ماهنامه مثلث شماره 163

‫از نوسازی امرانه تا انقالب‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪/‬سالچهارم‪/‬شمارهصدوشصتوسوم‪ 21/‬بهمن ماه ‪ 88/1391‬صفحه‪3000/‬تومان‬ ‫روحانیون انقالبی چگونه گروه های اجتماعی‬ ‫را بسیج کردند؟‬ ‫پروند ه ای درباره‬ ‫حاشیه های جلسه استیضاح وزیر کار‬ ‫عبرت هاییکشنبه‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫مذاکره پایداری با جلیلی و چمران‬ ‫تو گو با‬ ‫گف ‬ ‫عضو ارشد جبهه پایداری‬ ‫هدف امریکا از پیشنهاد مذاکره‬ ‫مستقیم چیست؟‬ ‫سناریوهایمذاکره قزاقستان‬ ‫دنیای شخصی فیلم سازها‬ ‫یادداشت هاییدرباره فیلم هایمهم‬ ‫جشنوارهسی ویکم‬ ‫راهامام‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫اجتناب از اختالف‬ ‫ش��ما می‏دانید دارید چه می‏کنی��د؟ می‏دانید دارید‬ ‫چه ضرری به خودتان و به کش��ور خودتان می‏رس��انید؟‬ ‫شما می‏بینید که االن در ایران که یک وحدت کلمه ـ فی‬ ‫الجمله ـ پیدا شده است چطور لرزانده است همه تختها و‬ ‫تاجها را و همه ابرقدرتها را؟ همه به دس��ت و پا افتاده‏اند؟‬ ‫این را می‏بینید؟ می‏بینید که االن در ایران که جناحها با‬ ‫هم نزدیک شدند یک قدری‪ ،‬دانشگاه با روحانیت نزدیک‬ ‫شده‪ ،‬روحانیت با دانشگاه نزدیک شده‪ ،‬بازار با دانشگاه و‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪14 - 21‬‬ ‫دیدار در قاهره‬ ‫ن‪ -‬قاهره؛ دور یا نزدیک؟‬ ‫تهرا ‬ ‫خداحافظیباسیاستمدار ارام‬ ‫سیاست‬ ‫‪28 - 41‬‬ ‫یک بعدازظهر تلخ در بهارستان‬ ‫بازداشت و ازادی اقای قاضی‬ ‫چهار مصداق پایداری‬ ‫بین الملل‬ ‫‪52-61‬‬ ‫ی قزاقستان‬ ‫سناریو ها ‬ ‫مذاکرات برد ‪ -‬برد‬ ‫خداحافظ واشنگتن‬ ‫ ‬ ‫انقالب انارشیک‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪/‬سالچهارم‪/‬شمارهصدوشصتوسوم‪ 21/‬بهمنماه ‪ 88/1391‬صفحه‪3000/‬تومان‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫روحانیون انقالبی چگونه گروههای اجتماعی‬ ‫را بسیج کردند؟‬ ‫پر ونده ای درباره‬ ‫حاشیه های جلسه استیضاح وزیر کار‬ ‫عبرتهاییکشنبه‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه و عادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشاره ای است به سه ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و‬ ‫جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش اسالم‪ ،‬انقالب‪،‬‬ ‫امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گس�ترش و سیادت اسالم خواهی در سراسر جهان و عزت‬ ‫مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن‬ ‫عدال�ت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایس�تادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و‬ ‫تالشدرجهترونقگرفتنسنتگفت وگومیانفرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬‬ ‫امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪،‬‬ ‫بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫مثلث‬ ‫از نوسازی امرانه تا انقالب‬ ‫مذاکره پایداری با جلیلی و چمران‬ ‫گفتوگو با‬ ‫عضو ارشد جبهه پایداری‬ ‫هدف امریکا از پیشنهاد مذاکره‬ ‫مستقیم چیست؟‬ ‫سناریوهایمذاکره قزاقستان‬ ‫دنیای شخصی فیلمسازها‬ ‫یادداشتهاییدرباره فیلمهایمهم‬ ‫جشنوارهسیویکم‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫با روحانیت یکی ش��ده‏اند ـ در صورتی ک��ه باز اختالفاتِ‬ ‫فی‏الجمله‏ای هست و بعد عرض می‏کنم ـ شما می‏بینید‬ ‫که االن یک وحدت فی الجمله‏ای که در ایران پیدا ش��ده‬ ‫است‪ ،‬امریکا را انجا متزلزل کرده و شوروی را انجا متزلزل‬ ‫کرده؛ و این قلدرها هم در خود ایران به دست و پا افتاده‏اند‬ ‫و همین ادمکشی ها و همین تشبثاتی که این مرد می‏کند‬ ‫برای همین اس��ت ک��ه می‏بیند که مردم ب��ا هم مجتمع‬ ‫شده‏اند و چه بکنیم که این اجتماع رفع بشود‪ ،‬چه بکنیم‬ ‫که به هم بزنیم این را!‬ ‫افات اختالف و تفرقه‬ ‫ش��ما بدانید که این کارهایی را که می‏کنید یا از دست‬ ‫غیر داری��د‪ ،‬اتّبا ِع از غیر می‏کنید و دیگران ش��ما را وادار‬ ‫می‏کنند به اینطور کارها‪ ،‬برای اینکه این وحدتی که االن‬ ‫در ایران پیدا شده[و]در این جناحهای خارجی‪ ،‬که اینها‬ ‫هم اشخاص موثری هستند‪ ،‬در خارج هستند‪ ،‬در اینها هم‬ ‫اگر یک وحدتی پیدا بشود ضرر زیاد می‏شود برای خارج‪،‬‬ ‫دنبال این افتادند که جناح داخل را به یکجور با هم مخالف‬ ‫کنند‪ ،‬جناح خارج را هم به یکجور با هم مخالف کنند‪ ،‬اینها‬ ‫را هم با انها با یکجور دیگر مخالف کنند‪.‬‬ ‫ش��ما می‏دانید ک��ه دارید ب��ه نفع دیگ��ران فعالیت‬ ‫می‏کنید[و]خودتان متوجه نیس��تید؟ می‏دانید که این‬ ‫مخالفت امروز در یک وضعی که ایران واقع شده است‪ ،‬در‬ ‫یک وضع حساسی که بین موت و حیات االن ایران واقع‬ ‫شده‪ ،‬این مخالفتهای شما با هم چه ضرری به این نهضت‬ ‫اس�لامی ایران می‏زند؟ اگر شما با هم اجتماع کنید‪ ،‬این‬ ‫جبهه‏های مختلفی که دارید‪ ،‬هر ده‏تای ش��ما‪ ،‬صدتای‬ ‫ش��ما با هم جمع شدید یک اس��می روی ان گذاشتید‪،‬‬ ‫این اسمها را کنار بگذارید و همه با هم بشوید و یک اسم‬ ‫داشته باش��ید‪ ،‬و اتفاق کلمه داشته باشید‪ ،‬همان طوری‬ ‫که می‏بینید ایران متزلزل کرده اس��ت این ابرقدرتها را‪،‬‬ ‫این قدرت ش��ما هم در خارج به ایران ُمنْضَ م می‏ش��ود و‬ ‫بیشتر انها متزلزل می‏شوند لکن انها از شما می‏خواهند‬ ‫االن استفاده کنند‪.‬‬ ‫پروندهویژه‬ ‫‪42-51‬‬ ‫چگونه نوسازی امرانه پهلوی ها را به سقوط کشاند‬ ‫بسیج اجتماعی علیه توسعه نامتوازن‬ ‫انقالب علیه گفتمان باستان گرایی‬ ‫اصالحاتتشنج افرین‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪52 -61‬‬ ‫حاشیه های روزهای سیمرغی‬ ‫نابودی در اوج زیبایی‬ ‫یک ضد قهرمان جدید‬ ‫ملودرامی شریف‬ ‫ورزش‬ ‫‪62 -67‬‬ ‫سرخابی ها تا پایان اردیبهشت ‪ 92‬واگذار می شوند؟