روزنامه صبا شماره 1286
روزنامه صبا شماره 1286
روزنامه صبا شماره 1286
سه شنبه| 12مهر 4 |1401اکتبر 7 |2022ربیع االول |1444
سال دهم| شماره 8 |1286صفحه| 5000ناموت|
تریلـوژی و تـراژدی
گفت و گو با کاوه قهرمان کارگردان فیلم «تارا»
واکنش رهبری معظم به مواضع
اخیر برخی چهره های هنری
صفحه 2
سیمرغ؛ فرصتی نو برای ورود
به عرصه های مغفول نمایشی
صفحه 2
وزیر ارشاد :هنرمندان پیشتاز
امیدبخشی و ایجاد نشاط
در جامعه هستند
صفحه 6 صفحه 1
2
سه شنبه12مهر 1401شماره1286
خرب سیمنا و تلویزیون
ع اخیر برخی چهره های هنری
واکنش رهبری معظم به مواض
حضرت ایت اهلل خامنه ای رهبر معظم انقالب اسالمی در مراسم مشترک دانش اموختگی دانشجویان
دانشگاه های نیروهای مسلح به موضع گیری های برخی چهره های ورزشی و هنری اشاره و خاطرنشان
کردند :از نظر من این موضع گیری ها هیچ اهمیتی ندارد و نباید در مورد انها حساسیت به خرج داد .جامعه
هنری و ورزشی ما سالم است و در ان عناصر مومن و با شرف کم نیستند و موضع گیری چند نفر ارزشی
ندارد .ایشان خاطرنشان کردند :تطبیق اینکه موضع گیری انها عناوین مجرمانه دارد یا نه با قوه قضاییه
است ولی از لحاظ عمومی ،موضع گیری این افراد ارزشی ندارد و جامعه هنری و ورزشی با این مواضع دشمن
شادکن الوده نخواهد شد/.صباخبر
«اسفند» درباره شهیدعلی هاشمی کلید می خورد
فیلمبرداری فیلم سینمایی «اسفند» (محصول تازه سازمان اوج) براساس مقطعی از حضور شهید علی
هاشمی در دوران دفاع مقدس به زودی اغاز می شود .این فیلم به نویسندگی و کارگردانی دانش اقباشاوی
ساخته خواهد شد .شهید علی هاشمی به سردار هور شهرت دارد و از جوان های عرب خوزستان و اهل اهواز
بوده است .رهبر معظم انقالب اخیرا در سخنرانی خود به مناسبت هفته دفاع مقدس به شهید هاشمی اشاره
کردند و او را از شخصیت های درجه یک دفاع مقدس نامیدند .فیلم «اسفند» به تهیه کنندگی محمدرضا
تخت کشیان ساخته می شود و در مرحله پیش تولید و انتخاب بازیگر است .فیلمبرداری این فیلم از اواخر مهر
یا اوایل ابان اغاز می شود و قرار است در چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر رونمایی شود/.ایسنا
رئیس رسانه ملی در ایین افتتاح رسمی مرکز سیمرغ عنوان کرد :
فرصتی نو برای ورود به عرصه های مغفول نمایشی
پیمان جبلی در ائین افتتاح رسمی مرکز ســیمرغ که در مرکز همایش های بین المللی
صداوسیما برگزار شد افتتاح این مرکز را به همه فعاالن عرصه نمایش و برنامه سازی تلویزیونی
تبریک گفت.
او با اشاره به اولین سالگرد صدور حکم مقام معظم رهبری و اغاز دوران تحول در رسانه ملی
تاکید کرد :تاسیس سیمرغ ،اقدامی الزم بود که می بایست زودتر اتفاق می افتاد و فعالیت انها
سال ها به تعویق افتاده است.
رئیس سازمان صداوسیما با اشاره به جایگاه تئاتر به عنوان خانه اصلی هنر نمایش ،ظرفیت
باالی فارغ التحصیالن تئاتر را ارزشمند خواند که تاسیس سیمرغ می تواند باعث استفاده از
این ظرفیت در تلویزیون شود.دکتر جبلی ،احیای تله تئاتر را یکی از بخش های مرکز سیمرغ
معرفی کرد و گفت :تاسیس این مرکز ظرفیتهای مغفول مانده هنری را فعالتر خواهد کرد.
جبلی با تاکید بر اینکه وقتی سازمانی مانند رسانه ملی بخواهد همپای تحوالت اجتماعی
پیش برود باید با ساخت انواع گونه از مستند و خبر تا داکیودارم (مستند داستانی) و تله تئاتر
در اندیشه جذب مخاطب باشد ،مرکز سیمرغ را عامل مهمی در افزایش ضریب نفوذ خواند.
در این مراسم که جمعی از چهره های فرهنگی و هنری و مدیران رسانه ملی حضور داشتند
محسن برمهانی ،معاون سیما و مجید اکبر شاهی ،رئیس مرکز سیمرغ نیز صحبت کردند.
در بخش های دیگری از این مراسم ،حسن خجسته ،استاد تمام دانشگاه صداوسیما نیز در
سخنانی کوتاه ،ایجاد مرکز سیمرغ را فرصتی مناسب برای ایجاد فضای رقابت بین ایده ها و
کارها دانست .مهدی فرجی ،تهیه کننده ،جواد افشار ،کارگردان و امین زندگانی ،بازیگر نیز
پشت تریبون رفته و از مزایای تاسیس مرکز سیمرغ گفتند/.صدا و سیما
مرگستاره ایکهباناممارلونبراندوتاریخ سازشد
«ساشــین لیتل فدر» فعال حقوق مدنی سرخپوســتی که جایزه
اسکار را به نیابت از «مارلون براندو» رد کرد ،در 75سالگی درگذشت.
فدر ۵۰ســال پیش به نمایندگی از مارلون براندو روی صحنه مراسم
اهدای جوایز اســکار رفت تا تندیس بهترین بازیگر مرد را برای بازی
براندو در «پدرخوانده» بگیرد اما به جای ان متنی خواند مبنی بر اینکه
براندو در اعتراض به رفتار نامناســب با بومیان امریکا جایزه اسکار را
تحریم کرده است .واکنش حاضران در سالن برگزاری چهل و پنجمین
دوره مراسم اسکار در جریان سخنرانی لیتل فدر جوان ترکیبی بود از
تشویق و هو کردن .اکادمی اسکار روز یکشنبه در صفحه توییتر خود
خبر مرگ ساشین لیتل فدر را منتشر و اعالم کرد بازیگر و مدل و فعال
مدنی امریکایی در خانه خود در کالیفرنیای شــمالی کنار دوستان و
دوستدارانش درگذشته است .او به سرطان سینه مبتال بود اما تا همین
اواخر در حوزه های تولید فیلم به ویژه با موضــوع بومیان امریکا کار
می کرد و فعال بود /.هنرانالین
فیلمبرداری«پروندهبازاست»درروزهایپایانی
فیلمبرداری تازه ترین فیلم ســینمایی کیومرث پوراحمد که
۱۶شهریورماه در تهران کلید خورده بود ،تا ۱۰روز دیگر به پایان
می رسد« .پرونده باز است» درباره یک پرونده جنایی است که در
خالصه داستان ان امده اســت :فرهاد نوجوان ۱۵ساله ناخواسته
مرتکب قتل می شود .پژمان بازغی ،محمدرضا غفاری ،نسیم ادبی،
حسین پاکدل ،شادی مختاری ،علی باقری ،به همراه سام قریبیان و
مه لقا باقری در این فیلم بازی می کنند .بازیگران نوجوان فیلم هم پویا
نجفی ،راشین ربی ،مهبد جهان نوش و محمدمتین ستاری هستند.
