ماهنامه مثلث شماره 145
ماهنامه مثلث شماره 145
ماهنامه مثلث شماره 145
عصرروزسه شنبه
بارئیس جمهور
حاشیه های مصاحبه مطبوعاتی احمدی نژاد
هفته نامه خبری،تحلیلی/سالچهارم/شمارهصدوچهل وپنجم 15/مهر 92/1391صفحه2000/تومان
تردید ها ی
سیاستمدار
ایا ایت اهلل هاشمی رفسنجانی نامزد انتخابات می شود ؟
ISSN: 2008-5281
MOSALAS.IR
اوباما؛ ریگان دموکرات ها
باراک درکاخ سفید می ماند؟
روزگار حرف نو زدن به سرامده
تو گوی زهیر توکلی با فاضل نظری
گف
درباره فلسفه و شعر
دالر سیاسی
نگاهی به تحوالت بازار ارز
راهامام
و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس
و یکون الرسول علیکم شهیدا
روابط با کشورها با حفظ استقالل
البته ما طرفدار همه مظلومین در همه جا هستیم ،و میل داریم
که مظلومین بر همه ستمگران غلبه کنند .و اقایان توجه کنند که
روابطزمانسابقنباشدکهدرزمانسابقروابطیکطرفهبود؛اقایی
ونوکری،چهدرزمانقاجاروچهزمانرضاخانوتااخر.وشمادیدید
که از اول اینطور بود که وقتی سفیری از انگلستان یا امریکا می امد،
کسیجراتنمی کردحتیکلمه ایبرخالفمصالحانهابگوید.ولی
ایران،امروزاینطورنیست،وماهیچکشوریمثلایرانسراغنداریم
کهاینطور،دنیاوشرقوغرببهاننظرداشتهباشند،ومستقلبوده
خبرنامه
12 - 27
عصر سه شنبه با رئیس جمهور
نسبت شیخ و اصالح طلبان
ورود وزیرکار هاشمی
نقدونظر
28-33
کدام نظم نوین جهانی؟
واقعیت «هواپیماهای بدون خلبان»
روسیه از سوریه چه می خواهد؟
هویت مسلمانان و زندگی در اروپا
سیاست
34 - 47
تردیدهایسیاستمدار
موافقان و مخالفان یک طرح
رابطه هاشمی با اصالح طلبان ربطی به انتخابات ندارد
چه کسانی به مهراباد رفتند؟
هفتهنامهخبری،تحلیلی/سالچهارم/شمارهصدوچهلوپنجم 15/مهر 92/1391صفحه2000/تومان
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
تردید های
سیاستمدار
ایا ایت اهلل هاشمی رفسنجانی نامزد انتخابات می شود ؟
ISSN: 2008-5281
MOSALAS.IR
مثلث؛ هفته نامه ای خبری ،تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه و عادالنه
از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشاره ای است به سه ضلع استقالل ،ازادی و
جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی ،چارچوبش اسالم ،انقالب،
امام و رهبری ،ارمانش گس�ترش و سیادت اسالم خواهی در سراسر جهان و عزت
مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن
عدال�ت .مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایس�تادگی در برابر مقابالن
گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و
تالشدرجهترونقگرفتنسنتگفت وگومیانفرهیختگانونخبگانکشوراست.
امیدواریم که در روایت مان صادق ،بر مرام مان مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر،
بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
مثلث
عصرروزسهشنبه
بارئیسجمهور
حاشیههای مصاحبه مطبوعاتی احمدینژاد
اوباما؛ ریگان دموکراتها
باراک درکاخ سفید میماند؟
روزگار حرف نو زدن به سرامده
گفتوگوی زهیر توکلی با فاضل نظری
درباره فلسفه و شعر
دالر سیاسی
نگاهی به تحوالت بازار ارز
شماره پیامک3000411711 :
وبگویدمانهباامریکاکارداریمونهباشورویوماخودمانهستیم.و
اینکهباهمهدولتهارابطهداشتهباشیمیعنی،رابطهدوستانه،نه
روابط بین ارباب و رعیت ،و ما این روابط را نمی خواهیم مادامی که
این طور هست .و مااستقالل خودمان را می خواهیم حفظ کنیم و
در دنیا زندگی کنیم و اسالم را به پیش ببریم .این روابط باید هر روز
محکمتربشود،وشماازاولبایدبهانهابفهمانیداینمعناراکهمانمی
خواهیم روابطمان مثل روابط زمان شاه باشد ،بلکه ما روابط خاص
اسالمیداریمکهاسالمنهظالمبودونهزیربارظلممیرفت،وماهم
میخواهیماینطورباشیمکهنهظلمکنیم،نهزیربارظلمبرویم.
مشروطبودنرابطهباامریکا
و ش��ما این نکته را توجه داشته باشید که ؛ ان قدرتی که شما را
به اس��تقالل و ازادی رس��اند ،قدرت خدای تعالی بود و تا وقتی که
این عنایات الهی محفوظ باشد ،هیچ قدرتی نمی تواند کاری بکند.
همان طور که در این جنگی که علی��ه ما به راه انداخته و از همه جا
به دش��من ما کمک می کنند ،مع ذلک همه ملت ما و جوانان ما و
تمام کشور ماایستاده اند ،و ما برای دفاع تا اخر ایستاده ایم ،و دامنه
تبلیغاتهمعلیهمامیدانیدازکجاتاکجاست.انوقتیکهفرانسه
ان هواپیماها را به عراق فرس��تاد ،چقدر تبلیغ کردند که کارتمام
ش��د و صدام خارک را با خاک یکسان می کند .ان مساله تمام شد،
حال مساله دیگری شروع کرده اند که هلیکوپترها و هواپیماهای
ت��ازه ای امده و همه جا را می زند ،و فاصله بین خاک عراق تا خارک
سیصدکیلومتراستواینهاپانصدکیلومتررامیزنند.مامی دانیم،
اگرصدامیکروزهمقدرتاینراداشتهباشدکهایرانومنافعایران
را به هم بزند ،این کار را می کن��د ،و اگر نمی زند نمی تواند .در عین
حال،رادیوهامرتبمی گویندکهانهامی توانندهمهجارابزنند.اینها
می خواهند یک هیاهو راه بیندازند تا باامریکا روابط داشته باشیم و
ما دست از صدام برداریم.
فرهنگ
68 -73
جان در قاب
نقش های زنده روی دیوار مسجد خرمشهر
عکاسی جنگ با خود جنگ تمام نمی شود
روحیه دفاعی مردم با ابزار هنر تقویت می شود
بین الملل
48-59
مضحکه صهیونیستی
مساله هسته ای و 2انتخاب
غرب باید از مواضع اش عدول کند
دربی سیاسی مادرید با بارسلونایی ها
ورزش
74 -77
عباسی می رود؟
تغییر مدیریت راه حل گرفتاری فوتبال و ورزش
هاشمی :استیضاح وزیر ورزش حاال به درد نمی خورد
تحریریه:
ی
دبیر تحریریه و سیاست :مصطفی صادق
دبیر فرهنگ و اقتصاد :علیرضا بهرامی
دبیر جهان اسالم و دین وتاریخ :مصطفی شوقی
دبیر بین الملل :سعیده سادات فهری
دبیر دیدار :افشین خماند
دبیر بازار :مصطفی میری
دبیر ورزش :مهدی ربوشه
دبیر خبرنامه :علی حاجی ناصری
اعضای تحریریه و همکاران :زهیر توکلی -ش��اهین فتحیان -شاهده یوسفی
یاس��ین سیف االس�لام -امی��د کرمانی ه��ا -زه��ره دیان��ی -فاطمه میرزایی
ش��یما غفاری -فاطمه کریم خان -زهرا راد -عاطفه کربالئی -محمد تاجیک
حسین غالمی -شادی خوشکار خیری -حمیدرضا نصیری نژاد -مسعود نجفی
دبیراجرایی :سمانه مومنی
مدیر هنری :نیما ملک نیازی
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
پردازش تصاویر و عکس :هومن سلیمیان -امیر طالیی -مهدی ابراهیمی
و نیوشا ملک نیازی
تصحیح :ژیال شاکری -فرحناز حسابی
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمد پالیزدار
سازمان اگهی ها :مصطفی میری
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلی اجورلو
امور اداری :محمد سرخ خواه -محمد شکرالهی
انفورماتیک :شهرام رحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر اسماعیل تبار -مهندس واعظی -دکتر ایت اله ابراهیمی
دکتر غالم حسن تقی نتاج -حسین زندی -احمد طالیی -مهندس بختیاری
مهندس صدوقی -مهندس مهرداد نصرت پور -حسین مجاهدی
حاج اقاتوکلی -هادی انباردار -سید عارف علوی -رضا راستی
ابراهیم صفرلکی -دکتر زارعیان -علیرضا حس��ن زاده
سازمان اگهی ها :تلفن0912 - 5169927 :
چاپ :هنر سرزمین سبز
توزیع :نامه امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید بهشتی ،خیابان پاکستان ،کوچه دوازدهم،
پالک ،24واحد 1
تلفن 88171506-8 :
خبرنامه
خبرنامه این هفته با خبر دیدار مقام معظم رهبری با شرکت کنندگان در ششمین همایش ملی نخبگان اغاز
می شود .گزارش هایی از نشست خبری رئیس جمهور و واکنش ها به ان و همچنین تحوالت بازار ارز از دیگر
بخش های خبرنامه است .همچنین گزارشهایی از کمپین انتخاباتی اصالح طلبان و اصول گرایان به همراه
مرور رسانه ها از دیگر بخش های خبرنامه این هفته است.
خبرنامه
مثلث شماره145
عصر سه شنبه با رئیس جمهور
نگاهی به «اشفت ه بازار» ارز
کاندیداتوری محمدعلی نجفی قوت گرفت
نسبت شیخ و اصالح طلبان
12
حض��رت ای��ت اهلل خامن��ه ای ،رهبر معظ��م انقالب
اسالمی چهارشنبه گذشته در دیدار یک هزار نفر از نخبگان
و اس��تعدادهای برتر جوان ،حفظ و تقویت فضای نش��اط و
امید کنون��ی در میان جوان��ان نخبه ،فراهم ک��ردن امکان
پیشرفت های علمی و پژوهشی بیشتر در میان استعدادهای
جوان ،توجه به درون زایی علمی به جای مرعوب ش��دن در
مقابل پیش��رفت های علمی غرب ،تقویت روحیه احس��اس
مسئولیت نخبگان نس��بت به اینده ملت و راضی نشدن به
پیش��رفت های علمی کنونی را از ضروری��ات ادامه حرکت
پرشتاب علمی کشور برشمردند و تاکید کردند« :به فضل الهی
ملت ایران با تکیه بر ثروت نیروی انسانی جوان و مستعد خود
و ایستادگی در مقابل فش��ارها ،از همه گردنه های خطرناک
عبور خواهد کرد و به قله سعادت خواهد رسید».
در این دیدار که در فضایی صمیمانه و پرنشاط برگزار
شد ،رهبر انقالب اسالمی با تبریک به جوانان نخبه به خاطر
توفیق به فعلیت رساندن اس��تعدادها و توانایی ها ،خطاب به
انان خاطرنشان کردند« :ش��ما جوانان عزیز نباید به این حد
از نخبگی قانع باش��ید ،بلکه باید این بذر به ثمر نشس��ته به
نهالی برومند و ثمربخش تبدیل ش��ود که در همه زمان ها و
موقعیت ها بتواند میوه شیرین خود را به کام کشور ،ملت ،تاریخ
و در نهایت بشریت ،بچشاند ».حضرت ایت اهلل خامنه ای با
اشاره به دیدگاه ها و پیش��نهادهای تعدادی از جوانان نخبه
که در این دیدار مطرح شد ،انها را سنجیده و همراه با تفکر و
برخاسته از صدق و صفا خواندند و ضمن توصیه به مسئوالن
برای توجه به این دیدگاه ها و بررسی دقیق پیشنهادهای ارائه
ی که جوانان این گونه با نشاط و امید و از
شده ،افزودند« :هنگام
روی سنجیدگی و با احساس مسئولیت ،مطالبی را درخصوص
پیشرفت و اینده کشور بیان می کنند ،فضای شیرین به وجود
می اید که باید این روحیه در می��ان جوانان به ویژه نخبگان
تقویت ش��ود ».ایش��ان با یاداوری پیام امام خمینی (ره) به
مناسبت پیروزی رزمندگان اسالم در عملیات طریق القدس در
دوران دفاع مقدس ،خاطرنشان کردند« :امام (ره ) در ان پیام،
تربیت جوانانی که توانس��تند ان پیروزی را در چنان شرایط
سختی بیافرینند ،فتح الفتوح انقالب اسالمی خواندند و امروز
نیز روحیه نشاط و احساس مسئولیت جوانان نخبه نسبت به
اینده کشور ،همان فتح الفتوح انقالب اسالمی است».
رهبر انقالب اسالمی نتیجه حفظ و تقویت این روحیه
را ،سود بردن کشور و ملت از ویژگی نخبگی دانستند و تاکید
کردند« :جوان نخبه ای که با چنین انگیزه و روحیه ای در مسیر
پیشرفت علمی گام برمی دارد ،در واقع سرمایه شخصی خود
را که همان نخبگی است ،به س��رمایه ملی تبدیل می کند و
همه از ان سود خواهند بُرد ».حضرت ایت اهلل خامنه ای با ابراز
خرسندی از فضای گفتمانی حرکت و پیشرفت علمی در کشور
افزودند« :البته یک نگرانی هم وجود دارد و ان اینکه با حرکت
پرشتاب علمی در کشور ،حالت اقناع و رضایت ایجاد شود در
حالیکه ما در اغاز راه هستیم و این شتاب علمی نباید کند و یا
متوقف شود ».ایشان با اشاره به عقب ماندگی علمی -تاریخی
کشور به دلیل تس��لط حاکمان و زمامداران وابسته و غافل،
خاطرنش��ان کردند« :فاصله علمی زیاد با دنیا و وجود رقبای
نس��بتا قوی در منطقه ،از واقعیت هایی هستند که ضرورت
استمرار حرکت پرشتاب علمی تا رسیدن به نقطه متناسب با
شان و جایگاه ملت ایران را دو چندان می کند ».رهبر انقالب
مثلث شماره145
علت فشارها به ملت ایران
تسلیم نشدن در برابر نظام سلطه است
خبرنامه
رهبر معظم انقالب اسالمی:
اسالمی از جمله لوازم ادامه حرکت پرشتاب علمی را همت
مضاعف جوانان و مرعوب نشدن در قبال پیشرفت های علمی
غرب دانستند و تاکید کردند« :در مسیر پیشرفت علمی باید
درون زایی و درون جوششی علمی ،اصل قرار گیرد و تقویت
شود ».حضرت ایت اهلل خامنه ای در ادامه ،توصیه هایی را به
مسئوالن بنیاد ملی نخبگان و مسئوالن مراکز و دستگاه های
ی کشور بیان کردند .ایشان فعالیت های
مرتبط با حرکت علم
انجام گرفته در بنیاد ملی نخبگان را براس��اس ارزیابی های
انجام گرفته ،خوب ارزیابی کردند و در عین حال این نکات را
متذکر شدند« :لزوم توجه به تفاوت در معیارهای نخبگی در
علوم فنی و علوم انسانی ،فراهم کردن میدان وسیع علمی و
پژوهشی برای نخبگان به عنوان اولویت اول و اساسی و نگاه
شبکه ای به نخبگان است ».رهبر انقالب اسالمی در تبیین
نگاه ش��بکه ای به نخبگان افزودند« :در مورد نخبگان باید
یک حرکت شبکه ای درون زا به وجود اید که مرحله اول ان،
شناسایی و پرورش نخبگان در اموزش و پرورش است و در
مراحل بعد ،شامل انتخاب بهترین ها و سپس حفظ و ارتقای
نخبگان به رتبه های باالتر است و در نهایت این نخبگان ،باید
خود زمینه ساز پرورش نخبگان جدید شوند ».حضرت ایت اهلل
خامنه ای همچنین با اشاره به تدوین سند راهبردی نخبگان ،از
مسئوالن ذیربط خواستند تا این سند را سریعا تصویب نهایی و
سپس ابالغ کنند .ایشان توصیه هایی را نیز خطاب به نخبگان
جوان بیان کردند .باقی ماندن در ت��راز نخبگی و اثرگذاری
در فضای پیرامونی خود و س��وق دادن ان به سمت نخبگی
از جمله توصیه های رهبر انقالب اسالمی به نخبگان بود.
حضرت ایت اهلل خامنه ای ،توجه به نیازهای کشور در
فعالیت های علمی و پژوهشی را نیز مورد تاکید قرار دادند و
افزودند« :برخی گزارش ها حاکی از ان است که هنوز بخش
عمده ای از مقاالت علمی ناظر به نیازهای کشور نیست که
این ،خس��ارت اس��ت و باید به گونه ای برنامه ریزی شود که
صددرصد مقاالت علمی در جهت رف��ع نیازهای داخل قرار
گیرند ».ایش��ان معیار اصلی در همکاری با ISIرا نیز ،ناظر
بودن مقاالت به نیازهای داخلی دانستند و خاطرنشان کردند:
ی و تالش بیشتر بنیاد ملی
«این موضوع نیازمند روش سیستم
نخبگان است».
رهبر انقالب اسالمی سه توصیه دیگر نیز به نخبگان
جوان بیان کردند« :ارتقاء معنویت و تهذیب نفس ،تفکر در
مسائل اصولی و اساس��ی زندگی و تحلیل صحیح و دقیق از
جایگاه کشور و نظام در شرایط کنونی جهان».
حضرت ایت اهلل خامنه ای درخصوص دارا بودن تحلیل
درس��ت از وضعیت کش��ور به تبیین ش��رایط نظام اسالمی
پرداختن��د و افزودند« :جمهوری اس�لامی ای��ران در طول
۳۳سال گذشته با طیف مختلفی از فش��ارها اعم از سیاسی،
امنیتی ،نظامی ،اقتصادی و تحریم ها مواجه بوده اس��ت ،اما
ملت ایران با ایستادگی خود نه تنها این فشارها را خنثی کرد،
بلکه قوی تر نیز شده است ».ایشان الزمه رسیدن به تحلیل
درست از جایگاه و موقعیت کشور را وجود ارزیابی صحیح از
توانایی ها و نقاط قوت نظام اسالمی ،فشارهای جبهه دشمن
و در عین حال ناکامی های این جبهه دانستند و تاکید کردند:
«این تصور که علت دشمنی جبهه اس��تکبار با ملت ایران،
اتخاذ برخی مواضع یا تصمیم ها بوده ،غلط است .علت اصلی
همه این فشارها ،جایگاه مستقل ملت ایران و تسلیم نشدن
در برابر نظام سلطه است ».رهبر انقالب اسالمی ،هدف اصلی
از افزایش فشارها به ملت ایران را ،وادار کردن ملت به تسلیم
دانستند و افزودند« :ملت ایران هیچ گاه تسلیم فشارها نشده
و نخواهد شد و علت عصبانیت دش��من نیز ،همین موضوع
است ».حضرت ایت اهلل خامنه ای تاکید کردند« :ملت ایران
با تکیه بر ثروت طبیعی و انسانی مستعدی که در اختیار دارد،
از گردنه های دشوار و گذرگاه های سخت عبور خواهد کرد و
به توفیق الهی به قله سعادت دنیا و اخرت و ارامش و اسایش
خواهد رسیدg ».
13
رویداد
گزارش نشست پرحاشیه احمدینژاد با خبرنگاران
عصر سه شنبه با رئیسجمهور
جلسه عصر سه ش�نبه محمود احمدی نژاد با خبرنگاران همان چیزی بود که حدس زده
می شد؛ داغ ،جنجالی و پرحاشیه .احمدی نژاد اگرچه با اکثر سوال کنندگان مشکلی نداشت
و سوال انها را به راحتی پاسخ می گفت اما گاهی انطور که خودش می خواست حرف های
جنجالی می زد و گاهی هم در پاس�خ به سواالت چالش�ی موضع می گرفت؛ مواضعی که
بیش�تر از همه علی الریجانی و خبرگزاری فارس را به چالش می کشید تا جایی که میان
رئیس جمهور و خبرنگار فارس جدالی کالمی ،هرچند کم رنگ صورت گرفت .صندلی های
روبه روی احمدی نژاد ،از دوستانش پر بود؛ هاشمی ثمره ،بقایی ،شیخ االسالم ،جعفر بهداد
و میرتاج الدینی ،اما از رحیمی و مشایی خبری نبود.
عصر سه ش�نبه را خبرنگاران با رئیس جمهور گذراندند .جلسه ای که به شدت در سطح
جامعه بازتاب داشت .مردم احمدی نژاد متفاوتی را می دیدند.
خبرنامه
مثلث شماره145
رئیس جمه��ور در روزهای میان��ی اولین م��اه پاییز،
نخس��تین نشس��ت خبری خود را با خبرنگاران در سال 91
برگزار کرد .بدون شک بیشترین سواالت خبرنگاران در این
نشست پیرامون مساله ارز و نوسانات ان در هفته های اخیر
بود؛ مساله ای که احمدی نژاد ان را نتیجه تحریم ها و جنگ
روانی دانس��ت .رئیس جمهور همچنین از تمام مس��ئوالن
خواس��ت که دولت را در گذر از این ش��رایط س��خت یاری
کنند .او در این نشست انتقادات تندی را به علیالریجانی،
رئیس مجلس ،دستگاه های فرهنگی و برخی خبرگزاری ها
وارد کرد .احمدی نژاد همچنین از بازداشت جوانفکر و توقیف
روزنامه شرق هم به شدت انتقاد کرد.
تجارت خارجی در اقتصاد ایران سهم باالیی ندارد
رئیس جمهور در پاس��خ به این پرسش خبرنگار ایسنا
که باتوجه به نوسانات ش��دید ارز در روزهای اخیر و با وجود
استقبال بخش صنعت و بازرگانی از راه اندازی اتاق مبادالت
ارزی ،حتی این موض��وع نیز موجب کنت��رل گرانی ارز در
بازار نشده؛ به نظر شما منشا و علت این گرانی ارز چیست و
دولت چه برنامه ای برای سامان دادن به این وضعیت دارد؟
گفت« :نوس��انات متعلق به امروز نیست و مدتی است بازار
ما دچار نوسان اس��ت که در این روزها شدیدتر شده است».
او با طرح این پرسش که مساله ارز از کجاست؟ گفت« :چرا
پارس��ال این موقع این حرف ها مطرح نبود؟ روش��ن است
14
دو عامل دست به دس��ت هم داده اند تا به ملت ایران فشار
اورند که عام��ل اول ،بیرونی و دوم عوامل درونی اس��ت».
احمدی نژاد به تحریم ها علیه ایران توس��ط دشمنان اشاره
کرد و ادامه داد« :خرید نفت از ایران مورد تحریم قرار گرفته
و باتوجه به اینکه بخش قابل توجه درامد ارزی ایران از ناحیه
فروش نفت است ،مساله ای خواهد بود و دوم که بدتر از ان
است ،این است که مبادالت بانکی مورد تحریم قرار گرفته
است؛ یعنی حتی اگر نفت فروخته شود درامد ان قابل هزینه
کردن و جابه جایی نباشد».
اینجا جای تسوی ه حساب های سیاسی نیست
رئیس جمهور با اشاره به اینکه همه توان دشمن برای
اعمال این تصمیم بسیج شده است ،تصریح کرد« :یک جنگ
پنهان ،گسترده و سنگین در سطح جهان به صورت پراکنده
اتف��اق افتاده و همکاران م��ا در بانک مرک��زی و نهادهای
مربوطه تالش می کنند تا راه حل ها را پیدا کنند و انها نیز از
طرف دیگر تالش کرده و این یک نبرد است».
او با بیان اینکه موفق شده اند یک مقدار از فروش نفت
ما را کاهش دهند ،اظهار کرد« :انشاءاهلل جبران خواهیم کرد
و باید توجه داشته باشیم که این یک نبرد است و دشمن در
این عرصه تصور می کند با این فشارها می تواند ملت ایران
را در هم بشکند و البته ممکن است تصمیمات جدیدی نیز
بگیرند ».احمدی نژاد با بیان اینکه پس از مس��اعد ش��دن
شرایط ،راجع به ابعاد این نبرد اقتصادی به ملت عزیز ایران
توضیحاتی خواهم داد و در رابطه با عدد و رقم ها و چگونگی
انه��ا و اینکه از چه ش��رایطی عبور کرده ایم م��وارد الزم را
خواهم گفت ،تصریح کرد« :از داخل نی��ز با برخی اقدامات
مواجه هس��تیم ،از جمله اقدامات عملی در بازار ارز و جنگ
روانی؛ تبلیغاتی که به همراه دشمن علیه دولت سازماندهی
شده است ».رئیس جمهور با اشاره به اینکه تجارت خارجی
در اقتصاد ایران س��هم باالیی ندارد ،خاطرنشان کرد« :این
موضوع می تواند دس��تمایه جنگ روانی گس��ترده باشد که
اثار روانی ان در بازار باالس��ت ».احمدی نژاد با بیان اینکه
بانک مرکزی ارز کاالهای وارد ش��ده را باتوجه به ش��رایط
موجود تامین کرده اس��ت ،گفت« :پرسش این است که ایا
نوسانات به خاطر مش��کالت اقتصادی است؟ پاسخ منفی
اس��ت ».وی گفت« :مگر در یک روز صبح ت��ا بعدازظهر
چه اتفاق مهم اقتصادی می افتد؟ کدام ش��رایط اقتصادی
عوض می ش��ود؟ بانک مرکزی کل نیازهای کش��ور را به
10اولویت تقسیم کرده که اولویت های 1و 2مواد غذایی
است بقیه را هم تنظیم کرده است ».احمدی نژاد اضافه کرد:
«مرکز مبادالت هم تاکید کرده که هرکس برای صادرات
و واردات ارز می خواهد می تواند به این مرکز برود؛ می ماند
مقداری ارز برای مس��افرت ها که ان را ه��م بانک مرکزی
تامین کرده اس��ت .چطور اس��ت دو نفر س��ر یک چهارراه
200دالر مبادله می کنند و بقیه ان را سردس��ت می گیرند
خبرنامه
احمدی نژاد هیچ وقت دروغ نمی گوید
رئیس جمهور به پرسش خبرنگار شبکه سحر ،درباره
حذف گروهک منافقین از لیست تروریست ها توسط امریکا
اینگونه پاس��خ داد« :دامنه حلقه های طراحی انها وسیع تر
کار وزیر ارشاد درباره شرق اشتباه بود
در ادامه نشست خبری رئیس جمهور ،خبرنگار روزنامه
اعتماد گفت« :ش��ما اقدامات قوه قضاییه را مستقل عنوان
کرده اید و در مردادماه در روز خبرنگار نیز صحبت هایی درباره
ازادی مطبوعات داش��تید ،اما در زمانی که شما در نیویورک
به س��ر می بردید سه نفر از وزرای ش��ما به ویژه وزیر ارشاد،
به شدت علیه روزنامه شرق موضع گرفتند؛ سوال من از شما
این است که ایا وزرا هم مثل قوه قضاییه مستقل هستند یا از
موضع انها حمایت می کنید؟»
احمدی نژاد پاس��خ داد« :مش��ی دولت در هفت سال
گذشته ،مشی روشنی است .دولت حداکثر تحمل ممکن را
داش��ته و ازادی نزدیک به مطلق برقرار بوده است .نظرات
من نیز معلوم اس��ت ».وی ادامه داد« :ب��ه نظرم کار وزیر
ارشاد قطعا اشتباه بوده؛ با این توضیح که ارزش های دفاع
مقدس برای همه ملت ایران مقدس اس��ت ،چراکه متعلق
به ملت است .اتهامی وارد شده ولی هنوز اثبات نشده است،
در حالی که باید در دادگاه صال��ح و در حضور هیات منصفه
این اتهام بررسی شود .کسی نمی تواند نظر شخصی خود را
اعمال کند .در هیات نظارت ،س��ه قوه البته بیش از سه قوه
(با خنده) حضور دارند که باید این مساله را پیگیری کنند».
احمدی نژاد خطاب به خبرنگار اعتماد گفت« :البته یادتان
باشد که این تصمیمات در غیاب من گرفته شده است».
مثلث شماره145
و به بازار حمله می کنند و جنگ روانی ایجاد می ش��ود .من
شنیده ام که شبکه های خارجی برنامه های خود را قطع کردند
و فقط روی این مساله مانور می دهند ».رئیس جمهور چنین
اقداماتی را جنگ روانی دانس��ت و افزود« :مشخص است
که همه اینها یک جنگ روانی اس��ت .معنایش این نیست
که مشکالت نداریم اما بخش عمده این مشکالت را بانک
مرکزی و وزارت صنعت و وزارت اقتصاد بر دوش گرفته است
اما همه اینها حلقه های یک برنامه است .عده ای می خواهند
تمام برنامه های دولت را زیر س��وال ببرن��د و بگویند دولت
باعث این اتفاقات است ».وی ادامه داد« :چطور یکجا یک
موفقیتی پیدا می شود همه در ان شریکند حتی وقتی در یک
مسابقه ورزشی برنده می شویم همه هستیم؟ اگر بناست یک
مشکلی پیدا شود همه روبه روی دشمن بایستند رویشان را
به سمت دولت کنند .این بحث دیگری است ما فدایی ملت
ایرانیم این هم روی ان ».احمدی نژاد ب��ا بیان اینکه اینجا
جای تسویه حساب های سیاسی نیست ،اظهار کرد« :کسانی
هستند که خودش��ان می دانند چقدر نفع دارند و در جلسات
ش��رکت می کنند ولی در بیرون هم دولت را متهم می کنند.
چطور دی ماه و بهمن ماه سال گذشته مشکلی وجود نداشت
و دولت به خوبی اداره می کرد؟»
وی همچنین گفت« :من فک��ر می کنم ملت ایران به
فشارها غلبه پیدا خواهد کرد ،اگر چه دشمن همه فشارهایش
را وارد می کند».
رئیس جمهور با بیان اینکه فش��ارها فقط به س��مت
دولت ها نیست بلکه روی ملت هاس��ت ،اظهار کرد« :همه
اینها جن��گ روانی اس��ت و البته تصمیماتی گرفته ش��ده،
البته مردم ما ارام هستند .دشمن سنگی را انداخته است ما
باید سنگ را برداریم به سمت خودشان پرتاب کنیم .همه
قوا و دستگاه ها هم باید پش��تیبانی کنند ».وی خاطرنشان
کرد« :مرکز مبادالت ارزی در جلس��ات مشترک سه قوه به
راهکارهایی رس��یده که نظمی به بازار ارز بدهد و این طور
هرچه بانک مرکزی ارز می دهد معلوم نباشد به کجا می رود.
به اندازه نیازهای کشور ارز است و به ترتیب اولویت پرداخت
می شود .یک مقدار از اینها جنگ و فشار روانی و البته فشار
دشمن است .دشمن بیش��تر از اینکه در میدان عمل موفق
باشد در جنگ روانی موفق بوده است .فرض کنیم مبادالت
خارجی ما قطع شد؛ سهمش در اقتصاد ایران چقدر است؟
ما انچه مربوط ب��ه هزینه های دولت اس��ت را مدنظر قرار
داده ایم و حد بودجه اعمال شده است .باید در نقاط ضعف و
قوت حمایت کنیم».
رئیس جمهور در پاس��خ به س��وال خبرنگار فونکس
چین درب��اره تهدیدات رژیم صهیونیس��تی علی��ه ایران و
س��خنان نتانیاهو در س��ازمان ملل گفت« :در شرایطی که
هستیم ،مدیریتی که دنیا را اداره می کند ،به همین ترتیبی
است که می بینیم و به اصطالح ما ایرانی ها ،سگ ها را رها
کرده اند و سنگ ها را بس��ته اند ،به همین خاطر عده ای به
راحتی به خود اجازه می دهند که هرکسی را تهدید کنند».
وی تصریح کرد« :مهم تر از تهدیدات ،مدیریتی اس��ت که
چنین اجازه ای به انه��ا می دهد و ما واکنش��ی نمی بینیم.
مدیریت بین المللی باید اصالح ش��ود و در غیر این صورت
چند صهیونیس��ت بی فرهنگ به خود اجازه می دهند که به
راحتی دیگران را تهدید کنند .مل��ت ایران هیچ گاه مهاجم
نبوده ،ولی هم��واره مدافع خیلی خوبی بوده اس��ت و تمام
متجاوزان را پشیمان کرده اس��ت ».احمدی نژاد ادامه داد:
«ما چندان نگران نیس��تیم ،چراکه ایران کش��وری نیست
که با فرض اینکه انها بخواهند تهاجم��ی کنند ،با چهار تا
تیر و ترقه ایران تکان بخورد .ایران کش��ور بزرگ اس��ت
اما مشکل از مدیریتی اس��ت که در دنیا وجود دارد و جالب
این که ما شرایط کنونی مدیریت جهان را در سازمان ملل
ترسیم کرده ایم و انها با حرف هایش��ان صحبت های ما را
مستند کردند».
22نفر سرحلقه هستند
رئیس جمهور در پاسخ به س��وال خبرنگار ایرنا مبنی
بر اینکه ایا برخی دس��تگاه های داخلی در حال ایجاد خلل
و التهاب در بازار ارز هس��تند ،گفت« :من از این دستگاه ها
می خواهم که ب��ا تصمیمات دول��ت همراه��ی کنند و به
مس��ئوالن درگیر در این مس��اله کمک کنند ».وی ادامه
داد« :یکی از نهادهای اطالعاتی گ��زارش داده که 22نفر
در این التهابات سرحلقه هس��تند و تمام اشفتگی ها را انها
ایجاد می کنند .مشخص اس��ت که برای مقابله با اینها چه
نهادهایی باید وارد عمل شوند .با موبایل با همدیگر تماس
می گیرند و می گویند 200تومان بنداز باال 500 ،تومان بنداز
باال .این کارها ربطی به اقتصاد ن��دارد ،بلکه التهاب ایجاد
کرده اند و مشخص است که کار غلطی است و اگر مسئوالن
مربوطه در این زمینه به وظیفه خود عمل کنند ،بخش��ی از
این التهابات حل خواهد شد ».احمدی نژاد در پاسخ به سوال
دوم خبرنگار ایرنا درباره اینکه رئیس مجلس گفته است که
تحریم ها تاثیری در اقتصاد کشور نگذاشته است ،نظر شما
چیست؟ گفت« :البد تصمیمات ایش��ان تاثیر دارد .بعضی
افراد در زمان خوشی هستند .من احترام زیادی برای ایشان
قائلم ،اما ایشان حتما خبر دارند که چقدر فروش نفت کاهش
پیدا کرده و بانک مرکزی چه مش��کالتی در جابه جایی ارز
دارد .این مصاحبه را خوانده ام و متن ان را در اختیار دارم و
متاس��فم که با یک خبرگزاری وابس��ته به نهاد نظامی این
مصاحبه شده و این خبرگزاری همه خبرهایش علیه دولت
است ،در حالی که این خبرگزاری وابسته به یک نهاد نظامی
و امنیتی نباید وارد مسائل سیاسی شود ».رئیس جمهور به
التهاب بازار ارز در چند ماه پیش اش��اره کرد و گفت« :ما در
مراسم عزاداری نشسته بودیم که پیامکی از این خبرگزاری
امد که قیمت س��که و ارز این مبلغ شده است ،در حالی که
ان روز بازار تعطیل بود .رئیس بانک مرکزی می گفت من
تعجب کردم و سری به بازار فردوسی و سایر نقاطی که ارز
خرید و فروش می شود ،زدم و دیدم که همه مغازه ها تعطیل
هس��تند .این خبرگزاری در این روزها ه��م این حرف ها را
مطرح می کند ».احمدی نژاد افزود« :از سیاست های دولت
انتقاد می کنند که این سیاس��ت ها به نفع مردم نیس��ت ،در
حالی که تمام سیاس��ت های ما به نفع مردم است و دلیلی
ندارد که ما سیاستی علیه مردم داشته باشیم .می گویند این
دولت می خواهد دولت اینده را نیز در اختیار داش��ته باشد،
یا اینک��ه می خواهد کارهای��ی کند که ب��رای دولت بعدی
مشکالت بیشتری ایجاد شود ».وی خاطرنشان کرد« :از
همان ابتدا که طرح هدفمندی یارانه ها اجرا ش��د ،مخالفت
کردند ،با اینکه دو ریال به جیب مردم برود ،مش��کل دارند.
اینکه بیش از این درصد کمی از مردم از 70الی 80درصد
یارانه ها اس��تفاده می کردند و امروز ب��ا هدفمندی یارانه ها
می خواهیم از جیب مصرف کنندگان بیشتر به انها که کمتر
مصرف می کنند پول بریزیم انتق��اد می کنند ،این در حالی
اس��ت که هیچ پول جدیدی وارد بازار نش��ده که می گویند
این طرح نقدینگی ایجاد کرده اس��ت ».احمدی نژاد گفت:
«همراه با بیرونی ها فریاد می زنند که دولت ناتوان است و
همان س��خنان را تکرار می کنند .ان کس��انی که امروز به
افزایش نقدینگی انتق��اد می کنند ،در عی��ن حال تصمیم
می گیرند که بانک ها معوقات خود را پنج سال دیرتر بدهند
و با این کار مبادالت را دچار رکود می کنند و همین کارشان
به مفهوم افزایش نقدینگی است ،یعنی انها وقتی تصمیمی
می گیرند و تبعات ان به وجود می اید ان را به گردن دولت
می اندازند».
از این حرف هاس��ت که راجع به دالر و ارز و این موارد گفته
می شود و دنبال کارهای دیگری هم هستند و به همین خاطر
این گروه را از لیست ترویست ها خارج کردند».
احمدی نژاد با تاکید بر اینکه احمدی نژاد هیچ وقت دروغ
نمی گوید ،گفت« :راستش را بخواهید اینکه امریکا منافقین
را از لیس��ت تروریس��ت ها خارج کرده ،باعث خوش��حالی
ماست ،چون اگر بنا بود تبلیغات و خرج کنیم و به دنیا بگوییم
دولت امریکا حامی اصلی تروریس��م اس��ت و با استاندارد
دوگانه برخورد می کند ،بای��د 600ـ 500میلیارد دالر خرج
می کردیم ،ام��ا حاال خودش��ان مفت و مجانی ای��ن کار را
کردن��د ».او همچنین گفت« :حذف گروه��ک منافقین از
لیست تروریست ها را توسط امریکا رسما محکوم می کنیم و
اطالعیه خواهیم داد».
بهتر بود درباره جوانفکر حوصله می کردند
در ادام��ه ای��ن نشس��ت ،خبرن��گار روزنام��ه ایران
پرس��ش خود را از رئیس جمه��ور این طور مط��رح کرد که
اقای احمدی نژاد مشاور مطبوعاتی ش��ما بازداشت شد ،در
حالی که شما حضور نداش��تید و اتهامی علیه او مطرح شد
که ما نمی توانیم از ان بگذریم ،یعنی اتهام توهین به مقتدا و
موالیمان امام خامنه ای .شما خود می دانید که در این مدت
به ما چه گذشته است .از مجله خاتون بگیرید که از نظرات
علما و هفت هزار نجابت زن ایرانی و نظر مقام معظم رهبری
نوشته بودید ،اما ما را محارب نامیده بودند .به روزنامه ایران
حمله شد ،گاز اشک اور زدند و امروز مشاور مطبوعاتی شما را
که والیت مداری ایشان بر همه ثابت شده است ،به توهین به
والیت متهم می شود .پرسش من از شما این است که با چه
هدفی به شما و دولت شما انگ توهین به والیت می زنند؟
احمدی نژاد با خنده پاس��خ داد« :چرا از من پرسیدی؟
از انهایی که این کار را کرده اند بپرس؛ البته اگر پیدایش��ان
ی اس��ت ک��ه در زمان 10دقیقه
کردید .حتما ضرورت مهم
سخنرانی من در مجمع سازمان ملل دستگیرشان کرده اند.
البته این اقدام کار خوبی نبود ،خودشان هم متوجه شدند .این
مسائل خبر اول ش��د در حالی که ما جنایات صهیونیست ها
را در سازمان ملل بیان می کردیم ،باید به خبرنگاران پاسخ
می دادیم که در ایران چه خبر است .شاید بهتر بود که حوصله
می کردند ».رئیس جمه��ور افزود« :اتهامی ک��ه گفتید به
اقای جوانفکر نسبت داده اند ،به ایش��ان نمی چسبد .روش
15
خبرنامه
درستی نیست .اگر بنا باشد این مساله را باب کنند ،خیلی بد
می شود .توهین به رهبری را کس��ی نمی پذیرد .ملت ایران
به خاطر ادب تاریخی و ایمان��ش مرزهایی دارد .اگر اینطور
باشد ،همه را ان وقت می توانند از دم ردیف کنند ».وی در
پایان پاسخ خود به این پرسش گفت« :من با کسانی که باید
دراین باره صحبت کنم ،صحبت خواهم کرد».
مثلث شماره145
نگران مسائل فرهنگی هستیم
رئیس جمهور پیش از پاسخ دادن به سوال خبرنگار مهر
که پرسید رهکردهای مقام معظم رهبری در حوزه فرهنگ
چه بوده و عملکرد ش��ما در این زمینه چگونه است؟ گفت:
«پیش از انکه پاسخ شما را بگویم یادداشتی به من دادند که
بر اساس ان مهر پیامکی منتشر کرده که می گوید «هجمه
احمدی نژاد به نهادهای امنیتی» .ایا من چنین چیزی گفتم؟
ی که وابسته به نهادهای امنیتی است،
من می گویم خبرگزار
باید دقیق تر عمل کند ،نهادهایی که از دولت پول می گیرند،
نباید علیه دولت سیاسی کاری کنند».
وی گفت« :در زمینه فرهنگی ه��م باید بگویم که ما
هم نگران مسائل فرهنگی هستیم .انقالب ما یک انقالب
فرهنگی بود و انچه مقام معظم رهبری به ما رهکرد دادند،
همان اس��ت که در کارگروه های فرهنگی تصویب و ان را
دنبال کرده ایم .م��ن فکر می کن��م در بحث های فرهنگی
مهم ترین مس��اله رویکردهای ماس��ت .ایا مل��ت ما ملتی
بی فرهنگ است؟ چنین نیست ،تاریخ می گوید که ملت ما
بافرهنگ ترین است و مردم ما خودشان توانسته اند عناصر
ممتاز و درخشان فرهنگ خود را حفظ کنند .ملت ما اسالم،
توحید ،انسانیت ،پاکی و سنت های متعالی را پذیرفته و پای
ان ایستاده است ».رئیس جمهور گفت« :برخی وقتی سخن
از فرهنگ می ش��ود گویا متهم اصلی در این زمینه مردمند،
در حالی که مردم ما مدعی هستند .اگر کوتاهی هست باید
از مراکز فرهنگی مانند وزارت ارش��اد ،س��ازمان تبلیغات،
صداوسیما ،حوزه ها و دانش��گاه ها پرسید .دولت به دنبال ان
اس��ت که در زمین ه فرهنگی رویکرد صحیح را مطرح کند و
در حوزه های کتاب ،نظام جامع علمی ،بازی های رایانه ای و
بنیاد س��عدی و نهادهای دیگر این مساله دنبال شده است،
کمک های این دولت در حمای��ت از نهادهای فرهنگی در
طول تاریخ بی سابقه است ».احمدی نژاد یاداور شد« :حوزه
16
فرهنگ ،حوزه ای است که نباید در ان تحلیلی صورت گیرد
و ما نباید به یک مس��اله کوچک در این ح��وزه بیش از حد
ی نکنند
بپردازیم .گاهی برخی نهادها اگر کاری نکنند و اقدام
بهتر است؛ چرا که انها نمی دانند با چه ملتی مواجه هستند،
اگر رها کنند ملت خود بهتر عمل می کن��د .در طول تاریخ
کسی نتوانسته به ملت ما چیزی را تحمیل کند و بزرگ ترین
کار فرهنگی ،باور کردن عظمت ملت ماست ».وی گفت:
«مش��ی مقام معظم رهبری و حضرت امام(ره) که همواره
همان مشی اس��ت که دولت نیز دنبال می کند ،البته این را
بگویم که دولت عامل مس��تقیم در حوزه فرهنگ نیس��ت،
من هم می گویم که همه در حوزه فرهنگ نگاه ش��ان باید
بر اساس اعتماد به جوانان باشد؛ چرا که این جوانان بودند که
کشور را نجات دادند ،االن هم به نظر من جوانان ما بهترین
و پاک ترین هس��تند .زنان ما بهترین ها هس��تند .شاید عده
قلیلی هستند که سازمان یافته عمل می کنند که حساب شان
جداس��ت ».رئیس جمه��ور در پاس��خ ب��ه این س��وال که
مقام معظم رهبری چه انتقاداتی داشتند و در برابر انتقادات
مقام معظم رهبری و دیگران چه کاری انجام دادید؟ گفت:
«البته انتقادات برخی افراد شخصی است .انتقادات رهبری
همان انتقاداتی است که ما هم داریم به صداوسیما و سازمان
تبلیغات و سایر نهادهایی که در حوزه فرهنگ فعال هستند.
بودجه های فرهنگی که به نهادها داده ایم و 10برابر شده چه
شده است؟ بحث ما تقابل و درگیری نیست ،بلکه انتقاداتی
از سر دلسوزی و برای تعالی است».
احمدی نژاد تصریح کرد« :انتقادات من و مقام معظم
رهبری برای تعالی است و نه تکفیر ،دلسوزانه و از سر محبت
اس��ت .اش��کاالت را باید بگوییم و معنای ان حمله به افراد
نیست».
رئیس جمهور افزود« :از س��وی دیگ��ر نباید مباحث
فرهنگی را به چماق سیاس��ی تبدیل کنیم .برخی این طور
هس��تند و تا تریبونی به دس��ت می اورند ،دیگران را تکفیر
می کنند .کس��ی نباید دیگ��ری را به ضدیت ب��ا انقالب و
فرهنگ متهم کند و ای��ن یکی از کارهای بدی اس��ت که
انجام می شود ».او یاداور شد« :از اول که جناح بندی ها در
کشور مطرح شد ،من نگران بودم که مبادا ارزش های الهی
جای خود را به مطالبات باندی و حزبی بدهد و افراد متهم به
ضدیت با انقالب شوند .این روش خیلی غلط است و برخی
رس��انه ها نیز این کار را می کنند .ما ملت بزرگی هستیم که
در ان افکار گوناگونی وجود دارد ،اما همگان عاش��ق ایران،
اسالم ،موحد و دلسوز هستند».
7سال در فشار
خبرنگار روزنامه ماینی چی ژاپن نیز از احمدی نژاد سوال
کرد که باتوجه ب��ه انتخابات اینده در ایران ،ایا دس��تگیری
مشاور مطبوعاتی رئیس جمهور برای اعمال نوعی فشار به
دولت است؟ که احمدی نژاد پاسخ داد« :ما هفت سال است
که در فشار هستیم و در این دو سال اخیر بیشتر بوده است .ما
عادت کرده ایم که در فشار زندگی کنیم».
خبرنگار ماینی چی ژاپن در راستای تکمیل پرسش خود
یاداور شد« :ایا این فش��ار از سوی جناح خاصی است؟» که
احمدی نژاد پاسخ داد« :من چنین برداشتی ندارم».
خبرنگار از رئیس جمهور پرس��ید پس برداش��ت شما
چیست؟ که رئیس جمهور پاس��خ داد« :برداشت من غیر از
برداشت شماست .ما فکر می کنیم حق اقای جوانفکر نیست.
فکر نمی کنیم که این دستگیری به نفع کشور باشد .نه اینکه
مساوات افراد را در برابر قانون نقض می کنیم ،هرگز این گونه
نیست .حرف جوانفکر هرگز توهین به رهبری نبوده است.
مجله خاتون ،مجله خالف شرعی نیس��ت .نظرات در این
زمینه متفاوت است .دس��تگاه قضایی موظف است نظرات
رهبری را در احکام شرعی بگیرد».
جنگ روانی شش ماهه
رئیس جمهور در پاسخ به پرس��ش خبرنگار فارس در
رابطه با وضعیت اقتصادی ک��ه دالر از 900تومان به چهار
هزار تومان رسیده است و این چه اقتصادی است که با یک
پیامک زیر و رو می ش��ود؟ و با اش��اره به صحبت هایی که
رئیس جمهور در این نشس��ت خبری خطاب به خبرگزاری
فارس گفته ب��ود و همچنین بیان اینک��ه در ان روز تعطیل
پیامکی با این عنوان ارسال نشده و این حرف درستی نیست،
گفت« :اقتصاد با یک پیامک زیر و رو نمی ش��ود .شما شش
ماه عملکرد دوس��تان را روی میز بگذارید و بررس��ی کنید.
جنگ روانی شش ماهه بوده است .من مثال زدم که در روز
تعطیل به طور وسیع پیامک منتشر شده است ،این گزارش
رسمی وزارت اطالعات و مخابرات است».
احمدی نژاد با تاکید بر اینکه انتقاد من دلسوزانه است،
جوابگو هستیم و تنها کسی که در این کشور جواب می دهد
ما هستیم .به اقای ضرغامی گفتم ایا در دستگاه های دیگر
کش��ور هیچ اش��کالی وجود ندارد و در این کشور همه چیز
مرتب است و تنها دولت ضعف دارد؟»
رئیس جمهور با تاکید بر اینکه تنها مسئولی هستم که
هیچ نگرانی ندارم که در دل مردم حاضر ش��وم و به خیابان
بروم ،تصریح کرد« :من دلم با مردم اس��ت و پر از عشق به
انهاست و کاری نمی کنم که به مردم فشار اید یا برای خودم
کار کنم پس اگر ش��ما به عنوان یک مسلمان بررسی کنید
می بینید یک خبر مبنی بر انتقاد از دیگران بوده است یا خیر؟
در حالی که همه اش تعریف است و این روش درستی نیست،
چه در مورد این دولت و چه در مورد دولت های دیگر».
وی با بیان اینک��ه دلیل حمالت به دول��ت را به من
گفته اند و من این دالیل را می دانم و ملت هم می داند ،اظهار
کرد« :در حال حاضر دشمن فشار اورده و می خواهد با بازی
با عدد در خیابان ها و نه در واقع ،نگرانی درست کند و بگوید
اقتصاد ایران را دچار مشکل کرده ایم .پس ایا درست است
همه جمع ش��ویم و بگوییم دولت اشتباه کرده است؟ اصال
چنین باش��د؛ حاال باید چه کار کرد؟ هر پیش��نهادی دولت
می دهد اشکال می گیرید پس شما پیشنهادی دهید».
ب�ازار را ب�ه ه�م می ریزن�د و ح�اال می گوین�د چرا
رئیس جمهور درست نمی کند
رئیس جمهور ادامه داد« :متواضعانه ،عاجزانه و برادرانه
خواهش می کنم؛ االن وقت این نیس��ت که کسی بخواهد
حساب های خود را تسویه کند .من کوچکتر از شما هستم،
می گویم که اگر خیلی حضور من برایتان سخت است ،یک
خط بنویسیم خداحافظ شما ،اگر نه ،دولت باید تا زمانی که
هست با قدرت کار را انجام دهد و ملت بداند ما به فضل الهی
با قدرت کارمان را دنبال می کنیم و در دفاع از حقوق ملت کم
نمی گذاریم چون برای همین امده ایم».
وی با تاکید بر اینکه همه باید به هم کمک دهیم ،گفت:
«عده ای می گویند درامد ارزی دولت در تاریخ بی نظیر است
اما این حرف های س��طحی و غیرعالمانه است ،چون عدد
ت کاالهای خارجی هم باال رفته است و
باالست ،اما ایا قیم
قدرت خرید کاال نیز کاهش پیدا می کند؟»
در ی�ک نب�رد تمام عیار ق�رار داریم ،برخ�ی متوجه
نیستند
احمدی نژاد در ادامه نشست خبری خود با خبرنگاران
داخلی و خارجی در پاسخ به پرسش خبرنگار فارس گفت:
رئیس جمهور همچنین در پاس��خ به س��وال خبرنگار
المیادی��ن درب��اره تح��والت س��وریه و اینک��ه اردوغان،
نخست وزیر ترکیه و محمد المرس��ی ،رئیس جمهور مصر
سخنرانی های تندی در مورد سوریه داش��ته اند و از ایران،
روس��یه و چین برای تجدیدنظ��ر در مورد س��وریه دعوت
کرده اند ،تالش های ایران برای حل بحران سوریه چیست،
اظهار داش��ت« :اوضاع سوریه پیچیده ش��ده است و بافت
ان چون طایفه ای اس��ت ،بر پیچیدگی مس��اله می افزاید.
عدالت و ازادی حق همه ملت هاست .اما برسر شیوه احقاق
این حق اختالف نظر وج��ود دارد که ما معتقدیم باید تفاهم
ملی ش��ود ،اما برخی قائل به جنگند ».وی افزود« :برخی
به دولت س��وریه و برخی به معارضین ب��رای جنگ کمک
می کنند .البته ممکن است عنصر س��ومی نیز پیدا شود که
در س��وریه دخالت کند ،اما ما اینها را قب��ول نداریم ،چراکه
به ضرر س��وریه اس��ت و هر گروهی که با جنگ به قدرت
برس��د ،معنایش جنگ دائمی در س��وریه خواه��د بود .راه
بحران سوریه تفاهم ملی است و اینکه مردم باید حکومت
را انتخاب کنند».
رئیس جمهور ادامه داد« :دوس��تانی که نظرات خود
را داده اند ،برخی طرفدار روش جنگند ،اما تالش کردیم تا
گروه تماسی تشکیل ش��ود و میان انها تفاهم برقرار گردد.
راه جنگ راه خوبی نیس��ت و هر نفری که کشته می شود،
موجب ناراحتی اس��ت .بای��د تفاهم صورت گی��رد ،چراکه
جنگ حاصلی جز خسارت و ویران کردن این کشور ندارد».
احمدی نژاد در پاسخ به پرسش خبرنگار مبنی بر اینکه نظر
شما درباره حضور اقای بشار اسد در حکومت چیست ،گفت:
«ما نمی گوییم که چ��ه کار کنند ،م��ا می گوییم که تفاهم
برقرار شود ،قطعا باید در سوریه انتخابات ازاد برگزار شود.
ما نمی گوییم چه کسی بماند یا چه کسی برود ،ولی این حق
مردم است که انتخاب کنند ».احمدی نژاد در پایان نشست
خبری سه ساعته خود ،ضمن قدردانی از ملت ایران گفت:
«اگر گله و گله گذاری در این جلس��ه صورت گرفت نشانه
دشمنی و دعوا نیست .ما همه با هم هستیم و به لطف خدا،
ملت ایران این صحنه های س��خت را به خوبی پش��ت سر
خواهد گذاشتg ».
خبرنامه
اگر خیلی حضور من برایتان سخت است ،خداحافظ
شما
راه بحران سوریه تفاهم ملی است
مثلث شماره145
خطاب به خبرنگار فارس خاطرنشان کرد« :بحث های من
از روی دشمنی نیست و کسی نباید روی شاخه بنشیند و ان
را ببرد .شخص شما مطرح نیس��ت که االن دفاع می کنید.
شما در خبرگزاری یک خبرنگار هس��تید و کارتان را خوب
انجام می دهید .پس خطاب من ،ش��ما نیس��تید اما همین
االن عدد چهار هزار تومان را شما مطرح کردید بدون اینکه
توجه داشته باشید این یک جنگ روانی است .جنگ روانی
شاخ و دم ندارد ».وی با اشاره به اینکه طبیعی است عده ای
با دولت مخالفت کنند و ما نمی گوییم چرا مخالف هس��تید،
گفت« :باز تاکید می کنم مساله ،شخص جنابعالی نیست ،اما
رفتار روشن است که برخی رسانه ها مقابل دولت هستند .من،
احمدی نژاد ،تنها کسی در کشور هس��تم که شما می توانید
در مقابل او چنین صحبت کنید .اگر کس��ی دیگر است اسم
ببرید ».احمدی نژاد با طرح این پرسش که ایا در این کشور
فقط دولت کار می کند و جاهای دیگر اشکال ندارند؟ گفت:
«یک انتقاد از قوه قضاییه را به م��ن بگویید .ایا قوه قضاییه
قابل انتقاد نیست یا نقش کمتری در امنیت اقتصادی دارد؟
اگر نقش ندارد چطور یک قوه مس��تقل و هم طراز یا گاهی
باالتر از رئیس جمهور اس��ت که می توان��د رئیس جمهور را
مورد س��وال قرار دهد؟ ایا مجلس نقشی ندارد یا شهرداری
اشکالی ندارد؟»
وی با اشاره به دوره مدیریت خود در شهرداری تهران
گفت« :در دوره ای که ش��هردار تهران بودم ،اگر چاله ای در
خیابان پیدا می شد صدها مقاله در رابطه با ان نوشته می شد.
به خاطر دارم یک قاضی حکم برای قل��ع و قمع تعدادی از
درختان مقابل صداوس��یما داده بود و ش��هرداری مخالفت
کرد اما در نهایت بر اساس حکم قضایی این کار اتفاق افتاد
و رسانه ها علیه شهردار وقت یعنی من بسیار مطلب نوشتند
و امروز در خیابانی دیدم که تعداد زیادی از درختان قدیمی
قطع شدند ،اما یک خبر در این رابطه منتشر نشد و این روشن
است که عملکرد برخی رسانه ها یکطرفه است».
احمدی نژاد با طرح این پرس��ش که ایا در این کشور
هیچ کس هیچ اشکالی ندارد و فقط دولت است؟ تصریح کرد :
«به اقای ضرغامی گفتم کدام قانون گفته است صداوسیما
ناظر بر دولت اس��ت و یک نفر از کارمندان ش��ما به عنوان
مجری در برنامه زنده می گوید اقای رئیس جمهور گوشی را
بردار و جوابگو باش .ما که زیر پای مردم هستیم و همیشه
احمدی نژاد با اشاره به اینکه تازگی ها مطرح کردند که
رئیس جمهور نمی خواهد عمل کند و رها کرده است ،گفت:
«شما با دشمن همراهی کرده اید .مشکل پیدا شده است و باز
هم فحشش را به رئیس جمهور می دهید .به لطف خدا از این
عرصه عبور خواهیم کرد .دشمن به جایی نخواهد رسید ولی
با این روش یک دبیرستان دو کالسه را نمی توان اداره کرد».
وی با بیان اینکه شش ماه بازار را به هم می ریزند و حاال
می گویند چرا رئیس جمهور درست نمی کند ،گفت« :مردم
بی جهت در فشار هستند که بخش��ی از ان توسط دشمن و
جنگ اس��ت اما بخش زیادی از ان تحمیلی به مردم است،
چون خیلی ها نمی توانند معامله و خرید و فروش کنند پس
همه باید کمک کنند و نگذارند کشور اسیب ببیند».
احمدی نژاد افزود« :رئیس محترم مجلس بجای انکه
پنج صفحه مصاحبه و دولت را متهم کند ،باید کمک کند .با
یک سوم این ارز می توانیم کشور را اداره کنیم به شرط اینکه
همه کمک دهند و من فکر می کنم این اتفاق بیفتد ،چون ما
چاره ای نداریم جز اینکه همه به هم کمک کنیم».
«هشتاد میلیارد دالر در بخش نیرو و سدسازی صرف شده
و برای اولین بار صندوق توس��عه ملی چه��ل میلیارد دالر
ذخیره دارد .همه دولت های بعد از انقالب ذخیره صندوق
را خرج کرده اند ،اما ما هرچقدر خرج کردیم ،در بودجه بوده
اس��ت ،مهم این است که همه دس��ت به دست هم دهیم.
دشمن اشکارا چنگ و دندان نشان می دهد .ما باید یکدیگر
را در این راه یاری کنیم ».وی افزود« :من دس��ت همه را
می بوسم و کوچک همه هستم از شما هم گذشتم و هرچه
می خواهید ،بگویید ،اما بدانید که ما در یک نبرد تمام عیار
قرار داریم ،ولی متاسفانه برخی متوجه نیستند .ما تاکنون
ارز موردنیاز کشور را تامین کردیم و پس از این نیز به لطف
خدا تامین خواهد ش��د و دش��من نیز از این عرصه چیزی
به دس��ت نخواهد اورد و مطمئنا پش��یمان می شود .راهی
جز اینکه در این عرصه مقاومت کنی��م ،نداریم و ما کاری
جز خدمتگزاری به مردم بلد نیس��تیم ».احمدی نژاد تاکید
کرد« :ما با یک جنگ اقتصادی مواجه هستیم ،همه باید به
کمک دولت بیایند ،چراکه دولت در خط مقدم قرار دارد .من
نمی خواهم بگویم که رئیس کل بانک مرکزی چند تا پرونده
برایش درست شده که باید به انها جواب بدهد .کمک کنید
که بار از روی دوش مردم برداش��ته شود ».رئیس جمهور
همچنین گفت« :من مقابل دش��من و در کن��ار ملت قرار
دارم .ش��ما هم روش��ن کنید که در مقابل من هستید یا در
مقابل دش��من .من همه بچه های فارس را دوست دارم و
رئیس ش��ما را هم دوس��ت دارم».
17
یک نشست ،چند واکنش
عکس العمل چهره های سیاسی به اظهارات احمدی نژاد
سخنان محمود احمدی نژاد ،رئیس جمهور در کنفرانس
خبری اش با خبرنگاران با واکنش های بسیاری مواجه شد.
البته بسیاری از چهره های سیاسی از اظهارات او انتقاد کردند
و تقریبا کس��ی حاضر به حمایت از این اظهارات نش��د؛ چه
انکه احمدی نژاد در کنفرانس خبری خود بسیاری از نهادها
و چهره های سیاسی را به نقد کشید و اینگونه بود که اغلب
واکنش ها به اظهارات او با چاشنی انتقاد همراه بود.
متاسفم که فرافکنی می کنند
اولین واکنش از س��وی مصطفی پورمحمدی ،رئیس
سازمان بازرس��ی کل کش��ور صورت گرفت .او در واکنش
به اظه��ارات رئیس جمه��ور گفت« :م��ن از صحبت های
رئیس جمه��ور متاس��فم ،دس��تگاه های امنیت��ی صحت
گفته های رئیس جمهور را بررس��ی کنن��د و 22نفری را که
ایشان می فرمایند سر حلقه نوس��انات اخیر بازار هستند را به
مردم معرفی کنند ».او با طرح این سوال که چرا رئیس جمهور
با فرافکنی مشکالت موجود را به گردن دیگران می اندازد،
تصریح کرد« :یکی از مهمتری��ن عوامل افزایش قیمت ارز
وجود تحریم هایی اس��ت که علیه کشورمان صورت گرفته
است .همه بار سنگین تحریم ها را قبول دارند ،اما این دلیل
نمی شود که برای این مشکالت و نحوه مواجهه با تحریم ها
تدبیر نکنیم».
خبرنامه
لزوم تغییر رویه
مثلث شماره145
حسین سبحانی نیا ،عضو هیات رئیسه مجلس با تاکید بر
اینکه متاسفانه انتقادات سازنده نمایندگان از دولت به مذاق
مسئوالن اجرایی خوش نیامده اس��ت ،تصریح کرد« :قرار
دادن منتقدان دلسوز در صف دش��منان کار اشتباهی است.
از این رو دولت باید در این رابط��ه تغییر رویه و عقیده داده و
حرمت دستگاه و قوای دیگر را نگه دارد».
او در واکنش به سخنان رئیس جمهور گفت« :براساس
قانون دولت مس��ئولیت مدیری��ت امور کش��ور را برعهده
دارد ،از ای��ن رو باید پاس��خگوی مش��کالت باش��د .قابل
پذیرش نیس��ت که رئیس جمه��ور کارهای مطل��وب را به
خود و دس��تگاه اجرایی و اقدام��ات ضعیف را ب��ه دیگران
نسبت دهد».
نماینده نیش��ابور با تاکید بر اینکه دولت باید در مقابل
نقدهای دلس��وزانه مس��ئوالن به ویژه نمایندگان مجلس
انتقادپذیر باش��د ،اف��زود« :هم اکنون اگر ۱۰نقد از س��وی
نمایندگان به دولت شود به طور حتم اکثر انها نقدهای سازنده
و دلس��وزانه برای کشور و مردم اس��ت ،از این رو دولت باید
روحیه نقدپذیری را در خود تقویت کند ».عضو هیات رئیسه
مجلس ش��ورای اس�لامی ،با بیان اینکه در شرایط کنونی
نمی توان از ضعف مدیریتی دولت چشم پوش��ی کرد ،یاد اور
شد« :به طور حتم هم اکنون ضعف های زیادی در حوزه های
مختلف در کشور وجود دارد که باید از سوی نمایندگان مردم
گوشزد شود .مجلس باید ضعف و سوءمدیریت های اجرایی را
به دولت گوشزد کند ».سبحانی نیا ادامه داد« :متاسفانه دولت
در بخش های مختلف با سوءمدیریت روبه رو است ،اما اگر از
قبل برخورد قاطعی با مشکالت می کرد ،هم اکنون اوضاع
کشور بهبود یافته بود».
باید پاسخگو باشند
سید رضا اکرمی ،عضو جامعه روحانیت در واکنش به
اظهارات محمود احمدی نژاد گفت« :سخنان رئیس جمهور
ن دهنده این است که ایشان پاسخگو
در نشست خبری نشا
نیست ،بلکه سخنگو است».
18
وی افزود« :پاس��خگو بودن به این معناست که باید
تحلیل درس��تی در برابر پاسخ ها داده ش��ود .بنابراین اینکه
تاکنون لیس��تی درباره مفسدان اقتصادی داش��ته باشند و
حاال 22نفر دیگر را به ان اضافه کنند این پاس��خ نیست .در
واقع دیگران جرات نمی کنند اینگونه حرف بزنند اما ایشان
جرات دارد ».اکرمی درب��اره احتمال س��وال نمایندگان از
رئیس جمهور تصریح کرد« :به عقیده من تجربه 70نماینده
در مورد س��وال و پاسخ به احمدی نژاد نش��ان داد بنا نیست
رئیس جمهور پاس��خگو باش��د ».وی ابراز عقیده کرد« :ایا
احمدی نژاد از مجلس و نماینده ها کم ابرو برد؟ اینکه ایشان
در مجلس از پشت تربیون باز هرچه دلش می خواهد به 70
نماینده بگوید».
الریجانی غرضی نسبت به احمدی نژاد نداشت
مهرداد الهوتی ،عضو فراکس��یون ره��روان والیت
در واکنش به س��خنان رئیس جمهور با تایید س��خنان علی
الریجانی در ارتباط با دولت گفت« :اقای الریجانی نکات
خوبی ای��راد کردند که هیچ گونه غرض��ی از این صحبت ها
نداش��تند و در جهت خروج از این فضا ای��ن اظهار نظرها را
اعالم کردند و خواستار رفتن به سمت تولید شدند تا افزایش
نقدینگی را که به سمت بازار رفته به س��مت تولید هدایت
کنیم ،بنابراین باید قبول داشته باش��ند فضای تولید کشور
دچار مشکل است ».وی تصریح کرد« :وقتی شرایط برای
افراد منفعت طلب اماده باش��د طبیعی است در جهت منافع
خودشان دس��ت به اقداماتی می زنند .باید انتقاد از یکدیگر
همیشه باشد بنابراین اینکه بخواهیم همیشه از هم تعریف
کنیم و صحبت های یکدیگر را نقد نکنیم راه منطقی و درستی
نیست ،البته در عین نقد پذیر بودن توهین کردن به یکدیگر
نیز کار درستی نیست ».الهوتی افزود« :در حال حاضر در
یک جنگ اقتصادی هس��تیم و فش��ارهای اقتصادی به ما
هجوم می اورد تا از لحاظ اقتصادی به کش��ور اس��یب وارد
کند ،در حالی که هیچ کس در داخل مقصر نیست .وقتی ما
نمی توانیم لوازم وارد کنیم و ب��ه ما قطعات نمی دهند و ما را
تحریم می کنند این مسائل به اقتصاد ما لطمه وارد می کند،
اما باید نقاط ضعف موجود را نیز بپذیریم و به دنبال اصالح
امور باشیم ».این نماینده مجلس تاکید کرد« :اینکه یکدیگر
را مقصر بدانیم درست نیس��ت ،البته ممکن است هر کس
اش��تباهاتی داشته باشد اما طبیعی اس��ت در این فضا ریشه
مشکل پیگیری شود».
دل ازردگی مردم ،گالیه مندی نظام
کمال الدین پیرموذن ،عضو کمیسیون صنایع و معادن
مجلس گفت« :نوس��انات نرخ ارز ،گران��ی ،بیکاری و پرواز
تورم عمدتا محص��ول ضعف مدیریت ه��ا ،ویژه خواری ها،
خودمحوری ها و خود حق پنداری هاست».
نماینده اردبیل افزود « :برخی افراد امروز بایستی مزه
تلخ انتقادات سازنده و گالیه های تلخ منتقدان را هم بچشند
و نبایستی با فرافکنی و کم توجهی به مطالبات مردم کشور را
دچار بحران سرمایه اجتماعی کنیم».
وی تصریح کرد« :رئیس جمهور در این نشست خبری
با سخنان غیر مسئوالنه ،فراموشی مشکالت اصلی جامعه
و مجادله از واقعیت های موجود نمی تواند فرار و ملت را دل
ازرده و دلسوزان نظام را گله مند کند».
پیرموذن یاداور شد« :انان که ارز کشور را در شش ماهه
اول س��ال به یغما بردند و انان که در ماه اخیر غیر مسئوالنه
مدیریت باز و شناور بازار ارز را رها کرده اند بایستی به قانون
سپرده شوندg ».
گزارش ها
نگاهی به تحوالت بازار ارز
دالر سیاسی
داوود حشمتی
محمود احمدی نژاد در اخرین گفت وگوی زنده خبری
پیش از عزیمت به نیویورک گفت« :ارز س��ه هزار تومانی
جنگ روانی اس��ت ».او با اش��اره به س��فرش به امریکای
جنوبی در سال گذشته گفت« :س��ال گذشته چند روزی به
امریکای جنوبی رفتیم و بازار ارز را بهم ریختند ».در حالی
که همگان تص��ور می کردند با بازگش��ت رئیس جمهور از
اخرین سفرش به نیویورک اوضاع بازار پرالتهاب ارز و طال
ارام تر شود ،اما چنین چیزی دیده نشد و روند صعودی نرخ
دالر ادامه داش��ت تا جایی که در اواخر هفته س��ایت هایی
که نرخ ط�لا و ارز را به طور لحظه ای گ��زارش می کردند
دست از این کار کشیده و دیگر قیمت خود را به روزرسانی
کردند .التهابات بازار ارز به جلسه گفت وگوی رئیس جمهور
با خبرنگاران کش��یده ش��د و فردای ان روز اغتشاشاتی را
در سطح شهر به همراه داش��ت .در اولین واکنش ها بانک
مرکزی اختصاص ارز برای واردات کاالهای با اولویت های
یک و دوم را اعالم داش��ت و خاطرنش��ان کرد هیچ جای
نگرانی برای تامی��ن منابع ارزی کاالهای اساس��ی وجود
ندارد .از س��وی دیگر سید شمس الدین حس��ینی وزیر امور
اقتصادی و دارایی در یک گفت وگوی تلویزیونی درباره ارز
دانشجویی گفت« :اصوال دو گروه دانشجو داریم؛ عده ای
خودش��ان تصمیم گرفتند ب��رای تحصیل از کش��ور خارج
شوند که بورس هم نیستند که طبیعی است بانک مرکزی
هیچ وقت برای تامین ارز انها تعهدی نداشته و انها می توانند
از بازار استفاده کنند .ما به اندازه کافی ظرفیت برای تربیت
دانشجو در داخل کشور داریم و جز در موارد ضروری لزومی
ندارد ارز را از کش��ور خارج کنیم ».از دیگر اقدامات دولت
در زمینه کنترل ب��ازار ارز راه اندازی مرک��ز مبادالت ارزی
ب��ود .مینو کیان��ی راد درگفت وگ��وی ویژه خب��ری در این
رابطه گفت« :عرض��ه ارز در این مرکز طب��ق مفاد قانون
بودجه 14/5درصد از طری��ق منابع حاصل از فروش نفت،
فراورده های نفت��ی و میعانات گازی و بخش��ی از ان نیز از
منابع صندوق توس��عه ملی تامین می ش��ود .در این طرح
امکان مشارکت بخش خصوصی و صادرکنندگان غیرنفتی
نیز وجود دارد و دارن��دگان ارز از جمله عم��وم مردم که در
بانک ها س��پرده گذاری ارزی کرده اند یا در منازلشان ارز را
نگهداری می کنند ،می توانند در این طرح مشارکت داشته
باشند ».اما با این وجود روند رو به رشد نرخ ارز کاهش نیافت.
احمدی نژاد که پیش از ای��ن و در گفت وگوی خبری اعالم
کرده بود «التهابات در بازار اتفاق ویژه ای نیست که دولت
نتواند ان را مدیریت کند» در حالی که خبرگزاری ها از روند
نزولی نرخ ارز خب��ر می دادند ،رو در روی خبرن��گاران قرار
گرفت .همانطور که انتظ��ار می رفت موضوع قیمت ارز ان
قدر مهم بود که خبرنگار ایسنا به عنوان اولین خبرنگار اولین
پرسش را اینطور اغاز کرد« :باتوجه به نوسانات شدید ارز در
روزهای اخیر به نظر شما منشا و علت این گرانی ارز چیست
و دولت چه برنامه ای برای س��امان دادن ب��ه این وضعیت
دارد؟» رئیس جمهور در پاسخ ،مساله التهابات ارزی را ناشی
از عوامل خارجی و داخلی دانست و گفت« :چرا پارسال این
موقع این حرف ها مطرح نبود؟ روشن است دو عامل دست
تعطیلی بازار
بازار تهران اما روز چهارش��نبه با حاشیه های رو به رو
و تعطیل بود .کریمی اصفهانی ،دبی��رکل جامعه اصناف و
بازار در این م��ورد گفت« :گروه خاصی ک��ه هیچ ارتباطی
خبرنامه
بانک گزارش داد« :با اجرای فاز دوم طرح مبادالت ارزی،
واردکنندگان کاال با اولویت های س��ه تا پنج می توانند پس
از ثبت س��فارش در وزارت صنعت ،معدن و تجارت ،برای
انجام فرایند تخصیص ارز راس��ا به شعب ارزی بانک های
عامل خود در سراسر کشور مراجعه کنند و تمامی اطالعات
از ان پس به مرکز مبادالت ارزی منعکس خواهد ش��د».
بانک مرکزی همچنین اعالم کرد« :برای هر بانک عامل
در مرکز مبادالت ارزی واقع در س��اختمان وزارت صنعت،
مع��دن و تجارت ی��ک میز به منظ��ور برق��راری ارتباط با
بانک مربوطه و بانک مرکزی درنظر گرفته ش��ده است تا
از این طریق تعامل بین بانک مرکزی و بانک ها تس��هیل
و تس��ریع ش��ود ».وزیر اقتصاد نیز از اقدام بانک مرکزی
در راه ان��دازی اتاق مبادالت ارزی حمای��ت کرد .در همین
حال س��خنگوی جبهه پایداری ،کامران باقری لنکرانی از
اعضای دولت نهم درباره نوسانات ارزی واکنش نشان داد
و گفت« :اگر کس��ی فکر می کند که می تواند مسائل اخیر
ارزی را به صحن��ه تقابل با انقالب از طریق بس��یج کردن
اراذل و اوباش تبدیل کند ،در اشتباه اس��ت ».در این حال
صبح چهارش��نبه گذش��ته هیات دولت به ریاست محمود
احمدی نژاد تشکیل جلسه داد و در ان مسائل مهم اجرایی
کش��ور از جمله کنترل و مدیری��ت بازار ارز م��ورد بحث و
بررسی قرار گرفت .در این جلس��ه وزرای امور اقتصادی و
دارایی و صنعت ،معدن و تجارت و رئیس کل بانک مرکزی
ضمن تشریح فعالیت های صورت گرفته در خصوص کنترل
نوسانات بازار ارز ،پیش��نهادات و راهکارهای خود را در این
زمینه ارائه کردند .رئیس جمهور در جلس��ه هیات دولت در
خصوص کنترل بازار ارز و همچنین تامین تسهیالت الزم
برای واحدهای تولیدی دس��توراتی را صادر کرد .همچنین
حسینی شامگاه سه شنبه گذشته در گفت وگوی ویژه خبری
در پاس��خ به این پرس��ش که ایا دولت دنبال سودجویی از
افزایش قیمت ارز است ،گفت« :نهادهای نظارتی در کشور
مانند سازمان بازرسی کل کشور و دیوان محاسبات داریم
که تاکنون هیچ گزارشی در مورد سودجویی دولت از نوسان
بازار ارز ارائه نکرده اند ».وی با بیان اینکه دولت نمایندگی
ملت را بر عهده دارد ،گفت« :م��ا به هیچ وجه دنبال کاهش
ارزش پول ملی نیستیم .کس��انی که می گویند ارزش دالر
900تومان باشد ،وقتی می گوییم راهکار چیست ،می گویند
یک کاری بکنید به این رقم برسد!» وزیر اقتصاد با انتقاد از
کسانی که دولت را به سودجویی متهم می کنند تاکید کرد:
«قویا تکذیب می کنم که دولت دالری را باالتر از نرخ مرجع
1226تومان فروخته باش��د و باید جل��وی اظهارنظرهایی
که بدون پش��توانه می گویند دولت دنبال سودجویی است
گرفته شود».
با بازار ندارند بل��وا راه انداخته اند و از طرف ناصرخس��رو به
س��مت ال له زار و فردوس��ی حرکت کرده اند ،اینها بیرون از
بازار حرکت کرده اند ممکن اس��ت ما مشکل داشته باشیم
اما به هیچ عنوان تعطیل کردن بازار کار درس��تی نیست .از
انجایی که امنیت نبود و بازاری ها نگران بودند مشکلی برای
انها پیش اید ،مغازه های بازار بسته شده است که البته بستن
بازار را ما محکوم می کنیم».
این فعال سیاس��ی تاکید کرده بود« :ش��اید به دلیل
سخنان رئیس دولت باشد اما اینها هیچ کدام دلیل نمی شود،
اینها بازاری نیستند نیروهای امنیتی با شناسایی می توانند
این موض��وع را پیگیری کنن��د .ما صد در صد بس��تن بازار
را محکوم می کنیم و این مس��اله به نفع اس��تکبار است».
همچنین وی تاکید کرده بود« :ما از پلیس امنیت خواسته ایم
فیلمبرداری کند ،زیرا اینها افرادی هس��تند که به هیچ وجه
به بازار مرب��وط نمی ش��وند ».این اتفاق��ات واکنش هایی
را نیز در پی داش��ت .فرمانده پلیس کش��ور گفت« :س��تاد
متمرکز بررس��ی بازار ارز متش��کل از اعض��ای اقتصادی
دولت و بعضی از فرماندهان ناجا تش��کیل شد ».همزمان
تع��دادی از اخالل گران بازار و دو تبعه یکی از کش��ورهای
اروپایی که با ظاهر توریست در ناارامی های تهران مشغول
جمع اوری اخبار بودند ،توس��ط نیروهای امنیتی بازداشت
شدند .در همین رابطه س��رهنگ خلیل هاللی در خصوص
تعطیلی بخش��ی از ب��ازار تهران گفت« :همیش��ه جمعیت
ش��ناوری در بازار حضور دارند .حضور چند نفر و تماش��ای
اوضاع دلیل بر تجم��ع و تعطیلی نیس��ت و خبری تاکنون
در خصوص تعطیلی ب��ازار نداش��ته ایم ».وی در خصوص
برخورد ب��ا اخاللگران نظ��ام اقتصادی گفت« :بر اس��اس
قانون هر واحد صنفی بر اس��اس نظر اتحادی��ه می تواند تا
15روز بسته باش��د ،اما اگر فردی به منظور اخالل در نظام
اقتصادی ی��ک روز نیز مغازه خود را تعطی��ل کند ،مرتکب
جرم شده و مرجع قضایی در صورت تشخیص اخاللگری
با این افراد برخورد می کند ».سردار احمدی مقدم در پاسخ
به این پرس��ش که با اخاللگران اقتص��ادی چه برخوردی
خواهد داش��ت؟ گفت« :هم اکن��ون س��تادی متمرکز که
متش��کل از اعضای اقتصادی دولت و بعضی از فرماندهان
ناجا از جمله س��ردار رادان و س��ردار بتولی اس��ت تشکیل
ش��ده تا به بررس��ی وضعیت ارز و برخورد ب��ا اخاللگران
اقتص��ادی بپردازد .س��تادهای اقتص��ادی و بانک مرکزی
ه��ر تصمیمی بگیرن��د ناجا با تم��ام توان پ��ای کار حضور
خواهد یافت».
روزنامه کیه��ان در این مورد نوش��ت :تحرکات روز
چهارشنبه فتنه گران علیه بازار تهران نشان می دهد اقدام
انها دقیق ًا در راستای پروژه امریکا و رژیم صهیونیستی بوده
است .در حالی که مقامات رژیم صهیونیستی و امریکا طی
روزهای گذشته اظهارات متعددی در زمینه القای اثرگذاری
تحریم ها داشتند ،عناصر همسو با انها سعی کردند با شایعه
پراکنی و ارعاب و لطمه به فعالیت بازار ،برای حرف دشمن
سند دست و پا کنندg .
مثلث شماره145
به دس��ت هم داده اند تا به ملت ایران فشار اورند که عامل
اول ،بیرونی و دوم عوامل درونی است».
او در ادامه با اش��اره به عوامل داخلی گفت« :از داخل
نیز با برخی اقدامات مواجه هستیم از جمله اقدامات عملی
در بازار ارز و جنگ روانی ،تبلیغاتی که به همراه دشمن علیه
دولت سازماندهی شده است ».رئیس دولت دهم باال رفتن
نرخ ارز را جنگ روانی عنوان کرده و ادامه می دهد« :چطور
اس��ت دو نفر س��ر یک چهارراه 200دالر مبادله می کنند
و بقیه ان را سردس��ت می گیرند ،به ب��ازار حمله می کنند و
جنگ روانی ایجاد می شود .مش��خص است که همه اینها
یک جنگ روانی اس��ت .همه اینها حلقه ه��ای یک برنامه
اس��ت .عده ای می خواهند تمام برنامه ه��ای دولت را زیر
س��وال ببرند و بگویند دول��ت باعث این اتفاقات اس��ت».
رئیس جمهور در بخش مهمی از سخنانش در ارتباط با ارز به
گزارش نهادهای امنیتی و اعالم اسامی 22نفر اشاره کرد و
گفت« :یکی از نهادهای اطالعاتی گزارش داده که 22نفر
در این التهابات سرحلقه هس��تند و تمام اشفتگی ها را انها
ایجاد می کنند .مشخص اس��ت که برای مقابله با اینها چه
نهادهایی باید وارد عمل شوند .با موبایل با همدیگر تماس
می گیرند و می گویند 200تومان بنداز باال 500 ،تومان بنداز
باال .این کارها ربطی به اقتصاد ن��دارد ،بلکه التهاب ایجاد
کرده اند و مشخص است که کار غلطی است و اگر مسئوالن
مربوطه در این زمینه به وظیفه خود عمل کنند ،بخش��ی از
این التهابات حل خواهد شد ».احمدی نژاد در صحبت هایی
با اشاره به خبرگزاری فارس ان را وابسته به یک نهاد امنیتی
دانس��ته و به انتقاد از ان پرداخت؛« با پخش اخبار و ارسال
پیامک در روز تعطیل نرخ ارز را مرتبا باال می برند ،در حالی
که در بازار هیچ خبری نیس��ت ».این سخنان او با واکنش
خبرنگار خبرگزاری فارس روبه رو شد .او از وضع اقتصادی
ک��ه در ان دالر از 900تومان به چهارهزار تومان رس��یده
صحبت ک��رد و گفت این چ��ه اقتصادی اس��ت که با یک
پیامک زیر و رو می شود؟
رئیس جمهور در پاس��خ گفت« :من مثال زدم که در
روز تعطیل به طور وس��یع پیامک منتشر ش��ده است ،این
گزارش رس��می وزارت اطالعات و مخابرات است .همین
االن عدد چهار هزار تومان را شما مطرح کردید بدون اینکه
توجه داشته باشید این یک جنگ روانی است .جنگ روانی
شاخ و دم ندارد ».از سوی دیگر انتقادات به نحوه مدیریت
دولت در مساله ارزی در طول هفته گذشته همچنان ادامه
داش��ت .نایب رئیس کمیس��یون اقتصادی مجلس گفت:
«امریکایی ها باید بدانند که اگر اعداد و ارقام را محاس��به
کنند ،متوجه خواهند شد حتی بدون فروش یک بشکه نفت،
ایران می توان��د قیمت ارز را به قیم��ت واقعی ان که حدود
1600تومان است ،برساند ».محمد پورابراهیمی ادامه داد :
«ایران بیش از 40میلیارد دالر ذخیره ارزی دارد و با استفاده
بخشی از ان می تواند فضای ارزی را متحول کند».
اما تندترین انتقاد از دولت را پیش از برگزاری جلس��ه
مطبوعات��ی رئیس جمهور ،الیاس نادران داش��ت .او با ابراز
تاس��ف از افزایش لحظه ای قیم��ت دالر در ب��ازار به رغم
پیگیری ه��ای انجام ش��ده و انتقادات به نابس��امانی های
موجود بازار ارز ،گفت« :واقعا نمی دان��م اقای احمدی نژاد
چه فکری در س��ر دارد؟ چ��ه برنام��ه ای دارد و توقعش از
نظام چیست و چطور قرار اس��ت این نابسامانی را مدیریت
کند .من وضعیت موجود را حم��ل بر بی عرضگی و ناتوانی
نمی دان��م ،به نظ��رم کام�لا برنامه ریزی ش��ده اس��ت».
نادران همچنی��ن به گفت��ه رئیس جمهور اش��اره کرد و با
مقایس��ه قیمت دالر که بی��ش از 3هزارتوم��ان به فروش
می رسید گفت« :اقایان گفته اند نمی گذارند قیمت دالر به
سه هزار تومان برسد!»
نهم مهرماه 91بانک مرکزی با اجرای فاز دوم طرح
مبادالت ارزش ت�لاش کرد اوض��اع را کنت��رل کند .این
19
کاندیداتوری
محمدعلینجفیقوتگرفت
ایا نامزد اصالح طلبان از کارگزاران میاید؟
امید کرمانیها
خبرنامه
اگ��ر بنا ب��ر تحلی��ل ش��رایط فعل��ی اصالح طلبان و
جمع بن��دی عقاید میان انان باش��د می ت��وان گفت« :عدم
حضور در انتخابات ،حض��ور با نامزد حداکث��ری ،حضور با
چهره ای از نس��ل دوم اصالح طلبان و حض��ور با حمایت از
یک نامزد اصواگرا چهار گزینه پیش روی انان است که البته
هر کدام از انها طرفداران و منتقدان خاص خودرا دارد».
در ماه ه��ای اخی��ر البت��ه چهره ه��ای متفاوت��ی از
اصالح طلبان برای کاندیداتوری مطرح ش��ده اند .برخی از
انان حضور در انتخابات را تکذیب کرده و برخی دیگر ترجیح
داده اند فعال در این مورد س��کوت کنند البته در میانش��ان
چهره هایی ه��م بوده اند که ب��ه صورت تلویح��ی احتمال
کاندیداتوری شان را تکذیب کرده اند.
در جدیدترین تح��ول فاطر که یک س��ایت اصولگرا
اس��ت چنین نوش��ته اس��ت« :محمدعلی نجفی به عنوان
گزینه قطعی و اجماعی اصالح طلبان ب��رای انتخابات اتی
تا این لحظه مطرح است .اصالح طلبان برای کاندیداتوری
محمدعلی نجفی در انتخابات اتی ریاست جمهوری به اجماع
رسیده اند ».این س��ایت ادامه داده است« :طیف نزدیک به
عبداهلل نوری ،حزب کارگزاران س��ازندگی و طیف منتسب
به سیدمحمد خاتمی ،رئیس جمهور پیشین ایران در اخرین
رایزنی های خود تا این لحظه ،محمدعلی نجفی وزیر اسبق
اموزش و پرورش را بهتری��ن گزینه برای نامزدی انتخابات
پیش رو از جانب اصالح طلبان دانس��ت ه و ب��ر حمایت از وی
اجماع کرده اند».