‬ ‫چرا به اقدامات فوری فکر می کنیم‬ ‫اوایل سال اینده سرخابی ها واگذار خواهند شد‬ ‫کمک مالی یازده شرکت اقتصادی به صندوق پرسپولیس‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫ی‬ ‫دبیر تحریریه و سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر فرهنگ‪ :‬سیدرضا صائمی‬ ‫دبیر جهان اسالم و دین وتاریخ‪ :‬مصطفی شوقی‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬سعیده سادات فهری‬ ‫دبیر دیدار‪ :‬افشین خماند‬ ‫دبیر بازار‪ :‬مصطفی میری ‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مهدی ربوشه‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬علی حاجی ناصری‬ ‫اعضای تحریریه و همکاران‪ :‬زهیر توکلی ‪ -‬ش��اهین فتحیان ‪ -‬شاهده یوسفی‬ ‫یاس��ین سیف االس�لام ‪ -‬امی��د کرمانی ه��ا ‪ -‬زه��ره دیان��ی ‪ -‬فاطمه میرزایی‬ ‫ش��یما غفاری ‪ -‬فاطمه کریم خان ‪ -‬زهرا راد‪ -‬عاطفه کربالئی‪ -‬محمد تاجیک‬ ‫حسین غالمی‪ -‬فاطمه سیف‪ -‬حمیدرضا نصیری نژاد‪ -‬مسعود نجفی‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫مدیر فنی و هنری‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر و عکس‪ :‬هومن سلیمیان‪ -‬امیر طالیی کیوان و نیوشا‬ ‫ملک نیازی‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬مصطفی میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلی اجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد سرخ خواه ‪ -‬محمد شکراللهی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬دکتر اسماعیل تبار‪ -‬مهندس واعظی‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی‬ ‫دکتر غالم حسن تقی نتاج ‪ -‬حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس بختیاری‬ ‫مهندس صدوقی‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی ‪ -‬هادی انباردار‬ ‫سید عارف علوی ‪ -‬رضا راستی ‪ -‬ابراهیم صفرلکی‪ -‬دکتر زارعیان‬ ‫علیرضا حسن زاده ‪ -‬دکتر بهرامپور‪ -‬مهندس فخار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫ در خبرنامه این هفته گزارش س�فر محمود احمدی نژاد به مصر درج ش�ده است‪ .‬گزارش�ی درباره در گذشت‬ ‫دکترحسنحبیبیازدیگربخشهایخبرنامهاینهفتهاست‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫ن‪ -‬قاهره؛ دور یا نزدیک؟‬ ‫تهرا ‬ ‫خداحافظی با سیاستمدار ارام‬ ‫اردوکشی انتخاباتی‬ ‫‪14‬‬ ‫تیتر یک‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫دیدار در قاهره‬ ‫محمود احمدی نژاد اولین رئیس جمهوری اسالمی ایران است که به مصر سفر کرده است‬ ‫محمود احمدی نژاد صبح روز سه شنبه ‪ 17‬بهمن ماه‬ ‫ب��رای ش��رکت در دوازدهمی��ن اجالس س��ران س��ازمان‬ ‫همکاری های اسالمی و به دعوت رس��می از سوی دولت‬ ‫مصر عازم این کشور شد‪ .‬سفر رئی س جمهور به مصر اولین‬ ‫سفر یک مقام رسمی از سوی جمهوری اسالمی ای ران بعد‬ ‫از ‪ 35‬سال قطع رابطه بود‪.‬‬ ‫رئی س جمهور پیش از اغاز این سفر در یک کنف رانس‬ ‫خبری ش��رکت کرد و با اش��اره به اینکه قطعا در این سفر‬ ‫روابط سیاس��ی س��ازنده و مس��ائل پی رامونی مورد تاکید‬ ‫قرار خواه��د گرفت‪ ،‬تصریح ک��رد‪« :‬منطق��ه خاورمیانه از‬ ‫جمله مصر و مجموع��ه جهان بش��ریت در حال تحوالت‬ ‫اساسی است و رس��یدن به تحلیل مش��ترک و پس از ان‬ ‫برنامه و عمل مش��ترک ب رای تعام��ل و مدیریت تحوالت‬ ‫از جمل��ه برنامه های اصلی اس��ت که س��عی م ی کنیم در‬ ‫نشست سازمان همکاری های اسالمی با مطرح کردن نظر‬ ‫جمهوری اسالمی درباره انها به یک نقطه مشترک برسیم‪».‬‬ ‫رئی س جمهور با اشاره به مشترکات فرهنگی و سابقه‬ ‫تمدن��ی طوالنی ای ران و مصر اظهار داش��ت‪« :‬دو کش��ور‬ ‫سابقه درخشان و نیروی انسانی بااستعداد و ورزیده ای دارند‬ ‫و از جایگاه سیاسی و اجتماعی بسیار برجسته ای در سطح‬ ‫منطقه و عرصه بی ن الملل��ی برخوردارند و جهت گیری های‬ ‫انها در منطقه و جهان تاثیر گذار است‪ ».‬وی اظهار داشت‪:‬‬ ‫«امیدواریم در این سفر بتوانیم گام هایی در جهت منافع و‬ ‫کرامت ملت ها برداریم‪».‬‬ ‫رئیس دولت ای��ران ظهر سه ش��نبه ‪ 17‬بهمن ماه به‬ ‫محض ورود به مصر مورد استقبال رسمی محمد المرسی‪،‬‬ ‫رئی س جمهور مصر قرار گرفت‪ .‬احمدی نژاد در دیدار همتای‬ ‫مصری خود با تاکید بر اینکه با گسترش همکاری های ای ران‬ ‫و مصر قدرت جدیدی در منطقه ایجاد خواهد شد‪ ،‬تصریح‬ ‫کرد‪« :‬اگر ای ران و مصر با هم باش��ند‪ ،‬دشمنان بی ن المللی‬ ‫بشریت نم ی توانند هیچ اسیبی به ملت های ما وارد کنند‪».‬‬ ‫محمود احمدی ن��ژاد همچنین در خص��وص روابط‬ ‫ای ران و مصر گفت‪« :‬جمهوری اس�لامی ای ران بدون هیچ‬ ‫محدودیتی امادگ��ی دارد روابط خ��ود را در تمام زمینه ها با‬ ‫مصر افزایش دهد‪ .‬راه و اغوش ملت ای ران ب رای توس��عه و‬ ‫پیشرفت ملت مصر باز است‪».‬‬ ‫محمد المرسی‪ ،‬رئی س جمهور مصر نیز در این دیدار با‬ ‫بیان اینکه روابط ای ران و مصر از جایگاه مهم و تاثیرگذاری‬ ‫در منطقه و جهان برخوردار اس��ت‪ ،‬اظهار داش��ت‪« :‬امروز‬ ‫هم��کاری ای ران و مص��ر در تمام زمینه ه��ا الزم و ضروری‬ ‫است‪ ،‬از این رو بسیار خرسند هستم که شخصا از جنابعالی‬ ‫استقبال کردم و بس��یار مایلم که از فرصت این سفر ب رای‬ ‫رایزنی در موضوعات مختلف منطقه ای و بی ن المللی و نیز‬ ‫تحکیم روابط دو جانبه نهایت استفاده را به عمل اوریم‪».‬‬ ‫رئی س جمهور مصر با اشاره به تحوالت سوریه‪ ،‬نقش‬ ‫مهم ای ران و ض��رورت نقش افرینی ای ران در حل مش��کل‬ ‫سوریه تاکید کرد‪« :‬ما نس��بت به تالش های ای ران‪ ،‬رهبری‬ ‫معظم‪ ،‬رئی س جمهور و مسئوالن ای رانی اعتماد کامل داریم‬ ‫و نسبت به اینکه ای ران در جهت رفع مس��ائل در سوریه و‬ ‫س��ایر ملت ها تالش خالصانه دارد‪ ،‬هیچ تردیدی نداریم‪ .‬از‬ ‫این رو تاکید داریم که با ای ران در این زمینه همکاری داشته‬ ‫باشیم‪ .‬تفرقه اندازی دشمنان هم نم ی تواند به روابط دو ملت‬ ‫و ملت های اسالمی اسیب بزند‪».‬‬ ‫دیدار با علمای االزهر‬ ‫رئی س جمهور کشورمان در ادامه برنامه های سفرشان‬ ‫در اولین روز با شیخ احمد الطیب‪ ،‬رئیس و اساتید و علمای‬ ‫دانشگاه االزهر مصر دیدار کرد‪.‬‬ ‫او در ای��ن دیدار گفت‪« :‬احس��اس م ی کن��م در بین‬ ‫علمای بزرگی هس��تم که به حقیق��ت راه و مکتب پیامبر‬ ‫گرام ی اس�لام (ص) و صالح و رس��تگاری همه انسان های‬ ‫جهان م ی اندیشند‪».‬‬ ‫احمدی نژاد با بیان اینکه مش��کل امروز جهان بشری‬ ‫ب ی عدالتی است و این ماموریت مش��ترک همه ماست که‬ ‫در مس��یر اس��تق رار عدالت تالش کنیم‪ ،‬خاطرنشان کرد‪:‬‬ ‫«شیاطین و مس��تکب ران قصد دارند تا ما را از این ماموریت‬ ‫جدا و به مسائل فرعی و حاشی ه ای مشغول کنند‪».