ماهنامه مثلث شماره 153
ماهنامه مثلث شماره 153
استراتژی جدید؛
ساختار شکنی
ایا اصالح طلبان با خوئینی ها همراه می شوند؟
هفته نامه خبری،تحلیلی/سالچهارم/شمارهصدوپنجاه وسوم 11/اذر ماه 88/1391صفحه2000/تومان
گفت وگوی مثلث با مصطفی پورمحمدی
درباره
ازادی سیاسی
طرح هاشمی
ونامزدی درانتخابات
زمستان تصمیم نهایی درباره انتخابات را می گیرم
در انتخابات ،92رقابت بین چهره ها خواهد بود نه جناح ها
ما از قطع رابطه با امریکا تا کنون بیشتر سود برده ایم
اقای خاتمی و دوستانشان گفته بودند که از وزارت اطالعات بروم
هیچ دولتی از تسلط بر حوزه امنیتی و وزارت اطالعات نمی گذرد
شورش علیه انقالب
مرسی؛ ازادی خواه یا مستبد؟
ISSN: 2008-5281
MOSALAS.IR
هفت به کجا می رود؟
انتقادهابهمحمودگبرلوباالمی گیرد
برخی تکثر نامزدهای اصولگرا را
امتیازمی دانند
گفت وگو با قائم مقام جبهه پیروان
سرمربی و سیاست
قلعه نویی و چند اظهارنظر سیاسی
گفت وگو
payamak@mosalas.ir
021-88171506-8
lاگ��ر مناظره و ابراز نظ��ر در چارچوب معین و پرهیز
از سفس��طه و مغلطه و اجتناب از سخنان خارج از موضوع
باشد ،مطمئنا مفید خواهد بود.
کار ش��بکه های ماهواره ای را اچمز می کند .در اینجا برنده
ی از اطالعات سیاسی را
صداوسیماس��ت چون بخش مهم
مردم ما از طریق این رسانه به دست می اورند.
lبی انصاف نباش��یم؛ اولین رئیس جمهوری که بیشترین
بودجه را به طرح های عمرانی و جاده س��ازی به طور عادالنه
در کش��ور هزینه و چندین بار از کل شهرهای ایران بازدید
کرده ،اقای احمدی نژاد بوده است.
lصرفه جوی��ی را در فوتب��ال هم اج��را کنید :مردم به
زحمت قبوض اب ،برق و ...و عوارض شهرداری و مالیات
می پردازند ،این پول ها به جای هزینه های ضروری (درمان،
کشاورزی و )...صرف فربه کردن فوتبالیست ها می شود که
معموال بازنده اند.
lحیدری را بگذارید مجری منظاره ها ،هم کامال مسلط،
هم جذاب و هم دوست داشتنی.
lمهمترین شرط مناظره و گفت وگو تالش برای ادراک
حق و ظهور ان (بصیرت بخش��ی و روش��نگری) از س��وی
مناظره کنن��دگان باتوجه به انکه در نهایت خداوند ش��اهد،
حاکم است.
lدوس��ت دارم مناظره ای بین حس��ین شریعتمداری با
زیبا کالم بر گزار شود مجری هر کس می خواهد باشد.
lمهدی هاشمی به بهانه انژیوگرافی از انفرادی در رفته
اس��ت ،حاال انژیو نکند با قوم و خویشان که دیدار می کند؛
ایا این الطاف شامل زندانی های عادی هم می شود؟!
lمناظره ه��ا در صورتی که طرفی��ن گفت وگو واقعیت
جامعه را بگویند ،عالوه ب��ر اینکه می تواند همواره یکی از
جذاب ترین برنامه های تلویزیونی و رادیویی باش��د ،باید به
یک سری از نیازهای ضروری نیز پاسخ گوید.
lعواملی که باعث می شود مناظره ها نزد افکار عمومی
باورپذیر شود ،برخورد احترام امیز طرفین مناظره ،چگونگی
ارائه اس��تدالل ،حضور ذهن و ط��رح دیدگاه ها به صورت
منصفانه اس��ت و صدالبته از عوامل اصلی موفقیت و تداوم
چنین برنامه هایی نیز خواهد بود.
lنظ��ر به اهمیت موض��وع و نیمه تمام ماندن بحث ها و
فرصت محدود گفت وگو پیشنهاد می شود فرصتی دوباره در
اختیار اقایان شریعتمداری و اصغرزاده قرار گیرد تا بحث به
ی شایسته منتهی شود.
سرانجام
lاصالح طلبان به طرح مناسک نرفتند ،چراکه کواکبیان
چهره پر نفوذ اصالحات نیست که همچنین مراسمی برگزار
می کند.
lمناظ��ره و ...اس��م ان هر چیز دیگری که باش��د ،اگر
نگوییم دائما ،غالبا اتفاق می افتد .در کالس درس ،خانواده،
روابط با دوستان ،کوچه و خیابان و ...حرف می زنیم ،بحث
می کنیم و در م��ورد همه چیز اظهارنظر می کنیم ،از حمل و
نقل گرفته تا اقتصاد ،پزش��کی ،اموزش و سیاس��ت خیلی
اوق��ات رو در روی دیگران با انها ب��ه مناظره می پردازیم،
بدون انکه مهارت داش��ته باش��یم و از اص��ول و قوانین ان
اگاهی داشته باشیم .مناظره باید اصولی و همراه با سعه صدر
باشد.
l
این کار صداوسیما بازی برد -برد است ،یعنی با این
lمگ��ر نظارت ب��ر عملکرد دولت ،یک��ی از وظایف
مهم مجلس نیست ،پس چرا نمایندگان وظیفه شناس ،حاال
متوجه تخلف دولت در بودجه سال ۹۰شده اند؟
lس�لام ،صفحه 21شماره 151تحلیلی وجود ندارد.
فقط خبر را انعکاس داده اید ،فرق شما با روزنامه چیست؟
lخطاب به دوستانی که می گویند دولت نهم و دهم از
سایر دولت های گذشته بهتر است ،هرچند این گفته درست
باشد ،اما دست از مقایسه برداریم .شرایط عوض شده مردم
در لحظ��ه حال زندگی می کنند و باید قبول کنید دولت در
زمینه اقتصادی قابل نقد اس��ت و ت��ا وقتی مردم در تامین
حداقل مایحتاج زندگی مشکل دارند ،ضعف بزرگی برای
دولت است.
lیادش به خیر ،شهید رجایی فرموده بود :یک نان را ۳۵
میلیون نفری می خوریم ،ام��ا زیر بار زور نمی رویم .امروز
هم به امریکا و همه دشمنان می گوییم یک نان را ۷۵میلیون
نفری می خوریم ،ولی تسلیم زورگویی های شما نمی شویم.
l
نجفی یا خاتمی و شاید هیچ!
lاز صد او س��یما به دلیل دعوت از چهره های مختلف
سیاسی در مناظره های رسانه ملی و بسترسازی برای رونق
گرفتن گفت وگو در فضای سیاس��ی کشور تشکر می کنیم.
ش��نیدن حرف ها و دیدگاه همه نخبگان با هر گرایشی نیاز
امروز کشور است.
lسالم ،رفتم داروخانه داروهایم را بگیرم پشت ویترین
نوشته بود سر سرنگ المانی بدون درد! می خواستم بگویم
موضوع هفته:
مخاطبان عزیز م ی توانند نظر خود را
ب رای انتشار ارسال کنند.
ای��ا ط��رح دول��ت وح��دت ملی به
س رانجام م ی رسد؟
3000411711
حمایت از تولید ملی همین بود!
lتنها ورزشی که در ایران همه را اذیت می کند فوتبال
است :بی مزه ،ولخرج و بی ابرو!
lچقدر خوب بود اگر در پایان فعالیت هر دولتی ،دوباره
رای گیری انجام می شد و عملکرد ان دولت از دیدگاه مردم
ارزیابی می شد؛ در ان صورت میزان وعده های تحقق نیافته
هر دوره ریاست جمهوری خیلی کمتر می شد ،چون دولت
می دانست مردم درباره عملکردش نظر خواهند داد.
lاز هفته نام��ه مثل��ث می خواه��م ی��ک ویژه نام��ه در
مورد انتخابات ریاس��ت جمهوری و گروه های احتمالی که
می خواهند در انتخابات شرکت کنند ،تهیه کند.
lهزین��ه خرید یک مانتو خوب و بلند ۷۰هزار تومان
اس��ت ،در حالی که با این مبلغ می توان ۴عدد مانتو کوتاه
خرید .دشمنان عفاف برای این امر سرمایه گذاری کرده اند،
ولی مسئوالن فرهنگی در این زمینه اقدامی نکرده اند.
lبا س�لام و خسته نباش��ید ،با تش��کر از گروه فرهنگ
هفته نامه به ویژه قسمت سینما .از اینکه با کارگردان جوان
فیلم بغض گفت وگو کردید ،ممنونم.
lتقریب��ا در 16درصد از ش��ماره 150و 22درصد از
ش��ماره 151در رابطه با امریکا مطلب زدید .فکر نمی کنم
این قدر مهم باشند .روی مطالب بین الملل بیشتر کار کنید.
lبا س�لام و ادب ،ایام س��وگواری امام حسین(ع) را
به مردم غیور ایران اس�لامی و شهیدان سرافرازمان تسلیت
و پی��روزی حماس بر چهارمی��ن ارتش جهان را به محضر
مب��ارک ولی عصر(ع��ج) و به مقام معظم رهبری و ش��هید
تهرانی مق��دم تبریک می گویم ...لطف��ا در هفته نامتان چاپ
کنید (احدمجدی ثمرین از اردبیل)
lبا س�لام؛ چرا جواب برخی پیامک ه��ا را که نیاز به
پاس��خ یا نظر دارند ،نمی دهید؟ به مناس��بت 16اذر نگاهی
بیطرفانه به کنش سیاس��ی دانش��جویان بعد انقالب داشته
باش��ید .مناظره ای هم با حضور اقای��ان زیباکالم و اهلل کرم
در این باب ترتیب بدهید .با س��ردار احمدیان ،رئیس مرکز
راهبردی سپاه هم مصاحبه ای انجام بدهید.
راهامام
و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس
و یکون الرسول علیکم شهیدا
سیاست بیگانگان
در ورود فرهنگ استعماری
و گرفتاریهای ما در این وقت گرفتاری کوچکی نیست.
انها س��عی کردند که طراح بدهند برای این ممالک شرقی و
خصوصا انجاهایی که ذخایر بیش��تر دارند .اینها سعی کرده
بودند که همه چیزی که از غرب به ایران وارد میشود یک نوع
خاصی باشد .فرهنگ استعماری وارد کنند به ایران؛ و ما را با
تبلیغات دامنهداری که همه شما میدانید عاشق ان بکنند .به
خبرنامه
14 - 21
اعتراض اقای منتقد
اصالح طلبان به اجماع نمی رسند
نقد و نظر
22 - 31
فلسفه گریستن بر حسین (ع)
یک حزب با دو جناح
وهابی گری؛ فراروایت ساخته غرب
انسانم ارزوست..
سیاست
32-47
ازادی سیاسی ،طرح هاشمی و نامزدی در انتخابات
خاتمی :شایدنیاییم
اصالح طلبان روی خاتمی متمرکز نمی شود
پیشرفت؛گفتمانتحولخواهان
برخی می گویند تکثر اصولگراها امتیاز ماست
ایا اصالحطلبان با خوئینیها همراه میشوند؟
هفتهنامهخبری،تحلیلی/سالچهارم/شمارهصدوپنجاهوسوم 11/اذرماه 88/1391صفحه2000/تومان
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
ازادی سیاسی
طرح هاشمی
ونامزدی درانتخابات
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
زمستان تصمیم نهایی درباره انتخابات را میگیرم
در انتخابات ،92رقابت بین چهرهها خواهد بود نه جناحها
ما از قطع رابطه با امریکا تا کنون بیشتر سود بردهایم
اقای خاتمی و دوستانشان گفته بودند که از وزارت اطالعات بروم
هیچ دولتی از تسلط بر حوزه امنیتی و وزارت اطالعات نمیگذرد
عکس جلد :امیر طالیی
شورش علیه انقالب
مرسی؛ ازادی خواه یا مستبد؟
ISSN: 2008-5281
MOSALAS.IR
مثلث؛ هفته نامه ای خبری ،تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه و عادالنه
از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشاره ای است به سه ضلع استقالل ،ازادی و
جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی ،چارچوبش اسالم ،انقالب،
امام و رهبری ،ارمانش گس�ترش و سیادت اسالم خواهی در سراسر جهان و عزت
مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن
عدال�ت .مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایس�تادگی در برابر مقابالن
گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و
تالشدرجهترونقگرفتنسنتگفت وگومیانفرهیختگانونخبگانکشوراست.
امیدواریم که در روایت مان صادق ،بر مرام مان مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر،
بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
مثلث
استراتژی جدید؛
ساختارشکنی
گفتوگوی مثلث با مصطفی پورمحمدی
درباره
هفت به کجا میرود؟
انتقادهابهمحمودگبرلوباالمیگیرد
برخی تکثر نامزدهای اصولگرا را
امتیازمیدانند
گفتوگو با قائممقام جبهه پیروان
سرمربی و سیاست
قلعهنویی و چند اظهارنظر سیاسی
شماره پیامک3000411711 :
اسم فرهنگ غربی و دموکراسی خاص به ممالک استعماری یا
نیمه استعماری وارد کنند؛ و به اسم دموکراسی غربی به خورد
ما بدهند .همه چیزهایی که اینهابه اسم «ترقی» و «تعالی»
و «ازادی» و «دموکراسی» و «فرهنگ» و همه چیز ،اینها به
طرز خاصی وارد شده است به ایران .انطور نیست که همین
ازادی که در ایران در زمان این پدر و پسر در ایران وارد کردند
این ازادی باشد که در غرب هست .یا این دموکراسی که ادعا
میکنند و در ایران میگویند میخواهیم تعقیب کنیم ،و حاال
هم بازیخوردهها و یا غرضمندها دامن به ان میزنند ،این
دموکراسی است که در غرب پیش خود انها هست .اینها همه
وارداتی هس��تند؛ یعنی ازادی که برای ایران و برای ممالک
شرقی اینها تحویل ماها دادند عبارت از ازادی در اموری که
موجب تباهی ملت ما و جوانهای ما شده است.
ش��ما مالحظه کردید ،یادتان است زمان رضا خان را ،ان
زمان قبل او را یادتان نیس��ت ،و زمان پسر خلفش -که از ان
خبیثتر بود -یادتان است که ازادی که برای ما اوردند ،و به
ما به قول خودش��ان «اعطا» کردند! -ازادی در رفتن مراکز
فساد ،سینماها انطور که خودشان درست کرده بودند همه
جا این همه مراکز فس��ادی که ،خصوصا در تهران درس��ت
کرده بودند ،این همه مشروب فروش��یهایی که در سرتاسر
ایران و خصوصا بیش��تر در مرکز در انجا درست کرده بودند.
قضای��ای مطبوعات و رادیو و تلویزی��ون ،ان معانی که خود
انها هستند .ازادی مجالت با ان وضع انحراف کننده -تمام
چیزها چیزهایی بوده است که نقشه کشیدند برای ممالکی
که میخواهند تحت نفوذ خودش��ان یا اس��تعماری باشد یا
نیمه اس��تعماری ،اس��تعمار نو باش��د ،همه این چیزها را به
طور مفید برای ما درس��ت کردند .در تمام این مدت یک قلم
ازاد نبود که یک مطلبی که به صالح کشوراس��ت بنویسد؛
و ی��ک ادم قادر نبود ک��ه یک خطابه ،ی��ک صحبت بکند و
اظهار مصالح امور و مفاس��د را بکند؛ ی��ک روزنامه نبود که
در ان ،ان مفس��دههایی ک��ه در ایران دارد واقع میش��ود و
ان چپاولگریهایی که داخل و خارج دس��ت به هم دادند و
دارند چپاول میکنند بنویسد.
بین الملل
48 -59
شورش علیه انقالب
خطر کودتا
انتخابات فیس بوکی
انقالب 2013در چین
جهانجدید
60-65
محافظه کاری انقالبیون
گناه مصر
یک طرح خطرناک
راهی که پیش روی ماست...
ورزش
72 -77
وارد شدن پای سرمربی به سیاست
همه چیز درباره خرد جمعی
جدال مردان اعتراض
رویای پاییزی امیر
تحریریه:
ی
دبیر تحریریه و سیاست :مصطفی صادق
دبیر فرهنگ و اقتصاد :علیرضا بهرامی
دبیر جهان اسالم و دین وتاریخ :مصطفی شوقی
دبیر بین الملل :سعیده سادات فهری
دبیر دیدار :افشین خماند
دبیر بازار :مصطفی میری
دبیر ورزش :مهدی ربوشه
دبیر خبرنامه :علی حاجی ناصری
اعضای تحریریه و همکاران :زهیر توکلی -ش��اهین فتحیان -شاهده یوسفی
یاس��ین سیف االس�لام -امی��د کرمانی ه��ا -زه��ره دیان��ی -فاطمه میرزایی
ش��یما غفاری -فاطمه کریم خان -زهرا راد -عاطفه کربالئی -محمد تاجیک
حسین غالمی -شادی خوشکار خیری -حمیدرضا نصیری نژاد -مسعود نجفی
دبیراجرایی :سمانه مومنی
مدیر فنی و هنری :نیما ملک نیازی
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
پردازش تصاویر و عکس :هومن سلیمیان -امیر طالیی -مهدی ابراهیمی
و نیوشا ملک نیازی
تصحیح :ژیال شاکری -امیر عزیزی
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمد پالیزدار
سازمان اگهی ها :مصطفی میری
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلی اجورلو
امور اداری :محمد سرخ خواه -محمد شکرالهی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر اسماعیل تبار -مهندس واعظی -دکتر ایت اله ابراهیمی
دکتر غالم حسن تقی نتاج -حسین زندی -احمد طالیی -مهندس بختیاری
مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی -هادی انباردار
سید عارف علوی -رضا راستی -ابراهیم صفرلکی -دکتر زارعیان
علیرضا حسن زاده -محسن صاحبی
سازمان اگهی ها :تلفن0912 - 5169927 :
چاپ :هنر سرزمین سبز
توزیع :نامه امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید بهشتی ،خیابان پاکستان ،کوچه دوازدهم،
پالک ،24واحد 1
تلفن 88171506-8 :
خبرنامه
درخبرنامه این هفته سخنان حضرت ایت اهلل العظمی خامنه ای ،رهبرمعظم انقالب اسالمی ،در دیدار فرمانده و
مس�ئوالن نیروی دریایی ارتش ،درج شده اس�ت.گزارش هایی درباره اصالح قانون انتخابات ،اظهارات جدید
علی مطهری ،پروندهمرگیکبالگر بههمراهمروررسانه هاازبخش هایخبرنامهاینهفتهاست.
خبرنامه
مثلث شماره 153
بازدید از اوین منطقی است
انگیزه ای برای قتل نبود
قانونپرحاشیه
اعتراض اقای منتقد
اصالح طلبان به اجماع نمی رسند
14
خبرنامه
مثلث شماره 153
رهبر معظم انقالب:
اوضاع منطقه و جهان دست برتر جمهوری اسالمی را
در تحوالت نشان می دهد
حضرت ایت اهلل خامنه ای رهبر معظم انقالب اسالمی
هفته گذشته در دیدار فرمانده و مسئوالن نیروی دریایی ارتش
جمهوری اسالمی با اشاره به اهداف بلند جمهوری اسالمی
ای ران و موفقی ت های پی در پی نظام اسالمی در دستیابی به
این اهداف خاط رنشان کردند «:نگاه به اوضاع منطقه و جهان
به خوبی دست برتر جمهوری اس�لامی را در این تحوالت
نشان م ی دهد».
ایش��ان با تاکید بر اینکه یک��ی از دالیل جنجال های
صورت گرفته علیه جمهوری اسالمی توفیقات کسب شده
است ،افزودند« :در مقایسه سیاست خاورمیانه ای غرب ی ها و
سیاست خاورمیانه ای جمهوری اسالمی به وضوح مشاهده
م ی شود که سیاست منطقه ای جمهوری اسالمی به اهداف
خود نزدیک شده است».
فرمان��ده کل ق��وا ،توانایی جمهوری اس�لامی ب رای
دستیابی به اهداف را زیاد دانستند و تاکید کردند« :پیشرفت
و عبور از موانع در سایه توفیق خداوند متعال ،همت ،نشاط
و انگیزه دس��ت یافتنی خواهد بود ».رهب��ر انقالب در این
دیدار که به مناس��بت هفتم اذر سالروز نیروی دریایی ارتش
برگزارشد ،سواحل گسترده جمهوری اسالمی و به ویژه ساحل
دریای عم��ان و عقبه ان در منطقه ُمک��ران را ثروت عظیم
ملی توصیف کردند و افزودند« :اگر دولت و سایر مسئوالن
با نگاه راهبردی ب��ه مناطق دریایی ،به کم��ک بیایند ،این
منطقه عظیم و مهم م ی تواند توانای ی ه��ای زیادی را ب رای
جمهوری اسالمی بوجود اورد».
پیش از بیانات رهبر معظم انقالب اسالمی ،امیردریادار
س��یاری ،فرمانده نیروی دریای��ی ارتش با اش��اره به تدابیر
فرماندهی معظم کل قوا در ارتباط ب��ا نیروی دریایی ارتش
جمهوری اسالمی گزارشی از ب رنامه های فعلی و اتی این نیرو
در زمینه شناورهای سطحی ،زیرسطحی ،نیروی انسانی و
حضور در اب های بی ن المللی بیان کردg .
15
گزارش ها
بازدید از اوین منطقی است
محمدجواد الریجانی از درخواست احمدی نژاد استقبال کرده است
خبرنامه
محمد جواد الریجانی م ی گوید« :ما عالقه مندیم که
احمدی نژاد از زندان اوین بازدید کند».
دبیر س��تاد حقوق بش��ر قوه قضائیه که هفته گذشته
نشس��ت خبری برگزار کرده بود در پاس��خ به سوال یکی از
خبرنگاران درباره بازدید محمود احمدی ن��ژاد از زندان اوین
گفت« :بازدید از زندان اوین نه تنها مورد استقبال ماست بلکه
یک خواسته منطقی است که ما از رئی س جمهور داریم».
وی گفت« :ما دوس��ت داری��م اق��ای احمدی نژاد به
زندان ها سرکش��ی کند تا مشکالتی که دس��تگاه قضایی
در امر زندانبانی دارد را از نزدیک ش��اهد باشد و حداقل به ما
کمک کند».
الریجانی تصری��ح کرد« :البته در جریان درخواس��ت
بازدید ایش��ان از زندان اوین دو نکته ممکن بود به ش��ائبه
تبدیل ش��ود؛ ابتدا انکه خدایی نکرده برخی رسانه ها هدف
رئی س جمهوری را مالقات با نزدیکان خود که در زندان هستند
قلمداد کنند و دیگر اینکه در جریان بازدید ایش��ان موضوع
اختیارات رئی س جمهوری که مربوط به نظارت وی م ی شود
به گونه ای اشتباه برداشت شود».
وی اف��زود« :به ط��ور قط��ع در اینده ش��اهد حضور
رئی س جمه��وری در زندان ه��ا خواهیم ب��ود و امیدواریم در
جریان این بازدید ها مشکالت زندانبانی برطرف شود».
مثلث شماره 153
الریجانی ها در کار ،دوستی و برادری ندارند
یکی دیگر از خبرن��گاران از الریجانی درب��اره پرونده
مفتوحه وی درباره اختالف ملکی پرسید که الریجانی گفت:
«من یک بار در دادگاه ش��رکت کردم و از خ��ودم دفاع کردم
هرچند پرونده مربوط به مالکیت یک زمین زراعی است».
وی گف��ت« :خوش��بختانه ای��ن پرونده مرب��وط به
ال س��ی های تقلبی ی��ا عتیقه ها و زیرخاکی نیس��ت بلکه
یک زمین کشاورزی اس��ت که بنده دارم و انجا جو و گندم
م ی کارم».وی به مزاح به خبرنگاران گفت« :ش��اید تاکنون
این موضوع ب رای ش��ما پیش نیامده اس��ت ،ام��ا من جواد
الریجانی 25سال است کشاورزی م ی کنم و البته جالب است
16
بدانید مزرعه داری صفای زیادی دارد ».دبیر ستاد حقوق بشر
قوه قضائیه با اشاره به صحب ت های صادق امل ی الریجانی
درباره اینکه قرار نیست در رسیدگی به پرونده وی کارشکنی
صورت گیرد ،گفت« :ما الریجان ی ها درست است که با هم
روابط ب رادرانه خوبی داریم و پشت هم هستیم اما در زمینه
کار هیچ دوستی و ب رادری بین ما وجود ندارد و ما یکدیگر را
نم ی شناسیم».
وی گفت« :بیش از 150هزار پرونده شبیه پرونده من
درباره مش��کالت مربوط به زمی ن های کشاورزی وجود دارد
که در حال رسیدگی در دس��تگاه قضایی است ».وی گفت:
«هر چند من اطالعات بیش��تری درباره پرونده ام نم ی توانم
ارائه کنم اما امیدوارم به زودی پروسه قضایی ان طی شود و
نتیجه ان به عموم مردم اطالع داده شود».
محمدجواد الریجانی همچنین در پاس��خ به س��وال
یکی از خبرنگاران درباره پرونده فوت س��تار بهشتی گفت:
«گزارش های دقی��ق و مرحله ب��ه مرحله پرونده از س��وی
مسئوالن مربوطه قضایی مورد رسیدگی قرار گرفته است».
وی گفت« :دادس��تان کل و دادستان ته ران اطالعات
خوبی به دس��ت اورده اند که قطعا ب رای روش��ن شدن افکار
عمومی ان را به اطالع ملت ای ران خواهند رساند».
وی گفت« :مطرح شدن این پرونده از سوی رسانه های
غربی فقط یک جنجال رسانه ای اس��ت ،زی را تعداد کسانی
که در زندان های امریکا هستند و بدون دلیل سال ها زندانی
م ی شوند و پس از شکنجه های زیاد کش��ته م ی شوند رقم
باالیی است».الریجانی به دوره ریاست جمهوری بوش پسر
اشاره کرد و گفت« :در ان زمان روش های غی ر انسانی شکل
و ظاهری قانونی پیدا کرده بود و در فضایی ش��کنجه گرانه
رنگی ن پوستان شکنجه م ی شدند و هیچ پیگیری هم نسبت
به حقوق انها نم ی شد».وی افزود« :هر چند ما در ستاد حقوق
بشر پیگیر ان هستیم که حقوق شهروندانمان تضییع نشود
و به حقشان برسند ،در این پرونده هم با دستور قاطع رئیس
دس��تگاه قضایی به همه جهات این حادثه رسیدگی خواهد
شد و مطمئن باشید بدون هیچ اغماضی با همه خاطیان این
پرونده برخورد خواهد شد».
وی افزود« :در جمهوری اسالمی ای ران مساله زندانبانی
از اهمی��ت باالیی برخوردار اس��ت و تالش زی��ادی صورت
م ی گیرد تا هم افراد کمتر به زندان بروند و هم در زمانی که
در زندان در حال تحمل کیفر هستند از همه حقوق خودشان
برخوردار باشند تا زمان محکومیتشان به پایان برسد».
یکی از خبرنگاران خطاب به دبیر س��تاد حقوق بشر
قوه قضائیه گفت« :نظر شما در رابطه با شکنجه چیست؟»
که الریجانی تصریح کرد« :جمهوری اسالمی ای ران از معدود
کشورهایی است که در قوانین ان شکنجه منع شده و نکته
جالب تر این است که در شرع مقدس ما شکنجه حرام شده
و به مراتب کمتر از کش��ورهایی که تبلیغات م ی کنند و بر
شکنجه هایشان س��رپوش م ی گذارند در کش��ور ما تخلف
رخ م ی دهد ».یکی از خبرن��گاران از الریجانی درباره مذاکره
با امریکا پرسید که الریجانی پاس��خ داد« :مذاکره با امریکا
یک موضوع با حساسیت اس��ت و من نظرم را بارها در این
زمینه اعالم کر ده ام ».وی افزود« :مبانی مذاکره با امریکا باید
روشن باشد و باید به عنوان بخشی از تعامل ما با دشمنانمان
مطرح شود».
وی گف��ت« :در منط��ق اول اینگون��ه القا ش��ده که
فشارهای اقتصادی به کشور ای ران کارگر شده و حاال خوب
است که امریکای ی ها به سراغ ما بیایند و با ما مذاکره کنند،
در حالی که این یک منطق فاسد است ،در منطق دوم غرب
انقدر قوی خود را تصور کرده که م��ا باید با انها کنار بیاییم
که این منطق هم از ریشه خ راب است ،زی را ما به اندازه غرب
قوی شده ایم که نیازی به مذاکره با انها نداشته باشیم ».وی
گفت« :امریکا باید ب رای مذاکره با ای ران استراتژی خصمانه
و کور خود را که توسط روسای جمهور ان علیه ای ران تحمیل
شده کنار بگذارد زی را در این ش��رایط مذاکره هیچ مفهومی
نم ی تواند داش��ته باش��د ».وی گفت« :ما باید منافع نظام
خودمان را در نظر بگیریم و س��پس ب ر اساس منافعمان به
مذاکره فکر کنیم ».الریجانی با اش��اره ب��ه این مطلب که
امیدواریم اق��ای اوباما در دور دوم ریاس��ت جمهوری خود با
پروژه های صهیونیس��تی برخورد قاطع تری داش��ته باشد،
گفت« :امریکا باید بداند که سیاس��ت تخاصم علیه ای ران
یا همان سیاس��ت چماق و هویج سیاستی شکس ت خورده
است ،زی را هم چماقش شکسته و هم هویجش پوسیده شده
است ».دبی ر ستاد حقوق بش��ر قوه قضائیه همچنین گفت:
«قطعنامه ای که اخی را به سردمداری امریکا علیه کشورمان
صادر شده یک بیانیه مفتضح استg ».
انگیزه ای برای قتل نبود
سردار احمدی مقدم از جزئیات جدید پرونده ستار بهشتی می گوید
نوعا نم ی توانست کش��نده باشد ،اما این صدمات بدنی
وارد شده و تعیین علت تامه مرگ به عهده مقام قضایی
گذاشته شده و قاضی باید ب ر اساس تحقیقات قضایی،
علت مرگ را روشن کند».
دواتگری با اشاره به بازداش��ت تعدادی از ماموران
انتظام ی فتا اظهار کرد« :در حال حاضر تعدادی از این
ماموران در بازداشت به س��ر م ی برند و ما هم از دستگاه
قضایی به خاطر دقت ،س��رعت و قاطعیت در رسیدگی
به این پرونده تشکر م ی کنیم .اطالعیه دادستانی ته ران
هم اطالعیه جامعی بود که جزئیات در ان تشریح شده
است».
مامور ویژه کمیسیون امنیت ملی مجلس ب رای
بررسی پرونده مرگ ستار بهش��تی در ادامه ضمن اب راز
تاس��ف از بروز این اتفاق گفت« :به عوام��ل بیگانه و
ضدانقالب هش��دار م ی دهی��م که فک��ر نکنند با یک
تخلف پلیس م ی توانند سوءاس��تفاده کنن��د .ما تاکید
داریم که نظام جمهوری اس�لامی بر پایه قانون استوار
است ،مواردی را م ی بینیم که پلیس امریکا شهروندان
امریکایی را اش��کارا مورد ضرب و ش��تم قرار م ی دهد
و ش��اید دس��تگاه قضایی این کش��ور هم حمایتی از
شهروندان به عمل نیاورد ،اما دستگاه قضایی ما انصافا
عملکرد فوق العاده مطلوب و قانونمندی داشته که واقعا
کارنامه خوبی را ب رای ان رقم زده است».
دواتگری اظهار ک��رد« :انتظار داریم مس��ئوالن
پلیس فتا و کس��انی که در این تخل��ف دخیل بوده اند
با عذرخواهی از مردم از س��مت خود استعفا دهند و این
استعفا حداقل کاری است که از سوی مسئوالن پلیس
فتا یا نیروی انتظامی م ی تواند انجام شود».
وی تصریح کرد« :مسئول فتا یا باید استعفا دهد یا
مقام مافوق وی نسبت به عزل و برکناری مسئولی که
در اثر عدم نظارت و نظارت نامطلوب این هزینه را ب رای
دستگاه انتظامی ایجاد کرده ،اقدام کند».
این عضو کمیس��یون امنیت ملی و سیاس��ت
خارجی مجلس با اش��اره به تالش ها و زحمات در خور
تحس��ین نیروی انتظامی خاطرنشان کرد« :ما حساب
چند مام��ور خاطی را از حس��اب نی��روی انتظامی جدا
م ی کنیم و انتظار داریم اس��تعفا یا عزل مسئول پلیس
فتا درس عبرتی ب رای سایر مدی ران باشد تا در نظارت بر
مجموعه شان دقت الزم را داشته باشندg ».
خبرنامه
قضایی رخ نداده است».
وی افزود« :به رغم دس��تور صریح قاضی پرونده ب رای
نگهداری متهم در بازداشت پلیس اگاهی ،پلیس فتا برخالف
دس��تور مقام قضایی ،متهم را تحت نظ��ر پلیس فتا و یک
بازداشتگاه غیرقانونی نگهداری کرده که هیچ توجیه قانونی
نداشته است».
این حقوقدان خاطرنشان کرد« :انچه الزم است مورد
توجه قرار گیرد این که متهم باید در طول دوران بازداش��ت
تحت نظر مقام قضایی و در بازداشتگاه تحت نظر دستگاه
قضا نگهداری شود ،بناب راین از این حیث که برخالف دستور
قضایی ،متهم در بازداشتگاهی خارج از استانداردهای قانونی
نگهداری شده ،تخلف اشکاری اتفاق افتاده است».
این عضو کمیس��یون امنیت ملی و سیاست خارجی
مجلس با اشاره به تایید صدمات بدنی ستار بهشتی از سوی
پزشکی قانونی یاداور شد« :البته پزشکی قانونی هنوز علت
تامه مرگ را مشخص نکرده ،ضمن اینکه این صدمات بدنی
سردار احمدی مقدم
می گوید « :اکنون که
هیچ چیز اثبات نشده باید با
چه کسی برخورد کنیم؟»
مثلث شماره 153
پرونده ف��وت مبهم یک بالگ��ر همچنان محل
بحث است.
مرگ ستار بهش��تی در دوران بازداشت اکنون به
دستورکار مهم ب رای بررس��ی در قوه قضائیه و البته ناجا
تبدیل شده است.
فرمانده نیروی انتظام��ی در واکنش به بازتاب ها
درباره این پرونده با بیان اینکه ممکن است قصورهایی
هنگام بازداشت و نگهداری ستار بهشتی رخ داده باشد،
گفته است« :هیچ انگیزه ای ب رای قتل وی وجود نداشته
است».
احمدی مق��دم در خص��وص اخری��ن وضعیت
پرونده ستار بهشتی (وبالگ نویس) اظهار داشته است:
«تحقیقات از سوی دس��تگاه قضایی در حال رسیدگی
اس��ت و ادامه دارد .نکت��ه ای که نماین��دگان مجلس
در این رابطه در روزه��ای اخیر گفته اند این اس��ت که
بازداشتگاهی که در رباط کریم است مطلوب نیست که
این موضوع نیز قابل رسیدگی است یا اینکه اعالم شده
که چرا این فرد در روز تعطیل از زندان اوین تحویل گرفته
شده و در روزهای تعطیلی نگه داشته شده که م ی توان
این را نوعی قصور و کوتاهی دانست».
وی گفت« :البته هیچ کدام از این موضوع ها دلیل
مرگ و هیچ گونه پارگی در اثر ضربه یا مسمومیت علت
مرگ نبوده است .مهمترین سناریوی مرگ ستار بهشتی
ممکن است شوک روحی -روانی او در زمان نگهداری
در زندان اوین باشد».
فرمانده نیروی انتظامی تاکی��د کرد« :در بهداری
زندان به او داروی ارامبخش داده اند و زمانی که او تحویل
پلیس فتا شده به دلیل اینکه نسخه دارو و مجوز مصرف
را نداشته است ماموران به او اجازه استفاده از قرص ها را
نم ی دهند که ممکن است این موضوع نیز قصور تلقی
شود ،اما هیچ گونه اثار ضرب و جرح روی بدن این فرد
وجود ندارد».
ب��ه گفت��ه احمدی مق��دم؛ ممکن اس��ت یکی
از قصوره��ای دیگر نیز این باش��د ک��ه او را در بخش
اداری نگهداری کرده اند ،چرا که اگر در بازداش��تگاه بود
دوربی ن های ناظر فعال بوده و تمام وقایع ثبت م ی شده و
اگر مشکلی ب رای او پیش م ی امد از طریق مانیتورینگ
رویت م ی شد البته ماموران پلیس هیچ گونه رفتار منجر
به مرگی انجام نداده اند و این موضوع نیز اثبات نش��ده
اس��ت ،اگر چه ممکن اس��ت محلی که او را نگهداری
م ی کرده اند استاندارد نبوده باشد» .
وی با اش��اره به اینک��ه مامورانی که ای��ن فرد را
دستگیر و از او بازجویی کرده اند با قرار قضایی تحت نظر
هستند ،گفت« :به نظر من این پرونده زاویه پنهانی ندارد
و دستگاه قضایی در این رابطه اطالع رسانی م ی کند ،اما
به عنوان یک مطلع از مسیر پرونده و تحقیقات م ی توانم
بگویم که هیچ نیتی در مرگ وی وجود نداشته و موضوع
بدرفتاری و ضرب و شتم مردود است».
وی به استانداردسازی بازداش��تگاه ها اشاره کرد و
افزود« :از دو سال گذشته بحث حقوق شهروندی را به
صورت جدی در دس��تورکار قرار دادیم و استانداردهای
بازداشتگاه ها نیز در همه استان ها پیگیری شد .در برخی
از نقاط بازداشتگاه ها دارای مشکالت ساختاری بودند و
انها را تعطیل کردیم و امروز به ج��رات م ی توانم بگویم که
می زان استاندارد بازداشتگاه ها از ۳۰درصد به ۷۰تا ۷۵درصد
افزایش یافته .این در حالی اس��ت که در دور سوم نظارت ها
که اخی را اغاز شده می زان اس��تانداردها در دو استان خ راسان
رضوی و کرمانشاه که مورد بازدید قرار گرفته اند بیش از ۹۰
درصد شده است».
احمدی مقدم در خصوص اظه��ارات نماینده مجلس
مبنی بر اس��تعفای رئیس پلیس فتا یا برکن��اری او گفت:
«رئیس پلیس فتا در جریان پرونده نبوده و اگر منظور ایشان
رئیس پلیس فتای ته ران اس��ت اگر قصوری رخ داده باشد
خودمان ان را بررسی و با مقصران برخورد م ی کنیم .اکنون
که هیچ چیز اثبات نشده باید با چه کسی برخورد کنیم؟»
اظهارات احمدی مقدم در حالی بیان م ی شود که مامور
ویژه مجلس ب رای بررسی پرونده مرگ ستار بهشتی با محرز
دانستن تخلف اشکار پلیس فتا در نگهداری ستار بهشتی در
بازداشتگاهی غیرقانونی ،گفته است که مسئوالن دخیل در
این تخلف ب رای یک بار هم که شده با عذرخواهی از مردم از
سمت خود استعفا دهند.
مهدی دواتگری با اشاره به پیگیری های انجام شده در
مورد پرونده مرگ ستار بهشتی اظهار کرده است« :ب ر اساس
بررس��ی های ما تمامی اقدامات دس��تگاه قضای��ی از بدو
دستگیری تا لحظه مرگ و شیوه رسیدگی دستگاه قضایی
کامال قانونی بوده و هی چ گونه تخلفی از س��وی دس��تگاه
حاشی ه های یک پرونده
17
اعتراض
اقای منتقد
نظر علی مطهری درباره
«یک خانواده محترم»
1
قانون پرحاشیه
2
حدادعادل :اصالح قانون انتخابات به صالح کشور نیست
خبرنامه
در حالی که ب ر اس��اس اعالم وزارت کش��ور داوطلبان
انتخابات ریاست جمهوری باید در اردیبهشت ماه سال اینده
ب رای حضور در انتخابات ثبت ن��ام کنند ،طرح اصالح قانون
انتخابات همچنان در صحن مجلس در حال بررسی است
و البت��ه به جهت اهمی��ت زیادش با واکنش ه��ای فراوانی
مواجه است.
در جدیدترین واکنش ،رئیس فراکسیون اصولگرایان
مجلس درباره ماده 7طرح اصالح موادی از قانون انتخابات
ریاست جمهوری ب رای تایید صالحیت نامزدها و شرایطی که
باید نامزدها ب رای ورود به عرصه رقابت داشته باشند ،م ی گوید:
«تصویب این طرح و به خصوص این ماده به صالح کش��ور
نیس��ت».غالمعلی حدادعادل م ی افزاید« :مخالف اصالح
قانون انتخابات ریاست جمهوری هستم و این قانون به صالح
کشور نیست».در اخرین جلسه مجلس درحالی که بررسی
کلیات طرح اصالح قانون انتخابات ریاس��ت جمهوری هنوز
اغاز نشده بود ،نمایندگان مخالف با اخطارها و تذکرات پیاپی
به استقبالش رفتند ،به طوری که الریجانی در واکنش به یکی
از اخطارها اعالم کرد که اگر 100نفر از مجموع 6-7هزار نفر
مسئولی که از ابتدای انقالب تا کنون داشته ایم ،کسی را تایید
کنند ،چه عیبی دارد؟ کسی که م ی خواهد رئی س جمهور شود
یعنی 100نفر را ندارد که او را تایید کنند؟»
الریجانی با رد اینکه چنین طرحی مایه وهن مجلس
باشد ،گفت« :وهن این است که 2000نفر ثبت نام م ی کنند
و 1995نفر انها رد صالحیت م ی شوند! اینکه شرایطی ایجاد
شود که همه بار بر دوش شورای نگهبان نباشد چه ای رادی
دارد؟»
احمد توکلی ،نماینده ته ران نیز در مجلس خطاب به
الریجانی اعالم کرد که شخصا با کلیات این طرح مخالفم،
اما این طرز اداره مجلس که اجازه م ی دهید اخطارهایی درباره
مفاد و جزئیات این طرح عنوان ش��ود ،ب رای مجلس خوب
نیست.وی با بیان اینکه ان شااهلل کلیات رای نم ی اورد ،اعالم
کرد« :اینکه شما به اخطارها پاسخ م ی دهید ،شما را در موضع
دفاع از این طرح قرار م ی دهد که برخالف ایی ن نامه است و به
مصلحت خود شما هم نیست .گاهی رویه ها باب م ی شود
و شما مطابق ماده 22با حق اختیارات ریاست خودتان نباید
اجازه دهید که این اخطارها ادامه پیدا کند».
همچنین نادر قاض ی پ��ور ،نماینده م��ردم ارومیه نیز
مثلث شماره 153
18
م ی گوید« :اصالح قانون انتخابات ریاس��ت جمهوری ،انهم
در استانه انتخابات شائب ه هایی را به دنبال دارد .تغییر قانون
انتخابات یعن��ی انتخابات گذش��ته دارای نقص جدی بوده
است .این یعنی زیر سوال بردن تمامی انتخابات گذشته».
به گفته قاض ی پ��ور اینکه ب رای رجال سیاس��ی بودن
100نفر ،ب رای مدیر بودن 100نفر و ب رای مدبر بودن 200نفر،
کاندیدایی را تایید کنند؛ یعنی در اول کار ،رئی س جمهور به
400نفر بدهکار م ی ش��ود .یعنی باید به انها یا اوالد انها باج
بدهد .حال چطور م ی خواهد عدالت را رعایت کند؟ اشتغالزایی
کذایی و داللی ایجاد م ی شود!
وی م ی گوید با این اصالحی��ه باید فاتحه کاندیداهای
بخش خصوصی غی ر دولتی را خواند .چون افراد غیردولتی
توان رقاب��ت با نیروه��ای دولتی را نخواهند داش��ت و تنها
اف��راد جناحی ،حزب��ی و حاش��ی ه دار م ی توانن��د کاندیدای
ریاست جمهوری ش��وند و دیگر روحانیت و اساتید دانشگاه
نم ی توانند کاندیدا شوند .چون شخصیت انها اجازه نم ی دهد
به دنبال تاییدیه 400نفر باشند!
در ماده هفت طرح اصالح م��وادی از قانون انتخابات
ریاست جمهوری امده است که ب رای رسیدگی به صالحیت
نامزدها در احراز ش��رط رجل مذهبی ،ارائ��ه تاییدیه حداقل
25نفر از اعضای ادوار مجلس خب��رگان رهبری یا اعضای
ش��ورای مدیریتی هر کدام از حوزه های علمیه استان ها در
زمان ثب ت نام داوطلب الزامی است.
همچنین در این ماده تاکید ش��ده ب رای ش��رط رجل
سیاسی ،ارائه گواهی تصدی س��مت مقامات موضوع ماده
( )71قانون مدیریت خدمات کشوری پس از پیروزی انقالبی
اسالمی حداقل به مدت چهار س��ال یا ارائه تاییدیه حداقل
یکصد نفر از نمایندگان فعلی مجلس ش��ورای اسالمی یا
کسانی که پس از پیروزی انقالب اسالمی ،سابقه نمایندگی
مجلس شورای اسالمی ،مقام وزارت ،معاونت رئی س جمهور،
معاونت وزیر ،سفارت و استانداری ،س��ابقه دبیرکلی احزاب
و تش��کل های قانونی سراسری داش��ته اند هنگام ثب ت نام
داوطلب الزامی اس��ت.بر اس��اس ای��ن ماده مدی��ر و مدبر
بودن داوطلب توس��ط حداقل 200نفر از افرادی که س��ابقه
مقامات موضوع ماده ( )71قانون مدیریت خدمات کشوری
و پس ت های همط راز در نهادهای غیردولتی داشته اند ،تایید
شودg .
«یک خانواده محترم» فیلمی اس��ت ک��ه این روزها
حواش��ی زیادی پی رامون ان به وجود امده اس��ت .نقدهایی
که در مورد این فیلم در محافل رسانه ای و سینمایی مطرح
شده همگی به نوع نگاه فیلم به جامعه ای رانی اعتراض دارد.
در جدیدترین تحول در این مورد علی مطهری گفته است:
«مسئوالنی از سیما فیلم که مرتبط با ساخت فیلم بوده اند
باید برکنار شوند زی را در این کار نقش داشتند».
این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسالمی
درباره نمایش این فیلم در خارج از کش��ور نیز گفته اس��ت:
«سراسر این فیلم سیاه نمایی است ،فیلم چهره بسیار بدی
سردار نقدی:
پرونده سال 76
شهرداری تهران
هنوز مفتوح است
محمدرض��ا نق��دی ،رئیس س��ازمان بس��یج
مس��تضعفین که پی��ش از این در مس��ئولی ت های
مختلف ایفای وظیفه کرده از حفاظت اطالعات ناجا تا
رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کاال و ارز ،هفته گذشته در
مصاحبه با یک خبرگزاری از مفتوح بودن پرونده فساد
شهرداری ته ران در سال 76خبر داد.
محمدرض��ا نقدی در پاس��خ به این پرس��ش
که «سال اخیر یک فس��اد بانکی داشتیم که شاید
خیلی مردم را تحت تاثیر قرار داده است و ذهن مردم
را مش��غول کرده و ب رای برخی ش��بهه ای ایجاد کرد
و ح��اال م ی خواهی��م برگردیم به س��ال 76-77که
ش��ما در ناجا مس��ئولیت داش��تید و ان فسادی که
در دس��تگاه های دولتی به وجود ام��د؛ به طور کلی
مسئوالن که شاید در طول انقالب هم خیلی زحمت
کشیده اند و کارهای زیادی هم کرده اند ولی ناگهان
وارد فازی م ی ش��وند که خودش��ان را حائز امتیازی
م ی دانند که برای��ش زحمت کش��یدند ،علت این را
چه م ی دانید؟» اظهار داش��ت« :ریشه ان مربوط به
حب النفس است .همه حرکت هایی که شورش علیه
نظام ظلم است ،حرکت الهی و خداجویانه نیست و
خیلی از انس��ان هایی که م ی ایند در معرکه و مبارزه
م ی کنند انگیزه های غی رالهی دارند».
نقدی در ارتباط با حب النفس در مبارزات برخی
افراد م ی افزای��د« :مبارزه انه��ا از اول ب��رای همین
از یک خان��واده ای رانی ،دوران دفاع مقدس و انقالب نش��ان
م ی دهد .این فیلم حاکی از عقده های روانی س��ازنده فیلم
است و به نظر من اگر صهیونیس ت ها م ی خواستند فیلمی
علیه انقالب اسالمی بس��ازند به این خوبی نم ی توانستند
فیلم بسازند و ای ران را تخریب کنند».
وی در ادامه گفت« :مسئوالن صد او سیما در ساخت این
فیلم مسئولیت دارند و رئیس سیمافیلم بیشترین مسئولیت
را دارد ،اما متاسفانه واکنش مناس��بی از طرف صدا و سیما
دیده نش��د .به هرحال این فیلم در خارج از کش��ور در حال
نمایش است و واقعا چهره بسیار بدی از جمهوری اسالمی،
امام خمینی (ره) و ملت ای��ران نمایش م ی دهد و به انقالب
اسیب می رس��اند و هیچ برخورد مناس��بی با سازندگان این
فیلم تاکنون صورت نگرفته است .البته کمیسیون فرهنگی
تصمیم دارد از مدی ران صدا و سیما و سازندگان فیلم توضیح
بخواهد که انشاءاهلل در برنامه کمیسیون فرهنگی قرار داده
ترئیسه کمیسیون فرهنگی
م ی شود و زمان ان به عهده هیا
است که در ب رنامه هفته اینده قرار گیرد».
مخاطب غیرایرانی با دیدن این فیلم احساس نفرت
نسبت به انقالب پیدا می کند
مطهری در پاسخ به این س��وال که واکنش یک فرد
غی رای رانی پس از تماش��ای فیلم در خارج از کش��ور چگونه
مسئوالن سیما فیلم باید برکنار شوند
نماینده مردم ته��ران در خاتمه گف��ت« :من معتقدم
مسئوالنی از سیمافیلم که مرتبط با ساخت فیلم بوده اند باید
پس از مدت ها یک س��خنرانی رس��می از اس��فندیار
رحیم مشایی منتشر شده است .س��خنانی که در ان از دولت
دفاع قاطعانه شده است .اسفندیار رحیم مشایی ،در سخنرانی
که هفته گذش��ته در میان جمعی از مسئوالن راهیان نور در
کرمانشاه داشت ،سال اینده را سال شکوفایی بزرگ ب رای کشور
خوانده و به نقل از رسانه های خارجی گفت« :احمدی نژاد بوی
خمینی(ره) م ی دهد ».نماینده تام االختیار رئی س جمهور در این
سخنرانی ادامه داد« :ان شاءاهلل در این سال انتخاباتی پرشور
برگزار خواهد شد و همه مردم در صحنه خواهند بود و یک بار
دیگر همه به خصوص کسانی را که منکر عزت ملت بزرگ
ای ران هس��تند ،ناامید خواهند کرد ».مشاور رئی س جمهور با
اش��اره به اینکه در تاریخ ،اتفاقات و رویدادهای فراوان ،مهم و
ارزشمندی رخ داده ،ولی به دلیل عدم استمرار و تداوم از دست
رفته است ،گفت« :دشمنان و شیاطین در طول تاریخ مردم
را نسبت به راهی که امده اند ،ب ی اعتماد کرده ،سعی م ی کنند
اندیشه هایش��ان را تغییر داده و باورهایشان را عوض کنند و
تحلی ل های انان را متفاوت نمایند ،تا راه طی شده را راه غلط و
انحرافی معرفی کنند که دیگر اندیشه انقالبی و اگاهانه سبب
یک تحرک جدید و یک حرکت جدید نشود ».رحیم مشایی
اضافه کرد« :دشمنان و شیاطین سعی م ی کنند که در هاله ای
از ابهام و ایهام و با دروغ و جعل سند ،روایت های دروغ از تاریخ
را به نس ل های جدید ارائه کنند و گذشت زمان نیز در این میانه
خود افت بزرگی است ».رئی س دفتر رئی س جمهور در ادامه با
اشاره به انتقادات و مخالفت هایی که با دولت ب رای هدف گذاری
بلندترین قله ها و بزرگترین اهداف م ی شود ،گفت« :مرتب به ما
م ی گویند که ان باالها را رها کرده و همین اهداف دم دستی را
پیگیری کنید و م ی خواهند ما را از ادامه راهی که طی کرده ایم
منصرف کنند ».نماینده تام االختیار رئی س جمهور در ستاد
راهیان نور با بیان اینکه بهترین نمونه کار بسیجی و متکی
به روحیه انقالبی ،دکتر احمدی نژاد است ،اظهار داشت« :نگاه
کنید که دکتر احمدی نژاد وقتی پیگیر فک پلمب تاسیسات
خبرنامه
دفاع مشایی از عملکرد دولت
هسته ای شد یک جریانی اغاز شد ،اگرچه این کار به این
سادگ ی ها نبود ،اما اقای احمدی نژاد روی مردم حساب کرد،
او خوب م ی داند که اگر مردم نباشند ،از او نیز کاری ساخته
نیست ».وی با اشاره به انتقادات مطرح شده از نحوه ارائه
گزارش رئی س جمهور که عملکرد دولت خود را با سال های
گذشته و پس از انقالب تا دولت نهم مقایسه م ی کند ،اظهار
کرد« :برخی مدعی بودند که این نحوه گزارش دادن باعث
م ی شود مردم تصور کنند در 27س��ال قبل از دولت نهم
کم کاری شده است که ما در پاس��خ انها گفتیم این نحوه
گزارش دهی م ی خواهد بگوید که م ی ش��د در ان 27سال
هم مثل این سال ها کار کرد ».رئی س دفتر رئی س جمهور
تصریح کرد« :وقتی اق��ای احمدی نژاد امد ،رس��انه های
خارجی گفتند که او بوی خمینی (ره) م ی دهد .دولتی سر
کار امد که با قدرت از ارزش ها دفاع کرده و ب رای خدمت شب
و روز نم ی شناسد و حاال حاصل عملکردش گاه با دو ب رابر
زمان گذشته از دولت های دیگر و گاه با تمام زمان سپری
شده از پیروزی انقالب اسالمی و گاه با تمام تاریخ معاصر
ب رابری م ی کند ،خ��ب اینکه بد نیس��ت ،بلکه خیلی هم
خوب است و اثبات م ی کند که با پافشاری بر ارزش ها بهتر
م ی شود کشور را اداره کرد و بیشتر کار کرد و نظریات خالف
این ،جعلی و غلط است ».رحیم مشایی ادامه داد« :اگر بر
ارزش ها و عدالت پافشاری کنیم ،این مانع سرمایه گذاری
نیست ،البته عده ای در کشور کارهایی م ی کنند تا در ای ران
سرمایه گذاری نشود ،اما دولت نش��ان داد که بازگشت به
ارزش های انقالب و ارزش های اس�لامی نه تنها بازدارنده
نیست ،بلکه یک نهضت جدید در ابادانی کشور است».
مشاور رئی س جمهور ،س��ال اینده را سال شکوفایی بزرگ
ب رای کشور خواند و گفت« :ان شاءاهلل در این سال انتخاباتی
پرشور برگزار خواهد شد و همه مردم در صحنه خواهند بود
و یک بار دیگر همه به خصوص کسانی را که منکر عزت
ملت بزرگ ای ران هستند ،ناامید خواهند کردg ».
مثلث شماره 153
بوده و وقتی به خواسته هایش��ان نم ی رسند شروع به
جفتک پ رانی به ارزش ه��ا و انق�لاب م ی کنند و این
کامال طبیعی است و خیلی اتفاق افتاده است».
نقدی در پاسخ به شایعاتی در ارتباط با پرونده
فس��اد ش��هرداری در س��ال 76و نح��وه بازجوی ی ها
م ی گوید« :م��رور زمان الحمدهلل همه چیز را روش��ن
کرده و کسانی که در ان روزها این حرف ها را م ی زدند
ام��روز بعض��ی در لندن هس��تند و بعض ی مس��افر
رژیم صهیونیستی و دوستانشان هم که اینجا هستند
مواضع کمی از انها ندارند.
به نظر من گذر زم��ان خیلی چیزها را روش��ن
کرده و نیازی به بازگویی جزئیات ان حادثه ها نیست.
فکر م ی کنم همان صحبتی که بنده در وقت خودش
مفصال در کمیس��یون امنیت ملی انجام دادم همان
موقع جنجال زیادی به پا کرد.
دو نامه ای که بنده در این م��ورد به قوه قضائیه
نوشتم خیلی گویا و شفاف مسائل را تبیین کرده است.
پرونده دادگاه ان زمان االن حتما موجود است که فکر
م ی کنم حدود 7یا 8درصد ان رسیدگی شد و مفتوح
است .هیچ کس پاسخ نداد که چرا هنوز بعد از 15سال
این پرونده مفتوح است».
رئیس س��ازمان بسیج مس��تضعفین در مورد
تاریخ بسته شدن این پرونده گفت« :اینها پاسخ های
روشنی است که برای این قضیه وجود دارد .بنده در
ان زمان دادگاه رفتم و محاکمه شدم و پاسخ دادگاه را
دادم و در نهایت همان دادگاهی که ان اقا را محکوم
کرد ما را تبرئه کرد ،با وجود اینکه انها از لحاظ نفوذ
و موقعیت و نیز پش��تیبانی قابل قیاس با موقعیت
ما نبودند.
از این رو مس��ائل روشن اس��ت و زمان نیز تا
حد زیادی ان را روش��ن کرده و هر چه جلوتر برویم
شما شاهد روشن تر ش��دن این مساله خواهید شد و
خواهید فهمید کدام جبه��ه بوده ،کجا بوده و چقدر
حقیقت داردg ».
خواهد بود ،گفت« :یک فرد غی رای رانی وقتی این فیلم را ببیند
یک احساس نفرتی نسبت به انقالب اسالمی ،مردم ای ران و
رهبری این انقالب پیدا م ی کند که افراد به زور به جبهه برده
م ی شدند و ریا و تظاهر در جامعه ای ران وجود دارد و خشونت
به حد اعال در ای ران دیده م ی ش��ود .فیلم اساسا زیبای ی های
جامعه ما را نمایش نداده است و تنها زشت ی ها ،سیاه ی ها و
نقاط منفی جامعه را به تصویر کشیده است .کسی که فیلم
را م ی بیند احساس م ی کند سازنده اثر شخصا دچار دشمنی
و کینه توزی نس��بت به انقالب و امام خمینی (ره) و رهبری
انقالب است».
وی در ادامه گفت« :جای سوال است که چرا سیمافیلم
اساسا با ساخت چنین فیلمی موافقت کرده و بودجه کشور را
به ان اختصاص داده است .مگر فیلمنامه را مطالعه نم ی کنند
که مجوز داده شده و چرا اجازه دادند یک شرکت فرانسوی در
ساخت فیلم اضافه شود و در نتیجه امتیاز اکران بی ن المللی از
ان طریق به شرکت خارجی واگذار شود؟ این فیلم هم اکنون
در ۴۱سینمای فرانسه در حال نمایش است و در کشورهای
دیگر هم فیلم اکران م ی ش��ود .چرا با حیثیت و ابروی یک
ملت بازی شده است؟»
برکنار شوند زی را در این کار نقش داشتند و باید از سازندگان
فیلم نیز توس��ط مدع ی العموم شکایت ش��ود .صدا و سیما
تحت نظارت مجلس نیست و اگر چنین بود اقدامات مقتضی
توسط مجلس انجام م ی شد .اینجا نقش شورای نظارت بر
صدا و سیما اهمیت دارد و این شورا مسئولیت سنگینی به
عهده دارد و باید در این مهم عکس العمل مناس��ب نش��ان
دهدg ».
19
مرور رسانه ها
عکس های خبری
محموداحمدی نژاد ،ظهر عاشورا
در حرم حضرت معصومه(س)
رسانه ها در هفته ای که گذشت
اصالح طلبان به اجماع
نمی رسند
یاسین سیف االسالم
وحید جلیلی و نادر طالب زاده
در نشست خبری جشنواره مردمی
فیلمعمار
خبرنامه
غزه یک بار دیگر پیروز ش��د و این بار خیلی واضح و
ب ی تعارف همه فهمیدند که جمهوری اسالمی ای ران در حیات
مهم ترین مقاومت حق طلبانه تاریخ معاصر منطقه خاورمیانه
از چه نقش و جایگاهی برخوردار است .ای ران در عرصه داخلی
هم هفته ارام ی را گذراند .بخش��ی از هفته گذش��ته که به
مناسبت تاسوعا و عاشورای حس��ینی حال و هوای دیگری
داشت و سیاست به معنای رایج در ان چندان جذاب نبود که
مورد توجه قرار گیرد .بقیه روهای هفته نیز موضوع خاصی
مطرح نش��د ،غیر از انکه برخی گروه ها همچنان به اعالم
مواضع خود درباره انتخابات پرداختند .وقتی گفته م ی ش��ود
درباره انتخابات ،این روزها چند تا انتخابات م ی تواند مدنظر
باشد .یکی انتخاباتی است که قرار است در خرداد سال اینده
برگزار شود و دیگری مثال همین قانون انتخابات است که در
مجلس تصویب شده و حاال محل مناقشه است؛ قانونی که از
نگاه برخی در واقع تبدیل قانون انتخابات به انتصابات است.
مهم ترین حامیان این قانون از فراکسیون رهروان در مجلس
هس��تند و مهم ترین منتق��دان عالوه بر ش��ورای نگهبان،
فراکسیون اصولگرایان است.
مثلث شماره 153
فتنه و موشک فجر
دیدار علی الریجانی با اردوغان
علی اکبر والیتی و
محمدباقرقالیبافدر
حاشیه مراسم عزاداری
20
روزنامه کیهان در س��رمقاله ای نوشته است« :حمایت
تسلیحاتی و اموزشی جمهوری اس�لامی ای ران از جنبش
مقاومت فلسطین که ب رای اولین بار به طور رسمی منتشر
ش��ده ،عالوه بر انکه نمایش افتخارامی��زی از اقتدار ای ران
اس�لامی را در تاریخ مبارزات فلس��طین به ثبت رس��انده،
پرده های دیگری از پشت صحنه فتنه امریکایی-اسرائیلی
88را نیز باال زده است ».ش��ریعتمداری در ادامه اورده است:
«رژیم صهیونیستی از کمک ها و حمایت های تسلیحاتی
و اموزشی جمهوری اس�لامی ای ران به حزب اهلل و مقاومت
فلس��طین باخبر بود ،مخصوصا انکه جنگ های 33روزه و
22روزه قبل از فتنه 88اتفاق افتاده بود و بسیار طبیعی بود که
قطع این کمک ها یکی از ایده ال های رژیم کودکش اسرائیل
باشد که بوده و هست .در شعاری که از سوی فتنه گران به کار
گرفته ش��ده بود دقت کنید؛ «نه غزه ،نه لبنان»! یعنی دقیقا
همان نقطه ایده ال اسرائیل .ایا غیر از این است؟!»
احمدی نژاد و احزاب
چند شماره ای اس��ت روزنامه ای ران به تبیین تفکرات
سیاسی محمود احمدی نژاد م ی پردازد .این روزنامه در یکی از
این مطالب درباره انتقادات وی نسبت به اصالح طلبان اورده
است« :احمدی نژاد معتقد بود با پیگیری دو تاکتیک «فتح
سنگر به سنگر» و «فشار از پایین و چانه زنی از باال» امکان
تحقق شایسته س��االری فراهم نم ی ش��ود .این سیاست ها
به حزب س��االری که ریش��ه در تفکر «قبیله گرای��ی» دارد،
م ی انجامد .حزب ساالری خود از مصادیق عمده رفتار مغایر با
شایسته ساالری است ».یادداشت نویس ای ران ادامه داده« :در
واقع از نگاه احمدی نژاد تئوری ه��ا و راهبردهای قدرتمندانه
بخش افراطی جبهه دوم خرداد جلوه ای از حزب ساالری بود.
به ش��یوه ای که همه چیز قربانی منافع حزبی شود تا منافع
رشد افریقا
در تایم
شخصی به دست اید و «حزب» معیار حقیقت و جایگزین
ارزش های اخالقی و دینی شود .بناب راین باید توجه داشت که
احمدی نژاد با «حزب» که از لوازم نظام انتخاباتی است و به
مشارکت سیاسی مردم م ی انجامد ،مخالفتی ندارد».
شورای نا هماهنگی
روزنامه ته ران امروز در گزارشی تحلیلی از مشکالت
جریان اصالحات ب رای کنار گذاشتن اختالفات نوشته است .در
این مطلب امده است« :اگر تا دیروز اختالفات اصالح طلبان
تنها درباره اجماع بر سر کاندیدای واحد و چالش درباره امدن
یا نیامدن در انتخابات ریاس��ت جمهوری اینده بود ،امروز باز
هم اظهارات متناقض اعضای شاخص این جریان سیاسی
اختالفات جدید انان را اشکار کرد؛ اختالفاتی که اصالح طلبان
در کنار ان سعی در بازگشت به دوران طالیی خود یعنی دوم
خرداد و بازیابی اتحاد از دست رفته شان دارند ».گزارش نویس
ته ران ام��روز ادامه داده اس��ت« :عالوه ب��ر اصالح طلبان،
اصولگرایان نیز مدتی است تحرکات انتخاباتی خود را اغاز
کرده اند؛ از نشس��ت های خبری گرفته تا دی��دار با مراجع و
علمای قم ».احم��د نی ک فر ،عضو ش��ورای مرکزی جامعه
اسالمی مهندس��ین گفت که روز پنج ش��نبه ۹اذر شورای
مرکزی در قالب گردهمایی به بحث پرداخته و پس از ان وارد
مباحث جدی تر انتخابات خواهند شد.
ماجرای یک رای
رابطه عاطفی با رضایی
مهدی خورشیدی ،داماد رئی س جمهور که تازه به مجمع
وحدت برای دولت اصولگرا
حس��ین اب راهیم��ی در گفت وگو با ایلنا گفته اس��ت:
«اصولگرای��ان با وج��ود اختالف��ات زیاد ،م ی دانس��تند که
مجلس نهم هم مانند مجالس هفتم و هش��تم مجلس��ی
اصولگرا خواهد بود .اما بحث ریاست جمهوری فرق م ی کند
و ما ب رای اینکه یک دول��ت اصولگرای دیگ��ر را جایگزین
دولت احمدی نژاد کنی��م ،باید یکی ش��ویم و اختالف ها را
فراموش کنیم ».این نماینده پیشین مجلس تصریح کرده:
«واقعا نم ی دانم چرا برخی اص��رار دارند که فضای حاکم بر
اصولگرایی را فضایی مملو از تنش نشان بدهند .این تالش ها
در شرایطی است که اصولگرایان باتوجهی که مردم در این
سال ها داش��ته اند ،زمام دار امور هس��تند و مسئولی ت های
مهمی را برعهده گرفته اند .البته اینکه اختالف نظ راتی دیده
شود ،اجتناب ناپذیر است و ریشه در «تالش ب رای تاثیرگذاری»
دارد .پس بهتر است شما هم وارد چنین بحثی نشوید».
خبرنامه
ارایش سیاسی جدید
پرویز س��روری ،قائم مقام جمعیت رهپوی��ان انقالب
اس�لامی به خبرگزاری مهر گفته اس��ت« :اصولگرایان باید
با یک ارایش سیاس��ی جدید به عرصه انتخاب��ات ورود پیدا
کنند ».وی با بی��ان اینکه فضای سیاس��ی حاکم بر جریان
اصولگرایی کش��ور متفاوت تر از س��ال های گذش��ته است،
گفته« :در دو انتخابات پیش رو ارایش سیاسی متفاوت تری
نسبت به گذشته در میان اصولگرایان خواهیم دید ».سروری
همچنین در خصوص شرط گذاری اصالح طلبان ب رای حضور
در انتخابات گفت« :این موضوعات که اخی را مطرح م ی شوند
نوعی فرار به جلوی این جریان است؛ اصالح طلبان م ی خ واهند
با چنین مقدمه چین ی هایی ،زمینه را ب رای حضورشان در فضای
سیاسی کشور فراهم کنند ».وی با بعید دانستن اجماع کامل
اصالح طلب��ان روی گزینه هایی چون محمدرض��ا عارف یا
محمدعلی نجفی ،تاکید کرده است« :درباره عارف دیدگاه های
تند و متفاوتی وجود دارد؛ بعید است جریان دوم خرداد بتواند
روی چنین گزینه ای به اجماع برسد».
خاورمیانه
جدید در
نیوزویک
مثلث شماره 153
عماد افروغ به خبرگ��زاری اریا گفته اس��ت که اگر به
احمدی نژاد رای نم ی داده ،این خیانت به خودش بوده است.
افروغ در این باره افزوده است« :بنده سال ها بحث اصولگرایی
را مطرح کردم و منتقد رقیب احمدی نژاد در انتخابات بودم،
بناب راین اگر به طرف مقابل احمدی نژاد رای م ی دادم به خودم
خیانت کرده بودم .در واقع ب ر اساس چه سندی م ی توانستم به
احمدی نژاد رای ندهم .مگر من ب رنامه ،سیاست و رفتار عملی
احمدی نژاد را دیده بودم؟» نماینده مجلس هفتم با تاکید بر
این مطلب که زشتی و هتاکی جواب نم ی دهد ،خاطرنشان
کرده است« :اگر بخواهیم کسی را نقد کنیم باید فکر و ب رنامه
فرد را نقد کنیم نه انکه به تخریب شخصیت افراد بپردازیم،
زی را تخریب شخصیت نتیجه عکس م ی دهد ،خصوصا ب رای
کسی که الگوی سالمی داشته است».
تشخیص مصلحت رفته اس��ت در گفت وگوی تفصیلی با
فارس اظهار داشته« :مدت های مدیدی است که بنده با اقای
رضایی از نزدیک اش��نایی دارم ،اما ارتباط خانوادگی بنده با
اقای رضایی سیاسی نیس��ت و کامال عاطفی و اجتماعی
است؛ ضمن انکه سابقه اش��نایی پدرم نیز با وی به قبل از
انقالب بازم ی گردد ».خورش��یدی در پاسخ به سوالی درباره
اختالفات رئی س جمهور با رئیس مجمع گفته است« :اختالف
سلیقه و نظر وجود دارد اما بنده به این شکل فکر نم ی کنم؛
مجمع تش��خیص مصلحت نظام یک مجموعه مربوط به
جمهوری اسالمی است که اعضا و رئیس ان را مقام معظم
رهبری منصوب م ی کنند و جزیی از نظام است؛ سران سه قوه،
وزرا و شخصی ت های حقیقی و حقوقی در ان حضور دارند و
با دستوراتی که رهبری فرمودند فعال تر شده است ،مجمع
ظرفیتی است که نظام دارد و در ان سالیق مختلف وجود دارد
و جای بحث کارشناسی ،تقابل و تبادل نظر است».
دنیای
پزشکی در
اشپیگل
ماجرای یک میهمانی
ماهنامه مدیری��ت ارتباطات گفت وگویی با همس��ر
هاشم ی رفس��نجانی انجام داده که خواندی اس��ت .عفت
مرعش��ی در این گفت وگو درباره میهمان ی های سیاس��ی
شوهرش گفته اس��ت« :ملک عبداهلل یک شام امدند خانه
م��ا البته خانم ایش��ان اصال ای��ران نیامده اس��ت .عرب ها
خانم هایش��ان را نم ی اورند .هر چقدر هم ما دعوت کردیم،
قبول نکردند .ملک عبداهلل خودش گفته بود که م ی خواهم
بیایم خانه .یک شام هم خانم قذافی میهمان ما بودند ».او
درباره اتهامات خانواده خود اینگونه دفاع کرده است« :یک
عده از دوس��تان هس��تند که اقای هاش��می را خوب جلوه
م یدهند و خوب م یبینند .ولی بعض ی ها دش��من هستند،
م ی گویند فالن خانه مال اقای هاشمی است ،دخترش این
کار را کرده ،پسرش این جوری بوده ،این مال اوست ،خانه شان
تجمالتی است ،اقای هاشمی تجمل گرایی را درست کرده
و ....من نم ی فهمم منظور از تجمل گرایی چیس��ت؟ االن
در خانه همه مردم یخچال هست ،فرش هست ،تلویزیون
هس��ت و طبیعتا دیگر هیچ کس خودش لباس نم ی دوزد
بلکه از بی��رون م ی خرد .اینها اصال تجمل گرایی نیس��ت.
من نم ی دانم تجمل گرایی مورد نظر انها چیس��ت ،ش��ما
م ی دانید؟» g
سایت
مشرق به
نقد اظهارات
موسوی
خوئین ی ها
پرداخته
است
21
نقدونظر
نـقدونظر
مثلث شماره 153
فلسفه گریستن بر حسین (ع)
در باب پاسخ به برخی شبهات – قسمت دوم
زهیر توکلی /نویسنده و شاعر
1
در یک��ی از میهمانی ه��ای خانوادگ��ی ،یک��ی از
خویشاوندان می گفت« :من اعتقادم را به مجالس عزاداری
از دس��ت داده ام ».گفتم« :چرا؟» گف��ت« :من نمی فهمم
چرا باید بر امام حس��ین – علیه السالم – گریست ».گفتم:
«چطور؟» گفت« :امام حس��ین خودش این راه را انتخاب
کرده بود؛ او که می دانس��ت چه می ش��ود و چ��ه حادثه ای
برای خودش و همراهانش پیش می اید؛ مگر نمی دانست؟
وقتی که او خودش اگاهانه و بااختیار ای��ن راه را برگزیده،
چرا ما بنشینیم و مدام گریه کنیم؟ وقتی ما گریه می کنیم،
معنی اش این است ناراحتیم که این اتفاق افتاده است ،این
اتفاق را اتفاق بدی می دانیم و افسوس می خوریم که کاش
ماجراها این گونه رقم نمی خورد ،درحال��ی که یقین داریم
امام حسین ،شکست نخورده زیرا به کسی «شکست خورده»
می گویند که قصد پیروزی یا احتمال پیروزی را می داده ولی
به ان نرسیده است ،در صورتی که امام حسین از همان قدم
22
اول ،تا اخر قصه را می دانسته است».
گفت��م« :اینک��ه ام��ام حس��ین – علیه الس�لام –
می دانس��ته اند برحق هس��تند ،به این معنی نیست که ان
بزرگمرد و همراه��ان با وفایش رنج نکش��یده اند؛ انها هم
ادمیانی بوده اند مثل من و ش��ما با پوست و گوشت و خون؛
اتفاقا ادمی هرچه روحش بزرگتر ش��ود ،عواطفش لطیفتر
می ش��ود و رنج های انس��انی را ژرفتر درک می کند؛ فرق
امام حسین – علیه الس�لام – و خواهر صبور و استوارش،
حضرت زینب – سالم اهلل علیها – با من و شما این است که
انها عالوه بر اینکه رنج را دقیق تر و حساستر و عمیقتر درک
می کرده اند ،معنی زیبای رنج را هم مش��اهده می کرده اند.
تمام عظمت کربال به ای��ن وجه دوگانه ان اس��ت؛ واال از
نظر وجه ظاهری ،عینی و ملموس ماجرا ،واقعه روز عاشورا
نه اولین قتل عام وحش��یانه تاریخ بوده ن��ه اخرین ان .در
همین زمانه خودمان و در همین قرن بیس��تم مگر جنایات
المانی های هیتل��ری در جنگ جهان��ی دوم و صرب های
نژادپرست صلیبی را در جنگ بوسنی و فاالنژهای مسیحی
و اسرائیلی های صهیونیست را در سال های اغازین دهه 80
میالدی در بیروت ندیده ایم؟ منتها واقعه دیدگان کربال به
پیش��واز واقعه رفته اند و رنج ان را مثل امانتی ،مثل بار بلور
در سنگس��تان بر دوش کش��یده اند و بی انکه بل��ور رنج در
مسیر سنگستان ،خراش��ی یا ترکی بر دارد ،ان را به مقصد
رسانده اند».
این ،ف��رق واقعه عاش��ورا با س��ایر وقای��ع فاجعه بار
و دردن��اک تاریخ اس��ت .اگاه��ی و اگر دقیق ت��ر بگوییم،
خوداگاهی ش��هدای کربال و بازماندگان شجاعشان یعنی
کاروان اسرا ،بوده اس��ت که تصویر این رنج را انقدر عظیم
و پرشکوه کرده اس��ت ،انقدر عظیم و پرشکوه که یاداوری
رنج های انها در ان روز ،هر انسان طبیعی سالمی را به فکر
فرو می برد و گونه ای غری��ب از اهت��زاز روح را به او هدیه
می کند؛ الزم نیست که حتما شیعه باشی ،بلکه ممکن است
مثل گاندی ،هندو باشی ولی وقتی که با متن تاریخی مواجه
می شوی ،عاشورا تو را به خودش دچار می کند ،بی وساطت
ایین های س��وگ ،بی انکه روضه ای برای��ت بخوانند و در
مراس��م عزاداری از ده ها و صدها نفر دیگر انرژی بگیری،
تاثیری انچنان ش��دید که برایت الگوی عمل می س��ازد،
چنانکه این جمله مش��هور از گاندی را همه شنیده ایم که:
««الگوی من در مبارزه منفی با دش��من ،حس��ین بن علی
بوده است».
این مبارزه منفی تعبیر دیگری است از همان مظلومیت
سربلندانه و پذیرش اگاهانه قربانی شدن و به عهده گرفتن
مسئولیت رنج برای روشن شدن حقیقت؛ کاری که گاندی
به ان اقتدا کرد؛ دستور او به مردمانش ان بود که خشونت
و سرکوب بریتانیایی ها را تحمل کنند ،اما به شیوه اعتراض
بدون خشونتشان ادامه دهند.
در مقاتل معتبر امده که یک ب��ار نه در جریان جنگ
بلکه پیش از ان ،ش��مر -که نفرین خدا ب��ر او باد -پیش
می اید و نزدیک می ش��ود و اغاز به ژاژخای��ی و بیراه گویی
و گستاخی می کند.
حبیب بن مظاهر به امام حسین -علیه السالم – عرض
می کند که اجازه بده ،همین ج��ا کارش را تمام کنیم زیرا او
از ریشه های این فتنه است .حبیب بن مظاهر کامال درست
می گفت زیرا تا وقتی که ش��مر ب��ه کربال نیام��د و پیام از
عبیداهلل بن زیاد نیاورد که عمر بن سعد یا جنگ را اغاز کن یا
سپاه را به شمر واگذار ،عمر بن سعد به قول خودمانی ،دست
دس��ت می کرد و اغاز جنگ را به تاخیر می انداخت و از نظر
منطق انسانی و زمینی معمولی جنگ ،چه بسا اگر همان دم
شمر را به تیری از پای در می اوردند ،سرنوشت عاشورا شاید
عوض می شد ولی می دانید پاسخ ان پیشوای ازادگان چه
بود؟ فرمود« :من نمی خواهم اغازگر جنگ باشم ».حکایت
مس��لم بن عقیل علیه الس�لام -را هم همه ش��نیده ایم .او
می توانس��ت در منزل جناب هانی بن عروه ،عبیداهلل نفرین
شده را که در ظاهر به عیادت هانی امده بود ،ترور کند و در
نتیجه کل پرونده به لحاظ دو دو تا چهارتای ما ادمیزادگان،
همان جا مختومه می شد ولی این کار را نکرد و استداللش
ان روایت نبوی بود که در اسالم ترور نداریم.
من می گویم که جناب مس��لم بن عقیل این روایت را
به عنوان یکی از استدالل های ممکن برای خودداری اش از
ترور ابن زیاد ،طرح کرد ،واال اصل ماجرا این است که منطق
امام حسین -علیه السالم – این بود که اغازگر جنگ نباشد
و مس��لم بن عقیل این را می دانست و چه بس��ا امام حسین
علیه السالم – به او در این زمینه سفارش کرده بوده اند.باز می گردم به س��ر سخنم؛ داش��تم می گفتم که به
ان خویشاوند عزیزم چه پاس��خ دادم .به او گفتم« :بر حق
بودن امام حسین و اگاهی ان حضرت به حقانیت راهش
و درس��تی تصمیمش به جای خود و رنج عظیمی که او و
همراهان رشیدش در ان روز برخود هموار کردند ،به جای
خود؛ پس این استدالل شما دلیل نمی شود که دوستداران
ان حضرت ،از یاداوری ان واقعه ،متاثر نش��وند زیرا نفس
یاداوری ان واقعه ،ان مصائب اسمانفرس��ا و طاقت س��وز
را پیش چشم می اورد و طبیعی اس��ت که دل ادم بشکند
و گریه اش بگیرد؛ ه��ر قدر هم دلت قرص باش��د که ان
بزرگوار پیروز بوده است و شکست را قاتالن او خورده اند
نه او؛ و اگرچه مثل روز برایت روشن تر باشد که ان که در
روز دهم محرم س��ال ش��صت و یکم هجری مرد ،یزید و
عبید اهلل و ابن سعد و شمر و سنان و خولی و حرمله بوده اند
و ان که همیشه زنده است ،همان عزیز بزرگواری است که
تش��نه لب س��رش را بریدند کنار اب روانg...
یک حزب با دو جناح
مقایسه سیاست های دموکرات ها و جمهوریخواهان در جنگ غزه
احسان فرزانه
2
نـقدونظر
مثلث شماره 153
در تاریخ ١٧ابان ماه ،ب��اراک اوباما به عنوان مرد پیروز
پرهزینه ترین رقابت تاریخ ،در جایگاه رهبر ایاالت متحده ابقا
گردید .اوباما به مناس��بت این موفقیت در میان شور و سرور
هوادارانش ،خطاب به رقیب شکست خورده ،تسالی خاطر داد
و ضمن تشکر از او گفت« :ما به شدت مبارزه کردیم ،اما این
مبارزه فقط برای این بود که عمیقا عاشق این کشور هستیم و
قویا به اینده اش اهمیت می دهیم ».اوباما همچنین عنوان کرد
در اینده با رامنی درباره مسائل کشور گفت وگو خواهد کرد.
در عین حال رامنی نیز شکست را پذیرفت و به اوباما به خاطر
موفقیتش تبریک گفت .در ظاهر همه چیز مطابق واالترین
ارزش های مردم ساالری و قانونمندی می نماید ،اما در واقعیت
امر ،یک بار دیگر در نمایش پرزرق و برق دموکراسی چشم ها
به بازی دو هنرپیشه کهنه کار خیره شد و وقتی پرده باال رفت؛
دو یار دیرین یکدیگر را تنگ در اغوش فشردند ،چرا که خوب
می دانستند ان رجز خوانی ها برای سرگرم کردن مردم بوده
ی گیشه سهم هر دوی انهاست.
است و اینک تمام
به راستی ایا می توان از دو حزب متفاوت سخن گفت؟
یا اینکه اینها ،دو جناح حزبی واحدند؟ حزبی که مشی اش در
ی دوره ها بر کاخ س��فید حاکم بوده است؛ و صد البته بنا
تمام
بر اقتضای زمانه ،گاهی گروه جمهوریخ��واه و گاهی گروه
دموکرات بهتر بر اهداف کالنش جامه عمل پوشانده اند .مگر
می توان از یک رهبر جمهوریخواه خشونتی بیش از انچه در
شیوه اوباما در س��رکوب موثر جنبش 99درصدی ها به کار
رفت ،انتظار داش��ت؟ برخی از تفاوت ماه��وی دموکرات ها
و جمهوریخواهان س��خن می گویند و یکی را صلح طلب و
دیگری را جنگ افروز قلمداد می کنند .این هم افسانه ای بیش
نیست! مگر نه ان اس��ت که هری ترومن دموکرات فرمان
بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی را صادر کرد و جنگ در
کره را سازمان داد؟ ایا این جان اف کندی نبود که دستور حمله
به کوبا برای تسخیر این کش��ور را صادر کرد که به رسوایی
خلیج خوک ها انجامید؟ هم او جهان را تا استانه یک رویارویی
اتمی به بهانه استقرار موشک های شوروی در کوبا پیش برد
و نخستین تحرکات نظامی را در ویتنام اغاز کرد که به فاجعه
تمام عیار قرن بیستم انجامید .و امروز ...ایا اوبامای دموکرات
بر تسلیح هر چه بیشتر تروریست ها برای انتقام گرفتن از مردم
سوریه پافشاری نمی کند؟
ح��زب واح��دی ک��ه از ان س��خن رفت ،ی��ک اصل
خدشه ناپذیر دارد و ان هم دفاع بی قید و شرط از اسرائیل است.
