ماهنامه مثلث شماره 75

‫نمایشگاهی که ‪ 24‬ساله می شود‬ ‫ما وکتاب هایمان‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال دوم‪ /‬شماره هفتاد و پنجم‪ 18 /‬اردیبهشت ‪ 88/ 1390‬صفحه‪ 1500 /‬تومان‬ ‫فصل الخطاب‬ ‫روایت اقا تهرانی از توصیه مقام معظم رهبری‬ ‫به رئیس جمهور‬ ‫صفحات ویژه افتاب در مثلث‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALASNEWS.IR‬‬ ‫مرگ‬ ‫فرزندلیبرالیسم؟‬ ‫چرا امریکایی ها سند‬ ‫‪ 11‬سپتامبر را به اب انداختند‬ ‫توازن جدید‬ ‫نظریه های روابط بین الملل و تحوالت منطقه‬ ‫همراه با اثاری از‪ :‬دکتر کیهان برزگر – دکتر ابراهیم متقی‬ ‫رحمان قهرمان پور ‪ -‬ماکان عیدی پور‬ ‫جل ‬ ‫ددوم‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال دوم‪ /‬شماره شصت و نهم ‪ 15 /‬اسفند ‪ 88/1389‬صفحه‪ 1500 /‬تومان‬ ‫مرگ فرزند لیبرالیسم؟‬ ‫ایا خبر مرگ بن الدن مانند این عکس دروغین است‬ ‫مدرنیته که داعیه یک فراروایت در عرصه جهانی را داشت سعی کرد‬ ‫تا تمام اندیشه های رقیبش را حذف کند و هرگفتمانی که در چارچوب‬ ‫پارادایم مدرنیته نگنجد به کناری نهد‪ .‬ایدئولوژی مدرنیسم اما دموکراسی‬ ‫نبود‪ ،‬لیبرالیسم بود و طنز اینجاست که لیبرالیسم که در خود مدعی‬ ‫تساهل و تسامح نسبت به اندیشه دیگران بود مانند یک ایدئولوژی‬ ‫هویت زا عمل کرد و دوگانه لیبرال ‪ /‬ضدلیبرال تولید شد‪ .‬در جهانی که‬ ‫غربی ها از ان به عنوان جهان بی معنا یاد می کردند انگار لیبرالیسم امده‬ ‫بود که «متانریشن» جدیدی را عرضه کند‪ .‬در این هویت سازی افراطی‬ ‫اما طبیعی بود که برداشت سلفی و وهابی از اسالم که برداشتی منجمد‬ ‫و متحجر از اسالم راستین است در قالب القاعده و بن الدنیسم بروز و‬ ‫ظهور کند‪.‬بن الدنیسم روی دیگر سکه لیبرالیسم بود‪ ،‬فراروایت در مقابل‬ ‫فراروایت‪ .‬اامریکا امروز فرزند خود را می کشد‪ .‬بن الدنیسم فرزند‬ ‫لیبرالیسم است‪ .‬و نتیجه انحصارطلبی و البته دگرسازی امریکایی‪ .‬مرگ‬ ‫فرزند لیبرالیسم خبر خوشی برای مسلمانان واقعی است‬ ‫‪16 -27‬‬ ‫راه امام‬ ‫لزومشناختمعنویاتومعارفاسالمی‬ ‫عرض من این است که تمام تشکیالتی که در اسالم از صدر‬ ‫اسالم تا حاال بوده است و تمام چیزهایی که انبیا از صدر خلقت‬ ‫تا حاال داشتند و اولیای اس�لام تا اخر دارند‪ ،‬معنویات اسالم‬ ‫است‪ ،‬عرفان اسالم اس��ت‪ ،‬معرفت اسالم است‪ ،‬در راس همه‬ ‫امور این معنویات واقع اس��ت‪ .‬تشکیل حکومت برای همین‬ ‫است‪ ،‬البته اقامه عدل است‪ ،‬لکن غایت نهایی معرفی خداست‬ ‫و عرفان اس�لام‪ .‬هیچ کتابی از کتب الهی و فلسفی مثل قران‬ ‫نیس��ت که حقایق معارف را به طور صریح در بعضی جاها و به‬ ‫طور کنایه بس��یاری جاها فرموده است و اقایان باید توجه به‬ ‫این معنا داش��ته باشند که مردم را اشنا به معارف الهی کنند‪.‬‬ ‫اسالم بسیار غنی است‪ ،‬هم از حیث جهات معنوی که در رتبه‬ ‫عالی اس��ت‪ ،‬از جهت عرفانی که باالتر از ان اس��ت و هم غنی‬ ‫است از حیث تشکیالت اداری و البته اقایان می دانند این را‪،‬‬ ‫در عین حالی که عنایت به طبیعت نبوده است و عمده هدایت‬ ‫به غیب ب��وده‪ ،‬مع ذلک‪ ،‬می بینید که ق��ران در بعضی جاها‬ ‫بر خالف ان چیزی که در بین ‪ -‬مثال‪ -‬هیئت دان های س��ابق‬ ‫بوده اس��ت‪ ،‬بر خالف انها می گوید‪ .‬قران اول کتابی است که‬ ‫حرکت زمین را بیان کرده ب��ا صراحت‪ .‬جبال را فرموده مثل‬ ‫ابرها حرکت می کنند خیال نکنی��د که اینها جامدند‪ ،‬منتها‬ ‫چون س��ابق هیئت بطلمیوس غلبه داش��ته است‪ ،‬بعضی از‬ ‫اقای��ان این را تعبیر کرده اند به حرک��ت جوهری و حال انکه‬ ‫حرکت جوهری حرکتش مثل حرکت س��حاب نیست؛ هیچ‬ ‫ربطی به او ندارد‪ .‬و همین طور در بسیاری از جاها قران شریف‬ ‫مس��ائلی فرموده اند که در سابق نبوده است نظیرش؛ اصلش‬ ‫نبوده اس��ت‪ .‬از این جهت‪ ،‬ما باید عم��ده توجهمان به عرفان‬ ‫اسالمی باشد‪ .‬اگر مالحظه فرموده باشید در ایات شریفه ای‬ ‫که مربوط به معنویات و عرفان و ‪ -‬عرض می کنم که ‪ -‬سلوک‬ ‫و اینطور چیزهاست‪ ،‬در هیچ کتابی نظیر قران نیست و هیچ‬ ‫کتابی س��ابقه ندارد که این طور عرفان داشته باشد؛ این طور‬ ‫فلسفهداشتهباشد‪.‬منتهاازباباینکهماعقببودیموعقبهم‬ ‫هستیم‪ ،‬نمی توانیم این طوری که قران شریف فرموده است‪،‬‬ ‫ما هم بتوانیم ان طور بگوییم‪ .‬همین قدر می دانیم که باید ما‬ ‫همّ مان را صرف کنیم تا ان قدری که اس��تعداد داریم‪ ،‬قدرت‬ ‫داریم تا ان اندازه ما معارف اسالمی را به مردم بفهمانیم‪ .‬معارف‬ ‫اسالمیبسیارغنیاست؛بسیاربزرگاستوبایداینرافهماند‪.‬‬ ‫مثال در عین حالی که توجه به مادیات نبوده است و عمده نظر‬ ‫روی معنویات اس��ت‪ ،‬مع ذلک‪ ،‬بر خالف هیئت بطلمیوس‪،‬‬ ‫قران می گوید که تمام ستاره ها در اسمان پایین واقع شدند‪.‬‬ ‫در صورتی که هیئت سابق این طور نمی گفتند هرچه ستاره‬ ‫هست در اسمان پایین است و «سبع سموات» از اینجا معلوم‬ ‫می ش��ود که غیر ان سبع سمواتی اس��ت که بطلمیوسی ها‬ ‫گفته ان��د‪ .‬انها می گویند که هفت اس��مان یکی اش کره کذا‬ ‫دارد‪ ،‬یک��ی کره کذا‪ ،‬یکی کره کذا و ان اخریش عبارت از انی‬ ‫است که س��تاره ها را دارند‪ .‬قران می گوید که نجوم در دنیای‬ ‫اسمان ها واقع شده است‪ ،‬تمام نجوم این طور است‪ .‬بنابراین‪،‬‬ ‫ان چیزی که ماورای اینهاست ‪ -‬مثال سما دوم ‪ -‬ما نمی دانیم‬ ‫چی اس��ت قصه اش‪ ،‬باالت��رش هم ما نمی دانیم چی اس��ت‪.‬‬ ‫زینا الس��ماء الدنیا بزینه الکواکب‪ ،‬این اسمان پایین را تزئین‬ ‫به زینت کواکب کرده‪ .‬در هرصورت ان چیزی که من توصیه‬ ‫می کنم به همه اهل علم و به همه اقایان‪ ،‬به همه دانشمندان‪،‬‬ ‫اینکهدنبالاینبرویدکهمعارفاسالمیرادربینمردمتقویت‬ ‫کنید که راس امور این معارف اس�لامی است و اگر او درست‬ ‫بشود همه کارها درست می شود‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫بازگشت احمدی نژاد‬ ‫مرتضی اقاتهرانی در یک سخنرانی که فیلمش در‬ ‫فضای اینترنتی منتش��ر شده است با اظهار اینکه‬ ‫شخصا این مسایل را از محمود احمدی نژاد شنیده‬ ‫است‪ ،‬از قول وی اعالم می کند رهبر انقالب مهلتی‬ ‫تعیین کردند تا احمدی ن��ژاد یا وزیر اطالعات را‬ ‫بپذیرد‪ ،‬یا استعفا کند یا نپذیرد‬ ‫‪10-15‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫علت بازداشت امیری فر‬ ‫در روزهای اغازین هفته گذشته برخی از نزدیکان فرد خاصی‬ ‫بازداشت شدند‪ .‬عباس امیری فر که دبیر کمیسیون فرهنگی‬ ‫دولت و امام جماعت مس��جد نهاد ریاس��ت جمهوری است‬ ‫یکشنبه گذشته از سوی دادگاه ویژه روحانیت بازداشت شد‪.‬‬ ‫دادستان تهران علت بازداشت او را همکاری با عوامل مستند‬ ‫«ظهور نزدیک است» عنوان کرد‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪48 - 57‬‬ ‫جشن اردی بهشت‬ ‫نمایش��گاه بی نالملل��ی کت��اب ته��ران اکن��ون در پل��ه‬ ‫بیست و چهارم عمر خود قرار گرفته است‪ .‬نمایشگاهی که از‬ ‫نظرتعدادوتراکمجمعیتجزوکم نظیرهامحسوبمی شود‪.‬‬ ‫در نمایشگاه امسال حدود چهار هزار ناشر ایرانی و خارجی‬ ‫بیش از چهارصد هزار عنوان کتاب را در فضایی به وس��عت‬ ‫‪120‬هزارمترمربععرضهمی کنند‪.‬اینیعنیمشارکتبیشاز‬ ‫‪ 2300‬ناشر ایرانی و ‪ 1600‬ناشر از ‪ 67‬کشور دیگر جهان در‬ ‫کنارپنجمیلیونبازدیدکنندهتقریبیدر‪ 10‬روز‬ ‫‪28 - 47‬‬ ‫پس از بن الدن‬ ‫بین الملل‬ ‫امریکایی ها‪10‬سالپسازیازدهسپتامبرباالخرهموفقشدند‬ ‫اس��امه بن الدن را از پای دراورند‪ .‬بسیاری از کارشناسان این‬ ‫را ی��ک موفقیت بزرگ برای ب��اراک اوباما رئیس جمهور‬ ‫امری��کا می دانن��د‪ .‬حال ش��اید اوباما بتواند با تکی��ه بر این‬ ‫موفقیت با گام های اس��توارتر پ��ای در رقابت های انتخابات‬ ‫ریاستجمهوریایندهبگذارد‪.‬‬ ‫‪28 - 47‬‬ ‫بین الملل‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫مثلث‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫طغیان قدرت‬ ‫خاورمیانه دوباره به جلوه ای از رقابت بازیگران ملی در صحنه بی نالمللی‬ ‫تبدیل ش��ده است‪ .‬اکنون خاورمیانه را با مولفه هایی نظیر جنگ سرد‪،‬‬ ‫امنیت و قدرت تعریف و تبیین می کنند‪ .‬این ویژگی ها و مختصات باعث‬ ‫شدهکهدوستدارانتئوریرئالیسمدرروابطبی نالمللتوجیهیبیابندبرای‬ ‫اینکهبگویندرئالیسمهمچنانزندهاست‪.‬‬ ‫‪58 - 63‬‬ ‫ورزش‬ ‫انتخاب عجیب‬ ‫ب اکبر محمدی به عنوان سرمربی تیم ملی جوانان و علیرضا منصوریان به عنوان‬ ‫انتخا ‬ ‫سرمربی تیم امید حرف و حدیث های فراوانی را به همراه داشت‪ .‬در این بین سرمربی‬ ‫شدن علیرضا منصوریان از بین گزینه هایی همچون مجید جاللی‪ ،‬سلمینگ و مجید‬ ‫صالح در نوع خود جالب توجه بود‪ .‬فشار انتقاد رسانه ها و اهالی فوتبال تا جایی پیش‬ ‫رفتکهعلیکفاشیاندرمصاحبه ایگفت‪«:‬ایننفراتسرمربیتیم هایملینیستند‪».‬‬ ‫‪65 - 82‬‬ ‫افتاب‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫ی‬ ‫دبیر سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علیرضا بهرامی‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬علی حاجی ناصری‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬ارزو دیلمقانی ‬ ‫دبیر افتاب‪ :‬مصطفی شوقی ‬ ‫دبیر دین و تاریخ‪ :‬علیرضا شاکر‬ ‫دبیر جهان اسالم ‪ :‬سید فرید موسوی ‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مهدی ربوشه ‬ ‫اعضایتحریریهوهمکاران‪:‬مریماسماعیل پور‪-‬ابوالقاسمغالمی‪-‬احسانابطحی‪-‬امیدکرمانی ها‪-‬فاطمهمیرزایی‪-‬شیماغفاری‪-‬زهراراد‬ ‫عاطفه کربالئی ‪ -‬شاهده یوسفی ‪ -‬محمد تاجیک ‪ -‬حسین غالمی ‪ -‬شادی خوشکار خیری ‪ -‬هادی احمدی ‪ -‬حمید رضا نصیری نژاد‬ ‫مسعود نجفی ‪ -‬شاهین فتحیان ‪ -‬سهیال طایی ‪ -‬محمد جواد پاینده ‪ -‬سجاد محقق ‪ -‬مهسا عادلی‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫فنی‪:‬‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬نیما ملک نیازی‪ -‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر و عکس‪ :‬هومن سلیمیان‪ -‬امیر طالیی و مهدی ابراهیمی‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر اداری و مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬مصطفی میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلی اجورلو ‪ -‬فاطمه صیدی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ب��ا تش��کر از‪ :‬دکت��ر احم��د اس��ماعیل تبار ‪ -‬مهن��دس واعظ��ی ‪ -‬ای��ت اهلل ابراهیم��ی ‪ -‬غالم حس��ن تق��ی نت��اج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬علی ولی زاده ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس نجم الدین ‪ -‬مهندس بختیاری ‪ -‬مهندس بهرامی ‪ -‬حسین مجاهدی‬ ‫سید عارف علوی‪ -‬مهندس امینی ‪ -‬گل علی بابایی‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫امور مشترکین‪ :‬تلفن‪88403854 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز ‪ -‬تلفن‪66818168 :‬‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‪ -‬تلفن‪88338553 :‬‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬شهرک قدس‪ ،‬خیابان شهید دادمان‪ ،‬خیابان فالمک شمالی‪ ،‬کوچه یکم‪ ،‬پالک ‪ - 10‬تلفن‪88580610 :‬‬ ‫خیال گرایان‬ ‫فیلم اینسپشن که بهترین ترجمه برای القا یا نطفه گذاری است فیلمی در ستایش جهان‬ ‫موازی اس��ت‪ .‬با این ایده که ما در یک خواب بزرگ فرو رفته ایم‪ .‬فیلمی ذهن گرا و‬ ‫ضد ماده گرایی و ماتریالیسم‪ .‬در این شماره مثلث با نگاهی فلسفی این فیلم مورد نقد و‬ ‫بررسی قرار گرفته است‪ .‬گفت و گو با دکتر رحمتی‪ ،‬سعید مستغاثی و امیر قادری در‬ ‫این شماره امده است‪.‬‬ ‫جناب اقای دکتر زاکانی‬ ‫مصیبت وارده را به جنابعالی و خانواده محترم تسلیت عرض می نماییم‪.‬‬ ‫هفته نامه مثلث‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫‪10‬‬ ‫رهبر معظم انقالب اسالمی‪:‬‬ ‫اقدامی که دشمنان را خوشحال‬ ‫و دوستان را ناراحت کند‪ ،‬مذموم است‬ ‫بیداری کنونی‪ ،‬عمق‬ ‫حرکت عظیم ملت ایران‬ ‫است و اگر بخواهیم‬ ‫این حرکت با همین‬ ‫شتاب و قدرت ادامه‬ ‫پیدا کند‪ ،‬باید ضمن‬ ‫شکوفا کردن استعدادها‬ ‫و تربیتانسان های‬ ‫مقاوم‪ ،‬ایمان‪ ،‬بصیرت‪،‬‬ ‫اگاهی و دانش را تقویت‬ ‫و اتحاد و انسجام را‬ ‫مستحکم تر کنیم‬ ‫خبرنامه‬ ‫بیداری ملت ها تا قلب اروپا پیش خواهد رفت‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای رهبر معظم انقالب اسالمی‬ ‫چهارش��نبه گذش��ته در دیدار هزاران نف��ر از معلمان‬ ‫سراسر کش��ور‪ ،‬مهمترین وظیفه اموزش و پرورش را‬ ‫ تربیت انس��ان هایی در تراز نظام جمهوری اس�لامی و‬ ‫حرکت عظیم ملت ایران دانس��تند و تاکید کردند‪« :‬بر‬ ‫همین اساس اموزش و پرورش نیازمند تحول بر مبنای‬ ‫یک الگوی مس��تقل و پیشرفته ایرانی ‪ -‬اسالمی است‬ ‫که پرورش انسان هایی مومن‪ ،‬متوکل‪ ،‬شریف‪ ،‬شجاع‪،‬‬ ‫مبتک��ر‪ ،‬صبور‪ ،‬امیدوار به این��ده و دارای اخالق نیک‬ ‫و ق��درت خطرپذیری برای ورود به میدان های جدید‪،‬‬ ‫نتیجه ان باشد‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای با گرامی داش��ت یاد و خاطره‬ ‫اس��تاد شهید ایت اهلل مرتضی مطهری و روز معلم‪ ،‬شهید‬ ‫مطهری را انسانی برجسته‪ ،‬بصیر و همراه با احساس درد‬ ‫توصیف کردن��د و افزودند‪« :‬این انس��ان بزرگ با چنین‬ ‫ویژگی هایی منشا برکات فراوانی در عرصه علم و فرهنگ‬ ‫و تعلیم و تربیت شد و در نهایت هم خداوند متعال پاداش‬ ‫او را با شهادت داد و او را زنده نگه داشت‪».‬‬ ‫ایش��ان در تبیین نقش و جایگاه معلم خاطرنشان کردند‪:‬‬ ‫«معلم انس��انی است که اینده کشور و تربیت انسان های‬ ‫ب��زرگ و مجاهدان راه حق و افرادی که کش��ور را اداره‬ ‫خواهند کرد‪ ،‬به دست او است؛ بنابراین‪ ،‬همه احاد ملت‬ ‫باید قدر و اهمیت معلم را بدانند و حرمت معلم را پاس‬ ‫بدارند‪ ،‬ضمن انکه رسانه ها و مسئوالن نیز نقش بسزایی‬ ‫در شناساندن جایگاه واقعی معلم دارند‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬رهبر معظم انقالب اس�لامی‬ ‫ش��نبه گذش��ته در دیدار رئیس و اعضای شورای عالی‬ ‫استان ها و ش��هرداران مراکز استان ها‪ ،‬شوراهای اسالمی‬ ‫شهر و روستا را از افتخارات نظام جمهوری اسالمی ایران‬ ‫و نهادی برخاسته از ارا و دیدگاه های مختلف و خواست‬ ‫مردم دانس��تند و با تاکید بر لزوم هماهنگی و انسجام و‬ ‫رقابت مثبت برای خدمت‪ ،‬خاطرنش��ان کردند‪« :‬هرگونه‬ ‫اقدامی که موجب خوشحالی و جنجال دشمنان و ناراحتی‬ ‫دوستان شود‪ ،‬مذموم است و باید از ان پرهیز شود‪».‬‬ ‫ایشان افزودند‪« :‬اگر نتیجه روند کارها‪ ،‬همکاری و همدلی‬ ‫و انسجام باشد‪ ،‬قطعا تفضالت و عنایت خداوند متعال را‬ ‫روزافزون خواهد کرد‪».‬‬ ‫رهبرمعظم انقالب اسالمی نهاد شوراها را از موضوعات‬ ‫بسیار مهم‪ ،‬دقیق و حساس و دارای معنای عمیق دانستند‬ ‫و تاکید کردند‪« :‬اصل ایجاد ش��وراهای اس�لامی شهر و‬ ‫روستا در قانون اساسی‪ ،‬نشان دهنده اهتمام نظام جمهوری‬ ‫اس�لامی ایران به مجموعه متنوع فکرها‪ ،‬مش��ورت ها و‬ ‫دیدگاه ها در اداره امور کش��ور است و این موضوع‪ ،‬نقطه‬ ‫مقابل نظام های ارتجاعی و استبدادی است‪».‬‬ ‫حضرت ای��ت اهلل خامنه ای خاطرنش��ان کردند‪« :‬افتخار‬ ‫جمهوری اسالمی ایران این است که از روز اول‪ ،‬ارا‪ ،‬افکار‬ ‫و خواست مردم‪ ،‬مورد توجه جدی قرار گرفته است‪».‬‬ ‫ایش��ان با اش��اره به دیدگاه هایی که درخصوص وظایف‬ ‫شوراهای اسالمی شهر و روستا وجود دارد‪ ،‬تاکید کردند‪:‬‬ ‫«مالک اصلی در چگونگی وظایف شوراها‪ ،‬قانون اساسی‬ ‫است و تنها مرجع تفسیر قانون اساسی نیز شورای نگهبان‬ ‫است‪».‬‬ ‫رهبرمعظم انقالب اسالمی با تاکید بر اینکه نظر شورای‬ ‫نگهبان همواره حجت اس��ت‪ ،‬افزودن��د‪« :‬در خصوص‬ ‫ش��وراها نیز که ایا وظایف انها نظارت صرف اس��ت یا‬ ‫نظارت همراه با اجرا‪ ،‬نظر شورای نگهبان باید مالک قرار‬ ‫گیرد‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای تاکید کردند‪« :‬البته برای نظارت‬ ‫هم می توان ساز و کاری تعیین کرد که از یک طرف اجرا‬ ‫نباش��د و از طرف دیگر تبدیل به نظارت بی خاصیت نیز‬ ‫نشود‪».‬‬ ‫ایش��ان با تاکید بر نقش افرین بودن ش��وراها در کشور و‬ ‫لزوم حفظ و تقویت شوراها‪ ،‬افزودند‪« :‬یکی از نکات مهم‬ ‫درباره ش��وراها‪ ،‬زمینه پاسخگویی به تنوع اقلیم و اداب‬ ‫کشور در این نهاد مردمی است‪».‬‬ ‫رهبرمعظم انقالب اسالمی توجه جدی به مسائل فرهنگی‬ ‫در شهرها و روس��تاها را از مهم ترین وظایف شوراها و‬ ‫شهرداری ها برشمردند و خاطرنش��ان کردند‪« :‬خدمات‬ ‫متنوع در ش��هرها و روستاها از جمله ساختمان سازی ها‪،‬‬ ‫احداث خیابان ها‪ ،‬نامگذاری ها و زیباسازی ها باید ضمن‬ ‫همخوانی با پیشرفت های روز‪ ،‬با معماری ایرانی‪ ،‬اعتقادات‬ ‫دینی‪ ،‬بافت اجتماعی و ش��رایط اب و هوایی هر منطقه‬ ‫نیز متناس��ب باش��د‪».‬حضرت ایت اهلل خامنه ای یکی از‬ ‫خصوصیات برجسته و بارز نظام جمهوری اسالمی ایران‬ ‫را استقالل و هویت دانستند و تاکید کردند‪« :‬ما به برکت‬ ‫اسالم توانسته ایم هویت ایرانی خود را حفظ کنیم و این‬ ‫حقیقت‪ ،‬باید در همه خدمات و امور شهری خود را نشان‬ ‫دهد‪».‬‬ ‫ایش��ان افزودند‪« :‬عامل اصلی برای پیش��رفت کش��ور و‬ ‫حرکت به س��وی عزت واقع��ی‪ ،‬حفظ و تقویت فضای‬ ‫تدین و دین داری در فضای شهرها و روستاهاست‪».‬‬ ‫رهبر معظم انقالب اسالمی با تاکید بر لزوم هماهنگی و‬ ‫انسجام میان شوراها و همه دستگاه های کشور خاطرنشان‬ ‫کردند‪« :‬هرگونه ناهماهنگی و رقابت منفی‪ ،‬برای کشور‬ ‫بسیار مضر است‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای با یاداوری یکی از مالک های‬ ‫امام خمینی (ره) مبنی بر مذموم بودن هر اقدام و کاری که‬ ‫موجب خوشحالی دشمن شود‪ ،‬افزودند‪« :‬باید از هر کار‬ ‫و اقدامی که موجب پایکوبی و جنجال دشمنان می شود و‬ ‫دوستان را نیز ناراحت می کند‪ ،‬پرهیز شود‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی با اشاره به موضوع تحول در اموزش‬ ‫و پرورش‪ ،‬در بیان علت نیازمندی به این تحول افزودند‪:‬‬ ‫«از انجایی که نظام کنونی اموزش و پرورش وارداتی است‬ ‫و در ان‪ ،‬نیازه��ا‪ ،‬اقتضائات و فرهنگ ملت ایران در نظر‬ ‫گرفته نش��ده اس��ت‪ ،‬بنابراین اموزش و پرورش نیازمند‬ ‫تحول است‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای تاکید کردند‪« :‬الزمه این تحول‬ ‫یک الگوی مستقل و پیشرفته ایرانی ‪ -‬اسالمی است که‬ ‫هدف این الگو نیز تربیت انسان هایی در تراز نظام جمهوری‬ ‫اسالمی است‪».‬‬ ‫ایشان خاطرنش��ان کردند‪« :‬اگر جمهوری اسالمی ایران‬ ‫می خواه��د پرچم اس�لام را در دس��ت بگی��رد و دنیا و‬ ‫اخرت خود را اباد کند و یاری رس��ان‪ ،‬ش��اهد و مبش��ر‬ ‫برای ملت های دیگر باشد‪ ،‬باید انسان هایی مومن‪ ،‬متوکل‪،‬‬ ‫شریف‪ ،‬مبتکر‪ ،‬شجاع‪ ،‬حلیم‪ ،‬دارای استعدادهای جوشان و‬ ‫قدرت خطرپذیری باال ‪ ،‬تربیت کند‪».‬رهبر انقالب اسالمی‬ ‫افزودند‪« :‬الزمه تربیت چنین انس��ان هایی‪ ،‬عمل براساس‬ ‫دستورات اسالم و معارف قران است‪».‬‬ ‫حض��رت ای��ت اهلل خامنه ای با تاکید بر لزوم مش��خص‬ ‫بودن جهت گیری در ایجاد تحول در اموزش و پرورش‪،‬‬ ‫خاطرنش��ان کردند‪« :‬داش��تن نگاه کالن و طرح جامع و‬ ‫همچنین لحاظ کردن محوریت معلم‪ ،‬از شروط مهم ایجاد‬ ‫تحول است‪».‬‬ ‫ایشان افزودند‪« :‬هر مقدار که در اموزش و پرورش و ایجاد‬ ‫تحول در ان سرمایه گذاری شود‪ ،‬قطعا ارزش بازده ان به‬ ‫مراتب بیش��تر از سرمایه گذاری انجام شده خواهد بود و‬ ‫همه باید با چنین دیدی به اموزش و پرورش نگاه کنند‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی با یاداوری کار عظیم و کم نظیر ملت‬ ‫ایران به رهبری امام خمینی(ره)‪ ،‬در طول تاریخ‪ ،‬خاطرنشان‬ ‫کردند‪« :‬کش��ور ایران نیازمند اموزش و پرورشی در شان‬ ‫چنین ملتی است‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامن��ه ای در تبیین ابعاد حرکت عظیم‬ ‫ملت ایران افزودند‪« :‬در شرایطی که عوامل زور و قدرت‬ ‫در دنیا‪ ،‬هم��ه توان و امکانات خود را بر ضد ارزش های‬ ‫اسالمی و انسانی به کار گرفته بودند‪ ،‬ملت ایران‪ ،‬غریبانه‬ ‫برای احیای این ارزش ها قیام کرد و غریبانه این راه دشوار‬ ‫را پیم��ود و اکنون به پیروزی ها و پیش��رفت های بزرگی‬ ‫دست یافته است‪».‬‬ ‫ایشان حرکت بیداری کنونی در غرب اسیا و شمال افریقا‬ ‫را امتداد حرکت عظیم ملت ایران خواندند و تاکید کردند‪:‬‬ ‫«این حرکت بیداری قطعا تا قلب اروپا پیش خواهد رفت‬ ‫و ملت های اروپا بر ضد سیاستمداران و زمامداران خود‬ ‫که انها را تسلیم محض سیاست های فرهنگی و اقتصادی‬ ‫امریکا و صهیونیست ها کرده اند‪ ،‬به پا خواهند خاست‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی با تاکید بر اینکه این بیداری در اروپا‬ ‫حتمی است‪ ،‬خاطرنش��ان کردند‪« :‬بیداری کنونی‪ ،‬عمق‬ ‫حرکت عظیم ملت ایران است و اگر بخواهیم این حرکت‬ ‫با همین شتاب و قدرت ادامه پیدا کند‪ ،‬باید ضمن شکوفا‬ ‫کردن استعدادها و تربیت انسان های مقاوم‪ ،‬ایمان‪ ،‬بصیرت‪،‬‬ ‫اگاهی و دانش را تقویت و اتحاد و انسجام را مستحکم تر‬ ‫کنیم‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای در پایان تاکید کردند‪« :‬مطمئن‬ ‫باشید جمهوری اسالمی ایران به برکت همت های بلند‪،‬‬ ‫ایمان های قوی و انسان های با اخالص‪ ،‬قله های سعادت‬ ‫و پیشرفت را یکی پس از دیگری فتح خواهد کرد‪g ».‬‬ ‫‪11‬‬ ‫احمدی نژاد در افتتاح نمایشگاه کتاب‪:‬‬ ‫امیدوارم همه سالح ها به قلم تبدیل شود‬ ‫بیس��ت وچهارمین نمایش��گاه بین الملل��ی کت��اب‬ ‫تهران سه شنبه گذش��ته با حضور رئیس جمهور و‬ ‫وزیر فرهنگ و ارشاد در مصالی امام خمینی(ره)‬ ‫ته��ران گش��ایش یاف��ت‪ .‬محم��ود احمدی نژاد‪،‬‬ ‫رئیس جمهور در این مراسم با بیان اینکه افق کمال‬ ‫انس��ان نامحدود است‪ ،‬گفت‪« :‬وجهی از انسان که‬ ‫انسان را نامحدود می کند‪ ،‬عبارت است از اندیشه‪.‬‬ ‫در حقیقت همه انسان اندیشه است و انسان بدون‬ ‫اندیشه با سایر موجودات تفاوتی ندارد و اندیشه ای‬ ‫زیباتر و برتر اس��ت که س��کویی برای پرش روح‬ ‫ق باالتر و متعالی تر شود‪».‬‬ ‫و اندیش��ه انسان ها به اف ‬ ‫او با بیان اینکه اندیش��ه ای حرکت دهنده است که‬ ‫دائ��م افق های باالت��ر و واالتر را در برابر انس��ان‬ ‫بگش��اید‪ ،‬افزود‪« :‬البته راه ماندگاری اندیشه‪ ،‬ثبت‬ ‫ان است‪ .‬راه اثرگذاری اندیشه‪ ،‬ثبت ان و تعامل با‬ ‫دیگران است‪ ».‬احمدی نژاد با بیان اینکه نمایشگاه‬ ‫کتاب یک رویداد عظیم انس��انی است‪ ،‬ادامه داد‪:‬‬ ‫«از زیباترین صحنه هایی که در عالم انس��انی خلق‬ ‫می شود‪ ،‬صحنه تبادل اندیشه هاست و همین تبادل‬ ‫راز و رمز حرکت تعالی انسان هاست‪».‬‬ ‫رئیس جمه��ور با بیان اینکه کتاب‪ ،‬زیباترین ظرف‬ ‫ثب��ت و ضبط و ج��اری کردن اندیش��ه در دل و‬ ‫جان انسان هاس��ت‪ ،‬تصری��ح ک��رد‪« :‬عظیم ترین‬ ‫گزارش ‪1‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫‪12‬‬ ‫میراث انس��انی و فرهنگی بشر در البه الی صفحات‬ ‫و س��طور کتاب ها به ودیعه گذاش��ته شده و ما خدا‬ ‫را سپاس��گزاریم که به رغم حض��ور رقبای جدید و‬ ‫پرجاذب��ه برای کت��اب‪ ،‬کتاب همچن��ان در برقراری‬ ‫ارتباط بین جان ها‪ ،‬اندیشه ها و تبادل اندیشه ها حرف‬ ‫اول را می زند‪».‬او افزود‪« :‬ای کاش روزی می ش��د که‬ ‫فصل مشترک انسان ها و صحنه تالقی انسان ها‪ ،‬فقط‬ ‫اندیشه‪ ،‬اندیشه و اندیشه بود و در ان زمان همه طعم‬ ‫حقیقی انسان بودن را می چشیدند‪».‬‬ ‫احمدی نژاد ادامه داد‪« :‬ای کاش به جای نمایشگاه های‬ ‫گوناگون که در خدمت تن انس��ان هستند‪ ،‬نمایشگاه‬ ‫کتاب و عرصه های گفت وگو و اندیشه گسترش پیدا‬ ‫می کرد‪ .‬ای کاش زبان تمام سیاستمداران عالم به جای‬ ‫زبان نفت‪ ،‬خودخواهی و غرور‪ ،‬زبان اندیشه‪ ،‬علم و‬ ‫انسانیت می شد‪ .‬ای کاش به جای ‪ 1200‬میلیارد دالر که‬ ‫هر ساله هزینه دفاعی کشورها به خصوص سلطه گران‬ ‫و قدرتمندان ضدانسانی می شود‪ ،‬بخشی از ان صرف ‬ ‫ترویج اندیش��ه و علم می شد‪ ».‬او در ادامه تاکید کرد‪:‬‬ ‫«انهایی که مدعی هس��تند با جنگ می خواهند صلح‬ ‫برقرار کنند‪ ،‬بزرگ ترین دروغگویان تاریخ هستند‪».‬‬ ‫احمدی ن��ژاد گف��ت‪« :‬اگ��ر بخش��ی از هزینه ه��ای‬ ‫لشکرکشی ها و هجوم های نظامی صرف علم و دانش‬ ‫و کتاب شود‪ ،‬جایی برای نزاع و درگیری نمی ماند و‬ ‫من امیدوارم روزی برس��د که همه سالح ها تبدیل به‬ ‫قلم شود و ان روز دور نیست‪».‬‬ ‫او در ادامه با تشکر از تمامی ناشران و اهالی اندیشه‬ ‫ک��ه در این نمایش��گاه حضور پی��دا کرده اند‪ ،‬افزود‪:‬‬ ‫«امی��دوارم که این نمایش��گاه هر س��ال پررونق تر و‬ ‫غنی تر شده و با مش��ارکت هرچه گسترده تر ناشران‬ ‫و اهالی اندیشه برگزار شود‪».‬‬ ‫رئیس جمهور با اش��اره به اس��تقبالی که از برگزاری‬ ‫این نمایش��گاه از سوی عالقه مندان صورت می گیرد‬ ‫جعفری دولت ابادی‪:‬‬ ‫دستگیری امیری فر به علت همکاری او با عوامل‬ ‫مستند ظهور است‬ ‫دوشنبه گذشته برخی خبرگزاری ها به نقل از «منابع‬ ‫موثق» از بازداش��ت عباس امیری فر‪ ،‬دبیرکل تشکل‬ ‫موسوم به «جامعه وعاظ والیی» توسط دادگاه ویژه‬ ‫روحانیت خبر دادند‪.‬‬ ‫بر اس��اس این گزارش ها‪ ،‬او که ع�لاوه بر دبیرکلی‬ ‫تش��کل موس��وم به جامع��ه وعاظ والی��ی‪ ،‬دبیری‬ ‫کمیس��یون فرهنگی دولت و امامت جماعت مسجد‬ ‫س��لمان فارسی نهاد ریاس��ت جمهوری را عهده دار‬ ‫است‪ ،‬یکش��نبه شب گذشته از س��وی دادگاه ویژه‬ ‫روحانیت بازداشت شده است‪.‬‬ ‫این در حالی است که اتهامات گوناگونی برای علت‬ ‫بازداشت امیری فر مطرح شده است‪.‬‬ ‫خبر بازداشت امیری فر از سوی برخی اقوام دبیرکل‬ ‫تشکل موسوم به جامعه وعاظ والیی اعالم شد‪.‬‬ ‫مس��ئوالن روابط عموم��ی دادگاه ویژه روحانیت به‬ ‫دلیل انچ��ه «منع قانونی برای اطالع رس��انی درباره‬ ‫پرونده های مطروحه در این دادگاه تا زمان نهایی شدن‬ ‫انها» خواندند‪ ،‬از تائید یا رد خبر بازداشت امیری فر‬ ‫و ارائ��ه هرگون��ه توضیحی در این ب��اره خودداری‬ ‫کردند‪.‬‬ ‫اما جعفری دولت ابادی‪ ،‬دادستان تهران با تایید خبر‬ ‫بازداشت امیری فر‪ ،‬ازادی او را تکذیب کرد‪ .‬دادستان‬ ‫تهران همچنین گفت‪« :‬دس��تگیری امیری فر به علت‬ ‫همکاری وی با عوامل س��ازنده مستند «ظهور بسیار‬ ‫نزدیک است» بوده است‪».‬‬ ‫امیری فر یک روز پیش از بازداشتش در گفت وگویی‬ ‫با روزنامه ش��رق‪ ،‬از مش��ایی به ش��دت دفاع کرد و‬ ‫گفت‪« :‬رقابت میان ما و اصولگرایان است و ممکن‬ ‫است افرادی از گروه های اصالح طلب که در حاشیه‬ ‫هستند در لیست ما قرار بگیرند‪».‬‬ ‫رئیس ش��ورای فرهنگی ریاس��ت جمهوری همچنین‬ ‫تاکید ک��رد‪« :‬ما اصولگرایان را اصولگ��را نمی دانیم و‬ ‫معتقدیم اصولگرایی مانند جناح راس��ت سنتی شده و‬ ‫خاصیتش را از دست داده اس��ت‪ .‬ما نام مان اصولگرا‬ ‫نیست‪ .‬جناح راس��ت وقتی خاصیتش را از دست داد‬ ‫اسمش را عوض کرد‪ .‬مثال اسمش را گذاشت ابادگران‬ ‫تا رس��ید ب��ه اصولگرایی‪ .‬ما پیش��نهاد کردیم در اتاق‬ ‫فکرمان یک اسم مناس��بی برای خودمان تعیین کنیم‪.‬‬ ‫پیشنهادهایی هست اما هنوز به نتیجه نرسیده‪ .‬اما قطعا‬ ‫اسم ما اصولگرا نیست‪».‬‬ ‫امیری ف��ر رقابت اصل��ی در انتخابات ات��ی را رقابت‬ ‫میان حامی��ان دولت و اصولگرایان دانس��ت‪« :‬رقابت‬ ‫می��ان ما و اصولگرایان اس��ت‪ .‬در جریان اصولگرایی‬ ‫افرادی هس��تند ک��ه از قدیم مس��ئولیت دارند و من‬ ‫نمی خواهم اسمش��ان را ببرم‪ ،‬چون شما هم می دانید‬ ‫که چه کس��انی هس��تند‪ .‬ای��ن عده خ��اص از قدیم‬ ‫می خواهند مس��ئول باش��ند و االن هم که سنی از انها‬ ‫گذشته همچنان حضور در پست ها را دوست دارند در‬ ‫نتیج��ه می خواهند مثل دوره قبل احمدی نژاد را تحت‬ ‫فشار بگذارند که با اصولگرایان ائتالف کند‪ .‬اما من از‬ ‫شما می پرس��م که نتیجه دور قبل انتخابات مجلس و‬ ‫ائتالف ما با اصولگرایان چه ش��د؟ االن مثال در تهران‬ ‫چند نماینده طرفدار احمدی نژاد هس��تند؛ خیلی کم‪.‬‬ ‫پ��س چرا ما باید دوباره ائتالف کنی��م؟ لزومی ندارد‪.‬‬ ‫ما می اییم افراد مردم��ی و متقی و چهره های جدید و‬ ‫جوان را معرفی می کنیم‪ .‬حتی ممکن اس��ت افرادی از‬ ‫گروه های اصالح طلب که در حاشیه هستند در لیست‬ ‫ما قرار بگیرند‪».‬‬ ‫روزنام��ه کیه��ان در واکنش به ای��ن مصاحبه عنوان‬ ‫«یاللعجب ش��رق از دستیار مش��ایی» را انتخاب کرد‬ ‫و نوش��ت که ای��ن اظهارنظ��ر با تعج��ب خبرنگار‬ ‫روزنامه ش��رق مواجه ش��ده است‪ .‬اش��اره کیهان به‬ ‫سوال خبرنگار روزنامه ش��رق پس از این اظهارنظر‬ ‫امیری فر بود که پرس��ید‪« :‬یعن��ی اصولگرایان در این‬ ‫فهرست نیستند اما ممکن است اصالح طلبان باشند؟‬ ‫یاللعجب!»‬ ‫رئیس ش��ورای فرهنگی نهاد ریاس��ت جمهوری در‬ ‫توضیح این تصمیم اظهار داشت‪« :‬تمام اصالح طلبان‬ ‫ک��ه با نظ��ام مش��کل ندارن��د‪ .‬تم��ام ان ‪ 13‬میلیون‬ ‫رای دهنده که ضد انقالب نیس��تند‪ ،‬اما انها که به نام‬ ‫اصولگرایی می خواهند تا اخر عمر قیم مردم باش��ند‬ ‫قطعا در این لیس��ت نیس��تند چرا ک��ه می خواهند تا‬ ‫اخر عمر نماین��ده مردم باش��ند‪ ».‬امیری فر همچنین‬ ‫از طراحی کس��ب دوسوم کرسی های مجلس توسط‬ ‫جریان متبوعش خبر داد و گفت‪« :‬خبر هدف گذاری‬ ‫مش��ایی برای کس��ب دوس��وم کرس��ی های مجلس‬ ‫دروغ و فتن��ه اس��ت‪ .‬من با ش��ما ش��رط می بندم که‬ ‫این فهرس��ت رای می اورد‪ .‬ما دوسوم کرسی ها را به‬ ‫دس��ت می اوریم‪ .‬ش��ما بدانید این طیف در مجلس‬ ‫اینده اکثریت مطلق خواهد بود‪».‬‬ ‫و با بی��ان اینکه ایران‪ ،‬امروز پرچمدار اندیش��ه و‬ ‫حرکت انس��ان ها به سمت اندیش��یدن و قله های‬ ‫کم��ال اس��ت‪ ،‬گف��ت‪« :‬م��ا بی��ش از اقتص��اد و‬ ‫نمایش��گاه های اقتصادی‪ ،‬نیازمند نمایشگاه کتاب‬ ‫هستیم و امیدوارم با همت و کمک وزارت ارشاد‬ ‫و دیگر اعضای دولت‪ ،‬فضایی فراهم شود که همه‬ ‫متقاضیان و داوطلبان بتوانند در این رویداد عظیم‬ ‫مشارکت داشته باشند‪».‬‬ ‫سیدمحمد حسینی‪ ،‬وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی‬ ‫نیز در این مراس��م گف��ت‪« :‬نمایش��گاه کتاب در‬ ‫توسعه فرهنگ مطالعه نقش اصلی دارد‪».‬‬ ‫او با اش��اره به میزان س��رانه مطالعه کشور یاداور‬ ‫شد‪« :‬ش��اخص مهم توسعه یافتگی‪ ،‬افزایش سرانه‬ ‫مطالع��ه و تولی��د کتاب اس��ت و اگ��ر فرهنگ را‬ ‫به عن��وان محوری ترین برگ هویت��ی ملت بدانیم‬ ‫راه توسعه فرهنگ ترویج مطالعه است‪».‬‬ ‫به گفته وزیر ارش��اد مجموع��ه تاریخ مدون چند‬ ‫هزار س��اله را در کتاب می توان یافت‪ ،‬ابزار انتقال‬ ‫تمدن از نسلی به نسل دیگر همان کتاب است‪.‬‬ ‫حس��ینی بی��ان کرد‪« :‬کش��ور م��ا دارای پیش��ینه‬ ‫درخش��انی در توج��ه ب��ه علم و دان��ش و کتاب‬ ‫اس��ت‪ .‬این امر در سفرهای اس��تانی که با حضور‬ ‫محم��ود احمدی ن��ژاد رئیس جمهور کش��ورمان‬ ‫برگزار می ش��ود بارها عنوان می ش��ود چرا که در‬ ‫کارگروه های استانی همه حرف ها شنیده می شود‬ ‫و حتی گاهی در این جلسات به مشاهیر و مفاخر‬ ‫استان هم تاکید می شود‪g ».‬‬ ‫ای��ت اهلل امل��ی الریجانی‪ ،‬رئی��س قوه قضائیه گفت‪:‬‬ ‫«مش��روعیت دینی و سیاسی تمام مس��ئوالن نظام به‬ ‫التزام به والیت فقیه اس��ت و س��رپیچی و عصیان در‬ ‫مقاب��ل ولی فقیه خالف ش��رع و خ�لاف نص قانون‬ ‫اساسی است‪».‬‬ ‫او در جلسه مسئوالن عالی قضایی با اشاره به جایگاه‬ ‫و مبان��ی اصل فقی��ه در فقه و قانون اساس��ی‪ ،‬اجرای‬ ‫عملی نظر به والیت فقیه را از جمله ویژگی های نظام جمهوری اسالمی برشمرد و گفت‪« :‬همه قوای کشور‬ ‫تحت نظارت والیت فقیه است‪».‬ایت اهلل املی الریجانی ادامه داد‪« :‬مسئوالن نظام از باالترین سطوح تا سطوح‬ ‫پایین تر باید بدانند مشروعیت دینی و مشروعیت سیاسی کارشان التزام به والیت فقیه است‪ ».‬رئیس دستگاه‬ ‫قضا سرپیچی از اوامر رهبری و عصیان در مقابل ایشان را خالف شرع و خالف نص قانون اساسی دانست‬ ‫و تاکید کرد‪« :‬از هیچ کس پذیرفته نیس��ت در فضایی که جمهوری اس�لامی با صالبت و استواری به پیش‬ ‫می رود و به قله های کمال نزدیک می گردد و در فضایی که خیزش اس�لامی جهان اس�لام‪ ،‬ایران را الگویی‬ ‫برای خود انتخاب کرده است‪ ،‬از اوامر رهبری سرپیچی شود‪ ،‬عصیان در مقابل ایشان خالف شرع و قانون‬ ‫اساسی است‪».‬‬ ‫ادغام چهار وزارتخانه و نامه احمدی نژاد‬ ‫بررسی اتفاقات اخیر در جلسه جامعه روحانیت‬ ‫خبرنامه‬ ‫لط��ف اهلل فروزن��ده‪ ،‬معاون توس��عه و مدیریت منابع‬ ‫انس��انی ریاس��ت جمهوری چهارش��نبه گذشته پس‬ ‫از جلس��ه هیات دول��ت دو خبر مهم داش��ت؛ ادغام‬ ‫چه��ار وزارتخانه در قال��ب دو وزارتخان��ه جدید و‬ ‫نامه احمدی ن��ژاد به رهبر معظم انقالب در خصوص‬ ‫تشکیل وزارت ورزش و جوانان‪.‬‬ ‫او در گف��ت وگ��و با پای��گاه اطالع رس��انی دولت از‬ ‫تصویب ادغام وزارتخانه های کار با رفاه و نفت با نیرو خبر داد؛ این در حالی است که پیش از این خبرهایی‬ ‫مبنی بر ادغام وزارت رفاه با وزارت بهداش��ت منتش��ر ش��ده بود‪ .‬فروزنده همچنین از ارائه ش��رح وظایف‬ ‫وزارتخانه های ادغام شده به مجلس خبر داده است‪.‬‬ ‫معاون توس��عه و منابع انس��انی رئیس جمهور همچنین در خصوص نامه احمدی نژاد به رهبر معظم انقالب‬ ‫درباره تشکیل وزارت ورزش و جوانان گفت‪« :‬تا اعالم نتیجه این نامه بحث معرفی وزیر برای این وزارتخانه‬ ‫مطرح نیست‪».‬‬ ‫فروزنده درباره اقدام دولت برای تشکیل وزارت ورزش و جوانان گفت‪« :‬رئیس جمهور درباره تشکیل این‬ ‫وزارتخان��ه نکات��ی را مدنظر دارد که در نامه ای به رهبر فرزانه انقالب مطرح کرده و تا اعالم نتیجه این نامه‬ ‫بحث معرفی وزیر برای وزارتخانه ورزش و جوانان مطرح نیس��ت‪ ».‬او از ذکر جزئیات بیشتر در خصوص‬ ‫این مس��اله خودداری کرد‪ .‬جلس��ه چهارشنبه گذش��ته هیات دولت در حالی برگزار شد که حجت االسالم‬ ‫حیدر مصلحی‪ ،‬وزیر اطالعات نیز در این جلسه حضور داشت‪ .‬خبرگزاری فارس که این خبر را منتشر کرده‬ ‫بود‪ ،‬نوش��ت‪« :‬جلسه چهارشنبه هیات دولت به ریاست محمود احمدی نژاد رئیس جمهور و با حضور اکثر‬ ‫وزرای دولت از جمله حجت االسالم والمسلمین حیدر مصلحی وزیر اطالعات برگزار شد‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫او چن��دی پی��ش از ای��ن نی��ز در گفت وگوی��ی ب��ا‬ ‫خبرگ��زاری ف��ارس‪ ،‬در اظهارات��ی ک��ه ب��ا انتقادات‬ ‫اصولگرایان مواجه ش��د‪ ،‬اعالم کرد‪« :‬اگر مش��ایی در‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری اینده کاندیدا شود‪ ،‬قطعا‬ ‫رئیس جمه��ور دهم ایران خواهد ش��د‪ ».‬امیری فر در‬ ‫عی��ن حال چند روز بعد از تحریف س��خنان خود از‬ ‫سوی فارس سخن گفت‪ .‬اگرچه خبر ازادی امیری فر‬ ‫از سوی برخی رسانه های حامی دولت منتشر شد‪ ،‬اما‬ ‫دادس��تانی تهران اعالم کرده اس��ت که او همچنان در‬ ‫بازداشت به سر می برد و ازاد نشده است‪.‬‬ ‫ام��ا یک روز پ��س از اعالم خبر بازداش��ت امیری فر‪،‬‬ ‫سایت خبری اعتدال‪ ،‬خبری منتشر کرد که از بازداشت‬ ‫‪ 25‬نفر حکایت داشت‪.‬‬ ‫اعتدال نوشت‪« :‬دوشنبه شب گذشته ‪ 25‬نفر از کسانی‬ ‫که با فرد خاصی ارتباط دارند‪ ،‬دستگیر شده اند‪».‬‬ ‫بر اس��اس این خب��ر‪ ،‬همس��ر دکتر حس��ین فاطمی و‬ ‫خانم الف‪ .‬الف که حامل منشور کوروش در روز رونمایی‬ ‫از این اثر تاریخی بود‪ ،‬از جمله دستگیرشدگان هستند‪.‬‬ ‫برخی مدعیان علوم غریبه نیز در بین دستگیرش��دگان‬ ‫به چش��م می خورند‪ .‬سایت اینده نیوز نیز که به تازگی‬ ‫رفع فیلتر شده است‪ ،‬از دستگیری فردی به نام عباس‬ ‫غفاری به جرم رمالی خبر داد‪.‬‬ ‫در عی��ن حال‪ ،‬عباس جعفری دولت ابادی‪ ،‬دادس��تان‬ ‫تهران در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی مبنی بر‬ ‫اینکه عنوان شده همسر دکتر حسین فاطمی بازداشت‬ ‫ش��ده است‪ ،‬گفت‪« :‬گزارش هایی در این زمینه رسیده‬ ‫است اما موضوع همچنان در دست بررسی قرار دارد‪».‬‬ ‫او درباره سرنوشت فردی به نام غفاری که پیش از این‬ ‫خبر دس��تگیری وی به اتهام نشر اکاذیب منتشر شده‬ ‫بود‪ ،‬گفت‪« :‬این فرد از متهمانی است که تحت تعقیب‬ ‫قضایی قرار گرفته و اتهام وی نش��ر اکاذیب اس��ت و‬ ‫برخی مسائل مربوط به ان‪».‬‬ ‫جعفری دولت ابادی افزود‪« :‬از موضوع اینکه این افراد‬ ‫مدعی عرفان های دروغین بوده بگذرید زیرا نمی توانم‬ ‫پرونده را بیشتر از اینها باز کنم البته بدانید برخی دارند‬ ‫به این پرونده دامن می زنند‪g ».‬‬ ‫مشروعیت مسئوالن نظام به التزام از ولی فقیه است‬ ‫خبر‬ ‫حج��ت االس�لام احمد س��الک‪ ،‬س��خنگوی جامعه‬ ‫روحانی��ت مبارز اعالم کرد که در جلس��ه سه ش��نبه‬ ‫گذشته ش��ورای مرکزی این تش��کل روحانی درباره‬ ‫اهمی��ت توجه به جای��گاه واالی والیت فقیه در نظام‬ ‫اسالمی و لزوم پرهیز مسئوالن از تفرقه و سوژه سازی‬ ‫برای دشمن بحث و گفت وگو شده است‪.‬‬ ‫وی با تشریح مباحث مطرح شده در این جلسه‪ ،‬با بیان‬ ‫اینک��ه اعضای جامعه روحانیت مبارز رمز موفقیت ملت ایران را تبعیت از والیت فقیه می دانند‪ ،‬گفت‪« :‬در‬ ‫جلسه شورای مرکزی‪ ،‬به جایگاه واالی والیت فقیه در نظام اسالمی اشاره شد‪ ،‬زیرا پس از پیروزی انقالب‬ ‫اسالمی چه در زمان امام خمینی(ره) و چه در زمان مقام معظم رهبری تبعیت واطاعت از والیت فقیه‪ ،‬ملت‬ ‫را بیدار کرده و این بیداری منجر به موفقیت های روز افزون ایران شده است‪».‬‬ ‫به گفته سخنگوی جامعه روحانیت مبارز اعضای این تشکل‪ ،‬با تاکید بر اینکه دشمنان انقالب همواره به فکر‬ ‫انش��عاب و اختالف بین مردم و مس��ئوالن هستند‪ ،‬از مسئوالن خواستند تا با اقدامات نامناسب برای دشمن‬ ‫سوژه س��ازی نکنند‪ ،‬زیرا انها از کوچکترین اختالف بزرگترین فتنه ها را ایجاد می کنند و به همین دلیل در‬ ‫حال حاضر اتحاد و همدلی نیاز ضروری جامعه است‪.‬‬ ‫س��الک همچنی��ن ب��ه نق��ش و جای��گاه جامعتی��ن در اردوگاه اصولگرایان اش��اره کرد و اظهار داش��ت‪:‬‬ ‫«جامع��ه روحانی��ت مب��ارز در جلس��ه هفت��ه گذش��ته خ��ود ب��ار دیگر ب��ر حف��ظ وح��دت در جریان‬ ‫اصولگرا تاکید کرد‪».‬‬ ‫وی تاکی��د کرد‪« :‬به غیر از جامعه روحانیت مبارز‪ ،‬جامعه مدرس��ین ح��وزه علمیه قم نیز وحدت و همدلی‬ ‫در جری��ان اصولگ��را را رصد می کند‪ ،‬از این رو دیدارهای جامعتین در همین راس��تا ادامه خواهد یافت تا‬ ‫اصولگرایان با اهنگ وحدت حرکت کنند‪g ».‬‬ ‫‪13‬‬ ‫چهره ها‬ ‫صفارهرندی‬ ‫ازردگی رهبری از نامردی ها‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫‪14‬‬ ‫محمدحس��ین صفار هرندی‪ ،‬وزیر س��ابق ارشاد در‬ ‫واکنش ب��ه اتفاقات اخی��ر دولت گف��ت‪« :‬رهبری‬ ‫انقالب از برخی نامردی ها ازرده دل اس��ت‪ ،‬اما شان‬ ‫رهبری ایجاب می کند که وحدت اسالمی را باالتر از‬ ‫دل ازرده خود بدانند‪».‬‬ ‫او در مراس��م نکوداشت ش��هدای دانشجوی استان‬ ‫ف��ارس با بی��ان اینکه حض��رت اقا با وج��ود تمام‬ ‫نامالیماتی که دل اهل وال را به درد می اورد‪ ،‬جامعه‬ ‫را به سکوت فرا می خوانند و اجازه نمی دهند پیش‬ ‫روی چشم های نامحرم حاکمیت دوگانه به نمایش‬ ‫ گذارده شود‪ ،‬به ماجرای بنی صدر در ابتدای انقالب‬ ‫اشاره کرد و اظهار داشت‪ « :‬بنی صدر همیشه به گونه ای‬ ‫رفتار می ک��رد که گویی امام خمینی (ره) طرف او را‬ ‫گرفته در حالی که امام راحل در جلسات خصوصی‬ ‫بنی ص��در را تهدید می کرد‪ ».‬صف��ار هرندی افزود‪:‬‬ ‫« بازی روانی که بنی صدر می کرد‪ ،‬گاهی مواقع باعث‬ ‫ناراحتی برخی بزرگان مثل ش��هید بهشتی می شد و‬ ‫انها را مجبور می کرد تا به امام نامه بنویسند در حالی‬ ‫که امام خمینی(ره) همگان را مخاطب قرار می داد‪».‬‬ ‫وزی��ر س��ابق ارش��اد ب��ا بی��ان اینک��ه حض��رت‬ ‫ایت اهلل خامنه ای تنها کس��ی بود که هیچ گاه به امام‬ ‫گالیه نکرد‪ ،‬ادامه داد‪« :‬اطاعت از رهبر وسیله ای برای‬ ‫شکست نفاق و چند دستگی است بنابراین در چنین‬ ‫فضایی کس��ی نمی تواند قهر کند و برای خود دکان‬ ‫جدی��دی راه بین��دازد‪ ».‬او همچنین ضعف و فقدان‬ ‫رهب��ری را مهم ترین عامل تاخی��ر در پیروزی مردم‬ ‫یمن و بحرین دانست و گفت‪« :‬برخی پشت والیت‬ ‫سنگر گرفتند تا اس�لام را هدف بگیرند و برخی از‬ ‫حاشیه نشینان بزرگان از جاهای دیگری پیام می گیرند‬ ‫تا علیه والیت فقیه حرف بزنند‪».‬‬ ‫صفار هرندی ب��ا بیان اینکه بزرگان کش��ور مراقب‬ ‫حاشیه های خود باشند‪ ،‬ادامه داد‪« :‬بزرگان بدانند اگر‬ ‫کسی روزی از انان در برابر و تقابل با مرکزیت نظام‬ ‫تعریف کند‪ ،‬شیطان مجسم است‪».‬‬ ‫مش��اور فرهنگ��ی س��پاه‪ ،‬عالمت و رمز س�لامت‬ ‫والیت پذیری را در تبعیت از نظرات رهبری دانست‬ ‫و افزود‪« :‬کس��انی که خودشان را به والیت منتسب‬ ‫می کنن��د‪ ،‬بای��د در برابر حرف های رهب��ری کوتاه‬ ‫بیایند‪».‬وی با بیان اینکه حادثه عاش��ورا اس��تیضاح‬ ‫تاریخ اس��ت که در برابر امامت خاموش ش��ده بود ‪،‬‬ ‫اضافه کرد‪« :‬خداوند امامت و والیت را برای نظام مند‬ ‫ش��دن فرهنگ قرار داد؛ برای اینکه هر کس مکتبی‬ ‫راه نیندازد و در دین خدا انحراف ایجاد نکند‪ ».‬وزیر‬ ‫ی بر‬ ‫سابق ارشاد ادامه داد‪« :‬فرهنگ عمومی باید مبتن ‬ ‫نگرش والیت در جامعه حاکم شود بنابراین هر کس‬ ‫بخواهد حرف های من دراوردی طرح کند‪ ،‬خودش‬ ‫را در مکتب امامت و والیت تعریف نکند‪g ».‬‬ ‫هاشمی رفسنجانی‬ ‫روایتی تازه از قهر موسوی‬ ‫بخشی از جدیدترین کتاب خاطرات هاشمی رفسنجانی‬ ‫ب��ا عنوان «پایان دفاع‪ ،‬اغاز بازس��ازی»‪ ،‬به ماجرای قهر‬ ‫رئیس دولت پرداخته است‪ .‬او در خاطرات ‪ 15‬شهریور‬ ‫‪ ،1367‬اینگونه نوش��ته اس��ت‪« :‬اول وقت خواستم با‬ ‫نخست وزیر تماس بگیرم‪ ،‬گفتند منزل نیست و به جای‬ ‫ی رفته که کس��ی از ایش��ان خبر ندارد‪ .‬از اقای‬ ‫نامعلوم ‬ ‫حمید میرزاده‪ ،‬معاون اجرایی (نخست وزیر) پرسیدم‪.‬‬ ‫ایش��ان هم اظهار بی اطالعی کرد‪ .‬ب��ا احمداقا و اقایان‬ ‫خامنه ای و موسوی اردبیلی صحبت کردم که به نحوی‬ ‫مانع انتش��ار خبر شویم‪ ،‬ولی خبر رس��ید که روزنامه‬ ‫جمهوری اس�لامی خبر اس��تعفا را با حروف درشت‬ ‫منتشر کرده اس��ت‪ ».‬رئیس وقت مجلس درخصوص‬ ‫تدابیری که برای برون رف��ت از این وضعیت صورت‬ ‫گرف��ت‪ ،‬می نویس��د‪« :‬کم کم به وقت ش��روع مجلس‬ ‫نزدیک می شدیم‪ ،‬چون از این جهت موفق نشدیم‪ ،‬به‬ ‫فکر چاره دیگری افتادیم‪ .‬گفته شد نخست وزیر دیگری‬ ‫را با همین کابینه به مجلس ببریم و با پیام امام از نمایندگان‬ ‫بخواهی��م که به طور موقت کابینه را تایید کنند‪ ،‬تا دولت‬ ‫مستقر تنظیم شود‪ ».‬هاشمی رفسنجانی همچنین درباره‬ ‫دیدار خود با برخی نمایندگان می نویسد‪« :‬ساعت چهار‬ ‫هم��راه اتومبیل اقای خامنه ای ب��ه مجلس رفتم‪ .‬اعضای‬ ‫کمیس��یون برنامه امدند‪ ...‬درباره استعفای نخست وزیر‪،‬‬ ‫عواقب ان و راه حل بحث شد‪ .‬گفتم باید منتظر اقدام امام‬ ‫باشیم‪ ».‬او در ادامه اورده است‪« :‬اقای میرزاده اطالع داد که‬ ‫نخست وزیر تلفنی تماس گرفته و گفته در استعفا جدی‬ ‫است‪ ،‬ولی برای انجام وظایف تا تعیین دولت جدید‪ ،‬فردا‬ ‫به نخست وزیری می اید‪ .‬احمداقا اطالع داد امام نامه تندی‬ ‫به مهندس موس��وی نوشته اند که به رس��انه ها داده شده‬ ‫اس��ت‪ .‬ساعت هشت ش��ب نامه امام پخش شد‪ ،‬خیلی‬ ‫تند است و بعید است که اقای موسوی با این نامه بتواند‬ ‫نخست وزیر نیرومندی بماند‪ .‬اجازه تعزیرات حکومتی را‬ ‫هم از نخست وزیر گرفته اند‪ ».‬هاشمی همچنین به جلسه‬ ‫علی نیکزاد‬ ‫پایان فرصت ‪3‬ماهه‬ ‫این روزها در حالی س��ه ماه از سرپرستی علی نیکزاد‬ ‫ب��ر وزارت راه می گذرد که دول��ت تمایلی به معرفی‬ ‫وزیر جدید برای این وزارتخانه ندارد‪ .‬مقام های دولت‬ ‫می گویند با توجه به ادغام وزارتخانه های راه و مسکن و‬ ‫تصویب این موضوع در هیات دولت‪ ،‬نیازی به معرفی‬ ‫وزیر جدید راه نیس��ت‪ .‬میرتاج الدینی‪ ،‬معاون پارلمانی‬ ‫رئیس جمهور در این رابطه گفته اس��ت‪« :‬در این ادغام‬ ‫به دلیل اینکه هر دو وزارتخانه منحل نشدند بلکه یک‬ ‫وزارتخان��ه در وزارتخان��ه دیگر ادغام ش��ده‪ ،‬وزیر ان‬ ‫ب��رای تصدی وزارتخانه جدید نی��از به معرفی مجدد‬ ‫به مجلس ن��دارد‪ ».‬او گفت‪« :‬با ادغ��ام وزارتخانه های‬ ‫راه و مسکن‪ ،‬علی نیکزاد وظایف وزارتخانه را هو ترابری‬ ‫را نی��ز انجام می دهد‪».‬مجلس اما نظر دیگری دارد و بر‬ ‫این اعتقاد اس��ت که این وزیر هرچه س��ریعتر باید به‬ ‫مجلس معرفی شود و مهلت سه ماهه دولت برای معرفی‬ ‫وزیر راه یکشنبه گذشته به پایان رسیده است‪ .‬نمایندگان‬ ‫می گویند که ادغام وزارتخانه ها پس از تصویب مجلس‬ ‫قابل انجام اس��ت‪ .‬جواد جهانگیرزاده‪ ،‬نماینده ارومیه در‬ ‫اخطاری مس��تند به اصل ‪ 137‬قانون اساس��ی با اشاره به‬ ‫اظهارات میرتاج الدینی خواستار استفسار از مجلس در این‬ ‫خصوص شده اس��ت‪ .‬علی الریجانی رئیس مجلس در‬ ‫پاسخ به این اخطار قانون اساسی یاداور شد‪« :‬این موضوع‬ ‫هم در قانون اساسی و هم در برنامه پنجم تصریح شده که‬ ‫وظایف وزارتخانه ها باید به تصویب مجلس برسد‪ .‬حتی‬ ‫اگر دولت بخواهد وزارتخانه ها را با هم ادغام کند ممکن‬ ‫است مجلس قبول نکند‪ ،‬پس اول باید مجلس تصویب‬ ‫کن��د و بعد ادغام صورت گی��رد‪ ».‬الریجانی اضافه کرد‪:‬‬ ‫«اکنون هم فرصت گذشته و باید وزیر معرفی شود اگر هم‬ ‫علی اکبر جوانفکر‬ ‫مدیرعامل جنجالی ‬ ‫علی اکب��ر جوانفک��ر‪ ،‬مدیرعامل ایرنا و سرپرس��ت‬ ‫موسس��ه «ای��ران» هفته گذش��ته نی��ز از چهره های‬ ‫خبرس��از بود‪ .‬او که در یک حض��ور ناگهانی برای‬ ‫شرکت در مراسم عزاداری به دانشگاه امام صادق(ع)‬ ‫رفته بود‪ ،‬با اعتراض دانشجویان مجبور به ترک این‬ ‫دانش��گاه ش��د‪ .‬او که پس از تح��والت اخیر دولت‬ ‫برای جلب نظر دانش��جویان این دانشگاه در مراسم‬ ‫«هیات میثاق با ش��هدا» حاضر ش��ده بود‪ ،‬با واکنش‬ ‫شدید این دانشجویان مواجه شد‪.‬‬ ‫جوانفکر به بهانه اینکه همراه حجت االس�لام ادیب‬ ‫یزدی‪ ،‬س��خنران مراسم به این مراس��م رفته بود‪ ،‬از‬ ‫دانشجویان خواست اگر سوالی از او دارند بپرسند!‬ ‫این حرکت او اعتراض حضار را به دنبال داش��ت و‬ ‫جوانفکر مجبور ب ه ترک این دانشگاه شد‪.‬‬ ‫او همچنین در جدیدترین یادداش��ت وبالگ خود‪،‬‬ ‫اس��فندیار رحیم مشایی را مظلوم دانست و نوشت‪:‬‬ ‫« وی به دنب��ال اهتزاز پرچم والیت فقیه بر بام جهان‬ ‫اس��ت‪ ».‬جوانفکر با اش��اره ب��ه حمایت های مکرر‬ ‫رهب��ر معظم انق�لاب از دولت احمدی نژاد نوش��ت‪:‬‬ ‫«ایشان دولت های نهم و دهم را در جهت مصالح ملی‬ ‫و در امتداد والیت فقیه توصیف کرده اند‪».‬‬ ‫او با حمله به اصولگرایان که ان را جریان تمامیت خواه‬ ‫توصیف کرد‪ ،‬ادامه داد‪« :‬این جریان که قافیه سیاس��ت‬ ‫را پیش روی خود باخته می بیند‪ ،‬به هر روش��ی دست‬ ‫یازیده اس��ت ت��ا بلکه بتوان��د اب رفت��ه را به جوی‬ ‫بازگردان��د و ب��رای این کار به مثابه «یتش��بث به کل‬ ‫حشیش» عمل می کند و بی محابا حاضر است که همه‬ ‫چیز را به ورطه خطر اندازد و نابود سازد‪».‬‬ ‫جوانفکر دستگاه قضایی را نیز اینگونه هدف انتقادات‬ ‫تند خود قرار داد‪« :‬دستگاه قضایی و مدعی العموم نیز‬ ‫با سکوت خود‪ ،‬دس��ت جریان تمامیت خواه را برای‬ ‫استمرار اینگونه اقدامات غیراخالقی باز گذاشته است‬ ‫و بی دلیل نیس��ت که انها‪ ،‬ام��روز دامنه حمالت خود‬ ‫را متوجه ش��خص رئیس جمهور کرده اند اما همچنان‬ ‫ش��اهد این بی تفاوتی هس��تیم‪ ».‬مدیرعام��ل ایرنا در‬ ‫بخ��ش دیگری از این یادداش��ت‪ ،‬بار دیگ��ر به انتقاد‬ ‫نامه های محسن رضایی به رهبرمعظم انقالب و احمدی نژاد‬ ‫مجمع تشخیص مصلحت اشاره می کند‪« :‬احمداقا نامه‬ ‫امام به مجمع را اورده بود که اجازه تعزیرات حکومتی‬ ‫را از دولت گرفته و به مجمع داده اند و اقای موسوی که‬ ‫برای گرفتن اختیارات بیشتر اقدام به استعفا کرده بود‪،‬‬ ‫با گرفته شدن اختیارات مواجه شده است‪ .‬بعد از شام‬ ‫جلسه سران قوا داشتیم‪ .‬در این جلسه درباره امور جاری‬ ‫مذاکره شد‪g »...‬‬ ‫خبر‬ ‫محس��ن رضایی‪ ،‬دبیر مجمع تش��خیص مصلحت نظام در کتابی با‬ ‫عنوان «رویارویی س��وم و جهاد اقتصادی» به نقد دولت های گذشته‬ ‫پرداخته و برای نخس��تین مرتبه‪ ،‬دو نامه مهم را در این کتاب منتشر‬ ‫کرده است؛ نامه هایی که خطاب به رهبر معظم انقالب و احمدی نژاد‬ ‫نگاش��ته ش��ده اس��ت‪ .‬در این کتاب نامه ای به محمود احمدی نژاد‬ ‫رئیس جمه��وری انتش��ار یافته که نگاه��ی به عقب ماندگ��ی‪ ،‬فقر‪،‬‬ ‫بی��کاری و تورم‪ ،‬تبعیض و بح��ران هویت و ضعیف ماندن نهادهای‬ ‫اجتماع��ی از قبی��ل خانواده‪ ،‬تربیت و اموزش در جامعه دارد و به نق��د نظریه جامعه مدنی و جامعه دولتی‬ ‫می پردازد‪.‬‬ ‫در بخش��ی از این نامه امده اس��ت‪« :‬نظریه های جامعه مدنی و جامعه دولتی نتوانس��ته تحلیل درس��تی از‬ ‫مش��کالت فوق ارائه کرده و با وجود انکه به اندازه کافی در مس��ند قدرت هم بوده‪ ،‬راه حل های اساس��ی‬ ‫پیشنهاد کند؛ این نظریات نه تنها در تبیین جامعه ایرانی ـ اسالمی با بن بست مواجه شدند‪ ،‬بلکه در ارائه مدل‬ ‫و الگو و پس از ان در مدیریت و برنامه ریزی هم با مشکالتی مواجه شدند‪».‬‬ ‫همچنین در بخش��ی از نامه محس��ن رضایی به مقام معظم رهبری در سال ‪ 1372‬در خصوص ضعف های‬ ‫دولت هاشمی رفسنجانی و هشدار به این دولت امده است‪« :‬به روشنی می بینم که چگونه تکنوکرات ها که‬ ‫از اس��اس مخالف روحانیت و ایشان هستند‪ ،‬دارند با ده ها اقدام بی صدا‪ ،‬ریشه حاکمیت سیاسی روحانیت‬ ‫را در این کش��ور تضعیف می کنند و با بی وفایی کامل نس��بت به اقای هاش��می و روحانیت به ان سویی که‬ ‫خودشان می خواهند‪ ،‬نظام را می کشانند‪».‬‬ ‫او در بخش دیگری از نامه اش نوشته است‪« :‬من به عنوان یک سرباز روحانیت‪ ،‬دست جنابعالی را می بوسم‬ ‫که اقای هاشمی را از این خطر بزرگ نجات دهید‪».‬‬ ‫کتاب های خواندنی درباره خلیج فارس در «این چند کتاب»‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫کسی ابهامی در این رابطه دارد می تواند از مجلس تفسیر‬ ‫بخواهد‪ .‬او همچنین از ارسال نامه باهنر به احمدی نژاد‬ ‫در این باره خبر داده است‪ ».‬اگرچه هنوز بررسی بودجه‬ ‫‪ 90‬در مجلس پایان نیافته‪ ،‬اما احتماال تکلیف نهایی این‬ ‫وزارتخانه ها پس از پایان بررسی بودجه روشن خواهد‬ ‫شد‪g .‬‬ ‫اداره کل فرهنگی نهاد کتابخانه های عمومی کشور موضوع ششمین‬ ‫پوستر «این چند کتاب» را در اردیبهشت ماه به معرفی منابع خواندنی‬ ‫و ارزشمندی به مناسبت روز ملی خلیج فارس اختصاص داد‪.‬‬ ‫ط��رح «این چند کتاب» اداره کل فرهنگی نهاد کتابخانه های عمومی‬ ‫کشور در قالب پوستر و به صورت ماهانه منتشر می شود و به معرفی‬ ‫منابع و کتاب های ارزش��مند و جذابی در خصوص موضوع پوستر‬ ‫می پردازد‪.‬‬ ‫کتاب های معرفی شده در پوستر اردیبهشت ماه عبارتند از‪:‬‬ ‫‪ -1‬یک نثر پژوهش��ی روان با عنوان «خلیج فارس‪ ،‬هارتلند جهان»‪ ،‬نویس��نده س��یروس غفاریان‪ ،‬انتشارات‬ ‫مدرسه‬ ‫‪ -2‬کتابی برای عالقه مندان به تاریخ با نام «رئیس علی دلواری»‪ ،‬نویس��نده س��ید قاسم یاحسینی‪ ،‬انتشارات‬ ‫شیرازه‬ ‫‪ -3‬کتابی با موضوع هشت سال دفاع مقدس با عنوان «روزگاران؛ جنگ دریایی»‪ ،‬انتشارات روایت فتح‬ ‫‪ -4‬یک داس��تان مس��تند با نام «توپ پاشنه‪ ،‬سمت‪ ،‬ساعت دو»‪ ،‬نویس��نده فیروز زنوزی جاللی‪ ،‬انتشارات‬ ‫سوره مهر‬ ‫‪ -5‬کتابی خواندنی برای همه از جالل ال احمد با عنوان «جزیره خارک؛ در یتیم خلیج فارس»‪ ،‬انتش��ارات‬ ‫فردوس‬ ‫‪ -6‬داستان «قلعه طلسم شده» برای نوجوانان‪ ،‬نویسنده محمدرضا یوسفی‪ ،‬انتشارات مدرسه‬ ‫‪« -7‬وصف خلیج فارس در نقشه های تاریخی»‪ ،‬انتشارات بنیاد ایران شناسی‬ ‫گفتنی است عالقه مندان می توانند جهت دسترسی به این کتاب ها‪ ،‬به بیش از ‪ 2300‬کتابخانه عمومی سراسر‬ ‫کشور که زیر مجموعه نهاد کتابخانه ها فعالیت می کنند‪ ،‬مراجعه نمایند‪.‬‬ ‫تکذیب رهاسازی بیماران به علت نداشتن پول‬ ‫از جریان تمامیت خواه پرداخت و نوش��ت‪« :‬عناصر‬ ‫این جریان تمامیت خواه کس��انی هس��تند که اگر به‬ ‫خواس��ت رهبری عزیز میزش��ان جا به جا شود‪ ،‬در‬ ‫برابر والیت فقیه خواهند ایستاد‪ ،‬اما همگان مشاهده‬ ‫کردیم که اقای مش��ایی با اراده و اشاره رهبر معظم‬ ‫انقالب‪ ،‬به راحتی از پست معاون اولی رئیس جمهور‬ ‫کنار رفت و همچنان در صحنه باقی ماند و همواره‬ ‫ب��ر این نکته تاکید کرد که پرچم والیت فقیه را باید‬ ‫بر بام جهان به اهتزاز در اورد‪g ».‬‬ ‫مرضیه وحید دس��تجردی‪ ،‬وزیر بهداشت ضمن تکذیب رهاسازی‬ ‫بیماران در خیابان گفت‪« :‬رهاس��ازی بیم��ار در تهران به علت اینکه‬ ‫پ��ول نداش��ته اند‪ ،‬به هیچ وجه صح��ت ندارد و ما به عنوان ش��اکی‬ ‫خصوصی وارد موضوع ش��دیم‪ ».‬او در ش��صت و ششمین اجالس‬ ‫روس��ای دانش��گاه های علوم پزشکی کشور در س��اختمان مرکزی‬ ‫دانشگاه علوم پزش��کی تهران اظهار داشت‪« :‬در ایام بودجه مجلس‬ ‫هس��تیم و اخری��ن مصوبه مجل��س در ای��ن زمینه این ب��ود که از‬ ‫ی��ک و نی��م دالری ک��ه ب��ه ه��ر بش��که نف��ت اضاف��ه می ش��ود‬ ‫در مجم��وع ه��زار و ‪ 40‬میلی��ارد توم��ان ب��رای بخ��ش س�لامت کش��ور در نظ��ر گرفت��ه ش��ود‪».‬وزیر‬ ‫بهداش��ت با اش��اره ب��ه موضوع رها س��ازی بیماران ی��اداور ش��د‪« :‬در م��ورد بیمارانی که گفته می ش��ود‬ ‫ی از اسایش��گاه جذامی ها رها‬ ‫ره��ا ش��ده اند و م��واردی ک��ه در مش��هد گفت��ه می ش��د بیم��اران جذام�� ‬ ‫ش��ده اند و مورد دیگر در لرس��تان خبر داده ش��ده بود دقت روس��ای دانش��گاه ها و نظ��ارت بر مجموعه‬ ‫خود را می طلبد‪».‬‬ ‫وی خاطر نشان کرد‪« :‬رهاسازی بیماران در تهران به علت اینکه پول نداشته اند‪ ،‬به هیچ وجه صحت ندارد و‬ ‫ما به عنوان شاکی خصوصی وارد موضوع شدیم‪g ».‬‬ ‫‪15‬‬ ‫سیاست‬ ‫فصل الخطاب‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫روایت اقا تهرانی از توصیه مقام معظم رهبری به رئیس جمهور‬ ‫‪1‬‬ ‫‪16‬‬ ‫بازگشت احمدی نژاد به هیات دولت؛ این بدون شک‬ ‫مهم ترین خبری بود که در دومین روز از هفته گذش��ته‬ ‫روی خروجی رس��انه ها در فضای مجازی قرار گرفت‪.‬‬ ‫بازگشت احمدی نژاد که به صورت ناگهانی از حضور در‬ ‫جلسات دولت و محل کارش امتناع ورزیده و این مساله‬ ‫نیز‪11‬روز طول کشیده بود البته به شایعات و گمانه زنی ها‬ ‫در خصوص معادالت پی��ش رو پایان نداد و این ماجرا‬ ‫همچنان حاشیه ها و حرف و حدیث هایی به دنبال دارد‪.‬‬ ‫اما پیش از فرا رس��یدن روز یکش��نبه و تشکیل جلسه‬ ‫دولت‪ ،‬اغاز هفته همچنان با خبرهایی از دیدارهای متعدد‬ ‫به جهت بازگشت او همراه بود‪ .‬چنانکه برخی رسانه ها از‬ ‫دیدار مجدد الریجانی و برخی سیاسیون خبر می دادند و‬ ‫فصل الخطاب‬ ‫از سوی دیگر برخی نمایندگان نیز از دیدارهای گروهی با‬ ‫رییس دولت دهم روایاتی را مطرح می کردند‪.‬‬ ‫در این میان البته برخالف رس��انه های منتقد که ترجیح‬ ‫داده بودند با توجه به شرایط موجود سکوت کنند برخی‬ ‫رسانه های نزدیک به دولت به صورت پی درپی در قالب‬ ‫اخبار و تحلیل ها به حواشی این ماجرا می پرداختند که در‬ ‫این میان چندین سایت نیز به همین دلیل فیلتر شد‪ .‬در‬ ‫همین راستا‪ ،‬اما جوانفکر مدیر عامل ایرنا که پیش از این‬ ‫هم یادداشت هایش در وبالگ شخصی اش با بازخوردهای‬ ‫متفاوتی روبه رو ش��ده بود‪ ،‬این بار نیز به میدان امد و در‬ ‫یادداش��تی به برخی مسایل پیرامون غیبت رییس دولت‬ ‫پرداخت‪ .‬او در توصیف وضعیت احمدی نژاد نوشت‪« :‬او‬ ‫دردمند است‪ ،‬گویا خاری در گلویش فرو رفته است‪ .‬نه‬ ‫می توان��د ان را فرو برد و نه می تواند ان را برون کش��د‪.‬‬ ‫از توهین ه��ای ناجوانمردانه ای که به ن��ام دفاع از دین و‬ ‫انقالب نثارش کرده اند‪ ،‬دلش به درد امده اس��ت‪ .‬قلبش‬ ‫را شکسته اند‪ .‬می گوید که پس از سال ها نوکری مردم و‬ ‫حرکت بر م��دار والیت‪ ،‬به ضدیت با انقالب و رهبری‬ ‫متهم ش��ده اس��ت‪ .‬همکارانش را فراماسونر و منحرف‬ ‫خوانده اند و او زانوی غم بغل کرده است‪ .‬کسانی که باید‬ ‫زبان هایشان به مدح و ثنا باز شود‪ ،‬زشت گویی و لعن و‬ ‫نفرین را نثار یاران وفادارش می کنند»! این نوش��ته اما با‬ ‫انتقاد شدید روزنامه کیهان مواجه شد‪.‬‬ ‫این روزنامه در یادداش��تی خطاب به جوانفکر نوش��ت‪:‬‬ ‫«اقای جوانفکر توضیح نمی دهد چه اتفاقی افتاده است و‬ ‫از کنار این نکته بسیار ساده و بدیهی به اسانی ‪ -‬و شاید‬ ‫به خیال خود با زرنگی!‪ -‬عبور می کند که ماجرا به عزل‬ ‫اق��ای مصلحی از وزارت اطالعات و حکم رهبر معظم‬ ‫انقالب مبنی بر ابقای ایش��ان در پست وزارت مربوطه‬ ‫می ش��ود‪ .‬فقط همین! و راه حل قانونی‪ ،‬شرعی‪ ،‬والیی و‬ ‫عقالیی ان نیز پذیرش بی چون و چرای این حکم والیی‬ ‫و قانونی اس��ت‪ .‬بنابراین‪ ،‬این همه اس��مان و ریسمان‬ ‫کردن های کودکانه برای چیست؟ و چرا جرم خود را به‬ ‫دیگران نسبت می دهید؟!‬ ‫اق��ای جوانفکر به بهانه دف��اع از رئیس جمهور محترم‪،‬‬ ‫هم��ه تالش خود را برای تبرئ��ه یک جریان انحرافی به‬ ‫کار گرفته اس��ت‪ ،‬یعنی باز هم اقای احمدی نژاد را برای‬ ‫جریان انحرافی یاد ش��ده هزینه کرده است و این‪ ،‬دقیق ًا‬ ‫همان برخورد غیردوستانه و سودجویانه با رئیس جمهور‬ ‫محترم است‪.‬‬ ‫حضور جریان انحرافی مورد اشاره در کنار ریاست محترم‬ ‫جمهوری اگرچه همواره مورد اعتراض دوستداران واقعی‬ ‫اقای احمدی نژاد بوده است ولی در ماجرای اخیر‪ ،‬سخن‬ ‫درباره ابقای وزیر اطالعات است و معلوم نیست ‪ -‬البته‬ ‫برای ما معلوم اس��ت‪ -‬که چرا جریان انحرافی یاد شده‬ ‫سعی دارد از این نمط برای خود کالهی دست و پا کند!»‬ ‫از زبان دیگران‬ ‫با پایان جلسه هیات دولت باز هم ضرغامی بود که مقابل‬ ‫خبرنگاران رس��انه ها قرار گرفت و از محتوای جلس��ه‬ ‫هیات دولت خبر داد‪.‬‬ ‫پس از ضرغامی‪ ،‬مرتضی اقاتهرانی از حال و هوای جلسه‬ ‫بازگشت احمدی نژاد به‬ ‫دولت فضای سیاسی‬ ‫کشور را وارد مرحله‬ ‫جدید کرد‪ .‬منتقدان‬ ‫ساکت چند روز گذشته‬ ‫با ارام تر شدن فضا‪،‬‬ ‫عرصه را برای اغاز‬ ‫نقدها مناسب دیده‬ ‫و برخی رصد گران‬ ‫مسایل سیاسی نیز به‬ ‫تحلیل شرایط پیش رو‬ ‫پرداختند‬ ‫سیاست‬ ‫یک صندلی خالی‬ ‫این اما پایان ماجرا نبود‪ .‬یک صندلی دولت باز هم خالی‬ ‫بود و البته اینبار این صندلی خالی متعلق به رییس دولت‬ ‫نبود‪ .‬صندلی خالی حیدر مصلحی در هیات دولت چیزی‬ ‫نبود که از دید رس��انه ها پنهان بماند‪ .‬جلسه هیات دولت‬ ‫تش��کیل ش��د اما اینبار برخالف ‪2‬جلسه قبلی مصلحی‬ ‫حضور نداشت‪.‬‬ ‫خبری که بالفاصله بازگشت احمدی نژاد را تحت الشعاع‬ ‫قرار داد اما زمان زیادی نگذشت که برخی رسانه ها علت‬ ‫غیبت این عضو کابینه را اعالم کردند‪.‬‬ ‫براس��اس این اخبار مصلحی برای دیدار با برخی علما‬ ‫راهی قم شده و در انجا دیدارهایی را انکام داده بود‪.‬‬ ‫واکنش ها پس از بازگشت به هیات دولت‬ ‫بازگش��ت احمدی نژاد به دولت فضای سیاسی کشور را‬ ‫وارد مرحله جدید کرد‪ .‬منتقدان ساکت چند روز گذشته با‬ ‫ارام تر شدن فضا‪ ،‬عرصه را برای اغاز نقدها مناسب دیده‬ ‫و برخی رصد گران مسایل سیاسی نیز به تحلیل شرایط‬ ‫پیش روپرداختند‪.‬‬ ‫در ای��ن میان مرتضی نبوی در س��خنانی گفت‪« :‬جریان‬ ‫انحرافی که امروز در جامعه مطبوعاتی و حزبی کش��ور‬ ‫معروف شده جریانی است که از دل جریان اصولگرایی‬ ‫بیرون امد و اهسته اهسته شاهد تجدید نظرطلبی هایی‬ ‫در ای��ن گروه بودیم‪ .‬در ابتدا این جریان طوری خودش‬ ‫را نشان داد که با روحانیت مشکل دارد و بعدها نیز شاهد‬ ‫بی اعتنایی این جریان به مرجعیت و والیت فقیه بودیم‪.‬‬ ‫همچنین در گفتار برخی از انها اشکار است و بارها نیز‬ ‫اعالم کردند که م��ا از جریان اصولگرایی عبور کرده ایم‬ ‫که این موضوع به معنی عبور از همه مس��ائلی است که‬ ‫اصولگرایان به ان پایبند هستند‪».‬‬ ‫قائم مقام جامعه اسالمی مهندسین با بیان اینکه امیدواریم‬ ‫با روشن شدن فساد این گروه انحرافی احمدی نژاد این‬ ‫گروه را از خود طرد کند‪ ،‬تاکید کرد‪« :‬همواره از خداوند‬ ‫خواس��تاریم که این جریان از رئیس جمهور دور شود و‬ ‫وی به مسیر احیای ارمان های انقالب ادامه دهد‪».‬‬ ‫پس از او حس��ین فدایی در س��خنان مهم��ی به تبیین‬ ‫شرایط پیش امده پرداخت و گفت‪« :‬بایستی بر موضعی‬ ‫که رهبری محکم ایس��تاده اند‪ ،‬محکم بایستیم‪ ،‬موضعی‬ ‫که جریان انحراف��ی را دچار بهت و انفعال کرد‪ .‬جریان‬ ‫انحرافی تصور نمی کرد که اینگونه با موضع مس��تحکم‬ ‫رهبری روبه‪‎‬رو شود‪ ،‬لیکن اکنون در موضع انفعال قرار‬ ‫گرفته اس��ت‪ .‬ما نیز به عنوان بخشی از نیروهای انقالب‬ ‫بایستی اگر در گذشته هر مقدار در عمل تبعیت از رهبری‬ ‫را بر خود فرض می دانستیم اکنون این تبعیت را ‪ 10‬یا ‪100‬‬ ‫برابر کنیم تا قطار انقالب به راحتی از این گردنه پرپیچ و‬ ‫خم و البته مه‏الوده عبور کند‪ .‬رهبری حکیم‪ ،‬اگاه‪ ،‬عاقل‬ ‫و ش��جاع انقالب‪ ،‬در دیدار با مردم عزیز فارس‪ ،‬در عین‬ ‫پرهیز همگان از التهاب و دعوت به ارامش‪ ،‬بر حمایت‬ ‫پرشور از گفتمان خدمت و تالش های شبانه روزی دولت‬ ‫خدمت گ��زار و رئیس جمهور تاکید کردن��د که ذره‏ای‬ ‫نمی گذارند در مسیر انقالب انحرافی ایجاد شود‪ .‬ما نیز‬ ‫بایس��تی با حوصله و صبوری همین مسیر را محکم و‬ ‫قاطع بپیماییم‪ ،‬چراکه باور داریم رهبری به خوبی‪ ،‬عناصر‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫بازگشت به پاستور‬ ‫اما روز یکشنبه صبح در حالی که همه انتظار انتشار خبر‬ ‫حضور یا عدم حضور احمدی نژاد در جلسه هیات دولت‬ ‫را داشتند یکی از مسولین دفتر ریاست جمهوری از حضور‬ ‫قطع��ی احمدی نژاد خبر داد و زمان زیادی نکش��ید که‬ ‫عزت اهلل ضرغامی رییس سازمان صدا و سیما در مصاحبه‬ ‫با واحد مرکزی خبر از قطعیت حضور احمدی نژاد خبر‬ ‫داد‪ .‬این خبر اما مانند اخبار هفته گذشته تکذیب نشد و‬ ‫بعدازظهر همان روز با رفتن احمدی نژاد به جلسه دولت‬ ‫رنگ واقعیت به خود گرفت‪.‬‬ ‫حاال اما یک مس��اله مهم دیگر مط��رح بود‪ .‬احمدی نژاد‬ ‫در جلس��ه هیات دول��ت چ��ه خواه��د گف��ت‪ .‬غیر از‬ ‫عزت اهلل ضرغامی که روایتی متفاوت داش��ت باقی افراد‬ ‫که از نزدیکان دولت بودند خبر می دادند که احمدی نژاد‬ ‫در سخنانش علت اتفاقات اخیر و البته غیبت اش را برای‬ ‫مردم خواهد گفت‪ .‬خبری که پس از جلسه هیات دولت‬ ‫هرگز محقق نشد‪ .‬اما احمدی نژاد چه گفت‪ .‬احمدی نژاد‬ ‫والیت فقیه را مهم ترین محور انقالب اس�لامی دانست‬ ‫و گفت‪« :‬هرگز به دش��منان اجازه نخواهیم داد از برخی‬ ‫مسائل داخل کشور سوءاستفاده کنند‪ .‬رهبر معظم انقالب‬ ‫در طول دوره ریاست جمهوری بنده‪ ،‬همواره با روشن بینی‪،‬‬ ‫هوش��مندی و دقت هرچه تمام تر کم��ک‪ ،‬مدیریت و‬ ‫هدایت می کنند و دولت همیش��ه از رهنمودهای ایشان‬ ‫بهره برده و البته هر اختالفی هم در چارچوب اندیشه و‬ ‫نظام والیت فقیه قابل حل است‪».‬‬ ‫او در عین حال گفت‪« :‬اعتقاد و باور من این است که یک‬ ‫رئیس جمهور قوی و مقتدر موجب عزت رهبری‪ ،‬کشور‬ ‫و به خصوص ملت می باش��د‪ .‬ی��ک رئیس جمهور قوی‬ ‫می تواند بایستد‪ ،‬سپر باشد‪ ،‬دفاع کند‪ ،‬امور کشور را پیش‬ ‫برده موجب عزت کشور شود‪ .‬هر رهبر و مدیر جامعه ای‬ ‫نیز نیازمند بازوان پرتوان اس��ت‪ ،‬تجربه تاریخی حاکی‬ ‫از ان اس��ت که حتی زمانی که باالترین شخصیت های‬ ‫اعتقادی ما فاقد بازوان پرتوان بودند‪ ،‬اراده و منویات انها‬ ‫روی زمین باقی ماند و جاری نشد‪».‬‬ ‫احمدی نژاد خطاب به اعضای کابینه اش گفت‪« :‬شما ب ‪‎‬ه‬ ‫فضل الهی موفق بودید و گره های ‪50‬ساله را باز کردید‪.‬‬ ‫ش��ما اصل ‪ 44‬قانون اساس��ی را طوری اجرا نمودید که‬ ‫بس��یاری از مدعیان باور نمی کنند و ب��رای اولین بار در‬ ‫بحث های مس��کن و اشتغال به صورت ریش��ه ای وارد‬ ‫عمل شدید‪ .‬شما در بحث های سهام عدالت‪ ،‬هدفمندی‬ ‫یارانه ها‪ ،‬عمران‪ ،‬ابادی و زیرساخت ها و تامین نیازهای‬ ‫زیربنایی کشور به طور اساس��ی اقدام کردید و در بحث‬ ‫اصالحات ساختاری اقتصاد به طور جدی عمل نمودید‬ ‫که امیدوارم خداوند به این اقدامات برکت بدهد و هدایت‬ ‫کن��د تا دنیا با الگوی جدیدی از کش��ورداری و زندگی‬ ‫مواجه شود و حق انتخاب داشته باشد‪».‬‬ ‫رییس دولت دهم با اشاره به غیبت چند روزه اش گفت‪:‬‬ ‫«ع��ده ای در خارج با مکاری و تزوی��ر و عده ای جاهل‬ ‫و بعض��ا مغرض هم در داخل جش��ن و پایکوبی به راه‬ ‫انداختند که البته قصد پاسخگویی به انها را ندارم‪ .‬انچه‬ ‫روشن است اینکه در طول ‪5‬سال و ‪6‬ماهی که در دولت‬ ‫در خدمت مردم بودیم شبانه روز با عشق و ایمان مشغول‬ ‫کار بودیم و همه وجودمان در مسیر والیت بوده است‪.‬‬ ‫دول��ت حاضر‪ ،‬تنها دولتی اس��ت که همه اعضای ان بر‬ ‫موضوع والیت فقیه متفق القول هستند و میثاق بسته اند تا‬ ‫از ان تبعیت کنند‪.‬‬ ‫کسانی که نمی توانند به قدرت اداره دولت‪ ،‬سیاست های‬ ‫اقتص��ادی و مدیری��ت ان ایراد بگیرند ب��ازی جدیدی‬ ‫طراحی کرده اند ولی در اشتباه هستند‪».‬‬ ‫وی تصریح کرد‪« :‬دولت تا اخر‪ ،‬پای پرچم والیت فقیه‬ ‫ایستاده است و وظایف خود را به طور کامل انجام خواهد‬ ‫داد‪ .‬البته دورکاری و خانه نش��ینی چند روزه دالیلی دارد‬ ‫که این دالیل را در دل خود نگه می دارم چون بسیاری از‬ ‫حرف ها باید در دل انسان باقی بماند اما از خدای بزرگ‬ ‫می خواهم ملت‪ ،‬کشور‪ ،‬رهبر و انقالب را تا حرکت اخر‬ ‫محفوظ بدارد و همه بتوانیم در این مسیر نورانی و روشن‪،‬‬ ‫خدماتی ماندگار و خداپسند ارایه کنیم‪».‬‬ ‫هیات دولت خبر داد‪.‬‬ ‫معل��م اخالق کابینه بعد از اینکه از جلس��ه هیات دولت‬ ‫ن که « فضای‬ ‫خارج شد‪ ،‬در جمع خبرنگاران با اشاره به ای ‬ ‫صمیمی امروز در دولت حاکم بود» در مورد حضور خود‬ ‫در جلس ه دولت گفت‪« :‬صبح امروز اقای میرتاج الدینی‬ ‫به من اعالم کردند که اقای احمدی نژاد در جلس ه دولت‬ ‫حضور پیدا می کند و جلس ه اخالق برقرار است و بنده نیز‬ ‫در جلسه حضور پیدا کردم و مباحث اخالقی را مطرح‬ ‫کردم و جلس ه خوبی بود‪».‬‬ ‫وی با اش��اره به مباحثی که در چند روز گذش��ته مطرح‬ ‫شده گفت‪« :‬در این چند روز دوستان و دشمنان خود را‬ ‫بهتر شناختیم و اینکه نسبت به والیت فقیه به چه میزان‬ ‫حساسیت وجود دارد‪».‬‬ ‫او با اش��اره ب��ه صحبت های رییس جمهور در جلس��ه ‬ ‫هیات دولت اظهار داشت‪« :‬رئیس جمهور در این جلسه‬ ‫بار دیگر بر حمایت و تبعیت خود از والیت فقیه و والیت‬ ‫تاکید کردند‪».‬‬ ‫وزیر نفت دولت دهم هم پیرامون حواشی و فضای حاکم‬ ‫بر نشست هیئت دولت گفت‪« :‬جلسه بسیار خوب بود‪.‬‬ ‫اق��ای احمدی نژاد مجددا الت��زام و تعهد خود را به ولی‬ ‫فقیه اعالم کردند که موجب خوشحالی تمامی اعضای‬ ‫هیئت دولت ش��د؛ ضمنا نش��اط در جلسه هیئت دولت‬ ‫وصف ناپذیر بود‪».‬‬ ‫‪17‬‬ ‫و عوامل صحنه و پشت صحنه را می شناسند و برای اداره‬ ‫انقالب و کشور برنامه منسجمی دارند‪».‬‬ ‫در تحولی دیگر حجت االسالم مجتبی ذوالنور‪ ،‬جانشین‬ ‫نماین��ده ول��ی فقیه در س��پاه گفت‪« :‬دوس��تانه خدمت‬ ‫احمدی نژاد عرض می کنم‪ ،‬که ایش��ان در عبارات ش��ان‬ ‫هم تجدید نظر کنند؛ اینکه می ایند و می گویند من ثابت‬ ‫می کنم رابطه من و مقام معظم رهبری‪ ،‬رابطه پدر و فرزندی‬ ‫اس��ت‪ ،‬معتقدم این سخن ولو این که این طور هم باشد‪،‬‬ ‫اشتباه اس��ت؛ چراکه در روایات و احکام اسالمی داریم‬ ‫که ممکن است پدر یک فرد‪ ،‬او را امر به شرک کند و به‬ ‫همین دلیل نباید از او تبعیت کرد‪ .‬ممکن است پدر اشتباه‬ ‫کند و طبق احکام اس�لام‪ ،‬باید مخالف او حرکت کرد؛‬ ‫حال باید پرس��ید این که اقای احمدی نژاد که می گویند‬ ‫رابطه من با مقام معظم رهبری رابطه پدر و فرزندی است‪،‬‬ ‫یعنی چه؟‬ ‫ذوالنور البته گفت‪« :‬حوادث بعد از انتخابات نشان داد که‬ ‫اگر ما باز هم به انتخابات برگردیم‪ ،‬باز هم به احمدی نژاد‬ ‫رای می دهیم؛ البته یعنی ما دیروز نمی دانس��تیم که اقای‬ ‫احمدی نژاد این جور می ش��ود‪ ،‬ول��ی با تمام این احوال‬ ‫ک��ه امروز این علم را نس��بت به او پی��دا کردیم‪ ،‬اگر باز‬ ‫هم برگردیم به انتخابات ب��ه احمدی نژاد رای می دهیم‪،‬‬ ‫چون گزینه دیگ��ری وجود ندارد که بخواهیم ان کار را‬ ‫کنیم؛ مگر غیر از این است؟ شما می خواهید به کروبی و‬ ‫موسوی رای دهید که بهتر شود؟ تجربه نشان داده است‬ ‫که غیر از این اس��ت؛ بنابراین هیچ خالف تکلیفی اتفاق‬ ‫افتاده و درست هم بوده که شما به احمدی نژاد رای دادید‪.‬‬ ‫چرا که ان ها صریحا مقابل انقالب و والیت فقیه ایستادند‪.‬‬ ‫احمدی نژاد بعد از ‪2‬سال ممکن است یک لغزشی نشان‬ ‫دهد‪ ،‬اما ان ها از هم��ان ابتدا‪ ،‬موضع مخالفت با والیت‬ ‫فقیهداشتند‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫‪18‬‬ ‫چهارشنبه پر حاشیه‬ ‫چهارشنبه موعد برگزاری دومین جلسه هیات دولت در‬ ‫هفته گذش��ته بود‪ .‬بر طبق اخبار بن��ا بود که احمدی نژاد‬ ‫در این جلسه ش��رکت کند‪ .‬پس از پایان جلسه دولت‪،‬‬ ‫رس��انه ها نیز به س��رعت از تشکیل جلس��ه با حضور‬ ‫رییس جمهور خبر دادند‪.‬‬ ‫در این میان اما انتش��ار یک عکس توسط سایت جهان‬ ‫ابهامات فراوانی در محافل سیاس��ی پدی��د اورد‪ .‬در این‬ ‫عکس صندلی حیدر مصلحی همچون جلس��ه یکشنبه‬ ‫خال��ی بود و خبر از غیبت او در جلس��ه می داد‪ .‬این در‬ ‫حالی بود که همه رسانه ها اتفاق نظر داشتند که مصلحی‬ ‫در این روز به محل تش��کیل جلسه هیات دولت رفته و‬ ‫حتی در اغاز جلسه نیز حضور داشته است‪.‬‬ ‫با انتشار این عکس و در میان اخباری که روایات مختلفی‬ ‫را در مورد این غیبت مطرح می ساخت یک خبر به نقل از‬ ‫سایت فرارو در محافل خبری و رسانه ای پیچید‪ .‬خبری‬ ‫ک��ه حکایت از عدم حضور مصلحی در جلس��ه هیات‬ ‫دولت داشت‪ .‬احمدی نژاد پس از ورود به محل تشکیل‬ ‫جلسه از حیدر مصلحی خواسته است جلسه را ترک کند‪.‬‬ ‫به هر روی در حالیکه خبر تشکیل جلسه هیات وزیران‬ ‫ب��ا حضور وزیر اطالع��ات و رئیس جمهور از خروجی‬ ‫خبرگزاری ایرنا و فارس حذف شد دو سایت جزئیات‬ ‫خروج مصلحی را اعالم کردند‪.‬‬ ‫به نوش��ته «هف��ت صب��ح» ‪ ،‬ی��ک منب��ع اگاه در دفتر‬ ‫رئیس جمهور با تکذیب خبر دس��تور رئیس جمهور به‬ ‫وزیر اطالعات برای خروج از جلسه هیات دولت‪ ،‬افزود‪:‬‬ ‫«رییس جمه��ور پس از خروج وزیر اطالعات ریاس��ت‬ ‫جلسه را برعهده گرفت که البته نه تاخیر رئیس جمهور و‬ ‫نه خروج وزیر از جلسه یک اتفاق نامتعارف نبوده است‪.‬‬ ‫در این حال س��ایت فرارو نیز در خبری نوشت خروج‬ ‫مصلحی با نظر احمدی نژاد انجام شده است‪.‬‬ ‫سایت ریاست جمهوری نیز در گزارش تصویری خود از‬ ‫جلسه چهارشنبه تصویری از مصلحی منتشر نکرد‪.‬‬ ‫مرتضی اقاتهرانی در یک‬ ‫سخنرانی که فیلمش در‬ ‫فضایاینترنتیمنتشر‬ ‫شده است با اظهار اینکه‬ ‫شخصا این مسایل را از‬ ‫محمود احمدی نژاد شنیده‬ ‫است‪ ،‬از قول وی اعالم‬ ‫می کند رهبر انقالب مهلتی‬ ‫تعیین کردند تا احمدی نژاد‬ ‫یا وزیر اطالعات را بپذیرد‪،‬‬ ‫یا استعفا کند یا نپذیرد‬ ‫چهارشنبه شب اما باز هم خبری در مورد تحوالت دولت‬ ‫بالفاصله به خبر مهم رس��انه های فضای مجازی تبدیل‬ ‫شد‪.