ماهنامه مثلث شماره 161
ماهنامه مثلث شماره 161
ماهنامه مثلث شماره 161
غلبه راست بر چپ در اردوگاه اصالح طلبان
حسن روحانی ،محمدعلی نجفی و اسحاق جهانگیری جدی ترین گزینه های اصالح طلبان
هفته نامه خبری،تحلیلی/سالچهارم/شمارهصدوشصتویکم 7/بهمن ماه 88/1391صفحه3000/تومان
حرف اخر
چرا سید حسن خمینی دعوت اصالح طلبان
برای نامزدی در انتخابات را نپذیرفت؟
خروج ازسایه
چهکسانیمحمدرضاباهنر
را حمایت می کنند؟
حاشیهعلیهمتن
محمدسعیدی کیا
محمدشریعتمداریو
حسنسبحانیاعالمنامزدیکردند
محافظه کاریانقالبی
اینده اخوان المسلمیندرخاورمیانه
در پرونده ویژهمثلث
ISSN: 2008-5281
MOSALAS.IR
اتحاد کاتاالن -المان علیه اسپانیا
چرا پپ گواردیوال
به بایرن مونیخ رفت؟
جدال با غرب در بیابان
روایت متفاوت بنیادگرایان از انچه
در افریقا می گذرد
کسی را فریب نمی دهیم
بررسیداوریجشنواره
در گفت وگو با ضیاءالدین دری
راهامام
و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس
و یکون الرسول علیکم شهیدا
تالش براى حفظ فقه سنتى در حوز ه
من چنانچه س��ابقا نیز گفتهام ،راجع به حوزه علمیه،
عقیدهام بر این است که باید به ان بیشتر از همه چیز توجه
کرد؛ چرا که حوزه علمیه اگر درست بشود ،ایران درست
مىشود .و اگر -خداى نخواسته -در حوزه علمیه فسادى
ب��ه وجود اید -ول��و در دراز مدت -در سرتاس��ر ایران ان
فساد پیدا مىشود و انها که همیشه در فکر بودهاند که در
حوزه علمیه نفوذ کنند ،به همین خاطر اس��ت .نفوذ انها،
خبرنامه
14 - 19
واکنش ها به اصرار «پیرمرد»
انصراف الهام
ترسنتانیاهو
نقد و نظر
20 - 23
از معدن زندگی
جدال اخالق وظیفه گرا و فایده گرا
کشف و شهود موسیقایی «گوشی به سرها»
سیاست
24-43
حرف اخر
اصالح طلبان به پیروزی فکر نکنند
کاندیدای ائتالف با «تیم» می اید
خروج از سایه
هفتهنامهخبری،تحلیلی/سالچهارم/شمارهصدوشصتویکم 7/بهمنماه 88/1391صفحه3000/تومان
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
حرف اخر
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
چرا سیدحسنخمینی دعوت اصالحطلبان
برای نامزدی در انتخابات را نپذیرفت؟
سردبیر :سعید اجورلو
خروج از سایه
چه کسانی محمدرضا باهنر
را حمایت می کنند؟
حاشیه علیه متن
محمد سعیدی کیا
محمد شریعتمداری و
حسن سبحانی اعالم نامزدی کردند
محافظه کاری انقالبی
اینده اخوان المسلمین در خاورمیانه
در پرونده ویژه مثلث
ISSN: 2008-5281
MOSALAS.IR
مثلث؛ هفته نامه ای خبری ،تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه و عادالنه
از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشاره ای است به سه ضلع استقالل ،ازادی و
جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی ،چارچوبش اسالم ،انقالب،
امام و رهبری ،ارمانش گس�ترش و سیادت اسالم خواهی در سراسر جهان و عزت
مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن
عدال�ت .مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایس�تادگی در برابر مقابالن
گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و
تالشدرجهترونقگرفتنسنتگفت وگومیانفرهیختگانونخبگانکشوراست.
امیدواریم که در روایت مان صادق ،بر مرام مان مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر،
بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
مثلث
غلبه راست بر چپ در اردوگاه اصالح طلبان
حسن روحانی ،محمدعلی نجفی و اسحاق جهانگیری جدی ترین گزینه های اصالح طلبان
اتحاد کاتاالن -المان علیه اسپانیا
چرا پپ گواردیوال
به بایرن مونیخ رفت؟
جدال با غرب در بیابان
روایت متفاوت بنیادگرایان از انچه
در افریقا می گذرد
کسی را فریب نمی دهیم
بررسی داوری جشنواره
در گفت وگو با ضیاءالدین دری
شماره پیامک3000411711 :
نفوذ ظاهرى نیست که معلوم باشد فالن اقا نفوذى است.
چه بسا بیشتر از ش��ما اظهار دیانت بکند ،مع ذلک ،در
موقع مناسب کارش را انجام دهد .اینها از مشکالت حوزه
است و قضیه تحصیل هم باید به نحوى باشد که فقه سنتى
فراموش نشود و ان چیزى که تا به حال اسالم را نگه داشته
است ،همان فقه س��نتى بوده اس��ت و همه همت ها باید
مصروف این بش��ود که فقه به همان وضعى که بوده است،
محفوظ باشد .ممکن است اشخاصى بگویند که باید فقه
تازهاى درست کرد که این اغاز هالکت حوزه است و روى
ان باید دقت بشود .البته من همه شما اقایان را مىشناسم
و از شما به خاطر زحمتتان در این امر ،تشکر مىکنم .ولى
باید خیلى متوجه باشید .در هر صورت ،ان چیزى که براى
حوزهها خطر اس��ت ،این اس��ت که ما این فقه را به نحوى
که به دس��ت ما رسیده ،به نسل اینده تحویل ندهیم .باید
همان طورکهمبانىاسالمى،مبانىفقهىراتحویلدادهاند،
ما هم ب��ه ایند ه تحویل بدهیم که اگر ای��ن افراد در اینده
نتوانستند کار خودشان را انجام بدهند ،تقصیر ما نباشد.
توجه به دروس اخالق در حوزه
و دیگر اینکه اخالق باید در هم��ه جا و در همه دروس،
مورد توجه قرار گیرد و اعتقادم بر این است که باید هر کس
حوزه درسى بزرگ یا کوچکى دارد ،یکى دو دقیقه -مقدمتا
یا موخرتا -درس اخالق بگوید که طالب با اخالق اسالمى
بار بیاین��د و اجماال من از ش��ما مطمئنم که ش��ما خوب
کار مىکنید و نظرات درس��تى دارید ،لک��ن در هر کارى
اشتباهاتى هم هست .گروه هاى مختلف به این حوزه نظر
دارند؛ چون در دراز مدت مىتوانند کارهایى که ما مىکنیم
به هم بزنند .و اینکه ش��ما در رابطه با س��ابقه افراد تحقیق
مىکنید کار خوبى اس��ت؛ چرا که اگر کسى قبل از انقالب
یا بعد از ان کجروى داش��ته است و االن مىگوید من توبه
کردهام ،ممکن اس��ت این توبه کردن مصلحتى باشد .باید
توجهداشتکهاینافراد،حوزهرافاسدنکنندوشماهمیشه
با حضرات مراجع و سایر بزرگان مشورت کنید و از انها نظر
بخواهید و من هم به شما دعا کنم.
بین الملل
44-59
بازی دوگانه برادران مسلمان
ورود از اجتماع به سیاست
محافظه کاریانقالبی
اخوان المسلمین قاعده بازی را پذیرفته است
فرهنگ
64 -71
داوران پرده نقره ای
سودای سیمرغ برای این هفت فیلم
هیچ کس را فریب نمی دهیم
ورزش
72 -77
اتحاد کاتاالن -المان علیه اسپانیا
نبرد پنهان المان و اسپانیا
حمله وزیر
گزینه دلخواه وزیر ورزش برنده می شود
تحریریه:
ی
دبیر تحریریه و سیاست :مصطفی صادق
دبیر فرهنگ و اقتصاد :علیرضا بهرامی
دبیر جهان اسالم و دین وتاریخ :مصطفی شوقی
دبیر بین الملل :سعیده سادات فهری
دبیر دیدار :افشین خماند
دبیر بازار :مصطفی میری
دبیر ورزش :مهدی ربوشه
دبیر خبرنامه :علی حاجی ناصری
اعضای تحریریه و همکاران :زهیر توکلی -ش��اهین فتحیان -شاهده یوسفی
یاس��ین سیف االس�لام -امی��د کرمانی ه��ا -زه��ره دیان��ی -فاطمه میرزایی
ش��یما غفاری -فاطمه کریم خان -زهرا راد -عاطفه کربالئی -محمد تاجیک
حسین غالمی -فاطمه سیف -حمیدرضا نصیری نژاد -مسعود نجفی
دبیراجرایی :سمانه مومنی
مدیر فنی و هنری :نیما ملک نیازی
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
پردازش تصاویر و عکس :هومن سلیمیان -امیر طالیی کیوان و نیوشا
ملک نیازی
تصحیح :ژیال شاکری -امیر عزیزی
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمد پالیزدار
سازمان اگهی ها :مصطفی میری
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلی اجورلو
امور اداری :محمد سرخ خواه -محمد شکراللهی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر اسماعیل تبار -مهندس واعظی -دکتر ایت اله ابراهیمی
دکتر غالم حسن تقی نتاج -حسین زندی -احمد طالیی -مهندس بختیاری
مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی -هادی انباردار
سید عارف علوی -رضا راستی -ابراهیم صفرلکی -دکتر زارعیان
علیرضا حسن زاده
سازمان اگهی ها :تلفن0912 - 5169927 :
چاپ :هنر سرزمین سبز
توزیع :نامه امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید بهشتی ،خیابان پاکستان ،کوچه دوازدهم،
پالک ،24واحد 1
تلفن 88171506-8 :
خبرنامه
در خبرنامه این هفته گزارش هایی درباره تداوم واکنش ها به اظهارات اخیر حبیب اهلل عسگراوالدی وتحوالت
جدیددرسازمانتامیناجتماعیدرجشدهاست.
خبرنامه
مثلث شماره 161
پاسخ منفی الهام به کاندیداتوری
ترس نتانیاهو
پایان دهه جنگ
انفصال
14
گزارش
واکنش ها به اصرار «پیرمرد»
موتلفه با جدا شدن حبیب اهلل عسگراوالدی از حزب مخالفت کرد
خبرنامه
مثلث شماره 161
1
هفته ای که گذشت باز هم حبی ب اهلل عسگراوالدی در
صدر اخبار رسانه ها بود .این بار البته نه فقط به دلیل اظهاراتش
در مورد وقایع س��ال 88بلکه به جهت اخباری که پی رامون
کناره گیری اش از حزب موتلفه اسالمی مطرح شده بود.
ماجرا از این قرار بود که حمید رض ا ترقی در ابتدای هفته
جاری به رسانه ها گفت که عسگراوالدی از مدت ها پیش از
موتلفه خواس��ته اس��ت مدتی به وی مرخصی دهد تا بتواند
مواضع فراحزبی خود را ازادانه مطرح کند.
این اظهارنظر در واقع واکنش و پاسخی بود به سخنان
اخیر عسگراوالدی که گفته بود« :اگر مواضعم ب رای موتلفه
خوش نیامده حاضرم از ح��زب خارج ش��وم» .ترقی البته در
تکمیل خبرش گفته بود« :اقای عسگراوالدی در اولین مقطع
زمانی که مواضع خود را درباره سران فتنه عنوان کرد ،از موتلفه
خواست مدتی به وی مرخصی دهد تا بتواند مواضع فراحزبی
خود را ازادانه مطرح کند ،اما موتلفه با این مرخصی موافقت
نک��رد ،چرا که این انف��کاک از بدنه حزب ن��زد افکارعمومی
پذیرفتنی نبود .ما هنوز نتوانسته ایم دالیل اقای عسگراوالدی
درباره مواض��ع اخیرش را بپذیریم ،وی نی��ز بارها اعالم کرده
این مواضع برامده از اجتهاد سیاسی خودش است و در قالب
مواضع حزب موتلفه اسالمی نم ی گنجد».
عضو ش��ورای مرکزی حزب موتلفه ب��ا تاکید ب راینکه
مواضع عس��گراوالدی در قالب «حزب موتلفه» نم ی گنجد،
اظهار داشته بود« :اگر اقای عسگراوالدی پیشنهاد مرخصی
را در حزب مطرح کنند ،این پیشنهاد در شورای مرکزی مورد
بحث و بررسی قرار خ واهد گرفت .واقعیت این است که مواضع
اخیر عسگراوالدی حزب را در مقابل روحانیت ،اصولگرایان و
افکارعمومی قرار داده است».
حاال با این س��خنان حمیدرضا ترقی خیل ی ها منتظر
برگزاری جلس��ه شنب ه ش��ب حزب موتلفه بودند .جلس ه ای
که بر مبن��ای خبرهایی که به رس��انه ها راه پی��دا کرده بود
مهمترین دستورکارش تعیین تکلیف تداوم حضور حبی ب اهلل
عسگراوالدی در موتلفه بود.
ان گونه که از اظهارنظرهای پی دا و پنهان اعضای موتلفه
مش��خص بود طیفی از انها ترجیح م ی دادند بار سیاس��ی
اظهارات جنجالی عسگراوالدی را از دوش موتلفه بردارند.
این مساله در میان این طیف ان قدر باال گرفته بود که
حتی شجونی تند تر از سایر موتلفه ای ها جمالت تندی را علیه
عسگراوالدی بیان کرده بود.
واکنش ها به احتمال خروج از موتلفه
اما احتمال خروج حبی ب اهلل عسگراوالدی از موتلفه با
واکنش هایی مواجه شده بود.
امیر محبیان ،عضو شورای سردبیری روزنامه رسالت در
مصاحب ه ای در مورد برخورد موتلفه ای ها با دبیرکل سابقشان
چنین گفت« :ب رای یک اصولگرا مهم زیستن بر پایه اصول
اعتقادی و باورهایی است که مبتن ی بر مقدمات درست به ان
رسیده اس��ت .ب رای یک اصولگرا حزب ارزشمند است ،ولی
پاسخگویی در محضر الهی مهم تر از هر چیزی حتی افکار
عمومی است ،چه رسد به حزب سیاسی .اقای عسگراوالدی
به باوری رس��یده اس��ت که چنان چه به ان انتقاد هم داشته
باشیم این حق ایشان در پافش��اری بر سر باور را ب رای ایشان
باید محتر م بشناسیم .سخن ایش��ان در مورد ماندن یا رفتن
از موتلفه حاکی از ان اس��ت که وی بنابر تشخیص خود بر
باورش ایستادگی م ی کند و نتیجه اجتهاد سیاسی خویش را
اعتقادی م ی داند .البته موضع موتلفه و حق شناسی در ب رابر
پیر خویش امتحانی بزرگ ب رای انان است .به گمانم موتلفه
هم باید موضع انتقادی خود را حفظ کند و هم حق استقالل
رای ایشان را به رسمیت بشناسد؛ البته باید مردانه از حرمت و
نه لزوما از موضع پیر خویش دفاع کند زی را عدالت و اخالق از
اصول خدشه ناپذیر اصولگرایی است».
در ادامه واکنش ها سی د رضا اکرم ی ،عضو ارشد جامعه
روحانیت نیز گفت که برخورد ها با حبی ب اهلل عسگر اوالدی را
منصفانه و عاقالنه نم ی داند.
عوض حیدر پ��ور عضو جمعیت ایثارگ��ران نیز گفت:
«بنده نم ی توانم اظهارنظر کنم که چرا اقای عس��گراوالدی
چنین موضع گیری هایی در خصوص اصالح طلبان داشته اند،
اما معتقدم باید ریشه اس��تدالالت ایشان را بیش��تر ارزیابی
کرد .امیدوارم دوس��تان ما در موتلفه به هیچ عنوان به خروج
اقای عسگراوالدی از این حزب رضایت ندهند زی را حفظ ایشان
15
در موتلفه از واجبات این حزب محسوب م ی شود ».بیژن نوباوه
نیز در اظهارنظری متفاوت گفت« :ازادی بیان باید مبتن ی بر
یک سری ارزش ها باشد ،به عنوان مثال اگر امروزما به عنوان
ازادی بیان بگوییم هیتلر یا چنگیز انسان های خوبی بودند،
اما از انجایی ک��ه جامعه جهانی مخالف این جریان اس��ت
بناب راین چنین موضع گی��ری بحث ب رانگیز خواهد بود .ثابت
شده در کش��ور ما ماجرای فتنه با هدایت خارج ی ها صورت
گرفت ،بناب راین اگر به هر ش��کلی بخواهیم ای��ن جریان را
تطهیر کنیم باالخره مورد حساسیت قرارم ی گیرد ،خصوصا
انکه این موضع گیری از سوی جریان باسابقه ای چون موتلفه
انجام شود .باید به مردم و جریان های سیاسی این حق را داد
که نسبت به این جریان ها حساس باشند».
حسین ش��ریعتمداری نیز در س��رمقاله اش در روزنامه
کیهان پاسخ عسگراوالدی را چنین داد« :حضرتعالی بحق
یکی از استوانه های پایدار و ماندگار نظام و انقالب هستید،
ولی به مص��داق «که م��ور ران ملخ م ی برد س��لیمان را» از
محضر اس��تاد اجازه م ی خواهم با تواضع خدمتشان عرض
کنم که ب راساس واقعی ت ها و اسناد غیرقابل انکار مورد اشاره،
سران فتنه 88و مدی ران امریکایی ،اسرائیلی و انگلیسی و در
یک کلمه مدی ران غربی ،عبری و عربی انها ،س��ر و ته یک
کرباسند».
البته ماجرای انتقادها به دبیرکل موتلفه حتی به روزنامه
رسالت هم کش��یده ش��د و در چند نوبت نقدهایی در قالب
سرمقاله خطاب به عس��گراوالدی نوشته شده؛ نقدهایی که
البته پاسخ مکتوب دبیرکل جبهه پیروان را در همان ستون
سرمقاله رسالت به دنبال داشت.
خبرنامه
عسگراوالدی در موتلفه ماند
مثلث شماره 161
هرچه بود در ساختمان موتلفه در خیابان خردمند شمالی
شنبه هفته گذشته جلس ه ای مهم میان موتلفه ای ها برگزار
شد .اگر چه اعالم رس��می نتیجه این جلسه تا بعدازظهر روز
بعد طول کشید ،اما صبح یکش��نبه محمدکاظم انبارلویی،
مسئول سیاسی موتلفه از ماندن عس��گراوالدی خبر داد و
گفت« :جلسه موتلفه برگزار شد ،اما هیچ تصمیم ی در این
مورد گرفته نشده است ».ترقی نیز پیش از اعالم نظر رسمی
موتلفه گفت« :بنده در این جلسه حضور نداشتم ،اما تا انجا که
یدانم شب گذشته تصمیم خاصی درباره اقای عسگراوالدی
م
اتخاذ نشده است .اقای عسگراوالدی شخصیت فراحزبی دارد؛
بناب راین یا حزب باید ایش��ان را در موضع گیری ازاد بگذارد یا
اینکه تبعات موضع گیری های اقای عسگراوالدی را بپذیرد.
معتقدم اگر اقای عسگراوالدی از حزب موتلفه خارج هم شود
و یا به مرخصی برود از انجایی که ایشان را با موتلفه عجین
م ی دانند ،از ای��ن رو این حزب نم ی تواند ب��ه راحتی از تبعات
موضع گیری اقای عسگراوالدی جدا شود».
باالخره بع دازظهر یکشنبه فرارسید و محمد نب ی حبیبی
در خبری ک��ه در اختی��ار رس��انه ها ق��رار داد ،چنین گفت:
«عس��گراوالدی باب گفت وگو با جریان های سیاسی کشور
را گشوده است و امیدوارم این باب که متفاوت از گفت وگوهای
متعارف است ،بس��ته نشود .همین باب را ایش��ان در دوران
اصالحات با اصالح طلبان باز کرد ،ولی متاسفانه انها این باب
را بستند و چند سال بعد عده ای از انها با اردوکشی خیابانی و
چنگ زدن به سیمای نورانی نظام ،انقالب و مردم به صحنه
امدند .کسی که حرف ب رای گفتن نداشته باشد مشت خود را
ب رای زدن اماده م ی کند و این مشت را فقط مردم م ی توانند در
تعامل سیاسی خود باز کنند ».این پاس��خ او در واقع گویای
این بود که موتلفه تصمیم ب رای مرخصی یا خروج حبی ب اهلل
عسگراوالدی نگرفته اس��ت و انها تصمیم گرفته اند با این
موضع دبیرکل شان از این ماجرا عبور کنند.
از خطبه های نماز جمعه تا نامه نگاری های تازه
اما قبل از اینکه موتلفه وارد بحث تصمیم گیری در مورد
16
حبی ب اهلل عسگراوالدی شود ،خطب ه های نمازجمعه ته ران
نیز شاهد واکنش ها به سخنان دبیرکل پیشین موتلفه بود.
این بار این احمد خاتمی بود که ترجیح داد وارد این ماجرا
شده و به اظهارات دبیرکل جبهه پیروان واکنش نشان دهد.
او در خطب ه هایش که با بازتاب های متفاوتی روبه رو شد،
چنین گفت« :بعد از حماسه 9دی با خودم گفتم که دیگر الزم
نیست در این عرصه ها وارد شویم ،اما در یکی ،دو هفته اخیر
ی که
تحلی ل هایی مطرح شد و دیدیم که اگر وارد نشویم ،مردم
حماسه 9دی را افریدند ،بدهکار و سران فتنه طلبکار م ی شوند.
هنوز سه سال از 9دی نگذش��ته ،برخی این مسائل را مطرح
م ی کنند که این افراد ،سران فتنه نبودند .چه بسا شخصیتی
یا ش را
حرفی بزند که ما حرفش را قبول نداری��م ،ولی بزرگ
قبول داریم و تذکر ما ب رای این باش��د که بزرگ ی اش محفوظ
بماند .برخی حرف ها که اصال ب رای ما قابل قبول نیس��ت؛
اینکه کسی بگوید سران فتنه ادم هایی نجیب ،مومن ،شریف
و متدین بودند ،حرف بس��یار نادرستی است .یادمان نرود که
در هشت ماه فتنه چه گذشت ،چرا که تعدادی از مردم به ویژه
جوانان کشته و مجروح شدند و شهرهای کشور از جمله ته ران
به سمت شورش و التهاب کشیده شد».
سید احمد خاتمی پس از برشمردن اقدامات فتنه گران
به ویژه س��ران فتنه با اظهار گله از برخی که هنوز در س��ران
فتنه بودن انان شک دارند ،گفت« :دوستانه از برخی عزیزان
م ی خواهم که موارد یادشده را یاداوری کنند که ببینند ایا باز
هم جای شکی در سران فتنه بودن انان باق ی است یا خیر؟ وی
افزود« :باالخره قیامتی در کار اس��ت و همه باید پاسخگوی
همه رفتارمان باش��یم .حتی در قران کریم نیز امده اس��ت
که اگر کسی م ی بیند که دش��من م ی تواند از سخن درست
او سوءاس��تفاده کند ،حتی باید از حرف درس��ت خود پرهیز
کند».ماجرای سخنان سی د احمد خاتمی بار دیگر موجب شد تا
حبی ب اهلل عسگراوالدی دست به قلم شده و در مورد اظهارتش
نامه نگاری کند.نامه ای محرمانه که البته توسط گی رنده نامه
به همراه پاسخش در اختیار رسانه ها قرار گرفت.
عس��گراوالدی در نامه اش خطاب به خاتمی نوشت:
«استنباط بنده این است که عده ای دارند کوشش م ی کنند
که انتخابات ریاس��ت جمهوری اینده را ب��ه میدان جنگ و
مقدمه فتنه ها و انحراف های جدید تبدیل و به جای رقابت
س��الم ،انتخابات را به س��وی تنازع و جنگ منحرف کنند.
مقام معظم رهبری -دام عزه -تنها قائمه نظام در جلوگیری
از جنگ اوری و جنگ افروزی در می��دان انتخابات ،مواضع
بس��یار حکیمانه و هدایت کننده ای دارن��د و خیرخواهانه و
ناصحانه تمامی جناح ها و اقش��ار جامعه را به جانب رقابت
سالم و حضور حداکثر قابل قبول مردم در انتخابات رهنمون
فرمودند .بن��ده در اظهاراتم به هیچ عن��وان قصد تطهیر یا
تخفیف در جرم ی��ا رفع حصر مفتون ها را نداش��ته و ندارم،
این در حیطه اختیارات قوه قضائیه و دس��تگاه های امنیتی
است ،اما با ش��ناختی که از اقایان موس��وی و کروبی دارم
اینها را سران اصلی فتنه نم ی دانم؛ عوامل فتنه اط راف انان
را گرفته و مع االس��ف مفتون ش��ده اند ».ان نامه البته یک
قسمت مهمتر هم داش��ت ،انجا که عسگراوالدی خطاب
به سی د احمد خاتمی نوشت« :به طور قطع خطبای محترم
نماز جمعه به تاس��ی از مقام معظم رهبری و امثال ش��ما
بزرگان در وحدت امت اسالمی و اماده سازی انان در مدت
باقیمانده تا انتخابات ب رای شرکت در جشن ملی م ی توانند
به دور از برخورد تند با کس��انی که خطا کردند و غافالنه با
نظام زاویه پیدا کردند با دید رافت ،هدایت و رحمت برخورد
کنند تا از رهگذر این اقدام خیرخواهان��ه موجبات جذب و
دلبستگی انان را نسبت به انقالب و نظام فراهم کنند».
خاتمی پاسخی را ضمیمه این نامه کرده و چنین نوشت:
«ضمن احترام به شخصیت جناب عسگر اوالدی به دالیلی که
در نماز جمعه مطرح کردم ،اقای موسوی و کروبی را از سران
فتنه دانستم .معتقدم انان باید پاسخگوی حوادث پس از 22
خرداد 88باشند .اینکه جناب عس��گر اوالدی ابروی خویش
را در مسیر انقالب قرار م ی دهند س��تودنی است ،اما به نظر
م ی رسد ایشان مطمئنا مالحظه ابروی انقالب را هم م ی کنند.
اینکه ضد انقالب از اظهارات ایشان استقبال کردند ،گویای ان
است که ان اظهارات پسند انهاست که خوشبختانه ایشان
جواب بسیار مناسبی به انان دادند .جناب اقای عسگر اوالدی
از سابقون انقالب بوده و پیشینه درخشان ایشان در مبارزه با
طاغوت و حب س های طوالنی ایشان ،فراموش شدنی نیست.
نیز خدمات ایش��ان پس از انق�لاب و تالش های مخلصانه
ایش��ان پس از انقالب در جهت تثبیت نظام اسالمی از یاد
رفتنی نیست و یک نقد بر ایشان به معنای زیر سوال بردن
شخصیت ایشان نیست».
در جلسه جامعه مدرسین چه گذشت؟
ماجرای انتقاد جامعه مدرس��ین از عسگراوالدی اما،
یکی از مهمترین واکنش ها به سخنان وی مربوط م ی شد؛
سخنان یک عضو ارش��د این تشکل روحانی که از جزئیات
جلسه جامعه مدرسین خبر م ی داد .ایت اهلل حسن ممدوحی
درباره واکنش جامعه مدرس��ین به اظهارات عسگراوالدی
مبنی بر فتنه گر نبودن موسوی و کروبی گفت« :این مساله
محکوم ش��د و عده ای هم تبری جستند و برخی نیز گفتند
این اظهارات نظر ش��خصی عس��گر اوالدی بوده است .در
این جلسه بحث شد که موتلفه هم باید از این مساله تبری
بجوید و اگر نه گرفتار م ی ش��ود ».او در پاسخ به این سوال
که رابطه جامعه مدرسین با جبهه پیروان به چه شکل ادامه
خواهد داشت؟ نیز گفته بود« :اگر انها رسما تبری بجویند و
بگویند این حرف ها اظهارات شخصی عسگر اوالدی بوده،
همکاری خواهیم داشت».
اما چند روز بعد این اظهارات تکذیب شد.
وظیفه ای��ن تکذیب نیز بر عهده ایت اهلل س��ی د محمد
غروی گذاش��ته ش��د .وی با بیان اینکه نظ رات اقای عسگر
اوالدی از روی صدق و صفاس��ت ،گفت« :جامعه مدرس��ین
حوزه علمیه قم تصمیمی درباره اظهارات اقای عسگر اوالدی
نگرفته است».غروی با بیان اینکه مواضع جامعه مدرسین
از طریق اطالعیه رس��می یا توس��ط رئیس اعالم م ی شود
ادامه داد« :بقیه حضرات اعضای محترم جامعه مدرس��ین
تنها نظ رات خودشان را بیان م ی نمایند .اقای عسگر اوالدی
یک مطلبی را اظهار کرده اند هر چند مورد پس��ند ما نباش��د
ولی ان را از روی صدق و صف��ا و با نیت خوب گفته اند .نباید
به خاطر این اظهارات به شخصیت ایشان جسارت شود .اقای
عسگراوالدی از یاران اولیه امام و انقالب بودند که تعداد انها
به انگشتان یک دس��ت هم نم ی رس��د و در این سال ها در
خدمت مردم و انقالب بوده و هیچ گاه طلبکار نبوده اس��ت.
نباید برخی از افراد برخوردی کنند که ضد انقالب خوشحال
شوند .اقای عسگراوالدی از ارکان اصولگرایان هستند .امروز
بعض ی ها خوشحال م ی شوند که از داخل اصولگرایان به اقای
عسگر اوالدی اسائه ادب شود .برخی افراد نباید کاری کنند که
مخالفان اصولگرایان خوشحال شوند ».اما جامعه مدرسین
روز سه شنبه گذش��ته بیانی ه ای را در این مورد منتشر کرد .در
این بیانیه امده بود« :با توجه ب��ه اظهارنظرهای مختلف در
رسانه ها در ارتباط با مسائل مطرح ش��ده در جلسات جامعه
مدرس��ین حوزه علمیه قم ،به اطالع م ی رساند همانطور که
قبال اعالم شده بود؛ این تش��کل روحانی صرفا مواضع خود
را از طریق رئیس جامعه مدرسین یا به صورت بیانیه رسمی
اعالم م ی کند».
هر چند از غلظت داستان عسگراوالدی و اصولگرایان
کاسته شده و فضای روزهای اول به نامه نگاری های نجیبانه
عسگراوالدی و منتقدان رسیده اما نکته مهم اینجاست که
اصولگرایان باید ضمن احترام به شخصیت ایشان همچنان
مواضع خود را حفظ کرده و میان این دو موضوع تعادل برقرار
کنندg.
پاسخ منفی الهام به کاندیداتوری
نامزد حامیان دولت چه کسی است؟
تعداد کرسی های راست گرایان در انتخابات پارلمانی کاهش یافت
نتایج اولیه انتخابات پارلمانی رژیم صهیونیستی که
ب ر اساس ان دولت تشکیل خواهد شد ،منتشر و در ان احزابی
که نتانیاهو انها را رهبری م ی کرد تعداد کرس��ی کمتری را
نسبت به دور قبل به خود اختصاص داده اند.
در حالی که نتایج اولیه نش��ان م��ی داد که مجموع
احزاب راستگرا توانسته اند 61کرسی از 120کرسی را از ان
خود کنند ،شمارش 99درصد ارا حتی این پیروزی خفیف را
نیز از راس��تگرایان م ی گیرد .بنا بر نتایج جدیدی که اعالم
ش��ده ،اکنون دو جناح با هم در تعداد کرس��ی ها تقریبا به
نقطه ب رابر رس��یده اند و احزاب راس��تگرا تالش م ی کنند تا
با اح��زاب دیگری نیز ائت�لاف کنند .این نتیجه ب ر اس��اس
شمارش 3/6میلیون نفر از رای دهندگان اعالم شده است.
نتانیاهو ،نخس ت وزیر اسرائیل که ائتالف تحت رهبری اش
در انتخابات پارلمانی روز سه شنبه گذشته با اختالف اندکی
از مخالف��ان جلو افتاده ،پیش��گیری از دس��تیابی ای ران به
تس��لیحات اتمی را به عنوان نخستین اولویت دولت جدید
خود اعالم کرده است.
به گزارش خبرگزاری های غربی ،نتانیاهو که سه شنبه
ش��ب گذش��ته در جمع هواداران ائتالف اح��زاب لیکود و
اسرائیل خانه ما سخنرانی م ی کرد ،اعالم کرد که ممانعت
از دس��تیابی ای ران به سالح هس��ته ای همچنان نخستین
اولویت در میان پنج اولویت اصلی اوست.این ائتالف پیش
از این ۴۲کرسی پارلمان اس��رائیل را در اختیار داشت ،ولی
شرکت گسترده رای دهندگان در انتخابات باعث شد اختالف
احزاب چپ میانه با متحدان راستگرای نتانیاهو کاهش یابد.
حزب میانه روی «یش اتید» نیز توانسته با کسب ۱۸
خبرنامه
ترس نتانیاهو
مثلث شماره 161
غالمحسین الهام هفته گذشته به خب رنگاران گفت که
کاندیدای انتخابات 92نخواهد بود.
س��خنگوی دولت و عضو جداش��ده جبه��ه پایداری
درباره انتش��ار برخی اخب��ار درباره نام��زدی وی در انتخابات
ریاست جمهوری گفته اس��ت« :چنین اخباری صحت ندارد.
هدف دولت تنها خدمت اس��ت .دولت یک حزب نیس��ت.
انشاءاهلل ما در انتخابات ریاست جمهوری شاهد یک حماسه
بزرگ و مردمی باشیم و البته دولت نیز تنها در این باره وظایف
اجرایی خود را انجام خواهد داد ».این اظهارنظر غالمحسین
الهام در مورد عدم تمایلش ب رای کاندیداتوری در انتخابات حاال
موجب ش��ده که بار دیگر گمانه زنی درباره سایر چهره های
نزدیک به دولت افزایش یابد.
تا پیش از این گفته م ی شد بازگشت غالمحسین الهام
به کابینه م ی تواند نش��انه ای باش��د از تمایل دولت ی ها ب رای
معرفی وی به عنوان نامزد انتخابات ریاست جمهوری یازدهم؛
چنانکه «مسعود شفیع ی کیا» یک روحانی حام ی دولت در
سایت متعلق به ارگان رس��انه ای دولت نوشته بود« :به نظر
من پررنگ تر ش��دن نقش افرینی دکتر الهام در دولت بسیار
حائزاهمیت و حامل پیام بسیار مهمی است.
ببینید! جناب دکتر الهام از نماد های اصلی 27خرداد و
سوم تیر است .ایشان یکی از نزدیک ترین یاران احمدی نژاد
و ش��بی ه ترین افراد به رئی س جمهور اس��ت .اساس��ا از سنخ
احمدی نژاد و عدالت است .اقای الهام مرید رهبر عزیز انقالب
اس��ت .خب همه م ی دانیم به وجود امدن برخ��ی از حوادث
موجب شد جمعی از عدالتخواهان و بچه های سوم تیری در
حمایت از رئی س جمهو ر تردید کنند .البته تردیدش��ان کامال
بیجا و باطل بود .درست اس��ت که احمدی نژاد ب رای رعایت
مصالح نظام ،تاکنون در مورد حقایق مربوط به معاون اولی و
وزارت اطالعات سخن نگفته و این فرصتی را ب رای تبلیغات
بدخواهان پدید اورده ،اما نص صریح کالم رهبری که در اختیار
این دوستان قرار داشت ،دیگر چه م ی خواستند ب رای قضاوت؟
سخنان رهبرمعظم انقالب کفایت م ی کرد ب رای اینکه همه
متوجه شوند جدی تر از قبل همه باید از رئی س جمهور حمایت
کنند .به نظر من تقویت حضور دکتر الهام حجتی روش��ن و
غیرقابل انکار ب رای عدالت خ واهان متحیر است .پیام انتصابات
رئی س جمهور روشن اس��ت .باید به دکتر الهام اعتماد کنند.
مگر سوم تیری تر از دکتر الهام هم کسی را سراغ داریم؟ اقای
الهام فرصت بزرگی ب رای بازنگری در پی ش فرض های برخی
از دوستان است؛ پی ش فرض هایی که از اساس باطل است.
خب ما م ی بینیم برخی از کس��انی که مدعی هستند
از احمدی ن��ژاد هم س��وم تیری ترند ،اقای اله��ام را به خاطر
حضور پررنگ تر در دولت مس��خره کردند! چ��را؟ چون این
دوس��تان معتقدند حضور در دولت ان هم در ماه های پایانی
خودکشی سیاسی است! یعنی نگاهشان به سیاست اینطور
ماکیاولیستی است و اصال انگار تکلیف ب رایشان موضوعیت
ندارد .حتی برخی از سایت ها نوش��تند که اقای الهام بهمن
57س��اواکی ش��ده اید؟! م ی گفنتد اقای دکتر چرا خودتان را
سوزاندید؟! اقای الهام اما حقیقتا تکلی ف مدار است».
پیش از این مس��عود میرکاظم ی ،وزیر س��ابق کابینه
محمود احمدی ن��ژاد و نماینده مردم ته��ران در گفت وگو با
خبرنگار اریا کاندیدات��وری الهام را نیز از س��وی دولت بعید
دانسته و تصریح کرده بود« :ما معموال با مالقات هایی که با
اقای الهام داریم ایشان مطرح نکرده اند که قصد کاندیداتوری
در انتخابات را داشته باشد .از این روز بنده نیز نامزدی اقای الهام
را بعید م ی دانم ،مگر انکه اخی را تصمیم جدیدی اتخاذ کرده
باشند».
حمیدرض ا ترقی نیز گفته بود« :با توجه به هجمه هایی
که علیه مش��ایی وجود دارد و از س��وی دیگر عدم معروفیت
اقای الهام در بین اف��کار عمومی خصوصا با مخالفت هایی
که خانم رجبی ،همس��ر الهام نس��بت به اقای احمدی نژاد
داشتند به نظر م ی رس��د در انتخابات اینده اقای احمدی نژاد
از عناصر اجرای ی تری استفاده کند ،یعنی کسانی که در حوزه
اجرا مردم شناخت و ارتباط بیشتری با ان فرد داشته اند ،البته
اگر قانون جدید انتخابات که مالک ها و معیارهای مدیریت را
مقداری شفاف کرده تصویب شود طبیعتا دولت از چهره های
اجرایی مثل اقای نیکزاد و صالحی که سابقه مدیریت دارند یا
ثمره هاشمی که سابقه اقتصادی دارد استفاده خواهد کرد تا
بتواند نظر خویش را در انتخابات اعمال کند».
اما در اظهارنظری متفاوت محمدرضا باهنر گفته بود:
«رابطه الهام با دولت س��ینوس های زیادی داشته؛ یک روز
امده و رفته و روز دیگر ایشان وزیر ،رئیس دفتر یا سخنگو بوده
است.ممکن اس��ت الهام کاندیدای دولت احمدی نژاد ب رای
انتخابات پیش رو باشد .باید جلو برویم و پس از نظرسنجی
ببینیم چه م ی شود».
حاال که غالمحسین الهام م ی گوید کاندیدای انتخابات
نیست ،نگاه ها به نیکزاد ،اس��فندیار رحیم مشایی ،عل ی اکبر
صالحی و بقایی دوخته شده اس��ت .حال انکه تقریبا روزی
نیس��ت که خبری در مورد رایزن ی ها و تح��رکات انتخاباتی
پی رامون این چهره ها منتشر نشود .عل ی اکبر صالحی ،وزیر
امور خارجه پیش از این در پاس��خ به این س��وال که ایا شما
کاندیدای ریاست جمهوری خ واهید شد یا خی ر ،گفته بود« :ایا به
من م ی اید که کاندیدای ریاست جمهوری شوم .کاندیداتوری
ب رای ریاس��ت جمهوری لیاقت م ی خواهد ».عل ی نیکزاد نیز
شهریور ماه در حاشیه سفر به گچس��اران در پاسخ به سوال
خبرنگاران در خصوص شایعه حضورش در انتخابات گفت:
«در انتخابات ریاست جمهوری اینده ثب ت نام نم ی کنم .من
اصال کاندیدای ریاس��ت جمهوری نیس��تم و نخواهم شد».
اسفندیار رحیم مشایی نیز ماه گذشته پس از اینکه با سواالت
خبرنگاران درباره کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری
مواجه شد ،در پاس��خ تنها لبخندی زد و گفت« :کار من نامه
گرفتن است ،اگر نامه ای دارید ،بدهید ».پس از خروج از مسجد
دوباره در جمع خبرنگاران حاضر شد و این بار نیز به سواالت
مطرح شده پاسخی نداد ،اما جمعیت زیادی از مردم دور وی
جمع شده و نامه های خود را ب رای خواندن م ی دادند؛ مشایی
یک به یک نامه ها را خوانده و پاراف کرده و گفت« :تا به حال
از من مصاحبه دیده اید که بخواهم این بار مصاحبه کنم؟»
در همین حال برخی دیگر معتقدند عل ی اکبر محرابیان
ارام و ب ی صدا ممکن است وارد رقابت انتخاباتی سال 92شود.
پیش از این برخی خبرها حکایت از این داش��ت که در
صورت تغییر معاون اول رئی س جمهور او شاید فرد جایگزین
ی در هیات دولت باشد.
رحیم
گویا ب رای اینکه ن��ام کاندیدای حامی��ان احمدی نژاد
مشخص شود باید همچنان منتظر گذر زمان باشیمg .
یا ۱۹کرسی در جایگاه سوم قرار بگیرد و پس از ان نیز حزب
کارگر قرار دارد که ۱۷کرسی را به خود اختصاص داده است.
در انتخابات روز سه ش��نبه گذش��ته 32 ،حزب برای
به دست اوردن ۱۲۰کرسی پارلمان اس��رائیل با هم رقابت
کردند .اختالف اندک ائتالف تح��ت رهبری نتانیاهو باعث
ش��ده تا او ب رای تش��کیل دولت جدید مجبور به معامله با
احزاب دیگر شود.
نتانیاهو با اش��اره به ضرورت ائتالف ب��ا احزاب دیگر،
وعده داد در حد امکان و با حضور شرکای بیشتر ،دولت جدید
اسرائیل را تشکیل خواهد داد .او در اولین اظهار نظر گفت :
«فردا یک شروع تازه است ».ناظ ران بی ن المللی پی ش بینی
م ی کنن��د نتانیاهو از ح��زب «هابایی ت هایه��ودی» (خانه
یهودی) که ۱۲کرس��ی به دس��ت اورده بخواهد به ائتالف
او بپیوندد.
این حزب ،از احزاب تندرو و مخالف تش��کیل کشور
مستقل فلس��طینی اس��ت .از دیگر احتمال های موجود،
دعوت از حزب یش اتید اس��ت.یائر الپی��د ،رهبر این حزب
گفته است که تنها در صورتی حاضر به ائتالف با نتانیاهو
اس��ت که او قول دهد ب رای صلح با فلس��طین ی ها بیشتر
تالش کندg .
17
عکس های خبری
چهر ه ها
احمدی نژاد درکنار
فرمانده کل سپاه
استیضاح
هیات رئیسه مجلس هفته گذش��ته طرح استیضاح
عبدالرضا شی خ االسالمی ،وزیر تعاون ،کار و رفاه اجتماعی
با 18امضا و 6محور اعالم وص��ول کرد .مهمترین محور
این طرح عدم برکناری س��عید مرتضوی از ریاست سازمان
تامین اجتماع��ی به رغم ابطال حکم وی از س��وی دیوان
عدالت اداری است .در این طرح امده است« :دیوان عدالت
اداری حکم انتصاب اقای مرتضوی به سمت مدیرعاملی
در حاشیه جلسه مجمع
تشخیص مصلحت نظام
پایان دهه جنگ
باراک اوباما
خبرنامه
هفته گذشته باراک اوباما رئی س جمهور امریکا مراسم
تحلیف دور دوم ریاس��ت جمهوری خود را برگزار کرد .وی در
این مراسم وعده داد که دهه جنگ خاتمه یافته و فصل بهبود
وضعیت اقتصادی از راه رسیده است .وی با اشاره به مسائل
داخلی امریکا افزوده اس��ت« :باید تمام توان خ��ود را به کار
گیریم تا هزینه های نظام بهداشتی و درمانی را کاهش دهیم
و کسری بودجه را برطرف کنیم ».اوباما با دفاع از ب رنامه بیمه
همگانی و تامین اجتماعی خود تاکید کرد که طبقات ضعیف
مثلث شماره 161
گفت وگوی دو عضو جبهه پایداری
درصحنعلنیمجلس
انفصال
محمود بهمنی
هفته گذشته شعبه سوم مستش��اری دیوان محاسبات
کشور حکم انفصال از خدمت محمود بهمنی ،رئیس کل بانک
مرکزی را به خاطر برداشت غیرقانونی شبانه از حساب بانک ها
بابت مابه التفاوت ارز دریافتی در اسفندماه سال گذشته صادر
کرد .ب راساس روایت های موجود ،بانک مرکزی نباید مستقیما
از حس��اب بانک ها پول برم ی داش��ت ،بلکه هیات انتظامی
بانک ها باید موضوع را مورد بررس��ی قرار م ی داد و در صورت
رایزنی نادران و احمد توکلی
باعلیالریجانی
استعفا
اخضر االبراهیمی
هفته گذش��ته القدس العرب��ی نوش��ت« :یک منبع
الجزایری اعالم کرده اخضر االب راهیمی ،نماینده سازمان ملل
در س��وریه قصد دارد در پایان ژانویه جاری به سبب شکست
تالش هایش ب رای حل بحران سوریه استعفا دهد ».دو روز قبل
از انتش��ار این خبر برخی خبرگزاری ها اعالم کردند ماموریت
اخضر االب راهیمی ،فرستاده سازمان ملل متحد و اتحادیه عرب
در سوریه تا ۲۰روز دیگر بنا بر اساسنامه معمول در سازمان ملل
متحد به پایان خواهد رسید .یک منبع دیپلماتیک از سازمان
ملل متحد در همین راس��تا تاکید کرده بود که االب راهیمی
ترجیح م ی دهد این زمان تمدید ش��ود و وی در این س��مت
18
دکه
نیوزویک به
اغاز دور دوم
ریاست جمهوری
اوباما پرداخته
است
صندوق تامی��ن اجتماعی را ب��ه دلیل مغای��رت با قانون
ابطال کرد ،اما اق��ای وزیر به ان ترتیب اث��ر نداد و هیات
وزیران با اصالح اساس��نامه صندوق تامی��ن اجتماعی و
تغییر عن��وان این صندوق به س��ازمان تامین اجتماعی و
اصالح شرایط انتصاب و تصدی رئیس این سازمان ،سعی
کرد حکم ابطال دیوان عدالت اداری را بالموضوع س��ازد.
انگاه اقای شیخ االسالمی نیز ریاس��ت اقای مرتضوی بر
س��ازمان تامین اجتماعی را تلقی به قبول کرد ».ط راحان
اس��تیضاح همچنین اش��اره کرده اند« :در نص��ب اولیه،
قطع نظ��ر از ممنوعیت نص��ب قاضی معلق به س��مت
دولتی ،صالحی ت های فردی اقای مرتضوی برای تصدی
صندوق تامین اجتماعی و مادر ش��رکت عظیم وابسته به
ان یعنی شستا توسط اقای وزیر نادیده گرفته شده است.
ایشان فردی را به این مس��ئولیت منصوب کرده است که
تخصص و تجربه مناسب را ندارد و از این جهت برخالف
قانون مدیریت خدمات کشوری عمل شده است».
شی خ االسالمی در س��ال ۱۳۴۶در ش��هر چالوس به
دنیا امده اس��ت .وی دکترای مهندس��ی عمران ،مدیریت و
برنامه ریزی حمل و نقل از دانش��گاه علم و صنعت ای ران و
در دولت اول احمدی نژاد به عنوان رئی س دفتر رئی س جمهور
معرفی شد .او همچنین اس��تاندار هرمزگان نیز بوده است.
شیخ االس�لامی در روز 15مرداد م��اه 1388به عنوان وزیر
پیش��نهادی کار و امور اجتماعی توانس��ت از مجلس رای
اعتماد بگی��رد .از مجموع 286نماین��ده 193نفر به او رای
مثبت دادند و 63نفر رای مخالف .او تاکنون در این پس��ت
باقی مانده است.
در امریکا باید همچنان مورد حمایت قرار گی رند .او ادامه داده:
«ما م ی دانیم تا زمانی که تنها گروه کوچکی از مردم در رفاه
باشند و گروه بزرگتری با مشکالت اقتصادی دست وپنجه نرم
کنند ،کشور ما به موفقیت نخواهد رسید ».وی همچنین با
اش��اره به اهمیت موضوعات مربوط به محیط زیست افزود:
«ما فقط در قب��ال مردم امریکا تعهد نداری��م ،بلکه تعهد ما
جهانی است .در قبال شرایط جوی زمین ،مشکالت انرژی و
خشکسالی در جهان و همچنین در ب رابر نسل اینده مسئول
هستیم .باید ب رای چالش های جدید راه حل های تازه ای پیدا
کنیم .هیچ کسی به تنهایی نم ی تواند فرزندان ما را ب رای دنیای
اینده اماده کند ».باراک حسین اوباما زاده ۴اوت ۱۹۶۱میالدی
ایالت هاوایی ،عضو حزب دموکرات ای��االت متحده امریکا،
سناتور جوان ایالت ایلینوی ،چهل و چهارمین رئی س جمهور
ایاالت متحده امریکا و ب رنده جایزه صلح نوبل است .او از سال
۲۰۰۷با برپایی کمپین انتخاباتی ب رای ریاست جمهوری ،خود
را به عنوان کاندیدای حزب دموک��رات و به عنوان یک چهره
سیاسی ملی در امریکا شناساند .اوباما از زمان کاندیداتوری
ب رای انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۰۸امریکا ،پایان دادن به
جنگ ع راق را مطرح کرد و در سوم ژوئن سال ۲۰۰۸به عنوان
نامزد حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری انتخاب شد.
در مراسم اولین تحلیف وی به عنوان رئی س جمهور در تاریخ
۲۰ژانویه ۲۰۰۹میالدی ،حدود دو میلیون نفر در سرمای صفر
درجه در واشنگتن دی سی گردهم امدند تا شاهد مراسم شروع
دوران ریاست جمهوری باراک اوباما باشندg .
تصویب ،پرونده را ب رای برداش��ت از حس��اب بانک ها به قوه
یداد .بهمنی در اولین واکنش نسبت به صدور
قضائیه ارجاع م
حکم یک سال انفصال از خدمت وی توسط دیوان محاسبات
کشور گفته است« :بحث برداشت از حساب بانک ها توسط
بانک مرکزی کامال ب راساس مصوبه هیات وزی ران است و این
برداشت انجام شده به صورت عل ی الحساب است ».وی تاکید
کرده« :بحث حکم انفصال از سوی دیوان محاسبات کشور
که دوشنبه هفته ابالغ شده ،به هی چ عنوان به معنی انفصال از
ریاست بانک مرکزی نیست ،بلکه موضوع تسریع در رسیدگی
به تخلفات بانک ها مطرح است که مدارک ان در اختیار دیوان
محاسبات ب رای بررسی بیش��تر تخلفات بانک های متخلف
گذاشته ش��د ».محمود بهمنی متولد ۱۳۲۶اس��ت و از سال
۱۳۸۷تاکنون رئی س کل بانک مرکزی ای��ران و نماینده ای ران
در صندوق بی ن المللی پول است .وی دارای لیسانس اقتصاد
گرایش بانکداری ،فوق لیسانس مدیریت بانکداری و دکترای
مدیریت بازرگانی اس��ت .وی پیش از تصدی دبیرکلی بانک
مرکزی ،دارای س��مت هایی چون معاونت و ریاست اعتبارات
کل بانک ملی ای ران ،ریاست ادارات سرمایه گذاری ،سازمان و
روش های بانک ،مدیریت امور معامالت و تسهیالت و بررسی
طرح ها بود ه اس��ت .وی همچنین عض��و هیات مدیره بانک
ملی بوده و در هیات مدیره برخی شرکت های تحت پوشش
بانک ملی همچون شرکت سرمایه گذاری ازادراه ها ،الستیک
کرمان ،چاپخانه بانک ملی و ...به نمایندگی این بانک عضویت
داشته استg .
تحوالت مالی
پرونده ویژه
لوپوئن
باقی بماند تا بتواند ماموریت خ��ود را در ایجاد راه حلی ب رای
پایان دادن به بحران مستمر در سوریه تکمیل کند ،البته وی
تصمیم نهایی را تا زمان سفرش به نیویورک به تعویق انداخته
است .وی قرار اس��ت ۲۹ماه جاری ب رای ارائه گزارش خود در
مورد سوریه به نیویورک س��فر کند .او همچنین گفته است:
«ادامه ماموریت االب راهیمی یا عدم تمدی��د ان از دایره عدم
توافق روسیه و امریکا خارج شده و وارد ضرورت واکنش شورای
امنیت در مورد تحوالت می دانی سوریه شده است ،در غیر این
صورت احتمال دارد که سرنوش��ت ماموریت االب راهیمی نیز
به سرنوشت کوفی عنان دچار شود ،چرا که وی نیز به علت
کم بودن حمایت های بی ن المللی از تالش هایش در سوریه
ی متولد
از س��مت خود اس��تعفا داده بود ».اخضر االب راهیم
اول ژانویه ۱۹۳۴در عزیزه الجزایر و دیپلمات و سیاس��تمدار
الجزایری و از ماموران و مش��اوران سازمان ملل متحد است.
بین س��ال های ۱۹۹۱تا ۱۹۹۳وزیر امور خارجه الجزایر بود و
تاکنون چندین بار به عنوان نماینده ویژه سازمان ملل متحد و
اتحادیه عرب ب رای حل بحران ها در مناطق مختلف از جمله
ع راق ،افغانستان ،لبنان ،س��وریه ،هائیتی و افریقای جنوبی
انجام وظیفه کرده است .االب راهیمی در ۱۹۹۷به عنوان نماینده
سازمان ملل در افغانستان انتخاب شد و تا ۱۹۹۹این مقام را بر
عهده داشت .در سال ۲۰۰۱مجددا این ماموریت او از سر گرفته
شد و تا سال ۲۰۰۴ادامه داشت تا اینکه در این سال به عنوان
نماینده این سازمان در ع راق انتخاب شد .وی در سال ۲۰۰۵
از کار در سازمان ملل بازنشسته شد ،اما در سال ۲۰۰۹دوباره
ریاست تیم تدارکات امنیتی ب رای کادرهای فعال سازمان ملل
را برعهده گرفت .در سپتامبر سال ۲۰۱۲وی جایگزین کوفی
عنان به عنوان نماینده ویژه سازمان ملل متحد و اتحادیه عرب
ب رای کمک به حل بحران سوریه شدg .
تحوالت
بانک مرکزی
تیتر نخست
رسانه ها در
هفته گذشته
بود
قضاوت تاریخ
درباره اوباما
رو ی جلد
اکونومیست
خبرنامه
مثلث شماره 161
19
نقد و نظر
نـقدونظر
مثلث شماره 161
از معدن زندگی
زهیر توکلی /نویسنده و شاعر
دوستی دارم که همه خانواده اش از ارادتمندان حضرت
امیرند .او م ی گفت یک بار یک��ی از پیرمردهای فامی ل مان
پای تلویزیون نشس��ته بود و تلویزیون جشن های مولودی
ایام رجبیه را نشان م ی داد .یک دفعه صدای پیرمرد درامدکه:
«اینا رو باش؛ فکر م ی کنن علی(ع) متولد شده .همه خلقت
از برکت وجود اوس��ت» .حاال هم نقل ماست .م ی خواهیم
20
درباره والدت کسی صحبت کنیم که هر چیزی اگر موجود
است ،در پرتو نور شدید وجود اوست و اصال اولین مخلوق
خداوند ،او بوده است .ممکن است خواننده عزیز به من ای راد
بگیرد که« :توکلی! دس��ت خوش! تو هم به این بازی های
غال ی گری پیوس��تی؟» صد البته این بنده حقیر ،پاس��خی
درخور در اس��تین دارم .ما انجا که بعض��ی فرق مثل اهل
حق ،اعتقاد به حل��ول ذات الهی در حض��رت امام علی –
علی ه الس�لام – دارند ،راهمان از انان جدا م ی ش��ود زی را بر
انیم که چنین اعتقادی ،شرک است .علی – علی ه السالم –
مخلوق خداست و بنده خداست ولی به قول استاد شهریار:
در جهانی همه شور و همه شر
ها! علی بشر کیف بشر؟
بله؛ ب رادر .علی(ع) مخلوق خداس��ت ول��ی تفاوتش با
خدا تنها و تنها در همین مخلوق بودن اس��ت ،واال خداوند
متعال – جل ثنائه و تقدس��ت اس��مائه – عل��ی و ب رادرش
محمد – صل ی اهلل علیه و اله – را ( ُمظهر به ضم میم) یعنی
اش��کار کننده خود قرار داد و غیر از یک اسم که به ذات اهلل
بازم ی گ��ردد و هیچ کس بر ان واقف نیس��ت ،تمام نام های
خدا در وجود نورانی عل��ی ابن اب ی طالب و ب رادرش ،محمد –
صل ی اهلل علیهما و الهما – درخشیده است .ان دو بزرگ ،ان
دو بزرگوار و سایر اعضای این خانواده شریف ،بزرگترین ایینه
خورشید حقیقت هس��تند که همه ایینه های دیگر (یعنی
تمام نام های خدا در وجود نورانی علی بن اب ی طالب
و ب رادرش ،محمد – صل ی اهلل علیهما و الهما – درخشیده
است
نـقدونظر
مثلث شماره 161
ماها همه مخلوقات دیگر) ،از درخشش این اینه بزرگ ،ارتزاق
م ی کنیم ،اگر روشن و نمایانیم .اسم اعظم یعنی همین .همه
ما یعنی تک تک موجودات ،اسم خداییم یعنی خدا را از طریق
یرا از
تک تک موجودات م ی شود شناخت .همان طور که ادم
اسمش به جا م ی اورند ،ولی اسم اعظم یعنی ان موجودی که
بیش از همه و پیش از همه شناساننده خالق خود است ،ان
موجودی که پیش از همه و بیش از همه خدا را م ی شناساند و
به یاد م ی اورد ،کیست؟ بگو و با صدای بلند ،جوری که چشم
حسود بترکد ،بگو :علی! (علی در دنیا و اخرت نگهدارت باشد،
ب رادرم! خواهرم! ای ش��یعیان! ای تمام عاشقان هرکجا! شما
بوی خوش موال م ی دهید؛ خدایا! تو شاهد باش که من نوکر
هرکسی هستم که نوکر علی(ع) است):
یعسوب الدین و سی ف االسالم تویی
حیدر تویی و صفدر و ضرغام تویی
جز نامی از خدا نم ی دانم هیچ
اما م ی دانم که همان نام تویی
اتفاقا من با ان نمود برخی از مکاتبکه اصل مطلب را
فهمیده ولی بد فهمیده و بدتر بیان کرده ،کمتر انتقاد دارم
تا کسانی که از اومانیس��م غربی متاثرند و اصرار دارند که
چهارده معصوم را از زوایه دید خودشان بفهمند و م ی گویند
که انها هم ادم های��ی عادی مثل من و ش��ما بوده اند .این
یک مغلطه اس��ت؛ بله؛ انها هم کالبد جس��مانی داشته اند
و مثل من و ش��ما در این دنیا و روی همی��ن کره خاکی و
زیر همین گنبد کبود زندگ ی کرده اند (و یادگارش��ان ،مهدی
صاحب الزمان – عجل اهلل تعالی فرجه الشریف – هم اکنون
مثل من و شما از همین هوا نفس م ی کشد و من بارها پیش
خودم فکر کرده ام که معنی اینکه گفته اند نفس کش��یدن
مومن عبادت است ،این است که من و شما ،نیت کنیم این
هوا را و این اکس��یژنی را که در اتمسفر زمین هست ،تبرکا
و به ش��وق اینکه جایی روی همین زمی��ن ب ی مرز ،مهدی
صاحب الزم��ان – عج��ل اهلل تعالی فرجه الش��ریف – هم
نفس م ی کشد ،به درون ریه هایمان فروبدهیم ،یعنی نفس
بکشیم ،به ش��وق اتمسفری که معطر ش��ده است به دم و
بازدم ربانی ان معصوم پنهان از چشم ها حاضر در دل ها).
یزاد بوده اند،
اری؛ ان بزرگواران هم مثل من و شما ادم
ولی جوهر ادمیت که همانا جوهره ای قدسی و الهی است
و از ان به «روح» تعبیر م ی ش��ود ،از ابتدا نزد انها بوده است
و تا انتها هم نزد انهاس��ت و هرکس هرقدر به انها نزدیک
شود ،به این جوهره نزدیک شده اس��ت؛ هرکس به میزان
نزدیک ی اش به انها «صاحب روح» م ی ش��ود .نزدیکی هم
فقط و فقط از طریق «مودت» یعنی «دوس��تداری شدید»
حاصل م ی شود که در عرف زبان فارسی ما ان را «عشق»
م ی گوییم .اینکه س��نایی در ان قصیده معروفش ،حضرت
مهدی صاحب الزمان _ عجل اهلل تعالی فرجه الشریف – را
جوهر ادم خوانده است ،ناظر به همین راز بوده است:
گرچه ادم سیرتان سگ صفت مستول ی اند
هم کنون بینی که از میدان دل عیاروار
جوهر ادم برون تازد برارد ناگهان
زین سگان ادم ی کیمخت خرمردم دمار
گر مخالف خواهی ای مهدی درا از اسمان
ور موافق خواهی ای دجال یک ره سر برار
یک طپانچه مرگ و زین مردارخواران یک جهان
یک صدای صور و زین فرعون طبعان صد هزار
کیمخت یعنی پوست دباغی شده ای که به نوعی خاص
دباغی م ی شود و چرمش از چرم کفل اسب یا خر است .در این
شعر «ادم ی کیمخت» یعنی کس��ی که کیمختش یعنی
یزاد را دارد
یزاد است؛ کالبد ادم
پوستش و ظاهرش ،شبیه ادم
ولی «خر مردم» است یعنی فهم انسانی ندارد .فهم انسانی
هم از نظر عارفی مثل سنایی« ،معرفت توحیدی» است .در
ب رابر ،مهدی – عجل اهلل تعالی فرجه الش��ریف – جوهر ادم
است ،یعنی هرکه «ادم ی کیمخت» است یعنی من و شما که
کالبد انسانی داریم ،اگر بخواهد فراتر از این ظاهر ادم ی زاد،
جوهر ادمیت هم داشته باش��د ،یک نفر هست که «جوهر
ادم» است و باید به دنبال او گشت :مهدی(عج).
در ترکیب «جوهر ادم» یک نکت��ه لطیف دیگر هم
هست .ادم یعنی ادم ابوالبش��ر – علی ه السالم -نخستین
نمونه نوع بشر و نخستین پیامبر خدا .در زبان فارسی دوره
سنایی« ،ادمی» یعنی انسان «ادم +ی = کسی که به ادم
منسوب است ،انسان».
ادمی کیمخت یعنی کس��ی که کالبدش شبیه ادم
ابوالبشر اس��ت ولی جوهر ادم ابوالبش��ر که او را از فرشته
هم باال برده اس��ت ،چه بوده اس��ت؟ «فاذا سویته و نفخت
فیه من روحی فقعوا له ساجدین :پس هرگاه که او را درست
کردم و از روح خود در او دمیدم ،پیش او به سجده درافتید».
پس «جوهر ادم» همان روح الهی اس��ت که دیدیم چگونه
س��نایی مهدی صاحب الزمان را «جوه��ر ادم» یعنی «روح
الهی» م ی خواند.
ان وقت حدود هفت قرن بعد از سنایی ،در یک حال
و هوای کامال متف��اوت به لحاظ ظاه��ری یعنی در قطب
تشیع در شهر نجف ،در قرن س��یزدهم هجری ،یک فقیه
محدث که ب��ه احتمال قری��ب به یقین نظر خوش��ی هم
نس��بت به صوفیان نداشته اس��ت ،عین همین عبارت را
درباره حضرت رس��ول – صل ی اهلل علی��ه و اله – م ی گوید؛
مقصودم مرحوم حاجی میرزا حسین نوری طبرسی است.
این مرد که او را خاتم المحدثین م ی گویند و بزرگانی چون
اقا ب��زرگ ته رانی (صاح��ب الذریعه) و ش��یخ عباس قمی
(صاح��ب مفاتی ح الجنان) از ش��اگردان او بوده اند ،در خطبه
افتتاحی��ه کتاب «لول��و و مرج��ان» از جمل��ه صفاتی که
حضرت رسول – صل ی اهلل علیه و اله – را به انها م ی ستاید،
این است« :بخشنده روح به نفوس انسانی» .من م ی خواهم
در اینجا تاکی��د کنم بر ان نگرش قدس��ی و فراتاریخی به
مساله «والیت» و این مثال را زدم که نشان بدهم این بینش
قدسی و فراتاریخی نسبت به پیامبر و خانواده اش ،چگونه
به ش��کل یک گوهر معنوی و اموزه بنیادین و نگره کالن
که حتی توحید هم با ان فهمیده م ی ش��ده است ،در اسالم
در میان نحله های معنوی به ظاهر ناس��از ،امتداد و استمرار
داشته است .حال کسانی هم پیدا م ی شوند که متجددند و
به اصطالح ،روشنفکر دینی هستند و این اموزه ها را مصداق
«غلو» م ی دانند و ما را «شیعه غالی» م ی خوانند .اگر این،
غلو اس��ت ،بنده حقیر ،زهی��ر توکلی ،نوکر دربس��ت همه
غالیان هستم:
از هر سخنی ،مدح موالی خوشتر
وز خلق ،رعیتان والی خوشتر
فرش است زمین از دل عشاق ،ولی
قالی دل شیعه غالی خوشتر
س��خنم را هنوز به پایان نب��رده ام ،ول��ی مجال این
هفته مان در نش��ریه همین قدر اس��ت .فع�لا بحث را در
همی ن جا رها م ی کنم با این بن��د از زیارت جامعه کبیره :ان
ذکر الخیر کنتم اوله و اصله و فرعه و معدنه و ماواه و منتهاه
بابی انتم و امیg ...
21
به عمل اورند و ببینند انه��ا در مواجهه با یک پول هنگفت
باداورده ،چه عکس العملی نشان م ی دهند.
دو برداشت متضاد از پیام فیلم
نـقدونظر
مثلث شماره 161
جدال اخالق وظیفه گرا و فایده گرا
نگاهی فلسفی به فیلم «پذیرایی ساده»
نیما بهدادی مهر /منتقد سینما
«پذی رایی س��اده» فیلمی جاده ای اس��ت که در یازده
ایستگاه روایت م ی ش��ود و در هر ایس��تگاه تصویری نوین
از می زانسن کارگردان را با وجود اش��تراک واحد در موقعیت
مشاهده م ی کنیم .فیلم از این منظر و به لحاظ ساختار و فرم
روپاست .انتقاداتی که به ان وارد شده از به کارگیری سوژه ای
حکایت م ی کند که قابلیت ب رانگیختن برداش��ت مثبت و
منفی را به صورت توامان دارد و همین نکته به عنوان فرصتی
موثر و تهدیدی خطرناک ،فیلم را در دو وضعیت همگرایی
یا واگرایی مخاطب قرار داده اس��ت .این ب ی وزنی اشکار در
جذب یا وازدگی مخاطب ،تشریح گر شرایطی است که نوع
روایت فیلم ب رای مخاطبان پدید م ی اورد .تبعیت این فیلم از
روایت ضد قصه ،گویای هدفی است که کارگردان از انتخاب
لوکیشن متغیر دنبال کرده اس��ت .به واقع این تغیی ر پذیری
موقعیت محیط و جابه جایی انسان هایی که هدف ازمایش
کاوه و لیال هستند چرخه روایت را در یک ریتم یکنواخت و
استاندارد به پیش م ی برد؛ اگرچه تفاوت واکنش های هر یک
از افراد مورد ازمایش ،قابلی ت ه��ا و ظرفی ت های دراماتیک
یکسانی ندارد و فضای روانی هریک از موقعی ت ها از جنبه
تاثیرگذاری بر مخاطب هدف ،بار حس��ی مش��ابهی را القا
نم ی کند .از این روس��ت که این فیلم ه��واداران و مخالفان
خاص خود را دارد و نتایج مختلفی از مسیر روایت ،پیام مهم
22
فیلم و پایان بندی ان در ذهن مخاطب م ی نشیند.
تعلیق اصلی فیلم ،این است که این دو نفر کیستند،
چه نس��بتی با هم دارند ،این همه پ��ول را از کجا اورده اند و
هدفشان از پخش پول در این منطقه چیست؟ تعلی ق های
فرعی که م ی توان اکثر انها ،خصوصا دوتای اخری را موفق و
جذاب تلقی کرد ،برخورد متفاوت هر یک از افراد ان منطقه با
این وضعیت است که دیدن انها مفید است .البته نوع خاص
تیتراژ فیلم و اهنگ ان ،مخاطب را منتظر تماشای فیلم ی
طنز م ی کند که البته تقریبا از ان ناکام م ی ماند.
سناریوی پذی رایی س��اده در واقع در پی جدی گرفتن
س��وال جالب «اگر یکدفعه کلی پول گی��رت بیاد ،چ ی کار
م ی کنی؟» نوشته شده است ،منتها نه از این جهت که با این
پول چه کار م ی کنی ،بلکه در واقع «هنگام تعارف این پول،
چه عکس العملی نشان م ی دهی؟» داس��تان در مورد یک
زوج است با نس��بتی نامش��خص و از جایی نامشخص که
با دلیلی نامشخص200 ،کیسه اسکناس هزار تومانی را در
منطقه ای کوهستانی به افراد مستحق م ی دهند .البته نه با
نیتی خیرخواهانه ،بلکه احیانا از سر جنون و البته دیوانگی
متفکرانه ای از جنس دیوانگی شخصی ت های منفی بتمن
نظیر جوکر .البته انها ب رای خود قواعدی هم دارند یا بنا بوده
داشته باشند که به چه کسی پول ها را بدهند و به هر کس
چقدر بدهند؛ اما این قواعد ،تقریب��ا در هیچ موردی عملی
نم ی ش��ود .در واقع گویا این افراد ،روانپزشکانی هستند که
مامورند یک ازمایش روانشناختی را از مردمی روستایی و ساده
در یک نگاه ،پیام اصلی نویسنده این است که انسان ها
در مواجهه با پول ،نه تنها تمام ارزش ه��ا را کنار م ی گذارند،
بلکه حتی حاضرند حقیقت واضح را نادیده بگی رند و کارهای
احمقانه بکنند .البته ب رای انکه فیلم حالت القای پیام به خود
نگیرد ،وی یکی از س��کان س ها را برخالف این پیام ط راحی
کرده است و فردی را نشان م ی دهد که حاضر به قبول کردن
این پول نیس��ت .اما با زیرکی تمام ،او را انس��انی مانده در
گذشته که اصال از دنیا خبری ندارد ط راحی کرده و مخاطب
هنگام تماش��ای او و محل زندگ ی اش ،با خود م ی گوید که
اصال این پول ،به چه کار این فرد م ی اید؟ اگرچه هر کدام از
صحنه ها جای نقد و تحلیل دارند ،اما در اینجا فقط به تحلیل
مختصری از پیام اصلی ان م ی پردازیم .این فیلم را م ی توان
از زاویه «فلسفه اخالق» تحلیل کرد و در ان صورت ،دیگر
نم ی توان ان را ضداخالق یا پوچ گرا نامید ،بلکه باید به نوعی
مروج اخالق «پیامدگ��را» یا «فایده گرا» دانس��ت .توضیح
انکه در فلسفه اخالق ،سوالی وجود دارد مبنی بر اینکه اگر
فایده کار بدی ب رای عموم جامعه ،بیش از ضرر ان بود ،ایا باز
باید ان را کاری بد دانست؟ مثال اگر یک دروغ ،بتواند باعث
جلوگیری از اتفاقی بد بشود ،باز ان دروغ بد است و باید از ان
اجتناب کرد یا در اینجا دروغ خوب است؟ همی ن طور اگر یک
کار خوب ،ضررش ب رای عموم مردم ،بیش از س��ودش بود،
ایا باز باید ان را کاری خوب تلقی کرد؟ کسانی که معتقدند
خوب و بد اعمال ،به شرایط بستگی دارد ،فایده گرا و کسانی
که خوب بودن و بد بودن کارها را همیشگی و غی ر وابسته به
شرایط م ی دانند ،وظیفه گرا نامیده م ی شوند .وظیفه گرایان
معتقدند دروغ ،قتل ،دزدی و ...همیشه بد است ،ولو سودشان
بیش از ضررشان باشد.
شاید در نگاه اول ،پیامدگرایی جالب تر به نظر برسد ،اما
با مشکالت عدیده ای مواجه است؛ از جمله اینکه تشخیص
اینکه واقعا س��ود این کار ب رای تمام اف��رادی که در معرض
تاثی راتش هستند بیشتر اس��ت یا ضررش ،تقریبا ناممکن
است .اگرچه اخالق وظیفه گرا هم مشکالت دیگری دارد که
پرداختن به ان از حوصله این یادداشت خارج است .لیکن باید
دانست که مکتب اخالقی اسالم ،تطابق با هیچ یک از این
دو مکتب دست ساز بشر که از سر ناچاری و بریدگی از وحی
پدید امده اند ،ندارد.
اما در نگاه دوم ،م ی توان فیل��م را «جدال بین اخالق
پیامدگرا و وظیفه گرا» دانس��ت که احتماال همین مضمون
مدنظر خود نویسنده بوده اس��ت .این دید را م ی توان باتوجه
به س��کان س های پایانی فیلم که در ان زشتی پیامد برخی
تصمیمات سودانگارانه به نمایش درم ی اید و نیز از زیبایی
صبر همان مرد ب ی خبر از دنیا ب رای بازگرداندن پولی که به
امانت گرفته ،به دست اورد .همچنین م ی توان خوشبینانه
انتظار داشت که مخاطب عام ،از دیدن هر صحنه که به نوعی
بحث کاراکتر پیامدگرا با مردم وظیفه گراست ،در ذهنش تنها
سوالی نسبت به صحت هر یک از دو مکتب شکل بگیرد ،نه
اینکه واقعا یکی ر ا ترجیح دهد .اما به نظر م ی رسد در نهایت،
کفه پیامدگرایی ب رای «مخاطب عام فلسفه اخالق نخوانده»
سنگی ن تر دیده شود و مفهوم صحنه های پایانی را درک نکند.
این معضل ،یعنی س��نگینی س��کان س های اخر ،معضلی
عام در فیلم های س��ینمایی ای رانی اس��ت .نویسنده پس از
یک ساعت و ربع در تعلیق نگه داشتن مخاطب ،در جایی که
ذهنش خسته شده و تنها منتظر برمال شدن ابهامات داستان
است ،نه تنها در بسیاری موارد انها را برمال نم ی کند ،بلکه به
جای ان یک پیام دیریاب را در دشوارترین حالت ارائه م ی کند
که نه تنها باعث م ی شود مخاطب روی ان فکر نکند ،بلکه
نهایتا کل فیلم را پوچ و ب ی هدف تلقی کندg .
کشف و شهود موسیقایی «گوشی به سرها»
چگونه دنیای شخصی ادم ها بر جامعه غالب می شود؟
فرشاد مهدی پور /کارشناس رسانه
نـقدونظر
مثلث شماره 161
دستفروش ها ،بس��یاری از امور را در جامعه نمایندگی
کرده و پیش��گویان بزرگ تح��والت ان به ش��مار م ی روند.
محل استق رارشان ،نشان دهنده می زان رفت و امدها و تمرکز
جمعی ت هاست ،تنوع و قیمت اجناس شان ،بیانگر تازه ترین
کااله��ای واردات��ی و ن��وع محصوالت ش��ان ،هویداکننده
بخش های نوپدید س��بد مصرف جامعه .این ش��بکه توزیع
زیرزمین��ی و مرموز ،جلودار بس��یاری از تغیی��رات مصرفی
خانواده های ای ران��ی و متعاقب ان ،س��بک زندگی ای رانیان
بوده است و بیش از سایر حوزه ها (نظیر فروش باتری قلمی،
مس��واک ،خمیردندان و ،)...فرهن��گ و مصرف فرهنگی را
از خود متاثر س��اخته اس��ت .البته فروش کپی غیرقانونی
فیلم های ای رانی ،عرضه فیلم های سانسور نشده ،موسیقی
خوانندگان زیرزمینی و در کل هم پیوندی میان شبکه های
تولید و توزی��ع محتوای فرهنگی ،مس��ائلی جدیدالحدوث
به شمار نم ی رود و سابقه ای نسبتا بیست و چندساله دارند،
با این همه ،بعضا م ی توان جهش هایی را در این هم پیوندی
مش��اهده کرد که نقاط تالقی فن اوری های نو ،محتواهای
خاص و مخاطبان سرگردان در کوچه و خیابان است.
اول :فن اوری های نو که اول بار در چهره ویدئو ،مقابل
نظم حاکم ش��ده بر ای ران انقالبی قرارگرفت ،اگرچه خرید و
لو نقل شان جرم تلقی م ی شد ،از
فروش شان ازاد بود ،اما حم
این رو هنگام جابه جایی ویدئوها ب رای دید و بازدیدهای شبانه
خانوادگی ،معموال در ملحفه ای پیچیده م ی شدند تا مبادا از
ُمر قانون ،تخلف نشود! ویدئوهای کوچک و بزرگ ،رفته رفته
جای خود را به دیگر پخش کننده ها دادند و با امدن سی.دی ها
و بعدها دی.وی .دی از یک س��و و بازشدن پای ماهواره ها به
خانه ها ،کامال مقوله جابه جایی ی��ا خرید و فروش این گونه
دستگاه ها ( )Devicesاز مرکزیت افتاد و خود محتوا درصدر
قرار گرفت .این محتوا ،همان گونه که کمی باالتر هم ذکر
شد ،در اشکال متفاوتی بروز و ظهور پیدا م ی کرد و بخشی از
ان ،محصول (صوتی یا تصویری) ترانه خوان های دم دستی
ل س انجلس��ی بود و بخش هایی دیگر فیلم ه��ای درهم و
بره م هالیوودی.
از اوایل دهه هشتاد ،هر دو نوع این محصوالت ،شاهد
جهش هایی قاب��ل توجه در محتوای خ��ود بودند که ظهور
اینترنت و اسان تر ش��دن حمل و نقل داده ها ،از اصل ی ترین
زمینه های ان به شمار م ی رفت؛ استودیوهای پنهان ساخت
موسیقی در داخل و انتشار کپی غیرمجاز فیلم های ای رانی
(که البت��ه هیچ کدام ب��دون س��ابقه نبودند ،ام��ا پیدایش
سا زو کارهایی با این گستره وسیع تولید ،ب ی سابقه م ی نمود).
این استودیوها در یک بازه 6-7ساله کار خود را گسترش دادند
و عالوه بر برگزاری پاره ای جشنواره های موسیقی غیرقانونی
(که همگی با برخوردهای امنیتی نیز مواجه م ی شد) ،بعضا
دس��ت به کار تولیدات تصویری هم زدن��د و هم پیوندهای
تازه ای در بازار مصرف ب رای خود دست و پا کردند و شاید هم
بالعکس؛ شبکه های ماهواره ای فارس ی زبان ،پخش کننده و
سفارش دهنده انبوهی از این تصویرسازی ها بودند که حجم
قابل اعتنایی از انها نیز در ای ران تولید م ی شد.
دوم :تا اینجا هر انچه گفته شد درباره محتوایی بود که
دیدن یا شنیدنش ،نیازمند فن اوری تازه به دوران رسیده بود
و معموال این فن اوری ها اگر چه اسان جابه جا م ی شدند ،اما
بدان می زان دست و پا گیر بودند که فرد نم ی توانست همه جا
انها را با خود همراه داش��ته باش��د؛ از میان محتوای ش��ان
به سادگی انتخاب کند؛ در حین حرکت و نشست و برخاست،
استفاده اش را تداوم بخش��د؛ و مهم تر از همه ،این اقدامات
موجبات جلب توجه زیاد دیگران در محیط نش��ده و خود را
نیز از انج��ام کارهای دیگرش بازن��دارد .تلفن های همراه تا
حدودی چنین امکانات��ی را فراهم کردند ،ام��ا بازهم چون
فرد معموال درگیر فراگرد ارتباط دوس��ویه بود ،در بس��یاری
اوقات وس��یله ای با کاربری سهل و س��اده دانسته نم ی شد.
اما اکنون دستفروش ها ،مرتبا در حال عرضه انواع مختلفی
از (هدفون ها یا) گوش ی های مختلف ی اند که به وسیله گیره
ن وس��یله به
(یا ب��دون ان) روی گوش ثابت م ی ش��وند و ای
کاربر این امکان را م ی دهد که با خرید ان (با قیمتی نس��بتا
پایین) و داش��تن پخش کننده (پلیر) یا بیشتر مواقع گوشی
تلفن هم��راه ،در تمامی مکان ها ،اوقات و احوال ،ش��نونده
موسیقی یا اصوات موس��یقایی دیگر باشد .حتما شما هم
افراد گوش��ی به س��ری را دیده اید (و فکر کرده اید گوش��ی
مذکور هندزفری Hands free-تلفن همراه ش��ان است)
که اگر از انها سوالی بپرسید ،جواب تان را نم ی دهند ،گویی
ناشنوایند یا در عالم هپروت سیر م ی کنند و بعد از لحظه ای
تکانی م ی خورند و گوش��ی را از گوش های شان برم ی دارند
و م ی گویند« :ببخشید ،متوجه نش��دم!» .گاهی اوقات هم
حجم ناراحت کننده صداه��ای نابهنجار خارج ش��ده از این
هدفون های کم کیفیت ،ب رای مجاوران ازاردهنده اس��ت و
حتما اعتراض ب رانگیز و ...طیف سنی استفاده کنندگان از این
گوش ی ها را م ی شود حدس زد :نوجوانان و جوانان ،اما در مورد
طیف جنسی ،تحول قابل مالحظه ای رخ داده و دیگر تفاوتی
در استفاده از این کاربری میان پس��ران با دختران نیست و
چه بسا دختران به دلیل پوشیده شدن گوشی زیر حجاب شان،
با میل و فراگیری بیشتری از ان استفاده م ی کنند.
سبک استفاده از گوش��ی ها ،بدان معناست که کاربر
دیگر ب��رای قرار گرفت��ن در محیط مطلوب خ��ود ،نیازمند
تامی��ن پی ش زمینه های فیزیکی الزم نیس��ت و در ه ر جا و
هر فرصتی ،این امکان ب رایش فراهم است؛ ضمن انکه این
تمرکز بر محتوای شنیده شده ،عمال فرد را در سیر به درون
جهان جان خویش ،اماده ت��ر و ورزیده تر م ی کند و فردگرایی
محصول تجربه امر مدرن را در بطن و متن جامعه تداعی و
تداوم م ی بخشد.