پیش تر نشریه اصالح طلب «اس��مان» ،در گزارشی
با عن��وان «اصالح طلبان وارد انتخابات ریاس��ت جمهوری
می شوند» ،از محمدعلی نجفی به عنوان گزینه مطرح این
جریان برای انتخابات سال اینده نام برده و تاکید کرده بود
که نجفی در مقایس��ه با دیگر کاندیداه��ای احتمالی چهره
مقبول تر و احتماال رای اورتری خواهد داشت.
البته نجفی چندی پیش کاندیداتوری خود در انتخابات
اتی را ش��ایعه و «گمانه زنی دوستان و رس��انه ها» دانسته
و تاکید کرده بود « :فع�لا قصد ندارم بیای��م و هیچ فکری
نکرده ام».
فاطر در ادامه نوشته اس��ت« :هم اکنون صفحه ای در
«فیس بوک» با عنوان «هواداران دکتر نجفی جهت شرکت
در انتخابات ریاست جمهوری »۹۲فعال است».
محمدعلی نجفی جزو بنیانگ��ذاران حزب کارگزاران
س��ازندگی از احزاب نزدیک به ایت اهلل هاشمی رفسنجانی
رئیس مجمع تشخیص نظام به حساب می اید.
نجفی که هم اکنون در ش��ورای شهر تهران عضویت
دارد ،از سال ۱۳۶۰الی ۱۳۶۴وزیر فرهنگ و اموزش عالی و
در دولت موسوم به سازندگی نیز وزیر اموزش و پرورش بود
که در دولت اول سیدمحمد خاتمی به ریاست سازمان برنامه
و بودجه منصوب ش��د.او در ایام پیش از انتخابات دور نهم
ریاس��ت جمهوری هم به عنوان یکی از گزینه های احتمالی
مطرح بود اما این خبر هیچ گاه به واقعیت نزدیک نشد .نجفی
در سال ۱۳۸۵توانس��ت به همراه سه اصالح طلب دیگر به
مثلث شماره145
20
شورای ۱۵نفره شهر تهران راه پیدا کند.
عارف و نوری از سوی اصالح طلبان نمی ایند
ام��ا ق��درت اهلل علیخانی ک��ه از چهره ه��ای مطرح
اصالح طلب به شمار می اید و پس از مجلس هشتم در سمت
مشاور پارلمانی مجمع تشخیص مصلحت قرار گرفته است
در جدیدترین اظهارنظر خود یک خبر انتخاباتی داده و گفته
است« :عارف و نوری از سوی اصالح طلبان نمی ایند».
قدرت اهلل علیخانی مش��اور پارلمان��ی رئیس مجمع
تش��خیص مصلحت نظام ،با رد گمانه زنی ها در خصوص
احتمال حمایت اصالح طلبان از برخی چهره های میانه روی
اصولگ��را در انتخاب��ات ات��ی ریاس��ت جمهوری نیز گفته
اس��ت« :اصالح طلبان پایگاه مردمی ق��وی و چهره های
کارامدی دارن��د و اگر بیایند با کاندیدایی مش��خص که در
زمان الزم از وی نام برده خواهد ش��د ،ظاهر می شوند ،اما
شرایط کشور ایجاب می کند ش��خصی فرا جناحی بیاید تا
به وضعیت کش��ور سامان بخش��د ».نماینده اصالح طلب
دوره های شش��م تا هش��تم مجلس ش��ورای اسالمی در
گفت وگو با اعتدال افزود« :البته ش��خصی پیدا نمی ش��ود
که تمام اصولگرای��ان و اصالح طلبان روی��ش اتفاق نظر
داش��ته باش��ند ،اما به ه��ر حال نیروی��ی جامع الش��رایط
باید بیاید ک��ه از نیروهای خوب هر دو جن��اح برای بهبود
وضعیت کشور استفاده کند».
علیخان��ی گفته اس��ت« :اگر نظام ب��ه اصالح طلبان
میدان دهد ،کاندیدای مس��تقل معرف��ی خواهند کرد و اگر
حاضر ش��وند ،رای هم خواهند اورد؛ اینکه شنیده می شود
اصالح طلبان چ��راغ خاموش در ح��ال فعالیتند ،حرف های
مخالفین اصالحات است ،اصولگرایان چون از اصالح طلبان
هراس دارند و خودشان پایگاهی ندارند این حرف ها را مطرح
می کنند تا وحدت ایجاد کنند .هرگز بین اصولگرایان وحدت
ایجاد نخواهد شد؛ ببینید چند نفر اصولگرا سینه سپر کرده اند
ب��رای انتخابات و هر ک��دام هم خ��ود را از دیگری الیق تر
می داند».
علیخان��ی گفته اس��ت« :ع��ارف و نوری از س��وی
اصالح طلبان نمی ایند ،اقای خاتم��ی هم خود باید تصمیم
بگیرند و بای��د منتظ��ر تصمیم ایش��ان بود ،ما به ایش��ان
عالقه مندیم؛ اصالح طلب��ان گزینه ای دارن��د که در زمان
الزم معرفی می ش��ود و کاندیدای مورد نظ��ر نامش زیاد بر
س��ر زبان ها نیس��ت ،وقتی تصمیم گرفتند بیایند ،گزینه را
معرفی می کنند».
نیازی به حضور اصالح طلبان در انتخابات نیست
اما اظهارات اخیر س��ید محمد خاتمی درباره انتخابات
سال اینده با واکنش هایی درمیان اصولگرایان مواجه شده
است.
حسین نجابت نماینده مردم تهران با بیان اینکه باتوجه
به تنوع س��لیقه و فکر در جریان اصولگرای��ی دیگر نیازی
به حضور اصالح طلبان نیس��ت ،تاکید ک��رد« :خاتمی ابتدا
هزینه خطای خ��ود در فتنه 88را بدهد ،س��پس برای ورود
اصالح طلبان به انتخابات برای نظام ش��رط بگ��ذارد ».او
گفته است« :االن وقت شرطگذاری نیست؛ بلکه وقت توبه
است ».وی افزود« :جمعی از س��ران اصالحات در ماجرای
فتنه 88دچار خطای راهبردی شدند و در زمین دشمن بازی
کردند و هنوز بار اتهامات ان دوران را به دوش می کش��ند و
نتوانستند خط مشی خود را اصالح کنند؛ بنابراین باید هزینه
خطای خ��ود را بپردازند و تازمانیکه ای��ن هزینه را پرداخت
نکنند ،نمی توانند در مراکز تصمیم گیری حضور یابند».
نجابت با بیان اینکه در ش��رایط امروز سیاسی کشور
نیازی به حضور اصالح طلبان نیست ،خاطرنشان کرد« :در
جریان اصولگرایی به اندازه کافی تنوع س��لیقه و فکر وجود
دارد که در انتخاب��ات مجلس نهم هم به خوب��ی این تنوع
سالیق مشهود بود؛ بنابراین مردم می توانند نیازها و مطالبات
خود را در جریان اصولگرایی جس��ت وجو کنن��د و نیازی به
جریان اصالحات نیست».
نماینده مردم تهران در مجلس ش��ورای اس�لامی،
با تاکید براینکه کس��ی که می خواهد در عرصه سیاس��ت
فعالیت داشته باش��د باید مواضعش روش��ن باشد ،تصریح
کرد« :نمی ش��ود هم در زمین دشمن بازی کرد و چراغ سبز
به انان نشان داد و هم ادعای در چارچوب نظام بودن داشت؛
بنابراین باید اصالح طلبان یکبار برای همیشه مواضع خود
را مشخص کنند».
جمع بندی اصالح طلبان :اجماع فقط با خاتمی
اما در حالی که هفته نامه مثلث در ش��ماره قبل خود از
واکنش منفی س��ید محمد خاتمی ب��رای کاندیداتوری خبر
داده بود ،اما یک عضو شورای مرکزی حزب مردمساالری
گفته اس��ت که اجماع اصالح طلبان تنها با خاتمی صورت
خواهد گرفت .مطهری نژاد با بی��ان اینکه اصالح طلبان دو
مرحله سخت تصمیم گیری برای انتخابات ۹۲را پشت سر
گذاشته اند و وارد مرحله سوم یعنی انتخاب کاندیدا شده اند،
گفت« :در شرایط فعلی شورای هماهنگی اصالحات در حال
بررس��ی راهکارهای اجماع اصالح طلبان بر سرکاندیدای
واحد اس��ت ».او در واکنش به اظهارات سید محمد خاتمی
مبنی بر اینکه فضا باید برای نقد جریان اصالحات باز ش��ود
گفت« :این سوال در مقابل اظهارات خاتمی قابل طرح است
که ایا اصالح طلبان باید بنشینند تا فضا باز شود یا خود باید
فضای الزم را ایجاد کنند و به س��مت نق��د درون گفتمانی
پیش روند؟»
مطهری نژاد افزوده است« :شورای هماهنگی جبهه
اصالحات فعال است و برای چگونگی ورود اصالح طلبان به
انتخابات در حال جمع بندی است».
وی با اش��اره به تصمیماتی که تاکنون در شورا نهایی
شده است ،ادامه داد« :پیش از این دو منظر و تئوری متفاوت
در جریان اصالحات برای ورود به انتخابات وجود داش��ت؛
یک منظر عدم ش��رکت اصالح طلب��ان در انتخابات ۹۲و
دیگری ائتالف با اصولگرایان و حمای��ت از یک کاندیدای
اصولگرا ».بعد از برگزاری جلس��ات مختلف ،ش��ورا به این
جمع بندی رس��ید ک��ه اصالح طلبان در انتخابات ش��رکت
کنند و هیچ ائتالفی نیز با اصولگرایان نداش��ته باشند .این
فعال اصالحات با بیان اینکه شورای هماهنگی اصالحات
در ش��رایط فعلی راهکاره��ای اجماع اصالح طلب��ان را بر
س��رکاندیدای واحد را مورد بررس��ی ق��رار می دهد ،گفت:
«اگر خاتمی کاندیدا شود مش��کلی در اجماع نیست و همه
گروه ها و احزاب موافق کاندیدات��وری خاتمی در انتخابات
ریاست جمهوری هستند؛ اما اگر وی کاندیدا نشود باید طرح
و مدلی برای رس��یدن به اجماع بر س��ر کاندیدای احتمالی
مشخص شود».
هاشمی :ناز اصالح طلبان خریدار ندارد
اما محسن هاشمی که این روزها به جهت دستگیری
خواهر و برادرش مصاحبه های متعددی را با رسانه ها انجام
داده در مصاحبه ای گفته اس��ت« :ناز ک��ردن اصالح طلبان
مشکلی را حل نکرده و کسی بدین واسطه برای انان فرش
قرمز پهن نخواهد کرد».
محسن هاشمی در گفت وگویی که با هفته نامه اسمان
انجام داد ،مشارکت در انتخابات اتی ریاست جمهوری را باال
دانست و به اصالح طلبان توصیه کرد که حضور در انتخابات
را جدی بگیرند .وی گفته است« :به نظرم قطعا اشتباه است
که اصالح طلبان به عدم شرکت فعال فکر کنند .بهتر است
با یک برنامه قوی و قابل عمل که واقع گرایی ،عمل گرایی
همراه با نگاه به ارمان ها را در خود داشته باشد در انتخابات
شرکت کنند .برای این شرکت الزم نیست شرط و شروط غیر
میسر بگذارند ».محسن هاشمی حضور جدی اصالح طلبان
را از دیگر سو باعث اتحاد اصولگرایان دانست و تصریح کرد:
«اپوزیسیون و اصالح طلبان باید بدانند که دیگر ناز مشکلی
را حل نمی کند و فرش قرمز برای انها پهن نمی کنند ».وی
همچنین توصیه کرد که باید مواظب ب��ود فردی که برای
روزهای سخت و بحران ساخته شده است ،به میدان بیاید.
اصالح طلبان به «بهشت» می روند!
باید در انتخابات شرکت کنیم
اصالح طلبان یک شناسنامه جدید دست و پا کنند
اما روزنامه رسالت نیز در یادداشتی با عنوان«چه کنم
چه کنم اصالح طلبان در اس��تانه انتخابات» نوش��ته است:
«دوم خرداد با هویت دهه 60و 70نتوانست در دهه 80بازی
کند مطمئنا با این هویت نخ نما در دهه 90نیز حرفی برای
گفتن نخواهد داش��ت .اتفاقاتی در 10سال گذشته رخ داده
که عموم معادالت کشور را دستخوش تغییرات جدی قرار
داده است .در عقبه ذهنی افکار عمومی یک تصویر خشن از
فتنه گران سه مقطع ،78تحصن مجلس ششم و 88حک
شده اس��ت .دوم خرداد برای نظام و مردم یعنی جریانی که
التزام عملی و نظری به قانون ،والیت و س��ایر ساختارهای
نظام ندارد ».این روزنام��ه ادامه داده اس��ت« :امروز بهتر
اس��ت اصالح طلبان یک شناسنامه جدید دس��ت و پا کنند.
یک شناسنامه هوشمند که سند عرضه سیاست ورزی ان نه
خشونت و نه اغتشاش بلکه حضور موثر و مستمر در معادالت
سیاسی کش��ور منطبق با گفتمان عمومی و نیازهای واقعی
مردم باشدg ».
حسین نجابت معتقد است
با توجه به تنوع سلیقه و فکر
در جریان اصولگرایی نیازی به
حضور اصالح طلبان نیست
خبرنامه
اما ابراهیم اصغ��ر زاده نیز که از چهره های ش��اخص
اصالح طلبان است در مصاحبه ای که با روزنامه اعتماد انجام
داده ازاصالح طلبان خواسته است در انتخابات شرکت کنند.
وی گفته اس��ت« :ما بای��د در انتخابات 92ش��رکت
کنیم ،البته ب��ا حفظ هویت اصالح طلب��ی و معرفی کاندیدا
یا کاندیداهایی که از حداقل اس��تانداردهای اصالح طلبانه
برخوردار باش��ند .برنامه بدهیم؛ مانیفس��تی برای بازگشت
عقالنیت به حوزه اقتصاد و تنش زدایی از سیاست خارجی.
برای خارج ک��ردن کش��ور از معرض فش��ارها و تحریم ها
برنامه ای ب��رای مبارزه جدی با فس��اد ویرانگ��ر ،مبارزه با
خویش��اوند س��االری و تبعیض ».اصغر زاده افزوده است:
«حقیقت این اس��ت ک��ه قریب ب��ه اتف��اق اصالح طلبان
شناس��نامه دار به س��بب اعتق��ادی که به سیاس��ت ورزی
مس��المت امیز دارند و همچنان بر ان نی��ز اصرار می ورزند،
تصور می کنن��د دوگان��ه «اصالح��ات -محافظه کاری»
ژانر بومی رقابت سیاس��ی پایدار در عرصه سیاس��ت کشور
اس��ت .باید واقع بین باشیم ،دچار توهم نش��ویم و بپذیریم
که ممکن اس��ت ارای ما ریزش داش��ته باش��د ،شاید هم
نداش��ته باش��د .من حاضرم به اصالح طلبان کمک بکنم،
برای اینکه س��ازمان رای خود را بس��ازند .حاضرم درست
مثل ی��ک س��رباز پیاده نظ��ام بایس��تم و کم��ک بکنم تا
اصالح طلبان دوباره ساختار خودش��ان را بسازند و براساس
این ساختار روابط ش��ان را با پایگاه اجتماعی تقویت بکنند
و این ام��کان دارد که همه اینه��ا به این انتخابات نرس��د،
مهم هم نیست .ما باید دوباره به ساختن جریان اصالحات
کمک کنیم».
مثلث شماره145
دبی��رکل جبه��ه مردمی اصالح��ات ه��م می گوید:
«کاندیدای اصلی ما شخص اقای خاتمی است».
فومن��ی درب��اره برنام��ه کاری ای��ن تش��کل گفته
است«:ما مدت هاس��ت برای ورود به انتخابات شورای شه
ر و ریاس��ت جمهوری کار خود را اغاز کرده ایم و دیدارهای
مختلفی هم با اقایان ایت اهلل هاشمی رفسنجانی ،محسن
رضایی ،عارف ،جهانگیری ،مطهری ،عبداهلل نوری و دبیران
کل احزاب و بزرگان اصالحات انج��ام داده ایم .کارهای ما
در تهران ،شهرس��تان ها و اس��تان ها به صورت تشکیالتی
اغاز شده است حتی روی گزینه هایی چون خاتمی و عارف
بحث هایی را انجام داده ایم .شورای راهبردی اصالحات در
حال بررسی این مساله اس��ت و به زودی در مجمع عمومی
پارلمانی جبهه اصالح��ات کاندیداها را مورد بررس��ی قرار
می دهیم و تصمیم نهایی در این مجمع اتخاذ خواهد شد».
فومنی تاکید کرد« :ما قب��ل از انتخابات مجلس نهم
فعالیت خود را اغاز کرده ایم بنابرای��ن در بحث انتخابات از
بسیاری گروه ها جلوتر هستیم ».با جبهه مردمی اصالحات
هر هفته حتی با چهره های میان��ه رو اصولگرایان که البته
تاکید شده نام انها را در حال حاضر قید نکنیم جلسات منظم
و مفصلی برگزار می کنیم».
دبیرکل جبهه مردمی اصالحات تصریح کرده اس��ت:
«کاندیدای اصلی ما شخص اقای خاتمی است در هر حال
اگر ببینیم گزینه اصالح طلبی در انتخابات نداش��ته باشیم
سعی می کنیم از گزینه معتدل و میانه رویی حمایت کنیم که
بتواند رای بیاورد و در برابر زیاده خواهان بایستد و کار کند».
وی افزوده اس��ت« :بنده یقین دارم اگر اصالح طلبان
برای انتخابات ریاس��ت جمهوری هم فعالی��ت نکنند اما به
بهشت خواهند رفت و در انتخابات در شورای شهر فعالیت
خوبی خواهند داشت».
این فعال سیاسی تاکید کرد« :ما نمی خواهیم با رقیب
اجاره ای وارد رقابت شویم زیرا وقتی پتانسیل خوبی در جریان
اصالحات داریم؛ باید از این موقعیت استفاده کنیم و نیروهای
اصالح طلب را تشویق به حضور در انتخابات کنیم خصوصا
شخصیت های وارسته ای چون سید محمد خاتمی یا هاشمی
رفسنجانی ،زیرا اینها شخصیت های تاثیر گذار هستند و جزو
گزینه های مورد حمایت ما در انتخابات خواهند بود».
وی معتقد است« :کش��ور کس��ی را می خواهد که با
قدرت ،تجربه ،تدبیر و ابتکار وارد عرصه سیاس��ت ش��ود تا
بتواند دولت وحدت ملی را تشکیل دهد بنابراین اگر خاتمی
و اصالح طلب��ان در انتخابات حضور پیدا کنن��د انتخابات را
پرشور خواهند کرد و این مساله حتی به نفع اصولگراها نیز
خواهد بود ،زیرا معرفی کاندیدای مقتدر از سوی اصالح طلبان
موجب می شود اصولگرایان نیز ناگزیر شوند اختالفات را کنار
بگذارند و روی یک یا دو گزینه به توافق برسند در واقع این
اخرین فرصت برای بقای اصالح طلبان است».
فومنی ب��ا تاکید ب��ر این مطل��ب ک��ه اصالح طلبان
کاندی��دای اج��اره ای نمی خواهند گفت« :ای��ن طیف باید
کاندیدای خود را مطرح کنند حتی اگر رد صالحیت شود؛ در
واقع با این کار نشان داده می ش��ود که اصالح طلبان مدافع
نظام ،انقالب و پیرو منویات مقام معظم رهبری هستند».
وی افزود« :جریان های بی ریشه و افراطی باید حذف و
طرد شوند ،زیرا اینها برشکسته های سیاسی هستند بنابراین
باید بگذارند معتدلین وارد عرصه سیاسی کشور شوند .بنده
معتقدم در انتخابات اینده معتدلین پیروز رقابت خواهند بود».
ابراهیم اصغرزاده از
چهره های شاخص اصالح طلب
در گفت وگویی با روزنامه اعتماد
از اصالح طلبان خواسته در
انتخابات شرکت کنند
یک سایت اصولگرا خبر داده که
اصالح طلبان برای کاندیداتوری
محمدعلی نجفی در انتخابات اتی
به اجماع رسیده اند
21
چرا خاتمی از ناطق نوری حمایت کرد؟
خبرنامه
نسبت شیخ و اصالح طلبان
مثلث شماره145
س��خنان س��ید محمد خاتم��ی در دف��اع از علی اکبر
ناطق نوری یکی از ش��گفتی های عرصه سیاسی کشور در
استانه انتخابات ریاس��ت جمهوری یازدهم است؛ چه انکه
این دو روزگاری در دوم خرداد ۷۶رقبای سرسخت یکدیگر
بودند و حاال زبان ب��ه تمجید از رقیب س��ابق و رفیق امروز
می گشایند.
گوی��ا ه��ر چ��ه ب��ه زم��ان برگ��زاری انتخاب��ات
ریاست جمهوری سال اینده نزدیک تر می شویم ،مواضع و
ارایش نیروها و گروه های سیاسی شفاف تر می شود.
در ای��ن میان نگاهی ب��ه مواضع و گفت��ار چهره های
شاخص اصالح طلب نشان می دهد که در میان انان درباره
حضور یا عدم حضور در انتخابات چند دیدگاه متفاوت وجود
دارد؛ برخی تصمیم س��ازان انان باورش��ان بر این است که
اصالح طلبان نباید در انتخابات پیش رو شرکت کنند .دیدگاه
انان این است که شانس��ی برای پیروزی وجود ندارد ،پس
دلیلی برای اینکه انها طرفی از این رقابت باشند وجود ندارد.
در مقابل اما در میان کسانی هم که خواهان مشارکت
در انتخابات هستند ،اندیشه های متفاوتی حاکم است؛ برخی
تئوریس��ین های انان می گویند باید با چهره های نسل دوم
اصالحات در انتخابات شرکت کرد و فرصت سیاست ورزی
در این رقابت مهم را که می تواند اغازی باشد برای بازگشت
به ساختار قدرت رسمی از دست نداد.
از زاویه ای دیگ��ر انها معتقدند که اگ��ر این حضور به
پیروزی هم منجر نشود ،اما همچنان می توان هویت جریان
اصالح طلبی را با حض��ور در این رقابت زنده نگه داش��ت؛
چنین است که نام افرادی چون نجفی ،جهانگیری ،عارف،
خرازی ،بی طرف و...از س��وی برخی چهره های سیاس��ی
اصالح طلب مطرح و در رسانه ها در مورد احتمال حضورشان
گمانه پردازی می شود.
در سویی دیگر عده ای را باور بر این است که اگر قرار
22
بر حضور در انتخابات است ،باید با چهره ای حداکثری در این
رقابت حضور یافت؛ چهره ای که در صورت تایید صالحیت
شانس رای اوری داشته و در صورت عدم تایید صالحیت از
وزن باالتری برای ایجاد هزینه برای نظام برخوردار باش��د.
شاید اینگونه است که نام چهره هایی مانند سید محمد خاتمی
و سید حسن خمینی را به میان می اوردند.
طرفداران این دیدگاه در چند هفته اخیر فشار فراوانی
را به رئیس جمهور س��ابق برای کاندیداتوری وارد کرده اند.
هفته نامه مثلث در شماره جدید خود اخبار جدیدی را در این
مورد درج کرده است .مثلث خبر داده که سید محمد خاتمی
در دیدار چهره هایی که بر کاندیداتوری اش اصرار می کردند
گفته است که فعال قصد کاندیداتوری ندارد .او البته با لحنی
تندتر گفته اس��ت که چگون��ه چنین پیش��نهادی را مطرح
می کنید ،در حالی که وضعیت سیاس��ی حاضر را می بینید.
خاتمی معتقد اس��ت که در صورت حض��ور اصالح طلبان با
گزینه حداکث��ری و تندروی های برخی افراد ممکن اس��ت
شرایط کنونی اصالح طلبان هم از بین برود.
هفته گذشته هم متن سخنان سید محمد خاتمی توسط
دفتر وی منتشر شد که تایید کننده اخبار مثلث بود .خاتمی در
این دیدار گفته است که در شرایط فعلی امکان حضور برای
دس��ت یابی به قدرت وجود ندارد ،چرا که به باور او زمینه ها
برای این اتفاق فراهم نیست.
اما در میان اصالح طلبان اندیش��ه دیگری نیز حاکم
است .برخی تصمیم سازان و چهره های مطرح انان گویا به
این باور رسیده اند که باید روی یک چهره اصولگرا که با انها
بیشترین اشتراک نظر را داشته باشد سرمایه گذاری کنند .انها
معتقدند که در صورت پیروزی این چهره اصولگرا می توانند
مناصبی از قدرت رسمی را در ازای حمایتشان به دست اورند
و این یعنی منفذی برای بازگشت ارام و بی هزینه به قدرت.
اما این فرد چه کسی اس��ت؟ اگر چه تاکنون نام های
متفاوتی در این مورد مطرح شده اما حاال دیگر شکی نیست
که این فرد علی اکبر ناطق نوری است .مثلث چندی پیش از
دیدار س��ید محمد خاتمی و علی اکبر ناطق نوری در اردکان
خبر داده ب��ود؛ دیداری که انتخابات موض��وع مهم ان بوده
است.
این گمانه انجا قوت بیشتری می یابد که هفته گذشته
سید محمد خاتمی در سخنانش از علی اکبر ناطق نوری تقدیر
و از او به عنوان رقیب رفیق س��ال های دور ی��اد کرد .بر این
مبناست که می توان تصور کرد سید محمد خاتمی در زمره
دسته اخر اصالح طلبان است که باور به حمایت از یک نامزد
اصولگرا برای بازگشت بی هزینه به قدرت دارند و این یعنی
احیای همان ط��رح وحدت ملی که علی اکب��ر ناطق نوری
مبدع ان بود.
اما ایا تحوالت پیش رو به ان س��مت خواهد رفت که
شیخ نور راه بازگش��ت به قدرت در پیش بگیرد .ایا علی اکبر
ناطق نوری نامزد م��ورد حمایت بخش��ی از اصالح طلبان
خواهد بود؟ چندی اس��ت برخ��ی اصولگرایان نس��بت به
استفاده اصالح طلبان از علی اکبر ناطق نوری که از نیروها و
ی و اصیل اصولگراست هشدار می دهند .اما
چهره های قدیم
تصمیم شیخ چه خواهد بود؟
خاتمی چه گفت؟
رئیس دولت اصالحات هفته گذشته دیداری با جمعی
از خانواده های ش��هدای مازندران و نیروهای اصالح طلب
مازندران داشت.
براساس خبری که دفتر سید محمد خاتمی منتشر کرده،
او در این دیدار ضمن اشاره به وضعیت فعلی کشور و موضوع
انتخابات اینده ،به سواالت و ابهامات حضار پاسخ داد.
وی در این دی��دار ،در جمالت��ی کم س��ابقه در مورد
ناطق نوری گفت« :یکی از خوش��وقتی های من در س��ال
استراتژی جامعه روحانیت در انتخابات 92چیست؟
حجت االسالم مصطفی پورمحمدی ،رئیس سازمان
بازرس��ی کل کش��ور و وزیر کش��ور دولت نهم که یکی از
گزینه های احتمالی راس��ت س��نتی برای کاندیداتوری در
انتخابات ریاس��ت جمهوری یازدهم اس��ت ،حاال به عنوان
رئیس س��تاد انتخابات جامعه روحانیت مبارز انتخاب شده
است .این خبر که در روزهای میانی هفته گذشته از سوی
سایت خبری فاطر منتشر ش��د ،مورد توجه اغلب رسانه ها
قرار گرفت ،اما دیری نپایید که از س��وی دو عضو باسابقه
این تشکل روحانی تکذیب شد .انگونه که سید رضا اکرمی
از اعضای جامعه روحانی��ت مبارز گفته اس��ت؛ «اکنون با
گذش��ت حدود چهار ماه از این موضوع ،هن��وز این بحث
نهایی نشده ،اما شنیده ش��ده کمیته ای در روحانیت مبارز
مشغول بررس��ی موضوع برای اتخاذ تصمیم در این زمینه
است ».حجت االسالم اکرمی در خصوص اغاز به کار ستاد
انتخابات جامعه روحانیت مبارز گفت« :هنوز ستاد انتخابات
جامعه روحانیت تشکیل نشده است ».حجت االسالم حسین
ابراهیمی نیز در ای��ن خصوص چنین گفت« :هنوز س��تاد
انتخابات جامعه روحانیت مبارز شکل نگرفته که ساختار و
رئیس ان مشخص شود».
پورمحمدی از س��ال 1358تا 1365در اس��تان های
خوزستان ،هرمزگان و خراسان دادستان انقالب بوده و در
س��ال 66معاون وزیر اطالعات شد .او در سال های پایانی
دهه 60به جانشینی وزیر اطالعات منصوب شد و در سال
،70ریاس��ت اطالعات خارجی این وزارتخانه را عهده دار
ش��د .پورمحمدی در دولت اول محمود احمدی نژاد وزیر
کشور ش��د ،اما پس از انتخابات مجلس هشتم در روزهای
نخست سال 87از سمت خود برکنار شد .او که از سال 87
تاکنون عضو جامعه روحانیت مبارز اس��ت ،چندی پیش در
اظهارنظری صریح گفته بود« :اگر تقدیر الهی باشد و فضا
ایجاب کند ،به عنوان س��رباز والیت کاندی��دای انتخابات
ریاست جمهوری خواهم ش��د ».از سوی دیگر در حالی که
از چندی پیش زمزمه هایی مبنی بر ورود اعضای جدید به
خبرنامه
ماموریت انتخاباتی پورمحمدی
مثلث شماره145
76این بود که ایش��ان رقیب و رفیقم بود ».خاتمی گفت:
«حذف اصالح طلبان و همه منتقدانی که عمال پایبند قانون
اساسی هستند ،زمینه دادن به کسانی است که می خواهند
اصل انقالب و جمهوری اس�لامی نباش��د ».رئیس جمهور
س��ابق کش��ورمان در بخش دیگری از س��خنانش گفت:
«اینکه شعار عدالت بدهیم اما مردم روز به روز فقیرتر شوند،
صحیح نیست ».رئیس بنیاد باران همچنین گفت« :ما واقعا
نمی خواهیم برای قدرت تالش کنی��م و زمینه ان هم االن
فراهم نیس��ت ،زیرا راه مطلوب رفتن از مسیر فعالیت های
مدنی است که متاس��فانه خیلی از راه ها بس��ته شده است.
می خواهیم در صحنه حضور داشته باشیم و از اسالم و انقالب
و حقوق و حرم��ت مردم دفاع کنی��م و از روش های موجود
انتقاد کنیم؛ اگر راه فعلی درست است چرا جلوی مخالفان و
منتقدان گرفته می شود .البته اگر انتخابات ازاد برگزار شود و
نقدها هم بشود ،مردم انتخاب می کنند .هرکسی هم که انها
انتخاب می کنند مسئولیت را می پذیرد و مردم هم مسئول
انتخاب خود هستند .همه ما مردمان عادی هستیم که مردم
انتخاب می کنند و هزینه ان را هم می دهند و اگر درس��ت
نبود ،چهار س��ال بعد کس��ی دیگر را انتخاب می کنند .این
ازادی انتخاب است که برای ما مهم است نه اینکه چه کسی
انتخاب می شود .به خصوص نس��لی که وابستگی عاطفی
شدید به انقالب دارد ،نگران این است که مبادا نسل جدید
در مورد اسالم و انقالب فکر بدی کند ».خاتمی در بخشی
دیگر از سخنانش اظهار داشت« :من بارها گفته ام که حذف
اصالح طلبان و همه منتقدانی که عمال پایبند قانون اساسی
هس��تند ،زمینه دادن به کسانی اس��ت که می خواهند اصل
انقالب و جمهوری اسالمی نباش��د .جدا کردن نسل جوان
از اصالح طلبان و جلوگیری از ارتباط تش��کیالتی انان ،به
نفع حکومت نیست و به زیان همه است .در چنین شرایطی
جریان هایی به خصوص برای نس��ل جوان محور و مطلوب
می شوند که نه درد اسالم دارند و نه درد ایران ».او همچنین
به اش��تباهات برخی اصالح طلبان در گذش��ته اذعان کرد:
«ممکن است خود ما هم در گذشته اشتباهاتی کرده باشیم،
اما باالخره اگر می خواهیم انتخابات پرش��ور باشد باید فضا
باز ش��ود )...( ،و این امر باید تضمین ش��ود .م��ا می گوییم
قانون اساسی به طور کامل و جامع مبنا باشد.
رئیس جمهور سابق در ادامه بر محوریت قانون اساسی
تاکید کرد و چنین گفت« :اگر اصل 56قانون اساس��ی که
حق حاکمیت ملت بر سرنوشت را به رسمیت می شناسد مبنا
باشد ،هرکس در این کشور در چارچوب قانون عمل کند از
تمام حقوق یک شهروند جمهوری اسالمی از جمله انتخاب
شدن و انتخاب کردن برخوردار است .البته می توان از همین
قانون اساسی هم انتقاد کرد ،ولی براندازی نکرد .ولی امروز
اگر کسی انتقاد داشت و بیان کرد می گویند این فرد التزام به
اسالم و قانون اساسی ندارد و بنابراین ردصالحیت می شود!
مگر ساده است که ما اینگونه حکم کنیم؟ کسی که به قانون
اساسی در عمل پایبند اس��ت باید از تمام حقوق شهروندی
برخوردار باشد .مگر امام نگفتند که حتی مارکسیست ها به
شرط عدم توطئه ازادند؟»
خاتمی در ادامه گفت« :اتفاقا اگر فضا باز شود و هرچه
به این سو برویم ،هم انقالب بیش��تر محفوظ می ماند ،هم
بدبینی ها کم می شود ،هم عقالنیت .خدا را شکر می کنم که
با وجود همه مشکالت و تنگناها ،تفکر اصالح طلبی جایگاه
خوبی در جامعه دارد .البته من هم معتقدم که افت پیدا کرده
و در دو ،سه سال اخیر بعضی از جوانان از اصالح طلبان ناامید
شده اند و می گویند چه چیزی اصالح شود؟ ما هم می گوییم
راهی جز اصالح طلبی نداری��م و براندازی را نمی خواهیم و
با کس��انی هم که ان را می خواهند رابط��ه نداریم .تازه اگر
خدای ناخواسته اوضاع به هم بخورد وضع همه بدتر خواهد
شد .باید همین چارچوب حفظ ش��ود اما نباید دایره نظام را
تنگ کرد تا افراد بیش��تری خود را درون ان حس کنند و از
منابع کش��ور هم استفاده بهتری ش��ود ».داریوش قنبری،
سخنگوی فراکس��یون اقلیت مجلس هشتم در خصوص
این س��خنان خاتمی گفته اس��ت« :افرادی چون هاشمی
رفس��نجانی و س��ید محمد خاتمی از میان اصالح طلبان و
اقای��ان الریجانی ،محس��ن رضایی و ناطق ن��وری از بین
اصولگرایان شخصیت های معتدل و مناسبی برای حضور
در انتخابات هستند».
او درباره حمایت خاتمی از کاندیداتوری ناطق نوری نیز
اظهارنظر کرد؛ انجا که گفت« :بنده معتقدم باتوجه به اوضاع
و شرایط سیاسی کشور باید شخصیت های مطرح هر دو جناح
اصالح طلب و اصولگرای کشور بیش از گذشته مورد توجه
قرار گیرند .در واقع ما نباید تجارب گذشته نظام را که در این
شخصیت ها جمع شده اند به کلی نادیده بگیریم».
قنبری اف��زود« :بس��یاری از مش��کالت اقتصادی و
سیاسی امروز نشات گرفته از نگاه حذفی است که در ارتباط
با شخصیت های گذشته نظام صورت گرفته است ،بنابراین
شاید حمایت خاتمی از ناطق هم از این منظر باشد ،یعنی با
وجود اختالف نظری که اقای خاتمی با ناطق نوری دارد اما
از انجایی که ایشان را در کش��ور صاحب تجربه می داند ،از
این ر و ترجیح می دهد افراد با تجربه در عرصه سیاسی کشور
حضور داشته باشند».
نماینده مجلس هشتم تصریح کرد« :ارزیابی بنده این
است که افرادی چون هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی
از میان اصالح طلبان و اقایان الریجانی ،محس��ن رضایی
و ناطق نوری از بین اصولگرایان ش��خصیت های معتدل و
مناسبی برای حضور در انتخابات هستند».
وی تاکید کرد« :البته باید ش��رایط ب��رای حضور این
شخصیت ها فراهم شود و افراد بی تجربه ای که تنها خواهان
مطرح شدن خودشان هس��تند در دیدگاه های خود تغییر و
تحوالتی بدهند و منافع کشور را به منافع خودشان ترجیح
دهند ،زیرا با اس��تفاده از اف��راد باتجربه دیگر س��عی و خطا
نخواهیم داش��ت و در کل هزینه های کش��ور هم کاهش
پیدا می کن��د .به عنوان مثال اگر رفتار ام��روز احمدی نژاد را
با گذشته مقایسه کنیم می بینیم باتوجه به تجربه ای که به
دست اورده متحول شده است .در حالی که احمدی نژاد در
زمان کاندیداتوری اش صحبتی از رابطه با امریکا نمی کرد،
اما در حال حاضر به راحتی از رابطه با امریکا سخن می گوید
که این مساله نشات گرفته از تجاربی است که به دست اورده
و شاید به این نتیجه رسیده که از این طریق می شود مقداری
از مشکالت را حل کرد».
قنبری همچنین درباره کاندیداتوری هاشمی و خاتمی
تصریح کرد« :اگر قرار باش��د خاتمی و هاشمی در انتخابات
کاندیدا ش��وند قطعا یکی به نفع دیگری کنار خواهد رفت.
به هر حال ه��ر یک از این دو ش��خصیت باتوجه به تجارب
مدیریتی موفقی که دارن��د نباید مورد بی توجهی قرار گیرند
و البته خودش��ان هم باید در برابر ش��رایط موجود احساس
مس��ئولیت کنند ».وی اظهار داش��ت« :م��ن فکر می کنم
خاتمی چندان تمایلی برای کاندیداتوری در انتخابات پیش
رو ندارد ،اما با این وجود ایشان فرد عافیت طلبی نیست که
بخواهد نسبت به مسائل و مشکالت کشور بی توجه باشد .از
سوی دیگر باید شرایط برای حضور خاتمی فراهم و از ایشان
دعوت ش��ود تا در انتخابات حضور داش��ته باشد و در رقابت
شرکت کندg ».
جامعه روحانیت مبارز شنیده می شود ،اما اعضای این تشکل
چنین مس��اله ای را رد می کنند .س��ید رضا اکرمی در این
خصوص چنین گفته است« :ورود اعضای جدید به جامعه
روحانیت مبارز به دلیل عدم تصویب موضوع ،فعال مسکوت
مانده و به جلسات اینده این تش��کل موکول شد ».او که
عضو هیات اجرایی جامعه روحانیت مبارز اس��ت ،هنگامی
که با س��والی درباره ج��ذب اعضای جدید در این تش��کل
مواجه ش��ده گفت که هنوز چنین موضوعی تصویب نشده
است .حسین ابراهیمی ،عضو دیگر هیات اجرایی روحانیت
مبارز نیز دلیل این امر را «رای نیاوردن» اش��خاص مطرح
شده عنوان کرد و گفت که این موضوع مسکوت مانده و به
جلسات اتی موکول شده است .بحث عضویت چهره های
جدید در جامعه روحانیت مبارز ب��ا هدف جوانگرایی در این
تش��کل باس��ابقه روحانی -سیاس��ی از تیر ماه امسال در
رسانه ها مطرح شد .بر اساس انچه اعالم شد ،قرار بود 10
نفر به عضویت روحانیت مبارز دراین��د .حتی در این میان
نام افرادی همچون یوسف صدیقی ،محمدحسن اختری،
علیرضا پناهیان ،محمدجواد حاج علی اکبری و ناصر نقویان
نیز مطرح ش��د ،اما اکنون اعضای جامع��ه روحانیت چنین
موضوعی را رد می کنندg .
23
یک بارگفتم
مهدی هاشمی نیاید
روایت محسنی اژه ای از
توصیه هایشبههاشمی رفسنجانی
سی وششمین نشست خبری سخنگوی قوه قضاییه
باتوجه به اتفاقات اخیر و بازداشت های و صدور احکام مهم
هفته پیش برگزار شد .محسنی اژه ای در این نشست خبری
در ارتباط با پرونده های اختالس بیمه ایران ،حکم مهدی
هاشمی ،روزنامه شرق و ...پرداخت.
محکومیت متهمان پرونده بیمه ایران به حبس ابد
خبرنامه
مثلث شماره145
ورود وزیرکار هاشمی
چرا حسین کمالی نامزد شد؟
نزدیک به ٩ماه تا انتخابات ریاست جمهوری سال اینده باقی مانده و تاکنون دو نامزد ابتدا اعالم حضور و سپس برخی از عدم
قطعی بودن حضورشان سخن گفته اند .ابتدا این محس��ن رضایی بود که با اعالم قطعی حضورش در انتخابات سال ٩٢و سپس
تکذیب ان به عنوان اولین کاندیدا خود را معرفی کرد .دومین نفر اما حسین کمالی ،دبیرکل حزب اسالمی کار بود .اوایل خردادماه
امسال بود که شایعه کاندیداتوری حسین کمالی ،وزیرکار دولت هاشمی و دبیرکل حزب اسالمی کار بزرگترین تشکل کارگری
ایران بر سر زبان ها افتاد .علیرضا محجوب ،نماینده مجلس و دبیرکل خانه کارگر هم با اعالم اینکه «همیشه مرسوم است که از یک
سال قبل از انتخابات ریاست جمهوری کاندیداها مطرح می شوند و در همین رابطه خانه کارگر نیز تحرکاتی را در انتخابات خواهد
داشت» ،کاندیداتوری حسین کمالی را اعالم کرد .او در گفت وگو با رسانه ها کاندیداتوری کمالی را به طور قطعی اعالم کرد .گویا
این تصمیم در یک جلسه حزبی اتخاذ شده و خود اقای کمالی هم در این خصوص تردیدها را کنار گذاشته و رسما در جمع اعضای
شورای مرکزی حزب اسالمی کار تصریح کرده که به عنوان نامزد ریاست جمهوری وارد کارزار خواهد شد.
حسین کمالی دبیرکل حزب اسالمی کار ،سابقه س��ه دوره نمایندگی مجلس شورای اس�لامی در ادوار اول ،دوم و سوم و
همچنین سمت وزیر کار در دولت های س��ازندگی و اصالحات را در کارنامه خود دارد و هم اکنون نیز در کنار فعالیت حزبی خود
به عنوان دبیرکل حزب اسالمی کار و مشاور رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام مش��غول فعالیت است .از سوی دیگر هفته
گذشته سخنگوی حزب اسالمی کار با بیان اینکه «این حزب هیچ تصمیمی در مورد کاندیداتوری حسین کمالی ،دبیر کل این حزب
نگرفته و دبیرکل خانه کارگر تنها تمایل ش��خصی خود را در مورد کمالی بیان داشته است» ،حضور قطعی کمالی در رقابت های
انتخاباتی سال اینده را تکذیب کرد .به اعتقاد سخنگوی حزب اسالمی کار این حزب از اعضای جبهه اصالحات است و انتخاب
و معرفی نامزد ها باید از سوی شورای هماهنگی این جبهه معرفی شود .علی حسینی تاکید کرد« :اعالم یکجانبه کاندیداتوری
کمالی از خانه کارگر تشکیالتی نیست و اقای محجوب تنها نظر شخصی اش را درباره کمالی بیان داشته و هیچ گونه تصمیم گیری
در این مورد در حزب اسالمی کار و شورای هماهنگی جبهه اصالحات نشده است ».حسینی افزود« :حزب اسالمی کار به عنوان
جزئی از ش��ورای هماهنگی جبهه اصالحات از تکروی در فضای انتخاباتی پرهیز می کند و در صورت شکل گیری اجماع میان
اصالح طلبان ،در این فرایند شرکت می کند ».علیرضا محجوب ،دبیرکل خانه کارگر ،اخیرا در گفت وگو با رسانه ها ،حسین کمالی
دبیرکل حزب اسالمی کار را گزینه موردنظر این تشکل برای کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری اینده عنوان کرد .گفتنی
است ،طی هفته گذشته برخی رس��انه ها به نقل از برخی اعضای حزب اس�لامی کار خبری درباره قطعی شدن حضور کمالی در
انتخابات اتی منتشرکرده بودند .برخی معتقدند حزب اس�لامی کار باتوجه به عدم فعالیت سایر احزاب اصالح طلب فضا را برای
حضور فعال تر در تصمیمات جبهه اصالحات اماده دیده و با اعالم این خبرها مش��غول بررس��ی بازخورده��ای این خبر از جانب
اصالح طلبان و جامعه استg .
24
سخنگوی قوه قضاییه در ارتباط با پرونده اختالس
بیمه ایران گفت« :مته��م اول پرونده اختالس از بیمه
ایران به حبس ابد ،انفصال از خدم��ت دولتی و رد مال
چند میلیارد تومانی محکوم شد .بخشی از دادگاه بدوی
پرونده اختالس از پرونده ایران به اتمام رسید و احکام
متهمان ان صادر شد ».محس��نی اژه ای درباره احکام
صادر ش��ده درباره متهمان این بخش از پرونده گفت:
«متهم ردیف اول پرونده برای س��ه ج��رم مختلف به
ترتیب به حبس ابد 5 ،و 2س��ال حبس ،جریمه نقدی
به میزان 101میلی��ارد و 592میلیون ریال و رد مال به
مبلغ 28میلیارد و 500میلیون ریال محکوم شده است.
متهم ردیف دوم نیز به حبس ابد ،انفصال دائم از خدمات
دولتی ،جریمه نقدی 64میلیارد و 592میلیون ریال و
رد مال 33میلیارد و 296میلیون ریالی محکوم ش��ده
است .متهم ردیف سوم نیز به حبس ابد ،انفصال دائم از
خدمات دولتی ،جریمه نقدی 66میلیارد و 592میلیون
ریالی و همچنین رد م��ال به مبلغ 35میلی��ارد و 796
میلیون ریالی محکوم شده است».
پایداری با
ترکیب جدید
شورای مرکزی جبهه پایداری
رونمایی شد
چهارشنبه گذشته اسامی 17عضو جبهه پایداری در
حالی اعالم ش��د که عدم حضور غالمحسین الهام ،مهدی
کوچک زاده و حمید رسایی در شورای مرکزی این تشکل
از نکات مه��م ان بود .جبه��ه پایداری ک��ه در هفته های
گذش��ته ش��ایعات و اخبار ضد و نقیض فراوانی پیرامونش
مطرح بود حاال با اعالم اس��امی اعضای ش��ورای مرکزی
خود گویا ورود به انتخابات ریاست جمهوری و نیز فاز جدید
سیاست ورزی اش را کلید زده است.
انگونه که اعالم ش��ده ،این اف��راد به عنوان اعضای
ش��ورای مرکزی جبهه پایداری معرفی ش��ده اند :مرتضی
اقاتهران��ی ،روح اهلل حس��ینیان ،ص��ادق محصولی ،اصغر
زارع��ی ،کام��ران باقری لنکرانی ،مجید متقی فر ،س��قای
بی ریا ،س��یدمحمود نبویان ،محمد سلیمانی ،غالمحسین
ارسال پرونده فساد مالی به دیوان تا پایان هفته
وی درب��اره اخرین وضعیت پرونده فس��اد ب��زرگ مالی
اظها رداشت« :براس��اس اخرین ابالغ صورت گرفته به متهمان
انهافقطزمانومهلتبرایاعتراضبهحکمدارند.بعدازاندادگاه
شروع به انجام اقدامات اجرایی برای ارسال پرونده به دیوان عالی
کشور می کند و به احتمال فراوان پرونده به زودی هفته جاری به
دیوان عالی کشور ارسال می ش��ود ».دادستان کل کشور با اشاره
بهبازداشت هاودستگیری هایچندروزاخیربابیاناینکهاینامر
شدنینیستکهکسیملتزمبهقانوننباشدوبخواهدقانونرااجرا
کند،گفت«:درراستایتحققعدالتبایدقانوندرموردهمهاجرا
شوداگرروزیدربارهافرادضعیفوبی قدرتجامعهقانوناجراشود
اماصاحبانقدرتوثروتازاعمالقانونفرارکنندوحاکمیتاعمال
قانوننکند،منجربهبی عدالتیمی شود».ویبابیاناینکههمهروزه
احکامبسیاریاجرامی شودکههمهانهاموردحساسیتنیستو
کسیاصالتعقیبنمی کند،گفت«:برخی هاایندرخواست هارااز
قوه قضاییهدارندکهزماناجرایحکممناسبنیستوبه عنوانمثال
می گویندچرانزدیکعیدیازمانانتخاباتحکمرااجراکردیدیااینکه
می گویندفالنیدرسفراستیامی خواهدازسفربیایدبه همیندلیل
حکمرااجرانکنیمکهبایددرجواببهاینافرادبگوییمممکناست
اینانتقادهامطرحشودامابایددیداگرنهفقطدربارهاغنیا،بلکهدرباره
همه افراد بخواهیم این مالحظات را رعایت کنیم و به فکر عید و
انتخاباتوسایرمناسبت هاباشیمدیگرهیچحکمی نبایداجراشود».
یک بار به هاشمی رفسنجانی گفتم مهدی نیاید بهتر
است
دادستان کل کشور با تاکید بر اینکه قدرت خرید مردم
پایین امده اس��ت ،گفت« :هنوز پرونده ای برای مشکالت
اقتصادی پیش امده نداریم اما اگر فرد یا گروهی را به عنوان
اخاللگر شناسایی کنیم ،حتما با انها برخورد می کنیم ».وی در
پاسخ به سوالی که از وی درباره شیب تند تغییرات قیمت سکه
رضوانی ،زه��ره طبیب زاده ،فاطمه الیا ،قاس��م روانبخش،
سیدمحمدرضا حسینی ،علی خطیبی ش��ریفیه ،میثم نیلی
و هاشم موسوی.
کامران باقری لنکرانی ،س��خنگوی جبه��ه پایداری
چهارشنبه گذشته در نشستی خبری این اسامی و مانیفست
جدید این جبهه در سیاست داخلی را اعالم کرد.
لنکرانی همچنین اس��امی اعض��ای علی البدل این
تش��کل را نیز به این ش��رح اعالم کرد؛ حس��ن حمیدزاده،
س��تار هدایت خواه ،حس��ین جاللی ،علیرضا عسگریان و
سیدامیرحسین قاضی زاده.
وی گف��ت« :تصمیم بر این گرفته ش��ده که اعضای
علی البدل نیز در جلس��ات ش��ورای مرکزی حضور داشته
باشند تا در جریان تصمیمات قرار بگیرند».
وزی��ر بهداش��ت دولت نه��م هنگامی که با س��والی
درخصوص عدم حض��ور غالمحس��ین الهام در ش��ورای
مرکزی این جبهه مواجه شد ،چنین گفت« :یکی از شروط
جبهه پایداری این است که افرادی که دارای منصب اداری
و اجرایی رسمی هستند و باید به این منصب متعهد باشند،
در ارکان تصمیم گیری جبهه حضور نداش��ته باشند .دکتر
الهام نی��ز که از برادران متعهد و ارزش��مند ماس��ت ،با نظر
خودشان و همچنین جمع با شورای مرکزی باتوجه به دلیل
ذکر شده حضور پیدا نکردند».
لنکرانی در بخشی دیگر از این کنفرانس مطبوعاتی
به ارکان این تشکل اشاره کرد و گفت« :ما شورای فقاهتی
را تشکیل دادیم که در ان ایت اهلل مصباح یزدی و ایت اهلل
خوش��وقت حضور دارند و در واقع این ش��ورا یکی از ارکان
اصلی جبهه پایداری است».
وی افزود« :برخی از تصمیمات جبهه پایداری از جمله
تصمیمات کالن ان الزاما باید به تایید شورای فقاهتی برسد
و به طور معمول نیز تمامی مصوبات شورای مرکزی جبهه
پایداری به استحضار این شورا خواهد رسید که اگر اعضای
شورا نظری در مورد ان دارند ،بیان کنند».
سخنگوی جبهه پایداری همچنین با
بیان اینکه هیات موس��س این جبهه با
تشکیل ش��ورای مرکزی که یکی از
وظایف ان بود به کار خود پایان داده
اس��ت ،گفت« :از وظایف ش��ورای
مرکزی تش��کیل س��تاد برای امور
اجرای��ی جبه��ه اس��ت و از طرف
دیگر در اس��تان ها نیز ش��وراهای
اس��تانی جبهه پای��داری راه اندازی
ش��ود که البته در برخی از استان ها
راه اندازی شده و ساختار انها باید مورد
تجدیدنظر قرار بگیرد».
لنکرانی همچنین به یکی دیگر از
ارکان اصلی این جبهه یعنی مجمع عمومی
برخورد جدی با اخاللگران در بازار ارز و سکه
اقای هاشمی رفسنجانی سه نوبت از من
درباره بازگشت مهدی هاشمی و رسیدگی
سو جو کرد که من در هر
به اتهامات وی پر
نوبت مطلبی متفاوت گفتم
و ارز پرسید و این تغییرات را باعث بروز مشکالتی
در خرید و فروش مردم دانست و عنوان کرد که در
جلسه اخر سران قوا به میزبانی رئیس قوه قضاییه نیز
درباره موضوعات مربوط به بازار سکه و ارز مطالبی
مطرح ش��ده ،گفت« :ما هم می دانیم که متاسفانه
قدرت خرید مردم پایین امده و امیدواریم برای این
مطلب چاره ای اندیشیده شود».
محس��نی اژه ای خاطرنش��ان کرد« :سیستم
اطالعاتی و امنیتی کشور چندین بار در این زمینه
مورد خطاب قرار گرفته و از انها خواسته شده است
که به طور جدی پیگیر این تغییرات در بازار باش��ند
تا اگر عده ای اخالل می کنند انها شناسایی شوند.
به طور قط��ع اگر به این نتیجه برس��یم ک��ه فرد یا
گروهی در زمینه بازار سکه و ارز اخالل وارد می کند
قطعا با وی برخورد خواهیم کرد و اجازه نمی دهیم
که به کارش ادامه دهد ».وی در پاس��خ به سوال
دیگر درباره اینکه ایا تاکنون پرونده ای از اخالل و
دست داشتن گروه و افراد در این مقوله به دستگاه
قضایی ارجاع شده یا خیر گفت« :بله پرونده هایی
بوده و به ما ارجاع شده اما هیچ کدام از این پرونده ها
اهمیتش به اندازه تغییرات ایجاد شده در بازار نبوده،
بلکه عموما پرونده هایی بوده که دارای ابعاد کمتری
بوده استg ».
مثلث شماره145
وی در پاس��خ به س��وال یک��ی از خبرن��گاران مبنی بر
اینکه وکی��ل خانواده هاش��می مدعی ش��ده ک��ه علی اکبر
هاشمی رفسنجانی گفته است بارها مهدی هاشمی قصد ورود
به کشور را داشته اما دادستان کل کشور و رئیس دستگاه قضا
مانع از حضور وی شده است در این باره توضیحی ارائه فرمایید
که محسنی اژه ای گفت« :اقای هاشمی رفسنجانی سه نوبت
از من درباره بازگش��ت مهدی هاشمی و رسیدگی به اتهامات
سو جو کرد که من در هر نوبت مطلبی متفاوت گفتم».
وی پر
وی افزود« :بار اول ایشان درباره بازگشت مهدی پرسید
پاسخ دادستان به ایت اهلل
خبرنامه
که من ب��ه وی گفتم از نظر حقوقی مهدی بای��د برگردد تا به
اتهاماتش رسیدگی شود و تکلیف پرونده اش مشخص شود ،در
همان دفعه به ایشان گفتم که اگر نظر شخصی مان را بخواهید
به شما می گویم که بهتر است مهدی به کشور برگردد .مرتبه
دوم اکبر هاشمی رفسنجانی از من باز هم درباره بازگشت مهدی
پرسید که این بار نیز به وی گفتم از نظر حقوقی مهدی خوب
است به کش��ور بیاید تا به اتهاماتش رسیدگی شود ،اما این بار
بر خالف دفعه قبل به وی گفتم اگر مش��ورت شخصی من را
می خواهید صالح نیست که مهدی به کشور برگردد».
دادستان کل کش��ور گفت« :البته دفعه سوم زمانی که
درباره بازگشت مهدی هاشمی از من سوال پرسیده شد به پدر
ایش��ان گفتم از نظر حقوقی همچنان معتقدم که مهدی باید
برگردد ،اما اگر شما از من مشورت می گیرید این بار نمی دانم
بهتر است که مهدی بیاید یا در خارج از کشور بماند».
سخنگوی دستگاه قضا گفت« :البته به شما این نکته را
عرض کنم که ما می توانیم در دستگاه قضایی مانع از خروج
افراد داخل کشور به خارج ش��ویم اما در دستگاه قضایی این
قدرت وجود ندارد که بخواهد مانع از ورود افراد به داخل کشور
ان هم ایرانی ها بشود .بر اساس این مطلب مهدی هر زمان که
می خواسته ،می توانسته به کشور بازگردد و من هم جلوی او را
نگرفتم ،بلکه فقط یک بار ان هم فقط با ان کیفیتی که گفتم به
پدرشان عنوان کردم که به صالح نیست در این برهه به داخل
کشور بازگردد».محسنی اژه ای خاطرنشان کرد« :یک بار هم
دو نفر از فرزندان هاشمی رفسنجانی زمانی که من در دولت
هنوز حضور داش��تم به دفتر من مراجعه کردند و من انجا به
ایشان گفتم بهتر است یک بار برای همیشه به تمام اتهاماتی
که در سطح کشور درباره شما مطرح می شود رسیدگی شود».
اشاره کرد و گفت« :یکی از وظایف این مجمع ،انتخاب
اعضای شورای مرکزی جبهه پایداری است».
وی با بیان اینکه ش��ورای مرکزی جبهه پایداری
فعالیت خود را اغاز کرده و ما تالش داریم که همواره به
وظیفه دینی خود در عرصه اجتماعی عمل کنیم ،تصریح
کرد« :ترکیب شورای مرکزی جبهه پایداری متشکل از
جوانان و همچنین افراد مجرب است ،کسانی که دارای
تجربه هستند و فکر می کنیم حضور جوانان و همچنین
افراد مجرب که دارای تجربه هستند کمک می کند که
ما گفتمان جبهه پایداری را در سطح جامعه بیشتر
بتوانیم دنبال کنیمg ».
25
مرور رسانه ها
عکس های خبری
عیادت رهبر معظم انقالب از
ایت اهلل حسن زاده املی
رسانه ها در هفته ای که گذشت
انتخاباتگفتمانی
یاسین سیف االسالم
ایت اهلل مهدوی کنی و
محمدرضا رحیمیدراختتامیه
جشنواره امام رضا (ع)
خبرنامه
مثلث شماره145
26
در این ی��ک هفته گذش��ته هرچه ه��م موضوعات
سیاسی زیادی مطرح شده باش��د و پس لرزه های اتفاقات
هفته قبل به خبرسازی پرداخته باشد ،اما تحوالت بازار ارز
و طال انقدر بوده که ناظ��ران را ناگزیر کند بیش از انکه به
هر جای دیگری دقت کنند ،با همه حواسش��ان بر این دو
بازار مهم و تاثیرگذار متمرکز ش��وند .دالر و طال صعودی
غیر طبیعی و غافلگیر کننده داش��تند و تا این لحظه که این
گزارش در حال نگارش اس��ت این وضعیت در بازار ادامه
دارد .راهکار های دولت هم نتوانسته نقش موثری در کنترل
قیمت داش��ته باشد .در حاش��یه این ناکارامدی اقتصادی،
موضوع مذاکره مس��تقیم با امریکا نکته دیگری است که
توجه رسانه ها را به خود جلب کرده است .رئیس جمهور در
سفر به نیویورک به روایتی پنج بار از تمایل برای مذاکره با
امریکا سخن گفته است .رخدادی که واکنش های زیادی
در میان سیاستمداران بر انگیخته است .اصولگرایان به ویژه
ان دسته که در بهارستان حضور دارند به شدت احمدی نژاد
را مورد انتقاد قرار داده اند .بنابر این در هفته گذشته غیر از
طال و ارز یک موضوع دیگر هم ب��رای انتقاد دولت وجود
داشت که بیشتر سیاسی است.
دکتر والیتی در مراسم اغاز سال
تحصیلیدانشگاهدفاعملی
تفاوت نگاه
سیدمحمدحسینیومرتضی
اقا تهرانی در میدان سرخ مسکو
پیشنهاد ناطق نوری
روزنام��ه کیه��ان در س��رمقاله ای به تف��اوت نگاه
میان اس��رائیل و امریکا به افزایش ق��درت ایران پرداخته
اس��ت .س��عد اهلل زارعی در این یادداش��ت نوش��ته است:
«رژیم صهیونیستی «اقتدار ایران» را با موجودیت فیزیکی
خود مغایر می بیند و سران این رژیم ،توانایی امنیتی باالی
جمهوری اس�لامی را مختل کننده حوزه امنیتی اسرائیل
ارزیابی می کنند .ام��ا جمع بندی امریکایی ها این اس��ت
که جمهوری اس�لامی عامل مختل کننده بق��ای امریکا
نیس��ت ،بلکه عامل مختل کننده «نف��وذ» و «هژمونی»
امریکاست ».تحلیلگر کیهان با نگاهی به بازار داخلی ادامه
داده« :اوباما و سایر دولتمردان امریکایی معتقدند نیاز جدی
به زمان دارند و باید این زمان را به دس��ت اورد».
روزنام��ه ارمان مل��ی از پیش��نهاد ناطق ن��وری به
هاشمی رفس��نجانی در خصوص انتخاب��ات اتی خبر داده
اس��ت .این روزنامه نوشته اس��ت« :قرار گرفتن علی اکبر
ناطق نوری و س��ید محمد خاتمی اکنون ائتالف سیاس��ی
سنگین وزنی را به وجود اورده که به نظر میرسد انتخابات
سال 92را نشانه رفته است؛ چه انکه همین چند روز پیش،
ای��ت اهلل هاشمی رفس��نجانی ب��ه صراحت تمای��ل خود
ب��رای ایجاد دول��ت وحدت مل��ی را در اس��تانه انتخابات
ریاس��ت جمهوری یازدهم ابراز کرد ».بن��ا به این گزارش
ناطق ن��وری به هاش��می گفته اس��ت« :من ب��ا نیروهای
انق�لاب ،بازاری ه��ا و روحانی��ت در تماس هس��تم .این
نیروها از برخوردهایی که با ش��ما ص��ورت می گیرد ابراز
نگرانی می کنند .ش��ما ش��فاف بیایید در صحن��ه و ما هم
پشت شما هس��تیم ».همچنین گفته شده است که رئیس
مجمع تش��خیص مصلح��ت نظام نی��ز تاکید ک��رده که
وی ب��دون واهمه در صحن��ه یازدهمی��ن دوره انتخابات
ریاس��ت جمهوری حضور خواهد یافت و ب��ر این انتخابات
تاثیر خواهد داش��ت.
امدن خاتمی
روزنامه وطن امروز یادداش��تی را با عن��وان الزایمر
سیاس��ی منتش��ر کرده که در ان به مواضع اصالح طلبان
در قبال انتخابات پرداخته ش��ده اس��ت .یادداش��ت نویس
وطن امروز نوشته است« :در فاصله هشت ماه تا برگزاری
انتخاب��ات یازدهمی��ن دوره ریاس��ت جمهوری ،برخ��ی
تجدیدنظرطلبان همچن��ان با امیدواری بیه��وده ،وانمود
می کنند که محمد خاتمی جزو فتنه گران نبوده و به قدری
خود را به فراموش��ی زده اند که حتی تظاهر می کنند خود
این فرد را باید برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری
راضی کرد و نظام مخالفتی با امدن وی به انتخابات ندارد.
در استانه انتخابات 92فتنه گران س��عی دارند با استمزاج
شرایط ،هر طور ش��ده خود را جزو نظام جا بزنند و باز هم
وارد عرصه قدرت ش��وند؛ ان هم بدون توبه و طلب عفو و
بدون پرداخت کوچک ترین هزینه ای!
المرس�ی در ترکیه
سرگرمی های
مردم موضوع
جلد اشپیگل
است
خبرنامه
رقابت ایده ها
روزنامه رسالت در سرمقاله ای در خصوص انتخابات
ریاس��ت جمهوری اتی نوش��ته اس��ت« :با وجود برگزاری
10دوره انتخابات ریاس��ت جمهوری در کش��ور و مجرب
ش��دن مردم و نظام سیاس��ی از باب اینکه ذهنیت روشنی
در قبال گذش��ته و حال انقالب دارند ،شایسته است همه
دس��ت اندرکاران امر انتخابات نس��بت به ارتق��ای اثار و
دستاوردهای مثبت و ماندگار ان در اینده کشور به نحوی
جدی سهیم باش��ند .یک اقدام بس��یار تعیین کننده در این
راستا این اس��ت که از هم اینک «رقابت ایده ها و فکرها»
ش��کل بگیرد ».در این یادداش��ت همچنین امده اس��ت:
«ت��ورم ،بیکاری ،وضعیت معیش��ت طبقات اس��یب پذیر،
کاهش صادرات ،برخی مش��کالت در مس��یر تولید ملی و
گفتمان
دبیر کل جمعیت رهپویان انقالب اسالمی گفته است:
«به طور حتم کس��انی که قصد ورود به عرص��ه انتخابات
ریاست جمهوری را دارند باید به گفتمان ،برنامه و همکاران
خود توجه داش��ته باش��ند ».به گزارش خبرگزاری فارس،
علیرض��ا زاکانی گفته اس��ت« :معتقدم اف��رادی که قصد
دارند در انتخابات س��ال اینده نامزد ش��وند ،باید بر اساس
گفتمان ش��فاف و ادبیات مش��خصی که پیام روشنی را در
حوزه داخلی و خارجی دارد به عرص��ه رقابت پا بگذارند».
وی ادامه داده« :نامزده��ای انتخاباتی باید با یک گفتمان
مشخص ،برنامه ای منسجم را تدوین کنند که ماحصل ان
بصورت مشخص پاسخگوی ابعاد جدید موجود در جامعه
و پیچیدگی هایی که جمهوری اسالمی ایران با ان رو به رو
است ،باشد تا در قالب ان پیشرفتی همه جانبه جهت تحقق
ارمان هاب انقالب اسالمی و شکل گیری جامعه اسالمی
که در ان رف��اه کافی در کنار عدال��ت و معنویت رخ نمایی
کند ،صورت گیرد».
مثلث شماره145
حضور محمد المرس��ی در مراس��م ح��زب عدالت و
توسعه ترکیه با سخنرانی جنجال بر انگیز اردوغان از جمله
اخباری بود که رسانه های هفته گذش��ته به ان پرداختند.
روزنامه ته��ران امروز در یادداش��تی در این باره نوش��ت:
«حضور المرسی در ترکیه و س��خنرانی وی در چهارمین
کنفران��س ح��زب ازادی و عدال��ت در انکارا ت��ا حدودی
ترسیم کننده مسیر اینده سیاسی و اقتصادی مصر خواهد
بود .المرسی در س��خنرانی خود با قدردانی از دولت و ملت
ترکیه و همراهی انها در خالل انقالب این کش��ور ،تاکید
کرد ملت مصر و ترکیه اهداف و ارزوهای مشترک زیادی
دارند ».یادداش��ت نویس تهران امروز ادامه داد« :نزدیکی
ترکی��ه و مصر را ب��ه نظر نمی رس��د بتوان در ق��اب اتحاد
اس��تراتژیک تعبیر کرد ،چراکه هر دو کشور داعیه رهبری
فکری و الهام بخش��ی در منطقه و جهان اسالم دارند و به
نظر می س��د پس از حل و فصل ماجرای سوریه دو کشور
در ادامه مسیر ،دچار اختالف شوند .البته در فضای موجود
بین المللی ،ترکیه تا ح��دودی از جای��گاه طالیی خود در
منطقه افول ک��رده و موضعگیری های متف��اوت در موارد
مش��ابه حاکی از صادق نبودن دولت ان��کارا در ادعاهای
خود است».
شاخص های توسعه اقتصادی ،سرنوشت خصوصی سازی
و اصل 44قانون اساس��ی و ...هرک��دام معضالت و نقاط
چالش برانگیزی هستند که تنها با همفکری دانشگاهیان،
نخبگان و سیاس��یون قابل حل و فصل هس��تند .موس��م
انتخابات ،بهترین فرصت برای ایده پ��ردازی و تولید فکر
و اندیشه پویای تمام کسانی اس��ت که سربلندی ،عزت و
پیشرفت ایران اسالمی را می طلبند».
مورمون بودن
رامنی موضوع
مورد بحث
تایم است
نقش باکو در حمله اس�رائیل
س��ایت خبری تابناک تحلیلی را از نقش اذربایجان
در حمله احتمالی اسرائیل به ایران منتشر کرده است .این
سایت خبری به نقل از رویترز نوشته است« :منابع محلی
اگاه از سیاس��ت های نظامی جمه��وری اذربایجان اظهار
داشته اند که این کشور راه های کمک به رژیم صهیونیستی
را با در اختیار گذاش��تن پایگاه ها و همچنین هواپیماهای
جاسوسی بررسی کرده اس��ت ».در این گزارش همچنین
امده اس��ت« :با وجود انکار اذربایجان و اس��رائیل ،دو تن
از مقامات س��ابق نظامی اذربایجان ک��ه دارای ارتباطاتی
با پرس��نل نظامی هس��تند و نیز دو منبع اطالعاتی روس
به این خبرگزاری گفته ان��د که اذربایجان و اس��رائیل در
جس��ت و جوی راه هایی برای اس��تفاده از پایگاه ها و منابع
اطالعاتی اذربایجان توسط رژیم اسرائیل بوده اند».
اوباما ،ریگان
دموکرات ها جلد
نیوزویک است
رئیس جمهور همه
در نبود احمدی نژاد در تهران جوانفکر ،مشاور مطبوعاتی
او که قبال حکم زندان دریافت کرده بود ،بازداشت شد .پس
از بازگش��ت رئیس جمهور از نیویورک معاون حقوقی اش به
رس��انه ها گفته که رئیس جمهور بخاطر جوانفکر با رهبری
دیدار می کند .سایت عصر ایران در یادداشتی از احمدی نژاد
خواسته تا برای رفع مشکل همه خبرنگاران تالش کند .در
این یادداشت امده اس��ت« :حال که احمدی نژاد قصد دارد
برای ازادی و گشایش در کار مشاور مطبوعاتی اش که پیش
از هر چیز او هم یک روزنامه نگار است به دیدار رهبری برود
و به مذاکره و رایزنی در این باره بپردازد ،پیش��نهاد می کنیم
برای ازادی و گش��ایش در کار هم��ه روزنامه نگارانی که با
پرونده های قضایی روبه رو هستند یا در زندان به سر می برند
نیز رایزنی کند تا گره از کار این بخش از فعاالن بخش رسانه
باز شودg ».
تو گوی
گف
جنجالی فراستی
با حقیقی در
مجله 24
27
نقد و نظر
جهان امروز به کجا می رود
کدام نظم نوین جهانی؟
دکتر کمال هلباوی /اندیشمند مصری مقیم لندن
نقدونظر
بس��یار جال��ب اس��ت ک��ه رئیس جمه��وری مصر،
دکتر المرسی در سازمان ملل متحد دعوت به بازسازی نظم
نوین جهانیکند که البته در اجالس سران عدم تعهد در تهران
نیز بدین موضوع اشاره کرد ،ولی وسایل ارتباط جمعی در ان
هنگام موارد جدی این پیام را نادیده گرفتند .اما انچه جالب
به نظر نمی رسد اینکه چنین فراخوان هایی را ساده و سطحی
در نظر بگیریم و به چگونگی تحقق ان نپردازیم .نظم نوین
جهانی که هم اکنون برقرار اس��ت یک نظم با یک رهبری
اس��ت که امریکا این رهبری را برعهده دارد و اتاقکی را در
پشت سر دارد که در حقیقت اتاقک غرب است .نظم جهانی
پس از جنگ جهانی اول عنوان شد و پس از جنگ دوم جهانی
دو رهبری پیدا کرد که همان اتحاد جماهیرشوروی و امریکا
بودند و دو نتیجه در پی داش��ت؛ یکی پیمان ورشو و دیگری
ناتو .امروز و با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و پایان پیمان
ورشو و یکه تازی واشنگتن و گسترش ناتو ،نظم نوین جهانی
که به دنبال فروپاشی اتحاد شوروی بر جهان تسلط یافته؛ در
حقیقت بسیار خطرناک تر از تمامی نظم های جهانی است که
در گذشته وجود داشت!
در اینجا باید چندین واقعیت را مطرح کنیم:
نخس��ت جهاد در افغانس��تان با تمامی دشواری هایی
که داش��ت ،زمین��ه پیدایش نظ��ام تک قطبی ب��ه رهبری
ایاالت متحده امری��کا را فراهم کرد؛ البت��ه امریکا برای به
دس��ت اوردن این جایگاه چیزی را از دست نداد و حتی یک
گلوله هم شلیک نکرد و یک س��رباز را هم از دست نداد .در
جنگ هایی ک��ه در خلیج فارس نیز به وقوع پیوس��ت چنین
وضعیت مشابهی را داش��ت که البته در دوران جنگ سرد به
خوبی در این زمینه برنامه ریزی کرده بود و از همه طرف های
موجود به خوبی بهره برداری کرده و تمامی بحران ها را به سود
خود پایان داده بود .واقعیت دوم :در بهره برداری از بحران های
بزرگ ،یک ناتوانی در بهره برداری به چشم می خورد؛ با وجود
انکه بهای س��نگینی برای ان پرداخت شده است .به عنوان
نمونه افغان ها و بعضی از رزمندگان عرب بهای س��نگینی
پرداخت کردند که به دو میلیون کش��ته و اواره کردن بیش
از 10میلیون افغان که به پاکستان و ایران نقل مکان کردند
منجر شد و این جدا از اوارگی میلیونی در داخل افغانستان و
نیم میلیون معلول و نیم میلیون یتیم و نیم میلیون بیوه زن بود...
نتیجه ان یک دموکراسی نیمه جان به ریاست حامد کرزای،
مرد اول امریکاییان در افغانس��تان بود ،در حالی که کرزای
هیچ گونه سابقه جهادی همانند شهید برهان الدین ربانی یا
شهید احمد شاه مسعود یا حکمتیار یا عبد الرسول سیاف و...
ندارد .در سوریه نیز تاریخ گویی در حال تکرار است؛ چه انکه
اوضاع امروز سوریه دس��ت کمی از اوضاع افغانستان ندارد.
سومین واقعیت امریکا با سوءاس��تفاده از پیروزی مجاهدان
افغان و برنامه ریزی بر اس��اس دیگ��ر رویدادهای پس از ان
به خصوص وقایع منطقه عربی در عراق و لبنان بود که کوشش
مثلث شماره 145
28
موضوع تکرار تاریخ
دکتر محمد ماضی /تحلیلگر عرب مقیم واشنگتن
هنگامی که در سال 1979تظاهر کنندگان خشمگین
سفارت امریکا در تهران اش��غال راکردند و ماجرای معروف
به گروگانگیری در ایران اغاز ش��د یک��ی از پیامدهای ان،
ی کارتر برای انتخاب
فرصت های رئیس جمهور امریکا ،جیم
به مقام ریاست جمهوری را از بین برد .مشابه همین وضعیت
هم اکنون در حال شکل گیری اس��ت ،ایا پیامدهای اشغال
کنس��ولگری امریکا در بنغ��ازی لیبی و خش��م بی انتهای
مسلمانان به علت فیلم توهین امیز به اسالم ارزوهای اوباما را
برای رسیدن به دوره دوم ریاست جمهوری را که انتخابات ان
در ماه نوامبر صورت خواهد گرفت برباد خواهد داد؟
دکتر خلیل جهشان ،اس��تاد روابط بین الملل دانشگاه
ببرادین در ایالت کالیفرنیا و رئیس سابق انجمن عرب های
امریکایی عقیده دارد خطر اصلی که اوضاع و تحوالت جهانی
بر اوباما تحمیل کرده این اس��ت ک��ه او قربانی به اصطالح
شکاف فرهنگی ای شده که میان دو جامعه امریکایی و جامعه
عربی -اسالمی وجود دارد.
فیلم توهین امی��زی که خانم هی�لاری کلینتون ان را
مشمئز کننده نامید و اوباما نیر ان را محکوم کرد ،امریکاییان ان
را نشانه ازادی بیان می دانند که قانون اساسی امریکا در سایه
ازادی بیان از ان پشتیبانی می کند؛ درحالی که جهان اسالم
ان را نقض خطوط قرمز به ش��مار م��ی اورد و ان را تا درجه
اهانت ادیان اسمانی و توهین به پیامبر اسالم (ص) می داند ،
بنابراین اوباما با دو خطر بزرگ روبه روست:
نخست -اوباما نمی تواند هیچ گونه موضعگیری جدی
در برابر این فیلم اتخاذ نمای��د تا به عنوان رئیس جمهوری که
ازادی بیان را قلع وقمع کرده شناخته نشود و این در حالی است
که رقیب وی یعنی «میت رامنی» فرصت را مغتنم شمرده و از
اشتباه های اوباما استفاده می نماید؛ اما جهان اسالم هیچ گونه
توجیهی از س��وی اوباما برای ناتوانی در محک��وم کردن یا
مجازات سازندگان فیلم را نمی پذیرد.
دوم -اوباما نمی تواند در برابر به اتش کش��یدن پرچم
امریکا و حمله به س��اختمان های دیپلماتیک دس��ت بسته
بایستد و این البته توهینی اس��ت به ایاالت متحده و چهره و
جایگاه ان در جهان! در نتیجه این اوضاع اوباما را در موقعیت
بسیار دشواری قرار داده است .در این باره دکتر صبحی غندور،
مدیر مرکز گفت وگوهای عربی در واش��نگتن عقیده دارد که
خشم افکار عمومی جهان اسالم به علت این فیلم ،اوباما را در
برابر دو خطر قرار داده است:
خطر اول؛ سیاسی است؛ همانا حمله به ساختمان های
دیپلماتیک امریکا در مصر و لیبی و تونس نوعی از ناهنجاری
در روابط امری��کا با این س��ه کش��ور را به وجود م��ی اورد؛
نقدونظر
اوباما،کارتر می شود؟
مثلث شماره 145
کرد نظم تک قطبی را مدت بیشتری زنده نگه دارد؛ بهترین
دلیل بر این گفته پایگاه های نظامی امریکا در منطقه عربی
و به ویژه خلیج فارس اس��ت .این رخنه امریکا و غرب در این
منطقه دارای پیامدهای فرهنگی ،اجتماعی و فکری بود که
بیشتر به غربزدگی اعراب انجامید ،تا انجا که اتحادیه عرب و
سازمان کنفرانس اسالمی نتوانستند یک بحران کوچک در
لبنان را حل وفصل نمایند.البته در این میان مساله فلسطین
چنان کهنه ش��ده که گویی به فراموشی سپرده شده است و
اعراب در حال حاضر از دشمنان خواس��تار حل این موضوع
شده اند! موضوع فلس��طین روز به روز پیچیده تر می شود و
امروزه بعضی از اس�لامگرایان که در س��تایش از توافقنامه
سایکس پیکو( )1معتقد هستند باید گرفتاری ها و بحران های
میهن خود را نادیده بگیرند و مسائلی همانند برادری و جهاد
ی فقط باید در چارچوب مساجد و کنفرانس ها
و امت س�لام
عنوان شود تا مبادا امریکا و اسرائیل از ما خشمگین شوند!
چهارمین واقعیت ان است که امریکا که در راس نظم
نوین جهانی قرار گرفته ،چنان منافع استراتژیکی در دو جهان
عرب و اسالم دارد که نمی تواند بدون تکیه بر انها به تسلط
خود بر جهان ادامه دهد و از جمله این منافع ،نفت و مواد اولیه
است که هر کجا که هست ،اهمیت فوق العاده ای برای امنیت
ملی امریکا به دنبال دارد .همچنین هستند مواضع و مناطق
اس��تراتژیکی که باید پایگاه های نظام��ی در ان قرار گیرند.
همچنین محافظت از امنیت اس��رائیل و دفاع از ان در برابر
همسایگان با نام مبارزه با تروریسم که همه جهانیان در برابر
این موضوع گردن نهاده اند جز جمهوری اسالمی ایران که
همواره خواستار نابودی اسرائیل است .این همان ایرانی است
که با وجود محاصره ظالمانه ،در زمینه هسته ای پیشتاز شده،
اما جهان عرب به عکس ان عمل می کند و تمامی امکانات
انسانی و مادی خود را به طور مستقیم و غیر مستقیم در خدمت
نظم نوین جهانی به رهبری امریکاس��ت .پنجمین واقعیت؛
نتیجه تحول نوین در کشورهای عربی و ورود اسالمگرایان
به صحنه سیاست داخلی ،حکومت و نهادهای حزبی بدون
انکه کوشش ش��ود تمامی افراد زیر یک پرچم جمع گردند
ی کوشش ها برای این است که همه
به سمتی رفت که تمام
در اختیار نظم جهانی امریکا قرار گیرند .متاسفانه اطالع یافتم
که در سمینار جهانی کلینتون که با شرکت رئیس جمهور مصر
محمد المرسی برگزار ش��د ،وزارت خارجه امریکا اعالم کرد
که مصر همچنان هم پیمان قدرتمند امریکاست و بنابر این،
کمک های اقتصادی واش��نگتن به مصر ادامه خواهد یافت.
البته بر کسی پوشیده نیست که چنین اقدامی چه شرارت ها و
مفسده هایی را برای مصر در بر دارد .مصر و هر دو جهان عرب
و اسالم می توانند جایگاه برجسته ای در نظم جهانی کنونی
و اینده داشته باش��ند ،البته چنین وضعیتی نیازمند شرایطی
است که چنان دشوار نخواهد بود اگر نیت و همت و استقالل
عمل نزد مسئوالن مصری وجود داشته باشد .واقعیت ششم
اینکه احمدی نژاد رئیس جمهوری ایران در گفت وگوی خود
با خبرگزاری اسوشیتدپرس اظهار داشت که ضرورت دارد یک
نظم نوین برای جهان برقرار شود .البته این همان حرفی است
که محمد المرسی هم گفته ،اما با این تفاوت ها که احمدی نژاد
ان نظم نوین جهانی را عنوانک��رد که به دور از دخالت های
امریکا و تسلط ان باشد .چون دوران تسلط امپراطوری ها به
پایان رسیده و جهان دوست ندارد یک امپراطوری ،باز هم به
تنهایی سرنوشت همگان را تعیین نماید .شاید پاسخ امریکا
در سخنان اوباما قرار گرفته باش��د که گفت ایاالت متحده،
ایران دارای سالح هسته ای را دوست ندارد .البته این سخنان
بسیار عجیبی است و ممکن است بعضی از اعراب ان را باور
کنند؛ همان اعرابی که کاخ سفید همواره قبله گاهشان بوده
و هست .اما چگونه امریکا می تواند انگلیس و فرانسه وهند
را که دارای سالح های هسته ای هستند دوست داشته باشد،
ی ویتنام و چین و روسیه هسته ای را قبول
همچنین با تلخکام
دارد اما ایران را خیر؟
واقعیت هفتم که به نظر من روش��ن تر از افتاب است
ان که اوضاع کنونی سوریه و اینده ان در سایه نظم جهانی
کنونی در حال پیچیده تر شدن است و البته عرب های وفادار و
نیکو سرشت ان را نمی پذیرند ،ولی به هر حال اوضاع کنونی
س��وریه نتیجه همین نظم کنونی جهانی اس��ت که رهبری
ان را امریکا در دس��ت دارد و نیازی به مطرح کردن اقدامات
توطئه امیز واشنگتن در این زمینه وجود ندارد و در عین حال
به پیشنهاد احمدی نژاد درباره حل وفصل بحران سوریه نیز
می توان اش��اره کرد .واقعیت هش��تم انکه نظم جهانی در
حقیقت یک توطئه جهانی اس��ت که زورگویان علیه ضعفا،
ثروتمندان علیه تهی دس��تان ،مدعی��ان مدرنیته علیه انچه
عقب مانده ها می نامند به کار می گیرند که البته شاید تمامی
این اقدامات ساخته و پرداخته صهیونیست ها باشد ،همچنان
که پول وول ،سرمایه دار و بانکدار امریکایی در فوریه 1952
در برابر کنگره امریکا در این باره چنین اظهار داشت« :چه ما را
دوست داشته باشید یا نداشته باشید ،حکومت جهانی را برقرار
خواهیم کرد .تنها مشکلی که با ان روبه رو هستیم این است
که حکومت کنونی امریکا این هدف را چگونه محقق خواهد
کرد؟ ایا با اشغالگری یا با توافق».
از س��ویی صهیونیس��ت ها از زمان های دور تصوراتی
عجیب درباره نظم جهانی داشته و مطرح کرده اند از جمله ان
کاهش جمعیت و برانگیختن جنگ ها و گرسنگی ها و حتی
پخش بیماری های فراگیر در کش��ورهای گوناگون است تا
اینکه کسانی روی کره زمین بمانند که همگی هوادار امریکا
و هم پیمانان ان باشند .حتی اگر ضرورت داشته باشد نیمی
از جمعیت جهان قتل عام گردند و تنها حکمرانان و بردگان
انها برجای بمانند و تنها یک حکوم��ت و یک ارتش و یک
نیروی پلیس بماند ،قوانین را همین مس��ئوالن نظم جهانی
وضع خواهند کرد.
پی نوشت:
-1سازش نامه س��ایکس -پیکو بر پایه سازش سری
۱۹۱۶میان دولت های پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند
و فرانسه بود .امپراتوری روسیه نیز با ایشان هم رای بود تا م
نطقه نفوذ و کنترل شایسته ای پس از س��رنگونی احتمالی
امپراطوری عثمانی در جنگ جهانی اول بیابندg .
به خصوص که این سه کشور اخیرا شاهد تحوالتی در سیستم
سیاسی خود شده اند و امریکا تصمیم گرفته بود روابط خوبی
با انها داشته باشد .اما امریکاییان اکنون این پرسش را عنوان
می کنند که پشتیبانی از انقالب های مردمی در این کشورها
چه سودی برای واش��نگتن در پی خواهد داشت چون به نظر
می رسد که پیامدهای معکوس��ی را برای امریکا در برداشته
است .خطر دوم امنیتی اس��ت و اوباما ناچار است نشان دهد
که می تواند امنیت ملی و منافع امریکا در کش��ورهای دیگر
را حفظ نماید و از دیپلمات های امریکایی در خارج حفاظت
کند ،حتی ناوگان امریکا را برای حمایت از منافع واشنگتن به
منطقه اعزام می کند و این موضوع ممکن است تا انجا پیش
برود که هواپیماهای بدون خلبان را برای کشتن قاتالن سفیر
امریکا و همکاران او در بنغازی اعزام نماید .البته وقوع چنین
رویدادی تنها با ش��رکت مقامات اف بی ای در بازپرسی های
مقامات لیبیایی ممکن است روی دهد.
چرا امریکا؟!
