانست در سال 2020جزو
344فیلم واجد شــرایط برای رقابت در اکادمی اسکار
قرار بگیرد .این انیمیشــن که تولید ان از سال 1387
تا 1396به طول انجامیــد ،از کیفیت تصویری و
داستانی جذاب برخوردار است و به
همین دلیل توانسته در جشنواره های
خارجی حضور داشته باشد و جوایز متعددی
کســب کند .کارگردان فیلم اخرین داســتان ،در نشست با اصحاب
رسانه درباره فیلم خود گفت :این پویانمایی بلند سینمایی با توجه به
داستان ضحاک در شاهنامه فردوسی ساخته شده است و داشته ها و
اسطوره های فرهنگی را در ان مورد توجه قرار داده ایم.
انیمیشــن «بنیامین» به کارگردانی محســن عنایتی در ســال
1397ساخته شــد .داســتان بنیامین در دوره فراعنه
مصر روایت می شــود .بنیامین پسری است که برای
نجات جان مادرش از دست سربازان
فرعون باید ســفر پرخطری را
پشت سر بگذارد .مصطفی
حسن ابادی تهیه کننده انیمیشن بنیامین در مورد موفقیت های این
اثر در مصاحبه ای گفت :بعد از اکران موفق «بنیامین» و شناخته شدن
این انیمیشــن به عنوان یکی از انیمیشن های پرفروش ،فعالیت های
بین المللی این اثر اعم از شرکت در جشنواره های بین المللی و اکران
و پخش در کشورهای مختلف با همکاری گروه «عماریار» و شرکت
«فیلم مارکت» اغاز شد.
انیمیشن «پسر دلفینی» در ژانر ماجراجویی در سال 1399ساخته
شــد و یک کارتون ایرانی اکران شده در ســال 1401محسوب
کارگردانــی ان را
می شود که محمد خیراندیش
برعهده داشته است .داستان
پسری کوچک است که وقتی
نوزاد بود هواپیمای حامل او
و خانواده اش در دریا ســقوط
می کند و او به دست یک دلفین به
نام ســفید و مادرش نانا نجات پیدا
می کند .دلفین ها از ا و نگهداری می کنند
ن است به
تا بزرگ شود .او وقتی می فهمد انسا
خشکی امده تا دنبال مادرش بگردد.
پینوکیو را ادم کنید
سازندگان انیمیشــن و پویانمایی ایرانی در طول این
دهه نشــان داده اند که با وجود عدم زیرساخت های موجود
در ظرفیت تولیدی انیمیشن ایرانی ،در حوزه فنی و اجرایی
پویانمایی ،می توانند اثاری باکیفیت و مشابه نمونه های موفق
بین المللی تولید کنند ،اما عمدتا از خلق کاراکتری که بتواند پس
از اتمام مجموعه به حیات خود در جامعه ادامه دهد ،باز مانده اند.
این طور به نظر می رسد که سختی کار تولید ،انها را از اصل قصه
دور کرده است و انقدر غرق در پرداخت حرفه ای اثر شده اند که
اصل مطلب فراموش شده است .اگر به روش مهندسی معکوس
بخواهیم عمل کنیم؛ باید ببینیم از میان انیمیشن های تولید
شــده ایرانی کدام کاراکترها در حین پخش و بعد از پایان
اکران ،در زندگی ما احساس می شــوند؛ در قالب استفاده
از تکیه کالم و گویش خاصی که در کاراکتر بوده اســت ،یا استفاده از
تمثال شــخصیت در تولیدات محصوالت فرهنگــی و هنری ،گاهی
استفاده از تیپ شخصیتی کاراکترها به عنوان منبعی قابل ارجاع در
شاهد مثال های روزانه جمعی و ...وجود این موارد نشان از این دارد که
کاراکتر توانسته به بایگانی حافظه عاطفی و روانی اجتماعی رسوخ کند.
