روزنامه صبا شماره 1263
روزنامه صبا شماره 1263
روزنامه صبا شماره 1263
چهار شنبه| 2شهریور 24 |1401اگوست 26 |2022محرم |1443
سال دهم| شماره 8 |1263صفحه| 5000ناموت|
بدرورد مرد هزار صدای دوبله ایران
عکس :شهراد بانکی
گفت و گوهایی با ناصر ممدوح ،ژرژ پطروسی ،جعفر دهقان و معصومه اقاجانی صفحه 1
2
چهارشنبه2شهریور 1401شماره 1263
خرب سیمنا و تلویزیون
«درخت خاموش» بهترین فیلم جشنواره همیلتون نیویورک شد
فیلم «درخت خاموش» به کارگردانی فایسال سویسال و تهیه کنندگی علی نوری اسکویی برنده جایزه
بهترین فیلم جشنواره بین المللی فیلم همیلتون نیویورک ۲۰۲۲شد .جایزه بهترین فیلم چهاردهمین
دوره جشنواره فیلم همیلتون نیویورک ،هجدهمین جایزه اصلی فیلم «درخت خاموش» است .این فیلم
پیش از این برنده جوایزی همچون جایزه توپ طالیی جشنواره بین المللی فیلم ادانا ،سه جایزه اصلی
جشنواره فیلم پانوراما بالکان ،جایزه بهترین کارگردانی و بهترین فیلم داستانی از جشنواره فیلم هنرهای
زیبا ،FAFFبهترین فیلم از جشنواره فیلم برمن ،بهترین فیلم جایزه فیلم لندن سیتی ،بهترین فیلم
جشنواره بین المللی فیلم نپال و ...شده بود/ .خبرگزاری مهر
«بادها کجا می میرند» برنده جایزه بهترین انیمیشن جشنواره گاالکتیکات
انیمیشن «بادها کجا می میرند» به کارگردانی پژمان علی پور از جشنواره گاالکتیکات اسپانیا جایزه
بهترین انیمیشن را دریافت کرد .این اثر از تولیدات مرکز گسترش سینمای مستند ،تجربی و پویانمایی،
درباره شهرستان سردشت است که سال ۱۳۶۶مورد حمالت شیمیایی قرار گرفت و اولین شهر شیمیایی
شده جهان با بمب خردل است .این انیمیشن قبل از این اتفاق ،لحظه اتفاق و بعد از اتفاق را به نمایش
می گذارد .یک رابطه عاشقانه ،سه مرحله گذر زمان را به یکدیگر پیوند می دهند .نهمین دوره جشنواره
گاالکتیکات ،سی ام شــهریورماه برگزیدگان خود را معرفی کرد .در این دوره از جشنواره ،انیمیشن
«سمپاشی» ساخته فرنوش عابدی دیگر فیلمساز ایرانی هم حضور داشت/.صباخبر
چه تغییراتی در انتظار «مستوران »۲است؟
عطا پناهی تهیه کننده سریال «مســتوران» درباره تغییر چندبار ه کارگردان «مستوران» گفت :من هم از
همکاری با اقای سید جمال ســید حاتمی (کارگردان اول) خیلی راضی بودم و هم از همکاری با اقای مسعود
اب پرور بســیار زیاد راضی بودم ضمن اینکه خروجی کار و قسمت هایی که ایشان کار کردند هم برای ما و هم
برای استودیو بادبان بسیار مطلوب بود و در عین حال بازخوردها از سریال راضی کننده بود ،اما با توجه به برنامه
زمانی تولید ما و برنامه های اقای اب پرور فکر کردیم شاید بشود با کارگردان دیگری کار را پیش ببریم تا تداخل
برنامه ای نداشته باشیم.
تهیه کننده «مستوران» در پاسخ به اینکه طی گفت وگوی صورت گرفته با مسعود اب پرور این کارگردان اعالم
کرده است که فعال پروژه ای را در دست ساخت ندارد ،توضیح داد :درست است اقای اب پرور اکنون سر پروژه ای
نیستند و دلیل تغییر این نبوده اما برنامه ایشان در درازمدت با تولید «مستوران» همخوانی نداشت به دلیل اینکه
این پروژه حداقل تا اماده شدنش یک سال زمان می برد ،به همین خاطر یک کارگردان باید جای دیگری قولی
نداده باشد تا پروژه را تمام کند .ایشان اکنون س ِر کاری نیستند اما قرار است با یکدیگر سر چندین طرح و ایده
صحبت کنیم تا ان شاءاهلل بتوانیم به نتیجه برسیم و کارهای جدیدی را استارت بزنیم.
او گفت :همانطور که اقایان سید حاتمی و اب پرور خوب و درجه یک بودند ،سیدعلی هاشمی هم این روند را
ادامه خواهند داد و مردم حتماً قسمت هایی را که ایشان کارگردانی می کند هم دوست خواهند داشت.
این تهیه کننده همچنین اعالم کرد :چند روزی است که تصویربرداری «مستوران »۲اغاز شده و در همان
شهرک مستوران مشغول کار هستیم و بعدها خارج از شهرک هم خواهیم رفت .فصل دوم این مجموعه را اقای
محمد حنیف نوشته اند« .مستوران »۲دارای فضایی است که نسبت به فصل قبل از قصه ها و افسانه های ایرانی
بیشتر در ان استفاده شــده و فکر می کنم برای پخش در هر زمانی به خصوص عید نوروز و ماه مبارک رمضان
مناسب باشد .پناهی در پایان گفت :تا اوایل اسفند ۱۴۰۱کار تصویربرداری «مستوران »۲به پایان می رسد .در
حال حاضر هم کارهای پس تولید را همزمان با تدوین به شکل موازی پیش می بریم و ان شاءاهلل تمام قسمت های
مستوران تا اخر سال اماده خواهد شد/ .خبرگزاری ایسنا
مستندداستانی«شورزندگی»کلیدخورد
فیلمبرداری مستند داســتانی «شــور زندگی» به کارگردانی و
تهیه کنندگی حسین سلیمانی فرد از ۳۱مردادماه ۱۴۰۱شروع شد.
در خالصه داســتان این فیلم امده است« :ما ادم ها فکر می کنیم
باید دیگران را بشناسیم اما اغلب باید خودمان را بشناسیم .از انجا که
زبان ایینه فرهنگ است ،این خود گواه روشنی است ،برای اینکه ما
در جهانی زندگی می کنیم که بیش تر به تخریب روابط گرایش دارد
تا به حفظ و نگهداری ان...
عادت کرده ایم انتقاد کنیم از کسی که شور زندگی دارد.
یادمان نرود در انتخاب انچه که انجام می دهیم نقش مهمی داریم...
من چهار ساعت باهاش تو یه اتاق بودم ،فقط لحظه ای که خندید
ازش عکس گرفتم ،او سر عزیزترینم را بریده بود»...