از س��ویی دکتر خلیل جهش��ان معتقد اس��ت که موج
خشم اسالمی اگر چه به طور مس��تقیم علیه فیلم امریکایی
اهانت کننده به اسالم صورت گرفته است اما دارای ریشه هایی
عمیق در احساسات ملل اسالمی اس��ت که علت اصلی ان
سیاس��ت های امریکاس��ت؛ مس��لمانان عقیده دارند نوعی
تکامل یافته از س��تیزه جویی با مس��لمانان در جریان است،
به خصوص که اوباما اساس را احترام متقابل و منافع مشترک
قلمداد کرده ،همچنان که در سخنرانی های خود در انکارا و
قاهره عنوان کرد اما تمامی مسلمانان هیچ گونه عملکرد مثبتی
را از سوی وی نمی بینند که موافق با سخنانش باشد .بنابراین
مسلمانان به خودی خود و در اعتراض به این فیلم توهین امیز
29
خشم خود را نشان دادند و این مرحله ای از مراحل رویدادها
و سیاست های امریکایی مخالف مس��لمانان را می شمارند.
در عین ح��ال دکتر صبحی غندور ،مدی��ر مرکز گفت وگوی
عربی در واشنگتن معتقد است موج خشم مسلمانان نمونه ای
از بی اطالع��ی درباره جه��ان غرب اس��ت« :بی اطالعی از
ازادی هایی که در غرب وجود دارد و نمی توان به هیچ وجه به
انها ضربه وارد کرد هرچند که نارسا و مشمئز کننده باشد ،چون
قانون های اساسی مانع از اتخاذ اقداماتی از سوی حکومت ها
علیه این ازادی هاس��ت به خصوص ک��ه گروه های افراطی
راستگرا سعی دارند همواره احساسات مسلمانان را برانگیزند تا
نه تنها این چنین عکس العمل های خشمگینی را نشان دهند،
بلکه انگیزه نبرد بزرگی میان اسالم و غرب به وجود اورند».
او البته معتقد است که اوباما خواستار احترام متقابل نیست،
بلکه مخالف رویارویی نظامی میان تمدن هاس��ت .خش��م
مس��لمانان باعث می گ��ردد گرایش به س��وی بازگش��ت
جمهوریخواهان و محافظه کاران نوین به کاخ سفید افزایش
یابد که نماینده انان هم اکنون رامنی ،نامزد جمهوریخواهان
اس��ت .وی از میان بیس��ت وچهار مش��اور خود هفده تن از
محافظه کاران نوین را برگزیده است و اینان در دوران بوش
همگی دست اندر کار شغل های حکومتی بوده اند.
ایا تاریخ تکرار می گردد؟
نقدونظر
این پرس��ش برای این دوکارشناس عرب مقیم امریکا
مطرح شد که ایا تاریخ تکرار می گردد و خشم مسلمانان علیه
اوباما مانع از انتخاب اوباما برای دور دوم ریاس��ت جمهوری
می ش��ود ،همچنان که ماج��رای گروگان ه��ای امریکایی
در تهران به شکس��ت جیم��ی کارت��ر در دوم دور انتخابات
ریاس��ت جمهوری انجامید .دکتر خلیل جهش��ان در این باره
می گوید« :هم��ه احتمال ها امکان پذیر اس��ت اما من معتقد
نیستم که این موج خشم همچنان که در ماجرای گروگانگیری
ی کارتر تاثیر
امریکاییان در دوران ریاس��ت جمهوری جیم��
گذاشت ،اثر گذار باشد؛ اما اگر روند خشم و خشونت گسترش
جغرافیایی یابد و منافع امریکا در سراس��ر جهان مورد حمله
قرار گیرد ،راستگرایان افراطی در حزب جمهوریخواه خواهند
توانست اوباما را در موقعیت ناگواری قرار دهند و به اصطالح
فرش را از زیر پایش بیرون بکش��ند و او را متهم س��ازند که
رئیس جمهوری ناتوان است و چهره ایاالت متحده در خارج را
از بین برده است .در مقابل اوباما برای خود چهره دموکراتیک
قدرتمندی ساخته ،چون توانست با کشتن بن الدن و افزایش
حمالت علیه طالبان و گسترش امنیت در داخل امریکا خود را
نگهدارنده امنیت ملی امریکا بشناساند».
دکتر خلیل جهشان بعید نمی داند که راستگرایان افراطی
از خال موجود در رهبری حزب جمهوری خواه سوءاس��تفاده
کرده و بر انگیزه های خشم جهان اسالم بیفزایند؛ به خصوص
که این جناح در حزب جمهوریخواه به عدم پایبندی به قوانین
اخالقی و سیاسی انتخاباتی شهرت دارند تا محبوبیت اوباما را
کاهش دهند یا وی را به سوی یک ماجراجویی نظامی ناکام
در منطقه وادار کنند که به سرنوشت کارتر بینجامد .از سوی
دیگر دکتر صبحی غندور معتقد است که باید مالحظاتی را در
نظر گرفت در مورد اینکه افزایش خشونت ،اوباما را به اتخاذ
اقدامات نظامی وادار نکند و در نتیجه او را در دامی بیندازد که
جمهوریخواهان برایش اماده کرده اند .وی می افزاید« :شاید
واکنش های خش��مگین علیه اوباما در جهان اسالم برایش
پیامدهای مثبتی در بر داشته باشد چون این موضعگیری های
وی در برابر جهان اس�لام ،دیدگاه رای دهندگان امریکایی
درب��اره اینکه اوباما در نهان همچنان مس��لمان اس��ت را از
میان بر می دارد و از سوی دیگر تصمیم گیری رای دهندگان
امریکایی بر اساس بهبود بخشیدن اوضاع اقتصادی و حمایت
از امنیت ملی امریکاست و ش��اید بعضی اقدامات اقتصادی
اوباما نشان دهد که اظهارات وی بر رقیب جمهوریخواه خود
برتری داردg ».
مثلث شماره 145
30
دوگانگی در سیاست های امریکا
واقعیت «هواپیماهای بدون خلبان»
دکتر علی الهیل /نویسنده و استاد دانشگاه قطر
در سمیناری که 22س��پتامبر در دبی برگزار شد با
دوستانی از امریکا و روسیه و سوئیس و المان دیدار کردم
که درباره نامشروع بودن به کارگیری هواپیماهای بدون
خلبان امریکایی در یمن و پاکس��تان و افغانستان و چند
کشور دیگر تبادل نظر کردیم .این حمالت پس از رویداد
11سپتامبر شروع شد و تاکنون مخصوصا در پاکستان
حمالت این هواپیماها بیس��ت وچهار س��اعته بر شمال
غرب پاکستان ادامه دارد که در نتیجه ان هزاران تن زن
و مرد و کودک بیگناه به قتل رسیدند و هزاران تن دیگر
چنان دچار معلولیت شده اند که به هیچ وجه قابل درمان
نیستند .این در کنا ر ترس ،بیم و وحشت مردم ساکن این
منطقه از پاکستان است که بعضی ها را ناچار ساخته تا از
رفتن کودکانشان به مدرسه جلوگیری کنند و از شرکت در
جشن های عروسی یا مراسم خاکسپاری فامیل و دوستان
خودداری نمایند .امریکاییان ادعا می کنند این حمالت
برای مبارزه با تروریسم است ،البته مطابق تعبیر و تفسیر
انها از تروریس��م ،همچنان که باراک اوباما گفته بود که
کسانی مورد حمله و هدف قرار می گیرند که تروریست
باشند ،اما وی در عین حال اقدام اسرائیل در به اتش کشیدن
کودکان و زنان فلسطینی در غزه ،قانای اول و قانای دوم را
نادیده می گیرد و ما این پرس��ش را مطرح می کنیم که چرا
تروریست های صهیونیس��ت مورد هدف قرار نمی گیرند؟
اینان نیز قاتل هس��تند و امریکاییان و غربی ها که در میان
انها یهودی��ان مخالف صهیونیس��م نیز وج��ود دارد به این
موضوع اقرار دارند .منطق اوباما چنین می گوید؛ استراتژی
حمالت هواپیماهای بدون خلبان بهترین جانش��ین برای
جنگ ها و درگیری های گسترده و تن به تن است ».این ادعا
نشان دهنده ترس بی اندازه این قدرت بزرگ جهانی است که
قدرت خود را علیه مردم بیگناه و غیر نظامی به کار می گیرد.
خس��ار ت های وارده ب��ه نیروه��ای امریکای��ی و
هم پیمانانش در افغانستان و بی اعتمادی سربازان و افسران
افغان به انها و اقدام به کشتن نظامیان امریکایی و هم پیمانان
ان در افغانستان ،خود دلیل دیگری بر ناتوانی هواپیماهای
بدون خلبان در س��رکوب مخالف��ان اش��غالگری امریکا و
هم پیمانانش است .البته تاکنون صدها تن از اعضای القاعده
وطالبان به قتل رس��یده اند ،اما درکنار انان ه��زاران تن از
غیر نظامیان نیز به خاک وخون افتاده ان��د و باتوجه به اینکه
مقامات پاکس��تانی از ورود خبرنگاران به مناطقی که مورد
حمله هواپیماه��ای بدون خلبان ق��رار می گیرد ،جلوگیری
می کنند ،نمی توان امار دقیقی از این کشته ها و زخمی ها ارائه
کرد .امریکایی ها که خود مدعی ازادی و حقوق بشر هستند
و برای نمونه مجسمه ازادی را در خاک خود برپا کرده اند و
ادعای رهبری جهان ازاد را یدک می کش��ند ،همچنان که
روسیه از سوریه چه می خواهد؟
سیاست های استراتژیک پوتین در عرصه بین المللی
ایرینا زفیاگیلسکایا /پژوهشگر انستیتو شرق شناسی روسیه
هدف سیاست روس��یه در خاورمیانه تحقق هدف هایی
است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم با منافع امنیتی ان در
ارتباط اس��ت .در اینجا می توان این هدف ه��ا را در یک جمله
این چنین معرفی کرد« :جلوگیری از نا ارامی هایی که ممکن
اس��ت به مرزهای روسیه نزدیک ش��ود .به این ترتیب روسیه
موضع گیری هایی را درباره رویدادهای منطقه ای و بین المللی در
پیش می گیرد که به ان کمک می کند تا سیاست های مستقلی
در طرفداری از عملکرد شرکت های روسی فعال در زمینه های
انرژی وهمچنین کارخانجات صنعتی ـ نظامی اتخاذ نماید ،از
جملهکارخانجاتنظامیکهبهکشورهایمنطقهاسلحه رسانی
می کند .منافع روس��یه در خاورمیانه نیازمند برق��راری روابط
منطقه ای و بین المللی جدید پ��س از وقوع انقالب های عربی
است .در س��ال های اخیر روسیه توانست روابط مستحکمی با
بازیگرانصحنهسیاسیدرخاورمیانهازجملهجمهوریاسالمی
ایران ،بعضی کشورهای عربی ،حزب اهلل و حماس برقرار کند که
می توان ان را راهکار مثبتی دانست که دستاوردهای خاصی را
برای روسیه در بر دارد .اما مشکلی که در اینجا وجود دارد همانا
منافعیهستندکهگاهیدربرابرهمقرارمی گیرندیابهاصطالح
به زیان یکدیگر می باشند .گاهی این موضوع با افزایش تنش در
خاورمیانه چنان پیچیده می شود که مشکل افرین نیز می گردد.
روابط روسیه با همس��ایه نزدیکش یعنی ایران که در حقیقت
بازیگر فعال در قفقاز و اس��یای میانه است و نیز موضعگیری
سرنوشت س��از ان درباره دخالت های نظامی بیگانه در سوریه
که هدف ان سرنگونی رژیم کنونی است ،با موضعگیری های
عربستان سعودی و دیگر کش��ورهای عربی ونیز کشورهای
غربی در تناقض اس��ت.اوضاع جهان عرب س��ر اغاز روندی
ش��ده که پیامد ان برای هیچکس مشخص نیست .تحوالت
در هریک از کش��ورهای عربی ممکن است به بروز جنگ ها و
درگیری هاوبحران هایداخلیبینجامدازجملهبحراناجتماعی،
درگیری های فرقه ای ومذهبی و نژادی که می تواند اوضاع این
کشورها را بحرانیو انفجار امیزکند.ازجملهایندرگیری هایدو
دستگی های طایفه ای میان سنی ها وشیعیان و گاهی اعمال
فشار بر مسیحیان و نیز تفاوت میان نسل ها به ویژه که جوانان
زیر 25سال که 50تا 60درصد جمعیت خاورمیانه را تشکیل
می دهند .همچنین اختالف اندیشه های سیاسی موجود میان
نقدونظر
لیبرال ها ومحافظه کاران واسالمگرایان بر تنش در خاورمیانه
می افزاید .از این رو ارزشیابی دقیق اوضاع و رویدادهای کنونی
از دیدگاه روس��یه دش��وار می نماید ،به خصوص که وقوع این
رویدادهاباناهمگونی هایگسترده ایهمراهبودهاست.گسترش
افراط گراییوجنبش هایناسیونالیستیدرجهانعربمی تواند
نالمللیشودوتناقض هایسنتی
منبعخطرهایمنطقه ایوبی
موجود را چندین برابر افزایش دهد .اوضاع سوریه جایگاه خاصی
در روند انقالب های عربی دارد .در کنار علل داخلی که به افزایش
روند نارضایتی انجامیده است عوامل خارجی که در رویداد ها و
بحران های منطقه ای و بین المللی نقش دارند نیز در این مساله
نقش دارند .همه می دانند که اوضاع داخلی سوریه در ماه مارس
2011دچار تنش شد و نارضایتی ها به سرعت باالگرفت و به
درگیری های مسلحانه تبدیل گردید .فشارهایی که در دوران
بحران لیبی علیه نظام س��وریه اعمال شد مشکالت جدیدی
را برای رهبری روس��یه به وج��ود اورد .پیامدهای تجربه لیبی
بسیار منفی بود و روسیه احساس کرد که با تصویب قطعنامه
1973شورای امنیت در لیبی فریب خورده است و این وضعیت
موضعگیری روسیه درباره س��وریه را مشخص کرد .سیاست
روسیه درباره سوریه مانع از فروپاشی رژیم بشار اسد با عملیات
نظامیورویکارامدنمخالفانباپشتیبانیبیگانگانگردید.در
این زمینه مواردذیلقابلتوجهاست:نخست:تکرارسناریولیبی
می تواند دخالت بیگانگان را به صورت روشی فراگیر ومعمول
برای برکناری سردمداران و فروپاشی رژیم ها در اورد.
دوم :روس��یه ب��ا موضعگیری های��ی مش��ابهی درباره
س��ردمداران وحکمرانان مخالفت کرد چ��ون می تواند موازنه
قوای موجود را برهم بزند و برتری نظام��ی را از ان یکی از دو
طرف نمایدو بدینعلتمسکوسعیداردراهحلسیاسیرابرای
بحرانسوریهفراهماورد.ازجملهاینکهروسیههمچنانبادعوت
برای محدود کردن یا قطع کمک های تس��لیحاتی به سوریه
مخالفت می کند .در حالیکه مخالفان همچنان به طور قاچاق
اسلحه دریافت می کنند .سوم :رویدادهای سوریه ممکن است
یداشتهباشد-اگر
پیامدهایمنفیگسترده ایرابرایمنطقهدرپ
مخالفان بتوانند با فشارهای خارجی نظام را سرنگون سازند -و
احتمال دارد این وضعیت بر ادامه اختالف های شیعیان و اهل
تسنن بیفزاید و نیز ستیزه جویی با مسیحیان از سوی سلفی ها
گسترده تر ش��ود و این اختالف ها جنبه ناسیونالیستی بگیرد و
در نتیجه خشونت به کشورهای همجوار نیز برسد.روسیه در15
دسامبر 2011وطیمشورت هایشورایامنیتدربارهخاورمیانه
طرحی را درباره س��وریه مطرح کرد که با مشارکت چین تهیه
شده بود و طی ان از تمامی طرف ها درخواست شد از خشونت
دست بکشند و تاکید شد هیچ کس حق ندارد از مسئولیت خود
درزمینهخودداریازدستزدنبهعملیاتتحریکامیزوخالف
قانون چشم پوشی نماید .این موضوع به طور کامل شامل همه
طرف هایدرگیردرماجرایسوریهبود؛ازجملهافراطیونموجود
در سوریه .ایاالت متحده امریکا و دیگر کشورهای غربی عقیده
داشتندکهاینطرحروسیهتحولیدرموضع گیریروسیهرانشان
می دهد و حکومت سوریه و شرکت کنندگان در اعتراض ها را
به صورت یکسان مسئول رویدادهای خشونت امیز در این کشور
می داند اما در عین حال خواستار مجازات و تحریم برای دولت
سوریه شدند که طرح روسیه دربر گیرنده چنین موضوعی نبود
ولی در عین حال اتحادیه عرب با موضع امریکا موافقت کرد.
در چهار فوریه ، 2012روسیه و چین با طرح پیشنهادی
غرب درباره س��وریه مخالفت کرد .این طرح شامل برکناری
بشار اسد بود .موضعگیری جدی روسیه را در این زمینه می توان
باتوجه به اوضاع سیاس��ی داخلی این کش��ور (روسیه) در نظر
گرفت .پس از انتخابات پارلمانی روسیه در اواخر سال ،2011
در این کشورجنبش��ی برای به اصطالح برگ��زاری انتخاباتی
پاک ودموکراتیک برپاش��د .ای��ن جنبش پ��س از انتخابات
ریاست جمهوری ش��دت یافت و هواداران ان تمامی واژه های
تبلیغاتی موجود در این زمینه را به کار گرفتند ،از جمله انقالب
نارنجی در روسیه که هدف ان تکرار سناریوی لیبی در روسیه
بود .قابل توجه اینکه این دو مضمون قابل جمع در کنار یکدیگر
نیستند اما تهدیدهایی که به وسیله مزدوران بیگانه در روسیه
عنوان شد نشان دهنده دخالت عمدی بیگانگان در امور داخلی
روس��یه بود که لیبرال های روس��یه را به خیانت متهم کردند.
احتمال تکرار رویدادهای خاورمیانه در روسیه نگرانی هایی را نزد
ناظران سیاسی روسیه برانگیخت که درباره طرح های نیروهای
بیگانه (ایاالت متحده و غرب ) بود .از جمله اینکه بسیاری درباره
موضوع برگزاری اشوب به وسیله امریکا سخن گفتند ،همان
اشوب هایی که امریکا در خاورمیانه به راه می اندازد .از اینجاست
نالمللیبا
کهامکاندستیابیبهراه حل هایمیانیبرایمسائلبی
دشواری هاییروبه روشدودرنتیجهروسیهبااحتمالدخالت های
بیگانه در بعضی از این موارد مواجه شد .موضوع دیگری که بر
سیاست روسیه در برابر رویدادهای جهان عرب تاثیر گذار است،
انرژی است .بهای نفت در سال های اخیر اهمیت خاصی برای
روسیهدر برداشتو این موضوعنقش بااهمیتیدرروندبرقراری
ثبات داخلی را روسیه فراهم کرد به طوریکه به مقامات این کشور
کمککردتابافقرمبارزهکنندودستمزدهایپایینبخشدولتی
را اصالح نماید و در عین حال مس��ائل اجتماعی را مورد توجه
قرار دهند .در عین حال می توان گفت که اقتصاد کشور روسیه
با بهای نفت ارتباط تنگاتنگی دارد به خصوص که روند رش��د
بامشکالتی روبه رو شده که ارتباط نزدیکی با بهای نفت دارد
و بدون برنامه ریزی براس��اس درامدهای نفتی نمی توان این
مشکالت را حل وفصل کردg .
مثلث شماره 145
مقامات ان در اظهارات سیاس��ی و غیر سیاس��ی خود چنین
ادعاهایی را مطرح می سازند ،چگونه دست به چنین اقداماتی
می زند که کوچکترین ان را دیگر کشورها نمی توانند انجام
دهند و در عین حال شایس��ته به اصط�لاح جایگاه امریکا
نیس��ت که هزاران زن و مرد و ک��ودک را این چنین به قتل
برس��اند و هزاران کودک را یتیم و زنان را بیوه و بی خانمان
سازد و این جدا از اقدام سربازان مست امریکایی است که در
روستاهای افغانستان به زنان افغان تجاوز می کنند و سپس
خانه هایشان را به بهانه مبارزه با تروریسم منفجر می سازند.
ای��ن تناقض ها در ک��ردار و س��خنان امریکاییان که
نش��اندهنده دو گانگی در رفتار و سخنان مقامات امریکایی
اس��ت ،در حقیقت همان رفتار و کردار رژیم صهیونیس��تی
در فلسطین اشغالی اس��ت که کودکان و جوانان فلسطینی
را با هواپیماهای امریکایی هر روز به ش��هادت می رس��انند
و در حقیق��ت امریکاییان و دیگر غربیان ،صهیونیس��ت ها
را به دس��ت زدن به چنین رویدادهایی تش��ویق می کنند و
در عین حال به بهانه مبارزه با تروریس��م روزانه فلسطینیان
کرانه باختری و بیت المقدس را بازداشت می کنند و به زندان
می اندازن��د که هم اکنون ه��زاران ک��ودک و نوجوان و زن
فلسطینی در زندان های اسرائیل به سر می برند .امریکاییان
که همانند صهیونیس��ت ها با حمله به س��رزمین دیگران،
مالکان اصلی را از سرزمین خود بیرون راندند و خود صاحب
زمین ش��دند ،در حقیقت ه��ر دو دزدان زمین های دیگران
هس��تند و به همین علت با یک روش م��ردم صاحبخانه را
به 8قتل می رسانند.
قابل توجه اینکه گ��زارش اخی��ر Living Under
Dronesکه از سوی دو دانشگاه استنفورد و نیویورک انتشار
یافت بیشتر باعث نگرانی و درد سر امریکاییان شد و نشان
داد که ادعاهای امریکا مبنی بر اینکه یار و یاور انسان ها در
همه جای دنیا هستند پوچ وتوخالی است و فاش ساخت که
هزاران تن تاکنون به علت حمله هواپیماهای بدون خلبان
امریکایی در یمن و پاکستان و افغانستان به قتل رسیده اند.
البته گ��زارش روزنام��ه Bureau Of Investigative
Journalismحاکی از ان اس��ت که در فاصله سال های
2004و 2012تنه��ا 881 474غیر نظام��ی بر اثر حمالت
ای��ن هواپیماها به قتل رس��یده اند که البته ای��ن امار دقیق
نیست چون شامل بخشی از کشته شدگان پاکستانی است
و اشاره ای به کشته شدگان افغان و یمنی ندارد به خصوص
که تمامی کسانی که برای کمک یا نجات زیر اوارماندگان
نیز مورد حمله هوایی قرار می گیرن��د و گزارش های دولت
پاکس��تان بر اس��اس دس��تور دولت امریکا ادعا می کند که
اینان همگی از تروریست ها بودند ،بی گناهی انان را نادیده
می گیرد .انچه گ��زارش Living Under dronesرا تا
اندازه ای معقول و قابل اعتماد می س��ازد ان است که منطق
امریکا درباره حمالت هواپیماه��ای بدون خلبان امریکا را
فاش می س��ازد .ادعای امریکاییان مبنی بر این هواپیماها،
امریکا و غرب و جهانی��ان را از تروریس��م نجات می دهد،
اظهاراتی اس��ت که نش��ان دهنده دروغگویی و دو رویی و
توهم مقامات امریکایی اس��ت .در عین ح��ال دالیل ارائه
ش��ده از س��وی مقامات امریکایی برای افکار عمومی این
کشور درباره این حمالت بسیار مشکوک و نامشخص است.
اضافه براین حمالت هواپیماهای ب��دون خلبان امریکا در
حقیقت نقض قانون بین المللی است به خصوص که اکثریت
کشته شدگان از غیر نظامیان بیگناه هستند .گزارش مذکور
می افزاید که س��ازمان CIAامریکا مس��ئول این حمالت
است و نه پنتاگون چون پاکستان و یمن همانند افغانستان
صحنه نبرد به ش��مار نمی ایند ،همچنانکه لئون پانه تا وزیر
دفاع امریکا اظهار داش��ت .گزارش مذکور همچنین اشاره
ندارد که این حمالت از دوازده سال پیش اغاز گردید .قابل
توجه انکه چند ساعت پیش از صدور این بیانیه هواپیماهای
بدون خلبان امریکا منطقه میر علی در شمال وزیرستان
افغانس��تان را مورد حمله قرار دادند که بر اثر ان 9تن به
قتل رس��یدند .ش��اید علت اصلی اینکه این دو دانشگاه
امریکایی به موضوع قربانیان حمالت هوایی هواپیماهای
بدون خلبان توجه نشان دادند ،رویداد کشته شدن بیش
از چهل تن از بازرگانان و س��المندان در منطقه داتا خیل
در شمال وزیرستان در ماه مارس 2011بود که همگی
رهسپار ش��رکت در لویی جرگه بودند و هیچ یک از انان
عضو القاعده یا طالبان نبودند ،همچنانکه دولت پاکستان
اعالم کرد و دولت امریکا بدان اقرار کرد.شگفت اینکه
بیالی ،کمیسر حقوق بشر س��ازمان ملل تنها بر اثر این
رویداد از خواب خرگوشی خود بیدار شد و اعالم کرد که
این قربانیان خارج از «مجموعه فرماندهی نظامی» قرار
ی سازمان
داشتند و در اینجاست که باید بگوییم که تمام
ملل متحد و شورای امنیت از همان سیاست امریکایی و
غربی پیروی می کنند .نکته جالب در گزارش دو دانشگاه
امریکایی استنفورد و گزارش خبرگزاری اسوشیتدپرس
که ادعا کرده بیشتر قربانیان حمالت هواپیماهای بدون
خلبان امری��کا از جنگجویان هس��تند را رد می کند و در
عین حال می افزاید کشته ش��دگان القاعده و طالبان در
درگیری های تن ب��ه تن ،از رده های پایین هس��تند و از
فرماندهان به ش��مار نمی ایند که در نتیج��ه تاثیری بر
عملکرد این دو سازمان ندارد .کسانی که این گزارش را
مورد مطالعه قرار می دهند به این واقعیت پی می برند که
تهیه کنندگان گزارش ،دولت امریکا را قاتل و تروریست
و احمق برش��مرده اند ،ضمن اینکه کشتن هزاران زن و
کودک نشان از وحشیگری دارد و اقدامات نظامی امریکا
به از هم گس��یختگی خانواده ها در افغانستان و پاکستان
انجامیده و این همان اقداماتی است که صهیونیست ها
در فلسطین اشغالی بدان دست می زنندg .
31
هویت مسلمانان و زندگی در اروپا
نقد و بررسی ایده دکتر طارق رمضان
محمدرضا تقی دخت /پژوهشگر اندیشه سیاسی
پیش سخن
نقدونظر
امروزه بیش از 18میلیون مسلمان در اروپا زندگی می کنند که
عمدتا در اروپای مرکزی و غربی س��اکن اند .حضور این توده عظیم
جمعیتیدراروپا،عالوهبرانکهبافتفرهنگیجوامعاروپاییرامتنوع
کردهاست،درذاتخودخبرازحضوریکایده،فکرواندیشهمذهبیو
دینیمتفاوتنیزدارد.جامعهاروپاسال هادرحالمبارزهبرایحذفدین
ازنهادهایاجتماعیخودبودوقوانینمتعددیرابرایحذفدین(به
شکلموثران)ازسیاستواجتماعتصویبکردکهازانجملهمی توان
به قوانین ضد مذهب زاییده از انقالب سال 1789فرانسه اشاره کرد؛
قوانینیکهبهگفته«فیلیپوینتر» ،یکیازرهبرانراستگرایافراطی
بلژیک«جوی هایخوندراروپابهراهافتادهتاتصویبوتضمینشوند».
این قوانین همچنین مستند حذف نهاده ها و نهادهای دینی
از س��طح جامعه نیز بوده اند و اکنون حضور مسلمانانی که به عنوان
«هم میهنانمسلمان»دراینکشورهاحاضرنیستندازاصولومبانیو
احکامخود،درجامعهدستبردارندوحتیراضینمی شوندمظاهرانرا
نیزازرفتاروحضوراجتماعیخودحذفکنند ،مشکالترابرایمیزبانان
ومیهمانانفراهماوردهوتهدیدیبرایاینقوانینتلقیمی شود.براین
حضورعقیدتیومذهبی،مشکالتیراکهناشیاز«تلقینادرست»
غربازاسالماستنیزبایدافزود.هراسافسارگسیخته ایکهغرب
(و به نوعی سیاستمداران ان) از رش��د و حضور نوعی اسالم بنیادگرا
( )Fundamental Islamدارد ،ب��ر دامنه این مش��کالت افزوده
است.تحریکاتاجتماعی،برخوردهایناشایستبامهاجرانمسلمان،
تصویب و الغای پی در پی قوانین و مقررات علیه مس��لمانان ،ایجاد
محدودیتدرحقوقاساسیمانندازادی،اموزشوپرورشومانندان،
چالش هایمهمدیگریاستکهمهاجرانمسلمانساکندرغرب
مسیحیباانهاروبه روهستند.ایننکتهزمانیاهمیتبسیارمضاعفی
پیدامی کندکهتوجهکنیم«مسلمانانامروزاروپادیگرمیهمانانینیستند
که روزی به میهن خویش در کشورهای اسالمی باز خواهند گشت،
بلکهاروپائیانیبه شمارمی روندمومنبهدیناسالم،کههموارهبه عنوان
بخشیازبافتاجتماعیوسیاسیاروپاباقیخواهندماند».ازمنظریک
مورخ،ممکناستوجودمشکالتیاین چنینی،امریتوجیه پذیرباشدو
بهایننکتهاشارهشودکههموارهودردورانطوالنیحضورمسلماناندر
جوامعغیر مسلمان،چنینمسائلیوجودداشتهاست؛امانباید تردیدکرد
کهسلسله ایازحوادث،ازاندیشهاحیایجهانیاسالمکهدرسال های
دهههفتاد،نخستدرخاورمیانهوسپسدرمیانمسلمانانغربیرونق
یافت،گرفتهتاحوادثینظیرواقعه11سپتامبروبمبگذاری هایلندن
و ...که منسوب به مهاجران مسلمان در غرب است ،بر مسائل میان
جامعهغربیوجامعهمسلمانساکنغربتاثیرمنفیفراوانگذاشته
است .واژه های جدیدی نیز که در سال های اخیر وارد ادبیات سیاسی
جهانیشده،بهخودیخود،حکایتگراینتغییردیدگاهاست؛واژه هایی
نظیر« :اسالم بنیادگرا»« ،اسالم جهادی»« ،بنیادگرایی اسالمی»،
«اسالم هراسی» و مانند انها .هر یک از این واژگان ،روایتگر بخشی
از دیدگاه هایی است که در قبال حضور و زندگی مسلمانان در اروپا و
غرب وجود دارد؛ حضوری که امروزه و در پیامد تخریب چهره اسالم
ازدوسوی«جنبش هایافراط گرایمسلماننظیرطالبانوالقاعده»و
«سیاست هایمغرضانهسیاستمدارانغربی»،درعرصهتنگیازجامعه
اروپا،مسلمانانراگرفتارتضادها،تشویش ها،اضطراب هاودغدغه های
مثلث شماره 145
32
فراوان کرده است .اکنون حضور یک مسلمان در اروپا ،حضور ازاد و
بدونمشکلینیست؛«اظهارمسلمانی»دراروپا،به خصوصدرچند
سالاخیر،بیشتربه«دردسرانداختنخود»استتااظهاردینیکهزمانی
در پیش زمینه فرهنگی و دموگرافیک اروپا به عنوان دین دوم پس از
مسیحیت،حضوریفعالوپررنگداشتهاست.امابامحدودیت هاو
مضیقه هاییکهامروز،برایمسلمانانساکناروپاوغربوجوددارد،
چه باید کرد؟! ایا باید از اسالم به معنای واقعی ان دست شست یا باید
درمبارزه ایمداوم،بابنیادهایعقیدتی،سیاسی،اجتماعیوشهروندی
اروپاونیزتلقی هایبسیارغلطانانازاموزه هاوبنیادهایاسالمروزگار
گذراند؟ایاراهسومی وجودندارد؟!اکنونزندگیمسلماناندراروپابایک
پرسشجدیمواجهاست«:چگونهباحفظمسلمانیدراروپازندگی
ارامی داشتهباشیم؟!»اندیشهوایده«یورواسالم»یا«اسالماروپایی»
ازاینپرسشبنیادینزاییدهشدهاستوامروزهدرشماریکیازنظریات
پرطرفدار،پرمخالفوچالش برانگیزدرمیانمسلمانانغربیواروپایی
درامدهاست.نوشتهحاضر،روایتیازاینایدهنویناستواگرچهبسیاری،
این«ایده»رادرقامتیک«تئوری»موفقدرتعاملبیناسالمواروپا
می بینندوارزیابیمی کنند،امابهنظرمی رسداینایده،درعیناهمیت،
شمولوگسترهمصداقیوسیعش،براینامیده شدنبه عنوان«تئوری»
نیازمند تقویم بیشتر باشد .روایت حاضر از این ایده ،بدون هیچ گونه
قضاوتسلبییاایجابی،می کوشدتصویریباشدازاینایدهمشهورو
مطرح،بر اساسگفته هایطراحان؛«دکترطارقرمضان».
شماچهمی خواهید؟!
دکتر«طارقرمضان»تاکیددارد«نخستین»و«اصلی ترین»
پرسشی که ساکنان اصلی قاره اروپا از مسلمانان دارند ،این است که:
«شماچهمی خواهید؟»انهاهمچنیندوستدارندبدانندکهایامسلمانان
درصددندانهاراازدیناصلیخودرویگردانسازندودردیدیبدبینانه تر،
از دین مسیحیت به دین اسالم بکش��انند یا انکه خواهان حضوری
مسالمت امیزدرکناراناندرزیست بوماجتماعیوفرهنگیاروپاهستند؟!
درفرضنخست،روایتمسلمان کردنمسیحیانواسالمیزهکردن
اروپایاحداقلایجادجریان هایفکریوعقیدتیدرمیانجامعهمسیحی
بهنفعاموزه هایاسالم،کهدرذهناروپائیانجای گرفته،همانروایتی
استکهامروزهسیاستمدارانغربیبابرجسته کردنان،تحذیرومنع
فراوانی از ان می کنند و از ان با عنوان تبلیغ و ترویج «اسالمگرایی»
یا«بنیادگرایی»یادمی کنندومستندبهان،درتبلیغعلیهمسلمانان،
حمالتبهانانوبهراهانداختنجریان هایضد اسالمیوضد مهاجران
مسلمانتالشفراوانمی کنند.امادرفرضدوم،حضورمسالمت امیز
ساکنانمسلماناروپادرکناراروپائیانبومی،یکخواستعمومیاست
کهبایدبرایحصولبهان،تالش هایفراوانیصورتگیردتادیواربلند
بی اعتمادی-کهاتفاقاتسالیاناخیربربلندایانافزودهاست-فرو
ریزدویکنوعتلفیقاجتماعی،سیاسیواقتصادی(فارغازانگاره های
انحصاریادیان)بینمسلمانانوسایراروپائیانایجادشود.بههریکاز
دوبخشاینپرسشنخستیناروپائیانولوازموتبعاتان،ازمنظرایده
«یورواسالم»نگاهیجداگانهمی اندازیم.
.1اسالمیسازیاروپا
«طارقرمضان»معتقداستکهدرفضایسنگینودشواریکه
اکنونبیناسالمواروپاحاکماستوبر اساستبلیغاتروز افزونعلیه
مسلمانان،بسیاریازساکناناینقارهمعتقدندکهمسلمانانمهاجرکه
اکنونبخشیازتودهجمعیتیاروپاهستند،مقصدپنهانشان«اسالمی
کردن اروپا»س��ت .وی تاکید دارد بسیاری کس��ان را دیده است که
معتقدندمسلماناندرپیفراهمساختنجامعه ایهستندکهاموزه های
اسالمیدرانحاکمباشدواسالم«دینغالب».درانبههمیندلیل،
بهمسلمانیومسلمانانبه عنوانیک«تهدید»می نگرندواگرچهدین،
امروزهدرزندگیاجتماعیاروپائیانحضورپر رنگیندارد،امااینهراس
را دارند که روزی فرا برسد که اموزه های اسالم به صورت پر رنگ در
جامعه اروپایی برجسته شود و در بلند مدت به عنوان قوانین نانوشته
عقیدتی،اجتماعی،فرهنگییاعرف هایموجه،درزیست بومانهاسر
بر اوردوجامعهانهارامجددا«دین ساالر»نماید.اینتلقی،بخشنظری
ومفهومی اصطالحیباعنوان«اسالم هراسی»نیزهستکهامروزه
به عنوانلغتیرایجدرادبیاتگفت وگویاروپاواسالممورداستفادهقرار
می گیرد.بهباور«رمضان»ازچشمغربی هانشانه هاییمبنیبروجود
اینتلقیدربنیاداصلیفکرمسلماناناروپاوجوددارد.تاکیدبر«تظاهر
کاملبهاعمالعبادیدرجامعه»،درقالبپوشش،نماز،روزهوحتیگاه
امربهمعروفونهیازمنکردربرخیمحله هایپر جمعیتمسلمانان،
یکیازهمیننشانه هاست.نشانهدیگر،نپذیرفتنعرف هایاجتماعی
یالمثلدرکشوریمثلفرانسهکهحدودشش
وقوانینجامعهاست.ف
میلیونمسلماندارد،نپذیرفتننحوهپوششرایجقانونیواصراروابرام
بر حضور در جامعه با جلوه ای از حجاب که مطابق دستورات شریعت
اسالم است ،از س��وی اقلیتی خاص از روشنفکران و صاحب نظران
مسلمان،نشانهدیگریاستکهگمانمی رودنوعیمقابلهباقوانین
رایجدراننهفتهاستورنگوبویمقاومتتازمانتغییرانقوانیناز
انهابرمی خیزد.تاکیدبربرگزاریمراسمخاصعبادی،مقاومتدربرابر
فرهنگاموزشی،انجامعملیاتخرابکارانهوتهدیدکنندهومانندانها،در
باوراروپائیانبومی،می تواندنشانگرانباشدکهحداقلبخشزیادیاز
مسلمانان ساکن اروپا ،در پی اسالمیزه کردن جامعه اروپایی و حاکم
ساختناموزه هایعبادی،شریعتیومدنیاسالمدرجامعههستند.به
باورایناروپائیان،این«خواست»و«هدفپنهانی»مسلماناناروپاست
واگرچهقوانینوعرف هایلیبرالوسکوالردرجامعه،هیچ گاهاجازه
حاکمیتایندیدگاه هارانخواهدداد،امااینتلقیبه عنوان«تهدیدی
همیشگی»بنیادهایمدنیاروپارادلمشغولنگهخواهدداشتوانها
را در یک درگیری مداوم به چالش خواهد کشید« .طارق رمضان» و
بسیاریمتفکرانمسلمانروشنفکرساکنغرب،اعتقاددارندکهاگر
چهاینباوروتلقی،ممکناستازسویمسلماناناروپاتمسخرامیزو
خنده اورتلقیشود،اماعقیده ایاستکهمتاسفانهبخشمهمی ازدیدگاه
اروپائیاننسبتبهمسلمانانراتشکیلمی دهدوبرایزدودنانازاذهان
اروپایی ،تالشی بسیار جدی الزم است و اگر چهحقیقت ان است که
مسلماناناروپادوستدارنددرجامعه ایازادبتوانندبهحدودومقیدات
خودواوامرومنهیاتشریعتخود،پایبندیکنندوقصداسیبوزیانبه
عرفدینیاروپاراندارند،امااینخواستبا«سوءتعبیر»یا«سوء تفاهم»
موجود،دچارفرو بستگی هاییاستکهبهزمانزیادیبرایگشایش
انهانیازاست«.رمضان»تاکیدمی کند(وتاکیددرستیاست)کهانچه
مسائلاصلیعبادیمسلمانانبهشمارمی اید،دراثرهمینطرزتلقی
اشتباهبه«تهدیداروپا»تبدیلشدهاست؛درحالیکهنبایداینچنینباشد
ویکمسلماناروپایی،بایدمانندهرمسلماندیگریبتواندبهمسائل
اصلیعبادیخوددرگسترهشریعتشبپردازد.
مسالهبحرانهویت
«طارق رمضان» معتقد است که اساسا باید «مسلمان ساکن
اروپا»برایخودهویتیمنحصربهفردوتعریفیخاصداشتهباشد،در
حالی کهاکنونچنیننیست.ویتاکیدداردکهبر اساسدیدگاهغلطی
کهایجادشده،مسلماناروپاییدریکبحرانناخواستههویتیگرفتار
می اید .اگر شما یک مسلمان ساکن اروپا باشید ،برای اینکه دیدگاه
بدبینانههم میهناناروپاییخودراازبینببرید،ناگزیریدبهیکسلسله
اعمالورفتارهای«اعتمادساز»دستبزنیدتاانهاشمارابه عنوانیک
تهدیدبالقوهنگاهنکنند.اگربخواهیدبهصورتکاملویکدستباجامعه
اروپایی و ارزش ها و عرف ها و قوانین انها در ایید« ،باید احساس کنید
حقیقتا اروپایی هستید» و لوازم و تبعات ان را بپذیرید .اینجاست که
ارزشداوری هایدینیدرموردقوانین،عرف هاومقوالت
بایدبرخی
یـاجتماعیاروپائیانراکهبه عنوانیکمسلمانبهانقائلید،
فرهنگ
کناربگذارید.شمابیشازانکهفکرکنید«یکمسلماندراروپا»هستید،
بایدبیندیشیدوبهخودبقبوالنیدکهیک«مسلماناروپایی»هستیدیا
یک«اروپاییمسلمان».اروپاییبودنودرعینحالمسلمانبودن،با
مسلمانبودنودراروپازندگی کردنتفاوت هایعمیقیداردوهریک
ازاینمفاهیم،گستره ایمفصلووسیعازلوازموتبعاترادرپیداردکه
ملتزمشدنبههریک،مشکالتوپیامدهایثانویه ایرابرایفردبه
الف.تالشبرایدرکمتقابلودرکخویش
«رمضان»معتقداستیکمسلماناروپاییبایدبداندکهدرچه
ب.گفت وگویارزش هایجهانیاسالموغرببایکدیگر
رمضان به جد عقیده دارد که اس�لام جزئی از تاریخ اروپاست.
او صراحتا می گوید« :بسیار مهم است که به خاطر داشته باشیم اروپا
س��رزمینی با تاریخ متعلق به خود است و اس�لام نیز ،برخالف نظر
برخی ،جزئی از این تاریخ محسوب می شود .میراث اسالم در ذهن و
اندیشهاروپاییجاداردوالزماستهموارهایننکتهراگوشزدکنیم».
ایناعتقادبهضمیمهاعتقادعمومیبهجهانیبودناییناسالمـ که
موردپذیرشوتاکیدرمضاننیزهست ـاورابهایناندیشهرساندهکه
برای رفع سوء تفاهمات ،باید ارزش های جهانی اسالم و غرب (اروپا)
با هم گفت و گو کنند .او اعتقاد دارد اروپائیان باید بعد جهانی اسالم را
فارغ از بعد بومی ان بپذیرند و ارزش های جهانی اس�لام را به چوب
«نس��بیت گرایی ارزش ها در دوران مدرن» نرانند .او می گوید« :اگر
اروپائیانمی خواهندبدانندچرامسلمانان خواهانسازشبااینمحیط
جدیدزندگیخویش(یعنیکشورهایاروپایی)اند،الزماستازاینبعد
دوگانهاسالم(احترامبهارزش هایمللدیگرواخذارزش هایخوباز
انهاودرعینحالداشتنارزش هایجهانی)اگاهیداشتهباشند.علت
عدمدرکایننکته،نادیدهگرفتنبعددینیاسالماست.به خاطرهمین
استکهعموماتصورمی کنندمسلمانانبهدوزبانسخنمی گویند
ومقصدنهانیوپنهانی شان،اسالمیکردناروپاست».تاکیدبراین
نکتهکهاسالمازروزنخستینتاامروز،هرگاهدرهرجامعه ایواردشده،
به ارزش های مثبت انها احترام گذاشته و در چارچوب مقیدات خود،
انهاراپذیرفته ،نکتهمهمی استکهدربعدجهانیاسالم،موردتاکید
«رمضان»است.
ج.تغییرتلقیفردمسلمانازاسالم
در مقابل« ،رمضان» معتقد اس��ت این تعبیر که «تعریف
مسلمانی مشخص است» ،تعبیر ناس��ازواری است .به زعم وی،
تعریف واژه «مسلمان » اگر محدود و مقید به عمل به اداب دینی
شود ،تعریفی نادرست است و اسالم ،صرفا عمل به اداب و عبادات
نیست.ویتصریحمی کند«:بسیاریازتحلیلگران،بینمسلمانانی
که به اداب دینی خویش عمل می کنند و کس��انی که این چنین
نیس��تند ،تفاوت قایل می ش��وند ،ولی به نظر من ،این دیدگاهی
نـ
نادرست و قایل شدن به یک دوگانگی کاذب است ».مسلما
صرف نظر از اینکه تا چه اندازه به اصول مذهبی خویش مومن و
پایبند است -کسی است که «احساس کند مسلمان است» .این
جمعبندی:
ایده ایبرایرفعسوء تفاهم
با تاکید بر اینکه این نوشته در پی نقد و قضاوت در مورد تئوری
یا ایده «یورو اس�لام» نیس��ت ،باید گفت که به نظر می رس��د ایده
«اسالماروپایی»،بیشتردرپیبازخوانیسلسله ایازاتفاقات،اصول،
سوء تفاهماتوبرداشت هابرایرسیدنبهنقطه ایاستکهیکفرد
مسلمانساکناروپابتواندبههویتیدوبعدی ـ کههردوبعداناصالت
برابردارندـبرسد.اینکهتئوریسیناینایدهمعتقداست«انچهباعثتضاد
میان اسالم و غرب شده ،بیش از انکه متکی بر واقعیات باشد ،زاییده
برداشت های نادرست است» ،نشان می دهد که ایده «یورو اسالم»
می کوشدفارغازهمهنتایجوضعیمترتببران،زمینه ایرابرایرفع
سوءتفاهماتمیانجامعهمسلمانساکناروپاواروپائیانبومی فراهم
اورد؛سوءتفاهماتیکهدرهردوسو،بهسختگیری هاوکج سلیقگی هایی
منجرشدهوزندگیاقلیتمسلمانساکناروپارا،باسختیودشواری
روبه روساختهاست.اینکههموارهمسلمانانبپندارندچونغرببهلحاظ
علومروزمسلطاست،قصدتحمیلارزش هایخودرا(هم)برمسلمانان
داردکهمنجربهازبینرفتناصولمسلمانیونسخدینانهامی شود
وازدیگرسو،غرببپنداردکهمسلماناندرپیازبینبردنارزش های
غربی اندوقصدتسلطعقیدتیبراذهانغربیانواسالمیزهکردناروپارا
دارند،سوء تفاهمی استکه«یورواسالم»می کوشددررفعانراهکار
عملی ایباشد.بر اساساینایده،بهترینراه حلاناستکهمسلمان
ساکناروپا،برایخودهویتیجدیدقایلباشدکهمثالمسلمانساکن
افریقایاخاورمیانهباانبیگانهاست؛هویتیکهیکبعدانمسلمانیو
عملبهاموزه هایاسالماستویکبعدانشهروندیاروپا.اینهویت
دو بعدی ،باعث می شود که هر دو سوی قضیه ،ظن برخورد تمدنی را
(کهبهتعبیرطارقرمضان«بیشتربرخوردجهالت هاستتاتمدن ها»)
بااموزه هاییکدیگرواصولیکدیگرمنتفیبدانندوبکوشندبهیک
یالجملهبرایزندگیمسالمت امیزبرسند.بهزعم
مصالحهواجماعف
«رمضان» و س��ایر مدافعان ایده «یورو اسالم» ،اگر این ایده محقق
نشود،سطحتنش هایبینمسلمانانساکناروپاوبومیاناروپاییهر
روزتوسعهبیشتریخواهدیافتوبهسطحیخواهدرسیدکهفضای
زندگی در اروپا که اکنون به عنوان یک واحد سیاسی معتبر در سطح
جهانخودنیزب هدنبالهویتیتازهاست،برایمسلمانانفضایمناسبی
نخواهد بود و محیطی خواهد بود سرشار از رویارویی های عقیدتی،
اجتماعی،فرهنگی،سیاسیواقتصادی.متضرراصلینیزدراینفضا،
یکهدوست تر
نهاروپائیان،کهساکنانمسلماناروپاخواهندبود؛کسان
داشتند«مسلمانساکناروپا»خواندهشوندتا«مسلماناروپایی»؛این
چالشیاستکهایندهاسالمدراروپا،قطعاانرادرکخواهدکردg.
مثلث شماره 145
.2یورواسالم
اماچهبایدکردتامسلماناروپاییازبحرانهویتومشکالت
وتبعاتانبرهدوبتواندبه عنوانشهروندعادیاروپابهزندگیروزمره
خود،بدونمشکالتموجودادامهدهد.ایده ایکه«طارقرمضان»در
اینموردارائهمی دهد،اندیشهوتزیاستکهخودویـانگونهکهدر
فرازباالاشارهشد ـبداننام«اسالماروپایی»()EuroIslamمی دهد
وتاکیدمی کندکهبایدبین«اسالماروپایی»و«اسالمدراروپا»تفاوت
گذاشتهشود«.یورواسالم»کهاکنونبه عنوانیکتئوریمطرحدر
میان متفکران جوان تر مسلمان در غرب رواج پیدا کرده و حول ان،
بحث هاونظرهایفراوانیانگیختهشده،براینبنیاداستواراستکه
مسلمانساکناروپا،درکنار«هویتمسلمانی»کهبهصورتاصیل
برای خود قایل اس��ت ،باید «هویت اروپایی بودن» را نیز برای خود
اصیلبداندوبکوشدکههردویاینمفاهیمرابهنفعدیگریمعتدل
سازد .به زعموی ،اسالماروپایی،یکهویتجدیداستکهمی تواند
در کنار مفاهیمی مثل «اسالم افریقایی» و «اسالم اسیایی» مطرح
شودوهمان سانکهالتزاماتاسالمافریقاییباالتزاماتاسالماسیایی
متفاوتاست،اسالماروپاییهمالتزاماتیداشتهباشدمنحصربهخود.
«رمضان» اعتقاد دارد که اسالم ،دینی با ابعاد جهانی است و تکیه بر
همینبعدازاسالم،می تواندموجدبسیاریازدیدگاه هایتازهدراموزه ها
و گرایش های اسالمی باشد .او صراحتا می گوید« :نباید تصور کنیم
مسلمانانافرادبسته ایهستندکهنمی تواننددرجوامعغیر دینیادغام
شوند.اثارفلسفیمسلماناندرقرونوسطی(حداقل)مویدنادرست
بودناینطرزتفکرازاسالماست».تنهانکته ایکهدرنظراواهمیت
دارد،ایناستکهمسلمانساکندراروپا،بههویتخودبه عنوانیک
«هویتدو بعدیاصیل»بنگردوتالشکندهردوبعدانرابرایزیستن
بهترواسان تروهمپوشیوهمزیستیمسالمت امیزباغیرهم کیشان
خودتبدیلنماید.
او برای تعدیل این اصالت های دوگان��ه ،راهکارهایی را ارائه
می دهد:
محیطیمی زیدوچهفرهنگیبرجامعهزیستیهم میهنانغیر هم کیش
او حاکم است .او می گوید« :بحث و تحلیل درباره اسالم و مسلمانان
در اروپا ،باید حول محور تعریف و درکی باشد که انها از خود و جامعه
خوددارندواینکهچگونهبهخودوجامعهخود ،به عنواناروپاییواروپا
می نگرند»وتاکیدمی کندکه«:اگرکسیبهمنبه عنوانیکمصری
(نسلدوم)زادهشدهدرژنومی اندیشد،نخستبایدببینددرموردنقش
خودمدرجامعه ایکهدرانزندگیمی کنم،چگونهمی اندیشم».این
درکمتقابلازخودوجامعه،اگرفراگیرشود،بسیاریازسوء تفاهماترا
کهپایهاصلیدشمنی هاوکج سلیقگی هاستازبینمی بردوازسوی
دیگر،سببمی شودکهفرددریکفضایاجتماعیهمساز،بهبهبود
وارتقایجامعهخوددرهمهابعادوکمکبههم میهنانخویش(فارغاز
عقایدمذهبی)تالشدرخورنماید.البتهایناندیشهزمانیامکان پذیر
است که فرد ،خود را «عضو جدا» یا به اصطالح «تافته جدا بافته» از
جامعهنداندوجامعهنیزتلقیغریبگیازاونداشتهباشد.
نقدونظر
همراهمی اورد.
«رمضان»معتقداستکهمشکلاصلیامروزمسلماناندراروپا،
گرفتاری در «بحران هویت»ی است که از همین مبنای مهم ریشه
می گیرد.مسلمانانامروزیساکناروپاکهبهمفهومخاص«نسل های
دوموسوم»ساکنانمسلماناروپاشمردهمی شوند،هنوزنتوانسته اند
خودراازگزندوچنبرهاینبحرانهویتبرهانند.اعتقادبهیکسلسله
اصولوقواعدکهجزوالتزاماتاولیهوثانویهمسلمانیاست،ازیکسو
ولزومهمسازساختنخودباجامعهاروپاییکهبرخییابسیاریازان
التزامات(خاصهالتزاماتثانویه)رانفیمی کند،ازسویدیگر،دستمایه
ایجاد بحران هویتی شدید بین مسلمانان ساکن اروپاست .مسلمان
اروپایی امروز ،خواه ناخواه در این بحران گرفتار است که کدام یک از
هویت های خود را بر دیگری مرجح سازد« :هویت مسلمانی» اش را
یا «هویت شهروندی اروپا» را« .طارق رمضان» یاداوری می کند که
زمانی که کتاب «مسلمان اروپایی بودن» را نوشته و منتشر ساخته،
مسلمانیبهاومراجعهکردهوگفتهاستبهتربوداسمکتابرا«مسلمان
بودندراروپا»می گذاشت.امااوپاسخدادهاستکهاتفاقادرانتخاباین
عنوان دقت داشته و این عنوان ،نشانگر هویتی است که او ،خانواده،
فرزندانوهمههمانندانشدراروپابایدبپذیرند.این«هویتیتازه»است
و«قبولواقعیتی»کهاگرمسلمانانانرابپذیرندوبهانملتزمشوند،
زمینهرفعبسیاریسوء تفاهماتخواهدبود.اوباذکراینمثال،سعیدر
تفسیربحرانهویتی داردکهجامعهمسلمانساکناروپابااندستبه
گریباناست؛بحرانهویتیکهفشاریسنگینرابرعقایدومنش ها
وکنش هایمسلماناندراروپاواردمی سازد.درستشبیهفشاریکه
خودکشورهایاروپاییدرپروسهعضوشدندراتحادیهاروپامتحمل
می شوندوناگزیردربحرانازدستدادنبسیاریهویت هایبومی و
فرورفتندرهویتبزرگتریبهنام«اتحادیهاروپایی»دستوپامی زنند.
با این تفاوت که بحران اخیر ،تا حد زیادی اجتماعی و سیاسی است
و تصمیم گیرندگانی هم در رده سیاستمداران دارد ،اما بحران هویت
مسلمانان،بحرانیدرونی،انفسیوشخصیاست.
بخش از دیدگاه «رمض��ان» که اتفاقا چالش برانگیزترین بخش
نظریه وی است ،تاکید دارد که برای همزیستی و همسانی با جامعه
اروپایی ،فرد مسلمان نباید از اینکه بخشی از اصول خود را وانهد،
هراسی داشته باش��د .وی تاکید می کند که این قدرت وانهادن،
بخشی از هویت جدیدی است که فرد مسلمان پیدا می کند و وی
ان را «یورو اسالم» نام گذارده است .اینکه فرد مسلمان پاره ای از
هویت خویش را وانهد یا تعدیل کند ،قس��متی از تز دکتر «طارق
رمضان» است که به شدت مخالفت برخی را برانگیخته است .او
به خصوص تاکید دارد که چون ما در بسیاری از موارد نص صریح
نداریم و بر فقه و «اموزه های تدوینی ثانویه» تکیه داریم ،می توانیم
انها را به نفع هویت جدید «ش��هروندی اروپا» تعدیل کنیم تا ان
هویت دو بعدی ،که پیش از این ذکری از ان رفت ،حاصل شود .البته
او اعتقاد دارد که در این تعدیل« ،اولویت ها» هم اهمیت دارند .او
می گوید« :مسلمانان باید بین مسائل اساسی و ثانوی تفاوت قایل
شوند .در برخورد با اصول ،الزم است بدانیم ثابت و متغیر یا اصل و
فرع کدامند .همه چیز در حال تغییر است و مسلمانان باید خود را با
این تحوالت وفق دهند .عقالنیت مورد تاکید اسالم ،حکم می کند
که مسلمانان با حفظ ایمان و اصول مبنایی خویش با محیط سازگار
ش��وند« ».رمضان» از جمله ،مس��اله عبادات را از مسائلی مانند
مسائل اجتماعی اس�لام جدا می داند و معتقد است که در مسائل
ثانویه ،می توان تعدیل خوبی به نفع بعد دوم هویت مسلمان اروپایی
به عمل اورد.
33
سیاست
سیاست
مثلث شماره 145
34
هاشمی و انتخابات
سیاست
تردیدهای
سیاستمدار
مثلث شماره 145
ایا ایت اهلل هاشمی رفسنجانی
نامزد انتخابات می شود؟
35
مصطفی صادقی /دبیر تحریریه
1
سیاست
اگ��ر روزی اکبر هاشمی رفس��نجانی در کنار بازرگان
ایس��تاد و مردم قرائت حک��م دولت موقت توس��ط او را به
مثابه اغاز سیاس��ت ورزی اش در نظام جدید قلمداد کردند،
امروز ه��م او در اس��تانه برگ��زاری یازدهمی��ن انتخابات
ریاست جمهوری همچنان به سیاست ورزی در سپهر سیاسی
ایران مشغول است؛ اگرچه که او دیگر نه قائم مقام امام در
فرماندهی جنگ ،نه رئیس مجلس و نه رئیس جمهور است.
هاشمی رفسنجانی پس از حضور در مناصب مختلف
و متعدد نظام ،حاال بر کرس��ی ریاس��ت مجمع تشخیص
مصلحت نظام تکیه زده و البته اکنون که انتخاباتی دیگر در
پیش است گمانه های مهمی همچون ادوار قبلی پیرامون
او وج��ود دارد؛ گمانه هایی از قبیل اینک��ه نظرش بر کدام
کاندیدای احتمالی اس��ت یا ب��ا کدام کاندی��دای احتمالی
مخالف است.
مهمتر اینکه با گذشت زمان این گمانه قوت بیشتری
یافته که شاید او باز هم یک پای انتخابات باشد؛ یعنی نامزد
انتخابات .92
بی شک طرح هرگمانه ای در دنیای سیاست براساس
زمینه ها و شواهدی است که در نهان و اشکار وجود دارد و
اینچنین است که می توان درصدی احتمال وقوع تعیین کرد
برای رخدادهای سیاسی در اینده.
اگرچه برخ��ی تحلیلگ��ران و رس��انه ها در پی یافتن
شباهت های فضای سیاسی کنونی با ادوار گذشته هستند
تا بتوانند راحت تر ارایش سیاسی کشور در سال 92را تصور
کرده و گمانه پردازی کنند؛ اما واقعیت این است که شرایط
کنونی نه مانند دوم خرداد 76است و نه مانند سوم تیر 84و
البته شباهتی هم با سال 88ندارد.
در این تردیدی نیس��ت که در اس��تانه هر انتخاباتی
ارایش نیروهای سیاسی با دگرگونی هایی مواجه می شود،
اما هرچه هست همه تحلیلگران به خوبی می دانند که سپهر
سیاسی ایران در دهه 90بیشترین تفاوت و کمترین شباهت
را دارد با انچه در دهه 70و 80گذشته است.
ح��اال دیگر ن��ه جناح موس��وم به راس��ت ی��ا همان
اصولگرایان ،روزگارش ش��بیه ان دو دهه گذش��ته است و
نه چپ های دی��روز و اصالح طلبان امروز ش��باهتی با قبل
شان دارند.
انچ��ه رخ داده تکث��ر و زای��ش در می��ان طیف ها و
گروه های سیاسی اس��ت .در میان چپ و راست دیگر یک
اندیشه واحد حاکم نیست؛ البته سپهرسیاسی ایران نیز دیگر
خالصه به همین دو جناح نمی شود.
اما اکنون که نام های متفاوتی از چهره های سیاس��ی
به عنوان نامزدهای احتمالی رقابت پیش رو مطرح هستند،
ماجرای به میان امدن مجدد نام اکبر هاش��می رفسنجانی
چیست؟
ایا او به واقع عزم حضور کرده اس��ت؟ یا بر ان است
که محوری باش��د برای فعالیت های سیاس��ی در اس��تانه
انتخابات؟
هرچه زمان می گذرد گویا ش��واهد بیش��تری بر این
احتمال افزوده می شود که او قصدی برای گوشه نشینی و از
کنار نگاه کردن به انتخابات 92ندارد؛ انجا که یک روزنامه
اصالح طلب و نزدیک به او از دی��دارش با ناطق نوری خبر
داده و از قول او نوش��ته که بدون هیچ واهمه ای کاندیدای
انتخابات 92خواهد بود.
و این البته همه ماجرا نیست .چه اینکه او خود اخیرا در
دیدارهایش بخش هایی از انچه در ذهن دارد را مطرح کرده
و از نظرش بر تشکیل دولت وحدت ملی خبر داده است.
مثلث شماره 145
36
حال اگر فرض را بر این بگذاریم که ایت اهلل تصمیم به
حضور در انتخابات پیش رو گرفته است -حال چه به عنوان
نامزد و چه به عنوان محور فعالیت -در تحلیل این فرضیه و
چرایی چنین تصمیمی باید گفت که هرچه زمان می گذرد
ش��رایط برای حضور مس��تقیم اصالح طلبان با محوریت
سیدمحمد خاتمی یا چهره ای مانند او نامساعد تر می شود.
شاهد این مدعا هم اظهارات سیدمحمد خاتمی است
که البته تفاوت های فراوانی دارد با انچه از اس��فند س��ال
گذشته تاکنون مطرح کرده بود.
اگر او ان زمان به منتقدان حض��ورش در رای گیری
انتخابات مجلس خ��رده می گرفت و اعت��راض می کرد و
تصمیمش را برای بقای اصالح طلبان تفسیر می کرد و البته
بر حض��ور اصالح طلبان در انتخاب��ات 92اصرار می ورزید
امروز اما باز از ش��روطی س��خن می گوید و شرایط را برای
حضور نامساعد می داند.
او تا همین چند هفت��ه پیش به عن��وان محور اصلی
فعالیت های سیاسی اصالح طلبان برای انتخابات به شمار
می امد و حاال که چنین می گوید بی تردید نمی تواند محوری
باشد برای انان و البته چنین رقابت مهمی .نمی تواند ،چون
باورش این اس��ت که زمینه حضور مهیا نیس��ت و البته بر
پایه همی��ن دیدگاهش به تندی بر کس��انی که خواس��تار
کاندیداتوری اش نیز بودند اعتراض کرده است.
اما همه اصالح طلبان اندیشه ش��ان ،اندیش��ه امروز
سیدمحمد خاتمی نیست .در میان انان کم نیستند کسانی
که باورشان به حضور در انتخابات پیش رو است؛ چه با نامزد
حداکثری و چه با نامزدی از نسل دوم اصالح طلبان.
فارغ از اینک��ه نامزد یا نامزده��ای اصالح طلبان چه
کسی یا کسانی می توانند باشند حاال سوال مهم این است
که چه کسی محوریت هدایت این بخش از اصالح طلبان را
برعهده خواهد گرفت؟
در میان انان البته هیچ گاه رسم بر این نبوده که مانند
اصولگرای��ان لویی جرگه راه بیندازند .انان بی ش��ک دنبال
فردی با کاریزمای «لیدری» هستند.
ش��اید چنی��ن خالئ��ی اکب��ر هاشمی رفس��نجانی
را به اندیش��ه ای جدید فرو برده اس��ت؛ اندیش��ه هایی که
ش��باهت هایی دارد با تفکراتش در دوم خرداد 76و س��وم
تیر 84؛اینکه ش��اید او بخواهد کاندیدای انتخابات شود یا
تاثیرگذار در تصمیمات.
برای اینک��ه بتوان به فض��ای ش��فاف تری در مورد
تصمیم اکبر هاشمی رفس��نجانی رس��ید باید ب��ه تحلیل
چرایی وقوع هر دو فرضیه یعنی کاندیداتوری یا محوریت
فعالیت های سیاسی پرداخت .در فرضیه نخست که احتمال
کاندیداتوری اوس��ت باید به اتفاقات ای��ن روز های عرصه
با شرایط سیاسی کنونی و
چرخش سیاسی
سیدمحمد خاتمی حاال طیفی
از اصالح طلبان که اعتقادی به
معرفی نامزد حداقلی ندارند به
کمپین هاشمی خواهند پیوست
و در پی تحقق دولت
وحدت ملی خواهند رفت
سیاسی توجه کرد.
اکنون محمود احمدی نژاد روزهای س��ال اخر دولت
دومش را سپری می کند و دیگر فرجه ای برای کاندیداتوری
ندارد .انچه در این سو می ماند معرفی و حمایت یک کاندیدا
از سوی او یا حامیانش در انتخابات است؛ نامزدی که طبعا
به جهت حمای��ت این طی��ف از او با حاش��یه هایی روبه رو
خواهد بود.
در جناح اصولگرایان اما اوضاع به گونه ای دیگر است.
چهره هایی مطرح و نام اشنا گویی عزمشان را بری نشستن
بر صندلی ریاست هیات دولت جزم کرده اند و این وضعیت
البته هم در طیف راس��ت و هم در طیف چپ اصولگرایان
ارایش جدیدی را پدید خواهد اورد؛ ائتالف هایی تازه و شاید
انشعاب هایی جدید.
هرچه هست در نهایت باید گفت وحدت نظری حاکم
نیست برای معرفی یک کاندیدای واحد .اوضاع چنان است
که برخی احتم��ال کاندیداتوری بیش از چه��ار چهره را از
میان اصولگرایان یا کس��انی که قرابت هایی با انان دارند،
می دهند.
از دیگر سو در میان اصالح طلبان نیز شرایط ویژه ای
حاکم است .نامزدهای حداکثری عزم حضور ندارند ،ائتالف
بر سر یک نامزد نسل دوم نیز سخت به نظر می رسد.
چنین شرایطی است که ش��اید وقوع فرضیه احتمال
کاندیداتوری اکبر هاشمی رفسنجانی را قوت بخشیده است.
به بیان دیگر شاید او به واس��طه تشتت گروه های سیاسی
شانسش را برای پیروزی باال می داند؛ چه اینکه نیک می داند
اصالح طلبان حاال به او نزدیک تر از همیش��ه اند و بی شک
هیچ فرصتی برای انان بهتر از بازگشت هاشمی نخواهد بود.
او البته این را نیز به خوبی می داند که هنوز طرفدارانی
در میان رفقای س��ابق اصولگرایش دارد .شاید چنین است
ک��ه اکبر ناطق ن��وری انچنان ک��ه روزنام��ه اصالح طلب
نزدیک به هاشمی نقل کرده گفته است« :من با نیروهای
انقالب ،بازاری ها و روحانیت در تماس هستم .این نیروها
از برخوردهایی که با ش��ما صورت می گیرد اب��راز نگرانی
می کنند .شما ش��فاف بیایید در صحنه و ما هم پشت شما
هستیم».
حضور در ای��ن انتخابات البته ی��ک مزیت دیگر هم
برای او دارد.
س��ال 88هم در ان مناظره معروف و هم در اتفاقات
بعدی حرف ها و مسائل فراوانی راجع به او ،دولتش و البته
خانواده اش مطرح شد .او البته یا نخواست یا فرصتش مهیا
نشد انچنان که می خواهد پاسخ دهد؛ نه فقط به رقیب بلکه
به افکارعمومی.
حاال در استانه انتخابات دو فرزندش در زندان به سر
می برند و او خود را اماده صحنه ای جدید خواهد کرد .به بیان
دیگر شاید این انتخابات اخرین و البته بهترین فرصت باشد
برای توضیحات مبسوط ایت اهلل.
طرفه انکه هر سیاستمداری ،دوست دارد در نهایت از
زندگی سیاس��ی اش چهره ای مثبت از خود بر جای بگذارد.
حاال اکبر هاشمی رفسنجانی گویا مجالی یافته برای رسیدن
به این مهم.
اما ایا اتفاقات این روزها ،از تصمیمش برای بازگشتن
و بازداشت پسرش تا حرف هایی که در مورد دولت وحدت
ملی می زند نشانه ای از نظرش برای کاندیداتوری دارد؟
و اما فرضیه دوم؛ برخی را باور بر این اس��ت که اکبر
هاشمی رفس��نجانی بنایی برای کاندیداتوری ندارد ،بلکه
انچه او در س��ر دارد تحقق ان چیزی اس��ت که علی اکبر
ناطق نوری مبدعش بود؛ یعنی تشکیل دولت وحدت ملی.
او اخیرا گفت��ه اس��ت« :می توانیم با مبنا ق��رار دادن
سیاس��ت های کلی م��ورد تایید رهب��ر انق�لاب و تدوین
برنامه های کارشناس��انه و ایج��اد دولت وح��دت ملی به
پیشرفت و سربلندی کشور و نظام که خواست رهبر معظم
موافقان و مخالفان یک طرح
هاشمی رفسنجانی از ضرورت تشکیل دولت وحدت ملی گفته است
2
طرح تشکیل دولت وحدت ملی مغایر با مصالح
نظام است
این طرح البته مخالفان دیگری هم در میان اصولگرایان
داشت .پرویز سروری ،قائم مقام جمعیت رهپویان طرح دولت
وحدت ملی را مغایر با مصالح نظام دانست و گفت« :ایده تشکیل
چنیندولتیعالمتوچراغسبزیاستبهدشمنانکهوضعیت
ایران در حالت بحرانی قرار دارد».
پرویز سروری اظهار داشته است« :عموما فلسفه وجودی
تشکیل دولت وحدت ملی در وضعیت بحرانی است و وقتی که
صحبت از تشکیل چنین دولتی می شود شرایط کشور بحرانی
است؛ اما شرایط با ثبات ایران نشان از بحران ندارد ».وی طرح
تشکیلدولتوحدتملیراتشویشاذهانعمومیخواندوگفت:
«ایدهتشکیلچنیندولتیعالمتوچراغسبزیاستبهدشمنان
که وضعیت ایران در حالت بحرانی قرار دارد».
سروری با اش��اره به ترکیب دولت وحدت ملی گفت:
«انتظار می رود منظ��ور از دول��ت وحدت مل��ی ترکیبی از
گروه های مختلف در کابینه باش��د ،اما ترکیب اصولگرایان
با کس��انی که رویکرد براندازانه داشتند و در فتنه 88در صف
سلطنت طلبان ،منافقان و دشمنان خارجی نظام قرار گرفتند،
تحقق عملی نخواهد داشت و هیچ نقطه مشترکی میان انان
وجود ندارد».قائم مقام جمعیت رهپویان انقالب اس�لامی،
طرح دولت وحدت مل��ی را بدبینانه و مغایر ب��ا مصالح نظام
دانست و تصریح کرد« :تش��کیل دولت وحدت ملی ادرس
غلطی است که به مردم داده می شود و راه تهدید و تحریم از
سوی دشمنان را باز می کند ».وی تاکید کرد« :اصالح طلبانی
که هنوز نتوانستند برای اصالح و تطهیر خود از فتنه 88اقدام
موثری انجام دهند قادر نیستند حضور موثری در نظام داشته
باشند و اعتماد مردم نیز به این گروه خدشه دار شده است».
سروری جلوگیری از تکثر در جریان اصولگرایی را بهترین راه
عبور از بحران ها ،تهدیدها و غلبه بر دشمن خواند و تصریح
کرد« :اگر اصولگرایان نیازهای مردم و مش��کالت جامعه را
رصد کنند و در صدد رفع ان نیازها باشند و همچنین از تکثر در
درون جریان خود جلوگیری کنند ،پیروزی انتخابات و اینده
از ان اصولگرایان خواهد بود ».اما در س��وی دیگر این ماجرا،
طرح تشکیل دولت وحدت ملی با واکنش مثبت طیف هایی از
اصالح طلبانمواجهشدهاست.محمدرضاراه چمنی،بابیاناینکه
کاندیدای مورد حمایت حزبش باید مدافع تشکیل دولت وحدت
ملیباحضورنیروهایکارامدومعتدلازهردوجناحسیاسیباشد،
گفت« :اگر اصالح طلب معتدلی اعتقادی به دولت وحدت ملی
نداشته باشد ،از اصولگرایی که موافق تشکیل این دولت باشد
حمایتمی کنیمg».
سیاست
«می توانیم با مبنا قرار دادن سیاست های کلی مورد تایید
رهبر انق�لاب و تدوین برنامه های کارشناس��انه و ایجاد دولت
وحدت ملی به پیشرفت و سربلندی کش��ور و نظام که خواست
رهبرمعظمانقالبنیزهست،تحققببخشیم».
همین جمله اکبر هاشمی رفسنجانی کافی بود تا باردیگر
ماجرایتشکیلدولتوحدت ملیبرسرزبان هابیفتد.
طرحی که برای اولین بار چند سال پیش توسط علی اکبر
ناطق نوری مطرح شده بود .حاال این بار نیز همانند همان سال
واکنش هایی متفاوتی نسبت به اجرای چنین طرحی از سوی
چهره ها و گروه های سیاسی مطرح شده است ،واکنش هایی که
البته این بار با تفاوت هایی نیز مواجه شده است .نخستین واکنش
از سوی یک عضو مطرح موتلفه که از طیف راست اصولگرایان
به شمار می اید مطرح شد .محمدجواد ارین منش عضو شورای
مرکزی حزب موتلفه اس�لامی در واکنش به طرح تش��کیل
دولت وحدت ملی که از سوی هاشمی رفسنجانی مطرح شده
گفت« :رمز موفقیت انقالب ما بعد از پیروزی انقالب اسالمی و
همچنین در سال های سخت ،وحدت مردم و انسجام ملی بوده
است ».وی افزوده است« :هر گاه در برابر توطئه های دشمنان
و مخالفان انقالب اسالمی با رمز وحدت و همدلی پیش رفتیم
موفق بودیم و اگر تفرقه در بین صفوف به هم فشرده مردم رخنه
کند ،اسیب پذیر خواهیم بود؛ بنابراین امروز که با انواع توطئه ها،
تهدیدهای نظامی ،تحریم های گسترده اقتصادی و جنگ نرم
مواجه هستیم برای برون رفت از مش��کالت کنونی چاره ای
جز وحدت و همگرایی ملی نداریم ».عضو ش��ورای مرکزی
موتلفه اس�لامی در تعریف دولت وحدت ملی گفته است« :در
دولت وحدت ملی ،جریان های سیاس��ی منافع و مصالح ملی
ایرانی و اسالمی را بر منافع و مصالح فردی و گروهی خودشان
ترجیحمی دهدوبه عبارتدیگرگروه هابه خاطرحفظمنافعکلی
نظام اختالفات جزیی را کنار می گذارند و از همه ظرفیت های
مناسببرحولمحوریتوالیت فقیه،قانون اساسیوارمان های
انقالب اسالمی استفاده می کنند ».وی با بیان اینکه کسی که
می خواهد وحدت را برقرار کند ،باید فراجناحی فکر کند گفت:
«این فرد همچون مقام معظم رهب��ری نباید به گروه خاصی
تعلق داشته باش��د و باید از تمام نیروهای توانمند داخل نظام
که معتقد به ارمان های امام(ره) ،رهبری ،شهدا و قانون اساسی
هستند ،اس��تفاده کند و بین تمام نیروها برای رسیدن به یک
هدف مش��ترک هماهنگی ایجاد می کن��د ».ارین منش در
پاسخ به این سوال که ایا موتلفه اسالمی که خود نیز کاندیدا
معرفی خواهد کرد ،پایبند به این دولت وحدت ملی خواهد بود،
گفت« :این سیاست اعالم شده از سوی موتلفه اسالمی برای
انتخابات به معنای تکروی و جدایی از سایر گروه های سیاسی
نیس��ت؛ چراکه در گام اول تمام تش��کل های فعال سیاسی
براساس معیارهایی که دارند باید وارد میدان شوند و کاندیداها
دیدگاه های وحدت بخش خود را تبیین کنند و نهایتا جریان های
سیاسی هم به سمت افرادی تمایل پیدا خواهند کرد که توانایی
بیشتر و امادگی بیشتری برای ورود به عرصه انتخابات و اداره
کشور دارند ».این سخنان جواد ارین منش از سوی رسانه ها به
استقبال موتلفه از طرح دولت وحدت ملی تعبیر شد؛ تعبیری که
البته با واکنش دبیرکل موتلفه مواجه شد.
محمد نبیحبیبیتصریحکردکهحزبمتبوعشدرشرایط
فعلیضرورتیبرایمطرحکردنطرحدولتوحدتملیازسوی
سیاسیون احساس نمی کند .محمد نبی حبیبی با اشاره به مطرح
شدنطرحدولتوحدتملیازسویایت اهللهاشمی رفسنجانی
گفت« :ما معتقدیم مردم حول مح��ور والیت فقیه با یکدیگر
وحدت دارن��د و ضرورتی برای مطرح ک��ردن طرح دولت ملی
احساسنمی کنیم».
ویبابیاناینکهدرمقطعفعلیحزبموتلفهاسالمیمعتقد
بهطرحدولتوحدتملینیست،گفت«:دالیلمطرحشدناین
گونهطرح هارابایدازمطرح کنندگانانسوالکرد».
محمدرضا باهنر نیز به ماجرای طرح مجدد دولت وحدت
ملیواکنشنشاندادهوگفتهاست«:سیاسیونیکهدمازوحدت
ملی می زنند ابتدا باید تعریف صحیحی از این واژه ارائه دهند .اگر
منظور از دولت وحدت ملی تجمیع اصولگرایان ،اصالح طلبان و
فتنه گران در درون نظام است چنین تعریفی پسندیده نیست».
وی تاکید کرده است« :اگر مقصود از دولت وحدت ملی اجتناب از
باندبازیاستمی تواندقابل قبول باشد».
مثلث شماره 145
انقالب نیز هست ،تحقق ببخشیم».
این تصمی��م هاش��می البته فصل مش��ترکی خواهد
بود بین او و طیف��ی از اصالح طلبان ک��ه تئوری پردازان و
تصمیم سازانشان معرفی یک نامزد مشترک با اصولگرایان
را تجویز کرده اند.
به دیگر س��خن اینکه با ش��رایط سیاس��ی کنونی و
چرخ��ش سیاس��ی س��یدمحمد خاتم��ی ح��اال طیفی از
اصالح طلبان که اعتقادی به معرف��ی نامزد حداقلی ندارند
به کمپین هاش��می خواهند پیوس��ت و در پی تحقق دولت
وحدت ملی خواهند رفت.
و ای��ن البته هرگز ب��ه ان معنا نیس��ت که هاش��می
رفس��نجانی به محوری برای هدایت اصالح طلبان ش��ود،
بلکه او در صورت عملی ش��دن چنین فرضیه ای ،محوری
برای ائت�لاف طیف هایی از اصالح طلب��ان و اصولگرایان
خواهد شد.
از نگاه��ی دیگر برخ�لاف ت�لاش اصالح طلبان و
رس��انه های نزدیک به انها اکبر هاشمی رفس��نجانی هرگز
نقش س��یدمحمد خاتمی را در میان اصالح طلبان برعهده
نخواهد گرفت؛ هرچقدر هم که به دلیل ش��رایط سیاس��ی
موجود قرابت هایی با انها پیدا کرده باشد.
تمایل هاش��می اگر ب��ر فرضیه دوم معطوف باش��د،
نتیجه اش این خواه��د بود که طیف��ی از اصالح طلبان که
حاضرند در چارچوب قانون به سیاست ورزی ادامه دهند را
با طیف هایی از اصولگرایان ک��ه نزدیکی عقیده با انها دارد
بر یک محور موتلف کرده و با معرف��ی نامزدی مثل دکتر
علی اکبر والیتی ،شیخ علی اکبر ناطق نوری یا فردی شبیه
این دو چهره سیاسی کابینه ای ائتالفی برپا کند.
این دیدگاه او که بخش های��ی از ان را تاکنون مطرح
کرده البته مخالفان و منتقدانی نیز دارد؛ مخالفان و منتقدانی
از طیف ها و گروه های سیاسی موجود که یا این تصمیم را
«اجرایی» نمی دانند یا دلیلی برای «اجرای» ان نمی بینند.
مخالفان اصولگرا بر ای��ن عقیده اند که دولت وحدت
ملی فقط وقتی جای طرح دارد که در کشور بحران یا شرایط
فوق العاده حاکم باش��د؛ ش��رایطی که البته بر ایران امروز
حاکم نیست.
این ام��ا تنه��ا دلی��ل مخالفان نیس��ت .ائت�لاف با
اصالح طلبان ،ان هم اصالح طلبانی ک��ه هنوز بحث های
زیادی درباره ماجراهای سال 88پیرامونشان وجود دارد از
نظر این جناح سیاسی نامشروع و بی دلیل به شمار می اید.
به بیان دیگر چه دلیلی برای اصولگرایان و جود دارد
که انها را مجاب به ائتالف با رقیب سیاس��ی پیش��ین ،ان
هم با این زاویه فکری و گفتمانی فراوان کند .اگر هاشمی
«دالیلی» برای این ائتالف داشته باشد انها اما« برهانی»
ندارند .در سوی دیگر ماجرا یعنی انجا که اصالح طلبان قرار
دارند ،همه موافق هاشمی نیس��تند؛ طیفی از انان هنوز بر
طبل عدم حضور می کوبند ،طیفی بر حضور مس��تقل پای
می فشارند و طیفی دیگر هنوز مردد حضور یا عدم حضورند.
قسم چهارم اصالح طلبان که شاید با هاشمی و تصمیم
احتمالی اش همسو باشند انقدر وزن ندارند که دولت وحدت
ملی را بتوان ترکیبی از اصالح طلبان و اصولگرایان نامید.
در س��طح دیگر تحلیل؛ هاش��می به خوبی از ساختار
قدرت در ایران اگاه اس��ت .او می داند اگر چنین طرحی در
ذهن داشته باشد ،اجرای ان چه قدر سخت و دشوار خواهد
بود .او تمایل ندارد بار دیگر وارد میدانی ش��ود که پیروزش
نباشد؛ این چنین است که او با «تردید» مواجه شده است.
روزی خبر می رس��د ک��ه او گفت��ه «دو دس��تی هم
ریاس��ت جمهوری را به من بدهند قب��ول نمی کنم» و روز
دیگر خبر می رسد که او گفته «بی واهمه در انتخابات بیش
رو کاندیدا خواهم شد» .
حاال در یک مس��اله «تردیدی» نیس��ت؛ «هاشمی
تردید داردg ».
37
هاشمی اصالح طلب است
نه اصولگرا
تو گو با حمیدرضا ترقی
گف
3
یعنی اقای هاش�می روی اصولگراها برنامه ریزی
ندارد؟
lارتباطی بین اصولگراها و ایشان نمی بینم که بخواهند
تاثیر انچنانی داشته باشد.
اق�ای هاش�می بیش�تر متمای�ل ب�ه ک�دام طیف
اصالح طلبان است؟
حمیدرض ا ترقی ،معاون بین الملل حزب موتلفه اسالمی از منتقدان تشکیل دولت وحدت ملی است و ان
را پلی برای بازگشت اصالح طلبان به درون نظام می خواند ،اما وی معتقد است در بین نامزدهای احتمالی
انتخابات ریاست جمهوری یازدهم کسانی هستند که قد بلند سیاسی دارند و می توانند ظرفیت بیشتری
از نیروهای انقالب را گرد خود جمع کنند.
lکارگزاران ،حزب عدالت و توسعه ،خانه کارگر و حزب
اسالمی کار از جمله تشکل های میانه رویی هستند که متمایل
به ایشان عمل می کنند.
lقطعا چنین فردی وجود دارد ،حتی می توانم بگویم در
بیننامزدهایاحتمالیانتخاباتریاست جمهورییازدهمچنین
افرادی که دارای خصوصیات جامع االطرفی باشند فراوانند .به
عبارتدیگرهستندکسانیکهازسعه صدربیشتریبرخوردارند،
قد بلند سیاسی دارند و می توانند ظرفیت بیشتری از نیروهای
انقالب را به کار گیرند.
lخیل��ی بعی��د اس��ت ایش��ان نام��زد انتخاب��ات
ریاست جمهوری شود.
طراحایدهتشکیلدولتوحدت ملیرااقایهاشمی
می خوانند و ایشان نیز در سخنرانی اخیر خود همه
را به وحدت و وفاق ملی دعوت کرد ،به نظر شما این
ایده قابل عملیاتی شدن است یا خیر؟
سیاست
lباید دید دولت وحدت ملی حول چه محوری می خواهد
تشکیل شود؟ مسلما وحدت ملی حول محور والیت ،اصول و
ارمان های انقالب اسالمی قابل تعریف است .بر همین اساس
کس��انی که زیر چتر این وحدت قرار می گیرند باید به اصول
و ارمان های نظام جمهوری اس�لامی ای��ران پایبند و معتقد
باش��ند؛ به عبارت دیگر کس��انی که با ظلم به نظام و انقالب
موجبات سوءاستفاده دشمن در فتنه 88شدند و با عبور از قانون
و فصل الخطاب قرار ندادن ان ع��دم پایبندی خود را به قانون
اساسی عیان کردند ،نمی توانند در چارچوب وحدت ملی قرار
گیرند ،بنابراین اصوال طرح وحدت ملی به لحاظ استفاده هایی
که از ان می شود ،به نظر می رس��د که با خواست و انتظار نظام
کامال متفاوت اس��ت چ��ون عمدتا بح��ث وحدت ملی برای
بازگرداندن جریان های اپوزیسیون ،مخالفان و اصالح طلبان
به عرصه قدرت بیان می ش��ود و این طیف ه��ا می خواهند با
حمایت از این طرح مجددا مس��یر انقالب اس�لامی را که در
فراین د ترسیم شده از س��وی رهبری معظم انقالب به سمت
دولت سازی اس�لامی و جامعه سازی اس�لامی پیش می رود
دوباره به سمت جامعه مدنی ،دموکراسی خواهی و سکوالریزه
کردن جامعه ،کاهش نقش دین و ارزش های انقالب اسالمی
در اداره کشور برگردانند و مس��یر نظام را از راه اصیل و صحیح
خود منحرف کنند ،بنابراین به نظر می رس��د که این نوع طرح
نه تنها پشتوانه ای در کشور ندارد ،بلکه ابزاری برای روی کار
اوردن دوباره اصالح طلبان و کسانی است که به انقالب و نظام
ظلم کردند.
مثلث شماره 145
پس شما نیز طراح ایده تشکیل دولت وحدت ملی
را اقای هاشمی می دانید؟
lاین طرح بارها توسط ایشان مطرح شده است .مشی
ایشان از زمان کنگره حزب جمهوری اسالمی که بعد منجر به
تعطیلی حزب شد ،ان بود که از همه نیروهای انقالب در اداره
کشور استفاده شود اما این مش��ی اگر چه در دولت خود ایشان
و بعد هم به ش��کلی ضعیف تر در دولت اصالحات مورد توجه
قرار گرفت ،ولی از سال 84به بعد و حتی قبل از ان در انتخابات
ش��وراهای دوم ،دیگر این نوع دیدگاه و مشی مورد قبول نظام
و نیروهای اصولگرا نبود و طبیعت��ا فاصله ای که از ارمان های
انقالب و ارزش های امام (ره) به وجود امد ناشی از همین مشی
بود .چون کسانی که پایبند به ارمان های انقالب اسالمی نبودند
در کنار متدینین و معتقدان به اصول انقالب می خواس��تند در
مدیریت کشور فعال عمل کنند درحالی که به خیلی از مبانی
پایبند نبودند و اعتقاد نداشتند.