سوم :البته این فردگرایی اتفاق نوینی نیست ،چرا که
ش��اهد مثال ان ،در نگرفتن بحث میان سرنشینان وسایل
حمل ونقل شهری اس��ت که سال هاس��ت دیگر طبیعی و
عادی شده است ،اما عمال فرد در این نوع از مصرف و انتخاب
دس��تگاه ارتباطی ،نماد یا پرچمی را روی گوش خود نصب
کرده و بر دوش خویش حم��ل م ی کند که از فاصله چندین
متری ،تکلیف او را با پی رامونش مشخص م ی کند و دیگران
را وام ی دارد که اوال به او نزدیک نشوند و ثانیا اگر جسارت به
خرج داده و از حیطه اختیارش��ده عبور کنند ،انتظار پاسخی
درخور را نداشته باشند.
با این همه ،درگیرش��دن فراگیر با موس��یقی یا دیگر
انواع اصوات موس��یقایی ،ذات متنی قضیه مورد بررس��ی
است؛ موسیقی با اعصاب ادمی ارتباط برقرار م ی کند و هم
از این روست که میان ش��نیدن و گوش دادن فاصله گذاری
م ی شود .اگر کارب ران این وسایل ارتباطی ،موسیقی را گوش
کنند ،پس در ان واحد با ان ارتباط م ی گیرند و ممکن است
با حزن یا سرخوشی ناشی از (یا نهفته در) اهنگ ،هماهنگ
ش��وند و اگر بش��نوند ،صرفا بخش هایی از گوش و هوش
خود را متوج��ه ان م ی کنند که از محیط ،کنده ش��وند .این
کنده ش��دگی کاربر را از تفکر بازم ی دارد یا الاقل سطحی از
تعقل را زایل و غیرممکن م ی کن��د ،در نتیجه ذهن فرد که
باید مرتبا در حال حل و فصل مسائل باشد ،از چنین رفع و
رجوعی بازم ی ماند .این بازماندگی همیشه درباره موسیقی
صادق اس��ت و اینجا صحبت از حجم و می زان گوش دادن
به موسیقی در همه س��طوح و ساحات اس��ت که الجرم از
کارافتادگی قوه فاهمه و ناطقه و حتی باصره را به دنبال دارد.
این اتفاق به معنای برون شدگی عدم تعادل نهفته در چارچوب
و حصار اتاق فرد به عرصه عمومی اس��ت .عرصه عمومی
جایی است که همه در ان زندگی م ی کنیم و محل کنش ها
و کشاکش های ماست .یک پ ی امد س��اده این ب ی تفکری،
انفعال و واماندگی در ب رابر وقایعی است که در حول و حوش
افراد ،روی م ی دهد و کس��ی هم جرات مداخله در ان را ندارد
(که نمونه های مش��هورش را در قتل های میدان کاج و پل
عاب ر پیاده پل مدیریت ته ران م ی توان نش��انه گرفت) .البته
ممکن است در اینجا بتوان پیوندهای دیگری را نیز شناسایی
کرد ک��ه موج��ب تولید عرص��ه عمومی-مج��ازی تازه ای
م ی شوند ،اما اجماال ان عرصه ها شناخته یا محقق ناشده اند
و نم ی توان درباره کارکردهای شان قضاوت روشنی داشت.
گوش��ی به س��رها ،پ��س از انگش��ت ش��صت ی ها
(تلفن همراه بازان!) حاال در تکثیر و توالدند .بازار مصرف شان
کامال از حیطه نظارت های رایج خارج ش��ده و نوعی حریم
خصوصی در حریم عمومی ،ب رای ش��ان شکل گرفته است.
گوش��ی به س��رهایی که اگرچه از پوش��ش و حرکات شان
م ی ش��ود حدس هایی درباره ارزوها و ارمان های شان زد ،اما
این حدس ها بسیار ناکافی است و رهزن .تغییر نظام و می زان
و ذائقه مصرف فرهنگی ،حادثه ای است که تبعات خود را به
همین زودی ها در توجه بیشتر به سبک زندگی متجددانه،
باز م ی تاباندg .
23
سیاست
سیاست
مثلث شماره 161
24
پاسخ منفی به کاندیداتوری
حرف اخر
چرا سید حسن خمینی دعوت اصالح طلبان برای نامزدی در انتخابات را نپذیرفت؟
1
اغاز ماجرای کاندیداتوری در انتخابات
وقتی رئیس جمهور پیش��ین در انتخابات مجلس نهم
سیاست
نعیمه اش�راقی :سید حس�ن خمین�ی بهترین
گزینه است
سید حس��ن خمینی اما در حالی نظر نهای��ی اش را در
مورد کاندیداتوری مطرح کرده که چند روز پیش از ان نعیمه
اشراقی ،نوه امام راحل (ره) با بیان اینکه سید حسن تنها کسی
است که می تواند دولت اشتی ملی تش��کیل دهد ،گفته بود:
«وی می تواند وسیله ای برای اشتی عده ای از مردم و برخی از
جناح ها با نظام شود ».او با اشاره به خبر برخی رسانه ها مبنی
بر احتمال کاندیداتوری حجت االس�لام سید حسن خمینی
افزوده بود« :احتمال حضور سید حس��ن خمینی در انتخابات
92را رد نمی کنم .به نظر بنده ،سید حسن خمینی بهترین گزینه
برای شرایط ایران امروز است؛ پشتوانه قوی مردمی ،سالمت
شخصیتی و تفکر باز فراجناحی وی ،ادله این نظرم است .اگر
شرایط به گونه ای تغییر کند که اصالح طلبان بتوانند با معرفی
کاندیدای واحد و موجه ،به طور ازادانه و نه از س��ر ناچاری در
انتخابات ریاست جمهوری س��ال اینده شرکت کنند ،شانس
زیادی خواهند داشت».
پیش از نعیمه اشراقی ،رضا رشید پور مجری سابق رسانه
ملی از دیدارش با سید حس��ن خمینی خب��ر داده و در صفحه
فیس بوکش با اشاره به ماجرای این دیدار نوشته بود« :می گفت
که میان ارامش و احساس ارامش فاصله زیادی وجود دارد و
معتقد بود احساس ارامش میان مردم پاکستان از ایران بیشتر
است! پرسیدم احتمال کاندیداتوری ش��ما در انتخابات سال
اینده چقدر است؟ لبخندش به خنده تبدیل شد و گفت صفر!»
مثلث شماره 161
«نامزدی من در انتخابات اتی ریاست جمهوری کامال
منتفی است ».این اظهارنظر قاطع سید حسن خمینی که هفته
گذشته مطرح شده پایانی است بر همه گمانه هایی که در مورد
کاندیداتوری او مطرح بود.
گمانه هایی که از اغاز سال جاری مطرح و البته هر بار با
حاشیه های مختلفی همراه می شد.
ای��ن اظهارنظ��ر سید حس��ن خمین��ی البت��ه فقط به
معنای حذف یکی از نام های فهرس��ت گزینه های احتمالی
اصالح طلبان نیست ،چه اینکه حاال با این اظهارنظر او تغییراتی
در ارایش سیاسی اصالح طلبان نیز پدید خواهد امد.
رصدگران و تحلیلگران مسائل سیاسی در صورت بندی
چینش نیروهای سیاس��ی اصالح طلبان بر این باور بودند که
اصالح طلبان به 4بخش اصلی تقسیم شده اند.
برخی اعتقاد دارند که باید با گزینه های حداکثری وارد
انتخابات ش��د ،برخی برای ورود معتقد به حضور حداکثری
مش��روط هس��تند ،برخی اعتقاد ب��ه حضور بدون ش��رط با
کاندیداهای نسل دوم و اصطالحا حداقلی دارند و برخی دیگر
نیز قائل به عدم حضور در انتخابات هستند.
در چنین تحلیلی بود که سید حس��ن خمین��ی در زمره
نامزد های اصطالحا حداکثری و البت��ه مورد عالقه دو طیف
اول جای می گرفت.
حاال ام��ا سید حس��ن خمین��ی در اخری��ن اظهارنظر
انتخاباتی اش می گوید« :این شایعات همیشه مطرح بوده و ما
هم نمی توانیم مدام تکذیبیه صادر کنیم ،اما چون اخیرا مطرح
شده می گویم که نامزدی من درانتخابات اتی ریاست جمهوری
کامال منتفی است».
شرکت کرد ،دیگر این تحلیل که اصالح طلبان بنای بازگشت
به قدرت الاقل در زمان��ی نزدیک را ندارن��د از وزن کمتری
برخوردار شد .در گیر و دار همان ماجرا بود که مباحث سیاسی
اصالح طلبان باال گرف��ت و خیلی از انها ب��ه این جمع بندی
رسیدند که باید از پنجره انتخابات باردیگر منفذی یابند برای
تداوم سیاست ورزی رس��می .چنین شد که تابوی صحبت از
حضور مجدد در انتخابات در میان انان شکسته شد.
چنین بود که رسانه ها و اهالی سیاست به گمانه پردازی
درباره یافت��ن مصادیق احتمال��ی انان ب��رای انتخابات 92
پرداختند.
میان چهره هایی که یا اصالح طلب بودند یا نس��بت و
قرابت سیاس��ی با اصالح طلبان داشتند یکی از نام های مهم
سید حسن خمینی بود.
او در وقایع سال 88گرچه س��عی کرد به صورت علنی
و صریح اعالم موضع نکند و به بیان کلیاتی بسنده نماید ،اما
منتشر شدن یک عکس از او در کنار دو کاندیدای ان انتخابات
موجب اعتراض برخی از شرکت کنندگان در مراسم 14خرداد
س��ال 89ش��د؛ اعتراضی که موجب ش��د صحبت های وی
ناتمام بماند.
اما در فضایی که تحلیل های متفاوتی در مورد احتمال
نامزدی او مطرح ش��ده بود ،نهم اردیبهشت ماه امسال یک
سایت خبری از دیدار انتخاباتی سیدحسن خمینی و محمود
احم دی نژاد خبر داد و نوشت« :سیدحسن خمینی اخیرا بعد از
دیدار با اقای هاشمی رفسنجانی به دیدار دکتر احمدی نژاد رفته
و رئیس جمهور نیز در این دیدار صریحا به سیدحسن خمینی
اعالم کرده که در ص��ورت حض��ور وی در عرصه انتخابات
یازدهم ریاست جمهوری ،شخصا از وی حمایت خواهد کرد».
این خبر اما بالفاصله با واکنش دو طرف مواجه ش��د.
نخستین واکنش مربوط می ش��د به نهاد ریاست جمهوری؛
محمد شیخان ،سرپرست معاونت ارتباطات و اطالع رسانی
دفتر ریاست جمهوری در گفت وگویی با خبرگزاری دولتی ایرنا
اخبار منتشر شده مبنی بر انجام این دیدار را رد کرد .پس از نهاد
ریاست جمهوری حاال نوبت نزدیکان سیدحسن خمینی بود
که به این خبر واکنش نشان دهند .حجت االسالم والمسلمین
سیدس��راج الدین موس��وی از اعضای دفتر امام خمینی(ره)
وظیفه تکذیب این خبر را به عهده گرفت .موسوی در گفت وگو
با سایت جماران در پاسخ به پرسشی درباره خبر دیدار سید حسن
خمینی با رئیس جمهور گف��ت« :خبر مذکور دروغ اس��ت و
نیات اینگونه سایت ها از این خبرس��ازی ها نیز معلوم است و
هیچ گونه پیشنهادی نیز از ناحیه ایشان مبنی بر کاندیداتوری
ریاست جمهوری به یادگار امام نشده است ».زمان اندکی پس
از این واکنش ها ،اما خبری متفاوت منتشر شد؛ خبری که دیدار
این دو شخصیت سیاسی را تایید اما مذاکره انتخاباتی را تکذیب
کرد .بر این اساس؛ دبیر ستاد مرکزی بزرگداشت حضرت امام
خمینی(ره) ضمن اش��اره به دیدار احمدی نژاد و سیدحس��ن
خمینی گفت« :در این دیدار پیشنهاد کاندیداتوری سیدحسن
خمینی مطرح نشده و این شایعه را تکذیب می کنم».
انص��اری در خص��وص مط��رح ش��دن اخب��اری
مبنی ب��ر کاندیداتوری سیدحس��ن خمینی ب��رای انتخابات
ریاس��ت جمهوری و بحث درباره این موضوع با احمدی نژاد
خاطرنش��ان ک��رد« :بن��ده از طرف انه��ا ش��دیدا موضوع
کاندیداتوری را تکذیب می کنم .این شایعه را که در دیداری که
سیدحسن با احمدی نژاد داشته به وی پیشنهاد کاندیداتوری
می ش��ود را تکذیب می کنم و اصال به مقول��ه کاندیداتوری
25
سیاست
ایشان پرداخته نشده اس��ت ».دبیر ستاد مرکزی بزرگداشت
حضرت امام خمینی (ره) ادامه داد« :بیت امام(ره) اگر سخنگو
و خدمتگزار مردم باشد ،برایشان جذابیت بیشتری دارد تا وارد
حوزه مسئولیتی شوند».
وی درباره چرایی مطرح ش��دن این شایعات افزود« :ما
پیش از این انتخابات خبرگان را داش��تیم که برخی ش��ایعه
کردند سیدحس��ن خمینی می خواهد کاندیدا شود و حتی در
انتخابات مجلس نیز گفتند عالوه بر کاندیداتوری می خواهد
لیست بدهد و به همین ترتیب این شایعات را برای انتخابات
ریاست جمهوری ه م مطرح کردند».
انصاری تاکید کرد« :متاس��فانه برخی جریانات کاری
ندارند که چه کس��ی ثبت نام کرده یا می خواهد کاندیدا شود،
بلکه فقط به دنبال فضاسازی و منافع خود بوده و می خواهند با
این سوژه ها اتشی به پا کنند».
دبیر ستاد مرکزی بزرگداشت حضرت امام خمینی (ره)
یاداور شد« :اگر کسی یک رگ نسبی با امام(ره) داشته باشد از
انچه برخی طیف ها ان را قدرت می دانند ،برتری دارد ».وی با
تاکید بر اینکه انتساب به حضرت امام چیز کمی نیست گفت:
«ما باید قدرشناس فرزندان امام باشیم که جان خود را برای
پیشرفت نظام در طبق اخالص گذاشتند».
هر چه بود خ��رداد با این تکذیب ه��ای انتخاباتی پایان
یافت ،اما تیرماه هم یک خبر مهم انتخاباتی در مورد سید حسن
خمینی منتشر شد؛ خبری که البته شباهت هایی با اخبار پیشین
داشت.
منبع خبر اما یک فرد نزدیک به دولت به شمار می امد.
«رایزنی هایی بین سیدحس��ن خمین��ی و احمدی نژاد
صورت گرفته و احمدی نژاد پیشنهاد حضور در انتخابات را به
سیدحسن خمینی ارائه کرده که البته سیدحسن خمینی این
پیشنهاد را نپذیرفته است».
این جمله س��یداحمد محی الدین میرمرشدی ،رئیس
ستاد انتخابات 88احمدی نژاد در اس��تان اصفهان ،بار دیگر
بازار گمانه های انتخاباتی را داغ کرد .با مطرح شدن سخنان
میرمرش��دی ،تحلیل هایی در مورد احتم��ال کاندیداتوری
سید حس��ن خمینی به میان امد .او یک خبر دیگر هم برای
رسانه ها داشت« :بین احمدی نژاد و هاشمی جلسات خاصی
برگزار ش��ده و این دو دارند به هم نزدیک می شوند و احتمال
حرکات مشترک انان در اینده وجود دارد که از این حرکات ،هر
دو سود خواهند برد و احتماال دعوت از سیدحسن خمینی نیز بر
همین اساس صورت گرفته باشد».تصاویر محمود احمدی نژاد
در کنار سید حس��ن خمینی باردیگر روی جلد روزنامه ها قرار
گرفت و تحلیل های انتخاباتی ظاهری متفاوت به خود گرفت.
بر مبنای این گمانه پردازی های سیاس��ی مطرح شده بود که
ک هاش��می ،احمدی نژاد و
سید حس��ن خمینی فصل مشتر
اصالح طلبان خواهد شد برای انتخابات 92؛ تحلیل هایی که
البته دوام زیادی نیاورد.
مثلث شماره 161
نیمه دوم سال و بازهم سید حسن خمینی
اما نیمه دوم س��ال 91هم سید حسن خمینی همچنان
خبر ساز بود.
در حالی که اخبار متفاوتی درباره فعالیت های انتخاباتی
اصالح طلبان در رس��انه ها منتنشر می شد یک سایت خبری
مدعی تش��کیل یک جلسه سیاسی مهم ش��د؛ جلسه ای که
بر مبنای ادعای این س��ایت یکی از حاضرانش سید حس��ن
خمینی بود.
این سایت خبری نوشته بود« :دیدار محرمانه ای میان
محمد باقر قالیباف ب ا هاشمی رفسنجانی ،سید محمد خاتمی و
سید حسن خمینی نوه امام راحل صورت گرفته است ».دامنه
واکنش ها به این خبر ان قدر باال گرفت که محمد باقر قالیباف
تصمیم به تکذیب رسمی ان گرفت.
چنین ش��د که رواب��ط عمومی ش��هرداری تهران با
صدور اطالعیه ای خبر دی��دار قالیباف ،ش��هردار تهران با
ایت اهلل هاشمی رفسنجانی ،سید محمد خاتمی و سید حسن
خمینی را تکذیب کرد و نوشت« :متاسفانه برخی رسانه های
فضای مجازی صرفا برای دس��ت یافتن به بازدید بیشتر یا
به دلیل توهم دش��من پنداری بر خالف صراحت فرمایش
رهبر معظم انقالب که تاکید داش��تند رقیب انتخاباتی خود
را دش��من اکبر تلقی نکنیم ،به هر دروغ و شایعه ای متوسل
می ش��وند .در فضای غیر اخالقی که برخی رسانه ها ایجاد
کرده اند ،نش��ر هر دروغی برای رس��یدن به هدف سیاسی
مجاز شمرده می شود و در این میان عطش برخی رسانه ها
درخصوص شایعه سازی سیاسی برای برخی شخصیت ها از
جمله اقای قالیباف بیشتر است .چنان که یک روز از دیدار
ایشان با ایت اهلل مصباح خبر می دهند ،روز دیگر از دیدار با
خاتمی ،یک روز برای ایشان رنگ انتخاباتی تعیین می کنند
و روز دیگر رئیس س��تاد!» این پاس��خ دفتر شهردار تهران
البته پایان این ماجرا نبود .سایت رجانیوز در خبری مجددا
بر صحت خبر پیش��ینش تاکید کرد خبری که البته این بار
واکنشی به دنبال نداشت.
اما این تنها اتفاق این ماه برای سید حسن خمینی نبود
چرا که چند روز بعد هنگام خروج سید حسن خمینی و برخی
از نزدیکان وی از مراس��م ختم ایت اهلل انواری که در مسجد
نور برگزار شد ،خبرنگاران درباره کاندیداتوری وی از او سوال
کردند که موسوی بجنوردی به جای سید حسن گفت که «او
نامزد انتخابات نمی شود».
قانونی که کاندیداتوری سید حس�ن خمینی را
منع می کرد
مجلس شورای اسالمی در سال جاری مشغول بررسی
طرحی بود که بنای اصالح قانون انتخابات را داشت .این طرح
اگرچه حاشیه ها و مباحث فراوانی را پیرامون خود داشت ،اما
یکی از مفادش مربوط می شد به نامزدی سید حسن خمینی؛
انجا که در این اصالحیه شرط سنی برای نامزدهای انتخابات
در نظر گرفته می شد و البته سن سید حسن خمینی کمتر از حد
مشخص شده در ان بود.
این گونه بود که برخ��ی اصالح طلبان مطرح کردند که
منظور از تعیین این ش��رط توس��ط طراحان اصالحیه قانون
انتخابات جلوگیری از کاندیداتوری سید حس��ن خمینی بوده
است .اگر چه س��رانجام در بررس��ی نهایی این بند از قانون
می توان گفت اکنون اصالح طلبانیکه به دنبال گزینه حداکثری بودند
یک کاندیدای مهم را از دست داده اند .با نیامدن سید حسن خمینی
اکنون اصالح طلبان حامی او باید به دنبال نسخه ای جدید برای حضور در
انتخابات باشند
26
انتخابات حذف شد ،اما موجب ش��د تا باردیگر گمانه زنی ها
پیرامون سید حسن خمینی افزایش یابد.
پایان ماجرای کاندیداتوری
پس از اینک��ه منع قانون��ی کاندیداتوری سید حس��ن
خمینی از قانون انتخابات حذف شد ،با تاکید برخی چهره های
اصالح طلب برای حضور حتمی و البته حداکثری در انتخابات،
بار دیگر حرف و حدیث ها درباره نامزدی سید حس��ن خمینی
باال گرفت .برخ��ی خبرها حکایت از رایزنی ه��ای پی در پی
چهره های رده باالی اصالح طلب با سید حسن خمینی داشت
و البته در مقابل اظهارنظرها در مورد شرایط سیاسی در صورت
کاندیداتوری او نیز افزایش یافت.
صادق زیب��ا کالم ،تحلیلگر اصالح طل��ب در این مورد
گفت« :سید حسن خمینی دودل است که ایا بیاید یا نیاید .او
بدون موافقت سران اصالحات یعنی اقایان هاشمی و خاتمی
در انتخابات ش��رکت نمی کند ».او در عین ح��ال تاکید کرد:
«سید حسن نامزد انتخابات ریاست جمهوری دهم نمی شود.
سید حسن می داند که اصالح طلبان با وجود شرایط فعلی در
انتخابات شرکت نمی کنند ،از طرفی اصولگرایان به وی رای
نمی دهند ،پس بعید به نظر می رس��د ایش��ان اعالم نامزدی
کنند ».زیباکالم در پاسخ به اینکه ایا به نظر شما سید حسن که
فارغ از حمایت اصالح طلبان به پشتوانه رابطه نسبی با امام(ره)
و اینکه ایشان از چهره های حوزوی محسوب می شوند ،از رای
خوبی برخوردارند در انتخابات شرکت خواهند کرد ،گفته بود:
«درست است ایشان نام امام را به دنبال دارند ولی بسیاری از
رای دهندگان اصولگرا حاضر نمی ش��وند به سید حسن رای
بدهند».
امیر محبیان،تحلیلگراصولگرانیزگفت«:منباشناختی
که از سید حس��ن خمینی دارم معتقدم او شخصیت محترم و
باهوشی است و ش��رایط را به خوبی می س��نجد ،اما نکته ای
که وجود دارد این است که سید حسن یک سرمایه برای نظام
محس��وب می ش��ود ،در حالی که وارد فضای جنجالی شدن
مشخص نیست که خروج راحتی هم داش��ته باشد .بنابراین
تردید دارم سید حسن مایل باش��د وارد فضای انتخابات شود.
سید حسن خمینی اهل بیت امام است؛ ردصالحیت وی ساده
نیست .وی دارای موقعیتی خاص بوده و در حال تحصیل است
و از س��وی دیگر می خواهد خود را به عنوان یک رجل دینی
هم مطرح کند .بنابراین هزینه ردصالحیت او برای نظام باال
خواهد بود .اگر نظام او را تایید کند موقعیتش بسیار خوب خواهد
بود ،اما اگر شورای نگهبان صالحیت وی را رد کند کل ظرفیت
خود را در قضیه سید حسن خواهد گذاشت و کاندیداهای دیگر
از فیلتر ش��ورای نگهبان راحت تر عبور خواهند کرد ،چرا که
نمی توان همه کاندیداه��ا را رد کرد ،بنابرای��ن وقتی فردی
همچون سید حسن رد شود کل انرژی رد صالحیت شورای
نگهبان را می گیرد».
اما حاال ک��ه 5ماه به برگ��زاری انتخاب��ات زمان باقی
مانده سید حسن خمینی رسما و قطعا اعالم کرده کاندیدای
انتخابات 92نخواهدبود .چنین است که می توان گفت اکنون
اصالح طلبانی که به دنبال گزینه حداکثری بودند یک کاندیدای
مهم را از دس��ت داده اند .با نیامدن سید حسن خمینی اکنون
اصالح طلبان حامی او باید به دنبال نسخه ای جدید برای حضور
در انتخابات باشند .سیدحسن خمینی که بیشتر اوقات خود را
صرف تحصیل در قم می کند با این اقدام خود ترجیح داد که
همچنان در حاشیه سیاست حضور داشته باشد و از متن سیاست
که خود حاوی جنجال ها و تنش های فراوانی اس��ت دوری
کند .ان گونه که پیش بینی می شد حجت االسالم سیدحسن
خمینی از رقابتی سخت و پرتنش احتراز کرد تا همچنان فارغ
از جناح بندی های حاضر ،بیت امام بتواند در موضعی فراتر از
احزاب سیاسی قرار گیرد .او ترجیح داد به جای انتساب مستقیم
به یک جناح همچنان ش��خصیتی متعلق به نظ��ام و حافظ
بیت امام باشد .به نظر می رسد او حرف اخرش را زده باشدg .
اصالح طلبان از سیدحسن خمینی هم
عبور می کردند
گفت وگوی مثلث با مسعود پزشکیان
2
مس�عود پزش�کیان ،وزیر دولت اصالحات در گفت وگو با هفته نامه مثلث با تاکید بر این مطلب که در مملکت ما
جناح بندی ها بیشتر سیاسی است تا حزبی می گوید« :اصالح طلبان خودشان 72ملت هستند .وقتی یک عده از این
طیف گفتند از خاتمی عبور می کنیم ،قطعا از سید حسن خمینی هم عبور می کردند ».این نماینده مجلس تاکید می کند:
«سید حسن جزو هیچ حزب و گروهی نبوده که بخواهد اصالح طلبان را به اجماع برس�اند ».وی معتقد است« :درون
اصالحات یک نگاه روشن سیاسی وجود ندارد که اگر کس�ی امد و از ان دیدگاه دفاع کرد همه پشت سر ان فرد قرار
بگیرند ».مشروح این گفت وگو را در ادامه بخوانید:
زهره دیانی
اقای دکتر! لطف�ا تحلیل خودت�ان را درباره علت
انص�راف سید حس�ن خمین�ی از کاندیدات�وری
بفرمایید؟
lبن��ده تحلیل خاص��ی در این خص��وص ندارم و
نمی دانم چرا چنین تصمیمی گرفته اند.
به نظر ش�ما ایا ایش�ان برای به اجماع رساندن
اصالح طلبان گزینه مناسبی نبودند؟
lدر زم��ان دولت اصالح��ات برخ��ی نمایندگان
مجلس ششم می گفتند باید از خاتمی عبور کنیم ،حتما شما
این موضوع را فراموش کرده اید؟
من هم این موضوع را به خاطر دارم ،اما می خواهم
شما توضیح بیشتری در این خصوص بفرمایید؟
lجزئی��ات بیش��تری از ان را به خاطر ن��دارم ،اما
می خواهم بگویم این گونه نیس��ت که گروه ها و جناح های
سیاسی حاضر در کشور یکدس��ت باشند و یک تفکر خاص
و مشخصی داشته باش��ند .گروه های سیاس��ی در کشورما
هیات رئیسه ندارند ،به عبارت دیگر اعضای انها هم مشخص
نیستند ،از این رو هر کس برای خودش یک حرفی می زند و
چیزی می گوید.
فک�ر می کنید ک�دام بخ�ش از اصالح طلبان
بیش�تر مخال�ف کاندیداتوری سید حس�ن
خمینی در انتخابات بودند؟
lنمی دان��م .بن��ده در این موض��وع دقت
نکرده ام زیرا معتقدم در مملک��ت ما جناح بندی ها
بیشتر سیاسی است تا حزبی .من حزبی نمی بینم؛
البته متاس��فانه در کشور ما بس��تر به وجود
امدن حزب وج��ود ن��دارد در نتیجه
هر کس ط��وری صحبت می کند
که پایش گیر نیفتد.
بی�ن اصال ح طلب�ان
افراد مستقلی چون
اقا ی کواکبیان هم
حض�ور دارن�د؛ ایا
ای�ن چهر ه ه�ای
بار دیگر س�وال خودم را مطرح می کن�م .از نظر
ش�ما سید حس�ن می توان�د اصالح طلب�ان را به
اجماع برساند؟
lنمی دانم .در واقع مشخص نیست اصالح طلبان
چه برنام��ه ای دارن��د و می خواهند چه کس��انی را به عنوان
کاندیدا معرفی کنند که سید حس��ن بتواند ای��ن طیف را به
اجماع برساند یا نرساند.
یعن�ی اگ�ر برنام�ه اصالح طلبان مش�خص بود
ایشان می توانست این طیف را به اجماع برساند؟
lخیر ،بعید می دانم.
چرا؟
lزیرا درون اصالحات یک نگاه روش��ن سیاسی
وجود ندارد که اگر کسی امد و از ان دیدگاه دفاع کرد همه
پشت سر ان فرد قرار بگیرند ،س�لایق و نظرات مختلفی
در این طیف وجود دارد ،در نتیجه اگر کسی با سلیقه انها
جور درنیای��د طبیعتا با او همراه��ی نمی کنند ،مثل همین
اتفاقی که دراصولگرایان افتاده اس��ت و انها سه یا چهار
دسته شده اند.
فک�ر نمی کنی�د همی�ن تحلیلی ک�ه ش�ما دارید
از وضعی�ت اصالح طلب�ان ک�ه ای�ن طی�ف ب�ه
اجماع نمی رس�د موجب ش�ده تا سید حس�ن از
کاندیداتوری اعالم انصراف کند؟
lجو این گونه است که نشود اجماع کرد ،یعنی افراد
شاخص انگ خورده ا ند و افرادی که خیلی شاخص نیستند،
طبیعی است اگر کاندیدا شوند هر کس خود را از دیگری برتر
ببیند ،بنابراین در این وضعیت سخت است افراد شاخص رفته
باشند و غیرشاخص ها بخواهند اجماع کنند.
سید حسن خمینی را جزو افراد شاخص می دانید؟
lایشان جزو این حزب ها نبوده است .من سید حسن
را جزو گروه ها نمی شناس��م .بنده می گویم درون خود این
گروه ها افراد شاخص انگ خورده اند.
ول�ی خیلی ه�ا اعتق�اد دارن�د ایش�ان ج�زو
اصالح طلبان هستند؟
lاز انجای��ی ک��ه م��ن معن��ای اصالح طلب��ی و
اصولگرایی را نمی دانم ،بنابراین نمی توانم در این خصوص
نظر بدهم .در واقع بنده معتقدم امکان ندارد کس��ی بخواهد
اصالح کند ولی اصول نداشته باش��د .در واقع مگر می شود
بدون اصول اصالحات انجام داد .باالخره اصالح یعنی یک
چارچوبی مشخص س��رجای خود قرار دارد و ما می خواهیم
نحوه چینش این فضا را اصالح کنیم؛ بنابراین اصول را از قبل
پذیرفته ایم .ما می گوییم اصولگراییم مگر می شود اصولگرا
نبود ،اما در شرایط امروز باید این اصول اصالح شود .به عنوان
مثال اجتهاد به معنای اصالحات است ،بنابراین کسی که با
اصالحات مخالف است نباید به مجتهد اعتقاد داشته باشد
زیرا مجتهد به معنای اصالح کردن وضعیت موجود اس��ت
که فرد مجتهد نظری مطابق با زمان می دهد؛ این می شود
اصالحات .بن��ده نمی دانم چرا برخی ب��ا اصالحات مخالف
هستند.
مثلث شماره 161
یعن�ی اصال ح طلب�ان معتق�د ب�ه عب�ور از
شخصیت هایی چون خاتمی و سید حسن خمینی
هستند؟
lموافق یا مخالف بودن این اف��راد تفاوتی در اصل
موضوع ایجاد نمی کند .این موضوع بستگی به دیدگاه های
سید حس��ن در صورت کاندیدا شدن داشت؛ به عبارت دیگر
مواضعی که ایش��ان مط��رح می کند مهم اس��ت ،از این رو
نمی توانیم درباره فردی که هنوز مواضعش را نش��نیده ایم
قضاوت کنیم.
lسید حس��ن جزو هیچ حزب و گروه��ی نبوده که
بخواهد اصالح طلبان را به اجماع برساند.
سیاست
lنمی دانم ،چون من بین اصالح طلبان نیستم که
بدانم چه س�لایقی دارند ،در واقع اصالح طلبان خودش��ان
72ملت هستند .وقتی یک عده از این طیف گفتند از خاتمی
عبور می کنیم ،قطعا از سید حسن خمینی هم عبور می کردند
و این ،برای انها کاری ندارد.
مستقل با نامزدی سید حسن خمینی در انتخابات
موافق بوده اند؟
یعنی ش�خصیت سید حس�ن خمینی به گونه ای
هس�ت که بتواند این طیف سیاس�ی را به اجماع
برساند؟
رویک�رد اصالح طلبان را نس�بت به سید حس�ن
خمینی چگونه می بینید؟
lنمی دانم.
به هر حال ش�ما وزیر دولت اصالح�ات بوده اید،
بنابراین باید با این طیف اشنایی داشته باشید.
lبنده وزیر بهداشت و درمان دولت اصالحات بودم،
وزیر سیاس��ت داخلی و خارجی نبودم که بدانم رویکردشان
چگونه است.
ش�ما اخرین وضعی�ت اصالح طلب�ان را چگونه
پیش بینی می کنید؟
lبا اوضاع و ش��رایطی ک��ه در کش��ور داریم بنده
نمی توانم چیزی را پیش بینی کنم ،همه چیز بستگی به این
دارد که بزرگان نظام چه توصیه هایی بکنند تا فضای کشور
باز ش��ود ،در واقع در این فضا بعید می دانم غیر از یک جریان
خاص بتواند حضور پیدا کند ،مگر انکه این فضا باز شود و همه
جریان ها بتوانند خودشان را عرضه کنند .وقتی به برخی افراد
انگ ضدانقالب و ضد دولت زده می شود ،دیگر نمی توانند در
انتخابات حاضر ش��وند .وقتی ما این کلمات را به جای انکه
منطق و دلیل بیاوریم به کار می بریم فضا برای
رقابت فراهم نخواهد بود.
یعنی ش�ما ش�رایط را برای حضور
اصالح طلب�ان در انتخابات فراهم
نمی بینید؟
lدر چنی��ن ش��رایطی بعید
می دان��م از اصالحات چهره روش��نی
بتواند کاندیدا شودg .
27
اصالح طلبان به پیروزی فکر نکنند
گفت وگوی مثلث با قاسم روانبخش
3
قاسم روانبخش ،عضو هیات علمی موسسه اموزشی ،پژوهشی امام خمینی(ره) ضمن اعالم عدم کاندیداتوری
حجت االسالم سید حسن اقای خمینی در انتخابات این اقدام را مثبت خوانده و معتقد است« :ایشان نه تجربه اجرایی
داشت و نه با اقبال مردمی مواجه می شد ».دبیر سیاسی نشریه پرتو سخن همچنین درباره تالش اصالح طلبان برای
کاندیداتوری خاتمی می گوید« :این کار نشانه به بن بست رسیدن گفتمان اصالح طلبی است ».وی همچنین معتقد
است« :اگر بخواهند در صحنه سیاسی کشور حضور داشته باش�ند در این انتخابات نباید به پیروزی بیندیشند ،بلکه
فقط باید حضور داشته باشند و به نوعی وارد نظام شوند و در چارچوب نظام باشند تا در چند سال دیگر با یک شگرد
و تاکتیک دیگر بتوانند برای کسب قدرت برنامه ریزی کنند و وارد صحنه رقابت شوند».
امید کرمانی ها
حجت االسلام سید حس�ن اق�ای خمین�ی
چن�دی پی�ش اعالم ک�رد ک�ه نام�زد انتخابات
ریاست جمهوری یازدهم نمی شود ،به نظر شما
چه کس�انی موافق حضور ایش�ان بودند؟ اعالم
ع�دم حض�ور در عرصه براس�اس چ�ه تحلیلی
اتخاذ شد؟
سیاست
lاین تصمیم براس��اس واقعیت ه��ای صحنه رخ
داد ،مقام معظم رهبری فرمودند بحث ریاس��ت جمهوری
کار اجرایی بسیار مهم و سنگینی اس��ت ،بنابراین کسانی
ک��ه توانمن��دی کار اجرایی در
س��طح باال را دارند بای��د نامزد
شوند .گذش��ته از اینکه جریان
اصالحات دنبال حضور ایشان
در صحنه رقابت ب��ود و فارغ از
خط و خط��وط سیاس��ی ،قطعا
سیدحسن اقای خمینی مصداق
فرد اجرایی قوی نیس��ت چون
وی کار اجرای��ی انج��ام نداده
چه رس��د به انکه وارد س��طح
ریاس��ت جمهوری ش��ود .فکر
می کنم سابقه فرد در حوزه کار
اجرایی کالن حداقل ش��رایط
برای ق��رار گرفت��ن در جایگاه
ریاست جمهوری است .بنابراین
سید حس��ن اقای خمینی خیلی
تصمیم خوب��ی گرفته اند برای
انتخابات.
رای اور که بتواند در انتخابات یازده��م بیاید و دیگران زیر
پرچمش حرکت کنند ،وجود ندارد.
یعنی اصالح طلبان دنبال یک چهره کاریزماتیک
هستند؟
lبله ،بر همین اساس تالش می کردند سید حسن
اقای خمینی وارد عرصه انتخابات ریاس��ت جمهوری شود
تا بتوانند از اب��رو و حیثیت امام (ره) و خانواده ایش��ان مایه
بگذارند -باالخره مردم به بیت امام (ره) عالقه دارند -شاید
از این طریق رای جمع کنند .به نظرم تحلیل شان این است،
ولی سید حسن اقای خمینی به دو دلیل کار عاقالنه ای کرد
که گفت نامزد ریاس��ت جمهوری نمی شود ،چون خود وی
مثلث شماره 161
28
ش�ما گفتید اصالح طلبان حامی حجت االسلام
سیدحسن خمینی هس�تند ،چه طیفی از انها وی
را به حضور تشویق می کردند؟
lاصالح طلبان با هم ی��ک نوع اختالف نظرهایی
دارن��د ،چراکه خود را به دو دس��ته تندرو و معتدل تقس��یم
می کنند .معتدلین این جریان دنبال امدن سید حسن اقای
خمینی بودند چ��ون تندروها معتقدند که بای��د انتخابات را
تحریم کرد و در انتخاب��ات حضور نیافت .ش��اخه تندرو و
افراطی که قائل ب��ه تحریم هس��تند ،می گویند« :حضور
موجب می شود که عملکرد ما در س��ال 88زیر سوال رود،
اگر در انتخابات اینده ناظر ،مجری و قانون همانند گذشته
باشد و هیچ تغییری در انها صورت نگیرد ،حضور در صحنه
به معنی ان است که حرف های ما در سال 88نقض می شود
و با دستان خودمان ،حرکت ها و مواضع ان سال را محکوم
کرده ایم ،بنابراین تا شرایط این اس��ت ما نباید وارد شویم
مگر اینکه نظارت شورای نگهبان حذف شود یا نوعی تغییر
در مکانیزم اجرا رخ ده��د تا حضور م��ا در صحنه با همین
مس��ائل برای اف��کار عمومی
توجیه ش��ود ».این دقیقا همان
حرف هایی است که ربع پهلوی
و اپوزیس��یون خار ج نش��ین
مط��رح می کنند ،ام��ا معتدلین
مثل مردم ساالری بنای حضور
دارد .اینها می خواهند در عرصه
باش��ند اما دنبال نامزد معقولی
می گردن��د .ب��ه نظر می رس��د
که سید حس��ن اق��ای خمینی
گزین��ه خوبی برای انه��ا بود تا
بتوانن��د از چه��ره کاریزماتیک
او اس��تفاده کنند که ایشان کال
تقاضای نامزدی را رد کردند و
حاال اصال ح طلبان معتدل باید
به دنبال چهره دیگری بروند.
با این تفاس�یری ک�ه گفتید
االن وضعی�ت اصالح طلبان
را چگونه ارزیاب�ی می کنید؛
خاتم�ی می ای�د یا خی�ر ،ایا
چه�ره کاریزم�ای دیگ�ری
دارن�د ی�ا ب�ا چه�ره خنث�ی
می این�د ت�ا راه�ی ب�رای
بازگش�ت به درون حاکمیت
ب�از کنن�د؟ ارزیاب�ی ش�ما
چیست؟
چه کس�انی ایش�ان را
برای ورود به صحنه تشویق
می کردند؟
lجری��ان اصالحات
از مشوقین ایشان بود و تالش
می کرد وی را به صحنه بیاورد،
چون اصالح طلبان در انتخابات
یازده��م ریاس��ت جمهوری
دستش��ان خالی اس��ت ،طیف
وس��یعی از این جری��ان با فتنه
س��ال 88گره خ��ورده و امروز
تع��داد کمی از اینه��ا کمتر پیدا
می ش��وند که م��رز روش��ن و
شفافی با فتنه دارند؛ اکثرا فتنه افرینان ،ساکتین یا حامیان
فتنه هس��تند که هم اکنون یا به خارج از کشور فرار کردند
یا دس��تگیر و محک��وم ش��دند و در حال گذران��دن دوران
محکومیت هس��تند .بنابرای��ن یک اصالح طلب س��الم و
حرم امام (ره) داشتند مشت نمونه خروار است و از صندوق
ارا ه��م چنین نتیجه ای بی��رون می اید .م��ن فکر می کنم
فتنه گران به قدری الوده شدند که با اب زمزم تمیز نمی شوند
و هر کس به نحوی چه حضوری ،حمایتی یا رفاقتی با این
فتنه گران بوده ،مردم به وی نگاه منفی دارند بنابراین به نظر
می رسد که سید حس��ن اقای خمینی کار عاقالنه ای کرده
که صریح گفت نامزد ریاست جمهوری نمی شوم .ای کاش
رس��ما می امد عملکرد فتنه گران را محکوم می کرد تا نگاه
مردم در قبال وی اصالح شود.
نیز می داند پست ریاس��ت جمهوری تجربه باالی اجرایی
می خواهد و او ای��ن تجربه را ن��دارد و دوم اینکه مردم هم
به ایش��ان اقبالی ندارند ،چون جریان فتنه را محکوم نکرد
و عکس العملی هم که مردم به سید حسن اقای خمینی در
lاصالح طلبان در این
انتخاب��ات دچار ی��ک بحران و
بن بس��ت کامل سیاسی شدند
و طرح دوب��اره نام اقای خاتمی
موید همین مساله است ،چون
این جریان ک��ه یک روز ش��عار جوانگرایی م��ی داد بعد از
گذش��ت 16س��ال نتوانس��تند یک نیروی موثر ،کار امد و
جوان تربیت کند تا وی اصالح طلبان را به قدرت برگرداند.
مردم دو بار اقای خاتمی را در س��ال های 76و 80ازمایش
کردن��د و وی در طول 8س��ال ریاس��ت جمهوری فرصت
داش��ت که طرح ها ،ایده ها و برنامه های خ��ود را عملیاتی
کند و االن دیگ��ر حرف جدیدی برای گفت��ن ندارد؛ اینکه
اصالح طلبان درصددند فردی با 70سال سن که 16سال
پیش رئیس جمهور شد را دوباره به صحنه برگردانند حکایت
از شکس��ت این گفتمان دارد .البته به ای��ن مباحث فارغ از
نقش افرینی خاتمی در جریان فتنه باید توجه کرد .خاتمی
مشوق سران فتنه مثل موسوی بود و ش��ال سبز به گردن
وی انداخت و سال 88حرف های تحریک امیز مطرح کرد،
به فرض هم که ش��ورای نگهبان او را تایید کند بعید است
وی بتواند اصالح طلبان را در انتخاب��ات لیدری کند چون
همین اصالح طلبان در س��ال های 80ت��ا 82بحث پیاده
کردن خاتمی از قطار اصالحات را مطرح کردند و می گفتند
خاتمی توانایی پیگیری مطالب��ات انها را ندارد ،حاال چطور
می خواهند دوباره کنت��رل و راهبری قطار را به دس��ت او
بسپارند .این نش��انه ناتوانی و به بن بست رسیدن گفتمان
اصالح طلبی اس��ت .البته برخی طیف ه��ای اصالح طلب
نیز به سراغ افرادی رفتند که توانایی و قدرت الزم را برای
جذب ارا ندارند.
مثل اقای عارف؟
lکارگزاران یک حزب عملگراس��ت و همواره به
منافع خود می اندیشد .دوم خرداد سال 76هم به این شرط
از اقای خاتمی حمایت کردند که در قدرت س��هیم باش��ند
بنابراین در دولت هفتم و هش��تم مراک��ز و وزارتخانه های
پولس��از همچون نفت ،اقتصاد ،بانک مرکزی و صنایع در
اختیار کارگزاران بود .حتی مسئولیت وزارت فرهنگ و ارشاد
اس�لامی نیز به مهاجرانی دیگر عضو این حزب سپرده شد
و نیروهای کارگزارانی در اداره وزارت کشور عبداهلل نوری
نقش کلیدی داش��تند .یعنی پست های حساس ،فرهنگ و
lکارگزاران درون اصالح طلبان تعریف می شوند.
من فک��ر می کنم اقای هاش��می درصدد طراح��ی برنامه
جدیدی است .اگر کارگزاران ببیند یک چهره اصالح طلب
مثل خاتمی وجود دارد با امتیازگیری از وی حمایت می کند
وگرنه با جناح راست توافق خواهد کرد.
با کدام طیف از جناح راست؟
lاینها با جناح راست سنتی معامله می کنند .مهم
برای شان این است که در سایه جناح راست به قدرت برسند
اما انها االن بررس��ی می کنند که قدرت و ثروت در توافق
با کدام گرایش سیاسی حاصل می ش��ود .هر جا به تحلیل
رسیدند معامله می کنند و برای این کار هم عجله ندارند.
ش�ما می گویید صحبت ه�ای اقای کرباس�چی
مقدمه طرح اقای هاشمی است؟
lمن فک��ر می کن��م در همان جدول��ی که اقای
هاش��می حرف می زند ،اقای کرباس��چی تکه های پازل را
کامل می کند.
یعنی اقای هاش�می بحث دولت وح�دت ملی را
کنار گذاشته و دنبال قالب جدیدی است؟
lاق��ای هاش��می در بح��ث دولت وح��دت ملی
همچن��ان دارد زمینه س��ازی می کند ،چراک��ه تحقق این
بحث نیاز به یک سری اختالف ها دارد .اگر اختالفی نباشد
قاعدتا دیگر ش��عار وحدت ملی معنا و مفهوم پیدا نمی کند.
طرح این ش��عار در لبنان ،عراق و افغانس��تان که گروهای
مختلف قومی ،مذهبی و سیاسی با هم درگیری دارند قابل
توجیه اس��ت که با تقس��یم کابینه بین گروه های مختلف
مدیریت کشور را جمع و جور کرد ،اما در داخل ایران وحدت
ملی حول مقام معظم رهبری میان ش��یعه و س��نی و همه
قومیت های عرب ،فارس ،بلوچ ،کرد و لر وجود دارد و همه
ملت ایران روی اصول اس�لام با هم متحدند .مردم از سفر
مقام معظم رهبری به سنندج همانطور استقبال کردند که
مردم قم به استقبال ایشان امدند.
یعن�ی می گویی�د چ�ون وح�دت مل�ی اس�ت
اقای هاشمی به سراغ طرح دیگری رفته است؟
lاقای هاشمی دنبال ایجاد اختالف هایی هستند
که بعد از وقوع انها ش��عار دولت وحدت ملی را سر بدهند.
ایش��ان چندی پیش گفت «مدیریت جامعه ای که مرکب
از جمعیت ها ،قومیت ها و سالیق مختلف سیاسی و فکری
است نمی توان ان را با یک سلیقه واحد ،ان هم به صورت
افراطی اداره ک��رد؛ این کار نه به صالح اس��ت و نه امکان
دارد» .معتقدم در ش��رایطی که دشمن روی بحث اختالف
قومیت��ی و جنگ های مذهب��ی در ایران س��رمایه گذاری
می کن��د این جور حرف ه��ا دامن زدن ب��ه طرح های نظام
اق�ای عب�اس عب�دی در اظهارنظ�ری گفت�ه
اصالح طلبان نباید با تصور اینکه کاندیدای انها
حتما پیروز انتخابات می ش�ود ،به صحنه رقابت
بیایند .انها باید از نامزدی حمایت کنند که معرف
تغییر نگاه اصالح طلبان باش�د ،به نظر شما چرا
اقای عبدی چنین مساله ای را مطرح کرد؟
lیک نظری��ه عاقالنه ای در می��ان اصالح طلبان
اس��ت که در این دوره نباید ب��ه پیروزی بیندیش��یم ،بلکه
باید به نظ��ام برگردیم تا بتوانی��م از درون مب��ارزه کنیم.
انها می گویند« :اگ��ر ما در این انتخابات ش��رکت نکنیم و
مثل انتخابات مجلس نه��م رقابت را تحری��م کنیم برای
همیش��ه ح��ذف می ش��ویم ».در انتخاب��ات مجلس نهم
اصالح طلبان رقابت را تحریم کردن��د و فکر می کردند که
مردم با این کار انها پای صندوق های رای حاضر نمی شوند
و اصولگراها نیز نمی توانند بازار انتخابات را داغ کنند ،انها
قصد داش��تند کاهش مش��ارکت مردم را به حساب اقدام
خود بزنند و پیش بینی ش��ان ان بود که میزان مشارکت به
زیر سی درصد می رس��د ،اما رقابت جبهه پایداری و جبهه
متحد اصولگرای��ان در انتخابات مجلس نه��م با یکدیگر
باعث شد که انتخابات ش��صت و پنج درصدی رقم بخورد
که این میزان مشارکت بیش��تر از انتخابات مجلس هفتم
و هش��تمی بود که اصالح طلب��ان در انها حضور داش��تند
و این نش��ان داد که اگ��ر اصالح طلبان هم نباش��ند مردم
برای حض��ور در پای صندوق ه��ای رای دغدغ��ه ندارند،
برهمین اس��اس اقای خاتمی هم در اخرین لحظه رای داد
که بگوید اصالح طلبان در انتخابات حضور داش��تند و جزو
تحریم کنندگان نبودند.
تحلیل اقای عبدی این اس��ت که اگر اصالح طلبان
نیایند انتخابات ریاس��ت جمهوری با تکثر کاندیداها پرشور
برگزار می شود و مردم پای صندوق های رای می ایند و این
اتفاق حاصلی جز حذف اصالح طلبان از صحنه سیاس��ی و
فکر و ذهن مردم نخواهد داش��ت ،بنابراین اگر بخواهند در
صحنه سیاسی کشور حضور داشته باشند در این انتخابات
نباید به پیروزی بیندیش��ند ،بلکه فقط باید حضور داش��ته
باش��ند و به نوع��ی وارد نظام ش��وند و در چارچ��وب نظام
باش��ند تا در چند سال دیگر با یک ش��گرد و تاکتیک دیگر
بتوانند برای کس��ب قدرت برنامه ریزی کنند و وارد صحنه
رقابت شوندg .
سیاست
اقای کرباسچی گفته «بحث زندانیان سیاسی در
زمان دولت اصالحات نیز بوده و اگر شرط ازادی
زندانیان سیاس�ی ،رفع حصر موسوی و کروبی
و بهبود اقتصاد و فرهنگ کش�ور باشد پس چرا
اصالح طلبان می خواهند شرکت کنند؟» به نوعی
وی اعلام ک�رده ک�ه اصالح طلبان بای�د از این
بحث ها عبور کنند ،به نظر شما کارگزاران دنبال
چه هدفی است؟
کارگزاران گزینه ای دارند که ای�ن مدل را پیاده
کند؟
مثلث شماره 161
lایش��ان توان جذب ارای خاکستری را در جامعه
ندارد ،موسوی در س��ال 88وقتی به صحنه امد بخشی از
ارای اصولگرایان را جلب کرد ،چون دو ستاد داشت؛ یکی
برای اصالح طلبان ،دومی ب��رای اصولگرایان .طرفداران
اصولگرا به خاطر انکه وی نخست وزیر حضرت اقا و دوران
دفاع مقدس بود و می گفت می خواهد گفتمان حضرت امام
(ره) را احیا کن��د از وی حمایت کردند و با این ش��رایط 13
میلیون رای اورد ،بنابراین کس��ی که نتواند بین گرایشات
مختلف سیاس��ی اجماعی حاصل کند و فقط بخواهد شعار
اصالح طلبانه بده��د رای اش در بهترین حالت اندازه معین
یا هاشمی در س��ال 84خواهد بود .معتقدم ارای کاندیدای
اصالح طلبان کم اس��ت ،چون این گفتمان شکست خورده
و مردم در دوران اصالحات نی��ز اقدام خاصی را از دولت در
عرصه سیاست خارجی ،عمرانی ،ابادانی ،اقتصادی ،سیاسی،
فرهنگی و اجتماعی ندیدند ،بلکه انچه دیدند خس��ارت و
عقب ماندگی در عرصه فناوری هس��ته ای ،تسلیم ،انفعال
مقابل دشمن و اقتصاد فلج ش��ده بود .در حوزه فرهنگی و
دینی هم بدتری��ن دوران را از لحاظ تهاج��م به ارزش ها و
ایدئولوژی انقالب شاهد بودیم ،چراکه اصالح طلبان قائل
به تساهل و تسامح فرهنگی بودند و مباحث سکوالریستی
و جدایی دین از سیاست را مطرح می کردند ،بنابراین وقتی
همه زوایا را رصد می کنیم جز ش��عارهای پرطمطراق ،چیز
درخش��انی از دوره اصالحات به دس��ت نمی اید که مردم
بخواهند دوباره به این گفتمان اقبال کنند.
اقتصاد دست کارگزاران بود .االن حزب کارگزاران به فکر
طراحی مدلی برای بازگشت به قدرت است ،چون نیروهای
این حزب دیدند ک��ه در مقابله ب��ا نظام چی��زی عاید انها
نمی ش��ود بنابراین اقای کرباس��چی نیز مطرح می کند که
باید وارد چارچوب نظام ش��د ،بعد پیگیری مبارزه از درون
خیلی راحت تر است.
س��لطه اس��ت .در کل از انجا که جامعه ایرانی با همه تکثر
قومیت ه��ا ،جمعیت ها و اقلیت های مذهب��ی ،وحدت ملی
را حفظ می کند بنابراین کارگزاران به طرح دیگری ش��بیه
انچه س��ال 88در همایش 100س��ال قانونگذاری رخ داد
و همه س�لایق سیاس��ی در مجلس دور هم جمع ش��دند
می اندیشد که بتوانند احزاب دو جریان راست و چپ سیاسی
(اصالح طلب و اصولگ��را) را دور هم جم��ع کنند .به نظرم
اظهارات اقای عس��گراوالدی نیز در همین چارچوب قابل
ارزیابی است ،البته شاید ایشان از پش��ت پرده طرح حزب
کارگزاران مطلع نباش��د و ندانس��ته وارد این بازی شده اما
کارگزارانی ها می خواهند جریان راس��ت را وارد پازل خود
کنند تا طرح وحدت ملی را در این قالب بچینند.
معتدلین این جریان دنبال امدن سید حسن اقای خمینی
بودند چون تندروها معتقدند که باید انتخابات را تحریم
کرد و در انتخابات حضور نیافت
29
غلبه راست بر چپ
در اردوگاه اصالح طلبان
حسن روحانی ،محمدعلی نجفی و اسحاق جهانگیری
جدی ترین گزینه های اصالح طلبان
سیاست
مثلث شماره 161
5
صبح یک روز زمس��تانی در حالی که زمان چندانی تا
مشخص ش��دن ارایش کاندیداها برای حضور در انتخابات
ریاس��ت جمهوری یازدهم باقی نمانده ،حزب اصالح طلب
مردمس��االری کنگره ای انتخاباتی را در تاالر ادینه تدارک
دیده اس��ت تا دیدگاه های مختلف درخص��وص حضور این
جریان در عرصه رقابت ها مطرح شود.
چهره های حاضر در کنگره از طیف های مختلف سیاسی
هستند؛ حسن روحانی از نزدیکان هاشمی رفسنجانی ،مسعود
پزش��کیان وزیر بهداش��ت دولت خاتمی و نماینده مجلس،
علیرضا محج��وب دبیرکل خان��ه کارگ��ر و البته مصطفی
کواکبیان دبیرکل این حزب اصالح طلب.
نکته قابل تام��ل انکه حبی��ب اهلل عس��گراوالدی از
چهره های شاخص راست س��نتی که به این کنگره دعوت
شده بود ،از غایبان این مراس��م بود .او با ارسال پیامی علت
غیبت خ��ود را اینگونه ذکر کرد« :اق��ای کواکبیان دبیرکل
30
محت��رم ح��زب مردمس��االری؛ احتراما پیش��اپیش میالد
رس��ول اکرم (ص) و والدت امام جعفرصادق (ع) را تبریک
گفته و از ارس��ال دعوتنامه افتتاحیه تش��کر کن��م .اینکه به
علت برنامه ریزی توفیق حضور در مراس��م افتتاحیه را ندارم
عذرخواهی می کنم .امیدوارم این کنگره و اجالس ش��ما در
مسیر منشور برادری مورد تاکید وصیت نامه امام (ه) حرکت
داشته باشد تا بتوانیم نتیجه این نشست ها را در مسیر برادری
معتقدین به امام (ه) ،نظام و رهبری پیش ببریم».
مصطفی کواکبیان دبیرکل حزب مردم س��االری در
یازدهمین کنگره این حزب س��خنان خ��ود را اینگونه اغاز
کرد« :حزب م��ردم س��االری در کنار حزب خان��ه کارگر از
معدود احزاب اصالح طلب در مجلس هش��تم بودند ،اعالم
حضور کردند و در مجلس نهم نیز تنها حزب ما بود که لیست
سراسری داد که از میان 75نفر از نامزدهایشان 35نفر انها به
مجلس نهم راه یافتند».
او با بیان اینکه ما درب��اره انتخابات یازدهم نمی توانیم
بی تفاوت باشیم ،گفت« :اصوال معنا ندارد احزاب در انتخابات
س��کوت کنند و انهای��ی که منتقد هس��تند بیاین��د بگویند
ما کاندیدا نمی ش��ویم و دالیل ش��ان را ش��رح دهن��د .البته
اصالح طلبان نیز انتخابات را تحریم نکردند».
به اعتقاد دبیرکل حزب مردم ساالری« :اصالح طلبان
و اصولگرایان بهتر است بر سر منشور انتخاباتی توافق کنند تا
جریان پوپولیستی نتواند عوام فریبی کند و با خرج کردن پول
بیت المال رای جمع کند».
مس��عود پزش��کیان نماینده اصالح طلب تبریز و وزیر
بهداشت دولت خاتمی س��خنران دیگر این کنگره بود .او در
سخنان خود بر این مساله تاکید کرد که« :واقعیت مشکالت
کشور ما این است که به راحتی از حرف های روشن و بدیهی
می گذریم».
پزشکیان در بخشی دیگر از س��خنان خود از سخنان
برخی مسئوالن که می گویند ما قانون را قبول نداریم به شدت
انتقاد کرد« :کس��انی که قانون را وضع می کنند با س�لایق
مختلف هستند و ش��ورای نگهبان نیز تائید می کند که این
تعهدی بین همه سالیق اس��ت؛ اینکه یکی بیاید بگوید من
قانون را قبول ندارم از منظر امام (ره) این اس��ت که هر کس
حتی به اسم دین در مقابل قانون بایستد دیکتاتور است».
او تاکید کرد« :بنده شاید خیلی چیزها را قبول نداشته
باشم؛ من به اقای احمدی نژاد رای ندادم اما وقتی قانون گفت
احمدی نژاد رئیس جمهور این کشور است ،او را پذیرفتم».
نماینده تبریز در مجلس راه ه��ای برون رفت جامعه از
وضعیت فعلی را در دو محور دانست« :با علم و عالمانه تصمیم
گرفتن و دوم مشارکت همه یعنی همه مردم ،از مواردی است
که تنها راه برون رفت از وضعیت فعلی است که هر دوی اینها
با محوریت ایمان و باور تحقق می یابد».
پزشکیان در حاشیه این همایش نیز با بیان این جمله
که «من تصور می کنم اگر فقط اقای خاتمی کاندیدا ش��ود،
اصالح طلبان برنده انتخابات خواهند بود» ،توجه خبرنگاران
را به خود جلب کرد.
اما حس��ن روحانی مهم ترین س��خنران کنگره حزب
مردم ساالری بود؛ چه انکه او تنها سخنران این همایش بود که
گمانه زنی های فراوانی پیرامون کاندیداتوری او در انتخابات
92مطرح می شود.
رئیس مرکز تحقیقات اس��تراتژیک مجمع تشخیص
مصلحت نظام در سخنان خود اظهار داشت« :جا دارد که از
کلمه «مردم ساالری» سخن را اغاز کنم؛ یکی از نکات بسیار
برجسته در نظام جمهوری اسالمی ایران ویژگی مردم ساالری
است .مردم ساالری به این معنا نیس��ت که تنها حاکمان بر
مبنای رای مردم انتخاب شوند که البته باید به عنوان اصل
چنین باشد».
روحانی تصریح کرد« :مردم س��االری به این معناست
که حاکمی که با رای مردم در قدرت قرار می گیرد برای رفاه و
حل معضالت و سعادت تک تک ان جامعه تالش کند؛ وقتی
انتخاب شد ،او دیگر به عنوان منتخب انهایی که به وی رای
دادند نیست و این نکته مهمی اس��ت که در مقام عمل از ان
غفلت می شود».
وی ادامه داد« :ارای اکثریت حاکم می شود اما حاکمان
همه را باید با یک چشم ببینند ،اقلیت و اکثریت در یک نظام
مردم ساالر از حقوق برابر و امتیازات برابر برخوردارند».
عضو مجمع تش��خیص مصلحت نظام ب��ا بیان اینکه
در نظام مردم ساالر جمهوری اسالمی ایران عالوه بر اینکه
طبق اصل ششم قانون اساسی اداره کشور طبق ارای مردم
خواهد بود و منتخبی��ن حاکم خواهن��د بود ،اف��زود« :تمام
تصمیم س��ازی ها و تصمیم گیری ها جمعی است؛ ما در نظام
مردم ساالر تصمیمات غیر جمعی نداریم و تصمیمات سلیقه ای
هم نداریم بلکه تصمیمات باید بر مبنای موازین اعتقادی مردم
یعنی موازین اسالم و بر مبنای کار کارشناسی باشد».
پیشنهاد عباس عبدی؛ کاندیداتوری محمدعلی
نجفی
عباس عبدی از فعاالن سیاس��ی جری��ان اصالحات
که این روزها بیش��تر زمان خود صرف نوشتن یادداشت در
رسانه های اصالح طلب و ارائه پیشنهاداتی برای این جریان
سیاسی می کند هفته گذشته در گفت وگویی با روزنامه اعتماد
از سه قطبی شدن انتخابات در صورت حضور اصالح طلبان
سخن گفت« :اگر در انتخابات ،اصالح طلبان حضور حداقل
و قابل قبولی داشته باشند که بتوانند برخی از اهداف دولت را
خنثی کنند به نظر من انتخابات حالت سه قطبی پیدا می کند.
طیف ه�ای مختل�ف اصال ح طلب�ان از ن�گاه
محسن هاشمی
محسن هاشمی فرزند ارشد ایت اهلل هاشمی رفسنجانی
که هفته گذش��ته نام او به عنوان گزینه اصلی اصالح طلبان
برای تصدی ش��هرداری تهران مطرح ش��د ،هفته پیش در
گفت وگویی با روزنامه اعتماد تاکید کرد ک ه هاشمی نمی تواند
نسبت به شرایط فعلی بی تفاوت باش��د .او در این گفت وگو،
اصالح طلبان را به چهار دس��ته تقسیم کرد« :تعدادی از انها
نظیر اقای عارف و اقای کواکبیان س��عی می کنند منفردا و
بدون هماهنگی ب��ا بقیه اعتماد نظام را به دس��ت اورند و به
رقابت انتخاباتی وارد ش��وند .تعداد دیگر مانند اقای عبداهلل
نوری و اقای عباس عبدی معتقد به ش��رکت هستند ولی به
ان نگاه بازسازی تش��کیالتی اصالح طلبان را دارند و شاید
برایشان اهمیت چندانی نداشته باشد که ببرند یا ببازند ولی
انچه برایشان اولویت دارد حضور جدی و سازماندهی شده در
عرصه سیاست ایران است .گروه سوم که بارزترین چهره ان
اقای موسوی خوئینی هاست ،معتقد به شرکت در هر حالتی
نیستند .معتقدند که باید با عزت و جدی ولی با اطمینان به برد
وارد شد ،اگر نه دلیلی بر حضور نمی بینند .در نهایت گروه اخر
که عمدتا خارج نشین یا زندان رفته هستند ،اعتقاد به شرکت
ی سعی
ندارند و می شود از انها با نام تحریمی ها یاد کرد .هاشم
دارد که اصولگرایان معتدل و عاقل اصالح طلبان از نوع گروه
اول ،دوم و سوم را دور هم جمع کند و مشکالتی که در ابتدای
مصاحبه از ان صحبت شد را برطرف کند و در نهایت در جامعه
بازسازی امید کند».
سیاست
کرباسچی از «حضور» می گوید
غالمحس��ین کرباس��چی دبیرکل ح��زب کارگزاران
س��ازندگی و از چهره ه��ای اصالح طل��ب نزدی��ک ب��ه
هاشمی رفس��نجانی هفته گذشته با نگاش��تن یادداشتی در
هفته نامه اصالح طلب اسمان شرایط فعلی اصالح طلبان را
بررسی کرد و از ضرورت حضور در انتخابات سخن گفت .او در
یادداشت خود که تیتر «بازی رفیق در زمین رقیب» بر پیشانی
ان خودنمایی می کرد ،چنین نوشت« :با همه نگرانی و تاثری
که از زندان و حصر دوس��تانمان داریم ولی به یاد بیاوریم که
اینگونه مش��کالت در اوج قدرت اجرایی اصالح طلبان کم
نبوده است».
کرباسچی با یاداوری ش��رایط جریان سیاسی متبوع
خود در دوران گذشته در ادامه نوشت« :ان روزها حتی به فکر
کسی هم خطور نمی کرد که به خاطر وقوع انچه نمی پسندیم
از قدرت کناره گیری کنیم و در امور حکومت دخالت نکنیم».
دبیرکل حزب کارگزاران س��ازندگی با تاکید بر این که
اگر زندانی شویم ولی منافع ملی حفظ شود و کشور و زندگی
مردم در مسیر صحیحی قرار گیرد ارزش دارد ،تاکید کرد« :در
کدام یک از صحنه های مبارزات سیاسی و انتخاباتی تمام این
سال ها زمینه برای مشارکت بی چون و چرای گروهی که به
هر حال خواهان تغییر شرایط هستند فراهم بوده است؟»
به عقیده این چهره اصالح طلب زمینه های هر مبارزه ای
را باید رهبران مبارزه به کمک مردم و هنرمندانه ،خود از کوه
سخت مشکالت بتراش��ند و با تیشه تصمیم و اراده تک تک
اشخاص انقدر بر این سنگ سیاه بکوبند که تندیس ازادی،
مشارکت و دموکراسی شکل بگیرد.
کرباسچی با بیان این که اگر ش��رط حضور در صحنه
ازادی دوستانی که گرفتار زندان و حصر شده اند باشد بسیار
ژست جوانمردانه ،ازادمنش��انه و نگاهی از موضع استغنا به
قدرت است ،در عین حال خاطرنشان کرد« :اما واقعیت این
اس��ت که درون ناپیدای این نگاه به رادیکال و روشنفکرانه
محافظه کاری غریبی ارمیده است».
دبیرکل حزب کارگزاران س��ازندگی از اصالح طلبان
خواست در یک نگاه واقع بینانه فکر کنند که رقیب از حضور
این جریان سیاسی در انتخابات خوش��حال است یا نگران:
«در هیچ صحنه ای رقیب خواهان پیروزی برای رقبای دیگر
نیست ...نگاهی به اردوگاه رقبا بیندازیم که چگونه در پوستین
هم افتاده اند ...چه زمانی بهتر از حاال که بگوییم دیدگاه های
غلط و افراطی رقیب چه بر سر این کش��ور اورده است؟» او
در بخش��ی دیگر از یادداش��ت خود تاکید کرد که راهی جز
این نیست که همه اصالح طلبان ایران و همه کسانی که به
اعتدال و روش های عاقالنه حکومتداری می اندیشند دوباره
متحد شوند .گفتنی است غالمحسین کرباسچی چندان رابطه
مناسبی با اصالح طلبان نزدیک به خاتمی ندارد و از منتقدان
رئیس جمهور سابق محسوب می شود .به نظر می رسد روی
سخن او با گروه های تندرو اصالح طلب باشد.
مثلث شماره 161
رئیس مرکز تحقیقات اس��تراتژیک مجمع تشخیص
مصلحت نظام ب��ا بیان اینکه انتخابات نماد مردم س��االری
است ،گفت« :شاید در دنیای سیاست هیچ منظره ای زیباتر
از صف مردم پای صندوق های رای نباشد و انتخابات نه تنها
نماد مردم ساالری است بلکه نماد قدرت ملی نیز محسوب
می شود».
روحانی اضافه ک��رد« :برخی تصور می کنند که قدرت
ملی وابسته به قدرت نظامی و اقتصادی است .اما من معتقدم
که قدرت ملی قبل از وابستگی به قدرت نظامی و اقتصادی
وابس��ته به مردم اس��ت و هیچ قدرتی باالتر از مردم و هیچ
سرمایه ای باالتر از سرمایه اجتماعی نیست».
رئیس مرکز تحقیقات اس��تراتژیک مجمع تشخیص
مصلحت نظام حاکمیت را حق تک تک اف��راد یک جامعه
دانس��ت و گفت« :مردم این حق را به عنوان امانت در اختیار
افراد خاص با چارچوب خاص ق��رار می دهند و هیچ جنایتی
بدتر از خیانت به مردم نیست».
او معتقد اس��ت که انتخاب��ات 92دارای ویژگی های
دیگری است و باید بیش از گذشته تالش شود تا قدرت ملی
را به نمایش بگذاریم.
روحانی گف��ت« :انهایی ک��ه این ط��رف و ان طرف
به گونه ای سخن می گویند که مردم را از حضور در انتخابات
مایوس کنند خدمتی به مردم نک��رده و به منافع ملی صدمه
می زنند؛ افرادی هستند که می خواهند از دیروز انتقام بگیرند
و افراد دیگری نیز در مورد دیروز انتقاد و گالیه دارند .اما بهتر
است دیروز را فراموش کنیم و به امروز و فردا بیندیشیم».
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با تاکید بر اینکه
انهایی که می خواهند فضای انتخابات را امنیتی کنند به ضرر
مردم گام برمی دارند ،اظهار داش��ت« :فضای انتخابات باید
فضای سیاسی -فرهنگی باشد ،نباید فضا را امنیتی کنیم چرا
که این فضا به نفع کسی نخواهد بود».
وی ادامه داد « :یک عده می خواهند فضا را امنیتی کنند
حاال به دنبال بهانه هستند .تاکید می کنم فضا را امنیتی کردن
به نفع نظام و اینده ما نیست».
روحانی تاکید کرد« :به جای اینکه به فکر گذشته باشیم
به اینده بیندیشیم و به معضالت کشور نگاه کنیم چرا که در
یک شرایط بسیار حس��اس قرار داریم و سرمایه اجتماعی و
اعتماد مردم لطمه دیده است ».روحانی با بیان اینکه افق اینده
برای بسیاری از مردم غبارالود است ،اظهار داشت« :بسیاری از
مسائل با شفافیت مطرح نمی شود و امار گویای واقعیت نیست
و از ان فاصله دارد».
او با بیان اینکه برخی تعبیراتی که ممکن است گوینده
قصد بدی نداش��ته باش��د را مطرح می کنند ،اظهار داشت:
«نگوییم انتخابات مدیریتی ش��ده یا مهندسی شده ،چرا که
چیز خوبی را به مردم القا نمی کند؛ قب��ول کنیم مردم حاکم
اصلی از طرف خداوند هستند و نگذاریم مردم احساس کنند
انتخابات تشریفاتی است».
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام یاداور شد« :اگر
می خواهیم مردم پای صندوق رای حاضر ش��وند باید بدانند
که حضورشان تاثیرگذار است و نباید به گونه ای باشد که انها
بگویند ما برویم و یا نرویم معلوم است که چه کسی انتخاب
می شود؛ انتخابات ،مهندسی ان و مدیریتش متعلق به مردم
است و تمام کسانی که مجری و ناظر انتخابات هستند باید
امانت دار مردم باشند».
روحان��ی اما در حاش��یه ای��ن کنگره نیز به س��واالت
انتخاباتی خبرنگاران پاسخ داد و البته احتمال حضور خود در
انتخابات اینده را تکذیب نکرد.
او در پاسخ به این سوال که ایا در انتخابات اینده ریاست
جمهوری ش��رکت می کنید ،پاس��خ داد« :در حال بررس��ی
هستم».
رئیس مرکز تحقیقات اس��تراتژیک مجمع تشخیص
مصلحت نظام که از او به عن��وان یکی از کاندیداهای دولت
وحدت ملی یاد می شود در عین حال از حضور مستقل خود
در انتخابات سخن گفت« :بنده اگر در انتخابات شرکت کنم،
به صورت مستقل حاضر می شوم».
در ان صورت اصولگرایان مخالف دولت می توانند با حداقل
رایی که دارند قطبی جدی شوند ...اگر نیروهای دولتی بتوانند
نامزدی جدی بیاورند و حضور سیاسی جدی داشته باشند در
غیاب اصالح طلبان انتخابات تا حدودی یک قطبی می شود و
دولتی ها برنده می شوند».
او همچنی��ن نظر خود درب��اره حض��ور اصالح طلبان
در انتخاب��ات را نیز بیان کرد؛ انجا که گف��ت« :برای حضور
اصالح طلب ها مش��کلی وجود ندارد؛ نهایتا جل��وی انها را
می گیرند که این هم دیگر مساله اصالح طلب ها نیست .مهم
این است که انها رفتاری از خود نشان بدهند که کسی مثل
اقای عسگراوالدی هم به این نتیجه برسد که رفتار انها قابل
دفاع است .اما اصالح طلب ها انتظارات نادرستی از انتخابات
دارند .مشکل این دو گروه (اصولگرایان و اصالح طلب ها) بر
خالف دولتی ها این است که سردرگمی جدی دارند».
عبدی در بخش��ی دیگر از این گفت وگو محمدعلی
نجف��ی را گزین��ه ای مطلوب ب��رای حض��ور در انتخابات
معرفی کرد« :از االن نباید حرف از شکس��ت دادن بزنیم.
هیچ مس��ابقه مس��تمری وجود نداش��ته که گروه ها در ان
وزن کشی شده باشند .نباید از این زاویه وارد انتخابات شد.
مانند سال 75و 76باید رفتار کرد؛ یعنی باید تلقی این باشد
که انتخاباتی در پیش اس��ت ما هم باید ش��رکت کنیم .به
احتمال زیاد رای نمی اوریم شاید هم اوردیم .از این زاویه به
نظر من خیلی خوب است افراد واجد صالحیت هم هستند.
پیشنهاد من اقای دکتر نجفی است که االن هم در شورای
شهر است».
جهانگیری می اید؟
خبرنگار مثلث کس��ب اط�لاع کرد که در جلس��ه ای
که اخیرا با حض��ور جمعی از اصالح طلبان برگزار ش��ده ،نام
اس��حاق جهانگیری به عن��وان یکی از گزینه ه��ای اصلی
کاندیداتوری از س��وی این جریان سیاسی مطرح شده است
که با نگاه مثبتی از کاندیداتوری وزیر صنایع دولت اصالحات
استقبال شده است .با این حساب حسن روحانی ،محمدعلی
نجفی و اس��حاق جهانگیری گزینه های نزدیک به جریان
راست اصالحات به نامزدی در انتخابات نزدیک هستندg .
31
سیاست
سیاست
مثلث شماره 161
32
اصولگرایان چ ه می کنند؟
کاندیدای ائتالف با «تیم» می اید
علی اکبر والیتی جزئیات جدیدی از تصمیمات پیمان سه نفره را اعالم کرد
1
ائتالف 2+1که با توافق سه چهره شاخص اصولگرا
یعنی غالمعلی حدادعادل ،محمدباق��ر قالیباف و علی اکبر
والیتی تشکیل ش��ده اس��ت ،حاال این روزها فعالیت های
خود را ش��فاف تر دنبال می کند؛ چه انکه از یک سو حسین
مظفر در قامت رئیس س��تاد انتخاباتی این ائتالف کار خود
را اغاز کرده و از سوی دیگر غالمعلی حدادعادل و علی اکبر
والیتی ب��ه اظهارنظرهای خ��ود رنگ و ب��وی انتخاباتی
بیشتری بخشیده اند .رئیس فراکسیون اصولگرایان مجلس
نهم از رای شصت درصدی ائتالف س��ه نفره اصولگرایان
سخن می گوید و علی اکبر والیتی بر معرفی کابینه از سوی
کاندیدای منتخ��ب این ائتالف تاکید م��ی ورزد .حاال یک
سخنرانی انتخاباتی از س��وی محمدباقر قالیباف می تواند
پازل اظهارنظرهای اعضای این ائتالف را کامل کند.
سیاست
کاندیدای ائتالف با «تیم» می اید
اما این فق��ط غالمعل��ی حدادعادل نبود ک��ه درباره
اخرین وضعیت ائتالف سه نفره به ایراد سخن پرداخت؛ چه
انکه علی اکبر والیتی نیز در گفت وگویی تفصیلی با باشگاه
خبرنگاران از جزئیات این ائتالف پرده برداشت .والیتی که
چندی پیش گفته بود بر اساس توافق اعضای این ائتالف،
نامزد نهایی در هن��گام اعالم کاندیدات��وری «تیم» خود
را برای تصدی پس��ت ریاس��ت جمهوری و کابینه به مردم
معرفی خواهد کرد ،در این گفت وگو نیز بر این موضع تاکید
کرد« :دول��ت قدرتمند مجموعه ای از افراد توانمند اس��ت
که توس��ط یک مدیر مقتدر اداره می ش��ود ،از این رو بنای
ما سه نفر در این ائتالف این است که در انتخابات اینده به
صورت یک تیم همراه ،هماهن��گ و همدل خودمان را در
قالب نامزدهای انتخابات عرضه کنیم و در حقیقت مردم را
برای رای دادن به یک تیم وارد صحنه انتخابات کنیم ».او
اخیرا در گفت وگویی با شبکه المیادین در خصوص برنامه
خود برای ورود به انتخابات ریاست جمهوری گفت« :ما با
دو نفر دیگر از دوستانمان یعنی اقایان محمدباقر قالیباف و
غالمعلی حدادعادل قراری گذاشته ایم که به اتفاق هم در
جهت وحدت اصولگرایان تالش کنیم .بر این اساس قرار
ما بر این اس��ت که در نهایت یک نفر از بی��ن ما انتخاب و
کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری 92شود و دو نفر دیگر
از او حمایت کنند ».والیتی در گفت وگوی خود با باش��گاه
مثلث شماره 161
رای 60درصدی ائتالف 2+1
غالمعلی ح��داد ع��ادل ،نماین��ده ته��ران و رئیس
فراکس��یون اصولگرایان مجلس که این روزها ش��فاف تر
از گذشته س��خنان انتخاباتی بر زبان می راند ،حاال از رای
ش��صت درصدی ائتالف س��ه نف��ره اصولگرایان س��خن
می گوید .این در حالی است که او چندی پیش اعالم کرده
بود که ائتالف 2+1ائتالف بسته ای نیست و امکان حضور
دیگر کاندیداها نیز در ان وجود دارد .حدادعادل پیش بینی
کرده است که 60درصد ارای رای دهندگان ،به ائتالف سه
نفره قالیباف ،والیتی و حداد اختصاص خواهد یافت.
او ک��ه در اخرین روز دی ماه در س��ومین گردهمایی
بزرگ حقوقدانان بسیجی س��خن می گفت ،هنگامی که با
پرس��ش یکی از حضار درباره لزوم وح��دت اصولگرایان و
همچنین ائتالف سه نفره اصولگرایان مواجه شد ،این گونه
پاسخ داد« :وحدت یک امر عقالنی ،دینی و شرعی است و
هرجا که از وحدت فاصله گرفتیم ،خس��ارت ان را داده ایم،
اما انتخابات ریاست جمهوری با انتخابات مجلس متفاوت
اس��ت .انتخابات ریاست جمهوری ،ش��خص محور است و
جریانات سیاسی و احزاب به دشواری می توانند برای رسیدن
به یک فرد در انتخابات ریاست جمهوری به توافق برسند .در
انتخابات مجلس در دوره نهم هرکاری انجام دادیم تا جبهه
پایداری به جبهه متحد اصولگرایان ملحق شود ،نشد ،اما در
انتخابات ریاست جمهوری کار دشوارتر است .به همین دلیل
ما با تجربه ای که از قبل داشتیم فکر کردیم چرا جریانات در
این زمینه تصمیم بگیرند؟ ما خودمان اگر ائتالف کنیم ،بهتر
می توانیم به نتیجه برسیم؛ وقتی در نظرسنجی ها مشخص
ش��د که 60درصد ارا متعل��ق به این 3نفر اس��ت ،تصمیم
گرفتیم ائتالف کنیم و در نهایت دو نفرمان تصمیم بگیریم
برای رضای خدا کاندیدای ریاست جمهوری نشویم .فعال
3ماه اس��ت که حول این محور با هم گفت وگو می کنیم و
امیدواریم این تجربه ناموفق نباشد و سازوکاری پیدا کنیم
که بشود از این ائتالف به وحدت برسیم».
حدادعادل همچنی��ن بر تمایل رقب��ای اصولگرایان
برای تکثر در این جریان سخن گفت ،اما در عین حال بر این
مس��اله هم تاکید کرد که «ما هم مایلیم در انها تکثر وجود
داشته باشد و این امر پنهانی نیس��ت ».رئیس فراکسیون
اصولگرایان در ادامه گفت« :باید دید می خواهیم خودمان را
پیش بیندازیم یا دلمان برای انقالب می سوزد ،اینجا میدان
امتحان است».