تنها کافی است به مسابقه اوباما و رامنی برای ابراز وفاداری
هر چه بیشتر به اسرائیل نگاهی انداخت؛ از یک سو اوباما تاکید
داشت« :پیوند ما با اسرائیل ناگسستنی است ».و اسرائیل را
«یک دوست واقعی و بزرگترین متحد در منطقه» می خواند
که در حال حاضر امریکا «گس��ترده ترین همکاری نظامی
و اطالعاتی تاریخ» را با اس��رائیل دارد .از سوی دیگر رامنی
ضمن تایید اینکه «اگر رئیس جمهور امریکا ش��وم در کنار
اسرائیل قرار می گیرم و اگر اسرائیل هدف حمله قرار بگیرد
از ان پشتیبانی دیپلماتیک ،فرهنگی و نظامی خواهم کرد»،
اوباما را متهم کرد که به اندازه کافی با صهیونیست ها همراهی
نمی کند! و این اتهام در حالی مطرح شد که اوباما در چهار سال
نخست ریاست جمهوری خود هیچ گاه قدمی از رویکرد دائمی
هیات حاکمه امریکا مبنی بر پشتیبانی مطلق از اسرائیل فاصله
نگرفت .البته بر هیچ کس و از جمله بر صهیونیست ها پوشیده
نیست که اوباما ،دست کم به اندازه رقیبش پشتیبان اسرائیل
است .کارنامه چهار سال ریاست جمهوری اوباما ،هیچ جای
ش��بهه ای را در این رابطه باقی نمی گ��ذارد .به عنوان نمونه
می توان از اقدام رژیم صهیونیس��تی در محاصره و مس��دود
کردن گذرگاه های غزه ،از سال ٢٠٠٧تا کنون اشاره کرد که
هیچ گاه مورد اعتراض اوباما واقع نشد .در حالی که در نتیجه
این اقدام غیر انس��انی برطرف کردن نیازهای اولیه ساکنان
نوار غزه با دشواری بسیاری روبه رو گردیده .مردم غزه به طور
جدی محتاج کمک های بشر دوستانه خارجی گردیده اند؛ اما
رژیم صهیونیس��تی از ورود این قبیل کمک ها به داخل غزه
ممانعت به عمل م��ی اورد .در نتیجه کمبود دارو و تجهیزات
پزش��کی ،مراکز درمانی غزه به حالت نیمه تعطیل درامده و
به گواه هشدارهای س��ازمان ملل متحد حدود 1/7میلیون
انسان در معرض نابودی تدریجی قرار داده شده اند .اما باراک
اوبامای دموکرات ،همچون همتایان جمهوریخواه خود هیچ
سرزنشی را بابت نقض حقوق بشر متوجه اسرائیل ندانسته و
در عوض همواره به تقوی��ت همکاری های نظامی و امنیتی
با اسرائیل اندیش��یده اس��ت .اوباما در خرداد ماه سال جاری
و به فاصله چند ماه تا پایان دوره ریاس��ت جمهوری اش ،به
شیمون پرز باالترین نشان افتخار غیر نظامی ایاالت متحده،
یعنی مدال ازادی را اعطا کرد! و پیوند میان امریکا و اسرائیل
را ناگسس��تنی و غیر قابل مذاک��ره خواند .اوباما در اس��تانه
انتخابات ،ضمن امضای قرارداد همکاری امنیتی و نظامی با
اسرائیل ٧٠ ،میلیون دالر برای تقویت سامانه دفاع موشکی،
به رژیم صهیونیس��تی اعطا ک��رد و اظهار امی��دواری کرد
صهیونیست ها عمق وفاداری سران ایاالت متحده را به خود
درک کنند .این عمل درست یک روز قبل از مسافرت رامنی
به تل اویو انجام شد.
با این همه هیچ رویدادی مانند تجاوز اخیر به نوار غزه
نمی توانست اوج سرسپردگی اوباما را به رژیم صهیونیستی به
معرض نمایش گذارد و پرده از واقعیت همسانی دموکرات ها
و جمهوریخواهان در مقاصد کلی ش��ان بردارد .در شرایطی
که جنگنده های اس��رائیلی رویای کودکان غ��زه را بمباران
می کردند و میان اهداف نظام��ی و غیر نظامی تمایزی قائل
نیستند ،رئیس جمهور دموکرات ایاالت متحده از حق مشروع
اس��رائیل برای دفاع از خود س��خن گفته و مس��ئولیت این
خونریزی را متوجه فلسطینی ها ساخت! بنیامین نتانیاهو هم
که غیر از این انتظار نداشت ،در یک تماس تلفنی با اوباما ،از
پش��تیبانی وی از تخریب غزه ابراز رضایت و قدردانی کرد.
ایا می توان میان موضع گیری اوباما در قبال تجاوز اسرائیل
به غزه و موضع گیری جورج بوش در قبال تجاوز اس��رائیل
به لبنان در س��ال 2006کوچکترین تفاوتی مشاهده کرد؟
مسلما خیر ...سران رژیم صهیونیستی با اطمینان از حمایت
رهبری ایاالت متحده امریکا دست به جنایت می زنند؛ خواه
این رهبری در اختیار جمهوریخواهان باش��د ،خواه در اختیار
دموکرات ها.
نتیجه انتخابات هر چه باش��د ،کمک های سرسام اور
امریکا به اسرائیل فزونی پیدا خواهد کرد .به رغم اینکه اقتصاد
امریکا در وضعیت نابس��امانی قرار داش��ته و با فقر فزاینده،
بیکاری و کس��ری بودجه دس��ت به گریبان اس��ت ،ساالنه
بیشتر از ٣میلیارد دالر (معادل بیش از ٨میلیون دالر در روز)،
پول مالیات دهندگان امریکایی در اختیار دولت اسرائیل قرار
داده می شود .در واقع این مردم امریکا هستند که ناخواسته،
بخش اعظم مخارج تس��لیح دول��ت اس��رائیل را پرداخت
می کنند تا صرف جنگ افروزی و اش��غالگری هایش گردد و
این در حالی صورت می گیرد که هر ساله از بودجه اجتماعی
دولت امریکا کاسته می شود .در این باره میان دموکرات ها و
جمهوریخواهان سر سوزنی اختالف مشاهده نمی شود.
حال باید پرسید که ایا در ایاالت متحده امریکا انتخابات
در معنای صحیح کلمه معنایی دارد؟ ایا می شود از حق انتخاب
مردم امریکا صحبت کرد؟ زمانی که کاندیدا های دموکرات
و جمهوریخواه تا این اندازه به هم مشابهت داشته باشند ایا
رقابت معنایی دارد؟ در شرایطی که دستگاه های ارتباط جمعی
امریکا در س��یطره کامل صهیونیست ها قرار داشته و بخش
مهمی از مبالغ سرس��ام اور تبلیغات انتخاباتی اوباما و رامنی
توسط کالن س��رمایه داران صهیونیس��ت تضمین می شود،
حتی ن��ام کاندیدای حزب س��بز -جیل اس��تین -به گوش
رای دهندگان امریکای��ی نمی خورد! ایا باز هم می ش��ود از
مردم ساالری دم زد؟ ایا بجا نیس��ت هیات حاکمه امریکا را
صاحب حزبی واحد با دو جناح بدانیم ک��ه در تحلیل نهایی
وقفه ای در حاکمیت مستمرش بر نظام سیاسی -اقتصادی
ایاالت متحده امریکا ایجاد نمی گردد؟ g
23
محققان تاریخ وهابیت
ثابت کرده اند که این
فرقه در اصل به دستور
مستقیم وزارت بریتانیا
ایجاد شد
نـقدونظر
مثلث شماره 153
وهابی گری؛ فرا روایت ساخته غرب
2
مقاله ای درباره ریشه های اسالم هراسی در غرب
اسالم هراسی ،از اصطالحات تازه ای است که به تازگی و به طور خاص ،در زمینه رابطه اسالم با غرب ،نسبتا تداول یافته است .وضع این اصطالح که بخشی از ان از علم
اضطراب های روانی گرفته شده ،برای تعبیر از پدیده هراس بیمارانه از اسالم بوده است .پدیده هراس از اسالم از زمان ظهور دین اسالم سابقه داشته است؛ اگرچه امروزه
به ویژه پس از حوادث یازدهم س�پتامبر و بیشتر در کشورهای غربی ،گستره و عمق ان بیش�تر شده اس�ت .می توان گفت این پدیده در تاریخ کهنی ریشه دارد که سرشار از
سلسله درازی از روابط نا ارام میان غرب و اسالم است و طی این روابط نا ارام ،هراس از اسالم در ذهنیت غربی تثبیت شده و موجب شده تا انان اسالم را چونان خطری جدی
بنگرند که تهدید کننده هر چیز غربی است .شاید ریشه این ذهنیت در نوعی تقارن تکراری میان بر امدن ستاره تمدن اسالمی و فرو شدن ستاره تمدن غربی در طول تاریخ
باشد .پدیده هراس بیمارانه از اسالم ،در اصل در میان عرب ها و یهودیان شبه جزیره عربستان پدید امد ،زیرا گام نخس�ت در درمان هر بیماری و حل مشکالت ناشی از ان،
فهم جدی و عمیق ان پدیده اس�ت .پدیده ای که جهان اسلام و مس�لمانان را در معرض سلس�له مس�تمری از بد فهمی و بد رفتاری ها قرار داده اس�ت.
منصور شیخ االسالمی
وهابیت و اسالم هراسی
فرقه وهابیت بر اساس یک هدف ظاهری و یک هدف
باطنی تشکیل شده اس��ت .هدف ظاهری وهابیت عبارت
اس��ت از اخالص در توحید و جنگ با ش��رک و بت پرستی،
ولی واقعیت جنبش وهابیت ،چه از جهت فکری و چه عملی،
این هدف را تایید نمی کند ،هدف باطنی و پنهان انها کشتار
مسلمانان و افروختن اتش فتنه و جنگ بین انان ،در جهت
خدمت به فراماسونری و امپریالیسم جهانی است و این اصل،
محور تمام تالش های وهابیت از زمان ظهور تا امروز است و
ان هدف ظاهری را فقط برای اغوا و گمراه کردن ساده لوحان
24
و عوام الناس قرار داده اند.
شکی نیست شعار اخالص در توحید و مبارزه با شرک،
شعار بسیار جذابی است که پیروان وهابیت با شور و هیجان
تمام از ان سخن می گویند؛ ولیکن ان بیچارگان خبر ندارند
این شعار تنها دستاویزی برای رسیدن به ان اهداف پنهانی
است که اس��تعمار غرب برای تحققش این فرقه را به وجود
اورده.
محققان تاری��خ وهابیت ثابت کرده اند ک��ه این فرقه
در اصل ب��ه دس��تور مس��تقیم وزارت بریتانیا ایجاد ش��د،
به عنوان مثال به کتاب هایی چون «پایه های اس��تعمار» از
خیری حماد و «تاریخ نجد» از س��نت جان ویلبی یا عبد اهلل
ویلبی و «خاط��رات حایی��م وایزمن» اولین نخس��ت وزیر
رژیم صهیونیستی و نیز «خاطرات مستر همفر» و «وهابیت،
نقد و تحلیل» از دکتر همایون همتی مراجعه کنید« .وهابیت
عمال مصمم شده که نقش خود را در زشت جلوه دادن چهره
اسالم به عنوان یک دین خونریز به خوبی بازی کند»...
بر این اساس ،این فرقه از نظر فکری قائم بر سه اصل
عملی است و می توان این اصول را با نگاهی به برنامه های
درسی و تربیتی س��عودی دریافت .اولین اصل انان اطاعت
مطلق از حاکم است؛ با صرف نظر از اینکه این َملِک کیست و
ماهیت اعمال و افکارش چیست و چطور به حکومت رسیده
است .دلیل اینکه ال س��عود از انها خواسته پیرو امپریالیسم
نـقدونظر
اسالم هراسی
زش��ت نش��ان دادن چه��ره اس�لامی ک��ه پیامب��ر
رحمه للعالمین اورده و توقف انتش��ار ان در جهان به دست
سلفیه ،فقط بر حسب تصادف نیس��ت ،بلکه بر اساس نقشه
تحلیل پدیده اسالم هراسی
اسالم هراس��ی ،از اصطالح��ات ت��ازه ای اس��ت که
به تازگی و به طور خ��اص ،در زمینه رابطه اس�لام با غرب،
نسبتا تداول یافته است .وضع این اصطالح که بخشی از ان
از علم اضطراب های روانی گرفته شده ،برای تعبیر از پدیده
هراس بیمارانه از اسالم بوده است .پدیده هراس از اسالم از
زمان ظهور دین اسالم سابقه داشته است؛ اگرچه امروزه ،به
ویژه پس از حوادث یازدهم س��پتامبر و بیشتر در کشورهای
غربی ،گستره و عمق ان بیشتر شده است .می توان گفت این
پدیده در تاریخ کهن ریشه دارد که سرشار از سلسله درازی از
روابط نا ارام میان غرب و اسالم است و طی این روابط نا ارام،
هراس از اسالم در ذهنیت غربی تثبیت شده و موجب شده
تا انان اسالم را چونان خطری جدی بنگرند که تهدید کننده
هر چیز غربی است .شاید ریشه این ذهنیت در نوعی تقارن
تکراری میان بر امدن ستاره تمدن اسالمی و فرو شدن ستاره
تمدن غربی در طول تاریخ باشد.
پدیده هراس بیمارانه از اسالم ،در اصل در میان عرب ها
و یهودیان شبه جزیره عربستان پدید امد ،زیرا گام نخست در
درمان هر بیماری و حل مشکالت ناشی از ان ،فهم جدی و
عمیق ان پدیده است .این پژوهش ،با رویکردی تحلیلی به
بررسی و تش��ریح این پدیده و اسباب و عوارض مختلف ان
که به روابط میان غرب و جهان اسالم مرتبط است ،خواهد
پرداخت و برخی رهیافت ها را پیش��نهاد خواه��د داد که در
درمان این پدیده نگران کننده می تواند سهیم باشد؛ پدیده ای
که جهان اسالم و مسلمانان را در معرض سلسله مستمری از
ی و بد رفتاری ها قرار داده است.
بد فهم
مثلث شماره 153
جهانی باش��ند ،به این مطلب بر می گردد که انها تنها به امر
انگلیسی ها در گذشته و در زمان حاضر به دستور امریکاییان
تعیین می ش��وند و از این رو وهابیون بردگانی به تمام معنی
کلمه اند ،اینان جز به دستور اربابانشان کاری نمی کنند و تنها
به اشاره انها حرف می زنند.
اصل دوم انها تکفیر مخالفان و قتل انان است؛ وهابیان
در اغاز پیدایش خود هزاران تن از مسلمانان شیعه و سنی را
کشتند و در زمان حاضر نیز ،حسب راهنمایی های گام به گام
امریکا و صهیونیسم ،بیشترین توجه خود را به طور خاص بر
قتل شیعیان و تکفیر انها متمرکز کرده اند.
از زمان پیروزی انقالب اس�لامی ایران ،اتش جنگ
ضدتشیع افزوده تر شده است و این اتش تا ظهور فرج ادامه
خواهد داشت ،اما این بدین معنی نیست که مسلمانان اهل
سنت از شعله های این جنگ بر کنار باش��ند ،زیرا وهابیت و
روسای انان در پی این نیس��تند که در ان واحد در دو جبهه
کار کنند .انها می خواهند اهل سنت را ضد برادران شیعه شان
برانگیزند ،تا فتنه ایجاد ش��ود و همگ��ی در خون خود غرق
شوند.
اصل س��وم انان الغا و بی اعتبار س��ازی عنصر عقل و
اندیشه ،منطق و جایگزین کردن سلفیه است؛ یعنی هر انچه
را که سلف انجام داده اند ،انجام بدهیم که این مصیبت بزرگی
است؛ زیرا اس�لام تاکید زیادی بر تفکر و حکمت و منطق و
رحمت و احسان کرده ،نه تقلید از سلف ،اگر منظور از سلف،
صحابه باشد که انها هرگز معصوم از خطا نبوده اند ،پس ایا
ما باید از خطاهای انان هم پی��روی کنیم؟ پس نقش عقل
کجا رفت؟ و حرمت ریختن خون مس��لمانان و بی گناهان
که اسالم ان همه تاکید بر ان داش��ته و ان را اولین اولویت
بعد از ایمان به خدا قرار داده ،چه می شود؟ ایا رسول اهلل (ص)
یک حدیث گفته اند که در ان به پیروی از صحابه یا سلف امر
کرده باشند؟ و همگان بر ان اتفاق داشته باشند؟ جواب :نه،
بلکه ایشان اشکارا به پیروی از اهل بیت (ع) و صحابه بزرگ
مثل ابوذر غفاری و عمار یاسر و حذیفه بن نعمان و سلمان و
جابر انصاری و محمد بن ابی بکر و مقداد و عثمان بن مظعون
و مانند ان��ان امر کرده اس��ت ،در حالی که منظور از س��لف
نزد وهابیت ،بدکارانی چ��ون معاویه و ابوس��فیان و یزید و
مروان و عمرو بن عاص و حج��اج و بنی امیه و بنی عباس و
بقیه ادمکشانی اس��ت که چهره تاریخ را با جنایاتشان سیاه
کرده اند...
الغای عقل و منطق و فکر نزد وهابی��ت و به جای ان
تمرکز بر فرهنگ گله و چوپان بین انان مهمترین وظیفه ای
اس��ت که س��رویس اطالعاتی بریتانیا از طریق ال سعود و
فتواهای مزدوران یهودی صفتش��ان تروی��ج می دهند که
بر اس��اس ان باید کر و الل و کور ش��د و این یعنی استمرار
بندگی و خضوع در مقابل دشمنان اس�لام و نابودی اسالم
از داخل...
بهترین مثال در رابطه با شست وشوی مغزی و الغای
عقل نزد وهابیون ،فتوای ابن باز در تکفیر کس��انی است که
قائل به کروی بودن زمین هستند ،مس��لمان شیعه یا سنی
یا صوفی اگر به غیر این معتقد باش��د ،کافر است و بر حسب
شریعت وهابیت ،قتلش واجب! اری وهابی ،چه سعودی ،چه
عراقی ،چه افغانی ،چه پاکستانی و ...اول مغزش را با حشیش
و پول استعمار شست وش��و می دهند و بعد می رود و خودش
را در بازارها و مناطق ش��یعه منفجر می کن��د ،به رغم اینکه
هیچ کدام از ان انس��ان ها دخالتی در ح��وادث و رویدادهای
موجود نداش��ته اند و این موضوع ،از نظر تروریس��ت وهابی
هیچ اشکالی ندارد!
خطرناکی اس��ت که وظیفه اولش این اس��ت ک��ه کودکان
وهابی در س��نین نونهال��ی را با مفاهیم قت��ل و خونریزی و
رافضه و تکفیر ،شست وش��وی مغزی دهند .بر اس��اس این
نقشه ،ال سعود خلفای خداوند در زمین هستند و علمایشان
(که فاس��دترین خلق خدایند) عابد و زاهد و واجب االطاعه
می باشند(!) و اینکه شیعه را بکش��ید تا وارد بهشت شوید و
صوفیه و زائ��ران قبور اولیاء اهلل مش��رکند و قتل انان واجب
است .اهل س��نت هم اش��عری مذهب و گمراهند و بیش از
ایمان به کفر نزدیکند! دیگر چه توقعی می توان از انان داشت
جز تخریب و کشتار و جنایت؟
بر حس��ب نظریه بوردی��و Bourdieجامعه ش��ناس و
کارش��ناس علوم تربیتی فرانس��وی ،بعد از بهره برداری از
س��رمایه فکری کودکان ،با اموزش مفاهیم افراطی گری و
قتل به انان ،بسیار س��خت و حتی محال خواهد بود که انها
بتوانند در اینده از قید و بند این مفاهیم ازاد شوند!
کلمه تروریست اسالمی در روزنامه های جهانی بسیار
شایع ش��ده ،در حالی که صحیح ان ،این اس��ت که بگویند
تروریست وهابی ،چرا که اسالم هیچ دخلی در کارهایی که
انان انجام می دهند ،ندارد .دین��ی که رحمت برای عالمیان
است و برای اتمام مکارم اخالق امده است.
وهابیت به عنوان یک جنبش تروریس��تی و سازمانی
بس��یار نزدیک به مافیا عم��ل می کند .این جنبش ش��وم با
پول های بی حس��اب ال سعود زنده اس��ت ،پول هایی که در
اص��ل از دزدی از جیب ملت نج��د و حجاز به دس��ت امده
اس��ت ،ملتی که دچار فقر ،ظلم ،بیکاری ،پخش مواد مخدر
و ناهنجاری های جنسی هس��تند .اینها فقط فرضیه و ادعا
نیست ،بلکه حقایق مستند و گزارش های سازمان ملل متحد
و فیلم های واقعی از سایت یوتیوب است.
در هر حال ما می گوییم برادران اهل س��نت بیشتر از
شیعیان خواستار محکومیت وهابیت هستند ،زیرا اینده جهان
اسالم با وجود این فرقه انحرافی بسیار خطرناک است و هر
دوی انها باید در کنار هم متوجه غده سرطانی وهابی سعودی
خونخوار باشند که ملت عراق را به بازی گرفته و تار و پود ان
را از هم گسیخته است.
عوامل شکل گیری اسالم هراسی
در تحلیل پدی��ده اسالم هراس��ی ،مانن��د تحلیل هر
پدیده دیگر نمی توان ان را تک س��بب و تک علتی دانست.
اسالم هراسی اسباب متعددی دارد که از درجه اهمیت و قدرت
متفاوتی برخوردارند .اکنون خواهیم کوشید تا برجسته ترین
اسباب و عوامل ان را بررسی کنیم.
الف -سرشار بودن تاریخ از درگیری های میان اسالم
و غرب .می توان گفت که فتوحات اس�لامی ،مرزها و افاق
اس�لام را در طول قرن ها دره��م نوردید و حوادث ناش��ی
از ان ،مانن��د درهم شکس��تن کاروان های نظام��ی روم و
انهدام مراکزشان زیر گام های سربازان مسلمان ،نخستین
تجربه های دردناکی ب��ود که غرب در رابط��ه اش با جهان
اسالم ،با ان رویا رو می شد .همین تجربه ها بود که تخم ترس
از اسالم را در ذهنیت غربی کاشت و موجب پرورش گرایش
بیمارانه ای در ان شد که بر رابطه اش با جهان اسالم حاکم
شد؛ برای مثال پس از شکست سختی که ارتش روم در سال
شانزدهم هجری از سربازان اسالم در جنگ یرموک متحمل
شد و از منطقه عربی عقب نشینی کرد ،از هرقل بزرگ رومیان
نقل شد که گفت« :بدرود ای سوریه! بدرودی که پس از ان
دیداری نخواهد بود و چه خوب سرزمینی هستی برای دشمن
و نه برای دوست! و زین پس رومی ای به تو وارد نخواهد شد؛
جز در حال بیم».
تاریخ ،سرش��ار از برخوردهای بی پایان ناخوشایندی
است که در بس��یاری موارد ،ش��کل خونین به خود گرفته و
این وضع ،موجب تثبیت نگا ه تردیدامیز ،بلکه عداوت جویانه
در غرب -که وارث قانونی امپراتوری روم است -نسبت به
اسالم و مسلمانان شده است ،زیر این تجربه های دردناک در
مرز جنگ یرموک که بدان اشاره شد ،متوقف نمانده ،بلکه به
رویارویی های خشن سرایت یافته که برخی از انها هنوز برای
جهان غرب ،منبع تهدید به شمار می رود؛ مانند فتح اندلس
در س��ال 91هجری و جنگ البواتیه (بالط الش��هدا) سال
114هجری که اگر مسلمانان در ان پیروز می شدند ،اسالم
به دل پاریس هم نفوذ می کرد و نیز فتح قسطنطنیه به دست
عثمانی ها در سال 857م.
فهرس��ت بی پایانی از برخوردهای خونی��ن میان دو
طرف نشان می دهد تعامل مستقیم مردم غرب با مسلمانان
در طول دهه ه��ای متوالی ،چ��ه در جریان اش��غال برخی
سرزمین های اسالمی در دوران جنگ های صلیبی و چه از
رهگذر بهره گیری جهانگردان و دانشجویان غربی از نهضت
علمی و تمدنی جاری ،در بسیاری شهرهای اسالمی ،برای
سپید شدن چهره تیر ه ترسیم شده در اذهان غربی از اسالم و
مسلمانان و تصحیح توصیف اسالم به عنوان دینی همنشین
با خشونت کافی نبوده است.
ب -جهل نسبت به اس�لام .بنا به باور رایج (و حدیث
امام علی علیه السالم) انسان عادتا مایل به عداوت با چیزی
اس��ت که بدان جهل دارد؛ یعنی به گونه ای جاهالنه ،ان را
خطری پیچیده بر خویش می شمارد که اجتناب از ان را اقتضا
می کند .همین امر است که می تواند ترس از اسالم و تمایل
به ستیز با ان و نفرت از ان را در میان غربی ها تفسیر کند.
در غرب ،اطالعاتی س��طحی نس��بت به اسالم وجود
دارد ک��ه از منابعی نامطمئن و فاقد احاطه علمی به اس�لام
اخذ شده است .مواد درسی دانش��گاهی در غرب ،هنوز هم
اطالعات غلط و گمراه کننده ای از اسالم در خود دارد که در
مکتب شرق شناسی ریشه دارد؛ مکتبی که بهانه ساز اصلی
برای استعمارگران غربی بوده است .ذهنیت شرق شناسی،
مرجعیتی قرون وس��طایی و صبغه ای متاث��ر از روح صلیبی
دارد .پژوهش��گری در این زمینه می نویسد« :حجم اندکی
از فراورده های شرق شناسان جدید ـ که در حد خود زیاد هم
هست -به دست تصمیم سازان غربی می رسد؛ در حالی که
حجم بسیار زیادی از تولیداتشان ،از راه دستگاه های پیشرفته
تبلیغاتی و رسانه ای ،به سوی افکار عمومی روانه می شود تا
25
نـقدونظر
به تایید یا تخریب الگوهای اس��تاندار د ترسیم شده ،بپردازد.
شرق شناس��ی جدید ،عمال و قوال می کوش��د تا برخوردی
تمدنی با شرق اسالمی پدیداورد».
نااگاهی نسبت به اسالم و داشتن انگاره های نادرست
به این دلیل که مانع تشکیل زمینه مناسب برای فهم و ارتباط
مثبت با پیروان اس�لام است ،یکی از نش��انه های برجسته
زندگی در جهان غرب است .شاید همین امر موجب شد تا پل
فندلی ،عضو سابق کنگره امریکا که جهان اسالم را از نزدیک
تجربه کرده است ،در جهت شکست دیواره نا اگاهی غربی ها
به اسالم و تصحیح مفاهیم و انگاره های غلط ان تالش کند.
فندلی معتقد است نا اگاهی امریکایی ها و عموم غربی ها به
اسالم و انگاره های غلطشان نسبت به اسالم و مسلمانان در
عواملی ریشه دارد که مهم ترین انها عبارت است از:
.1نقش البی (گروه فشار) یهودی ،در ارائه تصویری
زشت از مسلمانان و تصویر اسرائیل به عنوان دولتی ضعیف
که از سوی عرب ها و مسلمانان مورد تهدید واقع شده است.
.2اکتفا به س��خن گفتن از اخالق مسیحی و یهودی،
به عنوان اخالق جهانی مقبول و شایس��ته پیروی در جامعه
امریکایی و اجتناب از اشاره به اخالق اسالمی و تصویر ان به
شکلی منفی و نفرت اور ،به گونه ای که یهودیت و مسیحیت
در نگاه امریکایی ها الگوی پیشرفت و تمدن و اخالق جلوه
می کند و اس�لام به عن��وان قدرتی خطرن��اک نمایش داده
می شود.
.3متصل کردن اسالم به تروریسم و تعصب و تحقیر
زن و عدم تسامح نسبت به غیر مسلمانان و رد دموکراسی و
پرستش خدایی غریب.
. 4ترس غربی ها از خطر رو به فزونی اس�لامگرایی و
بیم انان از جنگ احتمالی اسالم و غرب در اینده و تغذیه این
هراس ها از سوی گروه های صهیونیس��ت ،به هدف اینکه
پشتیبانی غربی ها از رژیم صهیونیستی قطع نشود.
ج -تعارض منافع و اختالف خاس��تگاه های ارزشی؛
به رغم انکه نااگاهی نس��بت به اسالم ،عاملی اساسی برای
ترس از اسالم و ستیز با ان است؛ اما قطعا تنها عامل نیست.
امروزه غرب رفتارها و هنجارهایی را پذیرفته که بس��یاری
از انها در تعارض با اسالم اس��ت .برخی از این هنجارها ،به
نظام سرمایه داری و اصول عملگرایانه ان در پیشینه سوء و
لذت و منفعت ویژه باز می گردد که در عین حال ،در محدوده
ازادی های اجتماعی و اقتصادی به رس��میت شناخته شده
نیز جای می گی��رد؛ مانند ازادی قمار ،ش��رط بندی ،خوردن
مشروبات الکلی ،قانونی ش��دن فحشا و همجنس بازی و....
طبیعی است این هنجارهای غربی ،خوشایند اسالم نیست
و اسالم این رفتارها را حرام و مستوجب مجازات می داند؛ از
این رو طبیعی است غربی ها ،اسالم و اموزه های اسالمی را
تهدیدی جدی ب��رای انچه ازادی های اساس��ی و غیرقابل
مناقشه! می خوانند ،بدانند.
از س��ویی می توان گفت که ریشه قس��متی از چالش
کنون��ی حاکم بر روابط اس�لام و غ��رب ،اختالفات تمدنی
عمیقی اس��ت که در تاریخ جریان داشته اس��ت ،چنان که
ساموئل هانتینگتون ،در نظریه برخورد تمدن ها می گوید و
از سوی دیگر نیز می توان گفت ،بخش مهمی از این چالش،
برتعارض منافع میان اسالم و غرب استوار است؛ به گونه ای
که غرب تا حدی امادگی پذیرش اس�لام معت��دل را دارد؛
اسالمی که منافع سیاس��ی و اقتصادی اش را تضمین کند و
تهدیدی برای ان نباشد.
د -خلط میان دین اس�لام و وضع کنونی مسلمانان.
پنهان نیست امت اسالم از قرن ها پیش ،با بحران های متعدد
در سطوح متفاوت رویا رو بوده اند و این بحران ها موجب شده
مسلمانان به لحاظ مشارکت در تمدن بشری و ارتقای سطح
بشری در رتبه ای پایین تر از دیگر ملل قرار گیرند .در سطح
سیاسی ،جنگ ها و نزاع های مسلحانه ،هنوز هم شمار زیادی
از نفوس انس��انی را در جوامع اس�لامی درو می کند؛ مانند
مثلث شماره 153
26
فلسطین ،عراق ،افغانستان ،س��ودان و الجزایر .کشورهای
اسالمی از متوقف کردن این چالش ها یا پیروز شدن بر انها
ناتوانند و هنوز هم بس��یاری از دولت های اسالمی دنباله رو
قدرت های بیگانه ای هستند که ازادی عمل این دولت ها را
مصادره و استقالل عملی شان را محدود می کنند.
در س��طح اقتصادی ،امارها نش��ان می ده��د بیش از
نیم میلیارد مس��لمان زیر خط فقر زندگی می کنند؛ این بدان
معناست که بیش از یک سوم ساکنان زمین که زیر خط فقر
به سر می برند ،از مسلمانان هس��تند؛ این در حالی است که
کشورهای اس�لامی از ثروت های طبیعی و انسانی فراوانی
برخوردارند .در س��طح اجتماعی می توان از رنج کشورهای
اس�لامی از تضادهای طبقاتی ش��دید و فزاینده ،انحطاط
جایگاه زنان ،کنار نهاده شدن جوانان ،کم توجهی به کودکان
و لرزان بودن نظام های ارزشی و لگدمال شدن انها زیر گام
ارزش های مهاجم غربی سخن گفت.
در سطح فرهنگی به نظر می رسد جهان اسالم ،تقریبا
به طور کامل از انقالب های معرفتی ،اطالعاتی و علمی که
جهان شاهد ان بوده ،منقطع است و تقریبا کمترین سهم را در
این انقالب ها داشته است و در بهترین حاالت ،مصرف کننده
سیری ناپذیری دستاوردهای تکنولوژیک ان بوده است.
در پی این اوضاع ناگوار و ب��ا تالش های جنبش های
صهیونیس��م و اس��تعمار در تعمی��ق این وض��ع نمایش و
بزرگنمایی حجم ان ،طبیعی اس��ت نوع��ی همذات پنداری
خودکار ،میان اسالم ،فقر و عقب ماندگی ایجاد شود و ریشه
ضعف و پس ماندگی مسلمانان ،به اسالم نسبت داده شود.
بنابراین ،بسیار دشوار است انس��ان غربی که تنها سیمایی
مشوه و تحریف یافته از اسالم را شناخته ،با این دین تعامل
عاطفی برقرار کند و حتی ان را عامل پس ماندگی بخش های
عظیمی از جهان نداند و موضعی منفی نسبت به ان نگیرد.
هـ -پذیرش تصویرهای پیش س��اخته منفی نسبت
به مس��لمانان ،اساس��ا اصول ،مبادی و نظری��ات ،به ویژه
ایدئولوژی ها ،چار چوب��ی ارمانی دارند که اجازه مس��احت
معقولی از انفصال انها را به پیروانشان می دهند؛ اما در بسیاری
موارد ،میان اندیشه ها و معتقدان انها خلط می شود و خطاها و
تجاوز کاری های انسان ها به افکار نسبت داده می شود که انان
پذیرفته اند .این امر در مورد اسالم و مسلمانان کامال واضح
است ،زیرا مسئولیت رفتار نادرس��تی که از برخی مسلمانان
سر می زند ،به اس�لام نس��بت داده می ش��ود ،چون منافع
استعمارگران و صهیونیست ها ایجاب می کند از رفتار زشت
برخی مسلمانان برای بدنام کردن انان و دینشان سوءاستفاده
کنند و در پی اثبات تصویر منفی نقش بسته در ذهنیت بسیاری
از غربی ها بر ایند .با پرتو افکنی بر این تصویرها و انگاره های
پیش ساخته و جهت داری که از مسلمانان در ذهنیت غربی ها
در طول تاریخ بلند ،چالش و نزاع و روابط نامتعادل میان اسالم
و غرب شکل گرفته ،در می یابیم حجمی عظیم از افترائات و
خیال بافی های بیمارگونه نثار شخصیت مسلمان شده است.
س��ینمای جهانی و رس��انه های تبلیغاتی مغرض که
اشکارا تحت سیطره صهیونیس��م قرار دارند ،در تثبیت این
تصویرها و بزرگنمایی و تعمیق انها و جلوه دادن انها به عنوان
حقایقی روشن و غیر قابل مناقشه ،نقش ویژه ای دارند.
حقیقت این است که حتی برخی مس��لمانان نیز از راه
رفتارهای منحرف و عقب مانده خود در سفر به پایتخت های
جهان ،نقش قابل توجهی در تصدیق و ترویج این تصویرهای
موهن دارند و نمونه ای بس��یار زش��ت از ش��خصیت انسان
مس��لمان و ب��ه تبع ان اس�لام عرض��ه می دارن��د .اجرای
جمود ورزانه اموزه های اس�لام از س��وی برخی گروه ها که
صرفا نگاهی شکلی را پشت سر دارد و از روح و محتوا تهی
است ،از دیگر عوامل و اسباب بی حرمتی به اسالم و ترساندن
مردم از ان است.
انفجاره��ای مرگبار ک��ه اه��داف غیر نظام��ی را در
کش��ورهای غربی ،مانند ایاالت متحده ،بریتانیا ،اس��پانیا و
برخی کشورهای اسالمی مانند عربستان سعودی و پاکستان
و اردن ه��دف گرفته ،از س��وی جماعت هایی ک��ه خود را
اسالمگرا می پندارند ،مانند القاعده ،بر شدت اسالم هراسی
خواهد افزود و بهانه های بیشتری به دست دشمنان اسالم،
برای س��تیز با اس�لام خواهد داد؛ در حقیقت انان اسالم را
مسئول تولید تروریسم و تروریست می شمارند.
نشان ها و مظاهر اسالم هراسی
از اغاز ظهور اسالم هراسی که همزمان با اغاز فتوحات
اسالمی است ،پدیده بیمارگونه اسالم هراسی از طریق برخی
مظاهر و نمودها ـ که از زمانی تا زم��ان دیگر ،متفاوت بوده
است -خود را نشان داده که به برخی از انها اشاره می شود:
.1طعن و تشکیک نسبت به نبوت پیامبر اسالم (ص)
از زمان بعثت پیامبر اس�لام (ص) تاکنون ،صداهایی
که در صحت رس��الت و صدق دعوت ان حضرت تشکیک
می کرده ،هیچ گاه متوقف نشده اس��ت .اسالم ،از اغاز طلوع
ستاره اش تاکنون ،مورد هجوم وحشیانه بسیاری قبایل عرب
و یهود واقع شد که با انواع و اقس��ام تهمت ها و نسبت های
ناروا پیام اور بزرگش را ازردند .دامنه این اتهامات از شخص
پیامبر(ص) فراتر رفته ،به خود اسالم هم رسیده است .برخی
کینه توزان ،اسالم را دینی مادی دانسته اند که هیچ توجهی به
ابعاد معنوی و روحانی ندارد.
برای مثال ولتر ،فیلس��وف پراوازه عصر روش��نگری
فرانسه ،در قرن هجدهم میالدی کتابی را با عنوان «تعصب
یا محمد پیامبر» نوشت و نسبت های ناروایی به ان حضرت
داد .چند قرن پیش از او ،در قرن س��یزدهم میالدی دانته در
کمدی الهی خود نیز شخصیت پیامبر اکرم (ص) را به گونه ای
ناشایست ترس��یم کرد و این تصویر ،همان چیزی است که
سلمان رشدی ،نویسنده رمان شیطانی «ایات شیطانی» که
در سال 1988م منتشر شد ،تکرار کرده است.
کاریکاتورهایی که در روزنامه یوالندز بوستن دانمارک
در سی ام سپتامبر 2005م منتشر شد ،در همین مسیر و سیاق
قابل تحلیل اس��ت .این نش��ریه 12کاریکاتور تمسخرامیز
از پیامبر اکرم (ص) منتشر کرد که بس��یاری از کارشناسان
ارزش هنری ان را بسیار ناچیز و مبتذل دانسته اند .انتشار این
کاریکاتورها همراه با مقاله ای از سر دبیر این روزنامه بود که
وی در ان از هاله قداستی که مسلمانان پیرامون پیامبرشان
ایجاد کرده اند ،ابراز شگفتی و ان را محکوم کرده بود.
روشن است وقتی این مقاله موهن و بی ادبانه را در کنار
ان کاریکاتورها می گذاریم ،توطئه نهفته پشت این حرکت
شیطانی ،کامال اشکار می شود و بر خالف ادعاهای مقامات
دانمارکی ،امری اتفاقی ،تصادفی و بی غرض نبوده است.
باید به این نکته اشاره کرد که چاپ این کاریکاتورها،
نخس��تین اقدام در نوع خود نبود ،بلکه حلقه ای از سلسله ای
ممتد اس��ت که قصد پایان یافتن ندارد؛ برای مثال ناشری
انگلیسی در سال 2001م ،کتابی از مولفی که نام او «عبداهلل
عزیز» ذکر ش��ده ،منتش��ر کرد که تصاویر کاریکاتور بسیار
تمسخرامیز و موهن نسبت به عقیده مسلمانان ،قران و سنت
پیامبرشان در ان چاپ شده است.
.
.2برانگیختن نزاع ها میان مسلمانان
کش��ورهای غربی ،به ویژه کشورهای اس��تعمارگر،
حرصی اش��کار بر پرتوافکنی بر مواضع اخت�لاف دینی در
جهان اس�لام و بزرگ نمایاندن این اختالفات و تبدیل انها
به نزاع و کش��مکش دارند .انان از س��ویی می کوشند ،میان
مسلمانان نزاع بیفکنند و از س��وی دیگر میان مسلمانان و
اقلیت های دینی غیر مسلمانان ایجاد اختالف کنند .در این
مقام ،می توان تالش های حجیم فرانس��ه را در اوایل قرن
بیستم برای تجزیه لبنان و برانگیختن اتش اختالفات دینی
درمیان فرزندان لبنان به یاد اورد .پیش از ان نیز کشورهای
استعمار گر توانس��ته بودند ،با قرار داد ساکس پیکو در سال
1916م ،مش��رق عربی را به کش��ورهای کوچک و ضعیف
تجزیه کنند .همین وضعی��ت امروزه در عراق زیر اش��غال
امریکا تکرار می ش��ود .عراق امروزه بر لب��ه پرتگاه جنگی
داخلی قرار دارد که روزانه ده ها نفر را درو می کند و ریشه ان
هم اختالفات طایفه ای و مذهبی است که نیروهای اشغالگر
امریکایی در شعله ور شدن ان نقش اساسی دارند.
حتی در برخی برنامه های درسی دانشگاه های غربی ،به
مطالعه اختالفات مذهبی و فرقه های تندرو پرداخته می شود.
.3تالش در اشغال سرزمین های اسالمی
.4فعال سازی فعالیت های تبشیری
نـقدونظر
می توان گفت نوعی رابطه مثبت میان افزایش هراس
غربی ها از اسالم و شدت فعالیت های تبشیری (میسیونری)
وجود دارد .گویا تالش برای مس��یحی کردن مس��لمانان و
واردکردن انان به «محبت مسیحیت» ،از حیله های دفاعی
است که غربی ها برای جبران نفرتشان انجام می دهند.
امروزه عملیات تبلیغی تبش��یری مس��یحی در جهان
اسالم ،به ویژه در کشورهای فقیر که از ثبات سیاسی برخوردار
نیستند ،به شدت جریان دارد .امروزه در افغانستان و در سایه
حضور نظامی ایاالت متح��ده و هم پیمانانش ،بیش از هزار
سازمان کمک رسانی و توسعه امریکایی و اروپایی وجود دارد
که بسیاری از انها فعالیت های تبشیری متفاوتی دارند .همین
فعالیت ها موجب شد تا کش��یش بنهام ،رئیس گروه اعزامی
تبشیری در سال 2003و پس از دیدار یک ماهه از افغانستان
اعالم کرد که معتقد است ،عقیده تثلیث در تثبیت گام هایش
نتیجه گیری
پدیده اسالم هراسی ،پدیده ای با عناصر پیچیده و ابعاد
متعدد و اثار عمیق است؛ از این رو تعامل با این پدیده مقتضی
به کارگیری همه تالش های ممکن در جهان اسالم با هدف
دستیابی به راهبردی فراگیر است؛ اما الزمه دستیابی به چنین
راهبردی ،تعیین نشانه های الگوی مرجع منسجم و یکدستی
اس��ت که راه های تعامل با این پدیده را تنظیم کند ،زیرا در
حالی که در بخش هایی از جهان اسالم ،پدیده اسالم هراسی
وجود دارد ،نمی توان این پدیده را در دیگران معالجه و درمان
کرد .اقرار فرزندان جامعه اسالمی جهانی به اینکه هماهنگ
با اعضای حوزه تمدنی اس�لامی هس��تند ،از حد شعارهای
ارمانی و بی معنا فراتر نرفته است ،باید گویای هویتی حقیقی
و برگردان ش��ده به اعمال ملموس باشد که ایجاب می کند،
ثوابت ،اصول و قواعد تمدن اسالمی ،چارچوب مشترک تمام
فرزندان امت اسالم باشد.
اس�لام که منبع و منشا ش��کل گیری تمدنی منحصر
به فرد و متمایز شده است ،صرفا دینی روحانی و بی اعتنا به
دنیا نیست ،بلکه دینی فراگیر اس��ت که همه ابعاد سیاسی،
اقتصادی ،اجتماع��ی ،فرهنگی و معنوی انس��ان ها را مورد
توجه قرار داده اس��ت .ام��روزه نیازی حیاتی به اش��نایی با
اسالم احس��اس می ش��ود و پیش از دیگران ،فرزندان امت
اسالم باید ان را خوب بشناسند و اینجا نقش حکومت های
اسالمی در معرفی چهره درخشان اسالم رخ می نماید .برای
معرفی اسالم به دیگران باید از عنصر حکمت و موعظه نیکو
بهره برد و شمار زیاد اسالم اورندگان -به رغم اوضاع ناگوار
مسلمانان -نشان می دهد که بش��ریت راه گم کرده ،چقدر
تشنه قرار گرفتن در زیرس��ایه دین خاتم و پایان بخشیدن
به سرگش��تگی هایش در وادی های پوچ گرایی ،عدم گرایی
و گمراهی استg .
مثلث شماره 153
ش��اید اغاز این حرکت ،جنگ های فرهنگی با جهان
اس�لام اس��ت که به جنگ های صلیبی معروف شده است.
این جنگ ها به بهانه ازاد سازی شهری مقدس ،یعنی قدس
(اورشلیم) از دست مسلمانان و به تعبیر انان مشرک ،به راه
افتاد .واقعیت این اس��ت که جنایت هایی ک��ه صلیبی ها در
شهرهای اسالمی ،طی جنگ های صلیبی به راه انداختند،
چه بسا صرفا ترس بیمار گونه از اسالم و پیروانش را بازتاب
ندهد ،بلکه تا حد زیادی کینه انان و انتقامجویی را منعکس
می کند .یکی از راهبان فرنگ که از ش��اهدان عینی اشغال
شهر قدس به وسیله صلیبی ها در سال 492هـ بوده ،می گوید:
«قوم ما در خیابان ها ،میدان ها و پشت بام خانه ها می گشتند
تا عطش خود را با کشتار فرو بنشانند .انان (سربازان صلیبی)
چونان ماده شیرانی بودند که بچه هایش��ان ربوده شده بود.
کودکان و جوانان را می کش��تند و تکه تکه شان می کردند.
افراد فراوانی را به خاطر س��رعت ،با یک طناب دار می زدند.
انان هر چیز را که س��ر راه خود می یافتند ،می گرفتند؛ حتی
شکم مردگان را می دریدند تا در انها قطعه ای طال بیابند! اه
چه بدبختی ای؟! خون ها مانند رودی در راه های شهر که با
جنازه ها پوشیده شده بود ،جاری بود».
به نظر می رس��د ،چنین روح صلیبی که کینه اسالم را
درون خود می پرورد ،هنوز هم بر جهان غرب حاکم اس��ت
و شاید همین امر تفسیر گر بخشی از هوس غرب به ستیز با
مسلمانان و سلطه یافتن بر انان است .جهان اسالم همواره در
معرض نگاه های طمع ورزانه غربی بوده است که چهره واقعی
خود را پشت تمایل به تبلیغ و نشر رسالت مسیح و نجات دادن
این جهان (جهان اسالم) از عقب ماندگی و انحطاط! پنهان
نگه داشته اس��ت .همین امر دس��تاویز ده ها حمله و توطئه
استعماری بوده که به اش��غال غالب مناطق جهان اسالم و
فرو پاشی وحدت ان بر اثر س��قوط خالفت عثمانی در سال
1918انجامیده است.
تنها چند س��ال پیش از این تاریخ و در سایه احساس
مداوم تهدید محتمل از س��وی اس�لام ،انگلیس در س��ال
1907خواهان تش��کیل کمیسیونی متشکل از هفت کشور
استعمارگر غربی شد .هدف از تشکیل این کمیسیون ،مطالعه
و بررسی خطر خالفت عثمانی برای ایجاد کشورها بود .این
کمیسیون نتیجه گرفت منبع خطر حقیقی برای این کشورها،
ایالت های عرب دولت عثمانی و ملل عرب مسلمان ساکن
در این ایالت ها هس��تند ،در گزارش این کمیسیون راه هایی
برای مقابله با این خطر پیشنهاد شده که برجسته ترین انها
عبارت است از:
.1تالش برای ایجاد ضعف و پراکندگی در منطقه.
.2ایج��اد دولت ه��ای کوچک س��اختگی تاب��ع این
کشورهای استعمارگر.
.3مبارزه با هر شکل از اشکال وحدت و اتحاد معنوی و
فرهنگی و تاریخی میان مردم منطقه.
برای تحقق اهداف فوق باید مانع��ی پدید اورد که در
منطقه دارای قدرت باش��د و قدرتش متضاد با جهت گیری
ساکنان منطقه و همسو با منافع کشورهای استعمارگر باشد.
این قدرت مخالف منطقه ،در رژیم جعلی صهیونیستی تجسم
یافت .این رژیم چنین نقشی را به خوبی بازی می کند .شواهد
زیادی بر بقای ذهنی��ت صلیبی در ژرفای فکر بس��یاری از
غربی ها در دوران کنونی داللت می کند .زمانی که نیروهای
انگلیسی در سال 1917شهرقدس را اشغال کردند ،فرمانده
انگلیسی الن بیکه که نخس��تین غربی بود که پس از ازادی
قدس به دس��ت صالح الدین ایوبی وارد این ش��هر می شد،
اعالم کرد« :اکنون جنگ های صلیبی پایان یافته است».
در س��ال 1921گ��ورو ،فرمانده نیروهای فرانس��وی
که دمش��ق را اش��غال کرده بودند ،بر س��ر قبر صالح الدین
ایوبی حاضر شد و به قبر اش��اره کرد و گفت« :ببین صالح
الدین! ما باز گشته ایم«.لغزش زبان» مشهور رئیس جمهور
امریکا جورج بوش که ناخوداگاه ضمی��رش را بر زبان اورد
و گف��ت جنگش با تروریس��م ،پس از انفجاره��ای یازدهم
س��پتامبر ،جنگی صلیبی است ،نش��انه مهمی برای تثبیت
ایده جنگ های صلیبی در اذهان بس��یاری از سیاستمداران
غربی است.
موفق شده است و برنامه مسیحی سازی می تواند موفق شود.
27
نـقدونظر
انسانم ارزوست...
مثلث شماره 153
ایضاحی بر طرح «هزار نامه به شفیعی کدکنی»
محمدرضا تقی دخت /پژوهشگر
4
ظاه را قرار اس��ت چراغ ها را برداریم و در شهر به دنبال
رویین تن��ی بگردیم که در گ��ذر س��ال ها و حال ها ،حالش
تغییری نکرده و خود را از انچه همه ما در ان هس��تیم ،دور
داشته اس��ت .خوب اس��ت! اما در این دعوت تازه سخن ها
هست؛ سخن های فراوان و دواعی گونه گون پیش اندیشیده
و نیندیشیده .ایا این دعوت ،نش��انه ان است که ما کم کم
داریم به خودم��ان م ی اییم و اندک اندک ب��ه انچه کرده ایم،
بدگمان م ی شویم ،یا انکه بناس��ت این فریضه خود ساخته ،
مخدری جدید باش��د که پلک بعضی را س��نگی ن تر کند تا
ارام تر بخوابند؟!
به گمان من ،ما نخست و پیش از نگارش هر نامه ای
به مقصد دکتر شفیع ی کدکنی ،باید درباره این دو سوال خوب
بیندیشیم و ان گاه در پاکت ها را بچس��بانیم و در صندوق
پست بیندازیم.
در مایه اولیه این دع��وت ،مفروضات فراوان «نهفته»
است که ممکن اس��ت منظور اصلی دعوت نبوده باشد ،اما
چنان پنداش��ته ش��ود که این دعوت بدان منظورها صورت
گرفته .پس باید نخست انها را برشمرد و در انجام ،موضوع
دعوت را بر رس��ید .انچه من از کلیت این دع��وت ،اینجا و
انجا خواندم( ،احتماال) تش��کیل جلس��ه ای است با حضور
دکترش��فیعی با نام «شب سرش��ک» ،اس��تماع شعرها و
سخنان ایشان و احتماال نقدها و سخنان ناگفته شان و تقدیر
28
و تشکری از ایشان .اما ایا با این کار ،ان فریضه مغفول گزارده
ی این دعوت خودجوش نیز ،م ی تواند
م ی شود؟! داللت التزام
ان باش��د که دیگران بدانند «ما قدردان بزرگانی هستیم که
قدری دارند و انها که وظیفه قدردانی انها را دارند در این کار
قصور ورزیده اند!»
نفس اغ��از چنین دعوت��ی (ب ی اندیش��یدن به مدعو)
پیش از هر چیز نش��انه ان است که س��رانجام ضربه ای ما
را از خواب پ رانده اس��ت و اندک اندک داریم چشم هایمان را
م ی مالیم و تازه تازه متوجه م ی ش��ویم ک��ه در صحن عتیق
«دانشکده ادبیات» و دانشکده های ادبیات رسمی و محافل
غیررس��می ش��عر و ادب و فرهنگ این مملکت ،استادان
دانشمند دانش پرور ،که ستون های این مکان ها بودند ،کم تر
دیده م ی ش��وند و جای خالی انها را ،چیزی که بایسته است
پر نم ی کند .نم ی دانم! ش��اید ما کم کم داری��م از این وضع
م ی ترسیم و ه راس از اینکه روزی این سقف ها ،بدون وجود
این ستون ها بریزد و ما در اوار غفلت های دیرسال و کارهای
واجب نکرده مان دفن شویم ،ما را به این دعوت وا داشته است.
از این باب ،این دعوت دعوتی مبارک اس��ت .پریدن از
خوابی چند ده ساله ،یا حتی اشفته کردن این خواب خوش ،به
هر روی م ی تواند غفلت فطری شده ما در این سال ها را تکانی
بدهد و اس��تخوان بینش ما را از الی توده غفلتی که چون
گوشت به ان چسبیده ،بیرون بکشد .اما این فقط نف س االمر
مفروض این دعوت است و تا حد بسیار باور نکردن ی ای ،تصور
حاصل شدن چنین نتایجی از این نف س االمرها ،ان هم در این
سال ها و حال ها ،خوش خیاالنه است.
ب رای ایضاح مطلب ،ما ناگزیریم نخست انچه را دیگران
این سو و ان سو در باب چنین دعوتی طرح م ی کنند ،درچند
مفروض محتمل این دعوت ،نمایه کنیم و ان گاه به بررسی
انها بپردازیم .با هر مدعایی ،فرض های متصور ب رای چنین
دعوتی ،ماال به این چهار فرض اصلی خواهد رسید:
فرض اول؛ دکتر شفیعی ،شخصیت برجسته ای است
که ناشناخته مانده و ما با این کار م ی خواهیم او را بشناسانیم
یا (بهتر) بشناس��انیم (به خصوص به جوان ترها و انها که از
وجود این «گنج بایس��ته و ازانگیز» ب ی اطالع اند یا مشتاق
حضور در دایره تاثیرانند).
ف��رض دوم؛ نهادهای اصلی فرهنگی کش��ور ،در این
س��ال ها قدردان زحمات و خدمات دکتر ش��فیعی نبوده اند
و اکنون ما داری��م به مصداق «تیمم ب��دل از وضو» ،چنین
م ی کنیم.
فرض س��وم؛ دکتر ش��فیعی سال هاس��ت خ��ود را از
مطبوعات و رس��انه ها و محافل و ...دور داش��ته و ما گمان
م ی کنیم این اعتراضی به جریان عمومی فرهنگ کش��ور
است و م ی خواهیم حرف های ایشان ـ به درخواست و اصرار
ما ـ گفته شود تا شاید مسموع هم واقع گردد.
فرض چه��ارم؛ از اقران و مش��ابهان دکتر ش��فیعی و
نس ل های پیاپی اساتید برجسته ادبیات و فرهنگ ،تنها دکتر
ش��فیعی باقی مانده و ما باید با برپایی نکوداشتی ،مباهات
خود را به داشتن چنین استادی نشان دهیم.
به نظر م ی رس��د جز این فروض چهارگانه «اصلی»،
فرض دیگری ب رای این دعوت فهمیده نشود .عجالتا نخست
این مفروضات چهارگانه را برم ی رسیم:
بررسی فرض اول :اگر در این دعوت ،فرض نخست را
مالک بگیریم ،گواه نقض بسیار بر ان وجود دارد؛ تا انجا که
نم ی توان ان را مدعای اصیلی ب رای این دعوت به شمار اورد.
اثار پژوهشی و اش��عار زبانزد دکتر شفیعی ،ان اندازه پرشمار
و پ ر تی راژ است و حسن شهرت وی به عنوان استادی مس لّم
چه در دانش��گاه و چه در فضای ادبی بیرون ،انقدرها هست
که چنین فرض کوته بینانه ای را نق��ض کند .نم ی دانم ،اما
اگر کسی چنین س��ودای ناپخته ای را در س��ر داشته باشد
که دکترشفیعی را بهتر بشناسانند ،جز نشانه گیری ناشیانه
به س��مت هدفی که وجود ندارد ،کاری نکرده اس��ت .رسوخ
روزافزون و ممتد اثار و اشعار دکتر ش��فیعی در ذهن و جان
اهل ادب و فرهنگ این س��رزمین ،انقدرها زیاد هست که از
تخمی ن ها و تالش های این چنینی ب ی نیاز باشد.
ی و فکری ما تمامی
بررسی فرض دوم :بغ رنج های فهم
نداشته و ندارد و سایه ساده اندیشی و ساده انگاری ،ظاه را در
هیچ وضع��ی ،از زمین فرهنگ و فکر و اندیش��ه ما برچیده
نخواهد ش��د .در فرهنگی که امیختگی درونزاد با سیاست
دارد ،در تاریخ هزاران ساله ای که ما بجا و بیجا بدان مباهات
م ی کنیم ،کجا س��راغی از قدردانی شایس��ته (و پیوسته) از
خادمان فرهنگ رخ داده اس��ت که کسی متوقع ان باشد؟ از
روزگار سرایند ه «خردنامه ای رانیان» (شاهنامه) که وظیفه مندان
قدردانی از او ،از پس مرگش (اگر حتی این هم کذب تاریخی
نباش��د) تازه دریافتند که وظیفه ای دارند ،تا امروز کدام کس
در پهنه این تاریخ کهنسال ،بجا و به موقع قدرشناسی شده
است؟ توقع بیجا و ساده لوحانه ای که ما از اهل سیاست در
این باب داریم ،بیش��تر از هر چیز ،زاده حل نشدن این بغرنج
تاریخی و فکری در فهم سیاس��ت ب رای خود ماس��ت .هر
حرکت خالص فرهنگی هم ،با هر مدعا و مدعی ،کم جان تر
و ب ی جان تر از ان است که به تقابل سیاست و سیاست ورزی
برود و پیروز بیرون اید .عرصه سیاست ،در همه این تاریخ،
ب ی کم و کاست ،عرصه داد و ستد بوده است .مگر انها که «دو
مرد پیک راست کردند با جامه پیکان ،که از بغداد امده اند و
نامه خلیفه اورده ،که حس��نک قرمطی را ب��ردار باید کرد»،
از خدمات حس��نک ب ی خبر بودند؟! انها را که در سیاس��ت
ازموده اند ،بدین پرس��ش م ی توان ازمود .دقیقا فرار از فهم
این بغرنج تاریخی اس��ت که ما را به چنین مفروضی سوق
م ی دهد .در این تاریخ گونه گون و ملون ،برکشیدن مرتبطین
نـقدونظر
مثلث شماره 153
با سیاس��ت ،همواره س��نتی بیشتر سیاس��ی بوده است تا
فرهنگی .وانگهی ،اهل سیاس��ت و وظیفه مندان قدردانی،
ب رای امثال دکتر شفیعی چه م ی توانند و م ی توانستند کرد؟!
برپایی محفلی که کوتاه ترین س��خنرانش ف��ردی چون او
م ی بود و بیشترینه وقتش به تش��ریح دواعی اهل سیاست
م ی گذشت؟ اعطای نشان درجه چندم فرهنگ و صندوقچه
سکه ای که کفاف نشر چند کتاب را بدهد؟! برقراری مقرری؟!
باری ،اگر هدف از این طرح ،ان دانسته شود که پرسشی
ایجاد کند و غافلی را از غفلت دراورد و به کار الزم نکرده وادارد،
باید گفت که خواب خودخواسته برخی ادم ها در این سرزمین،
سنگی ن تر از ان است که با صدایی اشفته شود! هیچ نشانه ای
در عارض این خفته نیست که بخواهد خواب خودخواسته،
دیرسال و فطری شده خود را وانهد و چشم بگشاید و امثال این
حرکت ها ،کم رمق تر از انند که پلکی را بگشایند و خوابی را
بیاشوبند و ساده لوحی محض است اگر بخ واهیم با این حرکت
خالص فرهنگی ،خواب این خفتگان را براشوبیم.
بررس��ی فرض س��وم :اگر فرض س��وم این دعوت را
منظور داریم ،نخس��ت باید پرس��ید گمان مشهور در مورد
دیدگاه انتقادی دکتر ش��فیعی به وضعی��ت فرهنگی امروز،
چه اساس و خاستگاهی دارد؟ اساس این گمان مشهور ،باز
هم بیشتر از هرچیز در خود ماست و قرینه لودهنده دیگری
ب رای انکه گاهی ما ناخواس��ته به ضعف و فتور کار خود و
اقران خود پی برده ایم ،اما تالش م ی کنیم ان را با شعبده در
پس صورت «دیگر»ی بیاراییم .داستان ها و نقل های تند
و تیز و یکدست محتوایی اما مختلف الظاهری را ،خود من،
در باب دیدگاه ایشان نس��بت به وضعیت فرهنگی و ادبی
کشور شنیده ام؛ از ادم های نسبتا موثق و مخب ران اولوالعزم
تا مدعی��ان ارتباط نزدیک با ایش��ان .اما انچ��ه را م ی توان
در این باب به قرینه رس��می ،موید دانس��ت ،همان گالیه
دلتنگ کننده ایشان از وضع و حال شعر امروز فارسی است:
«ای شعر پارسی که بدین روزت اوفکند /کاندر تو کس نظر
نکند جز به ریشخند» .جز این ،ظاه را نقل مستقیم موثقی
از ایشان در دسترس نیس��ت و ان قصه ها و نقل قول های
ف��راوان و همگون که از ایش��ان نقل م ی ش��ود ،جز به کار
دکان داری اهلش نم ی خورد.
اما در این فرض هم ،باز قصه ها و نکته ها هست .چه
بسیار کسانی که خود در این سال ها اسباب ریشخند شعر
پارس��ی بوده اند و از قبل این ریشخند س��ازی و دکان داری،
نان ها برده و جان ها ازرده اند ،اما این ش��عر دکتر شفیعی را
این س��وی و ان س��وی با صدای بلند خوانده اند و با فونت
درش��ت در روزنام��ه و مجله چ��اپ کرده اند و س��ینه جلو
داده اند ک��ه «باری! ببینید اس��تاد ما چه زیب��ا و دردمندانه،
چنان و چنین گفته اس��ت!» پس از ط��رح این دعوت هم،
ش��نیدم که ارباب هم��ان مجله ه��ا و روزنامه هایی که به
قول ایشان ،ش��عر پارس��ی «خوار بر ورق» انها خفته (ای
خفته خوار ب��ر ورق روزنامه ها!) ،کار به دس��ت ش��ده اند تا
بگویند بن��ای این دع��وت ان اس��ت که ایش��ان چنین و
چنان کن��د و در کوره فالن ات��ش بدم��د و ان را بگی راند و
ـ از قضای روزگارـ همین ریشخندکنندگان ،در جامه مبلغان
درامده اند تا ان دعوت را به این مفروض بچس��بانند .ظاه را
قرار نیست ما با ش��کیب و جرات در کار خودمان بنگریم و
اگر دکتر شفیعی و دیدگاه و انتقاد محتملش را قبول داریم،
در پیشامد وضعی که او از ان گله ها دارد ،خود را حتی اندکی
گناهکار بدانیم و پاس��خی ب رای این پرسش مق ّدر بجوییم
که چرا کار و بار ادب و فرهنگ باید بدین روزگار دچار اید؟!
وانگهی ،ناگفته مسموع اس��ت و ناخوانده مفهوم ،که
وقتی خود ما از اوضاع نزار و روزگار زاری وضع ادب و فرهنگ
چنین م ی نالیم ،امثال دکتر شفیعی و مانند وی ،چه انتقادها
که نم ی توانند داشته باشند .پس نیازی به این دعوت با این
هدف نم ی بود .برعکس ،ما به جای انکه به خود اییم و به جای
مترصد
ظاهرسازی و ش��عبده بازی ،به کار جدی روی اوریمّ ،
فرصتیم تا گفته و ناگفته دوست داش��ته خود را بر زبان دکتر
شفیعی بنهیم و از این کاله اشنای تردستی ،کبوتر و خرگوش
عوام پسند خودمان را دراوریم تا خلق ب رایمان هورا بکشند!
من م ی پرسم که مگر قرار اس��ت دکتر شفیعی در سخنان
محتملش در ان جمع چه بگوید که ما ندانیم؟! اگر گفته های
سیاسی و اغ راض و اهوای اهل سیاست در نظر ماست ،بعید
م ی دانم کسی چون دکتر شفیعی ،دامن خود را بدان بیاالید
و اگر جز ان ،دکتر شفیعی با کار و کردار و اثارش ،ناگفته ها را
در این سال ها گفته است؛ بازخوانی اثارش ،م ی تواند بهترین
جلسه ب رای اهل ادب و فرهنگ در فهم حرف های وی باشد
و مرور س��لوک رفتاری اش نیز ،بهترین و کامل ترین درس و
سخنرانی ب رای اهل سیاست!
بررسی فرض چهارم :در باب مفروض چهارم این دعوت
نیز ،انچه قابل ذکر است ،بیش��تر همان است که در بررسی
ت در کار تقدیر
فرض اول امد .جز ان ،باید گفت انها که دس
و تشکر از این اساتید و برجستگان هستند ،به اقتضای طبع
کار ،رسن پیچ سیاستند و در طناب درهم پیچیده سیاست و
یزنند .عجیب هم نیست که این ها
سیاست زدگی دست و پا م
با گشاده دستی تمام ،القاب و عناوین فرهنگی را مثل خرمای
خی راتی در جمع ناشایستگان پخش م ی کنند .این طایفه ،نه
زحمت نا الزم م ی ب رند که پاسخگوی این و ان باشند که چرا از
فالن فرد «ناهمسو» تقدیر شده و نه در عرصه فرهنگ و ادب
و هنر این سرزمین ،مدعو ،انقدر اندک است که زحمت انتخاب
و دعوت ،الزم داشته باشد .افراد معنون به عناوین دانشگاهی
و استادی هم ب رای این کار کم نیس��تند که کسی نیازمند یا
نگران امثال دکتر شفیعی باشد .به طرز عجیبی ،برجستگان
امروز از افراد عادی در تمام حرفه ها و ش��اخه ها بیشترند و در
این «قحط س��ال فراوان ی نما» ،هیچ کنگره ای و همایشی،
بی«چهره ماندگار» نم ی ماند .م ی ماند افتخار و مباهات ما به
داشتن استادی چون دکتر شفیعی که بقی ه السلف بزرگان نامور
و نامدار فرهنگ و ادب است و تشییع این افتخار بزرگ ،بدون
برگزاری چنین مجالسی هم برامدنی است.
اکنون که این چهار فرض «دیگران گفته» را بررسیدیم،
باید دوباره به سر قصه شویم و بپرسیم که (پس) چه شده که
قرار است چراغ ها را برداریم و در ش��هر به دنبال رویین تنی
برویم که در گذر س��ال ها و حال ها ،حال��ش تغییری نکرده
است و خود را از انچه همه ما در ان هستیم دور داشته است؟!
حاال شاید با دید شکافنده تری به این موضوع بنگریم که
اگر اغ راض چهارگانه پی ش شمرده در میان نیست (که به گمانم
نیس��ت) ،از این دعوت ،چه م ی جوییم؟! ایا ما ب رای وجوب این
دعوت خوابنما شده ایم؟! ایا فراموش کرده ایم که ذاتا نم ی توان
روزمره
این دعوت را ب��ا فروض اصولی منطبق ب��ا دیدگاه های ّ
تحلیل کرد؟ ایا چنین است ،یا ما همچنان در ادامه ان بیماری
روزمره گی،درپیتبلیغمطلوبخویشیم
همه گیرساده اندیشیو ّ
و پرکردن صفحات روزنامه ها و مجالت؟دریغا و دریغا که گویی
ب فکر ما تنها یک چرخ و مدار دارد و ما ناخ واسته هر حرکتی
اسیا
رابهانتحویلوتحلیلم ی ب ریم.مابامشاهدهرویهکسانیچون
دکتر شفیعی ،به جای بی دارشدن از ان خ واب کاذب ،هر روز بیشتر
پلک هایمان را به هم م ی فشریم تا ثابت کنیم راستگو هستیم!
ما باید به جای این کار ،اندکی در کار و کردار خویش جسورانه تر
م ی نگریستیم و م ی فهمیدیم در خالل این همه سال که خ واب
بوده ایم ،چه بر ماگذشته است که اکنون الزم شده تنها (و شاید
واقعا تنها) دارایی ارزشمند خود را به موزه تماشا اوریم و در قیاس با
دارای ی های اسی ب دیده دیگر ،به سالمت او مباهات کنیم!
به نظرم بهترین دلیل این دعوت ،همان اس��ت که در
سوال صدر این نوشته و بازتکرارش در همین بند امد؛ یعنی
پاسخ ان سوال در خود س��وال بود« :رویین تنی که در گذر
سال ها و حال ها ،حالش تغییری نکرده است و خود را از انچه
همه ما در ان هستیم دور داشته است» ،اما «انچه ما در ان
گرفتار هستیم» چیست؟
نگریس��تن با نگاه نا ُپرسا و گش��تن با فانوس کور ،بر
گرد خان��ه ای که ادمی هن��رش م ی خواند ،جز س��اده یابی،
بیخودگ��ردی و تک��رار ،چیزی حاص��ل نم ی کن��د .نتیجه
سهل گیری ،سطح ی نگری و س��اده انگاری ،جز تنیدن ما در
پیله تکرار نیست و عقل ک ژ ُرس��ته ،هرگز نم ی تواند می زبان
حس استتیکی باش��د که هنر بزاید و ان هنر ،برومند شود و
ّ
ببالد .درخت ساده اندیش��ی ،ناگزیر ،میوه روزمر گی م ی دهد و
یزاید.
مادر نا ُپرسایی ،طفل خود بینی و تظاهر به بهتر دانی م
درمان ناپذیرترین یا با کمی مسامح ه دیر بهبود ترین بیماری
روزگار ما ،که همه بدان مبتالییم ،روزمر گی است .روزمر گی،
حاصل مستقیم ظاه ر بینی و س��اده انگاری است .ب رای اهل
هنر ،به صورت خاص ،انچه این بیماری را همه گیر م ی کند
و کرده اس��ت ،دقت نکردن در این لطیفه است که هنرمند،
نباید زندگی عادی و معمولی داش��ته باش��د! نپرس��یدن و ـ
بالمال ـ نکاوی��دن و نپژوهیدن ،حس هنرمن��د را زمی ن گیر
م ی کند و هنر او را عقیم م ی نماید .تکیه بر مکنونات ذهنی و
پیش دانسته های معرفتی و استتیکی دیگران ،رنج پرسیدن را
از هنرمند دور م ی کند و هنرمندی که نپرسد ،رنج نکشد و روان
خود را در خارزار پرسش نکاهد ،به روزمر گی منقاد شده است.
وقتی اوج کامیابی چند نس��ل ش��اعر و هنرمند این
سرزمین ،انتش��ار کتاب شعری اس��ت که خواننده ای ندارد
یا ش��رکت در کنگره ای که م ی خواهد به ضرب سکه و زور
سرو بلورین و مانند ان ،هنر را همه گیر کند ،ناروا نیست اگر
پرسیدنی در میان نباشد و ارمان های فکری ،در همین حدود
روزمره گی اس��ت و زاییدن
بماند .هنر ،به این معنا ،بارداری ّ
اسباب معاش و دریغا که گاه ،ما بر سر این نهر خشک ،خون
هم م ی کنیم و جدال و جدل هم م ی اوریم.
م ی دانم برگزاری جلس��ه ب��ا حضور دکتر ش��فیعی،
هی��چ گره��ی را از کار فرو بس��ته م��ا نخواهد گش��ود ،اما
همداستان شدن ما بر این دعوت ،بیش از هر چیز ،بیان کننده
نیاز فطری ما به داشتن الگو هایی است که به واقع سرمشقند
و شاید هم نش��انه انکه ما کم کم داریم به خودمان م ی اییم
و اندک اندک به انچه کرده ایم بدگمان م ی ش��ویم و (شاید)
قصد کرده ایم که الگوهای بدلی را وانهیم .شاید این دعوت
م ی خواهد به ما بگوید «نوع دیگری از زیس��تن» هم وجود
دارد!به گمان من« ،ش��ب سرش��ک» به واقع م ی تواند شب
سرشک ما باش��د بر انچه از روزمر گی و عادت خویی در ان
گرفتاریم .دکتر ش��فیعی نمونه وحیدی اس��ت از انها که در
روزگار ش��لوغی همزاد با ادم ها ،خلوت خود را مثل کلمه ای
مقدس ،پرمعنا نگه داش��ته و به چی��زی نیالوده اند .یافتن و
دیدن این ادم ها ،در این روزگار ،بیش��تر از انچ ه بیندیش��یم،
دشوار و ناشدنی است و ـ به گمان من ـ دست اندرکاران اصلی
این دعوت ،در کار فراهم کردن این دیدار کوشیده اند ،نه چیز
دیگری .نه دکتر ش��فیعی نیازمند ان است که کسی او را بر
صندلی «نکوداش��ت» بنش��اند و نه برگزاری این نشست،
م ی تواند بر انچه این روزها ،این سو و ان سو ،بهانه این دعوت
شمرده م ی شود استوار باش��د .اگر چنین بود ،پیش از اینها
دکتر شفیعی تسلیم این سنخ همبس��تگ ی های خوف اور
ما شده بود و ما نیز ب رای اینکه او را بیازماییم ،پیش از اینها،
چون جام ی گران بها بر دیواری کوفت��ه بودیمش تا ببینیم
م ی ش��کند یا نه!در روزهای نوجوانی ،جایی خوانده بودم که
شاع ران عالمان و هنرمندان قرار نیست و نم ی توانند دنیا را
تغییر دهند و دنیا را سیاستمداران م ی سازند .حاال در استانه
میانس��الی ،هنوز هم بجد بر این اعتق��ادم و در مانحن فیه
هم ،که دعوت کننده ظاه را ش��اع رانند ،گم��ان نم ی کنم از
ایده تغییر جهان ،چیزی در میان بوده باشد یا حتی شاع ران
دلخوش به تغییر در چیزی بوده باشند .این دعوت ،بیشتر از
هر چیز ،قصه دلتنگی اس��ت و دلتنگی ...ان هم در روزگاری
که دیدن «انس��ان» ،قصه هزار بار خوانده «شیخ و چراغ و
جس ت وجوست»g ...
دانشکده فنی دانشگاه تهران
23مهر 91
29
جای خالی امت گرایی
غرب به دنبال چندپارچه کردن جهان اسالم است
حسین رویوران /کارشناس بین الملل
6
نـقدونظر
در عرصه جنگ هش��ت روزه رژیم صهیونیستی علیه
غزه جریان های مختلف��ی فعالیت کردن��د و در مقاطعی در
تقابل با یکدیگر بودند .در این راس��تا اسالم سیاسی شیعی،
اس�لام سیاسی سنی و اس��رائیل ،تش��کیل دهنده اضالع و
محورهای این تحوالت بودند .در بررسی روند شکل گیری
اسالم سیاسی شیعی به نظر می اید این محور از همان اغاز
پیروزی انقالب اسالمی ایران تاکنون یک نقش همگرایی
را در جهان اسالم ایفا کرده اس��ت .اسالم سیاسی شیعی به
نوعی با مطرح کردن مساله فلسطین به عنوان یک اولویت
توانست به این همگرایی رنگ و بویی جدی دهد .البته این در
شرایطی است که فلسطین خود یک منطقه سنی نشین است،
اما اسالم شیعی عمال همگرایی را در منطقه را مبنای حرکت
خود قرار داده اس��ت و در این چارچوب مالحظه می شود که
همواره بر این اساس حرکت کرده است .حتی در زمانی که در
راستای بحث سوریه با گروه حماس اختالف نظر پیدا می کنند
باز هم حمایت های سیاسی خود را از این گروه قطع نمی کند
که نشاندهنده این است که اسالم شیعی یک حرکت همگرا
در جهان اس�لام را رقم زده اس��ت و در حقیقت اولویت های
این محور امتی اس��ت .این اولویت های امت��ی در گفتمان
حزب اهلل و جمهوری اسالمی کامال قابل رویت است و نمود
دارد .اسالم سیاسی شیعی هیچ گاه مسائل را از زاویه صرف
مذهبی مورد بررسی و ارزیابی قرار نمی دهد.در سوی دیگر این
میدان ،اسالم سیاسی سنی وجود دارد که متاسفانه یک مقدار
گرایش های فرقه گرایی در ان قوی تر اس��ت و به رغم اینکه
هر دو محور در مساله فلسطین با یکدیگر اشتراک نظر دارند
اما اسالم سنی زاویه نگاه امتی ندارد ،بلکه مساله فلسطین و
ی حساب می شود و از
جهان عرب به عنوان یک اولویت قوم
همین زاویه پیگیری می شود .بنابراین شاید بتوان گفت که
در اسالم سیاسی سنی در بعد فلسطین شاهد نوعی همگرایی
اما در ابعاد دیگر ش��اهد یک نوع واگرایی مذهبی هستیم و
اهل تسنن به رغم تحوالت زیادی که در اسالم سیاسی سنی
اتفاق افتاده ،همچنان به مرحله همگرایی امتی به طور کامل
ارتقا پیدا نکرده اند.در صحنه جنگ هشت روزه غزه یکی دیگر
از اضالع ،تحوالت رژیم صهیونیس��تی بود که در مورد این
بازیگر سوم یعنی اس��رائیل ،باید گفت اسرائیل در گذر زمان
همواره دشمن شیعه و سنی بوده است.
اسرائیل در اصل نمادی از صهیونیسم بین المللی است
که کل اقتصاد و امنیت جهانی را مورد هدف قرار داده و این
برداشت که اسرائیل یک تهدید است تنها محدود به برداشت
محیط اسالمی نیست چراکه حتی نظرسنجی ها در اتحادیه
اروپا نی��ز این امر را ثابت کرده اس��ت .چندس��ال پیش طی
نظر س��نجی که در اروپا صورت گرفت نزدیک به 56درصد
اروپایی ها مطرح کردند که اس��رائیل یک ن��وع تهدید برای
امنیت و صلح جهانی است .اساس��ا رژیم صهیونیستی یک
رژیم توسعه طلب است ،اما در تعریف توسعه تنها درگیری و
تضاد را پیگیری می کند؛ هرچند این رفتار به نظر یک رفتار
ی است که
بسیار طبیعی است چرا که رژیم صهیونیستی رژیم
مثلث شماره 153
30
مبنای ایدئولوژیک ان بر پایه تض��اد و تقابل با دیگر جوامع
اس��ت.اما در معادله رویارویی بین اس�لام و اسرائیل تصور
می شود زمانی اسرائیل به دلیل حمایت مطلق غرب و همچنین
تالش غربی ها برای حفظ برتری نظامی اسرائیل دست باال را
داشت ،اما از زمان پیروزی انقالب اسالمی به دلیل اینکه بحث
فلسطین در اولویت سیاست خارجی ایران قرار گرفته است،
همواره دیده می شود معادالت در حال تغییر است .شاید اوج
این تحول از جنگ 33روزه اغاز شد که اسرائیل برای اولین بار
دچار یک شکست ش��د و در جنگ 22روزه نیز این شکست
تکرار شد و در حال حاضر نیز طی هش��ت روز این شکست
برای س��ومین بار تکرار ش��د .این جنگ نش��ان داد هر چند
اسرائیل از برتری نظامی باالیی برخوردار است ،اما در مقابل
شیوه های جدید که تحت عنوان جنگ نامتقارن تعریف شده
ناکارامد و ناموفق اس��ت .از دیگر نکاتی که در جنگ هشت
روزه غزه باید به ان توجه کرد اینکه رژیم صهیونیستی برای
ایجاد گنبد اهنین بیش از 700میلیون دالر س��رمایه گذاری
کرد ،اما در مقابل موش��ک های حماس شکس��ت خورد .بر
همین اساس هم بود که وزیردفاع اسرائیل ناچار به استعفا شد
چرا که اسرائیلی ها پیش از این به مردم جامعه خود اطمینان
داده بودند که با وجود سیستم گنبد اهنین از هرگونه پرتاب
موشک ایمن خواهند بود و بر همین مبنا اسرائیل در مقابل هر
تهدیدی از سیاست همیشگی خود استفاده می کرد و با نوعی
ضریب اطمینان نسبت به تهدیدات عمل می کرد ،اما جنگ
اخیر غزه نشان داد رژیم صهیونیستی بسیار اسیب پذیرتر از
ان چیزی است که مطرح می شود.با این نگاه در حال حاضر
یکی از بزرگترین نگرانی های رژیم صهیونیس��تی مهاجرت
معکوس اس��ت چراکه از زمان جنگ 33روزه تاکنون اساسا
مهاجرت در جامعه اس��رائیل فرایندی معکوس یافته است
و مهاجران خارج ش��ده از اسرائیل بیش از کس��انی که وارد
اسرائیل می شوند و تصور می کنم که با جنگ اخیر این فرایند
به ش��دت افزایش خواهد یافت چراکه جامعه صهیونیستی
احساس ناامنی بیشتری خواهند کرد .اما از سوی دیگر در حال
حاضر اسالم سیاسی سنی بر سر دو راهی قرار گرفته و باید
دست به انتخابی مهم بزند؛ انها یا باید اسالم امتی را به عنوان
یک چارچوب بپذیرند یا اینکه همچنان در چارچوب فعالیت و
تحرکات اسالم سنی باقی بمانند .اگر این محور ،اسالم امتی
را انتخاب کند قطعا یک اتفاق بزرگ در جهان رخ خواهد داد
که ان هم وحدت جهان اس�لام اس��ت که می تواند به تغییر
معادالت به سمت این جریان حرکت کند.
اما اگر اینها چنی��ن انتخابی را در دس��تورکار خود قرار
ندهند و همچنان بخشی نگری را پیشه کنند ،بیم ان می رود
که بخش��ی از تضادهای بیرونی که در تقابل با اس��رائیل و
قدرت های س��لطه گر وجود دارد به داخل منتقل شود و این
پتانسیل جهان اس�لام را هدر دهد و از بین ببرد و در مقابل،
جبهه های داخل��ی را جایگزین جبهه ه��ای خارجی کند .در
این راس��تا باید در نظر گرفت که جمهوری اس�لامی ایران
همواره اس�لام ش��یعی را در خود نهادینه کرده است چرا که
جمهوری اسالمی ایران و تفکر امام خمینی (ره) وحدت طلب
است و تغییری در این مسیر اتفاق نمی افتد .اما ایا در جریان
ش��یعی هم افراد واگ��را وجود دارن��د؟ بله .حت��ی در جریان
ش��یعی نیز افراد واگرا وج��ود دارند .به عنوان مث��ال در حال
حاضر بخش��ی از جریان رس��انه با وجود ریش��ه ش��یعی در
چارچ��وب واگرایی حرکت می کند و در راس��تای هدف قرار
دادن وحدت اس�لام فعالی��ت می کنند که به نظ��ر می اید
این بخش از ط��رف افراد ی��ا گروه هایی ب��رای این منظور
ماموریت دارندg .
کارشکنی
انگلوساکسون ها
چرا همگرایی در اتحادیه اروپا دیگر
جوابنمی دهد؟
دکترسعیدخالوزاده/استاددانشگاه
2
امروز جدال انگلیس با دیوانساالری اتحادیه اروپایی
روز به روز پررنگ تر می ش��ود و مخالفت با افزایش بودجه
اتحادیه اروپایی فرصتی جدید برای این کشور فراهم اورده
است .دیوید کامرون ،نخس��ت وزیر انگلیس ،اخیرا نسبت
به وت��وی بودجه جدید اتحادیه اروپا از س��وی این کش��ور
هش��دار داد و گفت« :کشورش به ش��دت مخالف افزایش
بودجه اتحادیه اروپاس��ت ».دیوید کامرون همچنین تاکید
کرده که احتمال وتوی بودجه جدید اتحادیه اروپا از سوی
انگلیس در کنفرانس ساالنه حزب محافظه کار این کشور،
وجود دارد .بر اس��اس این گزارش بسیاری از اعضای حزب
محافظه کار انگلیس با بودجه جدید اتحادیه اروپا به ش��دت
مخالفت کرده اند.
مذاکره و رایزنی بر سر بودجه سال اینده اتحادیه اروپا
یکی از اولویت های مهم نشس��ت رهب��ران اروپا در تاریخ
22نوامبر بود .گردهمایی رهبران ۲۷کشور عضو اتحادیه
اروپا در بروکسل که برای تعیین بودجه سال های ۲۰۱۴تا
۲۰۲۰این اتحادیه تشکیل ش��ده بود ،روز جمعه ۲۳نوامبر
بدون هیچ دستاوردی به کار خود پایان داد .المان ،بریتانیا،
س��وئد ،هلند ،فنالند و دانمارک با پیش��نهادهای ریاضتی
هرمان فان رامپوی ،رئیس ش��ورای اروپا موافقت نکردند.