از می�ان کاندیداه�ای موج�ود کس�ی اس�ت که
جامع االط�راف باش�د و بتوان�د بیش�تر نظ�رات،
گرایش ها و س�لیقه های سیاس�ی از معتدلین دو
جناح اصولگرا و اصالح طلب را گرد خود جمع کند؟
38
جریان اصالحات چه نقشی می تواند ایفا کند؟
lنمی دانم نظرشان است که نقش��ی ایفا کنند یا خیر،
ولی سعی شان بر این اس��ت که تعدیل کننده باشند تا جریان
اصالحات به دور از افراط و تفریط وارد صحنه شود.
اگر مصداقی بخواهید نام ببرید چه افرادی چنین
ویژگی هایی دارند؟
lاگر مصداقی بحث کنیم ممکن است از ان استفاده
تبلیغاتی یا گرایشی شود.
فارغ از انکه نظر حزب موتلفه اسالمی چیست ،نظر
خودتان را بفرمایید؟
lما چنین ش��خصیت هایی را می شناس��یم که هیچ
نقطه ضعفی در رابطه با فتنه س��ال 88نداشته باشند ،نه جزو
ساکتین و نه طرفدار فتنه بودند و هم اکنون نیز امادگی نیروی
انسانی ظرفیت های مختلف سیاس��ی برای همکاری با انها
باالست.
حتی اگر اصالح طلبان از این کاندیدا حمایت کنند،
حزب موتلفه اسالمی از این نامزد حمایت می کند؟
lاصل این اس��ت که ان فرد به لحاظ ویژگی هایی که
دارد شخصیتی نیست که حمایت اصالح طلبان را بپذیرد ،چون
نیازی به حمایت اصالح طلبان ندارد ولی اگر اصالح طلبان تغییر
خط مشی دهند و این را راهی برای بازگشت به دامن ملت بدانند
ممکن است از ان شخص حمایت کنند ولی در مجموع به لحاظ
ویژگی های شخصیتی این فرد کامال شاخص های اصولگرایی
را دارد و پایبند ب��ه اصول و ارمان های انقالب اس��ت و از انها
عدول نمی کند.
اگ�ر اق�ای هاش�می خ�ودش به عن�وان نام�زد
ریاس�ت جمهوری وارد ش�ود ایا می تواند وفاق یا
اَشتی ملی را عملیاتی کند؟
lاقای هاشمی در 16سال اخیر در یک جناح سیاسی
قرار داشته است.
کدام جناح؟
lدر جن��اح اصالح طلبان ب��ود و هیچ وق��ت در جناح
اصولگرایان حضور نداشت.
االن برای انتخابات ریاس�ت جمهوری یازدهم در
به نظر ش�ما اقای هاشمی رفس�نجانی به صحنه
رقابت سیاس�ی پیش رو وارد می ش�ود ی�ا فقط از
نامزدی خاص حمایت می کند؟
اگر وارد شوند موتلفه نوع نگاهش به اقای هاشمی
چه خواهد بود؟
lهنوز بحثی در این باره نکردیم.
اگر اقای هاش�می نامزد ریاس�ت جمهوری نشود
از یک گزین�ه تکنوکرات حمایت می کن�د یا دنبال
حمایت از نام�زدی خواهد بود ک�ه جامع االطراف
باشد ،به طوری که عالوه بر حمایت اصالح طلبان،
از پش�تیبانی بخش�ی از گروه ه�ای اصولگ�را نیز
برخوردار شود؟
lاالن نمی شود اظهارنظر کرد .چون شرایط انتخابات
لحظه به لحظه تغییر می کند و حساسیت و پیچیدگی هایش
بیشتر می شود .ارایش سیاسی دائم در حال تغییر و تحول است،
اینکه اقای هاشمی در ان مقطع چه نظری داشته باشد و چه
سیاستی را دنبال کند قابل پیش بینی نیست.
فکر می کنید مزیت اقای هاش�می نسبت به اقای
خاتمیچیست؟
lمزیت مهم اقای هاشمی این است که درون حاکمیت
تعریف می شود اما اقای خاتمی خارج از حاکمیت قرار دارد.
ای�ن می تواند ب�رای نیروهای جری�ان اصالحات
امتیازی محسوب شود و راهی باشد که به چارچوب
نظام برگردند؟
اصالح طلبانمعموالازایشانبه عنوانپلیبرایبازگشت
استفاده می کنند.
نگاه حاکمیت به این پل چگونه است؟
lمن فکر نمی کنم خیلی رضایتی وجود داشته باشد.
حتی اگر اقای هاش�می بخواهد نقش واس�طه را
ایفا کند؟
lفرق نمی کند به هر حال روند نظام و فرایندی که نظام
در حال طی کردن است ،فرایند قابل برگشتی نیست.
ولی اصالح طلبان می گویند شرایط کشور به سمتی
می رود که ایجاد فضای باز سیاسی اجتناب ناپذیر
خواهد بود؟
lخیر ،این خواست امریکاست .وقتی امریکایی ها تمام
تالش و اهداف تحریم را بر حمایت از اصالح طلبان قرار دادند
طبیعتا تسلیم شدن در برابر چنین نقشه و طراحی ،تسلیم شدن
در برابر دشمن تعبیر می شود.
چرا تندروهای اصالحات هم اقای هاشمی را قبول
ندارند و نمی خواهند که ایش�ان نقش محوری در
جریان اصالحات ایفا کند؟
lانها از گذشته به هر حال مشکالتی با اقای هاشمی
داشتند ،اگر در مقطعی توانستند از موقعیت ایشان برای تثبیت
خود استفاده کنند ولی در بقیه موارد ضربه به ایشان زدند ،علت
هم اختالفی است که در مبانی با اقای هاشمی دارندg.
قدرت اهلل علیخانی
می گوید :کسی به
عنوان نامزد کارگزاران
در انتخابات شرکت
نمی کند
وضعیتکنونیکشورنتیجهعملکرداصولگرایاناست،بنابراین
ی اصالح طلبان در قیاس با رقیب از وضعیت
از لحاظ وزنه مردم
بهتریبرخوردارند.
اقای هاشمی در انتخابات ریاست جمهوری نامزد
می شود؟
lبعیداستایشانچنینکاریانجامدهد.
پس اقای هاش�می در انتخابات اینده چه نقش�ی
می تواندبرایجریاناصالحاتایفاکند؟
lاقای هاشمی چهره فرا جناحی و ملی است و وابسته به
هیچ گروه و حزبی نبوده و نیست .شان اقای هاشمی باالتر از ان
است که به حزب یا جریانی وابسته باشد .ایشان همیشه دلسوز
کشوربودهوتالشکردهوفاقملیایجادکندتاجلویسوءاستفاده
دش��من را بگیرد .ایش��ان اگر تش��خیص دهد و نظری داشته
باشد ان را به مقام معظم رهبری منتقل می کند ،باالخره اقای
هاشمی رفسنجانیرئیسمجمعتشخیصمصلحتنظاماست
وایننهادحکومتیوظیفهداردبهرهبرانقالبنظرمشورتیدهد.
رابطه هاشمی با اصالح طلبان
ربطی به انتخابات ندارد
قدرت اهلل علیخانی ،عضو فراکسیون اقلیت مجلس هشتم بود که به مجلس نهم راه نیافت .وی هم اکنون
مش�اور پارلمانی رئیس مجمع تش�خیص مصلحت نظام اس�ت و می گوید طرح وفاق ملی اقای هاشمی
مطلوب همه است ،اما معلوم نیست در اینده چه اتفاقی می افتد.
lاصالح طلب��ان تمایل ب��ه حضور فع��ال در انتخابات
ریاست جمهورییازدهمدارند،اماهنوزبههیچجمع بندینهایی
نرسیدند.البتهوروداصالح طلبانبهرقابتسیاسیپیش رونیازمند
فراهم شدن شرایطی است؛ یعنی قدری فضای موجود سیاسی
باز تر و شفاف تر شود ،رقابت ها عادالنه باشد و شورای نگهبان
با سعه صدر بیش��تری صالحیت نامزدها را بررسی کند .رقابت
عادالنه نیز زمانی بین نامزدها ش��کل می گیرد که از یک نامزد
جانبدارینشود.دلهمهاصالح طلبانبرایکشورمی سوزد،چون
انقالب و نظام جمهوری اسالمی ایران را دوست دارند و از وضع
موجود ناراحتند؛ دالر روند صعودی دارد و پیش بینی می شود که
تااخرسالبهپنجهزارتومانهمبرسد.اینوضعیتوحشتناکو
خطرناک است .من به برخی کارها مشکوکم؛ روزهایی بود که ما
در مجلس فریاد می زدیم اما تنها بودیم و یار و یاور نداشتیم .امروز
هم که اقایان نادران و توکلی دادشان بلند است .یادم می اید اولین
یا دومین سخنرانی که پس از انتخابات ریاست جمهوری کردم،
مطلب تندی درباره اقای احمدی نژاد گفتم .نخستین کسی که
بعد از نطق من برای مخالفت دست بلند کرد اقای نادران بود که
امروز فریادش به اسمان بلند است ،البته حق دارد ،منتها دوستان
اصولگرا دیر به این واقعیت رسیدند ،چون پیش از این تعصبات
یدادکهعملکرددولترازیرسوال
حزبیوجریانیبهانهااجازهنم
ببرند ولی باالخره کار به اینجا رسید و اکنون داغ تر ،معترض تر و
منتقدترازاصالح طلباندولترانقدمی کنند.واقعابرایوضعیت
اقتصادی و معیشتی مردم نگرانم .اصال مشخص نیست تا 9ماه
دیگرچهاتفاقیمی افتد.یکراهبرایبرطرفشدنایندغدغه ها
عرصه انتخابات است؛ عرصه ای که همه جناح های معتقد به
قانوناساسی،جمهوریاسالمیووالیتفقیهبایکدیگررقابت
کنند.اکثریتقریببهاتفاقاصالح طلباندرهمینراستاحرکت
می کنند و می خواهند وارد میدان انتخابات ریاس��ت جمهوری
اکن�ون محوری�ت جری�ان اصالحات با کیس�ت و
lچهکسیمی خواهداینجریانراساماندهیکند؟
در داخل و خارج ایران اصالحات به نام خاتمی ثبت و ضبط
شده است .اقای خاتمی هم اکنون در بین اصالح طلبان باالترین
پایگاه را دارد ،البته همه مقبولند اما مقبولیت خاتمی بیش��تر از
دیگران است .اقای خاتمی در مصاحبه اخیر خود نشان داد که
عالقه دارد برای کشور دلسوزی کند و در صحنه حضور داشته
باشد،ولیاصالح طلبانهنوزبهنتیجه اینرسیدند.اگرهمچیزی
باشدمنمطلعنیستم.بازمی گویماینجریانهموارهامادهبرای
کمک به نظام و کشور است و می خواهد در عرصه های مختلف
خدمت رسانی کند ،وضعیت اجتماعی اش هم خوب است چون
شماگفتیداقایخاتمیمحوریتاصالح طلبانرادر
دست دارد ،اما اقای هاشمی شخصیتی فراجناحی
است که وفاق ملی را دنبال می کند .ایا اصالح طلبان
بهمدلاقایهاشمیتوجهمی کنند؟
مثلث شماره 145
برنامهاصالح طلبانبرایانتخاباتریاست جمهوری
چیست؟
شوند .ان ش��ا ءاهلل هم که تعدد کاندیدا نخواهند داشت و کسی
نامزدانهامی شودکهازفیلترشوراینگهبانعبورکند.درمجموع
اصالح طلبانهنوزبهجمع بندینهایینرسیدندکهتصمیمانها
برای انتخابات ریاست جمهوری اعالم ش��ود ،اما دلسوزی ها و
بحث ها ادامه دارد .امیدوارم همه انهایی که دلشان برای انقالب،
نظام و مردم می س��وزد شرایط حضورش��ان در رقابت سیاسی
پیش رو فراهم شود تا انتخابات با شکوه هر چه تمام تر برگزار و
جهاناستکبارازتوطئه هایخودعلیهایرانمایوسشود.باکمال
تاسف امریکا نام گروهک تروریستی منافقین را از فهرست سیاه
خارج کرد؛ ان هم زمانی که دموکرات ها بر سر کار بودند .بوش با
ان همه خط مشی رادیکالی که در مقابل ایران داشت حاضر نشد
منافقین را از لیست سیاه خارج کند اما اوباما این کار را انجام داد،
به این بهانه که مهلت دادگاه رو به پایان است .همه اینها در کل
می طلبدکهانتخاباتریاست جمهورییازدهمپرشوروباشکوهبا
حضورهمهگرایش هاوسلیقه هابرگزارشود ،بدونانکهجانبداری
از نامزدی شود یا کسی از امکانات دولتی به نفع کاندیدایی خاص
استفادهکند.دستگاه هاینظارتیهمنبایداجازهدهندکههرکسی
هر طوری خواس��ت به بهانه های مختل��ف از بیت المال برای
انتخاباتخرجکندوجلسهبگذارد.
lحزب کارگزارانی وجود ندارد ،ما شخصیت های قابل
احترامیداریم.به عنوانکارگزارانکسینامزدنمی شود.کارگزاران
کجا جلسه داشته؟ کجا تشکیالت دارد؟ به فرض فردا اکثریت
اصالح طلبان نام اقای جهانگیری را برای نامزدی در انتخابات
ریاست جمهوری اعالم کنند ،این مساله چه ربطی به کارگزاران
دارد؟ ایشان برادر دو ش��هید و خانمش خواهر چند شهید است؛
یکنیرویانقالبی،جهادیوتوانمنداست کهزمانیوزیربودهاما
منتقدان برای انکه وی را خراب کنند می گویند او نامزد وابسته به
کارگزاراناست.خیرهمهگروه هابرایماقابلاحترامهستند.اگر
ایشانیکروزیبهصحنهامدازطرفاکثریتجریاناصالحات
می ایدنهازطرفحزبکارگزارانیاحزبیخاص.
سیاست
4
گفت و گوی مثلث با قدرت اهلل علیخانی
اما حزب کارگزاران سازندگی می خواهد نقش اقای
هاش�می را در انتخاب�ات ریاس�ت جمهوری اینده
پررنگ ترکند.
lاقایهاشمی برایاکثریتجریان هایدلسوزوعالقه مندبه
کشورقابلاحتراماست،مخصوصاکهاالنمظلومواقعشدهوجفاهای
زیادیبهویمی شود.ضمنانکهاصولگرایاناصیلوریش هدارایشان
راقبولدارند.اکثراصالح طلباننیزاقایهاشمیراقبولدارندوبرای
ایشاناحترامخاصیقائلند،بنابراینرابطهجریاناصالحاتبااقای
هاشمیربطیبهانتخاباتندارد.ایشاندررقابتسیاسیپیشرو
فرا جناحیعملمی کند،کمااینکهدرسخنرانیاخیرشفراجناحی
صحبتکردوهمهرابهوحدتووفاقدعوتکرد.
شما می گویید اقای هاشمی شخصیتی فراجناحی
است ،ایا وفاق ملی یا وحدت ملی در انتخابات اتی
می تواندتحققپیداکند؟
lباالخره هیچ چیزی بعید نیست ،هم اکنون که چنین
نامزدی مورد نظر نیست .شاید یک وقت مسئوالن رده باالی
نظام به این نتیجه رس��یدند برای وفاق ملی قدم هایی بردارند.
ما االن نمی توانیم پیش بینی کنیم .جامعه نی��از دارد و دل های
دلسوزان انقالب نیز این را می خواهد .حاال در اینده چه اتفاقی
یدانم.
بیفتدمننم
بهنظرشماازنامزدهایموجودکسیهستکهبتواند
دولتوحدتملیتشکیلدهد؟
lوجود دارد ولی االن نام نمی برم.
یعنیکسیدراینسطحاست؟
حتما هست ،اما االن برای طرح نام وی زود است.
اصالح طلبانبهچنینگزینه اینظردارندوانراقابل
بررسیمی دانند؟
lمنسخنگویاصالح طلباننیستم،امابرایکشورخوب
استکهاینوحدتووفاقملیپیشبیاید.بنابراینبایدهمهدست
بهدستهمدهندکهمشکالتکشورکمیابرطرفشودg.
39
گفت و گو با صادق زیباکالم درباره دولت وحدت ملی
هاشمی نامزد نمی شود
5
دکتر صادق زیباکالم از تحلیلگران مس�ائل سیاسی و استاد دانشگاه اس�ت .او مدل انتخاباتی اقای
هاش�می را حمایت از یک نامزد مس�تقل اصولگرا می داند که خیلی از معتدالن دو جریان سیاسی کشور
حاضرند در ان چارچوب عمل کنند.
اقای دکتر زیباکالم! به نظر ش�ما بین بازگش�ت
مه�دی هاش�می ب�ه کش�ور ب�ا حض�ور اق�ای
هاشمی رفسنجانی در انتخابات ریاست جمهوری
یازدهم ارتباطی وجود دارد؟
سیاست
lفکر نمی کنم ارتباط��ی بین ای��ن دو قضیه وجود
داشته باشد .بازداشت فرزندان اقای هاشمی با اینکه ایشان
خود را برای رقابت سیاسی پیش رو اماده می کند ،ربطی به
هم ندارند یا دست کم من متوجه این ارتباط نیستم .چیزی
که من تش��خیص می دهم و می توانم تحلیل و برداشتم را
در این باره مطرح کنم این است که مخالفان اقای هاشمی
به رغم حمالتی که می کردند و به فرزند ایشان لقب اقازاده
خارج نش��ین داده بودند اصال دلشان نمی خواست مهدی به
ایران برگردد ،حال انکه ش��خص رئیس مجمع تشخیص
مصلحت نظام و خانواده ایشان و خانواده مهدی می خواستند
این اتفاق رخ دهد .مس��اله بیش��تر انجا مشخص می شود
که اگر مهدی جرم جدی و س��نگینی انجام داده بود طبیعتا
بر نمی گش��ت ،چون خودش می دانس��ته چکار کرده ،ثانیا
مخالفان اقای هاشمی قطعا می خواس��تند که خالف های
سنگین پسر ایش��ان در جریان رس��یدگی به پرونده اش رو
شود .نفس اینکه عده ای از اصولگرایان نمی خواستند مهدی
برگردد ان است که می دانستند خیلی هم مطالب انچنانی در
پرونده مهدی نیست.
مثلث شماره 145
با همه این تفاسیر بازگش�ت مهدی ارتباطی به
تصمیم اقای هاشمی برای نامزدی در انتخابات
ریاست جمهوری دارد؟
lهمانط��ور که گفتم ای��ن موضوع ربط��ی به اقای
هاشمی ندارد ،چون ایشان نامزد ریاست جمهوری نمی شود.
اگر نامزد نمی ش�ود چه نقشی در رقابت سیاسی
پیش رو ایفا می کند؟
lقطعا از یک نامزدی که مورد توافق اصالح طلبان
است حمایت خواهد کرد ،البته اگر نهایتا توافقی میان رهبری
اصالح طلبان انجام شود و انها تصمیم بگیرند که در انتخابات
ریاس��ت جمهوری ش��رکت و از یک نامزد معتدل و میانه رو
پش��تیبانی کنند ،در این صورت اقای هاش��می نیز از نامزد
اصالح طلبان حمایت خواهد کرد.
نس�بت اصالح طلب�ان با اق�ای هاش�می چگونه
تعریف می شود؛ ایش�ان می تواند محوریت این
جریان را برعه�ده بگی�رد یا ف�ردی فرا جناحی
محسوب می شود؟
lشماری از اصالح طلبان نس��بت به ایشان مواضع
تند و رادیکالی داشتند اما در مجموع حتی مواضع جریانات
رادیکال اصالح طلب هم نسبت به ایشان تعدیل شده و من
فکر می کنم که نقش اقای هاشمی رفس��نجانی کنار اقای
خاتمی در جری��ان اصالحات برای رس��یدن به یک اجماع
بسیار زیاد و اساسی خواهد بود ،قطعا در اینکه اصالح طلبان
در انتخابات اساسا شرکت خواهند کرد یا خیر و نامزد اصلی
انها چه کس��ی خواهد بود ،نظر اقای هاشمی رفس��نجانی
تاثیرگذار است.
اقای هاش�می مزیتی نس�بت به اقای خاتمی در
جریان اصالحات دارد یا خیر؟
40
lاقای خاتمی از محبوبیت خیلی بیشتری در قیاس
با اقای هاشمی رفس��نجانی برخوردار است ،اما مزیت اقای
هاشمی رفسنجانی در پختگی ،سعه صدر و تجربه سیاسی
ایش��ان اس��ت ،بنابراین از این نظر من فک��ر می کنم اقای
هاشمی و اقای خاتمی به نوعی مکمل یکدیگر هستند.
یعنی یکی بر دیگری ارجحیت ندارد؟
lخیر ،وزن اصل��ی خاتمی محبوبی��ت وی در میان
اصالح طلبان اس��ت و اقای هاش��می تعقل سیاس��ی دارد،
بنابراین این دو در حقیقت می توانند رهبری اصالحات را در
انتخابات پیش رو به عهده گیرند.
اقای هاشمی از یک نامزد تکنوکرات مثل اقایان
جهانگیری ی�ا نجفی حمایت می کن�د یا به دنبال
نام�زدی جامع االطراف م�ی رود ک�ه بتواند ایده
تشکیل دولت وحدت ملی را محقق کند؟
lاز یک نامزد میانه رو و معتدل حمایت خواهد کرد،
منتها همانطور که عرض کردم اینکه نامزد چه کسی باشد
مستلزم رایزنی و مذاکرات زیادی بین رهبری اصالح طلبان
است که اقای هاشمی هم جزیی از این رهبری هستند؛ در
عین حال این نکته هم وجود دارد و ان اینکه اگر نهایتا یکی،
دو نامزد مورد اجماع اصالح طلبان رد صالحیت ش��وند ان
وقت ممکن است اساس��ا اصالح طلبان دیگر خیلی تمایلی
نداشته باشند در انتخابات شرکت کنند.
از برخی موضع گیری ها برمی اید که اقای هاشمی
ت ملی است ،در جریان
دنبال تشکیل دولت وحد
اصالحات چنی�ن گزینه ای وجود دارد یا ایش�ان
گزینه خودش را در نظر دارد؟
lیک ایده ان اس��ت که اصالح طلبان نامزدی را از
میان نیروهای جریان اصالحات انتخاب کنند ،یک رویکرد
دیگر این است که اصالح طلبان روی حمایت از یک نامزد
غیر اصالح طلب که بتواند خصوصیات و ویژگی های مدنظر
رهبری اصالح طلبان را دنبال کند به اجماع برسند ،از جمله
نامزدهایی که چنین خصوصیاتی دارن��د ،می توان به اقای
ناطق نوری اشاره کرد.
اگر اقای ناطق نوری نامزد نشود چطور؟
lاگر اجماع این باشد که اصالح طلبان به نامزد غیر
اصالح طلب تمایل پیدا کنند در این صورت گزینه بعدی انها
اقای قالیباف خواهد بود.
دکتر والیتی ای�ن موقعیت را نخواهد داش�ت که
بتواند دولت وحدت ملی را تشکیل دهد؟
هاشمی رفسنجانی قطعا از یک
نامزدی که مورد توافق اصالح طلبان
است حمایت خواهد کرد
lخیر ،میزان اس��تقالل دکتر والیتی به ان��دازه اقای
ناطق نوری یا اقای قالیباف نیست .به عبارت دیگر اعتبار دکتر
والیتی در میان جریانات غیر اصولگ��را از وزن الزم برخوردار
نیست.
برخ�ی می گویند حتی اگ�ر اقای هاش�می نامزد
ریاست جمهوری نشود و تنها از یک نامزد حمایت
کند این کار موجب دوقطبی شدن فضای رقابت
میان نامزد م�ورد حمایت اقای هاش�می و نامزد
دول�ت می ش�ود ،ای�ن تحلی�ل را چقدر درس�ت
می دانید؟ اگ�ر فضا اینطور دو قطبی ش�ود اتفاق
خوبی است یا خیر؟
lبه هر حال مس��لما در این انتخاب��ات رقابت اصلی
میان اصولگرایان خواهد بود .اصولگرایان معتدل و میانه رو
که بتوانند اش��تی ملی ایجاد کنند در یک سوی میدان قرار
خواهند گرفت و سایر اصولگرایان در سویی دیگر خواهند بود،
یعنی دوقطبی در عمل رخ می دهد حتی اگر اصالح طلبان در
انتخابات شرکت نکنند.
کارگ�زاران ب�رای تقویت ش�خصیت سیاس�ی
هاشمی چه کار خواهد کرد؟
lاز اقای هاش��می پیروی می کند و جلوتر از ایشان
حرکت نخواهد کرد ،به عبارت دیگر دنبال یک نامزد مستقل
اصولگرا خواهند رفت.
یعنی کارگ�زاران ب�ا اصالح طلبان بر س�ر نامزد
توافق نمی کند؟
هماهنگ با انها خواهد بود.
اما شما می گویید کارگزاران به دنبال نامزد مستقل
اصولگرا خواهد بود ،حال انکه در جریان اصالحات
صحبت از معرفی یک نامزد اختصاصی همچون
اقایان جهانگیری ،نجفی یا عارف است ،این دو
چطور با هم قابل جمع هستند؟
lم��ا درباره دو مس��اله کام�لا جدا از ه��م صحبت
می کنیم ،یک پیش��نهاد حمایت از نامزد اختصاصی اس��ت
که من معتقدم چنین حرکتی به وجود نمی اید .چون شورای
نگهبان هرکس��ی را که به عن��وان اصالح طلب وارد صحنه
انتخابات ریاس��ت جمهوری ش��ود رد صالحی��ت می کند،
بنابراین گزینه دیگ��ر عدم حضور در عرصه رقابت اس��ت،
همان اتفاقی ک��ه در انتخاب��ات مجل��س رخ داد ،یا اینکه
روی یک نامزد معتدل ،میانه رو و مس��تقل اصولگرا توافق
انجام شود.
یعنی شما گزینه دوم را محتمل تر می دانید؟
lبله ،اگر رهبری اصالح طلبان روی گزینه دوم توافق
کنند .من معتقدم همه اصالح طلب��ان با ان همراه نخواهند
شد .به عبارت دیگر اصالح طلبان معتدل و میانه رو براساس
این فرم��ول عمل می کنن��د ،اما بس��یاری از اصالح طلبان
رادیکال تر این فرمول را نخواهند پذیرف��ت و در انتخابات
شرکت نمی کنند.
فرمول حمای�ت از یک نام�زد معتدل و مس�تقل
اصولگرا مدنظر اقای هاشمی است؟
lخیلی ه��ا از جمله اق��ای هاشمی رفس��نجانی این
فرمول را مثبت می دانندg .
سیاست
احیای یک ائتالف
6
علی حاجی ناصری
از ابتدای پیروزی انقالب اس�لامی تاکنون در استانه
هر انتخاباتی تشکل هایی ایجاد می شوند که هرچند کارکرد
فصلی و انتخاباتی دارن��د ،اما در کامیابی ه��ای انتخاباتی
نقش موثری دارن��د و در پیروزی کاندیدا ی��ا کاندیداهای
موردنظر خود نقش مهمی را ایفا می کنند .این مساله حتی
سیاست
ایا ائتالف دهه 80تکرار می شود؟
مثلث شماره 145
بازگشت ابادگران
در مقاطعی نیز به شگفتی های انتخاباتی منجر شده است.
البته این موضوع از دهه 70بسیار مشهودتر بوده است؛ انجا
که گروه هایی به حمایت از س��ید محمد خاتمی برخاستند
و برخ�لاف تص��ور فع��االن سیاس��ی ان روزگار علی اکبر
ناطق نوری را شکس��ت دادند .اما این پایان داس��تان نبود؛
چه انکه رئیس جمهور اصالح طلب ایران نیز در همین دام
گرفتار امد و یاران خود را در انتخابات 27خرداد و سوم تیر
84در برابر گروهی نوظهور که خود را ابادگران می نامیدند،
شکست خورده دید.
اما به راستی داستان ابادگران چه بود؟
***
پس از شکست س��نگین جناح راس��ت در انتخابات
دوم خ��رداد ،76این جریان سیاس��ی درص��دد برامد تا به
تجدید حیات خود بپردازد .اما این مس��یر برای راستگرایان
انقالب��ی هم��وار نبود؛ چ��ه انک��ه فضای سیاس��ی غالب
به س��ود اصالح طلبان بود و جناح راس��ت نمی توانس��ت
در چنی��ن فضای��ی عر ض ان��دام کن��د .کفه ت��رازو در
انتخابات ه��ای متوالی س��ال های پایانی ده��ه 70یعنی
انتخاب��ات ش��وراهای اول و مجل��س شش��م و انتخابات
ریاس��ت جمهوری هش��تم در س��ال 80چن��ان به س��ود
اصالح طلب��ان س��نگینی می کرد ک��ه اصولگرای��ان تنها
ب��رای ادام��ه حی��ات سیاس��ی خ��ود در ه��ر انتخابات��ی
شرکت می کردند.
اما در استانه انتخابات شوراهای جناح راست که خود
را «اصولگرا» می نامید ،طرحی نو درانداخت .اصولگرایان
که ش��ورای هماهنگی نیروهای انقالب اسالمی را محور
فعالیت های خود قرار داده بودند ،در این انتخابات با تابلویی
جدید که نام «ائتالف ابادگران ایران اس�لامی» بر باالی
ان خودنمای��ی می کرد ،فهرس��تی واحد ارائ��ه کردند و در
انتخاباتی که اصالح طلبان در اندیش��ه وزن کش��ی درونی
بودند به پیروزی رسیدند.
این پیروزی برای اصالح طلبان بس��یار سنگین امد؛
چه انکه انها دو قوه رس��می کش��ور را در اختیار داشتند و
نمی توانستند چنین شکس��تی را بپذیرند و ان را مقدمه ای
برای خروج خود از قدرت می پنداشتند.
اصولگرایان اما پیروزمندانه رفتار می کردند .انها پس از
سال ها دوری از قدرت حاال می دانستند که با گفتمان و ظاهر
پیش��ین راهی برای پیروزی ندارند .چنین شد که سرانجام
ابادگران ایران اسالمی متولد و قرار بر این شد که محمود
احمدی نژاد مسئولیت انتخاب کاندیداها و هدایت تبلیغات
انتخاباتی را درتهران ،مراکز اس��تان ها و شهرس��تان های
مهم برعهده گیرد.
انه��ا ح��اال س��اکن س��اختمان بهش��ت بودن��د.
محمود احمدی ن��ژاد با تصمیم ش��ورای ش��هر ابادگران
شهردار تهران شد.
ی��ک س��ال بع��د موفقی��ت ابادگ��ران در انتخابات
مجلس هفتم نیز تکرار ش��د .بدین ترتی��ب اصالح طلبان
برای دومین بار متوالی شکس��ت در براب��ر اصولگرایان را
پذیرفتن��د و قوه مقننه را از دس��ت دادن��د .این گونه بود که
غالمعلی حدادعادل در قامت سرلیست ابادگران به ریاست
مجلس اصولگرا رسید.
اصولگرایان حاال در اندیشه ریاست قوه مجریه بودند؛
اما یک مانع بزرگ بر سر راه انها وجود داشت .جوان ترهای
اصولگرا حاال به گونه ای دیگر می اندیشیدند و حرف سنتی ها
را نمی خواندند .هریک از کاندیداهای اصولگرا خود را نامزد
ابادگران می نامیدن��د و زیربار نظرات ش��ورای هماهنگی
نمی رفتند .در نهایت این علی الریجانی بود که نامزد نهایی
شورای هماهنگی شد ،محمود احمدی نژاد نامزد ابادگران
شورای شهر و محمدباقر قالیباف کاندیدای ابادگران مجلس
یا همان ایثارگران.
اما س��رانجام احمدی نژاد پیروز نهایی انتخابات بود؛
41
سیاست
چه انکه عل��ی الریجانی و محمدباقر قالیب��اف در دور اول
انتخابات شکست را پذیرفتند و ش��هردار تهران با پیروزی
ب��ر هاشمی رفس��نجانی در دور دوم انتخابات 84س��اکن
پاستور شد.
احمدی نژاد حاال به فتح نهادهای دیگر می اندیشید.
اینگونه بود که او تابلوی ابادگران را به رایحه خوش خدمت
تغییر داد تا بتواند شورای شهر سوم را از ان خود کند .او البته
بارها گفت که بدون حمایت احزاب و گروه های سیاسی به
ریاست جمهوری رسیده و این پایان رس��می فعالیت های
ابادگران بود.
البته ابادگران در انتخابات های پس از سوم تیر 84در
هر انتخاباتی به ایفای نقش پرداخت؛ نقش افرینی هایی که
البته بسیار کمرنگ بوده است .در انتخابات شوراهای سوم
به همراه س��ایر اصولگرایان در ائتالف بزرگ اصولگرایان
شرکت کرد و پس از پیروزی این طیف در انتخابات شوراها،
تمام تالش خود را برای انتخاب رس��ول خ��ادم به عنوان
ش��هردار تهران به کار گرفت ،اما در این مسیر ناکام ماند.
در انتخابات مجلس هش��تم نیز طیفی از ابادگ��ران با نام
ابادگران جه��ادی وارد عرصه رقابت ها ش��دند اما در برابر
جبهه متح��د اصولگرای��ان راه به جایی نبردن��د .ابادگران
روزگاری دس��ت در دس��ت محمود احمدی نژاد گذاشت و
به دفاع و حمایت هم��ه جانبه از او پرداخ��ت .این ائتالف
البته با رئیس جمهور شدن احمدی نژاد راهی دیگر برگزید
و اینبار دست در دست محمد باقر قالیباف گذاشت .حمایت
انان از قالیباف البت��ه مانند حمایت پیشینش��ان از محمود
احمدی نژاد چن��دان دوامی نداش��ت و کار ت��ا انجا پیش
رفت که انها حتی به جانش��ینی رس��ول خادم برای محمد
باقر قالی باف اندیش��یدند .این تغییرات فراوان در مش��ی
سیاسی س��بب ش��د که ابادگران از حضور در رقابت های
سیاسی چشم پوشی کند و اعضای خود را به سایر گروه های
اصولگرا گسیل نماید.
ح��اال در فاصل��ه 8م��اه مان��ده ت��ا انتخاب��ات
ریاست جمهوری یازدهم ،بار دیگر تش��کل های اصولگرا
در تکاپوی انتخ��اب کاندیدا و پی��روزی او در انتخابات 92
افتاده اند .اما س��وال مهم در این میان این است که این بار
اصولگرایان چه مدلی را در پی��ش خواهند گرفت و از کدام
کاندیدا حمایت خواهند کرد؟
حتی ارام ترین و نجیب ترین اصولگرایان هم به یک
کاندیدای واحد نمی اندیش��ند؛ چه انکه بسیاری از طیف ها
به کاندیدای اختصاصی می اندیش��ند و حاضر به ائتالف با
دیگر طیف ها نیستند .وضعیت امروز اصولگرایان به گونه ای
اس��ت که ایت اهلل مهدوی کنی در کن��ار توصیه به همدلی
اصولگرایان پیش��نهاد می دهد که دس��ت کم روی دو نفر
ائتالف شود.
در این میانه ،طیف��ی از اصولگرایان برانند تا بار دیگر
تابلوی ابادگ��ران را برافراش��ته کنند تا ه��م گروه هایی از
اصولگرایان را به ائتالف ترغیب کنند و هم بتوانند بار دیگر
طرف پیروز انتخابات باشند.
این روزها جلسات مهمی در ساختمان بهشت تشکیل
می شود که از تکاپوی اصولگرایان شورای شهر برای حضور
در انتخابات ریاس��ت جمهوری یازده��م حکایت می کند.
مصاحبه اخیر مهدی چمران که در پاس��خ به سوالی درباره
حضورش به عنوان کاندیدای شورا ها می گوید« :من به مردم
و ش��ورا ها نیاز دارم و تالش خود را برای انس��جام شورا ها
انجام می دهم »،تایید کننده این خبر است.
مهدی چم��ران که روزگاری سرلیس��ت ابادگران در
انتخابات ش��وراهای دوم ب��ود در واکنش ب��ه اخباری که
حکایت از احتمال کاندیداتوری او دارد ،این مساله را تکذیب
نکرده است .همزمان با این اتفاقات ،رسانه هایی نیز برای
حمای��ت از ابادگران در فضای مج��ازی در حال راه اندازی
هستند .ابادگران ممکن است به زودی مانند جبهه پایداری
مثلث شماره 145
42
اسماعیل کوثری می گوید:
ابادگران می تواند بار دیگر در
انتخابات ریاست جمهوری یازدهم
به انتخابات ورود پیدا کند
عضو جبهه پیروان معتقد است:
در انتخابات اینده ابادگران در
کنار رایحه خوش خدمت قرار
می گیرد
حسین ابراهیمی ،عضو جامعه
روحانیت می گوید ابادگران
بار دیگر وارد صحنه سیاسی
می شوند
بخشی از اصولگرایان شود؛ تش��کلی که یک سال پس از
اغاز فعالیت هایش به انشعاب رسید .حاال ابادگران درصدد
برامده ت��ا کاندیدای اختصاص��ی خود را -ک��ه البته مورد
حمایت برخی طیف های دیگر اصولگرا خواهد بود -راهی
پاستور کند .البته اصولگرایان شورای شهر این بار به دنبال
حمایت از فردی به جز ش��هردار منتخب هستند؛ فردی که
گفته می شود شاید مهدی چمران باشد.
در این میان گرچه برخی از ائتالف ابادگران جدید با
گروه هایی همچون رهپویان و ایثارگران سخن می گویند اما
بسیار بعید است که مصادیق ابادگران برای کاندیداتوری با
مصادیق جمعیت ایثارگران و رهپویان یکی باشد.
اما ایا ابادگ��ران این بار نی��ز می توان��د در انتخابات
ریاست جمهوری موفق ش��ود؟ ایا باز هم شهردار منتخب
شورای شهر یا رئیس ان از بهشت به پاستور می رسد؟
ابادگران می اید؟
اسماعیل کوثری ،نماینده تهران در مجلس هشتم و
نهم می گوید« :ابادگران تنها مختص به تهران نیست ،بلکه
این جریان می تواند همچون انتخابات مجلس هفتم در کل
کشور نقش افرینی کند».
عضو فراکسیون اصولگرایان پیدایش ابادگران را در
زمان مجلس هفتم می داند و می گوید« :در انتخابات شوراها
و در زمان مجلس هفتم یعنی یک س��ال قبل از انتخابات
ریاست جمهوری نهم و کاندیدا ش��دن احمدی نژاد جریان
ابادگران اعالم موجودیت کرد».
کوثری می گوید« :در واقع در مقاطع مختلف احزاب و
تشکل های سیاسی کوچک برای ورود به انتخابات فعالیت
خود را اغاز می کنند و تش��کل هایی مث��ل ابادگران ،جبهه
متحد یا جبهه پای��داری در این مقاطع ش��کل گرفتند ،اما
اینها در مجموع همان جریان اصولگرایی هس��تند .از این
رو بنده معتقدم ابادگ��ران می تواند بار دیگ��ر در انتخابات
ریاس��ت جمهوری یازدهم به عنوان تشکلی از اصولگرایان
به انتخابات ورود پیدا کند».
او حمایت ابادگران از کاندی��دای دولت را غیرممکن
می داند« :قطعا این گونه نیس��ت که این جریان بخواهد از
کاندیدای مورد نظر احمدی نژاد حمایت کند ،اما به هر حال
این تش��کل ها و گروه ها از کاندیداهای خاص خود حمایت
خواهند کرد ،البته از انجایی که بنده از نزدیک با ابادگران
ارتباط ندارم ،نمی توانم درباره گزینه م��ورد حمایت انها و
حتی ائتالفشان در انتخابات اینده با دولت نظر بدهم».
ابادگران ائتالف می کند
،دبیرکل انجمن های اسالمی اصناف و بازار به وحدت
رسیدن اصولگرایان در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم
را غیرممکن می داند و معتقد است که ابادگران در انتخابات
اتی با ایثارگران و رایحه خوش خدمت ائتالف خواهد کرد.
او می گوید« :در انتخابات اینده اصولگرایان با رقبایی چون
اصالح طلبان و بخشی از هم طیفان خود رو به رو خواهد بود.
در این میان ابادگران با ایثارگران و رایحه خوش خدمت در
کنار هم قرار خواهند گرفت».
این عضو جبهه پیروان خط امام و رهبری با بیان اینکه
محم��ود احمدی نژاد خود را وابس��ته ب��ه رای اصولگرایان
نمی داند ،تاکید کرده اس��ت« :همان طور که در دولت های
گذشته دیدیم همواره برخی از افراد و گروه ها برای ماندن در
قدرت و استفاده از رانت ها در کنار دولت قرار گرفتند .به عنوان
مثال در دولت هاشمی رفسنجانی ما شاهد تشکیل کارگزاران
بودیم یا در زمان خاتمی نیز حزب مشارکت تشکیل شد .دولت
احمدی نژاد نیز از این قاعده مس��تثنی نبود و رایحه خوش
خدمت را در کنار خود ج��ای داد ،البته رایحه خوش خدمت
نیز با کنار رفتن احمدی نژاد از قدرت به سرنوشت مشارکت
و کارگزاران گرفتار خواهد شد».
طیفی از اصولگرایان برانند تا بار دیگر تابلوی ابادگران را
برافراشته کنند تا هم گروه هایی از اصولگرایان را به ائتالف
ترغیب کنند و هم بتوانند بار دیگر طرف پیروز انتخابات
باشند
سیاست
ابادگ�ران از کاندی�دای حامی�ان احمدی نژاد
حمایت نمی کند
حمیدرضا ترقی ،عضو ارش��د حزب موتلفه اس�لامی
با تایید حضور مجدد ابادگران در عرصه سیاس��ی کشور و
احیای این جریان در انتخابات ریاس��ت جمهوری یازدهم
می گوید« :ابادگران ظرفیت الزم برای رقابت در انتخابات
ریاس��ت جمهوری را ندارد ،از این رو نمی تواند دوباره احیا
شود».
وی تاکی��د ک��رد« :ب��رای موفقی��ت در انتخاب��ات
ریاس��ت جمهوری باید از یک چهره جهانی و ملی استفاده
کرد ،اما چم��ران تاکنون نتوانس��ته به عن��وان یک چهره
سیاس��ی ،اقتص��ادی و دارای ش��اخص هایی ک��ه بای��د
رئیس جمهور داشته باش��د جلوه کند .بنابراین ورود ایشان
به این عرصه ضعیف خواهد بود».
به گفته این فعال سیاس��ی اصولگ��را ،علت موفقیت
احمدی نژاد در انتخابات ریاس��ت جمهوری نه��م با وجود
نبودن یک چهره جهانی و ملی ،استفاده وی از دوران گذار از
اصالح طلبان به سمت جریان اصولگرایان بوده است« :در
ان دوران گذار مردم به جریان اصولگرایی رای دادند نه به
ش��خص احمدی نژاد .در واقع مردم در ان زمان روی فرد
حساس نبودند».
ترقی با ترس��یم ش��رایط کنونی هم گفته است« :در
ش��رایط کنونی نیز م��ردم به دنب��ال چهره ه��ا و تیم هایی
هس��تند که قادر به حل مشکالت کشور باش��ند و توانایی
انه��ا را ازموده باش��ند؛ خصوصا مقابله ب��ا چالش هایی که
در عرصه ه��ای مختلف وجود دارد .به عب��ارت دیگر مردم
به س��مت کار امدی جریان های سیاسی در حل مشکالت
سیاسی و امنیتی کشش دارند».
او موفقیت ابادگران را تنها در انتخابات شوراها ممکن
می داند و معتقد است« :با توجه به تجربه ای که چمران در
رابطه با شوراها دارد و از سوی دیگر اشراف ایشان به مسائل
شهرداری ،بنابراین با اقبال مثبت مردم مواجه است .اما از
لحاظ تشکیالتی بعید می دانم سازوکار ابادگران در شرایط
امروز برای انتخابات ریاست جمهوری مفید فایده باشد».
این عضو ارش��د حزب موتلفه اس�لامی اعتقادی به
حمایت ابادگران از کاندیدای احتمالی احمدی نژاد ندارد و
تاکید می کند« :ابادگران تنها در انتخابات ریاست جمهوری
نهم از احمدی نژاد حمایت کردند ،اما پس از ان در انتخابات
ریاس��ت جمهوری دهم مقابل احمدی نژاد قرار گرفتند .از
تالش دولت برای نزدیک ش�دن به پایداری
و ابادگران
مجتبی ش��اکری ،عضو ش��ورای مرک��زی جمعیت
ایثارگ��ران درباره احی��ای مج��دد جمعیت ابادگ��ران در
انتخابات ریاس��ت جمهوری یازدهم گف��ت« :در انتخابات
ریاس��ت جمهوری ،احزابی که جنبه کشوری داشته باشند،
بیشتر می توانند در انتخابات تاثیرگذار باشند ،اما در انتخابات
شورای شهر این مساله فرق می کند».
او با تاکید بر اینکه تشکل هایی چون جمعیت ابادگران
می توانند در صورت ائتالف با احزاب و گروه هایی که جنبه
کش��وری دارند به انتخابات ریاس��ت جمهوری وارد شوند،
تصریح کرد« :هنوز مدل مشخصی برای ساز و کار رسیدن
به کاندیدای ریاست جمهوری اعالم نشده تا بتوان جایگاه
جریان های سیاسی را ارزیابی کرد».
این فعال سیاس��ی درباره ورود دولت ب��ه انتخابات
ریاست جمهوری تاکید کرد« :در حال حاضر عالقه مندی
دولت برای ورود به انتخابات مش��خص ش��ده و در واقع
دول��ت تالش خواه��د ک��رد دو جریان��ی را ک��ه در دوره
ریاس��ت جمهوری نهم و ده��م با خ��ود اورده بتواند حفظ
کند و از ظرفیت های ان برای حمایت از کاندیدای دور بعد
بهره برداری کند».
شاکری ائتالف ایثارگران با ابادگران و جبهه پایداری
را نامشخص دانست و اظهار داش��ت« :چنانچه تصمیمی
از سوی یک تشکل سیاس��ی اتخاذ ش��ود ،به طور رسمی
اعالم می شود .قطعا جریان هایی که بخواهند به انتخابات
ورود پیدا کنند برای خودش��ان مدلی را ترتیب خواهند داد.
ایثارگران نی��ز همچون دیگ��ر احزاب و گروه ها مس��ائل
مه��م داخل��ی و بین المللی و ب��ه عبارتی بح��ث انتخابات
ریاست جمهوری و شوراها را در جلسات خود مورد بررسی
قرار می دهد ک��ه هر وقت در ح��د خبر باش��د ان را اعالم
خواهد کرد».
مثلث شماره 145
دبیرکل جمعیت اصناف و بازار در ادامه تصریح کرد:
«با فاصله ای که در حال حاضر بین اصولگرایان ایجاد شده،
در انتخابات اینده ابادگران در کنار رایحه خوش خدمت قرار
می گیرد ،اما بهتر است این جریان به عملکرد دولت نهم و
دهم نگاهی داشته باشد و سپس با دولتی ها ائتالف کند و از
کاندیدای انها حمایت نماید».
کریمی اصفهانی همچنین خاطرنش��ان کرد« :امروز
احمدی نژاد مدعی می شود بدون رای اصولگرایان به قدرت
رسیده اس��ت؛ بنابراین ما امیدواریم مش��کالت اقتصادی
که در کش��ور وجود دارد از چش��م اصولگرایان دیده نشود،
زیرا ش��خص احمدی نژاد تاکید کرده اصولگرا نیس��ت .از
این رو ایش��ان باید خود پاسخگوی مش��کالت ،گرانی ها
و تور می باش��د که در کش��ور بیداد می کند و زندگی مردم
خصوصا قش��رکم درامد جامعه را با مشکالت جدی مواجه
کرده است».
حجت االس�لام حس��ین ابراهیمی ،از اعضای ارشد
جامعه روحانی��ت تهران هم در این خصوص گفته اس��ت:
«ابادگران در زمان حضور احمدی نژاد در شهرداری شکل
گرفت که در ان زمان مواضع این تشکل با جامعه روحانیت
یکی بود ،ام��ا در حال حاض��ر نمی توان پی ب��رد اینها چه
تفکری پیدا کرده اند».
وی افزود« :اگر ابادگران در انتخابات گذشته پیروز شد
به دلیل حمایت جامعه روحانیت مبارز بود ،اما در حال حاضر
شرایط این تشکل تغییری نکرده که بخواهد اتفاقی رخ دهد
و این تشکل پیروز شود».
ابراهیمی که س��ابقه حضور در مجلس هش��تم را نیز
دارد همچنین اظهار داش��ت« :ابادگران در مجلس هفتم
به رایحه خوش تبدیل ش��دند و بعد از شکل گیری مجلس
هشتم این تشکل دیگر انسجام الزم را نداشت ،بنابراین از
رایحه خوش به فراکسیون انقالب اسالمی تبدیل شد ،اما
در انتخابات مجلس نهم این فراکسیون هم در قالب جبهه
پایداری به فعالیت پرداخت».
حس��ین ابراهیمی با تاکید بر ای��ن مطلب که در حال
حاضر جبهه پایداری دچار افول شده ،تصریح کرد« :برای
حضور در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم بار دیگر جبهه
پایداری در قالب ابادگ��ران فعالیت خواهد ک��رد ،اما فعال
نمی توان به چگونگی ساختار ،جهت گیری و استراتژی این
تش��کل پی برد .از این رو بنده در همین حد تاکید می کنم
که جبهه پای��داری رو به افول اس��ت و ابادگران به صحنه
وارد می شود».
وی اظهار داش��ت« :بین اعضای ق��م و تهران جبهه
پایداری اختالف ایجاد شده و بروز و ظهور ان هم مشخص
است ،یعنی رفتار و گفتار اقایان رسایی ،کوچک زاده و الهام
که به نفر دوم سران این جبهه تبدیل شده اند ،نشان دهنده
اختالف درون گروهی این جبهه اس��ت .از س��وی دیگر از
انجایی که جبهه پایداری در انتخابات مجلس نهم سودی
نبرد و حتی ضربه هم خورد احتماال در انتخابات اتی در قالب
ابادگران فعالیت خود را اغاز خواهند کرد».
ابراهیم��ی تاکید کرد« :خط مش��ی و اص��ول جبهه
پای��داری و ابادگران یکی ب��وده و فاصله ای ه��م با دولت
نداش��ته اند ،اما باید گفت ب��ه انها بی وفایی ش��د ،زیرا انها
هم��واره حامی دولت بودن��د و با وجود انک��ه افرادی چون
اقای خوش چهره و عماد افروغ بیشترین حمایت را از دولت
کردند ،اما به نحوی از صحنه خارج شدند».
او ب��ا بی��ان اینک��ه ممک��ن اس��ت در انتخاب��ات
ریاس��ت جمهوری یازدهم ابادگران با جمعی��ت ایثارگران
ائتالف کنند ،افزود« :از انجایی که در مجلس نهم جمعیت
ایثارگران به جبهه پایداری نزدیک ش��د و با هم تا حدودی
کار کردند ،بنابراین احتمال می دهم ب��ار دیگر اینها با هم
ائتالف کنند».
این رو در انتخاب��ات اینده نیز ائتالف انها ب��ا یکدیگر بعید
به نظر می رسد».
ترقی در بخشی دیگر از اظهارنظر خود تصریح کرد:
«ظرفیت ابادگ��ران به گونه ای اس��ت که تنه��ا در تهران
موقعیت دارد ،اما در کشور این ظرفیت را ندارد .این به همین
دلیل نمی تواند برای انتخابات ریاست جمهوری یازدهم خود
را بازسازی کند».
ابادگران از قالیباف حمایت نمی کند
ابوالقاس��م رئوفیان ،عضو جبهه پی��روان خط امام و
رهبری و دبیرکل حزب ایران زمین نیز با بیان اینکه موضع
ابادگران در خصوص انتخابات اینده مشخص نیست ،تاکید
کرد« :ابادگران هنوز مش��خص نکرده اند که در انتخابات
پیش رو چه موضعی دارند».
او در پاسخ به این سوال که ایا ممکن است ابادگران
همچ��ون انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری نهم ک��ه حامی
احمدی نژاد بودن��د در انتخاب��ات اینده ه��م از کاندیدای
دولت حمایت کنند ،گفت« :درست اس��ت که ابادگران در
انتخابات ریاست جمهوری گذش��ته از احمدی نژاد حمایت
کردند که البته در واقع بسیاری از اصولگرایان در ان زمان از
احمدی نژاد حمایت کردند ،اما انها امروز مواضعی انتقادی
نسبت به دولت دارند .بنابراین این مساله دلیل نمی شود که
حاال از کاندیدای دولت حمایت کنند».
دبیرکل ح��زب ایران زمین درب��اره حمایت ابادگران
از کاندیدات��وری قالیب��اف نی��ز تصریح ک��رد« :مخالفت
ابادگ��ران ب��ا دول��ت دلیل نمی ش��ود ک��ه ای��ن طیف از
کاندیدات��وری قالیب��اف حمایت کن��د .باید منتظ��ر ماند و
دی��د ابادگ��ران ب��رای انتخابات پی��ش رو چ��ه مواضعی
اتخاذ می کنندg ».
43
سیاست
بازگشت رئیس جمهور
سیاست
مثلث شماره 145
چه کسانی به مهراباد رفتند؟
شعارهای مراسم استقبال حاشیه ساز شد
رئیس جمهور پس از بازگشت از نیویورک با مسائل مختلفی روبه رو شده است؛ از بازداشت مشاورش تا تحوالت بازار ارز و برخی انتقادات نسبت به تصمیمات
دولت .او از همان بدو ورود به تهران خبرساز شده است.
44
برخی سایت ها از تشکیل یک جلسه مشورتی
ب��ا حضور اس��فندیار رحیم مش��ایی پش از س��فر
رئیس جمهور به نیویورک خبر داده اند .بر اساس
روایت این سال ها در این جلسه مشورتی نکاتی در
باره چگونگی سخنرانی و مصاحبه های احمدی نژاد
مطرح شده است.
سیاست
شعارهای پر معنا
از تابلو ه��ا و بنرها ک��ه بگذریم ش��عارهای هواداران
هم قابل توج��ه بود .با ورود خ��ودروی رئیس جمهور ،مردم
شعار های «مبشر بهاران ،خوش امدی به ایران»« ،احمدی
دالور ،پی��رو خط رهب��ر»« ،چپ ،راس��ت ،کارگ��زار ،علیه
خدمتگزار»« ،علمدار والیت ،بسیجیان فدایت»« ،احمدی
ساده زیس��ت ،ریش��ه کن صهیونیس��ت»« ،یار علی (ع) در
نهروان ،بشکن سکوت را قهرمان»« ،س��ردار بدر و خیبر،
تویی یاور رهبر»« ،خونی که در رگ ماس��ت ،هدیه به رهبر
ماس��ت»« ،مرگ بر امریکا» و ...را در اس��تقبال از محمود
احمدی نژاد سر دادند.
مهمترین ش��عار اما این جمالت ب��ود« :احمدی زنده
باد ،مشایی پاینده باد»؛ ش��عاری که رسانه ها برداشت های
متفاوتی از ان کردند .س��ایت عصر ایران نیز در واکنش به
مثلث شماره 145
1
نیمه دوم س��ال 91برای اهالی سیاس��ت و رسانه ها
بسیار پر خبر اغاز شده است؛ از دستگیری فرزندان هاشمی
رفسنجانی تا بازداشت مش��اور مطبوعاتی رئیس جمهور و
توقیف روزنامه شرق.
اگر از تحلیل های مربوط به بازداشت فرزندان هاشمی
بگذریم ،اجرای حکم علی اکبر جوانفکر ،مشاور مطبوعاتی
رئیس جمهور مهمترین تحولی اس��ت که در طیف حامیان
دولت رخ داده اس��ت .ماجرایی که حتی سفر رئیس جمهور
و اخب��ار مهم ان را نی��ز تحت الش��عاع قرار داد ت��ا انجا که
مهمترین بخش س��خنان رئیس جمهور پس از بازگشت از
نیویورک به همین رویداد دستگیری اختصاص یافت .موضع
رئیس جمهور در این مورد به همراه حواش��ی دیگر مراسم
بازگشت که حتی برخی رسانه ها برداش��ت های انتخاباتی
از ان داشتند نیز توجه زیادی را به تصمیمات حامیان دولت
برای سیاست ورزی در ماه های پیش رو جلب کرده است.
استقبال اخر
اگرچ��ه ای��ن البته اولی��ن باری نیس��ت که مراس��م
بازگش��ت احمدی ن��ژاد از س��ازمان مل��ل م��ورد توج��ه
رس��انه ها قرار می گیرد ،چه ان س��ال که پس از سخنرانی
رئیس جمهور در دانش��گاه کلمبیا س��ران قوا و مسئوالن
مهمی به استقبال او رفتند و چه س��ال های دیگر که هر بار
به دلیلی این مراسم خبرساز ش��ده ،اما این بار این مراسم از
جهاتی دیگر با واکنش هایی روبه رو شد .سایت شبکه ایران
که وابسته به ارگان رسانه ای دولت است ،در مطلبی در این
مورد و در تشریح حال و هوای ان روز فرودگاه مهر اباد نوشت:
«در حالی که معموال در اخرین سال دولت ها اقبال عمومی
به انها کاهش می یابد ،شاید کمتر کس��ی فکر می کرد که
در اخرین سال دولت دهم ،اس��تقبالی به مراتب با شکوه تر
از س��ال های پیش از دکتر احمدی نژاد صورت گیرد .ش��ور
و ح��رارت اس��تقبال از رئیس جمهور حتی باعث ش��ده بود
برخی از هموطنان شهرس��تانی از شهرستان های کاشان،
اصفهان ،قم و ...نیز س��اعت ها رنج س��فر را بر خود هموار
کنند تا از رئیس جمهور اس��تقبال کنند .در این میان حضور
روحانیون با وجود فضاس��ازی های رسانه ای بسیار سنگین
نیز جالب توجه بود و انها حضور بس��یار پررنگی در استقبال
داشتند .از نکات جالب توجه ،حضور بس��یار پر رنگ بانوان
در مراس��م اس��تقبال بود ،به طوری که بخش قابل توجهی
از حضار را بانوان تشکیل می دادند .با توجه به مردمی بودن
اس��تقبال ،پوس��ترها با ش��رایط و اندازه های متفاوت دیده
می شدند ،به طوری که برخی س��یاه و سفید و بزرگ بودند و
برخی دیگر به صورت کاغذ گالسه تهیه شده بودند و در هر
اندازه ای می شد پوستری یافت! برخی از حضاری که برای
چندمین بار به اس��تقبال رئیس جمهور امده بودند ،جمعیت
اس��تقبال کننده را با س��الی که رئیس جمهور در دانش��گاه
کلمبیا حاضر شد مقایس��ه می کردند و حتی ان را پرشورتر
می دانستند.برخی از ورزش��کاران رشته های مختلف نیز در
این مراسم حاضر شده بودند».
حاشیه های این مراسم نوش��ت« :ورود محمود احمدی نژاد
به ته��ران بعد از پایان س��فرش ب��ه نیویورک ،با اس��تقبال
افرادی مواجه ش��د که خبرگزاری دولت (ایرنا) انها را افراد
خودجوش نامی��د .این افراد که تعدادش��ان ب��ه صدها نفر
می رسید با شعار «احمدی زنده باد مشایی پاینده باد» از وی
استقبال کردند .انان پرچم های ایران ،تصاویر احمدی نژاد
و بنرهایی از پیش چاپ ش��ده و نیز دس��ت نوشته هایی در
مدح احمدی ن��ژاد با مضامین��ی نظیر «دکت��ر خداقوت»،
«احمدی نژاد ب��ه رنگ ازادگی» و «دکتر دوس��ت داریم»،
«خسته نباشی قهرمان» و ...در دست داشتند .در این تجمع
که خبرگزاری دولت ان را خودجوش نامیده ،احمدی نژاد با
خودروی مخصوص حضور در تجمعات حاضر شد که دارای
سقف کشویی و دس��تگیره ای روی س��قف ان برای حفظ
تعادل است .ناظران سیاس��ی این استقبال هر چند کمرنگ
را نخس��تین حرکت تبلیغاتی دولت در جهت انتخابات اتی
ریاست جمهوری می دانند که در ان شعارهایی درباره گزینه
اصلی دولت برای کاندیداتوری ریاست جمهوری داده شد».
ائتالف های جدید؟
سایت نامه نیوز که از رسانه های جدید اصولگراست نیز
در این مورد نوشت« :با باال گرفتن گمانه زنی ها در خصوص
ائتالف احتمال��ی جمعیت رهپوی��ان و ایثارگ��ران با جبهه
پایداری در انتخابات ریاست جمهوری ،برخی خبرها حاکی
از اختالف نظر اعضای ش��ورای مرکزی جمعیت ایثارگران
با ش��کل گیری ائتالفی دیگر با این جبهه به دلیل نزدیکی
پایداری ها به جریان خاص در دولت است».
ع��وض حیدرپ��ور ،عضو ش��ورای مرک��زی جمعیت
ایثارگران معتقد اس��ت که جبهه پایداری به دولت نزدیک
است و نباید در هیچ صورت وارد ائتالف با انها شد.
وی ادام��ه داد« :ام��روز حرکت هایی از س��وی جبهه
پایداری دیده می ش��ود که خوب نیس��ت؛ همی��ن چند روز
گذش��ته که رئیس جمهور از نیویورک بازگشتند برخی افراد
در فرودگاه ش��عار داده ان��د .برخی از اعض��ای همین جبهه
در هیات رئیس جمه��ور بودند و تع��دادی در پایین پله ها و
پاویون ش��عار داده اند که «احمدی زنده باد ،مشایی پاینده
باد» این کس��ی را که انه��ا می گویند پاینده ب��اش ان فرد
خاص است .ما باید نسبت به این جبهه احساس خطر کنیم
و اجازه ندهیم این ائتالف شکل بگیرد ».این عضو شورای
مرکزی جمعیت ایثارگران تاکید کرد« :ما در مجلس بر سر
افرادی ائتالف کردیم که در لیس��ت بودند و بحث بر س��ر
ویژگی ه��ا و توانمندی های این افراد بود اما اگر قرار باش��د
در ریاست جمهوری از نامزدی پش��تیبانی شود که راه حلقه
انحرافی را دنبال می کند هیچ عقل سلیمی نباید تن به این
ائتالف بدهد .البته برداش��ت من این اس��ت که این تمایل
چندان پررنگ نیست ولی باید مراقب بود».
حیدرپور با اشاره به برخی اظهارات اعضای این جبهه
مبنی براینکه ائتالف جبهه پای��داری با تحولخواهان منوط
45
به شرط و شروطی است ،تصریح کرد« :جبهه پایداری تنها
جوانه ای از درخت اصولگرایی است .انها باید بیایند خود را به
جمعیت ایثارگران و رهپویان نزدیک و شبیه کنند .نه اینکه
بگویند ایثارگران و رهپویان چه کار کنند تا اجازه نزدیک شدن
به انها را داشته باشند».
پیش از ای��ن نیز مجتبی ش��اکری از اعض��ای هیات
موسس و ش��ورای مرکزی جمعیت ایثارگران ضمن تایید
خبرهای مربوط به ائتالف بین تحولخواهان و پایداری ها،
اعالم کرده بود مباحثی در حال مطرح شدن است اما هنوز به
جمع بندی نهایی در این خصوص نرسیده ایم.
سیاست
ماجرای یک جلسه مشورتی
حاشیه های سفر رئیس جمهور حتی با گذشت چند روز
از بازگشت احمدی نژاد پایان نیافت.
س��ایت عصر ایران در خبری که روز یکشنبه گذشته
روی خروجی خود قرار داد از برگزاری جلسه ای مهم درباره
سفر به نیویورک توسط اسفندیار رحیم مشایی خبر داد.
عصرایران نوشت:
«هفته قب��ل از عزیمت رئیس جمه��وری و همراهان
به نیویورک ،مش��ایی با دعوت از حدود 40نفر از چهره های
فرهنگ��ی ،روزنامه ن��گاران و اس��اتید دانش��گاه ،جلس��ه
سه س��اعته ای را به منظور جمع اوری پیش��نهادهای انان
جهت س��خنرانی احمدی نژاد در سازمان ملل ،در ساختمان
کوثر ریاست جمهوری برگزار کرده است.
اگرچه بسیاری از افراد حاضر در این جلسه ،چهره های
نزدیک به دولت و مشایی بوده اند ،اما برخی چهره های دیگر
نیز به این جلسه دعوت ش��ده اند .از غالمعلی افروز ،خسرو
معتضد ،محمدعل��ی رامین ،امیر محبیان ،زرش��ناس ،فواد
ایزدی ،عبدالرضا داوری ،بخشایش��ی ،هادی تس��خیری،
بهمن شریف زاده ،ابراهیم فیاض ،کفایتی و ابشناس به عنوان
برخی از شرکت کنندگان در این نشست نام برده شده است».
بازتاب ادامه داد« :دکتر افروز در این جلس��ه مطرح می کند
که احمدی نژاد در جلسه سازمان ملل ثابت کند پیامبر اسالم
خاتم االنبیاء است و نشانه هایی از تورات و انجیل را بگوید».
امیر محبیان که ظاهرا ابتدا برای حضور در جلسه تردید
داشته ،ابتدا از اینکه بعد از هفت سال دولت به مشورت روی
اورده ،تشکر کرده و گفته امسال که سال اخر حضور ایشان
اس��ت ،باید حرف های نظام زده شود و مواضع روشن نظام،
کوتاه ،منطقی و بدون پیچیدگی بیان شود .وی متذکر شده
که احمدی نژاد نه به عنوان یک فیلس��وف ی��ا پیامبر ،بلکه
به عنوان رئیس جمهور ایران به س��ازمان ملل می رود و در
ضمن شعار و داد و بیداد هم مناسب این جلسه نیست.
محمدعل��ی رامی��ن ام��ا اظهار ک��رده« :چه کس��ی
گفته امسال س��ال اخر اقای احمدی نژاد اس��ت؟ به عنوان
رئیس جمهور بله ،ولی احمدی نژاد چهار سال اینده خواهد امد
و اگر سازمان مللی باشد ،احمدی نژاد به عنوان رئیس سازمان
ملل یا به عنوان دس��تیار ارش��د رهبری اگر مصلحت ببیند،
صحبت خواهد کرد ».یکی از حاض��ران نیز اظهار کرده که
در حال حاضر یک موج «احمدی نژادیسم» دنیا را فراگرفته
و ممکن اس��ت دوره اخر احمدی نژاد برای چهار سال باشد،
ولی در چهار سال اینده هم او خواهد برگشت و خط و قدرت
در دس��ت احمدی نژاد خواهد بود ».حجت االس�لام بهمن
ش��ریف زاده ،روحانی نزدیک به حامیان دولت هم پیشنهاد
کرده احمدی نژاد برای جذب مخاطب در سازمان ملل روی
اسالم و حتی ادیان ابراهیمی نیز تاکید نکند که سخنان وی
با اعتراضاتی مواجه شده است.
عبدالرض��ا داوری ه��م به عن��وان مدی��ر موسس��ه
پژوهش ه��ای خاورمیان��ه 160جمل��ه اماده ک��رده بود تا
احمدی نژاد از این جمالت در س��خنرانی خود استفاده کند.
این سایت در ادامه نوشته است« :اقای معتضد در این جلسه
گفته است که من امان می خواهم تا صحبت کنم و باید به من
مثلث شماره 145
46
امان بدهید ،که مشایی گفته ما خودمان هم در امان نیستیم،
چگونه به شما امان بدهیم؟ فقط می توانیم تا دم در به شما
امان بدهیم! معتضد در این جلسه در مورد مصدق صحبت
کرده و مقایسه هایی انجام داده است».
بازداشت اقای مشاور
این حاشیه ها اما همه ماجرای مراسم بازگشت و سفر به
نیویورک نبود .بازداشت مشاور مطبوعاتی احمدی نژاد ان هم
درست در لحظه اغاز سخنرانی اش در س��ازمان ملل انقدر
برای رئیس جمهور و البته رس��انه ها مهم ب��ود که به عنوان
مهترین مساله در نشست خبری پس از ورود به ایران مطرح
و البته در صدر اخبار رسانه ها قرار گرفت.
انجا که محمود احمدی نژاد با اظهار تاسف از بازداشت
علی اکبر جوانفکر ،مشاور مطبوعاتی خود گفت« :در فضای
سیاسی کنونی که جهان منتظر ش��نیدن دیدگاه های ملت
ایران در س��ازمان ملل بود بازداشت مشاور رئیس جمهوری
بس��یار تاس��ف انگیز اس��ت و ان را پیگی��ری می کن��م».
رئیس جمهوری کش��ورمان همچنین گف��ت« :باتوجه به
این مساله بازداشت مش��اور مطبوعاتی رئیس جمهوری در
حالی که جهان مترصد شنیدن دیدگاه های ایران بود بسیار
تاسف برانگیز است ».احمدی نژاد تصریح کرد« :تاسف بیشتر
از ان جهت اس��ت اقای جوانفکر به اتهام توهین به رهبری
بازداشت شده که هیچ ایرانی ان را نمی پذیرد .ضمن اینکه
این موضوع را پیگیری می کنم».
ای��ن س��خنان رئیس جمه��ور در حالی بیان ش��د که
دادس��تانی تهران اندکی قبل از ان در بیانیه ای چنین گفته
بود« :علی اکبر جوانفکر که پیش تر از سوی دادگاه کیفری
اس��تان تهران و همچنین دادگاه انقالب اسالمی تهران به
دو فقره حبس تعزیری محکوم شده بود ،شامگاه چهارشنبه
گذشته برای اجرای حکم محکومیت خود به زندان معرفی
شد.بنا به احکام صادره از سوی ش��عب دادگاه های یاد شده
که به تایید دیوان عالی کش��ور و دادگاه تجدیدنظر اس��تان
تهران نیز رس��یده ،نامبرده به اتهام توهی��ن به مقام معظم
رهبری ،نش��ر مطالب خ�لاف موازین اس�لامی و مطالب
مخالف عفت عمومی عالوه ب��ر دو فقره محکومیت حبس
تعزیری ،به محرومیت از هرگونه اشتغال و فعالیت مطبوعاتی
و رسانه ای نیز محکوم شده است ».بالفاصله پس از سخنان
رئیس جمهور درباره علی اکبر جوانفکر رس��انه های نزدیک
به دولت نیز ب��ا مواضعی نزدی��ک به احمدی ن��ژاد به درج
مصاحبه های متعدد با چهره های حقوقی و سیاسی پرداختند
مهدی کوچ��ک زاده ،عضو جبه��ه پای��داری در این
مورد گفت« :بنده نمی دانم چه فلس��فه ای وج��ود دارد که
این بازداش��ت ها در گذش��ته انجام نش��ده ،ولی حاال انجام
می شود ».مهدی کوچک زاده درخصوص زمان اجرای حکم
مش��اور مطبوعاتی رئیس جمهور نیز خاطرنش��ان می کند:
«من نمی دانم فلسفه اش چیست ،حکم در یک زمانی صادر
می شود و سپس ماه ها بعد طرف زندانی می شود .من چون
دلیل و فلسفه ان را نمی دانم اظهارنظر نمی کنم».
وی درباره اتهام جوانفکر مبنی ب��ر توهین به رهبری
نیز تصریح کرد« :فارغ از اینکه روزنامه وابس��ته به دولت یا
جای دیگر است من باور نمی کنم در مجموعه وسیع افرادی
که در خبرگزاری جمهوری اسالمی و روزنامه کار می کنند
ادم هایی نباش��ند که اگر خدای ناکرده با توهین به رهبری
مواجه بشوند به این راحتی از کنارش بگذرند ».کوچک زاده
در پایان تاکید کرد« :بنده در محل کار خودم اگر کس��ی به
رهبری انقالب توهین بکند قبل از اینکه به دستگاه قضایی
برسد کاری می کنم که تا اخر عمر پشیمان بشود».
در مقاب��ل ای��ن اظهار نظ��ر حمید رضا ترقی اس��ت:
درخصوص همزمانی اجرای حکم فرزندان هاشمی و اقای
جوانفکر معتقد است« :اینها همه اش تصادفی است! و خیلی
نمی شود رویش عالمت سیاسی گذاشت!»
سیدمهدی هاشمی نیز در خصوص بازداشت علی اکبر
جوانفکر گفت« :متاسفانه در خیلی از موارد به دنبال بهترین
راهکار نمی گردیم و نخس��تین چیزی را ک��ه به ذهن مان
می رسد اجرا می کنیم .قوه قضاییه چند ماه در اجرای حکم
تامل کرده بود و می توانست اندکی دیگر هم صبر کند».
گفت وگوی تلفنی احمدی نژاد با جوانفکر
روز یکش��نبه گذش��ته خبرگزاری دولتی ایرنا نوشت:
«معاون رئیس جمهوری در امور قانون اساسی از دفاع قاطعانه
محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری در جلسه یکشنبه هیات
دولت از علی اکبر جوانفکر خبر داد».
ایرنا به نقل از میرتاج الدینی نوشت« :رئیس جمهوری
پیگیر موضوع بازداشت است و رئیس جمهوری نیز گفت که
با جوانفکر مشاور مطبوعاتی خود تلفنی صحبت کرده است».
وی خاطرنش��ان کرد« :جوانفکر در این گفت وگوی تلفنی
تاکید کرده که اتهام توهین به رهبری ،او را بیشتر از زندان
عذاب می دهد ».این عضو کابینه دولت دهم با تشریح سوابق
ارزنده جوانفکر در تبعیت از رهبر معظم انقالب و خدمت به
نظام جمهوری اسالمی ،ادامه داد« :همگان از اتهام توهین
به رهبری برای اقای جوانفکر تعجب می کنند ،چرا که ایشان
معتقد به والیت فقیه و ش��یفته مقام معظم رهبری هستند».
وزیر ارشاد نیز همان روز در بازدیدی که از ایرنا داشت گفت:
«رئیس جمهوری موضوع بازداش��ت علی اکب��ر جوانفکر،
مدیرعامل ایرنا و سرپرست موسسه فرهنگی -مطبوعاتی
ایران را پیگیری خواهد کرد .در خانواده و نظام ما یک اتفاق
رخ داده که ربطی به دیگران ندارد و باید به گونه ای عمل کرد
که دیگران نتوانند سوء استفاده کنند و با تشدید مسائل داخلی
به ان دامن بزنند ».وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی خاطرنشان
کرد« :تالش ما بر این بود که این اتفاق (بازداشت جوانفکر )
رخ ندهد و انتظ��ار بود اعمال م��اده 18در ارتب��اط با اقای
جوانفکر صورت گیرد ،اما درعین حال امیدواریم که به زودی
شاهد پایان این مساله باشیم ».حس��ینی گفت که در سفر
اخیر استانی اش نیز این موضوع را با رئیس دفتر مقام معظم
رهبری درمیان گذاش��ته و امیدوار است هرچه سریع تر این
مشکل برطرف شود.
مسیر عادی برای ازادی جوانفکر مسدود است
در اخرین تحول در این مورد وکی��ل جوانفکر گفت:
«مجاری عادی برای ازادی مدیرعامل خبرگزاری ایرنا بسته
است ».قهرمان شجاعی درباره اخرین وضعیت «علی اکبر
جوانفکر» اظهار داش��ت« :حکم اقای جوانفکر قطعی بوده
و به اجرا درامده اس��ت .بعد از اج��رای حکم قطعی مجاری
عادی برای هر گونه تغییر در اجرای حکم مس��دود است اما
اعمال ماده 18از اختیارات خاص رئیس قوه قضاییه است.
بر اس��اس ماده 18قانون تش��کیل دادگاه ه��ای عمومی و
انقالب ،چنانچه رئیس قوه قضاییه حکمی را خالف تشخیص
دهد ،می تواند دستور رس��یدگی مجدد را صادر و در صورت
لزوم ،اجرای حکم را متوقف کند .بعد از قطعی ش��دن حکم
اقای جوانفکر ،درخواس��ت اعمال ماده 18دادیم ،اما توجه
نش��د و چون خود را ملزم به رعایت موازین قانون می دانیم،
درخواست جدیدی در این زمینه ارائه نکردیم .چنانچه رئیس
قوه قضاییه خودش باتوجه به حساس��یت پرونده و انعکاس
گسترده موضوع تش��خیص دهد ،می تواند دستور به توقف
اجرای حکم و اعاده دادرس��ی دهد .رئیس جمهور ش��خصا
پیگیر موضوع جوانفکر اس��ت ».انچه به نظر می رسد این
است که حامیان دولت اکنون وارد فاز جدید سیاسی خود شده
اند و برای انتخابات ریاس��ت جمهوری اماده می شوند .انها
اکنون روزهای مهمی را سپری می کنند .بازداشت علی اکبر
جوانفکر که مشاور مطبوعاتی رئیس جمهور است و هدایت
تیم رسانه ای دولت را بر عهده دارد نکته مهمی در اغاز فاز
جدید سیاست ورزی انان استg .
اجرای حکم اقای مشاور
علی اکبر جوانفکر کیست و چگونه فکر می کند؟
2
سیاست
مثلث شماره 145
علی اکبر جوانفکر در سال 1338در تهران به دنیا امد.
او س��ال ها از مدیران میانی خبرگزاری جمهوری اس�لامی
– ایرنا – بود .جوانفکر ام��ا در دوران تصدی گری محمود
احمدی نژاد بر شهرداری تهران ش��روع به پیشرفت کرد .او
مشاور مطبوعاتی رس��انه ای محمود احمدی نژاد و به همراه
او از شهرداری پایتخت با همان سمت به ریاست جمهوری
منتقل ش��د .جوانفکر عالوه ب��ر این س��مت ،مدیرعاملی
خبرگزاری ایرن��ا را نیز به دس��ت اورد .جوانفکر از نیروهایی
بود که پس از انقالب به خبرگزاری ایرنا رفت و مسئول دفتر
خبرگزاری ایرنا و یاسوج و ابادان بود .وی سپس برای تاسیس
دفتر خبرگزاری جمهوری اسالمی به اسپانیا اعزام شد .تا زمان
صدور فتوی قتل سلمان رشدی توسط حضرت امام (ره) وی
در اسپانیا اقامت داشت .او در این جریان و به دفاع از فتوای
حضرت امام(ره ) در یک گفت وگوی رادیویی ش��رکت کرد.
سخنان او از طرف دولت اسپانیا تهدید به قتل تلقی و ضمن
ایجاد جنجال علیه ایران ،منجر به ع��دم تمدید ویزای وی
توسط دولت اسپانیا شد .او در دوران مدیریت عبداهلل ناصری
در خبرگزاری ایرنا از این سازمان جدا شد .جوانفکر ابتدا توسط
«احمد خادم المله» دوس��ت قدیمی و همکار سابق خود در
ایرنا به محمود احمدی نژاد که تازه به شهرداری تهران رفته
بو د معرفی شد ،از ان هنگام یکی از افراد نزدیک و همچنین
در جریان تبلیغات های وی از مش��اوران ارشد رئیس دولت
نهم و دهم بود .جوانفکر دارای مدرک فوق دیپلم خبرنگاری از
دانشگاه عالمه طباطبایی ،لیسانس و فوق لیسانس مدیریت
دولتی از مرکز اموزش مدیریت دولتی است .همچنین گفته
می شود دکترای مدیریت در موسسه اورتگا و گازت اسپانیا
وابسته به دانشگاه کمپلوتنسه را طی کرده اما فرصتی برای
ارائه تز خود دریافت نکرده است .وی پس از بازگشت به ایران
تا سال 1379نماینده خبرگزاری ایرنا در دفتر حضرت ایت اهلل
خامنه ای بود و در دولت سید محمد خاتمی مجددا به عنوان
مسئول دفتر خبرگزاری ایرنا به مادرید اعزام شد.
اگرچه نزدیکی علی اکبر جوانفکر به حلقه نزدیک به
یاران احمدی نژاد بسیار نزدیک و مش��هود بود اما حضور او
در برنامه تلویزیونی روبه فردا و نشس��تنش در مقابل حمید
رسایی ،نماینده حامی دولت در مجلس نشان داد که او کامال
نزدیک به طیف حامیان دولت است و از مهره های کلیدی
این طیف محسوب می شود .جوانفکر در این مناظره در دفاع
از مش��ایی و نزدیکی دیدگاهش با احمدی نژاد گفت« :این
حرف غلطی است که بگوییم رئیس جمهور اقای مشایی را
نمی شناس��د در حالی که بارها اعالم کرده است که این فرد
مورد تایید من است و من ایشان را می شناسم ».او با اشاره به
حرف های مشایی ادامه داد« :شما به نقد حرف های مشایی
بپردازید چرا او را از حرف زدن من��ع می کنید؛ در ایران همه
ازادند که حرف خود را بزنند چرا خفقان ایجاد می کنید؟»
مشاور رس��انه ای رئیس جمهور در دفاع تمام قد خود
از مش��ایی در این برنامه ب��ا رد گفته های رس��ایی مبنی بر
پوشش خبری رسانه های خارجی از سخنان مشایی گفت :
«رس��انه های خارجی هیچ گاه از مش��ایی حمایت نکردند
و چیزهایی ک��ه انها مط��رح می کنند اصال معیار نیس��ت.
اینها همه حواش��ی و مس��ائل داخلی اس��ت که انها مطرح
کردند .رئیس جمهور ایش��ان را یک فرد والیی می دانند که
بع��د از انقالب خدمات زی��ادی را به نظام کرده اند .انس��ان
ممکن الخطاس��ت؛ باالخره اقای مش��ایی یک حرفی زده
و انها یک تیکه هایی را برداش��ت و در جامعه فضاس��ازی
صداو س��یما
می کنند ،مثال رئیس جمهور در روز خبرنگار در
س��خنرانی کردن��د و یکی از مقام��ات عالی رتبه کش��ور از
همین صحبت ها برداش��ت س��وء کرده بودن��د .بنده نظرم
این اس��ت که اگر در جامعه موجی ایجاد ش��ود باید منش��ا
موج را در یابیم و قضاوت عادالنه داش��ته باش��یم ».ش��اید
پس از این برنامه ب��ود که نزدیکی بیش از ح��د جوانفکر و
مش��ایی در کانون توجهات قرار گرفت ،اما جوانفکر پس از
خبر مربوط به پذیرش اس��تعفای حجت االسالم مصلحی
از س��مت وزارت اطالعات بود .ایرنا در ان روز خبری با این
عنوان که رئیس جمهور با استعفای اقای مصلحی موافقت
کرده روی خروج خود قرار داد ،اما او با این امر مخالفت کرد.
رهبری در نامه ای خطاب به اقای مصلحی نوشتند:
«بسم اهلل الرحمن الرحیم ،حجت االسالم جناب اقای
مصلحی دام توفیق��ه ،وزیر محترم اطالعات ،اس��تحکام و
انس��جام و روزامد بودن دس��تگاه اطالعاتی کشور یکی از
پایه های مهم اقتدار نظام اس�لامی اس��ت ،بنابراین از شما
می خواهم بیش از پیش در انجام ماموریت های مهم داخلی
و خارجی وزارت اطالعات اهتمام به خرج داده و با س��رمایه
عظیمی که ان وزارتخانه از نیروی انسانی توانمند و انقالبی
و متدین و فناوری های روز برخوردار است و با حمایت دولت
خدمتگزار و همکاری سایر نهادهای اطالعاتی اجازه ندهید
کوچکترین فترت و سس��تی در انجام وظای��ف قانونی ان
دستگاه مهم پیش اید .برای شما و معاونان و مدیران محترم
و همه فرزندان عزی��ز انقالب��ی ام در وزارت اطالعات دعا
می کنم .موفق و موید باشید» .
علی اکبر جوانفکر در تاریخ ۲۹اب��ان ،۱۳۹۰به دلیل
چاپ مطالب خالف موازین اس�لامی به شش ماه و انتشار
تصاویر خ�لاف عف��ت عمومی به ش��ش ماه دیگ��ر و در
مجموع به یک سال زندان و همچنین سه سال محرومیت
از فعالیت ه��ای مطبوعاتی محک��وم ش��د .از دیگر دالیل
محکومیت جوانفکر مصاحبه او با روزنامه اعتماد و سخنانش
در ارتباط با قوه قضاییه و س��خنان دادس��تان کل کشور و
همچنین توهین به حج��اب اس�لامی در ویژه نامه خاتون
اعالم بود.
او در مصاحبه جنجالی اش ب��ا روزنامه اعتماد بار دیگر
با دفاع از مشایی گفت« :مش��ایی بازجویی نشده ،اما دیگر
نمی گذارند تحرک سیاسی داشته باشد .چقدر ادم بیگناه به
خاطر مشایی دستگیر شده؛ برای چه؟ چون مشایی را مردم
دوست دارند ،تخریبش می کنند؟»
در اسفند ماه 1390حکم یک سال حبس و پنج سال
محرومیت از عضویت در احزاب و گروه های سیاسی به اتهام
توهین به رهبری که مورد اعتراض جوانفکر قرار گرفته بود
تایید شد .اما او با برپایی یک کنفرانس مطبوعاتی بار دیگر
سخنان خود را تکرار و به حکم صادره اعتراض کرد.
در همین روز ماموران امنیتی دادستانی تهران
برای دس��تگیری علی اکبر جوانفکر به ساختمان
موسسه مطبوعاتی ایران رفتند .اما تالش برای
دس��تگیری وی با مقاومت برخی کارکنان
روزنامه ایران روبه رو شد .در این جریان
«مصیب نعیم��ی» ،مدیر مس��ئول
روزنامه الوفاق و تعدادی از خبرن��گاران و کارکنان روزنامه
ایران بازداشت شدند.
دادس��تان کل تهران ،درباره بازداشت جوانفکر گفت:
«به رغم ادعای قانونگرایی ،جوانفکر در قبال دستور قضایی
و اقدام ماموران مقاومت کرده و با تماس های تلفنی و حضور
در جمع کارکنان موسسه موجب تحریک کارکنان و ایجاد
اخالل و بی نظمی در رون��د کاری روزنامه ش��د که پس از
این حوادث حسب دس��تور دادستان ،ماموران محل را ترک
کردند ».اما پس از هفت ماه از تایید حکم بازداشت جوانفکر
و مقاومت او در مقابل مام��وران که با حمایت رئیس جمهور
صورت گرفته بود و درحالی که محمود احمدی نژاد هنوز در
اخرین سفر نیویورک به س��ر می برد ،شامگاه پنجم مهرماه
وی بازداش��ت ش��د .دادس��تانی تهران در این باره با اعالم
جرائم او بیان داش��ت« :بنا به احکام صادره از سوی شعب
دادگاه های یاد ش��ده که به تایید دیوان عالی کشور و دادگاه
تجدیدنظر استان تهران نیز رسیده ،نامبرده به اتهام توهین به
مقام معظم رهبری ،نش��ر مطالب خالف موازین اسالمی و
مطالب مخالف عفت عمومی عالوه بر دو فقره محکومیت
حبس تعزیری ،به محرومیت از هرگونه اش��تغال و فعالیت
مطبوعاتی و رسانه ای نیز محکوم شده است ».حاال اگرچه
علی اکبر جوانفکر برای اجرای حکمش در زندان به سر می
برد اما هم برخی وزرای کابینه و هم شخص محمود احمدی
نژاد از رایزن��ی ها ب��رای ازادی او خبر می دهن��د .محمود
احمدی نژاد وعده داده است که تمام تالشش را برای ازادی
مشاورش انجام دهد .کار تا انجا پیش رفت که اواسط هفته
گذشته حتی شایعاتی درمورد ازادی قریب الوقوع جوانفکر
مطرح شد .او اما همچنان در زندان به سر می بردg .
47
سیاست خارجی
پرپاگاندای صهیونیستی
مضحکه
صهیونیستی
عقب نشینی نتانیاهو از طرح اکتبر
سیاست خارجی
مثلث شماره 145
سخنرانی نتانیاهو در سازمان ملل و نقاشی کودکانه او اسباب تحقیرش را فراهم کرد.