‬براساس این خبر حجت االسالم والمسلمین صدیقی‬ ‫در اولین ش��ب از مراسم عزاداری حضرت فاطمه(س)‬ ‫که در بیت رهبر انقالب اس�لامی برگزار ش��د‪ ،‬پس از‬ ‫ایراد خطبه هایی در رابطه با زندگانی و سیره عملکردی‬ ‫حضرت صدیقه طاهره‪ ،‬به بررسی اوضاع داخلی کشور‬ ‫پرداخت‪.‬وی در رابطه با اتفاقات اخیر گفت‪« :‬ما از فردی‬ ‫که در زمان انتخابات گفته می شد‪ ،‬هیات ها و حسینیه ها‬ ‫دفاتر تبلیغات��ی او بوده اند و همچنین داعیه والیی بودن‬ ‫داشته‪ ،‬انتظار چنین رفتاری را نداشتیم‪».‬‬ ‫پنج شنبه پرخبر‬ ‫در می��ان اخبار مهمی ک��ه در اخری��ن روز هفته روی‬ ‫خروجی رس��انه ها قرار گرفت و اغلب به حاشیه های‬ ‫غیبت و بازگش��ت رئیس دولت اختصاص داشت‪ ،‬یک‬ ‫سخنرانی اما حاوی خبر و اطالعات مهمی بود‪.‬‬ ‫بنابراین‪ ،‬در اخر هفته هم همچون اغاز ان‪ ،‬این مرتضی‬ ‫اق��ا تهرانی ب��ود که جزییاتی از دی��دار رئیس جمهور و‬ ‫رهبرمعظم انقالب را در اختیار افکار عمومی قرار می داد‪.‬‬ ‫مرتضی اقاتهرانی در یک سخنرانی که فیلمش در فضای‬ ‫اینترنتی منتشر شده است با اظهار اینکه شخصا این مسایل‬ ‫را از محمود احمدی نژاد شنیده است‪ ،‬از قول وی اعالم‬ ‫می کند رهبر انقالب مهلتی تعیین کردند تا احمدی نژاد یا‬ ‫وزیر اطالعات را بپذیرد‪ ،‬یا استعفا کند یا نپذیرد‪.‬‬ ‫متن اظهارات اقا تهرانی به نقل از احمدی نژاد بدین شرح‬ ‫است‪...« :‬پریشب ایشون می‏گفت‪ :‬من صحبتی کردم که‬ ‫باالخره وزیر از اختیارات من هست یا نیست؟ (که بردارم‬ ‫یا برندارم)‪ ،‬حاال خب‪ ،‬ممکنه به نظر ش��ما خوب باشه‪.‬‬ ‫من به هر دلیل می گذارم‪ ،‬به هر دلیل برمی دارم‪ ،‬درست؟‬ ‫نمایندگان مجلس که حق دخالت در این امر ندارند‪ .‬این‬ ‫انتخاب منه‪ .‬حاال یا درست یا غلط انتخاب رئیس جمهور‬ ‫است‪ .‬برمی دارم یا می گذارم و این کار را کردم‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬حضرت اقا هم باید نظر مبارکشان را بدهند‪ ،‬نظرشان‬ ‫هم مثاب است‪ ،‬باید هم عنایت شود‪ .‬اقا هم یا مخالفت‬ ‫می کنند یا موافقت؛ از این دو حالت که بیرون نیس��ت‪.‬‬ ‫اگر موافقت کردند که هیچ‪ ،‬طرف می‏رود‪ .‬اگر مخالفت‬ ‫کردند‪ ،‬من چه وظیفه ای دارم؟‬ ‫م��ن صریحا به حضرت اقا گفت��م‪ ،‬اقا اگر ببینم که نظر‬ ‫شما هست که باشد‪ ،‬ولی من نمی تونم باهاش کار کنم‪،‬‬ ‫ایا من حق انتقاد و گفتن دارم؟ فرمود‪« :‬بله‪ .‬حتی به من‬ ‫هم داری‪».‬‬ ‫گفتم‪( :‬احمدی نژاد)‪ :‬حق دارم‪ ،‬اجازه به من می دهید که‬ ‫اگر نتوانستم‪ ،‬حتی استعفا بدهم؟‬ ‫گفتند‪ :‬اگر خواستی بده‪.‬‬ ‫خ��ب‪( ،‬اقا) یک زمانی به من دادند‪ ،‬من تا ان زمان فکر‬ ‫کن��م‪ .‬یا من تا ان زمان یا اس��تعفا می‏دهم یا می پذیرم یا‬ ‫نمی پذی��رم‪ .‬اقا هرچه تدبیر ک��رد‪ .‬این ضد والیت فقیه‬ ‫است؟‬ ‫این حرفی است که خود ایشان به من زد‪.‬‬ ‫من(اقا تهرانی) گفتم‪ :‬نه‪...‬‬ ‫گفت‪ :‬این شلوغی ها پس چی چیه؟!‬ ‫گفتمنمی دونم‪...‬‬ ‫حزب الهی ها دارند می گن ها‪ ...‬نمی دونم!‬ ‫من چی کار باید بکنم؟!‪»...‬‬ ‫موضع جدید خورشیدی‬ ‫در میان اظهارنظرهای مطرح ش��ده یک سخنرانی دیگر‬ ‫هم بالفاصله در میان رس��انه ها به عنوان خبری مهم در‬ ‫ص��در اخبار قرار گرفت‪ .‬داماد محم��ود احمدی نژاد که‬ ‫دبیر ش��ورای مشاورین رییس جمهور هم هست در این‬ ‫سخنرانی گفت‪« :‬بنده مهدی خورشیدی سرباز والیت و‬ ‫در رکاب اقا هس��تم و ایش��ان به عنوان موال صحبتی را‬ ‫در م��ورد جریان انحرافی مطرح کردند که بنده با عنوان‬ ‫سرباز ایشان تا اخرین قطره خونم در مقابل این جریان‬ ‫انحرافی که مدنظر ایش��ان است و همه می دانند چه در‬ ‫درون و چه در بیرون از خانواده خواهم ایستاد‪ .‬در همین‬ ‫راس��تا پرویز داودی هم گفت‪« :‬شانیت همه مسئوالن از‬ ‫حکومت والیی اس��ت و ما به این مکتب دین و والیت‬ ‫افتخار می کنیم‪ .‬رییس مرکز بررس��ی های اس��تراتژیک‬ ‫ریاست جمهوری با بیان اینکه دکتر احمدی نژاد بر مبنای‬ ‫خط والیت حرکت دولت را شکل داده و این منشاء خیر‬ ‫و برکات زیادی برای ملت‪ ،‬نظام اسالمی و مردم ستمدیده‬ ‫منطقه و دنیا بوده است‪ ،‬گفت‪« :‬در واقع ایشان پیام انقالب‬ ‫اس�لامی را با شجاعت کامل همه جا اعالم کردند‪ ».‬وی‬ ‫در بخش دیگر از صحبت های خود با بیان اینکه فتنه های‬ ‫داخل��ی و خارجی زیادند‪ ،‬گفت‪« :‬می بینیم که اخیرا این‬ ‫بحث پوش��الی و دروغین اخت�لاف بین رییس جمهور‬ ‫و رهبرمعظم انق�لاب را عده ای مطرح می کنند و س��عی‬ ‫می کنند ان را در جامعه القاء کنند و فکر می کنم این فتنه ‬ ‫مدیریت شده ای است‪».‬‬ ‫س��ردار جعفری‪ :‬مردم هیچگونه انحرافی را تحمل‬ ‫نمی کنند‬ ‫در تحول��ی دیگر فرمانده کل سپاه پاس��داران هم که از‬ ‫اغاز این ماجرا چندین س��خنرانی و اظهارنظر داشت در‬ ‫مراسم اجالسیه سرداران و چهارده هزار و ششصد شهید‬ ‫اس��تان فارس گفت‪« :‬مردم هیچگونه انحرافی را تحمل‬ ‫نمی کنند و به دنبال شیطان داخلی و جن و انس نیستند‪».‬‬ ‫به گزارش خبرگزاری فارس‪ ،‬سردار جعفری انحراف در‬ ‫بخش های مختلف سیاس��ت خارجی و حمله به محور‬ ‫اصلی جمهوری اسالمی ایران را حمله به والیت برشمرد‪.‬‬ ‫وی ب��ا تاکید بر اینکه دعوای ما در فتنه ‪ ،88‬با کس��انی‬ ‫بود که نمی خواس��تند موضع و ح��رف والیت فقیه را‬ ‫فصل الخطاب قرار دهند‪ ،‬گفت‪« :‬باید بر این باور بود که‬ ‫انقالبی بودن و همراه انقالب ماندن اثرش بسیار سخت تر‬ ‫از انقالبی شدن است‪».‬‬ ‫فرمانده کل سپاه پاسداران تصریح کرد‪« :‬در مسیر انقالب‬ ‫ماندن یعنی اطاعت محض از والیت فقیه است و هر کس‬ ‫در هر طبقه و مقام و مس��ئولیتی که باشد‪ ،‬باید در مقابل‬ ‫امر والیت سر تعظیم فرو اورد‪ ،‬در غیر این صورت‪ ،‬معنا‬ ‫و مفهوم انقالب اس�لامی و والیت فقیه را درک نکرده‬ ‫است‪».‬‬ ‫الریجانی‪ :‬والیت عامل وحدت است‬ ‫از س��وی دیگر رئیس مجلس ش��ورای اسالمی هم در‬ ‫کنگره س��رداران و ‪14‬هزار و ‪ 600‬ش��هید استان فارس‬ ‫گف��ت‪« :‬عاملی که باعث وحدت می ش��ود تمس��ک به‬ ‫والیت است‪».‬‬ ‫براس��اس خبری که خانه ملت س��ایت رسمی مجلس‬ ‫منتشر کرده اس��ت‪ ،‬علی الریجانی در بخش دیگری از‬ ‫س��خنانش گفت‪« :‬ازمون ها برای س��نجش ایمان افراد‬ ‫متفاوتند‪ ،‬برخی ها با اموال و دارایی‪ ،‬برخی دیگر حتی با‬ ‫عبادت و برخی نیز با مقام های خود اب دیده می شوند‪،‬‬ ‫زیرا این افراد به صرف کسب مقامی‪ ،‬مغرور می شوند و‬ ‫حرف های گستاخانه می زنند‪ ».‬وی با اشاره به خطبه های‬ ‫حضرت زهرا(س) تصریح کرد‪« :‬اگر جامعه ای بخواهد‬ ‫استوار باشد و نظام واقعی مستقر کند‪ ،‬به طور قطع باید‬ ‫از والیت تبعیت کند؛ این نه یک س��خن سیاسی‪ ،‬بلکه‬ ‫یک سخن فکری و دینی است‪ ».‬وی با اشاره به سخنان‬ ‫حضرت ولی عصر (عج) مبنی بر رجوع به فقها و مراجع‬ ‫در زما ن غیبت گفت‪« :‬بسیاری از انحراف ها چه قبل و چه‬ ‫بعد از انقالب به این دلیل بود که بعضی ها می خواستند‬ ‫بدل های دیگری برای ولی فقیه به وجود بیاورند‪».‬‬ ‫هشدار رضایی‬ ‫در تحولی دیگر دبیر مجمع تش��خیص مصلحت نظام‬ ‫ه��م ترجیح داد ک��ه در مورد وقایع اخی��ر به اظهارنظر‬ ‫بپردازد‪ .‬او با بیان اینکه دولت و مجلس دست از کارهای‬ ‫حاش��یه ای بردارند‪ ،‬گفت ‪« :‬دولتمردان باید حواسش��ان‬ ‫را جمع کنند تا عقب ماندگی های چند س��ال گذش��ته‬ ‫جبران شود‪».‬‬ ‫محسن رضایی صبح جمعه در مراسم رونمایی از کتاب‬ ‫خود تحت عنوان «رویارویی سوم و جهاد اقتصادی» طی‬ ‫سخنانی خطاب به مسئوالن کشور اظهار داشت‪« :‬از دولت‬ ‫و مجلس می خواهیم دست از کار حاشیه ای بردارند‪ ،‬زیرا‬ ‫کش��ور دیگر تحمل این کارها را ندارد‪.‬وی تصریح کرد‪:‬‬ ‫«دولتم��ردان به خاطر یک وزارتخانه اصرار می ورزند که‬ ‫این عمل ناشایست موجب می شود فرصت حضور در‬ ‫منطقه را با توجه به تحوالت اخیر از دس��ت بدهیم‪».‬در‬ ‫همین حال در دومین ش��ب مراسم عزاداری در حسینه‬ ‫امام خمین��ی(ره) در حضور رهبر معظم انقالب‪ ،‬حیدر‬ ‫مصلحی وزیر اطالعات نیز در کنار ایشان قرار داشت‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر کاظ��م صدیقی در نم��از جمعه تهران‬ ‫اظهارات متفاوتی مطرح کرد‪ .‬امام جمعه موقت تهران با‬ ‫تاکید بر لزوم اطاع��ت از فرامین ولی فقیه گفت‪« :‬بنا به‬ ‫حساسیتی که می بینیم‪ ،‬می خواهم به موضوعی بپردازم که‬ ‫ابتدا می خواهم بگویم بنده هیچ نگرانی ندارم‪ ،‬مضطرب‬ ‫نیستم و هیچ دغدغه ای در مردم نسبت به جریان انقالب‬ ‫و ادام��ه راه صحیح ام��ام (ره) که محوریت والیت فقیه‬ ‫است به واهلل قسم‪ ،‬ندارم‪ ».‬امام جمعه موقت تهران با بیان‬ ‫اینک��ه خداوند راه صحیح را از طرق عادی نصیب مردم‬ ‫نکرده است‪ ،‬گفت‪« :‬خداوند از راه صحیح و راه والیت‬ ‫حفاظت می کند؛ این والیت صاحبی دارد که هیچ کس‬ ‫نتوانسته و نمی تواند ان را بشکند‪».‬‬ ‫ایت اهلل صدیقی با اش��اره به برخی مس��ائل اخیر گفت‪:‬‬ ‫«یقینا وزرای کابینه (کابینه دولت دهم) قبل از انکه وزیر‬ ‫دولتی باش��ند بنده خدا هستند‪ ،‬ش��یعه امیرالمومنین اند‪،‬‬ ‫مقل��د حض��رت اق��ا هس��تند و تحت والی��ت مطلقه ‬ ‫مقام معظم رهبری قرار دارند‪ ».‬وی بیان داش��ت‪« :‬مقام‬ ‫معظم رهبری در جامعه ما نه تنها به عنوان ولی فقیه که‬ ‫قانون اساسی اختیارات ان را مطلقه می داند‪ ،‬بلکه مرجع‬ ‫تقلید میلیون ها مقلد در خارج از کش��ور و داخل ایران‬ ‫هس��تند‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬حضرت ایت اهلل خامنه ای اگر‬ ‫منهای انقالب و قانون اساسی یک مرجع تقلیدی بود که‬ ‫بیشترین مقلد را در جهان دارد و نتیجتا زعیم شیعه بود‪،‬‬ ‫این زعیم اگر حکمی کند و در صورتیکه انقالب و قانون‬ ‫اساسی هم نباشد نه تنها مردم مقید ما نماز شب و نماز‬ ‫جماعت خوان ما بلکه داش های محله نیز با غیرت دینی‬ ‫به خودشان اجازه نمی دادند لحظه ای در اجرای فرمان ان‬ ‫بزرگوار تسامحی و تساهلی کنند‪».‬‬ ‫صدیقی افزود‪« :‬اینکه کسی بگوید من تقویتم به این است‬ ‫که حرف اقا را چون و چرا داشته باشم این عین ضعف‬ ‫است و این ناتوان کردن دولتی است که پشتوانه مردمی‬ ‫دارد که اگر این پشتوانه را بردارد دولت می خواهد برای‬ ‫چه کس��ی دولت باشد‪ ».‬وی اظهار داشت‪« :‬من مطمئن‬ ‫هستم دولت ما‪ ،‬رئیس جمهور ما و ملت ما به این قضیه‬ ‫توجه دارند و قطعا این موضوع را در راس برنامه هایشان‬ ‫قرار خواهند داد‪ ».‬س��خنان صدیقی در حالی بود که در‬ ‫همین روز‪ ،‬ائمه جمعه سراس��ر کشور سخنانی در لزوم‬ ‫تبعیت از فرامی��ن مقام عظمای والی��ت در خطبه های‬ ‫نم��از جمعه ای��راد کردند‪.‬تحوالت چن��د روز اخیر در‬ ‫عرصه سیاسی کشور حاکی از انست که اقشار مختلف‬ ‫مردم‪ ،‬علما و بزرگان خواستار تبعیت از حکم حکومتی‬ ‫مقام معظم رهبری هستند‪ .‬بی تردید در جمهوری اسالمی‬ ‫برخالف انچه دشمنان نظام القا می کنند‪ ،‬حاکمیت ‪2‬گانه‬ ‫هیچ مجالی برای بروز ندارد و رهبری ضامن جمهوریت‬ ‫و اسالمیت نظام می باشند و حکم ایشان فصل الخطاب هر‬ ‫موضوع در کشور است‪g .‬‬ ‫تلفیق تدبیر و مصلحت‬ ‫مصطفی صادقی ‪ /‬دبیر گروه سیاست‬ ‫سیاست‬ ‫‪2‬‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫«بح��ران در حقیق��ت یک‬ ‫فش��ارزایی روانی– اجتماعی‬ ‫بزرگ و ویژه است که باعث در‬ ‫هم شکسته ش��دن انگاره های‬ ‫متعارفوواکنش های اجتماعی‬ ‫می ش��ود و طبعا اس��یب هایی نیز برجای گذاشته و‬ ‫خطرها و نیازهای تازه ای خلق می کند‪ ».‬به بیان دیگر‬ ‫«بحران عبارت از وجود بالقوه و بالفعل وضعیتی است‬ ‫ک��ه بتواند در س��طح داخل��ی یا خارج��ی‪ ،‬دولت یا‬ ‫کشوری را با خطری بزرگ مواجه سازد‪».‬‬ ‫بی ش��ک برای فرایند پیش بینی و پیشگیری از وقوع‬ ‫بحران‪ ،‬برخورد و مداخله در بحران و سالم سازی بعد‬ ‫از وقوع ان که به مدیریت بحران توصیف می ش��ود‪،‬‬ ‫مدیری و راهبری کاردان وکاربلد نیاز است‪.‬‬ ‫در ساختار نظام سیاسی ما نیز پس از پیروزی انقالب‬ ‫اس�لامی این مهم یعنی مدیریت و رهبری جامعه و‬ ‫نظام بر عهده فقیه عادل و شجاع گذارده شد تا با تکیه‬ ‫بر ش��رع مقدس اسالم و بر پایه اصول قانون اساسی‬ ‫به هدای��ت جامعه پرداخته‪،‬از هرچه انحراف اس��ت‬ ‫حکومت و مردم را اگاه و با مدیریتش بر بحران های‬ ‫پیش رو فائق اید‪.‬‬ ‫در سالیان رهبری امام خمینی (ره) ایشان ضمن ایفای‬ ‫نق��ش رهبری جامع��ه‪ ،‬هرگز در براب��ر انحرافات و‬ ‫کژی ها تسلیم نشده و به رغم تمام فشارها‪ ،‬مصلحت‬ ‫مل��ت و نظام را در نظر گرفت��ه و با مدیریت‪ ،‬جامعه‬ ‫را در دوره ه��ای مختلف از بحران های متفاوت عبور‬ ‫دادند‪.‬همی��ن ویژگی البته در مق��ام معظم رهبری به‬ ‫وضوح قابل مشاهده است که در مواقع حساس حتی‬ ‫یک قدم به عقب برنداشته اند‪.‬‬ ‫ایش��ان با تاسی به امام عظیم الشان‪ ،‬راه پر افتخار ایشان‬ ‫را ادام��ه دادند تا بتوانند راهنمای کش��تی انقالب برای‬ ‫عبور از بحران های متعدد گردند و این مهم البته در تمام‬ ‫سال های رهبری ایشان تداوم یافته است‪.‬‬ ‫اما انچه موجب نگارش این س��طور شد ماجرای وزیر‬ ‫اطالعات و غبیت چند روزه رئیس جمهور است که اگر‬ ‫نبود تدبیر و درایت رهبر معظم انقالب بی تردید نظام و‬ ‫جامعه با بحرانی بزرگ مواجه می شد‪ .‬این ماجرا اما از‬ ‫چند زاویه قابل بررسی است‪.‬‬ ‫‪ -1‬اگر بناس��ت احکام و ش��رایع دین مبین اس�لام در‬ ‫جامعه پیاده ش��ده و پیشرفت و توسعه مبتنی بر عدالت‬ ‫ایجاد ش��ود ان ه��م در دنیایی که بح��ران معنویت و‬ ‫روزمرگ��ی و دوری از اخ�لاق‪ ،‬زندگی انس��ان ها را با‬ ‫چ تردیدی نیازمند رهبر و‬ ‫تهدید مواجه س��اخته‪ ،‬بی هی ‬ ‫مدیری عالم و فقیهی عادل هس��تیم که در نظام ما این‬ ‫مهم در قالب والیت مطلقه فقیه دیده شده است‪.‬‬ ‫‪ -2‬ناگفته پیداست که شاخص حمایت مردم از مسئوالن‬ ‫نیز مساله والیت و پیروی از ان است؛ چنانکه میزان انان‬ ‫برای تشخیص حق و باطل و درست و نادرست‪ ،‬نگاه‬ ‫مقام عظمای والیت اس��ت‪ .‬بر این اس��اس هر کس به‬ ‫گفتمان ایشان نزدیک تر باشد نزد ایشان مقبول تر و طبعا‬ ‫ب��رای جامعه نیز قابل پذیرش تر خواهد بود‪ .‬حال انکه‬ ‫دوری از ای��ن معیارها و میزان ها موجب دوری مردم از‬ ‫انها خواهد شد‪.‬به بیان دیگر حمایت های مردم‪ ،‬حمایت‬ ‫مطلق نیس��ت بلکه حمایت مش��روط است مالک هم‬ ‫اطاعت از والیت فقیه است‪.‬‬ ‫‪ -3‬ام��ا گفتم��ان م��ورد تایید رهب��ری چ��ه اجزایی‬ ‫دارد؟ عدالت خواه��ی‪ ،‬اس��تقالل طلبی‪ ،‬ازادی خواهی‪،‬‬ ‫استکبار ستیزی و پیروی از خط امام و رهبری از اصول‬ ‫گفتمان ایشان است‪.‬‬ ‫‪ -4‬در قضی��ه اخیر نیز به تعبی��ر رهبری معظم انقالب‬ ‫انحرافی پیش امده بود که ایشان صالح دانستند با حکم‬ ‫حکومتی از وقوع و اسیب های ان جلوگیری کنند و‬ ‫انچه انتظار می رفت این بود که رئیس جمهور محترم‬ ‫هم با ان سابقه روشنی که در والیت پذیری و انقالبی‬ ‫بودن داش��ت به سرعت و به گونه ای شایسته تر با این‬ ‫ماجرا روبه رو می شد‪.‬‬ ‫‪ -5‬بی شک ش��خص رئیس جمهور محترم به خوبی‬ ‫می داند که این غیبت چن��د روزه تا چه حد موجب‬ ‫سوءاستفاده و البته خوشنودی دشمنان نظام و انقالب‬ ‫شد‪ .‬اما انچه در این میان مهمتر به نظر می رسد چرایی‬ ‫وقوع این ماجراس��ت‪ .‬البته در این چند روز حرف ها‬ ‫و تحلیل های فراوانی در این باب مطرح ش��ده است‪.‬‬ ‫اما ناقدان و تحلیلگران جملگی بر یک چیز اتفاق نظر‬ ‫دارن��د و ان اینک��ه جریانی ک��ه در دولت گفتمانی‬ ‫متفاوت با گفتم��ان اصلی مد نظر مردم دارد در وقوع‬ ‫این اتفاق بی تاثیر نبوده‪ .،‬که به نظر می رسد باید به این‬ ‫بعد قضیه نگاهی ویژه داشت‪.‬‬ ‫ب��ه هر روی این اتفاق با تدبیر رهبر معظم انقالب به‬ ‫خوب��ی مدیریت و از تبدیل ش��دن به بحرانی بزرگ‬ ‫برای نظام انقالب جلوگیری ش��د‪ .‬معظم له همچون‬ ‫همه سال های رهبریشان نگذاشتند دشمنان انقالب به‬ ‫ارزوی دیرینه شان برسند‪.‬‬ ‫اما همانطور که گفته ش��د حمایت م��ردم و رهبری‪،‬‬ ‫حمایت از فرد یا جریان خاصی نبوده و نیست بلکه‬ ‫حمایت از خط مش��ی و گفتمان و ارمان است‪ .‬و این‬ ‫همان چیزی است که رهبر معظم انقالب نیز اخیرا به‬ ‫صورت صریح به ان اشاره کرده اند و مردم نیز در تمام‬ ‫سال های پس از انقالب در انتخابات های مختلف یا‬ ‫عرصه های دیگر با انتخاب افراد یا موضع گیری هایی‬ ‫به خوبی ان را نشان داده اند‪.‬‬ ‫پس بر همه ارکان نظام است که در راستای فرمایشات‬ ‫و ارش��ادات رهبر معظم انقالب همچون ملت بزرگ‬ ‫ایران حرکت کنند‪g .‬‬ ‫‪19‬‬ ‫اینکه در کشور ما بن بستی وجود ندارد و همه فرایندهای‬ ‫اجرایی کشور در قانون اساسی پیش بینی شده است‪ ،‬اظهار‬ ‫داشت‪« :‬با توجه به جایگاه رفیع مقام معظم رهبری بن بستی‬ ‫در مس��ائل اجرایی نمی بینیم‪ .‬در طول این مدت دشمنان‬ ‫تالش زیادی کردند‪ ،‬عروس��ی گرفتند و خوشحال بودند‬ ‫که روزنه ای پیدا کرده و به انقالب اس��یب برسانند که در‬ ‫فرمایشات رهبر معظم انقالب در طول این ‪ 2-3‬روز به ان‬ ‫اشاره شد‪ .‬تالش ما این بود بخشی از این فضا را خدمت‬ ‫رئیس جمهورانتقالدهیم‪،‬هرچندبهاعتقادبندهایشانازاین‬ ‫مسائلبی اطالعنبودند‪».‬‬ ‫عزت اهلل ضرغامی که به واسطه جلسات خود با احمدی نژاد‬ ‫در حل ماجرای اخیر نقش پر رنگی داش��ت و به حل و‬ ‫فصل این ماجرا کمک کرد‪ ،‬در مقاطعی حتی با انتقادهایی‬ ‫از جانب دولت روبرو شده بود‪ .‬او البته به واسطه دوستی‬ ‫قدیمی با رئیس جمهور که ش��اید حتی به هم دانشگاهی‬ ‫بودن با وی باز می گردد توانس��ت نقش سازنده ای در این‬ ‫ماجرا داشته باشد‪.‬‬ ‫چه کسانی با احمدی نژاد دیدار کردند؟‬ ‫سیاست‬ ‫ ‬ ‫‪3‬‬ ‫رایزنی در نارمک‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫انچه در ماجرای غیبت ‪ 11‬روزه احمدی نژاد نکته ای‬ ‫قابل توجه به نظر می رسد‪ ،‬افرادی هستند که برای رایزنی‬ ‫با او طی این مدت به منزلش رفتند‪ .‬رس��انه ها در فضای‬ ‫مج��ازی و مکتوب در ان چند روز البته اخبار متفاوتی را‬ ‫در مورد دیدار سیاسیون با رئیس دولت دهم منتشر کردند‪.‬‬ ‫بعضی از این اخبار هنوز هم در حد شنیده هاست و تایید‬ ‫نشده و برخی دیگر نیز رنگ تکذیب به خود گرفته است‬ ‫و در این میان برخی افراد نیز رسما از دیدار با احمدی نژاد‬ ‫خبر دادند و از انچه در این دیدار ها گذشته روایت کردند‪.‬‬ ‫ام��ا در می��ان اش��خاص دیدار کنن��ده ب��دون ش��ک‬ ‫عزت اهلل ضرغامی نقشی مهم در این ماجرا بازی کرده است‬ ‫و مهمترین دیدار یا دیدارها مربوط به او است‪.‬‬ ‫دیدار اخر که بسیار مهم بود و البته رسانه ای هم شد منجر‬ ‫به بازگشت رئیس دولت به محل کارش شد‪.‬‬ ‫البت��ه در اینکه تعداد دیدارهای این دو نفر چه تعداد بوده‪،‬‬ ‫ح��رف و حدیث های فراوان��ی مطرح اس��ت‪ ،‬اما انچه‬ ‫به صورت غیر رسمی مطرح شده این است که احمدی نژاد‬ ‫در دیدار یا تماس تلفنی با ضرغامی خواستار اختصاص‬ ‫زمانی برای گفت وگو با مردم و البته به صورت مس��تقیم‬ ‫برای بیان علل غیبتش شده بود که با مخالفت رئیس سازمان‬ ‫صد او س��یما مواجه شده اس��ت؛ خبری که هرگز تایید یا‬ ‫تکذیبنشد‪.‬‬ ‫به هر روی در اخرین دیدار بود که ضرغامی پس از ان از‬ ‫حضور قطعی احمدی نژاد در هیات دولت خبر داد‪ .‬اینکه‬ ‫در جلسه دو نفره انان چه گذشته و چه مسائلی رد و بدل‬ ‫شده البته هنوز به صورت کامل معلوم نیست اما بر اساس‬ ‫انچه ضرغامی نقل می کند وی در این جلسه از تبلیغات و‬ ‫سوءاستفاده دشمنان نظام از غیبت رئیس جمهور گزارشی‬ ‫ارائه کرده است‪.‬‬ ‫روایتی از دیدار ضرغامی و احمدی نژاد‬ ‫عزت اهلل ضرغامی‪ ،‬رئیس سازمان صداوسیما پس از دیدار‬ ‫‪20‬‬ ‫صبح یکشنبه گذش��ته خود با محمود احمدی نژاد گفت‬ ‫رئیس جمهور در جلس��ه هیات وزیران ش��رکت خواهد‬ ‫کرد‪ .‬ضرغامی گفت‪« :‬در دیدار صبح امروز ‪ -‬یکشنبه ‪ -‬با‬ ‫رئیس جمهور مطالب مستندی درباره خرسندی دشمنان و‬ ‫سناریوهایخباثت امیزرسانه هایبیگانهوجریان هایمعاند‬ ‫و ضد انقالب از حضور نیافتن رئیس جمهور در چند جلسه‬ ‫هیات وزیران مطرح شد که اقای احمدی نژاد تاکید کرد در‬ ‫سخنان خود در هیات وزیران تمام نقشه های دشمنان اسالم‬ ‫و انقالب را نقش بر اب خواهد کرد و نشان خواهد داد که‬ ‫دشمنان ملت ایران از درک رابطه پدر و فرزندی رهبرمعظم‬ ‫انقالب و رئیس جمهور عاجز و ناتوانند و همچون گذشته‬ ‫اب د ر هاون می کوبند‪».‬‬ ‫ضرغامی البته پس از جلسه هیات دولت باز هم اولین نفری‬ ‫بود که خبری مهم در مورد رئیس جمهور داد‪ .‬او در حالی‬ ‫که هنوز سخنان رئیس جمهور در هیات دولت منتشر نشده‬ ‫بود از محتوای جلسه خبر داد و گفت‪« :‬با صحبت روشنی‬ ‫که امروز رئیس جمهور در خصوص صهیونیسم ‪ ،‬استکبار و‬ ‫دشمنان داشت انها باید کال ناامید باشند از اینکه بتوانند در‬ ‫صفوف مستحکم ملت و در رابطه بین ملت و مسئوالن با‬ ‫رهبری رخنه ای ایجاد کرده و از ان اس��تفاده کنند‪ .‬مسائل‬ ‫کشور به طور طبیعی پیش می رود و همه فرایندهای اجرایی‬ ‫در قانون اساسی پیش بینی شده است‪».‬‬ ‫رئیس سازمان صداوسیما گفت‪« :‬در جلسه هیات دولت‬ ‫گزارش��ی از سوءاس��تفاده دشمنان از مس��ائل اخیر را به‬ ‫رئیس جمهور ارائه کردم‪».‬‬ ‫عزت اهلل ضرغامی ‪ ،‬رئیس سازمان صداوسیمای جمهوری‬ ‫اسالمی ایران که در حاشیه جلسه هیات دولت با خبرنگاران‬ ‫گفت وگو می کرد در خصوص مس��ائل اخیر و وضعیت‬ ‫هیات دولت گفت‪« :‬در طول این مدت شبکه های استکباری‬ ‫و دش��منان انقالب سعی کردند بهره برداری سوء خود را‬ ‫از مسائل داخل کشور انجام دهند که به تعبیر مقام معظم‬ ‫رهبری این مسائل جزئی بوده و اهمیتی ندارد‪».‬وی با بیان‬ ‫دیدار های استاد اخالق‬ ‫اما فرد دیگری که از او اخبار متفاوتی در مورد دیدارهایش‬ ‫با رئیس جمهور مطرح ش��د‪ ،‬مرتضی اقا تهرانی‪ ،‬اس��تاد‬ ‫اخالق کابینه است‪ .‬انطور که برخی رسانه ها نقل می کردند‬ ‫احمدی نژاد ابتدا از پذیرش او خودداری کرده و سپس در‬ ‫جلسه ای دیگر با او دیدار میکند‪ .‬این خبر اما بالفاصله با‬ ‫تکذیب استاد اخالق مواجه شد و ماجرای این دیدارها از‬ ‫سوی اقا تهرانی چنین روایت شد‪«:‬بنده تازه از سفر از چین‬ ‫برگشته بودم که مطلع شدم اقای احمدی نژاد در جلسات‬ ‫هیات دولت ش��رکت نمی کند‪ .‬بعد از شرکت در جلسه‬ ‫مجلس تصمیم گرفتم با دکتر احمدی نژاد دیداری داشته‬ ‫باشم‪ .‬اقای الریجانی به من گفت من با رفتن شما مخالفم‬ ‫و بنده عرض کردم بنده مانعی برای این دیدار نمی بینم‪ .‬در‬ ‫مقابل اقای الریجانی اصرار کردند که الاقل استخاره کنید‬ ‫که بنده عرض کردم به نظر من اینجا جای استخاره نیست‪.‬‬ ‫سپس به منزل دکتر رفتم همسر ایشان ایفون را جواب دادند‬ ‫و گفتند دکتر در حال استراحتند‪ .‬بنده از ایشان خواستم به‬ ‫اقای احمدی نژاد بگویند با من تماس بگیرند‪.‬‬ ‫وقتی به خانه رس��یدم دیدم برخی سایت ها نوشته اند که‬ ‫احمدی نژاد اقاتهرانی را به منزلش راه نداده است!!‬ ‫بع��د از م��دت زمانی دکتر با من تم��اس گرفت و از من‬ ‫خواست به منزل ایشان بروم‪.‬‬ ‫به منزل ایش��ان رس��یدم دم درب منزل ایش��ان پزش��ک‬ ‫احمدی نژاد را دیدم به من گفت بهتر است با دکتر مالقات‬ ‫طوالنی نکنی‪ ،‬چون دکتر ضربان قلبش نامنظم اس��ت و‬ ‫فشارش به ش��دت پایین افتاده اس��ت‪ .‬بنده عرض کردم‬ ‫دیدارمان کوتاه خواهد بود‪ .‬سپس به داخل منزل رفتم و با‬ ‫احمدی نژاد سر صحبت باز شد‪.‬‬ ‫احمدی نژاد گفت‪« :‬بنده نمی دانم شایعاتی که درباره من و‬ ‫شرط و شروطی که با رهبری گذاشتم از کجا سرچشمه‬ ‫می گیرد‪ .‬بن��ده در دیدار با رهب��ری در اتاق تنها بودیم و‬ ‫چگونگی پخش این شایعات برایم عجیب است و نمی دانم‬ ‫این حرف ها را از کجا می گویند‪».‬‬ ‫احمدی ن��ژاد در ادام��ه گف��ت‪« :‬بن��ده خدم��ت‬ ‫رهبرمعظم انقالب رسیدم و به ایشان گفتم من با فشارهایی‬ ‫که بر دولت اس��ت به این نتیجه رس��یدم که رس��یدن به‬ ‫ارمان هایی که در این دولت تصمیم به اجرای ان را داشتیم‬ ‫غیرممکناست‪».‬‬ ‫احمدی ن��ژاد در حال��ی ک��ه گریه می کرد گف��ت‪ « :‬بنده‬ ‫نمی بخش��م افراد حزب اللهی ای را که به من تهمت زاویه‬ ‫داش��تن با رهبری عزیز انقالب را می زنن��د‪ ».‬در ادامه من‬ ‫به احمدی نژاد گفتم طرحی در مجلس اس��ت که برخی‬ ‫نمایندگان به دنبال سوال از رئیس جمهورند که احمدی نژاد‬ ‫با روی باز گفت‪« :‬من از این قضیه استقبال می کنم چرا که‬ ‫در ای��ن صورت می توانم در انجا ناگفته های خود را بیان‬ ‫کنم‪ ».‬بنده بعد از جلسه به مجلس رفتم‪ .‬نمایندگان بسیاری‬ ‫به س��راغم امدند و جویای خبر دیدار من با احمدی نژاد‬ ‫ش��دند‪ .‬پس از اظهارات من در مورد انچه دکتر گفته بود‬ ‫عده ای از نمایندگان باز ادعای زاویه داشتن احمدی نژاد با‬ ‫رهبری را مطرح کردند که بنده به انها گفتم ایا می توانید‬ ‫دست روی قران بگذارید و ادعای خود را تکرار کنید که‬ ‫همه انها یکه خوردند‪».‬‬ ‫این روایت اقا تهرانی اما حاشیه هم در ادامه داشت‪ .‬او در‬ ‫صحبت های��ش اورده بود که الریجانی با رفتنش به خانه‬ ‫احمدی نژاد مخالف بوده اس��ت که این موضوع واکنش‬ ‫الریجانی را در پی داشت و رئیس مجلس بالفاصله این‬ ‫خبر را تکذیب کرد‪ .‬استاد اخالق کابینه هم در توضیحی‬ ‫برداشت اشتباه رسانه ها را علت این سوءتفاهم عنون کرد‪.‬‬ ‫دیدار ‪ 10‬وزیر‬ ‫در این میان برخی رس��انه ها هم خب��ر دادند که ‪ 10‬وزیر‬ ‫دولت با محمود احمدی نژاد دیدار کردند‪.‬‬ ‫بر اساس خبری که پانا منتشر کرد ‪ 10‬تن از وزرای دولت‬ ‫ب��ا «محمود احمدی نژاد» دیدار و در مورد مس��ائل روز با‬ ‫رئیس جمه��ور صحبت کردند‪ .‬این رس��انه اما اطالعات‬ ‫بیشتری در مورد محتوای این جلسه منتشر نکرد‪.‬‬ ‫دیداری که تکذیب شد‬ ‫در میان اخباری که در زمان غیبت محمود احمدی نژاد در‬ ‫رسانه ها انتشار می یافت یک خبر بسیار جلب توجه می کرد‬ ‫و ان خبر دیدار ایت اهلل مهدوی کنی به همراه علی الریجانی‬ ‫با محمود احمدی نژاد بود؛ خبری که بالفاصله از سوی دفتر‬ ‫ایت اهلل مهدوی کنی تکذیب شد‪.‬‬ ‫دفتر ایت اهلل مهدوی کنی در اطالعیه ای اورد‪:‬‬ ‫«در روزهای اخیر در برخی از سایت ها‪ ،‬خبری نادرست‬ ‫در خصوص مالقات ریاس��ت مجلس خبرگان رهبری‬ ‫حضرت ایت اهلل مهدوی کنی منتشر شده است که تکذیب‬ ‫می ش��ود و معظم له هیچ گونه مالقاتی با ریاست محترم‬ ‫جمهوری نداش��ته اند‪ .‬بنابراین از همه رسانه های خبری‬ ‫به ویژه سایت ها تقاضا می شود از هرگونه انتشار خبر در‬ ‫خصوص ریاست محترم مجلس خبرگان رهبری بدون‬ ‫تایید دفتر ایش��ان خودداری فرمایند‪ ».‬در این میان اگرچه‬ ‫اخبار متفاوتی از دیدار های الریجانی با احمدی نژاد مطرح‬ ‫شد اما این اخبار هرگز تایید یا تکذیب نشد‪.‬‬ ‫دیدار با ایت اهلل جنتی‬ ‫دیدار ایت اهلل جنتی با رئیس جمهور هم از جنس ان اخباری‬ ‫بود که هرگز تایید یا تکذیب نشد‪ ،‬اما انچه در مورد این‬ ‫دیدار ها بسیار مورد توجه رسانه ها قرار گرفت شایعه ای بود‬ ‫که بر اساس ان احمدی نژاد در دیدار با دبیر شورای نگهبان‬ ‫شروطی را برای بازگشت مطرح کرده بود‪ .‬این خبر اگر چه‬ ‫به صورت گسترده انتشار یافت اما با بازگشت احمدی نژاد‬ ‫بالفاصله تکذیب شد و محمود احمدی نژاد ان را از اساس‬ ‫کذب خواند‪.‬‬ ‫دیدار با فراکسیون انقالب‬ ‫ام��ا اخری��ن گروهی که با محم��ود احمدی ن��ژاد دیدار‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫‪4‬علی عباسپور تهرانی فرد عدم تحقق حاکمیت دوگانه در نظام جمهوری اسالمی ایران را‬ ‫منبعث از وجود جایگاه والیت مطلقه فقیه و قانون اساسی مترقی می داند‪ .‬نماینده تهران در‬ ‫مجلس گفت‪« :‬هر مسئولی که در نظام ما بخواهد از قانون اساسی تخطی کند و فصل الخطاب‬ ‫بودن رهبری را در نظر نگیرد مشروعیت و مقبولیت خود را از دست خواهد داد‪ ».‬او درباره‬ ‫لزوم تبعیت از فرمایشات رهبری‪ ،‬افزود‪« :‬بین حکم حکومتی و نظر درباره مسائل مختلف‬ ‫باید تفکیک قائل شد‪ .‬حکم حکومتی خطاب به هر مسئول یا دستگاهی که باشد اطاعت از‬ ‫ان واجب است‪ .‬البته برخی مواضع مقام معظم رهبری قالب حکم حکومتی ندارد اما در این‬ ‫خصوص نیز مسئوالن باید نظرات ایشان را مدنظر قرار دهند‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫مشروعیتومقبولیتمسئولین‬ ‫مشروط به تبعیت از والیت فقیه است‬ ‫روابط می��ان رهبر معظم انق�لاب و قوای‬ ‫سه گانه در قانون اساسی چگونه تعریف شده‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬در یک امر اجتماعی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬فرهنگی و سیاسی‬ ‫باید هدف میان قوای سه گانه کشور باالخص مجریه‬ ‫و مقننه مشترک باشد از این رو براساس قانون اساسی‬ ‫مقام معظم رهبری روابط بین قوا را تنظیم می کنند‪ .‬اما‬ ‫امکان دارد یک قانون در مقام اجرا دست خوش نقطه‬ ‫نظرات مختلف و متعدد شود که بهترین راه برای رفع‬ ‫اختالف دیدگاه ها ان است که کار کارشناسی صورت‬ ‫گیرد تا ان نظری که علمی تر است و منافع کشور و مردم‬ ‫را بیشتر تامین می کند لحاظ شود‪.‬‬ ‫اگ��ر ارکان مختلف حاکمی��ت در انتخاب‬ ‫بهترین راه حل دچار اختالف نظر یا اختالف‬ ‫سلیقهشوندچطور؟‬ ‫‪ l‬در چنین ش��رایطی نباید اختالف س�لایق به‬ ‫س��طح جامعه کش��یده ش��ود‪ .‬مخصوصا انکه قوا‬ ‫نبای��د به یکدیگ��ر اتهام زنی یا اظه��ار گالی ه کنند‪.‬‬ ‫قانون اساس��ی تصری��ح دارد که اگر ق��وه ای از قوه‬ ‫دیگ��ر گالیه مند ب��ود یا ش��کایت داش��ت مرجع‬ ‫ح��ل اخت�لاف رهبری نظام اس��ت که بر س��ه قوه‬ ‫نظ��ارت می کنند‪ .‬بنابرای��ن لزومی ن��دارد که چون‬ ‫قوه مجریه می خواهد کاری انجام دهد ولی مجلس‬ ‫مخالف است این را به عنوان مخالفت با اصل دولت‬ ‫برداشت کند و قضیه به سطح اجتماع کشیده شود‪.‬‬ ‫خوشبختانه قانون اساسی جمهوری اسالمی یکی از‬ ‫پیشرفته ترین و مترقی ترین قانون اساسی های جهان‬ ‫است چراکه راه حل همه مسائل و مشکالت کشور‬ ‫در ان پیش بینی شده است‪ .‬البته در جایی برای انکه‬ ‫مسئولرسیدگیبهیکمسالهشناختهشودنیازبهتفسیر‬ ‫قانون اساس��ی است که ش��ورای نگهبان این کار را‬ ‫انج��ام می دهد‪ .‬یا نحوه عملیاتی ک��ردن یک قانون‬ ‫با س�لایق مختلف مواجه می ش��ود که رفع ابهام یا‬ ‫شفاف س��ازی قوانین عادی برعهده مجلس شورای‬ ‫اسالمی اس��ت‪ .‬اگر دو راهکار یاد شده جواب نداد‬ ‫مس��اله مورد اختالف میان دو ق��وه باید به رهبری‬ ‫ارجاع شود‪ .‬بنابراین همه قوا باید از طرح اختالفات‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫گفت و گو با دکتر عباسپور ‪:‬‬ ‫ی مجلس بود که‬ ‫کرد‪ ،‬اعضای فراکس��یون انقالب اسالم ‬ ‫موس��ی غضنفرابادی ان را نقل و رس��انه ای کرد‪ .‬موسی‬ ‫غضنفرابادی‪ ،‬عضو فراکسیون انقالب تنها شخصی است‬ ‫که جزئیاتی هر چند ناچیز را از دیدار شنبه شب اعضای‬ ‫فراکسیون انقالب با احمدی نژاد بازگو کرده است‪ .‬نماینده‬ ‫مردم بم در مجلس در این خصوص گفت‪« :‬در این دیدار‬ ‫دوستانه رئیس جمهور و اعضای فراکسیون به طور شفاف‬ ‫و صریح در باب مسائل اخیر صحبت کردند‪ ».‬وی گفت‪:‬‬ ‫«اقایان روح اهلل حسینیان‪ ،‬حمید رسایی‪ ،‬مرتضی اقاتهرانی‪،‬‬ ‫اس��ماعیل کوثری‪ ،‬محمد کرمی راد‪ ،‬فاطمه الیا‪ ،‬سید علی‬ ‫موس��وی مبارکه و محمد کریم ش��هرزاد اعضای حاضر‬ ‫در این جلسه بودند‪».‬حمید رسایی‪ ،‬سخنگوی فراکسیون‬ ‫انقالب اسالمی حاضر به مصاحبه نشد و از بیان جزئیات‬ ‫این دیدار امتناع کرد‪ .‬رسایی با بیان این نکته که جزئیات این‬ ‫دیدار محرمانه است و نباید رسانه ای شود‪ ،‬گفت‪« :‬شخص‬ ‫اقای رئیس جمهور تاکید داشتند که این دیدار جایی بازگو‬ ‫نشود‪».‬وی در پاسخ به اینکه پس چرا اقای غضنفرابادی‪،‬‬ ‫یکی دیگر از اعضای حضور یافته در این جلس��ه اشارات‬ ‫کوتاهی به جزئیات این نشست داشتند با عصبانیت گفت‪:‬‬ ‫«ایشان هم اشتباه کرده اند و نباید چیزی می گفتند‪».‬‬ ‫محمد کرمی راد‪ ،‬نماینده مردم کرمانشاه و یکی از اعضای‬ ‫فراکس��یون انقالب نیز از بازگو کردن مسائل مطرح شده‬ ‫در دیدار با رئیس جمهور خودداری کرد و گفت‪« :‬در این‬ ‫خصوص مقرر ش��ده تنها سخنگوی فراکسیون صحبت‬ ‫کنند‪g».‬‬ ‫‪21‬‬ ‫سیاست‬ ‫پیش ام��ده می��ان ارکان حاکمیت در س��طح جامعه‬ ‫پرهیز کنن��د و طبق قانون اساس��ی نظر مقام معظم‬ ‫رهبری را فصل الخطاب بدانند‪.‬‬ ‫غربی ه��ا و دنباله روهای داخلی انها تالش‬ ‫می کنند ت��ا حاکمیت دوگان��ه را در نظام‬ ‫جمهوری اسالمی القا کنند‪ ،‬فکر می کنید این‬ ‫مساله تا چه حد در کشور ما امکان بروز و‬ ‫ظهور دارد؟‬ ‫‪ l‬اصل‪ 113‬قانون اساسی تاکید می کند رئیس جمهور‬ ‫بعد از رهبری باالترین ش��خصیت کشور است‪ .‬یعنی‬ ‫شخص اول مملکت طبق قانون اساسی رهبر و شخص‬ ‫دوم رئیس جمهور است ‪ .‬ترکیب دو اصل ‪ 110‬و ‪113‬‬ ‫قانون اساسی نشان می دهد که نقطه نظرات رهبری در‬ ‫نهایت به عنوان فصل الخطاب در موضوعات مختلف‬ ‫محسوبمی شود‪.‬‬ ‫با توجه به اصول ‪ 113‬و ‪ 110‬قانون اساس��ی در نظام‬ ‫جمهوری اس�لامی انچه باید مدنظر مسئوالن کشور‬ ‫قرار گیرد دیدگاه رهبری اس��ت‪ .‬با تفاس��یر یاد شده‬ ‫باید گفت تاکنون ‪ 32‬سال از پیروزی انقالب اسالمی‬ ‫ایران می گذرد که گذش��ت س��ه دهه نشان می دهد‬ ‫جمهوری اسالمی برای اداره کشور ایران یک الگوی‬ ‫منحصر به فرد را به جهان معرفی کرده است‪ .‬ضمن‬ ‫انک��ه در زمان حیات ام��ام(ره) و مقام معظم رهبری‬ ‫هیچ گاه مساله ای که تداعی گر حاکمیت دوگانه باشد‬ ‫رخ نداده است‪ .‬در مواردی که اقتضا می کرده امام(ره)‬ ‫و بعد از ایش��ان‪ ،‬مقام معظم رهبری وارد عرصه اداره‬ ‫امور کش��ور شوند و یک مساله را اصالح کنند‪ ،‬طبق‬ ‫اصل ‪ 110‬قانون اساسی اعمال نظر کرده اند‪ .‬اما دولت‬ ‫در موضوعات عادی طبق اختیاراتی که رئیس جمهور‬ ‫دارد می تواند برای اخذ مجوز انجام یک کار به مجلس‬ ‫الیحه بدهد تا پس از بحث و بررس��ی کارشناس��ی‬ ‫روی ان در صح��ن علنی تصوی��ب و برای تایید به‬ ‫شورای نگهبان ارجاع شود‪ .‬اگر شورای نگهبان مصوبه‬ ‫مجلس را خالف قانون اساسی یا شرع تفسیر کرد ان‬ ‫را برای اص�لاح بر می گرداند ولی در مجلس وکالی‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫هدایتگر مسئوالن‬ ‫فاطمه اجورلو ‪ /‬نماینده مجلس‬ ‫‪5‬‬ ‫تش��ریح نق��ش رهبری‬ ‫در ح��ل مش��کالت نظ��ام‬ ‫جمه��وری اس�لامی و‬ ‫تس��هیل امور کشور نیاز به‬ ‫بازخوانی جمله استراتژیک‬ ‫ام��ام(ره) دارد‪ .‬ایش��ان فرمودند‪« :‬پی��رو ولی فقیه‬ ‫باش��ید تا اس��یبی به این کشور نرس��د‪ ».‬در ایران‬ ‫تاکن��ون بحرانی به وجود نیام��ده که ملت دغدغه‬ ‫ان را داشته باش��د‪ .‬چون همیشه یک رهبر حکیم‬ ‫که به خوبی جریانات را رصد می کنند‪ ،‬مشاورین‬ ‫امینی دارند‪ ،‬اطالعات واقعی به دستشان می رسد‪،‬‬ ‫بر همه اوضاع کشور‪ ،‬منطقه و جهان تسلط تام و‬ ‫تمام داشته اند‪.‬‬ ‫به نظر من مقام معظم رهبری‪ ،‬ولی امر مس��لمین‬ ‫از بهترین ابزارها برای شناسایی کانون های بحران‬ ‫استفاده می کنند‪ .‬به همین دلیل مردم با طیب خاطر‬ ‫و توفنده راه انقالب اس�لامی را ط��ی می نمایند‪.‬‬ ‫چون هرجا ملت و مسئوالن کم می اورند می دانند‬ ‫جایگاهی غنی مس��ائل را ح��ل می کند‪ .‬هر وقت‬ ‫بحرانی در کش��ور پیش امده‪ ،‬هم��ه به هم تابیده‬ ‫‪22‬‬ ‫ملت می توانند بر نظر اولیه خود اصرار کنند و مصوبه به‬ ‫مجمع تشخیص مصلحت نظام برود‪ ،‬این رکن حاکمیت‬ ‫مجدد موضوع را بررسی کرده و براساس مصلحت کشور‬ ‫راجع به ان تصمیم می گیرد‪ .‬تایید مصوبه مجمع از سوی‬ ‫مقام معظ��م رهبری به منزله تبدیل ان به قانون اس��ت‪.‬‬ ‫توضیحات��ی که گفتم مش��خص می کند بن بس��ت در‬ ‫نظ��ام جمهوری اس�لامی ایران وج��ود ن��دارد‪ .‬اما در‬ ‫ایاالت متح��ده بارها موقعیتی پیش ام��ده که در نهایت‬ ‫روش��ن نش��د تصمیم گیرنده چه مرجعی است‪ .‬اما در‬ ‫نظام جمهوری اس�لامی ایران معین است که هریک از‬ ‫ق��وا و ارکان نظام چه وظیفه و حدود اختیاراتی دارند و‬ ‫تداخل وظایف به وجود نمی ای��د‪ .‬اگر هم قوا در جایی‬ ‫ب��ه اختالف خوردند نظر مقام معظ��م رهبری به عنوان‬ ‫باالترین شخصیت نظام فصل الخطاب خواهد بود‪ .‬والیت‬ ‫مطلقه فقیه و قانون اساس��ی مترق��ی موجب اقتدار نظام‬ ‫جمهوری اس�لامی شده اس��ت زیرا همه انهایی که تا‬ ‫ب��ه حال تالش کردند القاگر حاکمی��ت دوگانه در نظام‬ ‫جمهوری اسالمی باشند نتوانستند به مقصود خود برسند‬ ‫و شکست خوردند‪ .‬وگرنه بسیاری از انقالب های مردم‬ ‫جهان نظیر نیکاراگوئه‪ ،‬الجزایر و‪ ...‬بعد از مدتی از سوی‬ ‫قدرت های جهانی به انحراف کشیده شدند‪ .‬توطئه هایی‬ ‫که دشمن طی این ‪ 32‬سال علیه نظام جمهوری اسالمی‬ ‫انجام داده بس��یار وسعیتر و عمیق تر از دسیسه هایی بود‬ ‫که در کش��ورهای مذکور اعمال شد اما به هدف نرسید‪،‬‬ ‫چراکه قانون اساسی به فصل الخطاب بودن رهبری در همه‬ ‫امور تصریح دارد‪ .‬کس��ی که در نظام جمهوری اسالمی‬ ‫اصول قانون اساسی را نپذیرد در واقع از چارچوب نظام‬ ‫خارج شده است‪ .‬در کل براساس اصل ‪ 113‬شخص اول‬ ‫مملکت مقام معظم رهبری هستند و رئیس جمهور دومین‬ ‫شخصیت به حساب می اید و سایر قوا زیر نظر رهبری‬ ‫هستند چراکه ایشان وظیفه هماهنگی و تنظیم روابط بین‬ ‫قوا را برعهده دارند‪.‬‬ ‫روش برخ��ورد و تعام��ل امـ��ام(ره) و‬ ‫رهب��ر معظم انق�لاب با دولت ه��ای مختلف‬ ‫چگونه است؟‬ ‫می ش��وند‪ ،‬از هم راجع به اخر کار سوال می پرسند‪،‬‬ ‫در حالیک��ه چهره مق��ام معظم رهب��ری در قیاس با‬ ‫تالطم فکری ما شبیه یک کوه ارام‪ ،‬استوار و مطمئن‬ ‫در مقابل اقیانوس متالطم اس��ت‪ .‬این حالت اطمینان‬ ‫برخاس��ته از عمق نگاه اندیشمندانه و همه جانبه یک‬ ‫اسیب ش��ناس ماهر اس��ت؛ بنابراین راهکارهایی که‬ ‫ارائه می شود دقیقا ان کانون بحران را درمان می کند‪.‬‬ ‫مقام معظ��م رهب��ری در حوزه سیاس��ت گذاری در‬ ‫عرصه های مختلف نیز هدایت گر مس��ئوالن کش��ور‬ ‫بوده اند‪ .‬مثال با نگاهی به عرصه اقتصادی مش��خص‬ ‫می شود که ایشان از س��ال نامگذاری اصالح الگوی‬ ‫مصرف (س��ال ‪ )88‬یک س��یر مس��تمر و هدفدار را‬ ‫برای سیاس��ت های اقتصادی کش��ور ترسیم کردند‪.‬‬ ‫رهبری معظم دس��تور اجرایی ش��دن اصل ‪ 44‬قانون‬ ‫اساس��ی را در س��ال ‪ 88‬ابالغ کردند‪ .‬چ��را این کار‬ ‫‪10‬س��ال پیش از ان انجام نشد؟ زمان شناسی یکی از‬ ‫خصوصیات والیت است‪.‬‬ ‫ایش��ان در شرایطی دس��تور اجرایی شدن اصل ‪44‬‬ ‫قان��ون اساس��ی را صادر کردند که س��رعت حرکت‬ ‫به تعالی کش��ور‪ ،‬یک س��رعت قابل قبول بود اما در‬ ‫گذش��ته ظرفیت های موجود پاسخ این کار بزرگ را‬ ‫نمی داد و باید قالب جدید تری این سیس��تم را فعال‬ ‫می کرد‪.‬‬ ‫‪ l‬ام��ام دولت ها را هدایت و راهنمایی می کردند تا‬ ‫در چارچوب قانون اساسی حرکت نمایند‪ .‬همین رویه‬ ‫بعد از امام(ره) از سوی مقام معظم رهبری نیز دنبال شد‪.‬‬ ‫تبعی��ت دولت ه��ای هاش��می‪ ،‬خاتم��ی‬ ‫ و احمدی نژاد را از مقام معظم رهبری چگونه‬ ‫ارزیابیمی کنید؟‬ ‫‪ l‬معتق��دم اصل تبعیت مس��ئوالن ق��وه مجریه از‬ ‫مقام معظم رهبری همواره وجود داشته است‪ .‬در اوایل‬ ‫انقالب بنی صدر از تبعیت والیت مطلقه فقیه سرپیچی‬ ‫کرد و مش��روعیت خود را قانونا و شرعا از دست داد‬ ‫که اخر مجلس عدم کفایت سیاسی وی را تصویب و‬ ‫بنی صدر از جایگاه ریاست جمهوری کنار گذاشته شد‪.‬‬ ‫معتقدیم هر مس��ئولی که در نظام ما بخواهد از قانون‬ ‫اساس��ی تخطی کند و فصل الخطاب بودن رهبری را‬ ‫در نظر نگیرد مشروعیت و مقبولیت خود را از دست‬ ‫خواهد داد‪.‬‬ ‫حکم حکومتی در قانون اساسی و سیستم‬ ‫حاکمیت جمهوری اس�لامی چه تعریفی‬ ‫دارد؟‬ ‫‪ l‬همان بحثی است که ذیل وظایف والیت مطلقه‬ ‫فقیه در قانون اساسی به ان اشاره شده است‪.‬‬ ‫تبعیت از فرمایشات مقام معظم رهبری بر چه‬ ‫اساسی است؟ ایا اطاعت از دستورات ایشان‬ ‫بر همه الزم است یا تنها کسانی که از رهبری‬ ‫تقلید می کنند ملزم به اجرای فرامین ایشان‬ ‫هستند؟‬ ‫‪ l‬بین حکم حکومتی و نظر درباره مسائل مختلف‬ ‫باید تفکیک قائل ش��د‪ .‬حکم حکومتی خطاب به هر‬ ‫مس��ئول یا دستگاهی که باش��د اطاعت از ان واجب‬ ‫اس��ت‪ .‬ولی برخی مواضع مقام معظ��م رهبری قالب‬ ‫حکم حکومتی ندارد در این خصوص نیز مسئوالن باید‬ ‫نظرات ایشان را مدنظر قرار دهند‪.‬‬ ‫حکم حکومتی باالتر است یا فتوا؟‬ ‫‪l‬درباره مسائلی که حکم حکومتی صادر می شود نظر‬ ‫ولی فقیه ارجح بر تمام فتاوای مراجع تقلید است‪g .‬‬ ‫تامین س��رمایه برای واگ��ذاری تصدی گری های‬ ‫دول��ت از خ��ارج کش��ور امکان پذی��ر نبود چون‬ ‫جمه��وری اس�لامی در تحری��م بین المللی قرار‬ ‫داشت‪ .‬پس می بایست این حرکت بزرگ اقتصادی‬ ‫با نقش افرینی سرمایه داران بزرگ داخلی که خود‬ ‫را متعلق به نظام جمهوری اسالمی می دانند به ثمر‬ ‫می رس��ید‪ .‬بنابراین در سه قالب بخش خصوصی‪،‬‬ ‫تعاونی و س��رمایه های دولتی سیاس��ت های اصل‬ ‫‪ 44‬قانون اساسی قانون و اجرای ان اغاز شد‪.‬گام‬ ‫بعدی اصالح س��اختار اقتصادی کشور هدفمندی‬ ‫یارانه ها بود‪ .‬دولت ها از برنامه س��وم توسعه ملزم‬ ‫به انج��ام این کار ش��دند‪ ،‬اما مجری��ان به خاطر‬ ‫هزینه ه��ای معن��وی گزاف رغبتی در اجرا نش��ان‬ ‫ندادند‪.‬‬ ‫البته هدفمند کردن یارانه ها به دنبال س��همیه بندی‬ ‫بنزی��ن ص��ورت گرف��ت که ب��ه نتیجه رس��یدن‬ ‫ان ب��ا روال گذش��ته امکانپذی��ر نب��ود‪ ،‬از این رو‬ ‫رهب��ر معظ��م انق�لاب س��ال ‪ 89‬را س��ال همت‬ ‫مضاعف و کار مضاعف نامگذاری کردند‪.‬‬ ‫هم��ه کارگ��زاران نظ��ام‪ ،‬مردم و س��رمایه داران‬ ‫داخلی در س��ال گذش��ته به تدریج با یک جنس‬ ‫متف��اوت وارد عرصه جراحی اقتصادی ش��دند‬ ‫و مانن��د یک قط��ار که کم کم به س��رعت خود‬ ‫می افزای��د ب��ا اصالح الگوی مصرف ش��روع به‬ ‫حرکت کردند با همت مضاعف و کار مضاعف‬ ‫ش��تاب گرفتند و ح��اال با جه��اد اقتصادی باید‬ ‫ثمره تالش خود را بگیرند‪g .‬‬ ‫حکم حکومتی در گفت وگو با حجت االسالم والمسلمین دکتر محمدجواد ارسطا‬ ‫‪ 6‬از جمله واژگانی که به خصوص بعد از انقالب اسالمی در جامعه ما رایج شده‪ ،‬اصطالح‬ ‫حکم والیی یا حکم حکومتی است که به ان دسته از احکامی اطالق می‏شود که معموال در‬ ‫اوضاع گوناگون زمانی و مکانی و بنا بر مقتضیات از سوی ولی فقیه مقرر و به اجرا گذاشته‬ ‫می‏شود‪ .‬با توجه به اهمیت بحث از این مفهوم‪ ،‬به سراغ حجت االسالم والمسلمین‬ ‫دکتر محمدجواد ارسطا‪ ،‬رئیس دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم و مولف کتاب‏ها و مقاالت متعدد‬ ‫در حوزه اندیشه سیاسی اسالم به خصوص بحث والیت فقیه رفتیم تا با ایشان در باب حکم‬ ‫حکومتی و ابعاد پیرامونی ان گفت وگو کنیم‪ .‬این نوشتار‪ ،‬ماحصل گفت وگوی دوساعته ما با این‬ ‫استاد برجسته حوزه و دانشگاه است‪.‬‬ ‫با تشکر از وقتی که در اختیار مجله مثلث قرار دادید‪،‬‬ ‫به عنوان اولین س��وال‪ ،‬برای خوانن��دگان ما بفرمایید‬ ‫اساسا چه تعریف یا تعاریفی از حکم حکومتی وجود‬ ‫دارد؟‬ ‫‪l‬بحث حکم حکومتی از موضوعات مهمی است که‬ ‫بیش از اینها نیاز به بحث دارد‪ .‬متاسفانه وقتی مباحثی که‬ ‫در این مورد مطرح ش��ده مورد مالحظه قرار می گیرد‪،‬‬ ‫می‏بینیم که نسبت انها به سایر مباحث‪ ،‬خیلی کمتر است؛‬ ‫در حالی که در این موضوع‪ ،‬جای بحث و گفت وگوی‬ ‫زیادی وجود دارد‪ .‬برای تعریف حکم حکومتی مناسب‬ ‫اس��ت در ابتدا به نکته ای اشاره شود و ان این است که‬ ‫ی دیگری نیز دارد مانند حکم والیی‬ ‫حکم حکومتی‪ ،‬اسام ‬ ‫و مناسب تر ان است که تعبیر حکم والیی را در این مورد‬ ‫به کار ببریم‪ .‬چنان که فقها نیز بیشتر از این تعبیر استفاده‬ ‫کرده اند‪ .‬چرا که اصطالح حکم حکومتی برای بسیاری از‬ ‫افراد‪ ،‬این تصور را ایجاد می کند که صادرکننده این حکم‬ ‫الزاما باید بالفعل در مقام رهبری حکومت قرار داش��ته‬ ‫باشد‪ .‬در حالی که چنین نیست بلکه صادرکننده حکم‬ ‫حکومتی ممکن است فقیه جامع الشرایطی باشد که عمال‬ ‫عهده دار سمت رهبری نباشد‪ .‬چنان که میرزای شیرازی‬ ‫در زمان خود حکم حکومتی معروف تحریم اس��تعمال‬ ‫توتون و تنباکو را صادر کرد‪ .‬بر این اساس مناسب تر این‬ ‫است که به جای حکم حکومتی از اصطالح حکم والیی‬ ‫اس��تفاده کنیم‪ .‬صادرکننده حکم والیی در زمان حضور‬ ‫معصوم علیه السالم شخص معصوم است اعم از اینکه‬ ‫عمال سمت رهبری مسلمین را در اختیار داشته باشد یا‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫سید جواد میرخلیلی‬ ‫ن��ه و در زمان غیبت معصوم‪ ،‬فقیه جامع الش��رایط‪ ،‬حق‬ ‫صدور حکم حکومتی را دارد؛ با این توضیح که اگر در‬ ‫زمان غیبت‪ ،‬حکومت اس�لامی تشکیل نشده باشد هر‬ ‫فقیه جامع الشرایطی و نه الزاما هر فقیهی‪ ،‬مجاز به صدور‬ ‫حکم حکومتی می باشد‪ ،‬اما در صورت تشکیل حکومت‬ ‫اس�لامی فقط فقیه جامع الش��رایطی که متصدی سمت‬ ‫رهبری است حق صدور حکم حکومتی را دارد زیرا اگر‬ ‫فقهای دیگر نی��ز در این صورت مجاز به صدور حکم‬ ‫حکومتی باشند هرج و مرج و اختالل نظام پیش خواهد‬ ‫ام��د‪ .‬اکنون در تعریف حک��م حکومتی می توان چنین‬ ‫گفت‪ :‬حکم حکومتی‪ ،‬دستوری است که شخص واجد‬ ‫شرایط برای تصدی سمت رهبری حکومت اسالمی به‬ ‫منظور اجرای پاره ای از امور عمومی یعنی اموری که با‬ ‫مصالح عمومی جامعه سر و کار دارد در راستای احکام‬ ‫اولیه یا ثانویه ش��رعی صادر می کن��د‪ .‬برخی از فقهای‬ ‫معاصر در تعریف حکم والیی گفته اند حکمی اس��ت‬ ‫اجرای��ی که به منظور اجرای یک حک��م اولی یا ثانوی‬ ‫ش��رعی پس از تطبیق ان بر مص��داق یا مصادیق معین‬ ‫توسط ش��خص صالحیت دار صادر می شود‪ .‬بر اساس‬ ‫این تعریف‪ ،‬حکم والیی الزاما یا به حکم اولی برمی گردد‬ ‫یا به حکم ثانوی‪ .‬یعنی اینکه حکم والیی یا دس��تور به‬ ‫اجرای حکم اولی است یا دستور به اجرای حکم ثانوی‪.‬‬ ‫حال ممکن اس��ت این س��وال پیش اید که‬ ‫حکم اولی یا حک��م ثانوی را خداوند متعال‬ ‫واجب کرده است‪ ،‬پس دستور به حکم اولی‬ ‫و ثانوی که توسط ولی فقیه صادر می‏شود به‬ ‫چه معناست؟‬ ‫سیاست‬ ‫صدور حکم حکومتی‬ ‫از اختیارات الینفک والیت فقیه است‬ ‫‪23‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪ l‬پاس��خ این سوال را در قالب مثالی می توان بیان کرد‪.‬‬ ‫یکی از احکام اولیه ش��رعی‪ ،‬وجوب اعداد قوا و فراهم‬ ‫کردن نیرو در برابر دولت های غیراسالمی و دشمنان است‬ ‫که در ایه شریفه قران به صراحت دستور ان داده شده و‬ ‫فرموده واعدوا لهم مااستطعتم من قوه؛ چنان که مالحظه‬ ‫می شود این دس��تور‪ ،‬کلی است‪ .‬فقیه جامع الشرایط که‬ ‫س��مت رهبری حکوم��ت اس�لامی را در عصر غیبت‬ ‫برعهده دارد‪ ،‬باید بر این اس��اس بررس��ی های دقیق و‬ ‫تخصصی تش��خیص دهد که از چه طریقی می توان در‬ ‫برابر دشمن اقدام به اعداد قوا و تامین نیرو کرد‪ .‬به عنوان‬ ‫مثال اگر به این نتیجه برس��د که راه تامین نیرو در زمان‬ ‫حاضر تولید یا خرید سالح های خاصی است و سپس‬ ‫دس��تور ان امر را صادر کند این دستور در واقع دستور‬ ‫به اجرای یک حکم اولی پس از تطبیق بر یک مصداق‬ ‫معین می باش��د‪ ،‬یعنی یک حکم حکومتی است که در‬ ‫راستای اجرای یک حکم اولی شرعی صادر شده است‪.‬‬ ‫عالوه بر این حکم حکومتی ممکن است گاهی دستور‬ ‫به اجرای یک حکم ثانوی ش��رعی باشد‪ .‬به عنوان مثال‬ ‫یکی از احکام ثانویه ش��رعی این است که هر عملی که‬ ‫موجب سلطه کفار بر مسلمین شود انجامش حرام است‪.‬‬ ‫مرحوم میرزای ش��یرازی بزرگ در زمان خود وقتی که‬ ‫با ق��رارداد انحصار تجارت توتون و تنباکو که توس��ط‬ ‫دولت ناصرالدین شاه به انگلستان واگذار شده بود مواجه‬ ‫ش��د‪ ،‬مالحظه کرد که این قرارداد منجر به سلطه دولت‬ ‫غیر مس��لمان انگلیس بر اوضاع اقتصادی مردم مسلمان‬ ‫ایران خواهد شد‪ .‬بر این اساس اقدام به صدور یک حکم‬ ‫حکومتی نمود و دستور داد که استعمال توتون و تنباکو‬ ‫در زمان حاضر در حکم محاربه با امام زمان(عج) است‪.‬‬ ‫این حکم حکومتی میرزای ش��یرازی در واقع دستور به‬ ‫اجرای یک حکم ثانوی ش��رعی پ��س از تطبیق ان بر‬ ‫مصداق معینی بود که در زمان مرحوم میرزا تحقق یافته‬ ‫بود‪ .‬یعنی همان استعمال توتون و تنباکو‪ .‬نکته قابل توجه‬ ‫این اس��ت که حکم اولی و ثانوی‪ ،‬احکام کلی هس��تند‬ ‫که تشخیص مصادیق موضوعات انها بر عهده مکلفین‬ ‫قرار دارد‪ .‬اما حکم حکومتی از این کلیت خارج شده و‬ ‫مصداق موضوع را مشخص کرده و دستور به اجرای ان‬ ‫حکم اولی ی��ا ثانوی را در خصوص ان مصادیق معین‬ ‫صادر می کند‪ .‬بدین ترتیب الزام به اجرای حکم اولی و‬ ‫ثانوی شرعی به طور کلی ناشی از خداوند متعال است‪،‬‬ ‫ولی ال��زام به اجرای حکم مزبور پ��س از تطبیق ان بر‬ ‫مصادیق معین ناشی از دستور حاکم شرع است‪.‬‬ ‫جای��گاه حک��م حکومتی در اس�لام و قران‬ ‫چیست؟‬ ‫‪ l‬البت��ه جایگاه حکم حکومتی در قران‪ ،‬نش��ان دهنده‬ ‫جایگاه ان در اسالم هم است‪ .‬در قران به این مساله که‬ ‫باید از رهبر حکومت اسالمی اطاعت کرد در ایه شریفه‬ ‫اطیعوا اهلل و اطیعوا الرس��ول و اولی االمر منکم تصریح‬ ‫ش��ده است‪ .‬نکته قابل توجه در مورد این ایه شریفه که‬ ‫ب��ا عنایت به ان می‏توان اختیار ص��دور حکم والیی را‬ ‫اس��تفاده کرد این است که در این ایه‪ ،‬اطاعت از رسول‬ ‫و اولی االم��ر با اوردن فعل امر اطیعوا از اطاعت خداوند‬ ‫جدا ش��ده است‪ .‬یعنی دو بار فعل اطیعوا در ایه شریفه‬ ‫به کار رفته اس��ت‪ .‬یک بار برای اطاع��ت از خدا و بار‬ ‫دیگر برای اطاعت از رس��ول خدا و اولی االمر‪ .‬واضح‬ ‫است که اگر رسول خدا و اولی االمر‪ ،‬مبلغ همان احکام‬ ‫و دس��توراتی باشند که خداوند متعال صادر کرده است‬ ‫اطاعت از انها در واقع اطاعت از خداوند تلقی می شود‬ ‫و نیاز به فعل اطیعوی جداگانه ندارد‪ .‬بنابراین از انجا که‬ ‫در این ایه شریفه‪ ،‬اطاعت از رسول خدا و اولی االمر را‬ ‫مستقل از اطاعت خداوند متعال دانسته‪ ،‬می توان چنین‬ ‫اس��تنباط کرد که لزوم اطاعت از انان در این ایه شریفه‬ ‫مربوط به ان سلسله دستورات و احکامی که از خداوند‬ ‫متعال دریافت می کنند و به مردم ابالغ می نمایند نیست‪،‬‬ ‫بلکه ناظر به دس��تورات و احکامی اس��ت که رسول و‬ ‫اولی االمر به صورت مستقل انها را صادر می کنند که در‬ ‫واقع همان احکام والیی صادر شده توسط انان می باشد‪.‬‬ ‫البته باید توجه داش��ت که پیامب��ر و اولی االمر هیچ گاه‬ ‫برخالف اراده الهی و مخالف با فرامین الهی دس��توری‬ ‫را صادر نمی کنند‪ .‬لکن معنای این س��خن ان نیست که‬ ‫تمام دستورات انان مستقیما از سوی خداوند نازل شده‬ ‫باشد و انان صرفا مبلغ ان دستورات باشند‪ .‬برای روشن‬ ‫شدن بیشتر موضوع می توان مثالی زد‪ .‬پیامبر اکرم (ص)‬ ‫در زم��ان خود وقتی با این امر مواجه ش��دند که تعداد‬ ‫قابل توجهی از مردان مس��لمان‪ ،‬محاسنشان سفید شده‬ ‫بود و در نگاه اول‪ ،‬افراد مس��نی به نظر می رس��یدند‪ ،‬به‬ ‫این منظور که مسلمانان در برابر مشرکین ضعیف و پیر‬ ‫نشان داده نشوند به مردان مسلمان دستور دادند محاسن‬ ‫خود را خض��اب کنند‪ .‬این یک حکم حکومتی بود که‬ ‫در زم��ان امیرالمومنین(ع) به دلیل پایان یافتن مصلحتی‬ ‫ک��ه در ورای ان وجود داش��ت مدت ان نی��ز به پایان‬ ‫رسید؛ چنان که در یکی از کلمات قصار نهج البالغه امده‬ ‫است که از امیرالمومنین س��وال شد ایا همچنان مردان‬ ‫مسلمان موظف به خضاب کردن محاسن خود هستند‬ ‫یا نه؟ حضرت در پاس��خ فرمودند دستور به خضاب را‬ ‫پیامبر اکرم زمانی صادر کردند که تعداد مسلمانان اندک‬ ‫بود و اس�لام توس��عه نیافته بود اما در زمان حاضر که‬ ‫مسلمانان زیاد ش��ده اند و اسالم توسعه یافته است‪ ،‬ان‬ ‫الزام برداش��ته ش��ده و هر مرد مسلمانی مخیر است که‬ ‫محاس��ن خود را خضاب کند ی��ا نه‪ .‬چنان که مالحظه‬ ‫می شود حکم حکومتی پیامبر اکرم مبنی بر لزوم خضاب‬ ‫کردن محاسن توسط مردان مس��لمان در راستای قوی‬ ‫نش��ان دادن جبهه مس��لمین در برابر جبهه مشرکین که‬ ‫نوعی اعداد قوا می باشد صادر شده است‪ .‬درست است‬ ‫که خداوند متعال‪ ،‬حکم خاصی مبنی بر وجوب خضاب‬ ‫محاس��ن صادر نکرده ولی پیامبر اکرم‪ ،‬حکم کلی لزوم‬ ‫اعداد قوا و فراهم س��اختن نیرو در برابر مشرکین را بر‬ ‫مصداق خاصی که در زمان ان حضرت‪ ،‬خضاب کردن‬ ‫محاسن بوده است‪ ،‬تطبیق فرموده و دستور به اجرای ان‬ ‫را صادر کرده است‪ .‬بنابراین به وضوح مالحظه می شود‬ ‫که حکم حکومتی به طور مس��تقیم از سوی رهبر اسالم‬ ‫صادر می ش��ود نه از س��وی خداوند؛ اگر چه این حکم‬ ‫حکومتی الزاما باید در راس��تای اح��کام اولیه یا ثانویه‬ ‫شرعی بوده و با انها مخالفتی نداشته باشد‪.‬‬ ‫اگر مثال های دیگری نیز برای حکم حکومتی‬ ‫دارید بیان بفرمایید؟‬ ‫‪l‬از دیگر مثال های��ی که برای حکم حکومتی می توان‬ ‫بیان کرد‪ ،‬دستور پیامبر به تحریم استفاده از گوشت حمار‬ ‫در جنگ خیبر بود‪ .‬توضیح اینکه مس��لمان ها وقتی در‬ ‫جنگ با یهودیان‪ ،‬قلع��ه خیبر را محاصره کردند برخی‬ ‫از ان��ان به دلیل کمبود مواد غذایی اقدام به اس��تفاده از‬ ‫گوشت االغ کردند که می دانیم خوردن ان مکروه است‬ ‫ولی حرام نیس��ت‪ .‬پیامبر اکرم وقت��ی از این کار اطالع‬ ‫یافتند انها را از انجام ان نهی کردند چرا که انجام وسیع‬ ‫این کار ممکن بود باعث از بین رفتن مرکب مسلمین در‬ ‫جنگ شده و در نتیجه موجب تضعیف یا شکست انان‬ ‫ش��ود‪ ،‬بنابراین نهی از خوردن گوشت حمار یک حکم‬ ‫حکومتی بود که در یک مقطع زمانی خاص توسط پیامبر‬ ‫اکرم در راس��تای جلوگیری از تضعیف مسلمین صادر‬ ‫شد‪ .‬از دیگر احکام حکومتی که توسط معصومین صادر‬ ‫ش��ده است می توان به دس��تور امیر المومنین اشاره کرد‬ ‫مبنی بر لزوم گرفتن زکات از صاحبان نوعی اسب به نام‬ ‫برذون‪ .‬با اینکه می دانیم طبق حکم اولی به مالکان اسب‬ ‫زکات تعلق نمی گیرد‪ .‬بنابراین حکم حکومتی حضرت‬ ‫در واقع دستوری بود در راستای اجرای یک حکم ثانوی‬ ‫ش��رعی و به منظور تامین قس��متی از بودجه دولت ان‬ ‫روزگار‪ .‬همچنین می توان به حکم والیی امام جواد(ع)‬ ‫اش��اره کرد که در س��ال ‪ 220‬هجری بر شیعیان واجب‬ ‫کردند که به جای یک خمس‪ ،‬دو خمس پرداخت کنند‪.‬‬ ‫چنان که مالحظه می شود پیامبر و امیرالمومنین در زمانی‬ ‫احکام والیی خود را صادر کردند که در راس حکومت‬ ‫اس�لامی قرار داش��تند‪ .‬در حالی که امام جواد(ع)‪ ،‬فاقد‬ ‫سمت رسمی در حکومت بودند و در زمان تقیه شدید‬ ‫به سر می برد‪.‬‬ ‫این مطلب نیز خود شاهد دیگری است بر اینکه صدور‬ ‫حکم والیی الزاما توس��ط شخصی که بالفعل مسئولیت‬ ‫رهبری را بر عهده داش��ته باشد صادر نمی شود‪ .‬اگر چه‬ ‫الزاما صادر کننده ان باید ش��خصی باشد که صالحیت‬ ‫تصدی رهبری را دارا باش��د‪ .‬ام��ا همان طوری که قبال‬ ‫گفتیم فقهای جامع الشرایط نیز در عصر غیبت می توانند‬ ‫حکم والیی صادر کنند‪ .‬یکی از بارزترین نمونه احکام‬ ‫والیی فقها دستور میرزای شیرازی بزرگ است به تحریم‬ ‫استعمال توتون و تنباکو که قبال به ان اشاره کردیم‪ .‬پس‬ ‫از تشکیل جمهوری اسالمی در ایران‪ ،‬حضرت امام(ره)‬ ‫در موارد متعددی اقدام به صدور حکم حکومتی کردند؛‬ ‫مانن��د واگذار کردن تعزی��رات حکومتی به قوه مجریه‪.‬‬ ‫در حالی ک��ه علی القاعده می باس��ت این کار توس��ط‬ ‫قوه قضائیه انجام می شد و مانند دستور به تشکیل مجمع‬ ‫تش��خیص مصلحت نظام در سال ‪ 1366‬با اینکه در ان‬ ‫زم��ان در قانون اساس��ی ایران هیچ اش��اره ای به مجمع‬ ‫تشخیص مصلحت نشده بود‪ .‬پس از حضرت امام(ره)‪،‬‬ ‫مقام معظم رهبری نیز در مواردی اقدام به صدور حکم‬ ‫حکومتی کرده‏اند که از ان جمله می توان به دستور ایشان‬ ‫مبنی بر خارج کردن برخی از طرح ها یا لوایح از دستور‬ ‫کار مجلس یا بازنگری در بررس��ی صالحیت برخی از‬ ‫کاندیداهای ریاست جمهوری اشاره کرد‪.‬‬ ‫احکام حکومتی و والی��ی چه جایگاهی در‬ ‫قانون اساسی و ساختار سیاسی نظام سیاسی‬ ‫جمهوری اسالمی ایران دارند؟‬ ‫‪l‬در قانون اساسی جمهوری اسالمی ایران از دو تعبیر‬ ‫می‏ت��وان جواز صدور حکم حکومت��ی را فهمید‪ .‬یکی‬ ‫در تعبیری که در اصل ‪ 57‬قانون اساس��ی امده که قوای‬ ‫حاکم در جمهوری اس�لامی ایران عبارتند از قوه مقننه‪،‬‬ ‫قوه مجریه و قوه قضائیه که زیر نظر والیت مطلقه امر و‬ ‫امامت امت طبق اصول اینده این قانون اعمال می‏گردند‪.‬‬ ‫تعبیر والیت مطلقه امر یک بار معنایی دارد‪ .‬برای فهمیدن‬ ‫این معنا می‏بایست به خاستگاه این اصطالح مراجعه کرد‬ ‫که فقه اس��ت‪ .‬یکی از اختیارات الینفک والیت مطلقه‬ ‫امر‪ ،‬همان صدور حکم حکومتی است؛ بنابراین از انجا‬ ‫ک��ه اصل ‪ 57‬قانون اساس��ی‪ ،‬والیت مطلقه را پذیرفته و‬ ‫می دانیم که اخذ به ش��ی اخذ به لوازم ان است‪ ،‬بنابراین‬ ‫لوازم والیت مطلقه نیز الزاما مورد قبول قانون اساس��ی‬ ‫اس��ت‪ ،‬بدین ترتیب صدور حک��م حکومتی به عنوان‬ ‫الزمه والیت مطلقه فقیه مورد پذیرش قانون اساسی ایران‬ ‫می باشد‪.‬‬ ‫تعبی��ر بع��دی مربوط ب��ه اص��ل ‪ 110‬قانون اساس��ی‬ ‫جمهوری اس�لامی ایران اس��ت که بند هشت ان ناظر‬ ‫به حکم حکومتی اس��ت‪ .‬یک��ی از اختیارات ولی فقیه‪،‬‬ ‫حل معضالت نظام در مواردی است که از طرق عادی‬ ‫قابل ح��ل نباش��د؛ ان هم از طریق مجمع تش��خیص‬ ‫مصلحت نظام‪ .‬بدین معنا که رهبری موظف اس��ت در‬ ‫مواردی که معضلی برای نظام پیش می‏اید که از طریق‬ ‫قانون قابل حل نیست اقدام به حل این معضل از طریق‬ ‫مجمع تشخیص مصلحت نظام بکند‪ .‬ما می‏دانیم که حل‬ ‫یک معضل در بسیاری از مواقع نیاز به صدور دستور و‬ ‫فرمان و حکم دارد‪ .‬ان حکمی که به منظور حل معضل‬ ‫صادر می‏ش��ود‪ ،‬در حقیقت‪ ،‬همان حکم والیی یا حکم‬ ‫حکومتی است‪.‬‬ ‫البته عبارات دیگری نیز در قانون اساسی وجود دارد که‬ ‫می توان از انها اختیار صدور حکم حکومتی برای رهبر‬ ‫را استخراج کرد‪.‬‬ ‫سوالی که در اینجا پیش می‏اید این است که‬ ‫عمل به این حک��م والیی و حکم حکومتی‬ ‫سیاست‬ ‫وظیفه رهبر این است‬ ‫که تنظیم کننده روابط‬ ‫باشد و اختالفات را‬ ‫حل و فصل کند که این‬ ‫تنظیم می‏تواند از راه‬ ‫صدور حکم حکومتی‬ ‫باشد‪ .‬به عنوان مثال امام‬ ‫در برخی موارد برای‬ ‫حل اختالف بین قوای‬ ‫سه گانه دستور تشکیل‬ ‫جلسه مشترک بین انها‬ ‫را صادر می‏کردند‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫بر چه کس��انی واجب است؟ ایا تنها مقلدین‬ ‫ولی فقیه باید به این حکم عمل کنند یا اینکه‬ ‫این حکم‪ ،‬عام اس��ت و شامل همه می‏شود و‬ ‫همه باید بدان عمل کنند؟‬ ‫‪l‬به اعتق��اد تمامی فقها اطاع��ت از حکم حکومتی و‬ ‫والیی بر همه الزم و واجب اس��ت؛ اعم از مقلدین فقیه‬ ‫صادرکننده حکم یا دیگران‪ .‬دلیل ان نیز این اس��ت که‬ ‫اگر اطاع��ت از این حکم حکومتی ب��ر همگان الزم و‬ ‫ضروری نباشد‪ ،‬در این صورت‪ ،‬هرج و مرج و اختالل‬ ‫نظام و تفرقه میان مسلمین ایجاد می‏شود‪ .‬بنابراین باید‬ ‫این گونه پاس��خ سوال شما را بدهم که حکم حکومتی‬ ‫به این منظور صادر می‏ش��ود که مس��لمین با اتخاذ یک‬ ‫موضع واحد بتوانند یک مساله یا معضل عمومی را حل‬ ‫کنند‪ .‬اگر قرار بر این باش��د که چنین اتفاقی نیفتد و هر‬ ‫گروهی از کس��ی تقلید کند‪ ،‬در این صورت‪ ،‬نه تنها به‬ ‫هدف نمی‏رسند‪ ،‬بلکه موجب تفرقه و اختالل نظام نیز‬ ‫می‏ش��ود‪ .‬بنابراین برای رسیدن به هدف‪ ،‬به اعتقاد همه‬ ‫فقه��ا‪ ،‬اطاعت از حکم حکومتی و حکم والیی بر همه‬ ‫الزم اس��ت‪ .‬توضیح دقیق تر این اس��ت که حتی اگر بر‬ ‫اساس برخی نظریات کم‏طرفدار و غیرمطرح میان فقها‬ ‫اطاعت از حکم حکومتی واجب نباشد‪ ،‬کمترین سخن‬ ‫ان اس��ت که می‏توان گفت مخالفت با حکم حکومتی‬ ‫ی صادر می‏کند‬ ‫جایز نیست‪ .‬برای مثال‪ ،‬فقیه حاکم حکم ‬ ‫که فردا روز عید فطر اس��ت و اول شوال‪ .‬برخی ممکن‬ ‫است این را قبول نکنند‪ ،‬در این صورت‪ ،‬حداقل کار این‬ ‫است که مخالفت خود را بروز ندهند و از ابراز مخالفت‬ ‫با ان خودداری کنند؛ چون موجب اختالف مس��لمین‬ ‫می‏ش��ود و بنا بر انچه در ایات شریفه قران امده‪ ،‬قطعا‬ ‫این کار حرام است؛ چرا که ایجاد اختالف بین مسلمین‬ ‫تلقی می‏شود‪ .‬بنابراین در این صورت‪ ،‬راه حل این است‬ ‫که شخص مزبور در روزی که توسط ولی فقیه به عنوان‬ ‫عید فطر اعالم ش��ده به مسافرت برود تا به این صورت‬ ‫نه بر خالف اعتقاد خود عمل کرده باشد و نه حکم ولی‬ ‫ن ترتیب چنین کسی باعث‬ ‫فقیه را نقض کرده باشد‪ .‬بدی ‬ ‫ایجاد تفرقه بین مسلمین نیز نمی شود‪.‬‬ ‫اساسا چه تفاوت‏هایی را می‏توان میان حکم‬ ‫حکومتی با حکم قضایی و فتوا قائل شد؟‬ ‫‪l‬اصل ماهیت حکم حکومتی با ماهیت حکم قضائی‬ ‫تفاوتی ندارد‪ .‬ولی در برخی امور دیگر تفاوت دارند مثال‬ ‫یکی از تفاوت ها این اس��ت که حکم قضائی در جایی‬ ‫صادر می‏شود که دعوایی بین دو یا چند نفر اتفاق افتاده‬ ‫و ان دعوا را نزد قاضی یا حاکم ش��رع برده‏اند؛ بنابراین‬ ‫حک��م قضائی در زمینه تحقق دعوا صادر می‏ش��ود؛ در‬ ‫حالی که در حکم حکومتی الزم نیس��ت حتما دعوایی‬ ‫باش��د تا حکم صادر ش��ود‪ .‬تفاوت دوم این اس��ت که‬ ‫هم��گان با حکم قضائی س��ر و کار ندارند‪ .‬دایره حکم‬ ‫قضائی از دایره حکم حکومتی محدودتر است‪ .‬تفاوت‬ ‫س��وم در این اس��ت که محدوده موضوعاتی که حکم‬ ‫حکومتی در انها صادر می‏شود خیلی وسیع‏تر از محدوده‬ ‫موضوعاتی است که در ان حکم قضائی صادر می‏شود‪.‬‬ ‫اما در رابطه با قس��مت دوم سوال شما که تفاوت حکم‬ ‫حکومتی با فتوا چیست‪ ،‬باید بگویم حکم حکومتی با‬ ‫فت��وا تفاوت ماهوی دارد‪ .‬ش��هید اول در کتاب القواعد‬ ‫و الفوائ��د خود به ‪ 10‬تفاوت میان حکم و فتوا پرداخته‬ ‫و ب��ه انها اش��اره کرده اس��ت‪ .‬در انج��ا نمی‏گوید بین‬ ‫حک��م حکومتی و فت��وا‪ ،‬بلکه می‏گوی��د بین حکم و‬ ‫فتوا تفاوت‏های��ی وجود دارد‪ .‬مثال یکی اینکه در حکم‬ ‫حکومتی‪ ،‬مصداق معین می‏شود‪ ،‬اما در فتوا به بیان کلی‬ ‫حکم پرداخته می‏ش��ود و تش��خیص مصداق بر عهده‬ ‫مکلف است‪ .‬مثل اینکه ایا این لکه روی لباس‪ ،‬مصداق‬ ‫خون است یا نه‪ ،‬اما در حکم حکومتی‪ ،‬مصداق را ولی‬ ‫فقیه تعیین می‏کند‪ .‬مثل مصادیقی که بیان شد‪ .‬برای مثال‬ ‫همان گونه که ذکر کردیم‪ ،‬پیامبر(ص) فرمودند خضاب‬ ‫کردن واجب اس��ت یا اینکه حضرت علی(ع) فرمودند‬ ‫امروز زکات دادن بر کسی که صاحب فالن اسب است‪،‬‬ ‫واجب می باشد‪ .‬بنابراین در فتوا دادن دستور کلی شرع‬ ‫است؛ بدون تطبیق مصداق معین‪ ،‬اما در حکم حکومتی‪،‬‬ ‫مصداق هم مشخص است و دستور به اجرای حکم در‬ ‫خصوص مصداق معین صادر می‏شود‪ .‬فرق‏های دیگری‬ ‫را نی��ز می‏توان بیان کرد‪ .‬یکی دیگر از تفاوت‏های میان‬ ‫حکم حکومتی و فتوا این است که فتوا را مجتهدی که‬ ‫صالحیت صدور فتوا را داراست می‏تواند صادر کند؛ ان‬ ‫هم با ان شرایطی که مراجع تقلید ذکر کرده‏اند که عاقل‪،‬‬ ‫بالغ و‪ ...‬باشد‪ .‬در حالی که صادر کننده حکم حکومتی‬ ‫الزاما کسی باید باشد که عالوه بر این شرایط‪ ،‬صالحیت‬ ‫تصدی رهبری جامعه را دارا باشد تا بتواند با تشخیص‬ ‫مصلحت اقدام به صدور حکم حکومتی بکند‪.‬‬ ‫ای��ا در قان��ون اساس��ی‪ ،‬تم��ام اختی��ارات‬ ‫ولی فقیه ذکر ش��ده یا با توجه به مطلقه بودن‬ ‫اختیارات ایشان‪ ،‬اختیاراتی فراتر از اختیارات‬ ‫تعریف ش��ده در قانون اساسی نیز برای رهبر‬ ‫قابل تصور است؟‬ ‫‪l‬از خصوصی��ات قانون اساس��ی ما این اس��ت که در‬ ‫عی��ن پذیرش والیت مطلقه‪ ،‬اطالق والیت را ضابطه‏مند‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬در پاس��خ به اینکه چ��را ضابطه‏مند کردن‬ ‫اط�لاق الزم اس��ت بای��د گفت چ��ون از ی��ک طرف‪،‬‬ ‫بر فقیه‪ ،‬رعایت مصالح عمومی مس��لمین الزم است‪ .‬از‬ ‫س��وی دیگر‪ ،‬بر مردم و اقش��ار مختلف مردم از جمله‬ ‫علما و مراجع عظام تقلید الزم اس��ت امر به معروف و‬ ‫نه��ی از منکر و نصیحت و خیرخواهی در مورد رهبر را ‬ ‫ترک نکنند‪ .‬الزمه جمع بین این دو این است که حدود‬ ‫و ثغور اختیارات دقیقا مشخص باشد تا یک شهروند و‬ ‫مرجع تقلید بتواند تش��خیص دهد که ولی فقیه مطابق‬ ‫موازین عمل کرده است تا اینکه نیاز به امر به معروف در‬ ‫مورد او نباش��د یا اینکه مطابق موازین عمل نکرده است‬ ‫ت��ا نیاز به امر معروف درباره او باش��د؛ بنابراین وظایف‬ ‫و اختی��ارات باید ضابطه‏مند باش��د‪ .‬وقتی امکان دعوت‬ ‫ب��ه خیر و امکان امر به معروف وجود دارد که اختیارات‬ ‫ضابطه‏مند باشد؛ از این رو باید ضابطه مشخص باشد تا‬ ‫من بتوانم تشخیص دهم که ولی فقیه‪ ،‬مصالح مسلمین را‬ ‫رعایت کرده است یا خیر‪ .‬بدین منظور قانون اساسی ما‬ ‫اختیارات مطلقه ولی فقیه را ضابطه‏مند کرده است‪ .‬بنده‬ ‫یک تقس��یم‏بندی در اینجا دارم و ان این اس��ت که هر‬ ‫یک از اصول قانون اساس��ی را که در نظر بگیریم‪ ،‬یا این‬ ‫گونه است که مطابق موازین اسالمی و مصالح مسلمین‬ ‫تدوین شده یا اینکه این گونه نیست‪ .‬اگر مطابق موازین‬ ‫اسالمی و مصالح مسلمین است در این صورت‪ ،‬اطاعت‬ ‫و اجرای ان از س��وی ولی فقیه الزم اس��ت‪ ،‬اما اگر یک‬ ‫اصل از اصول قانون اساسی‪ ،‬مطابق موازین شرع نباشد‬ ‫در این صورت دو حالت دارد‪ :‬یا عدم مطابقت با موازین‬ ‫اسالمی‪ ،‬مقطعی است یا عدم مطابقت با موازین اسالمی‬ ‫دائمی است‪ .‬در این حالت اگر مقطعی باشد قانونگذار‪،‬‬ ‫راه حل را مش��خص کرده که عبارت است از بند هشت‬ ‫اصل ‪ 110‬قانون اساسی که مطابق این بند حل معضالت‬ ‫نظام که از طرق عادی و قانونی قابل حل نباشد بر عهده‬ ‫ولی فقیه است که از طریق مجمع تشخیص مصلحت‪ ،‬انها‬ ‫را ح��ل کند‪ .‬اما اگر یکی از اصول به طور دائمی موافقت‬ ‫خود را با مصالح مسلمین از دست داده باشد در اینجا باید‬ ‫این اصل به طور دائم کنار گذاش��ته شود‪ .‬راه حل قانون‬ ‫اساس��ی در اینجا همان اصل ‪ 177‬است که بازنگری در‬ ‫قانون اساس��ی می باش��د‪ .‬بنابرای��ن هر ک��دام از اصول‬ ‫قانون اساسی از سه حالت خارج نیست؛ یا مطابق موازین‬ ‫عمومی و مصالح عمومی اس��ت که ولی فقیه باید ان را‬ ‫اج��را کند‪ ،‬یا اینکه موافق ب��ا موازین عمومی و مصالح‬ ‫عمومی نیست که در این صورت دو حالت دارد‪ :‬یا عدم‬ ‫موافقت دائمی اس��ت که بازنگری قانون اساس��ی پیش‬ ‫می‏اید یا اینکه موقت است که موضوع اجرای بند ‪ 8‬اصل‬ ‫‪ 110‬قانون اساسی است‪ .‬بنابراین‪ ،‬قانون اساسی ما دارای‬ ‫این برجستگی و ویژگی قابل تحسین است که اختیارات‬ ‫مطلقه ولی فقیه را پذیرفته و در عین حال ان را ضابطه‏مند‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫به عنوان اخرین س��وال‪ ،‬گاهی این ش��بهه از‬ ‫س��وی مخالفان مط��رح می‏ش��ود که حکم‬ ‫حکومتی‪ ،‬دخالت در امور قوای دیگر است‪.‬‬ ‫با چه اس��تدالل یا استدالالتی می‏توان به این‬ ‫شبهه پاسخ داد؟‬ ‫‪ l‬از دو زاوی��ه می‏ت��وان به این س��وال پاس��خ داد‪.‬‬ ‫اول اینکه در هر کش��وری در صورت اختالف بین قوا‬ ‫می‏بایس��ت یک قوه یا یک نهاد یا حداقل یک شخص‬ ‫باش��د تا اختالفات بین قوا را ح��ل کند‪ .‬حقوقدانان در‬ ‫این زمینه می‏گویند بر این اس��اس‪ ،‬یکی از راهکارهایی‬ ‫که می‏توان پیش‏بینی کرد وجود قوه تعدیل کننده است‬ ‫که در راس سایر قوا قرار می‏گیرد که در حقیقت‪ ،‬کارش‬ ‫تعدیل کردن رابطه قوای سه گانه و تنظیم روابط و حل‬ ‫اختالفات میان انهاست‪ .‬برای نمونه در برخی از کشورها‬ ‫مثل فرانسه‪ ،‬اختیارات در دست رئیس جمهور است که‬ ‫وقتی خطری ان کش��ور را تهدید ک��رد در ان صورت‪،‬‬ ‫رئیس جمهور جانش��ین هر سه قوه می‏شود و به تنهایی‬ ‫این اختیارات وسیع را بر عهده می‏گیرد‪ .‬در قانون اساسی‬ ‫جمهوری اس�لامی ایران اختیار حل و فصل اختالفات‬ ‫بی��ن قوا براس��اس بند هفت اصل ‪ 110‬قانون اساس��ی‬ ‫برعهده رهبری نظام اس��ت‪ .‬تعبیر این بند این است که‬ ‫تنظیم روابط ق��وا و حل اختالفات میان انها از وظایف‬ ‫رهبری اس��ت‪ .‬وقتی خود قانون به صراحت برای رهبر‬ ‫این اختیار را قرار داده است‪ ،‬از این رو رهبر مجاز است‬ ‫که با ص��دور حکم حکومتی اقدام ب��ه تنظیم روابط و‬ ‫حل و فصل اختالف بین قوای سه گانه کند‪ .‬وقتی رهبر‬ ‫مش��اهده کرد که موضوعی باعث اختالف بین قوا شده‬ ‫یا موجب اختالف خواهد ش��د‪ ،‬می‏تواند با اس��تفاده از‬ ‫حک��م حکومتی اقدام به حل معض��ل کند؛ پس در این‬ ‫صورت‪ ،‬دخالت در قوای دیگر نیست‪ ،‬بلکه اصال وظیفه‬ ‫وی به ش��مار می‏رود و در این ص��ورت معنا ندارد که‬ ‫بگوییم حکم حکومتی دخالت در کار سایر قواست‪ .‬ان‬ ‫دخالتی که مذموم است دخالت یک قوه در قوه یا قوای‬ ‫دیگر اس��ت؛ در حالی که رهبر‪ ،‬مافوق قواست؛ چرا که‬ ‫یک نهاد تعدیل کننده و مشروعیت بخش است‪ .‬بنابراین‪،‬‬ ‫این دخالت نیست‪ .‬بلکه وظیفه رهبر این است که تنظیم‬ ‫کننده روابط باش��د و اختالفات را حل و فصل کند که‬ ‫این تنظیم می‏تواند از راه صدور حکم حکومتی باش��د‪.‬‬ ‫به عن��وان مثال حضرت ام��ام در برخی موارد برای حل‬ ‫اختالف بین قوای سه گانه دستور تشکیل جلسه مشترک‬ ‫بین انها را صادر می‏کردند یا پاره‏ای از اختیارات یک قوه‬ ‫را به ط��ور موقت برعهده قوه دیگری می‏گذاردند؛ مانند‬ ‫واگذاری تعزیرات حکومتی به قوه مجریه؛ در حالی که‬ ‫علی القاعده می‏بایست بر عهده قوه قضائیه باشد‪g .‬‬ ‫‪25‬‬ ‫سیاست‬ ‫عضو کمیسیون حقوقی مجلس‪:‬‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫حکم حکومتی الز م االتباع است‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫‪ 7‬موسی قربانی معتقد است‪« :‬کسانی به دنبال القای حاکمیت دوگانه در نظام ما هستند که به‬ ‫هیچ عنوان اشنایی با ساختار ان ندارند‪ ».‬وی افزود‪« :‬تنظیم روابط بین قوا و حل اختالف بین انها‬ ‫از وظایف و اختیارات رهبری است‪ .‬یعنی رابطه بین قوا و رهبری عرضی تعریف نشده است‬ ‫که انجام امور موجب تداخل در اختیارات شود‪ ».‬عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس‬ ‫تصریح کرد‪« :‬مشی امام(ره) دفاع از دولت و سایر قوا بود‪ ،‬اما در جای خود نصیحت هم به انها‬ ‫می کردند‪ .‬حتی اگر الزم بود تشر هم به مقامات مربوطه می زدند‪ .‬درصورتی که امور اصالح‬ ‫نمی شد براساس وظیفه ای که داشتند حکم صادر می کردند‪ ».‬وی حکم حکومتی را الزم االتباع‬ ‫خواند و تاکید کرد‪« :‬عدم توجه به ان پیگرد قضایی در پی دارد‪».‬‬ ‫اقای قربانی! چرا حاکمیت دوگانه در نظام‬ ‫جمهوری اسالمی امکان وقوع ندارد؟‬ ‫‪l‬کس��انی به دنب��ال حاکمی��ت دوگان��ه در نظ��ام‬ ‫جمهوری اسالمی هستند که به هیچ عنوان اشنایی با‬ ‫مکانیزم و س��اختار نظام ما ندارند‪ .‬وقتی در کشور ما‬ ‫تفکیک قواس��ت و در راس کش��ور جایگاهی به نام‬ ‫رهبری وجود دارد‪ ،‬این کار شدنی نیست‪ .‬ضمن انکه‬ ‫جایگاه رهبری در طول اختیارات قواست‪ .‬بنابر دالیل‬ ‫یاد ش��ده مطرح کردن مقول��ه حاکمیت دوگانه هیچ‬ ‫منطقی ندارد‪.‬‬ ‫‪26‬‬ ‫ش��ما از کامل و ش��فاف بودن قانون اساسی‬ ‫ی یاد کردید‪ ،‬تفکیک ارکان‬ ‫جمهوری اس�لام ‬ ‫نظام در ان چگونه دیده شده است؟‬ ‫‪l‬قانون اساس��ی ما از مستحکم ترین قانون های اساسی ‬ ‫موجود در دنیاس��ت‪ .‬ای��ن قانون به رغ��م انکه انحالل‬ ‫مجلس را به هیچ وجه مورد اشاره قرار نداده‪ ،‬ولی اجرای‬ ‫اصول ان از س��وی قوا بن بستی را هم در کشور به وجود‬ ‫نمی اورد‪ .