نماینده تهران همچنین به اص��رار جبهه پایداری بر
معرفی کاندیدای اصلح اشاره کرد و در این باره چنین گفت:
«ما هم می گوییم خدا کند اصلحی وجود داش��ته باشد که
مورد قبول همه باش��د؛ ام��ا اگر یک اصلحی ب��ود که رای
نداش��ت ،ان وقت چه کار کنیم؟ نکند هیچ اصولگرایی در
هیچ سطحی از اصولگرایی ،موفق نش��ود ».حدادعادل با
بیان اینکه تصمیم گیری در عالم سیاس��ت بین خوب و بد
نیست ،تصریح کرد« :احساس ما این است که این توافق 3
نفره توده مردم متدین را تا حدی خوشحال کرده و دلسوزان
انقالب هم ارامش پیدا می کنند و امیدواریم بتوانیم الگوی
جدیدی از تعامل در عرصه سیاست به جامعه تزریق کنیم و
شاید مبنایی شود برای کارهای دیگر».
او در این س��خنرانی ب��ار دیگر این جمل��ه را که «در
ائتالف س��ه گانه بس��ته نیس��ت» تکرار کرد و در تشریح
چگونگی انتخ��اب کاندیدای این ائت�لاف گفت« :در حال
بحث هستیم که چطور می شود از بین این سه نفر یک نفر
کاندیدای ریاست جمهوری ش��ود ،البته در ائتالف سه گانه
بسته نیس��ت و اگر کس��ی در نظر س��نجی ها رای باالیی
داش��ت و اصولگرا هم بود ،می تواند به این ائتالف بپیوندد.
کاندیدات��وری انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری ارث پ��دری
هیچ کس نیست».
رئیس فراکس��یون اصولگرایان در خصوص پیوستن
محسن رضایی به ائتالف سه نفره نیز اظهارنظر کرد؛ انجا
که گفت« :فرد باید برای ورود به ائت�لاف رای قابل توجه
داشته باشد .در درجه اول نیز خود ش��خص باید بخواهد و
کسی نمی تواند از جانب شخص دیگری پیشنهاد دهد».
نماین��ده تهران در حاش��یه ای��ن همای��ش در جمع
خبرنگاران نیز حاضر شد تا پاسخگوی سواالت انها باشد.
او در پاسخ به این سوال که ایا اگر اصالح طلبان یا نزدیکان
دولت به طور جدی وارد انتخابات نشوند ،ائتالف 2+1ادامه
پیدا خواهد کرد ؟ گفت« :نفس ائتالف خوب اس��ت ،اما در
مورد فعالیت اصالح طلبان و نزدیکان به دولت باید منتظر
روزهای اینده باقی ماند».
خبرنگاران درباره علت تش��کیل این ائتالف با حضور سه
نفر گفت« :با توجه به اینکه تشکیل یک هسته اولیه برای
این ائتالف الزم بود ،ما س��ه نفر تصمیم گرفتیم ائتالفی را
تشکیل بدهیم و از بقیه دوس��تان هم برای پیوستن به این
مجموعه دعوت کنیم؛ بنابراین امکان وجود افراد متعدد از
ابتدا در این ائتالف ممکن نبود».
او در عین حال از امکان پیوس��تن کاندیداهای دیگر
به این ائتالف س��خن گف��ت؛ اما در عین ح��ال تاکید کرد
که تمام داعیه داران ریاس��ت جمهوری ام��کان حضور در
ائتالف را ندارند« :پیوس��تن به این مجموعه به این معنی
نیست که تعداد زیادی از افراد که داعیه حضور در انتخابات
ریاست جمهوری را دارند می توانند در این ائتالف حضور پیدا
کنند .ما در این مجموعه معتقدیم که قوه مجریه نیاز به یک
نفر در راس دارد؛ اما این موض��وع را نیز باید در نظر گرفت
که در این قوه تعداد بسیاری از مشاغل حساس وجود دارد
که به داشتن مسئوالن و متصدیان کارامد ،مومن به نظام و
امتحان داده نیاز دارد .از این رو این موضوع باید مورد عنایت
ویژه قرار بگیرد که تنها وجود فردی قوی در راس این قوه
کفایت نمی کند و وجود بدنه ای قوی نی��ز برای تیم دولت
ضروری است ...بنای ما س��ه نفر در این ائتالف این است
که در انتخابات اینده به صورت یک تیم همراه ،هماهنگ
و همدل خودمان را عرضه کنیم و در حقیقت مردم را برای
رای دادن به یک تی��م وارد صحنه انتخاب��ات کنیم .وجود
یک تیم کارامد در ائت�لاف س��ه گانه اصولگرایان یکی از
تفاوت های مشخص و چشمگیر است که در این مجموعه
وجود دارد و صرف نظر از اینکه هر کدام از ما در دولت اینده
شغلی داش��ته باشیم یا نداش��ته باش��یم برای این موضوع
اهمیت ویژه ای قائل هستیم .وقتی سه نفر با هم ائتالفی را
ایجاد می کنند و از دیگران هم برای پیوستن به ان دعوت به
عمل می اورند ،به این معناست که این سه نفر اماده اند که به
نفع مصالح این ائتالف حرکت کنند و حتی شغلی در دولت
اینده نداشته باشند».
او نیز همچ��ون حدادعادل از بیان س��ازوکار انتخاب
کاندیدا که قرار اس��ت مبتنی بر نظرسنجی باش��د ،امتناع
ورزید« :بیان این موضوع که این ائتالف با چه سازوکاری به
گزینه موردنظر خود برای انتخابات اینده دست پیدا می کند،
ضرورت ندارد تا به صورت زودرس اعالم شود ولی به طور
حتم همه کس��انی که در دایره ائتالف قرار دارند باتوجه به
خردجمعی در فرایند انتخابات وارد عمل خواهند شد».
به گفته والیتی ،ائتالف س��ه گانه اصولگرایان برای
اینکه زودتر کار را ش��روع کند در ابتدا تالش کرد هس��ته
مرکزی و اولیه را تا انجا که ممکن است محدودتر بگیرد تا
امکان توافق در این مجموعه بیشتر باشد« :عدم وابستگی
حزبی ب��ه جریانات سیاس��ی از مهمتری��ن مولفه های این
ائتالف اس��ت؛ به طوری که اگرچه هرکدام از این س��ه نفر
دلبستگی به س��لیقه سیاس��ی جریان خاصی داشته باشند
ولی این موضوع را به ائتالف راه نداده اند .س��ازوکاری که
در ائتالف سه گانه اصولگرایان به کار گرفته شده ،سازوکار
حزبی نیست؛ بلکه سازوکاری مبتنی بر اعتماد فی مابین و
متقابل بین پایه گذاران این حرکت جمعی اس��ت و از نظر
هسته اولیه ،در این ائتالف به روی همه کسانی که به نظام
پایبند هستند و امتحان خودش��ان را در طول انقالب پس
داده اند ،باز است».
ان گونه که او می گوید ،هسته مرکزی ائتالف سه گانه
با بعض��ی از داعیه داران انتخابات اینده دیدار کرده اس��ت:
33
«دعوت ما از تمامی اف��راد مورد اعتماد م��ردم و نظام که
داوطلب مش��ارکت در دولت اینده هس��تند این است که با
صحبت و رسیدن به تفاهم وارد این ائتالف شوند».
والیتی همچنین ای��ن ائتالف را ادامه مس��یر ائتالف
جامعتی��ن در انتخابات مجلس نهم می دان��د؛ ائتالفی که او
سخنگوی ان بود« :هسته اولیه این ائتالف سعی کردند در
همین خط مسیر خود را ادامه دهند؛ از این رو اعضای ائتالف
سه گانه اصولگرایان در این راس��تا با ایت اهلل مهدوی کنی،
ایت اهلل یزدی ،اقایان عس��گراوالدی ،باهنر ،پورمحمدی و
ال اسحاق دیدار داش��ته اند و به طور حتم این دیدارها را ادامه
نیز خواهند داد .ائتالف سه گانه به جامعه محترم مدرسین و
جامعه روحانیت مبارز به عنوان دو رکن از ارکان مهم جامعه
اسالمی نگاه می کند که نقش بسیار مهمی را در پیش و پس
از انقالب اسالمی بر عهده داشته و از نظر ما هیچ حرکت مهم
سیاسی را نمی توان در کشور بدون ارتباط با علما انجام داد».
او البته حضور خود در جلس��ات هفتگی هاشمی و خاتمی را
تکذیب کرد تا بر مرزبندی خود با این جری��ان تاکید نماید:
«بنده هیچ گاه در جلساتی از این قبیل دعوت نشده و شرکت
نکرده ام .اقای هاش��می مورد احترام من هستند ،اما باتوجه
به مس��یری که در قالب ائتالف س��ه گانه اصولگرایان ان را
مشخص کرده ایم ،معلوم نیس��ت کدام یک از افرادی که در
این جمع هستند برای انتخابات ریاس��ت جمهوری معرفی
ش��وند؛ از این رو صحبت از اینکه چه کس��ی از من حمایت
می کند بجا نیست».
سیاست
میثاقی برای یک ائتالف
در اخرین روزهای دی ماه امس��ال خبری منتشر شد
که حکایت از جدیت ائت�لاف 2+1در پیگیری اهداف خود
داش��ت؛ انتصاب حسین مظفر به ریاس��ت ائتالف سه گانه
اصولگرایان .علی اکبر والیتی یکی از اعضای این ائتالف با
تایید این خبر از تصدی همزمان این مسئولیت در انتخابات
ریاس��ت جمهوری و ش��وراها خبر داده اس��ت .او با اعالم
اینکه مظفر به اتفاق ارای اعضا به عنوان رئیس س��تاد این
ائتالف برگزیده شده ،تاکید کرده است« :ایشان به عنوان
یکی از پیشکس��وتان مبارزه و ایثارگری با سابقه طوالنی
والیتمداری دارای تجربه ای گرانسنگ در امر اجرا و تقنین،
شخصیتی شناخته شده هستند و ان شاءاهلل در جهت ایجاد
وفاق و همبس��تگی بی��ن اصولگرای��ان در انتخابات اینده
ریاست جمهوری و شوراها ایفای نقش خواهند کرد».
البته در این میان رئیس ستاد انتخاباتی ائتالف 2+1نیز
در نخستین اظهارنظر رسانه ای خود ،به بیان علل شکل گیری
این ائت�لاف ،ضمانت باق��ی ماندن اعضای ان ب��ر میثاق و
همچنین بیان جزئیاتی از میثاق نامه و اخری��ن اخبار از این
ائتالف پرداخت .حس��ین مظفر در گفت وگویی تفصیلی با
خبرگزاری تسنیم با بیان اینکه ائتالف س ه گانه اصولگرایان
بعد از انتخابات هم ادامه می یابد ،اع�لام کرد که فعال هیچ
فردی به ائتالف اضافه نشده است .او با اشاره به تهدیدهای
پیش روی اصولگرایان و ش��رایط وی��ژه انتخابات 92تاکید
کرد« :ایج��اد ائتالفی با حضور ش��خصیت های تاثیرگذار و
مورد اعتماد مردم و نظام ،می تواند مکانیزم مناسبی هم برای
پاسخ به بدخواهان و هم برای اجماع و توافق در حوزه نخبگی
کشور باشد ».مظفر اقدام به تشکیل چنین ائتالفی در شرایط
کنونی را یک روش مناسب و عقالنی و از ضرورت های جامعه
امروز دانست« :این گونه اقدامات با نظام مردمساالری دینی
ما نه تنها در تعارض نیست ،بلکه مایه ارامش و اطمینان خاطر
مردم و ایجاد دلگرمی در بین انان برای حضور و مش��ارکت
گسترده تر خواهد شد».
رئیس ستاد انتخاباتی ائتالف س��ه گانه اصولگرایان
یکی از دغدغه های اصلی س��ه چهره تش��کیل دهنده این
ائت�لاف را تالش ب��رای حل مش��کالت م��ردم از جمله
دغدغه های اقتص��ادی جامعه عنوان ک��رد« :این ائتالف
مثلث شماره 161
34
سه گانه یک قرارگاه سیاس��ی -فرهنگی برای بهره گیری
از مجموعه ظرفیت اصولگرایان و سامان بخش��ی به وفاق
اصولگرایان و مکانیزم مناسبی برای انتخاب اصلح است».
او س��پس به بیان ویژگی های ائتالف 2+1پرداخت؛
ویژگی هایی ک��ه به زع��م وی «موجب ممتاز ش��دن ان
می ش��ود»« :این ائتالف هم دارای حسن فعلی است و هم
حس��ن فاعلی؛ بر این اساس گفته می ش��ود تشکیل چنین
ائتالفی دارای حسن فعلی است که گام برداشتن در مسیر
اتحاد و انسجام و وفاق در بین نیروهای دلسوز و خدوم نظام،
فی نفسه امری ممدوح ،پس��ندیده و عقالنی است .تشکیل
این ائتالف دارای حسن فاعلی هم هس��ت از این نظر که
ائتالف مذکور با انگیزه الهی ش��کل گرفت��ه و قصد و نیت
شخصیت های موجود در ائتالف ،ارتقای نظام الهی و ثبات
و اقتدار نظام اسالمی است و در حقیقت هر سه نفر امادگی
صادقانه خود را برای عبور از خ��ود و حمایت از دیگری که
مورد اقبال جامعه است ،اعالم کرده اند».
به گفته مظفر ،س��ه عضو فعلی ائتالف در زمینه های
یادش��ده ،میثاق و پیمان الهی بس��ته اند که بر اساس منافع
ش��خصی عمل نکنند بلکه ب��ه مصالح جامع��ه و انقالب
بیندیش��ند و عمل کنن��د« :ائتالف س��ه گانه اصولگرایان
به دنبال توجه به کارامدی ،پیشرفت و اقتدار نظام اسالمی
است .این ائتالف به دنبال توسعه گفتمان انقالب اسالمی،
تقویت و ارتقای ارزش های بین نسلی و حراست از ارمان ها،
ارزش ها و دس��تاوردهای انق�لاب اس�لامی و همچنین
تبیی��ن ارمان ها و عمل ب��ه دس��تورات و توصیه های امام
عزیز و رهبری فرزانه و ش��هیدان سرافراز اس��ت و از این
رو میثاق س��ه عضو یاد ش��ده ،در حراس��ت از این مسائل
ارزشی ،ریش��ه دار ،عمیق و ناگسستنی است ».او هنگامی
که با س��والی درخصوص ادام��ه فعالیت ائتالف س��ه گانه
اصولگرایان پس از انتخابات 92مواجه شد ،اینگونه پاسخ
داد« :ائتالف مدنظر حتی بعد از انتخابات هم برای ارتقای
کارامدی رئیس جمهور منتخب استمرار دارد و اعضای ان
برای پیشبرد بهتر اهداف دولت با یکدیگر تعامل ،همکاری
و مشورت می کنند ».رئیس ستاد انتخابات ائتالف سه گانه
اصولگرایان اعالم کرد« :این ائتالف قصد دارد به صورت
تیمی کار خود را دنبال و بخش مهم��ی از کابینه خود را در
وقت مقتضی و قبل از انتخاب��ات به مردم عزیز معرفی کند
و فکر می کنی��م این موضوع جاذبه بهت��ری در میان مردم
به دنبال خواهد داش��ت ».مظفر همچنین در پاسخ به این
س��وال که ضمانت دوام این ائتالف چه خواهد بود؟ گفت:
«وضعیتی که در برخی ائتالف های گذش��ته پیش امد در
تردید مردم بی تاثیر نیس��ت ،اما به مردم اطمینان می دهم
این ائتالف س��ه گانه ،استوار ،جدی ،ریش��ه دار و با پیمانی
وثیق و ناگسستنی اس��ت ومردم عزیز ما به این ائتالف به
عنوان ائتالفی که پایداری و ثبات از ویژگی های اساس��ی
ان است نگاه کنند و بدانند که تشکیل این ائتالف اقدامی
اس��ت صادقانه برای جل��ب ارای مردم ،اطمینان بخش��ی
به مردم و تالش برای حل مش��کالت م��ردم ».او درباره
وضعیت دو داوطلب دیگر پس از انتخ��اب نامزد نهایی نیز
اظهارنظر کرد؛ انجا که گفت« :در این باره نه الزامی وجود
دارد و نه انکاری .این س��ه نفر قصد دارند یک نفری که در
جامعه امکان جلب ارای عموم��ی را دارد و از اقبال عمومی
برخوردار است را مورد حمایت قرار دهند و تمام ظرفیت های
خودشان را به س��مت تبلیغ و رای اوری فرد با ویژگی های
مطرح شده ،سوق دهند؛ ولی در اینده و در صورت پیروزی
یکی از این سه بزرگوار ،هر کدام از دو نفر دیگر اگر بخواهند
یار صمیمی در کابینه فرد پیروز خواهند ب��ود یا اگر تمایل
نداشتند به عنوان مشاور دولت اتی فعالیت می کنند و همین
ائتالف سه گانه در برنامه ریزی و تصمیم سازی های دولت
نقش افرینی جدی ایفا می کند».
مظفر هرگونه س��هم خواهی در این ائت�لاف را منتفی
دانس��ت و همچون غالمعلی حدادعادل و علی اکبر والیتی
اعالم کرد که در این ائتالف روی س��ایر کاندیداها باز است:
«اقای پورمحمدی شخصیت عزیز و فرزانه ای است که در
کنار بس��یاری از عزیزانی که قصد نامزدی و رقابت دارند هر
کدام می توانند ابعاد مهمی از ظرفیت این ائتالف سه گانه را
ارتقا بدهند ،ولی فعال ائتالف با همان ترکیب سه گانه مشغول
ادامه فعالیت بوده و تغییری در افراد ان به وجود نیامده است».
رئیس ستاد انتخابات ائتالف س��ه گانه اصولگرایان در ادامه
اعالم کرد که پیشنهادی برای پیوس��تن افراد جدید به این
ائتالف نداش��ته ایم« :توصیه می کنم مجموعه دوس��تان و
عزیزان ظرفیت هایش��ان را در مس��یر همراه��ی و تقویت
این ائتالف ب��ه کار بگیرند ،چرا که معتق��دم این امر موجب
رضای خدا خواهد بود ».مظفر در پاس��خ به س��وال دیگری
ی بر اینکه ایا مالک گزینش کاندی��دای اصلی ائتالف،
مبن
نظرس��نجی ها خواهد بود ،اظهار داش��ت« :قطع��ا یکی از
فاکتورهای مهم ،اقبال عمومی جامعه به کاندیدایی است که
باید مورد حمایت قرار بگیرد و در این زمینه مکانیزمی تعریف
شده که سعی شود از دخل و تصرف و اعمال نظر خودداری
شود ».او همچنین از تشکیل س��تادهای مرکزی و استانی
ائتالف سه گانه اصولگرایان خبر داد.
زاکانی؛ احتمال کاندیداتوری
علیرضا زاکانی چندی پیش با بیان این جمله که «به
کاندیداتوری فکر می کنم» به عنوان یکی از کاندیداهای
احتمالی انتخابات 92مطرح ش��د و اظهارنظر اس��ماعیل
کوثری مبنی بر اینکه «زاکانی ب��رای کاندیداتوری جدی
است و محکم» این گمانه را تقویت کرد« :اقای زاکانی به
احتمال خیلی زیاد بیاید و وارد گود شود».
شاید بر همین اس��اس بود که زاکانی چندی پیش با
جمعی از اعضای اتحادیه انجمن های اسالمی دانشجویان
مستقل دانشگاه های سراسر کشور دیدار کرد؛ دیداری که
باتوجه به برامدن او از میان تش��کل های دانش��جویی ،به
دیداری انتخاباتی تعبیر شد .زاکانی در بخشی از این دیدار
به پرسش های دانشجویان پاسخ داد؛ پاسخ به پرسش هایی
درباره انتخابات ،88اتفاقات مجلس نهم و ضرورت وحدت
میان اصولگرایان .او در خصوص ضرورت وحدت و انسجام
میان نیروهای انق�لاب چنین گفت« :ضرورت انس��جام
(ممکن اس��ت عدد ما زیاد باش��د اما تفرقه داش��ته باشیم)
یک اصل دیگر است .وحدت یک اصل دیگر است؛ از این
رو در فتن��ه 88مقام معظم رهبری 9مولف��ه را بیان کردند
که پنج یا ش��ش مولفه ان وحدت و ضرورت وحدت است
که مصداق رئی��س دولت کنونی و رئی��س مجلس کنونی
است که نمایندگان به انها معترضند .باز اینجا مقام معظم
رهبری تاکید بر وحدت می کنند .نکاتی می فرمایند؛ ما که
می گوییم انقالبی هستیم ،بر اس��اس یک مبنایی انقالبی
هس��تیم ،بی چارچوبی که نمی خواهیم بکنیم ،تحلیلی که
می کنیم از ولی فقیه گرفته ایم .فرمایش اقا بس��یار شفاف
است ،در نکته ششم اقا می فرمایند :این مجموعه اصولگرا
و انقالبی که امروز در مجلس هستند بحمدهلل در کشور هم
اکثریت قاطعی دارند و به دلیل انتخاب��ی که انجام گرفته،
نشان می دهد که مردم این جهت گیری و راه را می خواهند.
این را حتی المقدور نگذارید متشتت شود .این وحدت مهم
است ،حاال ما در سطح کشور هم معتقد به وحدت هستیم».
به گفته دبی��رکل جمعیت رهپویان وح��دت را ولو با
اغماض هایی باید حف��ظ کرد« :برخی از ای��ن اغماض ها
ممکن است اعتراض بعضی را متوجه ما بکند ،ولی ادم باید
حق را ببیند ،چیس��ت .یک جاهایی باید برخی از انسان ها
برخ��ی از اغماض هارا انج��ام دهند برای ی��ک مصلحت
بزرگتری که در بحث ما مصلحت اتحاد و اتفاق و باهم بودن
و اینهاس��ت .حتی با این روحیه شاید بشود روی ایشان هم
تاثیر بگذارید ،امید داشته باشید ».زاکانی بر این مساله نیز
غالمعلی حدادعادل می گوید براساس نظرسنجی ها 60درصد ارا متعلق به پیمان سه نفره است.
سیاست
مثلث شماره 161
تاکید کرد که باید در وحدت مالک و میزانی هم وجود داشته
باشد« :ما باید با مالک و میزان حرکت کنیم .با این مالک
که حرکت کردیم حتما معذوریم .ممکن اس��ت ما در مقام
عمل اختالف هم پیدا کنیم ...بنابراین در بحث سیاسی هم
اگر مالک را از ولی فقیه بگیریم دچار اشکال نمی شویم».
او با اشاره به وضعیت ویژه کشور وحدت را اجتناب ناپذیر
دانسته است« :اگر در انتخابات اینده نکته ای انقالب را تهدید
کرد ،ما به س��مت وحدت می رویم .یعنی اگر نامزدی امد و
خواست این گفتمان و جهت گیری کشور را تغییر دهد ،اینجا
دیگر قدرت طلبی نیست ،فداکاری است برای رسیدن به یک
پیروزی مجدد برای جبهه انقالب ،نه برای یک فرد و نه برای
یک گروه و اگر تهدید یا اسیبی از سوی انها مطرح نبود یعنی
جریان اصولگرا نامزد هایش را به صحنه بفرستد و دیگر این
انتخاب باید بین چپ و راست صورت بگیرد .سالیق انقالبی
مطرح می شود و مردم به این سالیق رای می دهند و در این
میان هم مشارکت مردم باال می رود و هم شور و نشاط انها و
این منوط به وحدت است ».زاکانی که در ردای سخنگویی
فراکسیون اصولگرایان مجلس نهم از چهره های اصولگرایان
تحولخواه ش��ناخته می شود ،هفته گذش��ته در گفت وگویی
درباره حضور حدادعادل در ائتالف 2+1به اظهارنظر پرداخت.
او با تاکید بر اینکه این فراکس��یون در مورد جزئیات انتخاب
نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ورود پیدا نمی کند ،گفت
که ورود حداد عادل به ائتالف 2+1نظر ش��خصی او بوده و
ارتباطی با فراکسیون ندارد.
دبیرکل جمعیت رهپویان به بیان جزئیات توضیحات
حدادعادل در فراکس��یون اصولگرایان مبنی بر علل ورود
وی به ائتالف 2+1هم پرداخت؛ انجا که گفت« :توضیحات
ایشان همان توضیحاتی است که در سخنرانی های عمومی
و مصاحبه ها مطرح کرده و چیزی فرات��ر از این موارد را در
فراکس��یون بیان نکرده اس��ت ».زاکانی در پاس��خ به این
پرسش که ایا توضیحات حداد عادل به اعضای فراکسیون
اصولگرایان در مورد دلیل ورود وی به ائتالف 2+1باتوجه
به انتقادات تند برخی از اعضا قانع کننده بود ،گفت« :تاکنون
بحثی با این مضمون و معنا در فراکس��یون صورت نگرفته
است ».سخنگوی فراکسیون اصولگرایان مجلس در ادامه
تاکید کرد« :فراکسیون اصولگرایان کارکرد پارلمانی دارد
و در مورد امور کل��ی مربوط به نظام اس�لامی و به تبع ان
نس��بت به فضای جامعه ،منطقه و جه��ان تصمیم گیری و
اعالم نظ��ر می کند؛ بر این اس��اس این فراکس��یون راجع
به جزئیات انتخاب نامزد انتخابات ریاس��ت جمهوری ورود
نخواهد کرد ».زاکانی همچنین در پاس��خ به این پرس��ش
که ایا حدادعادل به عنوان رئیس فراکس��یون اصولگرایان
به ائتالف ورود پیدا کرده اس��ت ،گفت« :این نظر شخصی
است و ربطی به کارکرد فراکسیون ندارد».
او در عین حال تاکید کرد که باید از هر موضوعی که
فضا را به سمت شفاف تر شدن پیش می برد ،استقبال کرد:
«البته اظهارنظر در مورد هر اتفاقی باید براساس اقتضائات
زمانی و ش��رایط جامعه انجام ش��ود .اعتقاد ما بر این است
که اگر قرار باش��د جریان اصولگرا و نیروهای انقالب مورد
تهدید قرار گیرند و به دنبال ان جهت گیری های کشور تغییر
پیدا کند حتما باید به سمت وحدت پیش رویم؛ در مقابل اگر
تهدید و مخاطره ای برای جهت گیری کشور وجود نداشته
باشد توصیه ما به تکثر اس��ت ».دبیرکل جمعیت رهپویان
تصریح کرد« :به نظر ما اگر جهت گیری های کل کش��ور
مورد تهدید قرار گیرد باید به سمت ایجاد وحدت و معرفی
نامزد نهایی توسط کل مجموعه اصولگرایان حرکت کنیم،
در غیر ای��ن صورت توصیه م��ا به تکثر بی��ن اصولگرایان
است ».زاکانی به انتشار اخباری مبنی بر کاندیداتوری اش
در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم نیز واکنش نشان داد؛
انجا که گفت« :در حال فکر کردن هستم؛ چون فکر کردن
ضرری ندارد ».ظ
علی رضا زاکانی معتقد است که اگر جریان اصولگرا مورد تهدید قرار گیرد باید به سمت وحدت حرکت
کنیم
حسین مظفر ،رئیس ستاد انتخاباتی ائتالف هفته گذشته نخستین مصاحبه رسانه ای اش را انجام داد.
35
سیاست
مثلث شماره 161
رونمایی از سه گزینه
از جلیلی ،فتاح و لنکرانی به عنوان گزینه های جبهه پایداری نام برده می شود
2
«جبهه پای��داری فعالیت ه��ای انتخابات��ی اش را به
صورت جدی کلید زد» .این بهترین تفس��یری اس��ت که
می ت��وان از تح��والت هفته گذش��ته پیرام��ون تحرکات
انتخاباتی و رس��انه ای جبهه پایداری داشت .تشکیل ستاد
انتخاباتی ،مطرح شدن جدی تر گزینه های مورد بررسی و
موضع گیری درباره تحوالت سیاسی مهمترین اتفاقات هفته
گذشته پایداری ها بود .در نخستین تحول سیاسی در مورد
پایداری ها مصاحبه ای با مرتضی اقاتهرانی روی خروجی
سایت نزدیک به این تشکل سیاسی قرار گرفت.این سایت
از اقاتهرانی پرسیده بود« :عده ای می گویند پایداری مجبور
است س��رانجام با کاندیدایی که دولت می دهد ائتالف کند
و یک کاندیدا بدهد»که دبیرکل جبهه پایداری در پاسخ به
این سوال گفته بود« :چرا مجبور است؟ اگر دقت کنید ما با
36
بعضی ها هم که ائتالف می کنند نمی اییم تا مجبور نباشیم.
ما ازادی مان را به ه��م نمی زنیم تا بتوانی��م به وظیفه مان
عمل کنیم.اگر دولت واقعا کس��ی را معرفی کند که اصلح
و از همه بهتر باش��د ،دلیل ندارد که مخالفت کنیم.دولت و
غیر دولت ندارد ،ولی یک نفر هم هست که هیچ کسی او را
نمی شناسد ،ولی بیننا و بین اهلل از همه بهتر است.حاال چون
دولت نگفته است او را کنار بگذاریم؟ چون در ائتالف نیست
بگوییم نه؟ می توانیم؟ اینها بازی نیست؟ پس دلیلی ندارد
که ما با کس��ی یا چیزی ببندیم .تا حاال هم نبسته ایم و در
اینده هم نمی بندیم .نگاه می کنیم ،چون می خواهیم گردن
بگیریم .باالخره چهار نفری به ما اعتماد دارند .همه هم شاید
نداشته باشند.اگر من گفتم که این اصلح است ،دروغ نباید
بگویم .حاال دیگر چون این با دولت است و فرض کنید که
مثال بنده با اقای احمدی نژاد خوب یا بدم ،نباید این مسائل
دخالت کند.اگر این بازی ها باش��د همینی می شود که همه
جا هست ».این پاس��خ دبیرکل جبهه پایداری موجب شد
بسیاری به این تحلیل برسند که بر مبنای این موضع گیری
ائتالف با حامیان دولت بار دیگر در دس��تورکار پایداری ها
قرار گفته است؛ مساله ای که با واکنش مرتضی اقاتهرانی
مواجه ش��د.او به یک خبرگزاری گفت« :م��ن از ائتالف با
دولت س��خنی نگفته ام .من درباره تعامل دولت و مجلس
صحبت کرده ام .حرف بنده مش��خص اس��ت .من گفته ام
تعامل مجلس و دولت چیزی اس��ت که حضرت اقا درباره
ان صحبت فرموده اند و هنوز هم حرفشان همین است.بنده
نیز باتوجه به بیانات مقام معظم رهب��ری از تعامل دولت و
مجلس سخنانی مطرح کرده ام ».اسماعیل کوثری،عضو
جبهه پایداری نی��ز در واکنش ب��ه اظهارنظره��ا در مورد
ائتالف با حامیان دولت گفت« :پایداری از دولت جدا شده
و اخراجی های دولت محسوب می شوند .در واقع دولتی که
خودشان برای ان زحماتی کشیده اند بنابراین انتظار داشتند
دولت همان دولت سال 84باشد ،از این رو بعید می دانم با
کاندیدای دولت ائتالفی داشته باشند .این نظر شخص اقای
اقاتهرانی است ،اما انچه بنده گفتم کلیت پایداری است .به
عقیده بنده جبهه پای��داری از گزینه دولت حمایت نخواهد
کرد ».مصاحبه دبیرکل جبهه پایداری البته یک نکته مهم
دیگر هم داشت.انجا که او گفت« :چند نفری که مدنظر ما
هستند ،با هر کدامشان صحبت می کنیم اهل امدن نیستند
و می گویند نمی اییم .یکی ش��ان که می گفت من از اخرتم
می ترسم ،در توانم نیست .یکی شان می گفت گفته اند رئیس
نشوید و دنبال این کارها نروید .البته اگر طرف برسد به اینکه
وظیفه اش هست ،می اید .بعضی ها ارزویشان است که هر
جوری هست بشوند .خود همین نمره منفی است .می خواهد
هر طوری هم که شده ،رئیس جمهور شود .مردم هم بفهمند
کسی این جور اس��ت ،خود این زدگی می اورد ،ولی برخی
هس��تند که انس��ان در انها صالحیت های��ی را می بیند که
ممکن اس��ت بتواند ،ولی وقتی با انه��ا صحبت می کنیم،
خیلی رغبت نشان نمی دهند .ولی به هر حال وظیفه ما این
است که جلو برویم و صحبت کنیم.زمان هم داریم.عجله
هم نداریم ،چون فرصت هست و فعال اقا در این باب بیش
از چند کلمه نفرموده اند .منتظریم که ان شاءاهلل روشنگری
بیشتری شود و بهتر بدانیم چه کار باید بکنیم ،چون باید به
روز جلو برویم».
سیاست
دیدارهای غیررسمی با فتاح و جلیلی
پایان هفته گذش��ته یک خبر مهم دیگ��ر هم درباره
پایداری ها منتشر ش��د .خبرگزاری فارس مصاحبه ای را از
یک عضو جبهه پایداری که البته نام او را افش��ا نکرد روی
خروجی خ��ود قرار داد که مس��ائل مهم��ی را مطرح کرده
کوتاه نمی اییم
در ادام��ه اظهارنظر ه��ا پیرام��ون جبه��ه پایداری،
حجت االس�لام جاللی ،عضو جبهه پایداری و رئیس دفتر
ایت اهلل مصباح ی��زدی نیز در مصاحب��ه ای اخرین مواضع
مربوط به این تشکل سیاسی را اعالم کرد و گفت« :دوستان
ما در جبهه پایداری به این نتیجه رسیدند که برای مشارکت
حداکثری در انتخابات سال اینده باید حضور فعال داشته و
به تکلیف خود عمل کنند .عمل به تکلی��ف تنها با معرفی
اصلح در انتخابات ریاس��ت جمهوری امکان پذیر است .در
این خصوص ذره ای از مواضع خود کوتاه نمی اییم .از سوی
دیگر معتقدیم که ایجاد وحدت امری شدنی است و منتفی
نخواهد شد ،اگر هر یک از گروه ها و جریان ها به گزینه اصلح
برسند ما با انها وحدت خواهیم کرد».
این عض��و جبه��ه پای��داری با اش��اره به کس��الت
ایت اهلل مصباح یزدی عنوان کرد« :البته جلس��ات شورای
مرکزی با ایش��ان تا زمان بهبود منتفی ش��ده ،اما جلسات
اقای اقاتهرانی دبی��رکل جبهه با عالم��ه مصباح تعطیل
نشده اس��ت ،به گونه ای که وی هر هفته گزارش کار جبهه
را به ایش��ان می دهد ».وی در خصوص مطرح ش��دن نام
حدادعادل می��ان گزینه های مورد بررس��ی جبهه پایداری
گفت« :نسبت به حدادعادل در جبهه پایداری هنوز صحبتی
نشده ،البته گزینه هایی در حال بررسی هستند ،اما در میان
انها صحبت��ی از حدادعادل نبوده اس��ت ».جاللی البته در
مصاحبه اش نقدهایی را هم به غالمعل��ی حدادعادل وارد
کرد تا ادامه دهنده مواضع سایر پایداری ها همچون روح اهلل
حس��ینیان در م��ورد غالمعل��ی حدادعادل باش��د .جاللی
همچنین در خص��وص مذاکره جبهه پای��داری با برخی از
مصادیق انتخاباتی عنوان کرد« :البته برخی مصداق ها در
جلسات جبهه مطرح شده اند ،اما تاکنون با هیچ یک از انها
پیرامون انتخابات صحبتی نش��ده .اینک��ه اقای اقاتهرانی
عنوان کرده اند اقای جلیلی ،فتاح و لنکرانی جزو گزینه هایی
هستند که ما با انها ارتباط نزدیک داریم در جلسات شورای
مرکزی مطرح نشده و ممکن است نظر شخصی وی باشد».
مثلث شماره 161
معرفی کاندیداهای جبهه پایداری
در حالی که دبیرکل جبهه پایداری از امتناع گزینه های
موردنظر این تش��کل سیاس��ی برای کاندیدات��وری خبر
داده ،مهمترین وبالگ حامی کاندیداتوری س��عید جلیلی
کاندیداهای جبهه پای��داری را معرفی کرده است.س��عید
جلیلی ،کامران باقری لنکرانی و پرویز فتاح س��ه گزینه ای
هس��تند که وبالگ «جوانان حام��ی س��عید جلیلی برای
ریاس��ت جمهوری» به عن��وان نامزده��ای احتمالی جبهه
پایداری معرفی کرده است.
این وبالگ نوش��ته اس��ت« :س��ه نف��ر در انتخابات
ریاس��ت جمهوری مدنظر جبهه پایداری انقالب اس�لامی
می باشند ».یک نماینده نزدیک به جبهه پایداری در تماس
تلفنی ،اقایان سعید جلیلی ،کامران باقری لنکرانی و پرویز
فتاح را کاندیداهای احتمالی م��ورد حمایت جبهه پایداری
انقالب اس�لامی معرفی ک��رده که در نهای��ت یکی از ان
س��ه نفر به عنوان کاندیدای مورد حمای��ت جبهه پایداری
در انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری یازدهم معرف��ی خواهند
ش��د .البته ایش��ان تصریح کردند اگر دکتر س��عید جلیلی
کاندیداتوری در انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری را بپذیرند،
اولویت اول جبهه پایداری ایش��ان خواهند بود ».مرتضی
اقاتهرانی پس از انتشار این خبر در رسانه ها درباره احتمال
حمایت جبه��ه پای��داری از کاندیداتوری جلیل��ی ،فتاح یا
لنکرانی به خبرگزاری اریا گف��ت« :ما هنوز کاندیدای خود
را معرفی نکرده ایم ،اما به هر سه این بزرگواران عالقه مند
هستیم ».اقاتهرانی افزود« :جبهه پایداری تا این لحظه بر
سر مصادیق خود به نتیجه ای نرس��یده است ».اقاتهرانی
زمان معرفی کاندیدای جبهه پایداری را نامشخص دانست
و تاکید کرد« :هر وقت در جبهه به نتیجه رس��یدیم در ان
زمان کاندیدای خود را معرفی می کنیم ».وی حمایت جبهه
پایداری از لنکرانی را نا مشخص دانست و خاطرنشان کرد:
«هنوز مش��خص نیس��ت که کدامیک از افراد را به عنوان
کاندیدای خود معرفی کنیم ».پس از اقاتهرانی ،اسماعیل
کوثری نیز گفت که سعید جلیلی ،کامران باقری لنکرانی و
فتاح گزینه های خوبی هستند.
بود .این عضو جبهه پایداری از دیدارهای غیررس��می این
جبهه با جلیلی و فت��اح خبر داده و گفته ب��ود« :این افراد از
نظر گفتمانی به جبهه نزدیک تر از سایر گزینه ها هستند».
وی در خصوص اظهارات حجت االس�لام اقاتهرانی مبنی
بر بررس��ی مصادیق در جبهه پایداری گف��ت« :ما در حال
بررسی مصداق های مختلفی هستیم اما به جلیلی ،لنکرانی
و فتاح اعتقاد بیشتری داریم و انها را از نظر گفتمانی به جبهه
نزدیک تر می دانیم .نامزد مورد نظر جبهه فعال نهایی نشده
اما از لحاظ گفتمانی با این س��ه نفر رابطه نزدیکی داریم».
وی درباره حمایت پایداری از الهام تصریح کرده بود« :وی
خودش تصمیمی ندارد و در دولت دارای مسئولیت است ،از
این رو بحث الهام در جبهه مطرح نیست ».این عضو جبهه
پایداری در خصوص حمایت از حدادعادل نیز خاطرنش��ان
کرده بود« :وی در ائتالف سه گانه حضور دارد و این قالب را
پسندیده در حالی که درباره مبانی شکل گیری این ائتالف
باید بحث شود».
روزهای مهم پایداری ها
با نزدی��ک ش��دن ب��ه موع��د برگ��زاری انتخابات
ریاس��ت جمهوری هم��ه اخب��ار و ش��واهد حکای��ت از
تصمی��م اعضای جبهه پای��داری برای ورود ب��ه انتخابات
ریاست جمهوری دارد؛ تصمیمی که براساس ان قرار است
این تشکل سیاسی به یک سازوکار معین برای رسیدن به
مصداق کاندیداتوری برسند.
شرایط تابستان 91اما تفاوت بسیاری دارد با تابستان
.90انها که از س��ه طیف متف��اوت یعنی ائت�لاف جمعی
از وزرای س��ابق کابینه محم��ود احمدی ن��ژاد و نیز برخی
نمایندگان حامی دولت در مجلس هشتم با همراهی چند تن
از شاگردان ایت اهلل مصباح یزدی به وجود امده اند ،حاال برای
رسیدن به یک فرد خاص هر یک اندیشه ای متفاوت دارند.
چنانکه برخی از انها بر این باورند که باید با تعامل و وحدت با
طیف حامی دولت به یک کاندیدای واحد رسید تا راه محمود
احمدی نژاد در دولت بعدی نیز ت��داوم یابد .طیف دیگر اما
گویا بر این باور اس��ت که چنین روی��دادی یعنی ائتالف با
حامیان دولت برخالف ان چیزی است که موجبات تشکیل
جبهه پایداری را پدید اورده است .انها می گویند حق ائتالف
با انچه ان را جریان انحرافی می نامند ،ندارند .این البته همه
ماجرا نیست؛ در چند ماه گذش��ته تحوالتی در این تشکل
سیاسی رخ داده اس��ت .برخی افراد ش��اخص این تشکل
سیاسی جدایی پیشه کرده و راهشان را از پایداری ها متفاوت
کردن��د .چنین بود که حت��ی اخب��ار و تحلیل هایی درباره
انشعاب جبهه پایداری به دو شاخه قم و تهران مطرح شد.
راویان این اخبار و تحلیل ها بر این باورند که ش��اخه
تهران افراد نزدیک به دولت هس��تند که ب��ر معرفی یک
گزینه مشترک با حامیان دولت تاکید دارند و اعضای شاخه
قم که نزدیک ب��ه ایت اهلل مصباح یزدی هس��تند خواهان
موضعگیری های شفاف در برابر حامیان دولت برای معرفی
کاندیدایی مجزا و مس��تقل هس��تند .هر چه هست اکنون
جبهه پایداری تصمیم به ورود ب��ه انتخابات دارد و معرفی
نامزد اختصاصی این تشکل می تواند تغییراتی را در ارایش
سیاسی انتخابات 92و البته س��بد ارای ان ایجاد کند .اید
منتظر ماند و دید ای��ا گزینه های جبهه پایداری دس��ت از
امتناع خواهند کشید و یکی از انها راهی انتخابات 92خواهد
شد یا اینکه پایداری ها راه دیگری همچون ائتالف با دولت
را در پیش خواهند گرفت.
سعید جلیلی که از سوی بسیاری از هواداران گفتمان
سوم تیر حمایت می شود و به عنوان نماد مقاومت هسته ای
از س��وی انان معرفی می ش��ود از گزینه های اصلی جبهه
پایداری است .گویا او همچنان به دعوت انتخاباتی حامیانش
پاسخ مثبت نداده است .پرویز فتاح چهره دیگری است که
مورد نظر هواداران گفتمان سوم تیر است .فتاح که به عنوان
وزیر نیرو در دولت احمدی نژاد فعالیت می کرد ،از مدیران
اجرایی اصولگرایان اس��ت که س��ابقه خوب��ی از خود به جا
گذاش��ته .در عین حال ویژگی های ف��ردی او هم وی را از
بس��یاری افراد دیگر متمای��ز می کند .او چه��ره محجوبی
است و همین باعث شده تاکنون به دعوت انتخاباتی پاسخ
مثبتی ندهدg .
در حالی که دبیرکل جبهه پایداری از امتناع گزینه های
موردنظر این تشکل سیاسی برای کاندیداتوری خبر
داده ،مهمترین وبالگ حامی کاندیداتوری سعید جلیلی
کاندیداهای جبهه پایداری را معرفی کرده است
37
سیاست
مثلث شماره 161
38
خروج از سایه
چه کسانی محمدرضا باهنر را حمایت می کنند؟
3
سیاست
تعدد نامزدهای سنتی
جبهه پیروان خط ام��ام و رهبری به عنوان فراگیرترین
تش��کل اصولگرای س��نتی حاال با تعدد کاندیداها در درون
خود مواجه اس��ت .این تش��کل که به دبیرکل��ی حبیب اهلل
عسگراوالدی از چهره های متنفذ حزب موتلفه اسالمی تالش
می کند تا اتفاق نظری حداکثری در میان اصولگرایان ایجاد
کند ،اکنون نام افرادی همچون عل��ی الریجانی ،علی اکبر
والیتی ،مصطفی پورمحمدی ،منوچه��ر متکی و علی اکبر
ناطق نوری را به عنوان کاندیداهای احتمالی انتخابات روی
میز گذاش��ته تا یکی از انها را به عنوان کاندیدای نهایی خود
برگزیند .حمیدرض ا ترقی از اعضای ارشد حزب موتلفه اسالمی
به خبرگزاری اریا گفته است« :جبهه پیروان خط امام و رهبری
و جبهه متحد اصولگرایی در حال انجام مذاکراتی با جامعتین
اس��ت تا بر س��ر کاندیداهای اصولگرا که در مظان پیوستن
به ائتالف س��ه نفره حدادعادل ،قالیباف و والیتی هستند به
جمع بندی برسند و ان را به ائتالفی 10نفره ارتقا دهند ».او
از والیتی ،قالیباف و علی الریجانی به عنوان افراد حاضر در
این ائتالف 10نفره یاد کرد« :در راستای مذاکراتی که انجام
می شود از بین این ائتالف 10نفره مصداق ریاست جمهوری
و تیم دولت اینده مش��خص خواهد شد ».این فعال سیاسی
اصولگرای سنتی همچنین بر این مس��اله که ائتالف 2+1
موضوعیت ندارد ،تاکید کرده است« :ما ائتالف سه نفره ای
داریم که با هفت یا هش��ت کاندیدای دیگر مطرح اصولگرا
تلفیق خواهد ش��د و از بین اینها با کس��ب نظر از روحانیت و
جامعتین به تصمیم نهایی خواهند رسید .اما فرایندی که این
ائتالف طی می کند نیازمند تعامل مجموعه گروه های سیاسی
مختلف اصولگراست تا پس از انجام مذاکرات ،پیشنهادات از
درون این تشکل ها به شورای مرکزی که تعیین شده است
برسد و در نهایت بتوانند به تصمیم مناس��بی برسند ».ضو
رایزنی برای کاندیداتوری الریجانی
پس از انکه اخب��اری مبنی بر احتمال پیوس��تن علی
الریجانی به ائتالف سه گانه غالمعلی حدادعادل ،محمدباقر
قالیباف و علی اکبر والیتی منتشر شد ،کاظم جاللی به این
اخب��ار واکنش نش��ان داد .رئیس فراکس��یون اصولگرایان
رهروان والیت در واکنش به انتشار اخباری مبنی بر تقاضای
قالیباف از الریجانی برای عضویت در ائتالف 2+1و همچنین
موافقت الریجانی با این تقاضا گفت« :چنین چیزی واقعیت
ندارد و این خبر از اصل جعلی است ».کاظم جاللی در پاسخ به
پرسشی مبنی بر اینکه باتوجه به انتشار اخباری در رسانه ها در
مورد پیشنهاد قالیباف به الریجانی برای دعوت به پیوستن به
ائتالف 2+1و به دنبال ان پاسخ مثبت الریجانی به این تقاضا
گفت که چنین چیزی واقعیت ن��دارد و این موضوع تکذیب
می شود .او این خبر را پس از اطالع از نظر علی الریجانی به
خبرگزاری ایسنا داد .این در حالی است که هفته گذشته نیز
مهرداد الهوتی از تالش برای تشکیل یک ائتالف جدید خبر
داد .او با تاکید بر اینکه فراکس��یون رهروان والیت اصرار بر
کاندیداتوری علی الریجانی دارد ،گفت« :قرار است در ائتالف
جدید با حذف علی اکبر والیتی ،علی الریجانی جایگزین وی
شود ».الهوتی با تاکید بر اینکه اصرار رهروان به کاندیداتوری
علی الریجانی حرف اخر انها نیست ،گفت« :اگر الریجانی
برای حضور در انتخابات راضی نشود محمدباقر قالیباف گزینه
مورد نظر فراکسیون رهروان خواهد بود».
موضوع نام��زدی محمدرضا باهنر ام��ا از دو جنبه قابل
بررسی است؛ اول از نظر ش��خصی که حکایت از نوعی تغییر
در رویکرد باهنر و نزدیکانش داشته باشد .او در تمام سال هایی
که گذشت سعی کرد در س��ایه بماند و به عنوان یک البی گر
شناخته ش��ود .ان گونه که در انتخابات سال 84گرچه حامی
علی الریجانی بود ،اما پس از پیروزی احمدی نژاد توانست به
واس��طه قدرتش در مجلس با دولت البی کرده و چند گزینه
وزارت معرفی کند .این خصلت حرکت در سایه باهنر اما با اعالم
شدن نامش ،همخوانی ندارد به ویژه انکه او گفته؛ هر اتفاقی در
سیاست ممکن است .ایا او می خواهد از سایه بیرون بیاید؟ جنبه
دوم اما جنبه تشکیالتی است .تشکل های راست سنتی که ذیل
جبههپیروانحضوردارندانگارهریکگزینه هایمخصوصبه
خود را دارند و این تعدد نامزد انگار برای انتخاب نامزد نهایی این
جبهه صورت گرفته است .چه بسا که فرصت مذاکره انتخاباتی
را برای این گروه ها به وجود اورد .در این حال اما در نهایت به نظر
نمی رسد که باهنر عزم ورود به عرصه کند .خودش روزی به
مزاح گفته بود که به همراه ناطق نوری و علی الریجانی بهترین
گزینه ها برای ریاست جمهوری هستند ولی رای ندارندg.
مثلث شماره 161
«باهنر کاندی��دای مط��رح جبهه پی��روان خط امام و
رهبری اس��ت و اگر دو نف��ر کاندیدای ریاس��ت جمهوری
باش��ند ،یکی از انها حتما باهنر اس��ت ».این جمله محسن
کوهکن ،رئیس واحد سیاسی جبهه پیروان خط امام و رهبری
نشان از ان دارد که این جبهه با وجود احتمال کاندیداتوری
چهره هایی همچون عل��ی اکبر والیتی ،عل��ی الریجانی،
منوچهر متک��ی ،مصطف��ی پورمحمدی و حت��ی علی اکبر
ناطق نوری باز هم به دنبال مطرح کردن کاندیدایی متفاوت از
جنس محمدرضا باهنر است .در همایشی که با حضور جمعی
ی کاندیداتوری محمدرضا باهنر
از چهره های سیاس��ی حام
برگزار شد ،حاضران با ارائه دیدگاه های خود از کاندیداتوری
نایب رئیس مجلس دفاع کردند .برخی از نمایندگان مجلس،
اعضای شورای مرکزی جامعه اسالمی مهندسین ،فعاالن
دانش��جویی و محس��ن کوهکن از جمله حاض��ران در این
همایش بودن��د .در این همایش ش��عار درج ش��ده روی بنر
تبلیغاتی و انتخاباتی محمدرضا باهنر که بر «اعتدال» تاکید
داشت ،جلب توجه می کرد .محسن کوهکن در این همایش
با تاکید بر مواضع قبلی خود پیرامون کاندیداتوری باهنر در
انتخابات گفت« :باهنر با خصوصیات ارجحی که برای احراز
پست ریاس��ت جمهوری دارد برای این پست شایسته است
و من مطمئن هس��تم که بعدها از این امر شرمنده نخواهم
شد و همچنان احساس س��ربلندی می کنم که هوادار باهنر
هستم ».رئیس واحد سیاسی جبهه پیروان خط امام و رهبری
در پاس��خ به س��والی مبنی بر تکذیب کاندیدات��وری باهنر
گفت« :تکذیب ه��ای باهنر برای نامزد ش��دن در انتخابات
ریاست جمهوری ناشی از روحیه سرشار از نجابت وی است
و ثانیا به دلیل تعلقات تشکیالتی است که باهنر دارد .ما نیز
باید او را در قید همین تشکیالت برای نامزدی در انتخابات
ریاست جمهوری قرار دهیم».
اذر ماه امس��ال نیز نعمت اهلل توان در مورد برنامه های
انتخاباتی جامعه اس�لامی مهندس��ین گفته بود« :در این
دوره از انتخابات گروه های مختلف اصرار زیادی برای ادامه
همکاری با جامعه مهندسین داشتند ،اما طبق اساسنامه جام
نمی توانستیم در قالب این تشکل سیاسی با انان همکاری
کنیم؛ از این رو در دفتر دیگری این گ��روه گردهم امدند و
به طور منظم هفتگی با جام جلسه دارند که ستاد انتخاباتی
جام برای انتخابات ش��وراها در تهران و کالنشهرها توسط
این گروه شکل گرفته اس��ت ».این عضو شورای مرکزی
درباره احتمال کاندیداتوری باهن��ر نیز اظهارنظر کرد؛ انجا
که گفت« :باهنر هنوز هیچ تصمیمی ب��رای کاندیداتوری
ندارد؛ چه باهنر کاندیدا بش��ود و چه نشود ،ما پایبند به مدل
وحدت خواهیم بود و هر فردی را ش��ورای حکمیت انتخاب
کند از ان حمایت می کنیم؛ چراکه معتقد به تکثر کاندیداها
نیس��تیم ».اینگونه بود که باهنر مجبور ب��ه واکنش درباره
احتم��ال کاندیدات��وری اش در انتخابات اینده ش��د« :من
کاندیدای انتخابات نیس��تم و این را تکذیب کرده ام؛ بحثی
مطرح بود که اگ��ر زمانی جبهه پیروان ب��ه این جمع بندی
برس��د که بتواند کاندیدهای اصولگرا را به تعامل برساند از
طرف جبهه پیروان هم فردی در این جمع باش��د ».البته او
چندی پیش در گفت وگویی با س��ایت خبری قانون درباره
حضورش در انتخابات موضعی متف��اوت اتخاذ کرد« :بنده
قصد کاندیدا ش��دن در انتخابات ریاست جمهوری را ندارم؛
البته همان طور که می دانید باید این نکته را در نظر داش��ت
که در عالم سیاست هیچ مس��اله غیرممکنی وجود ندارد».
او در گفت وگویی با خبرگزاری تس��نیم هم درباره احتمال
کاندیداتوری خود در انتخابات اظهارنظر کرد؛ انجا که گفت:
«شورای مرکزی جام بحثی درباره نامزدی من در انتخابات
داشتند ،اما بنده موافقت نکردم ».اشاره او به اظهارات بهادر
ولی زاده ،عضو ش��ورای مرکزی جامعه اسالمی مهندسین
بود که گفته بود« :در اخرین جلس��ه شورای مرکزی جامعه
اس�لامی مهندس��ین به اتفاق ارا مصوب ش��د محمدرضا
باهنر به عنوان کاندیدای قطعی جامعه اس�لامی مهندسین
در انتخابات ریاست جمهوری س��ال اینده به جبهه پیروان
خط امام و رهبری ،ائتالف 2+1و دیگر اضالع اصولگرایان
معرفی شود ».اهنر در واکنش به این اظهارنظر گفت« :در
ماه های اینده نیز نظر من درباره نامزدی در انتخابات تغییر
نخواهد کرد ».جبار کوچکی نژاد ،عضو دیگر شورای مرکزی
جامعه اسالمی مهندسین نیز گفته است« :این شورا خواستار
نامزدی محمدرضا باهنر در انتخابات ریاست جمهوری است
چراکه وی بس��یار برنامه ریز و قدرتمن��د در اجرا و مدیریت
است ».باهنر در واکنش به تمام این اظهارنظرها گفت« :نظر
شورای مرکزی جامعه اسالمی مهندس��ین درباره نامزدی
بنده در انتخابات ریاست جمهوری مشورتی نبوده و به صورت
یکطرفه تصمیم گرفته شده است ».دبیرکل جامعه اسالمی
مهندسین همچنین در پاسخ به این سوال که هیچ امکانی
برای حضور شما در انتخابات ریاست جمهوری یا تغییر نظر
در ماه های اینده نیست ،گفت« :نه اصال؛ بنده هیچ قصدی
برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری ندارم».
ش��ورای مرکزی حزب موتلفه اس�لامی خاطرنش��ان کرد:
«جبهه پیروان خط امام و رهبری پس از اعالم نظر تشکل ها به
جمع هشت نفره تصمیم نهایی خود را اتخاذ خواهد کرد اما تا
این لحظه تشکل ها بر سر هیچ فردی به تصمیم نرسیده اند».
در عین حال محس��ن کوهکن از اعضای ش��ورای مرکزی
جبهه پیرون خط امام و رهبری استراتژی پنج گانه این جبهه
در انتخابات را تشریح کرده است .او در گفت وگویی با باشگاه
خبرنگاران ،با اشاره به تدوین استراتژی انتخاباتی در جبهه
پیروان خط امام و رهبری اعالم کرد« :جبهه پیروان خط امام
و رهبری با عضویت 15تشکل اصولگرا ،استراتژی انتخاباتی
خود را تدوین کرده و همگام با جامعتین حرکت می کند».
به عقیده کوهکن ،تعیین مص��داق در اولین گام ورود
به انتخابات اقدامی برخالف اجماع است« :جبهه پیروان در
ابتدای کار مصداقی را مشخص نکرد؛ چرا که چنین مساله ای
را شروع تکثر و اختالف می دانیم ».او با بیان اینکه یکی دیگر
از محورهای اس��تراتژی انتخاباتی این است که سعی کنیم
گزینه مطلوب و مقبول مردمی را از میان جبهه انتخاب کنیم،
ادامه داد« :افرادی از جبهه پیروان برای کاندیداتوری مطرح
هستند و ما نیز انان را مورد بررسی قرار می دهیم».
39
غیر از باهنر ،چهارگزینه داریم
گفت وگوی مثلث با محسن کوهکن
4
محسن کوهکن ،نایب رئیس جبهه پیروان خط امام و رهبری از اعالم نامزد نهایی این جبهه تا اخر بهمن ماه خبر
می دهد و می گوید« :باهنر یکی از پنج نفری است که در فرایند بررسی صالحیت نامزدها جبهه پیروان نام او را لحاظ
می کند ».دبیرکل جامعه اسالمی نمایندگان ادوار مجلس با تشریح کارنامه کاری و عملکرد باهنر ،معتقد است« :وی
یک سر و گردن از شخصیت های سیاسی که نام انها برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری مطرح می شود ،باال تر
است ».در این مصاحبه سعی کردیم از دالیل حمایت او از نامزدی باهنر اگاه شویم.
امید کرمانی ها
جبه�ه پیروان خ�ط ام�ام و رهب�ری در انتخابات
ریاست جمهوری یازدهم براساس چه استراتژی
حرکت خواهد کرد؟
سیاست
lطرحی در جامعه اسالمی ادوار نمایندگان مطرح
شد و س��پس به جبهه پیروان خط امام و رهبری امد مبنی بر
اینکه برای اولین بار پس از انقالب یک اس��تراتژی طراحی
شود و براساس ان حرکت انتخاباتی شکل گیرد .حدود ۶ماه
قبل استراتژی جبهه پیروان خط امام و رهبری در ۱۶صفحه
با ۲۵سرفصل نوشته ش��د تا وقتی شخصی می خواهد برای
انتخابات بیاید ،ش��رایط اقتصادی کشور به درستی برای وی
تبیین شود که اگر سکان هدایت امور اجرایی را به دست گرفت
بداند با چه مسائلی روبه روست؛ بحث تحریم ها را جدی بگیرد،
برای مقابله با انها برنامه داشته باشد .با حفظ اقتدار و استقالل،
مدیریت پروژه ها را پیش ببرد و ب��ه تعهدات اقتصادی عمل
کند .در کل رئیس جمهور اینده شرایط سختی را پیش رو دارد
و باید کارها را براساس تدبیر ،عقالنیت و محور بودن قانون،
پیش ببرد ،اینطور نمی شود که فرد با شانس و قرعه کشی از
میان دیگر نامزدهای اصولگرا انتخاب شود و توقع داشت کار
جلو رود .تالش جبهه پیروان خط امام و رهبری این است که
نامزدش چهره متینی باشد ،درست حرف بزند ،مساله سازی
نکند و در کنار حفظ استقالل دستگاه اجرایی ،با دو قوه دیگر
قدرت تعامل خوبی داشته باشد زیرا مطالبه جامعه امروز حفظ
ارامش ،برنامه محوری و پرهیز از شعارمحوری است.
مثلث شماره 161
هم اکنون جبهه پیروان خط ام�ام و رهبری در چه
مرحله ای از پیمودن استراتژی خود قرار دارد؟
lجبهه به مرحله بررسی افراد واجد شرایط نزدیک
می ش��ود ،حاال بعضی از این افراد خود برای نامزدی تصمیم
گرفتند و نام بعضی را دیگران مطرح کردند ،اما خود ان افراد
در قبال طرح نامش��ان موضعی نگرفتند .بر همین اساس در
چارچوب منشور اصولگرایی و معیارهای قانون اساسی قصد
اغاز بررس��ی ها را داریم .البته یک تجربه موفق از گذشته ان
است که تنها جامعتین می توانند برای اصولگرایان پدری کنند.
تداوم ایفای این نقش از سوی جامعتین برای یک طرفه نشدن
بررسی ها ضرورت دارد .جبهه پیروان حتی تا رسیدن به خود
مصداق ،به رعایت نگاه ،نظرات ،پیگیری ها و برنامه جامعتین
کامال مقید است و تاکنون همکاری و همراهی الزم را با این
دو مجموعه روحانی داشته است .باز هم تاکید می کنم که این
به معنی عدم ارتباط با دیگر طیف های اصولگرا نیست .ما بعد از
تعیین داوطلب یا داوطلبینی از درون جبهه پیروان ،وارد انتخاب
داوطلبی با شرایط الزم و کافی از مجموعه اصولگرایان و اتحاد
روی او می شویم ،گام س��وم ائتالف روی یک فرد اصولگرا
خواهد بود ک��ه اگر یکی از این س��ه مورد نش��د اخرین خط
استراتژی ،گزینه عدم تنازع است ،یعنی از ابتدا تا انتها را بستیم
و در این چارچوب جلو می رویم.
انتخابات ریاست جمهوری نزدیک است ،کمتر از
پنج ماه تا 24خرداد 92و کمتر از 4ماه به ثبت نام
نامزدها باقی مانده ،چه زمانی جبهه پیروان خط امام
40
و رهبری نام داوطلب ی�ا داوطلبان مطلوب خود را
مشخص می کند؟
lهمان ط��ور ک��ه گفتم جبهه مش��غول بررس��ی
کاندیداهای پیشنهادی تشکل های 15گانه است تا شرایط
انها را بسنجد ،بعد از ان هیات رئیسه و شورای مرکزی نهایتا
از میان افراد معرفی ش��ده یک ،دو یا نفرات بیشتری انتخاب
می شوند و از انها درخواست خواهد شد که وارد صحنه شوند،
اما باز می گویم اگر نام یک نفر روی خروجی بررس��ی ها قرار
گرفت به ان معنا نیست که وی کاندیدای قطعی و نهایی جبهه
پیروان است ،بلکه تالش می شود که با مجموعه اصولگرایان
ی صورت گیرد تا بعد از بررسی نامزدهای
همراهی و همگام
مستقل یا کاندیداهای دیگر سالیق اصولگرا در انتها به یک
نفر برسیم .اگر نشد گزینه دوم ائتالف است که اگر راه به جایی
نبرد ،اس��تراتژی و نظر جبهه پیروان عدم تنازع اس��ت تا در
فضایی ارام و به دور از هر گونه تشنج حضور حداکثری مردم در
انتخابات رقم بخورد.
در حال حاض�ر صالحیت چند کاندیدا را بررس�ی
می کنید؟
lهن��وز بررس��ی دقی��ق گزینه ه��ا انجام نش��ده،
اما ت��ا انجا که اطالع دارم 15 ،تش��کل عض��و جبهه پیروان
خط امام و رهبری ،چهار یا پنج نفری را پیشنهاد دادند.
جبهه پی�روان از می�ان انه�ا چگونه ب�ه یک نفر
می رس�د؟ این کار را با نظر سنجی انجام می دهد
یا به نظر جامعتین متوسل می شود؟
lافراد صالح کسانی هستند که شرایط قانون اساسی
همچون رجل سیاسی و مذهبی ،س��ابقه اجرایی ،فکر ملی و
ذهن دوار ،توانمندی های مدیریتی ،تدبیر و تدبر را دارا باشند.
بر اساس تمرکز روی همین معیارها به یک جمع می رسیم.
تا اینجای کار بحث مقبولیت و رای افراد مطرح نیست ،چند
نفری مشخص می شوند و طبق توانمندی و شرایطی که دارند
نمره می گیرند .قطعا نمره همه یکس��ان نیس��ت ،اما در یک
دامنه قابل قبول تلورانس خواهد داشت .قدم بعدی رسیدن به
کاندیدای واحد است و سپس جلوگیری از تکثر است .در این
مرحله دو قدم باید برداشت که اگر این کار درست انجام شود
نتیجه همراه با موفقیت خواهد بود که بسیار مهم است؛ قدم
اول انکه سازوکاری انتخاب شود و داوطلبین کامال منطقی و
معقول ان را بپذیرند که اگر خروجی مش��خص شد به سمت
تکثر نروند .قدم دوم اینکه اگر رس��یدن به نامزد واحد محقق
نشد از تکثر بیش از حد جلوگیری شود؛ چون در امر انتخابات
اتفاقاتی می افتد؛ بنابراین نباید تکثر در حد دو یا سه نفر را بد
بدانیم یعنی به صورت مطل��ق نمی توان گفت یک نفر کافی
است چون همه جریانات همیشه سعی شان بر این است که یک
نفر دوم را برای شرایط خاص در نظر بگیرند ،چون تمام اتفاقات
قابل پیش بینی نیست ،بنابراین قدم اول رسیدن به داوطلب
واحد و قدم دوم جلوگیری از تکثر است .در بررسی های اولیه
نوع نگاه و برخوردی که با داوطلبین می شود در جلوگیری از
تکثر مهم است ،یعنی باید کامال محترمانه و با یک نگاه واحد
به افراد واجد شرایط نگریسته شود تا هیچگونه ذهنیت خاص
نزد انها پیش نیاید که عده ای با برنامه ای از پیش تعیین شده
قصد کنار زدن انها را دارند ،اگر این مرحله به خوبی جلو رفت
تو سوی تعیین مولفه های نامزد با
در گام بعدی حرکت به سم
مقبولیت بیشتر است .اگر همه نامزدها روی این مولفه ها توافق
صد درصدی کنند و پایش بایستند ،به کاندیدای واحد می رسند،
اما اگر توافق صددرصدی پیش نیاید ولی اکثریت قبول کنند از
تکثر جلوگیری می شود.
صحبت از نامزدی اق�ای محمدرضا باهنر مطرح
است ،قضیه چیست؟
lاقای باهنر جزو داوطلبین خود تصمیم گیر نیست،
یعنی خود در این باره تصمیم گیری نکرده و در مصاحبه ها نیز
گفته قصدی ب��رای نامزدی در انتخابات ریاس��ت جمهوری
ندارد ،اما قطعا وی از گزینه هایی است که جبهه پیروان نام او
را در دست بررسی دارد .چون بعضی تشکل ها پیشنهاد دادند
که کاندیداتوری اقای باهنر نی��ز در فرایند انتخاب مصداق
بررسی شود.
ش�ما از پنج ش�خصیت نام بردید ک�ه هم اکنون
ش�ورای مرکزی جبهه پیروان مش�غول بررسی
صالحیت انهاس�ت ،چهار نفر دیگر چه کس�انی
هس�تند؟ ایا اقایان متکی و پورمحمدی نیز در ان
جمع حضور دارند؟
lچ��ون اس��امی را دقی��ق نمی دان��م ،نمی توان��م
اظهارنظری در این باره کنم.
چقدر حمایت تشکل های عضو جبهه پیروان خط
امام و رهبری از اقای باهنر برای نامزد ش�دن در
انتخابات ریاست جمهوری جدی است؟ شما چه
نظری روی ایشان دارید؟
lهمان طور که گفتم ایشان خود تصمیم گیر نیست،
اما اگر اقای باهنر در فرایند بررسی ها وارد صحنه شد و ثبت نام
کرد ،من از کسانی هستم که با تمام قوا از او حمایت می کنم
و قطع��ا وی از نامزدهایی خواهد بود ک��ه انتخاب کنندگان و
رای دهندگان به او پشیمان نخواهند شد.
چرا چنین پیش بینی را درب�اره اقای باهنر مطرح
می کنید؟
lبا توجه به اینکه وی تجربه هفت دوره مجلس را
دارد ،کس��ی که تجربه کار در مجلس را داشته باشد به نوعی
هنر کار جمعی را می اموزد و بر این اس��اس یک عقبه هفت
دوره ای در مجلس با برنامه های مختلف اقتصادی ،حضور در
برنامه های متنوع توسعه ای و حضور در برنامه های بودجه ای
مختلف ان هم با ذه��ن دوار و تیزی که با هن��ر دارد ،وی را از
بس��یاری افرادی که نام انها برای نامزدی در رقابت سیاسی
پیش رو مطرح اس��ت ،توانمند تر نش��ان می دهد .اقای با هنر
برای ریاست مجلس شانس داشت ،اما به نفع اقای حدادعادل
کنار کشید و گفت که به او رای می دهیم و در عوض هیچ گونه
مطالبه و سهم خواهی نکرد .اقای با هنر ادم تکرویی نیست و
فردی تشکیالتی است ،اگر فردی تشکیالتی باشد و در راس
اجرا قرار بگیرد ،تشکیالتی عمل می کند که این در نهایت به
نفع نظام اجرایی است تا اینکه شخصی بخواهد تکروی کند
و خود را عقل کل بداند و بخواهد همه چیز را با صدور دستور و
فرمان حل و فصل کند .البته همان طور که گفتم من از شخص
اقای با هنر صحبت��ی درباره حضور در انتخابات نش��نیده ام،
اما اگر وی بخواهد به صحنه بیای��د از انهایی خواهد بود که
در دایره بررس��ی جبهه پیروان قرار می گیرد و اگ��ر در دایره
رسیدگی کنندگان باشم ،با همه توان و با حفظ احترام برای بقیه
نامزد ها ،از وی دفاع می کنم چون معتقدم با هنر هم ذهن و فکر
دواری دارد و هم از قدرت تعامل خوبی برخوردار است .وی با
زیرکی خود انجایی که بخواهد جنگی کار کند ،کار خودش را
می کند و دعوا هم نمی کند ،این برخالف رویکرد برخی افراد
است که از ابتدا می زنند و می اندازند ،اما پس از بررسی می بینند
که اشتباه کرده اند .در کل هم اکنون برخی دوستان برای نامزد
شدن اقای باهنر در انتخابات ریاست جمهوری دنبال این کار
هستند و من حاضرم در هر جمع تصمیم گیر بنشینم ،بحث کنم
و ثابت کنم که اقای باهنر از افرادی که هم اکنون نامش��ان
مطرح است یک سروگردن باالتر است.
ایا درب�اره حمایت جبهه پیروان ،نظ�ر خود وی را
پرسیدید؟
lشناختی که از ایشان دارم ان است که خیلی وارد این
قضایا و مسائل نمی شود ،کسی که از گزینه های جدی و رای دار
برای ریاست مجلس هفتم بود ،اما به دوستان و حامیان خود
گفت به دکتر حداد رای دهید تا وی رئیس شود .او هیچ وقت
برای خودش نمی دود و این یک امتیاز است.
خب�ری منتش�ر ش�د ک�ه دکت�ر والیت�ی از اقای
پورمحمدی و دکتر قالیباف از اقای الریجانی برای
پیوستن به ائتالف سه نفره دعوت کرده اند ،این خبر
صحت دارد؟ جبهه چه محوریت�ی را برای ائتالف
سه نفره قائل است؟
جبهه پی�روان خ�ط ام�ام و رهب�ری چ�ه زمانی
می خواهد بررسی های خود را درباره بررسی پنج
شخصیت پیشنهادی نهایی کند؟
lپیش بینی می ش��ود که ظرف دو هفت��ه اینده به
جمع بندی می رسد.
یعنی نامزد مطلوب خود را انتخاب می کند؟
lخیر؛ جبهه پیروان اعالم نمی کند که این شخصیت
سیاسی نامزد نهایی است و او در انتخابات ریاست جمهوری
یازدهم ثبت نام می کند تا جبهه بدون بررسی دیگر نامزدهای
اصولگرا ،در رقابت سیاسی پیش رو به نفع وی تبلیغ کند؛ حاال
می خواهد پیروز باشد یا انکه حائز اکثریت ارا نشود .همان طور
که گفتم بعد از انکه جبهه چند گزینه مورد تایید خود را انتخاب
کرد ،انها را کنار دیگر گزینه های اصولگ��را قرار می دهد تا با
محوریت جامعتین و همراهی و همگامی طیف های اصولگرا،
ان شاءاهلل مجموعه به یک نفر برسد.
از صحبت های ش�ما برداشت می ش�ود که جبهه
پیروان خ�ط امام و رهب�ری دو هفت�ه دیگر نامزد
مدنظر خ�ود را انتخ�اب می کن�د و بع�د او را کنار
سایرین می گذارد تا ارزیابی نهایی را برای تعیین
مصداق انجام دهد.
چه زمانی به نامزد نهایی می رسید؟
lیکی دو هفته دیگر این کار انجام می شود.
اما شما گفتید دو هفته دیگر کار ارزیابی صالحیت
پنج ش�خصیت معرفی شده از س�وی 15تشکل
عضو جبهه پیروان مشخص می شود؟
lتالش خود را می کنیم ،ضمن انکه از جامعتین برای
ورود به صحنه خواهش و تمنا کردیم تا انها نهایتا مساعدت
کنند و زودتر جمع بندی نهایی حاصل شود.
جمع بندی نهایی در بهمن ماه حاصل خواهد شد؟
lبله ،امیدواریم انجام شود.
حزب موتلفه اسالمی هم همراهی خواهد کرد؟
lموتلفه عضو جبهه پیروان خط امام و رهبری است و
در جلسات جبهه هم از همراه ترین تشکل ها به حساب می اید.
وضعی�ت گروه ه�ای دیگ�ر اصولگ�را را چگون�ه
می بینید؟
lدر استراتژی اساس کار را بر همراهی و تعامل قرار
دادیم .وقتی می گویم از توافق بر ی��ک کاندیدا تا عدم تنازع،
مراحل را پیش بینی کردی��م ،معنی ان ،این اس��ت که ما در
استراتژی ظرفیت مانور ،همراهی و تعامل با دیگران را خیلی
باال دیدیم.
جبهه پایداری برای مجلس نهم حاضر نش�د به
مکانیزم تعاملی اصولگرایان بپیوندد ،فکر می کنید
برای انتخابات ریاست جمهوری این کار را انجام
دهد؟
lکسانی که ارزش اتحاد ،اتفاق و تعامل را می دانند،
حتما در مسیر اعتماد و اتفاق قدم می گذارند ،ضمن اینکه هیچ
مجموعه ای در اصولگرایان نیست که اشکاالت ،انتقادات و
ایرادات بر او وارد نباشد .نگاه صفر و صدی به این مقوله داشتن
غلط است .وقتی بحث ائتالف و تعامل مطرح می شود معنی اش
این نیست که دیگران مثل من فکر کرده و با من همراهی کنند،
lما از این مساله اطالع نداریم ،جبهه بر خود تکلیف
می داند که تحت زعامت جامعتین و روحانیت ظرفیت خود را
ی و مذاکره با گروه های دیگر
برای تعامل ،همراهی ،همگام
اصولگرا به حد اعال باال ببرد ،اما دیگران چه می کنند؟ امیدواریم
انها هم همین مس��یر را طی کنند .فکر نمی کنم افرادی که
سیاسی هستند و از شرایط اطالع دارند ،مخالف وحدت باشند
که در نهایت خدایی ناکرده کل جریان اصولگرایی اسیب ببیند.
کی رایزنی را شروع می کنید؟
lمعتقدیم این کار به زعام��ت جامعتین پیش رود،
به طوری که اگر نظر انها تامین ش��ود ،برای ما هم تحصیل
حاصل خواهد شد.
یعنی جامعتین رایزنی خواهند کرد؟
lدرصورت��ی که انه��ا چنی��ن کاری را کنند ،قطعا
اس��تقبال می کنیم و این ،کار تعامل را بس��یار بسیار اسان تر
می کند.
خود جبهه پیروان وارد رایزن�ی با دیگر گروه های
اصولگرا نمی شود؟
lش��اید بعدا وارد ش��ود ،اما ابتدا منتظ��ر نتیجه کار
جامعتین می ماند.
چه ضرورتی برای ائتالف اس�ت چراک�ه خیلی از
تحلیلگران می گویند اصالح طلبان نامزد جدی در
انتخابات ریاس�ت جمهوری نخواهند شد ،به نظر
ش�ما اگر جناح اصولگرا یک یا دو نامزد به میدان
بیاورد باعث کمرنگ شدن رقابت ها نمی شود؟
سیاست
lخروج��ی ابتدایی جبهه ش��اید یک ی��ا چند نفر
باشد ،اما در این مرحله نیز اس��تراتژی ان نیست که نامزد یا
نامزدهای تاییدشده خود با دیگر کاندیداهای اصولگرا بنشینند
و تصمیم گیری کنند ،بلکه ما جامعتی��ن را محور می دانیم و
تحت محوریت انها کار را پیش می بریم ،امیدواریم که همه
به نوعی این مکانیزم را بپذیرند چراکه فقط جامعتین می توانند
برای سالیق اصولگرا همچون انتخابات مجلس نهم پدری و
صحنه را مدیریت را کنند.
ش�ما گفتید ظرفیت جبهه پیروان ب�رای تعامل با
گروه های اصولگرا باالس�ت ،ایا ای�ن ظرفیت در
دیگر طیف ها نیز وجود دارد؟
lهمیش��ه میانگین تع��داد نامزده��ا در انتخابات
ریاست جمهوری ایران زیاد تر از دیگر کش��ورهای دنیا بوده
است؛ بنابراین جای نگرانی نیست چون به صورت خودبه خود
تکثر نامزدها اتفاق می افتد ،مهم این است که صحنه مدیریت
ش��ود که بی حد و حصر دامنه تکثر گس��ترش پیدا نکند که
مشکل ساز شود.
مثلث شماره 161
lاز این خبر اطالعی ندارم؛ از دوس��تانی که مرتبط
با ان ائتالف هستند باید سوال شود .در کل ما اقایان والیتی،
حدادعادل و قالیباف را جزو برادر اصولگرا می دانیم و حتما در
بررس��ی های خود نام انها را لحاظ می کنیم ،اما جبهه پیروان
خط امام و رهبری به صراحت اعالم کرد که دایره اصولگرایان
به این سه نفر محدود نمی شود چراکه تجربه سختی از انتخابات
ریاست جمهوری نهم داریم .در انجا انتخاب به خود داوطلبان
واگذار شد تا انها از بین خود یک نفر را انتخاب کنند ،اما این روش
جواب نداد ،دلیل هم ان بود که همه داوطلبان اعتقاد داشتند
با مقداری اختالف س��طح ،ش��رایط الزم را برای قرارگرفتن
در کرسی ریاست جمهوری دارند .معتقدیم هم اکنون نیز اگر
کار تصمیم گیری به خود کاندیداها محول شود ،دوباره همان
تجربه تکرار خواهد ش��د ،چون وقتی همه شخصیت خود را
حائز شرایط الزم برای حضور در انتخابات و برای رئیس جمهور
شدن می دانند باید سراغ مرحله دوم رفت که همانا مقبولیت
بین مردم و رای انهاس��ت چراکه هر کاری هم بکنید تا مردم
رای ندهند کسی بر مسند ریاس��ت جمهوری نمی نشیند .در
اینجا همه می گویند اوضاع ما نزد افکارعمومی خوب اس��ت
چون س��ازوکاری نیس��ت که نظر واقعی جامعه را نشان دهد
بنابرای��ن اطرافیان وضعیت را خوب توصی��ف می کنند و این
ت مصداق ها
موجب اشتباه محاسباتی در زمان بررسی صالحی
می شود .برهمین اس��اس همه باید اصل را بر اختالف جزئی
بگذارند نه اینکه می توانند معجزه ای در دستگاه اجرایی کشور
ایجاد کنند .حاال این سوال مطرح می شود که چه کسی بماند
و بقیه کنار روند؟ جواب ،کس��ی بماند که احتم��ال رای اوری
بیشتری دارد و این را طرفداران و هواداران نامزدها نمی توانند
تشخیص دهند .باید در این زمینه یک موسسه بی طرف علمی
باشد که مسیر را تعیین کند و متاسفانه این موسسه علمی که
مورد وثوق همه کاندیداها باشد ،در کش��ور وجود ندارد و این،
کار را با مشکل مواجه می کند .بنابراین فکر اول این است که
دغدغه تکثر باعث شده که این سه بزرگوار به سمت این ائتالف
پیش بروند؛ اما ائتالف باید فراگیر باشد .اگر داوطلب به صحنه
بیاید و بنا به هر دلیلی دیگران به دنبال او بروند ،فردا وی هیچ
تعهدی نسبت به گروه های حامی ندارد ،چون می گوید احزاب
و اشخاص یعنی چه؟ من خودم بودم که رای اوردم؛ به عبارت
دیگر وقتی انتخابات شخصی باشد ،فرد با تکیه زدن به کرسی
ریاست جمهوری در دام برخی تعصبات حمایتی می افتد و معلوم
نیست چگونهازاینپوستهحمایتیبیرونمی اید.باتفاسیریکه
یادشدجبههپیروانقبولنداردکهچندداوطلببنشینند،تصمیم
بگیرند و انتظار داشته باشند که تشکل ها و اشخاص حقیقی و
حقوقی اصولگرا به دنبال انها بیایند .این دفعه جبهه پیروان یک
مشی جدید براساس اقناعی سالیق پی گرفته است و همین
استراتژی را جلو می برد و اگر قرار شد از داوطلبی حمایت کند،
به سواالت دیگر طیف ها پاسخ می دهد ،اگر هم قرار بر اجماع
یا ائتالف روی یک نفر بود ،حتما استدالل های همه طرف ها
را می شنود .در مجموع اگر هدف اقایان والیتی ،حدادعادل و
قالیباف برای جلوگیری از تکثر باشد جبهه پیروان این اقدام را
یداند،امااگرنیت اینباشد کههمهظرفیتاصولگرایان
مثبتم
همینافرادهستندواینهابرایکلمجموعهاصولگراییتکلیف
تعیین کنند ،موضع جبهه در قبال این مساله مشخص است.
بلکه برعکس همه تا جایی که به چارچوب های اصولگرایی و
نظام لطمه نمی خورد باید از بعضی خواسته ها چشم پوشی کنند.