48
1
حسن هانی زاده/کارشناس مسائل خاورمیانه
سیاست خارجی
مثلث شماره 145
اظه��ارات اخی��ر بنیامی��ن نتانیاه��و ،نخس��ت وزیر
رژیم صهیونیس��تی در نشس��ت مجمع عمومی سازمان ملل
که در ان ب��رای فعالیت هس��ته ای جمهوری اس�لامی خط
ی ترسیم کرده است ،بازتاب زیادی در رسانه های غربی
قرمز
داشت ،اما این رسانه ها این اظهارات را یک طنز سیاسی تلقی
کردند .بنیامین نتانیاهو که یکی از تندروترین شخصیت های
رژیم صهیونیستی است با ارائه یک نقاشی به حاضران در تاالر
سخنرانی س��ازمان ملل با ماژیک قرمز خطی را روی نقاشی
یک بمب کش��ید و اعالم کرد که این خط قرمز ایران اس��ت.
این حرکت با خنده حاضران مواجه شد ،زیرا اقدام نخست وزیر
اس��رائیل حرکات مضحک معمر قذافی ،رهبر سابق لیبی در
سخنرانی های سابق خود در مقر س��ازمان ملل را تداعی کرد.
نتانیاهودرسخنرانیخوددرسازمانمللثابتکردکهازپختگی
سیاسی الزم برخوردار نیست و با عصبانیت کامل تالش کرد تا
ثابت کند همچنان از قدرت بازدارندگی الزم برای منع ایران از
دستیابی به فناوری هسته ای برخوردار است .از نظر رسانه های
بین المللی ،نتانیاهو در ش��رایطی نیست که برای فعالیت های
هسته ای کشورهای عضو سازمان ملل خط قرمزی تعیین کند،
زیرا اسرائیل خودش بیش از 200کالهک هسته ای در اختیار
دارد .رژیم صهیونیس��تی که تاکنون از امضای موافقتنامه منع
گسترش سالح های هس��ته ای خودداری کرده ،از نظر حقوق
بین الملل این حق را ندارد که سایر کش��ورهای عضو اژانس
بین المللی انرژی هس��ته ای را به بمباران تاسیسات هسته ای
انان تهدید کند .نفس این تهدید ،نقض اشکار موافقتنامه های
ژنو و وین تلقی می شود ،زیرا به موجب قوانین اژانس بین المللی
هر کشوری تحت ضوابط خاص اژانس حق استفاده صلح امیز
از فناوری هس��ته ای را دارد و هیچ کشوری نمی تواند این گونه
کشورهاراتهدیدکند.هر چندرسانه هایغربیتهدیداترهبران
رژیم صهیونیستی را چندان جدی نمی گیرند ،اما اگر رهبران این
رژیمدستبهحماقتیعلیهتاسیساتهسته ایایرانبزنندقطعا
جامعه جهانی از این اقدام اسرائیل پشتیبانی نخواهد کرد .به نظر
می رسد که اظهارات نخس��ت وزیر رژیم صهیونیستی تنها در
چارچوب پروپاگاندای سیاسی قابل تجزیه و تحلیل است؛ زیرا
اسرائیل به لحاظ سیاسی و اقتصادی در بدترین شرایط قرار دارد.
به لحاظ سیاسی تحوالت اخیر جهان عرب به ویژه سرنگونی
حسنی مبارک ،دیکتاتور سابق مصر و پیروزی اسالمگرایان
در این کشور اسیب پذیری رژیم صهیونیستی را افزایش داد و
این رژیم را درانزوای سیاسی کامل قرار داد .همچنین از سال
2006تاکنون که رژیم صهیونیس��تی دچار شکس��ت نظامی
فاحشی از حزب اهلل لبنان شد ،موقعیت سیاسی و نظامی خود
را نزد افکار عمومی ملت های منطقه از دس��ت داد؛ زیرا پس از
نیم قرن اسطوره شکس��ت ناپذیری ارتش رژیم صهیونیستی
درهم شکست .از سوی دیگر اوضاع اقتصادی و امنیتی بحرانی
اسرائیل موجب شده تا بیش از 270هزار تن از یهودیان ساکن
اراضی اشغالی در طول دو سال گذشته به اروپا و امریکا مهاجرت
کنند و این امر با اس��تراتژی این رژیم برای جذب هرچه بیشتر
یهودیان جهان به سمت فلسطین اشغالی کامال مغایرت دارد.
بنابراینبروزاشوب هایداخلیوافزایشخطراتامنیتیپیرامون
اراضی اشغالی و خود سوزی بیش از هشت نفر از یهودیان ساکن
فلسطین اشغالی موجب شده تا نتانیاهو دست به فرافکنی بزند
و یک فضای کامال امنیتی ب��رای مقابله با بحران های داخلی
ایجاد کند .نتانیاهو به خوبی می داند ک��ه هر گونه حمله علیه
تاسیسات هس��ته ای ایران پیامدهای غیر قابل تصوری برای
رژیم صهیونیس��تی به دنبال خواهد داش��ت ،زیرا 11نیروگاه
هسته ایاسرائیلموجوددرمنطقهمحدودیمانندصحراینقب
در برد موشک های ایران قرار دارند .نیروگاه دیمونا که بیش از
55سال فعالیت دارد به دلیل داشتن اورانیوم با غنای باال اگر مورد
هدفقرارگیردیکفاجعهغیر قابلتصورزیست محیطینهتنها
برایفلسطیناشغالی،بلکهبرایکشورهایاطراففلسطیننیز
ایجاد خواهد کرد .این امر سبب شده تا رهبران برخی کشورهای
منطقهازبروزیکجنگاحتمالیمیانایرانورژیم صهیونیستی
نزد رهبران امریکا و کش��ورهای اروپایی ابراز نگرانی کنند .به
همین دلیل موضوع حمله به تاسیسات هسته ای ایران به شدت
مورد اختالف امریکا و کابینه افراطی بنیامین نتانیاهو قرار گرفته
است؛زیراامریکانسبتبهصلح امیزبودنفعالیتهسته ایایران
کامال اگاه اس��ت .اما به رغم این اختالفات البی صهیونیستی
در استانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری امریکا درصدد
باجگیری از حزب دموکرات برامده است .البی صهیونیستی
از مدت ها پیش مدعی ش��ده که باراک اوباما ،رئیس جمهوری
امریکا نسبت به فعالیت های هسته ای ایران بیش از اندازه از خود
نرمش نشان میدهد و به همین دلیل این البی تمام امکانات
مالی و رسانه ای خود را در اختیار «میت رامنی» نامزد افراطی
حزب جمهوریخواه قرار داده است .اما اشتباهات فاحش میت
رامنیدرجریانمبارزاتانتخاباتیبهکاهششانسپیروزیوی
در انتخابات اینده منجر شد و بنابراین صهیونیست ها بار دیگر
احساسکردندکهباراکاوباماازشانسبیشتریبرایپیروزیدر
انتخابات برخوردار است .بههمیندلیل فشار البیصهیونیستی
برای گرفتن امتیازاتی از حزب دموکرات افزیش یافت؛ البته باید
توجهداشت اینگونه رفتارها معموالدرهرانتخاباتیدرامریکااز
سوی البی صهیونیستی اتفاق می افتد .شاخص مهم اختالفات
امریکاورژیم صهیونیستی،موضوعهسته ایایراناستکهاین
اختالفات حتی از دید رسانه های امریکا و غرب نیز پنهان نمانده
و همواره در مدار توجه این رسانه ها قرار دارد .از نظر امریکا فعالیت
هسته ای ایران تابع مقررات و ضوابط اژانس بین المللی انرژی
هسته ای است و جمهوری اس�لامی هیچ گاه از پروتکل های
اژانس عدول نکرده اس��ت .اما رهبران رژیم صهیونیستی که
فناوری هسته ای را تنها حق مسلم خود می دانند مایل نیستند
تحت هیچ شرایطی کشورهای اسالمی منطقه از جمله ایران
از این فناوری مهم روز برخوردار باشند .اختالف میان رهبران
کاخ سفید و رژیم اسرائیل موجب شد تا رئیس ستاد ارتش امریکا
اعالم کند که در صورت حمله احتمالی اسرائیل به تاسیسات
هسته ای ایران ،امریکا به سود اسرائیل علیه ایران وارد جنگ
نخواهد ش��د .این هش��دار به اختالفات موجود میان امریکا و
اس��رائیل بیش از پیش دامن زد؛ حتی این اختالفات اکنون به
سایر کش��ورهای عضو اتحادیه اروپا نیز کشیده شده است .اما
ایا رژیم صهیونیستی قادر خواهد بود بدون هماهنگی با امریکا و
اتحادیه اروپا به تنهایی به تاسیسات هسته ای ایران حمله کند؟
قطعا این رژیم اگر قصد هر گونه حمله به ایران را داشت ،هرگز
این موضوع را رسانه ای نمی کرد ،زیرا تجربه ثابت کرده در چنین
شرایطی معموال اس��رائیل با چراغ خاموش حرکت می کند و
برنامه های نظامی و عملیاتی خود را رسانه ای نمی کند ،بنابراین
برایند تحلیل رس��انه های غربی نش��ان می دهد که اظهارات
نتانیاهوبیشترجنبهرجز خوانیداردوتنهادرچارچوبپروپاگاندای
سیاسی قرار می گیرد .در عین حال اعضای کابینه نتانیاهو نیز
درباره فعالیت هسته ای صلح امیز ایران با یکدیگر اختالف نظر
دارند و استعفای اخیر شائول موفاز ،رهبر حزب کادیما و معاون
نخست وزیرازعضویتدرکابینهنشانمی دهدکهاختالفمیان
رهبران این رژیم کامال جدی است .مجموعه این تحوالت و نیز
برایند گزارش رس��انه های غربی نشان می دهد رژیم اسرائیل
به تنهایی توان نظامی الزم را برای هر گونه اقدام نظامی علیه
ایران ندارد و اظهارات رهبران این رژیم با واقعیت های میدانی و
سیاسیموجوددرمنطقهوجهانهیچ گونههمخوانیندارد.تنها
گزینه ای که فراروی رهبران اسرائیل قرار دارد استفاده از البی
صهیونیستی برای وادار س��اختن امریکا به انجام یک سلسله
تحرکات سیاسی و اقتصادی علیه ایران استg .
49
حسین اهلل کرم معتقد
است که سخنرانی
نتانیاهو در مجمع
عمومی سازمان
ملل نشان دهنده
درماندگی
صهیونیست ها در
برخورد با برنامه
هسته ای ایران است
سیاست خارجی
تهدیدات نظامی رژیم صهیونیستی بلوف سیاسی است
مثلث شماره 145
گفت وگوی مثلث با حسین اهلل کرم
2
بنیامین نتانیاهو ،نخست وزیر رژیم صهیونیستی در هر کجا که باشد مهمترین دغدغه اش ایران است تا جائیکه در مجمع عمومی سازمان ملل نیز بخش عمده
سخنرانی اش به ایران و مساله هسته ای کشور ما اختصاص داشت .در این میان و با خط قرمزی که نتانیاهو برای ایران تعیین کرد بازهم زمان حمله نظامی احتمالی
این رژیم علیه ایران به تعویق افتاد .حمله ای که ماه ها یا شاید سال هاست که از ان سخن می گویند ولی تاکنون نتوانستهاند عملی اش کنند .در این رابطه گفت وگویی
با حسین اهلل کرم ،کارشناس مسائل سیاسی انجام دادیم .به عقیده اهلل کرم نتانیاهو در سخنرانیاش در سازمان ملل عقب نشینی صریحی انجام داد .وی از حادثه
اکتبر عقب نشینی و تهدید خودش را به بهار و اوایل تابستان سال اینده موکول کرد .همچنین این کارشناس می گوید مقامات رژیمصهیونیستی می خواهند با تهدید
ناشی از این حمله ،امریکا را در کنار خودشان داشته باشند و به گونه ای عمل کنند که این تهدید دامان کش�ور دیگری مانند امریکا را نیز بگیرد و باعث شود منافع
امریکا با منافع ملی رژیم صهیونیستی گره بخورد تا این رژیم بتواند باقی بماند.
ارزیاب�ی ش�ما از صحبت های بنیامی�ن نتانیاهو،
نخست وزیر اسرائیل در مجمع عمومی سازمان
ملل در رابطه با ایران چیست؟
lبنیامی��ن نتانیاه��و پی��ش از این بح��ث حادثه
اکتبر را مط��رح کرده ب��ود؛ حادثه اکتبر به معن��ای این بود
که رژیم صهیونیس��تی اماده می ش��ود تا مراکز اتمی ایران
را در یک حمل��ه غافلگیرانه مورد هدف ق��رار دهد .در این
میان انها س��عی می کردند که دیدگاه امریکا را نس��بت به
این عملیات جلب و حمایت امریکایی ها را برای خودش��ان
منظور کنند .اس��رائیلی ها گمان می کردند پس از این حمله
ضربت��ی ،ایرانی ه��ا مقابله به مث��ل خواهند ک��رد و به این
ترتیب اسرائیل توسط ایران ،حماس از داخل سرزمین های
اش��غالی و همچنین حزب اهلل از طری��ق مرزهایی که با این
س��رزمین دارد اماج حمالت قرار خواهد گرف��ت .از این رو
انها از ترس واکنش ش��دید ،تالش کردند که امریکایی ها
را پش��تیبان این حمله قرار دهند اما پ��س از اینکه ایرانی ها
واکنش های مختلفی نشان دادند ،اسرائیلی ها مرتب بحثی
را تحت عن��وان خط قرمز مطرح کردن��د .مفهوم خط قرمز
این بود ک��ه امریکایی ه��ا باید خط قرم��زی را برای حدود
50
هس��ته ای ایران تعیین کنند .این مفه��وم در زمان بوش به
این صورت بود که ایرانی ها به هیچ وجه نباید هیچ درصدی
از غنی س��ازی را در اختیار داشته باش��ند .در ان زمان ایران
به این خواس��ته امریکا ت��ن داد ،به گونه ای ک��ه در دولت
جن��اب اق��ای س��ید محمد خاتم��ی ،ایرانی ه��ا ن��ه تنها
سانتریفیوژهای غنی س��ازی را متوقف کردند ،بلکه مراکز
تامین کننده اورانیوم در اصفهان و ی��زد را نیز تحت کنترل
دراوردند و انها را غیر فعال کردند .پس از حادثه 11سپتامبر،
ایران و امریکا در یک چالش جدید قرار گرفتند و ایران توسط
بوش «محور ش��رارت» لقب داده شد؛ ایرانی ها در ان زمان
حتی چند دستگاه سانتریفیوژ ازمایشی نیز به کار نبردند .اما
با این وجود بازهم انها ای��ران را مورد تهدید قرار می دادند و
باورش��ان بر این بود که ایران کشوری اس��ت که باید مورد
حمله امریکا ق��رار بگیرد .محور های ش��یطان از نظر بوش
عبارت بودند از ایران ،عراق و کره شمالی.
در چنین شرایطی ایران چگونه دوباره زمام امور
را در دست گرفت؟
lایرانی ه��ا در ی��ک وضعی��ت جدی��د اق��دام به
تهدید زدایی کردن��د .در ای��ن تهدیدزدایی ،ای��ران مجددا
به س��مت غنی س��ازی اورانیوم رفت؛ 3/5تا 5درصد را در
مرحله نخس��ت به دس��ت اوردند و در مرحله بعدی زمانی
که به ایرانی ها میله سوخت غنی ش��ده 20درصد -که قبال
از ارژانتین تهیه می شد -واگذار نش��د ،ایرانی ها نیز اجبارا و
برای تامین مصارف پزشکی ،صنعتی و کشاورزی به سمت
تولید اورانیوم 20درصد رفتند .این در حالی اس��ت که غرب
اصال تصور نمی کرد که ایرانی ها بتوانند به این س��رعت به
توانمندی تامین 20درصد ،تولید میله ها و صفحه س��وخت
برای راه اندازی راکتور تحقیقاتی تهران دس��ت پیدا کنند.
راکتور تحقیقاتی تهران به منظور فع��ال کردن اورانیوم 20
درصد و تبدیل ان به اشعه های مختلف گاما ،بتا و در نتیجه
دستیابی به امپول های مورد نیاز ضدسرطان راه اندازی شد.
واکنش امریکا و رژیم صهیونیستی به این موارد
چه بود؟
lزمانی ک��ه رژیم صهیونیس��تی با ای��ن توانمندی
ایران روبه رو ش��د ،به دنبال ایجاد خط قرمز و درخواست از
امریکایی ها برامد .امریکایی ها نه تنها این خواسته اسرائیل
را اجابت نکردند ،بلکه اوباما بحث پذیرش مرزهای 1967را
نیز مطرح کرد؛ مساله ای که محدودسازی رژیم صهیونیستی
را به دنبال داش��ت .گرچه اوباما نتوانس��ت تا انتها روی این
حرفش باقی بماند و از ان عقب نش��ینی ک��رد ،اما در مقابل
اجازه نداد که بح��ث نتانیاهو پیرامون حادث��ه اکتبر 2012
پیگیری شود .اسرائیلی ها در عمل با اینکه توانستند موضوع
را با می��ت رامنی هماهن��گ کنند اما دیدیم در س��خنرانی
نتانیاهو در سازمان ملل عقب نش��ینی صریح انجام گرفت.
وی از حادثه اکتبر عقب نشینی و تهدید خودش را به بهار و
اوایل تابستان سال اینده موکول کرد .در واقع نخست وزیر
رژیم صهیونیستی در س��ازمان ملل از خط قرمزی که دنبال
می کرد عقب نشینی کرد و ان را به خط بین 70تا 90درصد
ان هم در س��ال اینده موکول کرد .البته ممکن است برخی
بگویند رژیم صهیونیس��تی در حمله به مرکز اتمی عراق در
طول جنگ تحمیلی و همچنین مرکز هس��ته ای س��وریه
به طور ناگهانی و غافلگیرانه حمله ک��رد و تهدید خودش را
علنی نکرد .از این رو ممکن است اسرائیل با این عقب نشینی
که در س��خنرانی اش انجام داد بخواهد ای��ن عملیات را به
سرانجام برساند.
در حال حاضر موض�ع و نگاه نتانیاهو نس�بت به
ایران چگونه است؟
lاساسا نخس��ت وزیر اس��رائیل متوجه ناتوانی در
هر گونه مقابله با ایرانی ها شده و وی بهتر از هر کسی در دنیا
سخن فرمانده سپاه را درک کرده است .سخن فرمانده سپاه
مبنی بر این بود که در نخستین حمله نظامی ،اسرائیل نابود
خواهد شد .اکنون توانمندی موشکی ایران در حد تولید انبوه
می تواند رژیم صهیونیستی را نابود کند.
در ح�ال حاضر رژیم صهیونیس�تی از داخل با چه
مشکالت و موانعی روبه روست؟
lاین رژیم در حال حاضر از داخ��ل با چالش های
گوناگونی دست و پنجه نرم می کند .همچنین برخی نیروها
در اطراف این رژیم وج��ود دارند که خواس��تار اضمحالل
رژیم صهیونیستی هستند .حاکمیت این رژیم نیز در چارچوب
حمای��ت قدرت های بزرگ ق��رار دارد و ام��روز قدرت های
بزرگ می بینند که حمایت از اس��رائیل نمی تواند منافع انها
را تامین کند ،بلکه این موضعگیری علیه منافع انها خواهد
بود .بنابراین رژیم کنونی اس��رائیل به خ��ودی خود در حال
فروپاش��ی اس��ت و انها برای ماندگاری خودشان مجبورند
جنگی در منطقه راه بی اندازند تا امریکا را در کنار خودشان
داشته باشند.
انها ب�ا تهدی�دات نظام�ی علی�ه ای�ران چطور
می خواهند منافع خودشان را تامین کنند؟
در واقع انها می خواهند با تهدید ناش��ی از این حمله،
امریکا را در کنار خودشان داشته باشند و به گونه ای عمل کنند
lاساس��ا حمل��ه نظام��ی می تواند در چند ش��کل
واقع شود؛ نخس��ت ضربت نظامی اس��ت که در این رابطه
رهبر معظم انقالب فرموده اند ایام زدن و در رفتن پایان یافته
اس��ت ،بنابراین اگر کس��ی ضربتی به ما بزند حتما ضربتی
دریافت خواهد کرد .مرحله دوم جنگ نظامی ،جنگ محدود
است که در این حالت بخشی از سرزمین ما مانند شمال تنگه
هرمز ممکن اس��ت تحت تصرف نیروهایی از کش��ورهای
فرانس��ه ،انگیس و امریکایی ها در بیای��د .در این حالت انها
تصمیم خواهند گرفت به ایران حمله نظامی گس��ترده کنند
و مانند کشور عراق تحت اشغال خودشان در بیاورند .مرحله
سوم ،مرحله ای است که با اپوزیسیون داخلی درگیر شوند و
نوعی جنگ نرم را راه اندازی کنن��د .در این حالت ترکیبی از
فش��ارهای دیپلماتیک ،تحریم ،عملیات محدود و براندازی
از درون توس��ط مخالفان داخل��ی صورت خواه��د گرفت.
رژیم صهیونیستی تنها قادر است حمله و ضربت نظامی را به
ایران وارد اورد و از انجایی که در این وضعیت ایرانی ها منافع
اس��رائیل را با منافع امریکا یکی می دانند می توانند اهداف
بس��یار زیادی را مورد حمله خودشان قرار دهند .سخن رهبر
انقالب مبنی بر اینکه زمان زدن و در رفتن گذشته است نیز
به همین مفهوم است که وقتی یک ضربت نظامی از سوی
رژیم اسرائیل فرضا به تاسیسات نطنز ایران وارد شود در این
موقعیت ایرانی ها موشک های 2هزار کیلومتر برد خودشان را
که در اخرین تمرین ان هدفیابی و نقطه یابی را مورد توجه
قرار دادند و موفق بودند استفاده خواهند کرد .در حقیقت ایران
نیز مرکز اتمی دیمونا را در مقابل مورد حمله قرار می دهد .در
این وضعیت اس��رائیل به عنوان یک کش��ور متجاوز معرفی
خواهد شد.
ی علیه ایران وارد کنند؟
ایا انها نمی توانند اتهام
lببینید باید توجه داشته باشید جمهوری اسالمی
ایران تمام دس��تگاه های س��انتریفیوژش را تحت نظارت
دوربین های س��ازمان انرژی اتم��ی قرار داده اس��ت پس
می توانند سازمان های بین المللی را تحت فشار قرار دهند و
اسرائیلی ها را از لحاظ دیدگاه جهانی محکوم کنند .فرمانده
سپاه معتقد است در این حالت اسرائیل نابود خواهد شد که
دالیلش در ابتدای مطلب ذکر ش��د .با استناد به این دالیل
می توان گفت اسرائیلی ها نه تنها یک بلوف می زنند بلکه در
بلوف خودشان نیز ثابت قدم نیستند و با تغییر زمان این بلوف
را به کف بازدارندگی می رسانند.
اگر اس�رائیل علیه ای�ران حمله نظام�ی محدود
انجام دهد چه اتفاقی خواهد افتاد؟
lدر این حالت اس��یب پذیری امریکایی ها افزایش
خواهد یافت؛ امریکایی که نتوانس��ته به یک قدرت بس��یار
کوچک تر از ایران یعنی س��وریه غلبه کند و عملیات لیبیزه
کردن را در انجا انجام دهد چطور می خواهد در برابر کشوری
مانند ایران قد علم کند .بنابراین اسرائیل یا امریکا حال چه
از طریق مرزهای ای��ران و چه از طریق تنگه هرمز نخواهند
توانس��ت عملیات خودش��ان را اجرایی کنن��د .در این مورد
ممکن است امریکایی ها شروع کننده جنگ باشند اما قطعا
توان پایان بخش��یدن به این جنگ را نخواهند داشت .تنها
اسیب پذیری ش��ان افزایش خواهد یافت؛ باتوجه به تلفاتی
که امریکا در عراق و افغانس��تان داده و ع��دم توفیقاتی که
در سوریه داشته بعید به نظر می رس��د اصال چنین عملیاتی
صورت بگیرد.
بنابراین وضعیت سوریه در سرنوشت ایران نیز
بسیار تاثیرگذار است؟
lقطعا نیروه��ای بیگانه به وی��ژه امریکایی چون
در سوریه موفق نشده و زمینگیر شدند به دنبال تجدید این
مساله در ایران نخواهند بود.
کشورهایی مانند چین و روس�یه در مساله حمله
احتمالی نظامی به ایران تا چه حد نقش خواهند
داشت؟
lدر واقع وجود روس��یه و چین در ش��ورای امنیت
با داشتن عنصر حق وتو باعث شده مس��ئله تهاجم نظامی
توس��ط امریکا یا رژیم صهیونیس��تی با مانع روبه رو شود.
انها حتی به صورت پیش دس��تانه هم امکان حمله نظامی
علیه ای��ران را ندارند چ��را که جمهوری اس�لامی ایران در
رابطه با مس��اله هس��ته ای اش بس��یار ش��فاف عمل کرده
است .می توان گفت وجود و حضور بازرسان سازمان انرژی
اتمی در ایران و دوربین های مس��لح انها که تمام حرکات را
ثبت و گزارش کرده اند ،جای هیچ گونه ش��ک و ش��بهه ای
باقی نگذاش��ته و انها اگ��ر حمله ای انجام دهند خودش��ان
را تباه کرده اند.
مثلث شماره 145
lدر این رابطه باید گفت ایران به هیچ وجه دست به
چنین اقدامی نخواهد زد ،چرا که رژیم صهیونیستی خود به خود
در حال فروپاشی است و دیگر دلیلی ندارد ایران اغازگر جنگ
باشد .به عقیده من در روابط بین الملل ،کشورها دارای چهار
ویژگی حکومت ،حاکمیت ،مردم و سرزمین هستند .در این
چارچوب و در رابطه با اسرائیل باید گفت که سرزمین متعلق
به فلسطینی هاست و توسط اس��رائیلی ها به اشغال درامده
است .گرچه انها معتقدند این س��رزمین بدون مردم بوده و
به همین خاطر به انجا امده اند .وقتی ما می بینیم اسرائیلی ها
فقط در نهایت ح��دود چهار میلی��ون نفر جمعی��ت دارند و
فلسطینی ها حدود هشت میلیون نفر ،به این نتیجه می رسیم
که قطعا این سرزمین بدون ساکن نبوده است .مردم ساکن در
سرزمین های اشغالی عمدتا دو تابعیتی هستند و از کشورهای
دیگر و به اجبار به این منطقه نقل مکان داده شده اند .بدون
شک چنین ساکنانی عرق خاصی به سرزمین شان نخواهند
داشت و با اولین گلوله این مکان را ترک خواهند کرد.
با توجه به اینکه مقامات رژیم صهیونیستی همواره
در حال به تعویق انداختن زم�ان حمله نظامی به
ایران هستند ،ایا می توان نتیجه گیری کرد که این
تهدیدات تنها بلوف سیاسی است و هیچ گاه جنبه
عملی پیدا نخواهد کرد؟
lامریکایی ها خودش��ان اذعان داش��ته اند بیش از
یک میلیون نفر نیروی انسانی برای حمله به ایران نیاز دارند.
باتوجه به تغییر اس��تراتژی ،امنیت ملی اوباما شامل کاهش
هزینه های نظامی اس��ت ،این گزینه نیز غیرممکن به نظر
می رس��د .امریکا مطابق دیدگاه نئوکان ها به دنبال کاهش
نیروهای نظامی زمین��ی و همچنین کاه��ش بودجه های
نظامی اش اس��ت .امریکایی ها که نیروی زمینی پرقدرتی
را برای اش��غال عراق به وجود اورده بودند ام��روز این نیرو
را حدود 30درصد کاهش داده ان��د ،بنابراین امکان عملیات
گسترده و اشغال نظامی ایران هم به لحاظ نظامی و هم به
لحاظ اقتصادی و مشکالتی که در این راه وجود دارد ممکن
نیست .ایاالت متحده امریکا در حال حاضر 16تریلیارد دالر
بدهکار است .همچنین از دست رفتن بس��یاری از حامیان
منطقه ای امریکا نیز امکان حمله نظامی این کشور به ایران
و همراهی اش با رژیم صهیونیستی را ضعیف می کند.
سیاست خارجی
در ص�ورت وق�وع جن�گ می�ان ای�ران و
رژیم صهیونیس�تی به نظ�ر ش�ما ک�دام ط�رف
اقدام کننده و اغازگر خواهد بود؟
که این تهدید دامان کشور دیگری مانند امریکا را نیز بگیرد و
باعث شود منافع امریکا با منافع ملی رژیم صهیونیستی گره
بخورد تا این رژیم بتواند باقی بماند.
ایا حمله گس�ترده علیه ایران نیز در دس�تورکار
برنامه های اسرائیل و امریکا نخواهد بود؟
ایا اکن�ون ایاالت متحده از لحاظ مس�ائل داخلی
توان یک حمله دیگر را دارد؟
lخی��ر ،اکن��ون جنبش ه��ای ضد وال اس��تریت،
ضد ایپک ،ضد نات��و ،ضد جنگ و گروه ه��ای اجتماعی که
تحت عن��وان 99درصد چالش گ��ر وضعی��ت اجتماعی و
اقتصادی امریکا ش��ده اند امکان هرگون��ه وحدت پیرامون
تصمیم گیری برای حمله نظامی علیه ایران را سلب کرده اند.
در حال حاضر بس��یاری از نخبگان چپ و راست امریکایی
امکان حمله به ای��ران را منتفی می دانن��د و ان را به باراک
اوباما ،رئیس جمهوری نیز اعالم کرده اند.
انها اگاه هستندکه در پی هرگونه حمله نظامی به ایران
دچار چالش هایی می شوند که این چالش ها موجب سرعت
بخشی به وضعیت گذار از جامعه تک قطبی منعطف به جهان
چند قطبی خواهد شد .از این رو معتقدند که خودشان دیگر
نباید به این وضعیت دامن بزنند.
در نهایت به نظر ش�ما اختلاف می�ان امریکا و
رژیم صهیونیستی در رابطه با ایران به کجا ختم
خواهد شد؟
lبه نظر من این دو دولت اصال هیچ اختالفی باهم
ندارند و اگر رژیم صهیونیستی دست به یک جنگ روانی علیه
ایران می زند این جنگ روانی ناظر بر فش��ارهایی اس��ت که
امریکایی هاازطریقتحریم هایگستردهوعمیقواردمی کنند.
باید توجه داشت این تحریم ها در ایران تاثیر عمیقی نداشته و
نتوانسته ساختار سیاسی را به زانو در بیاورد .در این شرایط امریکا
نیز باید دیگر خواب تداوم خام فروشی از ایران را ببیندg .
51
سیاست خارجی
سیاست خارجی
مثلث شماره 145
52
5 + 1در برزخ تصمیم گیری
مساله هسته ای و 2انتخاب
اختالف نظرها میان ایران و 5+1پابرجاست
محمود واعظی /معاون سیاست خارجی مرکز تحقیقات استراتژیک
1
سیاست خارجی
مثلث شماره 145
انچه که این روزها و پ��س از برگزاری اجالس مجمع
عمومی س��ازمان ملل پیرامون پرونده هس��ته ای ایران در
جریان است با ماه های گذش��ته تفاوت چندانی ندارد؛ بدین
مفهوم که مواضع جمهوری اسالمی ایران در گذشته بارها
نزد 5+1اعالم شده بود و این در حالی است که این مواضع
اختالفات زیادی با مواضع 5+1دارد .در بغداد و مس��کو نیز
ش��اهد این تفاوت ها و اختالفات بودی��م .اکنون بحثی که
پیرامون پرونده هسته ای ایران مطرح است به صحبت هایی
که در سازمان ملل اتفاق افتاده -چه صحبت های محمود
احمدی نژاد ،رئیس جمهوری ایران و چه اعضای گروه 5+1
به ویژه کاترین اش��تون – مربوط می شود .باید توجه داشت
که این صحبت ها ،تفاوتی در ماهیت مساله ایجاد نمی کند
و انچه که از نظر محتوایی و تحلیلی باید بدان پرداخته شود
این اس��ت که دولت امریکا در یک رقابت انتخاباتی به سر
می برد و موضوع هس��ته ای ایران بی��ن جمهوریخواهان و
دموکرات ها یعنی باراک اوبام��ا و میت رامنی به عنوان یکی
از موضوعات جدی در مس��اله انتخابات مطرح است .نقش
دولت امری��کا در مذاکرات هس��ته ای ایران بس��یار مهم و
پررنگ است ،بر این اساس در این وضعیت دولت امریکا قادر
به تصمیم گیری نیست؛ یعنی حتی خود شخص اوباما نیز اگر
بخواهد موضعی غیر از انچه که اعالم کرده اند را در عمل به
اجرا بگذارد در این شرایط رقابت های انتخاباتی قادر نخواهد
بود .بنابراین ت��ا پس از انتخابات ریاس��ت جمهوری امریکا
شاهد تغییر ویژه ای در شرایط پرونده هسته ای ایران از جانب
غرب نخواهیم بود .البته باید این را پذیرفت که ایران نیز در
حال وارد شدن به یک فضای انتخاباتی است؛ بدین معنا که
سال اخر دولت اقای احمدی نژاد است و چه بسا بسیاری از
کشورها در حال بررسی این موضوع باشند که در اینده با چه
دولتی مواجه خواهند شد .به همین دلیل این مسائل مذاکرات
هسته ای ایران را هم کند کرده و هم پیچیده .در برهه کنونی
پیشنهادات و انتظارات دو طرف از یکدیگر نسبتا مشخص
است .ایران براس��اس کنوانس��یون ان پی تی که پیرامون
فعالیت های هسته ای کشورهاست یکسری حقوق دارد که
جامعه بین المللی باید این حقوق را برای جمهوری اسالمی
ایران به رسمیت بشناسد .تاکنون نیز ایران چیزی بیشتر از
حقوق خودش طلب نکرده است .از طرف دیگر طرف های
مذاکره کنن��ده در 5+1هم��واره می گویند ک��ه به دنبال ان
هستند که فعالیتهای هس��تهای ایران از مسیر صلح امیز
خارج نشود و در همین مسیر گام بردارد .در این مقطع دیگر
دو طرف باید با استفاده از هنر مذاکره ،هنر دیپلماسی و هنر
اعتمادس��ازی کمک بگیرند تا بتوانند به نوعی مذاکرات را
هدایت و تدبیر کنند که هم ان بخش��ی که خواس��ت ایران
است محقق شود و هم نگرانی های غربی ها برطرف شود،
اما تا زمانی که مذاکرات صورت نگیرد و تفاهم به وجود نیاید
این اختالفات و مشکالت پابرجاست .ضمن اینکه غرب به
اسم مسائل هسته ای برخی فشارهای سیاسی و اقتصادی را
برای ایران تجویز کرده یا تحریم هایی وضع کرده که قاعدتا
روی مذاکرات تاثیرگذار خواهد بود .اکنون برخی این سوال
را مطرح می کنند که ایا در پی پی��ش رفتن مذاکرات ،ایران
حاضر به تعلیق یا توقف غنی س��ازی اورانیوم خواهد شد یا
خیر؟ به عقیده من جواب به این س��وال در این مقطع هنوز
زود اس��ت ،چرا که باید صبر کرد و دید که چه پیش می اید.
این مسائل ،مسائلی است که بس��تگی به خیلی موارد دارد.
به عنوان نمونه باید مورد ارزیابی قرار داد کسانی که مذاکره
می کنند چه به دست خواهند اورد و چه چیزی از دست خواهند
داد ،بنابراین این مسائل را نمی توان از قبل بیان و راجع به انها
اظهارنظر کرد .موج غنی سازی برای فعالیت های صلح امیز
از حقوق پایه ای هر کشوری اس��ت و نمی توان به کشوری
تحمیل کرد که غنی س��ازی برای فعالیت ه��ای صلح امیز
انجام ندهد؛ غربی ها نیز این مس��اله را کامال قبول دارند و
پذیرفته اند .در رابطه با پرونده هسته ای ایران مساله ای که
وجود دارد این اس��ت که برخی نگرانی ها بای��د از بین برود.
در حال حاضر به نتیجه نرس��یدن مذاکرات هسته ای ایران
چندین علت دارد؛ نخس��ت اینکه پرونده هس��ته ای ایران
تبدیل به یک پرونده بسیار پیچیده شده ،سپس اینکه نقش
امریکا و کشورهای غربی در این مساله خیلی پررنگ شده
و در نهایت نیز عدم فرستادن یکسری افراد با طرح و برنامه
روش��ن تر پای میز مذاکرات موجب طوالنی شدن این روند
شد .اگر مذاکرات به گونه ای دیگری هدایت می شد ،ممکن
بود که زودتر به نتیجه برس��د .اکنون هم ایران و هم غرب
اذعان دارند که به نفع هر دو طرف اس��ت ک��ه از مذاکرات
راه حلی برای برون رفت از این شرایط پیدا کنند.
در حال حاضر هنوز دو طرف ایران و 5+1نس��بت به
یکدیگر اعتماد پی��دا نکرده اند و این در حالی اس��ت که اگر
این اعتمادسازی صورت بگیرد وضع مذاکرات خیلی تغییر
خواهد کرد و بهتر پیش خواهد رفت .اکنون یکی از مشکالت
عمده این است که دو تیم مذاکره کننده نسبت به گفته های
یکدیگر اصال اعتماد ندارند.
بع��د از انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری امری��کا طرف
5+1کمی از ای��ن حال��ت بالتکلیفی خارج خواهد ش��د و
تصمیم گیری ها برایشان راحت تر می ش��ود .اکنون باتوجه
به انتخابات ریاست جمهوری در امریکا تصمیم گیری برای
طرف غربی بسیار مشکل اس��ت .از طرف دیگر چون پس
از انتخابات امریکا نیز انتخابات ریاس��ت جمهوری ایران در
پیش است -البته با یک فاصله تقریبا هفت ماهه -ممکن
است مذاکرات تحت الش��عاع قرار گیرد .اما این نیز منوط به
این مساله اس��ت که انها بپذیرند تمامی نتایج و جمع بندی
مذاکرات زیر نظر رهب��ر معظم انقالب اس��ت .به هر حال
انتخابات ایران موجب می شود که انها منتظر دولت بعدی
در ایران باشند و تعلل کنند تا دولت بعدی روی کار بیاید .با
این اوصاف در اینده نزدیک نمی توان منتظر تغییر خاصی در
روند مذاکرات هسته ای ایران بودg .
53
صباح زنگنه در گفت وگو با مثلث؛
2
غرب باید از مواضع اش عدول کند
مساله هس�ته ای ایران تا حدی برای جهانیان اهمیت دارد که حتی در مجمع عمومی سازمان ملل نیز
به این مس�اله پرداخته شد .از سخنان حاش�یه ای گرفته تا س�خنان اصلی بنیامین نتانیاهو ،نخست وزیر
رژیم صهیونیستی در رابطه با پرونده هسته ای ایران .وی در سخنرانی ساالنه اش در اجالس مجمع عمومی
سازمان ملل اشاره کرد تنها راه مسالمت امیز برای ممانعت از دستیابی ایران به بمب اتمی تعیین یک خط
قرمز روشن از سوی جامعه بین المللی برای ایران است .در همین حال کشورهای 5+1شامل امریکا ،روسیه،
بریتانیا ،فرانسه،المان و چین نیز در پی سخنرانی نتانیاهو گردهم امدند و درباره برنامه هسته ای ایران رایزنی
کردند .به دنبال این گردهمایی کاترین اشتون ،مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعالم کرده که طرح
جدیدی برای اغاز مذاکرات با ایران ارائه شده که مورد توافق اعضای 5+1است .این مباحث بهانه ای شد
تا گفت وگویی با صباح زنگنه ،کارشناس مسائل سیاس�ی انجام دهیم؛ وی معتقد است کشورهای غربی
در قبال مساله هسته ای ایران همچنان طلبکار هستند و نمی خواهند از یکسری اصول کوتاه بیایند .زنگنه
می گوید مساله هسته ای ایران یک بحث سیاسی محض است و به نوع نگاه غربی ها به ایران بازمی گردد.
از طرف دیگر ارائه یک زنجیره طوالنی از خواستهها بدون محاسبه جایگاه ،توان ،انتظار و توقعات دو طرف
نیز غیرواقع بینانه است و هیچ یک از طرفین را به جایی نخواهد رساند.
سیاست خارجی
lبه نظ��ر می ای��د کش��ورهای غرب��ی همچنان
مصر هس��تند حالت طلبکاری خودش��ان را ادامه دهند؛ با
صحبت های اخیری هم که پیش ام��د در واقع این مطلب
بیشتر احساس شد .باید تاکید کرد که ایران از مذاکره عدول
نک��رده و همچنان برای مذاک��ره امادگ��ی دارد اما مذاکره
چارچوبی دارد که مشخص اس��ت ،بنابراین باید خواسته دو
طرف مدنظر قرار بگیرد.
مثلث شماره 145
lاعمال فشار در این شرایط از جانب غرب قابل درک
اس��ت ،زیرا غربی ها مایلند تا فرصت باقی مانده تا انتخابات
ایران و ایاالت متحده بتوانند فض��ای مذاکرات را همچنان
سرپا نگاه دارند و بهانه ای به اس��رائیلی ها ندهند .از تحلیل
رس��انه های کش��ورهای غربی درباره ای��ن موضوع به نظر
می رسد که روی خواس��ته های رژیم صهیونیستی محاسبه
کرده اند اما تا کی و تا چقدر این مس��اله برای ش��ان اهمیت
دارد ،جای بحث دارد.
در ای�ن ش�رایط ایا ای�ن واکنش غرب درس�ت
است؟
lدر حقیقت کشورهای غربی باید از خود استقالل و
درک بیشتری نشان دهند؛ برای ایران هم رسیدن به توافق،
بسیار مهم است زیرا کش��ور ما می خواهد که به برنامه های
توس��عه طلبانه و اجتماعی اش دس��ت پیدا کن��د و از دادن
هزینه های بی جهت جلوگیری کند .همچنین ایران به دنبال
ان است که به وضعیت ثباتی برسد که قدرت محاسبه اینده
و شرایط همکاری جهانی را داشته باشد.
س�خنان نس�بتا مالی�م محم�ود احمدی ن�ژاد،
رئیس جمه�وری ای�ران در نیوی�ورک پیرام�ون
باز بودن باب مذاکرات با غرب ایا می تواند روی
نتیجه مذاکرات تاثیری داشته باشد؟
lبعید به نظر می رسد که این صحبت ها به صورت
مستقیم روی مذاکرات تاثیر داش��ته باشد؛ به هر حال ایجاد
فضای مثبت تبلیغاتی بخشی از کار است ،اما همه کار نیست.
بعد هم وقتی صحبت های وی در داخل با اعتراض جناح های
گوناگون روبه رو می شود طبعا در عرصه جهانی تاثیر خاصی
نخواهد داشت .این گونه محاسبه کردن ها به دقت بیشتر و
رصد شرایط داخلی و خارجی بستگی دارد .در حال حاضر تنها
54
lاحتمال این مساله خیلی باالست که مذاکرات به
زمان دیگری موکول شود تا امریکا نیز از این مقطع خارج و
به مقطع روشن تری وارد ش��ده باشد .اکنون هنوز مشخص
نیست که در ایاالت متحده به طور قطع کدام جناح روی کار
خواهد امد .اگر باراک اوباما مجددا وارد کاخ سفید شود بازهم
مشخص نیست ایا وی سیاست های کنونی اش را در پیش
خواهد گرفت یا به گونه ای دیگری به پرونده هسته ای ایران
خواهد پرداخت.
در صورت پی�ش رفتن مذاکرات ،خواس�ته های
دو طرف به چه صورت خواهد شد؟
lغرب مایل است در حوزه افغانستان -که اکنون
بسیار دچار مشکل شده است -دیدگاه و جایگاه ایران را بداند
و در پی کمک ایران در این رابطه هستند .در عراق ،فلسطین،
سوریه و ...نیز به همین ترتیب این نیاز به چشم می خورد .در
مورد موضوع انرژی هس��ته ای نیز طرف غربی باید تعریف
روشنی از خواسته هایش داشته باشد و بدون عدول از قوانین
ان پی تی و اژانس با ایران وارد مذاکره ش��ود .نگاه ایران در
منطقه نیز هم از منظر کشور ما و هم از منظر غربی ها نیاز به
یک بازتعریف مجدد و اساسی دارد.
در حال حاضر به نظر شما موضع کشورهای غربی
و به ویژه گروه 5+1در قبال مساله هسته ای ایران
چیست؟
مساله تحریم های فزاینده و اعمال فشار از جانب
غرب در این میان چه مفهومی دارد؟
باتوجه به اینکه کمتر از یک م�اه دیگر انتخابات
ریاس�ت جمهوری ایاالت متحده برگزار می شود
ممکن اس�ت زم�ان مذاکرات ب�ه تبعی�ت از ان
تعیین شود؟
در چه ش�رایطی ای�ران می تواند ب�ا تعلیق غنی
سازی 20درصد موافقت کند؟
قرار شده است که خانم اشتون با اقای جلیلی مذاکره و تاریخ
مذاکرات را تعیین کنند.
به نظ�ر ش�ما در حال حاض�ر دو گ�روه ای�ران و
5+1چه امتیازاتی به یکدیگ�ر خواهند داد و چه
درخواست هایی از هم خواهند داشت؟
lبه نظر می اید هن��وز پل های اعتم��اد میان ایران
و کش��ورهای غربی در رابطه با این موضوع برقرار نش��ده
است ،بنابراین ایران همچنان نسبت به نیت ها و طرز ارتباط
کشورهای غربی مشکوک اس��ت و تردید دارد .غربی ها نیز
همچنان سواالتی را به صورت فنی مطرح می کنند که این
سواالت عمال ابعاد سیاس��ی و فراتر از یک کار فنی را در بر
می گیرند.
اگر بحث انها صرفا فنی بود باید توسط اژانس بررسی
می ش��د .پس این اعتماد هنوز میان دو طرف برقرار نشده و
تشکیک ها همچنان وجود دارد .پس از این نیز بعید نیست
غربی ها به رویه افزایش فشار و رویه های تحریمی شان ادامه
دهند یا بدان عمل کنند.
چرا فکر می کنید غرب به اعمال فش�ار بیشتری
روی خواهد اورد؟
lزیرا بعید می دانم ایران و 5+1ب��ه این زودی ها
به توافق دس��ت یابند و به دنبال ان از شیوه های تهدید امیز
و اعمال فشار بیشتر نیز دست بکشند .غربی ها نظرشان بر
این است که در ایران دوره ریاست جمهوری رو به پایان است
و بنابراین از نظر انها اکن��ون هیچ گونه امتیازی قابل تصور
نیست که بخواهند اعطا کنند .ایران نیز طبیعتا در یک چنین
فضایی عقب نش��ینی از برنامه هایش را در دس��تورکار قرار
نخواهد داد و به همین خاطر با یک نوع بن بستی در مضمون
مذاکرات مواجه می شویم.
lاین مساله برای ایران بسان یک امتیاز است که
ایران باید از ان بهره ببرد .اکنون کشور ما این امتیاز را دارد و
بدون ما به ازا قطعا نمی تواند این امتیاز را لغو و نادیده بگیرد.
به بیان دیگر در صورت پذیرفتن هرگونه تعلیق یا حتی توقف
غنی سازی اورانیوم از جانب ایران ،غرب نیز باید خود را برای
امتیازدهی های باال اماده کند.
ش�ما چ�ه این�ده ای را ب�رای مذاک�رات ای�ران
پیش بینی می کنید؟
lمساله هسته ای ایران یک بحث سیاسی محض
است و به نوع نگاه غربی ها به ایران بازمی گردد .این نوع نگاه و
همچنین مذاکرات پراکنده پیرامون مساله هسته ای ایران قطعا
مذاکرات را دچار مشکل خواهد کرد؛ این نوع چارچوب به نظر
نمی اید که چارچوب جامع و مثبتی باشد .از طرف دیگر ارائه
یک زنجیره طوالنی از خواستهها بدون محاسبه جایگاه ،توان،
انتظار و توقعات دو طرف نیز غیرواقع بینانه است و طرفین را
به جایی نخواهد رساند.
باید توجه داشت که در بسیاری از موضوعات ،غربی ها
به حضور و توان ایران نیاز دارند و این مساله کامال مشخص
اس��ت؛ ایران نیز پیرامون مساله به رس��میت شناخته شدن
برنامه های هسته ای اش و موقعیتش در منطقه نیاز به تفاهم
و تعریف جای��گاه دارد .این موضوعات ب��رای هر دو طرف
بسیار روشن و اساسی است ،بنابراین در مذاکراتی که میان
دو طرف برگزار می ش��ود موضوعات اصلی باید مورد بحث
گذاشته ش��ود و از طرح موضوعات فراتر از عرف مذاکراتی
خودداری کنند ،چراکه طرح چنین موضوعاتی طبعا دو طرف
را د ر هاله ای از ابهام نگاه خواهد داش��ت .غربی ها نیز باید از
طرح موضوعات فراتر از حوزه ان پی تی یا اعمال تحریم های
فزاینده خودداری کنند تا مذاکرات روند روبه توسعه ای را در
پیش بگیردg .
اینده مذاکرات ایران و 5 + 1به کجا خواهد انجامید؟
تدبیر اینده ساز ایران ی ا ترسیم اینده بار غرب؛ کدامیک؟
مهدی مطهرنیا /تحلیلگرواینده پژوهسیاسیوبین المللی
سیاست خارجی
مثلث شماره 145
میشل برچر و وینکفیلد در نظریه بحران ها و مدیریت
بحران های خود برای crisisیا بح��ران چهارمرحله را از
یکدیگر مجزا می کنند .این چهار مرحله عبارتند از:
-1مرحله تولد
-2مرحله شکوفایی
-3مرحله فروکش
-4مرحله پیامدها
در مورد پرونده هسته ای ایران به عنوان سطح برجسته
بحران ایران با ایاالت متحده امریکا و کشورهای «همسو»
با امریکا یعنی کشورهای جبهه غرب و کشورهای «همسو»
با امریکا -روس��یه و چین – این پرس��ش مطرح است که
بحران کنونی در کدامیک از این مراح��ل قرار دارد؟ و اینده
مذاکرات هسته ای ایران و 5+1چه خواهد شد؟
در پاسخ به پرسش نخست باید بگویم که بحران ایران
و امریکا و در درون ان بحران ناش��ی از پرونده هسته ای در
مقام زیربحران موجود در سطح اصلی اصطکاک میان انها؛
از مرحله تولد عبور کرده و با گذر از الیه های زیرین مرحله
ش��کوفایی در اوج ش��کوفایی و الیه زیرین و ملتهب شده
شکوفایی قرار گرفته است.
تحریم های چند الیه ،فشرده ،متنوع و متکثر با مدیریت
اعمال فشار هوش��مندانه بر ایران از س��وی امریکا در حال
مدیریت اس��ت تا انجا پیش رود که دولت اصولگرای دهم
را در نیویورک به درخواست مذاکره با امریکا بکشاند و وزیر
امور خارجه محافظه کار این دولت در شورای روابط خارجی
امریکا به بیان این سخن لب بگشاید که به فرض که ایران
دو بمب هسته ای هم بسازد اما نمی تواند در برابر قدرت اتمی
امریکا بایستد.
نیروهای ارت��ش امریکا در خلیج ف��ارس صف ارایی
کرده ان��د و تحریم های نفت��ی ،مالی – بانک��ی بین المللی
به رهبری امری��کا در ارتباط با ایران مدیریت می ش��ود .در
لبه دیگر این فش��ارها تهدید به حمله نظامی اسرائیل علیه
ایران اگر هیچ کاربرد و موفقیت مستقیمی به دنبال نداشته
باشد در پی ان بوده است که اجماع بین المللی برای افزایش
سطح فشار عملیاتی علیه ایران را افزایش بخشد و تا جایی
موثر واقع می شود که در اژانس بین المللی انرژی هسته ای
دوستان ایران یعنی روس��یه و چین پیش نویس قطعنامه ای
علیه ایران را به شورای حکام عرضه می کنند.
در همین حال و با وجود فشارهای رو به تزاید موجود و
رکود تورمی ناشی از این فشارها در صحنه داخلی و فروریزش
بی نظیر ارزش ریال در بازار جهانی معامالت بین المللی ،ایران
راسخ و پابرجا بر اصول برخاسته از گفتمان خود پای می فشارد
و با تکیه بر گفتمان دینی و برداشت انقالبی از ان بر ان است
که از این پیچ خطرناک عبور کند.
همه اینها نش��انه ها ،Big Signalsبزرگی بر به اوج
رسیدن یا ش��کوفایی کامل بحران میان ایران و غرب است
که می رود لبه های اصطکاک موجود بی��ن ایران و غرب را
به رهبری امریکا افزایش بخش��د و ب��ا اوج گیری کامل ان
مخاطرات بزرگی را متوجه منطقه و نظام بین الملل س��ازد.
اینده زمان نشان خواهد داد که زمان سزارین تاریخی نزدیک
است و منطق سیاست این نکته را دیکته خواهد کرد که باید
یک تصمیم بزرگ گرفته ش��ود یا باید در برابر فش��ارهای
مدیریت شده بین الملی به رهبری امریکا از سوی ایران یک
«نه بزرگ» – نه بلند -گفته شود و یا انکه به بیان یک «اری
بزرگ» - ،نه بلند -تن در دهند .این در حالی است که جبهه
مقابل هم یا باید به پذیرش یک «قدرت بزرگ منطقه ای»
در حیاتی ترین جغرافیای جهان ت��ن در دهد یا انکه باید به
«نبردی بزرگ تر» از تمام نبردهای اخیر خود بیندیشد.
حد وس��ط منطقی این معن��ا بی��ان «اری مقتدرانه»
از س��وی ایران و «پذی��رش مدبرانه» ،این اری از س��وی
جبهه مقابل است .خط قرمز نتانیاهو و خشونت افکنی های
رادیکاالن��ه «غرب یه��ودی» در برابر «غرب مس��یحی»
در برابر ایران ،از همین جا ناش��ی می ش��ود ،غرب یهودی
می خواهد منطق درگی��ری و رودرویی میان ایران و امریکا
به سرعت به طرف «جنگ بزرگ» حرکت کند ،این در حالی
است که غرب مسیحی بر ان است که ایران را به سمت بیان
یک «اری بزرگ» بکشاند و سپس با رونمایی از ان ناشی
از مدیریت اعمال فشار فزاینده و چند الیه بر علیه جمهوری
اسالمی در ایران ،به ایران کنترل ش��ده دست یابد و سپس
به حمایت منطق��ه ای از ای��ران در منطق��ه پرداخته؛ برای
بهره برداری از ایران در دکترین امنی��ت ملی امریکا برای
کنترل چین به عنوان اولویت اس��تراتژیک غ��رب در قرن
تو یکم میالدی نایل اید .در اینجاست که «نوهارتلند»،
بیس
یعنی خلیج ف��ارس و فالت ای��ران برای غ��رب مهم ترین
جغرافیای حیاتی در کنترل و ساخت و پرداخت اینده قدرت
خود است.
بنابراین صحبت های رئیس دولت دهم در نیویورک
توسط غربی ها و افکار عمومی ،با وجود الیه های رئالیستی
پنهان در ان نه بیان مقتدرانه ای برای ورود ایران به منطق
حل بحران پرونده هس��ته ای ،ب��ل پژواک دهن��ده انفعال
دیپلماتیک ناشی از تاثیر تحریم های بین المللی علیه ایران
ارزیابی می شود .این ارزیابی به نفع خط قرمزی تمام می شود
که نتانیاهو با ان حالت روی صفحه ترسیم می کند و به تبع
ان است که موضعگیری فوری دکتر والیتی را به دنبال دارد .
وجود همین شکل و محتوای ناشی از ان است که غرب
را به سمت افزایش سطح توامان تحریم ها و تهدید ها ترغیب
می کند .براساس همین دستاورد است که از یک سو غرب
برای اقناع افکار عمومی از مذاکره مجدد 5+1با ایران سخن
به میان م��ی اورد و تالش می نماید فض��ای ضعف برانگیز
بیشتری را برای ورود ایران به پای میز مذاکره اماده سازد و
از سوی دیگر سطح فشارهای بین المللی را با تحریم مستقیم
وزارت نفت ایران فراهم سازد تا سطح فروش بین هشتصد
هزار تا یک میلیون بشکه نفت ایران را نیز کاهش دهد.
فضاسازی تبلیغاتی غرب در استانه مذاکرات احتمالی
اینده با بهره برداری از شکاف موجود در بین نخبگان سیاسی
در ایران متوجه این نکته اس��ت که ایران امادگی مثبتی را
برای حل بحران موجود از خود نشان می دهد .بیان این نکته
و تاکید رس��انه ای بر ان به راحتی می تواند ایران را در حالت
انفعالی قرار دهد؛ چرا که اگر ایران از مواضعش در نشس��ت
اینده عقب نشینی کند متهم به مذاکره در حالت ضعف ناشی
از اثر تحری��م خواهد بود و اگر ایران با پا فش��اری بر مواضع
گذشته خود وارد مذاکره شود زمینه س��از اجماع بین المللی
بیشتر علیه ایران و احتمال باالی شکست مذاکرات و گرفتن
یک قطعنامه دیگر در شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه
ایران پس از مدیریت صدور قطعنامه علیه ایران در شورای
حکام سازمان ملل متحد خواهد بود.
از این روس��ت که بر این باور تکی��ه دارم که امریکا بر
ان اس��ت که ایران را در حالت کیش و مات ق��رار دهد و در
اینجاس��ت که باید بگویم که در اینده نزدی��ک باید منتظر
گرفتن یک تصمیم بزرگ و تاریخی باش��یم .سیگنال های
موجود این را نشان می دهد که اینده مملو از عدم قطعیت ها
اس��ت ولی با همه این عدم قطعیت ها این تدبیر ما است که
می تواند اینده ما را بس��ازد؛ ورنه این ترسیم دیگران خواهد
بود که اینده ما را رقم خواهد زد .بی تردید اگ ر ترسیم دیگران
اینده کنش��گران میدان را رقم زند ،بازی از دس��ت ما خارج
م��ی ش��ود و اگ��ر این��ده را در پرت��و تدبیر خ��ود مدیریت
کنن��د ،صحنه را ب��ا پیروزی ت��رک خواهند ک��رد .حال ایا
باید ب��ه تدبی��ر اینده بیندیش��یم یا ب��ه تقدی��ر در پذیرش
اینده فکر کنیم؟g
55
نگاهی دیگر
امریکا
اوباما؛ ریگان دموکرات ها
باراک در کاخ سفید می ماند؟
نویسنده :اندرو سالیوان /مترجم :میالد قاری حیدری
سیاست خارجی
در ش��رایطی که «ب��اراک اوباما» روزه��ای اخر دوره
نخست ریاس��ت جمهوری خود را می گذراند به نظر می رسد
با رویکردهایی که در پیش گرفته ،به اندازه «رونالد ریگان»،
رئیس جمهوری اس��بق این کش��ور اهمیت پیدا کرده است؛
رویکردهایی مانند مقابله با کس��ری بودجه ،اصالح قوانین
مهاجرت و سر عقل اوردن جمهوریخواهان.
با فرا رسیدن پاییز ،بهاری دوباره برای فعالیت سیاسی
اوباما محتمل تر و احتم��ال راهیابی مجدد او به کاخ س��فید
پررنگ تر شده اس��ت ،ولی با این وجود هنوز نمی توان درباره
نتیجه انتخابات اینده اظهارنظر قطعی کرد؛ مناظرها ،وضعیت
خاورمیانه و امار بیکاری از جمله مسائلی هستند که می توانند
روی نتیجه انتخابات شش��م نوامبر تاثیر قابل توجهی داشته
باشند.
یکی از مس��ائل مهمی که به اندازه کافی جدی گرفته
نشده ،تاثیر بالقوه پیروزی اوباما در انتخابات ریاست جمهوری،
حفظ قدرت دموکرات ها در سنای امریکا و پیشرفت در مجلس
نمایندگان است .این یک نتیجه کامال محتمل است و می تواند
اغاز یک فصل جدید در سیاست های جدید امریکا باشد.
اگر اوباما در انتخابات ریاس��ت جمهوری اینده امریکا
پیروز شود ،به وضوح به ریگان دموکرات ها تبدیل خواهد شد.
او به عنوان چهره نمادی��ن دموکرات ها ظهور پیدا خوهد کرد؛
چهره ای که در دنیایی راکد و ارعاب اور پرچم مبارزه در دست
گرفته ،در ساز و کار اقتصاد تغییر ایجاد کرده ،باتوجه ویژه ای
به طرح مراقبت های بهداشتی پرداخت ،در مبارزه با القاعده
به پیشرفت های قابل توجهی رس��یده و در نهایت از ثمرات
این احیای تمام عیار بهره برده است .با این همه شرایطی که
اوباما تجربه می کند با ش��رایط ارمانی ریگان فاصله زیادی
داشته و ان جذابیت را برای شهروندان امریکایی ندارد .ریگان
از کاهش مالیات بر درامدهای باال (ک��ه درمرحله اول از 70
درصد به 50درصد رسیده و در مرحله بعد به 28درصد رسید)
و افزایش هزینه های دفاع��ی در مقطع زمانی که بدهی های
ملی در مقایسه با شرایط فعلی به طور چشمگیری کمتر بود،
بهره برد ،ولی در عین حال پتانسیل اوباما برای اینکه به یک
ریگان جدید تبدیل ش��ود ،انکارناپذیر به نظر می رسد« .بیل
کلینتون» ،رئیس جمهوری اس��بق امریکا که هشت سال در
این س��مت فعالیت کرد ،در جریان هر دو س��خنرانی خود در
«شارلوت» نش��ان داد که همچنان قابلیت های قبلی خود را
حفظ کرده اس��ت .نکته مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد
این است که مش��کالتی که اوباما در ابتدای کار با ان رو به رو
بود ـ مانند مشکالتی که پیش روی ریگان قرار داشت ـ بسیار
عمیق تر از چالش هایی بود که کلینتون با ان مقابله می کرد و
به نظر می رس��د این روند در اینده ،با رشدی صعودی همراه
باش��د .خالف اقدام های بداهه و انی کلینتون ،اوباما از همان
روزهای اغازین ورود به کاخ س��فید یک بازی طوالنی مدت
مثلث شماره 145
56
و استراتژیک را اغاز کرده است؛ یک بازی طوالنی که نتایج
ان تنها در صورت ابقای اوباما در سمت ریاست جمهوری نمود
پیدا خواهد کرد .این بازی نه تنها امریکا را تغییر خواهد داد بلکه
ممکن اس��ت حزب جمهوریخواه را نیز به میانه متمایل کند؛
درست همانطور که بعد از اقدام ماندگار ریگان ،دموکرات ها
دیگر چپ میانه نبودند .با نگاهی به گذش��ته این طور به نظر
می رسد که مقایسه بین اوباما و ریگان تا حدی انتزاعی است.
به عنوان نمونه ،ریگان در س��ال 1984میالدی و در دومین
دور رقابت های انتخاباتی خود در 49ایالت به پیروزی رسید؛
موفقیتی که اوباما در مقطع زمانی فعلی حتی تصورش را هم
نمی تواند بکند ،ولی مهمتر از همه اینها نگاه اسطوره شناختی
به ریگان به عنوان یک محافظه کار ایدئولوژیک است که به
جناح راس��ت وجهه ای جدید داد و جناح چپ را هر چه بیشتر
تضعیف کرد .با این وجود حقیقت ریگان به ویژه در دوره نخست
ریاست جمهوری او ،بسیار متفاوت بود .ریگان یک سیاستمدار
عملگرای راست میانه بود که در دوره نخست ریاست جمهوری
خود فراز و نشیب های زیادی را تحمل کرد؛ از جمله تالش چند
باره برای کاهش مالیات ها ،اتکای متزلزل به دموکرات های
ایالت های جنوبی ،حمله به لبنان و از دست دادن 265نیروی
امریکا و در نهای��ت فرار و کاندیداتوری مج��دد در انتخابات
ریاست جمهوری با نرخ شرم اور بیکاری و تورم 11/5درصد.
(اوباما در حالی ب��رای دور دوم انتخابات ریاس��ت جمهوری
کاندیدا شده که شاخص فالکت به 9/8درصد رسیده است).
نکته جالب دیگر این است که همانطور که ریگان از نزدیکان
خود در جناح راست اسیب هایی دید ،حلقه دموکرات های چپ
اطراف اوباما نیز به وی اس��یب رس��اندند .همچنین مقایسه
نظرسنجی های موسس��ه «گالوپ» درباره میزان محبوبیت
ی از
اوباما و ریگان نش��ان می دهد که میزان حمای��ت مردم
اوباما در دوره نخست ریاست جمهوری وی ـ افت و خیزهای
این امار ـ بیش از هر رئیس جمهوری دیگری در س��ال های
اخیر به ریگان شباهت دارد .تنها تفاوت موجود این است که
کمیته حمایت از اوباما اندکی بیش از کمیته حمایت از ریگان
و بیشینه حمایت از او اندکی کمتر از بیشینه حمایت از ریگان
است .ریگان در حقیقت یک تولد سیاسی دوباره را تجربه کرد.
او پیش از انتخاب مجدد در سال 1984میالدی به دنبال رشد
اقتصادی و کاهش تورم به وجهه بهتری دست پیدا کرد ،ولی
این دوره دوم ریاست جمهوری ریگان بود که او را به نمادی که
امروز می شناسیم تبدیل کرد .در حقیقت ادامه رشد اقتصادی،
سقوط ش��وروی س��ابق ،اصالح قوانین مالیاتی و مهاجرتی
در س��ال 1986میالدی بود که باعث شد ریگان در فهرست
تحول گراترین روس��ای جمهوری امریکا ق��رار بگیرد .این
تغییرات به همان اندازه ای که هر تغییری در سیاست می تواند
دائمی باشد ،تداوم داشته اند .نرخ مالیات ها در امریکا – حتی
اگر برنامه اوباما برای افزایش مالیات افراد پردرامد اجرایی شود
ـ همچنان در بازه تعیین شده توسط دولت ریگان قرار می گیرد.
کلینتون به نوبه خود چارچوب جدیدی برای مالیات های پایین
سیاست خارجی
مثلث شماره 145
را پایه ریزی کرد .اوباما نیز در قالب بسته مشوق های اقتصادی
مالیات ها را به میزان بیشتری کاهش داد؛ هر چند این طرح از
حمایت مجلس نمایندگان امریکا برخوردار نیست.
طرح ریگان برای اصالح قوانین مهاجرتی برای چندین
نس��ل ترکیب نژادی و انتخاباتی امریکا را تغییر داد .در واقع
میراث ریگان برای جانشینش (جورج بوش پدر) با فروپاشی
امپراطوری ش��وروی در اروپای ش��رقی و مرکزی کامل شد.
واضح اس��ت که ریگان به تنهایی بانی این دستاوردها نبوده
ولی او بود که جرقه این تحوالت را روشن کرد .دوره نخست
ریاست جمهوری اوباما نیز با این روند ش��باهت زیادی دارد؛
دو پی��روزی بزرگ ابتدایی ،بس��ته مش��وق های اقتصادی و
طرح جهانی مراقبت های بهداش��تی عوامل��ی تعیین کننده
ن دوره ای بودند .کاهش محبوبیت اوباما در
در انتخابات می��ا
اواسط دوره نخست ریاس��ت جمهوری وی به مراتب بیشتر
از ریگان بود و شاید بتوان این حقیقت را نتیجه مستقیم چند
قطبی شدن دانس��ت .با این همه دولت اوباما از سال 2010
میالدی به این سو دستاوردهایی نیز داشته است که «جورج
بوش» ،رئیس جمهوری س��ابق امریکا حتی تصور ان را هم
نمی توانست بکند ،ساز و کار جدید وال استریت بعد از سقوط
ان در سال 2008میالدی ،سرمایه گذاری مشوق ها در بخش
زیرساخت ها و انرژی پاک ،ارائه استانداردهای جدید سوختی
و به طور هم زمان استقالل از واردات سوخت و از همه مهمتر
اصالح طرح مراقبت های بهداشتی .به نظر می رسد پیروزی
مجدد اوباما در انتخابات ریاس��ت جمهوری اینده بیش از هر
کدام از این دستاوردها ،روی طرح مراقبت های بهداشتی تاثیر
داشته باشد .این مساله به معنای ان است که طرح مراقبت های
بهداشتی در امریکا که بر مبنای ان دولت برای خرید بیمه های
خصوصی به شهروندان یارانه می دهد ،به روند برگشت ناپذیر
تبدیل خواهد شد .واقعیت این اس��ت که بسیاری از جزئیات
قانونی مش��مول پیامدهای مثبت این اصالحات می شود و
اگر جمهوریخواهان نیز به سوی دموکرات ها دست یاری دراز
کنند ،تاثیرات مثبت ان مضاعف خواهد شد .با این همه این
تغییر بزرگ ترین تحول در سیستم مراقبت بهداشتی امریکا
از سال 1965میالدی است.
پیروزی اوباما همچنین می تواند به چالش سه دهه ای
بین مالیات ها و هزینه ها که ری��گان پایه گذار ان بوده و نظام
لجام گیس��خته هزینه ها در دوران جورج ب��وش و همچنین
کاهش درامدها طی دوران رکود اقتصادی باعث تقویت هر
چه بیشتر ان شد ،پایان دهد؛ هر چند به نظر نمی رسد در این
مس��یر از حمایت جمهوریخواهان برخوردار باشد .اگر اوباما
به راحتی در انتخابات پیش رو پیروز ش��ود ،در پیش گرفتن
رویکردهای مشابه درباره کاهش بودجه دفاعی از یک طرف
و افزایش مالیات ها از طرف دیگر ،بس��یار دشوار خواهد بود.
در هر حال جمهوریخواهان مجبور به معامل��ه خواهند بود،
به ویژه اگر «پاول رایان» استراتژیست ارشد انها در انتخابات
ملی شکست بخورد.از طرف دیگر ممکن است وقایع به گونه
دیگری رقم بخورد .ممکن اس��ت حتی در صورت شکست
جمهوریخواهان در انتخابات ماه نوامبر ،سیاستمداران فعال
باقیمانده این حزب سیاست های سخت گیرانه تری را در پیش
بگیرند .مساله مهم دیگر مساله مهاجرت است که به وضوح
اولویت مهم دموکرات ها و اوباما اس��ت .اگر ب��اراک اوباما بار
دیگر به عنوان رئیس جمهوری امریکا انتخاب شود ،بخشی از
موفقیت او مرهون حمایت التین تبارها خواهد بود .اگر تعداد
کافی از جمهوریخواهان به این نتیجه برس��ند که اینده انها
به عنوان یک حزب سیاس��ی تا حدی به این طیف اجتماعی
وابسته است ،شاهد اصالحاتی واقعی در کنگره خواهیم بود.
در دوره ریاس��ت جمهوری اوباما تع��داد مهاجران غیرقانونی
که به کشورهای خود بازگردانده شدند نسبت به دوران جورج
بوش دو برابر ش��ده و تعداد ماموران مرزی به باالترین میزان
رسیده است .هر دو این راهکارها اعتباری محافظه کارانه به
اوباما داده و تنها الزم اس��ت جمهوریخواهان امریکا ان را به
رسمیت بشناسند.
در حوزه سیاست خارجی ـ حوزه ای که روسای جمهوری
امریکا معموال در دور دوم فعالیت خود روی ان تمرکز می کنند
ـ اوباما نس��بت به ریگان با چالش های بسیار کمتری رو به رو
بوده است .بسیاری از کارشناسان معتقدند که مسائل مربوط
به ایران و سوریه از مهمترین محورهای سیاست خارجی اوباما
بوده اند .جالب است که سیاست هایی که اوباما تا امروز در قبال
ایران در پیش گرفته ،کامال مشابه سیاست های ریگان در برابر
این کشور بوده است؛ فراهم کردن سیستم های دفاعی برای
اسرائیل ،استفاده از بهترین تکنولوژی های امریکا علیه ایران
و اعمال تحریم علیه این کشور .پرسش��ی که اکنون مطرح
می ش��ود این که ایا اوباما می تواند یک گورباچف ایرانی پیدا
کند؟ این مساله چندان محتمل نیست .انچه در اینجا مطرح
می شود یک پتانسیل و نه یک پیشگویی است ،ولی دو دوره
فعالیت یک رئیس جمهوری را تصور کنید که از دومین رکود
بزرگ جلوگیری کرده« ،اس��امه بن الدن» رهبر سابق گروه
القاعده را کشته ،این گروه شبه نظامی را تضعیف کرد ،قوانین
مهاجرتی را اصالح کرده ،به جنگ عراق و افغانستان پایان داده،
به دنبال راهکاری برای ایجاد توازن بین هزینه ها و مالیات ها
بوده .بخش عم��ده ای از زمینه این تح��والت در حال حاضر
فراهم شده است؛ اصالح قوانین مراقبت های بهداشتی و ساز
و کار وال استریت برای انکه به طور کامل عملی شود نیاز به
زمان دارد .رشد اقتصادی و توازن بین مالیات و هزینه همانطور
که به افزایش محبوبیت ریگان کمک کرده بود ،اوباما را نیز
محبوب تر خواهد کرد .تاثیر یک تغییر بزرگ در صورت پیروزی
مجدد اوباما – از بدهی ها گرفته تا مس��اله مهاجرت – بسیار
ن همه مانع اصلی پیش روی اوباما
چشمگیر خواهد بود .با ای
کماکان حزب جمهوریخواه خواهد بود .اگر جمهوریخواهان
امریکا بعد از شکس��ت احتمالی در انتخابات ششم ماه نوامبر
موضع تدافع��ی و تقابلی گرفته و واکنش ه��ای افراطی تری
در پیش بگیرند ،اوباما برای رس��یدن به دستاوردهای ریگان
با چالش��ی جدی رو به رو خواهد ش��د .او باید تع��داد کافی از
جمهوریخواهان در س��نا و مجلس نمایندگان را متقاعد کند
که مخالفت ب��ا مصالحه درباره مالیات بر درامد ش��هروندان
یکی از دالیل عمده شکست انهاس��ت و مخالفت با اصالح
قانون مهاج��رت می تواند باعث نابودی کام��ل و دائمی انها
شود .اوباما همچنین باید راستگرایان را متقاعد کند که مساله
مشترک دموکرات ها و جمهوریخواهان است .ممکن است
حزب جمهوریخواه امریکا به برخ��ی از اعضای میانه رو خود
این طور القا کرده باشد که این مصالحه دشوار خواهد بود .ولی
باتوجه به شرایط سیاس��ی کنونی کاندیداهای جمهوریخواه
به ای��ن نتیجه رس��یده اند وع��ده مصالحه ،عامل��ی مثبت و
س��ازنده در کمپین های انها خواهد بود .ای��ن تغییر تا جایی
پیش رفته که حتی «ریچارد م��ورداک» از هواداران جنبش
«تی پارتی» گفته اس��ت که «برای همکاری با هر کس��ی»
امادگی دارد .بنابراین اگر در س��ال 2008می�لادی از اوباما
به عنوان کاندیدایی دموکرات که رویای تغییر را در سر می پرواند
حمایت می کردیم ،امروز باید در دالیل خود برای حمایت از
او تجدیدنظر کنیم و باتوجه به مسائل روز برخورد سیاسی تر و
سنجیده تری داشته باشیم.
با همه اینها می توان گفت امیدی که بسیاری از هواداران
اوباما چهار سال قبل به وی بسته بودند ،چندان واقعی نبود.
شهروندان امریکا از رئیس جمهوری منتخب انتظار معجزه
نداشتند ،بلکه خواستار یک تالش س��خت و طوالنی مدت
علیه شرایط و نیروهایی بودند که امریکا را در بحران اقتصادی
سال 2009میالدی گرفتار کرده بود .اوباما هرگز وعده یک
دوره ریاس��ت جمهوری بدون اش��تباه ،چپ لیبرال یا حتی
یک مسیر س��اده رو به جلو را نداد .او همواره تاکید کرده که
نمی تواند مسئولیت کارهایی که امریکایی ها باید برای خود
انجام دهند را بر عهده بگیرد .او حتی در سخنرانی در مراسم
تحلیف خود تاکید کرد که چالش هایی که امریکا با ان رو به رو
است ،بسیار زیاد و جدی اس��ت؛ چالش هایی که به راحتی و
در کوتاه مدت حل و فصل نخواهد ش��د.در نهایت می توان
این طور نتیجه گیری کرد که همان ط��ور که ریگان در دوره
دوم ریاست جمهوری خود به یک چهره نمادین تبدیل شد،
اوباما نیز برای تکمیل برنامه های ناتمام خود در دور نخست
ریاست جمهوری ،به چهار سال زمان دیگر نیاز دارد؛ زمانی که
بحران بدهی ها حل و فصل شده ،رشد اقتصادی محقق شود،
اصالحات طرح مراقبت های بهداش��تی عملی شده ،اخرین
سرباز امریکایی از افغانس��تان خارج شود ،میلیون ها مهاجر
غیرقانونی از سایه بیرون امده و به ساختن اقتصاد اینده کمک
کنند ،زمانی که احساسات با ارامش و به طور برنامه ریزی بیان
شوند .اینها وعده های اوباما طی چهار سال گذشته بوده است؛
او خیانت نکرده ولی مردم امریکا برای تحقق این وعده ها به
یک فرصت و شانس نیاز دارندg .
منبع :تایم
57
سیاست خارجی
دربی سیاسی مادرید با بارسلونایی ها
مثلث شماره 145
کاتاالنی ها به دنبال استقالل از اسپانیا هستند
مترجم :حسین موسوی/منبع:تایم
هفته ای که اسپانیا پشت سر گذاشت هفته ای سرشار
از تحوالت ناامیدکننده بود .برخورد خشونت امیز نیروهای
پلیس با معترضانی که ساختمان پارلمان را محاصره کرده
بودند ،گمانه زنی ها در خصوص ورشکستگی یکی دیگر از
بانک های اسپانیایی و افشای بودجه ملی که حاکی از کسری
بودجه شدید است ،همه و همه حکایت از اخبار ناخوشایند از
داخل اسپانیا داش��ت .در این میان اما همه از پرسش مهمی
غفلت کرده اند و ان این که اینده اس��پانیا چه خواهد ش��د و
تکلیف کاتاالنیا چه خواهد بود .سه شنبه (دو هفته گذشته)،
«ارتور ماس» ،رئیس جمهوری این منطقه خواستار برگزاری
انتخابات زودرس می شود .او می کوشد که وزن جدایی طلبان
کاتاالنیا را بس��نجد تا بداند چه می��زان از طرح تازه حمایت
می شود .پس از ان نیز پارلمان کاتاالن ها پیش تر رفتند و یک
رفراندوم غیرالزام اور را برای تحقق این خواسته به تصویب
رساندند .در همین زمان نیز حرکت بعدی جدایی طلبان رقم
خورد و طرفداران جدایی کاتاالن ها از اس��پانیا در بارسلونا
دور هم جمع شدند و گردهمایی باشکوهی برگزار کردند .با
این حال هیچ کس نمی داند که اگر «جدایی» محقق شود چه
پیش خواهد امد؟ یک روز پس از این تجمع« ،راس» یکی
از نمایندگان پارلمان کاتاالنی��ا در این باره گفت« :این صدا
از س��طح خیابان باید به روی برگه های رای بنش��یند ».این
نماینده می افزاید« :حضور دست کم یک و نیم میلیون نفر در
این اجتماع باشکوه نشان می دهد که کاتاالن ها به این نتیجه
رسیده اند که خود باید برای سرنوشتشان تصمیم بگیرند».
با این حال همگان ماج��را را همچون راس نمی بینند .برای
58
الیش��یا س��انچزکاماچو ،رئیس حزب محبوب کاتاالن ها،
پیشنهاد اس��تقالل در حال حاضر وضعیت را بدتر از گذشته
می کند .او می گوید« :انتخابات زودرس ،در حالی که ما حتی
نصف راه را هم برای اس��تقالل برنداشته ایم می تواند منجر
به شکست طرح شود ».س��انچز اعتقاد دارد که فشار برای
اجرای طرح در موقعیت فعلی و باتوجه به بحران اقتصادی
که دامنگیر اس��پانیا ش��ده ،می تواند برای موسس��ات مالی
بیاندازه خطرناک تمام شود .او می افزاید« :این وضع می تواند
ی جدایی راه
به بیثباتی و اینده مبهم ختم شود ».به گفته برخ
کامال روشنی نیست و با خود ابهام هایی به همراه دارد .این
موضوع نه تنها مربوط به بحث ثبات اقتصادی است( ،چرا که
اگر جدایی هم اینک محقق شود کاتاالن ها از اتحادیه اروپا
هم جدا خواهند شد) بلکه مسائل جدی تر دیگری را هم در بر
می گیرد؛ مسائلی از این دست که چگونه می توان به عنوان
یک «کشور» برای خود «مشروعیت» کسب کرد .انریکه
الوارز ،رئیس بخش حقوقی دانشگاه «کینگ خوان کارلوس»
مادرید در این باره می گوید« :انها هیچ شانس��ی ندارند ».او
می افزاید« :قانون اسپانیا به انها چنین اجازه ای نخواهد داد.
انها باید قانون را اصالح کنند ،س��پس چنین چیزی محقق
ش��ود .در حال حاضر نیز هیچ کدام از دو حزب اصلی اسپانیا
عالقه ای به این موضوع ندارند».
با این وجود او می گوید که حتی اگر چنین اراده ای هم
وجود داشته باشد باید رای دوسوم مجلس را مبنی بر انحالل
مجلس داشته باشد و انتخابات جدیدی برای اصالح قانون
اساس��ی برگزار ش��ود اگرچه هنوز در مورد طرح جدایی اگر
و اماهای بی ش��ماری وجود دارد ،چنانچه طرح در مجلس
تصویب شود راه دشوار اغاز خواهد شد .به گفته «فرانچسکا
دی کررا» ،استاد دانشگاه بارسلونا ،قدم اول طرح این سوال
است« :چند درصد از مردم کاتاالنی به دنبال جدایی از اسپانیا
هستند؟» او می افزاید« :ما باید به این پرسش اساسی پاسخ
دهیم و تنها راه دستیابی به ان رجوع به ارای مردم است».
با این حال این موضوع همچنان دردسرس��از است .خوان
خوزه ،رهبر باس��کی ها در س��ال 2008نیز به دنبال اجرای
چنین طرحی بود که با مخالفت حکومت اسپانیا برای رسیدن
به خواسته اش ناکام ماند و در این راه نیز کشته شد .چنانچه
پیش از این نیز« ،س��ورایا سائنز دی س��انتا ماریا» ،معاون
نخست وزیر اسپانیا می گوید« :دولت هم قسم شده تا مقابل
هر گونه طرح های اینچنینی بایستد»؛ با این حال «ماس»
می گوید« :اگر دولت برای همه پرس��ی اج��ازه دهد که این
یک کار پسندیده از سوی ما تلقی خواهد شد .اگر انها اجازه
برگزاری همه پرسی را ندهند ما منتظر اجازه انها نمی مانیم و
در همان زمان اعالم شده همه پرسی را برگزار خواهیم کرد».
این در حالی اس��ت که برخی از حقوقدانان می گویند که در
نهایت خود کاتاالنی ها از طرح شان عقب نشینی خواهند کرد.
«فران روخیو» می گوید« :برای اینکه در کاری برنده باشی
باید حمایت بین المللی داشته باشی ».او که رئیس دپارتمان
حقوق دانشگاه بارسلونا است ،می افزاید« :جدایی طلبی در
قانون اساسی اسپانیا عملی غیر قانونی به حساب می اید .از
این رو برای انجام چنین کاری باید نگاهتان به بیرون باشد».
در برخ��ی کش��ورها بحث ه��ای جدایی طلبانه وجود
دارد .در این میان می توان به بریتانیا و کانادا اش��اره کرد ،اما
کاتاالنیا ممکن است که در این راه به مشکالت فراوانی بر
بخورد« .خوزه ایگناسیو توره باالنس» استاد علوم سیاسی
در دانشگاه ملی اسپانیا می گوید« :ما در مورد کوزوو و سودان
جنوبی صحبت نمی کنیم» .او می افزاید« :اس��تقالل امری
بزرگ مرتبه است .بسیار بد است که در پرونده ای شما خود
را مجرم بدانی .اما اگر پریدن از روی قانون اساسی اسپانیا را
قدرت بدانی ،تو می توانی خود را ازاد قلمداد کنی».
احزاب طرفدار استقالل کاتاالنیا می گویند رفراندوم
حتی از نوع غیرالزام اور ان می تواند وزن انها را برای مباحثات
بعدی با حکومت اسپانیا باال ببرد یا دست کم تعادل را برقرار
کند .بر اساس گمانه زنی ها اگر میزان ارا نه 51درصد ،بلکه
70درصد باشد ،می تواند کاتاالنیا را در موقعیتی قرار دهد که
فشار بیش��تری به مادرید وارد کند« .دی کرس» درباره این
رفراندوم می گوید« :به طور دموکراتیک ،کاتاالنیا می خواهد
به مادرید بفهماند که اکثریت قریب به اتفاق این س��رزمین
به دنبال استقالل هستند».
او می افزاید« :اگ��ر طریق دموکراتی��ک به حکومت
اسپانیا این موضوع را بفهمانیم ،دیگر برای انها سخت خواهد
بود که بگویند با اینکه ش��ما در اکثریت قرار دارید ما شما را
نادیده خواهیم گرفت».
با این وج��ود ،س��وای بحث هایی ک��ه روی حقوقی
جدایی طلبانه کاتاالنی ها می شود ،انها به تازگی درخواست
پنج میلیارد یورو کمک مال��ی کرده اند و به گفته ماس حتی
ناچار شده اند که بخشی از خدمات عمومی را کاهش دهند.
در مقابل الوارز می گوید« :این باالترین میزان بدهی در کل
کشور اس��ت و در واقع بیش��ترین کاهش نیز مربوط به این
بخش است ».او می افزاید« :بر کسی پوشیده نیست که ماس
می خواهد از این اوضاع بداقتصادی برای پیش��برد اهداف
جدایی طلبانه خود سود جوید ».این در حالی است که برخی از
مردم این سرزمین با شماتت دولت می گویند بیشترین مالیات
را این ناحیه می پردازد و انها به این عمل دولت لقب «غارت
مالی» داده اند .دو هفته پیش ماس سعی کرد که با دولت یک
پیمان جدید مالی ببندد .او می خواس��ت که کنترل بیشتری
روی جمع اوری مالیات از کاتاالنی ها شود .موقعی که ماریانو
راخوی ،نخست وزیر این کشور این پیش��نهاد را نپذیرفت،
ماس به او گفت پس هیچ چاره ای ندارد جز اینکه استقالل
کاتاالنیا را با اغوش باز بپذیردg .