‬یعنی مترقی ترین قانون اساسی برای برون رفت‬ ‫از حوادث س��خت و بحران هاست‪ .‬بنابراین کسانی که‬ ‫به دنبال القای حاکمیت دوگانه در نظام اسالمی ما هستند‬ ‫هیچ اطالعی از س��اختار جمهوری اس�لامی ندارند و‬ ‫مذبوحانه تالش هایی را انجام می دهند تا به نان و نوایی‬ ‫برسند‪ ،‬اما موفق نبوده و نخواهند بود‪.‬‬ ‫به شفاف بودن و مترقی بودن قانون اساسی اشاره‬ ‫کردید‪ ،‬ممکن اس��ت درباره حدود اختیارات و‬ ‫مرزبندی در قانون اساسی توضیح دهید؟‬ ‫‪l‬اگر مس��ئولیت ها را به دو رده تقسیم کنیم‪ ،‬رده باالیی‬ ‫اختیارات رهبری اس��ت که به ص��ورت طولی با قوای‬ ‫سه گانه تعریف شده است‪ .‬به عبارت دیگر باالترین مقام‬ ‫در نظام جمهوری اسالمی جایگاه رهبری است و سایر‬ ‫دستگاه ها و قوا به رهبری پاسخگو هستند‪.‬‬ ‫رابط��ه بی��ن رهب��ری و رئیس جمه��ور در‬ ‫قانون اساسی چگونه تعریف شده است؟‬ ‫‪l‬رابطه بین این دو جایگاه عرضی تعریف نشده است که‬ ‫انجام امور موجب تداخل در اختیارات شود‪ .‬رهبری در‬ ‫جایگاه باالتری قرار دارند بنابراین فرامین رهبری مافوق‬ ‫دولت اس��ت‪ .‬وقتی مرجعی موج��ب حل اختالف بین‬ ‫قوای سه گانه می شود یعنی اینکه دستور وی باالتر از سه‬ ‫قوه است و هرچه بگوید برای سایرین الزم االجراست‪.‬‬ ‫تنظیم روابط بین قوا همان حل اختالف است؟‬ ‫‪l‬بله‪ ،‬اصول ‪ 59 ،58 ،57‬و ‪ 110‬قانون اساسی به حدود‬ ‫وظایف رهبری تصریح دارد‪ .‬تنظیم روابط بین قوا و حل‬ ‫اختالف بین انها از وظایف و اختیارات رهبری اس��ت‪.‬‬ ‫وقتی می گویند مرجع حل اختالفات دادگس��تری است‬ ‫یعن��ی اینکه وقتی مردم به دادگاه مراجعه می کنند هرچه‬ ‫قاضی حکم داد الزم االتباع است‪ .‬معنا ندارد اصحاب دعوا‬ ‫با دادگاه اختالف پیدا کنند‪ .‬هرچه رئیس دادگاه گفت باید‬ ‫انجام شود‪ .‬بنابراین رهبری در طول قوای سه گانه تعریف‬ ‫ش��ده و مسئول تنظیم روابط بین سه قوه است و هر چه‬ ‫گفت از سوی انها الزم االتباع است‪ .‬براساس توضیحاتی‬ ‫ک��ه دادم اخت�لاف بین رهب��ری با یکی از ق��وا و بروز‬ ‫حاکمیت دوگانه اصال و ابدا قابلیت بروز و ظهور ندارد‪.‬‬ ‫چون او باالتر از اینهاست‪ .‬در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫با وج��ودی که مردم از بی��ن کاندیداها به فرد اصلح رای‬ ‫می دهند اما تنفیذ منتخب مردم با رهبری است‪ .‬اگر دیوان‬ ‫عدالت اداری کش��ور یا مجلس رای به عدم صالحیت‬ ‫رئیس جمهور داد‪ ،‬باز در اجرای ان تنفیذ رهبری صورت‬ ‫می گی��رد‪ .‬یعنی تا رهب��ری تنفیذ نکنند حکم مجلس یا‬ ‫دیوان عدالت اداری قابلیت اجرا پیدا نمی کند‪.‬‬ ‫بنابراین باالترین جایگاه نظام در اختیار رهبری اس��ت‬ ‫و ق��وای س��ه گانه در رده پایین تر ق��رار دارند که روابط‬ ‫فی مابین انها نیز تعریف ش��ده اس��ت‪ .‬ام��ور اجرایی‪،‬‬ ‫قضایی و تقنین��ی به ترتیب در اختیار قوه مجریه‪ ،‬قضائیه‬ ‫و مقننه اس��ت‪ .‬یعن��ی حدود اختیارات و ش��رح وظیفه‬ ‫انها روش��ن ب��وده‪ ،‬اما ش��اید در جاهایی ب��ا یکدیگر‬ ‫بر سر انجام کار کشوری اختالف کنند و هریک ان کار‬ ‫را در چارچ��وب اختیارات خ��ود بداند‪ ،‬در اینجا هرچه‬ ‫مقام معظم رهبری نظر دادند فصل الخطاب است‪.‬‬ ‫ام��ام(ره) در قب��ال دولت های مختلف چگونه‬ ‫مش��ی ای داش��تند‪ ،‬باالخره دولت های موقت‪،‬‬ ‫بنی صدر‪،‬شهیدرجاییوحضرتایت اهللخامنه ای‬ ‫در دوره حیات ایش��ان مسئولیت امور اجرایی‬ ‫کشور را بر عهده داشتند‪ .‬امام(ره) با این دولت ها‬ ‫چه رفتاری داشتند؟‬ ‫‪l‬تقریب��ا می ت��وان گف��ت ک��ه مش��ی ام��ام(ره) و‬ ‫مقام معظم رهبری مثل هم است‪ .‬یعنی وقتی وصیت نامه‬ ‫امام(ره) مطالعه شود و سخنرانی های مقام معظم رهبری‬ ‫نیز مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد‪ ،‬مشخص می شود‬ ‫که رویه انها در قبال دولت ها مش��ترک اس��ت‪ .‬امام(ره)‬ ‫از دولت ه��ا حمایت می کردند‪ ،‬حتی اگر رویکرد انها را‬ ‫قبول نداشتند و خود به رئیس جمهور منتخب مردم رای‬ ‫نداده بودند تا زمانی ک��ه دولت قانون را اجرا می کرد از‬ ‫رئیس جمهور حمایت و پشتیبانی الزم و کافی را داشتند‪.‬‬ ‫امام(ره) در دوره ریاس��ت جمهوری بنی صدر تعدادی از‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫مس��ئولیت های خود را به وی واگذار کرد اما وقتی دید‬ ‫کارها را خراب می کند اختیارات خود را از رئیس جمهور‬ ‫وقت پس گرفت‪ .‬امام(ره) ضمن حمایت از دولت ها‪ ،‬به‬ ‫انها نصیحت نیز می کرد‪.‬‬ ‫اما زمانی که بنی ص��در از حدود اختیارات خود خارج‬ ‫ش��ده بود و این کار هنگام جنگ به ضرر کشور و نظام‬ ‫تمام می شد مصوبه عدم کفایت سیاسی رئیس جمهور به‬ ‫امضای بنیانگذار جمهوری اسالمی رسید و بنی صدر از‬ ‫ریاست جمهوری برکنار شد‪.‬‬ ‫بنابراین مشی امام(ره) دفاع از دولت و سایر قوا بود اما در‬ ‫جای خود به انها نصیحت هم می کردند‪ .‬حتی اگر الزم‬ ‫بود تشر هم به مقامات مربوطه می زد‪ .‬درصورتی که امور‬ ‫اصالح نمی شد براساس وظیفه ای که داشتند حکم صادر‬ ‫می کردند‪ .‬مثال این احکام در مورد تایید یا نحوه برگزاری‬ ‫انتخابات وجود داشت‪.‬‬ ‫ای��ن احکام در قالب حک��م حکومتی صادر‬ ‫می شد؟‬ ‫‪l‬بله‪ ،‬یادم هست در نخست وزیری میرحسین موسوی‬ ‫در مرحله دوم همین طوری شد‪ ،‬یک عده از نمایندگان‬ ‫نامه نوشتند امام(ره) هم نظر به تداوم دوره نخست وزیری‬ ‫دادند اما این حکم حکومتی نبود ولی تبعیت شد‪ .‬بنابراین‬ ‫امام(ره) از دولت ها و سایر قوا هم حمایت کردند و هم‬ ‫خطاب به انها تذکر دادند و حتی در جایی مس��ئوالن را‬ ‫خواستند و انها را توبیخ کردند‪.‬‬ ‫رویه مقام معظم رهبری در تعامل با دولت ها‬ ‫چگونه بوده است؟‬ ‫‪l‬به نظر من ایش��ان نیز ادامه رویه و مش��ی امام(ره) را‬ ‫دنبال کردند‪ .‬در زمان ایش��ان س��ه رئیس دولت متفاوت‬ ‫روی کار امدن��د‪ .‬مقام معظم رهبری از هر س��ه دولت‬ ‫ی و احمدی نژاد حمایت کردند‪ .‬البته دولت‬ ‫ هاشمی‪ ،‬خاتم ‬ ‫احمدی نژاد مقداری بیشتر از پشتیبانی معظم له برخوردار‬ ‫ب��ود‪ .‬ان هم به این دلیل ک��ه اوال دیدگاه های دولت وی‬ ‫ب��ه دیدگاه های رهبری نزدیک تر ب��ود‪ .‬به عبارت دیگر‬ ‫ش��عارهایی نظیر استکبار س��تیزی‪ ،‬لزوم توجه به مناطق‬ ‫محروم و عدالت محوری از شعارهای مدنظر رهبری بود‪.‬‬ ‫ثانیا دولت احمدی نژاد در قیاس با س��ایر دولت ها بیشتر‬ ‫مورد تهاجمات رسانه ای قرار داشته است‪.‬‬ ‫بنابراین مقام معظم رهب��ری برای ایجاد تعادل‪ ،‬حمایت‬ ‫بیش��تری را از دولت نه��م و دهم اب��راز کردند‪ .‬در کل‬ ‫مق��ام معظم رهبری مانند همان رویه امام(ره) را در قبال‬ ‫دولت ها پیش گرفتند‪ .‬البته دفاع ایشان از ارکان نظام تنها‬ ‫به دولت معطوف و منحصر نبوده اس��ت‪ .‬بلکه مجلس‬ ‫شش��م نیز ب��ا ان هم��ه انحرافاتی که داش��تند هیچ گاه‬ ‫مقام معظم رهبری جل��وی انها قرار نگرفتند‪ .‬در برخی‬ ‫موارد تذکر‪ ،‬اگر توجه نشد نامه کتبی نوشتند‪.‬‬ ‫بنابراین رهب��ر معظم انقالب براس��اس مصلحت نظام‬ ‫اق��دام الزم را در اداره امور کش��ور و بالندگی و پویایی‬ ‫نظام جمهوری اس�لامی ایران انجام می دهند‪ .‬در قانون‬ ‫اساس��ی جایگاه مجمع تش��خیص مصلح��ت نظام در‬ ‫زیرمجموعه رهبری تعریف شده است‪ .‬از این رو ایشان‬ ‫اعضای مجم��ع را تعیین می کنند و بعد از تایید رهبری‬ ‫مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام قابل اجراست‪.‬‬ ‫در واقع تنظیم روابط بین قوا و تشخیص مصلحت نظام‬ ‫با رهبری است‪.‬‬ ‫ش��ما در مجلس شش��م نیز حضور داش��تید‬ ‫برخی نماین��دگان ان دوره هم خود را درون‬ ‫نظام تعریف می کردن��د و هم به دنبال تحقق‬ ‫اهداف و منوی��ات قدرت های غربی در نظام‬ ‫جمهوری اسالمی بودند‪ ،‬این افراد با رویکرد‬ ‫دوگانه چطور نتوانستند موفق شوند؟‬ ‫‪l‬در کشور ما بعد از پیروزی انقالب یکسری اشخاص‬ ‫رسما توسط مردم از صحنه مدیریتی کشور خارج شدند‪.‬‬ ‫در مقطعی انها مجدد از پنجره وارد شدند و به نهادهای‬ ‫حاکمیتی مجلس و دولت ورود کردند‪.‬‬ ‫در واق��ع اهداف اس��تکبار از طریق اینها می خواس��ت‬ ‫عملیاتی ش��ود‪ .‬انها مسائلی را مطرح کردند که تا حدی‬ ‫م��ورد پذیرش مردم قرار گرفت‪ ،‬اما این س��یر به جایی‬ ‫رس��ید که باطن خواس��ته های ان افراد علنی شد‪ ،‬مثال‬ ‫اصالح قانون اساسی را مطرح کردند‪.‬‬ ‫یعنی همان طرح لوایح دوگانه و انجام مانور‬ ‫تبلیغاتی روی ان؟‬ ‫‪l‬نه ان یک مورد بود‪ ،‬مسائل دیگری هم وجود داشت‪.‬‬ ‫ش��عار انها اصالح قانون اساسی بود‪ .‬این کار با تصویب‬ ‫لوایح دوگانه انجام نمی ش��د‪ .‬به واق��ع درصدد اصالح‬ ‫اصول مربوط به اسالمیت نظام‪ ،‬نیروهای مسلح‪ ،‬شورای‬ ‫نگهبان و رهبری بودند‪ .‬حتی بیرون مجلس نیز که برخی‬ ‫ی می گفتند اصالحات در‬ ‫دولتی ه��ا از جمله اقای خاتم ‬ ‫چارچوب قانون اساس��ی مدنظر است‪ ،‬این افراد سریع‬ ‫موضع می گرفتند که خیر‪ ،‬خود قانون اساس��ی مشمول‬ ‫اصالحات اس��ت‪ .‬به عبارت دیگر انها معتقد بودند که‬ ‫اصالحات در چارچوب قانون اساس��ی خواست انها را‬ ‫تامین نمی کند بنابراین اول باید خود قانون اساسی اصالح‬ ‫شود‪.‬‬ ‫ای��ن طیفی ک��ه از ان صحبت می کنید داخل‬ ‫مجلس بودند یا داخل دولت؟‬ ‫‪l‬طیف یاد ش��ده بیش��تر در مجلس بودند اما با دولت‬ ‫هماهنگ عم��ل می کردن��د‪ .‬از انجا که ارتب��اط دولت‬ ‫ب��ا رهبری بیش��تر بود‪ ،‬رهب��ر انقالب ب��ا انها صحبت‬ ‫می کردند بنابراین نصیحت های ایش��ان بیشتر از سوی‬ ‫دولتی ه��ا در کاره��ا و موضعگیری ه��ا لحاظ می ش��د‪.‬‬ ‫خ��ود خاتمی بیش��تر به مس��ائل مدنظر رهب��ری توجه‬ ‫می ک��رد‪ .‬ام��ا گاهی زورش به دوس��تانش نمی رس��ید‪.‬‬ ‫خ��رداد م��اه چه��ار س��ال پی��ش‪ ،‬یعن��ی س��ال اخر‬ ‫مجل��س هفت��م نماین��دگان مجل��س ب��ه حض��ور‬ ‫مقام معظم رهبری رس��یدند‪ ،‬ایش��ان انجا فرمودند که‬ ‫ص��دای عمومی مجلس شش��م مخالف مصال��ح نظام‬ ‫جمهوری اسالمی ایران بود‪ .‬یعنی تا اینجا مجلس پیش‬ ‫رفته بود که مقام معظم رهب��ری این عبارت را برای ان‬ ‫دوره مجلس ش��ورای اس�لامی به کار بردند‪ .‬به نظر من‬ ‫برخی از اینها صرفا منویات استکبار جهانی و نظام سلطه‬ ‫را پیگی��ری می کردند‪ .‬چون تصمیماتی در پش��ت پرده‬ ‫گرفته بودند که دیگر حت��ی از حزب اهلل لبنان و جنبش‬ ‫مقاومت اسالمی حماس در فلسطین حمایت نشود‪ .‬این ها‬ ‫مسائلی نبود که مورد تایید ملت ایران باشد اما از طرف‬ ‫تئوریسین های جریان اصالحات طرح می شد و اکثریت‬ ‫مجلس شش��م ان را دنب��ال می ک��رد‪ .‬در ان دوره حتی‬ ‫پیگیری برنامه های هس��ته ای از تریبون مجلس محکوم‬ ‫ش��د‪ .‬ارمان های امام(ره) بارها از س��وی این طیف زیر‬ ‫س��وال رفت‪ .‬بودند کسانی که در تسخیر النه جاسوسی‬ ‫نقش افرین��ی کردند اما خیلی راحت از اقدام خود تبری‬ ‫جس��تند یا از ان اظهار پش��یمانی کردند‪ .‬می توان گفت‬ ‫با این همه انحرافات‪ ،‬هوش��یاری مردم و تبعیت انها از‬ ‫مقام عظمای والیت باعث شد تا نظام جمهوری اسالمی‬ ‫ از ان ورطه به سالمت خارج شود‪.‬‬ ‫درباره تفکی��ک احکام رهبری ب��ه مولوی و‬ ‫ارش��ادی چه نظری داری��د؟ موضوعی که از‬ ‫سوی برخی افراد خاص مطرح می شود‪.‬‬ ‫‪l‬برخ��ی بین نظر معظم ل��ه و حکم حکومتی تفکیک‬ ‫قائل می ش��وند‪ .‬اما به نظر من این حرف ها برای فرار از‬ ‫مسئولیت گفته می شود‪ .‬رهبری در نظام ما در جایگاهی‬ ‫اس��ت که اگر موضعی گرفتند حتما بای��د مورد توجه‬ ‫مس��ئوالن ذی ربط قرار گیرد‪ .‬گاهی خود ایشان تصریح‬ ‫می کنند که در مساله ای نظری ندارند اما در مورد بعضی‬ ‫موضوع��ات ش��اید به لح��اظ برخی ن��کات در کارها‬ ‫اش��اره یا تاکید کنند‪ .‬این جور مواقع مسئوالن باید روی‬ ‫نظرات داده ش��ده کار کارشناسی انجام دهند و نتیجه را‬ ‫به مقام معظم رهبری گزارش کنند تا مشخص شود در‬ ‫مقام اجرا چه موانع یا مصالحی وجود دارد‪ .‬اما برخی برای‬ ‫فرار از مسئولیت‪ ،‬فرمایشات معظم له را به ارشادی‪،‬‬ ‫مولوی و حکم حکومتی تقسیم بندی می کنند‪ .‬مواضع‬ ‫رهبری ب��دون دلیل اتخاذ نمی ش��ود‪ .‬یعنی روی ان‬ ‫نظراتی که ارائه می ش��ود حتما کار کارشناسی انجام‬ ‫شده است‪ .‬حتی بودند مسئوالنی که اول به فرمایشات‬ ‫مقام معظم رهبری عنای��ت الزم را نکردند اما بعد از‬ ‫مدتی متوجه نکات و ظرائف نظرات ایش��ان شدند‪.‬‬ ‫فرامین رهبری به هرروی باید در امور کش��ور لحاظ‬ ‫شود حتی انهایی که جنبه ارشادی و توصیه ای دارد‪.‬‬ ‫اق��ای قربان��ی! در صحبت ه��ای خود به‬ ‫جایگاه حکم حکومتی در قانون اساس��ی‬ ‫اش��اره کردید‪ ،‬تعریف ان در فقه سیاسی‬ ‫اسالم چگونه است؟‬ ‫‪l‬فقیه اختیاراتی دارد که ش��امل حکم و فتواس��ت‪.‬‬ ‫حک��م به چیزی می گویند که باید هم��ه ان را انجام‬ ‫دهند‪ .‬مثال در مورد رویت هالل ماه فقیه جامع الشرایط‬ ‫حکم می دهد نه فتوا‪.‬‬ ‫حک��م حکومت��ی فق��ط مخص��وص به‬ ‫والیت فقیه است؟‬ ‫‪l‬حکم حکومتی در اختیار حاکم اس�لامی اس��ت‪.‬‬ ‫حاکم است که حکم می دهد‪ ،‬در گذشته که حکومت‬ ‫تشکیل نشده بود مرجع تقلید اعظم حکم می کرد‪ .‬اما‬ ‫االن که نظام جمهوری اسالمی بر سر کار است حکم‬ ‫ی است‪.‬‬ ‫حکومتی در اختیار حاکم اسالم ‬ ‫فتوای حاکم اس�لامی ب��ا حکم حکومتی‬ ‫ایشان فرق دارد؟‬ ‫‪l‬بله‪ ،‬فتوی یک نظریه فقهی است که برای مقلدین‬ ‫الزم التباع است اما حکم حکومتی شامل همه ملت و‬ ‫طبقات اجتماعی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬صنفی و فرهنگی می شود‪.‬‬ ‫مق��ام معظم رهبری در چه زمینه هایی تا به‬ ‫حال حکم حکومتی دادند؟‬ ‫‪l‬در مجلس ششم چند مورد پیش امد‪ .‬یکی مربوط‬ ‫به مساله مطبوعات بود‪ .‬مجلس پنجم اواخر دوره خود‬ ‫قان��ون مطبوعات را تصویب کرد که مجلس شش��م‬ ‫می خواست ان را مورد بازنگری قرار دهد‪...‬‬ ‫حتی تایید نتیجه انتخابات مجلس ششم در‬ ‫تهران گویا با حکم حکومتی انجام شد؟‬ ‫‪l‬بله‪ ،‬همین طور است‪ .‬بعد از ان طرح اصالح قانون‬ ‫مطبوعات بود ک��ه ابتدا مقام معظم رهبری درباره ان‬ ‫تذکر دادند‪ ،‬اما اکثریت نمایندگان توجه نکردند‪ ،‬بعد‬ ‫معظم له حکم حکومتی دادند که ایشان طی ان حکم‬ ‫اصالح قانون یاد ش��ده را خالف ش��رع و مصلحت‬ ‫خواندند‪ .‬البت��ه در تایید صالحیت برخ��ی افراد در‬ ‫انتخابات مختلف و انجام برخی امور احکام حکومتی‬ ‫صادر شده است‪.‬‬ ‫ب��رای جمع بن��دی مباح��ث‪ ،‬تبعی��ت از‬ ‫حکم حکومتی در دس��تگاه های اجرایی‪،‬‬ ‫قانونگذاری و قضایی باید چگونه باشد؟‬ ‫‪l‬اساسا تبعیت از قانون یک امر اجتناب ناپذیر است‪.‬‬ ‫یعنی عقل انسان حکم می کند هر چیزی که جایگاه‬ ‫قانون��ی پیدا می کند الزم االتباع باش��د وگرنه هرج و‬ ‫م��رج به وجود می اید‪ .‬بنابرای��ن عقل ایجاب می کند‬ ‫که هر فرمانی صادر می ش��ود فرد مسئول به ان عمل‬ ‫کند‪ .‬در خصوص فرامین رهبری نیز با توجه به اینکه‬ ‫عموما خطاب به قوای س��ه گانه است اگر قرار باشد‬ ‫ی در امور مملکت‬ ‫مورد توج��ه قرار نگیرد بی نظم�� ‬ ‫پی��ش می اید که نتیجه ای جز ش��ورش‪ ،‬اغتش��اش‪،‬‬ ‫نابسامانی و فساد در پی نخواهد داشت‪.‬‬ ‫عدم توجه به حکم حکومتی می تواند پیگرد‬ ‫قضایی در پی داشته باشد؟‬ ‫‪ l‬حتما‪ ،‬در قانون مجازات اس�لامی امده اس��ت‬ ‫هرکس در برابر امر قانونی مقاومت و از قدرت خود‬ ‫در تمرد از اجرای قانون سوءاس��تفاده کند‪ ،‬برای وی‬ ‫مجازات در نظر گرفته شده است‪g .‬‬ ‫‪27‬‬ ‫بین الملل‬ ‫نظریه ها‬ ‫دیگر‬ ‫تحولی در‬ ‫نگاه‬ ‫تحوالت خاورمیانه بر اساس رهیافت های رئالیستی در مقاله ای از ابراهیم متقی‬ ‫‪1‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫‪28‬‬ ‫طغیان قدرت‬ ‫ش��کل گیری هر تحول بین المللی‬ ‫انعکاس معادله قدرت بین بازیگرانی‬ ‫است که در حوزه داخلی‪ ،‬منطقه ای و‬ ‫جهانی ایفای نقش می نمایند‪ .‬این امر‬ ‫نشان می دهد که نمی توان مولفه های‬ ‫متنوع تشکیل دهنده تحوالت خاورمیانه را صرفا براساس‬ ‫یک موضوع م��ورد ارزیابی قرار داد‪ .‬معادله قدرت زمانی‬ ‫ش��کل می گی��رد ک��ه طی��ف متنوع��ی از موضوعات‬ ‫سیاسی‪،‬اقتصادی‪ ،‬امنیتی و راهبردی ایفای نقش می نمایند‪.‬‬ ‫به طورکلی‪،‬رئالیست هاتوجهکمتریبهنقشعواملداخلی‬ ‫در بحران های منطق��ه ای و بین المللی دارند‪ .‬انان هرگونه‬ ‫دگرگونی سیاسی را انعکاس معادله قدرت در روند رقابت‬ ‫دولت ها (‪ )states‬می دانند‪ .‬طبیعی است که معادله قدرت‬ ‫سیاسی و امنیتی کشورها تحت تاثیر موضوعات مختلفی از‬ ‫جمله نقش بازیگران داخل��ی و چگونگی ارتباط انان با‬ ‫ساختار داخلی و نهادهای بین المللی قرار خواهد داشت‪ .‬در‬ ‫این مقاله تالش می شود تا تحوالت خاورمیانه بر اساس‬ ‫معادله قدرت و توان تاثیرگذار بازیگران تبیین گردد‪.‬‬ ‫درباره ریش��ه های تاریخی و سیاس��ی بحران خاورمیانه‪،‬‬ ‫تفاس��یر متفاوتی وجود دارد‪ .‬امریکایی ها تالش دارند تا‬ ‫حوادث خاورمیانه را انعکاس بحران مشروعیت معرفی‬ ‫نمایند‪ .‬در حالی که کشورهای اروپایی تحوالت خاورمیانه‬ ‫را بر اس��اس ضرورت های ژئوپلتیکی مورد ارزیابی قرار‬ ‫می دهند‪ ،‬رویکرد کش��ورهای اتحادیه عرب بر اس��اس‬ ‫جابه جایی نخبگان قرار دارد‪ .‬انان بر این اعتقادند که رهبران‬ ‫سیاسی کش��ورها و بس��یاری دیگر از رهبران خاورمیانه‬ ‫تمایلی به هماهنگ س��ازی خود با ضرورت های جامعه‬ ‫ملل و مصوب��ات اتحادیه عرب ندارند‪ .‬بنابراین‪ ،‬مقابله با‬ ‫انان اجتناب ناپذیر خواهد بود‪ .‬الزم به توضیح اس��ت که‬ ‫کشورهای بحران زده رویکرد متفاوتی در ارتباط با تحوالت‬ ‫خاورمیانه دارند‪ .‬انان نقش مداخله گر قدرت های بزرگ را‬ ‫برجستهمی سازند‪.‬‬ ‫به ط��ور مثال مورت��ون کاپالن که در زم��ره نظریه پردازان‬ ‫س��اختارگرا در روابط بین الملل قرار دارد‪ ،‬این موضوع را‬ ‫مطرح می کند که هر گاه حمایت فراگیری از قدرت مسلط‬ ‫منطقه ای به انجام رس��د‪ ،‬در ان شرایط‪ ،‬کشورهای حامی‬ ‫ بازیگری که از قدرت بیشتر برخوردار می شود‪ ،‬در مرحله‬ ‫بعدی با جلوه هایی از تهدید روبه رو خواهند شد‪ .‬وی در‬ ‫این ارتباط صراحتا تاکید نمود که «ضعیف ترین بازیگر با‬ ‫پیوستن به یک بازیگر نسبتا قوی و مسلط‪ ،‬صرفا شرایطی‬ ‫ایجاد می کند که در ان قربانی بعدی خواهد شد‪».‬‬ ‫تاریخ تحوالت منطقه ای خلیج فارس نشان می دهد که‬ ‫کویت به عن��وان ضعیف ترین حلقه امنیتی خلیج فارس‬ ‫محسوب می شود که در دوران جنگ تحمیلی علیه ایران‬ ‫از صدام حسین حمایت نظامی‪ ،‬اقتصادی و سیاسی به عمل‬ ‫اورد‪ .‬این امر در ارتباط با سرنوش��ت سیاس��ی و امنیتی‬ ‫کش��ورهایی همانند کویت و عربستان سعودی قابلیت‬ ‫اطالق دارد‪ .‬زیرا کش��ورهای یاد ش��ده در دوران جنگ‬ ‫تحمیلی عراق علیه ایران‪ ،‬بیشترین حمایت اقتصادی و‬ ‫دیپلماتیک را از صدام حسین به انجام رساندند‪ .‬بنابراین‬ ‫طبیعی به نظر می رس��د که در دوران بعد از پایان جنگ‬ ‫عراق علیه ایران‪ ،‬صدام حس��ین درص��دد بهره گیری از‬ ‫فرصتی برای اش��غال متحدین سابق خود باشد‪ .‬این امر‬ ‫به عن��وان واقعی��ت اجتناب ناپذیر سیاس��ت بین الملل‬ ‫محسوب می شود‪ .‬زیرا در شرایط عدم موازنه‪ ،‬واحدهای‬ ‫سیاسی ضعیف تر در نظام های منطقه ای با تهدیدات امنیتی‬ ‫بیشتری روبه رو می شوند‪ .‬انتخاب هر گونه الگوی کنش‬ ‫در رفتار منطقه ای باید به گونه ای باشد که ائتالف امنیتی‬ ‫با کش��وری که از قدرت فراگیر برخوردار است‪ ،‬منجر‬ ‫به برهم خوردن موازنه قدرت نش��ود‪ .‬موازنه امنیتی در‬ ‫محیطی که با جلوه هایی از بحران و ناپایداری سیاس��ی‬ ‫روبه روس��ت‪ ،‬زمینه ساز ش��کل گیری تهدیدات تصاعد‬ ‫یابنده علیه سایر بازیگران منطقه ای می شود‪ .‬عراق به این‬ ‫دلیل از حمله نظامی به عربستان سعودی خودداری نمود‬ ‫و کوی��ت را انتخاب کرد که اش��غال کویت برای وی از‬ ‫امکان پذیری و توجیه تاریخی بیش��تری برخوردار بود‪.‬‬ ‫به همین دلیل است که در سال ‪ ،1990‬کویت در معرض‬ ‫حمل��ه نظام��ی عراق ق��رار گرفت‪ .‬اگر صدام حس��ین‬ ‫ش��ش ماه در کویت باقی می مان��د و هیچ گونه واکنش‬ ‫بین المللی علیه ان کشور به انجام نمی رسید‪ ،‬در ان شرایط‬ ‫امکان حمله نظامی دیگری به عربس��تان سعودی وجود‬ ‫داشت‪ .‬این امر نشان می دهد که رویکرد مورتون کاپالن‬ ‫درباره فرایندهای کنش بازیگران مسلط علیه بازیگرانی که‬ ‫در دوران تاریخی گذشته به ائتالف با ان بازیگر مبادرت‬ ‫نموده اند‪ ،‬امری واقعی و تاریخی است‪.‬‬ ‫س��ومین مرحله عدم توازن در امنیت منطقه ای را می توان‬ ‫مربوط به سال ‪ 2011‬دانست‪ .‬در این مقطع زمانی‪ ،‬شاهد‬ ‫تحوالت سیاس��ی‪ ،‬اجتماعی و فرهنگی در بس��یاری از‬ ‫کش��ورهای منطقه ای خاورمیانه بوده ایم‪ .‬موج سیاسی و‬ ‫اجتماعی جدید در کشورهای خاورمیانه ماهیت هویتی‬ ‫دارد‪ .‬ضرورت های هویت گرایی در کش��ورهایی همانند‬ ‫اردن‪ ،‬بحرین و عربس��تان ایج��اب می کند که جلوه هایی‬ ‫جدید از تغییر سیاسی برای افزایش مشارکت گروه های‬ ‫حاشیه ای فراهم شود‪ .‬عربس��تان سعودی تالش نمود تا‬ ‫از الگوی بازیگر مسلط بین کشورهای شورای همکاری‬ ‫خلیجفارسبهره گیرینماید‪.‬‬ ‫‪ -1‬ارزیابی معادله توازن قدرت منطقه ای و تحوالت‬ ‫خاورمیانه‬ ‫باری بوزان در مطالعات خود درباره شکل بندی قدرت و‬ ‫امنی��ت در خاورمیانه و خلیج فارس‪ ،‬این موضوع را مورد‬ ‫توجه و تحلیل قرار می دهد که مجموعه امنیت منطقه ای‬ ‫خاورمیانه نمونه بارز ش��کل گیری یک منازعه است‪ .‬این‬ ‫منازعه به اندازه ای بزرگ‪ ،‬پیچیده‪ ،‬گسترده و فراگیر است‬ ‫که ویژگی های یک نوع تضاد هویتی را منعکس می سازد‪.‬‬ ‫احس��اس ناامنی منطقه ای توس��ط بازیگران خاورمیانه و‬ ‫خلیج فارس را می توان در زمره عوامل تهدیدکننده فضای‬ ‫امنیتی دانست‪ .‬طبعا در چنین شرایطی‪ ،‬تهدیدات امنیتی‬ ‫بازتولید می شود‪ .‬برای کنترل چنین فرایندی الزم است تا‬ ‫از ابزارهای قدرت برای متوازن س��ازی الگوی تعامل بهره‬ ‫گرفت‪ .‬این امر نماد توازن منطقه ای محسوب می شود‪ .‬برای‬ ‫اینکه توازن قدرت از ثبات و پایداری بیشتری برخوردار‬ ‫باشد‪ ،‬الزم است تا سازماندهی ان به گونه ای انجام پذیرد که‬ ‫مبتنی بر ساختار توازن قدرت باشد‪ .‬ویژگی اصلی ساختار‬ ‫توازن قدرت ان اس��ت که تعادل رفتار و قدرت در کنش‬ ‫بازیگران منطقه ای و قدرت های بزرگ حفظ شود‪ .‬این امر‬ ‫در ش��رایطی حاصل می شود که زیرساخت های امنیتی و‬ ‫راهبردی ذیل حاصل گردد‪.‬‬ ‫«سیاست قدرت»‬ ‫جایگزین معادله «توازن‬ ‫قدرت» گردیده است‪ .‬هر‬ ‫کشوری تالش می کند تا‬ ‫قابلیت هایاستراتژیک‬ ‫خود را افزایش دهد‪ .‬این‬ ‫امر بدون توجه به احساس‬ ‫و ادراک امنیتی سایر‬ ‫کشورها انجام می گیرد‬ ‫بین الملل‬ ‫ب‪ -‬کنترل نقش بازیگران مداخله گر بین المللی‬ ‫ب��ه همان گونه ای ک��ه توازن قدرت بر اس��اس الگوهای‬ ‫هژمونیک گرای��ی بازیگران منطقه ای برهم می خورد‪ ،‬باید‬ ‫بر این امر تاکید داش��ت که افزای��ش نقش مداخله گرای‬ ‫بازیگران بین المللی منجر به تغییر در تعادل‪ ،‬ثبات و نظم‬ ‫امنیتی مناطقی می شود که از اهمیت و مطلوبیت ژئوپلتیکی‬ ‫برخوردارن��د‪ .‬فرایندهای تاریخی نظام بین الملل نش��ان‬ ‫می دهد که جلوه هایی از تالش دائمی بازیگران مسلط نظام‬ ‫جهانی برای کنترل محیط امنیتی خلیج فارس و خاورمیانه‬ ‫وجود داشته است‪ .‬طبیعی است که این امر معادله قدرت‬ ‫منطقه ای را تحت تاثیر قرار دهد‪.‬‬ ‫از جمله این موارد می توان به نقش امنیتی انگلس��تان در‬ ‫سال های ‪ 1763-1971‬اشاره داشت‪ .‬در سال های یاد شده‪،‬‬ ‫انگلستان همواره تالش می نمود تا زمینه های تثبیت قدرت‬ ‫ژئوپلتیکی خود در خلیج فارس را فراهم اورد‪ .‬اگرچه این‬ ‫ج‪ -‬ت��وازن منطقه ای در خلیج فارس و خاورمیانه از‬ ‫طریق نهادینه سازی الگوی کنش بازیگران‬ ‫کشورهایمنطقه اینیازمندنهادینهسازیالگویرفتارخود‬ ‫در سطح منطقه ای و بین المللی می باشند‪ .‬این امر را می توان‬ ‫انعکاس ضرورت هایی از جمله تداوم و پایداری در کنش‬ ‫امنیتی دانس��ت‪ .‬به عبارتی دیگر‪ ،‬به هر میزان کشورهای‬ ‫منطقه ای سطح نهادینه سازی الگوهای رفتاری خود را ارتقا‬ ‫دهند‪ ،‬طبیعی است که امکان کنترل بازیگران گریز از مرکز‬ ‫ب��رای تاثیرگذاری بر فرایندهای قدرت منطقه ای افزایش‬ ‫پیدا خواهد کرد‪ .‬بنابراین سومین ضرورت توازن منطقه ای‬ ‫را می توان «نهادینه سازی الگوی کنش بازیگران» دانست‪.‬‬ ‫اگر چنی��ن فرایندی حاصل گردد‪ ،‬در ان ش��رایط امکان‬ ‫شکل گیری دغدغه های امنیتی برای گریز از فضای تعادل‬ ‫د‪ -‬توازن منطقه ای از طریق مدیریت ادراک بازیگران‬ ‫برخیازنظریه پردازانروابطبین الملل‪،‬تالشدارندتافرایند‬ ‫کنش بازیگران را براساس مولفه های ادراکی و روانشناختی‬ ‫تبیین و تنظیم نمایند‪ .‬از جمله این افراد می توان ب ه هالستی‬ ‫اشاره داشت‪ .‬وی در مطالعات خود به این جمع بندی رسید‬ ‫که ادراک و سوء ادراک در زمره مولفه های تعیین کننده در‬ ‫جهت گیری رفتار سیاسی کشورهاست‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬وی‬ ‫به این جمع بندی رسید که ادراک ماهیت روانشناختی دارد‪.‬‬ ‫بنابراینتحت تاثیرموضوعاتیهمانندویژگی هایفرهنگی‪،‬‬ ‫ادراک تاریخی و تجارب استراتژیک حاصل می گردد‪.‬‬ ‫ن ترتی��ب‪ ،‬هرگونه ت��وازن منطقه ای در ش��رایطی‬ ‫ب��ه ای ‬ ‫س��ازماندهی و ت��داوم می یاب��د که نخبگان سیاس��ی و‬ ‫گروه های اجتماعی در ان کش��ور نس��بت به کنش سایر‬ ‫بازیگ��ران منطقه ای از ادراک دوس��تانه و همچنین ادراک‬ ‫همکاری جویانه برخوردار باش��ند‪ .‬در غیر این صورت به‬ ‫انج��ام اقدامات و کنش ه��ای مقابله جویانه و منازعه امیز‬ ‫مبادرتمی نمایند‪.‬بهاین ترتیب‪،‬سازماندهیتوازنمنطقه ای‬ ‫را می توان در زمره فرایندهای امنیتی دانس��ت که از یک‬ ‫س��و با موضوع «توازن قدرت» ارتباط دارد‪ ،‬از سوی دیگر‬ ‫باید ان را انعکاس «توازن ادراک» نسبت به تحوالت محیط‬ ‫منطقه ایوبین المللیدانست‪.‬‬ ‫مدیریت ادراک به مفهوم ان اس��ت ک��ه کنش بازیگران‬ ‫منطقه ای و برخی از قدرت های بزرگ می بایست براساس‬ ‫الگوی تعامل سازنده و فرایندهای همکاری جویانه انجام‬ ‫پذیرد‪ .‬این امر‪ ،‬از طریق «مدیریت ادراک بازیگران منطقه ای‬ ‫وبین الملل»برای«کنشغیرخصومت امیز»حاصلمی شود‪.‬‬ ‫چگونگی تحقق چنی��ن اهدافی در سیاس��ت بین الملل‬ ‫به معنای اعتمادسازی و حسن نیت بازیگران برای ایفای‬ ‫نقش در موضوعات امنیتی محسوب می شود‪ .‬به طور کلی‬ ‫می توان تاکید داشت که مدیریت ادراک بازیگران در روند‬ ‫توازن منطقه ای‪ ،‬صرفا از طریق پیگیری چگونگی کنش و‬ ‫رفتار انان بر اساس الگوی «مساعی جمیله» حاصل خواهد‬ ‫شد‪ .‬این امر به مفهوم ان است که هر گونه کنش منطقه ای‬ ‫در محیط های بحرانی نیازمند مشارکت طیف گسترده ای از‬ ‫بازیگرانی است که از هدف همکاری جویانه برای تثبیت‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫ال��ف‪ -‬بازدارندگی در برابر ش��کل گیری بازیگر‬ ‫مسلط منطقه ای‬ ‫تحوالت تاریخی نش��ان داده اس��ت که توازن منطقه ای‬ ‫عموما در ش��رایطی دچار فرس��ایش و رکود می شود که‬ ‫برخی از بازیگران درصدد برایند تا قابلیت های راهبردی‬ ‫خود را افزایش دهند‪ .‬این امر به مفهوم ان است که برخی‬ ‫از کشورها تالش نمایند تا از قدرت موثر‪ ،‬تعیین کننده و‬ ‫مداخله گر در حوزه منطقه ای برخوردار ش��وند‪ .‬بسیاری‬ ‫از نظریه پردازان رئالیست نیز بر این اعتقادند که منازعات‬ ‫منطق��ه ای انعکاس برهم خوردن س��اختار توازن قدرت‬ ‫محسوب می شود‪ .‬بنابراین ضرورت های امنیت سازی در‬ ‫محیط منطقه ای ایجاب می کند ت��ا هیچ یک از بازیگران‬ ‫منطقه ای از مازاد قدرت راهبردی برای «ایفای نقش مسلط‬ ‫منطقه ای» برخوردار نش��وند‪ .‬این امر به مفهوم ان اس��ت‬ ‫که ش��کل بندی های قدرت و امنیت منطقه ای به گونه ای‬ ‫س��ازماندهی شود که بازیگران موثر در منطقه از سیاست‬ ‫ق��درت برای ح��ل و فصل اختالفات سیاس��ی و امنیتی‬ ‫بهره گیرینکنند‪.‬‬ ‫اگر بازیگری درصدد براید تا از الگوی کنش یک جانبه در‬ ‫به کارگیری قدرت برای حل موضوعات منطقه ای استفاده‬ ‫کند‪ ،‬در ان شرایط توازن قدرت منطقه ای تغییر پیدا می کند‪.‬‬ ‫همان گونه که مطرح ش��د‪ ،‬تاکنون در سه مرحله تاریخی‬ ‫بازیگران منطقه ای تالش نمودند تا نقش قدرت مسلط در‬ ‫ح��وزه خلیج فارس را ایفا نمایند‪ .‬در هر یک از این دوران ‬ ‫تاریخی‪ ،‬زمینه برای تصاعد منازعات امنیتی به وجود امده‬ ‫است‪ .‬در سال های دهه ‪ ،1970‬رژیم وقت تالش نمود تا‬ ‫ب��ر توازن منطقه ای غلبه نماید‪ .‬اگرچه در ان مقطع زمانی‬ ‫جلوه هایی از توازن منطقه ای دست نشانده وجود داشت‪،‬‬ ‫اما مزیت نسبی حکومت ایران منجر به تالش فراگیر برای‬ ‫تغییر در موازنه قدرت گردید‪ .‬این امر با واکنش کشورهای‬ ‫حوزه خلیج فارس روبه رو شد‪ .‬انان بر این اعتقاد بودند که‬ ‫چنین روندی منجر به شکل گیری موج های بی ثبات شونده‬ ‫منطقه ایخواهد شد‪.‬‬ ‫در سال ‪ 1990‬صدام حسین بار دیگر تالش نمود تا نقش‬ ‫خود را به عنوان بازیگر موثر و هژمون منطقه ای از طریق‬ ‫حمله نظامی به کویت تثبیت نماید‪ .‬این امر نیز با واکنش‬ ‫کش��ورهای اتحادیه عرب و خلیج فارس روبه رو شد‪ .‬در‬ ‫سال‪ ،2011‬چنین الگویی را عربستان سعودی مورد استفاده‬ ‫قرار داده است‪ .‬رفتار منطقه ای عربستان را می توان نمادی‬ ‫از کنش گری برای کسب هژمونی منطقه ای دانست‪ .‬این امر‬ ‫از طریق به کارگیری و اعزام نیروی نظامی علیه انقالبیون‬ ‫بحرین انجام گرفته است‪ .‬طبعا چنین کشوری وقتی از ابزار‬ ‫نظامی بهره می گیرد که زمینه های الزم برای تغییر در موازنه‬ ‫ق��درت را به وج��ود اورد‪ .‬ضرورت های توازن منطقه ای‬ ‫ایجاب می کند که اوال‪ ،‬از ش��کل گیری چنین فرایندهایی‬ ‫جلوگی��ری به عمل اید‪ ،‬ثانی��ا‪ ،‬از ابزارهای متنوعی برای‬ ‫محدودس��ازی تحرک بازیگرانی که درصدد ایفای نقش‬ ‫هژمونیکهستند‪،‬بهره گیریشود‪.‬‬ ‫امر با واکنش محدودکننده سایر قدرت های بزرگ روبه رو‬ ‫می شد‪ ،‬اما انگلیسی ها توانستند موقعیت خود را در حوزه‬ ‫خلیج فارس تثبیت نمایند‪ .‬طبعا چنین فرایندی در سال های‬ ‫بعد از جنگ دوم جهانی با تغییراتی روبه رو شده است‪.‬‬ ‫باری بوزان بر این اعتقاد اس��ت که فرایندهای سیاس��ی‬ ‫خلی��ج فارس انع��کاس کن��ش دولت ه��ای نیمه مدرن‬ ‫پسااستعماری است؛ دولت هایی که هنوز نشانه های زیادی‬ ‫از عناصر پیشامدرن همانند قبیله گرایی و عشیره گرایی را‬ ‫حفظ نموده اند‪ .‬طبعا در نظام های پیچیده پسااس��تعماری‬ ‫موضوع امنیت منطقه ای از این جهت اهمیت دارد که در‬ ‫برابر نیروهای فرادست بین المللی مقاومت نموده و واکنش‬ ‫نشان می دهند‪ .‬به این ترتیب‪ ،‬در منطقه خلیج فارس می توان‬ ‫نشانه هایی از انگیزه سیاسی و هویتی برای مقابله گرایی در‬ ‫برابر قدرت های مداخله گر را مورد توجه قرار داد‪.‬‬ ‫الزم به توضیح است که شکل بندی های مناسب برای کنترل‬ ‫نقش قدرت های بزرگ در فضای امنیت منطقه ای به وجود‬ ‫می اید‪ .‬این امر به مفهوم ان است که اگر نیروهای مداخله گر‬ ‫بین المللی تالش نمایند تا کنت��رل قدرت منطقه ای را در‬ ‫مقیاس گسترده ای به انجام رسانند‪ ،‬در ان شرایط با واکنش‬ ‫برخی از بازیگران منطقه ای روبه رو می شوند؛ بازیگرانی که‬ ‫تالش دارند تا ساختار توازن منطقه ای را حفظ نمایند‪ .‬طبعا‬ ‫در چنین شرایطی‪ ،‬نمی توان انتظار داشت که معادله قدرت‬ ‫و امنیت متوازن سازماندهی شود‪ .‬بنابراین دومین ضرورت‬ ‫اجتناب ناپذیر توازن منطقه ای در خاورمیانه و خلیج فارس‬ ‫را می توان «کنترل نقش بازیگران مداخله گر بین المللی» در‬ ‫امور منطقه ای دانست‪.‬‬ ‫تجربه نشان داده است که بازیگران بین المللی بدون توجه‬ ‫ب��ه ضرورت های توازن منطقه ای به نقش افرینی مبادرت‬ ‫می نماین��د‪ .‬این ام��ر را می توان ناش��ی از ماهیت چنین‬ ‫بازیگرانی در سیاست بین الملل دانست‪ .‬بنابراین به موازات‬ ‫کنترل تعادل و ثبات منطق��ه ای از طریق موازنه‪ ،‬توجه به‬ ‫این امر ضروری است که از مداخله قدرت های بزرگ در‬ ‫امور منطقه ای جلوگیری به عمل اید‪ .‬به هر میزان که چنین‬ ‫بازیگرانی از نقش افرینی و کنش بیشتری برخوردار شوند‪،‬‬ ‫در ان ش��رایط امکان نیل به تعادل منطقه ای کار دشواری‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫منطقه ای کمتر حاصل خواهد شد‪.‬‬ ‫تجرب��ه تاریخی کش��ورهای اروپایی نش��ان می دهد که‬ ‫امنیت س��ازی در این منطقه جغرافیای��ی انعکاس ایجاد‬ ‫نهادهای منطقه ای پایدار برای کنترل رفتار بازیگران است‪.‬‬ ‫رفتار نهادمند به معنای ان اس��ت که کشورهای رقیب در‬ ‫فضای منطقه ای نسبت به چگونگی کنش سایر کشورها‬ ‫از اطمینان خاطر برخوردار باشند‪ .‬به همین دلیل است که‬ ‫الگوی کنش همیارانه و همکاری جویانه بازیگران منطقه ای‬ ‫به عنوان محور اصلی رفتار یکی از الگوهای کنترل رفتار‬ ‫گریز از مرکز سایر کشورها تلقی می شود‪.‬‬ ‫به عب��ارت دیگر بای��د تاکید داش��ت که ت��داوم فرایند‬ ‫نهادینه سازی الگوی کنش بازیگران منطقه ای در شرایطی‬ ‫حاصل می ش��ود که رویکرد نخبگان سیاسی کشورهای‬ ‫منطقه ای بر اس��اس الگوی بازیگر خردمند س��ازماندهی‬ ‫ش��ود‪ .‬اگرچه برخی از کشورهای منطقه ای در خاورمیانه‬ ‫و خلیج فارس در شرایط پیشامدرن قرار دارند‪ ،‬اما اگر سایر‬ ‫بازیگران از الگوی کنش همکاری جویانه برخوردار شوند‪،‬‬ ‫در ان ش��رایط احتمال شکل گیری رفتار نهادمند به وجود‬ ‫می اید‪ .‬اصلی ترین ش��اخص رفتار نهادمن��د بازیگران را‬ ‫می توان در چگونگی کنش عکس العملی سایر بازیگران‬ ‫منطقه ای مورد توجه ق��رار داد‪ .‬اگر رفتار امنیتی برخی از‬ ‫کشورهاباعکس العملمحدودوغیرخصومت امیزروبه رو‬ ‫ش��ود‪ ،‬بیانگر ان است که زمینه های رفتار نهادمند و قابل‬ ‫پیش بینی به وجود امده اس��ت‪ .‬طبعا در چنین ش��رایطی‬ ‫رفتار بازیگران ماهیت واکنشی و شدید نخواهد داشت‪ .‬هر‬ ‫بازیگری تالش می کند تا اهداف عمومی خود در فضای‬ ‫منطقه ای را از طریق الگوی کنش محدود‪ ،‬همکاری جویانه‬ ‫وچند جانبهپیگیرینماید‪.‬‬ ‫‪29‬‬ ‫اهداف اس��تراتژیک خود بهره می گیرند‪ .‬الزم به توضیح‬ ‫است که اگر چنین فرایندهایی ایجاد شود در ان شرایط‪،‬‬ ‫بازیگ��ران گریز از مرکز‪ ،‬انگیزه کمتری برای نقش افرینی‬ ‫در سیاست امنیت متوازن منطقه ای خواهند داشت‪ .‬این امر‬ ‫نشان می دهد که ادراک استراتژیک می تواند نتایج امنیتی در‬ ‫محیط منطقه ای به وجود اورد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫‪30‬‬ ‫هـ ‪ -‬امنیت سازی منطقه ای در خلیج فارس از طریق‬ ‫سازماندهی معادله قدرت متوازن‬ ‫معادل��ه قدرت متوازن در نظ��ام امنیت منطقه ای از طریق‬ ‫اعتمادواطمینانمستمربازیگرانحاصلمی شود‪.‬کوئینسی‬ ‫رای��ت در کتاب تاریخی خود با عن��وان مطالعه ای درباره‬ ‫جن��گ‪ ،‬این موضوع را مورد توجه قرار می دهد که توازن‬ ‫منطقه ای صرفا در ش��رایطی حاصل می شود که بازیگران‬ ‫اصلی در س��اختار امنیتی بر این امر اطمینان داشته باشند‬ ‫که اگر کشوری قصد کنش برتری جویانه از طریق تجاوز‬ ‫داشته باشد با یک ائتالف فراگیر‪ ،‬گسترده و شکست ناپذیر‬ ‫از سوی سایر بازیگران روبه رو می شود‪.‬‬ ‫تحوالت تاریخی خلیج فارس نش��ان می دهد که تاکنون‬ ‫چنین احساسی در بازیگران منطقه ای به وجود نیامده است‪.‬‬ ‫به همین دلیل است که «سیاست قدرت» جایگزین معادله‬ ‫«توازن قدرت» گردیده اس��ت‪ .‬هر کشوری تالش می کند‬ ‫تا قابلیت های اس��تراتژیک خود را افزایش دهد‪ .‬این امر‬ ‫بدون توجه به احساس و ادراک امنیتی سایر کشورها انجام‬ ‫می گیرد‪ .‬بنابراین واحدهای سیاس��ی نسبت به موضوع و‬ ‫چگونگیتوازنقدرتبازیگرانمنطقه ایحساسیتدارند‪.‬‬ ‫انان هرگونه فرایند عدم توازن را به مثابه تهدیدی علیه خود‬ ‫محسوب می نمایند‪ .‬طبیعی است که در چنین شرایطی‪،‬‬ ‫سازمان دهی توازن قدرت کار دشواری خواهد بود‪.‬‬ ‫به عبارتی دیگر می توان تاکید داش��ت ک��ه برنامه ریزی و‬ ‫س��ازماندهی هرگونه الگوی توازن منطقه ای بدون توجه‬ ‫ب��ه «معادله متوازن ق��درت» امکان پذی��ر نخواهد بود‪ .‬به‬ ‫همین دلیل اس��ت که بازیگران باید بر ض��رورت توازن‬ ‫قدرت توجه داش��ته باشند‪ .‬این امر در شرایطی از اهمیت‬ ‫بیشتریبرخورداراستکهکشورهایمداخله گربین المللی‬ ‫اه��داف خود را از طریق تغییر در توازن قدرت منطقه ای‬ ‫پیگیری می کنند‪ .‬انان تالش دارند تا بر معادله توازن قدرت‬ ‫به گونه ای تاثیر گذارند که بازیگران متبوع از قابلیت ابزاری‬ ‫بیشتری برخوردار ش��وند‪ .‬چنین وضعیتی را می توان در‬ ‫حفظ و تداوم مزیت نسبی قدرت اسرائیل در خاورمیانه‬ ‫مورد توجه قرار داد‪.‬‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬در بسیاری مقاطع تاریخی بازیگران موثر‬ ‫در سیاست بین الملل تالش می نمایند تا اهداف بین المللی‬ ‫خ��ود را از طریق پیگیری موضوع��ات منطقه ای تحقق‬ ‫بخشند‪ .‬تجربه تحوالت منطقه ای خلیج فارس و خاورمیانه‬ ‫نیز این موضوع را نشان می دهد‪ .‬در تمامی موارد یاد شده‪،‬‬ ‫بازیگران فراملی در صدد برامده اند تا اهداف راهبردی خود‬ ‫را ب��دون توجه به پیامدهای ان بر موازنه قدرت منطقه ای‬ ‫پیگیری نمایند‪ .‬این امر انعکاس شرایطی است که چنین‬ ‫بازیگرانی تالش می کنند تا بحران های فراروی خود را به‬ ‫سایرحوزه هایمنطقه ایمنتقلنمایند‪.‬‬ ‫این امر یکی از الگوهای تکرار شونده در سیاست بین الملل‬ ‫محسوب می شود‪ .‬به طور مثال تجهیز کشورهایی همانند‬ ‫رژیم شاه در سال های جنگ سرد‪ ،‬عراق در سال های بعد‬ ‫از پیروزی انقالب اسالمی و عربستان سعودی در سال های‬ ‫بعد از فروپاشی ساختار دو قطبی را می توان انعکاس نقش‬ ‫مداخله گرایانه قدرت های بزرگ دانست‪ .‬این کشورها برای‬ ‫تحقق اهداف راهبردی خود عموما از الگوی تغییر در موازنه‬ ‫قدرت استفاده می کنند‪ .‬هرگاه چنین فرایندی ایجاد شود‪،‬‬ ‫می توان نش��انه هایی از بحران‪ ،‬منازعه و جنگ را در نظام‬ ‫امنیت منطقه ای خاورمیانه و خلیج فارس مشاهده نمود‪ .‬از‬ ‫سال های بعد از جنگ دوم جهانی نیز شاهد افزایش تحرک‬ ‫ژئوپلتیکی امریکا در خلیج فارس و خاورمیانه می باشیم‪.‬‬ ‫این امر منجر به ش��کل گیری فرایندی گردیده که مبتنی‬ ‫بر مداخالت فراگیر و مس��تمر بازیگران جهانی در حوزه‬ ‫جغرافیایی خاورمیانه و خلیج فارس است‪ .‬به رغم چنین‬ ‫ش��رایطی برخی از نظریه پردازان همانند الی ویور بر این‬ ‫اعتقادند که خاورمیانه می تواند دارای ویژگی های منحصر‬ ‫به فردی برای سازماندهی ساختار منطقه ای مستقل امنیتی‬ ‫باشد‪ .‬چنین اهدافی صرفا در شرایطی شکل می گیرند که‬ ‫موضوع توازن قدرت در نظام امنیت منطقه ای کش��ورها‬ ‫وجود داشته و تداوم یابد‪.‬‬ ‫‪ -2‬تبیین تحوالت لیبی بر اساس نگرش رئالیستی‬ ‫رهبران لیبی تالش می کنند تا تمامی گروه های سیاسی در‬ ‫محیط منطقه ای و بین المللی را متهم به سازشکاری نمایند‪.‬‬ ‫این امر نشان می دهد که از دیدگاه رهبران اتحادیه عرب‪،‬‬ ‫کشور لیبی به عنوان بازیگری انارشیک در نظام بین الملل‬ ‫و کشورهای شمال افریقا محسوب می شود‪ .‬بنابراین در‬ ‫شرایطی که بحران لیبی اغاز ش��د‪ ،‬انان در برابر اقدامات‬ ‫قذافی واکنش نشان دادند‪ .‬کشورهای افریقایی و اتحادیه‬ ‫ع��رب از قطعنام��ه ‪ 1970‬و ‪ 1973‬حمای��ت ب��ه عمل‬ ‫اوردن��د‪ .‬انان فکر نمی کردند که تصویب منطقه ممنوعه‬ ‫پرواز بمباران مناطق اجتماعی و تاسیسات اقتصادی لیبی‬ ‫محسوب می ش��ود‪ .‬چنین اقداماتی بحران اجتماعی لیبی‬ ‫را پیچیده تر نمود‪ .‬هم اکنون امریکا به همراه بس��یاری از‬ ‫کشورهای اروپایی‪ ،‬روسیه‪ ،‬چین و کشورهای خاورمیانه‬ ‫نگرانایندهامنیتیلیبیمی باشند‪.‬مهمتریندغدغهوپرسش‬ ‫امنیتی انان را می توان در ارتباط با اینده سیاس��ی و امنیتی‬ ‫لیبی دانست‪ .‬هنوز مشخص نیست که چه گروهی به عنوان‬ ‫محور اصلی فعالیت های ضد قذافی ایفای نقش می کند‪.‬‬ ‫در ش��رایط موجود‪ ،‬همه کشورها تالش دارند تا ساختار‬ ‫سیاس��ی لیبی بر اساس کنش گروه های اجتماعی متزلزل‬ ‫شود‪ .‬جلوه هایی از استراتژی تغییر رژیم در نگرش امریکا‪،‬‬ ‫واحدهای اروپایی و کشورهای عربی مشاهده می گردد‪ .‬هر‬ ‫یک از انان گزینه های متفاوتی را در ارتباط با اینده سیاسی‬ ‫ت هادیک» با انتشار مقاله ای در‬ ‫لیبی پیگیری می کنند‪« .‬رابر ‬ ‫نشریه«فارن پالیسی»تالشنمودتاواقعیت هایمبهمبحران‬ ‫لیبی را مورد ارزیابی قرار دهد‪ .‬هادیک در زمره تحلیل گران‬ ‫مسائل خاورمیانه و شمال افریقا محسوب می شود‪ .‬تاکنون ‬ ‫هادیکمقاالتمختلفیدرارتباطبابحرانخاورمیانهمنتشر‬ ‫نموده است‪ .‬موضوع اصلی هادیک را می توان چالش های‬ ‫سیاس��ت خارجی امریکا در خاورمیانه و ش��مال افریقا‬ ‫دانست‪ .‬به این ترتیب ضرورت های مداخله گری امریکا و‬ ‫مقاومت کشورهای منطقه چنین شرایطی را اجتناب ناپذیر‬ ‫می داند‪ .‬وی در مقاله خود بر این امر تاکید داشت که‪:‬‬ ‫«جنگ لیبی طوالنی تر از حد انتظار خواهد بود‪ .‬انقالبیون‬ ‫تجربه کافی برای پیش��برد جنگ را ندارند‪ .‬تاکنون گزینه‬ ‫اموزش انقالبیون توسط جهان غرب در دستور کار قرار‬ ‫نگرفته است‪ .‬امریکا و اروپا می توانند از ویژگی های جنگ‬ ‫کم شدت برای کنترل محیط امنیتی لیبی استفاده نمایند‪.‬‬ ‫ضرورت های جنگ کم شدت ایجاب می کند که گروه های‬ ‫شورش��ی بتوانند اموزش های الزم را به دس��ت اورند‪ .‬از‬ ‫ابزارهای مناس��ب بهره گیری نمایند‪ .‬و همچنین اقدامات‬ ‫در بسیاری مقاطع تاریخی‬ ‫بازیگران موثر در سیاست‬ ‫بین الملل تالش می نمایند تا‬ ‫اهداف بین المللی خود را از‬ ‫طریق پیگیری موضوعات‬ ‫منطقه ایتحققبخشند‪.‬‬ ‫تجربه تحوالت منطقه ای‬ ‫خلیج فارس و خاورمیانه‬ ‫نیز این موضوع را نشان‬ ‫می دهد‬ ‫تاکتیکی مناسب برای مقابله مرحله ای با نظامیان لیبی را‬ ‫فرا گیرند‪ .‬این امر بخش��ی از واقعیت جنگ علیه قذافی‬ ‫محسوبمی شود‪».‬‬ ‫برخی دیگر از تحلیلگران و نظریه پ��ردازان امریکایی بر‬ ‫این اعتقادند که امریکا فاقد رهیافت استراتژیک مشخصی‬ ‫در ارتباط با لیبی اس��ت‪ .‬مقامات امریکایی بیش از انکه‬ ‫در ارتباط با تحوالت ش��مال افریقا و لیبی دارای رویکرد‬ ‫راهبردی باشند‪ ،‬از الگوهای تاکتیکی بهره می گیرند‪ .‬انان‬ ‫ ترجیح می دهند تا از نهادهای بین المللی و ابزارهای نظامی‬ ‫خود برای مدیریت بحران در لیبی اس��تفاده نمایند‪ .‬طبعا‬ ‫چنینفرایندیباضرورت هایامنیتیلیبیهماهنگیندارد‪.‬‬ ‫در این ارتباط «دیوید س��نجر» با انتشار مقاله ای در نشریه‬ ‫«نیویورک تایمز» بر این موضوع تاکید دارد که‪:‬‬ ‫«کشوری می تواند با رهبرانی همانند قذافی مقابله نماید‬ ‫که راهبردهای هماهنگ در حوزه های سیاسی‪ ،‬اجتماعی‬ ‫و اقتص��ادی را در دس��تور کار ق��رار دهد‪ .‬هن��وز قذافی‬ ‫می تواند از الگوهای جایگزین برای بقای سیاسی تالش‬ ‫نمای��د‪ .‬بهره گیری از گزینه اتش ب��س را می توان در زمره‬ ‫چنین الگوهایی دانست‪ .‬نیروهای نظامی قذافی توانستند با‬ ‫گروه های انقالبی مقابله نمایند‪ .‬در اواسط ماه مارس ‪2011‬‬ ‫انان تا نزدیکی طرابلس پیشروی نمودند‪ .‬در این شرایط‪،‬‬ ‫یگان های عملیاتی ارتش لیبی به مقابله با انان مبادرت نمود‪.‬‬ ‫اوباما استراتژی خود را در شرایطی تغییر داد که ارتش لیبی‬ ‫از سالح های سنگین برای مقابله با گروه های شورشی و‬ ‫انقالبی به��ره گرفت‪ .‬انان با پاتک نیروهای نظامی ارتش‬ ‫لیبی روبه رو شدند‪ .‬به همین دلیل تا بنغازی عقب نشینی‬ ‫کرده و ابتکار عمل را از دست دادند‪».‬هیچ یک از تحوالت‬ ‫یاد ش��ده مورد توجه استراتژیس��ت های امریکایی قرار‬ ‫نگرفت‪ .‬انان با چشمان بسته درصدد تغییر رژیم در لیبی‬ ‫برامدند‪ .‬انان فکر می کنند که براندازی سیاسی در خاورمیانه‬ ‫همانند کشورهای اروپای ش��رقی‪ ،‬حوزه بالتیک‪ ،‬منطقه‬ ‫بالکان‪ ،‬اس��یای مرکزی و قفقاز کار ساده ای است‪ .‬بحران‬ ‫امنیتیدرکشورهایخاورمیانهونظام هایسیاسیاقتدارگرا‬ ‫طوالنی خواهد بود‪ .‬نظام های حکومتی‪ ،‬زیرساخت های‬ ‫الزم برای مقابله با گروه های شورش��ی و نیروهایی که به‬ ‫براندازی سیاس��ی مبادرت می نماین��د را فراهم اورده اند‪.‬‬ ‫بنابراین مقابله با قذافی در کوتاه مدت کار دشواری خواهد‬ ‫بود‪.‬‬ ‫ممکن است ارتش و ساختار اقتصادی لیبی دچار فرسایش‬ ‫شوند‪ .‬در ان ش��رایط امکان براندازی سیاسی در طوالنی‬ ‫مدت وجود خواهد داشت‪ .‬اما در ان مقطع زمانی‪ ،‬امریکا‬ ‫و کش��ورهای عضو ناتو با بحران های ش��دیدی روبه رو‬ ‫می شوند‪ .‬انقالبیون از گزینه های متفاوتی استفاده خواهند‬ ‫کرد‪ .‬کش��ورهای جدیدی در تحوالت لیبی ایفای نقش‬ ‫می کنند‪ .‬این امر به منزله ان است که راهبرد امریکا در لیبی‬ ‫نمی تواند به نتایج زود هنگام منجر شود‪ .‬هم اکنون مهمترین‬ ‫بحث در امریکا ان است که از چه ابزاری برای تاثیرگذاری‬ ‫در لیبی می توان استفاده نمود؟ ایا باید به انقالبیون کمک‬ ‫مالی ک��رد؟ ایا انتقال نفت و پرداخ��ت هزینه های ان به‬ ‫گروه های شورش��ی از مطلوبیت الزم برای اینده سیاسی‬ ‫امریکا برخوردار خواهد بود؟ چگونه می توان گروه های‬ ‫مقابله کننده با ساختار سیاسی قذافی را حمایت کرد؟‬ ‫پاسخ به هر یک از پرسش های یاد شده را می توان به عنوان‬ ‫اصلی ترین دغدغه استراتژیس��ت های امریکایی دانست‪.‬‬ ‫هنوز بین کاخ س��فید‪ ،‬شورای امنیت ملی امریکا و سایر‬ ‫نهاده��ای اطالعاتی – راهبردی ایاالت متحده هماهنگی‬ ‫الزم برای طراحی عملیات پردامنه علیه قذافی انجام نگرفته‬ ‫است‪ .‬دغدغه های جانبی مقامات سیاسی امریکا نیز بسیار‬ ‫باالست‪ .‬برخی از انان بر این اعتقادند که باید از الگوهایی‬ ‫بهره گرفت که ایران به مطلوبیت راهبردی تعیین کننده در‬ ‫شمال افریقا نایل نشود‪.‬‬ ‫این امر به عنوان «عصر پایان استراتژی» در حوزه امنیت ملی‬ ‫امریکا محسوب می شود‪ ،‬زیرا تمرکز بیش از حد بر ایران به‬ ‫عنوان کشوری که ‪ 5000‬کیلومتر با لیبی فاصله دارد‪ ،‬بیانگر‬ ‫جلوه هایی از نگرانی نسبت به تهدید و مخاطره امنیتی ایران‬ ‫اس��ت‪ .‬طبعا در چنین شرایطی‪ ،‬قدرت های بزرگ قادر به‬ ‫تنظیم رفتار استراتژیک خود نخواهند بود‪ .‬اگر امریکا نتواند‬ ‫برنامه راهبردی خود را در لیبی تنظیم نماید در ان شرایط‬ ‫قادر نخواهد بود در بحران های بعد از جنگ س��رد نقش‬ ‫سازنده ای ایفا نماید‪.‬‬ ‫‪ -3‬تبیین تحوالت مصر و تونس بر اساس نگرش‬ ‫رئالیستی‬ ‫مصر و تونس در زمره کشورهای حوزه مدیترانه قرار دارند؛‬ ‫کشورهایی که تحت تاثیر فرهنگ فرانسوی و انگلیسی نیز‬ ‫ق��رار گرفته اند‪ .‬به طور کلی‪ ،‬تونس و مصر دارای فرهنگ‬ ‫متقاطع اس�لامی و غربی هستند‪ .‬اقتدارگرایی سیاسی در‬ ‫کشورهای یادشده‪ ،‬منجر به افزایش بدبینی سیاسی و امنیتی‬ ‫نسبت به امریکا شده است‪ .‬در دوران جورج بوش‪ ،‬شرایط‬ ‫الزم برای عبور از بحران از طریق فرایندهای دیپلماتیک‪،‬‬ ‫سیاس��ی و امنیتی فراهم نبود‪ .‬اوبام��ا تالش دارد تا چنین‬ ‫فراین��دی را از طریق مدیریت بحران و ریس��ک پذیری‬ ‫سیاسی‪ -‬امنیتی پیگیری نماید‪ .‬تراژدی قدرت های بزرگ‬ ‫در شرایطی اغاز می شود که امکان کنترل بحران ها دشوار‬ ‫می شود‪ .‬هزینه مدیریت بحران ها نیز افزایش پیدا می کند‪ .‬در‬ ‫این شرایط‪ ،‬قدرت های بزرگ به جای کسب ابتکار عمل‬ ‫در هدایت بحران‪ ،‬در صدد تطبیق خود با فرایندهای جانبی‬ ‫برمی ایند‪ .‬سایر قدرت های بزرگ نیز در شرایطی موقعیت‬ ‫خود را از دست داده اند که با بحران های پیرامونی روبه رو‬ ‫شدند‪ .‬بحران هایی که می توانست به گون ه کم هزینه کنترل‬ ‫شود‪ .‬هم اکنون امریکا نیز با چنین شرایطی روبه رو شده‬ ‫اس��ت‪ .‬مدیریت بحران تونس و مصر که منجر به حذف‬ ‫بن علی و مبارک از س��اختار قدرت کش��ورهای یادشده‬ ‫ش��د را می توان در این ارتباط مورد توجه قرار داد‪ .‬کنترل‬ ‫امریکاستیزی در خاورمیانه از طریق مدیرت تغییر سیاسی‬ ‫انعکاس چنینشرایطی محسوب می شود‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫جمع بندیونتیجه گیری‬ ‫برای کنترل فرایندی ک��ه هر بازیگری تالش نماید تا به‬ ‫قدرت مسلط منطقه ای در خاورمیانه و خلیج فارس تبدیل‬ ‫شود‪ ،‬الزم است تا الگوهایی مورد توجه قرار گیرد که منجر‬ ‫به سازماندهی ساختار توازن منطقه ای شود‪ .‬ویژگی های‬ ‫ژئوپلتیکی ایران به گونه ای اس��ت ک��ه می تواند از الگوی‬ ‫موازنه قدرت برای ایجاد ثبات و تعادل در کشورهای منطقه‬ ‫بهره گیری کند‪ .‬طبیعی اس��ت که چنین اقدامی می بایست‬ ‫بر اساس شاخص های توازن منطقه ای انجام پذیرد‪.‬‬ ‫الزم به توضیح اس��ت که تبیین الگ��وی توازن منطقه ای‬ ‫صرفا در شرایطی امکان پذیر است که اوال ضرورت های‬ ‫موازنه منطقه ای در خلیج فارس تبیین شود‪ .‬از سوی دیگر‪،‬‬ ‫س��اختار توازن قدرت به معنای چگونگی توزیع قدرت‬ ‫و نقش افرین��ی بازیگران منطقه ای ارائه ش��ود‪ .‬در نهایت‬ ‫اینک��ه فرایندهای کنش بازیگران در روند امنیت س��ازی‬ ‫منطقه ای مورد توجه قرار گیرد‪ .‬این امر به مفهوم ان است‬ ‫که کش��ورهایی همانند ایران به دلیل قابلیت های ابزاری‪،‬‬ ‫توانایی های تئوریک در تبیین راهبردهای امنیت منطقه ای‬ ‫و همچنین قابلیت ژئوپلتیکی خود قادرند تا مدل موازنه‬ ‫منطقه ای را تبیین و ارائه نمایند‪ .‬با توجه به مولفه های یادشده‬ ‫می توان به این جمع بندی رسید که معادله قدرت و امنیت‬ ‫بر اس��اس برخی از ش��اخص های توازن منطقه ای شکل‬ ‫می گیرد‪ .‬نظریه رئالیستی در تبیین تحوالت منطقه ای تالش‬ ‫دارد تا هرگونه دگرگونی را بر اساس تغییر در موازنه قدرت‬ ‫تبیین نماید‪ .‬به این ترتیب‪ ،‬تحوالت خاورمیانه را می توان‬ ‫انعکاس فرایندهایی دانس��ت که منجر به تغییر در معادله‬ ‫قدرت منطقه ای ش��ده است‪ .‬امریکا و عربستان سعودی‬ ‫تالش دارند تا شکل جدیدی از مقابله با ایران را از طریق‬ ‫تحوالت سیاسی و امنیتی علیه دولت های رادیکال پیگیری‬ ‫نمایند؛ در حالی که نس��بت به نشانه هایی از جمله اشغال‬ ‫بحرین و سرکوب شیعیان در یمن و عربستان هیچ گونه‬ ‫واکنشی نشان نمی دهند‪g.‬‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫‪ -4‬رهیافت توازن منطقه ای عربس��تان و بحرین در‬ ‫اندیشهرئالیستی‬ ‫برخ��ی از نظریه پ��ردازان ب��ر این اعتقادن��د که تحوالت‬ ‫خاورمیانه انعکاس برهم خوردن موازنه قدرت است‪ .‬انان‬ ‫این موضوع را برجسته می س��ازند که ایران عامل اصلی‬ ‫برهم زدن توازن منطقه ای اس��ت‪ .‬به همین دلیل است که‬ ‫تغییرات سیاسی به گونه ای تدریجی به عنوان الگوی مقابله‬ ‫با اصولگرایی امنیتی در خاورمیانه تبدیل شده است‪ .‬افزایش‬ ‫توانمندی و قدرت اس��تراتژیک ایران را می توان یکی از‬ ‫عواملی دانست که امریکا در ارتباط با تحوالت عربستان‪،‬‬ ‫بحرین و یمن پیگیری می کند‪ .‬این رویکرد در حالی مطرح‬ ‫ش��د ه که توازن منطقه ای ضرورت��ی اجتناب ناپذیر برای‬ ‫امنیت ملی جمهوری اس�لامی ایران اس��ت‪ .‬به طور کلی‬ ‫در مناطق��ی که هم��واره با تهدی��دات بین المللی همراه‬ ‫است‪ ،‬موازنه گرایی به عنوان یکی از الگوهای سازماندهی‬ ‫امنیت منطقه ای محسوب می ش��ود‪ .‬از سوی دیگر حوزه‬ ‫ژئوپلتیکی ای��ران دارای تضادهای بنیادین بوده و این امر‬ ‫منجر به شکل گیری حوادثی می شود که توازن منطقه ای را‬ ‫اجتناب ناپذیرمی سازد‪.‬تجربهامنیتملیایراننشانمی دهد‬ ‫که هر گاه موازنه منطقه ای دچار تغییر شود‪ ،‬در ان شرایط‬ ‫برخیازبازیگرانتالشمی کنندتاازالگوهایتهاجمی برای‬ ‫ارتقای منافع‪ ،‬قدرت و امنیت ملی خود اس��تفاده نمایند‪.‬‬ ‫چنین ش��رایطی را می توان در سال ‪ 1980‬مورد مالحظه‬ ‫ق��رار داد‪ .‬عراق درصدد برامد تا تضادهای نهفته تاریخی‬ ‫در برخورد با ایران را از طریق به کارگیری قدرت نظامی‬ ‫برطرف سازد‪ .‬طبعا در چنین فرایندی‪ ،‬کشورهای منطقه ای‬ ‫خلیج فارس همانند عربستان س��عودی‪ ،‬کویت و امارات‬ ‫عربیمتحدهازالگویرفتاریعراقحمایتبهعملاوردند‪.‬‬ ‫این امر زمینه های شکل گیری جنگ هشت ساله علیه منافع‬ ‫و امنیت ملی ایران را به وجود اورد‪ .‬اسیب شناس��ی جنگ‬ ‫تحمیلی نش��ان می دهد که هرگاه موازنه قدرت در سطح‬ ‫منطقه ای دگرگون ش��ود‪ ،‬در ان شرایط امکان بهره گیری‬ ‫کش��ورهای منطقه ای از قدرت نظامی برای تغییر موازنه‬ ‫ایجاد خواهد شد‪ .‬درس��ال ‪ 1990‬عراق بار دیگر درصدد‬ ‫برامد تا از ابزارهای نظامی و موقعیت ژئوپلتیکی خود برای‬ ‫الحاق کویت به خاک عراق استفاده نماید‪ .‬این امر زمینه های‬ ‫ش��کل گیری بحران جدیدی در حوزه خلی��ج فارس را‬ ‫ب��ه وجود اورد‪ .‬در این مقط��ع زمانی‪ ،‬عراقی ها از الگوی‬ ‫کسب هژمونی بهره گرفتند‪ .‬اگر عراق می توانست موقعیت‬ ‫خ��ود را در کویت تثبیت نماید‪ ،‬در ان ش��رایط به عنوان‬ ‫قدرت مسلط اقتصادی و ژئوپلتیکی در خلیج فارس تلقی‬ ‫می شد‪ .‬اشغال کویت می توانست ذخایر اقتصادی جدیدی‬ ‫را برای ان کشور ایجاد نماید‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر‪ ،‬عرض جغرافیایی عراق در خلیج فارس‬ ‫نیز گس��ترش بیش��تری پیدا می کرد‪ .‬در ش��رایط موجود‬ ‫ع��راق صرفا دارای ‪ 25‬مایل دریایی عرض جغرافیایی در‬ ‫خلیج فارس اس��ت‪ .‬اگر کویت به عراق الحاق می شد در‬ ‫ان ش��رایط موقعیت اقتصادی‪ ،‬ژئوپلتیکی و امنیتی عراق‬ ‫به گونه ای افزایش پیدا می کرد که می توانس��ت تبدیل به‬ ‫قدرت مس��لط حوزه خلیج فارس و خاورمیانه شود‪ .‬این‬ ‫امر در زمره اهداف و مطلوبیت های نهفته صدام حس��ین‬ ‫محسوب می شد‪ .‬وی تالش داشت تا خود را در جایگاه‬ ‫حمورابی قرار دهد‪ .‬حمورابی به عنوان پادشاه بین النهرین‬ ‫توانست‪ 82‬اصل حکومتی را ایجاد نماید‪ .‬الگوی حکومتی‬ ‫وی مبتنی بر اقتدار‪ ،‬نظم‪ ،‬فراگیری قدرت و ثبات منطقه ای‬ ‫بود‪ .‬یکی از دالیل اصلی اشغال نظامی کویت و همچنین‬ ‫ایجاد هراس در ذهنیت و ادراک کشورهای حوزه خلیج‬ ‫فارس از عراق را می توان همکاری گسترده انان با صدام‬ ‫حس��ین در دوران جن��گ تحمیلی دانس��ت‪ .‬وی تمامی ‬ ‫کشورهای حوزه خلیج فارس را متقاعد کرده بود که حمله‬ ‫نظامی علیه ایران را به نیابت انان انجام می دهد‪ .‬واحدهای‬ ‫منطقه ایبهاینجمع بندیرسیدهبودندکهحمایتاقتصادی‬ ‫از ع��راق منجر به افزایش امنیت برای انان خواهد ش��د‪.‬‬ ‫در حالی ک��ه رهیافت های روابط بین الملل‪ ،‬رویکرد کامال‬ ‫متفاوتی ارائه می دهند‪ .‬این اقدام عربس��تان همانند اشغال‬ ‫کویت دارای اثار و ع��وارض ژئوپلتیکی مخاطره امیزی‬ ‫خواهد بود‪ .‬به طور کلی کشورهایی که از ابزارهای قدرت‬ ‫نظامی فراگیر برخوردارند‪ ،‬تالش می کنند تا معادله قدرت‬ ‫را تغییر دهند‪ .‬اشغال نظامی بحرین توسط یگان های نظامی‬ ‫عربستانرامی توانبهعنواننمادیازکنشامنیتیبرایتغییر‬ ‫در موازنه قدرت منطقه ای دانست‪ .‬طبعا چنین فرایندهایی‬ ‫دارای ع��وارض و مخاط��رات امنیتی گس��ترده در اینده‬ ‫خواهد بود‪ .‬افزایش قدرت عربستان در حوزه خلیج فارس‪،‬‬ ‫بیشترین مخاطرات را برای کشورهایی به وجود می اورد که‬ ‫از قدرت ابزاری محدودتری برخوردارند‪.‬‬ ‫در ای��ن ارتب��اط‪ ،‬واگنر تاکید می کند ک��ه وقتی برخی از‬ ‫بازیگران منطقه ای از معادله توازن قدرت حذف می شوند‪،‬‬ ‫در ان شرایط زمینه برای تغییر در معادله و ساختار قدرت‬ ‫فراه��م خواهد ش��د‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬بح��ران مربوط به‬ ‫شرایطی است که یا خالء قدرت در منطقه به وجود می اید‬ ‫ی��ا اینکه برخی از بازیگران ت�لاش می کنند تا زمینه های‬ ‫تغییر در موازنه منطقه ای را فراهم اورند‪ .‬عربستان سعودی‬ ‫احساس می کند که با اشغال نظامی بحرین توانسته است‬ ‫ای��ران را از معادله و فضای توازن قدرت منطقه ای حذف‬ ‫نماید‪ .‬این امر‪ ،‬نگرانی های امنیتی ایران در خلیج فارس را‬ ‫افزایش خواهد داد‪ .‬زمانی که یکی از بازیگران منطقه ای در‬ ‫شرایط تهدید قرار گیرد یا اینکه احساس تهدید نماید‪ ،‬در‬ ‫ان شرایط به اقدامات مقابله جویانه مبادرت خواهد کرد‪.‬‬ ‫‪31‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫تحوالت اخیرخاورمیانه در گفت وگو با دکتر کیهان برزگر‬ ‫توازن جدید‬ ‫ارزو دیلمقانی‬ ‫ ‬ ‫‪2‬‬ ‫هر روز بر پیچیدگی های حوادث خاورمیانه اضافه می شود‪ .‬در گفت و گو با‬ ‫دکتر کیهان برزگر‪ ،‬استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل این پیچیدگی ها را با توجه‬ ‫به تئوری های روابط بین الملل مورد بررسی قرار دادیم‪.‬‬ ‫به نظر می رس��د با اغاز تح��والت در منطقه‬ ‫خاورمیانه‪ ،‬جنگ س��ردی می��ان قدرت های‬ ‫بین المللی اغاز شده است‪ .‬البته برخی دیگر‬ ‫معتقدند که مرحله جنگ سرد به پایان رسیده‬ ‫و شرایط کنونی را می توان به یک جنگ نرم‬ ‫تعبیر کرد‪ .‬به نظر شما شرایط کنونی را چگونه‬ ‫‪32‬‬ ‫می توان تعبیر کرد؟‬ ‫‪ l‬این موضوع که «جنگ س��رد» جدیدی در منطقه وجود‬ ‫دارد به قبل از تحوالت جهان عرب باز می گردد و بیشتر یک‬ ‫تم غربی اس��ت که معتقد است درون منطقه رقابتی بین دو‬ ‫دس��ته بازیگران در حال وقوع است‪ .‬یکی به رهبری ایران و‬ ‫با حضور بازیگرانی مانند سوریه‪ ،‬لبنان‪ ،‬حزب اهلل و تا حدی‬ ‫ترکیه و دیگری به رهبری امریکا و با حضور بازیگرانی مانند‬ ‫عربس��تان‪ ،‬اردن‪ ،‬رژیم صهیونیس��تی و البته مصر در زمان‬ ‫حسنی مبارک‪ .‬به نظرم هدف چنین مفهوم سازی و تاکید بر‬ ‫ان این اس��ت که بازیگری ای��ران در درون منطقه را به یک‬ ‫جریان کامال مستقل نسبت دهد و اینکه این جریان یک منبع‬ ‫تهدید اس��ت و در جهت خالف خواس��ته های منطقه ای و‬ ‫جامعه بین المللی حرکت می کند‪ .‬این نوع دسته بندی دیگر‬ ‫با تحوالتی که در منطقه اتفاق افتاد هماهنگ نیست‪ .‬و نوع‬ ‫جدیدی از ائتالف ها و اتحادها شکل می گیرد که باید صبر‬ ‫ک��رد و دید‪ .‬به هرحال تاکید بی��ش از اندازه بر مفهوم جنگ‬ ‫سرد جدید هر چند زمینه های ان وجود دارد به نفع کشور ما‬ ‫نیست‪ .‬چون ایران را با منظور در برابر دیگران قرار می دهد‪.‬‬ ‫از مفهوم «جنگ نرم» اس��تفاده کردید‪ ،‬به نظر من تا حدودی‬ ‫این مساله درست است‪ .‬این نوع موضوع بندی ضمن اینکه‬ ‫مس��ائل مربوط به رقابت بازیگران در منطقه را در بر می گیرد‬ ‫می تواند مسائل ارزشی و هویتی را هم شامل شود‪ .‬در چنین‬ ‫شرایطیگروه هایمختلفسعیمی کنندازموقعیت‪،‬تغییرات‬ ‫و هرج و مرجی که در نظم موجود پیش امده نهایت استفاده‬ ‫را بکنند تا حوزه های نفوذ و قدرتشان را تثبیت کنند‪ .‬نکته ای‬ ‫که همواره مهم است در مورد خاورمیانه بدانیم این است که‬ ‫دستیابی به «منافع» همیشه حرف اول را برای بازیگران اعم از‬ ‫بازیگران در سطح داخلی‪ ،‬منطقه ای و بین المللی می زند‪ .‬زمانی‬ ‫که صحبت از منافع می شود موضوعاتی مانند امنیت و منافع‬ ‫ملی و رابطه با قدرت های بزرگ و به طور کلی مسائل مربوط‬ ‫به توازن قوا مطرح می شود‪.‬‬ ‫اساسا سیاس��ت و قدرت در خاورمیانه به گونه ای است که‬ ‫مسائل عمدتا به این سمت می روند که کشورها و بازیگران‬ ‫منافع محور می شوند‪ .‬هرچند مسائل ارزشی‪ -‬ایدئولوژیک و‬ ‫هویتی نیز در این منطقه به طور جدی مطرح اس��ت اما این‬ ‫مس��ائل معموال در درجه دوم قرار می گیرند‪ .‬این بدان معنا‬ ‫نیست که بازیگران به مسائل ارزشی و هویتی توجه کمتری‬ ‫می کنند‪ .‬از انجاکه شرایط در خاورمیانه به گونه ای است که‬ ‫بیش��تر با مسائل رئالیستی بیشتر سر و کار دارد تمرکز روی‬ ‫منافع و امنیت بیش��تر است و این همان چیزی است که به‬ ‫ان سیاس��ت س��خت می گوییم‪ .‬در تحوالت اخیر هم این‬ ‫مساله دیده می شود‪ .‬این مساله هم در بازی بازیگران داخلی‬ ‫ب��ه معنای مبارزه مخالفان با حکومت ها‪ ،‬در روابط بازیگران‬ ‫منطقه ای مانند روابط عربستان با مصر‪ ،‬ایران با مصر و ایران‬ ‫با عربستان و هم در روابط بازیگران منطقه ای با قدرت های‬ ‫بزرگ مانند رقابت ایران با امریکا دیده می شود‪ .‬بنابراین از سه‬ ‫جنبه شاهد این هستیم که عموم مسائل به طرف حفظ منافع‬ ‫سوق داده می شود‪ .‬هرچند در این سه جنبه نیز مسائل مربوط‬ ‫ب��ه ارزش ها و هویت وجود دارد‪ .‬البته بحث های مربوط به‬ ‫بیداری جهان عرب هم در اینجا مطرح است‪ .‬به عنوان مثال‬ ‫رفتار امریکا در برخورد با تحوالت جهان عرب‪ ،‬نوع روابطی‬ ‫که میان بازیگران قدرتمند منطقه در برخورد با تحوالت جهان‬ ‫عرب وجود دارد و نوع رقابت هایی که در س��طح سیاست‬ ‫داخلی برای کسب قدرت وجود دارد را در نظر بگیرید‪ .‬همه‬ ‫نوعی از واقع گرایی را به ذهن متبادر می کنند‪.‬‬ ‫در نوع برخورد امریکا با تحوالت جهان عرب می بینیم که‬ ‫نگاه امریکا نوعی نگاه واقع گرایانه و رئالیستی است‪ .‬هرچند‬ ‫امریکا همزمان ادعا می کند که به خاطر حفظ ارزش هایش‬ ‫وارد تحوالت جهان عرب ش��ده ام��ا در نهایت برای حفظ‬ ‫منافع خود اس��ت‪ .‬به عنوان مثال در مورد لیبی‪ ،‬امریکا اعالم‬ ‫می کند که مناف��ع اقتصادی زیادی در این کش��ور ندارد اما‬ ‫ارزش هایش که شامل دموکراسی و حفظ حقوق بشر است‬ ‫را دلیلی برای دخالت در لیبی می داند‪ .‬اما اگر واقعا این مدل‪،‬‬ ‫مدل اولویت امریکاست باید انتظار داشت که در موارد دیگر‬ ‫هم با همین جدیت حضور داشته باشد‪ .‬اما امریکایی که ادعا‬ ‫دارد ب��ه ارزش ها توجه دارد در مورد بحرین چنین کاری را‬ ‫انجام نمی دهد‪ .‬این مساله تنها به امریکا اختصاص ندارد بلکه‬ ‫هیچ کدام از کش��ورهای غربی هم چنین کاری را نمی کنند‪.‬‬ ‫مثال برخالف لیبی‪ ،‬موضوع بحرین در رسانه های کشورهای‬ ‫اروپایی به طور جدی مطرح نمی شود‪.‬‬ ‫این بدان معناست که مسائلی مانند دموکراسی و‬ ‫حقوق بشر به منافع امریکا تبدیل می شود؟‬ ‫‪ l‬مس��اله ای که در سیاست خارجی امریکا همواره وجود‬ ‫بین الملل‬ ‫این تحوالت یک تغییر‬ ‫ژئوپلتیک و توازن قوای‬ ‫جدیدی را در درون منطقه‬ ‫به وجود اورد که به احتمال‬ ‫زیاد به ضرر اسرائیل است‪.‬‬ ‫اما مطمئنا انها هم بی کار‬ ‫نمی مانند و از هم اکنون‬ ‫به گونه ای پیش می روند که‬ ‫بتوانند بر تحوالت به گونه ای‬ ‫تاثیر بگذارند که منافع انها‬ ‫به خطر نیفتد‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫داشته و در تحوالت اخیر نیز خودش را نشان داده این است‬ ‫که امریکایی ها دچار چالش و تناقض بین نوع نگاه لیبرالیستی‬ ‫و حفظ ارزش های امریکایی شامل دموکراسی‪ ،‬ازادی و اینکه‬ ‫امریکا مسئولیت خودش می داند که تمام مسائل جهان را حل‬ ‫کند از یک طرف و چگونگی حفظ منافع‪ ،‬هژمونی و توازن‬ ‫قدرت در منطقه از طرف دیگر هستند‪ .‬امریکایی ها در ایجاد‬ ‫تعادل بین این دو دچار پارادوکس شده اند‪ .‬نتیجه اش اینکه در‬ ‫مورد کشورهای مختلف متفاوت رفتار می کنند‪ .‬در بحرین‬ ‫موضع نمی گیرند چراکه منافع امریکا در بحرین ‪ -‬کشوری‬ ‫که در خلیج فارس اس��ت و اتصال مستقیم به مساله امنیت‬ ‫ان��رژی و نفت دارد ‪ -‬به خطر می افتد‪ .‬در س��وریه هم نگاه‬ ‫امریکا مبتنی بر منافعش است‪ .‬یعنی با احتیاط مسائل را سوریه‬ ‫را دنبال می کند و به رغم اینکه همواره نش��ان داده است که‬ ‫نسبت به حکومت سوریه انتقاد دارد اما در اینجا محتاط است‪.‬‬ ‫نتیجه اینکه چالشی بین اندیشه های لیبرالیستی و رئالیستی‬ ‫امری��کا وجود دارد‪ .‬البته این مس��اله تنها در مورد تحوالت‬ ‫جهان عرب نیست بلکه در تاریخ امریکا این مساله همواره‬ ‫وجود داشته است که این دو چگونه همدیگر را متعادل کنند‪.‬‬ ‫از یک طرف «نومحافظه کاران رئالیست» هستند مانند دولت‬ ‫جورج دبلیو ب��وش که به اصطالح برای ص��دور ازادی و‬ ‫دموکراس��ی وارد جنگ در منطقه خاورمیانه می ش��وند و از‬ ‫ط��رف دیگر «لیبرال های مداخله گ��ر» مانند حکومت اوباما‬ ‫که بیان می کنند وظیفه و مس��ئولیت ما در دنیا این است که‬ ‫مشکالت اساس��ی دنیا را حل کنیم‪ .‬از همین رو اوباما وارد‬ ‫جنگ با لیبی شد‪.‬‬ ‫یعنی به عنوان یک پدر ساالر؟‬ ‫‪ l‬بل��ه‪ ،‬امریکایی ه��ا از یک طرف با ن��گاه منفعت محور‬ ‫«حق» خودش��ان می دانند که در موارد مربوط به حفظ منافع‬ ‫و مسائل واقع گرایی وارد حل و فصل مشکالت دنیا شوند‬ ‫و از طرف دیگر «مس��ئولیت» خودشان می دانند یکسری از‬ ‫ارزش هایی را که در دید انها ارزش های جهانی اس��ت ولی‬ ‫در واقع ارزش های غربی است‪ ،‬مانند نوع نگاه انها به ازادی‪،‬‬ ‫پیشبرد دموکراسی‪ ،‬مبارزه با تروریسم و غیره را هم حفظ کنند‪.‬‬ ‫این مساله باعث می شود نوعی چالش در سیاست خارجی‬ ‫امریکا به خصوص در مورد منطقه خاورمیانه به وجود بیاید‪ .‬در‬ ‫شرایط کنونی می بینیم منافع و ارزش های امریکا به اصطالح‬ ‫خودشان همزمان به خطر افتاده اس��ت‪( .‬ارزش ها از لحاظ‬ ‫دموکراسی و ازادی و منافع از لحاظ انرژی و امنیت اسرائیل‬ ‫و مسائل دیگر)‬ ‫در ارتباط با مصر چطور؟ برخورد بعدی امریکا‬ ‫در مورد مصر چطور خواهد بود؟ ایا همچنان با‬ ‫تئوری رئالیسم برخورد خواهد کرد؟‬ ‫‪ l‬من فکر می کنم که امریکا با یک نگاه رئالیس��تی وقایع‬ ‫مصر را دنبال کرد‪ .‬حتی ان زمان که تحوالت مصر اغاز شد‬ ‫هیالری کلینتون‪ ،‬وزیر امور خارجه امریکا اعالم کرد که مساله‬ ‫مصر بسیار جدی نیست‪ .‬این درحالی بود که تحوالت بسیار‬ ‫پیشرفت کرده بود و سیاست امریکا مبنی بر این بود که بر اساس‬ ‫نگاه رئالیستی خود حکومت مبارک را نگه دارد چراکه برای‬ ‫انها بهترین حکومت بود‪ .‬حکومتی ب��ا یک نفر در راس و‬ ‫اطرافیانی طرفدار امریکا که با نزدیک به دو میلیارد دالر کمک‬ ‫نظامی ساالنه امریکا می توانست خواسته های امریکایی ها را‬ ‫در کل شمال افریقا و خاورمیانه در مورد مساله مهمی مانند‬ ‫صلح اعراب‪ -‬اس��رائیل تامین و تثبیت کند‪ .‬از نظر امنیت و‬ ‫منافع ملی مساله رژیم مبارک و ارتباطش با اسرائیل یک مساله‬ ‫حیاتی برای امریکا بود‪ .‬اکنون اگر حکومت جدید در مصر‬ ‫به ش��کل دیگری به مساله صلح اعراب و اسرائیل نگاه کند‬ ‫پایه ها و استراتژی های امنیتی و سیاسی امریکا در منطقه که‬ ‫اساس ان حفظ اسرائیل است به هم می خورد‪ .‬بنابراین امریکا‬ ‫با یک نگاه رئالیستی تحوالت اولیه در مصر را نظاره گر بود‬ ‫ت��ا بتواند مبارک را در قدرت ن��گاه دارد‪ ،‬اما پس از مدتی با‬ ‫یک نگاه رئالیستی می بیند که عمر حکومت مبارک به اتمام‬ ‫رسیده است در اینجا سعی می کند با همان نگاه رئالیستی از‬ ‫اهرم های دیگری استفاده کند‪ ،‬که این اهرم ها همان تاکید بر‬ ‫ارزش ها برای حفظ منافع هستند‪ .‬امریکا یک نگاه لیبرالیستی‬ ‫هم به تحوالت دارد‪ .‬امریکا پتانسیل زیادی در متعادل کردن‬ ‫نگاه رئالیستی و لیبرالیستی خود دارد چراکه کشور قدرتمندی‬ ‫اس��ت که هم دارای پول و قدرت اس��ت و هم در نهادها و‬ ‫سازمان های بین المللی نفوذ دارد‪.‬‬ ‫تمایل به ارزش های امریکایی در جهان عرب به طور بالقوه‬ ‫وجود دارد‪ .‬این مساله در مصر هم دیده می شود‪ .‬امریکا این‬ ‫پتانسیل را دارد که از نگاه رئالیستی به نگاه لیبرالیستی تغییر‬ ‫دیدگاه دهد و روی ارزش ها کار کند و بر موج ها و جنبش ها‬ ‫س��وار شود‪ .‬تاکنون هم تا حدودی توانسته است این کار را‬ ‫انجام دهد و در نهایت بین نگاه رئالیستی و لیبرالیستی خود‬ ‫تعادل ایجاد کند‪ .‬اما به نظر من امریکا از بسیاری از ارزش های‬ ‫لیبرالیس��تی خود مانند ازادی و دموکراسی در جهت منافع‬ ‫خ��ودش اس��تفاده می کند‪ .‬به نظرم در نهایت مس��اله اصلی‬ ‫حفظ منافع امریکاست‪ .‬درست است که به مسائل ازادی و‬ ‫حقوق بشر توجه دارد اما ازادی برای این می خواهد تا یک‬ ‫حکوم��ت لیبرال و س��کوالر در مصر قدرت را در دس��ت‬ ‫بگیرد و ان حکومت ارزش های امریکایی را بپذیرد‪ .‬امریکا‬ ‫عالقه مند نیس��ت حکومتی مانند اخوان المس��لمین یا یک‬ ‫حکومت ایدئولوژیک در مصر در راس کار باشد‪ .‬اگر حفظ‬ ‫ارزش های امریکایی خیلی برای امریکایی ها مهم هستند باید‬ ‫اجازه دهند که صدای مردم در بحرین هم شنیده شود‪.‬‬ ‫این نقش در ارتباط با س��ایر کش��ورهای منطقه‬ ‫چگونه اس��ت؟ رقابت بین کشورهای منطقه در‬ ‫تح��والت اخیر باال گرفته‪ ،‬نگاه بین المللی ایران‪،‬‬ ‫ترکیه و عربس��تان در مورد این تحوالت چگونه‬ ‫است؟ ایا انها هم منفعت محور هستند یا مبتنی بر‬ ‫حفظ ارزش ها؟‬ ‫‪ l‬در منطق��ه خاورمیانه چند قدرت وجود دارند که هم به‬ ‫عنوان قدرت منطقه ای دارای منافع هستند و هم دارای ارزش‬ ‫و ایدئول��وژی‪ .‬هر جا ک��ه قدرت ها بخواهند ادعای خود را‬ ‫ثاب��ت کنند طبیعتا ان ادعا باید یک نگاه ایدئولوژیک هم در‬ ‫درونش داشته باشد‪ .‬به عنوان مثال جمهوری اسالمی ایران‬ ‫در کنار منافعش نگاه ایدئولوژیک هم به مسائل منطقه دارد‪.‬‬ ‫ترکیه‪ ،‬اسرائیل و عربستان هم همینطور هستند‪ .‬این کشورها‬ ‫مانن��د امریکا مجبورند که بین ارزش ها و نگاه ایدئولوژیک‬ ‫خود تعادل ایجاد کنند‪.‬‬ ‫ای��ران با توجه به ن��وع روابط و اهمیت کش��ورها و مناطق‬ ‫به گونه ای سعی کرده که بین منافع و ارزش های خود نوعی‬ ‫تع��ادل ایجاد کند‪ .‬در حال حاضر ش��اهدیم که روابط ایران‬ ‫و مصر رو به بهبود اس��ت‪ .‬منافع ایران در این مساله بر نوع‬ ‫نگاه ایدئولوژیک این کش��ور ارجحی��ت دارد‪ ،‬چراکه ایران‬ ‫فکر می کند مصر یک کش��ور مهم است و اگر جایگاه ایران‬ ‫به گونه ای با تغییرات در سوریه تضعیف شود‪ ،‬مصر می تواند‬ ‫متحد خوبی باشد‪ .‬مصر هم در نزدیکی با ایران دارای منافعی‬ ‫است‪ .‬مصر فکر می کند که وجود ایران در کنارش می تواند‬ ‫موض��ع و جایگاه مص��ر را در مذاکرات صلح با اس��رائیل‬ ‫تقوی��ت کند‪ .‬مصری ه��ا همواره این احس��اس را دارند که‬ ‫حکومت حسنی مبارک انها را در ارتباط با روابط با اسرائیل‬ ‫در موضع ضعف قرار داد‪ .‬پیش از تحوالت‪ ،‬اساس��ا اعراب‬ ‫به رهبری مصر انقدر ضعیف شده اند و رژیم صهیونیستی‬ ‫انقدر قدرت گرفته است که امکان برقراری صلحی بین این‬ ‫دو بسیار ضعیف شده است‪ .‬بنابراین مصری ها معتقدند که‬ ‫ورود یک بازیگر منطقه ای دیگر مانند ایران می تواند توازن‬ ‫ق��وا را به نف��ع اعراب باال ببرد‪ .‬بس��یاری از مصری ها مانند‬ ‫عمرو موس��ی به دنبال یک ائتالف منطقه ای و ورود ایران‬ ‫و ترکیه برای باالبردن موضع اعراب برای مذاکرات صلح‬ ‫اینده هس��تند‪ .‬اینجا می بینیم مصر و ایران به خاطر منافع‬ ‫خودش��ان با برخی از مسائل ارزشی و ایدئولوژیک فعال‬ ‫کاری ندارند چراکه اگر قرار باش��د ب��ا ایدئولوژی پیش‬ ‫بروند اخوان المسلمین و ایدئولوژی جمهوری اسالمی ایران‬ ‫ممکن است با یکدیگر هماهنگ نباشند‪.‬‬ ‫اسرائیل شدیدا منافع محور است‪ .‬بدان معنا که با وجود انکه‬ ‫ارزش هایی دارد اما اساسا به دنبال این است که شرایط را‬ ‫چگونه با منافع و امنیت ملی خود تطبیق دهد‪ .‬در خبرها هم‬ ‫امده است که به تمامی مقامات اسرائیلی اعالم شده که هیچ‬ ‫اظهار نظری در مورد تحوالت مصر و سوریه نکنند‪ ،‬چراکه‬ ‫هنوز موضع اسرائیل در برابر این تحوالت مشخص نیست‪.‬‬ ‫بس��یاری از تحلیلگران معتقدند در شرایط جدید منطقه‪،‬‬ ‫بهترین سیاست برای اسرائیل اگر واقعا به دنبال یک صلح‬ ‫پایدار است این است که قرارداد صلح را به جایی برساند و‬ ‫اینگونه احساس نکند که اعراب در موضع ضعف هستند و‬ ‫اسرائیل تا ابد می تواند این سبک را دنبال کند‪ .‬چراکه معلوم‬ ‫نیس��ت حکومت هایی که در اینده در درون منطقه جهان‬ ‫عرب روی کار می ایند چه حکومت هایی هستند و ممکن‬ ‫است اساس قراردادهای نیم بند صلح را زیر سوال ببرند‪.‬‬ ‫در مورد عربستان باید گفت که نگاه کامال رئالیستی دارد‪.‬‬ ‫در شرق عربستان یک جمعیت شیعی زندگی می کنند که‬ ‫مس��ائل بحرین را به مسائل عربستان وصل می کنند‪ .