انگال م��رکل ،صدراعظم المان نقش قاطعی در شکس��ت
این پیشنهاد داش��ت .صدراعظم المان از همان اغاز گفته
بود که توافق بر س��ر این پیش��نهاد باید در چند مرحله و با
مشخص ش��دن جزئیات انجام گیرد .انگلیس به ش��دت از
تصمیم خوزه مانوئل باروس��و ،رئیس کمیسیون اروپا برای
افزای��ش 100میلیارد یوروی��ی بودجه اروپا تا هفت س��ال
اینده انتقاد کرده اس��ت .این گزارش اف��زود؛ در حالی که
دولت های اروپایی به دنبال اجرای سیاس��ت های ریاضتی
با هدف کاهش بدهی و کس��ری بودجه هستند کمیسیون
اروپا قصد دارد هزینه های بودجه را افزایش دهد .کامرون
در جمع خبرنگاران در شهر بروکسل تاکید کرد« :انگلیس
با بودجه ای که ش��امل افزایش هزینه ه��ای اتحادیه اروپا
باش��د موافقت نخواهد کرد .اگر این بودج��ه نگرانی های
دولت انگلیس را مد نظر قرار نده��د از نظر ما قابل تصویب
نخواهد بود».
کمیس��یون اروپا بودجه یک تریلیون و 300میلیارد
یورویی را برای س��ال 2014تا 2020پیشنهاد کرده است.
این بودجه در مقایس��ه با هفت سال گذش��ته شش درصد
افزایش یافته اس��ت .در ص��ورت توافق اعض��ای اتحادیه
اروپا ،انگلیس در جایگاه چهارمین تامین کننده بودجه این
اتحادیه ،باید 17میلیارد یورو بیشتر پرداخت کند .اما دولت
انگلیس با ای��ن افزایش پرداخت مخالف��ت می کند .توافق
درباره بودجه اتحادیه اروپا بدون مشارکت انگلیس احتمال
خروج لن��دن را از این اتحادی��ه تقویت می کن��د .به دنبال
شکست نشست سران اتحادیه اروپایی در 23نوامبر گذشته،
نـقدونظر
می کاهد .کن کالرک ،عضو ارش��د ح��زب محافظه کار و
افزایش فاصله میان انگلیس و اتحادیه اروپا
قرار است نشست دیگری برای حل اختالفات برگزار شود،
دولت انگلیس در ماه های گذش��ته بی��ش از پیش از
کابینه انگلیس نیز ب��ه رهبران احزاب درب��اره به مخاطره
اما مشخص نیست که ۲۷کشور عضو این اتحادیه بتوانند
اتحادیه اروپا فاصله گرفته اس��ت .جدیدترین چالش میان
انداختن موقعیت این کش��ور در اتحادیه اروپا هش��دار داد.
بر اختالفات خود غلبه کنند.
با وجود ادامه اختالف نظرها در این ب��اره ،انچه مهم به نظر
دو طرف بر س��ر افزایش بودجه اتحادیه اروپاست .ایا ادامه
ام��روزه بیش از ه��ر زمان این س��وال ن��زد مقامات
می رسد این است که دیگر مس��اله خروج لندن از اتحادیه
سیاس��ت دولت کامرون س��بب خروج انگلیس از اتحادیه
انگلیس��ی مطرح اس��ت که ایا واقعا الزم است انگلیس در
اروپا خواهد شد؟ انگلیس به ش��دت مخالف افزایش بودجه
اروپا در داخل این کشور و همچنین برای سایر اعضای این
اتحادی��ه اروپایی باقی بمان��د و خود را با س��ایر اعضا وفق
اتحادیه اروپاست .سیاس��ت دولت کامرون سبب نگرانی و
اتحادیه ،تابو نیست.
دهد؟ یا بای��د در این مهم تجدی��د نظر کند .بع��د از چهار
عصبانیت مس��ئوالن اتحادیه اروپا در بروکسل شده است.
بس��یاری از اح��زاب و سیاس��تمداران انگلیس حتی
دهه عضویت ،اخیرا مطالعاتی در این کش��ور مطرح شده و
دولت انگلیس به دنبال ارزیابی
یانوش لواندوس��کی ،کمیس��ر
مزایا و مض��رات عضویت خود
مال��ی اتحادیه اروپ��ا ،از دولت
در اتحادیه اروپایی است .در این
انگلیس خواس��ت هرچه زودتر
رابطه ویلیام هیگ ،وزیرخارجه
تصمیم خود را ب��رای ماندن یا
خروج از اتحادی��ه اروپا بگیرد.
انگلیس در 28تیرماه 1391در
لواندوس��کی در یک مصاحبه
مجلس عوام این کش��ور اعالم
مطبوعاتی گفت« :بریتانیا باید
داشت« :براس��اس یک پروژه
به طور ش��فاف بگوید ایا اینده
ملی که از پائیز س��ال جاری به
خود را در اتحادیه اروپا می بیند
اجرا گذاشته خواهد شد و تا سال
یا خیر؟»
2014ادامه خواهد داشت ،یک
محافظه کاران و منتقدان
حسابرس��ی کلی از مبادالت و
اروپ��ای متح��د در انگلی��س
رواب��ط انگلی��س ب��ا اتحادیه
نه تنها با افزایش بودجه مخالف
اروپای��ی به عمل خواه��د امد
هستند ،بلکه اعالم کرده اند که
که در این اق��دام بزرگ ضمن
لندن باید سهم خود در صندوق
مش��اوره با مقام��ات اتحادیه و
مش��ترک کش��ورهای اروپایی
تحلیلگران اقتصادی و خبرگان،
را کاهش ده��د .دولت کامرون
می��زان مناف��ع مل��ی انگلیس
در انگلی��س نیز تنه��ا خواهان
در ارتب��اط ب��ا رواب��ط انگلیس
پرداخت سهمیه کنونی است و
اتحادی��ه اروپایی مش��خصافزایش بودجه اتحادیه اروپا را
خواهد شد ».وی افزود« :نتایج
در شرایط کنونی غیرواقع بینانه
حاصله بدون ش��ک تاثیر گذار
می خواند .به گزارش دویچه وله،
در تصمیم گیری ه��ا و تدوی��ن
برخی سیاس��تمداران انگلیسی
سیاست های انگلیس با اتحادیه
نیز مواض��ع نخس��ت وزیر این
و نق��ش این��ده این کش��ور در
کش��ور را خط��ا می دانند .نیک
اتحادیه خواهد بود».
کلگ ،رهب��ر حزب لیب��رال و
وی همچنین خاطرنشان
متحد کامرون در دولت ائتالفی
س��اخت« :تحلیلگران مسائل
و همچنین ک��ن کالرک ،وزیر
اتحادیه نباید اجرای این پروژه
انگلیس از ابتدای عضویت در اتحادیه اروپا همیشه نسبت به ماهیت و دستورکارهای این اتحادیه
پیشین دادگستری انگلیس ،به
ملی کشورش��ان را نوعی اقدام
به دیده شک می نگریسته است
صراحت اعالم کرده اند که قصد
اروپاگریزانه یا اق��دام درجهت
کامرون برای استفاده از حق وتو
کاهش روابط با اتحادیه اروپایی
خواستار کاهش بودجه اتحادیه اروپا شده اند .هفته گذشته
در بروکسل اشتباهی جدی است.
تعبیر نمایند ،بلکه اجرای این طرح به مثابه یک حسابرسی
انگلیس در ماه های گذش��ته هرچه بیشتر از اتحادیه
اکثریت نمایندگان پارلمان انگلیس در بررس��ی الیحه ای
کلی اس��ت که در برنامه ریزی های اینده کش��ورش نقش
اروپا فاصله گرفته اس��ت .ج��دای از مخالف��ت انگلیس با
درباره س��هم این کش��ور در تامین بودجه اتحادیه اروپا ،با
تعیین کننده ای خواهد داش��ت ».هیگ افزود« :سیاس��ت
دولت ائتالفی در قبال اروپ��ا تغییر نیافته ای و تنها ش��اید
پذیرش قواعد فراملی در تنظیم بودجه کش��ورهای عضو،
پیشنهاد دولت درباره حفظ سقف فعلی نیز مخالفت کردند
دولت کامرون همچنین در ماه گذش��ته اعالم کرد در ۱۳۰
و خواس��تار کاهش پرداخت های انگلیس به اتحادیه اروپا
در برخی از مع��ادالت اتحادیه اروپایی ن��وع نقش افرینی
پ��روژه در زمین��ه همکاری های پلیس و دس��تگاه قضایی
ش��دند .برخی از احزاب ملی گرای انگلیس از جمله «حزب
انگلستان در اینده تغییر شکل پیدا کند .انگلیس همچنان در
کش��ورهای اروپایی مش��ارکت نخواهد داش��ت .انگلیس
استقالل انگلیس» و «حزب ملی انگلیس» خواستار خروج
اجرای سیاست بازار یکپارچه اروپایی همچنان نقش افرین
به خوبی می داند پیش��نهادات این کش��ور در اتحادیه اروپا
این کشور از اتحادیه اروپا شده اند.
و مدافع سیاس��ت های تج��ارت ازاد و گس��ترش اتحادیه
طرفداری ندارد ۱۷ .کشور از ۲7کشور عضو اتحادیه اروپا
نایجل فراج ،رهب��ر حزب اس��تقالل انگلیس که در
اروپایی خواهد بود و در بخش سیاس��ت خارجی نیز مدافع
ج��زو دریافت کنندگان کمک ه��ای مالی از ای��ن اتحادیه
سیاست های اجماع اروپایی است».
پارلمان اروپا نیز عضویت دارد ،از صدراعظم المان خواسته
هس��تند و به هیچ وجه ب��ا کاهش بودجه مش��ترک موافق
بود که هنگام دیدار با نخس��ت وزیر انگلی��س ،به کامرون
نیس��تند .مخالفت انگلیس در همراهی با سایر کشورهای
بگوید ک��ه زمان طالق توافق��ی انگلی��س و اتحادیه اروپا
زمزمه خروج انگلیس از اتحادیه اروپایی
فرا رسیده اس��ت .فراج گفت« :احساس��ات ضد اروپایی در
نظرسنجی های اخیر نشان می دهد که بیش از نیمی
اروپایی جهت حل بحران ی��ورو ،هم جنبه روانی دارد و هم
انگلی��س در حال افزایش اس��ت و اف��کار عمومی مخالف
از مردم انگلیس از خروج این کشور از اتحادیه اروپا حمایت
جنبه عملکردی.
انگلیس از همان ابتدا عالقه ای به یورو نش��ان نداد
برنامه های صدر اعظم المان ب��رای افزایش همگرایی در
می کنند .بر اساس نظرسنجی که در روزنامه ابزرور منتشر
و به عنوان یک کشور تجارت محور و با داشتن زمینه های
اتحادیه اروپا هستند».
ش��د 56درصد مردم انگلیس خ��روج از اتحادی��ه اروپا را
تاریخی قوی در سیاس��ت های تجاری و پولی و همچنین
افزای��ش انزوای انگلی��س در اتحادی��ه اروپا موجب
خواستارند و در مقابل فقط 30درصد از ادامه عضویت در این
مراکز بسیار قدرتمند اقتصادی و مالی در سیتی لندن ،مایل
اتحادیه حمایت می کنند .در این حال برخی سیاستمداران
نگرانی تجار و صنعتگران این کش��ور نیز شده است .راجر
نبود سرنوش��ت اقتصاد و تجارت خود را به مجموعه ای از
انگلیسی ،همچنان ادامه حضور در اتحادیه اروپا را به خروج
کار ،رئیس کنفدراس��یون صنعت انگلیس نیز با اش��اره به
کشورهای غیرهمسان از طریق سیاست های مشترک پولی
اینکه نیمی از محصوالت این کشور به اتحادیه اروپا صادر
از ان ترجیح می دهند .اد میلیبند ،رهبر حزب مخالف کارگر
گره بزند .انگلیس امروزه نیز نظاره گر وضعیت متالطم یورو
می ش��ود ،می گوید« :تجار و سیاس��تمداران باید از انزوای
می گوید خروج انگلی��س از اتحادیه اروپ��ا تبعات منفی بر
بیشتر لندن جلوگیری کنند».
اقتصاد این کش��ور خواهد داش��ت و از قدرت و نفوذ لندن
و چشم انداز نه چندان روشن ان استg .
مثلث شماره 153
31
سیاست
گفت وگو
سیاست
مثلث شماره153
حجت االسالم مصطفی پورمحمدی که اکنون رئیس س�ازمان بازرسی کل کشور
است و سابقه حضور در مناصب مهمی از جمله دادستانی استان های مختلف ،معاونت
وزارت اطالعات و وزارت کش�ور را در کارنامه خ�ود دارد ،اکنون از جمله افرادی اس�ت که
احتمال کاندیداتوری اش در انتخابات اینده مطرح است .با او گفت وگویی تفصیلی درباره
مسائل مختلف انجام دادیم.
32
گفت وگوی مثلث با مصطفی پورمحمدی درباره
ازادی سیاسی ،طرح هاشمی
و نامزدی در انتخابات
اقای خاتمی و دوستانشان گفته بودند که از وزارت اطالعات بروم هیچ دولتی از تسلط بر حوزه امنیتی و وزارت اطالعات نمی گذرد زمستان تصمیم نهایی را درباره انتخابات می گیرم اگر توانایی داشتم قانونی می گذاشتم که روسای جمهور سابق حق حضور در انتخابات را نداشته باشند -در انتخابات 92رقابت بین چهره ها خواهد بود ،نه جناح ها
1
سعید اجورلو -مصطفی صادقی
اگ�ر مواف�ق باش�ید از خود ش�ما ش�روع کنیم.
بفرمایید چند فرزن�د دارید ،تحصیالت حوزوی و
دانشگاهی شما چیست و در کجا سکونت دارید؟
lقضاوت چیز سختی است .هر کدام توانایی هایی
داشتند و البته یک شرایط خاص.
در دوران تشکیل وزارت که تقریبا در سال های ابتدایی
انقالب بود؛ ضدانقالب ،فشارها ،ترورها و ...مسائل حادی
بود ،اگرچه ش��دت ان پایین امده بود[ ،چون وزارت در سال
٦٣تشکیل شد و ترورها بیشتر در سال های ٦0-٦1بود] اما
همچنان ادامه داش��ت .البته من در ابتدای تشکیل وزارت
حضور نداشتم و در سال ٦٦وارد شدم.
ان زمان ش��رایط خاصی بود ،هم��ان فضای انقالب
سایه ای س��نگین بر وزارت داش��ت؛ تا زمانی که جنگ به
سیاست
اگر موافق باش�ید در مورد دوره وزارت اطالعات
صحبت کنیم .اوال می خواهی�م از وزرایی که بعد
از انقالب و بعد از تشکیل این نهاد حضور داشتند
از اقای ری شهری تا اقای مصلحی تحلیلی ارائه
دهید.
مثلث شماره153
lمصطفی پورمحمدی .متولد ١٣٣٨و در روز تولد
حضرت زهرا(س) ک��ه مصادف بود ب��ا اول دی ماه در یک
خانواده مذهبی به دنیا امدم .اگرچه پدرم یک روحانی نبود
اما از اعضای یک خانواده روحانی هس��تیم .در یک خانواده
طبقه متوسط رو به پایین بزرگ شدم .خانواده ما یک خانواده
انقالبی ب��ا فعالیت باال ب��ود .ما از نظر اجتماع��ی ممتاز و از
نظر اقتصادی متوس��ط رو به پایین بودیم .در دوازده سالگی
طلبه ش��دم .در مدرس��ه حقانی با مدیریت اقای قدوسی و
اشراف ایت اهلل بهش��تی ،ایت اهلل مشکینی و ایت اهلل جنتی
و برخی بزرگان دیگر تحصیل کردم .همزمان در دبیرستان
درس را تا مقطع س��یکل ان زمان ادامه دادم .به دلیل اینکه
می خواستم هم دبیرستان و هم درس طلبگی را به طور جدی
دنبال کنم ،سردرد شدیدی گرفتم و عمال درس دبیرستان
را ادامه ندادم تا به طلبگی برسم .علوم جدید مثل ریاضیات،
عربی ،انگلیسی ،جامعه شناسی ،اقتصاد و به طورکلی علوم
انس��انی که با طلبگی در ارتباط اس��ت را در سطح دانشگاه
ادامه دادم .اس��اتید برجس��ته ای از تهران به قم می امدند و
تدریس می کردند؛ نه به شکل کالسیک و دانشگاهی ،بلکه
به صورت محتوایی .تا زمان انقالب در قم درس طلبگی را
ادامه دادم و تا س��طوح عالی در قم تحصیل ک��ردم .بعد در
دوران انقالب من هم مانن��د همه بچه های انقالب پیش از
انکه وارد فضای انقالب شوم در فعالیت های انقالبی به طور
جدی حضور داشتم .ابتدا در کارهای تبلیغاتی و سیاسی حزب
جمهوری فعال بودم .پس از اینکه ایت اهلل قدوسی مسئولیت
دادس��تانی انقالب را برعهده گرفتند از من دعوت کردند تا
به دادستانی بروم و در خدمتشان باشم ،من هم پذیرفتم .در
دی ماه سال ٥٨به عنوان دادستان انقالب مسجدسلیمان و
چند شهر خوزستان انتخاب شدم .تا زمانی که جنگ شروع
شد در خوزستان بودم و تا یک سال پس از جنگ هم در انجا
حضور داشتم.
پس از ان دادستان بندرعباس شدم و سپس دادستان
مشهد و استان خراس��ان .بعد از ان دوباره به دوران طلبگی
بازگش��تم و به مدت یک س��ال به درس ادامه دادم .سپس
به دعوت اقای ری ش��هری ،معاون ضدجاسوس��ی وزارت
اطالعات شدم .تا یک سال و نیم پس از دوم خرداد در وزارت
اطالعات بودم .در واقع در س��ه دول��ت در وزارت اطالعات
بودم .در وزارت اطالعات دولت مقام معظم رهبری معاون
ضدجاسوسی ،در دولت اقای هاشمی جانشین وزیر ،رئیس
مرکز بررس��ی های اس��تراتژیک امنیت ملی و ضمنا رئیس
اطالعات خارجی بودم.
در یک س��ال و نیم پ��س از دوم خرداد نی��ز به عنوان
رئیس اطالعات خارجی فعالیتم را ادام��ه دادم .در تمام این
سال ها در مشهد درسم را ادامه دادم .یک سال هم در قم و در
تهران به درس ادامه دادم .تا این اواخر همزمان با کار مشغول
تحصیل درس طلبگی بودم .اما بر اساس انچه متعارف است،
در سطوح حوزوی در س��طح چهار حوزه کارهای امتحان را
هم انجام دادم که معادل مدرک دکتراست.
از سال 79تا ٨٤در دانش��گاه امام صادق(ع) در دوره
کارشناسی و کارشناسی ارشد فلسفه سیاسی ،مبانی نظری
حکومت دینی ،تاریخ اسالمی ایران و فقه سیاسی را تدریس
می کردم .پس از ان در حوزه علمیه مروی تدریس س��طح
عالی داش��تم که تا امس��ال هم ادامه داش��ته است.پس از
دوم خرداد رئیس گروه سیاس��ی ،اجتماعی دفتر مقام معظم
رهبری ش��دم تا زمان دولت اقای احمدی نژاد که به عنوان
وزیر کشور تا سال ٨٧در کابینه بودم .از دولت که جدا شدم
به س��ازمان بازرسی کل کشور دعوت ش��دم تا امروز که در
خدمت شما هس��تم .چهار فرزند دارم ،س��ه دختر و اخرین
فرزندم هم پس��ر اس��ت .دو تا از دخترهایم ازدواج کرده اند.
یکی از انها دارای مدرک فوق لیسانس فیزیک است .دیگری
فوق لیسانس اقتصاد می خواند .دو فرزند کوچکتر هم یکی در
مقطع راهنمایی است و دیگری در دبستان تحصیل می کند.
منزل ما در یک مجتمع سازمانی است که از همان اول
که به تهران امدم به دلیل اهمیتی که شرایط حفاظتی داشت
تا به امروز ساکن خانه سازمانی هستیم.
پایان رسید.
پس از جن��گ نیز باز به دلیل ش��رایط پ��س از جنگ
کارهای زیادی باید انجام می شد ،به همین دلیل تحرکات
زیادی در وزارت انجام گرفت .در واقع هر دوره موفقیت های
قابل توجهی داشته و هر مدیری با یک گرایش خاص یک
بخش را توس��عه داده اس��ت .مثال در دوره ابتدای تشکیل
وزارت اطالعات ساختار و تشکیالت تغییر کرد .با ان وضعیت
معنوی و روحی اقای ری ش��هری طبیعتا یک فضای ملتزم
اخالقی حاکم بود ،فضای خوبی ب��ود مخصوصا اینکه پایه
وزارت بر ان مبنا گذاشته شده که مساله ارزشمندی است.
در دوره بعد روحی��ه عملیاتی و تحرکات بیش��تر را ما
مشاهده می کنیم .منتها در دوره بعد از ان من دیگر در وزارت
نب��ودم و نمی توانم در مورد ان قضاوت ه��ای خیلی دقیقی
انجام دهم.
در دوره دوم خرداد یک مقدار سایه سنگین بی اعتمادی
و تردی��د روی فعالیت ه��ای وزارت در ابعادی ایجاد ش��د و
فشارها و فضاهای بیرونی بر وزارت سایه انداخت .مثال ان
حوادث تلخی که در س��ال ٧٨اتفاق افتاد یک حادثه زشت،
بی منطق و ناگواری بود که ب��ا توجه به فضاهای هیجانی و
برخوردهایی که دوم خرداد رونق گرفته بود به هرحال سوژه
خوبی می توانست برای ان باشد و به ان دامن زده شد .حاال
بخشی هنوز هم با بدبینی به ان نگاه می کنند که این طرح
با هماهنگی طراحی ش��ده بود ،اما م��ن نمی خواهم چنین
قضاوتی کنم ،چرا که واقعا این قضاوت نیاز به بررسی همه
جوانب دارد .به دلیل اینکه در ان تاریخ من در وزارت نبودم
امکان این قضاوت برایم فراهم نیس��ت ولی عده ای بر این
نظر و عقیده بودند که این ی��ک توطئه خارجی بود .عده ای
اعتقاد به این داش��تند که کار یک گروه سیاسی یا نیروهای
معارض سیاسی بود که این فعالیت ها را هدایت کردند و خط
دادند و عده ای هم اعتقاد داشتند که تندروی همین عوامل
عملیاتی بود .بنابراین س��ه نظر در خصوص این حادثه ابراز
شد.
خیلی ها روی همین نظریه سوم تاکید دارند...
lبه هرحال انچه از فضای عمومی به ذهن رسید،
همین برداشت سوم است ،اما نمی توان از بخش های اول و
دوم هم غافل بود .اما من در اینجا قصد دارم پیامد ان را بیان
کنم که یک سایه سنگین و تخریبی داشت .وزارت ناچار بود
برای احیای روحیه و وجهه خودش یکس��ری فعالیت ها را
انجام دهد و برای خیلی از کارها اقدام نکند چرا که زیر سوال
می رفت .از این رو افت عملیات پیدا کرد.
ش�ما بع�د از اینک�ه اق�ای دری از وزارت رفتند
قطع هم�کاری کردید .س�والم این اس�ت که ایا
33
اقای یونسی مایل نبودند شما در وزارت بمانید؟
lنه .شرط اقای یونسی این نبود ،اما با ایشان شرط
کرده بودند؛ به شرطی می روید انجا که فالنی (بنده) نباشد.
یعنی اقای خاتمی و دوستانشان این درخواست
را داشتند؟
lبله .اقای خاتمی و دوستانشان رسما به من گفتند
که شما نباید انجا باشید.
می توانیم دقیقا بدانیم چه کسی این درخواست
را داشت؟
lبله ،اقای خاتمی و دوستانش��ان گفته بودند که
فالنی نباید باش��د .البته اقای خاتمی سعی می کرد همیشه
به من ابراز محبت کند و به عنوان فردی که منطقی هستم
و نس��بت به او با صداقت و امانت عمل کردم برخورد کند و
در گفت وگوها و صحبت ها هم این مطالب را ابراز می کرد.
حتی بعد از ان هم در جاهای مختلف گفته بود که فالنی در
مواقع مختل��ف باید کمک کند که م��ن گفتم وقتی فضای
بی اعتمادی هست دلیلی ندارد من بخواهم ادامه بدهم؛ چه
انجا چه جای دیگر.
ای�ا می ت�وان روی این تحلی�ل متمرکز ش�د که
نیروهایی که ان موقع موسوم به چپ و خط امام
بودند و در دوران اقای ری شهری بخشی از انها
در وزارت اطالع�ات وجود داش�تند مث�ل اقایان
حجاری�ان ،تهرانی ،ربیع�ی و ...برای به دس�ت
گرفتن وزارت اطالعات بعد از دوم خرداد و پس
از اینکه رقابت سیاسی را بردند در پی این بودند
که فضای امنیتی را هم بگیرند .شما این تحلیل را
قبول دارید؟
سیاست
lهر دولتی نسبت به تسلط بر حوزه امنیتی جدی
اس��ت و اصال هیچ کس��ی از ان نمی گذرد .دستگاه امنیتی،
عملیات بس��یار زی��ادی در جمع اوری اطالع��ات دارد.هم
جمع اوری اطالعات را در خودش دارد و هم تحلیل .بخش
بزرگی از اطالعات ،دیپلماس��ی پنهان است و تامین امنیت
و منافع ملی در خارج از مرزهاس��ت که این حوزه معموال از
ذهن خیلی ها مغفول است .بسیاری از افراد جامعه اساسا این
را نمی دانند .در بسیاری از کشورها اینها از هم تفکیک است.
مثال ش��ما امریکا که می روید اف بی ای ک��ه امنیت داخلی
است جداست .دس��تگاه اطالعاتی جمع اوری الکترونیک
یا غیرالکترونیک یا فعالیت های سیاس��ی غیراش��کار اینها
در سازمان های دیگر اس��ت و اصال به عنوان حوزه دیگری
تلقی می شود و حوزه امنیتی نیست .در بسیاری از کشورهای
اروپایی هم این تفکیک وجود دارد .در برخی از کشورهای
منطقه نیز ما این مساله را شاهد هستیم ،اما برخی از کشورها
مثل ما هس��تند .تقریبا از جنس ما کمتر وجود دارد که همه
فعالیت های مختلف در وزارت اطالعات جمع باشد.
مثلث شماره153
ش�ما فکر می کنید بعد از اتفاق�ات دوم خرداد با
این بار سیاسی و جناحی شدن وزارت اطالعات
از غلظت فعالیت های اصلی ان کاس�ته ش�د ،یا
خیر؟ تحلیل شما به عنوان فردی که عضو وزارت
اطالعات بودید چیست؟
lم��ن اصال قب��ول ن��دارم ک��ه وزارت اطالعات
سیاس��ی بوده اس��ت .وزارت اطالعات نیروه��ای فعالی از
طیف های مختلف را درون خود داشت .نیروهای چپ بیشتر
در اطالعات اول نخس��ت وزیری بودند که بیشتر در حوزه
ضدجاسوسی و حوزه خارجی کار می کردند .اینها با نیروهای
سپاه و کمیته و نیروهای دادستانی به وزارت اطالعات امدند.
در واقع طیف های مختلف سیاسی در وزارت اطالعات جمع
ش��دند .در ابتدای انقالب فضای انقالبی حاکم بود ،پس از
مدتی این گروه ها شکل گرفت و این افراد به دلیل تمایالت
سیاسی که با این تیپ ها داشتند طبعا گرایشات متفاوتی پیدا
کردند .با رفتن اقای ری شهری از وزارت تعدادی از اینها نیز
از وزارت رفتند .ما در دوران اقای ری شهری کمترین بروز و
34
ظهور گرایش های سیاسی را مشاهده می کنیم ،در حالی که
اوج بروز این نیروها در دوران وزارت اقای ری ش��هری بود.
پس با فرض حضور پررنگ اینها ما کمترین بروز سیاسی را
داریم ،علتش هم این است که مجال فعالیت سیاسی نبود.
من یک دوره طوالنی رئیس اطالعات خارجی بودم.
اصال کار امنیتی نکردم ،برخالف انچه مشهور است .دوسال
اول حضورم که در دول��ت حضرت ای��ت اهلل خامنه ای بود
معاونت ضدجاسوسی بودم که بیشتر کار ضدجنگ را انجام
می دادم .یعنی کار اطالعات جنگ را انجام می دادیم که دوره
بسیار پر تحرکی بود .کار جنگی ش��بانه روزی بود .ما شبکه
جاسوس��ی عراق را کنترل می کردیم که ش��بکه جاسوسی
بسیار قدرتمند و قوی بود .به عنوان یک نیروی رزمنده کار
را شروع کردم ،چون اصال با این شرط امده و گفته بودم که
من می خواهم بروم جبهه ،حاال که از دادستانی امدم تا جنگ
هس��ت به جبهه می روم .با چانه زدن و اصرار که این بخش
کار کمک به جبهه هاست ،امدم.
ممکن است بیش�تر در مورد جزئیات این بخش
صحبت کنید؟
lبل��ه .ضداطالعات جنگ بودم .در ش��رایطی که
شبکه جاسوسی عراق خیلی فعال و قدرتمند عمل می کرد
من دیدم این عرصه ای اس��ت برای کمک ب��ه جنگ .خدا
توفیق داد و ما دستاوردهای بزرگی داشتیم .تیم ها ،شبکه ها
و عناصر فعالیت های مختلف ع��راق را خنثی کردیم و افراد
زیادی دستگیر شدند.
همزمان شبکه جاسوسی امریکا و اسرائیل بسیار فعال
بود .بزرگترین عملیات روی امریکایی ها در ان تاریخ انجام
شد و ما بزرگترین دستگیری را از امریکایی ها در ان تاریخ
داشتیم که بزرگترین عملیات ضدجاسوسی جهان شناخته
شد .در واقع در سطح عملیات ضدجاسوسی بسیار بزرگ بود
که افراد در نیرو های مسلح تا سطح باال در دستگاه اقتصادی،
سیاسی و افراد عملیاتی در جاهای مختلف کشور شناسایی
شدند و یک موفقیت عزیمی برای ما بود که مشمول عنایت
مقام معظم رهبری هم قرار گرفتی��م .تقریبا موضوع که به
نتیجه رسید حضرت امام رحلت فرمودند و حضرت اقا ،رهبر
شدند .ما گزارش را خدمت ایش��ان که دادیم همه عوامل را
تشویق کردند .لوح و جایزه دادند که اسناد و عکس و تصاویر
ان موجود است .این یک اقدام بسیار ارزشمند و بزرگ بود.
پس از ان من رئیس مرکز بررس��ی های استراتژیک
امنیت ملی ش��دم که در واق��ع یک کار تحلیل��ی بود .یک
س��ال و چند ماه هم در انجا بودم و بعد از ان رفتم اطالعات
خارجی .یک دوره طوالنی رئی��س اطالعات خارجی بودم.
تا به امروز طوالنی ترین مس��ئولیت را در اطالعات خارجی
برعهده داشتم.
در حوزه خارجی ،موضوع تمرکز روی اپوزیسیون
است؟
lخی��ر .اپوزیس��یون متعلق ب��ه کار امنیت��ی بود.
اصال کار اطالعات خارجی اساس��ا جمع اوری اطالعات و
دیپلماسی پنهان است .دیپلماس��ی مردمی است .ارتباط با
مردم ،نهضت ها و گروه های سیاسی کشورها و جمع اوری
اطالعات برای منافع ملی .یکی از مس��ائل بزرگ کشورها
نیازهای منفعتی و اطالعات اقتصادی تکنولوژیک و صنعتی
کشور است که از طرق عادی قابل کسب نیست و به دستگاه
اطالعات خارجی سپرده می شود .من یک دوره طوالنی در
انجا بودم ،کارمان خیلی گسترده بود و در دوره بنده توفیقات
گسترده ای نصیب کشور شد.
اگر ان دو س��ال ضدجاسوس��ی و یک سال تحقیقات
اس��تراتژیک را روی ان بگذاریم ،من ١٣سال روی روابط
خارجی متمرکز بودم .اما 9س��ال از ان مدیریت این عرصه
را برعهده داشتم .تمام دوره حضور من در وزارت اطالعات
در موضوعات رواب��ط بین الملل بود و تقریب��ا ما ضلع دیگر
دیپلماسی بودیم؛ یعنی دیپلماسی پنهان.
با همه این مس�ائلی که مطرح کردید می خواهیم
تفس�یرتان را در مورد بیش از س�ه دهه فعالیت
وزارت اطالعات بدانیم.
lمن دس��تگاه اطالعات کش��ور را به رغم فراز و
فرودها و جوان ب��ودن و بدون تجربه پیش��ین و اموزش ها
و اتکاهای پیشین ،س��ازمان توانمند ،با انگیزه ،پرتحرک و
قدرتمند و برای بقای کشور فوق العاده تعیین کننده می دانم.
دستگاه اطالعاتی ما رسالت بزرگی دارد .بیش از سه دهه هم
ان را انجام داده است .ما باید قدردان این دستگاه باشیم .یک
بخش نیروهای مسلح ما ارتش ،سپاه و بسیج ما و یک بخش
هم دس��تگاه اطالعاتی و امنیتی اس��ت که رسالت بزرگی
را طی این چهار دهه انقالب برای حف��ظ و بقای انقالب و
دفاع از حقوق مردم پشت سرگذاش��ته اند .امنیتی که امروز
در کشور وجود دارد فوق العاده است .کشور ما ضریب امنیتی
باالیی دارد .نه اینکه یک جایی هس��تیم که طعمه نیستیم.
همه می دانیم که شدید ترین تهدیدها متوجه کشور ما بوده و
هست .منافقین ١٧هزار شهید از ما به وسیله ترور گرفته اند.
کشور ما نس��بت به کشورهای دیگر بیش��ترین تعداد ترور،
انفجار و عملیات های خطرناک را داش��ته است .گروه های
سیاس��ی تندرو با گرایش های مختلف ش��رقی ی��ا غربی و
مذهبی و ناسیونالیستی در کشور ما فعالیت کردند .هر دستگاه
و سیستمی دارای ضعف و اشکاالتی است .اما انسان باید با
یک نگاه دقیق و کارشناسانه تالش کند که ضعف ها را ببیند.
ما هم مانند هرکجای دنیا از ضعف هایی رنج می بریم
و بای��د تالش کنیم با هوش��مندی و فراس��ت و ب��ا اتکا به
گذشته هایمان ضعف هایمان را جبران کنیم .به هرحال من
نیروهای مسلح و دستگاه اطالعاتی و امنیتی را از سرمایه ها و
مفاخر انقالب می دانم .همانطور که امام(ره) فرمودند« :بسیج
لشکر مخلص خداست»« ،اگر سپاه نبود کشور نبود» و نام
بردن ایشان از سربازان گمنام امام زمان .شما این سه جمله
را کنار هم بگذارید و ببینید چه پیامی دریافت می کنید .باید
تالش کنیم نیرو های اطالعاتی نظامی و انتظامی ما همان
حس و حال اول انقالب را داش��ته باشند؛ با همان سالمت،
انگیزه و تحرک .باید س��عی کنی��م این مجموعه ه��ا را از
افت هایی که در موقعیت هایی مثل قدرت ،ثروت ،ش��هرت
که دامن گیر همه می شود مبرا نگه داریم .الحمداهلل استعداد
خوبی وجود دارد و کارهای خوبی هم انجام شده اما هرچقدر
کار کنیم باز هم کم است .جا دارد که هر سال کار بیشتری
انجام دهیم.
در مورد رابطه ایران و امری�کا بحثی که از جانب
ایران مطرح اس�ت اینکه م�ا اعتم�اد نداریم به
امری�کا و ش�اهد مواض�ع مختل�ف در برهه های
مختلف از سوی انها هستیم .از طرف دیگر برای
ما مهم است که انها با پذیرفتن قدرت منطقه ای
و حتی جهانی ما وارد مذاکره و گفت وگو ش�وند.
باتوجه ب�ه کاری ک�ه در حوزه اطالعات�ی انجام
دادید هم در س�طح دیپلماتیک و هم در الیه های
اجتماعی غرب و به خصوص امریکا فعال بودید،
از این زاویه چ�ه تحلیلی در م�ورد رابطه ایران و
امریکا دارید؟
lمن االن یک جمع بندی کلی دارم و ان اینکه ما از
عدم ارتباط با امریکا سود بیشتری بردیم تا خسارت هایی که
دیدیم .اینکه ضرر کردیم هم شکی در ان نیست و در اینکه
ضرر می بینیم هم تردیدی نیس��ت ،ولی سودهایی هم که
بردیم کم نبوده است.
ش��اید نتوانم در این فرصت کوتاه بی��ان کنم ،اما نظر
کلی من این است و ان را قابل اس��تناد و استدالل می دانم.
این سودها همه اش معنوی و ارمانی و فضای روانی نیست.
من حتی به سودهای مادی نظر دارم .من معتقدم اگر ما این
فضای تنش با امریکا را نداشتیم اصال در برخی رشته ها رشد
نمی کردیم ،یعنی مجال رش��د را به ما نمی دادند .شرح این
سیاست
موضوع فرصت بیشتری می طلبد اما جای پرداختن به این
موضوع به صورت عمیق وجود دارد.
ان نکته ای که ش��ما اش��اره کردید هم کامال درست
است .رابطه و گفت وگو با امریکا اگر در شرایط هماهنگ و
همگن نباشد حتما به ضرر ماست .چون امریکا به عنوان یک
قدرت مسلط و برتر تمام مقاصد خودش را تحمیل می کند
و به این دلیل که ابزار فراوانی هم دارد مجال نمی دهد شما
منافعتان را در شرایط برابر تعریف کنید؛ حتی در پروتکل و
ظاهر ،یادداش��ت و قرارداد .ما حتی قرارداد الجزایر را دیدیم
که با هم تفاهم کردیم ولی به دلیل ظرفیت های قوی که او
داشت ،هیچ کدام از انها را عملی نکرد .در افغانستان با انها
کار کردیم ،در عراق هم همینطور با انها کار کردیم ،اما چون
خیلی وقت ها دس��ت بر تر را داشت ملتزم به تعهداتش نبود.
ما در این سال های اخیر چون توانایی هایمان باالتر بود طبعا
در موضوع عراق و افغانستان شرایط مان به هم نزدیک شد.
علتش توان داخلی ،قدرت چانه زنی باال و قدرت به دس��ت
اوردن منافع بود؛ چون اینها باال رفت ،طبعا در این مراودات
وضعمان بهتر شد.
ما چالش های اساسی داریم .وقتی اقای اوباما همچنان
صریحا اعالم می کند که از حمله به غزه و در واقع اسرائیل
حمایت می کنم ،با ارمان جمهوری اسالمی که دفاع از مظلوم
و دفاع از فلس��طین و بازگشت سرزمین اس�لامی به مردم
مسلمان و امت اسالمی است مغایرت پیدا می کند ،ما چطور
می توانیم با امریکایی ها کنار بیاییم؟
امریکایی ها اکنون تعارضات تمدنی دارند .در مقوالت
فرهنگی حرف های اساس��ی می زنند چون م��ا هم مدعی
هس��تیم ،اینها را به راحتی نمی ش��ود تفاهم کرد .من فکر
می کنم ما به شرایط مطلوب برای دفاع از منافع مان نزدیک
می ش��ویم .در ان ش��رایط به نظر من به راحتی می توانیم
گفت وگو کنیم و در ان گفت وگو چیزی را از دست نمی دهیم
و می توانیم از منافعمان دفاع کنیم.
البته رابطه در یک ش��رایط منطقی اس��ت .البته من
به تش��نج در روابط اعتقاد ندارم .چون معتقدم دیپلماسی را
باید بسیار هوشمندانه مدیریت کرد .مواضع را باید با قدرت
حفاظت کرد و اجازه نداد ارمان ها تضعیف ش��ود .حیثیت و
پرستیژ ما هم حیثیت ایرانی است و هم اسالمی و هم حیثیت
مردم و شخصیت افرادمان .ما نباید اجازه بدهیم اینه ا اسیب
ببیند و باید با قدرت از انها دفاع کنیم .دیپلماسی باید قدرت
هدایت و تامین این اهداف بلند را داش��ته باشد و تا انجا که
می تواند بدون درگیری ،بدون چالش و بدون تشنج .این هنر
ی است که به خواسته هایش برسد با کمترین هزینه
دیپلماس
و کمترین اصطکاک.
اما داستان مذاکره داستان دیگری است .همه می دانیم
مذاکره به خصوص در برابر امریکا باید تبدیل ش��ود به یک
موضوع وفاق ملی .یک تصمیم و تحلیل روش��ن که طبق
باورها و اعتقاد های دینی و قانون اساس��ی ما این در جایگاه
رهبری است که باید این نگاه ،ارزیابی و وفاق ملی را در وقت
مناسبش و وقتی که به بلوغ رسید هدایت و مدیریت کرده و
مسیر را برای گام های بعدی پشتیبانی کنند.
مثلث شماره153
فکر می کنید در اینده نزدیک این امر شدنی باشد
و اینکه امریکا به قدرت منطقه ای ایران اعتراف
کند ،اگر این فرض را بگذاریم که اعتراف به این
قدرت منطقه ای باعث می شود که بیایند و بنشینند
و با ما صحبت کنن�د و این ف�رض را بگذاریم که
گفت وگو کردن به معنی پایان دش�منی نیس�ت،
زمان وقوع این مساله را چه وقتی می دانید؟
lمن روند را به نفع خودمان مثبت ارزیابی می کنم.
ما اگر توانایی ه��ای داخلی مان افزوده ش��ود و به خصوص
اگر با این چالش های دو ،سه س��ال اخیر و خصوصا مسائل
اقتصادی روبه رو نمی شدیم ،فکر می کنم که خیلی شرایط
بهتری داش��تیم و در فاز جدیدی از دیپلماسی می توانستیم
35
قرار بگیرم.
بعد از اینکه اوباما امد و رئیس جمهور ش�د دچار
یک مسائل داخلی در سال ٨٨ش�دیم که باعث
تغییر موضع انها شد....
lاگرچه بحث انتخابات سهمی داشته اما من سهم
زیادی به ان نمی دهم .بله وقتی در یک جامعه ای اختالف
پیش می اید و کشمکش اجتماعی پیش می اید ،طبعا توان
اجتماعی رو به تحلیل می رود و ق��درت چانه زنی را کاهش
می دهد؛ این چیز روش��نی است .اما بیش��تر به فعالیت های
اجرای��ی و توانمندی های عمومی توجه دارم ،چون س��هم
انها مهم است .مس��ائل اقتصادی ،اجتماعی و توسعه نقش
بس��یاری دارد .ما در عرصه های نظامی و تاسیسات نظامی
خوش��بختانه ظرفیت های زیادی پیدا کردی��م .یعنی اهرم
بسیار توانایی هم در بازدارندگی و هم در قدرت چانه زنی به
دست ما امده است.
ضمن اینکه قدرت ن�رم را ه�م در منطقه به این
معنی داریم...
lداش��تیم .اصال قدرت نرممان جزو دستاوردهای
عظیم انقالب اسالمی است که پیوسته با فراز و فرودهایی
روبه رو بوده ،اما در اختیار ماس��ت .ما در کنار قدرت نرم باید
قدرت های اقتصادی و اجرایی مان را پابه پا جلو ببریم تا ان
ظرفیت مان به بلوغ برسد.
سیاست
اگر مایل هس�تید وارد مس�ائل سیاس�ت داخلی
ش�ویم .به صورت کل�ی این ایده که ش�ما نامزد
انتخابات شوید از کجا در ذهن تان فعال شد؟ فکر
می کنم پیش از سال ٨٨هم زمزمه هایی بود ،اما
گویی اکنون به صورت جدی تر مطرح است و یکی
از گزینه هایی هس�تید که در مظان کاندیداتوری
قرار دارید .چرا می خواهید وارد عرصه شوید؟
مثلث شماره153
lاج��ازه بدهی��د ای��ن تصمی��م وقتی ب��ه نهایت
خ��ودش به واس��طه مش��ورت گیری از فعاالن سیاس��ی و
ظرفیت س��نجی هایی که باید در این عرصه صورت بگیرد
رسید ،در بسترهای اجتماعی مناسب اعالم شود .چون انسان
وقتی به حد تصمیم خودش رسید چرایی اش ان زمان قابل
بازگویی خواهد بود.
من فقط در همین فرض احتمال قرار دارم و در مسیر
قرار گرفته ام ،در واقع این موضوع محتمل است .می خواهم
بگویم به دلیل س��وابق و تجاربم ک��ه در همه عرصه های
مدیریتی کشور کار کردم در این مسیر قرار گرفتم.
در واقع شما در دو قوه از سه قوه حضور داشتید؟
lبیش��تر از دو قوه! چون در مراک��ز فراقوه ای مثل
دفتر رهبری هم حضور داشتم .در دانش��گاه هم کار کردم.
کار فرهنگی انجام دادم .در بسیاری از مناطق کشور مسئول
بودم و اشنایی من با کشور تقریبا باالست .اینها دالیلی است
که سبب می شود هم دیگران من را به این موضوع تشویق
کنند هم خودم نسبت به این مساله توجه بیشتری کنم که از
من کاری برای خدمت به مردم و حل مشکالت و پیشرفت
کش��ور و جامعه بر می اید .اینها مسائل عمومی است و یک
سری مسائل دیگر که باید در وقت مناسب توضیح داده شود.
به ص�ورت جس�ته و گریخت�ه ش�ایعاتی بود که
ش�ما از رهب�ری در مورد نامزد ش�دن مش�ورت
خواسته اید .واقعیت موضوع چیست؟
lاصال درست نمی دانم که رهبری را وارد عرصه و
جریانات انتخابات کنیم .شاید این موضوع برای برخی افراد و
جریانات سود داشته باشد ولی در کل نه برای جایگاه رهبری
مفید است و نه برای وفاق اجتماعی؛ هر دو به نظر من اسیب
می بیند .ما باید همان سایه رهبری و هدایت ایشان ،تدابیر
و تذکرات ایشان را گسترش داده و خودمان را ملتزم و مقید
به ان فضا و هدایت ها بدانیم و این فعالیت های اجتماعی را
در یک بستر طبیعی بگذاریم و کامال واقعی و مبتنی بر توان،
نیاز ،تحرک ،تالش و جاذبه های اجتماعی و ارمانی تعقیب
36
کنیم .طبعا فکر می کنم این رویه به س�لامت اجتماعی -
سیاسی و انتخاباتی نزدیک تر است.
رهبری هر زمان که خودشان تشخیص دهند و صالح
بدانند وارد صحنه بش��وند مطلب دیگری است .اما ما نباید
فضا را طوری تعقیب کنیم که خدای نکرده رهبری را خرج
مسائل فردی و شخصی کنیم .این به سود هیچ کس نیست.
در تحلی�ل گفتمان ه�ای موج�ود در کش�ور مثل
عدالت ،ازادی ،ایرانیت ،اسلامیت و توسعه که
به نوعی پنج گفتمان مسلط در زمان های مختلف
بودند فکر می کنید در ای�ن وضعیت چه گفتمانی
مورد نظر و مطلوب مردم است؟ خود شما به چه
گفتمانی گرایش دارید و چه نیروهای اجتماعی را
مرتبط با این گفتمان می دانید؟
lهمه این مقوالتی ک��ه گفتید واقعا مورد نیاز یک
جامعه خوب اس��ت .جامعه ای که می خواهد حرکت سالم،
قوی و پیش رونده داشته باش��د به همه مقوالتی که اشاره
کردید نیازمند اس��ت .عدالت هیچ وقت کهنه نخواهد ش��د
و هیچ جامعه ای از عدالت رو برنگردانده و خسته نمی شود.
توسعه یک نیاز همیش��گی هر جامعه است .توجه به
فضای سالم سیاسی و توسعه سیاس��ی نیاز جامعه بانشاط و
ازاد است؛ جامعه ای که می خواهد حضور واقعی شهروندانش
را در صحنه ببیند .بنده فکر می کنم نباید از اینها غفلت کرد.
اکنون من فکر می کنم ما به یک تحول اقتصادی نیازمندیم
که شامل یک تحول مثبت و پایدار و روبه جلوی اقتصادی
اس��ت .نکته دیگری که فکر می کنم باید به ان توجه شود،
بحث بی نظمی ها ،بی قانونی ها ،فس��اد ها و بی عدالتی های
روابط اداری و اقتصادی ماست .روان اجتماعی ما از این بابت
بس��یار ازرده شده اس��ت ؛در گزارش ها و نظرسنجی ها این
مطالب کامال مشهود است .انچه را ما نیاز داریم من اسمش
را گذاشته ام توسعه مدنی؛ فکر می کنم االن نیاز ما یک توسعه
مدنی است؛ یعنی یک جور توسعه زیرساختی .قانونگرایی،
نظم ،برنامه پذیری ،همبستگی اجتماعی و اخالق اجتماعی
که مقام معظم رهبری به عنوان سبک زندگی انها را برجسته
کردند .من به عنوان توس��عه مدنی تلقی می کنم که در واقع
زیرساخت توسعه سیاسی و اجتماعی است.
در بخش سرمایه اجتماعی چطور؟
lدر متن همین توسعه ،سرمایه اجتماعی هم نهفته
است .فکر می کنم این یک نیاز اساسی است که باید به ان
پرداخته شود .توسعه مدنی شامل زیر ساخت است که دو بال
عمده دارد؛ اصالح نظام اداری و اصالح نظام اقتصادی .فکر
می کنم این مجموعه می تواند به عنوان نیاز امروز جامعه ما
تلقی شود.
به صورت کلی هم مس�ئولیت ش�ما در س�ازمان
بازرس�ی کل کش�ور ایج�اب می کن�د با فس�اد
بوروکراس�ی در حوزه ه�ای مختل�ف حکومت و
داس�تانی که به عن�وان یقه س�فیدها و یقه ابی ها
وجود دارد س�روکار داش�ته باش�ید که هم میان
مدیران میانی و هم مدیران باالدست وجود دارد
که از قدرتش�ان به نفع منافع اقتصادی استفاده
می کنند و عموما شما با پرونده هایی در این حوزه
مواجه هستید .به صورت کلی چطور می توان این
را برای مردم ملموس کرد ک�ه می خواهیم با این
موضوع مبارزه کنیم یا اینکه اساس�ا این مبارزه
امکان پذیر است؟
lهمه این مسائل که شما مطرح کردید وجود دارد.
هرکجا قدرت جمع می ش��ود ،انباشت ثروت هم وجود دارد
و متاس��فانه زمینه سوءاس��تفاده هم وجود دارد .افرادی هم
به دنبال کسب منافع بیشتر از هر طریقی و از هر راهی هستند
و تحریک می شوند.
ما اگر بتوانیم اول ان توسعه مدنی را به درستی انجام
دهیم و دوم نظام اداری را اصالح کنی��م ،خیلی توانمان در
اصالح اقتصادی باال می رود .البته خ��ود اصالح اقتصادی
هم س��ازو کارهای ویژه خودش را می طلبد ،اما به دو بستر
اساسی نیاز دارد؛ یک توسعه و اصالح رفتار مدنی و فرهنگ
عمومی جامعه که بسیار موثر است و دوم اصالح بوروکراسی
و دیوان ساالری اداری.
شما اخیرا در مصاحبه ای درباره پایگاه اجتماعی
دولت و افراد مختلف صحبت کردید .ایا امکانش
هست بیش�تر راجع به ان توضیح دهید .در واقع
می خواهیم بر گردیم به همان س�وال که در مورد
گفتمان ه�ا بیان کردی�م؛ ک�ه مثال اگ�ر گفتمان
دولت اقای احمدی نژاد را گفتمان عدالت بدانیم،
گفتمان اقای خاتمی را گفتم�ان ازادی و گفتمان
اقای هاش�می را توس�عه ،وضعیت اینه�ا در بین
جامعه ما چطور است؟ باتوجه به اینکه ما شکاف
طبقاتی هم در حاش�یه و هم در متن شهر شاهد
هستیم و همچنین بین شهر و شهرستان ها این
ش�کاف ها وجود دارد؛ از نگاه دیگ�ر حتی فاصله
تهران با ش�هرهایی مثل اصفهان و ش�یراز زیاد
است چه برسد به شهرهای کوچک...
lمن اصال نسبت به چیزی درصدی نظر نمی دهم.
گفته بودند بر مبنای نظرسنجی ها چه میزان نسبت به اقای
احمدی ن��ژاد تمایل دارن��د؟ من گفته بودم نظرس��نجی ها
می گوید تا سی درصد همچنان احمدی نژاد مطلوبشان است.
ولی اصال در این موارد به مطلبی اشاره نکرده بودم.
من عرض کردم که هر جامعه سالم و خوب و ارمانخواه
به همه این مقوله ها از جمله توسعه ازادی و عدالت نیاز دارد
و مباحثی مثل دین ،اخالق و امید چیزهایی اس��ت که هیچ
جامعه ای از ان غافل نیس��ت .اگر ما مثال توس��عه را جامع
می دیدیم نیاز به ازادی برجسته نمی ش��د تا عده ای با شعار
ازادی بتوانند پیروز شوند .اگر توس��عه و ازادی با هم خوب
جلو می رفت نی��از به عدم تعادل بروز نمی ک��رد تا تبدیل به
شعار عدالت شود .اگر عدالت را خوب اجرا می کردیم باز این
سیر کامل می شد .این نشان می دهد که ما در هر عرصه ای
توفیق��ات کامل نداش��تیم .یعنی موفقیت هایم��ان در کنار
ناکامی ها بوده است .فکر می کنم که ما نیازمند تکمیل این
عرصه ها هستیم و باید توس��عه را جدی ادامه دهیم .فضای
ازادی اگاهانه و س��الم و عقالنی را بای��د در جامعه تقویت
کنیم و عدالت را با تمام جوانبش با قدرت و انگیزه و جدیت
محقق کنیم.
هیچ کدام از اینها را ما نمی توانیم مورد غفلت قرار داده
و دست از انها برداریم .اخالق ،دین مداری ،خوب فکر کردن
من به تشنج در روابط اعتقاد ندارم .چون معتقدم
دیپلماسی را باید بسیار هوشمندانه مدیریت کرد.
مواضع را باید با قدرت حفاظت کرد و اجازه نداد
ارمان ها تضعیف شود
و خوب زندگی کردن چیزهایی نیس��ت که انسان نسبت به
انها س��هل انگاری کند .حتما باید ج��دی تعقیب کنیم .من
می خواهم بگویم که این گفتمان ه��ا ،گفتمان های روزمره
و ضروری جامعه است و اصال نباید از انها غفلت کرد .فقط
در ش��رایطی یک مقداری از انها کم و زیاد می شود .این دو
نکته ای که گفتم اکنون مساله جاری جامعه است و نمی شود
از ان به س��ادگی گذش��ت .زندگی ،اقتصاد و معیشت مردم
مساله اساسی و جدی اس��ت .روایتی هس��ت از پیامبر که
فرمودند من از دو چیز نگران و بیمناکم؛ اول کفر ،دوم فقر.
س��وال می کنند اینها مانند هم هستند و معادل هم هستند؟
حضرت فرمودند :بله ،ببینید مقوله اقتصاد این مقدار اهمیت
دارد .نکته دیگری هم که گفتم ب��رای اینکه ما به اقتصاد و
پیشرفت اقتصادی برسیم به توسعه و س�لامت اداری نیاز
داریم .اگر قرار باش��د به سالمت اداری برس��یم به توسعه
مدنی نیاز داریم ،چ��ون نمی توانیم بدون توس��عه مدنی به
توسعه اداری خوبی برسیم .به اعتقاد من در توسعه سیاسی و
ازادی توفیقمان در حد مطلوب نبود ،علتش هم این بود که به
توسعه مدنی نیندیشیدیم ،ما قبل از انها باید به توسعه مدنی
توجه می کردیم.
یکی از چالش های بزرگ ما بی انضباطی و بی قانونی و
بی برنامگی است .مگر می شود جامعه ای بدون هدف و بدون
برنامه و نظم به اهداف واالیش برسد؟
در مورد بحث ازادی به عنوان کس�ی که مسئول
هس�تید ،وضعی�ت ازادی م�ا در ح�وزه ازادی
مطبوعات و احزاب چگونه است؟
lمن گشت ارشاد را برای هنجارشکنان اجتماعی
مفید می دانم .ولی گشت ارشاد نمی تواند حجاب و عفاف را
در جامعه حاکم کند و برای تحقق این خواس��ته کارامدی
نخواهد داشت.
ان زمان که وزیر کشور بودید هم بر این موضوع
تاکید داشتید؟
lهمان موقع هم که من در وزارت کشور بودم یک
طرح جامع برای اخالق و فرهنگ عمومی از جمله حجاب و
عفاف در نظرم بود .فکر می کنم چه ان موقع و چه حاال و چه
اینده ان طرح جامع را بای��د تعقیب کنیم .فرهنگ مقوله ای
نیست که بش��ود یک بعدی و حتی چند بعدی با ان برخورد
کرد .مقوله فرهنگ با تحمیل خش��ونت پایدار نخواهد شد.
ضمن اینکه در برابر هنجارشکن ها باید اعمال قدرت کنید،
ولی اعمال قدرت دایره اش محدود است .شما اگر برای هر
مشکلی خواستید از قدرت استفاده کنید ،حتما ناکام و ناموفق
خواهید شد.
همه ابزارها باید در خدمت تحول فرهنگی که بخشی
از ان فرهنگ حجاب و عفاف است ،قرار بگیرد .در جامعه ما
تخلف از وعده ها و پیمان شکنی بس��یار زیاد است .ادم ها به
گفته های هم نمی توانند اعتماد کنند .ما نسبت به احترام و
lمن اکنون عضو و معاون سیاسی جامعه روحانیت
مبارز هستم .به هرحال ما اصولگرایی را دارای یک گفتمان
می دانیم و منشور ان را سال گذشته منتشر کردیم .سعی هم
می کنیم که فرهنگ اصولگرایی صرفا یک ابزار سیاس��ی
نباشد ،مثل یک بلوک سیاسی یا همان چیزی که به عنوان
یک قبیله سیاسی که مقام معظم رهبری هم چند بار به ان
اشاره کردند و گفتند که سعی کنید قبیله نشوید .یعنی دارای
یک سری ارمان ها ،اهداف و تعاریف و کارکردهای روشن
باش��یم .من همچنان بر این اصول پایبن��دم و فکر می کنم
اصولگرایی یک تابلو ،ش��عار و عنوان سیاسی نیست ،بلکه
یک محتواس��ت .اصولگرایی یک منطق معت��دل دارد و بر
مبنای عقالنیت اس��توار اس��ت .اصولگرایی بر پایه دلیل و
استدالل و مبانی تثبیت شده و تعریف شده شرعی و قانونی
استوار است .طبعا من اصرار بر این دارم که اصولگرایی یک
منطق کامال عقالنی است و یک پایه کامال شرعی و ضمنا
نگاهی نو به دنیا ،زندگی و تعریفی جامع از یک زندگی سالم
و طیب دارد .عقالنیت هم در کانون این گفتمان حضور دارد.
من خودم را متعلق به این نوع نگاه می دانم و سعی هم داریم
که این نگاه ،نگاه غالب بر همه دوستان و طیف های اصولگرا
باشد .خواهی نخواهی یک سری رویکردهای درون گفتمانی
تند و کند وجود دارد .ما س��عی مان بر این اس��ت که اینها به
هم نزدیک شوند و تبدیل به یک جریان حاال با یک سری
سلیقه های متفاوت ولی با اصول مش��ترک شود .تالش ما
این اس��ت و قصد داریم اجازه ندهیم که این تعریف تقسیم
شده جا بیفتد و استمرار بیابد .این را هم از نظر منطق مستدل
اصولگرایی جالب و درست نمی دانیم و هم از جهت ارایش
سیاسی کشور و وفاق اجتماعی و انسجام و یکپارچگی مفید
نمی دانیم.
با این همه در فضای سیاسی نمی شود همه را یکپارچه
کرد .طبعا انجا که اختالف سلیقه ها زیاد می شود به اختالف
فک��ر و دیدگاه می انجام��د و ان بلوک بندی های سیاس��ی
شکل می گیرد ،مثل اصالح طلبان؛ انها برای خودشان یک
بلوک بندی ش��کل دادند و طیف های غلیظ و رقیق و تند و
کندی هس��تند ،ولی طبعا باید تبدیل شوند به یک گفتمان
نزدیک به هم .اصولگرایان هم بای��د از همین مدل تبعیت
بکنند و م��ا مدافع یکپارچگی جریان اصولگرایی هس��تیم.
خیلی این تعاریف تقسیم ش��ده را قبول نداریم و عمال هم
داریم تالش می کنیم جامعه اصولگرا یک جامعه یکدست و
همگرا شود با اختالف سلیقه هایی که وجودش طبیعی است.
lببینید ،شما انتخابات ریاست جمهوری را مالک
قرار ندهید .این حادثه ای است که به دالیلی احتمالش هست
که شما چند کاندیدا داش��ته باش��ید و حتی در یک ضلع از
اصولگرایان دو کاندیدا ببینید .این را دلیل نگیرید بر تقسیم
شدن جبهه اصولگرایی .انجا از مبنا به یک سمتی می رویم.
اما نکته ای که شما می گویید اگر بتوانیم به کاندیدای کمتر
برسیم حتما مفید است.
ش�ما عضو جامعه روحانیت مبارز هستید .اکنون
گزینه هایی نزدیک به این تش�کل سیاسی برای
انتخابات ریاس�ت جمهوری مطرح هستند؛ مثل
اقای الریجانی ،اقای والیتی ،اقای ناطق نوری،
جنابعال�ی و اقای متک�ی .فکر می کنی�د اگر خود
ش�ما تصمیم به نام�زدی بگیرید این تش�کل از
شما حمایت کند یا اینکه ترجیح می دهید اگر این
اتفاق نیفتد خودتان مستقل وارد عرصه شوید؟
lاگر من بخواهم کاندیدا ش��وم طبعا دعوت ها به
تصمیم من کمک می کند .تمایل و گرایش گروه ها خیلی در
تصمیم سازی و تصمیم گیری من موثر است .حاال اگر انها
هم بخشی از تصمیم من باشند ،نه همه ان ،ولی طبعا حمایت
انها می تواند بس��یار تاثیرگذار و کمک کننده باشد .من طبعا
استقبال می کنم.
اما ببینی��د ادم وقتی هنوز به تصمی��م نهایی خودش
نرس��یده نمی تواند قضاوت کاملی نسبت به این مطلبی که
شما اشاره کردید داشته باشد.
سیاست
در دوران�ی ک�ه ش�ما در وزارت کش�ور بودی�د
ی را هم زیر نظر داش�تید .در مورد
نیروی انتظام�
گشت ارشاد نظر شما چیست؟
برگردی�م به بح�ث سیاس�ت .اگ�ر جریان های
اصولگرا را سه جریان راست ،چپ و میانه بدانیم،
جناح راست اصولگرا را همان جناح راست سنتی
و جناح مقابل را هم ش�امل رهپوی�ان ،ایثارگران
و جبهه پای�داری بدانی�م و مبن�ای ان را هم یک
بخش�ی از گرایش های اقتصادی و دیدگاه های
سیاسی مثل عدالت و ازادی؛ شما به کدام بخش
تعلق دارید و اساس�ا این تقس�یم بندی را قبول
دارید یا خیر؟ ب�ه هرحال اینطور مصطلح اس�ت
که اقای پورمحمدی به راس�ت سنتی نزدیک تر
اس�ت؛ طیفی که جامعه روحانیت مبارز و جامعه
مهندس�ین را ش�امل می ش�ود .ایا این درس�ت
است؟
مثلث شماره153
lمن فکر می کنم در حالت بی ثباتی است .در برخی
مواقع خیلی فراخ و در بعضی مواقع خیلی بس��ته می ش��ود.
بعضی وقت ها از مرزهایی که در جامعه ازاد گفته می ش��ود
ما خیلی جلوتر رفتیم و در بعضی جاها خیلی بسته تر تعریف
کردیم .من فکر می کنم ما باید به یک نظم و قانون در نظام
رس��انه و تبادل اطالعات و مطبوعاتمان برسیم و همه هم
به ان پایبند باش��یم .قانون را حتی اگر کامل نباش��د اگر به
ان ملتزم باشیم بس��یار مفید خواهد بود و اثار بسیار مثبتی
دارد .ول��ی ما با یک فضای ش��ناور و یک قبض و بس��ط از
نظر تعریف ها ،ضوابط و رفتارها روبه رو هس��تیم .این قبض
و بسط ها بس��یار ازار دهنده اس��ت .من پیش از هر چیز فکر
می کنم ما باید یک ضوابط خیلی روش��ن و ش��فاف تعریف
کنیم و هم ه هم به ان ملتزم باشیم.
حفظ احترام یکدیگر بسیار اس��یب پذیر شده ایم .شخصیت
و حرمت افراد به س��ادگی تحت تعرض و مورد هجوم قرار
می گیرد .همه اینها حرام ،ضعف و اسیب اجتماعی است .باید
به همه انها خوب فکر کرد .ما یکباره روی بخشی حساس
می شویم .کافی اس��ت کسی ظاهر دینی داش��ته باشد ،ربا
بخورد ،دروغ بگوید ،فسادهای مالی و اجتماعی داشته باشد
اما انقدر در چشم ما قبیح نیاید تا کسی که ظاهر اسالمی و
دینی نداشته باشد .شما همانطور که باید به ظاهر توجه کنید
باید به رفتارها هم توجه کنید.
این ن�گاه ش�ما ب�ه نوع�ی در پ�ی وح�دت بین
طیف ه�ای اصولگراس�ت ،ول�ی در عم�ل بعی�د
اس�ت اصولگرایان به ی�ک نامزد واحد برس�ند.
شاید پذیرفتن این تقس�یم بندی کمک کند این
تفرق بیش از اندازه نش�ود .ی�ک زمانی ایت اهلل
مهدوی کنی فرمودند که دو نامزد اصولگرا کافی
است .حاال حتما در ذهنشان یک نامزد از راست
و یک نامزد از چپ جریان اصولگرا بوده است .از
این بابت عرض کردم که ما باید واقعیت هایی را
درون گفتم�ان بپذیریم که بتوانیم بر اس�اس ان
عمل کنیم.
یعنی می ش�ود گفت همانطور که شما به تصمیم
صددرص�د نرس�یده اید انه�ا ه�م ب�ه تصمی�م
نرسیده اند.
lبله طبیعی اس��ت .همه ما در یک تعامل کنش و
واکنش هس��تیم که باید به بلوغ برسیم؛ هم مجموعه و هم
فرد .ان شرایط هم فضای اماده ای است برای تصمیم گرفتن
و قضاوت کردن.
از دوستی که نزدیک به جریان شماست شنیدم
ی و الریجانی
که می گفت اقایان پورمحمدی ،متک
اگر بخواهند تصمیم بگیرند با یکدیگر هماهنگ
هستند .این همان براورد حرف شماست یا خیر؟
lبنای م��ن بر این اس��ت ک��ه حتی االم��کان با
هماهنگی با دوستان عمل کنیم .یعنی این منطق را صحیح
دانسته و کمک به ارایش سیاسی و توفیق مان می دانم.
فک�ر می کنید ت�ا چه زمان�ی تصمیم گیری ش�ما
نهایی شود؟
lدقیقا نمی توانم بگویم .اما زمان ان در زمس��تان
خواهد بود .امیدواریم هرچه زودتر و در اوایل زمستان باشد،
اما ممکن است تا اواخر ان هم به طول بینجامد.
ب�راوردی از میزان رای ت�ان در جامعه دارید مثل
نظرسنجی ها؟
lنه .البت��ه من نظرس��نجی ها را زی��اد واقع بینانه
نمی بینم .چون اکنون جامعه ما و فضای ان اصال انتخاباتی
نیست .زمانی این جواب ها قابل اتکا می شود که فضا فضای
انتخاباتی باشد.
به نوعی ما در انتخابات ٨٨خیلی فضایی نداشتیم
37
که افرادی که در کس�وت روحانیت هستند وارد
شوند .این چه تفاوتی ایجاد می کند برای شما از
بابت گرایش عمومی مردم خصوصا مردم متدین
که به روحانیت اعتماد خاصی دارند .ایا این فاکتور
در ذهن شما بوده است یا خیر؟
lاین هم به اعتقادم یکی از شاخص ها و پارامترهای
تاثیرگذار اس��ت .ولی بیش از ان من فک��ر می کنم جایگاه
ریاست جمهوری و احراز ان نیازمند یک سری توانمندی ها
و اش��نایی ها و معرفت ها و قدرت تحرک و تصمیم گیری و
این مسائل است .فرد اگر روحانی باشد با سوابق ،تحصیالت،
تربیت روحانی هم موفق ت��ر می تواند عمل کند و هم مردم
بیش��تر اعتماد می کنند .ولی انها ش��رط الزم هستند .یعنی
به نظرم روحانی بودن یک امتیاز اس��ت و جزو ش��روط این
جایگاه نیست؛ نه شرط الزم و نه شرط کافی .جزو امتیازات
باید تلقی کرد .من از این منظر نمی خواهم زیاد وارد ش��وم.
ضمن اینکه برای ی��ک عده ای در جامعه امتیاز اس��ت و ما
وقتی یک جامعه دینی و یک حکومتی بر اساس اموزه های
دینی داریم طبعا اشنایی دینی و تربیت دینی یک ابزار مثبت
و کمک کننده است.
وقتی یک نفر اس��تاد دیده ،تربیت شده ،پیش بزرگان
نشسته و زانو زده باالخره تاثیر می گذارد و انسان تقید هایی
را که نسبت به استاد دارد جامعه هم خیلی وقت ها این تقیدها
را می پذیرد.
البت�ه منظ�ور ای�ن اس�ت ک�ه ای�ن عقالنیت و
محافظ�ه کاری ب�ه معن�ای طمانین�ه و ارمش و
صبوری است نه به معنای بد بلکه به معنای خوب
ان است.
سیاست
lاصال محافظه کاری انجا که از عقالنیت نش��ات
گرفته یک رفتار کامال عقالنی است .اما محافظه کاری که از
روی ترس است این اصال ضدعقل است .محافظه کاری باید
تعریف شود که کجا مبتنی بر عقل است.
مثلث شماره153
در نهایت شما ارایش نامزدها در انتخابات ٩٢را
به چه صورت پیش بینی می کنید؟
ی کرد .اما من فکر
lاالن کامال نمی ش��ود پیش بین
می کنم هم اصالح طلب ها دارای کاندیدای متعدد خواهند بود
وهماصولگرایان.شخصیت هایمستقلهمخواهیمداشت.
یعنی اصالح طلب ها هم به اجماع نمی رسند.
lتلقی من این اس��ت ک��ه انها هم تع��دد خواهند
داشت.
ش�ما باور داری�د که بین اق�ای هاش�می و طیف
کارگزاران و طیف اقای خاتمی و اقای خوئینی ها
اختالف نظر وجود دارد؟
lس��لیقه های متفاوتی وج��ود دارد .ب��ه هرحال
اقای هاش��می هیچ وق��ت نمی خواه��د خ��ود را در طیف
اصالح طلب ها خالصه و محدود کند .معموال اقای هاشمی
سعی کرده خودش را فراجناحی عرضه کند .مانورهایی هم
که همیشه می داده با این رویکرد بوده ،ولی اصالح طلب ها
همیشه مایل بودند ایشان خودش را در طیف اصالح طلب ها
تعریف کنن��د .همین س��بب می ش��ود ک��ه م��ا در جبهه
اصالح طلب ها تعددی را ارزیابی کنیم.
ی هاشمی نامزد خود را خواهد داشت؟
یعنی اقا
lبه هرحال ممکن اس��ت طرفداران اقای هاشمی
که جزو بخشی از اصالح طلب ها هستند با تمایالتی به یک
کاندیدا برس��ند و دیگران هم با یک تمایالت دیگر به یک
کاندیدای دیگر .هیچ چیز به طور کلی و قطعی قابل پیش بینی
نیست .من ارزیابی اولیه ام این است که به تعدد در ان جبهه
منجر خواهد شد همانطور که در اصولگراها هم ما این تعدد
را خواهیم داشت،مستقل هم خواهیم داشت .اما عمال فضای
انتخاباتی به یک جایی می رس��د و یک غلی��ان و فورانی از
جهت تحرکات و پشتیبانی و عملیات های انتخاباتی که در
نهایت چند چهره باال می ایند .ممکن است یکی ،دو چهره
38
از اصالح طلب ها و یکی ،دو چه��ره از اصولگراها باال بیایند
و یک چهره از مستقل ها .طبعا دیگر مانور و رقابت بین این
چهره ها شکل می گیرد.
یعنی انتخابات سه قطبی شکل می گیرد؟
lخیر! بی��ن چهره ه��ا رقابت خواهد ش��د ،نه بین
جناح ها .من تحلیلم این است که رقابت اصلی را بین چهره ها
خواهیم داشت.
ایا این تحلیل را شنیده اید که اقای هاشمی روی
اقایان والیتی و روحانی در جبهه اصولگراها نظر
دارد ،یعنی همان طرح وحدت ملی؟
lبله ،مطرح شده و نقل شده .ما هم یک چیزهایی
شنیدیم.
به نظر شما امکان بروز دارد؟
lمن خیلی این موضوع را عمل��ی نمی بینم .فکر
می کنم ما باید از فضای عاقالنه ،فضای واقع بینانه و س��الم
انتخاباتی دفاع کنیم تا مردم انتخاب خوبی داش��ته باشند.
فردی هم که پیروز می ش��ود بس��تر برای همه انتخاب ها و
ظرفیت های کش��ور فراهم شود .یعنی بس��تر انقدر شدید
و پر اصطکاک نباش��د که ی��ک کاندیدای پی��روز نتواند از
ظرفیت های مختلف جامعه استفاده کند ،این مهم است .نه
اینکه ما قبل از او فرض کنی��م که می توانیم یک کاندیدای
مورد اتفاق مطرح کنیم .اتفاقا خود این یک موضوع اختالفی
است و بر سر ان اختالف و جنجال صورت می گیرد و به ضد
خودش تبدیل می شود .عمال همین بحث و گفت وگوهایی
هم که درگرفت خودش یک جدال شد و منشاء گفت وگوی
سیاسی به نظرم خیلی با موفقیت روبه رو نباشد.
مابایدتالشکنیمهرجناحی،هرکاندیداییکهمی خواهد
بدهد کاندیدایی باش��د با توانمندی و ظرفیت ه��ای واقعی ،با
یک برنامه کامال درس��ت تا مردم در برابر یک انتخاب خوب
و خوبتر قرار بگیرند .م��ا نباید اجازه بدهیم که م��ردم در قبال
یک انتخاب بد و بدت��ر که نتوانند خوب را تش��خیص بدهند
قرار بگیرند .باید فضا را ط��وری جلوه دهیم که بین خوب ترها
مسابقه باش��د و مردم بتوانند بین خوب ترها یک خوب ترین را
انتخابکنند.
از همین زاویه می ش�ود گف�ت که ش�ما با طرح
وحدت ملی موافق نیستید.
lعملی نمی بینم.
در مورد ارزیابی تان از رفتار ش�ورای نگهبان در
قب�ال اصالح طلب ها،به نظر ش�ما اق�ای خاتمی
اصال وارد انتخابات می شود و اگر بیاید ایا امکان
تاییدش هست یا خیر؟
lنمی خواه��م قض��اوت کنم چ��ون دیدگاه های
متفاوتی از شورای نگهبان هست و شنیدیم.
ش�ما اگر عضو ش�ورای نگهب�ان بودی�د چه کار
می کردید؟
lمن قبل از هرچی��ز اگر توانایی داش��تم ،قانونی
می گذاشتم که کسانی که دو دوره یا یک دوره رئیس جمهور
بودند دیگر حق حضور در انتخابات را نداش��ته باشند .چون
این را به نفع فضای سیاسی و اجرایی کشور می دانم .یعنی
بازگشت به قدرت فضای جالبی نیست؛ تحریک به ماندن
در قدرت و تکاثر قدرت و افزایش قدرت است .این است که
جامعه را اس��یب پذیر می کند .اینکه ما یک محدوده زمانی
قائل بش��ویم برای مدیریت اجرایی که بیش��ترین قدرت و
ثروت و نفوذ در انجا جمع می شود ،خیلی کمک می کند به
سالمت اجرایی و سیاسی کش��ور و چرخش منطقی نیروها
و مدیران .مقام معظم رهبری حتی در نیروهای مس��لح که
پست های انتصابی است امدند و دوره های زمانی قرار دادند.
غیر از موارد معدودی معموال س��عی کردند اغلب پس��ت ها
به خصوص حوزه های عملیاتی و فرماندهی را در نیروهای
مسلح زماندار کنند .در قوه قضائیه که باید یک جای با ثبات
باشد این دوره های پنج ساله دوبار تکرار شده و 10ساله شده
است .این اصل را ما به عنوان یک منطق صحیح مدیریتی
پذیرفتیم .در بسیاری از کشورها هم همین سنت حاکم است.
سیاسیون ما باید این را درک کنند.
lباید این سنت را درک و حاکم کنیم.
ش�ما موافقید که حتی ی�ک قانون هم ب�رای ان
تصویب کنیم؟
lبله من موافق قانونمند شدن ان هستم.
lموافق پخش مناظره ها هستید؟
حتما مناظره امر خوبی اس��ت .مردم باید یک انتخاب
واقع بینانه داشته باشند .مناظره خیلی کمک می کند به درک
صحیح مردم از کاندیداها ،اما طبعا کافی نیست .مناظره باید
اصول و شاخص داش��ته باش��د و اجازه ندهیم از کادرهای
تعریف شده تخطی شود.
lانتخاب�ات ٨٨ب�ا انتخابا ت ه�ای قبل�ی
تفاوت ه�ای زیادی دارد .ش�اید ی�ک تفاوت که
به قبل از برگزاری انتخاب�ات باز می گردد حضور
طرف�داران نامزدها در خیابان ه�ا و مطرح کردن
ش�عارها و بحث ه�ای انتخابات�ی بین انه�ا بود؛
منظورم همان کارناوال های انتخاباتی است .ایا
موافق هستید که در سال ٩٢هم این اتفاق بیفتد؟
مثال طرفداران شما در خیابان بیایند و حرفشان
را بزنند و طرفداران نامزدهای دیگر هم بیایند؟
ش��ور و هیجان انتخابات��ی یک چیز مطلوبی اس��ت.
اساس��ا خود انتخابات یک مانور سیاسی است .بدون شور و
هیجان خیلی کم رنگ خواهد ش��د .اما اگر از مرز عبور کند
به ضد خود تبدیل ش��ده و به انتخاب غلط منجر می ش��ود.
یعنی فضا احساسی و هیجانی می ش��ود .هم در تشخیص
انسان و جامعه دچار اشتباه می ش��ود و هم پیامدهای منفی
پیش می اید؛ همانطور که درسال ٨٨دیدیم .من هیجان و
ش��ور و تحرک را مطلوب می دانم ،اما این کارناوال ها و این
لشکرکش��ی ها و این کمپین های خیابانی ،نه کمپین های
مجازی که در فضاهایی که تجمع می شود و ادم ها همدیگر
را پیدا می کنند ،فکر می کنم خروج از مرز است و ما را کال به
فضای احساسی نزدیک می کند .انتخابات تعیین سرنوشت
است .سرنوشت با عقالنیت به فرجام می رسد .احساسات اگر
در خدمت عقالنیت قرار بگیرد مفید است .یعنی شما تصمیم
بگیرید که در مسیری حرکت می کنید و احساسات هم کمک
کند که با نشاط و شور و شعف در این مسیر حرکت کنید ،این
امر خوبی اس��ت ،واال عمال وقتی که این هیجانات افزایش
پیدا می کند و احساسات بر فضای عقالنی غلبه پیدا می کند،
تعیین سرنوشت مسیر بیراهه را طی می کند.
به طور خالصه یعنی مخالف هستید؟
lبا ان ش��کل ها بله مخالفم و عمال هم دیدیم که
نتیجه مناسبی نگرفتیم.
اگ�ر در انتخابات ش�رکت کردی�د و رای اوردید
در کابینه به دنبال چ�ه ترکیبی هس�تید .در واقع
به دنبال چه دولتی می روید؟
lتادوا االمان��ات الی اهلها .به شایس��تگان که دو
ویژگی ممتاز دارند؛ یک دارای تعهد و کارشناس��ی و دارای
کارشناسی و تخصص هس��تند .و دوم امین و به تعبیر قران
حفیظ بودن .اینها واژگان قرانی اس��ت ک��ه خیلی عمیق و
غنی اس��ت .حفیظ ،دقیق ،متعهد و امین نسبت به انجام ان
وظیفه که بر عهده گرفته پایبند و جدی باشند .طبعا باید در
کادرهای اصلی همفکر باش��ند .اگر همفکر نباشند خود ان
چالش��ی ازار دهنده ایجاد می کند و مخل انجام ان وظایف
است .اما در بدنه اجرایی که یک حوزه بسیار گسترده ای است
اگر شما خیلی خط کش��ی جناحی بکنید حتما کشور اسیب
می بیند .انجا باید تخصص ها حاکم باش��د و در تخصص ها
هر ادم امین متخصصی که گرایش های سیاسی خود را در
حوزه کاری دخالت ندهد به نظر من شایسته است که از ان
استفاده شودg .
با ناطق نوری خبر داد و در این زمینه اظهار داش��ت« :پس از
دیدار با سید حسن خمینی به دیدار ناطق نوری خواهیم رفت».
عضو ش��ورای مرکزی حزب اعتماد مل��ی همچنین
درخصوص طرح دولت وح��دت ملی گفت« :اگر منظور این
پیشنهاد که از سوی هاشمی رفس��نجانی مطرح شده است،
همسویی اصالح طلبان با اصولگرایان ان هم قبل از انتخابات
ریاس��ت جمهوری باشد ،این مس��اله غیرقابل قبول است».
حق شناس در عین حال خاطرنش��ان کرد« :البته اگر تمامی
جریان های سیاسی در انتخابات شرکت کنند و رقابتی سالم
شکل بگیرد ،وحدت ملی صورت خواهد گرفت».
خاتمی :شایدنیاییم
ایا «نه تحریم ،نه مشارکت» مجلس نهم تکرار می شود؟
دی�دار جبه�ه اصالح طلبان ب�ا ناطق ن�وری و
سید حسن خمینی
محمدجواد حق شناس با اشاره به فعالیت اصالح طلبان
در انتخابات ریاست جمهوری گفت« :جمعی از اصالح طلبان
تاکنون دیدارهایی با هاشمی رفسنجانی و محمد خاتمی انجام
داده ایم؛ ضمن انکه نشست اصالح طلبان برای بررسی طرح
مناسک نیز برگزار شده است ».او همچنین از دیدار انتخاباتی
جبهه اصالح طلبان ب��ا ناطق نوری خب��ر داد و موضوع این
جلسه را بررسی نحوه ورود به انتخابات 92عنوان کرد .عضو
شورای مرکزی حزب اعتماد ملی افزود« :بنا داریم به زودی
با سید حسن خمینی نیز دیدار و گفت وگو کنیم ».حق شناس
دیدار اصالح طلبان با سید محمد خاتمی و هاشمی رفسنجانی
را خوب ارزیابی کرد و افزود« :عالوه ب��ر این ،قصد داریم با
چهره های ش��اخص دیگر دیدار و در ان دیدارها به بررسی
نحوه ورود اصالح طلب��ان در انتخابات و رس��یدن به نامزد
واحد بپردازیم ».او همچنین از دیدار جمعی از اصالح طلبان
مثلث شماره153
کارگزاران؛ انتخابات برنامه محور
غالمحسین کرباسچی که در انتخابات ریاست جمهوری
دهم رئیس ستاد انتخاباتی مهدی کروبی بود ،حاال در قامت
دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی به عنوان یکی از چهره های
نزدیک به هاشمی رفس��نجانی به اظهارنظر پرداخته است؛
او هفته گذش��ته در اظهارنظری رسما اعالم کرد که اعضای
شورای هماهنگی اصالحات را نمی شناسد و برای شرکت در
همایش این شورا باید بررسی بیشتری انجام دهد .کرباسچی
در عین تاکید کرده است« :کارگزاران به دنبال کار انفرادی در
انتخابات نیست ».او با بیان اینکه نتیجه قانون فعلی انتخابات
برگزاری انتخابات فرد محور است ،ادامه داد« :در ایران انتخابات
بر محور افراد برگزار می ش��ود و مردم به افراد رای می دهند؛
بنابراین اگر می خواهیم انتخاباتی برنامه محور داشته باشیم
باید به سمت انتخابات حزبی برویم ».دبیرکل حزب کارگزاران
درخصوص علت تاکید خود ب��ر انتخابات برنامه محور چنین
گفت« :تا زمانی که انتخابات فرد محور است برنامه معنی ندارد؛
چراکه ممکن است فرد به برنامه هایی که در زمان رقابت ها
مطرح کرده است پایبند نباشد و هیچ تضمینی در این زمینه
وجود ندارد .احزاب تضمین خوبی برای تعهدات یک کاندیدا
هس��تند .زمانی که احزاب برنامه ارائه دهند ،نمی توانند از ان
سیاست
2
«ای��ا اصال ح طلب��ان می خواهن��د در انتخاب��ات
ریاست جمهوری یازدهم ش��رکت کنند؟» پاسخ این سوال
هنوز روشن نیست؛ چه انکه هر یک از طیف های اصالح طلب
نظر متفاوتی درباره حضور در انتخابات دارند و البته برخی از
انها نیز تصمیم گیری در این خصوص را به چراغ سبز حاکمیت
موکول کرده اند .در عین حال روشن است که اصالح طلبان
تمایل بسیاری برای بازگش��ت به حاکمیت دارند و می توان
شواهد بسیاری برای این مساله پیدا کرد؛ از اظهارنظرهایی
که از سال 88تاکنون شده تا خبرهای پشت پرده ای که از این
اردوگاه به گوش می رس��د .انها اما این تمایل را چندان بروز
نمی دهند و هر از گاهی درباره شرایط و ویژگی های دولت اینده
سخن بر زبان می رانند و این تنها یکی از نشانه های تمایل انها
برای بازگشت به حاکمیت است.