پشت پرده زد و بندهای سیاسی در حزب کمونیست چین
سقوط فاجعه بار
مترجم :سارا حیدری
سیاست خارجی
مثلث شماره 145
با دو اطالعیه ارائه شده از سوی حزب کمونیست چین،
یک فصل طوالنی و غیر منتظره ای برای این کش��ور اغاز
شده است .در این میان می توان به سقوط فاجعه بار یکی از
درخشان ترین ستاره های حزب کمونیست چین اشاره کرد؛
بو شیالی که 9مارس سال 2012برای سومین دوره حزب
کنگره شرکت کرده بود ،به طور ناگهانی از این حزب برکنار
و اخراج می شود .داستان اما این گونه تمام نمی شود و در 28
س��پتامبر خبرگزاری های دولتی از تحت پیگرد قرار گرفتن
بو ش��یالی خبر می دهند« .ش��ینهوا» ،خبرگزاری رسمی
دولت��ی چین ،گف��ت« :بو ش��یالی ،م��رد جاه طلب حزب
کمونیست چین که توسط همسرش به زیر کشیده شد ابتدا
از حزب اخراج ش��د و هم اکنون با چندین نوع اتهام جنایی
تحت پیگرد قرار خواهد گرفت ».از طرفی سخنگوی دولت
چین می گوید که هجدهمین دوره کنگره حزب کمونیست
در حالی برگزار خواهد شد که برای یک دهه اینده رهبر چین
را انتخاب خواهد کرد .این کنگره هشتم نوامبر سال جاری
برگزار خواهد شد .به دنبال اطالعیه های دوقلوی این حزب
(اخراج و محاکمه بو شیالی و انتخاب رهبر اینده چین) گفته
می ش��ود که این دو اطالعیه که به دنبال هم از سوی حزب
کمونیست چین ارائه شده در زمانی مطرح شده که چین خود
را برای یک تعطیالت طوالنی (به مناس��بت روز ملی این
کش��ور) تا اول اکتبر اماده می کند .به گفته برخی این زمان
انتخاب شده برای این است که این دو خبر مهم کمتر مورد
تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
بوشیالی در ماه مارس از ریاس��ت حزب کمونیست
ش��هر «چونگ کینگ» برکنار ش��ده و همزمان همسرش
متهم به قتل یک تاجر بریتانیایی می ش��ود و خود نیز متهم
به دریافت رش��وه می ش��ود .او همچنین متهم ب��ه ارتباط
غیر اخالقی با چندین زن می شود .خبرگزاری شینهوا در این
باره می نویسد« :رفتار بو شیالی هم به اعتبار حزب ،هم به
کشور خدش��ه وارد کرده بود .به گونه ای که این رفتارها در
داخل و خارج بازتاب خوبی نداشته و خسارت قابل توجهی
به حزب وارد ساخت».
اطالعیه اخی��ر در واقع زمانی صادر ش��د که «وانگ
لی جون» ،معاون سابق بو ش��یالی به اتهام سوءاستفاده از
قدرت محکوم و پس از ان اتهام های خود بو شیالی ردیف
شده بود؛ اتهاماتی از قبیل دریافت رشوه ،ارتباط غیر اخالقی
و مصادره به مطلوب کردن قانون به س��ود خود .اقای بو در
این شرایط دست کم به 15سال حبس محکوم خواهد شد.
وانگ معاون بو ،که رئیس پلیس ش��هر «چونگ کینگ»
به حس��اب می امد ،در م��اه فوریه به ش��هر «چنگدو»
س��فر کرد ت��ا در نزدیکی این ش��هر که «کنس��ولی
ایاالت متحده» قرار داشت در پناه دیپلماتیک این
کش��ور قرار بگیرد .او در این راه موفق شد که
یک روز در پناه دیپلماتیک ایاالت متحده
قرار گیرد .ایاالت متحده در ان زمان
جزئیات��ی از دلیل درخواس��ت
پناهندگ��ی اق��ای وان��گ
خبری منتش��ر نکرد ،اما
بعدها مش��خص ش��د
که او ب��ه دلیل برمال
ش��دن هویت قاتل
«نیل هی وود» ،تاج��ر بریتانیایی به کنس��ولگری امریکا
پناه برده بود .در واقع «گو کایالی» ،همس��ر بو ش��یالی
قاتل اصلی اقای هی وود بوده اس��ت .در این راستا «گو»
محکوم ش��د که نیل ه��ی وود را پس از یک شب نش��ینی
طوالنی با مش��روبات الکلی مس��موم کرده اس��ت .گو به
صراحت نیز این اتهام را پذیرف��ت و اعالم کرد که به دلیل
ارتباطات نیل هی وود با خانواده «بو» او را به قتل رس��انده
است .هبوط سیاس��ی غیرمنتظره بو در شرایطی رقم خورد
که هو جین تائ��و ،رئیس جمهوری چی��ن و «ون جیابئو»،
نخس��ت وزیر این کش��ور قدرت خود را به دو نفری واگذار
می کنند که پیش از این انتظار جانشینی انها می رفت؛ «ژی
جین پینگ» و «لی ککیانگ» .ای��ن انتقال قدرت در واقع،
حاصل زد و بندهای پشت پرده صورت گرفته بود تا افرادی
انتخاب شوند که سالیق همه افراد در ان لحاظ شده باشد.
این ترکیب نام برده ش��ده گفته می ش��ود که می تواند نظر
همه افراد را با س�لایق مختلف تامین کند .این فرایند که
به دقت سناریو نویسی شده بود با گاف بو شیالی ،اما وقایع
غیر منتظره ای را رقم زد .از پرواز وانگ به چنگدو تا قتل تاجر
بریتانیایی توسط همسر بو شیالی و ناپدید شدن دو هفته ای
«ژی» ،جانشین احتمالی ریاس��ت جمهوری چین در اوایل
ماه سپتامبر .این ناپدید شدن ناگهانی ژی از انظار عمومی
بعدها توسط « چی هووا» ،مدیر اجرایی سابق هنگ کنگ
توضیح داده شد.
«بو» 63 ،ساله متهم به نقض قوانین و مقررات حزب
است .این نقض مقررات تنها به دوره ریاست چهار ساله او
بر شهر چونگ کینگ باز نمی گردد .او متهم است که در دوره
تصدی خود به عنوان
وزیر بازرگانی ،استانداری استان لیائونینگ و شهردار شهر
بندری دالی��ان نیز تخلف��ات عدیده ای انجام داده اس��ت.
دوره ای که بازه زمانی 20س��اله را در بر می گیرد .در حالی
که بو شیالی و معاون اول او وانگ ،یک سری جنایت های
سازمان یافته را هدایت می کردند .حزب حاکم می گوید که
او با تحت فشار قرار دادن مخالفان و نقض حقوق اولیه انها،
به عنوان متهم انها را شکنجه می کرد .این در حالی است که
بو شیالی عضو دائم اعضای کنگره حزب حاکم بود و انتظار
می رفت که به مقام های باالتری برسد ،به گونه ای که برخی
او را محب وب ترین عضو می دانستند .او اما در حال حاضر تنها
چش��م اندازی که در پیش روی خ��ود دارد میله های زندان
است .شینهوا گفت« :بو از حزب اخراج شد .این به این معنی
است که او از سوی حزب حاکم با یک دادگاه جنایی دست
و پنجه نرم خواهد کرد ».برخی از تحلیلگران می گویند که
حزب حاکم چین نمی خواهد دادگاه ب��و را در زمانی برگزار
کند که به برگزاری کنگره حزب کمونیس��ت چین نزدیک
است ،چرا که این امر ممکن است به تقویت شایعات الودگی
حزب حاکم دامن بزند .گفته می شود بو شیالی به دلیل عدم
نظارت بر وانگ شکست خورد .س��والی که مطرح می شود
این که چه کسی ممکن است به دلیل نظارت بر بو مردود
شود؟ جواب این سوال در واقع «توئییت» یک وکیل و فعال
سیاسی چین اس��ت که ان را در صفحه ش��خصی خود در
این شبکه اجتماعی منتشر کرده اس��ت .با این حال برخی
معتقدند که رهبران حزب حاکم با مطرح کردن پرونده بو در
زمان نزدیک به برگزاری کنگره حزب کمونیست ،به دنبال
تقویت موقعیت خود هستند .شینهوا اما می نویسد« :حزب
کمونیس��ت چین با تاکید بر تحقیقات و ادامه دادگاه بو در
واقع منعکس کننده این امر هستند که نیاز اصلی این حزب
تمکین به قانون و حفظ نظم و انضباط اس��ت .مبارزه علیه
فساد نیاز امروز حزب حاکم چین استg ».
منبع :هفته نامه تایم
59
گفت وگو
گفت وگو
مثلث شماره 145
روزگار حرف نو زدن به سرامده
تو گوی زهیر توکلی با فاضل نظری درباره فلسفه و شعر
گف
پیش از اینکه ماه رمضان برس�د صاحب این قلم با فاضل نظری تماس گرفته بود و قول مصاحبه ای را در اینده نزدیک از او دریافت کرده بود .به س�راغ فاضل
به خاطر شعر و هنر خودش رفته ام و بابت شناختی که از سال ها پیش از او دارم ،از ان سال هایی که هنوز اولین دفترش را منتشر نکرده بود و گاهی شب ها با هم در
قهوه خانه نزدیک پل کالج گپ می زدیم .همچنین فاضل نظری را به خاطر فروش حیرت انگیز کتاب هایش نیز برای مصاحبه برنگزیده ام ،چراکه فروش باالی کتاب
شعر را مقوم شعریت شعر نمی دانم .انگیزه ما را از این مصاحبه ،فقط با خواندن دقیق ان خواهید فهمید.
60
مش�ی ما در این مصاحبه ها که شخص محور هستند
اینطور است که ابتدا مصاحبه را با اطالعات شخصی
درباره زندگی شخص شروع می کنیم .خب ،طبیعتا به
شکل مضاعفی باید این سوال را از شما پرسید چون
باالخ�ره طرفدارهای زی�ادی از صنف ها و قش�رهای
مختلف داری�د و دوس�ت دارم کمی راجع ب�ه زندگی
شخصی تان برای ما بگویید .کجا به دنیا امدید؟ کی به
دنیاامدید؟راجع بهشهر ،راجع به خانواده...؟
lفکر می کنم یکی از سخت ترین پرسش ها سوال درباره
خود ادم باشد ،چون کسی می تواند درباره خودش صحبت کند که
خودش را شناخته باش��د و این شناخت انقدر مهم است که گفتند:
«من عرف نفس��ه فقد عرف ربه؛ هرکه خودش را بشناسد ،خدای
خودش را شناخته ».خب این روز و روزگار برای ما یک تعریف های
تازه ای از خود س��اخته مثل :محل تولد ،مدرک تحصیلی و مسائل
دیگری که ادم برای معرفی خود باید به سراغ انها برود و شما هم از
همین هامی پرسید.
شمادر شهرخمینبهدنیاامدید؟
lبله.هماناوایلانقالب.البتهثبتشناسنامه اییکمقدار
اختالف دارد .بعد از تولد من ،پدرم که از زندان ساواک ازاد شده بود،
تصمیمگرفتدرخمینبماند.می گفتندبهتهرانمنتقلشدهبودهو
اگر انقالب نمی شد تا سال ها زندان می ماند .خانواده ما دوره ای به
خوانسار رفت و دوباره برگشت به خمین .اما من هم باالخره به خاطر
ادامهتحصیلمثلبرادرهاوخواهرهایمناچارشدمارامشوحالوت
زندگی در شهرستان را رها کنم و دل یا تن به زندگی در تهران بدهم.
دیگربرگشتندشوارشدهاست.
پدرتانروحانیبود؟
lنه ،اما پدربزرگم روحانی بود.
lخط کش استاندارد از انجا هم گذشت .تفکری که سعی
می کردهمهجاراشبیههمهجاکند،مثالنمره هایمابرایقبولیدر
درس های کارشناسی و کارشناسی ارشد از دوازده و چهارده به 10و
دوازدهتقلیلپیداکرد.یکسریازدروسعربیکهمی خواندیمکمتر
شد و از این قبیل به اصطالح اصالحات .دانشگاه امام صادق(ع) یک
محیطحفاظتشدهبود،بهنظرمیکاکواریومبود؛یکجایسالمو
کم نقص ترنسبتبهدنیایبیرون.انجادرسال هایزندگیماخیلی
دلخواه تر بود .مثال اگر یک شیء قیمتی را یک جایی جا می گذاشتی
کافیبودیادتبیایدکهانراکجاجاگذاشته ای،می توانستیبعدازدو
هفتهبرویوانراازهمانجابرداری؛یکطوریانمدینه فاضله ای
که ما فکر می کردیم می شود به ان رس��ید را ان سال ها در فضای
دانشگاهامامصادق(ع)دیدیم.البتهنقص هاییهمداشت،ولینسبت
به دنیای بیرون خیلی خوب بود .سال های اول دانشگاه ،خارج شدن
ما از دانشگاه تابع مقررات و انضباط ویژه ای بود .ان موقع به نظرمان
خوش نمی امد ،اما بعدها که به ان نگاه می کردیم می دیدیم چقدر
موجببرکتبود،یعنیمااینقدروقتمانموسعبودکهوقتمباحثهو
مطالعهراکهداشتیمهیچ،کلیوقتهمبرایکارهایذوقیخودمان
اضافه می اوردیم .یک اکواریوم بود .اشکاالت و خطاها و خطراتی
که ممکن است ماهی ها در دریای شور با ان مواجه شوند در اکواریوم
نیست .واقعا ان روزها ،روزهای خوشی بود .البته به نسبت کمرنگ
ش��دن روزهای جهان که هر چه می گذرد انگار پرتو کمرنگ تری
تحویل جامعه می شود؛ دانشگاه و دانش��گاه امام صادق(ع) به طور
مدیریتخواندید؟
lمعارف اسالمی و مدیریت ،یعنی انجا همه رشته ها یک
موضوعنهاییپایاننامه تانچهبود؟
lموضوع ان «ارزیابی نظام تصمیم گیری اس��تراتژیک
فرهنگیبراساسارزش هایاسالمی»بود.
انوقترشته تانباعالیق تانیعنیمدیریتباادبیات
ربطیداشت؟
lمنعالقه اممهندسیبودومهندسیهمقبولشدهبودم،
منتها می خواستم رشته ای بخوانم که هم دری بر دنیای مهندسی
داشته باشد هم با فرهنگ بی نسبت نباش��د و بنا براین مدیریت را
انتخاب کردم .تازه درس های معارف اس�لامی و حوزوی هم یک
جاذبهویژهبرایمنداشت.البتهبهادبیاتهمعالقهداشتمولیالزم
نبودعالقه هایدیگرراقربانیانکنم.
مهندسیچهرشته ایقبولشدید؟
lمهندسی عمران و مهندسی صنایع ،یکی در دانشگاه
ازاد و یکی در دانشگاه ملی .ان موقع من مدیریت صنعتی را به خاطر
اینکه نزدیکی به این حال و هوا داشت خواندم ولی انصافا جذبه ها و
جلوه هایدروسمعارفاسالمیخیلیبرایمبیشترشد.
ادبیات را از چه زمان شروع کردید؟ از همان دانشگاه
شروعکردیدیاقبلش؟
lمثلهمهمردمدیگرومثلخودشماکهشاعرخوبیهم
هستید؛ از روزهای کودکی .چند ماه پیش یکی از دوستانمان در ان
شهرستان ،شعری از دوران راهنمایی من خواند و گفت در دفتر من
نوشته ای و دفترش را هم دارم .خودم یادم هست اول دبیرستان یک
مجموعهشعریجمعکردهبودمکهانموقعمی خواستمچاپکنم،
بازشهرستانهمیکاکواریومدیگربود،یعنیماکالدریکدورانی
بهسربردیمکههمیشهازتاریخجدابودیم،هرجابودیمدنیایکطرف
می رفتومایکطرفدیگر.درشهرستانیکانجمنادبیکوچک
داشتیم که من از دوره دبیرستان در ان انجمن ادبی شرکت می کردم.
خانواده با حضور من در این جلسات موافق نبودند ،چون معتقد بودند
مزاحم درس و بحث می شود و اساسا هم مزاحم بود .البته ما ان موقع
ورزش هم می کردیم ،خانواده با ورزش خیلی مشکل نداشت ،یک
کالسبسکتبالکهانجایکورزشروشنفکریبهحسابمی امد؛
به هر حال برای من گذران روزگار در شهرستان خیلی بیشتر از انچه
درتهراناستشبیهزندگیبود.
مثلث شماره 145
این تغییرات که می گویید در دانشگاه امام صادق(ع)
ایجادشدچهبود؟
lاینکه مردم امروز از گذشته یک مقدار فاصله گرفته اند
بخشی از ان به خاطر تغییر سریع دنیاس��ت .دنیا در گذشته خیلی
با س��رعت کمتری تغییر می کرد .پادش��اه ها عوض می شدند ،اما
ش��کل حکومت های انها تغییر نمی کرد ،روش جنگی��دن انها،
روش لباس تهیه کردن ش��ان ،روش تهیه غذای ش��ان ،غذاهایی
که می خوردند خیلی فرق نمی کرد ،حتی از این طرف به ان طرف
می رفت��ی می دیدی انگار تمدن ها ب��ا هم فاصله دارن��د ،اما با هم
فرقی ندارند .دو هزار سال طول می کش��ید تا یک ابزار جنگی تازه
که واقعا بش��ود معنی تازگی را برای ان قرار داد ،پی��دا کرد .اما بعد
از انقالب صنعتی در دنیا ناگهان س��رعت تغییرات خیلی زیاد شد
و اصال دنیا با تحول مواجه ش��د نه با تغییر و این سرعت تغییرات
روزبهروزبیشترمی شود.تغییراتبی شمارنسبتبهانروزگارتااالن
اتفاق افتاده ،منتها چون تغییر امری تدریجی است ولو سریع باشد،
گاهی ما متوجه ان نمی شویم ،مثال یادمان می رود که تا پازده سال
نچهماشینیبود،پانزدهسالپیشکامپیوتر هاچه
پیشبهترینماشی
وضعیتیداشتند،اینترنتچطوریبود،جریانتبادلاطالعاتبهچه
شکلی صورت می گرفت ،رسانه ها چه نقشی داشتند ،وقتی در مورد
پانزدهسالپیشصحبتمی کنیمواقعاانگارراجعبهص دو پنجاهسال
پیش صحبت می کنیم .یعنی گاهی ما در تلویزیون می دیدیم که در
یکفیلمخارجییکنفردرماشینخودباتلفنیکهبایکسیمی به
ماشینش وصل شده صحبت می کند و حیرت می کردیم ولی امروز
همه اینها و پیچیده تر از ان خیلی راحت اتفاق می افتد و گذشته واقعا
به یک گذشته تبدیل شده .خیلی تاثیرات عجیبی هم گذاشته ،مثال
ماهیت دانش عوض شده ،ان کسی را که به او دانشمند می گفتیم
امروز به او مطلع می گوییم ،مثال کسی که می دانست چند بار کلمه
عشق در دیوان حافظ و در چه مصراع هایی به کار می رفته و با چه
معانی به کار می رفته یک عالم بود ،ولی امروز ،شما با فشار دادن یک
دکمه در یک زمان بسیار اندک می توانید درباره پنجاه شاعر گذشته
شعرفارسیبگوییدکهعشقدرکدامشعرهایشانبودهوچندباربهکار
رفتهوباچهترکیباتیو...تازهمی توانیددرعرضیکلحظهمکتوب
انها را هم به دست بدهید ،دیگر به این دانش نمی گویند ،این در واقع
dataیا داده های خام اس��ت .حاال این داده های خام باید تبدیل به
informationیعنی اطالعات ش��وند .بعد اطالعات تحلیل و
انالیز شوند و تبدیل به علم شوند و این علم باید با خالقیت امیخته
شود و دانش شود و این دانش باید به مرحله دیگری برود و به مرتبه
«خرد»برسد.این هامراتبیاستکهماامروزبراییکمطلبعلمی
می شناسیم ،یعنی بین scienceو knowledgeاختالف قائل
یدانیم
می شویم،حاالبماندکهبازمادرتفکراسالمیعلمرانوریم
کهخدادرقلبهرکسکهبخواهدقرارمی دهد؛«العلمنو ٌریقذفهاهلل
یداند.منمی خواهم
فیقلبمنیشاء».یعنیانراازفضلمتمایزم
بگویماینتغییراتخیلیزیادشدهودرواقعانچهحضرتامامعلی(ع)
می فرمایدکه«:مافاتمضیوماسیاتیکفاینقمفاغتنمالفرصهبین
العدمین:انچه گذشت،گذشت،انچهایندهاست،کجاست،بلندشوو
همین فرصت بین دو عدم را دریاب» .واقعا امروز خیلی محسوس تر
است،واقعاگذشتهانچنانگذشتهکهدیگرامکاندوبارهدیدنچیزی
مثل ان هم وجود ندارد ،دیگر نمی شود به ان روزها برگشت ،دیگر
نمی شود ان روزها را باز افرید ،حتی برای نسل های بعد .بنابراین باید
درهمینفرصت هاییکههستیم،مدیریتکنیمتابهیکشکلتازه
یابهانشکلکهمطلوباستبرسیم.برایهمیناستکهمی گویم
دانشگاهدیگراندانشگاهنیست،چوندنیادیگراندنیانیست،جهان
دیگر ان جهان نیست .ما در ایران در یک فرصت تاریخی در یک
بخشی از تاریخ زندگی می کنیم که ناگهان خیلی از تکنولوژی هایی
که پشت در ایستاده بودند و برای دوره های قبلی بودند ،انها به همراه
تکنولوژی های تازه یکدفعه سرازیر شدند و ما قبل از اینکه دوران
مدرن را بگذرانیم با یک جهش عجیب خود را در بطن یک دریای
تازه یافتیم .یعنی ابزارها فرهنگ خودش��ان را به جامعه ما تحمیل
کرده اند ....بگذریم...
lمقط��ع تحصیل��ی دانش��گاه ب��رای همه رش��ته ها
کارشناسی ارشد پیوسته بود و هنوز هم هست .فکر می کنم سال83
بود که واحدهای درسی به جز پایان نامه تمام شد .همان وقت ها به
حوزههنریرفتمودردانشگاههممشغولبهتدریسشدم.
گفت وگو
دردانشگاهامامصادق(ع)تحصیلکردید؟
lبله .ان موقع ازمون ورودی دانش��گاه ام��ام صادق (ع)
جدا از دانشگاه های دیگر برگزار می شد ،من بعد از قبولی برای یک
مصاحبه حضوری کوتاه به انجا رفتم .رفتم و عالقه مند ش��دم .با
دیدن حال و هوای ان روزهای دانش��گاه تردید را کنار گذاش��تم و
چشم از دانشگاه های دیگر برداشتم و در همانجا ماندم .به نظرم جزو
دانشگاه هایخوبایراناست؛اگرچهبعدهایکسریتغییراتجزئی
و به اعتقاد من کلی در دانشگاه و در شکل تحصیل بچه های انجا و
مطالبی که یاد می گیرند ،پیش امد که شباهت ان دانشگاه را با دیگر
دانشگاه هابیشترکرد.بههرحالاماواقعاروزهایخوبیبود.
خاصهمازایناتفاقمستثنانیست.
چرا؟مگرچهچیزیعوضشدهاست؟
قیدمعارفاسالمیهمداشتکهخیلیقیدخوبیهمبود.
بعدازاتمامتحصیالتچهکردید؟بهنظریکی،دوسال
بعدازاتمامتحصیالتمدیرحوزههنریاستانتهرانشدید.
انموقعهمفقطغزلمی گفتید؟
lان موقع هم نه! گاهی رباعی ،گاهی دوبیتی ،گاهی غزل
ولیمثنویخیلیدلخواه تربود.درشهرستانخیلیکتابکمبود،من
بهکتابخانهمی رفتمومثالکتاب هایشعرمنتشرشدهتوسطحوزه
هنری را می خواندم یا گزینه های اشعاری که ناشران دیگر منتشر
کرده اند .گاهی شعرهای ضعیفی هم بود ولی ما انها را جدی تلقی
می کردیم .لذت ما این بود که به کتابخانه برویم و البه الی رسیدن
به درس و مشق ،بنشینیم و شعر بخوانیم .ان سال ها تازه مدارس
نمونه راه افتاده بود.چیزهای زیادی یاد گرفتیم اما باالخره خیلی هم
خودماندریادگرفتناننقشنداشتیم،بهمایاددادند،یعنیباالجبار
یاد گرفتیم .خب ،ان موقع فشار درسی خیلی بود .یعنی در سنی که
هر کس دوست دارد یلگی کند و رها باشد ما مشغول درس خواندن
بودیم.االنخیلیدرتهرانیادرجاهایدیگربابشدهکهتابستان ها
مدرسه هایخوبکالسمی گذارندکهالبتهمعموالفقطمتمرکزبر
درس های مدرسه و با هدف قبولی در کنکور است ،اما ان وقت ها
و در شهرستان ها اصال مرسوم نبود و ما این دشواری ها و به تعبیر
ان روزها شکنجه ها را متحمل می شدیم و ناچار بودیم کتاب های
غیردرسیزیادیرابخوانیمکهخببعدافهمیدیماینهاواقعاسرمایه
و دارایی ما بوده .بعضی از ان کتاب هایی که ما در دوره دبیرستان و
راهنماییخواندیم،دردورهدانشگاهبعضی هادوستداشتندبه عنوان
اغاز سیر مطالعاتی شروع کنند .خب انصافا این ها یک بخت و یک
61
فرصت اجباری مناسب و خوبی بود که به ما داده شده بود .می خواهم
بگویممامحبوسدریکفضایمجبوربهدرسخواندنبودیمیعنی
با ورق و کاغذ خیلی انس پیدا کردیم .کتابخانه بهانه ای شده بود که
گاهی باعالقه خودمان کتاب های غیر درسی را هم بخوانیم و انصافا
شعریکفرصتتغییرذائقهبود،یعنیهمینکهدوتاازتکالیف مانرا
یدادیمیادرس هایهفتهایندهرامی خواندیمیاجریمه های
انجامم
دوستان مان را می نوشتیم برای تغییر ذائقه سراغ کتاب های شعر
می رفتیم ،خیلی از انها کتاب های خودشان نبود بلکه گزیده های
اشعاربودکهازشاعرانمختلفگرداوریشدهبود.ماباشعراینطوری
کم کم انس پیدا کردیم ،مدرسه هم خیلی توجهی نمی کرد ،گاهی
حتیمخالفتهمباشعرگفتنمامی کردومعتقدبودندکهاینهادرس
و مشق نمی شود ،اینها به درد نمی خورد ،از اینها نان در نمی اید ،حاال
بماندکهبرایخیلی هااینشعروشاعریدراینروزوروزگارخودش
اصال محل کسب و رزقحالل شده است.
در خمین غیر از شما س�یدابوالفضل صمدی و عباس
محمدیراهممی شناسمکهشعرمی گویند.....
lمن با این دوس��تان در دوره دانش��گاه اشنا شدم .وقتی
دانشجو ش��ده بودم دوره ای از تهران به شهرستان می رفتم ،برای
برگزاری یک دوره کارگاه شعر .دو هفته یکبار به خمین می رفتم و
انجاباایندوستاندریکانجمنادبیحرفمی زدیموکم کماشناتر
شدیمکههمانموقعهمخیلیشعرهایخوبیدرخمینمی گفتند،
به خصوصایندوبزرگوارانصافاشعرهایمتفاوتیداشتند.البتهاین
قصهامدوشدهمخیلیطولنکشیدوبعددیگرنتوانستمبروم.
ان دوران نوجوانی چه شعرایی منشا الهام شما بودند؟
چه ش�عرهایی خیلی روی ش�ما تاثیر می گذاشتند؟
دوست دارم بدانم که با چه ش�عرایی شروع کردید و
چرا؟
گفت وگو
lامروزه بعضی ها بالفاصله ش��روع به شعر سپید گفتن
می کنند ،بدون اینکه از گذشته تاریخ ادبیات ما رد شده باشند ،اما به
نظرمدرانروزگاراینطوریبودکهشعراوقتیشعرراشروعمی کردند
تقریباهمانسیریکهبرادبیاتکهنفارسیاتفاقافتادهبوددرشعر
انها هم اتفاق می افتاد؛ یعنی اگر قرار بود اول شعر بگویند شعرهایی
شبیه شعرای قرن چهارم مثل رودکی و فردوسی می گفتند و کم کم
جلوترمی امدندوشبیهحافظوسعدیوبعدهمگاهیبهسبکهندی
در قرن دوازدهم متمایل می شدند و بعد کم کم زبان شان معاصر تر
می ش��د .این اتفاق برای خود من هم افتاده بود ،اما ان کتاب هایی
که می خواندیم بیشتر شعر کالسیک بود و من از همان موقع انصافا
خیلیباشعرمعاصرنمی توانستمارتباطبرقرارکنم.پیشمی امدکه
ان کتاب ها را هم بخوانم و در دسترس باشد ،ولی واقعا حالوتی که
شعرکالسیکداشتوهنوزهمبرایمنداردباعثمی شودکهنتوانم
چشمازانشعرهابپوشم.انصافاپیداکردنشعرخوببه خصوصدر
این روز و روزگار واقعا سخت است .من هنوز هم کتاب های شاعران
امروز را به ندرت می خرم ،یعنی صبر می کنم تا بیت های انها در افواه
منتشر شود و من ان شعر خوب را بشنوم و بعد سراغ شاعرش بروم.
واالشمااگربهنمایشگاهکتاببرویمی بینیسیصدعنوانشعرتازه
از شعرای جوان منتشر شده ،هرکدام اگر نزدیک صد صفحه باشد،
اصال فرصت خواندن اینها به دس��ت نمی اید .خیلی از کتاب هایی
هم که منتشر می شود ممکن است بی تعارف واقعا به درد خواندن
نخورد.یکمثالمی زنم؛ایادرخوشنویسیسیاه مشق هارابه عنوان
خوشنویسی تمام شده و کمال یافته معرفی می کنند؟ بسیاری از
شاعرانمعاصرانسیاه مشق های شانرادارندمنتشرمی کنند.بهنظر
من باید کمی تامل کرد ....بگذریم .ان روزگار من خیلی با حافظ انس
داشتم .انصافا شعر حافظ شعری متفاوت از شعر همه شاعران است.
بحثانبحثقوتوضعفنیستبلکهبحثانارتباطبامخاطب
است که هر چقدر هم انسان سوادش باالتر می رود تازه لذت هایش
بیشترمی شود.مثلدریاستکهشماهرچقدرجلوتربرویدعمقاب
بیش ترمی شود،شعرحافظهمازاینسنخوازاینجنساستکههر
چقدرادمدانشواطالعاتفرهنگی،قرانی،ادبی اشبیشترمی شود،
بیش ترمی تواندانتلمیحاتراپیداورابطهبینکلماتراکشفکند.
یکی از بازی های ما این بود که ایا می شود مثال به جای کلمه مهر
در این بیت حافظ ،کلمه عشق را جایگزین کرد؟ و ان موقع تمرین
مثلث شماره 145
62
می دهیم که مهر با کلمات دیگر بیت چه رابطه ای دارد و عشق چه
رابطه ایوچهویژگیمنحصربهفردیداشته،مثالدربعدموسیقی اش
چهتاثیریگذاشته،دربعدمعنایشچهتاثیریگذاشته،انروزهاهم
فکر می کردیم اصالت با معنا بوده ،یعنی حافظ هم سعی می کرد در
عینحفظصورتبیرونیشعربهجانمعناتوجهکندوانکلمه ایرا
انتخابکندکهانمعنارابهحقیقی ترینشکلشعرضهکند.خالصه
ماانموقعشعرهایکالسیکمی خواندیم؛شعرسعدیواقعادلنشین
است ،اما واقعا شعر حافظ نمی شود چون شعر حافظ را می شود بارها
و بارها خواند .بعد از زبان هرکسی که می شنوید یک نکته تازه تری از
انمی شودپیداکردواین،اتفاقعجیبیاستکهگاهیفکرمی کنیم
ان را می شود برای شاعران دیگر هم برشمرد ،اما واقعا شعرای دیگر
چنینخاصیتیندارند.به هر حالبعد ترشعرهایوحشیوعطاروبیدل
و صائب و دیگران هم جذبه های خود را نشان داد....
زمانیکهوارددانشگاهشدید؟
lبله،تقریباهمانوقت ها.
ازشاعرانمعاصرازهماناولباچهکسیگرهخوردید؟
ممکن است جواب تان این باشد که اصال با هیچ کسی
گرهنخوردم.
lواقعاباهیچکس.هیچکسنبودکهادمبتواندتماموکمال
باویانسپیداکند.
بعداچطور؟
lبعدا به خاطر دوستی ها و مصاحبت ها با شاعران معاصر
بیشترگره خوردیم؛ باز نه با شعرهایشان با خودشان .قبال روزگاری
داش��تیم که روزگار خورش��یدها بود و االن روزگار ستاره ها و مثال
شهاب هاست ،از این اسمان می شود گاهی به شهاب هایش دل داد
نهبهخوداسمان،نمی شودهمهاسمانراروشندید.
شاعری مثل شفیع کدکنی به اخوان نسب می رساند
یا احمد عزیزی به سهراب سپهری؛ نسب نامه شعر
شماتوچیست؟
lخب ،احتماال با این فرض شما بشود این شعر را بی اصل
و نسب دانست.یعنی با این تعریفی که شما دارید ،انصافا برای من
شاگردیهمهاساتیدامروزیتوفیقاست،ولیاینبختکهشاگردی
مستقیمکسیراکنمیادرمصاحبتوموانستباانهاباشم،نداشتم.
مقصودم شاگردی یا درک محضر نیست .فرض کنید
بخواهید بگویید اش�عار فالن ش�اعر معاصر را خیلی
خوانده اموخیلی استفاده کرده ام...
lواقعااینطورینبوده.منگفتمهمیناالنهمشعرمعاصر
را از افواه دنبال می کنم.
بیشتریکشاعرکالسیکهستید.
lبله.گفت«بههرچمنکهرسیدیگلیبچینوبرو»یک
وقتیهستکهشمابهیکگلستانمی رسیمثلشعرحافظکهشعر
تالغزلمعرفتاست،شمارویهربیتیکهمی خواهید
حافظهمهبی
دستبگذاریدبایدرویانمتوقفشویدوتاملکنید،تدبرکنید،بارها
بشنوی ،بارها بخوانی و در تنهایی و در خلوتت و در جمع و در جلوت
زمزمهکنی،اماشعرروزگارمابیشترحدیثنفساست.البتهشعرهای
درخشانی در این روزگار از شاعران معاصر ما وجود دارد که انصافا باید
انها را به چشم گذاشت و محترم دانس��ت و خیلی نام های بزرگ و
متعالیوارجمندیهستندکهانصافاادممی تواندافتخارکندکهباانها
هم عصر بوده و در روزگاری زندگی می کرده که ان چهره ها هم بودند
و ان شعرها هم وجود دارند.
چیزی که خیلی مشهود اس�ت و همه این را می گویند
ولی من دوس�ت دارم این را از خود شما بشنوم ،این
است کهفاضلخیلیصائبو کالشعرایسبکهندی
حاال به خصوص صائب روی او تاثیر دارد؛ نمی خواهم
بگویم که تاثیر دارد یا ن�دارد ،می خواهم بگویم چقدر
صائبخوانده اید؟
lببینید ،من صائ��ب را خیلی خوانده ام و بی��دل را ایضا و
به خصوص بیدل را خیلی دوست دارم .اما این حکم بیشتر متاثر از
ارزیابی کتاب اول است .گریه های امپراطور وقتی منتشر شده که
من در سال های اول دانشگاه هستم .یعنی شعرهای دوره جوانی و
نوجوانی است ،خیلی از ان شعرها مربوط به دوره چهارم دبیرستان
است .بعضی از انها حال و هوای هندی دارد چون تصویرسازی در
ان بوده و از یک طرفی هم حال و هوای عاشقانه دارد که باز هم به
خاطر اقتضائات ان سن و سال است ،ولی بعد از اینکه ما در دانشگاه با
حوزهمعارفاسالمیبیشتراشناشدیموباالخرهیکمقدارفلسفی تر
زندگیکردیموفلسفی ترفکرکردیم،بعداتاثیرشمشهوداست،یعنی
حرف هایبعدیبیشترفکرهایانروزوروزگاراست.انکتاباخررا
می شودگفتاصالهندینیست.بیشترعراقیشده،منتهااینتلقی
متاثر از همان کتاب اول است ،شناخت اول از یک چیزی بر ادامه ان
شناختهمتاثیرمی گذارد.
این را انکار می کنید که صائب و بیدل را زیاد خوانده اید
ومی خوانید؟
lولیحافظرابارهاوبارهابیشترازصائبخوانده ام.اگرشعر
صائبرادوبارمی شودخواندشعرحافظرامی شوددویستبارخواندو
حتیبیشتر.حتیگاهیدرغزل،یکبیت،هندیمی شود،یکبیت،
عراقی و اصال ویژگی شعر بعد از انقالب این است که ویژگی سبک
مش��خصی ندارد و این تالش که ما بخواهیم شعرهای امروز را به
سبک هایشعریگذشتهمنتسبکنیم،بهنظرمنتالشبیهوده ای
است،چوناصالویژگیسبک مشخصیبراساسهمانویژگی های
قبلیوجودندارد.شایداگربخواهیمیکویژگیبرشمریمایناستکه
شعر کالسیک امروز ترکیب و مجموعه ای از همه ان سبک هاست
که شاعر به تناس��ب حال و هوایی که دارد دست به تلفیق و ابداع و
التقاطمی زندوانزیبایی هارابهتناسبانحرفیکهمی خواهدبزند
انتخابمی کند،چونماامروزگذشته ایداریموبرباالی پشتبامی
ایستاده ایمکههمهانتجربه هادیدهمی شوندوهمیناشتباهگاهی
باعث می شود که شاعران این روزگار را متهم کنند که تو از مضامین
گذشته و نمادهای گذشته استفاده می کنی .ما بعد از حافظ و سعدی
وصائبزندگیمی کنیم،اماماهمحقداریمبهماهنگاهکنیم ،ماهم
حق داریم به اسمان نگاه کنیم ،به برکه نگاه کنیم ،به قصه حضرت
یوسفنگاهکنیم،منتهاماامروزروایتتازه ایازهمانحقیقتکهن
راعرضهمی کنیم.روزگار،روزگارنواوریاستوهمهدوستدارندبه
نواوری دست بزنند ،حتی در عالم صنعت می گویندinnovation
یعنی نواوری ،حاال نکته تازه این اس��ت که االن می گویند new
innovationیعنی تو یک نواوری تازه کن ،یعنی اگر قبال سرعت
راصدمی کردیوبعدصدوچهلتاشدوبعدصدوشصتتاشد،این
دیگرنواورینیستکهسرعترادویستکنی،بروویکنواوریتازه
کن ،مثال بگو من کیسه هوا هم در ماشینم گذاشتم .این روز و روزگار
در شعر هم این اتفاق می افتد ،در همان دوره به خصوص دهه 70چه
تالش هاییمی شدبرایاینکهیکنواوریتازهخلقشودوچقدردر
فرموشکلغزلدستکاریکردندتاایننواوریراحاصلکنند؛امااین
اتفاقنیفتاد.یعنیجهانبایدازدرونتغییرکندنهازبیرون.بنابراینفکر
می کنمهماناصالتمعنااینجاحکمفرماست،شماوقتیمی خواهید
حرفی بزنید ،ان حرف با اس��تفاده از همین پدیده های پیرامون تان
گفتهمی شود؛درعینحالکهشماکاروانیازشعرهایدرخشانهم
پشت سردارید.واقعاروزگارحرفنوزدنبهسرامدهیااگربهسرنیامده
الاقل وقتش امروز نیست .مگر حرف های طبیعی بشر چند سطر
هستند،مثالدرموردعشقچهحرف هاییمی شودزد،ایاحرف هایی
که در شعر امروز از عشق زده می شود ،واقعا عشق است؟ معلوم است
کهماعشقرادرنیافته ایم.وقتیمضمونایناستکهمندیگرازتو
متنفرم ،دیگر پیکارت برو ،خب این اصال عشق نیست؛ نمی توانی
چنین مضمونی را با توجیه نواوری ،مضمون عاشقانه بنامی و مثال
بگویی ما امروز با معشوق این رفتار تازه را می کنیم .نه ،حرف های
طبیعی بشر درباره عشق کهن و ثابت اس��ت و خواهد بود؛ از قبیل
همین حرف های ساده که من عاشقم یا از درد هجر در سوز و گدازم
یاانتظارروزگاروصلرادارمیا...شماممکناستعاشقواقعیباشید
و حرفی غیر از این بزنید؟ یک بزرگواری ان شعر «یا وفا یا خبر وصل
تو،یامرگرقیب»راخواندوالبتهدررسانههمخواند:که«یاوفایاخبر
مرگ تو یا وصل رقیب» بعد گفت :عجب ! این خبر مرگ تو که چقدر
هماصطالحرایجیاست،معلوممی شودکهازشعرحافظامده،اشتباه
خوانده بود .ما که نمی توانیم این تغییر را در شعر به اسم نواوری ایجاد
کنیم ،عشق همین است .اینکه انسان ،انسان است ،انسان فرشته
نیست .حرف های طبیعی بشر همان پنج سطری است که عرض
lاس��م ان را تاث��ر نمی گذاری��م ،بلکه اس��م ان را علقه
می گذاریم.
شمامی گوییدعلقهولیمنمی گویمتاثر.میرشکاکدر
مقدمهاززبانیکیاغیمی گوید؛«واقعیتایناستکه
به غیر از چند تن از سرهنگان سخن در این روزگار من
وهمهشاعرانمعاصرازشاعراندستچهارموپنجم
قرونگذشتهپایین ترهستیم».اعتقادمنایناستکه
ماشاعرانیکهشعرکالسیکمی نویسیمغالبامتاثراز
lببینم! وقتی حافظ می گوید «از دور بوسه بر روح مهتاب
می زدم» ایا این به ویژگی های سبک هندی نزدیک هست یا نه؟ ایا
شما در شعر حافظ نمی توانید رگه های جدی از شعر سبک هندی
پیدا کنید؟ چرا ،قطعا پاسخ ان مثبت است .در شعر سعدی نمی توانید
تصاویربکرودرخشانیمثلمصراعمعروف:
توبزرگیودرایینهکوچکننمایی
بیابید؟ اینها جلوه های بروز یک زیبایی هس��تند .در دوره ای
به یک جنبه ای بیشتر توجه می شود و تبدیل به عنصر تمایزبخش
می گردد ،در دوره ای کم تر توجه می شود .صائب هم بیت هایی دارد
کهمی تواندبهشعرعراقیمنتسبشود،بنابراینیکویژگیوقتیدر
یکدوره ایبرجستهمی شودبهاینمعنینیستکهدردوره هایقبل
از ان وجود نداشته و در دوره های بعد از ان الزاما تحت تاثیر ان است.
من می گویم تاثر ،شعرا در یک طیفی قرار می گیرند.
یک سر طیف شعرایی هس�تند که در لحظه خالقیت،
خودش�ان را به دست حس ش�اعرانه و عواطف شان
می سپارند ،اینها شایدحتی همین مقدار اگاهی را هم
نداشته باشند .بعد ان س�ر طیف شعرایی هستند که
شعرش�ان صناعی است ،یعنی ش�دت ان چیزی که
فوران می کند ان قدر نیست که اینها را با خودش ببرد،
مجبور هستند از اگاهی خودشان مدد بگیرند ،یا اینکه
تئوریشعرشانایناست،تئوریشعرشانایناست
که شعر بیشترش محصول اگاهی و کار من است ،اگر
ازاینسرطیفباشندیعنیسردوم،ممکناستحتی
در ان لحظه خالقیت شعری هم با اگاهی یک تکنیکی
را از یک دوره شعری یا از یک شاعری استخدام کنند،
حواسش باشد که من این تکنیک را از او می گیرم ،اگر
اینطوری باشد کلش علقه است ،اما عموما این طوری
نیست .شاعر لحظه خلق خیلی اشراف و وقوفی ندارد
کهچهکارمی کند؛بهخودشهمبگوییدکهچنینکاری
کرده ای ،می گوید عجب چقدر جالب اس�ت ،من این
تکنیکرابلدهستمولینمی دانستم.
lمن این بار با اصل صحبت های ارزشمند شما مخالفم.
گفت وگو
یک مقدار ریزتر راجع به شعر خودتان صحبت کنید.
ش�ما فرمودید که در گریه های امپراطور بیشتر متاثر
از س�بک هندی بودید ولی در کارهای بعدی تان تاثر
کم ترشد.
در س�احت اجمال ،ان خوداگاهی و به قول ش�ما علقه
است ،اما در س�احت تفصیل ،تاثر اس�ت .یعنی شما
فی الجمله می دانید که در قصیده علقه ای به مس�عود
سلماندارید،اماوقتیدرفرایندخالقیتقرارمی گیرید،
اسماینرادیگرنمی توانیداگاهانهبگذارید،مگراینکه
شعرتانازجنسشعرصناعیباشد.
مثلث شماره 145
کردم ،اینکههر عاشقیازهجردر فغاناست،حاالشکل فغانامروز
باشکلفغاندیروزفرقمی کندومثالمنامروزقطاریرامی بینمکه
در حال سفر است یاد فراق می افتم ،قبالشما قاطری را که می دیدی
می رود یاد فراق می افتادی .اما اصل موضوع ثابت است .پس دوران
حرف نو زدن امروز نیست و حرف های نو انشاء اهلل در ان روز خوب
و خجسته ای که همه منتظر ان هستیم دوباره زده خواهد شد .واال
حرف هایماهمین هاست.گفت«العلمنقطهکثرهالجاهلون»علم
یکنقطه ایبودکهنادان هاانراگستردهکردند.گاهیمادردانشگاه
درس هایی را که می خواندیم ،می دیدیم که انگار بخش اعظم انچه
به عنوانیکرشتهعلمی می خوانیمدرواقعمروراشتباهاتادم های
قبلی ماست ،به خصوص در علوم انسانی این طوری است .در علوم
انسانی نظریه ها اثبات نمی شوند ،بلکه تایید می شوند که در روزگار
بعدی دوباره رد شوند ،چون در مورد انسان ها صحبت می کنند نه در
مورد ماشین ،یا در مورد دمای اب و دمای جوش اب .بنابراین ما سیر
نظریاتیرابه عنوانعلممی خوانیمکههمهغلطبوده اندیعنیکسی
فکرمی کردهاینپدیدهبهایندلیلاتفاقافتادهوتاییدکرده اندکهاین
طوری است و بعدترها تایید کردند که این طوری نیست ،مدام تغییر
کرد و تغییر کرد و تغییر کرد و ما می بینیم که واقعا علم یک نقطه ای
بالو پر می دهند ،این
است که نادان ها ان را گسترده می کنند و به ان
اتفاقهمبهیکشکلدیگردرموردشعراتفاقمی افتد.حقیقتشعر
یکچیزاست،حقیقتعشقیکچیزاست،حقیقتعرفانیکچیز
است ،حقیقت وصل یک چیز است ،حاال هرکس این روایت هایی را
کهدیدهبهزبانخودشبازگومی کند.دنیاخانه ایباهزارپنجرهاست،
هرکس به نسبت پنجره ای که در ان ایستاده روایتی از حقیقت ارائه
می کند ،و این ها ممکن است در ظاهر مانعه الجمع باشند ،اما وقتی
همه اینها را از دور نگاه می کنی همه شبیه همدیگر هستند .در یک
شعری از مهدی مظاهری خواندم که می گفت« :زیست شناس ها
در میکروس��کوپ ها همان چیزی را دیدند که ستاره شناس ها در
تلسکوپ های شان؛ سنگی در مردابی و دایره هایی که در هم بزرگ
می شوند ».حاال این مضمون ان بود .جهان یک چنین ماهیتی دارد،
ان وقت ش��ما هر چقدر از دورتر بایستید همه چیز بیشتر شبیه هم
می شود؛ از باالی هواپیما شهرها شبیه هم هستند ،یک سری چراغ
روشن و یک سری سقف .واقعیت هایی که شعرای امروز راجع به ان
حرف می زنند وقتی از دور به ان نگاه می کنیم می بینیم که حافظ و
سعدی هم همان حرف را با یک زبان دیگر زده اند .خیلی از کارهای
نواورانهرامولویبهشکلمتعالی ترانجامداده.گاهیوقت هامی شود
که شما یک مصراع از یک شاعر را کنار یک شعر از دیگری بگذارید،
ولیکسیکهاهلتخصصواهلفننباشددرنیابدکهایندوبه رغم
شباهتزیادشانمتعلقبهدوزبانوزمانمتفاوتند.
حافظمی گوید:
«بحریاستبحرعشقکههیچشکنارهنیست
انجاجزان کهجانبسپارندچارهنیست»
ومیرزادهعشقیمی گوید:
«منعاشقمگواهمناینقلبچاکچاک
دردستمنجزاینسندپارهپارهنیست»
ادم احساس می کند هر دو حرف می تواند در ادامه هم تلقی
شود ،ولی این حرف برای یک قرن و یک ادم و یک مختصات و یک
ویژگی هاییاستوانیکیبرایادمدیگریباویژگی هایمتفاوت؛
بنابرایناگرازدورنگاهکنیدپدیده هاشبیههمدیگرهستند.
پیشینیانهستیم.
lمتاثر بودن و علقه داشتن تفاوت شان در عنصر اگاهی
است.شماوقتیعنصراگاهیراازعلقهحذفکنید،تحت تاثیرهستید.
شماوقتیاگاهانهاینلباسرامی خریدومی پوشید باوقتیبهخاطر
عشق و عالق ه به فالن هنرپیشه ان لباس را می پوشید در دو شان
متفاوت هستید ،ولو اینکه نتیجه هر دو حالت ممکن است به ظاهر
یکی باشد ،اما اینطوری نیست ،ان عنصر اگاهی را نباید حذف کنید.
اگر هم شاعری می گوید ما از شاعران دست چندم ان روزگار پایین تر
هستیم ،این هم محصول عنصر اگاهی است ،مطالعه می کند ،شعر
خودش را می بیند ،به شعر خودش هم شناخت دارد ،به شعر روزگار
خودششناختداردوانصافاحرفبیراهیهمنیستوفکرمی کنم
بایدبهاینوجه افتراقدربارهشعر هایهمهماتوجهشود.
قبلازانموخره ایبرایبحثقبلیومقدمه ایهمبرایبحثجدید
داشتهباشیم.مااصطالحیداریمبهاسمتاثیرکهبهانcouseand
effectمی گویند ،یعنی تاثیر ی��ک طرفه ،یک چیزی بر یک چیز
دیگریتاثیرمی گذاردوانموثرمی شودواندیگریمتاثرکهبهان
علت و معلول می گوییم .یک چیزی داریم به اسم inter action
یعنیتعامل،یعنیتاثیروتاثرمتقابل.چونانشعرهادردورهگذشته
اتفاق افتاده ما دیگر نمی توانیم بگوییم با ان تعامل داریم ،بنابراین از
واژه علقه استفاده می کنیم .ببینید ،زیبایی ها در جهان محصور به
یکمقطعزمانینبوده،همان طوریکهمی گویمشاعرگذشتهحق
داشته در مورد ماه حرف بزند ،چون ماه یک پدیده عجیب و خورشید
یک پدیده شگفت انگیز در زندگی اش بوده ،شاعر امروز هم با همان
پیچیدگیمی تواندحرفبزندولواینکهخیلیچیزهادرموردحقیقت
خورشید و ماه کشف شده باش��د .در مورد استفاده از فنون شعری و
زیبایی ها و اراستگی های شعر همین اتفاق را می شود برشمرد ،یک
مثال دیگر؛ شیوه مشّ اطه گری در دوره گذشته با شیوه ارایش امروز
ممکن اس��ت materialان متفاوت شده باشد ،ماده اش متفاوت
شدهباشداماحقیقتانتفاوتپیدانکرده.شمادرگذشتهلباس هایی
که می پوشیدی و در عکس های پانزده سال پیشت هست ،حاضر
هستی همان شلوارها را دوباره بپوشی؟ خیلی وقت ها نه و اصال ادم
برنمی تابد که انها را بپوشد .من می گویم ان زیبایی ها در عالم وجود
داشته،شاعرامروزهمازهمانزیبایی هاوازهمانمعدنقبلیاستفاده
می کند،کلماتکهبرایمانیستند،کلماتنهبرایصائبهستند،نه
برای سعدی اند ،نه برای حافظ اند و به این دلیل که حافظ و سعدی
قبل از شاعران امروز متولد شده اند ما نمی توانیم بگوییم خب از این
ظرفیتزیباییاستفادهشدهومادیگرحقنداریمازاناستفادهکنیم.
وقتیشاعرمی خواهدسراغمضمونیبرود،ازروش هاییبرایتزئین
اناستفادهمی کندومختاراستکهازچهروشیاستفادهکند،ممکن
است روشی را اگاهانه انتخاب کند که قبل از ان صائب به باالترین
شکلممکنودرخشان ترینشکلاناستفادهکردهاست.بماندکه
در س��بک هندی نازک خیالی را به جایی رساندند که از زیبایی هم
فاصله گرفت ،یعنی این قدر روی ارایش چشم و ابرو متمرکز شدند
که اصال چهره را زشت کرد ،به خاطر همین یک روی گردانی از این
سبکهماتفاقافتاد.ولیوقتیشمابهانشکلاززیباسرودنعلقه
دارید،نهبه عنوانویژگیسبکی،چوندراینروزگاربهسرمی برید،اما
به عنوانیکویژگیموردعالقهازاناستفادهمی کنید،منمی گویم
اگر صائب و شاعران سبک هندی هم از این سبک استفاده نکرده
بودندوباایناغراقبهانتوجهنشدهبود،امروزشاعرانبازهماستفاده
می کردند،همچنانکههست،وربطیبهایننداردکهماتحتتاثیر
صائب و بیدل هستیم ،و اال می شود بیت هایی را از حافظ پیدا کرد که
همین ویژگی های سبک هندی در ان است؛ دیگر درباره حافظ که
نمی توانیدبگوییداومتاثرازصائببودهاست.
اماانچیزیکهباانمخالفم،ایناستکهاصطالحکوشش
و جوشش اگرچه برای شناخت خیلی از شعرها قابل استفاده است
ولی با اصل ان به عنوان یک محک تشخیص شاعرانگی می توان
مخالفت کرد .من فکر می کنم ما در دوره جدید شعر خیلی تالش
داریم که ش��عر را حتی االمکان یک موهبت قدسی تفسیر کنیم و
عنصر خالقیت را حذف کنیم و ارزش را به شعری بدهیم که در ان
نااگاهی و ناخوداگاهی بیشتر شود ،یعنی بگوییم شعری درخشان
است که کامال جوششی باشد ،حتی در دوره ای می گفتند این شعر را
توتالشکردیوگفتی،شعربایدخودشبیاید.منازاینحیث،شعر
واقعا روزگار حرف نو زدن به سر امده یا اگر به سر
نیامده الاقل وقتش امروز نیست .مگر حرف های
طبیعی بشر چند سطر هستند ،مثال در مورد عشق
چه حرف هایی می شود زد ،ایا حرف هایی که در شعر
امروز از عشق زده می شود ،واقعا عشق است؟ معلوم
است که ما عشق را درنیافته ایم
63
گفت وگو
رابهرانندگیتشبیهمی کنم،شماوقتیدرمرحلهاولرانندگیهستید،
باید تالش کنید وقتی که متوقف می شوید ،پای تان را روی کالج
بگذاریدکهخاموشنشود،انموقعبایداگاهانهبهاینموضوعتوجه
کنیدواگرحواستاننباشدماشینخاموشمی شود،وقتروشنکردن
یاحرکتکردند،حرکتماشیندچارخللمی شود،بایدبهاین هالحظه
به لحظه توجه کنید ،اما یک روزی به یک جایی می رسید که دیگر
نهبهکالجفکرمی کنید نهبهدندهعوضکردن،نهبهایینه،درحالی
کهباتلفنهمراهتصحبتمی کنید-کهالبتهخیلیکاردرستیهم
نیست -کمربند ایمنی را هم می بندید ،با یک نفر دیگر هم صحبت
می کنید ،یک چیزی هم می خورید و ...ولی باز ماشین خیلی خوب
حرکتمی کند،ماشینبیخودمتوقفنمی شود،خاموشنمی شود،زیرا
مهارتبهناخوداگاهشمامنتقلشده.استفادهازفنونشعری،استفاده
از قافیه ،رعایت کردن وزن و موضوعاتی از این دست ،مهارت هایی
هستند که به نسبت استعداد شما (مثل اینکه ممکن است یک نفر
بیست سالرانندگیکندامامهارتشبهاندازهکسیباشدکهششماه
رانندگیکردهاست)بهناخوداگاهتانمنتقلمی شود،یعنیناخوداگاه
دیگرموزونحرفمی زنید،بدوناینکهبخواهیدانراتقطیعهجایی
کنید،ناخوداگاهقوافیرادرسترعایتمی کنید،ناخوداگاهردیف هارا
درشکلکالسیکدرستاستفادهمی کنید،حاالاینجافقطتفاوت ها
در شکل بیان و انتخاب ان حرفی که دارید ،می شود ،تفاوت شاعران
در حرفی اس��ت که می زنند .اینکه دیگر ان چهره های درخشان را
نمی بینیم ،برای این است که ان حرف های درخشان را نمی شنویم،
اگر ان حرف های درخشان را بشنویم ،هنوز هم مردم دوست دارند
بشنوند،هنوزهمخودشاعرانازشنیدنانلذتمی برند.بنابرایناین
عنصراگاهییکعنصرتمایزبخشاست.شمانمی توانیدبگوییداین
بخش،جوششیبوده،اینبخش،کوششیبوده،نه،بخشکوششی
همه اش تبدیل به مهارت می شود ،بخش جوششی یعنی اطالعات
شما،یعنیدانایی هایشما،یعنیاعتقاداتشما،یعنیاحساساتشما،
شما که تصمیم نمی گیرید امروز عاشق شوید؟ اینها در ناخوداگاه
غلیانپیدامی کند.درانمثالرانندگیشمارانندههستید،امامسیررا
بایداگاهانهانتخابکنید،نمی توانیدانجاچشم تانراببندیدوبگویید
من می خواهم به شمال بروم و همین طوری می روم و بروید و سر از
جنوبدر بیاورید.
مثلث شماره 145
منمی خواهمدرجوابفرمایششماچندنکتهراعرض
کنم؛ اوال اینکه یکی از موهبت هایی که کمتر نصیب ما
روزنامه نگارها می ش�ود این است که مصاحبه شونده
بهرههوشیباالوقدرتبیانخوبیداشتهباشدوبخش
بزرگی از بار مصاحبه روی دوش خود مصاحبه شونده
بیفتد.االنمنچنینوضعیتیرادارمبهخاطراینکهدقیقا
شماخودتانبهانجاییکهمنمی خواستمبرومرفتید.
این فرمایش های شما دقیقا تئوری شعر شما را نشان
می دهد .من هم عرض کردم ممکن است یک سری از
شعرای ان سر طیف جوشش شان کم نباشد بلکه در
حد اعلی باشد ،اما تئوری شعرشان این باشد که شعر
یککاراست،شعریکصناعتاست.مثالاعلیهمان
حافظ است ،اگر بخواهم در روزگار خودمان مثال بزنم،
خدابیامرز قیصر امین پور است؛ شعر او خیلی صناعی
است،البتهاصالانکارنمی کنمکهکارشجوششدارد،
دربعضیازشعرهایشجوششباالییهمدارد،امااین
ادم چون اعتقاد دارد که شعر از سنخ تزئین و ارایش
است ،خودش را براس�اس این اموخته کرده .محمد
رمضانی فرخانی که از نوابغ ش�عر در روزگار ماست با
صراحتمی گویدکهمنشعررامی سازم،باوجوداینکه
این ادم از نظر جوشش اگر خودش را رها کند و شعر
بگوید از خیلی های دیگر بهتر و بیشتر می تواند شعر
بگوید ،ولی در مقابل شهریار جوششی است ،تئوری
شعرش این است .یعنی همه جوششی و کوشش را
اقای استاد گرمارودی برای اولین بار پیشنهاد کردند،
ولیدچاربدفهمی شد.خیلی هافکرکرده اندمقصوداین
است که شعر کوششی جایی اتفاق می افتد که شاعر
عرضه ندارد ،جوش�ش ندارد ،مجبور اس�ت کوشش
64
کند ،نه ،یک فرایندی است که دو بال دارد ،که ان دو بال
جوششوکوششاست.اتفاقاخودایشانهمهمیشه
مثال حاف�ظ را می زند و می گوید در حافظ جوش�ش و
کوشش هم در حد تعادل اس�ت و هم در حد اعلی من
حسمی کنمشماازصنفامثالقیصرامین پورهستید،
البتهبه عنوانحسننمی گویم،راستشرابخواهیداالن
در این چند سال بعد از مرگش قیصرستایی خیلی باب
شده و به نظر من دارند او را از یک حدی باالتر می برند.
قیصر امین پور نس�بت به س�هراب س�پهری و فروغ
فرخزاد و اخوان یک شاعر درجه دو است البته از اغلب
شاعران 30سالاخیرپیشاست،بههرصورتمننه
به عنوانستایشبلکهبه عنوانویژگیمی گویمکهشما
از صنف امثال قیصر امین پور هستید و تئوری شعرتان
ایناستکهبهشعربهمنزلهیکصناعتنگاهمی کنید
و برایتان خیلی مهم است که شعر کامال در اختیارتان
باشد.درستمی گویم؟
lمن می گویم ش��اعر یک موجود منفعل نیست ،یک
موجود فعال هم نیست ،یک موجود فوق فعال است .ان بخشی
که شما اس��مش را فعالیت می گذارید ،همان مهارتی است که
به ناخوداگاه تبدیل شده است .ش��ما از ناخوداگاه خود استفاده
می کنید اما ان ناخوداگاه ریشه در اگاهی دارد .اصال شعری که در
ان اگاهی نباشد ،شعر نیست .همان مثال رانندگی به نظرم مثال
خوبی بود .شما مقصد را مد نظر دارید ،اگر شما بدانید که مقصد
کجاست در مسیر هستید ،ولی راه را به حسب جنس و سرشت و
سرنوشت خود انتخاب می کنید .مثال می خواهید از اینجا به شمال
کشور بروید ،می شود از چند راه رفت .مقصد شما اگاهانه انتخاب
شده مهارت های رانندگی هم بلد هس��تید ،اینکه از چه طریق
بروید ،جلوه ان راه است که شما را می گیرد .این راه یک جذبه ای
دارد که شما را به خود جلب و جذب می کند .در شعر به شما تلقین
نمی شود که این کلمه را به کار ببر ،شما از بین دایره های کلماتی
که هنگام سرایش در اختیار شماست و به قول شما الهام شده،
یکی را برمی گزینید .مثل اینکه من می گویم واقعا چه خبر؟ شما
از بین خبرهایی که دارید یکی را انتخاب می کنید ،ناخوداگاه چند
خبر به ذهنتان می رسد که برایتان مهم است اما یکی از ان خبرها
را انتخاب می کنید .ولی من می گویم ان عنصر اگاهی را از ان
حذف نکنید و ان وقت اسم ان جوشش یا کوشش باشد فرقی در
حقیقت ان ایجاد نمی کند .به نظر من تفکیک این دو اشتباه است،
یک امری است که در لحظه با هم اتفاق می افتد ،تفکیک کردن
این دو از یکدیگر معنادار نیست .وقتی شما زنده اید تفکیک روح
و جسم معنادار نیست .مثال غرب دنیا را به فیزیک و متافیزیک
تقسیم کرده است ،چرا فیزیک و متافیزیک؟ چرا چیز دیگر نه و
متا چیز دیگری؟ برای اینکه مبنایی که غرب برای دریافت جهان
براساس فلسفه گذشته خودش انتخاب کرده مادیت است و جهان
را ماده دیدن و ابزارهایی هم که در اختیار شما قرار می دهد پنج
حس غریزی است ،این ابزارها باعث می شود که شما جهان را
مادی ببینید و حاال می گویید یک سری پدیده ها هم هست که
من نمی توانم انها را کشف کنم پس فراماده اند .من می گویم شعر
را کوشش می کنم ،یک جاهایی از ان را هم نمی دانم واقعا من
کوشش نکردم .خود به خود امده است ،پس می گویم جوشش،
یا فراکوشش ،یعنی یک اس��م دیگر برای ان انتخاب می کنیم.
همان طور که تفکیک جهان به ماده و فراماده اشتباه است ،این
تقسیم بندی هم از این منظر اشتباه است ،شما چطور می توانید
ثابت کنید که اگر امروز پایتان شکس��ت به خاطر این نبوده که
دیروز دل مادرتان را شکستید ،من نمی توانم ثابت کنم ،اما شما
می توانید ان را رد کنید؟ می گویند اگر این پول را به کس دیگری
بدهید خدا ده برابر به تو می دهد ،خب فقط باید تجربه اش کنید تا
دریابید و تجربه اش هم شخصی است .در عالم شعر هم انفکاک
این دو عمال امکان پذیر نیست ،ما فقط برای نام گذاری این دو
را منفک تعریف کرده ایم .ما برای اینکه چیزی را بشناسیم اسم
روی ان گذاشته ایم ،ولی این اسم گذاری نباید منجر به تفکیک
ان دو شده و در لحظه سرایش معنا شود.
من فرمایش شما را قبول ندارم .به خاطر اینکه تجربه
ش�خصی خودم به من می گوید که بعضی از ش�عرها
ی است .وقتی شعر می گویم بعضی از
صد در صد الهام
ابیات ناگهان بر زبان من جاری می شود ،ولی بعضی
ع نه؛ می بینم قافیه ای در ذهنم بوده و ذهنم به طور
مواق
خودکار بعد از مثال چهل و هش�ت س�اعت بر اساس
ان قافی�ه ،بیتی را پرداخته اس�ت .از نظر دیگر ،ش�ما
شعر شاعری را می خوانید می بینید دو الی سه بیت ان
فوق العاده شما را از جا می کند و با خود می برد ،ولی بقیه
بیت هایش اگرچه زیباست و حتی اگرچه اراسته تر ،ان
«ان» را ندارد ،این به تجربه در کار نقد برای من اثبات
شدهکه کدامبیت ،انبیتاولیبودهکهناگهانبرزبان
شاعرجاریشدهوحتیبعداازخودشاعرهمپرسیده ام
و دیده ام که حدسم درست بوده .شما می توانید دست
بگذارید روی ان بیت یا ابیاتی که اول به ش�اعر الهام
شده و بگویید کدام بیت ها را این شاعر در فرایند خلق
تکمیلانغزلبعداسروده.
lمنسوال هاییازشمامی پرسم؛ایاهرکسدیگریکهاز
اولباقواعدشعراشنانبودهمثلشماویادنگرفتهکهچطوریموزون
تو پابستهچیزیبهاوالهامشود،مثلشماموزون
بگوید،اگراالندس
می گوید؟ نه؛ چرا؟ چون شما این مهارت را در ناخوداگاه خود دارید و او
ندارد.درثانی؛شمافکر می کنیدذهنانسانفقطبهصورتخود اگاه
فعالیت می کند؟ شما از تجربه حرف زدید .پس من هم به خود حق
می دهمکهبهتجربهاستنادکنم.گاهیاوقاتاینکلماتازقفسه های
پیشروبرداشتهمی شودوخیلیهمخوبمی شود.اماخیلیازوقت ها
همپیشمی ایدکهشماازاینقفسهکلمه ایراانتخابمی کنیدوبعد
کنارمی گذاریدوکلمهدیگریراانتخابمی کنیدواتفاقااین قوی تر
از ان می شود .سوال سوم :ایا می شود تجربه شخصی را تعمیم داد؟
به خصوص اینکه تفسیر تجربه شما بر اس��اس پیش فرض های
شماست .یعنی دیدن به مثابه چیزی ( )seeing asچون این اتفاق
برایشماافتادهالزامابایدبرایدیگرانهمافتادهباشد؟اگراینتجربه
راهمهمهداشتهباشنداینبهاینمعنینیستکهشمادرانجامنفعل
بوده اید،شماانجافوق فعالبوده اید.مندرموردشاعرانتازه کاریکه
امروزباوزنوقافیهاشناشدندواحتماالاشکالقافیههمدرشعرشان
پیدامی شود،یابعضی هاکهممکناستدرهفتادسالگیهمبازشعر
با اشکال وزنی بگویند ،حرف نمی زنم ،چون انها مهارت را هنوز پیدا
نکرده اند،هنوزبهناخوداگاهشانسرایتنکرده.ببینیدسرعتتبدیل
کلمهوحرف هاومعنی هابهشعربهاینمعنینیستکهبتوان انها را
دریکتقسیم بندیاگاهانهونااگاهانهقراردهد.اگرشمایکچیزی
راسریع ترگفتیوزودتربهذهنتامد،شایدبهایندلیلاستکهشما
قبالبهاینمعانیفکرکردهبوده ای،اینمعناقبالبازندگیتوعجین
بوده،اینمعانیدرجانتوبود،یااینمعانیبااینوزنیاقافیهیاساختار
قابلیتشکل گیریسریع تریداشتهیاحاالاینکلماتباوزنیکهدر
ذهنتوبودهواساسانتخابکلماتقرارگرفته،باانتجربه ایکهاز
پیشبهاناندیشیده ایسازگاردرامدهاست.بعضیازحرف هاهست،
حرفش را داری ،وزن را هم می شناسی ،اما نمی توانی ان حرف را در
ان وصف بزنی.
این حرف ها حرف های روانشناسان است .من اعتقاد
دارمکه شعرهرچهشعرترباشدالهامی تراست؟
lقب��ل از اینک��ه ای��ن بح��ث ادام��ه پی��دا کن��د ،این
را بگویم که اس��اس تئوری ساختن برای ش��عر غلط است .شعر
یک امر تجربی اس��ت که نمی ش��ود ای��ن تجربه را تعمی��م داد.
هرکسیازیکطریقیشعرمی گوید.بعضی هادرخوابشعرگفته اند،
یعنی خوابیده بوده اند و بلند شده اند و شعرشان را نوشته اند .بعضی ها
همبوده اندکهدربیداریواگاهیتمامتصمیمگرفته اندوبامهارتان
شعر را ساخته اند ،این دو دسته هیچ تفوقی بر همدیگر ندارند ،اما یک
شباهت با هم دارند ،امر ناخودااگاه ،امر ناخوداگاه یعنی مهارتی که به
ناخوداگاهشمامنتقلشدهوبعدهمجلوهخوداگاهیازخودنشانداده.
حاالاینحرفروانشناسانههمباشدکهبهمعنیغلطبودناننیست.
اینحرفیکهمنمی زنمیکگزارشاستمراریافت هازجوهره
شعر است از دوران باستان تا االن .یعنی از هومر که می گوید« :ای
ایزدان شعر مرا یاری کنید» تا این قصه را بگویم» تا مدینه صدر اول
که صحبت از تایید روح القدس برای حسان ابن ثابت است تا حافظ
که می گوید« :قبول خاطر و لطف سخن خداداد است» و نظامی که
می گوید:
پیشوپسیبستصفاولیا
پسشعراامدوپیشانبیا
و حتی زمانه خودمان که ان استاد فقید شعر را پرتوی از شعور
یدانست
نبوتم
خب؛شماچرامصراعاولانبیتحافظرانقلنکردید؟
حسدچهمی بریای«سستنظم»برحافظ
قبولخاطرلطفسخنخداداداست
همتاییدحرفشماستهمتاییدحرفمن.
lمی خواهم بگویم این درست است که حرف من مبتنی
بر تجربه شخصی استامامسالهایناستکهوقتیدرطولسده ها
در مکان های مختلف جهان از شعرای بزرگ ،این تجربه گزارش
شده ،چرا باید خودمان را مضطر به پذیرش متد روانشناسان بدانیم؟
«سر و سرود» خودمان را داریم .در
ما شاعریم و به قول اخوان عزیز ّ
سرودنشعرلحظاتیهستکهمناحساسمی کنمدرتصرفیک
نیرویبرتریهستمواینحرف،حرفینیستکهمنمی زنمگرچه
من دارم این حرف را می زنم ولی حرف کس دیگری است که من در
انلحظهبااواحساساتحادویگانگیمی کنم.
یعنی شما وقتی کلمه را انتخاب می کنید و با دشواری،
شعر را می س�ازید اگر حرف درست و محکمی است
چونبهاصطالحکوششیاستازعالمباالنبوده؟
lمشکلاینبحثدرهمانتفاوتمبناییاستکهگفتم.
اینبحث هاتئوریشعرشمارانشانمی دهدومنهم
می خواهمهمیناتفاقبیفتد.یعنیکسانیکهمی خواهند
بدانند بوطیقای ش�عر فاضل نظری چیس�ت ،از زبان
خودشبشنوند.
lراستش را بخواهی من با یک چیزی مشکل دارم و ان
هم وجه تنزیهی تراشیدن برای افعال ادم هایی است که از خبط و
خطا سرشارند .این یک مغازه است ،یک دکان است که عده ای برای
اینکه خودشان را متعالی تر از ادم های دیگر جلوه بدهند باز می کنند،
دوست دارند با تعابیری مثل الهام و از این قبیل خودشان را یک ادم
شیدایینشاندهند.
lبله؛ایندلیلنمی شودولیاینکهمی بینیدمنمصرهستم
کهبگویمشعرمحصولاگاهییاملکهاستهمیناستکهمی بینید،
پشتسرشچنینپرهیزیاست.
اینک�ه دلیل نمی ش�ود ،پ�س ما بای�د از عرف�ان هم
چشم پوش�ی کنیم و از عرفان یک تفسیر مادی کنیم
بهخاطراینکهکلیمدعیدروغینعرفانوجوددارد.
lقطعانتیجهحرفمنایننیست،بهسراغعرفانحقیقی
بروید .وقتی می گویم بین ماده و فراماده تقسیم قائل نشویم یعنی
جهان یک حقیقت کل است و تقسیم بندی این جهان و یک خط
کسریکشیدندراینجهاناشتباهاست....
به نظر من تعبیری که ش�ما از فرایند خالقیت و شعر
می گویید تعبیر روانشناسی است .تعبیر شما می تواند
تبیین کند ک�ه در لحظه الهام یا جوش�ش یا غلیان یا
ف�وران ناخوداگاه یا هر اس�م دیگری ک�ه می خواهید
بگذارید ،در این «ان» ،فرق ش�اعر اموخته با دیگران
چیست .بله؛ چون او قبال مهارت هایی را با استمرار در
خود به طبیعت ثانویه بدل کرده اس�ت ،در ان لحظه،
امکاناتی برای گ�زارش و ثب�ت ان دارد ک�ه دیگران
ندارند ولی تعبیر ش�ما نمی تواند توضیح دهد که چرا
همین شاعر با همین مهارت هایی که به ناخوداگاهش
منتقل شده ،در سایر لحظات نمی تواند بگوید یا انطور
بگوید .همچنین شعرهای در اوج و غیرقابل دسترس
ازشاعرانکامالمتفننیاحتیازنظرشعریبی سوادرا
چگونهمی شودباتعبیرشماتبیینکرد؟درهمینزمانه
خودمانمگریغمایخشتمالنبودکهفقطسوادخواندن
ونوشتنداشت؟
گفت وگو
lبا اینکه به قول خودتان عرض بنده را در این قالب قبول
دارید،امامنبااینتشبیهمشکلدارم.
کلمه برای کیست؟ کلمه ها را چه کسی افریده؟ چه کسی
خلق کرده؟ شما در انجیل می خوانید که در اغاز کلمه بود و در اسالم
هم خدا قران را با کلمه به ما نازل کرد و معجزه پیامبر ما کلمه بود و
همین کلمات را در کنار همدیگر قرار داد و با یک عربی روشن بیان
کرد.اینکلماتکهبرایخداست،بههرطریقچهباکوششوچهبا
جوشش(کهالبتهمنبااینتقسیم بندیازاینحیثمخالفمکهگفتم
این تقسیم بندی ،تقسیم بندی درستی است زمانی که ما بخواهیم
برای دو حالت متفاوت انسانی اسم گذاری کنیم) در هر دو صورت
نتیجه اش یک چیز می شود ،اساس این تقسیم حتما موجب تفوق
یکیبردیگریهمنمی شود.اینکهابیات،قوتوضعفدارند،فصل
فارقیبه دستنمی دهد،بعضیشعر هاکوششیبودهوخیلیقوی تر
از شعرهای جوششی شده ،شما شعرهایی از موالنا می شنوید که
می گوییداینعینجوششاستوضعف هاییدارداشکار،حتیغلط
واضح دارد و در توجیه ان می گویند که اینجا او اگاه نبوده اما در شعر
حافظ این حالت را کمتر پیدا می کنید ،البته شعر حافظ هم بیت های
ضعیفداردمثالشعرالغیاثکههنوزهمکهمی شنویممی گوییمای
کاش این هم جزو ان شعرهایی بود که حافظ انتخاب نکرده بود و
یدانیم که حافظ خیلی از شعرهایش را برای نسل های بعدی باقی
م
نگذاشت و شاید اگر برای مرحوم شهریار هم این اتفاق افتاده بود و
اینفرصتراپیداکردهبودویککسینمی امدکلیاتاوراچاپکند،
جایگاهشهریارباالترازاینبودکههست.مثالمی گوید:
در وصل هم ز هجر تو ای گل در اتشم
عاشقنمی شویکهببینیچهمی کشم
باعقلاببهعشقبهیکجونمی رود
بیچارهمنکهساختهازابواتشم
تا می رس��د به این پایان بندی که پیراهن کش��م ،قطعا اگر
ش��ما بودید می گفتید تس��لیم ای��ن موضوع ش��ده ی��ا ان موقع
باز هم اگاهی داشته ،کوشش��ی گفته ،یعنی با این تعبیر کوشش
غلبه داشته ولی باید از ان صرف نظر می کرده ،حاال کاری نداریم،
یامی گوید:
تاهستمایعزیزندانیکهکیستم
روزیسراغوقتمناییکهنیستم
پیداستازگالبوسرشکمکههمچوگل
یکلحظهخندهکردموعمریگریستم
تا برس��د به قافیه هایی مثل نمره بیستم و لیستم ،وقتی این
قافیه ها را می شنوم می گویم ای کاش این بیت ها حذف شده بود تا
اینشعربهشعرحافظشبیه ترمی شد.
بنابرای��ن اگر ما این تقس��یم بندی را بپذیریم که کوش��ش
یک امر جدایی اس��ت و جوش��ش ی��ک ام��ر جدای��ی و این دو
به انفصال هس��تند ،یعنی یک جایی کوش��ش محض است این
تقس��یم بندی درس��ت نیس��ت ،به نظ��ر م��ن گاهی کوش��ش
یعن��ی اگاه��ی غلب��ه دارد ،گاه��ی ناخ��وداگاه غلب��ه دارد ک��ه
باز هم محصول ان اگاهی قبلی است که به مهارت تبدیل شده و به
ناخوداگاهسپردهشدهاست.یعنیملکهشدهاست.وقتیمنمی گویم
باحرفشمامخالفم،بهاینمعنینیستکهبااعتقادشمامخالفم،من
می گویم با شکل تقسیم بندی مخالفم .شکل تقسیم بندی ما را به
اشتباهاتیخواهدکشاند.اینکهجهانرابهفیزیکومتافیزیکتقسیم
کرده ایم ،خیلی کمک کرده ،اما برخی از پدیده ها در حیطه فیزیک و
طبیعتقابلتبییننیستندومادرقبالانهامی گوییممتافیزیکاست،
امر قدسی است ،اما تفکیک این دو از همدیگر باعث شده که ما امور
را گاهی صرفا مادی ببینیم .وقتی ما اب را در صد درجه می جوشانیم
می گوییم این یک امر مادی اس��ت ،اما نمی دانیم که در همین امر
مادی یک امر فرامادی غالب است ،خدا یک نیروی متعالی دارد و ان
نیروی قاهره بر این غلبه کرده که این اب باید در صد درجه بجوشد،
اگر خداوند متعال به عنوان یک امر کامال غیر مادی نه فرامادی این
چشم عنایت را از اب بردارد ان اب هم نمی جوشد .فیزیک می گوید
اتشبایداتشباشدوبسوزاندولیخداوندارادهمی کندواتشگلستان
می شود،اینرادیگراصالنمی توانیمباتئوریفیزیکیتحلیلکنیم،
حاال می خواهید دنبال قواعد فیزیکی بگردیم که در این ش��رایط
ممکن است اتش به گلستان تبدیل شود .می گویم تقسیم بندی از
اینحیثدرستنیست.
اینکهدلیلنمی شودکهماازغورمسالهدستبکشیم.
مثلث شماره 145
نه .اج�ازه دهید من یک نکت�ه ای را ع�رض کنم .من
با فرمایش ش�ما با تعبیر خودم موافق هس�تم .شما
می گویید شعر فوق فعالیت است و انفعال نیست ،من
در تایید این فرمایش شما می گویم :الهام که از سنخ
وحی اس�ت ،یک نوع اتحاد و یگانگی است یعنی ان
ش�خص ملهم یا ان پیامبری که به او وحی می ش�ود،
ل هانری
در لحظه وحی یا الهام ،در حالت اتحاد و به قو
کربن «دویکتایی» به سر می برد .یعنی اینطور است که
ان ایات در ان واحد حرف پیامبر و حرف خدست از این
منظر من می پذیرم که وحی و ص�ورت نازل ان یعنی
شعر،فوقفعالیتاست.
من فکر می کنم ما برای شاعر
بودن به دنیا نیامده ایم .شاعر بودن
یک بخشی از وجود است ،یک
بخشی از عالقه هاست .اتفاقا من
به چیزهای دیگری هم عالقه دارم،
به دروس مدیریتی هم عالقه دارم،
به ورزش کردن هم عالقه دارم ،به
رمان خواندن هم عالقه دارم و به
خیلی از چیزهای دیگر عالقه مندم
lچه اشکالی دارد؟
دارد؛ ش�ما می گویید ش�عر تراوش ناخوداگاه است،
ناخوداگاههمحاصلزندگیمادرخوداگاهاستیعنیما
به واسطهزندگی ماندرخوداگاهیکتاثراتیداریم،یک
مهارت هاییداریمکهاینهابهناخوداگاهمنتقلمی شود
وبعداچونبهشکلانیفورانکردهمااشتباهمی کنیمو
فکر می کنیم که این الهام است ،در حالی که این الهام
نیست،اینبه خاطرایناستکهفورانناخوداگاهخیلی
انیوغیر قابلپیش بینیاست.
lاگر شما دوست دارید اسم این را الهام بگذارید .بگذریم.
این تعبیر مادی است .من دوس�ت ندارم اسم این را
الهامبگذارم.
lیک جنبه ای از ان مادی است نه همه ان .به نظر می رسد
کلعرایضبندهکهدرذهنشمااینطورشکلگرفتهدچاریکاشکال
ازابتدابوده.ببینیداینکهخدالطفکردهوماشکلوجودپیداکرده ایم،
اینکه خدا در کلمات این ظرفیت ها را قرار داده است ،خدا این معانی را
به دل ما انداخته .ما گاهی در پر زدن یک پروانه چیزی را می بینیم و
درمی یابیمکهممکناستهیچکسیدرنیابد.گفت:
گربرسرخاشاکیکیپشهبجنبد
جنبیدنانپشهعیاندرنظرماست
خیلی وقت ها ش��اعرها چیزهایی را می بینن��د که دیگران
65
گفت وگو
نمی بینند .من به این تفاوت ذاتی و اولیه قائل هستم .اینکه خداوند
معانی را در دل ها قرار می دهد ،اینکه اصال چه کسی به این کلمات
معنامی بخشد،اصالحقایقمعناباانتقسیم بندیمادهوتقسیم بندی
مادیمتعارضاست؛منباانتفکیکمشکلدارم،نهباحقیقتان.
حقیقتان،ایناستکهایندوساحتدریکلحظهاتفاقمی افتند،
گاهیغلبهکوششوگاهیغلبهجوشش،امااینتقسیم بندیبرای
نشان داده شدن یک لحظه است .من برای ش��ما مثالی زدم تا ان
مثال دران لحظه بتواند به پیشبرد بحث کمک کند ،اما اگر ان مثال
بخواهد تعمیم داده شود ،اتفاقا اشکال ایجاد می کند ،برای همین
است که گفته اند در مثال مناقشه نیست ،شما در مفهوم بحث کنید
نه در مصداق.
می گویمشعریککلاستواجزاءاینهکلنیستند.اینهاتفاسیر
انتزاعیازیکتحققعینیاست.اگرشمااسمانراالهاممی گذارید،
بگذارید .می گویند ویتگنش��تاین متقدم و ویتگنش��تاین متاخر.
ویتگنشتاینمتقدمقائلاستکهاصالمانبایدبهکلماتیمثلروح،
خداو....بپردازیم.ویتگنشتاینمتاخرهمانادماستامانظرشعوض
شده ،می گوید اینها بازی های زبانی است ،اصال این یک بازی دیگر
است و ان یک بازی دیگری است .من می گویم ما دچار این اختالف
هستیم،یکحقیقتکلیدرشعرگفتنوجودداردکهشمامی خواهید
اسم انراالهامبگذارید،می خواهیداسمانرااتفاقناگهانیبگذارید،
می خواهید اسم ان را تفاوت لحظه ای بگذارید ،هر اسم دیگری که
می خواهیدبرایانبگذارید،دریکلحظه ای،فقطبهایننکتهتوجه
داشته باشید که وقتی ما می گوییم فوق فعال ،یعنی از جنس معمول
نیست؛همینازجنسمعمولنبودنانرامتفاوتمی کند.
امادربارهماجرایشاعرانیمثلیغماینیشابوری.
شمااینبیتراقبولداری؟
شاعریطبعروانمی خواهد
نهمعانیونهبیانمی خواهد
خباینحرفغلطیاست.بله؛البتهکسانیامی بوده اندومثل
خشتمالشعرهاییهمگفته اند.خودیغماگفتهمنیکیکارگربیلبه
دستم،برمننامشاعرمگذاریدوحرامممکنیدکهالبتهتکلیفشعرو
شاعریراهممشخصکرده.اگرپیامبرمانانکالمبرتررامی گوید،
او می گوید این برای کس دیگری است و تفاوت ان هم معلوم است
کهپیامبراندروغینکالمازخودشاناستنهازدیگری.
باز می گویم این تقسیم بندی ها برای این است که وقتی ما با
نمونه هایشعریمواجهمی شویم،بتوانیمتفکیککنیمولیدرمقام
سرایشنیست،مادرمقاممحصولوقتیباپدیدهمواجهمی شویمان
وقتانراتقسیممی کنیم،می گوییمبه نظرمی رسدشایدبرایگفتن
این مضمون کوشش کرده ،یعنی تالش کرده که این کلمات را کنار
همدیگرقراردهد.خیلیازوقت هامی گوییماصالامکاننداردبهیک
نفر چنین شعری الهام شود که اینقدر دقیق و محکم و اینقدر منظم
باشد .بنابراین گمان و پندار تفوق هر یک از این دو جنبه کوشش و
جوششبردیگریناشیازهمانتقسیم بندیاست؛ایندورانبایداز
هم جدا کرد ،نباید سر را از بدن جدا کرد ولو اینکه قدر سر باالتر از بدن
است،ولیسربدونبدن بی معنیاست،وقتیسرراازبدنجداکردید
دیگربدنیوجودنداردفقطبایددستوپابزنید.
مثلث شماره 145
یک بحث دیگر؛ ش�ما فرمودید که از شگردهایی که
شاعرانسبکهندیبرایخلقزیباییاستفادهکردند،
استفادهمی کنید.
lحقداریمکهاستفادهکنیم.
حق داریم که استفاده کنیم .ببینید من می خواهم این را
بگویمبه عنوانمثالاقایقیصرامین پوردرشعرشبه
صنعت ایهام خیلی عالقه دارد ،این یک دلیل نفسانی،
معرفتی و وج�ودی در مراتب مختلف خ�ود دارد .دلیل
نفسانی اش ش�اید این باش�د که طرف ،شخصیتش
طنازاست.
lالبتهاینهاتعبیرهایروانشناسانهاست.حواستکههست!
نه؛ من می گویم این رفتار یعنی میل شدید به دوپهلو
حرفزدنوممکناستکهبهشخصیتطرفبرگردد
به این صورت که او از ظرفاء و نکته گویان باش�د .این
ربطی به داده های روانشناس�ی ندارد .تجربه جاری و
66
به نظر من گاهی کوشش یعنی اگاهی غلبه دارد،
گاهی ناخوداگاه غلبه دارد که باز هم محصول ان
اگاهی قبلی است که به مهارت تبدیل شده و به
ناخوداگاه سپرده شده است .یعنی ملکه شده است
طبیعیاجتماعیبهمنمی گویدیامثالممکناستدلیل
معرفتی داشته باشد یعنی می شود تصور کرد که این
ادم ،ادم که از دوگانگی و تردید خوشش می اید ،این
بازی ایهام برای او خوش�ایند است چون اصوال منظر
معرفتیجزم اندیشانه ایندارد.
lالبته این واکاوی شخصیت اس��ت و هزار امکان دیگر
هم دارد.