‬اگر‬ ‫اتفاقی که در بحرین افتاد به صورت انتقالی وارد عربستان‬ ‫ش��ود طبیعتا امنیت ملی عربستان را دچار چالش می کند‪.‬‬ ‫بنابراین به اعتقاد من س��عودی ها قبل از اینکه ش��رایط از‬ ‫دستشان خارج شود به یک تصمیم استراتژیک رسیدند و‬ ‫نیروهایشان را وارد بحرین کردند‪ .‬این بدان معنا نیست که‬ ‫سعودی ها نگاه گسترش گرایانه برای توسعه نفوذ خودشان‬ ‫در منطقه انجام می دهند‪ .‬س��عودی ها با این حرکتشان از‬ ‫امنیت ملی و حکومت خودشان دفاع می کنند تا قبل اینکه‬ ‫شرایط به گونه ای از دستشان خارج شود ان را کنترل کرده‬ ‫باش��ند‪ .‬اگر از زاویه نظریه های روابط بین الملل نگاه کنیم‬ ‫عربس��تانی ها با نوعی رئالیسم «تدافعی» سعی در افزایش‬ ‫«امنیت نسبی» خودشان دارند‪.‬‬ ‫ام ا ترکیه هم مانند ایران بازیگری اس��ت که هم منافعش‬ ‫برایش مهم است و هم ارزش هایش‪ .‬البته بسیاری معتقدند‬ ‫ک ه ترکیه به دنبال منافع خود است‪ .‬در شرایط کنونی ترکیه‬ ‫بی طرفی خود را اعالم کرده است و گفته که اماده مذاکره‬ ‫با تمامی طرف های درگیر اس��ت‪ .‬ترکیه می خواهد از این‬ ‫فرصت اس��تفاده کند و با یک دیپلماس��ی فعال تحوالت‬ ‫جهان عرب را در ش��رایط متع��ادل خودش دنبال کند که‬ ‫مناف��ع حکومت ها و م��ردم همزمان حفظ ش��ود‪ .‬ترکیه‬ ‫اعالم کرده اس��ت که طرفدار وضع موجود است و اساسا‬ ‫عالقه مند اس��ت مسائل خاورمیانه با حفظ نقطه تعادلش‬ ‫حل شود ‪ .‬ترکیه به دنبال بی ثباتی نیست که این همان تامین‬ ‫منافعش است‪ .‬اما ترکیه یکسری ارزش هایی هم دارد و ان‬ ‫حمایت از جنبش های مردمی منطقه است‪ .‬به عنوان مثال‬ ‫در مورد مصر ‪ ،‬ترکیه سخت ترین موضع گیری را داشت و‬ ‫در همان روزهای اول رجب طیب اردوغان‪ ،‬نخست وزیر‬ ‫ترکیه به حسنی مبارک پیام فرستاد که به خواسته های مردم‬ ‫توجه کرده و قدرت ر ا ترک کند‪ .‬دراینجا ترکیه می خواهد‬ ‫ارزش های ایدئولوژیک و اسالمی خود را بروز دهد‪.‬‬ ‫نتیجه اینکه قدرت های جهانی مانند امریکا و اتحادیه اروپا‬ ‫و کشورهایی مانند فرانسه و بریتانیا که وارد جنگ با قذافی‬ ‫ش��ده اند و قدرت های منطقه ای دارای یک سری منافع و‬ ‫ارزش هایی هس��تند‪ .‬به هر حال هر کدام از این قدرت ها‬ ‫ادعاهایی دارند و می خواهند در جایی حضور داشته باشند‬ ‫و تحوالت را به نوعی ادامه منافع و ارزش های خودش��ان‬ ‫می دانند‪ .‬برای ای��ن قدرت ها تحوالت اخیر جهان عرب‬ ‫چالش��ی بود تا بتوانند بین منافع و ارزش های خودش��ان‬ ‫تعادل��ی ایجاد کنند‪ .‬در این میان برخ��ی از این قدرت ها‬ ‫موفق شده اند اما بسیاری همچنان مشکل دارند‪ .‬به عنوان‬ ‫مثال امریکا همچنان مشکل دارد‪ .‬یک چالش اساسی این‬ ‫است که امریکا تا کجا باید دخالت نظامی خودش را در‬ ‫لیبی ادامه دهد‪ .‬اگر دخالتش در لیبی محدود باشد ‪ -‬یعنی‬ ‫‪33‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫‪34‬‬ ‫در همین حد بمباران هوایی ‪ -‬بدان معناست که قذافی در‬ ‫حکومت می ماند و اگر زیاد ادامه دهد به این معناس��ت‬ ‫که نیروهای زمینی اش را وارد لیبی کرده است و در یک‬ ‫باتالق دیگر گرفتار می ش��ود که به ضرر منافعش است‪.‬‬ ‫بنابراین می بینیم که با ترکیب��ی از دیدگاه ها می توانیم این‬ ‫تحوالت را مورد بررسی قرار دهیم‪.‬‬ ‫در مورد رژیم صهیونیستی چگونه می توانیم‬ ‫مس��ائل را بررسی کنیم؟ اگر اسرائیل را جزو‬ ‫خط اول حفظ منافع امریکا به حساب بیاوریم‬ ‫و اینکه در ش��رایط کنونی این احتمال وجود‬ ‫دارد که اعراب قدرت بیش��تری بگیرند‪ ،‬فکر‬ ‫می کنید دیدگاه امریکا نسبت به بازیگری هایی‬ ‫که در منطقه انجام می شود چگونه خواهد بود؟‬ ‫‪ l‬همه ما می دانیم که حفظ امنیت اسرائیل یکی از اصول‬ ‫اس��تراتژیک امریکا در منطقه خاورمیانه اس��ت‪ .‬یکی از‬ ‫بزرگ ترینبازنده هایتحوالتجهانعربطبیعتااسرائیل‬ ‫بوده چرا که حکومت های طرفدار امریکا ساقط شدند و‬ ‫حکومت های ملی و در بدترین وضعیت برای اس��رائیل‬ ‫حکومت های اس�لامی روی کار خواهند امد‪ .‬نتیجه هر‬ ‫چه باش��د به گونه ای تقویت جناحی است که سعی دارد‬ ‫با اس��رائیل از موضع برابر وارد ش��ود‪ .‬ای��ن گروه ها در‬ ‫حکومت ها نقش خواهند داشت‪ .‬به عنوان مثال مصری ها‬ ‫همواره حکومت مبارک را متهم می کردند که نقش مصر‬ ‫را در مساله اعراب و اسرائیل به صفر رسانده است‪ .‬چراکه‬ ‫مصر یک بازیگر جدی است و اساسا از طریق نوار غزه‬ ‫به اسرائیل وصل است و امنیت مصر و اسرائیل به گونه ای‬ ‫با یکدیگر متصل هستند‪ ،‬اما عمال مصر بازیگر جدی در‬ ‫مذاکرات صلح نبود‪ .‬مصری ها می خواهند به نقش اولیه‬ ‫خودش��ان در دهه های ‪ 1960‬و ‪ 1970‬بازگردند و طبیعتا‬ ‫حکومت جدید مصر می خواهد استراتژی خودش را در‬ ‫مورد اس��رائیل تغییر دهد‪ .‬این الزاما بدان معنا نیست که‬ ‫قرار داد کمپ دیوید را لغو کنند اما طبیعتا از موضع قدرت‬ ‫با اسرائیل وارد می شوند‪ .‬تصور کنید تحوالت در یمن که‬ ‫یکی از متحدین اصلی امریکا در منطقه است به گونه ای‬ ‫پیش برود که یک کشور و یک بازیگر دیگر در منطقه به‬ ‫ائتالفی بپیوندند که این ائتالف جنبه های مقاومت در برابر‬ ‫زیاده روی های اسرائیل داشته باشد‪ .‬یا تحوالت در سوریه‬ ‫را در نظر بگیرید‪ .‬یکی از معضالت اسرائیل این است که‬ ‫نمی داند تحوالت در س��وریه در واقع به کجا می رود‪ .‬در‬ ‫این مساله دو دیدگاه وجود دارد‪ :‬یکی اینکه اسرائیلی ها‬ ‫می خواهند حکومت بش��ار اسد از بین برود و یا حداقل‬ ‫ضعیف ش��ود و یک دیدگاه هم این است که از انجا که‬ ‫نمی دانند بعد از حکومت بشار اسد چه حکومتی می اید‬ ‫ چراکه ممکن است حتی ملی گراتر و ضد اسرائیلی تر‬‫باشد‪ -‬نمی خواهند حکومت در سوریه تغییر کند‪ .‬تا زمانی‬ ‫که سوریه مساله ای به نام «امنیت ملی» و اشغال خاکش در‬ ‫بلندی های جوالن به وسیله اسرائیل را دارد مساله سوریه‬ ‫و اسرائیل یک مساله امنیت ملی است‪ .‬بنابراین اسرائیلی ها‬ ‫بسیار در مورد تحوالت سوریه محتاط بودند‪.‬‬ ‫اسرائیل امیدوار بود با امضای قرارداد کمپ دیوید در سال‬ ‫‪ 1978‬با مصر به گونه ای بتواند با مردم جهان عرب ارتباط‬ ‫برقرار کند‪ .‬اما این اتفاق هرگز رخ نداد و مردم جهان عرب‬ ‫هیچ وقت این صلح را به سادگی نپذیرفتند‪ .‬حال در نظر‬ ‫بگیرید حکومت در مصر هم تغییر کرده است‪ .‬اسرائیلی ها‬ ‫دچار وحشت هس��تند که نتیجه این مساله چه می شود‬ ‫چراکه اساس و استراتژی های امنیتی و سیاسی انها که بر‬ ‫صلح قرار دارد دچار اسیب پذیری شده است‪ .‬در اینجا به‬ ‫نظر من نقش امریکا یک نقش جدی است‪ .‬امریکایی ها با‬ ‫نگاه منفعت محوری که دارند سعی می کند نفوذ خودشان‬ ‫را در حکومت های اینده در جهان عرب گسترش دهند‪.‬‬ ‫اگر جنبه های منفعت محورشان پاسخگو نبود به جنبه های‬ ‫ارزش محور روی می اورند و یکسری تم های ارزشی و‬ ‫لیبرالیستی را به کار می برند مانند تاکید بر اهمیت نقش‬ ‫نهادها و سازمان های بین المللی و ‪ NGO‬ها که امریکایی ها‬ ‫در انها خبره هستند‪ .‬بر این مساله تاکید کنم که عالقه هایی‬ ‫هم در منطقه وجود دارد که مسائل به ان سمت برود‪ .‬به‬ ‫نظر من اسرائیل بسیار نگران است‪ .‬این تحوالت یک تغییر‬ ‫ژئوپلتیک و توازن قوای جدیدی را در درون منطقه به وجود‬ ‫اورد که به احتمال زیاد به ضرر اس��رائیل اس��ت‪ .‬اما مطمئنا‬ ‫امریکا و اسرائیل هم بی کار نمی مانند و از هم اکنون به گونه ای‬ ‫پیش می روند که بتوانند بر تحوالت به گونه ای تاثیر بگذارند‬ ‫که منافع انها به خطر نیفتد‪.‬‬ ‫نقش نوع حکومت هایی که در کشورهای بازیگر‬ ‫وجود دارد چیست؟ به عنوان مثال اگر در ترکیه‬ ‫دولتی س��کوالر س��ر کار بود ایا این بازی های‬ ‫منطقه ای دچار تغییر می شد؟‬ ‫‪ l‬به نظر من بی تاثیر نیس��ت‪ .‬یک��ی از پارامترهای مهم در‬ ‫ش��کل گیری تحوالت جهان عرب حوادث ‪ 11‬س��پتامبر و‬ ‫لشکرکشی های امریکا در منطقه است‪ .‬حوادث ‪ 11‬سپتامبر‬ ‫منطقه خاورمیانه را سیاسی – امنیتی کرد‪ .‬نیروهای امریکایی‬ ‫به بهانه «جنگ مقدس مبارزه با تروریسم» وارد منطقه شدند‬ ‫و این جنگ همچنان ادام��ه دارد‪ .‬گرچه امریکایی ها اعالم‬ ‫کرده اند که در تابس��تان ‪ 2011‬از عراق خارج می شوند و تا‬ ‫چند سال دیگر از افغانستان اما همچنان توجیه ورود به جنگ‬ ‫که بر اس��اس جنگ پیش دستانه برای از بین برد ن تروریسم‬ ‫القاعده بود به وسیله دنیا پذیرفته نشده است‪ .‬امریکایی ها یک‬ ‫جنگ ایدئولوژیک را شروع کردند‪ .‬بنابراین نتیجه این جنگ‬ ‫ایدئولوژیک سیاسی‪ -‬امنیتی کردن فضای خاورمیانه بود‪ .‬این‬ ‫سیاسی‪ -‬امنیتی کردن طبیعتا بر نوع و جهت حکومت های‬ ‫منطقه تاثیر گذاشته است‪ .‬وقتی حکومت های منطقه ببینند‬ ‫که امریکا حالت نظامی گرفته اس��ت طبیعتا انها هم بیشتر‬ ‫سیاسی – امنیتی می ش��وند‪ .‬می بینیم که در این جابه جایی‬ ‫ح��ال و ه��وای اص�لاح طلبی و مس��ائل سیاس��ت نرم یا‬ ‫"‪ soft politics‬ج��ای خ��ود را ب��ه سیاس��ت س��خت ی��ا‬ ‫‪ hard politics‬می دهد‪ .‬اگر سیاست نرم بر منطقه حاکم بود‬ ‫و فضا فضای ارامی بود شاید جهت تحوالت مقداری فرق‬ ‫می کرد‪ .‬اما مسائل خاورمیانه صرفا مسائل مربوط به سیاست‬ ‫نرم نیس��ت‪ .‬البته این بدان معنا نیس��ت که مس��ائل ارزشی‪،‬‬ ‫دموکراسی‪ ،‬حقوق بشر و‪ ...‬اهمیت ندارند بلکه نوع قدرت‬ ‫و سیاس��ت در خاورمیانه به گونه ای است که همواره مسائل‬ ‫مربوط به امنیت و منافع ملی در راس قرار داشته است‪ .‬این‬ ‫البته توجیهی هم برای حکومت ها بوده تا برای حفظ امنیت‬ ‫و منافع ملی مسائل دیگر را تحت الشعاع قرار دهند‪ .‬به عنوان‬ ‫مثال عربستان سعودی را در نظر بگیرد‪ .‬مساله امنیت و منافع‬ ‫ملی انقدر برایش مهم است که بس��یاری از ارزش ها مانند‬ ‫حقوق بشر را نادیده می گیرد و می تواند مردم را بسیج کند و‬ ‫توجیهی هم برایش بسازد‪ .‬حتی می تواند حمایت قدرت های‬ ‫بزرگ را هم جلب کند‪ .‬بس��یار عجیب اس��ت که در مورد‬ ‫بحرین جامعه بین المللی حساسیتی نشان نداد‪ .‬چون امریکا‬ ‫نخواس��ت در مورد بحرین موضوع حساس شود‪ ،‬بنابراین‬ ‫موضوع حساس نش��د‪ ،‬چراکه برای امریکا مساله امنیت و‬ ‫منافع ملی مربوط به مساله ایران (برنامه هسته ای)‪ ،‬خلیج فارس‬ ‫و امنیت ان��رژی از اهمیت برخوردار بود‪ .‬بنابراین می توانیم‬ ‫بگوییم که نوع نگاه حکومت ها می توانست بر این تحوالت‬ ‫تاثیر بگذارد‪ .‬اما فضای خاورمیانه یک فضای امنیتی‪ -‬سیاسی‬ ‫بعد از حوادث ‪ 11‬سپتامبر است که در اینجا مساله رقابت بین‬ ‫بازیگران و روابط انها با قدرت های خارجی در اولویت قرار‬ ‫می گیرد‪ ،‬به عنوان مثال مساله بحرین به یک رقابت بین ایران‬ ‫و عربستان تبدیل می شود‪ .‬یا مصر رقابتی است بین ایران و‬ ‫امریکا و رژیم اسرائیل‪.‬‬ ‫ایا اروپا هم بر اس��اس همین تئوری رئالیسم در‬ ‫تحوالت اخیر دخالت می کند؟‬ ‫‪ l‬ب��رای اروپایی ه��ا هم منافع و هم ارزش ها مهم اس��ت‪.‬‬ ‫البته باید بین تفکیکی قائل شویم‪ .‬سه قدرت اروپایی یعنی‬ ‫فرانس��ه‪ ،‬بریتانیا و المان را می توان جداگانه بررسی کرد‪ .‬در‬ ‫مورد فرانسه باید بگویم که این کشور بر اساس منافع خودش‬ ‫سیاست خارجی اش را اعمال می کند‪ ،‬یعنی سارکوزی وقتی‬ ‫هدایت و اساس��ا ابتکار جنگ با لیبی را در اختیار گرفت به‬ ‫نوعی می خواست اعاده رهبری بر اتحادیه اروپا را کرده باشد‪.‬‬ ‫همه می دانیم که س��ارکوزی عالقه مند است که خود را یک‬ ‫رهبر تمام عیار جهانی نشان دهد و سعی می کند موقعیت و‬ ‫نقش فرانسه را در ناتو و بلوک غرب تقویت کند‪ .‬فرانسه یک‬ ‫نوع نگاه رئالیستی به مساله دارد‪ .‬شعار بریتانیایی ها این است‬ ‫ی نداریم اما منافع دائمی داریم‪.‬‬ ‫که ما دش��من و دوست دائم ‬ ‫بریتانیایی ها بسیار منافع محور هستند‪ .‬هرچند چند دهه‬ ‫است که نگاه منطقه ای انها در سیاست خارجی به گونه ای‬ ‫کمرنگ شده است و اساسا تمرکز خود را روی نهادها و‬ ‫سازمان های بین المللی و به طور کلی تفکرات لیبرالیستی‬ ‫متمرکز کرده اند اما در این موقعیت هم بریتانیایی ها سعی‬ ‫می کنند تا منافع خودشان را حفظ کنند‪ .‬جالب است که‬ ‫بدانیم هرجایی که امریکا رهبری یک ائتالف ضد غربی‬ ‫را ب��ر عهده می گیرد بریتانیایی ها هم با امریکا هس��تند‬ ‫چرا که مطمئن هستند که از قبال ان منافع می برند؛ سهم‬ ‫کمتری ایفا می کنند و منافع بیشتری می برند‪ .‬اما ادعایشان‬ ‫این اس��ت که ارزش ه��ای غربی و اروپایی زیر س��وال‬ ‫رفته اس��ت‪ .‬المان کمی متفاوت است‪ .‬این کشور بیشتر‬ ‫نگاه لیبرالیستی به مسائل دارد‪ .‬برای المان همکاری های‬ ‫اقتصادی و حتی ارزش ها مسائل قوی تری است‪ ،‬چراکه‬ ‫المان نوع خاصی از لیبرالیس��م را در جامعه اروپا دنبال‬ ‫می کند (به عنوان مثال در پرونده برنامه هسته ای ایران‪ ،‬نگاه‬ ‫المان در مقایسه با نگاه فرانسه و بریتانیا بیشتر یک نگاه‬ ‫همکاری جویانه است)‪ .‬بنابراین المان ها اساسا معتقد به‬ ‫نگاه تعاملی به مسائل هستند‪ .‬ایتالیا هم مطرح است‪ .‬برای‬ ‫ایتالیا هم ارزش ها و هم منافع مهم است‪ .‬مثال اگر در لیبی‬ ‫جنگ داخلی باشد‪ ،‬نتیجه ان مهاجرت لیبیایی ها به خاک‬ ‫ایتالیاست‪.‬‬ ‫البته فراتر از منافع‪ ،‬مس��ائل مربوط به ارزش ها هم برای‬ ‫اروپایی ها حائز اهمیت است‪ .‬در اینجا کمی تفاوت بین‬ ‫جامعه امریکایی و جامعه اروپایی وجود دارد و ان اینکه‬ ‫اف��کار عمومی در جامعه اروپایی حس��اس تر از جامعه‬ ‫امریکایی اس��ت‪ .‬بنابراین حساس��یت نسبت به مسائل‬ ‫حقوق بشر‪ ،‬جنایت علیه بش��ریت و‪ ...‬طبیعتا به وسیله‬ ‫افکار عمومی اروپا و فش��ار به دولت ها بیش��تر اس��ت‪.‬‬ ‫اف��کار عمومی اروپا به دنبال ارزش هاس��ت اما دولت ها‬ ‫از این شرایط اس��تفاده و سعی کردند منافع خودشان را‬ ‫به گونه ای حفظ کنند‪ .‬بنابراین باید تفکیکی بین ملت ها و‬ ‫دولت های اروپایی قائل شویم‪ .‬البته در امریکا هم افکار‬ ‫عمومی به خصوص پس از وقایع ‪ 11‬س��پتامبر نسبت به‬ ‫مسائل خاورمیانه و جهان عرب حساس تر شده و بنابراین‬ ‫افکار عمومی اوباما را تحت فش��ار گذاشت تا در مورد‬ ‫لیبی مداخله کند‪.‬‬ ‫پررنگ شدن مساله بحرین چه عکس العملی را‬ ‫از سوی امریکا در بر خواهد داشت؟‬ ‫مس��اله بحری��ن ب��رای امری��کا مهم اس��ت‪.‬‬ ‫‪l‬‬ ‫امریکایی ها به این نتیجه رس��یدند که شرایط بحرین‬ ‫به گونه ای است که باید اصالحاتی در بحرین صورت‬ ‫بگیرد‪ .‬یعنی اینطور نباش��د که س��عودی ها وارد شوند‬ ‫و این جنبش مردمی س��رکوب و مس��اله تمام ش��ود‪.‬‬ ‫چنی��ن مس��اله ای به دلی��ل ویژگی ه��ای ژئوپلتیک و‬ ‫ساختار داخلی قدرت در بحرین یعنی وجود اکثریت‬ ‫ش��یعی در بحرین امکانپذیر نیس��ت‪ .‬یعنی نمی توان‬ ‫اکثری��ت ش��یعی را با تبعی��ض سیاس��ی و بی عدالتی‬ ‫اقتصادی و نقض مس��ائل حقوق بشر رها کرد‪ .‬بنابراین‬ ‫امریکایی ها س��قفی از ایجاد اصالح��ات در بحرین را‬ ‫پذیرفته اند‪ .‬از سوی دیگر نمی خواهند در شرایط حاضر‬ ‫کنترل از دستش��ان خارج ش��ود‪ .‬مطمئنا امریکایی ها از‬ ‫شیخ بحرین می خواهند که به خواسته های مردم بحرین‬ ‫تا حد زیادی توجه کند‪ .‬به خصوص اینکه در حال حاضر‬ ‫اوباما انتخابات ریاست جمهوری را در پیش دارد مجبور‬ ‫است که در سیاست خارجی اش موضع گیری های مبتنی‬ ‫بر حفظ ارزش ها هم انجام دهد‪.‬‬ ‫در چنین شرایطی منافعشان را چگونه تعریف‬ ‫می کنند؟‬ ‫‪ l‬منافع امریکا می تواند با انجام برخی از اصالحات در‬ ‫بحرین تامین ش��ود‪ .‬نکته ای که شیخ بحرین اخیرا به ان‬ ‫اشاره کرده این است که زمان ان رسیده است که ما بین‬ ‫ایجاد «ثبات» در بحرین و انجام «اصالحات تدریجی» یک‬ ‫نوع تعادل برقرار کنیم‪ .‬در نهایت درست است که امریکا‬ ‫در م��ورد بحرین موضع جدی نگرفته اما همین مس��اله‬ ‫هزینه هایی هم از لحاظ افکار عمومی برای امریکا خواهد‬ ‫داشت‪g .‬‬ ‫روند تغییرات در خاورمیانه در گفت وگو با رحمان قهرمان پور‬ ‫تغییر هژمونی‬ ‫ارزو دیلمقانی‬ ‫‪3‬تحوالت در خاورمیانه چنان غیر قابل پیش بینی است که حتی نمی توان انها‬ ‫ب تئوری های از پیش تعیین شده بین المللی جای داد‪ .‬هرچند‬ ‫را در چارچو ‬ ‫برخی از این تحوالت به نتایجی دست پیدا کرده است اما از نظر دکتر رحمان‬ ‫قهرمان پور‪ ،‬همچنان در فاز اول است و راهی طوالنی در رسیدن به هدف مانده‬ ‫است‪ .‬این درحالی است که شرایط در لیبی هر روز بحرانی تر می شود و کشورهایی مانند‬ ‫بحرین و یمن تلفات بیشتری را متحمل می شوند‪.‬‬ ‫س��یر تحوالت در خاورمیانه به کدام س��مت‬ ‫پیش خواهد رفت و ارزیابی شما از نتیجه ان‬ ‫چیست؟‬ ‫‪ l‬س��یر تحوالت خاورمیانه را می توان به سه فاز تقسیم‬ ‫کرد‪:‬‬ ‫فاز اول معطوف به تالش برای تغییر رهبران جهان عرب‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫فاز دوم در صورت پیروزی فاز اول‪ ،‬فاز گذار به دموکراسی‬ ‫است‪.‬‬ ‫فاز س��وم هم روند تحکیم مردم س��االری و دموکراسی‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫فعال کش��ورهای منطقه در فاز اول ق��رار دارند‪ .‬در مصر‬ ‫رگه هایی از فاز دوم اغاز ش��ده اس��ت اما سایر کشورها‬ ‫هنوز در فاز اول هستند و برای تغییر رهبران خود تالش‬ ‫می کنند‪g.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪l‬بحران ناسیونالیس��م عربی‪ ،‬بحران دهه ‪ 1980‬است‪ .‬دهه‬ ‫‪ 1960‬و ‪ 1970‬دوره خیزش ناسیونالیس��م عربی اس��ت و‬ ‫بعد از ‪ 1970‬و جنگ رمضان و تحوالت پس از ان ش��اهد‬ ‫افول ناسیونالیسم عربی هستیم که پیامد ان در واقع خیزش‬ ‫جنبش های اسالمی در جهان عرب است‪ .‬از این زاویه شرایط‬ ‫فعلی می تواند معلول بحران ناسیونالیسم در جهان عرب باشد‬ ‫اما اینکه این مساله در اینده منجر به احیای ناسیونالیسم عربی‬ ‫شود باید مسیر سیر تحوالت را بررسی کرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫تحوالت اخیر در منطقه نظی��ر مصر‪ ،‬تونس‪،‬‬ ‫لیب��ی و بحرین نظ��م جایگزین��ی را پس از‬ ‫‪ 11‬سپتامبر برای جهان عرب رقم خواهد زد؟‬ ‫‪l‬از زمان��ی که سیس��تم خاورمیانه ش��کل گرفته یک‬ ‫نظم زاده ش��ده از درون منطقه وجود نداش��ته است‪ .‬در‬ ‫زم��ان امپراتوری عثمانی که ای��ن منطقه فضای خودش‬ ‫را داش��ت و بع��د از فروپاش��ی عثمانی نظ��م درون زاد‬ ‫و منطق��ه ای در خاورمیانه نداش��تیم‪ .‬نظم��ی که وجود‬ ‫داش��ته مربوط به زمان پس از جنگ جهانی دوم تا سال‬ ‫‪ 1973‬مبتن��ی بر هژمونی بریتانیا و بعد از ان هم مبتنی بر‬ ‫نظ��م امریکای��ی بود‪ .‬در منطقه س��ابقه نظ��م منطقه ای‬ ‫نداریم و اگر بخواهد نظمی در این منطقه ش��کل بگیرد‪،‬‬ ‫پیش شرطش این است که شاهد دولت های قدرتمند در‬ ‫منطقه باشیم‪ .‬مانند ایران و مصر و ترکیه‪ .‬در جهان عرب‬ ‫به جز کشور مصر دولت قوی وجود ندارد بنابراین باید‬ ‫منتظر باش��یم و ببینیم که این تح��والت منجر به ظهور‬ ‫دولت های قدرتمند و یا قدرتمندتر در منطقه می شود یا‬ ‫خیر‪ .‬اگر چنین اتفاقی بیفتد‪ ،‬ان زمان می توان امیدوار بود‬ ‫که یک نظم منطقه ای وجود داشته باشد‪ .‬اما در حال حاضر‬ ‫چنین نظمی در درون منطقه دیده نمی شود‪.‬‬ ‫سیر این تحوالت را در راستای بروز دولت های‬ ‫قدرتمند در منطقه می بینید؟‬ ‫‪l‬در کوتاه مدت امکان ان نیست اما در بلند مدت احتمال‬ ‫حضور چنین دولت هایی در منطقه وجود دارد‪ .‬در کوتاه‬ ‫مدت از انجا که شاهد گذار به مردم خواهیم بود طبعا این‬ ‫گذار با چالش ها و بی ثباتی هایی همراه خواهد بود حتی‬ ‫ممکن است که در این فرایند باز هم دولت ها تغییر کنند‪.‬‬ ‫اما در بلند مدت ممکن اس��ت این روند منجر به تحکیم‬ ‫دموکراسی ش��ود‪ .‬در این صورت می توانیم شاهد ظهور‬ ‫دولت های قوی تر و مستقل تر باشیم‪.‬‬ ‫ایا می توان در ح��وزه روابط بین الملل گفتار‬ ‫مش��ترکی را در خیزش های منطقه ای اعراب‬ ‫پیدا کرد؟‬ ‫‪l‬پیدا کردن یک گفتار مشترک کمی دشوار است چراکه‬ ‫شرایط کشورهای منطقه متفاوت است اما اگر چنین گفتار‬ ‫یا گفتمانی وجود داشته باشد‪ ،‬طبعا باید مبتنی بر هنجارهای‬ ‫مشترک عربی باشد‪ .‬هنجارهای مشترک عربی هم عمدتا‬ ‫حول مساله فلسطین شکل گرفته است و درواقع تحقیر‬ ‫اعراب با واسطه مساله فلسطین پس از تاسیس اسرائیل در‬ ‫این مساله از اهمیت برخوردار است‪ .‬اگر گفتار مشترکی‬ ‫شکل گرفته باشد مسلما باید حول مساله فلسطین باشد اما‬ ‫در همین مساله هم شاهد هستیم که رویکرد نسبت به این‬ ‫مساله هم متفاوت است‪ .‬الزاما شاهد یک رویکرد واحد‬ ‫بین همه کش��ورهای عربی در این مساله نیستیم‪ .‬برخی‬ ‫حساسیت کمتری دارند و برخی دارای حساسیت بیشتری‬ ‫هس��تند اما ورای این مساله به نظر می رسد که اعتراض‬ ‫به وضع موج��ود و اعتراض به حکومت های موروثی و‬ ‫اقتدارگرا شاید فصل مشترک این اعتراض ها باشد‪.‬‬ ‫کشورهای عربی که امروز در تندباد حوادث‬ ‫سیاسی قرار دارند‪ ،‬چه نقشی در تغییر نگرش‬ ‫اتحادیه اروپا و امریکا به جهان عرب خواهند‬ ‫داشت؟‬ ‫‪l‬این مس��اله به روند تحوالت بستگی دارد‪ .‬اگر این‬ ‫تحوالت درون جوش و مستحکم باشد اروپا و امریکا‬ ‫مجبورن��د رویکرد خود را تغییر دهن��د‪ .‬ان چیزی که‬ ‫تا به امروز موجب ش��ده اس��ت که امریکا و اروپا در‬ ‫منطقه خاورمیانه نفوذ داش��ته باش��ند تا حد زیادی به‬ ‫دولت ه��ای اس��یب پذیر و نفوذپذی��ر و ضعیف که تا‬ ‫حدودی هم فاقد پایگاه مردمی هستند باز می گردد‪ .‬طبعا‬ ‫اگر دولت هایی که در منطقه ظهور می کنند دولت های‬ ‫مردم ساالر و دموکراتیک باشند‪ ،‬اروپا و امریکا در نفوذ‬ ‫در منطقه مش��کل خواهند داش��ت کمااینکه در تجربه‬ ‫جمهوری اس�لامی در سه دهه قبل و تجربه ترکیه این‬ ‫مساله دیده می شود‪ .‬با دموکراتیک تر شدن دولت ها در‬ ‫منطقه چالش های انها برای قدرت های خارجی بیشتر‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫خیزش های مردمی منطق��ه در تونس و مصر‬ ‫به نتیجه رس��یده اس��ت و در لیبی به صورت‬ ‫فرسایش��ی ادام��ه دارد‪ .‬ایا انچ��ه این روزها‬ ‫در منطقه ش��اهد ان هس��تیم را می توانیم در‬ ‫چارچوب تئوری های روابط بین الملل تعریف‬ ‫کنیم؟‬ ‫‪l‬در تئوری های روابط بین الملل باید بیش��تر به سمت‬ ‫نظریه ه��ای انتقادی بروی��م که در واقع ب��ه مقاومت در‬ ‫براب��ر نظام س��رمایه داری دس��ت می زنند‪ .‬ام��ا در حال‬ ‫ی دش��وار اس��ت ک��ه بگوییم ک��دام تئوری‬ ‫حاضر کم ‬ ‫توضیح دهنده ش��رایط کنونی اس��ت چ��را که موضوع‬ ‫کش��ورها داخل��ی اس��ت و خارج��ی نیس��ت‪ .‬ی��ک‬ ‫زمانی مس��اله حمله امری��کا به عراق مطرح اس��ت که‬ ‫بر اساس تئوری ها می توانیم ان را تحلیل کنیم اما مساله‬ ‫کنون��ی در درون کش��ورها اتفاق افتاده اس��ت و باید از‬ ‫نظریه های علوم سیاسی بهره بگیریم‪.‬‬ ‫ای��ا می توانیم خیزش های منطقه ای را به انچه‬ ‫بحران ناسیونالیسم عربی خوانده می شد ارتباط‬ ‫دهیم یا خیر؟‬ ‫‪35‬‬ ‫بین الملل‬ ‫گفت وگو با دکتر علیرضا رضایی‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫خاورمیانه شبکه ای‬ ‫‪4‬‬ ‫تئوریسین های روابط بین الملل این روزها به شدت در حال بررسی اوضاع خاورمیانه‬ ‫هستند تا بتوانند انچه را که در این منطقه روز به روز ابعاد تازه تری به خود می گیرد تجزیه و‬ ‫تحلیل کنند‪ .‬در همین راستا با دکتر علیرضا رضایی استاد دانشگاه و کارشناس تئوری های بین‬ ‫الملل گفت و گویی انجام داده ایم‪.‬‬ ‫ای��ن روزه��ا خاورمیان��ه و ش��مال افریقا‬ ‫بحرانی را پش��ت س��ر می گذارد که توجه‬ ‫تمام تئوریس��ین های روابط بین الملل را به‬ ‫خود جلب کرده است‪ .‬جهان عرب پیش از‬ ‫این جنبش ها چه جایگاهی در گفتمان های‬ ‫روابط بین الملل داشت؟‬ ‫‪l‬فه��م تحوالت جه��ان عرب ب��دون درک جایگاه‬ ‫خاورمیانه در سیاس��ت بین المللی کمتر ممکن است‪.‬‬ ‫خاورمیان��ه مفهومی بود که نخس��تین ب��ار اوایل قرن‬ ‫بیس��تم نظریه پرداز امریکایی «الف��رد ماهان» جهت‬ ‫توصیف کش��ورهای حاشیه خلیج فارس به کار برد‪.‬‬ ‫لکن تحوالت ناش��ی از تعامالت قدرت ها در مناطق‬ ‫مختل��ف جه��ان به ویژه جنگ جهان��ی اول و دوم و‬ ‫جنگ سرد سبب تعمیم مصداقی این مفهوم به مناطقی‬ ‫در ش��مال افریقا تا جنوب غرب اسیا شد که غالب‬ ‫کش��ورهای عربی را ش��امل می ش��ود‪ .‬فراهم نمودن‬ ‫‪36‬‬ ‫زمینه تجزیه امپراتوری عثمانی در جنگ جهانی اول‬ ‫توس��ط دولت های اروپایی و باقی گذاش��تن برخی‬ ‫اختالفات مرزی در منطقه‪ ،‬کش��ف منابع غنی نفت و‬ ‫گاز‪ ،‬ایجاد دولت جعلی اس��رائیل توسط برخی دول‬ ‫غربی‪ ،‬حمایت قدرت های بزرگ از دولت های دست‬ ‫نش��انده‪ ،‬حضور نظامی انگلیس و پس از ان ایاالت‬ ‫متح��ده امریکا‪ ،‬تاثیر مهمی در تح��والت منطقه ایفا‬ ‫نم��ود و مداخله قدرت های ب��زرگ در این تحوالت‬ ‫را ب��ه ام��ری بدیهی تبدی��ل ک��رد‪ .‬در دوران جنگ‬ ‫س��رد به دلیل رقابت میان دو بلوک ش��رق و غرب‪،‬‬ ‫نگرش ابرقدرت ها به خاورمیانه بیش��تر جنبه امنیتی‬ ‫داش��ت‪ ،‬لکن پس از پایان جنگ س��رد و فروپاش��ی‬ ‫ش��وروی‪ ،‬انچه در منطقه ب��رای قدرت های خارجی‬ ‫اولوی��ت بود‪ ،‬جنبه های اقتصادی به ویژه منابع انرژی‬ ‫در منطق��ه بود‪ .‬به همین جه��ت گفتمان اقتصادی با‬ ‫تمرکز بر ترانزیت ایمن نفت و گاز از منطقه به دول‬ ‫غربی و متحدانش اولویت داشت‪ .‬در این میان انچه‬ ‫می توانست خللی در این ترانزیت وارد اورد‪ ،‬تعرض‬ ‫به منافع ایاالت متحده امریکا تلقی می ش��د (دکترین‬ ‫کارت��ر)‪ .‬حتی هزینه ه��ای ایجاد امنیت ب��رای عبور‬ ‫مداوم و مستمر نفت از منطقه تا قبل از وقوع انقالب‬ ‫اس�لامی ایران‪ ،‬از طریق خود کشورهای منطقه تامین‬ ‫می ش��د (برای نمونه؛ سیاس��ت دو ستونی نیکسون‪-‬‬ ‫کس��ینجر)‪ .‬وقوع انقالب اس�لامی در ای��ران و ترس‬ ‫از گس��ترش افکار اس��تقالل طلبانه ب��ا تمرکز بر حق‬ ‫تعیین سرنوشت‪ ،‬که در حقوق بین الملل بر ان تاکید‬ ‫شده بود‪ ،‬س��بب حضور بیش از پیش نظامی امریکا‬ ‫در منطقه ش��د‪ .‬از منظر ای��االت متحده امریکا دیگر‬ ‫نمی ت��وان بر روی دولت های منطقه س��رمایه گذاری‬ ‫کرد‪ .‬بایس��تی جهت ایجاد امنیت در راس��تای تامین‬ ‫مناف��ع امریکا و متحدانش فکری بنیادی کرد‪ .‬در این‬ ‫راس��تا با ترویج اندیش��ه صل��ح دموکراتیک‪ ،‬امریکا‬ ‫بر ان ش��د که بنیادی تری��ن کار‪ ،‬ایجاد دموکراس��ی‬ ‫در کش��ورهای منطقه اس��ت‪ ،‬چرا ک��ه در چارچوب‬ ‫نظام ه��ای دموکراتیک‪ ،‬گروه های تندرو نظیر القاعده‬ ‫رش��د نخواهد یافت (تز صلح دموکراتیک)‪ .‬البته در‬ ‫خصوص نحوه اجرایی نمودن این موضوع انتقادات‬ ‫زیادی وارد شده که مهمترین انها این است که برای‬ ‫از بین بردن خشونت و ایجاد دموکراسی نمی توان از‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫خشونت اس��تفاده کرد‪ ،‬و این نقض غرض است‪ .‬یا‬ ‫اینکه دموکراسی با لیبرالیس��م همخوانی ندارد‪ ،‬چرا‬ ‫که ایده ال های دموکراس��ی و لیبرالیس��م به س��ادگی‬ ‫در یک چارچوب کامال هماهنگ ظاهر نمی ش��وند‪.‬‬ ‫ای��ده ال طرف��داران لیبرالیس��م این اس��ت که جهت‬ ‫تضمین ازادی فردی‪ ،‬محدودیت های معینی بر اقتدار‬ ‫دول��ت اعمال نماین��د‪ .‬به همین جهت ب��ا بدبینی به‬ ‫سیاس��ت های دموکراتیک متمایل به گسترش قدرت‬ ‫دول��ت می نگرند چون ان را محدودس��از اس��تقالل‬ ‫فردی ش��هروندان می دانند‪ .‬از طرف دیگر‪ ،‬طرفداران‬ ‫دموکراس��ی بر اولویت اصل حاکمیت عمومی تاکید‬ ‫می کنن��د و تمایل دارند خواس��ته های لیبرال را برای‬ ‫مح��دود کردن اقت��دار دولت‪ ،‬به عن��وان تالش هایی‬ ‫نامش��روع جلوه گر نمایند که بایس��تی به درس��تی و‬ ‫از طری��ق فراینده��ای دموکراتی��ک در م��ورد انها‬ ‫تصمیم گیری شود‪.‬‬ ‫به هر حال قصد ما بحث فلس��فه سیاسی نیست‪ ،‬انچه‬ ‫در واقعیت رخ داده این است که تز صلح دموکراتیک‬ ‫در دوران جورج بوش‪ ،‬تحت عنوان «طرح خاورمیانه‬ ‫ب��زرگ» از زبان کالین پ��اول‪ ،‬وزیر خارجه اش مطرح‬ ‫ش��د‪ .‬اما مشکل امریکا در عملیاتی نمودن این طرح‪،‬‬ ‫انجا بود که غالب دول کشورهای عربی رابطه خوبی‬ ‫با غ��رب و به ویژه ایاالت متحده امریکا داش��تند‪ .‬در‬ ‫ای��ن وضعیت یک متغیر مداخله گر یعنی فناوری های‬ ‫نوین ارتباطی از جمله ش��بکه های اجتماعی به کمک‬ ‫غرب امد‪ .‬مردم کش��ورهای عرب که از ظلم‪ ،‬چپاول‬ ‫ثروت ها‪ ،‬وابس��تگی و بی عرضگی رهب��ران خود در‬ ‫ایجاد توس��عه پایدار به ستوه امده بودند‪ ،‬به اعتراض‬ ‫به پا خاس��تند‪ .‬پیامدهای انقالب اس�لامی در ایران از‬ ‫جمل��ه ایس��تادگی و مقاومت ای��ران در برابر هر نوع‬ ‫س��لطه طلبی به وی��ژه از جانب امری��کا در منطقه‪ ،‬در‬ ‫کنار پیش��رفت های ایجاد شده در حوزه های مختلف‬ ‫را هم می توان به عنوان عاملی ش��تاب زا وارد تحلیل‬ ‫کرد که مورد الگوبرداری از س��وی کشورهای عربی‬ ‫قرار گرفت‪.‬‬ ‫با توجه به خیزش های اخیر در کش��ورهای‬ ‫عربی چه تغییرات��ی در گفتمان های روابط‬ ‫بین الملل قابل توجه است؟‬ ‫‪l‬ب��ه نظر من این خیزش ها ه��م از منظر تئوری های‬ ‫انقالب در علوم سیاس��ی‪ ،‬و هم از منظر نقش جامعه‬ ‫مدن��ی جهانی و انچه م��ن «جامعه مدن��ی مجازی»‬ ‫می نام��م‪ ،‬در تئوری های رواب��ط بین الملل قابل تامل‬ ‫اس��ت‪ .‬از منظر علوم سیاسی‪ ،‬در اعتراضات اخیر در‬ ‫کش��ورهای عربی انچه جالب به نظر می رسد‪ ،‬نقشی‬ ‫اس��ت که این تحوالت در ارائه الگویی جدید جهت‬ ‫تبیین انقالب ها دارد‪ .‬تا پیش از این در تبیین انقالب ها‬ ‫ب��ر نقش رهب��ران کاریزما‪ ،‬نطق های اتش��ین‪ ،‬حزب‬ ‫اوانگارد‪ ،‬بس��یج سیاس��ی از طری��ق ایدئولوژی های‬ ‫فراگیر‪ ،‬خشونت گسترده‪ ،‬تغییرات بنیادین و‪ ...‬تاکید‬ ‫می ش��د اما امروزه با انقالب ه��ای اخیر در خاورمیانه‬ ‫عرب��ی‪ ،‬این نظری��ات دچار چالش بنیادین ش��ده اند‪.‬‬ ‫امروزه به نظریاتی نیاز اس��ت که به نقش ش��بکه های‬ ‫اجتماع��ی در بروز و ت��داوم انقالب ها بپردازد‪ .‬اینکه‬ ‫چگونه ان جمعیت عظیم بدون داش��تن یک رهبر در‬ ‫می��دان التحریر قاهره در مصر و می��دان لوءلوء منامه‬ ‫در بحرین جمع می شوند قابل تامل و تحلیل است‪.‬‬ ‫از منظر رواب��ط بین الملل هم تحوالت اخیر می تواند‬ ‫به عن��وان یک ش��یفت پارادایم��ی در نظریات روابط‬ ‫بین الملل عمل کرده و زمینه ساز طرح نظریات جدید‬ ‫درباره روابط واقعی م��ردم و تود ه ملت های مختلف‬ ‫با همدیگر در عرصه دنی��ای واقعی و دنیای مجازی‬ ‫باشد‪ .‬امروزه جای تبیین رسانه های مجازی در ادبیات‬ ‫تئوری��ک و پارادایم های موج��ود در روابط بین الملل‬ ‫خالی به نظر می رسد‪ .‬به ویژه ایجاد یک حوزه عمومی ‬ ‫در عرصه بین المللی و تبیین بسیاری از اینگونه موارد‬ ‫در چارچ��وب جامع��ه مدنی بین المللی ک��ه به دنبال‬ ‫گس��ترش فناروری های نوی��ن اطالعاتی و ارتباطاتی‬ ‫تقوی��ت ش��د‪ ،‬الزم به نظ��ر می رس��د‪ .‬در دوره ای از‬ ‫تحوالت روابط بین الملل‪ ،‬به جهت نبود مکانیسم های‬ ‫موث��ر و فناوری ه��ای مطلوب اطالع رس��انی‪ ،‬عمدتا‬ ‫دولت ها نقش اساس��ی در تعیین هدف برای ملت ها‬ ‫ایفا می کردند‪ ،‬در صورتی که به نظر می رس��د امروزه‬ ‫مردم جلوت��ر از دولت ها عمل می کنند‪ .‬بس��یاری از‬ ‫خواس��ت های ملت ها‪ ،‬تح��ت تاثیر ح��وزه عمومی‬ ‫ اس��ت که در چارچوب جامعه مدنی جهانی ش��کل‬ ‫گرفته اس��ت‪ .‬حتی من می خواهم کمی پیش تر بروم‬ ‫و ب��ه این موضوع اش��اره کنم که به نظ��ر من پدیده‬ ‫«جامعه مدنی مجازی» را بایستی در تحلیل های خود‬ ‫به عنوان ی��ک عامل نوظهور در تحوالت سیاس��ی و‬ ‫بین الملل��ی مدنظ��ر ق��رار داد‪ .‬در خاورمیانه عربی ما‬ ‫کش��ورها و دولت هایی را مش��اهده می کنیم که غالبا‬ ‫مس��تبد ند و اعتق��ادی به حض��ور م��ردم در صحنه‬ ‫حکومتی ندارند‪ ،‬به عبارت بهتر عرصه ای برای اظهار‬ ‫نظ��ر مردم وجود ن��دارد (ضعف جامع��ه مدنی)‪ .‬در‬ ‫چنین حالتی اس��ت که اقش��ار متوسط جامعه در این‬ ‫کش��ورها به فضای مج��ازی روی می اورند و تالش‬ ‫می کنند تا خواس��ت های خ��ود را در انجا هماهنگ‬ ‫نم��وده و پیگیری نماین��د‪ .‬من این پدی��ده را جامعه‬ ‫مدنی مجازی می نامم‪ .‬نمونه بارز ان هم تالش��ی بود‬ ‫که وائل غنیم در مصر انجام داد و توانس��ت از طریق‬ ‫ایجاد یک صفحه در فضای مجازی به بیان و پیشبرد‬ ‫اهداف انقالبی خود جهت برانداختن حس��نی مبارک‬ ‫نائل شود‪.‬‬ ‫در صورت ام��کان توضیحی درباره مبدا و‬ ‫منشا نظریات لیبرالی بیان کنید؟‬ ‫‪ l‬اندیشه های لیبرالیستی در این مضمون‪ ،‬تبارش به‬ ‫هوگو گروس��یوس‪ ،‬جان الک‪ ،‬ادام اس��میت‪ ،‬ایانوئل‬ ‫کانت‪ ،‬جرمی بنتام و‪ ...‬باز می گردد‪ .‬این نظریه در روابط‬ ‫بین الملل در قرن بیستم توس��ط افرادی چون مایکل‬ ‫دویل‪ ،‬راب��رت کوهن‪ ،‬جوزف نای‪ ،‬جان ایکنبری و‪..‬‬ ‫طرح و توس��ط اف��رادی نظیر ودرو ویلس��ون‪ ،‬کوفی‬ ‫عنان‪ ،‬بی��ل کلینتون و‪ ...‬عملیاتی ش��د‪ .‬این نظریه در‬ ‫روابط بین الملل بران است که‪:‬‬ ‫الف‪ .‬طبیعت بش��ر نیک اس��ت‪ .‬رفتار غیرنرمال بشر‬ ‫ساخته محیط است‪ .‬کشورها نیز اینگونه اند‪.‬‬ ‫ب‪ .‬صلح وضعیت نرمال زندگی بش��ر است و جنگ‬ ‫انحراف��ی از ای��ن وضعیت اس��ت‪ .‬ب��ه همین جهت‬ ‫چون جنگ ذاتی طبیعت نیس��ت‪ ،‬راه حل جهت رفع‬ ‫ان وج��ود دارد‪ .‬در ارائه این راه حل ها لیبرالیس��ت ها‬ ‫به دس��ته های مختلف تقسیم می ش��وند‪ .‬برخی نقش‬ ‫نهادها و س��ازمان های بین المللی را برجسته می کنند‪.‬‬ ‫برخ��ی به وابس��تگی متقابل می��ان دولت ها و جامعه‬ ‫ش��بکه ای می پردازند‪ .‬برخی ه��م به نقش هویت ها و‬ ‫مس��ائل فرهنگی و برخی هم بر گسترش دموکراسی‬ ‫تاکید می کنند‪.‬‬ ‫به ج��ز دولت ه��ا بازیگ��ران دیگ��ری نظیر‬ ‫سازمان هایبین المللی‪،‬سازمان هایغیر دولتی‪،‬‬ ‫شرکت های چندملیتی و حتی افراد را به عنوان‬ ‫بازیگر وارد تحلیل خود می کنند‪.‬‬ ‫‪l‬این اندیش��ه مشکل اش در ان است که از این نکته‬ ‫چشم می پوش��د که اگر رژیم های دموکراتیک دارای‬ ‫قدرت و امنیت می بودند‪ ،‬ماندگاری شان بیشتر می شد‪.‬‬ ‫همچنین ترویج دموکراسی با خشونت بی معنا به نظر‬ ‫می رسد‪.‬‬ ‫اگ��ر بخواهی��م از نظری��ه لیبرالیس��م جه��ت تبیین‬ ‫اعتراض ها در تونس و مصر اس��تفاده کنیم بایستی به‬ ‫نقش بازیگران غیر دولتی و وابستگی متقابل و پیچیده‬ ‫بین کش��ورها در تحوالت اخی��ر در روابط بین الملل‬ ‫توج��ه نکنی��م‪ .‬رخ��دادی در تونس اتف��اق می افتد‬ ‫(خودسوزی جوانی در یکی از میادین شهر) و سریعا‬ ‫در مصر تحوالتی مشابه رخ می دهد‪ .‬این همان چیزی‬ ‫است که نظریه سایبرنتیک بدان می پردازد‪ .‬این نظریه‬ ‫از دیدگاه های موجود در نظریه ارتباطات اس��ت‪ ،‬که‬ ‫در چارچ��وب نظریه لیبرالیس��م در روابط بین الملل‬ ‫طرح می ش��ود و بران اس��ت که میزان تاثیرگذاری و‬ ‫تاثیرپذی��ری تحوالت و وقایع از هم‪ ،‬به جهت وجود‬ ‫جامعه ش��بکه ای ناشی از گس��ترش روابط کشورها‬ ‫و وابس��تگی متقاب��ل انها‪ ،‬بس��یار باالس��ت‪ .‬به دلیل‬ ‫خواس��ت های مردمی در این انقالب ها بنابراین باید‬ ‫تئوری هایی که به نقش بحران مش��ارکت در نوسازی‬ ‫کشورهای جهان س��وم پرداخته است توجه بیشتری‬ ‫شود‪.‬‬ ‫ایا می توان با استفاده از چارچوب تئوری‬ ‫رئالیس��م به تبیین تحوالت خاورمیانه عربی‬ ‫پرداخت؟‬ ‫‪l‬قب��ل از پاس��خگویی ب��ه ای��ن پرس��ش بایس��تی‬ ‫شاخص های اندیشه های رئالیستی در روابط بین الملل‬ ‫مش��خص شود‪ .‬اندیشه های رئالیس��تی به مورخان و‬ ‫فیلسوفان مغرب زمین‪ ،‬مانند توسیدید‪ ،‬ماکیاولی‪ ،‬هابز‪،‬‬ ‫اس��پینوزا و‪ ...‬باز می گردد‪ .‬این اندیش��ه در قرن بیستم‬ ‫توسط محققانی چون هانس مورگنتا‪ ،‬کنت والتز‪ ،‬جان‬ ‫مرش��ایمر‪ ،‬استفان والت‪ ،‬رابرت پاپ‪ ،‬فرید زکریا و‪...‬‬ ‫در رواب��ط بین الملل بازتولید و توس��ط افرادی چون‬ ‫هنری کس��ینجر‪ ،‬وینستون چرچیل‪ ،‬جورج بوش و‪...‬‬ ‫عملیاتی شد‪ .‬این نظریه در روابط بین الملل بران است‬ ‫که‪:‬‬ ‫الف‪ .‬طبیعت بشر بد است‪ .‬رفتار غیرنرمال بشر ریشه‬ ‫در طبیعت اش دارد‪ .‬کشورها هم اینگونه اند‪.‬‬ ‫ب‪ .‬جنگ وضعیت نرمال زندگی بش��ر است و صلح‬ ‫یک استثناس��ت‪ .‬این وضعیت در اوضاع انارش��یک‬ ‫بین الملل��ی (نب��ود یک ق��درت فائق��ه) پر اهمیت تر‬ ‫می ش��ود‪ .‬راه حل دولت ها چیس��ت؟ انها بایس��تی به‬ ‫خودیاری بپردازند‪ .‬به سایر دولت ها نمی توان اعتماد‬ ‫ک��رد‪ .‬به عبارت بهتر برو قوی ش��و اگر راحت جهان‬ ‫ک��ه در جه��ان طبیع��ت‬ ‫طلب��ی‬ ‫ضعیف پایمال است‪.‬‬ ‫ج‪ .‬دولت ها مهمترین بازیگران عرصه روابط بین الملل‬ ‫هستند و سایر بازیگران در راستای منافع انها فعالیت‬ ‫می کنن��د‪ .‬دولت ه��ا به دنبال منافع خود هس��تند و به‬ ‫همین خاطر نبایس��تی همکاری در عرصه بین المللی‬ ‫را امری پایدار دانس��ت‪.‬این اندیش��ه مش��کل اش در‬ ‫ان اس��ت که در محاسبه پیش��رفت و تغییر در روابط‬ ‫بین الملل ناتوان اس��ت و همچنین در فهم مشروعیت‬ ‫به عنوان یک منبع مهم قدرت نظامی هم ناتوان است‪.‬‬ ‫از طرف دیگر تاکید صرف بر قدرت نظامی هم چندان‬ ‫مطلوب نیس��ت‪ ،‬چرا که بازیگران غی��ر دولتی نظیر‬ ‫القاعده می توانند ق��درت بزرگی چون ایاالت متحده‬ ‫امریکا را با چالش روبه رو سازند‪.‬‬ ‫ب��ه نظر من چارچ��وب نظریه رئالیس��م جهت تبیین‬ ‫تحوالت خاورمیانه چندان مطلوب به نظر نمی رسد‪،‬‬ ‫چرا که رئالیسم پایه تحلیل خود را دولت – ملت ها یا‬ ‫بازیگران دولتی قرار می دهد‪ ،‬درحالیکه بسیاری برانند‬ ‫که هنوز پروسه دولت‪ -‬ملت سازی در بین کشورهای‬ ‫عربی خاورمیانه کامل نشده است‪ .‬در بسیاری از این‬ ‫کش��ورها‪ ،‬هنوز هم عشیره ها و طایفه ها مبنای تحلیل‬ ‫هس��تند‪ .‬از طرف دیگ��ر بنیان عملک��رد دولت ها در‬ ‫عرصه روابط بین الملل منافع ملی اس��ت‪ ،‬در حالیکه‬ ‫هنوز منافع در این کش��ورها منافع یک عش��یره است‬ ‫نه منافع ملی‪ .‬البت��ه از این منظر که برخی دولت های‬ ‫غرب��ی جهت حفظ و بس��ط منافع خود این تحوالت‬ ‫را مدیری��ت می نماین��د‪ ،‬تئ��وری رئالیس��م می تواند‬ ‫مفید باشد‪g .‬‬ ‫‪37‬‬ ‫اتحاد فلسطینی ها‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫صهیونیست ها در شوک‬ ‫*‬ ‫مجید صفاتاج‬ ‫‪1‬‬ ‫اش��تی بین جنبش حماس و جنبش فتح به عنوان‬ ‫دو گ��روه عم��ده و قدرتمن��د در فلس��طین پدیده ای‬ ‫ب��ود که هم��واره م��ورد نظ��ر و ارزوی دیرینه مردم‬ ‫مس��لمان فلس��طین بود تا در پرتو وحدت و انسجام‬ ‫درون��ی گروه های فلس��طینی و مقاومت مردمی عمال‬ ‫صف واحدی در برابر سیاس��ت های توس��عه طلبانه و‬ ‫تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی تشکیل شود‪.‬‬ ‫در نقطه مقابل هم رژیم صهیونیس��تی همواره تالش‬ ‫می کرد تا از هرگونه ایجاد وحدت و انس��جام درونی‬ ‫و همگرای��ی در می��ان فلس��طینی ها جلوگیری بکند‬ ‫بنابراین عمده تالش های خودش را از طریق عواملش‬ ‫در داخل تش��کیالت خودگردان فلسطین و همچنین‬ ‫عوام��ل منطقه ای اش مثل رژیم مب��ارک و نماینده او‪،‬‬ ‫عمر س��لیمان اعمال می کرد تا کمترین وحدت نظری‬ ‫در مذاک��رات انجام نگیرد‪ .‬نمون��ه عینی ان مذاکرات‬ ‫‪ 20‬اسفندماه س��ال ‪ 1387‬هجری شمسی است یعنی‬ ‫کمت��ر از دو ماه پس از پایان جنگ ‪ 22‬روزه غزه‪ ،‬این‬ ‫گروه ها مجددا در قاهره گرد هم امدند ولی از انجایی‬ ‫که در ان زمان میزبان این مذاکرات حس��نی مبارک و‬ ‫عمر س��لیمان بودند که موضع جانبدارانه ای نسبت به‬ ‫‪38‬‬ ‫جریان سازش داشتند و مواضع تخاصم گونه ای نسبت‬ ‫به جناح های اس�لام گرا و مقاومت ضد صهیونیس��تی‬ ‫از جمل��ه حماس اتخ��اذ می کردند عم�لا وحدت و‬ ‫تفاهم��ی انج��ام نمی گرفت و این اب��زاری بود که در‬ ‫اختیار صهیونیس��ت ها ق��رار داش��ت‪ .‬در واقع رژیم‬ ‫صهیونیس��تی در س��ایه تش��دید اختالفات میان فتح‬ ‫و حماس هم می توانس��ت از وضعی��ت موجود بهره‬ ‫بگیرد و هم اینکه تش��کیل دولت فلس��طینی را که در‬ ‫شهریورماه امسال قرار است در مجمع عمومی سازمان‬ ‫ملل متحد تصویب ش��ود با ایج��اد اختالف به تعویق‬ ‫بیندازد‪ .‬همواره صهیونیس��ت ها تاکی��د می کردند که‬ ‫اگر قرار اس��ت صلحی انجام بگیرد طرف های صلح‬ ‫و طرف های مذاکره کننده چه کسانی هستند؟ حماس‪،‬‬ ‫فتح یا ساف‪ .‬و چون این امر مشخص نیست بنابراین‬ ‫تشکیل کش��وری به نام فلس��طین نمی تواند رسمیت‬ ‫داشته باش��د‪ .‬انها تالش می کردند از این طریق یعنی‬ ‫دامن زدن به اختالف��ات میان فتح و حماس در عمل‬ ‫تشکیل کشوری به نام فلسطین را به تاخیر بیندازند و‬ ‫در یک بستر زمانی ناکام بگذارند‪.‬‬ ‫اما این مذاکرات و اشتی باعث شد انچه عمال محافل‬ ‫اطالعاتی اسرائیلی براساس همان سیاست قدیمی شان‬ ‫پیش بینی می کردند اش��تباه از اب دربیای��د و انها در‬ ‫یک شوک امنیتی و سیاسی قرار بگیرند‪ ،‬چراکه محافل‬ ‫اطالعاتی اسرائیل در ماه های اخیر موضوع اشتی بین‬ ‫گروه های فلس��طینی را دنبال می کردند و براورد انها‬ ‫این ب��ود که حماس هرگز به تش��کیالت خودگردان‬ ‫فلس��طینی اجازه نخواهد داد که به غ��زه گام بگذارد‬ ‫و احتم��ال اش��تی بین دو گروه فلس��طینی را بس��یار‬ ‫ضعیف می دانس��تند‪ .‬در واقع می ت��وان گفت براورد‬ ‫اطالعاتی اس��رائیلی ها بیانگر این بود که حتی بعد از‬ ‫تغییر حکومت مصر این تغییر حکومت‪ ،‬اش��تی میان‬ ‫فلسطینی ها را تضعیف می کند‪ .‬در مطبوعات اسرائیل‬ ‫نی��ز این برداش��ت ها کامال منعکس ش��ده ب��ود ولی‬ ‫دقیقا نتایج برعکس ش��د یعنی در سایه دولت جدید‬ ‫مص��ر بعد از قیام مردم که منجر به س��رنگونی دولت‬ ‫حسنی مبارک شد‪ ،‬تش��کیالت خودگردان به ریاست‬ ‫محمود عباس احساس کرد که در یک سراشیبی سقوط‬ ‫قرار گرفته و اگر نتواند به یک توافق با حماس دست‬ ‫یابد به سرنوش��ت مش��ابهی همچون رئیس جمهوری‬ ‫تونس یا مصر دچار خواهد ش��د و از صحنه سیاسی‬ ‫فلسطین توسط مردم کنار گذاشته خواهد شد‪ .‬از این‬ ‫لحاظ ش��اهدیم که این تغییر و تحوالت داخلی مصر‬ ‫اولین تاثیرش روی قضیه فلسطینی ها بود‪ .‬با توجه به‬ ‫اینکه قرار است کشور مستقل فلسطین در شهریور ماه‬ ‫در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته‬ ‫ش��ود اس��رائیل از این توافق به وجود امده بین فتح و‬ ‫حماس کامال ناراضی است و شوکه شده است‪ .‬مردم‬ ‫فلس��طین اکنون خواستار خروج اس��رائیلی ها از تمام‬ ‫سرزمین های فلسطینی هستند‪ .‬بنابراین اولین واکنش ها‬ ‫نس��بت به این اشتی از س��وی صهیونیست ها بود‪ .‬به‬ ‫عنوان نمونه وزیر خارجه رژیم صهیونیستی اعالم کرد‬ ‫که دولت وحدت ملی را به رسمیت نخواهد شناخت‬ ‫و اجازه نخواهد داد در کرانه باختری تردد به اس��انی‬ ‫انج��ام بگیرد‪ .‬وی دولت جدید فلس��طین را به عنوان‬ ‫یک دول��ت متخاصم معرفی کرد‪ .‬همچنین ش��یمون‬ ‫پرز‪ ،‬رئیس رژیم صهیونیس��تی ه��م به همین صورت‬ ‫واکنش نش��ان داد‪ .‬امریکایی ها هم که همواره از اتش‬ ‫فتنه میان فتح و حماس بهره می گرفتند با یک رویکرد‬ ‫کامال خنثی نسبت به این اشتی ملی میان فلسطینی ها‬ ‫برخورد کردند و اصال همانند کش��ورهایی مثل چین‪،‬‬ ‫مصر یا کشورهای اسالمی منطقه از این مساله خوشنود‬ ‫نشدند‪ .‬بنابراین این توافق و اشتی ملی در مرحله اول‬ ‫زنگ خطری اس��ت برای رژیم صهیونیستی‪ .‬براساس‬ ‫همین موضوع هم ما شاهد هستیم مواضعی که اتخاذ‬ ‫کرده اند متخاصم گونه اس��ت و از هم اکنون به واسطه‬ ‫تهدیداتی که انجام گرفته فلس��طینیان راه دشواری را‬ ‫در پیش خواهند داش��ت‪ .‬در همین راس��تا تشکیالت‬ ‫خودگردان در کرانه باختری مسیر بسیار دشوارتری را‬ ‫پیش رو خواهد داشت‪ ،‬چراکه تشکیالت خودگردان‪،‬‬ ‫هم باید در برابر فش��ار اس��رائیلی ها در کرانه باختری‬ ‫مقاوم��ت بکند و هم پایبند به مفاد توافقنامه اش��تی با‬ ‫جنبش حماس باشد‪.‬‬ ‫اگ��ر طرفی��ن بتوانند ای��ن پای��داری را در اینده از‬ ‫خودش��ان نش��ان دهند رژیم صهیونیستی تنها بازنده‬ ‫این اش��تی میان فتح و حماس و مردم فلسطین برنده‬ ‫این توافق و اشتی خواهند بود‪ .‬در چنین شرایطی که‬ ‫رژیم صهیونیستی از هم اکنون شروع به تهدید کرده‬ ‫است دو طرف فلسطینی باید خیلی محکم تر از پیش‬ ‫این اشتی را دنبال کنند و اجازه ندهند رژیم اشغالگر‬ ‫دیگ��ر به یکه تازی هایش در س��رزمین های اش��غالی‬ ‫ادامه دهد‪ .‬این امر مرهون پایداری و اعتماد دو گروه‬ ‫فلس��طینی فتح و حماس اس��ت‪ .‬در حال حاضر که‬ ‫اسرائیل تمام براوردهایش اشتباه از اب درامده و در‬ ‫شوک به س��ر می برد گروه های فلسطینی باید نهایت‬ ‫استفاده را بکنند و این اشتی دیرهنگام را به مثابه یک‬ ‫فرصت تلقی کنند‪g .‬‬ ‫*استاد دانشگاه و کارشناس روابط بین الملل‬ ‫گفت وگو با صمد قائم پناه‬ ‫‪2‬‬ ‫عقالنیت فلسطینی‬ ‫صمد قائم پناه‪ ،‬کارشناس مسائل خاورمیانه بر این باور است که در برهه کنونی در‬ ‫کشورهای منطقه فرهنگ مدنی در حال گسترش است و اتکا به دولت های خارجی دیگر برای‬ ‫این حکومت ها بی معنا شده و به همین دلیل یک نوع عقالنیت سیاسی هم در منطقه در حال‬ ‫شکل گیری است و هم اینکه گروه های حاکم در منطقه در مسیر این عقالنیت قرار گرفته اند‪ .‬به‬ ‫عقیده وی در رابطه با اشتی فتح و حماس‪ ،‬درک و بینش باالی دولتمردان حماس و شناخت انها‬ ‫از مولفه های قدرت در نظام بین الملل واقعا تحسین برانگیز است‪ .‬قائم پناه پیرامون اینده اسرائیل‬ ‫در منطقه و در برابر این تحوالت توضیح داد که در نهایت و با کنار هم قرار دادن تمام این‬ ‫جریان ها به این نتیجه می رسیم که در نهایت صحنه بازی به ضرر رژیم صهیونیستی تمام‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫چرا اش��تی فت��ح و حم��اس تاکنون به‬ ‫تعویق افتاده بود؟‬ ‫مهمترین عاملی که تاکنون اشتی فتح و حماس را‬ ‫به تعوی��ق انداخته بود بحث دخالت های خارجی‬ ‫به ویژه ایاالت متحده امریکاس��ت‪ .‬دولت حماس‬ ‫پس از اینکه قدرت را در بخش��ی از سرزمین های‬ ‫اش��غالی در ن��وار غ��زه به دس��ت گرف��ت و درواقع‬ ‫اسرائیلی ها قسمتی از سرزمین های اشغالی را واگذار‬ ‫کردن��د‪ ،‬گروه حماس با قدرت گرفتن در این منطقه‬ ‫سیاست های گذش��ته حزب بعث را کنار گذاشت و‬ ‫سیاس��ت های جدیدی را در پی��ش گرفت‪ .‬در طول‬ ‫سال های گذشته اتخاذ روش های مسالمت امیز برای‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫رس��یدن به خواس��ته ها و ارمان های فلس��طینیان‬ ‫جواب ن��داده بود و ب��ه همین دلی��ل فضایی که‬ ‫ب��ا حمایت های م��ردم منطق��ه ایجاد ش��ده بود‪،‬‬ ‫بع��د از انتفاضه اول و دوم فرصت��ی را در اختیار‬ ‫گروه های اسالمی ای که دنبال ارمان های خودشان‬ ‫بودن��د گذاش��ته بود ت��ا اینها بتوانن��د از این فضا‬ ‫برای خواسته هایش��ان اس��تفاده بکنند‪ .‬اما شرایط‬ ‫بین الملل��ی اجازه نداد که انها بتوانند در طول این‬ ‫مدت به خواسته هایش��ان برسند به همین دلیل به‬ ‫نظر می رسد که رویکرد جدیدی که حماس و فتح‬ ‫اتخ��اذ کردند رویکردی مبتنی ب��ر تمام تجربیاتی‬ ‫بوده که در تمام این مدت کس��ب کرده اند‪ .‬قضیه‬ ‫فلس��طین بیشتر تابع شرایط منطقه ای و بین المللی‬ ‫است تا شرایط داخلی‪ ،‬یعنی همیشه در سرنوشت‬ ‫فلسطین شرایط بین الملل موثر بوده است‪.‬‬ ‫در واق��ع این عوام��ل هم در ش��کل گیری دولت‬ ‫اسرائیل در س��رزمین های فلسطین در دوران بعد‬ ‫از جنگ جهانی دوم تاثیرگذار بودند هم در دوران‬ ‫جنگ س��رد و هم در زمان اغاز مذاکرات اعراب‬ ‫با اسرائیل‪ .‬بحث اشتی این دو گروه نیز در همین‬ ‫دس��ته می گنجد و متاثر از شرایط منطقه و شرایط‬ ‫بین الملل است‪.‬‬ ‫در بره��ه کنونی ای��االت متحده امریکا‬ ‫ب��رای حف��ظ نف��وذش در منطق��ه چه‬ ‫سیاستی را باید دنبال کند؟‬ ‫ب��رای ایاالت متحده امریکا مطلوب ترین ش��رایط‬ ‫این اس��ت که بتواند با گروه ه��ای مدنی ای که در‬ ‫منطقه در حال فعالیت هستند همراه شود‪ .‬ما شاهد‬ ‫این هستیم که در کشورهای منطقه فرهنگ مدنی‬ ‫بسیار گسترش یافته و دیگر ان ساختارهای قبلی‬ ‫و تعصبات پیرامونی ان در شرایط فعلی در حاشیه‬ ‫قرار گرفته اند‪ .‬در حال حاضر مش��روعیت داخلی‬ ‫حکومت های منطقه نیز وابس��ته به پش��توانه های‬ ‫مردمی است‪.‬‬ ‫ات��کا ب��ه دولت ه��ای خارج��ی دیگر ب��رای این‬ ‫حکومت ها بی معنا ش��ده اس��ت و به همین دلیل‬ ‫هم یک نوع عقالنیت سیاس��ی در منطقه در حال‬ ‫ش��کل گیری است و هم اینکه گروه های حاکم در‬ ‫منطقه در مسیر این عقالنیت قرار گرفته اند‪.‬‬ ‫مث�لا در ش��رایط کنون��ی درک و بین��ش‬ ‫ب��االی دولتم��ردان حم��اس و ش��ناخت انها از‬ ‫مولفه ه��ای ق��درت در نظ��ام بین المل��ل واقع��ا‬ ‫تحس��ین برانگیز اس��ت‪ .‬در واقع ه��م گروه فتح‬ ‫و هم گروه حماس ش��رایط منطقه را به درس��تی‬ ‫درک کرده اند‪ .‬ایاالت متح��ده امریکا چاره ای جز‬ ‫این ندارد که ب��رای تداوم حضورش در منطقه به‬ ‫خواست مردم منطقه تن دهد به همین دلیل اکنون‬ ‫دیگر ش��رایط فراهم ش��ده تا نظریه دو دولتی که‬ ‫سال ها توسط هیات حاکمه ایاالت متحده امریکا‬ ‫دنبال می شد‪ ،‬مورد بررسی قرار بگیرد‪.‬‬ ‫در حقیق��ت امریکا چاره ای جز انفع��ال ندارد و‬ ‫تشکیل دولت مستقل فلس��طینی در سرزمین های‬ ‫اش��غالی می تواند یک راه برون رفت برای امریکا‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫از دیگ��ر س��و امریکایی ها از بح��ث بنیادگرایی‬ ‫احساس خطر می کنند و برخی از گروه های فعال‬ ‫در منطقه نیز به خاطر سیاست های گذشته امریکا‬ ‫به حرکت های رادی��کال روی اورده بودند و این‬ ‫در حالی اس��ت که اکنون شرایط جدید در منطقه‬ ‫ای��ن گروه های رادی��کال را هم در حاش��یه قرار‬ ‫خواه��د داد‪ .‬در مجموع به نظر می رس��ید اهداف‬ ‫سیاس��ت خارج��ی ایاالت متحده امری��کا در این‬ ‫شرایط دچار تحول اساسی خواهد شد‪.‬‬ ‫ایا انقالب های اخیر کش��ورهای شمال‬ ‫‪39‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫‪40‬‬ ‫افریق��ا نی��ز در این تح��والت نقش‬ ‫داشته اند؟‬ ‫بله‪ ،‬صددرصد‪ .‬ب��ه وی‍ژه از جانب گروه فتح و‬ ‫محمود عباس این نگرانی خیلی سریع دریافت‬ ‫شد‪.‬‬ ‫در این ش��رایط انها هوش س��ی اسی باالیی به‬ ‫خرج دادند و توانس��تند ب��ا ابتکار عمل اوضاع‬ ‫را در اختی��ار بگیرن��د‪ .‬در واقع انه��ا همچنان‬ ‫می خواهن��د در صحن��ه قدرت حضور داش��ته‬ ‫باش��ند چراکه در ش��رایط فعلی دیگ��ر اتکا به‬ ‫نیروه��ای خارجی عملی نیس��ت و خیزش و‬ ‫بی��داری مردمی در منطق��ه‪ ،‬دولت های عربی را‬ ‫که س��ابق بر این با حمای��ت نیروهای خارجی‬ ‫حکمرانی خودش��ان را تحکیم می بخشیدند در‬ ‫برابر یک شرایط جدید قرار داده است‪.‬‬ ‫رژیم صهیونیس��تی در برابر این همه‬ ‫تغییر و تحوالت چه سیاس��تی را در‬ ‫پی��ش خواه��د گرف��ت و در کل چه‬ ‫اینده ای در انتظار این رژیم اشغالگر‬ ‫است؟‬ ‫تحوالتی که طی این چند وقت اخیر در منطقه‬ ‫شکل گرفت و ادامه دارد در انتها به نفع جنبش های‬ ‫مل��ی‪ -‬مردمی از جمله گ��روه حماس و دیگر‬ ‫جنبش های مردمی منطقه خواهد بود‪ .‬قطعا این‬ ‫تغییرات به ضرر اسرائیل تمام خواهد شد‪.‬‬ ‫ش��اهد هس��تیم ک��ه اخی��را گ��ذرگاه رف��ح‬ ‫محدودیت هایش برطرف ش��ده است و چون‬ ‫حکومت ها در اختیار مردم قرار خواهد گرفت‬ ‫و براساس خواسته های مردم عمل خواهد کرد‬ ‫پس این خواست مردم منطقه یعنی شکل گیری‬ ‫دولت مس��تقل فلس��طینی نیز ب��ه زودی تحقق‬ ‫خواه��د یافت‪ .‬ش��عار اصلی نظ��ام جمهوری‬ ‫اسالمی ایران هم همواره همین بوده است‪.‬‬ ‫اکنون لحظه حساس��ی که س��ال ها بس��یاری‬ ‫انتظ��ارش را می کش��یدند فرارس��یده و ای��ن‬ ‫در حالی اس��ت ک��ه در ای��ن مس��یر موانع و‬ ‫مش��کالت بس��یاری وجود دارد‪ .‬پس از اشتی‬ ‫فت��ح و حم��اس‪ ،‬رژی��م صهیونیس��تی موضع‬ ‫س��ختگیرانه ای را در براب��ر این تحول در پیش‬ ‫خواهد گرفت‪ .‬اما خوش��بختانه صحنه بازی به‬ ‫ضرر رژیم صهیونیستی تمام خواهد شد‪.‬‬ ‫ای��ا می توان اش��تی فت��ح و حماس‬ ‫را تالش��ی از جانب دو گ��روه برای‬ ‫قطعیت در به رس��میت شناخته شدن‬ ‫کش��ور مستقل فلس��طینی در سازمان‬ ‫ملل قلمداد کرد؟‬ ‫اکن��ون بهترین ش��رایط برای تش��کیل دولت‬ ‫مس��تقل فلس��طینی اس��ت‪ .‬دراصل هم شرایط‬ ‫بین المللی برای تحقق این امر مهم فراهم شده‬ ‫و هم در صحنه داخلی‪ ،‬گروه های فلس��طینی با‬ ‫این حرکت شان نشان دادند که امادگی تشکیل‬ ‫دولت مستقل را دارند‪.‬‬ ‫گروه های داخلی فلس��طین به دنبال ان هستند‬ ‫که با برگزاری ی��ک انتخابات به معنای واقعی‬ ‫حکومت��ی مردمی که از طرف ه��ردو گروه در‬ ‫این مدت اعالن ش��ده اس��ت را تشکیل دهند‪.‬‬ ‫با تحقق این امر می توان مشروعیت و مقبولیت‬ ‫دول��ت اینده فلس��طین را هم ن��زد دولت ها و‬ ‫ه��م در مجام��ع بین المللی تحکیم بخش��ید‪ .‬با‬ ‫مش��ارکت ه��ر دو گروه حاکم طبیعتا ش��رایط‬ ‫جدیدی برای کش��ور فلس��طین در سطح نظام‬ ‫بین الملل فراهم خواهد شد‪g .‬‬ ‫گفت وگو با حسین سلیمی درباره اشتی حماس وفتح‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫عبور از تنش‬ ‫‪3‬‬ ‫دکتر حسین سلیمی‪ ،‬کارشناس مسائل بین الملل و استاد روابط دانشگاه عالمه در گفت وگو‬ ‫با مثلث به واکاوی ریشه های اختالف فتح و حماس طی این چند سال پرداخت‪ .‬به عقیده وی‪،‬‬ ‫چندین عامل را می توان به عنوان ریشه های ممانعت از اشتی این دو گروه فلسطینی ذکر کرد؛‬ ‫ت تاثیر بازیگران بین المللی‪ ،‬دوم عوامل منطقه ای و در نهایت اختالفات داخلی میان فتح و‬ ‫نخس ‬ ‫حماس‪ ،‬این دو گروه را طی این ‪ 4‬سال به قهر سیاسی واداشته بود‪ .‬سلیمی‪ ،‬اسرائیل را در این‬ ‫شرایط بسیار تحت فشار و در انزوا می داند و معتقد است که تصویر اسرائیل در دهه گذشته‬ ‫مخصوصا طی دو‪ ،‬سه سال گذشته و پس از بحران غزه و فراگیر شدن فرایندهای جهانی به‬ ‫شدت مخدوش شده است‪ .‬در حال حاضر تصویر اسرائیل به شکل یک دولت سرکوب گر‪،‬‬ ‫خشن و دولتی که تن به مذاکرات منطقی صلح نمی دهد هم در محافل دیپلماتیک و هم در محافل‬ ‫رسانه ای دنیا ترسیم شده است‪.‬‬ ‫از فتح و حماس برایمان بگویید و اینکه این‬ ‫دو گروه فلسطینی تارسیدن به این اشتی چه‬ ‫مسیری را پشت سر گذاشته اند؟‬ ‫در واقع ما به جای اینکه درباره ریش��ه های ممانعت از‬ ‫سو جو بکنیم باید ببینی��م که چه چیزی این‬ ‫اش��تی پر ‬ ‫گروه ه��ا را از هم جدا کرد‪ .‬در زمانی نه چندان دور به‬ ‫یاد دارم که هنگام انتفاضه های اول و دوم فتح و حماس‬ ‫در کنار هم بودند و به اشغالگری و زیاده خواهی رژیم‬ ‫صهیونیس��تی اعتراض کردند و به نوعی انها را در یک‬ ‫بن بست همه جانبه قرار دادند‪ .‬دلیل این چندگانگی در‬ ‫سال های گذش��ته را می توان در چند نکته جست وجو‬ ‫کرد‪ .‬نخست تاثیر بازیگران بین المللی است‪ .‬در حقیقت‬ ‫نوع نگاه تندرویی که نومحافظه کاران در دوران جورج‬ ‫بوش داش��تند به عنوان یک عامل فشار و تفرقه افکن‬ ‫بی��ن حم��اس و فتح عم��ل می کرد و به نوعی ش��رط‬ ‫رسیدن به دولت فلسطینی را حذف حماس می دانست‪،‬‬ ‫به همین دلیل حتی با وج��ود پیروزی حماس در یک‬ ‫انتخابات دموکراتیک و مردمی‪ ،‬با فشار انها حماس از‬ ‫مسند قدرت کنار زده شد‪ .‬دوم عوامل منطقه ای است‪.‬‬ ‫برخی از کش��ورهای منطقه که از هر دو طرف حمایت‬ ‫می کردند به نوعی اختالفات سیاسی مابین خودشان را به‬ ‫اختالف میان این گروه ها هم تس��ری می دادند‪ .‬به عنوان‬ ‫نمونه در میان کشورهای عربی‪ ،‬مصر که در زمان حسنی‬ ‫مبارک رابطه بسیار نزدیکی با فتح داشت تالش می کرد که‬ ‫بین الملل‬ ‫نوع نگاه تندرویی که‬ ‫نومحافظه کاران در دوران‬ ‫جورج بوش داشتند به عنوان‬ ‫یک عامل فشار و تفرقه افکن‬ ‫بین حماس و فتح عمل می کرد‬ ‫و به نوعی شرط رسیدن‬ ‫به دولت فلسطینی را حذف‬ ‫حماس می دانست‪ ،‬به همین‬ ‫دلیل حتی با وجود پیروزی‬ ‫حماس در یک انتخابات‬ ‫دموکراتیک و مردمی‪ ،‬با فشار‬ ‫انها حماس از مسند قدرت‬ ‫کنار زده شد‪ .‬دوم عوامل‬ ‫منطقه ایاست‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫همواره با حذف حماس‪ ،‬به گونه ای گروه فتح را به عنوان‬ ‫تنها نماینده مردم فلسطین مطرح بکند و در مذاکرات صلح‬ ‫این جنبش را نادیده بگیرد‪ .‬همچنین سوریه نیز در حمایت‬ ‫کامل از حماس قرار داش��ت‪ .‬از طرف دیگر جریان های‬ ‫اخی��ری که در عرص��ه خاورمیانه ص��ورت گرفته یعنی‬ ‫تغییرات حکومتی در مصر و فشارهای سیاسی داخلی بر‬ ‫حکومت سوریه وضعیت را در سطح بازیگران منطقه ای‬ ‫تغییر داده است‪ .‬ریشه سوم این مقابله را باید در اختالفات‬ ‫داخلی میان فتح و حماس جست وجو کرد‪ ،‬از جمله این دو‬ ‫گروه بر سر قدرت سیاسی در داخل‪ ،‬نگرش هایی در مورد‬ ‫اینده فلسطین‪ ،‬به رسمیت شناختن یا نشناختن اسرائیل و‬ ‫همچنین رسیدن به یک توافق بلند مدت با اسرائیل باهم‬ ‫اختالفداشتند‪.‬‬ ‫به هر حال سطح بین المللی‪ ،‬سطح منطقه ای و اختالفات‬ ‫داخلی عواملی بودند که به گونه ای فتح و حماس را طی‬ ‫این چهار سال در برابر هم قرار داده بود و همانطور که‬ ‫به یاد داریم چند س��ال پیش انها را به عرصه منازعات‬ ‫خیابانی کشاند و حتی باعث شد نوعی حاکمیت دوگانه‬ ‫یعن��ی حاکمیت حماس بر غزه و فتح بر کرانه باختری‬ ‫رود اردن به وجود بیاید‪.‬‬ ‫در حال حاضر چه تحوالتی باعث شد که دو‬ ‫گروه فتح و حماس دوباره بر سر میز مذاکره‬ ‫بنشینند و این بار با یک نتیجه گیری مشخص‬ ‫که همان توافق اش��تی میان دو گروه است‪،‬‬ ‫جلسه را ترک کنند؟‬ ‫به نظر می رسد شرایط جهانی در حال دگرگونی است‪.‬‬ ‫هم نگاهی که در س��طح بین المللی به مس��اله فلسطین‬ ‫و حم��اس وجود دارد دگرگون ش��ده و هم بازیگرانی‬ ‫مانن��د مصر‪ ،‬س��وریه و اردن درونش��ان تحوالتی یا به‬ ‫وقوع پیوسته یا در حال وقوع است‪ .‬همچنین در عرصه‬ ‫داخلی نیز گروه ها به این نتیجه رسیده اند که اختالفات‬ ‫میان ش��ان انقدر جدی نیست که بخواهند یک تفرقه یا‬ ‫تفاوت دائمی بین خودش��ان به وجود بیاورند‪ .‬بنابراین‬ ‫همین مسائل باعث دگرگونی در فضای داخلی فلسطین‬ ‫شد‪.‬‬ ‫ایا می توان گفت اکنون که اشتی میان این دو‬ ‫گروه صورت گرفته یکی از انها از مواضعش‬ ‫کوتاه امده تا به این مرحله برسند؟‬ ‫وقتی که اشتی اتفاق می افتد هیچ طرف برنده مطلق یا‬ ‫بازنده مطلق نیست‪ .‬هردو طرف دیدگاه هایشان را باهم‬ ‫هماهنگ می کنند و این اتفاقی اس��ت که در فلس��طین‬ ‫افتاده است‪ .‬مخصوصا روی کار امدن دولت نتانیاهو در‬ ‫اسرائیل هردو طرف را به گونه ای تحت فشار قرار داد که‬ ‫فهمیدند بدون هماهنگی و اتحاد باهم امکان رسیدن به‬ ‫شرایط باثبات را در فلسطین نخواهند داشت‪.‬‬ ‫به همین دلیل هم انها امدند در بسیاری موارد مخصوصا‬ ‫پیرام��ون پروس��ه تصمیم گیری های داخل��ی به نتیجه‬ ‫رسیدند‪ .‬در حقیقت هر دو گروه فلسطینی دریافتند که‬ ‫بدون همراهی با هم‪ ،‬امکان رسیدن به ارمان هایشان را‬ ‫نخواهند داش��ت و این چیزی است که کارشناسان این‬ ‫حوزه از سال ها قبل پیش بینی کرده بودند‪.‬‬ ‫فتح بدون حماس و بدون حس��اب کردن روی قدرت‬ ‫ی و نظام��ی حماس‪ ،‬ابزارهای خ��ودش را برای‬ ‫مردم ‬ ‫مذاکره از دس��ت می دهد و حماس ه��م صرفا با ابزار‬ ‫تقاب��ل و تنازع نمی تواند نیازهای اجتماعی و اقتصادی‬ ‫غزه و سرزمین های تحت نفوذ خودش را تامین بکند‪.‬‬ ‫به همین دلیل بود که دوطرف به این نتیجه رس��یدند با‬ ‫تشکیل یک دولت موقت در داخل و پایبندی به نتیجه‬ ‫انتخاباتی که بعد از حدود یک سال برگزار خواهد شد‪،‬‬ ‫خواهند توانس��ت به یک راه حل بنیادین و پایدار برای‬ ‫مساله فلس��طین برسند‪ .‬به خصوص که در برهه کنونی‬ ‫برای نخستین بار در تاریخ شرایط بین المللی به رسمیت‬ ‫شناختن یک دولت مستقل فلسطینی فراهم شده است‪.‬‬ ‫به نظر می رس��د اگر فتح و حم��اس بتوانند یک دولت‬ ‫پایدار و فراگیر در غزه و کرانه باختری به وجود بیاورند‬ ‫جامعه جهانی و حتی قدرت های بزرگ امادگی دارند که‬ ‫ان را به عنوان یک دولت مستقل به رسمیت بشناسند‪.‬‬ ‫هم��ان مدلی که در منطقه بالکان اتفاق افتاد امکان دارد‬ ‫که در فلسطین هم اتفاق بیفتد‪ ،‬یعنی حکومت هایی را‬ ‫به رسمیت شناختند و دولت های منطقه ای مخالف را از‬ ‫این طریق تحت فشار گذاشتند‪.‬‬ ‫به همین دلیل به نظر می رس��د تواف��ق این دو گروه در‬ ‫داخل منجر به پذیرش بین المللی و به رسمیت شناختن‬ ‫دولت مستقل فلسطینی در عرصه بین المللی خواهد شد‪.‬‬ ‫تشخیص درست ش��رایط جدید باعث شد اختالفات‬ ‫کنار گذاش��ته ش��ود نه اینکه یکی به نفع دیگری کوتاه‬ ‫بیاید‪.‬‬ ‫با اوضاعی که در منطقه پیش امده است چه‬ ‫اینده ای درانتظار رژیم صهیونیس��تی خواهد‬ ‫بود؟‬ ‫از نظر جو بین المللی هیچ وقت اسرائیل مانند امروز تحت‬ ‫فش��ار و انزوا نبوده است‪ .‬از سال ‪ 1948‬تا چند سال پیش‬ ‫این رژیم موفق شده بود براساس انتی سیمیتیزم یا همان‬ ‫یهودازاری چهره یک دولت مظلوم که نماینده تمدن جدید‬ ‫در منطقه پرخش��ونت خاورمیانه اس��ت را از خودش به‬ ‫نمایش بگذارد‪ ،‬ولی این تصویر در دهه گذشته مخصوصا‬ ‫طی دو‪ ،‬سه سال گذشته و پس از بحران غزه و فراگیر شدن‬ ‫فرایندهای جهانی به شدت مخدوش شده است‪ .‬در حال‬ ‫حاضر تصویر اس��رائیل به شکل یک دولت سرکوب گر‪،‬‬ ‫یک دولت خش��ن و دولتی که تن ب��ه مذاکرات منطقی‬ ‫صلح نمی دهد‪ ،‬هم در محافل دیپلماتیک و هم در محافل‬ ‫رسانه ای دنیا ترسیم شده است‪.‬‬ ‫تح��والت کنون��ی منطقه ممکن اس��ت به یکب��اره به‬ ‫ضداس��رائیلی ش��دن کش��ورهای منطقه منجر نشود‪،‬‬ ‫ول��ی دولت های عربی را به عن��وان یک همکار کامل‬ ‫و متح��د اس��رائیل دچ��ار تغییر مس��یر خواه��د کرد‪.‬‬ ‫مانن��د اتفاق��ی که در مص��ر افتاد؛ ممکن اس��ت مصر‬ ‫به یک دش��من تم��ام عیار اس��رائیل بدل نش��ود ولی‬ ‫دیگ��ر مانن��د دولت مب��ارک همکاری ه��ای الزم را با‬ ‫رژیم صهیونیس��تی نخواهد داشت‪ .‬به طوریکه می بینیم‬ ‫بازگش��ایی کامل گذرگاه رفح که ج��زو خطوط قرمز‬ ‫اسرائیلی ها بود یکی از نشانه های ان است‪.‬‬ ‫بنابراین به نظر می رسد فشارهای بین المللی مخصوصا‬ ‫اگر اتحاد داخل فلسطین ادامه پیدا کند بر اسرائیل بیشتر‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫به نظ��ر ش��ما ایا نق��ش مقاومت فلس��طین‬ ‫(حم��اس) در منطقه پس از ای��ن پررنگ تر‬ ‫خواهد شد؟‬ ‫به نظر می رس��د حماس با این تصمیم فقط چهره یک‬ ‫جنبش مسلح انقالبی را نخواهد داشت‪ ،‬بلکه در قامت‬ ‫ی��ک دولت یا یک نهاد رس��می در حوزه فعالیت های‬ ‫رسمی سیاس��ی بازی خواهد کرد‪ .‬طبیعی است وقتی‬ ‫یک جریان سیاس��ی در مقام یک دولتم��رد و در مقام‬ ‫اداره کنندگان نهادهای رس��می حکومتی قرار می گیرد‬ ‫تاحدودی ممکن اس��ت با زمانی که فقط ش��کل یک‬ ‫جنبش انقالبی مس��لحانه را دارد تفاوت بکند‪ .‬به نظر‬ ‫می رسد رفتارهای اینده حماس با رفتارهایی که بیشتر‬ ‫متناسب با دولتمردان است هماهنگی های بیشتری پیدا‬ ‫بکند و براساس این استانداردها قرار بگیرد‪.‬‬ ‫مصر پس از برکناری مبارک و با این اقدامی ‬ ‫که در راستای اشتی فتح و حماس انجام داد‬ ‫ایا باز در پی ان است که رهبری کشورهای‬ ‫عربی را به عهده بگیرد؟‬ ‫مصر همیش��ه در جهان عرب نقش مح��وری خواهد‬ ‫داشت و این اتفاقی است که از دهه ‪ 1950‬به بعد افتاده‬ ‫اس��ت‪ .‬مصر با توجه به موقعیت استراتژیک‪ ،‬جمعیت‬ ‫و قدرت نظامی اش‪ ،‬نزدیکی اش به اسرائیل و همچنین‬ ‫محوریت تمدنی و فرهنگی ک��ه در جهان عرب دارد‪،‬‬ ‫نقش محوری اش غیرقابل کتمان است‪ .‬منتها چگونه ایفا‬ ‫کردن این نقش و به کدام س��و رفتن بسیار مهم است‪.‬‬ ‫مصر حتی در زمان انور سادات که به یکباره چرخشی به‬ ‫سمت اسرائیل و امریکا داشت و با عکس العمل شدید‬ ‫جهان عرب مواجه ش��د تاجایی که این کشور را حتی‬ ‫از کنفرانس اسالمی و اتحادیه عرب کنار گذاشتند و در‬ ‫انزوای کامل قرار گرفت‪ ،‬بازهم تاثیر محوری خودش‬ ‫را در جریان های مختلف سیاس��ی و کشورها در حوزه‬ ‫عربی داشت‪ .‬به هر حال مصر به لحاظ موقعیت تاریخی‬ ‫و استراتژیکش چنین نقش محوری ای را خواهد داشت‪.‬‬ ‫ام��ا در رابطه با مصر جدید باید منتظر باش��یم و ببینیم‬ ‫چ��ه گروه هایی بر ان حاکم می ش��وند‪ ،‬اما در هر حال‬ ‫این کش��ور دیگر به عنوان یک همکار کامل اس��رائیل‬ ‫در منطق��ه نخواهد بود بلکه تالش خواهد کرد توازنی‬ ‫میان نیروهای انقالبی و همچنین نیروها و کش��ورهای‬ ‫محافظه کار در منطقه ایجاد بکند‪g .‬‬ ‫‪41‬‬ ‫گفت وگو با حسین رویوران‬ ‫‪4‬‬ ‫اشتی‪ ،‬گریز ناپذیر بود‬ ‫کمتر از ‪ 10‬روز پیش نمایندگان فتح و حماس در حالی در قاهره مصر امادگی خود را‬ ‫برای اشتی ملی اعالم کردند که هیچ کس انتظار چنین پیشرفتی را در این پرونده نداشت‪.‬‬ ‫حسین رویوران‪ ،‬کارشناس روابط بین الملل‪ ،‬نقش مصر جدید را در توافق میان گروه های‬ ‫فلسطینی بسیار پررنگ می داند و بر این باور است که مصر جدید براساس منافع جامعه‬ ‫فلسطینی پیشنهاداتی را مطرح کرد که مورد توافق دو طرف واقع شد و در نهایت این‬ ‫توافق امضا شد‪ .‬به عقیده وی مهمترین نکته این توافق این است که سابق بر این مرجع‬ ‫دولت خودگردان فلسطین‪ ،‬رژیم صهیونیستی بود اما اکنون مرجعی که مورد توافق قرار‬ ‫گرفته‪ ،‬مردم هستند و این نشان دهنده این واقعیت است که در یک سال اینده مردم حاکم‬ ‫خواهند بود و شرایط سیاسی و دولت منتخب را خودشان تعیین خواهند کرد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫‪42‬‬ ‫فت��ح و حماس به مدت ‪ 4‬س��ال در قهر‬ ‫سیاس��ی به س��ر می بردند‪ .‬به نظر ش��ما‬ ‫ریش��ه های این اختالف می��ان دو گروه‬ ‫فلسطینی فتح و حماس چه عواملی بود؟‬ ‫عوامل متعددی مان��ع از توافق میان فتح و حماس‬ ‫می ش��د که یک��ی از مهمترین انها این اس��ت که‬ ‫رویک��رد حاکم بر دو گروه حماس و فتح متفاوت‬ ‫است‪ .‬گروه فتح خواهان سازش و مدیریت بحران‬ ‫از طری��ق گفت وگوی سیاس��ی اس��ت در حالیکه‬ ‫حم��اس از طری��ق مقاومت می خواه��د بحران را‬ ‫حل کند‪ .‬سرپرس��ت مذاک��رات یعنی مصر تاکنون‬ ‫ابزاری در اختیار رژیم صهیونیستی بود و شرط های‬ ‫اس��رائیلی را برای حماس اعالم می کرد و تمام این‬ ‫ش��رایط و موضع کش��ورهای غربی تماما در این‬ ‫بحران موثر بود و این شرایط را به وجود اورده بود‪.‬‬ ‫انها کمک ه��ای مالی را از دولت قانونی اقای هنیه‬ ‫قطع و به دولت سالم فیاض سرازیر کردند‪ ،‬دولتی‬ ‫که اساسا از مجلس رای اعتماد نگرفته است‪ .‬تمام‬ ‫این مسائل در کنار هم مانع از توافق در گذشته شد‪.‬‬ ‫در ح��ال حاضر چه عواملی باعث ش��د‬ ‫ک��ه دو گروه فتح و حم��اس که نزدیک‬ ‫به چهار س��ال در تنش سیاس��ی به س��ر‬ ‫می بردند به اشتی ملی برسند؟‬ ‫تحوالت��ی که اتفاق افتاد موجب این مس��اله ش��د‪.‬‬ ‫نخس��ت اینکه جای��گاه مصر عوض ش��د و نظام‬ ‫سیاس��ی در این کشور دگرگون ش��د تا جایی که‬ ‫در ح��ال حاضر مصر دیگر دیکته های اس��رائیل را‬ ‫منعکس نمی کند بلکه براس��اس یک س��ری منافع‬ ‫ملی مصر و منافع جامعه عربی و فلسطینی موضع‬ ‫می گیرد‪ .‬این نکته‪ ،‬بسیار مهم است‪ .‬شخص ابومازن‬ ‫نیز در نتیجه قیام های عربی تضعیف ش��ده اس��ت‪.‬‬ ‫روز ‪ 25‬اردیبهشت که مصادف است با روز نکبت‬ ‫مردم قرار گذاش��ته اند انتفاضه س��وم را اغاز کنند‬ ‫و هماهنگی ها انجام ش��ده اس��ت‪ ،‬به همین خاطر‬ ‫محمود عباس احس��اس خطر می کن��د‪ .‬همچنین‬ ‫کاری که شبکه الجزیره در افشاگری فساد موجود‬ ‫در باند ابومازن انجام داد موجب تضعیف وی شد‪.‬‬ ‫تمام این عوامل در کنار هم عباس را به تن دادن به‬ ‫این توافق واداشت‪.‬‬ ‫ای��ن هم��ه ت��رس و واهم��ه مقام��ات‬ ‫رژیم صهیونیستی از اشتی فتح و حماس‬ ‫ناشی از چیست؟‬ ‫در حقیق��ت اس��رائیل همواره از حاش��یه اختالف‬ ‫میان فلسطینیان بیش��ترین استفاده را کرده و زمانی‬ ‫که جامعه فلس��طینی دچار دوگانگی است اسرائیل‬ ‫راحت تر در امور داخلی انها دخالت و در این جامعه‬ ‫نف��وذ و اثرگذاری می کند‪ .‬پس اکنون که جامعه دچار‬ ‫وحدت ش��ده‪ ،‬اسرائیل به ش��دت از خودش واکنش‬ ‫نشان می دهد و سعی دارد به نوعی مانع از انجام چنین‬ ‫کاری در جامعه فلسطینی شود‪.‬‬ ‫اش��تی فتح و حم��اس با این مس��ائلی که‬ ‫ذکر کردی��د چه تاثی��ری روی اینده رژیم‬ ‫صهیونیستی خواهد گذاشت؟‬ ‫مساله ای که در اینجا باید بدان اشاره کرد این است که‬ ‫اس��رائیل تاکنون از دوگانگی جامعه فلسطینی نهایت‬ ‫اس��تفاده را می کرد و دیگر اینکه اسرائیل در شرایطی‬ ‫س��عی می کرد بسیاری از خواس��ته های خودش را به‬ ‫ابوم��ازن تحمیل بکند‪ .‬اکنون ک��ه ما در بطن قیام های‬ ‫مردمی در منطقه هستیم می بینیم فلسطین هم فاصله ای‬ ‫با این قیام ها ندارد بنابراین اسرائیل در مرحله خاصی‬ ‫ق��رار دارد و نمی تواند مثل س��ابق خواس��ته هایش را‬ ‫دیکت��ه بکند‪ .‬همزم��ان با محدودیت های��ی که قیام ها‬ ‫برای اس��رائیل به وجود اورده اگر جامعه فلس��طینی‬ ‫نیز یکدس��ت شود و با مشروعیت قطعا برای اسرائیل‬ ‫مشکل ساز خواهد بود‪.‬‬ ‫ای��ا در این��ده نق��ش مقاوم��ت در منطقه‬ ‫پررنگ تر خواهد شد؟‬ ‫باتوج��ه ب��ه قیام هایی ک��ه در منطقه به وج��ود امده‪،‬‬ ‫قطعا جامعه فلسطینی نیز تحت تاثیر این تجارب قرار‬ ‫خواهد گرفت و دیر یا زود جامعه فلس��طینی راهکار‬ ‫مقاومت را در پیش خواهد گرفت‪.‬‬ ‫ایا اش��تی فتح و حماس در کشور میزبان‬ ‫مصر نشان دهنده نقش جدید مصر در منطقه‬ ‫است؟‬ ‫مص��ر به دلیل پیمان کمپ دیوی��د تبدیل به ابزاری‬ ‫برای اس��رائیل ش��ده بود و در محاص��ره نوار غزه‬ ‫شریک اسرائیل بود‪ .‬مصر یکی از مهمترین ابزارهای‬ ‫محاصره و سرکوب جنبش حماس در غزه بود‪ ،‬به‬ ‫همی��ن دلیل ه��م در تمامی گفت وگوها دیکته های‬ ‫اسرائیل را منعکس می کرد و با شرط گذاری هایش‬ ‫اجازه نمی داد توافقی براساس منافع جامعه فلسطینی‬ ‫ص��ورت بگی��رد‪ .‬ولی از زمان قیام م��ردم مصر که‬ ‫نظام سیاس��ی از زیر قی دو بندهای اسرائیل و ائتالف‬ ‫و اتحاد با ان ازاد ش��د شاهد بودیم که مصر جدید‬ ‫براساس منافع جامعه فلسطینی پیشنهاداتی را مطرح‬ ‫ک��رد که مورد توافق دوطرف واقع و در نهایت این‬ ‫توافق امضا شد‪ .‬مهمترین نکته این توافق این است‬ ‫که سابق بر این مرجع دولت خودگردان فلسطین‪،‬‬ ‫اس��رائیل بود اما اکنون مرجعی که مورد توافق قرار‬ ‫گرفته مردم هس��تند و این نشان دهنده این واقعیت‬ ‫اس��ت که در یک س��ال اینده مردم حاکم خواهند‬ ‫بود و ش��رایط سیاسی و دولت منتخب را خودشان‬ ‫تعیین خواهند کرد‪.‬‬ ‫این اش��تی که به وساطت مصر در قاهره‬ ‫صورت گرفت به چه صورت بود؟‬ ‫نمایندگان دو طرف یعنی اقای ابومرزوق از حماس‬ ‫و اقای عزام االحمد از فتح به مصر رفتند و در انجا‬ ‫گفت وگوها پس از چهار سال به نتیجه رسید‪.‬‬ ‫ایا می توان گف��ت مصر با این اقداماتش‬ ‫در پی ان اس��ت که پ��س از کناره گیری‬ ‫حس��نی مبارک بازهم رهبری کشورهای‬ ‫عربی را در دست بگیرد؟‬ ‫بله‪ ،‬این جایگاه برای مصر یک جایگاه طبیعی است‬ ‫چراکه مصر پایتخت فرهنگی جهان عرب اس��ت و‬ ‫باالترین جمعیت جهان عرب را داراس��ت‪.‬از لحاظ‬ ‫جامع��ه نخبه نیز مصر دارای باالترین میزان اس��ت‬ ‫و به خاطر همین جایگاه پتانس��یل بالقوه ای در این‬ ‫کشور وجود دارد‪ ،‬ولی سابق بر این به دلیل ائتالف‬ ‫و اتحاد حس��نی مبارک با غرب و اسرائیل این نقش‬ ‫محدود شده بود‪ .‬من تصور می کنم اکنون که ان قید‬ ‫و بندها و محدودیت ها از بین رفته‪ ،‬مصر به جایگاه‬ ‫بزرگ تری در منطقه دس��ت خواه��د یافت و نقش‬ ‫خوبی را در تحوالت منطقه ایفا خواهد کرد‪g .