یعنی معتقدید تعداد نامزدهای اصولگرا نباید از سه
یا چهار نامزد بیشتر شود؟
lطبیعی اس��ت که تکثر تا حدی خوب اس��ت و به
مش��ارکت عمومی کمک می کند ،به خص��وص اگر نامزدی
نباشد که اکثریت مطلق ارا را در مرحله اول به دست اورد؛ در
انجا شاید با یک دید مثبتی به تکثر نامزدها بتوان نگاه کرد ،اما
این هم در حد خودش مطلوب است.
انتخابات ریاست جمهوری یازدهم را چندقطبی
می بینید؟
lمن فکر می کنم س��ه قطبی ش��ود .نامزد دولت،
کاندیدای اصالح طلبان و نامزد اصولگرایان معتدل ،سه قطب
انتخابات را تشکیل می دهند.
اصالح طلبان جدی خواهند بود؟
lبله؛ انها حضور خواهند داش��ت و برای حضور در
عرصه رقابت تالش می کنند.
حتی اگر رای نیاوردند؟
lانها سیاس��ی هس��تند و می دانند عدم حضور چه
سرنوشتی را برای انها رقم خواهد زد ،بنابراین وقتی انها هم
و غم خود را روی انتخابات شوراها گذاشتند ،معنا و مفهومش
این است می خواهند وارد شود و مس��ئولیت امور را به دست
گیرند ،وقتی تفکر انها این است و برای رسیدن به ان هدف
تالش می کنند ،معنی ندارد بگوییم اصالح طلبان نمی ایند،
قطعا نیروهای این جریان برای امدن خیز برمی دارند ،گزینه
هم معرفی می کنند ،حاال اگر در شرایطی ببینند مقبولیت الزم
را ندارند و عقب نشینی شرافتمندانه کنند ،ان بحث دیگری
استg .
41
سیاست
مثلث شماره 161
حاشیه علیه متن
محمد سعیدی کیا ،محمد شریعتمداری و حسن سبحانی اعالم نامزدی کردند
5
در انتخابات ریاست جمهوری ایران گرچه همیشه دو
قطب اصلی ش��کل گرفته اند ،اما فرایند تبدیل شدن ان به
انتخاباتی قطبی با حضور چهره های مستقل در تضاد نبوده
اس��ت .چه انکه عالوه بر چهره های سیاس��ی منتس��ب به
جریان های سیاسی چپ و راست یا اصولگرا و اصالح طلب،
همواره چهره های مس��تقل نیز در ای��ن انتخابات ها حضور
یافته اند .هرچند هیچ گاه یک چهره مس��تقل نتوانس��ته به
موفقیتی چشمگیر در انتخابات ریاست جمهوری دست یابد
و بر کرسی ریاس��ت کابینه تکیه زند ،اما بدون شک گفتمان
سیاس��ی ،اجتماعی ،فرهنگی و اقتصادی ای��ن چهره های
مستقل در انتخابات و حتی پس از ان نیز تاثیرگذار بوده است.
البته نمی توان این مساله را انکار کرد که چهره های مستقل
حاضر در دوره های مختلف انتخابات ریاست جمهوری ،هریک
وابستگی های نامحسوسی به دو طیف سیاسی راست و چپ
یا اصولگرا و اصالح طلب داشته اند.
حاال در استانه انتخابات ریاست جمهوری یازدهم ،بازهم
چهره های مس��تقل امادگی خود را ب��رای حضور در عرصه
رقابت های انتخاباتی اعالم می کنند و از فعالیت های عریان
انتخاباتی نیز ابایی ندارند.
اعالم رسمی سعیدی کیا
محمد س��عیدی کیا که حضور در کابینه های مختلف
42
از دولت میرحسین موس��وی و هاشمی رفسنجانی تا کابینه
سید محمد خاتمی و محمود احمدی نژاد را تجربه کرده است،
اینک تالش می کند خود را به عنوان یکی از چهره های حاضر
در انتخابات ریاس��ت جمهوری یازدهم مطرح کند .تصدی
وزارت را هو ترابری در دولت های میرحسین موسوی و هاشمی
رفسنجانی ،وزارت جهاد سازندگی در دولت سید محمد خاتمی
و وزارت مسکن و شهرس��ازی در دولت محمود احمدی نژاد
نشان از ان دارد که سعیدی کیا در قامت یک چهره انقالبی
توانسته است همواره پای ثابت تمام کابینه های 31سال اخیر
باش��د .یکی از نکات جالب توجه در خص��وص فعالیت های
سیاسی س��عیدی کیا این اس��ت که او در ابتدای سال 82از
جدی ترین رقبای محمود احمدی نژاد برای رسیدن به مقام
ش��هرداری تهران بود ،اما نتوانس��ت در این رقابت توفیقی
کسب کند .خبر کاندیداتوری این چهره سیاسی -اقتصادی
برای نخستین بار در خبرگزاری اصولگرای فارس منتشر شد.
این خبرگزاری در خبری اختصاصی که تیتر «س��عیدی کیا
جدیدترین نام��زد احتمالی ریاس��ت جمهوری» را برای ان
برگزید ،چنین نوش��ت« :برخی منابع از دیدارهای پی در پی
و احتمال کاندیداتوری محمد سعیدی کیا در انتخابات اینده
ریاس��ت جمهوری خبر می دهند .س��عیدی کیا وزیر مسکن
دولت اول محمود احمدی نژاد قصد دارد کاندیدای انتخابات
ریاست جمهوری س��ال 92ش��ود .در همین راستا وی طی
روزهای گذشته دیداری با ایت اهلل جوادی املی داشت و قرار
است دیدارهای دیگری نیز داشته باش��د ».او چندی پس از
انتشار این خبر با ایت اهلل مقتدایی ،ایت اهلل ممدوحی و حضرت
ایت اهلل صافی گلپایگانی دیدار کرد و با س��فر به استان های
اردبیل ،قم ،گیالن ،مازندران ،گلستان ،قزوین و زنجان نشان
داد که عزم خود را برای حضور در انتخابات جزم کرده است.
س��عیدی کیا همچنین در گفت وگویی ب��ا خبرگزاری
فارس خبر حضور خود در انتخابات 92را تایید کرد« :با توکل
به خدا در انتخابات اتی ریاست جمهوری حضور پیدا می کنم».
او همچنین گفت که موضوع حضورش در انتخابات را
با بسیاری از علما و بزرگان مطرح و از انها درخواست رهنمود
کرده است« :گمان می کنم می شود کشور را بهتر اداره کرد.
این مهم هم از لحاظ اقتصادی و هم از لحاظ توجه به مردم
و هم از نظر به کارگیری نیروهای وفادار به انقالب اسالمی
قابل دسترسی است؛ چرا که هرکاری که در کشور باید انجام
شود ،باید ب ه دست نیروهای انسانی صورت گیرد و مهم ترین
پتانسیلی که در کشور وجود دارد ،نیروی انسانی است».
او البته در گفت وگویی با س��ایت اصولگرای مشرق بار
دیگر بر حضورش در انتخابات اینده تاکید کرد« :به امید خدا
می خواهم به عنوان کاندیدا در انتخابات ش��رکت کنم ...هر
کسی از دوستان و مس��ئوالن از بنده سوال کردند گفتم بله.
چون تصمیم گرفتم بیایم .این طور هم پاسخ نمی دهم که مدام
بگویم حاال ببینم چه می شود ،حاال شرایط چگونه می شود و
غیره .این طور نیست .من صریح و روشن می گویم .حاال که
تصمیم گرفتم هر کس سوال کرد گفتم به امید خدا می ایم».
سعیدی کیا همچنین از حضور مستقل خود در انتخابات
سخن گفت و از اعالم قریب الوقوع برنامه های خود خبر داد:
«حضور من در انتخابات قاعدتا از طرف خودم است و از طرف
هیچ گروه یا دس��ته ای معرفی نش��دم .البته هیچ کس هنوز
از طرف هیچ حزبی معرفی نش��ده است؛ یعنی هیچ حزب یا
گروهی هنوز به جمع بندی روی کاندیدای خود نرسیده است
و من قاعدتا ضمن اینکه دارم مستقل می ایم به لحاظ سابقه
خود در طیف اصولگرا تعریف می شوم و سابقه و عملکرد من
این سمت اس��ت .اما عضو هیچ حزبی نیستم ...ان شاءاهلل در
شب میالد مبارک پیامبر گرامی اس�لام(ص) گفتمان خود
درباره انتخابات را عرضه خواهم کرد».
به زعم سعیدی کیا ،باتوجه به سابقه فعالیت ها و نحوه
مدیریتش ،مردم اقبال خوب��ی به او خواهند داش��ت« :من
سی سال در کش��ور کار کرده ام؛ در جبهه ها هم بوده ام .بنده
تقریبا همه نقاط کشور و شاید بعضی جاها را چندین بار رفته ام.
خیلی از نقاط را از طریق جاده رفته ام و ارتباط زیادی با مردم
داشته ام .یک ش��ناخت عمومی از کشور دارم و یک شناخت
نسبی هم مردم از من دارند .در این مدت مردم فهمیدند که
من به عهدی که با مردم می بندم وفادار هستم .یعنی سعی
کردم قولی ندهم که نتوانم انجام دهم و قول هایی که داده ام
را سعی کردم انجام دهم .باور من این است که سعی کردم به
حرف هایی که زدم عمل کنم و این پتانسیل اصلی است که
من دارم .رفتار بنده با مردم صادقانه بوده است ،یعنی به مردم
راست گفته ام و در حد توانم به انها خدمت کرده ام».
او می گوید به دلیل مش��ی خاصی که دارد هیچ گاه در
دولت دوم روسای دولت ها حضور نداشته است« :چرا ذهن
ما این گونه شده که یا اصولگرا یا اصالح طلب باشد .به نظر
شما این مساله چیست؟ مگر هر کسی محکوم است که این
طوری باش��د؟ ما نباید بین افراد خط بکشیم و بیان کنیم که
شما یا اصولگرا هستید یا اصالح طلب .اصال این طور نیست».
سعیدی کیا همچنین درباره تامین هزینه های انتخاباتی
خود نیز اظهارنظر کرد؛ انجا ک��ه گفت« :من با حقوق خودم
زندگی می کنم .افرادی که من را می شناسند زمانی که پیش
انها می روم ،می گویند تو ک��ه پول نداری می خواهی چه کار
کنی؟ من یک شماره حس��اب اعالم می کنم و هر قدر مردم
ریختند از ان حساب خرج می کنم .از خدا هم می خواهم خیلی
نباش��د که خدای ناکرده ریخت و پاش نشود .هرقدر که خدا
خواست به دل مردم می اندازد و انها در ان حساب می ریزند.
باالخره بنده دوست ،اشنا و همکارانی در تمام کشور دارم .بنده
جز این هیچ راهی ندارم .بعضی ها هم می گویند تو حواست
نیست .این حرف ها چیس��ت که می زنی؟» او همچنین در
پاس��خ به این س��وال که ایا 66سالگی س��ن مناسبی برای
کاندیداتوری اس��ت؟ پاس��خی جالب داد« :می ایید به کوه
برویم؟ من می روم .بنده به اهواز رفتم .نصف شب برگشتم.
صبح زود به سمت مازندران با ماشین راه افتادم .شب برگشتم.
صبح جمعه دو جلسه داشتم و عصر به شیراز رفتم و یک جلسه
مفصل داشتم .االن هم امدم و الحمدهلل حالم هم خوب است.
اهداف انسان با اراده ادمی و با توکل به خدا محقق می شود.
ضمنا شما معدل سن روسای جمهور دولت های دنیا را بررسی
کنید ».بر اس��اس اخبار منتش��ره در خصوص فعالیت های
انتخاباتی سعیدی کیا ،او جلس��ات انتخاباتی خود را در دفتر
شخصی اش حوالی میدان انقالب برگزار می کند و نوروزی
و ارایی پور را به عنوان مسئوالن س��تادهای انتخاباتی خود
تعیین کرده است.
شریعتمداری؛ انتخاب سخنگو
محمد ش��ریعتمداری ،وزیر بازرگانی دولت اصالحات
که پس از پایان حضور رس��می اش در دولت به عنوان یکی
از اعضای ش��ورای راهبردی روابط خارجی منصوب ش��ده
است ،حاال قصد دارد به عنوان یک چهره مستقل در انتخابات
ریاست جمهوری یازدهم حضور یابد .هرچند در ابتدای انتشار
خبر کاندیداتوری او در انتخابات ،اعالم شد که وی از سوی
«جمعیت دف��اع از ارزش ها» پا به عرص��ه رقابت ها خواهد
سیاست
گذاش��ت .او پس از اعالم کاندیداتوری خود در انتخابات در
گفت وگویی با خبرگزاری مهر ،به تشریح مواضع خود درباره
فضای سیاسی کشور پرداخت.
شریعتمداری با اشتباه دانستن مانیفست اصولگرایی و
اصالح طلبی تعریف شده در فضای سیاسی ،جریان فکری
خود را اغازگر موج سوم دانس��ت« :اگر روزی سکان اجرایی
کش��ور را به دس��ت گیرم ،پرچمدار اعتدال در کشور خواهم
بود .مردم ایران طی س��ال های متم��ادی از زنده باد مرده باد
گویان تندروی راس��ت و چپ زیان ها دیده ان��د؛ منافع ملی
ایران نباید بیش از این فدای افراط و تفریط ،راس��ت و چپ،
محافظه کار و تندرو و حتی اصولگرا و اصالح طلب در شکل
عملی امروز ان در جامعه ش��ود ».او همچنی��ن ابراز عقیده
کرد که در چند دوره اخیر عرصه انتخابات ریاست جمهوری
کسی پرچم اعتدال گرایی در کشور را به دست نگرفته است:
«من اگر کاندیدا ش��وم ،این بار با پیشینه ای که کامال نشان
از اعتدال گرایی در قول و عم��ل دارد و همواره مورد تقدیر و
تحسین عقالی هر دو جناح بوده است ،تاکید می کنم پرچم
مثلث شماره 161
حسن سبحانی با «دولت قانون» می اید
دکتر حسن سبحانی ،استاد اقتصاد دانشگاه تهران که
س��ابقه نمایندگی مردم دامغان در دوره های پنجم ،ششم و
هفتم مجلس را در کارنامه خ��ود دارد ،چندی پیش با اعالم
حضور خ��ود در انتخابات ریاس��ت جمهوری یازدهم همه را
غافلگیر ک��رد .او که هم��واره چه��ره ای ارام و در عین حال
فعال را از خود به نمایش گذاشته ،حاال در استانه 60سالگی
نخستین فردی اس��ت که پس از انقالب اسالمی به کسب
مدرک دکترای اقتصاد نائل امده است .اعالم کاندیداتوری
حس��ن س��بحانی که از چهره های جریان اصولگرا شناخته
می ش��ود ،برای نخس��تین بار در گفت وگویی با خبرگزاری
اصالح طلب ایلنا مطرح ش��د .او با بیان اینک��ه برنامه خود را
برای حض��ور در انتخابات اماده کرده ام ،ب��ه ایلنا گفت« :در
صورت حمایت و پش��تیبانی ملت ،دولت قانون را تش��کیل
خواهم داد ».بر اس��اس گفته های س��بحانی ،حضورش در
انتخابات مستقل بوده و تاکنون با هیچ یک از گروه ها و احزاب
سیاسی رایزنی نکرده است .باتوجه به سابقه حضور سبحانی
در فراکسیون اصولگرایان مستقل مجلس هفتم می توان او
را نزدیک به این طیف از اصولگرایان دانس��ت .این نماینده
سابق مجلس همچنین در گفت وگویی با خبرگزاری تسنیم،
از کاندیداتوری خود در انتخابات یازدهم ریاست جمهوری خبر
داد« :تصمیم گرفته ام که نامزد این دوره از انتخابات شوم .بنا
دارم به زودی به تشریح برنامه ها و اهداف خود در انتخابات
ریاس��ت جمهوری بپردازم ،ولی فعال به خبر کاندیداتوری ام
در انتخابات بسنده می کنم ».سبحانی همچنین تاکید کرد:
«انچه مهم است ،تصمیم من برای کاندیداتوری است و در
زمان معین ،ادله ای که منجر به کاندیداتوری ام در انتخابات
ش��ده را اعالم خواهم کرد ».او در گفت وگو ب��ا خبرگزاری
اصولگرای مهر نیز اخبار منتش��ر شده در خصوص احتمال
کاندیداتوری اش در انتخابات ریاست جمهوری سال اینده
را تایید کرد« :بنده تصمیم قطعی خ��ود را برای حضور در
انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری اینده اتخاذ کرده ام و رس��ما
خبر کاندیداتوری خ��ودم را اعالم می کنم ».س��بحانی به
این سوال که برای کاندیداتوری در انتخابات اینده از سوی
جریان یا گروه سیاسی خاصی معرفی خواهید شد یا مستقل
امده اید ،این گونه پاس��خ داد« :بنده به هی��چ گروه و جریان
خاصی وابستگی نداشته و بنایی هم بر این موضوع ندارم».
این نماینده سابق مجلس تاکید کرد که به عنوان یک چهره
مس��تقل در انتخابات ریاست جمهوری س��ال اینده کاندیدا
خواهد شد .او در پاسخ به این سوال که چه موضوعی باعث
شد تا به فکر کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری بیفتد،
گفت« :فعال بن��ا ندارم دغدغه ه��ا و موضوعاتی را که باعث
اعالم کاندیداتوری ام شد اعالم کنم ،بنابراین در وقت مقتضی
این موضوعات را به صورت مشروح اعالم خواهم کرد».
اس��تاد اقتصاد دانش��گاه تهران درب��اره اولویت های
برنامه هایش برای انتخابات اینده خاطرنشان کرد« :در حال
حاضر چون موعد فعالیت انتخاباتی نیست ،این موضوعات
را اعالم نمی کنم .همزمان با ش��روع فعالیت های انتخاباتی
تمامی موضوعات در خصوص برنامه هایم و اولویت های ان
را بیان خواهم کرد».
اعتدال گرایان را در دست خواهم گرفت».
ش��ریعتمداری همچنین گفت« :قطع��ا اگر کاندیدای
انتخابات ریاس��ت جمهوری شوم ،تنها کس��ی هستم که در
طول سی سال با باالترین ارکان قدرت هر دو جناح همکاری
نزدیک و بعضا همزمان داشته است ،بنابراین می توانم مدعی
پرچمداری اعت��دال در جامعه ضربه دی��ده از تندروی امروز
ایران باشم ».او در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران نیز درباره
کاندیداتوری اش در انتخابات اتی ریاست جمهوری اظهارنظر
کرد« :هنگامی که فردی قصد حض��ور در انتخابات را دارد،
نباید نسبت به این موضوع بی تفاوت باشد و من نیز همچون
کاندیداهای دیگری که این مساله را بررسی می کنند ،در حال
انجام کارهایی هس��تم ».وزیر بازرگانی دولت اصالحات و
عضو جمعیت دفاع از ارزش های انقالب اسالمی ادامه داد:
«تصمیمم برای کاندیداتوری قطعی است ،اما ممکن است
شرایطی در اینده پیش بیاید و برخی مسائل را تغییر دهد».
او همچنین چندی پی��ش در گفت وگویی اختصاصی
با هفته نامه مثلث به بیان نظرات خ��ود درباره حضورش در
انتخابات اینده پرداخت« :به نظرم این مساله چندان پیچیده
نیست .دوستانی که اعالم می کنند در انتخابات به عنوان یک
کاندیدا حضور خواهند داشت یا نامزدی خود را رد می کنند در
ذهن خود فضای سیاسی کشور را می شناسند ،با جناح بندی ها
اشنا هستند ،منابع الزم برای حضور در انتخابات و هزینه های
ان را براورد کرده اند و می دانند که کدام گروه های سیاسی از
انها حمایت خواهند کرد .من هم به عنوان کسی که مدت ها
در دولت حضور داش��تم و در بخش های مختلف سیاس��ی،
اجرایی و اقتصادی قوه مجریه فعالیت کرده ام تا حدودی با
ادبیات سیاسی و مدیریتی اشنا هستم .اما تصور می کنم که
عرصه انتخابات در جمهوری اسالمی با شرایطی که دارد و
ممکن است من در برخی زمینه ها نسبت به ان انتقاد داشته
باشم؛ به گونه ای است که تا زمان نزدیک به برگزاری چندان
نمی توان درباره سرنوشت ان با اطمینان حرف زد .البته نگاه
من به این موضوع ،نگاه عملی و اجرایی است .من اهل این
نیستم که کاندیداتوری در انتخابات شغلم باشد .ممکن است
افرادی عالقه مند به کاندیداتوری در هر انتخاباتی باشند و هر
انتخاباتی پیش امد بگویند؛ بسم اهلل! اما من چنین انگیزه ای
ندارم .یا ممکن است برخی افراد شهرت حداقلی را ارزو کنند؛
در حالی که به قول معروف «اگر نعمت بود چش��یدیم و اگر
نقمت بود کشیدیم ».من این مس��اله را هم تجربه کرده ام.
بنابراین به ش��کلی عملگرایانه به این صحنه نگاه می کنم؛
اگر امکان حض��ور واقعی و قرار گرفتن در کن��ار بزرگانی را
داش��ته باش��م که احتمال می دهند رای مردم را پشت سر
خود دارند ،با طرح ایده ها ،اندیشه ها و دیدگاه های سیاسی،
اقتصادی ،اجتماعی ،فرهنگی خود حتما در انتخابات شرکت
خواهم کرد .اما اگر چنین زمین��ه ای را در وقت موعود که با
سنجش خود انجام می دهم نه انچه دیگران می سازند ،نبینم،
نیازی به حضور در این صحنه نخواه��م دید و پس از درک
کارشناسانه این موضوع ،کناره خواهم گرفت».
خبرگ��زاری فارس چن��دی پیش در خب��ری پیرامون
فعالیت های انتخاباتی محمد ش��ریعتمداری اعالم کرد که
برخی اخبار از تش��کیل «جبهه دف��اع از ارزش های انقالب
اسالمی» در حمایت از کاندیداتوری «محمد شریعتمداری»
حکای��ت دارد« :جمع��ی از حامی��ان محمد ش��ریعتمداری
فعالیت های انتخاباتی خود را تحت عن��وان «جبهه دفاع از
ارزش های انقالب اسالمی» اغاز کردند .تیم فکری این نامزد
احتمالی ریاست جمهوری همچنین در حال برنامه ریزی برای
انتخابات دور چهارم شورای شهر پایتخت هستند و گروهی
هم با عنوان «اصالح طلبان میانه رو» رایزنی های گسترده ای
با این تیم دارند ».بر اساس این خبر ،شریعتمداری نیز مانند
عارف و جهانگیری از چهره های میانه روست که قصد دارد
به طور جدی وارد عرصه انتخابات ش��ود ک��ه این موضوع با
استقبال اصالح طلبان میانه رو مواجه شده استg .
43
بین الملل
خاورمیانه اخوانی
بازی دوگانه برادران مسلمان
قدرت ساختاری و سازمانی اخوان المسلمین خاورمیانه را به کدام سو می برد؟
بین الملل
مثلث شماره 161
44
داود احمدزاده /کارشناس مسائل مصر
1
بین الملل
فصل جدید در روابط قاهره -واشنگتن
مصر پس از چرخش در سیاست خارجی خود در دوره
انور سادات در س��ال 1979با میانج یگری جیمی کارتر با
مناخیم بگین ،نخس ت وزیر س��ابق اسرائیل پیمان صلحی
را امضا کرد؛ پیمانی که به دش��منی دیرینه قاهره و تل اویو
پای��ان داد .البته در طول 30س��ال هم��واره به رغم حضور
متحدان نزدی��ک امریکا در مصر ،روابط با اس��رائیل عادی
نبوده و حتی در دوره مبارک نیز به رغم سرسپردگی این رژیم
به واشنگتن ،مردم مصر رژیمصهیونیستی را به عنوان خطر
بزرگ ب رای امنیت کشور خود قلمداد م ی کردند .ولی حفظ
صلح سرد بین مصر و اس��رائیل ،جزو اولویتهای اساسی
دولتمردان امریکا بود .بناب راین امری��کا تالش کرد پس از
پیروزی اسالمگرایان در مصر این روابط را عادی نگه دارد.
حمله به سفارت این رژیم در قاهره در اوج خشم انقالبیون و
قطع مستمر گاز ارسالی به سرزمی ن های اشغالی بر وحشت
حامیان غربی این رژیم افزود.
از سوی دیگر در انقالب ژانویه 2011تا زمان سرنگونی
مبارک ،امریکا از اتخاذ سیاست قاطع در مورد تحوالت مصر
خودداری کرد ،ولی با اش��کار ش��دن ضعف رژیم در کنترل
مثلث شماره 161
اخوانالمسلمین مصر به عنوان فراگیرترین جنبش
سیاس��ی در مصر و حتی جهان اس�لام با صبغه ای دینی،
پس از هشتاد و چهار س��ال حضور در عرصه های مختلف
جامعه مصر باالخره رویاهای خود را در حال محقق ش��دن
م ی بیند .زمانی ک��ه جماعت اخوان به تاس��ی از احیاگران
بزرگ��ی چون س��ی د جمال الدین اس��دابادی ،حس��ن البناء،
س��ی د قطب و رجال بزرگی چون رش��ید رضا ،محمد عبده
و ...سنت ب رادری و اخوت اس�لامی را الگوی مناسب ب رای
همگرایی میان جهان اسالم اعالم کرد و فعالیت سیاسی و
اجتماعی خود را از شهر کوچکی در مصر به نام اسماعیلی
اغاز کرد ،رهب��ران این جنبش تص��ور نم ی کردند زمانی نه
تنها به یگانه بازیگر عرصه سیاسی و اجتماعی مصر ،بلکه
به عنصر تعیی ن کنننده در معادالت منطقهای بدل خواهند
شد .امروز اخوان برعکس گذش��ته سیاست صبر و انتظار و
مشغول شدن به انجام امور خیریه و دینی را رها کرده و پس
از غلبه بر رقبای سیاسی خود در قالب سکوالر و احزاب چپ
ناصری به فکر قبض و بس��ط نفوذ خود در سراسر منطقه
خاورمیانه برامده اس��ت .تیرگ��ی روابط قاهره ب��ا برخی از
متحدان عربی حوزه خلی ج فارس نظیر کویت و امارات پس
از افشای تیم های امنیتی از کشف فعالی تهای جاسوسی
مرتبط با اخوان ی ها نشان داد این جنبش پس از تبدیل شدن
به نهاد دولتی در س��رزمین فراعنه به فکر صدور انقالب در
منطقه برامده و با اقدامات هدفمند خود امنیت کشورهای
محافظه کار عرب را نیز با خطر مواجه ساخته است.
س��وال اصلی این اس��ت که اخوانالمسلمین پس از
س��قوط رژیم اقتدارگرای مبارک و غلبه بر رقبای سیاس��ی
خود در انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری بهدنبال کدام
الگوی حکومتی اس��ت .ایا با توجه به نزدیکی که به حزب
عدالت و توسعه ترکیه دارند رهب ران اخوان مصر ،مسیر ترکیه
را در جهان اس�لام و منطقه طی م ی کنند؟ ب ی تردید پس از
خیزش فراگیر در ش��مال افریقا و خاورمیانه عربی ،انکارا با
بسیج قدرت نرم افزاری و سخت افزاری خود تالش کرده که
بر ماهیت این تحوالت تاثیرگذار باش��د .بناب راین از دیدگاه
مقامات ترک ،جایگاه مصر در جهان عرب و اسالم ب ی بدیل
است .ترکیه پس از بروز ناارام یهای مدنی گسترده در قاهره
از مطالبات مردم مصر جانبداری کرد و ب��ا حذف دیکتاتور
مصر از صحنه سیاسی و پیروزی اسالمگرایان مصر ،فضای
مناسبی ب رای همکاریهای دوجانبه پدیدار کرد .در این میان
جانبداری مصر جدید و ترکیه از ب رادران اخوانی خود در نوار
غزه و تاکید بر موضع مشترک در مورد سوریه و نیز قرائتی
میانه رو از اس�لام سازگار با دموکراس��ی که هر دو منادیش
هستند و در تقابل با اسالم س��لفی یا تندرو هم هست ،بر
نزدیکی این روابط افزود؛ در این میان غرب از اوج گیری این
تفکر میانه رو از اسالم جانبداری م یکند.
ولی ایا اخوانالمسلمین که به مدت چند دهه با شعار
«اسالم تنها راه حل است» حرکت کرده ،از مرام نامه سیاسی
خویش فاصله گرفته است؟ ب ی تردید اخوان المسلمین مسیر
دشواری را ب رای رسیدن به قدرت طی کرده است؛ این گروه
نه تنها در ابتدای انقالب ژانویه 2011مصر نقش پررنگ تری
را در قیاس با دیگر گروههای تحولخواه و معتقد به جامعه
مدنی ایفا نکرده بلکه متهم به مماشات با نهاد نظامی هم
شده است .بهطوری که در قبال اقدامات غی ر قانونی شورای
نظامی حاکم بر مصر و مهرههای کلی��دی رژیم مبارک از
جمله انحالل پارلمان و رد صالحی تهای گسترده نامزدهای
مس��تقل و انقالبی نرمش نش��ان داد .با این وجود تجربه
تشکیالتی و س��ازماندهی اخوانالمس��لمین و رهبری ان
ثابت کرد که سیاست گام به گام انها ب رای رسیدن به قدرت،
عاقالنه بوده اس��ت؛ بهطوری که اخوان ب��رای جلوگیری از
تکرار تجربه تلخ کودتای نظامیان در الجزایر پس از پیروزی
اسالمگرایان درسال 1991در مصر مجبور شد ناخواسته به
بازی نظامیان تن در دهد و المرسی به رغم انحالل مجلس
ب رای جلوگیری از رادیکالیزه ش��دن اوضاع داخلی در حضور
قضات منتسب به رژیم گذشته ،س��وگند وفاداری به قانون
ادا کند.
ولی المرس��ی پس از تثبیت شرایط و توافق با جریان
سلفی توانست ضمن بازنشسته کردن برخی از فرماندهان
عال ی رتبه نظامی نظی��ر طنطاوی ،بهدلی��ل ب ی لیاقتی در
برخورد با قضیه صحرای س��ینا و کشته ش��دن تعدادی از
س��ربازان مصری ،اوضاع را کامال در کنترل خود بگیرد .بعد
از ان نیز با تاکتیک مشخص ،ضمن افزایش اختیارات خود
با برکناری برخی از قضات و دادس��تان های مصر و انتصاب
شورای جدید قانون اساسی جدید و در پی ان به همه پرسی
گذاشتن قانون اساسی ،شرایط س��ختی را ب رای گروههای
لیب رال ،چپ و ملی رقم زد .بروز اشوب های گسترده خیابانی
در پی متهم شدن اخوان به انحصارطلبی از سوی مخالفان
بر تصاعد بحران افزود .این بار نیز اخوانالمسلمین با بازی
دوگانه خویش با مخالفان و ارتش توانست موقتا ب رنده می دان
باشد .دادن برخی امتیازات سیاس��ی و اقتصادی به ارتش،
رضایت این عنصر اثرگذار در تحوالت داخلی و خارجی مصر
را ب رای همراهی با سیاس��ت های المرسی هموارتر ساخت.
بهطوری که پس از این توافق ،المرس��ی اع�لام کرد اجازه
هرج ومرج را به گروههای مخالف دیگر نخواهد داد و ارتش
در برخورد با اقدامات غیر قانونی لحظه ای درنگ نم ی کند.
ب ی تردید بخت بزرگ اسالمگرایان ب رای ادامه سیاستهای
خود ،پ راکندگی اپوزیسیون است .طی این مدت اپوزیسیون
با ائتالفهای ناهماهنگ نتوانست در قبال جریان اسالمگرا
کاری از پیش ببرد .انچه مشخص است جامعه مصر بهدلیل
تنوع فکری و حضور س�لایق مختلف سیاس��ی ،انحصار
قدرت از س��وی هر گروهی را برنم ی تابد؛ بناب راین پافشاری
اسالمگرایان ب رای ایجاد جامعه یکدس��ت به تراکم بحران
اجتماعی و سیاسی در مصر خواهد انجامید .از انجا که یکی
از مطالبات مردم در قیام گسترده علیه رژیم مبارک ،بهبود
معیش��ت و افزایش رفاه عمومی بوده ،تداوم جدال سیاسی
موجود میان جریان اسالمگرا و غی ر اسالمگرا موجب غفلت
از این موضوع حیاتی ش��ده اس��ت .اقتصاد رنج��ور در اثر
تنش های سیاسی نه تنها التیام نیافته ،بلکه صنعت توریسم
به عنوان یک��ی از منابع درامدی مردم مصر با اس��ی ب های
جدی تر مواجه شده است.
حض��ور س��لف یهای تن��درو در الیهه��ای ق��درت
و مخالف��ت ب��ا ورود جهانگ��ردان خارج��ی به ش��هرهای
تاریخ��ی مصر ،ب��ر دش��واریها افزوده اس��ت .س��لف یها
تاکی��د دارند ک��ه اج��رای ش��ریعت ب��رای فردا ه��م دیر
اس��ت ،در حالی ک��ه اخوانالمس��لمین اجرای ش��ریعت
از طری��ق قواع��د دموکراتی��ک را امکانپذی��ر م ی دان��د.
به نظر م ی رس��د که المرس��ی در وضعیت موجود در ایجاد
توازن معنی دار میان جریان تندروی س��لف ی ها و نیروهای
سکوالر با چالش جدی روبه روس��ت .رفتار دوگانه المرسی
و تالش ب رای اجماع داخلی و حرکت در مس��یر اعتدال هم
نتوانسته کمی در کاهش منازعات داخلی تاثیر داشته باشد.
برخی بر این اعتقادند که اخوانالمسلمین در اندیشه های
سیاس��ی و بحث حکومتداری دچار دگردیس ی های اساسی
شده و از تئوری های حکومت اسالمی فاصله گرفته است.
در تازه ترین اظهارات المرس��ی ،وی اعالم داشت که اخوان
از ابتدا هم به دنبال برقراری حکومت اسالمی نبوده است.
م ی توان گفت در مصر به رغم تالش های المرس��ی
ب رای ایج��اد ارامش ،حضور گرایش های س��لفی افراطی و
سکوالر تندرو و نیز نظامیان ،چشم انداز گذار به معیارهای
دموکراسی ،مبهم است .تطویل بحران و نزاع میان جریانات
سیاس��ی مختلف م ی توان��د ضمن ب ی اثر ک��ردن برخی از
ثمرات انقالب 2011به فروپاشی س��اختار قدرت بینجامد.
فروکش کردن بحران داخلی در مصر بس��تگی به این دارد
که رفتار بازیگران سیاسی به ش��کل قانونمند و در راستای
اصالح زیربناهای س��اختاری ب��ا الزامات داخل��ی و خارجی
صورت گیرد و در یک اصل ،کنش��گران عرصه سیاس��ی
مصر با تن دادن به قواعد بازی به فکر حذف رقیب و قبضه
کامل قدرت نباش��ند؛ ولی این رویکرد در مرامنامه سیاسی
اخوانالمس��لمین مش��اهده نم ی ش��ود .اخوان یها از زمان
تشکیل ،ادعای عدم دخالت در امور سیاسی را داشتند و در
دوره سی ساله مبارک فرصت مشارکت در انتخابات را پیدا
نکرده بودند .ولی س��قوط مبارک ،فضای مناسبی را ب رای
جریان اسالمگرا پیش اورده که در زمان اندک با قبضه قدرت
در مجلس و ریاس��ت جمهوری ،عرصه را بر رقبای سیاسی
خود تنگ تر نماید.
مصر جدید به دلیل وضعیت بد اقتصادی که گریبانگیر
مردم شده ناچار است از هر گونه ارمانگرایی در سیاست
خارجی خودداری کند؛ از سوی دیگر امریکا به واسطه حفظ
قرارداد کمپ دیوید توسط مصر ساالنه تقریبا دو میلیارد
دالر کمک بالعوض در اختیار این کشور قرار می دهد
45
بین الملل
بحران و قطعیت یافتن سقوط وی تالش کرد که چهرهای
دموکراتیک از امریکا نزد انقالبیون ترسیم نماید و از این رو
به نوعی انقالب و مطالبات مردم را تایید کرد .البته در چالش
قدرت میان نظامیان و جریان اسالمگرای مصر به رهبری
اخوان المسلمین ،سیاس��تهای امریکای یها همچنان بر
تناقض گویی و پنهانکاری اس��توار ش��ده بود؛ بهطوری که
امریکای ی ها تالش کردند ب رای کنت��رل و مدیریت اوضاع،
ضمن ارتباط با طرفین منازعه نسبت به حفظ نفوذ سنتی
خود در مصر امیدوار باش��ند .از دیگر سو با پیروزی محمد
المرسی ،نامزد جریان اس�لامگرا ،نگران یها در مورد اینده
روابط مصر جدید با امریکا و سرنوش��ت پیمان کمپ دیوید
بروز کرد .در این میان رئی سجمهور مصر به دلیل مقدورات
داخلی و محذورات بی ن المللی ب��ا نوعی عملگرایی تالش
کرد که در س��خنران ی های خود ،تعهد و پایبن��دی خود را
نس��بت به قراردادهای بی ن المللی و ت��داوم روابط با غرب
ثابت نماید.
از این رو المرس��ی در اولین گام دیپلماسی خود به
ریاض سفر کرد و به رغم بروز تنش های مقطعی در روابط
فیمابین از الزام به حفظ و گسترش همکاری های دوجانبه
س��خن گفت و در راس��تای ارتقای دس��تگاه دیپلماسی
مصر ،از س��فر هیالری کلینتون به قاهره اس��تقبال کرد
و بر گس��ترش همه جانبه روابط تاکید کرد .ولی چه شده
است که مصر به رهبری اخوان یها توان تغییر در سیاست
خارجی و رها ش��دن از الگوهای رفتاری منطقهای قبلی را
در خود نم ی بیند.
گرچه اخوان یها در طول رقابت با جریان س��کوالر و
ملی ،با تکیه بر ش��عار اصلی خود یعنی اسالم تنها راه حل
است موجب نگرانی اسرائیل ی ها ش��ده و حتی در ان دوره
امکان رادیکالیزه ش��دن فضای داخلی مص��ر و نیز برخورد
نظامی با اسرائیل قابل تصور بود .انچه مسلم است مصر
جدید به دلی��ل وضعیت بد اقتصادی ک��ه گریبانگیر مردم
شده ناچار اس��ت از ه ر گونه ارمانگرایی در سیاست خارجی
خودداری کند؛ از سوی دیگر امریکا به واسطه حفظ قرارداد
کمپ دیوید توس��ط مصر س��االنه تقریب��ا دو میلیارد دالر
کمک بالعوض در اختیار این کش��ور قرار م ی دهد .این در
حالی است که اکنون امریکا در راستای فشار به دولتمردان
جدید مصر زمزمههای قطع یا کاهش این کمکها را مطرح
م یکند .در هر صورت المرس��ی ،می راث دار اسالف گذشته
خود در حکومتداری است و وابستگی مصر به کمک های
ایاالت متحده از نقاط اسی ب پذیر است .واشنگتن با اگاهی
از ای��ن موضوع تالش م یکن��د از این کمکه��ا به عنوان
اهرم فش��ار ب رای وادار کردن مصر به اجرای سیاستهای
منطقهای خود اس��تفاده کند .همچنین در تصویب و تایید
این کمکها نیز کنگره امریکا نقش اول را دارد؛ کنگره ای
که البی صهیونیستی در س��وق دهی تصمیمات و لحاظ
منافع تل اویو تاثیر بس زایی دارد.
بناب راین مصر ب��ا رهبری اس�لامگرایان هم ب ی نیاز
این کمک ه��ا و ارتباط با غرب نیس��ت .به نظر م یرس��د
که نزدیکی مورد انتظار المرس��ی و امری��کا ،بیانگر تمایل
اس�لامگرایان ب رای تثبیت پایه قدرت مش��روع در داخل و
کس��ب منافع اقتصادی در برون رف��ت از وضعیت موجود
باشد .ب ی شک جماعت اخوانالمسلمین از قدرت ساختاری
و سازمانی بزرگی در مقایسه با دیگر نیروهای سیاسی مصر
برخوردار است؛ پیروزی در انتخابات پارلمانی و کسب کرسی
ریاست جمهوری نشانگر ظهور این تو انمندی هاست .ارتباط
مصر جدید و امریکا ب ر اساس تز منفعت محوری و به دور از
مسائل ایدئولوژیکی است و کس��ب قدرت و اقتدار در ابعاد
مختلف ب رای به حداکثر رساندن منافع ملی از اصول اساسی
سیاست بوده و هست .بر این اساس مصر تالش م یکند که
در وضعیت فعلی از دشمن سازی و بحران سازی علیه خود
جلوگیری کندg .
مثلث شماره 161
46
اخوان؛ جنبشی محافظهکار ،نه انقالبی
2
احمد موثقی در گفت وگو با مثلث
توگو با مثلث ،تحوالت کش�ورهای عربی و ارتباط شان با غرب را
احمد موثقی ،استاد دانش�گاه تهران ،در گف
مورد ارزیابی قرار داده اس�ت .به عقیده وی اخوان المس�لمین ،یک جریان محافظه کار اسالمگراست که می خواهد
به نام اسلام وضع موجود را حفظ و تغییری نیز در سطح سیاس�ی ایجاد کند تا از تغییرات اساسی جلوگیری نماید.
بنابراین اسلام نزد انها برای حفظ وضع موجود و ترتیبات امنیتی موجود در منطقه مورد استفاده ابزاری قرار گرفته
است .همچنین در منطقه پروژهای در حال شکل گیری است که حالت فرقه ای دارد .اسالم در هیئت اخوان المسلمین
در پیوند با رژیم عربستان ،قطر و امارات ،نوعی اسالم سنی را تشکیل داده اند؛ اسالمی که به نوعی نسبت به اسالم
شیعی یا همان هالل شیعی احساس خطر می کند .حتی به نوعی میتوان گفت دور زدن ایران نیز در این میان به چشم
می خورد .موثقی بر این باور است نارضایتی هایی که در منطقه خاورمیانه ش�کل گرفته دارای ریشه های اجتماعی و
درونی هستند ،اما نکته اینجاست این نارضایتی ها با برخی مسائل در ایاالت متحده امریکا از جمله امدن باراک اوباما
از حزب دموکرات که با شعار تغییر روی کار امد ،همزمان است .با این اوصاف میتوان گفت شعار تغییر اوباما از جمله
پیرامون طرح خاورمیانه بزرگ ،کاربرد دارد.
اکنون در منطقه خاورمیانه و کشورهایی که دچار
تحول شده اند شاهد هس�تیم که حکوم ت های
اسلامی روی کار م ی این�د .باتوجه ب�ه حضور و
دخالت امریکا در تحوالت جهانی ایا این مس�اله
نیز تحت نظر این کش�ور در حال ش�کل گرفتن
است؟
lنم ی توان همه چیز را از منظر تئوری توطئه نگاه
کرد؛ در واقع زمینههای نارضایتی در داخل جوامع خاورمیانه
وجود دارد و این نارضایتی ابعاد اقتصادی ،اجتماعی و سیاسی
را در برم ی گیرد و به نوع رژیمها ،استبداد ،ب یقانونی ،سرکوب
و فقدان ازادی در این کشورها بازم یگردد .از نظر اقتصادی و
اجتماعی تعداد زیادی از این کش��ورها ،به جز تعداد معدودی
در نوس��ازی موفق عمل نکردهان��د؛ در امر توس��عه موفق
نیستند و حتی اگر رشد دارند نیز در پیوند با گروه های خاص
و کمپان ی های خارجی اس��ت .مازادی که از رش��د اقتصادی
حاصل م ی ش��ود به اکثریت جامعه بازنم ی گ��ردد ،یعنی به
نوعی طبقه متوسط ضعیف است و اقشار فقیر زیاد هستند.
در این جوامع هنوز شکاف میان ش��هر و روستا ،کشاورزی و
صنعت حل نشده و این کش��ورها ،صنعتی نیستند .از لحاظ
فرهنگی نیز چالش سنت و مدرنیته حل نشده و این کشورها
میان ارزش های بومی ،مل��ی ،دینی و ارزشهای غ ربی دچار
شکاف هستند .اکنون نیز فرایند جهان ی شدن پیش امده و
اقش��ار جوان ،جدید ،تحصیلکرده و شهری در فرایند جهانی
شدن ،اگاهی و انتظارش��ان باال رفته ولی واقعیت اقتصادی،
اجتماعی و سیاسی جوامع شان با ان انتظارات خیلی فاصله
دارد .در حقیقت م ی توان گفت جهان ی شدن روی این قضیه
تاثیر گذاشته و م یتوان گفت این مساله هم جنبه داخلی دارد
و هم جنبه بی ن المللی .ولی نکته اینجاست این نارضایت ی ها،
اگاه ی ها و فعالی ت هایی که ذیل بی داری اسالمی ایجاد شده،
با برخی مسائل در ایاالت متحده امریکا از جمله امدن باراک
اوباما از حزب دموکرات که با شعار تغییر روی کار امد ،همزمان
است .در حقیقت م ی توان گفت ش��عار تغییر اوباما از جمله
پی رامون طرح خاورمیانه بزرگ ،کاربرد دارد .از س��ال 2000به
این طرف یعنی از زمان حادثه 11س��پتامبر ،طرح خاورمیانه
بزرگ از جانب امریکا مطرح بود و ج��ورج بوش نیز به نوعی
ان را در پیش گرفته بود .منتها دموکرات ها ،پس از جنگ سرد
همواره به رژیم های خاورمیانه فش��ار اوردهاند که یک سری
تغیی رات سیاس��ی ب رای حفظ وضع موج��ود و پیش از انکه
انفجار یا انقالبی در این کشورها صورت بگیرد ،ایجاد بکنند
تا منافع اساسی امریکا که در پیوند با رژیمهای مذکور است،
اسیب نبیند .بناب راین فش��ارهای امریکا روی این کشورها از
قبل وجود داشته ولی این تحوالت داخلی مترصد فرصت و
زمینهای بودند تا ایجاد شوند .برخی نیز از تاثیر فی س بوک و
شبکه های ارتباطی اجتماعی در تحوالت کشورهای عربی
س��خن م ی گویند ولی در اینجا نیز نق��ش ایاالت متحده را
نم ی توان کتمان کرد چرا که م ی توان گفت چون ایاالت متحده
نم ی توانس��ته رژیم های مذکور را متقاعد کن��د که تغیی رات
سیاسی را پذی را باشند؛ بناب راین از این طریق وارد عمل شده
است .نم یتوان به طور ش��فاف تعیین کرد که چه درصدی
از مردم از طریق فی س بوک و ش��بکه های اجتماعی وارد این
جریانات شده اند ،اما این اتفاقات ریش��ه داخلی دارد و منافع
هیات حاکمه در این کشورهای اسالمی ایجاب م ی کند که
اکنون بدین صورت عمل کنند.
منظورتان از هیات حاکمه چیست؟
lباید توجه داشت هیات حاکمه با حکومت و مقامات
سیاسی که بر سر کار هستند ،تفاوت دارد .منافع هیات حاکمه
در پیوند با خارج ی هاس��ت و انها اکنون دیده ان��د ،رژیم ها و
ایدئولوژی های سکوالری در پیوند با این رژیم ها دیگر جوابگو
نیست ،بناب راین دریافتند فضا ،فضای اسالمگرایی است و این
اسالمگرایی نیز زمینه تاریخی و اجتماعی دارد.
در این میان اخوان المسلمین به چه صورت وارد
ماجرا شد؟
lاخوان المس��لمین نی��ز تبدیل به گزینه ای ش��د
که رویکردی محافظه کاران��ه دارد ،یعن��ی از زمانی که این
گروه با جمال عبدالناصر اختالف پیدا ک��رد ،تبدیل به یک
جریان محافظه کار متحد رژیم ه��ای عرب خلیج فارس بود.
پس نیروهای اخوان المس��لمین نیروهای رادیکال نیستند
که به دنبال تغیی رات اساسی ،انقالب و مبارزه با امپریالیسم
باشند .البته شعارهایی در رابطه با اس��رائیل و غرب همواره
سر م ی دهند ،اما اخوان المسلمین ،یک جریان محافظه کار
اسالمگراست که م ی خواهد به نام اسالم وضع موجود را حفظ
و تغییری نیز در سطح سیاسی ایجاد کند تا از تغیی رات اساسی
جلوگیری کند .بناب راین اسالم نزد انها ب رای حفظ وضع موجود
و ترتیبات امنیتی موجود در منطقه مورد استفاده ابزاری قرار
گرفته است.
اکنون ب ه ط�ور واض�ح این گ�روه اسلامگرا چه
رویکردی را در پی�ش گرفته ،ب ه خصوص در برابر
غرب و امریکا؟
lرژیم اس�لامگرای محم��د المرس��ی در مصر یا
اخوان المسلمین در دیگر کش��ورها هیچ مخالفت اساسی
با ترتیبات امنیتی منطقه ن��دارد .در رابطه با اس��رائیل انها
هیچ مخالفتی تاکنون از خودش��ان نشان ندادهاند؛ چرا که به
کمک های امریکا نیاز دارند و به دلیل فقر ،بیکاری و بدهی،
باید امریکا را ب رای خودش��ان حفظ کنن��د .اکنون در منطقه
پروژهای در حال شکل گیری اس��ت که یک حالت فرقه ای
دارد .اخوان المس��لمین در پیوند با رژیم عربس��تان ،قطر و
امارات ،نوعی اسالم سنی را تشکیل داده اند؛ اسالمی که به
نوعی نسبت به اسالم شیعی یا همان هالل شیعی احساس
خطر م ی کند.
اهداف این اسالم سنی که در منطقه شکل گرفته،
چیست؟
lبه نوعی م یتوان گف��ت دور زدن ای ران نیز در این
میان به چش��م م ی خورد؛ زی را این اس�لام س��نی به گونهای
م ی خ واهد حلقهای که میان ای ران ،حکومت بشار اسد ،حزب اهلل
لبنان و دولت ع راق شکل گرفته ،تقویت نشود .البته تقویت
این جبهه ،بستگی به موفقیت انها در توسعه و صنعت ی شدن
دارد .به هر حال باتوجه به درامد نفتی ای ران و ع راق ،موقعیتی
که حزب اهلل لبنان دارد و همچنین موقعیتی که دولت اس��د
داشت ،درواقع اکنون نوعی جنگ نیابتی در منطقه در حال
روی دادن اس��ت و این درگیری میان مسلمانان یک حالت
فرقه ای نیز به خود گرفته است .در عین حال چهره سیاسی
خاورمیانه در حال تغییر است و ش��اهد روی کار امدن اسالم
هستیم؛ اما اس�لامی که در جهت حفظ وضع موجود است.
این اسالم ،بخشی از نیروهای اجتماعی را پوشش م ی دهد ،اما
نم ی تواند نیازهایش را برطرف کند ،پس این روش به تدریج
مشروعیتش را از دست خواهد داد.
ایا اکنون تمام گروه های اخوان المسلمین در تمام
کشورها همین روند استفاده از اسالم برای حفظ
وضع موجود را در پیش گرفته اند؟
lاین مساله بستگی به این دارد که راجع به اخوان
کدام کشور صحبت م ی کنیم .زی را اخوان یکدست نیست و
در هر کشور به یک صورت است ،اما در مجموع زمینه های
فکری اخوان و افکارشان مساله است .این گروه اسالمگرا که
بان ی اش حسن البناء بود بیش��تر تحت تاثیر رشید رضا قرار
داشت ،نه عبدو یا سی د جمال .چون اخوان تحت تاثیر این فرد
بود بیشتر گرایشات سلفی و بنیادگرایانه داشت و این گرایشات
ضد مدرنیته و ضد دموکراس��ی بود .همچنی��ن انها رویکرد
روشنی نسبت به صنعت ی ش��دن ،اقتصاد و توسعه نداشتند.
این گروه تنها یک جنبه اخالقی-اجتماعی داشت و در سطح
و ظاهر مانند اغلب جریانهای بنیادگرا و سلفی بود .در نهایت
نیز بس��یار عملگرا و افراطی بود و تئوری روزامد و گرایشات
فلسفی نداش��ت ،بناب راین از لحاظ علمی و فلسفی ضعیف
بود .بعد از ترور حسن البناء و سرکوب جمال عبدالناصر ،این
جریان از حالت بنیادگرا تبدیل به یک جریان محافظه کار شد.
بناب راین جریان محافظه کار ،جریان اصلی اخوان المسلمین
است؛ منتها تحوالت داخلی و بی ن المللی ،تجربه های عملی
و سیاسی و مشاهده تجربه کش��ورهایی مانند ترکیه ،زمینه
برخی انش��عابات و گرایش های جدید را در اخوان ایجاد کرد.
به عنوان نمونه زمانی در مصر حزب الوسط منشعب شد ،اما
توسط مبارک سرکوب شد .گرایشات جدید اخوان میانهروتر
هستند و نسبت به دموکراس��ی ،فعالیت احزاب و غرب ،دید
مثب ت تری دارند .حتی هر دو جناح سنتی و معتدل جدید ،یعنی
حزب ازادی و عدالت و احزاب دیگری که در کشورهای دیگر با
یراجع
انشعاب از اخوان یا الهام از اخوان شکل گرفته اند ،تمام
به سیاست های اقتصادی نیز جهت گیری های لیب رال دارند
یعنی طرفدار تج��ارت ازاد ،اقتصاد باز و ع��دم دخالت دولت
هستند؛ بناب راین از این نظر نیز مطلوب غرب هستند .چراکه
با سیاست های نئولیب رال ،صندوق بی ن المللی پول و بانک
lاخوان المسلمین س��وریه نیز دو شاخه است؛ یک
شاخه که پای میز مذاکره حاضر م ی شود و اعالم کرده طرفدار
دموکراس��ی است و یک ش��اخه گروه های س��لفی -جهادی
که داخل سوریه با نظام اسد در حال مبارزه نظامی هستند .این
گروه های سلفی سوری در پیوند با ع ربستان و قطر و کمک های
نظامی -مالی کشورهای خلی ج فارس هستند .بناب راین سلفی–
جهادی هانیزبه گونه ایتحتپیوندبارژیم هایع ربستا نوقطر
هستند .در حال حاضر گروهی که در ع راق به عنوان اهل سنت
فعال شده ،بخش مهم شان در پیوند با رژیم های خلی ج فارس
هستندوبخشدیگرشاننیزیاغیوشورشیانیهستندکهضد
امریکا فعالیت م ی کنند .بناب راین در مجموع بنیادگرا -سلفی،
سنتی -محافظه کار و میانه رو یا در بعد سیاسی همان لیب رال-
دموکراتیک ،شاخه های مختلف اسالمگرایان در کشورهای
ع ربی را شامل م ی شوند.
امریکا نسبت به اخوان سوریه چه نگرشی دارد؟
ایا م ی توان گفت امریکا نگران قدرت گرفتن این
اسالمگرایان افراطی در سوریه است؟
lای��ن نگرانی می��ان امریکای ی ها وج��ود دارد که
اخوان سوریه از کنترل انها خارج ش��ود ،اما باید توجه داشت
این جریانات ،اف��راد و گروه های فقیر ،کمت��ر تحصیلکرده
و حاشی ه نش��ین را ش��امل م ی ش��وند .این جریانات ،بیشتر
ابزار هس��تند و وس��یله ای م ی ش��وند ب رای اهداف سیاسی.
این گروه ها در فازهای بعدی حذف م ی ش��وند؛ بناب راین این
مساله ب رای امریکا و غرب خیلی جدی نیست که در سوریه
اخوان المسلمین روی کار بیاید.
س�لفی -جهادی ها و القاع�ده که ذک�ر کردید در
ش�رایط کنونی چق�در روی تح�والت تاثیرگذار
هستند؟
و سخن اخر؟
lدر کشورهای خاورمیانه ،ایدئولوژی بستری ب رای
بازی های سیاس��ی ،اختالفات فرقه ای و حفظ وضع موجود
شده است .بناب راین قرائت هایی از اسالم در خاورمیانه در حال
غلب ه یافتن است که نم ی تواند پاسخگوی مسلمانان در رابطه
با فقر ،بیکاری ،ش��کاف های اجتماعی و حقوق مدنی باشد.
خاورمیانه با وجود منابع سرش��ار نفتی و دین اسالم به خاطر
اختالفات فرقه ای ،تعصبات ،دخالت نیروهای غرب و عوامل
خاص این منطقه به مهلکه ای تبدیل شده که مسلمانان را
حتی از یک زندگی ابتدایی نیز محروم کرده اس��ت .به دلیل
حضور اسرائیل در این منطقه نیز همواره شاهد فضای تنش و
جنگ هستیم و بودجه بسیاری ساالنه صرف جنگ و اقدامات
نظامی م ی شودg .
مثلث شماره 161
لطفا کمی بیشتر در رابطه با چنددستگی موجود
میان اخوان المسلمین توضیح دهید.
اخوان المسلمین سوریه که در حال حاضر در برابر
دولت اسد قرار گرفته ،چه رویکردی دارد؟
بین الملل
lاختالف��ات داخلی میان اخوان المس��لمین وجود
دارد و کشور به کشور قرائت انها از اسالم فرق م ی کند .بعضا
اخوان ی ها م ی گویند هدف ش��ان اجرا کردن مدل ترکیه است،
اما مدل ترکیه یک س��ری تفاوت های اساسی با راهکارهای
اخوان دارد و بناب راین اینها نم ی توانند مدل ترکیه را اجرا کنند.
همچنین در داخل اخوان چند دستگی به چشم م ی خورد که
اجازه نم ی دهد انها مدل یکسانی را دنبال کنند.
جهانی س��ازگاری دارند .بناب راین اکنون اخوان دیگر بنیادگرا
نیست و در مصر گروه های سلفی ،جهادی فروکش کرده اند یا
در زندان ها ،در زمان مبارک توبه نامه نوشتند و اکنون با عنوان
حزب النور دوباره فعال شده اند .بناب راین اخوان چندین شاخه
را شامل م ی ش��ود؛ یک شاخه س��لفی -جهادی ،یک شاخه
سنتی -محافظه کار با جریان غالب و اصلی و یک شاخه نیز
با گرایش��ات دموکراتیک و لبی رال .اما یک دسته چهارمی از
اس�لامگرایان نیز در مصر و دیگر کشورهای اسالمی وجود
دارند که موقعیت به خصوص و پرنفوذی ندارند؛ اینها همان
جریانات روشنفکری دینی هستند.
lس��لفی -جهادی ه��ا و اخوان المس��لمین طی
قیام ه��ای ع ربی جوانان تقریبا در حاش��یه بودند و نقش��ی
نداشتند؛ انها بعدها فعال ش��دند .گروه های سلفی -جهادی
در مصر در قالب نظام سیاس��ی تش��کیل ح��زب داده اند و
در حال انج��ام فعالی ت های سیاس��ی قانونی هس��تند .در
سوریه نیز س��لفی -جهادی هایی وجود دارند که علیه رژیم
مبارزه مس��لحانه انجام م ی دهن��د و در پیوند ب��ا رژیم های
خلیج فارس هس��تند .در ع��راق نیز س��لف ی ها تحت نفوذ
رژیم های خلیج فارس هستند .سلف ی ها به طور سنتی با ع راق
مشکل داشتند و اکنون دولت مالکی که گرایش شیعی -ملی
دارد نیز با انها نوعی موضع گی��ری دارد .این بنیادگرایان نیز
رویکرد نظامی دارند .در اردن بیشتر همان اخوان المسلمین
خود را نشان م ی دهد و س��لف ی ها خیلی نقش��ی ندارند .در
پاکستان و افغانستان نیز گروه های سلفی-جهادی به صورت
طالبان خودشان را نشان داده اند .بناب راین این گروه ها در این
کشورها خیلی زمینه اجتماعی و ریشه دارند .در شمال افریقا
مثال در لیبی نیز س��لف یها خیلی موقعیت دارند؛ بخشی از
اسالمگرایان در لیبی با پیوندهای قبیلهای و طبقات پایین
و روستایی شکل گرفته اند .در تونس نیز موقعیت دارند ،اما
ضعیف هستند چرا که تونس موقعیت پیشرفته تری دارد و در
پیوند با اروپاست .حتی م ی توان گفت جریان راشد الغنوشی
یعنی حزب النهضه ،مدل ترکیه را الگو قرار داده ،ولی در تونس
نیز گروه های سلفی دیده م ی شوند .در یمن ،سلف ی ها خیلی
قوی هستند و در پیوند با القاعده فعالیت م ی کنند .در نهایت
در افریقا این گروه ها کشور به کش��ور فعال هستند و حتی
تبدیل به یک جریان فراملی شده اند که یا در پیوند با القاعده
هستند یا در پیوند با رژیم های خلی ج فارس یا مشترک.
نیروهای اخوان المسلمین
نیروهای رادیکال نیستند که
ب ه دنبال تغیی رات اساسی ،انقالب
و مبارزه با امپریالیسم باشند .البته
شعارهایی در رابطه با اس رائیل
و غرب همواره سر م ی دهند ،اما
اخوان المسلمین ،یک جریان
محافظه کار اسالمگ راست که
م ی خواهد به نام اسالم وضع
موجود را حفظ و تغییری نیز در
سطح سیاسی ایجاد کند تا از
تغیی رات اساسی جلوگیری نماید
47
درمیانهامتگراییوبینالملل گرایی
گفت وگو با نبی اهلل ابراهیمی ،استاد دانشگاه تربیت مدرس درباره زبان غیرایدئولوژیک اخوان
3
توگو با مثلث به بررسی سیاست
نبی اهلل ابراهیمی ،استادیار گروه روابط بینالملل دانشگاه تربیت مدرس ،در گف
خارجی جدید مصر اخوانی و همچنین نوع رویکرد و تعامل کش�ورهای حاش�یه خلیج فارس و امریکا در برابر قدرت
گرفتن اخوان المسلمین پرداخت.
در ابتدا کمی راجع به مبانی سیاست خارجی مصر
اخوانی توضیح دهید؟
بین الملل
lدر باب سیاس��ت خارج��ی جدید مص��ر باید این
نکته اساس��ی را ذکر کرد که قانون اساسی جدید این کشور
پسا انقالبی بخشهایی را به سیاست خارجی اختصاص داده
نالمسلمین در عرصه روابط
که نشانگر زبان و گفتمان اخوا
بی نالملل است .به طور اساسی زبان سیاست خارجی اخوان
واقعگرایانه ،غی ر ایدئولوژیک و مبتنی بر منافع ملی مصر است.
جریان اخوان عرصه سیاست خارجی را سپهر واقعیت و دوری
گزیدن از زبان ایدئولوژی تفسیر کرده است .این امر تا حد زیادی
مبتنی بر استحاله ارمانشهری خالفت سنی در گفتمان اخ وان
نالمللطبقمصالحه
معنام یشود.رابطهباکشورهاینظامبی
مصر ،خود گویای پذی��رش اصلی واقعگرایانه در سیاس��ت
خارجی مصر اخوانی است .در کل اگر به صورت روششناسانه
بخواهیم شالودههای اساس��ی و معرفتی اخوان در سیاست
خارجی را تبیین کنیم ،تفاوت میان این جریان با گفتمانهای
اس�لامی بدیل ضروری اس��ت .به طور نمونه ،جریان سلفی
مصر در حوزه سیاست خارجی ،فتوانگر ،متمرکز ،ایدئولوژیک
و بهدور از هرگونه اوانگارد و بدیعنگر اس��ت .در مقابل جریان
اخوان به ویژه پس از انقالب 25ژانویه ،معنانگر ،تفس��یرگرا،
غی ر ایدئولوژیک و زمینهمند نشان داده شده و عرصه دیالوگی را
به عنوان اصلی اساسی مدنظر قرار داده است.
مثلث شماره 161
ایا م ی توان قرائت اخوان از سیاس�ت خارجی را با
سیاست خارجی کشورهای منطقه مقایسه کرد؟
lدر سطحی از مقایس��ه م یتوان قرائت و ساحت
سیاس��ت خارجی مصر جدید را حدفاصل دو قرائت ای رانی و
ترکی در عرصه روابط بی نالملل توضیح داد .به عبارتی زبان و
گفتمان جدید اخوان نه امتمحوری سیاست خارجی ای ران و
نه بی نالمللگرایی سیاست خارجی ترکیه مدرن است .شالوده
نظری این جریان هم متاثر از این دو و هم بدون نفس این دو
تعبیر م یشود .در نتیجه ماهیت اخوان ،ماهیتی منطقهگرا و
حد فاصل میان امتمحوری و بی نالمللگرایی است.
واکنش کش�ورهای حاش�یه خلی ج فارس به این
رویکرد مصر جدید در قبال سیاست خارج ی اش
چه بود؟
lاین ماهیت متغیر سیاس��ت خارجی مصر جدید
و تمرکز بر دو محور مصر و منطقه ع ربی ،دلمش��غول یهای
متنوعی را ب رای موروث یهای کشورهای جنوبی خلیجفارس
به وجود اورده است .انها منطق جدید ولو واقعگرایانه مصر جدید
را با ادراک از تهدید علیه نظام سیاسی خود تفسیر م یکنند.
شاید این بدیلی محکم باشد تا ایاالت متحده امریکا فشار ب رای
اصالحات در این کشورها را دیگر نه از مجرای طرح خاورمیانه
بزرگ بلکه در واژگان جدید به نام «اخوان بزرگ» پیگیری کند.
در ابتدای امر این ش�ورا چه راهکارهایی را جهت
عدم گسترش این انقالب ها در پیش گرفت؟
lبعد از انقالبهای ع ربی ،در س��یزدهمین جلسه
مشورتی ش��ورای همکاری خلیج فارس ،این شورا طرحی را
مبنی بر پیوستن دو کشور پادشاهی اردن و مغرب ارائه کرد.
در همین راستا ،بحرین خواستار حفظ س��ازمان پادشاهی و
منظومهای از اقدام پیشگی رانه ب رای مقابله با تهدیدات احتمالی
بر ضد نظام پادشاهی در منطقه ش��د .در همین سیاق ،خالد
حروب ،پژوهش��گر سیاسی ،معتقد اس��ت که در کشورهای
48
ع ربی دو نوع انتقال قدرت در نظامهای سیاسی حاکم است؛
یکی نظامی که انتقال قدرت در ان موروثی است ،همچون
کشورهای شورای همکاری؛ اردن و مغرب .دوم ،انتقال قدرت
از مسیر انتخابات که کش��ورهای بهار انقالبهای عربی را
شامل م یشود .وی طرح پیوستن اردن و مغرب را نوعی تولید
و بازتولید گفتمان وراثت و نظم پادشاهی م یداند .این واکنش
ش��ورا به رهبری ع ربستان ،به نوعی برجسته ش��دن ادراک از
تهدید این منظومه امنیتی ش��بیه انچ��ه در مقابل انقالب
اسالمی 1357ای ران و تشکیل شورای همکاری خلی ج فارس
بود ،تفسیر م یشود.
ایا م یتوان گفت کشورهای حاشیه خلی ج فارس
به نوعی نگران قدرت گرفتن اخوانالمس�لمین
هستند؟
lمصر منشاء گروه اخ وان المسلمین با بیش از هشت
دهه فعالیت سیاسی است .پس بدون شک اکثر کشورهای
ع ربی ،فعالی تها و مواضع سیاسی این گروه را رصد م یکنند.
چرا که ،اخوان عمال بر کنار زدن حکومتهای غی ر مردم ساالر
تاکید و بر نیل به قدرت سیاسی تالش دارند .با این انقالبها
و پیروزی این اس�لامگراها ،کش��ورهای محافظهکار عرب
خلی ج فارس نگرانی فزاین��دهای از جریانه��ای اخوانی پیدا
کردهاند .این نگرانی در میان کش��ورهای امارات و ع ربستان،
بحرین ،کویت و عمان به اس��تثنای قطر از عمق بیش��تری
برخوردار است.
این کش�ورها در مواجهه با تهدیدات احتمالی که
از جان�ب اخوان وج�ود دارد ،چ�ه اقداماتی انجام
خواهند داد؟
lب ی شک وجود یک رئیس اخوانی در راس قدرت،
این کشورها را با مشکالت عمده امنیتی از جمله مشروعیت
سیاسی مواجه م یکند .سرکوب احزاب اخوانی در این کشورها
بالطبع با واکنش منفی اخوان یها در مصر و دیگر کشورهای
انقالبهای ع ربی مواجه خواهد شد .در همین راستا ،پیشنهاد
ش��ورای همکاری ب رای پیوستن دو کش��ور اردن و مغرب به
منظومه امنیتی خود ،به باور بس��یاری از کارشناسان اقدامی
پیشگی رانه از این انقالبها و شبیه کار این کشورها در تاسیس
شواری همکاری در مواجهه با انقالب اسالمی 1979در ای ران
است .ترس این کشورها از صدور انقالب مصر به کشورهای
شورای همکاری ،از دیگر جنب ههای دغدغههای امنیتی جدید
در منطقه است.
ایا در نهایت کش�ورهای حوزه خلی ج فارس ،توان
مهار اخوان و قدعلم ک�ردن در براب�ر این جریان
اسالمگرا را دارند؟
lبه نظر م یرسد قدرت کشورهای حوزه خلیجفارس
در مهار موج هالل اخوانی محدود باش��د ،چرا که مشروعیت
اجتماعی و سرمایه اجتماعی اخوان به اندازهای است که این
کش��ورها ظرفیت مقابله با ان را در دراز مدت ندارند .از سوی
دیگر س��یطره جریانهای اخوانی در وزارتخانههای اموزش
و تعلیم به حدی اس��ت که بازتولید گفتمانی دیگر را دش��وار
م یسازد .همچنین به دلیل وابس��تگی حاکمان کشورهای
شورای همکاری به غرب ،اخوان المس��لمین به راحتی توان
تبلیغات سیاسی علیه انان را داشته و به نوعی از ان ب رای خود
بهرهبرداری سیاسی م یکند.
اما رویکرد محمد المرس�ی در برابر شیوخ عرب
ب ه گون�ه ای نبوده که برداش�ت ش�ود مص�ر روند
مخالفت با انها را در پیش خواهد گرفت؟
lباید توجه داشت منافع مصر جدید اقتضا دارد که
به زبان تهدید با شیوخ عرب سخن نراند ،امنیت خلی جفارس را
امنیت مصر بنامد ،از گسترش روابط با انها استقبال کند ،ولی
در عمل به شبکه منطقهای اخ وانی خود نیز پشت نکند .اینجا
حدفاصل امتمحوری و بی نالمللگرایی سیاس��ت خارجی
مصر نمایان م یشود.
رویک�رد ایاالت متحده در برابر سیاس�ت خارجی
جدید خاورمیانه چگونه قابل ارزیابی است؟
lسیاست خارجی ایاالت متحده امریکا بهویژه پس
از تحوالت اخیر خاورمیانه و جه��ان عرب مبتنی بر مدیریت
بحرانهای جاری از طریق «محلی شدن سیاست خارجی»
بود .محلی ش��دن سیاس��ت خارجی به معنای فهم و درک
کنش بازیگران منطقهای و همس��و با نیات و تمایالت انها
خالصه م یشود .محلی شدن سیاست خارجی ارتباطی وثیق
با محلی شدن دانش و شناخت دارد که مبانی معرفتشناسی
جدید سیاست خارجی بسیاری از کشورها را رقم زده است .با
این مساله محلی شدن سیاست خارجی امریکا دیگر به طور
مستقیم و متمرکز از واشنگتن خالصه نشده و واجد عنصری
اس��تثناگرایانه به ویژه در دوران اوباما نیس��ت .منطق رفتاری
واشنگتن در قبال این انقالبها با مش��ورت از قطر و ترکیه
شکلی محلی به خود گرفت .همین قرائت جدید از پویشهای
منطقه باعث نیابتی شدن راهبردهای امریکا در منطقه پس از
انقالبهای ع ربی شد؛ نیابتی شدن با کنشگری ترکیه و قط ر.
باالطبع سیاس��ت اخوان یگرایانه قطر در قبال این انقالبها
به نوعی تایید گفتمان جدید منطقهای عرب در بافت سیاست
خارجی امریکاس��ت .به همین دلیل بود که محمد المرسی
بارها اعالم داشته «ما در پی تشکیل حکومت دینی نیستیم
و در صدد الغای معاهده صلح با اس��رائیل ب ر نخواهیم امد».
بناب راین مشخص است که مهار کشورهایی همچون ای ران و
سوریه از رهگذر همین هالل اخوانی تشدید شود .سوریه بشار
اسد هم اکنون از دل همین قرائت اخوانی هدف قرار گرفته و
ترکیه و قطر نیز در پی محلی شدن سیاست خارجی امریکا
در منطقه بسترهای الزم تغیی رات منطقهای را مهیا م یکنند.
البته مهار هالل شیعی از رهگذر هالل اخوانی به شدت مورد
توجه غرب قرار گرفته که همین امر نزدیکی دیدگاههای مصر
اخوانی با غرب و ایاالت متحده امریکا خواهد ش��د؛ سیاست
خارجی جمهوری اسالمی ای ران نیز از این امر اگاه است .همین
تلقی سیاست خارجی ای ران از محلی شدن سیاست خارجی
امریکا بر نقش دیپلماتیک ای ران ب رای گسترش روابط با مصر
اخوانی افزوده است.
سیاست جدید گسترش اعتراضات در االنبار و سامراء ضد
حکومت منتخب نوری المالکی نیز ان گونه که طارق الهاشم ی
ان را «بهار ع راقی» م ینام��د -البته نوعی القای ادبیات بهار
سنی در ع راق است -زاییده همین تفکر قرابت هالل اخ وانی با
امریکا و مهار هالل شیعی در منطقه اسیای جنوب غرب است.
ای ران نیز م یتواند با گسترش روابط با مصر اخوانی از کشاندن
این کشور به پروندههای ع راق ،سوریه و حتی لبنان جلوگیری
به عمل اوردg .
ورود از اجتماع به سیاست
حسن البنا که بود و چگونه فکر می کرد؟
بین الملل
مثلث شماره 161
49
بین الملل
حسن البنا ،بنیانگذار اخوان المس��لمین یا جمعیت
ب��رادران مس��لمان ب��ود ک��ه از مهم تری��ن و بانفوذترین
س��ازمان های احیاگر اس�لامی در قرن بیس��تم به شمار
م ی اید؛ این سازمان ،سال 1928در مصر تشکیل و به تدریج
پایگاه مردمی یافت؛ یک جنبش سیاس��ی که اش��کارا با
گسترش ایده ای سکوالر و غربی در خاورمیانه مخالف بود.
از دید اخوان ،گسترش چنین ایده هایی ،نتیجه زوال جوامع
اس�لامی در دوره مدرن بود؛ به همین واس��طه از بازگشت
به اس�لام ،به عنوان راه حل بیماری ها و زوال جهان اسالم
حمایت م ی کرد .البنا ب رای گس��ترش فعالی��ت و فراگیری
سازمان ،در س��ال های دهه ٣٠تا اواخر دهه ،٤٠شخصیتی
کلیدی بود .در اوایل دهه ٥٠نیز ،ش��اخه های این سازمان
در کشورهایی چون سوریه ،س��ودان ،اردن و ...تشکیل شد
و به زودی نفوذ جنبش در جاهایی دورتر چون کش��ورهای
حاش��یه خلی ج فارس و کش��ورهای غیرعرب مانن��د ای ران،
پاکستان ،اندونزی ،مالزی و ...احساس شد .چنین جذابیتی
بدون تردید از مدل سازمانی اخوان در مصر نشات م ی گرفت؛
عالوه بر ای��ن جذابیت البنا و نوش��ته های او چنان بود که
در هم��ان دوران به زبان های مختلف ترجمه ش��دند و این
نوشته ها ،فعالی ت های دو نسل از اس�لامگرایان در جهان
اسالم را تحت تاثیر قرار دادند.
البنا ،همچون بیشتر رهب ران اسالمی ،در مراحل اولیه
زندگ ی اش از مزایای اموزش مدرن برخوردار شد؛ اما بیشتر
در محیط اسالمی س��نتی پرورش یافت .در سال ١٩٠٦در
محمدیه ،یک روستای کوچک در کنار رود نیل به دنیا امد.
پدرش ،تعمیرکار ساعت (ساعت ساز) بود که گهگاه به عنوان
امام جماعت و معلم قران در مسجد حلی خدمت م ی کرد؛ او
در االزهر اموزش دیده و نویسنده اثری در باب فقه اسالمی
بود؛ در مس��اله اموزش و القای ارزش های مذهبی به البنا،
نقش وی انکارناپذیر بوده اس��ت .البنا ،هنگام تحصیل در
مدرس��ه ابتدایی ،به چندین اجتماع مذهبی پیوست که در
راستای ترویج و بس��ط اصول و معیارهای اخالق اسالمی
فعالیت م ی کردن��د .او در دوران جوانی ،ب��ه عضویت گروه
ب��رادران ( )hasafiyya brother'sدرام��د ک��ه یک گروه
صوف ی گرا بودند؛ شرکت در جلسات این گروه بود که البنا را
به مطالعه ادبیات تصوف عالقه مند و مشتاق ساخت؛ این
خودش توضی ح دهنده رویکرد او بود که چرا البنا همیش��ه
اصالح و تهذیب اخالقی فرد را پی ش ش��رط اسالمی شدن
جامعه م ی دانست.
البنا در س��ن ١٦س��الگی به قاهره رفت و وارد کالج
مشهور دارالعلوم ش��د؛ در مدت چهارسالی که در این شهر
بود ،تحت تاثی��ر جوش و خ��روش (تب و تاب) سیاس��ی
نیم��ه دوم ده��ه ٢٠مصر ق��رار گرفت و از نزدیک ش��اهد
گسترش اندیشه های سکوالر و غ ربی در جامعه بود که رخنه
چشمگیری کرده بودند .با گس��ترش اگاه ی اش ،احساس
کرد نسل جوان مس��لمان تا اندازه زیادی از اسالم دور شده
اس��ت؛ به همین خاطر اعتقاد پیدا کرد که مبارزه و تالش
ب رای جلب قلوب و ذهن جوانان ،امری اساس��ی ب رای بقای
مذهبی اس��ت که با تهاجم غرب مواجه شده است .هنگام
مطالعه در قاهره ،خودش را در اثار و نوشته های بنیانگذاران
اصالح طلب اسالمی یا جنبش سلفیه همچون سیدجمال،
عب��ده ( )1905-1894و ...غوطه ور س��اخت .اگرچه پدرش
زیرنظر عبده در االزهر تحصیل کرد ،اما شاگرد عبده ،رشید
رضا ( )1865-1935بیش��ترین تاثیر را بر وی گذاش��ت؛ او
خواننده مشتاق «المنار» بود ،همان مجله ای که رشیدرضا
در قاهره از سال 1898تا زمان مرگش در سال 1935منتشر
م ی ساخت.
البنا در نگران ی های اساسی رشید رضا ،در مورد زوال
تمدن اسالمی در پیوند با غرب سهیم و معتقد بود که این
روند ،تنها از طریق بازگش��ت به یک اسالم اصیل م ی تواند
معکوس و شکوه تمدن اس�لامی اعاده گردد؛ اسالمی که
مثلث شماره 161
50
اصول و پیام های اصیلش تقویت گردد (مانند رش��ید رضا
در پای��ان زندگ ی اش و برخ�لاف عبده و مدرنیس��ت های
اسالمی دیگر) .
البنا احس��اس م ی کرد که مهم ترین خطر ب رای بقای
اسالم در دوره مدرن ،گس��ترش اندیشه های سکوالر غربی
اس��ت ،نه گرایش ه��ای محافظه کارانه االزه��ر و علما که
همیش��ه ان را نقد م ی کرد؛ او بر رد همه اندیشه های غربی
اصرار داشت و به جای ان ،تاکیدش روی بازگشت به بنیادها
و اسالم اصیل بود.
البنا بعد از فارغ التحصیل ش��دن از دارالعلوم در سال
،1927در این مقطع ،به عنوان معلم عربی در یک مدرسه
ابتدایی اسماعیلیه تعیین گردید .اسماعیلیه می زبان مراکز
کمپانی کانال سوئز ( )sccبود .در کنار کمپ های نظامیان
بریتانیا و خانه های کارمندان خارجی ،بخش هایی از شهر
نیز قارچ گونه گسترش یافته بود که در انها اکثریت کارگران
مصری زندگی م ی کردند و شرایط تاسفباری داشتند .همین
اشغال نظامی مصر ،استثمار اقتصادی ،استیالی فرهنگی
و از دست رفتن شان و ش��کوه مصر بود که ناراحت ی اش را
تشدید کرد؛ به همین واسطه فعالی ت های تعیی ن کننده اش
در راستای رهایی مصر از سیطره بریتانیا و فراتر از ان نفوذ
غرب افزایش یافت.
از لحظ��ه ای ک��ه او به اس��ماعیلیه رس��ید ،فعاالنه
خود را در زندگ��ی جامعه درگیر ک��رد؛ تالش هایش نیز در
جهت اگاه س��ازی معتمدین و بزرگان ش��هر و عموم مردم
جریان یاف��ت؛ همچنین کالس ه��ای ش��بانه ای را ب رای
دانش اموزان و اولیا دایر کرد و به گفت وگوهای غیررسمی
در مس��اجد ،قهوه خانه ،کلوپ و منازل خصوصی پرداخت؛
پیام اساس��ی اش نیز از دس��ت رفتن و زوال مص��ر بود .از
نظر او مص��ر به لحاظ سیاس��ی تحت س��لطه و به لحاظ
اقتصادی وابس��ته بود ،به خاطر منحرف ش��دن از مسیری
که خداوند پیش روی ما گذاش��ته است؛ تنها راه درمان این
انحطاط دول��ت و جامعه ،بازگش��ت و به کارگیری ارزش ها
و شیوه زندگی اس�لامی بود .ب رای ترویج و بسط این پیام
بود که البن��ا جمعیت اخوان المس��لمین را در مارس 1928
تاس��یس کرد .در ابتدا ،جمعیت تنها یکی از چند جمعیت
و انجمن هایی بود که البن��ا قبل از اخوان به ان پیوس��ته
بود؛ این انجمن ها هدف شان بس��ط پارسایی (پرهیزگاری
مذهبی) و فعالی ت ه��ای خیریه بود .در اواخ��ر دهه ،١٩٣٠
شعب ه های جمعیت در شهرهای دیگر مصر راه اندازی شد.
یک دهه بعد ،پانصدهزار عضو فع��ال و هزاران نفر هوادار،
نه تنها در مصر بلکه در چند کشور دیگر اسالمی نیز داشت.
به ویژه وقتی حس��ن البنا مقر اصلی جمعی��ت را در قاهره
( )١٩٣٢قرار داد و از سوی او اعالم گردید ،بیش از پیش رشد
کرد .یکی از مهم ترین فاکتورهای دخیل در این گسترش
دراماتیک ،رهبری ایدئولوژیک و سازمانی البنا بود.