اصغر رفیعی جم به عنوان مدیر فیلمبرداری ،خشایار موحدیان و
سعید سیاح به عنوان تدوین گر ،محســن دارسنج به عنوان طراح
چهره پردازی و بهمــن حیدری به عنوان صدابــردار ،با این فیلم
همکاری می کنند و تهیه کننده ان علی قائم مقامی است .این فیلم
براساس اعالم تهیه کننده برای حضور در چهل و یکمین جشنواره
فیلم فجر اماده می شود/.ایسنا
اسکار بین المللی به دقیقه ۹۰رسید
اخرین مهلت معرفی نمایندگان منتخب کشورها برای رقابت در
شاخه بهترین فیلم بین المللی اسکار ،۲۰۲۳روز سوم اکتبر ۱۱( ۲۰۲۲
مهر ماه )۱۴۰۱بود که گفته می شود تاکنون ۸۰کشور فیلم برگزیده
ی کرده اند و احتماال در اخرین
خود را برای حضور در این شاخه معرف
ساعت این مهلت ،چندین کشور دیگر وارد رقابت خواهند شد .اخیرا
سینمای ویتنام فیلم « ۵۷۸مگنوم» ساخته دونگ لونگ دین و کشور
اردن نیز فیلم «فرحه» ســاخته دارین جی.سالم را به عنوان نماینده
رســمی خود به اکادمی معرفی کرده اند .مصر ،غنا ،مالزی ،نیجریه،
بلغارستان ،کامبوج ،شیلی و افریقای جنوبی از جمله کشورهایی هستند
که هنوز فیلم منتخب خود را به اکادمی اسکار معرفی نکرده اند .اکادمی
فیلم روسیه نیز چند روز پیش در بیانیه ای رسمی اعالم کرد که نیازی
به جایزه اسکار ندارد و فیلمی برای رقابت در این رویداد ارسال نخواهد
کرد! فیلم سینمایی «جنگ جهانی سوم» ساخته هومن سیدی از سوی
ایران به این اکادمی معرفی شده است/.ایسنا صفحه 2
خرب سیمنا و تلویزیون
حضور دو فیلم کوتاه ایرانی در جشنواره شارجه
فیلم های کوتاه «پیش از بهشت» به کارگردانی احمد حیدریان و «سوزن» به کارگردانی یوسف جعفری
از تولیدات باشگاه فیلم سوره از ۱۰تا ۱۵اکتبر ( ۱۸تا ۲۳مهر) در بخش رقابتی جشنواره بین المللی فیلم
کودک شارجه به نمایش درمی ایند .این جشنواره برای افزایش سواد رسانه ای و پرورش خالقیت کودکان
و نوجوانان و نمایش بهترین فیلم در مورد کودکان و نوجوانان برگزار می شود .جشنواره شامل بخش های
متنوعی مانند پرسش و پاسخ با فیلمسازان ،برگزاری کارگاه های فیلمسازی و نمایش فیلم هایی که توسط
کودکان و نوجوانان ساخته شده با حضور خود ان ها است .پخش بین الملل دو فیلم کوتاه «پیش از بهشت»
و «سوزن» برعهده مرکز بین الملل سوره است/.صباخبر
سه شنبه12مهر 1401شماره1286
احتمال همکاری مجدد جانی دپ و تیم برتون در «ونزدی»
«تیم برتون» کارگردان و تهیه کننده امریکایی که با «ادوارد دست قیچی»« ،چارلی و کارخانه شکالت سازی»
و «الیس در سرزمین عجایب» شناخته شده است ،با مجموعه جدید «ونزدی» به نتفلیکس برمی گردد .او نام
بازیگر یکی از شخصیت های اصلی این مجموعه کمدی ترسناک را پنهان نگاه داشته و همکاری طوالنی مدتش
با جانی دپ ،شایعه همکاری مجدد این دو را داغ تر کرده است .جانی دپ از اولین همکاری اش در فیلم ادوارد
دست قیچی تاکنون دوست صمیمی برتون بوده است .این دو در هشت فیلم از جمله سایه های تاریک ،اسلیپی
هالو ،عروس مرده ،سویینی تاد :ارایشگر شیطانی خیابان فلیت و اد وود با هم همکاری داشتند این مجموعه
تلویزیونی کمدی ترسناک قرار است در نوامبر ۲۰۲۲در نتفلیکس پخش شود/.ایرنا
ابراهیم عامریان تهیه کننده
سریال «انتن»:
اجرای
ایده های کمدی
در سریال با فیلم
متفاوت است
سیدابراهیم عامریان تهیه کننده و کارگردان سریال «انتن» ،درباره
این سریال کمدی اجتماعی که در حال پخش شدن از پلتفرم نماوا
است ،عنوان کرد :احساس می کنم پیاده کردن ایده های کمدی در
سریال با فیلم سینمایی متفاوت است ،حتی مدت و مقدار خنده های
شخصیت ها در سریال و فیلم باهم فرق دارد« .انتن» باید مخاطب را ۱۴
قسمت با خود همراه می کرد و اگر می خواستیم مانند فیلم سینمایی
جلو برویم ،صرف اینکه تماشاگر هر چهار دقیقه یک بار بخندد کافی
بود اما در این سریال ،یک کمدی کامال شریف تولید کرده ایم .کمدی
که در «انتن» وجود دارد ،تلخی داستان این سریال را از بین می برد زیرا
3
به هر حال مشکالت دانشگاه ها که همه هم با ان رو به رو شده ایم ،تلخ
هستند .او درباره دغدغه ساخت سریالی با مضمون دانشگاه و کنکور
گفت :تمام مسائل روز جامعه دغدغه ما هستند اما این قصه که درباره
دانشگاه رفتن و قبول شدن بانوی ۶۰ساله در رشته پزشکی است ،طرح
خوبی بود که عالوه بر موضوع اصلی ان پیرنگ های داستانی متفاوتی
در خودش داشت ،باالخره مشکالتی در خانواده با رفتن مادرشان به
وجود می امد مثال به خاطر سن او نگرانش بودند و یا می ترسیدند بدنام
شوند ،حتی شرایط کار فرزندانش نیز تحت تاثیر رفتن او به دانشگاه
قرار می گرفت و همین ها برایم ساخت این سریال را جذاب می کرد.