‬‬ ‫مرگ القاعده؟‬ ‫پیش از حمالت ‪ 11‬س��پتامبر از جزئیات ان مطلع بوده‬ ‫اس��ت‪ .‬امریکا ب��ن الدن را عامل انفجاره��ای نایروبی ‪،‬‬ ‫دارالس�لام و حوادث ‪ 11‬س��پتامبر می دانس��ت و وی را‬ ‫در فهرست مظنونان تروریس��تی خود قرار داد‪.‬در حالی‬ ‫که گفته می ش��د بن الدن در س��ال ‪ 2001‬در شهر قندهار‬ ‫افغانستان بوده‪ ،‬امریکا در ان زمان از طالبان خواست که‬ ‫وی را تسلیم کند اما گروه طالبان از امریکا خواسته بود تا‬ ‫مدارکی مستند ارائه کند که نشان دهد بن الدن در حمالت‬ ‫‪ 11‬سپتامبر دست داشته است‪ .‬پس از انکه امریکا جنگ‬ ‫علیه افغانس��تان را اغاز و دولت طالبان را سرنگون کرد‪،‬‬ ‫نتوانست بن الدن را در افغانستان دستگیر کند‪.‬اخرین نوار‬ ‫بن الدن در ‪ 24‬ژانویه ‪ 2010‬منتش��ر شد که طی ان رهبر‬ ‫تشکیالت القاعده متعهد به ادامه حمالت علیه امریکا تا‬ ‫زمانی شد که این کش��ور به حمایت خود از اشغالگران‬ ‫صهیونیست ادامه دهد‪.‬‬ ‫بن الدنیسم روی دیگر سکه تفکر غربی‬ ‫مرگ فرزند لیبرالیسم؟‬ ‫اسامه بن الدن که بود؟‬ ‫اس��امه بن الدن در ریاض‪ ،‬پایتخت عربستان سعودی زاده‬ ‫ش��د‪ .‬طبق منابع مختلف؛ گمان می رود او در سال ‪۱۹۵۵‬‬ ‫یا ‪ ۱۹۵۷‬زاده شده باشد‪ .‬خود وی در مصاحبه ای در سال‬ ‫‪ ۱۹۹۸‬تاریخ تولدش را ‪ ۱۰‬مارچ ‪ ۱۹۵۷‬یاد کرد ه بود‪ .‬اسامه‬ ‫ی ترور رهبر‬ ‫بن الدن دستور اولین عملیات انتحاری را برا ‬ ‫کل جبهه متحد افغانستان بر ضد طالبان یعنی احمد شاه‬ ‫بن الدن پس از ‪ 11‬سپتامبر‬ ‫پس از حمالت ‪ 11‬س��پتامبر‪ ،‬امریکا انگشت اتهام خود‬ ‫را مستقیما به سوی بن الدن و القاعده نشانه گرفت و در‬ ‫دسامبر‪ 2001‬نیروهای امریکایی توانستند نواری ویدئویی‬ ‫از ب��ن الدن و طرفدارانش پیدا کنند که در ان از جزئیات‬ ‫حمالت ‪ 11‬س��پتامبر خبر می داد‪ .‬این نوار ویدئویی یک‬ ‫مدرک علنی برای امریکایی ها شد مبنی بر اینکه بن الدن‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫اسامه بن الدن‪ ،‬رهبر گروه القاعده توسط کماندوهای‬ ‫امریکایی کشته ش��د‪ .‬خبر مرگ او اگر واقعی باشد انرا‬ ‫می توان نقطه عطفی در جریان تروریس��م و افراط گرایی‬ ‫دانست‪ .‬بسیاری بر این باورند که هرچند ممکن است در‬ ‫کوتاه مدت مرگ او تاثیری در عملیات گروه القاعده نداشته‬ ‫باشد‪ ،‬اما مسلما در طوالنی مدت این گروه را با مشکالتی‬ ‫مواجه خواهد کرد که باعث ضعف القاعده می شود‪ .‬اسامه‬ ‫بن الدن در ‪ 60‬کیلومتری اس�لام اباد در ویالیی بزرگ با‬ ‫دیوارهای ‪ 6‬متری کش��ته شد‪ .‬درست در نزدیکی محل‬ ‫اقامت او پادگانی عظیم از نیروهای پاکستانی مستقر بودند‬ ‫که این مساله خود جای تامل زیادی دارد‪ .‬واکنش هایی که‬ ‫پاکستان در ارتباط با نحوه پیدا کردن بن الدن داده‪ ،‬حاکی از‬ ‫این است که مقامات پاکستانی نه از محل اقامت او اطالعی‬ ‫داشتند و نه از پروسه ای که مرگ او را رقم زد‪.‬‬ ‫خبر مرگ اس��امه بن الدن را ب��اراک اوباما‪ ،‬رئیس جمهور‬ ‫امریکا ش��خصا اعالم کرد‪ .‬این بهتری��ن بهره برداری ای‬ ‫بود که او می توانس��ت از این حادثه بکند‪ .‬در ش��رایطی‬ ‫که رقاب��ت انتخابات��ی برای مان��دن یا رفت��ن اوباما در‬ ‫کاخ س��فید اغاز شده است‪ ،‬کشته شدن بن الدن می تواند‬ ‫برگ برنده ای در دس��ت اوباما باشد تا بتواند ناکامی های‬ ‫سیاست خارجی خود را به گونه ای جبران کند‪ .‬با این حال‬ ‫انداختن جسد بن الدن به دریا خود بر ابهام های این خبر‬ ‫می افزاید و این س��ئوال را پدید می اورد که چرا باید سند‬ ‫‪ 11‬سپتامبر را امریکایی ها به اب انداخته باشند؟‬ ‫مسعود صادر کرد‪.‬‬ ‫اس��امه ب��ن الدن از ث��روت و روابط��ش‪ ،‬در حمایت از‬ ‫مجاهدان افغان در جنگ شوروی سابق علیه افغانستان در‬ ‫س��ال ‪ 1979‬اس��تفاده کرده و در سال ‪ 1984‬یک سازمان‬ ‫موس��وم به مرک��ز خدمات و یک پای��گاه اموزش فنون‬ ‫جنگی و عملیات مس��لحانه به نام پ��ادگان فاروق برای‬ ‫حمایت از مجاهدان افغان تاس��یس کرد که این سازمان‬ ‫و پادگان در جریان جنگ ش��وروی سابق مورد حمایت‬ ‫امریکا ‪ ،‬پاکستان ‪ ،‬عربستان ‪ ،‬مصر و برخی دیگر از کشورها‬ ‫بود‪ .‬در س��ال ‪ 1988‬بن الدن فعالیتش در افغانس��تان را با‬ ‫ایجاد پرونده هایی برای تش��کیالت القاعده جهت ثبت‬ ‫مش��خصات شبه نظامیان اغاز کرد و پس از ان به نمادی‬ ‫برای این تشکیالت تبدیل ش��د‪ .‬در جریان حمله عراق‬ ‫به کویت در س��ال ‪ 1990‬و نخستین جنگ خلیج فارس‬ ‫در سال ‪ 1991‬حمایت سعودی ها از وی جهتی مخالف‬ ‫یافت و عربستان پس از این موضع گیری بن الدن‪ ،‬وی را‬ ‫فردی مرتد و فاسد خواند‪ .‬عدم حمایت عربستان نهایتا‬ ‫منجر به خروج بن الدن و رفتن وی به س��ودان و تاسیس‬ ‫مرکز عملیات جدی د تروریستی در این کشور شد‪.‬رهبر‬ ‫تش��کیالت القاعده در سال ‪ 1996‬س��ودان را به مقصد‬ ‫افغانستان ترک کرد و دلیل این امر روابط قدرتمندی بود‬ ‫که با گروه طالبان در این کشور برقرار کرده بود‪.‬در همان‬ ‫جا وی جنگ علیه امریکا را اعالم کرد که با استقبال ایمن‬ ‫الظواهری‪ ،‬دبیرکل گروه جهاد اسالمی مصر همراه شد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪1‬‬ ‫چرا امریکایی ها سند ‪ 11‬سپتامبر را به اب انداختند‬ ‫پاکستان بازنده اصلی مرگ بن الدن‬ ‫درحالی که به دلیل حضور هواپیماهای بدون سرنش��ین‬ ‫امریکا در خاک پاکس��تان اتهام عدم همکاری پاکستان با‬ ‫امریکا برای مبارزه با تروریس��م از س��وی امریکا مطرح‬ ‫شده بود‪ ،‬روابط امریکا و پاکستان روزهای چندان خوشی‬ ‫را س��پری نمی کرد‪ .‬کشته ش��دن بن الدن در این شرایط‬ ‫مطرح شد و برگ جدیدی برای اختالفات بیشتر میان دو‬ ‫کشور باز شد‪ .‬پاکس��تان اعالم کرد که از محل سکونت‬ ‫بن الدن اطالعی نداشته اس��ت‪ .‬این مساله نشان می دهد‬ ‫که سیستم های امنیتی پاکستان که بخش اعظم هزینه های‬ ‫خود را از امریکا دریافت می کنند نتوانس��ته اند بن الدن را‬ ‫که در محلی نه چندان دور از پایتخت پاکستان می زیسته‪،‬‬ ‫شناس��ایی کنند‪ .‬از س��وی دیگر امریکایی ه��ا هم بدون‬ ‫هماهنگی با پاکستان دس��ت به چنین عملیاتی زدند که‬ ‫این نیز مسلما نقطه دیگری در تنش های میان واشنگتن و‬ ‫اسالم اباد خواهد بود‪ .‬اکنون افغانستان با بهره برداری از این‬ ‫مساله که بن الدن در خاک این کشور حضور نداشته معتقد‬ ‫است که هزینه های هنگفت بسیاری را بدون دلیل تقبل‬ ‫کرده و اکنون زمان پاسخگویی است‪ .‬در این راستاست که‬ ‫می توان افغانستان‪ ،‬امریکا و هند را برنده اصلی کشته شدن‬ ‫بن الدن و پاکستان را بازنده اصلی این جریان قلمداد کرد‪.‬‬ ‫مرگ بن الدن بی ش��ک م��رگ القاعده و بن الدنیس��م و‬ ‫همفک��ران او در میان طالبان نخواهد بود‪ .‬کما اینکه تولد‬ ‫اندیشه سلفی و بنیادگرا در میان برخی کشورهای عربی‬ ‫موضوعی س��اده و فقط سیاس��ی نبود‪ .‬تولد بن الدنیسم‬ ‫واکنشی به مدرنیته افراطی غرب ها بود‪ .‬مدرنیته که داعیه‬ ‫یک فراروایت در عرصه جهانی را داش��ت سعی کرد تا‬ ‫تمام اندیش��ه های رقیبش را حذف کن��د و هرگفتمانی‬ ‫ک��ه در چارچوب پارادایم مدرنیته نگنجد به کناری نهد‪.‬‬ ‫ایدئولوژی مدرنیسم اما دموکراسی نبود‪ ،‬لیبرالیسم بود و‬ ‫طنز اینجاست که لیبرالیسم که در خود مدعی تساهل و‬ ‫تسامح نسبت به اندیشه دیگران بود مانند یک ایدئولوژی‬ ‫هویت زا عمل کرد و دوگانه لیبرال ‪ /‬ضدلیبرال تولید شد‪.‬‬ ‫هویت سازی لیبرالیسم‪ ،‬ما و دیگران را تولید کرد تا جنبه‬ ‫ایدئولوژیک و فراروایت خود را نمایان کند‪ .‬در جهانی که‬ ‫غربی ه��ا از ان به عنوان جهان بی معنا یاد می کردند انگار‬ ‫لیبرالیسم امده بود که «متانریشن» جدیدی را عرضه کند‪.‬‬ ‫در این هویت س��ازی افراطی اما طبیعی بود که برداشت‬ ‫س��لفی و وهابی از اسالم که برداشتی منجمد و متحجر‬ ‫از اس�لام راستین اس��ت در قالب القاعده و بن الدنیسم‬ ‫بروز و ظهور کند‪.‬بن الدنیسم روی دیگر سکه لیبرالیسم‬ ‫ب��ود‪ ،‬فراروایت در مقابل فراروایت‪ .‬ایدئولوژی در مقابل‬ ‫ایدئول��وژی و البته فرصت خوبی که غرب بتواند پروژه‬ ‫اسالم هراسی خود را دنبال کند‪.‬‬ ‫امریکا امروز فرزند خود را می کش��د‪ .‬بن الدنیسم فرزند‬ ‫لیبرالیسم است‪ .‬و نتیجه انحصارطلبی و البته دگرسازی‬ ‫امریکای��ی‪ .‬مرگ فرزند لیبرالیس��م خبر خوش��ی برای‬ ‫مسلمانان واقعی است‪g .‬‬ ‫‪43‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫گفت و گو با پیرمحمد مالزهی درباره پیامدهای مرگ بن الدن‬ ‫ایمن جانشین اسامه‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫‪2‬‬ ‫اسامه بن الدن‪ ،‬رهبر همیشه مخفی سازمان القاعده هفته گذشته توسط نیروهای امریکایی‬ ‫کشته و جسدش به دریای عرب انداخته شد‪ .‬این تحوالت یعنی کشته شدن رهبر مرموز‬ ‫القاعده و پیش بینی اینده این سازما ن تروریستی بهانه ای شد تا گفت وگویی با پیرمحمد مالزهی‪،‬‬ ‫کارشناس مسائل پاکستان انجام دهیم‪ .‬به عقیده وی سازمان القاعده اکنون تبدیل به یک نماد‬ ‫شده و دیگر یک گروه کوچک نیست بلکه گروه های متفاوتی با اهداف منطقه ای و محلی‬ ‫خودشان به این جریان وفادارند‪ .‬به همین خاطر با کشته شدن بن الدن‪ ،‬در اهداف دیگر‬ ‫شاخه های القاعده که در کشورهای دیگر به سر می برند خللی ایجاد نخواهد شد؛ چراکه انها‬ ‫اهداف مشخص خودشان را دارند و انها را دنبال خواهند کرد‪ .‬مالزهی دیدگاه ایدئولوژیکی‬ ‫سازمان القاعده را برای قبول کمک های غرب در زمان جنگ با شوروی از زبان مالعمر‬ ‫این گونه بیان کرد‪ « :‬وقتی اتحاد جماهیر شوروی امد افغانستان را اشغال کرد ما از دنیای‬ ‫غرب کمک گرفتیم ولی از دید ما دنیای کفر دو جبهه دارد؛ یکی جبهه کمونیسم و دیگری‬ ‫جبهه کاپیتالیسم‪ .‬ما از کاپیتالیسم بهره گرفتیم تا کفر کمونیسم را از افغانستان خارج کنیم‬ ‫حاال که کفر کمونیسم را توانستیم شکست دهیم نوبت کفر کاپیتالیسم است‪ ».‬این دیدگاه در‬ ‫سازمان القاعده وجود داشت‪.‬‬ ‫‪44‬‬ ‫ابتدا کمی برایمان از ریشه های پیدایش القاعده و‬ ‫رهبر ان اسامه بن الدن بگویید‪.‬‬ ‫‪ l‬سازمان القاعده ابتدا در شرق افغانستان به وجود امد‪ ،‬منتها‬ ‫س��ابقه ای دارد یعنی از وقتی عبداهلل عزام که یک فلسطینی‬ ‫اردنی االصل بود امد و در جهاد افغانستان کمک های اعراب را‬ ‫هماهنگ کرد و در اختیار مجاهدین افغان قرار داد‪ .‬این مساله‬ ‫مربوط به زمانی است که اتحاد جماهیر شوروی‪ ،‬افغانستان‬ ‫را اشغال کرده بود‪ .‬در ان برهه اسامه بن الدن کسی بود که در‬ ‫تشکیالت عزام به عنوان داوطلب شرکت کرد و در ابتدای کار‬ ‫در دفتر خدمات ایفای نقش می کرد و یک سری کمک ها را‬ ‫که از کشورهای عربی جمع اوری می کردند به مجاهدین ارائه‬ ‫می دادند‪ .‬بن الدن به عنوان یک رزمنده که علیه اتحاد جماهیر‬ ‫شوروی و اشغال افغانستان عمل می کرد داوطلب شده بود‪.‬‬ ‫بع��د از اینکه عبداهلل عزام در ی��ک جریان بمب گذاری در‬ ‫پیشاور کش��ته ش��د ان دفتر خدماتی رهبر اصلی اش را از‬ ‫دست داد و بن الدن با توجه به اینکه از یک خانواده ثروتمند‬ ‫عربستان س��عودی بود و اعتبار زیادی هم داشت کم کم در‬ ‫درون دفتر خدماتی به عنوان کسی که می تواند جایگزین عزام‬ ‫ش��ود و کمک های اعراب را جمع اوری کند‪ ،‬مطرح شد‪ .‬از‬ ‫اینجا بود که بن الدن مطرح ش��د و به مرور طرفدارانی را در‬ ‫ان گروه های داوطلب که از کشورهای اسالمی و عربی برای‬ ‫جهاد می امدند به دس��ت اورد‪ .‬با گذشت زمان نیازهای این‬ ‫ی افزایش یافت‬ ‫گروه ها هم به لحاظ مالی و هم به لحاظ نظام ‬ ‫و بن الدن با توجه به روحیه اش که در امر جهاد بسیار فعال‬ ‫بود توانست به سبب ارتباطات نزدیکش با افراد داوطلب به‬ ‫تدریج به رهبر ان جریان تبدیل شود‪ .‬این جریان که متشکل‬ ‫از عرب و غیرعرب بود از حمایت های کشورهای اسالمی و‬ ‫همچنین امریکا و اروپا برخوردار بود‪ ،‬چراکه اینها داوطلبانی‬ ‫بودند که علیه اتحاد جماهیر شوروی می جنگیدند‪ .‬حمایتی‬ ‫که هم از کشورهای عربی و مسلمان منطقه دریافت کردند‬ ‫و هم از کشورهای غربی به خصوص در زمینه تسلیحاتی و‬ ‫اموزش که سازمان هایی مثل سیا عهده دار ان بودند‪ .‬در این‬ ‫شرایط بن الدن از شهرت خوبی برخوردار شد و مورد احترام‬ ‫مجاهدین قرار گرفت؛ هم مجاهدین افغان و هم مجاهدین‬ ‫عرب و مس��لمانی که از نقاط دیگر برای کمک به افغان ها‬ ‫می امدند‪.‬‬ ‫در ت��داوم همی��ن وضعیت بود ک��ه تعداد زی��ادی از افراد‬ ‫سرشناس��ی که در کشورهای خودش��ان گروه های مسلح‬ ‫تشکیل داده بودند و علیه نظام حاکم می جنگیدند به طرف‬ ‫افغانس��تان امدند تا در جهاد ش��رکت کنند‪ .‬هفت رهبر از‬ ‫کشورهای مختلف مثل بنگالدش‪ ،‬پاکستان‪ ،‬مصر‪ ،‬اندونزی‪،‬‬ ‫مالزی و‪ ...‬سرانجام تشکیالتی را بنیان گذاری کردند و نامش‬ ‫را القاعده گذاشتند‪ .‬در واقع این سازمان از درون همان دفتر‬ ‫خدمات عرب مجاهدین پدید امد‪ .‬این اتحادی که بین هفت‬ ‫رهبر گروه های مختلف به وجود امد شرایطی را فراهم کرد‬ ‫که س��ازمان القاعده تبدیل به یک سازمان مهم درون جهان‬ ‫اسالم ش��د‪ .‬یعنی گروه هایی که از قبل سوابقی در کشورها‬ ‫داشتند مثل حرکت اسالمی در ازبکستان یا جماعت اسالمی‬ ‫ در اندونزی به سازمان القاعده پیوستند و این سازمان از یک‬ ‫جریان کوچک تبدیل به یک سازمان بزرگ شد‪ .‬پس از ان‬ ‫القاعده تبدیل به یک نماد شد و از حالت یک سازمان محدود‬ ‫جهادی علیه روس ها خارج شد‪ .‬این وضعیت که پیش امد به‬ ‫شکل طبیعی جهاد گسترش یافت و اهداف گسترده تری پیدا‬ ‫کرد‪ .‬شخص بن الدن نیز ابتدا در عربستان بود‪ ،‬بعد به سودان‬ ‫رفت و سرانجام وقتی مجاهدین پیروز شدند و افغانستان به‬ ‫دست انها افتاد از بن الدن دعوت شد که به افغانستان برود و‬ ‫از ان زمان یعنی شکست اتحاد جماهیر شوروی‪ ،‬گروه های‬ ‫مب��ارز عرب که در منطقه پیش��اور بودند و می جنگیدند به‬ ‫گروه های افغان‪ -‬عرب تبدیل شدند‪.‬‬ ‫اینها در واقع کسانی بودند که چندین سال جنگیده بودند‪،‬‬ ‫با زبان پش��تو اشنایی داش��تند‪ ،‬برخی از انها با خانواده های‬ ‫پش��تون وصلت کرده بودند و ارتباطات نزدیکی ایجاد شده‬ ‫بود‪ .‬بخش��ی از اینها به کشورهای عربی شان بازگشتند مثل‬ ‫الجزایری ها و خشونت های زیادی هم به کار گرفتند‪ .‬درواقع‬ ‫تا زمانی که جهاد در افغانستان بود اینها توجیه داشتند که در‬ ‫منطقه باشند اما بعد از امدن مجاهدین اتفاقی که افتاد این بود‬ ‫که مجاهدین نتوانستند قدرت را در افغانستان حفظ بکنند و‬ ‫بین الملل‬ ‫شاید رهبری بخش‬ ‫ایدئولوژیک را ایمن الظواهری‬ ‫برعهده بگیرد و بخش نظامی ‬ ‫را به شخص دیگری که‬ ‫روحیه نظامی باالتری دارد‬ ‫بسپارند؛ در هر صورت رهبری‬ ‫این سازمان دیگر از ان حالت‬ ‫متمرکز با مشکل روبه رو‬ ‫خواهد شد‪ ،‬یعنی ممکن‬ ‫است نوعی تجزیه در رهبری‬ ‫صورت بگیرد ولی کارشان را‬ ‫ادامه خواهند داد‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫خودش��ان درگیر جنگ داخلی شدند‪ .‬در ان درگیری ها بود‬ ‫که مهره بن الدن بس��یار تعیین کننده بود‪ .‬وی در ابتدا سعی‬ ‫کرد اقای حکمتیار‪ ،‬ربانی و احمد ش��اه مسعود را به اشتی‬ ‫برس��اند ولی وقتی ناامید شد بخشی از نیروهایشان در کنار‬ ‫حکمتیار قرار گرفت و بخش��ی نیز منفعل ش��دند ولی در‬ ‫مجموع در منطقه باقی ماندند و در کنار جهادگران سابق که‬ ‫اکنون دیگر خودش��ان درگیر شده بودند ایفای نقش کردند‪.‬‬ ‫این وضعیت تا زمان شکست جهاد و ظهور طالبان ادامه پیدا‬ ‫کرد‪ .‬وقتی طالبان ظهور کردند بن الدن در سودان بود‪ ،‬از انجا‬ ‫به وسیله مالعمر دعوت ش��د‪ ،‬به جالل اباد امد و در انجا‬ ‫یک پایگاه مهم اموزش چریک ها یا جهادگران را تش��کیل‬ ‫داد ک��ه برای همه دنیا جهادگر تربی��ت می کردند؛ از مالزی‬ ‫و اندونزی در ش��رق گرفته تا مراکش و الجزایر در ش��مال‬ ‫افریقا‪ .‬اکنون سازمان القاعده دیگر یک گروه کوچک نیست‬ ‫بلکه گروه های متفاوتی با اهداف منطقه ای و محلی خودشان‬ ‫به این جری��ان وفادارند‪ .‬حتی انها ارتباط ارگانیکی با رهبر‬ ‫القاعده ندارند و هرکدام مستقل عمل می کنند ولی در مجموع‬ ‫زیر مجموعه سازمان القاعده به حساب می ایند‪ .‬بعد از جریان‬ ‫ی را در نیویورک انجام‬ ‫‪ 11‬سپتامبر که این گروه عملیات مهم ‬ ‫دادند و باعث شدند امریکا به افغانستان حمله نظامی بکند و‬ ‫حکومت طالبان برکنار شود‪ .‬از ان زمان اینها داخل پاکستان و‬ ‫مناطق قبایلی و در جاهای مختلف در افغانستان در کنار طالبان‬ ‫هستند و علیه دولت کابل مبارزه می کنند‪.‬‬ ‫ایا این صحبت که می گویند القاعده ساخته دست‬ ‫امریکاس��ت صرفا به خاطر کمک های نظامی ای‬ ‫است که امریکا در ابتدا به این سازمان می کرد؟‬ ‫‪ l‬حقیقت این است که خود سازمان القاعده و گروه طالبان‬ ‫ب��ه این موضوع ک��ه از حمایت های غ��رب در زمان جهاد‬ ‫برخوردار بودند اعتراف کردند و در ان تردیدی نیس��ت که‬ ‫هم از کشورهای عربی و هم امریکا کمک می گرفتند‪ .‬ولی‬ ‫به لحاظ ایدئولوژیکی این گروه ها دیدگاهی دارند که مالعمر‬ ‫راجع به ان توضیح دقیقی داده اس��ت‪ .‬مالعمر اظهار داشته‬ ‫که وقتی اتحاد جماهیر شوروی امد افغانستان را اشغال کرد‬ ‫ما از دنیای غرب کمک گرفتیم ولی از دید ما دنیای کفر دو‬ ‫جبهه دارد‪ ،‬یکی جبهه کمونیسم و دیگری جبهه کاپیتالیسم‪.‬‬ ‫ما از کاپیتالیسم بهره گرفتیم تا کفر کمونیسم را از افغانستان‬ ‫خارج کنیم حاال که کفر کمونیسم را توانستیم شکست دهیم‬ ‫نوبت کفر کاپیتالیسم اس��ت‪ .‬این دیدگاه در سازمان القاعده‬ ‫وجود داشت‪ .‬بن الدن و سازمانش معتقد بودند که اگر کاری‬ ‫بکنند که امریکا به منطقه افغانستان بیاید انها می توانند امریکا‬ ‫را در این منطقه شکس��ت دهند و ان ابهت ابرقدرتی اش را‬ ‫بش��کنند و همان سرنوشتی که برای روس رقم خورد برای‬ ‫امریکا نیز رقم بزنند‪ .‬انها می خواستند در ادامه این اقداماتشان‬ ‫ی را نیز فتح و تبدیل به امارت اسالمی‬ ‫بقیه کشورهای اسالم ‬ ‫ بکنن��د و در نهایت خالفت اس�لامی را احی��ا بکنند‪ .‬انها‬ ‫هدف ش��ان کش��اندن امریکا به عراق و افغانستان بود‪ .‬ولی‬ ‫محاس��بات متفاوت است و انچه انسان فکر می کند با انچه‬ ‫در عم��ل به وجود می اید فرق می کن��د‪ .‬این تصوری که در‬ ‫برخ��ی جاها وج��ود دارد که چون امریکا از این س��ازمان‬ ‫حمایت مالی کرده پس انها دست ساز امریکا هستند خیلی‬ ‫با واقعیت همخوانی ندارد‪ .‬خود این سازمان هم حمایت های‬ ‫مال��ی و نظامی غرب را هیچ گاه انکار نمی کند و در اس��ناد‬ ‫منتشر شده شان نیز این مسائل وجود دارد‪ .‬منتها از زمانی که‬ ‫امریکا به افغانستان حمله کرد و درگیری های نظامی شکل‬ ‫دیگری پیدا کرد به نظر می رسد که دیگر ارتباطات اینها قطع‬ ‫ی تروریستی‬ ‫شد و این سازمان ها در امریکا به عنوان گروه ها ‬ ‫معرفیشدند‪.‬‬ ‫اکنون که رهبر القاعده یعنی اسامه بن الدن به‬ ‫دست نیروهای امریکایی کشته شده است‪ ،‬چه‬ ‫اینده ای را برای این گروه پیش بینی می کنید؟‬ ‫ایا این امر در کاهش قدرت این گروه تاثیری‬ ‫دارد؟‬ ‫‪ l‬ق��درت این گروه را باید تقس��یم بندی کرد‪ .‬یکی بحث‬ ‫ایدئولوژیک اس��ت که به س��بب ان اینها یک گروه افراطی‬ ‫در دنیای اس�لام هستند و در ش��رایط موجود جهان اسالم‬ ‫این گروه ها دیگر کارای��ی ندارند و نمی توانند ان اهداف و‬ ‫خواسته هایی را که دارند از طریق ترور‪ ،‬کشتار‪ ،‬بمب گذاری‬ ‫و عملیات انتحاری به دست بیاورند‪ .‬این یک بحث است که‬ ‫به نظر می رسد‪ ،‬خط فکری افراطی دارد به بن بست می رسد‬ ‫و در هر ش��کلی که تصور ش��ود اینده درخشانی پیش رو‬ ‫ی هم دیگر دنبال این‬ ‫نخواهند داش��ت چراکه افکار عموم�� ‬ ‫نوع تفکری که افراطی باش��د نیست‪ .‬اما بحث دیگر قضیه‬ ‫تاثیرگذاری اینها روی تحوالت منطقه اسالمی است‪ .‬به نظر‬ ‫می اید که اینها تاثیرگذاری شان را به لحاظ سیاسی خواهند‬ ‫داش��ت و به لحاظ نظامی هم درکوتاه مدت احتماال تقویت‬ ‫خواهند شد و هوادارانشان یک سری عملیات انتحاری علیه‬ ‫امریکا‪،‬ناتو‪ ،‬دولت افغانستان و حتی پاکستان انجام خواهند‬ ‫داد‪ .‬اما در بلند مدت هم بعید به نظر می رسد که بتوانند قوای‬ ‫نظامی شان را تا حدی تقویت بکنند که بتوانند عملیاتی مثل‬ ‫عملیات ‪ 11‬سپتامبر را به مرحله اجرا دراورند‪ .‬اما عملیات‬ ‫کوچک همچنان از جانب انها قابل اجراست و تا مدت ها هم‬ ‫می تواند ادامه داشته باشد‪ .‬در حقیقت نباید اینگونه اندیشید‬ ‫که با کش��تن بن الدن کل القاعده از بین خواهد رفت‪ ،‬بلکه‬ ‫این گروه باقی می مان��د و به اقداماتش نیز ادامه خواهد داد‪.‬‬ ‫زیرا از ابتدای امر یک س��ری گروه ها با اهداف گوناگون از‬ ‫کشورهای مختلف به این سازمان پیوستند که در کشورهای‬ ‫خودشان دنبال اهداف مشخصی هستند پس عملیات انها در‬ ‫هر صورت ادامه خواهد داشت‪ .‬انها در این شرایط یک رهبر‬ ‫جدید انتخاب خواهند کرد‪ ،‬هرچند که این رهبر شاید دیگر‬ ‫اعتبار و امکانات مالی بن الدن را نداشته باشد؛ ولی در هرحال‬ ‫رهبری این سازمان را عهده دار خواهد شد‪.‬‬ ‫پس از این شاید رهبری بخش ایدئولوژیک را ایمن الظواهری‬ ‫ی را به شخص دیگری که روحیه‬ ‫برعهده بگیرد و بخش نظام ‬ ‫نظامی باالتری دارد بس��پارند؛ در هر ص��ورت رهبری این‬ ‫سازمان دیگر از ان حالت متمرکز با مشکل روبه رو خواهد‬ ‫شد‪ ،‬یعنی ممکن است نوعی تجزیه در رهبری صورت بگیرد‬ ‫ولی کارشان را ادامه خواهند داد‪.‬‬ ‫مح��ل اختفای ب��ن الدن جایی ب��ود که اصال‬ ‫تص��ورش نمی رفت و نیروهای امریکایی طی‬ ‫این س��ال ها به بهانه پیدا ک��ردن رهبر القاعده‬ ‫برخی مکان ها را در مرز افغانستان و پاکستان‬ ‫بمب��اران می کردند و در موارد بس��یاری افراد‬ ‫غیرنظامی هدف قرار می گرفتند‪ .‬در این شرایط‬ ‫چه ارزیابی از سیستم امنیتی امریکا و پاکستان‬ ‫دارید؟‬ ‫‪ l‬منطق��ه ای که بن الدن مخفی ش��ده بود بزرگترین پایگاه‬ ‫اموزشی نیروی زمینی ارتش پاکستان است و کل ان منطقه‪،‬‬ ‫ی که کامال‬ ‫نظامی است پس تصور اینکه در یک منطقه نظام ‬ ‫تحت کنترل است و رفت و امدها تحت کنترل شدید است‬ ‫بن الدن در یک خانه اشرافی باشد و ‪ ISI‬پاکستان بی خبر باشد‪،‬‬ ‫منتفی است‪ .‬قطعا بخش هایی از این سازمان امنیتی مخصوصا‬ ‫س��ران ان از مح��ل اختفای بن الدن اطالع داش��ته اند و وی‬ ‫تحت حمایت انها بوده اس��ت‪ .‬حتی برخی ذکر کرده اند که‬ ‫ساختمانی که بن الدن در ان مخفی شده یک ساختمان دولتی‬ ‫است که وابسته به فرماندهی پادگان است‪.‬‬ ‫پس به همی��ن دلیل امریکا به تنهایی عملیات‬ ‫ ترور بن الدن را انجام داد؟‬ ‫‪ l‬اتفاقی که این جا حائز اهمیت اس��ت این اس��ت که‬ ‫چون سازمان سیا بارها از جانب ‪ ISI‬رکب خورده بود و تا‬ ‫نزدیکی شناسایی محل اختفای بن الدن رفته بود اما سازمان‬ ‫امنیتی پاکستان وی را فراری داده بود این بار انها پاکستان را‬ ‫دور زدند و به تنهایی وارد عملیات شدند‪.‬‬ ‫اکنون س��وال ج��دی ای که برای پاکس��تان‬ ‫ب��ه وج��ود ام��ده این اس��ت ک��ه چطور‬ ‫چهار هلیکوپتر از باالی پادگان رد شدند‪ ،‬اما‬ ‫انها هیچ واکنشی نشان نداده اند؟‬ ‫‪ l‬به هر حال مساله کمی پیچیده است و ان چیزهایی که‬ ‫اعالم شده تمام حقایق نیس��ت و برخی موارد هنوز ذکر‬ ‫نشده و در اینده روشن خواهد شد‪.‬‬ ‫پاکس��تان با مخفی نگاه داشتن محل اختفای‬ ‫بن الدن چه هدفی را دنبال می کرد؟‬ ‫‪ l‬در ه��ر حال پاکس��تان هم اهداف خ��ودش را دارد و‬ ‫از اینکه امریکایی ها در افغانس��تان شرایطی ایجاد کردند‬ ‫که طالبان که متحد پاکس��تان بود از صحنه قدرت برکنار‬ ‫ش��د و هند که رقیب پاکستان بود در افغانستان موقعیت‬ ‫برتری پیدا کرد‪ ،‬اصال خوشنود نیستند‪ .‬پاکستان سیاست‬ ‫دوگان��ه ای را دنبال می ک��رد؛ از یک طرف به امریکایی ها‬ ‫می گفت که در حال مبارزه با تروریس��م است و از دیگر‬ ‫س��و پنهانی از گروه های طالبان و سازمان القاعده که علیه‬ ‫امریکا می جنگیدند حمایت می کرد‪ .‬این سیاست دوگانه از‬ ‫ابتدا توسط پاکستانی ها دنبال می شد ولی اینکه پس از این‬ ‫امریکا چقدر به انها فشار بیاورد که سیاست شان یکدست‬ ‫شود هنوز مشخص نیست‪.‬‬ ‫باید ببینیم ک��ه ایا امریکا برای مبارزه علی��ه این گروه ها‬ ‫پاکستان را قربانی خواهد کرد یا خیر؟ ولی صحبت های‬ ‫هیالری کلینتون‪ ،‬وزیر امور خارجه ایاالت متحده حاکی‬ ‫از ان بود که انها راه را برای پاکس��تان باز گذاشته اند‪ .‬وی‬ ‫در سخنرانی هایش بابت همکاری پاکستان تشکر کرد و‬ ‫همچنان حمایت هایش را از مردم و دولت پاکستان اعالم‬ ‫کرد‪ .‬این بدان معناست که ضمن اینکه ما می دانیم که شما‬ ‫چکار می کنید اما نیازهای متقابل ایجاب می کند که با هم‬ ‫همکاری مان را ادامه دهیم‪ .‬به نظر من پیام خانم کلینتون به‬ ‫پاکس��تان خیلی اشکار بود‪ .‬حتی نحوه عمل سیا که علیه‬ ‫بن الدن وارد عملیات ش��د و باعث قتل بن الدن شد‪ ،‬پیام‬ ‫صریح و جدی ای برای پاکستانی ها داشت‪.‬‬ ‫ایا غرب و امریکا با وجود کشته شدن رهبر‬ ‫القاعده با همان شدت به عملیات نظامی شان‬ ‫در مرزهای افغانس��تان و پاکس��تان به بهانه‬ ‫مبارزه ب ا تروریسم ادامه خواهند داد؟‬ ‫‪ l‬من فکر می کنم تا زمانی که یک راه حل سیاسی برای‬ ‫افغانس��تان پیدا نش��ود این روند ادامه پیدا کند‪ .‬انها باید‬ ‫طالبان و رهبرانشان را تشویق کنند که به روند اشتی ملی‬ ‫که توسط حامد کرزای پیگیری می شود بپیوندند‪ .‬اگر این‬ ‫اتفاق بیفتد و بخش هایی از قدرت را در شرق و جنوب به‬ ‫دست افغانستان بدهند‪ ،‬در حکومت مرکزی شریک شوند‬ ‫و دس��ت از جنگ بردارند در ان صورت ش��اید امریکا و‬ ‫ناتو بخش هایی از نیروهایشان را از افغانستان خارج کنند‬ ‫و بخش های دیگر را نیز براساس بحث پیمان استراتژیک‬ ‫و پایگاه نظامی ش��ان در انجا حفظ کنند‪ .‬اما اینکه بعد از‬ ‫این همه هزین��ه ای که کردند و تلفاتی ک��ه دادند به طور‬ ‫کلی بخواهند از افغانستان خارج شوند به معنای پذیرش‬ ‫شکست است که اصال غرب به این سمت نخواهد رفت‪.‬‬ ‫در برهه کنونی که ثابت شد رهبر القاعده در‬ ‫پاکستان بوده و افغانستان و هند هم نسبت به‬ ‫این مس��اله واکنش نشان دادند‪ ،‬چه اینده ای‬ ‫را برای پاکستان پیش بینی می کنید؟‬ ‫‪ l‬در ای��ن قضیه پاکس��تان بازنده اصلی اس��ت و هند و‬ ‫افغانستان که از مدت ها پیش می گفتند النه های تروریسم‬ ‫در پاکستان است‪ ،‬حرف شان درست از اب درامد‪ .‬در حال‬ ‫حاضر نیز پاکستان فشار بیشتری از جانب امریکا‪ ،‬افغانستان‬ ‫و هند تحمل خواهد کرد تا جایی که س��رانجام ای اس ای‬ ‫مجبور شود حمایتش را از گروه های تروریستی قطع کند‬ ‫و منشا حمایت گروه هایی مثل لشکر طیبه‪ ،‬سازمان القاعده‬ ‫و طالبان نباشد‪g .‬‬ ‫‪45‬‬ ‫نگاهی دیگر به مرگ اسامه‬ ‫مرگ سیاسی القاعده‬ ‫محمد ابراهیم طاهریان‪ /‬سفیر سابق پاکستان‬ ‫‪3‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫‪46‬‬ ‫با کش��ته ش��دن رهبر س��ازمان القاعده‪ ،‬اس��امه‬ ‫بن الدن‪ ،‬کارکرد عملیاتی جریان افراط در کوتاه مدت و‬ ‫میان مدت در منطقه افغانستان و پاکستان خیلی تغییر‬ ‫نخواه��د کرد‪ .‬در واقع مس��اله فق��دان رهبر خیلی بر‬ ‫اقدامات انها تاثیرگذار نخواهد بود‪ ،‬چراکه اصوال این‬ ‫گروه به صورت غیرمتمرکز عمل می کرد‪ ،‬پس کش��ته‬ ‫ش��دن رهبر این جریان عملیات های دیگر ش��اخه ها‬ ‫را خیل��ی تح��ت تاثیر ق��رار نخواه��د داد‪ .‬برخی از‬ ‫کارشناسان براین باورند که جریان افراط مدت هاست‬ ‫که دچار مرگ سیاس��ی شده اس��ت به دلیل اینکه در‬ ‫مجموع تحوالت ش��مال افریقا و خاورمیانه از تونس‬ ‫تا مصر و در بقیه کشورها ردپای مشخصی از کارکرد‬ ‫جریان افراط دیده نمی ش��ود‪ .‬به نظر می رس��د به هر‬ ‫علتی جریان افراط فقط در حوزه دو کشور افغانستان‬ ‫و پاکس��تان بیشترین فعالیت را داش��ته است‪ .‬فعالیت‬ ‫این گروه ها به دلیل ش��کل بومی ش��ان در پاکستان و‬ ‫افغانس��تان همانگونه دنبال می ش��ود و نوع ارتباطات‬ ‫این سازمان مدت هاست از حالت متمرکز خارج شده‬ ‫است‪ .‬البته شایان ذکر است که این اتفاق در بلندمدت‬ ‫تاثیر خودش را روی این جریان خواهد گذاشت زیرا‬ ‫به هر حال ابشخور فکری این جریان افراطی که منشا‬ ‫ان برخی کشورهای عربی هستند و حمایت های مالی‬ ‫و لجس��تیکی از این جریان را به واس��طه ان رهبری‬ ‫برعهده داشتند کشته شده است بنابراین این گروه ها در‬ ‫اینده دچار مشکل خواهند شد‪ .‬اکنون که رهبر القاعده‬ ‫توسط امریکا کشته شده است قطعا امریکایی ها پیش‬ ‫از ای��ن اقدام‪ ،‬هزینه هایش را براورد کرده اند‪ .‬انها طی‬ ‫براوردهایش��ان حتما به این نتیجه رس��یده اند که این‬ ‫سازمان تروریستی توان عملیاتی برخورد تالفی جویانه‬ ‫با ش��دت بس��یار را ندارد و به همین خاطر وارد این‬ ‫عملیات شدند و با خش��ن ترین وضعیت با رهبر این‬ ‫جری��ان برخورد کردند‪ .‬اکنون که طبق اخبار هم رهبر‬ ‫القاعده کش��ته شده و هم پس��رش و همچنین ردپایی‬ ‫از ای��ن جری��ان در تحوالت اخیر کش��ورهای عربی‬ ‫دیده نمی ش��ود پس اقدامات تالفی جویانه شان با این‬ ‫تفاسیر مقطعی خواهد بود و به همین حوزه افغانستان‬ ‫و پاکس��تان مح��دود خواهد ش��د‪ .‬در ح��ال حاضر‬ ‫اف��کار عمومی چه در پاکس��تان و چ��ه در منطقه از‬ ‫مس��ئوالن ذی ربط خواهان چند پاسخ است‪ .‬نخست‬ ‫اینکه ایا حضور این فرد در پاکستان با اطالع مقامات‬ ‫پاکس��تانی بوده و اگر بوده به چ��ه دلیل؟ اگر مقامات‬ ‫پاکس��تانی ادع��ا می کنند ک��ه از حض��ور وی اطالع‬ ‫نداشته اند پس چطور ممکن است که چنین فردی در‬ ‫نزدیکی پایتخ��ت و در یک منطقه نظامی زندگی کند‬ ‫و انها مطلع نشده باش��ند؟ مطلب دیگری که تاکنون‬ ‫نس��بت به ان سکوت شده این است که چطور امکان‬ ‫دارد که یک کشور دیگری از راه دور با چند هلیکوپتر‬ ‫بیای��د و عملیات��ی را انج��ام دهد و نیروه��ای امنیتی‬ ‫پاکس��تان متوجه نش��وند؟ مقامات مس��ئول در اسالم‬ ‫اباد باید تکلیف این س��وال ها را مشخص کنند وگرنه‬ ‫شرایط سختی برایشان به وجود خواهد امد‪ .‬ولی انچه‬ ‫مسلم اس��ت و رئیس جمهور افغانس��تان نیز روی ان‬ ‫تاکید کرد وجود النه های تروریسم در پاکستان است‪.‬‬ ‫امریکایی ها طی‬ ‫براوردهایشان حتما به‬ ‫این نتیجه رسیده اند که‬ ‫اینسازمان تروریستی‬ ‫توان عملیاتی برخورد‬ ‫تالفی جویانه با شدت‬ ‫بسیار را ندارد و به همین‬ ‫خاطر وارد این عملیات‬ ‫شدند و با خشن ترین‬ ‫وضعیت با رهبر این‬ ‫جریان برخورد کردند‬ ‫حامد کرزای در س��خنرانی ای که پس از کش��ته شدن‬ ‫اس��امه بن الدن ایراد کرد خط��اب به امریکا گفت که‬ ‫ما ده سال بود که اعالم می کردیم منشا و سرشاخه های ‬ ‫تروریسم در افغانستان نیست و در جای دیگری است‬ ‫اما کسی توجه نکرد‪ .‬به نظر می رسد که به هر صورت‬ ‫فشارها بر اسالم اباد اغاز شده است و انها باید موضع‬ ‫مشخصی را اعالم کنند‪ .‬از جنبه دیگر با این اتفاقی که‬ ‫افتاد س��والی که برای بسیاری پیش می اید رهبری این‬ ‫سازمان پس از این اس��ت‪ .‬در این رابطه باید توضیح‬ ‫دهم که جریان افراط دیگر رهبری عملیاتی نداش��ت‬ ‫و هس��ته های ان در جای جای دنی��ا از افریقا تا اروپا‬ ‫و از اروپا تا افغانس��تان‪ ،‬هرکدام براساس رهنمودهای‬ ‫کلی دس��ت به اقدام��ات ضدامنیتی می زدن��د‪ ،‬از این‬ ‫جه��ت مرگ ب��ن الدن خیل��ی در اقدام��ات اتی این‬ ‫سازمان تاثیرگذار نخواهد بود‪ .‬ان چیزی که این اواخر‬ ‫شایع شده این اس��ت که اغلب عملیات عمده را مرد‬ ‫ش��ماره دو یعنی ایمن الظواهری انجام می داده اس��ت‬ ‫ک��ه اکنون نی��ز می تواند با افرادی ک��ه در اختیار دارد‬ ‫ب��ه فعالیت هایش ادامه دهد‪ .‬مطلب دیگر بحث تداوم‬ ‫عملیات های ضدتروریستی نیروهای غربی است‪ .‬در‬ ‫این راستا انچه مسلم است این است که هر کشوری به‬ ‫دنبال منافع خودش است و کشورهای فرامنطقه ای که‬ ‫در افغانس��تان و پاکستان حضور دارند در پی یکسری‬ ‫منافع و مصالح ملی هستند و از این رو پس از این نیز‬ ‫انها به عملیات های خودشان تا رسیدن به اهداف شان‬ ‫ادام��ه خواهند داد‪ .‬در واقع امری��کا از موضوع مرگ‬ ‫ب��ن الدن بیش��ترین بهره برداری را ک��رد و در اخرین‬ ‫س��اعات روزی که بن الدن کشته ش��د‪ ،‬باراک اوباما‪،‬‬ ‫رئیس جمهوری امریکا در یک برنامه تلویزیونی ظاهر‬ ‫شد‪ ،‬فرماندهی عملیات را به خودش منسوب و این را‬ ‫یک موفقیت بزرگ برای کشورش قلمداد کرد‪ .‬در این‬ ‫ش��رایط افکار عمومی هم عکس العمل نشان داد و در‬ ‫دو ش��هر بزرگ امریکا از شب تا صبح به خوشحالی‬ ‫پرداختند‪ .‬تجربه نیز نش��ان داده اس��ت که بعد از این‬ ‫اتفاق نیروهای امریکایی به دنبال حضورشان در منطقه‬ ‫راه های کم هزینه ت��ری را جهت مدیریت بحران دنبال‬ ‫خواهند کرد‪g .‬‬ ‫سناریوی هالیوودی‬ ‫‪4‬‬ ‫گفت وگو با حسن هانی زاده‬ ‫انطور که در اخبار امده است بن الدن در ‪ 60‬کیلومتری اسالم اباد در خانه ای ویالیی و بزرگ‬ ‫توسط کماندوهای امریکایی به قتل رسیده است‪ .‬این خبر در بحبوحه اخبار مربوط به خاورمیانه‬ ‫ن هانی زاده‪ ،‬کارشناس مسائل‬ ‫برای مدتی می تواند توجهات جهانیان را به خود جلب کند‪ .‬حس ‬ ‫بین الملل در گفت وگو با مثلث می گوید که بن الدن در سال ‪ 2009‬در افغانستان مرده است و‬ ‫اکنون امریکایی ها برای بهره برداری های تبلیغاتی این مساله را بیان می کنند‪.‬‬ ‫خبر کشته شدن بن الدن چه تاثیری روی‬ ‫سازمان القاعده خواهد گذاشت؟ ‬ ‫‪ l‬طبیعی اس��ت که س��ازمان القاعده قائم به افراد‬ ‫نیس��ت و ترور اس��امه بن الدن به معنای پایان عمر‬ ‫القاعده و فروپاش��ی این س��ازمان نخواهد بود‪ .‬در‬ ‫حال حاضر شخصیت دیگری به نام ایمن الظواهری‬ ‫که از توانایی رزمی ‪ ،‬نظامی و سیاس��ی فوق العاده ای‬ ‫برخوردار است جانشین اسامه بن الدن شده و این‬ ‫نش��ان می دهد که القاعده برای حف��ظ بقای خود‬ ‫س��ازماندهی خاصی ر ا ترتیب داده و در اینده هم‬ ‫این احتمال وجود دارد که برای انتقام کش��ته شدن‬ ‫ت تروریستی در‬ ‫بن الدن دست به یکس��ری عملیا ‬ ‫س��طح جهان بزند‪ .‬ب��ه همین دلیل ت��رور بن الدن‬ ‫نمی تواند به القاع��ده پایان بدهد و در حال حاضر‬ ‫شرایط مناسبی هم برای القاعده به وجود امده است‬ ‫تا نیروهای خود را در داخل گروه س��ازماندهی کند و‬ ‫برای ادامه فعالیت خود اماده باشد‪.‬‬ ‫ایا می توانیم بگوییم که پاکستان بزرگترین‬ ‫بازنده مرگ بن الدن است؟‬ ‫‪ l‬در واقع پاکس��تان تالش کرده است که هم با امریکا‬ ‫مناسبات خود را حفظ کند و به دلیل اینکه نیازمند به کمک‬ ‫نظامی و مالی امریکاس��ت در واقع تالش کرده است که‬ ‫ی و اطالعاتی داشته باشد‬ ‫با امریکا نوعی همکاری نظام ‬ ‫و از س��وی دیگر از القاعده هم ب��ه عنوان برگ برنده در‬ ‫مناس��بات منطقه ای و بین المللی خودش استفاده کند و‬ ‫به نظر می اید که پاکس��تانی ها از محل مخفیگاه اس��امه‬ ‫بن الدن اطالع داش��تند و در حقیقت نیروهای امریکایی‬ ‫بدون اط�لاع نیروهای ارتش پاکس��تان این عملیات را‬ ‫انجام دادند و موضوع دیگری که وجود دارد این اس��ت‬ ‫که برای اینکه پاکس��تان را از انتقام جویی القاعده مصون‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫بدارند نیروهای امریکایی اعالم کرده اند به تنهایی این‬ ‫عملیات را انجام داده اند‪ .‬پاکس��تان در حال حاضر به‬ ‫دلیل ترور اسامه بن الدن در شرایط دشواری قرار دارد‬ ‫و این احتمال وجود دارد که نیروهای القاعده در اینده‬ ‫علیه تاسیسات نظامی پاکستان دست به اقدامی بزنند که‬ ‫این امر موجب نگرانی مقامات پاکستانی شده است‪.‬‬ ‫حت��ی با وجود اع�لام امریکا به دس��ت‬ ‫نداشتن پاکستان در این عملیات؟ ‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬این خطر وجود دارد چراکه القاعده با کمک‬ ‫طالبان به سر نخ هایی در مورد این عملیات خواهند‬ ‫رس��ید‪ .‬ابتدای این عملیات هیالری کلینتون‪ ،‬وزیر‬ ‫امور خارجه امریکا اعالم کرد نیروهای امریکایی با‬ ‫کمک نیروهای پاکستانی این عملیات را سازماندهی‬ ‫کرده است اما بعد پنتاگون این خبر را تکذیب کرد‬ ‫و این نشان می دهد که هماهنگی الزم وجود ندارد‬ ‫و به طور قطع پاکس��تان هم در ترور بن الدن دست‬ ‫داشته است‪.‬‬ ‫بسیاری معتقدند که باراک اوباما از کشته‬ ‫ش��دن بن الدن به نفع خ��ود بهره برداری‬ ‫می کند‪ .‬ایا به نظر شما هم چنین است؟ ‬ ‫‪ l‬کامال درس��ت اس��ت‪ .‬در حال حاض��ر باراک‬ ‫اوباما در استانه انتخابات ریاست جمهوری امریکا‬ ‫نیازمن��د یک پروس��ه تبلیغاتی اس��ت و به همین‬ ‫دلیل با ترور اس��امه بن الدن ک��ه به نظر می اید یک‬ ‫سناریوی هالیوودی است می خواهد این گونه برای‬ ‫خودش تبلیغات کند‪ .‬اسامه بن الدن در سال ‪2009‬‬ ‫در کوه های تورابورای افغانس��تان مرده است‪ .‬انها‬ ‫می خواهند از جسد بن الدن به عنوان سوژه تبلیغاتی‬ ‫استفاده کنند به همین دلیل از همین حاال دست به‬ ‫تبلیغات برای انتخابات ‪ 2012‬زده است تا خود را‬ ‫ب��ه عنوان یک قهرمان ملی در افکار عمومی امریکا‬ ‫جلوه دهد ‪ .‬ترور اسامه بن الدن سناریویی است که‬ ‫با ش��رکت پنتاگون طراحی ش��ده و به نظر می اید‬ ‫در اینده ح��زب جمهوری خواه پس از جمع اوری‬ ‫مدارک به رسوا س��ازی حزب دموک��رات خواهد‬ ‫پرداخت و این مساله به سوژه تبلیغات متقابل بین‬ ‫دموکرات ها و جمهوری خواهان تبدیل خواهد شد‪.‬‬ ‫بعد از م��رگ ب��ن الدن‪ ،‬امریکایی ها چه‬ ‫س��ناریویی را می خواهند در منطقه پیاده‬ ‫کنند؟ ‬ ‫‪ l‬در واق��ع امری��کا و کش��ورهای اروپایی نگران‬ ‫انتقام جویی القاعده هستند‪ .‬امریکایی ها و اروپایی ها‬ ‫اوضاع القاعده را به صورت اطالعاتی و جاسوسی‬ ‫رصد می کنند تا ببینند بازخور د ترور اسامه بن الدن‬ ‫در درون هرم القاعده چگونه خواهد بود و رهبری‬ ‫القاعده چه تصمیمی اتخاذ خواهد کرد‪ .‬بنابراین این‬ ‫نگران��ی تا مدت ها در امری��کا و اروپا خواهد بود‪.‬‬ ‫از سوی دیگر خبر ترور بن الدن تحرک جدیدی به‬ ‫اقتصاد فلج شده امریکا خواهد بخشید‪.‬‬ ‫گزارش ها حاکی از این است که بن الدن‬ ‫را در اعماق دریا دفن کرده اند‪ .‬این مساله‬ ‫به چه منظوری بوده است؟ ‬ ‫‪ l‬البته ابهاماتی وجود دارد که چرا امریکا جس��د‬ ‫ب��ن الدن را نش��ان نداد و چرا در دری��ا انداختند و‬ ‫این نشان می دهد که ترور بن الدن یک سناریوی از‬ ‫پیش تعیین ش��ده بود و امریکایی ها برای افزایش‬ ‫غرور کاذب ملی خودشان و دادن روحیه به مردم و‬ ‫تحرک بخشیدن به اقتصادشان و افزایش نرخ دالر‬ ‫و س��وژه تبلیغاتی‪ ،‬مرگ بن الدن را مطرح کرده اند‪.‬‬ ‫به هر حال این مس��اله می تواند به حرکت جدیدی‬ ‫در س��طح امریکا و جهان بینجامد‪ .‬انداختن جسد‬ ‫بن الدن به دریا نشان دهنده این است که انها پرونده‬ ‫بن الدن را مخدومه کردند‪g .‬‬ ‫‪47‬‬ ‫جشن اردیبهشت‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫عکس از همت خواهی‬ ‫‪48‬‬ ‫این استرس ها هم لذت دارد‪ ،‬هم شیرین است‬ ‫با معاون فرهنگی وزیر ارشاد و رئیس نمایشگاه کتاب تهران‬ ‫حسن همایون‬ ‫‪1‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫مامعتقدیم‬ ‫بر اساس‬ ‫سیاست هایی‬ ‫که عنوان شد‬ ‫تشکل های صنفی و‬ ‫خصوصینمایشگاه‬ ‫را برگزار کنند‬ ‫و مسئولیت هم‬ ‫بپذیرند؛ به خاطر‬ ‫اینکه ناشران با چم‬ ‫و خم این معرکه‬ ‫بیشتراشناهستند‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫بهم��ن دری اولی��ن دور ه اس��ت ک��ه ریاس��ت‬ ‫نمایش��گاه بین المللی کتاب ته��ران را بر عهده دارد‪.‬‬ ‫خ��ودش می گوید‪« :‬در س��ال های گذش��ته‪ ،‬من هم‬ ‫یکی از مخاطب ه��ای پ رو پا قرص نمایش��گاه تهران‬ ‫بودم؛ گرچه از برپایی نمایشگاه دور نبودم‪ .‬در یکی‪،‬‬ ‫دو دور ه گذش��ته هم در حوزه نظارت و ارزش��یابی‬ ‫کمک هایی به نمایشگاه کردم‪.‬‬ ‫ولی در مجموع‪ ،‬احساس می کنم در بیست وچهارمین‬ ‫نمایشگاه بین المللی کتاب تهران که ریاستش بر عهده‬ ‫من گذاش��ته شده‪ ،‬فضای خوبی وجود دارد؛ اگرچه‬ ‫پر از استرس اس��ت‪ .‬البته ما که فرزندان این انقالب‬ ‫هس��تیم و دوران دفاع مقدس را هم سپری کرده ایم‪،‬‬ ‫با این مس��ائل اشناییم‪ .‬این استرس ها‪ ،‬هم لذت دارد‬ ‫و هم شیرین است‪.‬‬ ‫اما به هر حال جنبه های اجرایی کار بر موارد محتوایی‬ ‫می چربد که بخش زیادی از ان به دلیل نداشتن محل‬ ‫دائمی برای نمایش��گاه کتاب اس��ت‪ .‬پس این مساله‬ ‫هم طبیعی اس��ت‪ .‬ضمن انکه بالغ بر ‪ 70-80‬درصد‬ ‫فعالیت های ما به فعالیت های اجرایی مربوط است و‬ ‫این به دلیل پهن ه بزرگ نمایشگاه است‪».‬‬ ‫دری که از ابتدای تیرماه سال گذشته در مقام معاونت‬ ‫امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارش��اد اس�لامی به‬ ‫فعالیت جدید خود در حوزه فرهنگ و کتاب مشغول‬ ‫ش��ده‪ ،‬از اقدام های خوبی که در جلسه های شورای‬ ‫سیاست گذاری نمایشگاه پی گرفته شده خبر می دهد‬ ‫و می گوی��د‪« :‬یک اتفاق خوب ک��ه رخ داد‪ ،‬این بود‬ ‫که نقاط قوت و ضعف نمایش��گاه س��ال گذش��ته و‬ ‫سال های قبل را هرچند خیلی مشکل بود و برخی از‬ ‫ان سوابق موجودی نداشتند‪ ،‬دراوردیم که به حدود‬ ‫‪ 20‬نقط��ه ضعف پی بردی��م و همین طور نقطه قوت‬ ‫فعالیت ها را پیدا کردیم‪ .‬از جلس��ه س��وم به بعد نیز‬ ‫ش��ورای سیاس��ت گذاری نمایش��گاه روی این نقاط‬ ‫ضعف و قوت تاکید داشت‪».‬‬ ‫او ب��ا این توضیح تاکید می کند که قطعا در این دوره‬ ‫از نمایشگاه ضعف های کمتری را شاهد خواهیم بود‬ ‫و ان ‪ 20‬نقطه ضعف را سعی کرده ایم برطرف کنیم‪.‬‬ ‫هرچند برپایی چنین نمایش��گاهی با این تراز و قواره‬ ‫و شمول عامی که دارد‪ ،‬دشوار است؛ دلیلش هم این‬ ‫اس��ت که نمی بینید نهادی با این نمایشگاه همکاری‬ ‫نکرده باشد و در این کار دخیل نباشد؛ طبعا هر کدام‬ ‫هم سالیق گوناگونی دارند‪.‬‬ ‫اگر یک ناهماهنگی باشد‪ ،‬لطمه اش به اصل نمایشگاه‬ ‫وارد می شود‪ .‬نمایشگاه یک اوردگاه بزرگ است‪ .‬ما‬ ‫هم امده ایم نقاط ق��وت را تقویت و نقاط ضعف را‬ ‫برط��رف کنیم‪ .‬حال برخی از نقاط ضعف اصال نمود‬ ‫بیرونی هم نداشته‪ ،‬اما لطمه خود را وارد کرده است‪.‬‬ ‫مس��ئول اس��بق انتشارات س��پاه پاس��داران و معاون‬ ‫فرهنگی پیش��ین س��تاد مبارزه با قاچ��اق کاال و ارز‬ ‫همچنین در پاس��خ به اینکه چرا برخالف س��ال های‬ ‫پیش که مدیریت اجرایی نمایش��گاه بر عهده اتحادیه‬ ‫ناش��ران و کتابفروش��ان تهران ب��ود‪ ،‬در این دوره به‬ ‫انجمن ناش��ران انقالب اسالمی سپرده شده است که‬ ‫هم اعضای کم تری دارد‪ ،‬هم نوپاتر است و هم اینکه‬ ‫برخی از اعضای ان اساس��ا به بخش خصوصی تعلق‬ ‫ندارن��د‪ ،‬تصریح می کند‪« :‬این اطالعات منتشرش��ده‪،‬‬ ‫مقداری اشتباه اس��ت؛ اوال که مجمع ناشران انقالب‬ ‫اس�لامی را برای س��ال اینده در نظر گرفته ایم‪ .‬بنا را‬ ‫گذاشته ایم که تشکل های صنفی و تشکل های مربوط‬ ‫به نش��ر علی القاعده درگیر نمایش��گاه ش��وند؛ یعنی‬ ‫سیاس��ت اصلی و کالن وزارت ارش��اد این است که‬ ‫فقط نظارت و سیاست گذاری کند و کار را واگذاری‬ ‫و واسپاری نماید‪.‬‬ ‫کم��ا اینکه در س��ال جاری هم از مرحل�� ه ثبت نام به‬ ‫بع��د‪ ،‬مدیریت اجرایی نمایش��گاه به چهار تش��کل‬ ‫صنفی واگذار ش��د؛ یعنی بخ��ش عمومی به اتحادیه ‬ ‫ناشران ایران‪ ،‬بخش اموزشی به انجمن فرهنگی کتب‬ ‫اموزشی‪ ،‬بخش دانشگاهی به انجمن فرهنگی کتاب‬ ‫دانش��گاهی و بخش کودک و نوجوان هم به انجمن‬ ‫فرهنگی ناشران کودک و نوجوان واگذار شده است‪.‬‬ ‫مراحل اجرایی کار تا مرحله ای که جانمایی می شوند‬ ‫و غرفه ها در اختیار ناش��ران قرار می گیرد‪ ،‬در اختیار‬ ‫این چهار تشکل است‪.‬‬ ‫اما معتقدم س��ال های اینده بیشتر از این مراحل باید‬ ‫مدیری��ت را به تش��کل های صنفی ارائ��ه داد‪ .‬با این‬ ‫ح��ال‪ ،‬ما برخی نکات را ب��از به عهده می گیریم‪ .‬این‬ ‫هم به دلیل دائمی نبودن محل نمایش��گاه اس��ت؛ اما‬ ‫باز هم بای��د درصد بیش��تری از مدیریت اجرایی را‬ ‫به تش��کل های صنفی واگذار کرد‪ ،‬البته بس��یاری از‬ ‫اتحادیه های صنفی مانند همین مجمع ناشران انقالب‬ ‫اسالمی تقاضای مشارکت کرده اند؛ ولی ما هنوز اینها‬ ‫را ارزیابی صددرصدی نکرده ایم‪ .‬درست است که در‬ ‫نمایشگاه امس��ال فضایی به انان داده ایم‪ ،‬اما یکی از‬ ‫ش��روطی که گذاشته ایم‪ ،‬همین نکته ای است که شما‬ ‫اشاره کردید‪ .‬گفتیم باید اعضای تشک گسترش پیدا‬ ‫کند‪ ،‬به ویژه در زمینه جذب ناش��ران خصوصی‪ .‬مثال‬ ‫اگر قرار باشد ‪ 20‬ناشر گرد هم بیایند‪ ،‬این مشکل را‬ ‫نمی توانیم حل کنیم‪.‬‬ ‫ما معتقدیم بر اس��اس ان سیاست هایی که عنوان شد‪،‬‬ ‫تش��کل های صنفی و خصوصی نمایشگاه را برگزار‬ ‫کنند و مس��ئولیت هم بپذیرند؛ به خاطر اینکه ناشران‬ ‫با چم و خم این معرکه بیش��تر اش��نا هس��تند‪ .‬فکر‬ ‫می کنم امسال هم این چهار تشکل توفیق نصیب شان‬ ‫شده که نمایشگاه را به این شکل برگزار کنند‪».‬‬ ‫رئیس نمایش��گاه بیس��ت و چهارم کتاب تهران سال‬ ‫گذش��ته چند ماه پس از انکه به سمت معاونت امور‬ ‫فرهنگی وزارت فرهنگ و ارش��اد منصوب شده بود‪،‬‬ ‫در اظهار نظری اعالم کرده بود‪« :‬زمانی که ‪ 10‬یا حتی‬ ‫ص��د اثر داس��تانی در س��طح «دن ارام»‪« ،‬جنایات و‬ ‫مکاف��ات» یا «بینوای��ان» در یکی دو س��ال اینده در‬ ‫کش��ورمان منتش��ر ش��د‪ ،‬می توانیم بگوییم ما موفق‬ ‫بوده ایم و خوب عمل کرده ایم»‪.‬‬ ‫او در پش��تیبانی از دیدگاه خود‪ ،‬موضوع را اینگونه‬ ‫تش��ریح می کند‪« :‬بع��د از انقالب اس�لامی‪ ،‬به ویژه‬ ‫هشت سال دفاع مقدس‪ ،‬سوژه های متنوعی می طلبید‬ ‫و می طلب��د که در عرصه داستان نویس��ی و ادبیات ما‬ ‫بروز و ظه��ور پیدا کنند‪ .‬در گوش��ه و کنار مملکت‬ ‫اثاری در حوزه داس��تان و شعر وجود دارد که وقتی‬ ‫نخبگانی اثار خلق شده را می خوانند‪ ،‬می گویند چقدر‬ ‫زیباس��ت و به اثار نویسندگان و شاعران فعلی ما تنه‬ ‫می زند‪ .‬اما در تشریح اینکه چرا چنین افرادی فضایی‬ ‫برای نوش��تن ندارند‪ ،‬چند دلیل وجود دارد؛ ش��اید‬ ‫بتوانیم ‪ 30‬دلیل هم بگوییم‪.‬‬ ‫مثال اینکه برخی ش��هرت ندارند‪ .‬باید پاس��خ داد که‬ ‫بس��یاری از نویس��ندگان مش��هور فعلی ما مگر قبال‬ ‫ش��هرت داش��ته اند؟ به هر حال نویس��ندگانی که از‬ ‫عنفوان جوانی ش��روع به نوش��تن کرده ان��د‪ ،‬االن به‬ ‫مرحل��ه پختگی رس��یده اند‪ .‬اما اینها متاس��فانه کادر‬ ‫نس��اخته اند‪ .‬فضایی برای انها ایجاد نکرده اند‪ .‬طرف‬ ‫می خواهد درباره دفاع مقدس که جزو سیاس��ت های‬ ‫ماست‪ ،‬بنویسد یا سوژه های مختلف دیگر‪ ،‬اما جایی‬ ‫به نام کارگاه داستان نویس��ی وجود ندارد که اثر پخته‬ ‫و تقویت شود‪.‬‬ ‫این فض��ا را ما انش��اء اهلل با تفاهمنامه های اس��تانی‬ ‫که ب��ه زودی بین ما و اداره های کل اس��تان ها امضا‬ ‫می شود‪ ،‬فراهم خواهیم کرد؛ دو سه بند تفاهم نامه ها‬ ‫را ب��ر فعال کردن داستان نویس��ان جوان و اس��تمرار‬ ‫فعالیت های انها مبتنی کرده ایم‪ .‬نه اینکه داستانش��ان‬ ‫را بگیریم و بعد رها کنیم‪».‬‬ ‫ن تاکید که برای رس��یدن‬ ‫دری همچنین در توضیح ای ‬ ‫به ان اثار برجسته که قرار است مالک میزان موفقیت‬ ‫عملکرد معاونت فرهنگی ق��رار گیرد در کجای کار‬ ‫هس��تیم‪ ،‬می گوید‪« :‬ما بسیاری از افرادی را داریم که‬ ‫اگر نام شان را ببرم‪ ،‬جامعه نمی شناسدشان‪ .‬اما اثاری‬ ‫در دس��ت دارند یا خلق کرده اند که گاهی به بسیاری‬ ‫از اثاری که نویس��ندگان بزرگ ما خلق کرده اند‪ ،‬تنه‬ ‫می زنند‪ ،‬به تعبیری هر کدام یک ش��اهکار اس��ت‪ .‬ما‬ ‫خال های گذش��ته را در زمان محاسبه نمی کنیم‪ .‬مثال‬ ‫چند نویسنده به من مراجعه کرده اند و گفته اند که ما‬ ‫پنج سال پیش داستانی نوشته ایم؛ ولی یکی پیدا نشده‬ ‫اس��ت ایراد های این داس��تان را بگی��رد و جایی پیدا‬ ‫نشده که بگویند این داستان در چه سطحی است‪.‬‬ ‫خوب ما کار را به هفت تا از داس��تان نویس ها دادیم‪.‬‬ ‫هفت تن از داستان نویس��انی که در مجموعه کش��ور‬ ‫ب��رای خود غولی هس��تند‪ ،‬گفتند این اث��ار از جمله‬ ‫اثاری اس��ت که اگر منتشر ش��ود‪ ،‬به اثار بسیاری از‬ ‫داستان نویس��ان فعلی که ش��اهکارنویس هستند‪ ،‬تنه‬ ‫می زند و در سطح جهانی مطرح می شود‪.‬‬ ‫البته ما س��عی می کنیم اینگونه اثار را از طریق ناش��ر‬ ‫خصوصی منتش��ر کنیم‪ .‬این مساله اصال به ممیزی و‬ ‫ای��ن چیز ها هم ربطی ندارد‪ .‬ما اصال اجازه نمی دهیم‬ ‫فضای ممیزی به خالقیت ها لطمه بزند‪g ».‬‬ ‫‪49‬‬ ‫برخی هم بدون هیچ چشمداشتی از سهم فروش‪ ،‬تنها‬ ‫حض��ور می یابند تا عالوه بر اعالم حضور‪ ،‬حظ معنوی‬ ‫خود را برده باش��ند و دوس��تانی را برای س��الی یک بار‬ ‫دیده باش��ند و سهم اش��تراک فرهنگی خود را ادا کرده‬ ‫باش��ند‪.‬اما انگیزه حضور برای تمامی ناشران بدین گونه‬ ‫نیس��ت؛ اتفاقا ناشران بزرگ با تعداد کتاب های پرشمار‬ ‫و س��رمایه در گردشی چش��مگیر‪ ،‬معموال با دیدگاهی‬ ‫مادی به نمایشگاه می نگرند؛ یکی برای استفاده از فروش‬ ‫بیش��تری که برای این دسته از ناشران که عموما ناشران‬ ‫معروفی هم هستند‪ ،‬از کل فروش نمایشگاه‪ ،‬سهم کمی‬ ‫ نیس��ت‪ .‬دیگر اینکه با حضور فعال و رودرروی خود‪،‬‬ ‫موجبات جذب مش��تری و خواه��ان چاپ کتاب های‬ ‫خ��ود را افزای��ش داده و از این فضا ب��رای رایزنی های‬ ‫فرهنگی – مالی خود بهره برده باشند‪.‬‬ ‫در کنار این گروه ها‪ ،‬ناش��ران غیرخصوصی و وابسته به‬ ‫نهادهای دولتی هم هس��تند که عالوه بر موارد یادشده‪،‬‬ ‫یک نوع وظیفه اداری نیز برای حضور در نمایشگاه دارند‬ ‫که عالوه بر امکان استفاده از خریدهای بُنی و توافقی با‬ ‫سایر نهادها و ارگان هاست‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫به بهانه ‪ 24‬ساله شدن نمایشگاه کتاب تهران‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫جشن اردیبهشتی ما و کتاب هایمان‬ ‫شاهین فتحیان‬ ‫‪2‬‬ ‫هرچند بر ما محقق نیست که نمایشگاه بین المللی‬ ‫تهران در سطح بین الملل یا حتی منطقه تا چه حد شناخته‬ ‫شده است‪ ،‬اما کمتر کسی است که در کشور‪ ،‬این رویداد‬ ‫عمومی را نشناسد و کمتر اهل تحصیل و فرهنگی یافت‬ ‫می شود که دست کم یک بار ان را از نزدیک ندیده باشد؛‬ ‫از سال های پیموده ای که در فضای سرسبز شمال تهران و‬ ‫در بخشی از بازمانده باغ های اوین‪ ،‬فضای بین سوله های‬ ‫کوچک و بزرگ را می پیمودیم و وقتی از پا می افتادیم‪،‬‬ ‫در فضای س��بز و زیر سایه درخت ها یا در اطراف یک‬ ‫حوض بزرگ به اس��تراحت و تن��اول می پرداختیم‪ ،‬یا‬ ‫ل ترافیک و کمبود وس��یله نقلیه ای که هرقدر که‬ ‫مشک ‬ ‫در ا ن سال ها ازاردهنده بودند‪ ،‬حاال به حسی نوستالژیک‬ ‫برای ما تبدیل شده اند‪ ،‬تا این چند سالی که در مصالی‬ ‫نیمه س��اخته تهران‪ ،‬در محدوده مرکزی ش��هر‪ ،‬در این‬ ‫ضیافت فرهنگی بزرگ شرکت می کنیم‪.‬‬ ‫در این جریان‪ ،‬عالوه بر اینکه نمایشگاه کتاب تهران االن‬ ‫به رویداد ساالنه همیشگی و غیر قابل انکاری تبدیل شده‬ ‫است که تقریبا نمی توانیم تصور کنیم که یک سال این‬ ‫نمایشگاه برگزار نشود‪ ،‬طیف ها و قشرهای مختلف هر‬ ‫‪50‬‬ ‫یک از منظری هر ساله به انتظار موعد نمایشگاه کتاب‬ ‫می نشینند‪ .‬هرچند وقتی با ه ر کدامشان حرف می زنیم‪،‬‬ ‫از نخواستنی بودن خستگی ها و استرس های ناشی از ان‬ ‫هم گله می کنند! درواقع ناشران‪ ،‬خالقان اثار‪ ،‬مسئوالن و‬ ‫سایر بخش های مرتبط‪ ،‬هر یک با هدف و خواسته ای به‬ ‫نمایشگاه کتاب نظر و رجوع می کنند‪.‬‬ ‫ناشرانی برای تمامی سطوح‬ ‫قطعا هیچ نمایشگاه کتابی را نمی توان یافت که ناشران‬ ‫در ان حضور فعالی نداش��ته باشند؛ از نظر شکلی‪ ،‬این‬ ‫یکی از شروط الزم برپایی هر نمایشگاهی است‪ ،‬اما این‬ ‫حضور خود معموال در چندین ش��کل و روش محقق‬ ‫می ش��ود؛ یعنی چه؟ یعنی اینکه ناش��ران م��ا و بالطبع‪،‬‬ ‫ناشران ش��رکت کننده در نمایشگاه کتاب‪ ،‬به چندین و‬ ‫چند نوع مختلف تقس��یم می شوند و طبیعتا با چندین‬ ‫هدف متفاوت و بعضا متضاد در نمایشگاه کتاب حضور‬ ‫می یابند‪ .‬ناشران حاضر در نمایشگاه اکثرا کسانی هستند‬ ‫که فعالیت به نسبت متوسطی دارند‪ ،‬فاقد فروشگاه هستند‬ ‫و بس��یاری از انان از فرصت نمایش��گاهی‪ ،‬یکی برای‬ ‫فروش بخشی از تولیداتشان استفاده می کنند و دیگر اینکه‬ ‫به عنوان ناشر‪ ،‬حضور خود و فعالیت خود را به دیگران‬ ‫و ش��اید به خودشان یاداوری می کنند و نشان می دهند‪.‬‬ ‫نویسندگان کوچک و بزرگ‬ ‫اما نمایش��گاه ب��زرگ کتاب ته��ران‪ ،‬همچنین فرصت‬ ‫مغتنمی است برای خالقان کتاب ها؛ چه انان که به واسطه‬ ‫سال ها حضور در فضای فرهنگ‪ ،‬ادب و علم کشور‪ ،‬به‬ ‫چهره هایی شناخته و تثبیت شده بدل شده اند‪ ،‬چه انان‬ ‫که به تازگی یا مدتی اس��ت به این وادی پا گذاشته اند‪.‬‬ ‫گروه اول در پس س��ال ها تجربه موقعیت ها‪ ،‬واکنش ها‬ ‫و احساسات مختلف‪ ،‬از یک سو تنها دستاورد خواستنی‬ ‫خود را از س��ال ها تالش‪ ،‬پافشاری و تحمل سختی ها‪،‬‬ ‫واکنش ها و انرژی هایی می دانند که از جانب مخاطبان‬ ‫به س��وی انان گس��یل می ش��ود و همچنان امضای هر‬ ‫کتاب برای انها عالوه بر خش��نودی از فروش بیش��تر‬ ‫کتاب هایش��ان که نشان از اقبال بیشتر به انان را با خود‬ ‫همراه دارد‪ ،‬خرسندی خاصی دارد از حس موفق بودن‪.‬‬ ‫حتی ممکن اس��ت برخی ش��ان این ارتباط دوسویه را‬ ‫بخشی از پروس��ه هدف دستیابی به نوبل ادبیات برای‬ ‫خود بدانند‪ .‬پس همچنان ش��یک ترین لباس هایشان را‬ ‫می پوش��ند و با اش��تیاق در این ضیافت بزرگ شرکت‬ ‫می کنن��د‪ .‬حکایت چهره های جوا ن و ناش��ناخته تر در‬ ‫عرصه فرهنگ کش��ور اما س��اده تر و درکش راحت تر‬ ‫اس��ت‪ .‬ع�لاوه ب��ر برخی وجوه مش��ترک اه��داف و‬ ‫خواس��ته های این گروه با گروه پیشین‪ ،‬نیاز به شناخته‬ ‫ش��دن‪ ،‬درک حس و فضایی جدید از یک جایگاه نو‪،‬‬ ‫میل به کمال و س��عادت و تضمی��ن موفقیت در ادامه‬ ‫مسیر‪ ،‬انگیزه هایی است که موجب می شود یک چهره‬ ‫ی سابقه و البته زحمت کش در این عرصه‪،‬‬ ‫جوان یا با کم ‬ ‫حس��اب ویژه ای روی نمایشگاه کتاب باز کنند و بعضا‬ ‫‪ 10‬روز از محل کار خود مرخصی می گیرند یا سفری‬ ‫‪ 10‬روزه به تهران دارند و بعضا دیده ش��ده که سختی‬ ‫نداشتن محل استراحت را هم به جان می خرند تا سهم‬ ‫خ��ود را از کی��ک بزرگ نمایش��گاه‪ ،‬به خاطر برخی از‬ ‫دشواری ها و محرومیت ها‪ ،‬از دست نداده باشند‪.‬‬ ‫مخاطبانی برای تمام سطوح‬ ‫اما یک پایه بزرگ و اساس��ی نمایش��گاه کتاب تهران و‬ ‫بی شک‪ ،‬عامل حیات رو به توسعه ان‪ ،‬مردم و مخاطبان‬ ‫بوده اند که از هر قشر و طبقه ای‪ 10 ،‬روز فرصت دارند که‬ ‫در یک ظرف قرار بگیرند و هر یک به نوعی از این فضا‬ ‫منتفع شوند‪ .‬گروهی از محصالن و دانشجویان‪ ،‬نمایشگاه‬ ‫را فرصتی برای استفاده از خریدهای با تخفیف می دانند‪،‬‬ ‫گروهی از دانشجویان و دانشگاهیان از فرصت نمایشگاه‬ ‫برای تهیه کتاب ها و منابع و مراجع خارجی خود استفاده‬ ‫می کنند‪ ،‬گروهی در نمایشگاه حضور می یابند تا خرید‬ ‫مورد نیاز یک س��اله خ��ود را از انبوه کتاب ها‪ ،‬با اندکی‬ ‫تخفیف تهیه کنند و البته بسیاری از اینان و خیل عظیم‬ ‫دیگری هم در نمایش��گاه حض��ور می یابند تا عالوه بر‬ ‫ادای سهم فرهنگی خود‪ ،‬به خویشتن خویش یاداوری یا‬ ‫اثبات کرده باشند که شخصیتی فرهیخته و فرهنگدوست‬ ‫هستند‪ .‬از مجموعه این انگیزه ها و مواردی دیگر است‬ ‫که بزرگ ترین و یکی از کم نظیرترین ضیافت های کتاب‬ ‫شکل می گیرد؛ ضیافتی با روزانه چندصدهزار میهمان و‬ ‫تعداد بسیار کمتری میزبان‪.‬‬ ‫مقایسه نمایشگاه های کتاب تهران و سئول‬ ‫پونه ندائی ‪ /‬مدیر نشر امرود‬ ‫‪3‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫من سال گذشته (‪ 2010‬میالدی) در نمایشگاه‬ ‫کتاب سئول به عنوان نخستین ناشر بخش خصوصی‬ ‫از ایران شرکت کردم و بین ناشران کره ای و ناشران‬ ‫کش��ورها دیگر‪ ،‬کتاب های نش��ر ام��رود را همراه‬ ‫کتاب ه��ای کره ای ک��ه در ایران ترجم��ه و چاپ‬ ‫کرده ام به نمایش گذاش��تم‪ .‬نمایشگاه کتاب سئول‬ ‫ب��ا وجود اینکه از نظر وس��عت و تعداد کتاب های‬ ‫ارائه ش��ده یک پنجم نمایش��گاه کتاب تهران است‪،‬‬ ‫ولی غرفه هایی با رویکرد دیجیتال و الکترونیک در‬ ‫این نمایش��گاه وجود داشت که توجه من را جلب‬ ‫کرد و متوجه شدم اینده نشر کتاب در کره با انچه‬ ‫ما برای چش��م انداز اینده خود داریم‪ ،‬تفاوت هایی‬ ‫دارد‪ .‬در کش��ورهایی مانن��د ک��ره‪ ،‬چی��ن و ژاپن‬ ‫کتاب های الکترونیک بسیار رایج هستند‪ .‬استفاده از‬ ‫نرم افزارها‪ ،‬اینترنت و ماهواره و به کار گیری ای پد‬ ‫در میان خوانندگان کره ای در اینده بس��یار اسان تر‬ ‫خواهد بود‪ .‬اکنون روی ای پد می توانند کتاب های‬ ‫الکترونیکی را با صفحه های لمسی ورق بزنند یا با‬ ‫اشاره دس��ت می توانند فونت کتاب را تغییر دهند‪.‬‬ ‫سال گذش��ته متوجه ش��دم که یکی از برنامه های‬ ‫کره ای این است که در اینده بانک اطالعات ناشران‬ ‫کره ای و کتابداری به صورت دیجیتال ارائه شود‪ .‬به‬ ‫این ترتیب‪ ،‬تمام ناش��ران کره ای در اینده می توانند‬ ‫فای��ل کتاب های خ��ود را در هر فرمت��ی به بانک‬ ‫اطالعات��ی بدهند و بانک کتاب ها را به فرمت قابل‬ ‫دس��ترس برای خوانندگان تبدیل کنند و با فروش‬ ‫اینترنتی کتاب این سیس��تم به رشد کتابخوانی در‬ ‫ک��ره کمک خواهد کرد‪.‬اکنون من به دلیل ارتباطات‬ ‫فرهنگی که به عنوان مش��اور یک موسسه فرهنگی‬ ‫در کره دارم‪ ،‬می بینم که جوانان کره ای به کتابخوانی‬ ‫عالقه دارند و مطالعه در همه قشرهای جامعه رایج‬ ‫و راحت اس��ت‪ .‬در کشور کره موضوعی با عنوان‬ ‫«کتاب نخواندن» وجود ن��دارد و حتی افراد پیر به‬ ‫کت��اب خواندن عالقه دارن��د‪ .‬جوانان هم از طریق‬ ‫موبای��ل یا ‪ MP3‬به کتاب گ��وش می کنند یا کتابی‬ ‫در دس��ت دارند‪ .‬این موضوع برای من جالب بود‬ ‫که با وجود رایج ب��ودن کتاب های الکترونیکی در‬ ‫کره‪ ،‬کتاب های چاپی نیز رش��د روزافزون خود را‬ ‫دارند و کتاب فروش��ی های بس��یار بزرگی در شهر‬ ‫کوچکی مانند س��ئول وجود داشتند‪ .‬معروف ترین‬ ‫کتاب فروشی در کره ‪ KYBO‬است که کتاب فروشی‬ ‫زنجیره ای است و یکی از بزرگ ترین منابع پخش و‬ ‫فروش در کره است‪ .‬این کتاب ها با سیستم اینترنت‬ ‫قابل س��فارش دادن هس��تند‪ .‬روزهای یکشنبه که‬ ‫تعطیل اس��ت و مردم برای تفریح بیرون می روند‪،‬‬ ‫کتاب فروش��ی های ‪ KYBO‬یک��ی از ش��لوغ ترین‬ ‫مراکز در کره هستند‪ .‬در کتاب فروشی های ‪KYBO‬‬ ‫کافی ش��اپ‪ ،‬رس��توران و مکان هایی برای مطالعه‬ ‫کتاب ب��دون خریدن کت��اب وج��ود دارد‪ .‬هزینه‬ ‫پارکینگ های این کتاب فروشی های بزرگ با خریدن‬ ‫کتاب شارژ می ش��ود و نیازی نیست افراد پولی را‬ ‫برای پارکینگ پرداخت کنند‪ .‬افرادی که با ماش��ین‬ ‫به کتاب فروش��ی های ‪ KYBO‬می روند‪ ،‬خوانندگان‬ ‫ج��دی کتاب هس��تند و حتما کت��اب می خرند‪ .‬با‬ ‫اینکه روزنامه ها در کره روی ایفون و ای پد خوانده‬ ‫می شوند‪ ،‬نسخه های چاپی روزنامه ها هم تیراژ باالیی‬ ‫دارد‪ .‬در واقع‪ ،‬نگرش های سنتی ای که ما هم درباره‬ ‫کتاب و ورق زدن ان داریم‪ ،‬در کش��ور پیش��رفته ای‬ ‫مانند ک��ره نیز ای��ن دغدغه وج��ود دارد‪ .‬خواندن‬ ‫کار بس��یار راحتی در کره اس��ت‪ ،‬برخالف کش��ور‬ ‫ما ک��ه دائم تالش می کنیم جوان��ان کتاب بخوانند‪.‬‬ ‫م��ا در برنامه ریزی های فرهنگ��ی می توانیم نگاهی‬ ‫به کش��ورهای اس��یایی که روحیه ه��ا و اخالقیات‬ ‫مشترکی با ما دارند‪ ،‬داشته باشیم و الگوهای خوبی‬ ‫را از رون��د مطالعه و کتاب خوانی از انها بگیریم و با‬ ‫شیوه های ایرانی انها را در ایران پیاده کنیم‪.‬مهم ترین‬ ‫مس��اله در ایران‪ ،‬رعایت نش��دن قان��ون کپی رایت‬ ‫اس��ت‪ .‬ما کتاب های خارجی را به راحتی ترجمه و‬ ‫چاپ می کنیم‪ ،‬در داخل کش��ور نیز قانون کپی رایت‬ ‫به درستی رعایت نمی ش��ود‪ .‬اگر سرقت ادبی انجام‬ ‫ش��ود‪ ،‬برگرداندن ح��ق مولف و ناش��ر امکان پذیر‬ ‫نیست‪ .‬ما حقوق مولف‪ ،‬ناشر و هنرمند را در کشور‬ ‫رعایت نمی کنیم‪ .‬اگر قانون کپی رایت داشته باشیم‪،‬‬ ‫با کمک سیستم هایی مانند ای پد که در ایران در حال‬ ‫رواج یافتن اس��ت‪ ،‬می توانیم کتاب های الکترونیکی‬ ‫را بفروش��یم‪ .‬من به عنوان ناش��ری که پنج‪ ،‬ش��ش‬ ‫س��ال است کتاب چاپ می کنم و با مشکالتی مانند‬ ‫انبارداری‪ ،‬حجم باالی کاغذ و خریدن ان در ارتباط‬ ‫هستم‪ ،‬ارزو دارم که روزی سیستم روشمند ‪ebook‬‬ ‫در ایران جا بیفتد‪ .‬در این صورت‪ ،‬من می توانم جزو‬ ‫اولین ناش��رانی باش��م که چاپ کردن را رها کنم و‬ ‫کتاب های بیش��تری را به ص��ورت الکترونیکی در‬ ‫اختیار خوانندگان قرار دهم‪ .‬این ارزو دور از دسترس‬ ‫نیس��ت و به اگاهی عمومی و اراده خوب نیاز دارد‪.‬‬ ‫کشورهایی مانند کره‪ ،‬چین و ژاپن که اعتقاداتی قوی‬ ‫نسبت به حقوق انس��انی‪ ،‬عرفانی و معنوی دیگران‬ ‫دارند‪ ،‬شایسته پیشرفت هستند‪ .‬در کشور ما جوانانی‬ ‫که به اینترنت عالقه دارند‪ ،‬تمام وقت خود را روی‬ ‫این موضوع می گذارند که قفل ها را چگونه بشکنند‪.‬‬ ‫کاش جوانان ایرانی که اس��تعداد شکستن قفل ها را‬ ‫دارند‪ ،‬برای مطالعه بیش��تر و اموختن زبان خارجی‬ ‫وقت بگذارند‪.‬در کره‪ ،‬کتاب های اموزش��ی کودکان‬ ‫بس��یار گران تر از ایران اس��ت‪ ،‬ولی پدرها و مادرها‬ ‫در ان کش��ور‪ ،‬اولویت را ب��رای خریدن کتاب برای‬ ‫کودکان قرار می دهند‪ .‬در بخش کودکان نمایش��گاه‬ ‫کتاب س��ئول واقعا پر از کودک ب��ود‪ .‬خانواده های‬ ‫کره ای بخش��ی از درامد ماهانه خ��ود را به خریدن‬ ‫کتاب برای فرزندانشان اختصاص می دهند؛ اما نسل‬ ‫جوان ایرانی نمی داند که چه کتاب هایی را حتی برای‬ ‫خودش باید بخرد‪ ،‬چون اهل مطالعه نیست و اگر به‬ ‫خریدن کتاب برای بچه رغبت داشته باشد‪ ،‬نمی داند‬ ‫چه کتابی باید بخرد‪ .‬کتاب های اموزش��ی در ایران‬ ‫از س��ر ضرورت برای بچه ها خریده می ش��ود و به‬ ‫خرید کتاب به عنوان یک نیاز اساسی نگاه نمی شود‪.‬‬ ‫ابتدا پدرها و مادرها باید مطالعه کنند تا فرزندشان به‬ ‫کتاب خوانی عالقه مند ش��ود‪ .‬خواندن برای ما هنوز‬ ‫نیاز درونی نیست و نیازی فانتزی برای ایرانیان است‪.‬‬ ‫البته من درباره بخش جدی‪ ،‬روشنفکر و تحصیلکرده‬ ‫جامعه که بخش کوچکی را تشکیل می دهد‪ ،‬صحبت‬ ‫نمی کن��م و خوان��دن را در س��طح عمومی جامعه‬ ‫بررسی کردم‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫اوردگاهی بزرگ‬ ‫بازار بزرگ نمایش��گاه بین المللی کتاب تهران‪ ،‬در کنار‬ ‫دش��واری هایش‪ ،‬سهم چشمگیری نیز برای مسئوالن و‬ ‫دس��ت اندرکاران عرصه فرهنگ کشور دارد‪ .‬اینجا یک‬ ‫ویترین بزرگ است که کارنامه یک تا چند سال گذشته‬ ‫را به نمایش می گذارد و می تواند تضمینی به وجود اورد‬ ‫برای دست کم یک سال اینده‪ .‬ویترینی که با توجیه هایش‪،‬‬ ‫بسیاری از کاستی ها را هم قابل هضم می کند‪ .‬ضمن انکه‬ ‫نوعی انرژی انباشته شده در ناشر‪ ،‬مخاطب و خالق اثر در‬ ‫عرصه ای چند روزه تخلیه می شود و بخشی از نیازهای‬ ‫انها براورده و تا سال دیگر‪ ،‬کمتر پیگیری می شود‪.‬‬ ‫نکت��ه ای ک��ه باید ب��ه ان پرداخت این اس��ت که این‬ ‫نمایشگاه عمری بیست وچهارساله دارد؛ ‪ 24‬سال برای‬ ‫یک انسان یعنی فرصتی برای رشد قابل توجه و بلوغی‬ ‫در حد کس��ب دکترا‪ .‬اما ایا نمایشگاه کتاب تهران که‬ ‫می توانس��ت هم اکنون مانند بسیاری از نمایشگاه های‬ ‫کتاب اس��تانی باش��د‪ ،‬در طول این ‪ 24‬سال به رشد و‬ ‫ی این‬ ‫بلوغ الزم دست یافته است؟ قطعا از نظر حجم ‬ ‫رش��د در سطح باالیی حاصل شده اس��ت‪ ،‬اما از نظر‬ ‫ساختاری و محتوایی و از برخی مناظر‪ ،‬انگار که هنوز‬ ‫در دوره نوجوانی خود به س��ر می برد‪ .‬از این بگذریم‬ ‫که نمایش��گاه پس از ‪ 24‬دوره برگ��زاری هنوز مکان‬ ‫ثابت��ی برای خود ندارد و در ح��ال حاضر از مصالی‬ ‫بزرگ تهران به عنوان بهترین گزینه موجود سود می برد‬ ‫ک��ه البته خود جای تامل دارد که در کش��وری با این‬ ‫حجم درامد از فروش محصوالت نفتی‪ ،‬چرا نباید یک‬ ‫جایگاه مشخص و درخور برای چنین فعالیت فرهنگی‬ ‫داشته باش��یم‪ ،‬اما نکته مهم تر ان اس��ت که عالوه بر‬ ‫دش��واری های موجود که با مساله هایی چون ترافیک‬ ‫حملو نقل ش��هری و مواردی از این دست‬ ‫ ‬ ‫ش��هری‪،‬‬ ‫امیخته ش��ده که برخ��ی از انها از ی��د اختیار مدیران‬ ‫وزارت فرهنگ و ارش��اد اس�لامی خارج است‪ ،‬این‬ ‫نمایشگاه از برخی جنبه ها هنوز مانند دیکته نانوشته ای‬ ‫است که غلط های ان مشخص نشده است‪.‬‬ ‫برای نمونه‪ ،‬نمایشگاه کتاب تهران چه از نظر تعداد و چه‬ ‫از نظر تراکم‪ ،‬یکی از بی نظیرترین نمایشگاه های دنیاست‪.‬‬ ‫کافی است مقایسه ای داشته باشیم بین نمایشگاه کتاب‬ ‫تهران در س��ال ‪ 89‬و نمایشگاه جهانی اکسپو شانگهای‬ ‫در سال ‪2010‬؛ نمایش��گاه ما طبق امار رسمی‪ ،‬پذیرای‬ ‫‪ 500‬ه��زار بازدیدکننده در هر روز در فضای شبس��تان‬ ‫مص�لا و برخی فضاهای زیری��ن و جانبی ان جمعا به‬ ‫میزان ‪120‬هزار متر مربع بود‪ ،‬نمایشگاه شانگهای روزانه‬ ‫‪ 400‬هزار نفر را در ‪ 500‬هکتار مساحت یعنی ‪5‬میلیون‬ ‫متر مربع با چندصد س��ازه متن��وع میزبانی می کرد‪ .‬این‬ ‫خود یعنی یک پتانسیل مثبت‪ ،‬اما وجه منفی ان را برای‬ ‫لحظ��ه ای از نظر بگذرانیم؛ تصور کنید که این حجم از‬ ‫جمعیت در چنین مساحتی خدای ناکرده با یک حادثه‪،‬‬ ‫برای نمونه اتش سوزی وسیع‪ ،‬روبه رو شود‪ .‬حتی تصور‬ ‫فاجعه محتملی که می تواند واقع شود‪ ،‬ازاردهنده است‪.‬‬ ‫ح��ال از حقوق فردی هر ش��خصی و می��زان رضایت‬ ‫مردمی بگذری��م‪ ،‬واقعا چرا هیچ گاه نتوانس��ته ایم برای‬ ‫این موضوع چاره ای اساسی و عملیاتی بیندیشیم و چرا‬ ‫بسیاری از امور نمایشگاه عظیم ما باری به هر جهت و‬ ‫در حد گذران امور در مقطعی چندروزه در فاصله امسال‬ ‫تا سال اینده شده است؟! ‪g‬‬ ‫درارزوی کتاب های دیجیتال‬ ‫‪51‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫مصالی تهران برای نمایشگاه کتاب‬ ‫بهترین گزینه است‬ ‫بیگی حبیب ابادی در گفت وگو با مثلث‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫‪4‬‬ ‫پرویز بیگی حبیب ابادی را قبل از هرچیز به عنوان شاعر می شناسیم‪.‬‬ ‫سراینده غزل معروف «یاران چه غریبانه‪ »...‬در سال های پس از پیروزی‬ ‫انقالب شغلش افسری در نیروی هوایی بوده‪ ،‬اما دلمشغولی اش شعر و‬ ‫شاعری‪ .‬هم مجموعه شعر منتشر کرده‪ ،‬هم تذکره برای شاعران و هم پای‬ ‫ثابت بسیاری از شوراهای شعر در وزارت ارشاد‪ ،‬صداوسیما و بسیاری از‬ ‫نهادها و ارگان های دیگر بوده است‪ .‬اما پس از بازنشستگی از نظام (نیروی هوایی) از چند‬ ‫سال پیش به جرگ ه ناشران کشور پیوسته است و حاال به عنوان یکی از ناشران تخصصی شعر‪،‬‬ ‫پس از حدود چهار سال فعالیت‪ ،‬انتشارات فصل پنجم با ‪ 120‬مجموعه شعر در نمایشگاه‬ ‫کتاب امسال حضور دارد‪ .‬به همین بهانه با او به گفت وگو نشسته ایم‪.‬‬ ‫اق��ای حبیب ابادی! ش��ما چ��ه نظری‬ ‫درباره نمایشگاه کتاب تهران دارید؟‬ ‫‪ l‬م��ا باید یک نمایش��گاه خاص کتاب داش��ته‬ ‫باشیم‪ .‬اکنون این معضل وجود دارد‪ .‬البته وزارت‬ ‫فرهنگ و ارشاد اسالمی نهایت همکاری را انجام‬ ‫می ده��د‪ .‬اکنون گزینه ای بهت��ر از مصالی تهران‬ ‫برای برگزاری نمایشگاه کتاب وجود ندارد؛ این‬ ‫مکان از نظر مرکزیت‪ ،‬در دسترس بودن از طریق‬ ‫مت��رو و همکاری هایی که خطوط اتوبوس��رانی‬ ‫انج��ام می دهد‪ ،‬ش��رایط مناس��بی دارد‪ .‬بنابراین‬ ‫درباره مکان نمایش��گاه نمی توانیم انتقادی داشته‬ ‫باش��یم‪ ،‬چون مصال تنها مکانی است که می تواند‬ ‫با تغییراتی‪ ،‬خود را با موضوع نمایش��گاه تطبیق‬ ‫دهد و بدیهی است که بهترین گزینه است‪.‬‬ ‫چ��ه تغییراتی باید در ای��ن مکان برای‬ ‫‪52‬‬ ‫برپایی نمایشگاه کتاب ایجاد شود؟‬ ‫‪ l‬شیوه مهندسی و ساخت مصال براساس ویژگی های‬ ‫یک مصال و محل اجتماعاتی مانند نماز است‪ .‬با تغییر‬ ‫کاربری ای که در ان انجام می دهند‪ ،‬این مکان می تواند‬ ‫تغیی��ر کن��د‪ .‬البته وزارت فرهنگ و ارش��اد اس�لامی‪،‬‬ ‫شهرداری و دیگر ارگان های درگیر نهایت تالش خود‬ ‫را انجام می دهند و به شکلی می رسد که بتواند پذیرای‬ ‫ی در سطح کشور و خاورمیانه باشد‪.‬‬ ‫چنین حرکت عظیم ‬ ‫ما به یک نمایش��گاه دائمی و یک مرکز نمایش��گاه ها‬ ‫نیاز داریم و این موضوع مورد توجه همه است و همه‬ ‫ان را قب��ول دارند؛ ولی اکنون ک��ه این امکان وجود‬ ‫ندارد و س��اخت ان ممکن اس��ت چند س��ال طول‬ ‫بکش��د‪ ،‬بهترین گزینه همین مکان است‪ .‬ویژگی های‬ ‫مصال نیز اس��ان بودن دسترس��ی مردم‪ ،‬فضای بسیار‬ ‫وسیع‪ ،‬وجود پارکینگ و مکان های پذیرایی است که‬ ‫می تواند در محوطه در اختیار مردم قرار گیرد‪.‬‬ ‫ایا مص�لای تهران می توان��د جایگاهی‬ ‫دائمی برای برگزاری نمایشگاه ها باشد؟‬ ‫‪ l‬خیر؛ باید یک حرکت بزرگ در س��طح کشور‬ ‫برای نمایش��گاه انجام شود‪ .‬پیشنهاد من این بوده‬ ‫اس��ت که تمام ناشران و شرکت های بزرگ که در‬ ‫طول سال از یک نمایشگاه استفاده می کنند‪ ،‬سهام‬ ‫بخرند‪ .‬ما چندین هزار ناش��ر داری��م و در ماه هم‬ ‫چند نمایشگاه در حوزه های مختلف داریم که اگر‬ ‫ناشران و شرکت کنندگان در نمایشگاه از صنایع و‬ ‫شرکت های مختلف سهامی را بخرند و دولت هم‬ ‫کمک کند‪ ،‬می توان مکان مناسبی را با ویژگی های‬ ‫خاصی که یک نمایش��گاه می تواند داش��ته باشد‪،‬‬ ‫به شکل ویژه برای نمایشگاه طراحی کرد‪.‬‬ ‫دیدگاه ش��ما درب��اره نمایش��گاه کتاب‬ ‫امسال چیست؟‬ ‫‪ l‬نمایشگاه امسال نظم بهتری نسبت به چند سال‬ ‫ی شده‬ ‫گذشته دارد و حمل و نقل کتاب ها سازمان ده ‬ ‫است‪ .‬امسال نسبت به سال گذشته زودتر اقدام کردند‬ ‫و با تالش هایی که از س��وی تعاونی ناش��ران انجام‬ ‫شد‪ ،‬زودتر مساحت ها مش��خص شد؛ ولی معضل‬ ‫همیشگی‪ ،‬کمبود مکان اس��ت و بسیاری از ناشران‬ ‫به اندازه کتاب هایی که دارند‪ ،‬فضا در اختیار ندارند‬ ‫و این نه مش��کل وزارت فرهنگ و ارش��اد اسالمی‬ ‫و نه مش��کل مصالست‪ .‬این مش��کلی است که هر‬ ‫س��ال با گسترش نشر افزایش می یابد و وجود دارد‪.‬‬ ‫پس باید در یک برنامه ریزی توسط دولت و وزارت‬ ‫فرهنگ و ارشاد اس�لامی‪ ،‬با همکاری شهرداری و‬ ‫دیگر ارگان ها این معضل را حل کرد و مکان خاصی‬ ‫برای نمایشگاه در اختیار گرفت‪.‬‬ ‫شما خودتان ناشر هس��تید‪ ،‬فضای نشر‬ ‫را در س��ال های اخی��ر چط��ور ارزیابی‬ ‫می کنید؟‬ ‫‪ l‬من به عنوان ناش��ر تخصصی کتاب های ش��عر‪،‬‬ ‫امسال با ‪ 120‬مجموعه شعر در نمایشگاه شرکت‬ ‫کرده ام‪.‬‬ ‫فضای نش��ر را در چند سال اخیر چطور‬ ‫دیدید و فکر می کنید حضور ناشران در‬ ‫نمایشگاه کتاب چگونه باشد؟‬ ‫‪ l‬نمایش��گاه بین المللی کتاب تهران بزرگ ترین‬ ‫رویداد فرهنگی است که در منطقه خاورمیانه رخ‬ ‫می دهد‪ .‬این نمایشگاه بیشترین بازدیدکننده را در‬ ‫سطح نمایش��گاه های جهان به لحاظ اماری دارد و‬ ‫میزان خرید کتاب در ان‪ ،‬منحنی خوبی دارد‪ .‬اینها‬ ‫جزو ارزش های این نمایش��گاه است‪ .‬ضمن انکه‬ ‫اه��ل ادب و قلم بع��د از یک س��ال می توانند در‬ ‫«س��رای اهل قلم» دور هم جمع شوند و یکدیگر‬ ‫را ببینند‪.‬‬ ‫ایا مش��کلی در فضای نشر کشور بوده‬ ‫اس��ت که مورد توجه ش��ما قرار گرفته‬ ‫باشد؟‬ ‫‪ l‬مش��کل خاصی نبوده اس��ت‪ .