فیلمبرداری این مستند در ۶مکان مختلف در ایران یعنی تهران،
شیراز ،قشم ،مشهد ،کاشــان و اصفهان و نیز در خارج از ایران نظیر
کشورهای ایتالیا و اسپانیا صورت خواهد گرفت/ .صباخبر
«خانداناژدها»با 9/99میلیونبینندهاغازکرد
وستروس یکشنبه شب ۲۱اگوست با «خاندان اژدها» به HBO
برگشت و مردم را دوباره با خود همراه کرد.به گزارش برادران وارنر،
قسمت اول «خاندان اژدها» که یکشنبه در سرویس های HBOو
HBO Maxعرضه شد 9/99بیننده داشت .از زمان پایان یافتن
سریال «بازی تاج و تخت» در سال ۲۰۱۹این مجموعه هنوز بهترین
عملکرد در شــروع را دارد ،حاال پیش درامد این مجموعه با عنوان
«خاندان اژدها» نیز احتماال پروژه ای است که بیشترین بازاریابی و
هواداران را از زمان مجموعه قبلی به خود اختصاص داده است .اولین
اپیزود «بازی تاج و تخت» 4/2میلیون بیننده داشت و البته مقایسه
بیننده های اولین قسمت «خاندان اژدها» با اولین اپیزود «بازی تاج
و تخت» عادالنه نیست .رکورد «بازی تاج و تخت» مربوط به نمایش
اولین اپیزود فصل هشتم و نهایی این مجموعه بود که 17/9میلیون
بیننده داشت .این مجموعه بر اساس کتاب «اتش و خون» جرج ار ار
مارتین ساخته شده است/.صباخبر
«بی مادر» اماده اکران می شود
ســیدمرتضی فاطمی کارگردان فیلم «بی مادر» چندی پیش ،در
صفحه مجازی خود از اماده شدن این فیلم برای اکران خبر داد.
فیلم ســینمایی «بی مادر» به کارگردانی سید مرتضی فاطمی و
تهیه کنندگی محمدرضا مصباح و علی اوجی در چهلمین دوره جشنواره
ملی فیلم فجر حضور داشت .امیر اقایی ،میترا حجار ،پژمان جمشیدی،
پردیس پورعابدینی ،علی اوجی ،بیتا عزیزاقلی ،سارا محمدی ،فاطمه
میرزایی ترکیب بازیگران این فیلم را تشکیل می دهند .فیلمبرداری
این اثر در لوکیشن هایی در شهر تهران انجام شده است .برخی عوامل
«بی مادر» عبارتند از نویســنده و کارگردان :ســیدمرتضی فاطمی،
تهیه کنندگان :محمدرضا مصباح ،علی اوجی ،ســرمایه گذار :صالح
موذن زاده ،مدیر فیلمبرداری :مســعود سالمی ،تدوین :بهرام دهقان،
محمد نجاریان ،طراح صحنه :سهیل دانش اشراقی ،طراح گریم :محمود
دهقانی ،صدابردار :بابک اردالن ،طراح لباس :گلناز گلشن ،مدیرتولید:
محمد حیدرقلی/.صباخبر صفحه 2
چهارشنبه2شهریور 1401شماره 1263
خرب سیمنا و تلویزیون
محورهای طرح «حمایت ویژه» مرکز گسترش از تولیدات انیمیشن
مرکز گسترش سینمای مستند ،تجربی و پویانمایی در نظر دارد تا در برنامه ای با عنوان «حمایت
ویژه» از تولید انیمیشن های خالقانه و به دور از شعارزدگی که با موضوعاتی که در این طرح و فراخوان
مطرح و پیشنهاد شده است ،حمایت ویژه داشته باشد .در طرح «حمایت ویژه» از میان طرح ها و ایده های
دریافتی ،موضوعات بدیع و تازه ،سوژه های جذاب و پرکشش ،مطابق فهرست ذیل اولویت دارند :ترویج
سبک زندگی اسالمی-ایرانی ،تاریخچه انقالب اسالمی و تبیین ارمان های ان ،فرهنگ مقاومت ،شهادت
و ایثار و دفاع مقدس و معرفی قهرمانان ملی در این حیطه ها ،قصــص قرانی و روایات معتبر مربوط
به اولیای الهی و اینده نگری بر محور امید و اگاهی منطبق بر اصول گام دوم انقالب اسالمی /.صباخبر
شورای پروانه نمایش فیلم های سینمایی در جلسه اخیر با صدور پروانه نمایش برای فیلم های «رو
در رو» به تهیه کنندگی و کارگردانی سیدحسین شــهابی و « »۲۸۸۸به تهیه کنندگی و کارگردانی
کیوان علی محمدی موافقت کرد .فیلم سینمایی «رو در رو» با موضوع عالقه مندان بازیگری سینما و
چالش های ان ها در تست های مختلف بازیگری و اموزشگاه های سینمایی در ایران تولید شده است و
در این فیلم بیش از ۱۴۰بازیگر ایفای نقش کرده اند که بسیاری از ان ها برای اولین بار به سینما معرفی
خواهند شد و همچنین فیلم سینمایی « »۲۸۸۸به کارگردانی مشترک کیوان علی محمدی و علی اکبر
حیدری روایتگر روزهای ابتدایی جنگ ایران و عراق تا سال های پایانی ان است/.صباخبر
سعید ابوطالب « :شب های مافیا» قابلیت ادامه نداشت
سعید ابوطالب تهیه کننده و کارگردان «شب های مافیا» که در حال ساخت
رئالیتی شوی جدیدی با عنوان «پدرخوانده» است ،در این باره توضیح داد:
«پدرخوانده» ســناریوی پیچیده ای دارد و فقط یک ماه بازیگران مشغول
یادگیری و تمرین ان بودند .وی درباره حساسیت مخاطبان که با دقت هر
قسمت از «شب های مافیا» را تماشــا کرده اند ،افزود :از اولین فصل برنامه
در دو سال پیش تا به حال ما رفته رفته اشکاالتمان را برطرف کرده ایم .خود
من شخصا همه پیام ها و نظرات مخاطبان را می خوانم .ابوطالب تاکید کرد:
این رئالیتی شو رکورد همه برنامه های مشابه را شکسته است و تا جایی که
من می دانم در این چهار فصل بیش از ۱میلیارد و ۷۰۰میلیون دقیقه فقط از
طریق پلتفرم فیلیمو بازدید داشته ایم .طبیعتا تعدادی از مردم هم از طریق
دانلود غیرقانونی مجموعه را دیده اند ،البته من قصد اعتراض ندارم و هزینه
اشتراک باید به صرفه و برای مخاطبان معقول باشد .این برنامه ساز درباره
اینکه چرا ان سبک و سناریو را کنار گذاشته اســت ،توضیح داد :مافیا با
سبک و شیوه های مختلفی بازی می شود و ما ان را در حد امکان در سناریوی
رئالیتی شویمان ساده کردیم ،چون خیلی از مردم پلیر (بازیکن) حرفه ای یا
گرداننده نیستند .طی دو سال گذشته مخاطبان نقاط ضعف ان سناریو را به
ما تذکر دادند و این ضعف ها به مرور حل شد .در فصل چهارم متوجه شدیم
این سناریو دیگر کارکرد ندارد .چون مخاطب ما این بازی را چندین بار دیده
است و از دقایق صد بازی به بعد ،بازی برایش جذابیت پیگیری را ندارد .او
درباره حواشی قسمت های اخر این رئالیتی شو تصریح کرد :درباره حرف
و حدیث ها نمی خواهم جوابی بدهم .طبیعتا نکات دوستان ربطی به گروه
کارگردانی و عوامل پشت دوربین ندارد .درواقع بازی قدری بیش از اندازه
برای بازیگرانی که مقابل دوربین بودند ،اهمیت پیدا کرده و برایشان مهم
شده است .برخالف برنامه های مشابهی که با ادعای رئالیتی شو بودن ساخته
می شوند ،این برنامه واقعا رئال است ،ما کات نمی دهیم و اگر کات هم داده شود
فنی است ،مثال مشکل نور ،صدا یا دوربین داشته ایم .از اینکه بازیگران قرار
قبلی با یکدیگر داشته اند اطالعی ندارم .برای بعضی از دوستان حساسیت
بازی خیلی باال رفت و احتماال الیو و توضیحات ان ها را شنیده اید .من با ان ها
صحبت کرده ام و خودشان هم گفتند اعتراضشان به بچه های کارگردانی و
«رو در رو» و « »۲۸۸۸مجوز اکران گرفتند
3
پشت دوربین نبوده است ،بلکه به همکاران خودشان معترض
بوده اند .ما سعی کردیم این مشکل را در سناریوی جدید حل
کنیم و یک ماه اخیر مشغول تمرین همین سناریو بوده ایم .این
مستندساز در توضیحات بیشتر افزود :می دانم که مخاطبان
بازی جذاب را دوست دارند و پلیرها (بازیکن ها) باید بازی را بلد
باشند .ممکن است شما طرفدار یک چهره محبوب و دوست داشتنی
باشید ،همه چهره ها هم قابل احترام و دوستان من هستند اما
خیلی وقت ها تالشی برای یادگیری بازی نمی کردند .ما اسم این
سناریوی جدید را «پدرخوانده» گذاشتیم و توانایی هایی به این
کاراکتراضافهشدهاستکهفعالنمی خواهمانهارااشکارکنم.بازی
را می بینید و لذت می برید .ابوطالب درباره بازیگرانی که حاال در
بازی مافیا حرفه ای شده اند و مخاطبان دوست دارند بازی ان ها
را ببینند ،گفت :من تقریبا از تمام بازیگران برتر مجموعه
«شب های مافیا» دعوت کرده ام و همه به جز یکی دو
نفری که معذوریت های حقوقی دارند ،مثال مجبورند
با یک پلتفرم کار کنند به «پدرخوانده» امده اند.