اینکهمثالدراینهمهقصیده پردازاقایاستادعلیمعلم
به خاقانی عالقه دارد ،این لزوما به خاطر این نیست که
از شگردهای او خوش�ش امده و استفاده می کند .یک
سنخیتیازنظرروحییاروانیبااوداردکهنظاماستتیک
خاقانیبرایاومطلوباست.
lبه جای اینکه این را تفسیر کنیم ،این وسط یک سوال
بپرسیم .چطور می شود که یک نفر از قیافه یک نفر خوشش می اید
وعاشقاومی شود،یکنفردیگرمی گوید؛نهمنازاینقیافهخوشم
نمی ایدواصالنمی توانمدوستشداشتهباشم،اینهمینسوالاست.
ریشه های مختلف تربیتی ،محیطی ،فرهنگی که در روانشناسی
به سراغشمی روند.
نه؛ شما مثالی زدید که خیلی نامکشوف تر است .راجع
به اینکه چرا بسامد یک شگرد ادبی در کار یک شاعر
باالست ،به خصوص در این روزگار که ما اطالعاتی هم
از زندگی و روزگار ش�اعران داریم ،می ش�ود به شکل
تجربیپژوهشکرد.
lخب در مورد موس��یقی چه؟ در مورد موسیقی یکی از
این اهنگ خوش��ش می اید و دیگری از ان اهنگ .این را می شود
روانکاوی و ریشه ها را پیدا کرد ،من می گویم باز این بحث یک جای
دیگری می رود.
من می گویم تاثر و شما می گویید علقه ولی در هر حال
می خواهم تاکید کنم که این تاثیر یا علقه فراتر از حد
استخدامشگردهایشعریاست.مسالهایناستکه
یکنظاماستتیککهقبالنشانه هاوشگردهایخودش
را تولید کرده و در گذر زمان قابلیت خود را برای س�ر و
س�رود اثبات کرده ،من و تو را به خود می خواند و این
منش استنهروش.
lاگر صائب اینطوری شعر نگفته بود و شاعر امروز سراغ
مضمون می رفت ،هیچ تفاوتی نمی کرد .گاهی شما نگاه می کنید و
تحت تاثیرقرارمی گیرید،مجذوبوفریفتهیکزیباییمی شویدوبعد
عینانزیباییراخلقمی کنیدیاازانتکنیک هابهشکلمنفعالنه
استفاده می کنید ،یک وقتی هست که می گویید این تکنیک ها در
طبیعتهست،صائببهشکلبسیارزیادوبسیارزیباییاینهارابهکار
برده ،من هم از همین دوباره به یک شکل دیگری استفاده می کنم.
اینها را یک بار گفتم ،گاهی شما تصاویری را خلق می کنید که این
تصاویر کامال برعکس ان تصاویری است که در گذشته ادبیات ما
وجود داشته است .تکنیک همان تکنیک است ،ایهام همان ایهام
است ،حافظ استفاده می کند ،اتفاقا صائب هم استفاده می کند ،حاال
اینهارابه عنواندوعنصرسبکعراقیوهندیببینید.
اما صائب زیاد ایهام ندارد.
lچرا ایهام دارد.
ایهامدرشعرصائبفراواننیست.
lباالخره همان بس��امد کم حتی در حد یک بار استفاده
از ایهام در شعر صائب نشان می دهد که ایهام فقط متعلق به حافظ
نیس��ت ،بلکه این ،یکی از ده ها چاش��نی شعر اس��ت ،این یکی از
چاشنی های تغییر ذائقه در شعر است .اینکه یک نوشته ای به شعر
تبدیل می شود و یک نوشته ای تبدیل به شعر نمی شود به نسبت
استفاده از همان چاشنی ها و حذف کردن اضافات است ،یعنی توجه
بهایجازکهخودایجازهمیکیازچاشنی هایشعربه حسابمی اید،
اینهاهمهدرکنارهمدیگرشعرراایجادمی کنند.
اگر باز به همان بحث برگردیم فرق علقه با تاثر در اگاهی
است .وقتی من اگاهانه خودم به س��راغ ان مضامین می روم و
می دانم این چه ویژگی اس��ت که تصویرس��ازی و نازک خیالی
ایجاد می کند ،این دیگر تاثر از یک شاعر دیگر نیست .یک وقتی
است که شعر کسی را می خوانی و تحت تاثیر ان قرار می گیری
و س��عی می کنی مثل او بگویی ،ببینید این یک کپی ش��بیه به
اصل است .گاهی نوشته هایی را از نویسندگان غربی می خوانید
که عین ان عبارت را متفکرین شرقی هم گفته اند ،حتی گاهی
می بینیم اصال این ترجمه یک حدیث است ،یعنی حرف فالن
فیلسوف غربی ترجمه یک حدیث است ،یا فالن حرف از فالن
روانشناس ،ترجمه یک شعر است .این ها حرف های طبیعی بشر
اس��ت و انس��ان به خاطر فطرتی که دارد اینها را کشف می کند
و به نس��بت توانایی اش به بیان درمی اورد ،حاال گاهی خدا این
حرف ها را در قل��ب و بر زبان یکی جاری ک��رده که او می گوید
برای بطنش بطنی است و در بطنش بطن دیگری است .گاهی
اوقات ادم ها اینها را استنتاج می کنند و این به خاطر قدرتی است
که خدا به انها داده است .تعریف انسان در غرب با تعریف انسان
در شرق فرق می کند .وقتی من می گویم انسان ،منظورم انسان
شرقی است ،انسانی است که تفکر اسالمی تعریف می کند که
حقیقت زندگی اش در دنیا متوقف نمی شود ،بهشت او در این دنیا
نیست ،بهشتی است که حتی اگر به ان اعتقاد نداشته باشید ،به
ان محتاجید .می گوییم وقتی به این تقسیم بندی قائل شوید ،ان
عنصر اگاهی را هم باید در نظر قرار داده باش��ید ،خدا ان عنصر
اگاهی را در وجود تو قرار داده ،تو می روی و ان گل را می چینی
که شبیه ان گل دیگر است ،ولی ایا کسی که در غرب است ،الزاما
فرمایش امیرالمومنین را شنیده؟ نه؛ او خودش به گونه دیگری
ان کلمه را پیدا کرده .چون اصل حقیقت یکی بوده.
منفرمایش هایشمارامی فهممامامی خواهمبگویم
این علقه ای که در یک شاعر نسبت به شاعر دیگری
ایجاد می ش�ود ،اکثر موارد اینطوری نیست که صرفا
به خاطر وج�ه تکنیکال قضیه یکس�ری ش�گردها یا
ش�یوه های خاصی از ان ش�گردها را اس�تفاده کرده،
ممکن است شاعری ایهام را طوری به کار ببرد و یک
شاعردیگرطوردیگریوممکناستمنشیوهاستفاده
شاعرشمارهبراازایهامبیشتربپسندمولیدرغالب
موارداینگونهنیست.شماشعرانشاعررامی خوانیدو
یکسنخیتشخصیتیباانشاعراحساسمی کنیدکه
عالقه مندمی شویدوتاثیرمی گیریدواحتماالناخوداگاه
ازاینتاثیراتدرشعرتاناستفادهمی کنید،بعداممکن
است متوجه ش�وید که این تصویر را ناخوداگاه به کار
می برده اید ،ولی دیگر کار از کار گذشته ،شما رنگ ان
شاعرراگرفته اید.شما اینعلقهرابهاستفادهازتکنیک
تقلیلمی دهید،نسبتفاضلنظریباصائب تبریزییا
طالب املییابیدلدهلویدردرجهاولعلی القاعدهباید
نسبتشخصیتیباشدنهنسبتتکنیکال.
lاین طور نیست .شاید کسی در دوره ای شعری گفته که
ببینید کامال ویژگی سبک هندی را دارد ،اما با زندگی و شخصیت
خودشزندگیکندواصالصائبرانخواندهباشد.
همیناتفاقاحرفمراتاییدمی کندکهایننسبت،نسبت
شخصیتیاست.یعنیشماباانادمسنخیتیداریدکه
در دو زمان متفاوت هیچ نسبت جغرافیایی و تاریخی
مستقیمی باهمندارند....
lیعنی شما به چیزی علقه داشتید که او هم به ان علقه
داشته .این به این معنی نیست که ش��ما به خود او علقه داشته اید.
هزاران نفر با شخصیت های مختلف مجذوب شعر حافظ یا صدا و
اوازفالنخواننده اند.یعنیهمانسنخیت هاوجوددارد.خبسنخیت
لفظمشککاست؛هزارچیزباهمسنخیتدارنداماویژگیمشترک
به حسابنمی ایند.
ولی بعدا که با او اشنا شدید قالبتان به او گیر کرده .همه
حرف من این است ،فاضل! چرا می خواهی انکار کنی
که تو با صائب نسبت داری؟ تو با صائب نسبت داری.
همه حرف من این است ولی بعدا که اشنا شدی قالبت
گیر کرده و گفتی این دقیقا همان چیزی اس�ت که من
می خواستمبگویم.
lاین دلبس��تگی همان حقیقت اس��ت که صائب را هم
مجذوبخودشکردهبوده.حاالصائبخیلیبیشتر،امثالمنخیلی
کمتر .اتفاقا کتاب «انها» و «اقلیت» نسبت بیت های به تعبیر شما
هندی اش خیلی کمتر است ،بد است ادم در مورد شعر خودش حرف
بزندواقعاخیلیبداست.
اش�کالی ندارد؛ من از ش�ما خواهش می کن�م درباره
شعرهایخودتانحرفبزنید؟
lالبتهاینحرفدریکجمعخصوصیزدهشدهبود.بههر
حالمنفکرمی کنممابرایشاعربودنبهدنیانیامده ایم.شاعربودن
یک بخشی از وجود است ،یک بخشی از عالقه هاست .اتفاقا من به
چیزهایدیگریهمعالقهدارم،بهدروسمدیریتیهمعالقهدارم،
به ورزش کردن هم عالقه دارم ،به رمان خواندن هم عالقه دارم و به
خیلی از چیزهای دیگر عالقه مندم ،به کار کردن عالقه دارم ،خیلی
به کار کردن عالقه دارم ،یکی از عالقه های من این است که واقعا
اینقدرکارداشتهباشمکهچهارتاازکارهایمبرایفردابماند،ازپرمشغله
بودن لذت می برم و اتفاقا در همین مشغله هاست که شعر سراغ من
lمن نمی دانم .واقعا نمی دانم « .شعر برای من یک تفنن
است » این به این معنی نیست که شعر یک امر پیش پا افتاده است.
شعریکامرمتعالیاست،شعرلذتیاستفقطمخصوصانسان ها.
نگاه کنید؛ ان لذت هایی که ادمی در انها با حیوانات مشترک است،
در واقع ،لذت نیس��ت ،همه دفع الم اس��ت .یعنی شما االن گرسنه
هستید،خباگرمنپنجبشقابجلوشمابگذارماصالبشقابسومرا
نمی توانیدبخورید،فقطدرحددفعالماست،ماازسطحاببهزیراب
می رویم ،سپس دفع الم صورت می گیرد و تازه روی اب می اییم ولی
این ما را نمی تواند پرواز دهد .یعنی لذت های خور و خواب و خشم و
شهوتکهبهقولسعدیشغباستوجهلوظلمتفقطدرحدرفع
یادفعنیازاستونهبیشتر.
امیرالمومنین – علیه السالم -می فرماید« :جسم یک غذایی
دارد ،روح هم یک غذایی .غذای روح سخنان نیکو و پندهای خوب
است» غذای روح ،خشنود شدن از شنیدن کالم خوب است و این،
ویژگیانساناست،شعریکامرمتعالیاستوخوشبهحالانانکه
به این شهر سری زده اند و خوش به حال ان کسانی که ساکنان این
شهرهستندوبازخوشابهحالانکسانیکهفرماندهانوفرمانروایان
اینشهرهستند.ماهمبه عنوانرهگذریگاهیبهاینجاامدیمویک
گلی چیده ایم و گاهی بیرون رفته ایم و گاهی برگشته ایم و به همان
نسبت،لذتبرده ایم.
اشتباهنکنیم:اگرچیزیازاخوانیاامثالویزندگیرامی گیرد
شیدایی است نه شعر ،شعر تجلی ان ش��یدایی است .این شیدایی
می توانددالیلوالبتهجلوه هایمختلفیداشتهباشد،شمامی توانید
شب تا صبح گریه کنید ولی شعر نگویید ،اما ان شیدایی بر شما غلبه
کرده.بنابراینبهنظرمنشعربه عنوانیکیازمظاهربروزانشیدایی،
محترماست.
اینکه گفته شود «شعر یک تفنن است ».یعنی من به
سراغ شعر نمی روم ،این ش�عر است که به سراغ من
می اید.
lتعبیری که خودم برای خودم از این جمله شما داشتم ،این
است که با روش مضمون پردازی می شود تفنن کرد ،ولی با روش
تغزلوکالمعاشقانهخیلیسخت ترودست نیافتنی تراستاینتفنن.
شعرهایی هست که می شود به شکل یک پروژه به انها نگاه کرد و
ان را ضبط و ربط کرد و به تصرف دراورد ،از جمله شعرهای مبتنی بر
خلقمضمونوحکم اندازیوشعرشماچه«گریه هایامپراطور»که
به فرمایش خودتان علقه بیشتری با سبک هندی دارد ،چه اقلیت و
گفت وگو
یکبحثدیگر؛یکجاییشمادرمصاحبهگفتهبودید
که برای من شعر تفنن است ،مقصودتان از این حرف
چهبود؟
فکرمی کنیدکسانیمثلحسینمنزویواخوانوثالث
و ش�هریار و امثال اینها که واقعا به عنوان نمونه نوعی
شاعر حداقل در روزگار خودمان می شناسیم ،اینها به
شعرشان به شکل یک تفنن نگاه می کردند؟ یا شعر
یک درد خانمان سوزی بود که به جانشان افتاده بود و و
زندگی شانراگرفتهبود؟
مثلث شماره 145
lاقلیت را بعضی ها نپس��ندیدند ،خیلی از کس��انی که
«گریه های امپراطور» را پس��ندیده بودند ،اتفاقا خیلی چهره های
تازه و فکرهای ت��ازه به فضل خدا مخاطب اقلیت ش��دند که انها
سنخیتی با سبک هندی نداش��تند ،یعنی گفتند این حرف است و
ان را در بازی های تصویری و نقاش��ی کردن ،نب��رده .من در یک
حالت ،علقه ای به ان چشمه ای که صائب از ان دریاها برده داشتم،
یک وقت دیگری هم قطره ای از چش��مه ای برداش��تم که حافظ
از ان دریاها برده و ش��اید یک روزی ما یا ش��اعران نس��ل بعد از
ما به چش��مه های تازه ای دس��ت پیدا کنند که حافظ و سعدی
به ان دس��ت نیافته اند .تالشی که دوس��تان برای تغییر در فرم
شعر می کردند ،این هم تالش تازه ای نبود ،به خاطر کم دانشی
بعضی ها نواوری تلقی می ش��د ،در حالی که این نبش یک قبر
خالی بود .ان چیزی که هر روز اسمی تازه برای ان می گذاشتند
گاهی در شعر مولوی شکل های درخش��ان تر ان ،قوی تر ان و
موثر تر ان به چشم می خورد .بنابراین چشمه هایی وجود دارد که
هر کسی به نسبت فهم و تجربه و دانایی و لطف خدا به سراغ انها
می رود ،این خوب است که سراغ ان چشمه ها برویم و فریب هم
نخوریم تا ا ز ترس انکهبهمابگویندتحتتاثیرهستیبهسراغانها
نرویم.منبهشعرصائبعلقهدارموشعرصائبرابسیاردوستدارم،
بهشعرحافظعلقهدارموبیشترازشعرصائبشعرحافظرادوستدارم.
اما در حقیقت این علقه من به شعر حافظ نیست بلکه به ان حقیقت
زیبایی است که حافظ از ان بهره مند شده و خیلی های دیگر هم به
نسبتازانبهره مندشدند.مثالشمامی بینیدسلمانشعریراگفته
کهحافظ بعضی از مصاریعانرااستفادهکرده،یاخواجوشعریگفته
کهحافظازاناستفادهکرده،منانرادرشعرخواجوهممی بینملذت
می برم،درشعرسلمانهممی بینم،لذتمی برم.اینبراینسبتان
باحقیقتزیباییدرعالماست.
می اید،همیشهشب هایامتحانکهاوجاسترسونگرانیمابودکه
فردا باید فالن امتحان را بدهیم ،تازه یکی از شعرها را از برمی کرد و
خودش را نشان می داد...
انهاکهعلقه اشبهفرمایششماکم تراست،اینخصوصیتدرهمه
انهاثابتاست،شمابیتبهبیتمضمونخلقمی کنید،حاالممکن
استدربعضیازاینبیت هامضامینصرفامفاهیمانتزاعیباشد.در
اینسهدفتراینخصوصیتمرکزیراحفظکرده ایدایننقطهمرکزی
شعرشمااستکهمضمونمی سازیدوحکممی دهید،جنسشعرت
اینطوری است که می توانید با ان تفنن کنید ،یعنی می توانید گاهی
وقت هابهانراهبدهید،گاهیوقت هابهانراهندهید،گاهیوقت ها
خودتان به سراغ ان بروید ،گاهی وقت ها بگذارید که ان به سراغتان
بیاید.مناینطوریتعبیرکردم.
من ان جمله را جایی در جمع جوان ها گفتم و می خواستم این
معنیرابرسانمکهشعرراهمهزندگی تاننکنید،همهتخم مرغ هایتان
رادریکسبدقرارندهیدکهاگرشکستبگوییدهمهزندگی امازدست
رفت .من یک مثال می زنم .تیم ملی فوتبال شامل چند نفر است؟
بیستودونفرمی روندتازههمهانبیستودونفرهمبازینمی کنند.
وقتیهمهرابرایتیم ملیپرورشمی دهید،اینادم هاچقدرشکست
می خورندوچقدرهاکهباهمدیگرنزاعودشمنیپیدامی کنند،ایندر
نسل ما واضح و ملموس است که بی خودی با هم دشمنی هایی پیدا
می کنند،خودتتجربهکرده ایودیده ای.اینهابه خاطرچیست؟واقعا
به خاطر هیچ ،به خاطر این است که ان توجهی که باید به شعرشان
می شده،نشدهودرنتیجهازراه هایدیگریبرایپیداکردنانتوجه
استفادهکرده اند.امایکبعددیگرکهمی گوییدبهمضمونپرداخته ای
وحکمکرده ای،ببینیدبهنظرمنشعر،باورادماست.مناالنخیلی
از شعرهای منتشر نشده دارم که هیچ وقت انها را منتشر نمی کنم،
چون احساس می کنم باور من این نیست ،من امروز این حرف ها را
نمی پسندم .چندیپیشکهگزیده ایمنتشرکردم،خیلیازشعرهارا
کنارگذاشتم،امروزاگرازمنبپرسیدکه«خیانتغیرتعشقاست،
وقتیوصلممکننیست»یعنیچه؟منمی گویماینشعررامندر
موردزلیخاگفته ام.اگربگوییدزلیخاادمبدیبود،منجوابمی دهم
که پس چرا اخر کار با پیغمبر خدا ان هم با پاداش جوان شدن ،وصل
پیدا کرد ،تازه در بعضی از قصه های عرفانی ما این وصل اینجا هم
متوقف نمی شود ،می گویند شانش باالتر از این بود و سزا بود که با
پاک و بزرگ دیگری باالتر از حضرت یوسف باشد .خب این ادم به
پیامبر خدا داده شد ،من می گویم این قدر هم اسان به نیرنگ زلیخا،
ننگنگویید،ایندرانماجرایکتدبیریکردهوایننیرنگدرقالب
خیانتجلوهکردهولیاینغیرتعشقبوده؛«برقعشقامدواتش
بههمهعالمزد»شماببینید،زلیخابه خاطراینعشق،همهزندگی اش
را سوزانده ،هنوز خیلی ها با این بیت مشکل دارند ،ولی چون من به
ان باور دارم ،ان را حذف نکردم و هنوز ه��م ان را حذف نمی کنم.
ممکناستهرکسییکلفظیرابرایشعرگفتنانتخابکند،من
می گویمشعر،ساختنینیستامابایدساختهوپرداختهباشد.انچهشما
بهانحکممی گوییدخیلیوقت هاوغالباحرفمننیست.مثالامام
مرها حلم :دنیا تلخ و شیرینش
حسین(ع) می فرماید« :الدنیا حلوها و ّ
رویاست»ومنگفته ام:
تلخوشیرینجهانچیزیبهجزیکخوابنیست
مرگ پایان می دهد یک روز این کابوس را
67
فرهنگ
فرهنگ
مثلث شماره 145
68
هنر مقدس
جان درقاب
1
سعید جان بزرگی عکاسی که تلخی حلبچه را جاودانه کرد
فرهنگ
مثلث شماره 145
اینکه هنر باید در خدمت تعهد باش��د یا زیبایی و هنر،
یکی از بحث های دامنه دار فلسفی در این حوزه در دهه های
اخیر بوده است .قطعا بخشی از تاثیری که انسان از یک اثر
هنری می تواند بپذیرد ،از جنبه های فطری زیبایی شناسانه
است .یک تابلو طبیعت ،یک فیلم با تصاویر دل انگیز ،یک
موسیقی ارامش بخش یا یک عکس خاص و غیرمتعارف .بر
همین مبناست که حس شعف و کسب رضایت روحی را در
مخاطب برمی انگیزاند.
اما گاهی هم یک اثر هنری خوب و شاید هم مطلوب،
وقتی بر روح مخاطب خود اثر می گذارد که با یک غافلگیری
و تکان دهندگی عمیق ،ذهن و اندیش��ه او را درگیر س��ازد؛
شاید به خلقت و حکمت هایش و شاید به ویرانگری انسان
و خیانت هایش .ازسوی دیگر ،یک اثر هنری همواره حول
موضوع ش��کل می گیرد و طبعا گاه این موض��وع برمبنای
همان جنبه های زیب��ای افرینش خداوند و صنعت دس��ت
انسان است و گاهی عریان س��اختن برخی حقایق که پرده
شرم را بر گونه انسانیت بشر می کشاند.
عالوه بر موضوع هایی چون فقر و محرومیت ،جنگ
در عصر حاضر یکی از محورهای اساس��ی در شکل گیری
اثار هنری تاثیرگذار در حوزه های ادبیات ،سینما ،هنرهای
تجسمی و غیره بوده است .بسیاری از داستان ها و رمان های
معروف ،موفق و نوبلیس��ت دنیا را کسانی نوشتند که جنگ
جهانی دوم ،حضور در اردوگاه های کار اجباری یا جنگ های
داخلی و نسل کشی های کش��ور و منطقه خود را درک کرده
بودند .اثار سینمایی مشهور و از این منظر موفقی هم از جنگ
ستارگان گرفته تا نجات س��رجوخه رایان در عرصه جهانی
بر همین مبنا شکل گرفتند .حتی اثار هنری مفهومی و نیز
غیرانتزاعی که در مذمت اثار و تبع��ات جنگ و به نوعی در
ستایش صلح ساخته می شوند نیز موجودیت خود را مدیون
همین نام هستند.
در کش��ور ما نیز بی ش��ک جنگ تحمیلی هشت ساله
چنان تاثیری بر وجوه زندگی اجتماعی ما گذاش��ت که حتی
فرصت نداد واکنش طبیعی جامعه هنری و ادبی را تحت تاثیر
وقوع ی��ک انقالب تاریخی ش��اهد باش��یم .جنگی که چه
اخبارش هر روز و هر لحظه در هر نقطه از کش��ور به گوش
می رسید یا نفیر موشک ها و بمب هایش در بسیاری از شهرها،
طبعا پربسامدتر از ان بود که هنرمندان راستین و دردمند ما
را به میدان نکشاند یا نسل جدیدی از هنرمندان را در دامان
خود پرورش ندهد .بخشی از این هنرمندان که شاید کار انها
در بطن جنگ انقدر که در حوزه اطالع رسانی مورد توجه واقع
می شد در حوزه هنر تعریف نمی شد ،عکاسان جنگ بودند که
عمر دنیوی برخی از انها به پایان جنگ نرس��ید ،برخی شان
کمی پس از جنگ به همراهانشان پیوستند و برخی هم که
هنوز حضور دارند ،با تمام وجود با عوارض ناش��ی از جنگ
دست و پنجه نرم می کنند.
اساس��ا قاطبه نس��ل هنرمندان تصویری انقالب روز
دوربین به دس��ت گرفتند و به مناطق عملیاتی رفتند تا هم
واقعیت های جنگ را به تصویر بکش��ند ه��م اینکه نوعی
سالح را به دس��ت گرفته و در دفاع از میهن خویش سهمی
ادا کرده باش��ند .گروهی از انان در ادامه به فعالیت در حوزه
س��ینما پرداختند ،اما برخی دیگر که انگار تصمیم داشتند از
دریچه ای نزدیک تر به خط مقدم اتش به موضوع ها بنگرند،
ترجیح دادند عکاسی جنگ را ادامه دهند .از میان انان ،یکی
س��عید جان بزرگی بود که همان راوی اصیل فاجعه انسانی
شلمچه اس��ت که چند س��ال بعد ،یعنی 10س��ال پیش در
همین ح��دود از پنجره یکی از بیمارس��تان های تهران و بر
اثر عوارض ناشی از جنگ به س��وی معبود پرواز کرد و شاید
در استانه موسم حج ابراهیمی امسال یادکردن از او خالی از
لطف نباشد که منشا تحولی هم بود در عکاسی حج ما ان هم
در یک سازمان دولتی.
ش��ناخت نامه ها می گویند س��عید جان بزرگی در روز
دوازدهم اسفندماه سال 1344در ش��هرری دیده به جهان
گشود و 15سال بیشتر نداشت که به عضویت سپاه پاسداران
درامد و در واحد تبلیغات جنگ به خدمت مش��غول ش��د .او
در س��ال 1362در عملیات «بدر» بر اثر استنشاق گازهای
شیمیایی مجروح شد و چند ماه بعد و پس از کسب بهبودی
نسبی ،به جبهه باز گشت .در عملیات کربالی 5گلوله ای از
کنار سرش عبور کرد و او به طور معجزه اسایی زنده ماند .در
اسفندماه سال 1366سعید جان بزرگی در عملیات والفجر10
در منطقه حلبچه شرکت کرد و در روز بیست و هفتم در حالی
که در زیر بمباران ش��یمیایی در شهر مشغول عکسبرداری
از وقایع و فجایع روی داده بود ،خود نی��ز تحت تاثیر همان
گازهای شیمیایی قرار گرفت.
عکس ه��ای جان بزرگ��ی از حلبچه ،درواق��ع یکی از
تلخ تری��ن تصویرهای جنایات جنگی اس��ت .جان بزرگی از
لحظات اولیه بمباران ش��یمیایی حلبچه عکس های بدیعی
گرفت و خودش هم شیمیایی شد ،اما بیش از هر چیز وجدان
جهانیان را به سرفه انداخت .سعید در خاطراتش می نویسد:
«با خودم می گفتم ،لحظات ثبت ش��ده توسط دوربین من
باعث خواهد ش��د تا مردم دوردس��ت در م��ورد مردانی که
سال های جوانی شان را دستخوش شعله های نبرد سنگین
زرهی کرده اند ،بیندیش��ند و به این باور رسیدم که ادم های
درون قاب تصویر من هرگز نخواهند مرد و من به انان عمر
جاویدان خواهم بخشید.
جان بزرگی بعد از اتمام جنگ ،تحصیالت خود را ادامه
داد و در سال 1375ضمن کس��ب عنوان دانشجوی نمونه
سال در رشته عکاس��ی فارغ التحصیل ش��د .در این دوران
سه مرتبه به زیارت بیت اهلل الحرام و یک مرتبه به کربالی
معلی مشرف شد .او در سال 1371ازدواج کرد و صاحب دو
فرزند شد .س��رانجام بعد از چهار مرتبه عمل جراحی در روز
بیس
تو دوم تیرماه سال 1381در حالی که معاونت فرهنگی
لشگر 27محمد رسول (ص) را بر عهده داشت ،در بیمارستان
مصطفی خمینی تهران با ذکر یا ابوالفضل العباس(ع) دیار
فانی را ترک گفت.
سعید صادقی ـ عکاس جنگ ـ بر این اعتقاد است که
فاصله گرفتن ما از امثال جان بزرگی ،ناشی از ناباوری خود
و ادم های خودمان اس��ت .می گوید« :اتفاقات س��ال های
انقالب و جن��گ ،گویی متعل��ق به قرن 17اس��ت؛ حتی
برای ما که با خون و گوش��ت خود ان را لم��س کرده ایم،
به افسانه تبدیل شده اس��ت .درحالی که حقیقتا این ادم ها
وجود داشتند .فضا الوده است .شکل نگاه ما تلخ شده ،چرا
که عملکرد خودمان بد بود .به خود می پیچیم و روش��نایی
حقیقت را نمی بینیم .تنها چشم ها به چراغ هایی است که از
دهکده جهانی می اید».
صادقی به عنوان یک عکاس جنگ معتقد است« :سعید
جان بزرگی فرزندی از این ملت بود که جان خود را همچون
کاظم اخوان ،داریوش گودرزی و بس��یاری دیگر که نامی از
انها برده نمی ش��ود ،فدا کرد ».او تاکید دارد« :این ها همین
نزدیک ها بودند ،ما با هم زندگ��ی کرده ایم ،اما برای خود ما
نیز غیر قابل باورند».
سیف اهلل صمدیان ،مدرس عکاس��ی و از چهره های
تاثیرگذار در این حوزه ،عکس های س��عید جان بزرگی را از
ن تردید ،استثنا می داند و می گوید« :کلمه
واقعه حلبچه ،بدو
خلوص دستکاری شده و زیاد هم مورد استفاده قرار می گیرد.
اما مجبورم ان را ب��ه کار ببرم .ادم های��ی از طی مراحلی به
لحاظ سن ،تجربه ،دیدگاه و ...به نقطه ای از خلوص می رسند
که انها را به یک ارامش انس��انی می رساند .سعید از معدود
انسان هایی است که در سن پایین به این مرحله از خلوص
و راحتی رسید».
او در گفته هایش تاکید می کند که بر شمردن این نکات
امروز به خاطر از دست رفتن او نیست .صمدیان معتقد است:
«اگر می خواهیم یک انسان مذهبی باشیم و از همان دیدگاه
به مسائل نگاه کنیم ،هم برد شخصی ،هم اجتماعی و هم در
اتصال مردم به معنویت موفق بوده ایم».
این م��درس دانش��گاه هنر از س��لیقه بصری س��عید
جان بزرگی به عنوان دانشجوی عکاسی یاد می کند و معتقد
است« :سعید به جایگاهی ویژه از نگاه بصری رسیده بود که
در جوان هایی که با این فرهنگ رشد پیدا کرده باشند ،امکان
دستیابی به چنین قدرتی از نگاه و درک بصری کمتر وجود
داشته است».
صمدیان می گوید« :سعید به من یاد داد که زیاد ناامید
نباشم و اطرافم را خالی از نگاه های انسانی نبینم».
اما مجی��د ناگهی ک��ه بالفاصل��ه جایگزین س��عید
جان بزرگی در واحد س��معی -بصری بعثه ش��د ،می گوید:
«نگاه سعید به موضوع کار ،نگاهی جدی بود ،نه هوس انگیز
و نه به دنبال رقم زدن نام .به غی��ر از اینکه حس می کرد در
جامعه هنری ،باید یک بچه حزب اللهی باشد ،باور داشت که
ادم باید هنرمند باشد».
ناگه��ی بر این اعتقاد اس��ت ک��ه س��عید جان بزرگی
می دانس��ت که اگر عکس��ی در دنیا جا افتاده و ماندگار شد،
اگر پس از گذشت سال ها از کشته شدن کاپا در جنگ ،نامی
هس��ت ،به دلیل ان است که با پوس��ت و گوشت و خونش
لمس کرده استg .
عکس های جان بزرگی از حلبچه ،درواقع یکی از تلخ ترین
تصویرهای جنایات جنگی است .جان بزرگی از لحظات
اولیه بمباران شیمیایی حلبچه عکس های بدیعی گرفت و
خودش هم شیمیایی شد
69
گفت وگو با حمید بهمنی کارگردان گلوگاه شیطان:
اگر یک سال همه فیلم دفاع مقدسی بسازند باز هم کم است
2
حمید بهمنی ،کارگردان «گلوگاه شیطان» و فیلمسازی اس�ت که فیلم «اخراجی ها» را صاحب تفکر می داند .او
معتقد است که سیاست های فرهنگی گذشته همه زیرساخت های سینمای دفاع مقدس را نابود کرده اند و حاال 10-15
سال طول می کشد تا اوضاع به وضعیت قبلی بر گردد.
جنگ تحمیل�ی باعث ش�د مضامین جنگی
راهی به هنر معاص�ر ما پیدا کند .به نظر ش�ما ایا
جنگ تحمیلی برای هنر در حکم یک فرصت عمل
کرده است؟
lای��ن نکته نیازمند تاکید اس��ت که م��ا در مکتب
جمهوری اس�لامی ایران جنگ نداریم .ان چیزی که اتفاق
افتاده یک دفاع هشت ساله بوده و این تنها جنگی بود که ما در
ان یک وجب از خاکمان را به بیگانه ندادیم و بر خاک دیگران
هم س��لطه جویی نکرده ایم .ما همواره به قوانین بین المللی
احترام گذاشته ایم و به زور وارد هیچ سر زمینی نشده ایم .اگر
هم در جریان جنگ گاهی از مرز ها عبور
کرده بود این یک الزم��ه جنگی بوده
است نه قصدی برای تصرف و تجاوز
و مانن د ان ،اما...
چرا اس�تنباط ش�ما این اس�ت که کار های
صورت گرفته در سینمای جنگ کافی نیست؟
lدرکل فض��ای جن��گ ب��ه تعبیر رهب��ری یک
اقیانوس اس��ت که م��ا از ان جرعه جرعه به��ره می بریم.
نمی دانم اگر ما از تمام ظرفیت هایی که در این فضا وجود
دارد اس��تفاده می کردیم ایا باز هم این روز ها جوان های ما
با این همه مش��کالت و با این نوع مش��کالت امروز شان
رو به رو بودند یا نه .اما عقیده کلی من این اس��ت که جنگ
فرصت های خوبی برای هنر فراهم کرده است .برای اینکه
بروند هنرورزی کنند نه اینکه هن��ر نمایی کنند .کار هایی
فرهنگ
اق�ای بهمن�ی! س�وال م�ن
مش�خصا این اس�ت ک�ه ایا
شرایطی که طی دفاع مقدس
ما اتفاق افتاد برای رش�د هنر
یک فرصت ایجاد کرده است؟
مثلث شماره 145
lمسلما مفاهیم و ارزش هایی
که در جریان جنگ ایجاد ش��ده همه
برای ما فرصت های طالیی هس��تند.
ادم هایی که در دوره جنگ بوده اند انقدر
تکامل یافته بودند ک��ه می توان گفت
وجه اس��طوره ای پیدا کرده اند تا جایی
که جوان ها امروز نمی توانند بپذیرند که
چه طور همت ها و باکری هایی بوده اند
که در اوج جوانی و ابتدای زندگی شان
در ابتدای زندگی مشترک شان از همه
چیز گذشته اند و زندگی و لذت های ان
را رها کرده اند و رفته اند برای دفاع از
اسالم و سرزمین خودشان.
بله ،ام�ا این برای هن�ر چه فرصت�ی فراهم کرده
است؟
lمساله این است که اگر جوانان امروز ما نمی توانند
با این افراد و اس��طوره ها ارتب��اط بر قرار کنند این مس��اله
به خاطر ان است که ما این افراد را درک نکرده ایم و برای
معرفی انها به جوان هایمان اق��دام نکرده ایم .وگرنه وجود
این افراد و داستان هایش��ان فرصت های طالیی برای هنر
هستند.
این مس�اله بیش�تر در چه حوزه ای نمود داش�ته
است؟
lبهترین کار هایی که در ح��وزه هنر دفاع مقدس
انجام شده در س��ینما اتفاق افتاده اس��ت .این یک لطف و
بخشایشی به س��ینما گران است که توانس��ته اند در مورد
جنگ این همه کار ه��ا را تولید کنند .کار هایی که رس��ول
مالقلی پور ،حاتمی کیا و مانند انها ساخته اند ،اتفاق هایی که
با «لیلی با من است » و «ستارگان خاک» افتاده است ،این ها
همه کار هایی بی نظیر و کم نظیر بوده اند که در همان شرایط
ابتدایی جنگ رخ داده اند اما این ها کافی نیست.
70
به زبان ش��ما بگویم ،این فرصت بزرگی است که ما به ان
نوک می زنیم.
اما تصور ش�ما در مورد کار های هنری که تا امروز
انجام شده چیس�ت؟ باتوجه به قدمتی که جنگ
ما دچار ان ش�د ایا اثار هنری ما توانس�ته اس�ت
در حدود قدمت جنگ ظاهر ش�ود و موقعیت های
متفاوت ان را پوش�ش بدهد یا اینک�ه در مقاطع
خاصی از جنگ توقف کرده است؟
lبه نظر من س��ینمای دفاع مق��دس ،کامل ترین ،
پیشروترین ،صادق ترین ،بهترین ،موفق ترین و صالح ترین
جلوه هنری بعد از انقالب اسالمی ما تا امروز بوده است.
به نظر ش�ما هنر جنگ به ش�کل عام و سینمای
جنگ به شکل خاص توانسته است به صورت یک
ژانر جدید ظاهر شود؟
lحتما همین طور بوده است.
س��ینمای دفاع مقدس ما یک مس��اله
متفاوت از س��ینمای جنگ در تمام دنیا
اس��ت ،این در واقع پدیده ای اس��ت که
کام�لا مختص به م��ا اس��ت .در تمام
دنیا جنگ ،برای منافع و خواس��ته های
دنیایی و نهایتا وطن پرس��تی است که
در پس زمینه ان باز هم دنیاجویی وجود
دارد ،اما دفاع مقدس ما چنین نبوده است.
دفاع مقدس ما منحصر به خود ماست و
بنا براین هنر ما در این حوزه نتوانسته است
یک ژانر جدید خلق کند که منحصر به
ما است و به نام ایران ثبت شده است.
در سال های اخیر مشاهده می کنیم
که س�ینمای جنگ ما محدود ش�ده
اس�ت ب�ه یک س�ری چیز هایی که
بار ها گفته و شنیده شده است .قلمرو
سینمای دفاع مقدس به نظر شما در
کجاست؟
بسیاری از فیلمسازان جنگ از رزمندگان و عکاسان جنگ بودند
که در ابتدای جنگ در قالب مقاومت های انچنانی صورت
گرفته است به راستی چیزی به غیر از هنر نبوده است .هنر
در واقع در اس��تفاده از ان تجهیزات اولی��ه و مقاومت های
ابتدایی جنگ بوده اس��ت.
بله ،اما سوال در حال حاضر این است که اگر هنر
را همان هفت مورد تجسمی و س�ینما و مانند ان
بدانیم به عالوه ادبیات و چنین اشکالی ،ایا کار های
مناسبی صورت گرفته است که جنگ هشت ساله
ما را پوشش دهد یا اینکه همه تولیدات هنری ما
در مقاطعی از جنگ متوقف شده اند؟
lببینید ،دفاع مقدس از هر منظری که به ان نگاه
کنید بستری برای کار هنری اس��ت .اوج ان را می توان در
س��ینما دید و بعد ظهور ان در هنر های دیگر در قالب هایی
مثل انهایی که اش��اره کردید هم قابل مش��اهده اس��ت.
دفاع مقدس یک اتفاق بی نظیر بوده اس��ت اما ما در ش��ان
ان برخ��ورد نکرده ایم .فرهن��گ دفاع مق��دس در واقع به
تعبیر رهبری همان اقیانوسی اس��ت که ما جرعه جرعه از
ان برداشت می کنیم و به تعبیر خود من ،اگر بخواهم ان را
lسینمای دفاع مقدس تنها
ان چیزی ک��ه در پش��ت خاکریز و در
جبهه اتفاق افتاده نیس��ت .ب��ه تعبیر
شخصی من ،دفاع مقدس از خانه های مردم اغاز می شود و در
انجا هم جریان دارد ،یعنی همان خانه های مردم در همه جای
ایران خط مقدم جبهه ها بوده اند .در حالی که می بینیم گاهی
کار در این حوزه محدود می شود به یک سری چیز های پیش
پا افتاده و معمولی .ما می توانیم موضوع های بسیار متفاوتی را
از دل دفاع مقدسمان استخراج کنیم و در حوزه های مختلف
به ان بپردازیم .می شود در بستر دفاع مقدس هم به کودکان
پرداخت هم به سیاست هم به خانواده ،هم طنز هم فرهنگ و
هم خیلی چیز های دیگر.
با این حال اغلب کار ها در یک س�ری موضوعات
خاص س�اخته می ش�وند که اغلب بار ه�ا تکرار
شده اند...
lمن معتقدم که به عدد ادم هایی که در جنگ حضور
داشته اند مفاهیم و زاویه دید هایی برای پرداختن به موضوع
جنگ وجود دارد اما ما نتوانسته ایم انها را کشف کنیم.
اما مش�خصا سال هاس�ت که ش�اهد کار هایی با
درونمایه های متف�اوت از فیلمس�ازان این حوزه
نبوده ایم ،چه اتفاقی افتاده است؟
lخب م��ا تمام ت��وان خودم��ان را نگذاش��ته ایم.
جرعه جرعه از این اقیانوس برداشته ایم و نتوانسته ایم همه
چیز را درست نش��ان بدهیم .یک برنامه عالی و تاثیر گذار در
این حوزه نداش��ته ایم .کار های زیادی انجام شده اما این ها
کافی نیس��ت و دلیل این اتفاق هم در این موضوع است که
سیاست کالن فرهنگی ما به ش��کل ویژه و انحصاری روی
دفاع مقدس و سینمای دفاع مقدس کار نکرده و نمی کند.
چرا این اتفاق افتاده است؟
lفیلمس��از برای کار نیاز دارد که شرایطش فراهم
باش��د ،در حالی که االن لوازم همه قدیمی هستند ،ابزار کار
کامل نیست ،بخش اطالعاتی ما به روز نشده است .فیلمساز
هم عالقه ای ندارد که در این حوزه کار کند .نمی داند اگر وارد
این حوزه بشود ایا حمایت های مناسبی از او می شود یا نه.
متولیان این حمایت چه کسانی هستند؟
lدر حال حاض��ر وزارت ارش��اد ،س��تاد فرهنگی
فرماندهی کل قوا و بنیاد س��ینمایی دفاع مقدس کس��انی
هس��تند که بودجه الزم برای این حمایت ه��ا را دارند .اما ما
با موضوع مقطعی و مناس��بتی بر خورد می کنیم ،مثال یک
جش��نواره دفاع مقدس برگزار می کنیم و همین که جشنواره
تمام می ش��ود کار در این حوزه هم تمام می شود و می رود تا
سال اینده .این رویکرد خوبی نیست .اما متاسفانه شاهد این
هستیم که هیچ کاری در طول سال انجام نمی شود.
یعنی تنها حمایت نهاد های دولتی مش�کل را حل
می کند؟
lتیم اقای شمقدری تازه چهار سال است که روی
کار امده وبرای قض��اوت در این زمینه هنوز زود اس��ت .اما
متاسفانه مدیریت فرهنگی قبلی همه چیز را درو کرده است.
انها می خواهند کاری کنند که ی��ک تفکر غلط در این مورد
حاکم شود.
در سال های اخیر چه اقدامی در این راستا انجام
شده است؟
lببینید ،فیلمسازی در فضای دفاع مقدس سخت
است و هزینه های زیادی می برد بنا بر این فیلمساز خصوصی
نمی تواند در این مورد سرمایه گذاری کند و باید حتما حمایت
دولتی وجود داشته باشد.
در س�ال های اخیر وضعیت این حمایت را چطور
ارزیابی می کنید؟
lدر س��ال های اخیر اقدامات خوبی صورت گرفته
که باعث ش��ده مثال اقای ش��یخ طادی بعد از مدت ها فیلم
جنگی بساز د ،یا گلوگاه شیطان تولید شود یا اقای اهنگر دو
فیلم در این حوزه بس��ازد اما این ها کافی نیست .به نظر من
می شود حتی اگر یک سال تمام کار ها هم تعطیل شود و فیلم
دفاع مقدس تولید ش��ود باز هم ظرفیت وجود دارد .اگر همه
فیلمساز های ما هم بسیج شوند باز هم کار کمی است.
وضعیت سینما را چطور ؟
lسینمای ما االن یک جسم مجروح است که نیاز
فوری به مراقبت های وی��ژه دارد و باید با تمام امکانات از ان
حمایت کردg .
3
به خرمش��هر که وارد می ش��وی ،حس عجیبی تمام
وجودت را فرا می گیرد .بخش��ی از این حس غریب ش��اید
به خاطر دیدن کوچه ها و خانه هایی است که هنوز رد غصب
و تجاوز بر گونه هایش باقی اس��ت .احس��اس خاصی دارد
وقتی در کوچه هایی قدم می زنی ک��ه روزی دلهره ،اتش و
البته شجاعت در تاروپود انها جریان داشته و حاال خل وت تر و
دلگیرتر از یک غروب پاییزی مانده اند.
در این میان اما مسجد خرمشهر کشش خاصی دارد.
این میراث فرهنگی ،این شاهد ماندگار ،این درخت تناوری
که اتش هم کم��رش را خم نک��رد ،امروزه پای��گاه اصلی
همه کسانی اس��ت که به ش��وق دیدار مناطق عملیاتی یا
خود مس��جد به خرمش��هر پا می گذارند .هنوز همان گنبد و
بارو در باد ثب��ات دارد .عکس اخرین دفاع کنندگان ش��هر
چون عبدالرضا موس��وی ،بهروز مرادی ،رضا دش��تی زاده
و البته محمد جه��ان ارا ،بر دیواره ان زائ��ران را می نگرند و
نقاش��ی دیواری های معروفش هم پس از س��ال ها ،رنگ و
جالیی تازه یافته اند .ناصر پلنگی نقاش و هنرمند معاصر که
سال هاست خارج از کشور زندگی می کند ،بهار سال 1385
به ایران امد تا پس از گذشت بیش از 24سال از خلق ،اثار به
یادگار مانده بر دیوارهای مسجد جامع خرمشهر را بازسازی
کند .این گونه شد که نقاشی دیواری هایی که در روزهای پس
از ازادی خرمشهر شاید اولین حضورهای هنرهای تجسمی
را با تاخیری نسبت به اثار ادبی و سینمایی در جنگ تحمیلی
هشت ساله رقم زدند ،رنگ و لعابی تازه یافتند و انگار پس از
سال ها دوباره زنده شدند.
پلنگی که زمانی عازم میدان جنگ شد تا با ابزار خود
به جنگ با دشمن بپردازد ،با گذشت حدود ربع قرن از خلق
نقاشی های دیواری مسجد جامع خرمشهر و پس از صدمه
و اس��یب جدی وارد امده به خاطر مرور زمان و تغییرات اب
و هوایی و نیز از بین رفتن بیش از 70درصد این نقاشی ها،
با دعوت معاونت هنری بنیاد حفظ اث��ار و ارزش های دفاع
مقدس به ایران امد تا میراث هن��ری دفاع مقدس را نجات
دهد.در جلسات و نشست های کاری مشترک میان معاونت
هنری بنیاد یادش��ده با این هنرمند مقرر شد تا نمایشگاهی
از مراحل و نحوه ش��کلگیری نقاش��ی های دیواری مسجد
جامع به همراه کارگاه عملی طراحی و نقاشی برای جوانان
و دانشجویان ساکن خرمشهر ،در کنار این مسجد ،هم زمان
با مرمت و بازس��ازی اثار تخریب ش��ده ،در فضای باز ،برپا
ش��ود .زمان مرمت و احیای این اثار ارزشمند که شامل سه
تابلوی دیواری به طول بیش از 50متر مربع است ،دست کم
یک ونیم ماه پیش بینی شده بود که این پروژه ،در طول اعزام
کاروان های راهیان نور اسفند 85و بهار 86اغاز و اجرا شد.
هیاتی مرکب از نماینده معاونت هنری بنیاد و جمعی
از هنرمندان به همراه ناصر پلنگی ،دوم و سوم خردادماه ان
سال برای بازدید نهایی و براورد دقیق تر از زمان و اجرای این
پروژه عازم خرمشهر شدند .درنهایت هم در نوروز 86پلنگی
با استقرار در مسجد جامع خرمش��هر کار خود را برای ترمیم
نقاشی هایش اغاز کرد و پیش از پایان فروردین 86و زودتر از
زمانی که خودش هم پیش بینی کرده بود ،کار را با همکاری
گروهی از هنرجویانش به پایان رساند.
این اتفاق زمان��ی افتاد که در پی برگزاری جش��نواره
میراث وطن خواهی و پیش��نهاد ارائه ش��ده در ان مبنی بر
ثبت ملی اثار به یادگار مانده از دفاع مقدس ،مس��جد جامع
خرمشهر به عنوان نخستین اثر ملی دفاع مقدس ،در فهرست
اثار ملی ثبت شد.
پلنگی س��ال ها پیش برای کش��یدن نقاشی ها روی
دیوارهای صحن مس��جد جامع ش��ش ماه کار ک��رده بود.
خودش می گوید« :در س��ال 1361برای کشیدن نقاشی ها
روی دیوارهای صحن مسجد جامع ش��ش ماه کار کردم و
در ان زمان مس��جد خانه ما نیز بود ،اما پس از 25س��ال از
خلق اثر ،نقاش��ی ها بر اثر عوامل طبیع��ی همچون افتاب،
رطوبت و مرور زمان تا 90درصد دچار اسیب شد ه بودند .کار
بازسازی نقاشی های دیواری فتح خرمشهر مسجد جامع با
کمک بچه های نوجوان و جوان خرمشهری صورت پذیرفت
و بعد از اتمام ان در موزه دفاع مقدس خرمشهر یک غرفه با
موضوع تاریخچه طراحی ها و عکس های مربوط به ترسیم
نقاشی های دیواری مس��جد جامع و افرادی که در خلق ان
نقش داشتند ،به صورت دایمی ساخته شد».
ناصر پلنگی در نمایشگاه هنر جدید 86هم اثری داشت
که به خرمشهر مربوط بود؛ همانجایی که او سال ها پیش از
فتح خرمشهر روی دیوارهای مسجد جامع ان نقاشی کشیده
بود .او طی سفری که برای ترمیم این نقاشی ها به این شهر
داشت ،فرصتی برای بازدید از به دست اورد .در شهر قدم زده
و عکس گرفته اس��ت؛ از خرابه هایی که هنوز در شهر باقی
مانده اند و زندگی در حال حاضر .او سپس این تصاویر را در
قالب یک اثر مفهومی در نمایش��گاه هنر جدید عرضه کرد.
شاید تفاوت اثار او در این ربع قرن ،خود نشان از ان تاریخی
است که بر این سرزمین گذشته استg .
فرهنگ
از این 15سال که می فرمایید الزم است ،تا حاال
حدود هفت س�ال گذش�ته اس�ت ،در هفت سال
گذش�ته که مدیریت فرهنگی کشور تغییر کرده،
ایا اتفاق خاصی در این حوزه افتاده است؟
نقش هایزندهرویدیوارمسجدخرمشهر
مثلث شماره 145
lیک بخشی از اسیب به سینما وهنر دفاع مقدس
ما مربوط می شود به سیاست گذاری ها .متاسفانه از سال 76
یک فضایی ایجاد ش��د که همه حمایت ها از این نوع سینما
باعث شد که ما تامدت ها شاهد هیچ کار جدید ی در این حوزه
نباشیم .سیاست گذاری های فرهنگی در ان سال ها مردم را
کامال از فضای جنگ خارج کرد .مدیریت در ان هشت سال
زیربنا راه کل��ی را در این عرصه نابود کرده اس��ت .حاال باید
10-15سال کار شود تا ما برسیم به جایی که قبل از مدیریت
سال 76در ان بوده ایم.
اجرها از تاریخ می گویند
71
گفت وگو با مجتبی اقایی عکاس جنگ
عکاسی جنگ با خود جنگ تمام نمی شود
4
عکاسی جنگی ،در مقایسه با همه هنر های دیگر شاید تجربه های بسیار ملموس تری را برای هنرمند
ایجاد کند؛ چراکه عکاس باید دریافت های حسی اش را در همان لحظه ای که اتفاق می افتد ثبت کند و این
البته دشوار است .مجتبی اقایی ،عکاس جنگ است ،که کتابی هم در این مورد منتشر کرده و انتظار حمایت
بیشتر از جمع اوری ،حفظ و انتشار اثار هنری باقیمانده از جنگ ،به خصوص در حوزه عکاسی دارد .خبرنگار
مثلث به مناسبت هفته دفاع مقدس با این عکاس جنگ که سابقه مدیریت فرهنگی و برگزاری نمایشگاه ها
و جشنواره هایی را هم در این زمینه دارد ،به گفت وگو نشست.
حاال سال هاست که از جنگ زمان می گذرد .حاال
که از ان فضا فاصله گرفته ایم تصور می کنید دفاع
مقدس چه تاثیری بر روی هنر داشته است؟
lواقعیت این اس��ت ک��ه جنگ برای عکاس��ی و
به خصوص برای شکل مستند نگاری ان یک فرصت طالیی
بوده است .خیلی ها کار های خوبشان را در پس زمینه جنگ
انجام داده اند و با همان کار ها هم مطرح ش��ده اند .در زمان
جنگ کار عکاس��ان جنگی ما به جایی رسیده بود که برخی
مجالت از «عکاسی به سبک ایرانی» صحبت می کردند.
معتقدید دفاع مقدس سر تا س�ر برای عکاس�ی
فرصت بوده؟
فرهنگ
lیکس��ری معضل هایی وجود داش��ته و هنوز هم
وجود دارد .اما اینها اغلب در حوزه مدیریتی است .البته اینکه
می گوییم جنگ برای عکاس��ی فرصت بوده به معنی تایید
جنگ نیس��ت ،اما به هر حال این فضا یکسری فرصت هایی
برای عکاسی ایجاد کرده است.
چه ویژگی ه�ای خاصی در دفاع ما وجود داش�ت
که ان فضا را برای عکاسان ایرانی فراهم کرد؟
مثلث شماره 145
lخب اولین نکته این است که به ما تجاوز شده بود.
ضمن اینکه جنگ ما یکسری خصلت های مذهبی و ملی به
خودش گرفته بود که مستند سازی ان را وارد فضای خاصی
می کرد .در جنگ ظرفیت های بسیار متفاوتی برای کار هنری
و به خصوص برای عکاس��ی ایجاد ش��د .عالقه به میهن و
ساده زیس��تی که به همراه جنگ امد ای��ن ظرفیت را ایجاد
کرد .نکته مهم دیگر اعتقاد ب��ه فرماندهی و باور های دینی
بود .هم��ه اینها در مجموع ظرفیت ویژه ای برای عکاس��ان
ایجاد کرده بود.
جنگ ما ب��ا جنگ های دیگ��ری که اتف��اق می افتد
تفاوت هایی داش��ت .این جن��گ را نمی توانیم با جنگ های
دیگری که رخ داده مقایسه کنیم و یکی از دالیل این مساله
به جز دفاع از میهن ،حضور بسیجی ها در جنگ بود که با هیچ
فرمول کالسیکی جور در نمی اید.
عکاسان در این زمینه چه کرده اند؟
lبرخی از عکاسان هستند که اعتقاد دارند جنگ انها
را عکاس کرده است .به هر حال عکاسی به خاطر شکل خاص
تجلی هنری که دارد و الزمه فضای کاری اش باعث شد که
خود عکاس��ان در فضای جنگ و هم نفس ب��ا رزمنده ها کار
کنند .اینها همه روی نحوه کار عکاسان جنگ تاثیر گذاشت و
ظرفیت های انها را افزایش داد.
اش�اره کرد ید که در مقطعی مجالت عکاس�ی از
« سبک عکاس�ی ایرانی» یاد می کردند که تحت
تاثیر عکاسی جنگ ش�کل گرفته بود .این سبک
خاص تا جایی پی�ش رفته که تبدیل ب�ه یک ژانر
شود؟
lعکاس��ی جن��گ در مجم��وع یک ژان��ر جدید
نیست .این نوع عکاسی ش��کلی از عکاسی خبری و در واقع
زیر مجموعه ان اس��ت .در عکاسی خبری بس��ته به اینکه
رویداد چه ظرفیتی داشته باشد و چه خصلت هایی را از خودش
بروز دهد ،نوع کار و نتیجه ان متفاوت خواهد بود .این سبک
72
خاص ،به خاطر خصلت جنگ اس��ت نه خصلت عکاسی .به
هر حال هر پدیده اجتماعی برای خودش یکسری خصلت ها
و ویژگی هایی دارد که کار عکاس این است که ان خصلت ها
را باز نمایی کند .به هر حال عکاسی جنگی ،یا عکاسی جنگی
ایرانی ب��ا وجود ویژگی ه��ای خاصی که داش��ته و دارد جزو
طبقه بندی های اکادمیک و کالسیک عکاسی نیست .اما قطعا
عکاسان ما کار های خاصی در عکاسی از جنگ انجام داده اند.
با هم�ه ای�ن ویژگی های خ�اص جن�گ ایرانی و
عکاس�ان ایرانی جنگ تحمیلی ،ای�ا هنر به طور
عمومی و عکاس�ی به ط�ور خاص توانس�ته دین
خودش را به جنگ بپردازد؟
lدر مورد عکاس��ی جنگ و عکاسان جنگی اولین
نکته ای که موجب تفاوت این دو با هنر های دیگر می ش��ود
این است که عکاس جنگ در جنگ حاضر است .کدام رشته
هنری به غیر از عکاسی هست که این همه شهید و جانباز و
مفقوداالثر داشته باشد؟البته نباید از این حرف چنین برداشت
شود که عکاسی نسبت به هنر های دیگر ارجحیتی در مواجهه
با جنگ داش��ته یا دارد اما به هر حال عکاسی به خاطر ذات
خودش با دشواری های بیشتری رو به رو بوده و هست.
بعدازجنگ ،عکاسیجنگیچهوضعیتیپیدامی کند؟
lاین درس��ت است که جنگ تمام ش��ده ،اما قطعا
عکاسی جنگی تمام نشده اس��ت .هنوز سوژه های بسیاری
در این حوزه وجود دارد و کار های زیادی هم انجام می شود.
عکاسی جنگ تمام نشده ،اما قطعا اثار هنری باز مانده از جنگ
چه در ان زمان و چه بعد از ان می توانست بهتر مدیریت شود
که یک گنجینه ارزشمند و منس��جم از کار های انجام شده
موجود باشد.
منظورتان از این مدیریت بهتر چیست؟
lدر خیلی از جا های دنیا با اثار باقیمانده از جنگ به
نوع دیگری بر خورد می کنند .در حال حاضر 50سال از جنگ
ویتنام می گذرد اما می بینیم که هنوز هم س��الی یکی ،دو اثر
هنری در مورد ان جنگ منتشر می شود .کتاب ها و فیلم هایی
منتشر می شود و کار هایی مانند ان .اما در ایران شاهد چنین
اتفاقاتی نیستیم.
انتظار دارید که چه اتفاقی بیفتد؟
lمیراث جنگ باید پاسداری شود .حق مطلب باید
با انتشار اثار ادا شود .برخی عکس ها بو ده اند که در ان زمان
جنبه محرمانه داشته اند ،اما حاال که زمان گذشته امکان انتشار
انها وجود دارد .نباید کار گرداوری اثار عکاسان جنگی متوقف
شود .باید با گرداوری و پاسداری از اثار خلق شده کاری در خور
شان فعاالن این عرصه انجام شود.
تا ام�روز چه کار های�ی در این حوزه انجام ش�ده
است؟
lمتاسفانه تنها چیزی که در سال های اخیر شاهد ان
بودیم یکسری کار های ضعیف است که در همان زمان جنگ
هم اتفاق می افتاد .بعد از جنگ هم به صورت جسته و گریخته
انجام شده است .هیچ نهاد مشخصی وجود ندارد که مسئولیت
خود را در مورد جمع اوری ان چیزی که در قالب اثار هنری و
سندی از جنگ باقی مانده تعریف کند .موضوعات جنگی که
دستمایه کار قرار می گرفت تمام نشده است .بنابراین استمرار
در جمع اوری و نگه داری اثار هم باید وجود داشته باشد تا حق
مطلب ادا شود.
نهاد هایی مانند موزه دفاع مقدس...
lبله البته مثال موزه دفاع مقدس وجود دارد ،اما وقتی
قرار اس��ت حتی چنین کاری هم انجام شود شاهد یکسری
حرکت های تشریفاتی و مناس��بتی هستیم نه کار های فاخر.
چنین برخورد هایی نه تنها نتیج��ه ای نمی دهد بلکه فضا را
برای تولید اثار فاخر و ارزش��مند هم تن��گ می کند .باز هم
متاس��فانه هیچ ارش��یو غنی ای از کار هایی که در این حوزه
صورت گرفته وجود ندارد .همان موزه که یکسری بنر های
بدون کیفیت و کار های نازل انجام می دهد که رویکرد شان
هم تشریفاتی است.
این فراهم کردن ارش�یو توس�ط چه کس�ی باید
انجام شود؟
lاین کار باید به صورت تخصصی انجام ش��ود .در
حال حاضر هر تکه از اثار هنری باقی مانده از جنگ یک گوشه
است .بخشی در دست ارتش است ،بخشی در ارشیو نشریات
روزنامه ها و مانند ان و خیلی ها هم به صورت شخصی توسط
افراد نگهداری می شود ،باید به این وضعیت پایان داده شود.
خوشبختانه ما نهاد هایی که وظیفه شان در این رابطه تعریف
شده باشد کم نداریم .جا هایی مانند بنیاد شهید ،بنیاد حفظ اثار ،
حوزه هنری و مانند ان می توانند در این مورد فعالیت کنند.
تا به حال در مورد چاپ یا جم�ع اوری اثار اقدامی
انجام شده است؟
lیک سری کار هایی صورت گرفته و مجموعه هایی
هم از برخی عکاسان چاپ شده است .البته بیشتر این کار ها
به صورت شخصی انجام شده و خیلی از کار هایی هم که باقی
مانده ظرفیت انتشار به صورت خصوصی را دارد.
انتظار شما در حال حاضر چیست؟
lهمان طور که گفتم ،نهادی در ای��ن رابطه اقدام
موثر نمی کند .وقتی کار ها به صورت خصوصی هم منتش��ر
می شود مسئوالن یا نهاد ها انتظار دارند که این کارها به انها
هدیه شود .در حالی که وقتی کار ها به صورت شخصی منتشر
می شود حداقل انتظار برای حمایت این است که مسئوالن این
کتاب ها را برای کتابخانه های عمومی بخرند و با حمایت مالی
که می کنند به توسعه این امر کمک کنندg .
روحیه دفاعی مردم با ابزار هنر تقویت می شود
گفت وگو با جواد اردکانی ،سینماگر دفاع مقدس
5
جواد اردکانی از ان کارگردان هایی است که دغدغه سینمای دفاع مقدس دارد و این را از پرداختنش به زندگی
شخصیت های دفاع مقدس در ساخته هایش می شود دریافت .این کارگردان سینما هم از کسانی است که فکر می کند
در مورد سینمای دفاع مقدس کم کاری شده و طرفدار نظریه ای است که به دنبال یک مدیریت از باال است تا شرایط
را برای کار هنری فراهم کند.
فاطمه کریمخان
به نظر می رسد جنگ تلخی هایی دارد با این وجود
برخی به تاثیر جنگ هشت ساله ایران و عراق در
شکوفایی های هنری ما اش�اره می کنند .با توجه
به اینکه شما فیلم هایی در حوزه جنگ ساخته اید ،
جنگ را فرصت ارزیابی می کنید یا تهدید؟
lمن تصور نمی کنم که دفاع مقدس هشت س��اله
ما در هیچ زمینه ای به عنوان تهدید عمل کرده باشد .اصال
نمی توان گفت که جنگ برای ما یک تهدید بوده است ،اما
به هر حال مانند هر فرصت دیگری از ظرفیت هایی که دفاع
مقدس در اختیار ما گذاش��ته اس��ت به خوبی
استفاده نش��ده و اگر این مخاطرات مدیریت
نشود در اینده دچار مشکل خواهیم شد.
lش��اخصه های اصل��ی و مح��وری س��ینمای
دفاع مقدس ما تف��اوت میان جنگ و دفاع اس��ت .ماهیت
جنگ به عنوان تجاوز و دست درازی با ماهیت ان به عنوان
دفاع حق طلبانه متفاوت است .دفاع ما جنبه تجاوز نداشته
است .مبنای همه رفتار هایی که در جریان جنگ ما از سوی
افراد درگیر اتفاق افتاده است ،صرفا دفاع بوده و این مبنا باید
در تمام تولیدات هنری در این موضوع مورد توجه قرار گیرد.
اگر گونه هنری که از ان استفاده می کنیم سینما است ،
این مبنا باید در ش��خصیت پردازی ،در داس��تان و در همه
جنبه های دیگر فیلم وجود داشته باشد .منطق دفاع مقدس
در گونه هنری که مورد استفاده قرار می گیرد ،باید مشخص
از چه ظرفیت هایی به خوبی استفاده
نشده؟
lدفا ع مق��دس باع��ث رش��د و
بالندگی س��ینما و جامعه ما ش��ده و توانسته
اس��ت انس��ان های زیادی را چه در چارچوب
جامعه و چه به طور خاص در چارچوب سینما
تربیت کند ،همچنین موضوعات زیادی برای
پرداختن در اختیار ما قرار داده اس��ت .حجم
موضوعاتی که در کنار جنگ و در بس��تر ان
برای هنر و سینمای ما به وجود امده ،ان قدر
زیاد است که تا س��ال ها می توان در مورد انها
کار های هنری تولید کرد.
lدفاع مقدس یک موضوع اس��ت نه یک ژانر؛ در
سینما ژانر های مختلفی وجود دارد که می توان دفاع مقدس
را در قالب انها مطرح کرد .این یک گونه سینمایی نیست،
اما موضوعی است که می توان در انواع قالب ها از کودک و
حادثه ای گرفته تا طن��ز و اجتماعی به ان پرداخت .نکته در
این جاست که باید در هر گونه سینمایی که به دفاع مقدس
پرداخته می شود ،ویژگی های موضوع در ان گونه مشخص
باشد.
چی�زی وج�ود دارد ک�ه س�ینمای جنگ م�ا را از
سینمای جنگ در دنیا جدا کند؟
lسیساستمداران باید این مس��اله را جدی بگیرند.
روحیه دفاعی مردم با ابزار هنر تقویت می ش��ود
و افزایش پیدا می کند .این یک امر بدیهی است
که ما باید توان دفاع از خودمان در همه شرایط و
موقعیت ها را داشته باشیم؛ بنابراین سیاستمداران
باید به این مساله هم بپردازند.
فرهنگ
کار های هنری زی�ادی در ای�ران در قالب جنگ
تحمیلی ساخته شده است ،به خصوص در سینما
ش�اهد کار های بس�یاری مطرحی در این حوزه
هس�تیم .با توجه به اینکه به نظر می رسد ماهیت
این کار ها ب�ا انچه در قالب هن�ر جنگ در جهان
تولید می شود متفاوت باشد ،ایا می شود در ایران
از مقوله ای به نام ژانر جنگ ایرانی یا هنر جنگی
ایرانی نام برد؟
این یعنی سیاس�تمداران باید در این مقوله وارد
شوند؟
lاگر هم این نگاه وجود داش��ته باشد ،
جنبه عملیاتی پیدا نکرده است.
مثلث شماره 145
در مجموع جنگ برای هنر...
lبه عقیده من ،این یک فرصت بوده است.
نسبت جنگ و هنر جنگ با سیاست چیست؟
lنقط��ه تالقی س��ینمای دفاع مقدس و مس��اله
سیاس��ت ،در بنی��ه دفاع��ی کش��ور اس��ت .اگ��ر از منظر
سیاستمدارن به موضوع دفاع نگاه کنیم ،می بینیم که کشور
ما مدام در معرض تهدید های مختلف ق��رار دارد .بنابراین
الزم است که از بنیه دفاعی مناسبی بر خوردار باشد ،این بنیه
دفاعی شامل ابزار و روحیه دفاع است .روحیه جمعی و انگیزه
گروهی برای دفاع تعیین کننده است و این امادگی روحی
برای دفاع از کشور از هنر دفاع مقدس می اید .اینجاست که
هنر جنبه سیاسی پیدا می کند.
در حال حاضر این پرداختی که شما انتظار
ان را دارید وجود دارد؟
جنبه عملیاتی یعنی چ�ه؟ انتظار چه چیزی
را دارید؟
lما این اهمیت و توجه را مثال در بودجه
دفاعی کش��ور نمی بینیم .هیچ بخشی از بودجه
دفاعی کشور صرف هنر و ادبیات دفاع نمی شود.
در حالی که قطعا بخشی از وظیفه دفاعی کشور
به عهده هنر است.
و به نظر ش�ما به این موضوعات به
خوبی پرداخته نشده؟
lالبته کار هایی صورت گرفته است،
اما این ها کافی نبوده.
باشد .در واقع به خصوص در مورد س��ینما اگر چه مسئوالن
دغدغه هایی برای پرداختن به هن��ر دفاع مقدس دارند ،اما
هنوز وارد برنامه ریزی برای سینمای دفاع مقدس نشده اند.
اگر فرضا این بودجه وجود داشته باشد ،چه
اتفاقی می افتد؟
باش��د .اگر این اتفاق نیفتد و این تمایز وجود نداشته باشد ،
ان وقت س��ینمای دفاع مقدس ما تبدیل می شود به همان
سینمای جنگی که در تمام دنیا وجود داشته است.
کار ه�ای زی�ادی در این س�ال ها در قال�ب هنر
دفاع مق�دس و س�ینمای دفاع مق�دس مط�رح
ش�ده اند .فکر می کنید هنر ما توانس�ته است در
برابر ان چیزی که از جنگ دریافت کرده اس�ت،
دین خود را بپردازد؟
lبا توجه به ظرفیت های موض��وع ،البته کارهای
زی��ادی انجام ش��ده اس��ت .م��ن نمی خواهم نس��بت به
تالش هایی که صورت گرفته اس��ت نا س��پاس باشم ،اما
واقعیت از نظر من این اس��ت که ما هنوز نتوانسته ایم حق
مطلب را در مورد دفاع مقدسمان ادا کنیم.
ش�ما معتقد هس�تید که دین هنر به جن�گ هنوز
پرداخت نشده است ،چرا این اتفاق افتاده است؟
lواقعیت این است که این مساله ناشی از رفتار های
مدیریتی ماس��ت .باید س��اختاری وجود داش��ته باشد که
پرداختن به مقول��ه دفاع مقدس را نظام مند و س��اختار مند
کند ،اما متاسفانه ان ساختار وجود ندارد .شاهد این نیستیم
که برای هنر جنگ برنامه مش��خص و مدونی وجود داشته
lاگر مسئوالن دفاعی به این ضرورت
برسند و ش��اهد چنین توجهی باشیم ،قطعا تغییرات کمی و
کیفی زیادی در وضعیت تولیدات هنر دفاع مقدس و کیفیت
انها به وجود خواهد امد.
چه کسی باید به این موضوع رسیدگی کند؟
lمش��کل این اس��ت که ما در ح��وزه فرهنگ به
طور کلی با یک تشتت س��اختاری روبه رو و گرفتار هستیم.
مسائلی که درگیر انها هستیم مسائل صنفی ،وزارتخانه ای
و نهادی است و همه را هم شامل می شود .هنر دفاع به یک
نهاد و سازمان مربوط نیست ،بلکه یک مساله کلی است که
همه باید به ان بپردازند.
انتظار شما به طور مش�خص چیست؟ چه کاری
باید انجام شود؟
lباید ی��ک مدیربت عام وجود داش��ته باش��د که
همه نیاز ه��ا را ببیند و هم��ه امکانات را بس��نجد و با این دو
تصمیم گیری کند که چه کاری باید انجام ش��ود و بعد وقتی
این تصمیم گیری اتفاق می افتد هم��ه موظف به همکاری
و اجرا باشند .تا وقتی که ما بخش��ی نگر و صنفی نگر باشیم،
مس��اله همینط��ور مغفول باق��ی خواه��د ماند .امی��دوارم
مس��ئوالن از خواب بیدار ش��وند ،قب��ل از اینک��ه از خواب
بیدارشان کنندg .
73
ورزش
استیضاح جنجالی
پشت پرده استیضاح
محمد عباسی به مجلس
عباسی می رود؟
ورزش
1
مرتضی برکتی
مثلث شماره 145
یکش��نبه برای وزیری که در دولت ده��م دوبار برای
نشس��تن روی صندلی مدیریتی که هی��چ تخصصی در ان
ندارد ،روز پایان اس��ت یا ادامه کار؟ همه چیز به رای اعتماد
مجلسی ها بستگی دارد .این معادله ساده شاید زمانی پیچیده تر
می شود که بس��یاری از رخدادهای اخیر ورزش کشور هیچ
ادله ای برای استیضاح یک وزیر نمی سازد چه اگر قرار است
مجلس وزیر را از دولت دعوت کند که در جایگاه متهم مورد
محاکمه قرار گیرد ،ان کس قطعا وزیر ورزش و جوانان نیست
که وزیر اقتصاد شاید جلوتر از او و پیشگام استیضاح باشد .اما
چه رخ داده که محمد عباسی تازه به ورزش امده باید بعد از
15ماه دوباره برای گرفتن رای اعتماد یا عدم اعتماد دیگری
به مجلس رود .ایا در المپیک لندن ن��اکام بوده ایم ،یا اینکه
ورزش ایران در ورزش قهرمانی در یک سال و اندی وزارت او
موفق نبوده است؟! پس از نظر خیلی ها از جمله رئیس جمهور،
محمود احمدی نژاد مجلس باید به جای اس��تیضاح عباسی
او را تش��ویق و حمایت کند .پس این معادله س��اده در ظاهر
پیچید گی های زیادی دارد.
lپرده اول
2ماه مانده به المپیک وقتی ی��ک روز ورزش هنوز در
رخوت بود ،وزیر در اتاق نوسازی شده خود در سئول شمالی
نشست و حکم داد؛ حکمی نه انچه می باید ،بلکه عزل یکی
از بهترین روس��ای فدراس��یون های بعد از انق�لاب .احمد
دنیا مالی بود که جای خود را به یک بیگانه می داد؛ دنیامالی
تنها دونده ای بود که ش��اید روزگاری کن��ار دریاچه ارومیه
یا رودخانه ای دویده باش��د ،ش��روین اس��بقیان البته از نظر
دستگاه های رسمی ایران جانشین دنیامالی شد .هنوز بهت
ورزش کش��ور از برکناری دنیامالی فروک��ش نکرده بود که
به یکباره نامه ای از راه رسید .نامه ای سوالی که چرا دنیامالی
را برکنار کرده اید؟ در این گونه موارد همیشه وزارت ورزش
74
نامه ها را کتمان می کرد؛ مدیرکل روابط عمومی وزارت ورزش
نزد خبرنگاران امد و انها شنیدند که نامه ای نیامده ،چرا قبل
از اینکه نامه به دست ما برسد به رس��ان ه می رسد؟ ادرس اما
درس��ت اس��ت ،این راه غلطی بود که وزارتخانه می پیمود.
کتمان کردن واقعیتی که تکذیبش تنه��ا حرکت برخالف
جریان اب بود .ان چیزی که ماجرا را کمی پیچیده می کرد این
بود که نامه قایقرانی مقدمه ای شد برای نامه دوچرخه سواری،
تیروکمان و رش��ته های دیگر .برخی از اگاهان معتقدند که
انچه در مورد قایقرانی رخ داد در واقع به دیگر فدراسیون های
داخلی و حتی جهانی این موض��وع را قبوالند که در ورزش
ایران دولت در حال دخالت کردن است؛ مساله ای که باتوجه
به ماهیت نهادهای بین المللی ورزش قطعا روند طبیعی خود
را طی نکرده است و کسانی از ایران به انها خط می دادند .این
اجازه عبور به نهادهای بین المللی ب��رای دخالت در ورزش
ایران حالتی دوسویه دارد ،چه ضعف وزارت ورزش در نحوه
برخورد با عزل و نصب ه��ا و در مقابل دع��وت از نهادهای
بین المللی ب��رای ورود به ماجرا تبعات خوب��ی برای ورزش
ایران که صددرصد وابس��ته به دولت است ،نخواهد داشت.
از این رو تالش هایی در ابتدا برای حل مساله صورت گرفت؛
روزهای منتهی به المپیک احمد دنیا مالی را به طبقه چهارم
ساختمان ورزش دعوت کردند و جلسه ای سخت میان او و
وزیر گذشت .نتیجه جلسه اول،برگزاری جلسه ای دوم بود که
بعد از مسافرت یک هفته ای محمد عباسی برای ابالغ پیام
دکتر احمدی نژاد به سران برخی از کشورهای افریقایی برای
شرکت در اجالس سران غیرمتعهد ها ،برگزار شود .اما هیچ گاه
ان جلسات به سرانجام نرسید ،تا اینکه دنیا مالی روایت خود
را از دیدار اینگونه بیان کرد« :در جلسه ای که داشتیم بحث ما
صرفا درباره بازگشت من به فدراسیون بود .اقای عباسی گفتند
ما شما را به عنوان مدیر معرفی می کنیم و یک سرپرست هم
از طرف خودمان می گذاریم که من گفتم «عمرا» نمی پذیرم
که مدیر کاغذی باشم .اقای عباسی سپس پیشنهاد داد که
مجمع برگزار شود و من کاندیدا شوم تا دوباره انتخابات برگزار
شود .من هم گفتم اوال من را مجمع انتخاب کرده .در ثانی از
دوره من هنوز بیش از یازده ماه باقی مانده .سوما اگر من این
پیشنهاد را بپذیرم یعنی به کار شما مشروعیت داده ام و چهارم
اینکه فکر می کنید با یک فرد کم سن و سال طرف هستید که
می خواهید در انتخاباتی شرکت کنم که شما فرد مورد نظر خود
را از ان بیرون بیاورید و من هم با شرکتم در این انتخابات به
ان مشروعیت دهم».
lپرده دوم
خیلی ها می دانس��تند که المپیک لن��دن 2012برای
ورزش ایران ،نقطه عطفی خواهد بود .ش��اید همین موضوع
باعث شده بود که نهاد تصمیم گیر در مورد المپیک یعنی کمیته
ملی المپیک نزد اهالی ورزش جایگاه بلندی داشته باشد و این
دوره در کنار بسیاری از حواشی خود ،بهترین دوره کمیته ملی
المپیک لقب گیرد .در لندن انچه مشخص بود همدلی ظاهری
بود که هرچه به روزهای اخر نزدیک می شدی ،میان علی ابادی
و عباسی کمرنگ تر می شد.گویی مسابقه ای برای سند زدن
موفقیت ورزش درگرفته بود .در همان لندن بود که گفت وگو ها
اغاز شد .علی ابادی ابتدا تمام موفقیت های ورزشی در دولت
نهم و دهم را در گوانگجو و لندن با خود مرتبط دانست؛ «من
ی در اسیا برسیم ،خیلی ها
روزی که گفتم باید به جایگاه چهارم
انتقاد کردند و باور نمی کردند بتوانیم به این موفقیت برسیم.
چهار س��ال قبل در نظر گرفتیم تا در رتبه ۲۰المپیک باشیم
و خوشبختانه به این اهداف رس��یدیم .این در حالی است که
هفت سال قبل ما در رتبه دهم اس��یا و در المپیک جایگاهی
بین رتبه های ۳۰و ۴۰داشتیم و بانوان حضور جدی و جایگاه
اختصاصی در میدان های بین المللی نداش��تند .می خواهم از
گفتن این حرف ها به این منظور برس��م که چه فعالیت هایی
انجام شده تا امروز شاهد موفقیت ورزشکاران خود در المپیک
هستیم .ابتدای ش��روع کارم در ورزش ما اهداف خود را طی
یک برنامه مدون به رئیس جمهور ارائه دادیم و در نهایت یک
انقالب در ورزش ایجاد کردیم .در نخستین گام در بازی های
اسیایی قطر از جایگاه دهم به شش��م رسیدیم و در گوانگجو
نیز چهارم ش��دیم .من فکر می کنم می توانیم در بازی های
اس��یایی کره با برنامه ریزی صحیح جزو سه تیم برتر باشیم.
باید برای گرفتن ۴۵مدال ط�لا برنامه ریزی کنیم تا به رتبه
سوم دست یابیم که این هدف گرچه بس��یار دشوار است ،اما
غیرممکن نیست و می توانیم به ان برسیم ».و وزیر نیز اینگونه
به علی ابادی پاس��خ گفت« :که هنگامی ک��ه یک پیروزی
کسب می ش��ود همه ان را به خود نسبت می دهند ،اما کسی
مسئولیت شکست را قبول نمی کند .ورزشکاران و مربیان در
کسب موفقیت نقش دارند ،رسانه ها نیز نقش زیادی در نشان
دادن تالش ورزشکاران داشتند ،پیروزی صاحب های متعددی
دارد اما باید بگویم پیروزی فقط مختص ملت قهرمان ایران
است .فضل الهی و دعای خیر مردم و تالش بچه ها در کسب
موفقیت تاثیرگذار بود.المپیک محل نشان دادن بهترین های
دنیا است و همه برای طال می ایند .این میدان دانشگاهی است
که تک تک ورزشکاران ما می توانند از ان درس بگیرند .حتی
در رشته هایی که ورزشکار نداشتیم باید تحلیل صورت بگیرد.
باتوجه به اینکه ما در انگلیس دفت��ری نداریم حضورمان به
لحاظ سیاسی مساله مهمی است ،البته در ورزشکاران این امر
تاثیری نداشت ،ولی ما با مجموعه ای از نظام مواجه هستیم.
قدرت تدارکات��ی و حمایت های بودجه ای نیز مهم اس��ت و
تحلیل می شود که هر کشور به ورزش چقدر بودجه داده یا چقدر
به جنبه سالمت اهمیت داده است .برای موفقیت در المپیک
نظام برنامه ریزی قبلی الزم است که البته نباید چند ماه قبل از
المپیک صورت بگیرد».
راه حلی برای برون رفت از بحران
رحیمزارع/نایب رئیسکمیتهفوتبالفراکسیونورزش
دوازده سال پیش بود ،وقتی س��رش را به نشانه تایید
با لبخندی ب��اال و پایین کرد ،انگار وزنه ای به ان س��نگینی
باالی سرش نبود .تماش��اگران (چه ایرانی و چه غیرایرانی)
سالن مسابقات را به لرزه در اوردند .سال ها گذشت و همین
چند ماه پیش باز هم لبخند بر لبان قوی ترین مرد جهان دیده
شد ،این بار در مقام رئیس فدراسیون؛ وقتی هرکول مازندرانی
با ان بازوان قدرتمند بر وزنه های سالن وزنه برداری مجموعه
المپیک لندن غلبه کرد .همان س��اعت بود که صدا و سیما
در نش��ان دادن قهرمانی های این غیور مردان کم اورده بود.
لحظه ای به سالن کش��تی س��ر می زد ،فینال بود و شیرمرد
ایرانی روی تشک کش��تی هنرنمایی می کرد .لحظه ای به
استادیومی می رفت که مس��ابقات دو ومیدانی در ان برگزار
می ش��د؛ جایی که پرتابگر چابک ایرانی نفس حریفان خود
را بند اورده بود ،گرچه همواره از برخورد فدراس��یون شاکی
است ،اما همت و غیرت ایرانی اش از او ارش کمانگیر دیگری
ساخته بود .پس از سال ها ناکامی ورزش ،این المپیک برای
ایرانیان خوشایند بود .این پیروزی در مقایسه با نتایج ضعیف
این چند س��ال اخیر ،گرچه لذت بخش بود ،اما همگی واقف
هس��تیم که جایگاه واقعی ورزش ایران باالتر از این هاست
و اگر رش��ادت های فردی ورزش��کاران مان نبود شاید حتی
در حسرت یک مدال می ماندیم .بنابراین به جای خرسندی
و سوء استفاده از این قهرمانی ها در جایگاه مدیریتی خود ،با
تشکیل تیمی گسترده از کارشناسان در روند بهبود و پیشرفت
بیشتر ورزش قدم برداریم .پس از پایان المپیک بود که این
قهرمانی ها ،خیلی موارد را برای ما اشکار کرد .وقتی که تیتر
روزنامه ها به سمت انتقاد از بازیکنان میلیاردی محبوب ترین
ورزش کش��ور یعنی فوتبال چرخید و هجمه ای از حقایق را
به خود گرفت .همه ای��ن مصیبت ها با نتایج ضعیف تیم ملی
فوتبال و نمایش اماتور تیم ها در لیگ کشور گره خورده بود؛
گره ای که بازگشایی ان با تصمیمات اساسی و تغییر مدیریتی
کارساز خواهد بود .شاید این گفته برای عده زیادی مالیم و
دوست داشتنی نباشد اما به جای تغییرات خرد در سطح تیمی
و جا به جایی این مربی به جای ان یکی ،باید تصمیمی اساسی
ورزش
تغییر مدیریت راه حل گرفتاری فوتبال و ورزش
مثلث شماره 145
lپرده سوم
اس��تیضاح وزی��ر ورزش در نگاه نخس��ت بهانه های
گوناگون��ی دارد .طراحان اس��تیضاح لیس��ت بلند باالیی از
دیوار کشی استادیوم های شهر های خود گرفته تا مسائل کالن
ورزش را در سواالت خود گنجانده اند؛ جایی که ورزش باید در
مورد پول های بی حساب و کتاب فوتبال سخن بگوید و باید در
مورد کندشدن روند ساخت و سازهای ورزشی نیز حرف بزند.
اما واقعیت چیست؟
سایت خبری مش��رق در گزارشی پش��ت پرد ه نوشت
اس��تیضاح عباس��ی کار محفلی خاص برای اهدافی خاص
است .این سایت نوشت« :استیضاح به صورت رسمی اعالم
وصول شده؛ اما اخباری موثق حکایت از عدم همراهی بخش
قابل توجهی از اصولگرایان با این طرح دارد .به هر حال ،این
طرح که اکنون از س��وی برخی به ص��ورت جدی پیگیری
می شود ،با نکاتی همراه است که توجه به انها موجب می شود
تا بدانیم چه جریان خاص��ی در ورای این موضوع قرار دارد؛
جریانی که ی��ک بار قصد چنین فتحی را داش��ت که موفق
به ان نش��د و اکنون همه چیز را مهیای رسیدن به هدفش
می بیند ».در ادام��ه این گزارش امده اس��ت« :با تمام فراز
و نش��یب های اخیر در ورزش ،به نظر می رسد باید ابشخور
چنین طرحی را در جریانی خاص دید که وزیر ورزش را مانع
ی سطوح می داند .این جریان که
رسیدن به اهدافش در تمام
یک بار پاس��خ منفی از نمایندگان ملت دریافت داشته ،این
بار با یک طراحی چند الیه ،قص��د دارد تا به انچه مطلوبش
است ،دست یابد .این طرح اکنون در مجلس نیز کلید خورده
و باید دید نمایندگان ملت چه خواهن��د کرد؛ اما ماجرا از چه
قرار است؟ این جریان قصد دارد در گام اول ،محمد عباسی
را اس��تیضاح کند و وی را از مصدر وزارت بیندازد .در مرحله
بعد ،گزینه خود را که اتفاقا کارنامه پر از ابهام و نقاط تیره دارد،
به عنوان سرپرست ورزش معرفی کند .اینجاست که هم وی
به ارزوی دیرینه خود می رس��د و هم نقشه پیش رو وارد فاز
عملیاتی می شود .در گام بعد ،وی با همراهی برخی اشخاص
که در تشکیالت جهانی دارای ارتباط هستند که برخی نیز
از روسای اسبق فدراس��یون ها بودند که به دالیل متعددی
برکنار شده و نیستند ،مشکل تعلیق ها را حل خواهد کرد .باید
خاطر نشان ساخت که اصوال ،این مشکالت حاصل برخی
اقدامات عامدانه از سوی این جریان خاص و نیروهایش در
دستگاه ورزش است؛ وگرنه اختالف خاصی در مباحث دیده
نمی ش��ود .یک رایزنی س��اده بین المللی می تواند تمام این
تعلیق ها را از بین ببرد».