‬‬ ‫رئی س جمهور با تاکی��د بر اینکه بای��د اهدافی بزرگ‬ ‫را مدنظر خود داش��ته باش��یم‪ ،‬گفت‪« :‬پیامبر اسالم (ص)‬ ‫‪15‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫نیامد تا عده ای را ش��یعه و عده ای دیگر را سنی کند‪ ،‬بلکه‬ ‫م ی خواست همه مسلمان باشند‪ ،‬چرا که نگاه اسالم نگاهی‬ ‫جهانی بوده و متعلق به همه بشریت است‪ ،‬اما مشکالت از‬ ‫جایی شروع م ی شود که افق نگاه خود را به کشور یا مذهبی‬ ‫خاص متمرکز م ی کنیم‪».‬‬ ‫دکتر احمدی نژاد افزود‪« :‬امروز باید پرچم عدالت و دفاع‬ ‫از حقوق انسان ها را حتی ب رای مردم امریکا و اروپا ب رافرازیم‪،‬‬ ‫چرا که م��ا هیچ فاصله ای میان انس��ان ها قائل نیس��تیم‬ ‫و معتقدیم نوع انس��ان هنوز نجات پیدا نکرده و خواس��ته‬ ‫پیامب ران تاکنون محقق نشده است‪».‬‬ ‫در بخش��ی از صحب ت ه��ای اعض��ای علم��ی ‬ ‫دانش��گاه االزهر مس��ائلی در ارتب��اط ب��ا اختالف��ات اهل‬ ‫سنت و تش��ییع بیان ش��د و دکتر احمدی نژاد در خصوص‬ ‫صحب ت های مطرح ش��ده خصوصا در مورد وضعیت اهل‬ ‫تس��نن در ای ران گفت‪« :‬ب��رادران اهل س��نت در ای ران به‬ ‫اندازه س��ایر ملت جایگاه دارن��د و دولت خ��ود را خادم انها‬ ‫م ی داند‪ .‬البته مش��کالت در هم��ه جا وج��ود دارد که باید‬ ‫ب رای برطرف ش��دن انها دس��ت در دس��ت همدیگر داده و‬ ‫پیش برویم‪».‬‬ ‫دکتر احمدی ن��ژاد تصریح کرد‪« :‬ب��ه صراحت اعالم‬ ‫م ی کنم‪ ،‬ه��ر کس در هر کج��ای دنیا به صحاب��ه پیامبر‬ ‫اسالم (ص) توهین کند‪ ،‬مسلمان نیست و در مسیر اسالم‬ ‫گام برنداشته است‪ ،‬بلکه نوکر بیگانگان و بازی خورده انها‬ ‫است‪».‬‬ ‫ش��یخ احم��د الطی��ب نی��ز در ای��ن جلس��ه ضمن‬ ‫خوش��امدگویی به رئی س جمهوری اس�لامی ای��ران اظهار‬ ‫امیدواری کرد‪ ،‬تا با این س��فر رواب��ط دیپلماتیک‪ ،‬علمی و‬ ‫فرهنگی میان دو کشور گسترش یابد‪.‬‬ ‫رئیس دانش��گاه االزهر با بیان اینکه این دانشگاه در‬ ‫تقریب مذاهب پیش��رو بوده و هدف اصل��ی علمای بزرگ‬ ‫االزهر ریش��ه کن کردن تفرقه میان مسلمان است‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«امروز سیاستمداران غربی تفرقه اندازی میان مسلمانان را‬ ‫دنبال م ی کنند تا خود در ارامش و راحتی باشند‪».‬‬ ‫شیخ احمد الطیب همچنین با تقدیر از سخنان دکتر‬ ‫احمدی نژاد در جمع اساتید دانش��گاه االزهر سخنان وی را‬ ‫مورد اتفاق همه علما و اساتید این دانشگاه برشمرد و گفت‪:‬‬ ‫«انچه رئی س جمهوری اس�لامی ای ران در رابطه با برقراری‬ ‫عدالت بیان کردند به عنوان موضوعی مهم در این دانشگاه‬ ‫مورد بررسی قرار گرفته است‪».‬‬ ‫احمدی نژاد پس از این دیدار در جمع خبرنگاران گفت‪:‬‬ ‫«اگر ای ران و مصر در کنار هم ق��رار بگیرند‪ ،‬نه تنها به نفع‬ ‫دو ملت خواهد بود‪ ،‬بلکه تمام جهان از ان سود خواهند برد‪.‬‬ ‫امروز از ای ران امده ام که بگویم ملت مصر در قلب ای رانیان‬ ‫جای دارند و ملت ای ران پیشرفت‪ ،‬استقالل و اقتدار مصر را‬ ‫پیشرفت و اقتدار خود م ی داند و امیدواریم این سفر سراغازی‬ ‫جدید ب رای همبستگ ی های بیشتر دو ملت باشد‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫رژیم صهیونیستی در مسیر سراشیبی و ضعف‬ ‫محمود احمدی ن��ژاد همچنین در جریان این س��فر‬ ‫دیدارهایی با سران کشورهای دیگر داشت‪ .‬در دیدار محمود‬ ‫عباس‪ ،‬رئیس تش��کیالت خودگردان فلس��طین با اظهار‬ ‫خرسندی از دستاورد اخیر فلسطین در سازمان ملل اظهار‬ ‫داشت‪« :‬اینکه مس��اله فلس��طین یک گام به جلو رفت و‬ ‫سندی در سطح بی ن المللی به نفع ملت فلسطین ثبت شد‪،‬‬ ‫فرصت بهتری ایجاد کرده که حقوق ملت فلسطین به طور‬ ‫جدی تری پیگیری شود‪».‬‬ ‫دکتر احمدی نژاد با تاکید بر اینکه جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران در تمام مجامع بی ن المللی از حقوق ملت فلس��طین‬ ‫به طور کامل حمایت م ی کند‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬این موضوع‬ ‫راهبرد جمهوری اس�لامی بوده و تغییرناپذیر است و ملت‬ ‫ای ران همواره در کنار ملت فلسطین قرار خواهد داشت‪».‬‬ ‫‪16‬‬ ‫رئی س جمهور با اشاره به اینکه رژیم صهیونیستی در‬ ‫مسیر سراشیبی و ضعف قرار دارد‪ ،‬گفت‪« :‬صهیونیس ت ها‬ ‫با مقاومت‪ ،‬ضعی ف تر م ی شوند‪ ،‬بناب راین باید به طور همزمان‬ ‫که در مجامع بی ن المللی موضوع تش��کیل دولت مستقل‬ ‫فلس��طینی پیگیری م ی ش��ود‪ ،‬ازادی کل س��رزمی ن های‬ ‫فلسطین و مقاومت در این زمینه نیز مورد توجه قرار گیرد‬ ‫و امروز شرایط به گونه ای است که ا سان تر م ی توان این دو‬ ‫موضوع را در کنار هم پیگیری کرد‪».‬‬ ‫محمود عباس‪ ،‬رئیس تشکیالت خودگردان فلسطین‬ ‫نیز در این دیدار با قدردانی از حمایت ها و پش��تیبان ی های‬ ‫جمهوری اس�لامی ای ران از حقوق ملت فلس��طین گفت‪:‬‬ ‫«ب��رادران ای رانی هم��واره در تم��ام ش��رایط در کنار ملت‬ ‫مظلوم فلس��طین بوده اند و ملت فلسطین قدرشناس این‬ ‫حمایت هاست‪».‬‬ ‫محمود احمدی نژاد همچنین در نشس��ت سه جانبه‬ ‫روس��ای جمهور ای ران‪ ،‬مصر و ترکیه با محوریت بررس��ی و‬ ‫تبادل نظر پی رامون تحوالت سوریه در قاهره شرکت کرد‪.‬‬ ‫در این نشست که با حضور دکتر محمود احمدی نژاد‪،‬‬ ‫محمد المرسی و عبداهلل گل در حاشیه دوازدهمین اجالس‬ ‫سران کشورهای سازمان همکاری های اسالمی برگزار شد‪،‬‬ ‫اخرین تحوالت سوریه و راه های برقراری امنیت و جلوگیری‬ ‫از جنگ و درگیری در این کشور مورد بررسی قرار گرفت‪.‬‬ ‫همچنین رئی س جمهور کش��ورمان در این س��فر از‬ ‫راس الحس��ین و منطقه زینبیه قاهره دیدن کرد‪ .‬در جریان‬ ‫این دیدار صدها نفر از مردم مصر در حالی که پالکاردهای‬ ‫متعددی در دست داشتند از وی اس��تقبال کردند‪ .‬برخی از‬ ‫استقبال کنندگان شعارهایی در حمایت از جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران سر دادند‪.‬‬ ‫امادگی ایران برای ارتقای سطح روابط دیپلماتیک‬ ‫با مصر‬ ‫محمود احمدی نژاد روز اول س��فر خود در نشستی با‬ ‫اصحاب رس��انه و نویس��ندگان مصری در پاسخ به سوالی‬ ‫درباره روابط ای��ران و مصر و راه های گس��ترش این روابط‬ ‫گفت‪« :‬انچه در ذهن تاریخی خود از ملت مصر داریم ملتی‬ ‫بزرگ و تاریخ ساز است که ب رای انها احترام زیادی قائلیم؛ این‬ ‫کشور دیار فرهنگ‪ ،‬تمدن و انسانیت است‪».