یکی دو تن از بازیگران ســر پروژه های دیگری
بودند ،گریم داشتند ،شهرستان یا خارج از کشور
بودند که برای فصل های بعدی حتما دعوتشان
می کنیم .بازیگران و خواننده های جذاب و معروف
سینماوتلویزیوندرکارحضوردارند.بعضیازان ها
بازیکنان حرفه ای هستند که شگفت زده تان می کنند.
این برنامه سازتاکید کرد :اینسناریو ۱۱نفره است ،ماسه
مافیا و یک پدرخوانده قدرتمند ۷ ،شهروند و یک نقش
مستقل داریم .وقتی این ها دو دست با هم بازی می کنند،
در دست های سوم و چهارم بازی با بازیکنان خوب و چند
بازیکن جدید ادامه پیدا می کند و بازیکن های ضعیف حذف
می شوند .گروهی متشکل از داوران به ما کمک می کنند تا در
انتخاب و اموزش بازیگران حرفه ای جلو برویم/.صباخبر صفحه 3
4
چهارشنبه2شهریور 1401شماره 1263
پرونده
بدرورد مرد هزار صدای دوبله ایران
منوچهر اسماعیلی هنرمندی که با صدای خود به شخصیت های زیادی در سینمای جهان و ایران جان داده است ،شامگاه دوشنبه 31مردادماه
دار فانی را وداع گفت .او هشتم فروردین ماه سال ۱۳۱۸در کرمانشاه متولد شد و کار دوبله را از سال ۱۳۳۶با ُرل گویی در نقش های کوتاه اغاز کرد تا
اینکه از سال ۱۳۴۲مدیریت دوبله بسیاری از فیلم های بزرگ جهان را برعهده داشت و در طول این سال ها ،مدیریت ارشد دوبالژ بیش از ۲۰۰فیلم
سینمایی ،تلویزیونی ،سریالی و برنامه های رادیویی را انجام داد.
این صدای ماندگار کشورمان به صحبت کردن به جای چند شــخصیت در یک فیلم با صداهای متنوع و به اصطالح تیپ گویی شهرت داشت تا
جایی که «مرد هزار صدای دوبله ایران» لقب گرفته بود .اسماعیلی در فیلم «هزار دستان» زنده یاد علی حاتمی به جای شخصیت شعبان (محمدعلی
کشاورز) ،رضا تفنگچی (جمشید مشایخی) و همچنین به جای صدای عزت اهلل انتظامی و جمشید الیق صحبت کرد .از جمله اثار ماندگار این استاد
دوبله در مقام گوینده فیلم و سریال های خارجی می توان به «محمد رسول اهلل» در نقش انتونی کویین« ،پاپیون» در نقش استیو مک کوئین« ،دروازه
های پاریس» به جای پیر براسور« ،انتقام جویان»« ،بابا لنگ دراز»« ،مرد هزار چهره»« ،یوزپلنگ»« ،قانون»« ،سمندر»« ،شیوع» و ...اشاره کرد.
همچنین او در فیلم های ایرانی بسیاری نیز به جای بازیگران نقش گفته یا مدیر دوبالژی شان را برعهده داشته است که می توان در این میان از
فیلم های «خاک»« ،قیصر»« ،هزاردستان»« ،پهلوانان نمی میرند»« ،دزد عروسک ها»« ،دایی جان ناپلئون»« ،حسن کچل»« ،ناخدا خورشید»،
«امام علی(ع)»« ،مادر»« ،دکل»« ،کاراگاه» و «بایکوت» نام برد.
در فراق مرد هزار صدای دوبله ایران جمعی از دوستان و همکاران
او ،از اهالی دوبله و سینما واکنش هایی داشتند.
هومن حاج عبداللهی بازیگر و صداپیشه نوشت« :دوبله ایران مرد
از بس که صدا ندارد .عالیجناب منوچهر اســماعیلی روحتان شاد.
چقدر خوشحالم برای خودم که در زمان زندگیش ما در این دنیا ،من
یکبار کنارتان نقش گفتم».
مینو غزنوی دوبلور پیشکسوت نوشت« :خورشیدمان خاموش
شد».
افشین زی نوری دوبلور نوشــت« :یادمه اون روز به شما گفتم تو
این عکس بخندین ،همه عکساتون جدیه و چه خوش اقبال بودم من
که حضور بی نظیر شما رو درک کردم .بدرود مرد استثنایی ،بدرور
عالیجناب ،بدرود»...
منوچهر والی زاده دوبلور نوشت« :متاسفانه صدای اسمانی دیگری
را از دست دادیم .منوچهر اسماعیلی بزرگتر از کلمه استاد بود».
علی عمرانی بازیگر و گوینده نوشت« :همین افتخار مرا بس که شما
شاه لیر من در رادیو بودید .روحتان شاد استاد».
سعید شیخ زاده مجری و دوبلور نوشت« :صدای تاریخ هنر ایران،
بزرگ مرد دوبله ایران ،این خانه راتو روح بخشیدی .بی شک صدایت
تاریخ ایران را جال داد .صدایت تا همیشه ماندگار و روحت در ارامش».
میرطاهر مظلومی بازیگر و گوینده نوشت« :سینما با شما شنیدنی
بود و سحرانگیز .فضیلت شــما ،کاربلدی شما و شرافت شما ردایی
نیست که به هر قامتی بپوشانند .رنج دارد و دانش می خواهد ابتدایش
شوریدگیست و انتهایش جاودانگی .استاد منوچهر اسماعیلی جاودانه
شد».