عامریان درباره شباهت سکانس هایی از این سریال با شرایط امروز
جامعه تصریح کرد :من دنبال سیاست نیستم زیرا نه بلدم نه کارم این
است و ترجیح می دهم وارد این فضا نشوم .حال این که اکنون سریال
«انتن» در حال پخش شدن اســت و همزمان هم به موضوعات روز
جامعه شباهت پیدا کرده ،اتفاقی بوده است .حتی فروردین ماه ۱۴۰۱
بود که به ساترا درخواســت پروانه نمایش دادیم و انقدر طول کشید
تا پخش «انتن» به این زمان رســید.ابراهیم عامریان در پایان اظهار
کرد :مجموعه «انتن» سریالی اجتماعی و کمدی است که مخاطب را
می خنداند تا تلخی داستان را از بین ببرد/.صباخبر صفحه 3
4
سه شنبه12مهر 1401شماره1286
گفت و گو با
کاوه قهرمان
کارگردان فیلم «تارا»
پرونده
تریلـوژی و تـراژدی
وقت طالست! می گویند وقت طالست ،این
یارس ساموات
ضرب المثل ما ایرانی هاست اما ...نه! وقت طال
گفت و گو
نیســت! اگر تمام طالهای دنیا را هم بدهید،
هرگز نمی توانیــد دقیقه یا حتی ثانیــه ای از زمان ماضی را
بازگردانید! نه عمری که می گــذرد هرگز با هیچ طالیی قابل
سنجش نیست .داســتان «تارا» نخستین ساخته بلند کاوه
قهرمان هم روایت انسان هایی است که در کشاکش دهر و گذر
زمان تغییر می کنند .زمانی که می گذرد ،ادم هایی که تغییر
می کنند و این زمان به عقب برنمی گردد .جســارت قهرمان
البته در نخستین ساخته بلندش ستودنی است .او داستان
زوجی را سه مقطع زمانی مختلف با سه زوج بازیگر متفاوت،
بدون تاکید بر شباهت ظاهری ان ها به تصویر می کشد .انسان،
موجودی ناشناخته است .اشرف مخلوفات و خلیفه خدا روی
زمین ،که زمین را تسخیر کرد ،در کشاکش زمان از تغییر ناگزیر
است« .تارا» فیلمی با ضرباهنگی نه چندان یکنواخت است
که اصال قرار هم نبوده خطی داســتانی را طی کند .نخستین
فیلم بلند قهرمان ،به درستی بر منطق سینما و ادبیات تاکید
می کند .منطقی که خاص هنر هفتم و ادبیات است .منطقی که
همیشه در ان دو دو تا پاسخش چهارتا نیست! به هر تعبیر،
این فیلم که به گفته کارگردانش با هزینه شخصی و با بودجه ای
بسیار محدود ساخته شده ،نظر به جمیع جهات و با توجه به
بضاعتش ،می کوشد با بازی های فکری با مخاطب رابطه برقرار
کند .از این حیث شاید «تارا» فیلمی ویژه در سینمای ایران
باشد .اگر دوست دارید بیشــتر در جریان چند و چون تولید
این اثر قرار بگیرید ،گفت وگوی روزنامه صبا با کاوه قهرمان
کارگردان این فیلم به شما گرامیان پیشکش می شود.
کاوه قهرمان متولد یکم اذر 1361در تهران است .او پس از
پایان تحصیالت متوسطه در رشته ریاضی -فیزیک مشغول
به تحصیل در رشته کارگردانی سینما شد و سال 1384مدرک
کارشناسی خود را در این رشته دریافت کرد .او سپس همان
سال با کسب رتبه چهارم کنکور سراسری کارشناسی ارشد
وارد دانشکده هنر دانشگاه تهران شد و سال 1387نیز موفق
شد مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته سینما دریافت
کند .قهرمان سال 2009در دوره فیلمسازی اکادمی فیلم اسیا
در بوسان کره جنوبی شرکت کرد و موفق به دریافت مدرک این
دوره نیز شد .او به موازات تحصیل در رشته سینما فعالیت کاری
خود را در عرصه تلویزیون و ساخت فیلم کوتاه از سال 1379
به عنوان کارگردان ،فیلمنامه نویس ،تصویر بردار ،تدوینگر و
صداگذار اغاز کرد .ساخت 28فیلم کوتاه داستانی ،مستند
و تجربی حاصل این فعالیت ها بوده است .او همچنین از سال
1387تا امروز به عنوان مدرس کارگردانی در انجمن سینمای
جوان مشغول به کار است .کاوه قهرمان در کنار ساخت فیلم
کوتاه از سال 90وارد حوزه ســاخت تیزرهای تبلیغاتی نیز
شده اســت و از ان تاریخ تا امروز طی همکاری با معتبرترین
اژانس های تبلیغاتی در ایران بیش از 200تیزر و مستند صنعتی
کارگردانی کرده اســت .او همچنین از سال 86عضو پیوسته
انجمن فیلم کوتاه ایران شد و از سال 95تا کنون عضو هیات
مدیره انجمن فیلم کوتاه ایران (ایســفا) محسوب می شود .با
وجود همه این احوال ،قهرمان نتوانست برای ساخت نخستین
فیلم بلند خود ،حامی مالی بیابد!
فیلم «تارا» قرار بود ابتدا نام دیگری داشته باشد« .لحظه ای
و دیگر هیچ» نام اولیه فیلم شــما بود و فیلم هم انگار غیر از
تهیه کننده اصلی ،تهیه کننده اجرایی هم داشت .درباره این
موضوعات توضیح می دهید؟
همینطور است .پروانه ساخت فیلم با نام «لحظه ای و دیگر
هیچ» صادر شد ،اما خب خیلی وقت پیش تغییرش دادیم البته
گذشــته از این موضوع اجازه دهید صادقانه بگویم با شرایط
و قوانینی که در تولید فیلم های بلند ســینمای ایران وجود
دارد ،تهیه کننده باید سابقه تهیه فیلم بلند داشته باشد و شما
نمی توانید با تهیه کننده ای که پیش از این فیلم بلندی نساخته،
هرچند تهیه کنندگی فیلم های کوتاه را هم در کارنامه اش داشته
باشد کار کنید .راستش را بخواهید نمی دانم منبع این قانون
کجاست و از کجا امده است .به هرحال اقای غالمرضا موسوی،
تهیه کننده پیشکسوت سینمای ایران به ما لطف و توجه کردند
و تهیه کنندگی فیلم را برعهده گرفتند اما تهیه کننده ابتدایی
و اصلی این فیلم سینا َشعربافی بود که به دلیل همین قانون و از
انجا که قرار بود شعربافی نخستین تهیه کنندگی فیلمی بلند را
برعهده داشته باشد ،نامش تهیه کننده اجرایی ذکر شده است.
البته من نمی خواهم بگویم تهیه کننده اصلی و فرعی و بازهم
می گویم جناب اقای موسوی به ما لطف وعنایت داشتند ولی
سینا شعربافی هم همچنین تهیه کنندگی را برعهده داشت
که بنابر انچه گفتیم نامش به عنوان تهیه کننده اجرایی فیلم
سینمایی «تارا» ذکر می شود.
پس کار سختی در مقوله تهیه این فیلم داشتید .راضی کردن صفحه 4
پرونده
تهیه کننده دیگری که بیاید و با وجود تهیه کننده ابتدایی کار را
بپذیرد ،به نظر نمی رسد کار چندان ساده ای باشد.
اتفاقا نه ،خیلی هم ســخت نبود .اقای موسوی قدم پیش
گذاشتند و کار را پذیرفتند .درباره سختی کار هم باید این را
بگویم که وقتی شما فیلمی مستقل با بودجه محدود و شخصی
می سازید ،بله کاری بسیار سخت و پیچیده پیش رو دارید .البته
قرار نیست اگر اوضاع اینطور بود از چیزی بگذریم و بگوییم
چون بودجه نداشتیم اینطور شد و بخواهیم چیزی را توجیه
کنیم .در عین سختی کار تولید فیلم سینمایی «تارا» ،تیم بسیار
خوبی کنار من بود و هر کدام می کوشــیدند به بهترین شکل
ممکن کار خود را به سرانجام برسانند .این مهم بود که خیلی ها
به ما لطف کردند و از همه ان ها تشکر می کنم .در چنین شرایطی
بود که کار خوب تیمی ما منجر به تولید فیلم «تارا» شد.