خلق و پرداخت شخصیت های کارتونی مانا ،نمودی از همان فوت
کوزه گری موثر شخصیت اســت که مانند روحی در کالبد شخصیت
دمیده می شود و او را از دنیای قصه ها به دنیای واقعی رهسپار می کنند،
از این دست ،کاراکترسازی های موفق می توان به شخصیت ننه قمر
در مجموعه «شکرستان» اشاره کرد که تولید و فروش عروسک ان نیز
مورد محبوبیت و اقبال عمومی جامعه قرار گرفت و یا تکیه کالم هایی
از کاراکترهای «دیرین دیرین» که از زبان مخاطبین این مجموعه
شنبه 23مهر 1401شماره 1292
5
شنیده می شود .همین طور «پسر دلفینی» به عنوان اخرین انیمیشن
اکران شده که با اقبال خوبی از ســوی مخاطبین مواجه شده است،
موقعیتی ویژه دارد .طوری که انتظار می رود ســاخت ادامه این فیلم
انیمیشن سینمایی را نیز شاهد باشیم .از میان کاراکترهای خارجی
هم می توان به شخصیت السا و انا در انیمیشن سینمایی «فروزن» و
یا کاراکترهای «عصر یخبندان» اشاره کرد که تا امروز ب ه غیر از صفحه
تلویزیون و پرده سینما بازار تمامی صنایع جانبی از جمله
اسباب بازی ،گیم ،پوشاک ،نوشت افزار ،کیف و کفش
و ...را به خود اختصاص داده اند.
سیا ساکتی؛ تولدی از پس مرگ زودرس
شهرام حیدریان؛ فیلمساز مستقل در بخشی
از مقاله اش با عنوان «کاراکتر انیمیشــن
و ماندگاری در اذهان» می نویســد؛
سال ها پیش در موسسه فرهنگی
حور چراغ فکری روشــن شد
و بــا همفکــری مجموعــه
معاونت فرهنگــی راهنمایی و
رانندگی پلیس راهور مجموعه تیزرهای
انیمیشن فرهنگ ترافیک راه اندازی شد .چند
کاراکتر برای این مجموعه طراحی شــد تا رسید
به کاراکتری به نام سیاســاکتی کــه در همان اولین
قســمت با موتور زیر کامیون رفت و مرد .استقبال از
این شخصیت به قدری بود که دست اندرکاران تولید را
بر ان داشت تا دوباره این شخصیت را زنده کنند و با ان،
قصه ها را پیش ببرند .کم کم به مدد پخش خوب و تکرار
مرتب ان طی چند سال ،این شخصیت به محبوب ترین
کاراکتر این مجموعه بدل شد .به تدریج عروسک هایی
نزدیک به شخصیت داداش ســیا ،تولید و روانه بازار
شد .در واقع ،با شخصیت سیاســاکتی توانمندی
اثرگذاری شــخصیت در ذهن مخاطب انیمیشن
بر همگان ثابت شــد .به دنبال ان ،شخصیت های
انیمیشن های ستاد مبارزه با مواد مخدر ،پلیس فتا ،وزارت بهداشت،
وزارت کار و شهرداری و ...توسط موسسه حور ساخته شد ولی جادویی
که در کاراکتر سیاساکتی وجود داشت ،ان را تا امروز در اذهان همگان
ته نشین ساخته است.
و اما کوزه گر
کوزه گر به شاگردان کاربلد خود گفت :اگر قبل از گذاشتن ظرف ها
داخل کوره ،با فوت کردن گرد و خاک ان را از بین نبری ،تمام زحماتت
از بین می رود.
همه می دانیم که پروسه ساخت انیمیشن ،کاری زمان بر طاقت فرسا
و بسیار هزینه بر است ،و شکست ان تقریبا غیرقابل جبران می نماید،
پس الزم است ،درهمان مرحله پیش تولید و اولیه ،که ساختمان اثر
درحال شکل گیری است با حساسیت بیشــتری از دارا بودن داستان
کشش دار و کاراکترهای عمیق اطمینان حاصل شود ،شخصیت هایی
منحصربه فردی که ریشه در واقعیت اجتماعی جامعه دارند اما به گونه ای
خاص و یا ماوراگون طراحی می شــوند ،به سادگی می ایند و ماندگار
می شوند. صفحه 5
6
خرب فرهنگ و هرن
شنبه 23مهر 1401شماره 1292
عکاسی که تکنیک انالوگ را به دیجیتال ترجیح می دهد
انتشارات رادیوس در ســال جاری میالدی کتاب «ریچارد میسراک :نمادها» را منتشر کرده که شامل
مجموعه عکس های این عکاس بین سال های 2006تا 2021است .این مجموعه از سال هایی اغاز می شود که
عکاسی انالوگ به تدریج جای خود را به عکاسی دیجیتال می داد .او بیشتر به خاطر عکاسی از مناظر فریبنده
امریکا مشهور است ،تصاویری که رابطه ما با جهان طبیعت را بررسی می کنند .ریچارد میسراک در احیای
عکس های نگاتیوی یا به اصطالح انالوگ با فرمت بزرگ و رنگی در دهه 1970نقش اساسی داشته است.