ناهید امیریان دوبلور نوشت« :تکرار نشدنی ما رفت و تنهایمان
گذاشت».
روزنامه صبا در ادای احترام به این هنرمند ارزشمند با ناصر ممدوح،
ژرژ پطروسی و معصومه اقاجانی ســه بزرگ دوبله و جعفر دهقان
بازیگر گفتگو داشته است.
ناصر ممدوح:
منوچهر اسماعیلی در راس هرم دوبله قرار داشت
ناصر ممدوح دوبلور ،مدیر دوبــاژ و بازیگر ایرانی درباره زنده یاد
منوچهر اسماعیلی گفت :اقای اسماعیلی شخصیتی بسیار ممتاز و
ازنظر کاری یک اسطوره تکرارنشدنی بودند .استاد اسماعیلی در راس
هرم دوبله قرار داشتند زیرا کارهای بسیاری در سینمای ایران عرضه
کردند و جای شخصیت های بزرگ بسیاری صحبت کردند .به راستی
که ایشان در حوزه دوبله ما یک اسطوره فراموش نشدنی بودند.
او در ادامه خاطره ای بیان کرد :در سال 42فیلمی به نام «فنی» در
استودیو شهاب تهران دوبله می شد که در ان خانم ژاله کاظمی به جای
لزلی کارون و اقای خسرو خسروشاهی به جای هورست بوخهولتس
صحبت می کردند .در این فیلم زنده یاد اسماعیلی به جای 2شخصیت
موریس شوالیه و شــارل بوایه که تقریبا شخصیت های سن باالیی
بودند ،دوبله کرد .در ان زمان کسی در سینما فکر نمی کرد که این 2
شخصیت را یک جوان 25ساله دوبله کرده باشد و به قدری شیرین
دوبله کردند که همچنان در خاطر همه مانده است .این دوبلور اظهار
کرد :رفتن ایشان قلب همه ما را جریحه دار کرده و دل همه را به درد
اورده است .ایشان شخص بسیار مهربانی بودند و به همکاران خود
احترام عجیبی می گذاشتند .دهه 40دهه شکوفایی هنر دوبله ایران
بود و فیلم های بزرگ و کارگردانان بزرگی حضور داشتند که بزرگانی
مانند اقای اسماعیلی نیز متعلق به همان دوران هستند.
ژرژ پطروسی:
مردم ایران با صدای منوچهر اسماعیلی با سینما
اشتی کردند
ژرژ پطروسی هنرمند دوبلور نیز درباره همکار خود خاطرنشان
ی بود
کرد :درباره اقای اسماعیلی باید ساعت ها صحبت کرد .او کس
که سینمای قبل و بعد از انقالب ایران مدیون اوست .استاد اسماعیلی
در کار دوبالژ یک نابغه بودند که دوبالژ را از یک کار ساده ابتدایی خام
تبدیل به یک هنر واال و ارزنده کردند .البته که کنار ایشــان کسان
دیگری نیز بودند و ما در دهه چهل یک گروه استثنایی از گویندگان و
مدیران دوبالژ داشتیم که ادم های بسیار ارزنده ای بودند.
او با اشاره به اینکه مردم با دوبله اسماعیلی با سینما اشتی کردند،
تصریح کرد :اقای اسماعیلی عالقه مند ،عاشق و مومن به این کار بودند
و الگویی تمام و کمال برای کسانی که می خواهند در این حوزه فعالیت
کنند .مهم ترین کار او و هنرمندان ان دوره این بود که مردم را با سینما
اشتی دادند و زبان فارسی را به بهترین شکل در کار دوبله به کار بردند.
استاد اسماعیلی کاری کردند تا بازیگران خارجی که هیچ ربطی به
زندگی ما ندارند ،افرادی مانند خانوداه ما شدند و با این شخصیت ها
ارتباط برقرار کردیم .این هنرمند درباره خاطرات حضور در کنار استاد
گفت :شخصا از اوایل کارم در حدود 50سال پیش ،از بودن در کنار
ایشان و دیدن کارهایشان لذت می بردم و واقعا همه لحظات خاطره
بودند .ما در کنار منوچهر اسماعیلی همیشه غافلگیر می شدیم و به
محض اینکه شروع می کردند به تمرین و بخشی را ضبط می کردند از
قدرت بیان ایشان شگفت زده می شدیم.
او اضافه کرد :استاد اسماعیلی هنر دوبالژ را به باالترین سطح ممکن
رساندند و مهم ترین کارشان رونق دادن به سینمای ایران بود و باعث
شدند سینمای ما زبان درست و قابل قبولی پیدا کند.
پطروسی در پایان با اشاره به لقب «مرد هزار صدای دوبله ایران»
تشریح کرد :منوچهر اســماعیلی به عنوان یک بازیگر -گوینده کار
می کرد و قابلیت حیرت اوری در دوبله چند شخصیت متعدد داشت به
طوری که گاهی مخاطبان باور نمی کردند که این نقش های گوناگون
را یک نفر دوبله کرده باشد.
جعفردهقان:
دوبله های استاد اسماعیلی میراث ایشان است
جعفر دهقان بازیگر سینما ،تلویزیون و تئاتر که در چند کار ،استاد
اسماعیلی جای او صحبت کرده است نیز درباره تاثیر زنده یاد منوچهر
اسماعیلی در سینما گفت :باید این را در نظر داشت که تا مدت ها صدا
سر صحنه نبود و این امکان وجود نداشت که از صدای خود بازیگران
استفاده شود و این دوبلورهای ما بودند که به این شخصیت ها جان
می بخشیدند و ان ها را برای تماشــاگر قابل باور می کردند .افرادی
مانند استاد اسماعیلی هیچ وقت فراموش نمی شوند .زحمت هایی که
برای سینما و حرفه خود کشیدند قطعا ماندگار خواهد بود و فراموش
نخواهد شد .او ادامه داد :زمانی که سینمای ما سینمای صدا سر صحنه
نبود ،اکثر زحمات بازیگران ما بر دوش دوبلورهای دقیق و کارکشته ای
چون جناب اسماعیلی بود .شــما فکرش را بکنید اگر یک بازیگر با
تمام وجود بازی می کرد و حس و حال و همه چیزش درســت بود
اما یک گوینده لحن ،حس و حال و دیالوگ ها را درست ادا نمی کرد،
تمام زحمات بازیگر هم از بین می رفت .درست است که االن اقای
اسماعیلیدربین مانیستندامامطمئنباشیدکهایشانچیزیازخود
در سینمای ما به یادگار گذاشته اند که هیچ وقت فراموش نمی شوند
و نسل های اینده نیز این را خواهند فهمید و از ان بهره خواهند برد.
بازیگر سریال «مردان انجلس» درباره میراث به جا مانده منوچهر
اسماعیلی بیان کرد :این صداهای ماندگار که استاد اسماعیلی از خود
به جای گذاشته اند ،میراث ایشان اســت .چه چیزی بهتر از این که
شما هرموقع بخواهید به دوران قبل برگردید و اثار را مرور کنید قطعا
خاطرات و میراث این بزرگان زنده خواهد شد.