‬وزارتخانه ای که‬ ‫در یک س��ال می تواند ‪65‬هزار جل��د کتاب برای‬ ‫انجام مس��ائل اداری س��ازمان دهی کند‪ ،‬مشخص‬ ‫اس��ت که کاری بزرگ‪ ،‬عظیم و گسترده را انجام‬ ‫می دهد‪ .‬مشکالت جزیی ممکن است باشد‪ ،‬ولی‬ ‫من با مش��کلی که بتواند در چرخه نش��ر اختالل‬ ‫ایجاد کند‪ ،‬روبه رو نشدم‪.‬در این نمایشگاه‪ ،‬نزدیک‬ ‫به ‪12‬هزار نیرو اعم از ناش��ر‪ ،‬مدیر نش��ر‪ ،‬عوامل‬ ‫غرفه ها و دیگر نیروها حضور دارند‪ .‬س��ازماندهی‬ ‫همی��ن افراد‪ ،‬کاری بزرگ و س��نگین اس��ت و به‬ ‫نظر من‪ ،‬کار ارجمندانه ای است که هر سال انجام‬ ‫می شود‪g .‬‬ ‫حیف این جوان ‪ 24‬ساله!‬ ‫محمد ولی زاده‬ ‫*‬ ‫‪5‬‬ ‫در اینکه نمایش��گاه بین المللی‬ ‫کت��اب ته��ران بزرگ تری��ن رویداد‬ ‫فرهنگی کشور است‪ ،‬شکی نیست؛‬ ‫نمایشگاهی که اردیبهشت ماه هر سال‬ ‫در ته��ران برگ��زار می ش��ود و‬ ‫یک جورهایی مایه مباهات ما ایرانی ها هم هس��ت‪ .‬این‬ ‫رویداد فرخنده‪ ،‬چهارشنبه هفته گذشته ‪ 24‬سالگی خود را‬ ‫جش��ن گرفت‪ 24 .‬سال سن کمی نیس��ت و این باعث‬ ‫نمی ش��ود که ما چش��ممان را بر عیب و ایرادهای چنین‬ ‫جوان برومندی ببندیم؛ جوانی که به عقیده در و همسایه‪،‬‬ ‫انتظارات اطرافیانش را کمتر براورده می س��ازد و درست‬ ‫مثل طفلی می ماند که تازه می خواهد راه رفتن را یاد بگیرد‪.‬‬ ‫برای من که این جوان برومند را از کودکی می شناسم و از‬ ‫نوجوانی با همدیگر رفت وامد خانوادگی داریم‪ ،‬سخت‬ ‫اس��ت که پشت سرش حرف بزنم‪ .‬دوست دارم حاال که‬ ‫جش��ن تولد او برپاست‪ ،‬کنارش بنشینم تا دو کالم با هم‬ ‫اختالط کنیم‪ .‬خدا را چه دیدید‪ ،‬شاید پی نیکان گرفت و‬ ‫مردم ش��د! ‪ -1‬واقعا حیف نیس��ت این ج��وان برومند‬ ‫س��ر و سامان نگیرد تا از اوارگی به درامده‪ ،‬برای خودش‬ ‫صاحب خانه و زندگی ش��ده باشد؟ حاال ان موقع ها که‬ ‫تاتی تاتی می ک��رد و از خیابان حج��اب به محل دائمی‬ ‫ نمایش��گاه ها در بزرگراه چمران راه افتاد هیچ‪ ،‬حاال دیگر‬ ‫چرا؟ قدیما می گفتند‪« :‬ادم دوزنه‪ ،‬جاش تو مسجده!» این‬ ‫بنده خدا که هنوز «بله» نشنیده که فرستادیمش تو مصال! ما‬ ‫که فرهنگ دوس��تی و فرهنگ پروری و فرهنگ سازی و‬ ‫‪ end‬فرهنگی مان گوش فلک را کر کرده‪ ،‬ما که به نسبت‬ ‫بالد غربی استقبال از نمایشگاه کتابمان زبانزد است‪ ،‬دیگر‬ ‫کی می خواهیم استین ها را باال بزنیم؟ الحمدهلل دولت دهم‬ ‫هم که قرار است به فرهنگ بها بدهد‪ ،‬اخر دیگر کی؟! بابا‪،‬‬ ‫اخوی! ش��ما یه کاری کنین تا این جوون معصوم کاری‬ ‫دست خودش و ما و شما نداده! بعدا‪...‬؟!‬ ‫‪2‬ـ خیلی عجیبه! هم��ه اش پیش خودم فکر می کنم چرا‬ ‫برخی ناهماهنگی ها و بی نظمی ها هر سال تکرار می شود‬ ‫و سال بعد از سال قبل عبرت نمی گیریم؟! حاال که خدا را‬ ‫شکر چند سالی است رسما دفتر و دستک دائمی هم دارد‪،‬‬ ‫چرا برنامه ریزی و هماهنگی ان طور که باید‪ ،‬نیست؟ یعنی‬ ‫این قدر سخت است و ما نمی دانیم؟! تا از نزدیک دستی بر‬ ‫ی چه می کشیم؛ یک سال ‬ ‫این اتش نداشته باشی‪ ،‬نمی فهم ‬ ‫ترتیب ناشران به یک شکلی است‪ ،‬سال دیگر به شکلی‬ ‫دیگر‪ .‬یک س��ال تا روز اخر نمایش��گاه هم کارت ورود‬ ‫نداری و نمی دانی اگر فالن مسئول اجرایی امد و از بخت‬ ‫بد شما خواست از غرفه تان هم بازدید کند‪ ،‬چه خاکی به‬ ‫سر خودت بریزی‪ .‬یک سال نه از میز خبری هست‪ ،‬نه از‬ ‫صندلی‪ .‬س��ال دیگر کتابی را که هم مجوزش را از همان‬ ‫دوستان گرفته ای و هم اعالم وصول‪ ،‬هم در لیست خرید‬ ‫ارشاد قرار گرفته و هم در لیست ثبت نام نمایشگاه نامش‬ ‫را نوشته ای‪ ،‬مجبوری جم ع کنی و تعهد بدهی که دیگر از‬ ‫این کار ها نکنی!‬ ‫‪3‬ـ اگر هم مثل ما شهرس��تانی باش��ی و سرت تو چاپ‬ ‫کتاب های بی اجر و مزد ادبی که دستت از دار پخش کتاب‬ ‫و شورای خرید ارشاد کوتاه‪ ،‬همین روزنه ای هم که تا حاال‬ ‫فکر کرده ای داری‪ ،‬دیگر نداری‪ .‬چون این س��ال ها دیگر‬ ‫نمی توانی کتاب های چند س��ال پیش خودت را که هیچ‬ ‫مشکلی هم ندارند‪ ،‬عرضه کنی‪ .‬این یعنی همان اندک کتاب‬ ‫خوبی هم که ناشناخته بود و امیدوار بودی در نمایشگاه‪،‬‬ ‫دوس��تداران خود را پیدا کند‪ ،‬از دس��ت داده ای و مثل ما‬ ‫مجبوری همه ان کتاب هایی که تا امروز به هر زحمت و‬ ‫مکافاتی که بود نگهداری کرده بودی‪ ،‬فی سبیل اهلل تقدیم‬ ‫خریدار کاغذی کن��ی که هنگام خمیر کردن انها به تنها‬ ‫چیزی که می اندیشد‪ ،‬منفعت خودش است‪.‬‬ ‫‪4‬ـ حداقل ‪ 12‬سال است که سال من با نمایشگاه کتاب‬ ‫در اردیبهشت ماه شروع می ش��ود‪ .‬در همه این سال ها‬ ‫بسیار ش��اهد بوده ام که جوانانی مشتاق از چهارگوشه‬ ‫کش��ور تمام پس انداز خود را که برای نمایشگاه کتاب‬ ‫کنار گذاش��ته اند‪ ،‬برداش��ت ه و ه��ر ‪ 10‬روز را با کتاب‬ ‫گذرانده اند‪ .‬حاال در این راه چه مرارت ها کش��یده اند‪،‬‬ ‫ن ش��وق و ذوق ها نشان می دهد که برخالف‬ ‫بماند‪ .‬ای ‬ ‫نظ��ر عده ای‪ ،‬هنوز کتاب و لذت خواندن اثار چاپی با‬ ‫خیلی ها هست‪.‬‬ ‫تا دیر نش��ده این س��رمایه عظیم را نادیده نگیریم و با‬ ‫استفاده از روش های صحیح و به کارگیری افرادی اگاه‬ ‫و کاربلد‪ ،‬فکری هم به حال و روز این جوان ‪ 24‬ساله‬ ‫کنیم که به بیراهه نرود‪.‬‬ ‫راس��تی! این حرف ها را نوشتم برای چی؟! غیر از اینکه‬ ‫برای خودم دش��من تراشیده ام؟ مگر قبل از من خیلی ها‬ ‫بیش از اینها نگفته و ننوشته اند؟‪ ...‬لطفا دیلیتش کن! ‪g‬‬ ‫*سرپرست انتشارات داستان سرا ـ شیراز‬ ‫یوسف علیخانی ‪ /‬مدیر نشر اموت‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫‪6‬‬ ‫الف‪ :‬پیرناش��ری همان اغاز‬ ‫کار نش��ر دعوتم ک��رد و بی هیچ‬ ‫چشمداشتیتجربه هایشراریخت‬ ‫روی دای��ره و گفت «تو خواه پند‬ ‫گیر و خ��واه م�لال»‪ .‬بعد گفت‪:‬‬ ‫«علیخانی! خیلی از ناش��رها جاه طلب��ی کتاب وقتی‬ ‫می گیردش��ان‪ ،‬دیگر به یک عنوان و دو عنوان و یک‬ ‫وجب و دو وجب کتاب قانع نیستند و وقت رقابت با‬ ‫همدیگر‪ ،‬از متر استفاده می کنند و می گویند مثال دو متر‬ ‫کتاب دارم‪».‬این حرف را وقتی شنیدم‪ ،‬جوری پوزخند‬ ‫زدم که استاد پیرناشر دلگیر نشود و توی دلم گفتم‪« :‬مگر‬ ‫چنین چیزی ممکن است؟»‬ ‫ان روزها فکر می کردم خب «هر ادمی مگر چقدر زمین‬ ‫می خواهد؟» و بعد یاد خدابیامرز «تولس��توی» بزرگ‬ ‫افتادم و بعد فیلمی که در ایران با اقتباس از این داستان‬ ‫پیر رمان نویس روس ساخته شده بود که طرف‪ ،‬خیش‬ ‫گاو را بسته بود به پشتش و داشت می رفت و می رفت‬ ‫تا تمام کره زمین را انگار مال خودش بکند‪.‬‬ ‫ان روز ب��ه ای��ن فکر می ک��ردم که خب س��هم من‬ ‫یوسف علیخانی به عنوان مدیر نشر اموت هم قطعه‬ ‫زمینی اس��ت که مال خودم باشد و مال خودم بماند و‬ ‫هیچ کس را سهمی نباشد از این ملک طلق‪.‬‬ ‫حاال که دو س��الی از ان روزها گذشته می بینم انی که‬ ‫من در اینه می دیدم او در خشت خام دیده بود و وقت‬ ‫نوش��تن این یادداشت هم یکی به در و یکی به تخته‬ ‫می زنم که نه سیخ بسوزد و نه کباب‪ ،‬اما انصاف هم خوب‬ ‫چیزی است و باید اعتراف کنم جدا انها که پیرناشر گفته‬ ‫بود عرصه نشر‪ ،‬چونان دریا می ماند‪ .‬اول پا می گذاری توی‬ ‫اب‪ .‬فکر می کنی‪ ،‬همین اندازه که پاچه های شلوار را باال‬ ‫ی پیش می رویم‬ ‫زده ای‪ ،‬کفایت می کن��د اما غافلیم که ه ‬ ‫و هی موج می زند به پاچه های ش��لوار و دیگر نه پاچه ای‬ ‫می ماند و نه شلواری و نه پایی و موج می اید و موج می اید‬ ‫و پیش می روی و هی پیش می برندت موج ها و وقتی به‬ ‫خودت می ایی که اگر شناگر مهاری نباشی‪ ،‬غرق غرقی‪.‬‬ ‫حقیقت هم همین اس��ت و جای کتمان ندارد که نه تنها‬ ‫نش��ر که هر عرصه ای چنین اس��ت؛ مگر پیش از این در‬ ‫نوش��تن‪ ،‬با کلماتم لم��س نکرده بودم ک��ه کلمه‪ ،‬کلمه‬ ‫می اورد و تصویر‪ ،‬تصویر و کتاب‪ ،‬کتاب‪ .‬حاال هم نش��ر‬ ‫همان هزارتوی «بورخس» بزرگ ش��ده که وقتی واردش‬ ‫می شوی‪ ،‬غافلی از اینکه از کدام سوراخش داخل رفته ای‬ ‫و اگر نشانه نگذاریم‪ ،‬بیرون رفتن مان غیرممکن است و‬ ‫گم شدن مانحتمی‪.‬‬ ‫ب‪ :‬دوست نویس��نده ای امده بود به دفتر نشر اموت؛‬ ‫تک اتاقی که در طبقه دوم ساختمانی در نبش ایرانشهر‬ ‫(زیر پل کریمخان) ق��رار دارد‪ .‬وقتی ‪ 38‬عنوان کتاب‬ ‫نش��ر ام��وت را دید‪ ،‬برگش��ت و نگاهی ب��ه صورتم‬ ‫انداخ��ت‪ .‬بعد حرفش را خ��ورد و دوباره نگاه کرد به‬ ‫ص��ورت کتاب ها‪ .‬دوباره که برگش��ت‪ ،‬انگار بخواهد‬ ‫رازی مگو را فاش س��ازد‪ ،‬شمرده شمرده پرسید‪« :‬اینها‬ ‫همه کتاب های اموت هستند؟»‬ ‫ی البته شرم گفتم‪« :‬البته ‪ 20‬عنوانی در ارشاد‬ ‫با افتخار و کم ‬ ‫داری��م در انتظار اخذ مجوز و ‪ 15‬عنوانی هم در مس��یر‬ ‫ویراستاری و حروفچینی و نمونه خوانی و صفحه ارایی‪.‬‬ ‫منظور؟» گفت‪« :‬می گفتند نشر اموت که فقط کتاب های‬ ‫عامه پسند منتشر می کند اما‪»...‬‬ ‫گفت��م‪« :‬همی��ن چن��د روز پی��ش در گفت وگ��و با‬ ‫رادیو فرهنگ هم گفتم که متاس��فانه دوس��تان خوبم‬ ‫بی توج��ه به ‪ 38‬عن��وان کتابی که درام��ده و تنها ‪5‬‬ ‫عنوانش رمان عامه پسند است‪ ،‬اموت را چنین متهم‬ ‫می کنند‪».‬‬ ‫گف��ت‪« :‬اما‪»...‬گفتم‪« :‬اصال گیرم تم��ام این ‪ 38‬عنوان‬ ‫و ان ‪ 35‬عنوان منتش��ر نش��ده هم عامه پس��ند باشد‪،‬‬ ‫ای��ا این کتاب ها با عامه پس��ندهای ناش��رهای دیگر‬ ‫ابل مقایس��ه اس��ت که ن��ه ویرایش می ش��وند و نه‬ ‫غلط گیری و نه روی فونت کلمات شان فکر می شود‬ ‫و نه روی جلدش��ان‪»...‬گفت‪« :‬البته اینها توجیه است‪.‬‬ ‫عامه پسند عامه پسند است‪».‬نگفتم چیزی و حاال اینجا‬ ‫می نویسم‪« :‬عامه یعنی مردم و پسند هم اگر به اخر این‬ ‫کلمه بچس��بد می شود مردم پسند و چه بهتر که مردم‬ ‫بپسندندمان تا عده ای انگشت شمار‪».‬‬ ‫ج‪ :‬ب��ه خ��ودم توصی��ه می کن��م که دوس��ت عزیز!‬ ‫اقای نویسنده! ناشر نشو! اگر هم خواستی بشوی‪ ،‬لطفا‬ ‫کارها را که راس��ت و ریس ک��ردی‪ ،‬یک ادم بگیر و‬ ‫بفرس��ت دنبال کارها که هر روز مجبور نشوی شش‬ ‫تا موتور کرایه کنی و از حروفچینی بروی لیتوگرافی‬ ‫و از انجا به چاپخانه و بعد به صحافی و بعد به ارشاد‬ ‫و بعد‪...‬به خودم توصیه می کنم که حرف های خوب‬ ‫را خودت اجرا کن نه اینکه پیرناش��ر بشوی و بی مزد‬ ‫و منت‪ ،‬حرف هایت را بریزی روی دایره برای ناش��ر‬ ‫جوانی که هنوز متولد نشده‪...‬‬ ‫و‪g ...‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫دوست عزیز! اقای نویسنده! ناشر نشو!‬ ‫‪53‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫‪54‬‬ ‫یکی از بهترین نمایشگاه های بین المللی در سطح دنیا‬ ‫گفت وگوی مثلث با چهره ثابت مدیریت نمایشگاه‬ ‫شاهده یوسفی‬ ‫‪ 7‬نام محمدرضا وصفی در چند سال گذشته همواره با نمایشگاه بین المللی کتاب تهران همراه‬ ‫بوده است‪ .‬او که سمت مدیرکلی دفتر مجامع‪ ،‬تشکل ها و فعالیت های فرهنگی وزارت فرهنگ و‬ ‫ارشاد اسالمی را برعهده دارد‪ ،‬در این سال ها در کنار کسانی چون احسان اهلل حجتی (مدیر عامل‬ ‫موسسه نمایشگاه های فرهنگی)‪ ،‬مجید حمیدزاده (مدیرکل دفتر توسعه و مشارکت های فرهنگی‬ ‫و هنری)‪ ،‬حمید قبادی (مشاور معاون امور فرهنگی)‪ ،‬محمد اللهیاری (مدیر کل اداره کتاب و‬ ‫کتابخوانی)‪ ،‬علی شجاعی صائین (مدیرعامل موسسه خانه کتاب) و مصطفی امیدی (مدیرکل‬ ‫دفتر مطالعات و برنامه ریزی فرهنگی و کتاب خوانی) همواره از دست اندرکاران این نمایشگاه‬ ‫بوده اند‪ .‬هرچند سابقه فعالیت وصفی از برخی از این نام ها افزون و حتی مربوط به دوره های‬ ‫پیشین این وزارتخانه بوده است‪ .‬ضمن انکه او عالوه بر عضویت در شورای سیاست گذاری‬ ‫دوره های مختلف نمایشگاه بین المللی کتاب تهران‪ ،‬چندین سال است که مدیریت بخش‬ ‫بین الملل این نمایشگاه را نیز برعهده دارد‪ .‬مجموع اینها یعنی که ما در این بخش با نوعی ثبات‬ ‫مدیریت در عین حال پویا مواجه بوده ایم که ثمره اش رشد سال به سال این بخش از نمایشگاه‬ ‫بوده است؛ اتفاقی که معموال در رویدادهای فرهنگی کشور که عنوان بین المللی را هم یدک‬ ‫می کشند‪ ،‬کمتر شاهد بوده ایم‪ .‬وصفی خود نیز اهل کتاب و پژوهش و تطور در ان چیزهایی‬ ‫است که در خارج از مرزهای ما می گذرد‪ .‬از مطالعاتش روی نمایشگاه های فرهنگی سایر‬ ‫نقاط دنیا تا مثال سیری در اندیشه های «نومعتزلیان» که دو سال پیش در قامت کتابی حاصل‬ ‫گفت وشنود با چهره هایی چون نصر حامد ابوزید‪ ،‬عابد الجابری‪ ،‬محمد ارکون و حسن حنفی‪،‬‬ ‫چهار نفر از افراد برجسته این جریان‪ ،‬منتشر کرد‪.‬‬ ‫با او به عنوان عضو شورای سیاست گذاری و مدیر بخش بین الملل بیست وچهارمین نمایشگاه‬ ‫بین المللی کتاب تهران به گفت وگو نشستیم‪.‬‬ ‫اقای وصف��ی! ارزیابی ش��ما از چند دوره‬ ‫برگزاری نمایش��گاه بین المللی کتاب تهران‬ ‫به عن��وان بزرگ ترین روی��داد فرهنگی در‬ ‫منطقه خاورمیانه چیست؟‬ ‫‪l‬نمایش��گاه کتاب تهران در اس��تانه قرار گرفتن در‬ ‫ربع قرن تاریخ خود اس��ت‪ .‬اگر ما روند رو به رشد ان‬ ‫را ارزیاب��ی کنیم‪ ،‬این تاریخ حکای��ت از این دارد که‬ ‫اتفاق ویژه ای در این عرصه افتاده اس��ت‪ .‬در سال های‬ ‫اول شکل گیری نمایش��گاه کتاب تهران‪ ،‬تعداد اندکی‬ ‫از ناش��ران داخلی و خارجی در ان حضور داشتند و‬ ‫با زحمت زیادی تالش ش��د که ناش��ران خارجی در‬ ‫نمایشگاه کتاب تهران کتاب های خود را عرضه کنند‪.‬‬ ‫نگاه به ان روزها تا امروز که ما در بیس��ت وچهارمین‬ ‫نمایش��گاه کتاب تهران هستیم‪ ،‬داللت بر این دارد که‬ ‫نمایشگاه کتاب تهران با وجود همه مشکالت عادی ای‬ ‫که هر پدیده ای ممکن است در اجرا داشته باشد‪ ،‬یکی‬ ‫از بهتری��ن نمایش��گاه های بین المللی در س��طح دنیا‬ ‫و نه فقط در سطح خاورمیانه است‪.‬‬ ‫نمایش��گاه کتاب تهران را در حد دنیا برتر‬ ‫می دانید؟‬ ‫‪l‬من واژه خاورمیانه را برای این موضوع نمی پسندم‪،‬‬ ‫چون نمایش��گاه کتاب تهران‪ ،‬بزرگ ترین نمایش��گاه‬ ‫از نظ��ر حج��م مراجعه کننده و مخاطب اس��ت‪ .‬مدل‬ ‫نمایش��گاه کتاب ته��ران براس��اس مخاطب محوری‬ ‫طراحی شده و این مدل براساس نیازمندی های جامعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫و حتی مدیریت نمایشگاه را شرمنده می کنند‪ .‬ما کاری‬ ‫را انجام می دهیم که بتوانی��م اندکی از عالقه مندی به‬ ‫کتاب را در جامعه جوان پوشش دهیم‪ .‬ستاد نمایشگاه‬ ‫در قبال این اقبال ارزشمندی که از سوی جامعه نسبت‬ ‫به حوزه فرهنگ وجود دارد‪ ،‬تالش می کند که خدمتی‬ ‫اندک انجام دهد و امیدواریم در این راه موفق باشد‪.‬‬ ‫نمایش��گاه کتاب ته��ران برای رس��یدن به‬ ‫شرایط ارمانی باید چه اقداماتی انجام دهد؟‬ ‫‪l‬نباید هیچ وقت به وضع موجود رضایت دهیم‪ ،‬بلکه‬ ‫همیش��ه باید با توجه به افق های دوردس��ت تر تالش‬ ‫کنیم که وضع اینده بهتر از وضع موجود باشد‪ .‬حوزه‬ ‫فرهن��گ و عل��م و دانش نیز ذاتا حوزه ای پویاس��ت‪.‬‬ ‫بنابراین اگر نمایش��گاه کتاب تهران بخواهد همیش��ه‬ ‫تازگی داشته باش��د‪ ،‬باید ستادی فعال در رصد کردن‬ ‫ناش��ران فعال و اینکه چطور می توان مدیریت کرد تا‬ ‫نمایشگاه موفق باشد‪ ،‬وجود داشته باشد‪ .‬در سال های‬ ‫گذشته‪ ،‬اینکه ستاد اصلی نمایشگاه کتاب همیشه بعد‬ ‫از پایان یک دوره از نمایش��گاه‪ ،‬برای س��ال بعد برپا‬ ‫می ش��ود‪ ،‬دال بر این اس��ت که مدیریت نمایشگاه به‬ ‫این مس��اله توجه ویژه ای داشته است‪ .‬اگرچه یکی از‬ ‫نقیصه های قابل توجهی که برای نمایشگاه کتاب تهران‬ ‫داریم‪ ،‬نداش��تن یک فضای نمایشگاه دائمی است‪ .‬ما‬ ‫متاسفانه فضای مناس��ب را برای برپایی نمایشگاه در‬ ‫کش��ور نداریم‪ .‬البت��ه این نقیصه ب��ه وزارت فرهنگ‬ ‫و ارش��اد اس�لامی مربوط نیس��ت‪ ،‬وظیفه تامین این‬ ‫زیرس��اخت برعهده بخش دیگری است‪ .‬ما فقط باید‬ ‫در فرصت های کوتاه مدتی در س��ال‪ ،‬مهمان ان فضا‬ ‫باش��یم و بتوانیم بهترین فعالی��ت را برای محتوا انجام‬ ‫دهیم‪ .‬متاس��فانه نداش��تن این زیرس��اخت در کشور‪،‬‬ ‫انرژی زیادی را از مدیریت نمایشگاه می گیرد و صرف‬ ‫انرژی در بخش فیزیک نمایش��گاه باعث می شود که‬ ‫بخش��ی از انرژی الزمی که باید برای محتوا گذاش��ته‬ ‫ش��ود‪ ،‬در فضای فیزیکی و طراحی برای نمایش��گاه‬ ‫صرف شود‪.‬‬ ‫بر این اس��اس‪ ،‬ش��ما معتقدید که پتانسیل‬ ‫ب��رای برپایی نمایش��گاه دائمی در کش��ور‬ ‫وجود دارد؟‬ ‫‪l‬زیر عنوان نمایش��گاه دائمی کتاب‪ ،‬خیر‪ .‬با توجه به‬ ‫مطالعه های��ی که من در این ب��اره در عرصه بین المللی‬ ‫داش��ته ام‪ ،‬نمایشگاه هایی که به شکل دائمی برپا شوند‪،‬‬ ‫موف��ق نخواهند بود؛ اما اینکه ما س��الن های مجهز یا‬ ‫مجموعه نمایش��گاهی مجهزی را داش��ته باش��یم که‬ ‫بتوانن��د در دوره ه��ای مختلف پذیرای نمایش��گاهی‬ ‫ی در عرصه کتاب مانند نمایش��گاه بین المللی‬ ‫عموم�� ‬ ‫کتاب تهران و نمایشگاه های تخصصی در این عرصه‬ ‫باش��ند‪ ،‬زیرساختی اس��ت که به ان نیاز داریم و باید‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫ایرانی‪ ،‬بس��یار موفق عمل کرده است‪ .‬در هر جایی که‬ ‫نمایشگاه بین المللی کتاب بخواهد در ان برگزار شود‪ ،‬‬ ‫س��ه رکن دارد؛ مخاطب ‪ ،‬ناش��ر و مدیریت‪ .‬نمایشگاه‬ ‫کتاب تهران بر مبنای این سه رکن توانسته‪ ،‬زیرساخت‬ ‫مناس��بی را برای اینکه هر سال پررونق تر از سال های‬ ‫پیش��ین شود‪ ،‬ایجاد کند‪ .‬در س��ال های گذشته‪ ،‬تعداد‬ ‫ی در نمایش��گاه‬ ‫ناش��رها و حضور ناش��رهای خارج ‬ ‫کتاب تهران افزایش یافته است‪ .‬در بخش مخاطب نیز‬ ‫با توجه به جوان بودن جامعه ایرانی‪ ،‬نمایش��گاه کتاب‬ ‫تهران حساس��یت ویژه ای پیدا کرده اس��ت‪ .‬از همین‬ ‫رو‪ ،‬ناش��ران خارجی به حضور در ایران عالقه مندند‪،‬‬ ‫چون مخاطب جامعه ایرانی را بسیار پرجنب وجوش‬ ‫و عالقه من��د به حوزه دانش و کتاب می دانند‪ .‬بنابراین‬ ‫خیلی از ناش��رانی که در سطح اکادمیک و دانشگاهی‬ ‫کار می کنن��د‪ ،‬نمایش��گاه کت��اب ته��ران را یک��ی از‬ ‫نقاط عطف برای حضور تلقی می کنند‪.‬‬ ‫نمایشگاه کتاب در سطح داخلی و خارجی‬ ‫چه جایگاهی دارد و ایا از نظر تاثیرگذاری‬ ‫و نف��وذ در میان نخبگان ب��ه اهداف از قبل‬ ‫تعیین ش��ده برای برگزارکنندگان و مسئوالن‬ ‫رسیده است؟‬ ‫‪l‬به بخش دوم پرسش شما باید نخبگان پاسخ دهند‪.‬‬ ‫جامعه نخبه کش��ور جامعه ای اس��ت که اثار مکتوب‬ ‫دارد و عم��وم نخبگان کش��ور عالقه مند هس��تند که‬ ‫کتاب های شان به نمایش��گاه کتاب برسد‪ .‬ناشرانی که‬ ‫با نخبگان در ارتباط هس��تند‪ ،‬از چهارماه پیش از اغاز‬ ‫نمایشگاه‪ ،‬تالش گسترده ای را برای رساندن کتاب ها‬ ‫به نمایش��گاه کتاب انج��ام می دهند‪ .‬حج��م فعالیتی‬ ‫که ب��رای تدارک دیدن یک نمایش��گاه موفق حتی از‬ ‫س��وی بخش های خصوصی‪ ،‬به ویژه بخش هایی که با‬ ‫نخبگان در تماس هس��تند‪ ،‬انجام می ش��ود‪ ،‬حاکی از‬ ‫این اس��ت که نمایشگاه کتاب تهران بخش های مهمی‬ ‫ از نیازمندی های جامعه فرهنگی کش��ور را پوش��ش‬ ‫می دهد‪.‬‬ ‫در بخش بین المللی نیز می توان گفت‪ ،‬فضایی حدود‬ ‫‪24‬هزار مترمربع از نمایشگاه کتاب به حوزه بین المللی‬ ‫تعلق دارد‪ .‬حدود یک سوم کتاب های سه سال گذشته‬ ‫(‪ 2010 ،2009‬و ‪ )2011‬منتشرش��ده در دنی��ا عموما‬ ‫حتی پیش از انکه در دیگر کشورها به نمایش گذاشته‬ ‫ش��وند‪ ،‬ب��رای نخس��تین بار در منطق��ه خاورمیانه در‬ ‫نمایشگاه کتاب تهران ارائه می شوند و مراجعه کنندگان‬ ‫به نمایش��گاه می ایند که ای��ن عناوین جدید کتاب را‬ ‫ببینن��د‪ .‬این امر حاکی از ان اس��ت که م��ا در بخش‬ ‫بین الملل توانسته ایم اقدام ویژه ای انجام دهیم‪.‬‬ ‫بخش های مربوط به کش��ورها و نهادهای بین المللی‬ ‫در مجموعه فضای بین المللی نمایش��گاه کتاب تهران‬ ‫حاضر می شوند‪ ،‬این بخش شامل نمایندگان کشورهای‬ ‫فعال در عرصه نش��ر از شرق تا غرب دنیاست‪ ،‬مانند‬ ‫هن��د‪ ،‬مصر و لبنان که جزو س��ه حوزه بس��یار فعال‬ ‫هستند‪ ،‬به مسکو و حتی چین تا حوزه اروپا و امریکا‬ ‫نیز می توان اشاره کرد‪.‬‬ ‫اینها حوزه های فعال نش��ر در دنیا هستند که همه در‬ ‫نمایش��گاه کتاب تهران حضور دارند‪ .‬در کش��ورهای‬ ‫اط��راف ما که می گویند نمایش��گاه بین المللی برگزار‬ ‫می کنند‪ ،‬ش��اید فضای نمایش��گاه پنج ه��زار مترمربع‬ ‫باش��د‪ ،‬در حالی که فضای بخش خارجی نمایش��گاه‬ ‫کتاب تهران ‪25‬هزار مترمربع است‪ .‬این مساحت به جز‬ ‫بخش های داخلی و فرهنگی نمایش��گاه کتاب تهران‬ ‫است‪.‬‬ ‫کدام حس��ن های نمایش��گاه کت��اب تهران‬ ‫معایب این نمایشگاه را می پوشاند؟‬ ‫‪l‬مهم ترین حس��ن نمایشگاه کتاب‪ ،‬حضور مخاطبان‬ ‫است که هر روز فوج فوج به نمایشگاه کتاب می ایند‬ ‫نباید هیچ وقت به‬ ‫وضع موجود رضایت‬ ‫دهیم‪ ،‬بلکه همیشه‬ ‫باید با توجه به‬ ‫افق های دوردست تر‬ ‫تالش کنیم که‬ ‫وضع اینده بهتر از‬ ‫وضع موجود باشد‪.‬‬ ‫حوزه فرهنگ و علم‬ ‫و دانش نیز ذاتا‬ ‫حوزه ای پویاست‬ ‫دس��تگاه های ذی ربط اقدامات الزم را در این زمینه‬ ‫انجام دهند‪ .‬نمایش��گاه های تخصصی در کشور ما‬ ‫و به خصوص در تهران با چالش روبه رو هس��تند‪.‬‬ ‫شاید استان تهران با وجود اینکه در خیلی از موارد‬ ‫احس��اس می شود از استان های دیگر جلوتر است‪،‬‬ ‫در بحث نداش��تن سالن های نمایش��گاهی بزرگ‪،‬‬ ‫نسبت به برخی استان ها عقب تر باشد و هنوز اقدام‬ ‫بایسته ای در این زمینه انجام نشده است‪.‬‬ ‫در ابتدای س��خنان خ��ود به این موضوع‬ ‫اشاره کردید که هر پدیده ای با مشکالتی‬ ‫عادی روبه روس��ت‪ ،‬این مش��کالت در‬ ‫بح��ث برگزاری نمایش��گاه کتاب تهران‬ ‫کدام اند و با چه الگویی می توانند برطرف‬ ‫شوند؟‬ ‫‪l‬مهم تری��ن بخ��ش ای��ن مش��کالت‪ ،‬نداش��تن‬ ‫زیرساخت فضای نمایشگاهی است‪ .‬از همین رو‪،‬‬ ‫مجبور هستیم بخش��ی از نمایشگاه کتاب تهران را‬ ‫در س��ازه های پیش س��اخته برپا کنیم‪ .‬این سازه ها‬ ‫موج��ب می ش��وند که تهوی��ه مناس��بی در فضای‬ ‫نمایش��گاه نداش��ته باش��یم‪ .‬وقتی امکانات تهویه ‬ ‫مناسب در سالن ها وجود نداشته باشد‪ ،‬طبیعی است‬ ‫بازدیدکننده کتاب که باید روی کتاب ها تمرکز کند‪،‬‬ ‫پس از اندکی گردش در سالن ها احساس سرگیجه‬ ‫پیدا کند‪ .‬بخشی از این موضوع به دلیل نبود گردش‬ ‫هوا به شکل مناسب است و همچنین وجود گرد و‬ ‫غبارهای معلق ک��ه در تپه های عباس اباد و به ویژه‬ ‫مصالی تهران کم نیس��ت‪ .‬بیشتر ناش��رانی که در‬ ‫بخش شبس��تان مصال مس��تقرند‪ ،‬از گرد و غبارها‬ ‫فاصل��ه دارند‪ ،‬ولی گرد و غبارها در دیگر بخش ها‬ ‫وج��ود دارد و هر روز بای��د کتاب ها را تمیز کنند‪.‬‬ ‫فضای شبستان مصال نیز با مشکل راه نیفتادن تهویه‬ ‫روبه روس��ت که این موضوع به ما به عنوان مهمان‬ ‫مربوط نیس��ت و به مدیریت مصال مربوط است و‬ ‫باید فکری کنند تا بازدیدکنندگانی که از استان های‬ ‫مختلف به نمایش��گاه کت��اب می این��د‪ ،‬از فضای‬ ‫نمایشگاه بتوانند در بهترین شرایط استفاده کنند‪.‬‬ ‫در سال های گذش��ته‪ ،‬انتقادهایی درباره‬ ‫نمایشگاه کتاب مطرح شده که تنها یکی‬ ‫از انها‪ ،‬فضای نمایشگاه است که شما هم‬ ‫به ان اش��اره کردید‪ .‬دیدگاه شما درباره‬ ‫دیگر انتقادهای مطرح ش��ده در این زمینه‬ ‫چیست؟‬ ‫‪l‬باید دید که انتقادکننده در چه موقعیتی احساس‬ ‫کرده که باید انتقادی را مطرح کند‪ .‬مدیریت موفق‪،‬‬ ‫مدیریتی اس��ت که خ��ود را در موقعیت افراد قرار‬ ‫دهد‪ ،‬از ان منظر نگاه و س��پس ارزیابی کند که ایا‬ ‫انتقاد منطقی بوده یا خیر‪ .‬اگر انتقاد در یک نسبتی‪،‬‬ ‫از منط��ق برخوردار بود‪ ،‬حتم��ا تا جایی که ممکن‬ ‫است باید برای حل ان تالش کند‪.‬‬ ‫شما در دوره های مختلف نمایشگاه کتاب‬ ‫حضور داشته اید‪ .‬ایا انتقادهایی را که در‬ ‫سال های گذشته بیشتر به انها اشاره شده‬ ‫است‪ ،‬وارد نمی دانید؟‬ ‫‪l‬انتقاده��ای واردش��ده ب��ه نمایش��گاه می توانند‬ ‫نمایش��گاه کت��اب تهران را هر س��ال بهت��ر کنند‪.‬‬ ‫مدیریت نمایش��گاه کتاب از انتقاد استقبال می کند‪.‬‬ ‫در این راس��تا‪ ،‬امسال در حوزه بین الملل نمایشگاه‬ ‫کتاب‪ ،‬مدیریتی را برای رس��یدگی به ش��کایت ها‬ ‫ش��کل دادی��م و تابلوهای مختلفی ب��ه این منظور‬ ‫نصب شده اس��ت و اگر کسی از مدیریت یا ناشر‬ ‫(ناش��ر از ناش��ر یا خریدار از ناشر) شکایت داشته‬ ‫باش��د‪ ،‬ما از ان اس��تقبال می کنیم‪ .‬مدیریت موفق‪،‬‬ ‫مدیریتی است که از انتقادها استقبال کند‪g .‬‬ ‫‪55‬‬ ‫مروری بر سه گانه داستانی برگزیده جایزه شهید غنی پور‬ ‫نوشتن با ریشه ها‬ ‫علیرضا بهرامی‬ ‫‪8‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫‪56‬‬ ‫یوس��ف علیخانی حاال به چهره ای جاافتاده در‬ ‫عرصه فرهنگ و ادب این مملکت تبدیل شده است که‬ ‫بسیاری با نام و اثار یا حتی خود او اشنایی دارند‪ .‬برخی‬ ‫این اشنایی را به دلیل وجهه روزنامه نگاری او به دست‬ ‫اورده اند‪ ،‬برخی از منظر فعالیت گسترده اینترنتی اش‪،‬‬ ‫برخی به دلیل ناشر شدنش و حتی برخی هم از منظر‬ ‫رفیق بازی و دوست گرایی! اما بسیاری هم این اشنایی‬ ‫را از طریق نوع خاص زبان اثار سه اثر داستانی او دارند‬ ‫که ما نیز در این مقال بیشتر از همین منظر به بررسی‬ ‫نکته هایی درباره سه گانه او می پردازیم و درنهایت هم‬ ‫طرح پیشنهادهایی برای ادامه مسیر‪.‬‬ ‫سه گانه علیخانی رفته رفته شکل گرفت؛ زمانی که او‬ ‫خبرنگار بود و نش��ر افق مجموعه داستان «قد م بخیر‬ ‫مادرب��زرگ من بود» را از او منتش��ر ک��رد‪ .‬این اثر در‬ ‫جشنواره روستا برگزیده ویژه شد و نامزد جایزه کتاب‬ ‫سال هم بود‪ .‬پس از چند سال‪ ،‬انتشارات نگاه مجموعه‬ ‫داس��تان دیگ��ری را از علیخانی با نام «اژدهاکش��ان»‬ ‫منتشر کرد که تقدیر شدنش در نخستین دوره جایزه‬ ‫جالل ال احمد که البته اثر برگزیده معرفی نکرد‪ ،‬ان را‬ ‫به چاپ بعدی رساند‪ .‬این اثر جزو نامزدهای دوره ای‬ ‫از جایزه گلش��یری هم بود؛ در س��الی که این جایزه‬ ‫هم به دالیلی اثر برگزیده ای معرفی نکرد‪ .‬س��رانجام‬ ‫زمانی که این نویس��نده دیگر با کنار گذاشتن فعالیت‬ ‫مطبوعاتی‪ ،‬خود ناشر شده بود‪ ،‬همراه با چاپ مجدد‬ ‫دو اثر قبلی اش در انتشارات اموت‪ ،‬سومین مجموعه‬ ‫داس��تانش را با همان حال و هوا و با نام «عروس بید»‬ ‫منتشر کرد؛ کتابی که عالوه بر نامزدی در جایزه کتاب‬ ‫فصل‪ ،‬برگزیده دور اخیر جایزه شهید حبیب غنی پور‬ ‫هم ش��د‪ .‬اینها یعن��ی کارنامه ای پرب��ار و البته توام با‬ ‫خوش اقبالی برای یک نویسنده جوان‪.‬‬ ‫یکی از نقاط تمایز و ویژگی های خاص اثار علیخانی‬ ‫تاکنون‪ ،‬در زبان و رویکرد داستانی ان به سمت ان چیزی‬ ‫است که به صورت نشانی‪ ،‬از ان به عنوان ادبیات روستا‬ ‫یاد می شود‪ .‬این داس��تان نویس از این طریق توانسته‬ ‫به نوع��ی خاص نگاری کند‪ .‬او مبدع این راه نیس��ت‬ ‫و همین حاال هم تنها کس��ی نیس��ت که به این شیوه‬ ‫داستان می نویسد‪ ،‬اما بی شک به دلیل انکه نویسندگان‬ ‫در این طریق بسیار اندکند‪ ،‬توانسته بدین گونه‪ ،‬به نوعی‬ ‫متفاوت نویسی دست یابد؛ ان هم در روزگاری که بسیاری‬ ‫برای متفاوت نویسی و بعضا دیده شدن‪ ،‬به انچه نویسندگی‬ ‫در فضاهای پسامدرن و انتزاعی می شناسیم‪ ،‬روی می اورند‪.‬‬ ‫تاکید نویسنده ما به حدی است که اگرچه امروز می گوییم‬ ‫می َلک نام روستایی است که یوسف علیخانی در ان متولد‬ ‫ش��ده است‪ ،‬ممکن اس��ت با تالش و توجه او به جایی‬ ‫بینجامد که بگوییم‪ ،‬یوسف علیخانی‪ ،‬زاده روستای می َلک‬ ‫است‪ .‬به هر حال‪ ،‬این رویکرد بی شک به دست نمی امد‪،‬‬ ‫اگر وابستگی عمیقی در وجود نویسنده‪ ،‬به روستای زادگاه‬ ‫و ابا و اجدادی اش وجود نداشت‪ .‬به گواهی اثار علیخانی‪،‬‬ ‫می َلک یکی از روستاهای ناحیه الموت در منطقه کوهستانی‬ ‫رو به سرس��بزی شمال کشور‪ ،‬در نزدیکی قزوین است‪.‬‬ ‫درواقع این روستا که بسیاری از ساکنان سال های گذشته‬ ‫ان اکن��ون جالی وطن کرده اند‪ ،‬هنوز در ذهن علیخانی‪،‬‬ ‫زنده‪ ،‬خرم و پویا و بدون خرابی اس��ت که زندگی در ان‬ ‫جریان دارد و البته مردمش ساده دالنی هستند که پایتخت‬ ‫جهانش��ان قزوین است‪ .‬خود این واقعیت‪ ،‬فرصتی برای‬ ‫نویسنده به وجود اورده که منحصر به فرد است و البته منتج‬ ‫از حس��ی است که بسیاری از ما به روستاهای پدری مان‬ ‫نداری��م و طبعا نمی توانیم از ان بهره جوییم‪ .‬فرصتی که‬ ‫عالوه بر ایجاد امکان استفاده از یک دایره واژگانی بزرگ‬ ‫متعلق به منطقه ای که زبانش در تاریخ کهن این سرزمین‬ ‫ریش��ه دارد‪ ،‬امکان تصویرس��ازی های بکری را به وجود‬ ‫می اورد که ع�لاوه بر ایجاد تصاویر زیبا در ذهن‪ ،‬امکان‬ ‫مانور نویس��نده را در فضاهایی اوهامی و خیال الود پدید‬ ‫می اورد‪.‬‬ ‫یوسف علیخانی‪ ،‬از این طریق به شانس دیگری هم دست‬ ‫یافته و ان‪ ،‬گریز از ممیزی اس��ت‪ .‬درواقع او در حوزه ای‬ ‫می نویسد که کمتر با نگاه های بازدارنده مواجه می شود و‬ ‫ن را می یابد که اسب خیالش را‬ ‫به همین دلیل فرصت ای ‬ ‫ره��ا کند تا در صحرایی فراخ بتازد که نه تنها هیچ مانعی‬ ‫بر س��ر راه ان قرار نمی گیرد‪ ،‬بلکه تش��ویق هم می شود‪.‬‬ ‫این یعنی انکه نویسنده می تواند از حداکثر انچه ممکن‬ ‫است‪ ،‬بهره جوید و هرچه را در درون ذهنش می چرخد‪،‬‬ ‫به بیرون تراوش دهد‪ .‬اتفاقا این گریز از ممیزی‪ ،‬نه تنها از‬ ‫منظر فیلترهای رسمی‪ ،‬که نزد نگاه های طیف نگر نیز ایجاد‬ ‫می شود؛ و البته این می تواند نشان از یک وحدت گرایش‬ ‫ت و گرایش هایی متفاوت باش��د‪ ،‬یا نشان دهنده‬ ‫در ذهنی ‬ ‫تناقض هایی که پیرامون ما را فرا گرفته اند‪ .‬شاید نتیجه همین‬ ‫تناقض هاست که اتفاقا جایزه ال احمد که به اژدهاکشان‬ ‫او توج��ه نش��ان داده‪ ،‬عروس بی��دش را که قطعا از‬ ‫بسیاری لحاظ اثری موفق تر است‪ ،‬نادیده می گیرد‪ .‬از‬ ‫س��وی دیگر‪ ،‬همین اثر عالوه بر یک جایزه دولتی در‬ ‫زمان دولت نهم‪ ،‬مورد توجه جایزه هوشنگ گلشیری‬ ‫نیز واقع می شود‪ .‬همچنین در حالی که اثر نخست او‬ ‫که ب ه مراتب از تجربه کمتری در پس خود برخوردار‬ ‫بوده است‪ ،‬نامزد کتاب سال می شود‪ ،‬ولی عروس بید‬ ‫که از پش��توانه تجربی و حرفه ای بسیار بیشتری سود‬ ‫جسته‪ ،‬حتی برگزیده کتاب فصل هم نمی شود که الاقل‬ ‫از ان طریق نامزد کتاب سال بشود‪ .‬ازسوی دیگر‪ ،‬جایزه‬ ‫شهید حبیب غنی پور‪ ،‬عروس بیدی را برمی گزیند که‬ ‫کتاب قبلی نویسنده ان‪ ،‬منتخب جایزه گلشیری بوده‬ ‫است‪.‬‬ ‫البته در برشماری برخی از دالیل این تشویق ها که بعضا‬ ‫فضایی برای انتشار اثر بعدی را برای نویسنده به ارمغان‬ ‫اورده اند‪ ،‬عالوه بر ویژگی های مضمونی‪ ،‬احساس��ی‬ ‫اس��ت که برخی به این گونه اثار دارند و شاید در پس‬ ‫ذهن خود پرداختن به فرهنگ عامه یا صرف پرداختن‬ ‫به امامزاده ها را به معنای گرایش مذهبی در فرهنگ و‬ ‫ادبیات فرض می کنند‪ .‬این در حالی است که بی شک‪،‬‬ ‫پرداختن به چنین فضاها و مصادیق‪ ،‬نوعی ایرانی گرایی‬ ‫و وطن دوستی اس��ت و البته گرایش های مذهبی نیز‬ ‫چیزی جدا از تاریخ و فرهنگ هیچ سرزمینی نیست‪.‬‬ ‫به رغم همه این مسائل‪ ،‬علیخانی بیش از هرچیز به زبان‬ ‫داستان های خود توجه داشته که با توجه به رویکرد او‪،‬‬ ‫به شدت می تواند خوانشی دشوار را در پی استفاده از‬ ‫زبان و نثری سخت‪ ،‬برای خواننده به وجود بیاورد‪ .‬او‬ ‫اما با دقت و هوشمندی خود که ناشی از سال ها فعالیت‬ ‫رس��انه ای در حوزه ادبیات و فرهنگ می تواند باشد‪،‬‬ ‫حتی به رغم بی وفایی به زبان منطقه بومی محل داستان‪،‬‬ ‫زبانی س��لیس را به کار گرفته اس��ت که در صورت‬ ‫تمایل خواننده‪ ،‬به راحتی می تواند ارتباط برقرار کند و‬ ‫به پاورقی های مفصل و ازاردهنده نیز در توضیح نام ها‬ ‫و مفهوم های مورد استفاده از داستان نیاز ندارد‪ .‬هم اکنون‬ ‫داس��تان هایی با همین حال و هوا نوشته می شوند که‬ ‫بعضا به اندازه خود داس��تان‪ ،‬صفحات کتاب را برای‬ ‫پاورقی های متعدد و مفصلشان سیاه می کنند‪.‬‬ ‫ام��ا با وجود همه این مطالب‪ ،‬نکته دیگری که در کار‬ ‫علیخانی دیده می شود ‪ -‬نویس��نده ای که چه در کار‬ ‫نش��ر و چه اظهارات اخیر خود بر عامه پسندنویسی‬ ‫تاکید ویژه ای دارد ‪ -‬مس��اله قصه است‪ .‬واقعیت این‬ ‫است که نویسنده مورد بحث ما شاید انقدر به وجود‬ ‫دیگر داستان هایش مشغول بوده که در برخی از انها از‬ ‫اهمیت جذابیت قصه غافل شده و گاه داستان هایش در‬ ‫حد یک روایت قابل تفسیرند‪ .‬به همین دلیل عالوه بر‬ ‫انکه توجه بیشتر این نویسنده در اثار اتی اش به اهمیت‬ ‫قصه ضروری به نظر می رس��د‪ ،‬این پرس��ش به وجود‬ ‫می اید که با توجه به موفقیت نسبی اثار علیخانی‪ ،‬در‬ ‫صورت کم توجهی اش به این مهم‪ ،‬این گونه نوش��تن‬ ‫و خل��ق اثارش تا کی می تواند پتانس��یل الزم را برای‬ ‫موفقیت داشته باشد؟ ضمن انکه ایا از یوسف علیخانی‬ ‫نمی توانیم متوقع باشیم که یک رمان را در همین حال‬ ‫و هوا نوشته و منتشر کند؟ هرچند ممکن است برخی‬ ‫تصور کنند که رمان نویس��ی در مسیر فعالیت ادبی او‬ ‫نقطه پایانی بر اینگونه نوش��تن می تواند باشد‪ ،‬به نظر‬ ‫نگارنده این س��طور‪ ،‬اتفاقا با دقت و تالش نویسنده‪،‬‬ ‫می تواند خود اغازگر خلق اثاری دیگر و ش��اید یک‬ ‫سه گانه رمان از او باشد‪g .‬‬ ‫کتاب ها و چهره ها‬ ‫کتاب هایی برای بزرگ ترین جشن فرهنگی‬ ‫ترجمه کاوی بهاءالدین خرمشاهی‬ ‫بهاءالدی��ن خرمش��اهی کتاب‬ ‫«ترجمه کاوی» را منتشر می کند‪.‬‬ ‫این کتاب که در ‪ 500‬صفحه و‬ ‫قطع وزیری در اخرین مراحل‬ ‫تولی��د و چاپ به س��ر می برد‪،‬‬ ‫درباره مس��ائل ترجمه عربی و‬ ‫انگلیسی به فارسی نوشته شده‬ ‫و توسط نشر ناهید به چاپ می رسد و سعی دارد در‬ ‫نمایشگاه کتاب امسال حضور یابد‪ .‬او همچنین کتاب‬ ‫دیگری درباره فرهنگ واژگان دانشگاهی و اکادمیک‬ ‫را با همکاری س��یامک عاقلی در دس��ت تهیه دارد‪.‬‬ ‫کتاب «ق��ران و فرهنگ عامه» نیز از خرمش��اهی در‬ ‫مرحل��ه پایان��ی غلط گیری اس��ت و توس��ط نش��ر‬ ‫پژوهش��گاه فرهن��گ و اندیش�� ه اس�لامی به چاپ‬ ‫می رس��د‪ .‬تجدید چ��اپ کتاب ه��ای «حافظ نامه» و‬ ‫«کلیات س��عدی» خرمش��اهی از س��وی انتش��ارات‬ ‫دوس��تان نیز از اخرین رویداده��ای کتابی مربوط به‬ ‫اوست‪.‬‬ ‫ایران در شعر معاصر تاجیکستان‬ ‫کتاب «ایران در ش��عر معاصر‬ ‫تاجیکس��تان» نوشته علی اصغر‬ ‫شعردوست‪ ،‬س��فیر جمهوری‬ ‫اسالمی ایران در تاجیکستان‪ ،‬با‬ ‫ویرایش حسن قریبی‪ ،‬از سوی‬ ‫انتش��ارات علم��ی و فرهنگی‬ ‫منتش��ر شده اس��ت‪ .‬این کتاب‬ ‫نمونه ای از ش��عر چند دهه گذش��ته تاجیک به شمار‬ ‫می اید و خواننده گلچینی از ش��عر معاصر تاجیک را‬ ‫پی��ش چش��م دارد؛ گزی��ده ای که به منظ��ور تکمیل‬ ‫پژوهش��ی که پیش از این با عنوان چش��م انداز شعر‬ ‫معاصر تاجیک پیش��کش اهل فرهنگ ش��ده ‪ -‬و در‬ ‫ایران و تاجیکستان‪ ،‬اهالی فرهنگ با دیده اقبال بدان‬ ‫نگریس��ته اند ‪ -‬فراهم امده اس��ت‪ .‬ش��اعران معاصر‬ ‫تاجیکس��تان در کت��اب «ای��ران در ش��عر معاص��ر‬ ‫تاجیکس��تان» به زبان فارس��ی‪ ،‬تصویری از سرزمین‬ ‫فرهنگ پرور ایران در برابر چشم جان خواننده ترسیم‬ ‫می کنن��د ک��ه گوی��ی خود اکن��ون جزئ��ی از همین‬ ‫سرزمین اند و خواننده در این اثر با نام و شعر شاعران‬ ‫در قالب های گوناگون یکصد س��ال اخیر تاجیکستان‬ ‫اش��نا می شود‪ .‬کتاب با ش��مارگان ‪ 2000‬نسخه و در‬ ‫‪ 384‬صفحه منتشر شده است‪.‬‬ ‫زن در ادبیات معاصر بررسی شد‬ ‫محم��ود اکرامی ف��ر کتاب��ی با‬ ‫عنوان «سیمای اجتماعی زن در‬ ‫شعر معاصر» منتشر می کند‪ .‬در‬ ‫این کتاب با بررسی و بازخوانی‬ ‫ش��عر هفت نف��ر از ش��اعران‬ ‫تاثیرگذار معاصر سعی شده که‬ ‫ن��وع نگاه و نگرش بخش��ی از‬ ‫فریبا وفی با «همه افق» در نمایشگاه کتاب‬ ‫مجموع��ه داس��تان «همه افق»‬ ‫فریبا وفی هم��راه با کتاب های‬ ‫پیش��ین این داس��تان نویس در‬ ‫نمایش��گاه کتاب تهران عرضه‬ ‫می شود‪ .‬مجموعه اخیر‪ ،‬هشت‬ ‫داس��تان را درب��ر می گی��رد که‬ ‫بیشتر مضمونی اجتماعی دارند‪.‬‬ ‫عالوه بر این‪ ،‬رمان «ماه کامل می ش��ود» که به تازگی‬ ‫در نشر مرکز منتشر ش��ده است و کتاب های پیشین‬ ‫این نویس��نده مانند مجموعه داستان «در راه ویال» و‬ ‫رمان ه��ای «پرند ه م��ن»‪« ،‬ترالن»‪« ،‬روی��ای تبت» و‬ ‫ «رازی در کوچه ها» در نمایشگاه ارائه می شوند‪.‬‬ ‫اثر جدید فیتز جرالد در نمایشگاه کتاب‬ ‫اثری دیگر از نویس��نده رمان‬ ‫«گتس��بی بزرگ » در نمایشگاه‬ ‫کتاب تهران عرضه می شود‪ .‬در‬ ‫واقع سهیل سمی که از مدت ها‬ ‫پی��ش‪ ،‬ترجم��ه رم��ان «زیبا و‬ ‫ملع��ون» اثر فیتز جرال��د را به‬ ‫انتشارات ققنوس سپرده است‪،‬‬ ‫اخی��را ب��ا دریاف��ت مج��وز نش��ر ای��ن اث��ر ان را‬ ‫در بیس��ت و چهارمین نمایشگاه کتاب تهران عرضه‬ ‫خواهد کرد‪ .‬این رم��ان مانند دیگر اثار جرالد‪ ،‬پخته‬ ‫ش��دن جوان های رمانتیک و خام را در بس��تر جامعه ‬ ‫امریکایی بیان می کند و نش��ان می دهد که چگونه از‬ ‫انها توهم زدایی شده و به واقعیت های زندگی امریکا‬ ‫وارد می ش��وند‪ .‬این اثر و دیگر اث��ار فیتز جرالد‪ ،‬در‬ ‫واقع س��وگنامه ای است برای پایان دوران رمانتیک و‬ ‫شروع دورانی که فقط واقعیت های سرکوب گر دارد‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫مخالفان رژیم قذافی در کشور مردان‬ ‫مه��دی غبرای��ی ب��ا ترجمه و‬ ‫انتشار رمان «در کشور مردان»‪،‬‬ ‫یک نویسنده لیبیایی را در ایران‬ ‫معرفی می کند‪ .‬این رمان اولین‬ ‫رمان «حش��ام مطر»‪ ،‬نویس��نده‬ ‫جوان لیبیایی است که به مسائل‬ ‫کش��ور لیبی می پ��ردازد‪ .‬راوی‬ ‫این رمان بچه ‪9‬س��اله ای است که بیشتر زندگی خود‬ ‫را ب��ا مادرش می گذراند؛ چ��ون پدرش مرد تجارت‬ ‫است و به کش��ورهای مختلف سفر می کند‪ .‬پدر این‬ ‫پسر از مخالفان رژیم قذافی است و دستگیر می شود‪.‬‬ ‫راوی ای��ن رمان‪ ،‬داس��تان پدر و م��ادرش و غم ها و‬ ‫حس��رت ها و مسائل کشور خود را روایت می کند و‬ ‫در این رم��ان از تمثیل ش��هرزاد به خوبی اس��تفاده‬ ‫می کن��د و از انج��ا ک��ه پدر حش��ام مط��ر در لیبی‬ ‫مفقوداالثر شده است‪ ،‬رمان گویا سرگذشت خود او‬ ‫ه��م هس��ت‪ .‬ترجمه این کتاب در نش��ر کتابس��رای‬ ‫تندیس منتشر می شود‪.‬‬ ‫مط��ر هم اکن��ون مقیم امریکا و انگلس��تان اس��ت و‬ ‫طهران‪ ،‬خیابان جمهوری‬ ‫مجموعه شعر «طهران‪ ،‬خیابان‬ ‫جمهوری» س��روده سیداحمد‬ ‫حسینی منتش��ر شد‪ .‬این کتاب‬ ‫مجموعه ‪ 94‬ش��عر ازاد ش��اعر‬ ‫اس��ت که روایت عاش��قانه و‬ ‫اجتماع��ی دارد و ب��ا مقدم��ه ‬ ‫احم��د نادم��ی در ش��مارگان‬ ‫‪ 1500‬نسخه توسط انتشارات هنر و رسانه اردیبهشت‬ ‫ب��ه چاپ رس��یده اس��ت‪ .‬احم��د حس��ینی پیش تر‪،‬‬ ‫مجموعه غزل «چس��بی به نام زخم» را منتش��ر کرده‬ ‫اس��ت‪ .‬همچنین به همت او و برخی شاعران دیگر‪،‬‬ ‫گزیده غزل دهه ‪ 80‬منتشر می شود‪ .‬در این انتولوژی‪،‬‬ ‫‪ 370‬ش��اعر هر ک��دام با پنج غزل حض��ور دارند که‬ ‫عموما متولدان بین سال های ‪ 1353‬تا ‪ 1370‬هستند و‬ ‫غزل ه��ا از لحاظ موض��وع‪ ،‬تمام عناوین را ش��امل‬ ‫می ش��ود‪ .‬مقدم��ه کتاب را ه��م محمدعل��ی بهمنی‬ ‫می نویس��د ک��ه در این مقدم��ه توضیحات��ی درباره‬ ‫اتفاقات و جریان های غزل در دهه های ‪ 70‬و ‪ 80‬داده‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫رونمایی از دیوان ابن حسام خوسفی‬ ‫دی��وان ابن حس��ام خوس��فی‬ ‫به کوش��ش مرادعل��ی واعظی‪،‬‬ ‫عضو هی��ات علمی دانش��گاه‬ ‫بیرجند‪ ،‬منتش��ر ش��د‪ .‬در این‬ ‫دیوان همه اش��عار ابن حسام به‬ ‫جز خاوران نامه گنجانده ش��ده‬ ‫است‪ .‬ابن حسام خوسفی اولین‬ ‫ش��اعری است که ‪ 80‬درصد ش��عرهایش به منقبت‪،‬‬ ‫توصیف و مدح اهل بیت (ع) مربوط است‪ .‬شعرهای‬ ‫این دیوان ش��امل قصیده‪ ،‬غ��زل‪ ،‬ترکیب بند و رباعی‬ ‫اس��ت‪ .‬ای��ن دیوان به هم��ت حوزه هنری اس��تان و‬ ‫همکاری اداره کل فرهنگ و ارش��اد اسالمی‪ ،‬سازمان‬ ‫میراث فرهنگی و گردشگری و نهادهای استان منتشر‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫تحصی�لات خود را هم در این کش��ورها انجام داده‬ ‫است‪.‬‬ ‫شعر معاصر نسبت به زن‪ ،‬تبیین‪ ،‬بازخوانی انتقادی و‬ ‫تش��ریح ش��ود‪ .‬برای انجام این کار پژوهش��ی‪ ،‬اثار‬ ‫ش��اعرانی چون نیما یوش��یج‪ ،‬مهدی اخ��وان ثالث‪،‬‬ ‫سهراب سپهری‪ ،‬پروین اعتصامی و چند شاعر دیگر‬ ‫مورد بررسی قرار گرفته است‪ .‬در این اثر سعی شده‬ ‫ب��ه نقش و جایگاه زن در ش��عر معاص��ر‪ ،‬طرز نگاه‬ ‫زیبایی شناس��انه مدرن به زن و تفاوت ان با بالغت و‬ ‫زیبایی شناسی کالسیک پرداخته شود‪.‬‬ ‫ریشه در عطش‬ ‫مجموع��ه ش��عر «ریش��ه در‬ ‫عطش» س��روده حس��ن اسدی‬ ‫(ش��بدیز) منتش��ر ش��د‪ .‬ای��ن‬ ‫مجموع��ه در ‪ 198‬صفح��ه با‬ ‫ش��عرهایی همچون‪« :‬ش��راب‬ ‫چش��م تو»‪« ،‬یلدایی»‪« ،‬پروای‬ ‫جن��ون»‪« ،‬ب��ه ابرویت قس��م»‪،‬‬ ‫«ص��دف عش��ق»‪« ،‬دری��ا به دری��ا می رس��د»‪« ،‬بهار‬ ‫خاطره ها»‪« ،‬ساقی عرفان»‪« ،‬ساغر تابندگی»‪« ،‬به بادم‬ ‫مس��پار» و «ت��ا چ��ه پی��ش ای��د»‪ ،‬هم��راه اس��ت‪.‬‬ ‫«ریش��ه در عطش» که شعرهایی از ان به محمدرضا‬ ‫ش��فیعی کدکن��ی و علیرض��ا طبایی تقدیم ش��ده‪ ،‬با‬ ‫شمارگان ‪ 2000‬نسخه از سوی انتشارات فصل پنجم‬ ‫به چاپ رسیده است‪g .‬‬ ‫‪57‬‬ ‫انتخاب عجیب‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫‪58‬‬ ‫گزارشی از پشت پرده انتخاب مربیان تیم های ملی فوتبال‬ ‫‪1‬‬ ‫کسی حرف انها را باور نمی کند‬ ‫هن��وز از ت�لاش عب��اس ترابی��ان ب��رای اینکه‬ ‫کارلوس کی روش را متقاعد کند به البی هتل المپیک‬ ‫بیای��د و با علیرضا منصوری��ان مالقات کند‪ ،‬دو هفته‬ ‫نمی گذرد‪ .‬مرد پرتغالی که تا کنون چند بار اتاق خود‬ ‫را تغییر داده اس��ت‪ ،‬ان روزها احتماال در اتاق ‪125‬‬ ‫بود‪.‬ترابیان س��عی داشت او را راضی کند که مالقات‬ ‫دوس��تانه ای با منصوریان داشته باشد‪ ،‬اما این تالش‬ ‫بی نتیجه ماند‪.‬‬ ‫ترابی��ان هر چه تالش کرد کی روش رضایت نداد که‬ ‫حتی برای لحظاتی به البی هتل بیاید و با مربی جوانی‬ ‫که می خواس��ت از دل این جلسه دوستانه به نیمکت‬ ‫س��رمربیگری تیم امید برسد گفت وگو کند‪.‬همه چیز‬ ‫روش��ن بود؛ منصوریان در معادالت مربیگری برای‬ ‫تیم های ملی جایی نداشت‪.‬‬ ‫اما این جایگاه به مرور و با بیشتر شدن فشار برخی‬ ‫از اهالی فدراس��یون ایجاد ش��د‪ .‬حتی گفته می شود‬ ‫کی روش در واکنش به ش��دت گرفتن فشارها برای‬ ‫پذیرفتن س��رمربیگری منصوری��ان در تیم امید گفته‬ ‫بود‪« :‬من قائل به تعامل دوطرفه هس��تم‪ ،‬اما تصمیم‬ ‫نهایی را خودم می گیرم‪».‬‬ ‫منصوریان در معادالت‬ ‫مربیگری برای تیم های ملی‬ ‫جایی نداشت‪ .‬اما این جایگاه‬ ‫به مرور و با بیشتر شدن فشار‬ ‫برخی از اهالی فدراسیون‬ ‫ایجاد شد‪ .‬حتی گفته می شود‬ ‫کرش در واکنش به شدت‬ ‫گرفتن فشارها برای پذیرفتن‬ ‫سرمربیگری منصوریان در‬ ‫تیم امید گفته بود‪« :‬من قائل‬ ‫به تعامل دوطرفه هستم‪،‬‬ ‫اما تصمیم نهایی را خودم‬ ‫می گیرم‪».‬ش‬ ‫همکاری با کرش‬ ‫قرار اس��ت کارلوس کی روش‪ ،‬علیرضا منصوریان را‬ ‫در هدایت تیم ملی امید همراهی کند و برفعالیت های‬ ‫این مربی جوان نظارت داش��ته باش��د‪ .‬این شاید تنها‬ ‫بخ��ش امیدوارکننده در تصمیمات مس��ئوالن فوتبال‬ ‫کش��ور باشد‪ .‬توجه و حضور فعال کی روش در کنار‬ ‫منصوریان می تواند بخش��ی از مشکالت موجود در‬ ‫تی��م امید را کاهش بدهد اما این تصمیم برای صعود‬ ‫به رقابت های المپیک کافی نیست‪.‬‬ ‫مس��ئولیت اصلی هدایت تیم مل��ی امید ایران بر عهده‬ ‫مربی اس��ت که تا کنون هیچ تجربه روش��نی در یک‬ ‫تورنمنت مهم و قابل توجه بین المللی نداش��ته است‪.‬‬ ‫منصوری��ان حتی زمان کافی ب��رای انتخاب بازیکنان‬ ‫مورد نظر خودش‪ ،‬انتخاب روش و سیستم مناسب یا‬ ‫شناخت حریفان در اختیار نخواهد داشت‪.‬‬ ‫ابراهیم اش��تیانی تنها کس��ی اس��ت که ب��ا صراحت‬ ‫در خصوص موضوع انتخ��اب منصوریان اظهار نظر‬ ‫روشنی داشته است‪.‬‬ ‫پی��ش از این برخ��ی از اهالی فوتب��ال تلویحا تاکید‬ ‫نموده ان��د که مربیگری در تی��م امید برای منصوریان‬ ‫زود است اما اش��تیانی با صراحت در این خصوص‬ ‫گفت‪« :‬کسی که قرار است مربی تیم ملی امید باشد‪،‬‬ ‫ابت��دا باید مربیگری در رده های مختلف را طی کرده‬ ‫باش��د و مراحل پیشرفت را پله پله بگذراند‪ ،‬ارزوی‬ ‫م��ن‪ ،‬صع��ود تیم ملی ب��ه المپیک لندن اس��ت‪ ،‬ولی‬ ‫به عنوان یک کارش��ناس بی ط��رف می گویم که برایم‬ ‫کامال روشن است که این اتفاق نخواهد افتاد‪».‬‬ ‫اش��تیانی همچنین با بیان اینکه از ابتدا هم می دانستم‬ ‫ورزش‬ ‫منصوریان‪ :‬مربی ش��دن من بازتاب های مثبتی‬ ‫داشته است‬ ‫در حال��ی که رئیس فدراس��یون فوتبال موضوع کنار‬ ‫گذاش��تن منصوری��ان از مربیگ��ری تیم امی��د را در‬ ‫ص��ورت عملکرد ضعیف رد نمی کند‪ ،‬این س��رمربی‬ ‫تی��م ملی فوتبال امید اس��ت که ب��ا اطمینان خاصی‬ ‫درباره ماندنش سخن می گوید‪.‬منصوریان در واکنش‬ ‫به انتقاد ها گفته اس��ت‪« :‬تمام دوره های مربیگری در‬ ‫رده ه��ای ‪ C، B، A‬را در ایران گذرانده ام‪ .‬در خارج‬ ‫از کشور هم ‪ 45‬روز میهمان باشگاه های سالزبورگ‪ ،‬‬ ‫هامب��ورگ و اودینزه بودم و تمرین های این تیم ها را‬ ‫زیر نظ��ر گرفتم‪ .‬همچنین مش��غول رایزنی از طریق‬ ‫چهار دهه ناکامی‬ ‫در حقیق��ت ب��ا گذش��ت چه��ار ده��ه از ناکام��ی‬ ‫ فوتب��ال ایران��ی در صعود به رقابت ه��ای المپیک و‬ ‫شکس��ت های پیاپی تیم ه��ای ملی امی��د در مراحل‬ ‫مقدماتی این مسابقات‪ ،‬این انتظار وجود داشت که با‬ ‫برنامه ریزی منظم و متفاوت تدارک الزم برای صعود‬ ‫به دور نهایی بزرگ ترین رویداد ورزش��ی جهان در‬ ‫ای��ن دوره صورت پذیرد‪ ،‬اما این ارزوی دور و دراز‬ ‫همچنان محقق نشده و این بار هم دور از دسترس به‬ ‫نظر می رس��د‪ .‬موضوع لزوم توجه به زیرساخت های‬ ‫فوتب��ال‪ ،‬برنامه ریزی بلند مدت و علمی در راس��تای‬ ‫س��اماندهی فوتبال پایه کشور‪ ،‬تش��کیل تیم های پایه‬ ‫قدرتمند ملی و در نهایت شکل گیری تیمی قدرتمند‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫کسی حرف انها را باور نمی کند‬ ‫هفتم اردیبهش��ت ماه تاریخ خوشحال کننده ای برای‬ ‫علیرضا منصوریان است‪ .‬او از سوی فدراسیون فوتبال‬ ‫به عنوان س��رمربی جدید تیم فوتبال امید انتخاب شد‬ ‫و یک روز بعد کارلوس کی روش رسما او را معرفی‬ ‫کرد‪ .‬جالب تر اینکه مس��ئوالن فدراسیون فوتبال رای‬ ‫مثبت رئیس س��ازمان ورزش را نیز درباره منصوریان‬ ‫به دس��ت اورده بودن��د‪ .‬علیرضا منصوریان س��ابقه‬ ‫بازی در تیم ملی و باش��گاه اس��تقالل را دارد‪ ،‬در تیم‬ ‫پاس همدان تجربه سرمربیگری را پشت سر گذاشت‬ ‫که با ناکامی همراه بود‪.‬‬ ‫در دوران حضور افش��ین قطبی در تیم ملی به عنوان‬ ‫س��رمربی‪ ،‬دستیار وی بود‪ .‬او همچنین در دیدار ایران‬ ‫مقابل روس��یه سرمربیگری تیم ملی را برای اولین بار‬ ‫تجربه کرد‪ .‬او اگر چه در دوران بازیگری نمره قبولی‬ ‫به خود می دهد اما در دوره مربیگری هرگز نمی توان‬ ‫کارنامه اش را درخشان دانست‪ .‬با این حال فدراسیون‬ ‫فوتبال اصرار دارد که انتخاب وی را به درخواس��ت‬ ‫ش��خص کی روش منتس��ب کند؛ نکته ای که حداقل‬ ‫اهالی فوتبال تا کنون ان را باور نکرده اند‪ .‬فدراس��یون‬ ‫فوتبال حاال در ش��رایط سختی به س��ر می برد‪ .‬انگار‬ ‫کمتر کس��ی اظهارات فدراسیون نش��ینان را در مورد‬ ‫منصوریان باور می کند‪.‬‬ ‫یکی از دوس��تانم هس��تم ت��ا بتوانم ی��ک هفته کنار‬ ‫ارسن ونگر باش��م و تمرین های ارس��نال را ببینم‪».‬‬ ‫س��رمربی تی��م امی��د با تاکی��د بر اینکه وی توس��ط‬ ‫کی روش انتخاب ش��ده‪ ،‬خاطرنشان کرده است‪« :‬این‬ ‫انتخاب توسط کی روش صورت گرفت‪ .‬ما یک گروه‬ ‫هستیم و کی روش در راس ان قرار دارد‪ ».‬منصوریان‬ ‫گفته اس��ت‪« :‬تا جایی که می دان��م به صورت قطعی‬ ‫س��رمربی تیم امید ش��دم و قراردادم با فدراسیون تا‬ ‫پس از مس��ابقات المپیک ‪ 2012‬لن��دن خواهد بود‪».‬‬ ‫وی ادامه داد‪« :‬خوش��بختانه ط��ی همین چند روزی‬ ‫که حکم سرمربیگری من به امضا رسیده بازتاب های‬ ‫مثبتی را ش��اهد بوده ام که امیدوارم این فضا در اینده‬ ‫نیز حاکم باشد‪.‬‬ ‫ش��ک ن��دارم ک��ه در این راه س��خت ب��ه حمایت‬ ‫پیشکس��وتان‪ ،‬قهرمانان و به خصوص رس��انه ها نیاز‬ ‫دارم و تقاض��ای م��ن از تمام��ی انها این اس��ت که‬ ‫همچون سالیان قبل و دورانی که به عنوان ورزشکار‬ ‫در خدمت کش��ورم بودم حمایت��م کنند‪ ».‬منصوریان‬ ‫با اش��اره به برنامه بلند مدت خود برای تیم ملی امید‬ ‫تصریح کرده است‪« :‬طبق هماهنگی های به عمل امده‬ ‫با سرمربی تیم ملی بزرگس��االن برنامه ای سه ساله را‬ ‫ب��رای حضور تیم ملی امی��د در بازی های المپیک و‬ ‫اس��یایی اینچئون تنظیم کرده ایم که ب��ه زودی ارائه‬ ‫خواهد شد‪».‬‬ ‫و شایس��ته برای صعود به مس��ابقات المپیک انقدر‬ ‫تکراری و کلیشه ای شده که تکرار مجدد ان بی نتیجه‬ ‫ب��ه نظر می رس��د‪ .‬اما نکته قابل توجه این اس��ت که‬ ‫تک��رار صدب��اره این مکررات نی��ز در عمل حاصلی‬ ‫نداشته و همچنان رویکرد مسئوالن ورزش و فوتبال‬ ‫کشور نسبت به موضوع تیم امید و رقابت های فوتبال‬ ‫المپیک تغییر نمی کند‪.‬‬ ‫تیم امید و مس��ابقات فوتبال مقدماتی المپیک هرگز‬ ‫اولویت و دغدغه اصلی مسئوالن فوتبال کشور نبوده‬ ‫و تدارک الزم برای این رقابت ها نیز با حداقل توجه‬ ‫و س��رمایه گذاری الزم ص��ورت می پذی��رد‪ .‬پیش از‬ ‫ای��ن در انتخاب مربیان تیم مل��ی امید هم بارها دیده‬ ‫شده که مس��ئوالن یا به دنبال گزینه های ارزان قیمت‬ ‫و درجه چن��دم خارجی بوده اند یا به س��راغ مربیان‬ ‫داخلی رفته اند ک��ه در ان مقطع زمانی بیکار بوده اند‬ ‫و اصطالحا اس��ان ترین گزینه ممک��ن برای حصول‬ ‫تواف��ق و اغاز همکاری به ش��مار می رفتند‪ .‬مربیانی‬ ‫همچون محمد مایلی کهن و غالم پیروانی که به رغم‬ ‫شایستگی و س��ابقه درخشان در فوتبال کشور هرگز‬ ‫گزینه های مناس��بی برای صعود به المپیک محسوب‬ ‫نمی شدند‪.‬‬ ‫دوره های گذشته مسابقات مقدماتی المپیک در چهار‬ ‫دهه تلخ و پر از ناکامی با شکس��ت به پایان رسید و‬ ‫تیم فوتبال المپیک ایران بارها مقابل تیم های متوسط‬ ‫و حت��ی درجه چندم اس��یا از جمله لبن��ان و بحرین‬ ‫شکس��ت خورد تا رویای صعود به المپیک همچنان‬ ‫محقق نش��ود‪ ،‬اما این همه شکس��ت برای عبرت از‬ ‫گذشته کافی نبوده و نیست‪.‬‬ ‫‪59‬‬ ‫کی روش مس��ئولیت تیم امی��د را نمی پذیرد‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«همین که س��رمربی پرتغالی تی��م ملی‪ ،‬منصوریان را‬ ‫به عنوان س��رمربی تیم ملی انتخاب کرده اس��ت‪ ،‬در‬ ‫واقع مس��ئولیت این تیم را بر عهده او گذاشته است‪.‬‬ ‫ک��ی روش عمال نمی تواند روی تی��م امید هم تمرکز‬ ‫کند چ��ون تمرک��زش روی تیم ملی بزرگس��االن و‬ ‫لیگ برتر اس��ت‪ .‬در کل باید بگویم هیچ کس با یک‬ ‫قرار داد‪ ،‬مسئولیت دو تیم را نمی پذیرد‪».‬‬ ‫فرصت یک ماهه‬ ‫علیرض��ا منصوریان ی��ک ماه پیش از اغاز مس��ابقات‬ ‫مقدماتی المپیک به عنوان سرمربی تیم امید انتخاب شده‬ ‫است و باید در همین فاصله کوتاه برای تقابل با حریفان‬ ‫اماده شود‪.‬‬ ‫طبق برنامه اعالم شده دور دوم از رقابت های مقدماتی‬ ‫المپیک از ‪ 13‬تا ‪ 22‬خرداد امس��ال برگزار می ش��ود و‬ ‫طبق برنامه تیم ملی امید کشورمان باید به مصاف تایلند‪،‬‬ ‫ازبکس��تان‪ ،‬ویتنام و اردن برود‪ .‬تیم امی��د ایران در ‪13‬‬ ‫خرداد باید در استادیوم بین المللی امان به مصاف اردن‬ ‫برود‪.‬‬ ‫دومین مس��ابقه تیم امید برابر ویتنام برگزار می ش��ود و‬ ‫س��ومین بازی مقابل تایلند انجام خواهد شد‪ .‬شاگردان‬ ‫منصوریان در اخرین مس��ابقه برابر ازبکستان به میدان‬ ‫می روند‪ .‬اماده سازی یک تیم جوان با مربی جوانش تنها‬ ‫یک ماه به طول می انجامد‪ ،‬البته منصوریان پیش از پایان‬ ‫مس��ابقات لیگ نمی تواند بازیکنان تیمش را در اختیار‬ ‫داشته باش��د و طبیعتا با این شرایط زمان کمتری برای‬ ‫ورود به مس��ابقات پیدا می کند‪ .‬این در حالی است که‬ ‫پیش از این گفته می ش��د تیم امی��د باید با برنامه ریزی‬ ‫بلند مدت و فرصت چند ماهه جهت ورود به رقابت های‬ ‫مقدماتی اماده شود‪.‬‬ ‫اخرین خبرها حاکی از ان است که مسئوالن فدراسیون‬ ‫قصد دارند ق��رارداد بلندمدتی را با علیرضا منصوریان‬ ‫منعقد کنند‪g .‬‬ ‫پاسخ رئیس فدراسیون فوتبال به منتقدان منصوریان و محمدی‬ ‫انها فقط دنبال اسم و رسم‬ ‫خودشان هستند‬ ‫مصطفی تاجیک‬ ‫‪ 2‬اگر چه انتخاب علیرضا منصوریان و اکبر محمدی‬ ‫حرف و حدیث های فراوانی را به همراه داشته‪ ،‬اما این باعث نمی شود‬ ‫که علی کفاشیان از این نفرات دفاع نکند‪ .‬رئیس فدراسیون فوتبال‬ ‫ضمن اشاره به سوابق این مربیان تاکید می کند که منتقدان انتخاب های‬ ‫کی روش به دنبال اسم و رسم خودشان هستند‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫‪60‬‬ ‫اقای کفاش��یان! انتخاب منصوریان به عنوان سرمربی تیم امید و امید نمازی به‬ ‫عنوان دستیار کی روش و همچنین انتخاب اکبر محمدی به عنوان سرمربی تیم‬ ‫فوتبال جوانان انتقادات زیادی را به همراه داشته است‪.‬‬ ‫‪l‬خب ما از نظرات مختلف استقبال می کنیم‪.‬‬ ‫اما از قرار معلوم فقط استقبال می کنید‪ ،‬اما چندان اهمیتی به این انتقادها نمی دهید‪.‬‬ ‫‪l‬ببینید‪ ،‬نفراتی که انتخاب شده اند مورد تایید کی روش هستند‪ .‬این نفرات سرمایه های‬ ‫فوتبال ایران هس��تند و باید به انها فرصت داد تا در عرصه های مهم توانایی های ش��ان را‬ ‫نشان بدهند‪.‬‬ ‫اما خیلی از نفرات دیگر هم در فوتبال ایران وجود دارند که بیش��تر از این نفرات‬ ‫می توانند به تیم های ملی کمک کنند‪.‬شما این طور فکر نمی کنید؟‬ ‫‪l‬قطعا همین طور اس��ت‪ .‬به همین دلیل تاکید می کنم که این امکان وجود دارد‬ ‫که این نفرات تغییر کنند‪.‬‬ ‫این حرف شما یک نوع حرکت رو به جلو است یا عقب نشینی فدراسیون‬ ‫در واکنش به انتقادها؟‬ ‫‪l‬هیچ کدام‪ .‬منظور من این بود که با گذشت زمان و اجرای توان فنی شان‬ ‫ممکن اس��ت با نظر کی روش این نفرات اضافه یا کم شوند که در اینده‬ ‫همه چیز مشخص می شود‪ .‬در واقع می خواهم بگویم ماندن یا رفتن از تیم‬ ‫امید به عملکرد فنی این اقایان بستگی دارد‪ .‬اما به نظرم باید در بعضی موارد‬ ‫به کی روش مهلت بدهیم‪ .‬زیرا نفرات انتخاب شده با هماهنگی و نظر این‬ ‫مربی پرتغالی بوده است‪ .‬قطعا با گذشت زمان وی بیشتر حوزه ها را می شناسد‪،‬‬ ‫با نفرات اشنا می شود و می تواند تصمیمات بهتری هم اتخاذ کند‪.‬‬ ‫ام��ا خیلی از اهال��ی فوتبال معتقدند مربی��ان تیم های ملی در رده ه��ای جوانان و امید به‬ ‫کارلوس کی روش تحمیل شده اند‪ .‬نظر شما چیست؟‬ ‫‪l‬هرگز این طور نیس��ت‪ .‬من این موضوع را تکذیب می کنم و از رسانه ها می خواهم به این مسائل‬ ‫دامن نزنند‪ .‬همه مربیان انتخاب ش��ده هم مدرک باالیی دارند و هم س��ابقه خوبی داش��ته اند‪ .‬ش��اید‬ ‫بعضی ها با س�لایق خاص خودش��ان این نفرات را مناس��ب ندانند اما ما کاری به س�لایق افراد نداریم‬ ‫زیرا این مربیان سرمایه های ما هستند‪ .‬به منتقدان‪ ،‬رسانه ها و کارشناسان پیشنهاد می دهم اگر روی نفرات‬ ‫انتخاب ش��ده اعتراض دارند نام نفرات مد نظرش��ان را به ما اعالم کنند‪ .‬اگر به نظر ش��ما منصوریان خوب‬ ‫نیست جایگزینش را به ما اعالم کنید‪.‬‬ ‫این حرف را جدی می گویید یا نوعی کنایه است؟‬ ‫‪l‬م��ن اهل کنایه نیس��تم‪ .‬اما یک موض��وع وجود دارد‪ .‬چون انهای��ی که به این نفرات اعت��راض دارند دنبال‬ ‫اسم و رسم هستند‪ ،‬این برای فوتبال خوب نیست‪g .‬‬ ‫رئیس کمیته اموزش در دفاع از انتخاب های فدراسیون فوتبال‬ ‫ محصص‪ :‬همیشه‬ ‫از جوان ها دفاع می کنم!‬ ‫‪ 3‬مرتضی محصص‪ ،‬رئیس کمیته اموزش فدراسیون فوتبال در گفت وگو با مثلث تمام‬ ‫سعی خود را به کار گرفت که از انتخاب های جنجال برانگیز کارلوس کی روش دفاع کند‪ .‬وی‬ ‫می گوید‪« :‬من طرفدار جوانگرایی هستم و پای این فلسفه ام ایستاده ام‪».‬‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫اق��ای محصص! به مح��ض اینکه فردی‬ ‫س��رمربی یکی از تیم های ملی می ش��ود‬ ‫شما در مقام دفاع برمی ایید و می گویید‬ ‫او موف��ق خواه��د ش��د‪ .‬در صورتی که‬ ‫باره��ا پیش بینی ش��ما نادرس��ت بوده و‬ ‫اتفاقا ان مربی عملکرد قابل دفاعی به جا‬ ‫نگذاشته است‪.‬‬ ‫‪ l‬ش��ما برای این حرفتان مص��داق بیاورید تا‬ ‫بتوانیم در فضایی منطقی با هم صحبت کنیم‪.‬‬ ‫ش��ما در مورد مربیان قبلی تیم ملی مثل‬ ‫عل��ی دای��ی و افش��ین قطبی دس��ت به‬ ‫پیش بینی زدید‪ .‬در روزهای گذش��ته باز‬ ‫هم درباره منصوری��ان گفتید که به طور‬ ‫حتم او موفق خواهد شد‪ .‬چرا؟‬ ‫‪ l‬م��ن از منصوریان دفاع نکردم‪ .‬حق با ش��ما‬ ‫اس��ت‪ .‬من همواره از مربیان ج��وان دفاع کرده ام؛‬ ‫از حمید اس��تیلی‪،‬علی دایی و مربیانی که به نظرم‬ ‫باید این فرصت را به انه��ا بدهیم که توانایی های‬ ‫خودش��ان را نش��ان بدهند‪ .‬در حال حاضر عده ای‬ ‫از دای��ی انتقاد می کنند اما م��ن از او دفاع می کنم‪.‬‬ ‫چرا؟ چون مربی جوانی است و باید به او فرصت‬ ‫بدهیم که طرز تفکرش در پرس��پولیس را نهادینه‬ ‫کن��د‪ .‬من همیش��ه از جوان ها دف��اع می کنم‪ .‬برای‬ ‫ش��ما یک مثال می زنم‪ .‬مگر غیر از این اس��ت که‬ ‫المان ها در دو دوره مهم تیم ملی فوتبال کشورشان‬ ‫را به دس��ت دو مربی جوان به نام های رودی فولر‬ ‫و یورگن کلینزمن سپردند‪ .‬انها جوانگرایی کردند‬ ‫و انقدر از س��رمایه های فوتبال کشورش��ان خوب‬ ‫حمای��ت کردند که مردم المان نیز در نهایت برای‬ ‫تیم کلینزمن دست زدند‪ .‬تیم او در جام جهانی ‪2006‬‬ ‫المان ناکام بود‪ ،‬اما تماش��اگران المانی برای ان تیم و‬ ‫مربی اش دس��ت زدند‪ .‬مثال دیگ��ری هم در این باره‬ ‫وجود دارد که نش��ان می ده��د دنیای مدرن فوتبال به‬ ‫جوانگرایی روی اورده است‪ .‬شما به بوندسلیگا نگاه‬ ‫کنید‪ .‬میانگین سنی مربیان شاغل در بوندسلیگا را در‬ ‫نظر بگیرید‪ .‬متوجه می شوید که چقدر به جوانگرایی‬ ‫اهمیت می دهند‪.‬‬ ‫ش��ما کلینزم��ن را ب��ا منصوریان مقایس��ه‬ ‫می کنید؟ از این گذشته ما فدراسیونی داریم‬ ‫که هرگز از این سرمایه ها به خوبی حمایت‬ ‫نک��رده و در مواقع بحران��ی انها را مقصر‬ ‫اصلی ناکامی ها نش��ان داده است‪ .‬برکناری‬ ‫دایی یادتان هست؟‬ ‫‪ l‬وقت��ی م��ن از جوانگرایی دف��اع می کنم بالطبع‬ ‫مدیری��ت توانمند نی��ز اهمیت خاصی پی��دا می کند‪.‬‬ ‫مدیری��ت فوتبال ما باید بیاموزد ک��ه به مربیان جوان‬ ‫اعتماد کند و حتی در مواقع بحرانی هم سایه حمایت‬ ‫خود را برندارد‪ .‬سال هاس��ت که م��ا به طور مداوم از‬ ‫انتخ��اب مربیان ج��وان انتقاد می کنیم‪ .‬ای��ا این انتقاد‬ ‫س��ودی به حال ما داشته است‪ .‬مسئوالن کنفدراسیون‬ ‫فوتبال اس��یا به طور مرتب از ضرورت تغییر ش��رایط‬ ‫فوتبال کشورها سخن می گویند و به فدراسیون فوتبال‬ ‫کش��ورهای مختلف توصیه می کنند که شرایط بهتر و‬ ‫حرفه ای تری را در فوتبال کشورشان ایجاد کنند‪.‬‬ ‫اما این ش��ائبه وجود دارد که شما به دلیل‬ ‫حضور در فدراسیون فوتبال از انتخاب های‬ ‫جنجال برانگی��ز کارلوس ک��ی روش دفاع‬ ‫می کنید‪.‬‬ ‫‪ l‬واقع��ا نمی دان��م چرا این ذهنی��ت به وجود‬ ‫امده است‪ .‬من رابطه ویژه ای با منصوریان ندارم که‬ ‫بخواه��م از او دفاع کنم‪ .‬ضمن اینکه من اهل دفاع‬ ‫کورکورانه نیس��تم‪ .‬قبول دارم که بازی در تیم ملی‬ ‫مالک خوبی نیست که ما بگوییم ان فرد در عرصه‬ ‫مربیگ��ری هم موفق خواهد بود‪ .‬اما باالخره ما چه‬ ‫زمانی می خواهیم به سرمایه های فوتبال کشورمان‬ ‫فرصت بدهیم؟‬ ‫منصوریان کارنامه قابل دفاعی در عرصه‬ ‫مربیگری نداشته است‪.‬‬ ‫‪ l‬نمی ت��وان درباره مربیگری یک فرد این طور‬ ‫قضاوت کرد‪ .‬در واقع استانداردی وجود ندارد که‬ ‫بگوییم این مربی چون تا حاال نتایج خوبی به دست‬ ‫نیاورده از این به بعد هم ناکام خواهد بود‪ .‬در حال‬ ‫حاضر مورینیو اصال در اللیگا شرایط خوبی ندارد‪.‬‬ ‫او فصل خوبی را در اللیگا پشت س��ر نگذاشت اما‬ ‫ایا می توانیم بگوییم گواردیوال از او بهتر اس��ت؟‬ ‫من این طور فکر نمی کنم‪ .‬چون همین گواردیوالی‬ ‫برنده ش��اید در تیمی مثل رئال مادرید یک بازنده‬ ‫ب��ود و بر عکس مورینیو در بارس��لونا یک برنده‪.‬‬ ‫می خواهم بگویم ش��رایط یک تیم خیلی به مربی‬ ‫کمک می کند‪ .‬حاال م��ا می توانیم برای منصوریان‬ ‫و محمدی در رده های پایه شرایط خوبی را فراهم‬ ‫و ب��ه انها کمک کنیم یا بر عکس می توانیم انها را‬ ‫تخریب و برای همیش��ه از مربیگری دلسرد کنیم‪.‬‬ ‫اکبر محمدی دفعه قبل شکس��ت خورد اما ایا باید‬ ‫وی را همیشه یک مربی بازنده بدانیم‪ .‬به نظرم این‬ ‫منطقی نیست‪.‬‬ ‫ام��ا تضمینی هم وجود ندارد که بگوییم‬ ‫ما با این فرد حتما به موفقیت می رس��یم‪.‬‬ ‫نه؟‬ ‫‪ l‬مس��اله من حمایت از مربیان جوان است‪ .‬ما‬ ‫بای��د برای یک بار هم که ش��ده ای��ن جرات را به‬ ‫خرج بدهیم که به مربیان جوانمان اعتماد کنیم‪ .‬این‬ ‫درست است که منصوریان تجربه زیادی ندارد اما‬ ‫ما می توانیم در کنار او یک مشاور بادانش خارجی‬ ‫اس��تفاده کنیم تا به او کم��ک کند‪ .‬من امیدوارم در‬ ‫بازی حس��اس تیم امی��د کش��ورمان مقابل عراق‬ ‫منصوریان بتواند گوش��ه ای از هوش و اس��تعداد‬ ‫خود را نشان دهد تا منتقدانش بیشتر به او فرصت‬ ‫خودنمای��ی بدهند‪ .‬مطمئن هس��تم که ما از به کار‬ ‫گرفتن مربیان جوان هیچ وقت ضرر نمی کنیم‪.‬‬ ‫به من اجازه می دهید قانع نشوم؟‬ ‫‪( l‬می خندد) هیچ اش��کالی ن��دارد‪ .‬من به نظر‬ ‫شما احترام می گذارم‪g.‬‬ ‫‪61‬‬ ‫منصوریان گزینه بزرگ سرمربیگری تیم امید بود؟‬ ‫این امیدهای ماست که می رود‬ ‫محمدجواد پاینده‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫‪62‬‬ ‫‪4‬‬ ‫فوتب��ال ملی ایران برای اش��تباه ب��زرگ دیگری‬ ‫اماده می ش��ود‪ .‬بی برنامگی و تصمیمات خلق الس��اعه‬ ‫فدراس��یون فوتبال ایران همچن��ان ادامه دارد و این بار‬ ‫علیرض��ا منصوریان نق��ش اول این س��ریال را بازی‬ ‫می کند؛ چهره ای که در دوران بازیگری اش قابل دفاع‬ ‫ام��ا در دوره مربیگری اش جای دفاع باقی نگذاش��ته‬ ‫اس��ت‪ .‬س��وال اول در خصوص انتخ��اب منصوریان‬ ‫ب��ه زمان این انتخ��اب بازمی گردد‪ .‬اگ��ر حتی از نگاه‬ ‫مسئوالن فدراس��یون فوتبال منصوریان گزینه مناسب‬ ‫و تاثیرگ��ذاری در تیم المپیک به ش��مار می رود‪ ،‬برای‬ ‫س��اختن تیم خودش و حضور در مسابقات مقدماتی‬ ‫چ��ه زمانی در اختیار خواهد داش��ت؟ ایا در فرصت‬ ‫کوتاه باقیمانده مربی جدید می تواند به شناخت الزم از‬ ‫بازیکنان جوان تیمش دست پیدا کند و با برنامه ریزی‬ ‫بلند مدت به رقابت های مقدماتی گام بگذارد؟‬ ‫منصوریان در حالی سرمربی تیم ملی المپیک شده که‬ ‫پی��ش از این نام مجید جاللی ب��ه عنوان گزینه اصلی‬ ‫مطرح شده بود‪ .‬باید پرسید چه نقطه مشترکی در سابقه‬ ‫و پیشینه حتی در سبک کاری این دو مربی وجود دارد‬ ‫که مسئوالن فدراسیون فوتبال با عبور از نام جاللی و با‬ ‫توجه به پاسخ منفی این مربی به سراغ منصوریان جوان‬ ‫رفته اند؟ علیرضا منصوریان‪ ،‬ستاره سال های نه چندان دور‬ ‫فوتبال ملی و باشگاهی ایران با سابقه کوتاه مدت حضور‬ ‫در فوتبال الم��ان در دوره بازیگری به افتخارات بزرگی‬ ‫دس��ت یافته و یکی از محبوب ترین بازیکنان در تاریخ‬ ‫باشگاه استقالل به شمار می رود‪ ،‬اما دوره مربیگری این‬ ‫مربی جوان محدود به حضور کوتاه مدت و ناموفق روی‬ ‫نیمکت تیم پاس همدان و همچنان همراهی افشین قطبی‬ ‫در ناکامی ه��ای این مربی همراه با تیم ملی بزرگس��االن‬ ‫فوتبال ایران بوده اس��ت‪ .‬منصوریان البت��ه ‪ 90‬دقیقه در‬ ‫ش��رایطی که هنوز مربی برای تیم ملی پیدا نشده بود به‬ ‫عنوان سرمربی مقابل روسیه روی نیمکت تیم بزرگساالن‬ ‫نشست‪.‬‬ ‫قرار اس��ت مربیان جوان و با س��ابقه ارزنده ای همچون‬ ‫منصوریان با کس��ب تج��ارب و حض��ور در دوره های‬ ‫مربیگری و کالس های اموزش��ی اینده ساز فوتبال ایران‬ ‫باش��ند‪ ،‬اما ایا به بهانه ایجاد تجربه مناسب برای مربیان‬ ‫جوان می توان تیم فوتبال المپیک ایران را قربانی کرد؟‬ ‫حضوردرمسابقاتمقدماتیالمپیککهسخت ترینازمون‬ ‫فوتبال ملی ایران در چهار دهه گذشته بوده و همواره ختم‬ ‫به شکست و ناکامی شده است میدان مناسبی برای کسب‬ ‫تجربه به شمار می رود؟ به نظر می رسد در انتخاب گزینه ها‬ ‫و اتخاذ تصمیمات سرنوشت ساز فوتبال ملی کشور هیچ‬ ‫منطق و توجیه معقول و روشنی وجود ندارد‪.‬‬ ‫منصوریان جانشین بزرگ پیروانی؟‬ ‫ابتدا قرار بود غالمحس��ین پیروانی این مس��ئولیت را‬ ‫بر عهده داشته باشد‪ ،‬هرچند انتخاب این مربی باسابقه‬ ‫برای تیم المپیک و مسابقات مقدماتی رقابت های لندن‬ ‫‪ 2012‬نیز منطقی به نظر نمی رسید‪ .‬پیروانی به رغم سابقه‬ ‫درخش��ان و قابل قبول در فوتبال داخلی و ساختن تیم‬ ‫جوانی همچون مقاومت شیراز هرگز تجربه بین المللی‬ ‫قابل توجهی نداش��ته ک��ه بتواند در رقابت س��خت با‬ ‫کش��ورهای مدعی فوتبال اس��یا‪ ،‬ای��ران را به المپیک‬ ‫ی فدراسیون فوتبال در‬ ‫برس��اند اما مطابق معمول ناکام ‬ ‫رس��یدن به یک مربی صاحب ن��ام و با تجربه منجر به‬ ‫انتخاب نزدیک ترین گزینه داخلی ممکن ش��د‪ .‬مطابق‬ ‫معمول باز هم مسئوالن فوتبال کشور اهمیت بازی های‬ ‫اس��یایی را بیش از مسابقات مقدماتی المپیک دانستند‬ ‫و باز هم حاضر نش��دند تیم امید ب��ا ترکیب بازیکنان‬ ‫زیر ‪ 21‬سال که در مسابقات مقدماتی المپیک به میدان‬ ‫می رود در بازی های اسیایی حاضر شود تا حداقل این‬ ‫مس��ابقات تدارک خوبی برای صعود ب��ه رقابت های‬ ‫المپیک باشد‪ .‬باز هم تیم امید با همه توان‪ ،‬بدون توجه‬ ‫به مسابقات مقدماتی المپیک و با حضور بازیکنانی که‬ ‫نمی توانند در ان رقابت ها حاضر باشند راهی مسابقات‬ ‫اسیایی شد و البته باز هم با ناکامی به کشور بازگشت‬ ‫تا حضور در بازی های اس��یایی هیچ حاصل و سودی‬ ‫برای فوتبال پایه کشور نداشته باشد‪ .‬حاال و در فاصله‬ ‫کوتاه باقیمانده تا اغاز مسابقات مقدماتی المپیک ‪2012‬‬ ‫لندن علیرضا منصوریان به عنوان جانشین غالمحسین‬ ‫پیروانی در تیم امید انتخاب ش��ده تا طلس��م صعود به‬ ‫المپی��ک را بش��کند‪.‬ایا علیرضا منصوریان جانش��ین‬ ‫بزرگ غالمحسین پیروانی بود؟ همان مربی بزرگی که‬ ‫فدراسیون مرتب از ان سخن می گفت‪.‬‬ ‫سرنوشت ستاره های دهه ‪70‬‬ ‫مس��یر حرکت مربیان جوان و سرشناس فوتبال کشور‬ ‫که در دهه هفتاد س��تارگان فوتبال ملی ایران به ش��مار‬ ‫می رفتند کامال مشابه و موازی است‪ .‬علی دایی‪ ،‬حمید‬ ‫استیلی‪ ،‬افشین پیروانی و علیرضا منصوریان تقریبا مسیر‬ ‫مشابهی را در پیش گرفته اند و البته به نتیجه مشابهی نیز‬ ‫دست یافته اند‪.‬بر خالف روش معمول و متعارف فوتبال‬ ‫که بازیکنان بزرگ برای تبدیل ش��دن به مربیان بزرگ‪،‬‬ ‫حرک��ت ارام در یک مس��یر منطق��ی را دنبال می کنند‪،‬‬ ‫در ای��ران بازیکنان و س��تاره های ب��زرگ می خواهند از‬ ‫کوتاه ترین مس��یر ب��ه بزرگ ترین اهداف دس��ت یابند‪.‬‬ ‫س��تاره های مل��ی فوتبال ای��ران در دهه هفت��اد پس از‬ ‫بازنشستگی فاصله مناسب و هدف گذاری درستی برای‬ ‫ورود به مربیگری نداش��ته اند‪ .‬انها بر این باور و تصور‬ ‫هس��تند که باید مربیگ��ری را در باالترین و جدی ترین‬ ‫رقابت ه��ای داخلی و بین المللی اغ��از کنند‪ .‬علی دایی‬ ‫ب��ا هدایت س��ایپا در لیگ برتر مربیگ��ری را اغاز کرد‬ ‫حمید استیلی که ابتدا عالقه مند به سرمربیگری پرسپولیس‬ ‫بود در شاهین بوشهر ب ا تجربه ای ناموفق فعالیت خودش‬ ‫را اغ��از کرد‪ ،‬افش��ین پیروان��ی در کادر فنی تیم ملی و‬ ‫سرمربیگری استیل اذین به تجارب مشابهی دست یافت‬ ‫و حاال علی منصوریان در اغاز راه مربیگری می خواهد‬ ‫س��رمربیگری تیم ملی المپیک ایران را تجربه کند‪.‬ثمره‬ ‫این شروع پر عجله و بی پشتوانه تنها ناکامی است‪ .‬همه‬ ‫بازیکنان بزرگ تبدیل به مربیان بزرگ نمی ش��وند‪ .‬چرا‬ ‫که نمی خواهند از مس��یر متداول و منطقی وارد عرصه‬ ‫مربیگری حرفه ای فوتبال ش��وند‪ .‬حاصل این عجله و‬ ‫اعتماد به نفس غیر منطقی اگر ناکامی است طبعا موجب‬ ‫انزوای ستارگان سال های نه چندان دور فوتبال ملی ایران‬ ‫خواهد شد و نسلی که می توانست نسل طالیی مربیگری‬ ‫فوتبال ایران باشد به هدر خواهد رفت‪g .‬‬ ‫هشدار ترابیان به منتقدان کرش‬ ‫شما دلسرد می شوید‪ ،‬نه این مرد‬ ‫ی ایفا کرد در‬ ‫‪ 5‬عباس ترابیان که در موضوع جذب کارلوس کی روش نقش بسیار مهم ‬ ‫گفت وگو با مثلث در خصوص جنجال های هفته گذشته واکنش نشان داد‪ .‬او اعتقاد دارد برخی‬ ‫رسانه ها در خصوص انتخاب های کی روش بی انصافی کردند‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪75‬‬ ‫اقای ترابیان! انتخاب های کارلوس کرش‬ ‫حرف و حدیث های فراوانی را به همراه‬ ‫داشته است‪.‬‬ ‫‪l‬نمی دانم چرا بعضی ها تا این حد حاشیه س��ازی‬ ‫کردند‪ .‬فقط می توانم بگویم متاسفم‪.‬‬ ‫حتی این ش��ایعه مطرح ش��د که ش��ما‬ ‫ب��ه کارل��وس ک��رش گفته ای��د حتما از‬ ‫منصوری��ان و محمدی اس��تفاده کند‪ .‬در‬ ‫واق��ع بعضی ه��ا می گویند ای��ن مربیان‬ ‫سفارش شما هستند‪.‬‬ ‫‪ l‬من هیچ وقت به خودم اجازه نمی دهم در مورد‬ ‫مس��ائل فنی تیم ملی صحبتی با کرش داشته باشم‪.‬‬ ‫درست اس��ت که سال ها خودم فوتبالیست بودم و‬ ‫سال هاس��ت که در این فوتبال هس��تم اما در حیطه‬ ‫فعالیت های خودم نمی دانم که بخواهم کسی را به‬ ‫سرمربی سفارش کنم‪.‬‬ ‫یعنی ش��ما منصوریان را در هتل المپیک‬ ‫نزد کارلوس کرش نبردید؟‬ ‫‪l‬نه‪ ،‬واقعا نمی دانم چه کس��انی این ش��ایعات را‬ ‫دامن می زنند‪ .‬این حرف ها هرگز صحت ندارد‪ .‬او‬ ‫از من خواست تا فهرست سرمربیان و نفرات دوم‬ ‫تیم های لی��گ برتری را در اختیارش بگذارم و من‬ ‫هم این لیس��ت را به همراه شماره هایشان به کرش‬ ‫تحوی��ل دادم‪ .‬او خودش با مربیان ارتباط گرفت و‬ ‫اطالع��ات را جمع اوری کرد‪ .‬او ب��ا افراد مختلفی‬ ‫جلسه گذاشت و به نوعی با انها مصاحبه کرد‪.‬‬ ‫گفت��ه می ش��د مجید صالح ه��م یکی از‬ ‫مربیانی بوده که اتفاقا مورد نظر کارلوس‬ ‫کرش قرار گرفته تا به س��رمربیگری تیم‬ ‫امید برسد‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬یکی از مربیانی که او با انها جلسه گذاشت‬ ‫مجید صال��ح بود‪ .‬کرش معتقد اس��ت که او یکی‬ ‫از مربی��ان با اتیه اس��ت اما ش��رایطی پیش امد که‬ ‫نتوانستیم از این مربی استفاده کنیم‪.‬‬ ‫چه شرایطی؟‬ ‫‪l‬مجید صالح دوس��ت داشت در صورتی با سرمربی‬ ‫تیم ملی همکاری کند که کنار او روی نیمکت بنشیند‪.‬‬ ‫خب در نهایت کرش این شرط را نپذیرفت‪.‬‬ ‫مربیان دیگری هم با کرش مالقات کردند؟‬ ‫‪l‬بل��ه‪ ،‬یکی دیگ��ر از مربیان مورد نظ��ر کرش کریم‬ ‫قنبری بود‪ ،‬اما قنبری دوست داشت در اصفهان و تیم‬ ‫سپاهان بماند‪ .‬اما قرار شد نماینده سرمربی تیم ملی در‬ ‫اصفهان باشد‪.‬‬ ‫ام��ا کرش با انتخاب امید نم��ازی به عنوان‬ ‫دس��تیارش صدای اعتراض خیلی ها را بلند‬ ‫کرد‪ .‬قبول دارید؟‬ ‫‪ l‬ک��رش به من گف��ت می خواهد مرب��ی مورد نظر‬ ‫خدمات مناس��بی به وی بدهد‪ .‬نمازی را چون از قبل‬ ‫می ش��ناخت و این مربی هم به زبان انگلیس��ی تسلط‬ ‫دارد انتخاب کرد‪.