وی یکی از تاثیرگذارترین عکاسان نسل خود به حساب می اید .میسراک که از سال 2006به طور انحصاری
با دوربین دیجیتال کار می کند ،این بار امکانات زیبایی شناختی عکاسی انالوگ را بررسی کرده است /.ایبنا
دیمین هرست ،هنرمند نامدار نقاشی های خودش را می سوزاند
دیمین هرست در یک مراسم ایینی در جدیدترین گالری خود ،از ۱۲اکتبر شروع به سوزاندن ۱۰۰۰اثر
از اولین مجموعه ( NFTتوکن غیرقابل تعویض) خود کرد .این اقدام مرحله نهایی پروژه NFTهرست به
نام «پول» است که در ژوئیه ۲۰۲۱با مجموعه ای از ۱۰۰۰۰نقاشی نقطه ای اغاز کرد و هر کدام با عنوان،
شماره گذاری ،امضا و لینک به NFTمربوطه با قیمت ۲۰۰۰دالر فروخته شد .نقاشی هایی که قرار بود
به صورت فیزیکی باقی بمانند از ۶سپتامبر در گالری خیابان نیوپورت به نمایش درامده اند و اثار باقیمانده
هر روز تا پایان نمایش در ۳۰اکتبر به صورت دسته ای سوزانده می شوند .هرست پس از اینکه چند اثر را به
اتش کشید ،اعتراف کرد « :در واقع بیشتر از انچه فکر می کردم از این کار لذت می برم» /.هنرانالین
وقتی موجود بی جان هنر می افریند
Ai-Daیک ربات هنرمند انسان نماست که به نام یک زن
ریاضیدان پیشگام ،ادا الولیس نامگذاری شده است.
Ai-Daاولین ربات هنرمند فوق واقع گرایانه جهان است
که در فوریه ۲۰۱۹در یک تیم از متخصصان بســیار ماهر
ساخته شد .او با استفاده از بازوی بیونیک و چشم های مجهز
به دوربین ،به خلق اثار هنری می پردازد و امسال در دوساالنه
ونیز نمایشگاهی داشت که مسائل سیاسی و اجتماعی را از
طریق نقاشی ،مجسمه سازی و اینستالیشن بررسی می کرد.
این ربات هنرمند که ایدان ملر ان را ساخته چند روز پیش
به پارلمان انگلستان رفت تا به سواالت اعضای مجلس اعیان
پاســخ دهد .برای اولین بار ،اعضای مجلس اعیان به عنوان
بخشی از تحقیقات خود در مورد اینده صنایع خالق بریتانیا،
درباره یک روبات به بررسی و تحقیق پرداختند.
Ai-Daدر پاسخ به سواالت اعضای کمیته ارتباطات و
دیجیتال درباره نحوه کار خود توضیح داد و در عین حال نشان
داد که به توانایی های خود اگاه است و می داند که کجا کمبود
دارد .او درباره اینکه چگونه هنر تولید می کند و این کار چه
تفاوتی با انسان دارد ،گفت« :با دوربین هایی که در چشم من
هستند ،الگوریتم ها و بازوی رباتیک روی بوم نقاشی می کنم و
در نتیجه تصاویر بصری جذابی به دست می ایند .من تجربیات
ذهنی ندارم و به برنامه های کامپیوتری وابسته هستم .اگرچه
«رضا»اثریاجتماعیاست
امیرحسین اقایی کارگردان نمایش «رضا» که این روزها در مرکز
تئاتر مولوی روی صحنه اســت ،درباره موضوع این اثر نمایشی گفت:
نمایش «رضا» دارای ۹اپیزود است که هر اپیزود قصه ای متفاوت دارد
و روایت گر اقشار مختلف اجتماعی است که به مقاصد مختلف به زیارت
امام رضا (ع) می روند .او تاکید کرد« :رضا» تم مذهبی ندارد و صرفاً یک
نمایش اجتماعی است که در فضای مذهبی شهر مشهد روایت می شود
و می تواند در هر شهر دیگری نیز روایت شود.