سوالی که شاید در ذهن اغلب تماشاگران «تارا» شکل بگیرد
این است که چرا از ســه زوج مختلف برای روایت زندگی یک
زوج استفاده کردید .که البته شــباهت های ظاهری چندانی
نیز به هم ندارند؟ به هرحال مخاطب عام سینما ،شاید با دیدن
چنین تفاوت هایی ظاهری به صرافت بیفتد و مدتی طول بکشد
تا موضوع برایش قابل هضم باشد.
ببینید ،همه ایده طرح نوشتن فیلمنامه از همین جا به وجود
امد .اینکه چطور یک کاراکتر در طــول زمان تغییر می کند
و اص ً
ال به ادم دیگری تبدیل می شــود .موضوع اینجاســت
که با فیلمی داستان محور ســر و کار نداریم .خب اگر دنبال
شــباهت های فیزیکی بودیم ،می توانستیم از گریم استفاده
کنیم و شخصیت ها را از نظر ظاهری بیشتر به هم شبیه کنیم
اما انوقت درست همان زمانی بود که کل ایده پیدایش فیلم زیر
سوال می رفت! البته این را هم باید بگویم که کاراکترها انقدرها
هم به هم بی شباهت نیســتند اما دقیق ًا تاکید همینجا بود که
انسان ها تغییر می کنند.
از انجا که نویسنده فیلمنامه هم شما بودید ،گمان می کنم
مدت زیادی را هم صرف نگارش ،بازنویسی و تصحیح متن ان
کردید .به هر حال کارگردانی که نویسندگی نخستین فیلم بلند
خود را هم بر عهده داشته باشد ،ممکن است ناخواسته بیش از
کارگردانی که فیلم نامه را از نویسنده دیگری می گیرد ،روی متن
ان حساس باشد.
خب من فیلم ســاز هستم اما نوشــتن نیز همیشه برایم
لذت بخش بوده است .درباره نگارش فیلم نامه «تارا» هم این
کار بین دو تا سه سال ،به صورت ناپیوسته طول کشید .یعنی
اینطور نبود که من دوســال مداوم و هر روز رویش کار کنم و
متن را بنویسم و خط بزنم و بازنویسی کنم .هر زمانی که فرصت
مناسبی بود ،با حوصله می نشستم و به فیلمنامه فکر می کردم
و اینکه چطور ان را بنویسم ،یا به قولی بازنویسی کنم .البته
باید این را هم در نظر داشت که فیلم نامه «تارا» سفارشی نبود
که برای نمونه دو ماه فرصت داشته باشم و ضرب االجل برای
ان مقرر شود تا مثال ان را در فالن تاریخ تحویل دهم .پس سر
فرصت و با حوصله ان را نوشتم و البته شما که سر و کار خودتان
با نوشتن است و می دانید که پس از هربار نوشتن چقدر باید
بازنویسی کرد تا نوشتار شما سر و شکل بگیرد.
و به نظر پیش تولید دشواری هم داشتید .چون پیش از این
هم مصاحبه ای از شما خواندم وبرداشــتم این بود که شما و
عوامل ساخت فیلم نیز در تولید و تهیه ان با مصائب متعددی
روبرو شدید.
من باز باید به مقوله ضــرورت بودجه کافی و وجود حامی
مالی در تولید فیلم های بلند سینمایی تاکید کنم .گاهی یک
فیلم ساز زمانی که درگیر ساخت فیلم یا سریالی است ،پروژه
ساخت اثر دیگری را اغاز می کند و حتی کار دومش هم به پایان
نرسیده سراغ تولید اثر دیگری می رود .زمانی که پول کافی
وجود داشته باشد ،کار تولید راحت تر می شود و فیلمساز نیز
در این چرخه با وجود مشغولیت متعدد ،از پس کار برمی اید.
برعکس وقتی با بودجه اندک و محدود دست به ساخت فیلم
بلند می زنید حتی پیش تولید هم برایتان سخت تر از همیشه
می شود و روی ان حساس تر خواهید شد .یعنی زوم می کنید که
کار با توجه به بضاعت تان به نحو احسن انجام شود .خوشبختانه
عواملی داشتم که همه همراهی کردند تا از پس این کار سخت
براییم.
کرونا هم روی کار شما تاثیر گذار بود؟
بله متاسفانه در شــروع کار و در اسفندماه با پاندمی کرونا
روبرو شدیم ،تا انجا که کار فیلمبرداری «تارا» چهارماه تعطیل
شد و بعد از ان هم شــروع دوباره کار در خرداد خیلی سخت
بود .اینکه شما همان ریتم قبلی را حفظ کنید اصال کار ساده ای
نیســت .اینکه دوباره بازیگر در همان حس و حال و هوا قرار
بگیرد.
درباره نخستین فیلم های کارگردانان ،چه در سینمای ایران،
چه در سینمای سایر کشورها ،کمابیش صحبت هایی می شود و
برای بسیاری از کارگردانان ،اثری که ورودی ان ها به عالم هنر
هفتم (در بخش فیلم بلند) محسوب می شود ،گاه بیش از حد
مهم جلوه می کند .ایا کاوه قهرمــان از تولید «تارا» به عنوان
نخستین ساخته بلندش رضایت دارد؟
خب من ادمی هستم که همیشه غر می زنم! اما اثاری مانند
«تارا» را باید با توجه به بضاعت شان سنجید .به یقین اگر فیلم
ما با بودجه باالتر و با حضور اسپانسر ساخته می شد ،سر و شکل
بهتری می گرفت .این حقیقتی انکارناپذیر است .با وجود این،
وقتی با خودم یک دودوتا چهارتا می کنم می بینم که بله از «تارا»
به عنوان نخســتین فیلم بلندم رضایت دارم .همه ما (عوامل
تولید فیلم «تارا») قبل از ساخت فیلم می خواستیم به نتیجه ای
برسیم و این فیلم را با سر و شــکلی که در ذهن مان داشتیم
سه شنبه12مهر 1401شماره1286
5
بسازیم .حاال اینطور نیست که بگوییم نه انچه می خواستیم
نشد .با توجه به انچه در چنته داشتیم ،فارغ از هرچیزی ،تولید
فیلم «تارا» رضایت بخش بود.
از اکران فیلم تان در سینماها راضی بودید؟
نه در این مورد اصال راضی نیستم .درواقع بگذارید بگویم
از باب مســاله پخش و اکران فیلم به «تارا» ظلم شد! خب این
موضوع هم باز معلول مســتقل بودن فیلم است .دلیلش این
نبود که من کارگردانی «تارا» را برعهده داشتم .وقتی در این
کار شما حمایت نمی شوید .وقتی بودجه ندارید ،وقتی کسی
نمی اید پشت کار شما قرار بگیرد ،خب طبیعی است که فیلم
شما محکوم به کمتر دیده شدن می شود.
نه منظورم این نبود که استقبال از «تارا» به مقوله کارگردانی
شما مربوط می شود .فقط بحث رضایت بود.
بله کامال متوجه منظور شما شدم .می دانید ،خستگی هر
کارگردانی زمانی از تنش بیرون می رود که مخاطبان فیلمش
را ببینند.