‬‬ ‫دکتر احمدی نژاد با تاکید بر اینک��ه اگر ای ران و مصر‬ ‫به عنوان دو ب رادر دست به دست هم بدهند‪ ،‬شرایط به نفع‬ ‫مطالبات ملت ها تغییر خواهد کرد‪ ،‬گفت‪« :‬این چیزی است‬ ‫که شیاطین به شدت با ان مخالف بوده و تالش م ی کنند‪،‬‬ ‫دست این دو ب رادر به هم نرسد‪».‬‬ ‫رئی س جمهور تصریح کرد‪« :‬جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫همچنین امادگی دارد س��طح روابط دیپلماتیک خود را با‬ ‫مصر ارتقا دهد‪».‬‬ ‫رئی س جمه��ور ب��ا اش��اره به س��فر ب��ه بس��یاری از‬ ‫کش��ورهای منطقه از جمل��ه بحرین به منظ��ور تحکیم‬ ‫روابط دو جانبه اظهار داش��ت‪« :‬البته امروز شرایط بحرین‪،‬‬ ‫مس��اعد نیس��ت‪ ،‬باید با مردم بحرین خوش��رفتاری شود‪.‬‬ ‫باالخره انتخاب حق مردم اس��ت و همه باید از ان برخوردار‬ ‫باش��ند؛ البته ای��ران دخالتی در ام��ور بحرین ن��دارد‪ ،‬اما از‬ ‫حقوق م��ردم بحری��ن و هم��ه ملت ه��ا دفاع ک��رده و به‬ ‫حکوم��ت بحرین نی��ز توصیه داری��م که به ح��ق ملتش‬ ‫احترام بگذارد‪».‬‬ ‫رئی س جمهور در پاسخ به سوالی درباره تحوالت سوریه‬ ‫و دیدار دکت��ر صالحی با معاذ الخطی��ب‪ ،‬رئیس معارضین‬ ‫س��وریه‪ ،‬اظهار داش��ت‪« :‬نظر ما درباره س��وریه مثل تمام‬ ‫کشورهاس��ت و معتقدیم انتخاب حاکمیت ملی‪ ،‬عدالت و‬ ‫احترام‪ ،‬حقوق اساسی همه ملت هاست و باید محترم شمرده‬ ‫شود‪ ،‬اما این حق از طریق جنگ به دست نم ی اید؛ بلکه از‬ ‫طریق تفاهم ملی حاصل م ی شود‪ ،‬به خصوص در سوریه که‬ ‫جامع ه ای طایفه ای دارد‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬هر کس با جن��گ روی کار بیاید‪ ،‬این به‬ ‫معنای ادامه یافتن جنگ و ادامه ناامنی است‪ ،‬تنها راه حل‬ ‫مشکل سوریه‪ ،‬تفاهم ملی و برگزاری انتخابات ازاد است و ما‬ ‫در این مسیر حرکت م ی کنیم‪ .‬البته بعضی تصور م ی کنند‬ ‫که با جنگ و درگیری م ی توانند مسائل را حل و فصل کنند؛‬ ‫اگر چه جنگ ممکن است‪ ،‬راه حل باشد اما پایدار و انسانی‬ ‫نیست‪ ،‬مسائل انسانی راه حل نظامی ندارد‪».‬‬ ‫دکت��ر احمدی نژاد خاطرنش��ان کرد‪« :‬خوش��بختانه‬ ‫نشانه هایی در حال مشاهده اس��ت که دو طرف در سوریه‬ ‫با هم گفت وگو کنند‪ ،‬درباره س��وریه اظهارات امیدبخشی‬ ‫شنیده م ی شود که امیدوارم زمینه ب رای تفاهم ملی در این‬ ‫کشور فراهم شود‪».‬‬ ‫رئی س جمه��ور اف��زود‪« :‬ای��ران به دنب��ال امنی��ت‪،‬‬ ‫پیشرفت و وحدت س��وریه و کل منطقه اس��ت و با کشتار‬ ‫مردم از هر طرفی که باش��د به ش��دت مخالفی��م‪ ،‬چرا که‬ ‫دش��منان م ی خواهند به دس��ت خودمان کش��ورهایمان‬ ‫نابود ش��ود و کینه و دش��منی حاکم گ��ردد‪ ،‬بناب راین همه‬ ‫باید هوشیار باش��ند‪ ،‬کش��ورها باید با تفاهم و وحدت ملی‬ ‫اداره شوند‪».‬‬ ‫وی تصریح کرد‪« :‬هیچ شخص و گروهی نم ی تواند‬ ‫خودش را به یک ملت تحمیل کند؛ زبان اسلحه و استفاده از‬ ‫زور مناسب نیست و امیدواریم هر چه زودتر گفت وگو ب رای‬ ‫تفاهم ملی در سوریه شکل بگیرد‪».‬‬ ‫رئی س جمهور در پاسخ به س��وال دیگری درباره روابط‬ ‫ای ران و امریکا و س��خنان ج و بایدن‪ ،‬مع��اون رئی س جمهور‬ ‫امریکا در این خص��وص تصریح ک��رد‪« :‬حرف هایی که از‬ ‫مقامات امریکایی شنیده م ی ش��ود‪ ،‬جدید و مثبت است و‬ ‫امیدواریم در رفتارش��ان هم تغیی رات مثبت��ی اتفاق بیفتد‬ ‫و اگر در رفتارش��ان ه��م ش��اهد تغیی رات مثبت باش��یم‪،‬‬ ‫در ان ص��ورت ما ه��م با نگاه مثب��ت‪ ،‬ان را مورد بررس��ی‬ ‫قرار خواهیم داد‪».‬‬ ‫او همچنی��ن ب��ا تاکی��د ب��ر اینک��ه مل��ت ای��ران‪،‬‬ ‫صهیونیس��ت ها را در معادالت خود به حس��اب نیاورده و‬ ‫جدی نم ی گیرد‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬قدرت دفاعی ای ران به قدری‬ ‫قوی است که هر متجاوزی را پشیمانی کند‪».‬‬ ‫دکت��ر احمدی نژاد در پاس��خ ب��ه اینکه چه کس��ی‬ ‫رئی س جمهور اینده ای ران خواهد ش��د؟ اظهار داشت‪« :‬هر‬ ‫کس��ی را که ملت ای ران انتخ��اب کنن��د او رئی س جمهور‬ ‫خواهد شد‪».‬‬ ‫رئی س جمهور در پاسخ به سوالی مبنی بر اظهار نظر‬ ‫مسئوالن ای ران در این خصوص که هر کس به سوریه تجاوز‬ ‫کند‪ ،‬در حقیقت ب��ه ای ران تجاوز کرده اس��ت‪ ،‬گفت‪« :‬این‬ ‫مطلب موضع ایران در خصوص همه کش��ورهای منطقه‬ ‫اس��ت و اعالم کرده ایم که هر کش��وری در منطقه ما مورد‬ ‫تجاوز قرار گیرد‪ ،‬در کنار ان کشور و ملت خواهیم بود و این‬ ‫اصل ب رای کشور مصر هم حاکم است‪ .‬اگر کسی بخواهد به‬ ‫مصر تجاوز کند‪ ،‬ملت ای ران در کنار دولت و ملت مصر است‬ ‫و چنانچه از ما کمک بخواهند در کنار انان خواهیم بود‪».‬‬ ‫احمدی ن��ژاد در پاس��خ ب��ه س��والی در خص��وص‬ ‫چگونگ��ی ادام��ه فعالی ت ه��ای هس��ته ای جمه��وری‬ ‫اس�لامی ای ران گفت‪« :‬فعالی ت های هس��ته ای صلح امیز‬ ‫جمهوری اس�لام ی ای ران ادامه داشته و توس��عه م ی یابد؛ ما‬ ‫به دنبال ایجاد ‪ 20‬نیروگاه هس��ته ای هستیم که اولین ان‬ ‫افتتاح ش��ده و در حال حاضر چند ماه است که مشغول کار‬ ‫ش��ده و ب رای ادامه فعالی ت ها در حال رایزنی با پیمانکاران‬ ‫هستیم‪».‬‬ ‫دکتر احمدی نژاد اف��زود‪« :‬ما عالقه مندیم س��وخت‬ ‫نیروگاه ها را نیز خودمان بس��ازیم البته راه را ب رای استفاده‬ ‫از تجربه دیگران و حضور انان نم ی بندی��م‪ ،‬اما تکنولوژی‬ ‫ساخت سوخت را نیز دارا هستیم‪g ».‬‬ ‫یادداشت‬ ‫ن‪ -‬قاهره؛ دور یا نزدیک؟‬ ‫تهرا ‬ ‫درباره سفر احمدی نژاد به مصر و دیدار با مرسی‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫برگزاری اجالس س��ران اس�لامی در مصر ب��ار دیگر‬ ‫قاه��ره را به کانون تح��والت منطقه بدل س��اخته اس��ت‪.‬‬ ‫گرچه نا ارام ی های مدنی و ش��کاف فزاینده میان نیروهای‬ ‫تحولخواه و سنت گرا در مصر بر سر قانون اساسی جدید و‬ ‫الگوی حکومتداری‪ ،‬ابتکار دیپلماسی منطقه ای را از دولت‬ ‫اسالمگرای مصر س��لب کرده اس��ت؛ با این وجود جایگاه‬ ‫مصر در جهان عرب و نیز جهان اسالم به دلیل مولفه های‬ ‫ژئوپلتیکی و ژئواستراتژیکی همچنان ب ی نظیر است‪ .