اقایی با بیان اینکــه برای اجــرای نمایش «رضــا» از المان های
نمایش های ایرانی استفاده شده است ،درباره نحوه نگارش متن توضیح
داد :جابر رمضانی به همراه یک تیم و به صورت کارگاهی نمایشــنامه
«رضا» را نوشت و ســال ۹۱در کارگاه نمایش مجموعه تئاتر شهر به
صحنه برد .با توجه به اینکه ۱۰ســال از زمان نگارش متن گذشته ،با
اجازه ای که جابر رمضانی به ما داد با توجه به شرایط روز جامعه ،تغییراتی
در متن ایجاد شد/.مهر
نقاشی«دیویدهاکنی» ۲۱میلیونپوندفروختهشد
نقاشی «صبح زود :سنت ماکسیم» اثر نقاش معروف انگلیسی،
در یــک حراجی به قیمت ۲۱میلیون پوند و ســه برابــر باالتر از
براورد اولیه به فــروش رفت .این نقاشــی کــه تصویرگر طلوع
افتاب مدیترانه ای است در ســال ۱۹۶۹توسط «دیوید هاکنی»
هنرمند انگلیسی تکمیل شده بود و طی ۳۰سال اخیر در اختیار
مجموعه داران خصوصی بوده اســت .نقاشــی «صبح زود :سنت
ماکسیم» که قیمت اولیه ۷تا ۱۰میلیون پوند در مدت ۶دقیقه و با
قیمت ۲۱میلیو پوند ( ۲۳.۶میلیون دالر) که سه برابر باالتر از براورد
اولیه است ،در حراج کریستیز به یک خریدار خصوصی فروخته شد.
البته فروش این تابلو تا شکستن رکورد اثار «دوید هاکنی» فاصله
زیادی دارد ،نقاشی «استخر با دو پیکر» که در سال ۱۹۷۲توسط
این نقاش خلق شده بود ،در حراجی سال ۲۰۱۹کریستیز به قیمت
۹۰.۳میلیون دالر فروخته شــد تا «هاکنی» به یکی از گرانترین
هنرمندهای زنده جهان تبدیل شود/ .ایسنا
زنده نیستم ،باز هم می توانم هنر خلق کنم».
ایدان ملر ،خالق Ai-Daدرباره او می گوید« :ای دا روبات
پیچیده ای است که برای تقلید از انسان طراحی شده است .این
ربات یک پروژه هنر معاصر است که هدف ان بررسی این است
که ایا امکان نقد دنیای فناوری توســط خود فناوری ،وجود
دارد یا خیر Ai-Da » .از یک طرف توجه عمومی زیادی را به
خود جلب می کند و از طرف دیگر انتقادات زیادی را به وجود
اورده است .او در ابتدا با اسکن یک شیء از طریق دوربین های
خود و فرایند های هوش مصنوعی که پیام هایی را به بازوی
رباتیک او ارسال می کرد می توانست تصاویرانتزاعی بکشد.
اما در اوریل ۲۰۲۲بازوی نقاشــی جدیدی به او اضافه شد
که به او توانایی های جدیدی مانند نقاشی با استفاده از پالت
داد و امروزه Ai-Daقادر است با استفاده از یک پالت مانند
هنرمندان نقاشی کند .در حال حاضر ،نقاشی های Ai-Da
واقعیت موجود را تکرار می کند و هنوز خلق اثار هنری کام ً
ال
بدیع برای او غیرممکن است ،هرچند که هیچ کدام از اثاراو
شبیه یکدیگر نیستند.
با این حال ،این موضوع ســواالت زیادی را در دنیای هنر
ایجاد می کند :اگر انچه او می کشد الهام گرفته از چیزی باشد
که از قبل وجود دارد یا ما را احاطه کرده است ،ایا می توان او را
یک هنرمند نامید؟ /هنرانالین
خرس ایرانی عضو رسمی گروهان ارتش لهستان
الستسکی
نشر مرکز کتاب «ویتک :خرس قهرمان» نوشته ویسالو ُ
و ترجمه انا مارچینوفسکا را در ۲۰۸صفحه و بهای ۷۹,۵۰۰تومان
منتشر کرده است.
الستسکی ،در این کتاب داستان خرس قهوه ای معروف
ویسالو ُ
ایرانــی« ،ویتک» را روایــت می کند .زمانی که ســربازان گروهان
بیست ودوم توپخانه ارتش لهســتان در بحبوحه جنگ جهانی دوم
از خاک ایران عبور می کردند ،ویتک را کــه در ان زمان توله خرس
کوچکی بود از یک پســربچه ایرانی در نزدیکی همدان به دو قوطی
کنسرو خریدند و دور از چشم فرمانده هایشان با خود همراه کردند.