او درباره کارهای خاطره انگیز و شاخص زنده یاد اسماعیلی برای
خود اظهار کرد :جناب منوچهر اسماعیلی تقریبا 5یا 6نقش من را
دوبله کردند و زحماتی را که برای من کشیدند هیچ وقت فراموش
نخواهم کرد .ایشان هر نقشی را نمی پذیرفتند و اگر از نقش خوششان
نمی امد ،امکان نداشت به جای ان صحبت کنند .برای خود من به
عنوان یک بازیگر و کسی که تازه وارد این عرصه شده بودم ،زحمات
بسیاری کشیدند .این بازیگر افزود :سریال «مردان انجلس» ،فیلم
«حمله به اچ ،»3سریال «مریم مقدس» و در واقع اکثر کارهایی که
به عنوان بازیگر تازه در حال رشد بودم ،زحمت دوبله اش برعهده زنده
یاد اسماعیلی بود« .مردان انجلس» اولین سریالی بود که با ان وارد
تلویزیون شدم و یا فیلم «هراس» اولین فیلمی بود که به عنوان نقش
اول حضور داشــتم و این ها با هنرمندی منوچهر اسماعیلی دیده و
شنیده شدند .جعفر دهقان در پایان گفت :استاد منوچهر اسماعیلی با
صدا ،لحن و گویندگی مخصوص خود بازیگران زیادی تحویل جامعه
دادند که یکی از انها خود من هستم.
معصومهاقاجانی:
منوچهر اسماعیلی یاداور ارش کمانگیر است
معصومه اقاجانــی بازیگر و دوبلور نیز دربــاره زنده یاد منوچهر
اسماعیلی گفت :در طی سی و چند سال گذشته هر زمانی که اسم
عالیجناب منوچهر اسماعیلی را شنیده ام ،یاد ارش کمان گیر افتادم.
استاد اســماعیلی همانند ارش تیری پرتاب کردند که از مرزهای
بسیاری عبور کرده است .ایشان کاری را که در بطن ان هنر نیست و صفحه 4
پرونده
بیشتر تکنیک است تا حدی پیش برده و کار کرده اند که از مرزهایی
عبور کرده است.
وی ادامه داد :اگر هنر را به معنای خالقیت بدانیم ،ایشــان کامال
خالقانه هنری را خلق کردند .من با شنیدن نام ایشان یاد یک اسطوره
ساز می افتم .یاد کسی می افتم که می تواند کاری را از مرزها عبور دهد.
این حرف های امروز نیست که به دلیل درگذشت ایشان بیان کنیم
بلکه این حال و رفتار و کردار همیشگی استاد اسماعیلی بوده است.
اقاجانی درباره برخورد و نوع حضور منوچهر اسماعیلی در کارهای
مختلف گفت :ایشان انقدر در کار خود حرفه ای بودند که نگاه ،شکل
حرکت ،شخصیت اجتماعی و فردی و ...را به خوبی در یک هنرپیشه
می دیدند و بعد از تحلیل ،چیزی را برای ان نقش به وجود می اوردند
که مختص همان شخصیت باشد .شکل کار کردن ایشان هیچ وقت
به این صورت نبوده است که چون این کار را بلد هستند ،انجام بدهند
و بروند .ایشان وقتی یک نقشــی را می پذیرفتند بسیار با ان اشنا
می شدند و چندین و چندبار تمرین می کردند و زمانی که اطمینان
پیدا می کردند چیزی که پیدا و خلق کرده اند درست است ،به سراغ
ضبط ان می رفتند.
این دوبلور اضافــه کرد :دوبله بازیگری نیســت درعین حال که
بازیگری هســت و گوینده با وجود اینکه روی یک صندلی نشسته
است ،یک نقشی را هم بازی می کند و اکتش محدود به حنجره است.
اقای اسماعیلی و اسماعیلی ها هدفشان این بود تا از چیزی که به انها
سپرده اند ،سرسری عبور نکنند و با ان به قدری اشنا باشند و برای ان
انقدر چیزهای مختلفی بسازند که خود این تکنیک تبدیل به هنر
شود ،اما متاسفانه تمام جان مایه هایی که بزرگان این عرصه از جمله
استاد اسماعیلی ،خسروشاهی ،ژاله کاظمی و ...در کار گذاشتند امروز
در کمتر افراد و کارهایی می توان دید و شنید.
چهارشنبه2شهریور 1401شماره 1263
5
وی در پایان درباره کارهای شــاخص ،تاثیرگذار و به یاد ماندنی
استاد منوچهر اسماعیلی گفت :اقای اسماعیلی با هنرمندی خود
جای خیلی از نقش ها صحبت کرده اند که مردم به هیچ عنوان متوجه
نشدند که صدا از خود هنرپیشــه اصلی جداست و در حقیقت یک
دوبلور به جای بازیگر صحبت می کند .قطعا شاخص ترینشان چهار
فیلمی است که روی بازی بهروز وثوقی صحبت کردند اما سلیق ه من
بیشتر کارهای کالسیک ایشان است ،به این دلیل که ادبیات کالسیک
را به خوبی درک و نقش ها را به یادماندنی تر می کردند .مثال در سریال
«هزاردستان» زنده یاد علی حاتمی چهار شخصیت اقایان انتظامی،
مشایخی ،کشاورز و الیق را جدا جدا بیان کردند و یا در فیلم «مادر»
نیز باز همین اتفاق می افتد .حتی در کارهای کالسیک خارجی مثل
«شاه لیر» نیز این اتفاق می افتد که سواد و تخصص استاد اسماعیلی
کامال در ان ها مشخص می شود. صفحه 5
6
چهارشنبه2شهریور 1401شماره 1263
خرب فرهنگ و هرن
البوم «در مقام مثنوی» شنیدنی شد
«در مقام مثنوی» عنوان یکی از تازه ترین اثار منتشر شده در بازار موسیقی است که طی روزهای اخیر
توسط نشر ماهور با نوازندگی نی سیامک جهانگیری و خوانندگی مظفر شفیعی در دسترس شنوندگان قرار
گرفته است« .مثنوی در اواز ابوعطا»« ،مثنوی در اواز بیات ترک»« ،مثنوی در اواز افشاری»« ،مثنوی در
اواز دشتی»« ،مثنوی در اواز بیات کرد بیات»« ،مثنوی در دستگاه شور»« ،مثنوی در دستگاه نوا» اثاری
هستند که در مجموعه اول منتشر شده اند .ضمن اینکه «مثنوی در اواز بیات اصفهان»« ،مثنوی در دستگاه
همایون»« ،مثنوی در دستگاه سه گاه»« ،مثنوی در دستگاه چهارگاه»« ،مثنوی در دستگاه ماهور»« ،مثنوی
در دستگاه راست پنجگاه» هم اثار مجموعه دوم را تشکیل می دهند/.صباخبر
اعالم زمان نهایی برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب پکن
نمایشگاه بین المللی کتاب پکن که قرار بود 24اگوست گشایش یابد ،از 24تا 27نوامبر 2022برگزار
می شود .این تاخیر در برگزاری نمایشگاه برای غرفه داران بین المللی غافلگیرکننده نیست ،زیرا احتمال
تعویق نمایشگاه از ماه ژوئن به ناشران اعالم شده بود .بنا بر گزارش ها ،تاخیر در اعالم عمومی این تعویق ،به
دلیل نیاز به تعیین زمان جدید برگزاری در ماه نوامبر بوده است .اگرچه برگزارکنندگان در اطالعیه خود
مبنی بر تعویق در برگزاری نمایشگاه کتاب پکن ،هیچ دلیلی برای این مساله عنوان نکرده اند ،اما چین در
حال حاضر با بزرگ ترین شیوع کووید 19از زمان قرنطینه شانگهای در اوایل سال جاری میالدی مواجه
بوده و در روز یکشنبه 1824مورد ابتالی جدید را گزارش کرده است / .ایبنا
مدیر تئاتر مولوی:
تعطیلی مرکز تئاتر مولوی کذب محض است
پیرو نظری که در بخش دیوار تئاتر ســایت فروش بلیت تیوال به نقــل از برنامه رادیویی
«پرانتز خبر» رادیو نمایش درج شد و از تعطیلی قریب الوقوع مرکز تئاتر مولوی خبر می داد،
با امیرحسین حریری مدیر مرکز تئاتر مولوی گفتگویی ترتیب دادیم تا پیگیر صحت و سقم
این خبر شود.