‬قاهره‪،‬‬ ‫قلب جهان و کانون فکر و اندیشه‪ ،‬همچنان اثرگذاری خود‬ ‫را بر کشورهای منطقه حفظ کرده است‪ .‬البته تراکم بحران‬ ‫بر سر مسائل اجتماعی و اقتصادی و سیاسی (که به نوعی‬ ‫می راث رژیم های نظامی گذشته بوده که به محمدالمرسی‬ ‫رس��یده) و فقدان چهره کاریزماتیک از وی‪ ،‬ب��ر ناکارامدی‬ ‫دولت و مشروعی ت زدایی از الگوی اخوان المسلمین افزوده‬ ‫اس��ت‪ .‬مصر در دوره انتقالی و گذار بیشتر به خود پرداخته و‬ ‫از نقش افرینی اثر گذار در تحوالت منطقه و نیز ایجاد موازنه‬ ‫قوای منطقه ای بازمانده اس��ت‪ .‬اگر ن��گاه واقع بینانه ای به‬ ‫تحوالت منطقه خاورمیانه و جای��گاه قدرت های منطقه ای‬ ‫داش��ته باش��یم باید گفت ترکیه به دلیل اتخاذ سیاس��ت‬ ‫بی ن المللی در منطقه و تعریف خود ذیل هویت جهان غرب‬ ‫نقش پیش��رو را در تحوالت منطقه داش��ته و دارد‪ .‬ترکیه در‬ ‫این مسیر تالش کرده با پذیرش نقش نیابتی از غرب ب رای‬ ‫ایجاد ساختار جدید قدرت‪ ،‬دیگر قدرت ها به ویژه عربستان‬ ‫و قطر را نیز با خود همراه سازد‪ .‬از دیگر سو باراک اوباما هم‬ ‫تالش کرده که ب رای کاهش هزینه های نظامی و ارائه چهره‬ ‫صلح دوس��ت از امریکا نزد افکار عمومی منطقه با مدیریت‬ ‫بح��ران‪ ،‬ان را به متحدان خ��ود نظیر ترکی��ه و قطر واگذار‬ ‫کند؛ در این برهه شرایط جدیدی ب رای مصر در منطقه رقم‬ ‫خورده است‪.‬‬ ‫به نظر م ی رسد که خطوط قرمز سیاست خارجی امریکا‬ ‫در منطقه ب رای المرسی مشخص شده و امریکای ی ها تضمین‬ ‫امنیت اس��رائیل در منطقه را جزو اولویت های اساسی خود‬ ‫م ی دانند‪ .‬اولویت اخوان المس��لمین هم در حوزه سیاس��ت‬ ‫خبرنامه‬ ‫داود احمدزاده‪ /‬کارشناس مصر‬ ‫خارجی در کنار مصلحت گرایی و متوازن سازی قدرت با دیگر‬ ‫کشورها مساله فلسطین است‪.‬‬ ‫از این رو هم قدرت های هم پیمان مصر نظیر ترکیه و‬ ‫قطر و ع ربستان و هم امریکا از ظرفی ت های قاهره م ی خواهند‬ ‫در ایجاد س��ازوکار جدید ب رای ایجاد صل��ح میان حماس و‬ ‫اسرائیل استفاده کنند‪ .‬المرسی نیز به خصلت اخوان ی ها قصد‬ ‫برهم زدن توافقات قبلی و پ ی ریزی مناسبات جدید ب راساس‬ ‫مش��ی رادیکال را پ ی گیری نم ی کند‪ .‬قط��ر صحنه گردان‬ ‫تحوالت داخلی مصر نی��ز با تزریق پول و قدرت رس��انه ای‬ ‫در قالب ش��بکه الجزیره نه تنها از ظهور ه�لال اخوانی در‬ ‫منطقه ه راس��ی ندارد‪ ،‬بلکه قرائت میانه رو از اسالم از سوی‬ ‫اخوان ی ها را گزینه مناس��ب ب رای به چالش کش��یدن قدرت‬ ‫ع ربستان و متحدان سلفی ان در مصر م ی داند‪ .‬طوالنی شدن‬ ‫دوره انتقال قدرت در س��رزمین فراعنه و اس��تیالی چرخه‬ ‫خشونت به دلیل تضاد منافع نیروهای سیاسی در نبود احزاب‬ ‫کارامد شرایط را ب رای دخالت بیشتر قدرت های خارجی فراهم‬ ‫ساخته است‪ .‬ای ران نیز به عنوان یکی از قدرت های فرادست‬ ‫منطقه ای به تحوالت مصر از اغاز قیام ‪ 2011‬خوشبیانه نگاه‬ ‫کرده و در این مس��یر از حل وفصل مش��کالت ساختاری و‬ ‫برقراری روابط رسمی دیپلماتیک حمایت کرده است‪ .‬یکی‬ ‫از موانع اصلی برقراری مجدد روابط ته ران – قاهره عالوه بر‬ ‫دخالت های قدرت های خارجی بر عدم شکل گیری مناسبات‬ ‫تازه میان دو ملت مس��لمان باتمدن درخش��ان و اشتراکات‬ ‫تاریخی و فرهنگی در نبود اعتماد ف ی مابین اس��ت؛ گرچه‬ ‫اش��تیاق ب ی حدواندازه و بدون هدف گذاری خاص از سوی‬ ‫ای ران در فردای به قدرت رس��یدن اسالمگرایان موجب شده‬ ‫که مصر با فرصت طلبی از این موضوع نزدیکی به ته ران را‬ ‫به عنوان ابزاری در امتیازگیری اقتصادی و سیاسی از شرکای‬ ‫عرب خود در حوزه خلی ج فارس و نیز غ��رب قلمداد کند‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر برداشت مصر از تمایل ته ران به مراودات سیاسی‬ ‫و همکاری های مش��ترک در این نکته نهفته است که گویا‬ ‫ته ران نزدیکی به قاهره را س��وپاپ اطمینانی ب رای کاستن‬ ‫از تحریم های بی ن المللی به دلی��ل فعالی ت های صلح امیز‬ ‫هسته ای خود یافته است‪ .‬از نظردولتمردان مصری ه ر گونه‬ ‫همکاری با ای ران م ی تواند هزنی ه های ناخواسته ای را بر اقتصاد‬ ‫رنجور مصر تحمیل نماید‪ .‬بناب راین مصر نم ی خواهد ب هدلیل‬ ‫برقراری مناسبات جدید با ای ران خود را از کمک های اقتصادی‬ ‫غرب و برخی از کشورهای ثروتمند و نفت خیز ع ربی محروم‬ ‫سازد‪ .‬گرچه به دلیل اشوب های سیاسی وضع بد اقتصادی‬ ‫مصر هنوز در ارائه الگوی مس��تقل حکومتداری و نیز اتخاذ‬ ‫سیاست مس��تقل ناتوان مانده‪ ،‬ولی برخی از سیاست ها و‬ ‫تاکتی ک های تعریف شده مصر جدید نشان م ی دهد که این‬ ‫کشور تالش مستمری را ب رای حفاظت از جغ رافیای سیاسی‬ ‫منطقه و مقابله با هرگونه اقدام که بخواهد با توس��ل به زور‬ ‫تغییر به وجو اورد؛ اغازکرده است‪.‬‬ ‫از این رو مشاهده م ی شود که المرسی در راهبرد جدید‬ ‫منطقه ای خود امنیت کش��ورهای حوزه خلی ج فارس را جزو‬ ‫امنیت مصر دانسته و با پیگیری سیاست های اسالف خویش‬ ‫از تشکیل ناتوی ع ربی ب رای مقابله با ای ران سخن م ی گوید‪.‬‬ ‫البته گرچه این سیاست و اعالم هم پیمانی با ع ربستان‬ ‫و دیگر کش��ورهای عربی ب رای تضمین ارسال کمک های‬ ‫اقتصادی و حضور کارگران مصری شاغل در منطقه صورت‬ ‫م ی گیرد‪ ،‬با این وجود مصر نفع خ��ود را فعال در تداوم تنش‬ ‫میان ای ران و کشورهای حوزه خلی ج فارس م ی بیند‪ .‬منفعت‬ ‫راهبردی مصر تحقق توسعه اقتصادی وفناوری نوین است‬ ‫بناب راین ناچار اس��ت باتوجه به نیازه��ای محیط بی ن الملل‬ ‫سیاست خود را تدوین و اعمال کند‪.‬‬ ‫البته نگاه مص��ر به ای��ران در منطقه به رغ��م تداوم‬ ‫مشکالت س��اختاری در روابط دو جانبه نگاه تک سونگر و‬ ‫منفی نیس��ت و ای ران و مصر در برخ��ی از زمینه ها به ویژه‬ ‫بحث التزام اسرائیل به امضای پیمان ‪ NPT‬و دفاع مشروع از‬ ‫حقوق حقه فلسطینیان همکاری داشته و دارند‪ .‬در نشست‬ ‫اخیر سازمان همکاری های اسالمی باتوجه به تحوالت اخیر‬ ‫در سوریه و امادگی عمده ترین گروه مخالف بشار اسد شورای‬ ‫ملی به رهبری معاذ خطیب ب رای اغ��از گفت وگو با دولت و‬ ‫نقش فعال دیپلماس��ی م ی تواند دریچه روشنی ب رای اینده‬ ‫روابط دو کشور باش��د‪ .‬مصر در موضوع س��وریه نیز گرچه‬ ‫در نقطه مقابل سیاس��ت ای ران قد علم کرده بود ولی گزینه‬ ‫نظامی و دخالت خارجی را ب رای ایجاد س��اختار جدید در این‬ ‫کشور رد م ی کرد‪ .