این خرس پس از مدتی به عنوان ســمبل خوش یمنی در کلیه
واحدهای مستقر در ان حوالی شناخته شد و به همین روی نام ویتک
(یعنی جنگ را دوســت دارد) روی این حیوان گذاشته شد و به طور
رسمی به عضویت گروهان ۲۲پشــتیبانی توپخانه ارتش لهستان
درامد/ .مهر صفحه 6
شنبه 23مهر 1401شماره 1292
خرب فرهنگ و هرن
کاهش گردشگران داخلی در نیمه دوم سال
سیدمصطفی فاطمی ،مدیرکل دفتر توسعه گردشگری داخلی با اشاره به کاهش تعطیالت در نیمه دوم
سال جاری و تاثیر ان در حوزه گردشگری گفت :با توجه به انکه بیشتر تعطیالت تقویمی ،در نیمه نخست
سال ۱۴۰۱متمرکز شده بود شاهد رشد خوبی در توسعه گردشگری بودیم و بسیاری از شهرها و استان ها
توانستند ضریب اشغال بیش از ۵۰درصد را تجربه کنند و حتی برخی به ۱۰۰درصد هم رسیدند .اما در
نیمه دوم ســال با کاهش و نبود تعطیالت در میان هفته ،گردشگری دستخوش تحوالتی خواهد شد .او
یاداور شد :رویکرد گردشگران در نیمه دوم سال در مناطق مختلف متفاوت خواهد بود .به طور مثال کماکان
گردشگران در تعطیالت اخر هفته به شهرهای شمالی خواهند رفت/ .ایلنا
7
بزرگ ترین تابلو خطاطی جهان خلق شد
باسم مهدی ،هنرمند عراقی است که بزرگ ترین تابلو خطی جهان را به طول دو کیلومتر و به زبان عربی
و به خط کوفی نوشته است« :انقذوا االهوار» (اهوار را نجات دهید) .اهوار جمع هور و در زبان عربی به معنای
تاالب است .هدف این هنرمند هشدار درباره خشکی تاالب ها بوده است .باسم مهدی به خبرنگاران گفته
است :این اثر ۵۰متر طول و ۴۰متر عرض دارد که معادل دو هزار متر مربع است .می خواستیم این اثر بسیار
بزرگ باشد تا میزان رنجی که ما از خشکی این منطقه می بریم را نشان دهد .در این مدت شاهد خشکی
تاالب ها ،مرگ حیوانات و مهاجرت مردم از این منطقه بوده ایم .خطاطی و طراحی این اثر ۳۰روز به طول
انجامیده و اجرای ان یک روز کامل زمان برده است/.ایسنا
امین بهره مند:
هنگامانتخابکتاببایدبهگروهسنیتوجهکنیم
امین بهره مند ،مترجم درباره توجه به گروه ســنی
کتاب ها و ژانر مورد عالقه هر کودک و نوجوان توضیح داد
و گفت :به تازگی یک مجموعه ۶جلدی به نام «بیداری»
و رمان «عروسی نفرین شــده» و «بچه های طرسناک
و چرخ وفلک بدشانســی» با ترجمه من در انتشارات
پیدایشمنتشرشد هاستکههمهدرژانرجنایی،معمایی
و وحشت هستند.
او در ادامه خاطرنشــان کرد :در برخی داستان های
ژانر وحشت مانند کتاب «عروسی نفرین شده» نوشته
دن پابلوکی هیچ ا ِلمان ترسناک خارجی که مخصوص
یک فرهنگ و جامعه خاص باشد ،وجود ندارد و ارتباط
برقرار کردن با ان ها محدود به جغرافیا یا فرهنگ خاصی
نیست .از طرفی کتاب هایی مانند مجموعه «بیداری»
نوشته کریستوفر گلدن درباره اسطوره های ژاپن است و
شخصیت های ترسناک ژاپنی در ان ها روایت شده است.
مترجم «بچه های طرسناک و چرخ وفلک بدشانسی»
درباره پرداختن به المان های ایرانی و اســطوره ای در
ادبیات ژانری اظهار کرد :جدیــدا دیده ام که کارهای
تالیفی هم به سمت ادبیات ژانر وحشت و بره مندی از
ا ِلمان های ایرانی و اسطوره ای می روند که اگر خوب به این
موضوع پرداخته شود ،می تواند موفق باشد و موردتوجه
قرار بگیرد زیرا کســی که در فرهنــگ ایرانی بزرگ
شده اســت ،یک پس زمینه ذهنی نسبت به افسانه ها
و موجودات ترسناک دارد و احتماال بیشتر با داستان
ارتباط برقرار می کند .