و در ادامه چه خواهید کرد؟ بازهم دوست دارید فیلم مستقل
بسازید یا سعی می کنید به ســمت و سویی بروید که با جذب
اسپانسر مالی به قول خودتان همواره هزینه کافی برای تولید
فیلم های بلند هم داشته باشید؟
(می خندد) نه خب هیچکس دوســت نــدارد بدون پول،
بدون حامی مالی فیلمسازی کند .ضمن اینکه شغل اصلی من
هم تبلیغات است! من با کارگردانی تیزر ارتزاق می کنم اما با
وجود این هم باز کسی حاضر نشد بیاید ،پشت کار قرار بگیرد و
اسپانسرینگ فیلم «تارا» را قبول کند و با همان بودجه شخصی
و مستقل این اثر را تولید کردیم .هیچکس ،هیچ فیلمسازی
بدش نمی اید با پول زیاد ،یا بهتــر بگویم با هزینه کافی فیلم
بسازد و من هم از این قاعده مســتثنی نیستم اما اگر بازهم
فیلمی بسازم شک نکنید بر موضوع استقالل فیلمساز تاکید
خواهم کرد.
درباره «گروه سینمای هنر و تجربه» و سیاست گذاری جدید
ان در دوره فعلی چه نظری دارید؟
همین اکران فیلم «تــارا» در واقع امکانی بود که گروه هنر
و تجربه برای ما مهیا کرد .متاســفانه همانطور که می دانید
پخش کنندگان فیلم در ایران ،دارند به سمتی حرکت می کنند
که سینمای ما را به نابودی می کشانند! وقتی می گویند فقط فیلم
یرویم از
کمدی بسازید تا پخش کنیم ،چه معنایی دارد؟ وقتی م
هند فیلم می اوریم و پخش می کنیم ،یعنی ما به 50سال پیش
عقب گرد کرده ایم...
خب اگر منظورتان «خیزش ،غرش ،شورش» است که ان
فیلم کمدی نبود!
نه منظورم ان فیلم نبود .من دارم کلی می گویم .به هرحال
سینمای هنر و تجربه فرصتی می شود برای فیلم هایی که دیده
نمی شوند و از این بابت خیلی به این دست فیلم ها کمک می شود
و برای ان ها مفید است .اگر دقت کنید متوجه می شوید که دوره
ش فیلم ها بسیار متمرکز است .یعنی برخی فیلم ها
جدید نمای
هر روز در یک سری سینماهای مشخص اکران می شوند .وقتی
از منظر رقابتی به این مقوله نگاه کنید متوجه خواهید شد اص ً
ال
امکان رقابت وجود ندارد و این یک باگ بزرگ اســت .سینما
مقوله ای فرهنگی است و وقتی قرار اســت از یک محصول
فرهنگی حمایت شود ،این شیوه به نظر من حمایت نیست .روی
صحبت من با کسانی است که داعیه حمایت از سینما را دارند
و متاســفانه باید اذعان کرد این بیشتر شبیه یک شو است تا
حمایت از محصوالت فرهنگی.
فیلم بلند جدیدی هم در دست تولید دارید ،یا اثری هست
که در حال تهیه مقدمات ساخت ان باشید؟
خیر اثری در دست تولید ندارم و این بازهم به همان بحثی که
از ابتدا به ان اشاره کردم بازمی گردد .البته پروژه اماده پرداخت
دارم اما وقتی حامی مالی نیاید و از تولید فیلم حمایت نکند،
نمی شود بگوییم فیلمی برای تولید در دست داریم.
شما مدتی هم در کره جنوبی و در بوسان تحصیل کردید .به
نظرم کمی تحت تاثیر کیم کی دوک ،فیلمساز برجسته کره ای
نیز قرار گرفته اید.
البته من تحصیالت سینمایی در کره جنوبی نداشتم .سال
2009بود که برای گذراندن دوره ای اکادمیک در فیلمسازی به
بوسان رفتم .ان دوره هر دوسال یک بار همزمان با جشنوار های
در کره جنوبی برگزار می شــد و نمی دانم ایــا هنوز هم این
دوساالنه طبق روال برگزار می شود یا نه .درباره کیم کی دوک
فقید هم باید بگویم او فیلمسازی برجسته و صاحب سبک بود
و البته من تحت تاثیرش نبودم. صفحه 5
6
خرب فرهنگ و هرن
سه شنبه12مهر 1401شماره1286
نشر نیماژ کتاب «تئاتر و اسالم» را منتشر می کند
کتاب «تئاتر و اسالم» نوشته ماروین کارلسون با ترجمه مهدی چاوش ور به همت نشر نیماژ به چاپ
می رسد .در توضیح ناشر از این کتاب امده است« :ماروین کارلسون پژوهشگر و نویسنده برجسته و باسابقه
امریکایی در کتاب «تئاتر و اسالم» به عنوان یک استانه نشین به رابطۀ تئاتر و اسالم نگاه نکرده بلکه سعی
داشته با برشمردن و مطالعۀ اثار پژوهشگران مسلمان ،این رابطه را از نزدیک بنگرد .او رابطۀ اسالم با تصویر
یا شمایل را به صورتی تاریخ مند در نقاط مختلف جغرافیایی و فرهنگی مطالعه کرده و تصویری فراگیر ولی
موجز (متناسب با اقتضای دورۀ کتاب های تئاترکاوی) ارائه می دهد ».کتاب «تئاتر و اسالم» در بخش تئاتر
و ادبیات نمایشی نشر نیماژ در ۱۱۶صفحه و با قیمت ۴۹هزار تومان روانه بازار کتاب شده است/.صباخبر
اولین «نوای نو» منتشر شد
«نوای نو» عنوان یکی از تازه ترین اثار منتشر شده در حوزه البوم های موسیقی است که طی روزهای گذشته
در دسترس عالقه مندان موسیقی کودک و نوجوان قرار گرفته است .در توضیحات اولین البوم از پروژه «نوای نو»
امده است :نوای نو ،مجموعه ای از اثار اوازی بر اساس جشن نوروز و اثار سازی بر اساس بازدید از بناهای تاریخی
و همچنین داستان ایرانی بزبزقندی است .هر کدام از این اثار ،قسمت ها و برش های مختلف این داستان هستند
که جداگانه توسط اهنگسازانی نوجوان و بر اساس تفکر ،احساس و تخیل ان ها خلق شده اند .این ملودی ها و
ریتم ها نشانگر قدرت افرینندگی و تجسم خالقی است که از درون داستان برامده و با درک و شناختی که در
گذر زمان و در طول دوره های اموزشی این اهنگسازان جوان پدید امده ،شکل گرفته اند/.مهر
وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی:
هنرمندان پیشتاز امیدبخشی و ایجاد نشاط در جامعه هستند
محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی در
چهاردهمین همایش سراسری هنرمندان پیشکسوت که
در شهر مقدس مشهد برگزار شد ،گفت :مسئولین و اهالی
فرهنگ و هنر از نقش تعیین کننده ای در اگاهی بخشی و
تزریق امید و نشاط در جامعه برخوردار هستند که با اقدامات
خود می توانند به ایجاد ارامــش و وحدت ملی در جامعه
کمک بسیاری کنند.
او ادامه داد :خوشــبختانه این روزهــا اغلب هنرمندان
پیشتاز عرصه امیدبخشی و ایجاد نشاط در جامعه هستند
زیرا به خوبی می دانند که کشور عزیزمان بیش از هر زمانی
به انسجام و وحدت ملی نیاز دارد.