تخطی کنند؛ چراکه احزاب به قدرت نیاز دارند و اگر بخواهند
فعالیت داشته باشند ،باید بتوانند نظر مردم را جلب کنند .بنابراین
قطعا اگر دچار انحراف از برنامه شوند دیگر رای نخواهند اورد و
خود به خود از صحنه سیاست حذف می شوند؛ اما این تضمین
در انتخابات فرد محور وجود ندارد ».کرباس��چی در خصوص
همایشانتخاباتیشورایهماهنگیجبههاصالحاتواحتمال
ش��رکت کارگزاران در این همایش هم گفت« :ما در جریان
کارهای ش��ورای هماهنگی نیستیم؛ در گذش��ته کارگزاران
نماینده ای در شورای هماهنگی داش��ت که از بعد از جریان
انتخابات 88این نماینده دستگیر شد و با اتفاقاتی که برایش
پیش امد ،ما دیگر در این شورا نماینده ای نداریم .من نمی دانم
االن چه گروه ها و چه کسانی عضو این جبهه هستند .در گذشته
احزاب با سابقه ای عضو این شورا بودند؛ بنابراین باید بررسی
کنیم ».او در خصوص احتمال حضور مس��تقل کارگزاران در
انتخابات اینده اعالم کرد« :کارگزاران هم مانند دیگر احزاب
اصالحات به دنبال اینکه انفرادی کار کند نیست و بیشتر اعتقاد
به حرکت جمعی داریم».
پیشنهاد حضرتی
الی��اس حضرتی یک��ی از اعض��ای ش��ورای مرکزی
حزب اعتماد ملی پیش��نهاد کرد« :اجماعی از عقالی قوم و
شخصیت های بانفوذ ،محبوب ،صاحب نظر و با تجربه باید از
درونش��ان گروهی را انتخاب کنند تا این گروه به نمایندگی
از همه جریان های سیاسی مقتدرترین و کارازموده ترین فرد
را برای ریاس��ت جمهوری انتخاب و به جامعه معرفی کند».
او با بیان اینکه انتخابات س��ال اینده برای کشور فوق العاده
سرنوشت ساز است و می تواند حالل بس��یاری از مشکالت
باشد ،گفت« :انتخابات سال اینده می تواند بسیاری از تنش های
داخلی و مشکالت بین المللی را حل و فصل کند که الزمه ان
مش��ارکت حداکثری است ».حضرتی مش��ارکت حداکثری
را س�لاح بازدارنده ایران در طول س��ی و سه س��ال انقالب
اسالمی در برابر توطئه های دشمنان دانست و گفت« :فرق ما
با کشورهایی همچون عراق و افغانستان و دیگر کشورهایی
که در انجا امریکایی ها بانی تغییر و تحوالت ش��دند ،همین
یو سه سال
مشارکت های ساالنه انتخابات بود که در طول س
گذشته جمهوری اسالمی ایران را بیمه کرد .درحال حاضر نیز
باتوجه به هجمه بین المللی علیه ایران نیازمند مشارکت باال
در انتخابات ریاس��ت جمهوری یازدهم به عنوان تقویت این
سالح هستیم ».مدیر مس��ئول روزنامه اعتماد ،با بیان اینکه
باید در انتخابات سال اینده ریاست جمهوری مشارکت باالی
65درصد داشته باش��یم ،گفت« :این مهم مشروط بر حضور
قوی ترین شخصیت ها و چهره های قدیمی در میدان انتخابات
میسر می شود که باید یا خود کاندیدا ش��وند یا با تمام توان از
دیگر کاندیداها حمایت کنند ».وی ب��ا بیان اینکه روزنامه ها
و احزاب می توانن��د انگیزه مردم برای ش��رکت در انتخابات
را افزایش دهن��د ،گفت« :باتوجه به اتفاقاتی که چهار س��ال
پیش رخ داد به صورت خاص تاکید می کنم برای مش��ارکت
حداکثری باید تالش بیش��تری به خرج داد .اینکه بنشینیم و
بگوییم رقابت و تبلیغات صورت نگیرد هر کس��ی خواس��ت
بیاید هر کسی خواس��ت نیاید ،اینگونه مش��ارکت 40-50
میلیونی رخ نمی دهد».این فعال سیاس��ی اصالح طلب ادامه
داد« :باتوجه به مشکالتی که در هشت سال گذشته بر ما وارد
شده و ناکارامدی دولت و فشارهای استکبار نیاز به دولتی قوی
داریم که برامده از اتفاق و اشتراک نظر همه طیف های مختلف
انقالب اس�لامی باشد؛ حاال می خواهید اس��مش را بگذارید
وحدت ملی ،اتحاد ملی یا هر واژه دیگر ».او در ادامه گفت« :در
هر صورت مجموعه جریان ه��ای قدرتمند و صاحب نظر که
عقبه قدرتمندی در اقشار مختلف جامعه دارند ،باید نظرشان
درباره دولت اینده جلب شود و دولت اینده باید پشتیبانی احاد
و اقشار و طیف های مختلف سیاس��ی را پشت سرش داشته
باشد ».مدیرمسئول روزنامه اعتماد ،همچنین در مورد طرح
مناسک گفت« :خیلی در جریان این طرح نیستم؛ اما کواکبیان
فوق العاده پرتحرک و با انگیزه اس��ت که من به ایشان غبطه
می خورم .فعالیت های اقای کواکبیان ستودنی است؛ ولی در
مجموع عالوه بر اینکه مجموعه اصالح طلبان باید یکپارچه
باشند ،باید با جناح میانه و جناح هایی که عقل ،تدبیر ،تجربه،
درایت ،اینده نگ��ری ،برنامه ریزی و اس��تفاده از ظرفیت ها و
توانایی ملت در دستور کارشان است ،ائتالف کنند ».حضرتی،
39
سیاست
خاطرنش��ان کرد« :برای ما فرقی نمی کند که رئیس جمهور
اینده اصالح طلب باش��د ی��ا اصولگرا؛ مهم مس��یر و فرایند
انتخاب رئیس جمهور اینده اس��ت».یکی دیگر از چهره های
اصالح طلب که درب��اره اخرین وضعی��ت اصالح طلبان در
انتخابات اینده اظهارنظر کرد ،مجید محتشمی ،سخنگوی
جبهه اصالح طلبان بود .او ضمن تشریح جزئیات دیدار اعضای
این جبهه با س��ید محمد خاتمی گفت« :خاتمی در این دیدار
تاکید کرد منتظر رویکردهای مثبتی در کش��ور هستیم و در
زمان خودش تصمیم نهایی را اعالم خواهیم کرد ».محتشمی
با اش��اره به دیدار انتخاباتی جبهه اصالح طلبان با سید محمد
خاتمی گفت« :در دیدار دوساعته اعضای جبهه اصالح طلبان
به بیان دیدگاه های خود در خصوص ایجاد انسجام بین اعضای
جبهه اصالح طلبان و حضور در انتخابات یازدهم پرداختند».
او با بیان اینک��ه اعضای جبهه در پذیرش رهبری سیاس��ی
و رس��می خاتمی بر جبهه اصالحات تاکید داشتند ،تصریح
کرد« :اعضای جبهه بر این موضوع که اصالح طلبان در یک
چارچوب مش��خص و با یک رهبری واحد باید دور هم جمع
شوند تاکید کردند که در راستای این هدف نیز پیشنهاداتی ارائه
شد ».سخنگوی جبهه اصالح طلبان افزود« :اعضا پیشنهاد
دادند منشوری تدوین ش��ود و خاتمی یک کمیته پنج نفری
را برای تدوین این منشور منصوب کند و هر حزب و گروهی
که این منش��ور را پذیرف��ت عضو جبهه اصالحات ش��ود».
محتش��می ادامه داد« :در این دیدار اعض��ای جبهه بر چهره
اول بودن محمد خاتم��ی در جریان اصالحات تاکید کردند و
بر تهیه مدالیته انتخاباتی برای رسیدن به اجماع و انتخاب یک
کاندیدا در صورت استنکاف خاتمی از کاندیداتوری انتخابات
ریاست جمهوری تاکید ش��د ».وی با بیان اینکه در این دیدار
بر بازگش��ت اصالح طلبان به قانون اساس��ی و اجرای بدون
تنازل قانون تاکید شد ،تصریح کرد« :در این دیدار همچنین
پرهیز از رهبانیت اصالحات نیز در دس��تورکار اصالح طلبان
قرار گرفت ».وی افزود« :خاتمی بیان داشت که دلمان برای
رسیدن به قدرت لک نمی زند و همه تالشمان این است که در
زیر سایه پرچم اصالحات یک جامعه امن و بارفاه و مطمئن را
به دنیا معرفی کنیم».
مثلث شماره153
خاتمی :اهل تحریم نیستیم
ی در حالی است که سایت انتخاب ،متن
سخنان محتشم
کامل سخنان سید محمد خاتمی در دیدار با اصالح طلبان را
منتشر کرد .او در دیدار با اصالح طلبان پس از استماع سخنان
حضار ،ضمن اشاره به قیام امام حسین(ع) و فلسفه عاشورا ،به
مسائل جاری و بین المللی پرداخت و در مورد انتخابات پیش رو
اظهارنظر کرد .او در بخشی از سخنان خود در این دیدار گفت:
«پیامبران نیامدند به زور مردم را به قسط وا دارند ،بلکه امده اند
تا رشد بدهند مردم را تا مردم خودشان به قسط برخیزند .این
خیلی مساله مهمی است .اگر مردم اگاهی نداشته باشند ممکن
است حکومت عادل روی کار بیاید ولی دوام ندارد یا انحراف
ی ن��دارد اگر هم بیاید از بین
پیدا می کند و چون پایگاه مردم
خواهد رفت .رئیس جمهور سابق اظهار داشت« :ما باید این
مساله را روشن کنیم که ایا اصالحات یعنی فقط در حکومت
بودن یا با مردم بودن؟ اصال حکومت برای حکومتگران است؛
ولی باید حق و حرمت و جایگاه و معیشت مردم پاس داشته
شود .گرچه همواره باید از حکومتی که نماینده مردم باشد و از
رای ازاد مردم برامده باشد ،دفاع کرد ،ولی مساله این نیست
که بگوییم ما حتما باید در حکومت باشیم .باید مردم را رشد
داد .اصالح گری رش��د دادن مردم است .روشنفکری هم به
معنی واقعش توجه به مردم است ».خاتمی در ادامه با اشاره
به وضعیت فعلی کشور گفت« :االن وضعی که ما به خصوص
از نظر اقتصادی داریم ،وضع سختی است و باالخص از نظر
وضعیت معیشت مردم عادی خیلی دشوار است .نمی خواهم
بحث کنم که چقدر به خاطر اشکاالت مدیریتی است و چقدر
تحمیل شده از بیرون اس��ت ،اما اجماال این را می گویم که
40
تحریم ها و فشارهای بین المللی یکی از عوامل اصلی است
که البته اگر مدیریت سنجیده ای بود می شد اثار بد ان را کم
کرد ».او با انتقاد از تحریم های غربی علیه ایران گفت« :من
به این روش ها اعتراض می کنم».
رئیس دولت اصالحات در عین حال تاکید کرد« :البته
می توان روش های مناسب تری برای تعامل با دنیا داشت ،ولی
نمی توان در برابر این تحریم که سخت مردم را تحت فشار قرار
داده ساکت بود .امروز باید دفاع از مردمی کرد که این طور در این
مشکل ها و نیازهای حیاتشان دست و پا می زنند .هم کاالهای
اساسی و هم دارو و درمان امروز مشکل پیدا کرده است .این
چه تحریمی است؟ مطمئنا ملت ما اینها را به حساب خواهد
اورد و بخش های��ی از ان را هم علیه خ��ود می داند ».خاتمی
همچنین گفت« :به هر حال وضع کنونی کشور ناگوار است و
همه موظفیم که برای اصالح این وضع تالش کنیم .ولی چه
کنیم که یک جریان و تفکری می گوید من نظامم و هر کس
مستحیل و هضم در من نشود ،خارج از نظام است ».او در ادامه
گفت« :نظام همین مردم هس��تند و اگر اعتراض و انتقادی
هست به خاطر نظام اس��ت که مبادا از معیارها و ارزش های
اصلی اش دور شود .ما چهره نظام را زیبا می خواهیم .ما نظامی
می خواهیم که به معیشت مردم برسد ،حرمت مردم را نگه دارد.
ماییم که از حقیقت نظام دفاع می کنیم .اما در مورد انتخابات و
اصالح طلبان مثل اینکه مشکل فقط این است که چه کسی
کاندیدا بشود؟ نه ،ایا اصال شما را راه می دهند؟» خاتمی تاکید
کرد« :یکی از مسائل مهم این است که احساس نکنند دل ما
برای قدرت لک زده اس��ت .واهلل قدرت باش��د برای هرکس
که می خواهد بیای��د کار بکند .ما می خواهی��م زندگی کنیم،
حرف بزنیم و امنیت داشته باشیم ».او با تاکید بر اجرای تمام
قانون اساسی خاطرنش��ان کرد« :قانون اساسی هم والیت
فقیه دارد و ه��م حقوق مردم ،هم منبعث ب��ودن حکومت از
رای مردم و هم مس��ئول بودن حکومت در برابر مردم و هم
قدرت مردم در جابه جاکردن حکومت بدون توس��ل به زور.
همه اینها در قانون اساسی است و همه انها باید اجرا شود».
رئیس جمهور سابق کشورمان در عین حال گفت« :البته این
به هیچ وجه به این معنا نیست که قانون اساسی عیب ندارد.
قانون اساسی هم امر بشری است ،اما مالک و معیار همه ما
در عمل باید قانون اساسی باشد ».خاتمی با طرح این سوال
که اصالح طلبی چه می گوید؟ ادامه داد« :می گوید هر کس
پایبند به قانون اساس��ی اس��ت ،هر عقی��ده ای می خواهد
داشته باشد و می گوید من در چارچوب قانون اساسی عمل
می کنم .شهروند جمهوری اس�لامی است و از همه حقوق
ان برخوردار است .مردم و اصالح طلبان باید توجه کنند که
مساله ما این نیست که حتما به قدرت برسیم».او در بخشی
دیگر از سخنانش گفت« :بحث دیگر اینکه در انسجام بین
نیروها و از جمله در امر انتخابات انچه مهم اس��ت اجماع و
همبستگی همه نیروها در این مورد است .پراکنده گویی و
پراکنده کاری به زیان همه اس��ت .باید دید ایا زمینه برای
حضور اصالح طلبان فراهم است؟ ایا راه برای افرادی که از
کل جریان اصالح طلبی و کل جامعه به صورتی نمایندگی
کنند باز است؟» رئیس دولت اصالحات تاکید کرد« :انچه
برای ما مهم است این که ما داخل نظامیم؛ هیچ کس حق
ندارد بگوید چه کسی داخل نظام اس��ت و چه کسی خارج
نظام .نگرانی ما خروج از معیارهایی اس��ت ک��ه در نظام و
انقالبمان یافتیم و هشدار می دهیم که انحراف از انها پیدا
نشود یا اگر شده اصالح شود ».خاتمی در ادامه گفت« :ما
ولی مردم نیستیم ،این مردم هس��تند که باید توجیه شوند
که بیایند پای صندوق .ایا ما این توجیه را کرده ایم؟ ایا واقعا
این طوری هست؟ ایا کاندیدای اصالح طلبان می تواند در
این فضا همه حرف هایش را بزند یا اگر بزند به انواع اتهامات
متهم می شود؟ البته که معتقدم راه خوب و درست این است
که با تغییر رویکردها و حفظ نظام ،وضعیتی پیش بیاید که
عقل و تدبیری بیاید که مشکالت مملکت را رفع کند .هم
دیدگاه جهانی را نس��بت به ایران عوض کن��د و هم اینکه
بتواند در جامعه مدیریت درست بکند ».او با بیان اینکه نباید
طوری رفتار کنیم که موجب استحاله اصالحات شود تاکید
کرد« :اصول را نباید فدای مصلحت اندیشی های موسمی
کرد .امدن در صحنه نباید به معنی استحاله و دست برداشتن
از اصولی که اصالحات دارد ،باش��د و نبای��د دهن کجی به
مردم ی��ا بخش های قابل توجهی از مردم باش��د ».خاتمی
با اش��اره به اینکه باید با مردم ارتباط برقرار کرد و نس��بت
به دردها و مشکالتش��ان همدلی کرد ،ادامه کرد« :گرچه
اصالحات ش��عار اقتصادی نداد ،اما اصالح طلبان در طول
تاریخ بعد از انقالب بهتری��ن خدمت را در عرصه اقتصادی
داش��ته اند .اتفاقا کار اقتصادی اصالحات بیش از کارهای
دیگر ان قابل عرضه اس��ت ،اما ش��عار ان را کمتر دادیم».
رئیس جمهور سابق کش��ورمان با بیان اینکه نباید دست از
ش��عارهایمان برداریم ،گفت« :باید به مردم بگوییم جامعه
مدنی ،ازادی ،حرمت مردم و حقوق انس��ان؛ اینهاست که
معیشت مردم را هم درست می کند ...ان شعارهاست که شما
را در دنیا به نحوی مطرح می کند که بدون اینکه اصولتان
را از دست بدهید ،فشارها بر شما کم ش��ود و نیز می توانید
از امکانات جهان برای پیشرفتتان بهره بگیرید ».او درباره
انتخاب��ات نیز اظهارنظر ک��رد؛ انجا که گف��ت« :من درباره
انتخابات اینده فعال نظری نمی دهم ،ان را به اجماع اهل حل
و عقد و جریان اصالح طلبی واگذار می کنم ،ولی باز هم بر این
نکته تاکید می کنم که گرچه ما اهل تحریم نیستیم ،ولی عدم
شرکت و نداشتن کاندیدا به هیچ وجه به معنی خروج از نظام
نیست .نباید تحت تاثیر جنگ روانی قرار بگیریم».
مصوبه انتخاباتی حزب مردم ساالری
مصطفی کواکبیان ،دبیرکل حزب مردم س��االری هفته
گذشتههنگامی کهباسوالیمبنی براینکهایاخودشماقصدورود
بهانتخاباتریاست جمهوریرادارید،مواجهشداین گونهپاسخداد:
«حزب مردم ساالری چند ماه است که مصوب کرده تا بنده وارد
عرصهانتخاباتشوم.ولیخودماعالمکردمبایدباطرحمناسک
پیشبرویم».اوگفت«:قبالاعالمکردهبودمکهتاعیدغدیرطرح
مناسک را عملی می کنیم ،ولی در عمل این اتفاق نیفتاد و بعد از
عملی شدنطرحمناسکاگرقرارباشدبندهواردعرصهانتخابات
شوم ،ازهمین کانالواردعرصه می شوم».
ماجرای مشاوره انتخاباتی با پادشاه عربستان
س��ردار محمدرضا نق��دی ،رئی��س س��ازمان بس��یج
مستضعفین هفته گذش��ته در دو اظهارنظر نسبت به ارتباط
برخی چهره های اصالح طلب با پادش��اه عربستان اعتراض
کرد .او در همایش ام��ر به معروف و نه��ی از منکر در حوزه
سیاست در دانشگاه تهران با انتقاد از مواضع یکی از چهره های
شاخص سیاس��ی ادامه داد« :اقایی در سال 88به عربستان
سفر کرد و در مجمع به دوستان خود تعریف کرد که پادشاه
عربس��تان به من گفت ایا در انتخابات شرکت می کنید؟ که
من در پاسخ گفتم من در انتخابات نمی ایم ،موسوی می اید.
پادشاه عربس��تان نیز گفت غلط می کنی ،تو باید بیایی .من
نمی دانم این اقا خجالت نمی کش��د ک��ه در یک مجمع این
مباحث را نقل می کرد .این مواضع نیاز به امر به معروف و نهی
از منکر دارد ».رئیس س��ازمان بسیج مستضعفین در برنامه
زنده دو نیم س��اعت نیز اظهار داشت« :شخصی که تا دیروز
با پادشاه منفور عربس��تان در مورد رئیس جمهور شدن خود
مشاوره کردهو پول گرفته یا مسئول دفترش از شاه جنایتکار
بحرین پول دریافت کرده و امروز نیز قصد کاندیداتوری دارد یا
او را معرفی می کنند ،باید بداند به طور قطع صالحیت نامزدی
در انتخابات را ندارد ».سردار نقدی تاکید کرد« :اگر روزی ما
بنی صدر را به دلیل عدم کفایت سیاسی عزل کردیم ،امروز
این اش��خاص 10برابر کفایت سیاسی شان بدتر از بنی صدر
استg ».
استراتژی جدید؛ ساختار شکنی
ایا اصالح طلبان با خوئینی ها همراه می شوند؟
مصطفی صادقی
3
سیاست
مثلث شماره153
اقای موسوی خوئینی ها حرف اخرش را زد« :نباید به هر
قیمتی در انتخابات شرکت کرد .کدام عقل سیاسی به ما اجازه
این کار را می دهد؟ کاندیدای اصالح طلبان نباید یک نیروی
دست چندم باشد .نباید خیال شود که هر چوب خشکی که به
مردم معرفی کنیم ،چون اصالح طلبان از او حمایت می کنند
مردم هم حمایت خواهند کرد .ما خودمان اقای موس��وی را
به عنوان کاندیدا معرفی کردی��م ،حاال از او برائت بجوییم که
بتوانیم در انتخابات ش��رکت کنیم؟»این حرف های دبیرکل
مجمع روحانیون مبارز البته این بار ن��ه از بولتن ها امده ،نه از
شنیده ها و نه از نقل قول ها؛ او صریح و شفاف همه حرف هایش
را زده اس��ت .جناب موسوی خوئینی ها سنت ش��کنی کرده؛
برخالف همیشه که در پس پرده می نشست و تصمیم سازی
ی زده است .از همه چیز
می کرد ،حاال رس��ما حرف های مهم
گفته ،ه��م از انچ��ه او و هم طیفانش به ان رس��یده اند ،هم از
اخباری که پیرامونش مطرح است و هم البته معترض نقدهایی
درباره خودش شده است.واکاوی و گفتار شناسی سخنان اخیر
موسوی خوئینی ها انجا اهمیت دارد که وی را از تصمیم سازان
اصلی اصالح طلبان البته در طیف چپشان به شمار می اورند.
تصمیم سازی که بی ش��ک و به یقین بسیاری از نسخه های
سیاس��ت ورزی اصالح طلبان را در س��ال های اخیر شخصا
تجویز کرده است.اما خوئینی ها چه نسخه جدیدی برای اینده
سیاست ورزی اصالح طلبان پیچیده است؟ ایا ختم کالم اقای
موسوی خوئینی ها مورد تایید همه طیف های اصالح طلبان
است؟ ایا دیدگاه او با حمایت بدنه اصالح طلبان مواجه خواهد
شد؟ شاید برای رسیدن به تفسیری درست درباره فرجام سخن
اقای دبیرکل بهتر باشد در سطح نخست تحلیل ،به وضعیت
کنونی طیف های مختلف اصالح طلبان و اینده پیش روی انان
بپردازیم .در نگاهی ابتدایی می توان به این تصویر رسید که
اکنون در میان انان چند اندیشه متفاوت حاکم است؛ نخست
اینکه طیفی از انان که در منتهی علیه چپ اصالح طلبان قرار
دارند؛ یعنی بخشی که جناب موسوی خوئینی ها ،سید محمد
خاتمی ،و اعضای شاخص مجمع روحانیون را شامل می شود
بی پرده و صریح می گویند که مش��ارکت سیاس��ی در رقابت
مهم سال 92بدون استفاده از نامزد حداکثری،عبث و بیهوده
است .چنین است که انان با نامزدی افرادی مانند دکتر عارف
و مهن��دس اس��حاق جهانگیری و دکتر محم��د علی نجفی
مخالفند .انها البته از مخالفان پروپاقرص دولت وحدت ملی
نیز هستند.دوم اینکه طیفی از انان که در منتهی علیه راست
اصالح طلبان حضور دارند و شامل تکنوکرات های نزدیک به
هاشمی رفسنجانی هستند دو طرح را به صورت همزمان دنبال
می کنند؛ اول اینکه فردی را از میان خود به عنوان کاندیدای
اصالح طلب روانه انتخابات کنند که البته در صورت تحریم
محتمل انتخابات توسط چپ های اصالح طلب طبعا شانس
بسیاری هم برای رای اوری خواهند داشت.
از رفتار و گفتارشان هم چنین بر می اید که انان در طرح
دومشان از دولت وحدت ملی اقای هاشمی حمایت خواهند
کرد که ممکن است نامزدش حتی یک اصولگرا هم باشد.
این اما ش��رح کاملی نیس��ت از انچه ام��روز بر عرصه
سیاست ورزی اصالح طلبان حاکم اس��ت؛چه اینکه در میان
انان افرادی که در کابینه اصالحات جای داشتند اکنون سودای
حضور در پاستور را در سر می پرورانند؛ سودای حضور مجدد
ولی این بار با قبای رئیس جمهوری! چنین است که از میانشان
امروز افرادی مانند محمد رضا عارف و محسن مهرعلیزاده و
محمد شریعتمداری از احتمال کاندیداتوری اشان سخن به میان
می اورند .انها البته این را هم گوشزد کرده اند که دیگر زمان
برای رئیس جمهور شدن هاشمی و خاتمی گذشته است .اما از
جانبی دیگر برخی احزاب اصالح طلب نیز سازی متفاوت کوک
کرده اند .چنانکه حزب مردمساالری بر مبنای مصوبه جدیدش
از کاندیداتوری دبیرکلش خبر داده است.چنین اوضاعی که بر
اصالح طلبان حاکم است این تصویر را در اختیار ما قرار می دهد؛
حرف های اقای خوئینی ها موضع طیف رادیکال و چپ این
جناح است و دیگران ساز دیگری کوک کرده اند.
اما موسوی خوئینی ها چه می گوید و به دنبال چیست؟
هفته نامه مثلث در اخرین ش��ماره مهرماه خود نوشته
بود« :محتمل است که تا اغاز زمستان طرح وحدت ملی مثل
سال 88از دستور کار سیاس��ت ایران خارج شود و مصاف در
اردوگاه اصالح طلبان میان اصالح طلبان سیاسی و رادیکال
و اصالح طلبان محافظه کار و راستگرا اغاز شود؛ مصافی که
یک سوی ان تئوری «یا خاتمی یا هیچ کس» قرار دارد و سوی
دیگر ان تئوری «تکنوکرات ها به جای سیاسیون ».انطور که
از شواهدی مانند گفته های اخیر موسوی خوئینی ها و برخی
دیگر از اصالح طلبان مانند اقای محتشمی بر می اید این گروه
در مقابل اصالح طلبان راستگرا و محافظه کار کوتاه نمی ایند.
ی گزینه هایی مانند عارف و نجفی را
چنانکه علی اکبر محتشم
نامناسب می داند و سخن از امدن خاتمی می گوید؛ طرحی که
به دنبال مطلق کردن فضای سیاسی ایران است .یعنی از سویی
به دنبال رئیس جمهور شدن خاتمی در انتخابات 92است و از
سوی دیگر در صورت رد صالحیت شدن رئیس جمهور سابق
فضای مناسبی برای س��کوت یا تحریم یا عدم مشارکت در
انتخابات می یابد؛ طرحی که حامیان اصلی ان در میان احزاب
رسمی اصالح طلب را می توان در مجمع روحانیون مبارز یافت.
به دیگر س��خن اینکه این نسخه سیاسی شاید بخش ناگفته
سخنان خوئینی ها باشد ».این یادداشت البته با یک سوال مهم
و اساسی پایان یافته بود« :ایا جناب موسوی خوئینی ها بر طبل
چپ روی اش خواهد کوبید ،حتی به قیمت خروج کامل طیف
نزدیک به خود از عرصه قدرت رسمی .که اگر چنین شود باید
منتظر ظهور اصالح طلبان راستگرا باشیم».
حال که جن��اب خوئینی ها مفصل تر از همیش��ه همه
حرف هایش را زده به خوب��ی می توان به جواب این س��وال
رس��ید؛ جوابی که بر مبنای ان می توان گفت اخرین امیدها
برای بازگش��ت طیف چ��پ از میان رفته و دیگ��ر در تحلیل
سیاس��ت ورزی اصالح طلبان باید بر این گزاره متمرکز شد:
«افول چپ ها و ظهور راستگراها» .چراکه سازی که او کوک
کرده برای سایر اصالح طلبان و البته بدنه اصلی انها انچنان
ناکوک است که کمترین تجانسی با اندیشه های انان ندارد.
او حاال صاحب رادیکال ترین موضع در میان اصالح طلبان
است تا صداقت این که می گویند او از رادیکال های اصالح طلب
است بیش از همیشه ثابت شود.بی ش��ک چنان است که این
سخنان اقای خوئینی ها هزینه ای گزاف تر از انچه که به نظر
می رسید را بر اصالح طلبان تحمیل خواهد کرد.هزینه ای که
اگر چه به باور او تفاوتی در وضعیت سیاسی اصالح طلبان ایجاد
نخواهد کرد اما در سطح روشن و شفاف قواعد سیاسی شرایط
را با تغییرات مهمی مواجه خواهد کرد .او صریح می گوید که
با معرفی نامزد نس��ل دوم اصالح طلبان مخالف است و تاکید
می کند« :کاندیدای اصالح طلبان نباید یک نیروی دست چندم
باشد .نباید خیال شود که هر چوب خشکی که به مردم معرفی
کنیم ،چون اصالح طلبان از او حمایت می کنند مردم هم حمایت
خواهند کرد ».او صریح و ش��فاف می گوید که مخالف طرح
هاشمی رفس��نجانی یعنی دولت وحدت ملی اس��ت .او تاکید
می کند« :بعضی ها می گویند به یک اصولگرای معتدل رای
بدهیم و او را حمایت کنیم .مگر ما در اصالح طلبی هیچ اصولی
نداریم؟ یکی از دوستان جمله قشنگی گفته بود .ایشان گفته بود
ما کاندیدای اجاره ای نمی خواهیم .درست است که انها مدعی
اصولگرایی هس��تند ،اما ما اصولگرا تر از انها هستیم».اقای
موسوی خوئینی ها می گوید که اصالح طلبان به هیچ وجه نباید
از انچه در سال 88گذشته تبری جویند و البته همچنان بر سر
همان موضعی است که ان زمان داشت و بر این اندیشه استوار
که سایر اصالح طلبان هم باید به این رسم پایبند باشند .چنین
است که شفاف و صریح می توان در سطح دیگری از تحلیل به
این برداشت ها رسید:
-1راه طیف چپ اصالحات حاال که کمتر از هفت ماه به
انتخابات مانده از سایر اصالح طلبان جدا شده است.
-2نسخه ای که خوئینی ها پیچیده این است که طیف
منس��وب به خودش در مرحله نخس��ت از تحریم انتخابات
جلوگیری کرده و چنین کنند که با معرفی نامزد حداکثری که
رد صالحیتش توسط شورای نگهبان محتمل است تحریم در
مرحله دوم را در دس��تورکار قرار داده و اینگونه شود که ایجاد
هزینه برای نظام در مرحله اعالم اسامی تایید صالحیت ها که
زمان کمتری تا انتخابات دارد ،صورت گیرد.
-3موس��وی خوئینی ها می گوی��د« :م��ن در می��ان
اصالح طلبان در موقعیتی قرار ندارم که چیزی بگویم و همه
قبول کنند .شاید برخی اینطور خیال می کنند .بنده به عنوان
عضوی از مجمع روحانیون مب��ارز ،رئیس مان اقای خاتمی
است ».اما انچه می توان فهمید این که رئیس دولت اصالحات
راهمیانهرارهاکردهورسمشراباافرادیمانندخوئینی هاوعبداهلل
نوری یکی کرده است .چنین اس��ت که می توان گفت او دیگر
شانسیبرایرهبریجامعجناحاصالح طلبنخواهدداشت.
-4حاال که در این فاصله زمانی تا انتخابات خوئینی ها
زود تر از انچه تصور می ش��د حرف اخرش را زده ،می توان به
این تحلیل رسید که س��ایر اصالح طلبان فرصت را از دست
نخواهن��د داد و حاال بای��د منتظر ظهور و ب��روز حرکت های
مستقل و جداگانه طیف ها و چه ره های مطرح این جناح برای
انتخابات باشیم.
-5اکنون که اقای خوئینی ها همه حرف هایش را زده،
اگر این نکته اخر نوشته نشود شاید این نوشته ابتر بماند.
او می گوید که در این چند ماه حرف های ناصحیحی در
مورد او ،تفکراتش و تصمیماتش مطرح شده است.
با بررس��ی کوتاهی در فضای سایبری و مکتوب درباره
انچه پیرامون ایش��ان مطرح ش��ده می توان این محورهای
منسوب به سخنان ایشان را استخراج کرد:
-1مخالفت ب��ا طرح هاشمی رفس��نجانی برای ایجاد
دولت وحدت ملی
-2مخالفت با کاندیداتوری محمد رضا عارف
-3مخالفت ب��ا کاندیدات��وری تکنوکرات هایی مثل
محمد علی نجفی و اسحاق جهانگیری
-4تالش برای معرفی نامزد حداکثری
-5تالش برای کاندیداتوری سید محمد خاتمی و...
ایا از سخنان رس��می اخیر جناب ایشان مواردی غیر از
این استنباط می شود؟
هر چه هس��ت باید گفت که اقای موسوی خوئینی ها
در یکی از مهمترین س��خنرانی های رس��می اش جغرافیای
سیاس��ت ورزی در میان طیف های مختلف اصالح طلبان را
در اغاز دهه 90تغییر داده است .حاال باید منتظر چینش جدید
اصالح طلبان یا شاید ظهور و بروز اصالح طلبان جدید باشیم.
گویا زمان برای سیاست ورزی رسمی چپ ها به پایان رسیده
استg .
41
اصالح طلبان رویخاتمیمتمرکزنمی شوند
4
گفت وگویمثلثباحمیدرضافوالدگر
حمیدرضافوالدگر،عضوشورایمرکزیجامعهاسالمیمهندسین،اصالح طلبانرابهسهطیفساختارشکن،میانه روو
مستقلتقسیمم ی کندکههرکدامازانهابارویکردیمتفاوتبهرقابتسیاسیپی ش روم ی نگ رند.اینعضوشورایمرکزی
ف راکسیون اصولگ رایان رهروان والیت مجلس نهم م ی گوید« :معرفی نکردن نامزد ب رای انتخابات ریاست جمهوری یازدهم
یا اجماع روی کاندیداتوری خاتمی دو اشتباه بزرگ دیگر است که اصالح طلبان نباید مرتکب ان شوند».
حضور و فعالیت تش�کل ها و جریان های سیاسی
در عرصه انتخابات ریاست جمهوری یازدهم هر
روز پررنگ تر می ش�ود و اصالح طلبان هم از این
امر مستثنی نیستند ،به نظر شما انها چه برنامه ای
برای رقابت سیاسی اینده دارند؟
سیاست
lپیش بینی اینکه تش��کل های سیاسی در نهایت
با چه ش��کل و ارایش��ی در انتخابات پیش رو حض��ور پیدا
می کنند ،قدری مشکل است ،اما از شواهد و قرائن برمی اید
اصالح طلبان تحرکات و جلساتی در این باره دارند و به نظر
می رسد تا حد زیادی امادگی برای معرفی نامزد اختصاصی
را پیدا کرده ان��د ،البته نیروهای فعال در این جریان ش��رایط
و خواس��ته های یکس��انی ندارند؛ دس��ته ای از انها در قالب
گروه های ساختارشکن فعالند یا به چنین گروه هایی متصلند،
اینها بعید است در انتخابات شرکت کنند چون مواضع خود را
درباره فتنه 88شفاف نکردند یا هنوز حامی فتنه 88هستند.
بنابراین عمال زمینه ای برای حضور در میدان نخواهند داشت
و اگر کاندیدایی هم معرفی کنند از طرف شورای نگهبان تایید
نمی شود .گروه دیگر اصالح طلبان طیف میانی این جریان
هستند که بخش زیادی از انها دور اقای خاتمی جمع شدند
و چهره های موجهی را نیز مطرح می کنند که ممکن است از
طرف شورای نگهبان تایید شوند .انها نیز اگر زمینه را برای
حضور در میدان رقابت مهیا ببینند پا به عرصه می گذارند .از
موضع گیری های طیف میانی برمی اید که روی کاندیداتوری
اقایان عارف ،جهانگیری و نجفی نظر دارند .دس��ته س��وم
اصالح طلبان ،نیروهایی هستند که همان موقع هم موضع
انتق��ادی در قبال فتنه داش��تند و به طیف های مس��تقل در
جریان اصالحات معروفند مثل خانه کارگر ،مردمساالری و
همبستگی .اینها هم جلساتی دارند و عزم خود را برای شرکت
در انتخابات ریاس��ت جمهوری جزم کرد ه اند .با این تفاسیر
طیف ساختارشکن حامی فتنه بعید است وارد میدان شود یا
الاقل اگر کاندیدا هم بدهد تایید صالحیت نخواهد شد ،طیف
مستقل نیز بخشی کاندیدای خود را مشخص کردند و عده ای
نیز گفتند که یا از کاندیدای اجماعی یا از نامزدی نزدیک به
جریان اصالحات حمایت می کنند .طیف میانی جلس��ات و
مصاحبه دارند .اینها دنبال تحلیل شرایط و اوضاع هستند که
اگر اوضاع مساعد بود به صحنه بیایند یا حداقل در مصاحبه
امثال اقای عارف این طور به نظر می رسد.
مثلث شماره153
با وجودی که در جریان اصالحات تحرکاتی است،
ول�ی ان چیزی که س�ران این جری�ان می گویند
با انچ�ه عمل می ش�ود قدری متناقض اس�ت ،از
یک طرف چهره ه�ای متکث�ری از اصالح طلبان
مطرح هس�تند ،از طرفی اقای خاتم�ی می گوید
اگ�ر اصالح طلب�ان نام�زدی ب�رای انتخاب�ات
ریاست جمهوری معرفی نکنند به معنای تحریم
و قهر از نظام نیست .ارزیابی شما چیست؟ با این
مقدمه بفرمایید مگر اس�تراتژی اصالح طلبان در
انتخابات نهمین دوره مجلس ش�ورای اسالمی
ج�واب داد که انه�ا می خواهن�د دوباره ب�ا چنین
رویکردی از انتخابات ریاس�ت جمهوری یازدهم
عبور کنند؟
42
lهمین سوال نیز برای ما مطرح است ،اصالح طلبان
عمال در انتخابات مجلس نهم به می��دان نیامدند ،این تعداد
کاندیدا هم که از جریان اصالحات ب��ه مجلس راه یافتند از
ی خود استفاده کردند .در کل اصالح طلبان
موقعیت های فرد
در ان انتخابات نیز به میدان نیامدند حال انکه می توانستند
مورد تایید شورای نگهبان قرار بگیرند .به عبارت دیگر انچه
فکر می کردند رد صالحیت داوطلبان مان��ع پیش روی انها
خواهد بود اتفاق نیفتاد .به نظر من بیشتر رویکرد اصالح طلبان
در انتخابات مجلس جنبه سیاسی و بهانه جویی داشت ،انها
می گفتند که ش��رایط مهیا نیس��ت ،اح��زاب اصالحات ازاد
نیستند و اجازه برگزاری تجمع نداریم ،حال انکه این مسائل
ان طور که ادعا می شد نبود ،اما به هر دلیل و بهانه ای شرکت
نکردند و رای دادن خاتمی هم به این علت بود که نشان دهد
اصالح طلبان از نظام قهر نکردند.
پس چ�را دوب�اره می خواهند به چنین ش�یوه ای
متوسل شوند؟
lهمانطور که گفتم ان ش��یوه به دالیل سیاس��ی
اتخاذ ش��د ،اما از طرفی تالش کردند تا این پیام را بدهند که
عدم حضور انها به معنی قطع رابطه با نظام نیست .اگر دوباره
اصالح طلبان بخواهند به چنین استراتژی متوسل شوند دو
احتمال وجود دارد؛ یکی انکه انها قصد دارند چراغ خاموش
برای چهارمین دوره انتخابات شوراهای شهر و روستا فعالیت
کنند ،دوم انکه راه را برای حض��ور در انتخابات اینده باز نگه
دارند اما به هر تقدیر گروه های اصالح طلب تحرکات خود را
برای انتخابات ریاست جمهوری یازدهم نیز انجام می دهند
تا اگر ش��رایط را مس��اعد دیدند وارد عرصه رقابت ش��وند و
همان طور که گفتم دکتر عارف از کسانی است که اگر شرایط
مهیا باشد به صحنه می اید.
از صحبت ه�ای ش�ما اینط�ور بر می ای�د ک�ه
اصالح طلبان می خواهند با اتخاذ چنین مواضعی
از جلوی چش�م جریان های اصولگرا دور ش�وند
تا پش�ت پرده فعالیت های انتخاباتی خود را جلو
ببرند؟
lاینها تالش می کنند اما از ان طرف می گویند که
هنوز شرایط برای ما مساعد نیست .باید شرایط برای فعالیت
ما بیشتر مهیا شود ،یعنی انتظارشان این است که به نحوی
دعوت شوند ،من معتقدم انها نباید این توقع را داشته باشند
یعنی اگر واقعا می خواهند به صحنه سیاسی کشور برگردند
و فعالیت کنند این کار را انجام دهند چون ش��رایط سیاسی
ان طور که اینها مدعی هس��تند بسته نیست ،اصالح طلبان
می توانند از س��ایت ها و روزنامه اس��تفاده کنند یا تجمعات
انتخاباتی تش��کیل دهند که البته این تجمع��ات باید به دور
از ساختارشکنی همراه با ارامش باش��د .به عبارت دیگر اگر
اصالح طلبان واقعا بخواهند بیایند خود باید ش��رایط را مهیا
کنند.
اق�ای فوالدگ�ر! از انتخابات ریاس�ت جمهوری
یازده�م ب�ه اخری�ن فرص�ت ب�رای بازگش�ت
اصالح طلبان به قدرت تعبیر می ش�ود ،یعنی اگر
انها رقابت اینده را از دس�ت دهند ،به فراموشی
سیاسی سپرده می شوند ،نظر شما چیست؟
lمعتقدم اصالح طلبان اگر سال 88ان رفتار غلط را
پیشه نکرده بودند و به جای اعالم زودهنگام پیروزی ،طرح
اتهام تقلب و انجام حرکت ساختار شکنانه نتیجه انتخابات را
می پذیرفتند ،امروز به این س��ختی و حرکت های متناقض
نمی افتادند و در قالب یک جریان منتقد سیاس��ی در کشور
فعالیت می کردند ،اما انها بدترین گزینه را در سال 88انتخاب
کردند و خیلی از نیروهای این جریان االن اشتباهات ان زمان
را قبول دارند .ان اشتباهات باعث شد که گفتمان اصالح طلبی
از عرصه سیاسی کشور دور بیفتد ،اما باز انها عبرت نگرفتند
و نظام را متهم به برخورد حذفی کردند .حال انکه خودشان
به نوعی با دست خود موجبات حذف از عرصه سیاسی کشور
را فراهم اوردند و اگر بخواهند همین ش��یوه را ادامه دهند و
بگویند «قهر نمی کنیم ول��ی کاندیدا نیز معرفی نمی کنیم و
این به معنای تحریم نیست» به تدریج از حافظه سیاسی مردم
پاک می ش��وند .مگر تا چند وقت انها می خواهند بدون هیچ
فعالیت سیاسی در حافظه مردم باقی بمانند ،بنابراین دست
خودش��ان اس��ت؛ اگر قصد ورود به عرصه انتخابات را دارند
منتظر دعوتنامه نمانند.
فق�دان حض�ور اصالح طلب�ان در انتخاب�ات ب�ر
مشارکت مردم تاثیر می گذارد؟ باتوجه به اینکه
در انتخابات مجلس هم چنین استراتژی را شاهد
بودیم ،ارزیابی شما چیست؟
lباالخره در انتخابات سال 88رقابت بین نامزدها
شدید بود و باالترین نرخ مشارکت رقم خورد ،این مساله قابل
انکار نیس��ت ،نرخ 85درصد مش��ارکت موید این مدعاست
بنابراین هرچه رقابت بیشتر باشد ،مشارکت عمومی بیشتر
خواهد بود.
اما اصالح طلبان در نهمین دوره انتخابات مجلس
ش�ورای اسلامی هم نیامدند ،اما نرخ مشارکت
64درصد شد...
lمیزان مشارکت عمومی در انتخابات مجلس را باید
با ادوار گذشته ان مقایسه کرد نه با انتخابات ریاست جمهوری،
البته ان زمان رقابت به داخل اصولگراها کشیده شد و همین
باعث شد که شرایط رقابتی شود اما به هر تقدیر هرچه رقابت
بین اصالح طلبان و اصولگرایان افزایش یابد مشارکت مردم
بیشتر می شود.
ه�م اکن�ون از درون جری�ان اصالحات ش�نیده
می ش�ود که طیف های مختلف تلاش می کنند تا
خاتم�ی وارد عرصه انتخابات ریاس�ت جمهوری
شود ،این امکان وجود دارد؟
lاین را که مطرح می کنند یک اش��تباه دیگر است
که بخواهند همه تخم مرغ های خود را در سبد اقای خاتمی
بگذارند ،البته با حضور خاتمی جلسات و مباحثاتی دارند ،اما
ش��رایط برای ورود خاتمی مهیا نیس��ت چون نقش وی در
حوادث بعد از انتخابات س��ال 88غیرقابل کتمان است .در
ماه های اول فتنه اقای خاتمی موضع حمایتی داشت و برخورد
علنی با عوامل فعال در فتنه نکرد ،به طوری که عده ای او را
یکی از سران فتنه لقب دادند ،حتی اگر هم این واژه را به کار
نبریم ،حمایت اقای خاتمی از جریان فتن��ه در ماه های اول
محرز بود چون ساختارشکنی ها را محکوم نکرد ،البته بعدها
در جلس��ات خصوصی انتقاداتی به رفتار موس��وی و کروبی
داشت اما ان موقع علنی و اشکارا انها را نگفت و اخیرا کمی
علنی به نقد وقایع ان دوران می پردازد .بر همین اساس اگر
اصالح طلبان بخواهند روی شخص خاتمی متمرکز شوند این
یک اشتباه است ،البته عده ای می گویند خاتمی را باید به عنوان
یک فرد وجیه االطراف حفظ و برای معرفی نامزد اختصاصی
روی فردی دیگر حساب کرد.
اگر خاتمی عذرخواهی و از فتنه 88اعالم برائت
کند ،ش�رایط برای حض�ور ایش�ان در انتخابات
ریاست جمهوری فراهم می شود؟
lم��ن نمی توانم از جانب حاکمی��ت نظر بدهم که
درصورت عذرخواهی خاتمی شرایط برای حضور وی فراهم
می ش��ود یا خیر؟ اما این را می توانم بگویم که اگر وی زودتر
از اینها مواضع روش��نی درباره فتنه می گرفت و صف خود را
از ساختارشکنان و فتنه گران جدا می کرد ،بهتر می توانست
جایگاه خود را در عرصه سیاسی کشور حفظ کند ،ضمن انکه
اگر شخص اقای خاتمی با صراحت فتنه را محکوم کند دیگر
ان اقای خاتمی نخواهد بود و وجهه اش میان اصالح طلبان
از بین می رود .اصالح طلب��ان می خواهند خاتمی را به عنوان
یک چهره وجیه االط��راف حفظ کنند .چه��ره ای که گاهی
مواضع انتقادی روش��ن و ش��فاف می گیرد .در کل معتقدم
اگر ای��ن جریان روی ش��خص اقای خاتمی متمرکز ش��ود
نتیجه نمی گیرد و تنها راه ان اس��ت که از وی به عنوان لیدر
استفاده کنند.
اگر خاتم�ی در مقام رهب�ری اصالح طلبان حکم
کند که این جریان همانند انتخابات مجلس نهم
کاندیدا معرفی نمی کن�د ،گروه های اصالح طلب
چقدر به حرف وی گوش می دهند؟ چقدر ایشان
در میان اصالح طلبان نفوذ کالم دارد؟
lطیف مستقل جریان اصالحات مثل خانه کارگر،
مردمساالری و همبستگی تصمیم قطعی خود را برای معرفی
نامزد ریاست جمهوری گرفتند ،حتی خانه کارگر اقای کمالی
را معرفی کرده ،بنابراین بعید است که نظر ایشان از سوی همه
گروه ها اجابت شود.
این ادبیات که جریان اصالحات شاید در انتخابات
اتی نامزد نداش�ته باش�د ب�رای امتیازگی�ری از
حاکمیت بیان ش�ده یا اقای خاتمی می خواهد با
این حرف به بدنه جریان اصالحات شوک دهد تا
خود را سازماندهی کنند؟
سیاست
lهر دو اینها ممکن است ،برخی اصالح طلبان وقتی
صحبت می کنند از نوع حرف های انها برداشت می شود که
انتظار دعوت شدن دارند ،به عبارت دیگر منتظرند تا حاکمیت
انها را به میدان دعوت کند؛ از طرفی نیاز به یک شوک داخلی
هم دارند ،چون برخی اصالح طلبان مدعی هستند اگر شرایط
حضور را مساعد ببینند برای به اجماع رسیدن مشکل ندارند.
lاگر صف ش��ان را از ساختارش��کنان ج��دا کنند
می توانند زودتر به اجماع برسند.
گروه هایی که نام بردید :مردم ساالری ،خانه کارگر،
همبس�تگی ،مجمع روحانیون مب�ارز و میانه روها
هر کدام دنب�ال کاندیدای خود هس�تند؛ از نجفی
و جهانگیری کارگ�زاران تا مهرعلی�زاده ،عارف و
ی مطرح می شود .واقعا اصالح طلبان
کواکبیان اسام
می توانند روی فردی غیر از خاتمی اجماع کنند؟
lهمان طور که گفتم اصالح طلبان سه طیف ساختار
شکن ،میانه رو و مستقل هستند...
منظور س�وال اصالح طلبان درون نظام است که
می توانند نامزد معرفی کنند؟
lطیف میان��ی هنوز مرز خ��ود را به ط��ور دقیق از
ساختارشکنان جدا نکردند یعنی انها فصل مشترک دارند و
مایل نیستند که در این باره شفاف سازی شود.
درب�اره فصل مش�ترک طی�ف ساختارش�کن با
میانه رو جریان اصالحات بیشتر توضیح می دهید؟
lافرادی مثل اقایان موس��وی خوئینی ها و عبداهلل
نوری با فصل مشترک دو طیف ساختارشکن و میانه رو درون
حاکمیت هستند بنابراین اگر شفاف سازی کامل در این باره
انجام شود شاید مشکل اصالح طلبان برای رسیدن به اجماع
کمتر شود اما با همان طیف گسترده بعید است به اجماع برسند
و چند کاندیدایی پ��ا به عرصه انتخابات ریاس��ت جمهوری
یازدهم می گذارندg .
مثلث شماره153
از نظر درون گفتمانی ،ایا اصالح طلبان می توانند
سریع به اجماع برسند یا فقط این را در مقام حرف
بیان می کنند؟
پیشرفت؛گفتمانتحولخواهان
5
علیرضا زاکانی از فعالیت های جدید اصولگرایان خبر داده است
فعالیت طیف های مختلف اصولگرا ب��رای انتخابات
92شفاف تر شده اس��ت؛ البته هر چه به انتخابات نزدیک تر
شویم ،این فعالیت ها شفاف تر خواهد شد و مرزبندی ها میان
اصولگرایان روشن تر خواهد بود .حاال هر یک از طیف های
اصولگرا ویژگی های کاندیدای موردنظر خود را صراحتا اعالم
می کنند و رسانه ها نیز بر همین مبنا به گمانه زنی در خصوص
کاندیداهای اصولگ��را می پردازند .هرچند برخی طیف های
اصولگرا فعال از ورود علنی ب��ه رقابت های انتخاباتی پرهیز
می کنند ،اما فعالیت های انتخاباتی خود را پشت پرده سیاست
پیگیری می کنند تا مبادا از قافله رقابت ها عقب بمانند.
توصیه های ایت اهلل
هفته گذش��ته گفت وگ��وی ای��ت اهلل مهدوی کنی،
دبیرکل جامعه روحانیت بس��یار مورد توجه رس��انه ها قرار
گرفت .او ک��ه در انتخابات مجلس نهم ب��ه همراه ایت اهلل
محمد یزدی فعالیت های انتخاباتی اصولگرایان را هدایت
می کرد ،حاال باز هم مثل همان روزها از ضرورت وحدت و
ائتالف اصولگرایان سخن می گوید« :اشکال ندارد اول کار
چهره های متعدد بیایند ،اما باید در اخر به نتیجه ای برس��ند
چون رقابت اگر خوب باش��د ،اش��کال ندارد .توصیه من به
اصولگرایان همیش��ه به ائتالف است .همیش��ه دعوت به
ائتالف می کنم چون اتحاد امر شدنی نیست ،بلکه همه باید
با هم باش��ند و گاهی ائتالف در نهایت به یک نفر می رسد
و گاهی بیش��تر اما مهم این اس��ت که با ه��م جنگ نکنند
و تخاصم نورزند .م��ن در انتخابات اخیر مجلس ش��ورای
اس�لامی بارها گفتم که منظ��ور از وحدت ،ائتالف اس��ت.
امروز نیز نباید نقاط مشترک را رها کنیم و به بهانه اختالف
سالیق از ائتالف دست برداریم .ائتالف هم در سایه امامت و
والیت شکل می گیرد .امامت منشا پیدایش نظام و بقای ان
است و اگر می خواهیم ائتالف داشته باشیم باید به امام خود
نگاه کنیم که امام حاضر ما امروز امام خامنه ای(حفظه اهلل)
هستند .اختالف منشا تکامل اس��ت و اگر منجر به ائتالف
شود خوب اس��ت و در راه خدا باید جمعی کار کرد .ارتباط با
روحانیت و مرجعیت همواره باید حفظ شود زیرا در کارها باید
مجوز شرعی وجود داشته باش��د .موتلفه اسالمی نام بسیار
خوبی دارد؛ موتلفه از ائتالف به وجود امده است .امتیاز حزب
موتلفه اس�لامی ارتباط ان با روحانیت است .حزب موتلفه
اسالمی همواره صداقت داش��ته و دلیل بقای این حزب نیز
همین صداقت است .خیلی از تشکل ها در تاریخ انقالب به
وجود امده و حذف شده اند ،اما شما به دلیل ارتباط صادقانه با
روحانیت حفظ شده اید».
ای��ت اهلل مهدوی کن��ی درخص��وص ادام��ه فعالیت
43
سیاست
انتخاباتی اصولگرایان به طور مستقل یا توقف این فعالیت ها
نیز چنین گفت« :من معتقدم بحث های درون گروهی مانعی
ندارد ،ولی هنوز زود است بحث علنی و رسانه ای شود باید
با هم بنشینند و مذاکره کنند تا به نتیجه برسند .همه باید با
هم باشیم و خیر یکدیگر را بخواهیم .برخی کدورت ها نباید
موجب ش��ود ما بهانه ای برای جدایی پیدا کنیم و از هم دور
شویم».
سخنان ایت اهلل در حالی اس��ت که میان اصولگرایان
س��نتی چهره هایی همچون علی اکبر والیت��ی ،مصطفی
پورمحم��دی ،منوچه��ر متکی و عل��ی الریجان��ی برای
کاندیداتوری در انتخابات اینده مطرح هستند؛ اما هنوز هیچ
یک از انها به طور رسمی در خصوص حضور خود در انتخابات
اظهارنظر نکرده اند .اگرچه پورمحمدی و متکی در مقاطعی
تمایل تلویحی خود را پیرامون کاندیداتوری در انتخابات ابراز
کرده اند ،اما الریجانی و والیتی در این خصوص استراتژی
سکوت را در پیش گرفته اند؛ بر اساس شنیده های خبرنگار
مثلث ،دکت��ر والیتی در این باره تنها به بی��ان این جمله که
«ببینیم چه می شود »...اکتفا کرده است.
از س��وی دیگر میان س��ایر طیف ه��ای اصولگرا نیز
گزینه های متع��ددی در معرض گمانه زنی ب��رای نامزدی
در انتخابات اینده هستند؛ غالمعلی حدادعادل ،محمدباقر
قالیب��اف ،س��عید جلیل��ی ،محس��ن رضای��ی و کام��ران
باقری لنکرانی از جمله این چهره ها هستند.
بدی��ن ترتیب انچه در ای��ن میان قابل توج��ه به نظر
می رسد این است که اصولگرایان باید طرحی نو دراندازند و
مدلی جدید برای وحدت طراحی کنند تا در انتخابات اینده
به وحدت حداکثری دس��ت یابند تا مبادا ماج��رای تکثر از
انتخابات ریاس��ت جمهوری نهم تا انتخاب��ات مجلس نهم
تکرار شود.
اظه��ارات ای��ت اهلل مهدوی کن��ی در گفت وگ��و
با ارگان ح��زب موتلفه اس�لامی در حالی اس��ت که اخیرا
ایت اهلل محمد تقی مصباح یزدی ،رئیس موسسه اموزشی -
پژوهشی امام خمینی(ره) که جبهه پایداری ،او را پدر معنوی
خود می داند با شورای مرکزی جمعیت رهپویان دیدار کرد
تا گمانه زنی ها مبن��ی بر احتمال ائت�لاف رهپویان با جبهه
پایداری تقویت شود.
او در این دیدار گفت« :سطح هر کدام از روسای جمهور
که کار برخی از انان خالی از اشکال نیز نبوده است با روسای
جمهور دیگر کشورها از لحاظ فکری ،اخالقی و انسانی قابل
مقایسه نیست و می بینیم مقامات و روسای جمهور بعضی
کشورها چه مفاسد اخالقی ،فکری و مالی به بار می اورند ،در
حالی که حتی ان مقامات کشور ما که بیشترین اشکاالت به
انها وارد است از این دسته اشکاالت منزه هستند».
اس��تاد حوزه علمیه قم بیان داش��ت« :باید اختالفات
موجود در جامعه را از چند منظر تقسیم بندی کرد».
ایت اهلل مصباح یزدی دسته اول اختالفات را اختالفات
بر اساس ویژگی های فردی عنوان کرد و گفت« :این دسته
اختالفات در روانشناسی نیز مطرح است و عمال تضادی با
هم ندارند و نتیجه این اختالفات این می شود که اشخاص
تفاوت های��ی دارند که بر اس��اس ان به کاره��ای مختلفی
می پردازند؛ به عنوان نمونه برخی مدیر مناسبی برای اداره
جنگ بودند و برخی نیز مدیریت اقتصادی خوبی دارند و این
دلیل نمی شود که کسی که مدیر و فرمانده خوبی برای اداره
جنگ بوده ،مدیر اقتصادی خوبی هم باشد».
رئیس موسسه اموزش��ی -پژوهشی امام خمینی(ره)
گفت« :این نوع اختالفات ،مت��داول و اصال جای قدردانی
دارد و این تفاوت های فردی است و خدا را باید شکر کرد .این
نوع تفاوت ها وجود دارد که منشا رفتارهای مختلفی می شود
و وظیفه ما این است که افراد را بهتر بشناسیم که چه کسی
به درد چه کاری می خورد و ان فرد را به ان کار سوق دهیم.
نباید کس��ی به صرف اینکه در جای خاصی پیشرفت دارد
مثلث شماره153
44
مدیریت وی را به همه جا تعمیم دهیم».
وی اخت�لاف در عمل را جزو دس��ته دیگر اختالفات
دانست و بیان داشت« :این دسته اختالفات در عمل ظهور
پیدا می کند و این اختالفات در تش��خیص در نقطه خاصی
ظهور می کنند».
ایت اهلل مصباح ی��زدی اضافه ک��رد« :این دس��ته از
اختالفات دو نوع هستند؛ نوع اول اینکه افرادی در تحقیق
الزم کوتاهی می کنند و دچار اشتباه می شوند و در این مورد
وظیفه این است که کس��ی که می خواهد تشخیص دهد در
مطالعه ها و بررسی های خود کوتاهی نکند».
او نوع دیگر این اختالف را اختالفات در عمل عنوان
کرد و گفت« :در اینجا باید ارزش های اس�لامی را رعایت
کنیم و به صرف اینکه کسی نظری مخالف ما دارد نباید او را
تخطئه و طرد کنیم و مثال این قضیه فتوای دو مرجع تقلید
نسبت به مساله ای است که در ان مساله اختالف نظر دارند».
اس��تاد حوزه علمیه قم مهمترین دسته از اختالفات را
اختالفاتی دانست که از روی هوای نفس شکل گیرد و بیان
داشت« :این اختالفات دیگر از روی فهم در تشخیص نیست،
بلکه در تضاد با خواسته ها و گرایش های گروه است و در این
مورد اگر بنا باشد طرفین درست فکر کنند به نتیجه صحیح
می رسند ،اما گرایش ها و عالقه مندی ها باعث این دسته از
اختالف ها می شود ».او با بیان اینکه پیش داوری ها موجب
می ش��ود نظرها به س��متی گرایش پیدا کند ،افزود« :تعبیر
اسالمی این موضوع این است که هوای نفس باعث انتخاب
می شود .این دس��ته از اختالفات مهمترین تهدیدی است
که جامعه اسالمی با ان روبه روست و این قضیه مسئولیت
س��نگینی را ایجاد می کند ».ایت اهلل مصباح یزدی در ادامه
در پاسخ به سوال محمد دهقان ،عضو هیات رئیسه مجلس
درباره انجام کار تشکیالتی در بین نیروهای مذهبی و اینکه
چرا گه گاه تش��کیالت گریزی میان نیروه��ای حزب الهی
مشاهده می ش��ود ،گفت« :در این مس��اله هم همانند اکثر
مسائل زندگی افراط و تفریط وجود دارد».
وی اضافه کرد« :اصل اینکه عده ای در مسائل مختلف
با یکدیگر همکاری و هم افزایی داش��ته باش��ند ،یک اصل
اسالمی اس��ت و در این مورد شکی نیست و شاید بیشترین
دستورات اسالم در خصوص همین همکاری ها و تعامالت
اجتماعی است».
رئیس موسسه اموزش��ی -پژوهشی امام خمینی(ره)
بیان داش��ت« :کالم در این است که در عالم سیاست حزب
با مفهوم خاصی شکل گرفته است و ویژگی ها و مختصات
خودش را داراس��ت و وقتی فعالیت ه��ای اجتماعی پیش از
انقالب نیز شکل گرفت ،همین بحث مفهوم حزب و ارتباط
ان با اسالم وجود داش��ت که همراه با افراط و تفریط هایی
بود».
ایت اهلل مصباح افزود« :بعد از انقالب هم که بهترین
ح��زب ان زمان یعن��ی حزب جمهوری اس�لامی ش��کل
گرفت ،در نهایت با دستور امام منحل شد و این به خودمان
برمی گشت که مقداری الگو گیری از غرب داشتیم».
اس��تاد حوزه علمیه قم ادام��ه داد« :اما اگ��ر منظور از
تشکیالت این باش��د که افرادی نیروهایی خود را روی هم
بگذارند ،به ویژه نیروهای فکری روی هم گذاشته شود ،در
این باره شهید بهش��تی می فرمود حزب معبد است و ایشان
حزب را عاملی برای رشد فکری می دانستند ،اما رفتار برخی
باعث ش��د ان معبد به چیز دیگری تبدیل شود و کسانی که
از کار تش��کیالتی فرار می کنند این منظ��ر از کار حزبی را
می نگرند ».ایت اهلل مصباح یزدی در پای��ان گفت« :اگر ما
بتوانیم تشکل هایی را داش��ته باشیم که بر اساس همفکری
و تبادل دانس��تنی ها دور هم جمع ش��وند ،این شکل از کار
تش��کیالتی بدون تردید از بهترین عبادت هاس��ت ،اما اگر
مانند احزاب در کش��ورهای غربی کسانی بر اساس قدرت و
ثروت بخواهند اعمال نظر کنند این شکل از کار تشکیالتی،
مطلوب نیست ».علیرضا زاکانی ،دبیرکل جمعیت رهپویان
هم در سخنانی اظهار داش��ت« :جمعیت رهپویان انقالب
اسالمی بر اساس اعتقادات وارد حوزه اجتماعی و سیاسی شده
و از این رو مانند سلف سابق که خدمت بزرگان می رسیدند و
اعتقادات خود را عرضه می کردند تا نظر بزرگان را نسبت به
صحت ان جویا شوند ،ما نیز وظیفه دیدیم خدمت بزرگان،
مراجع و علما برس��یم و اعتقادات خود را عرضه کنیم تا در
مس��یر اصالح جایی برای جبران داشته باش��یم ».او گفت:
«ما در جمعیت رهپویان بزرگترین س��رمایه خود را اسالم
می دانیم و هیچ چی��ز را خارج از اس�لام نمی دانی��م و نگاه
اجتهادی ام��ام(ره) ،مقام معظ��م رهبری ،مراج��ع تقلید و
فرزانگانی همچون حضرت عالمه مصباح را مسیر راه خود
قرار می دهیم».
نماینده تهران با تاکید بر اینکه اندیش��ه های بزرگان
محل رجوع ماس��ت گفت« :پیروی از مجموعه ای که فهم
درستی از دین را در اختیار ما قرار می دهد ،به عنوان یک اصل
دینی بر خود واجب می دانیم و سعی داریم مبتنی بر تکلیف و
اصول حرکت کنیم».
زاکانی با اش��اره به اینکه توجه به فرمایشات حضرت
امام(ره) و مقام معظم رهبری ،مراجعه و درک صحیح از این
فرمایش��ات در تک تک افراد و حرکت جمعی این جمعیت
مورد عنایت ویژه قرار دارد ،گفت« :ما در جمعیت رهپویان
انقالب اسالمی دائما به اس�لام و اصل نظام توجه داشته و
داریم».سخنگوی فراکسیون اصولگرایان مجلس گفت« :تا
وقتی جنگ بود کاری جز جنگ و دفاع از کش��ور نداشتیم و
باتوجه به این نکته که اکثریت این جمعیت در دانش��گاه ها
بوده اند ،بعد از جنگ در هر عرصه ای سعی بر این داشته ایم
یک مجموعه فعالیت های منس��جم اجتماعی را در سراسر
کشور سامان دهیم ».زاکانی با اشاره به فعالیت های گسترده
جمعیت رهپویان انقالب اسالمی افزود« :ما انجا که مبارزه
با فساد بوده اس��ت ،وارد صحنه ش��دیم و انواع توهین ها را
خوردیم و چه انجا که مبارزه با کجروی ها و انحرافات مطرح
بود احساس وظیفه کردیم و به ان ورود پیدا کردیم».
دبیرکل جمعیت رهپویان با بیان اینکه فداکاری پایه
حرکت این جمعیت است ،اظهار داش��ت« :سعی ما بر این
است که در مسیر فداکاری حرکت کنیم و همواره تالش بر
این بوده است که در هر عرصه موثر باشیم و امروز هم که در
مجلس حضور داریم با دوستان فراکسیون اصولگرایان یک
نقش مهم که رصد جدال بین خط س��ازش و خط مقاومت
است را پیگیری می کنیم».
پیشرفت؛ گفتمان تحولخواهان
علیرضا زاکان��ی ،دبیرکل جمعی��ت رهپویان انقالب
اس�لامی گفته اس��ت که ای��ن تش��کل اصولگ��را و دیگر
اصولگرایان تحولخ��واه «گفتمان پیش��رفت» را به عنوان
گفتم��ان خ��ود در انتخابات ریاس��ت جمه��وری یازدهم
برگزیده اند .او در عین ح��ال گفته ورود زودهنگام به عرصه
انتخابات را به صالح کشور نمی دانیم.
زاکانی در بیان ویژگی های نامزد مورد حمایت جریان
تحولخواه برای انتخابات ریاست جمهوری 92چنین گفته
است« :گفتمان ش��فاف و مبانی نظری مش��خص ،برنامه
مناسب بر مبنای مبانی نظری اسالم ناب بر اساس اقتضائات
و نیازهای روز و اینده کش��ور و همچنی��ن توجه به عناصر
انس��انی و کادر مورد نیاز برای اجرای برنامه ها و بهره گیری
از همه ظرفیت های مناس��ب خدمتگزاری ،از شرایط الزم
کاندیدای ما خواهد بود».
نماینده تهران البته به این س��وال که ایا شما به نامزد
خاصی رسیده اید یا نه این گونه پاسخ داده است« :اساسا ورود
به رقابت زودرس انتخاباتی و انتخاب سریع نامزد نهایی را
نادرست و س��بب درونی کردن اختالفات و ایجاد تشتت در
مجموعه اصولگرایان می دانی��م .از این رو توجه ما معطوف
سیاست
انتخابات سه قطبی
محمد رضا باهنر ،دبیر کل جامعه اس�لامی مهندسین
سه ش��نبه گذش��ته در نشس��تی خبری در دفتر این تشکل
اصولگ��را میزبان خبرنگاران بود تا پاس��خگوی س��واالت
خبرنگاران پیرامون انتخابات 92باشد.
او در این نشست هنگامی که با سوالی درباره استراتژی
جبهه پی��روان ب��رای انتخاب��ات 92مواجه ش��د ،این گونه
اظهارنظر کرد« :استراتژی تدوین شده این است که ما بیشتر
به برنامه محوری کسانی که می خواهند خود را مطرح کنند،
بپردازیم چرا که باتوجه به مش��کالت اقتصادی ،فرهنگی،
اجتماعی و همچنین تنظیم سیاس��ت بین الملل ،ما از افراد
دیدار ایت اهلل مصباح یزدی با اعضای
جمعیت رهپویان با واکنش های فراوانی
روب ه رو شده است
مثلث شماره153
به مقدمات ورود صحیح به عرص��ه انتخابات و بهره گیری
از فرصت انتخابات برای تحول در جامعه اس��ت و بر همین
اس��اس اغاز این تحول را مبتنی بر مبانی نظری درس��ت و
برگرفته از اسالم ناب قرار دادیم».
دبیرکل جمعیت رهپویان با اش��اره ب��ه گفتمان این
جریان به تالش های انجام ش��ده در این زمینه اشاره کرد و
افزود« :از مدت ها قبل دفاتر جمعیت در قم و تهران تالش
جدی برای تدوین مبانی نظری گفتمان پیشرفت اسالمی را
اغاز کردند که ماحصل این تالش کسب منظومه مشخصی
اس��ت که مبتنی بر ان گفتمان پیش��رفت اس�لامی شکل
خواهد گرفت ».زاکانی با بی��ان اینکه مبانی نظری گفتمان
پیشرفت اس�لامی برگرفته از مبانی ناب اسالم است که با
نگاه اجتهادی امام و رهبری تبیین ش��ده افزود« :معتقدیم
مشکل جدی کشور در برنامه ریزی ،نداشتن مبانی اسالمی و
استفاده کورکورانه از مبانی و مدل توسعه غربی است بنابراین
تالش شد تا نظریه اسالمی پیشرفت را که حاصل تحقیق
و مطالعه چندین س��اله اساتید حوزه و دانش��گاه و بر اساس
نگاه اجتهادی امام و رهب��ری و نیز منظومه فکری بزرگانی
همچون عالمه طباطبایی ،ش��هید مطهری ،شهید صدر و
بزرگان حوزه و دانشگاه است تدوین کرده تا بتوانیم این خال
بزرگ در برنامه ریزی های کالن کشور را برطرف نماییم».
زاکانی به تالش ه��ای صورت گرفت��ه در تبیین این
گفتمان به جامعه اش��اره کرد و افزود« :از ماه ها قبل سلسله
جلساتی با حضور عناصر فعال و صاحبنظر این عرصه برگزار
شد و مجموعه های مطالعاتی نیز جهت دریافت فهم درستی
از این گفتمان با رجوع به تالش های محققان عزیز در این
حوزه تشکیل شد و امروز نیز تالشی مضاعف برای تدقیق
و ایجاد زمینه بسط اجتماعی ان را شروع کردیم و در اینده
نیز ان شاءاهلل به صورت گسترده تری به تبیین این گفتمان
خواهی��م پرداخت».دبی��رکل جمعیت رهپوی��ان در پایان
خاطرنشان کرد« :معتقدیم راه س��عادت ،توجه به ضرورت
تحول در جامعه از مس��یر تحقق این گفتمان و اس��تخراج
برنامه های مدون و مش��خص برای رس��یدن به اهداف و
ارمان های انقالب اس��ت .از این رو دق��ت در تنظیم مبانی
ش��فاف را یک اصل می دانیم و تالش��مان معطوف به این
است که با برنامه های مشخص و ملموس مسیر رسیدن به
این گفتمان را طراحی کنیم و از همین رو نامزد نهایی ما نیز
با مولفه ها و مشخصه های گفتمان پیشرفت اسالمی معلوم
خواهد شد».
اظهارات زاکانی نش��ان از ان دارد ک��ه تحولخواهان
با طرح گفتمان پیش��رفت از یک س��و درصدد محقق کردن
منویات رهبر معظم انقالب هستند و از س��وی دیگر ان را
راهکاری مناس��ب برای ایجاد وحدت می��ان اصولگرایان
می دانند؛ چه انکه گفتمان های دیگر ممکن اس��ت موجب
ایجاد تش��تت و تفرقه میان تش��کل های گوناگون جریان
اصولگرا باشد .افزون بر این طرح گفتمان پیشرفت می تواند
موجب روی کار امدن دولتی مبتنی ب��ر برنامه و دارای تیم
کاری شود؛ گفتمانی که برنامه محوری و تیم کاری مناسب
یکی از لوازم تحقق ان است.
برنامه عملیاتی مطالبه می کنیم ».باهن��ر با تاکید بر اینکه
سیاس��ت دیگر ما تالش برای وحدت و همدلی است ،ادامه
داد« :ما سعی می کنیم با کس��انی که خود را مطرح کرده یا
احزاب از انها به عنوان نام��زد مدنظر یاد می کنند ،به وحدت
برسیم تا تعداد نامزدهای ریاست جمهوری به حداقل تنزل
یابد ».دبیرکل جامعه اسالمی مهندسین با اشاره به تعامل
اخالقی و برنامه ای با رقبای جبهه پیروان خاطرنشان کرد:
«ما اصراری بر کاندیدای مستقل ریاست جمهوری نداریم؛ ما
فقط از نامزد ها می خواهیم که همراهان اصلی خود را در اداره
دولت اینده حداقل در پست های کلیدی و حساس همچون
معاون اولی معرفی کنند ».او همچنی��ن درباره برنامه های
جامعه مهندسین برای انتخابات 92و دیدارهای جبهه پیروان
با جامعتین گفت« :جامعه مهندسین در انتخابات اخیر تالش
کرده به صورت مس��تقل و خارج از چارچ��وب اصولگرایان
تصمیم گیری نکند؛ از این رو ما همیشه در قالب جبهه متحد
و جبهه پیروان ورود کرده ایم ».نایب رئیس مجلس با بیان
اینکه ممکن اس��ت در انتخابات اینده ،جامعه مهندس��ین
کاندیداهایی داشته باش��د و انها را پیشنهاد کند ،افزود« :ما
تالش داریم با تفاهم کار را پیش ببریم».
باهنر درباره مذاکرات جبهه پیروان با جامعه روحانیت
نیز خاطرنشان کرد« :اقایان هم در جامعه روحانیت این نظر
را داش��تند که کاندیداها باید برنامه محور باشند و بر حضور
حداقلی نامزدها با حداکثر وحدت تاکید شد ،اما اینکه بتوانیم
به وحدت فلسفی کامل برسیم غیرممکن است».
این فعال اصولگرا در پاسخ به سوال خبرنگاری که از
وی پرسید چه کس��انی از جبهه اصولگرایی نامزد انتخابات
92خواهند شد ،اظهار داشت« :ما اسامی افراد را از رسانه ها
گرفته ایم و به دنبال اف��زودن تعداد کاندیداها نیس��تیم ،اما
تاکنون قالیباف ،محس��ن رضایی ،پورمحم��دی ،عارف و
کمالی مطرح ش��ده اند و بقیه هم شایعه اس��ت که احتمال
صحت و کذب انها وجود دارد».
او در پاسخ به سوال دیگری که ایا ممکن است منوچهر
متک��ی نامزد جبه��ه پیروان باش��د گفت« :بن��ده از متکی
اظهار نظر رس��می برای حض��ور در انتخابات نش��نیدم و ما
بیشتر به تفاهم و وحدت تاکید داریم ،اما اگر تعداد نامزدهای
باقیمانده زیاد باشد ان زمان وارد مصادیق می شویم».
باهنر در پاس��خ به س��وال خبرنگار دیگری که از وی
خواس��ت پیش بینی خ��ود را از انتخابات 92مط��رح کند،
گفت« :ممکن است انتخابات پیش رو سه قطبی شود؛ یک
قطب رئیس جمهور و دولت دهم هستند که احتماال یا خود
رئیس جمهور یا دوستان وی از یک نفر حمایت خواهند کرد.
یک قطب دیگر اصولگرایان هس��تند که با دولت رقیبند و
قطب سوم نیز غیر اصولگرایان هستند».
نایب رئیس مجلس گفت« :این سه قطب قاعدتا بیش
از س��ه نامزد معرفی خواهند کرد ،اما به نظرم رقابت اصلی
بین انهاست ».دبیرکل جامعه اس�لامی مهندسین درباره
کاندیداتوری خودش در انتخاب��ات 92گفت« :من کاندیدا
نیستم و این را تکذیب کرده ام؛ بحثی مطرح بود که اگر زمانی
جبهه پیروان به این جمع بندی برسد که کاندیداهای اصولگرا
را به وحدت و تعامل برس��اند ،خوب است که از طرف جبهه
پیروان هم کس��ی در این جمع حضور داشته باشد ،اما افراد
توانمندتری از بنده نیز وجود دارن��د و معتقدم حتی به اندازه
من نیز نباید نامزدها افزایش یابد».
او در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر اینکه در اصالح
قانون انتخابات شائبه توجه به شرایط اقای هاشمی مطرح
اس��ت ،گفت« :در قانون انتخابات سوال ما این است کسی
که سنش از 75سال گذشته ایا می تواند رئیس جمهور فعالی
باشد یا خیر؛ سن 75سال به باال می تواند مشاور خوبی باشد،
اما اقای هاشمی نیز چند بار اعالم کرده نامزد نخواهد شد و
اگر کسی می خواهد غصه اقای هاشمی را بخورد باید بگویم
مطمئنم که هاشمی نامزد نمی شودg ».
محمدرضا باهنر م ی گوید« :محمود احمدی نژاد
یک قطب انتخابات پیش رو خواهد بود».
45
گفت وگو با محسن کوهکن درباره رایزنی های انتخاباتی جبهه پیروان
6
برخی می گویند تکثر اصولگراها
امتیاز ماست
ب رئیس جبهه پیروان خط امام و رهبری از برنامه این جبهه
محسن کوهکن ،دبیرکل نمایندگان ادوار مجلس و نای
برای انتخابات ریاست جمهوری یازدهم می گوید.
امید کرمانی ها
تش�کل های مختل�ف سیاس�ی ب�رای انتخابات
ریاست جمهوری یازدهم اماده م ی شوند ،ارزیابی
ش�ما از ارای�ش سیاس�ی طی ف ه�ای مختل�ف
اصولگرا چیست؟ جبهه پیروان خط امام و رهبری،
طیف تحولخ�واه (جمعیت ایثارگ�ران و جمعیت
رهپویان) و جبهه پایداری چه برنام ه ای دارند؟ چرا
ایت اهلل مهدوی کن�ی در اخرین موضع گیری خود
گروه های اصولگرا را دعوت به ائتالف کردند؟
سیاست
lاین دوره انتخابات در یک حرکت معقول و منطقی
در حال انجام است و پی ش درامد ان را جبهه پیروان خط امام و
رهبری اغاز کرد ،این بود که گروه های سیاسی در ابتدای امر
سراغ انتخاب مصداق مطلوب خود نرفتند ،چون در این حالت
تفرقه به وجود م ی امد .در انتخابات ریاست جمهوری نهایت کار
باید یک نفر ب رای حمایت شدن برگزیده شود و این شرایطی
متفاوت از دو انتخابات ش��وراها و مجلس اس��ت که هدف،
تدوین فهرستی از نامزدهاست .در انتخابات ریاست جمهوری
معرفی مصداق یک حس��ن و عیب دارد؛ حسن ان است که
خود داوطلب باید تالش کند ارزیابی کند و مقبولیتش را ارتقا
بخش��د ،ولی در مقابل تعیین مصداق به تعامل و اتحاد بین
گروه ها و ش��خصی ت های حقوقی و حقیقی اسیب م ی زند.
این دفعه ب راساس تحلیل درست از اوضاع و احوال کشور یک
توافق نانوشته بین گروه های اصولگرا ایجاد شد که نخست
وضعیت داوطلبان بررسی شود و کسی سراغ تعیین مصداق
نرود ،چون هر گروهی که اولین حرفش این باشد که از فالن
نامزد حمایت م ی کند ،قطعا گروه های دیگر س��وال خواهند
کرد چرا؟ و دیگر خیلی س��خت م ی توان انها را به حمایت از
مصداق انتخاب شده قانع و راضی کرد ،مگر اینکه شخصیت
داوطلب ان قدر جامع و نمره او باال باشد که تقریبا همه گروه ها
و سلیقه های مختلف حمایت از وی را قبول کنند و روی نامش
به اتفاق و اعتماد برسند .کسانی که هم اکنون نام انها مطرح
م ی شود شخصی ت های خوبی هستند اما فردی را سراغ نداریم
که نمره اش صدر دیگران باش��د ،البته افرادی ناشناخته هم
شاید به این جمع اضافه شوند که مجموع اینها نهایتا شرایطی
پیش م ی اورد ک��ه در مقدمه چینی ب رای تعیی��ن مصداق را
اجتناب ناپذیر م ی کند .به عبارت دیگر نخست باید یکسری
کلیات و کل ی گوی ی ها را مطرح کرد و روی ان مباحث به اجماع
رسید ،بعد کم کم جزئیات را شکافت و روی مسائل ریز شد.
مثلث شماره153
ایت اهلل مهدوی کنی گفتن�د اتحاد بین گروه های
اصولگرا امری نشدنی است ،بر همین اساس روی
ائتالف تاکید کردند ،چرا؟
lدلیل این اس��ت که جریانات مختل��ف اصولگرا
س��لیقه های مختلفی دارند و ایشان ب راس��اس تیزهوشی و
ذهن بسیار دوار ،حساب شده صحبت کردند و من حرف های
ایت اهلل مهدوی کنی را کامال قبول دارم .همان طور که گفتم
اگر بتوان به یک شخصیت کاریزما رسید ،زمینه ب رای اتحاد
صد در صدی مهیا م ی ش��ود .دلیلش هم این اس��ت که این
ش��خصیت ویژگ ی ها و تجاربی دارد و در مقام عمل امتحان
پس داده اس��ت ،از این رو به لحاظ صفات بارز و برجسته اش
46
م ی تواند س��لیقه های مختلف را به طرف خ��ود جلب کند،
بناب راین ش��خصیت کاریزماتیک همه گروه ه��ا را به اتحاد
م ی رس��اند ،اما هم اکنون چنین فردی را سراغ نداریم .تجربه
گذشته نش��ان م ی دهد که اگر هر بخشی از جریان اصولگرا
روی فردی دست بگذارد و بر حمایت و پشتیبانی از وی اصرار
کند اینجا خط جدایی و نفاق شکل م ی گیرد .حاال شاید یک
طیف بگوید وی سابقه ریاست یک قوه را داشته ،اما این دلیل
نم ی شود؛ من دوره هشتم عضو هیات رئیسه مجلس بودم و
ارادتی به اقای الریجانی داش��تم و محبت ایشان هم شامل
حال من بود ،همین مس��اله باعث گرایش من به ایشان در
انتخابات ریاست جمهوری یازدهم م ی شود به طوری که دیگر
ارزیابی مدیریت اقتصادی ،سیاسی ،فرهنگی و اجتماعی و نوع
نگاه وی به مسائل جهانی مدنظر قرار نم ی گیرد؛ حال انکه
این مسائل خیلی مهم هستند و فرد رئی س جمهور باید بتواند
انها را در چارچوب اصول انقالب اسالمی و اندیشه های امام و
رهبری اداره و مدیریت کند .همین مساله قابل تسری به دیگر
طی ف ها هم هست .مثال اقای حدادعادل هم ارادتمندانی دارد
و انها به حمایت از او اصرار م ی کنن��د یا اقای قالیباف دارای
حامیانی است که انتظار دارند به هر حال از وی در انتخابات
ریاست جمهوری اینده پشتیبانی شود .در کل معتقدم چون
شخصیت کاریزما وجود ندارد و سلیقه های مختلف اصولگرا
در عرصه های گوناگون حاکمیت همچون دولت ،مجلس،
مجمع تش��خیص مصلحت نظام و ش��هرداری مش��غول
خدمت هستند کس��ی نم ی تواند ادله بیاورد و معجزه کند تا
تمام سلیقه ها و گرایش ها به وحدت برسند ،حاال در کنار این
واقعیت برخی بد بین ی ها ،شایع ه ها ،تندروی ها ،کندروی ها و
اشتباهات در موضعگیری ها نیز وجود دارد که مزید بر علت
م ی شود تا طی ف ها و گروه های مختلف راه انشقاق را در پیش
بگی رند ،حال انکه م ی توان انها را به سمت ائتالف پیش برد،
به این صورت ک��ه گروه ها اهم و مهم م ی کنن��د و نهایتا به
ائتالف م ی رسند .در شرایط ائتالفی افراد کمتر سلیقه هایشان
را دخالت م ی دهند و بیشتر روی نقاط مشترک تاکید م ی کنند.