او با تاکید بر انتخاب کتاب مناسب برای هر گروه سنی
بیان کرد :فکر می کنم به خصوص میان والدین نسبت به
ادبیات ژانری تفکری وجود دارد که احساس می کنند
این کتاب ها برای کودک و نوجوان مناسب نیستند اما
براساس شــرایط امروزه بچه ها با فیلم ،سریال و… به
سمت هیجان کشیده می شوند اما باید توجه داشت که
هر کتاب و محتوایی برای یک گروه سنی خاص مناسب
است و اگر این نکته را مدنظر قرار دهیم نه تنها خواندن
این مطالب هیچ خطری ندارد بلکه یک سری هیجان ها
و موقعیت هایــی را برای خواننــده تداعی می کند و
شبیه سازی ست برای او تا در واقعیت واکنش درست تری
نسبت به ان موقعیت ها داشته باشد .این مترجم تصریح
م خود کودک و نوجوان باید نسبت به
کرد :هم والدین و ه
انتخاب کتاب و ژانر مناسب خود نظارت داشته باشند.
اولین کسی که می تواند مطلب موردنظر خود را تشخصی
دهد ،خود بچه ها هســتند زیرا وقتی کودک و نوجوان
کتابی را بخواند که داستان ان برایش جالب یا مناسب
ســنش نباشــد ،دیگر ادامه نمی دهد و کتاب را کنار
می گذارد .بهره مند در پایان با بیان اینکه باید به درجه
سنی پشت جلد کتاب ها توجه کرد ،گفت :در سال های
اخیر ناشران پشت کتاب ها درجه سنی مناسب ان را درج
می کنند و این موضوع برای مخاطبان هنگام خرید کتاب
م می توانند باتوجه به درجه
کمک کننده است و والدین ه
سنی پشــت کتاب روی اثاری که بچه هایشان مطالعه
می کنند ،نظارت داشته باشند/.صباخبر صفحه 7
از نوروز 73تا روزهای نوی یک بازیگر
صاحب امتیاز :موسسه فرهنگی هنری وصف صبا
مدیر مسئول و سردبیر :محمدرضا شفیعی
www.rooznamehsaba.com
rooznamehsaba
تهران -خیابان ایت اهلل مدنی -کوچه خجسته منش -پالک 5
تلفن 77582422 -6 :فکس77548245 :
چاپ :موسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران
توزیع :نشر گستر امروز
بازیگر چشم ابی و نقش های خاکستری
به یقین نقش افرینی یک بازیگر در ایفای نقش های منفی
با وجود شخصیت مثبتی که دارد از اســتعداهای بالفعل او
محسوب می شود .در این مقوله عالوه بر استعداد ذاتی ،گاه
میمیک چهره هم به کمک بازیگر می اید .مهدی سلطانی از
ان دست بازیگرانی اســت که از این مولفه نیز به خوبی بهره
می برد .سلطانی با بازی در نقش «جمیل» سریال «دیوار»
مخاطب را به این تکاپو می اندازد که شخصیت جمیل منفی
است یا مثبت؟ مخاطبی که سال هاســت عادت کرده نگاه
سیاه و سفید به تولیدات ســیما و گاه سینمای ایران داشته
باشد .چطور ممکن است شــخصیت تاریکی مانند جمیل
،سیگار را از دســت تبه کار دیگری بگیرد و بگوید «:عاقبت
دود گوشــه خیابان افتادن اســت؟» اگر شخصیت او منفی
است ،این همه عشق به فرزندش خورشید که باعث شده او
حتی خورشیدی را کف دســتش خالکوبی کند از کجا امده
است؟! یا اگر این شخصیت مثبت است چرا خواهرزاده اش در
کمند ماموران نیروی انتظامی گروگان می گیرد و اسلحه روی
سرش می گذارد؟ بازیگرانی مانند سلطانی ،معرف نقش های
خاکستری اند .او در تازه ترین کار بهرنگ توفیقی ،مجموعه
تلویزیونی «بی همگان» که این شب ها از شبکه سوم سیما
روی انتن می رود نیز نقشی خاکستری را به نمایش می گذارد.