‬نفوذ مصر بر اپوزیسیون به ویژه عمده ترین‬ ‫گروه مخالف دول��ت در قالب اخ��وان قابل توجه اس��ت و‬ ‫ای ران نیز نزدیک ترین متحد دولت بش��ار اس��د در منطقه‪،‬‬ ‫بناب راین رایزن ی های دو کشور و فعال سازی کمیته مشترک‬ ‫چهارجانبه(ای ران‪ -‬مصر – ترکیه و ع ربستان) م ی تواند ضمن‬ ‫ایجاد ثبات و کاهش خشونت ها در داخل سوریه بر نزدیکی‬ ‫دو ملت نیز تاثی ر گذار باشد‪.‬‬ ‫نکته اخر اینکه ماهیت متغیر سیاس��ت خارجی مصر‬ ‫جدید و تمرکز ب��ر منفعت محوری در تنظی��م قواعد بازی با‬ ‫قدرت های منطقه ای باعث س��ر درگم ی هایی در ش��ناخت‬ ‫ش��اخ ص ها وتبیین رویکرد دقیق ان ش��ده اس��ت‪ .‬به رغم‬ ‫فعالی ت های سیاس��ی هش��تاد س��ال اخوان ی ها در مصر و‬ ‫منطقه فاقد تجرب��ه الزم در حکومتداری هس��تند‪ ،‬بنابرین‬ ‫برخی ناپختگ ی ها در عرصه تصمیم گیری ها و تنظیم روابط‬ ‫با دیگر کش��ورها از س��وی جریان اخوان المسلمین صورت‬ ‫گرفته اس��ت‪ .‬همچنین باید در نظر داش��ت ک��ه نیروهای‬ ‫امنیت��ی و مهره ه��ای کلیدی رژی��م گذش��ته همچنان در‬ ‫تصمیم س��ازی های امنیتی و تنظیم روابط خارجی در مصر‬ ‫فعال اند‪ .‬پیوند این طیف قدرتمند با برخی از س��رمایه داران‬ ‫مصری به سیاس��ت خارجی مصر جدید ش��کل م ی دهد‪،‬‬ ‫بناب راین این گروه نم ی خواهند مناس��بات ای��ران و مصر با‬ ‫حل وفصل مش��کالت دیرینه وارد فصل نوین خود بشود‪.‬‬ ‫در هر صورت ب��رای اغاز روابط رس��می فیمابی��ن فارغ از‬ ‫ارمانگرایی محض و اقدامات افراطی باید منتظر باز گشت‬ ‫ارامش واقعی به جامعه بح��ران زده مصر و تعیین تکلیف‬ ‫جدال سیاس��ی میان نخبگان و جریان ه��ای مختلف ان‬ ‫نشست‪ .‬خود اخوان ی ها هم در داخل همچنان سیاست صبر‬ ‫و تحمل پیشه کرده اند‪ ،‬انچه مسلم اس��ت راهکار زدودن‬ ‫تنش ها میان ته ران و قاهره تدریجی و ب راساس واقعی ت ها‬ ‫و منافع دوکشور امکان پذیر است‪g .‬‬ ‫‪17‬‬ ‫رویداد‬ ‫دو دوره به عنوان نماینده ای ران در دیوان داوری بی ن المللی‬ ‫در الهه انتخاب ش��ده بود‪ .‬کتاب دیگری تحت عنوان «در‬ ‫ا‍ی‍ین‍ه ‍حق‍وق ؛ ‍من‍اظری از ‍حق‍وق ب‍ی‍ن ال‍م‍ل‍ل ‪ ،‬ح‍ق‍وق ت‍ط ب‍ی‍ق‍ی و‬ ‫ج‍ا ‍مع‍ه ش‍ن‍اس‍ی» چاپ انتشارات کیهان از او در دست است‪.‬‬ ‫او البته ت��ا اخرین روز حیاتش عضو ش��ورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی و عضو مجمع تشخیص مصحلت نظام نیز ماند‪.‬‬ ‫پیام تسلیت رهبر معظم انقالب‬ ‫خداحافظی با سیاستمدار ارام‬ ‫حسن حبیبی درگذشت‬ ‫خبرنامه‬ ‫داوود حشمتی‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫حس��ن حبیبی‪ ،‬دولتمردی بود که عم��ر زیادی را در‬ ‫دولت های جمهوری اسالمی سپری کرد؛ از دولت بازرگان تا‬ ‫دولت خاتمی‪ .‬سه دوره معاون اولی و حضور در سه کابینه‬ ‫به عن��وان وزیر او را دولتمردی س��اخت که نقطه اش��تراک‬ ‫دولت های راست و چپ بود‪ .‬او در نهایت همزمان با سالروز‬ ‫بازگش��تش همراه با هواپیمای حضرت امام به کشور‪١٢ ،‬‬ ‫بهمن ماه ‪ ٩١‬حبیبی دار فانی را وداع گفت‪.‬‬ ‫حسن حبیبی متولد س��ال ‪ 1315‬در تهران و دارای‬ ‫دکترای جامع ه شناس��ی و حقوق از دانشگاه سوربون بود‪.‬‬ ‫وی در اولین انتخابات ریاست جمهوری بعد از وقوع انقالب‬ ‫اس�لامی یکی از اصل ی ترین رقبای ابوالحسن بن ی صدر‬ ‫بود‪.‬با اینکه یکی از چهره های ثابت کاریکاتورهای نشریه‬ ‫«گل اق��ا» بود‪ ،‬با این ح��ال‪ ،‬حبیبی چه��ره محترمی بود؛‬ ‫محترم امد‪ ،‬محترم ماند و محترم رفت‪ .‬این را حضور چهره ها‬ ‫از جریان ها و تفکرات مختلف در مراس��م خاکسپاری اش و‬ ‫پیام تسلیت شخصی ت ها به مناسبت در گذشتش نشان داد‪.‬‬ ‫او از «مذهب ی های فرنگ رفت��ه ای» بود که در دوران‬ ‫امام خمینی(ره) در فرانس��ه گرد او جمع ش��دند‪ .‬وی صبح‬ ‫پنجشنبه گذشته در پی یک بیماری طوالنی مدت دار فانی‬ ‫را وداع گفت‪.‬دکت��ر حبیبی در کارنامه خود‪ ،‬ریاس��ت بنیاد‬ ‫ای رانشناسی‪ ،‬عضو افتخاری شورای عالی انقالب فرهنگی‪،‬‬ ‫عضو فرهنگس��تان زبان و ادب فارس��ی‪ ،‬عض��و حقیقی‬ ‫ش��ورای عالی انقالب فرهنگی‪ ،‬رئیس فرهنگستان زبان و‬ ‫ادب فارس��ی‪ ،‬عضو هیات امنای کتابخانه مجلس شورای‬ ‫اسالمی‪ ،‬عضو دیوان داوری (الهه) و عضو کمیسیون ملی‬ ‫یونسکو و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام را دارد‪.‬‬ ‫پی ش تر‪ ،‬حض��رت ای��ت اهلل خامن��ه ای‪ ،‬رهبر معظم‬ ‫انقالب اس�لامی چهاردهم مهر س��ال ‪ 1387‬با حضور در‬ ‫یکی از بیمارس��تان های ته ران از وی ک��ه ان زمان رئیس‬ ‫فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود‪ ،‬عیادت کردند‪.‬‬ ‫ایش��ان در این عی��ادت‪ ،‬از اخرین وضعی��ت درمانی‬ ‫دکتر حبیب��ی اطالع یافته و ب رای بهبودی و ش��فای عاجل‬ ‫ایشان دعا کردند‪.‬حبیبی هشت سال در دولت سازندگی از‬ ‫‪18‬‬ ‫سال های ‪ 68‬تا ‪ 76‬و یک دوره در دولت اصالحات از سال ‪76‬‬ ‫تا ‪ ،80‬معاون اول ایت اهلل هاشم ی رفسنجانی و سی د محمد‬ ‫خاتمی‪ ،‬روسای جمهور وقت بود‪.‬‬ ‫بزرگترین اث��ر باقیمان��ده او از دوره ابت��دای انقالب‪،‬‬ ‫پی ش نویس قانون اساسی است‪ .‬حضرت امام خمین ی (ره)‪،‬‬ ‫در پاریس او را مامور تدوین ان کرد و وی به خوبی از عهده‬ ‫این کار برامد‪ .‬دکتر حبیبی با درکی که از فرهنگ ای ران و روح‬ ‫انقالب اسالمی داش��ت و همچنین‪ ،‬با فهمی که از دنیای‬ ‫معاصر داشت و ان را تجربه کرده بود‪ ،‬پی ش نویسی را تهیه‬ ‫کرد که مورد قبول ابتدایی رهبر انقالب قرار گرفت‪ .‬بعدها‬ ‫این پی ش نویس توسط سایر حقوقدانان بزرگ در ای ران مورد‬ ‫واکاوی قرار گرفت و توسط مراجع تقلید نیز مورد بررسی قرار‬ ‫گرفت و با اصالحات اندکی به مجلس خبرگان قانون اساسی‬ ‫تقدیم شد‪ .‬دکتر حس��ن حبیبی عالوه بر دکترای حقوق و‬ ‫جامع ه شناسی از دانشگاه سوربن در سال های دهه ‪ ۷۰‬هم‬ ‫دکترای افتخاری در رشته جامع ه شناسی از دانشگاه ته ران‬ ‫را دریافت کرده بود‪ .‬تلفیق حقوق و جامع ه شناسی نه فقط‬ ‫ی اکادمیکش هم بوده‬ ‫رشته تحصیلی او‪ ،‬که دغدغه شخص ‬ ‫است‪ .‬از این روست که از حس��ن حبیبی کتابی قدیمی در‬ ‫حوزه جامع ه شناسی حقوقی به جای مانده است‪.‬‬ ‫حوزه دیگر فعالیت حبیبی تلفیق ادبیات و حقوق بود‪.