اسماعیلی با بیان اینکه مسئولین وزارت فرهنگ و ارشاد
اســامی به خادمی اهالی فرهنگ و هنر افتخار می کنند،
گفت :منافع ملی ایران عزیز در گرو انسجام و وحدت است
و نباید اجازه دهیم ،کوچکترین خدشه ای به انسجام ملی
وارد شود از سوی دیگر هنرمندان همواره اموزگاران مردم
در وطن دوستی و شکل گیری اتحاد ملی بوده اند و انشاهلل
این مسیر را در کنار هم طی خواهیم کرد .عضو شورای عالی
انقالب فرهنگی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به
اینکه امنیت کشور براحتی به دست نیامده است ،خاطرنشان
اجرای«چراغجادو»ادامهمی یابد
نمایش «چراغ جادو» به نویسندگی و کارگردانی اندیشه یدی ادامه
اجراهای خود را در تئاتر شهر کرج از سر می گیرد .این کارگردان جوان قبال
نیز نمایش «گیالوارا» را کارگردانی کرده بود و نمایش تازه اش نیز برای
مخاطب نوجوان و بزرگسال با روایتی از وقایع تاریخی سه برهه از زمان
قاجار ،جنگ تحمیلی و اینده از جادوی زمان حکایت می کند؛ حکایت
نسل های سوخته ،حکایت ارزوهای بر باد رفته و روایت رشادت ها و از
خود گذشتگی ها .این نمایش به شهید حسین فهمیده و همه شهدای
گمنام ایران زمین تقدیم شده است« .چراغ جادو» یاداور این پیام است
که باید مراقب ارزو کردن هایمان باشیم و از زمان حال نهایت استفاده را
ببریم .این نمایش تا به حال ۷شب در تئاتر شهر کرج اجرا شده برای سه
اجرای باقی مانده نیز به زودی روی صحنه می رود .بازیگران «چراغ جادو»
به ترتیب ورود به صحنه عبارتند از ادرینا وکیلی ،مهرداد کشانی ،محمد
غفاری ،نرگس عباسی ،فاطمه شه نهاد ،کیارش بیگدلی ،مهدی شیراوند،
مبینا علیاری ،ایال روح پرور/.مهر
کتابعاشورایی«اهالیاینجا»بهچاپدومرسید
چاپ دوم کتاب «اهالی اینجا» روزنوشت هایی از بخش بانوان
یک موکب اربعینی در کربالی معلی توسط انتشارات شهیدکاظمی
روانه بازار شد .این اثر روایتی است مستند و داستانی از شروع حرکت
کاروان خدام موکب حضرت «فاطمه معصومه(س)» از قم تا کربال
که نویســنده تمامی اتفاقات این موکب را با قلمــی زیبا و جذاب
به تصویر کشیده اســت .موکب حضرت «فاطمه معصومه(س)»
که از ســال ۱۳۹۳تاســیس و در کربــای معلی اســتقرار پیدا
کرده است ،هر ســاله با خدمات رســانی به ده ها هزار نفر از زائران
«سیدالشهداء(ع)» توانسته است نقش به سزایی در این راهپیمایی
عظیم اربعین حســینی ایفا نماید .کتاب «اهالی اینجا» با روایتی
داستانی به نگارش در امده است .چاپ دوم کتاب «اهالی اینجا»
روزنوشت هایی از بخش بانوان موکب حضرت فاطمه معصومه(س)
در کربالی معلی به قلم زهرا اقازاده نژاد در قطع رقعی و ۱۷۲صفحه
توسط انتشارات شهیدکاظمی روانه بازار شده است/.میزان
کرد :علی رغم سپری کردن برخی اشوب ها باید با قاطعیت
گفت ،ایران عزیز ما نقطه ارامش و ثبات منطقه به شــمار
می رود به طوری که قدرت های بزرگ دنیا چاره ای جز تسلیم
در مقابل عظمت ایران ندارند.
همچنین در پایان این مراســم که با حضور ۱۳۷نفر از
پیشکسوتان عرصه های مختلف هنری برگزار شد ،بیانیه
چهاردهمین همایش سراسری هنرمندان پیشکسوت با
تاکید بر حفظ امنیت ملی و ایجاد همگرایی ،انسجام و وحدت
ملی در شرایط کنونی قرائت شد.
هنرمندان پیشکســوت عضــو موسســه هنرمندان
پیشکســوت کشــور در بخشــی از این بیانیه بر سخنان
اخیر رییس جمهور در خصوص نگاه مثبت مســئولین به
نقدها برای اصالح امور ،بر لــزوم حفظ امنیت ملی ،حریم
و حرمت پرچم و وحــدت و یکپارچگی ملی تاکید کردند.
این همایش با حضور وزیر ارشاد ،سیدمحمود اسالمی معاون
توسعه و مدیریت منابع ،محمود ساالری معاون امور هنری
وزارت فرهنگ و سیدمجید پوراحمدی مدیرعامل صندوق
اعتباری هنر و با تجلیل از خانواده هنرمندان درگذشــته،
صادق صندوقی ،حسن مهری ،کریم اکبری مبارکه و تورج
شعبانخانی در مشهد مقدس برگزار شد/ .ایرنا
ترجمه دو رساله فارسی ابن سینا به زبان انگلیسی
بهنام خداپناه ترجمه رساله نفس بخش طبیعیات کتاب دانشنامه
عالیی را به اتمام رسانده است .همچنین این مترجم در حال ترجمه
نیم دیگری از رساله نفس هم هست .رساله نفس در واقع ترجمه فارسی
از بخش نفس کتاب دیگرش یعنی المبدا و المعاد به زبان عربی است
که به درخواست عالءالدوله کاکویه فرماندار وقت اصفهان و به منظور
بیان مطالب فلسفی به زبان فارسی ،ابن سینا خود انرا به زبان فارسی
برمی گرداند.
دانش نامه عالیی نیز عنوان مجموعه ای از چندین رساله در منطق،
موسیقی ،طبیعیات ،الهیات و ریاضی است که این اثر را نیز ابن سینا به
درخواست عالءالدوله کاکویه به زبان فارسی نگاشته است و می توان به
نوعی انرا نسخه فشرد ه کتاب شفایش به زبان فارسی دانست.
از انجایی که ابن سینا در غرب بیشتر با اثار عربیش شناخته می شود،
امید است ترجمه اثار فارسی این فیلسوف بزرگ به زبان انگلیسی تا
حدی خالء موجود در خصوص اثار فارسی او را اندکی پر کند /.ایبنا صفحه 6
خرب فرهنگ و هرن
«چهارشنبه ده صبح» توسط انتشارات تیماج منتشر شد
ن مجموعه داستان حسین بازپور است که توسط انتشارات تیماج
کتاب «چهارشنبه ده صبح» ،سومی
روان ه بازار نشر شد .این مجموعه داستان کوتاه ،شامل پنج داستان نوجوان در ۶۰صفحه و با طراحی جلد
سیاوش برادران است که در تیراژ ۵۰۰نسخه و با قیمت ۳۰هزار تومان منتشر شده است« .چهارم مهر»،
«یک روز معمولی» و «دهم اذر» اسامی برخی از داســتان های کتاب «چهارشنبه ده صبح» است .این
نویسنده درباره این کتاب عنوان کرد :در این مجموعه داستان ،با زبانی ساده ،به سراغ سوژه های تازه رفتم،
با نگاهی دیگر ،به موضوعاتی همچون عشــق دوران نوجوانی ،شور و انگیز ه نوجوانی ،روابط نوجوانان و...