«مهندس یوسفیان» پدر «الناز» که عالقه زائدالوصف او به
دخترش باعث می شود مانع بزرگی در راه عشق نافرجام او به
«امیرعلی» باشد .اوج بازی سلطانی در این مجموعه ،مربوط
به قسمتی است که پس از بیرون راندن امیرعلی از کارخانه
با خشمی مهارنشــدنی الناز را مجبور می کند همان شب به
ترکیه برود .با وجود این در سکانس بعدی ،سلطانی در عین
عصبانیت ،تقطیع حس فوق العاده ای دارد .مهدی سلطانی
بازیگری است که عالوه بر تکنیک های بازیگری ،بازی حسی
را نیز به خوبی بلد اســت .هنری که کمتــر بازیگری از ان
بهره مند است.
یکم شهریورماه زادروز این بازیگر برجسته سینما و تلویزیون ایران
است .روزی مصادف با سالروز شیخ الرئیس ابوعلی سینا ،همه چیزدان
قرون چهارم و پنجم هجری شمســی که به همین مناســبت ،یکم
شهریور ،روز پزشک در ایران محسوب می شود .یکم شهریوری که به
سال 1332زمانی برای تشکیل کابیته کودتا علیه دولت مردمی دکتر
محمدمصدق پس از ماجرای تلخ 28مرداد 1332و دسیسه مشترک
سرویس اطالعات مخفی بریتانیا ،اژانس اطالعات مرکزی امریکا (سیا)
و مخالفان مصدق در ایران بود .مهدی سلطانی ،بازیگر نام اشنای سینما
و تلویزیون ایران چنین روزی از سال 1350خورشیدی در سروستان
که حدود 77کیلومتری جنوب شیراز واقع است دیده به جهان گشود
اما از انجا که پدرش باید برای تحصیالت تکمیلی عازم تبریز می شد ،او
تا 5سالگی در دیار ستارخان و باقرخان اقامت داشت .پس از ان همراه
خانواده اش دوباره به سروستان بازگشت و تا پایان دوران دبیرستان در
استان فارس ساکن بود .سال 1369پس از قبولی در کنکور سراسری
برای اغاز تحصیالت عالیه در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران،
عازم پایتخت شد .سال 1373را باید ســراغاز حضور درخشان او در
سیمای ایران دانست .سلطانی پس از دریافت مدرک کارشناسی در این
سال ،با نمایش «چند و چون به چاه رفتن چوپان» حضور خود را روی
صحنه تئاتر ایران اعالم کرد .البته که ســلطانی پیش از اغاز این سال
در مجموعه «نوروز »73که در زمستان 1372به کارگردانی حسین
فردرو تهیه شد ،برای نخســتین بار مقابل دوربین حضور یافت .شاید
کمتر کسی سلطانی جوان با اندام ترکه ای را که در این مجموعه طنز
گاه در هیبت خواننده پاپ و گاه در نقش بادکنک فروش کنار مهرداد
نظری به ایفای نقش می پرداخت ،به خاطر می اورد ولی حقیقت این
است که سلطانی با «نوروز »73در سیمای ایران متولد شد .یک سال
بعد او در دو مجموعه «کاراگاه» به کارگردانی حسن هدایت و «حقیقت
در اینه» به کارگردانی اســماعیل میهن دوســت،
نقش هایی فرعی بازی کرد .شاید چیزی که باعث
شد مهدی سلطانی با ان همه استعداد در دهه
70چندان به چشم نیاید ،جدیت او برای ادامه
تحصیل از یک سو و حضور پررنگش روی صحنه
تئاتر از سوی دیگر بود .سلطانی سال 1378موفق
به دریافت کارشناســی ارشــد از دانشکده
سینما و تئاتر دانشگاه تهران شد .پس از
وقفه ای چندساله او برای ادامه تحصیل
راهی اروپا شــد تا این بار سال 1383
در دانشــگاه اوینیون فرانسه ،واقع در
جنوب شرقی این کشــور و در کرانه
رودخانه رون ،به ادامه تحصیل بپردازد.