او تالش ک��رد که یک س��ری تغیی��رات در جمعیت
انجام دهد و امیدوار بود از طریق نهادس��ازی ،فعالی ت های
سرسختانه و فشرده در سطح عمومی و تکیه روی ارتباطات
توده ای به ثمر برس��د؛ او تا اندازه ای ی��ک جنبش توده ای
پیچیده را که دارای ساخت حکمرانی بحث انگیز بود ،ایجاد
کرد؛ بخش های مختلفی از ان ،ارزش ه��ای جمعیت را در
میان دهقانان ،کارگران و متخصصان تبلیغ م ی کرد و این
واحدها چون از کارکردهای کلیدی ش��ان که شامل انتشار
پیام و بس��ط ان در جهان اسالم ،نش��ر و ترجمه اطمینان
داش��تند ،کمیته هایی تخصصی ب رای امور حقوقی و مالی
نیز ایجاد کردند.
با ریشه دواندن هرچه بیشتر سازمان در جامعه مصر،
البنا به شیوه ای ماه رانه روی شبکه های اجتماعی که قبال
وجود داشته و فعال بودند ،به ویژه انهایی که در مساجد ایجاد
شده بودند و انجمن های رفاهی اسالمی و گروه های مرتبط
با ان تکیه کرد .این موج ارتباطات سنتی که با یک ساختار
مدرن متمایز نیز تلفیق شده بود ،ریشه های موفقیت اخوان
بود .برخی از نهادهایش تجارت متعدد داشتند و کلینیک ها
و مدارس��ی نیز از سوی جمعیت دایر ش��دند .عالوه بر این
اعضای جنبش که با یک س��ری کانون ه��ا مرتبط بودند،
به حمایت م��ادی ،اجتماعی و معن��وی ان م ی پرداختند و
توانایی ان را ب��رای ایجاد وفاداری متع��دد در میان اعضا و
کس��انی که تازه به ان گرویده بودند ،افزایش دادند ؛ چنین
خدمات و ساختار س��ازمانی جمعیت ،م ی خواست که افراد
در سروسامان بخش��یدن و فعالیت در حوزه مالی اسالمی
مختلف توانا باش��ند و این ریش��ه در اصول خود جمعیت
داشت.
پیام ها و موضوعاتی ک��ه البنا ب��ا ان درگیر و مطرح
م ی س��اخت از جمله استعمار ،س�لامت عمومی ،سیاسی
اموزشی ،منابع طبیعی ،مدیریت ،مارکسیسم ،ناب رابری های
اجتماعی ،ناسیونالیس��م ع��رب ،ضعف جهان اس�لام در
صحنه بی ن المللی و رشد منازعه در فلسطین و ...بودند که
از منظری اسالمی به انها م ی نگریست؛ با تاکید روی چنین
نگران ی هایی که در میان محافل گوناگون فکری-سیاسی
مرسوم بود ،او توانس��ت هواداران مختلفی را از درون اقشار
مختلف جامعه مصری به سمت خود و جمعیت جلب نماید؛
همچنین از طریق معلمان ،کارمندان ادارات و متخصصانی
که به مثابه فعاالن و تصمیم گیرندگان س��ازمان به ایفای
نقش برجسته در ان م ی پرداختند.
جمعیت در خالل دهه ٣٠گسترش یافت و به شکلی
سریع ،از جنبشی که هدفش معنوی و رفرم اخالقی بود به
سازمانی که در صحنه سیاسی مصر فعال بود ،تغییر یافت؛
متعاقب این دگرگونی ،گرایش های رادیکالی در س��ازمان
ش��کل گرفت؛ از جمله یک سازمان س��ری (مخفی) به نام
«الجهاز لسری» شکل گرفت که هدفش مدیریت یک سری
ترور دشمنان اخوان المسلمین بود.
بین س��ال های 1948ت��ا ،1949جمعی��ت تعدادی
داوطلب را ب��رای مبارزه در جنگ فلس��طین اع��زام کرد.
تضاد و کش��مکش بین پادش��اهی وق��ت و جمعیت ،در
این مقطع به اوج رس��ید؛ دولت نگ��ران محبوبیت و قدرت
فزاینده اخوان المسلمین بود که این مساله با بروز شایعاتی
مبنی بر انجام کودتا از سوی انها توام شد .به همین دلیل
نخس ت وزیر نقراشی پاشا ،در دس��امبر 1948فعالیت انها
را ممنوع و دارای ی های س��ازمان نیز توقیف و بس��یاری از
اعضایش را به زندان انداخت.
کمتر از یک هفته بعد ،نق راش��ی پاشا از سوی یکی از
اعضای اخوان ترور شد که این مس��اله در ترور حسن البنا
که احتماال از سوی یکی از کارگزاران حکومت انجام گرفت،
نقش داش��ت؛ البنا هنگام مرگش فقط ٤٣س��ال و در اوج
فعالیتش بود.
اگرچه جمعیت ان انس��جام و نیرومن��دی را در اثر از
دس��ت دادن بنیانگذار کاریزماتیک اش به دست نیاورد ،اما
به حیات خود ادام��ه داد .بعد از ان نیز ،اخوان المس��لمین
به صورت یک نیروی بااهمیت در سیاس��ت چندین کشور
عرب باقی ماند؛ چه به شکل فعالیت مستقیم خود و چه از
طریق جنب ش هایی که ملهم از اخوان بودند.
مهم ترین جذابیتش ،ب رای افرادی بود که به نوعی از
لحاظ فرهنگی محافظه کار بودن��د و از نهادینگی اصول و
ارزش های اس�لامی در جامعه و حکومت ش��ان طرفداری
م ی کردند یا کس��انی که از یک رهیافت عملگرایانه جهت
دستیابی به این اهداف هواداری م ی کردند.
می��راث و تاثیر البنا هن��وز هم ب رای ش��کل دهی بر
سرنوشت جوامع عرب در هزاره جدید وجود و تداوم خواهد
یافتg .
مقاله :حسن البنا برگرفته از
at The: ,2007 june 13 Hasan Al-Banna
Ikhwan web
بین الملل
ایا اخوان المسلمین از جنبشی انقالبی به جریانی محافظه کار تبدیل شده است؟
شاپور سلیمی /دانشجوی دکترای علوم سیاسی
4
الغای خالفت و تشکیل جمهوری ترکیه در سال 1924
که با مجادالت گسترده در اندیشه سیاسی دینی همراه بود؛
مصر را نیز متاثر ساخت .موافقان و مخالفان خالفت ،به منازعه
فکری با همدیگر ،در این مقطع اشتغال داشتند و مطبوعات
در این خصوص نقش ویژه ای داشتند؛ مساله استعمار بریتانیا
و نفوذ سیاسی ،فرهنگی غرب بر جوامع اسالمی به ویژه مصر،
مشکالت اقتصادی ،اجتماعی ،سیاسی و ...از مهمترین مسائل
دغدغه ب رانگیز فعالین فکری ،سیاس��ی در این دوران بودند.
عالوه بر اصالحات غیردینی دولت مصر ،کتاب علی عب دالرزاق
تحت عنوان االسالم و اصول الحکم نیز اسالمگرایان را شدیدا
به خشم اورده بود .انتش��ار این کتاب ،واکنش های مختلف
محافل و متفکران اسالمی را به دنبال داشت .از سوی دیگر
رواج اندیشه های مارکسیستی و ناسیونالیسم عرب و مصری
در میان اقشار مختلف ش��هری به ویژه طبقه متوسط جدید،
بر نگران ی های فعالین دینی و اس�لامگرا اف��زوده بود .رهبر
اخوان المسلمین در چنین فضایی در سال 1923در قاهره و
کالج دارالعلوم تحصیل م ی کرد و اشتیاق زیادی به این بحث ها
داشت .به ویژه به ارای رشیدرضا که محافظه کارتر از استادش
عبده بود و بر احیای نهاد خالفت و نوس��ازی ان یا حکومتی
اسالمی بر پایه قران و سنت تاکید داشت.
ش�کل گیری اخ�وان؛ از جمعی�ت دینی تا س�ازمان
سیاسی
در خالل دو جنگ جهانی ،انجمن های دینی مختلفی
در مصر پا گرفتند که با دور ماندن از فعالی ت های سیاسی،
به مس��ائل دینی و اجتماعی توجه ویژه ای داشتند و تبلیغ
ارزش های دینی و اخالقی و مبارزه با کردارهای فس��ادالود،
روشنگری جوانان و ...را در زمره اهداف اصلی خود قرار داده
بودند؛ از مهمترین انها انجمن جوانان مصر (جمعیت الشبان
المسلمین) که در سال 1927از سوی گروهی از دین اندیشان
در قاهره تاسیس شد .اما گروه های دینی با وجود خرسندی از
کامیابی انجمن در میان جوانان ،از این کوشش های کم مایه
راضی نبودند .انان چیزی کمتر از رس��تاخیز اسالمی ،یعنی
نفوذ دین در هم��ه عرصه های زندگ��ی و جایگزینی نهایی
نهادهای دینی به جای نهادهای غیردینی نم ی خواستند)١(.
برهمین اساس اخوان المس��لمین در مارس 1928از
س��وی حس��ن البنا و جمع کوچکی از همراهانش تشکیل
شد .از میان انجمن هایی که فعالیت اسالمگرایانه داشتند،
این تنها اخوان بود که به تدریج فعالیتش گسترش و پایگاه
اجتماعی وس��یعی در این س��ال ها پیدا کرد و حس��ن البنا
رهبرش در این زمینه نقش مهمی داشت .البنا در سال 1906
در محمدیه ،یک شهر کوچک ودر خانواده ای مذهبی متولد
شد؛ پدرش واعظ و مدرس قران و تحصیلکرده االزهر بود و
مثلث شماره 161
محافظه کاری انقالبی
این مساله در سوق دادن البنا به دیانت و ارزش های اسالمی
نقش عمده ای داشت؛او به غیر از اموزش مدرن ،در محیط
اس�لامی س��نتی پرورش یافت و در کال��ج دارالعلوم قاهره
تحصیل و بعدها به شغل معلمی در اس��ماعیلیه مشغول
شد)٢( .
البن��ا مراحل س��ه گانه جنبش را تبلیغ ،س��ازماندهی
و عملیات (عمل سیاس��ی) تعریف کرد .برهمین اس��اس
شعب ه های جمعیت در ش��هرهای دیگر مصر دایر شد و در
کنار تبلیغات اس�لامی ،به فعالی ت ه��ای خیرخواهانه نیز
پرداخته م ی ش��د .گفته م ی شود ،طی پنج س��الی که دفتر
مرکزی در اس��ماعیلیه قرار داش��ت ،تقریبا چهل شعبه در
سراسر کش��ور ایجاد ش��ده بود و در هر ش��عبه ،متصل به
ساختمان اخوان المس��لمین ،یک بنیاد خیریه ،یک کارگاه
پارچه یا قال ی بافی ،یک مسجد و یک داروخانه رایگان ب رای
تهیدستان یا یک موسسه اموزش��ی ایجاد شده بود .پس از
انکه دفتر مرکزی به قاهره انتقال یافت ،ش��مار مراکز ،شاید
ب ی گزافه ،به ١٥٠٠تا ٢٠٠٠و شمار پیروان به ٣٠٠تا ٦٠٠هزار
نفر رسید)٣(.
گرایش های سیاس��ی اخ��وان و ورودش��ان به عرصه
سیاس��ت مصر ،در اوایل دهه ٤٠به تدریج اشکار شد و این
مس��اله اقلیتی از اعضای اخوان را نیز ناخش��نود س��اخت.
ب ی ثباتی سیاس��ی که در این دوران بر مصر جریان داشت
و انتقادات مخالفین ناسیونالیست و چپ اخوان ،گروهی از
پیروان تندروی البنا را بران داشت تا ب رای تامین امنیت گروه
و رهب ران ان ،یک شاخه مخفی در درون سازمان به نام «جهاز
سری» به وجود اورند)٤(.
از سوی دیگر با سیاسی شدن جمعیت ،کشمکش های
51
فکری در اخوان ش��دت گرفت و عده ای حسن البنا را متهم
نمودند که فعالیت سیاس��ی ،برخالف اهداف اولیه جنبش
اس��ت .با اخ راج انها از جمعیت ،گویا البنا انها را تهدید کرده
بود که در صورت افشای اسرار جمعیت ،تحویل پلی س شان
م ی دهد؛ این مس��اله نی زاز رابطه نزدیک اخوان با حکومت و
نزدیکی البنا با علی ماهر رئیس کابینه ناشی شده بود)٥(.
در این دوران ،اخ��وان رابطه نزدیک و دوس��تانه ای با
حکومت داش��ت؛ به همین واسطه به توس��عه شعب ه های
جمعیت و فعالی ت های خود پرداخت؛ اما به تدریج که انتقادات
صریح و رویارویی با حزب حاکم اغاز شد ،سرکوب اخوان نیز
اغاز شد؛ بر همین اساس در سال 1948فعالیت اخوان ممنوع
و دولت اموال و دارای ی های جمعیت را مصادره و صدها تن
از اعضای ان را روانه زندان ها ک��رد )٦( .همین رویارویی بود
که منجر به قتل پیشوای ٤٣ساله جمعیت (حسن البنا) در
فوریه 1949از سوی عوامل دولتی گردید)٧(.
اخوان بع�د از البنا؛ دوران رادیکالیس�م و رویارویی
با دولت
بین الملل
بعد از ترور البنا ،حسن اس��ماعیل الهضیبی در سال
1951به عنوان پیش��وای جدید اخوان برگزیده شد؛ از همان
ابتدا ،این انتخاب منجر به جدال وس��یعی در اخوان گردید
و اختالف در صفوف سازمان را دامن زد .الهضیبی مناسبات
دوستانه ای با دولت و دولتمردان مصر داشت و عمدتا تاکید
بر غیرسیاس��ی بودن اخوان م ی کرد؛ مش��ی معت��دل او و
موافقت نامه ای که با ملک فاروق امضا کرد ،مخالفان بسیاری
را در درون اخ��وان ،ب رای خود به وجود اورد ک��ه او را متهم به
انحراف از اصول اولیه جمعیت کردند .روابط دیرینه ش��اخه
ن ازاد ،از دهه ٤٠به بعد
نظامی -سیاس��ی اخوان با افس��را
باعث شد که با وقوع کودتا 1952در مصر ،اخوان نیز موضع
خود را تغییر ده��د .هضیبی نیز برخالف مش��ی معتدلش
موضعی قاطع گرفت و پافشاری کرد که غیر از شرکت عملی
در حکومت ،در همه مسائل اجتماعی باید با اخوان المسلمین
مشورت شود و در مطبوعات جمعیت ،به انتقاد از حکومت
جدید و اعمال فش��ارهای مختلف جهت به اج��را دراوردن
شریعت مبادرت نمود؛ ناصر و افس��ران ازاد عل ی رغم اینکه
ضدیتی با اسالم نداشته و بر اهمیت ان نیز واقف بودند()8
ولی این موضوع و خواسته های اخوان ب رایشان غیرقابل قبول
بود .بر همین اساس به دنبال موافقت نامه ١٩٥٤انگلیس و
مصر که با مخالفت اخوان همراه بود و تالش جناح تندروی
ان ب رای ت��رور عبدالناصر ،در مدتی کوتاه س��رکوب و کلیه
فعالین و رهب ران ان به غیر از هضیبی زندانی و سازمان نیز
غیرقانونی اعالم گردید .سیاست تقابل با رژیم افس ران ازاد
و اقدامات خشونت امیز اخوان در این دوران ،نتایج هولناکی
ب رای جمعیت داش��ت؛ عبدالقادر عوده ،از تئوریس��ی ن های
اصلی جمعیت اعدام ش��د؛ کمپ هایی ب رای اعضای اخوان
ساخته و در انجا عمدتا شکنجه م ی شدند و در شرایط بدی
نگهداری می شدند؛ همچنین ٢١عضو برجسته ان در ژوئن
1957به قتل رسیدند.
دور دوم س��رکوب و زندانی کردن فعالین ،در دهه 60
نیز ادامه پی��دا کرد که به اعدام س��یدقطب از اعضای مرکز
انتشارات اخوان در سال 1966منجر شد.
نوشته های قطب به ویژه کتاب «المعالم فی طریق» و
تفسیر سیاس ی اش از قران (ف ی ضالل القران) نقش مهمی
در انقالبی ش��دن بخش هایی از جمعی��ت در دهه های ٦٠
و ٧٠داش��ت؛ اندیش��ه های رادیکال او بین نس��ل جوان و
محافظه کار اخوان ش��کاف انداخت؛ این نسل جوانان متاثر
از او ،هوادار اقدامات انقالبی و خشونت امیز جهت ب راندازی
دولت مصر بودن��د و ان را کف ر امیز و جاهل��ی م ی خواندند؛
به همین واسطه بود که اقدامات خشونت امیز در دهه ٧٠به
شکل ب ی سابقه ای بسط یافت و سازمان های رادیکالی چون
جماعه المسلمین ،الجهاد و جماعه االسالمیه و ...متاثر از
مثلث شماره 161
52
ارای قطب ظهور و به فعالی ت های زیرزمینی و خشونت امیز
اشتغال داشتند .جذابیت ارای قطب در این مقطع چنان بود،
که هضیبی کتاب «دعاه القضاه» را در سال ،1969در نقد
اقدامات خشونت امیز با توجیه اسالمی ،از سوی سازمان های
رادیکال متاثر از قطب نگاش��ت؛ اما نتوانست این گرایشات
را به حاشیه ب راند.
این گروه ه��ای تندرو ،ب��ه ربودن مقام��ات حکومت
وترورانها دراین دهه م��ی پرداختند،که نمونه اش یوس��ف
الذهب��ی ،وزیر اوق��اف و قت��ل او ب��ود؛ ای��ن فعالی ت ها و
درگیری های وس��یع با نیروهای امنیتی ،باعث گس��ترش
خفقان و شدت بیش��تر سرکوب از س��وی حکومت گردید،
چنانچه بس��یاری از رهب ران و اعضای این گروه ها زندانی و
اعدام گردیدند که ش��کری مصطفی از جماعه المسلمین
یکی از انها بود .ترور س��ادات و تالش ب رای شورش توده ای
و مس��لحانه علیه حکوم��ت در اوایل ده��ه ٨٠نیز ،باعث
موجی گس��ترده از اقدامات س��رکوبگرانه دولت مصر علیه
اس�لامگرایان گردید که نقط��ه عطفی در تاری��خ مصر و
گروه های اسالمگرا شمار م ی رود.
علیرغم رابطه تنش امیزی که بین اسالمگرایان تندرو
و دولت مصر در دوره س��ادات وجود داش��ت ،رابطه با اخوان
تا اندازه ای حس��نه و توام با تساهل بود .س��ادات به تدریج
زندانیان اخوان راازاد س��اخت و س��ازمان اگرچه غیرقانونی
بود ،اما به ش��کل غیررسمی م ی توانس��ت به فعالی ت های
چندگانه بپردازد .بعد از مرگ الهضیبی در سال ،1973عمر
تلمسانی به رهبری اخوان رسید که فردی معتدل بود .در این
دوره نیز با مالیمت با حکومت رفتار و انتقاد شد؛ مهمترین
خواسته اخوان از دولت ،کاربرد شریعت بود که حکومت نیز
پاسخی مثبت بدان داد و در س��ال 1980که قانون اساسی
اصالح شد ،ش��ریعت به عنوان مهمترین منبع قانونگذاری
به شمار رفت)9(.
عالوه بر این ،اخوان خواس��تار این ش��د که به لحاظ
قانونی ،به انها اجازه فعالیت سیاسی داده شود؛ این خواسته
از سوی دولت رد شد و توجیه انها نیز اصولی از قانون اساسی
بود که فعالی��ت احزاب با تعلقات مذهب��ی را نم ی پذیرفت.
اخوان المسلمین در این دوره به انتش��ار یک مجله ماهانه
تحت عنوان «الدعوه» م ی پرداختند که مورد استقبال قابل
توجهی از س��وی هواداران و اقشار مختلف جامعه مصرقرار
گرفت.
در دوره مب��ارک نیز همانند س��ادات ،اخ��وان اگرچه
غیرقانونی ،اما به فعالیتش در حوزه های مختلف اجازه داده
م ی شد و مورد تس��اهل قرار گرفت .در این دوره کتاب های
جمعیت چ��اپ و در کتابفروش��ی ها به فروش می رس��ید؛
روزنامه هایی نیز چون ( )Liwa al – Islamپرچم اس�لام و
« »Adhernceپیرو و ...را منتشر ورویکردشان به حکومت
نیز اصالحی بود )10(.انها توانس��تند در سال های 1981و
1987در انتخابات ش��رکت و در این راستا با احزاب مختلف
ائتالف کردند و کرسی هایی نیز در مجلس به دست اوردند
که بدین صورت بود؛ در انتخابات ٧ ،1984کرس��ی پارلمان
را از ان خود کردند و در سال 35 ،1987عضو اخوان از طریق
ائتالف ،پی��روز انتخابات پارلمانی بودن��د )11( .در واقع این
دوره ،نقطه عطفی در تاریخ اخوان المسلمین و چرخش ان
از رادیکالیسم به س��مت میانه روی و گرایش جهت اصالح
و مشارکت در سیاست به ش��یوه ای مسالمت امیز و قانونی
است؛ این رویه و پذیرش قواعد بازی دموکراتیک و پارلمان در
دهه های بعد ،از سوی فعالین جوان و قدیمی اخوان دنبال و
دستاورد های قابل توجهی را نیز نصیب سازمان کرد.
همچنین فعالی ت ها و نفوذ اخوان در دهه ٩٠و بعدها،
در جامعه مدنی مصر قابل توجه بوده اس��ت؛ نس��ل جوان
اخوان ،پیروزی های چشمگیری در اتحادیه های جامع ه مدنی
همچون اتحادیه مهندس��ی ،داروس��ازان ،دانش��جویی و...
به دس��ت اورد ،به طوری که به تدریج اکثریت کرس��ی های
ای��ن اتحادیه ه��ا را از ان خود کردن��د )12(.ای��ن تجربه و
پایگاه اجتماعی وس��یع باعث ش��د که اخوان در انتخابات
٨٨ ،٢٠٠٥کرسی پارلمان را به دس��ت اورد و به مهمترین و
سازمان یافته ترین اپوزیسیون دولت مبارک تبدیل شود.
این سال های اخیر قبل از جنبش انقالبی مصر ،رهب ران
اخوان المسلمین موضعی محافظه کارانه علیه رژیم مبارک
اتخاذ م ی کردند و از هر گونه رویارویی ی��ا انتقاد تند پرهیز
م ی کردند؛ چنانچ��ه در برخی از اعتراض��ات مردمی نیز که
کلیه گروه ها و احزاب سیاسی حضور و یا مردم را به مشارکت
در ان تشویق و ترغیب کردند حضور نیافته و اعالم حمایت
نکردند که نمونه اش در اعتصاب و اعتراضات ش��ش اوریل
2008بود؛ همین مساله منجر به انتقادات زیادی از رهب ران
سازمان شد)13(.
این رویکرد و رفتار محافظه کارانه ،در خالل نضج گرفتن
جنبش انقالبی و اعتراض مردم مصر در می دان التحریر قاهره
علیه رژیم مب��ارک ادامه یافت؛ بعد از انق�لاب نیز،اخوان به
نیروی سیاس��ی تعیین کننده ای در سیاس��ت مصر تبدیل
شد؛ در سه دوره انتخابات پارلمانی مصر ،در نوامبر و دسامبر
٢٠١١و ژانویه ،٢٠١١حزب عدال��ت و ازادی متعلق به اخوان
المس��لمین که پیروز اش��کار انتخابات بود ،تقریبا نیمی از
کرس��ی های پارلمان را از ان خود کرد و اسالمیس��ت های
محافظ��ه کار هم پیمان��ش (س��لفی ها) نیز ،بع��د از اخوان
بیشترین کرس ی را به دس��ت اوردند .همچنین رهبر اخوان
محمد المرسی ،در انتخابات ریاست جمهوری در ژوئن ،٢٠١٢
با کس��ب 51/7درصد ارا ،در مصاف با احمد شفیق رقیب و
ژنرال رژیم سابق که 48/3درصد ارا را به دست اورد ،پیروز شد
و به ریاست جمهوری مصر رسید)14(.
ارائه پی ش نویس جدید قانون اساسی از سوی المرسی
به رفراندوم مردم��ی ،بحث ها و کش��مکش های عمده ای
در جامعه مص��ر ب رانگیخت؛ این پی ش نوی��س که جایگاه
برجسته ای به شریعت و دین اسالم داده است ،مورد مخالفت
و اعتراض احزاب و جریانات سیاسی سکوالر قرار گرفت؛ بیم
این نیروها از ماهیت و اهداف غایی اسالمگرایان ،منجر به
اعتراضات گسترده و زدوخوردهای شدید بین تظاهرکنندگان
و هواداران اخوان المسلمین گردید .بیانی ه ای که اخوان پیش
از رای گیری منتش��ر کرد ،حکایت از هواداری این جریان از
پی ش نویس قانون اساسی جدید داش��ت و مردم مصر را به
مشارکت و دادن رای «بله» به ان فراخواند)15(.
اندیشه سیاسی اخوان
البنا و فعالین اصلی جنبش ،بیش از یک دهه وانمود
م ی کردند ک��ه جمعیت اخ��وان ،جمعیتی دینی اس��ت که
در جهت گس��ترش ارزش های اس�لامی فعالیت م ی کند؛
بازگشت به اسالم ،راه حل بودن قران و اسالم در زمینه های
مختلف و ...در زمره موعظه های اولیه س��ازمان بود .البنا از
زمان تاسیس اخوان المسلمین تا اوایل دهه ،٤٠مرتبا انکار
می کردکه اخوان کاری به سیاست داشته باشد و به پیروانش
اندرز می داد که از سیاست حزبی به دور باشند و تمرکز برکار
سازنده دینی و اجتماعی را توصیه م ی کرد )١6( .اما به تدریج
که گرایش ها و فعالی ت های سیاس��ی جمعیت اشکار شد،
رهب ران ان اعالم کردند که اخوان المس��لمین نه تنها یک
انجمن اجتماعی و دینی ،بلکه یک س��ازمان سیاس��ی نیز
اس��ت .فعالین و رهب ران اخوان ،در س��ال های بعد از جنگ
دوم جهانی ،به انتقادات بیشتر از دولت مصر پرداخته و ان را
ناتوان از بهبود وضع موجود بر م ی شمردند؛ زی را از نظر اخوان،
ماهیتا غیردینی بوده و به دین اسالم توجه کمی داشت؛ مردم
در انتخاب نظام سیاسی خود ازاد نیستند و اگر حکومت انها
برپایه ای دینی برقرار نباشد ،دچار خطا خواهند شد)17(.
برخالف س��یدجمال و عبده که نمایندگان نوگرایی
دینی بودند و س��عی در ارائه تفس��یری از دین داشتند که با
اندیشه ها و پدیده هایی مدرن س��ازگار باشد ،اخوان در دهه
بین الملل
منابع:
– 1مجید ،خ�دوری ،گرایش های سیاس�ی در جهان
عرب ،ترجمه عبدالرحمن عالم ،تهران ،چاپ سوم،1374 ،
دفتر مطالعات سیاسی و بی ن المللی ،ص.83
Hasan AL-Banna,Wednesday, junne -2
.Ikhwan web ,2007 ,13
– 3خدوری ،مجید ،همان ،ص .٨٥
– 4هرایر دکمیجیان ،جنب ش های اسالمی معاصر در
جهان عرب ،ترجمه حمید احمدی ،تهران ،انتشارات کیهان،
،1388ص .150
– ٥علی السمان ،رویارویی مس�لک ها و جنب ش های
سیاس�ی در خاورمیانه عربی تا س�ال ،1967ترجمه حمید
نوحی ،انتشارات قلم ،اسفندماه 1357تهران ،ص .٦٥
– ٦همان ،صفحه .٦٩
12 ,Hasan AL-Banna,Wednesday -7
.Ikhwan web ,2007 ,junne
Sylvia. G. haim, Arab nationalism,an-8
duniversity of .1976 ,antology, Berkely
.232-239 .California Press, pp
history of the muslim brotherhood in – 9
.Ikhwan web .2007 ,13 Egypt, june
.Ibid -10
amr Al-chobaki,future of muslim – 11
.Ikhwan web ,2007 ,13 brotherhood, june
– 12روئل میجر ،درامدی تحلیلی براسلام سیاسی،
ترجمه غالمرضا خواجه سروری ،تهران ،دانشگاه امام صادق،
چاپ اول ،١٣٩٠ ،ص .٥٠
khalil Al-Anani, The muslim -13
brotherhood: Abody Without a Mind, Daily
.2008 ,9 staregypt, April
Moises saman, muslim Brotherhood -14
,25 (Egypt), The new York Times, December
.2012
Egypt's constitutional poll seen as -15
,2012 ,18 divisive, middle east focus, December
.available at: middle East policy council
– 16خدوری .مجید ،همان ،ص .88
– 17همان ،ص .٨٩
– 18علی السمان ،همان ،صص .51-52
-19همان ،ص .٥٥
– 20روئل میجر ،به سوی اسلام سیاسی در بیداری
اسالمی ،تدوی غالمرضا خواجه س�روری ،تهران ،چاپ اول،
دانشگاه امام صادق ،١٣٩٠ ،ص .٣٢
همچنین برای سید قطب نگاه کنید به:
Adnan musallam from secularism to
jihad, sayyid qutb and the foundations of
Radical Islamism, Journal of Islamic Studies,
.2007 ,3 n ,8 Vol
-21روئل میجر ،همان .صص 50-51
– 22همان ،ص .٥١
Raymond ibrahim, The evils of -23
the muslim Brotherhood, Evidence Keeps
Mounting, investigative Project in terrorism,
.2012 ,25 June
robert s. Leiken and Steren Brooke,– 24
The moderate Muslim Brotherhood, Ikhwan
.2007 ,19 web, march
g .1.Ibid. p -25
مثلث شماره 161
٤٠از برقراری حکومت اسالمی و اجرای شریعت طرفداری
م ی کرد؛ این گرایش سیاسی اخوان متاثر از ارای رشید رضا
بود .برهمین اساس بخشی از ادبیات اخوان در این دوران،
به اصول حکومت اسالمی ،ب رابری و نظام اقتصادی مطلوب
در اسالم و ...اختصاص داده شده است؛ اما به اسانی م ی توان
استنباط کرد که این ارا ،از یک س��ری شعارهای کلی فراتر
نم ی رود و فاقد عمق و پشتوانه تئوریک است.
البنا در پیامش با عنوان «رس��الت» که ب رای کنگره
پنجم اخوان اماده کرده بود ،اظهار داش��ت« :پیامبر اسالم
کس��ب قدرت را یکی از ارکان اس�لام قرار داد؛ مصلحین
مس��لمان نم ی توانند به خود اجازه دهند تنه��ا به موعظه
بپردازند ،درحال ی که امر قانونگذاری در مسیر دیگری ،غیر از
خواست خدا حرکت کند.اگر هیات حاکمه از قوانین الهی
اطاعت م ی کردند ،در ان صورت ما م ی توانس��تیم عملیات
خود را به تبلیغ و هدایت محدود کنیم؛ اما در اوضاع فعلی،
اگر مصلحین مسلمان به فکر کسب قدرت نباشند ،خیانتی
علیه اسالم خواهد بود ،خارج کردن قدرت از دست کسانی
که به تعلیمات اسالم وقعی نم ی گذارند ،امروز یک وظیفه
است».
البنا در پیامش م ی گوید« :اگر در هر شرایطی که راه
دیگری ممکن نباشد ،اخوان المسلمین به محض اینکه به
مرحله ایمان و وحدت درونی برسند ،روش قه ر امیز را به کار
خواهند بست؛ اخوان المسلمین در ابتدا اخطاریه هایی ارسال
م ی کنند و سپس باتمامی غرور و افتخار مسئولیت خود را
انجام خواهند داد)18( ».
براس��اس گفته البنا ،اخوان المس��لمین ب��ه «امت
اس�لامی» ایمان داش��ته و ب رای وحدت کلیه مسلمانان و
استوارکردن ب رادری اسالمی تالش کرده و اعالم م ی نمایند
که وطن انها همه جا و همان جایی است که یک مسلمان
وجود دارد.
از نظر محمد غزالی ،تئوریس��ین دیگ��ر جمعیت در
کتاب «من هنا نعلم» اسالم مجموعه ای از اصول عام بدون
تمایز نژاد و رنگ و ملیت و قابل قبول ب رای همه است؛ این
هدیه ای است از جانب خدا ب رای تمامی انسان ها .تنها اراده
خداوند بایستی بر سرنوش��ت انسان ها حاکم باشد و حقوق
تفویض شده از جانب او منشاء قضاوت و قانونگذاری باشد و
تمام مومنین نیز در ب رابر ان متس��اوی الحقوقند؛ در قلمرو
حکومت اسالمی نه ظالمی وجود خواهد داشت و نه فرمانده
مطلقی ،اسالم نم ی تواند نسبت به امور خاکی و سازماندهی
اجتماعی ب ی تفاوت باش��د چراکه جدا از اعمال فردی مانند
نماز ،روزه و ...قواعد مذهبی و دسته جمعی نظیر جهاد ،فرمان
و اجرای حدود و مقررات ،پرداخت زکات و ...وجود دارد)19( .
همچنانکه اشاره ش��د ،مکتوبات اخوان در این دوره،
گویای این اس��ت که برخ�لاف عبده و مدرنیس��ت های
اس�لامی که در پی تطبیق اس�لام با اندیش��ه های مدرن
بودند ،اخوان متاثر از رشید رضا ،دغدغه عمده اش معطوف
به ایجاد حکومت اس�لامی با تکیه بر مفاهیم س��نتی در
اندیشه سیاس��ی اس�لام همچون اجماع حل و عقد ،شورا،
عدالت و ...بود.
در دوره رادیکالیس��م و رویارویی با دولت عبدالناصر،
به دلیل سرکوب فعالین و شکنجه و اعدام نمودن رهب رانش
از یک سو و ارای سیدقطب از سوی دیگر ،بخش عمده ای از
جوانان اخوانی به سمت جهاد و مبارزه خشونت امیز با دولت
و تکفیر ان متمایل شدند که هزینه زیادی ب رای اسالم گرایان
در پی داشت.
قطب با طرح مباحثی چون جامعه جاهلی ،دارالسالم،
زوال اخالقی تم��دن غرب و ضرورت مقابل��ه و جهاد با ان
و دولت های کاف��ر غربگرا و تکفیر انه��ا ،دفاع از حاکمیت
خداوند و حکومت دینی و ...لش��کری از جهادگران را علیه
دولت حاکم مصر و بعدها علیه حضور کشورهای غربی در
خاورمیانه بسیج کرد.
از منظر قطب ،ازادی کامل انس��ان ب��ا فرمانبرداری
کامل از خداوند به دس��ت م ی اید ،چنانچه اب��راز م ی دارد:
«این دین حقیقتا بیانی ه ای از ازاد ش��دن انس��ان از اسارت
سایر انسان ها و نیز اسارت نفس خود است که ان نیز نوعی
بندگی است؛ این دین اعالم م ی دارد که حاکمیت تنها از ان
خداوند اس��ت و او پادشاه تمام جهان اس��ت )٢0( ».از دوره
رهبری تلمس��انی ،به تدریج اخوان گرایش��ات معتدلی از
لحاظ نظری و عملی داشت و مشارکت در پروسه سیاسی
به شیوه مسالمت امیز و حزبی را دنبال کرد .اخوان در خالل
این چند دهه ،سعی در ارائه تفسیری از شریعت را داشته است
که نافی اصول دموکراتیک و ارزش های انس��ان دوستانه
نباشد؛ در عمل نیز با ش��رکت در انتخابات های مختلف و
فعالیت وسیع در جامعه مدنی مصر ،همواره حامی فضای
باز سیاسی و انتخابات ازاد ،ازادی های مدنی و ...بود .در سال
،1987انها اقلیت مس��یحی قبطی را به عنوان شهروندان
کامل به رسمیت شناختند؛ در کتاب «شورا و تعدد حزبی در
جامعه مسلمان» که در س��ال 1994منتشر شد ،امده است
که بنابه تصریح ق��ران «امت منبع همه قدرت هاس��ت»؛
همچنین بیانی ه هایی در راستای حقوق زنان و تعدد حزبی
در همین سال صادر کردند.
در س��ال ١٩٩٥فصل «بیانی ه ای ب رای دموکراس��ی»
چاپ ش��د که برحقوق ب رابر غیرمس��لمان ها و مردم دوباره
تاکی��د کرد و اعالم داش��ت که م��ردم حق دارن��د نظام ها،
فرمول ه��ا و تاکتیک ه��ای مختلفی را به وج��ود اورند که
مطابق با زمان و مکان و مناسب با شرایط زندگی انهاست؛
این فصل به نفی خشونت نیز پرداخت)٢1(.
از سال ٢٠٠٣نیز به بعد که اخوان تحت رهبری محمد
عکیف قرار گرفت ،در راستای دموکراسی درون حزبی تالش
نمود و طول رهبری س��ازمان را کاه��ش داد؛ طرح اصالح
جنبش را نیز عکی��ف در ٣مارس ٢٠٠٤اعالم داش��ت ،که
حاوی اصالحاتی در زمینه های سیاسی ،قضایی ،اقتصادی و
اموزشی بود و مواضع قبلی اخوان در مورد حق رای عمومی،
ازادی بیان ،احزاب و س��ازمان های سیاسی ،جدایی ارتش و
سیاست و قدرت محدود ب رای رئی س جمهور ،تفکیک قوا و...
بخشی از برنامه های انها بود.)٢2( .
پس در خالل این چند دهه ،مهمترین دغدغه اخوان و
تئوریسی ن های برجسته اش تفسیری نوگرایانه از اسالم بود
که با دموکراسی و سایر ارزش های مدرن و انسان دوستانه
سازگار باشد و از طرح مفاهیم انقالبی همچون جهاد ،تکفیر،
الحاد و ...پرهیز کرده اند .به نفی خش��ونت نیز پرداخته و از
راهکارهای مدنی حمایت نموده اند؛ اما باید در نظر داش��ت
مقبولیت این مفاهیم درعمل ازسوی اخوان ،تا زمانی است
که در چارچوب قیود دینی باش��ند .همین مس��اله منشاء
ابهامات گسترده و مجادالت عمده ای درخصوص اخوان و
غایات اصلی انها در حیات سیاسی مصر شده است.
مواضع و رفتار سیاسی طرفداران و برخی چهره های
اخوان از جمله الش��اطر ،در جریان انتخابات های اخیر ،که
گرایشات دگرس��تیزی انها را نش��ان م ی داد ،منشاء تداوم
نگاه بدبینانه به اخوان در رس��انه های عرب و غربی ش��ده
است)23( .
اما عالوه بر ای��ن ،بخش عمده ای از پژوهش��گران و
نویس��ندگان نیز ،چهره ای معتدل از اخوان ترس��یم و ان را
جریانی پیشرو در مصر به شمار م ی اورند که متعهد به اصول
و موازین دموکراتیک است)24(.
دیدگاه ها و رفتار سیاسی اخوان در این چند دهه ،خشم
بنیادگرایان افراطی و جهادگرای��ان را ب رانگیخت ،چنان که
ایمن الظواهری انها را مورد تمس��خر قرار داده و متهم به
فریبکاری م ی کرد ،ان ه��م به خاطر اینکه ه��زاران جوان
مس��لمان را به جای وارد نمودن به صف جه��اد ،به صف
انتخاب��ات وارد کرده اند .ب��ه کرات در ای��ن دهه های اخیر،
اخوان با هجمه های وس��یع بنیادگرایان مواجه شده است؛
انها از رد نمودن جهاد جهانی از سوی این جریان اسالمگرا
و گرایش اش به دموکراس��ی و انتخابات و انتقاد از خشونت
متنفرند)25(.
53
اخوان امروز ماحصل
تغییرات گفتمانی و
بازسازی افکار در دهه
1990میالدی است
بین الملل
مثلث شماره 161
اخوان المسلمین قاعده بازی را
پذیرفته است
5
حسین ابراهیم نیا ،پژوهشگر گروه های اسالمی درگفت وگو با مثلث؛
حسین ابراهیم نیا ،کارشناس و پژوهشگر گروههای اسالمی ش�مال افریقا در گفت وگویی تفصیلی به بررسی
قدرت گرفتن جریانهای اسالمی در کش�ورهای عربی پس از جریان بیداری اسالمی پرداخت .وی معتقد است که
پس از شکل گرفتن جریانهای مردمی در کشورهای عربی ،امریکا با قرار گرفتن در مسیر تحوالت به نوعی مجبور
به پذیرش این جنبشها شد و این در حالی است که این جنبشها نیز از ان جهت که به غرب نیاز دارند ،رابطهشان را
با غرب حفظ کردهاند و نمیخواهند تضادی با ان داشته باشند بلکه در پی ان هستند رابطه ای متوازن با غرب برقرار
نمایند؛ بنابراین شاهدیم اخوانالمس�لمین با غرب به ویژه امریکا نوعی رابطه متوازن برقرارکرده است .ابراهیم نیا
پیرامون رویکرد س�لفیها و بنیادگرایان و تفاوت نگاهش�ان با اخوانالمس�لمین نیز میگوید« :اخوانیها از دهه 90
ارام ارام به تغییرات گفتمانی درون خودشان روی اوردند و در افکارشان نوعی بازسازی انجام دادند؛ اما سلفیها اکنون
به این نتیجه رسیدهاند .این مساله نشان دهنده این است که انها نیز قواعد بازی سیاسی را پذیرفتهاند؛ قواعدی که
در سالهای گذشته حاضر نبودند درباره ان بحث نمایند؛ به نوعی با تاخیری تقریبا 20ساله به این نتیجه رسیدهاند
که جهت از بین نرفتن گفتمانشان باید با روح زمانه هماهنگ شوند».
در ابتدا کم�ی پیرامون رابط�ه غرب ب ه خصوص
امری�کا ب�ا جنب شه�ای اسلامگرای منطقه از
جمله اخوانالمس�لمین که این روزها داعی هدار
حکومت�داری در برخی کش�ورهای عربی ش�ده
54
است ،توضیح دهید؟
lدر وهله نخست باید پذیرفت جنب شها همیشه
در یک بستر فرهنگی -تاریخی شکل م یگی رند و محصول
زمانه و اجتماع خودشان هس��تند؛ در این صورت نم یتوان
گفت امریکا در ش��کل گرفتن این جنب شها نقش داشته
است .بلکه این جنب شها در منطقه شکل گرفتهاند و امریکا
مجبور به پذیرش انها شده است .ایاالت متحده حاضر نبود
در روزهای نخس��ت رژیم مبارک را از دست بدهد ،ولی بعد
متوجه شد نم یتواند در مقابل جنبش مردم مصر مقاومت
نماید .همچنین بعد از قدرتگیری اخوان مطمئن شد منافع
امریکا حفظ م یشود ،چرا که اخوان قصد مقابله نداشت و این
نکته را در گفتههای محمد المرسی ،رئی سجمهوری مصر
نیز شاهد هستیم که اعالم داشت ،م یخواهد دوست امریکا
باشد .بناب راین المرسی به عنوان ش��خصی که برخاسته از
جنبش اخوان المس��لمین اس��ت؛ م یخواهد رابطه کشور
مصر را با امریکا تغییر دهد .وی هدفش این است که رابطه
عمودی یعنی از باال به پایین که می��ان امریکا با مصر در
دوره اقتدارگرایی برقرار بوده را به رابطه افقی تبدیل کند.
اکن�ون به نوع�ی ش�اهد اخوانی ش�دن منطقه
خاورمیانه هستیم؛ ایا م یتوان گفت که این امر،
پروژهای است که از جانب امریکا هدایت م یشود
یا اینکه این کش�ور در س�یر تح�والت منطقه،
مجبور به پذیرش این مساله شده است؟
lاکنون امریکا به نوعی با قرار گرفتن در مس��یر
تحوالت خاورمیانه مجبور به پذیرش چنین مسالهای شده
است .اگر به نوع برخورد دس��تگاه سیاست خارجی غرب و
به طور شاخص امریکا به تحوالت کشورهای عربی نگاهی
بیندازی��م ،در م ییابیم زمانی که انقالب��ی در تونس اتفاق
م یافتد در نخس��تین واکنش یک س��ردرگمی در دستگاه
سیاست خارجی امریکا وجود دارد؛ یعنی نم یدانند انقالب
یا همین جنب شها را تایید کنند یا همچنان پشت حکومت
پیش��ین باقی بمانند .وقتی این جنب شه��ا از درون مردم
ش��کل م یگیرد و باال م یاید ،انها مجب��ور به پذیرش این
جنب شها م یش��وند .اگر بخواهیم یک تقسیم بندی کلی
انجام دهیم در خاورمیانه دو محور از جریان های اس�لامی
داریم؛ ی��ک محور احیاگران دینی را ش��امل م ی ش��ود که
خودشان به بنیادگراها و سنت گراها تقسیم م ی شوند .محور
دیگر نیز نوسازی گرایان هس��تند که متجددین اسالمی و
اعتدال گرایان اسالمی را شامل م ی شوند.
جنب شهایی ک�ه طی تحوالت بیداری اسلامی
شکل گرفتند یا بر سر قدرت امدند ،در قبال غرب
چه رویکردی را دنبال م یکنند؟
lای��ن جنب شها قص��د مقابله با غ��رب را ندارند،
به همین جهت رابطهش��ان را ب��ا غرب حف��ظ کردهاند و
نم یخواهند تضادی با ان داشته باش��ند .بناب راین در حال
حاضر شاهد هستیم نوعی رابطه ب ر اساس مصلحتگرایی
و توازنگرایی میان جنبش اخوانالمسلمین با غرب به ویژه
امریکا برقرار شده است.
ایا در قب�ال تعام�ل جنبش اسلامگرایی چون
اخوان المس�لمین با امریکا ،ای�ن جنبش نباید
از یک سری اصول بنیادین خود فاصله بگیرد؟
lاخوان از دهه 1920ت��ا 1990گفتمان فکریاش
در قالبی بود که ان فضا بر ان حاکم بود .در ان زمان فضای
جنگ جهانی دوم ،فضای استعمار ،فضای حاکمان اقتدارگرا
و جنب شهای ناسیونالیستی و چریکی وجود داشت که تمام
اینها با گفتمان اخوان امیخته ش��ده بود .اما از دهه 90که
نظام تک قطبی بر جهان حاکم شد این گروه اسالمگرا نیز
به این نتیجه رسید که دیگر با این گونه گفتمان نم یتواند
حرکت کند و اگر م یخواهد در جامعه باقی بماند و حضور
داشته باشد باید در یک سری از ریشههای فکری و گفتمانی
خود تغییر ایجاد نماید.
نمونه این رویکرد نیز سخنان راشد الغنوشی است که
پیش از این تحوالت و زمانی که در تبعید به س��ر م ی برد،
بیان داشت «نظام های اسالمی باید از لحاظ محتوا اسالمی
باش��ند و این کار از طریق رابطه نهادهای مدنی با مذهب
تقویت م یش��ود» .بناب راین اخوان مصر از ان زمان به بعد
به این س��مت حرکت کرد ک��ه با تقویت رابط��ه نهادهای
مدنی مانن��د نهادهای خیری��ه ای ک��ه در دوران مبارک در
اختیار داش��ت ،عقیده اش را در میان مردم به صورت قوی
پ یریزی نماید.
در ترکیه نیز اغلب رهب ران حزب عدالت و توس��عه با
ریشههای اخوانی ،کسانی هس��تند که توانستند از طریق
تقویت رابطه نهادهای مدنی با مردم قدرت پیدا کنند .به طور
مثال حزب عدالت و توسعه از انتخابات شهرداریها و شوراها
اغاز به حرکت سیاسی کرد .در مجموع م یتوان بیان داشت
که در حال حاضر گروههای اسالمی به این نتیجه رسیدهاند
خودشان را با واقعیت و بس��تر تاریخی ،فرهنگی ،سیاسی،
در یک جم عبندی کلی ،اخوان المسلمین اکنون
در برابر دیگر کشورها م یخواهد چه روندی را در
پیش بگیرد؟
lاگر به عنوان ش��اخص ،مصر را الگو قرار دهیم،
دولت اخوانی مصر در روابطش چهار س��تون تشکیل داده
و در این چهار ستون یک رابطه مصلحت گرایانه توازن گرا
در پیش گرفته است؛ یک رابطه مربوط به کشورهای حوزه
ع ربی خلی ج فارس مانند ع ربستان سعودی و قطر است ،یک
رابطه با ترکیه است ،یک رابطه با ای ران و در نهایت نیز یک
رابطه با غرب .این روابط کامال متوازن است؛ یعنی محمد
المرسی با کشورهای ع ربی خلیج فارس طوری رفتار کرد که
بتواند نظر انها را جلب کند مانند روسای جمهور قبلی مصر.
ولی باید توجه داشت که اخوان با کشورهای این حوزه یک
مشکل عقیدتی دارد ،ولی اکنون به صورت مصلحت گرایانه
این مشکل را پنهان کرده است.
مش��کل عقیدتی اخوان المس��لمین این اس��ت که
این جریان به س��مت اعتدال گرایی حرکت کرده است ،اما
کش��ورهای عرب خلی ج فارس همچنان م ی خواهند نظام
سنتی خودشان را حفظ کنند .نمونه موردی ان نیز بازداشت
اخوان یها در امارات متحده عربی اس��ت .اما با این اوصاف
باز ش��اهدیم زمانی که المرس��ی وارد عربس��تان سعودی
م یشود ،طوری س��خن م یگوید که نظر کشورهای عرب
حوزه خلی ج فارس را تامین نماید؛ وی انها را همپیمان مصر
قلمداد م یکند و بیان م یدارد که تعرض به کشورهای عرب
حوزه خلی ج فارس تعرض به مصر است .به این ترتیب وی
به نوعی خودش را دوست و وفادار انها نشان م یدهد؛ دلیل
این رفتار نیز این است که اخوان به کمکهای این کشورها
نیاز دارد .این گروه اس�لامگرا با ترکیه نیز تعامل دارد و در
نشست کنگره حزب عدالت و توسعه شرکت م ی نماید ولی
زیاد به این کشور نزدیک نش��د چرا که از این واهمه داشت
الگوی ترکیه الگوی غالبش شود.
ای��ن در حال��ی اس��ت ک��ه رئی س جمه��وری مصر
نم یخواهد الگوی ترکیه را به عن��وان الگوی غالب بپذیرد،
بلک��ه به دنبال این اس��ت که الگ��وی مص��ری را بازتولید
کند .در ای��ن میان اگر المرس��ی رابطهاش با غ��رب را نیز
متوازن نگه داش��ته به این دلیل اس��ت که به کمکهای
مالی غرب نی��از دارد .از جمله مواردی ک��ه م ی توان بیان
داشت مصر به کمکهای صندوق بی نالمللی پول ،بانک
جهانی و کمک ایاالت متحده که در زمان حس��نی مبارک
انجام م یگرفت ،همچن��ان نی��از دارد .همچنین از لحاظ
اس��تراتژیک مصر ب رای ایجاد تعادل میان سیستم متوازن
مصلحتگرایی که برگزیده اس��ت به قدرت استراتژیک و
ژئوپلتیک جمهوری اس�لامی ای ران نیاز دارد ،مثال بارز ان
دعوت از وزیر امور خارجه ای ران به مصر است.
اگ�ر بپذیریم می�ان امریکا و اخوان المس�لمین
نوعی تعامل برقرار شده ،خطوط قرمزی که میان
این دو وجود دارد ،چیست؟
lمهمتری��ن خ��ط قرم��ز اخ��وان ب��رای غرب و
پس از اغ�از بحران س�وریه یک�ی از مهمترین
مخالفان دولت بشار اسد ،اخوان المسلمین بود.
چرا امریکا از ای�ن موقعیت اس�تفاده نکرد تا با
کمک اخوان سوریه به حکومت اسد ضربه بزند؟
lاز دهه 90یعنی پس از فروپاشی نظام دوقطبی در
جهان ،اخوانالمسلمین در منطقه خاورمیانه از حالت متمرکز
خارج ش��د و حالت منطقهای به خود گرفت .بناب راین اکنون
مشاهده م یکنیم که اخوان س��وریه با اخوان ترکیه ،تونس،
مصر یا اردن بس��یار تفاوت دارند .اخوان ترکیه ،مصر ،تونس
و حتی اردن همگی به نوعی به س��مت اعتدال گرایی رفتند
ولی اخوان سوریه جزو تندروترین شاخههای اخوان باقی ماند.
اکنون نیز ایاالت متحده از این واهمه دارد که یک گروه اسالمی
تندرو با قدرت گرفتن در س��وریه ،امنیت رژیم صهیونیستی
را به خطر بیندازد.
بین الملل
در ش�رایط کنونی اخوانالمس�لمین تا چه حد
از اصول و بنیادهای اولی�ه خودش فاصله گرفته
است؟
اجتماعی جامعه هماهنگ کنند و به نوعی واقعیت را الگو
و ارمان خودشان قرار دادهاند و نه ارمان های دست نیافتنی.
امریکا ،مس��اله فلس��طین اس��ت؛ چراکه اخوان اکنون از
جانب س��لف یهای داخل مصر تحت فش��ار است و حدود
25درصد س��لف یها اکن��ون وارد دولت اخوان ش��دهاند و از
ان حمایت کردهاند .از دیگر س��و خط قرمز امریکا نیز ب رای
اخوانالمسلمین ،اس��رائیل اس��ت .در این میان نه اخوان
م یتواند از مساله فلسطین عبور کند و نه امریکا از مساله
اسرائیل.
مثلث شماره 161
lدر ح��ال حاض��ر اخوان المس��لمین از تعه��د
عقیدت یاش فاصله گرفته است .در گروههای اسالمی یک
نظام عقیدتی داریم و یک تعه��د عقیدتی .تعهد عقیدتی
همان تعهد ایدئولوژیک است؛ یعنی این گروه پیش از این
به جدای ی ناپذیری دین و دولت اعتقاد نداش��تند ،سیاست را
داخل در دیانت می دانس��تند و تعهد عقیدتی داش��تند که
این مس��اله را اجرا کنند .ام��ا اکنون م یت��وان گفت تعهد
عقیدت یش��ان را کنار گذاش��تهاند و فقط م یخواهند نظام
عقیدت یشان اجرا شود.
مشکل عقیدتی اخوان المسلمین این است که این جریان
به سمت اعتدال گرایی حرکت کرده است ،اما کشورهای
عرب خلیج فارس همچنان می خواهند نظام سنتی
خودشان را حفظ کنند .نمونه موردی ان نیز بازداشت
اخوانیها در امارات متحده عربی است
اکن�ون س�لف ی ها و بنیادگرای�ان در کش�ورهای
منطقه چه وضعیتی دارند و تف�اوت رویکرد انها
با اخوانالمسلمین چیست؟
lس��لف یها و گروههای رادیکال بعد از فروپاشی
حکومت حاکمانی مانند بن علی و مبارک ،فضای سیاسی
جامعه را باز دیدند .این در حالی اس��ت که ب��ه هر حال در
جامعه یک خالئی به وج��ود امده بود و برخ��ی از رهب ران
این گروههای افراطی نیز از زندان ها ازاد ش��ده و به فعالیت
سیاسی روی اورده بودند.
ولی اکنون نکتهای که سلف یها نیز متوجه ان شدهاند،
این است که تغیی راتی که اخوان المسلمین انجام داد انها نیز
باید ب رای بقای خود انجام دهند؛ در واقع اخوان یها از دهه 90
ارام ارام به تغیی رات گفتمانی درون خودش��ان روی اوردند و
در افکارشان نوعی بازسازی انجام دادند؛ اما سلف یها تازه به
این نتیجه رس��یدهاند .نمونه عینی ان نیز در تونس است
که دو حزب س��لفی یعنی حزب اصالحات و حزب التحریر
اقدام به گرفتن مجوز فعالیت حزبی کردند .انها با این اقدام،
اساسنامه و حزب تش��کیل م یدهند و درواقع شناسنامه دار
م ی شوند و این در حالی اس��ت که در گذشته عقیدهای به
ان نداشتند.
بنابراین سلف یها یکی از اصول اعتقادی خودشان را
زیر پا نهادند و مجوز درخواست حزب دادند .در این شرایط
انها خودشان را وارد بازی سیاسی قدرت کردند .این مساله
نش��ان دهنده این اس��ت که انها نیز قواعد بازی در عرصه
سیاست را پذیرفتهاند و به نوعی با تاخیری تقریبا دیرهنگام
به این نتیجه رسیدهاند که جهت از بین نرفتن گفتمانشان
باید با روح زمانه هماهنگ ش��وند .اکنون روح زمانه اقتضا
م یکند که گروهها در قالب مجوزه��ای قانونی به فعالیت
بپردازند و سلف یها نیز این نکته را درک کردهاندg .
55
نگاهی دیگر
اسیا
ناقوس مرگ در شبه قاره
خشونت علیه شیعیان؛ بزرگ ترین چالش امنیتی پاکستان
نویسنده :عمر وریچ /مترجم :ازاده کشوردوست
بین الملل
خانوده قربانیان ش��یعه انفجارهای کویت��ه ب رای چند
روز از دفن کردن اجساد نزدیکان ش��ان خودداری م ی کردند.
در یکی از جاده های اصلی شهر کویته واقع در جنوب غرب
پاکستان صدها تن از عزاداران محلی هزاره که شیعه مذهب
هستند ،به رغم سرمای شدید هوا در کنار 90تابوت متعلق به
عزیزانشان نشسته بودند .انها درصدد بودند تا مانع از ان شوند
که جهان ،قربانیان این حادثه خونین را فراموش کند.
از جمله این قربانیان «عرفان عل��ی» یکی از جوانان
فعال ش��جاع و محبوبی بود که به دلی��ل وضعیت امنیتی
استان بلوچستان پاکستان ناچار به ترک تحصیل شده بود .او
در عین حال بخش عمده ای از وقت خود را صرف اگاه کردن
جهان از درد و رنج مردم پاکس��تان م ی کرد .در ان پنجشنبه
خونین علی احس��اس کرد که ب رای نخس��تی ن بار مرگ را
فریب داده است .او در شبکه اجتماعی توئیتر اعالم کرد که
از بمب گذاری کویته جان س��الم به در برده است ولی زمانی
که ب رای کمک به اس��ی ب دیدگان رفته ب��ود ،دومین انفجار
ساختمان بیلیارد کویته را هدف قرار داد و به این ترتیب امار
قربانیان به نزدیک 100تن رسید .این انفجارهای دوگانه یکی
از دردناک ترین حوادث در این منطقه ب��ود .این حادثه ب رای
بس��یاری از مردم اس��تان تکان هنده بود و باعث شد هزاران
تن از ش��هروندان به خیابان های س��رد بریزند .علی یکی از
چهره های شناخته شده در چنین تظاه رات هایی بود .تصاویر
جدید منتشر شده از علی او را در حالی نشان م ی داد که تصویر
یکی از سیاستمداران پشتون را که ماه گذشته میالدی توسط
طالبان ترور ش��د ،در دس��ت دارد .ولی این بار تصویر خندان
علی در دستان تظاهرکنندگان بود .عده ای نیز جمالتی که
او در توئیتر نوشته بود را در دست داشتند« :من متولد شده ام
تا ب رای حقوق بشر و صلح مبارزه کنم .دین من احترام و عشق
به تمامی ادیان است».
در نهای��ت صدای معترضان ش��نیده ش��د .تجمعات
گس��ترده تری نیز در کراچی و در خارج از اقامتگاه خصوصی
«اصف عل��ی زرداری» رئی س جمه��وری پاکس��تان صورت
گرفت .دوشنبه هفته بعد ،دولت پاکستان «راجه پرویز اشرف»
نخس ت وزیر این کش��ور را ب رای دیدار با خانواده قربانیان به
کویته فرستاد .در تحول بعدی ،زمانی که «نواب اسلم ریزانی»
وزیر بلوچستان از اخرین سفر خارجی خود بازگشت ،به او گفته
شد که از سمت خود برکنار شده است و دیگر جایی در دولت
نخواهد داش��ت .دولت محلی از کار برکنار شد و امور تحت
حاکمیت فرماندار که رویکردهای سختگی رانه تری داشت ،به
نوعی حاکمیت اضط راری در این منطقه برقرار شد.
قانع کردن خانواده قربانی��ان انفجارهای دوگانه کویته
به دفن عزیزانش��ان م ی توانس��ت اتش اعتراض های جاری
را بخواباند ول��ی ب رای جلوگیری از تکرار حوادث مش��ابه ،به
اقدام های��ی فراتر از ان نیاز بود .در س��ال گذش��ته میالدی
بیش از 400شهروند ش��یعه در سراسر پاکستان جان خود را
از دس��ت دادند که این می زان دو ب رابر تعداد قربانیان در سال
2011میالدی بود .شیعیان یک اقلیت مهم در جامعه عمدتا
سن ی مذهب پاکستان بوده و حدود یک چهارم جمعیت این
کشور را تشکیل م ی دهند .حداقل یک چهارم قربانیان حادثه
مثلث شماره 161
56
اخیر کویته از جمعیت هزاره بلوچستان بودند که طی یک قرن
اخیر از افغانستان به این منطقه مهاجرت کرده بودند .بسیاری
از انها در جس ت وجوی ارامش و امنیت رنج سفر و مهاجرت را
به جان خریده بودند .انفجارهای کویته که نسبت به حمالت
قبل از ان بسیار مرگ بارتر بود ،به طور تاسف باری اشنا به نظر
م ی رسید .طی سال های اخیر زائران شیعه گروه هزاره بارها
در حالی که با اتوبوس عازم مکان ه��ای زیارتی ای ران بودند،
هدف حمله قرار گرفته اند .در سایر مناطق پاکستان از کراچی
در جنوب گرفته تا الهور در شرق و تپ ه های شمالی گیلیت،
پاراچنار در نزدیک مرز افغانس��تان و دره اسالم خان در شمال
غرب ،گروه ها و کاروان های ش��یعیان هم��واره هدف حمله
قرار گرفته اند.در هر کدام از این موقعی ت ها ،شیعیان مطابق
س��نتی که از قرن ها پیش ب رای عزاداری و گرامی داشتن یاد
شهدا و امامان انجام م ی شود ،به خیابان ها م ی ایند .بارزترین
نمونه ان گرامی داشت شهادت امام حسین (ع) و پیروانش است
که نه تنها نمودی از وفاداری به انها ،بلکه تمثیلی از وضعیت
فعلی جامعه پاکستان است؛ یک گروه اقلیت به دلیل باورها و
اعتقادهایشان به طور خشوت باری هدف حمله قرار م ی گی رند.
مس��ئولیت بخش عم��ده ای از این حم�لات را گروه
شب ه نظامی «لش��کر جنگوی» ب ر عهده گرفته است .لشکر
جنگوی و هم پیمانان شب ه نظامی ان احتماال خط رناک ترین
گروهی هس��تند که در ح��ال حاضر در پاکس��تان فعالیت
می کنند .لش��کر جنگوی به عنوان یکی از زیرش��اخه های
سازمان ممنوعه سپاه صحابه پاکستان فعالیت خود را اغاز
کرد .حدود یک دهه قبل ،این گروه به این نتیجه رس��ید که
زمینه های اعتقادی و فکری مشترکی با تازه واردهای القاعده
دارد و بعد از ان شبکه خود را گسترش داده و فعالی ت هایش
را تش��دید کرد .از ان به بعد القاعده کنترل عملیات نظامی
را ب ر عهده م ی گرفت و لش��کر جنگوی وظیفه تامین نیروها
را ب ر عهده داشت .القاعده و لش��کر جنگوی به طور مشترک
مسئول عملیاتی مانند بمبگذاری س��ال 2008میالدی در
اسالم اباد و حمله به تیم کریکت سریالنکا در الهور در سال
2009میالدی به شمار م ی روند.
مس��ئولیت شکس��ت در متوق��ف ک��ردن عملیات
ش��ب ه نظامیان به طور مش��ترک ب ر عهده نخب��گان قدرت
پاکستان است؛ سیاستمداران ،ارتش و نهادهای قضایی .کمتر
از 24ساعت بعد از حمالت کویته «مالک اسحاق» یکی از
رهب ران بدسابقه لشکر جنگوی در کراچی حمالت ضدشیعه
جدیدی را اغاز کرده بود .او در جمع هوادارانش گفت« :من به
سخنرانی عالقه ای ندارم .شما به خوبی م ی دانید که عالقه
من چیست».
اس��حاق در س��ال 2011میالدی و بعد از انکه مراجع
قضایی اعالم کردند که ب رای محاکمه وی شواهد کافی ندارند،
به طور تعجب اوری از زندان ازاد ش��د .مانند بسیاری دیگر از
موارد ،شاهدان عینی تحت حفاظت نبودند و در همین راستا یا
مشمول حذف فی زیکی شدند یا به طور وحشتناکی تهدید شده
و ناچار به سکوت شدند .مسئوالن قضایی و نیروهای پلیس
موفق نشدند شواهد الزم ب رای محکوم کردن او را پی دا کنند .از
طرف دیگر ،برخی تحلیلگران پرسش هایی را درباره احتمال
ارتباط اژان س های اطالعاتی پاکس��تان با گروه های فرقه ای
مانند لشکر جنگوی و گروه بزرگ تر سپاه صحابه پاکستان
مطرح کرده اند.
اسحاق به طور اشکاری از رفت و امد های ازادانه منع شده
بود .وی ب رای مدتی کوتاه بازداشت شده و بعد از ان مجددا ازاد
شد .او و همراهانش در معادالت کثیف با دولت ذینفع بودند.
بر مبنای برخی گزارش ها ،زمانی که مقرهای ارتش در سال
2009میالدی هدف حمله قرار گرفت ،اسحاق از زندان پای
میز مذاکره رف��ت تا درباره وضعیت ایجاد ش��ده با مقام های
مس��ئول رایزنی کند .ناکامی مسئوالن پاکستان در حمایت
از شیعیان ،اعتماد به دولت و نهادهای کشوری را از بین برده
است .ان طور که دیده بان حقوق بشر گفته ،شکست مسئوالن
دولتی در مقابله با حمله به شیعیان از حد گذشته و حتی به
درجه همدستی رسیده است .این نهاد همچنین پرسش های
چالش ب رانگیز هویتی را مطرح کرده است.
در سال 1947میالدی پس از تقسیم شب ه قاره ،پاکستان
ظاه را به کشوری ب رای مسلمانان منطقه و اقلیتی که در انجا
زندگی م ی کردند ،تبدیل ش��د« .محمد علی جناح» موسس
این حکومت ،خود فردی سکوالر با پیشینه مذهب شیعه بود.
بعد از چند دهه ،بسیاری از گروه های اقلیت تحت فشار و
محاصره قرار گرفتند .قوانین متعصبانه علیه فرقه مسلمانان
احمدی باعث ش��د رهبری این فرقه به تبعید فرستاده شود
و بس��یاری از هواداران ان در تنگنای بیش��تری قرار بگی رند.
همچنین بسیاری از انها عزیزانشان را در حمالت تروریستی
از دست دادند .این حمالت توس��ط همان گروه هایی انجام
م ی شد که ش��یعیان را هدف قرار م ی دادند .جامعه مسیحی
نیز شرایط بهتری نداشت و از یک طرف توسط خشونت های
شب ه نظامیان و از طرف دیگر توسط قوانینی که انها را در ب رابر
پیگرد و ازار اس��ی ب پذیر م ی کرد ،تهدید م ی شد .تعداد افراد
جامعه پارسی نیز در پاکس��تان به شدت کاهش یافته است،
به طوری که تعداد ساکنان این گروه در تورنتو حدود سه ب رابر
افرادی است که در کراچی زندگی م ی کنند.
انتظ��ار م ی رفت وضعیت ب رای ش��یعیان ت��ا حدودی
متفاوت باشد .انها از گذشته های دور به طور مسالمت امیز در
کنار سن ی هایی که گرایش های صوفیانه دارند ،زندگی کرده
و در مراس��می مانند گرامیداشت س��االنه ماه محرم در کنار
یکدیگر قرار گرفته اند .با این همه همواره درجه ای از تعصب
وجود داشته و برخی افراد متعصب ش��یعیان را با تندروهای
دئوباند – پیروان یک گروه تندروی افراطی خش��ک مذهب
در شرق اسیا -مقایسه کرده و انها را بدعت گزار م ی خوانند.
با این وجود تفکر اصلی حاکم در پاکستان هرگز انها را یک
اقلیت مستقل در نظر نگرفته و به عنوان مثال به طور عمومی
به مذهب سیاستمداران شیعه در پاکستان اشاره ای نم ی شود.
در هر حال اگر ش��یعیان در پاکستان احساس امنیت
نکنند ،این مس��اله نه تنها روی این کشور بلکه روی تمامی
منطقه تاثیر خواهد داش��ت .پ راکندگی شیعیان در پاکستان
تنها در مقایسه با کشور همس��ایه ای ران کمتر است .تهدید
شیعیان در درازمدت و در شرایطی که خش��ونت نه تنها در
مرزهای دور دست بلکه در تارو پود کشور نفوذ کند ،م ی تواند
به اصل ی ترین چالش پاکستان تبدیل شودg .
منبع :تایم
افریقا
پشتپردهبحرانگروگانگیری
نمایش قدرت بنیادگرایان در شمال افریقا
بروس کراملی 18 ،ژانویه / 2013ترجمه :پوریا محمدی
بین الملل
اعتراض خود را به این عملیات اعالم و از دولت الجزایر خواست
تا «جان انس��ان ها را در اولویت قرار بدهد» .همچنین طبق
گزارش ها ،مقامات دولتی در توکیو با احضار س��فیر الجزایر
در ژاپن نارضایتی خود را از مرگ گروگان های ژاپنی طی این
حمله اعالم کردند .اگرچه به نظر م ی رسید مقامات الجزایری
به هیچ عنوان حاضر به تحمل هی چ گونه انتقادی درباره نحوه
مواجهه خود با این بحران نیستند.
افراط گرایان الجزایری به خوبی با رویکرد انعطاف ناپذیر
دولت این کشور در مقابله با موقعی ت های گروگانگیری اشنا
هستند .به همین دلیل برخی از ناظ ران اگاه بر این باورند که
حمله عی ن امیناس عمال یک ماموری��ت انتحاری بوده که
ب رای رس��یدن به اهداف مختلف ط راحی و اجرا ش��ده است.
اعتقاد بر این است که رهبری این گروگانگیری توسط مختار
بلمختار ،یکی از مبارزان اسالمگرای شناخته شده و رهبر گروه
«الملثمین» انجام شده است .سخنگوی این گروه حمله به
تاسیس��ات گازی عی ن امیناس را حمله ای تالف ی جویانه به
دلیل مداخله نظامی فرانسه در مالی دانست .هنوز مشخص
نیست که ایا بلمختار نیز در عملیات گروگانگیری حاضر بوده
یا نه .ولی یکی از مقامات ضدتروریسم فرانسه درباره اینکه
دلیل این حمله واقعا اقدامی تالفی جویانه و در پاسخ به اقدام
مثلث شماره 161
یک روز پ��س از انکه نیروهای الجزای��ری ،ب رای پایان
دادن به بحران گروگانگیری مرگبار در تاسیسات گاز طبیعی
عی ن امیناس ،به این مرکز حمله کردن��د ،هنوز در خصوص
سرنوشت گروگان ها و نیروهای اس�لامگرایی که این افراد
را به گروگان گرفته بودند ابهام��ات زیادی وجود دارد .رهب ران
کش��ورهای غربی که برخی از اتباع انها در میان گروگان ها
بودند ،از اینک��ه مقامات الجزایری در خص��وص این بحران
اطالعات بسیار کمی در اختیار انها قرار داده اند ،اب راز نارضایتی
کرده اند .همچنین برخی از دولت های غ ربی ،پس از عملیات
17ژانوی��ه و اقرار مقامات الجزایری به کش��ته ش��دن تعداد
نامعلوم��ی از گروگان ها طی ای��ن عملی��ات ،نگرانی خود
را نس��بت به وضعیت موجود اب راز کردن��د .مقامات امنیتی
اتحادیه اروپا نیز اعالم کردند که سازمان های امنیتی متبوع
انها نیز هی��چ اطالعاتی درباره این بح��ران در اختیار ندارند.
یک مقام ارش��د ضدتروریس��تی فرانس��ه گفت« :وقتی با
مقامات الجزایری ارتب��اط دارید که هرطور دوس��ت دارند و
طبق منافع و خواسته های خود ،بدون مشورت با
هیچ کس ،عمل م ی کنند ،دیگر فقدان اطالعات و
مخف ی کاری شما را شگفت زده نم ی کند .انها وقتی
در موقعی ت هایی قرار م ی گیرن��د که با گروه های
اس�لامگرا درگیر هستند ،همیش��ه اول شلیک
م ی کنند بعد سوال م ی پرسند .ب رای ما سناریوهای
گروگانگیری همیش��ه یک کابوس بوده اس��ت،
زی را در چنین موقعی ت هایی شما بین یک مشت
ادم رب��ای افراط گ��رای دیوانه و مقام��ات امنیتی
الجزایری گی��ر افتاده اید که با خوش��حالی تمام
به دنبال بهانه ای ب رای کش��یدن ماشه و شلیک
م ی گردند .در چنین شرایطی ،احتمال زنده بیرون
امدن گروگان ها به شدت کمرنگ م ی شود».
وضعی��ت در داخل و اط راف تاسیس��ات عی ن امیناس،
بع دازظهر روز 18ژانویه تقریبا به همان اندازه 24ساعت پیش
از ان و در زمان حمله نیروهای الجزایری ب رای پایان بخشیدن
به گروگانگیری ،اشفته و به هم ریخته بود .خبرگزاری دولتی
الجزایر از قول مقامات دولتی اگاه اعالم کرد که چهار گروگان
ـ دو انگلیسی و دو فیلیپینی -طی عملیات کشته شده و دو
نفر از کارگران کارخانه نیز در زمان حمله اولیه اسالمگرایان در
روز 16ژانویه .همچنین گزارش ها حاکی از ان است که تع داد
زیادی از گروگان های خارجی و شاید صدها نفر از گروگان های
الجزایری نیز در جریان حمله نیروهای دولتی به این مرکز فرار
کرده اند .هرچند تعداد دقیق گروگان های ازاد ش��ده هنوز از
سوی مقامات رسمی الجزایر اعالم نشده است.
محمد سعید ،وزیر ارتباطات الجزایر پس از این حمله
اعالم کرد« :این عملیات منجر به کشته شدن تعداد زیادی
از تروریس ت ها و ازادی شمار قابل توجهی از گروگان ها شد.
متاسفانه ،باید بگویم تعداد از گروگان ها کشته و برخی دیگر
زخمی شده اند».
دولت های انگلیس ،فرانسه ،نروژ ،ژاپن ،ایاالت متحده
و کش��ورهای دیگر که احتمال م ی رفت اتب��اع انها در میان
گروگان ها باش��ند طی مدت این بحران ت�لاش م ی کردند
اطالعاتی درباره ان به دست اورند .مانوئل والس ،وزیر کشور
فرانس��ه ،روز 18ژانویه اعالم کرد که دست کم دو فرانسوی
توانس��ته اند از دس��ت گروگانگیرها جان به در ببرند .دیوید
کامرون ،نخس ت وزیر انگلیس نیز روز 17ژانویه گفت که هنوز
اطالعات روشن و کاملی درباره این بحران ندارد و اضافه کرد
احتماال باید منتظر شنیدن «اخبار بد» درباره نتایج این حمله
باشیم .اگرچه کامرون اعالم کرد به گفته مقامات الجزایری،
حمله نیروه��ای دولتی به دلیل احتمال صدمه رس��یدن به
گروگان ها از سوی تروریس��ت ها انجام شده ،ولی مشخص
است که الجزایر حتی این اطالعات محدود را نیز پس از انجام
حمله در اختیار دولت انگلیس قرار داده است .سخنگوی دولت
انگلیس در حالی که مراتب ناامیدی و نارضایتی دیوید کامرون
از نحوه حل و فصل این بحران توس��ط مقام��ات الجزایری
را اعالم م ی کرد ،گفت« :دولت الجزایر به خوبی اگاه اس��ت
که ترجیح م ی دادیم پیش از هرگونه اقدامی مورد مش��ورت
قرار بگیریم».
هرچند کامرون تنها کس��ی نبود که با تصمیم سریع
و یکجانبه دولت الجزایر ب رای اس��تفاده از نیروهای نظامی
و حمله به محل نگهداری گروگان ها غافلگیر شد .ژاپن نیز
فرانسه در مالی ـ که تنها یک هفته از اغاز ان م ی گذرد ـ بوده
باش��د اب راز تردید م ی کند .به عقیده این مقام اگاه ،بلمختار
نم ی توانس��ته ظرف تنها چندروز حمله ای به این دشواری را
ب رنامه ریزی کرده باشد .این حمله به احتمال بسیار زیاد از قبل
ب رنامه ریزی ش��ده و پس از اعالم مداخله فرانسه در مالی ،به
صورتی فرصت طلبانه به مرحله اجرا درامده است .وی در ادامه
اشاره م ی کند طرح ریزی حمله به یکی از مراکز بخش اصلی
اقتصاد الجزایر که همراه با گروگان گرفتن تع داد زیادی از اتباع
خارجی است و با گستاخی رهب ران سیاسی و نیروهای امنیتی
را به مبارزه م ی طلبد ،بیشتر حمله ای نمادین به نظر م ی رسد.
این مق��ام امنیتی ادامه م ی ده��د« :بلمختار به عنوان
فردی که مقامات امنیتی سال هاس��ت در پی او هس��تند،
به خوبی م ی داند که مقامات الجزایری به هیچ عنوان اجازه
نم ی دهند اسالمگرایان از چنین شرایطی جان سالم به در بب رند
یا با انها حاضر به مذاکره شوند ».وصل کردن چیزی که به طور
مشخص یک ماموریت انتحاری بوده به وقایع کشور مالی،
احتماال تالشی ب رای پیشبرد اهداف بلمختار در جو جهادی
پیچیده منطقه است .این اسالمگرای متولد الجزایر به رغم
انکه اسامه بن الدن و س��ازمان القاعده را که دوشادوش انها
در افغانستان جنگیده ،م ی ستاید ولی اواخر سال گذشته پس
از اختالف با اعضای گروه «القاعده کشور اسالمی مغرب» از
این گروه جدا ش��د و تصمیم گرفت گروه شبه نظامی خود را
با نام الملثمین پایه گذاری کند .کارشناسان معتقدند بلمختار
هرچند گروه خود را در بخش گسترده ای از منطقه ساحل ،از
جمله شمال مالی ،هماهنگ با سایر ش��بکه های افراط گرا
سازماندهی و هدایت م ی کند ولی بین او و رهب ران
دیگر گروه های ش��ب ه نظامی بر س��ر نفوذ و اعتبار
رقابت شدیدی وجود دارد.
این رقابت به ویژه بین بلمختار و عبدالماکل
دروکدال ،رهبر اسمی گروه القاعده مغرب اسالمی
جریان دارد .دروک��دال ،رهبری گروه اس�لامگرای
الجزایری «موعظه و مبارزه» را برعهده داشت.
این گروه در س��ال 2006به القاعده پیوست و
نام خود را به «القاعده مغرب اس�لامی» تغییر داد.
بلمختار همچنی��ن با عبدالحمی��د ابوزید ،معاون
دروک��دال در منطقه س��احل نیز رقاب��ت پنهان و
تنگاتنگی دارد .مقامات فرانس��وی ،باتوجه به این
اختالفات فرقه ای ،ب��ر این اعتقادند ک��ه بلمختار
با توجیه یک حمله از پی ش برنامه ریزی ش��ده به تاسیسات
گازی عی ن امیناس و ارتباط دادن ان به حمله فرانسه به مالی،
به دنبال افزایش احترام و تسلط س��ازمان خود در ب رابر دیگر
گروه های جهادی در منطقه است.
مارک ترویدیچ ،قاضی برجس��ته فرانسوی و نویسنده
کتاب «تروریست :هفت س��تون دیوانگی» م ی گوید« :نوع
حمالت هولناک و نمایشی اس��ت که گروه های افراط گرا را
با حمله به یک دولت ع ربی ،کش��تن اتباع خارجی و قربانی
کردن تعداد زیادی از نیروهای به اصط�لاح جهادی خود به
هیجان م ی اورد .درست است که احتمال دارد بلمختار تعداد
زیادی از نیروهایش و حتی جان خود را از دس��ت بدهد ،ولی
از نظر بس��یاری از گروه های افراطی در سراسر جهان که از
این حرکت نیرو و انگیزه م ی گیرن��د ،انها حتی اگر به چنین
سرنوشتی دچار شوند پیروز هستند ».به عبارت دیگر «حمله
عی ن امیناس م ی تواند موقعیت بلمخت��ار را تا حد هریک از
فرماندهان اسالمگرای ان سوی پاکستان باال ببرد .مهم تر از
همه اینکه این عملیات م ی تواند به وی وجهه یک قهرمان را
ببخشد؛ وجهه ای که گروه بلمختار ،حتی اگر او جانش را در
این راه از دست بدهد ،از ان منتفع خواهد شد»g .
منبع :تایم
57
افریقا
اژیر قرمز
حمله تروریستی در الجزایر؛ معضل جدید شرکت های نفتی غربی
ویوینا والت 19 .ژانویه / 2013ترجمه :رضا اقازاده
بین الملل
با بروز بح��ران گروگانگیری در الجزایر که با کش��ته
ش��دن 23نفر از کارگران و 32نفر از گروگانگی ران در حمله
خونین روز شنبه گذشته به پایان رسید ،شرکت های انرژی
بی ن المللی حاضر در منطقه با یک معضل اساس��ی روبه رو
هستند :ایا م ی توانند امنیت نیروها و نف رات خود را در میان
اش��وب های سیاس��ی منطقه حفظ کنند؟ به وی��ژه اینکه
این اش��وب ها به دلیل مناقش��ه در کش��ور مالی و دخالت
نیروهای فرانسوی ب رای حمایت از نیروهای دولتی در مقابل
شب ه نظامیان جهادی تشدید شده است.
میلیاردها دالر س��رمایه گذاری ده ها شرکت غربی در
منطقه غرب افریقا و مغرب به خطر افتاده است .این فرض
که تاسیسات انرژی در منطقه ،مصون از حمالت تروریستی
اس��ت پیش از غروب روز چهارشنبه گذش��ته و زمانی که
نیروهای شب ه نظامی به مناطق مس��کونی تاسیسات گاز
طبیعی عی ن امیناس در بخش جنوب غربی الجزایر حمله
کردند ،رنگ باخت.