انها که انتخاب��ات مجلس نهم را مدیری��ت کردند ،ان زمان
جلس��ات طوالنی داش��تند ،مطالب دیگر گروه ها را شنیدند
و ذهن دوار و ب��ازی دارند ،تقریبا از واقعیات مطلع هس��تند
و م ی دانند اتحاد ش��دنی نیس��ت ،اما م ی توان به سوی یک
ائتالف گام برداش��ت و در قالب یک مکانیزم افراد را زیر یک
چتر جمع کرد.
ایا هدف از تالش برای ایجاد ائتالف بین گروه های
اصولگرا ان اس�ت که این جریان نهای�ت با دو یا
س�ه نامزد وارد عرصه انتخابات ریاست جمهوری
یازدهم شود؟
lدر ائتالف اصل بر این است کس��انی که خود را
سیاس��ی م ی دانند -اعم از داوطلبین و حلقه های اول و دوم
دور انها -انسان های عاقلی هستند و کار پرهزینه و ب ی نتیجه
انجام نم ی دهند .اگر اصل این باشد و این را باور داشته باشیم،
در ش��رایط فقدان ش��خصیت کاریزماتیک باید به سمت و
سوی تامین شرایط حداقلی رفت ،بناب راین من ائتالف را دور
از دس��تیابی نم ی دانم؛ به ویژه انکه روحانیت بزرگوار و علما
صحنه را مدیریت کنند.
یعن�ی مطاب�ق فرمای�ش ای�ت اهلل مهدوی کنی
م ی کوشید که حداقل گزینه ها از جریان اصولگرا
وارد عرص�ه انتخابات ریاس�ت جمهوری یازدهم
شوند؟
lاینجا بحث کمی نیس��ت که بگوییم به سمت
ائتالف برویم که به جای شش نامزد ،چهار نامزد اعالم امادگی
کند .ائتالف چه زمانی پیش م ی اید؟ وقتی توافق و اتحاد روی
یک گزینه میسر نباشد ،در این ش��رایط تالش ها باید روی
حمایت از یک کاندیدای حداقلی متمرکز شود .البته بعض ی ها
هم به تکثر کاندیدا در مرحله اول انتخابات معتقد هستند و ان
را یک برگ ب رنده م ی دانند .انها م ی گویند اگر کاندیداها تکثر
داشته باشند باالخره در س��بد رای اصولگرایان وزنی خواهند
داشت .ان هنگام که انتخابات به مرحله دوم م ی کشد اعداد
رای دیگر نامزدهای اصولگرا در سبد نامزدی قرار م ی گیرد که
به مرحله دوم راه یافته ،بناب راین نباید این فرصت را از دس��ت
داد .البته استفاده ابزاری از تکثر یا ائتالف موضوع این مصاحبه
نیست و من بیش از این به ان وارد نم ی شوم.
تالش برای رس�یدن به ائتالف نیاز به یک عقبه
رایزنی دارد ،جبهه پی�روان خط امام و رهبری این
رایزن ی ها را چه زمانی م ی خواهد شروع کند؟
lرایزن ی ه��ا و مذاکرات ب��ا دیگ��ر گروه ها معموال
پ ر س��ر و صدا و بلندگ��ودار نیس��ت .هم اکن��ون در هم��ه
مجموعه های اصولگرا به نوعی این رایزن ی ها ش��روع شده،
اما نم ی ت��وان کتمان کرد که یک ع��ده از همین حاال ب رای
جا انداختن یک گزینه مشغول رایزنی هستند و من این را رد
نم ی کنم ،اما در کل امیدوارم نتیجه ای که در نهایت حاصل
م ی شود مورد رضایت خداوند متعال باشد.
وقتی ای�ت اهلل مهدوی کنی از ائتالف ن�ام بردند،
پ�س دیگ�ر براس�اس مکانی�زم جبه�ه متحد
اصولگ رایان عمل نخواهد شد؛ سازوکار پیشنهادی
جبهه پی�روان خط امام و رهبری ب�رای انتخابات
ریاست جمهوری یازدهم چیست؟
lدر انتخاب��ات مجلس چون ه��دف انتخاب یک
جمع اس��ت امکان اتحاد وجود ندارد مثال ته ران 30نماینده
م ی خواهد ،حاال اگر پنج مجموعه اصولگرا باشد و انها روی 30
نفر توافق نکنند نهایتا هر مجموعه شش نفر اسم م ی دهد
و بعد هم همه متعهد م ی شوند که از لیست 30نفره حمایت
کنند ،اما در انتخابات ریاست جمهوری قرار به حمایت از یک
نفر است ،از این رو قابل پی ش بینی است که همه در صحنه
انتخاب مصداق قائل به دیدگاه و سلیق ه مختص به خود باشند
و ب رای ان تالش و فعالیت کنند ،اما این مساله نباید منجر به
جدایی و پ راکندگی شود چون در این حالت به کل مجموعه
اصولگرایی اس��یب م ی خورد .برهمین اس��اس باید ستادی
شکل بگیرد که از ابتدا تا انتها دنبال رایزنی ،انتقال اطالعات و
تبیین شرایط باشد .در گام بعد م ی توان هر طیف را به سهم
مشخص رساند ،البته طی کردن این مسیر نیاز به فهم واحد
بر مبنای واقعیات دارد تا ظرفی ت های ائتالف و کار مشترک
تقویت شود.
اگر در قالب جبهه متحد نباشد در قالب شورای
هماهنگی نیروهای هماهنگ�ی نیروهای انقالب
ی�ا چی�زی ش�بیه ای�ن رایزن ی ه�ای انتخاباتی
اصولگرایان شکل م ی گیرد؟
lاس��م نم ی خواهم بگویم .فعال یک مجموعه ای
شامل 15تا 16تشکل شناس��نامه دار و شناخته شده به نظر
واحد رسیدند.
منظور ش�ما تش�کل های عض�و جبه�ه پیروان
خط امام و رهبری هستند؟
lبله ،جبهه پیروان خط امام و رهبری سه ،چهار ماه
پیش استراتژی خود را ب رای انتخابات ریاست جمهوری یازدهم
نوشت که در ان اس��تراتژی بر تعامل ،اتحاد و وحدت با دیگر
گروه های اصولگرا تاکید شد و هم اکنون ما بر همان اساس
کار را دنب��ال م ی کنیم .البته این به ان معنا نیس��ت که این
16 ،15تش��کل قصد دارند از ابتدا تا انتها کار را پیش ببرند،
بلکه جبهه پیروان خط امام و رهبری م ی گوید همه گروه های
اصولگرا باید دست به دست هم دهند تا کار به سرانجام برسد.
lبه طور تصادفی نیست ،انها عضو جامعه روحانیت
مبارز ته ران ،جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و بزرگان دیگر
هستند ،البته نم ی توانم از انها اس��م ببرم .هر زمانی دیدارها
برگزار شد شرح ان گفته م ی ش��ود ،دلیل این کار هم روشن
است چون امکان دارد از عالمی اسم برده شود اما ان بزرگوار
به علت مالحظاتی وقت ندهند ،بناب راین وقتی دیدارها برگزار
شد رسانه ای م ی شود.
lجمعی�ت رهپوی�ان انقلاب اسلامی هفته
lجامعه اسالمی نمایندگان ادوار دنبال کاندیدا نبود،
بلکه پیش��نهاد داد تا در انتخابات اینده قدم نخست تعیین
مصداق نباشد بلکه ابتدا استراتژی مشخص و سپس زمان
خود گزینه تعیین ش��ود .این تز را جامعه اسالمی نمایندگان
ادوار داد که در جبهه پیروان خط امام و رهبری مطرح ش��د و
دیگران هم روی ان به اتحاد و اتفاق نظر رسیدند.
اگر این گام ها دقیقا به س��مت و س��وی شکل گیری
ائتالف باشد ارزیابی ما مثبت اس��ت چون اگر از روی ارتفاع
باال به این تماس ها و ارتباطات نگاه شود اینها نقطه مقابل
همدیگر نیستند.
ش�ما چند وقت پیش مصاحبه کردی�د و گفتید
که جامعه اسلامی نماین�دگان ادوار مس�تقل از
دیگر گروه ها ب�رای انتخابات ریاس�ت جمهوری
وارد ارزیابی شاخ ص ها م ی ش�ود یا حزب موتلفه
اسالمی دیگر عضو جبهه پیروان خط امام رهبری
م ی گوید نام�زد اختصاصی معرف�ی م ی کند؛ این
موارد به جای وفاق روی یک اس�تراتژی مدون ،از
تفرقه حکایت م ی کند؟
یعن�ی ه م اکنون هم�ه اعض�ای جبه�ه پیروان
خط ام�ام و رهبری روی اس�تراتژی تدوین ش�ده
اتفاق نظر دارند؟
lاعضای جبهه پیروان خط امام و رهبری از دی رباز به
ارتباط با روحانیت اعتقاد داشتند؛البته از این صحبت برداشت
نشود که دیگر تشکل های اصولگرا چنین باوری ندارند .جبهه
همواره نگاه هم��راه با تکریم و احترام به روحانیت داش��ت و
ب رای انها در صحنه مختلف سیاس��ی نظام جایگاه ویژه ای
قائل بوده اس��ت؛ جایگاهی که حضرت امام (ره) ب رای جامعه
روحانیت مبارزه ته ران و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در
نظر داش��تند .اعتقاد به این جایگاه در ذه��ن اعضای جبهه
پیروان خط امام و رهبری نیز وجود دارد .از این رو درباره مسائل
مختلف خدمت اقایان م ی رسند و مشورت م ی گیرند ،یعنی
نظر خود را با روحانیت در میان م ی گذارند و انها هم همیشه
لطف و محبت و بزرگواری دارند.
ان دیداری که محضر ایت اهلل مهدوی کنی همراه
اقای بادامچیان رفتید ،از این منظر بود؟
lچون رس��انه ای ش��د م ی گویم ان افراد منتخب
شورای مرکزی جبهه پیروان خط امام و رهبری بودند که بحث
دیدار با روحانیت و علما را دنبال م ی کنند.
این کمیت�ه فقط به دی�دار ای�ت اهلل مهدوی کنی
اکتف�ا م ی کند یا ب�ه دیدار ای�ت اهلل مصباح یزدی
هم م ی رود؟
lهمانطور که گفتم جبهه جمعی را مشخص کرده
و به انها ماموریت دیدار با علما و بزرگان دینی را داده تا با انها
تماس بگی رند ،صحبت کنند و رهکردهایشان را بگریند و به
جبهه بیاورند.
اسامی و تعداد علما و بزرگان دینی که قصد دیدار
با انها را دارید مشخص است یا ب ه طور تصادفی و
اتفاقی به دیدار علما م ی روید؟
ایا بین رهپویان و جبهه پیروان خط امام و رهبری
رایزنی انتخاباتی شده است؟
مثلث شماره153
از انج�ا ک�ه ای�ت اهلل مهدوی کن�ی ب�ر ارتب�اط
تشکل های سیاسی با روحانیت و مرجعیت تاکید
دارند ،ایا جبهه پیروان خط امام و رهبری مکانیزم
انتخاباتی خود را زیر نظر ایشان دنبال م ی کند؟
ای�ت اهلل مصباح ی�زدی معتقدن�د ک�ه «در کار
تشکیالتی نباید اصرار کرد که همه گروه ها لزوما
کنار هم ق�رار گیرند ،چون ممکن اس�ت عده ای
مدیریت اقتصادی بدانن�د و طیفی دیگر در حوزه
جنگ مهارت داش�ته باش�ند و اینه�ا قابل جمع
نیس�تند ».ب ه عبارت دیگ�ر ایش�ان معتقدند در
ائتالف ها همه اجزا باید با هم جور باشند و به هم
بخورند تا بتوانند کار تشکیالتی کنند ،اما نگاهی
که ای�ت اهلل مهدوی کن�ی بیان م ی کن�د متفاوت
است ،ایشان م ی گوید« :گروه ها روی نقاط مشترک
جمع شوند و اگر گروه های اصولگرا با هم اختالف
دارند سعی کنند که از درون بحث ها به نتیجه واحد
برسند» ،ارزیابی شما چیست؟ ایا این دو دیدگاه با
سیاست
lبله ،همه در جبهه پیروان خط امام و رهبری روی
ب رنامه تدوینی به اتفاق نظر رس��یدند ،ام��ا اینکه یک نفر از
موتلفه یا دیگر تشکل ها مصاحبه کرده و نظر خودش را گفته،
برئیس جبهه پیروان
در اظهارنظر ازاد است .من به عنوان نای
خط امام و رهبری عرض م ی کنم انچه در استراتژی امده ،روی
ان وحدت نظر است و این رشد و بلوغ تشکیالتی همه اعضای
جبهه را نشان م ی دهد ،چون موردی سراغ ندارم که حتی یکی
از تشکل های این مجموعه چیزی خالف استراتژی نهایی
شده درباره انتخابات ریاست جمهوری مطرح کند.
گذشته به دیدار ایت اهلل مصباح یزدی رفت که در
این باره تحلیل م ی شود احتمال ائتالف این طیف
با پایداری وجود دارد ،ایا شما گامی در این جهت
ب ر م ی دارید؟
یکدیگر قابل جمع هستند؟
lب��ه نظر م��ن هیچ اش��کالی ن��دارد ،ه��م نظر
ایت اهلل مصباح و ه��م دیدگاه ایت اهلل مهدوی کنی درس��ت
است ،یعنی این مسائل گفته شود نهایتا وقتی شرایط درست
تبیین و ارتباطات برقرار شد افراد با هم صحبت کنند مسائل
مختلف را بگویند تا در انتهای کار چیزی که مصحلت کشور
است محقق ش��ود .در زمان بحث تئوریک اشکالی ندارد که
همه نظر دهند و ب راساس واقعیات صحبت کنند ،این باعث
م ی ش��ود جمع بندی نهایی نتیجه جامع االط��راف مطابق
واقعی ت های ملموس کش��ور حاصل ش��ود .البته این به ان
معنا نیس��ت که هرکس راه خودش را برود ،بلکه همه باید با
هم باشند و از بعضی نقطه نظ رات سلیقه ای دست بردارند تا
ب راساس محورها و چارچوب های درست و صحیح توافق کنند
و کار را جلو بب رند .با این وجود شاید فردی پیدا شود که بگوید
نامزد مورد حمایت من فالن اقاس��ت ،ش��ناخت دارم و هیچ
گزینه دیگری را هم قبول ندارم ،ولو اگ��ر 10رای بیاورد ،من
معتقدم این فرد به تشخیص خود عمل کرده و نباید به ان ای راد
گرفت .مهم این است شرایط درست تبیین شود تا گروه های
اصولگرا دچار تحلیل اشتباه نشوند و نگویند نامزد مطلوب انها
80درصد ارا را جمع م ی کند ،چون اگر این تحلیل بیان شود
سوال خواهد شد که اساس علمی این مدعا چیست؟ افرادی
که تدبیر نوک پیکان تصمیم گیری ش��ان است ،حرف ها را
م ی ش��نوند ،واقعی ت ها را م ی بینند ،قدرت تعاملش��ان را باال
م ی ب رند ،روی چارچوب ،اصول و مبانی تبیی ن ش��ده از سوی
مقام معظم رهبری م ی ایستند و از انها عدول نم ی کنند .البته
کسانی که در عرصه انتخابات ریاست جمهوری کار م ی کنند
باید به این نکته توجه کنند ک��ه حتی اگر گزینه مدنظر انها
رای بیاورد نباید اشتباه دیگران را مرتکب شوند ،چون موفقیت
رئی س جمهور منتخب در گرو هم��کاری و همراهی با دیگر
طی ف های اصولگرا و جذب ظرفیت همه گروه هاست.
lجبهه پیروان خط امام و رهبری با استراتژی مذاکره
م ی کند و رایزنی با هر تشکل را ب راس��اس جایگاه ان انجام
م ی دهد .جبهه با جامعه روحانیت ش��روع ک��رد ،با رهپویان
هم ب رای ایجاد تعام��ل به وقتش در جای��گاه خود صحبت
م ی کند ،اما طبیعی است ما هم به عنوان اسم یک مجموعه
15تشکلی وزنی در کشور ب رای خود قائل هستیم؛ برهمین
اساس زمان مذاکره و تعامل با دیگر گروه های اصولگرا را دقیقا
تعریف و مشخص کردیم که از کجا ش��روع کنیم .از این رو
مذاکره و گفت وگو با رهپویان در زمان خودش انجام م ی شود.
عقالنیت حکم م ی کند ب رای ایجاد ائتالف ،هر گروه نظ رات
خودش را بگوید ،چون ائتالف با حرف نزدن و مذاکره کردن به
دست نم ی اید.
طبق برنام ه ای که م ی گویید چه زمانی وارد ارزیابی
مصادیق م ی شوید؟
lزمان نگذاشتیم.
قبل از سال 92یا بعد از تحویل سال خواهد بود؟
تو امدها و
lزمان ش��ناور اس��ت .گفت وگو ها و رف
اقدامات دیگر انجام م ی ش��ود ،به هر می زان که گفت وگو ها
پیش رود ،این زمان به جلو م ی اید ،هرچه طوالن ی تر ش��ود،
زمان تعیین مصداق عقب م ی رود و این در استراتژی تعریف
ش��ده که زمان معقول ب رای انتخاب گزینه چه زمانی است،
چون اگر بس��تر ب رای گفت وگو با همه گروه ها مهیا باشد به
محض اینکه مصداق معلوم شد دیگر زمان ب رای گفت وگو به
پایان م ی رس��د؛ به این دلیل که گروه ها م ی گویند جبهه فرد
مطلوب خود را مش��خص کرده و حاال امده که از ظرفیت ما
ب رای پیروزی او اس��تفاده کند؛ بناب راین اول چارچوب مذاکره
مشخص م ی شود و بعد به تعیین مصداق وارد م ی شویم البته
قطعا زمان رایزنی قبل از پایان زمان نام نویسی کاندیداها به
پایان م ی رسدg .
47
بین الملل
انقالب علیه انقالب
بین الملل
مثلث شماره 153
شورش علیه انقالب
1
محمد المرسی؛ انقالبی ازادی خواه یا دیکتاتور و مستبد؟
میدان التحریر قاهره بار دیگر شاهد اعتراضات مردمی
بود؛ اعتراضاتی که برخی دلیل ان را نگرانی از منحرف شدن
ارمانهای انقالبی میدانستند و برخی دیگر ترس از وارد
شدن در مسیر دیکتاتوری.
فرمان جدید «محم��د المرس��ی» رئیسجمهوری
مصر ،موس��وم به اعالمی��ه قانون اساس��ی ک��ه در ان به
ریاست جمهوری قدرت زیادی میدهد ،باعث شد اعتراضات
خشونت باری در قاهره و شماری دیگر از شهرهای مصر رخ
دهد؛ به گونهای که این کشور در استانه تحوالت جدیدی
قرار گرفت و میدان التحریر بار دیگر ب��ه محل اعتراضات
مخالفان دولت تبدیل گردید .برخ��ی تحلیلگران معتقدند
48
این بحران که از دس��تگاه قضایی اغاز شده به بخش های
دیگر نیز س��رایت خواهد کرد .به دنبال اعتراضات مردمی
به تصمیم های اخیر محمد المرس��ی ،وی با تاکید بر اینکه
تصمیماتش برای محافظت از وطن ،مردم و انقالب مصر
بوده ،اعالم کرد که می خواهد دستگاه قضایی را از کسانی
که پشت ان پنهان شد ه اند و از سیستم قضایی سوءاستفاده
می کنند ،پاک کند.
رئیس جمهوری مص��ر در مقابل ح��دود نیم میلیون
تن از حامیانش اظهار کرد« :کس��انی که می خواهند خود
را در سایه دس��تگاه قضایی پنهان کنند ،باید بدانند که من
در کمین نشسته ام و انها را رها نمی کنم ».المرسی بر این
مساله تاکید کرد که دوست نداش��ته بر قوه مقننه حاکمیت
کند ،اما برای حفظ مصالح کش��ور مجبور به این کار شده و
این تصمیماتش برای تسویه حساب شخصی نبوده است .به
گفته المرسی گروه اندکی هستند که خطری علیه انقالب
به شمار می ایند و وظیفه اوست که در مسیر انقالب حرکت
کند.
در واقع تغییرات مندرج در بخشنامه ریاست جمهوری
به عن��وان تمهیداتی ب��رای محافظت از انق�لاب معرفی
ش��ده اند؛ تغییراتی که ح��وزه اختیارات ریاس��ت جمهوری
را گس��ترش می دهند و به موجب ان تمام دس��توراتی که
رئیس جمهور ت��ا زمان تصوی��ب قانون اساس��ی جدید در
مصر صادر کند الزم االجرا خواهد ب��ود و حتی قوه قضائیه
مصر نیز ق��ادر به نقض انه��ا نخواهد ب��ود .همچنین این
بخشنامه تمامی راه های مختلف برای اعتراض یا شکایت
به چگونگی تشکیل شورای قانون اساسی را مسدود کرده
و به این ترتیب دادگاه های مصری به هیچ وجه نمی توانند
مجلس قانون اساس��ی این کش��ور را منحل کنند .اما این
فرامین المرسی خشم قضات را موجب شد و انها که تاب ان
مخالفت های غیرمنتظره با تصمیم جدید
رئیس جمهور مصر باعث شد جامعه مصر وارد دوره ای
از یک شکاف عمیق اجتماعی و سیاسی شود
بین الملل
مثلث شماره 153
نداش��تند به یکباره از امور به کنار گذاشته شوند در پاسخ به
این سخنان المرسی براشفتند؛ تاجایی که با اعالم اعتصاب
عمومی از تمام قضات کشور خواستند تا زمان لغو این دستور
به اعتصاب خود ادامه دهند .همچنین به دنبال انتش��ار این
خبر و نگرانی های اپوزیسیون دولت مصر ،در یک نشست
مطبوعاتی مشترک «محمد البرادعی»« ،عمرو موسی» و
«سامح عاش��ور» ،رئیس کانون وکالی مصر ،اقدام محمد
المرسی را کودتا علیه مشروعیت خواندند و مردم این کشور
را در اعتراض به این تغییرات به تظاهرات فراخواندند .به نظر
می رسد که بزرگترین دلیل برای نگرانی ،رسیدن مردم مصر
به مرحله ای از نارضایتی و تکثر است که منجر به رویارویی
خیابانی ش��ود .در مصر امروز ،تمامی گروه های سیاسی در
حالتی از «رد دائمی یکدیگر» هستند و با سوءظن به یکدیگر
نگاه می کنند .این نگاهی است که از انقالب ژانویه تاکنون
بر فضای سیاس��ی مصر حاکم است؛ چالش��ی که می تواند
این کش��ور را به نقطه ای غیرقابل برگش��ت در هرج ومرج
سیاسی برساند.
«عمادالدین عابد» ،روزنامهنگار مصری ،در مقاله ای
در روزنامه الشرق االوسط می نویسد؛ «بحران امروز مصر،
در واقع ،شکست نخبگان سیاس��ی در درک میزان اهمیت
مسئولیت پذیری انها برای ساختن مصری مدرن و متمدن
است .البته این نخس��تین بار نیس��ت که نخبگان سیاسی
مصر به خطا می روند .انها بارها از بیس��ت و س��وم جوالی
1952میالدی تاکنون مرتکب اش��تباه شده اند .خطاهایی
که مردم مصر هنوز در حال پس دادن تاوان انها هس��تند.
یکی از بزرگترین این شکس��ت ها ،عدم توانایی گفت وگو
میان گروه های مختلف در داخل کشوری با تمدن پنج هزار
س��اله اس��ت .مصر امروز هم پس از انقالب ژانویه شاهد
جدایی میان مخالفان و موافق��ان جامعه مدنی ،گروه های
مذهبی و نظامیان بوده اس��ت؛ جدایی میان خوشبین ها و
بدبین ها ،جدایی میان کس��انی که از قانون اساس��ی جدید
حمایت میکنند و کسانی که با ان مخالف هستند ،جدایی
میان کسانی که از دولت قانونی حمایت می کنند و کسانی
که حامی دولت انقالبی هستند».
این اختالفات و جداییها میان راست ها و چپ های
افراطی و کسانی که تمایالت لیبرالی رادیکال تری دارند
و محافظه کاران اسالمگرا ،شکست در ایجاد یک جامعه
دموکراتیک را تضمین می کند .در واقع مصری ها باید یاد
بگیرند که چگونه این اختالفات و ش��کاف های سیاس��ی
میان گروه ه��ا و طیفهای مختلف در کش��ور را مدیریت
کنند ،در غیر این صورت وارد ی��ک دور باطل و غیرقابل
بازگش��ت انتقام و ضدانتقام خواهند ش��د .اما المرسی که
کشور را این چنین در اش��وب و تنش دید در اقدامی قابل
تامل از تصمیم خود عقب نشست و اعالم کرد که تصمیم
وی موقتی بوده و امکان لغو ان وجود دارد .در حقیقت چند
روز پس از شروع ناارامی ها در مصر و همچنین اعتصاب
و اعتراض ش��دید قض��ات ،دفتر ریاس��ت جمهوری مصر
اعالم کرد که رئیس جمهور این کش��ور در نشس��تی که
با قضات داشت درخواس��ت انها را برای انجام اصالحاتی
در دستورات صادر شده از سوی خود پذیرفت و دو طرف
درخص��وص اختالف های یک هفته گذش��ته ب��ه توافق
رسیدند« .یاسر علی» س��خنگوی ریاست جمهوری مصر
می گوید که در نشس��ت رئیس جمهور با اعضای شورا ،دو
طرف بر س��ر اختالف های موجود تواف��ق کردند و بر این
اساس مقرر ش��د تا اعطای اختیارات به المرسی براساس
دس��توری که صادر کرده بود تنها به مس��ائل حاکمیتی و
مهم کشور محدود شود.
بنا ب��ر توافق دو ط��رف افزایش اختیارات المرس��ی
در مورد تمامی قوانین موجود در کش��ور نیس��ت و تنها به
مسائلی مرتبط اس��ت که دارای اهمیت ویژه هستند و این
قانون به صورت موقت اجرا خواهد شد .به گفته یاسر علی،
رئیس جمهور با شورایعالی قضات مصر به توافق رسیدند تا
این تصمیم تا زمان روی کار ام��دن پارلمان جدید مصر و
تصویب قانون اساس��ی جدید کش��ور اجرایی باشد و پس
از ان مجلس تصمیم گیرنده در ای��ن خصوص خواهد بود.
در این دیدار رئیس جمهوری مصر از موضع ش��ورای عالی
قضات مصر درخصوص درخواس��ت قضات کش��ور برای
اعتصاب قدردانی کرد ،چرا که شورای عالی قضات مصر به
اعتصاب اعالم شده از سوی قاضیان مصری نپیوست .این
در حالی است که مخالفان همچنان بر برگزاری تظاهرات
ل دستورات المرسی تاکید دارند و مقامات
خود برای لغو کام
حزب الدستور که یکی از احزاب مخالف دولت در مصر است،
اعالم کردند تا رسیدن به خواس��ته های خود که لغو کامل
تصمیمات اخیر رئیس جمهور اس��ت ب��ه اعتراض ها ادامه
می دهند .ام��ا نیروهای طرفدار اخوان المس��لمین در حالی
که پیش تر قرار بود در حمایت از المرسی ،در قاهره و برخی
دیگر از شهرهای مهم مصر تظاهرات میلیونی برگزار کنند،
این تظاهرات را لغو کردند.
واکنش ها به اظهارات و فرامین اخیر محمد المرسی،
دوستان و دشمنان او را کامال اشکار کرد .فردی مانند احمد
شفیق که رقیب المرسی در انتخابات ریاست جمهوری نیز
بود بس��یار تالش کرد که از این اب گل ال��ود ماهی بگیرد
و به همین خاط��ر ضمن انتق��اد از این رویکرد المرس��ی
تالش اخیر وی مبنی بر افزایش اختی��ارات خود را اقدامی
«دیکتاتورمابانه» توصیف کرد .نخست وزیر رژیم سابق این
کشور در مصاحبه با خبرنگاران گفت« :دستورات حکومتی
که اخیرا از س��وی رئیس جمهوری مصر صادر ش��د بر پایه
افکار دیکتاتوری است».
شفیق همچنین محمد المرس��ی را به الهه ای تشبیه
کرد که از تفکر فاشیستی حمایت کرده و مخالفان را تحت
عنوان حمایت از انقالب سرکوب می کند.
اکن��ون از ات��ش اختالف می��ان دولت المرس��ی و
شورایعالی قضایی خیلی کاسته شده ،اما مساله ای که موجود
است شکاف به وجود امده در جامعه مصر است؛ شکافی که
البته پیش از این نیز وجود داش��ت اما فرصت ظهور و بروز
پیدا نکرده بود .با تصمیمات اخیر المرس��ی ،جامعه مصر به
محل تقاب��ل دو جریان عمده یعنی طرف��داران و مخالفان
رئیس جمهور تبدیل ش��د .طرفداران وی یا همان حامیان
اخوان این اقدام المرس��ی را به نوعی اقدامی برای حفاظت
از انقالب می دانس��تند ،اما مخالفان که ش��امل لیبرال ها،
سکوالرها و برخی دیگر از احزاب چپ و بازمانده های رژیم
سابق می ش��دند این اقدام را به نوعی حرکت رئیس جمهور
به س��مت دیکتاتوری توصیف کردند .اکنون با وجودی که
اختالفات در سطح باالی جامعه کمرنگ شده است اما بطن
جامعه همچون اتش زیر خاکستر است .در حقیقت المرسی
با اصالح فرمانش به نوعی دل قضات را به دس��ت اورد اما
شکاف عمیقی که در جامعه مصر به وجود امده احتماال به
این سادگی ها رفع نخواهد شدg .
49
خطر کودتا
اشوب در سیاست مصر چه نتایجی در بردارد؟
حسن هانی زاده/کارشناس مسائل بین الملل
2
بین الملل
اقدام اخیر «محمد المرس��ی» ،رئی سجمهوری مصر
در برکن��اری «عبدالمجید محمود» ،دادس��تان کل مصر و
تعیین «طلعت اب راهی��م عبداهلل» به عنوان جانش��ین وی
موج��ی از اعتراض��ات احزاب سیاس��ی را به دنبال داش��ت.
طلعت اب راهیم عبداهلل 54 ،ساله که یکی از قضات نزدیک به
اخوان المسلمین مصر بهشمار م ی رود ،جوانترین دادستان
کل مصر در طول چند دهه گذشته تلقی م ی شود .دادستان
کل مصر ب رای رسیدن به این پست حساس و کلیدی باید
به مدت 30سال تمام ی مراحل قضاوت را پشت سر گذاشته
باشد و معموال از سوی شورای عالی قضایی ب رای صدور حکم
به رئی س جمهوری معرفی م ی ش��ود .طلعت اب راهیم عبداهلل
هرچند نزدیک به 30سال برکرس��ی قضاوت تکیه زده ،اما
به دلیل گرایش به اخوان المسلمین مصر بین سکوالرها و
رهب ران احزاب سیاسی الئیک از مقبولیت چندانی برخوردار
نیس��ت .به دنبال این تحوالت «س��میر مرق��ص» معاون
مسیحی محمد المرسی و یکی از رهب ران جریانهای لیب رال
و سکوالر قبطی مصر در اعتراض به اقدام المرسی در تعیین
دادستان کل ،از سمت خود استعفا داد .برخی شخصی ت های
سیاسی الئیک مصر نیز اقدام رئی سجمهوری را اخرین میخ
بر تابوت قوه قضائیه توصیف کردند و از المرس��ی خواستند
تا از تصمیم خود عدول کند .باش��گاه قضات مصرکه یک
تشکل صنفی غی ر سیاسی تلقی م ی ش��ود تهدید کرده بود
که اگر حکم المرسی ب رای تعیین طلعت اب راهیم عبداهلل لغو
نشود قضات سراسر مصر را به یک اعتصاب گسترده دعوت
خواهدکرد .المرسی در حکم خود ب رای تعیین طلعت اب راهیم
بر محاکمه جدی قاتالن معترض انق�لاب 25ژانویه مصر
و بازنگری در محاکمه «محمد حس��نی مبارک» ،دیکتاتور
سابق و فرزندان وی عال و جمال مبارک ،تاکید کرده است.
در این حکم ،المرسی ضرورت تدوین سریع قانون اساسی و
قرار دادن مادهای مبنی بر اینکه دادستان کل نباید بیش از
40سال سن داشته باشد را مورد تاکید قرار داده است .هدف
محمد المرسیکه معموال خواستههای اخوان المسلمین را
عملیاتی م ی کند از این اقدام ،این اس��ت که قضات قدیمی
که در طول 30س��ال حکومت دیکتاتوری حسن ی مبارک از
عملکرد این رژیم دفاع کرده اند به تدری��ج از چرخه قضاوت
خارج شوند .اگرچه در قانون اساسی سابق ،تعیین دادستانکل
کشور در حوزه اختیارات رئی س جمهوری بود اما رهب ران احزاب
سیاسی س��کوالر و لیب رال در یک پارادوکس اشکار ،تعیین
دادستان کل را خارج از صالحیت و اختیارات رئی سجمهوری
جدید مصر م ی دانند .اعتقاد رهب ران احزاب سیاسی غی ر دینی
این اس��ت که قوه قضائیه یک نهاد کامال مستقل است و
توسط یک شورای منتخب از قضات بلند پایه اداره م ی شود.
بناب راین رئی س جمهوری به عنوان رئیس قوه مجریه نباید در
حوزه اختیارات ش��ورای عالی قضات مصر دخالت کند ،زی را
تعیین دادستانکل ب ر اساس قانون اساسی جدید ،بخشی از
مثلث شماره 153
50
اختیارات شورای عالی قضایی است .اگرچه محمد المرسی در
تعیین دادستان کل از اختیارات مندرج در قانون اساسی سابق
مصر ب رای رئی سجمهوری استفاده کرده ،اما طرفین در تفسیر
مواد قانون اساسی س��ابق و فعلی دچار پارادوکس شده اند.
المرسی در حالیکه قانون اساس��ی قدیم را «کان لم یکن»
اعالم کرده اما در تعیین دادس��تان کل از ماده 86اختیارات
رئی سجمهوری سابق استفاده کرده است .گروه های مخالف
رئی سجمهوری نیز در حالی که قانون اساسی جدید انتخاب
دادستان کل را بخش��ی از اختیارات ش��ورای عالی قضایی
م ی داند ،به این قانون استناد کرده اند و رئی سجمهوری را فاقد
صالحیت دخالت در قوه قضاییه م ی دانند .این در حالی است
که قانون اساسی جدید هنوز به همه پرسی گذاشته نشده و
بناب راین نم ی تواند مورد استناد رهب ران احزاب سیاسی مخالف
دولت محمد المرس��ی قرار گیرد .خالء وجود قانون اساسی،
یکی از مواردی است که اختالف میان احزاب دینی و الئیک
را تش��دید کرده و تا زمانی که این قانون کامال نهایی نشده
و از تصویب نگذش��ته این اختالفات همچنان ادامه خواهد
داشت .به دنبال تعیین دادستان کل مصر از سوی المرسی،
یک جبهه نجات ملی با شرکت 26حزب و جریان سیاسی
غی ر دینی ب رای سازماندهی اعتراضات علیه رئی سجمهوری
مصر تش��کیل ش��د .محمد الب رادعی ،رئیس حزب الئیک
الدس��تور ،عمرو موس��ی و حمدین صباحی ،دو نامزد سابق
انتخابات ریاس��ت جمهوری مصر در یک کنف رانس خبری
مشترک اقدام اخیر محمد المرس��ی در تعیین دادستان کل
را کودتای اخوان المس��لمین علیه نهادهای مدنی توصیف
کردند .در عین حال حزب عدالت و ازادی ش��اخه سیاس��ی
اخوان المس��لمین مصر اعالم کرد ک��ه رئی سجمهوری به
دلیل همسویی اشکار قضات قدیمی با عوامل رژیم سابق،
از س��وی جوانان مصر ب رای تغییر ساختار قوه قضائیه تحت
فش��ار قرار دارد .قوه قضائیه که از قضات دست نشانده رژیم
سابق تشکیل ش��ده در طول ماه های اخیر ش��مار زیادی از
عوامل رژیم حس��نی مبارک را از اتهام فساد مالی و کشتار
مردم مصر در می دان التحریر قاهره تب رئه کرده است .به اعتقاد
اخوان المس��لمین ،قضات بلند پایه مصر شایستگی الزم را
ب رای حضور در نظام جدید مص��ر ندارند و باید از قوه قضائیه
پاکسازی شوند و قضاتی جوان و انقالبی جای انان را بگی رند.
قوه قضائیه در دوران رژیم حس��نی مبارک در صدور احکام
ظالمانه علی��ه اعضا و ه��واداران اخوان المس��لمین نقش
مهمی داشت زی را دادستان کل و ش��ورای عالی قضایی در
رژیم سابق مس��تقیما از رئی س جمهوری دستور م ی گرفتند.
صدها ت��ن از اعضا و هواداران اخوان المس��لمین مصر تنها
به دلیل مخالفت با رژیم مبارک ،دیکتاتور سابق مصر توسط
دادگاه های فرمایش��ی به اع��دام محکوم ش��ده اند .رهب ران
احزاب سیاس��ی الئیک و لیب رال مصر که اساسا از پیروزی
المرسی در انتخابات ریاست جمهوری ناخرسندند ،به بهانه
نقض قانون اساسی از س��وی وی ،هواداران خود را به میدان
التحریر قاهره فراخواندند .تظاه رات ،اعتصابات ،درگیریها و
اتش زدن دفاتر حزب توس��عه و ازادی در شهرهای مختلف
مصر اغاز ش��د و این نقطه اغاز بحران جدید دولت المرسی
تلقی م ی شود .اخوان المسلمین مصر نیزکه طیف وسیعی
از جامعه مصر را تش��کیل م ی دهند در پش��تیبانی از اقدام
انقالبی رئی س جمه��وری ،از نیروهای خود خواس��تند تا در
میدان التحریر اجتماع کنند .هر یک از طرفین ش��عارهایی
در مخالفت و موافقت با اقدام محمد المرسی سر دادند و در
پارهای موارد میان هواداران و مخالفان رئی س جمهوری مصر
درگیریهای فیزیکی رخ داد ک��ه با دخالت نیروهای امنیتی
پایان یافت .در ط��ول درگیریهای اخیر می��ان هواداران و
مخالفان المرسی در ش��هرهای مختلف مصر ،صدها تن از
طرفین زخمی شدند که این امر بحران سیاسی و اجتماعی
جدیدی ب رای دولت جدید مصر به شمار م ی رود .اکنون جامعه
مصر به دو قط��ب موافق و مخالف دولت محمد المرس��ی
تبدیل شده و هرگونه تقابل خشونت امیز میان این دو جریان
ممکن اس��ت به درگیری وسیع داخلی و س��رانجام دخالت
نظامی و حتی کودتا منجر شود .هرچند مصر در طول کمتر
از یک سالی که از پیروزی انقالب 25ژانویه 2011م ی گذرد،
ش��اهد درگیریهای خونین��ی بین طی فهای سیاس��ی و
مذهبی بود اما این درگیریها بهس��رعت مهار شدند .خروج
نیروهای مسلح مصر از عرصههای سیاسی و تصمیمگیری،
فضا را ب رای تشکیل نهادهای مدنی و احزاب سیاسی فراهم
س��اخت .با این حال همچنان ممکن اس��ت خالء قدرت به
یک بحران غیر قابل کنترل اجتماعی منجر ش��ود .در یک
نگاه بدبینانه ،تحوالت اخیر منطقه به ویژه شکس��ت ارتش
رژیم صهیونیستی از حماس و جهاد اسالمی در جنگ 8روزه
غزه ب رای امریکا و غرب خوشایند نبود .به اعتقاد امریکا و غرب
ادامه وضعیت موجود و ورود س�لاح پیشرفته از مصر به غزه
که احتماال با همکاری اخوان المسلمین مصر صورت گرفته،
در اینده فروپاشی رژیم اس��رائیل را به همراه خواهد داشت.
بناب راین ب رای بازگرداندن مصر به وضعی��ت قبل از انقالب
25ژانویه 2011ایجاد یک بحران سیاس��ی و اجتماعی و در
نهایت سپردن یک نقش کنترل کننده به ارتش ممکن است
در اینده در دستورکار قدرت های فرا منطقه ای قرار بگیرد .در
چنین فضایی ،دستاورد مبارزات چندین ساله مردم مصر به
هدر خواهد رفت و ممکن است یک شخصیت نظامی مشابه
حس��نی مبارک با کمک غرب به قدرت برسد .اگر چه زمان
کودتاهای نظامی در جهان عرب تقریبا گذشته ،اما مصر در
ی و دولتی
طول 60س��ال گذش��ته هیچ گاه حکومتی مردم
مدنی به خود ندیده اس��ت .بناب راین راه حل بحران موجود،
تدوین هرچه س��ریعتر یک قانون اساسی متناسب با بافت
جامعه مصر ،به همه پرسی گذاش��تن این قانون و برگزاری
انتخابات پارلمان��ی خواهد ب��ود .در غی ر اینصورت مصر یا
به س��مت تنش های اجتماعی و سیاس��ی غیرقابل کنترل
پیش خواهد رفت ی��ا قدرت در نهایت به نیروهای مس��لح
سپرده خواهد شد و به این ترتیب تمامی فعالی تهای حزبی
و سیاسی ب رای مدت زمانی نامعلوم متوقف م ی شودg .
خالء قدرت و جامعه دوقطبی
تصمیم المرسی شکاف های سیاسی و اجتماعی را در جامعه مصر فعال کرد
احمد بخشی /کارشناس مسائل افریقا
3
بین الملل
شکاف در جامعه میش��ود؛ همچنین بحث کنار گذاشتن
بخش حقوقی و قضایی نیز باعث به وجود امدن ش��کاف
جدیدی ش��د .عالوه بر ان ،افزایش حوزه اختیارات یک
فرد حاال چه محمد المرس��ی باش��د یا فرد دیگر حتی در
میان اسالمگرایان نیز باعث ایجاد دودستگی و اختالف
شد .بنابراین ماهیت جغرافیایی ،سیاسی و اجتماعی مصر
به گونه ای است که ایجاد ش��کاف و دودستگی در ان به
هر دلیلی شاید از بس��یاری جوامع دیگر بیشتر باشد .البته
عدم تجربه دولتمداری محمد المرسی و مشاورانش نیز در
بروز این مش��کالت نقش داش��ت ،چراکه رئیسجمهوری
جدید مصر و برخی مشاوران وی در امر سیاست و حکومت
از تجربه کافی برخوردار نیستند .از دیگر سو باید این مساله را
نیز مدنظر داشت ،برخی اقدامات و رفتارهای رئیسجمهوری
مثلث شماره 153
پ��س از تصمیمات و فرامی��ن اخیر محمدالمرس��ی،
رئیس جمهور مصر ،شاهد بودیم این کشور با برخی شکاف ها
و دودستگی درسطح جامعه روبه رو شد .یکی از دالیل ایجاد
شکاف و چنددس��تگی در جامعه مصر و رودررو قرار گرفتن
لیبرال ها ،سکوالرها و اس�لامگرایان در برابر یکدیگر این
اس��ت که ماهیت جامعه مصر مانند اغلب جوامع به گونه ای
اس��ت که طیف متفاوتی از نیروهای اجتماعی در ان حضور
دارند .در مصر باتوج��ه به بافت اس�لامی جامعه ،موقعیت
ژئوپلتیکی ،نزدیکیاش به اروپا
و رویارویی اندیشههای غرب و
اسالمی شاهد یک جامعه طیفی
هستیم و درون ان گفتمانهای
متفاوتی دیده می شود .بخشی
از این مساله ناش��ی از ماهیت
س��اختار جامعهای مصر است؛
البته نمی توان هیچ جامعه ای را
به صورت یکپارچه تصور کرد.
بخ��ش دیگر ان نیز ب��ه رابطه
میان قدرت و برداش��ت از دین
بازمی گ��ردد .در جامع��ه مصر
گروهها و طیفه��ای متفاوتی
دیده می ش��وند؛ بخش��ی اس�لامگرایان لیبرال هستند که
محمد البرادعی و عمرو موس��ی تقریبا از می��ان این گروه
هستند؛ بخش دیگر اسالمگرایان میانه رو که محمد المرسی
نیز در این دس��ته جای می گیرد؛ یک گروه نیز تحت عنوان
اسالمگرایان افراطی یا سلفیها مطرح میشوند .برداشت
این گروه ها از ق��درت و دی��ن کامال متفاوت اس��ت .البته
گروههای دیگ��ری مانن��د قبطی ها(مس��یحیان) و اقلیتی
از یهود نیز در جامعه مصر دیده می ش��وند .ام��ا انچه اخیرا
به وجود امد و منجر به ایجاد ش��کاف در جامعه مصر ش��د
برمیگردد به نوع سیاستگذاری دولت جدید و نوع مطالباتی
که افراد و گروههای اجتماعی در میدان التحریر و میدانهای
شهرهای کالن مصر بیان داشتند؛ دسته بندی این مطالبات
در انتخابات ریاست جمهوری کامال مشهود بود .اتفاقات اخیر
منجر به پررنگ شدن شکاف های موجود در جامعه مصر شد.
در واقع سیاست ها و تصمیمات احساسی و غیرکارشناسانه
محمد المرسی موجب بروز بیش از پیش این شکاف ها شد.
در حالی که ممکن است بخش��ی از سیاست های المرسی
صحیح باش��د ،اما حداقل ب��رای جامعه مصر تبیین نش��ده
و باتوجه به اینکه قوانین��ی نیز وجود ندارد که با اس��تناد به
ان ،رئیس جمهوری و دیگ��ر گروه های اس�لامی فعالیت
بکنند به ط��ور حتم دامنه برداش��ت ها متفاوت می ش��ود و
گروه های مختلف ،برداش��ت های مختلف خواهند داشت.
پ��س از برکناری و بازنشس��ته ش��دن ارتش��یان و مطرح
شدن بحث شورای نظامی ،ش��اهد بودیم که عده ای این
تحوالت را کودتا خواندند .باید توجه داش��ت که به هیچ
عنوان نمی توان نق��ش ارتش را در جامع��ه مصر نادیده
گرف��ت ،همانطور ک��ه نقش اس�لامگرایان نی��ز در این
کش��ور قابل اغماض نیس��ت .میبینم که حذف ناگهانی
بخش��ی از س��اختار جامعه به نام ارتش منج��ر به ایجاد
مصر که نمود بیرونی دارند و بحث گفتمانی که در حال انجام
است ،بازمیگردد به شخصیت المرسی و همچنین ماهیت
تحوالتی که در مصر اتف��اق افتاد .از منظر علوم سیاس��ی،
تحوالت در مصر یک س��ری تحوالت انقالب��ی نبود بلکه
تحوالت اصالحی ب��ود؛ بدین معنا که ان خواس��تهای که
در انقالبها وجود داش��ت به مفهوم بران��دازی رژیم قبلی
و ایجاد یک س��ازه جدید ،در مصر اتفاق نیفتاد و عمال تنها
راس رژیم یعنی شخص حس��نی مبارک و نیروهای وفادار
درجه یکش از سیستم حذف ش��دند .در این راستا بخشی از
جریان امور افتاد به دست نیروهایی که به دنبال تغییر بودند و
مدیریت امور نیز به ارتشیان و بقایای رژیم سابق واگذار شد.
همچنین انتخابات ریاست جمهوری مصر نیز تکلیف امور را
مشخص نکرد و المرسی در این انتخابات یک رای شکننده
به دس��ت اورد ،یعنی ارای وی و احمد شفیق 51/5در برابر
48/5بود .المرس��ی باتوجه به تحوالت اخیر نشان داده که
در حال پیگیری یک رویکرد پوپولیس��تی است و عالوه بر
این ،اندکی هم تحت تاثیر بحث های احساسی ناشی از نوع
شخصیتش قرار دارد .رویکرد پوپولیستی از ان جهت که وی
باتوجه به تحوالتی که در حال بروز اس��ت و نگاههایی که
وجود دارد ،برخی فعالیته��ا را انجام میدهد؛ فعالیتهایی
نظیر بازنشسته کردن طنطاوی ،رئیس ستاد ارتش به همراه
چندین افسر دیگر ،بحث ارس��ال نامه معرفی سفیر مصر به
«شیمون پرز» ،رئیس رژیم صهیونیستی و همچنین بحث
قضات و دادستانی .المرس��ی میخواهد در این فضا برخی
خواس��تههای خودش از جمله به دست اوردن قدرت بیشتر
را دنبال کند که تا حدودی ه��م این تحوالت به نفعش بود.
اما باید توجه داشت که به دست
اوردن قدرت بیشتر اکنون دچار
گذشت زمان شده و ممکن است
فعالیتها و گفتمان المرسی دیگر
خیلی جوابگو نباشد؛ ضمن اینکه
این خواس��ته با قوانی��ن و حوزه
اختیارات رئیسجمهور در تعارض
است .دلیل اینکه میگوییم این
مساله دچار ش��مول زمان شده،
این اس��ت که بعد از هر تحولی،
انقالبی��ون و تحو لخواه��ان
انتظار دارند یک س��ری تغییرات
اجتماعی ،سیاسی و برخی دیگر
از خواس��تهها و مطالباتشان عملی ش��ود ،اما متاسفانه در
مصر این مطالبات از جمله مشکالت اقتصادی در حد شعار
باقی ماند و عمال دولت در تحق��ق وعدههایش ناتوان بود.
موضوع بعدی نیز این است که بسیاری از حوزه اختیاراتی
که المرسی برای خودش خواس��ته ،فراتر از قانون است
و عمال در روزهای گذش��ته و باتوجه ب��ه حکم برکناری
دادس��تان و افزایش اختیارات رئیسجمهوری میبینیم
که حتی اف��رادی که در می��دان التحریر بودن��د و یاران
و وفاداران المرس��ی تنها با بخش��ی از قوانی��ن و فرامین
وی مانند برکناری دادس��تان موافقند؛ این اف��راد افزایش
اختیارات رئیسجمهوری را بخش��ی از تش��کیل یک رژیم
تمامیت خواه میدانند و ان را با اصول دموکراس��ی و انقالب
همسونمیبینندg.
51
هستندکه دولت را اندک اندک به سمت اسالمی شدن بب رند.
اختالف کنونی میان محمد المرس�ی و سیستم
قضایی کشور ناشی از چیست؟
lمس��الهای که تصمیمات المرس��ی را به حالت
پارادوکسی دراورده ،اتفاقاتی اس��ت که در سیستم قضایی
پیش امده است .سیستم قضایی ،رئیس شورایعالی قضایی،
حس��ن ی مبارک و برخی قاتالن مردم در انقالب اخیر را تب رئه
کرده و مس��ئوالن بزرگ رژیم مص��ر را در مقاطع مختلف از
زمان انقالب تا پس از پیروزی انقالب حتی کس��انی که در
زمان حکومت طنطاوی تظاه رات کردن��د را نیز تبرئه کرده
اس��ت .بناب راین المرس��ی احس��اسکرد باید اقدامی انجام
دهد تا هم قاطعیت خود و هم حکومتش را نش��ان دهد .وی
تصمیمی گرفت که در رابطه با بخ��ش اول ان یعنی عزل
رئیس ش��ورایعالی قضایی و مطالبه ادامه محاکمه قاتالن
درگیریهای مصر از جمل��ه مبارک ،اختالفی نیس��ت .اما
قسمت دوم این قانون اساسی موقت به گونه ای تدوین شده تا
شورایعالی قضایی نتواند تصمیمات المرسی را لغو کند و وی
را تحت امر قرار دهد .بناب راین المرسی اعالم کرد تصمیمات
و فرامین وی تا زمان تصویب قانون اساسی جدید مصر قابل
نقض نیس��تند .این تصمیم اخیر بوی اس��تبداد ،فردگرایی،
دیکتاتوری ،تجمیع سلطه و اقتدار در شخص را م ی داد و اغلب
سیاس��تمداران کوچک و بزرگ و احزاب مصر را یاد فراعنه و
حسنی مبارک انداخت.
ایا شما با این دیدگاه که در میان سیاسیون مصر
پدید امده ،موافق هستید؟
بین الملل
گفت وگو با صادق الحسینی در مورد نقشه امریکا و عربستان برای اینده مصر؛
مثلث شماره 153
4
از هرج و مرج دموکراتیک تا
وهابی کردن سیاست
محمد صادق الحسینی ،کارشناس ارشد مسائل خاورمیانه در گفت وگویی تفصیلی با مثلث به بررسی تحوالت
اخیر مصر و دالیل هرج و مرجهای جاری در این کشور پرداخت .وی معتقد است که المرسی به دنبال دخالت دستگاه
قضایی در امور و همچنین انحالل پارلمان ،در پی راهی بود تا هم قاطعیت خود و هم حکومتش را نشان دهد به همین
خاطر چنین تصمیم�ی گرفت .اکنون در مصر دو گروه عمده در برابر المرس�ی قرار دارند؛ یک�ی بقایای رژیم مبارک
و دیگری ائتالفی شامل س�ازمانها ،نهادها ،احزاب ،ش�خصیتهای لیبرال ،الئیک ،چپ و جوانان انقالبی .به گفته
صادق الحسینی ،المرس�ی همواره به فکر دفع این گروهها بوده تا در مدیریت وی و همچنین انتخاباتهای پیش رو
خللی ایجاد نکنند .همچنین اکنون این اختالف و دودستگی میان احزاب و گروهها میتواند موجب فتنه بسیار شدیدی
شود و مصر را از اهداف اصلی اش که تحقق عدالت اجتماعی ،ازادی ،تبیین سیاست خارجی ،قطع روابط با اسرائیل
و برخی اهداف دیگر است ،بازدارد.
چ�را ب�ه یکب�اره رئی سجمه�وری مص�ر چنین
تصمیمی گرفت و جامعه مص�ر این چنین دچار
اشوب شد؟
ت ش��کنندهای
lمحم��د المرس��ی با ی��ک اکثری
رئی س جمه��ور ش��د و همیش��ه دو مجموع��ه در ب رابر وی
لحظه ش��ماری م یکردندکه از جانب او خطا یا اشتباهی سر
بزند تا علیه این رهبر اخوانالمسلمین یک کاروان تبلیغاتی
قوی راه بیندازند .گروه اول بقایای حس��ن ی مبارک ،دیکتاتور
مخلوع مصر است و گروه دوم ،گروهی متشکل از سازمانها،
نهادها ،احزاب ،شخصی تهای لیب رال ،الئیک ،چپ و جوانان
انقالبی اس��ت؛ جوانانی که راضی از به قدرت رسیدن حزبی
نبودندکه عامل و محرک اصلی انقالبی��ون نبوده ،بلکه به
انقالبیون ملحق شده و چون توانایی تشکیالت تاریخی قوی
را داشته ،توانسته مبارزات انتخاباتی را به درستی مدی ریتکند و
به قدرت برسد .اگر تابلوی سیاسیکل مصر را در نظر بگیریم
درم ی یابیم محمد المرسی از لحظه ایکه رئی س جمهور شد
52
به دنبال دفع این دو گروه بود.
چرا المرس�ی از زمان رویکار امدنش در پی دفع
این گروههاست؟
lوی م ی خواهد به گونه ای تحوالت را مدیریت کند
که این دو گروه توانایی رقابت قوی با او را نداش��ته باش��ند و
نتوانند از رئی س جمهور نقطه ضعفی پی دا کنند و همچنین قادر
نباشند ب رای انتخابات اینده وی را به عقب ب رانند و خودشان
را ب رای انتخابات اتی به وی��ژه انتخابات پارلمانی اماده کنند.
به خصوص هر دو گروه نگران��ی جدی دارندکه منظور حزب
المرسی از اخوانیکردن دولت مصر یعنیکشور و حکومت
مصر این باش��دکه روند اس�لامیکردن را در پیش بگیرد و
دولت مدنی را به دولت دینی تبدیلکند .المرسی چون از یک
طرف اسالمگراست و از طرف دیگر هم پیمان و ائتالف کننده
با حزبی مانند حزب النورکه س��لف ی های جدید ان را تشکیل
م ی دهند ،هم واره تحت فشار سلف ی ها خ واهد بود .این در حالی
است که اسالمگرایان اخوان المسلمین نیز همواره در پی ان
lخیر ،چراکه المرسی در همان ابتدا اعالم کرد که
این تصمیم موقت است ،یعنی بعد از تصویب قانون اساسی
مصر دیگر این تصمیمات به خودی خود منتفی خواهد شد.
ی بگیرد چرا
المرسی اعالم کرده مجبور بوده چنین تصمیم
که رئیس ش��ورای عالی قضایی پیشینکه توسط وی عزل
شد ،پارلمان را منحلکرده بود و وی اکنون این وحشت را دارد
که نتواند مجلس س��نا را نیز حفظ کند .در این صورت هیچ
س��لطه ای به نام س��لطه قانونگذاری در مصر وجود نخواهد
داش��ت و وی با این دالیل اعالم کرد که فق��ط بدین طریق
م یتواند جلوی این مشکالت را بگیرد.
تاثیر مستقیم این اتفاق بر جامعه مصر چه بود؟
lاکنون این شبهه به وجود امده که محمدالمرسی
به سوی دیکتاتوری و استب داد در حال حرکت است .این مساله
از یک طرف یک نگرانی ظاه را مشروع و از طرف دیگر یک
نوع بازی سیاسی بسیار خط رناک را ترتیب داده است .اکنون
این اختالف و دودس��تگی میان اح��زاب و گروهها م یتواند
موجب فتنه بسیار شدیدی شود و مصر را از اهداف اصل ی اش
که تحقق عدالت اجتماعی ،ازادی ،تبیین سیاست خارجی،
قطع روابط با اس��رائیل و برخی اهداف دیگر اس��ت ،بازدارد.
درواقع اگر مصر درگیر این فتنه ش��ود غرق مسائل داخلی و
اختالفات میان گروه ها خواهد شد و دیگر به اهداف اصل ی اش
نخواهد پرداخت.
اکن�ون در جامعه مصر ب�ه نوعی اسلامگرایان
و س�کوالرها در برابر یکدیگر ق�رار گرفته اند .با
وجودی که المرسی با قضات به تفاهم رسیده ایا
جامعه مصر از این التهاب و تنش رها خواهد شد؟
lبه توافق رسیدن رئی س جمهوری مصر و شورای
عالی قضایی تنها ش��اید فتیله انفجار را پایین بکش��د .اما
مس��اله ای که وج��ود دارد این اس��ت که غرب ی ها ب��ه ویژه
امریکای ی ها در حال حاضر به دنبال راهی هستند تا انقالب
مصر در یک جایی متوقف شود و دیگر ریش��ه دار نشود .در
واقع اکنون اس��تراتژی امریکای ی ها تغییرک��رده و چیزی به
نام هر جومرج خالق و سازنده و هر جومرج دموکراسی در زمره
اهداف انها ب رای انقالبهای منطقه قرار گرفته اس��ت .این
استراتژی به این صورت است که شکاف بین گروه ها و جوانان
حال چه اسالمی و چه غی راس�لامی را دامن بزند .نیروهای
تفکیک قوا در برزخ
الئیک ،چپ ،لیب رال ها ،ناصریس��ت ها ،سوسیالیس ت ها و
جوانان انقالبی از عمروموسی و محمد الب رادعی تا حمدین
صباحی تماما به رغم تفاوت های احیانا ایدئولوژیک یا تفاوت
در سیاست هایشان و تشکیالت حزب ی شان اکنون متفق القول
هستند که حکومت اسالمی در مصر به وجود نیاید.
این گروه ها به چه دلیل این درخواست را دارند؟
lدر واقع بحث انها این اس��ت ک��ه در مصر حدود
هش��ت میلیون قبطی مس��یحی وجود دارد و مصر نسبت
به فرهنگ های دیگر فرهنگ بازت��ری دارد .به همین خاطر
نم ی توان با یک ایدئولوژی واحد ان هم از نوع اسالمی ،کشور
را اداره کرد .این مس��اله در مرحله گفت وگو و بحث س��ازنده
نیز قابل بررس��ی اس��ت و دیگر احتیاجی به جنگ خیابانی
و س��وزاندن مقرهای اخوان المسلمین نیس��ت .وقتی این
اعتصابات به این صورت از میدان التحریر اغاز م ی شود و به
شهرهای دیگر مانند اسکندریه م یرسد ،مشخص است که
پشت این مسائل دست های پنهان قرار دارد.
منظورتان از دستان پنهان چیست؟
lاکن��ون مص��ر دو انتخاب��ات پی��ش رو دارد؛
نخس��ت انتخابات پارلمانی و کمی بعدتر نی��ز انتخابات
ریاس��ت جمهوری .تا زمان برگزاری انتخابات پارلمانی بعید
است که این اوضاع مستقر شود و ثبات قابل قبولی در مصر
به وجود بیاید .این حالت جذرومدی که میان ائتالف حزب
حاکم و س��ایر احزاب مصر به وجود امده فعال ادامه خواهد
داشت اما تحت کنترل فضای امنیتی مصر و بعید است که
به مرحله انفجار برسد .در نهایت اوضاع در مصر غیرمستقر،
ب ی ثبات و سیال خواهد بود و هر لحظه م ی تواند به نفع این
جناح یا ان جناح حرکت کند.
البته شاید در اس��تانه انتخابات پارلمانی خطر انفجار
جنگ داخلی مصر را بیش��تر تهدید کند و اگر عربستان ی ها
و قطری ها احساس کنند که اوضاع در مصر به سمت اشتی
ملی در حرکت است ،ممکن اس��ت مسائل دیگری از جمله
مساله حقوق مسیحیان و دیگر قبایل را مطرح کنند تا جامعه
مصر را به سمت اشوب بکشانند .همچنین مساله سوریه نیز
چشمان دشمنان خارجی را کمی از مصر دور نگه داشته و اگر
مساله سوریه به سرانجامی برسد بدون شک ب رنامههایشان
را بیشتر روی مصر متمرکز خواهند کردg .
اگر به سال گذشته و به چنین روزهایی بازگردیم ،جمعیت
84میلیونی مصر را در حالی خواهیم یافت که بعد از برگزاری
نخستین مرحله انتخابات پارلمانی و انتشار نتایج ان ،خود را برای
شرکت در مراحل بعدی این انتخابات اماده می کنند؛ انتخاباتی
که برای اولین بار در تاریخ نیم قرن گذشته مصر ،به صورت ازاد
و دموکراتیک و با حضور ده ها حزب سیاسی با انواع گرایش های
سیاس��ی و ایدئولوژیکی برگزار ش��د و حزب ازادی و عدالت
(شاخه سیاسی اخوان المسلمین) به رهبری «محمد المرسی»،
توانس��ت در این انتخابات و در رقابت با مجموعه ای از احزاب
لیبرال ،ملی گرا و سکوالر ،موفقیت چشمگیری کسب کرده و
نزدیک به 50در صد ارای شرکت کنندگان را از ان خود سازد.
ی که غریو
به هرحال در چنین روزهایی در سال گذشته ،هنگام
شادی اعضا و هواداران حزب ازادی و عدالت (به رهبری محمد
المرسی ،رئیس جمهور کنونی مصر) در واکنش به پیروزی های
قابل مالحظه حزب تازه تاسیس و مورد قبولشان (در هریک از
مراحل س��ه گانه انتخابات پارلمانی سال گذشته مصر) به هوا
بلند بود ،این تصور که ممکن اس��ت با گذشت تنها یک سال،
این فریاد های شادی جای خود را به شعارهای مخالف بدهد،
تصوری غیرواقعی تلقی می شد .تصوری که اینک برخالف
انتظار و تصور بس��یاری از صاحب نظران سیاس��ی و از جمله
شخص المرسی و یارانش در جماعت اخوان المسلمین مصر،
جنبه واقعی به خود گرفته ،ولیک��ن باتوجه به ترکیب نیروها،
خاستگاه جریان های سیاس��ی و عقیدتی در مصر و همچنین
قابلیت هایی که از المرسی و جماعت اخوان المسلمین انتظار
می رود ،قاعدتا نمی تواند مدت زیادی دوام داشته باشد.
این درحالی اس��ت که در تش��ریح و تفس��یر تازه ترین
ناارامی های مصر (ناارامی های هفته گذشته) ،اختالف نظرهای
زیادی به وجود امده و به تناسب پیچیدگی های موجود در اوضاع
سیاسی این کشور ،زمینه تحلیل ها و تفسیر های بسیار متفاوت
و بعضا متضادی را به وجود اورده اس��ت .حال اگرچه این نوع
اختالف نظر در نگرش به رویدادهای مصر و در درک واقعیات
جاری این کشور ،بی سابقه و حتی کم سابقه نیست ،ولیکن در
مقطع کنونی دامنه ان گسترش یافته و در نتیجه ،برداشت ها و
قضاوت های متفاوتی را نه تنها درباره جریان های سیاسی این
کشور،بلکهدرخصوصماهیتافرادوخط مشیشخصیت های
سیاس��ی مصر را نیز باعث شده اس��ت ،چنانکه در اثر همین
اختالف نظرها و تفاوت در برداشت ها ،تصویری بسیار متمایز از
شخصیتمحمدالمرسی،رئیس جمهور مص ر ترسیمشدهو از او
که به علت سوابق فعالیت هایش در جماعت اخوان المسلمین و
شاخه سیاسی این جماعت (حزب ازادی و عدالت) تصویر نسبتا
روشنی در دست است ،دوچهره کامال متضاد ،یکی شخصی
دیکتاتور و دیگری ف��ردی مصمم به هموار ک��ردن راه برای
حرکت های دموکراتیک ،به نمایش گذاشته است .کمااینکه
برخی شخصیت های مخالف المرسی و رسانه های وابسته به
انان ،از صدور بیانیه دوم اذرماه او با عنوان «بازگشت فرعون»
و از اقدام وی برای تغییر مقامات منصوب رژیم مبارک در قوه
قضائیه ،با عنوان «کودتای المرسی» یاد کرده اند و درهمین
حال ،سران ،مقامات و اعضای حزب ازادی و عدالت و جماعت
اخوا نالمسلمین،مجموعهاقداماتاخیرالمرسیرامناسب ترین
نوع پاسخگویی به نیازهای کنونی مصر دانسته و امادگی خود
را برای دفاع از ان صراحتا اعالم داشته اند.
اما مسلم است که این دو برداشت از اقدامات اخیر المرسی
و این دو نوع تفسیر و تحلیل از نیات و انگیزه های وی ،نمی تواند
در کنار یکدیگر مورد قبول واقع شود و بنا به قاعده ،در این میان،
بین الملل
با ای�ن اوصاف در این�ده نزدیک ای�ن ناارام ی ها و
اعتراضات در مصر ارام نخواهد شد؟
5
جعفر قنادباشی/کارشناس مسائل افریقا
یک دیدگاه به واقعیت نزدیک تر است .البته شاید یکی از عللی
که سبب پیدایش قضاوت های متضاد و برداشت های نادرست
از ناارامی های اخیر مصر شده ،اشتباهی است که در تشخیص
نقطه اغاز مجموعه رویدادهای اخیر صورت گرفته و براساس
ان تحلیلگران را از ش��ناخت علل اغازین و اصلی وقایع اخیر
بازداشته است؛ چنان که بسیاری از تحلیل ها و تفسیر های اراده
ش��ده در این باره ،با این عبارت که «همه چیز با صدور بیانیه
المرسی (بیانیه دوم اذرماه) اغاز شد» ،ش��روع می شود را زیر
سوال برده اند چراکه با واقعیت های جاری مصر هیچ تطابقی
ندارد چون بیانیه المرس��ی که از ان به عنوان کوششی برای
افزایش اختیارات وی (حرکت به سوی دیکتاتوری) یاد می شود،
به خودی خود ،پاسخی به اعتراضات گسترده و خیابانی (اواخر
ابان ماه) و کوشش��ی برای فرو نشاندن خش��م خانواده های
قربانیانی بود که سال گذشته درخیابان های مصر درخون خود
غلتیدند و قوه قضائیه مصر در اقدام اخیرش و البته درمیان حیرت
عمومی ،قاتالن انها را یکی بعد از دیگری تبرئه کرد .با این حال
بیانیه المرسی و همچنین اقدام او دربرکناری دادستان کل مصر
در پاسخ به نیاز ها و مطالبات کلی تر و بسیار مهم تری نیز بود که
از ابتدای روی کار امدن او از جانب انقالبیون مصری بر ان تاکید
می شد؛ ولیکن محمدالمرسی ،فراهم کردن زمینه های تحقق
ان را تا زمان ص��دور بیانیه دوم اذرماه ب��ه تعویق انداخته بود.
در این باره باید به ضرورت های بس��یار حیاتی مربوط به تغییر
مهره های منصوب مبارک در قوه قضائیه و همچنین نقش��ی
که این قوه در مانع تراشی بر سر راه ایجاد نهادهای دموکراتیک
و حتی تصویب قانون اساسی جدید مصر ایفا کرد ،اشاره کرد؛
چنانکه در این عرصه این قوه قضائیه مصر بود که از یک س��و
پارلمان منتخب مردم مصر را منحل اعالم کرد و از سوی دیگر
با توسل به یک سلسله دلیل تراشی های به اصطالح قانونی،
درصدد بود تا از برگزاری انتخابات پارلمانی جدید جلوگیری کند.
بنابراین باتوجه ب��ه اینگونه ش��واهد می توان تصریح
کرد که :برخالف تعبی��ر تحلیلگران بی بی س��ی که «همه
چیز با صدور بیانیه المرس��ی (بیانیه دوم اذرماه) اغاز ش��د»
ناارامی های یک هفته اخیر مصر ،نه فقط از زمان صدور بیانیه
المرسی اغاز نشده ،بلکه هسته اولیه ان با اغاز خیزش های
مردمی این کشور شکل گرفته و در پی موفقیت حزب ازادی
و عدالت به رهب��ری المرس��ی در دو انتخاب��ات پارلمانی و
ریاست جمهوری (فراهم ش��دن زمینه های تغییر در دوقوه
مقننه و مجریه مص��ر) جنبه و ابعاد جدی تری یافته اس��ت؛
به خصوص که از یک سو ،این موفقیت به معنی شکست همه
گرایش های سیاسی و ایدئولوژیکی غیراسالمی در مصر و در
حقیقت پیدایش هسته های تشکیل اپوزیسیونی که نقشی
ضد انقالبی دارد؛ بوده و از سوی دیگر ،این ضرورت را که باید
در قوه قضائیه مورد تایید رژیم مبارک نیز ،تحوالتی متناسب
با شرایط جدید صورت گیرد ،عیان تر ساخته است .عالوه بر
ای��ن ،ناارامی ها و مخالفت های اخیر علیه محمد المرس��ی،
پیش زمینه های دیگری هم دارد که بخشی از ان را می توان در
اعتراضات خیابانی پراکنده یا بعضا منسجم ماه های شهریور
و مهر امس��ال در قاه��ره و برخی از ش��هرهای بزرگ مصر
جست وجو کرد ،اعتراضات و راهپیمایی هایی که عمدتا توسط
احزاب و گروه های لیبرال ،ملی گرا و سکوالر (در واقع همان
شکست خوردگان در انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری) یا
ازجانب عناصر رژیم سابق مصر سازماندهی شده و با هدف
سهم خواهی از خیزش و انقالب مردمی در مصر و جلوگیری
از روند اسالمی شدن این کشور در جریان اسالمی و شخص
المرسی را که تنها سمبل رس��می ،قانونی این جریان و تنها
منتخب مردم (بعد از انحالل پارلمان از س��وی قوه قضائیه
مصر) است ،نشانه رفته استg .
مثلث شماره 153
lوارد ش��دن عربس��تان س��عودی به نفع محمد
المرس��ی در مس��ائل اخیر بیانگر خیلی مس��ائل اس��ت.
عربس��تان روی محمد المرس��ی فش��ار اورد تا یک شبه
حکومت اسالمی رادیکال اعالم کند و حکم شرع را یک شبه
به رغم وضعیت موجود ،عملی کند .این حرکت عربس��تان
یک حرک��ت مغرضانه ب رای ایجاد ش��کاف در جامعه مصر
بود .بناب راین احس��اس م ی ش��ود برخی دست های خارجی
در دو ط��رف ماجرا حضور دارند؛ از ی��ک طرف غرب ی ها که
دنبال هرج و مرج دموکراتیک هستند و از طرف دیگر فشار
سلف ی های ع ربستان ب رای برهم زدن وحدت ملی مصری ها.
این در حالی است که بالد االزهر خودش بالد اسالم معتدل،
اس�لام همراه با عقل و صبر و مداراست و همیشه معروف
بوده که اس�لام ازهری یک اسالم باز نس��بت به مذاهب،
فرهنگ ه��ا و تمدن های دیگر اس��ت و حاصل جمع میان
عقل و مصلحت و ش��ریعت اس��ت .با این تفاس��یر اکنون
عربستان م ی خواهد این موازنه را برهم بزند و جامعه مصر
را به سمت وهابی شدن هدایت کند .بناب راین باوجودی که
موقتا المرسی با شورای عالی قضایی به یک راه حل میانه
ب رای این مشکل دست یافت ،اما پروژه فتنه ب رای مصر هنوز
در دستورکار غرب یها ،عربس��تان یها و قطریها قرار دارد.
اسرائیل نیز از این فتنه دور نیست زی را یکی از سیاست های
عمده این رژیم طی 30-40سال گذشته تحقیر مصر و به
حاشیه کشاندن این کشور بوده است.
نقطه اغاز جنجال های اخیر کجا بود؟
53
اخوان برنده توازن قوا؟
تاکتیک المرسی برای شناسایی مخالفان
بین الملل
مثلث شماره 153
داود احمدزاده/کارشناس مسائل مصر
6
پس از سقوط حس��نی مبارک و پیروزی اسالمگرایان
در مصر ،تقابل میان جریانات سیاس��ی به اوج خود رس��ید.
اخوان المس��لمین بهعن��وان فراگیرترین جنب��ش دینی و
اجتماعی در مصر ،پس از سقوط مبارک با گروههای سکوالر
و مل ی گراها از یک سو و نیز نظامیان وابسته به رژیم گذشته از
سوی دیگر وارد بازی سیاسی پیچیدهای شد .گرچه اخوان یها
پس از اغاز قیام ژانویه 2011حضور جدی و چش��مگیری در
اعتراضات مدنی نداشتند ،ولی با گسترش انقالب و تجمیع
مردم در میدان التحری��ر فضای مناس��بی را ب رای تحمیل
اراده به حریف و دس��تیابی به مطالبات سیاس��ی خود پیدا
کردند .برگزاری انتخابات پارلمانی مصر در دو مرحله به رغم
تالشهای نظامیان ب رای ماندن در قدرت سیاس��ی و حفظ
پس��تهای کلیدی ،با پیروزی اخوان المس��لمین به پایان
رس��ید .بعد از این تح��ول در مصر ،تالشها ب��رای حذف
چهرههای شاخص اس�لامگرا (خی رات الشاطر) در انتخابات
ریاست جمهوری 2012و به قدرت رساندن «احمد شفیق»،
چهره شاخص نظامیان دو چندان شد .با این وجود ،پیروزی
محمد المرسی تکنوکرات ،روند را ب رای نقشافرینی بیشتر
اسالمگرایان فراهم ساخت .گرچه در بازی پیچیده قدرت در
سرزمین فراعنه ،اخوان یها بارها متهم به مماشات با نظامیان
ب رای تقسیم قدرت از س��وی نیروهای سکوالر شده اند ،ولی
گذشت زمان ثابت کرده که نسل جدید اسالمگرایان دیگر
افراد صوفی مس��لک نیس��تند؛ بلکه نس��ل جدید رهب ران
اخوانی با تحصیل در دانشگاههای مدرن غرب بهویژه امریکا
تخصص باالیی در روابط اجتماعی و سیاسیکسبکرده اند.
تجربه اندوزی اخوان یها از انقالب الجزایر و کودتای نظامی و
54
سرکوب جریان غالب اسالمگرا در انتخابات ریاست جمهوری
باعث شد در س��ال 1992اخوان یها ب رای دستیابی به قدرت
و کاس��تن از تنشهای فزاینده سیاس��ی ،گامه��ای خود را
محتاطتر بردارند .بناب راین به رغم خش��ونتهای نظامیان و
سرکوب مردم ،رهب ران اخوان با دوراندیشی ،برگزاری انتخابات
و تدوین قانون اساس��ی را ب��ه نظامیان واگ��ذارکردند تا از
امنیت ی شدن بیشتر اوضاع و برخوردهای خشونت بار سیاسی
جلوگیری کنند .در واقع المرسی بعد از تکیه بر قدرت سیاسی
ناخواسته تن به مطالبات نظامیان داد و در نبود مجلس (به
دلیل انحالل ان) در دادگاه نظامی و قضات منسوب به رژیم
گذشته سوگند وفاداری یاد کرد.
محمد المرس��ی ب رای تثبیت قدرت سیاس��ی خود و
ارائه چه��ره مقبول نزد گروههای سیاس��ی ،خ��ود را رئیس
منتخب کل مردم نیل نامید .از سوی دیگر با ابقای طنطاوی،
رئیس شورای نظامی و دیگر چهرههای امنیتی در برخی از
پس تهای کلیدی تالش کرد اعتماد نظامیان را ب رای ادامه
قدرت جلب نماید؛ وی همچنین در تش��کیلکابینه نیز از
جریانات سکوالر و ملی بهره جست .در خارج از مصر ،المرسی
س��عی کرد ضمن وفاداری به قرارداده��ای قبلی و تعمیق
مناسبات با کش��ورهای اثرگذار در منطقه نظیر عربستان و
ترکیه شرایط را ب رای جذب سرمایههای خارجی و برون رفت
از مشکالت فزاینده اقتصادی مهیا نماید.
قاهره در مدتیکوتاه ،دیگر بار به کانون دیپلماس��ی
منطقه بدل ش��د و در رایزن یهای مرتبط با بحران سوریه و
نیز ایجاد اش��تی ملی میان گروههای سیاسی فلسطینی
نقش موث��ری بازیک��رد .اوج پختگی دیپلماس��ی مصر را
م یتوان در بحران نوار غزه و جنگ هش��ت روزه تمام عیار
اس��رائیل علیه مردم مظلوم فلسطین مش��اهده کرد .سفر
هشام قندیل(نخس��ت وزیر) به مناطق جن��گ زده ،حمایت
دیپلماتیک از حماس و رایزن یهای گس��ترده با کشورهای
منطقه و نیز امریکا نشان داد که مصر دیگر در قالب متحد
نزدیک تلاویو ،هم پیمان امریکا در منطقه عمل نم یکند.
کوش��شهای المرس��ی درکنار مقاومت حم��اس در ب رابر
حمالت اسرائیل ،موجب ش��د س��ران این رژیم به پذیرش
اتش بس تن دهند .ولی به رغم بازگش��ت مص��ر به جرگه
کش��ورهای تاثیرگذار در منطقه خاورمیان��ه و جهان عرب،
کشمکش سیاس��ی میان نیروهای اس�لامگرا به رهبری
المرس��ی و ارتش و گروههای س��کوالر در داخل ادامه یافته
است .در تازه ترین تحول المرسی با افزایش قدرت سیاسی
خود با ابالغ بیانیه قانون اساسی« ،مجید محمود» دادستان
کل را ع��زل و «طلع��ت اب راهیم عبداهلل» را به این س��مت
منصوبکرد .مخالفان المرسی ،وی را متهم به نقض قانون
و از بین بردن تفکیک قوا کرده و از لقب فرعون جدید مصر
ب رای وی استفاده م یکنند .به نظر م یرسد با اقدامات جدید
المرسی ،ارامش نس��بی حاکم بر فضای مصر دستخوش
تالطمات سیاس��ی گردیده و دو جریان مشخص موافق و
مخالف را به عکسالعمل واداشته است؛ از یک سو ،جریان
اخوان به ویژه سلف یها ،حذف افراد منسوب به رژیم گذشته
را تحولی مثبت و در راس��تای تقویت اسالمگرایی م یدانند
و از س��وی دیگر ،جریان مخالف در قالب حزب الدستور (به
رهبری محمد الب رادعی) و نیز ح��زب ناصری و حزب الوفد،
این اقدام��ات را همانند نفت روی اتش ریختن و بازگش��ت
به اس��تبداد دوره مبارک ارزیابی م ی کنند .به نظر م یرس��د
اگر شکاف میان جریانات سیاس��ی حاضر در صحنه مصر
بیشتر شود ،المرسی توانس��ته در رقابت با رقبای سیاسی
خویش ،توازن شکننده قوا را به نفع اخوان تغییر دهد و در نبود
قانون اساس��ی مدون و جدید مصر فرصت مناسبی را ب رای
جابه جایی افراد و تحمیل نگرش خ��اص از قانون منطبق
با اسالم میانه رو به گروههای مخالف فراهم سازد .م یتوان
گفت در مصر به رغم تالشهای المرسی ب رای ایجاد ارامش،
با حضور گرایشهای س��لفی افراطی و سکوالر تندرو و نیز
نظامیان ،چشمانداز گذرا به معیارهای دموکراسی مبهم است.
تطویل بحران و نزاع میان جریانات سیاسی مختلف م ی تواند
ضمن ب ی اثر کردن برخی از ثمرات انقالب 2011به فروپاشی
ساختار قدرت بینجامد .فروکش کردن بحران داخلی در مصر
بس��تگی به این دارد که رفتار بازیگران سیاس��ی به شکل
قانونمند و در راستای اصالح زیربناهای ساختاری با الزامات
داخلی و خارجی صورت گیرد و مطابق یک اصل ،کنشگران
عرصه سیاس��ی مصر با ت��ن دادن به قواعد ب��ازی به فکر
حذف رقیب و قبضه کامل قدرت نباش��ند .ولی این رویکرد
در مرامنامه سیاسی اخوانالمس��لمین مشاهده نم یشود.
اخوان یها از زمان تشکیل ،ادعای عدم دخالت در امور سیاسی
را داش��تند و در دوره سی س��اله مبارک فرصت مشارکت در
انتخابات را هم پیدا نکرده بودند .ولی سقوط مبارک ،فضای
مناسبی را ب رای جریان اسالمگرا پیش اورد تا در زمان اندک
با قبضه قدرت در مجلس و ریاس��ت جمهوری عرصه را بر
رقبای سیاسی خود تنگتر نمایند .به نظر م یرسد المرسی
به رغم مانور قدرت در قبال جریان سکوالر و ارتش ،همچنان
راه پرفرازونشیبی را ب رای اداره مصر امروز در پیش دارد .اقدام
اخیر رئی سجمهوری نیز فرصت مغتنمی است که جریانات
مخالف ،از ان به عنوان حربهای ب رای مهار رفتار وی به ویژه
در محیط داخلی اس��تفاده خواهند کرد؛ در عین حال ،اصرار
المرسی بر اجرایی شدن خواستههایش ،ممکن است همراه با
تقویت هرچه بیشتر موضع مخالفان به مخدوش شدن چهره
او نزد افکار عمومی مردم مصر بینجامد.
تجربه تکرار کودتای ارتش در س��ال 1992باتوجه به
فضای موجود مصر و حمایت اکثریت جریان اس�لامگرا از
یها ادامه حمایت از دولت
المرسی ،دور از ذهن است ولی غ رب
اسالمگرا را منوط و مشروط به رفتار المرسی و حفظ حقوق
سیاسی– اجتماعی مخالفان کرده اند .این در حالی است که
بعید نیست دستور المرسی در صدور بیانیه قانون اساسی،
به عنوان یک تاکتیک مشخص ب رای درک ظرفی
ت نیروهای
مخالف صورت گرفته باشد.
بروز اعتراضات گسترده در مصر باعث شده که المرسی
قوانین جدید را موقتی اعالم کند و این امر نشان م یدهد وی
خواستار گسترش تنش در جامعه نیست .بناب راین همچنان
در جامعه مصر ،ام��کان گفت وگو و رایزنی ب��رای تفاهم و
رسیدن به خواستهای ملی وجود داردg .
نگاهی دیگر
اسیا
انقالب 2013در چین
ایا امریکا اماده تحوالت بزرگ در پکن است؟
چن گانگ چنگ( /)1ترجمه :رضا اقازاده
بین الملل
که انها باید بپذیرند.
من فک��ر می کنم چی��ن به رهب��ری مانن��د چیانگ
چینگ کو( )2نیاز دارد .کس��ی که بتواند پابه پ��ای روندها و
گرایش های جامعه حرکت کند .کس��ی که بداند استفاده از
قدرت بسیار اسان است ،ولی اس��تفاده نکردن از ان بسیار
دشوار .به نظر می رسد س��طح عزم و اراده مردم چین برای
تغییر بسیار شبیه به وضعیت تایوان در اواخر دهه 70است.
جامعه در وضعیتی نزدیک به بی قانونی است و حقوق مردم
عادی همواره نقض می شود.