دانشگاهی که پذیرای 7هزار دانشجو از
سراسر جهان بود .دو سال بعد او با مدرک
دکترای بازیگری از این دانشــگاه فارغ
التحصیل شد .حضور سلطانی در فرانسه
غیر از تکمیل تحصیالت و تسلط کامل به
زبان فرانسوی باعث اشنایی بیشتر او با
هنر هفتم و چهره های برجسته سینمای
سرزمین شــش ضلعی مانند ژان لوک
گدار و کلود شابرول شد .بسیاری شهرت
سلطانی را مرهون بازی او در نقش «بهزاد
مصیب» مجموعه تلویزیونی «در مسیر
زاینده رود» که ســال 1389به کارگردانی حســن فتحی تولید شد،
می دانند اما سلطانی با نقش افرینی در ســریال «دیوار» اثر سیروس
مقدم توجه زیادی را معطوف به خود و شخصیت «جمیل میان قاضی»
کرد .ســال 1392او با بازی در رل «دکتر عنایتی» در فیلم سینمایی
«چ» به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا ،در واقع نقش افرینی متفاوتی
در سینما داشت .شخصیتی که به نظر وجود خارجی نداشت و سمبلی
از کردهای تحصیل کرده بود که اعتقادی بــه مبانی و مبارزات حزب
دموکرات ندارند و بیشــتر مشی مبارزه با اســلحه حزب «کومله» را
می پسندند .بازی در نقش «شهرام کامفر» مجموعه تلویزیونی «کیمیا»
به کارگردانی جواد افشــار ،نقطه اوج دیگری برای سلطانی محسوب
می شد .شــهرام که مامور عالی رتبه امنیتی در دوره پهلوی است ،با
نزدیک شدن به روزهای سرنگونی رژیم درصدد فرار از ایران است اما در
این راه فرجام تلخی دارد .یکی از سکانس های فراموش نشدنی سریال
«کیمیا» حضور شهرام کامفر در خانه پدری کیمیا و اسلحه کشیدن
روی او ،برادرش (محمدعلی شادمان) و مادرش (ازیتا حاجیان) است.
چهره منحصر به فرد ســلطانی با موهای بور در این مجموعه یکی از
نکاتی است که نقش شهرام کامفر را منحصر به فرد کرده بود .بازی در
نقش «هاشم دماوندی» سریال «شهرزاد» که تولیدش سال 1394به
کارگردانی حسن فتحی در شبکه نمایش خانگی اغاز شد ،نقطه اوج
دیگر در کارنامه درخشان سلطانی محسوب می شد .هاشم دماوندی
از مریدان بزرگ اقای دیوان ســاالر و پدر «فرهاد دماوندی» است که
ضلع سوم مثل عاشقانه قباد ،شهرزاد و فرهاد را تشکیل می دهد .بازی
او در نقش هاشــم دماوندی به حدی تاثیرگذار بود که صحنه قتل او و
شاگردش با دسیسه «شاپور بهبودی» ( با نقش افرینی رضا کیانیان)
به یکی از دراماتیک ترین ســکانس های سریال شــهرزاد 3بدل شد.
ســلطانی پس از ان در دو مجموعه پرمخاطب دیگر ،یعنی «اقازاده»
به کارگردانی حامد عنقا از شــبکه نمایش خانگــی و «پدر» کاری از
بهرنگ توفیقی که سال 1397تولید و از شــبکه دو سیما روی انتن
رفت ،نقش های تقریباً یک ســانی از نظر محتوایی بــازی کرد .دهه
1390موســمی بود که سلطانی پیشــنهادهای متعددی برای بازی
در فیلم ها و ســریال های گوناگون داشت و شاید همین موضوع سبب
شد او از عشق دیرینش ،تئاتر کمی فاصله بگیرد .سلطانی در این دهه
تنها در نمایش های «پدرخوانــده ناپلی» « ،خاطرات و
کابوس های یــک جامه دار از زندگــی و قتل میرزا
تقی خان» « ،شاه لیر» و «جنایت مکافات» روی
صحنه رفت .سلطانی از اواســط دهه هفتاد تا
پایان دهه هشتاد در چند تله تئاتر نیز حضور
داشت که معروف ترین ان ها «تاجر ونیزی»
«منطقه جنگی» و «هویت» بــود .او عالوه
بر هنر بازیگری در خوانندگی هم دســتی
بر اتش دارد .تــک اهنگ های «الالیی» ،
«در ای دنیا» « ،دال چونی» و «گل بابونه» با
صدای مهدی سلطانی تنظیم و منتشر شده اند.
به تازگــی مجموعه تلویزیونــی «بی همگان» به
کارگردانی بهرنگ توفیقی بــا هنرمندی او در نقش
«مهندس یوسفیان» پدر «الناز» از شبکه سوم سیما
پخش می شود .نقشی خاکستری که بزرگترین مانع
در روایت عشق امیرعلی و الناز محسوب می شود.
با وجود این مخاطب هرگز به نقشــی که مهدی
سلطانی بازی می کند احساس بدی ندارد. صفحه 8