پرداختم .روایت ها با نیم گاهی به زندگی امروز نوجوانان بود ه است / .صباخبر
سه شنبه12مهر 1401شماره1286
7
صدور مجوز برای ۳۷۶تک اهنگ در مرداد و شهریور
دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی با انتشار گزارشی امار مجوزهای صادره در ماه های مرداد
و شهریور ۱۴۰۱را اعالم کرد.
بر این اساس ،در مردادماه نسبت به صدور مجوز ۸۰تک اهنگ ،یک البوم صوتی و ۲البوم تصویری و
در شهریورماه ،مجوز ۲۹۶تک اهنگ ۱۸ ،البوم صوتی و یک البوم تصویری اقدام شده است .برای این اثار
مجوز انتشار صادر شده و زمان انتشار ان در اختیار مالک اثر است .همچنین بر اساس اعالم دفتر موسیقی
وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی در مردادماه ۲۸۰ ،قطعه شعر و ۱۱نماهنگ و در شهریورماه ۷۳۸ ،قطعه
شعر و ۱۹نماهنگ مجوز گرفتند/.ایرنا
طراح و کارگردان نمایش «بیوگرافی :یک بازی»:
شیوه اجرایی تئاتر در تئاتر ،بازیگرساز است
بورژین عبدالرزاقی ،طراح و کارگردان نمایش «بیوگرافی :یک بازی» نوشته ماکس فریش با ترجمه فرانک حیدریان
و بورژین عبدالرزاقی تا ۱مهر ماه در تماشــاخانه دیوار چهارم روی صحنه بود و رضا موالیی ،الیکا عبدالرزاقی ،احمد
ساعتچیان ،فرنوش مرواری ،علی جدیدی بازیگران اثر بودند .نمایش «بیوگرافی :یک بازی» به شیوه تئاتر در تئاتر اجرا
می شد که در ادامه تجربه های پیشین بورژین عبدالرزاقی در این سبک اجرایی است از این رو گفتگویی با او درباره شیوه
اجرایی تئاتر در تئاتر و همچنین ،وضعیت تئاتر ترتیب دادیم.
عبدالرزاقی درباره دالیل جذابیت شیوه اجرایی تئاتر در تئاتر برای گروه های نمایشی و همچنین تماشاگران عنوان
کرد :شــیوه اجرایی تئاتر در تئاتر جذابیت زیادی دارد از انجا که تماشای بازیگر در شمایل شخصیت های مختلف،
فرایند جدا شدن از یک شخصیت و فرو رفتن در شــخصیتی دیگر و پاساژهای حسی که در این میان اتفاق می افتد،
برای تماشاگران جذاب است .همچنین ،این فرایند گفته شده برای گروه نمایشی از بازیگر تا کارگردان و عوامل اجرایی
فرایند دلپذیری است .من شیوه اجرایی متاتئاتر را در نمایش های دیگری هم تجربه کرده بودم که «نمایش اسپانیایی»،
«مده ای سن مدار» و «بازرسان واقعی» از جمله ان ها بوده است و از این شیوه در اجراهای بعدی خودم نیز بهره خواهم
برد .کارگردان نمایش «مده ای ســن مدار» در توضیح قابلیت شــیوه اجرایی متاتئاتر برای افزایش توان و همچنین
شکوفایی قابلیت های نهفته بازیگران با توجه به ایفای چند تیپ نمایشی در یک اثر یا یک شخصیت چندبعدی گفت:
هنگامی که به عنوان یک بازیگر در یک اثر در چند شخصیت ایفای نقش می کنید ،این از اساس یک چالش برای بازیگر
محسوب می شود زیرا سخت است که بازیگران توانمند با اغوش باز از این چالش استقبال می کنند و این از ویژگی های
این شیوه اجرایی به شــمار می رود .این موقعیت به ان ها این فرصت را می دهد تا خودشان را در نقش شخصیت های
مختلف تجسم کنند و محک بزنند .اینکه در چند لحظه از یک شخصیت جدا شوید و در نقش شخصیتی دیگر فرو روید،
عمل بسیار سختی است و انجام دادن ان ،حاکی از قدرت بازیگری یک بازیگر است بنابراین می توان گفت این شیوه
اجرایی بازیگرساز است.
او با ارزیابی وضعیت کنونی تئاتر عنوان کرد :متاسفانه تئاتر در حال پسرفت است و عمدهترین دلیلش قطع شدن
یارانه ها برای گروه های نمایشی است که از سال ۱۳۸۷و با جریان خصوصی سازی تئاتر اتفاق افتاد در نتیجه ،بخشی از
تئاتری ها برای اینکه بتوانند گذران زندگی کنند ،مجبور شدند دست به هر کاری بزنند تا اثار ان ها در گیشه پُرفروش
شود .در همه کشورها به تئاتر به عنوان یک هنر فرهنگساز نگریسته می شود و یارانه به گروه های نمایشی تعلق می گیرد
چون تولید فرهنگ می کند .متاسفانه ،این اتفاقی است که در ایران نمی افتد .مدیریت نادرست نهادهای سیاستگذار
تئاتر هم مزید بر علت است .با این وجود ،امیدوارم وضعیت تئاتر روز به روز بهتر شود و مشکالت از بین برود/...صباخبر صفحه 7
فرجامنیکفرجاد
صاحب امتیاز :موسسه فرهنگی هنری وصف صبا
مدیر مسئول و سردبیر :محمدرضا شفیعی
www.rooznamehsaba.com
rooznamehsaba
تهران -خیابان ایت اهلل مدنی -کوچه خجسته منش -پالک 5
تلفن 77582422 -6 :فکس77548245 :
چاپ :موسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران
توزیع :نشر گستر امروز
«توهم» و یک پارادوکس دوست داشتنی
دهــه 1360زمانــی بود که
گروهک هــای منافقین دســت
بــه جنایات متعددی در کشــور
زدنــد .بمب گذاری هــای پیاپی
و مبارزات مســلحانه علیه نظام
جمهوری اسالمی ،کشتار مردم
و سرانجام ایستادن کنار بعثی ها
و صدام حسین دشمن این اب و خاک ،خیانت ها و جنایاتی
نابخشودنی بود .در همان اوان ،سینمای ژانر انقالب اسالمی
که اغلب فیلم هایش بــه نمایش بی کفایتی هــای دوران
پهلوی و مبارزات مردم ایران اختصاص داشــت ،شــروع به
تولید فیلم هایی با موضــوع منافقین نیز کرد« .توهم» یکی
از این اثار بود .فیلمی به کارگردانی و نویســندگی ســعید
حاجی میری که یکی از نخستین اثار سینمای ایران با چنین
مضامینی محسوب می شد .داستان درباره دو عضو گروهکی
از منافقین در خانه ای تیمی است که جلیل فرجاد نقش اول
این فیلم را بازی می کند .درونمایه فیلم بر پوچ بودن تفکرات
منافقین تاکید دارد و حاجی میــری این موضوع را در قالب
ن دو که
توهم شخصیت های فیلم به صحنه دراورده است .ا
در خان ه تیمی خود ابتدا صدای خالی کردن تیراهن کارگران
ســاختمانی را با صدای تیراندازی ماموران کمیته انقالب
اسالمی اشتباه می گیرند .فرجاد با نقش افرینی بی بدیلش
انزوای منافقین را بیان می کند .انجا که این انزوا به ترس و
توهم می انجامد و او وانت هندوانه فروش را با نفربر سربازان
اشــتباه می گیرد .محمدرضا عالی پیام ،بازیگر نقش مکمل
فرجاد اما میانه این کشــاکش به بن مایه سازمان منافقین
تردید می کنند .دیالوگ این فیلم نیز ،ان هنگام که فرجاد
با گلوله او را از پا درمی اورد ماندگار است «:اینا....اینا همش
توهم ما بود»...