طی این حمله ،نیروهای شب ه نظامی صدها نفر شامل
کارگران محلی و اتب��اع خارجی از جمله اتب��اع امریکایی،
نروژی ،انگلیسی ،فرانس��وی و ژاپنی را به گروگان گرفتند.
تاثیر این حمله که گفته م ی ش��ود مختار بلمختار ،فرمانده
نیروهای جهادی الجزایر ،مسئولیت ان را برعهده گرفته تا
سال ها باقی خواهد ماند.
فاضل ابوالغیط ،تحلیلگر ارشد انرژی
در بانک و شرکت سرمایه گذاری اوپنهایمر
معتقد اس��ت« :ش��رکت های نفت��ی باید
اقدامات امنیتی کام�لا متفاوتی را مدنظر
قرار بدهند .ای��ن تاسیس��ات و نیروگاه ها
کامال ب ی دفاع هستند».
هرچن��د بیش��ترین تاثی��ر فاجع��ه
گروگانگی��ری مس��تقیما متوج��ه الجزایر
خواهد بود که تولید انرژی حدود 95درصد
از حجم صادرات ان را تشکیل داده و بیش
از 60درصد کل درامدهایش متکی به این
بخش است .تاسیس��ات عی ن امیناس که
یک سرمایه گذاری مشترک با شرکت بیپی
انگلیس و استات اویل نروژ است بیش از 10
درصد کل تولید گاز طبیعی این کش��ور را
دربرم ی گیرد.
ش��رکت های نفتی بالفاصله پس از
گروگانگیری شروع به خارج کردن کارکنان
خ��ود از الجزای��ر کردند و دیوی��د کامرون،
نخس ت وزیر انگلیس ،روز جمعه گذشته خطاب به پارلمان
این کشور گفت که تدابیر امنیتی در اط راف ساختمان های
تجاری و دیپلماتی��ک در نقاط دیگر منطقه نیز تش��دید و
تقویت شده است.
مشخص نیس��ت که ش��رکت های نفتی چه زمانی
ممکن اس��ت به این نتیجه برس��ند که ب��رای بازگرداندن
کارکنان خارج ش��ده از الجزایر ،امنیت کاف��ی وجود خواهد
مثلث شماره 161
58
داشت؛ چه برسد به اینکه ریسک سرمایه گذاری میلیاردها
دالر در پروژه های جدید انرژی را بپذیرن��د .الجزایر مدت ها
به دنبال جذب سرمایه گذاری ش��رکت های غربی ،نه تنها
در بخ��ش هیدروکربن که ب��رای تامین مال��ی طرح های
انرژی تجدیدپذیر مانند نیروگاه های خورشیدی در صحرای
الجزایر بوده است.
در بهترین حال��ت ،پ��س از این حمله تروریس��تی،
س��رمایه گذاران بالقوه باتوجه به هزینه ه��ای اضافی ب رای
تامین امنیت و توسعه زیرس��اخت ها در الجزایر ،به سختی
برس��ر میزه معامل��ه خواهند نشس��ت .فیلی��پ دوپونته،
مدی ر بخش افریقای «گروه اوراس��یا» در یادداشتی که روز
جمعه گذشته ب رای مشتریان فرستاده شد ،م ی گوید« :هزینه
فعالی��ت در الجزایر به یکب��اره افزایش یافته اس��ت .ب رای
دارای ی های فروخته شده در 12تا 18ماه اینده ،تخفیف قابل
توجهی اعمال م ی شود».
این تهدید جدید ب رای شاه راه حیاتی اقتصاد الجزایر
زندگی مردم عادی در این کشور را نیز تحت تاثیر قرار داده
است .هوکین المبریبن ،گزارشگر روزنامه الوطن در الجزایر
روز جمعه گذش��ته در گفت وگو با تایم گفت« :مردم بسیار
نگران هستند .این تاسیس��ات س��الیان متمادی برای ما
همچون قلع ه های غیرقابل تس��خیری بوده اند که امنیت
انها تضمین شده است .اگر دیگر تاسیس��ات نیز از سوی
نیروهای جهادی مورد حمله قرار بگیرد م ی تواند فاجع ه بار
باشد و باعث شود شرکت های نفتی غ ربی درباره حضور خود
در الجزایر تجدیدنظر کنند».
در حال حاضر ،ش��رکت های نفتی برنامه های خود را
اعالم نم ی کنند .با این حال ،نگاه گذرایی به نقش��ه شمال
افریقا ب رای نشان دادن عمق چالش های امنیتی پی ش روی
این ش��رکت ها کفایت م ی کند .ش��رکت های نفتی غربی
حاضر در چاد و نیجریه در حال حاض��ر هرکدام صدها نفر
از نیروهای نظامی خود را ب رای شرکت در جنگ به رهبری
فرانس��ه به مالی اعزام کرده اند ،جنگی که گروگانگی ران ـ
احتماال به صورتی فرصت طلبانه ـ ادع��ا کرده اند حمله به
تاسیسات عی ن امیناس اقدامی تالف ی جویانه در مقابل ان
بوده است .از سوی دیگر نیجریه درگیر جنگ داخلی با گروه
اسالمگرای بوکوحرم است که همتای ایدئولوژیک شورشیان
مالی محسوب م ی شود.
با وجود ذخایر عظیم نفت در سرتاسر منطقه «ساحل»
که ش��رکت های غربی را به خود ج��ذب م ی کند ،خطر در
مناطق دیگر نیز وج��ود دارد؛ جنوب الجزایر و مالی و نیجر.
کش��وری بیابانی و فقیر که چهارمین کش��ور تولیدکننده
اورانیوم در جهان است و منابع مورد نیاز شبکه ایستگاه های
برق هسته ای فرانس��ه را تامین م ی کند .الجزایر از شرق با
لیبی همسایه اس��ت که شماری از ش��رکت های غربی در
حال بهره برداری و اس��تخراج نفت از بزرگترین ذخایر نفتی
افریقا هستند.
امنیت این منطقه نیز توس��ط گروه های شب ه نظامی
تهدید م ی ش��ود .گروه هایی مانند گروهی که در سپتامبر
گذشته به کنس��ولگری ایاالت متحده در بنغازی حمله کرد
و در جریان این حمله چهارنف��ر از دیپلمات های امریکایی
کشته شدند.
با حضور بیشتر کش��ورهای منطقه در درگیری های
مالی و پیوس��تن انها به نیروهای فرانس��وی ،احتمال بروز
خطر ب رای ش��رکت های غربی در این کشورها نیز افزایش
م ی یابد .دوپونته هشدار م ی دهد« :خطر بروز گروگانگیری و
اقدامات تالف ی جویانه علیه فرانسه و کشورهای هم پیمان
ان در شمال افریقا ،منطقه ساحل و دیگر بخش های افریقا
به شدت افزایش خواهد یافت».
گارد تاسیسات نفتی لیبی ،روز جمعه نگذشته اعالم
کرد که حض��ور نظامی خ��ود را در داخل و
اط راف تاسیسات و نیروگاه های انرژی در این
کشور افزایش داده اس��ت .طبق این بیانیه
اقدامات جدید ش��امل اح��داث «یک اتاق
ویژه عملیات» ب رای کنترل تاسیسات نفت
و گاز خواهد بود .هرچند حتی در حال حاضر
نیز ب رای چنین اقداماتی دیر ش��ده اس��ت.
ابولغی��ط م ی گوید از مش��اهده عدم امنیت
کافی در کشوری که غرق در سالح است و
دولت مرکزی ان از زمان سقوط معمرقذافی
متزلزل و ضعیف است ،شوکه شده است.
او س��اعت ها پی��ش از اع�لام لیبی
مبنی بر افزای��ش اقدامات و تدابیر امنیتی،
در گفت وگو با تایم گفت« :این س��ایت ها
بسیار بسیار اس��ی ب پذیر هس��تند .تردید
ندارم اگر فرد ی��ا گروهی این س��ایت ها را
هدف قرار بگیرند ،به راحتی انها را تسخیر
خواهند کرد» .به نظر م ی رسد باید تعدادی از
کارکنان و کارگران محلی و خارجی صنعت
نفت الجزایر کشته م ی شدند تا دولت های
منطقه به خود بیایند و شروع به اتخاذ اقدامات احتیاطی -
امنیتی کنند؛ اقداماتی که مدت ها پیش از این باید دست به
انجام انها م ی زدند .ش��رکت های نفتی و دولت های منطقه
امیدوارند با انجام این اقدام��ات بتوانند هم جان کارکنان و
کارگران نفتی خود را حفظ کنند و هم مانع از خروج شرکای
غربی خود شوندg .
منبع :تایم
اسیا
روحانی کاریزماتیک
ایا طاهر القدری پایه های سیاست در پاکستان را به لرزه دراورده است؟
رضا اقازاده
بین الملل
دیگر ،چندان به مذاق ژنرال ها خوش��ایند نیست .در همین
حال ،سیاستمداران پاکستانی از این ه راس دارند که ممکن
است دستگاه قضایی و ارتش تصمیم به جایگزینی انها با یک
دولت موقت بگی رند و دولت موقت تصمیم بگیرد شرایط بازی
را به نفع خود تغییر دهد .ه راس بزرگتر این است که شاید این
زمینه چینی به برگزاری انتخابات تازه منجر نشود.
در حال حاضر ،دولت پاکستان تمام تالش خود را ب رای
پرهیز از دچار شدن به چنین سرنوشتی به کار بسته است .انها
تاکنون به القدری و پیروانش سختگیری نکرده و اجازه داده اند
تا به اعتراض خود ادامه دهند؛ با این امید که سرمای زمستان
و باران های شدید بتواند جمعیت را از خیابان ها متفرق کند.
رحمان مالک ،وزیر کشور ،در اقدام ی غیرعاقالنه اعالم کرد
که چندین تهدید بمب گذاری علیه القدری و دیگر معترضان
وجود دارد ،ولی دولت ب رای متفرق کردن معترضان به خشونت
متوسل نشد .پنج شنبه شب گذشته ،دولت با القدری به توافق
رسید و وی از هوادارانش خواس��ت پس از یک روز مذاکرات
طوالنی ب��ا دولت ،خیابان ه��ا را ترک کنند .پرویز اش��رف با
امضای توافقنامه ای متعهد شد که طاه رالقدری در هرگونه
مذاکره درخصوص انتقال قدرت مشارکت داشته باشد.
القدری ،باتوج��ه به اینکه هیچ گ��روه دیگری حاضر به
حمایت از وی نش��د ،مجبور به سازش ش��د .پیش از رسیدن
ی متحده» تهدید کرده بود
القدری به اسالم اباد« ،جنبش قوم
که به معترضان خواهد پیوست ،ولی در نهایت عقب نشینی
کرد .احزاب دیگر نیز خود را از این ماجرا کنار کشیده اند .حزب
نواز شریف ،نخس ت وزیر سابق ،در تالش هماهنگ ب رای حمله
به القدری به دولت پیوست تا رسانه ها القدری را همچون یک
رهبر فرقه ای خط رناک به تصویر بکشند که مریدانش را قربانی
غرور خود کرده است .عمران خان ،بازیکن سابق کریکت نیز
هرچند ب ی کفایتی و فساد مقامات حاکم در پاکستان را محکوم
کرد ،ولی حاضر نشد به تجمع اعتراضی القدری و ه وادارانش در
اسالمابادبپیوندد؛موضوعیکهنشان دهندهبلوغسیاسیاست.
در گذشته ،سیاستمداران هرگز فرصت را ب رای سرنگون کردن
مخالفانشان فارغ از اینکه چه کسی در نهایت از این سرنگونی
سود م ی برد ،از دس��ت نم ی دادند .ولی در حال حاضر و به رغم
اینکه اپوزیسیون مشتاقانه به دنبال برکنار کردن دولت فعلی
یداند تنها در صورتی این فرصت را به دست خ واهد
است ولی م
اورد که القدری و هوادارانش خیابان ها را ترک کرده و اجازه دهند
انتخابات برگزار شودg.
مثلث شماره 161
در هفته گذشته ،طاهر القدری ،روحانی صوف ی مسلک
پاکس��تانی که عالقه ش��دیدی به نطق ها و سخنران ی های
عجیب دارد ،با رهبری اعتراض ه��ا و تدارک یک راهپیمایی
در قلب پایتخت پاکستان ،اس�لام اباد ،خواستار کناره گیری
مقام های حکومتی ش��د .او هر روز صبح با ظاهر ش��دن در
سخنران ی های زنده تلویزیونی ،طبقه حاکم این کشور را متهم
به ب ی کفایتی و طمع کرده است .وی روز چهارشنبه گذشته در
یک سخنرانی طوالنی و شدیداللحن که از نظر طوالنی بودن
به سخنران ی های چاوز تنه م ی زد به هوادارانش گفت« :ب رای
انها این کشور مثل بزی است که ان را میان خود قسمت کرده
و م ی بلعند».
طاهر القدری که پیش از تعطیالت کریسمس و بعد از
شش سال اقامت در کانادا به پاکستان بازگشته ،به خودی خود
تهدیدی ب رای نظام سیاسی این کشور محسوب نم ی شود.
هرچند برخی از هواداران��ش او را به یک رهبر مذهبی مدرن
تشبیه م ی کنند که از تبعید در غرب بازگشته تا انقالبی مردم ی
را ب رای سرنگونی یک نظام فاسد و س��رکوبگر رهبری کند.
ولی تعداد افرادی که وی توانسته در این مدت گرداورد بسیار
کمتر از میلیون ها نفری است که وعده داده بود به خیابان ها
بکش��اند .القدری که در مقام یک سیاس��تمدار تنها یکبار
توانسته بر کرسی پارلمان این کشور تکیه بزند ،ب رای رسیدن
به بلندپروازی های خود ابزار سیاسی الزم را در اختیار ندارد.
هرچند درباره اینکه چه کسی پشت القدری و کمپینش
پنهان شده ،حدس و گمان های زیادی زده م ی شود؛ کمپینی
که به طرز مشکوکی خوب و با درایت ب رنامه ریزی شده است.
پیام اصلی این روحانی که «سیاستمداران را فراموش کنید،
باید دولت را حفظ کرد» ،ش��عار دیرین��ه و قدیمی نیروهای
نظامی قدرتمند پاکس��تان بوده اس��ت .این ادعا که اهمیت
کشور بیش از ان اس��ت که به سیاستمداران و مردم ی که به
انها رای داده اند سپرده ش��ود ،بن مایه اصلی سخنران ی های
پس از کودت��ای تم��ام دیکتاتورهای نظامی در پاکس��تان
بوده اس��ت .زمانی که غی رنظامیان ـ از جمله دولت فعلی در
پنج سال گذشته ـ قدرت را در دست داش��ته اند ،ژنرال های
ارتش از پ س پ��رده با اقداماتی از جمله تقل��ب در انتخابات و
حمایت از نمایندگان در سیر رویدادها و وقایع دخالت کرده اند.
روز سه شنبه و تنها چندین ساعت پس از ورود القدری
به اسالم اباد ،زمانی که دادگاه عالی این کشور حکم بازداشت
راجه پرویز اشرف را به اتهام فس��اد صادر کرد ،سوءظن ها در
مورد دست های پشت پرده تش��دید شد .به اعتقاد برخی این
هم زمانی نم ی توانس��ت تصادفی باش��د .پرونده اشرف که
به دوران حضور او در وزارتخانه اب و برق مربوط م ی ش��ود،
چندین ماه بود که در سیستم قضایی کند این کشور در حال
طی مراحل قانونی خود بود .تصمیم دادگاه ب رای صدور این
حکم بازداشت ،درست همزمان با راهپیمایی اعتراضی القدری
و هوادارانش در پایتخت ،موجب بروز ه راس و وحشت نسبت
به تالش های هماهنگ و گسترده ب رای انجام یک «کودتای
نرم» ش��د .بازار س��هام همان عصر و با درز ای��ن اخبار دچار
تالطم شد.
پرویز اش��رف ،از زمان به قدرت رسیدن همواره مراقب
بوده توجه خصمانه دادگاه عالی این کش��ور را به خود جلب
نکند .اما یوسف رضا گیالنی ،س��لف او ،سال گذشته پس از
نامه نگاری با مقامات سوئیسی ب رای بازگشایی پرونده های
فساد علیه رئی س جمهور پاکستان از این کار خودداری کرد.
اصف علی زرداری هم از س��وی دادگاه عالی سلب صالحیت
شد .اشرف با پیروی از دس��تورات دادگاه ،با ارسال نامه ای به
سوئیس از مسئوالن قضایی این کشور خواست تا نامه قبلی
دولت پاکستان مبنی بر متوقف کردن پیگرد قضایی علیه
زرداری را منتفی بداند.
به اعتقاد منتقدان دادگاه عالی پاکستان ،حکم بازداشت
اشرف و زمان صدور ان ،نش��ان از عزم ب رای سرنگونی دولت
دارد« .حزب مردم پاکستان» که قدرت را در این کشور در دست
دارد ،م ی توانس��ت با معرفی نخس ت وزیری که این چنین در
مقابل تعقیب قضایی اسی ب پذیر نباشد از بروز این اشفتگی
و نابسامانی جلوگیری کند .هرچند انتظار نم ی رود دستگیری
اشرف به زودی اتفاق بیفتد .فصیح بخاری ،رئیس اداره مبارزه
با فساد دولت پاکستان در جریان جلسه استماعی به دادگاه
عالی این کشور گفت که تحقیقات در خصوص پرونده فساد
پرویز اشرف ناقص بوده و ب رای تعیین اینکه ایا نخس ت وزیر
باید دستگیر شود ،به زمان بیشتری نیاز است.
اگر اش��رف در نهایت دستگیر هم ش��ود ،این موضوع
موجب سرنگونی دولت نخ واهد شد .اتهامات مطرح شده علیه
وی هنوز ثابت نشده اس��ت .حتی اگر این اتهامات اثبات نیز
شود ،مجلس فعلی م ی تواند ب رای مدت کوتاهی فرد دیگری را
به عنوان جانشین وی انتخاب کند .با این حال ،حکم بازداشت
موجب تضعیف دولت شده و شانس ان را ب رای رسیدن مجدد
به قدرت ،پس از انتخابات ،به شدت کاهش م ی دهد .چنین
اقداماتی ب رای بسیاری از مردم این سوال را مطرح م ی کند که
ایا اقدام دادگاه عالی به صورتی مس��تقل و در راستای قانون
است یا یک بازی قدرت در عرصه سیاسی و در راستای منافع
و اهداف سیاسی ژنرال های ارتش.
ژنرال اش��فق کیانی ،فرمانده فعلی ارتش پاکستان ،به
صراحت اعالم کرده که عالقه ای به در اختیار گرفتن قدرت
ن��دارد .ژنرال ها تا زمانی که در زمینه امنیت ملی ،سیاس��ت
خارج��ی و ب رنامه های دفاع��ی اهرم های فش��ار را در اختیار
داش��ته باش��ند و وضعیت اقتصادی مطابق میل انها باشد،
هیچ تمایلی ب رای در اختیار داش��تن کنترل مستقیم اوضاع
ندارند .ژنرال های پاکستان به طور سنتی و پیش از انکه یکی
از انها تصمیم بگیرد بر جایگاه ریاست جمهوری تکیه بزند،
یک دهه صبر کرده اند و در هرحال ،ارتش تنها زمانی رهب ران
سیاسی قدرتمند را کنار زده است که این رهب ران محبوبیت
خود را از دست داده بودند .بناب راین دولت غیرنظامی ضعیف
در پاکستان ،تهدید چندانی ب رای ارتش محسوب نم ی شود.
ولی باتوجه به اینکه پاکستان در زمان کنونی به صورت
همزمان درگیر گروه های شب ه نظامی اسالمگرا ،اقتصاد بیمار،
مناقش��ه با هند و انتقال دش��وار قدرت در افغانستان است؛
چشم انداز به دست گرفتن قدرت توسط یک دولت غی رنظامی
منبع :تایم
59
جهان جدید
جنگ در بیابان
جهان جدید
مثلث شماره 161
جدال با غرب در بیابان
بنیادگرایان افریقایی روایت متفاوتی از جنگ در صحرا دارند
1
محمد نجاری
از زمان��ی که ش��مال مالی به دس��ت قوم ط��وارق و
اسالمگرایان تندرو س��لفی انصارالدین افتاده است ،یعنی
طی شش ماه گذش��ته ،حدود ۲۵۰هزار تن از کشور مالی
گریخته اند .بیشتر انها به بورکینافاسو ،نیجریه ،موریتانی و
تعدادی نیز به سنگال رفته اند .یکی از افرادی که به داکار،
پایتخت سنگال پناه برده است ،م ی گوید« :وقتی م ی بینیم
چگونه کشور مالی درگیر این بحران و با یک ضربه وی ران
ش��د و ش��مال مالی هنوز تحت کنترل افراط گرایان بسیار
خطرناک اس��ت ،این خطر وجود دارد که بح��ران به دیگر
کشورهای همسایه نیز سرایت کند ،مانند نیجریه ،الجزایر،
بورکینافاس��و و س��نگال .هی چ کدام از این کشور ها در امان
نیست ».چریک های اسالمگرا از پاکس��تان ،افغانستان و
الجزیره به مالی رفته و این منطق��ه از جهان را که مرزهای
ناامن دارد ،مورد تهدید قرار داده اند .جامعه بی ن الملل موفق
به یافتن راه حلی ب رای این بحران نم ی ش��ود .سازمان ملل
متحد قطعنامه ای را به تصویب رسانده و جامعه کشورهای
60
افریقای غربی اماده مداخله اس��ت .در بحران کشور مالی،
پاکس��تان ی ها ،افغان ی ها و الجزایری ها ش��رکت م ی کنند.
این بحران��ی بی ن المللی اس��ت .جامع��ه بی ن المللی باید
در بحران ش��مال مالی دخالت و این ،مش��کل را حل کند.
اسالمگرایان افراطی شریعت را به اجرا گذاشته اند .عواقب
ان ب رای قاره افریقا و از طریق ق��اره افریقا ب رای تمام جهان
بس��یار زیانبار خواهد ب��ود .خطر دیگری نیز وج��ود دارد و
ان سرایت افراط گرایی سلفی است .ش��هروندان سنگالی
در جنبش ب رای اتح��اد و جهاد در افریقای غربی ش��رکت
م ی کنند .مقامات رس��می کامال هوش��یارند .چون به نظر
برخ ی ،برقراری ش��ریعت در کل افریق��ای غربی جایی که
تاکنون اسالم ،مس��یحیت و روح باوری همزیستی داشت،
امری طبیعی اس��ت .خادم مباکه پژوهشگر م ی گوید« :در
کل ،مشکل کشورهای افریقایی این است که خواست مردم
در نظر گرفته نم ی ش��ود .اگر مردم مسلمانند ،شریعت باید
حاکم شود».بناب راین یک فضای عجیب بر داکار پایتخت
سنگال حاکم است .چون با وجود اینکه مقامات م ی خواهند
اطمینان بخش باشند ،احساس غالب ،ترسی است که کسی
نم ی خواهد ان را قبول کند.
از سوی دیگر سخنگوی رسمی جنبش انصار الدین که
با جنبش طوارق ،مالی و الجزایر را ناامن س��اخته اند ،اعالم
کرده که کلید راه حل بحران در شمال این کشور در اختیار
الجزایر اس��ت .س��نده ولد بو عمامه که به نظر م ی رسد از
اسالمگرایان الجزایری است م ی گوید که برخی کشورهای
منطقه تالش دارند ،نقش برجس��ته الجزایر در پایان دادن
به بحران مال��ی را کمرنگ جلوه دهن��د و ان را به نفع خود
مصادره کنند .هیاتی از این جنبش ب رای رایزنی با مسئوالن
الجزایری ب رای بررس��ی و پیدا کردن راه حل مناس��ب ب رای
برون رفت از بحران جاری در این کشور عازم الجزیره پایتخت
الجزایر خواهد ش��د .به گفته س��خنگوی رس��می جنبش
انصار الدین مالی ،به زودی راه حل های��ی ب رای پایان یافتن
بحران در منطقه شمالی کشور مالی از سوی الجزایر ارائه
خواهد شد که وی به چگونگی این راه حل ها اشاره ای نکرد.
جنبش انصار الدین یکی از دو گروه اصلی مسلح در شمال
مالی اس��ت که ضمن مس��تقل خواندن خود از گروه های
تندرو امادگی خ��ود را ب رای مذاکره با ه��دف ایجاد صلح با
دولت باماکو اعالم کرده اس��ت ،اما در عین حال خواس��تار
برقراری احکام اسالمی در کشور مالی است.
جنگ القاعده در افریقا
افریقا محل مناس��بی ب رای جنب ش های بنیادگرایانه
جهان جدید
اختالف امریکا و فرانسه
حمله فرانس��ه به مالی گرچه با چراغ س��بز شورای
همکاری افریقا و کش��ور مال��ی و نیجر مانع پیش��رفت
شورشیان ش��ده اس��ت ،اما به نوش��ته برخی رسانه های
فرانس��وی و امریکایی اختالفی میان این دو کش��ور در
جریان اس��ت .به صورتی که روزنامه ل س انجلس تایمز در
مطلبی با عنوان «خطر احتمالی ش��ب ه نظامیان اسالمگرا
در غرب افریقا ،بین کاخ س��فید و پنتاگون اختالف وجود
دارد ،نوش��ت که اضطرابی میان سیاستمداران فرانسوی
وجود دارد »،چه انکه این نگرانی وجود دارد که این کشور
بدون دریافت حمایت اساس��ی از سوی هم پیمانان غربی
خود و به ویژه واش��نگتن ،در این بازی خونین شکس��ت
بخورد .به نظر م ی رسد لوران فبیوس ،وزیر خارجه فرانسه
که هفته گذشته مشتاقانه درباره «مبارزه با تروریس ت ها»
سخن م ی گفت اکنون در کش��ورهای عضو اتحادیه اروپا
درباره مس��اله مالی به دنبال کمک م ی گردد .واش��نگتن
در اقدام ی که س��بب نگرانی فرانس��ه را فراه��م اورده از
تردیده��ای قانونی درب��اره مداخله در مالی س��خن گفته
مثلث شماره 161
اس��ت که حریف جدیدی را بطلبد از دولت الجزایر تا مالی
و حتی فرانسه .نکته اینجاس��ت که حمد الظواهری ،رهبر
سازمان «سلفی جهادی» ب رادر جانشین بن الدن کامال خود
را مب را از خش��ونت م ی داند و تنها م ی گوید که بنابر وظیفه
الهی حکم به جهاد با کفار داده است .او که به نظر م ی رسد
با س��ازمان های افراطی که در افریقا حضور دارد ،ارتباطی
تنگاتن��گ دارد م ی گوید ک��ه باتوجه به حض��ور نظامیان
فرانس��ه در جریان جنگ داخلی در مالی ،مسئولیت مرگ
گروگان ها در الجزایر به نیروهای ارتش این کشور ارتباط دارد
و نه هیچ کس دیگری .او در گفت وگویی با شبکه یورو نیوز
شرکت کرد و در پاسخ به سوالی مبن ی بر اینکه در صورتی
که فرانس��ه به حضور نظامی خود در مال��ی ادامه دهد ،ایا
تنها پاسخ جهاد ی ها محکوم کردن حضور انها و نیز تالش
ب رای برقراری صلح خواهد بود و ش��اهد پیام ی محکم تر از
سوی شما نخواهیم بود؟ م ی گوید که نه ،این تنها نیست.
تمام ی مسلمانان و نه تنها جهادی های سلفی باید هرکاری
م ی توانیم انجام دهیم .کس��ی که وارد خانه من م ی شود و
به زن و بچه ام حمله م ی کند و قصد کش��تار ما را دارد ،یک
متجاوز اس��ت؛ ایا من باید در ب رابر وی ساکت بایستم؟ این
غی ر قابل قبول است .فرانسوی ها بودند که اتش این جنگ
را ب رافروختند و اگر به این کار ادامه دهند ،غرب ی ها نخستین
افرادی هستند که در این اتش خواهند سوخت.
خبرنگار این ش��بکه به بحران عین امیناس اش��اره
کرد و پرس��ید که گناه اف��راد خارجی ک��ه در میادین نفتی
فعال هس��تند ،چیس��ت؟ انها هیچ گاه در عملیات نظامی
در مالی مشارکت نداشتند ،انها تنها مهندسانی هستند که
در تاسیسات نفتی فعال هستند .شیخ در پاسخ گفته است
پیش از هر چیز باید مش��خص کرد که چه کس��ی اغازگر
این جنگ بوده اس��ت؟ چه کس��ی تجاوز را اغاز کرد؟ چه
کسانی در پشت این کشتار ها مخفی شده اند؟ کشورهایی
که جنگنده های هوایی و س��ربازان را به مالی اعزام کردند.
دومین موضوع این است که گروگانگی ر ها انها را نکشته اند،
بلکه تنها خواستار تعویض انها و پایان خشونت ها شدند ،اما
سران کشور ها نم ی خواهند واقعیت را به مردم نشان دهند،
انها تصمیم به بمباران و اغ��از جنگ گرفتند و این جنایات
فجیع صورت گرفت .چه کسی مسئول این کشتار هاست؟
البته که نه گروگانگی ر ها اما س��ربازان الجزایری که از غرب
دستور م ی گیرند ،عامالن ان هستند.
به نظر م ی رسد این رشته سر درازی دارد و القاعده در
افریقا حضور بلند مدتی خواهد داش��ت ت��ا جایی که دوباره
غرب ی ها همانند انچه بر سر افغانستان و ع راق اوردند بر سر
افریقا نیز بیاورند .ایا این توطئه ای خطرناک است؟
است .هنگام ی که درباره احتمال اعزام نیروهای امریکایی
برای کمک به فرانس��ه در مالی از ویکتوریا نوالند سوال
شد ،وی گفت« :ما طبق محدودیت های ضد کودتایی از
حمایت مالی ارتشی که در یک کودتا درگیر شده است ،تا
زمان احیای دوباره دموکراسی منع شده ایم ».سخن وی به
کودتایی اشاره داشت که ارتش مالی در ماه مارس گذشته
انجام داده بود که با ش��ورش طوالن ی مدت تجزیه طلبانه
شورشیان طوارق و دو گروه اس�لامگرای دیگر در شمال
این کشور ،نتیجه عکس داش��ت .گفته م ی شود دو گروه
دیگر ،یعنی انصار الدین و جنبش وحدت و جهاد در غرب
افریقا در مغرب با القاعده در ارتباط هس��تند ،گروهی که
گفته م ی شود در حمله به تاسیسات گازی در شرق الجزایر
دست داشته است.
اما این به ظاهر پاکدامنی امریکایی باتوجه به سابقه
بلندباالی واش��نگتن در مداخله های نظام��ی ب ی پروایانه
و حمایت چند دهه ای از رژیم های مس��تبد در بس��یاری از
کشورها از جمله قاره افریقا ،قانع کننده به نظر نم ی رسد.
یک��ی دیگ��ر از جلوه ه��ای تغیی��ر تفک��ر مقامات
امریکایی در گزارش��ی با عنوان «امری��کا خطری مبهم
را از جانب ش��ب ه نظامیان مالی احساس م ی کند» که این
هفته در نیویورک تایمز منتشر شد ،نمایان گشت .در این
گزارش امده است« :مقامات واشنگتن هنوز از گروه های
شب ه نظامی که برای خود بهش��تی امن را در مالی فراهم
اورده اند ،تنها یک درک امپرسیونیس��تی داش��ته و درباره
اینکه ایا برخی از این گروه ها ب رای امریکا تهدید محسوب
م ی شوند یا نه ،اختالف نظر دارند ».این روزنامه همچنین
سخن ژنرال کارتر هام ،فرمانده نیروهای امریکایی مستقر
در افریقا پس از مداخله فرانس��ه در مالی را نقل کرد .پس
از انکه از هام پرسیده شد ایا گروه های اسالمگرا در مالی
برای امریکا به منزله خطر محسوب م ی شوند ،وی پاسخ
داد« :احتماال نه».
باید به خاطر داش��ت که پنتاگون در طول 10س��ال
گذش��ته نزدیک به 600میلیون دالر ب رای پیش��برد روابط
نزدیک با ارتش ملی در غرب و شمال افریقا ،از جمله مالی،
نیجریه ،بورکینا فاس��و و الجزایر هزینه کرده اس��ت .گفته
م ی شود یکی از بزرگترین پایگاه های سازمان سیا در افریقا،
در مرز الجزایر و شمال مالی واقع شده است .امریکا از سال
2002اجرای طرح های ضد شورش در مالی را در دست داشته
و با ارتش این کشور دارای رابطه ای نزدیک بوده است .امادو
سانوگو ،رهبر کودتای ماه مارس طی سال های 2004تا 2010
در پایگاه تفنگداران نیروی دریایی امریکا در ویرجینیا و دیگر
تاسیسات نظامی امریکا در اریزونا ،جورجیا و تگزاس تحت
تعلیم نظامی قرار گرفته است .ش��اید واشنگتن در دنیای
ب��ی روح و رقابت طلبانه امپریالیس��ت ها ،به دنبال فرصتی
ب رای گسترش حوزه نفوذ رو به رشد خود در یکی از مناطق
ثروتمند افریقایی م ی گردد .به نظر م ی رس��د فرانسه ،این
استعمارگر قدیمی با قشون کش��ی به مالی بسیار ب ی پروا
عمل کرده اس��ت .عالوه بر این اقدام عجوالنه پاریس در
هفته گذشته امریکا را به واقع ش��گفت زده کرده است .اما
ش��اید امریکای ی ها به این م ی اندیش��ند که اکنون اوضاع
چندان هم بد نیس��ت .اگر این جنگ به کام فرانسه پایان
نیابد ،امریکا در جایگاهی قرار خواهد گرفت که بتواند ب رای
دفاع از نفوذ خ��ود در منطقه ای که سرش��ار از ذخایر نفت،
گاز ،فلزات و سنگ معدن اس��ت ،پای در میدان بگذارد .از
دیدگاهی منفعت طلبانه ،ممکن است امریکا بگذارد فرانسه
در این صحرا دس��ت و پا بزند و در اخر نیز ضربه ای مهلک
به نقش تاریخی این کشور در افریقا وارد کند .رنج فرانسه،
گنج امریکاست.
منابع( :روزنامه الوطن چاپ کویت -ب ی ب ی س�ی
عربی و الزمان چاپ اردن) ابعاد وس�یع حمله فرانسه
به مالی و اقدامات گروه های سلفی در الجزایر g
61
مهاجرت بنیادگرایان به جنوب
گفت وگو با جاوید قربان اوغلو درباره ریشه های گروگانگیری در عین امیناس
2
این روزها افریقا ب ه خصوص کشور مالی و الجزایر دستخوش درگیری های شدیدی میان گروه های سلفی با دولت
مرکزی خود اس�ت؛ در مالی جنبش طوارق که برگرفته از اقوام بیابانگرد جنوب الجزایر و شمال مالی هستند و گروه
اسالمگ رایان تندروی سلفی انصارالدین در درگیری شدیدی با دولت مرکزی مالی پیشرفت هایی تا پایتخت داشتند که با
حمله نظامی ف رانسه متوقف شدند .در این میان حادثه گروگانگیری عی ن امیناس رخ داد که با حمله گروه مختار بلمختار،
جنگجوی سابق جهادی الجزایر در افغانستان 37خارجی در این مجتمع گازی کشته شدند .این تحوالت را با نی م نگاهی
به ریشه های گروه های اسالمی شمال افریقا ب ه خصوص الجزایر که نقش زیادی در شکل گیری جریان جهادی گروه های
سلفی از افغانستان تا عراق و شاخ افریقا داشته است به بحث و گفت وگو با دکتر جاوید قربان اوغلو ،سفیر سابق ایران
در الجزایر و افریقای جنوبی که از کارشناسان برجسته حوزه افریقا هستند در میان گذاشتیم.
واقعهعی ن امیناسدرالجزایرپسازکشمکش های
میان اسلامگرایان و نظامیان در این کشور ،یک
نقطه عطف محس�وب م ی ش�ود ؛ جریان اسلام
سیاسی در الجزایر چه پیشینه و پایگاهی دارد؟
جهان جدید
lاگر ما بخواهیم به تاریخ کل الجزایر و ریشه های
اسالم در این کشور بپردازیم یک بحث گسترده را در پیش رو
خواهیم داشت اما با نگاه به تاریخ معاصر این کشور مشاهده
م ی کنیم که سازمان دهنده اصلی مبارزه علیه استعمار فرانسه
یک س��ازمان اس�لامی بوده و عنوان ان «جمعیت علمای
مس��لمین» بود که از س��ال 1830که الجزایر توسط فرانسه
اشغال ش��د تا س��ال 1962بعد از یک دوره مبارزه 132ساله
مسلحانه علیه نیروهای اش��غالگر فرانسوی که ژنرال دوگل
وادار شد استقالل الجزایر را بپذیرد ،در انجا هم اگر شما توجه
کنید م ی گویند الجزایر کشور یک و نیم میلیون شهید است
و این باز برم ی گردد به اصل و ریشه ساختار مبارزاتی الجزایر
که گروه های اسالمی در ان وجود دارند .البته بخشی از ان به
ساختار قبایلی که مبتنی بر اسالم هستند برم ی گردد.
در کنار این ساختار و درونمایه جنبش مبارزاتی الجزایر
که بر پایه اسالم است؛ گروه های ملی نیز که شاخ ص ترین ان
«جبهه ازادی بخش الجزایر» است وجود دارد؛ البته ملی بودن
جبهه ازادیبخش به ان معنا نیس��ت که این جبهه اسالمی
نیس��ت ،بلکه به دلیل فراگیری جبهه ازادیبخش گروه ها و
نحله های دیگر فکری نیز در ان حضور داش��تند .کسانی که
بیانیه اعالم مبارزه مسلحانه را اول نوامبر 1953در کوه های
اوراس امضا کردند ،اکثرا مس��لمان بودند که علیه اس��تعمار
فرانسه م ی جنگیدند تا به پیروزی رسیدند .بعد از استقالل فضا
در ان متفاوت م ی شود چه انکه در درون «جبهه ازادیبخش
الجزایر» گرایش های مختلف اس�لامی ،ملی و چپ حضور
دارند .از سوی دیگر گروه دیگر در کنار این جبهه نظامیان نیز
حضور چشمگیری داشتند .نظامیانی که نه ارتش الجزایر بلکه
افراد نظامی بودند که در قیام علیه فرانسه حضور چشمگیری
داشتند .افتراق میان انها شرایط را به سویی برد که نظامیان به
قدرت رس��یدند .در ابتدا فردی به نام «بن خده» نخس ت وزیر
شد و بعد «بن بال» او را کنار زد تا در کودتایی بدون خونریزی
نیز بن بال سرنگون شود و حکومت در دست نظامیان بماند
تا انتخابات 1991که این ساختار نظامی با قدرت فائقه «جبهه
ازادیبخ��ش» در انجا حاکم بود .در انتخاب��ات 1991برخی از
احزاب توانستند حرکاتی را انجام دهند که بعضا برخی از احزاب
اسالمی مثل حرکه المجتمع السلم یا حمس یا حماس ب رای
حضور در انتخابات اقداماتی را انجام دادند که در راس یکی از
چهره های معروف اخوانی بود به نام شیخ محفوظ نحناح .در
کنار ان جنبش دیگر اس�لامی بود که تندرو بودند و شیخی
به نام جابر عبداهلل مسئولش بود.البته گروه بزرگی نیز به نام
«جبهه نجات اسالمی الجزایر» که در درون خود گرایش های
مختلف از اخوانی تا بلخی را جای داده بود ،در انتخابات مهم
1991به رغم اینکه حکومت برخی از س��ران انها را دستگیر
کرده بود .توانس��تند در رقابتی دموکراتیک در دسامبر 1991
مثلث شماره 161
62
به پیروزی برس��ند .یادم هست از 430کرس��ی پارلمان این
گروه های اسالم ی 231کرسی را توانستند از ان خود کنند و در
مابقی کرس ی ها که قرار بود در دور دوم انتخابات در 11ژانویه
برگزار شود ،اگر دقیق به خاطر داشته باشم 167یا 168کرسی
در رقابتی دوگانه که یک طرف ان نماینده اسالمگرایان بود،
قرار بود به رای گذاشته شود .البته این اتفاق رخ نداد و نظامیان
کودتا کردند و نتیجه انتخابات را باطل اعالم کردند .اگر کودتا
رخ نم ی داد قطعا اس�لامگرایان ب رنده انتخابات بودند و دولت
را تش��کیل م ی دادند.پس از ان بود که منازع��ه ای در الجزایر
درگرفت و سال های ب ی سامانی و جنگ داخلی به وجود امد تا
زمان اقای بوتفلیقه که در زمان گذشته وزیر امور خارجه الجزایر
بود و اتفاقا قرارداد مرزی ای ران و ع راق موس��وم به اروندرود یا
شط العرب با میانجیگری او به امضا رسید.همانطور که گفتم
پس از انحالل پارلمان تا روی کار ام��دن بوتفلیقه یک دهه
خونین در الجزایر سپری ش��د که در ان جنگ های داخلی و
تسویه های خونین از اسالمگرایان انجام شد .همین عوامل
باعث شد که جنب ش های اسالمی در الجزایر زیرزمینی شود
و زمینه رشد گروه های س��لفی ،وهابی و در یک کالم اسالم
طالبانی را به وجود بیاورد .در همان زمان موضوع افغانستان رخ
داد که اگر یادتان باشد گروهی موسوم به «عرب های افغان» در
انجا شکل گرفت که از درون همین گروه ها به وجود امده بود
که اصالت را به حرکت های به اصطالح جهادی گذاشته بودند.
ی در
جنگ های داخلی الجزایر باعث ش��د که حرکت اسالم
الجزایر تغییر مسیر یابد و به سمت افراط گرایی رود .این به ان
معنا نبود که در ذات حرکت اسالمی الجزایر چنین موضوعاتی
وجود داش��ت؛ اگر دقت کنید علمای مسلمین الجزایر علیه
اشغالگری فرانسوی م ی جنگیدند نه علیه مردم خود .جبهه
نجات اس�لامی الجزایر با یک رویکرد انتخاباتی و مشارکت
در امر دموکراسی و ب رنده ش��دن در ان وارد جریان مبارزه شد،
سرکوب شدید باعث تغییر مسیر جنب ش های اسالمی شده و
باعث شد تا جنب ش های سلفی ،طالبانی و وهابی شکل گیرد.
حرکتی که مختار بلمخت��ار در عی ن امیناس به وجود اورد نیز
برگرفته از همان موج سلف ی ها و افراط ی هایی است که دوران
سرکوب شدید به وجود امده است.
ایا م ی توان گفت که گروه های تندرو اسالمگرای
الجزایری کش�ورهای همس�ایه را متاث�ر از خود
کردند؟
lباید ب رای بررسی این مساله به ژئوپلتیک منطقه
ش��مال افریقا نگاهی بیندازیم .کش��ورهای س��احلی که در
جنوب مدیترانه هستند کشورهای عرب افریقایی هستند .از
شرق ی ترین یعنی مصر تا غرب ی ترین ان یعنی موریتانی که
ان هم اتفاقا خ��ود را حکومت اس�لامی موریتانی م ی خواند.
در این کشورها یعنی مصر ،لیبی ،الجزایر ،تونس ،مراکش و
موریتانی اسالم سیاسی و مبارزاتی در تاریخ معاصر جایگاهی
واال دارد .در همان ابتدا مصر با سابقه غنی مبارزاتی اسالمی
که در اخوان المسلمین متشکل شده است که با عثمان ی ها
جنگیده و بعد انگلیس��ی ها و در زمان کودتای افس��ران ازاد
یعنی نجیب و جمال عب دالناصر حضور داشته ،مبارزه کرده و از
انور سادات تا مبارک همیشه در حال مبارزه بوده است .در لیبی
هم همینطور ،گرچه ساختار قبایلی این کشور تاثیرگذار است
مثال م ی بینیم که عمر مختار ،رهبر اسالمگرای ضد استعمارگر
ایتالیایی است .در الجزایر که عرض کردم سابقه زیاد گروه های
اسالمی در مبارزه علیه فرانسه و پس از ان حضور در انتخابات
در تونس هم همینطور بود.در موریتانی اما موضوع متفاوت
است .این کش��ور دو وجهی اس��ت چون هم قبایل افریقایی
هستند ،هم عرب .با این مختصاتی که بنده عرض کردم در
ژئوپلتیک کش��ورهای جنوب مدیترانه و شمال افریقا اسالم
سیاسی جریان دارد ،اما در جنوب فضا متفاوت است و کشورها
کامال افریقایی م ی شوند؛ مالی ،نیجر ،سنگال ،سودان و چاد.
شاخصه اسالم و احزاب اسالمی در اینجا با شمال متفاوت است.
ما هی چ گاه در مالی گروه های اسالمی با گرایش سلف ی گری و
افراط ی گری نداشته ایم کما اینکه االن هم نیست .در نیجر یا
سنگال نیز این گروه ها ریشه ای ندارند چون اسالم این کشورها
امیخته با تصوف و عرفان و به نوعی «اسالم اشراقی» است.
تصوف در انجا ریشه دارد؟
lاکثر فرق اس�لام ی که در مالی وجود دارند ریشه
شرقی دارند .بناب راین شما نم ی بینید که گروه های افراطی و
سلفی در انجا ریشه داشته باشند.
با ای�ن پیش ف�رض اگ�ر بخواهی�م برگردیم به
س�وال اصلی این گروه ها که امروز در مالی ،نیجر
و کش�ورهای افریقایی -اسالمی هس�تند از کجا
ناشی شده اند؟
lاگر بخواهیم به این سوال یک پاسخ روشن و دقیق
بدهیم باید به سوال اصلی ش��ما بازگردیم که ایا این گروه ها
توانسته اند روی کشورهای همسایه تاثیر بگذارند که پاسخ هم
بله است و هم خی ر .پاسخ منفی به این معنا که قبل از استقالل
الجزای ر ،تونس و مراکش با مبارزات گروه های اسالمی مستقل
شده بودند و حتی در لیبی قذافی به هر حال کشور را مستقل
م ی کند یا در مصر جمال عب دالناصر این کش��ور را از دس��ت
استعمار خارج م ی کند .پاسخ شما مثبت هم است به این دلیل
که پس از تشکیل جبهه نجات اسالمی و پیروزی در انتخابات
و به دنبال ان کودتا و س��رکوب واکنش گروه های اس�لامی
حرکت های مسلحانه و تندروانه و به اصطالح جهادی بود .البته
چون نظام های انها دیکتاتوری بود مبارزه ای ش��کل گرفت.
النهضه زیرزمینی شد .قذافی واقعا اخوان المسلمین لیبی را
که عمدتا در شرق بود نابود کرد .البته بعدها همین گروه دوباره
به حرکت درامد و جرقه نابودی حکومت از بنغازی در ش��رق
توسط این گروه ها کلید خورد .در مصر اخوان المسلمین را که
گفتم سال ها مبارزه کرده است .در همین الجزایر که موضوع
صحبت ماس��ت گفته م ی ش��ود در یک دهه جنگ داخلی
150هزار نفر کشته ش��دند.در کنار این مسائل ما یک سری
تحوالتی را نیز داشتیم که در افغانستان و ع راق شکل گرفت.
بحث حضور مجاهدین عرب افغان در افغانستان که عمدتا از
میان همین گروه های اسالمی مبارز مسلح که جهادی بودند
ب رای جنگ با کفار شوروی و کمونیس ت ها بسیج شدند .بعد از
ان در ع راق م ی بینیم که همین گروه ها متشکل م ی شوند و
باز هم با شعار جنگ علیه کفار اقدامات خشونت امیز را انجام
م ی دهند .مبدا ان در افغانس��تان با شکل گیری طالبان است
که به نظر من یک انحراف اساسی در جنب ش های اسالمی
اصالح طلب در ش��مال افریقا را شکل م ی دهد؛ جنب ش هایی
که ب رای اس��تقالل و تمامیت ارضی خود مبارزه م ی کردند و
تنها با اس��تعمارگران به جنگ م ی پرداختند و در روند حرکتی
خود قائل به شرکت در انتخابات ب رای رسیدن به اهداف خود
بودند ،نه اینکه با تغییر مسیر به سوی افراط ی گرایی و تندروی
حرکت کنند.
ریش�ه گروه های�ی ک�ه اخی�را در کش�ورهای
ی خ�ود را به نوع�ی القاعده
افریقای�ی -اسلام
م ی نامند و در پی اجرای احکام ش�ریعت اسالم ی
هس�تند چیس�ت؟ ایا م ی توان گروه های شمال
افریقای غربی را الهام بخ�ش گروه های افریقای
ی دانست؟
اسالم
lهمانطور ک��ه گفتم این بحران را بای��د در بقایای
سرکوب شدن جنبش اس�لامی -افراطی الجزایر دنبال کرد
که از کشور مالی عضوگیری کرده و البته بقایای به اصطالح
مجاهدینی ک��ه در افغانس��تان حضور داش��تند و ضد کفار
جنگیده اند نیز که به کش��ورهای خود بازگشته اند در بحران
کنونی مالی دخالت دارندg.
حازم محمد /روزنامه نگار لبنانی
3
مختار بلمختار ،جنگجوی 40ساله الجزایری این روزها
بازیگر اول نمایش گروگانگیری در جنوب شرقی الجزایر است.
او که چندی پیش با جدایی از شاخه القاعده در مغرب گروهک
تازه ای ب رای خودش تاس��یس کرد حاال یک��ی از چهره های
سرشناس القاعده در افریقا محسوب م ی شود و البته در لیست
تروریس ت های هدف سازمان جاسوسی امریکا جایگاه ویژه ای
به نام خودش ثبت کرده است.رس��انه های غ ربی جنگجوی
یک چشم القاعده را یکی از خط رناک ترین اعضای این گروه
م ی دانند و از تالش های س��ازمان های اطالعاتی کشورهای
غ ربی ب رای شکار او خبر م ی دهند.
نیروهای بلمختار در منطقه عن امیناس و در تاسیسات
گازی ش��رکت بریتیش پترولیوم دس��ت به ی��ک عملیات
گروگانگیری گس��ترده زدن��د و بلمختار با انتش��ار یک پیام
تلویزیونی که عادت معمول اعضای القاعده است مسئولیت
این عملیات را رس��ما ب ر عهده گرفت.او را به لقب ابوعباس
یک چشم م ی شناس��ند؛ مردی که گفته م ی ش��ود به دلیل
جاه طلبی و اختالف نظر با فرماندهان تندروی شاخه القاعده
در افریقا ،به فکر تاسیس شاخه جدید افتاد و البته هنوز وفادار
به ارمان های مدعیان افراطی اسالمگرایی است .اختالفات
اخیر هم او را از ارمان های القاع��ده و افراط گرایی در منطقه
دور نساخته و این بار با چهره متفاوتی وارد میدان شده است.
پس از مرگ بن الدن ،حامیان القاعده در جهان به دنبال تولد
قهرمان دیگ��ری به عنوان نماد این تفک��ر در جهان بودند و
حاال فرمانده گروه امضا کنندگان خون نش��ان داده که گزینه
مناسبی ب رای تکرار ژس��ت های بن الدن در ب رابر رسانه های
جهان است.بلمختار بنا بر گزارش های رسانه های جهان از
19سالگی به گروه های شب ه نظامی در افغانستان ملحق شد،
چندی بعد چشم چپش را در یکی از عملیات ها از دست داد
اما با هوش و ذکاوت مثال زدنی که از خود نشان داد در میان
اعضای القاعده با لقب مجاهد یک چش��م شناخته م ی شود.
او در عملیات اخی��ر گروگانگیری خواس��تار توقف حمالت
فرانسوی ها به مالی شد و از دولت الجزایر خواست نیروهای
دستگیر شده از شاخه های القاعده را در مقابل ازادی گروگان ها
ازاد کند.بلمختار مدعی اس��ت که با یک گروه چند ملیتی،
متشکل از مسلمانان کشورهای اسالمی و حتی غی راسالمی
به مبارزه مقدس علیه اشغالگران و نظامیان کشورهای غ ربی
ادامه م ی دهد.جنگ ب��ا دولت الجزایر یک��ی از اهداف ثابت
نیروهای القاعده در س��ال های اخیر ب��وده که حاال به
رهبری بلمختار دنبال م ی شود .انچه مسلم است
عملیات اخیر گروگانگیری ،غافلگیر کننده و
تا حد زیادی موفقی ت امیز بوده به حدی که
نیروهای نظامی کش��ورهای اروپایی را در
این منطقه از افریقا نگران س��اخته است.
در واقع هدف اصلی القاعده که نا امن سازی
سرزمی ن های اسالمی ب رای نیروهای کشورهای غ ربی است
در الجزایر تحقق یافته است.
نیروهای تحت فرمان بلمختار در شمال مالی مستقر
هستند ،اما جایگاه انها با تش��دید حمالت نظامی نیروهای
فرانسوی به خطر افتاده و انجام عملیات اخی ر ،اقدامی در جهت
برون رفت از این بحران است.بلمختار و یارانش موفق شدند
نیروهای نظامی مالی را از شمال این کشور خارج کنند و حاال
مدعی اجرای حدود و احکام اسالمی در این منطقه هستند،
همان اتفاقی که با به قدرت رس��یدن طالبان در افغانستان
منجر به وقوع فاجعه انسانی و جنایاتی ب ی سابقه در این کشور
شد.گروگانگیری در جهت ازاد سازی نیروهای القاعده که در
زندان های الجزایر و مالی به سر م ی ب رند ،یکی از اقدامات این
گروهک ب رای بازیابی قدرت خود در منطقه است .همچنین
دریافت خون بهای تعدادی از گروگان های اروپایی م ی تواند
منابع مالی الزم ب رای خرید سالح و تجهی زات را فراهم کند.
این روش پیش از این هم توسط ش��اخه های القاعده
در دیگر کشورهای اس�لامی خصوصا در شمال افریقا مورد
استفاده قرار گرفته بود.
مبارزه با اشغالگران
نیروه��ای القاعده و ش��اخه های این گروه در سراس��ر
جهان اقدامات خود را تحت پوش��ش مبارزه با اش��غالگری
صورت م ی دهند و البته در زمان مقتضی ،در زمین اشغالگر و
قدرت های غ ربی بازی م ی کنند.
مبارزه با نیروهای غ ربی و جلوگیری از دخالت اروپای ی ها
در منطقه باز هم اصل ی ترین ش��عار القاعده در عملیات های
اخیر ب��وده اس��ت.بلمختار در فیلم ضبط ش��ده ،خطاب به
نیروهای اروپایی مستقر در شمال افریقا م ی گوید« :ما منافع
ش��ما را با تهدید مواجه م ی کنیم ،مقابل شما ایستاده ایم و با
شما م ی جنگیم .هیچ دخالت خارجی را نخواهیم پذیرفت و
نم ی گذاریم در اینجا بمانید .هیچ کشور خارجی حق دخالت
در امور داخلی مالی را ندارد».شعارهای همیشگی القاعده البته
در شمال افریقا طرفداران زیادی پی دا کرده ،اما مردم در مناطقی
که تحت تسلط گروه های تند رو قرار دارد با مشکالت زیادی
مواجه هستند.نبود امنیت و ارامش ،محدودیت های مالی و
اقتصادی و در واقع حصر اقتصادی تنها مشکل موجود در این
مناطق فقی ر نشین نبوده و نیست.نیروهای تند روی القاعده
در مناطق تحت تصرف خود دس��ت به اصالح��ات اجباری
یزنند و البته داعیه اجرای احکام اسالمی
همراه با خشونت م
را نیز دارند .اجرای قوانین خاص و محدودیت های
ویژه زنان و اجرای نادرس��ت و غی ر اصولی
حدود در مالعام تنها بخشی از اقدامات
این گروه در شمال مالی است .با این
وجود انچه موجب گرایش جوانان و
حتی نوجوانان به گروه های تندروی
اس�لامگرا در کش��ورهای اسالمی
م ی شود ،تهدیدی به نام اشغالگر است.
تا زمانی که حض��ور و مداخله نظامی و
حتی غی ر نظامی کش��ورهای غربی در
س��رزمی ن های اس�لامی ادامه داشته
باش��د ،انگیزه مبارزه با دشمن غیر
مسلمان ،بهانه ای ب رای گسترش
و تقوی��ت افراط گ��ری
خواهد بودg .
جهان جدید
ریش�ه این مداخله نظامی در مالی چیست؛ چون
انگار باز هم پای گروه های بنیادگرایی س�لفی در
میان است؟
مردی که افریقا را برای اروپایی ها نا امن کرده است
مثلث شماره 161
lبعد از اینکه امریکای ی ها در افغانس��تان توانستند
طالبان را سرنگون کنند و تشکل گروه های القاعده را بر هم
بزنند و در پی ان در ع راق که به هر حال این گروه ها نتوانستند
کاری از پیش بب رند و س��رکوب ش��دند ،اینها به طور طبیعی
به دنبال پایگاه بودند .این تحلیل را من از گذش��ته داشتم که
کشورهای افریقایی مستعد حضور گروه های سلفی ،وهابی و
افراطی است .به هر حال این کشورها فقیر هستند و فقر زمینه
مساعدی ب رای شکل گیری اینگونه حرکت ها است .این گروه ها
دو نقطه در افریقا مد نظر داشتند؛ یکی در شاخ افریقا و منطقه
سومالی که مستقر هستند ،یک زمانی در سودان کارهایی را
انجام م ی دادند اما به دلیل اینکه سودان کشوری مسلمان بود
و رهب ران ان مثل اقای حسن الترابی و عمر البشیر خود داعیه
اسالمگرایی داشتند پس زمینه رشد ب رای انها مهیا نبود .یک
راه دیگر در جنوب الجزایر که یک صحرای بکر و عالی در انجا
وجود دارد .در جنوب الجزایر و شمال مالی قبایلی سکنی دارند
به نام طوارق ،این قبایل صحراگرد ،اما مسلمان هستند ،منتها
ی برتری دارد .یک
سنت های قبیله ای بر سنت های اس�لام
سرزمین کامال غیرقابل دسترسی ،حتی ب رای دولت مرکزی
مالی ک��ه از مدت ها قبل خبرهایی مبن ی ب��ر حضور پ ررنگ
جنب ش های سرکوب شده الجزایر در این مناطق وجود داشت.
به هر حال این گروه ها نم ی توانس��تند در مناطق ساحلی که
بیش��تر جمعیت الجزایر در ان حضور دارند امکان رشد پیدا
کنند .پس باید به سمت جنوب الجزایر و شمال مالی حرکت
کرده و انجا را پایگاه خود م ی کردن��د .ان حرکت نقابداران که
داستان گروگانگیری عی ن امیناس را رقم زد برخالف گفته هایی
که انجام م ی شود اصال اهل مالی نیستند بلکه از گروه های
الجزایری هستند .ممکن است از مالی عضوگیری کرده باشند.
اگر به بیانیه این گروه دقت کنید باز م ی بینید همانند گروه های
افراطی که در افغانس��تان و ع راق بودند قائل به حرکتی ضد
کفار بودند چون یک کش��ور اروپایی در مالی مداخله نظام ی
کرده است.
جنگجوی یک چشم
63
فرهنگ
جشنواره و قصه داوری
داوران پرده نقره ای
فرهنگ
یو یکم چگونه انتخاب شدند؟
داوران جشنواره س
مثلث شماره161
سمیرا جعفری
1
ت داوران بخش مسابقه سینمای
انتخاب و معرفی هیا
ای ران ،جش��نواره فیلم فجر در اکثر دوره های این جشنواره
به خصوص در س��ال های اخیر به یکی از مسائل پیچیده
در این بزرگ ترین پدیده فرهنگی -هنری کشور تبدیل شده
است .چرا که در این سال ها به دالیل مختلف و بنا به تعابیر
گوناگون این روند عادی به نوعی دس��تخوش چالش های
بزرگ ش��ده اس��ت .حاال در اس��تانه جش��نواره س ی و یکم
چگونگی انتخاب داوران ،سابقه داوران ،حاشی ه های داوری
و ...مباحثی است که در این گزارش خواهید خواند.
نحوه انتخاب هیات داوران
تا به حال از خود پرس��یده اید داورانی که بر حس��ب
سلیقه و مس��ائل دیگر بهترین های جش��نواره را انتخاب
م ی کنند ،چگون��ه انتخاب م ی ش��وند؟ روال اداری انتخاب
داوران ای��ن گونه اس��ت که هر س��اله با نزدیک ش��دن به
جش��نواره ،کارمندان دفتر جش��نواره دو فهرس��ت به دبیر
جشنواره ارائه م ی دهند؛ یکی فهرست هنرمندان سینمای
ای ران ک��ه در ان دوره از جش��نواره فیلم ندارند و فهرس��ت
دیگر ش��امل اس��امی برخی از مدی ران دولتی که در وزارت
ارشاد ،سازمان صدا و سیما ،کانون پرورش فکری کودکان و
نوجوانان و دیگر نهادهای فرهنگی سمتی در حد معاونت
یا مدیریت یا مشاورت ارش��د دارند .دبیر جشنواره از این دو
فهرست گزینشی انجام داده و فهرست کوچک تری تهیه و
ان را به معاونت سینمایی پیشنهاد م ی دهد .دبیر جشنواره با
همراهی و همفکری معاون سینمایی و مشاوران ،فهرست
دبیر جش��نواره را از فیلتری گذرانده و ان را نزد وزیر ارش��اد
م ی ب رند .دبیر جشنواره و معاونت سینمایی چند نام به عنوان
رزرو هم در نظر م ی گیرند ک��ه در صورت نظر مخالف وزیر
نام های دیگری ب رای انتخاب داش��ته باش��ند .در نهایت با
64
شور و مش��ورت وزیر و معاون و دبیر ،ترکیب هیات داوران
انتخاب م ی شود.
قب��ل از اعالم ترکیب هی��ات داوران دفتر جش��نواره
با افراد انتخاب ش��ده تماس گرفته و پ��س از هماهنگی با
انها فهرست نهایی به روابط عمومی اعالم م ی شود تا انها
فهرست هفت نفره داوران را رسما معرفی کنند .پس از پایان
جشنواره و انجام کار داوری نیز دستمزد و حق القضاوتی به
داوران اهدا م ی شود .البته این مرحله طی چند سال اخیر با
برپایی مراسم ی همراه بود.
داوران سی و یکمین دوره
به رس��م هر س��اله فیلم ه��ا در چهار بخ��ش داوری
م ی ش��وند .بخش اصلی مسابقه س��ینمای ای ران یا همان
سودای س��یمرغ اس��ت که امس��ال رس��ول صدرعاملی،
مهدی فخیم زاده ،به��روز افخمی ،س��یدداوود میرباقری،
سی د ضیاءالدین دری ،جمال ش��ورجه و مصطفی شایسته
فیلم ها را در این بخش داوری م ی کنند .بخش نگاه نو دیگر
بخش جشنوار فیلم فجر است .این بخش ب رای کارگردانانی
اس��ت که اولین تجربه س��ینمایی خود را راهی جش��نواره
کرده ان��د .داوری بخش ن��گاه نو (مس��ابقه فیلم های اول)
جشنواره برعهده حس��ین زندباف ،اب راهیم فیاض ،مسعود
فراستی ،مینو فرشچی ،فریدون حس��ن پور ،مانی حقیقی
و محمدرضا عرب است.
پرویز شیخ طادی ،مجید شاه حسینی ،سیدعلی اکبر
محمودی مهریزی ،محمدحسین معززی نیا و محمدمهدی
ی��ادگاری اعض��ای هی��ات انتخ��اب بخ��ش بی ن الملل
س ی و یکمین جشنواره بی ن المللی فیلم فجر هستند.
همچنین محمدرضا اصالنی ،رضا پورحسین ،مهرداد
اس��کویی ،حبی��ب احم��دزاده و مرتضی ش��عبانی داوری
فیلم های بخش مستند (سینما حقیقت) را برعهده دارند.
در کن��ار ای��ن بخش ه��ا ،بخ��ش م��واد تبلیغاتی و
اطالع رسانی هم به جشنواره اضافه ش��ده است که شامل
عکس ،پوس��تر ،انونس و تیزر اس��ت .علیرضا زرین دست،
علی وزیریان ،محمد احمدی ،س��یدعباس میرهاش��م ی و
به رام دهقانی این بخش را داوری م ی کنند.
نگاه�ی ب�ه س�ابقه حرف�ه ای داوران جش�نواره
سی ویکم
lرسول صدرعاملی (زاده اذرماه 1333در اصفهان)
کارگردان و فیلمنامه نویس ای رانی است .او از هفده سالگی
با خبرن��گاری فعالیتش را اغ��از و تا س��ال 1359به عنوان
گزارشگر ،قصه نویس ،دبی ر س��رویس حوادث و سپس دبیر
س��رویس پارلمانی با روزنامه اطالعات همکاری داش��ت.
فعالیت حرفه ای در س��ینما را با تهیه فیل��م «خونبارش»
( )1359اولین پروژه س��ینمایی پس از انق�لاب اغاز کرد و
فرهنگ
مثلث شماره 161
اولین فیلمش را به عنوان کارگردان به نام «رهایی» ()1361
ساخت و س��پس میالد فیلم اولین ش��رکت تولید و توزیع
فیلم سینمایی پس از انقالب را در سال 1358تاسیس کرد.
«دختری با کفش های کتانی»« ،من ،ترانه 15س��ال دارم»،
«دیشب باباتو دیدم ایدا»« ،شب»« ،در انتظار معجزه» و...
ازجمله فیلم های او در مقام کارگردان است.
lجم��ال ش��ورجه ( ،1333زنج��ان) نویس��نده،
تهی ه کنن��ده و کارگردان ای ران��ی اس��ت .او فارغ التحصیل
کارگردانی از دانشکده س��ینما و تئاتر دانشگاه هنر ته ران
است« .س ی وسه روز»« ،باشگاه سری» (« ،)1377خلبان»
(« ،)1376دای��ره س��رخ» (« ،)1374عبور از خط س��رخ»،
«حماس��ه مجنون»« ،لبه تیغ»« ،عملیات کرکوک»33 «،
روز» و ...از جمله فیلم های اوست.
lبهروز افخمی ،کارگردان و نویس��نده س��ینمای
ای��ران متول��د 1335اس��ت .وی س��ازنده فیلم هایی چون
«سن پترزبورگ»« ،فرزند صبح»« ،گاوخونی»« ،شوکران»،
«عق��رب»« ،روز ش��یطان»« ،روز فرش��ته» و «عروس»
است.
lس��ید داوود میرباقری فارغ التحصیل مهندسی
مع��دن از دانش��گاه پل ی تکنیک ته ران اس��ت .وی پس از
گذراندن یک دوره سه ساله هنراموزی تئاتر در «تئاتر شهر»
در س��ال 1359فعالیتش را در تئاتر و همزمان در تلویزیون
اغاز کرد .وی اول بار س��ینما را با نویس��ندگی و کارگردانی
فیلم «ادم برفی» تجربه ک��رد .در ده��ه 1380اکثر دوران
زندگی هنری او به تولید س��ریال مختارنامه س��پری ش��د.
«مس��افرری»« ،س��احره»« ،ادم برف��ی» و س��ریال های
«مختارنامه» و «امام علی(ع)» از جمله س��اخته او در مقام
کارگردان است.
lس��یدضیاءالدین دری ،کارگ��ردان ،تهی ه کننده و
نویسنده ای رانی است .وی متولد 1332ته ران است و دارای
تحصیالت در رش��ته عل��وم ارتباطات اس��ت .وی فعالیت
هنری را با تلویزیون اغاز کرده است« .من و دبورا»« ،عشق
ممنوع»« ،لژیون»« ،باد و شقایق»« ،سینما سینماست» و
سریال های «کاله پهلوی» و «کیف انگلیسی» ساخته این
کارگردان است.
lمصطف��ی شایس��ته در س��ال 1337در ته ران
متولد شد و فعالیت در سینما را از سال 1367با فیلم «روز
باشکوه» (کیانوش عیاری) اغاز کرد و سپس با ساخت «فیلم
مادر» (علی حاتمی) و ساخت و توزیع ده ها فیلم سینمایی
65
ای رانی با کارگردان های مختلف س��ینمای ای ران به فعالیت
خود ادامه داد« .من همسرش هستم» تنها ساخته وی در
مقام کارگردانی است .او فیلم های زیادی چون «ب ی پولی»،
«کنعان»« ،کافه ستاره» و ...را تهیه کرده است.
lمهدی فخیم زاده متول��د 1321در ته ران ،دارای
لیس��انس ادبیات و زبان فرانسه از دانش��گاه ته ران است.
فخی��م زاده مجموعه ه��ای «تنهاترین س��ردار»« ،والیت
عشق»« ،خواب و بیدار» و ...را ساخته است« .تشریفات» ،
«خواستگاری»« ،شتابزده»« ،س��اده لوح»« ،همسر» و ...از
دیگر ساخته های این کارگردان پیشکسوت است.
داوران بخش نگاه نو
فرهنگ
lحس��ین زندباف متولد 1325س��اری تدوینگر،
کارگردان و تهی ه کننده سینماس��ت .وی فعالیت در سینما
را سال 1350با دستیاری کارگردان اغاز کرد .وی فیلم های
«ماموریت»« ،معما»« ،مرگ سفید» و «دست شیطان» را
کارگردانی و بیش از 70فیلم تدوین کرده است.
lاب راهیم فیاض ،جامع ه ش��ناس و انسان ش��ناس
ای رانی و استادیار گروه انسان شناسی دانشگاه ته ران است .او
مدرک کارشناسی را در رشته پژوهشگری از دانشگاه ته ران،
کارشناسی ارشد را در رشته مردم شناسی از همین دانشگاه و
دکترا را در رشته فرهنگ و ارتباطات از دانشگاه امام صادق (ع)
اخذ کرده است.
lمس��عود فراس��تی متولد 1330از ته��ران دارای
مدرک لیس��انس هنره��ای تجس��م ی و فوق لیس��انس
اقتصادسیاس��ی و جامع ه شناس��ی از فرانس��ه اس��ت .از
فعالی ت های وی م ی توان به نگارش و تالیف اثار و مقاالت
هنری و سینمایی ،تدریس در دانشکده های مختلف ،تالیف
و ترجم��ه کتاب های گوناگون ،مس��ئول بخش س��ینما و
تلویزیون ،عضو تحریریه مجالت سروش و سوره ،سردبیری
نقد سینما ،دبیر هیات تحریریه نقد سینما دوره تازه ،عضو
هیات داوران سینمای دفاع مقدس ،عضو هیات موسس و
رئیس دوره دوم انجمن منتقدان و سینماگران ای ران ،عضو
هیات رئیسه کانون منتقدان فیلم اشاره کرد.وی هم اکنون
منتقد ثابت برنامه تلویزیون «هفت» است.
lمینو فرشچی متولد 1327تبریز ،فارغ التحصیل
تئاتر عروسکی از دانش��کده هنرهای دراماتیک و گرافیک
از کالج سانتامونیکا کالیفرنیاس��ت .وی فعالیت حرفه ای
را به عنوان فیلمنامه نویس همزمان با تحصیل در رش��ته
فیلمنامه نویسی در مرکز اسالمی اموزش فیلمسازی اغاز
و پس از فارغ التحصیلی به فعالی��ت در تلویزیون پرداخت.
فرش��چی داور بخش فیلمنامه چندین جش��نواره نیز بوده
است.
lفری��دون حس��ن پور متول��د 1340کارگ��ردان و
فیلمنامه نویس است« .من و زیبا»« ،پای پیاده»« ،نشانی»،
«در مه بخ��وان»« ،وقت��ی همه خواب بودن��د»« ،مزرعه
مثلث شماره161
66
افتابگ��ردان»« ،دارا و ن��دار» و «تعطی�لات تابس��تانی»
فیلم های او در مقام کارگردان است.
lمانی حقیقی ( ،1348ته ران) کارگردان ،نویسنده
و بازیگر سینمای ای ران است .وی فارغ التحصیل کارشناسی
فلسفه از دانشگاه مک گیل در سال ،1991کارشناس ی ارشد
فلسفه از دانشگاه گولف در س��ال 1997و کارشناس ی ارشد
مطالعات فرهنگی از دانش��گاه ترنت در س��ال 2000است.
او نویس��نده و کارگ��ردان فیلم های «کنع��ان»« ،ابادان»،
«کارگران مشغول کارند» و «پذی رایی ساده» است .حقیقی
در فیلم هایی چ��ون «درباره الی»« ،اس��مان محبوب» و
«ورود اقایان ممنوع» نیز ایفای نقش کرده است.
lمحمدرضا عرب متولد 1345در ته ران است .وی
فعالیت هنری خود را در سال 1371با ساخت فیلم مستند
داس��تانی 16میلیمتری «چون کوه» اغاز کرد و سپس به
کارگردانی اثاری چون «ایستاده در باد»« ،زمین سوخته»،
«کندوان دیار افت��اب»« ،صدای روش��نایی»« ،ائینه های
روبه رو» پرداخت که در جش��نواره های مختل��ف داخلی و
بی ن المللی نیز به نمایش درامدند .ضمن اینکه کارگردانی و
تهی ه کنندگی چندین مجموعه مستند تلویزیونی نظیر «در
امتداد ساوا»« ،بحران کوزوو»« ،گذری بر غارهای ای رانی»،
«کاروانس راهای ای ران»« ،قش��م ،نگین خلی ج فارس»« ،بر
بلندای سهند»« ،یادگار دوست»« ،سینمای جوان سینمای
اینده»« ،عکس و عکاس��ی در ای ران» و همینطور برپایی
نمایش��گاه عکس در داخل و خارج از کش��ور را در کارنامه
هنری وی به چشم م ی خورد.
lمحمدرض��ا اصالن��ی نویس��نده ،کارگ��ردان و
مستندس��از پیشکس��وت ای رانی اس��ت .اصالنی فعالیت
حرفه ای خود در س��ینما را از س��ال 1346و با ساخت فیلم
مستند «جام حس��نلو» اغاز م ی کند و س��پس اثاری نظیر
«بدبده»« ،با اجازه»« ،چنین کنند حکایت»« ،تاری خانه»،
«فهرج»« ،مش اسماعیل»« ،ابوریحان بیرونی»« ،می راث
شیش��ه» ،چیغ و دل جهان را جلوی دوربین م ی برد .اتش
سبز یکی از فیلم های سینمایی او در مقام کارگردان است.
ساخت مجموعه های تلویزیونی «سمک عیار»« ،غبار نور»،
«منطق الطیر» از جمله فعالی ت های وی در زمینه س��اخت
سریال تلویزیونی است.
lدکتر رضا پورحسین ،عضو هیات علمی دانشگاه
ته��ران و دارای تحصی�لات دکترای تخصصی در رش��ته
روانشناسی اس��ت .وی دارای س��وابق مدیریتی متعدد در
شبکه های مختلف صداوسیما بوده و در موضوعات متنوع
فرهنگی ،اجتماعی و تربیتی به ویژه ارتباطات و روانشناسی
دارای مقاالت علمی و تحقیقی و تالیفات اس��ت .مدیریت
ش��بکه اموزش ،چهار ،دو و شبکه مستند س��یما از جمله
سوابق مدیریتی وی به حساب م ی اید.
lمهرداد اس��کویی متولد 1348ته��ران ،یکی از
مستندسازان ای ران و فارغ التحصیل کارگردانی سینماست.
مهرداد اس��کویی تاکنون 24فیلم مستند و کوتاه داستانی
را کارگردانی کرده و با 130حضور بی ن المللی و 128حضور
ملی و کسب بیش از 70جایزه معتبر ملی و بی ن المللی یکی
از پ رافتخارترین مستندس��ازان ای رانی محس��وب م ی شود.
فیلم های اس��کویی ت��ا به ح��ال در جش��نواره ها و مراکز
دانشگاهی 45کشور جهان به نمایش درامده و مورد نقد و
بررسی قرار گرفته اس��ت« .از پس برقع»« ،دماغ به سبک
ای رانی»« ،مریم جزیره هنگام»« ،پش��ت ب��ال پروانه ها»،
«دانش ام��وز اس��ماعیل» و ...از جمله فیلم های مس��تند
اوست.
lحبیب احمدزاده داستان نویس ،فیلمنامه نویس و
مستندساز معاصر ای رانی است .وی 27مهرماه سال 1343
در ابادان متولد شد .احمدزاده فارغ التحصیل کارشناس ی ارشد
ادبیات نمایشی از دانشگاه هنر ته ران و دکترای پژوهش هنر
در دانشگاه تربی ت مدرس است .او از جمله فعاالن در عرصه
ادبیات و هنر پایداری ب��وده و تاکنون دو کت��اب و چندین
فیلمنامه در این زمینه نگاشته اس��ت« .اخرین تیر ارش»،
«موج زنده» و «بهترین مجس��مه دنیا» از جمله فیلم های
مستند اوست.
lمرتضی ش��عبانی مستندس��از ای رانی است .وی
پیش از این مدیر مجموعه روایت فتح بود و پیش از شهادت
سی د مرتضی اوینی با وی همکاری م ی کرد.
رکوردداران
در بین افرادی که در این س��ال ها داور جشنواره فیلم
فجر بودند ،اسامی به چش��م م ی خورد که در چندین دوره
داور بودند.
مجید مجیدی ب��ا پنج ب��ار حضور در جم��ع هیات
داوران در دوره های ۲۴ ،۲۰ ،۱۶ ،۱۲و ۲۷رکورددار داوری در
جشنواره فیلم فجر است.
بع��د از ان رس��ول صدرعاملی ،محمد عل��ی نجفی،
منوچهر عسگری نس��ب ،محمد خزاعی (از مدی ران سابق
س��ینمایی) ،منوچه��ر محمدی ،س��ی د مهدی ش��جاعی،
محمدباقر کریمیان و فرهاد صبا ب��ا داوری در چهار دوره،
قرار گرفته اند .از سینماگرانی هم که در سه دوره داور بوده اند
م ی توان به زنده یاد سی ف اهلل داد ،اب راهیم فروزش ،اب راهیم
حاتم ی کیا ،زنده یاد رسول مالقل ی پور ،جواد شمقدری،محمد
رجبی ،مسعود جعفری جوزانی ،کیومرث پوراحمد ،احمدرضا
درویش ،یداهلل صمدی ،محمد بزرگ نیا ،محمدرضا هنرمند،
داوود میرباقری ،خسرو سینایی ،اسفندیار شهیدی ،جمال
شورجه و ابوالقاسم طالبی اشاره کرد.
عزت اهلل انتظام��ی ،مهدی حجت ،محمد بهش��تی،
اکبر عالمی ،خس��رو س��ینایی ،داوود رش��یدی ،احمدرضا
معتمدی ،بهروز افخمی ،جهانگیر الماسی ،مجتبی راعی،
جواد طوسی ،زنده یاد نعمت حقیقی ،نادر طالب زاده ،فرامرز
قریبیان ،اکب��ر نبوی ،محم��د داودی ،امین ت��ارخ ،مجید
ب رای ورود دیگر بانوان در این عرصه دانستند ،ولی این اتفاق
بسیار دیر و در دوره بیس��ت و یکم افتاد .در این دوره گالب
ادینه در کنار دیگران داوران حضور داشت .همچنین سال
بعد و در دوره بیس��ت ودوم مینو فرش��چی نویسنده -جزو
هیات داوران بخش مس��ابقه س��ینمای ای ران بود .فاطمه
گودرزی دیگر بانویی بود که در دوره بیس ت و هشتم نامش
بین داوران دیده ش��د ،البت��ه او از پذیرش این مس��ئولیت
خودداری کرد.
تو هشتم ،هیچ کدام از بانوان نامشان
بعد از دوره بیس
در بین داوران بخش مسابقه دیده نشد.
اختالف نظر بین هیات داوران و منتقدان
انتظامی و علی نصیری��ان هم تاکنون دو ب��ار داور بخش
اصلی جشنواره بوده اند.
جای خالی زنان سینماگر
در س ی و یک دوره برپایی جشنواره فیلم فجر در بین
داوران تنها نام چهار زن دیده م ی ش��ود .در دوره ش��انزدهم
فرشته طائرپور اولین زنی بود که به عنوان داور در جشنواره
فیلم فجر حضور پیدا کرد .بس��یاری ای��ن حضور را اغازی
یک��ی از حواش��ی داوری جش��نوار فج��ر تف��اوت
انتخاب ه��ای داوران با انتخ��اب منتقدان س��ینما و حتی
مخاطبان ان بوده است؛ مس��اله ای که هر ساله بحث های
زیادی را بعد از پایان جشنواره و معرفی برگزیدگان به وجود
م ی اورد .به همین دلیل انجمن منتقدان هرس��اله جشنی
برپا م ی کنند و به انتخاب های خود در ان س��ال جوایزی را
اهدا م ی کنند.
یکی از همین تفاوت ها مربوط به دوره گذش��ته بود.
سال گذشته فیلم س��ینمایی «برف روی کاج ها»ی پیمان
معادی از طرف داوران به هیچ عنوان مورد توجه قرار نگرفت.
در حالی که این فیلم به عنوان بهترین فیلم از نظر مخاطبان
حاشیه های هیات داوران امسال
هیات داوران بخش مسابقه سینمای ایران متشکل
از رس��ول صدرعاملی ،مهدی فخیم زاده ،به��روز افخمی،
سیدداوود میرباقری ،سی د ضیاءالدین دری ،جمال شورجه و
مصطفی شایسته اس��ت .اما ظاه را حضور برخی از اسامی
مورد انتقاد قرار گرفته اس��ت .چرا که ای��ن روزها نظرهای
مخالفی درباره حضور برخی از افراد در بین داوران جشنواره
شنیده م ی شود.
یک��ی از اظهارنظره��ا مربوط به حض��ور مصطفی
شایسته کارگردان فیلم «من همسرش هستم» در هیات
داوران است .برخی معتقدند چرا باید فیلمسازی که فیلمی
با موضوع خیانت ساخته اس��ت و در اکران حواشی زیادی
داش��ته در این هیات حضور داش��ته باش��د .نام دیگری که
حساسی ت ب رانگیز بوده ،مانی حقیقی است .مخالفان با این
سوال مخالفت خود را با حضور مانی حقیقی اب راز کردند« :
ایا قرار است در دوره های دیگر شاهد کارگردانانی همسو با
نگاه مانی حقیقی باشیم؛ کارگردانانی که تحقیر و توهین
به مردم را در برنامه خود قرار دهند؟» g
از انج�ا که اکث�ر داوران دوره ه�ای مختلف
جشنواره از س�ینماگران مطرح بودند بد نیست
نگاهی به اس�امی این داوران در دوره های قبلی
جشنواره فیلم فجر داشته باشیم.
فرهنگ
ی دورهگذشته
نگاهی به داوران س
و منتقدان شناخته شد.یکی دیگر از تفاوت های فاحش در
دوره ای بود که داوران «روبان قرمز» حاتم ی کیا را به شدت
بایکوت کردن��د ،ولی نظ��ر منتقدان و مخاطبان درس��ت
برخالف هیات داوران بود.