کنفسیوس برای ارزشیابی به مجموعه ای از ضوابط
عام اعتقاد داش��ت؛ ارزش های جهان��ی .اصول انصاف و
بی طرفی .اصول شفافیت و ازادی بیان .ایستادن در برابر
مثلث شماره 153
ایاالت متحده در زمینه سیاس��ت خارجی تاکید بسیار
زیادی روی منافع خود دارد .در صورت��ی که این اهمیت را
باید برای ارزش های انسانی ،دموکراسی ،حاکمیت قانون،
حکومت مش��روطه و به ویژه حقوق بشر قائل
شود .حقوق بشر باید اولویت اول انها باشد.
بسیاری از دوس��تان من در میان فعاالن
حقوق بش��ر ،مردم عادی و روشنفکران ،پیش
از فرار من از چین ،احس��اس ضع��ف و ناتوانی
شدیدی می کردند .برخی از دوستانم بعد از این
اتفاق به من گفتند که این حالت ناتوانی تقریبا
به طور کامل از بین رفته است .فکر می کنم این
اتفاق فوق العاده ای اس��ت .خواست همیشگی
من این بوده که حتی مردم عادی هم باور کنند
که اراده فردی می تواند هرچیزی را تغییر دهد.
زمانی که رهبران چین درباره اصالحات
حرف می زنند ،منظورش��ان حرکتی بسیار کند
و ارام و تغیی��رات ان��دک در بازه ه��ای زمانی
طوالنی اس��ت .پیش ش��رط چنین اصالحاتی
این است که شما قطعا خواس��تار تغییر هستید
ولی نمی خواهید این تغییر خیلی سریع یا به طور
کامل اتفاق بیفتد؛ قدم به ق��دم ،ارام ارام .ولی
مش��کل اینجاس��ت که اگر به صورت فعاالنه
اقدام به اصالحات نکنید ،در موضعی منفعالنه
مورد اصالحات قرار می گیرید.
دولت مرکزی قطعا می دانست که من به
صورتی غیرقانونی تحت بازداش��ت قرار دارم.
این مقامات محل��ی بودند که ب��رای به زندان
انداختن من به دروغ متوس��ل شده بودند ،تمام
اعضای خانواده ام را مورد ازار و اذیت قرار دادند
ولی [حکومت مرکزی] لزوما نیازی به دانستن
جزئیات نداشت .حتی ش��ش ماه بعد از ان هم
هیچ نش��انه ای از پیگیری حکوم��ت مرکزی
برای اجرای قوانین کشور و عمل به وعده های
خود در زمین��ه انجام تحقیق��ات و مجازات ان
دس��ته از مقاماتی که بدون احساس مسئولیت
و به صورت غیرقانونی مرتکب این جرائم شده
بودند ،دیده نمی شد.
فکر نمی کنم اگر برای مردم ع��ادی چین اتفاقاتی را
که برایم رخ داده تعریف کنم بتوانند سطح بی رحمی و ستم
واردشده به من را باور کنند .وقاحت و بی شرمی به کار رفته
فراتر از تصور انها خواهد بود .درست همانطور که از قدرت
خود برای تغییر اینده کشور شان هیچ تصوری ندارند.
اگر می توانس��تم ش��ی جین پینگ را مالقات کنم به
صراحت به او می گفتم «هر قدرتی» که از اراده مردم پیروی
نکند و در ع��وض برای حفظ حاکمیت خ��ود متکی به ظلم
به عامه مردم و س��رکوب اراده و خواست مردم باشد ،مدت
زیادی دوام نخواهد اورد .حزب کمونیست هم از این قاعده
مستثنی نیست.
در طول تاریخ این کشور ،ایا هیچ امپراتوری بوده که
بگوید حاضر است از قدرت دست بکش��د؟ تمام امپراتورها
به دنبال این بوده اند که قدرتشان همچنان از نسلی به نسل
دیگر تداوم داشته باشد .ولی ایا موفق به چنین کاری شدند؟
حزب کمونیست نمی تواند تمامی قدرت را برای همیشه در
چین به صورتی انحصاری در اختیار بگیرد .این واقعیتی است
این ارزش ها درست نیست .مخالفت با این ارزش ها عین
شر است و دیگران باید برای مقابله با این شر اقدام کنند.
رابطه بین کشورها کامال شبیه رابطه بین خانواده هاست.
اگر با همس��ر و فرزندانتان بدرفتاری کنی��د ،اگر به انها
اسیب زده و حتی انها را به قتل برس��انید ،ایا همسایه ها
نباید مداخله کنند؟ اگر من چنین همس��ایه ای
داشتم بدون لحظه ای تردید مداخله می کردم
و سعی می کردم اسلحه را از چنگش در بیاورم.
البته مس��لم اس��ت که او اعت��راض می کند و
می گوید «این مس��ائل خانوادگی است و شما
حق نداری��د دخالت کنید» .ول��ی واقعیت این
است که این مسائل دیگر خانوادگی محسوب
نمی ش��ود .او پا را از گلیم خود فراتر گذاشته و
این مساله دیگر یک مس��اله جهانی محسوب
می شود.
احتم��ال اینکه چی��ن در س��ال 2013با
یک انقالب روبه رو شود بس��یار زیاد است .این
موضوعی اس��ت که حکومت در چین بیش��تر از
هرکس دیگری ان را حس می کند و جای تاسف
دارد که جامعه بین الملل هنوز نه به این مس��اله
واقف اس��ت و نه امادگی ان را دارد .امریکا باید
فورا موضع خود را از تعام��ل با حکومت چین به
تعامل با مردم چین تغییر دهد .این بار دیگر اتفاق
سال 1989تکرار نخواهد شد .چین در مرحله ای
است که باید تغییر کند .ما در حال حاضر در لحظه
تاریخی مهمی قرار داریم .تحول ،چه به صورت
مدنی یا با مدیریت دولت و چه احتماال به صورت
خشونت بار ،اجتناب ناپذیر استg .
پی نوشت:
( )1چن گانگ چنگ 41س�اله فعال حقوق
مدنی در چین است .وی که در کودکی نابینا شده
بدون داشتن تحصیالت دانشگاهی ،درس حقوق
را خودش فراگرفته و به «وکیل پابرهنه» شهرت
دارد .عمده فعالیت او در زمینه حقوق زنان ،حقوق
زمین و رفاه افراد فقیر و کم درامد بوده است .چن
از س�پتامبر 2005تا مارس 2006در بازداشت
بوده و در ژوئن 2006به طور رس�می دس�تگیر و
در دادگاه به اتهام «اس�یب به اموال عمومی» به
چهارسال و سه ماه حبس محکوم شد .چن پس از طی کامل
دوره محکومیت در سال 2010ازاد شد و مجددا در خانه اش
تحت نظر ق�رار گرف�ت .در اوری�ل 2012از حص�ر خانگی
فرار کرده و به س�فارت امری�کا در پکن پناهنده ش�د .دولت
امریکا پ�س از مذاکره با دولت چین موفق ش�د اجازه خروج
گانگ چنگ را بگیرد 19 .ماه مه سال 2012چن ،همسر و دو
فرزندش چین را ترک کرده ،وارد امریکا ش�ده و در دانشگاه
نیویورک مستقر شدند.
( )2فرزن�د چیانگ کای ش�ک ،رهبر ملی گ�رای چین و
رئیس جمهور تایوان از سال 1978تا 1988که زمینه تحول
دموکراتیک تایوان را اماده کرد.
منبع :فارین پالسی
55
امریکا
انتخابات
فیس بوکی
کمپین اوباما چگونه جوانان را
جذب کرد؟
بین الملل
نویسنده :مایکل شرر /مترجم :میالد قاری حیدری
مثلث شماره 153
در اخرین روزهای پیش از انتخابات ریاست جمهوری
اخیر امریکا ،اماری که از مقره��ای کمپین «باراک اوباما»
رئی س جمهوری این کشور وکاندیدای دموکرات ها در ایالت
«شیکاگو» منتشر شد ،به ش��دت تکان دهنده بود .نیمی از
رای دهندگان زیر 29سالکه کمپین دموکرات ها ب رای جلب
انها تالش م ی کرد ،هیچ شماره تلفن ثبت شده ای نداشتند.
به عبارت دیگر ای��ن افراد به نوعی رای دهندگان در س��ایه
بودندکه به طور موثری در ب رابر س��ازوکار انتخابات سنتی،
مصونیت داشتند.
این خبر ب رای کمپینیکه به حضور گس��ترده جوانان
وابسته بود ،یک بحران بزرگ به ش��مار م ی رفت .استفاده
از ش��بکه اجتماعی «فی س بوک» به عن��وان راهکاری که
م ی توانس��ت نحوه فعالیت تمام��ی کمپی ن ه��ا در اینده
را تغییر دهد ،بس��یار مهم و حیاتی بود .ب رای بس��یاری از
هواداران اس��تفاده از فی س بوک تنها یک راهکار دیجیتال
ب رای دسترسی به کمپین بود ولی ب رای فعاالن انتخاباتی،
این شبکه اجتماعی ابزاری ب رای «تغییر بازی» بود.
«تدی گاف» مدیر امور دیجیتال کمپین اوباما گفته
است که اس��تفاده از فی س بوک ،کلیدی ترین ابزار فنی در
کمپین اخیر بوده اس��ت .دلیل این مس��اله این اس��ت که
بیش از یک میلیون تن از ه��واداران اوباما که وارد صفحه
فی س بوک کمپین ش��ده بودند ،به کمپین اجازه دسترسی
به فهرست دوستانش��ان را داده بودند .به این ترتیب امکان
دسترسی به رای دهندگان پنهان جوان فراهم م ی شد .حدود
85درصد از افرادیکه شماره تلفن ثبت شده نداشتند ،در این
فهرست ها قابل دسترسی بود .عالوه بر ان ،فی س بوک یک
راه حل ایده ال را ب رای دسترس��ی به انها فراهم م ی کرد .به
گفته گاف ،مردم اعتمادی به کمپی ن ها ندارند .انها حتی به
سازمان های رسانه ای نیز اطمینان نم ی کنند ،ولی در عوض
اعتماد انها به دوستانشان غیرقابل انکار است.
کمپین دموکرات ها این رویکرد را «اش��تراک گذاری
هدفمند» نامیده بود و در هفته های اخر پیش از انتخابات
56
ریاست جمهوری ،طی درخواست های مکرر از هواداران خود
که در این رویداد اینترنتی ش��رکت کرده بودند ،تقاضا کرد
که جدیدترین تحوالت انتخابات��ی را در فضای فی س بوک
با گروه خاصی از دوستانشان به اش��تراک بگذارند؛ اتفاقی
که تنها با فشار دادن یک دکمه م ی افتاد .بیش از 600هزار
هوادار دموکرات به این درخواست فیس بوکی پاسخ مثبت
داده و طی بیش از پنج میلیون تماس دیجیتال از دوستان
خود خواستند که ب رای رای گیری ثب ت نام کرده ،به کمپین
کمک مالی کنند یا تصاویر ویدئوییک��ه ب رای تغییر نظر
انها ط راحی شده بود را تماشا کنند .یکی از فعاالن کمپین
دموکرات ها اطالعات و داده های جمع اوری شده را به دقت
بررسی م ی کرد تا بهترین روش ب رای تحت تاثیر قرار دادن
هر رای دهن��ده بالقوه را پی��دا کند« .دن واگنر» 29س��اله
سرپرست تحلیلگران کمپین انتخاباتی اوباما که به پیشبرد
این پروژه کمک زیادی کرد ،در این باره م ی گوید« :ما ب رای
مخاطبانمان تنها یک پیام تبلیغاتی نم ی فرستادیم ،بلکه
اطالعاتی از دوستانشان را در اختیار انها قرار م ی دادیم».
ارزیاب ی های اولیه سیس��تم نشان م ی داد که به لحاظ
اماری تغییر چش��مگیری در رفتار رای دهندگان ایجاد شده
است؛ به عنوان مثال افرادیکه دوستانشان از انها خواسته
بودند ب رای انتخابات ثب ت نام کرده یا در رای گیری زودهنگام
ش��رکت کنند ،نس��بت به افرادی که چنی��ن تماس هایی
نداشتند ،تمایل بسیار بیش��تری ب رای شرکت در انتخابات
داشتند .این مساله نشان دهنده تغییری بنیادین در فضای
سیاسی – علمی جامعه بود :شبکه های اجتماعی انالین
قدرت تغییر رفتار رای دهندگان را دارند.
بررس��ی 62میلی��ون کارب��ر فی س ب��وک در جریان
انتخابات میان دوره ای سال 2010میالدی نشان م ی دهدکه
افرادی که تصاویر رای دادن دوستانشان در روز انتخابات را
دیده اند ،خود نیز تمایل بیش��تری به مشارکت در انتخابات
نشان داده اند.
«جیمز فولر» استاد دانشگاه کالیفرنیا در «سن دیگو»
که در انجام این بررسی مش��ارکت داشته است ،در این باره
م ی گوید« :شبی ه س��ازی این روابط در دنیای واقعی بسیار
موثرتر است».
تجربیات کمپی ن های انتخاباتی طی س��ال ها نشان
داده که تم��اس تلفنی یک دوس��ت یا مراجع��ه حضوری
یک همس��ایه ب رای جل��ب حمایت فرد از ی��ک کاندیدای
خاص تاثیری به مراتب بیش��تر از توصیه افراد ناش��ناس
یا تماس ه��ای تلفنی از پیش ضبط ش��ده دارد .پیش از به
وجود امدن ش��بکه های اجتماعی مانند فی س بوک ،ارتباط
یک فعال انتخاباتی با رای دهندگان بالقوه یک چالش بود.
به عنوان مثال ایمیل ،تنها یک فرد را به یک کمپین مرتبط
م ی کند ،ولی فی س بوک م ی تواند از طریق یک نفر ،کمپین
را به 500نفر یا بیشتر مرتبط کند .از انجا که به راه انداختن
این سیستم بیش از یک سال زمان برد ،تنها در مراحل اخر
کمپین مورد استفاده قرار گرفت.
کمپی��ن رامن��ی در جری��ان مب��ارزات انتخاباتی از
تکنولوژی س��اده تری اس��تفاده م ی کرد .استراتژیس ت های
سیاس��ی هر دوکمپین گفته اند که تصمیم دارند در اینده
استفاده از تکنولوژی را گس��ترش داده و در مراحل ابتدایی
مبارزات انتخاباتی و در ایالت های کلیدی از ان بهره ببرند.
فعاالنکمپی ن ها ک��ه به نقش موثر خ��ود در فعالی ت های
انتخاباتی پی برده اند ،در این روند مش��ارکت گسترده تری
خواهند داشت.
«پاتریک روفین��ی» استراتژیس��ت داده های انالین
که در کمپی��ن انتخاباتی «جورج ب��وش» رئی س جمهوری
سابق امریکا در س��ال 2004میالدی فعالیت کرده ،در این
باره م ی گوید« :فعاالن کمپی ن ها ت�لاش م ی کنند تماس
تلفنی مدرن ی��ا مراجعه حضوری نوین را مهندس��ی کنند.
به زودی نتیجه ان را خواهیم دید».تکنولوژی به سرعت در
حال پیشرفت است .در سال 2008میالدی شبکه اجتماعی
«توییتر» یک ابزار فرعی و حاشی ه ای بوده و می زان دسترسی
به فی س بوک در امریکا یک ششم می زان فعلی بود .تا سال
2016میالدی به طور قطع شبکه اجتماعی اصلی ان زمان،
معیار مبارزه الکترونیکی کاندیداها خواهد بود .به دوستان
خود بگویید! g
منبع :تایم
دولتداری علیه انقالبیگری
المرسی جنگ قدرت پشت درهای بسته را برده است
نویسنده :اشرف خلیل /مترجم :ازاده کشوردوست
2
بین الملل
مثلث شماره 153
صحنه هایی که ش��بکه خبری «الجزی��ره» عربی در
تاری��خ 24نوامبر پخش ک��رد ،مصر م��درن را در یک قاب
جدید به تصویرکش��ید .در یک تصویر« ،محمد المرسی»
رئی س جمهوری مصر در میان هزاران ت��ن از هواداران خود
که خارج از کاخ ریاست جمهوری تجمعکرده بودند ،صحبت
م ی کرد و با تاکید بر اینکه جای هی چ گونه نگرانی وجود ندارد،
انها را به حرکت به مرحله ای جدید دعوت م ی کرد .نیمه دیگر
تصویر ،نیروهای امنیتی را نشان م ی داد که با گاز اشک اور
معترضانی که در می��دان «التحریر» تجمع ک��رده بودند را
هدف ق��رار م ی دادند .این معترضان علیه المرس��ی ش��عار
م ی دادند و شعارهای انها ب ی شباهت به فریادهایی نبودکه
حدود دوسال پیش علیه «حسنی مبارک» رئی س جمهوری
سابق سر داده م ی شد.
اقدام اخیر المرس��ی مبن ی بر صدور فرم��ان افزایش
اختی��ارات رئی س جمهوری و محدود ش��دن ق��درت مراجع
قضایی را شاید بتوان یکی از مهمترین تحوالت بعد از انقالب
تاریخی مصر به شمار اورد .بر مبنای این تصمیم ،فرمان ها
و دس��تورات رئی س جمهوری نیازی به تائید مراجع قضایی
نداش��ته و هیچ نهادی حق لغو انها را ندارد .ب ر اساس حکم
جدید المرسی ،قضات مصری قدرت لغو مجمع قانون اساسی
را نخواهند داشت و این مجمع دو ماه دیگر ب رای به سرانجام
رساندن ب رنام ه خود زمان دارد .این امر باعث ادامه این روند تا
سال 2013میالدی شده و متعاقب ان ،انتخابات پارلمانی نیز
در همین سال برگزار خواهد شد .از طرف دیگر «عبدالمجید
محمود» دادستان عمومی مصرکه المرسی اوایل سال جاری
میالدی ب رای برکناری او تالش کرده ولی ناکام مانده بود ،با
اعمال چارچوب زمانی ب رای دوره فعالیتش ،از صحنه خارج
خواهد شد .ش��اید مخرب ترین بخش فرمان اخیر المرسی
بخش��ی باش��د که به الزام اور بودن تصمیم های ش��خص
رئی س جمهوری اش��اره م ی کند .بر این اس��اس ،دس��تورات
رئی س جمهوری از زمان رویکار امدن المرسی در ماه ژوئن
گذشته تا زمانیکه پارلمان منتخب فعالیت خود را اغاز کند،
نهایی بوده و هیچ فرد یا نهادی حق مخالفت و س��رپیچی
از ان را ندارد.
این دستور همچنین ش��امل بند ساده و در عین حال
ش��وم زیر اس��ت« :رئی س جمهوری این اختی��ار را دارد که
اقدام های الزم را ب رای حفاظت از کشور و ارمان های انقالب
انجام دهد».
تصمیم المرسی باعث انفجار فضای سیاسی شکننده
مصر شد .چهره های شناخته شده ای مانند «محمد الب رادعی»
مدیرکل سابق اژانس بی ن المللی انرژی اتمی و از مخالفان
دولت« ،عمرو موس��ی» دبیرکل س��ابق اتحادی��ه عرب و
«حمدین صباح��ی» ک��ه در انتخابات ریاس��ت جمهوری
بهار گذش��ته مصر در رتبه س��وم قرار گرفت ،بالفاصله به
ان واکنش نش��ان دادند .عده زیادی از مخالفان این فرمان،
المرس��ی را «فرعون جدید مصر» نامیده و برخی از کارب ران
شبکه های اجتماعی با اشاره ضمنی به دیکتاتور سابق ایتالیا،
از رئی س جمهوری مصر به عنوان «مرسیلینی» نام بردند.
یکی از مسائل مهم در الیه های زیرین جامعه مصر این
است که انقالبیون این کشور در نهایت از برکناری دادستان
عمومی فعلی این کش��ور اس��تقبال خواهند کرد .محمود
که یکی از فعاالن سیاس��ی دوران مبارک اس��ت ،در اذهان
عمومی مصری ها به عنوان فردی که تالشکرد دادگاه های
پس از انقالب این کش��ور ب رای محاکمه خانواده و نزدیکان
مبارک و مقام های رس��می س��ابق را به نوعی سرهم بندی
کند ،شناخته م ی شود .همه این متهمان افرادی بودند که در
سرکوب انقالب سال 2011میالدی نقش داشتند .در فرمان
جدید المرسی همچنین به برگزاری مجدد دادگاه ب رای فعاالن
دوره مبارک که تبرئه ش��ده یا احکام سبک دریافتکرده اند،
اشاره شده است.
حتی پی��ش از ص��دور فرمان المرس��ی نی��ز میدان
«التحریر» قاهره ش��اخه حضور نیروهای مسلحی بود که
ب رای مقابله با خش��ونت های احتمالی در س��الگرد کشتار
تظاهرکنندگان در خیابان «محمد محمود» در محل مستقر
ش��ده بودند .این تظاهرکنندگان که به تب رئه عامالن کشتار
خیابان محمد محمود در نوامبر سال 2011اعتراض داشتند،
شاید نم ی دانس��تندکه حضور اعتراضی انها در خیابان قرار
است ماهیتی جدید پیدا کند.
بع��د از ان و در تاری��خ 23م��اه نوامب��ر ،تظاه رات و
تجم��ع خیابان��ی دو گ��روه مخال��ف در قاهره اغاز ش��د.
هزاران ت��ن از مخالفان المرس��ی به می��دان التحریر رفته
و علیه رئی س جمه��وری ش��عار دادند .ای��ن معترضان که
تالش م ی کردند به سمت پارلمان و ساختمان وزارت کشور
حرکت کنند ،با نیروهای امنیتی درگیر شدند .از طرف دیگر،
گروه های بزرگ��ی از هواداران المرس��یکه عمدتا توس��ط
اخوان المسلمین ب رای حضور در خیابان ها دعوت شده بودند،
در مناطق مختلف ش��هر تجمعکرده بودند و در حمایت از
رئی س جمهوری شعار م ی دادند.
المرسیکه بعد از انحالل پارلمان توسط دادگاه عالی در
تابستان گذشته ،هم قدرت اجرایی و هم قدرت قانونگذاری را
در اختیار دارد ،اکنون تالش م ی کند اختیارات خود را از بخش
قضایی نیز فراتر ببرد.
«زیاد اکل» پژوهش��گر سیاس��ی در مرکز مطالعات
سیاسی و استراتژیک «االاه رام» در این باره نوشت« :المرسی
و هوادارانش از ما م ی خواهند به رئی س جمهوری اعتماد کنیم
که با سیستم حاکمیت مطلق فعالیت م ی کند .مصر به یک
مرد قابل اعتماد نیازی ندارد بلکه نیازمند سیستمی است که
رئی س جمهوری را به مردم معرفی کند ـ ف��ارغ از اینکه این
رئی س جمهوری چه کسی باشد -که ب رای انها اعتبار داشته و
بتوانند به او اعتماد کنند».
المرس��ی با اعالم اینکه با صدور ای��ن حکم به دنبال
افزایش قدرت نیس��ت ،تاکید م ی کندکه این فرمان اقدامی
مقطعی ولی در عین حال ب رای حفاظت از انقالب و تضمین
دس��تاوردها ،ارمان ها و اه��داف ان ضروری اس��ت .او طی
سخنرانی خود در تاریخ 23ماه نوامبر گفته بود« :اگر ببینم
ملت انقالبی توسط وفاداران به رژیم سابق در معرض خطر
قرار گرفته اند ،به ط��ور قطع وارد عمل م ی ش��وم؛ این یک
ضرورت است».
این س��خنان المرس��ی به معنای ان اس��ت که نظام
قضایی مصر ،مانعی به جا مانده از دوران مبارک اس��ت که
ب رای موفقیت انقالب این کش��ور باید به حاشیه رانده شود.
در حقیقت فرمان جدید المرس��ی به مثاب��ه اعالم جنگ با
قضات مصری بعد از ماه ها تنش بی��ن انها و اعضای گروه
اخوان المسلمین است؛ تنشی که به پیش از انحالل پارلمان
برم ی گردد .با این وجود قضات مصری این بار تصمیم دارند در
ب رابر المرسی بایستند .گروهی از قضات ارشد مصر بع دازظهر
ش��نبه ( 24نوامبر) به همراه محمود درکنف رانس��ی خبری
گرد هم امده و فرمان المرس��ی را محکوم کردند .در همین
راستا ،ش��ورایعالی قضایی مصر از فرمان المرسی به عنوان
«حمله ای ب ی سابقه به استقالل نظام قضایی مصر» یاد کرده
و مقام های قضایی در شهر «اس��کندریه» که دومین شهر
بزرگ مصر به شمار م ی رود ،اعالم کردند تا زمانی که المرسی
این حکم را لغو نکند ،در اعتصاب خواهند بود.
فرمان جدید المرس��ی در حالی صادر ش��د که وی به
لحاظ محبوبیت و اعتبار در جایگاه مناسبی قرار داشت و این
اعتبار به ویژه پس از میانج ی گری های وی در اتش بس اخیر
بین فلسطینیان و رژیم صهیونیستی بیشتر شده بود .این در
شرایطی بودکه گمانه زن ی هایی درباره بهبود روابط قاهره و
واشنگتن نیز مطرح شده است.
با این وج��ود وزارت خارجه امری��کا در بیانی ه ای که در
تاریخ 24ماه نوامبر صادر کرد ،نسبت به تحوالت اخیر مصر
اب راز نگرانیکرده اس��ت .در این بیانیه امده است« :یکی از
اهداف مهم انقالب ،جلوگیری از قبضه قدرت توسط یک فرد
یا نهاد خاص بود .خال قانونی فعلی در مصر تنها م ی تواند
با تدوین یک قانون اساسی که کنترل و توازن قدرت ،احترام
به ازادی های بنیادین ،حقوق شخصی و حاکمیت قانون را
تضمین کند ،جب ران شود».
المرس��ی از زمان��ی ک��ه فعالی��ت خ��ود را به عنوان
رئی س جمهوری مص��ر اغاز ک��رد ،همواره تاکی��د م ی کرد
مشروعیت و قدرت خود را از خیابان و به ویژه از می دان التحریر
به دس��ت اورده اس��ت ولی اکنون جمعیت قابل توجهی از
حاضران در این میدان ب��ه مخالفان او تبدیل ش��ده اند .در
حقیقت میدان التحریر – که طی سال جاری میالدی ب رای
چندین ماه قلمرو اختصاصی اسالمگرایان بود -بعد از صدور
فرمان المرس��ی ب رای افزایش اختیارات رئی س جمهوری ،به
محل تحرکات جدید علیه حاکمیت المرس��ی تبدیل شده
است.
در حقیقتی نمادین که باتوجه به ش��رایط فعلی مصر
غیرقابل انکار به نظر م ی رسد ،المرسی و هوادارانش میدان
تحریر را به مقصد خیابان های اط راف کاخ ریاست جمهوری
ترک کرده اند .المرس��ی جنگ قدرت پش��ت درهای بسته
را برده اس��ت ولی این تظاه رات خیابان��ی پی ش رو – اعم از
مسالمت امیز یا خش��ونت بار -اس��ت که سرنوشت قدرت
سیاسی المرسی را مشخص خواهد کردg .
منبع :تایم
57
امریکا
نفوذی جمهوریخواهان درکاخ سفید
پترائوس پشت پرده پروژه اتهام پراکنی اطالعاتی امریکا به ایران بود
رابرت پری /ترجمه :رضا اقازاده
بین الملل
اختصاصی :استعفای دیوید پترائوس ،رئیس سازمان
س��یا ،پس از افش��ای رابطه خارج از ازدواجش ،افول ستاره
بخت یکی از چهره های محبوب رسانه های جمعی امریکا
محسوب می شود .ولی به گزارش رابرت پری ،برخی از افراد
حلقه نزدیک به اوباما چن��دان از رفتن این ژنرال نزدیک به
نومحافظه کاران ناراحت نیستند.
جدایی پرهیاهوی دیوید پترائوس ،رئیس سازمان سیا،
به دلیل رسوایی ناش��ی از یک رابطه خارج از ازدواج ،اخرین
باقیمانده نومحافظ��ه کاران عالی رتبه به ج��ا مانده از دولت
جورج ب��وش را از عرصه خ��ارج کرده و به اوبام��ای دوباره
انتخاب شده فضای مانور بیشتری برای رسیدن به توافق بر
سر مساله هسته ای ایران می بخشد.
اس��تعفای پترائوس پس از افش��ای رابطه وی با یک
زن بیوگرافی نویس ،به دالیلی عالوه بر س��قوط ناگهانی و
تحقیرامیز ژنرال چهارستاره سابق ،موجب تعجب و حیرت
در واشنگتن شد .در چنین ش��رایطی ،به طور معمول ،برای
جلوگیری از ابرویزی و شرمندگی فردی در مقام پترائوس،
اصل ماجرا رسانه ای نمی شود.
به ویژه اینکه در روزهای پ��س از انتخاب مجدد یک
رئیس جمه��ور ،چندان غیرمعمول نیس��ت ک��ه یک مقام
عالی رتبه اعالم کند برنامه های جدیدی برای اینده حرفه ای
خود در نظر گرفته یا تصمیم دارد مدت زمان بیش��تری را با
خانواده بگذراند .با این وجود ،استعفای پترائوس با پذیرش
این رابطه و اقرار به ان همراه بود .به گفته خبرنگاران ،طرف
دیگر این ماجرا ،پائوال برادول ،زنی بود که تنظیم و نگارش
بیوگرافی پترائوس با نام « اموزش ژنرال دیوید پترائوس»
را برعهده داشت .یکی از افراد نزدیک به دولت اوباما معتقد
است که پترائوس ،مورد عالقه نومحافظه کاران بود و اوباما
هرگز رابطه نزدیکی با وی نداشت .در واقع پترائوس فردی
بود که با طرح ادعای عجیب دس��ت داش��تن سازمان های
اطالعاتی ایران در داس��تان ترور نافرجام س��فیر عربستان
س��عودی در واش��نگتن در س��ال ،2011به تالش ها برای
رسیدن به راه حلی مسالمت امیز برای مساله هسته ای ایران
ضربه سختی وارد کرد.
طی تحقیقات اولیه ،کاخ س��فید و وزارت دادگستری
در خصوص ارتباط این ترور با دولت ایران تردید داش��تند،
ولی پترائوس بر وجود این به اصطالح ارتباط اصرار داشت.
موضوعی که مدتی پس از ان از سوی مقامات ارشد دولت
رسانه ای شد .این اتهامات موجب تیرگی بیشتر روابط ایران
و امریکا ش��ده و احتمال رویارویی نظامی بین دو کشور را
تقویت کرد.
مثلث شماره 153
اطالعات پترائوس
در ان زم��ان ،دیوی��د ایگناتی��وس ،مقاله نوی��س
واشنگتن پس��ت و یکی از افرادی که به اخب��ار درز کرده از
سازمان سیا دسترسی دارد ،نوش��ت« :یکی از دالیل اصلی
[متقاعد شدن مقامات ارشد ایاالت متحده درباره صحت این
اطالعات] این است که سیا و دیگر سازمان های اطالعاتی
58
در امریکا ،اطالعات��ی در تایید این اتهام به دس��ت اورده و
نشان دادند که طرح ترور از پشتیبانی رهبران ارشد نیروهای
یگان قدس سپاه پاسداران انقالب اسالمی ،بازوی عملیات
مخفیانه دولت ایران ،برخوردار بوده است».
ایگناتیوس سپس اضافه می کند« :اطالعات به دست
امده از داخل ایران بود که تع��ادل را برهم زد ».ولی وی نه
هیچ اشاره ای به نوع این اطالعات و مضمون انها می کند و
نه در مورد خصومت شناخته شده پترائوس نسبت به ایران
تردید نشان می دهد؛ خصومتی که ممکن است بر قضاوت
سازمان سیا تاثیرگذارده باشد.
همانطور که مشخص ش��د ،کل این پرونده برمبنای
اظهارات یک فروش��نده اتومبیل ایران��ی ـ امریکایی به نام
منصور ارباب س��یر ش��کل گرفته بود .فردی که به صورتی
ناشیانه سعی داش��ت با اجیر کردن قاچاقچیان مواد مخدر،
طرح ترور عادل الجبیر ،سفیر عربس��تان را به اجرا دراورد.
هرچند نمی دانست که طرف مقابلش نه یک قاچاقچی که
خبرچین سازمان مبارزه با مواد مخدر امریکاست .ارباب سیر
ماه گذشته محاکمه و گناهکار شناخته شد؛ هرچند وکالیش
مدعی بودند که وی دچار اختالل دوقطبی است .به عبارت
دیگر ،پترائوس و سازمان س��یا در حالی موجب تشدید یک
بحران بین المللی ش��دند که مبنای اتهامات مطرح ش��ده،
اعترافات فردی بود که به تش��خیص پزشکان تیم دفاعی
خودش ،دچار اختالل شدید روانی است.
با وج��ود نامعقول ب��ودن داس��تان ت��رور و غیرقابل
اطمینان بودن منب��ع اصلی این اتهام ،قش��ون مطبوعاتی
واشنگتن به سرعت واقعی بودن این داس��تان را تائید کرد
و پذیرفت؛ پذیرش��ی که نش��ان از تاثیر دامنه دار و گسترده
نومحافظ��ه کاران در واش��نگتن و ش��هرت بی��ش از اندازه
پترائوس در میان روزنامه نگاران داشت.
نئوکان های هم راستا با بنیامین نتانیاهو ،نخست وزیر
تندروی اس��رائیل از حزب لیکود ،همواره طرفدار تش��دید
رویارویی با ایران بوده اند .افرادی که بخش اعظم سیاست
خارجی فاجعه بار دولت جورج بوش را کارگردانی کرده و تمام
رده های تیم امنیت ملی میت رامنی را در اختیار داشتند .در
دوران پس از انتخابات نیز یکی از اهداف اصلی نئوکان ها،
مانع تراشی و ممانعت از به ثمر رسیدن تالش های اوباما برای
لو فصل مسالمت امیز مساله هسته ای ایران بوده و سیاست
ح
«تغییر رژیم» را دنبال می کنند.
مظنونین وفادار
همسویی ایدئولوژیک پترائوس با نئوکان ها تهدیدی
برای وحدت رویه دولت در زمینه طرح صلح اوباما به ش��مار
می امد .به همین دلیل ،به گفته یکی از افراد نزدیک به دولت،
برخی از چهره های کلیدی نزدیک به رئیس جمهور خواستار
کنار گذاش��تن پترائوس بودند و از اینک��ه بی مباالتی های
ش��خصی خود او زمینه این خروج را فراهم ک��رده به هیچ
عنوان ناراحت نیستند.
به گزارش نیویورک تایمز ،پلیس ف��درال چندین ماه
پیش تحقیقاتی در خصوص یک «موضوع بالقوه کیفری»
را اغاز کرد که در ابت��دا هدف اصلی ان پترائ��وس نبود .در
مسیر تحقیقات و حین بررس��ی یکی از کامپیوترهای مورد
استفاده پترائوس بود که ماموران به شواهدی دال بر وجود
این رابطه و همچنین به دیگ��ر نگرانی های امنیتی برخورد
کردند .به گزارش تایمز ،دو هفته پیش ماموران پلیس فدرال
با پترائوس مالقات کردند تا نتایج تحقیقات را با وی در میان
بگذارند .طبق این گزارش ،یکی از مقامات کنگره که به طور
مختصر در جریان موضوع بود پترائوس را ترغیب کرده بود
که «به رابطه اعتراف کرده» و اس��تعفا بدهد .پترائوس هم
قبول کرده بود.
به رغم تاکید زیاد مقامات واش��نگتن بر نقش وی در
حمایت از «افزایش نیرو» در عراق در سال 2007و همچنین
افغانستان در س��ال ،2009واقعیت این است که پترائوس
هیچ موفقیت نظامی چش��مگیری در پرونده خود ندارد .او
مسئولیت تالش های ارتش امریکا برای تربیت ارتش جدید
عراق پس از حمله امریکا در سال 2003را به عهده داشت که
نتایج ان تاکنون فاجعه بار بوده است .حتی طرح به اصطالح
موفقیت امی��ز «افزایش نیرو» در عراق نیز بیش��تر مرهون
روابط عمومی باالی پترائوس است تا تغییر در راهبردهای
ایاالت متحده در مسیر منتهی به شکست نهایی در عراق.
افزایش ناموفق
یک چهره شاد
بین الملل
بنابراین زمانی ک��ه گزارش پترائ��وس روی اینترنت
منتش��ر و توجه افکار عمومی را به خود جل��ب کرد ،ژنرال
به سرعت دست به دامان مکس بوت شده و کم کم از حرف
خود برگش��ت .پترائوس در ایمیلی ک��ه در تاریخ 18مارس
2010برای بوت ارس��ال کرد ،نوش��ته اس��ت« :همانطور
که می دانید من چنی��ن حرفی نزدم .ای��ن بخش ها مربوط
به گ��زارش کتبی بوده اس��ت ».به عبارت دیگر اس��تدالل
پترائوس این است که این اظهارات تنها در گزارش رسمی
وی منعکس شده و او انها را در گزارش شفاهی خود به زبان
نیاورده اس��ت .هرچند در عمل ،در جلسات کنگره گزارش
مکتوب هیچ تفاوت معناداری با گزارش شفاهی ندارد و به
همان اندازه دارای اهمیت است.
پترائوس در ایمیل دیگریک��ه به منظور جلوگیری از
هرگونه جنجال در مورد اظهاراتش درباره اس��رائیل و برای
درخواست کمک از بوت فرستاد ،پیغام خود را با عبارت نظامی
«به گوش��م» و یک ایکون اینترنتی چهره شاد [ به صورت
یک ]):خاتمه داده است.
این ایمیل ها توس��ط جیمز موریس که وبس��ایتی را
تحت عنوان «تهدید صهیونیسم نئوکان برای امریکا» اداره
می کند ،افشا شد .به گفته موریس ایمیل های ردوبدل شده
بین پترائوس و بوت ظاهرا به اشتباه از سوی پترائوس برای
وی ارسال شده اس��ت .موریس در تاریخ 19مارس به دلیل
گزارش وی به کنگره پیام تبریکی برای پترائوس می فرستد
و پترائوس در جواب ایمیل ،یکی از نوشته های بالگ بوت
با عنوان «یک دروغ :دیوید پترائوس ،ضداسرائیل» را برای
موریس فوروارد می کند که در ان تلقی انتقاد ضمنی پترائوس
از اسرائیل به شدت نفی ش��ده بود .هرچند پترائوس ظاهرا
فراموش می کند پیغام های ر دو بدل شده بین خودش و بوت را
از پایین ایمیل پاک کند .تصمیم اوباما برای سپردن مقام مهم
و کلیدی ریاست سازمان سیا به پترائوس که مردی جاه طلب
با روابط و پیوندهای نزدیک با نومحافظه کاران است ،ریسک
بزرگی بود .اوباما احتماال در حالی دس��ت به این انتصاب زد
که تصمیم داش��ت مانع نامزدی احتمالی پترائوس از سوی
جمهوریخواهان در انتخابات ریاست جمهوری سال 2012
ش��ود ولی با این اقدام پترائوس را در موقعیت��ی قرار داد که
به راحتی می توانست اطالعات مورد استفاده در سیاست های
دولت را دس��تکاری کند .در نهایت ،به نظر می رسد اوباما در
حالی وارد چهارس��ال دوم ریاست جمهوری اش می شود که
تصمیم دارد موانع را از س��ر راه حرکت جس��ورانه تر خود در
راستای اجرای سیاس��ت های خارجی مورد نظرش بردارد.
رابرت گیتس در اواسط سال 2011کنار گذاشته شد؛ دیوید
پترائوس با رسوایی استعفا داده اس��ت و انتظار می رود وزیر
امور خارجه ،هی�لاری کلینتون نیز ـ که اغل��ب با گیتس و
پترائوس در اتخاذ مواضع سیاسی به سبک نومحافظه کاران
هم راس��تا بود ـ به زودی کناره گیری کند .به نظر می رس��د
اوباما پس از مدت ها درس مهمی از واشنگتن گرفته است؛
رقبای سیاس��ی و ایدئولوژیکی را در کنار خود داشتن شاید
ژس��ت زیبایی به نظر برس��د ،ولی معموال به کارشکنی در
سیاست های دلخواه دولت می انجامدg .
مثلث شماره 153
در مورد «افزایش نیرو» در عراق واقعیت این است که
بخش زیادی از کاهش میزان خش��ونت ها در عراق ناشی
از سیاست های اس�لاف پترائوس ،از جمله اجرای طرح به
اصطالح «بیداری ُسنی» بود که شامل تعامل با شیوخ قبایل
س��نی برای موضع گیری علیه افراط گرایان القاعده است.
بخش دیگری از کاهش خش��ونت نیز به کشته شدن رهبر
القاعده ،ابومصعب الزرقاوی بازمی گشت .خشونت های قومی
نیز منجر به جدایی بالفعل شیعه و سنی و در نتیجه کاهش
التهاب و درگیری های داخلی شد .همه این تحوالت در سال
2006و پیش از دستور جورج بوش برای «افزایش نیرو» و
سپردن فرماندهی به پترائوس رخ داد.
در واقع «افزای��ش نیرو» در عراق منج��ر به افزایش
خش��ونت در این کشور ش��د؛ خش��ونتی که پیش از ان به
دالیلی که ذکر ش��د به تدریج کاهش یافته بود .با این حال
مقامات واشنگتن مدعی شدند که «افزایش نیرو» در عراق
موفقیت امیز بوده و افتخار ان را به حساب جورج بوش ،ژنرال
پترائوس و نئوکان ها نوشتند.
هرچند طی این «افزایش نیرو» ح��دود هزار نظامی
امریکا در عراق کش��ته ش��دند ،ولی اثر اولی��ه ان به جورج
ب��وش و دیگر معماران جنگ ع��راق این ام��کان را داد که
بدون شرمندگی ناشی از یک شکست قطعی در عراق ،کاخ
سفید را ترک کنند .در اواخر سال 2011نظامیان امریکایی،
عراق را در حالی ترک کردند که نش��انه چندانی از موفقیت
حاصل از هزینه ه��ای عظیم مالی و جان��ی دولت بوش به
چشم نمی خورد.
ذینفعان اصلی افس��انه «افزایش موفقیت امیز نیرو»
به غیر از بوش ،پترائوس و رابرت گیتس ،اخرین وزیر دفاع
دولت وی بودند .هم پترائ��وس و هم گیتس پس از انتخاب
اوباما در سال 2009جزو افراد عالی رتبه دولت باقی ماندند،
زیرا رئیس جمهور نمی خواست موجب یک وقفه ناگهانی در
سیاست های نظامی بوش در عراق و افغانستان شود.
ولی این «تداوم» زمانی که اوباما تالش کرد جنگ در
افغانستان و عراق را به نتیجه برساند گریبان رئیس جمهور
را گرفت .در حال��ی که اوباما در پی کاه��ش تعداد نظامیان
امریکایی در عراق و خواستار گزینه های کمتر تهاجمی در
افغانستان بود ،گیتس ،پترائوس و دیگر باقیماندگان دولت
بوش با مهارت او را به سوی یک «افزایش مجدد نیرو» در
افغانستان سوق دادند.
همانطور ک��ه وودوارد در کتابش «جنگ های اوباما»
نوش��ته اس��ت؛ این تیم قدیم جورج بوش بود ک��ه هیچ راه
دیگری جز افزایش قابل مالحظه نیروه��ای امریکایی در
افغانس��تان پیش روی اوباما قرار نداد .باقیمانده های دولت
بوش همچنین بدون اطالع اوباما برای افزایش نیروها دست
به البی زدند .طبق این کتاب ،گیتس ،پترائوس و رئیس ستاد
مشترک ارتش ،دریاساالر مایک مولن ،حتی حاضر نشدند
به درخواست اوباما برای خروج زودهنگام توجه کنند .انها در
عوض تنها طرح هایی برای افزایش نیروها در حدود 40هزار
نفر به رئیس جمهور ارائه کردند.
وودوارد می نویسد« :اوباما ،دو ماه از مشاوران نظامی
خود می خواست که چندین گزینه برای اینده وضعیت جنگ
در افغانستان به او پیش��نهاد دهند ،ولی در عوض احساس
می کرد که انها او را تنها به سوی یک گزینه سوق می دهند
و جس��ت وجوی او برای یک طرح خروج [نیروها] را عقیم
می گذارند .او بعدها به دستیاران خود در کاخ سفید گفت که
رهبران ارتش این موضوع را انطور که خودشان می خواستند
پیش می بردند».
اواس��ط س��ال 2011اوباما باالخره گیتس را وادار به
استعفا از پنتاگون کرد و یکی از مورد اعتمادترین مشاورانش،
لئون پانه تا ،رئیس سابق سازمان سیا را به جای وی گمارد.
پانه تا در زمان حضورش در سیا ،بر تماس های مخفیانه بین
کاخ سفید و ایران و دیگر طرح های حساس نظارت می کرد.
اوباما برای تکمیل طرح جابه جایی نیروها و به منظور
دور نگهداش��تن پترائوس متمایل ب��ه جمهوریخواهان از
شرکت در انتخابات ریاس��ت جمهوری در سال ،2012او را
به عنوان رئیس سازمان سیا منصوب کرد .ولی حلقه نزدیک
به اوبام��ا هیچ گاه به پترائ��وس اعتماد نداش��تند ،زیرا همه
می دانستند که پترائوس با یارگیری در میان نومحافظه کاران
رده باالی واش��نگتن توانسته حمایت سیاس��ی الزم برای
فعالیت های نظامی خود را کس��ب کند .برای مثال در سال
2009و زمانی که اوباما مش��غول تصمیم گی��ری در مورد
افغانستان بود ،پترائوس شخصا زمینه ارتباط دو نفر از دوستان
نومحافظه کار بانفوذش ،مکس بوت از شورای روابط خارجی
و فردریک کاگان از موسسه اینترپرایز امریکا با فرماندهان
ارتش را فراهم ک��رد .انها پس از بازگش��ت از افغانس��تان
نوش��تند« :اگر ش��ما نیز همچون ما مدتی را در افغانستان
باشید ،همانطور که ما به دعوت ژنرال پترائوس ،رئیس ستاد
مرکزی ،به انجا سفر کردیم ...به سختی می توانید هراس از
فاجعه ای قریب الوقوع را پنهان کنید .ما هش��ت روز تمام از
قله های پوشیده از برف استان کنر در نزدیک مرز پاکستان
در شرق تا بیابان های بادخیز استان فراه در غرب افغانستان
و نزدیک مرز ایران را با استفاده از هلیکوپتر ،هواپیمای بال
ثابت و وسایل نقلیه زرهی سفر کردیم .در طول راه با تعداد
زیادی از افراد نظامی از س��ربازان ساده گرفته تا یک ژنرال
چهارس��تاره صحبت کردیم ».نفع ای��ن هماهنگی زمانی
مشخص شد که انها در مجله «ویکلی استاندارد» گزارش
پرشوری درباره چشم اندازهای موفقیت در افغانستان نوشتند
که پیش شرط این موفقیت ،موافقت اوباما با اعزام سربازان
بیشتر به افغانستان و تعهد به حضور طوالنی مدت امریکا در
این کشور بود.
پترائوس عالوه بر کمک گرفت��ن از نومحافظه کاران
برای افزایش فشار افکار عمومی بر اوباما ،زمانی که متوجه
شد در گزارش رس��می خود به کنگره مرتکب اشتباه شده و
انتقادات خفیفی به اسرائیل وارد کرده است ،از مکس بوت
کمک گرفت .او در گزارش خود برای کمیس��یون نیروهای
مسلح سنا و براساس مشاهداتش نتیجه گیری کرده بود که
«خصومت پایدار بین اسرائیل و برخی از کشورهای همسایه،
چالش های متعددی در مقابل توانایی ما برای حفظ و پیشبرد
منافعمان در خاورمیان��ه قرار می ده��د» و اضافه کرده بود
«تنش بین اسرائیل و فلس��طین اغلب منجر به باالگرفتن
خش��ونت و بروز درگیری های گس��ترده نظامی می شود و
این کش��مکش به دلیل عقیده افکار عموم��ی در منطقه به
حمایت ایاالت متحده از اس��رائیل موجب برانگیخته شدن
احساسات ضدامریکایی می شود ...در همین حال ،القاعده و
دیگر گروه های نظامی و شبه نظامی از این خشم برای بسیج
حمایت [از خود] بهره برداری می کنند».
هرچن��د ای��ن گ��زارش ممکن اس��ت ب��رای برخی
از خوانن��دگان ان بدیهی به نظر برس��د ،ولی بس��یاری از
نومحافظ��ه کاران هرگون��ه نظ��ری مبن��ی ب��ر اینک��ه
انعطاف ناپذی��ری اس��رائیل در مذاک��رات صلح فلس��طین
ممکن است در افزایش خطر برای س��ربازان امریکایی در
عراق و افغانستان نقش داشته باش��د را توهین به اسرائیل
تلقی می کنند.
59
جهان جدید
پیروزی غزه
جنگ غزه اعراب را در
شرایط سختی قرار داد؛
در یک سو شعارهای
جدید اسالمگرایان و در
سوی دیگر هم پیمانی با
امریکا
جهان جدید
مثلث شماره 153
تو گو با مجید صفاتاج درباره سیاست کشورهای عربی در قبال غزه
گف
1
محافظه کاریانقالبیون
به دنبال بحران مج�دد در غزه در روزه�ای اخیر ،اهداف و دالیل حمله رژیم صهیونیس�تی به ن�وار غزه محافل
دیپلماتیک را به خود مشغول س�اخته است .در واقع اکنون این سوال مطرح اس�ت که چرا دولت «بنیامین نتانیاهو»
وارد جنگ موشکی با حماس در غزه ش�د .در این رابطه گفت وگویی با مجید صفاتاج ،کارشناس مسائل خاورمیانه
انجام دادیم .وی معتقد است که با شروع بیداری اسلامی در منطقه خاورمیانه و شمال افریقا ،برخی تحلیلگران و
نظریه پردازان سیاسی منطقهای و بینالمللی ،بازنده نهایی را رژیم صهیونیس�تی می دانستند .چرا که در تمام این
انقالب ها یک فصل مشترک وجود داش�ت و ان مبارزه با رژیم صهیونیس�تی و قطع رابطه با این رژیم بود .به همین
خاطر این رژیم احساس نگرانی می کرد .در این شرایط و در حالی که بحران سوریه نیز وجود داشت برخی کشورهای
عربی و ترکیه به الگوسازی و مقابله با حکومت اسد پرداختند و همین مس�اله باعث شد از رژیم صهیونیستی غافل
بمانند .این کارشناس می گوید« :اگر اس�رائیل همانند جنگ 33روزه با حزب اهلل خیلی زود به این درگیری ها پایان
دهد به مثابه یک شکس�ت برایش خواهد بود ،ولی اگر بخواهد ادامه دهد قطعا با واکنش کشورهای منطقه به ویژه
مصر روبه رو خواهد شد».
در ابتدا توضیح دهید که دلیل اصلی اغاز درگیری ها
در نوار غ�زه میان رژی�م صهیونیس�تی و جنبش
حماس چه مواردی است؟
lحمله رژیم صهیونیستی به نوار غزه دالیل متعددی
دارد؛ بخشی از ان به مس��ائل داخلی بازمی گردد ،بخشی به
مسائل منطقه ای و بخشی نیز به مس��ائل بینالمللی .منتها
انچه بر س��ایر دالیل غلبه میکند تا رژیم صهیونیس��تی به
نوار غزه حمله و رهب��ران حماس را تهدید ب��ه نابودی کند،
دالیل منطقه ای اس��ت .همچنین باید در نظر داشت که در
60
رابطه با عوامل داخلی نیز «بنیامین نتانیاهو» ،نخس��ت وزیر
رژیم صهیونیستی به ایجاد یک اجماع داخلی نسبت به یک
تهدید جمعی نیاز دارد؛ به همین خاطر وی تالش میکند تا با
حمله به نوار غزه این اجماع ملی را در سطح جامعه اسرائیلی
به وجود بیاورد .نتانیاهو در پی ان است تا در انتخابات پارلمانی
اینده ،حزب «لیک��ود» مجددا بتواند اکثریت ارا را به دس��ت
بیاورد و مش��روعیت الزم را برای تشکیل دولت داشته باشد.
اما بازهم مهم تری��ن عامل برای حمله به ن��وار غزه از جانب
اسرائیل ،عامل منطقه ای است .باید توجه داشت که با شروع
ی در منطقه خاورمیانه و شمال افریقا ،برخی
بیداری اس�لام
تحلیلگران و نظریه پردازان سیاسی منطقهای و بینالمللی،
بازنده نهایی را رژیم صهیونیستی می دانستند .چرا که در تمام
این انقالب ها یک فصل مشترک وجود داشت و ان مبارزه با
رژیم صهیونیس��تی و قطع رابطه با این رژیم بود؛ در تونس،
مصر ،یمن ،لیبی و حتی کشورهای در ش��رف انقالب مانند
اردن نیز این مساله وجود داشت .در همین راستا می توان گفت
اسرائیل از این عامل نگرانی داشت .اما حوادث بعدی عمال نه
تنها باعث شد این نگرانی رژیم صهیونیستی تا حدودی رفع
شود ،بلکه این جسارت را به این رژیم داد تا به نوار غزه حمله
کند .منظور از حوادث بعدی این است که برخی از رژیم های
عربی منطقه و کشورهای اس�لامی مانند ترکیه ،عربستان،
قطر و برخی کشورهای حاش��یه جنوبی خلیج فارس پس از
پیروزی انقالب ها در مصر و تونس تالش کردند الگوسازی
کنند .در این وضعیت و در ش��رایطی که سوریه نیز در بحران
به سر می برد عمال به جای مبارزه با رژیم صهیونیستی مبارزه
جمعی اعراب علیه دولت بشاراسد اغاز شد؛ دولتی که خط مقدم
مبارزه با رژیم صهیونیستی را داشت ،در محور مقاومت بود و با
جمهوری اسالمی ایران و حزب اهلل در منطقه همراه بود .این
شرایط موجب شد تا رژیم صهیونیستی ،موقعیت سوریه را یک
موقعیت ضعیف ببیند و تالش کن��د از این موقعیت ضعیف
مقاومت برای حمله به نوار غزه استفاده کند.
ب�ه نظر ش�ما ایا مص�ر انقالب�ی در این ش�رایط
ی مردم کشورش و
توانس�ت متناس�ب با افکار عموم
منطقه در برابر رژیم صهیونیستی ظاهر شود؟
lبه تعبیر اقای «فهمی الهویدی» یکی از تحلیلگران
برجسته مصر ،برخالف انتظار مردم مصر ،مردم انقالب نکردند
تا همچنان پیمان کمپ دیوید میان مصر و رژیم صهیونیستی
باقی بماند .اکنون می بینیم که نه تنها این پیمان ملغی اعالم
نمی شود ،بلکه رژیم مصر در دامی میافتد که غربیها به ویژه
امریکاییها و برخی کش��ورهای عرب��ی منطقه مخصوصا
عربس��تان برایش پهن کرده بودند .این کشورها از مشکل و
چالش مالی مصر استفاده کردند تا عمال این دولت نوپا را هم
در قضیه سوریه و هم در رابطه با پیمان کمپ دیوید همسو با
خود کنند .به گونه ای که «محمد المرسی» ،رئیس جمهوری
جدید مصر در راستای لغو یا تجدیدنظر در پیمان کمپ دیوید
هیچ تالشی نمی کند بلکه می گذارد تا مساله این پیمان در گذر
زمان حل شود .لذا میبینیم که نه تنها چنین اتفاقی نمیافتد
که پیمان کمپ دیوید منحل اعالم شود ،بلکه المرسی با اعزام
سفیر جدید مصر به رژیم صهیونیس��تی و ارسال نامهاش به
شیمون پرز با ان ادبیات خاص ،یک پیام برای دیگران داشت.
وی میخواس��ت در داخل و به جناحهای انقالبی این پیام را
انتقال دهد که قرار نیست اخوان المسلمین و نظام جدید مصر
در قرارداد کمپ دیوید تجدیدنظر یا رابطه با رژیم صهیونیستی
را قطع کند .رژیم صهیونیس��تی از این دو عامل نهایت بهره
را گرفت تا به غزه حمله کند؛ یعنی هم بحران س��وریه و هم
رویکرد المرسی نسبت به پیمان کمپ دیوید و نامه نگاریاش
به رئیس رژیم صهیونیستی.
در این ش�رایط چرا رژیم صهیونیس�تی تصمیم
گرفت به غزه حمله کند؟
lرژیم اس��رائیل می خواست محکی بزند و ببیند در
این اوضاع و شرایط ایا کشورهای عربی به ویژه مصر و برخی
دیگر از کشورها مانند تونس ،سوریه و ...در برابر حمالت غزه
واکنشی از خود نشان می دهند یا خیر.
چرا ای�ن برداش�ت را کردید که در ص�ورت ادامه
درگیری ،مصر واکنش نشان خواهد داد؟
lهفته گذشته رئیس جمهور مصر بعد از نماز جمعه
صراحتا اع�لام کرد ک��ه در صورت اس��تمرار حمل��ه رژیم
صهیونیستی به غزه ،خشم این کشور برانگیخته خواهد شد .به
نظر می رسد هرچند طی چند ماه گذشته ،دولت انقالبی مصر
مغبون واقع ش��د و خام وعده های امریکایی ها و سعودی ها
ش��د ،اما اکنون به این نتیجه رس��یده که با هر عقب نشینی
و هر تس��اهل و تس��امحی ،رژیم صهیونیس��تی همچنان
سیاست های س��رکوبگرانه و توس��عه طلبانه خودش را ادامه
خواهد داد.
ارزیابی شما از دیپلماس�ی ایران در قبال مسائل
اخیر در خاورمیان�ه به وی�ژه در خصوص حماس
چیست؟
lاگر بخواهیم یک ارزیابی کلی از دیپلماسی ایران
به ویژه در حوزه خاورمیانه داشته باشیم نه می توانیم بگوییم
یک دیپلماسی ضعیف بوده نه یک دیپلماسی قوی و ایده ال.
به هر حال باتوجه به راهکارهایی که در دس��تگاه دیپلماسی
ایران در خص��وص حمایت از جنبشه��ای مقاومت منطقه
در رابط�ه با بح�ران اخی�ر در ن�وار غ�زه و حمله
رژیم صهیونیس�تی ب�ه ای�ن منطق�ه ،سیاس�ت
جمهوری اسالمی ایران چطور بود؟
lدر خصوص بح��ران اخیر غزه ،انچ��ه مربوط به
ی جمهوری اسالمی ایران است ،یک بخش
دیپلماسی رسم
ماجراس��ت و انچه مربوط به دیپلماس��ی دفاعی و حمایت از
مقاومت و حماس است بخش دیگر .به نظر میرسد ایران در
دیپلماسی مقاومتی ،دفاعی و حمایتی از جنبش حماس موفق
عمل کرده باشد .چرا که حماس توانست تعجب همگان را با
پرتاب موشک به تل اویو و همچنین ساقط کردن هواپیمای
نظامی اف 16اسرائیلی برانگیزد .طی این ماجرا اعالم شد که
موشک های فجر 5نیز از جانب ایران برای حماس فرستاده
ش��ده اند .بنابراین در این رابطه ایران خوب و درس��ت عمل
کرده است.
ایا ایران بازهم فرصتی برای ایفای عملکرد بهتر
و دیپلماسی کارامدتر در قبال مساله غزه دارد؟
lاز انجایی که ایران اکنون ریاست جنبش عدم تعهد
را برعهده دارد ،می تواند از دیپلماس��ی منطقه ای خودش نیز
بهره بگیرد و افکار عمومی مردم منطقه را نس��بت به حمله
رژیم صهیونیس��تی به غزه اگاه و حساس کند .همچنین این
فرصت نیز در اختیار ایران قرار دارد که دولتمردان عرب و ترک
را نس��بت به این موضوع به واکنش وادارد .از دیگر سو چون
بحران سوریه نیز هم اکنون پابرجاس��ت ،ایران می تواند با در
پیش گرفتن این سیاستها از فشارهای روی سوریه نیز بکاهد.
این مساله نیاز به طراحی یک دیپلماسی قوی دارد و جمهوری
اسالمی ایران میتواند از ان بهرهمند شود.
پیش بینی شما از اینده این درگیری ها چیست؟
lبا توجه به اینکه ق��درت مقاومت و حماس به طور
کل در نوار غزه نسبت به گذشته بیشتر شده ،بهره گیری این
جنبش از نبرد نامتقارن که حزب اهلل در جنگ 33روزه استفاده
کرد ،باعث خواهد ش��د رژیم صهیونیس��تی یا علیه نوار غزه
حمله زمینی اغ��از نکند یا اگر هم اغاز ک��رد باید بداند تلفات
زیادی خواهد داد و سرانجام نیز شکست خواهد خورد .چراکه
رهبران مقاومت اسالمی فلس��طین در غزه اعالم کرده اند،
همانطور که تعجب همگان را برانگیخته ایم و یک ش��وک
به رژیم صهیونیس��تی وارد کرده ایم ،در صورت حمله زمینی
ارتش این رژیم ،توانایی مقاومت را باز هم به رخ صهیونیست ها
خواهیم کش��اند .این موضع گیری نش��ان می دهد که قطعا
جنبش حم��اس و گروه ه��ای مقاومت طی این س��ال ها،
برنامه ریزی کرده و نیروهایشان را نیز برای هرگونه مقابله
با رژیم صهیونیس��تی در زمین مجهز کرده اند .اس��رائیل
اگر به این مس��اله اگاه باش��د قطعا بازهم اگر حمله کند و
تلفات زیادی بدهد موجب خواهد ش��د در س��طح داخلی
افکار عمومی اس��رائیل علیه این رژیم بسیج شود؛ ضمن
اینکه امنیت شهرک نشینان نیز مختل خواهد شد .در برابر
افکار بین المللی نیز این رژیم با یک اجماع جهانی روبه رو
خواهد بود لذا بازنده این عملیات در نهایت همانند دو جنگ
گذشته 33روزه و 22روزه رژیم صهیونیستی خواهد بود.
البته این در حالی اس��ت که رژیم اس��رائیل در غزه نسبت
به مقاومت از برتری نظامی چش��مگیری برخوردار است،
اما نسبت به س��ال های گذش��ته در موقعیت ضعیف تری
قرار دارد .همچنین روند موازنه قدرت در فلس��طین میان
گروه های مقاومت اس�لامی و ارتش رژیم صهیونیس��تی
روز به روز به س��مت سنگین تر شدن جریان مقاومت پیش
می رود.
در واقع چون نوع دفاع گروه های مقاومت فلس��طینی
اکنون غیرقابل پیش بینی شده رژیم اسرائیل نمی تواند اینده
درگیری ها را به درس��تی ارزیابی کند و تبعات ان بیش از ان
چیزی خواهد بود که اسرائیل براورد کرده استg .
جدید مثلث شماره 153
lباید توجه داشت چون رژیم صهیونیستی از توانایی
نظامی حماس اطالعات دقیقی نداشت دست به کاری زد که
خودش در ان ماند .لذا در همان روزهای نخستین درگیری،
توازن قوا حداقل نسبت به جنگ 22روزه به نفع جنبش حماس
میشود ،یعنی عالوه بر این که یک هواپیمای شناسایی و یک
هواپیمای جنگنده اف 16رژیم صهیونیستی ساقط میشود،
موش��کهای حماس نیز به تل اوی��و و بیت المقدس اصابت
میکند .در این شرایط اسرائیل می ماند که این جنگ را باید تا
انتها ادامه دهد یا ان را سریعا متوقف کند.
که در نهایت اسرائیل همانند جنگ 33روزه با حزب اهلل
خیلی زود به این درگیری ها پایان داد که به مثابه یک شکست
برایش محسوب می شود ولی اگر می خواست ادامه دهد قطعا با
واکنش کشورهای منطقه به ویژه مصر روبه رو می شد.
به نظر شما چرا این اتفاق روی داد؟
lباید توجه داشت که جمهوری اسالمی ایران برای
رس��یدن به اهدافش برخی ابزارهای الزم را نداشت و
حمایت های کاف��ی را نیز جلب نکرده ب��ود .به همین
خاطر یک اجماع جهانی علیه سوریه ایجاد شد و تمامی
کشورهای عربی متحد ش��ده بودند تا نظام بشار اسد را
س��رنگون کنند .در این میان ایران تنها بود اما به رغم
تمام فشارهایی که وجود داشت ایران توانست در قضیه
سوریه به تدریج نقش پررنگ تری را در کنار روس ها و
چینی ها ایفا کند.
lاین جنگ نش��ان داد که حزب اهلل نسبت به زمان
جنگ 22روزه خیلی قوی تر شده و از قدرت دفاعی و هجومی
باالتری برخوردار شده اس��ت .ظرف دو روز درگیری ،اسقاط
یک هواپیمای اف 16س��اخت امریکا توس��ط موشک های
زمین به هوای مقاومت در غزه ،همچنین س��اقط کردن یک
هواپیمای شناسایی و جاسوسی بدون خلبان و مورد هدف قرار
دادن یک ناوچه باتوجه به محاصره نوار غزه ،مساله کم اهمیتی
نیست .این مسائل بیانگر ان است که حماس نسبت به 3-4
سال گذشته سطح توانمندی و استراتژی خودش را باال برده
و پیشرفته تر کرده است .اس��تراتژی و راهبرد دفاعی حماس
در حال تبدیل ش��دن به یک راهبرد هجومی و نبرد نامتقارن
است؛ در نبرد نامتقارن معموال ارتش های کالسیک و رسمی
نمی توانند موفق عمل کنند.
جهان
ایا رژیم صهیونیس�تی با اغاز ای�ن درگیری ها به
اهداف خودش رسید؟
علیه رژیم صهیونیستی وجود داشت ،پس از جریانات سوریه
می توان گفت به نوعی دیپلماسی ما در جذب جنبش حماس
ناموفق عمل کرد و نتوانس��ت در مقابل قطری ها ،ترک ها و
سعودی ها ،جنبش حماس را مجاب کند باوجود برخورداری
بیش از دو دهه حمایت سوری با ش��روع بحران ،دفاتر خود را
ترک نکند و موضعش را تغییر ندهد .در حقیقت حماس تحت
تاثیر این بحران که توطئه مشترک امریکایی ،صهیونیستی و
عربی است ،قرار گرفت .ما می توانستیم تاحدودی با دیپلماسی
ی و فعالی که اجرا می کرد از این مساله جلوگیری کند.
عموم
لذا می بینیم که «خالد مش��عل» پس از تعطیلی دفترش در
سوریه تحت تاثیر قطر این دفتر را در دوحه برپا می کند .این
مس��اله برای قطری ها در عرصه دیپلماتیک ایران یک نوع
پیروزی بود.
ایا با این اوصاف میتوان گفت ک�ه اکنون قدرت
بازدارندگی حماس نسبت به زمان جنگ 22روزه
افزایش یافته است؟
مجیدصفاتاجمعتقداست؛ بهنظرمیرسدایراندر
دیپلماسی مقاومتی ،دفاعی و حمایتی از جنبش حماس
موفق عمل کرده باشد .چرا که حماس توانست تعجب
همگان را با پرتاب موشک به تل اویو و همچنین ساقط
کردن هواپیمای نظامی اف 16اسرائیلی برانگیزد
61
گناه مصر
چرا المرسی تهدید به نقض پیمان
کمپ دیوید نکرد؟
2
دکترخالدسلیمان/تحلیلگرفلسطینیمقیمکانادا
جهان جدید
ش��اید تفاوت میان رژیم مبارک و نظام المرس��ی در
مصر بس��یار باش��د ،البته در بعضی موارد ،ام��ا هنگامی که
سخن درباره غزه به میان اید ،خواهیم دید که مصر نتوانست
به عنوان یک کش��ور عربی بزرگ همچن��ان که پیش بینی
می گردی��د ،رژیم صهیونیس��تی را به متوق��ف کردن حمله
خود به غزه و م��ردم ان وادار نماید .پس کج��ا بود ان همه
پش��تیبانی و دفاع از غزه که مصریان ادع��ا می کردند؟ این
ناکامی مصر نشان دهنده ناتوانی ان اس��ت و نه قدرت ان.
این مصر چه سودی برای فلسطینیان دارد اگر ناگهان بر اثر
گلوله باران صهیونیست ها بیشتر اعضای یک خانواده از میان
بروند؟ برای فلسطینیان چه س��ودی دارد اگر ان جاسوس
صهیونیستی را که به عنوان سفیر در قاهره نشسته از محل
کار خود بیرون براند؛ گویی او را به مرخصی فرستاده اند؟ شاید
تنها راه برای اثبات پشتیبانی واقعی ،اعالم امادگی برای رزم
در کنار فلسطینیان است و نه فرستادن کیسه ها و بسته های
کمک رس��انی .چون دین مبین ،ما را وادار می نماید در کنار
کسانی بایستیم که خون هایشان به وسیله دشمن اسالم بر
زمین ریخته می شود .من شخصا از تمامی رژیم های عربی
س��ر افکنده در برابر رژیم صهیونیس��تی قطع امید کردم .اما
موضوع درباره مصر ،یعنی مصر اخوان المسلمین ،تفاوت دارد
چون نه تنها ان را سرزنش می نمایم ،بلکه بر ان خشمگین
می گردم و حتی ان را مس��ئول تمامی اوض��اع کنونی غزه
می دانم چون اگر مصر ،رژیم صهیونیستی را تهدید می کرد،
ولو به ط��ور ظاهری که اگ��ر حمله علیه غ��زه را قطع نکند
قرارداد ننگین کمپ دیوید را لغو خواهد کرد ،تمامی موازنه ها
دگرگون می ش��د ،چون لغو این ق��رارداد ننگی��ن به منزله
اعالم جنگ علیه رژیم صهیونیستی است و تروریست های
صهیونیستی دیگر نمی توانستند حتى یک گلوله علیه غزه
شلیک نمایند.
البته این اقدام از س��وی مصر به منزله منت گذاری بر
مثلث شماره 153
اجالس گفت وگوی ملی سوریه
در تهران و پیامدهایش
راهی که
پیش روی ماست...
کمال هلباوی /متفکر مصری
3
دی��دگاه م��ن در برابر س��وریه همان اس��ت ک��ه روز
2012/11/18در اج�لاس گفت وگ��وی ملی س��وریه که
اخیرا در تهران برگزار ش��د ،خالصه می گردد .این کنفرانس
همزمان با تجاوز رژیم صهیونیس��تی بر غزه و موضع گیری
مفس��ده بر انگیز امریکا صورت گرفت؛ همان امریکایی که
می گوید مردم غزه دس��ت به تجاوز زدند و اسرائیل حق دارد
62
فلسطینیان نیست ،بلکه وظیفه قانونی و اخالقی مصر ،چون
نوار غزه پیش از اش��غال از س��وی صهیونیست ها حاکمیت
مصر بود و در نتیجه حکومت قاهره اولین و اخرین کس��ی
است که باید برای ازاد سازی ان و مردمان ان اقدام نماید.
مصر به طور گس��ترده ای مس��ئول رویدادهای غزه است و
در حقیقت از حق انتقامجویی کهنی برخوردار اس��ت ،چون
صهیونیس��ت های غزه از مصر بودند ،اما به نظر می رس��د
که عرب ها چنان دروغگو شده اند که حتى خودشان گاهی
دروغ های خود را باور می کنند ،چون یک بار شب تاریک را
روز روشن ادعا کردند وخودشان نیز باورشان شده چه انکه
انان در س��ال ( 1973در دوران سادات) ادعا کردند که علیه
اسرائیل پیروز ش��دند و به دنبال ان تاکنون و همه ساله این
مراسم را جشن می گیرند.
اما چه پیروزی بود ان رویداد؟ چه پیروزی بود اگر مصر
نتوانست به دنبال ان غزه را بازپس بگیرد و جوالن را که در
سال 1967از سوریه جدا شد و کرانه باختری را که سراسر ان
از اردن جدا شد بازگرداند؟
ما گمان می کردی��م که مص��ر در دوران المرس��ی،
دیگ��ر وارد مرحله نوینی از بازس��ازی خود ش��ده اس��ت،
که البت��ه می دانی��م امادگی ب��رای عملی��ات نظامی علیه
رژیم صهیونیستی را ندارد ،اما اکنون به نظر می رسد که این
دیدگاه اشتباه بوده و باید ان را کنار بگذاریم.
هنگامی که ادمی خود را در برابر نبرد واقعی می بیند
که طی ان تن های برادرانش بر اثر اتش دشمن ناجوانمرد،
قطعه قطعه می شوند ،نمی تواند به بهانه عدم امادگی خود را
از واقعه دور نگه دارد و ادعا کند برای امادگی نیازمند سالیان
درازی است .امیدوار بودیم که مصر بتواند توان خود را مورد
بازس��ازی قرار دهد ،اما کدام نادانی می توان��د باور کند که
دش��منش به او فرصت خواهد داد تا خود را برای رویارویی
با او اماده نماید؟
ما باید کامال اطمینان داشته باشیم که غرب و به ویژه
امریکا و البته در کنار انها رژیم صهیونیس��تی ،محال است
اجازه دهند مص��ر از این خمودگی دراز م��دت رهایی یابد و
باردیگر توانمن��دی نظامی خود به دس��ت اورد ،مگر اینکه
توانمندی ان با شرایط مورد قبول غرب و اسرائیل باشد .البته
بگذریم از ش��عارهای فریبنده ای که گاهی مطرح می گردد
چون این شعارها دیگر نمی تواند ملل عرب و از جمله ملت
مصر را فریب دهد .شاید خود شعار دهندگان ،گفته های خود
را باور نمایند...
برای اگاه��ی از واقعیت رویداده��ا و تحوالت مصر
ضرورتی ندارد کارشناس برجسته مسائل خاورمیانه باشیم،
بلکه هر ش��خصی می تواند به س��ادگی اطمین��ان یابد که
رویدادهای مصر از جمله انتخاب المرسی به ریاست جمهوری
و برکناری ژنرال طنطاوی و تعیین فرماندهان جدید ارتش
مصر ،تنها و تنها با مشورت و نظارت امریکا صورت گرفت.
شاید بعضی ها بگویند مصر چه ارتباطی با ازاد سازی غزه دارد،
به خصوص که سازمان ازادیبخش فلسطین چهاردهه است
که خود را تنها نماینده ملت فلسطین می داند؟ کسانی که این
پرسش را عنوان می کنند یا از واقعیت اگاهی ندارند یا خود را
به نادانی می زنند ،چون این سازمان به عنوان نهاد ازادیبخش
فلسطین و ملت فلسطین به وجود امد و درحقیقت باید نماینده
واقعی ملت فلسطین باشد و از هرگونه اعمال فشار از سوی
رژیم های عربی خود فروخته که خ��ود را در اختیار امریکا و
غرب و تل اویو قرار داده ان��د ،به دور نگه دارد .به هر حال این
موضوع مسئولیت تاریخی ،دینی ،قومی ،قانونی و اخالقی
رژیم های عربی را که باعث از دست رفتن فلسطین شده اند،
از میان بر نمی دارد .این رژیم ها باید با تمامی توانمندی های
نظامی و سیاسی ،از سازمان ازادیبخش فلسطین پشتیبانی
نمایند تا این سازمان بتواند هدف های خود را تحقق بخشد،
یعنی همان فلس��طین از بحر تا نهر را ازاد کند و نه به بهانه
اینکه س��ازمان ازادیبخش فلس��طین تنه��ا نماینده ملت
فلسطین است ،تمامی کشورهای عربی و به ویژه مصر خود
را کنار بکشند و از مس��ئولیت گریزان گردند .در صورتی که
مصر نخستین حکومت عربی بود که خود را در کمپ دیوید
در دامان صهیونیست ها انداخت و مس��ئولیت خود در برابر
فلسطینیان را از یاد برد و چراغ سبز را برای دیگر سردمداران
خود فروخته عرب روشن کرد تا این حکومت های عرب و از
جمله جنبش فتح نیز در برابر دشمن صهیونیستی سر فرود
اورند .این مصر که اکنون خود را برای رهبری جهان اسالم
اماده می س��ازد ،در حقیقت در حق ملت خ��ود و دیگر ملل
عرب و به ویژه ملت فلسطین دچار اش��تباه و گناه می شود،
چون رهبری تنها سر دادن ش��عار و سخنرانی های اتشین و
راه اندازی هیات های ان چنانی نیس��ت ،بلکه باید در برابر
چنین دشمن نابکاری که هراسی از این شعارها و سخنرانی ها
ندارد ،از موضع قدرت و تهدید برخورد کرد.
مصر امروز که در دست اخوان المسلمین است باید خود
را از قید وبندهای غیر قابل توجیه امریکایی ـ صهیونیستی
ازاد نماید ،چون ملل عرب برای به دس��ت اوردن یک لقمه
نان دست به انقالب نزدند ،بلکه برای حفظ عزت ،کرامت و
استقالل خود از قید و بند غرب به پا خواستند و فلسطین هرگز
ازاد نخواهد شد ،مگر انکه روزی عرب ها خود را از قید وبند
استعمار غرب به رهبری امریکا ازاد نمایندg .
از خود و مرزهایش دفاع نماید .البته چنین موضعی از سوی
امریکا به دور نیست به خصوص که همه می دانند واشنگتن
علیه دیگران دست به تجاوز می زند وکوشش دارد بر جهان
تسلط یابد و با رژیم صهیونیستی شراکت استراتژیک دارد .در
اینجا از برگزار کنندگان اج�لاس تهران به ویژه برادر گرامی
اقای دکترعلی اکبر صالحی ،وزیر خارجه ایران سپاسگزاری
می کنم ،اما مسائلی در مورد اجالس س��وریه وجود دارد که
باتوجه به حواشی ان بیان می کنم:
اول -امی��دوار ب��ودم در اج�لاس ته��ران موضوع
چگونگی کمک رس��انی به فلس��طین و مردم غزه در برابر
تجاوز صهیونیس��تی و همچنین موضعگیری علیه تس��لط
غرب و محاصره ظالمانه ایران از سوی غرب نیز مورد بررسی
قرار گیرد.
دوم -بزرگترین امتیاز اج�لاس تهران که البته باعث
خش��نودی نیز اس��ت همانا برگزاری ان در سرزمینی است
که نه تنها وابسته به امریکا و رژیم صهیونیستی نیست بلکه
امریکاییان و صهیونیست ها کوشش دارند امنیت ان را برهم
بزنند و برنامه هسته ای ایران را از میان بردارند تا اسرائیل با
سالح های پیشرفته خود به تنهایی برتری خود را بر اعراب و
مسلمانان و اسلحه غربی که همه ع رب ها ان را از غرب وارد
می س��ازند ،حفظ نماید ،در حالی که ایران با وجود محاصره،
اینچنین در استقالل ،ثبات ،پیشرفت و اعتماد به نفس خود
پایدار وپابرجا مانده است.
سوم -انقالب بزرگی که به وس��یله امام خمینی (ره)
علیه رژیم شاهنش��اهی صورت گرفت ،باید در همه جا علیه
بیدادگران و ناقضان حقوق بشر صورت بگیرد.
چهارم -اگر رژیم موجود در س��وریه بماند یا سرنگون
شود ،به علت موضعگیری امریکا خالئی در منطقه به وجود
خواهد امد که تنها واش��نگتن و تل اوی��و از ان بهره برداری
خواهند کرد.
پنجم -ما مایل نیستیم اجالس تهران همانند اجالس
دوحه کنفرانسی یکجانبه باشد ،بلکه باید نتایج جدی برای
مس��اله س��وریه به بار اورد و گفت وگوی همه جانبه ملی را
به دنبال داشته باشد و کمیس��یون پیگیری ان فعالیت هایی
را به عمل اورد که مورد قبول همگان باش��د .بحران سوریه
ی طرف های
روزبه روز پیچیده ت��ر می گردد و ه��ر روز تمام
درگیر در ان از جمله حزب اهلل و حماس از ان زیان می بینند.
اینجانب از ان نگرانم که س��وریه این��ده ای تاریک همانند
ی طرف های پیرامون یک میز جمع
تمامیت ارضی این کشور حفظ ش��ود و تمام
شوند و گفت وگو نمایند و تمامی راه حل ها را مورد بررسی قرار دهند و مناسب ترین
را برگزینند و نه صحیح ترین و بهترین را.
ج ـ استراتژی ایران در استقالل و پیشرفت بس��یار اندیشمندانه است ،اما از
سوی دیگر پشتیبانی همه جانبه تهران از حکومت فعلی سوریه قابل توجیه نیست.
دـ شگفت اینکه غربی ها اینچنین پیشرفت نمایند ،در حالی که خداوند همه ما
را به یک گونه خلق کرده و زمین ها و دریاها را در اختیار همه بندگان قرار داده تا از
ان بهره برداری نمایند ،اما ما اعراب و مسلمانان نتوانستیم از طریق اتحادیه عرب
و سازمان کنفرانس اسالمی یا جنبش عدم تعهد ،حتى یک بحران را حل وفصل
نماییم و همواره دست به دامان غرب شده و می شویم تا مشکالت ما را حل وفصل
نماید و من از ان بیم دارم «ائتالف مخالفان سوریه» مرتکب چنین اشتباهی در
لندن و پاریس و دیگر پایتخت های غربی شود و باالخره همچنان که معمول گشته
است امریکا درباره مسائل منطقه راه حل هایی را ارائه خواهد داد که بیشتر مناسب
اسرائیل است ،با شرایطی که هیچ کشوری در منطقه مستقل و ناوابسته نماند ،ایا
این خردمندانه است؟ مگر تجربه افغانستان ،عراق و لیبی را فراموش کرده ایم؟
هـ -کاش همه ما ب��رای متوقف کردن جنگ در س��وریه و خ��ودداری از
کمک رسانی تسلیحاتی کوش��ش کنیم .باید گروه هایی از ش��رکت کنندگان در
دو اجالس قطر وتهران برای حل وفصل این مس��اله گرده��م ایند تا خالئی که
خودمان به وجود اورده ایم از میان برداشته شود حتی اگر این گردهمایی یک ماه
به طول انجامد تا بتوانیم خطر اسرائیل و امریکا را از منطقه دور سازیم .ایا انچه در
سرزمین فلسطین روی می دهد برایمان کافی نیست تا دیگران ما را در سوریه نیز
سرگرم نمایند؟
و -چه بهتر است که چنین اجالسی به وسیله مصر ،تونس ،اردن ،الجزایر یا
مغرب برگزار شود تا به دور از منطقه خلیج فارس باشد و بتوان درباره این بحران با
ارامش به تبادل نظر پرداخت .ما از هر انقالبی که اوضاع را بهبود بخشد ،طرفداری
می کنیم و جانشین باید بهتر باشد و نه بدترg .
افغانستان داشته باشد.
شش��م -بعضی ها (از جمله نویس��نده س��عودی
محمد عبد اللطیف ال الشیخ) من و امثال من را ادم ایران
می نامند و من مقاله ای در پاسخ بدان نوشتم (هنوز منتشر
نش��ده اس��ت) و در ان اوردم که لقبی که این نویسنده
عنوان کرده است ،پاکتر و شجاعت تر و باشخصیت تر از
سواران خلیج فارس و امریکا و اسرائیل هستند .ادم های
ایران علیه تس��لط غرب جه��اد می کنند اما س��واران
خلیج فارس برای تسلط بیشتر امریکاییان بر خلیج فارس
و در واگذاری پایگاه های نظامی به واش��نگتن در حال
مسابقه هستند و در حقیقت مصونیت این ابراه را به خطر
انداخته اند .هریک از سخنرانان شرکت کننده در اجالس
تهران می توانس��تند طی پنج دقیقه دیدگاه های خود را
بیان نمایند و بدین علت بود که بعضی از دیدگاه هایم را
نتوانستم در انجا بیان کنم از جمله:
الف « -جنگ ها باید بر اساس عقل و صلح جویی
اغاز ش��ود و به پایان برس��د و هرکس عقل ندارد ،تن و
قدرت بدنی وی هر قدرهم بزرگ و بیشتر باشد فایده ای
ندارد .ما باید همانند دیگران فکر و اندیشه خود را برای
حل وفصل مسائل خودمان به کارگیریم ،نه اینکه به خرد
و کوشش های دیگران متوسل شویم .ما اعراب باید در
این درب��اره با یکدیگر همکاری نمایی��م و از انبارکردن
اس��لحه س��نگین که تنها ویرانی به بار می اورد ،دوری
جوییم».
ب -ص�لاح و مصلحت ب��زرگ درباره س��وریه،
امروزه ،همانا متوقف کردن جنگ و درگیری هاس��ت تا
جهان
یک طرح خطرناک
عبدالحمید صیام /استاد دانشگاه و تحلیلگر عرب مقیم نیویورک
4
راز توجه ناگهانی کش��ورهای غربی ب��ه اتحادیه عرب
چیس��ت و چرا؟ چرا اتحادیه عرب این روزها درباره بسیاری از
مسائل دعوت به مشورت می شود و پیشنهادهایی از سوی غرب
برای حل وفصل مس��ائل منطقه عربی با این اتحادیه عنوان
می گردد؟ ایاالت متحده امریکا و کشورهای اروپایی و سازمان
ملل اخیرا اطالع یافتند که نهادی به نام اتحادیه عرب وجود دارد
که سیل ستایش ها و کوش��ش برای نزدیکی با این اتحادیه و
دبیرکل ان افزایش یافته است؛ گویی این اتحادیه اخیرا تصمیم
گرفته است تا به خدمت منافع و هدف های کشورهای غربی
دراید و نه کشورهای عربی!