‬‬ ‫او به این منظور طرحی با عنوان «طرح تدوین اصطالحات‬ ‫و تعبی رات حقوقی ب ر اساس قوانین و مقررات و دیگر اسناد‬ ‫حقوقی صد ساله اخیر» را تهیه و در نشریه فرهنگستان ادب‬ ‫پارسی در سال ‪ ۱۳۸۳‬منتشر کرد‪ .‬عالوه بر این خود او بخش‬ ‫کوچکی از این طرح را انجام داد و مقاله ای با عنوان بررسی‬ ‫برخی از ویژگ ی های زبانی و برخ��ی از اصطالحات حقوق‬ ‫اداری و دیوانی را در س��ه قانون مهم مجلس اول مشروطه‬ ‫نوشت‪ ،‬اما این طرح بزرگ ب ی سرانجام و ب ی پایان ماند‪.‬‬ ‫حبیبی در حوزه حقوق بی ن الملل هم دس��تی بر قلم‬ ‫داشت و کتاب حقوق بی ن الملل عمومی سه نویسنده بزرگ‬ ‫فرانس��وی؛ ن‍گ‍و‍ین ‍کک دی‍ن ‪ ،‬پ‍ات‍ری‍ک دی‍ی‍��ه و ال‍ن پ‍ل‍ه را به‬ ‫فارسی ترجمه و در موسسه اطالعات به چاپ رساند؛ کتابی‬ ‫که گفته شده ‪ 10‬سال صرف ترجمه ان شد‪ .‬در عین حال‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬رهبر معظم انقالب اسالمی‬ ‫در پیام تسلیتی به مناسبت درگذشت دکتر حسن حبیبی‪ ،‬با‬ ‫اشاره به تاریخچه خدمات ایشان به نظام جمهوری اسالمی‪،‬‬ ‫مرحوم دکتر حبیبی را مومنی صادق‪ ،‬پارسا و خدوم خواندند‪.‬‬ ‫به گزارش پایگاه اطالع رسانی دفتر مقام معظم رهبری‪ ،‬متن‬ ‫پیام رهبر انقالب اسالمی به شرح زیر است‪:‬‬ ‫« بسم اهلل الرحمن الرحیم‬ ‫با دریغ و تاس��ف خبر درگذش��ت یار دیرین انقالب و‬ ‫دانش��مند متعهد مرحوم مغفور اقای دکتر حس��ن حبیبی‬ ‫(رحمه اهلل علیه) را دریافت کردم‪ .‬ایشان مومنی صادق و پارسا‬ ‫و خدوم بود‪ .‬تاریخچه خدمات وی به نظام جمهوری اسالمی‬ ‫از پیش از انقالب و هنگام تدوین پی ش نویس قانون اساسی‬ ‫اغاز شده و در طول سال های متمادی در عضویت شورای‬ ‫انقالب و سپس بر عهده گرفتن مسئولی ت های بزرگ دیگر‬ ‫ادامه یافته اس��ت‪ .‬بیماری جانکاه و طوالن��ی وی‪ ،‬صبر و‬ ‫تس��لیم و توکل او را نیز بر فهرست مزایای شخصیت ی اش‬ ‫افزود و امید است رحمت و مغفرت و رضوان الهی شامل حال‬ ‫ایشان شود‪ .‬الزم م ی دانم به همسر گرامی و باوفای ایشان‬ ‫و دیگر بازماندگان و نیز به هم��کاران و عالقه مندان به ان‬ ‫فقید سعید تسلیت خویش را تقدیم نمایم‪».‬‬ ‫پس از مق��ام معظم رهب��ری‪ ،‬محم��ود احمدی نژاد‬ ‫رئی س جمهور‪ ،‬ایت اهلل صادق امل��ی الریجانی رئیس قوه‬ ‫قضائیه‪ ،‬عل��ی الریجان��ی رئی س مجلس‪ ،‬اکب ر هاش��می‬ ‫رفس��نجانی رئی س مجم��ع تش��خیص مصلح��ت نظام‪،‬‬ ‫محمدرضا رحیمی معاون اول رئی س جمهور‪ ،‬ایت اهلل هاشمی‬ ‫شاهرودی‪ ،‬حجت االسالم سیدحس��ن خمینی‪ ،‬محمدرضا‬ ‫عارف‪ ،‬محمدرض��ا باهنر و دیگر ش��خصی ت ها در این باره‬ ‫پیام تسلیت صادر کردند‪ .‬حبیبی ‪ 76‬ساله از جمله کسانی‬ ‫بود که ‪ 12‬بهمن ‪ 57‬به همراه امام خمینی(ره) از پاریس به‬ ‫ته ران امد و در ‪ 12‬بهمن ‪ 91‬نیز چشم از جهان فروبست‪.‬‬ ‫در س��اعات اولیه درگذش��ت مع��اون اول دولت های ‬ ‫هاش��می و دول��ت اول خاتم��ی‪ ،‬منزل ش��خصی وی به‬ ‫صحنه حض��ور چهره های راس��ت و چپ و میان��ه تبدیل‬ ‫ش��ده بود‪ .‬همچنین در مراس��م تش��ییع وی نیز افرادی از‬ ‫طی ف های مختلف و مس��ئوالن سابق و فعلی نظام حضور‬ ‫داشتند‪ .‬حبیبی در شش دولت به عنوان وزیر و معاون اول‬ ‫رئی س جمهور فعال بوده است‪ .‬وی در دولت موقت مهندس‬ ‫بازرگان مسئولیت وزارت ارشاد را عهده دار بود و بعد از اینکه‬ ‫در دولت های بن ی صدر و ش��هید رجایی حضور نداشت‪ ،‬در‬ ‫دولت نخست میرحس��ین موس��وی به عنوان وزیر علوم‬ ‫و اموزش عالی برگزیده ش��د و در دولت چه��ارم هم وزارت‬ ‫دادگس��تری را عهده دار ش��د‪ .‬پس از این در دولت هاشمی‬ ‫رفسنجانی‪ ،‬حسن حبیبی معاون اول شد و در دولت خاتمی‬ ‫نیز با همین سمت تا ‪ 4‬سال به کارش ادامه داد‪ .‬نماز میت بر‬ ‫پیکر وی را یادگار بنیانگذار انقالب سی د حسن خمینی اقامه‬ ‫کرد تا حبیبی سرانجام در مرقد امام ارام بگیرد‪.‬‬ ‫زیب�اکالم‪ :‬حبیبی ی�ک تکنوکرات ب�ه معنی دقیق‬ ‫کلمه نبود‬ ‫صادق زیب��اکالم در پاس��خ به این س��وال که حبیی‬ ‫چگونه سیاس��تمداری بود‪ ،‬م ی گوید‪« :‬مرحوم دکتر حسن‬ ‫حبیبی سیاس��تمداری بود که ش��اید اگ��ر در عصر و فضا‬ ‫خبرنامه‬ ‫عباس عبدی‪ :‬سیاستمدار با تیپ حبیبی کم داشتیم‬ ‫عباس عبدی ام��ا درباره اتهام «خنثی بودن حس��ن‬ ‫حبیبی به عنوان یک سیاستمدار در ای ران پس از انقالب»‬ ‫معتقد است‪« :‬در قضاوت درباره عملکرد حسن حبیبی‪ ،‬باید‬ ‫به پ س زمینه فکری و سیاسی نیز توجه کرد‪ .‬اگر از این منظر‬ ‫به کارنامه سیاس��ی وی نگاه کنیم‪ ،‬شاید به نتیجه بهتری‬ ‫برسیم‪ .‬ما االن کسانی را در جامعه خودمان داریم که همان‬ ‫پ س زمینه حس��ن حبیبی را داش��تند و االن جزو منتقدان‬ ‫نظامند‪ .‬بعضی از این افراد به لحاظ سیاسی حتی در سطح‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫و مقطع تاریخی دیگری ظاهر م ی ش��د‪ ،‬عص��ر و فضایی‬ ‫که جامعه ای ران کمی بیش��تر پذی رای ادم ه��ای وزین تر و‬ ‫عمی ق تر م ی بود‪ ،‬م ی درخشید‪ .‬حسن حبیبی در شرایطی در‬ ‫سپهر سیاسی ای ران ظاهر شد که جامعه ای ران هیجان زده‪،‬‬ ‫تب الود‪ ،‬توسعه نیافته و به شدت گرفتار عواطف و احساسات‬ ‫بود‪ .‬چنین جامعه ای کس��ی مثل حس��ن حبیبی را خیلی‬ ‫ب رنم ی تافت‪ .‬ادمی که صبور و ب ی سر و صدا و ب ی جا رو جنجال‬ ‫باشد‪ ،‬ولی اعتقادات عمیق به اس�لام و دموکراسی داشته‬ ‫باش��د و به انس��جام جامع��ه ب ر اس��اس قانون اساس��ی و‬ ‫قانونمداری باور داشته باشد‪ ،‬خیلی نم ی توانست در جامعه‬ ‫ای ران گل کند‪ .‬مرحوم حسن حبیبی هم خیلی گل نکرد‪».‬‬ ‫وی م ی افزاید‪« :‬از س��وی دیگر حس��ن حبیبی یک‬ ‫تکنوک��رات به معن��ای دقیق کلمه ه��م نبود‪ .‬او بیش��تر‬ ‫ب��ه درد کاره��ای عمی��ق و زیربنایی فک��ری و فرهنگی‬ ‫م ی خورد‪ .‬به عن��وان مث��ال‪ ،‬در دوران انق�لاب که صادق‬ ‫قط��ب زاده‪ ،‬دکتر اب راهیم ی��زدی و ابوالحس��ن بن ی صدر و‬ ‫دیگران در نوفل لوش��اتو اط راف ام��ام(ره) بودند و همه به‬ ‫دنبال پیش بردن امور روزمره انق�لاب و برنامه ریزی قیام‪،‬‬ ‫حسن حبیبی به فکر تدوین قانون اساسی اینده ای ران بود‪.‬‬ ‫این مثال به بهترین وجه از ش��خصیت مرحوم دکتر حسن‬ ‫حبیبی پ��رده برم ی دارد و نش��ان م ی دهد که او بیش��تر به‬ ‫مسائل عمی ق تر‪ ،‬ب ی س رو صداتر و کم هیجان تر م ی اندیشید‬ ‫و فکر م ی کرد‪».