واکنش رئیس جمهور به استیضاح وزیرش؟
رئیس جمهوری که چند روز قبل در ارتباط با هجمه ای
که علیه فوتبال به وجود امده ،انتقاد کرد ،در گفت وگوی ویژه
خود با رسانه ها وقتی خبرنگاری از او درباره طرح استیضاح
وزیر ورزش و جوانان سوال می کند ،اینگونه واکنش نشان
می دهد« :اس��تیضاح حق قانونی مجلس اس��ت و در این،
نباید هیچ خدشه ای وارد ش��ود .این قانون اساسی ماست.
اکثریت نمایندگان مجلس دلسوز و کمک دولت هستند و
این موضوع اس��تیضاح هم فکر نمی کنم متعلق به اکثریت
مجلس باش��د .س��ال پیش که ورزش ایران موفقیت های
بی س��ابقه ای در بازی های اسیایی و پاراس��یایی گوانگجو
به دس��ت اورد ،عده ای جلو افتادند که سازمان تربیت بدنی
را به هم بزنند و ام��روز هم که ورزش ای��ران در المپیک و
پاراالمپیک لندن به نتایج خوبی رس��یده موضوع استیضاح
وزیر ورزش مطرح ش��ده اس��ت .من باز هم تاکید دارم که
استیضاح وزیر ورزش حق قانونی مجلس شورای اسالمی
است .ما هم در جلسه اس��تیضاح حضور یافته و پاسخ های
الزم را می دهی��م .در این زمینه تصمیم گی��ری با مجلس
است و هر تصمیمی اتخاذ ش��ود به ان احترام می گذاریم.
همه باید کمک کنیم .این ورزش��کاران ،جوان های همین
مملکت هس��تند .خالصه این مربی نه ،مرب��ی دیگر .این
سرپرست نه ،سرپرس��ت دیگر .ما به عنوان حکومت و بنده
به عنوان رئیس جمه��ور هیچ وقت نمی گویم ،چه کس��ی
رئیس فدراسیون باشد ،چه کسی سرمربی باشد ،چه کسی
دستیار باشد و ....این را خودشان باید انجام دهند و من باید
پشتیبانی کنم ».ایا احمدی نژاد با سخنانش که من نه رئیس
فدراس��یون انتخاب می کنم و نه سرمربی تیم ملی پاسخی
به شایعه های پیشین می دهد که از او نقل شده بود؛ محمد
دادکان را برکن��ار کنند ی��ا علی دایی را س��رمربی تیم ملی
بگذارند؛؟! ایا او می خواهد بگوید که وی مس��ئول تغییرات
روسای فدراسیون های ورزشی نیست.
روز یکشنبه روز اس��تیضاح؛ ایا وزیر ورزش می ماند؟
احمدی نژاد چه می کند؟ g
گرفت و با تغییر در مدیران تصمیم گیرنده ،درمان اصلی این
درد را بهبود بخشید .گرفتن چند امتیاز با بخت و اقبال در دو
بازی اول تیم ملی و شکست تحقیرامیز مقابل لبنان باعث قهر
میلیون ها هوادار با تیم ملی شده است و جالب اینجاست که
تیغ تیز انتقاد روی بازیکنان اشاره رفته است ،اما اینجا سوالی
مطرح می ش��ود که ایا به راس��تی س��طح فوتبال ما ضعیف
اس��ت؟ و یا غیرتی که کش��تی گیر و وزنه بردار ایرانی دارد،
فوتبالیست ها ندارند؟ بهتر است روزهایی را به خاطر بیاوریم
که دروازه بان ایرانی در کشور استرالیا توپ ها را با یک دست
می گرفت تا نشان دهد که ایران حق حضور در جام جهانی 98
را دارد .ان روزها مدیریت ورزشی برخاسته از جامعه ورزش
بود ،چون تصمیم��ات در چارچوب خاصی گرفته می ش��د و
کارشناس��ی هایی صورت می گرفت ،چون مدیریت ورزش
در دستان افراد شایس��ته ای بود .بهترین کارشناسان ورزش
ی هستند که با جان و دل و با وجود دغدغه های زیاد
خود مردم
پیگیر عملکرد ورزش هس��تند .در نظرسنجی ای که برنامه
پرطرفدار نود برگزار کرد ،مردم با قاطعیت تمام مس��ئوالن
و مدیران ورزش کش��ور را مس��بب اصلی عملکرد ضعیف
تیم ملی دانسته اند و سهم بازیکنان و مربی کاربلد پرتغالی را
ناچیز شمردند .حتی اعتقاد دارم که مقایسه بازیکنان فوتبال و
نمایش ضعیف شان با نتایج درخشان سایر رشته های ورزشی
کار درستی نیس��ت .هنگامی که تصمیم گیری های اساسی
برای مدیریت ورزش کشور نادرست باشد ،تمام ورزش دچار
رکودی می شود که فوتبال ایران در ان به سر می برد و بالیی
که سر محبوب ترین ورزش ایران امده است؛ چه بسا تا ماه ها
و سال های بعد سایر ورزش ها نیز در باتالق بدی فرو روندg.
75
باش��د .تا جایی که من اطالع دارم برنامه اس��تیضاح محمد
عباسی هنوز س��ر جای خودش اس��ت .من به عنوان عضو
فراکس��یون ورزش مجلس به همکاران خودم هم گفته ام
که در شرایط کنونی و فضای حاکم بر کشور استیضاح وزیر
ورزش هیچ گونه دستاوردی نخواهد داشت.
پس چ�را بعض�ی از نماین�دگان مجل�س برای
استیضاح وزیر ورزش اصرار دارند؟
ورزش
مثلث شماره 145
هاشمی :استیضاح وزیر ورزش
حاال به درد نمی خورد
گفت وگوی مثلث با سید مهدی هاشمی
سید مهدی هاشمی یکی از مخالفان طرح اس�تیضاح وزیر ورزش است .او می گویدکه این اتفاق در
نهایت به ضرر ورزش کشور تمام خواهد شد .وی اما تاکید می کند« :ما باید منتظر یکسری تغییر و تحوالت
اساسی باشیم ،اما ای کاش این تغییر و تحوالت اصولی انجام شود ».متن گفت وگوی اختصاصی مثلث با
نماینده مردم تهران و رئیس فدراسیون تیراندازی را می خوانید.
حسین قهار
پرونده اس�تیضاح وزی�ر ورزش و جوان�ان این
روزها س� رو صدای زیادی در محافل ورزش�ی به
راه انداخته است .شما به عنوان عضو فراکسیون
ورزش مجل�س ش�ورای اسلامی در رابط�ه با
استیضاح وزیر چه نظری دارید؟
lم��ن باره��ا در رابطه ب��ا این موض��وع صحبت
کرده ام .نظرم هم تغییری نکرده است .شما باید این سوال
را از نمایندگانی بپرسید که طرح استیضاح را امضا کرده اند و
خواستار این موضوع هستند.
گویا شما مخالف این اتفاق هستید.
lصددرصد همین طور است .به نظر من درد مردم
ما مشکالت ورزش نیست .االن مشکالت ورزش ،مردم را
به ستوه اورده اس��ت یا وضعیت بسیار بد اقتصادی حاکم بر
76
کشور؟ ما اگر نماینده ملت هستیم باید به مطالبه های اصلی
مردم رس��یدگی کنیم .من واقعا تعج��ب می کنم که در این
شرایط حساس که گرانی در کشور بیداد می کند و قیمت ارز
و طال روز به روز بیشتر می شود و ملت ما از نظر اقتصادی در
رفاه اقتصادی نیستند ،نمایندگان مجلس به دنبال استیضاح
محمد عباسی هستند .درحالی که افتخار افرینی ورزشکاران
کشورمان در طول برگزاری بازی های المپیک و پاراالمپیک
شادی را در خانه های مردم ما حکمفرما کرد.
در ط�ول چن�د روز گذش�ته در برخی رس�انه ها
اخباری پیرامون منتفی ش�دن استیضاح محمد
عباسی منتش�ر ش�د؛ به همین دلیل همه منتظر
هستند تا ببینند باالخره محمد عباسی در صحن
بهارستان استیضاح می شود یا نه؟
lمن به شخصه تاکنون خبری در رابطه با لغو برنامه
اس��تیضاح نش��نیده ام و فکر نمی کنم این خبر واقعا درست
lمن که مخالف این اتفاق هستم .جواب سواالت
شما را هم باید همین دوستان بدهند .البته باید به این نکته
مهم اشاره کنم که به نظر من رسیدگی به امور و مشکالت
حاکم بر ورزش کشور وظیفه ماس��ت .اما هر کاری باید در
زمان خودش انجام ش��ود .در صورت استیضاح ،چه محمد
عباسی رای بیاورد و چه نیاورد ،تحت هیچ شرایطی اتفاقاتی
که خواهد افتاد به مصلحت نیست .چون فرصت از ما گرفته
ش��ده و مدیریت ورزش و جوان��ان هم به چالش کش��یده
می شود .در صورت استیضاح ما باید وزارت ورزش و جوانان
را به مدت سه ماه به دست سرپرست بسپاریم که معلوم نیست
او فردی قوی تر یا هم تراز نس��بت به محمد عباسی باشد .از
انجایی که سرپرست تعاریف خاص خودش را دارد ،نمی تواند
در تصمیم گیری های اساسی وزارتخانه نقش مهمی ایفا کند.
این نکته را هم مد نظر داشته باشیم که ما در ماه های بحث
بودجه سال های 91و 92را هم پیش رو داریم و از ماه های
پایانی سال جاری بحث انتخابات ریاست جمهوری تا خرداد
ماه سال بعد را خواهیم داشت .اگر سرپرست سه ماه تصدی
وزارت ورزش را بر عهده داشته باشد ،وزیر ورزش بعدی تنها
چیزی حدود شش ماه بر سر کار خواهد بود و باتوجه به فضای
خاص انتخاباتی حاکم بر کش��ور ،هیچ اقدام جدی را برای
ورزش نمی توانیم متصور باشیم .از طرفی دیگر در مقطعی
که باید برای مسابقات اس��یایی 2014برنامه ریزی کنیم تا
بتوانیم رتبه خود را نسبت به دوره قبل بهتر کنیم فرصت را
برای انجام این کار از دست می دهیم ،اما این پایان مشکالت
نیست .بعد از انتخابات ریاست جمهوری در سال اینده بدون
ن تردید وزیر جدید
تردید وزیر جدید بر سر کار خواهد امد .بدو
که روی کار بیاید چند ماه زمان می خواهد تا با عزل و نصب ها
و شرایط وزارتخانه اشنا ش��ود و به این ترتیب ورزش ایران
ضربه بزرگی به خاطر تغییر و تحوالت مدیریتی خواهد دید و
ما یک سال از برنامه های کالن ورزش کشور عقب می افتیم.
اق�ای هاش�می! اس�تیضاح محم�د عباس�ی به
برکناری اش از وزارت ختم می شود؟
lهن��وز هیچ چیزی معلوم نیس��ت .هم��ه چیز به
پاسخ های او بستگی دارد و نمایندگان مجلس دوباره باید به
او رای بدهند .استیضاح به معنای برکناری عباسی از وزارت
نیس��ت .اما خب حقیقتا باید بگویم که تحت هر شرایطی ما
شاهد یکسری تغییر و تحوالت خواهیم بود .به هر حال ابتدا
باید منتظر باش��یم تا س��واالت از وزیر ورزش مطرح شود و
ایشان پاس��خ خود را در صحن مجلس به نمایندگان بدهد.
بعد از ان می توان با اطالعات بیشتری در این باره حرف زد.
طب�ق برنامه ریزی های انجام ش�ده قرار اس�ت
استیضاح محمد عباس�ی در 20بند مهم انجام
شود .در یکی از این بندها به نحوه عزل و نصب ها
در وزارت ورزش و جوانان اش�اره ش�ده اس�ت.
مدت هاست بحث هایی در محافل ورزشی مطرح
می شود مبنی بر اینکه محمد عباسی به همکاران
س�ابق در وزارت تع�اون و هم ش�هری های خود
پس�ت های مختل�ف مدیریت�ی در ورزش داده
اس�ت .تا جایی که بعضی از منتقدان نام وزارت
ورزش مازندران را روی وزارت ورزش و جوانان
گذاش�ته اند .ایا نمایندگان مجلس س�ر نخی در
رابطه با پشت پرده این عزل و نصب ها به دست
اورده ان�د .یا بح�ث چگونگی هزین�ه یک درصد
اعتبار دستگاه های دولتی در ورزش و دخالت در
امور ورزش�ی و مدیریتی فدراسیون های مختلف
ورزشی از دیگر محورهای اصلی استیضاح وزیر
ورزش اس�ت که از س�وی هیات رئیسه مجلس
شورای اسالمی اعالم شده است.
درست نیس��ت اینجا بخواهیم مس��ائل مختلف را باز
کنیم .من خودم هیچ وقت نمی گویم ک��ه در کار وزارتخانه
هیچ ایرادی دیده نمی ش��ود .ایراد بدون تردید وجود دارد و
این 20محور مسائلی اس��ت که وزیر ورزش حاال که طرح
استیضاح قبول شده باید درباره اش پاسخ بدهد .اما ای کاش
قبل از استیضاح به فکر سوال از وزیر می افتادیم و از ایشان
تعهد می گرفتیم که اصالحات کام��ل را در وزارت ورزش و
جوانان انجام بدهد و مشکالت را بر طرف کند.
این روزها برخی شایعات هم حاکی از ان است که
استیضاحمحمدعباسیسناریوییاستکهتوسط
برخی از مخالفان او طراحی ش�ده تا یک مدیر در
وزارت ورزش بعد از عباس�ی سرپرس�تی امور را
بر عهده بگیرد و در نهایت در انتخابات کمیته ملی
المپیک اتفاقاتی رخ بدهد که به نفع منافع مخالفان
عباسی خواهد بود .شما به عنوان عضو فراکسیون
ورزش مجلس این شایعات را تایید می کنید؟
lهمان طور که اش��اره کردم مش��کالت در همه
کارها وجود دارد .اما به نظر بنده محمد عباسی در طول دوره
مدیریت��ی اش در وزارت ورزش و جوانان نم��ره قبولی باید
بگیرد و عملکرد او در کل مثبت بوده است.
راس�تی بعض�ی از منتق�دان عن�وان می کنند که
اقدامات مجلس ش�ورای اسلامی در رسیدگی
به امور مدیریتی ورزش کشور در طول چند سال
گذشته تاثیر چندان زیادی نداشته است.
lچطور .من این حرف را قبول ندارم.
مثلا ماج�رای تحقی�ق و تفح�ص از س�ازمان
تربیت بدنی .اوال اگر قرار بود بعد از این همه سال
واقعیت درباره نتایج تحقیق و تفحص از سازمان
تربیت بدن�ی در دوره محم�د علی اب�ادی اعالم
رسمی نشود ،چرا نمایندگان مجلس ان اقدام را
انجام دادند .ثانیا چرا بعد از این همه سال مجلس
اقدامی در رابطه با اعالم نتایج انجام نمی دهد؟
lوقتی هر کاری بر اساس قوانین و اصول مدیریتی
انجام نش��ود ،نتیجه اش همین می شود .من می گویم طرح
استیضاح عباس��ی نتیجه ای نخواهد داشت .همان طور که
نمایندگان مجلس چند سال پیش از س��ازمان تربیت بدنی
تحقیق و تفحص کردند و کارشان نتیجه ای نداشت!
یعنی ق�رار نیس�ت نتای�ج تحقی�ق و تفحص از
سازمان تربیت بدنی به مردم گفته شود؟
من که چیزی در این باره ندیده ام .فکر می کنم ان اقدام
در ان مقطع کامال سیاسی انجام ش��د تا بر اساس ضرورت.
یعنی به خاطر یک س��ری مقابالت سیاس��ی ان تحقیق و
تفحص انجام شد که نتیجه ای هم نداشتg .
موضوع استیضاح وزیر ورزش و جوانان با واکنش های متفاوتی همراه شده است .عده ای می گویند
اتفاق خوبی است که مجلس از وزیر ورزش درباره برخی ناکامی ها توضیح می خواهد و برخی نیز می گویند
استیضاح عباسی اتفاقی نیست که مجلس ان را در اولویت قرار بدهد.
اقای منصوری ،شما طرح استیضاح وزیر ورزش و
جوانان را امضا کرده اید؟
lخیر .چون بنده معتقدم به هیچ وجه در شرایط کنونی
استیضاح محمد عباسی از سوی مجلس شورای اسالمی کار
اصولینیست.بههمیندلیلوقتیدوستانمانطرحرابرایامضا
نزد من اوردند حاضر نشدم ان را امضا کنم.
پسحامی محمدعباسیهستید.
lدر حال حاضر بین بس��یاری از نمایندگان مجلس
شورای اس�لامی این ذهنیت به وجود امده است که در شرایط
کنونی اولویت اول مجلس شورای اسالمی نباید استیضاح وزیر
ورزش باش��د ان هم در شرایطی که
کشور با چنین وضعیت بد اقتصادی
مواجهشدهومردممادرشرایطسختی
دارند زندگی می کنند و گرانی و تورم
فشار زیادی روی انها اورده است .من
فکرمی کنمبه زودیدرجلسهمجلس
این نکته مورد بررسی نمایندگان قرار
خواهد گرفت که ایا االن واقعا مشکل
اصلیمردممدیریتمحمدعباسیدر
وزارت ورزش وجوانان است یا خیر؟
به نظرش�ما برنامه ای برای
برکناری محمد عباس�ی از
وزارت ورزش و جوانان طراحی شده است؟
lم��ن وارد این مس��ائل و گمانه زنی ها نمی ش��وم.
نمایندگان می توانستند به شکل دیگری مشکالت جاری در
ورزش کشور را رس��یدگی کنند ،اما فکر می کنم همه چیز روز
یکشنبه 16مهرماه در اولین جلسه ای که نمایندگان مجلس
شورای اسالمی دور هم جمع می شوند ،مشخص خواهد شد.
اگر نمایندگان مجلس شورای اسالمی طرح استیضاح از وزرای
صنعت ،معدن ،تجارت و اقتصاد یا به عبارتی وزرایی که سیستم
تحت نظر انها با وضعیت اقتصادی حاکم بر کشور ارتباط دارد را
به هیات رئیسه مجلس شورای اسالمی ارائه ندهند ،مشخص
می شود رسیدگی به مشکالت ورزش اولویت اصلی مجلس
است .اما من فکر می کنم طرح اس��تیضاح وزاری دیگری در
مجلسطرحخواهدشدکهایناتفاقاتاستیضاحمحمدعباسی
را تحت الشعاع خود قرار خواهد داد.
چقدر احتمال می دهید که طرح اس�تیضاح وزرای
دیگر در مجلس مطرح شود؟
lخیلی زیاد ،چون در حال حاض��ر تمام نماینده گان
مجلس شورای اس�لامی به حوزه های انتخابی خود مراجعه
کرده اند تا به مشکالت مردم رسیدگی کنند .قطعا در حال حاضر
هدف اصلی نمایندگان حل مشکالت اقتصادی جامعه است،
چون کشور با این معضل رو به رو است .پس می توان حدس زد
که روز یکشنبه به دنبال نابسامانی های اقتصادی حاکم بر کشو،
وزرایی که با این بحران ارتباط دارند به مجلس شورای اسالمی
احضارخواهندشد.
و اگر این اتفاق نیفتد؟
lباید شایعه طراحی سناریوی حذف محمد عباسی از
وزارت ورزش را جدی گرفت.
چطور؟
lدر چنی��ن مواقعی گمانه زنی های زی��ادی به وجود
می اید .مثال اگر طرح استیضاح وزرای دیگر مطرح نشود این
ش��ایعه که قرار اس��ت با قربانی کردن محمد عباسی ،جلوی
استیضاح وزیران دیگر را برای عدم رسیدگی درست به بحران
اقتصادی فعلی کشور بگیرند قوت می گیرد .به هر حال معموال
عرف این بوده که وقتی مجلس ش��ورای اس�لامی یک وزیر
را احضار می کند ،معموال تا چند ماه بع��د وزاری دیگر کابینه از
استیضاح شدن در امان هستند و در این شرایط استیضاح محمد
عباسی باعث می شود که وزرای دیگر که باید استیضاح شوند در
امان بمانند و در استانه انتخابات ریاست جمهوری اینده حاشیه
خاصیبه وجودنیاید.
در رابطه با اینک�ه گزینه های جانش�ینی احتمالی
محمد عباس�ی در وزارت ورزش
و جوانان چه کس�ی خواه�د بود،
تا کنونبحثیمطرحنشدهاست؟
lهمان ط��ور ک��ه عرض
کردم به نظر من طرح برکناری محمد
عباس��ی و اس��تیضاح او در مجلس
شورای اسالمی تحت الشعاع بحران
اقتصادی و احض��ار وزرای دیگر قرار
می گیرد .چون نماین��دگان به خوبی
بحران ها و وضعیت کش��ور را درک
می کنند و نس��بت به ای��ن اتفاقات
واکنش نش��ان خواهند داد .پس اگر
نظر من را می پرسید به شما می گویم که هیچ اتفاقی رخ نخواهد
داد که محمد عباسی از وزارت ورزش برکنار شود ،مگر اینکه
سناریویی که به ان اشاره شد جدی باش��د و نمایندگان طرح
استیضاح سایر وزرا را به هیات رئیسه مجلس ارائه ندهند.
ورزش
شما به عملکرد محمد عباسی در وزارت ورزش و
جوانان نمره قبولی می دهید؟
تو گو با مثلث
عباسعلی منصوری در گف
مثلث شماره 145
lبه هر حال تجربه نش��ان داده که در کش��ور ما به
ویژه در فوتبال از این شایعات زیاد مطرح می شود .من خودم
زیاد تمایلی ندارم درباره این اتفاق��ات ناراحت کننده حرفی
بزنم .من نمی دانم این شایعات درست است یا غلط ،اما این
افراد خیلی باید بی انصاف باشند که با اجرای این سناریوها
منافع شخصی خود و دوستانش��ان را به منافع نظام و مردم
ن ترجیح بدهند .من امیدوارم این شایعه دروغ باشد .ما به
ایرا
جای این کارها باید همه دست به دست هم بدهیم تا ثبات
مدیریتی داشته باشیم .در واقع حقیقت امر اینجاست که ما
باید منتظر یکسری تغییر و تحوالت اساسی باشیم ،اما ای
کاش این تغییر و تحوالت اصولی انجام شود و استیضاح وزیر
ورزش در این زمان به درد نمی خورد.
به جای عباسی وزرای اقتصادی استیضاح شوند
در گفت وگوی�ی که با نمایندگان مجلس ش�ورای
اسالمی داشتید نظرات انها درباره استیضاح وزیر
چه بوده است؟
lمن با اکثر افرادی که صحبت کرده ام ،مخالف طرح
استیضاحعباسیبودند.بهاینصورتکهاکثرامی گویندرسیدگی
به بحران اقتصادی که زندگی مردم را تحت الشعاع خود قرار داده
،در اولویت است تا اس��تیضاح عباسی ،بدون تردید انها نسبت
به شرایط کش��ور اگاهی کامل دارند .به هر حال استیضاح حق
نمایندگان مجلس است و من فکر می کنم وزرای دیگر به جای
عباسیاستیضاحخواهندشد.
پرونده 20محوری که نمایندگان برای اس�تیضاح
عباسی روی ان دست گذاشته اند ،به کجا می رسد؟
lخب ،بدون تردید این س��واالت را وزیر ورزش باید
جواب بدهد و اصالحات الزم را در وزارت ورزش و جوانان انجام
بدهد .این نکته ای است که نمی شود از کنار ان به راحتی گذشت.
به نظر شما عملکرد عباسی واقعا در وزارت ورزش و
جوانان ضعیف بوده است؟
lبه هر حال مشکالتی وجود داش��ته است ،اما اگر
فوتبال را از ورزش کش��ور فاکتور بگیریم م��ا در المپیک و
پاراالمپیک عملک��رد قابل قبولی داش��تیم .مدیران وزارت
ورزش و جوانان ب��دون تردید در بعضی کارها اش��تباهاتی
داش��ته اند ،به گونه ای که خبر تعلیق ورزش ایران ش��نیده
می شود .در کل مش��کالت ورزش به حدی نبوده که وزیر
ورزش استیضاح ش��ود ،اس��تیضاحی که می تواند مدیریت
وزارتخانه را با بحران و بالتکلیفی مواجه کند ،اما همان طور
که گفتم بعید می دانم استیضاح عباسی عملی شودg .
77
گشت ایام ندارد
هستی من باد /اینک ای شعر بپا کن شرری!ِ /
اثری /هر زمان تازه تری.
رمز جاودانگی حافظ چیست که پس از قرن ها هنوز هم
کتاب شعرش برای خیلی ها بزرگترین مجموعه شعر جهان
محسوب می شود ...بسیاری هس��تند که هنوز وقتی بر سر
دوراهی قرار می گیرند ،تفال به دیوان خواجه مطمئن ترین راه
است .بیستم مهرماه روز حافظ است و به همین دلیل نگاهی
داریم به زندگی مشهورترین شاعر ایرانی؛ به خالصه ترین
شکل ممکن.
بیت الغزل معرفت
بیستم مهرماه روز حافظ است
دیـــدار
«حافظا ارزو دارم از س��بک غزل سرایی تو تقلید کنم.
همچون تو ،قافیه بپردازم و غزل خویش را به ریزه کاری های
گفته تو بیارایم .نخس��ت به معنی اندیشم
و انگاه لباس الف��اظ زیبا بر ان بپوش��انم.
هیچ کالمی را دوبار در قافی��ه نیاورم مگر
انکه با ظاهری یکسان ،معنایی جدا داشته
باشد .ارزو دارم همه این دستورها را به کار
بندم تا ش��عری چون تو ،ای شاعر شاعران
جهان ،سروده باش��م ! ای حافظ ،همچنان
که جرقه ای برای اتش زدن و سوختن شهر
امپراطوران کافی است ،از گفته شورانگیز تو
چنان اتشی بر دلم نشسته که سراپای این
شاعر المانی را در تب و تاب افکنده است».
گوت��ه را در کنار شکس��پیر ،ویکتور
هوگو و دانته یکی از چهار رکن ادبیات اروپا
می دانند اما این شاعر بلند اوازه المانی یکی
از شیفتگان حافظ اس��ت .همین جمالتی
ک��ه در ابتدای مطلب اماده اس��ت نش��ان
می دهد که می��زان ارادت گوت��ه به حافظ
تا چه اندازه اس��ت .خالق فاووس��ت که در
ادبیات جهان یک اثر برجسته است ،حافظ
را شاعر شاعران جهان می خواند .گوته در
دیوان ش��رقی –غربی بخت خود را برای
سرودن شعری شبیه به حافظ ازموده است
و شعرهایی مثل این را نوشته است.
تو همان چشمه ی ش��عری که روان
اس��ت از ان /نغمه شوق و س��رور همچو
موج از پس موج /.../غزلی دلکش از سینه
تو می تراود بیرون /و گلویت که عطشناک
مدام جرعه ای می طلبد /و دلی داری نیک
ک��ه پراکنده کند مه��ر و صفا /گ��و جهان
یکس��ره ویران گردد /حافظا با تو و تنها با
تو /خواهم اکنون به رقابت خیزم /ش��ادی
و رنج از ان ما باد /این دو همزاد و شریک/
عشق ورزی و باده نوشی نیز /فخر من باد و
مثلت شماره145
78
زندگانی حافظ
حافظ اوایل قرن هش��تم ه.ق -حدود سال -727در
ش��یراز دیده به جهان گش��ود .پدرش بهاءالدین ،بازرگان و
مادرش اه��ل کازرون بود .پس از مرگ پدر ،ش��مس الدین
کوچک نزد مادرش ماند و در سنین نوجوانی به شغل نانوایی
پرداخت .در همین دوران به کس��ب علم و دانش عالقه مند
شد و به درس و مدرسه پرداخت .بعد از تحصیل علوم ،زندگی
او تغییر کرد و در جرگه طالب��ان علم درامد و مجالس درس
علمای بزرگ ش��یراز را درس کرد .او ب��ه تحقیق و مطالعه
کتاب های بزرگان ان روزگار -از قبیل کش��اف زمخشری،
مطالع االنظار قاضی بیض��اوی و مفتاح العلوم س��کاکی و
امثال انها -پرداخت .همچنین در مجالس درس قوام الدین
ابوالبقاء عبداهلل بن محمود بن حس��ن اصفهانی شیرازی نیز
حضور داشت.
بعد از ان زندگانی حافظ تغییر کرد و او در جرگه طالبان
علم درامد و مجلس های درس عالمان و ادیبان زمان را در
شیراز درک کرد و به تتبع و تفحص و تحقیق در کتاب های
مهم دینی و ادبی از قبیل کشّ اف زمخشری و مطالع االنظار
قاضی بیضاوی و مفتاح العلوم سکاکی و امثال انها پرداخت
و محمد گلندام ،معاصر وی همان کسی که دیوان حافظ را
جمع اوری کرده ،او را چندین بار در مجلس درس قوام الدین
ابوالبق��اء عبداهلل بن محمودبن حس��ن اصفهانی ش��یرازی
(772م ه) مش��هور به «ابن الفقیه نجم» عالم و فقیه بزرگ
عهد خود دیده و غزل های او را در همان محفل علم و ادب
شنیده است.
چنانکه از س��خن محمد گلندام برمی اید حافظ در دو
رش��ته از دانش های زمان خود یعنی علوم ش��رعی و علوم
ادبی مش��غول تحقیق و تتبع بود و چون استاد او قوام الدین
خود عالم به قرائت س��بع بود طبعا حافظ نیز در خدمت او به
حفظ قران باتوجه به قرائت های چهارده گانه (از شواذ و غیر
ان) ممارست می کرد و خود در شعرهای خویش چندین بار
بدین اشتغال مداوم به کالم اهلل اشاره کرده است و به تصریح
تذکره نویس��ان اتخاذ تخلص «حافظ» نیز از همین اشتغال
نشات کرده است.
ی که شهرت شاعرنوازی سلطان محمود دکنی
هنگام
(799-780ه.ق) و وزی��رش میر فیض اهلل انج��و به فارس
رسید ،حافظ راغب دیدار دکن گشت و چون پادشاه و وزیر او
را مشتاق سفر خود به دکن یافت از شیراز به «هرموز» رفت و
در کشتی محمود شاهی که از دکن امده بود نشست اما پیش
از روانه شدن کشتی باد مخالف وزیدن گرفت و شاعر کشتی
را -ظاهرا به قصد وداع با بعضی از دوستان در ساحل هرمز،
اما در واقع از بیم مخاطرات سفر دریا -ترک گفت و این غزل
را به میر فیض اهلل انجو فرستاد و خود به شیراز رفت:
دم��ی ب��ا غ��م به س��ر ب��ردن جه��ان یکس��ر
نم��ی ارزد /ب��ه می بف��روش دل��ق م��ا کزی��ن
به تر نمی ارزد...
یک بار نیز حافظ از ش��یراز ب��ه یزد که در
دست شعبه ای از شاهزادگان ال مظفر بود رفت
ولی خیل��ی زود از اقامت در «زندان س��کندر»
خسته شد و در غزلی بازگشت خود را به فارس
ارزو کرد.
شعر حافظ
شعر حافظ ش��عر تصویر است ،شعری که
در ان کلم��ات همچون یک تصوی��ر از مقابل
چشم عبور می کند،ش��عر حافظ شعر شور است
و ابهام .شعر حافظ شعر س��هل و ممتنع است،
شعر مضامین گسترده،شعر حافظ گزیده است،
موسیقی شعر حافظ گوش نواز است ،شعر حافظ
اینه عرفان است و...
شعر با این خصوصیات است که می تواند
یک ش��عر بدون تاریخ مصرف باش��د؛ شعری
که مرزهای تاریخی و جغرافیایی را پش��ت سر
گذاش��ته و به گونه ای اس��ت که هرک��س با هر
س��طح می تواند از ان بهره ای به ان��دازه ببرد.
حافظ شاعری اس��ت که هر چیز و هرجا را بجا
واندازه اس��تفاده می کند و همین مس��اله باعث
می ش��ود که ارتباط با ان س��خت نباشد .حافظ
شیرازی حافظ کل قران بوده است و در اشعارش
از ایات اس��تفاده کرده اس��ت .معنی عشق در
کالم حافظ همان همراهی با خداس��ت که او را
در اموختن این دقایق توانا کرده اس��ت .سبک
شعر حافظ س��بک عراقی اس��ت که از 7تا 10
هجری با ویژگی بارز اندیش��ه تصوف و عرفان
و قالب غزل رایج بوده اس��ت .ش��اید بهتر باشد
برای توصیف ش��عر خواجه شیراز به خود دیوان
مراجعه کردg ...
شعر حافظ همه بیت الغزل معرفت است
افرین بر نفس دلکش و لطف سخنش
منتقد در کوره نقد
مناظره خواندنی و صریح مانی حقیقی و مسعود فراستی
جنگ فراس��ت با حقیقت ...این تعبیری اس��ت که
در مقدم��ه گفت وگو ،منتقد و فیلمس��از را به س��وی یک
بحث جدی در دنیای نقد و نقادی هدایت می کند .شاید
در این نبرد تنها فراس��ت و حقیق��ت نبودند که با هم مچ
می انداختند ،انچه به چش��م می خورد قرار دادن نقاد در
موقعیت نقد بود ت��ا در یکی از صریح تری��ن انتقادهایی
که از او ش��ده ،ظرفیت های نقدپذیری خود را به نمایش
بگذارد ...گفت وگوی مانی حقیقی و مس��عود فراستی در
مجله ۲۴بیشتر از انکه یک انتقام گیری باشد،نقد کامل،
نقد فیلم است البته به سبک و ش��یوه فراستی ...حقیقی
که از پدر بزرگش رک گویی را به می��راث گرفته در این
مصاحبه نش��ان می دهد که می توان ب��دون نان قرض
دادن و بدون س��خن در لفافه پوش��اندن نق��د کرد ...در
کتاب مقدمه ای بر حافظ شناس��ی ،تالیف مرحوم دکتر منوچهر مرتضوی اس��تاد
زبان شناسی است که توسط انتشارات توس منتشر ش��ده و خواننده را با اندیشه های
این شاعر و اندیشمند بزرگ اشنا می کند .مرحوم استاد دکتر منوچهر مرتضوی ،استاد
سرشناس زبان و ادبیات فارسی و یکی از حافظ پژوهان عصر حاضر بود که 9تیر 1389
درگذشت .مشهورترین تالیف دکتر مرتضوی که اغلب ایشان را با این اثر می شناسند،
کتاب «مکتب حافظ» یا مقدمه بر حافظ شناس��ی است .اس��تاد بهاءالدین خرمشاهی
درباره این کتاب نوشته است« :مکتب حافظ یکی از بهترین رهیافت ها به شعر حافظ
و رمزگشایی از مفاهیم کلیدی و نمادهای اساسی هنر اوست .استاد مرتضوی صاحب
تقدم فضل و فضل تقدم در طرح اساسی ترین مباحث حافظ پژوهی ـ از جمله عشق و
رندی و مالمتی گری ـ است .مکتب حافظ طبق عنوان فرعی و فروتنانه اش «مقدمه بر
حافظ شناسی» نام دارد؛ ولی در واقع مفتاح حافظ شناسی و از مراجع عمده و کالسیک
نوین در حافظ پژوهی است .در عالم حافظ پژوهی سه اثر قدیمی است که ارزش ماندگار
و خدش��ه ناپذیری دارد :تاریخ عصر حاضر اثر ش��ادروان غنی ،حافظ شیرین سخن اثر
ش��ادروان معین و مکتب حافظ و هرگز هی��چ ،حافظ پژوهی از انها بی نیاز نیس��ت».
مرتضوی در دیباچه این کتاب نوش��ته اس��ت« :تالیف کتاب حاضر نه ناشی از عزم و
تصمیم است و نه برای ارضای هوس تالیف و نگارش و نه زاییده این اندیشه و تصور
که با نگرش و نشر ان مکتب حافظ و مشرب وسیع او معرفی و گامی بزرگ در طریق
حافظ شناسی برداشته خواهد شد ،بلکه فقط مولود تشویق گروهی از دوستان ادیب و
فاضل و حاصل تصادفات و توفیقات و فراهم امدن تدریجی و طبیعی یادداش��ت های
پراکنده ای است که در ضمن مطالعه بی پیرایه شخصی درباره حافظ و اشعار و مکتب
او گرداوری شده استg .
کتاب حافظ شیرین س��خن س��ال ها پس از درگذشت اس��تاد معین ،به همت
فرزندش خانم مهدخ��ت معین به چاپ رس��ید .خانم مهدخت معی��ن با جمع اوری
یادداش��ت های فراوانی که از پدرش��ان باقی مانده بود ،با کمک و تشویق چندتن از
اساتید محترم توانستند این کتاب را به چاپ برس��انند .این کتاب اطالعات جامعی
درباره حافظ ب��ه خوانندگان عرضه م��ی دارد .حافظ شیرین س��خن حاصل بیش از
12سال بررس��ی و تحقیقات معین در احوال و اثار حافظ است .مرحوم دکتر محمد
معین به حافظ بسیار عالقه داشت ،به طوری که از وقتی خواندن و نوشتن را اموخت،
دیوان حافظ مونس��ش بود .اش��عارش را می خواند و حفظ و ب��رای دیگران تعریف
می کرد .مرحوم معین به این ام��ر مباهات می کرد .او مقاالت بی ش��ماری در مورد
حافظ داشته که از ان جمله می توان به این مقاله ها اشاره کرد -1حافظ شیرین سخن
-2زیارتگه رندان -3جام جهان نما -4یادداشت هایی درباره اشعار حافظ -5حافظ
و غنی -6ایینه اس��کندر .کتاب حافظ ش��یرین س��خن یک کتاب جامع و کامل در
مورد زندگی و افکار خواجه ش��یراز است .معین در گوش��ه ای از کتابش می نویسد:
«فرانسویان در تاریخ ادبیات خود ،قرن هجدهم را«قرن ولتر»و قرن نوزدهم را«قرن
ویکتور هوگو» نامیده اند ،ما نیز سزاوار است که قرن هفتم را«قرن سعدی» و قرن
هش��تم را «قرن حافظ» بخوانیمg».
مکتوب
دیـــدار
مکتوب
مکتبحافظ
کتاب تماشاگه راز در بردارنده سلسله سخنرانی هایی است از استاد شهید مرتضی مطهری
که از سوی انتشارات صدرا و با مقدمه عبدالعظیم صاعدی منتشر شده است .موضوع اصلی این
کتاب ،نقد و نظر در مورد اثار و احوال لسان الغیب ،حافظ شیرازی است .دغدغه اصلی استاد شهید
مطهری در این کتاب عرفان اسالمی است و به طور اجمالی به معرفی عرفان اسالمی می پردازد.
به گونه ای که نام دوم این کتاب عرفان حافظ اس��ت .مطهری در این کتاب می نویسد« :دیوان
حافظ یک دیوان عرفانی اس��ت .در حقیقت یک کتاب عرفان است به عالوه جنبه فنی شعر .به
عبارت دیگر دیوان حافظ عرفان است به عالوه هنر .دیوانی است که از عرفان سرچشمه گرفته
و به صورت ش��عر بر زبان سراینده جاری گشته ».اس��تاد مطهری برای شناخت حافظ به دو راه
مراجعه به تاریخ و دیوان او اشاره می نماید و ضمنا پنج فرضیه را در باب شخصیت فکری و اشعار
او بررسی می کند .استاد مطهری ضمن عارفانه خواندن اشعار حافظ اصول جهان بینی عرفانی
را بیان می کند .بعضی از سواالت مهمی که این کتاب عهده دار پاسخ دادن به انهاست عبارتند
از :حافظ کیست؟ چگونه می توان با زبان او اشنا ش��د؟ رمز تفسیر اشعار حافظ چیست؟ چگونه
می توان از تفاسیر نا صحیح در مورد اشعار حافظ دوری گزید؟ اصول جهان بینی عرفانی چیست؟
ایا ظاهر اشعار حافظ حقیقت است؟ علت رمز گویی عرفا چیست؟ g
مکتوب
حافظ شیرین سخن
مثلت شماره145
مکتوب
تماشاگهراز
این نقد حقیقی با تکیه بر تس��لط خود بر مدیوم سینما و
همچنین نقد س��ینما ،لحن فراس��تی در نقد را زیر سوال
می برد« :این درس��ت اس��ت که لحن تو باعث شده ان
تعارف های احمقانه و لوس و کم جرات قطع شود ،اما چه
چیزی جایگزینش شده؟ هیچ .در لحن تو نفرت و تلخی
دیده می شود» یا نقد فراستی را تالش برای ر و کم کنی
می داند« :ادم حس می کند یک پس��رخوب را در مقابل
خودت نش��انده ای و داری برنامه ری��زی می کنی که چه
جوری حال��ش را بگیری» ...حاال گاه��ی کلمات جنس
خود را عوض می کند« :دوس��ت داری فیلمس��از را ازار
بدهی و ان وقت این سادیسم یک وجه مازوخیستی هم
پیدا می کند که منجر به ازار خودت می ش��ود .من حس
می کنم تو کیف می کنی از اینکه این تعداد از فیلمسازان
ایرانی از تو متنفر باش��د» در جاهایی ه��م نقد ،نقد فنی
اس��ت« :چرا چیزی که می تواند پایه یک استدالل باشد
را به عنوان نتیجه اس��تدالل منظم نمی بینم؟می خواهم
بگویم یک لحن پرداخت شده مبتنی بر زیباشناسی توی
لحنت نمی بینم ».این گفت وگو شاید ستاره ای به نام مانی
حقیقی داشته باشد که با جمالت باال منتقد را به صریح ترین
شکل ممکن به نقد می کشد اما این صراحت می توانست به
هیچ کجا ختم نشود ،اگر صبوری مس��عود فراستی نبود...
فراس��تی در مقابل هیچ کدام از حمله ها جا خالی نمی داد،
توجیه نمی کرد ،ان��کار نمی کرد ،عصبانی نمی ش��د و ...او
نشان داد که می توان نقد شنید و روی ترش نکرد،شاید این
واکنشی همراه با فراست بود در مقابل حقیقتg .
از کوچه رندان
از کوچه رندان کتابی نوشته دکتر عبدالحسین زرین کوب است .این اثر راه تازه ای به
شناخت حافظ درباره زندگی و اندیشه او به خواننده ارائه می دهد .این کتاب ،غزلیات حافظ
را مورد بررس��ی قرار داده و خصوصیات حافظ ،احوال و افکار وی را بیان و ش��رح می دارد.
این کتاب اولین بار در سال ۱۳۴۹منتشر شد و در سال ۱۳۸۶به چاپ یازدهم رسیده است.
در بخش��ی از این کتاب می خوانیم« :در این کوچه رندان که میان مکتب و میخانه راهی
است که می تواند این حافظ ش��هر را باز شناس��د؟ که می تواند از کوچه به سالمت بگذرد و
بی مالمت؟ از این کوچه مرموز که همه چیز ان با انچه نزد ادم های عادی هس��ت تفاوت
دارد .ادم های ان نه به دنیا س��ر فرود می اورند نه به اخرت .نه مال و جاه می جویند نه کام
و اسایش .نه تسلیم ننگ و نام می ش��وند نه پایبند دانش ،اما راستی این حرف ها چیست؟
کدام دوستدار حافظ هس��ت که او را چنین بی پرده وصف کند ،دور از عنوان هایی که پندار
س��اده دالن به او می بندند؟ بسیارند کسانی که حافظ برای انها لس��ان الغیب است و شاعر
اس��مانی ،اما یک رند هم می تواند همه اینها باش��د و گهگاه چیزی باالتر .رند کیس��ت؟
انکه به هیچ چیز س��ر فرود نمی اورد ،از هیچ چیز نمی ترس��د و زیر این چ��رخ کبود ،ز هر
چه رنگ تعلق پذیرد ازاد اس��ت .نه خود را می بیند و نه به رد و قبول غیر نظر دارد .اندر دو
جهان کرا بود زهره این؟»g
79
هفت رفت
فرهاد مجیدی از فوتبال
خداحافظی کرد
دیـــدار
اگر ش��ماره هفت را فرهاد مجیدی بدانیم و ش��ماره
هش��ت را امیر قلعه نویی ،برای یافتن ریش��ه های اختالف
میان این دو باید به اندازه مجموع این دو شماره یعنی تقریبا
15س��ال به عقب برگردی��م؛ یعنی همان زم��ان که ناصر
حجازی س��رمربی اس��تقالل بود و امیر قلعه نویی قرار بود
به عن��وان کمک مربی در کن��ار این او کار کن��د .حجازی،
مجیدی را که در بهمن خوش می درخشید خرید؛ خریدی
که امیر موافق ان نبود .از ان روز تا به امروز 7و 8هیچ گاه
قابل جم��ع نبودند .هیچ وق��ت ،حتی تا ابت��دای این فصل
که فرهاد مجیدی می خواس��ت س��ال پایان��ی فوتبالش را
در اس��تقالل به پایان برس��اند ،امیر قلعه نویی مخالف این
قضیه بود .یک بار در برنامه ن��ود بین این دو مجادله لفظی
پیش امد ...س��کوها نام مجیدی را ب��رای اعتراض به کار
می بردند .اما یک روز داس��تان عوض شد ،فرهاد مجیدی
در نامه ای از فوتبال خداحافظی ک��رد؛ نامه ای که در ان از
طعنه به قلعه نویی چیزی کم نگذاشته بود .در قسمتی از نامه
مثلت شماره145
می خوانیم« :برای اثبات خویش تالش و مبارزه کردم ،اما
امروز وقتی می شنوم که اقایان عامل ناکامی تیم را تشویق
فرهاد مجیدی توسط هواداران خونگرم استقالل می دانند
برایم تاسف اور اس��ت .قطعا روزی با وجود و حضورم برای
سربلندی اس��تقالل تالش کردم اما در این روزها اتفاقاتی
افتاد و صحبت هایی ش��نیدم که به این نتیجه رسیدم ،باید
برخالف میل باطنی ام از فوتبال خداحافظی کنم».
ای��ن نامه بدون ج��واب نبود و قلعه نوی��ی خیلی زود
پاسخ گفت .او در جواب گفت« :وقتی رائول از رئال مادرید
به شالکه رفت یا دل پیرو از یوونتوس جدا شد ،این مباحث
به وجود امد؟ چرا این داستان ها در انجا اتفاق نمی افتد؟ اگر
اینگونه باشد ،دل پیرو باید خودکش��ی کند و رائول باید در
مادرید خودش را دار بزند ».این سراغاز یک داستان دوباره
در استقالل است .تقابل دو نسل و چه تقابل غریبی .در این
جامعه همیش��ه نس��ل ها با یکدیگر در تضاد بوده اند ،حتی
نسل هایی که از خون هم هس��تند و این تضاد و دوگانگی
رای غایب ها
انتخابات هیات فوتبال فارس پر حاشیه بود
شاید در شرایط عادی ،انتخابات هیات فوتبال فارس
خبری نباشد که جامعه مخاطبان فراوانی داشته باشد ،اینکه
چه کسی رئیس هیات فوتبال استان فارس می شود ،خبری
نیس��ت که به غیر از عده معدودی پی گیر داش��ته باشد .اما
می توان همین انتخابات را به گونه ای برگزار کرد که تبدیل به
یک اتفاق خبرساز شود .به خصوص انکه برنامه نود گوشه ای
از اتفاقات رای گیری را نشان داد که نمی توان به راحتی از کنار
ان گذشت .ابتدا خبر بسیار عادی بود و به نظر نه چندان دارای
اهمیت .هادی ایت اللهی ،نایب رئیس اول فدراسیون فوتبال
با اخذ 35رای از 39رای ممکن به عنوان رئیس هیات فوتبال
استان فارس انتخاب ش��د ،اما ماجرا به این سادگی نیست.
حاش��یه های این رای گیری پیش از شروع مراسم اغاز شد.
از روز چهارشنبه گذشته زمان انتخابات هیات رئیسه فوتبال
فارس صبح پنجش��نبه اعالم ش��ده بود ،ولی برخی از افراد
اقدام به پخش شایعاتی در خصوص لغو این انتخابات کردند،
به گونه ای که حتی برخی از خبرنگاران نیز تا ساعاتی قبل از
برگزاری مجمع از انجام انتخابات بی خبر بودند .در این جلسه
80
برخی کاندیداها عدم اجازه الزم برای حضور در این انتخابات
را مطرح کردند و کار به درگیری لفظی کاندیداها با کفاشیان
هم کش��یده ش��د .کمانه ،مدیرکل ورزش و جوانان فارس
بررسی درست و نداشتن زمان الزم برای حضور افراد دیگر
را بهانه کرد تا کفاش��یان را راضی کند که این انتخابات باید
ی که درخواست او از
به زمان دیگری موکول ش��ود ،اما زمان
جانب رئیس فدراسیون رد شد ،وی سالن برگزاری انتخابات
را ترک کرد .کفاشیان رئیس فدراسیون فوتبال که به گونه ای
از قبل با جو حاکم بر این سالن اشنا بود اعالم کرد که برای
برگزاری انتخابات امده اس��ت و اگر اعضا زمان را مناسب
برگزاری ای��ن انتخابات نمی دانند باید ب��ا رای گیری اعالم
کنند .با این وجود اماانتخابات برگزار ش��د .انتخاباتی که در
ان حرف وحدیث فراوانی باقی ماند .بهتر است که به همان
برنامه نود استناد کنیم .در صحنه های پخش شده مشخص
شد که جعفری ،مدیرعامل فجرسپاس��ی دو بار رای داده و
جالب اینکه با وجود پخش تصاویر مستند ،وی ابتدا قاطعانه
دو بار رای دادن را رد کرد و کم��ی بعد گفت« :بعید می دانم
حاال در مستطیل س��بز رخ می نماید .از این پس استقالل
بسان تمام س��ال های دور و نزدیک میان دو قطب حیران
اس��ت؛ قطبی که یک پ��ای ثاب��ت ان همانند ده��ه اخیر
امیر قلعه نویی است که با همان مانیفست و ادبیات خاص
که قهرمانی های پی در پی اش س��بب ش��ده تا بخش��ی از
همان هواداران روی س��کوها که متعلق به همان طیف از
جامعه هس��تند ،برای او گریبان چاک دهند ،اما قطب تازه
بخش دیگر را هدف می گیرد .همان ها که س��ال ها یگانه
موتیف دلبری ش��ان از رن��گ ابی ،مش��ت های گره کرده
فرهاد بود که پیش روی دهانش قرار می گرفت و حاال این
مشت ها قرار است در جبهه ای دیگر و روی سکوها نماینده
دل های انها باش��د .مردی که «ش��اگرد مکتب حجازی»
بودن افتخار اوس��ت و می خواهد که ای��ن راه را حاال روی
نیمکت ادامه دهد .دوئل این قطب حاال س��راغاز داس��تان
تازه ای در دیباچه ابی هاس��ت .فصل جدی��د از دوئل های
بی پایانg .
دو بار رای داده باش��م!»در ادامه برنامه مشخص شد که از
طرف یکی از اعضای مجمع(ترابی) که در مراس��م حضور
نداش��ته رای نوشته شده اس��ت .برگزار کننده مجمع اعالم
کرد که ترابی در نمازخانه مشغول نماز خواندن است و برگه
رای را به نمازخانه بردند ،در حال��ی که وی در تماس تلفنی
تمام اتفاقات را تکذیب و تاکید کرد که در زمان رای گیری در
مراسم حضور نداشته و راهی جلسه ای دیگر شد .بدین ترتیب
مشخص شد به اسم وی و بدون اطالعش رای انداخته شده
است .همچنین هیات ممسنی و باشگاه ابفای خرامه نیز در
این رای گیری نماینده داشتند در حالی که مسئوالن شان از
این اتفاق بی خبر بوده و تاکید کردند نماینده ای به انتخابات
نفرستاده اند!
این موارد ان چیزی است که دوربین نود ثبت کرد ،ایا
هنوز هم انتخابات هیات فوتبال استان فارس اتفاق مهمی
نیست؟ g
برنامه نود صحنه هایی را نشان
داد که ثابت می کرد رای غایبان
در انتخابات فارس تاثیر گذار بود
_____
قاب
مراسم تشییع پیکر مرحوم بهروز مسروری
1
2
اختتامیهنمایشگاهیادیاران
جشنوارهنقاشیپیشگیریازاعتیاد
3
4
رونمایی از سومین فرش بزرگ دنیا
دیـــدار
مثلت شماره145
کشفیات پلیس اگاهی تهران
5
6
ابوالفضلپورعرب
دکورمختارنامه
7
8
نوجوانان ایران جهانی شدند
81
بازا ر
تجلیل از مشتریان کلیدی موسسه مالی و اعتباری مهر
کوتاه از اقتصاد مثلث شماره145
همایش تجلیل از مش��تریان کلیدی موسس��ه مالی
و اعتباری مه��ر در اس��تان های فارس ،س��منان و البرز با
عنوان «شرکای ماندگار» برگزار شد .به گزارش اداره کل
روابط عمومی موسس��ه مالی و اعتباری مه��ر ،در همایش
ش��رکای ماندگار اس��تان فارس ک��ه با حض��ور جمعی از
سپرده گذاران و مسئوالن ارشد استان برگزار شد ،غالمرضا
نجمی ،معاون بازرسی و حسابرس��ی موسسه با بیان اینکه
مقام معظم رهب��ری ،دهه چهارم انقالب را دهه پیش��رفت
و عدالت نامیده اند و اهمیت ان را با نامگذاری س��ال های
اخیر تحت عناوینی هدفمند ،مطرح کرده اند ،گفت« :برای
اجرایی شدن و تحقق این اهداف همه دستگاه های بخش
دولتی و خصوصی باید با در پیش گرفتن خط مشی اقتصاد
مقاومتی در سال تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی
همسو با سیاست های کالن کشور حرکت کنند و موسسه
مالی و اعتباری مهر در این راس��تا امادگی دارد منابع مالی
هر استان را به طرح های دارای توجیه اقتصادی و بازدهی
مناس��ب همان اس��تان اختصاص دهد ».نجم��ی افزود:
«اقتصاد مقاومتی اقتصادی انفعالی نیست ،بلکه اقتصادی
پویا و پیشرو جهت رشد و پیش��رفت است که برای تحقق
ان باید به جوانب فرهنگی و سیاسی اقتصاد نیز توجه شود.
همانطور که مقام معظم رهبری در راس��تای بهبود فرهنگ
اقتصادی ،یکی از س��الهای اخیر را س��ال اص�لاح الگوی
مصرف نام نهادند ».مختار هنرمند ،مدیرکل شعب استان
فارس نیز در ادامه مراسم ،میزان رشد منابع در استان فارس
از سال 86تا نیمه اول س��ال جاری را 1306درصد اعالم
کرد و گفت« :مجموعه مهر در اس��تان فارس با دارا بودن
9درصد از منابع اس��تان و با جذب 11ه��زار و 350میلیارد
ریال ،رتبه پنجم بازار پولی اس��تان را در می��ان بانک ها و
موسس��ات مالی به خود اختصاص داده است ».وی تعداد
وام های قرض الحس��نه ارائه شده توس��ط موسسه مهر در
اس��تان فارس را 67هزار فقره اعالم کرد و افزود« :میزان
پرداخت تسهیالت به مشتریان از سال 86تاکنون یکهزار
و 43درصد رشد داشته و امسال نیز امادگی داریم تا با ارائه
تس��هیالت به صنعتگران و تولید کنندگان داخلی همراستا
با ش��عار س��ال حرکت کنیم ».در همایش دیگ��ری که در
استان سمنان برگزار ش��د ،جدیدی ،مدیرکل شعب استان
سمنان در این مراس��م با بیان اینکه اس��تان سمنان از 12
شعبه و 130هزار مش��تری برخوردار اس��ت ،گفت« :این
موسسه با داشتن 3هزار و دویست و یک میلیارد ریال منابع،
18درصد از سهم بازار پولی استان را در اختیار دارد و قصد
دارد با پایبندی به اخالق اسالمی ،التزام عملی به بانکداری
بدون ربا ،توجه به نیاز مش��تری و به کارگیری سرمایه های
مردمی ،به نوبه خود در اقتصاد کشور مثمر ثمر باشد ».وی
اموزش اصول بانکداری اس�لامی به میزان 296هزار نفر
ساعت به کارکنان استان را از جمله اقدامات صورت گرفته
در راستای پیاده سازی اهداف تعریف ش��ده موسسه برای
اجرای بانک��داری بدون ربا دانس��ت و خاطر نش��ان کرد:
«هم اکنون مجموعه ای از پژوهش هایی که در کمیته فقهی
و بانکداری اس�لامی موسس��ه مهر انجام شده ،به صورت
عملی و پایلوت در مجموعه پیاده سازی شده است ».هادی
بهنود ،معاون طرح و توس��عه موسسه نیز در این همایش با
بیان بخشی از فعالیت ها و عملکرد موسسه مالی و اعتباری
مدیرعامل شرکت مخابرات ایران
خدمات رسانی به مشتریان همراه اول متمرکز می شود
مدیرعام��ل ش��رکت مخاب��رات ای��ران گف��ت:
«خدمات رس��انی به مش��تریان تلفن همراه اول متمرکز
می ش��ود ».پور رنجبر افزود« :پیش از این مشتریان تلفن
همراه برای دریافت خدمات از جمل��ه تعویض و گرفتن
سیم کارت باید به بخش های مختلف مراجعه می کردند
که با متمرکز شدن امور مشتریان ،خدمات رسانی اسانتر
می ش��ود ».وی گفت« :همچنین با هدف رس��یدگی به
نیازهای مشتری ،ساختار سازمانی معاونت کسب و کار در ش��رکت مخابرات ایران راه اندازی
می ش��ود ».مدیرعامل ش��رکت مخابرات ایران افزود« :این معاونت اکنون در استان سیستان
و بلوچستان راه اندازی شده و باتوجه به ظرفیت های هر اس��تان در بقیه استان های کشور هم
راه اندازی می شود ».پوررنجبر گفت« :بیش از 90درصد جاده های کشور زیر پوشش تلفن همراه
اول است و نقاط باقیمانده ،بدون برق یا صعب العبور است ».وی افزود« :تا پایان امسال با نصب
تجهیزات زیرساختی و راه اندازی شبکه های پیشرفته و افزایش پهنای باند وسیع در هرمزگان،
عالوه بر باال رفتن حجم اطالعات ،کیفیت شبکه نیز افزایش می یابد ».در این مراسم از خدمات
تراکمه قدردانی و میرطبا به عنوان مدیرعامل شرکت مخابرات هرمزگان معرفی شد .استاندار
هرمزگان هم در این مراسم گفت« :با وجود تالش های فراوان ،شرق استان از کمترین امکانات
ارتباطی برخوردار اس��ت ».عزیزی افزود« :جاده های هرمزگان اهمیت راهبری دارد و نیازمند
خدمات مطلوب ارتباطی است وی افزایش سرعت اینترنت را در هرمزگان خواستار شدg .
82
مهر از ایجاد 800ش��عبه و باجه در 400نقطه کش��ور خبر
داد و گفت« :این موسس��ه با برخورداری از 9میلیون و270
هزار مشتری و دارا بودن 211هزار میلیارد ریال منابع ،سهم
بزرگی از بازار پولی کشور را در اختیار دارد ».بهنود در ادامه،
مشتریان موسس��ه مهر را به عنوان سرمایه اصلی مجموعه
دانس��ت و افزود« :هدف از ایجاد باشگاه مشتریان کلیدی،
ارتقای مقام و ش��ان مش��تریان و ارائه خدم��ات مطلوب و
مناسب به انها ،تقویت فرهنگ مش��تری مداری و شناخت
و درک واقعی از نیازها و انتظارات انهاس��ت ».همچنین در
همایش ش��رکای ماندگار اس��تان البرز ،موسوی ،مدیرکل
ش��عب اس��تان گفت« :همایش ش��رکای ماندگار با هدف
قدردانی از سرمایه گذاران و س��پرده گذارانی برگزار شده که
از میان بیش از 20بانک و موسس��ه مالی ،موسس��ه مهر را
انتخاب کرده و به عنوان امین و ش��ریک خود پذیرفته اند».
موس��وی با بیان اینکه مجموعه مهر نیز همواره در تالش
اس��ت تا با ارتقای محصوالت و خدمات خود پاسخ درخور
توجهی به اعتماد و اطمینان س��پرده گذاران دهد ،ادامه داد:
«این مجموعه در جهت حمایت از س��پرده گذاران و ایجاد
بازدهی مناسب برای پرداخت س��ود به مشتریان با نزدیک
به 30هزار میلیارد ریال س��رمایه گذاری ،س��هام بسیاری
از ش��رکت های معتبر کش��ور را در اختیار دارد که پشتوانه
بسیار بزرگی برای حضور موسسه در بازار سرمایه محسوب
می شود».دکتر حسینی ،مش��اور معاونت اعتبارات و تجهیز
منابع موسسه نیز در این همایش گفت« :موسس ه مهر که در
ابتدا تحت عنوان صندوق قرض الحسنه فعالیت خود را اغاز
کرد ،خوشبختانه در حال حاضر دستاوردها و پیشرفت های
چشم گیری داشته است به صورتی که در سال گذشته جزو
5بنگاه مطرح اقتصادی کشور بوده است ».عزیز اکبریان،
نماینده مردم کرج و اشتهارد در مجلس شورای اسالمی نیز
در نشست خبری در حاشیه این مراسم در استان البرز گفت:
«یکی از ویژگی هایی که موسسه مالی و اعتباری مهر را از
سایر بنگاه های اقتصادی مشابه ان متمایز می کند ارزشی
و انقالبی بودن این مجموعه اس��ت که این شاخصه سطح
توقعات و انتظارات را از این موسس��ه باال برده است .امروز
که در شرایط تحریم به س��ر می بریم و قدرت های زورگوی
دنیا به دنبال این هستند که با تحریم نفت و بانک مرکزی و
با ایجاد بحران اقتصادی کشور را در تنگنا قرار دهند ،باید با
کمک یکدیگر و با تکیه بر اقتصاد داخلی و تولید ملی از این
بزنگاه سخت تاریخی با موفقیت و سربلندی عبور کنیمg».
قدرت اهلل شریفی اعالم کرد
امادگی بانک مسکن اذربایجان شرقی برای حمایت از زلزله زدگان
قدرت اهلل ش��ریفی مدیرعامل بانک مسکن اعالم
کرد« :از ابتدای حادثه زلزله در اذربایجان شرقی به اتفاق
مس��ئوالن در منطقه حض��ور پیدا کردی��م و تصمیمات
خوبی در این زمینه گرفته ش��د ».ش��ریفی تصریح کرد :
«بانک مس��کن برای اح��داث 20هزار واحد مس��کونی
روس��تایی 50 ،درصد تس��هیالت اختصاص یافته را که
مبلغی بالغ بر 1400میلیارد ریال اس��ت ،به صورت یکجا
در اختیار بنیاد مسکن قرار داده است تا از این طریق این بنیاد هر چه سریع تر ،مصالح مورد نیاز
برای ساخت مسکن روس��تایی را بدون فوت وقت تهیه کند ».مدیرعامل بانک مسکن ادامه
داد« :عالوه بر 12و نیم میلیون تومان تسهیالت مسکن روستایی ،بانک مسکن مبلغ یک و
نیم میلیون تومان وام قرض الحسنه به روس��تاییان زلزله زده پرداخت می نماید تا هموطنان
تو ساز نداشته باشند ».وی از اعطای تسهیالت در قالب مسکن
اسیب دیده ،مشکلی برای ساخ
مهر و تعمیرات برای واحدهای مسکونی اسیب دیده شهری خبر داد و گفت« :بانک مسکن
برای ساخت و تعمیرات 10هزار واحد مسکونی شهری تسهیالت پرداخت خواهد کرد که این
تسهیالت برای واحدهای کامال تخریب شده ،مبلغ 20میلیون تومان در قالب مسکن مهر و
برای تعمیرات واحدهای اسیب دیده که نیاز به مرمت و تعمیرات دارند تا سقف مبلغ 5میلیون
تومان در قالب جعاله خواهد بود که با مراجعه به شعب بانک مسکن در استان اذربایجان شرقی،
پرداخت این تسهیالت تحقق پیدا خواهد کردg».
ضرورت ها و چالش های پیش روی رجاء برای
افزایش قیمت بلیت ها
جواد حبیبی
انتقال وجه سه طرفه از خودپردازهای بانک گردشگری
خودپردازهای بانک گردشگری از این پس قادر به
انجام خدمات انتقال وجه سه طرفه در بستر شتاب خواهند
بود .به گزارش روابط عمومی بانک گردشگری ،به دنبال
تجهی��ز خودپردازها به ای��ن سیس��تم ،مراجعه کنندگان
به خودپردازه��ای بانک گردش��گری می توانند از کارت
صادر شده توسط هریک از بانک های عضو شبکه شتاب
به هر ی��ک از کارت های دیگر در این ش��بکه ،پول واریز
کنند .الزم به ذکر است که تا پیش از این ،برای انتقال وجه از خودپردازها ،الزم بود که دو رکن از
سه رکن انتقال وجه ،یعنی «کارت مبدا ،کارت مقصد و خودپرداز» از یک بانک باشند که با این
فناوری جدید ،عملیات انتقال وجه تسهیل خواهد شد .بر اساس این گزارش ،بانک گردشگری
جزو معدود بانک هایی است که خودپردازهای خود را به این سیستم تجهیز کرد ه استg .
اعطای تسهیالت به دفاتر خدمات الکترونیک توسط بانک رفاه
دفاتر خدمات الکترونیک اعم از دفاتر خدمات الکترونیک ش��هر ،انتظامی (پلیس)10+
و دفاتر پیشخوان دولت و بخش عمومی و غیر دولتی کش��ور می توانند برای تهیه تجهیزات
مورد نیاز و مرتبط با موضوع فعالیت خود از بانک رفاه تسهیالت مالی دریافت کنند .به گزارش
روابط عمومی بانک رفاه؛ این بانک باتوجه به نقش بارز دفاتر خدمات الکترونیک در تحقق شعار
دولت الکترونیک و همچنین ارتقای سطح خدمت رسانی به عموم جامعه و کاهش مراجعات
مکرر ایش��ان به دس��تگاه ها و س��ازمان های دولتی ،برای تهیه و تامین تجهیزات مربوطه و
تس��هیالت مالی حداکثر به میزان 80درصد ارزش تجهیزات مورد نی��از در دفاتر موصوف تا
سقف 500میلیون ریال اعطاء می کند .مدت اجرای این طرح تا تاریخ هشتم اذرماه سال جاری
خواهد بود و متقاضیان برای دریافت اطالعات بیشتر می توانند به پایگاه اطالع رسانی بانک
به نشانی www.refah-bank.irمراجعه یا با مرکز اطالع رسانی و پاسخگویی بانک رفاه
به شماره 8525تماس بگیرندg .
کوتاه از اقتصاد مثلث شماره145
خصوصی س��ازی یکی از تدابیری اس��ت که دولت ها
در بس��یاری از کش��ورهای جهان برای انجام اصالحات در
اقتصاد و نظام اداری کش��ورهای خود به اج��را درمی اورند.
خصوصی س��ازی و واگذاری بخش��ی از فعالیت های بخش
دولتی به بخش غیر دولتی با ه��دف افزایش کارایی فعالیت
واحدهای اقتصادی از جمله مباحثی بوده که از دهه های اخیر
به طور جدی مورد توجه تاثیر گذاران اقتصادی جوامع مختلف
بوده است ،اما در کشورهای کمتر توسعه یافته به دلیل مشکالت
ساختار اقتصاد این کشورها از جمله ضعف بخش خصوصی،
انحراف از اهداف واقعی خصوصی س��ازی ،فق��دان قوانین و
مقررات تس��هیل کننده بخش خصوصی ،توسعه ناهمگون
بخش های مختلفاقتصادیدراینکشورها،مشکالتمربوط
به بازار سرمایه ،امنیت سرمایه گذاری و ....نتایج اجرای سیاست
خصوصی سازی شفاف و مشخص نیس��ت .بنابراین در نظر
نگرفتن عوامل شناخت شرایط حاکم بر واگذاری ها و تاثیرات
ان برای به انجام رس��یدن نواوری ها منجر به اضافه ش��دن
مشکالت ارائه خدمات دهی مناسب ،افزایش نارضایتی ها و...
در بخش های واگذار شده ،به خصوص بخش ریلی می گردد.
شرکت قطارهای مسافری رجاء تا پیش از واگذاری به سازمان
تامین اجتماعی به عنوان بخش مسافری راه اهن ج.ا.ا ،توانسته
بوده در مدت زمان کوتاهی از تاس��یس ،با اس��تفاده بهینه از
امکانات ،ضمن ارتقای رشد کمی و کیفی این بخش ،نسبت
به بهبود مستمر و افزایش کارایی و ارائه خدمات مطلوب در
لو نقل ریلی مسافری
راستای گسترش بخش مسافری حم
گام های بلندی بردارد .با واگذاری شرکت قطارهای مسافری
رجاء از سوی دولت به سازمان تامین اجتماعی بابت رد دیون
و کاهش سطح اختیارات این شرکت با طرح تفکیک وظایف
حاکمیتی و انتقال این وظایف به راه اه��ن ،روند حاکم دچار
دستخوش تغییراتی گردید .دولت قبل از واگذاری شرکت رجاء،
بابت ثابت نگه داشتن قیمت بلیت قطار ،کمک هایی را در قالب
یارانه به این شرکت پرداخت می کرد که باتوجه به خصوصی
ش��دن ش��رکت رجاء و قطع کمک های مص��وب یارانه ای،
تداوم خدمات رس��انی به مس��افرین بدون توجه به تغییرات
صورت گرفته و اعمال مکانیزم های متناسب با این تغییرات،
رجاء را در طی مسیر قبلی با چالش ها و مشکالت عدیده ای
مواجه کرد .باید توجه داشت که حیات شرکت های خصوصی
فعال در بخش ریلی از جمله شرکت رجاء که همچنان برنامه
حرکت قطارها و قیمت هایش تکلیفی است و بخشی از وظایف
حاکمیت را بر اساس ابالغ ها (خدمات دهی در برخی مسیرها
به ویژه قطارهای محلی ،حومه ای و ...که زیان زیادی را بر این
شرکت تحمیل می کند ) بر دوش می کشد ،منوط به پرداخت
یارانه از سوی دولت یا واقعی سازی قیمت بلیت هاست .ذکر این
نکته ضروری است که قیمت بلیت قطارهای مسافری رجاء
(با توجه به دولتی بودن تا پیش از این) براساس سیاست دولت
مبنی بر حمایت از اقشار کم درامد جامعه تا ابتدای تیرماه 1390
هیچ گونه افزایشی نداشت .بر اساس ماده 9قانون دسترسی
ازاد به شبکه ریلی ،شرکت های مسافری ریلی می توانند قیمت
بلیت خود را رقابتی کنند .باید توجه داشت که همه ساله نرخ
تورم در کشور محاسبه و اعالم می ش��ود و بر اساس ان نرخ
خدمات نیز تغییر پیدا می کند .به همین منظور نیز نرخ برخی
از خدمات اشکار و پنهان که در قطارها ارائه می شود (همانند:
اب معدنی ،غذا ،پتو و ملحفه ،بیمه و از همه مهمتر هزینه های
تعمیر و نگهداری واگن ها ،تهیه قطعات یدکی ،سوخت و )...نیز
باید متناسب با نرخ تورم تغییر یابد .مطابق بر گزارشات موجود
لو نقل (درون شهری و
اگر مقایسه ای بین سایر وسایل حم
برون شهری) با قطار را داشته باش��یم ،شاهد خواهیم بود که
قیمت بلیت قطار در مقایسه با هزینه های مربوطه بسیار ناچیز
است( .مثال :اگر قیمت کرایه تاکس��ی یا اتوبوس را با قیمت
بلیت قطار از ایس��تگاه راه اهن تهران تا هریک از شهرها را با
هم مقایسه کنیم ،شاهد هستیم که قیمت بلیت قطار از قیمت
بلیت اتوبوس و تاکسی کمتر است ،در حالی که هزینه تمام شده
قیمت بلیت قطار با احتساب قیمت کشنده یا لکوموتیو و سایر
هزینه های مربوطه اعم از استهالک ،تعمیرات ،قطعات یدکی،
راهبری و ...بسیار بیشتر بوده ،مضاف بر اینکه قطار در مقایسه
با سایر وس��ایل نقلیه یک وس��یله ای ایمن و راحت است ).از
ت قطارهای محل��ی (به عنوان مثال:
س��وی دیگر قیمت بلی
تهران – پیشوا – ورامین ) با ظرفیت جابه جایی باالی و حجم
جابه جایی کم مسافر (یکسر خالی بودن قطار ) و هزینه های
تحمیل شده ناشی از مصرف سوخت ،نیروی کشش ،نیروی
انسانی و هزینه های تعمیراتی ...چه توجیهی می تواند داشته
باشد ،حال انکه به گفته مدیرعامل رجاء ،قیمت بلیت قطارهای
شهر بازی با مسافت مشخص برای استفاده کنندگان ان بسیار
بیش��تر از این مبالغ اس��ت .یادمان نرود که با هدفمند کردن
یارانه ها قرار بود قیمت ها نیز هدفمند شود ولی موضوع قیمت
بلیت قطار تاکنون هدفمند نشده و اگر با این روند پیش برود
قطعا خدمات دهی در بخش مسافری ریلی به ویژه قطارهای
رجاء (به عنوان بزرگ ترین ش��رکت مس��افری ریلی با سهم
حدود 70درص��دی در جابه جایی) که قیمت ه��ای بلیت ان
پایین تر از سایر شرکت های مس��افری ریلی است ،با مشکل
مواجه خواهد شدg.
رتبه برتر پست بانک در توسعه دولت الکترونیک
دکتر تقی پور ،وزیر ارتباط��ات و فناوری اطالعات از
زحمات و تالش های ارزنده مدیران و کارکنان پست بانک
ایران به خاطر کسب رتبه برتر توس��عه دولت الکترونیک
تقدیر و تش��کر کرد .این بانک در راس��تای تحقق اهداف
نظام مقدس جمهوری اسالمی ایران و دولت خدمتگزار و
با ایجاد بسترهای الزم جهت اجرای بانکداری الکترونیکی
در روستاها و نقاط محروم کش��ور به ویژه در استان کرمان
به عنوان دستگاه برتر توسعه دولت الکترونیک این استان برگزیده شد .بنابراین گزارش؛عملکرد
مطلوب پس��ت بانک در اجرای بانکداری الکترونیک در ۱۴هزار دفترخدمات بانکی ش��هری و
ش ترددهای غیرضروری و هزینه های عمومی
روستایی و فراهم کردن دسترسی عمومی ،کاه
هموطنان ،ایجاد رفاه و سهولت دریافت خدمات برای انان از مهمترین دالیل انتخاب پست بانک
به عنوان برترین دستگاه استان کرمان در میان ۸۰دستگاه در پانزدهمین جشنواره شهید رجایی
است .گفتنی است؛پیش از این پست بانک ایران در همین راستا موفق به اخذ لوح تقدیر و مدال
افتخار از سومین کنگره نواوران فناوری IT ،و انفورماتیک ( )ITEC۲۰۱۲شده بودg .
ی خبرنگاران به بانک مرکزی برای دریافت وام مسکن
اعالم اسام
مدی��رکل مطبوع��ات و خبرگزاری ه��ای داخل��ی وزارت ارش��اد گف��ت« :فهرس��ت
اس��امی خبرنگاران واجد ش��رایط دریافت وام مس��کن به بانک مرکزی ارس��ال شد ».پدرام
پاک ایین درباره اخرین وضعیت وام مس��کن خبرنگاران اظهار داش��ت« :فهرس��ت اسامی
خبرنگاران واجد شرایط دریافت وام مس��کن خبرنگاران به بانک مرکزی ارسال شده است و
بانک مرکزی با تعیین بانک عامل نس��بت به پرداخت این تسهیالت اقدام خواهد کرد ».وی
گفت« :باتوجه به اینکه پنج هزار ظرفیت برای دریافت این وام در نظر گرفته ش��ده بود ،همه
خبرنگاران و روزنامه نگاران متاهل و مجرد که مدارک خواسته شده را از طریق سامانه سمان
ارسال کرده بودند ،مشمول دریافت این وام شده اندg ».
83
مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو اعالم کرد
بومی سازی مغز هوشمند موتور توسط متخصصان
با تالش مختصص��ان ایران خودرو ب��رای اولین بار
درکشور ،مغز هوش��مند موتور که از پیچیده ترین فناوری
روز دنیا برخوردار است ،در سال تولید ملی ،حمایت از کار و
سرمایه ایرانی بومی سازی ش��د .مهندس جواد نجم الدین،
مدیرعامل گ��روه صنعتی ایران خودرو با بی��ان این مطلب
گفت« :الکترونیک روزبه روز نق��ش مهمتری در قطعات
خودرو ایف��ا می کند و رش��د این بخش درس��ال های اخیر
با ش��تاب روز افزونی در جری��ان بوده اس��ت ».وی افزود:
«ایران خودرو نیز به کارگیری سیستم های نوین الکترونیک
در خودرو ه��ای جدید را در دس��تورکار قرار داده اس��ت».
مهن��دس نجم الدین تاکید کرد« :در ده��ه اینده 80درصد
نواوری ه��ای خودرو در ح��وزه الکترونیک اتف��اق خواهد
افتاد و در عی��ن حال کاربرد ه��ای الکترونیک در خودرو ها
به تدریج از اختیاری بودن انتخاب ان از سوی مشتریان به
کوتاه از اقتصاد مثلث شماره145
یکه تازی سمند در بیروت
محمدحسن گرمان خبر داد
مس��ئوالن لبنانی در دیدار از ایران خودرو خواهان عرضه بیشتر محصوالت این شرکت
در بازار کشورشان ش��دند .در این دیدار محمد س��عید الخنسا ،ش��هردار بیروت ،سطح فناوری
محصوالت و سیستم های تولید ایران خودرو را مورد س��تایش قرار داد و پیش بینی کرد تا چند
سال اینده ایران خودرو حضور گسترده تری در بازار جهانی خواهد داشت .وی خواهان افزایش
تولید ایران خودرو شد تا عالوه بر تامین نیاز بازار داخل ،به سایر کشورها نیز محصوالت بیشتری
صادر کند .الخنسا با اشاره به موفقیت محصوالت کره ای و دیگر کشورها در بازار خودروی لبنان،
تبلیغات را عامل مهمی در این موفقیت دانس��ت و گفت« :خودروهای کره ای از نظر کیفیت از
محصوالت ایران خودرو باالتر نیست اما به دلیل تبلیغات گسترده ،مشتریان بسیاری در بازار لبنان
دارند ».شهردار بیروت مشکالت اقتصادی اروپا را فرصتی برای ایران خودرو دانست تا در بازارهای
جهانی محصوالت خود را بیشتر عرضه کند ».حسن سعید جشی ،مدیر بازسازی مناطق جنوب
لبنان نیز در دیدار از ایران خودرو ضمن اظهار شگفتی از تیراژ و تنوع محصوالت ایران خودرو اظهار
داشت« :خودروهای اسپرت و دارای تزیینات اضافی شانس بیشتری برای موفقیت در بازار لبنان
دارد ».وی افزود« :لبنان چهار میلیون نفر جمعیت و یک میلیون و 200هزاردستگاه یعنی برای
هر دوونیم نفر یک دستگاه خودرو دارد و این نسبت در بیروت یک به یک است ».مدیر بازسازی
مناطق جنوب لبنان ،بازار کشورش را کوچک اما بسیار رقابتی توصیف کرد و گفت« :تبلیغ در این
بازار خیلی مهم است ».وی تاکید کرد« :در لبنان هم سمند هست و هم برخی مدل های کیا ،در
حالی که کیفیت سمند باالتر است ولی قیمت محصوالت کیا دو برابر سمند استg».
معاون بازاریابی و فروش گروه خودروس��ازی سایپا
از عرضه بدون توق��ف محصوالت تولیدی ای��ن گروه در
نمایندگی های سایپا خبر داد و گفت« :پیش فروش و فروش
محصوالت گروه خودروسازی سایپا در تمامی نمایندگی های
مجاز فروش در حال انجام اس��ت ».محمدحس��ن گرمان
اظهار داشت« :با وجود افزایش شدید هزینه های مربوط به
تولید خودرو در کش��ور و باالرفتن ن��رخ ارز ،پیش فروش و
فروش محصوالت گروه خودروسازی سایپا با قیمت مصوب سازمان حمایت از مصرف کننده و
بدون هرگونه وقفه در نمایندگی های سایپا ادامه دارد ».وی افزود« :گروه خودروسازی سایپا تامین
نیاز مشتریان و پاسخگویی مداوم به نیاز بازار را وظیفه خود دانسته و رضایت مشتریان در خدمات
فروش و پس از فروش را همواره مدنظر قرار داده است ».وی خاطرنشان کرد« :همانطور که در
اخبار هفته گذشته اعالم شد پیش فروش محصوالت سایپا ،111سایپا ،131سایپا ،132سایپا 141
و تیبا به صورت گسترده در نمایندگی های مجاز سایپا انجام می شود که تاکنون استقبال گسترده ای
از ان صورت گرفته است».معاون بازاریابی و فروش گروه خودروسازی سایپا در خاتمه تصریح کرد:
«با وجود اعالم خودروسازان مبنی بر افزایش هزینه های تولید و لزوم بازنگری در قیمت های فعلی،
گروه خودروسازی سایپا فروش محصوالت خود را بدون وقفه ادامه داده استg».
نمکین ،مدیرعامل ایساکو شد
طی حکم��ی از س��وی مهن��دس ج��واد نجم الدین،
ی نمکین به عنوان
مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو ،عل
مدیرعامل و عض��و هیات مدیره ش��رکت خدم��ات پس از
فروش ایران خودرو (ایساکو) منصوب شد .مهندس میرجواد
سلیمانی ،قائم مقام مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو در
مراسم معارفه مدیرعامل شرکت خدمات پس از فروش ایران
خودرو (ایساکو) افزود« :شرکت ایس��اکو در چند سال اخیر
موفقیت های خوبی کس��ب کرده و امید می رود با مدیریت
جدید این روند از سرعت و شتاب بیش��تری برخودار شود».
قائم مقام مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو شرکت ایساکو
را یکی از شرکت های تاثیرگذار گروه دانست و گفت« :این
شرکت به عنوان سوپاپ اطمینان ایران خودرو عمل می کند».
84
استاندارد تبدیل شده است ».وی تصریح کرد« :بیشترین
کاربرد های الکترو نیک خودرو در بخش ایمنی متمرکز است
و ایران خودرو در این زمینه سرمایه گذاری های خوبی انجام
داده است ».مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو از حمایت
و کمک به توسعه فناوری الکترونیک در بخش قطعه سازی
خبرداد و اظهارداش��ت« :از دانش��گاه ها انتظ��ار می رود به
گسترش تحقیق و توس��عه در زمینه برق و الکترونیک در
صنعت به ویژه صنعت خ��ودرو بپردازند ».وی با اش��اره به
اینکه موتور تی یو 5نصب شده رویرانا کامال ساخت داخل
است ،افزود« :داخلی س��ازی این موتور با رانا شروع شده و
ایران خودرو توانس��ت موتور داخلی سازی شده را برای پژو
206نیز ب��ه کار برد ».مهندس نجم الدی��ن در پایان تاکید
کرد« :مش��کالت پیش امده ب��رای حوزه تولی��د به علت
شرایط بین المللی ،عزم ما را برای گذر از این مرحله افزایش
داده و قصد داریم روند تولید را دو چن��دان و حضور خود را
دربازار های جهانی گسترش دهیمg ».
عرضه محصوالت سایپا بدون توقف ادامه دارد
سلیمانی ادامه داد« :وجود 800نمایندگی فروش و خدمات
پس از فروش و بیش از 2000هزار فروشگاه مجاز در کشور
نشان از اهمیت این شرکت در ارائه خدمات به مشتریان دارد».
قائم مقام مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو با تاکید بر اینکه
ایس��اکو پیش قراول ارائه خدمات است افزود« :رفع مشکل
مشتریان ،ارائه خدمات پس از فروش به انان و رضایتمندی
نهایی مش��تریان خانواده بزرگ ایران خ��ودرو از برنامه ها و
اهداف شرکت ایساکو اس��ت ».وی ادامه داد« :در کنار ارائه
خدمات و همچنین افزایش عرضه محصوالت جدید گروه
صنعتی ایران خودرو ،توسعه شبکه و ارتقای رتبه نمایندگی
جهت ارائه خدمات بهتر از اهم اهداف شرکت ایساکو مدنظر
اس��ت ».قائم مقام مدیرعامل ایران خودرو با اذعان به اینکه
جهت حضور موثر در بازار و افزایش رضایت مندی مشتریان
باید طرح های جدید مد نظر قرار گیرد ،گفت« :مدیریت جدید
شرکت باید جهت افزایش رضایت مندی مشتریان خدمات
ویژه و خاصی را در شبکه گسترده خود تعریف کند ».سلیمانی
در ادامه ن��ام ایران خ��ودرو را نامی معتبر و ماندگار دانس��ت
و اظهار داش��ت« :مردم باتوجه به نام ایران خ��ودرو و اعتبار
ان ،از محصوالت ما اس��تفاده می کنند ،پس شایسته است
جهت ارامش بهتر مردم و مشتریان گرامی شرایط بهتری را
به منظور اعتالی نام گروه صنعتی ایران خودرو فراهم کنیم».
قائم مقام مدیرعامل گروه صنعت��ی ایران خودرو همچنین از
زحمات دکتر ظهیری ،مدیرعامل پیش��ین ایساکو تقدیر و
تشکر کرد و اظهارداشت« :طی مدت مسئولیت وی ،ایساکو
به دستاورد های بزرگی دس��ت یافته که قابل تقدیر است».
وی درپایان یاد اورش��د« :نمکین از نیرو های متخصص و
توانمند گروه صنعتی ایران خودرو اس��ت که س��ابقه کاری
خوبی در رده های مختلف شرکت ایساکو داشته است .علی
نمکین ،دارای مدرک فوق لیسانس مهندسی صنایع است و
سوابق مدیریت و اجرایی در گروه صنعتی ایران خودرو ،خارج
از گروه و همچنین سوابق تحقیقاتی است ».وی پیش از این
به عنوان رئی��س امور نمایندگی های ش��رکت ایران خودرو،
سرپرست اداره طرح و توسعه ایساکو ،رئیس دفتر کل فروش
و خدمات پس از فروش منطقه تهران ،مدیر دفاتر منطقه ای
فروش و خدمات پس از فروش تهران ،قائم مقام مدیریت امور
مناطق شبکه نمایندگی های ایران خودرو ،رئیس هیات مدیره
ش��رکت همگام خودرو و عض��و هیات مدی��ره کارت ایران
خودرو فعالیت کرده اس��ت .معاونت خدمات پس از فروش
ایساکو ،قائم مقام و عضو هیات مدیره ایساکو ،عضو موظف
هیات مدیره و سرپرست شرکت ایس��اکو ،مدیر مرکز امار و
خدمات ماشینی بنیاد مستضعفان و جانبازان ،قائم مقام صنایع
بنیاد مستضعفان و جانبازان و مدیرعامل شرکت تولیدی کالچ
بنیاد مستضعفان و جانبازان از دیگر سوابق اجرایی وی به شمار
می رود .عالوه بر سمت های اجرایی و مدیریتی ،وی همچنین
دارای تحقیقات و تالیفات متعدد علمی در حوزه خدمات پس
از فروش استg .