امیرحسین حریری در این راستا گفت :تعطیلی مرکز تئاتر مولوی کذب محض است و این
اخبار از جانب کسانی منتشر می شــود که بنا به دالیل مختلف که از جمله انها تعداد باالی
تقاضای اجرا برای مرکز تئاتر مولوی است و به ۵۰۰درخواست اجرا در سال می رسد ،امکان
اجرا نمی یابند.
کارگردان نمایش «سین گاف» خاطرنشان کرد :تاالر مولوی طبق برنامه ریزی و اولویت
هایی که در نظر دارد ،اجراهای نمایشی خود را عرضه داشته و همه روزه میزبان عالقمندان
هنرهای نمایشی است.
او افزود :همه مسئولیت بخش تئاتر دانشــگاهی به تنهایی روی دوش مرکز تئاتر مولوی
است در صورتی که دانشگاه های دیگری همچون دانشگاه هنر تهران و دیگر دانشگاه ها باید
به این جرگه اضافه شوند و این بار میان همه مراکز دانشگاهی تقسیم شود .مرکز تئاتر مولوی
در بهترین حالت توانایی روی صحنه بردن حدود ۳۰نمایش در سال را دارد .همچنین ،باید
به تعهداتش در قبال جشنواره هایی همانند جشــنواره تئاتر دانشگاهی و ...که اجراهای انها
در این مرکز اجرا می شود پایبند بماند .این کارگردان تئاتر در سخنان پایانی اذعان کرد :تئاتر
دانشگاهی از نداشتن امکانات سخت افزاری مناسب رنج می برد و نداشتن مرکزی دیگر برای
اجراهای دانشگاهی اسیب زا است/.صباخبر
بررسیروشنگرانهاندیشه هایمارتینهایدگر
چاپ پنجم کتاب «بررسی روشنگرانه اندیشه های مارتین هایدگر»
نوشــته والتر بیمل با ترجمه بیژن عبدالکریمی به همت انتشارات
سروش منتشر و روانه بازار نشر شــد .مارتین هایدگر را بزرگ ترین
فیلسوف المانی معاصر دانسته اند که در تفکر فلسفی قرن ۲۰م .نفوذ
فراوان کرده است .هایدگر فلسفه را در شــهر فرایبورگ فراگرفت و
تحت تاثیر ادموند هوسرل و فلسفه پدیدارشناسی او واقع شد .هایدگر
در ۱۹۲۳م .در ماربورگ به مقام استادی در فلسفه رسید و در ۱۹۲۷
م .قسمت اول کتاب «هستی و زمان» را منتشر کرد که معروف ترین
اثر فلسفی اوست .اثار مهم او عبارتند از «مابعدالطبیعه چیست؟»،
«درباره ذات حقیقت»« ،مبــدا اثر هنری»« ،درباب اومانیســم»،
«پرسش از فناوری»« ،ماهیت زبان» و «پایان فلسفه» .اساس فلسفه
هایدگر بر وجود و علم الوجود است اما او وجود را همچون فیلسوفان
گذشــته (از افالطون تا زمان معاصر) در نظر نمی گیرد و ان را ذات و
جوهر و حتی موجود نمی داند/ .صباخبر
نواختن«سوناتجهنمی»درپردیستئاترسپند
اولین اثر نمایشی گروه تئاتر انتاکال با نام «سونات جهنمی» از ۳
شهریور ماه روی صحنه می رود« .سونات جهنمی» به کارگردانی و
تهیه کنندگی ارسالن شهبازبیگی و نویسندگی فرشاد زارعی در سالن
شماره یک پردیس تئاتر سپند اجرا خواهد شد .در خالصه داستان این
اثر در ژانر موزیکال امده است« :غریبه ای راه گم کرده وارد گورستانی
متروکه می شود .او در مواجهه با مردگان ان جا متوجه می شود که باید
خود را از دست گورکن قبرستان نجات دهد .مردگان با روایت کردن
سرگذشت خود در قالبی موزیکال به غریبه کمک می کنند تا بتواند
گورکن را از میان بردارد اما گورکن درخواست دیگری از غریبه دارد».
ملیکا گنجی ،یزدان نیری ،شیوا احسان پذیر ،مبینا زارعی ،ارسالن
شهبازبیگی ،علی هیربدیان ،صدف کاشانی ،کامیاب حاجی نوروزی
بازیگران این نمایش هســتند و امیرعباس ابراهیمی اهنگسازی و
طراحی صدا را برعهده دارد« .سونات جهنمی» تا ۲۱شهریور ،هر
روز ساعت ۱۸:۳۰در پردیس تئاتر سپند روی صحنه است/.صباخبر
تامین کاغذ کتاب های درسی از داخل
محمدمهدی اســماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی در مراسم
افتتاحیه هشتمین جشنواره و نمایشــگاه «ایران نوشت» ،با اشاره به
حمایت دولت از مجموعه کارخانه های تولید کاغذ ،گفت :در این زمینه
وزارت اموزش و پرورش قدم اول را برداشت و از سال اینده ۴۵هزار تن
کاغذ مورد نیاز کتاب های درسی از تولید داخلی تامین خواهد شد .در
حوزه کاغذ صنعت نشر و نشریات هم پیگیر قراردادهای جدید هستیم
که به انجام برسد .وی افزود :قدم های مهمی در زمینه کاغذ برداشته
شده و سال اینده شاهد خواهیم بود که نیازمان در حوزه کتاب مدارس،
مطبوعات و نشریات با کاغذ داخلی تامین خواهد شد .این موضوع باید با
کارهای فرهنگی و هنری نیز پیوند بخورد که نمایشگاه «ایران نوشت »
یک نمونه خوب ان است .اسماعیلی گفت :امروز پس از یک بازه زمانی
۱۰ساله ،از اغاز به کار مجمع نوشــت افزار ایرانی -اسالمی شاهدیم
که «ایران نوشت» به یک نماد مهم در حوزه استقالل فرهنگی کشور
تبدیل شده است/ .خبرگزاری ایسنا صفحه 6
خرب فرهنگ و هرن
ن رمان «گورشاه» منتشر شد
پنجمی
چهارمین جلد از رمان «گورشاه» نوشته سیامک گلشیری با عنوان «مردگان قلعه سیاه» به تازگی توسط
نشر افق منتشر شده است« .گورشاه» مانند مجموع ه «خون اشام» این نویسنده ،در ژانر فانتزی و وحشت
برای نوجوانان نوشته شده است .اولین جلد این مجموعه «دختران گمشده» نام داشت که داستانش درباره
نوجوانی به نام نیما و دوستانش بود .در جلد اول ،خواهر نیما ناپدید می شود و او سراغ نویسنده ای می رود که
ادعا دارد کتاب هایش را براساس واقعیت نوشته است .نیما از نویسنده برای پیدا کردن خواهرش درخواست
کمک می کند اما نویسنده حرف او را باور نکرده و از کمک خودداری می کند .در ادامه داستان ،نویسنده متوجه
می شود دختران دیگری هم هستند که مانند خواهر نیما گرفتار شده اند/ .خبرگزاری مهر
یک توضیح درباره بعضی مالیات های غیرقانونی
ایرج راد ،رییس هیات مدیره خانه تئاتر درباره موضوع واکنش خانه تئاتر و اداره کل هنرهای نمایشی
نسبت به مساله معافیت مالیانی هنرمندان ،گفت :بر اساس اخرین قانون ،هنرمندانی که در طول سال مبلغ
درامدشان باالی ۲۰۰میلیون تومان باشد ،موظف به پرداخت مالیات هستند که البته همین هم غیرقانونی
است چون بر اساس بند ل اصل ۱۳۹قانونی اساسی ،فعالیت های هنری معاف از پرداخت مالیات هستند.