اطمینان داریم که از هنگام روی کار امدن نبیل عربی در
ژوئیه 2011به سمت دبیرکل اتحادیه عرب به عنوان جانشین
عمرو موسی -که طی 10س��ال نقشی در برافروختن بعضی
بحران های عربی برعهده داشت -به طور کلی اتحادیه عرب در
بعضی مناطق جهان عرب نادیده گرفته شده بود یا در حقیقت
وجود نداشت ازجمله در بحران یمن که همچنان از ان به دور
مانده و شورای همکاری خلیج فارس کوشش دارد تا جای این
اتحادیه را در بحران های عربی پر نماید .البته قابل توجه اینکه
اتحادیه عرب از امکانات نظامی در سرکوب قیام های مردمی
همانند شورای همکاری برخوردار نیست و این امتیاز شورای
همکاری خلیج فارس اس��ت که امری��کا و اروپا بدان اهمیت
داده اند ،ازجمله اینکه شورای همکاری با اعزام نیروی نظامی
به بحرین به جای ارائه راه حل مسالمت امیز ،کوشش کرد قیام
مردم این کشور را سرکوب نماید .در ماجرای لیبی ،اتحادیه عرب
به شورای امنیت سازمان ملل حق تصمیم گیری در این باره را
واگذار کرد و این ش��ورا با صدور قطعنامه های 1970و 1973
مجازات هایی درباره مقامات لیبیایی اعالم کرد و سپس لیبی را
به عنوان حریم هوایی ممنوعه اعالم کرد .اما ماموریت ناتو در
اجرای دو قطعنامه باال فراتر رفت و اجازه یافت ساختار زیربنایی
لیبی چنان بمباران شود که تا س��ال ها قابل جبران نباشد و به
گفته کارشناسان بیش از 60میلیارد دالر زیان به این کشور وارد
شد .درباره سوریه نقش اتحادیه عرب به اعزام چند تن از ناظران
دست وپا بسته منحصر شد که ریاس��ت ان را یک شخصیت
محکوم به ارتکاب جرایم جنگی برعهده داشت.
اتحادیه عرب در دسامبر 2011طرحی را برای تحویل
ریاست جمهوری س��وریه به فاروق الش��رع ارائه داد و پس از
شکست این طرح ،اتحادیه عرب پیشنهادهایی را در این باره به
شورای امنیت سازمان ملل ارائه کرد که سه بار با وتوی دوگانه
روس��یه و چین روبه رو گردید .در اینجا ب��ود که اتحادیه عرب
دست به دامان مجمع عمومی س��ازمان ملل شد که ریاست
ان بر عهده ناصر عبد العزیز ،نماینده قطر اس��ت که بر اساس
ان نماینده مش��ترکی از س��وی اتحادیه عرب و سازمان ملل
تعیین شد که نخست کوفی عنان بود و پس از کناره گیری وی،
اخضر ابراهیمی برگزیده شد .فعالیت اتحادیه عرب در مورد دو
جدید مثلث شماره 153
کشورهای غربی بار دیگر از نقش اتحادیه عرب اگاه می شوند
کشمکش لیبی و سوریه ،کشورهای غربی و دبیرکل سازمان
ملل،بان کی مونرامتوجهنقشاحتمالیایناتحادیهکردتاانجا
که بان کی مون از اتحادیه عرب و نقش جدید ان تمجید کرد.
دبیرکل س��ازمان ملل در اجالس 29مارس 2012در
بغداد اظهار داشت« :اتحادیه عرب نقش برجسته خود را بازیافته
است و اکنون هدف برپایی ان ،بیشتر مورد توجه این اتحادیه
قرار گرفته است .بامداد روز 26سپتامبر اتحادیه عرب و ایاالت
ی در زمینه چارچوب همکاری
متحده امریکا یادداشت تفاهم
مشترک با یکدیگر به امضا رساندند ».خانم هیالری کلینتون،
وزیر خارجه امریکا نیت واش��نگتن برای گس��ترش روابط با
اتحادیه عرب را مورد تاکید ق��رار داد و گفت« :گفت وگوهای
س��االنه ای با اتحادیه ع��رب برگزار خواهد ش��د تا همکاری
درباره اقدامات اینده برای کمک به مردم س��وریه مورد بحث
و گفت وگو قرار گیرد ».در همان روز وزیر خارجه المان در یک
کنفرانس مطبوعاتی مشترک با نبیل عربی بر ضرورت ایفای
نقش برجسته تری از س��وی اتحادیه عرب در عملیات حفظ
صلح در خاورمیانه تاکید کرد .المان در همان روز از ش��ورای
امنیت سازمان ملل درخواس��ت کرد راه های همکاری میان
نهادهای بین المللی و اتحادیه عرب مورد بررس��ی قرار گیرد
و در جلس��ه ای که با حضور نبیل عربی برگزار شد ،سخنرانان
چنان از اتحادیه عرب س��تایش ها به عمل اوردند که تاکنون
سابقه نداشت .در پایان این اجالس بیانیه ای انتشار یافت که
نشان دهنده نیت اتحادیه عرب و سازمان ملل برای گسترش
همکاری های دوجانبه و کوشش برای حل وفصل بحران ها
به طور مسالمت امیز بود.
با بررسی سخنرانی های به عمل امده در این گردهمایی به
نظر می رسد اتحادیه اروپا و ایاالت متحده کوشش دارند اتحادیه
عرب را به اتخاذ نقش منطقه ای گسترده تری تشویق کنند ،به
ویژه در زمینه مساله فلسطین؛ به گونه ای که در ظاهر مسئولیت
دیگر کشورها کاهش یابد و از طرفی غرب به هدف های خود
زیر پوشش عربی دسترس��ی پیدا کند ،به خصوص ملل عرب
63
همچنان با سیاس��ت های س��تیزه جویانه غرب که بر اساس
دوگانگی ارزش ها اس��توار اس��ت ،مخالفت می کنند .غرب از
یک سو از کشورهای تحت پوش��ش و حمایت خود هواداری
می کند ،به گونه ای که به سیاس��ت های جنایتکارانه اش علیه
ملت هایشان ادامه می دهد ،بدون انکه هیچ محکومیتی در میان
باشد و از سوی دیگر رفتار ستیزه جویانه ای با کشورهای عربی و
اسالمی به کار می گیرند و برای اعالم ناخشنودی و انزجار خود
از یک شخص ،تمامی ملت ،دولت ،فرهنگ و دین ان را مورد
حمله قرار می دهد.
به نظر می رسد کشورهای غربی کوشش دارند در پوشش
اتحادیه عرب مجموعه ای از مس��ئولیت ها را برعهده اعراب
بگذارند .با وجود انکه ما از هواداران همکاری و احترام متقابل
نخست -از سخنان دبیرکل اتحادیه عرب در برابر شورای
هستیم ،اما در این میان موارد ذیل را متذکر می شوم:
امنیت طرفداری می کنیم ،به خصوص انجایی که تاکید کرد که
– 1بان کی مون ،دبیرکل سازمان ملل متحد در سخنان
فوق در سراسر جهان با امادگی بیشتری موضعگیری نماید،
اعتماد میان افکار عمومی عربی و کشورهای غربی و سازمان
همچنان که پس از انقالب تونس صورت گرفت و کشورهای
خود در برابر شورای امنیت ب ه روشی غیر مستقیم اشاره کرد که
ملل وجود ندارد ،چ��ون بیش از 100قطعنامه س��ازمان ملل
یدانستند چه کار باید بکنند،
غربی حیران و سرگردان ماندند و نم
اتحادیه عرب باید مسئولیت بودجه اونروا (اژانس کمک رسانی
اینکه همچنان به سردمداران مزدور خود به کشورهای عربی
درباره فلسطین بالاجرا مانده است .وی افزوده که بیایید درباره
ب��ه اوارگان فلس��طینی) و حکومت خودگردان فلس��طین را
حقوق فلسطینیان یک اقدام جدی به عمل اوریم و ان را به اجرا
پایدار بمانند یا از ملت های عرب پشتیبانی نمایند.
برعهده بگیرد .گویی این عرب ها بودند که فلس��طینیان را از
بگذاریم .باید دید که کش��ورهای غربی تا چه اندازه به اجرای
5ـ ش��گفت انکه که مس��اله فلس��طین و ملت اواره و
س��رزمین خود بیرون راندند .اعراب تاکنون از کمک رس��انی
قطعنامه های مربوط به مساله فلس��طین عالقه مند هستند،
ستمدیده ان در موضع گیری های ایاالت متحده امریکا و المان
به این اژانس خودداری کرده اند چون معتقد هستند ان کس
ازجمله قطعنامه 181درباره تقسیم و قطعنامه 194درباره حق
و فرانسه یا انگلیس دیده نمی شوند و این مساله بسیار مشکوک
که این بحران را به وجود اورده در کمک رس��انی شایس��ته تر
است و اتحادیه عرب باید در این باره توجه نشان دهد .غرب تنها
اس��ت ،اما پس از نخس��تین انتفاضه و جنگ کویت در سال
بازگشت فلسطینیان و قطعنامه 1515درباره حل دو دولت و نیز
واژه تکراری «همکاری در تمامی زمینه ها» را عنوان می کند
1991بعضی از کشورهای خلیج فارس کمک های خود را به
قطعنامه 3236صادره سال 1974که بر حق بازگشت ،تعیین
که البته همکاری در زمینه اج��رای قطعنامه های بین المللی
حکومت خودگردان قطع کردند و ان را در اختیار سازمان های
سرنوشت و تشکیل دولت مستقل تاکید دارد.
دوم -کوشش های پیگیری از سوی بعضی اعراب وجود
را از جمله قطعنامه های ش��ورای امنیت درباره شهرک سازی
بین المللی کمک رسان به فلس��طینیان از جمله «اونروا» قرار
دارد که کوشش می کنند بر اتحادیه عرب تسلط یابند و ان را
و بیت المق��دس و دیوار حائ��ل و انح�لال در دولت قطعنامه
دادند .کمک رس��انی به حکومت خودگردان که دست نشانده
دنباله رو سیاست های امریکا قرار دهند .این چنین عملکردها
1515س��ال 2003همچنان نوشته های از یاد رفته هستند تا
قرارداد ننگین اوسلو است ،نتیجه یک توافق برای به فراموشی
انکه رژیم صهیونیستی بتواند مابقی سرزمین های فلسطینی
باقیمانده اعتماد افکار عمومی اعراب درباره این اتحادیه را
سپردن حقوق فلسطینیان بود که طی ان رژیم صهیونیستی
و بیت المقدس را اشغال کرده و مسجداالقصى را منهدم سازد
به عنوان رژیم اشغالگر ،از مسئولیت های خود معاف شد و این
از بین خواهد برد چون هرچه اتحادیه عرب به مسائل اعراب
نزدیک شود اعتماد بیش��تری به وجود خواهد امد و هرچه
و مابقی فلس��طینیان را که مانع تشکیل کشور یهودی بزرگ
مسئولیت برعهده ایاالت متحده و اتحادیه اروپا قرار گرفت.
اتحادیه به رژیم ه��ای عقب مانده عربی نزدیکتر ش��ود ،از
هستند از سرزمین خودشان بیرون براند که در ان هنگام ممکن
-2ب��ه روش اتحادیه افریقا ،س��خنرانان غربی در این
ملل عرب دور خواهد ماند و به صورت یک نهاد بروکراتیک
گردهماییاعالمکردندکهاتحادیهعربمی توانددرهزینه های
است المان و فرانسه به اتحادیه عرب پیشنهاد نمایند عضویت
در خواه��د ام��د که ب��ه منافع
نیروهایحافظصلحمنطقهعربی
غربی ها نزدیکت��ر خواهد بود و
مشارکتنماید.هم اکنونازشمال
در نتیج��ه هیچ ک��س از اعراب
افریقا تا جنوب لبن��ان گرفته تا
ب��دان توجه نخواهن��د کرد .در
بلندی ه��ای ج��والن و دارفور
اینجا امیدواریم دبیرکل اتحادیه
و عراق و لیبی ،ش��ش گ��روه از
عرب به وعده ه��ای خود عمل
نیروهای حافظ صلح حضور دارند.
کرده و تش��کیالت این اتحادیه
در این میان باید اش��اره کرد که
را به گونه ای مورد بازس��ازی قرار
تجربه اتحادیه عرب در عملیات
دهد که بتواند دست به اقدامات
حفظصلحناکاماست،به خصوص
عمل��ی بزن��د؛ اگرچ��ه ناظران
که این اتحادیه نتوانست هزینه
عقیده دارندچنین وضعیتی نیاز
اعزام س��یصد تن از ناظران خود
به اصالح ندارد و تصمیم گیری
در سوریه را تامین نماید .در مورد
کشورهای عضو برای اقدامات
نیروهای حافظ صل��ح عربی در
عملی بدون دخال��ت بیگانگان
لبنان نیز باید اش��اره کرد که این
به خص��وص امری��کا و اروپ��ا
نیروها همگ��ی س��وری بودند
کافی است ،به خصوص که این
و در س��ال 2005پ��س از صدور
بیگانگان به بهانه مبارزه با فقر و
قطعنامه 1559در سال 2005از
کمک های اموزشی ،بهداشتی،
لبنان خارج شدند.
گردشگری و بازرگانی و مبارزه
3ـ انچ��ه از اتحادیه عرب
خواستهشدهاست ،برعهدهگرفتن
با فساد و جرم همواره در مسائل
نق��ش بزرگتری در دیپلماس��ی
مربوط به کشورهای جهان سوم و
به خصوص جهان عرب دخالت
نگهدارندهوعملیاتبازسازیپس
کرده و می کنند .امیدواریم نسیم
از جنگ هاست .منظور در اینجا
اتحادیه عرب این روزها با نقش جدیدی از سوی امریکا مواجه شده است
بهارعربیبراتحادیهعربنیزبوزد
ان است که هزینه های ناشی از
خرابی جنگ هایی که به وس��یله
و نقش تاریخی و امروزین ان را
بیگانگان برافروخته می شود ،بر
موردتجدیدنظرقراردهدچوناین
افتخاری سازمان اتالنتیک شمالی «ناتو» را بپذیرد .ما در اینجا
عهده کشورهای عربی واگذار شود چون مازاد درامدهای نفتی
اتحادیه همچنان در چارچوب دوران تاسیس ان در سال 1945
به چند مورد مشکوک در زمینه این اظهار محبت غربی ها اشاره
باید به گونه ای در جیب شرکت های غربی سرازیر گردد.
به سر می بردg.
می کنیم:
4ـ از اتحادیه عرب خواس��ته شده تا در برابر حالت های
با بررسی سخنرانی های به عمل امده در این گردهمایی به نظر می رسد
اتحادیه اروپا و ایاالت متحده کوشش دارند اتحادیه عرب را به اتخاذ
نقش منطقه ای گسترده تری تشویق کنند ،به ویژه در زمینه مساله
فلسطین؛ به گونه ای که در ظاهر مسئولیت دیگر کشورها کاهش یابد و
از طرفی غرب به هدف های خود زیر پوشش عربی دسترسی پیدا کند،
به خصوص ملل عرب همچنان با سیاست های ستیزه جویانه غرب که
بر اساس دوگانگی ارزش ها استوار است ،مخالفت می کنند.
جهان جدید
مثلث شماره 153
64
65
فرهنگ
نقد هفت
فرهنگ
مثلث شماره 153
انتقادها از محمود گبرلو در اجرا و محتوای برنامه
هفت باال گرفته است
هفت به کجا
می رود؟
دوره جدید برنامه هفت قرار بود از نظر مفهومی با وضعیت
گذشته ان متفاوت باشد ،اما حاال همان انتقادهایی را پیش روی
خود می بیند که در گذشته بود.
محمد تاجیک
1
پس از انتشار خبر خداحافظی فریدون جیرانی از برنامه
هفت ،اخبار فراوان و متعددی درباره دالیل این خداحافظی
منتشر شد .همچنین بسیاری این سوال را مطرح کردند که چه
کسی و با چه تیمی قرار است جایگزین جیرانی شود.
پس از حضور محمود گبرلو در برنامه هفت ،همه منتظر
بودند ببینند ایا این برنامه در ج��ذب مخاطب موفق خواهد
بود یا نه .با گذش��ت چند ماهی که از اج��رای برنامه هفت با
حضور محمود گبرلو می گذرد ،حاال به نظر می رس��د زمان
مناسبی برای پاس��خ به این سوال رس��یده که برنامه هفت
66
پس از خداحافظی جیرانی و حضور گبر لو چه روندی را طی
کرده است؟
فریدون جیرانی چگونه به هفت رسید؟
فریدون جیرانی ،کارگردان مط��رح دهه هفتاد و اوایل
دهه هشتاد س��ینمای ایران با اینکه مرز ش��صت سالگی را
پشت سر گذاشته است ،مدت ها بود تصمیم گرفته بود در کنار
فیلمسازی به کارهای پژوهشی و برنامه سازی در سیما روی
بیاورد؛ روزهایی که با برنامه «دو قدم مانده به صبح» و بعدها
یک برنامه تلویزیونی به مناسبت س��ریال های دهه هشتاد
ی را که
روی انتن تلویزی��ون رفت و همان رویه ژورنالیس��ت
سال ها در مطبوعات دنبال می کرد ،پی گرفت.
مناظره هایی که بین مس��ئوالن خانه سینما و معاونت
سینمایی و مشاور هنری رئیس جمهور راه انداخت ،تا لب مرز
توقیف برنامه هایش پیش رفت .به سراغ سریال سازی رفت
و سریالی ساخت که انتقادات بسیاری را برانگیخت و خیلی ها
سریالش را حاصل تعامل با صدا و سیما می دانستند.
جیرانی به یکب��اره و در یک اق��دام عجیب تصمیم به
ساخت و تولید یک برنامه سینمایی گرفت .خودش و تیمش را
به برنامه نود نسبت داد و گفت قصد دارد یک برنامه سینمایی
مثل نود بسازد .اما از همان اول منتقدی را کنار خودش نشاند
که با بی رحمی تمام فیلم های سینمای ایران را نقد کرد و از
هیچ کس با ارامش گذر نکرد.
اتفاق عجیب��ی ک��ه در روزه��ای س��خت و ملتهب
فرهنگ
مثلث شماره 153
برنامه س��ازی هفت به س��راغ جیرانی امد ،اتهام به س��رقت
فیلمنامه «قصه پریا» بود که تابس��تان سال گذشته مطرح
ش��د .پرونده ای که جیران��ی در ان با حکم ش��ورای داوری
و ش��ورایعالی خانه سینما محکوم ش��د ،اما هیچ گاه به دلیل
تعطیلی خانه سینما حکم ابالغ ش��ده ،اجرایی نشد .سرقت
فیلمنامه «قصه پریا» بار دیگر پرونده سرقت های دیگر او در
فیلم های «شام اخر» و «ساالد فصل» را در رسانه ها منعکس
کرد و این اتفاق بهانه ای شد برای انکه پایه های حضورش
در سیما سست تر شود.
جیرانی در برنامه اش در طول اجرای جش��نواره فیلم
فجر تا توانست مدیریت سینما را نقد کرد و به همراه فراستی
از فرصت به وجود امده اس��تفاده کرد تا زخمه هایی که این
برنامه در طول اجرایش به س��ینماگران زده اس��ت را با این
انتقاد ها جبران کند.
اتفاقی که ب��ه ماجراهای پخش برنامه بر س��ر اکران
نوروزی سینما در سال 91منجر شد و طی ان و در استانه سه
سالگی برنامه هفت جیرانی اعالم کرد دیگر از سینمای دولتی
که هیچ خاصیتی ندارد ،حمایت نخواهند کرد و موضع برنامه
حمایت از اصناف است.
نامه بسیاری از رسانه های ارزش��ی به رئیس سازمان
صدا و سیما ،فریدون جیرانی و برنام ه «هفت»اش را به تاریخ
برد .نامه ای که در پی صحبت ه��ا پیرامون اکران نوروزی به
عزت اهلل ضرغامی نوش��ته ش��د و از او خواسته شد شرایطی
برای حضور نمایندگان انان در برنامه هفت فراهم شود .اما
مدیران سازمان تصمیمی دیگر گرفتند و برنامه «هفت» را
به بهانه پخش یورو 2012و درگیری جیرانی برای س��اخت
س��ریال «فصل بی پروایی» متوقف کردند تا محمود گبرلو
جای جیرانی بنش��یند .بخش مهم انتقاد رسانه های ارزشی
معطوف به این نکته بود که برنامه هفت در اختیار جریان های
شبه روشنفکر قرار گرفته و سینمای انقالب در این برنامه مورد
حمایت قرار نمی گیرد.
چرا جیرانی از هفت رفت؟
اما فریدون جیرانی پس از مدت ها س��کوت به تازگی
در مصاحبه ای با نش��ریه زندگی ایرانی از دالیل خداحافظی
کردنش با برنامه هفت سخن گفته اس��ت .جیرانی با اشاره
67
فرهنگ
به وجود نگاه های مختلف گفته بود« :یک دس��ت از نگاه ها
معتقد بودند که برنامه ،سفارش��ی از تلویزیون اس��ت و قرار
اس��ت خواس��ته های یک نوع تمایالت در س��ینما را دنبال
کند .دسته دیگر نگاه ها ،معتقد بودند جیرانی که نه برنامه و
نه فیلم ارزش��ی دارد ،می خواهد چه کند؟ به هر حال در نگاه
این دوستان ،جیرانی کس��ی بود که «قرمز» و «شام اخر» و
سه گانه «ستاره ها» را ساخته بود و مشروعیتی برای اجرای
یک برنامه س��ینمایی در تلویزیون نداشت .در اصل از هر دو
سو مورد فش��ار و بی اعتمادی بودیم .ما از حمایت بسیار زیاد
اقای ضرغامی برخوردار بودیم .چون ضرغامی ادمی است
که عاشق سینماست و خیلی پشت برنامه ایستاد .یک ماه قبل
از اینکه از برنامه بیرون بیایم ،در جلسه ای به دوستان گفتم
کسانی که مجری می ش��وند ،برنامه شان پل ه ترقی می شود.
اما برای من نه تنها پله ترقی نش��ده ،بلکه پله شکس��تم هم
شده .این برنامه به ضرر من ش��د و مثل دیگران باعث نشد
که از طریق این برنامه ،چند تا فیلم و سریال هم بگیرم و کار
ی برنامه بود».
کنم .اقای ضرغامی تا اخرین لحظ��ات ،حام
جیرانی در ادامه مصاحبه خود گفته ب��ود« :دقیقا در دوره ای
که توانس��ته بودیم؟ حداقل به تناقضات درونی خودمان در
م��ورد کیفیت و کمی��ت و مردمی ب��ودن و تخصصی بودن
فائق اییم (در مورد تناقضات بیرونی نمی گویم) ،با مخالفت
جریان هایی از داخل تلویزیون روبه رو شدیم که دیگر شیوه
جدید برنامه را نمی پسندید .این مخالفت ها در انتهای سال
پیش به اوج خود رسید و به هر حال به شکلی روشن شد که
عده ای دوست ندارند برنامه «هفت» به این شیوه روی انتن
برود .احساسشان هم این بود که اگر برنامه با همین فضا جلو
برود ،نیازها و خواسته هایشان تامین نخواهد شد .البته تاکید
می کنم که این خواسته عده ای بود و نه همه تلویزیون .مثال
مدیر شبکه سوم سیما ،اقای پورمحمدی ،اصال مخالف برنامه
نبود .اقای ضرغامی تا اخرین لحظات ،حامی برنامه بود .من
قبل از اینکه برنامه اخر را داشته باشیم ،می دانستم که دیگر
باید برویم .حتی با مدیر شبکه سوم هم به نتیجه رسیده بودیم
که دو برنامه دیگر داشته باشیم و بعد از ان برویم».
مثلث شماره 153
تعارف در انتصاب ها
جیرانی گفته« :در انتصابات و تعویض ها در ایران تعارف
وجود دارد .در تلویزیون هم تعارف خیلی وجود دارد .کس��ی
کسی را صدا نمی زند .کسی به کسی نمی گوید از شما راضی
هستیم به این دلیل یا ناراضی هستیم به این دلیل .به یکباره
مدیر یک شبکه برکنار می شود بدون اینکه با او در این مورد
صحبتی مبنی بر ناراضی بودن و ارائه دالیل وجود داشته باشد.
مدیر شب می خوابد و صبح بیدار می شود می بینید مدیریت
قبلی را از دست داده و مدیر بخش دیگری شده که خودش
انتخاب نکرده و اصال از ان خبر ندارد .متاسفانه در تلویزیون ما
کسی با کسی صحبت نمی کند .در مورد من هم اول ،مودبانه
گفتند می خواهی سریالت را چه کار کنی؟ ما هم گفتیم فعال
هنوز قرار نیست ساخته شود ،ولی وقتی کار ساخت ان را شروع
کردیم ،طبیعتا دیگر به «هفت» نمی اییم .سریال هم شروع
نمی شد (می خندد) و در شوراهای تصویب گیر کرده بود.
مدام از من می پرسیدند می خواهی سریالت را چه کار
کنی؟ در همین وانفسا که هیچ کسی حرف اصلی را نمی زد ،ما
فهمیدیم بهتر است خودمان بگوییم که داریم می رویم و بهتر
است به گزینه دیگری فکر کنید .همین هم شد .به ما گفتند
به دلیل پخش بازی های جام ملت های اروپا می خواهیم چند
هفته برنامه را تعطیل کنیم .ما ه��م گفتیم ما دو هفته دیگر
برنامه را اجرا و خداحافظی می کنیم.
بعد هم ش��ما به دلیل جام ملت های اروپ��ا برنامه را
تعطیل کنید و در این مدت مجری بع��دی را بیاورید و بعد
از ای��ن تعطیلی ،مجری جدی��د برنامه را اج��را کند .ما این
مذاکرات را با مدیر شبکه سوم سیما انجام دادیم و قرار شد
این موضوع را رس��انه ای نکنیم .روز بعد دیدیم مدیر گروه
68
اجتماعی شبکه مصاحبه ای کرده و گفته از هفته بعد برنامه
«هفت» تغییر اساسی می کند .من به مدیر شبکه زنگ زدم
و گفتم ما که توافق کرده بودیم چرا مصاحبه انجام شد؟ حاال
فکر کنید که مدام از روزنامه ه��ا و خبرگزاری های مختلف
هم به من زنگ می زدند که چه شد برنامه تغییر کرد و چرا
شما می روید؟ واقعیت این اس��ت که احساس خوبی به من
دست نداد .احساس کردم در یک بازی قرار گرفته ام .با خودم
گفتم وقتی ما توافق کرده ایم که دو هفته برنامه را داش��ته
باشیم و خداحافظی کنیم و بعد هم دوستان سه هفته فرصت
برای انتخاب مجری جدید دارند ،چه لزومی به این مصاحبه
بوده است؟ خیلی به من برخورد .تاکید می کنم که خیلی به
من برخورد .احساس بدی به من دست داد .به هر حال خیلی
قشنگ تر و خیلی طبیعی تر می شد یک نفر را کنار گذاشت
و حذف کرد .خیلی قش��نگ تر و طبیعی تر می توانستند مرا
حذف کنند! می ش��د مجری را صدایش زد و به او گفت که
به هر دلیلی از برنامه ات دلخوریم و می خواهیم فرد دیگری
را جایگزینت کنی��م .بهتر بود صریح و بی پرده حرفش��ان
را می زدن��د و مطمئنا ما هم تش��کر می کردیم و می رفتیم.
این شکل کنار گذاشتن خیلی شکل بد و ازاردهنده ای بود.
خیلی من را ازار داد .برنامه به شدت بیننده پیدا کرده بود و تا
اندازه ای بی اعتمادی اولیه ،تبدیل به اعتماد شده بود ،هرچند
دش��منان زیادی هم پیدا کرده بود و خود من هم دشمنان
زیادی پیدا کرده بودم .نگاه اهالی سینما کمی عوض شده
بود ،اما ارشاد ،موضعگیری خاصی داشت و معتقد بود بخش
عمده ای از درگیری های داخل س��ینما به واس��طه برنامه
«هفت» اس��ت .حتی بعدها فهمیدم در ای��ن مورد نامه ای
هم به ش��بکه زده بودند و در ان توضیح داده بودند که این
برنامه در حال لطمه زدن به سینماست »...جیرانی در ادامه
این مصاحبه جالب خود گفته« :بعد از جدایی من از «هفت»
فراستی به من زنگ زد و اجازه گرفت .من هم به او گفتم که
حتما برود .البته اگر من هم می گفتم نرود ،خودش می رفت.
به هر ح��ال او ان احترامی را که باید گذاش��ت .در هر حال
اختیار ادم ها دست خودشان است .زندگی خرج دارد و باید
زندگی کنند ،اصال ناراحت نیستم که رفته است».
سوال از ده نمکی جنجال افرین شد
در دو برنامه مانده ب��ود به اخر ،س��واالتی از ده نمکی
پرسیدیم که جنجال افرین شد .اینکه ما گفتیم متدینین کجا
هستند و چرا این فیلم ها را نمی بینند تا فروششان باال برود،
به خیلی ها برخورد .تش��کل هایی بیانیه دادن��د که البته انها
می خواستند در برنامه حاضر شوند و جواب بدهند .معتقد بودند
که برنامه یکطرفه و روشنفکرانه شده است ،البته در نهایت به
جای طرح مساله ،صورت مساله پاک شد.
اصال به «هفت گبرلو» نمی روم
جیرانی در ادامه صحبت های خود حرف های صریح تری
زده« :اصال به «هفت» جدید نمی روم .گبرلو هم به من گفت
و گفتم می روم ،ولی نمی روم .ترجیح می دهم فراموش کنم.
جمله دقیقش این اس��ت .من در هیچ برنامه زنده ای شرکت
نمی کنم .من هیچ وقت سر هیچ کاری این قدر خودم را خرج
نکرده بودم».
چگونه هفت از جیرانی به گبرلو رسید؟
اما چند ماه پیش و پی��ش از انکه اقای گبرلو جایگزین
فریدون جیرانی در برنامه هفت شود« ،محمود گبرلو» مجری
جدید هفت در گفت وگو با «جوان» از تغییر نکردن ایتم ها و
دکور برنامه و حضور مجدد مسعود فراستی به عنوان منتقد خبر
داد .همان طور که اشاره شد هفته دوم اردیبهشت ماه بود که
تعدادی از رسانه های ارزشی در نامه ای سرگشاده به رئیس
سازمان صدا و سیما زبان به نقد رویکرد برنامه هفت گشودند.
این انتقاد بیش از انکه انتظار می رفت کارگر افتاد تا انجا
که فردای ان روز مسئوالن صدا و س��یما سخن از تعطیلی
برنامه هفت به میان اوردند.
با انتش��ار این خبر همان رس��انه ها بار دیگر این رفتار
مدیران صدا و س��یما را پاک کردن صورت مساله دانستند و
وجود برنامه هایی مانند هفت را در رسانه ملی ضروری تلقی
کردند .باالخره برنامه هفت تعطیل شد و مدیران سیما دلیل
این مساله را شروع مسابقات جام ملت های اروپا اعالم کردند.
پس از تعطیلی هفت اما خبرهای متعددی در خصوص
تغییر مجری یا ابقای او مطرح می ش��د تا اینکه چندی پیش
خبر انتخاب محمود گبرلو به عنوان مجری جدید هفت مطرح
و قرار شد اولین قسمت سری جدید هفت با اجرای او جمعه ۹
تیرماه روی انتن شبکه سه سیما برود.
رویکرد برنامه هفت در سرمقاله ان مشخص می شود
در همان زمان گبرلو در گفت وگویی با «جوان» گفت:
«دکور برنامه همان دکور پیشین است و ما به ایتم های برنامه
نه چیزی اضافه و نه کم کرده ایم ،مس��عود فراس��تی هم در
سری جدید برنامه هفت به عنوان منتقد حضور دارد ».گبرلو
همچنین در خصوص تغییر رویکرد در س��ری جدید برنامه
هفت افزود« :پ��س از انکه من س��رمقاله را در برنامه جدید
خواندم ،تغییراتی ک��ه در رویکرد این برنامه ب��ه وجود امده
مشخص می شود».
اما نکته ای که شاید خیلی از عالقه مندان سینما ندانند
این است که خود اقای گبرلو از منتقدان صریح اللهجه برنامه
هفت بوده است.
ماجرای انتقاد گبرلو از حرف های برخی تهیه کنندگان
سطحی ساز در برنامه هفت
گبرلو زمانی در گفت وگویی با خبرنگار ایرنا گفته بود:
«بررسی نظرات یک تهیه کننده درباره جایگاه نقد و منتقدان
به هیچ عنوان مهم نیس��ت ،زیرا جایگاه این قش��ر از جامعه
سینمایی کشور کامال مشخص است ».وی افزود« :متاسفانه
برخی افراد که نام تهیه کننده را یدک می کش��ند ،صالحیت
کار در س��ینمای ایران را ندارند و به اشتباه وارد سینما شده و
بزرگترین ضربه ها به سینمای ایران از سوی این افراد اتفاق
افتاده است ».این منتقد سینما خاطر نشان کرد« :موج کثیری
از کارگردانان و تهیه کنندگان س��ینمای ایران انسان هایی
نجیب و کاربلد هستند و در حضور چنین افرادی ،میدان دادن
به کسانی که درک صحیحی از سینما ندارند ،اشتباه است».
به گفته گبرلو ،حرف های برخی تهیه کنندگان سطحی ساز در
برنامه هفت نشان از این دارد که منتقدان سینمای ایران در
برنامه «هفت» که با حضور نادر طالب زاده به نقد و بررسی فیلم سینمایی
«سفر سنگ» ساخته مسعود کیمیایی اختصاص یافت ،با تمرکز بر تمجید
از این فیلم که ان را یک فیلم دارای درک از انقالب اسالمی توصیف
می کرد ،موجب انتقاد بسیاری از رسانه های ارزشگرا شد
سالیان اخیر در رسالت خود نسبت به اثار سینمایی به درستی
عمل کرده اند.
قابل پیگیری از مراجع قانونی
وی تصریح کرد که گفته ه��ای یکی از تهیه کنندگان
سطحی س��از در برنامه هفت از مراجع قانونی قابل پیگیری
است و انجمن منتقدان سینمای ایران باید به طور قانونی از وی
به علت تهمت هایی که به جامعه منتقدان سینما روا داشته،
ش��کایت کند .عضو انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای
ایران گفت« :نقد در سال های پس از انقالب موجبات تعالی
سینمای ایران را فراهم کرده و اگر تحلیل بسیاری از منتقدان
بر فیلم های س��ینمایی نبود ،امروز شاهد پیشرفت سینمای
ایران نبودیم ».گبرلو خاطرنشان کرد« :برنامه هفت با دعوت
از تهیه کننده ای که همچنان در تفکر ساخت فیلم های قبل
از انقالب به سر می برد ،اش��تباه کرد و حضور چنین افرادی
ی ادامه
کیفیت این برنامه را بیش از گذشته نزول می دهد ».و
داد« :مجری برنامه هفت با دعوت از یکی از تهیه کنندگان
سطحی ساز به این تهیه کننده سینما مشروعیت داد و در عین
حال این اقدام وی نشان داد که دست های پشت پرده برنامه
هفت را هدایت می کند که با سطحی سازان در عرصه سینما
مخالف نیست».
مجری برنامه هفت حامی فیلم های سخیف است
رابط خوب بین مردم و سینماگران
وقتی گبرلو دلش برای جیرانی تنگ می شود
در یکی از برنامه های هفت وقتی غالمرضا موس��وی
که به عنوان میهمان حضور داش��ت از فری��دون جیرانی یاد
کرد ،گبرلو در ادامه گفت« :ما هم دلمان برای ایش��ان تنگ
شده و خواس��ته ایم که به برنامه بیاید اما نمی دانیم کی این
اتفاق می افتد».
ایا جیرانی به هفت باز می گردد؟
اگرچه برنامه هفت چند ماهی اس��ت که بدون حضور
فریدون جیرانی روی انتن شبکه سه سیما می رود ،اما سایت
سینمایی کافه سینما خبر داده ،مذاکراتی از سوی مسئوالن
تلویزیون برای بازگش��ت فریدون جیران��ی به برنامه هفت،
اغاز شده است .شنیده شده جیرانی فعال با پیشنهاد بازگشت
مخالفت کرده ،اما پیشنهاد یک برنامه تحلیلی در شبکه های
دیگر سازمان را مطرح کرده است .با توجه به روند رو به رشد
برنامه های چالشی و گفت وگوهای زنده در هفته های اخیر
در صدا و سیما ،بعید نیست این پیشنهاد ،برنامه ریزی در این
راستا بوده باشد .کافه سینما به محض دریافت اخبار تازه ای در
این مورد ،عالقه مندان سینمای ایران را در جریان اطالعات
به دست امده خواهد گذاشت.
ماجرای مقایس�ه فردوس�ی پور با جیرانی و جیرانی با
گبرلو!
اما نکته جالبی که باید درباره موفق بودن یا نبودن برنامه
هفت با اجرای گبرلو به ان اشاره کرد این است که اگر در زمان
اجرای برنامه هفت توسط جیرانی این برنامه همیشه و در همه
زمان ها با برنامه نود عادل فردوسی پور مقایسه می شد ،حاال
با اجرای برنامه هفت این برنامه هفت گبر لو است که با برنامه
هفت جیرانی مقایسه می شود و طبیعتا در مقایسه اولی این
فردوسی پور بود که برنده بود و در مقایسه دومی این جیرانی
است که برنده می شود.
دفاع عجیب از کیمیایی
برنامه «هفت» جمعه 19ابان ماه با حضور جواد طوسی
و نادر طالب زاده به نقد و بررسی فیلم سینمایی «سفر سنگ»
ساخته مسعود کیمیایی اختصاص یافت .تمرکز برنامه روی
تمجید از این فیلم که ان را یک فیلم دارای درک از انقالب
اس�لامی توصیف می کرد ،موجب انتقاد بسیاری از رسانه ها
شد .ازجمله کیهان که نوشت:
«برنامه هفت با هدف نقد و بررس��ی اوضاع سینمای
ایران توسط رس��انه ملی تولید ش��د .اما این برنامه که قرار
بود در جهت تبیین س��ینمای ملی پیش رود تبدیل ش��د به
پایگاهی ب��رای معرفی و حمای��ت از عناص��ر ضدانقالب،
سکوالر و شبه روش��نفکران سینما و به واس��طه این برنامه،
رس��انه ملی ش��د بلندگوی اعضای خانه منحل شده سینما
فرهنگ
شیوه اجرایی برنامه را قبول نداشتم
این منتقد سینما درباره شرایط حضورش در این برنامه
عنوان کرده بود« :من خودم یکی از منتقدان برنامه «هفت»
بودم و برخ��ی نگاه ها یا ش��یوه اجرایی این برنام��ه را قبول
نداشتم ،خوب طبیعی است اگر بخواهم در این برنامه حضور
داشته باشم دیگر نمی توانم شبیه جیرانی اجرا کنم ،چراکه من
«گبرلو» با دیدگاه و اعتقادات خودم هس��تم و «جیرانی» با
دیدگاه و اعتقادات خودش».
به دنبال جذابیت های بیشتر
گبرلو ادامه داد« :اما در مجموع نمی شود کاری کرد که
از مخاطبان برنامه «هفت» کاسته شود و باید برنامه طوری
جلو برود که جذابیت های بیشتری ایجاد کند .من فکر می کنم
اصل این است که هر کس در این جایگاه قرار می گیرد دو چیز
را در نظر داشته باشد؛ حتما باید به سینمای متعالی و ارزشمند
بیندیشد و هدف برنامه این باشد که بین سینماگران ،مردم و
مسئوالن ارتباط قدرتمندی برقرار کند».
مثلث شماره 153
این منتقد س��ینما در ادامه افزوده بود« :مجری برنامه
هفت مدعی است که به سینمای حرفه ای و نجیب عالقه مند
است ،اما دعوت وی از برخی تهیه کنندگان سطحی ساز نشان
می دهد وی حامی فیلم های سخیف است ».گبرلو تاکید کرد:
«تهیه کنندگان سطحی ساز در حدی نیستند که از رسانه ملی
صحبت های جنجال برانگیز را بیان کنند و کارنامه سینمایی
چنین افرادی دلیلی بر این مدعاست ».به گفته وی ،مجری
برنامه به همکاری با این تهیه کنندگان بی رغبت نیس��ت و
صحبت های یکی از این تهیه کنندگان در برنامه هفت مبنی بر
اینکه بسیاری از فیلمنامه های س��طحی که این تهیه کننده
می سازد ،توسط جیرانی نوشته شده ،نشان می دهد که ماجرا
به ان سادگی که در برنامه هفت دیده می شود ،نیست.
این منتقد س��ینما رویکرد برنامه هفت را در راستای
تخریب منتقدان دانس��ت و گفت« :مج��ری برنامه هفت
از دیرباز رابطه خوبی با منتقدان س��ینما نداش��ته؛ از این رو
در برنامه دو قدم مانده به صبح نیز به تخریب جریان نقد در
سینمای ایران می پرداخت و این روند را نیز در برنامه هفت
ادامه می دهد ».گبرل��و تصریح کرد« :اغراق نیس��ت اگر
بگوییم مج��ری برنامه هفت همچنان به فرمول اس��تفاده
از فیلم های قبل از انقالب برای فروش اثار س��ینمایی در
کشور اعتقاد دارد و در عین حال که دم از مخالفت با ساخت
فیلم های سطحی می زند ،اما پشت پرده از این نوع فیلم ها
حمایت می کند ».وی گفت« :تهیه کنندگان و کارگردانان
قابلی در س��ینمای ایران حضور دارند که پ��س از انقالب
تالش های بسیاری برای بهبود س��ینمای ایران کرده اند.
در جایی که این افراد دلس��وز حضور دارند دعوت از برخی
تهیه کنندگان که معروف به جیم ساز هستند در برنامه هفت
جای شگفتی دارد».
وی در ادامه افزوده بود« :به هر حال باید فردی مسلط
برای این کار انتخاب شود تا بتواند «هفت» را جلو برد ،البته
«هفت» متعلق به اقای جیرانی اس��ت ،ط��رح و ایده برای
ایشان بوده اس��ت و به نظرم این برنامه در سینما خیلی موثر
بوده و توانسته رابطه خوبی بین سینماگران ،مسئوالن و مردم
ایجاد کند».
و سایر سینماگران مخالف با انقالب اس�لامی .پرده دری و
عبور از خطوط قرمز فرهنگی و اعتقادی این برنامه چنان بود
که هدف اعتراض بسیاری از فعاالن فرهنگی قرار گرفت تا
انجا که کار به تعطیلی ان کشیده ش��د .اما پس از مدتی که
پخش برنام��ه «هفت» با تیم اجرایی جدیدی از س��رگرفته
ش��د ،در اولین برنامه های پخش شده س��ری جدید به نظر
می رسید که سبک و سیاق این برنامه کامال با سری قبلی ان
متفاوت است و مخاطب امیدوار می شد که هفت از ان فضای
شبه روشنفکرانه خارج خواهد شد و رویکردی مردمی خواهد
گرفت و به طرح مسائل سینمای ملی ،دینی و انقالبی خواهد
پرداخت .اما با گذشت زمان شاهد شکل جدیدی از این برنامه
هس��تیم که تغییر جهت ان را به سمت سینمای غیرمردمی
نشان می دهد».
از نظر نویس��نده کیهان ،هفت به وضوح در مس��یری
کژ راهه تالش می کند تا اعتماد ان بخش از سینماگران را به
دست اورد که در مس��یر جریان های مردمی قرار نگرفته اند،
بلکه هر وقت مجال��ی یافته اند تیغ معاندتش��ان را هم روی
ارمان های انقالبی مردم کشیده اند .هفت گویا خود را وامدار
شبه روشنفکران می داند و حیات و بقایش را در اقناع نظر انها
می پندارد .این برنامه که در هفته های اغازین پخش س��عی
می کرد از منتقدان و کارشناس��ان متعهد و معتقد بهره ببرد،
کم کم تغییر مزاج داد و همچون س��لف خویش رو به سوی
جریان های مخالف کرد .با وجود انکه کم نیستند سینماگرانی
که در جهت ارزش های اسالمی و انقالبی فعالیت می کنند
و جایگاه مردمی بس��یار خوبی هم یافته اند ،برنامه «هفت»
با بی توجهی از کنار انها عبور می کند و به س��راغ ان دسته از
برج عاج نشینان سینما می رود که از ابتدا خرجشان را از مردم
جدا کرده اند.
پزهای روشنفکرانه و اطوارهای سکوالریستی و اداهای
فرنگ شیفتگی همانند دام فریبنده ای است که صیدش را به
خود جذب و جلب می کند چنان که درب��اره برنامه ای که در
حوزه سینما فعالیت می کند ،چنین تصوری ایجاد می شود که
بدون دست بردن به دامن اغیار جایگاهی در میان مخاطبان
سینمایی نخواهد داشت و چنین برنامه ای وقتی با موفقیت
روبه رو می شود که از فالن چهره دود زده در برنامه تمجید کند
یا بهمان شخص نقاب زده از ان برنامه تعریف کند ،غافل از
اینکه این تغییر مسیر ،ثمره ای جز ایجاد احساس غریبگی در
توده مخاطبان نخواهد داشت.
فراستی به گبرلو هم انتقاد می کند
مسعود فراستی که منتقد ثابت برنامه هفت بوده هم در
پی پخش این برنامه به فارس گفت«« :سفر سنگ» کیمیایی
شدیدا س��طحی ،رادیویی و ضعیف اس��ت ».او پس از انتقاد
ش��دید از محتوا و اجرای این فیلم ،با اشاره به صحبت های
حسن عباسی مبنی بر اینکه «س��فر سنگ مصداق یک ایه
قران اس��ت» ،افزود« :این گونه س��طحی برخورد کردن به
معنای نفهمیدن سینما و تنزل ارزش ها و مقدسات است .ابدا
این فیلم ربطی به ایه قران ندارد و برخالف گفته طالب زاده با
10بار «یا علی» گفتن در فیلم ،یک فیلم دینی نمی شود که در
این صورت فیلم های بسیار ضد دینی وجود دارند و همه بر بد
بودن شان متفق القول هستند ،درحالی که چندین بار اهلل اکبر
در ان گفته شده است».
فراستی عمال همکارانش را در این برنامه تلویزیونی
هم از نوک پی��کان انتق��ادش در امان نگذاش��ت و گفت:
«فیلمی که ف��رم ندارد ،ش��خصیت پردازی و فض��ا ندارد،
مضمونش ابدا محتوا را تولید نمی کند .کاری که جیرانی با
مهرجویی کرد و ان را ورای نقد قرار داد ،در برنامه «هفت»
با کیمیایی کرد و حتی وخیم تر از ان .این کار نوعی ابتذال
فرهنگی اس��ت ».با توجه به نوع عملک��رد گبرلو در برنامه
هفت انتقادها از او اوج گرفته و این سوال مطرح می شود که
هفت به کجا می رود؟ g
69
منتقدان همواره
منتقد ب رنامه هفت
بوده اند؛ چه در دوره
گذشته و چه در دوره
جدید اما با این حال
همواره در این ب رنامه
یک پای ثابت بحث ها و
حضورها بوده اند
رفتن درالک محافظه کاری
گفت وگو با یکی از منتقدان دوره قبلی هفت درباره دور جدید این برنامه
2
فرهنگ
رضا درستکار ،یکی از منتقدانی که با حضور در سری قبلی برنامه تلویزیونی «هفت» از نبود تحلیل جدی در
این برنامه انتقاد کرده بود ،اکنون هفت را متوجه نقدهایی جدی تر م ی داند؛ هرچند عوامل برنام ه فریدون جیرانی
به غیر از مسعود فراستی تغییر کرده اند .درستکار مستندهایی همچون «حاجی گولیت»« ،اکبر جوجه» و «دستم
پاست» را در کارنامه دارد ،اما او را بیشتر در مقام روزنام ه نگار و منتقد سینمایی م ی شناسیم .خبرنگار مثلث با او
که در دوره قبلی برنامه هفت ب ه عنوان منتقد میهمان حضور م ی یافت درباره ش�رایط فعلی این برنامه گفت وگو
کرده است.
مثلث شماره 153
فاطمه سیف
هفت جدید را چطور ارزیابی می کنید؟
lمعموال هر برنامه ای ک��ه در ادامه برنامه ای
دیگر ساخته شده و سعی کرده ان را کپی کند ،ناموفق
بوده است .از این جهت که طعم اولی به مذاق مخاطب
خوش امده و برنامه دوم معموال جای خود را باز نمی کند.
هفت جدید نیز طعم هفت قدیم را ندارد .البته هفت قدیم
هم ابتدا خوب نبود و کم کم پیش��رفت کرد ،اما برنامه
فعلی هم هنوز نتوانسته جایگزین ان شود.
با این اوصاف هفت جدید را برنامه ای مثبت
تلقی می کنید یا منفی؟
lانتظارات از این برنامه بس��یار زیاد است ،اما
عمال براورده نشده اند؛ زیرا مجری و سردبیر قبلی برنامه
بیش و کم به معیارهای درون سینما اشاره می کرد ،اما
مجری فعلی به مس��ائل روز و کم حاش��یه می پردازد و
ی است.
تحت تاثیر جریان های غالب فعل
درب�اره نقاط ضع�ف و قوت هف�ت جدید چه
می توان گفت؟
lی��ک برنامه ،بای��د تمام خالءه��ا را پر کند.
ایا کیفیت ان بهتر از قبل ش��ده؟ بعید اس��ت .ایا تمام
موجودیت س��ینما را بازبینی می کند؟ عمال نمی شود؛
چراک��ه برنامه جدید بس��یار محافظه کار اس��ت .حتی
انتخ��اب میهمان های برنامه نیز بهتر نش��ده و فقط به
افرادی از یک جریان فکری خاص محدود شده است.
برنامه هفت چه فواید و مضراتی برای اهالی
سینما دارد؟
70
و فیلم هایی هم اکران کرده ،اما هیچ اتفاقی در زمینه فرهنگی
و صنعتی ما با او نمی افتد .این افراد فقط س��عی می کنند از
جریان های موجود اس��تفاده کنند اما اثری نمی گذارند .این
افراد در سینمای ما جایگاهی ندارند .این افراد اصال در این دو
دسته که گفتیم نیستند ،هر سال در سیاستگذاری های کالن
هم هستند و فیلم های سفارشی میس��ازند؛ نه به سفارش
مخاطب که به سفارش دستگاه ها و نهادها که این غلط است.
فیلم یا باید به درخواس��ت مردم باش��د یا از دل جریانهای
فرهنگی و هنری دربیاید .افرادی که گفتیم ،با تغییر دولت ها
هم تغییر می کنند ،ما چرا باید از این افراد به عنوان کارشناس
در برنامه استفاده کنیم؟!
ایا س�ینمایی ها ب�ه دیده ش�دن در ی�ک برنامه
تلویزیونی نیاز دارند؟ اینکه مقابل دوربینی جدا از
دوربین هنری شان باشند ،خوب است؟
lیک برنامه س��ینمایی در رویدادهای فرهنگی و
نقدهایی که مخاطبان می کنند ،بس��یار موثر است .به مردم
شناخت وسیع تری از س��ینما می دهد .رسالت این برنامه ها
این است که مسائل س��ینمایی را هفته به هفته مرور کنند
و در دید مخاطبان ارتقا ایجاد کنند .این خواسته ها در عین
معقول بودن در اجرا عملی نش��ده و حتی امروز نقش افراد
درجه 1در این برنامه حذف شده است .حال اتفاقی که برای
برنامه افتاده این است که افرادی بر این مسند نشسته اند که
مسائل را انگونه که باید نیاموخته اند .بیشتر از انکه جنبه های
هنری ،صنعتی و فرهنگی را بزرگ کنند سینما را به سمت
جناح فکری خاصی هدایت می کنند .این شان سینما را نازل
می کند .برنامه قبل مستقل تر بود؛ به تاریخ سینما و عوامل
هنری می پرداخت اما برنام ه فعلی تابع سیاست روز است.
lنس��بت برنامه های ما در تلویزیون اصال مطابق
برنامه دنیا نیس��ت .خنده دار اس��ت که برای س��ینمایی به
این ارزش��مندی فقط یک برنامه داریم .ب��ه جای اینهمه
اخبار و نشست های سیاس��ی ،جنبه های فرهنگی و هنری
تقویت ش��ود! هنرهای دیگر چه کنند که همین یک برنامه
را هم ندارن��د؟ درجه یک ه��ا در خانه نشس��ته اند و اکنون
درجه 2و 3ها جای انها امده ان��د و ارتقایی به وجود نمی اید.
اگر ادم ها را بیاوریم در تلویزیون با هم صحبت کنند کسی
جرات نمی کند به دیگری توهین کند .انگار فقط برای شب
عید دنبال مجری ها و میهمان ه��ای خوب می گردند؛ فکر
کنند که اصال همه سال عید است تا همیشه از افراد خوب و
قابل استفاده کنند.
lورود به چرخه فیلمس��ازی ب��ه دو طریق ممکن
است؛ اول افرادی که سعی می کنند به بدن ه سینما وارد شوند
و به چرخ ه مالی و تجاری سینما وارد می شوند؛ مانند سیروس
الوند ،مهدی فخیم زاده ،بهروز افخمی و ...این افراد پس از
تجارب ابتدایی و دریافت بازخورد مثبت مردم به فیلمسازی
ادامه داده و در چرخ ه اول وارد شده اند .گروه دوم فیلمسازان
هنری هستند که در فستیوال ها شرکت می کنند و صاحب
سبک می شوند؛ مانند عباس کیارستمی و امیر نادری .در این
میان تنها مسعود ده نمکی پروس��ه اول را طی کرده و بعد از
استقبال مردم به ساخت قس��مت های بعدی «اخراجی ها»
پرداخته است .افراد داخل در این گروه درجه 1هستند و باقی
در س��طوح پایین تری قرار می گیرند .اما حاال فیلمسازی را
می بینیم که در 7-8سال گذشته همیشه از وی تجلیل شده
lنقد باید مکتوب باش��د و نوشتاری .گونه دیگری
از نقد هم داریم که شفاهی است ،اما این کار اقای فراستی
در حال حاضر نقد ش��فاهی هم نیس��ت .نوش��تن و گفتن
فاصله زیادی با هم دارند کس��ی باید بیاید که خوب حرف
بزند .گاهی درباره جزئیاتی صحبت می ش��ود که مخاطبان
بسیار محدودی دارد و اصال نمی دانند راجع به چه صحبت
می ش��ود .این نقص مجری و برنامه اس��ت ک��ه بی مقدمه
و ب��دون دادن اگاه��ی راجع ب��ه قس��متی از فیلم صحبت
می ش��ود .این نقدی که در تلویزیون می ش��ود ،نقد نیست.
نقد می تواند خودش یک اثر هنری باش��د و ب��ه اثر هنری
کمککند .اینکه بیاییم در تلویزیون بگوییم فیلم شخصیت
دارد ،داستان ندارد ،نقد نیس��ت .این مرور فیلم و صرفا ابراز
درجه 1یعنی چه؟
تعریف شما از نقد چیست؟ نقد سازنده که از ان
سخن گفته می شود ،چگونه نقدی ا ست؟
هفت جدید
یک برنامه ،باید تمام خالءها
را پرکند .ایا کیفیت ان بهتر
از قبل شده؟ بعید است
اشکاالت هفت
تداوم یافته
است
گفت وگو با علیرضا رئیسیان
دربار ه برنامه تلویزیونی «هفت»
3
سلیقه است .اما همین هم در وضعیت فعلی خوب
است اما نقد باید مکتوب و روشن باشد .نقد سازنده
نداریم .نقد اگر نقد واقعی باشد حتما سازنده است.
لهو علیه نداریم .اما م��ا االن انتظار چنین نقدهایی
را نداریم.
چرا؟
نقد سینمایی علمی است یا ژورنالیستی؟
ی و تحلیلی
lاین برنامه ها به هیچ وجه علم
نیستند .اخبار و رویدادها و جهت گیری های خاص
ی است .شاید هم سازندگان بگویند
کامال ژورنالیست
ی است و انها
این برنامه صرفا برای بینندگان معمول
این گونه را بیشتر می پسندند.
نظر ش�ما درب�اره پای�ان کار هفت قبلی
چیست؟
lنیت هر دو ای��ن برنامه ها خوب اس��ت،
ام��ا روش ه��ا کام�لا قاب��ل انتقادند .هرکس��ی
بخواهد هر طیفی را راضی کند ،چنین می ش��ود.
وادادن جل��وی جریانی خ��اص زیبا نیس��ت و از
سازندگان مقداری هم ایس��تادگی انتظار می رود.
مثل پورمحمدی که پشت فردوسی پور می ایستد تا
او راحت باشد و بتواند جدی تر به مسائل بپردازد .اگر
ما بخواهیم همه جناح ها را راضی کنیم ،برنامه ای
زیر متوسط خواهیم داشتg .
هف�ت جدی�د ب�ا هف�ت قدی�م چ�ه تف�اوت ی�ا
تفاوت هایی دارد؟
lاصال هفت قدیم و جدید ندارد! هر دو اشکالی دارند
و ان ،این است که بحث ساختاری ندارند .در سری جدید که
مجری کندتر هم شده است و برنامه به شدت جهت دار است
و از افراد مستقل دعوت نمی شود و صرفا برنامه به اخباری
اختصاص داده ش��ده و بحث هایی جه��ت دار و نه زیربنایی
مطرح می شود.
جهت گیری در چه زمینه ای؟
lمثال چندین نفر از فیلمسازان بیانیه دادند ،اما یکی
را نخواندند .ان وقت کل برنامه می ش��ود تبلیغ یک فیلم با
موضع های خاص.
با همه این تفاس�یر هف�ت جدید پیش�رفتی هم
داشته است؟
lتغییر ان چنانی ندیدم .ان موقع هم اشکال اساسی،
همین مجری گری و تهیه کنندگی بود که فریدون جیرانی
کارگردان هم داش��ت و باعث می شد هفت از ابعاد مختلفی
به سلیقه شخصی اش نزدیک باشد .محمود گبرلو هم چون
منتقد است ،سلیقه شخصی اش در برنامه اعمال می شود.
ی که برنامه باید بیطرف باشد .این گونه برنامه ها
درحال
راجع ب��ه معانی اصلی س��ینما و گرفتاری های ان اس��ت و
می خواهند با یک میزگرد قدمی در این راه بردارند ،اما اکنون
فقط یک برنامه داریم و ان هم انحصاری است.
برنامه ه�ای این چنین�ی چ�ه فوای�دی ب�رای
فیلمسازان دارد؟
نقد چیست و نقدهای هفت در چه سطحی است؟
lنقدهای فراس��تی کامال مخرب اس��ت و اصال
س��ازنده نیس��ت .نقد باید حاصل یک نگرش باشد و شامل
ترکیبات فلسفی و مفاهیم هنری اس��ت .اینکه من خوشم
ی است.
نیامده ،فیلم درنیامده ،نقد نیست؛ سلیقه خاص فراست
نقد بازتولید فرایند هنری و ساختاری فیلم است.
این نقد را در گذشته هم به برنامه داشتید؟
lبله؛ این نقد را داش��ته ام که اگ��ر منتقدان صاحبنام
را بیاورن��د و نه افرادی ک��ه می خواهند دید ه ش��وند و ان وقت
حرف هایی متفاوت بزنند ،نقد صحیح صورت گرفته است .اگر
اینها بتوانند در هر برنامه نظریات 2-3نفر را بگنجانند ،حتی نه
به صورت زنده یعنی از قبل ضبط شده باشد ،از جنبه های فکری
مختلف پیام فیلم را منتقل می کنند .برنام ه فعلی ش��اید برای
شهرستان هاکفایتکند،اماتهرانی هاباامکاناتودیدوسیع تری
که دارند ،به نقدهای متعدد و جدی تری نیاز دارند.
با این حس�اب نقده�ای هف�ت را ژورنالیس�تی
می دانید؟
lکام�لا .همانطور ک��ه در توضیح��ات قبلی هم
گفتم ،برنامه به حواشی و اخبار سینما می پردازد و این کامال
ی است و نه تحلیل درست.
ژورنالیست
lاین حداقل تریبونی اس��ت که سینمای ایران در
دولت دارد و باید از این حداقل ها استفاده کرد و تحریم چنین
برنامه هایی را قبول ندارم ،اما باید موارد مهم سینمایی هم
ذکر شود .اینکه فالن بازیگر چه گفت و فالن کارگردان چه
کرد ،مسائل روزمره سینماس��ت .این برنامه باید به تقویت
سینما کمک کند؛ در حالی که در ان محافظه کاری زیاد است.
lاصوال نقدها باید برای اثر باشد نه پدید اورند ه ان.
فیلمساز ممکن است متفاوت باشد .به قول معروف مهم این
است که چه حرفی زده ش��ده نه اینکه چه کسی ان را گفته
است .به ادم ها و فیلمسازها خیلی کار داریم که چگونه فردی
است و قبل از این فیلم چه کرده و...
lاساسا سینما و تلویزیون دو فضای مکمل هستند.
متاس��فانه ما فضای تبلیغاتی س��المی نداریم .بیلبوردهای
lنه .برای رفتن به انجا و شرکت کردن در این نوع
جهت گیری ها اشتیاقی ندارمg .
یک فیلمس�از چقدر نیاز دارد که روی انتن برود و
دیده شود؟
فرهنگ
با ثبات منتقد در برنامه موافقید؟
lب��ودن یک منتق��د ثاب��ت از این جهت
خوب اس��ت که حداقل ی��ک روش را به مخاطب
اموزش می دهد و با یک دانش اش��نا می ش��وند.
ام��ا اینک��ه هم��ه برنامه ها ب��ا یک منتق��د ثابت
پیش بروند و فرص��ت نگاه های دیگ��ر را ندهیم،
خوب نیست .تنوع منتقد برای تعدیل برنامه خیلی
خوب است.
مسعود یوسفی
تبلیغاتی با ان قیمت های گزاف بخش بسیار کمی ا ست .ما
به تلویزیون به عنوان عنص��ر تبلیغاتی و جذاب که بیننده ها
را با برنامه های روز سینما و تحلیل انها اشنا کند ،نیاز داریم.
هر فیلمی در دنیا که در حال اکران است ،تلویزیون برای ان
برنامه می سازد ،پش��ت صحنه دارد ،معرفی بازیگر دارد و به
سینما به عنوان صنعتی نگاه می کند که باید تقویت شود.
مثلث شماره 153
lبه این خاطر که ظرفیت نقدپذیری ،نه
در کالن و نه در فیلمسازان ،وجود ندارد .م ا تریبونی
نداریم که همه بیایند حرف هایشان را بزنند؛ ان وقت
یک نفر هم که در تلویزیون حرف��ی بزند ،ما گارد
می گیریم .نقد باید برای تماشاگر و مخاطب سینما
باشد ،نه فیلمس��از .فرض بر این است که فیلمساز
کارش را از قبل یاد گرفته و حاال نباید به دنبال نقد
او بود و به او اموزش داد .منتقد فقط باید به مخاطب
از وضعیت موجود شناخت بدهد.
علیرضا رئیسیان ،کارگردان فیلم هایی همچون «چهل سالگی»« ،پرونده هاوانا»« ،ایستگاه متروک»« ،سفر» و
«ریحانه» که قبل از شبه کودتایی که دو سال پیش علیه او در خان ه س�ینما صورت گرفت ،ریاست کانون کارگردانان
ایران را برعهده داشت ،یکی از منتقدان جدی برنامه تلویزیونی «هفت» در دوره های قدیم و جدید است .او همچنین از
داوران سیامین جشنواره بین المللی فیلم فجر بود ه و عالوه بر نشان درجه یک هنری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی،
فارغ التحصیلی دانشکده صدا و سیما را هم در کارنامه دارد .با او که مصرانه دیگر حاضر نیست به عنوان میهمان در این
برنامه تلویزیونی ویژه سینما حاضر شود ،به گفت وگو نشستیم.
به نظر شما نقد سازند ه یک فیلم دقیقا چیست؟
اگر یک بار دیگر از ش�ما برای حض�ور در برنامه
هفت دعوت شود ،قبول می کنید؟
71
ورزش
ورزش
مثلث شماره 153
72
امیر جدید
وارد شدن پای سرمربی
به سیاست
1
قلعه نویی حاال خود را سردمدار فوتبالی هایی می داند
که سیاس��یون را قبول ندارند .هر چند افرادی چون محمد
مایلی کهن خیلی زود نس��بت ب��ه حرف ه��ای این مربی
واکنش نش��ان دادند .مایلی کهن کنایه معناداری را متوجه
قلعه نویی کرده و گفته است« :افرادی از حضور سیاسیون
در فوتبال انتقاد می کنند که خودشان با رانت همین افراد به
سرمربیگری تیم ملی رسیدند».
اما جالب ترین بخش حرف های قلعه نویی سوالی است
که او مطرح کرده اس��ت« :چرا وقتی دولت ۹۸درصد پول
این فوتبال را می دهد ،فوتبال نباید دس��ت خود فوتبالی ها
باشد؟» به نظر می رسد او هم س��وال را مطرح کرده و هم
پاسخ خود را داده است.
اما در س��وی مقابل علی کفاش��یان نیز فعال اینگونه
اب پاکی را روی دست سرمربی اس��تقالل ریخته و شایعه
مذاکره اش با قلعه نویی برای سرمربیگری تیم ملی را تکذیب
کرده اس��ت« :من هیچ مذاکره ای نکردم ،امیر قلعه نویی را
به عنوان یکی از بهترین ها نه بهترین ،کارشناسان فوتبال
ایران قبول دارم و همیش��ه از او مشورت می گیرم اما بدون
درخواست کی روش نمی توانم مربی به تیم ملی اضافه کنم،
چرا که اختالف و دو دس��تگی به وجود می اید .با کی روش
صحبت کردم تا نظرات فنی را جمع اوری کنیم و به او انتقال
دهیم .او نیز این موضوع را پذیرفته است».
انتقادهای قلعه نویی به حضور افراد غیرفوتبالی در این
ورزش البته می تواند حاصل جمع بندی از سال ها حضور در
فوتبال باش��د و برگرفته از نیت او برای رف��ع ناکامی ها ،اما
تقس��یم بندی او درباره مدیران حاضر در فوتبال مخالفانی
هم دارد .مخالف��ان معتقدند معیار برای ی��ک مدیر ،خوب
یا بد بودن اس��ت نه فوتبالی یا غیرفوتبالی بودند .البته نقد
قلعه نویی اگر از این زاویه صورت گرفته باشد که فوتبال را
نباید عرصه شهرت طلبی افراد غیرفوتبالی کرد انتقاد درستی
اس��ت ،اما در صحبت های قلعه نویی به این گونه جزئیات
اشاره نشده اس��ت .در مجموع حرف های قلعه نویی باتوجه
ب��ه ناکامی های علی کفاش��یان طرف��داران چندانی ندارد
گرچه برخی در مورد مدیریت فوتبالی ها با او هم نظر باشند.
مس��اله انها با قلعه نویی نوع تقس��یم بندی مدیران حاضر
در فوتبال است که بس��یاری از انها قبل از این حامی امیر
بوده اندg .
ورزش
نباید فراموش کرد که قلعه نویی این عبارات را درباره یک
مدیر سیاسی و نه ورزش��ی به زبان می اورد؛ هر چند طولی
نکشید او راه دیگری را در قبال همین مدیر سیاسی در پیش
گرفت .امیر قلعه نویی در حالی اخیرا از صنعتی ها و سیاسیون
انتقاد کرده و حضورش��ان را به ضرر فوتبال خوانده که در
کارنامه اش بیش از انک��ه مدیران فوتبالی حضور داش��ته
باشند مدیران صنعتی ،سیاسی و نظامی حضور دارند و اتفاقا
در چنین شرایطی اس��ت که او عنوان پرافتخارترین مربی
لیگ را نیز یدک می کشد .او در س��پاهان نیز با محمد رضا
ساکت که مدیری صنعتی بود کار کرد و به قهرمانی رسید؛
باش��گاهی که در ان مقطع خیلی ها اعتقاد داش��تند نه تنها
س��قف قراردادها در فوتبال ایران را رعایت نمی کند بلکه با
هزینه های کالن وضعیت مال��ی فصل نقل و انتقاالت را به
هم ریخته است و این شاید از طنز تلخ ماجراست ک ه ترکش
انتقاد قلعه نویی به مدیران صنعتی و سیاسی در نهایت دامن
خ��ودش و کارنامه اش را نی��ز می گیرد؛ چه اگ��ر باور کنیم
قلعه نویی این انتقادها را صرفا جهت خیرخواهی برای اینده
فوتبال مطرح کرده این س��وال به ذهن متبادر می شود که
چرا کارنامه خود این مربی پر است از همکاری های مداوم
با مدیران سیاسی ،صنعتی و نظامی؟
امیر قلعه نویی در تازه تری��ن اظهارنظر های خود البته
سعی کرده حساب مدیریت فدراس��یون را از کی روش جدا
کند .به عنوان مثال کی روش را ک��ه در بزرگترین تیم های
دنیا از جمل��ه رئال مادرید و پرتغ��ال مربیگری کرده ،مربی
در سطح پایینی دانسته ،اما به همین اندازه از علی کفاشیان
حمایت کرده و او را بی تقصیر جلوه داده است .وی رابطه اش
با کفاشیان را اینگونه حک کرده است« :شنیده ام فدراسیون
ایران به عنوان بهترین فدراسیون فوتبال اسیا انتخاب شده
است .هرچند که اکنون فدراسیون ما تنها به عنوان کاندیدا
نامش مطرح است ،به هر حال این اتفاق را به علی کفاشیان
تبریک می گویم .چون کفاش��یان موضعش را اعالم کرد،
من باید بگویم او مظلوم واقع ش��ده .ش��ما از یک مدیر چه
می خواهید؟ مردم خواستند او مربی خارجی بیاورد و او این
کار را کرد .کفاشیان ایراد فنی زیاد دارد که این بر می گردد
به همان بحث اولم در مورد حضور غیر فوتبالی ها در فوتبال،
هر چند او از مدیران ورزشی بوده و تجربه های مختلفی در
فدراس��یون دو ومیدانی و کمیته ملی المپیک داشته ،اما در
فوتبال ایرادات بس��یاری دارد .مانند من که اگر دو تا حسن
داشته باش��م صدتا ایراد دارم اما پس از باخت به ازبکستان
نباید این همه حمله علیه او صورت می گرفت .کفاشیان چه
کار باید می کرد؟ اگر مدافعان اش��تباه نمی کردند ،مانند دو
هفته قبل که کره را بردیم حاال او مدیر خوبی شده بود».
اما قلعه نویی به دنبال شکست تیم ملی برابر ازبکستان
از مطبوعات ،رسانه ها و شخص رئیس سازمان صدا و سیما
نیز انتقاد کرد .او مطبوعات را به اجنبی پرس��تی متهم کرد
و البته انتقادات��ی را نیز درباره مهن��دس ضرغامی ،رئیس
سازمان صدا و سیما مطرح کرد .ش��اید به همین دلیل بود
که عادل ترجیح داد بدون هیچ اش��اره ای به این موضوع از
صحبت های قلعه نویی عبور کند.
حمله قلعه نویی به عزت اهلل ضرغام��ی تا حد زیادی
عجیب به نظر می رسید .جمالتی که تاکنون درباره رئیس
صداوس��یما ثابت نش��ده و فقط در حد یک ادعا به حساب
می اید.
در سوی مقابل مسئوالن صدا و سیما دعوی شکایت
کرده اند که سرمربی اس��تقالل در واکنش به این موضوع
گفته است« :دوست دارم اقایان شکایت کنند و من ارشیو
ان روزهای صدا و س��یما را اورده و در دادگاه نش��ان دهم.
من چرا ان حرف را درباره ضرغامی زدم .چون پس از جام
ملت ها ۱۰تا ۱۲برنامه از کانال ه��ای تلویزیونی علیه من
برنامه گذاشتند .فراکسیون ورزش جلسه گذاشت .شکایت
کنند خوشحال می شوم .ان ادمی که در ان زمان در رسانه
ملی کار می کرد را به دادگاه می برم تا واقعیت ها را بیان کند.
من در کارم نه تا امروز به مدیری زنگ زده ام و نه پشت در
اتاق مدیری نشسته ام .ترسی هم ندارم».
قلعه نوی��ی این ادع��ا را در حالی مطرح ک��رده که در
خصوص شکایت خبرنگاران نیز همین حرف ها را به زبان
اورده بود« :دوست دارم شکایت کنند تا در هر دادگاهی که
خواستند جوابش��ان را بدهم ».اما او که در غیاب خودش،
وکیلش را به جلس��ه فرس��تاده بود .در نهایت یک جلس��ه
محروم و مبلغی را نیز به عنوان جریمه پرداخت کرد.
مثلث شماره 153
تنها دو باخت کافی بود تا جدی ترین منتقد سرمربی
تیم ملی این بار او و حامیانش را متوجه تندترین انتقادها کند؛
طوری که برای خبرنگاران حکم اجنبی پرست صادر شود و
البته کارلوس کی روش نیز به نازل ترین درجه بندی در بین
مربیان فوتبال سقوط کند ،ضمن اینکه در این بین حضور
سیاس��یون ،صنعتی ها و نظامی ها در فوتب��ال اصلی ترین
معضل در راه رس��یدن به پیشرفت تلقی ش��ود .جالب تر از
همه اینها سکوت درباره ضعف های علی کفاشیان به عنوان
رئیس فدراسیون فوتبال است .هر چند این سکوت حاال رفته
رفته جایش را به تحسین داده اس��ت .اینها نقشه راه مربی
را نشان می دهد که سال هاست درباره تیم ملی و مربیانش
موضع مخالف را برگزیده است؛ امیر قلعه نویی.
س��رمربی اس��تقالل که ای��ن روزها تیم��ش در امر
نتیجه گیری عملکرد موفقی دارد پس از دو باخت تیم ملی
برابر لبنان و ازبکس��تان با یک طراحی جدید وارد گود شده
اس��ت .او افرادی را مورد انتقاد قرار داده ک��ه در اکثر موارد
نس��بت به حمل��ه فوتبالی ها حساس��یت نش��ان نداده اند.
افرادی ک��ه قلعه نویی انه��ا را اینگونه دس��ته بندی کرده
است؛ صنعتی ها ،سیاس��یون و نظامی ها .هر چند شاید در
هر بخش بتوان نامزدهای جدی برای کنایه قلعه نویی پیدا
کرد ،با این حال نگاهی به کارنامه حضور امیر قلعه نویی در
تیم های مختلف نشان می دهد که خود او نیز همواره با این
افراد در ارتباط بوده و با انها همکاری نزدیکی نیز داش��ته
است .به عنوان مثال وی در اس��تقالل با حسین قریب کار
کرد؛ مدیرعاملی که از بخش صنعت و اقتصاد وارد فوتبال
ش��ده بود و هرگز چهره ای فوتبالی نبود .مدیری که به رغم
سالمت و زیرکی اش ،حتی در تقابل با علی کفاشیانی که در
بین فوتبالی ها اصال اوضاع خوبی ندارد هم نتواست ریاست
فدراسیون فوتبال را به دست اورد .حسین قریب در مطرح
شدن امیر قلعه نویی نقش مهمی داش��ت؛ مدیری که سه
س��ال به امیر که ان روزها مربی کم تجربه ای بود فرصت
داد تا وی باالخره در سال سوم ابی ها را به قهرمانی برساند.
ان روزها ایروانی ،رئیس هیات مدیره باشگاه استقالل بود
و البته بهترین تصمیم ممکن درباره کادر فنی ابی ها توسط
همان افراد سیاسی اتخاذ شد؛ حمایت و ایجاد فرصت برای
قلعه نویی.
بعدها امی��ر قلعه نویی ب��ا یک چهره سیاس��ی دیگر
قهرمانی را در استقالل تجربه کرد .او با امیر واعظ اشتیانی
استقالل را به قهرمانی رساند در حالی که همان استقالل با
مدیریت علی فتح اهلل زاده در هفته های نخست جز ناکامی
نتیجه ای عایدش نشده بود و در نهایت سازمان تربیت بدنی
وقت اشتیانی را جانشین فتح اهلل زاده (مدیر فوتبالی دلخواه
قلعه نوی��ی) کرد .جال��ب اینکه قلعه نوی��ی در ان فصل نیز
سیاس��تمدارانه اظهارنظر ک��رد و پس از جدایی دوس��ت
دیرینه اش ،فتح اهلل زاده ،از استقالل هرگز تصمیم مسئوالن
سازمان تربیت بدنی وقت را نسنجیده نخواند .اتفاقا بر عکس
حضور اشتیانی را منشا تغییرات مثبت در استقالل خواند اما
در پایان فصل در پی بروز اختالف با مدیر وقت اس��تقالل،
اشتیانی را سخت مورد انتقاد قرار داد .هر چند اشتیانی نیز از
خجالت امیر درامد ،اما بیش از تغییر مسیر امیر درباره واعظ
یکی از اظهارنظره��ای قلعه نویی همه را ش��وکه می کرد:
«من و اش��تیانی ان قدر با هم رابطه مان صمیمی است که
هفته ای چند بار با هم صبحانه و ناهار می خوریم .او یکی از
بهترین مدیرانی است که تا به حال وارد فوتبال شده است».
امیر قلعه نویی عالوه بر انتقاد از مدیران
تلویزیون به نقد مدیران سیاسی ،صنعتی و
نظامی هم پرداخته است
73
l
2
داری�وش مصطفوی یک�ی از منتق�دان کارلوس
ک ی روش است که عالقه خاصی هم به امیر قلع ه نویی
دارد .او سرمربی استقالل را بهترین مربی فوتبال ایران
م ی داند ،اما از طرفی به این واقعیت اعتراف م ی کند که
بعد از برانکو اگر حمایت س�ازمان تربی ت بدنی در کار
نبود قلع ه نویی هرگز سرمربی تی م ملی نم ی شد .متن
گفت وگوی اختصاصی مثلث ب�ا داریوش مصطفوی را
م ی خوانید.
اقای مصطف�وی! در دوره های مختلفی که بحث
انتخ�اب س�رمربی تی م مل�ی فوتب�ال در میان
بوده ،سازمان تربی ت بدنی وقت به نوعی در کار
فدراسیون دخالت کرده است.
lخب ،ریش��ه این موضوع به خیل��ی وقت پیش
برم ی گردد .قبل از انقالب این سازمان تربی ت بدنی بود که
حرف اول و اخر را م ی زد اما خب بعد از انقالب شرایط کمی
فرق کرد.
به عنوان مثال اقای شاه حس��ینی یکی از روس��ای
س��ازمان تربی ت بدنی در تاریخ ورزش ماس��ت که کمترین
دخالت را در امور فدراس��یون فوتبال داش��ته ،اما روس��ای
دیگری هم بودند که دخالت کردن در امور فدراسیون فوتبال
و حتی انتخاب س��رمربی تیم ملی ب رای فوتبال را حق خود
م ی دانس��تند ،مثل اقای غفوری فرد که ح��ق قانونی خود
م ی دانست که در امور فدراسیون فوتبال دخالت کند.
چرا این اتفاق رخ م ی داد؟
گفت وگو با داریوش مصطفوی درباره چگونه سرمربی شدن
قلعه نویی در تیم ملی
ورزش
همه چیز درباره
خرد جمعی
مثلث شماره 153
lطبیعی است .این افراد استدالل شان این بود که
چون ما به فدراس��یون فوتبال پول م ی دهیم استقالل این
فدراسیون دیگر چه معنایی دارد؟ ما دخالت م ی کنیم چون
پول این دخالت را م ی دهیم .به همین دلیل همه انتخاب ها
و انتصاب ه��ا در فدراس��یون فوتبال به دس��تور س��ازمان
تربی ت بدنی انجام م ی شد.
اما هشدار فیفا این دخالت ها را کمتر کرد .درست
است؟
lدقیقا همی ن طور اس��ت .فیفا م��ا را تعلیق هم
کرد .هشدار جدی داد که سیاس��یون حق ندارند در ورزش
دخالت کنند.
خب اش��تباه بزرگی ه��م رخ داده ب��ود و عل ی ابادی
خود س��رانه دادکان را کنار زده بود .این را ه��م بگویم که
فیفا با ما پدرکش��تگی نداش��ت .فش��ار فیفا متوجه همه
کشورها بود.
قبول دارید که در هیچ دوره ای هی چ یک از روسای
فدراسیون فوتبال ما از استقالل کاری برخوردار
نبوده اند؟
lاین حرف را من مدت هاست مطرح کرده ام .حرف
امروز من نیس��ت .اساسا اس��تقاللی در فدراسیون فوتبال
وجود نداشته و ندارد.
چرا؟
lوقتی دول��ت 400میلیارد توم��ان در این بخش
هزینه م ی کند ،این را حق خودش م ی داند که در امور ورزش
دخالت کند .کاری که از نظر ما اش��تباه اس��ت از نظر انها
نوعی وظیفه است.
شما این استدالل را منطقی م ی دانید؟
lش��اید از نظ��ر ما و حت��ی فیفا منطقی نباش��د
اما همان طور که ع��رض کردم طبیعی اس��ت .پول همه
بخش های فوتبال را سازمان تربی ت بدنی و در حال حاضر
وزارت ورزش م ی دهد.
همه زی ر ساخت ها و تجهی زات ما دولتی است؛ حاال با
این تفاسیر چطور م ی توانیم به دولت بگوییم تو حق نداری
دخالت کنی .بناب راین به جای نزاع باید موانع را برطرف کرد.
چه موانعی؟
lمهم ترین مساله دولت ی بودن ورزش است .وقتی
74
ورزش به بخش خصوصی واگذار نش��ده ،چه فایده ای دارد
که از استقالل فدراسیون فوتبال حرف بزنیم.
شما چیست؟
lخیر ،ب��ه نظر من هیچ وقت فدراس��یون فوتبال
مستقلی نداشته ایم و در اینده نیز با این وضعیت ،نخواهیم
داش��ت .این اتفاق فقط در این دولت هم رخ نداده است .در
همه دولت ه��ای بعد از انقالب ه��م این اتف��اق رخ داده و
سازمان تربی ت بدنی اعمال نظر کرده است.
واقعا وجود نداشت؟
این استقالل هی چ وقت وجود نداشته است؟
چرا این مشکل در هیچ دولتی حل نشد؟
lچون اراده ای ب رای حل ان وجود نداشت .بعض ی ها
از صفای ی فراهان��ی ح��رف م ی زنن��د و مس��ائلی را مطرح
م ی کنند ک��ه باعث تعجب من اس��ت .در حالی که همین
اقای صفای ی فراهانی ب��ا خودش فکر م ی کرد ب��ا ترمیم یا
راه اندازی بخشی از تجهی زات فوتبال ما کارش تمام شده و
وارد دنیای حرفه ای شده است.
در صورتی که م��ن همان موقع ه��م فریاد م ی زدم
هیچ کشوری یک ش��به صاحب فوتبال نش��ده که شما
م ی گویید از این به بعد فوتبال حرفه ای ما اغاز خواهد شد.
به همین دالیل اس��ت که فوتبال ما هیچ وقت پیشرفت
نکرده است.
درست به همین دلیل است که بعد از این همه سال
هیچ اسپانس��ری نم ی اید از تیم ملی ما حمایت کند چون
از عاقبت کار و تصمیمات فوری ک��ه همه قراردادها را به
هم م ی زند واهم��ه دارند ،با یک دس��تور همه چیز به هم
م ی ریزد.
در دوره دادکان هم فدراسیون استقالل نداشت؟
به نظ�ر ش�ما وزارت ورزش نیز دخالت ه�ا را در
دستورکار قرار خواهد داد؟
شما این استدالل را قبول داشتید؟
lبله ،قب��ول داش��تم .چه کس��ی بهت��ر از امیر
قلع ه نویی.
ولی ما در جام ملت ها موفق نبودیم.
lاگر من بودم در جام ملت ها ناکام نم ی ش��د .من
خیل ی ها را زیر پر و بالم گرفتم .اما اجازه ندادند من بمانم و
امیر را کمک کنم که تیم ملی را به قهرمانی جام ملت های
اسیا برساند.
چه کسی یا چه کسانی اجازه ندادند؟
lاقایان صفای ی فراهانی و عل ی ابادی.
بیشتر توضیح م ی دهید؟
lاین دو نفر بر س��ر داریوش مصطف��وی معامله
کردند .صفای ی فراهانی ب��ه عل ی ابادی گفته بود مصطفوی
را بای��د کنار بگذاری تا خ��ودت رئیس فدراس��یون فوتبال
شوی .من به عل ی ابادی هش��دار دادم که او اجازه نم ی دهد
تو به ریاست فدراسیون فوتبال برسی و از طرفی هم قصد
دارد من را کنار بزند؛ به عل ی اب��ادی گفتم صفای ی فراهانی
م ی خواهد با یک تیر دو نشان بزند ،اما عل ی ابادی به حرفم
اعتنایی نکرد و نتیجه اش همان ش��د که ه��م او و همه ما
دیدیم.
اما به احتمال فراوان عل ی اب�ادی این حرف های
شما را تکذیب خواهد کرد؛ این طور نیست؟
lبله ،دی��وار حاش��ا بلند اس��ت .کتم��ان کردن
واقعی ت ها همیش��ه ج��واب م ی دهد .اما م��ن م ی خواهم
بگویم عل ی ابادی و سعی دلو امانتدارهای خوبی ب رای فوتبال
ما نبودند.