مجتبی شیوری 12-روز مانده به پایان سال 1330هجری خورشیدی بود که در مرند دیده به جهان گشود .هجدهم اسفندی که اگر در تاریخ
دنبالش بدوید ،به روز تاجگذاری نادرشاه افشار به سال 1114خواهید رسید .جلیل فرجاد 18اسفند 1330در مرند اذربایجان شرقی به دنیا امد اما
خیلی در این شهر خوش اب و هوا ماندگار نشد و تنها 7بهار بعد با خانواده اش به تهران مهاجرت کرد تا در پایتخت به مدرسه برود .هر بازیگری ،لحظه
شورانگیزی در زندگی خود دارد .همان انی که شیفته حرفه ای می شود که در اینده ای دور یا نزدیک ،انتظارش را می کشد .این لحظه درست در 10
سالگی برای فرجاد اتفاق افتاد .روزی که با خانواده اش در یکی از سینماهای الله زار ،فیلم «سنگام» را دید .خاطرش نمی اید تا امروز که از 70هم عبور
کرده ،این فیلم را چندبار دیگر دیده است .این ربطی به سن و سالش هم ندارد .شمار تماشای این شاهکار سینمای هند از دستش خارج شده است.
برای رسیدن به عشقش اما باید چند سال صبر می کرد تا وارد دبیرستان می شد و انجا خود را در قامت بازیگر تئاتر می دید .بعد از دیپلم هم مثل همه
جوان ها باید به اجباری می رفت .فرجاد اما انجا هم از بازیگری غافل نماند .سربازی هم درست مثل دبیرستان و دبستان مثل برق و باد تمام شد تا او بی
درنگ کار خود را در پشت صحنه تئاتر اغاز کند .سال 1361و پس از انقالب اسالمی ،او با مجموعه تلویزیونی «اولین بار که در انقالب شرکت کردم»
به کارگردانی محمد دیهیمی مقابل دوربین رفت .نخستین فیلم سینمایی اش اما «بازداشتگاه» اثر کوپال مشکات بود .فیلمی در مطلع تغزل سینمای
دفاع مقدس ایران که فرجاد در ان با بازیگرانی برجسته مانند محمد مطیع و جمشید هاشم پور هم بازی شد« .شب مکافات» به کارگردانی فرامرز
باصری و «سیاه راه» کار دیگری از کوپال مشکات دو فیلمی بودند که جلیل فرجاد سال 1363در ان ها به نقش افرینی
پرداخت .یک سال بعد اما استعداد واقعی او در سینمای ایران با حضور در نفش اول فیلم پربیننده و ماندگار «توهم» به
کارگردانی و نویسندگی سعید حاجی میری شکوفا شد .فیلمی درباره دو عضو یکی از گروهک های منافقین که در
خانه ای تیمی حضور دارند و گمان می کنند نیروهای کمیته انقالب اسالمی ان ها را محاصره کرده اند .ان ها صدای
خالی کردن تیراهن کارگران ساختمانی را با صدای شلیک گلوله اشتباه می گیرند و در طول فیلم این اشتباه بصری
و شنیداری چندبار تکرار می شود تا توهم شان تکمیل شود .فرجاد با این فیلم به ستاره ای درخشان در سینمای
ایران تبدیل شد .تا انجا که ابراهیم حاتمی کیا یک سال بعد نقش اول فیلم «هویت» را به او هدیه کرد .نقش افرینی
فرجاد در این فیلم نیز تحسین برانگیز بود و به یقین «توهم» و «هویت» را باید فیلم هایی ذکر کرد که این بازیگر
مستعد را به سینما و تلویزیون ایران بیش از پیش شناساندند .فرجاد سال 1361ازدواج کرد تا صاحب دو دختر شود
که دست بر قضا هردو هم از بازیگران خوب چند دهه بعد شدند .بازی در مجموعه تلویزیونی «مخمصه» که
این روزها از شبکه ای فیلم نیز روی انتن می رود و حضور در نقش برادرزن «اقای شهریاری» که
در کابوس های شخصیت اصلی (سعید امیرسلیمانی) یا در خیاالتش در اصل نقش وجدان او
را بازی می کرد ،هنرمندی دیگری از او در سیمای ایران محسوب می شد .با وجود استعداد
باالیی که داشت ،جلیل فرجاد از ان دست بازیگرانی است که با گذشت زمان جای مطرح
شدن ،بیشتر خود را از عوالم سینما و تلویزیون کنار می کشیدند .هرچند مارال و مونا
بعدها جور پدر را به خوبی کشیدند و با نقش افرینی های متعدد خود به بازیگرانی نسبتاً
موفق در سینما و سیمای ایران بدل شدند .حاال اینکه دلیل کم کاری فرجاد چه بود و چرا
بازیگری که می توانست سال ها در اسمان سینمای ایران بدرخشد ،عالق ه چندانی به این
مقوله نداشت ،بیشتر به درونیات و تفکر خود فرجاد برمی گردد .او چند سال پیش در
گفت و گو با خبرگزاری میزان ،زمانی که با این سوال روبرو می شود که چرا در سال های
اخیر کم کار شــده ،می گوید«:دیگر نقش خوبی برای بازیگران پیشکسوت و نسل
میانی سینما نوشته نمی شود که من بخواهم در اثری خوب به ایفای نقش بپردازم.
سال های متمادی از عرصه سینما دور هستم و برای بازی در ان دلتنگ شده ام .هر
بازیگری دوست دارد که خود را بر پرده سینما ببیند و برای دیدن خودم روی پرده
سینما دلتنگ شده ام .دیگر دوست ندارم در مورد وضعیت بازیگری سینما نظر بدهم
زیرا دیگر برای من هیچ اهمیتی ندارد .اگر کار خوبی پیشنهاد شود بازی می کنم و
اگر نشود هم نه .من نمی توانم دنبال نقش بروم و هر روز در هر دفتر سینمایی به دنبال
حضور در اثار باشم...یک زمانی بود که از ما برای حضور در اثار سینمایی دعوت می شد
و ما برای بازی حق انتخاب داشتیم اما در حال حاضر روابط ،خودی و ناخودی و برخی
اتفاقات باعث شده تا فقط برخی امکان حضور در سینما را داشته باشند.
فرجاد ان روز با اشــاره به حضور دوباره خود در تئاتر گفت« :در حال حاضر شرایط
روحی خوبی برای بازی ندارم و ترجیح می دهم کــه کاری را قبول نکنم .نقش های
پیشنهادی اینقدر کوچک هستند که برای من بازیگر هیچ انگیزه ای برای کار باقی
نمی گذارند »...به هر ترتیب جلیل فرجاد بازیگری بود که شــاید تا سالیان با همان
نقش افرینی های جاودانش در «توهم» « ،هویت» « ،دســت نوشــته ها» « ،جان
سخت» در یاد دوســتداران قدیمی سینما بماند و نســل ده ه های 60و 70او را با
مجموعه هایی مانند «اپارتمان» و «باغ گیالس» به خاطــر اورند .به هرحال فرجاد
مانند نویسندگانی که تنها یک یا دو کتاب ماندگار دارند ،به نظر ،فرجام نیکی در سینما و
تلویزیون ایران دارد. صفحه 8