مثلث شماره 161
دوره اول(سال :)1361اولین دوره جشنواره فیلم فجر در بخش اصلی رقابتی نبود.
دوره :۲مهدی کله ر ،مهدی حجت ،محمد بهشتی ،سینا واحد ،اکبر عالمی ،محمدعلی نجفی و منوچهر عسگری نسب
دوره :۳مهدی حجت ،محمد خزاعی ،سی ف اهلل داد ،اکبر عالمی و محمدعلی نجفی
دوره :۴مجید بهمن پور ،کمال حاج سی د جوادی ،ف رید حاج ک ری م خان ،محمد خزاعی ،جالل رفیع ،مهدی ف ریدزاده و منوچهر محمدی
دوره :۵محمد خزاعی ،منوچهر عسگری نسب ،محمدباقر ک ریمیان ،منوچهر محمدی
دوره :۶سیدمحمد بهشتی ،محمد خزاعی ،ک ریم زرگ ر ،محمدباقر ک ریمیان و محمدعلی نجفی(عضو شورای عالی فرهنگی کشور)
دوره :۷محمدرضا بهزادیان ،سی ف اهلل داد ،فرهاد فخ رالدینی ،اب راهیم فروزش و محمدباقر ک ریمیان
دوره :۸سی ف اهلل داد ،فرهاد صبا ،منوچهر عسگری نسب ،هوشنگ کامکار و محمدباقر ک ریمیان
دوره :۹اب راهیم حاتم ی کیا ،علیرضا شجاع نوری ،فرهاد صبا ،منوچهر عسگری نسب
دوره :۱۰بهروز افخمی ،خسرو سینایی ،فرهاد صبا ،رسول مالقل ی پور و پرویز مقدم
دوره :۱۱سی د م رتضی اوینی ،عزت اهلل انتظامی ،عزیز اهلل حمیدنژاد ،سی د مهدی شجاعی و اسفندیار شهیدی
دوره :۱۲سی د مهدی شجاعی ،جواد شمقدری ،عباس کیارستمی ،مجید مجیدی و ف ریدون ناصری
دوره :۱۳محمد رجبی ،اب راهیم حاتم ی کیا ،خسرو سینایی ،جواد شمقدری و اب راهیم فروزش
دوره :۱۴مسعود جعفری جوزانی ،محمد رجبی ،خسرو سینایی ،جواد شمقدری و نادر طال ب زاده
دوره:۱۵جهانگیر الماسی ،محمد رجبی ،نادر طال ب زاده ،اب راهیم فروزش و رسول مالقل ی پور
دوره :۱۶عزت اهلل انتظامی ،کیومرث پوراحمد ،احمدرضا درویش ،فرشته طائ رپور و مجید مجیدی
دوره :۱۷احمدرضا درویش ،یداهلل صمدی ،کیانوش عیاری ،فرهاد مه رانفر و داوود می رباقری
دوره :۱۸شه رام اسدی ،محمد بزرگ نیا ،امین تارخ ،کمال تب ریزی و نعمت حقیقی
دوره :۱۹مجتبی راعی ،جواد طوسی ،ف رامرز ق ریبیان ،رسول مالقل ی پور ،تورج منصوری ،سی د ضیاء هاشمی و محمدرضا هنرمند
دوره :۲۰جمشید ارجمند ،بابک بیات ،پرویز پرستویی ،کیومرث پوراحمد ،نعمت حقیقی ،مجید مجیدی و هارون یشایایی
دوره :۲۱گالب ادینه ،محمدرضا بزرگ نیا ،کامبوزیا پ رتوی ،محمدرضا جعفری جلوه ،رسول صدرعاملی ،مهرداد ف رید و مهرداد فخیمی
دوره :۲۲محمد بزرگ نیا ،ابوالحسن داوودی ،محمد داوودی ،مجتبی راعی ،سی د مهدی شجاعی ،مینو فرشچی و علی نصی ریان
دوره :۲۳حمید دهقانپور ،عزیز ساعتی ،ف رامرز ق ریبیان ،حسین کرمی ،منوچهر محمدی ،داریوش مهرجویی و محمدعلی نجفی
دوره :۲۴پرویز پورحسینی ،احمدرضا درویش ،سی د مهدی شجاعی ،فرهاد صبا ،رسول صدرعاملی ،مجید مجیدی و اکبر نبوی
دوره :۲۵شه ریار بح رانی ،محمد داودی ،جواد طوسی ،عبدالحمید قدی ریان ،محمدعلی نجفی ،علی نصی ریان و محمدرضا هنرمند
دوره :۲۶کیومرث پوراحمد ،امین تارخ ،مسعود جعفری جوزانی ،منوچهر محمدی ،احمدرضا معتمدی ،اکبر نبوی و محمدرضا هنرمند
دوره :۲۷حسن بلخاری ،اب راهیم حاتم ی کیا ،داوود رشیدی ،محمد س ری ر ،منوچهر شاهسواری ،رسول صدرعاملی و مجید مجیدی
دوره :۲۸ابوالقاسم طالبی ،فاطمه گودرزی ،مسعود جعفری جوزانی ،اسفندیار شهیدی ،اب راهیم فیاض ،محسن عل ی اکبری و سی د ناص ر هاش م زاده
دوره :۲۹جهانگیر الماسی ،مجید انتظامی ،ابوالقاسم طالبی ،جابر قاسمعلی ،علی معلم و حسن عباسی
دوره :۳۰یداهلل صمدی ،مجید انتظامی ،داوود می رباقری ،ابوالقاسم طالبی ،احمدرضا معتمدی ،داوود رشیدی ،علیرضا رئیسیان ،اسفندیار شهیدی و جمال شورجه
67
سودای سیمرغ برای این هفت فیلم
بین فیلم هایی که به جشنواره و بخش سوادی سیمرغ راه یافتند به نظر می رسد این
چند فیلم شانس بیشتری برای موفقیت داشته باشند
محمد پارسا شریفی
2
ش��اید نام مطرح ،معیار مطلقی ب��رای انتخاب اصلح
نباش��د ،ولی م ی تواند راهنمایی خوبی به حساب بیاید .بین
فیلم هایی که ب رای حضور در جشنواره خود را اماده م ی کنند،
نام چند فیلم به چشم م ی خورد که به دلیل سابقه کارگردان
و حضور بازیگرانشان م ی توان پی ش بینی کرد که مورد توجه
مخاطبان و البته داوران جشنواره قرار بگیرد .البته ناگفته نماند
که این پرونده تنها یک حدس و گمان است چرا که پیش از
این دیده ایم که فیلم هایی که اولین ساخته کارگردان است یا از
حضور بازیگران نه چندان مطرح استفاده کردند ،مورد استقبال
عموم قرار گرفته و حتی سیمرغ را از ان خود کرده اند.
چه خوبه برگشتی
فرهنگ
س��ال گذش��ته مهرجویی با فیلم «نارنج ی پوش» در
جشنواره فیلم فجر حضور داشت؛ فیلمی که شاید از نکات
اموزش��ی خوبی بهره مند بود ،ولی چندان م��ورد توجه قرار
نگرفت .اما امسال مهرجویی با فیلم دیگری در حال و هوای
«اجاره نشی ن ها» و «مهمان مامان» به جشنواره امده و قرار
است به اتفاق بازیگران مطرح س��ینما روایتگر قصه ای تازه
باشد .چه خوبه برگشتی» داس��تان جوانی به نام فرزاد است.
فرزاد (جراح دندانپزشک) پس از سال ها به ای ران م ی اید
تا دور از مسائل اشفته زندگ ی اش نفسی تازه کند،ولی
ورود او همزمان است با پدیدار شدن یک شیء مرموز
ش��ب ه فضایی و خانم دکتر یاس��مین و س��نگ های
جادوی ی اش ،که رفاقت دیرینه ف��رزاد و کامبیز را که
سال هاست در همس��ایگی هم و در کنار دریا زندگی
م ی کنند ،به جدالی بیهوده م ی کشاند .مانند دیگر اثار
مهرجوبی ،تهی ه کنندگی این کار را نیز خود مهرجویی
به عهده دارد .وحیده محمدی فر ،همس��ر مهرجویی
فیلمنامه ان را ب ر اساس طرحی از گلی ترقی برگرفته
از داستانی نوشته نیکالی گوگول به نگارش در اورده
است .در این کار مانند دیگر اثار مهرجویی بازیگران
مطرحی حضور دارند .حامد بهداد ،مهناز افشار ،رضا
عطاران ،همایون ارش��ادی ،علیرضا جعف��ری و ...با
حضور رویا تیموریان و حس��ن پورشی رازی م ی تواند
لیس��ت قابل توجهی از بازیگران ب��رای موفقیت در
جشنواره فیلم فجر باشد.داریوش مهرجویی بیش از 15دوره
در جشنواره شرکت کرده .او در این دوره ها جوایز زیادی را از ان
خود کرده است .سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی و فیلمنامه
ب رای فیلم «هامون» ،سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه ب رای
فیلم «سارا» ،س��یمرغ بلورین بهترین کارگردانی ب رای فیلم
«پری» ،برنده س��یمرغ بلورین بهترین فیلم ب رای «مهمان
مامان» ،جایزه ویژه هیات داوران ب رای فیلم «نارنج ی پوش»
جوایزی است که مهرجویی در این سال ها از جشنواره فیلم
فجر دریافت کرده است .باید دید امسال مهرجویی م ی تواند
به اتفاق بازیگران مطرح فیلمش نظر هیات داوران را به «چه
خوبه برگشتی» جلب کند؟
مثلث شماره161
حوض نقاشی
حوض نقاش��ی م ی تواند فیلم خوبی باشد ،نه فقط به
دلیل حضور شهاب حس��ینی و نگار جواهریان و نه تنها به
واسطه خوب بودن فیلم قبلی مازیار میری ـ سعادت اباد -بلکه
موضوعی که «حوض نقاش��ی» به ان پرداخته در سینمای
68
ای ران بکر و دست نخورده است .مریم و رضا با ادم های دیگر
فرق دارند ،ان هم نه یک فرق ساده ،بلکه بسیار بزرگ و انها
باید تالش کنند تا به دیگران ثابت کنند این تفاوت بزرگ را
با معجزه عشق حل کرده اند .کار جدید مازیار میری داستان
زوج جوانی را روایت م ی کند که هر دو به لحاظ ضریب هوشی
پایی ن تر از حد نرمال هستند و همین مساله ژنتیکی سب ب ساز
ان م ی شود که ازدواج انها با مش��کل دچار شود؛ ولی این دو
کوتاه نم ی ایند و با هم ازدواج م ی کنند .ه ر چند مش��کالت
زیادی سر راهش��ان قرار گرفته .به نظر م ی رسد این موضوع
م ی تواند به ان��دازه کافی جذاب باش��د ،به خصوص با گریم
متفاوت شهاب حسینی و نگار جواهریان.نام فیلم برگرفته از
شعر عامیانه و معروف «گنجشگک اش ی مشی» است و در
داستان فیلم به شعر و مفهوم ان نیز اشاره شده است .مازیار
میری پیش از این با فیلم های سعادت اباد ،کتاب قانون ،پاداش
سکوت ،به اهستگی و قطعه ناتمام در پنج دوره جشنواره فیلم
فجر حضور داشته .نتیجه این حضور دریافت دیپلم افتخار
بهترین کارگردانی از بخش بی ن المل��ل در نوزدهمین دوره
جشنواره ب رای فیلم قطعه ناتمام است.
هیس! دختر ها فریاد نمی زنند
ظاه را جشنواره امسال ب رای شهاب حسینی جشنواره
بهترین فیلم و دیپلم افتخار بهترین کارگردانی از شش��مین
دوره جش��نواره را ب رای فیلم «پرنده کوچک خوشبختی» از
ان خود کند.
کالس هنرپیشگی
این روزها هنرپیش��گی دغدغه بس��یاری از جوان های
ماست .جو ان ها که ب رای رسیدن به این ارزو به اموزشگاه های
یزنند تا شاید راهی ب رای ورود به عالم بازیگری
مختلف سر م
پیدا کنن��د .علیرض��ا داوودنژاد همین س��وژه را دس��تمایه
جدیدترین اثر خود کرده اس��ت .داستان فیلم در یک کالس
هنرپیش��گی م ی گذرد که ضمن اموزش ،داستانی با الهام از
مسائل روز در ان روایت م ی ش��ود .داوودنژاد در این فیلم نیز
مانند دیگر اثار خود از اقوام خود در جایگاه بازیگر اس��تفاده
نزاده،
کرده اس��ت .احترام الس��ادات حبیبیان ،کبری حس��
اقدس السادات رضایی ،محمدرضا داوودنژاد ،رضا داوودنژاد،
زه را داوودن��ژاد ،فاطم��ه داوودنژاد ،علی داوودن��ژاد ،پردیس
احمدیه ،عباس حبیبیان ،زه��را حبیبیان ،مه رانگیز عدالت،
بهمن سپهری ش��کیب ،یحی��ی سپهری ش��کیب ،نیلوفر
واجد سمیعی ،کیارش داوودنژاد و ...بازیگرانی هستند که در
کالس هنرپیشگی ایفای نقش م ی کنند .رضا داوودنژاد هم
در این فیلم پدرش را به عنوان بازیگر و یکی از تهی ه کنندگان
همراهی م ی کند .ظاه را ام��ا بیماری رضا نتوانس��ت او را از
دوربین زیاد دور نگ��ه دارد .علیرضا داوود نژاد نیز با فیلم های
مختلفی در جش��نواره حضور داش��ته و حاصل این حضور
دریافت جایزه ویژه هیات داوران در هفدهمین دوره جشنواره
فیلم فجر در بخش بهترین فیلم ب رای «مصائب دوشیزه» و
سیمرغ بلورین در دهمین دوره جشنواره فیلم فجر در بخش
بهترین فیلم ب رای فیم «نیاز» بوده است .ناگفته نماند که در
تو نهمین دوره از جش��نواره ،داوودنژاد با فیلم
بیس��
ی موفق که ش��اید
«مره��م» حضور داش��ت؛ فیلم
نظر داوران را جلب نک��رد ،ولی مورد توجه مخاطبان
قرار گرفت.
رسوایی
خوبی است چرا که فیلم های متعددی در این جشنواره دارد؛
البته غیر از فیلم ه��ای که از حضور در جش��نواره بازماندند.
یزنند» جدیدترین اثر پوران درخشنده
هیس! دخترها فریاد نم
است که شهاب حسینی در ان نقش بازپرس جنایی را دارد،
نقشی که شاید بارها بازی کرده باشد ولی با توجه به توانایی
این بازیگر ،ب ی ش��ک باید منتظر بازی متفاوتی از او باشیم.
یزنند» مسائل دختران جوان را مطرح
هیس! دخترها فریاد نم
م ی کند و ترس از ابرو را در این دوره س��نی اسی ب شناس��ی
م ی کند .ش��هاب حس��ینی ،مریال زارعی ،طناز طباطبایی،
جمشی د هاشم پور ،فرهاد ائیش ،امیر اقایی ،بابک حمیدیان،
مهدی ماهانی ،مجید مشیری ،امیر دژاکام و هادی مرزبان در
این فیلم به ایفای نقش م ی پردازند و ستاره اسکندری حضور
افتخاری دارد .نیده ها حاکی از ان اس��ت که فیلم «هیس!
دخترها فریاد نم ی زنند» یکی از فیلم هایی است که از سوی
دفتر جشنواره تقاضا ب رای اصالح ان وجود داشته ،اما کارگردان
فیلم این تغیی رات را نم ی پذیرد .پوران درخشنده نیز در بیش
از پنج دوره از جش��نواره حضور داشته و توانس��ته لوح زرین
گرچ��ه اثار ده نمکی بیش��تر از منتق��دان نظر
مخاطبان ع��ام را جلب م ی کن��د اما او هم��واره اثار
پرحاشی ه ای تولید کرده .البته حاشی ه های اثار ده نمکی
بیشتر به واسطه حاشی ه س��ازی خود کارگردان بوده.
ده نمکی بعد از غیبت دو ساله اش در جشنواره فیلم
فجر امسال با اثری متفاوت از اخ راج ی ها به جشنواره
امده است .داستان «رسوایی» درباره دختری است به
نام افسانه .افس��انه دختر جنوب شهری که به علت
بده ی های مالی پدر تحت فشار طلبکاران قرار دارد ،با
دزدیدن سفته های پدرش حین فرار با روحانی زاهدی
اشنا م ی شود که این روحانی در مسیر کمک به افسانه خود
دچار مشکالتی م ی گردد .افسانه قرار است یاداور شخصیت
قیصر باش��د .اکبر عبدی ،الن��از شاکردوس��ت ،محمد رضا
ش��ریف ی نیا ،کامران تفتی ،مریم کاویانی ،امیر دژاکام ،امیر
نوری ،اسماعیل خلج ،مجید مشیری ،ارزو افشار ،تینا اخوند تبار،
ارسالن قاسمی ،عباس محبوب ،محبوبه بیات ،اسداهلل یکتا،
مختار س��ائقی و ...بازیگرانی هستند که در این فیلم حضور
دارند .نکته جالب این فیلم حضور عبدی در نقش یک روحان ی
اس��ت .البته نباید از حضور متفاوت الناز شاکردوست در این
فیلم غافل شد؛ او در نقش زنی که یاداور نقش قیصر است،
ظاهر شده است .شاید شاکر دوست بتواند با این نقش جایگاه
خوبی را ب رای خود در سینما رقم بزند .گفتنی است این فیلم در
اکران خصوصی با انتقاد شدید برخی از حضار روبرو شده است.
اسمان زرد کم عمق
به نظر م ی رسید «اسمان زرد کم عمق» ساخته به رام
توکلی مانند کارهای قبلی او اثر قابل توجهی باش��د و اینکه
حسین علی زاده اهنگس��ازی این فیلم را برعهده داشت ،این
نظر را که فیلمی باکیفیت و متفاوت از توکلی شاهد خواهیم
بود ،تقویت کرده بود.البته پیش از این شنیده شده بود فیلم
«اسمان زرد کم عمق» تنها یک رای مثبت در هیات انتخاب
داشته و مابقی اعضا با حضور ان مخالفت کردند .به همین
دلیل فیلم جدید به رام توکلی به دلیل کس ب نکردن حداکثر
ارا به بخش مسابقه راه نیافته است ،ولی در ادامه هیات داوران
نام این فیلم را در بخش رزرو مسابقه سینمای ای ران قرار دادند.
ترانه علیدوستی ،صابر اب ر ،سحر دولتشاهی ،سعید چنگیزیان
ی که
و حمید اذرنگ بازیگران اسمان زرد کم عمق بودند؛ فیلم
روایتگر زندگی زوج جوانی است که در مدتی کوتاه لحظات
زندگی گذشته ش��ان را مرور م ی کنند و این م��رور خاط رات
زندگ ی شان را تحت تاثیر قرار م ی دهد .به رام توکلی کارگردان
جوانی اس��ت که با اولین حض��ورش در جش��نواره با فیلم
«پابرهنه در بهشت» توانست سیمرغ بلورین بهترین فیلم
اول را از ان خود کند .وی همچنین عالوه بر کسب سیمرغ
بلورین بهترین فیلم معناگرا ،ب رای فیلم «پرسه در مه» ب رنده
بیستو نهم
سیمرغ بلورین بهترین فیلم دوم شد .در جشنواره
توکلی با فیلم موفق «اینجا بدون من» حضور داشت که با
ی که م ی توان ان را در کنار
ب ی مهری داوران روبه رو شد؛ فیلم
فیلم های مطرح سینمای ای ران قرار داد.
فرزند چهارم
فرهنگ
قاعده تصادف
گاهی اوقات م ی توان روی ش��نیده ها هم تکیه کرد.
این فیلم هم ب راس��اس ش��نیده ها فیلم متف��اوت و خوبی
اس��ت؛ «قاعده تصادف» بهنام بهزادی .کارگردانی که سال
86فیلم «تنها دوبار زندگی م ی کنیم» را روی پرده فرس��تاد.
«تنها دوبار زندگی م ی کنیم» اولین فیلم بلند سینمایی بهنام
بهزادی بود که در جشنواره فیلم فجر و اکران عمومی مورد
توجه منتقدان و مخاطبان قرار گرفت .این بار هم بهزادی با
فیلم «قاعده تصادف» راهی س ی ویکمین جشنواره فیلم فجر
شده است .با توجه به شنیده ها و س��ابقه کارگردان م ی توان
گفت قاعده تصادف یکی از فیلم های خوب جشنواره خواهد
بود .جدیدترین ساخته بهزادی با محوریت جوانان است .این
فیلم روایتی از زندگی یک گروه تئاتر است که در حال تمرین
نمایشی هستند و درگیر اماده کردن این نمایش و رساندن ان
به اجرا هس��تند .بازیگران متعددی در این فیلم ایفای نقش
م ی کنند .از جمله :امیر جعفری ،مهرداد صدیقیان ،اش��کان
خطیبی ،س��روش صحت ،امید روحانی ،محمدرضا غفاری،
سروش مالمیر ،مارتین ش��معون پور ،بهاران بن ی احمد ،الهه
حصاری ،ندا جب رائیلی ،روشنک گرامی .بهزادی ب رای ساخت
این فیلم از بازیگران دختر و پسر جوان زیادی در رنج سنی 20
تا 25سال ،تست بازیگری گرفته است چراکه تصمیم داشته
چهره جدیدی را معرفی کندg.
هیچ کس را فریب نمی دهیم
3
نام ضیاءالدین دری برای همه مخاطبان سریال های تلویزیون اشناست .سال ها پیش او با سریال «کیف انگلیسی»
تماشاگران را پای تلویزیون می نشاند و حاال هم چند ماهی می شود که خیلی ها مخاطب سریال «کاله پهلوی» او شده اند.
این کارگردان باسابقه که در سینما هم فیلم های «من و دبورا»« ،باد و شقایق» و ...را هم کارگردانی کرده امسال به عنوان
داور بخش ملی یا همان س�ینمای ایران در سی و یکمین جشنواره فیلم فجر انتخاب ش�ده و در کنار دیگر چهره های
مطرح که امسال همه شان کارگردان هستند و همین مساله هم حرف و حدیث هایی را در پی داشته به انتخاب فیلم های
برگزیده این بخش می پردازند .در گفت وگو با دری به مساله داوری در جشنواره فجر و بحث های مختلفی که پیرامون
این قضیه وجود دارد پرداختیم.
گفت وگو :نژال پیکانیان
معم�وال در داوری های جش�نواره بح�ث اعمال
س�لیقه مدیریتی مطرح م ی ش�ود ،این موضوع
چقدر در داوری ها قابل دفاع است؟
lاین گون��ه بحث ها همیش��ه و هر س��ال وجود
دارد و به نظر برای برگزاری جش��نواره ای س��الم و به دور
از حاش��یه نباید به این بحث ها توجه کرد .در واقع سلیقه
داوران و رای نهایی انها بای��د در انتخاب های نهایی تاثیر
داشته باشد و قطعا هم همین اتفاق م ی افتد .ضمن اینکه
هنرمند یا فیلمسازی که اثرش را ب رای شرکت در جشنواره
م ی سازد ،به اصول کلی کش��ور خود اگاه است و ب ر اساس
ان جلو م��ی رود ،پس وقت��ی اصول را قب��ول دارد چیزی
نم ی نویسد که به کارش اسیبی بزنند و از او ایراد بگیرند.
از طرف دیگر هم مدیران فرهنگی ه��م نباید باتوجه زیاد
به مس��ائلی که ش��اید ان قدرها هم حائز اهمیت نباشد،
بین هنرمندان و خودشان فاصله بیندازند .مدیران محترم
فرهنگی هم به وظایف خود اشنا هستند و قطعا م ی دانند
اصول خدشه ناپذیرند .ب رای اینکه جشنواره ای سالم داشته
باشیم باید تا جای ی که امکان دارد از بحث های حاشی ه ای
پرهیز کنیم ،س��ینما و س��ینماگران باید به راه خود ادامه
دهند و تا انج��ا که ممکن اس��ت اجازه ندهن��د این گونه
مسائل به انها اسیب بزند.
اما ش�اید پیش بیاید فش�ار برای اعمال نظر و
مثلث شماره 161
حضور بازیگرانی چون حامد بهداد ،مهدی هاش��می
و مهتاب کرامتی در جدیدترین فیلم وحید موس��ائیان ب رای
همه جالب بود ،به خصوص اینکه اکثر صحنه های این فیلم
در کشور س��ومالی فیلمبرداری شده است و همین م ی تواند
کنجکاوی خیل ی ها را ب رانگیزد .پیش از این شنیده ها حاکی
از این بود که فیلم «فرزند چهارم» ساخته وحید موسائیان که
از پروژه های فاخر بنیاد سینمایی فارابی است و با بودجه های
میلیاردی ساخته ش��ده ،به دلیل نداشتن کیفیت مناسب به
لحاظ س��اختار و کارگردانی نتوانس��ته به بخش مسابقه راه
پیدا کند ،ولی در لحظات پایان��ی همه چیز تغییر کرد و این
فیلم در لیست رزرو سودای سیمرغ جای گرفت؛ فیلمی که
ساخت ان با هیاهوی زیادی اغاز شد و مسعود کیمیایی طی
مراس��می فرمان فیلمبرداری اولین سکانس ان را داد .وحید
موسائیان پیش از این برنده سیمرغ بلورین بهترین مستند
ب رای «حقیقت گمشده» شده است.
یو یکمین جشنواره فیلم فجر
گفت وگو با ضیاء الدین دری ،یکی از داوران س
سلیقه ان قدر زیاد باشد که داوران هم ناخواسته
به ان تن دهند...
lاین اتفاق نخواه��د افتاد ،حداقل در جش��نواره
امسال که این داوران حضور دارند بعید است چنین اتفاقی
بیفتد .ترکیب هیات داوران جشنواره امسال نشان م ی دهد
اگر فشاری هم باش��د انها ادم هایی نیستند که به این گونه
اعمال سلیقه ها تن دهند و امس��ال با اعمال سلیقه ای که
از باال باشد روبه رو نخواهیم شد .من همچنان معتقدم باید
بیشتر وقتمان را صرف ش��ناخت و انتخاب اثار باکیفیت و
بامحتوا کنیم و از این گونه اثار حاشی ه ای واقعا بپرهیزیم.
ب ا توج�ه ب�ه تغییراتی که در جش�نواره امس�ال
ب ه وجود امده فکر م ی کنی�د داوری های این دوره
چه تفاوت هایی با سال های گذشته داشته باشد؟
lمن سال گذشته در بخش بی ن الملل جشنواره فیلم
فجر داور بودم و به همین دلیل نم ی توانم به جزئیات مسائل
داوری و مقایسه ان با بخش س��ینمای ای ران اشاره کنم .اما
بحثی که به طور کلی در موضوع داوری های جشنواره مطرح
است همان س��لیقه ای بودن انتخاب هاست .به ه ر حال چند
فرد مختلف در این بخش به داوری م ی پردازند و قطعا سلیقه
همه انها با هم متفاوت است .در نهایت اما ان چیزی که مهم
است انتخاب فیلم با اکثریت اراست .من همچنین معتقدم
باید کمی صبر کنیم چون تا زمانی که همه ما به طور کامل
فیلم ها را نبینیم نم ی توانیم ارزیابی دقیق��ی از روند کیفی
و ساختاری فیلم ها داشته باش��یم .اما همه امیدوار هستیم
69
فیلم های خوب و ارزش��مندی که در شان س��ینمای ای ران و
جشنواره باشد را به تماشا بنشینیم.
ب ه عنوان یک کارگردان به چه شاخصه هایی برای
انتخاب هایت�ان اهمیت م ی دهی�د و چه مواردی
برایتان در درجه اول اولویت قرار دارند؟
فرهنگ
lاثری که ساخته شده و در بخش مسابقه شرکت
کرده از اس��تانداردهای معمول س��ینمایی برخوردار است،
در واقع باید این طور باش��د چون در غیر این صورت هیات
انتخاب ان را ب رای حضور در جشنواره انتخاب نم ی کردند،
ب رای من هم به عنوان کارگردانی که داور جشنواره هست،
این م��وارد حتما اهمی��ت دارد .اما بحث کل��ی که به نظر
من باید در داوری ها م��ورد توجه قرار گیرد تا ش��اهد نتایج
عادالنه تری باش��یم ،حضور و داوری فیلم ها در بخش های
مختلف با همخوانی اس��ت .همه ما م ی دانیم که ش��رایط
س��اخت و بودجه ای همه فیلم ها یکسان نیست و بناب راین
وقتی ما م ی دانیم که چنین ش��رایطی وجود دارد نباید این
فیلم ها را در یک بخش مورد ارزیابی و داوری قرار دهیم .ما
فیلم هایی داریم که با بودجه های کالن و غیرقابل مقایسه
با سطح بودجه سینمای ایران ساخته م ی شود .اتفاقا یکی
از این فیلم ها هم قرار بود در جشنواره امسال حضور داشته
باشد.
من در مورد کیفیت این فیلم ها که با چنین هزینه های
زیادی س��اخته م ی ش��وند هیچ اظهارنظ��ری نم ی کنم ،اما
نم ی توان با وجود پرهزینه بودن یک فیلم رای به خوب بودن
ان داد .فکر م ی کنم اینکه یک فیلم با هزینه و بودجه زیاد
در کنار فیلمی دیگر که هیچ امکانات خاصی در اختیار قرار
نداشته قرار بگیرد و داوری شود ،ناعادالنه است و باید حتما
شرایط مناسبی ب رای برطرف شدن این موضوع فراهم شود.
البته من نم ی خواهم همه فیلم هایی که پرهزینه هس��تند
را رد کنم ،اتفاقا بین ای��ن فیلم ها اثار خوبی هم وجود دارند
که مورد توجه قرار م ی گیرند ،اما بحث من در نهایت درباره
اصل داوری است که نباید یک فیلم با بودجه چند میلیاردی
در کنار فیلمی با بودجه ای کمتر و غیرقابل مقایس��ه با ان
فیلم های پرهزینه قرار بگیرد.
مثلث شماره161
پس به همی�ن خاط�ر خیل�ی ه�م دور از ذهن
نیست که بخش زیادی از جوایز به این فیل م ها
تعلق بگیرد.
lممکن اس��ت این اتفاق هم بیفتد ،اما به نظرم
درست نیس��ت چون عادالنه به نظر نم ی رسد .اگر هم این
اتفاق بیفتد اصوال رقابت ب ی معنی م ی شود و انگیزه ای ب رای
رقابت ب رای سایر کارگردانان و سایر عوامل باقی نم ی ماند.
این موضوع طبیعی اس��ت که فیلم ی که ب��ا بودجه زیاد و
امکاناتی فراتر از سطح استاندارد سینمای ای ران قطعا مورد
توجه قرار بگیرد و جوایزی را کسب کند.
با توجه ب�ه اینک�ه امس�ال از تع�داد فیل م های
شرکت کننده کم شده و دبیر و مسئوالن برگزاری
جشنواره هم تاکید زیادی روی کیفیت فیل م های
انتخاب ش�ده دارن�د ،فک�ر م ی کنی�د کار هیات
داوران برای انتخاب برگزیدگان راح ت تر شده؟
lاتفاقا من فکر م ی کنم کار ما س��خت تر ش��ده،
چون وقتی کیفیت اثار باال م ی رود شما به عنوان یک داور
باید از بی��ن 10کار خیلی خوب بهتری��ن را انتخاب کنی و
این در حالی اس��ت که همه ان کارها هم خوب هس��تند.
البته من معتقدم این اتفاق م ی تواند مثبت باش��د و رقابت
و هیجان را در جشنواره بیش��تر کند .وقتی رقابت به وجود
م ی اید در درازمدت م ی تواند اثار مثبت و قابل توجهی روی
سینماگران داشته باشند ،چراکه همه ب رای ارائه یک اثر بهتر
تالش بیش��تری م ی کنند .در این بحث هم هیات انتخاب
با دقت نظر فیلم هایی که به لحاظ کیفی و محتوایی شان
حضور در جشنواره و بخش مسابقه را داشتند انتخاب کردند
70
و ما هم ب��ا رایی که به انه��ا م ی دهیم فیل��م برگزیده را در
بخش های مختلف انتخاب م ی کنیم .اما در عین حال من
معتقدم در کنار کیفیت ساختاری که فیلم باید داشته باشد
باید به محتوای ان هم اهمیت داد .نم ی توان فقط به صرف
اینکه کاری ساختار و ش��کلی قوی دارد ان را فیلمی قوی
دانست و در زمره اثار برگزیده قرار داد .به نظر من باید فضای
رقابتی س��الم به وجود بیاید تا همه فیلمسازان ،بازیگران و
عوامل بتوانند داشته های خود را به نمایش بگذارند .حتما
هم در این مسیر ب رای رس��یدن به جایگاهی باال و انچه در
نظر دارند و ب رای اثبات لیاقت خود ت�لاش م ی کنند و این
تالش باعث م ی شود حاصل کارشان بهتر شود و در نهایت
این اتفاق به نفع جشنواره و سینماست.
گاهی اوق�ات نام ی�ک کارگ�ردان ی�ا بازیگران
یک فیل�م ان قدر بزرگ اس�ت که ش�اید داوران
تحت تاثی�ر ق�رار بگیرن�د و ف�ارغ از ارزش های
تکنیکی ان فیلم را مورد توجه قرار دهند ،ش�ما
خودتان با این قضیه موافق هستید؟
lبله ،ممکن است این اتفاق بیفتد و شاید هم در
دوره های گذشته این اتفاق افتاده باش��د .اما اگر این اتفاق
بیفتد دیگر شاهد برگزاری جشنواره ای سالم نخواهیم بود و
همه را مرعوب خود کرده ایم .هدف ما برگزاری جشنواره ای
سالم اس��ت که رقابت ایجاد ش��ود و نم ی خواهیم کسی را
فریب بدهی��م .البته هدف غایی و نهایی ما این اس��ت که
جایزه گرفت��ن کارگردان یا بازیگر یا هرک��دام از عواملی که
برگزیده م ی ش��ود بتواند در اینده س��ینمای ای ران هم تاثیر
مثبتی داشته باشد.
این اتفاق در س��ینمای جهان م ی افتد و ما م ی بینیم
بازیگری که حت��ی کاندیدای دریافت اس��کار ش��ده ب رای
فیلم هایی که در این��ده بازی م ی کند ه��م اعتبار به وجود
م ی اورد ،اما در س��ینمای ما اصال چنین چیزی نیس��ت و
اهمیتی ه��م ندارد ،ضم��ن اینکه حتی ش��اید تصورات یا
توهماتی هم ب رای برخی دوس��تان ایجاد کند که امیدوارم
این اتفاق نیفتد .در واقع برگزاری جشنواره یا جایزه دادن به
هنرمندان حاضر در این فس��تیوال نباید باعث شود کسی
تصور کنند که فیلمس��از درج��ه اول یا بازیگ��ر درجه یک
کشور است.
این اتفاق به نظ��رم نه تنها نم ی تواند کمکی به اینده
سینمای ما بکند بلکه ما را از پیشرفت هم باز م ی دارد .چون
خیلی مواقع اتفاق افتاده که فیلم های بعدی فیلمسازان بنام
کشور که حتی جایزه هم گرفته اند امیدوارکننده نیست و ما
نم ی توانیم دلمان را به انها خوش کنیم .ما باید در وهله اول
به فکر جایگاه سینما بین مخاطبان داخلی باشیم و انها را با
سینما اشتی دهیم و در قدم بعدی هم به فکر جهان ی شدن
باش��یم .ب رای رس��یدن به این هدف بای��د بتوانیم کیفیت
س��اخته هایمان را باال ببریم و این کار مستلزم پخته شدن
فیلمسازان است .ما م ی خواهیم با جایزه دادن انها را تشویق
کنیم تا در این مسیر حرکت کنند.
در واقع ش�ما م ی خواهی�د هنرمندی ک�ه جایزه
م ی گی�رد ان جایزه در این�ده عالوه ب�ر تاثیر در
فعالی ت های هنری اش ،به نفع سینما هم باشد؟
lبله ،دقیقا باید همین اتفاق بیفتد .وقتی تعریف
درستی از جش��نواره و اهداف ان صورت گرفته باشد ،حتما
همین اتفاق م ی افتد .ما کمتر بازیگر یا کارگردانی را داشتیم
که بعد از جایزه گرفتن دوباره درخشان یا حتی درخشان تر از
قبل ظاهر شود .اگر هم این اتفاق بیفتد باید دید مخاطب
هم از این ماجرا استقبال م ی کند یا خیر .زمانی م ی توانیم از
جایزه گرفتن یک بازیگر به عنوان یک اتفاق مثبت یاد کنیم
که حداقل هزار نفر ب رای دیدن فیلم ان بازیگر به س��ینما
بیایند ،اما متاسفانه کمتر شاهد این اتفاق هستیم.
یکی از نکات دیگری که در داوری جشنواره وجود
دارد سلیقه های متفاوت داوران و تنوع طی ف های
مختلف فکری اس�ت .ب�ه نظرتان ای�ن موضوع
به انس�جام رای ها کم�ک م ی کند ی�ا برعکس
باعث اختالف نظر م ی شود؟ چون همان طور که
م ی دانید امسال هم کارگردان بودن همه داوران
بخش سینمای ایران حرف و حدیث های زیادی
را به وجود اورده...
lمتفاوت بودن س��لیقه ها که همیشه وجود دارد،
اما به نظرم هم سو بودن نظ رات با استانداردهای مشخصی
که در هر بخش وجود دارد مهم اس��ت و من فکر م ی کنم
درباره داوران امسال این هم سویی وجود دارد ،ضمن اینکه
ایی ن نامه جشنواره هم مشخص است و داوران هم بر همان
اساس انتخاب م ی کنند و رای م ی دهند .از نظر من به نحوه
انتخاب هی��ات داوران ای رادی وارد نیس��ت چون همه این
کارگردان ها به بخش های مختلفی در سینما تسلط دارند
و حتی تجربه هایی هم در این زمینه داشته اند .مساله مهم
شناخت سینما و احاطه به مسائل فنی و وجوه هنری است
که همه کارگردان هایی که امسال جزو هیات داوران هستند
این ویژگی را دارند.
فیلم اول ی ها همیشه مورد بحث بوده اند و خیلی
وقت ها هم م�ورد توجه ق�رار گرفته ان�د .معیار
ارزیابی این فیل م ها ب�ا فیل م هایی که کارگردانان
سابقه داری انها را ساخته اند چه تفاوتی دارد؟
lممکن اس��ت کیفیت ی��ا محتوای ای��ن اثار با
ساخته های کارگردان پیشکس��وت ما فرق داشته باشد ،اما
در داوری ما هیچ تاثیری نخواهد داشت ،ضمن اینکه فیلم
اول ی ها در صورت ی که به بخش س��ینمای ای��ران یا همان
س��ودای س��یمرغ راه پیدا کنند زیر نظر ما ارزیابی و داوری
م ی شوند .به نظر من هیچ اش��کالی ندارد جشنواره در کنار
حفظ استانداردهای کیفی و محتوایی به استع داد های جوان
و جدید هم اجازه کار بدهد .اتفاقا اگر این طور باشد جذابیت
جشنواره بیشتر م ی شود چون همه چیز از قبل تعیین شده
و قابل پی ش بینی نیست و این گونه باز هم بازار رقابت داغ تر
م ی شودg .
متفاوت بودن سلیقه ها که همیشه وجود دارد ،اما به نظرم
هم سو بودن نظرات با استانداردهای مشخصیکه در هر
بخش وجود دارد مهم است و من فکر می کنم درباره داوران
امسال این هم سویی وجود دارد ،ضمن اینکه ایین نامه
جشنواره هم مشخص است و داوران هم بر همان اساس
انتخاب می کنند و رای می دهند
ورزش
جنگ فوتبالی
ورزش
مثلث شماره 161
اتحاد کاتاالن -المان
علیه اسپانیا
چرا پپ گواردیوال به بایرن مونیخ رفت؟
بابک سرانی اذر
1
فقط اسپانیا م یتوانس��ت به داد فوتبال سرمازده در
مه غلیظ وین برس��د .فینال یورو 2008بود ،مردم اتریش
دیگر مطمئن شده بودند که فوتبال مساله خاصی نیست،
انگلیس نیام��ده بود و ایتالی��ا در بحران به س��ر م یبرد،
72
هلند و المان ،دو س��رمازده س��رمایی ،دو زیبای جدی ،دو
فوتبال ماشینی ،دو دوست داش��تنی خسته کننده اما این
اس��پانیا بود که به داد فوتبال رس��ید ،بازیکنان بزرگش و
فوتبال زیبای��ش ،اما کدام فوتبال؟ هم��ان که در مکتب
نارنجی الماس��یا متولد ش��د و با رگهه��ای جدای ی طلبی
مردمش برای رش��د ،انگیزه گرفت .تیم ملی اس��پانیا به
جز 5ستاره غیرکاتالونیایی ،خالصه م یشد در بارسلونای
بزرگ ،فراتر از یک باش��گاه ،فراتر از فوتبال .بارسلونا بود
که قهرمانی در جام ملت های اروپا را جشن گرفت ،جامی
که روی دستان کاس��یاس مادریدی س��نگینی م یکرد و
بر دس��تان پویول ارام م یگرفت .اندیشههای ناب ریکارد
تصادفی خلق نش��ده بودند ،او مدی��ون کاتالونیا بود و در
ورزش
مثلث شماره 161
شب قهرمانی بارسلونای اروپایی حتی اجازه نداشت پرچم
هلند را روی دوش��ش بیندازد ،او باید مقابل کاتالونیا س��ر
خم م یکرد ،که اگر همه چیز در ریکارد خالصه م یش��د،
پیش از ان فکری به حال اژاکس خس��ته م یکرد .مساله
اصلی فوتبال بود و فوتبال مساله کاتالونیا؛ مردم بارسلونا
را دوست داش��تند و این دوست داش��تن از جنسی بود که
نه هولی��گان بریتانی��ا م یفهمیدش و نه س��رمازدههای
باواریایی .س��رمربی تیم جوانان بارس��لونا تحت نام تیم
دوم باش��گاه ،جوزپه گواردیوال ایس��اال جایگاه پراعتبار و
ارزش��مند فرانک ری��کارد را گرفت و بر مس��ند مربیگری
نشس��ت .گواردیوال با س�لاح تیک��ی – تاکا وارد ش��د و
همزمان با ورودش رونالدینی��و و دکو رفتند ،اوضاع چندان
بر وفق مراد نبود ،اما بارس��ا ب��ر محور ژاوی ،اینیس��تا و
مس��ی چرخید .پیروزی 4بر یک مقاب��ل اتلتی ک بیلبائو
در فینال جام حذفی 2009و پیروزی رویایی 6بر 2مقابل
رئال مادرید که متصل ش��د به قهرمانی بارسلونا در فصل
،2009 – 2008گواردیوال سرمست از بازی زیبا و روانی که
به نام خودش س��ند زده بود و پرغرور از تیمش که تحت
فرمانش از مردم جهان دل م یب��رد .خالق تیکی – تاکا،
اگرچه این نام را از کلمنته در کنفرانس خبری اش در جام
جهانی ش��نیده بود ،حاال در میدان عمل تیکی – تاکا را
به نمایش م یگذاشت .نمایشی که ریشه در تفکر کرایف
1988داش��ت و پس از او امده بود تا ونگال کبیر ،ریکارد
نارنجی و پپ دوست داشتنی .در این میان اما ژرمن ها تنها
ناراضیان معرکه بودند ،سرما حریف گواردیوال نم یشد ،او
در گرماگرم فوتبال ناب اسپانیایی یکه تازی م یکرد و این
برای کاخ تمام فلزی قیصر ،اس��باب دلخ��وری و دلهره را
فراهم م یکرد .گواردیوال ،س��تاره نیمه جنجالی بارسلونا،
برشا ،رم ،االهلی و دورادوس در مقام مربیگری بارسلونای
2008را به اوج رساند و تا 2012در اوج نگاه داشت .نوبت به
ویالنووا رسید ،بارسلونای تیتو قوت سابق را نداشت ،ندارد
اما هرچه باشد همچنان وارث اندیشههای مردی است که
به رغم دوری و ب ی خبری ،هنوز هم دوست داشتنی و بزرگ
اس��ت .گواردیوال مدتی بیکار بود و گهگاه به بهانه خرید
منزل در لندن ،فروش س��هام در مادرید یا تماشای فیلم و
تئاتر در کاتالونیا ب��ه تیتر اول روزنامهها بازم یگش��ت و
همه از هم م یپرسیدند خانه بعدی پپ کجاست؟ چلسی
با اب راموویچ ،پاریس��نژرمن با مالک قطری خود ،میالن
با ب رلوس��کنی ،اینتر با چاه نفتش ،حتی ماجرای او به چند
باشگاه عرب و ترک و چینی هم رسید ،اما او که سکونت
در منهتن را به جنج��ال کاتالونیا ترجیح داده بود ،باالخره
تصمیم خود را گرفت و به پیش��نهاد باشگاه بایرن مونیخ
المان چراغ سبز نش��ان داد و قراردادی 3س��اله بس��ت.
36صفح��ه ،قان��ون و تبصره 16 ،ش��رط حقوقی
پیچیده برای بازخواس��ت از مربی به خاط��ر کوچکترین
کم کاری ،تنظیم ش��ده توس��ط چهار وکیل ارشد باشگاه
بایرن مونیخ ،مطالعه شده توسط برونزتی (کارمند رسمی
باش��گاه رئال مادرید) اما چرا؟ المان به تکنیک و تاکتیک
اسپانیا نیاز داشت یا پپ به ارامش وعده داده شده باواریا؟
تیکی – تاکا ،مرتکب خیانتی تاریخی م یشد یا گواردیوال
خود را در اس��تانه خلق معجزهای دیگر ب��ار م یدید؟ بیلد
المان در اولین واکنش رس��انهای خود سعی کرد پاسخی
قاطعانه به س��واالت نپرس��یده مردم بدهد« :بایرن مونیخ
نعمت بزرگی است که این بار نصیب اسپانیا و گواردیوالی
ان شده است ».اما اس اسپانیا س��وال خود را این گونه از
المان یها پرسید« :گواردیوال هرگز بزرگتر از فوتبال اسپانیا
نیس��ت ،با تکهای از فوریا روخا ،به دنبال التیام کدام یک
از زخم های خ��ود هس��تید؟» متهم ب��ه دوپینگ ،مجرم
برش��ا ،محکوم چهار س��اله حاال محبوب باواریا ،منجی
تیمی ک��ه م یگویند نیازی ب��ه منجی ن��دارد ،همه چیز
خوب اس��ت و در پیکره عظیم تاکتیک��ی ان جایی برای
تیک ی – تاکای اس��پانیا نیس��ت .انتقالی شاید عجیب که
س��رالکس فرگوسن را ش��گفت زده کرد ،باالک را خنداند،
یوپ هاینکس را ترس��اند و ویسنته دل بوس��که را ناامید
کرد ،حاال اس��پانیا امید زیادی به داشتن این منجی ندارد،
دل بوسکه باید کاروان زخم ی خود را تا قلب ب رازیلیا هدایت
کند و پپ در کمال ارامش به خلق ی��ک معجزه دیگر در
المان م یاندیش��د .دارنده افتخاری ش��گفت اور در جهان
فوتبال حرف��های 14 ،قهرمانی بزرگ و ارزش��مند تنها در
چهار سال ،اکنون به تصاحب بوندسلیگا و لیگ قهرمانان
اروپا با قرمزهای دس��ت نیافتنی بایرن م یاندیشد و المان
که به فاضالب 65سال دس��ت نخورده و مدیریت نمونه
نیروی انسانی خود ش��هرت دارد ،این بار بیهوده به سراغ
گواردیوالی بزرگ نرفته اس��ت ،برنامه بلندمدت المان یها
نیازی به افش��اگری نداش��ته و واضح اس��ت که ژرمن ها
نگران اینده هستند .بایرن این روزها در اوج است و رکورد
بهترین ش��روع فصل در بوندس��لیگا را باالی س��ر گرفته
اس��ت؛ بازیکنان اماده ،اوضاع مالی قابل قبول ،کادرفنی
و ت��دارکات پیش��رفته ،عقد ق��رارداد با تیم روانشناس��ی
بس��یار مجهز و بهتری��ن امکان��ات و هیات مدیره کامال
ورزش��ی و مس��تقل؛ اینها هم��ان فاکتورهایی هس��تند
که گواردیوال برای داشتن ش��ان از چاه نف��ت ابراموویچ،
دالرهای پولشوی ی شده قطری و کاخ منچستر گذشت .به
گذشت زمان نیاز جدی داریم تا بتوانیم بهترین قضاوت را
داشته باشیم ،بایرن مونیخ در اغاز فصل 2013 – 2014با
گواردیوالی کبیر به اقایی در فوتبال قاره سبز م یاندیشد
و به کمتر از این قانع نیس��ت.
ایا تیکی – ت��اکای پپ این بار توس��ط س��ربازان
باواری��ا ب��ه نمایش درخواه��د امد ی��ا بای��د منتظر خلق
حادثهای منحصر به فرد باش��یم؟ ایا در پایان این معامله
هماهنگ نشده ،اسپانیا متضرر خواهد شد و المان به سود
تاریخی خود خواهد رسید؟ هرچند به سختی م یشود میان
دیکتاتوری خون الود فرانکو و نمونه ژرمن ان وجه تش��ابه
پیدا کرد ،به هر حال فاشیس��م فرانکو نی��ز تطابق قابل
تاملی با موس��ولینی داش��ته و از همین لحاظ گاه در دل
تاریخ با انواع المانی و ایتالیایی مقایس��ه م یش��ود ،مردم
المان حتی هنوز هم اسپانیا را تکهای غریبه با خاک اروپا
م یدانند و معتقدند طبق یک افس��انه قدیمی این تکه از
قاره سبز از امریکای جنوبی جدا شده و به این ناحیه امده
است .کشور اسپانیا و المان همواره از قطب های اجتماعی
و سیاسی قاره س��بز بوده و در صحنه اقتصادی نیز نقش
غیرقابل انکاری را بازی م یکنند ،اما مش��خص است که
المان با توجه به رش��د صنعتی ب ی بدیلش در عرصههای
مختلف اس��پانیا را کنار زده اس��ت.
نم یشود تاریخ پر فراز و نشیب دو کشور اسپانیا و
المان را در یک کلمه به نام «کینه» خالصه کرد چراکه
گاه اش��تراک های اجتماعی خوبی میان دو ملت برقرار
ش��ده ،اما در کل این حکام دو منطق��ه بودهاند که هرگز
روی خوش به طرف مقابل نشان نداده و سعی در حذف
رقیب داشتهاند .ارتباط خوب اس��پانیا با اکثر کشورهای
امری��کای جنوب��ی به خص��وص ماجراهای پش��ت پرده
خلیج مکزیک همیش��ه یک برگ برن��ده بزرگ روی میز
بازی با المان بوده ،اما اقتصاد المان نیز به تنهایی برای
جبران همه نداش��تهها کفایت م یکند .بس��یاری بر این
باورند ک��ه صنایع مختلف از جمله گردش��گری ،فوتبال،
خودروسازی و غذایی همیشه بین دو کشور دچار صعود
و نزول ش��ده ،اما این المان بوده که حداقل در اتحادیه
اروپا باالتر از اسپانیا خودنمایی کرده است ،هرکدام از دو
طرف به بهانههای مختلف سعی در حذف دیگری داشته
و از لحاظ فرهنگی نیز همیش��ه شاهد رقابت عجیب دو
کشور هستیم .تنها کافی اس��ت در یک نمایشگاه ساده
فرهنگی ب��ه غرفههای المان و اس��پانیا ن��گاه کنیم تا
متوجه عمق این رقابت تاریخی و فرهنگی شویم.
انچه در این میان اهمیت دارد اینکه نسل جدید در هر
دو کشور به اصل دهکده جهانی تن داده و چندان در قید و
بند تاریخ نیست ،اما سیاسیون و حکام اروپایی عالقه زیادی
به سردی نسل جدید نداشته و دوست دارند همچنان شاهد
این رقابت های پنهان باشندg .
73
نبرد پنهان المان و اسپانیا
2
گفت وگو با مجید جاللی درباره حضور پپ در بایرن مونیخ
حضور پپ گواردیوال در فوتبال المان موضوع ساده ای نیس�ت .به نظر می رسد المان ها از جذب سرمربی سابق
بارسلونا هدف های بزرگی را دنبال می کنند؛ اهدافی که مجید جاللی اعتقاد دارد تنها یک تصمیم باشگاهی نبوده و یک
اراده ملی برای جذب این مربی بزرگ در کار بوده است .گفت وگوی اختصاصی مثلث با این کارشناس علم گرای فوتبال
ایران را می خوانید.
گفت و گو :مهدی ربوشه
اگر بخواهیم درباره پپ گواردیوال صحبت کنیم
باید از کجا شروع کنیم؟
lمن اعتقاد دارم ان چیزی که پپ را از سایر مربیان
در دنیای فوتبال متمایز م ی کند ،روحیه ساختارش��کن این
مربی اس��ت .پپ در همه زمینه ها یک مربی ساختارشکن
است؛ در ادبیاتی که به کار م ی برد ،در روش های انضباطی
اش ،در تمریناتی که ب رای تیمش در نظر م ی گیرد ،در روبه رو
شدن با رسانه ها و همکارانش و به طور کلی در همه زمینه ها
پپ شخصیتی ساختارشکن دارد.
این روحیه چه کمکی به او کرده است؟
ورزش
lخب ساختارشکنی همیشه مزایا و معایبی را ب رای
فرد ساختارشکن به همراه دارد ،اما ب رای پپ بیشتر تبعاتی
مثبت همراه داشته ،انجا که او با همین روحیه موفق شده
تولیدات جدیدی را به دنی��ای فوتبال عرضه کند؛ تولیداتی
که هم خودش و هم دیگران را وادار به فکر کرد.
منظور شما از دیگران چیست؟
مثلث شماره 161
lدیگ��ران یعنی مخالف��ان پ��پ .خیل ی ها وقتی
م ی خواس��تند درباره پپ صحبت کنند شکل بازی بارسلونا
یعنی ایده پاسکاری های فراوان میان بازیکنان را موضوعی
کم اهمیت جلوه م ی دادن��د .انها برای مخالف��ت خود نیز
دالیلی ارائه م ی کردند ،مث�لا م ی گفتند 80درصد گل هایی
که در جام جهانی به ثمر رسیده است حاصل کمتر از 3پاس
بوده اس��ت .بناب راین چه دلیلی دارد که توپ ب ی مورد میان
بازیکنان ردوبدل شود .این اتفاق مهمی نیست و نباید خیلی
به ان توجه کرد .اینها مخالف خوان��ی منتقدان پپ بود ،اما
عده ای از مربیان هم درباره سبکی که مجری اصل ی اش پپ
بود تامل کردند.
مخالفان پپ بیشتر از کدام کشورها بودند؟
lاز انگلیس و الم��ان .مربیان ش��اغل در این دو
کش��ور بارها علیه س��بک پپ بدون انکه ب��ه جزئیات ان
بیندیش��ند موضع گیری کردن��د ،اما خب گ��روه دیگری از
مربیان فوتبال هم تصمی��م گرفتند به جای مخالفت های
انی تامل در شیوه بازی بارسا را در دستورکارشان قرار دهند.
ایا تنها پپ بود که باعث شد این سبک از بازی
«تیک ی تاکا» در بارسا جا بیفتد؟
lنه؛ پ��پ در این جریان تنها نبود 15 .س��ال قبل
کرایوف و بعد از ان لوئیز ونگال و البته رایکارد این سبک را
در بارسا تجربه کردند ،اما این پپ بود که مجری نهایی این
سبک بود .شاید جالب باشد که بدانیم ارسن ونگر هم این
سبک را به خوبی درک کرد و قصد داش��ت در ارسنال این
شیوه بازی را پیاده کند ،اما خب ان چیزی که پپ را همه کاره
تیک ی تاکا کرد این بود که وی این شیوه بازی را به بازدهی
کامل رساند؛ هرچند ش��روع کننده های این راه بزرگ ونگال
و رایکارد بودند.
اما پپ مجری اصلی بود ،نه؟
lدقیق��ا .او مجری اصلی بود و ب��ه دنیای فوتبال
نشان داد که این سبک از بازی سبک برتری است .البته به
74
هی چ وجه نباید از روش هایی که پپ ب رای اجرای ی کردن این
سبک در نظر گرفت ،غافل شویم.
راس�تی ش�ما در مورد روحیه پ�پ در مواجهه با
بازیکنان ،رس�انه ها و حتی همکارانش صحبت
کردی�د .در این باره ش�اید بهتر باش�د بیش�تر
توضیح بدهید؛ چرا پپ در این زمینه هم متفاوت
است؟
lقبل از اینکه پپ گواردیوال به بارس��ا بیاید امثال
لوئیز ونگال و رای��کارد در ای��ن تیم کار کردن��د؛ مربیانی
که اگرچه اصول خاص خودش��ان را داش��تند ،ام��ا باالخره
در مواقع��ی پی��ش م ی امد ک��ه علی��ه داور ،رس��انه ها و
حتی هم��کاران خ��ود ،یعن��ی مربی��ان تیم ه��ای رقیب
موضع گی��ری و پرخاش��گری م ی کردند .به عن��وان مثال
یک بار در دوره مربیگری ونگال ،نخس ت وزیر اسپانیا علیه
برخی تصمیمات ونگال در بارسا دس��ت به انتقاد زد و این
مربی بالفاصله و با تندترین شکل ممکن پاسخ نخس ت وزیر
اسپانیا را داد و به او گوش��زد کرد که او همه کاره امور فنی
بارساست و به کسی اجازه دخالت نم ی دهد .در واقع پپ هم
به اصول خود پایبند بود ،اما ادبیاتی را به کار م ی گرفت که
از او چهره ای قابل احترام س��اخت ،نه چهره ای پرخاش��گر.
خیل��ی از مربیان در دنیای فوتبال هس��تند که دس��ت به
لجبازی م ی زنند .مانچینی در منچسترس��یتی و فرگوسن
در منچس��تریونایتد از جمله همین مربیان هستند ،اما پپ
هی چ وقت در مورد داور ،بازیکن��ان و همکارانش تندخویی
نکرده و همواره با احترام درباره دیگران س��خن گفته است.
حتی وقتی مورینیو که مقابل پپ اکثرا چهره ای بازنده بود،
درباره وی بارها دس��ت به بداخالقی زد و جنگ روانی به راه
انداخت ،پپ اصال درباره او و تیم��ش حرفی نزد .خب یک
مربی چطور باید بزرگ بودن خود را نشان دهد .یا به عنوان
مثال خیل ی ها هنوز فرام��وش نکرده اند ک��ه گواردیوال در
استانه فینال بزرگ اروپا میان بارسا و منچستریونایتد چگونه
درباره فرگوسن س��خن گفت و او را معلمی بزرگ در دنیای
مربیگری خواند .او درباره رقیب خود این گونه سخن گفت و
چند روز بعد فرگوسن را در مستطیل سبز شکست داد و جام
قهرمانی را از ان بارسا کرد.
در واقع م ی توان گفت پپ گواردیوال یک استثنا
در دنیای مربیگری است؛ درست است؟
lاو یک الگو اس��ت ،یک الگوی جدید .ما مربیان
بااخالق و دانش��مند زی��ادی در دنیای فوتبال داش��ته ایم
ک��ه اتفاقا روحی ه ش��ان ب��ه پپ نزدیک اس��ت ،ام��ا چون
مربی��ان برن��ده ای نبوده اند ناخ��وداگاه از گردون��ه مربیان
جریان ساز در دنیای فوتبال خارج شده اند ،اما پپ هم روحیه
بزرگ منش��انه ای دارد و اخالق خوب او قابل تحسین است
و هم اینکه موفق ش��ده نتایج خیره کننده ای کسب کند و
جام های متعددی را به دست بیاورد.
اق�ای جالل�ی! ع�ده ای معتقدند اگ�ر تی م ملی
اسپانیا حاال چند س�الی است که همه جام های
ب�زرگ در فوتب�ال را از ان خود م ی کن�د ،یکی از
عوام�ل موث�ر ای�ن افتخ�ارات ش�خص پ�پ
گواردیوالس�ت ،چون در واقع فوتبال اسپانیا از
سبک بازی بارس�ا الهام گرفته است .نظر شما
چیست؟
lدر این مورد نم ی توان تا این حد با قاطعیت سخن
گفت .پپ قطعا تاثیر ویژه ای داش��ته اس��ت ،اما تیک ی تاکا
البته نه با ش��یوه ای که بارس��ا ان را ارائه م ی کند ،بلکه در
طبقه ای متفاوت در رئال مادرید هم ارائه ش��ده اس��ت .در
دوره مربیگری دل بوسکه این سبک از بازی در رئال مادرید
چش��مگیر بود .البته باز هم باید تاکید کنم که پپ س��هم
عمده ای در موفقی ت های فوتبال ملی اسپانیا داشته است،
اما جالب است بدانید که تئوری تیک ی تاکا در دوره مربیگری
دل بوسکه نیز مطرح ش��ده بود و کم کم در فوتبال اسپانیا
جا افتاد .وقتی اراگونس در یورو 2008تیم ملی اس��پانیا را
به عنوان قهرمانی رس��اند ،در واق��ع دوران طالیی فوتبال
اسپانیا اغاز شد و کم کم تیم های بزرگ فوتبال اسپانیا یعنی
رئال مادرید و بارسلونا به این شیوه بازی روی اوردند که البته
بارسا در این زمینه چند گام باالتر از رئال حرکت کرد.
ب ه نظر شما چرا پپ با همه موفقی ت هایی که در
بارسا به دست اورد و با محبوبیت ب ی نظیری که
نزد هواداران این تیم به دست اورده بود ،در اوج،
تصمیم به خداحافظی از کاتاالن ها گرفت؟
lاو بهترین تصمیم ممکن را گرفت .پپ به خوبی
م ی دانس��ت که یک مربی نم ی تواند اهنگ کارش را ب رای
س��ال های متمادی با یک تیم در یک س��طح حفظ کند.
او به خوبی م ی دانس��ت که روی دیگر موفقیت در دنیای
مربیگ��ری ،دوران افت و ناکامی اس��ت ،ب��ه همین دلیل
ی را در یکی از بزرگترین باشگاه های
نم ی خواست این ناکام
دنیا یعنی بارسلونا تجربه کند .اگر اراده م ی کرد م ی توانست
تا 10سال دیگر هم در بارسا بماند ،اما او عالقه ای نداشت
که در بارسا دوران افت را تجربه کند .در واقع پپ م ی توانست
فرگوسن بارسلونا ش��ود ،اما تصمیم گرفت گواردیوال باشد.
رازهایی را ب رای خ��ودش نگه دارد و تا مدت��ی به خودش و
افکارش استراحت بدهد.
این کار چه فایده ای برای او داشت؟
lاین تصمیم باعث شد تا او همچنان مورد توجه
خیلی از باش��گاه های بزرگ دنیا قرار بگی��رد .پپ رازهای
بزرگی را هنوز در ذهن خودش نگه داش��ته است ،رازهایی
که خیل ی ها به دنبال رمزگش��ایی ان هس��تند .اگر شما به
تاریخچه فوتبال نگاه کنید متوجه م ی ش��وید ،مربیانی که
حرف هایی ب رای گفتن داشته اند سرنوشت کاری شان نیز پر
از اتفاق بوده است .درواقع این نوع مربیان ناخواسته فکرهای
مخالف فراوانی را باعث م ی شوند .مربیان مخالف شبانه روز
تالش م ی کنند تا از طریق فکرهایی علیه امثال گواردیوال
خودشان و ایده شان را مطرح کنند.
اما پپ م ی توانس�ت به بارس�ا برگ�ردد .چندی
پیش شایعه بازگش�ت وی به بارسا سروصدای
زیادی ب ه راه انداخت اما او به مالقات تیتو رفت و
همه شایعات را تکذیب کرد ،چرا؟
lروش��ن اس��ت .همین روحیه از پپ یک مربی
ب ی نظیر ساخته است .تصمیمات او مانور تبلیغاتی نیست.
ما مربیان زیادی را م ی شناسیم که همواره به دنبال هیاهوی
رسانه ای هس��تند و از هیچ کوشش��ی ب رای تخریب دیگر
مربیان دریغ نم ی کنند ،اما وقتی پپ از بارسا جدا م ی شود،
به دنبال اهداف تازه ای در زندگی حرفه ای اش م ی گردد .همه
ما م ی دانیم که وقتی پپ از بارسا جدا شد باشگاه های زیادی
به دنبال جذب او بودند .قطری ها س��خت در اندیشه جذب
پپ بودند و با کمال میل مبلغی را به او م ی پرداختند که در
تاریخ فوتبال باورنکردنی بود ،اما پپ به قطر نرفت .او این
فرصت را به خودش داد که بیشتر به بازسازی روحی و فکری
خودش بپردازد.
او ان قدر صبر کرد که باالخره بهترین پیشنهاد
ممکن از راه رسید ،اینطور نیست؟
پپ گواردیوال
پس از جدایی
از بارسلونا با
پیشنهادهای
ف راوانی روب ه رو شد،
اما این م ربی بزرگ
مونیخ را ب ه عنوان
مقصد بعدی خود
انتخاب کرد
lبله ،همینطور اس��ت .اما المان ها روحیه خاصی
دارند؛ انها عالقه ای به کپی ندارند .وقتی م ی توانند مرب ی ای
که در این زمینه امتحانش را ب��ه خوبی پس داده ،به بایرن
ببرند چرا باید سراغ دیگر مربیانی بروند که تضمین باالیی
درباره موفق شدنشان وجود ندارد .در واقع المان ها به دنبال
معمار اصلی سبک تیک ی تاکا بودند و این معمار را به بای رنی
بردند که تیمی بسیار تاثیرگذار در فوتبال المان محسوب
م ی شود.
ای�ا المان ه�ا قص�د دارن�د از حض�ور پ�پ در
بایرن مونیخ به نوعی در مع�ادالت فوتبال ملی
خود نیز بهره ببرند؟
lش��ک نکنید همی ن طور اس��ت .چن��دی پیش
مدیرفنی تیم ملی المان مصاحب ه ای انجام داد که م ی تواند
به خوبی پاسخ این سوال را بدهد .او در مصاحب ه اش تاکید
کرد که م��ا قصد داری��م از طریق تیک ی تاکای اس��پانیایی
جام جهان��ی 2014را باالی س��ر ببریم .گمش��ده فوتبال
المان همین ج��ام قهرمانی اس��ت و حاال انه��ا با حضور
پپ م ی خواهند راه های میانبر را ب رای رس��یدن به این جام
پیگیری کنن��د .البته هم��ه اینها یک تحلیل به حس��اب
lانها حاال مجری اصلی سبک برتر دنیای فوتبال
را در اختیار دارند .المان ه��ا م ی خواهند ضریب موفقیت در
جام جهانی 2014برزی��ل را باال ببرند .خیلی از کش��ورها با
برنامه های بلندمدت س��عی م ی کنند ضریب موفقیتشان
در جام جهانی را حتی ب��رای دودرصد باال ببرند ،حال انکه
حضور پپ در فوتبال المان م ی تواند موفقیت انها در برزیل
را حداقل 20درصد باال ببرد.
ایا المان ها م ی خواهند سبک فوتبال خودشان را
تغییر بدهند؟ این کار به سادگی انجام نخواهد
شد ،درست است؟
lدقیقا همین طور اس��ت .انها چنین تصمیمی
دارند و ب��رای ایجاد تغییر در س��بک فوتب��ال ملی خود از
تیم های بزرگ خود ش��روع م ی کنند .انها ب رای پیش��رفت
خود را از تعصبات ب ی مورد رها کرده اند ،مثال انها نم ی گویند
بایرن مونیخ را تنها یک پیشکس��وت بایرن��ی باید هدایت
کند؛ اتفاقی که در فوتبال ما رخ م ی دهد .در پرس��پولیس و
استقالل این شرایط بارها پیش امده است .انها این تعصب
ب ی مورد را کنار گذاش��ته اند ،چون فقط به دنبال پیش��رفت
هستند .به همین دلیل اس��ت که ماگات را از وولفسبورگ
به بایرن اوردند .همین طور اوتمار هیتس��فلد را به مونیخ
ورزش
خ�ب ش�اید مربی�ان دیگ�ری ه�م بودن�د ک�ه
م ی توانس�تند ای�ن ش�یوه از ب�ازی را در بایرن
مونیخ پیاده کنند ،اینطور نیست؟
المان ها دقیقا به چه دلیلی سراغ پپ رفته اند؟
حاال س�وال دیگ�ری مطرح م ی ش�ود؛ چ�را پپ
بایرن مونیخ را انتخاب کرد؟
lما در سال 2001ب رای گذراندن دوره ای حرفه ای به
انگلیس رفتیم و از اکادمی باشگاه لیورپول دیدن کردیم .قبل
ی بازدید کرده بودیم .اندی راکسبورگ،
از ان هم از چند اکادم
مدیر اموزش مربی��ان یوفا بود .او درباره اس��تانداردهای یک
باش��گاه از ما پرس��ید .ما که به وجد امده بودی��م به اکادمی
لیورپول اشاره کردیم .اندی راکس��بورگ به ما گفت اگر شما
اکادمی باش��گاه بایرن مونیخ را ببینید ،متوجه م ی شوید که
لیورپول و اکادمی ان مقابل بایرن مونیخ چیزی نیست جز یک
روستا .خب با این مقدمه م ی خواهم به دو باشگاه بزرگ دنیا
اشاره کنم؛ بایرن مونیخ و رئال مادرید .این دو باشگاه از لحاظ
امکانات و ساختار در دنیا ب ی نظیر هستند.
مثلث شماره 161
lقبل از اینکه به موضوع پیوس��تن پ��پ به بایرن
بپردازیم باید نکات��ی را درباره فوتبال المان بررس��ی کنیم.
المان ها از س��ال 2001به بع��د دوره جدی��دی را در فوتبال
کشورشان اغاز کردند؛ دست به استع دادیابی زدند ،ب رنامه های
توسعه فوتبال مل ی ش��ان را پیگیری کردند و به این ترتیب
نسل جدیدی در تیم ملی المان ش��کل گرفت که توانست
تحسین خیل ی ها را همراه داش��ته باشد .در یورو 2012خیلی
از کارشناس��ان تاکید داش��تند که تیم ملی المان قطعا جام
قهرمانی را باالی س��ر م ی برد ،اما وقتی به ان شکل مقابل
تیم ملی ایتالیا ب��ازی را واگذار کردند و از رس��یدن به فینال
محروم ماندند ،از خودشان سواالتی را پرسیدند .اینکه ما چه
چیزی کم داریم که با این نسل طالیی و با این فوتبال زیبا نیز
نم ی توانیم به جام قهرمانی برسیم؟ کم کم سوال مهم تری
هم شکل گرفت؛ فوتبال فردا چه فاکتوری دارد که ما نداریم؟
بعد به این نتیجه رس��یدند که موضوع مالکیت توپ بسیار
اهمیت دارد .ب رای دستیابی به این فن انها چه باید م ی کردند،
جز اینکه مجری اصلی این طرح بزرگ را به مونیخ بب رند.
م ی اید .ممکن است پپ دوره ای را در بایرن کار کند و حتی
نتواند انطور که انتظ��ار م ی رود موفق ش��ود ،اما مهم این
اس��ت که او همین حاال تصمیم درستی گرفته است .همه
این موضوعاتی که مطرح م ی کنیم در واقع به فوتبال فردا
برم ی گردد .من زمانی در مورد این مس��اله صحبت کردم.
فکر م ی کنم در جام جهانی افریقای جنوبی بود که به عنوان
کارشناس در یکی از بازی های تیم ملی اسپانیا حضور پیدا
کردم و موضوع فوتبال فردا را مطرح کردم .روز بعد کارشناس
دیگری به ب رنامه رفت و به نوعی با تمسخر درباره حرف های
من صحبت کرد .البته مجری برنامه نیز با ان کارش��ناس
همراهی کرد ،اما اهمیتی نداشت چون خیل ی ها در این مورد
تحمل فکرکردن به ایده دیگران را ندارند .این همان حلقه
مفقوده فوتبال ماس��ت ،یعنی به جای فکر کردن و تحمل
ایده های یکدیگر ب��ه تخریب و تمس��خر روی م ی اوریم.
مربیان فردا همواره به سالح تحمل ایده های دیگران مجهز
هس��تند .حاال اگر بخواهیم به بحث خودمان برگردیم باید
بگویم هی چ کس جزئیات موضوع مهم مالکیت توپ را بهتر
از سرمربی بارسلونا نم ی داند.
بردند .انها اسیر سنت پرستی نم ی شوند ،چون به طور مرتب
در باشگاه بایرن مونیخ همه افراد از خودشان م ی پرسند که
منابع پیشرفت کجاست؟ در واقع م ی خواهم بگویم اوردن
پپ به بای��رن مونیخ یک تصمیم ملی بوده اس��ت نه یک
تصمیم باشگاهی.
ایا پپ نم ی توانست رئال مادرید را انتخاب کند؟
lاو قطعا به رئال نم ی رفت .تنها گزینه او بایرن مونیخ
بود .از این گذشته پپ حتما درباره این تصمیم خیلی فکر کرده
است .او اگر به منچسترسیتی م ی رفت ،با مولتی تیلیاردرهای
عرب س��ر و کار داشت .اگر به چلس��ی م ی رفت صحبت او
اب راموویچ بود اما او در بایرن همنشین بکن باوئر م ی شود و با
این چهره بزرگ تاریخ فوتبال طرف خواهد بود .ب رای پپ پول
در اولویت نخست نیست ،بلکه این ب رایش مهم است که با
چه کسی یا چه مجموعه ای طرف است.
ایا او موفق خواهد شد؟
lاگ��ر او به س��رمربیگری تیم ملی المان رس��ید
نباید تعجب کنی��م .المان ها به دنبال اس��تفاده حداکثری
از گواردیوال هستند .اما کار پپ بس��یار سخت خواهد بود.
ماموریت پپ تغییر مکتب فوتبال المان است و استارت این
کار باید در بزرگترین باشگاه المانی ،یعنی بایرن مونیخ کلید
بخورد .پروسه ای حداقل سه ساله که به نظرم پپ م ی تواند
از عهده اش به خوبی براید .المان ه��ا تصمیم گرفته اند با
تغییر روش در فوتبال خود اس��پانیا را به زیر بکش��ند .انها
م ی خواهن��د به حکومت اس��پانیا بر فوتب��ال جهان پایان
بدهند و به همین منظور فرمانده بزرگ و اصلی رقیب را به
جبهه خود اورده اندg .
75
ورزش
معمای اساسنامه
حمله وزیر
ایا کمیته ملی المپیک اساسنامه را
برای IOCارسال کرد؟
1
ورزش
«وزارت ورزش ناظر بر تمام ارکان است .طبق اساسنامه
کمیته و توصی ه هایی که منشور المپیک دارند تمام کشورها
دو ماه پس از المپیک باید مجمع برگ��زار کنند تا انتخابات
برگزار شود .متاسفانه مجمع ای ران به تعویق افتاد و معترضان
زیادی هم داشت؛ علت را جویا شدم و دیدم که اساسنامه باید
اصالح شود و این اصالح هم باید قبل از المپیک انجام م ی شد،
چون موضوع جدیدی نبود .نامه ای که از مجامع بی ن المللی
به ای ران رس��یده بود ،به این معنی نبود که حتما اساس��نامه
باید عوض ش��ود .به نظر من نیازی به تغییر نبود و اگر هم
بود باید قبال انجام م ی ش��د نه در اس��تانه انتخابات کمیته
ملی المپیک .در نامه مس��ئوالن بی ن المللی امده بود که ایا
م ی خواهید اساس��نامه خود را به روز کنید یا خیر و زمان ان
را مشخص کنید .گاهی از صحب ت هایی که مطرح م ی شود
نگران م ی شوم ،چرا که برخی از اختالفات صحبت م ی کنند.
به هر حال امیدوارم مجمع زودتر برگزار شود ».این بخشی از
صحب ت های اعتراض امیز محمد عباسی وزیر ورزش است
که از اختالف او با مدی ران کمیته المپیک حکایت م ی کند.
او در ادامه م ی گوید« :برخی از مسئوالن بی ن المللی به
من گفتند که در رسانه های ای ران صحب ت هایی از قول برخی
مسئوالن مطرح م ی شود که ب رای ما کمی عجیب است .این
موضوع یعنی اینکه سیگنال هایی از داخل کشور به مسئوالن
بی ن المللی ارسال م ی شود .اما الزم م ی دانم در مورد لغو سفر
شیخ احمد به ای ران و اینکه نیامدنش به شیطنت های داخلی
ربط دارد نیز بگویم واقعا نم ی دانم .امدن وی به ای ران ربطی به
اساسنامه نداشت .زمانی که در لندن بودم چندین بار از ورزش
ای ران ب رای وی تعریف و تمجید کردم و شیخ احمد هم قول داد
شهریورماه به ای ران بیاید .با این شرایط باید بگویم وی را من
به ای ران دعوت کردم و موضوع شیطنت ها را هم نم ی دانم».
این حرف ها را وزیر ورزش به زبان اورد .محمد عباسی
در یک ب رنامه تلویزیونی تلویحا انتقاداتی را متوجه مسئوالن
کمیته ملی المپیک کرد .گالیه های وزیر ورزش از این حیث
حساسی ت هایی را ب رانگیخت که گویی پشت پرده اراده ای
ب رای به تاخیر انداختن انتخابات ریاست کمیته ملی المپیک
در کار بوده اس��ت .این گالیه ها البته از سوی برخی اهالی
ورزش نیز مورد تایید قرار گرفت و برخی مقامات که پی ش تر
از اینها در پس ت های کمیته ملی المپیک و سازمان ورزش
فعالیت داشتند گالیه های محمد عباسی را تایید کردند.
با این هم��ه اما مس��ئوالن کمیته مل��ی المپیک به
مثلث شماره 161
76
گالیه ها و طعنه های وزیر ورزش پاس��خی ندادند .چند روز
بعد از این انتقادات بود که اساسنامه کمیته ملی المپیک به
کمیته بی ن المللی ارسال شد.
اساسنامه اصالح شده کمیته ملی المپیک که قرار بود
زودتر از اینها به IOCارسال ش��ود با یک هفته تاخیر ب رای
IOCارسال شد .ضمن اینکه قرار بر این شد که ۳۰بهمن در
مجمع عمومی کمیته ملی المپیک در خصوص مصوبات
اصالحات اساسنامه بحث و گفت وگو شود .اما برخی معتقدند
اساس��نامه جدید کمیته ملی المپیک هم به تایید شورای
المپیک اسیا و کمیته بی ن المللی المپیک نخواهد رسید.
اگرچه اساس��نامه کمیته ملی المپیک اصالح و ب رای
بررسی و تایید به شورای المپیک اسیا و کمیته بی ن المللی
المپیک ارسال شده ،اما برخی م ی گویند اساسنامه اصالحی
مورد تایید مجامع بی ن المللی ق��رار نخواهد گرفت ،زی را بند
10این اساسنامه که مورد ای راد کمیته بی ن المللی المپیک
است هیچ تغییری نداشته است .این مهمترین بند اساسنامه
اس��ت که در ان باید دخال��ت دولت در کمیت��ه المپیک و
فدراسیون های ورزشی منع شود ،اما در اساسنامه جدید این
بند تغییر اساسی نداشته است .بناب راین بعید است اساسنامه
جدید هم به تایی��د مراجع بی ن المللی برس��د .این در حالی
است که گفته م ی ش��ود اصل ی ترین موضوعی که مناقشه
میان وزارت ورزش و کمیته ملی المپیک را باعث شده این
است که دست اندرکاران ورزش کشور تاکید م ی کنند مجمع
کمیته ملی المپی��ک ب رای برگزاری انتخابات و مس��ئوالن
جدید این کمیته که دوران مسئولیت انان طبق اساسنامه به
پایان رسیده است ،باید هر چه زودتر برگزار شود ،در حال ی که
مس��ئوالن کمیته ملی المپیک بر برگزاری این مجمع بعد
از تایید اساس��نامه ان در ش��ورای المپیک اس��یا و کمیته
بی ن المللی المپیک تاکید دارند.
برخی جریان های همس��و با کمیته ملی المپیک نیز
با طرح شایعه جداسازی حوزه جوانان از وزارت ورزش سعی
داش��تند به نوعی کم کاری ها در خصوص به تعویق افتادن
انتخابات کمیته ملی المپیک را به حاشیه ببرند ،موضوعی
که خیلی زود از سوی برخی نمایندگان مجلس رد شد؛ عضو
فراکس��یون ورزش مجلس گفت« :احتم��ال جدایی حوزه
جوان��ان از وزارت ورزش وجود ندارد و ای��ن وزارتخانه بدون
تغییر به کار خود ادامه خواهد داد .با تشکیل وزارت ورزش و
جوانان ،قانون اجرا شده و در صورتی که قرار باشد امور جوانان
از وزارت ورزش جدا شود باید مصوبه دیگری صادر شود».
گروسی همچنین با اشاره به برگزاری انتخابات کمیته
ملی المپیک گفت« :مقرر ش��ده بعد از اصالح اساس��نامه
فدراسیون های ورزش��ی انتخابات کمیته ملی المپیک نیز
برگزار شود و در این خصوص مشکل خاصی وجود نخواهد
داش��ت .اما بهتر اس��ت اعضای کمیته ملی المپیک ب رای
موفقیت در انتخابات مجدد این کمیته به دنبال یارکش��ی
نباشند و اجازه دهند انتخابات در صحت کامل برگزار شود».
عضو فراکس��یون ورزش مجلس در خصوص مباحث
مطرح شده از سوی محمد عباسی مبن ی بر ب ی اشکال بودن
اساس��نامه کمیته ملی المپیک نیز تاکید کرد« :اساسنامه
کمیته ملی المپیک بعد از اصالحات اولیه هم اکنون عاری
از اشکال اس��ت و تغیی راتی در این اساس��نامه ایجاد شده و
این اساسنامه از ابتدا ب ی اشکال نبوده اس��ت ».اما اظهارات
سی د مهدی هاش��می هفته گذش��ته خبرس��از بود .وی که
نمایندگی مردم ته ران در مجلس ش��ورای اس�لامی را نیز
برعهده دارد ،گفت« :فکر نم ی کنم اساس��نامه اصالح شده
ارسال شده باشد .این در حالی بود که اواخر هفته گذشته به رام
مهندس سعید فائقی/معاون سابق سازمان ورزش
2
ورزش
کمیته ملی المپیک س��ازمانی اس��ت غی ر انتفاعی،
دارای استقالل مالی و به دور از ه ر گونه گرایش های نژادی،
مذهبی و سیاسی .همچنین در س��ال 73مجلس شورای
اس�لامی مصوب کرد که کمیته ملی المپی��ک به عنوان
موسس ه ای غی ر دولتی شناخته ش��ود.کمیته ملی المپیک
در معادالت ورزش هر کش��ور نق��ش راب��ط بی ن المللی را
ایفا م ی کند .کمیته ملی المپیک نهادی بس��یار معتبر نزد
مجامع بی ن المللی است.