‬‬ ‫صرف��ا به همی��ن دالیل بود ک��ه نمازی را‬ ‫انتخاب کرد؟ شما دخالتی نداشتید؟‬ ‫‪l‬من هیچ سفارش��ی به کرش باب��ت انتخاب مربیان‬ ‫نداش��تم و تازه به اصرار خود م��ن‪ ،‬او قبول کرد یک‬ ‫دستیار ایرانی روی نیمکت داشته باشد اما نمی توانم به‬ ‫او تحمیل کنم که کدام مربی را انتخاب کند‪.‬‬ ‫در م��ورد منصوری��ان چط��ور؟ او کارنامه‬ ‫قابل دفاعی در عرص��ه مربیگری ندارد‪ .‬نظر‬ ‫شما چیست؟‬ ‫‪l‬اوال م��ن این انتقادهایی که در روزهای اخیر درباره‬ ‫منصوریان مطرح می ش��ود را منصفان��ه نمی دانم‪ .‬او‬ ‫بازیک��ن بزرگی بوده‪ .‬کرش هم معتقد اس��ت در این‬ ‫مقطع زمانی کس��ی باید مسئولیت تیم امید را برعهده‬ ‫بگیرد که شجاعت داشته باشد‪ .‬منصوریان هم شجاعانه‬ ‫این مس��ئولیت را پذیرفت‪ .‬کرش اکنون با مربیان لیگ‬ ‫برتری ارتباط بسیار خوبی پیدا کرده است‪ .‬می توانم به‬ ‫برخورد بسیار گرم امیر قلعه نویی با وی بعد از بازی‬ ‫با صبای قم اشاره کنم‪ .‬امیر قلعه نویی در این دیدار‬ ‫نش��ان داد که یک مربی حرفه ای است‪ .‬او همچنین‬ ‫با عبداهلل ویسی هم دیداری داشت و سرمربی صبا‬ ‫بسیار گرم به او گفت وقتی تمرینات تیم ملی شروع‬ ‫شود اولین نفری است که برای یادداشت برداری از‬ ‫تمرینات به اردو می اید‪ .‬علی دایی هم ارتباط بسیار‬ ‫خوبی با کرش برقرار کرده است‪.‬‬ ‫اما همه اینها باعث نمی شود انتخاب های‬ ‫اخیر کرش را توجیه کنیم‪ .‬شما این طور‬ ‫فکر نمی کنید؟‬ ‫‪l‬نه‪ ،‬من چنین نظری ندارم‪ .‬اصال برایم عجیب است‬ ‫که چرا رس��انه ها تا این حد دست به حاشیه سازی‬ ‫می زنند‪ .‬اگر قرار بود سرمربی تیم ملی که همه ما در‬ ‫بزرگ بودن و با تجربه بودنش تردیدی نداریم برای‬ ‫انتخاب دستیارانش یا برای معرفی مربیان تیم های‬ ‫ملی از رسانه ها اجازه بگیرد همان بهتر که اصال او‬ ‫را به ایران نمی اوردیم‪ .‬اگر ما می گوییم او کارش را‬ ‫بلد اس��ت باید به او اعتماد کنیم‪ .‬بعضی از دوستان‬ ‫رس��انه ای واقعا توجه نکردند‪ .‬کرش با معرفی این‬ ‫نفرات به نوعی قصد داش��ت تکلی��ف تیم امید و‬ ‫جوانان را مش��خص کند‪ .‬حت��ی تاکید کرد که کار‬ ‫این تیم ها با این نفرات ش��روع خواهد شد اما این‬ ‫به این معنا نیست که این نفرات تحت هر شرایطی‬ ‫سرمربی خواهند ماند‪ .‬متاسفانه برخی رسانه ها فقط‬ ‫به دنبال جنجال بودند‪.‬‬ ‫گفته می ش��ود کرش با توجه به ش��دت‬ ‫گرفتن انتقادها دلس��رد ش��ده است و در‬ ‫فوتبال ایران چن��دان دوام نمی اورد‪ .‬ایا‬ ‫این موضوع صحت دارد؟‬ ‫‪l‬قب��ل از هر چیز باید بگویم جامعه مطبوعاتی ما‬ ‫نباید اجازه بدهد افکار عمومی در موردش دس��ت‬ ‫ب��ه قضاوت های منفی بزند‪ .‬مث�لا اینکه فکر کنند‬ ‫رس��انه های ورزشی سطح پایین هس��تند‪ .‬البته این‬ ‫طور نیس��ت اما در مورد جنجال��ی که در روزهای‬ ‫گذش��ته راه اندازی ش��د ش��اید خیلی ها دست به‬ ‫ای��ن داوری زدن��د‪ .‬اما در مورد س��وال ش��ما باید‬ ‫تاکی��د کنم که اب��دا این طور نیس��ت‪ .‬کرش مربی‬ ‫بزرگی اس��ت‪ .‬اولین بار نیست که از این حاشیه ها‬ ‫و جنجال ه��ا می بین��د‪ .‬مطمئ��ن باش��ید انهایی که‬ ‫می خواهند این مربی موفق نش��ود‪ ،‬دلسرد و ناامید‬ ‫می شوند‪.‬‬ ‫ک��رش از رس��انه های ورزش��ی دلخور‬ ‫است؟‬ ‫‪l‬اگ��ر ه��م دلخور باش��د حق دارد‪ .‬در نشس��ت‬ ‫خبری ای��ن مربی برخی خبرن��گاران واقعا ابروی‬ ‫رسانه های ورزشی را زیر سوال بردند‪ .‬بعضی ها با‬ ‫یک مش��ت دروغ و خیال پردازی به نشست خبری‬ ‫امده بودند‪ .‬ان قدر افتضاح برخورد کردند که واقعا‬ ‫باعث تعجب بود‪ .‬مثال در مورد یک ناکامی در تیم‬ ‫ملی پرتغال‪ ،‬کرش می گفت من در ان س��ال اصال‬ ‫پرتغال نبودم اما ان خبرنگار اصرار داش��ت که تو‬ ‫در ان سال حضور داش��تی‪ .‬بعد هم معلوم شد که‬ ‫ان خبرنگار اشتباه کرده است‪ .‬من برای خبرنگاران‬ ‫ورزش��ی احترام خاصی قائل هس��تم اما خواهش‬ ‫می کنم اجازه بدهید کرش با ارامش کارش را انجام‬ ‫بدهد‪g .‬‬ ‫‪63‬‬ ‫اهدنا الصراط المستقیم‬ ‫ما می خواهیم زیر افتاب‪ ،‬خانه ای برای ایمان و رستگاری بسازیم‬ ‫مرز میان‬ ‫واقعیت و خیال‬ ‫اینسپشن فیلمی در تبلیغ قدرت نرم‬ ‫اسمان‬ ‫تیتر یک‬ ‫خیال گرایان‬ ‫اینسپشن فیلمی در تبلیغ قدرت نرم‬ ‫رگههای عرفان شرقی در فیلم نوالن‬ ‫سعید مستغاثی ‪ /‬منتقد سینما‬ ‫از نظ��ر کل��ی هم��ه فیلم های‬ ‫ هالی��وود فیلم های��ی فلس��فی‬ ‫اس��ت‪ ،‬ام��ا در هالی��وود فیلم‬ ‫مجرد و صرف فلس��فی وجود‬ ‫ندارد‪ ،‬در عین حال فلس��فه ای‬ ‫‪66‬‬ ‫را مطرح نمی کند که هیچ تاثیری در زندگی اجتماعی‬ ‫نداش��ته باش��د‪ .‬هالیوود هیچگاه به فیلم هایی از این‬ ‫دست نپرداخته اس��ت‪ .‬بلکه فلسفه این فیلم ها همان‬ ‫فلسفه ای است که از ابتدا باعث شکل گیری هالیوود‬ ‫ش��ده و ب��ه نگ��رش ایدئولوژی��ک بنیانگذارانی که ‬ ‫هالیوود و امریکا را بنیان گذاشتند برمی گردد‪.‬‬ ‫بنیانگ��ذاران هالیوود و امریکا یک گروه از پیوتین ها‬ ‫مهاجر بودند که از اروپا امده و برای امریکا ماموریت‬ ‫خاصی قائ��ل بودند‪ .‬انها برای امریکا ماموریتی قائل‬ ‫بودن��د که عبارت ب��ود از اینکه امری��کا وظیفه دارد‬ ‫زمینه های بازگش��ت حضرت مس��یح را فراهم کند‪،‬‬ ‫بر پایه دو شرط‪ :‬یکی کوچاندن قوم یهود به سرزمین‬ ‫مقدس و تشکیل اس��رائیل بزرگ و شرط دوم ایجاد‬ ‫جنگ اخرالزمان یا همان ارماگدون‪.‬‬ ‫این دو ش��رط از ابتدا وظیفه امریکا بوده و قومی که‬ ‫مهاجرت کردند ان را به عنوان یک ایدئولوژی مطرح‬ ‫کرده اند‪ .‬ب��رای همین هم می بینی��م امریکا از لحظه‬ ‫به وجود امدن در تمام فجایع بش��ری تاریخ جهان و‬ ‫در همه جنگ های ‪ 300‬س��ال اخیر حضور داشته و‬ ‫کمتر فاجعه ای بوده که در ان حضور نداشته باشد‪.‬‬ ‫پس باتوجه به اینکه کس��انی ک��ه امریکا را به وجود‬ ‫اوردند دارای این فلسفه و نگرش بودند‪ ،‬همان افراد ‬ ‫هالیوود را به وجود اوردند و در نتیجه همان فلس��فه‬ ‫و بینش را برای هالیوود قائل شده و تئوریزه کردند‪،‬‬ ‫بنابرای��ن ش��ما از همان ابتدا پش��ت تم��ام فیلم های ‬ ‫هالی��وود بدون اس��تثنا یک نگ��رش ایدئولوژیک و‬ ‫فلسفی را می توانید ببینید‪.‬‬ ‫این فلسفی بودن هم به این معنا نیست که در فیلم ها‬ ‫مفاهی��م کانت و دکارت را تدریس کنند‪ ،‬بلکه گاهی‬ ‫این فلس��فه به صورت نامحس��وس منتقل می شود و‬ ‫پشت همه انها نگرش ایدئولوژیک همان بنیانگذاران‬ ‫وجود دارد که همان فلس��فه اخرالزمانی با نگرش��ی‬ ‫صهیونیستی است‪.‬‬ ‫این نگرش در درون خود دو مبنای ایدئولوژیک دارد‬ ‫که از دوره روشنگری بعد از رنسانس نشات می گیرد‬ ‫که سکوالریسم و اومانیسم است و ترویج یک نظام‬ ‫سیاس��ی به نام لیبرال س��رمایه داری‪ .‬این مشخصه ها‬ ‫را ش��ما در تم��ام فیلم ه��ای هالیوود و تم��ام ژانرها‬ ‫می توانی��د ببینید‪ .‬یعنی تمام این فیلم ها یا ترویج این‬ ‫ایدئولوژی هاست‪ ،‬یا ترویج نگرش ها‪ ،‬یا تبلیغ امریکا‬ ‫به عنوان یک منجی است برای اینده بشریت و‪...‬‬ ‫فیلم «اینسپش��ن» در این نگ��رش و ایدئولوژی قابل‬ ‫بررسی است‪ .‬یعنی در هزاره سوم که یک دهه هم از‬ ‫ان عبور کرده ایم سیستم سلطه ساختار جدیدی پیدا‬ ‫کرده که در نتیجه ان فیلم ها هم معناهای جدیدی را‬ ‫به خ��ود می گیرند‪ .‬به طور مش��خص در این فیلم ها‬ ‫شما خیلی از مس��ائل را به طور عریان می بینید‪ .‬یکی‬ ‫از مش��خصه های فیلم ه��ای هالیوود در هزاره س��وم‬ ‫عریان بودن ان اس��ت که بسیار عریان و واضح همه‬ ‫چی��ز را بیان می کند‪ .‬اینها پیش بینی هایی داش��تند در‬ ‫مورد ماموریتی که برای ایاالت متحده طراحی ش��ده‬ ‫ب��ود و طب��ق عقی��ده هزاره گرایی که دارن��د باید در‬ ‫پایان هزاره به هدف خود می رسیدند‪ .‬شما فیلم های‬ ‫دهه ‪ 90‬را که نگاه کنید بسیاری از فیلم ها پایان هزاره‬ ‫را بی��ان می کنند‪ .‬طبق اماری ک��ه داده اند از ‪ 20‬فیلم‬ ‫پرف��روش دهه ‪ 12 ،90‬فیلم مربوط به اخرالزمان بوده‬ ‫است‪ .‬از تایتانیک تا ترمیناتورها یا ماتریکس تا حتی‬ ‫ارباب حلقه ها و هری پاتر‪.‬‬ ‫چ��ون این اف��راد پایان ه��زاره را حامل ی��ک اتفاق‬ ‫مهم می دانس��تند‪ .‬به عنوان یک نمونه واضح در فیلم‬ ‫کد داوینچ��ی وقتی که لرد تیدین��گ‪ ،‬تام هنکس را‬ ‫در ان کلیس��ا سر قبر اس��حاق نیوتن می برد توضیح‬ ‫می دهد که ق��رار بود با پایان هزاره که برج از حوت‬ ‫به حمل می رود‪ ،‬اس��رار خانق��اه صهیون که قرار بود‬ ‫دنیا را دگرگون کند افش��ا شود‪ .‬یعنی این افراد برای‬ ‫پای��ان هزاره برنامه ریزی کرده بودند و به همین دلیل‬ ‫اس��ت که موج فیلم های اخرالزمانی در ان س��ال ها‬ ‫بیشتر می شود‪.‬‬ ‫بع��د از اینکه این اتفاق در پای��ان هزاره رخ نداد باز‬ ‫واقع��ه ‪ 11‬س��پتامبر رخ می دهد و ان لشکر کش��ی ها‬ ‫رخ می دهد‪ .‬اینها تاریخ ه��ای متعددی تاکنون اعالم‬ ‫کرده اند مثل ‪ 2003‬یا ‪ 2006‬و االن هم ‪ 2012‬را اعالم‬ ‫کرده اند و به س��ختی به دنبال براورده ش��دن اهداف‬ ‫خود هستند‪.‬‬ ‫از جمله ش��ما در فیلم «اینسپش��ن» به طور مشخص‬ ‫مفهوم جنگ نرم را می توانید ببینید‪ .‬مفهوم اینسپشن‬ ‫را در جای��ی از فیل��م معنا می کند که یعنی‪ :‬کاش��تن‬ ‫ای��ده ای در ضمی��ر ناخوداگاه ادم ها‪ .‬ای��ن به معنای‬ ‫نوعی اغواگری است که در این فیلم به طور مشخص‬ ‫دیده می ش��ود‪ .‬جوزف نای در کتاب «قدرت نرم» در‬ ‫تشریح جنگ نرم می نویسد‪:‬‬ ‫«‪ ...‬وقت��ی بتوانی دیگ��ران را وادار کنی ایده هایت را‬ ‫بپذیرند و انچه را بخواهند که تو می خواهی‪ ،‬در این‬ ‫صورت مجبور نخواهی بود برای هم جهت کردن انها‬ ‫با خود‪ ،‬هزینه زیادی صرف سیاست هویج و چماق‬ ‫کند‪ .‬اغوا همیش��ه موثرتر از اکراه است و ارزش های‬ ‫زیادی مانند دموکراس��ی‪ ،‬حقوق بشر و فرصت های‬ ‫فردی وجود دارند که به شدت اغوا کننده اند‪»...‬‬ ‫کریس��توفر نوالن در نوش��تن فیلمنام��ه ‪Inception‬‬ ‫از ایده ه��ای موجود در بس��یاری از اث��ار مهم تاریخ‬ ‫س��ینما‪ ،‬بهره جسته است‪ .‬عالوه بر اثاری که نام برده‬ ‫ش��د‪ ،‬نوالن از ای��ده دنیای مج��ازی فیلم هایی مانند‬ ‫«ماتریکس» و «طبقه س��یزدهم» (جوزف راس��نک –‬ ‫‪ )1999‬و ‪( Surrogates‬جانات��ان ماس��تو‪)2009-‬‬ ‫گرفته تا م��رگ در خواب «کابوس الم اس��تریت» و‬ ‫ت��ا تالش برای تغییر اینده از طریق س��فر در زمان و‬ ‫م��کان فیلم هایی همچون ‪ ( Deja vu‬تونی اس��کات‬ ‫– ‪ )2006‬یا «بازگش��ت به این��ده» و‪ ...‬را مدنظر قرار‬ ‫داده اس��ت‪.‬اما به جز اینها به نظر می اید کریس��توفر‬ ‫نوالن برای نوشتن فیلمنامه ‪ Inception‬به خصوص‬ ‫در بخش ملودراماتیک – فلسفی ان بیش از هر اثری‬ ‫مدیون و وامدار درونمایه و روایت رمان «سوالریس»‬ ‫نوش��ته استانیس�لاو لم و فیلم برگرفته از ان ساخته‬ ‫اندری تارکوفسکی در سال ‪ 1972‬است‪.‬‬ ‫حی��ن همی��ن ش��ما می توانی��د ان��واع و اقس��ام‬ ‫ش��به ایدئولوژی ه��ا و عرفان ه��ا ک��ه مس��یر همان‬ ‫ایدئول��وژی اخرالزمان��ی را می روند دنب��ال کنید‪ .‬از‬ ‫جمله شبه عرفان های شری مثل تائوئیسم که دنیاهای‬ ‫موازی را تفسیر می کند یا برخی اموزه های الئوتسه‪.‬‬ ‫در نهای��ت این فیلم ب��از هم هم��ان مولفه های یک‬ ‫فیلم اخرالزمانی که ام��روزه درون مایه و موج اصلی‬ ‫س��ینمای امریکا در ان وجود دارد که فاجعه در حال‬ ‫اتفاق اس��ت و دنیایی که ویران می شود و یک منجی‬ ‫که این وسط است که می خواهد همه را نجات دهد‬ ‫که امریکایی اس��ت‪ ،‬یعنی همه ویژگی های فیلم های‬ ‫امریکایی را دارد منتها با مایه هایی از تفکر شبه عرفانی‬ ‫تائوئیس��م‪ .‬این فیلم ها باید با روش��نگری برای مردم‬ ‫پخش ش��ود‪ .‬نه فقط مردم ما بلکه نخبگان و خواص‬ ‫م��ا در جریان این س��مت و س��وگیری ایدئولوژیک‬ ‫غرب نیس��تند و در یک توهم قدیمی به سر می برند‬ ‫که گویا هالیوود یک س��ینمای تفریحی است‪ .‬امروزه‬ ‫خود غربی ها هم این تفکر را قبول ندارند و اش��کارا‬ ‫به فیلم های اخرالزمانی اشاره می کنند‪.‬‬ ‫متاس��فانه بس��یاری از روش��نفکران و نخبگان ما در‬ ‫عرصه هنر ایران متوجه این موضوع نیستند‪ .‬بنابراین‬ ‫اول باید برای این افراد این موضوع مش��خص شود‬ ‫ی هالیوود چرا و به چه دلیل به وجود امده‬ ‫که س��ینما ‬ ‫و چه س��مت و س��ویی داش��ته و دارد؟ بای��د تاکید‬ ‫ش��ود که این فیلم ها تنها برای تفریح نیست و پیام و‬ ‫فلسفه ای دارد که تفکر ایدئولوژیک دارد‪.‬‬ ‫پخش این فیلم ها اگر چه اکثر مردم در جریان هستند‬ ‫اما می تواند به مردم نشان دهد که غرب چه برنامه و‬ ‫اهدافی را برای اینده در نظر دارد‪ .‬اینده فاجعه باری‬ ‫که قرار است سه چهارم کره زمین نابود شده و صدها‬ ‫میلیون نفر از بین بروند‪g .‬‬ ‫تحلیل امیر قادری از فیلم اینسپشن‪:‬‬ ‫ادامه ماتریکس‪ ،‬اغاز دوره جدید‬ ‫‪ 2‬امیر قادری‪ ،‬منتقد سینما و روزنامه نگار می گوید که اینسپشن بیشتر گشاینده‬ ‫مسیر است تا اینکه به این موضوع ورود عمیق داشته باشد‪ ،‬یعنی سعی دارد‬ ‫دروازه هایی را به این موضوع بازکند‪ ،‬حوزه هایی که از یک طرف ادامه دهنده راه‬ ‫گفتو گو نشسته ایم‪.‬‬ ‫ماتریکس است‪ .‬با او در مورد فیلم جدید نوالن به ‬ ‫مسیری که فیلم اینسپشن در ان ساخته شده‬ ‫است مس��یری است که س��ینمای هالیوود‬ ‫چندین س��ال اس��ت با فیلم ه��ای مختلف‬ ‫پیگیری می کند‪ .‬خاستگاه و جوهره این مسیر‬ ‫چگونه است؟‬ ‫ی هالیوود همیشه به عنوان بازار‬ ‫‪ l‬به نظر من س��ینما ‬ ‫یکس��ری مقتضیاتی دارد که باید مش��تری خودش را‬ ‫حف��ظ کند و مدام خوراک های نو و جدید به او بدهد‬ ‫وگرن��ه بازارش را از دس��ت می دهد‪ .‬باتوجه به اینکه‬ ‫این سینما یک س��ینما با کارکردهای متفاوت است و‬ ‫از دس��ت دادن مخاطب برای این صنعت مس��اوی با‬ ‫از دس��ت دادن خیلی چیزها برای صاحبان ان است‪،‬‬ ‫به ش��دت دنبال خوراک از گوشه و کنار دنیا می گردد‬ ‫ت��ا ایده های جدید و فضاهای جدید را ش��کار کند و‬ ‫بینندگانش را به دنیاهای تازه ای ببرد‪.‬‬ ‫ی و ترکیب شده با‬ ‫گاهی این دنیا فضایی از هنرهای رزم ‬ ‫عرفان شرق دور دارد‪ ،‬گاهی دنیای جهان های مجازی و‬ ‫عوالم ماوراالطبیعه است‪ ،‬گاهی وقت ها این دنیا مذهبی‬ ‫اس��ت‪ ،‬گاهی وقت ها انرژی ازاد ش��ده از اجتماعات‬ ‫انسانی است و‪...‬‬ ‫در ای��ن میان اینسپش��ن گام مهم��ی برای هالیوود در‬ ‫توسعه این دنیاهاست که فضاهای تازه ای را در اختیار‬ ‫تهیه کننده ها و کارگردانان هالیوود می گذارد تا فضاهایی‬ ‫که تا به حال به ان توجه داشته اند را در یک فضای تازه ‬ ‫کشف کنند‪.‬‬ ‫در دنیاهایی که مطرح کردید‪ ،‬اینسپشن هم‬ ‫دارای فضایی اس��ت که قبال در این رابطه‬ ‫فیلم های دیگری مثل ماتریکس ساخته شده‬ ‫اس��ت‪ .‬به نظر ش��ما در این زمینه این فیلم‬ ‫حرف جدیدی برای گفتن دارد؟‬ ‫‪ l‬فیلمی مثل اینسپشن بیشتر گشاینده مسیر است تا‬ ‫اینکه به این موضوع ورود عمیق داشته باشد‪ ،‬یعنی سعی‬ ‫دارد دروازه هایی را به این موضوع بازکند‪ ،‬حوزه هایی که‬ ‫از یک طرف ادامه دهنده راه ماتریکس است و از طرف‬ ‫دیگر نکات ت��ازه ای را به این جریان اضافه کرده و راه‬ ‫جدیدی را برای روندگان این حرکت ایجاد می کند‪ .‬در‬ ‫مجموع این فیلم بیشتر از اینکه فیلم عمیقی باشد درباره‬ ‫جهان های دیگر‪ ،‬گشاینده مسیرهای تازه ای است برای‬ ‫ذهن انسانی و فیلم های بعدی که در این زمینه ساخته‬ ‫خواهد ش��د‪ .‬به نظر من دس��تاورد اینسپشن فیلم های‬ ‫خوبی هستند که دراینده ساخته خواهند شد‪.‬‬ ‫به لحاظ محتوایی اینسپشن موضوعی فلسفی‬ ‫دارد‪ ،‬ایا س��ینما با توجه ب��ه مخاطب ان که‬ ‫مخاطب عام اس��ت محمل مناس��بی برای‬ ‫مباحث فلسفی است؟‬ ‫‪ l‬ق��درت س��ینمای امریکا در این اس��ت که همین‬ ‫مضامین فلس��فی را در بهترین اث��ار جریان اصلی و‬ ‫عامه پس��ند خود تولید می کند‪ ،‬ب��دون اینکه از عمق‬ ‫موضوع چندان کاس��ته شود‪ .‬البته این در مورد بهترین‬ ‫فیلم ها و کارگردان های بزرگ س��ینمای امریکا ایجاد‬ ‫می ش��ود مثل اسکورس��یزی‪ ،‬مایکل مان‪ ،‬تارانتینو و‬ ‫اسپیلبرگ که این اتفاق ایجاد می شود‪.‬‬ ‫با توجه به اینکه نحله های فلسفی و اجتماعی‬ ‫خاستگاه اولیه ای در اروپا داشته است‪...‬‬ ‫‪ l‬به هر حال صنعت سینمای امریکا چه در فیلم های‬ ‫خوب و چه در فیلم های ضعیف تر به ش��دت متاثر‬ ‫از نحله های سیاسی‪ ،‬اجتماعی و فلسفی است اما من‬ ‫اعتق��اد دارم که این مضامی��ن در فیلم های امریکایی‬ ‫به خوبی مطرح می ش��ود تا ان طور که تصور غالب‬ ‫است در سینمای اروپا‪ .‬با این حال به نظر من اینسپشن‬ ‫همان موضوعات قبل��ی را در حوزه جدیدی مطرح‬ ‫می کند‪ .‬یعنی کریس��توفر نوالن با تخیل غریب خود‬ ‫همان موضوعات قبلی را در زمینه ای جدید به نحوی‬ ‫مطرح کند که دروازه های جدیدی را باز می کند‪ .‬با این‬ ‫حال باز هم تاکید می کنم که فیلم اینسپشن به خودی‬ ‫خود جایگاهی ندارد بلکه اهمیتش در فیلم هایی است‬ ‫که در ادامه ان ساخته خواهد شد و به شکل عمیق تری‬ ‫به این موضوع توجه خواهد کرد‪.‬‬ ‫در ن��وروز ش��اهد پخ��ش ای��ن فیل��م از‬ ‫صداوس��یما با نام تلقین بودیم‪ .‬اصال این‬ ‫ترجمه درستی از این عنوان است؟‬ ‫‪ l‬به هر حال هنگام ترجمه همیشه نمی توانیم کامال‬ ‫کلماتی را پیدا کنیم که معنای اصلی را داش��ته باشد‪.‬‬ ‫من در میان ترجمه هایی که از اینسپشن شنیدم عبارت‬ ‫نطفه گذاری را ترجیح می دهم و به نظرم نزدیک ترین‬ ‫کلمه به فضای عبارت اینسپشن است‪ .‬ولی اسم های‬ ‫مختلفی که برای این فیلم گذاش��ته اند هرکدام وجوه‬ ‫مختلفی از این نام را عنوان می کند‪.‬‬ ‫ب��ا این ح��ال می بینیم که اینسپش��ن فیلم‬ ‫پرفروشی می شود‪ .‬شما علت این موضوع‬ ‫را چطور ارزیابی می کنید؟‬ ‫‪ l‬پرفروش شدن فیلمی مثل اینسپشن در جهان یک‬ ‫اتفاق جالب است‪ .‬یعنی من انتظار نداشتم که فیلمی با‬ ‫این پیچیدگی اینقدر خوب فروش کند‪ .‬به نظر من این‬ ‫فروش خوب ناش��ی از مخاطب اموخته ای است که‬ ‫کم کم فیلم های خوب را دیده و عادت کرده است و‬ ‫به محصوالت سهل الوصول فرهنگی عادت نکرده و‬ ‫پابست ان نشده است‪.‬‬ ‫باتوجه به محتوای فلسفی این فیلم و حوزه‬ ‫فرهنگ��ی متفاوتی که این فیلم تهیه ش��ده‬ ‫است ایا فیلم با منظومه فکری مردم ایران‬ ‫سازگاری دارد؟‬ ‫‪ l‬حقیقتش را بخواهید به نظر من مردم ایران خیلی‬ ‫باهوش هستند و به شدت تالش می کنند تا به فضاهای‬ ‫تازه برسند و در این مسیر تجربیات روز جامعه بشری‬ ‫را از ان خود کنند‪ .‬من فکر می کنم اینسپشن یکی از‬ ‫این دس��تاوردها (درحد و اندازه خود) است که مردم‬ ‫ایران س��عی در تجرب��ه ان دارند باتوجه به تجربیات‬ ‫فرهنگی خود‪ .‬اتفاقا حیف اس��ت که مردم ما از این‬ ‫اتفاقات هنری بی بهره بمانند‪g .‬‬ ‫‪67‬‬ ‫تفاوت وهم و خیال در گفت و گو با دکتر انشاء اهلل رحمتی؛‬ ‫مشکل غرب در نشناختن‬ ‫عالم مثال است‬ ‫سید فرید موسوی‬ ‫‪4‬‬ ‫مرز میان خیال و واقعیت‪ .‬این تصویری از فلسفه ذهن است که این روزها به جای‬ ‫پرداختن به ان در مدرسه فلسفه در پرده نقره ای سینما برای عموم با فیلم تلقین یا ‪Inception‬‬ ‫جدیدترین فیلم کریستوفر نوالن به نمایش در امده است‪ .‬فیلمی که دارای داستانی بسیار‬ ‫جذاب است که بر محور مساله رویا و نفوذ به رویای دیگران استوار است‪ .‬مرز خیال و‬ ‫واقعیت در فلسفه را در گفت وگو با دکتر انشاءاهلل رحمتی‪ ،‬مدیر مسئول و سردبیر ماهنامه‬ ‫اطالعات حکمت و فلسفه مورد بررسی قرار داده ایم‪.‬‬ ‫به عنوان اولین س��وال می خواستم در مورد‬ ‫حقیق��ت خیال و واقعیت خی��ال در دنیای‬ ‫امروز صحبت کنید‪.‬‬ ‫‪ l‬در دنی��ای امروز و در فلس��فه های مدرن معموال‬ ‫خیال را با وهم مت��رادف می گیرند‪ .‬دلیل این امر هم‬ ‫این اس��ت که برای عالم فقط یک س��احت وجودی‬ ‫قائل هستند و این ساحت وجودی را مترادف با عالم‬ ‫طبیع��ت می گیرند‪ .‬عالم طبیع��ت که در علوم طبیعی‬ ‫مورد مطالعه قرار می گیرد و از طریق حواس می توان‬ ‫ان را مشاهده کرد‪.‬‬ ‫‪68‬‬ ‫اگر هم کسی ماتریالیست نباشد و عالم را محدود به‬ ‫عالم مادی و جس��مانی نداند و ساحت دیگری برای‬ ‫این عالم قائل باش��د معموال این عالم را عالم مجرد‬ ‫می داند‪ .‬این در واقع همان دیدگاهی اس��ت که ما به‬ ‫ان ثنویت یا دوالیزم می گوییم‪.‬‬ ‫یعنی همین دو دیدگاه وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬بل��ه‪ .‬در مقابل ای��ن دیدگاه که قائل اس��ت عالم‬ ‫دو س��احت دارد اگ��ر دیدگاه دیگری وجود داش��ته‬ ‫باش��د عالم را تک س��احتی می داند یا این ساحت را‬ ‫س��احت مادی می داند که همان نظریات ماتریالیستی‬ ‫اس��ت و فیلسوفان مهمی در دنیای امروز قائل به این‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫در مقابل تک س��احتی دیگری وجود دارد که نظریه‬ ‫ایده الیسم است که ادم را محدود در عالم ایده ال و‬ ‫واقعیت و معنویت می داند‪.‬‬ ‫نظر این دیدگاه ها در مورد موضوع خیال و‬ ‫واقعیت چیست؟‬ ‫‪ l‬اگ��ر ما هریک از این نظری��ات را در نظر بگیریم‬ ‫می بینی��م که جایی برای چی��زی به نام واقعیت خیال‬ ‫باقی نمی ماند‪.‬‬ ‫در بهترین حالت در نظریه ثنویت عالم دو س��احت‬ ‫مادی و معنوی دارد اما چیزی که مثل عالم ما باش��د‪،‬‬ ‫یعنی ش��کل و صورت داشته باشد در عین حال ماده‬ ‫هم نباشد در این دیدگاه وجود ندارد‪.‬‬ ‫ما ب��ه این موضوع از دو منظ��ر می توانیم نگاه کنیم‪:‬‬ ‫از دید فلس��فه های امروز چنین چیزی ساخته ذهنی‬ ‫ماست‪ ،‬چیزی است که ذهن ما ان را درست می کند‬ ‫و چنی��ن تصوراتی که دارای ش��کل‪ ،‬رنگ و حاالت‬ ‫مادی ان��د اما م��ادی نیس��تند از نظر فلس��فه و نگاه‬ ‫متعارف انس��ان های امروز به دنیا واقعیت ندارد‪ .‬در‬ ‫این دیدگاه این خی��ال را مترادف با موهوم و چیزی‬ ‫که واقعیت ندارد می گیرند‪.‬‬ ‫ای��ن تنه��ا دیدگاه��ی اس��ت ک��ه در این‬ ‫خصوص مطرح می شود؟‬ ‫‪ l‬نه‪ .‬ما اگر به نظریات فیلسوفان اسالمی نگاه کنیم‬ ‫می بینی��م که نگاه این افراد به عالم نگاه تک س��احتی‬ ‫یا دوس��احتی نیس��ت‪ .‬الاقل در عالم س��ه ساحت را‬ ‫به رس��میت می شناس��ند‪ .‬در کنار دو س��احت مادی‬ ‫و روحانی به عالم واس��طی هم قائل هس��تند که این‬ ‫س��احت همان ساحت خیال است‪ .‬وقتی این ساحت‬ ‫را معنا می کنند حال��ت بینابینی دارد‪ ،‬خصوصیات و‬ ‫اثار و اح��وال ماده را دارد اما ماده نیس��ت‪ ،‬در عین‬ ‫ح��ال پایین تر از ماده هم نیس��ت‪ .‬در واقع یک چیز‬ ‫غیرواقعی نیس��ت بلکه از ماده واقعی تر اس��ت و در‬ ‫مرتبه ای باالتر قرار دارد‪.‬‬ ‫یعن��ی بین دو مرتبه م��ادی و روحانی قرار‬ ‫دارد؟‬ ‫‪ l‬دقیقا همین طور اس��ت‪ .‬فیلس��وفان اینطور تعبیر‬ ‫می کنند که این ساحت ساحتی است که در ان ارواح‬ ‫متجسد می ش��وند و اجس��ام متجرد می شوند‪ .‬یعنی‬ ‫ارواح جسمانی می شوند و اجسام روحانی می شوند‪.‬‬ ‫که این س��احت میانه نقطه اتصال ماده و معناس��ت‪.‬‬ ‫این همان چیزی اس��ت که به ان عالم مثال می گویند‬ ‫و قوه ای که این عالم را می شناس��د نه عقل اس��ت و‬ ‫نه حس!‬ ‫پس چه قوه ای است؟‬ ‫‪ l‬قوه ثالثی است که قوه خیال است‪ .‬به همین لحاظ‬ ‫همان طور ک��ه بین عالم موه��وم و عالم خیال فرق‬ ‫وجود دارد به لحاظ معرفت شناسی هم بین قوه وهم‬ ‫و قوه خیال فرق وجود دارد‪.‬‬ ‫تفاوت این دو در چیست؟‬ ‫‪ l‬ان چیزی که حاصل وهم است بافته های بی مبنای‬ ‫ذه��ن اس��ت اما ان چی��زی که حاصل خیال اس��ت‬ ‫یافته های واقعی قوه معرفتی بش��ر اس��ت‪ .‬متاس��فانه‬ ‫برای نگاه امروزی ما که ناش��ی از فلسفه های مدرن‬ ‫اس��ت‪ ،‬فرقی بین یافته های با معنا و بافته های بی معنا‬ ‫وجود ندارد‪.‬‬ ‫از همین روس��ت که بس��یاری تعابیر قدسی و تعابیر‬ ‫ش��اعران را ک��ه به نوعی ناظر به کش��ف و ش��هود‬ ‫عال��م مثال اس��ت در بهترین حال��ت تعابیر مجازی‬ ‫معن��ا می کنند‪ .‬بنابراین در نگاه ام��روزی می بینیم که‬ ‫فراین��د اس��طوره زدایی یک فرایند غال��ب در تفکر‬ ‫بشر شده اس��ت که بس��یاری از تعبیرها و بیان هایی‬ ‫که ناظر معانی عالم ما نیس��تند را تعابیری اسطوره ای‬ ‫و مجازی تلقی می کنن��د‪ .‬در حالی که نگاه حکیمان‬ ‫ما اینگونه نیست‪.‬‬ ‫مهمترین نماینده حکیمان اس�لامی در این‬ ‫عرصه چه کسی اس��ت و این موضوعات‬ ‫از منظر چه کس��انی قابلیت بررس��ی بیشتر‬ ‫دارد؟‬ ‫‪ l‬به نظر من مهمترین نماینده حکیمان اس�لامی در‬ ‫مورد خیال‪ ،‬ابن عربی اس��ت‪ .‬ابن عربی قهرمان وادی‬ ‫خیال در حکمت اس�لامی و به همین دلیل است که ‬ ‫هان��ری کربن‪ ،‬یکی از تحقیقات اساس��ی خودش را‬ ‫به ن��ام تخیل خ�لاق در رابطه با عرف��ان ابن عربی به‬ ‫این موض��وع اختصاص می ده��د و این کتاب روی‬ ‫متفکران و روانکاوان غرب تاثیر داشته است‪.‬‬ ‫در ای��ن کت��اب چ��ه موضوعات��ی مطرح‬ ‫می شود؟‬ ‫‪ l‬این تحقیق نش��ان می دهد که چه پیچیدگی هایی‬ ‫در روان بشر وجود دارد‪ ،‬روان بشر چه ساحت های‬ ‫عمیقی می تواند داش��ته باش��د و از طرف دیگر این‬ ‫س��احت ها هم به نوعی وصل هستند به ساحت های‬ ‫متناظ��ر با انها در عالم واقع؛ نه اینکه صرفا همه چیز‬ ‫مربوط به روان بشر ش��ود‪ .‬بین روان بشر و واقعیت‬ ‫خارجی یک تناظر وجود دارد‪ .‬ساحت های وجودی‬ ‫بشر منطبق با ساحت های وجودی عالم است و تخیل‬ ‫خالق هم در این عرصه است که معنا پیدا می کند‪.‬‬ ‫انچ��ه در اثار هنری و ادبی نمود پیدا می کند در واقع‬ ‫این نیس��ت که صرفا ذوق یک شاعر یا هنرمند ان را‬ ‫خلق کرده باش��د بلکه الهام قوی هنرمند او را به ان‬ ‫س��احت های وجودی وصل کرده و او این را در اثار‬ ‫خود روایت می کند‪.‬‬ ‫به نظرم این کتاب با ترجمه خود شما منتشر‬ ‫در عالم ماده اتفاقات‬ ‫در شرایط مادی محدود‬ ‫است و اگر بخواهد‬ ‫تکرار شود که ان شرایط‬ ‫قابل تکرار نیستند ولی‬ ‫حوادث عالم مثال در واقع‬ ‫حوادثی است که قابل‬ ‫تکرار است به همین دلیل‬ ‫زمانش بازگشت پذیر‬ ‫است‬ ‫شده است؟‬ ‫‪ l‬بله! این کتاب را بنده ترجمه کرده ام که به تازگی‬ ‫توس��ط انتشارات س��وفیا و جامی تجدید چاپ شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫پس فلسفه غرب نس��بت به فلسفه اسالمی‬ ‫دارای یک نقص ماهوی اس��ت در شناخت‬ ‫عال��م که هنوز س��احت س��ه گانه عالم را‬ ‫نمی شناس��د و نمی تواند تفاوت��ی بین این‬ ‫عوالم قائل شود؟‬ ‫‪ l‬دقیقا همینطور اس��ت‪ .‬از همین روست که کسی‬ ‫مثل هان��ری کربن به فلس��فه اس�لامی می پردازد و‬ ‫مشکل تفکر غرب را نش��ناختن این ساحت می داند‬ ‫و به صراحت ذکر می کند که اگر غرب این س��احت‬ ‫میانی را ش��ناخته ب��ود درگیر بس��یاری از نزاع های‬ ‫بی حاصل نمی شد‪.‬‬ ‫یعنی تولی��د اثار هنری متضم��ن پروازی‬ ‫اس��ت که ش��اعر یا هنرمند ب��ه عالم خیال‬ ‫می کند و ش��هودی ک��ه از ان دارد را بیان‬ ‫می کند؟‬ ‫اگ��ر نگاهی که بنده در م��ورد عالم مثال و قوه خیال‬ ‫ع��رض کردم را بپذیریم‪ ،‬در واقع ش��اعران به نوعی‬ ‫روایتگر مشاهدات خودشان هستند‪.‬‬ ‫یعنی مشاهده ای خوداگاه؟‬ ‫‪ l‬کامال نه‪ .‬این مشاهده لزوما خوداگاه نیست‪ .‬یعنی‬ ‫ناخوداگاهانه این الهاماتی که ش��اعر و هنرمند و هر‬ ‫انسانی که دس��ت به خالقیت هنری می زند دریافت‬ ‫می کن��د ان را نبافته اس��ت؛ یعنی این طور نیس��ت‬ ‫که مباحثی را گرفته باش��د و س��ر هم بکند که اینها‬ ‫همه اش مجاز و اسطوره است‪.‬‬ ‫ام��ا اگر ان نگاه را بپذیریم که ش��اعر اوج می گیرد و‬ ‫می تواند مشاهداتی داشته باش��د و حقایقی را ببیند‪،‬‬ ‫ای��ن حقای��ق در اثار او نم��ود پیدا می کن��د‪ .‬به نظر‬ ‫م��ن همه جمالی که در اثار ادیب��ان ما وجود دارد و‬ ‫متاس��فانه کمتر هم در دنیای امروز چنین نمونه هایی‬ ‫اتف��اق می افتد‪ ،‬به دلیل قرابتی اس��ت که با ان عوالم‬ ‫داشته اند‪ .‬بنابراین می بینیم که هم به لحاظ معنا بسیار‬ ‫قوی هستند و هم به لحاظ زیبایی‪.‬‬ ‫به تعبی��ر افالطون زیبایی‪ ،‬ش��کوه حقیقت‬ ‫است‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬یعنی این زیبایی به دلیل حقیقتی است که در‬ ‫دل ان وجود دارد ولی اگر عالم خیال را نپذیریم اینها‬ ‫تماما وهم می شود و در وهم زیبایی وجود ندارد‪ ،‬در‬ ‫وهم انس��جام منطقی وجود ندارد و اش��فتگی در ان‬ ‫مشاهده می شود‪.‬‬ ‫شاید هم تفاوت هنرهای امروز با شعرهای گذشته را‬ ‫بر همین اس��اس تبیین کنیم که اگر قوت کمتری دیده‬ ‫می ش��ود به دلیل این است که استنادشان به ان عوالم‬ ‫کمتر است و به نظر می رسد که در اثار جدید غلبه با‬ ‫وهم است تا با خیال‪.‬‬ ‫البته این عالم مثال با مثل افالطونی تفاوت‬ ‫دارد‪ ،‬یعنی تشابه لفظ دارد تا تشابه معنا‪.‬‬ ‫‪ l‬دقیقا همینطور است‪ .‬یعنی عالم مثل افالطونی در‬ ‫واقع همان عالم عقول اس��ت و تعلق به ان س��احت‬ ‫روحان��ی عالم دارد‪ .‬ای��ن موضوع را ه��م حکیمان‬ ‫م��ا تبیین و بی��ان کرده اند که این عال��م مثال با مثل‬ ‫افالطونی تفاوت دارد و اصال چیزی به این ش��کلی‬ ‫که من اشاره کردم در فلسفه افالطون وجود ندارد‪.‬‬ ‫در این عال��م مثالی که بی��ان کردید زمان‬ ‫و مکان چه جایگاه��ی دارد؟ عده ای قائل‬ ‫به این هس��تند که در عال��م خیال زمان از‬ ‫س��رعت کندتری برخوردار است و هرچه‬ ‫شما در این خیال عمیق تر باشی این کندی‬ ‫بیش��تر می ش��ود‪ .‬ایا این موض��وع متصور‬ ‫اس��ت یا ان عالم ف��ارغ از زمان اس��ت؟‬ ‫این موض��وع را به صورت خاص در فیلم‬ ‫اینسپشن هم می بینیم‪.‬‬ ‫‪ l‬به نظر من ای��ن مثال ها تنها برای تقریب به ذهن‬ ‫ماس��ت‪ .‬عالم مثال البته زمان ومکان دارد اما زمان و‬ ‫مکانی مربوط به خ��ود‪ .‬در عالم مجردات هیچگونه‬ ‫نشانه ای از نش��انه های عالم ماده وجود ندارد اما در‬ ‫عالم مثال نشانه های ماده وجود دارد و از این نشانه ها‬ ‫یکی همان مکان و زمان است ولی نه عین زمان ما‪.‬‬ ‫چ��ه تفاوتی بین زمان ما و زمان انها وجود‬ ‫دارد؟‬ ‫‪ l‬زمان عالم ماده زمان متصل برگش��ت ناپذیر است‪.‬‬ ‫زمان در عالم ما س��یر برگش��ت ناپذیر دارد و ش��ما‬ ‫نمی توانید به گذش��ته برگردید‪ .‬ولی زمان عالم مثال‬ ‫زمان منفصل و گسس��ته است و برگشت پذیر‪ ،‬یعنی‬ ‫زمان عالم مثال برگش��ت پذیر است و اینطور نیست‬ ‫ک��ه حادثه ای ک��ه اتفاق افتاده دیگر اتف��اق نیفتد‪ .‬در‬ ‫همین رابطه می بینیم مکاش��فاتی ک��ه برای افراد رخ‬ ‫داده ب��رای دیگران هم تکرار می ش��ود‪ .‬اگر بپذیریم‬ ‫شخصیتی مثل خضر وجود دارد این شخصیت قابل‬ ‫تکرار اس��ت‪ .‬یعنی این حضور از نوع تجلی است نه‬ ‫از نوع تجسم‪.‬‬ ‫در عالم ماده اتفاقات در ش��رایط مادی محدود است‬ ‫و اگر بخواهد تکرار ش��ود که ان شرایط قابل تکرار‬ ‫نیس��تند ولی حوادث عال��م مثال در واق��ع حوادثی‬ ‫اس��ت که قابل تکرار اس��ت به همی��ن دلیل زمانش‬ ‫بازگشت پذیر است‪.‬‬ ‫از سوی دیگر جنس این دو زمان با هم یکسان نیست‬ ‫ولی برای تقریب به ذهن خیلی وسیع تر از زمان عالم‬ ‫ماده اس��ت‪ .‬اینچنین اس��ت که قران می فرماید‪ :‬یک‬ ‫روز نزد پروردگار برابر با هزار سال است‪ .‬چون عالم‬ ‫مثال احاطه بر عالم ماده دارد‪ .‬زمان انجا هم وسیع تر‬ ‫از زمان ماست‪.‬‬ ‫از نظر مکان چطور؟‬ ‫‪ l‬از نظ��ر مکان ه��م در عالم ماده اف��راد در مکان‬ ‫حضور پی��دا می کنند ولی در عالم مث��ال این اعتقاد‬ ‫وجود دارد که خود ش��ی مکان را می سازد‪ .‬به تعبیر‬ ‫دیگ��ر قاضی س��عید قمی اش��اره می کن��د که کرات‬ ‫معن��وی وجود دارد و کرات م��ادی‪ .‬در کرات مادی‬ ‫انچه مرکز است فقط مرکز است ان چه محیط است‬ ‫فق��ط محیط اس��ت‪ .‬مرکز محیط نمی ش��ود و محیط‬ ‫مرکز نمی شود‪.‬‬ ‫ول��ی در کرات معن��وی یا مثالی انچه محیط اس��ت‬ ‫می تواند مرکز باش��د یا بالعکس‪ .‬یعنی ایش��ان برای‬ ‫جایی مثل کعبه اینچنین شرایطی قائل است‪ .‬می گوید‬ ‫که خانه کعبه هم مرکز عالم ماده اس��ت و هم محیط‬ ‫بر عالم ماده‪ .‬چون خانه کعبه یک بیت مثالی اس��ت‪.‬‬ ‫ایشان می گوید حقیقت خانه کعبه همین خانه سنگی‬ ‫‪69‬‬ ‫نیس��ت بلکه حقیقت ان خانه ای است در عالم مثال‬ ‫که هم مرکز عالم ماست و هم محیط عالم ما‪.‬‬ ‫بنابرای��ن در چنین تعابیری بین م��کان عالم و مکان‬ ‫عالم مثال فرق می گذارند و مکان معنای دیگری پیدا‬ ‫می کند‪ .‬در عالم مثال خود ش��ی مکان خود را ایجاد‬ ‫می کند نه اینکه در مکان قرار بگیرد‪ .‬از این روس��ت‬ ‫که یک شی مثالی قابل جا به جایی است‪.‬‬ ‫این جا به جایی به چه معنایی است؟‬ ‫‪ l‬یعنی ط��ی االرض به همین معنا صورت می گیرد‪.‬‬ ‫در واقع اگ��ر در عالم خودمان باش��یم چنین چیزی‬ ‫امکان ندارد اما به این معناس��ت که شی در هر جایی‬ ‫باش��د مکان انجاس��ت‪ .‬ش��اید هم حقیق��ت خواب‬ ‫چنین چیزی باش��د که ممکن اس��ت شما در جاهای‬ ‫مختلف خواب واحد ببینید‪ ،‬یعنی مهم نیست که شما‬ ‫مکان های��ی را طی کرده اید بلک��ه انچه در عالم مثال‬ ‫می بینید هنوز در همان مکان هستید‪.‬‬ ‫انطباق عالم ما و عالم مثال و ارتباط این دو‬ ‫عالم چطور است؟‬ ‫‪ l‬به نظر من در دید کلی عوالم محیط بر هم هستند‪،‬‬ ‫البت��ه این محیط ه��م نه به معنای م��ادی ان بلکه به‬ ‫این معنا که همیش��ه در مرتب��ه پایین تر یا در دل ان‬ ‫وجود دارد‪.‬‬ ‫چیزی شبیه هیات بطلمیوسی‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬دقیقا‪ .‬شبیه هیات بطلمیوسی با این تفاوت که‬ ‫ان هیات در مورد عالم مادی است ولی برای تقریب‬ ‫به ذهن خوب اس��ت‪ .‬اگر ما ای��ن عوالم را محیط بر‬ ‫هم بدانیم باالترین عالمی که بعد از عالم ماده وجود‬ ‫دارد عالم مثال است‪ .‬ان وقت هر فیضی یا نیرویی یا‬ ‫کمالی که به عالم ما برسد با واسطه عالم مثال است‪.‬‬ ‫چرا؟‬ ‫‪ l‬عالم معنا و مجردات اینقدر قوی اس��ت که عالم‬ ‫ما نمی تواند با ان مواجه شود و ان باید رقیق تر شود‬ ‫تا به عالم ما برس��د‪ .‬عالم مثال همان چیزی است که‬ ‫این وظیفه را به عهده دارد که وجود های روحانی در‬ ‫ان تجسد پیدا می کنند و اعراض و اشکال عالم ما را‬ ‫پیدا می کنند تا برای ما قابل درک شود‪.‬‬ ‫اتفاقا این هم که ش��خصی مثل کربن می گوید دنیای‬ ‫غرب چون این عالم را از دست داده در مثال فکری‬ ‫دچار مشکل شده است به خاطر همین است‪ .‬ما وقتی‬ ‫در مس��ائل فکری می اندیش��یم فقط انها را در قالب‬ ‫مس��ائل عالم خود درک می کنیم ولی به طور کلی انها‬ ‫در عالم ما حضور پی��دا نمی کنند! یعنی امکان ندارد‬ ‫که موجودات مجرد در عالم ما حضور پیدا کنند‪ .‬اگر‬ ‫عال��م مثال و چنین مرتبه ای را بپذیریم و ان را اثبات‬ ‫کنیم می توانیم درکی از عالم داش��ته باشیم باتوجه به‬ ‫مقوالت مشترکی که عالم ما و عالم مثال دارد‪.‬‬ ‫در پایان اگر نکته ای به نظرتان مغفول مانده‬ ‫بفرمایید‪.‬‬ ‫‪ l‬به عنوان نکته اخر عرض کنم که نظریه تجس��دی‬ ‫که مس��یحیان دارند و اعتقاد دارند خداوند در قالب‬ ‫حضرت عیس��ی جس��م ش��د و وارد عالم ما شد که‬ ‫این همه مش��کالت به ب��ار اورده و قابل فهم نبوده‬ ‫و یکی از ابزار مس��یحیت است به نظر می اید به این‬ ‫دلی��ل قابل فهم نیس��ت که عالم مثال در ان اندیش��ه‬ ‫جایگاهی ندارد‪ .‬می ش��د این تفکر را در این مس��اله‬ ‫اینگونه حل کرد که حضرت عیسی یک تجلی باشد‪.‬‬ ‫چون در نهایت انسان با خداوند مواجه می شود نه در‬ ‫قالب تجس��م بلکه در قالب تجلی‪ .‬جبرئیل امین هم‬ ‫برای پیامبر اسالم متجلی می شود نه در قالب تجسم‪.‬‬ ‫به یک انس��ان تبدیل نمی ش��ود بلکه به صورت یک‬ ‫انسان متجلی می شود‪ .‬در این صورت مشکل تجسم‬ ‫خداوند به وجود نمی اید‪.‬‬ ‫به نظر می رسد متفکران ما این مساله را با نظریه عالم‬ ‫مثال حل کرده اند‪g .‬‬ ‫‪70‬‬ ‫نگاه‬ ‫نکاتی در مورد اینسپشن‬ ‫در ستایش مکتب پرستیژ‬ ‫قی��اس کریس��توفر ن��والن با اس��تنلی‬ ‫کوبریک‪ ،‬فیلمس��از بزرگ تاریخ سینما‬ ‫و البت��ه محب��وب نوالن‪ ،‬چن��دان بجا و‬ ‫منطقی جلوه نمی کند‪ .‬استنلی کوبریک‪،‬‬ ‫که چیره دس��تی و وس��واس ن��والن در‬ ‫کارگردانی و س��اخت اث��ارش خیلی ها‬ ‫را ب��ه ی��اد او انداخت‪ ،‬ش��اید مهمترین‬ ‫ب��ارزه اش ان بود که انق��در به متن زیر‬ ‫دستش حساس��یت داشت که هیچ گاه از‬ ‫ق��درت خارق الع��اده اش در اجرا‪ ،‬برای‬ ‫مرعوب س��ازی تماش��اگر‪ ،‬فری��ب او و‬ ‫وارونه س��ازی و نمایاندن فیلم برخالف‬ ‫ان چیزی که هس��ت‪ ،‬بهره نب��رد و البته‬ ‫سوءاستفاده نکرد‪ .‬او تنفر داشت از اینکه‬ ‫بس��ان گچکاری توانمند عم��ل کند که‬ ‫قرار اس��ت برای فریب موقت مشتریان‪،‬‬ ‫نمای��ی زیب��ا را روی دیواره هایی ویران‬ ‫طرح ریزی کند‪ .‬دقت نظر و وس��واس و اهمیتی که کوبریک به عمق و معنا و ش��خصیت پردازی در اثارش‬ ‫می داد‪ ،‬هنوز هم در تاریخ سینما بی لنگه و مانند است‪.‬‬ ‫ی اینسپشن را به ان تشبیه می کنند‪ ،‬در ان سفینه فضایی‪،‬‬ ‫ی که برخ ‬ ‫در ‪ :2001‬یک اودیسه فضایی‪ ،‬فیلم ‬ ‫حتی ان کامپیوتر س��خنگو که علیه اربابش انس��ان ‪ -‬یعنی کس��ی که او را ساخته ‪ -‬توطئه می کند نیز دارای‬ ‫شخصیت پردازی‪ ،‬معنا‪ ،‬مفهوم و عمق رفتاری و گفتاری است‪ .‬کوبریک به بهانه یا بی بهانه و ناخواسته‪ ،‬از پس‬ ‫قو برق و فیلمبرداری‬ ‫ ترسیم دنیایی بی هویت و معلق میان زمین و هوا‪ ،‬و به پشتوانه پروداکشن عظیم و پر زر ‬ ‫چشم نوار و موسیقی بزرگ و گوشنواز و قصه و روایتی تازه و جذاب (اشتراکات فیلم او و نوالن)‪ ،‬هیچ گاه‬ ‫ش��خصیت هایش بی هویت و از درون تهی و بی خاصیت نش��دند‪ ،‬قصه اش فدای ایده اش نش��د و از بابت‬ ‫مضمونی فقدان زده و فدای اب و تاب ها شده‪ ،‬صورتکی تصنعی از مضمون را به اثرش تحمیل نکرد‪.‬‬ ‫اینسپش��ن نه فیلمی درباره مرز از میان رفته حقیقت و رویا ‪ -‬که فیلم اتفاقا چقدر هم خوب میان انها‬ ‫مرزبندی می کند ‪ -‬و نه حتی فیلمی درباره جهان مدرن و گم ش��دن هویت انس��انی در میان ان همه دروغ و‬ ‫تظاهر اس��ت ‪ -‬که فیلم اساسا هویتی خلق نمی کند تا در البه الی ان همه هیاهو در پی اش جست وجو کند‪.‬‬ ‫اینسپشن فیلمی ا ست درباره خود کریستوفر نوالن‪ .‬حدیث نفس او‪ .‬این فیلمی است که نوالن در تکامل فیلم‬ ‫صادقانه و درخش��انش پرس��تیژ‪ ،‬با زیرکی پلیدانه ای به عنوان شعبده نهایی اش ساخت‪ ،‬یا بهتر بگویم‪ ،‬مورد‬ ‫سوءاستفاده قرار داد‪.‬‬ ‫داستان نطفه گذاری و ادای دین اش به مکتب پرستیژ‪ ،‬به مرحله عجیبی از افراط و انحراف و جادوگری‬ ‫هراسناک رسیده که می تواند از اساس فیلم خود را ان چیزی جلوه دهد که نیست‪ ،‬مخاطب را به سمتی سوق‬ ‫بدهد که نباید‪ ،‬بیننده و ذهن ها را از «درون» غافل کند و برون را عمیق جلوه دهد و هیچ را همه چیز‪ ،‬و از‬ ‫هر ابزار و وسیله ای برای «پیچیده نمایی» استفاده کند و توان تکنیکی باالیش را صرف داستان هایی کند که‬ ‫فدای ایده هایشان اند و ایده هایی که خود فیلمساز شکست خورده و در بند انهاست‪.‬‬ ‫ارتور(جوزف گوردون لیویت) در صحنه ای از کاب می پرسد‪« :‬چطور می خواهی یک طرح تجاری رو‬ ‫به یک مفهوم احساسی تبدیل کنی؟»‪ .‬در پایان فیلم و در خلسه انتهایی به پاسخ این سوال هم می رسیم‪ .‬نوالن‬ ‫پاسخش را می دهد‪ .‬با ساختن اینسپشن!‬ ‫می توانید بی اهمیت بودن چرخش ان فرفره را درک نکنید‪ .‬می توانید افتادن فرفره را باور نکنید‪ .‬و اینکه‬ ‫نفهمید چرا کاب و نوالن ان فرفره را چرخاندند و منتظر توقفش نشدند‪ .‬که کاب بی توجه به ان کودکانش‬ ‫را در اغوش گرفت و نوالن تیتراژش را روی چرخش نا متعادل فرفره اغاز کرد‪.‬‬ ‫جهان موازی یا عالمی که در ذهن انسان رقم می خورد (که قبل از فیلم ‪ Inception‬به صورت گسترده در‬ ‫سریال ‪ Fringe‬به ان پرداخته شده) نمودی از مساله قدرت نرم (به بیان ژورف نای) است‪ .‬نبردی در حوزه‬ ‫ذهن ها که طرزکار ان در تبدیل ش��ک به یقین و تبدیل یقین به شک‪ ،‬تاثیرگذاری در چگونگی تصمیم ها و‬ ‫اغواگری است‪.‬‬ ‫فیلم بر مبنای یکی از نظریات فروید نوشته و ساخته شده که اعتقاد داشت خواب از ضمیر ناخوداگاه‬ ‫هر فردی سرچش��مه می گیرد‪ .‬همین نظریه در این فیلم‪ ،‬س��ینمایی ش��ده و به تصویر کش��یده شده است‪.‬‬ ‫خالقیت های نویس��نده و خالق این اثر موجب ش��ده است که ما خواب دیدن را گونه ای دیگر تجربه کنیم‪.‬‬ ‫اینکه چند نفر به یک مکان در خواب بروند یا اینکه بر رویا بودن دنیایی که در ان هستند اگاه باشند و با هم‬ ‫در تماس باشند و ماموریتی هم انجام دهند‪g .‬‬ ‫زندگی در یک‬ ‫خواب بزرگ؟‬ ‫شهاب الدین نیکویی ‪ /‬دانشجوی فلسفه‬ ‫سوال بزرگ این است که چگونه انسان می تواند از‬ ‫امور مختلف اگاه باش��د در حالی که ابزار فیزیکی‬ ‫مانند مغ��ز و اعصاب به تنهای��ی هرگز نمی توانند‬ ‫حال��ت خوداگاه��ی داش��ته باش��ند‪ .‬ماده گرای��ان‬ ‫ب��زرگ همانند دانیال دنت ام��روزه اذعان دارند که‬ ‫خوداگاهی صرفا نتیجه یک سیس��تم پیچیده مطلقا‬ ‫فیزیکی است‪.‬‬ ‫بهعقیدهجولین هاکسلی«اینانگارهکهخوداگاهینتیجه‬ ‫انگیزش بافت های عصبی اس��ت درست مثل داستان‬ ‫مالیدن چراغ عالءالدین و بیرون امدن غول اس��ت»‪ .‬از‬ ‫دیدگاه برخی‪ ،‬ممکن اس��ت خوداگاهی همان شکاف‬ ‫تبیینی (به انگلیسی‪ )The explanatory gap :‬باشد‪.‬‬ ‫این واقعیت بحث های بیس��ت س��ال اخی��ر را درباره‬ ‫تالشعاعخودقرارداده است‪.‬‬ ‫خوداگاهیتح ‬ ‫رنه دکارت اعتقاد داش��ت جای��گاه خوداگاهی در‬ ‫غده پینه ال در مغز اس��ت‪ .‬یاد گرفتن اینکه چطور‬ ‫رویاهایم��ان را کنترل کنیم‪ ،‬بخش بس��یار مهمی از‬ ‫رویای شفاف است‪ .‬تشخیص اینکه دقیقا چه زمانی‬ ‫خواب می بینیم کافی نیس��ت بای��د با قوانین دنیای‬ ‫خواب و رویا اشنا شویم‪.‬‬ ‫ش��ما می توانی��د بااس��تفاده از تکنیک های خاص‬ ‫یادبگیری��د که چط��ور در واقعیت مج��ازی دنیای‬ ‫خ��واب هر کاری را انجام دهید‪ .‬پس بدون معطلی‬ ‫بیشتر‪ ،‬اجازه بدهید نگاهی به بعضی از متداولترین‬ ‫موضوعات خواب بپردازیم‪.‬‬ ‫خواب‬ ‫اکث��ر افراد وقتی ی��اد می گیرند که رویای ش��فاف‬ ‫داش��ته باشند‪ ،‬به س��راغ رویای پرواز می روند‪ .‬این‬ ‫یک ارزوی متداول است و مطمئنم که همه انها که‬ ‫اصول رویای شفاف را یاد گرفته اند‪ ،‬یک بار هم که‬ ‫ش��ده این رویا را دیده اند‪ .‬اما‪ ،‬کنترل خواب پرواز‬ ‫همیش��ه هم اسان نیس��ت‪ .‬پرواز کردن در زندگی‬ ‫عادی امری عادی نیست به همین خاطر وقتی سعی‬ ‫می کنید خواب پرواز ببینید‪ ،‬ذهن خوداگاه شما در‬ ‫باور ان کمی مشکل خواهد داشت‪.‬‬ ‫ممکن اس��ت متوجه شوید که خیلی باال رفته اید یا‬ ‫خودتان را متقاعد کنید که حتما پایین می افتید‪ .‬این‬ ‫مشکل فیزیکی نیست‪ ،‬مشکلی ذهنی است‪.‬‬ ‫ب��ه فیلم ماتریکس فکر کنید‪ ،‬وقتی که مورفوس از‬ ‫نئو می پرس��د که چطور در جنگ واقعیت مجازی‬ ‫او را می زن��د‪ ،‬ای��ا به خاطر این بود ک��ه در دنیای‬ ‫شبیه سازی شده‪ ،‬قوی تر‪ ،‬سریع تر یا شایسته تر بود؟‬ ‫خیر‪ .‬به خاطر این بود که واقعا باور داشت که بهتر‬ ‫است‪ .‬در رویای شفاف هم وضع به همین صورت‬ ‫است‪.‬‬ ‫ب��رای پروران��دن این ب��اور و دیدن ی��ک رویای‬ ‫پ��رواز عالی‪ ،‬باید کم ک��م از پریدن ه��ای کوتاهتر‬ ‫ش��روع کنید و بعد تدریجا به خودتان اجازه دهید‬ ‫که باالتر بروید‪ .‬باید همیش��ه یادتان باش��د که این‬ ‫یک رویاست و هیچ اسیبی نخواهید دید‪ .‬با تمرین‬ ‫خیلی زود می توانید مثل س��وپرمن باالتر از ابرها و‬ ‫روی ش��هر پرواز کنید‪ .‬اگر می خواهید می توانید از‬ ‫کمک پرواز هم اس��تفاده کنید‪ .‬این کمک می تواند هر‬ ‫چیزی مث��ل بال های خیلی بزرگ یا یک جت یکنفره‬ ‫باشد‪ ،‬یا حتی نشستن روی یک اژدهای بالدار‪.‬‬ ‫ماش��ین زمین بیرون بروید‪ .‬هر دو این روش ها را‬ ‫می توانید برای تغییر صحن��ه و رفتن به یک مکان‬ ‫دیگر هم استفاده کنید‪.‬‬ ‫تغییر صحنه در رویا‬ ‫ایج��اد تغییر صحنه در خواب جلوی چش��مانتان کار‬ ‫دشواری اس��ت‪ .‬دلیل اصلی ان این است که خودتان‬ ‫انتظ��ار ان تغیی��ر را نداری��د‪ .‬البته‪ ،‬وقت��ی صحبت از‬ ‫یاد گرفتن کنترل رویاها به میان می اید‪ ،‬همیشه راهی‬ ‫وج��ود دارد‪ .‬تحقیقات مربوط به خواب های ش��فاف‬ ‫راه های مختلفی را ب��رای تغییر صحنه در خواب های‬ ‫اگاهانه کشف کرده است‪.‬‬ ‫م��ن یکبار می خواس��تم در خ��واب چی��زی بخورم‬ ‫اما وس��ط ی��ک مزرعه ب��ودم‪ .‬به خاط��ر همین یک‬ ‫کمی ج��ادو و جنب��ل در خوابم راه انداختم‪ .‬تجس��م‬ ‫کردم که یک رس��توران پش��ت س��رم اس��ت و وقتی‬ ‫یک ثانیه بعد س��رم را برگرداندم‪ ،‬ان رستوران همانجا‬ ‫ب��ود‪ .‬بعد داخل ش��دم و یک غذای خیلی خوش��مزه‬ ‫سفارش دادم‪.‬‬ ‫گاهی اوقات یک در جادویی پیدا می کنم و پش��ت ان‬ ‫می ایس��تم‪ .‬مقصدم را پشت در تجسم می کنم‪ .‬این کار‬ ‫را می توانید با اینه هم انجام دهید‪ .‬اینه ها هم معموال به‬ ‫مکان های دیگری راه دارند و راهی برای تغییر واقعیت‬ ‫به حساب می ایند‪.‬‬ ‫مهمترین چیز این است که واقعا باور داشته باشید که‬ ‫صحنه می تواند عوض شود‪ .‬درغیراین صورت با ذهن‬ ‫خوداگاهتان وارد جنگ منطقی خواهید ش��د‪ .‬عادت‬ ‫کنی��د که هر از گاهی ب��ه خودتان بگویید که «این یک‬ ‫رویا است» و خیلی زود یاد می گیرید که هر چیزی در‬ ‫رویا ممکن است‪.‬‬ ‫پیدا کردن اشیاء رویایی‬ ‫تحقیق��ات مربوط به خواب و رویا راه های بس��یار‬ ‫زیادی را برای پیدا کردن اشیای جدید در رویا پیدا‬ ‫کرده اند‪ .‬کلید کار تجس��م اس��ت‪ .‬اشیاء نمی توانند‬ ‫جلوی چش��متان شکل بگیرند اما می توانید به دور‬ ‫و اطراف نگاه کنید و اشیایی پیدا کنید که قبال انجا‬ ‫نبوده ان��د‪ .‬می توانید اش��یایی را در جیبتان‪ ،‬پش��ت‬ ‫س��رتان‪ ،‬زیر یک تکه س��نگ‪ ،‬در کشو کمد‪ ،‬پشت‬ ‫درخت‪ ،‬در یک جعبه و… پیدا کنید‪ .‬باید راهی را‬ ‫پیدا کنید که بیشتر به دردتان بخورد‪.‬‬ ‫سفر در زمان‬ ‫این یک راه خیلی ساده برای یادگرفتن کنترل رویاست‪.‬‬ ‫تا باالتر از ابرها پرواز کنید تا جایی که که دیگر زمین‬ ‫دیده نش��ود‪ .‬زم��ان و مکانی را ک��ه می خواهید به ان‬ ‫بروید تجس��م کنید و بعد دوباره به سمت زمین پایین‬ ‫بروید‪.‬یا وارد ماشین زمان شوید‪ ،‬همه دکمه ها را فشار‬ ‫دهید و همه اهرم ها را بچرخانید و خودتان را متقاعد‬ ‫کنید که دارید در زمان س��فر می کنید و بعد دوباره از‬ ‫حرف زدن با ذهن ناخوداگاه‬ ‫وقتی بدانید که چطور می توانید یک رویای شفاف‬ ‫ببینید‪ ،‬به ذهن ناخوداگاهتان هم دسترسی اسانتری‬ ‫خواهید داش��ت‪ .‬می توانید مس��تقیما با ان ارتباط‬ ‫برق��رار کنید و بینش عمیق تری نس��بت به خود و‬ ‫درک خود از دنیا پیدا کنید‪.‬‬ ‫وقتی اینگونه خواب دیدن را یاد گرفتید‪ ،‬ساده ترین‬ ‫راه برای ارتباط برقرار کردن با ذهن ناخوداگاهتان‬ ‫این اس��ت که به ان جسمیت دهید‪ .‬یک شخصیت‬ ‫رویایی بسازید (انسان یا حیوان) که از حرف زدن‬ ‫ب��ا او لذت می برید و بعد از او س��واالت واضح و‬ ‫اشکار بپرس��ید‪ .‬از خیلی پاس��خ هایی که خواهید‬ ‫شنید مطمئنا متعجب خواهید شد‪.‬‬ ‫«خواب دیدن به همه ما این امکان را می دهد که با‬ ‫ارامش و اطمینان هر شب از زندگی مان دیوانگی را‬ ‫تجربه کنیم‪ – ».‬ویلیام دیمنت‬ ‫همانطور که می بینید یادگرفتن کنترل رویاها درست‬ ‫مثل حرف زدن به زبان ذهن ناخوداگاهتان اس��ت‬ ‫که البته همیشه ترجمه دقیقی برای ان وجود ندارد‪.‬‬ ‫خیل��ی از کارهای فوق الع��اده و غیرممکن در رویا‬ ‫قاب��ل قبول ان��د درحالیکه خیلی کاره��ای منطقی‬ ‫ممکن است از شما فرار کنند‪ .‬این هدف شماست‬ ‫که قوانین ان را کش��ف کنید و راه های جدید برای‬ ‫کنترل رویاهایتان پیدا کنید‪g .‬‬ ‫‪71‬‬ ‫مرز میان واقعیت و رویا‬ ‫تاملی فلسفی به فیلم اینسپشن‬ ‫فرض کنید در محل کارتان هس��تید که ناگاه زنگ‬ ‫تلفن همراه شما به صدا در می اید‪ .‬پاسخ می دهید‪.‬‬ ‫فردی که با ش��ما تماس گرفت��ه یکی از کارمندان‬ ‫بانکی اس��ت که در ان حس��اب پس انداز دارید‪.‬‬ ‫او به ش��ما می گوید در یک قرعه کش��ی استثنایی‬ ‫حس��اب های قرض الحس��نه‪ ،‬برن��ده ‪ 500‬میلیون‬ ‫توم��ان ش��ده اید‪ .‬بدون تردید بس��یار خوش��حال‬ ‫می ش��وید‪ .‬همکارانت��ان را از ای��ن موضوع باخبر‬ ‫می کنید‪ .‬انها نیز ابراز خوشحالی می کنند و به شما‬ ‫تبری��ک می گویند‪ .‬ناگهان خواهرتان را که از قضا‬ ‫با شما همکارس��ت می بینید‪ .‬اشک در چشمانش‬ ‫حلقه زده است و با شادی به شما می گوید‪« :‬حاال‬ ‫می توانی هزینه عمل جراحی پس��رت را بدهی و‬ ‫با مابقی پول‪ ،‬بدهی ات به صاحبخانه را بپردازی‪».‬‬ ‫ناگه��ان به فکر فرو می روی و احس��اس ش��ادی‬ ‫ش��دیدت که پس از شنیدن خبر برنده شدنت در‬ ‫قرعه کش��ی در تو ایجاد شده‪ ،‬کمرنگ می شود‪ .‬به‬ ‫ح��رف خواهرت فکر می کنی و با خود می گویی‪:‬‬ ‫ایا کل ای��ن پول فقط به همین دو کار می رس��د‪.‬‬ ‫یعنی اگر هزینه عمل جراحی پسرم را بدهم مابقی‬ ‫پول فقط به اندازه بدهی ام به صاحبخانه اس��ت؟‬ ‫مگر هزینه جراحی چقدر اس��ت؟ مگر پسرم چه‬ ‫بیم��اری ای دارد؟ اصال مگر من پس��ر دارم؟ من‬ ‫بچه ندارم‪ .‬راس��تی خواه��رم‪ ،‬خواهرم که همکار‬ ‫من نیس��ت‪.‬اصال من کارمند نیس��تم‪ .‬اما اینها چه‬ ‫اهمیت دارند‪ .‬مهم این اس��ت که من ‪ 500‬میلیون‬ ‫تومان برنده ش��ده ام‪ .‬ولی هیچ بانکی قرعه کشی با‬ ‫جای��زه ‪ 500‬میلیونی ندارد‪ .‬ی��ک چیز دیگر‪ ،‬من‬ ‫اصال حساب قرض الحسنه ندارم‪.‬‬ ‫اینجاس��ت که ش��ما به انچ��ه دیدید و ش��نیدید‬ ‫ش��ک می کنی��د‪ ،‬چرا ک��ه اطالع��ات و تجربیات‬ ‫کنون��ی حاصل ش��ده ب��ا اطالعات قبلی ش��ما از‬ ‫اوضاع زندگی خودتان‪ ،‬همخوانی ندارد‪ .‬اگر این‬ ‫ع��دم مطابقت صرفا مربوط به یک منش��ا اگاهی‬ ‫باش��د‪ ،‬ش��ما صرفا در مورد همان منش��ا ش��ک‬ ‫می کنید‪ .‬مثال در مورد صداقت فردی که به ش��ما‬ ‫اطالعات غل��ط می دهد‪ ،‬تردید می کنی��د و نهایتا‬ ‫او را انس��ان دروغگویی خواهید دانس��ت‪ .‬اما اگر‬ ‫وضعی��ت همچون مثال باال باش��د‪ ،‬ش��اید اولین‬ ‫چیزی که به ذهن ش��ما خطور کند این باش��د که‬ ‫دارم خواب می بینم‪.‬‬ ‫اگاه��ی از روی��ا هنگام��ی که انس��ان هن��وز از‬ ‫خواب بیدار نش��ده‪ ،‬به راحتی حاصل نمی ش��ود‪.‬‬ ‫به راس��تی‪ ،‬مادامی که ما از خواب بیدار نش��دیم‪،‬‬ ‫چ��ه چیز می تواند باعث ش��ود م��ا از اینکه انچه‬ ‫می بینی��م رویاس��ت و ن��ه واقعیت‪ ،‬اگاه ش��ویم‪.‬‬ ‫ش��اید قانع کننده تری��ن پاس��خ ای��ن باش��د‪ :‬نظم‪.‬‬ ‫اگ��ر دریافت ه��ای ما ب��ا نظمی که ما ب��دان خو‬ ‫گرفته ایم س��ازگار باش��د‪ ،‬ان دریافت ها را واقعی‬ ‫خواهیم پنداش��ت‪ ،‬ولی اگر هنگامی که با برادرم‬ ‫س��خن می گویم‪ ،‬به ناگاه ببین��م او تبدیل به یکی‬ ‫از دوستانم که سال هاس��ت او را ندیده ام‪ ،‬شده یا‬ ‫‪72‬‬ ‫اینک��ه وقتی در حال رانندگی هس��تم‪ ،‬ببینم ده ها متر‬ ‫از س��طح زمین فاصله گرفته ام و‪ ...‬در واقعیت داشتن‬ ‫انچه می بینم‪ ،‬تردید می کنم‪.‬‬ ‫اگ��ر معیار ما ب��رای تمای��ز واقعی��ت از رویا همین‬ ‫چیز(یعنی نظم) باش��د (به نظر می رسد معیار بهتری‬ ‫موجود نیس��ت) با یک مس��اله مواجه خواهیم شد‪.‬‬ ‫فرض کنید فرد خوشخوابی بیش از انکه بیدار باشد‪،‬‬ ‫بخوابد و در خواب نیز مرتب رویا ببیند‪ .‬فرض کنید‬ ‫او همواره و س��الیان س��ال در رویا ببیند که کبوترها‬ ‫ق��درت پرواز ندارند و صرف��ا می توانند راه بروند و‬ ‫اینکه همیش��ه در رویا انس��ان ها را دارای سه دست‬ ‫ببیند‪.‬حال تکلیف این فرد برای تمایز گذاش��تن میان‬ ‫واقعیت و رویا چیس��ت؟ اینجا اگر نظمی که انس��ان‬ ‫ب��دان خو گرفته را م�لاک قرار دهیم بای��د بپذیریم‬ ‫انسان های واقعی برای این فرد انسان های دارای سه‬ ‫دس��ت هس��تند و کبوترهایی که قدرت پرواز دارند‪،‬‬ ‫کبوترهای خیالی و رویایی اند‪.‬‬ ‫ام��ا به نظر می رس��د تفاوت دیگری نی��ز بین رویا و‬ ‫واقعی��ت وجود دارد و ان اینک��ه رویا فقط متعلق به‬ ‫خود انس��ان اس��ت و فی المثل هنگامی که من رویا‬ ‫می بین��م‪ ،‬پس از بیدار ش��دن فقط من هس��تم که ان‬ ‫صحنه ه��ا و تصاویر را دیده ام‪ ،‬ول��ی واقعیت متعلق‬ ‫به همگان اس��ت و همه انسان ها قدرت تجربه دنیای‬ ‫واحد واقعی را دارند‪.‬‬ ‫پ��س روی��ا از واقعی��ت دو چی��ز ک��م دارد‪ :‬نظم و‬ ‫مش��ارکت دیگران (یا به قول فیلس��وفان‪ ،‬مشارکت‬ ‫بی��ن االذهان��ی)‪ .‬ب��ا توج��ه ب��ه مثال��ی ک��ه زدیم‬ ‫(مث��ال ف��رد خوش��خواب) اولی (یعنی نظ��م) برای‬ ‫رویا قابل حصول اس��ت‪ .‬می ماند ش��رط دوم (یعنی‬ ‫مش��ارکت دیگران)‪ .‬اگ��ر دیگ��ران وارد رویای من‬ ‫ش��وند و انچ��ه در رویا می بینم را انه��ا هم ببینند و‬ ‫در ضمن رویای من دارای نظمی باش��د که بدان خو‬ ‫پیدا ک��رده ام‪ ،‬تمایز ان رویا از واقعیت برایم ناممکن‬ ‫خواهد ش��د‪ .‬اینکه چنین وضعیت��ی واقعا امکان پذیر‬ ‫است یا خیر مساله ای است که فعال قصد پاسخ بدان‬ ‫را نداریم‪ ،‬ولی اساس و بنیان داستان فیلم ‪inception‬‬ ‫بر امکان پذیر بودن این وضعیت اس��توار اس��ت‪ .‬این‬ ‫موضع نهایی فیلم‬ ‫در قبال این مساله‬ ‫چیست؟ ایا این جهان‬ ‫تنها جهان واقعی است‬ ‫یا اینکه ما در این‬ ‫جهان نیز در حال رویا‬ ‫دیدن هستیم و پایان‬ ‫این رویا‪ ،‬مرگ ما در‬ ‫این جهان و ورود به‬ ‫جهانی دیگر است؟‬ ‫فیل��م پس از به تصویر کش��یدن این وضعیت‪ ،‬تمایز‬ ‫می��ان روی��ا و واقعی��ت را تقریبا ناممک��ن می کند‪.‬‬ ‫ش��خصیت های فیلم برای تمایز گذاش��تن میان رویا‬ ‫و واقعی��ت‪ ،‬هر یک معیاری کامال ش��خصی را برای‬ ‫خود برگزیدند تا در هر وضعیتی بتوانند به واس��طه‬ ‫ان بدانند که رویا می بینن��د یا واقعیت‪ ،‬ولی با توجه‬ ‫به اینکه فیلم وضعیتی را به تصویر می کش��د که افراد‬ ‫در رویا می توانن��د در ذهن فرد دیگر تغییراتی ایجاد‬ ‫کنند‪ ،‬این مالک نیز عمال ممکن است برای تشخیص‬ ‫واقعی��ت از رویا به کار نیای��د (همچنان که در مورد‬ ‫مال (همسر کاب) در فیلم ‪ inception‬به کار نیامد)‪.‬‬ ‫ایده‬ ‫اولین دیالوگ کاب (نق��ش اول فیلم‪ )inception‬این‬ ‫جمل��ه اس��ت‪« :‬خطرناک ترین ویروس چیس��ت؟‪...‬‬ ‫ایده‪ »...‬ایده(‪ )Idea‬در زبان انگلیس��ی معانی بسیاری‬ ‫دارد‪ :‬تصور‪ ،‬تصویر‪ ،‬ص��ورت ذهنی و خیالی‪ ،‬فکر‪،‬‬ ‫طرح‪ ،‬نقشه‪ ،‬برنامه‪ ،‬هدف‪ ،‬عقیده‪ ،‬نظر‪ ،‬گمان‪ ،‬حدس‬ ‫و‪ ...‬ب��ه عنوان معادل فارس��ی برای کلمه ‪ idea‬به کار‬ ‫م��ی رود‪ .‬این کلمه دارای پیش��ینه فکری و فلس��فی ‬ ‫عمیق��ی در میان اندیش��مندان غربی اس��ت‪ .‬در بین‬ ‫فیلس��وفان نخس��ت یونان باس��تان‪ ،‬مناقشه جدی ای‬ ‫درباره اینکه عنصر اصلی و ثابت در جهان چیس��ت‪،‬‬ ‫وجود داش��ت‪ .‬افالطون‪ ،‬متفکر بزرگ یونان باستان‬ ‫گف��ت در جهان م��ادی همه چیز در تغییر اس��ت و‬ ‫هیچ چی��ز ثابتی وجود ن��دارد و موج��ودات ثابت‪،‬‬ ‫ایده ها هس��تند که در عالم ُمثُل ق��رار دارند‪ .‬از نگاه‬ ‫افالطون‪ ،‬موجودات حقیقی همان ایده ها هس��تند و‬ ‫موجودات این جهان مادی در واقع سایه ای از ایده ها‬ ‫محسوب می شوند‪.‬‬ ‫ارس��طو‪ ،‬جهان ُمثُل افالطون را منکر ش��د و ایده ها‬ ‫را درون ذه��ن انس��ان دانس��ت‪ .‬ایده ها ب��ه باور او‪،‬‬ ‫تصاوی��ری بودند از موجودات همی��ن جهان که در‬ ‫ذهن انس��ان نق��ش می بندند‪.‬بر این اس��اس‪ ،‬ایده در‬ ‫واقع همان تصویر ذهنی است‪ ،‬تصویری که منشا ان‬ ‫موجودات واقعی این جهانی اس��ت و ذهن همچون‬ ‫یک دوربین عکاس��ی از انها تصاوی��ری را در خود‬ ‫ایجاد می کند‪ .‬ذهن می تواند این تصاویر را با یکدیگر‬ ‫ترکیب کند و از ترکیب انها اموری را بس��ازد که در‬ ‫جهان واقعی موجود نیستند‪ .‬مثال می تواند موجودی‬ ‫را تصور کند که اندامش ش��بیه اندام ش��یر و سرش‬ ‫همچون س��ر انسا ن اس��ت؛ هرچند این موجود در‬ ‫دنی��ای واقعی وجود ندارد‪ ،‬ولی اجزای ان را ذهن از‬ ‫جهان واقعی تصویر برداری کرده است‪.‬‬ ‫ب��ه وضعیت��ی که قب�لا از ان س��خن گفتی��م و فیلم‬ ‫‪ inception‬براس��اس ان ساخته شده‪ ،‬بازگردیم‪ .‬افراد‬ ‫قادر بودند داخل رویای یکدیگر شوند و حتی درون‬ ‫ان تغیی��ر ایج��اد کنند‪ .‬در یک��ی از صحنه های فیلم‪،‬‬ ‫اریادن��ی وارد رویای کاب می ش��ود و تصور مکانی‬ ‫را ک��ه واقعیت دارد درون ذه��ن کاب ایجاد می کند‪.‬‬ ‫کاب در ای��ن صحنه به اریادنی می گوید‪ ،‬هیچ گاه در‬ ‫رویاپردازی از مکان های واقعی اس��تفاده نکن‪ ،‬بلکه‬ ‫صرف��ا از جزئی��ات یک مکان واقعی اس��تفاده کن و‬ ‫مکان های غیرواقعی را بساز‪ ،‬چون در غیراین صورت‪،‬‬ ‫تمایز واقعیت و خیال برایت ناممکن می شود‪.‬‬ ‫ایده رویا بودن این جهان‬ ‫مال‪ ،‬همسر کاب پس از اینکه با وی از رویایی طوالنی‬ ‫و مش��ترک بیدار می شود‪ ،‬واقعیت این جهان را منکر‬ ‫می ش��ود و باور دارد این جهان نیز یک رویاس��ت و‬ ‫همچنان که در رویاه��ای عادی نیز فقط در صورت‬ ‫مرگ فرد در رویا او از خواب بیدار می ش��د‪ ،‬به نظر‬ ‫او باید او و ش��وهرش در این جهان خودکشی کنند‬ ‫تا از رویای این جهان رها و در جهان واقعی تر بیدار‬ ‫ش��وند‪ .‬کاب ش��دیدا با این ای��ده مخالفت می کند و‬ ‫س��عی دارد همسرش را منصرف کند‪ ،‬اما نهایتا موفق‬ ‫نمی شود و همسرش خودکش��ی می کند‪ .‬کاب خود‬ ‫را در مرگ مال مقص��ر می داند چرا که اظهار می کند‬ ‫خودش(یعنی کاب) بوده که ایده واقعی نبودن جهان‬ ‫را در ی��ک روی��ا و با نفوذ به ذهن م��ال‪ ،‬در ذهن او‬ ‫ایجاد کرده است‪.‬‬ ‫نکت��ه‪ :‬ای��ده از جنس رویا بودن ای��ن جهان‪ ،‬ایده ای‬ ‫بدیع نیس��ت بلکه در اندیش��ه های فلس��فی و دینی‬ ‫دارای س��ابقه ای طوالنی اس��ت و گاهی برای تبیین‬ ‫وجود جهانی عظیم تر در پس این جهان ارائه ش��ده‬ ‫اس��ت‪ .‬فیلم در اینجا زیرکانه و بدون صراحت‪ ،‬یک‬ ‫ایده دینی و فلس��فی را از زبان ش��خصیت های فیلم‬ ‫روای��ت می کند‪ :‬ایده وجود جهان��ی دیگر ورای این‬ ‫جهان که در زبان ادیان به مثابه جهان اخروی شناخته‬ ‫می ش��ود و در مرتبه ای واالتر از این جهان و وسیع تر‬ ‫از این جهان اس��ت‪ ،‬به نحوی که این جهان در مقابل‬ ‫عالم اخرت همچون رویایی بیش نیست‪ .‬در حدیثی‬ ‫امده که«انس��ان ها خوابند‪ .‬هنگام��ی که مردند‪ ،‬بیدار‬ ‫می ش��وند‪ ».‬ابن عربی ک��ه او را پدر عرفان اس�لامی‬ ‫می دانن��د نیز این جهان را یک رویا و از جنس خیال‬ ‫می دان��د‪ .‬به نظر او موجودات این جه��ان‪ ،‬نمادهایی‬ ‫نیازمن��د تعبیر هس��تند(همچون چیزهای��ی که ما در‬ ‫خواب می بینیم و انها را نماد می دانیم و تعبیر خواب‬ ‫در واقع پیدا کردن معانی این نمادهاس��ت)‪ .‬اس��قف‬ ‫بارکلی‪ ،‬فیلس��وف شهیر مس��یحی نیز واقعیت مادی‬ ‫این جهان را منکر ش��د و اظهار داش��ت انچه وجود‬ ‫دارد عبارت است از اوال ادراکات ما (یعنی تصورات‬ ‫و ایده های��ی که در ذهن داری��م) و ثانیا ادراک کننده‬ ‫(که ذهن ماس��ت)‪ .‬بنابراین نه اجسام مادی و نه بدن‬ ‫ما وج��ود خارجی ندارند‪ .‬اینه��ا همگی تصورات و‬ ‫ایده هایی درون ذهن ما هس��تند‪ .‬بارکلی در پاسخ به‬ ‫این س��وال که اگر چنین است که اشیای مادی صرفا‬ ‫تصورات ذهنی ماس��ت‪ ،‬پس چرا ما همگی اش��یای‬ ‫یکس��انی را می بینیم؟ اظهار کرد ک��ه خداوند درون‬ ‫ذهن ما این تصاویر و ایده ها را به شکل یکسان نهاده‬ ‫(یا به بیانی الهام کرده) است‪ .‬در واقع جهان‪ ،‬ادراکی‬ ‫است که ما از سوی خداوند به شکل یکسان دریافت‬ ‫می کنیم و خداوند خود نیز همچون یک ادراک کننده‬ ‫اس��ت‪ ،‬البته ادراک کننده ای با قدرت مطلق و توانایی‬ ‫ادراک را او ب��ه م��ا عطا کرده اس��ت‪ .‬بارکلی بر این‬ ‫اساس قصد داش��ت از اموزه های دینی چون وجود‬ ‫خدا‪ ،‬وجود روح و جهان اخرت دفاع کند‪.‬‬ ‫بنابرای��ن‪ ،‬براس��اس ادی��ان اخرت ب��اور و همچنین‬ ‫اندیش��ه های فلس��فی افالطونی‪ ،‬این جهان در مقابل‬ ‫جه��ان اخرت (به تعبیر ادیان) و جهان مثل (به تعبیر‬ ‫فلس��فی) چندان واقعیت ندارد و جهان واقعی همان‬ ‫جه��ان اخرت در ادی��ان یا جهان عق��ول یا مثل در‬ ‫فلسفه است‪.‬‬ ‫ما می توانیم دو موضعگیری را در بین شخصیت های‬ ‫فیلم ‪ inception‬نس��بت به این ایده دینی و فلس��فی‬ ‫ببینی��م‪ .‬یکی موض��ع مال(همس��ر کاب) و دیگری‬ ‫موضع کاب‪ .‬موضع م��ال‪ ،‬موضعی اخرت باور(و ان‬ ‫ه��م از نوع دنیا گریز ان) اس��ت‪ .‬او انقدر به جهانی‬ ‫دیگ��ر در پس این جهان و رویایی بودن ها باور دارد‬ ‫ک��ه زندگی در این جهان برایش میس��ر نیس��ت‪ .‬او‬ ‫ای��ن جهان و زندگ��ی درون ان را ط��رد می کند‪ .‬در‬ ‫مقاب��ل او‪ ،‬کاب ق��رار دارد که ب��ه زندگی درون این‬ ‫جهان می اندیش��د و به ان اری می گوید‪( .‬در اخرین‬ ‫صحنه فیلم‪ ،‬اری گویی کاب به زندگی و اغماض او‬ ‫برمسائل متافیزیکی ای چون واقعیت و خیال مشهود‬ ‫است‪ ).‬او این جهان را واقعی می پندارد و می پذیرد و‬ ‫ایده ای که همسرش از ان پیروی می کند را ساختگی‬ ‫می داند و معتقد اس��ت خ��ود او این ایده را در ذهن‬ ‫همسرش س��اخته اس��ت‪ .‬موضع کاب در واقع یک‬ ‫دیدگاه نیچ��ه ای در قبال ایده های دینی و متافیزیکی‬ ‫است‪ .‬نیچه قائل بود که چنین ایده هایی ساخته خود‬ ‫انسان هس��تند؛ یعنی انس��ان ها خود چنین ایده هایی‬ ‫را می س��ازند‪.‬موضع نهایی فیلم در قبال این مس��اله‬ ‫چیس��ت؟ ایا ای��ن جهان تنها جهان واقعی اس��ت یا‬ ‫اینکه ما در این جهان نیز در حال رویا دیدن هس��تیم‬ ‫و پای��ان این رویا‪ ،‬م��رگ ما در این جه��ان و ورود‬ ‫ما به جهانی دیگر اس��ت؟ به نظر می رس��د فیلم در‬ ‫پایان پاس��خی نیس��ت گرایانه به این مساله می دهد و‬ ‫احتم��ال رویا بودن این جهان و وجود جهان اخروی‬ ‫را تصدی��ق می کند؛ یعنی در صحنه اخر که فرفره ای‬ ‫ک��ه دیکاپریو می چرخاند (فرفره ای که ایس��تادن ان‬ ‫نش��انه این است که فرفره در جهان واقعی است و نه‬ ‫رویایی) همچنان به چرخش ادامه می دهد‪ ،‬هرچند به‬ ‫محض اینکه بیننده احساس می کند فرفره می خواهد‬ ‫از چرخیدن بازایستد‪ ،‬فیلم به پایان می رسد‪g .‬‬ ‫‪73‬‬ ‫بانوی مبارزه‬ ‫ایات یکی از ‪ 400‬زندانی بازداش��ت شده از سوی‬ ‫حکوم��ت ال خلیفه بود که ناپدید ش��د و خبری از‬ ‫محل بازداش��ت وی و سرنوش��تش انتش��ار نیافت‪.‬‬ ‫حکومت بحرین البته این گزارش ها را تایید نمی کند‬ ‫و مدعی اس��ت موضوع سرنوشت بازداشت شدگان‬ ‫ارتباطی به انها نداش��ته و این گزارش ها در راستای‬ ‫تخریب وجهه دولت بحرین صورت گرفته است‪.‬‬ ‫عباس عمران از اعضای مرکز حقوق بشر بحرین با‬ ‫گذشت چند هفته از ناپدید شدن ایات اعالم کرد که‬ ‫بر اساس گزارش های موثق از سرنوشت این شاعره‬ ‫بحری��ن اطالع دارد و ایات هنوز زنده اس��ت‪ .‬نبیل‬ ‫رجب از دیگر اعضای این مرکز نیز خبر اعالم شده‬ ‫از س��وی عمران را تایید کرد و تصریح نمود شایعه‬ ‫کشته شدن ایات از سوی دولت بحرین منتشر شده‬ ‫اس��ت‪ .‬چندی بعد اعضای خانواده ایات نیز انتشار‬ ‫خبر کش��ته شدن این ش��اعره بحرینی را غیر واقعی‬ ‫دانس��ته بودند‪ ،‬حتی م��ادر ایات ه��م در مصاحبه‬ ‫کوتاهی اع�لام کرد با دخت��رش گفت وگو کرده و‬ ‫ایات در یک مکالمه کوتاه گفته است شرایط خوبی‬ ‫در زندان ندارد‪.‬‬ ‫یک افتضاح برای عربستان و ال خلیفه‬ ‫بای ذنب قتلت‬ ‫محمدجواد پاینده‬ ‫‪1‬‬ ‫سرنوشت ایات حس��ن القرمزی‪ ،‬شاعره جوان‬ ‫‪ 20‬ساله که در دانشگا ه تربیت معلم بحرین مشغول‬ ‫به تحصیل بود‪ ،‬صفحه تازه ای در انقالب حق طلبانه‬ ‫ش��یعیان مظلوم بحرین گشوده است‪ .‬تخصص ویژه‬ ‫ایات سرودن اشعار با لهجه خاص و محلی بحرینی‬ ‫بود که موجب شهرت این دانشجوی جوان شد‪.‬‬ ‫ایات از نخستین روزهای مبارزه حضور پررنگی در‬ ‫تظاهرات ها خیابانی و تجمعات ضد دولتی داشت‪ .‬او‬ ‫در میدان لول��و در مرکز مبارزات و تجمعات مردمی‬ ‫ شعری در خصوص اصالحات سیاسی و خواسته های‬ ‫ملت بحری��ن در مبارزات ازادی خواهانه س��رود که‬ ‫واکنش های ش��دیدی از س��وی مقام��ات و حامیان‬ ‫حکومت در پی داش��ت‪ .‬ای��ات از دانش��گاه اخراج‬ ‫ش��د‪ ،‬همچنین ش��غل خودش را از دست داد‪ .‬اشعار‬ ‫تند و صریح این بانوی بحرینی مستقیما شیخ خلیفه‬ ‫بن سلمان‪ ،‬رئیس هیات وزیران را هدف قرار داده بود‬ ‫و خان��واده ال خلیفه مطابق معمول صدای مخالف را‬ ‫برنتابید‪.‬‬ ‫ایات بعد از ان روز با تهدیدات زیادی مواجه ش��د‪.‬‬ ‫سیده سعده مادر ایات می گوید‪« :‬نامه های تهدید امیز‬ ‫زیادی برای او می امد با کلماتی زش��ت و سرشار از‬ ‫توهین‪ .‬حتی صفحه هایی در فیس بوک به فحاشی و‬ ‫اهانت به ایات اختصاص داده شد‪ .‬به پلیس مراجعه‬ ‫کردی��م و گزارش��ی از تهدیدات ص��ورت گرفته و‬ ‫نامه های اهانت امیزی که دریافت می شد ارائه دادیم‪.‬‬ ‫ماموران پلیس هم خندیدند و ما را مسخره کردند‪ .‬در‬ ‫پایگاه پلیس هم با توهین و بدرفتاری مواجه شدیم‪».‬‬ ‫سرنوشت نامعلوم‬ ‫روزهای س��ختی برای خانواده س��پری شد و هنوز‬ ‫‪74‬‬ ‫خبری از سرنوش��ت نامعلوم ایات نب��ود‪ .‬انها از مرکز‬ ‫پلیس در حوره راهی بخش تحقیقات پلیس شدند‪ .‬بعد‬ ‫از ان به شهر حمد رفتند‪ ،‬از انجا باز هم به مرکز حوره‬ ‫فرستاده شدند و همچنان خبری از ایات نبود‪ .‬سرنوشت‬ ‫دختر جوان همچنان در ابهام قرار داشت‪.‬‬ ‫م��ادر ای��ات می گوید‪« :‬ب��ه ما گفتند ای��ات در بخش‬ ‫تحقیقات است‪ .‬حتی به من گفتند برایش لباس بیاورم و‬ ‫من هم این کار را کردم‪ .‬لباس را تحویل دادم اما خبری‬ ‫از ایات ندادند‪ .‬بعد هم انکار کردند‪ .‬گفتند ایات اصال‬ ‫اینجا نیس��ت باید به اداره پلیس بروید و اعالم کنید که‬ ‫دخترتان گم شده است‪ .‬گفتیم چگونه بگوییم دخترمان‬ ‫گم ش��ده در حالی که مقابل چش��مان ما او را دستگیر‬ ‫کردید و بردید؟»‬ ‫رسانه های مستقل منطقه چندی بعد از کشته شدن ایات‬ ‫در زندان های رژیم ال خلیفه به دس��ت ماموران امنیتی‬ ‫بحرین وسعودی خبر دادند‪ .‬نکته تاسف برانگیز انتشار‬ ‫اخباری در خصوص ش��کنجه و تجاوز به شاعره ازاده‬ ‫بحرینی اس��ت که پس از تحمل رنج فراوان کشته شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫گفته می شود شش مامور امنیتی بحرین شاعره بحرینی‬ ‫را م��ورد ازار و اذی��ت قرار داده و پ��س از ان ایات را‬ ‫به ش��هادت رس��اندند‪ .‬برخی اخبار و گزارش ها نیز از‬ ‫شهادت ایات به دست نیروهای ال سعود حکایت دارد‪.‬‬ ‫یک فرد ناشناس در تماس با خانواده ایات به انها اطالع‬ ‫داد که دخترش��ان را در بیمارس��تان نظامی و در حالت‬ ‫کما دیده اس��ت‪ .‬بر اس��اس این گزارش فرد ناش��ناس‬ ‫مدعی ش��د ایات مورد تجاوز قرار گرفته و از ش��دت‬ ‫ی و روحی به حالت کما رفته است‪.‬‬ ‫شکنجه های جسم ‬ ‫انتشار این خبر واکنش های گسترده ای به همراه داشت‪.‬‬ ‫مبارزین بحرینی پس از ان خواس��تار محاکمه ماموران‬ ‫امنیتی بحرین و عامالن این حادثه شدند‪ ،‬اما حکومت‬ ‫دیکتاتور بحرین پاسخی به این درخواست نداد‪.‬‬ ‫ایات به شهادت رسید‬ ‫پایگاه های خبری هفته گذش��ته خبر قطعی شهادت‬ ‫ای��ات در زندان های ال خلیفه را منتش��ر کردند‪ .‬در‬ ‫این گزارش امده است؛ خبرنگار افتخاری ما از منامه‬ ‫پایتخت بحرین خب��ر داد که خانم «ایات القرمزی»‬ ‫شاعر ‪ 20‬ساله بحرینی که به دلیل خواندن شعر علیه‬ ‫رژیم ال خلیفه‪ ،‬هفته گذشته مورد شکنجه و تجاوز‬ ‫جنسی ش��ش نیروی امنیتی بحرین قرار گرفت‪ ،‬به‬ ‫شهادت رسید‪.‬‬ ‫گفتنی است وی مدتی پیش توسط نیروهای امنیتی‬ ‫رژیم بحرین با حمایت و پشتیبانی نیروهای اشغالگر‬ ‫رژیم عربستان سعودی بازداشت و به محل نامعلومی‬ ‫ منتقل ش��د ام��ا چن��د روز پس از ناپدید ش��دنش‬ ‫مشخص شد که در زندان های رژیم ال خلیفه به سر‬ ‫می برده و به دلیل مورد شکنجه و تجاوز قرار گرفتن‬ ‫ابتدا بی هوش و سپس به کما رفت‪.‬‬ ‫قابل ذکر اس��ت وی پ��س از به کما رفتن توس��ط‬ ‫نیروه��ای امنیتی ب��ه یکی از بیمارس��تان های منامه‬ ‫منتقل و بس��تری ش��د و پس از ان با تماس تلفنی‬ ‫یک فرد ناشناس خانواده او از محل بستری بودنش‬ ‫مطلع شدند‪ .‬پس از رس��یدن خانواده به بیمارستان‬ ‫و درخواس��ت انان برای معاین��ه کامل خانم «ایات‬ ‫القرمزی» مشخص شد که او مورد شکنجه و تجاوز‬ ‫جنسی قرار گرفته است‪.‬‬ ‫برخ��ی از پایگاه های خبری عرب زبان نوش��ته اند که‬ ‫بر اس��اس اخبار موثقی از درون کاخ پادش��اه بحرین‬ ‫«ایات القرمزی» را نزد «عیسی بن حمد ال خلیفه» برده‬ ‫بودند تا او را در مقابل دیدگان دیکتاتور بحرین مورد‬ ‫شکنجه و تحقیر قرار دهند و بر همین اساس «عیسی‬ ‫بن حمد ال خلیفه» چندین سیلی به صورت این دختر‬ ‫‪ 20‬ساله زد و وی را مورد فحاشی قرار داد‪ .‬پس از ان‬ ‫این دختر جوان را به بخش دیگری از کاخ منتقل کرده‬ ‫و ‪ 6‬نیروی امنیتی وی را مورد تجاوز جنسی قرار دادند‪.‬‬ ‫گفتنی اس��ت؛ «ایات القرمزی» در دانشکده تربیت‬ ‫معلم تحصی��ل می کرده و با لهج��ه محلی بحرینی‬ ‫ش��عر می سروده و از شهرت قابل توجهی در کشور‬ ‫برخوردار بوده اس��ت‪ .‬وی در چند ماه اخیر فعالیت‬ ‫گس��ترده ای در میدان «لولو» داشته و پیش از ربوده‬ ‫شدن توسط نیروهای امنیتی‪ ،‬چندین بار تهدید شده‬ ‫بود‪ .‬پدر او نیز از شعرای نسبتا سرشناس بحرین به‬ ‫شمار می رود و در دهه های ‪ 90‬قرن گذشته میالدی‬ ‫به دلیل اشعاری که علیه رژیم «ال خلیفه» سروده بود‪،‬‬ ‫چندین بار بازداشت و مورد شکنجه قرار گرفت‪g .‬‬ ‫مشاهدات زینب الصفار‪ ،‬خبرنگار لبنانی از بحرین‬ ‫ال‪‎‬خلیفه به هیچ‪‎‬کس رحم نمی‪‎‬کند‬ ‫حامد نعمت‪‎‬اللهی‬ ‫‪2‬‬ ‫سال گذشته پس از انتخابات در بحرین‪ ،‬عکس ‪24‬‬ ‫کودک و نوجوان شیعه (که ‪ 14‬نفر از انها زیر ‪ 14‬سال‬ ‫هستند)‪ ،‬در اینترنت منتشر شد که تنها به‪‎‬دلیل فعالیت‬ ‫انتخاباتی بازداشت شده بودند‪ .‬حال پس از لشکرکشی‬ ‫سعودی به بحرین برای سرکوب اعتراضات ناراضیانی‬ ‫که عالوه‪‎‬بر شیعیان‪ ،‬شامل سنی‪‎‎‬ها نیز هست‪ ،‬جلوه‪‎‎‬های‬ ‫جدیدی از این جنایات مشاهده می‪‎‬شود که با هدف‬ ‫تحت فشار گذاشتن معترضین بوده است‪.‬‬ ‫راه‪‎‎‬پیمایی‪‎‎‬ه��ا در بحرین با الهام از انقالب‪‎‎‬های تونس‬ ‫و مصر اغاز ش��د که در یک ماه نخس��ت‪ ،‬ش��کلی‬ ‫مس��المت‪‎‬امیز داش��ت و تنها درخواست معترضان‪،‬‬ ‫انجام اصالحات بود‪ .‬ام��ا این اعتراضات که معموال‬ ‫در می��دان تحری��ر ش��کل می‪‎‬گرف��ت‪ ،‬روزب��ه‪‎‬روز‬ ‫گس��ترش یافت ت��ا جایی‪‎‬که بی��ش از ‪ 200‬هزار نفر‬ ‫ یک پنجم جمعیت کل بحرین ‪ -‬در یکی از روز‪‎‬ها‬‫به خیابان‪‎‎‬ها امدند‪.‬‬ ‫‪ 24‬اس��فند م��اه‪ ،‬حمد بن عیس��ی الخلیفه‪ ،‬پادش��اه‬ ‫بحرین‪ ،‬سه ماه حالت فوق‪‎‬العاده اعالم و به سرکوبی‬ ‫راه‪‎‬پیمایی‪‎‬کنندگان اقدام کرد‪ .‬او از کشور‪‎‬های همسایه‬ ‫بحرین‪ ،‬همچون عربس��تان سعودی و امارات متحده‬ ‫درخواس��ت نیروی کمکی کرد تا در این سرکوب به‬ ‫وی یاری برسانند‪ .‬دولت ساده‪‎‬انگارانه‪ ،‬اقدام به تخریب‬ ‫نماد میدان لولو کرد تا به خیال خود در اراده مردم خلل‬ ‫ایجاد کند‪.‬‬ ‫ام��ا نتیج��ه این اقدام ب��ه تغییر درخواس��ت مردم از‬ ‫اصالحات به س��رنگونی رژیم و تغییرات وس��یع در‬ ‫قانون اساسی انجامید‪.‬‬ ‫زینب الصفار‪ ،‬خبرنگار لبنانی در مصاحبه‪‎‬ای با یکی از‬ ‫سایت‪‎‎‬های دفاع از حقوق زنان اعالم کرد که نیرو‪‎‬های‬ ‫دولتی برای زیر فش��ار قراردادن معترضان و ممانعت از‬ ‫شرکت انها در راه‪‎‬پیمایی‪‎‬ها‪ ،‬اقدام به بازداشت و شکنجه‬ ‫بستگان یا زنان معترضان بحرینی می‪‎‬کنند‪.‬‬ ‫الصف��ار که ارتباط زیادی با بحرینی‪‎‎‬ه��ا دارد‪ ،‬می‪‎‬گوید‬ ‫پیامی که نیرو‪‎‬های دولتی می‪‎‬دهند این است‪« :‬اگر ساکت‬ ‫نش��وید‪ ،‬به زنان‪‎‬تان حمله می‪‎‬کنیم!» بهیا عبدالرس��ول‬ ‫العرادی‪ ،‬زنی حدودا ‪ 30‬س��اله‪ ،‬از س��اکنان منامه‪ ،‬روز‬ ‫اول فروردی��ن به‪‎‬دلیل جراحت ناش��ی از تیراندازی به‬ ‫گردنش به ش��هادت رس��ید‪ .