با این حال در تازه ترین تصمیم گیری ها ،مقرر شد اگر هنرمندی در طول سال بیش از ۲۰۰میلیون تومان
درامد داشت ،قانون معافیت مالیاتی شامل حال او نشود .او اضافه کرد :هنرمندان برای بهره مندی از قانون
معافیت مالیاتی الزم است هر سال اظهارنامه بدهند/ .خبرگزاری ایسنا
مهدی اذرسینا:
«شیوهکمانچه نوازی»متدنویسیسازکمانچهاست
چاپ هشتم دوره دوجلدی کتاب «شیوه کمانچه نوازی»
تالیف مهدی اذرسینا از ســوی انتشارات سروش منتشر و
روانه بازار نشر شد.
مهدی اذرسینا به بهانه تجدید چاپ کتابش عنوان کرد:
از زمان دانشــجویی در دانشــگاه هنرهای زیبا ابتدا ویولن
می نواختم که بعد در کالس های اســتاد علی اصغر بهاری
به کمانچه روی اوردم و می توان گفت از همان زمان رسما
تحقیق و پژوهش درباره ساز کمانچه ،پیشینه ان و شیوه های
نوازندگی ان را اغاز کردم.
او ادامــه داد :حــدودا ســال ۵۵تنها در
اذربایجان کتابی به نــام «مکتب کمانچه»
بود که پس از دیدن ان به فکر تالیف کتابی با
همین موضوع افتادم .من سال ها ساز کمانچه
تدریس می کردم و پس از حدود ۱۵ســال
با بهره گیری از دروســی که برای شاگردانم
تدریس می کردم و نکاتی دیگر سعی کردم
کتابی به صورت متدنویسی اماده کنم .فکر
می کنم حدود ۲۰ســال از زمان شــروع ایده کتاب و روند
پژوهش و نگارش ان و درنهایت چاپ طول کشید .این مدرس
کمانچه خاطرنشان کرد :این کتاب مانند چهار کتاب است
که ان زمان در یک مجلد با عنوان «گنجینه موسیقی» در
پ رسید.
انتشارات سروش به چا
او تصریح کــرد :در ان زمان برای اینکــه یک کتابی در
انتشارات سروش به چاپ برسد باید به تایید یک شورای ۱۵
نفره می رسید .در این راستا پس از تایید در شورا استاد علی
چهارشنبه2شهریور 1401شماره 1263
7
تجویدی مقدمه کتاب را نگارش کردند و استاد عباس اخوین
خط روی کتاب را نوشت.
این مولف درباره مخاطبان کتاب «شیوه کمانچه نوازی»
گفت :طبیعتا در درجه اول نوازندگان و معلمان و هنرجویان
کمانچه مخاطب این کتاب هستند زیرا در کار تدریس ،متد
داشتن بســیار مهم اســت و اگر مدرس متد نداشته باشد،
بی برنامه پیش می رود و هرروز باید مطالب پراکنده ای برای
شاگردانش ارائه کند .وقتی اموزش با متد همراه باشد معلم
و هنرجو می دانند چه می خواهند یاد بگیرند.
ن کتاب می تواند برای افرادی
در درجه دوم ای
که می خواهند اهنگســازی کنند ،فرم های
موسیقی ایرانی مانند چهارمضراب ،تصنیف
و ...را بشناسند ،برای کسانی که می خواهند
برای سازهای دیگر نیز متد بنویسند ،مفید
باشد .درکل فکر می کنم این کتاب می تواند به
درد همه اهالی موسیقی بخورد.
اذرسینا در پایان تشریح کرد :نوشتن متد،
مقدماتی نیاز دارد و مهم است که فرد مولف تعلیم دیده این
حوزه باشد .رشته تخصصی من در دانشگاه اموزش موسیقی
بود و خیلی درس ها درباره نوشتن متد ،نثر ،نشانه ها و ...را
گذراندیم.
من زیرنظر دکتر سعید خدیری این رشــته را گذراندم
ن را باید مدنظر
درنتیجه به این حوزه شناخت کافی داشتم .ای
داشت که متد نوشتن اهنگسازی نیست و باید پله پله و به
صورت سیستماتیک شاگردان را پیش برد/ .صباخبر صفحه 7
صاحب امتیاز :موسسه فرهنگی هنری وصف صبا
مدیر مسئول و سردبیر :محمدرضا شفیعی
معاون سردبیر :نغمه دانش اشتیانی
دبیر تحریریه :نغمه فتاحی
هیات تحریریه :یاسر سماوات ،فائزه صمدی
www.rooznamehsaba.com
rooznamehsaba
تهران -خیابان ایت اهلل مدنی -کوچه خجسته منش -پالک 5
تلفن 77582422 -6 :فکس77548245 :
چاپ :موسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران
توزیع :نشر گستر امروز
یاسر سماوات -پیروزی انقالب اسالمی و جنگ تحمیلی عراق علیه
ایران ،به عنــوان دو رویداد بزرگ تاریخ معاصر ایــران ،تاثیراتی بنیادین
بر زندگی فرهنگی-اجتماعی مردم ایران گذاشــتند .وقایعی که در واقع
رویدادهای اصلی در تاریخ کشور به شمار می ایند و تاثیرات ان ها همواره بر
زندگی مردم ایران نمایان است .سینما و ادبیات جنگ همه جای دنیا ژانری
ویژه ،شناخته شده و بسیار پرمخاطب است .مردم روسیه اغلب در تعریف
خود و سرزمین خود به لئو تالســتوی و «جنگ و صلح» اشاره می کنند.