چ�را ب ه ط�ور مرت�ب از صفای ی فراهان�ی انتق�اد
م ی کنید؟
lچون این اقا به همراه دوس��تانش اساسنامه ای
ب رای فدراسیون فوتبال تدوین کردند که نه تنها به فوتبال ما
کمکی نکرد و پیشرفتی حاصل نشد ،اتفاقا برعکس خیلی
از مشکالت مدیریتی در فدراسیون فوتبال ناشی از همین
اساسنامه است.
lبا صراحت عرض م ی کنم تا وقتی که ورزش ما
دولتی است این داستان ادامه دارد .وزارت ورزش همین حاال
اگر اراده کند جام حذفی برگزار نخواهد شد.
کافی است به استقالل و پرس��پولیس دستور بدهد
که حق ندارید در جام حذفی شرکت کنید و به هیات فوتبال
اس��تان ها هم بخش��نامه ای صادر کند که حق حضور در
جام حذفی را ندارند ،ان وقت به نظر شما فدراسیون فوتبال
م ی تواند کاری از پیش ببرد؟ نم ی تواند.
ام�ا کمترین حاص�ل ای�ن کار رهای�ی از تعلیق
بود ،نه؟
lبله ،صادقانه م ی گویم وجود داش��ت .همان طور
که در همه دوره ها این دخالت در کار بوده است.
اما اگر طبق گفته شما قبول کنیم که فدراسیون
فوتبال عملا در هم�ه تصمی م گیری ها حتی در
اینده نیز ب ی اختیار و گوش به فرمان دس�تورات
وزارت ورزش اس�ت ،دیگ�ر چ�ه فرق�ی م ی کند
که نایب رئی�س در کار رئیس خ�ود دخالت کند
یا خیر؟
در دوره شما نیز این دخالت ها وجود داشت؟
حتی در مورد انتخاب سرمربی تی م ملی؟
lبح��ث انتخاب امی��ر قلع ه نویی ف��رق م ی کرد.
خرد جمعی قلع ه نویی را انتخاب کرد.
ام�ا گفته م ی ش�د که ش�ما موافق حض�ور امیر
نیستید؟
lنه ،این طور نیس��ت .م��ن امیر را قب��ول کردم.
خیل ی ها خیلی شایعات را مطرح کردند که درست نبود.
اما خیل ی ه�ا اعتقاد دارن�د که عل ی اب�ادی ،امیر
قلع ه نویی را به تی م ملی اورد نه خرد جمعی .نظر
lبله ،اما اساسنامه طوری تدوین شد که مشکالت
همچنان در درون فدراس��یون ادامه داش��ته باش��د .اینکه
نایب رئیس فدراس��یون حق دارد در کار رئیس فدراس��یون
فوتبال دخالت کند و مس��ائلی از این دست ،کار را به جایی
رساند که خود کفاشیان همین چند وقت پیش دست به کار
شد و اساسنامه را طوری اصالح کرد که ازادی عمل بیشتری
داشته باشد.
lبه ه��ر حال رئی��س فدراس��یون فوتب��ال باید
اصالحات را از جایی ش��روع کند .قبل از هر چیز هم باید از
مدیریت داخلی فدراسیون شروع کند و اختیارات قانون ی اش
را باز پس بگیرد.
اما با همه این حرف ها تاکید م ی کنم در فدراسیونی
lراحت بگویم اگر سازمان تربی ت بدنی وقت اجازه
نم ی داد هرگز قلع ه نویی سرمربی تیم ملی نم ی شد؛ در واقع
اگر سازمان حام ی اش نبود او سرمربی نم ی شد.
چه اعتراف صادقانه ای اقای مصطفوی!
lبله ،من ترس��ی از گفتن واقعیت ندارم .من که
نم ی توانستم به تنهایی قهرمان بازی دربیاورم .اگر سازمان
و ش��خص عل ی ابادی نم ی خواس��ت قلع ه نویی سرمربی
تیم ملی نم ی شد.
پس خرد جمعی تنها بهانه بود؟
lنه ،خرد جمع��ی قلع ه نویی را برگزید و س��ازمان
تربی ت بدنی در نهایت به تصمیم کمیته خرد جمعی گردن
گذاشت.
اما گفت�ه م ی ش�د وقت�ی قلع ه نویی س�رمربی
تی م ملی شد ،شما اصال در تهران نبودید و اصال
خبر نداشتید ،این طور نیست؟
lنه ،خدا ش��اهد اس��ت که من خبر داشتم و اینها
همه شایعاتی بود که صحت نداشت .قلع ه نویی را از زمانی
که در تیم شاهین ،یک بازیکن بود م ی شناسم .م ی دانستم
که موفق م ی شود.
ورزش
چرا این ادعا را مطرح م ی کنید؟
lش��اهد زنده اقای کفاش��یان اس��ت .مگر خود
اقای کفاش��یان همین چند وقت پیش نگفت که سازمان
تربی ت بدنی در دوره ریاست دادکان در امور فدراسیون فوتبال
دخالت م ی کرد؟ مگر نه اینکه در مورد ب رانکو و برخی مسائل
دیگر دستوراتی به دادکان دیکته کردند؟ خب این حرف های
من نیست ،حرف های کفاشیانی است که در ان دوره معاون
سازمان تربی ت بدنی بود.
lعرض کردم خرد جمعی این طور اس��تدالل خود
را مطرح کرد.
قبول داری�د که روس�ای فدراس�یون فوتبال در
دوره های مختلف هی چ کدام سعی نکردند مقابل
دستورات سازمان تربی ت بدنی بایستند؛ اتفاقی
که حاال برای کفاشیان هم رخ داده است.
ش�ما ب�ا قلع ه نوی�ی درب�اره تی م مل�ی صحبتی
داشتید؟
lبله ،با او تماس گرفتم.
مثلث شماره 153
lخیر .دادکان هم مستقل نبود .من ب رای او احترام
قائلم .او خیلی س��عی م ی کرد مس��تقل عمل کند ،اما این
واقعیت دارد که س��ازمان تربی ت بدن��ی در دوره دادکان هم
در فدراسیون فوتبال و حتی درباره مسائلی که به سرمربی
تیم ملی مربوط م ی شد ،دخالت م ی کرد.
lمن اینطور فکر نم ی کنم .واقعا عده ای کارشناس
جمع ش��دند و به ای��ن نتیجه رس��یدند که اگر قرار اس��ت
گزینه ای داخلی سرمربی تیم ملی ش��ود ،گزینه ای بهتر از
قلع ه نویی وجود ندارد.
که کفاشیان رئیس ان اس��ت هر ناکام ی رخ بدهد باید یقه
عل ی ابادی را بگیریم.
او بای��د پاس��خگوی هم��ه ناکام ی ه��ای فوتبال در
سال های اخیر باشد چون علی کفاشیان را او به فوتبال اورد
تا خیل ی های دیگر که به مرات��ب از لحاظ مدیریتی قوی تر
بودند خانه نشین شوند.
پس تهران نبودید ،وگرنه او را حضوری مالقات
م ی کردید.
( lم ی خندد) ته ران بودم .به او زن��گ زدم و گفتم
کجایی امیر؟ گفت :کردان .گفتم کردان چه کار م ی کنی؟
گفت :کش��اورزی .گفتم خاک بر س��ر فوتبالی که بهترین
مرب ی اش مش��غول کشاورزی است و کش��اورزان سرمربی
تیم ملی شده اند .به او گفتم سرمربیگری تیم ملی را برعهده
بگیرد.
قلع ه نوی�ی گفت�ه که دو س�اعت ب�ه او التماس
کرده اند ،درست است؟
lای رادی ندارد که او چنین حرفی زده است .من از
او خواهش کردم که به تیم ملی بیاید .ابتدا قبول نم ی کرد
اما بعد از چند ب��ار تماس او را راضی کردی��م .من زیر بال و
پر خیل ی ها را گرفتم .زرینچه ،پاش��ازاده ،عابدزاده ،پیروانی
و خیل ی های دیگر ،ام��ا خب قلع ه نویی همیش��ه خوب از
فرصت ها استفاده کرده است.
شما منتقد ک ی روش هستید؟
lبله ،منتقد ک ی روش بوده و هستم .او به فوتبال ما
هیچ کمکی نکرده است و اگر همین امروز او را برکنار کنیم
م ی توانیم امیدوار باشیم که تیم ملی به جام جهانی م ی رود.
اما ش�اید او را برکن�ار کردیم و تی م مل�ی هم به
جام جهانی نرفت؛ نظر شما چیست؟
lک ی روش به فوتبال ما امده تا پول بگیرد و برود.
با او به جام جهانی نم ی رویم .اگر بدون او هم نتوانستیم به
جام جهانی برویم الاقل دلمان خوش اس��ت که تا اخر کار
راه را اشتباه نرفته ایم.
به هرحال امیدوارم ب رای تیم ملی و فوتبال ما اتفاقات
شیرین و خوشایندی رخ دهد و انهایی که شایسته هستند
به حق خودشان برسندg .
75
جدال مردان اعتراض
3
قلعه نویی و مایلی کهن باز هم رو در روی هم
ورزش
تازه ترین ادعاهای امی��ر قلعه نویی درب��اره تیم ملی
باعث شده تا محمد مایلی کهن نسبت به اظهارات سرمربی
اس��تقالل واکنش منفی نش��ان دهد .این ش��اید از معدود
دفعاتی است که مربیان ایرانی حتی ناخواسته نیز علیه یک
خارجی دست به ائتالف نمی زنند .این بار مایلی کهن نه تنها
با قلعه نویی علیه یک خارجی همصدا نشده ،بلکه قلعه نویی
را متهم کرده که خودش و پیش��رفت ها و افتخاراتی که به
دس��ت اورده به دلیل همنش��ینی با ادم های سیاسی بوده
است .سرمربی اس��تقالل نیز که خیلی عالقه مند نیست با
مایلی کهن وارد دعوای رسانه ای شود ،در واکنش به انتقاد
مثلث شماره 153
رویای پاییزی امیر
4
ایا قلعه نویی سرمربی تیم ملی می شود؟
سرمربیگری در تیم ملی؛ این رویای پاییزی سرمربی
استقالل است؟ هر چند یک بار چند س��ال پیش به رویای
خود رس��یده ،اما چون قرین موفقیت نبوده حاال بیش��تر از
گذشته دوس��ت دارد فرصت جبران را به دست بیاورد .امیر
قلعه نویی که اعالم کرده بود درباره تیم ملی تا صعودش به
جام جهانی حرفی نمی زند ،بالفاصله پس از باخت تیم ملی
برابر ازبکستان در چند نوبت به انتقاد از کی روش پرداخت
و عملکرد خودش در تیم ملی را مورد تحس��ین قرار داد .او
به بهانه س��خن گفتن درباره باخت تیم مل��ی برابر لبنان و
ازبکستان با مخالفانش نیز تسویه حساب کرد؛ از مطبوعات
گرفته تا کارشناس��انی ک��ه او را همچنان در ح��د و اندازه
سرمربیگری تیم ملی نمی دانند .از عزیز محمدی گرفته تا
رئیس سازمان صدا و سیما .امیر همه را مورد انتقاد قرار داد و
حرف های همیشگی اش درباره تیم ملی را دوباره تکرار کرد.
قلعه نویی جدی ترین منتقد فعالیت مربیان خارجی در
فوتبال ایران به شمار می رود .او همواره کارلوس کی روش
را رقیب خودش می بیند و در ش��رایطی که به گفته خودش
تیم ملی نیازمند ارامش اس��ت ،تندتری��ن انتقادها را درباره
مربی پرتغالی مطرح کرده اس��ت .جالب اینکه او می گوید:
«حاال وقت انتقاد نیست و نباید کی روش را برکنار کنیم».
اما در همین مصاحبه تاکید می کند کی روش نه به فوتبال
ما کمکی کرده و نه نتیجه الزم را گرفته اس��ت .این رفتار
قلعه نویی نشان می دهد که او کماکان نتوانسته مساله کنار
76
گذاشته شدنش از نیمکت تیم ملی را هضم کند ،بنابراین تمام
عکس العمل هایی را که نسبت به نتایج و عملکرد کی روش
صورت می گیرد ،ناخوداگاه با واکنش های عمومی نسبت
به خودش مقایس��ه می کند و از واکنش رس��انه ها در زمان
مربیگری اش سخن می گوید.
در حالی که تیم ملی با کی روش روی نوار ناکامی گام
برمی دارد ،نزدیکان قلعه نویی و همراهان رسانه ای او سعی
دارند برای تحمیل فشار بر فدراسیون فوتبال کی روش را از
بازی بیرون کنند و او را یک مربی بی تفاوت و بی مسئولیت
جلوه دهند .مربی که اتفاقا در سال های اخیر همواره عملکرد
درخشانی در تیم های باشگاهی خود داش��ته ،اما پرافتخار
بودنش در رده باشگاهی هرگز او را در رده ملی به یک مربی
قابل اعتماد تبدیل نکرده است.
امیر قلعه نویی پس از باخت تیم ملی برابر ازبکس��تان
با یک طراحی جدید وارد عمل ش��د .او با دف��اع تمام قد از
علی دایی و مربیان داخلی سعی کرد در مرحله نخست نظر
مسئوالن را بر موضوع برکناری کی روش متمرکز کند .او
درباره علی دایی ضمن تحسین شهریار گفت ما همگی باید
دست به دست هم بدهیم که علی دایی رئیس AFCشود.
قلعه نویی در حالی این حرف را درباره سرمربی اسبق تیم ملی
مطرح می کند که خیلی ها هنوز فراموش نکرده اند این خود
امیر قلعه نویی بود که پ��س از جام جهانی 2006علی دایی
را تحت تاثیر فشار رس��انه ها از تیم ملی خط زد .بعدها هم
حاجی مایلی گفته است« :من نمی دانم حرف های من چه
ربطی به ایشان دارد که جواب می دهد .از این گذشته من چه
زمانی با سیاسیون بوده ام که خودم خبر ندارم؟»
این احتماال پایان ماجرا نیست و به زودی زد و خورد
رسانه ای این دو مربی در رسانه ها شدت نیز خواهد گرفت.
جنجالی تری��ن منتقد قلعه نویی ،محمد مایلی کهن اس��ت.
اولین جرقه میان ای��ن دو در یک��ی از برنامه های 90زده
ش��د .ان زمان که مایلی کهن ،قلعه نوی��ی را به رفیق بازی
در تیم ملی متهم کرد و گفت که چ��را باید اطراف تیم ملی
انقدر ش��لوغ باش��د که مدیر یک چلوکبابی هم با تیم ملی
مدعی شد که با او تماس گرفته که به تیم ملی برگردد .این
رفتار نشان می دهد امیر قلعه نویی بی جهت از کسی تعریف
یا حمایت نمی کند .حاال پای کنار زدن سرمربی تیم ملی در
بین است؛ بنابراین قلعه نویی اش��کالی نمی بیند که در این
بین از امثال دایی و حتی علی کفاش��یانی که سخت مورد
انتقاد است ،حمایت کند و در ضمن کی روش را یک مربی
ضعیف بخواند.
دفعه پیش اما ش��ایعه را وکیل امی��ر قلعه نویی کلید
زد .جهانگیری گفت« :از فدراس��یون فوتبال خبر دارد که
می خواهن��د کی روش را برکن��ار کنند و امی��ر قلعه نویی را
جانشین وی کنند».
ای��ن اظهارنظر ام��ا بالفاصله با واکنش فدراس��یون
فوتبال همراه بود .فدراسیون این خبر را تکذیب کرد تا امیر
مجبور شود وکیلش را مورد سرزنش قرار دهد و بگوید « :با
او برخورد کردم .او نباید هر چیزی که به ذهنش می رس��د
را به زبان بیاورد و باید در حیطه اختیارات خودش صحبت
کن��د ».قلعه نویی ام��ا هنوز عالقه مند اس��ت ب��ه نیمکت
تیم ملی برس��د .او پس از برانکو به س��رمربیگری تیم ملی
رسید .چگونگی سرمربی شدن امیر در ان برهه نیز در نوع
خود جالب توجه اس��ت وقتی با حمایت مس��تقیم سازمان
تربیت بدنی وقت موفق شد از خرد جمعی هم عبور کند و نفر
اول تیم ملی شود .در واقع خود قلعه نویی با استفاده از حمایت
سازمان تربیت بدنی وقت موفق شد سرمربی تیم ملی شود.
دوره ای که نه به س��ود او تمام ش��د نه به سود تیم ملی؛ چه
در جام ملت های اس��یا جز ناکامی نصیب ایران نشد و تیم
قلعه نویی برابر یک��ی از ضعیف ترین کره جنوبی های تاریخ
فوتبالش در ضربات پنالتی حذف شد.
قلعه نویی حاال نزدیک ترین گزینه ایرانی به نیمکت
تیم ملی است .البته اگر عمر مدیریت کفاشیان تا خرداد ماه
ورزش
سال اینده به سر نیاید؛ گفته می شود که علی کفاشیان طی
روزهای اینده از ریاست فدراسیون فوتبال استعفا خواهد داد
یا اینکه مجبور به استعفا خواهد شد .این شایعه ای است که
به خصوص پس از باخت ناباورانه برابر ازبک ها در محافل
فوتبالی شنیده می شد.
البته برخی هم معتقدن��د با حذف جوانان از اس��یا و
جام جهانی ،حذف فوتسال و شکست تیم ملی برابر ازبک ها
و کمرنگ شدن ش��انس حضور در برزیل ،کفاشیان رفتنی
است .رئیس��ی که چهار س��ال پیش هم در همین مقطع با
شکست برابر عربستان ،جام جهانی 2010افریقای جنوبی را
از دست داد .از این گذشته ان تیم علی دایی هنگام شکست
برابر عربستان یازده امتیازی بود.
24ساعت پس از شکس��ت تیم ملی برابر ازبکستان
و کمرنگ شدن ش��انس صعود به جام جهانی 2014برزیل
زمزمه شد که قرار است یک مربی ایرانی به کادر فنی اضافه
یا جایگزین کارلوس کی روش ش��ود .نامی اشنا که هر بار
پس از عدم نتیجه گیری شایعه می ش��ود که جانشین مرد
پرتغالی می شود.
مربی به نام امیر قلعه نویی که حتی ش��ایعه شده بود
که فدراس��یون قصد دارد پس از مشخص شدن سرنوشت
تیم ملی در خرداد 1392و صعود به جام جهانی برزیل قرارداد
مرد پرتغالی را تمدید نکرده و تیم ملی را با یک مربی ایرانی
به برزیل بفرستد.
برای این کار زمزمه می ش��د که ان مربی خوشبخت
کسی نیست جز قلعه نویی که کفاشیان قصد دارد به نیابت
از علی ابادی ،رئیس س��ابقش از او با این کار دلجویی کند؛
ش��ایعه ای که خیلی زود توسط فدراس��یون تکذیب و خبر
امد که فدراس��یون با رزرو ک��ردن بلیت رفت و برگش��ت
مرخصی کی روش منتظر بازگشت او از پرتغال است تا پیگیر
برنامه های اماده س��ازی برای بازی های غرب اسیا باشند.
کفاشیان با شنیدن شایعه حضور قلعه نویی در تیم ملی که بار
اول خبر ان از سوی وکیل قلعه نویی رسانه ای شده بود ،در
گفت وگویی ضمن رد ان اشاره داشته که این پروژه ای است
که همیشه با خروج کی روش از ایران شاهد ان هستیم ،اما
فدراس��یون مذاکره ای با قلعه نویی برای حضور در تیم ملی
نداشته استg .
مثلث شماره 153
به س��فرهای خارجی برود؟!مایلی کهن ان شب قلعه نویی
را به مذاکره با برخی بازیکنان ملی پوش برای بردنشان به
استقالل هم متهم کرد تا به گمان برخی ناراحتی اش را از
تصمیمی که یک س��ال قبل از ان با خرد جمعی گرفته شد
و قلعه نویی باالتر از مایلی کهن به عنوان سرمربی تیم ملی
معرفی گردید ،عیان کند .در واقع این دو نفر همواره خود را
رقیب یکدیگر دیده اند.
ادامه این دعوا یک سال بعد بود که سایپا با مایلی کهن
باید به مصاف استقالل قلعه نویی می رفت .هجوم کالمی
تماش��اگران علیه مایلی کهن در ان بازی چنان گس��ترده
و کم نظیر بود که ش��ائبه تعمدی بودن ایج��اد ان فضا در
ذهن مایلی کهن ب��ه وجود امد .همین مس��اله کافی بود تا
مایلی کهن ،سرمربی ان زمان تیم ملی با انتشار بیانیه هایی
تاریخی علیه قلعه نویی به شدت او را مورد تفقد قرار بدهد و
البته کار را تا جایی پیش ببرد که مجبور به استعفا از تیم ملی
ش��ود .البته این دو مربی جن��گ لفظی تاریخ��ی دیگری
هم داش��تند که ان هم در برنامه 90ب��ود .زمانی که عادل
فردوس��ی پور ،امیر قلعه نویی را روی خط اورد تا سرمربی
س��پاهان در مورد این حرف مایلی کهن که برخی مربیان،
گذش��ته خود را فراموش کرده اند ،صحبت کند .قلعه نویی
در این باره گفت« :من افتخار می کنم ک��ه بچه نازی اباد،
ایس��تگاه بانک ،میدان انصاری ،پالک 126هستم و هیچ
وقت اصلیتم را فراموش نمی کنم ».بعد از این جمالت بود
که عادل وسط حرف های امیر پرید و گفت« :زنگ چندم؟»
که قلعه نویی در جواب عادل گفت« :خانه ای که ما داشتیم،
یک زنگ بیشتر نداشت».
امیر ادامه داد« :م��ن افتخار می کنم ک��ه پدرم اهل
نیشابور و روستای قلعه نوس��ت و باید بگویم که سر سفره
پدر و مادرم بزرگ ش��دم .مردم نازی اباد ه��م می دانند که
10س��ال در ش��هرداری ان منطقه کار کرده ام و مجموعه
ورزشی یاداوران زمانی افتتاح ش��د که من مشاور ورزشی
شهردار بودم».
قلعه نوی��ی در ادام��ه حر ف های��ش در خص��وص
صحبت های مایلی کهن مبنی بر اینکه او در بهترین نقطه
تهران زندگی می کند و بهترین ماش��ین را س��وار می شود،
گفت« :شاید از دید عزیزان تمیز بودن و شیک بودن ایراد
دارد ،ولی من اگر پول داشته باشم هواپیمای شخصی هم
می خرم .من تمیزی و ش��یک بودن را دوس��ت دارم و هیچ
ایرادی ندارد که در باالی شهر زندگی کنم و بهترین ماشین
را داشته باشم .من پول دارم و هرجا که دلم بخواهد زندگی
می کنم .در نازی اباد هم از سال 62هیات داریم و من ایام
محرم به انجا می روم .در ضمن مهم است که در دل مردم
هس��تم .در ضمن ما نمی رویم کس��ی را ببینیم و بعد به ما
تیم بدهند».
اما قلعه نویی در تازه ترین اظهارنظر خود عزیزمحمدی
را نیز متوجه کنایه های خودش کرده است .عزیز محمدی،
عضو سابق هیات رئیسه فدراس��یون فوتبال و رئیس فعلی
اتحادیه فوتبال است که رابطه صمیمانه او با مایلی کهن بر
هیچ کس پوشیده نیست.
عزیزمحم��دی در مقطعی که مایلی کهن س��رمربی
تیم ملی ش��د نقش موثری را ایف��ا کرد و ش��اید قلعه نویی
توقع دیگری از عزیزمحمدی داش��ت و چون خواسته اش
عملی نشد از وی دلخور شد .هر چند دلیل دلخوری اش از
عزیزمحمدی را هرگز فاش نکرد.
اما سرمربی استقالل ویژگی هایی دارد که نمی توان
به سادگی از کنار ان عبور کرد .هر چند همیشه مخالفان او
از موافقانش بیش��تر بوده اند و پیشرفت های او در استقالل
را به حمایت های محمد ج��واد ایروانی ،رئیس هیات مدیره
وقت باشگاه نسبت می دهند و اساسا سرمربی شدن وی در
استقالل را به مسائلی بیرون از دایره ورزش مربوط می دانند،
با وجود تمام این شایعات ،همه ان منتقدان روی این موضوع
اشتراک نظر دارند که امیر قلعه نویی بهتر از هر مربی ایرانی
دیگری با فوتبال اشناست و بیشتر از همه حاشیه های این
فوتبال را می شناسد.
خاص بودن امیر به این دلیل است که به رغم نداشتن
تحصیالت اکادمیک بیش��تر از دیگر مربیان ایرانی فوتبال
را می فهمد.
او برای تمام مربیان اس��تقالل در حکم کابوس است
و البته برای پرسپولیس��ی ها در ش��هراورد! وقتی مدیران
کارخانه فوالد مبارکه س��پاهان حاضر ش��دند برایش یک
میلیارد توم��ان هزینه کنند ت��ا او را از چن��گ تیم متمول
اس��تیل اذین دربیاورند ،کمتر کس��ی به این موضوع فکر
می کرد که امی��ر در اصفهان نیز جام خواه��د گرفت .امیر
قلعه نویی البته از جهاتی به مورینیو بی شباهت نیست.
اولین تش��ابه اقای خ��اص فوتبال م��ا و اقای خاص
فوتبال دنیا هم سن و سال بودنش است.
امیر قلعه نویی و خوزه مورینیو هر دو 48ساله هستند
و البته پرافتخار .قلعه نویی در عرص��ه داخلی و مورینیو در
عرصه بین المللی .ش��اید خود قلعه نویی هم��واره با کنایه
درباره این انتقاد س��خن بگوی��د اما این واقعی��ت درباره او
وجود دارد که او هنوز با همه افتخاراتی که به دس��ت اورده
یک مرب��ی بین المللی نیس��ت .هر چند خودش ب��ا اتکا به
قهرمانی هایش در فوتبال ایران این انتقاد را به دیده غرض
می نگرد.
یکی از دالی��ل خاص بودن قلعه نویی این اس��ت که
هرجا می رود موفق است و این ویژگی در کارنامه مربیگری
امیر قلعه نویی هم دیده می شود.
او تا به حال چهار بار عن��وان قهرمانی لیگ برتر را به
دس��ت اورده و تیم هایش معموال از هفته پنجم یا ششم به
بعد فوتبال خوبی ارائه کرده اندg .
77
معمایحسابی
پروفسور حسابی نابغه بوده یا خیر؟
دیـــدار
اگر به سایت رسمی دکتر حسابی سر بزنید ،این اولین
چیزی است که به چشمتان می خورد ،در کنار کلمه هشدار با
تابلویی که عالمت تعجب درونش ،می تواند نمادی از همانی
باشد که درباره نامی که زمانی اسطوره علمی روزگار ما بود رخ
می دهد ...گیریم اگر جای عالمت تعجب با عالمت سوال هم
عوض می شد ،هم ماجرا موضوعیت خود را از دست نمی داد...
هشدار به سمتی است که درون صفحه بعد ،چند عکس
مونتاژ شده با فتوشاپ از دکتر حسابی در کنار البرت انیشتین
به چشم می خورد ...این روزها درجه علمی پروفسور حسابی
مورد مناقشه است؛ گروهی بسیاری از چیزهایی که در مورد
او گفته می شود را افسانه می خوانند و تخیل ...برای این عده
صاحب این داستان ها یک نفر است؛ ایرج حسابی پسر دکتر
محمود حسابی.
مثلث شماره 153
شروع
خیلی ها نام دکتر حسابی را برای اولین بار در سال ۱۳۶۸
شنیدند ،زمانی که گفته شد به عنوان مرد علمی سال ۱۹۹۰
جهان انتخاب ش��ده ،اتفاقی که در زمان خودش یک بمب
خبری محسوب می ش��د .خیلی زود دکتر حسابی ،کسی که
شاگرد انیشتین بوده ،تبدیل به نماد علمی کشور شد تا انجا
که این خبر تکمیلی که چنین عناوینی را می توان با چند هزار
دالر خریداری کرد را کسی جدی نگرفت.
اما در هفته گذش��ته چند مصاحبه دوباره این بحث را
ی دکتر محمود حسابی را
مطرح کرد که به راستی جایگاه علم
تا چه حد باید جدی گرفت؟
رض��ا منصوری ،اس��تاد دانش��کده فیزیک دانش��گاه
صنعتی شریف ،نخستین رئیس و از موسسین انجمن فیزیک
این عکس بسیار
جنجال افریده ،نفر کنار دست
انیشتن دکتر حسابی نیست
...عکس مربوط به مالقات
انیشتن با کورت گودل،
ریاض ی دان معروف است
78
ایران است .او را بزرگترین منتقد بزرگنمایی در مورد شخصیت
دکترحسابی می دانند .منصوری در مصاحب ه گفته« :متاسفانه
واژه غلو درباره دکتر حسابی ،خیلی کم است .انچه در جامعه ما
رخ داده ،خیلی بیش از غلو است .مثال در کتب درسی اموزش
و پرورش ،دکتر حسابی را در حد نیوتن و انیشتین یا حداقل در
حد ابن سینا در تاریخ علم ایران معرفی کرده اند.
دکتر حسابی فیزیک مدرن را به ایران اورد و خدمات
ارزنده ای کرد ،اما ان خدمات به هیچ وجه به این معنا نیست
که ایشان فیزیکدانی بودند در حد و اندازه ای که در جامعه ما
مطرح شده اند .دکتر حس��ابی متخصصی بود که در اپتیک
خدمات ارزنده ای در ایران انجام داد و در زمانی که ما در علم
به شدت عقب افتاده بودیم ،شاگردان خوبی پرورد و ازمایشگاه
خوبی راه اندازی کرد .این ها همه جزو خدمات دکتر حسابی
است؛ ولی اگر دکتر حس��ابی را به عنوان فیزیکدان بررسی
کنیم ،می بینیم که ایش��ان در عین اینک��ه فیزیکدان خوبی
بودند ،هیچ کار علمی ارزنده ای که در دنیا بتوان به ان استناد
کرد ،انجام نداده اند .پس خدمات دکتر حسابی یک چیز است و
دانشمند طراز اول بودن ایشان در علم فیزیک در سطح جهان،
چیز دیگری است».
منصوری ب��رای مث��ال اوردن برای انچ��ه خواندیم،
می گوید« :ما مقاالت منتشر شده ایشان را داریم و می توانیم
با مطالعه ان مقاالت ،به راحتی بگوییم که ایشان فیزیکدان
برجس��ته ای در جهان علم نبودند .حت��ی مقاالتی که دکتر
ی فرس��تاده ،موجود است .داور
حس��ابی برای مجالت علم
مقاالت دکتر حسابی ،غلط های مقاالت ایشان را گرفته است
و ما همه اینها را به شکلی مس��تند در ایران منتشر کرده ایم.
گزارش داور مقاله دکتر حسابی ،که در اواسط جنگ جهانی
دوم نوشته شده ،استخراج شده و غلط راه یافته در محاسبات
ایشان به صورت کامال مستند منتشر ش��ده است» .البته در
نگاه این استاد فیزیک منشا این بزرگ نمایی ها دکتر حسابی
نیست« :دکتر حسابی هیچ نظریه ای در علم فیزیک نداشتند
و اصال خود او هم تا اخرین روزه��ای زندگی اش ،که ما با او
در تماس بودیم ،در این باره هیچ ادعایی نداشت .این چیزی
که به عنوان «نظریه دکتر حسابی درباره ماده» مطرح شده،
ادعای پسر اوست».
ایرج حس��ابی هم حرف هایی برای گفتن دارد« :دکتر
حسابی عمرش را گذاشت و ایران را ساخت .مرکز ژئوفیزیک
ی را چه کسی ساخت؟ وقتی
را چه کسی س��اخت؟ مرکز اتم
دکتر حسابی راکتور اتمی دانشگاه تهران را راه اندازی کرد،
ایران پنجمین کشور دنیا بود که صاحب راکتور اتمی می شد.
اوزان مقیاس موسسه استاندارد را چه کسی درست کرد؟ چه
کس��ی رصدخانه مدرن ایران در همدان را درست کرد؟ چه
کسی مرکز تعقیب ماهواره را در شیراز درست کرد؟ چه کسی
با رضا شاه مالقات کرد برای راه اندازی دانشگاه تهران؟»...او
همچنین ادعاهای منصوری را یک تسویه حساب شخصی
می داند«:این اقا پیش از عروس��ی اش ،به خانه ما امد و از ما
ش��ماره و ادرس نمایندگان مجلس و وزرایی را خواست که
با دکتر حسابی اش��نایی و رابطه داش��تند .اقای دکتر هم به
او گفت عروسی یک مراس��م خانوادگی است و جای وزیر و
وکیل نیس��ت .بعد از این ماجرا ،این اقا دشمن دکتر حسابی
شد و مدت هاست که می کوشد ریشه دکتر حسابی را بزند».
ضیاء موحد استاد فلس��فه و منطق هم شاگرد حسابی
بوده ،او درباره این بحث می گوید« :دکتر حسابی ،برخالف
ادعای پسرش ،نابغه نبود .اینکه فرزند دکتر حسابی ،پدرش
را نابغه جلوه می دهد ،شاید محصول عالقه پسر به پدر باشد.
ش��اید هم ،خدای نکرده ،با هدف سوءاستفاده از اسم پدرش
صورت می گیرد .بنده شاگرد دکتر حسابی بودم و دوتا درس
با او داشتم .این نبوغ ادعایی ،در دکتر حسابی وجود نداشت و
هیچکس چنین ادعایی نداشت و اصال نام دکترحسابی هم
در تاریخ علم فیزیک ،به عنوان یک دانشمند بزرگ ثبت نشده
اس��ت ».فارغ از بحث نبوغ ،دکتر محمود حس��ابی یک فرد
برجس��ته بوده که تمام منتقدان او هم به این مساله اعتراف
می کنند ،اما شاید ایراد از انجایی شکل می گیرد که بخواهند
از وی اسطوره ای بسازند ،ان هم اسطوره ای کامل از هرنظر.
انجاست که یک استاد فیزیک تبدیل به یک ادیب ،فیلسوف،
موزیسین ،ورزشکار و ...می شود؛ همیشه شبهه ها اینجا متولد
می شوندg .
یادبود
درگذشت فهمیه راستکار
فهیمه راستکار دوبلور و بازیگر پیشکسوت سینما ،تلویزیون و تئاتر ایران پنجشنبه،
دوم اذر در سن 80سالگی گذشت.
راستکار متولد ۱۳۱۱بود و از چندی پیش به بیماری الزایمر مبتال شده بود .راستکار
لیسانس خود را در رشته زبان فرانسه گرفت و بازی در تئاتر و فعالیت در دوبله را از نیمه
دهه ۱۳۳۰اغاز کرد .همچنین کار در س��ینما را از س��ال ۱۳۵۲با فیلم «مغول ها» به
کارگردانی پرویز کیمیاوی اغاز کرد« .شیر سنگی» (« ،)۱۳۶۵ستاره ها :۳ستاره بود»
( )۱۳۸۴و «پابرهنه در بهشت» ( )۱۳۸۴از جمله کارهای فهمیه راستکار در سینماست .از
دیگر کارهای او می توان به «الو!الو! من جوجوام»« ،مرغ و همسایه»« ،عشق و مرگ»،
«جهیزیه ای برای رباب»« ،ترنج»« ،شیر سنگی»« ،خط پایان» و «اقای هیروگلیف»
اش��اره کرد .این هنرمند صدایش تداعی گر نقش های خاطره انگیز زیادی در س��ینما و
تلویزیون است و بارزترین انها خانم مارپل مخلوق اگاتا کریستی در سریالی با همین نام
است .فهمیه راستکار که همسر نجف دریابندری ،مترجم و نویسنده بود ،در تالیف کتاب
«مستطاب اشپزی» با همسرش همکاری کرد .او در سن ۸۰سالگی در تهران درگذشت.
پیکر فهیمه راستکار صبح جمعه از مقابل منزلش با حضور تعدادی از هنرمندان سینما و
عرصه دوبله کشور تشییع و در ارامگاه بی بی سکینه کرج ارام گرفتg .
مکتوب
ماه به روایت اه
«ایا تابلو همیشه تابلویی دیداری است؟ تابلو می تواند شنیداری باشد ...قابی زبانی
داشته باشد ...من می توانم عاشق جمله ای ش��وم که به من گفته می شود نه تنها به این
خاطر که ان جمله گویای ان چیزی اس��ت که می خواهد میل مرا برانگیزد ،برای انکه
همچون خاطره ای در من خانه می کند ».در توصیف نمایش «جاده طوالنی مارپیچ»
این جمالت امده اس��ت .نمایش «جاده طوالنی مارپیچ» به کارگردانی رضا گوران در
تاالر چهارسو چهارشنبه ،اول اذرماه اجرا می شود .این نمایش به هما روستا تقدیم شده
است .نمایش��نامه «جاده طوالنی مارپیچ» را محمد چرمشیر نوشته و سحر دولتشاهی
و امین زندگانی دو بازیگر این نمایش هس��تند .این نمایشنامه بر اساس دو فیلم «پیش
از طلوع» و «پس از طلوع» نوش��ته شده اس��ت ،این نمایش دارای یک فضای ساده و
شخصی است و در واقع می توان گفت «جاده های طوالنی مارپیچ» نمایشی بی ادعاست
که روابط میان انسان ها را بررسی می کند .گوران ،کارگردان این نمایش در مورد تئاتر
می گوید« :نکته مهم در نمایش جاده طوالنی مارپیچ این است که تا جای ممکن سعی
کردم حضور کارگردان را کم کنم و ارتباط مخاطب با نمایش ،شخصی و بدون حشو و
زواید باشد .این تجربه برخوردی است که بین تماشاگر و بازیگر اتفاق می افتد ».نمایش
«جاده طوالنی مارپیچ» هر شب در دو نوبت 18:30و 20در تاالر چهارسوی مجموعه
تئاترشهر به صحنه می رودg .
مکتوب
کتابکریسمس پرفروش شد
یک بار دیگر فهرست کتاب های پرفروش امریکا میزبان جیمز پترسون شد و او
با جدیدترین اثرش به این فهرست راه یافت« .اخرین مرد» به قلم وینس فلین در بدو
ورود به فهرست کتاب های پرفروش امریکا صدرنش��ین شد .در این کتاب که توسط
انتشارات امیلی بستلر روانه بازار نشر شده« ،میچ رپ» یک مامور واحد ضدتروریسم
به دنبال مدرکی مهم از سازمان جاسوسی سیاست که در افغانستان ناپدید شده است.
دومین ردیف جدول از ان «کریسمس مبارک ،الکس کراس» به قلم «جیمز پترسون»
شد .انتش��ارات لیتل و براون این کتاب را منتش��ر کرده و در این اثر نیز الکس کراس
کاراگاه معروف داستان های پترسون ،در ش��رایط ویژه ای قرار می گیرد و همزمان با
کریس��مس درگیر ماجرای گروگانگیری و ترور می شود« .قاچاقچی» سومین کتاب
هفته است که نویسنده صاحبنام« ،جان گریشام» ان را به رشته تحریر دراورده است.
انتشارات دابلدی ناشر کتاب است و در ان ماجرای قتل سریالی قاضی های فدرال نقل
می ش��ود .حاال پنجمین وکیل هم به قتل رس��یده و کلید حل این معما تنها در دست
وکیلی است که در زندان به سر می برد .وی در ازای ازادی ،حاضر می شود برای یافتن
قاتل کمک کند ،ولی ماجرا به این س��ادگی ها هم نیست« .ش��یرینی دوست» به قلم
یان مک ایوان ،چهارمین کتاب برتر هفته ش��ناخته ش��د .این کتاب توسط انتشارات
دابلدی منتشر شده و ماجرای ان به سال 1972بازمی گردد .یک زن بریتانیایی در ان
سال ها برای MI5کار می کند و عاشق نویسنده ای می شود که مخفیانه مورد حمایت
این سرویس است .کتاب تخیلی «روش پرواز» نوشته باربارا کینگ سالور که توسط
انتشارات هارپرکالینز منتشر شده ،عنوان پنجمین کتاب هفته را به خود اختصاص داد.
یک زن اپاالچی درگیر ماجرای نجات پادشاه پروانه ها می شود وg ...
یادبود
دیـــدار
نمایش
جاده طوالنی مارپیچ
مجموعه ش��عر «ماه و کتان» سروده یوس��فعلی میرشکاک منتشر ش��د .این مجموعه
دربرگیرنده س��روده های این شاعر در قالب های س��نتی است .مجموعه ش��عر «ماه و کتان»
دربرگیرنده حدود 50قطعه شعر در قالب های سنتی و با عنوان هایی چون «صدای علی»« ،در
سوگ شهید»« ،غدیر»« ،سیدحسن شاهچراغی»« ،خلعت»« ،کمانچه»« ،شبیخون»« ،ماه
و کتان»« ،گرگ ها»« ،سمندر س��فر رنج» و «قلعه زخم» است .طرح جلد این کتاب تصویری
از تابلوی «ماه و کتان» از اثار میرشکاک اس��ت .این مجموعه شعر نخستین بار در سال 1368
از سوی انتش��ارات برگ به چاپ رسیده است .یوسفعلی میرش��کاک متولد 20شهریور 1338
است« .قلندران خلیج»« ،غزلیات بیدل»« ،از چشم اژدها»« ،ستیز با خویشتن و جهان»« ،ماه
و کتان»« ،غفلت و رسانه های فراگیر»« ،در سایه س��یمرغ»« ،از زبان یک یاغی»« ،جمال و
تفصیل» و «گزیده ادبیات معاصر» از اثار منتشرش��ده او هستند .مجموعه شعر «ماه و کتان»
در 164صفحه ،با شمارگان س��ه هزار نسخه و قیمت س��ه هزار و 900تومان به سفارش نهاد
کتابخانه های عمومی کشور و از سوی موسسه انتشاراتی کتاب نشر ،منتشر و راهی بازار کتاب
شده است .عالوه بر کتاب «ماه وکتان» کتاب های «در س��ایه سیمرغ»« ،ستیز با خویشتن و
جهان» و «از زبان یک یاغی» ،هم پس از س��ال ها ،با ویرایش��ی مجدد به وسیله خود مولف و
مقدمه ای جدید ،با طراحی نو از س��وی اداره کل تامین منابع نهاد کتابخانه های عمومی کشور
با همکاری انتشارات کتاب نشر روانه بازار کتاب ش��ده است .در طراحی جلد این چهار کتاب از
تابلوهای نقاشی نویسنده استفاده شده استg .
مثلث شماره 153
«ماه به روایت اه» عنوان تازه ترین اثر منتشرش��ده ابوالفضل زرویی نصراباد و روایت او
از زندگی و ش��خصیت حضرت ابوالفضل العباس(ع) است که در مجموعه متون فاخر انتشارات
نیستان منتشر شده .نویسنده در این کتاب کوشیده تا از زبان دوازده راوی ،ناگفته هایی از قبل
و بعد از ش��هادت پرچمدار کربال را با امانتداری ،پایبندی به مستندات تاریخی و روایی و پرهیز
از اغراق ،روایت کند .بر این اساس به ترتیب با معرفی ش��خصیت هایی مانند مسلم بن عقیل،
ام البنین ،عبداهلل بن ابی محل ،کزمان ،لبابه ،حضرت زینب (س) ،زید بازرگان ،ش��بث بن ربعی،
ام کلثوم ،امام حسین (ع) ،س��رجون و عبیداهلل بن عباس بن علی به توصیف فرازهای مختلفی از
زندگانی حضرت عباس (ع) در این کتاب می پردازد .زرویی برای تالیف این کتاب به بیش از 60
منبع پژوهشی تالیف ش��ده در ارتباط با زندگانی حضرت عباس (ع) رجوع کرده و به گفته خود
سعی می کند از میان اس��تنادات تاریخ ،انانی را که از اعتبار و مقبولیت بیشتری در میان راویان
برخوردار بوده اند ،بهره ببرد .زرویی درباره قصه می گوید« :در مورد ش��خصیت های تاریخی،
ما غالبا روایتمان را به گونه ای انجام می دهیم که تاثیرگذارترین واقعه پیرامون انها منش��ا ثبت
زندگی انها می شود و این موضوع درباره حاضران در واقعه کربال هم صادق است و تنها زندگی
انها در روز عاش��ورا بوده که مورد توجه ما قرار گرفته ،اما درباره گذش��ته و زندگی انها معموال
خبری در اثار ما نیست .در مورد شخصیت حضرت ابوالفضل (ع) جدا از مظلومیتی که ایشان در
زمان شهادت داشته اند ،در زمان حیات نیز و حتی پس از ش��هادت نیز مظلوم واقع شده اند و به
همین جهت درباره زندگی ایشان کمتر متنی نوشته شده و اگر هم نوشته شده غلوامیز است و
بدون اندیشه تاریخی .من ولی سعی کردم زوایای پنهان زندگی ایشان را بیرون بکشم و در این
کتاب روایت کنمg .
مکتوب
ماه وکتان
درگذشتنقاشمتعهد
پیکر جهانبخش صادقی؛ هنرمند نقاش در سیرجان تشییع شد .جهانبخش صادقی در سال
1335در روستای ُرستاق گوغر متولد شد .این هنرمند نقاش در سال 1351در شب میالد حضرت
امام حسین (ع) هنگامی که این شب میمون را چراغانی می کرد ،در اثر سانحه تصادف با اتومبیل دچار
شکستگی مهره های گردن و ضایعه نخاعی و از ان زمان دچار معلولیت 85درصدی شد .جهانبخش
هنگامی که دچار این سانحه شد ،جوانی بود 16ساله ،با دنیایی از امال و ارزوهای رنگ و وارنگ...
جهانبخش حتی توانایی حرکت انگشتانش را از دست داده بود و در هر دست تنها یک عصب حرکتی
در اختیار او بود و کسی حتی در تصورش هم نبود که در پس همین یک عصب کم حرکت ،دنیایی
از پویایی ،اراده و عشق به زندگی و خواستن نهفته است و دس��تان بی حرکت او به اندازه جهانی از
دست های بی هنر و پرادعای بعضی از ادمیان دست و انگش��ت دارد و هنر و توانایی خلق می کند.
جهانبخش صادقی گوغری در عمر پربار هنری خود بیش از ۹۸نمایشگاه داخلی و خارجی برگزار
کرد که از جمله انها می توان به برگزاری نمایشگا ه در کشورهای کویت ،قطر ،امارات ،سوریه ،لبنان و
همچنین شهرهای مختلف ایران اشاره کرد .این هنرمند ،تصاویر شهدا را نیز با اعتقاد نقاشی می کرد
و بابت این کارش هیچ هزینه ای دریافت نکرد .او تصویر ۱۱۰شهید لبنان را نقاشی کرده است و این
اثار هنری را به دفتر سید حسن نصراهلل و گروه مقاومت حزب اهلل لبنان هدیه داده .همچنین سه بار
با دبیرکل حزب اهلل لبنان دیدار کرده است .صادقی در دوم اذر در استانه تاسوعا و عاشورای حسینی
دعوت حق را لبیک گفت و جان به جان افرین تسلیم کردg.
79
سردار جنگل
نگاهی به زندگینامه میرزا کوچک خان
دیـــدار
«م��ا از سلس��له مجاهدین اس�لام؛ یعن��ی حضرت
سیدالشهداء (علیه السالم) سرمش��ق می گیریم؛ چه اقتدار
یزید و دولت اموی کمتر از دولت تزار و جمعیت ان س��رور
نیز ،بیشتر از این جمعیت نبود و گرچه به ظاهر حضرت امام
حسین (علیه السالم) مغلوب شد ولی نام نامی
و اسم گرامی ان بزرگوار قلوب ازادی خواهان
را همیشه به نور خود منور داشته است .بنده
و همراهانم ،ش��ما و پیروانت در این دو خط
مخالف می رویم .باید دی��د عقالی عالم به
جسد کش��ته ما می خندند یا به فاتحین شما
تحسین می کنند؟» همین چند خط از درون
نامه های میرزا نشان دهنده روحیات اوست...
از درون همین چند خط است که می توان به
اعتق��ادات و ایمان او رس��ید .یازدهم اذر ماه
روز ش��هادت غریبانه مردی است که نامش
با قیام جنگل عجین ش��ده است؛ مردی که
اسیر جهالت و خیانت شد؛ مردی که سمبل
مقاومت بود ،مردی که فری��اد می زد« :ما با
شرافت زیس��ت کرده ایم و با شرافت مراحل
انقالبی را طی ک��رده و با ش��رافت خواهیم
مرد» .میرزاکوچک خان ،بزرگ مردی است
که روزی پاییزی مث��ل این روزها خزان کرد
و سرش را در راه ازادی و ازادگی را بریدند.
مثلث شماره 153
زندگی میرزا...
ش��یخ یون��س ،مع��روف ب��ه می��رزا
کوچک خ��ان جنگل��ی ،در س��ال 1295در
محله اس��تاد س��رای رش��ت دیده به جهان
گش��ود .پدرش ،میرزا ب��زرگ ،از روحانیون
رش��ت بود .خانواده می��رزا کوچک وضعیت
متوسطی داش��تند .در قیاس با نام پدرش ـ
که میرزا بزرگ بود ـ او را میرزا کوچک خان
می خواندند ...میرزا کوچک خان تحصیالت
اولیه خود را در مدرس��ه حاج حسن ،واقع در
صالح اباد رشت و نیز مدرسه جامع که در ان
موقع رونق خوبی داش��ت ،گذراند .سپس به
تهران عزیمت کرد و در مدرس��ه محمودیه
حجره ای گرف��ت و به تحصی�لات خویش
ادامه داد .وجود اس��اتید مجتهد و فرزانه ای
چون مرح��وم ایت اهلل صالح ضی��اء بری که
80
خود شاگرد مرحوم اخوند خراس��انی مشروطه خواه معروف
بود ،میرزا کوچک خان را با افکار انقالبی و وطن پرس��تانه
پیوند داد .گفته می ش��ود میرزا در استانه رس��یدن به مقام
اجتهاد بود که تحوالت ایران ان زمان مس��یر زندگی اش را
تغییر داد .همزمان با اوج گیری نهضت مشروطه ،شماری از
ازادی خواهان رش��ت ،کانونی به نام مجلس اتحاد تشکیل
دادند که میرزا کوچک خ��ان هم به انها پیوس��ت .میرزا در
واقعه مش��روطیت به انقالبیون پیوس��ت و در فتح قزوین
شرکت کرد .درس��ال 1294به جای مجلس اتحاد ،هیات
اتحاد اسالم ،از یک گروه هفده نفری در رشت تشکیل شد
که بیشتر اعضای ان روحانی بودند و میرزا کوچک خان عضو
موثر ان بود .ب��ه زودی میرزا ،رهبری ای��ن گروه را بر عهده
گرفت و پس از اشغال ایران توسط ارتش روسیه تزاری ،به
مبارزه با این ارتش پرداختند و روستای کسما در ناحیه فومن
را مرکز کار خود قرار دادند .این هیات به تدریج گسترش یافته
و بخش وسیعی از شمال کشور زیر نفوذ ان درامد و به نهضت
جنگل و حزب جنگل مشهور شد .نهضت جنگل فعالیت های
نظامی مختلفی را ضد نیروهای روسی و انگلیسی در شمال
ایران انجام داد .در فروردین ،1297فداییان نهضت جنگل،
پس از چند درگیری با نیروهای انگلیس��ی مواضع مهم راه
رش��ت – منجیل را در اختیار خود گرفتند .در خرداد ،1297
نیروی «کلنل پیچرا خوف» افسر روسی که قصد بازگشت
از ایران را داشت با «ژنرال دانسترویل» انگلیسی که او نیز
می خواست از طریق انزلی به بادکوبه برود هم پیمان شدند و
نیروهای روسی در منجیل با فداییان «کمیته اتحاد اسالم»
به نبرد پرداختن��د ،در حالی که زره پوش ه��ا و هواپیماهای
انگلیس هم ب��رای کمک ب��ه او به حرکت درام��ده بودند.
«پیچراخوف» راه منجیل تا رش��ت و انزلی را گشود و پس
از گشوده ش��دن این راه ،نیروهای انگلیسی در دو طرف راه
مس��تقر ش��دند .در این میان نیروی «کمیته اتحاد اسالم»
رش��ت را تصرف کرد ،اما پس از ده روز نیروهای انگلیسی
به کمک زره پوش ها و هواپیماها رش��ت را تسخیر کردند.
در 27مرداد ،1297میان نمایندگان کمیته اتحاد اس�لام با
نمایندگان انگلیس در رشت قراردادی امضا شد.
امضای این قرارداد چن��ان اختالف نظر پدید اورد که
میرزا کوچک خ��ان به ناچار انحالل کمیته اتحاد اس�لام را
اعالم داشت و کمیته انقالبی گیالن را تشکیل داد .شماری
از سران کمیته اتحاد اسالم کناره گیری کردند و شماری از
افراد تندرو در کمیته انقالبی گیالن عضویت یافتند .در تاریخ
شنبه ۹مرداد ۱۲۹۹طرفداران شوروی با رهبری و حمایت
فرمانده قوای مسلح شوروی و مدیر بخش سیاسی و امنیت
نظامی ان در رشت ضد میرزا کودتا کردند و همه طرفداران
میرزا را دستگیر و بازداشت کردند.
انها دول��ت جدیدی معرف��ی کردند که احس��ان اهلل
خان سرکمیسر و کمیس��ر خارجه و جعفر پیشه وری کمیسر
داخله ش��د .باال گرفت��ن اختالفات و دس��تگیری ها ،باعث
تضعیف ق��وای جنگل گردید .ب��ه فرمان احمدش��اه قاجار
قوای دولتی بریگاد قزاق به س��رکردگی س��ردار سپه برای
س��رکوبی قوای س��رخ وارد رشت ش��د که چندین برخورد
جنگی بین دو ق��وا به وجود ام��د که گاه نیروه��ای دولتی
پیش��روی و گاه عقب نشینی می کردند.
در نهایت با مذاکرات پش��ت پرده قوای
سرخ خاک رش��ت و بندر انزلی را ترک
کردن��د .در این جنگ ها می��رزا با قوای
خود در صومعه سرا بود که بی طرف مانده
و در فکر تجدید قوا بود.سعی قزاق ها ،به
فرماندهی سردار س��په برای مذاکره با
میرزا و دعوت او به مرک��ز نتیجه نداده
و بنا ب��ه دالی��ل فراوانی مذاک��رات به
شکس��ت انجامید .یک��ی از این دالیل
این بود که تع��دادی از جنگلی ها مانند
دکتر حش��مت و یارانش قبال با سردار
س��په توافق ک��رده بودند ک��ه عمال به
کشته شدنشان انجامید .در نهایت قوای
قزاق از فرصت اس��تفاده ک��رده و طی
شبیخون های فراوانی ،نیروهای جنگل
را وادار به عقب نش��ینی کردند و بعضی
از سران تس��لیم یا کشته ش��دند .میرزا
همراه با تنها یار وفادارش ،گائوک المانی
معروف به هوشنگ ،به طرف کوه های
خلخال حرکت کردند ،ولی دچار بوران
و توفان گردیده و س��رانجام زیر فش��ار
سرما و برف در ۱۱اذر ،۱۳۰۰هنگامی
که میرزا هوشنگ ،را به کول گرفته بود،
از پای در امدند ...درگیری هفت س��اله
نهضت جنگل با روس ه��ا ،انگلیس ها و
بلش��ویک ها ،این حقیقت را اشکار کرد
که ایرانیان مس��لمان حاضرند در دفاع از
دین ،مکتب ،عقاید خوی��ش و در راه خدا
بی هی چترسوواهمه ایبهشهادتبرسند.
بنا به گفته اطرافی��ان او مردی قوی بنیه،
زاغ چشم و دارای س��یمایی متبسم بود و
از نظر اجتماعی مردی ب��ا ادب ،متواضع،
خوش برخورد ،مومن به اصول اخالقی،
صریح اللهجه و طرف��دار عدل و ازادی،
حام
ی مظلومان و اهل عمل بودg.
قاب
بدرقه ضریح مطهر امام حسین (ع)
1
2
تشییع پیکر زنده یاد مرحوم جهانبخش صادقی
یادبودمرحومفهیمهراستکار
3
4
مانور سراسری زلزله و ایمنی
دیـــدار
مثلث شماره 153
تجهیزات تازه نیروی دریایی
5
6
اهدا ی لباس علی دایی به چاق ترین پسر ایرانی
استقبال مردمی از قهرمان مسابقات کاراته جهان
7
8
طرح سرشماری حیات وحش
81
بازار
س��رویس دهی به مش��کل برنخورند ،مدیرعامل شرکت
مخابرات پیش��نهادی برای تعدیل قیمت های پیمانکاری
به هیات مدی��ره ارائه کرده اس��ت ».وی ادام��ه داد« :این
پیش��نهاد به منظور پیدا کردن راهی برای تعدیل افزایش
قیمت هاست؛ به این معنی که برای مثال قرارداد پیمانکاران
مخابرات را درصدی افزایش دهیم که در حال بررسی این
پیشنهاد هستیم».
ن می دهند
چند شرکت مخابرات استانی زیا
سیدهاشمی تاکید کرد« :مخابرات برای ارائه سرویس
به مشترکان نیاز به سرمایه گذاری دارد؛ برای سرمایه گذاری
نیز باید خ��ود را بهینه کن��د و الزمه بهینه کردن تناس��ب
هزینه و تعرفه خدمات اس��ت ».رئیس هیات مدیره شرکت
مخابرات ایران افزود 10« :یا 12شرکت مخابرات استانی
به دلیل همین موضوع زیان می کنند و شرکتی که زیان کند
نمی تواند خود را توسعه دهد».
رئیس هیات مدیره شرکت مخابرات خبر داد
درخواست افزایش تعرفه های مخابرات
رئیس هیات مدیره مخابرات ای��ران با اعالم افزایش
قیمت های پیمانکاری و نگهداری ش��بکه های مخابراتی
گفت« :برخی شرکت های مخابرات استانی زیان می دهند
و تعرفه گذار باید همانند سایر حوزه ها ،تعرفه های مخابرات
را به روز کند ».س��ید مصطفی سید هاش��می اظهار داشت:
«در شرایط فعلی قیمت های پیمانکاری هر روز در صنعت
مخابرات رو به افزایش است ».رئیس هیات مدیره شرکت
مخابرات ای��ران افزود« :همچنین قیم��ت نگهداری های
مخابرات بس��یار افزایش یافته و پیمانکارها با قیمت های
فعلی حاضر به کار نیستند».
قرارداد پیمانکاران مخابرات اصالح می شود
سیدهاشمی ادامه داد« :برای اینکه پیمانکارهایمان
را از دست ندهیم ،نگهداری ها اسیب نبینند و مردم از نظر
کوتاه از اقتصاد مثلث شماره153
پرداخت اقساط بانک مسکن از طریق خودپرداز
امکان پرداخت اقساط از تمامی درگاه های کیوسک
بان��ک ،خودپردازها و پایانه های ش��عب بانک مس��کن،
درگاه های مجازی اینترنت بانک ،تلفنبانک و همراه بانک
مس��کن و همچنین خودپ��رداز و اینترنت بانک س��ایر
بانک ها فراهم شده است .نیکوفر صفری ،رئیس اداره کل
خدمات نوین ای��ن بانک با اع�لام خبر تجهی��ز تمامی
درگاه های پرداخت بانک مس��کن و همچنین خودپرداز
و اینترنت بانک س��ایر بانک ها برای پرداخت اقساط گفت« :اجرای این پروژه موجب کاهش
بار مراجعه مش��تریان به ش��عب برای پرداخت اقس��اط و رضایتمندی هرچه بیشتر انها شده
است ».به گفته صفری؛ باتوجه به تخصصی بودن بانک مس��کن و پرداخت انواع تسهیالت
به مشتریان ،این بانک انواع درگاه های پرداخت الکترونیک را برای پرداخت اقساط از طریق
کارت های مسکن و ش��تاب تجهیز کرده اس��ت .وی همچنین اضافه کرد« :بانک مسکن با
برگزاری قرعه کش��ی های دوره ای مس��تقل در بین پرداخت کنندگان غیرحضوری اقساط از
طریق درگاه های الکترونیکی و پرداخت جوایز به برندگان ،به تش��ویق مشتریان در استفاده
از خدمات بانکداری الکترونیک پرداخته است ».رئیس اداره کل خدمات نوین بانک مسکن
تعداد پرداخت غیرحضوری اقساط را طی س��ال 1390بیش از 800هزار عنوان و اظهار کرد:
«بر اس��اس اقدامات تش��ویقی انجام ش��ده تعداد پرداخت کنندگان غیرحضوری اقساط طی
شش ماهه نخست سال جاری با 207درصد رش��د به بیش از دو میلیون و 450هزار افزایش
یافته است ».رئیس اداره کل خدمات نوین بانک مس��کن در پایان سخنانش از ایجاد امکان
پرداخت اقساط از طریق درگاه های مجازی اینترنت ،همراه بانک و تلفنبانک از طریق تمامی
کارت های شتاب در اینده ای نزدیک خبر دادg .
تسهیالت ویژه به فرزندان شاهد توسط بانک دی
فرزندان شهدایی که دارنده مدرک تحصیلی دکترای پزشکی ،دندانپزشکی و داروسازی
هستند ،جهت خرید مطب ،داروخانه و تجهیزات پزشکی می توانند از تسهیالت بانکی تا مبلغ
یک میلیارد ریال اس��تفاده نمایند .متقاضیان واجد ش��رایط با ارائه معرفی نامه از بنیاد شهید،
می توانند برای دریافت وام اقدام کنند .این وام با نرخ 15درصد اعطا شده و مدت بازپرداخت ان
بین سه تا چهار سال تعیین شده است .همچنین نداشتن چک برگشتی ،بدهی سر رسید گذشته
و معوق ،از جمله الزامات دریافت این وام است .عالقه مندان می توانند برای کسب اطالعات
بیشتر به شعب بانک دی در سراسر کشور مراجعه کنندg .
82
تعرفه ه�ای مخابرات نیز مانند س�ایر حوزه ها
متناسب با هزینه تعیین شود
سیدهاش��می ادامه داد« :زمانی که قیمت کاال برای
مثال «سیم» 3برابر می ش��ود ،تعرفه نیز باید افزایش یابد؛
در حوزه مخابرات نیز مانند سایر حوزه ها تعرفه متناسب با
افزایش هزینه ،تعیین ش��ود ».رئیس هیات مدیره شرکت
مخابرات ای��ران تصریح ک��رد« :دس��تگاه های نظارتی و
دس��تگاه های تعرفه گذار باید به این مباحث توجه داش��ته
باش��ند تا ش��بکه مخابراتی با این عظمت بتواند روی پای
خود بایستدg».
اعالم برندگان مرحله سوم قرعه کشی بانک انصار
اس��امی برن��دگان س��ومین مرحل��ه قرعه کش��ی
حساب های پس انداز قرض الحس��نه بانک انصار اعالم
شد .جوایز برندگان سومین مرحله قرعه کشی حساب های
پس انداز قرض الحسنه این بانک در سال 1391باتوجه به
تایید بانک مرکزی و دادستانی کل کشور به حساب انها
واریز شد .گفتنی است؛ جوایز این دوره شامل 133کمک
هزینه خرید صندوق پر از س��که طال هری��ک به ارزش
250میلیون ریال 233 ،کارت طالیی انصار هریک ب��ه ارزش 30میلیون ریال 333 ،کمک
هزینه س��فر به حج و عتبات عالیات هریک به ارزش 10میلیون ریال و میلیارد ها ریال جوایز
نقدی دیگر بود .مشتریان می توانند جهت کسب اطالع از نتایج قرعه کشی به نشانی اینترنتی
بانک انصار www.ansarbank.irمراجعه کنندg.
افزایش تسهیالت بانک قرض الحسنه مهرایران
مدیرعامل بانک قرض الحسنه مهر ایران از افزایش
میزان تس��هیالت قرض الحس��نه این بانک در صورت
موافقت ش��ورای پول و اعتبار خب��ر داد و گفت« :بانک
قرض الحس��نه مه��ر ایران درخواس��ت افزایش س��قف
تس��هیالت این بانک به 50میلیون توم��ان را به بانک
مرکزی ارائه کرده است ».مدیرعامل بانک قرض الحسنه
مهر ایران از افزایش میزان تسهیالت قرض الحسنه این
بانک در صورت موافقت شورای پول و اعتبار خبر داد و گفت« :بانک قرض الحسنه مهرایران
درخواست افزایش سقف تس��هیالت این بانک به 50میلیون تومان را به بانک مرکزی ارائه
کرده است ».غالمرضا مصطفی پور با بیان اینکه س��قف تسهیالت این بانک در سال 1386
همزمان با افتتاح ان 10میلیون تومان تعیین شد ،افزود« :با توجه به نرخ تورم ،تسهیالت این
بانک باید حداقل 30میلیون تومان باش��د ».وی با اش��اره به اینکه تاکنون این درخواست به
نتیجه نرسیده ،ابراز امیدواری کرد این امر در شورای پول و اعتبار تصویب شود ».وی اظهار
داشت« :در صورت تصویب این درخواست در شورای پول و اعتبار،تنها سقف تسهیالت بانک
قرض الحس��نه مهر ایران افزایش می یابد و این امر ارتباطی به سایر بانک ها ندارد ».به گفته
مصطفی پور ،میزان سپرده های این بانک در حال حاضر بیش از 16هزار میلیارد ریال و میزان
تسهیالت پرداختی نیز حدود 14هزار میلیارد ریال استg .
تقدیرنامه جایزه ملی اموزش و توسعه به بانک انصار تعلق گرفت
بانک انص��ار موفق به دریافت نخس��تین تقدیرنامه
اهتمام به اجرای ازمایش��ی جایزه ملی اموزش و توس��عه
توسط انجمن علمی اموزش و توسعه منابع انسانی ایران
شد .به گزارش اداره کل بازاریابی و تبلیغات بانک انصار،
انجمن علمی اموزش و توس��عه منابع انس��انی ایران که
تحت نظ��ارت وزارت علوم ،تحقیقات و فن��اوری فعالیت
می کند ،ضمن پاسداش��ت ت�لاش و حمای��ت همه جانبه
این بانک در اجرای ازمایش��ی مدل جایزه ملی اموزش و
توسعه ،تقدیرنامه خود را به بانک انصار اعطا کرد .بر اساس
رشد 30درصدی کاربران خدمات الکترونیکی بانک اقتصادنوین
این گزارش ،جایزه ملی اموزش و توس��عه توسط انجمن
اموزش و توس��عه منابع انس��انی ایران ب��ا بهره گیری از
مدل های تعالی سازمانی و استانداردهای اموزشی موجود
طراحی شده تا با ارائه نگرشی جامع از سیستم اموزش در
س��ازمان به همراه معیارهایی برای ارزیابی میزان تعالی
اموزش و توس��عه ،ابزاری برای دس��ت اندرکاران فراهم
نماید که انه��ا بتوانند با تطبی��ق این معیارها با ش��رایط
واقعی ،میزان تعالی اموزش در س��ازمان خ��ود را تعیین و
مسیر توسعه را در پیش بگیرندg.
مدیرعامل همراه اول اعالم کرد
برای واردات تجهیزات نسل 3مشکلی نداریم
راه اندازی سامانه جدید پاسخگویی به مشتریان در بانک قوامین
پرداخت 50میلیون دالر ارز دانشجویی توسط بانک تجارت
معاونت اداری و پش��تیبانی بان��ک قوامی��ن در اطالعیه ای اعالم کرد« :س��امانه جدید
پاسخگویی به تماس های تلفنی مشتریان در بانک قوامین راه اندازی شد ».این معاونت با اعالم
این خبر افزود« :به منظور پوشش تمامی تماس های تلفنی مشتریان و پاسخگویی به انان در
کمترین زمان ممکن ،خط جدید تلفن ادارات مرکزی بانک به شماره ۵۱۵۱با ۶۰خط همزمان
ورودی اماده بهره برداری است .مش��تریان بانک و تمامی اقشار جامعه می توانند جهت کسب
اطالعات مورد نیاز خود در ادارات مرکزی بانک با شماره مذکور تماس حاصل نمایندg».
کوتاه از اقتصاد مثلث شماره153
در ادام��ه گس��ترش کارب��ران خدم��ات بانکداری
الکترونیکی ،تعداد کاربران چهار خدمت بانک اقتصادنوین
در پایان مهره ماه 1391از مرز 2میلیون و 250هزار نفر
گذش��ت .تعداد کاربران چهار خدمت تلفنبانک ،اینترنت
بانک ،پیام کوتاه بانکی و موبایل بان��ک اقتصادنوین در
دوره یاد شده نس��بت به مدت مشابه س��ال قبل بیش از
۳۰درصد رشد داش��ته که این امار حاکی از استمرار روند
روبه رشد کاربران خدمات الکترونیکی این بانک به ش��مار می رود .عالوه بر این ،برای تسهیل
دسترسی به خدمات بانک اقتصادنوین ،حدود ۸۰۰دستگاه خودپرداز در شعب و مکان های اداری
و تجاری نصب کرده است که بخش عمده ای از این دستگاه ها در خارج از شعب این بانک قرار
گرفته اند تا هموطنان عزیز بتوانند به راحتی به خدمات این بانک دسترسی داشته باشند .تعداد
خودپردازهای بانک اقتصادنوین در پایان مهرماه در حالی به ۸۰۰دستگاه رسید که تعداد شعب
این بانک در زمان یاد شده ۲۶۶شعبه بوده است که این تفاوت نشان می دهد بخش عمده ای از
خودپردازهای این بانک در خارج از شعب به مشتریان خدمات ارائه می کنندg.
مدیرعامل همراه اول گفت« :مشکالتی در تامین ارز
برای خرید تجهیزات نس��ل سه تلفن همراه وجود داشت
که از مراجع قانونی اقدام کردیم و اکنون تجهیزات شبکه
در حال ورود به کشور است ».وحید صدوقی در پاسخ به
این س��وال که به گفته مدیران یکی از اپراتورها ،به علت
تحریم ها در واردات تجهیزات نسل سوم با مشکل مواجه
هس��تند ،ایا همراه اول در این زمینه با مشکالتی روبه رو
بوده یا خیر ،گفت« :در شرایط فعلی مشکالتی در تامین ارز وجود داشته و دارد اما کار متوقف
نش��ده اس��ت ».مدیرعامل همراه اول افزود« :برای تامین ارز از مراجع قانونی اقدام کردیم و
تمامی سفارشات شبکه انجام شده اس��ت ».وی در خصوص واردات تجهیزات نسل سه نیز
تاکید کرد« :پس از س��فارش ،واردات تجهیزات نیز در حال انجام است و مشکل خاصی که
باعث توقف کار شود ،وجود نداشته اس��ت ».ارائه خدمات نسل سه تلفن همراه توسط اپراتور
سوم ،ظاهرا با تشدید تحریم های اقتصادی همزمان شده استg.
مدیر روابط عمومی بان��ک تجارت گفت« :این بانک از زمان پذی��رش عاملیت توزیع ارز
دانشجویی در اواسط مهرماه گذشته تاکنون بیش از 50میلیون دالر ارز به بیش از 10هزار نفر
از دانشجویان غیربورسیه شاغل به تحصیل در خارج از کشور پرداخت کرده است ».محمدرضا
غفوری ،سخنگوی این بانک با اظهار امیدواری کاهش زمان پرداخت ارز به دانشجویان افزود:
«همچنین این بانک تاکنون قریب به ۱۲میلیون از منابع ارزی خود را با نرخ مرجع به دانشجویان
بورسیه پرداخت کرده که این مبلغ از سوی بانک مرکزی تامین نشده استg ».
کاهش قیمت خودروهای داخلی در بازار
در ادامه روند کاهش قیمت خودرو و با پایان تعطیالت،
قیمت بیشتر خودروهای پرتیراژ داخلی باز هم کاهش یافت.
در حال حاضر در محصوالت گروه خودروس��ازی س��ایپا،
خودروی س��ایپا 111به قیمت ح��دود 13میلیون تومان
عرضه می ش��ود .این در حالی اس��ت که قیمت رسمی این
خودرو 11میلیون و 780هزار تومان تعیین شده است .سایپا
131 SLنیز با اندکی کاه��ش در حالی به قیمت حدود 11
میلیون و 880هزار توم��ان و 131 SXنیز به قیمت حدود
13میلیون تومان به فروش می رسد که قیمت رسمی SL
131معادل 11میلی��ون و 540هزار تومان و 131 SXنیز
11میلیون و 940هزار تومان تعیین شده است .قیمت تیبا
نیز کاهش یافته و به ح��دود 15میلیون و 500هزار تومان
رسیده است .البته قیمت رس��می این خودرو اندکی کمتر و
15میلیون و 430هزار تومان اس��ت .قیمت تندر 90مدل
E2پارس خودرو نیز همچنان در حدود 25میلیون و 900
هزار تومان ثابت مانده است .البته قیمت رسمی این خودرو
21میلیون و 50هزار تومان تعیین شده است .قیمت مگان
2000با دنده اتوماتیک نیز با کاهش��ی دوباره به حدود 59
میلیون تومان رسیده اس��ت .این در حالی است که قیمت
رس��می این خودرو 44میلیون و 660ه��زار تومان تعیین
ش��ده اس��ت .ماکس��یما نیز مانند س��ایر خودروها کاهش
قیمت را تجربه کرده و به قیمت ح��دود 88میلیون تومان
عرضه می ش��ود .البته قیمت رسمی این خودرو 64میلیون
و 500هزار تومان تعیین ش��ده است .در گروه محصوالت
ایران خودرو نیز خودروی پژو 206در نمایندگی های فروش
موجود نیست .قیمت پژو 206صندوق دار نیز کاهش یافته
و در مدل V9ان به قیمت ح��دود 40میلیون و 500هزار
تومان و مدل V8نیز حدود 29میلیون و 700هزار تومان
به فروش می رس��د .البته قیمت رس��می مدل V9حدود
26میلیون و 370هزار تومان و مدل V8نیز 22میلیون و
690هزار تومان است .تندر 90ایران خودرو نیز در مدل E1
ان با کاهش قیمت جزئی به قیمت حدود 21میلیون و 700
هزار تومان و مدل E2نیز 24میلی��ون و 500هزار تومان
به فروش می رس��د .این در حالی اس��ت که قیمت رسمی
تندر E1 90ایران خودرو مع��ادل 18میلیون و 900هزار
تومان و مدل E2نیز 21میلیون تومان تعیین ش��ده است.
پژو 405نیز به قیمت حدود 19میلیون و 900هزار تومان
عرضه می شود .البته قیمت مصوب این خودرو 15میلیون و
580هزار تومان است .قیمت پژو پارس سال نیز با کاهش
2میلیون تومانی به حدود 25میلی��ون و 600هزار تومان
رسیده است .البته قیمت رسمی این خودرو حدود 23میلیون
تومان تعیین شده است .سمند EF7نیز در حالی به قیمت
حدود 21میلی��ون و 500هزار تومان به فروش می رس��د
که قیمت رس��می ان حدود 21میلیون تومان است .البته
قیمت های یاد شده نسبی بوده و باتوجه به نوسان عرضه از
سوی خودروسازان و برخی ضعف های نظارتی ،این قیمت ها
در نمایندگی های فروش مختلف اندکی متفاوت استg.
83
مهندس نجم الدین در همایش اقتصاد مقاومتی ؛
ثمره تحریم ها ،پیشرفت صنعت کشور بود
کوتاه از اقتصاد مثلث شماره153
«تحریم ها در صنعت خودرو نه تنها تاثیر منفی نگذاشت
بلکه باع��ث افزایش رون��د خودکفایی در س��اخت قطعات
و بومی س��ازی فناوری تولید ش��د ».مهن��دس نجم الدین،
مدیرعام��ل گ��روه صنعت��ی ایران خ��ودرو در همای��ش
اقتصادمقاومتی مدیران صنعت و بسیج کارخانجات تهران
بزرگ که در ش��رکت ایران خودرو برگزار شد ،با بیان مطلب
فوق گفت« :تحریم ها یک فرصت اس��ت و نه تهدید و باید
از ظرفیت های موجود هوش��مندانه بهره برداری کرد ».وی
تولید رانا و دنا ،دومین و سومین خودروی ملی ایران خودرو را
حاصل خالقیت و تفکر بسیجی و خودباوری مهندسان ایرانی
در شرایط تحریم های بین المللی دانست و اظهار داشت« :اگر
تحریم ها نبود صنعت خودرو به دانش طراحی پلتفرم خودرو
و قوای محرکه ملی دست نمی یافت ».مهندس نجم الدین
تاکید کرد« :تولید 206س��اخت داخل ،طراحی موتور ملی،
س��اخت قالب های بزرگ بدنه خ��ودرو ،خودکفایی در تولید
موتورهای کم مصرف از مهم ترین اثرات مثبت تحریم های
بین المللی است ».وی مقایسه صنعت خودروی ایران و کره
را نادرست خواند و افزود« :عمر صنعت خودروی ایران کم تر
از 17سال است نه 40سال و این فاصله بین صنعت خودروی
ایران و کره ناش��ی از تفک��رات وارداتی ان زمان اس��ت».
مدیرعامل گروه صنعتی ایران خ��ودرو تاکید کرد« :با وجود
تحریم های سنگین ،همین که کارگران ،چرخه اقتصاد و تولید
را همچنان در حرکت نگه داشته اند و اجازه نداده اند که دشمن
از این فرصت استفاده کند ،بارزترین نقش بسیج کارگری در
جنگ اقتصادی است ».وی یاداور ش��د« :در شرایط حاضر
موضوعاتی نظیر وجدان کاری ،فرهنگ کار ،همت و تالش
مضاعف ،الگوی اسالمی -ایرانی کار ،ارتقای کیفیت و کمیت
تولیدات داخلی ،ظاهر زیبا و مورد پسند ایرانی و قابل رقابت با
کاالی خارجی برای پاسخگویی به خواسته مقام معظم رهبری
و جامعه از اقداماتی است که در دستور کار جدی گروه صنعتی
ایران خودرو قرار دارد ».مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو
با اشاره به بیانات حکیمانه مقام معظم رهبری در زمینه اقتصاد
همکاری ساحل عاج با ایران خودرو
سفیر کشور س��احل عاج در بازدید از خطوط
رباتیک تولی��د ای ران خودرو خواس��تار نوس��ازی و
بازس��ازی ناوگان تاکس��ی رانی و اتوبوس��رانی این
کش��ور با محصوالت گروه صنعت��ی ایران خودرو
شد .عبداهلل سیس��ه در این بازدید گفت« :ما ب رای
دستیابی به توسعه و رفع فقر و مشکالت اقتصادی
به ش��دت نیازمند کش��ورهای دیگر از جمله ای ران
هس��تیم چرا که معتقدیم جمهوری اس�لامی ب راس��اس معیارهای انس��انی و احترام
متقابل ب رای برقراری روابط با کشورهای مختلف تالش م ی کند ».وی با تاکید بر اینکه
ساحل عاج عالقه مند به گسترش روابط سیاسی و اقتصادی با ای ران به خصوص در بخش
خودروسازی است ،افزود« :تنوع محصول ،تی راژ باال ،کیفیت خوب و به کارگیری نیروهای
جوان و مجرب از جمله ویژگ ی های مهم ای ران خودرو اس��ت ».سیسه خاطرنشان کرد:
«کشورم عالقه مند به همکاری با شرکت ای ران خودرو اس��ت و امیدواریم با همکاری با
این شرکت بتوانیم در مسیر رشد و توسعه صنعتی حرکت کنیم ».وی تاکید کرد« :بازار
س��احل عاج بازار بکری ب رای محصوالت گروه صنعتی ای ران خودرو است و ما از صادرات
محصوالت این گروه صنعتی به کشورمان استقبال م ی کنیم ».کشور ساحل عاج با حدود
۱۹میلیون جمعیت در غرب افریقا واقع شده و پایتخت ان یاموسوکرو است که قبال شهر
ابیجان بود .تولید ناخالص داخلی این کش��ور ۳۲میلیارد دالر است و روزانه یکصد هزار
بشکه نفت تولید کرده و ذخایر غنی طال در خاک این کشور وجود داردg.
84
مقاومتی گفت« :اقتصاد مقاومتی بر اساس الزاماتی از جمله
مردمی کردن اقتصاد ،اس��تفاده حداکثری از زمان و منابع و
امکانات و حرکت براساس برنامه است ».مهندس نجم الدین،
مهم ترین مولف های اقتصاد مقاومتی را تعامل سازنده بین
صنعت و دانشگاه دانست و اظهار داش��ت« :ایران خودرو در
600پروژه در قالب اینترشیب با دانشگاه های صنعتی کشور
هم��کاری دارد ».مدیرعامل گروه صنعت��ی ایران خودرو با
اش��اره به تعبیر مقام معظم رهبری از اقتصادمقاومتی گفت:
«در این مقط��ع تاریخی هر یک از ما بای��د نقش خودمان را
بشناسیم و به نظر من یکى از بخش هاى مهمى که می تواند
اقتصادمقاومتى را پای��دار کند ،صنعت خودروس��ت ».وی
خاطرنشان س��اخت« :احداث س��ایت های تولید خودرو در
مناطق مختلف کش��ور ،پیشرفت چش��م گیر در زمینه علم
و فن��اوری ،ارتقای جایگاه ای��ران در عرصه تولی��د خودرو،
مشتری مداری و توجه جدی به مقوله ارتقای کیفیت ازجمله
نقاط قوت صنعت خودروست که منش��ا برکات و اثار مثبتی
بوده است ».مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو تاکید کرد:
«تمامی بس��یجیان پر تالش عرصه تولید و صنعت مصمم
هس��تند تا در کنار کارفرمایان و کارافرینان فهیم در تحقق
منویات مقام معظم رهبری و جهاد اقتصادی همت گمارند و بار
دیگر دین خود را در جهاد و مبارزه مقدس با تهاجم اقتصادی
استکبار جهانی ادا کنند ».مهندس نجم الدین در پایان ضمن
اعالم حمایت از تالش و جدیت دولت خدمتگزار در راستای
تحقق اقتصاد مقاومتی و س��ند چش��م انداز نظام جمهوری
اس�لامی ایران افزود« :ما وظیفه خود می دانیم تا در جهت
رشد و بالندگی صنعت داخلی و ارتقای کیفیت تولید و کاهش
هزینه های سر بار تولید اقدام کرده و از احاد ملت همیشه در
صحنه می خواهیم تا با مصرف کاالی ایرانی از تولید ملی و
سرمایه ایرانی حمایت کنند».گفتنی است ،همایش اقتصاد
مقاومتی مدیران صنعت و بس��یج کارخانجات تهران بزرگ
با حضور مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو ،سردار نقدی،
رئیس سازمان بسیج مستضعفین ،سردار کاظمینی ،فرمانده
س��پاه حضرت محمد رس��ول (ص) تهران بزرگ ،شجاعی
معاون وزیر صنعت ،معدن و تجارت در شرکت ایران خودرو
برگزار شد .همچنین در حاشیه این همایش نمایشگاهی از
دستاوردهای کارگران بسیجی در سال تولید ملی با رویکرد
اقتصاد مقاومت��ی در حوزه های داروی��ی ،قطعات فوالدی،
لجستیک و صنعت خودرو با محوریت گروصنعتی ایران خودرو
دایر شده بودg.
مدیرعامل ایساکو خبر داد
ی ایران خودرو لغو امتیاز شدند
21نمایندگ
ش��رکت ایران خودرو با هدف تکریم مش��تریان
خ��ود ،تع��داد 21نمایندگی فروش و خدم��ات پس از
فروش خود در سطح کش��ور را به دلیل رعایت نکردن
اصول و ضواب��ط تعیین ش��ده در ارتباط با مش��تری
لغو امتیاز ک��رده و فعالیت تع��داد 22نمایندگی نیز به
صورت تعلیق درامده اس��ت .علی نمکین ،مدیرعامل
شرکت ایس��اکو با بیان مطلب باال از تشکیل تیم های
ویژه بازرسی جهت تش��دید نظارت بر نمایندگی های گروه صنعتی ایران خودرو و برخورد
با نمایندگی ه��ا متخلف خب��ر داد و گفت« :بر همین اس��اس در س��ال 91فعالیت برخی
نمایندگی های به دلیل فاصله از اس��تانداردها و معیارهای تعیین ش��ده برای ارائه خدمت
به مشتریان ،لغو امتیاز ش��ده یا فعالیت انان به صورت تعلیق درامده است ».وی افزود« :با
عامالن هرگونه تخلف در عرضه ،گرانفروشی ،عدم پاسخگویی و ارائه خدمات نامطلوب
به مشتریان به طور جدی برخورد خواهد ش��د ».مدیرعامل شرکت خدمات پس از فروش
ایران خودرو تصریح کرد« :ارزیابی های ساالنه فروش ایران خودرو ،موجب شده تا عملکرد
تمامی نمایندگی های فروش و خدمات پس از فروش مورد سنجش قرار گرفته و براساس
معیارهای تعیین شده ،ارزیابی ش��ود ».به گفته وی؛ ایران خودرو از ابتدای امسال تاکنون
33نمایندگی جدید در سطح کش��ور افتتاح کرده و پیش بینی می شود تا پایان سال جاری
46نمایندگی دیگر به شبکه خدمات پس از فروش این شرکت اضافه شودg.