‬در حال حاضر ‪ 30‬نفر از‬ ‫زنان که س��ه نف��ر از انها باردار هس��تند‪ ،‬در محل‪‎‎‬های‬ ‫نامعلومی بازداشت شده‪‎‬اند‪ .‬صفار می‪‎‬گوید‪« :‬مادران را‬ ‫به فرزندان‪‎‬شان بازگردانید‪ ».‬در مجموع بیش از ‪ 650‬نفر‬ ‫در ناارامی‪‎‎‬ها مفقود ش��ده‪‎‬اند که کم‪‎‬سن‪‎‬ترین انها «علی‬ ‫احمد عباس یحیی ثامر» اس��ت که تنها ‪ 11‬س��ال دارد‪.‬‬ ‫بسیاری از این افراد مفقود شده‪ ،‬در زندان کشته شده‪‎‬اند‬ ‫که از ان جمله می‪‎‬توان به کریم فخراوی‪ ،‬تاجر برجسته‬ ‫و عضو حزب ش��یعه الوفاق اشاره کرد‪ .‬به گفته صفار‪،‬‬ ‫مقام��ات از تحویل جنازه او طفره رفته و دالیل مرگش‬ ‫را بیماری‪‎‎‬های��ی همچون دیاب��ت و حمله قلبی معرفی‬ ‫کرده‪‎‎‬اند‪ .‬پلیس همچنین به بیمارستان السالمیه هجوم برد‬ ‫تا معترضان مجروح و کادر بیمارستان را بازداشت کند‪.‬‬ ‫زنان دیگری نیز از ایستگاه‪‎‎‬های بازرسی یا نیمه‪‎‬شب از‬ ‫منازل‪‎‬شان ربوده شده‪‎‬اند‪ .‬در موارد بسیاری‪ ،‬تمام اعضای‬ ‫خانواده‪‎‬ها بازداشت شده‪‎‬اند‪ .‬زینب الخواجه‪ ،‬دختر فعال‬ ‫برجسته عبدالهادی الخواجه که در اعتراض به بازداشت‬ ‫پدر‪ ،‬شوهر‪ ،‬برادر شوهر و عمویش‪ ،‬دست به اعتصاب‬ ‫غذا زد‪ ،‬یکی از این موارد است‪ .‬او علت اقدام خود را در‬ ‫نامه‪‎‬ای خطاب به باراک اوباما (رئیس‪‎‬جمهوری امریکا)‬ ‫«بی‪‎‬توجهی دولت بحرین به حقوق و زندگی‪‎‬مان» اعالم‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬او یک روز پس از اینکه به‪‎‬دلیل وخامت‬ ‫وضع جس��مانی‪‎‬اش به بیمارس��تان منتقل شده بود‪ ،‬در‬ ‫مصاحبه‪‎‬ای با ش��بکه پرس‪‎‬ت��ی‪‎‬وی ایران‪ ،‬ضمن مقصر‬ ‫خانواده مبارز‬ ‫‪3‬‬ ‫تبارشناسی یک نسل مبارزه‬ ‫خانواده قرمزی از خانواده های شناخته شده و با سابقه‬ ‫در مبارزات سیاس��ی مردم بحرین به شمار می روند‪ .‬پدر‬ ‫ایات در دهه ‪ 90‬توس��ط ماموران امنیتی بازداش��ت شده‬ ‫بود‪ .‬جرم بزرگ حس��ن القرمزی هم سرودن شعری در‬ ‫خصوص حکومت بحرین بود‪ .‬حتی عموهای ایات هم‬ ‫سابقه دستگیری به دالیل سیاسی را داشته اند‪ .‬با توجه به‬ ‫این تجربیات تلخ ایات تصمیم گرفت خانه پدر و مادرش‬ ‫را ترک کند و در منزل یکی از بستگان نزدیک اقامت داشته‬ ‫باشد تا از خطر دور بماند‪.‬‬ ‫مادر ایات می گوید‪« :‬در یکی از شب ها نیروهای امنیتی‬ ‫همراه با لباس ش��خصی ها به خان��ه حمله کردند و به‬ ‫زور وارد ش��دند‪ .‬همه جا را به دقت گش��تند اما ایات‬ ‫را پیدا نکردند‪ .‬از ما در مورد او پرس��یدند و من گفتم‬ ‫که نمی دانم ایات کجاست‪ .‬بچه ها را به شدت ترسانده‬ ‫بودن��د‪ ،‬همه ما را تهدید کردن��د و زمانی که از یافتن‬ ‫ایات ناامید شدند خانه را ترک کردند‪».‬این اما اخرین‬ ‫حمله نیروهای امنیتی به خانه ایات نبود‪ .‬شب بعد باز‬ ‫هم منزل خانواده قرمزی مورد هجوم قرار گرفت‪ .‬اینبار‬ ‫تعداد نیروهای امنیتی بیش��تر بود‪ .‬مادر ایات می گوید‪:‬‬ ‫«بیش از ‪ 15‬نفر وارد خانه ش��دند‪ ،‬بعضی از انها لباس‬ ‫پلی��س بر تن داش��تند و بعضی دیگر لباس ش��خصی‬ ‫بودند‪ .‬بی��رون از خانه پر بود از ماش��ین های پلیس و‬ ‫تعدادی ماشین ش��خصی‪ .‬درهای اتاق ها را شکستند‪،‬‬ ‫همه چیز را خ��راب کردند‪ ،‬هم��ه را از اتاق ها بیرون‬ ‫کردند‪ ،‬حتی بچه ها را از خواب بیدار کردند تا جایی که‬ ‫توانس��تند لوازم و وسایل خانه را شکستند و بعضی از‬ ‫اموال خانواده را به غارت بردند‪ .‬یک ساعت طال و همه‬ ‫وسایل ایات را با خودشان بردند‪ .‬کتاب ها‪ ،‬کامپیوتر و‬ ‫هرچیزی که در اتاق ایات بود را با خودشان بردند‪ .‬به‬ ‫ایات توهین می کردند و ناسزا می گفتند‪ ،‬می خواستند‬ ‫م��ا را ازار بدهند‪ .‬حتی به قران ها بی احترامی کردند و‬ ‫بچه ها را کتک زدند‪».‬‬ ‫سیده سعده می گوید‪« :‬یکی از انها که انگار رئیسشان بود‬ ‫جلو امد و گفت‪ :‬می روم بیرون یک س��یگار می کشم و‬ ‫برمی گردم‪ .‬تا ان زمان وقت دارید بگویید ایات کجاست‪،‬‬ ‫واال این خانه را بر س��رتان خ��راب می کنم‪ .‬تهدید کرد‬ ‫ک��ه همه بچه ها و زن ها را اتش می زند‪ .‬ترس��یده بودیم‪،‬‬ ‫نمی دانستیم باید چه کنیم‪».‬‬ ‫ص��دای مادر ای��ات هم می لرزد‪ ،‬نمی توان��د ماجرا را به‬ ‫راحتی بیان کند‪« :‬بچه ها می لرزیدند از ترس‪ ،‬زن ها گریه‬ ‫می کردند‪ ،‬چاره ای نداشتیم‪ .‬گفتیم محل مخفی شدن ایات‬ ‫و شرم‪‎‬اور دانس��تن عملکرد دولت امریکا در نشان‬ ‫دادن چراغ س��بز به دیکتاتور بحرینی برای سرکوب‬ ‫مردم این کش��ور‪ ،‬گفت‪« :‬ازادی و حقوق بشر تنها‬ ‫کلمه نیستند‪ .‬نمی‪‎‬توان مدعی تغییر و ازادی بود‪ ،‬ولی‬ ‫در عمل از دیکتاتور بحرین حمایت کرد و در برابر‬ ‫تجاوز به حقوق انسانی‪ ،‬ساکت بود‪ ».‬پایگاه اینترنتی‬ ‫«ملتق��ی البحرین» نوش��ت‪ ،‬در حمله به دانش��گاه‬ ‫بحری��ن‪ ،‬یک زن بر اثر جراحت‪‎‎‬های وارد ش��ده از‬ ‫ناحیه سر ش��هید ش��د‪ .‬این پایگاه نوشت‪« :‬جواهر‬ ‫عبداالمیر کویتان» در جریان حمله اوباش و مزدوران‬ ‫به دانش��گاه بحرین به‪‎‬ش��دت مجروح شد و پس از‬ ‫مدت کوتاهی به شهادت رسید‪ .‬پایگاه اینترنتی «فجر‬ ‫البحرین» نیز از ش��هادت یک زن دیگر از س��اکنان‬ ‫منطقه «بالد قدیم» خبر داد‪« .‬عزیزه حسن» ‪ ۲۴‬ساله‬ ‫از ساکنان بالد قدیم که دارای یک دختر است‪ ،‬در پی‬ ‫حمله نیرو‪‎‬های امنیتی به منزلش به شهادت رسید‪g .‬‬ ‫را نشان می دهیم‪ .‬با هم رفتیم به خانه ای که ایات در انجا‬ ‫بود‪ .‬انگار خودش هم می دانس��ت که امش��ب بازداشت‬ ‫می ش��ود‪ .‬عبایش را بر سرش کشید‪ .‬دست هایش را باال‬ ‫برد و از خانه بیرون امد‪ .‬ماموران امنیتی گفتند فردا به مرکز‬ ‫پلیس در حوره بیایید تا از سرنوشت ایات با خبر شوید‪».‬‬ ‫نیروهای امنیتی بحرین از خانواده ایات خواس��تند اعالم‬ ‫کنند که دختر انها گم شده و خبری از سرنوشت او ندارند‪.‬‬ ‫انطور که خانواده ای��ات اعالم کرده اند یک هفته بعد از‬ ‫دستگیری شاعره مبارز بحرینی چنین درخواستی از سوی‬ ‫نیروهای امنیتی مطرح شد تا دولت بحرین به این وسیله‬ ‫اتهامات را انکار کند‪ ،‬اما انطور که منابع خبری مس��تقل‬ ‫گزارش داده اند نیروهای امنیتی س��عودی ش��اعره مبارز‬ ‫بحرینی را بازداشت نموده و وی را به قتل رساندند‪.‬‬ ‫مادر ایات در این خصوص گفته است‪« :‬گروهی که ایات‬ ‫را دس��تگیر کردند به ما گفتند برای پیگیری سرنوش��ت‬ ‫دخترتان به مرکز پلیس حوره مراجعه کنید‪ ،‬ما ساعتی بعد‬ ‫به انجا رفتیم اما خبری از ایات نبود‪ .‬روز بعد مس��ئوالن‬ ‫ان مرکز پلیس ما را به جای دیگری فرس��تادند و مدعی‬ ‫شدند که ایات به این مرکز منتقل نشده است‪ .‬ما همچنان‬ ‫در رف��ت و امد بی��ن مراکز و دفاتر نیروه��ای امنیتی و‬ ‫پایگاه های پلیس بحرین بودیم‪ .‬در نهایت گفتند هیچ کس‬ ‫از سرنوشت ایات خبری ندارد و باید درخواستی مکتوبی‬ ‫بدهیم مبنی بر اینکه دخترمان گم شده و از سرنوشت او‬ ‫خبری در دست نیست‪».‬‬ ‫خانواده ایات این درخواست را نپذیرفتند وبیش از گذشته‬ ‫نگران سرنوشت دختر ‪ 20‬ساله شان شدند‪g .‬‬ ‫‪75‬‬ ‫نگاه‬ ‫جنایت سازمان یافته‬ ‫صدیقه حجازی‬ ‫‪4‬‬ ‫هر چن��د حوادث اخیر‬ ‫دنیای اس�لام به خاطر فجایع‬ ‫وارد شده بر مسلمانان برای ما‬ ‫ناگوار اس��ت اما نش��انه های‬ ‫بی��داری اس�لامی موج��ب‬ ‫امیدواری ملت ها ش��ده اس��ت‪ .‬رسانه های خبری‬ ‫به خاطر وابس��تگی به صهیونیس��م بین الملل به‬ ‫وظایف خود عمل نمی کنند و اخبار را نادرس��ت‬ ‫منعکس می کنند‪ ،‬اما معدود رس��انه های مستقل‪،‬‬ ‫بخش کوچکی از این فجایع را انعکاس داده اند‪.‬‬ ‫امروزه بهترین تالش ها و رساترین فریادها می تواند‬ ‫از س��وی س��ازمان های غیر دولتی زنان انجام شود‬ ‫چرا که این سازمان ها فارغ از مصلحت اندیشی ها‬ ‫و محدودیت ه��ای دولت ه��ا و مجامع بین المللی‬ ‫می توانن��د ازادانه ب��ه ایفای مس��ئولیت بپردازند‪.‬‬ ‫ب��ا توجه به ظرفیت هایی که در میان س��ازمان های‬ ‫غیردولت��ی زنان برای پیش��برد اهداف انس��انی و‬ ‫توحیدی وجود دارد‪،‬س��ازمان فرهنگ و ارتباطات‬ ‫اس�لامی بنا بر اصول و برنامه های خود و با توجه‬ ‫ب��ه انتظاراتی که مردم منطقه از ایران برای حمایت‬ ‫دارند‪ ،‬این نشست را برگزار کرد تا همه ظرفیت های‬ ‫موجود در محکومیت حوادث تلخی که این روزها‬ ‫توسط رژیم دست نش��انده غرب به خصوص در‬ ‫مورد زنان اعمال می ش��ود به ی��ک وحدت رویه‬ ‫برسد‪ .‬امروز بانوان و کودکان کشورهایی که در انها‬ ‫قیام علیه ظالمان در حال انجام است‪ ،‬مورد حمله‬ ‫سازماندهی حاکمان این کشورها قرار گرفته اند و‬ ‫اینجاست که ضرورت همگرایی در میان سازمان ها‬ ‫و نهادهایی که در موضوع حقوق بشر و زنان فعالیت‬ ‫می کنند احساس می ش��ود‪ .‬نشستی هم با حضور‬ ‫نمایندگان ‪ 50‬س��ازمان غیردولتی ایرانی که برخی‬ ‫ازانها سازمان هایی از اقلیت های مذهبی هستند و‬ ‫گروهی از نهادهای فعال بین المللی از کش��ورهای‬ ‫تونس‪ ،‬لبنان‪ ،‬سوریه‪ ،‬الجزایر و سودان حضور دارند‪،‬‬ ‫برگزار شد که در مباحثی که در این نشست مطرح‬ ‫شد نحوه همکاری و هم افزایی سازمانی نسبت به‬ ‫مسئولیت هایی که بر عهده دارند مورد بررسی قرار‬ ‫گرفت‪ .‬یورش بی رحمانه ماموران امنیتی بحرین به‬ ‫منازل و دستگیری بیش از ‪ 100‬زن بحرینی بسیار‬ ‫شدید بوده اس��ت‪ .‬ما باید با یک حرکت منسجم‬ ‫و مستمر نسبت به این فجایع واکنش نشان دهیم‪.‬‬ ‫سازمان های غیردولتی زنان‪ ،‬به عنوان بخشی از بدنه‬ ‫اجتماعی جوامع اسالمی‪ ،‬خواستار اقدامات جدی و‬ ‫فوری تمامی نهادها‪ ،‬سازمان ها و مجامع بین المللی‬ ‫که فلسفه وجودی شان دفاع از حقوق بحق ملت ها‪،‬‬ ‫برقراری امنیت‪ ،‬پیشگیری از ظلم و تجاوز و برخورد‬ ‫با متجاوزین و ناقضان حقوق بشر هستند‪ .‬انچه در‬ ‫بحرین شاهد ان هستیم‪ ،‬اقدامات بی سابقه ای است‬ ‫که رژیم ال خلیفه در بحرین نس��بت ب��ه زنان روا‬ ‫می دارد‪ .‬امروز در بحرین بیش از ‪ 100‬زن توس��ط‬ ‫مقامات امنیتی این کش��ور در زندان به سر می برند‬ ‫که گزارش های رسیده حاکی از وضعیت بسیار بد‬ ‫همراه با خش��ونت و تعرض است‪ .‬یکی دیگر از‬ ‫مباحث ما در این نشست بررسی موضوع بحرین و‬ ‫جنایتی است که در این کشور در حال وقوع است‪.‬‬ ‫*مدیرکل امور زنان و خانواده سازمان فرهنگ و‬ ‫ارتباطات اسالمی‬ ‫‪76‬‬ ‫نگاه‬ ‫اعتراضات جوانان بحرینی به حکومت ال خلیفه؛‬ ‫شما هرگز اسالم نیاوردید‬ ‫ش��هادت ایات القرمزی‪ ،‬ش��اعره جوان بحرینی با واکنش های‬ ‫گس��ترده ای در بحرین و همچنین برخی از کش��ورهای منطقه‬ ‫هم��راه بود‪ .‬با توجه به فضای بس��ته و خفق��ان درونی جامعه‬ ‫بحرین واکنش جوانان بحرین��ی را می توان در فضای مجازی‬ ‫به وضوح نظاره کرد‪.‬‬ ‫اریاف هجر‪ ،‬جوان بحرینی در وبالگ شخصی خودش به این‬ ‫موضوع اشاره کرده و خطاب به رژیم ال خلیفه نوشته است؛‬ ‫«شما به مردم و به خانواده ایات دروغ گفتید‪ .‬به همه دنیا دروغ‬ ‫گفتید‪ .‬گفته بودید ایات پیش شما نیست و خبری از سرنوشت‬ ‫او نداری��د اما هم��ه اینها دروغ بود‪ .‬م��ا از او غیر از محبت و‬ ‫دوس��تی و صداقت چیزی ندیدیم‪ .‬ای��ات را در بند کردید تا‬ ‫نش��ان دهید ضعیف و ناتوان هستید و تحمل شنیدن صدای او‬ ‫را ندارید‪ .‬نمی توانستید پاسخش را بدهید‪ ،‬پس ایات را گرفتید و در بند کردید و ازارش دادید‪».‬‬ ‫یکی دیگر از کاربران اینترنت که نام خودش را در این وبالگ قرار نداده می نویسد؛ «بزرگان و اعراب اصیل‬ ‫اداب و رس��ومی داش��تند‪ .‬حمله به یک زن و ازار و اذیت زنان برایش��ان ننگ و عار بود‪ .‬انها که دختری را‬ ‫زندانی کردند و مورد ازار قرار دادند مرد نیستند‪ .‬می خواهند قدرت خودشان را مقابل یک دختر ثابت کنند؟‬ ‫این نشان دهنده ان است که می ترسند‪ .‬چقدر ضعیف و حقیر هستید که در پاسخ دادن به حرف های دختری‬ ‫ناتوان بودید و اینگونه او را مورد ازار قرار دادید‪ ،‬شما مرد نیستید‪».‬‬ ‫کاربر دیگری با نام مس��تعار دختر دریا در این خصوص نوش��ته اس��ت؛ «این روش نامردان و ترسوهاست‪.‬‬ ‫شما می ترسید‪ ،‬از مردم می ترسید‪ .‬تحمل شنیدن صدای مخالف را ندارید‪ .‬نمی توانستید به سخنش پاسخی‬ ‫بدهید چرا که پاسخی ندارد‪ ،‬چرا که شم ا ترسو تر از ان هستید که با منطق پاسخ مخالفانتان را بدهید‪ .‬مردم را‬ ‫می زنید‪ ،‬فحاشی می کنید‪ ،‬زنان را بازداشت کرده اید و ازار می دهید‪ .‬این روش ها انسانی نیست‪ .‬ما ایستاده ایم‪،‬‬ ‫گوش��ت و پوست و اس��تخوانمان برابر شما قرار گرفته اس��ت‪ .‬به پایان راه صدام نگاه کنید‪ .‬او را به دست‬ ‫مخالفانش دار زدند‪ .‬این سرنوشت همه ترسو هاست‪».‬‬ ‫کاربر دیگری خطاب به حامیان حکومت بحرین که برخی از انها در سایت های خود با حمایت از جنایت‬ ‫ال خلیفه و ش��هادت ایات این ش��اعره جوان بحرینی را خائن به کشور دانسته بودند و مدعی شدند سزای‬ ‫خائنان همین اس��ت می نویس��د‪« :‬با گذشت ‪ 1400‬سال شما هنوز مسلمان نشده اید‪ .‬هیچ کدام از شما هرگز‬ ‫اسالم نیاورده است‪ .‬خجالت نمی کشید که متعرض به یک زن بی پناه شدید و او را مورد ازار و اذیت قرار‬ ‫دادید؟‬ ‫از خدا می خواهیم که زندانیان ما و جوانان ما را از چنگال شما ازاد کند و انها را رهایی بخشد‪ .‬تردید نداریم‬ ‫که به سزای جنایات خودتان خواهید رسید و هیچ فراری از این سرنوشت نخواهید داشت‪g ».‬‬ ‫شعر‬ ‫شعری که «ایات القرمزی» را تا شهادت برد‬ ‫ایات القرمزی‪ ،‬ش��اعر بحرین��ی در یکی از تجمعات در میدان لوءلوء ش��عری خواند که منجر به ربایش و‬ ‫شکنجه این شاعر شد‪ .‬ترجمه بخشی از این شعر شاعر جوان در ادامه می اید‪:‬‬ ‫ما زندگی در قصر را نمی خواهیم و هوای ریاست هم در سر نداریم‬ ‫ما مردمانی هستیم که ذلت و بدبختی را از بین خواهیم برد‬ ‫ما انسان هایی هستیم که بدون اعمال خشونت ظلم را از اساس ریشه کن خواهد کرد‬ ‫چرا که نمی خواهیم مردم در ضعف و بیچارگی خود باقی بمانند‬ ‫گفت وگوی تمثیلی حمد و شیطان‬ ‫ابلیس‪ :‬ای حمد از خدا بترس‪ .‬دل من به خاطر این مردمان تکه تکه شده من علیه تو به پا خواهم خاست‬ ‫حمد‪ :‬من این گونه یاد گرفتم که انان را نادیده بگیرم و خوارشان کنم و به انواع بدبختی ها مبتالیشان کنم‬ ‫ابلیس‪ :‬ای حمد ایا صدای اعتراض مردم را نمی شنوی؟‬ ‫حمد‪ :‬ای ابلیس من از خون این مردمان سیر نمی شوم‬ ‫بعد از من این سرزمین برای هیچ کودک و جوان و بزرگسالی نباید گوارا باشد‬ ‫برای خواری و ذلت هزاران در گشوده شده است‬ ‫و جوان ها در زندان به سر می برند و کل مردم را داغدار کرده ام‬ ‫من سعادت را جز در مرگ نمی بینم‬ ‫و زندگی با ظالمان را جز ننگ و عار نمی دانم‬ ‫خون مردمان بی هیچ گناهی ریخته می شود‬ ‫گویی بحرین‪ ،‬کربالست ‪g‬‬ ‫حمایت جوانان عدالتخواه‬ ‫از مردم بحرین در ازادی‬ ‫‪5‬‬ ‫جمع��ی از دانش��جویان دانش��گاه های ته��ران و‬ ‫هواداران تیم فوتبال پرسپولیس با هدف اعالم انزجار‬ ‫از جنایات ال خلیفه و ال سعود و دیکتاتوران حاکم بر‬ ‫ی کشورهای‬ ‫کش��ورهای عربی و حمایت از قیام مردم ‬ ‫عربی و اس�لامی با حضور در ورزش��گاه ازادی قصد‬ ‫داش��تند در جریان بازی پرس��پولیس ایران و االتحاد‬ ‫عربس��تان حمایت خود را از مردم مظلوم و ستمدیده‬ ‫بحرین اعالم کنن��د‪ ،‬اما اقدام انسان دوس��تانه جوانان‬ ‫خودج��وش تهرانی با برخورد نیروی انتظامی روبه رو‬ ‫ش��د‪ .‬این حرکت از جایی اغاز ش��د ک��ه گروهی از‬ ‫دانشجویان و جوانان عدالتخواه برای حمایت از مردم‬ ‫مظلوم بحرین و محکومیت لشکرکشی ال سعود برای‬ ‫کمک به رژیم ال خلیفه برای س��رکوب مردم بحرین‬ ‫به اس��تادیوم ازادی رفتند تا ص��دای اعتراض خود را‬ ‫به نماینده عربس��تان در فوتبال ایران نشان دهند‪ .‬این‬ ‫دانش��جویان که قصد داش��تند در حرکت��ی نمادین و‬ ‫اعتراض��ی صدای اعتراض خ��ود را به گوش نماینده‬ ‫عربس��تان سعودی برسانند‪ ،‬با پرچم های بحرین قصد‬ ‫ورود به اس��تادیوم ازادی را داش��تند ام��ا با برخورد‬ ‫نیروی انتظامی روبه رو شدند‪ ،‬ماموران نیروی انتظامی‬ ‫ ک��ه به هیچ یک از این افراد اجازه حمل پرچم بحرین‬ ‫را ندادن��د در براب��ر درهای ورودی با بازرس��ی بدنی‬ ‫این افراد به انها اجازه ندادند هیچ وس��یله ای به داخل‬ ‫اس��تادیوم ببرند‪.‬دانش��جویان و ه��واداران تیم فوتبال‬ ‫پرسپولیس که به قصد حمایت از مردم بی دفاع بحرین‬ ‫به استادیوم رفته بودند در اواسط نیمه اول با سر دادن‬ ‫ش��عار های ضد س��عودی اعتراض خود را خطاب به‬ ‫س��ران عربستان س��عودی و ال خلیفه اعالم کردند اما‬ ‫در این هنگام نیروی انتظامی با هواداران برخورد کرد‪.‬‬ ‫همچنین در ضلع ش��مال غربی ورزشگاه پرچم بسیار‬ ‫بزرگی از کشور بحرین پهن شد اما پس از مدت کوتاهی‬ ‫به دالیل نامشخص این پرچم جمع شد‪ .‬ماموران نیروی‬ ‫انتظامی به محض پهن شدن پرچم بحرین ان را از روی‬ ‫سکوهای طبقه دوم جمع کردند و ان را به داخل تونل‬ ‫بردند‪ .‬پس از این حرکت افرادی که اقدام به پهن کردن‬ ‫پرچم بحرین کرده بودند نیز از س��وی نیروی انتظامی‬ ‫ بازداش��ت شدند‪.‬س��عودی ها در حالی پس از یک ماه‬ ‫شانتاژ خبری علیه ایران با سالمت کامل وارد کشورمان‬ ‫ش��دند که نحوه اس��تقبال از انان تفاوت های جالبی با‬ ‫انچه در فرودگاه جده بر س��ر ورزشکاران ایرانی امد‪،‬‬ ‫داش��ت‪ .‬مسئوالن پرسپولیس در حالی نمایندگان خود‬ ‫را با دسته گل به استقبال سعودی ها فرستادند که بیشتر‬ ‫اهالی ورزش خواستار برخوردی قاطع و تالفی جویانه‬ ‫با کاروان ورزشی االتحاد بودند‪ .‬در این بین نه تنها هیچ‬ ‫عکس العملی نس��بت به انچه در فرودگاه جده بر سر‬ ‫بازیکنان پرس��پولیس پیش امد‪ ،‬رخ نداد‪ ،‬بلکه استقبال‬ ‫کم نظیری از کاروان سعودی ها صورت گرفت‪.‬پیش از‬ ‫این انتظار می رفت تا همانگونه که مسئولین عربستانی‬ ‫به انگشت نگاری و چشم نگاری از ورزشکاران ایرانی‬ ‫پرداخت��ه و انها را در فرودگاه جده ‪ 9‬س��اعت معطل‬ ‫کردند‪ ،‬مس��ئوالن ایرانی نیز در قب��ال این بی احترامی ‬ ‫عکس العملی نشان دهند‪ .‬اما شانتاژ خبری رسانه های‬ ‫عربس��تان کار خود را کرد و نه تنها انگش��ت نگاری و‬ ‫چش��م نگاری از سعودی ها محقق نشد‪ ،‬بلکه بازیکنان‬ ‫االتحاد در ارامش کامل و با محافظت ماموران نیروی‬ ‫انتظامی مس��یر فرودگاه مهراباد تا هتل محل اقامت را‬ ‫طی کردند‪.‬‬ ‫نسبت ما و عربستان چیست؟‬ ‫مس��عود براتی‪ ،‬دبیر جنبش عدالتخواه دانشجویی در‬ ‫یادداش��تی در این باره نوش��ته اس��ت که از عجایب‬ ‫روزگار م��ا همی��ن بس که برای دف��اع از مظلوم باید‬ ‫هزینه بدهی و ان هم از نیروی انتظامی که مشروعیت‬ ‫وج��ودی اش را از انقالبی گرفته ک��ه ارمان نهایی اش‬ ‫دفاع از حقوق مستضعفین جهان بوده است‪.‬‬ ‫ماجرا از ان جا ش��روع ش��د که عده ای دلس��وخته و‬ ‫دغدغه من��د انق�لاب و ارمان هایش و م��ردم مظلوم‬ ‫منطقه خصوص��ا بحرین‪ ،‬تصمیم گرفتند فضای الوده‬ ‫فوتب��ال را کم��ی طراوت نس��یمی بدهن��د و بگویند‬ ‫که دیانت ما همان سیاس��ت ماس��ت و فوتبال ما هم‬ ‫ذیل دیانت ماس��ت‪ .‬بگذری��م از حرف های بی بنیان و‬ ‫س��خیف عده ای فوتبال پرس��ت که چه ها نگفتند‪ .‬ان‬ ‫عده دلس��وخته که دلش��ان از غم ظلمی که به برادران‬ ‫و خواهرانش��ان در منطقه می رفت‪،‬ماالمال بود‪ ،‬زمانی‬ ‫که خواس��تند حرفشان را بزنند و فریادشان را بکشند‪،‬‬ ‫در زمی��ن بازی ال��وده فوتبال‪ ،‬نمی دانس��تند که باید‬ ‫اماده باش��ند تا هزینه بدهند‪ ،‬چن��ان که گویی فوتبال‬ ‫چیزی مهمتر از انس��انیت‪ ،‬ارزش های دینی‪ ،‬حمایت‬ ‫از مظلومان جهان و دفاع از نوامیس مس��لمانان است!‬ ‫انچن��ان مهم که هیچ کس را حق تعرض به س��احت‬ ‫این مخدر مدرن نیس��ت! این رویه م��ا را بنا می دارد‬ ‫تا به س��وال مهمی برسیم که واقعا نسبت ما و انقالب‬ ‫اسالمی با عربستان چیست؟ ایا همانطور که مسئوالن‬ ‫دیپلماس��ی ما گفته اند م��ا به دنبال ارتق��ای روابط با‬ ‫ال س��عود هس��تیم؟ یا انطور که ام��ام روح اهلل در پیام‬ ‫قطعنامه به دنبال احقاق حقوق همه ازادگان‪ ،‬حمایت‬ ‫از هم��ه ازادی خواهان و مس��تضعفین‪ ،‬مبارزه با همه‬ ‫ظالمان و نگذش��تن از جنایاتی که ال سعود انجام داد؟‬ ‫و باید برای جواب این سواالت مطالبه کرد تا بفهمیم‬ ‫که در پشت اینها ذره ای از فکر انقالبی وجود ندارد‪.‬‬ ‫دوباره باید پرس��ید واقعا نس��بت ما با عربستان (منبع‬ ‫فس��اد و تباهی) چیس��ت‪ .‬ما چه نس��بتی ب��ا جرثومه‬ ‫اسالم امریکایی داریم؟ به نظرم مسئوالنی که قرار بود‬ ‫امنیت ما را تامین کنند‪ ،‬باید پاس��خگو باش��ند که چه‬ ‫شده است که در عمل امنیت دیگرانی را تامین می کنند‬ ‫که تمام قد الوده به خون مظلومین و مسلمانان منطقه و‬ ‫جیره خواری امریکاست‪ .‬خدا نیاورد روزی که فوتبال‪،‬‬ ‫خ��وب و بد م��ا را تعیین کند‪ .‬خدا نی��اورد روزی که‬ ‫قوانی��ن فیفا که غیر از غفلت چیزی برای ما به ارمغان‬ ‫نیاورده‪ ،‬زش��ت و زیبای ما را تعیین کند‪ .‬خدا نیاورد‬ ‫روزی را که ارمان های اسالم و انقالب را به پای یک‬ ‫سرگرمی ‪ -‬البته سیاسی‪ -‬ذبح کنیم‪g .‬‬ ‫‪77‬‬ ‫اسمان‬ ‫یادداشت‬ ‫تو یقین داری منتظر هستی‬ ‫ابوالقاسم غالمی‬ ‫کسی از راه می رسد‪ ،‬و به نشانه احترام کاله اش‬ ‫را از س��ر برمی دارد و تو در پاس��خ به اشتباهی‬ ‫ک��ه از زیر چش��مان مصحح روزنام��ه در رفته‬ ‫اس��ت‪ ،‬س��ری تکان می دهی؛ بیچاره نویس��نده‬ ‫«جنگ و صلح»‪ ،‬نام او را به اش��تباه در لیس��ت‬ ‫خریداران خودرو لیزینگی چاپ کرده اند‪ .‬بادی‬ ‫می اید‪ ،‬نرمه ای می نشیند و روزنامه در دستانت‬ ‫ورق می خ��ورد و تو در عصر س��ایه های خیس‬ ‫و دلتنگی ه��ای پرحجم‪ ،‬فقط البه الی واژه های‬ ‫سربی وول می خوری؛ مثل گشتن در یک جوی‬ ‫اب‪ ،‬برای یافتن یک س��که؛ و این اما تالش تو‬ ‫برای فارغ ش��دن از این حجم نفسگیر‪ ،‬بی فایده‬ ‫و بی حاصل اس��ت‪.‬‬ ‫پ��س‪ ،‬روزنامه را از جای دیگ��ری می خوانی و‬ ‫ای��ن خصلت روزنامه اس��ت که همیش��ه با تو‬ ‫ناتمام حرف می زند‪ ،‬نه می توانی روزنامه را رها‬ ‫س��ازی و نه دلتنگی را‪ .‬زمان را در ذهنت مرور‬ ‫می کنی‪ ،‬کودکی ب��ا چهره ای پر از زکام‪ ،‬پیراهن‬ ‫کانوایی اش را اغش��ته به کثیف��ی می جود و این‬ ‫حقیقت زمس��تانی الوده است که با فونت سیاه‬ ‫تفس��یر طاعون را تیتر کرده اس��ت‪.‬‬ ‫ش��لیک یک گلوله ه��زاران پرن��ده چوبی را با‬ ‫پ��رواز کاغ��ذی می ترس��اند‪ .‬به اس��مان خیره‬ ‫می شوی‪ ،‬اسمان پر از غروب زمستان است‪ ،‬پر‬ ‫از لبری��ز ریزش و ب��ارش و این خصلت فصلی‬ ‫اس��ت که به همین منوال بایستی باشد‪ .‬چاره ای‬ ‫نیس��ت‪ ،‬بایس��تی در این فصل ب��رای یکدیگر‬ ‫جش��نی از جنس «تولد» بگیریم و تنها هدیه تو‬ ‫ادمی برفی اس��ت که تفس��یر اب ش��دن را در‬ ‫روح زمین به خوبی می فهمد‪ .‬بادی بر می خیزد‪،‬‬ ‫نرمه ای می نش��یند‪ ،‬کس��ی بی خبر از خدا سگی‬ ‫کوچک را به باد توهین گرفته است‪ ،‬او یا دیوانه‬ ‫اس��ت و یا این س��گ به او عش��ق می ورزد‪.‬‬ ‫روزنام��ه را ورق می زن��ی‪ ،‬صفح��ه ای پ��ر از‬ ‫بی خب��ری‪ .‬صفح��ه ای که با روب��ان قرمز تزئین‬ ‫ش��ده است‪ .‬همیشه این صفحه را می خوانی‪ .‬در‬ ‫هر ش��ماره از ان شعر س��روده نشده یک شاعر‬ ‫م��رده را چاپ کرده اس��ت‪ .‬صفحه ای از جنس‬ ‫تاب��وت و م��زه گاز زدن از یک م��رده‪ .‬روزنامه ‬ ‫را می بن��دی‪ ،‬ب��ه اس��مان نگاه می کن��ی‪ .‬المپ‬ ‫کم مصرف��ی ب��ا غروب افت��اب جه��اد می کند‪.‬‬ ‫روزنامه بیزارت کرده است‪ .‬عصر جمعه ولی پر‬ ‫از انتظار اس��ت‪ .‬نه می روی‪ ،‬نه می مانی‪ .‬صدای‬ ‫تپش قلبت را به راحتی می شنوی‪.‬این اضطراب‬ ‫به دیوارهای خیس و ماس��یده زیبایی می دهد‪.‬‬ ‫کسی از راه می رسد و به تو لبخند می زند‪ .‬سراغ‬ ‫گنجش��ک ها را از تو می گیرد‪ .‬پ��رواز انها را به‬ ‫یاد داری‪.‬‬ ‫دستی به سوی تو دراز می کند‪ .‬دستی شبیه شاخه‬ ‫درخت زیتون‪ ،‬بوی بهشت می دهد؛ مثل افتابی‬ ‫گ��رم نرمک نرمک روی تو می نش��یند و چقدر‬ ‫دل انگیز می خندد‪ .‬س��راغ امامزاده را می گیرد و‬ ‫تو دستان پر از دعا را به یاد می اوری‪ ،‬می گوید‬ ‫و از امام��زاده حرف می زند‪ .‬به راه می افتی‪ .‬با او‬ ‫اما از عصر جمعه ت��ا امامزاده فاصله ای نزدیک‬ ‫اس��ت‪ .‬به راه می افتی و او از اخرین خبر چاپ‬ ‫نشده فردا می گوید و تو بر این باور سینه ات را‬ ‫پر از هوای غروب زمس��تانی می کنی‪.‬‬ ‫ب��ه امام��زاده می رس��ی‪ ،‬ص��دای گنجش��ک ها‬ ‫روزنام��ه ای را ب��ی غل��ط فریاد می زن��د‪ .‬پر از‬ ‫دلش��وره لذت بخش‪ .‬پر از هوار هوار که حتما‬ ‫باران می اید‪.‬گنجش��ک ها دعا می خوانند تا باران‬ ‫بیای��د و تو ب��ه تنها صدایی که ح��اال غروب را‬ ‫بدرقه می کند‪ ،‬گوش می دهی‪.‬‬ ‫اذان م��وذن امام��زاده اوازی اس��ت که تو را از‬ ‫تنهایی درمی اورد‪ .‬وارد امامزاده می شوی‪ ،‬پر از‬ ‫هیاهوی استغاثه است‪ .‬خودت را جا گذاشته ای‪،‬‬ ‫او تران��ه ب��اران را زیر این گنب��د طالیی زمزمه‬ ‫می کن��د و تو ب��ه این ترن��م روح می س��پاری‪،‬‬ ‫گنجش��ک ها خاموش می ش��وند و صدای اذان‬ ‫ب��ه ارامی پش��ت گنبد طالی��ی امام��زاده پایین‬ ‫می رود‪ .‬دس��ت را حلقه اویز گوشه های امامزاده‬ ‫می کن��ی‪ ،‬ب��وی گالب پر ش��ده در ریه هایت را‬ ‫نفس می کش��ی‪ .‬چش��م هایت را می بندی‪ .‬دل به‬ ‫سکوت می سپاری‪ .‬این سکوت باور است و تو‬ ‫یقین داری منتظر هس��تی‪g .‬‬ ‫گرانی کتاب؛ توهمی قابل حل‬ ‫سجادمحقق‬ ‫بحث و اظهارنظر از دیرب��از در مورد قیمت و ارزش‬ ‫کتاب مرس��وم و مطرح بوده است‪ .‬کتاب هم مثل هر‬ ‫کاالی دیگ��ری که روی ان قیمت گذاش��ته می ش��ود‬ ‫دارای جنبه ه��ای مختل��ف اس��ت و در واقع جوانب‬ ‫مختل��ف ان را از جنبه ه��ای گوناگون مورد بررس��ی‬ ‫قرار می دهند‪ .‬بدون شک قیمت یک کاال همیشه نقش‬ ‫اساس��ی و مهمی در میزان استفاده و عمومیت ان ایفا‬ ‫میکند‪ .‬درس��ت است که ارزان یا گران بودن یک کاال‬ ‫هیچ گاه نمی تواند تضمین کننده گسترش یا نایابی ان‬ ‫ش��ود اما به هر ترتیب می تواند ضامن بخش عمده ای‬ ‫از این پراکنش در بازار و در اختیار مردم باشد‪ .‬به نظر‬ ‫می رس��د بهانه کتاب نخواندن به دلیل گرانی ان دیگر‬ ‫قدیمی باش��د و خیلی مورد قبول واقع نشود چرا که‬ ‫همان طور که یک نفر به دلیل نیاز به غذا به دنبال ان‬ ‫م��ی رود و ان را ب��ه هر قیمتی به دس��ت می اورد اگر‬ ‫کس��ی به کتاب و محصوالت فرهنگی احتیاج داشته‬ ‫باش��د و نیاز به ان را در خود احس��اس کند بهای ان‬ ‫را خواهد پرداخت‪ .‬گران بودن کتاب البته در صورت‬ ‫تایید‪ ،‬دلیل کتاب نخواندن عده ای نیس��ت اما می تواند‬ ‫بهانه و توجیه خوبی باش��د به ش��رطی که ثابت شود‬ ‫کتاب گران است‪.‬‬ ‫باتوج��ه به ع��دم تحقق چنی��ن ادعای��ی از طرفی و‬ ‫همچنین وج��ود راه های جایگزین ب��ه جای خریدن‬ ‫کت��اب مثل اس��تفاده از کتابخانه یا امانت از دوس��تان‬ ‫و اش��نایان این توجیه به ظاهر مناسب هم برای افراد‬ ‫کتاب نخ��وان رنگ خواهد باخت‪ .‬و اما دالیل ما برای‬ ‫گپ و گفت‬ ‫صاحبنظران پاسخ می دهند‬ ‫بازار رقابتی کتاب‬ ‫طاهره ابراهیمی‬ ‫باتوجه به موضوع این هفته که در مورد‬ ‫قیمت کتاب است دوست داشتیم نظر‬ ‫چند تن از نویسندگان و ناشران را در‬ ‫این زمینه جویا شویم‪ .‬ما همچنین بحث‬ ‫کتاب های الکترونیک و میزان کارایی‬ ‫انها را هم با میهمانانمان مطرح کردیم‬ ‫که به دلیل کمبود جا انشاءاهلل هفته‬ ‫پ وگفت خواهیم خواند‪.‬‬ ‫اینده در گ ‬ ‫میهمانان این هفته ما اقایان حسین‬ ‫فتاحی (نویسنده)‪ ،‬رضا امیرخانی‬ ‫(نویسنده) و کاظم طالیی (مدیر‬ ‫انتشارات طالیی) هستند‪.‬‬ ‫حس��ین فتاحی‪ :‬به نظ��ر من کت��اب را نمی توان‬ ‫جداگانه مورد بررس��ی ق��رار داد‪ .‬به هرحال نرخ‬ ‫کاغذ جهانی است‪ .‬ماشین های چاپ‪ ،‬حق التالیف‬ ‫و ت��ورم هم قطعا بر قیمت کتاب تاثیر دارند‪ .‬ولی‬ ‫جدای از این صحبت ه��ا برای یک فرد کتابخوان‬ ‫همان مدت زمانی که در فضای مطالعه یک کتاب‬ ‫ق��رار دارد بهتری��ن زمان اس��ت و می تواند میزان‬ ‫هزینه انجام ش��ده را برای ف��رد با صرفه کند‪ .‬این‬ ‫قسمت برای کس��انی اس��ت که کتاب می خرند‪،‬‬ ‫‪78‬‬ ‫اینک��ه ادعا داری��م کتاب گران نیس��ت را با هم مرور‬ ‫می کنی��م‪ .‬اصوال کتابخوانی یک ل��ذت پایا و ماندگار‬ ‫است‪ .‬افراد کتابخوان قطعا تجربه کرده اند که کتابی که‬ ‫مثال ده س��ال پیش خوانده اند را هنوز به خاطر دارند‬ ‫و احس��اس و لذاتی که از موضوع یا نثر نویس��نده در‬ ‫ان زمان احساس کردند را در خود زنده می بینند و ان‬ ‫را همیش��ه حس می کنند‪ .‬از این مورد می توان به این‬ ‫نتیجه رس��ید که پولی که بابت کتاب داده می شود نه‬ ‫فقط برای زمان مطالع��ه خود ان کتاب بلکه در اینده‬ ‫هم می تواند دخیل باش��د‪ .‬از ط��رف دیگر اگر قیمت‬ ‫کتاب را با س��ایر اجناس مقایس��ه کنی��م بازهم نتیجه‬ ‫برچیزی جز قیمت مناس��ب کتاب داللت ندارد‪ .‬یک‬ ‫عدد پیتزا‪ ،‬یک کیلو میوه نوبرانه‪ ،‬یک تاکسی دربست‪،‬‬ ‫ی��ک دس��ته گل فق��ط با دو ش��اخه گل‪ ،‬ی��ک بازی‬ ‫کامپیوتری یا هزینه یک نوبت شست وش��وی ماشین‬ ‫در کارواش همگی از مواردی هس��تند که هزینه انها‬ ‫در ح��د و حدود قیمت یک کت��اب‪ ،‬قدری پایین تر یا‬ ‫باالتر است‪ .‬اگر حس��اب کنیم و انصاف داشته باشیم‬ ‫می بینیم که چقدر راح��ت می توان از بعضی هزینه ها‬ ‫صرف نظر کرد و از میزان صرفه جویی ان به نفع خود‬ ‫اس��تفاده کرد‪ .‬باتوجه ب��ه زحماتی که برای چاپ یک‬ ‫کتاب توسط ناشر و نویسنده و سیستم پخش و توزیع‬ ‫کش��یده می ش��ود می توان باز هم ادعا کرد که برابری‬ ‫قیم��ت کتاب و یک پرس غذا حک��م برگرانی کتاب‬ ‫می دهد؟ جالب این اس��ت در حالی که بعضی چنین‬ ‫نظری دارند که خوردن یک پرس غذا یا مثال یک پیتزا‬ ‫تنها ش��ش تا هفت ساعت نیاز بدن ما را تامین می کند‬ ‫و بعد از ان نیاز دوباره احس��اس می شود درحالی که‬ ‫یک کتاب هم قیمت ان که مثال س��یصد صفحه دارد‬ ‫الاق��ل برای دو روز یک مخاطب را س��رگرم می کند‪.‬‬ ‫حتی اگر هیچ تاثیری هم در اینده ان فرد نداشته باشد‬ ‫و احس��اس لذت ان هم بالفاصله از بین برود که البته‬ ‫این امر خود مس��اله بعیدی است‪.‬اگر از نظر هزینه به‬ ‫نوعی دیگر به این قضیه نگاه کنیم خواهیم دید که در‬ ‫صورت وجود ش��رایط سخت زندگی و عدم توانایی‬ ‫مالی با کارهای ساده ای می توان هزینه خرید کتاب را‬ ‫تامی��ن کرد و بهانه ها را از بین برد‪ .‬مثال بس��یاری اگر‬ ‫ده دقیق��ه از خ��واب زودتر بیدار ش��وند می توانند با‬ ‫اتوبوس به دانش��گاه و مدرسه و سرکار بروند و برای‬ ‫همین یک ک��ورس در هفته هزینه یک کتاب را برای‬ ‫خود پس انداز کنند‪ .‬اگر خانواده هایی که هر هفته یک‬ ‫وع��ده غذا در بیرون می خورند یکی از این هفته ها را‬ ‫فاکتور بگیرند چهار کتاب در ماه می توانند برای خود‬ ‫تهیه کنن��د‪ .‬اگر هرکس تنها کم��ی از مکالمات خود‬ ‫و ارس��ال پیامک ه��ای خود بکاهد ماه��ی یک کتاب‬ ‫پس انداز می کند و هزاران مثال دیگر از این دس��ت را‬ ‫می توان زد که بهانه را برای بهانه جویان از بین می برد‪.‬‬ ‫ب نخواندن یک خصوصیت است‪ .‬افرادی که این‬ ‫کتا ‬ ‫خصوصیت را دارند و عالقه ای هم به تغییر ان ندارند‬ ‫هر اتفاقی هم که بیفتد کتاب نخواهند خواند‪ .‬از طرف‬ ‫دیگر کس��انی هم که کتابخوانند چندین و چند روش‬ ‫برای به دس��ت اوردن کتاب و مطالع��ه پیدا می کنند‬ ‫و هیچگاه هم بهانه جوی��ی نمی کنند‪ .‬با وصف اینکه‬ ‫کتابخانه ی��ا ارتباط با افراد کتابخوان و تبادل کتاب با‬ ‫انها از راه های به دس��ت اوردن کتب مناسب هستند‬ ‫اما بازهم باتوجه به سایر قیمت ها و البته ارزش کتاب‬ ‫خرید ان به هیچ وجه غیراقتصادی نیس��ت‪ .‬س��ال ها‬ ‫پیش دوس��تی به فردی که کتابخانه مفصلی در خانه‬ ‫خود داش��ت می گفت چه طور این هم��ه پول به این‬ ‫کتاب ه��ا دادی؟ مگر تو چقدر درام��د داری که این‬ ‫مقدار پول به کت��اب می دهی؟ صاحب کتابخانه نگاه‬ ‫عاق��ل اندر س��فیهی به متکلم انداخ��ت و او را به یاد‬ ‫اواخر دوران تحصیلشان انداخت‪ .‬گفت توهم این پول‬ ‫را داده اى! ت��و دود ک��ردی و به هوا فرس��تادی و من‬ ‫جمع کردم و کتاب خریدم‪ .‬تو سی سال ذره ذره سیگار‬ ‫کشیدی و پولت را به دست باد سپردی اما من سی سال‬ ‫کتاب خواندم و از زندگی خودم لذت بردم‪ .‬س��یگار‬ ‫یکی از ان هزاران خرجی اس��ت که خیلی ها می کنند‬ ‫مثل عادت به بستنی خوردن و ادامس خوردن و لباس‬ ‫انچنانی پوشیدن و با ماشین در خیابان الکی چرخیدن‬ ‫و بنزین سوزاندن‪.‬‬ ‫اینها همگی خرج ها و هزینه هایی س��ت که مردم به ان‬ ‫عادت کرده ان��د و خرج زندگی خود را باال برده اند تا‬ ‫بهانه ای بیاورند ب��رای کتاب نخواندن و گرانی کتاب‪.‬‬ ‫بهانه ای ک��ه با صرفه جویی قابل حل اس��ت البته اگر‬ ‫گران بودن کتاب وجود خارجی داشته باشد و توهمی‬ ‫زایید فکر و خیال بهانه جویان نباشد‪g .‬‬ ‫اما کس��انی که کتاب نمی خرند دو دس��ته اند‪ .‬عده ای‬ ‫ک��ه انگیزه و عالق��ه ندارند و کت��اب نمی خرند‪ .‬اما‬ ‫دس��ته دیگر که اکثریت هم هستند کتاب به دستشان‬ ‫نمی رسد و گرنه عالقه در انها وجود دارد‪.‬‬ ‫االن ما در هرگروه س��نی چند میلیون مخاطب داریم‬ ‫اما تیراژ کتاب تنها دو‪ ،‬س��ه هزار عنوان است‪ .‬این به‬ ‫این معنی اس��ت که از هر چند هزار نفر یک نفر مثال‬ ‫به فالن کتاب عالقه دارد بلکه به این معناس��ت که از‬ ‫هر چند هزار نفر کتاب به دست یک نفر می رسد‪.‬‬ ‫دلیل اصلی این موضوع این اس��ت که سیستم توزیع‬ ‫ما ای��ن توانایی را ن��دارد‪ .‬پس با این حس��اب امار‬ ‫کتاب خوانی اصال درس��ت نیست‪ .‬این امار از لحاظ‬ ‫خرید و فروش کتاب درست است اما از لحاظ میزان‬ ‫عالقه مندی درس��ت نیس��ت‪ .‬در واقع می توان گفت‬ ‫این امارها واقعی هس��تند اما درست نیستند‪ .‬االن در‬ ‫دور افتاده ترین جاده ها و روس��تاها همه چیز هس��ت‬ ‫و همه قیمت ها با هم باال رفته اس��ت‪ .‬مشکل گرانی‬ ‫کتاب نیس��ت بلکه مش��کل عادت است‪ .‬مردم برای‬ ‫خرید بعضی چیزه��ا عادت کرده ان��د‪ .‬فکر می کنند‬ ‫مجبورند که پیتزا بخورند یا حتما س��الی دو تا کفش‬ ‫بخرن��د ولی در م��ورد کتاب چنین تفک��ری ندارند‪.‬‬ ‫کت و شلوار به تن طرف دیده می شود ولی در مورد‬ ‫کتاب این اتفاق نمی افتد‪.‬‬ ‫کتابخانه رفتن شانیت ندارد برای خیلی ها و صحبت‬ ‫در مورد کتاب ه��ای جدید بین ما جانیفتاده اس��ت‪.‬‬ ‫پ��س می بینید که مش��کل جای دیگری اس��ت‪ .‬اگر‬ ‫فکر می کنید میزان مطالعه پایین است قیمت را بهانه‬ ‫نکنید‪ .‬قصه‪ ،‬قصه دیگری است‪.‬‬ ‫رض��ا امیرخانی‪ :‬به نظ��ر من بازار کت��اب در ایران‬ ‫بهترین بازار رقابتی اس��ت‪ .‬بخش خصوصی بس��یار‬ ‫فع��ال و قابل اعتن��ا عمل می کن��د‪ .‬تقریب��ا می توان‬ ‫گفت دس��ت دخالت دولتی به جز در مس��ائل کالن‬ ‫وزارتخانه ای مثل خرید کتاب و اعطای سهمیه کاغذ‬ ‫بسته است‪ .‬همیشه در فضای رقابتی به قیمت تعادلی‬ ‫می رسیم که این اتفاق در مورد بازار کتاب هم افتاده‬ ‫اس��ت‪ .‬کتاب در ایران هم به نسبت قیمت جهانی و‬ ‫هم به نس��بت و در قیاس با کشورهای دیگر ارزان تر‬ ‫است‪.‬‬ ‫هزین��ه تولید کتاب در ایران باتوجه به مش��ابهت های‬ ‫رون��د صنعتی چ��اپ کتاب و قیم��ت تولیدکه تقریبا‬ ‫مساوی است چیزی در حدود ‪ 30‬تا ‪ 40‬درصد هزینه‬ ‫پش��ت جلد را به خود اختصاص می دهد و بقیه سود‬ ‫ناشر و نویسنده است‪ .‬اما در دنیا تنها ‪ 10‬درصد قیمت‬ ‫پشت جلد هزینه تولید است و باقی مانده صرف شبکه ‬ ‫توزیع و س��ود ناشر و نویسنده می شود‪ .‬پس در چنین‬ ‫فضایی کتاب بس��یار ارزان است‪ .‬گوشت گوسفند در‬ ‫لندن تقریبا هم قیمت گوشت گوسفند در ایران است‪.‬‬ ‫گوشت گوس��فند همچنین در بس��یاری از شهرها از‬ ‫ته��ران و ایران ارزانتر اس��ت‪ .‬ایا مثال قیمت ش��یر در‬ ‫ایران بسیار باالتر از ایاالت متحده است‪ .‬ما بدون هیچ‬ ‫ضریبی اینها را با هم مقایسه می کنیم و اگر نتیجه را با‬ ‫درامد س��رانه بسنجیم می بینیم که موادغذایی در ایران‬ ‫بس��یار گران اس��ت‪ .‬اگر ما بخواهیم ط��رح ملی برای‬ ‫کمک به وضعی��ت فرهنگی انجام دهی��م خیلی بهتر‬ ‫اس��ت که ش��یر را ارزان به دس��ت مردم برسانیم و به‬ ‫قیمت کتاب کاری نداش��ته باشیم چون معقول است‪.‬‬ ‫به نظر من تنها قسمت کمی از کتاب نخوانی به گرانی‬ ‫ربط دارد و بهانه ای بیش نیست‪.‬‬ ‫کاظم طالیی‪ :‬به نظر من قیمت کتاب در حال حاضر‬ ‫مناس��ب اس��ت چون اگر ما یک دفتر سفید بگیریم‬ ‫قیمت ان با کتاب هم حجمش تفاوت انچنانی ندارد‪،‬‬ ‫درحالی که ان دفتر ن��ه هزینه تصویرگری دارد و نه‬ ‫حق التالیف و نه حتی صحافی جدی به شکل مرسوم‬ ‫کتاب ها‪ .‬ب��ه هرحال اگر تیراژ باال ب��رود و قیمت ها‬ ‫کمتر از این هم می شود به من به عنوان یک ناشر‬ ‫ثابت شده اس��ت که مردم برای کتاب خوب پول‬ ‫خوب هم می دهند از هر قش��ری که باش��ند‪ .‬این‬ ‫را من خودم در نمایش��گاه های س��ال های پیش و‬ ‫در برخ��ورد با مخاطب��ان دیده ام‪ .‬ب��ه هرحال در‬ ‫کل ب��ه نظر من قیمت کتاب در مقایس��ه با س��ایر‬ ‫محصوالت فرهنگی هنوز هم مناس��ب و به صرفه‬ ‫به نظر می رسد‪g .‬‬ ‫‪79‬‬ ‫فرهنگ انالین‬ ‫نهمین گردان‪ :‬با موضوع تاریخ شفاهی گردان‬ ‫« حبیب بن مظا ه��ر » ؛‬ ‫گلعلی بابای��ی «نهمین‬ ‫گردان» را به‪‎‬خط می کند‪.‬‬ ‫وی ب��ا بیان اینکه کتاب‬ ‫«نهمی��ن گردان» مربوط‬ ‫ب��ه تاریخچ��ه گ��ردان‬ ‫حبیب بن مظاهر اس��ت‪ ،‬اضافه کرد‪ :‬مضمون‬ ‫ای��ن کتاب ب��ه تاریخچه گ��ردان «حبیب بن‬ ‫ مظاهر» از زمس��تان س��ال ‪ 60‬تا پایان جنگ‬ ‫تحمیلی می پردازد‪ ،‬همچنی��ن تالش بر این‬ ‫بوده تا در کتاب «نهمین گردان» کل تاریخچه‬ ‫گردان حبیب بن مظاهر از بدو تشکیل تا پایان‬ ‫جنگ تحمیلی بیان شود‪.‬‬ ‫خبرگ��زاری خلیج ف��ارس‪ :‬پ��س از مطرح‬ ‫شدن این مس��اله که نام‬ ‫خبرگزاری ف��ارس قرار‬ ‫اس��ت به خلی��ج فارس‬ ‫تغییر کند‪ ،‬مدیرعامل این‬ ‫رس��انه تغییر نام را برای‬ ‫‪ ۱۰‬روز از سال‪ ،‬همزمان‬ ‫ب��ا برپایی جش��نواره فرهنگی خلی��ج فارس‬ ‫در س��ال اینده دانس��ت‪ .‬حمیدرضا مقدم فر‪،‬‬ ‫مدیرعام��ل خبرگزاری ف��ارس در این زمینه‬ ‫می گوی��د‪« :‬در اختتامیه جش��نواره فرهنگی‬ ‫خلیج فارس از سوی مدیرکل ارشاد هرمزگان‬ ‫پیش��نهادی مطرح ش��د که ن��ام خبرگزاری‬ ‫فارس به «خلیج ف��ارس» تغییر کند‪ .‬انچه ما‬ ‫پذیرفتیم با انچه در برخی خبرها مطرح شد‬ ‫متفاوت است‪».‬‬ ‫سراب‪ :‬حسین س��هیلی زاده که تابستان سال‬ ‫پی��ش ب��ا «فاصله ه��ا»‬ ‫مخاطب��ان زی��ادی را‬ ‫جذب ک��رد ‪ ،‬تابس��تان‬ ‫امس��ال با س��ریال ‪13‬‬ ‫قس��متی «س��راب» ب��ه‬ ‫تلویزی��ون می اید‪ .‬این‬ ‫س��ریال موض��وع اجتماعی ف��رار مغزها و‬ ‫مهاجرت نخبگان علمی به خارج از کشور را‬ ‫دس��تمایه کار قرار داده است‪ .‬عادت کرده ایم‬ ‫در سریال های سهیلی زاده‪ ،‬شاهرخ استخری‬ ‫و س��یاوش خیرابی را ه��م ببینیم‪ ،‬اما این دو‬ ‫ب حضور ندارند و کارگردان‬ ‫در سریال سرا ‬ ‫از ترکی��ب بازیگران جدیدی اس��تفاده کرده‬ ‫است‪.‬‬ ‫فیلم سه بعدی‪ :‬داریوش مهرجویی قصد دارد‬ ‫به زودی فیلم س��ه بعدی‬ ‫ایرانی بس��ازد؛ «ایرانی ها‬ ‫همیش��ه توانس��ته اند ب��ا‬ ‫استفاده از هوش و استعداد‬ ‫خود فناوری های نوین را‬ ‫به رغم س��نگ اندازی های‬ ‫زی��اد در دس��ت بگیرند و خ��ود را با بهترین‬ ‫فناوری های روز دنیا وفق دهند‪.‬من نیز از دیدن‬ ‫سه بعدی فیلم در این تلویزیون ها لذت می برم و‬ ‫ی را با استفاده از فناوری سه بعدی‬ ‫به زودی فیلم ‬ ‫خواهم ساخت تا ایرانیان از تماشای ان با این‬ ‫تلویزیون ها لذت ببرند‪».‬‬ ‫‪80‬‬ ‫چهارگوش‬ ‫فرج اهلل سلحشور به مصر می رود‬ ‫راضیهسنجابی‬ ‫بدون شک این هفته سوژه اصلی چهارگوش نمایشگاه کتاب است‪.‬‬ ‫نمایشگاهی که چند وقتی است مردم منتظر بازگشایی ان هستند‪.‬‬ ‫به جز نمایشگاه کتاب این هفته دو خبر هم از شیراز داریم‪ .‬دیدار‬ ‫رئیس س��ازمان حج و زیارت مصر با فرج اهلل سلحش��ور و خبری‬ ‫در مورد جش��نواره فیلم رش��د و فراخوان جشنوار ه شعر انتفاضه‬ ‫سوم به همراه خبرهایی از چند نمایشگاه و گالری هنری هم دیگر‬ ‫خبرهای این هفته ما را تشکیل می دهند‪ .‬با ما همراه شوید‪.‬‬ ‫از نمایشگاه کتاب شروع می کنیم‪ .‬اول اینکه رادیو صدای جمهوری‬ ‫اسالمی ایران پوشش خبری و تحلیلی کاملی را از نمایشگاه کتاب‬ ‫می دهد‪ .‬در طول برگزاری نمایشگاه کتاب‪ ،‬رادیو ‪ 44‬عنوان برنامه برگزیده مرتبط با نمایشگاه کتاب دارد که‬ ‫در مجموع ‪ 9055‬دقیقه برنامه است که بسیار جالب به نظر می سد‪ .‬دوم اینکه ‪ 500‬نماینده رسانه های داخلی‬ ‫و خارجی نمایش��گاه کتاب را پوشش می دهند و ‪ 20‬رسانه خارجی در نمایشگاه حضور دارند‪ .‬دیگر اینکه‬ ‫س��ازمان فرهنگی ‪ -‬هنری شهرداری تهران با شعار «کتاب س��ایه باال شهر» فرهنگسرای موقت کتاب را در‬ ‫نمایشگاه برپا کرده است‪ .‬این فرهنگسرای موقت شامل ‪ 5‬غرفه با نام های صفحه کودک و نوجوان‪ ،‬صفحه ما‬ ‫و شما‪ ،‬صفحه فاطمیه‪ ،‬صفحه کتابخانه و صفحه قرانی است و در ضلع شمالی نمایشگاه برپا شده است‪ .‬علی‬ ‫رستمی‪ ،‬مدیر انتشارات ال احمد هم اعالم کرده که به دلیل مشکالت مالی و عدم تامین بودجه برای تجدید‬ ‫چاپ کتاب ها در نمایشگاه امسال حاضر نشده است‪ .‬او همچنین ادامه داده که بعضی از کتب این انتشاراتی‬ ‫در غرفه بسیج مهندسین عرضه می شود‪.‬از نمایشگاه کتاب تهران به شیراز می رویم و دو خبر کوتاه را پیگیری‬ ‫می کنیم‪ .‬خبر می رس��د کنگره شیخ س��خن در نکوداشت زنده یاد نصراهلل مردانی ‪ 21‬و ‪ 22‬اردیبهشت ماه در‬ ‫شیراز و کازرون برگزار خواهد شد و وزیر ارشاد از برگزیدگان این گنکره تقدیر خواهد کرد‪ .‬همچنین قرار‬ ‫است از ‪ 19‬اردیبهشت ماه شبکه استانی فارس به عنوان اولین شبک ه استانی کشور به صورت ‪ 24‬ساعته و تمام‬ ‫وقت به پخش برنامه برای مخاطبان خود بپردازد‪.‬از ادبیات جهان هم خبری داریم‪ .‬درس��ت یک ماه قبل از‬ ‫نخستین سالروز درگذشت «ژوزه ساراماگو» نویسنده پرتغالی و خالق رمان مشهور «کوری» کتاب خاطرات‬ ‫کودکی او منتش��ر خواهد شد‪ .‬ساراماگو برنده جایزه نوبل ادبی در سال ‪ 1998‬بود که در ژوئن سال گذشته‬ ‫درگذش��ت‪« .‬همه نام ها»‪« ،‬بینایی»‪« ،‬کوری»‪« ،‬بلم س��نگی» و «تاریخ محاصره لیسبون» از جمله اثار مطرح او‬ ‫هس��تند‪.‬باز هم به تهران می اییم‪ .‬حجت االسالم دکتر بهرام محمدیان‪ ،‬معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش‬ ‫و برنامه ریزی اموزشی وزارت اموزش و پرورش‪ ،‬حمیدرضا کفاش را به عنوان دبیر چهل ویکمین جشنواره‬ ‫ش از دوره سی وهشتم تا چهلم هم این سمت را برعهده داشته است‪.‬‬ ‫بین المللی فیلم رشد معرفی کرد‪ .‬کفا ‬ ‫او از نویس��ندگان و پژوهشگران در حوزه کتاب کودک و نوجوان است و تالیف های متعددی در زمینه های‬ ‫یاد شده و اخالق انبیا از او منتشر شده است‪.‬‬ ‫جشنواره فیلم رشد با ‪ 46‬سال سابقه و ‪ 40‬دوره برگزاری قدیمی ترین رویداد سینمایی ایران است که هر ساله‬ ‫توس��ط وزارت اموزش و پرورش برگزار و برپا می شود‪.‬در فرهنگسرای نیاوران هم یک نمایشگاه تکراری‬ ‫برپاست؛ نمایشگاه مجسمه های مومی موزه سن پطرزبورگ روسیه که در سال ‪ 83‬هم یک بار در همین مکان‬ ‫برگزار ش��ده بود‪ .‬این نمایش��گاه که تا ‪ 7‬خرداد ادامه دارد پیکره هنرمندان و سیاس��تمداران مشهوری چون‬ ‫داوینچی‪ ،‬چارلی چاپلین‪ ،‬ناپلئون‪ ،‬چرچیل‪ ،‬هیتلر و‪ ...‬را در خود می بیند‪ .‬این مجسمه ها از جنس موم طبیعی‬ ‫هس��تند و بس��یار طبیعی به نظر می رسند‪ .‬به شما پیشنهاد می کنیم حتما از این نمایشگاه دیدن کنید چرا که‬ ‫پشیمانی در پی ندارد‪ .‬به گزارش خبرگزاری فارس‪ ،‬عباس کیارستمی با مجموعه عکس جدیدش (دیوارها)‪،‬‬ ‫پرویز تناولی با مجسمه های «هیچ» و افشین هاشمی بعد از مدت ها با نقاشی های تازه اش «گمراهی ها» یکی‬ ‫پس از دیگری در گالری ‪ 10‬از عالقه مندانشان میزبانی می کنند‪.‬‬ ‫عکس های کیارستمی از ‪ 23‬اردیبهشت ماه تا هفته اول خرداد روی دیوارگالری ‪ 10‬خواهد بود‪.‬‬ ‫«هیچ» هم مجسمه های پرویز تناولی است که دارای شهرت جهانی است و نمایشگاه بعدی این گالری است‪.‬‬ ‫اما دیگر نمایش��گاه منحصر به فرد گالری ‪ 10‬که احتماال در پاییز ‪ 90‬برپا خواهد ش��د تازه ترین نقاشی های‬ ‫افش��ین پیرهاشمی‪ ،‬نقاش ‪ 37‬ساله است که در سال های ‪ 88‬و ‪ 89‬در حراج کریستی رکوردهای نیم میلیون‬ ‫دالری برجای گذاش��ته است‪ .‬گالری ‪ 10‬در میدان ونک‪ ،‬خیابان خدامی (بیژن)‪ ،‬خ نیروی انتظامی‪ ،‬بن بست‬ ‫ریالی‪ ،‬پالک ‪ 2‬واقع اس��ت‪ .‬حس��ن محسنی سرپرست مجموعه فرهنگی تاریخی سعداباد اعالم کرده است‬ ‫ظرف چند هفته اینده به مناس��بت هفته میراث فرهنگی موزه اختصاصی نابینایان که مطابق اس��تانداردهای‬ ‫جهانی است افتتاح خواهد شد‪ .‬استاد فرشچیان هم تابلوهایی را برای اغاز کار به این موزه اهدا کرده است‪.‬‬ ‫مهندس عبدالمنعم الشروینی‪ ،‬رئیس سازمان حج و زیارت‪ ،‬سیاحت و گردشگری مصر در دیدار با فرج اهلل‬ ‫سلحش��ور‪ ،‬کارگردان س��ریال یوسف پیامبر از او و دس��ت اندرکاران تهیه این اثر دعوت کرد تا جزو اولین‬ ‫گروه های ایرانی باشند که بعد از انقالب مردمی مصر از این کشور دیدن می کنند‪ .‬او معتقد است این سریال‬ ‫مورد استقبال کم نظیر مردم مصر و کشورهای عربی قرار گرفته و در باال بردن روحیه ظلم ستیزی مردم مصر‬ ‫تاثیر بسزایی داشته است‪ .‬و اخرین خبر هم اینکه‪ ،‬دفتر جمعیت دفاع از ملت فلسطین و حوز ه هنری سازمان‬ ‫تبلیغات اس�لامی با همکاری سایت شاعران پارس��ی زبان و چند نهاد دیگر قرار است اولین همایش بزرگ‬ ‫ادب��ی – دیجیتال��ی خود را در دفاع از انقالب های منطقه و مردم بحرین‪ ،‬مصر‪ ،‬لیبی و فلس��طین و‪ ...‬برگزار‬ ‫کند‪ .‬شاعران تا پایان خردادماه می توانند اثار خود را اعم از سپید و سنتی با تکمیل فرم فراخوان برای سایت‬ ‫شاعران پارسی زبان ارسال کنند‪ 10 .‬برگزیده این جشنواره تابستان امسال به سفر فرهنگی و شب های شعر‬ ‫دمشق‪ ،‬بیروت و دیدار از جنوب لبنان اعزام می شوند‪ .‬عالقه مندان برای اطالعات بیشتر می توانند به ادرس‬ ‫‪ irafta.com/entefaze3.aspx‬مراجعه کنند‪g .‬‬ ‫قفسه‬ ‫دم بازنیامدنی تاریخ‬ ‫مالقات تاریخی امام خمینی ( ره ) با شاه به روایت مرحوم «نادر ابراهیمی»‬ ‫مرحوم «نادر ابراهیمی» در بخشی از کتاب نایابی که درباره‬ ‫زندگی امام خمینی(ره) نوشته است‪ ،‬با بیانی زیبا به روایت‬ ‫مالقات تاریخ��ی بنیان گذار جمهوری اس�لامی ایران با‬ ‫محمدرضا پهلوی پرداخته است‪.‬‬ ‫کتاب «س��ه دیدار با مردی که از فراسوی باور ما می امد»‬ ‫نوش��ته مرح��وم ن��ادر ابراهیم��ی زندگی نامه داس��تانی‬ ‫امام خمینی(ره) است‪.‬‬ ‫ی زیبا‬ ‫ی در فصلی از جل��د دوم این کتاب با قلم ‬ ‫ابراهیم�� ‬ ‫به ش��رح مالقات تاریخی بنیان گذار جمهوری اس�لامی‬ ‫ایران با محمدرضاش��اه می پردازد‪ .‬این مالقات به دستور‬ ‫ایت اهلل العظمی بروج��ردی صورت گرفته ب��ود و در واقع‬ ‫امام خمینی(ره) در این دیدار نماینده ایشان بودند‪.‬‬ ‫یک دم باز نیامدنی و باورنکردنی تاریخ بود‪.‬‬ ‫به راستی‪ ،‬شاه اگر می دانست انکه در مقابل او ایستاده است‬ ‫و از نشستن استنکاف می کند همان مردی ست که با اتکال‬ ‫به حق و به همت ملت‪ ،‬سرنوش��ت او را رقم خواهد زد‪،‬‬ ‫چه می توانست بکند‪ ،‬و انچه می کرد‪ ،‬تا چه حد ممکن بود‬ ‫بر حیات یک ملت تاثیر ماندگار بگذارد؟‬ ‫ش��اه اگر می دانست ان مرد چش��م بر زمین دوخت ه افتاده‬ ‫منش‪ ،‬زمانی کل حجم ذهن علیل شاه را تصرف خواهد‬ ‫ی خ��واب راحت را‬ ‫کرد‪ ،‬و س��اعتی‪ ،‬دقیق��ه ای‪ ،‬حتی دم ‬ ‫هم از چش��مان او برخواهد گرفت‪ ،‬و به التماس کردنش‬ ‫وا خواهد داش��ت‪ ،‬و به اعترافش که «اش��تباهاتی کرده ام‬ ‫که اگر اجازه بدهید جبران خواهم کرد» خواهد کش��ید و‬ ‫به سرس��ام از اشباع فضای زندگی یک ملت از فریادهای‬ ‫«مرگ بر ش��اه» گرفتارش خواهد ک��رد‪ ،‬و در نهایت‪ ،‬به‬ ‫ورزش‬ ‫گریس��تنی مملو از زبونی و ذلتش وا خواهد داش��ت‪ ،‬در‬ ‫ان دقایق احس��اس س��لطه و زورمندی و سوارگی‪ ،‬چه‬ ‫می توانس��ت بکند‪ ،‬و چه می ک��رد؟ ایا در همان لحظه ها‪،‬‬ ‫فرمان کشتن ان مرد را نمی داد؟‬ ‫ای��ا به زندان��ش نمی انداخ��ت؟ تبعیدش نمی ک��رد؟ به‬ ‫محاکمه اشنمی کشید؟‬ ‫ایا به دست ادم کشان حرفه ای اشرف پهلوی نمی سپردش؟‬ ‫یا در همان لحظه‪ ،‬راه خود و مسیر تقدیر را عوض نمی کرد‬ ‫و گام ب��ه گام ب��ه همان راهی نمی رفت ک��ه ان مرد از او‬ ‫می خواست؟‬ ‫مرد تاریخ نویسی‪ ،‬زمانی گفته بود‪« :‬اگر ان قطاری که لنین‬ ‫را از المان به روس��یه می برد‪ ،‬هرگز به مقصد نمی رسید‪،‬‬ ‫تاریخ روسیه به چه سرنوشتی دچار می شد؟» و این سوال‬ ‫بزرگ که صد سال سوالی بسیار تفکر انگیز تلقی می شد ‪ -‬و‬ ‫امروز دیگر نمی شود ‪ -‬با پرسش ما مختصری فرق دارد‪،‬‬ ‫چرا که اینجا‪ ،‬در برابر شاه‪ ،‬مردی ایستاده بود که به شهادت‬ ‫بسیاری از یارانش‪ ،‬اهل کرامت بود‪ ،‬و گهگاه در مرحله ای‬ ‫خلسه و خلوص و وصل و توسل می توانست بال بگشاید‬ ‫و به اینده س��فر کند و چیزهایی را به حس برس��اند و به‬ ‫کمک ان احساسات‪ ،‬خویشتن را ارامشی غریب ببخشد‪.‬‬ ‫ی تفکراتش به رفعت‬ ‫این مرد‪ ،‬لنین نب��ود که ارتفاع تمام ‬ ‫ماده می رس��ید و هیچکس را باالتر از باال نداش��ت که به‬ ‫گاه نیاز دستش را به جانب او دراز کند و بگوید‪ :‬خداوندا!‬ ‫چتر محبت را از فراز سرم کنار مکش ! از انحراف‪ ،‬بازم دار! ‬ ‫بگذار خدمتگزار انسان های دردمندی باشم که درد را‪ ،‬خود‬ ‫انتخاب نکرده اند و از تو نیز هدیه نگرفته اند‪...‬‬ ‫کناره گیری شریفی‬ ‫انگار هرکسی در صندلی داغ قضاوت فوتبال می نشیند‪،‬چهره ای‬ ‫جنجالی می ش��ود‪ .‬حاال می خواهد شاه حسینی باشد یا مجتبی‬ ‫ش��ریفی که خبر رسیده اس��تعفا داده یا به عبارتی برکنار شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫مجتبی ش��ریفی کناره گیری اش از کمیته انضباطی فدراس��یون‬ ‫فوتبال را تایید می کند و می گوید که فعال حرفی نمی زنم ولی‬ ‫به زودی دالیل کناره گیری ام را اعالم خواهم کرد‪.‬‬ ‫ی��ک منب��ع اگاه و مس��ئول در فدراس��یون فوتب��ال می گوید‬ ‫ک��ه رئی��س فدراس��یون فوتب��ال از عملک��رد وی در کمیت��ه‬ ‫انضباطی راضی نیس��ت و خواسته است ش��ریفی استعفایش‬ ‫را ارائ��ه کن��د ت��ا فرد دیگ��ری ریاس��ت کمیت��ه انضباطی را‬ ‫برعهده بگیرد‪.‬رئیس فدراس��یون فوتبال نیز با بیان اینکه هیچ‬ ‫فشاری از ناحیه فدراسیون یا عوامل بیرونی برای استعفای رئیس‬ ‫کمیته انضباطی وجود نداشته است‪ ،‬گفت‪« :‬ایشان در صحبتی که‬ ‫ب��ه‬ ‫با من داش��تند عنوان کردند می خواهند‬ ‫امور شخصی بپردازند‪».‬‬ ‫کفاشیان تاکید کرده است که به هر‬ ‫حال اقای ش��ریفی زحمتش را در‬ ‫کمیته انضباطی فدراس��یون کشید‬ ‫ام��ا نقایصی هم وجود داش��ت که‬ ‫امیدواریم با حض��ور فردی جدید‬ ‫این مش��کالت به حداقل برس��د و‬ ‫اقای ش��ریفی هم بتوانند به امور‬ ‫شخصی شان بیش��تر برسند‪.‬‬ ‫‪g‬‬ ‫نه‪ ...‬گفتم «مختصر»؟ ولی درست است که بگویم این مرد‬ ‫با لنین تفاوتی در اصول داشت‪ .‬شاه اگر می توانست او را‬ ‫بشناسد و بداند که اوست دست های قدرتمند تقدیر‪ ،‬در‬ ‫واقع‪ ،‬این شاه بود که سای ه عطوفت خدا را باالی سرخویش‬ ‫داش��ت نه ان مرد روحانی سربلند سر به زیر‪ ...‬و با وجود‬ ‫این‪ ،‬انس��ان سودا می بافد که بپرسد‪ :‬در ان دقایق شگفت‬ ‫بازنیامدنی‪ ،‬شاه اگر خبر می شد که این مرد کیست که در‬ ‫برابر او ایستاده است‪ ،‬و بیست و چهار سال بعد چه بالهایی‬ ‫بر سر او و خاندانش نازل خواهد کرد‪ ،‬و اگر می توانست‬ ‫برای هر یک نفس‪ ،‬به ان روزهای ایند ه سرشار از عذاب‬ ‫و اضطراب خویش س��فر کند و بر جمیع دیوارهای یک‬ ‫سرزمین پهناور‪ ،‬عکس و نام این مرد را ببیند‪ ،‬ایا بی درنگ‪،‬‬ ‫قلبش از کار نمی ایستاد؟ ایا ناگهان دردی عظیم در قفسه ‬ ‫سینه خود احساس نمی کرد و زانوزنان نمی نالید‪« :‬پزشک‪...‬‬ ‫پزشکم را خبر کنید!» و انگاه از پا در نمی امد؟‪g ...‬‬ ‫برادر حسن به زندگی می خندد‬ ‫بازتاب‬ ‫تقی دژاکام‪ /‬روزنامه نگار‬ ‫«حسن ش��ایانفر » شاید تنها مش��اوری است که‬ ‫دی��ده ام بیش از یک معاون کار و فعالیت می کند‬ ‫و زحم��ت می کش��د و دل می س��وزاند و وقت‬ ‫می گذارد و به خصوص وجدان کاری دارد‪.‬شایانفر‬ ‫را خیلی ها با عنوان «برادر حس��ن» می شناسند و‬ ‫ب��ر و بچه های کیهان در چهره او‪ ،‬عالوه بر انچه‬ ‫نوشته ام‪ ،‬یک پدر یا یک برادر بزرگتر را می بینند‬ ‫که دس��ت کوچکترها را می گیرد و راه و چاه را‬ ‫نشانشان می دهد و دیگران‪ ،‬فردی که همیشه اماده گفت وگو و بحث مستدل و مستند است‪ .‬شایانفر حافظه‬ ‫خوبی هم دارد و سند هر حرف و ادعای خود را گاه با شماره جلد و صفحه و گاه پانوشت صفحه فالن‬ ‫از بهمان کتاب می گوید و به همین دلیل برای پاورقی های چندین ساله او که به «نیمه پنهان» معروف است‪،‬‬ ‫کمتر جوابیه و تکذیبیه ای ارسال شده چرا که همه انها را با سند و عکس و تفصیالت منتشر کرده یا نشانی‬ ‫داده است‪ .‬البته نه اینکه کار او بی نقص است و هیچ اشتباهی در ان راه ندارد بلکه در کار پر خطر و خطیر‬ ‫روزنامه نگاری‪ ،‬او با تقوا و تیزبینی خاصش کوشیده است حداکثر دقت را در صحت و سندیت مطالب‬ ‫به کار ببرد و اشتباهاتش تا حد ممکن به حداقل کاهش داشته باشد‪.‬برادر حسن عزیز ما‪ ،‬حدود شش ماه‬ ‫پیش ناگهان بر اثر فشار کاری و برخی بیماری هایی که خیلی جدی اش نگرفته بود‪ ،‬ناگهان از پا افتاد و‬ ‫کارش برای ماه ها پیش از عید‪ ،‬به بیمارستان و بخش ای سی یو و سپس بستری شدن در منزل کشید‪ .‬اما‬ ‫مهربانی های شایانفر باعث شد همه بچه هایی که او را از نزدیک می شناختند و کسانی که از دور فقط اوازه‬ ‫تالش های فرهنگی او را شنیده بودند‪ ،‬فردی و جمعی‪ ،‬برایش دعا کنند‪ .‬شاید خودش راضی نباشد که این‬ ‫را بگویم اما می گویم در زمانی که وضعیت برادر حسن ما بحرانی شد‪ ،‬شخص رهبر عزیز انقالب برای‬ ‫شفای او دعا کرد و نماز خواند و از او احوالپرسی کرد و همه اینها دست به دست هم دادند تا او به رغم‬ ‫اظهار نظرهای مکرر پزشکان معالج‪ ،‬همان ها که برای مداوای او از هیچ چیز فروگذار نکردند‪ ،‬حالش روز به‬ ‫روز بهتر و بهتر شود تا اینکه امروز‪ ،‬پس از ماه ها به کیهان امد و در همان اطاق مانوس بچه ها حاضر شد و‬ ‫موجی از شادی و سرور را در بین بچه های کیهان پراکند‪.‬از همه دوستان و بچه هایی که از تاسوعا و عاشورا‬ ‫و اربعین تا مناسبت های دیگر در هیات ها و مساجدشان دعا کردند تا کیهان باز هم روزهای با شایانفرش‬ ‫را شاهد باشد متشکریم‪ .‬باز هم برایش دعا کنید تا خرده کسالت های این برادر بزرگمان برطرف شود و او‬ ‫پر انرژی تر از گذشته به ادامه کارهای فرهنگی و روشنگری هایش بپردازد‪g .‬‬ ‫*عکس مربوط به ‪ 12‬اردیبهشت در اطاق برادر حسن در کیهان است‪.‬‬ ‫‪81‬‬ ‫انگلستان‬ ‫نان و سیرک‬ ‫مراسم ازدواج سلطنتی‪ ،‬روز بزرگ الیگارشی جهانی‬ ‫فینیان کانینگهام ‪ /‬ترجمه‪ :‬مهسا عادلی‬ ‫مراس��م ازدواج س��لطنتی ش��اهزاده ویلی��ام و کیت‬ ‫میدلت��ون که جمع��ه گذش��ته برگزار ش��د در واقع‬ ‫نمایش��ی مدرن از سیاست «نان و سیرک» رم باستان‬ ‫ب��ود؛ زمانی ک��ه حکمرانان وقت ت�لاش می کردند‬ ‫افکار ت��وده مردم را با پرتابگاه ب��ه گاه تکه های نان‬ ‫به س��مت جمعیت گرسنه و اش��باع انها از تماشای‬ ‫نبردهای خونین بر س��ر مرگ و زندگی در امفی تئاتر‬ ‫کولوسئوم از فالکت های به بار امده و ثروت و فساد‬ ‫اشراف زادگان منحرف کنند‪.‬‬ ‫امروز در ش��رایطی که مردم جهان و انگلیس‪ ،‬تحت‬ ‫فش��ار کمرش��کن ناش��ی از کاهش بودجه‪ ،‬بیکاری‪،‬‬ ‫دس��تمزدهای ک��م و محرومیت ه��ای اجتماعی قرار‬ ‫دارند‪ ،‬برگزاری مراس��می در اندازه های انچه برگزار‬ ‫ش��د و با ادعای نزدیکی به م��ردم تنها جنبه پرتاب‬ ‫نان و القای حس س��عادتمندی به انها را داش��ت‪ ،‬اما‬ ‫رس��انه های متملق این فاجعه را به عنوان روز عشق‪،‬‬ ‫میهن دوستی‪ ،‬نوس��تالژی و غرور به تصویر کشیدند‪.‬‬ ‫این در حالی است که صحنه های نبرد بر سر زندگی‬ ‫ه��زاران کیلومت��ر ان طرف ت��ر در خاور میانه‪ ،‬عراق‪،‬‬ ‫اسیای میانه و افغانس��تان‪ ،‬جایی که میلیون ها نفر از‬ ‫مردم در «جنگ با تروریس��م» به پش��تیبانی انگلیس‬ ‫کش��ته ش��ده اند بر پاس��ت و هنوز پس از چند سال‬ ‫کش��تار نه تنها از خون بیگناهان سیراب نشده‪ ،‬بلکه‬ ‫این نمایش به کشورهای دیگری از جمله کشورهای‬ ‫افریق��ای ش��مالی و لیبی‪ ،‬جایی که طی ش��ش هفته‬ ‫گذشته هواپیماهای جنگی نیروی هوایی سلطنتی به‬ ‫نام صلح و بشردوس��تی ش��هروندان را بمباران کرده‬ ‫و به قتل رسانده اند‪ ،‬گس��ترش پیدا کرده است‪ .‬روز‬ ‫قبل از مراس��م عروس��ی دول��ت بریتانی��ا اعالم کرد‬ ‫که گروه هایی از این کش��ور به مرزه��ای لیبی اعزام‬ ‫خواهند ش��د ت��ا «کوریدورهای نوع دوس��تانه» برای‬ ‫ش��هروندان بی خانمان ش��ده ای که بسیاری از انها به‬ ‫دلیل حم�لات هواپیماهای نیروی هوایی س��لطنتی‬ ‫خانه و کاشانه خود را از دست داده اند‪ ،‬ایجاد کنند‪.‬‬ ‫البته امپراتوری بریتانیا‪ ،‬ب��ه عنوان یک هویت مجزا‪،‬‬ ‫از مدت ه��ا پیش افول کرده و در حکمرانی بر توده‬ ‫مردم تنها اس��ت‪ .‬سبک مدرن نمایش «نان و سیرک»‬ ‫امروز توسط قدرت های غربی‪ ،‬ایاالت متحده امریکا‪،‬‬ ‫فرانسه‪ ،‬المان و ایتالیا که امپراتوری سرمایه در عصر‬ ‫‪82‬‬ ‫حاضر را تشکیل می دهند نیز اجرا می شود‪.‬‬ ‫انچه پش��ت پرده نیمه ش��فاف این مراسم می شد دید‬ ‫قدرت��ی مهار ناش��ده اس��ت که هر نش��انی از توهم‬ ‫دموکراس��ی پارلمانی را پاک می کند؛ توهماتی که نه‬ ‫فق��ط مختص بریتانیا بلکه تمام��ی قدرت های غربی‬ ‫است‪ .‬به طور خالصه‪ ،‬امپراتوری اشراف ساالری که‬ ‫در کاپیتالیسم اخیر ظهور کرده در حال تثبیت هر چه‬ ‫بیشتر خود به عنوان یک دیکتاتوری سرمایه است‪ .‬به‬ ‫نظر می رسد تمامی احزاب سیاسی‪ ،‬چه محافظه کار‪،‬‬ ‫لیب��رال ی��ا کارگ��ر در بریتانیا‪ ،‬ی��ا جمهوری خواه و‬ ‫دموک��رات در ایاالت متح��ده و غی��ره تمای��ل دارند‬ ‫خادمین این دیکتاتوری باشند‪.‬‬ ‫باید به خاطر داش��ت که مراس��م ازدواج س��لطنتی با‬ ‫هزینه تقریبی ‪ 50‬تا ‪ 70‬میلیون دالر‪ ،‬که بخش زیادی‬ ‫از ان ص��رف مس��ائل امنیتی برای مقابل��ه با هرگونه‬ ‫اعتراض شد‪ ،‬برگزار شد‪ .‬با در نظر گرفتن ضررهای‬ ‫اقتصادی ک��ه به واس��طه اعالم تعطی��ل عمومی در‬ ‫بریتانیا به وجود امد‪ ،‬می توان گفت که این عروس��ی‬ ‫ح��دود ‪ 10‬میلی��ارد دالر خ��رج دربرداش��ت و این‬ ‫در حالی است که خزانه داری بریتانیا مبادرت به کاهش‬ ‫‪ 130‬میلیارد دالری بودجه کرده است‪ .‬صورتحساب‬ ‫این عروس��ی سلطنتی توس��ط مردم این کشور و از‬ ‫طریق محرومیت های بیشتر از کار‪ ،‬اموزش‪ ،‬خدمات‬ ‫بهداشتی و برنامه های رفاه اجتماعی پرداخت خواهد‬ ‫ش��د‪ .‬ضمن اینک��ه هزینه ه��ای اع��زام هواپیماهای‬ ‫جنگی ب��ه لیبی‪ ،‬که حدود بی��ش از ‪ 10‬میلیارد دالر‬ ‫در ماه تخمین زده ش��ده و جنگ های هزینه بر دیگر‬ ‫در ع��راق و افغانس��تان به این صورتحس��اب اضافه‬ ‫خواه��د ش��د‪ .‬پس دموکراس��ی کجای این داس��تان‬ ‫ج��ای دارد؟ صرفه جویی های اقتصادی اعمال ش��ده‬ ‫بر خ�لاف رضایت عموم‪ ،‬کمب��ودی که با هزینه های‬ ‫یک مراس��م س��لطنتی عمیق تر ش��ده ب��دون اینکه‬ ‫هی��چ مش��اوره دموکراتیکی صورت گی��رد‪ ،‬مخارج‬ ‫جنگی تحمیل ش��ده به مردم و ژس��ت اش��رافی در‬ ‫ش��دیدترین بحران سال های اخیر جهان این در واقع‬ ‫یک دیکتاتوری اس��ت که س��ناریوهای مشابه ان در‬ ‫ایاالت متحده و قدرت های غربی در حال اجراس��ت‪.‬‬ ‫بر خالف انچه به عنوان اصالحات ایاالت متحده علیه‬ ‫سیستم های سلطتنی تصور می شود‪ ،‬این کشور امروز‬ ‫اشراف س��االری خاص خ��ود را ب��دون هیچ توجیه‬ ‫دموکراتیک و هم راس��تای الیگارشی اروپا بر پا کرده‬ ‫است‪ .‬سلس��له الیگارشی جهانی را به خوبی می توان‬ ‫در قدرت ش��رکت های بزرگ نفتی و سیستم بانکی‬ ‫ترانس نش��نال دی��د‪ .‬دارای��ی ملکه الیزاب��ت‪ ،‬که بین‬ ‫‪ 10‬تن از ثروتمندترین اش��خاص جه��ان قرار دارد‪،‬‬ ‫بس��یار فراتر از رقم ‪ 130‬میلی��ارد دالر کمبود بودجه‬ ‫کشورش اس��ت‪ .‬او یکی از سهامداران اصلی ‪Royal‬‬ ‫‪ Dutch Shell‬و ‪ British Petroleum‬دو ضل��ع مرب��ع‬ ‫قدرت ه��ای نفتی اس��ت که ب��ا ‪ Exxon‬و ‪Chevron‬‬ ‫«بیگ اویل» را تش��کیل می دهند‪ .‬اس��کات تامپسون‬ ‫در این باره می نویس��د‪« :‬ملکه الیزابت یک س��وداگر‬ ‫تمام عیار است‪ .‬وی نه تنها از کارشناسان مالی بریتانیا‬ ‫مشاوره می گیرد بلکه به تمام اسرار مملکتی دسترسی‬ ‫دارد‪».‬‬ ‫بر خالف انچه تونی بلر‪ ،‬نخست وزیر سابق انگلیس‪،‬‬ ‫ان��کار می کرد انگی��زه اصلی جنگ عراق‪ ،‬بر اس��اس‬ ‫افش��اگری های اخیر ویکی لیکس‪ ،‬در واقع دستیابی‬ ‫«بیگ اویل» و به خصوص شرکت وابسته به انگلیس‪،‬‬ ‫به نف��ت این کش��ور عربی بوده اس��ت‪ .‬جنگ حال‬ ‫حاضر ناتو در لیبی ش��باهت عجیب��ی به طرحی که‬ ‫فرانسه و انگلیس‪ ،‬ماه ها قبل از بروز هرگونه نشانه ای‬ ‫از اعتراضات مردمی‪ ،‬برای جنگ در این کشور ارائه‬ ‫کرده بودند دارد‪ .‬مداخله نظامی ناتو در لیبی با اقدام‬ ‫معم��ر قذافی برای اعمال فش��ار مالی به «بیگ اویل»‬ ‫ب��ه منظور جبران بی��ش از دو میلی��ارد دالر غرامت‬ ‫گرفته ش��ده از این کش��ور پس از انفجار تروریستی‬ ‫ی��ک هواپیم��ا در الکرب��ی‪ ،‬تس��ریع پیدا ک��رد‪ .‬فتح‬ ‫دوباره لیبی توس��ط نیروهای غربی پلی اس��تراتژیک‬ ‫را برای صاحبان س��رمایه جهانی جهت خنثی کردن‬ ‫اعتراض��ات مردمی در خاور میانه و ش��مال افریقا به‬ ‫وجود می اورد به خصوص که این ناارامی ها تهدیدی‬ ‫برای منافع «بیگ اویل» و س��هامداران ان به ش��مار‬ ‫م��ی رود‪ .‬انچه حائز اهمیت اس��ت این که دولت های‬ ‫غربی توسط رژیم های سلطنتی دیکتاتوری در حوزه‬ ‫خلیج ف��ارس‪ ،‬از جمله عربس��تان س��عودی‪ ،‬قطر و‬ ‫کویت‪ ،‬کمک و حمایت می ش��وند و حضور مقامات‬ ‫س��لطنتی این کش��ورها در مراس��م ازدواج سلطنتی‬ ‫تایی��دی بر این ادعاس��ت‪ .‬با این وجود این مراس��م‬ ‫تنها برای س��رمایه داران نفتی روز بزرگی نبود‪ ،‬بلکه‬ ‫از بسیاری جهات جشن دیکتاتوری صاحبان سرمایه‬ ‫جهانی بود‪.‬‬ ‫منبع‪ :‬گلوبال ریسرچ‬ ‫فرانسه‬ ‫اعتراض به تعصبات ضداسالم‬ ‫مادران مس��لمان دارای پوشش اسالمی که بیشترین جمعیت تظاهرکنندگان را‬ ‫تش��کیل می دادند‪ ،‬با سر دادن شعارهایی به پیشنهاد بحث برانگیز وزیر اموزش‬ ‫فرانسه مبنی بر ممنوعیت حضور مادران در فعالیت های اموزشی فرزندان انان‬ ‫به وی��ژه دانش اموزان دوره ابتدایی‪ ،‬اعتراض کردند‪ .‬زنان مس��لمان فرانس��وی‬ ‫همچنی��ن تاکی��د کردند که دولت فرانس��ه با این اقدامات ضداس�لامی‪ ،‬قصد‬ ‫دارد رفتار و پوش��ش مادران ش��رکت کننده را در فعالیت های اموزشی مدارس‬ ‫فرزندان ش��ان کنترل کند‪ .‬تظاهرکنندگان در ادامه‪ ،‬ممانع��ت به عمل اوردن از‬ ‫حضور مادران محجبه در محیط مدرس��ه را عاملی برای تحقیر فرزندان شان از‬ ‫س��وی دیگر دانش اموزان عنوان کردند‪ .‬دولت فرانس��ه در سال ‪ 2004‬میالدی‬ ‫نیز دانش اموزان مس��لمان را از ورود به مدارس و حضور در کالس‪‎‬های درس‬ ‫با پوش��ش اس�لامی منع کرد‪ .‬این در حالی اس��ت که در ان زمان گفته ش��ده‬ ‫بود که این تصمیم تنها درباره دانش اموزان دختر با پوش��ش اس�لامی به اجرا‬ ‫گ��ذارده خواهد ش��د و والدین انان را در بر نخواهد گرف��ت‪ .‬در همین حال‪،‬‬ ‫بسیاری از معلمان فرانسوی نیز با اعتراض به پیشنهاد اخیر‪ ،‬ضمن تاکید بر لزوم‬ ‫مشارکت والدین به ویژه مادران در امور تحصیلی فرزندان شان‪ ،‬اعالم کرده اند که‬ ‫از حضور مادران مسلمان با پوشش اسالمی در فضای اموزشی مدارس استقبال‬ ‫می کنند‪ .‬گفتنی اس��ت؛ در ادامه اقدامات اسالم هراسانه حزب حاکم فرانسه به‬ ‫رهبری نیکال س��ارکوزی‪ ،‬رئیس جمهور این کشور‪ ،‬حضور مادران محجبه در‬ ‫گردش های علمی مدارس نیز ممنوع اعالم شده است‪.‬‬ ‫یمن‬ ‫تشدید خشونت ها علیه مردم یمن‬ ‫عبدالرش��ید فقیه‪ ،‬رئیس موسسه گفت وگو‬ ‫برای توسعه دموکراتیک در یمن در مصاحبه‬ ‫با شبکه خبری العالم‪ ،‬احیای ابتکار شورای‬ ‫هم��کاری خلیج فارس در زمینه حل بحران‬ ‫یمن یا دس��تیابی به ابتکاری جدید در این‬ ‫زمینه را بعید دانست و اظهار داشت‪« :‬هیچ‬ ‫ک��س نمی توان��د ملت یمن را از خواس��ته‬ ‫اصلی شان یعنی تغییر رژیم حاکم بازدارد‪».‬‬ ‫رئیس جمه��ور یم��ن قرار بود ش��نبه هفته‬ ‫گذش��ته توافقنام��ه واگذاری ق��درت که بر اس��اس ابتکار ش��ورای همکاری‬ ‫خلیج فارس و با تایید عبداهلل صالح تهیه ش��ده بود را امضا کند ولی در اخرین‬ ‫لحظات از این امر سر باز زد‪.‬‬ ‫صالح پیش تر از موافقت خود با طرح این ش��ورا برای کناره گیری از قدرت در‬ ‫ازای دریافت مصونیت برای خود و نزدیکانش خبر داده بود‪.‬‬ ‫فقیه افزود‪« :‬هر روز بر قدرت جبهه انقالبیون افزوده می ش��ود و برنامه هایشان‬ ‫تکامل بیشتری می یابد‪ ،‬در نتیجه هیچ قدرتی نمی تواند خواسته انقالبیون مبنی بر‬ ‫تغییر رژیم حاکم را نادیده بگیرد‪».‬‬ ‫فعال سیاس��ی و رئیس موسس��ه گفت وگو برای توس��عه دموکراتیک در یمن‬ ‫درباره احتمال افزایش خش��ونت از س��وی رژیم حاکم پس از خودداری علی‬ ‫عبداهلل صالح از امض��ای توافقنامه کناره گیری از قدرت‪ ،‬گفت‪« :‬عبداهلل صالح‬ ‫در پی ان است تا ملت یمن را به سوی مربع خشونتی سوق دهد که به قواعد‬ ‫بازی در ان وارد است‪».‬‬ ‫فقی��ه همچنین تاکید کرد‪« :‬ملت یمن تا زمان س��رنگونی رژیم حاکم به مطالبه‬ ‫خواسته های مسالمت امیزشان ادامه خواهند داد‪».‬‬ ‫نگاه سیاستمدار‬ ‫امریکا‬ ‫اوریل خونین‬ ‫خونبارترین ماه امریکایی‪‎‬ها در عراق‬ ‫بر اس��اس بیانیه های وزارت دفاع امریکا و کاخ س��فید‪ ،‬با کش��ته شدن یک سرباز‬ ‫امریکایی در هفته گذشته در جنوب عراق‪ ،‬شمار تلفات این نیروها در ماه اوریل‬ ‫به باالترین میزان خود از دو سال پیش تا کنون رسیده است‪ .‬در بیانیه‪‎‬های وزارت‬ ‫دفاع و کاخ س��فید امده که سرباز امریکایی در حال انجام یک عملیات جنگی در‬ ‫جنوب عراق کشته شده است‪ .‬بر اساس این گزارش‪ ،‬یکی از شهروندان امریکایی‬ ‫در این خصوص گفت‪« :‬عراق تهدیدی برای امریکا به ش��مار نمی اید و نیروهای‬ ‫امریکایی باید هرچه سریع تر از این کشور خارج شوند‪».‬‬ ‫س تی وی‪ ،‬اخرین امار تعداد کش��ته های ف��راوان نیروهای‬ ‫ب��ه گفته خبرن��گار پر ‬ ‫امریکای��ی در ع��راق در طول یک ماه به س��ال ‪ 2009‬برمی گردد و این امر نش��ان‬ ‫می ده��د به رغم اعالم پایان عملیات نظامی این کش��ور در ع��راق از جانب باراک‬ ‫اوباما‪ ،‬رئیس جمهور امریکا در سال گذشته‪ ،‬واشنگتن همچنان عملیات نظامی خود‬ ‫در ان کش��ور را ادام��ه می دهد‪ .‬در واقع‪ ،‬باید گف��ت امریکا تنها از حجم عملیات‬ ‫نظامی خود کاسته است‪ .‬علی االحمد‪ ،‬مدیر موسسه امور خلیج فارس در واشنگتن‬ ‫در این خصوص تصریح کرد‪« :‬بر خالف اعالم رسمی خروج نیروهای امریکایی از‬ ‫عراق‪ ،‬واشنگتن هنوز برای حفظ منافع خود در این کشور حضور دارد و می بینید‬ ‫که گروه‪‎‬های خاصی را به ویژه شیعیان مورد هدف قرار می دهد‪».‬‬ ‫بر اس��اس این گزارش‪ ،‬حدود ‪ 50‬هزار سرباز امریکایی همچنان در عراق حضور‬ ‫دارند‪ .‬این سربازان وظیفه اموزش را برعهده دارند اما هم‪‎‬زمان می توانند در عملیات‬ ‫نظامی نیز شرکت کنند‪.‬‬ ‫این در حالی است که رابرت گیتس‪ ،‬وزیر دفاع امریکا‪ ،‬اخیرا گفت که این کشور‬ ‫نیروهایش را تا بعد از س��ال ‪ 2011‬نیز در عراق نگه خواهد داش��ت؛ که به معنای‬ ‫نقض توافقنامه دوجانبه بین بغداد و واشنگتن برای خروج نیروهای این کشور در‬ ‫ان سال به شمار می اید‪.‬‬ ‫مردم عراق از حضور نظامی امریکا در این کش��ور به شدت ناراضی اند‪ .‬بسیاری از‬ ‫انها ادامه حضور نیروهای امریکا را موجب خدشه دارشدن غرور ملی و به ویژه بعد‬ ‫از هشت سال‪ ،‬غیرضروری می دانند‪.‬‬ ‫حکومت های ضدامریکایی‬ ‫برژینسکی که در دوران مسئولیتش در دستگاه سیاست خارجی امریکا خود شاهد‬ ‫یک تحول بنیادین در یکی از کش��ورهای هم پیم��ان امریکا در منطقه یعنی ایران‬ ‫ب��وده که ان را از یک هم پیمان به یک دش��من دیرین تبدیل ک��رده‪ ،‬در مصاحبه‬ ‫با س��ی ان ان گفته اس��ت‪« :‬حکومت های جدیدی که به پیکربن��دی جدید منطقه‬ ‫خاورمیانه منجر می شوند حتی اگر جنبش های صرفا اسالمی نباشند و به صورت‬ ‫دموکراتیک با تعریف غربی شکل بگیرند‪ ،‬در نهایت و در اینده هزینه های زیادی‬ ‫را برای دولت امریکا در قبال مس��اله فلسطین و اسرائیل ایجاد خواهند کرد‪ ».‬وی‬ ‫ی در خاورمیانه که از حرکت عظیم‬ ‫اف��زوده‪« :‬حکومت های دموکراتیک و مردم�� ‬ ‫توده های مردم عرب منبعث شده خواستی جز برقراری حکومت فلسطینی عربی‬ ‫در بیت المق��دس ندارند‪».‬وی در این مصاحبه با صراحت سیاس��ت و اس��تراتژی‬ ‫جدید امریکا در قبال نفوذ ایران در منطقه را عالوه بر قدرت بخش��یدن نیروهای‬ ‫افراطی س��لفی‪ ،‬کمک غیر مستقیم به ترکیه برای باال رفتن سطح روابط دیپلماتیک‬ ‫ان ب��ا کش��ورهای خاورمیان��ه و در دس��ت‬ ‫گرفتن نقش کارب��ردی و کلیدی در مذاکرات‬ ‫و تب��ادالت به جای ای��ران ذکر می کند‪ .‬به بیان‬ ‫دیگر وی می گوید امریکا قصد دارد تا از حس‬ ‫ی ترک ها‬ ‫رقابت طلبی و حسادت کهن و قدیم ‬ ‫علیه ایران اس��تفاده کند و از انها چماقی بر سر‬ ‫ایران بسازد تا از قدرت ایران کاسته و بر قدرت‬ ‫ ترکیه به صورت کنترل ش��ده بیفزاید‪.‬تحوالت‬ ‫اخیر خاورمیانه به اقرار برژینس��کی منجر به کاهش و افول قدرت امریکا در این‬ ‫ناحیه ش��ده اس��ت‪ .‬منطقه خاورمیانه می رود تا پس از سال های جنگ جهانی اول‬ ‫و دوم بار دیگر خیزش��ی ضد استعماری و ضد غرب را شاهد باشد که این خیزش‬ ‫بی شک به کوتاه شدن دست قدرت های غربی در این منطقه خواهد انجامید‪.‬‬ ‫‪83‬‬ ‫امکانات و خدمات ایستگاه های بزرگ‬ facilities\Station ‫شاهرود‬ ‫ساری‬ ‫اراک‬ ‫گرگان‬ ‫زنجان‬ X_ray Trains Schedule panel baggage Acceptance     ‫یزد‬ ‫کرمان‬ ‫بندرعباس‬ ‫اهواز‬ ‫تبریز‬ ‫اصفهان‬ ‫مشهد‬ ‫تهران‬ ‫امکانات ایستگاه های‬ ‫بزرگ‬                                             ‫دستگاه کنترل بار‬                       Bank Shopping Luggage trolleys public phone              urban Bus lines Taxi Service Car Parking Ticket Selling counter Tourist Information Bureau                Baggage_Lockers Hotel Reservation Mosque police Hall Waiting Aidservices Information Bank ATM Buffet Escalator                                                                  Elevator Information kiosk                 ‫تابلو حرکت قطار‬ ‫باجه باگاژ و انبار‬ ‫توشه‬ ‫بانک‬                     ‫فروشگاه _تریا‬ ‫چرخ دستی‬ ‫تلفن عمومی‬ ‫دسترسی به اتوبوس‬ ‫شهری‬ ‫تاکسی سرویس‬ ‫توقفگاه خودرو‬ ‫باجه فروش بلیت‬ ‫باجه اطالعات‬ ‫جهانگردی‬ ‫باجه امانات‬ ‫باجه رزرو هتل‬ ‫نمازخانه‬ ‫نیروی انتظامی‬ ‫سالن انتظار‬ ‫خدمات امداد‬ ‫باجه اطالعات‬ ‫باجه خودپرداز بانک‬ ‫رستوران‬ ‫پله برقی‬ ‫اسانسور‬ ‫کیوسک اطالع‬ ‫رسانی‬ ‫واحد اشیای جا مانده‬ ‫مسافرین‬