امریکایی ها در تعریف تاریخ هالیوود هرگز نمی توانند فیلم«برباد رفته»
برگرفته از رمان جاودان مارگارت میچل ،که داستانی رمانس را به موازات
روایت جنگ های انفصال بازگو می کند و تاثیرات جنگ را بر زندگی مردم
عیان می سازد ،نادیده بگیرند .الیور استون ،با یک سکان ،در یک ان ،انجا که
ویلم دفو (در نقش سربازی امریکایی) در فیلم «جوخه» در ویتنام به زانو
درمی اید و دست ها را به اسمان می گیرد ،تمام انچه را در سرزمین ویت
کونگی ها بر ارتش ایاالت متحده گذشت ،فقط با همین صحنه به نمایش
می کشد! استنلی کوبریک در فیلم پر المان «غالف تمام فلزی» با موضوعی
مشابه ،این بار سراغ تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم جنگ بر روان سربازها
می پردازد .کلینت ایستوود در «نامه های ایو جیما» نگاه الوده هالیوود به
نبرد ژاپن و ایاالت متحده را که با تحریک سرمایه گذاران صهیونیست ،از
ژاپنی ها که برای دفاع از خاک وطنشان از هیچ فداکاری دریغ نمی ورزیدند،
هیوال و از اشغالگران امریکایی سربازان جان برکف و دالور ساخته بود ،تغییر
داد .ژاپنی ها همواره قومی سلحشور بودند و با خلبان های معروف کامی کازه
خود ،نیروی دریایی امریکا را ایزولــه کردند (کامی کازه خلبانانی از جان
گذشته بودند که جنگنده های خود را انباشته از مواد منفجره می کردند و در
حمالتی انتحاری هواپیمای خود را به ناوهای هواپیمابر امریکا می کوبیدند.
با غرق شدن بیش از 60ناو هواپیمابر امریکا ،ششم اگوست 1945هری
ترومن ،رئیس جمهوری وقت ایاالت متحده ،فرمان بمباران اتمی هیروشیما
و ناگاساکی را صادر کرد تا امپراطوری ژاپن ،پانزدهم اگوست تسلیم بی
قید و شرط را قبول کند) .اینکه سینمای جنگ هم شوربختانه دست مایه
سیاست بازی ها شده ،حقیقتی کتمان ناپذیر است و حتی هندوستان هم با
فیلم هایجنگیبالیوودی،ازحمالتارتشاینکشوربهسرحداتپاکستان
دفاع و از ان ها افسانه می سازد .تفاوت سینمای جنگ در ایران(با اسم کلی) با
نظریهچهاربخشیسینمایجنگ
دیگرنقاطگیتیازهمینجامشخصمی شود.حالاگربهنظریهچهاربخشی
سینما و ادبیات جنگ در ایران رجوع کنیم تا حدودی این تقسیم بندی
چشم انداز سینمای جنگ در ایران را تشریح می کند .این ژانر سینمایی در
ایران به چهار زیرشاخه تقسیم می شوند .سینمای جنگ ،سینمای دفاع
مقدس ،سینمای مقاومت و سینمای پایداری.
سینمایجنگ
سینمای جنگ ایران ،مانند هم تاهای فرامرزی خودش نگاهی رئال به
مقوله جنگ دارد .هرچند در این فیلم ها هم فیلمسازان مقوله های مقدس
در فرهنگ دفاع مقدس را که جایگاهی ویژه در باورهای جامعه یافته اند ،با
احترام در جایگاه قدسی ان ها قرار می دهند اما از نظر پرداخت ،این سینما
با ســینمای دفاع مقدس تفاوت دارد و به بیان دیگر موضوع داستان این
دست فیلم ها از نگاه فلسفی و گاه عرفانی سینمای دفاع مقدس فاصله دارد.
در سینمای جنگ سینماگر خود را کمتر به تاریخ نگاری پایبند می داند.
ضمن اینکه استفاده از جلوه های بصری و گاه حتی المان های تجاری هم
در این سینما رایج اســت« .عقاب ها» ساخته ساموئل خاچیکیان فقید
به سال 1363و «کانی مانگا» به کارگردانی سیف اهلل داد به سال 1366
بهترین نمونه های فیلم های سینمای جنگی اند« .کانی مانگا» 15سال
بر پرده سینماهای ایران درخشید و از این حیث رکوردی جاودان به نام
خود ثبت کرد« .حمله به اچ »3ساخته شهریار بحرانی در دهه 70هم این
روند را ادامه داد.
سینمای دفاع مقدس
با گذشت حدود 34سال از اتش بس ایران و عراق ،هنوز از همه فیلم های
مربوط به این واقعه با نام سینمای دفاع مقدس یاد می شود اما سینمای دفاع
مقدسهمانطورکهازنامشپیداست،نگاهیالوهیومقدسبهمقولهجنگ
دارد و از جنگ تنها بر قسمت دفاع ان تاکید می کند .البته ایران اغازگر جنگ
با رژیم بعث نبود و این واقعیتی انکار ناپذیر است .در سینمای دفاع مقدس
جنبه های انسانی ،فلســفی ،عرفانی و ...جنگ جایگاه ویژه ای دارند .مقام
واالی شهدا همواره به عنوان افتخاری بزرگ برای ان دلیران منظور می شود،
اما شباهت سینمای دفاع مقدس و سینمای جنگ در عنصر صحنه و محل
رویدادماوقعایندوگونهفیل مهاست.محلوقوعهردوگونهجبهه هایجنگ
است و هم در سینمای جنگ ،هم در سینمای دفاع مقدس روی جبهه تاکید
ویژه ای می شود .فیلم های «دیده بان» و «مهاجر» ابراهیم حاتمی کیا به اتفاق
«پرواز در شب» رسول مالقلی پور بارزترین اثار سینمای دفاع مقدس در
دهه 60بودند.سیرتکمیلیوتکوینیسینمایدفاعمقدسدردهه هایبعد
نموداری رو به رشد را ترسیم کرد تا مشخص شود هرچه از رویدادی فاصله
گرفته شود ،بهتر و منطقی تر می توان به ان پرداخت« .تنگه ابوقریب» به
کارگردانی بهرام توکلی در سال 1397نمونه مدرن این سینما بود.
سینمایمقاومت
سینمای مقاومت شباهت بسیار زیادی با سینمای دفاع مقدس دارد
اما تفاوت ان ها در محل وقوع اتفاقات است .در سینمای مقاومت بیشتر
به جنگ شهرها پرداخته شده است .برای نمونه «روز سوم» به کارگردانی
محمدحسین لطفی به سال 1386برگرفته از داستان «زیرخاکی» نوشته
مجیدقیصری،نمونهبسیارخوبیبرایسینمایمقاومتاست.پیشترازان
البته در سال 1365فیلم «حریم مهرورزی» به کارگردانی ناصر غالمرضایی
در واقع از اغازین فیلم های گونه سینمای مقاومت در ژانر فیلم های جنگی
بود .هرچند فضای این فیلم به پایتخت محدود می شد اما خط داستان
براساس ازادسازی خرمشهر استوار شده بود .سینمای مقاومت از انجا که به
سال های جنگ محدود می شود ،با تک فیلم هایی مانند «روز سوم» همواره
خود را مطرح نگه داشته است.
سینمای پایداری
سینمای پایداری شاید از نظر وجه تسمیه شباهت زیادی با سینمای
مقاومت داشته باشد اما زمان روایت ماجراهای سینمای پایداری نامحدود
است .این گونه فیلم ها مختص تاثیرات جنگ بر مردم و زندگی اجتماعی
ان هاست که حتی چند دهه پس از جنگ هم تداوم دارد« .از کرخه تا راین»
کار برجسته ابراهیم حاتمی کیا به سال 1371یکی از موفق ترین فیلم های
ســینمای پایداری ایران به شــمار می رود .فیلم «دوئل» به کارگردانی
احمدرضا درویش نیز که 10سال بعد ساخته شد ،یکی از شاخص تری اثار
سینمای پایداری محسوب می شود .این سینما به دلیل زمان نامحدود خود
و ارتباطش با نسل های پس از جنگ می تواند بستر ایجاد اثار بسیار موفقی
حتی در دهه های اینده شود. صفحه 8