دو اتفاق بزرگ یعنی بازی های المپیک اسیا و المپیک
جهانی به خوبی اهمیت این کمیته را نش��ان م ی دهد .اما
همین موسس��ه پ ر اهمیت م ی تواند قط��ب دعوا در داخل
هم تلقی ش��ود .م��ا در دوران جنگ اساس��ا کار خاصی با
ورزش نداش��تیم ،اما پس از اینکه جنگ تحمیلی تمام شد
رفته رفته خیل ی ها متوجه شدند که کمیته ملی المپیک چه
جایگاهی دارد و به همین دلیل بود که حساسی ت ها درباره
این موسسه نزد مقامات کشوری تش��دید شد .من در سال
67رئیس فدراس��یون وزنه برداری ب��ودم و ب رای انجام یک
ماموریت صنعتی به شوروی رفته بودم.
ان موقع ش��وروی هن��وز تجزیه نش��ده ب��ود .اقای
صفای ی فراهان��ی به عنوان قائم مق��ام وزارت صنایع همراه
ما بود و به لحاظ سیستماتیک من رتبه پایی ن تری نسبت
به وی داش��تم .ما قرار بود با وزارت راه اه��ن انجا مذاکراتی
داشته باشیم.
در یکی از ای��ن مالقات ها ب��ه صفای ی فراهانی که
رئیس این هیات بود گفتم که به وزیر راه اهن انجا بگوید
اجازه دهند که من از باش��گاه لوکوموتیو انجا بازدید کنم.
وقتی اقای صفایی این موضوع را مطرح کرد ،وزیر راه اهن
انها با تعج��ب و البته کمی دلخوری گفته بود ،چرا ش��ما
به ما نگفتید که رئیس فدراس��یون وزنه برداری کشورتان
همراه شماس��ت! چون انها ش��ان باالیی برای روس��ای
فدراسیون ها قائل بودند.
در همه جای دنیا همین اس��ت .حاال تصور کنید که
یک رئیس فدراسیون در هیات اجرایی فدراسیون جهانی ان
رشته نیز عضویت داشته باشد ،ان وقت دیگر اعتبار ان فرد
باالتر هم خواهد بود .مثال دیگری م ی زنم؛ من در المپیک
س��یدنی به عنوان معاون امور ورزش فدراس��یون ها همراه
کاروان ورزش ای ران بودم.
در واقع در معادالت داخلی نفر دوم محسوب م ی شدم
اما در انجا کسی من را نم ی ش��ناخت و من به همراه اقای
قلم سیاه در انجا شرایط ویژه ای را تجربه کردم چون وی در
فدراسیون جهانی نایب رئیس بود.
خب کمیته مل��ی المپیک جاذبه ه��ای باالیی دارد.
حضور در همایش ه��ا ،کنگره ها و مس��افرت های خارجی
در فصول مختلف سال باعث شده تا بعضی از ما اسیر این
مسائل ش��ویم و دلمان نیاید که این فضا را رها کنیم .این
روزها بحث برگزاری مجمع انتخابات کمیته ملی المپیک
داغ اس��ت .در این بین نقش رش��ته های المپیکی بس��یار
اهمیت دارد .در واقع رئیس کمیته ملی المپیک که رئیس
مجمع هم محسوب م ی شود و البته وزیر ورزش ،در چنین
شرایطی سعی م ی کنند که روسای فدراسیون ها را به دلخواه
خود سازماندهی کنند.
چون این یک واقعیت است که برخی فدراسیون ها در
مجمع نفوذ و قدرت وی��ژه ای دارند .اما وزارت ورزش چندی
پیش با عزل چند وزیر ش��رایط را کمی تغییر داد ،در حالی
که تغیی رات بای��د از طریق برگزاری مجمع انجام م ی ش��د.
به همی��ن دلیل روس��ای مجامع بی ن الملل��ی نیز واکنش
نش��ان دادند .من صحب ت های وزی��ر ورزش در یک برنامه
تلویزیونی را که م ی دیدم به خوبی متوجه شدم که به نکات
درس��تی اش��اره م ی کند .نگران ی های وزیر ورزش را کامال
منطقی دیدم.
اساس��نامه به صراحت تاکید م ی کند ک��ه نهایتا دو
ماه بع��د از پایان بازی ه��ای المپیک در هر کش��وری باید
انتخابات کمیته ملی المپیک ان کش��ور برگزار ش��ود؛ در
صورتی که به بهانه تغییر اساسنامه ،اقایان در کمیته ملی
المپیک وقت کشی کردند .چه انکه طبق ماده قانونی که
در منش��ور کمیته بی ن المللی المپیک هم وجود دارد ایجاد
تغیی��رات در اساس��نامه های داخلی و همچنی��ن برگزاری
مجمع م ی تواند به طور همزمان در دستور کار کمیته ملی
المپیک قرار بگیرد.
اما نم ی دانم چرا دوس��تان ما تعلل کردند.مسئوالن
کمیته ملی المپی��ک م ی گویند ما مصوب��ات اجرایی را به
IOCفرس��تاده ایم در صورت��ی که این تغیی��رات را IOC
نخواهد پذیرفت .چرا؟ چون این تغیی رات به تصویب مجمع
نرسیده است.
حاال با این حس��اب واقعا نم ی دانم اقایان که خیلی
بهتر از من این موضوع را م ی دانستند چرا با این کار دست به
وقت کشی زده اند؟ من واقعا نم ی دانم پشت پرده این ماجرا
چیست ،اما باتوجه به اینکه اظهارات عل ی ابادی ،افشارزاده
و دکتر عباس��ی را دنبال کرده ام باید بگویم به نظرم حق با
وزیر است .گالیه های صریح وزیر ورزش نسبت به کوتاهی
کمیته ملی المپی��ک در برگزاری انتخاب��ات کامال بجا و
منطقی است.
انتقادات وزیر ورزش کامال شفاف است ،در حالی که
من در اظهارات اقای عل ی ابادی شفافیتی ندیده ام .کمیته
ملی المپیک م ی گوید ما نس��بت به ع��زل و نصب هایی
که وزارت ورزش چندی پیش در چند فدراس��یون صورت
داد اعتراض داریم و این موض��وع را برنم ی تابیم .پس چرا
دوس��تان در همان موقع اعتراض نکردن��د؟ چرا اعتراض
خودش��ان را به تاخیر انداختند؟ در حالی که طبق منشور
کمیت��ه بی ن المللی المپی��ک ،کمیته مل��ی المپیک هر
کشور وظیفه دارد بر حس��ن اجرای قوانین ورزش نظارت
کند و هیچ گاه با هیچ نه��ادی در خصوص نقض قوانین
تعارف نداشته باشد ،اما در پایان باید بگویم خیل ی ها درباره
زورازمایی احتمالی کمیته مل��ی المپیک با وزارت ورزش
س��خنم ی گویند.
اگر وزارت ورزش بخواهد نماینده خود را ب رنده انتخابات
کمیته ملی المپیک کند ش��ک نکنید که برن��ده این نزاع
وزارت ورزش خواهد بود نه مقام��ات کمیته ملی المپیک.
چون فدراسیون ها به طور کلی خود را طرف حساب وزارت
ورزش م ی دانند تا کمیت��ه ملی المپی��ک .بناب راین در روز
مجمع نماینده وزارت ورزش بدون هیچ دردس��ری کرسی
ریاست کمیته ملی المپیک را تصاحب خواهد کرد که البته
طبق قانون این فرد قطعا خود دکتر عباس��ی نیس��ت ،اما
م ی تواند فرد مورد تایید وی باشد.
با این حال من خودم به عنوان فردی که س��ال ها در
عرصه مدیریت ورزش کشور کار کرده ام واقعا دچار سرگیجه
شده ام ،چون نم ی دانم پشت پرده چه اتفاقاتی در حال وقوع
استg .
مثلث شماره 161
افشارزاده ،دبیرکل کمیته ملی المپیک در جمع خبرنگاران
از ارسال اساس��نامه به IOCخبر داد ».جالب اینجاست که
طبق اعالم یکی از اعضای هیات اجرایی دوباره تغیی راتی در
اساسنامه داده شده و با این حساب تا (سه شنبه هفته گذشته)
نباید اساسنامه ارسال شده باش��د .این صحب ت ها در حالی
مطرح شده که مشخص نیس��ت چرا اعضای هیات اجرایی
و در راس انها به رام افشارزاده به صورت شفاف با خبرنگاران
صحبت نم ی کنند؟ چرا هنگامی که سوال م ی شود تغیی رات در
کدام بندهای اساسنامه بوده هیچ کس پاسخی نم ی دهد؟ چرا
به صورت مداوم فدراسیون هایی به مجمع اضافه م ی شوند و
خط م ی خورند ،اما گفته م ی شود اساسنامه ارسال شده است؟
چرا اساسنامه جدید و قدیم در اختیار رسانه ها قرار نم ی گیرد تا
شفاف سازی صورت بگیرد؟ و پرسش هایی دیگر که پاسخی
ب رای انها وجود ندارد.این در حالی است که در جلسه هیات
اجرایی ،چند فدراس��یون از مجمع عمومی خط خوردند .در
ادامه تغیی راتی که در اضافه یا حذف برخی رشته ها به مجمع
عمومی وجود داشت ،فدراسیون انجمن های ورزشی اضافه
شد و در مقابل فدراسیون های ناشنوایان ،جانبازان و معلولین
و البته تعدادی دیگر از مجمع عمومی حذف شدند.
با این حال سی د مهدی هاشمی در مصاحب ه ای تاکید
کرد که مشکلی درباره برگزاری مجمع کمیته ملی المپیک
وجود ندارد .عضو هی��ات اجرایی کمیته مل��ی المپیک با
اعالم این خبر در پاسخ به این پرس��ش که وقتی گزینه ای
ب رای کرس��ی های کمیت��ه المپیک کاندیدا نش��ده ،چطور
م ی خواهید انتخابات را برگ��زار کنید ،اظهار کرد« :تالش ما
بر این است که 30بهمن هم انتخابات را برگزار کنیم و هم
اینکه اساسنامه پیشنهادی تایید شود .در همه مجامع کمیته
المپیک از نمایندگان IOCهم ب رای حض��ور در انتخابات
دعوت م ی ش��ود .پی ش بینی م ی کنیم در ای��ن دوره باتوجه
به شرایط موجود نمایندگان این کمیته حضور پیدا کنند».
وی اضافه کرد« :حضور نمایندگان IOCباعث تقویت کار
م ی شود و چنانچه مساله ای مطرح شود رودررو به مشکالت
و خواس��ته های اعضای مجمع پاس��خ داده م ی شود ».وی
اضافه کرد« :ما تالش داریم که هم تایید اساس��نامه و هم
برگزاری انتخابات کمیته به طور همزمان انجام ش��ود .تا 30
بهمن زمان زیادی باقی مانده و نامزدهای احتمالی م ی توانند
کارهای انتخاباتی کنند .درست اس��ت که دستورکار اصلی
مجمع تایید اساسنامه است ،ولی اگر بتوانیم شرایط را فراهم
کنیم که انتخابات کمیته هم همزمان برگزار شود نور علی
نور اس��ت ».رئیس فدراس��یون تی راندازی در پاسخ به این
پرسش که چه شد تاریخ مجمع کمیته 30بهمن انتخاب شد؟
خاطرنشان کرد« :در جلسه قبل هیات اجرایی این تاریخ را
انتخاب کردیم ،اما قرار گذاشتیم که پس از ارسال اساسنامه
ب رای IOCزمان مجمع را رس��ما اعالم کنیم .پس از ارسال
اساسنامه تاریخ برگزاری مجمع هم اعالم شد».
ی با بیان اینکه دعوتنامه باید ب رای اعضای مجمع
هاشم
کمیته المپیک ارسال شود ،تاکید کرد IOC« :پاسخ اساسنامه
ما را خواهد داد ولی اگر به هر دلیلی انها ای راداتی داشته باشند
ناچار هس��تیم تاریخ مجمع را تغییر دهیم .ما ب رای استفاده
حداکثری از وقت دعوتنامه ها را ب رای اعضای مجمع اماده و
ارسال کردیم».عضو هیات اجرایی کمیته المپیک در پاسخ
به این پرسش که ایا تعیین وقت مجمع به دلیل درخواست
روسای فدراسیون ها بوده است ،به ایسنا گفت« :درخواست
روس��ای فدراس��یون ها ب ی تاثیر نبوده ،اما تصمیم برگزاری
مجمع موضوعی بود که از قبل گرفته شده بود .تاکید روسای
فدراسیون ها هم تعیین زمان برگزاری مجمع در اسرع وقت
بوده است ».وی در واکنش به این اظهارنظر که تعیین زمان
برگزاری مجمع به درخواست وزیر ورزش و جوانان بوده تصریح
کرد « :وزیر درخواست داشت که مجمع کمیته المپیک زودتر
برگزار شود .البته این موضوع جزو مواردی بود که اتفاق نظر
عمومی روی ان وجود داشتg ».
گزینه دلخواه وزیر ورزش
برنده می شود
77
سرطان النس را
اشتباه گرفت
ما او را
اعترافات ارمسترانگ تیر خالص
به یک اسطوره بود
سقوط النس
اژانس مبارزه با دوپینگ امریکا در گزارش��ی یک هزار
صفحه ای النس ارمسترانگ را متهم کرد که پیچیده ترین و
حرفه ای ترین دوپینگ تاریخ ورزش را انجام داده است .گزارش
اژانس ضد دوپینگ امریکا شامل شهادت با قید سوگند بیست
و شش نفر -از جمله پانزده نفر از هم تیم ی های سابق او -
ی این اتهام فدراسیون بی ن المللی دوچرخه سواری ،با
بود .در پ
تایید محرومی ت های اژانس ضد دوپینگ امریکا ،ارامسترانگ
را تا اخر عمر از فعالی ت های مرتبط با دوچرخه سواری محروم
کرد و تمام عنوان های او را پ س گرفت و اعالم کرد که تمامی
عنوان هایی که این اس��طوره بزرگ دوچرخه سواری از ژانویه
س��ال ۱۹۹۸میالدی به بعد کس��ب کرده ،به خاطر استفاده
یزا از درجه اعتبار ساقط است ...و اینجا بود
پیگیر از مواد انرژ
که باید م ی گفتیم که اگر سرطان ادم اشتباهی انتخاب کرده
بود ،ما هم در انتخاب اسطوره اشتباه کرده بودیم و الگوی ما
یک ادم اشتباهی بود.
انچه النس اعتراف کرد
ایا تا به حال ب رای بهبود دوچرخه س��واری از مواد نیروزا
استفاده کرده اید؟ بله
ایا یکی از انها ( EPOاریتروپوئتین) بوده است؟ بله
ایا از سایر مواد ممنوعه استفاده کرده اید؟ بله
دیـــدار
تیر را خودش زد ،قهرمانی که سمبل اراده
بود و الگوی توانستن و جنگیدن ،حاال حتی رو
ندارد به صورت پس��ری نگاه کند که در تمام
روزهایی که تیر از هر طرف به س��مت پدرش
شلیک م ی شد ،دوست نداش��ت اتهاماتی که
به پدرش وارد م ی ش��د را باور کند ،اما تیر اخر
را خود النس ارمسترانگ زد تا افسانه به نقطه
پایانی برسد ،نقطه ای که در باور ها نم ی گنجید،
پایانی که به س��قوط م ی مانست و چه سقوط
وحشتناکی ...هرچه باالتر باشی و باالتر روی،
سقوط بسیار وحشتناک خ واهد بود و این سقوط
ب رای ارمسترانگ سخت تر بود ،باید کتاب ها را
خط بزنید ،ان حلقه های رنگی بر مچ دست ها
اگر روزگاری نماد اراده بود ،حاال ش��اید مفهوم
دیگری پی دا م ی کند ،شاید دروغ!
مثلث شماره 161
اوج النس
الن��س ارمس��ترانگ ،قهرم��ان
دوچرخه سواری وقتی که متوجه شد به سرطان
پروستات مبتال شده ،تصمیم گرفت که تسلیم
بیماری اش نش��ود .النس در زندگینامه خود
نوشته« :به بیماری سرطانم گفتم ادم اشتباهی
را انتخاب کرده ای .ب��ه او گفتم وقتی به دنبال
کالبدی م ی گشتی تا در ان خانه کنی ،راه را به
خطا رفته ای ».النس ارمسترانگ سرطان را با
نیروی اراده و صبر پشت سر گذاشت تا با قدرت
هرچه تمام تر ،دوباره به عرصه رقابت ها بازگردد.
النس ارمسترانگ پس از اینکه موفق شد سرطان را پشت سر
بگذارد ،در س��ال 1997اقدام به تاسیس بنیادی ب رای کمک
به بیماران سرطانی کرد .او م ی خواست به بیماران سرطانی
بیاموزد تا بدون ترس و نگرانی ب��ر بیماری خود غلبه کنند.
النس دستبند زرد رنگی را با این ش��عار به دست م ی بست:
« ، Live Strongیعنی قوی زندگی کنید ».این دستبندها
در تولید انبوه ب��ه فروش رفت تا درامد حاص��ل از ان صرف
بیماران سرطانی شود .النس ارمسترانگ با اراده ای که داشت
با سرطان مبارزه کرد و خود را به اسطوره مبارزه با کشنده ترین
بیماری بشر در قرن اخیر بدل ساخت.
78
ارمس��ترانگ تا مدت ها موض��وع دوپین��گ را انکار
م ی کرد ،حتی اقرار هم تیم ی های س��ابقش هم فقط باعث
شد که او سیاست سکوت پیش��ه کند ،سکوتی که عاقبت
شکسته شد .همین چند س��وال و جواب باال باعث شد که
النس خیلی زود دس��ت هایش را باال ببرد و به یک معمای
تاریخی اعتراف کند .چند ثانیه پس از اغاز مصاحبه جنجالی
با اپرا وینفری همه چیز عوض ش��د .این مجری مش��هور
امریکایی از او خواست که به سوال هایش فقط با «بله» یا
«خیر» پاسخ دهد ،نتیجه همان است که دیدید ،یک اعتراف
بسیار تلخ ،اما این اعترافات به همی ن جا محدود نشد و با چند
بله ،به اتمام نرسید .النس ارمسترانگ حرف های دیگری
هم ب رای گفتن دارد« :من مقصرم و همه مسئولیت بر گردن
من است .من جو گیر شدم و خودم را گم کردم ،نم ی توانستم
در ب رابر فشار ها بایستم .ماجرا بس��یار بد است و بیشترش
حقیقت دارد ».او در پاس��خ به این س��وال که ایا دوپینگ
الزمه پیروزی در تور دو فرانس بود ،گفت« :مثل این است
که بگویید حتما باید چرخ ها پر باد باشد و یا بطری هایمان
پر اب باشد .من نم ی خواهم چیزی را توجیه کنم ،اما به نظر
من این طور بود و تصمیمات من ب ر اس��اس این باور بود».
وینفری در یک سوال اساسی از ارمسترانگ پرسید« :ایا از
کار خود احساس بدی داشتید؟» ارمسترانگ پاسخ داد« :نه،
س ترس داشتم ».وینفری« :ایا احساس م ی کردید
ولی احسا
که تقلب م ی کنید؟» ارمسترانگ جمله ای عجیب را بر زبان
اورد« :از ان ترسناک تر این است که نه ،احساس نم ی کردم
تقلب م ی کنم .تعریف تقلب این است که به منظور برتری
از رقیب خود دس��ت به چنین کاری بزنی��د .ولی من فکر
م ی کردم عملکرد من منصفانه و مشابه سایر رقباست .من
به ابعاد ان پی نبرده بودم ،اما حاال دارم متوجه م ی شوم من
متوجه خشم مردم هستم ،انها احساس م ی کنند که به انها
خیانت شده است .انهایی که به من ایمان داشتند و از من
حمایت کردند حق دارند حس کنند به انها خیانت شده .این
تقصیر خود من است و من باید تا اخر عمرم تالش کنم تا
اطمینان از دس��ت رفته را کسب کنم و از
مردم عذرخواهی کنم».
ارمسترانگ ب رای این اعترافات دلیل
داشته؛ او که صاحب پنج فرزند است ،گفت
به خاطر فرزندانش اعتراف به دوپینگ کرده
اس��ت .او واکنش های پس��رش را بهترین
حجت ب رای اعتراف دانست« :دیدم پسرم
از من دفاع م ی کند و م ی گوید« :انچه شما
درباره پدر من م ی گویی��د واقعیت ندارد».
لوک (پس��ر 13س��اله النس ارمسترانگ)
هرگز از من نپرس��ید که «پدر ایا راس��ت
است که تو از مواد نیروزا استفاده کرده ای؟»
چون او به من اعتماد داشت ».ارمسترانگ
سرانجام واقعیت را به پس��رش گفت و از
او خواست که از حمایتش دست بردارد .او
همچنین گفت که این جنجال ها مادرش
را هم از پا انداخته است .در ادامه اپ را وینفری
از ارمس��ترانگ پرس��ید ایا ممکن اس��ت
اس��تفاده از مواد نیروزا باعث س��رطان وی
شده باش��د؟ ارمس��ترانگ در پاسخ گفت:
«فکر نم ی کنم چنین باش��د .من پزشک
نیس��تم و هیچ پزش��کی هم هرگز چنین
چیزی را به من نگفته است .اعتقادی به این
موضوع ندارم ».النس روزهای بدی را پشت
سر م ی گذارد ،اما همیشه یک بدترین وجود
دارد ،بدترین لحظه ب رای او پاییز سال گذشته
روی داد ،وقتی که مجبور ش��د از موسسه
مورد عالقه اش تحت عنوان الیو استرانگ
استعفا کند؛ موسس��ه ای که ب رای حمایت
از بازماندگان س��رطان بنیان نهاده ش��ده است .ارمسترانگ
همچنین گفت همسر سابقش کریستین از استفاده وی از
مواد نیروزا اگاه بوده و قول داده بود چنانچه او از استفاده از مواد
نیروزا دس��ت بردارد ،این موضوع را رسانهای نکند« :همسرم
معتقد به راستی و صداقت بود .او معتقد بود که وقتی صداقت
داشته باشید ازاد خواهید بود».
افس��انه النس مثبت به پایان رس��یده ،او که روزگاری
کتابش منش��ا انگیزه ب رای مبتالیان به سرطان بود ،حاال به
افسانه النس منفی تبدیل م ی شود و قرار است در مورد چهره
تازه او هم فیلم و کتابی تهیه شودg .
ببخشید ،بگذارید زندگی کنم
مشهورترین اعترافات در مقابل دوربین
ریچارد نیکسون
در جریان انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری ایاالت متحده
امری��کا تعدادی از مام��وران اف ب ی ای وارد س��اختمان هتل
واترگیت محل اس��تق رار س��تاد انتخاباتی ح��زب دموکرات
ایاالت متحده امریکا شدند و دستگاه های شنود کار گذاشتند
و سپس اس��ناد و مدارکی را ب رای اهداف مختلف به سرقت
بردند .این اقدام غی ر قانونی با پیدا ش��دن یک نوار کاس��ت
توسط یک مامور حراس��ت هتل به طور تصادفی لو رفت و
روزنامه واشنگتن پست از طریق دو تن از روزنامه نگاران خود به
نام های باب وودوارد و ب رنشتاین ان را به اطالع افکار عمومی
رساندند .رسوایی واترگیت باعث شد نیکسون در تلویزیون از
مردم عذرخواهی کند و تنها رئی س جمهوری باشد که از سمت
خود استعفا داده است.
پرنسس دایانا
دایاناهمسر پ رنس چارلز ولیعهد انگلستان در سال 1995
میالدی دریک مصاحبه جنجالی با تلویزیون ب ی ب ی س��ی به
ماجراهای عجیبی اعتراف کرد .او گفت که با جیمزهیوویت
رئیس عمومی گارد س��لطنتی رابطه ای پنهایی داشت ،این
مصاحبه که پی چاپ کتاب جیمز به نام پ رنسس عاشق انجام
ش��د،باعث ش��د که دایانا از چارلز طالق بگیرد ،دایانا در یک
تصادف درگذشت.
بیل کلینتون
رس��وایی جنس��ی بیل کلینت��ون را هم��ه م ی دانند،
واقع ه ای اس��ت که در جریان ان مونیکا لوینسکی ،کاراموز
بن جانسون
اندام نیرومند و استارت عجیب بن جانسون ،رقبای وی
را تحقیر م ی کرد .زی را پیش از شلیک گلوله اغاز ،هی چ کس
روی پیس��ت همچون او ج��ذاب و دیدنی نب��ود و پس از
شلیک گلوله نیز ،جانسون به علت استارت فوق العاده اش،
به گونه ای برق اس��ا از س��ایرین پیش م ی افتاد و از ان پس،
مس��ابقه تبدیل م ی ش��د به پروژه تعقیب بن جانس��ون از
سوی رقبایش .رکورد جانسون در تاریخ ب ی نظیر بود زی را تا
ان روز هیچ کس صد متر را زیر 9/92ثانیه ندویده بود ولی
بن جانس��ون رکورد 9/83ثانیه خود را به 9/79ثانیه تبدیل
کرده بود .بدبختانه ازمایش دوپینگ بن جانسون مثبت از
اب درامد .جانسون ابتدا با اشک ،همه چیز را انکار کرد .جو
د وو میدانی جهان سنگی ن تر از ان بود که بن جانسون بتواند
به حقیقت اعتراف کند ،اما او پس از مدتی حقیقت را بازگو
کرد .بن جانس��ون به همه گفت که دوپین��گ م ی کرده و
رکوردهایش محصول مواد نیروزا بوده است .او پس از ان در
مدارس کانادا علیه دوپینگ سخنرانی م ی کرد و کودکان و
نوجوانان را به ورزش پاک فرام ی خواند.
دیـــدار
تایگر وودز
تایگر وود ،قهرمان گلف جهان به دنبال بر مال ش��دن
خیانت به همسرش ،به سوژه جنجالی افکار عمومی امریکا
تبدیل ش��ده بود .او پس از رسوایی اخالقی در انظار عمومی
ظاهر شد و از همه به ویژه هوادارانش عذر خواهی کرد .وی با
غی ر اخالقی دانس��تن کارش ان را مخالف با تمامی انچه از
کودکی به او اموخته بودند دانس��ت .او تصمیم گرفت ب رای
مدت «نا مح��دودی» از دنیای گلف کناره گی��ری کند .او در
بیانی ه ای در وبالگ شخص ی اش نوشت« :م ی خواهم از همه،
از همه طرفدارانم ،کارکنان بنیادم ،شرکای تجاری ،اعضای تور
مسابقات حرفه ای گلف و رقیبان ورزش ی ام بخواهم موقعیت
من را درک کنند .انچه مهم اس��ت این است که در موقعیت
کنونی خانواده ام از زمان ،حریم خصوصی و امنیت الزم ب رای
التیام ضایعه ایجاد شده برخوردار باش��د .بناب راین ب رای مدت
نامعلوم از دنیای گلف خداحافظی م ی کنم تا به وظیفه خود
به عنوان یک همسر و یک پدر عمل کنم».
مثلث شماره 161
در طول تاریخ فقط النس ارمسترانگ نبوده که مقابل
دوربین تلویزیونی ظاهر شده و به عملی که مخفی م ی کرده
اعتراف کرده ،نام های اش��نای زیادی بودند که فاصله میان
محبوبیت تا تنفر را در مدت زمان کمی طی کردند ،ستاره هایی
که نمونه های ان را م ی توان در تمام شاخه ها پیدا کرد ،چند
نمونه از مش��هورترین س��تاره ها که اعتراف کرده اند را با هم
مرور م ی کنیم.
جوان کاخ سفید که از س��ال ۱۹۹۴به تدریج با بیل کلینتون
رئی س جمهور ایاالت متح��ده امریکا رابط��ه نزدیکی برقرار
کرده بود ،اق��دام به برقراری رابطه جنس��ی پنهانی م ی کند.
جمهوریخواهان از طریق کنت اس��تار دادس��تان ویژه ،بیل
کلینتون را تحت تعقیب قرار دادند .وی در ابتدا منکر هرگونه
رابطه نامش��روع با لوینسکی ش��د ،اما در پی افشای مدارک
غی ر قابل انکار ،س��رانجام در مقابل دوربی ن های تلویزیون به
گناه خود اعتراف و از مردم ایاالت متحده امریکا عذرخواهی
کرد.
مارادونا
در فیلم مارادونا س��اخته امیر کاس��تاریکا با قهرمانی
بد دهن مواجهیم که راحت و صری��ح از اعتیاد به کوکائین و
روزهای ترک م ی گوید .ظلم ی که به خانواده اش کرده و قدر
ی که ندانس��ته و دیگر باز نم ی گردد ...مارادونا در نمایش
ایام
فیلم در کن ،باز به مصرف مواد مخ��در اعتراف کرد و گفت:
«ب رای من صحبت از مواد مخدر س��خت نیس��ت ،اما انچه
موجب امیدواری اس��ت این اس��ت که من زنده مانده ام تا در
اینجا بتوانم صحبت کنم .من تمام ان عادت های غلط را ترک
کرده ام .اکنون زندگی متفاوت��ی دارم و از هر لحظه زندگ ی ام
لذت م ی برم».
ماریون جونز
قهرمان س��ابق «دو»های ۱۰۰و ۲۰۰متر زنان جهان و
المپیک انقدر اتهامات دوپینگ خود را تکذیب کرد که همگان
باور کرده و با او کاری نداشتند اما اعتراف تکان دهنده وی به
خطاهایش و سپس مجازات زندان ،ماجراها را به کلی عوض
کرد .جونز در یک مصاحبه مطبوعاتی و در حالتی گریان به
حاضران گفت« :م ی خ واهم بدانید که من ناصادق و اهل تقلب
بوده ام و در نتیجه حق دارید که مرا بکوبید و محکوم کنید.
به خاطر خطاهایی که کرده ام ،از رش��ته دوومیدانی و ورزش
قهرمانی ب رای همیش��ه خداحافظی و اعالم بازنشس��تگی
م ی کنم .من از ورزشی دوری م ی جویم که ان را واقعا دوست
داشته ام ».جونز که توان روح ی اش در زمان ادای این کلمات
به حداقل رس��یده ب��ود ،در ادامه گفت« :از ورزشدوس��تان و
هواداران��م طلب بخش��ش م ی کنم و همین ح��اال هم که
مقابل تان ایس��تاده ام ،با نهایت شرمساری است .انچه ب رای
من مهم است ،روشن کردن و تشریح موضوع و بخشیده شدن
بابت خطاهایم است».
شرکت تویوتا
اکایو تویودا ،مدیرعامل ش��رکت خودروس��ازی تویوتا
با برگزاری نشس��ت مطبوعاتی ،از مش��تریان و سهامداران
این ش��رکت به دلیل نقص فن��ی خودروهای این ش��رکت
عذرخواهی کرد .او در پایان این جلسه در مقابل دوربی ن های
رس��انه تعظیم کرد و به این روش مرسوم در فرهنگ ژاپن ،از
مشتریان و س��رمایه گذاران بابت ب ی اعتمادی به وجود امده
پوزش خواستg .
79
نازدردسرساز
مهدی رحمتی چرا خداحافظیکرد؟
دیـــدار
رسانه ای بوده ،تقریبا در همه مسابقات بزرگ ،قبل از بازی
تیتر یک یک��ی از روزنامه های پایتخت ب��ه مصدومیت و
احتمال بازی نکردن او اختصاص دارد .او همچنین هیچ گاه
از حضور رقیب احس��اس ارامش نک��رده و تقریبا همواره
م ی خواهد ذخیره ای جدی نداشته باشد ،ب رای همین است
که در اس��تقالل روی نیمکت او کس��انی م ی نشینند که
هی چ گاه تهدید جدیدی ب رایش نباشند ...هفته گذشته خبر
حضور دانیال داوری در تیم ملی جدی تر از همیش��ه مطرح
ش��د ،خیل ی ها از این جمع بندی ناگزی��ر نبودند که حضور
داوری که در المان بازی م ی کنند ،سبب شده رحمتی با یک
بازی رسانه ای ،تلویحا اعالم کند که داوری بیاید من نیستم.
مثلث شماره 161
بهان��ه اش این بود ک��ه نم ی خواهد چی��زی بگوید تا
ارام��ش تیم ملی و تیم اس��تقالل در اس��تانه دربی به هم
بخورد ،اما در همان چند دقیق��ه ای که روی خط برنامه نود
حاضر شد تقریبا همه حرف هایش را زد ،فقط این حرف ها را
به شکل مستقیم نزد و حرف هایش شکل کد داشت ،اما در
واقع او گام به گام تم��ام دالیلش ب رای خبر خداحافظ ی اش
در تیم ملی را در برنامه نود گفت .س��ید مهدی رحمتی در
هفته گذشته به یکباره اعالم کرد که نم ی خواهد در تیم ملی
فعالیت کند ،خبری که با واکنش تن��د کارلوس ک ی روش
مواجه ش��د ،ک ی روش در مصاحب ه ای گ��ف« :تا وقتی من
در تیم ملی هستم رحمتی جایی در تیم ملی ندارد ،همین
مس��اله باعث ش��د دروازه بان شماره یک س��ال های اخیر
تیم ملی بالفاصله روی خ��ط بیاید و در همان روز مصاحبه
کی روش بخواهد که جواب س��رمربی را بدهد .حرف های
مهدی رحمت��ی دارای کلی د واژه هایی اس��ت که به واکاوی
انها م ی پردازیم...
فنی و منصفانه
هرچند رحمتی در ب رنامه نود بارها و بارها اعالم کرد که
از رقابت نم ی ترسد ،اما پشت واژه هایی که انتخاب م ی کرد
حرف هایی خوابیده بود که نش��ان م��ی داد امدن احتمالی
داوری در خداحافظ��ی احتمالی رحمتی ب ی تاثیر نیس��ت.
رحمتی چند بار از صفات فنی و منصفانه ب رای رقابت استفاده
کرد که نش��ان م ی دهد به زعم او در صورت حضور دانیال
داوری در تیم ملی رقابت با او فنی و منصفانه نخواهد بود.
ناز
مهدی رحمتی در همه این سال ها یک چهره کامال
زبان اسپانیایی
چرا ای��ن رقابت منصفانه نیس��ت؟ رحمت��ی تلویحا
نمایش
باغدلگشا
نمایشنامه ««باغ دلگشا» نوشته پری صابری منتشر شد .این نمایشنامه که ابتدا
قرار بود ب رای ساخت یک س��ریال تلویزیونی نوشته ش��ود ،درباره زندگی و اثار سعدی
شی رازی است .پروژه «باغ دلگشا» در ابتدا قرار بود در قالب یک سریال تلویزیونی درباره
شیخ اجل سعدی ش��ی رازی به کارگردانی پری صابری ساخته شود ،اما بعدها به دالیلی
این کار منتفی شد و صابری این پروژه را تبدیل به نمایشنامه کرد.
صابری در مقدمه خود بر این نمایشنامه ضمن روایت گوشه ای از اتفاقات دوران
زندگی س��عدی ،درباره اهمیت این چهره بزرگ تاریخ ادبیات ای ران گفته است« :نام و
اوازه سعدی و شهرت اثار گرانقدر او دیری است از مرزهای ای ران و قلمرو زبان فارسی
فراتر رفته و سرزمین دیگر کشورهای جهان را درنوردیده است و امروز پس از گذشت
چند صد سال ،سر در س��ازمان ملل را با کالم جواه ر نش��ان خود مزین فرموده است.
بن ی ادم اعضا یکدیگرند/که در افرینش ز یک گوهرند ».نمایش��نامه «باغ دلگشا» با
عنوان دوم «نگاهی بر احواالت ،حکایات و شعر و شاعری شیخ سعدی» نوشته پری
صابری ،در 74صفحه و بهای س��ه هزار و 500تومان از سوی نشر قطره منتشر شده
است .پری صابری از معدود نویسندگانی است که تمام ایده ها و موضوعات نگارشی
خود را از فرهنگ و ادبیات ایرانی گرفته اس��ت .او نمایش��نامه هایی را نیز ب ر اساس
زندگی ش��اع ران معاصری چون سه راب س��پهری و فروغ فرخزاد به روی صحنه برده
استg .
80
نمایش
م ی گوید که با پاس��خ ک ی روش به احتمال خداحافظ ی اش
جایگاه او پیش س��رمربی تیم ملی متزلزل ش��ده است ،ان
هم با رفت و امدهای مش��کوک« :اوال م��ن در حرف هایم
گفتم احتماال .تازه اقایک ی روش اینجا همسایه ما هستند.
ما فقط 5طبقه فاصل��ه داریم با هم .ه��ر اتفاقی بیفتد ما
اینجا م ی توانیم از هم بپرس��یم یا با خبر باشیم ،مثال خود
شما هم که چند ش��ب پیش خانه اش بودید ،خبرش به ما
رسیده! خیل ی های دیگر هم م ی ایند اینجا و م ی روند و من
م ی بینم چه کسی م ی اید و م ی رود .به هر حال ایشان هم
م ی توانس��تند اصال از من بپرس��ند چه خبر است .حتی او
راه رس��یدن به انهایی که پیش ک ی روش م ی روند را نشان
م ی دهد« :مشکل ما این است که نم ی توانیم بدون واسطه
حرف بزنیم .راستش اگر من هم انگلیس��ی ،اسپانیایی یا
پرتغالی حرف م ی زدم ،خیلی از مشکالت حل م ی شد!» چه
کسی اسپانیایی بلد است :جواد نکونام.
سرباز
بعضی هم بر این باورند که واکنش ک ی روش همان
چیزی است که به ان مقابله با بازیکن ساالری م ی گویند ،او
که به بازیکنانی مثل رونالدو باج ن��داده بود ،چنان قاطعانه
مقابل رحمتی ایستاد که او مجبور شد در برنامه تلویزیونی
حاضر شود و بگوید« :من سرباز تیم ملی هستم و هر وقت
تیم ملی مرا بخواهد ،در خدمتمg ».
اهنگ های شکالتی
اهنگ های شکالتی نمایشی از زنده یاد اکبر رادی است که به تفاوت بین نس ل ها
م ی پردازد؛ نس��لی که بر مبنای س��نت به انزوا کشیده و نس��لی که بر مبنای مدرنیته
منزوی شده است ...پیرمردی در پارک با جوانی معترض و تحصیلکرده برخورد م ی کند،
ط ی صحب ت هایی که بین او و جوان ردو بدل می شود ،حرف ها واعتراض های جوان
بی پایه خوانده می شود و پیر مرد ،جوان را متقاعد می کند تا راه درستی ب رای زندگی و
ارتباط با دیگران برگزیند و در انتها متوجه می شویم که این پیرمرد بی خانه مان است
و حتی محلی ب رای خواب و پولی ب رای ارتزاق ن��دارد ،ولی به جوان پول می دهد و او را
شیفته و مجذوب رفتار و کردار خود می کند.
داس��تان درباره درگیری همیش��گی و تاریخی دو نسل اس��ت :فرزندان و پدر و
مادرش��ان ،چرا که هر کدام به تبع گذش��ت زمان ،توس��عه تکنولوژی و تغییر شرایط
اقتصادی ،اجتماعی و ...درک متفاوتی از محیط پی رامون خ��ود دارند .در این اثر تقابل
پسر جوان و مرد جا افتادی میانس��الی را در پارک م ی بینیم که پس��ر بر اثر فشارها از
خانه بیرون زده و زندگی تنها را ب رای خود برگزیده اس��ت .گفت وگ��وی میان این دو به
بررس��ی ویژگ ی های هر دو نس��ل م ی پردازد و در نهایت هر دوی انها مسیر جدیدی را
طی م ی کنند« .اهنگ های شکالتی» اثر اکبر رادی به کارگردانی مسعود طیبی از روز
یکش��نبه 24دی ماه در تاالر مولوی به روی صحنه رفته است .بهروز کاظمی ،مسعود
طیبی و صالح لواسانی در این نمایش ایفای نقش م ی کنندg .
ساز خاموش شد
سمفونیاخر
وقتی م��ادرش ،نام همای��ون را ب رای او
برگزید ،ش��اید تنها دلیلش یک عالقه قلبی
به موس��یقی بود و نم ی دانس��ت این نام روی
سرنوشت فرزندش تا جایی تاثیر م ی گذارد که
روزی تبدیل به یکی از بزرگترین موسیقیدانان
ای ران م ی شود ...همایون خرم در سال 1309در
بوشهر متولد شد .او در سن 10-11سالگی به
مکتب استاد صبا راه یافت و به علت استعداد
شگرف در 14-15سالگی یک شبه ره صدساله
را پیمود و به عنوان نوازنده ای نوجوان ،در رادیو
به تنهایی اجرا کرد .بعدها در بسیاری از برنامه های موس��یقی رادیو ،خصوصا در برنامه
گل ها ،به عنوان اهنگساز ،سولیست ویلن و رهبر ارکستر اثاری با ارزش ارائه داد .همایون
به موازات فعالیت عاشقانه و در عین حال محققانه در موسیقی ای رانی ،از کسب علم نیز
غافل نبود و در اکثر مراحل تحصیل از ش��اگردان ممتاز بود و تحصیالت عالیه خود را تا
اخذ دانشنامه در رشته مهندسی برق ادامه داد .سمت های ایشان در زمینه هنر و موسیقی؛
عضویت در شورای عالی موسیقی رادیو ،رهبری ارکستر س��ازهای ملی ،استاد دانشکده
موسیقی ملی و هنرس��تان شبانه ،اهنگساز در برنامه های موس��یقی ای رانی و خصوصا
برنامه گل ها ،رهبری ارکستر گل ها و سولیس��ت ویلن بوده است .تعدادی از اهنگ های
ایشان مانند :تو ای پری کجایی(سرگشته) ،امشب در سر شوری دارم (غوغای ستارگان)،
ساغرم شکست ای ساقی (طاقتم ده) ،رسوای زمانه منم ،ایا همه شما ب ی گناهید ،اشک
من هویدا شد ،پیک س��حری ،بعد از تو هم در بستر غم م ی توان خفت ،ساقی ببین ،دل
پریشانم زغم گرفته ،اوای خسته دالن و ده ها اهنگ دیگر ،همگی بیانگر نبوغ همایون
خرم در کار اهنگ سازی است .خرم از مدت ها قبل با بیماری سرطان روده دست و پنجه نرم
م ی کرد و مشغول شیمی درمانی بود که توان جسمی ایشان تحمل این فشار را نداشت.
متاسفانه معالجات ثمری نبخشید و ساعت 11شب روز 28دی ماه دار فانی را در بیمارستان
دی وداع گفتg ...
شد جمهوری اسالمی به پا
که هم دین دهد هم دنیا به ما
این اولین سرود ملی جمهوری اسالمی
بود؛ سرودی که کودکان یک نسل ان را هر روز
صبح زمزمه م ی کردند و همه ان را از بر داشتند؛
کودکان��ی که نه م ی دانس��تند که ش��اعر این
سرود ابوالقاسم حالت اس��ت و نه م ی دانستند
که اهنگس��از ان محمد بیگلری پور ،اما شاید
حاال بدانند که هر دو از میان ما رفته اند .محمد
بیگلری پور در شامگاه ۲۷دی ۱۳۹۱در پی ابتال
به سرطان در بیمارستان ای ران مهر درگذشت .محمد بیگلری پور در سال 1324در شهر ته ران
به دنیا امد .او از چهره های برجسته موسیقی کشورمان بود .بیگلری پورکه عالقه مند به
هنر موسیقی بود ،در دانشگاه ته ران تحصیل کرد و در همان جا نیز به اموزش م ی پرداخت.
وی اهنگساز و رهبر ارکستر سمفونیک صدا و سیما بود و موسیقی سرود پاینده بادا ای ران،
اولین سرود ملی ای ران بعد از انقالب ،از اثار او اس��ت .بیگلری پور در سال ۱۳۵۷موسیقی
سرود پاینده بادا ای ران ،اولین سرود ملی ای ران پس از انقالب را ساخت و تا سال ۱۳۷۱سرود
ملی رسمی ای ران بود .این هنرمند فقید را باید از پرتالش ترین اهنگسازان کشور به شمار
اورد .وی پس از انقالب ،بیش از ۱۲۴۰قطعه موسیقی ساخته است .او همچنین در زمینه
دفاع مقدس نیز فعالی ت های بسیاری انجام داد و حتی ب رای اجرای بسیاری از اثار بارها به
جبهه های جنگ نیز رفت .در جایی گفته است که در ان دوران یک بار به مدت یک هفته
تمام شب و روز را در اس��تودیو گذراند تا اثاری را در زمینه دفاع مقدس ضبط کند .زنده یاد
بیگلری پور یک موسیقی دان بزرگ ،اکادمیک و نوازنده ای چیره دست در سازهای التو ،هل
و ترمپت بود .بیگلری پور پس از انکه موجوز تاس��یس هنرستان موسیقی صداو سیما را
اخذ کرد ،شاگردان زیادی را پرورش داد و یک گروه موسیقی از میان دانشجویان دانشکده
صداو سیما تشکیل داد .ساخت سمفون ی های انقالب ،ای ران ،حضرت محمد (ص) ،کوه و
اجرای سمفونی در ازل از دیگر فعالی ت های اوستg .
قاریبرجستهقران در گذشت
مبانی زندگینام ه داستانی
محمدعلی اوح��دی از بنیانگذاران هنر
تالوت قران کریم در س��ال 1315در ش��هر
مقدس کربال دیده به جهان گشود .وی فرزند
شیخ علی خراس��انی است و ش��یخ نماینده
ای��ت اهلل می��رزا محمدحس��ین اصفهانی و
ایت اهلل بروجردی در استان خ راسان بوده است.
اوحدی اموزش روخوانی و روان خوانی قران را
حدود 11سالگی نزد استاد شیخ عبدالرحمن
دروی گذراند ،سپس در محضر استادانی چون
عبدالفتاح شعش��اعی و ابوالعینین شعیشع در کربال به ویژه اس��تاد شعشاعی به تلمذ
پرداخت .زمانی که وی به همراه خانواده در کشور ع راق زندگی م ی کرد صدای دو تن از
اساتید مصری به نام های «عبدالفتاح شعشاعی» و «ابوالعینین شعیشع» باعث شد تا
او شیفته قران کریم شود .وی پس از س��ال ها اقامت در کشور ع راق در اثر تغییر قطب
مرجعیت شیعه و حضور حضرت ایت اهلل بروجردی در شهر مقدس قم تصمیم به بازگشت
به وطن گرفت و پس از اندک مدتی اقامت در شهر مقدس قم به شهر مقدس مشهد رفت
و در انجا اقامت گزید .محمدعلی اوحدی از داوران و اساتید برجسته تالوت قران کریم
و جزو نخستین بانیان رواج سبک تالوت های مصری در ای ران بود.
وی که پدر ش��هید و خادم بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) نیز بوده است ،در طول عمر
خود شاگردان بس��یاری را تربیت کرده و تعداد زیادی از قاریان ممتاز کشور از شاگردان
وی به شمار م ی ایند .مرحوم اوحدی از همان زمان به پیشنهاد مقام معظم رهبری مامور
شد تا به همراه جمعی از قاریان مشهد به شهرهای مختلف کشور سفر کند و به اجرای
قرائت قران بپردازد؛ محمدعلی اوحدی حدود ۸۰سالگی به علت بیماری درگذشت و به
فرزند شهیدش پیوستg .
«مبانی زندگینام ه داستانی :بررسی لوازم
و عناص��ر زندگینامه داس��تانی دفاع مقدس»
عنوان کتابی از مهدی کاموس اس��ت که از
سوی انتش��ارات ش��اهد روانه بازار نشر شده
اس��ت .کاموس در این باره از کمبود منابع و
تئوری در زمینه زندگینامه داستانی ب رای انجام
این پژوهش گفت و این کتاب را نخستین اثر
پژوهشی در زمینه زندگینامه داستانی دانست.
مهدی کاموس در کتابی با عن��وان «مبانی
زندگینامه داستانی» به بررس��ی لوازم و عناصر زندگینامه داستانی دفاع مقدس پرداخته
است .این اثر پژوهشی در چهار بخش «درامدی بر زندگینامه داستانی»« ،مبانی نظری
زندگینامه داس��تانی»« ،لوازم و عناصر زندگینامه داس��تانی» و «بررسی لوازم و عناصر
زندگینامه داستانی دفاع مقدس» تدوین شده است.
«مبانی زندگینام ه داستانی» در هر بخش ،فصل های متعددی را شامل م ی شود که
بیانگر دامنه پژوهش های کاموس در زمینه زندگینامه داستانی است.همچنین فهرست
پژوهش خود در زمینه زندگینامه داستانی دفاع
این کتاب نشان م ی دهد که نویسنده ب رای
مقدس ،اثاری از مشاهیر زندگینامه نویس دنیا مانند رومن روالن ،انتونی برجس ،مارک
نژاک روسو را جس ت وجو کرده است.
تواین و ژا
دومین فص��ل بخش «مبانی نظ��ری زندگینامه داس��تانی» در کت��اب «مبانی
زندگینام ه داستانی» 17نمونه از مفاهیم اصطالحی نزدیک به معنای زندگینامه داستانی
را با توضیحاتی کوتاه درباره ان مفهوم اورده است« .زندگینامه ادبی»« ،رمان تاریخی»،
ی هستند که در این بخش
«رمان مستند ساختگی» و «رمان اعترافی» برخی از مفاهیم
بررسی شده اندg .
همایون خرم درگذشت
دیـــدار
مثلث شماره 161
محمدعلی اوحدی بنیانگذار تالوت قران
درگذشت سازنده اولین سرود ملی جمهوری اسالمی ایران
بررسی لوازم و عناصر زندگینامه داستانی دفاع مقدس
81
بازا ر
دفاع مدیرعامل بانک انصار از عملکرد سیستم بانکی:
دلیل کاهش ارائه تسهیالت بانکی نبود منابع است
مدیرعام��ل بان��ک انص��ار عل��ت کاه��ش پرداخت
تس��هیالت بانک ها را عدم مناب��ع بانکی دانس��ت و گفت:
«سیس��تم بانک��ی از حداکث��ر ظرفیت خود ب��رای پرداخت
تسهیالت اس��تفاده کرده اس��ت ».ایت اله ابراهیمی اظهار
کرد« :سیستم بانکی کشور ظرفیت محدودی دارد و بانک ها
تنها می توانند 80درصد از منابع خ��ود را مصرف کنند .این
درحالی اس��ت که برخی از بانک ها حتی بیش از صد درصد
از منابع خود را اس��تفاده کرده و بعضا از خط اعتباری بانک
مرکزی و س��رمایه خود نیز برای پرداخت تسهیالت هزینه
کرده اند ».وی خاطرنش��ان کرد« :یک بخ��ش از این منابع
نیز مطالبات تسهیالت معوق شده و حتی به صورت رسمی
هم اعالم ش��ده که بیش از 70هزار میلیارد تومان بانک ها
مطالبات معوق دارند ».مدیرعامل بانک انصار خاطر نش��ان
کرد« :البته این را هم باید در نظ��ر گرفت که یکی از دالیل
عدم پرداخت تس��هیالت خرد به مردم پایین بودن نرخ سود
معاون همراه اول:
مشترکان همراه اول از ۵۵میلیون گذشت
کوتاه از اقتصاد مثلث شماره 161
معاون همراه اول گفت« :تعداد مش��ترکان همراه
اول از ۵۵میلیون مش��ترک عبور کرده ک��ه ۴۰میلیون
مشترک در لحظه فعال هستند ».محمدمهدی عطوفی
اظهار داشت« :تعداد مشترکان همراه اول از 55میلیون
مش��ترک عبور کرده اس��ت ».معاون بازاریاب��ی و امور
مشترکان ش��رکت ارتباطات س��یار افزود« :همراه اول
در لحظه 40میلیون مش��ترک فع��ال دارد ».وی ادامه
داد« :این اپراتور در 6ماه نخست سال 91به اندازه تمام س��ال 90مشترک جذب کرده که
حدود 8میلیون مش��ترک اس��ت ».عطوفی خاطرنش��ان کرد« :از 8میلیون مشترک جدید
نیمه نخست س��ال 91نیم درصد مش��ترکان دائمی و مابقی مش��ترکان اعتباری هستند».
معاون همراه اول یاداور شد« :در طول سال 90حدود 7میلیون مشترک به تعداد مشترکان
همراه اول اضافه شده بودg».
بانکداری مجازی پاسارگاد رتبه برتر را گرفت
محصول بانکداری مجازی بانک پاسارگاد رتبه برتر
جشنواره دکتر «نوربخش» را از دومین همایش بانکداری
الکترونیک و نظام ه��ای پرداخت به دس��ت اورد .بانک
پاسارگاد موفق شد با معرفی خدمت «محصول بانکداری
مجازی بانک پاسارگاد» به جشنواره دکتر نوربخش لوح
تقدیر هیات داوران را در مراسم اختتامیه دومین همایش
بانکداری الکترونیک به خود اختصاص دهد .گفتنی است؛
بانکداری مجازی بانک پاسارگاد ،طیف وسیعی از خدمات بانکی را در هر زمان و هر مکان در
اختیار شما قرار می دهد .این خدمت به مشتری امکان می دهد از طریق برقراری ارتباط توسط
اینترنت بتواند پاره ای از امور بانکی خود را انجام دهدg.
205میلیون کارت بانکی در دستان 70میلیون ایرانی
رئیس سازمان فناوری اطالعات از ارائه بیش از 205میلیون کارت بانکی در سال های
اخیر خبر داد.علی حکیم جوادی اظهار کرد« :خوش��بختانه در کشور ما به دلیل سطح سواد و
امادگی مردم فناوری های جدید خیلی سریع مورد استقبال عموم مردم قرار می گیرد و جامعه
در بهره مندی از تکنولوژی های جدید عالقه خاصی نشان می دهد ».وی به تعداد کارت های
بانکی موجود در دست مردم اشاره کرد و با بیان اینکه در حال حاضر بیش از ۲۰۵میلیون کارت
بانکی برای بهره مندی از خدمات بانکی مورد اس��تفاده قرار می گیرد ،اظهار کرد« :نکته قابل
توجه این است که در شرایطی این تعداد کارت الکترونیکی بانکی ارائه شده که جمعیت ایران
۷۰و چند میلیون نفر است ».حکیم جوادی در ادامه این نکته را شاهدی بر این ادعا دانست که
امادگی و قابلیت الزم برای استقبال از تکنولوژی های نوین نزد مردم وجود دارد و الزم است با
برنامه ریزی های متعدد میزان بهره گیری از تکنولوژی گسترش پیدا کندg.
82
این وام هاس��ت ،بنابراین بانک ه��ا انگیزه ای ب��رای دادن
این نوع وام ه��ا ندارند و ش��اید بتوان گف��ت در طول زمان
س��هم وام های درش��ت و واحد های اقتص��ادی و وام های
خرد غالب شده اس��ت ».ابراهیمی درباره وضعیت معوقات
بانک متبوعش نیز گفت« :مطالب��ات غیرجاری ما مجموعا
چهاردرصد اس��ت و بانک مرکزی از روند کاری ما بس��یار
راضی اس��ت و ما توانس��ته ایم رتبه اول را در سیستم بانکی
کسب کنیم ».وی علت کم بودن مطالبات معوق بانک انصار
را اعتبار سنجی و اقدامات همه جانبه عنوان کرد و گفت« :در
برنامه ما حتی کاهش چهاردرصد هم وجود دارد ،ضمن انکه
ما هیچ معوقه بانکی به بان��ک مرکزی نداریم و حتی از خط
اعتباری نیز استفاده نکرده ایمg ».
در بانک های خصوصی و دولتی
کد ملی ،شماره حساب بانکی افراد می شود
بانک مرکزی از ماه های گذش��ته در حال بررس��ی
طرح ایجاد حس��اب بانکی واح��د با کد ملی اس��ت تا از
این طریق حس��اب های بانکی افراد را تجمیع و عملیات
بانکی را ارتقا دهد .این طرح قرار است به منظور تسهیل و
استانداردسازی مبادالت بین بانکی در نظام بانکی کشور
اجرایی شود .بر اس��اس این طرح ش��ماره کد ملی افراد،
حس��اب بانکی واحد انها در بانک های کش��ور می شود.
محمود بهمن��ی ،رئیس کل بانک مرکزی ب��ا تاکید براینکه طرح ایجاد حس��اب بانکی واحد
با کدملی افراد در اینده اجرایی خواهد ش��د ،گفته که بانک مرکزی در حال بررسی این طرح
است و زمانی که به جمع بندی برسد ،اطالع رسانی الزم را خواهد کرد .وی درباره اعالم برخی
بانک ها مبنی بر اینکه مردم از این پس تنها می توانند یک حس��اب ان هم با کدملی در تمام
بانک های دولتی و خصوصی داشته باشند ،اظهار داشت« :این طرح به معنای جمع اوری تمام
حساب های بانکی نیست ».بهمنی تاکید کرد« :این طرح در حال بررسی کارشناسی در بانک
مرکزی است ».وی ادامه داد« :به طور حتم وقتی با یک حساب تمام امور بانکی را بتوانیم انجام
دهیم ،دیگر نیازی به تعدد حساب ها نخواهیم داشتg».
هشدار به مردم؛
از خودپردازهای دارای قطعه مشکوک استفاده نکنید
مدیرکل فن��اوری اطالعات بانک مرک��زی با تاکید
بر ضرورت نصب حفاظ امنیتی کارت «انتی اس��کیمر» در
خودپردازها به مردم هشدار داد« :مشتریان هنگام استفاده
از خودپردازها اگر ش��ئ یا قطعه مش��کوکی را در قسمت
کارتخوان مشاهده کردند نباید از ان استفاده کنند ».ناصر
حکیمی ،مدیرکل فن��اوری اطالعات بان��ک مرکزی در
پاسخ به این سوال که اخیرا دوباره مواردی مشاهده شده که
از طریق کارت مشتریان از حساب انها پول برداشت شده گفت« :از حدود یک سال و نیم گذشته
از طرف بانک مرکزی ب��ه تمامی بانک ها اعالم کردیم که موظف به نصب انتی اس��کیمر روی
دستگاه های عابر بانک خود هستند که با این کار از سوءاستفاده از کارت ها جلوگیری می شود ».وی
با بیان اینکه با نصب انتی اسکیمر توسط بانک ها از نصب دستگاهی برای خواندن رمز یا برداشت
از حساب دارنده کارت جلوگیری می شود ،گفت« :متاسفانه برخی بانک ها هنوز انتی اسکیمر ندارند
بنابراین اگر مشتری بابت استفاد ه از دستگاه عابربانک به دلیل نداشتن انتی اسکیمر متضرر شده
بانک مکلف است ان را جبران کند ».مدیرکل فناوری اطالعات بانک مرکزی با بیان اینکه اینگونه
موارد همیشه و در همه جای دنیا وجود دارد و حتی برخی مواقع شاهدیم که به انتی اسکیمرها هم
اسیب می زنند ،تاکید کرد« :دستگاه عابربانک یک شکل واضحی دارد و مشتری اگر احساس کند
قطعه اضافه ای روی ان وجود دارد نباید به هیچ عنوان از دستگاه استفاده کند ».وی توضیح داد:
«دستگاه هایی برای خواندن کارت های بانکی وجود دارد که توسط عده ای از مجرمان از پیش در
دستگاه های خودپرداز بانک ها نصب شده و داده های نوار مغناطیسی کارت را کپی می کندg».
مزایای استفاده
از قطارهای
حمل خودرو رجاء
بهروز سلطان وند/کارشناس حمل ونقل
مدیرعامل مخابرات ایران خبر داد
محدودیت حجم پهنای باند اینترنت برداشته می شود
مدیر عامل مخابرات ایران گفت« :به زودی محدودیت
در ارائه حجم پهنای باند اینترنت برای متقاضیان برداشته
می ش��ود ».مظفر پوررنجبر با بیان اینکه تالش می شود
با حداقل قیمت ممکن امکان برخ��ورداری از پهنای باند
بدون محدودیت برای متقاضیان فراهم ش��ود ،افزود« :ما
محدودیتی برای هیچ شرکت ارائه دهنده خدمات اینترنتی
ایجاد نکرده ایم تا موجب ایجاد انحصار برای شرکتی خاص
شود؛ هر شرکتی هر نوع خدماتی را درخواست کند ،با انعقاد قرارداد و براساس ضوابط ،ارائه خواهیم
داد ».پوررنجبر درخصوص ارائه خدمات ارتباط تصویری توس��ط همراه اول ،گفت« :ش��رکت
مخابرات ایران به تمدید قرارداد اپراتور سوم در خصوص امکان ارتباط تصویری مشترکان تلفن
همراه ،اعتراض دارد و به دنبال احقاق حق هستیم ،تازمانی که انحصار خدمات در اختیار این شرکت
باشد ،ما نمی توانیم ورود کنیم ».وی با یاداوری اینکه قرارداد اپراتور سوم تلفن همراه تا شهریور 93
تمدید شده است ،گفت« :برای ارائه خدمات کیفی و مطلوب باید زمینه رقابت فراهم شود که تمدید
قرارداد اپراتور سوم این امکان را از بین برده است ».مدیرعامل شرکت مخابرات ایران همچنین
در خصوص وضعیت مخابرات استان فارس در مقایسه با کشور ،اماری ارائه نداد ،اما مدعی شد که
این استان همچنان بین سه استان اول کشور قرار دارد و به همراه استان های اذربایجان شرقی
و خراسان رضوی اقدام به تامین تجهیزات ای ام ار و ام جی ام کرده است که به زودی راه اندازی
خواهد شد .وی که در جمع خبرنگاران س��خن می گفت ،وجود اختالل در سیستم تلفن همراه را
نپذیرفت و تاکید کرد« :اختالل ایجاد شده در س��رعت و ارائه خدمات اینترنت هم به دلیل ایجاد
قطعی ارتباط با یکی از ارائه دهندگان سرویس در خارج کشور بوده که قطعی رفع شده ،اما کیفیت به
حد مطلوب نرسیده است و به زودی مشکل کامال حل خواهد شد ».پوررنجبر گفت« :هیچ افزایش
تعرفه ای بدون طی مراحل قانونی امکان پذیر نبوده و نیست و هیچ گاه قیمت ها را به صورت چراغ
خاموش و بدون اطالع رسانی افزایش نداده ایم ».وی در خصوص تبدیل تهدیدها به فرصت در
شرکت مخابرات ایران گفت« :برای تبدیل تهدید به فرصت باید کار مدیریت بشود ،ما نیز تالش
می کنیم مدیریت کنیم ،اما در این مسیر به کمک بانک و سایرین هم احتیاج داریم که البته کمک
هم می شود ».مدیرعامل شرکت مخابرات ایران در عین حال گفت« :موضوع تامین سخت افزارها
موضوع ثانوی در ایجاد فرصت به ش��مار می رود .ما باید موضوع نرم افزار ب��رای بهره برداری از
سخت افزارها و ارائه خدمات که موضوع اولیه است را مدیریت کنیمg».
کوتاه از اقتصاد مثلث شماره 161
س��فر با قطار بدون ش��ک یکی از ایمن ترین انواع سفر
در ایران محسوب می شود .س��فری که کم ترین امار سوانح
لو نقل مسافر را به خود اختصاص داده است .عالوه بر این
حم
سفر با قطار مزایای زیاد دیگری نیز دارد؛ در قطار نوع جایگیری
مسافران به خودی خود یک مزیت به حساب می اید .در قطار
نیازی نیست ده ها مسافر تا مقصد تنگاتنگ هم بنشینند ،غذا
بخورند یا حتی بخوابند .ش��ما در قطار نه تنها فضای خواب
کافی دارید ،بلکه امکان غذا خوردن راحت تر ،تماش��ای فیلم
و تلویزیون ،کار با لپ تاپ ،ش��طرنج بازی کردن و به طور کل
سرگرم شدن برایتان فراهم اس��ت .شما در هیچ وسیله نقلیه
دیگری این ازادی را ندارید که هر وقت خواس��تید بخوابید و
هر وقت خواس��تید قدم بزنید .در صورتی که در قطار نه تنها
ازادی وقت دارید ،بلکه می توانید برای عوض ش��دن حال و
هوایتان سری هم به رستوران و کافی شاپ بزنید و با دوستان
و خانواده چای بنوشید .با این حال اگر برای سفر کردن با قطار
به انگیزه ای بیش��تر از اینها نیاز دارید بهتر اس��ت مطلب زیر
را بخوانید.اگ��ر عالقه مند به رانندگی در جاده نیس��تید ،ولی
مایلید خودروی خود را در مقصد همراه داشته باشید ،می توانید
هنگام مراجعه به مراکز فروش بلیت ،ضمن تهیه بلیت خود
و همراهان ،برای تهی��ه بلیت حمل خودرو نی��ز اقدام کنید.
شرکت قطارهای مسافری رجاء در تداوم روند خدمات رسانی
مطلوب به هموطنان عزیز در سال 1381اقدام به راه اندازی و
بهره برداری از واگن های حمل خودرو با قطار کرده و هم اکنون
در 16مسیر ریلی این امکان را فراهم اورده تا با انتقال و استفاده
از خودرو برای مسافرانی که به خوردو خود در مقصد نیاز دارند
بتوانند از این مزیت اس��تفاده کنند .واگن ه��ای حمل خودرو
در اکثر محورهای راه اهن قابل س��یر و بهره برداری است و با
ظرفیت 10الی 12خودرو در مس��یرهای مختلف راه اندازی
ی که هم اکنون واگن های
ش��ده اس��ت .از مس��یرهای مهم
حمل خودرو فعالیت می کنند می توان به مس��یرهای تهران
به مشهد ،اندیمشک ،کرمان ،تبریز ،بندرعباس ،یزد ،شیراز،
زاهدان همچنین اصفهان به بندرعباس -یزد به مشهد ،یزد
به بندرعباس ،یزد به مش��هد ،بندرعباس به مشهد ،شیراز به
مشهد ،کرمان به مش��هد و اراک به مشهد اش��اره کرد .برای
کسب اطالعات بیشتر در این مورد از جمله بهای بلیت ،قوانین
و مقررات و ...با شماره تلفن 1539تماس بگیرید یا به سایت
اینترنتی شرکت رجاء به ادرس www.raja.irمراجعه کرده
و با قطارهای حمل خودرو رجاء بیشتر اشنا شوید.از مزایای دیگر
این سیستم این است که عالوه بر تجربه متفاوتی که در سفر
با قطار به دست می اورید این امکان برای شما فراهم می شود
تا بدون اینکه مجبور به طی مس��افرت طوالنی با اتومبیل در
جاده ها و اتوبان ها شوید و از خطرات و تهدیدهای احتمالی در
امان باشید با خیال اسوده به مسافرت بپردازید .ضمن اینکه
خودروی خود را نیز در مقصد به همراه دارید و می توانید برای
استفاده از ان در مقصد بهره مند شوید .همچنین عالوه بر صرفه
اقتصادی به دلیل افزایش قیمت حامل های انرژی ،خستگی
مسیرهای طوالنی سفر با ماشین ،موارد دیگری نظیر ایمنی
باالی سفر با قطار ،کاهش خطرات احتمالی سفرهای جاده ای
کش��ور ،دریافت عوارضی در اتوبان ها و بزرگراه ها ،استفاده از
امکانات رفاهی خاص قطارها و ...به نظر می رسد استفاده از این
مزیت برای هموطنان به مراتب مطلوب تر و با صرفه تر از دیگر
شقوق حمل و نقل خواهد بودg.
«بانکسای» سامان برترین سرویس خریدوفروش اینترنتی سهام شد
در دومین دوره جشنواره انتخاب بانک های نواور در حوزه بانکداری الکترونیک ،محصول
«بانکسا»ی بانک سامان به عنوان محصول برتر شناخته شد .در لوح تقدیر این جشنواره که به
امضای محمود بهمنی ،رئیس کل بانک مرکزی رسیده ،امده است« :موفقیت ارزشمند ان بانک
در کسب رتبه سوم جشنواره دکتر نوربخش در ارائه طرح بانکسا که به مناسبت دومین همایش
ساالنه بانکداری الکترونیک و نظام های پرداخت براساس ارزیابی کمیته داوران پژوهشکده پولی و
بانکی احراز شد را تبریک عرض کرده؛ بدین بهانه پرقدر ،مراتب سپاس و قدردانی خود را از تالش
خالقانه مجموعه مدیران و کارکنان ان بانک ابراز می دارم« ».بانکسا» به عنوان خدمات ویژه
بانک سامان برای فعاالن بازار بورس و اوراق بهادار ،از زمان راه اندازی باتوجه به سهولت ،سرعت
و ایمنی ان ،با استقبال فعاالن بازار سرمایه روبه رو شده است .درصورت استفاده مشتری از سامانه
بانکسا ،هنگام خرید سهام از طریق صفحه معامالت انالین کارگزاری ها ،با انتخاب گزینه برداشت
از حساب بانک سامان ،سامانه به طور لحظه ای به حساب بانکی مشتری متصل و مبلغ موردنظر
برای خرید را بلوکه می کند و سفارش مشتری به هسته مرکزی معامالت ارسال می شودg.
چگونه می توان از بانک قرض الحسنه رسالت وام نگرفت!
وام گرفتن برای مردم عادی که دستشان به جایی بند نیست و پارتی جز خدا ندارند از یک
واقعیت به رویا و ارزو تبدیل شده است .گرفتن وام چهار میلیون تومانی با تورم 28درصدی رسمی
بانک مرکزی جواب خرید یک یخچال را هم نمی دهد ،اما برای همین وام نیز پوس��ت متقاضی
بیچاره کنده می شود .متن زیر واقعیت روز بانک ها و موسسات مالی برای پرداخت وام است .بانک ها
و موسساتی که با پول همین مردم بزرگ شده و حاال دیگر برای مردم نیازمند تره هم خرد نمی کنند.
بانک قرض الحسنه رسالت که پیش از این صندوق قرض الحسنه بود و حاال بانک شده مانند سایر
موسسات مالی و اعتباری و موسسات قرض الحسنه برای پرداخت وام و تسهیالت شرایط جالبی
دارد .این بانک برای پرداخت وام به عنوان مثال چهار میلیون تومانی مدارکی چون ضامن رسمی
همراه با چک و پرینت حساب جاری ،چک از متقاضی وام و غیره نیاز دارد .ضامن رسمی در این
شرایط بیشتر به رویا تبدیل شده ،چرا که ضامن رسمی اکنون پیدا نمی شود .از سوی دیگر متقاضی
نیز مجبور است دسته چک داشته باشد و به بانک معرفی کند .اگر فرد متقاضی دسته چک داشته
باشد که باید حسابش نیز کار کند چه نیازی دارد که برای چهار میلیون تومان ناقابل درخواست وام
بدهد! از سوی دیگر این بانک نیز مانند همکاران بانکی خود وام در قبال مسدودی حساب می پردازد؛
موضوعی که از نظر بانک مرکزی غیرقانونی و از لحاظ شرعی دارای اشکال استg.
83
مهندس نجم الدین خبرداد
الزام قطعه سازان به تضمین کیفیت
گروه صنعتی ایران خودرو در راستای تامین خواست
و ارتقای رضایت مش��تریان ،قطعه س��ازان زنجیره تامین
خود را ملزم کرده تا کیفیت قطعات را در فرایندهای تولید،
فروش و خدمات پس از فروش مطابق با تعهدات خودروساز
به مش��تریان تضمی��ن کنند.مهن��دس ج��واد نجم الدین،
مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو ب��ا بیان این مطلب،
گفت« :ضمانت دو ساله قطعات از سوی سازندگان از الزامات
تعیین شده در این زمینه است ».وی افزود« :تامین کنندگان
قطعات و مجموعه های خودرو موظف به تضمین قطعات
تعویضی در ش��بکه خدمات پس از فروش خ��ودرو در دوره
گارانتی هس��تند و ایران خودرو سیستم ردیابی محصوالت
خود را به گون��ه ای به کار می ب��رد که شناس��ایی و ردیابی
قطعه و س��ازنده ممکن و از ورود قطعه یا مجموعه معیوب
به خطوط تولید خودرو جلوگیری ش��ود ».مدیرعامل گروه
صنعتی ایران خودرو تصریح کرد« :رس��ید قطعی قطعه یا
مجموعه در خودروس��از پس از تایید نهایی روی خودروی
تجاری شده انجام می گیرد ».نجم الدین با تاکید بر اهمیت
رتبه سیستمی و فرایندی قطعه س��از و مجموعه ساز اظهار
مدیرعامل شرکت خدمات پس از فروش ایران خودرو؛
مقابله ایساکو با هرگونه جعل و تقلب
کوتاه از اقتصاد مثلث شماره 161
شرکت خدمات پس از فروش ایران خودرو – ایساکو
به منظ��ور عرضه قطع��ات و خدمات مطل��وب و مقابله با
قطعات جعلی و تقلبی ،بازرسی ویژه و نظارت نامحسوس بر
نمایندگی ها و فروشگاه های مجاز را با جدیت بیشتر نسبت
به گذش��ته ادامه می دهد .علی نمکین ،مدیرعامل شرکت
خدمات پس از فروش ایران خودرو (ایس��اکو ) با اش��اره به
کسب مقام اول خدمات پس از فروش توسط ایساکو برای
سومین سال متوالی در سال گذشته ،تامین قطعات استاندارد و با کیفیت و ارائه بهترین خدمات را
اولین هدف ایساکو عنوان کرد .نمکین اظهار کرد« :به دلیل گستردگی شبکه خدمات پس از فروش
ایران خودرو و اگاهی جاعالن از اعتماد مشتریان به برند ایساکو ،جعل برند و مشابه سازی برخی
قطعات و بسته بندی بسیاری از محصوالت موجود در بازار ،متداول شده و ایساکو به عنوان مدعی
کنترل و نظارت ،با همراهی مراجع قضایی ،س��ازمات تعزیرات حکومتی و واحد بازرسی وزارت
صنعت ،سودجویان را شناسایی و تحویل مراجع قانونی داده است ».مدیرعامل ایساکو گفت« :از
ابتدای س��ال جاری 16پرونده جعل ،تقلب و مشابه سازی قطعات ایساکو و بسته بندی داشته ایم
که سه مورد ان به دستگیری جاعلین و چهار مورد نیز به پلمب مکان ساخت ،توزیع و فروش این
اقالم منجر و بالغ بر یک میلیارد ریال از این اقالم از سطح بازار کشف و جمع اوری شده است ».وی
افزود« :شرکت ایساکو با کسانی که با فروش اجناس تقلبی مانند لنت ترمز ،تسمه تایم و سایر اقالم
مصرفی که جان و مال مردم را به بازی می گیرند و اعتبار و خوشنامی شرکت را زیر سوال می برند،
از طریق مراجع قضایی برخورد قاطع خواهد داش��ت ».مدیرعامل ایس��اکو از مشتریان خواست
قطعات و خدمات مورد نیاز خود را از نمایندگی ها و فروشگاه های مجاز ایساکو و با دقت به هولوگرام
و بسته بندی در قبال دریافت فاکتور دریافت کنند و در صورت بروز هر نوع مشکل با نمایندگان
یا فروش��ندگان مجاز ،به ش��ماره تماس ،096440یا بخش ثبت ش��کایات در سایت ایساکو به
ادرس www.isaco.ir :مراجعه و طرح موضوع کنندg .
اجرای طرح پاسخگویی مدیران ارشد ایران خودرو به مشتریان
به منظور تکریم مشتریان و پاسخگویی سریع ،مهندس نجم الدین ،مدیرعامل گروه صنعتی
ایران خودرو ،معاونان خود را مکلف به برقراری ارتباط مستقیم با مشتریان و رفع مشکالت انان کرد.
غالمرضا حاجی خانی ،مدیر ارتباط با مشتریان گروه صنعتی ایران خودرو با بیان این مطلب گفت:
«طبق دستور مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو ،معاونین مدیرعامل این شرکت در حوزه های
مختلفتولید،کیفیت ،فروشوخدماتپسازفروشدرفرصت هایمناسبدرمرکزتماسمدیریت
ارتباط با مشتریان حضور خواهند یافت و پاسخگوی مشتریان خواهند بود ».وی افزود« :از اهداف
پیش بینی شده این طرح که با عنوان «طرح پاسخگو» شناخته می شود می توان به بهبود فرایند های
بازخورد ( )Feed Backاز مش��تریان و افزایش رضایتمندی انان اشاره کرد ».گفتنی است؛ طرح
پاسخگو از طرح های گسترش ارتباط با مشتریان است که در مرکز ارتباط با مشتری ایران خودرو
برنامه ریزی شده و به صورت هفتگی با حضور مدیران ارشد این گروه صنعتی اجرا می شودg.
84
داشت« :بر اس��اس ارزیابی ها و در چارچوب الزامات ISO
TS16949و الزامات خاص هر خودروساز ،امتیاز سیستمی
و فرایندی سازندگان رتبه ا .بی .و سی .به ترتیب بیش از ،90
75تا 90و 50تا 75تعیین شده است ».وی افزود« :ارتقای
یک مرتبه ای کیفیت تمامی محص��والت ایران خودرو در
سال 90اتفاق افتاد و امسال نیز تمامی خودروهای سواری
در رده کیفیتی خوب و خیلی خوب قرار دارند ».مدیرعامل
گروه صنعتی ایران خودرو حد مجاز شاخص کیفیت خودروها
س��ه ماه پس از تحوی��ل ب��ه مش��تری ( )100/Cرا برای
خودروهای جدید با نش��ان تجاری داخلی که یک سال از
عرضه انها گذش��ته 20 ،ذکر کرد و گف��ت« :این میزان در
ایران خودرو نیز برای سال 92هدف گذاری شده که نشان
دهنده دستیابی به استاندارد مربوط به ان است ».نجم الدین
با اش��اره به نظرس��نجی وزارت صنعت ،معدن و تجارت از
کیفیت اولیه پیمایش تا چهار هزار کیلومتر یا گذش��ت سه
ماه از تاریخ تحویل خودرو و کیفیت دوام 15ماه بعد از دوره
کیفیت اولیه و انتش��ار نتایج مربوطه گفت« :ایران خودرو
به گونه ای عمل می کند ک��ه میزان رضایت مش��تریان از
کیفیت دوام نسبت به کیفیت اولیه هر محصول بیش از پنج
درصد کاهش نیابدg».
55میلیون یورو صرفه جویی ارزی« تام»
در نتیجه اجرای پروژه های مختلف توس��ط شرکت
تام ایران خودرو ،در مجموع 55میلی��ون و 200هزار یورو
صرفه جویی ارزی و 35میلیارد و 550میلیون تومان ارزش
افزوده ایجاد شده است .علی شیخ زاده ،مدیرعامل شرکت تام
ایران خودرو با بیان این مطلب ،گفت« :پروژه خط تولید بدنه
دنا سومین خودروی ملی ایران خودرو با ظرفیت 25دستگاه
در ساعت ،در حدود ش��ش میلیون یورو صرفه جویی ارزی
ایجاد کرد ».وی صرفه جویی ناشی از اجرای پروژه افزایش ظرفیت خط بدنه رانا از 15به 20دستگاه
در ساعت را حدود یک میلیون و خط تولید بدنه وانت تندر با ظرفیت شش دستگاه در ساعت را حدود
دو و نیم میلیون یورو عنوان کرد و گفت« :به همین ترتیب پروژه های خط تزئینات ایران خودرو
سمنان با ظرفیت 25دستگاه در س��اعت ،حدود س��ه میلیون یورو ،کارگ و ترمینال فرودگاه امام
خمینی(ره) حدود 15میلیون یورو و خط تولید بدنه رانا با ظرفیت 15دستگاه در ساعت ،حدود چهار
و نیم میلیون یورو صرفه جویی ارزی در پی داشته است ».مدیرعامل تام ،خط تزئینات ایران خودرو
اذربایجان با ظرفیت 20دستگاه در س��اعت را که نزدیک به دو و نیم میلیون یورو و خط تزئینات
ایران خودرو فارس با ظرفیت پنج دستگاه در س��اعت را که حدود یک میلیون یورو صرفه جویی
ارزی در پی داشت ،از دیگر پروژه های اجرا شده توسط شرکت تام عنوان کرد و گفت« :این درامد
یا صرفه جویی ارزی ،تنها در حیطه گروه صنعتی ایران خودرو نیست ،بلکه به صورت ملی در نظر
گرفته شده و سایر گروه های کسب و کار را نیز در بر دارد ».شیخ زاده با تاکید بر اهمیت پروژه های
نفت و گاز ،اظهار داشت« :احداث تاسیسات ذخیره سازی و ایستگاه های اندازه گیری میعانات گازی
در عسلویه به روش EPCحدود 25میلیون یورو صرفه جویی ارزی و حدود 10میلیارد تومان ارزش
افزوده به واسطه استفاده از توانمندی های داخلی در بر داشته است ».وی طراحی ،تامین ،تجهیز،
نصب و راه اندازی 115جایگاه دومنظوره و صد جایگاه تک منظوره سی .ان .جی .در سراسر کشور،
پکیج اب اشامیدنی فازهای 17و 18پارس جنوبی که حدود 200هزار یورو صرفه جویی ارزی و
بالغ بر 150میلیون تومان ارزش افزوده در بر داشته و طراحی ،تامین ،نصب و راه اندازی سیستم
پیجینگ پاالیشگاه بندرعباس با ارزش افزوده بالغ بر 400میلیون تومان را از دیگر پروژه های اجرا
شده توسط تام ذکر کرد و گفت« :در مجموع 55میلیون و 200هزار یورو صرفه جویی ارزی و 35
میلیارد و 550میلیون تومان ارزش افزوده وارد اقتصاد ملی شده استg ».
معرفی ایران خودرو خراسان به عنوان صنعت سبز
کارخانه ایران خودرو خراسان برای دومین سال متوالی به عنوان صنعت سبز معرفی و لوح
تقدیر از سازمان محیط زیست دریافت کرد .محمد جواد محمدی زاده ،رئیس سازمان حفاظت
محیط زیس��ت در همایش معرفی صنایع و واحد های خدماتی سبز گفت« :ما به اندیشه های
تازه قبل از ورود تکنولوژی سبز نیازمندیم تا تقابل محیط به تعامل مفید تبدیل شود ».وی در
پایان از ،از رده خارج شدن یک میلیون و 300هزار خودروی فرسوده خبر داد و افزود« :هنوز
یک میلیون خودرو فرس��وده وجود دارد ».گفتنی اس��ت در این همایش که با حضور معاون
رئیس جمهور و رئیس س��ازمان حفاظت محیط زیس��ت و معاون وزیر نفت و رئیس سازمان
بهینه سازی مصرف سوخت برگزار شد از 120واحد خدماتی و صنعتی سبز تجلیل شدg .