‬‬ ‫زیباکالم با اش��اره به اینک��ه هر دولتی نی��از به افراد‬ ‫اجرایی دارد ک��ه کارهای اساس��ی را بدون دردس��ر انجام‬ ‫دهند‪ ،‬افزود‪« :‬هاش��می به درس��تی متوجه ش��ده بود که‬ ‫حسن حبیبی یک نیروی ارزشمند فکری است که ب ی انکه‬ ‫درگیری سیاسی ایجاد کند و سخنانی بگوید که ب رای دولت ‬ ‫هاشمی دردسرساز ش��ود و هاشمی مجبور ش��ود روزها و‬ ‫هفته ها وقت خودش را صرف جم عو جور کردن حرف های او‬ ‫کند‪ ،‬م ی تواند ب رای کارهای اجرایی هم مفید باشد‪ .‬محمد‬ ‫خاتمی و اط رافیانش هم متوجه این کش��ف هاشمی شده‬ ‫بودند و حسن حبیبی را در دولت اصالحات به کار گرفتند‪.‬‬ ‫قوه مجریه هر اندازه هم اهل سر و صدا و هوچ ی گری باشد‪،‬‬ ‫باالخره یک جاهایی مجبور اس��ت کار هم بکند و دقیقا در‬ ‫همین جاها به ادمی مثل حسن حبیبی نیاز دارد‪».‬‬ ‫باالتری نسبت به حس��ن حبیبی بودند‪ .‬اما اینها مسیری‬ ‫متفاوت از حسن حبیبی را طی کردند‪ .‬فارغ از ارزشگذاری‪،‬‬ ‫االن م ی توان در این باره قضاوت ک��رد که کدام یک از این‬ ‫افراد موفق تر بودند‪».‬‬ ‫وی معتقد است که حبیبی دارای «کارایی» خوبی در‬ ‫نظام بوده و م ی افزاید‪« :‬اقای حبیبی دوازده سال معاون اول‬ ‫رئی س جمهور بود‪ ،‬به لحاظ شخصیتی با اتهام قدرت طلبی‬ ‫مواجه نیس��ت و کس��انی که از نزدیک ب��ا او کار کرده اند‬ ‫م ی گویند او اگر چه محافظ��ه کار بود‪ ،‬ولی در چارچوب کار‬ ‫خودش فاقد اصول و پرس��تیژ نبود‪ .‬ان کسانی که به قول‬ ‫معروف «خنثی» نیستند‪ ،‬اگر اصطالحا مثل اقای حبیبی‬ ‫خنثی م ی شدند و در حکومت باقی م ی ماندند‪ ،‬قطعا کارایی‬ ‫بیشتری ب رای جامعه داش��تند‪ .‬یعنی م ی توانستند خدمات‬ ‫بیشتری به جامعه ای ران بکنند و اینجا و انجا جلوی ظلمی‬ ‫را بگیرند و به پیش��رفت کشور کمک بیش��تری کنند‪ .‬اگر‬ ‫هم کیشان حسن حبیبی نیز مثل او عمل م ی کردند‪ ،‬شاید‬ ‫االن م ی توانستند به راحتی نامزد ریاست جمهوری شوند و‬ ‫خدمت بیشتری به ای ران و ای رانی بکنند‪».‬‬ ‫وی م ی افزاید‪« :‬ش��اید ما هم در گذشته این نوع رفتار‬ ‫سیاس��ی را ترجیح م ی دادیم‪ .‬نمی خواه��م بگویم که من‬ ‫در گذش��ته هم نظر امروزم را در این زمینه داش��تم‪ .‬به هر‬ ‫حال کسی از اقای حبیبی بدی ندیده اس��ت‪ .‬او اگر جایی‬ ‫م ی توانس��ت کار مثبتی هم انجام ده��د‪ ،‬ان کار را انجام‬ ‫م��ی داد و هیچ وقت هم پ��ای کار بدی را امض��ا نکرد و بر‬ ‫اعمال نادرست کسی صحه نگذاشت‪ .‬افرادی مثل حبیبی‬ ‫م ی توانند در حوزه سیاست به عنوان سرمایه ای مطرح باشند‬ ‫که در مواقعی خ��اص م ی توانند گره های��ی را ولو کوچک‬ ‫باز کنند‪ .‬ما سیاس��تمدارانی با تیپ رفت��اری اقای حبیبی‬ ‫کم داش��تیم‪ .‬اقای حبیبی وقتی معاون اول رئی س جمهور‬ ‫بود‪ ،‬خیلی س��اده کاریکاتورش م ی رف��ت روی جلد گل اقا‪.‬‬ ‫شخص دیگری را در این مملکت نداشتند که چنین بالیی‬ ‫بر سر او بیاورند! ولی وقتی حبیبی رضایت م ی داد به اینکه‬ ‫گل اق��ا کاریکاتورش را بکش��د و از او انتقاد کن��د‪ ،‬در واقع‬ ‫کمک م ی کرد به باز شدن فضای مطبوعات و شکل گیری‬ ‫انچه ازادی نامیده م ی ش��ود‪ .‬اگر کس��ی در همین حد هم‬ ‫به مطبوع��ات کمک کن��د‪ ،‬کار مهمی انجام داده اس��ت‪.‬‬ ‫خیل ی های دیگر در همین حد هم نتوانستند به مطبوعات‬ ‫کمک کنند‪».‬عب��اس عبدی در خصوص قابلیت حس��ن‬ ‫حبیبی ب رای الگو بودن به عنوان یک سیاستمدار‪ ،‬با اشاره به‬ ‫شباهت حسن حبیبی به محمود دعایی از حیث نوع سلوک‬ ‫و تداوم حضور در ای ران پ��س از انقالب‪ ،‬م ی گوید‪« :‬ممکن‬ ‫است کسی روزنامه ای منتشر کند‪ ،‬ولی شش ماه بیشتر دوام‬ ‫نیاورد‪ .‬هر چند که من قصد ندارم ب��ه چنین فردی بگویم‬ ‫مثل مدیر روزنام��ه اطالعات عمل کند‪ ،‬ول��ی م ی خواهم‬ ‫بگویم رفتار رادیکال نباید به گسست منجر شود‪ .‬اگر کسی‬ ‫به دلیل رادیکال بودنش س��ریعا حذف ش��ود و کنار برود و‬ ‫ش��خص دیگری به دلیل محافظه کار بودنش دوازده سال‬ ‫معاون رئی س جمهور باشد و در فرهنگستان زبان و نهادهای‬ ‫دیگر حضور داشته باشد و کم و بیش منشا اثر باشد‪ ،‬به هر‬ ‫حال الگویی از سیاس��ت ورزی را ارائه کرده اس��ت‪ .‬هر چند‬ ‫نم ی خواهم بگویم همه باید از این الگو تبعیت کنند ولی به‬ ‫نظر م ی ر سد این شیوه سیاس��ت ورزی نیز الگویی در میان‬ ‫مجموعه ای از الگوهای سیاست ورزی است‪».‬‬ ‫وی در پاسخ به این سوال که حسن حبیبی به عنوان‬ ‫یک سیاس��تمدار چه دس��تاوری داش��ت‪ ،‬گفت‪« :‬بخشی‬ ‫از سیاس��تمداران دس��تاوردهای روش��ن تری دارن��د‪ .‬مثال‬ ‫یک فوتبالیس��ت ممکن اس��ت در جام جهان��ی یک گل‬ ‫سرنوشت س��از زده باش��د‪ ،‬ولی یک فوتبالیست دیگر گل‬ ‫نزده و صرفا بازیکنی بوده در کنار سایر بازیکنان‪ .‬این دومی‬ ‫هیچ گاه به اندازه ان اولی به چشم نم ی اید‪ ،‬اما در عین دیده‬ ‫نشدن‪ ،‬حضورش الزم است‪ .‬حسن حبیبی سیاستمداری بود‬ ‫مثل همین فوتبالیست نوع دوم‪».‬‬ ‫عب��اس عب��دی درب��اره تط��ور عقای��د سیاس��ی‬ ‫حس��ن حبیبی و اینک��ه ایا حبیبی ک��ه در اغ��از انقالب‬ ‫مل��ی مذهب��ی ب��ود در پای��ان ب��ه لح��اظ سیاس��ی به‬ ‫کلی ب��ا عقاید قبل��ی اش وداع ک��رده ب��ود‪ ،‬م ی گوید‪« :‬به‬ ‫نظ��ر م��ن اق��ای حبیب��ی در پای��ان ای��ن س��ی و چند‬ ‫س��ال حضور سیاس��ی اش در ای ران پس از انق�لاب‪ ،‬فرق‬ ‫عمده ای با اغاز راه نکرده بود‪ .‬این طور نبود که اگر دیگران‬ ‫نس��بت به نظام انتقاداتی داشتند حس��ن حبیبی به کلی‬ ‫ب ی انتقاد بوده باش��د‪ .‬من چنین گمانی ندارم‪ .‬خصلت های‬ ‫ش��خصی حبیبی موجب تداوم حضورش در ساخت قدرت‬ ‫شده بود ولی این به این معنا نبود که او عقاید روشنفکرانه‬ ‫س ی سال پیش خودش را از دست داده باشد‪ .‬در حرف های او‬ ‫هم چنین چیزی دیده نم ی شد‪».‬‬ ‫حضور پرشمار سیاسیون از دو جناح‬ ‫حجت االس�لام محم��دی گلپایگان��ی‪ ،‬رئیس دفتر‬ ‫مقام معظ��م رهب��ری‪ ،‬سیدحس��ن خمین��ی‪ ،‬عل ی اکب��ر ‬ ‫هاشم ی رفس��نجانی‪ ،‬س��یدمحمد خاتم��ی‪ ،‬عل ی اکب��ر‬ ‫ناطق ن��وری‪ ،‬محمدباق��ر الریجانی‪ ،‬عل ی اکب��ر صالحی‪،‬‬ ‫محمدرضا میرتاج الدینی‪ ،‬س��ید محمد حسینی‪ ،‬عل ی اکبر‬ ‫صالحی‪ ،‬عب��اس اخوندی‪ ،‬احمد مس��جد جامعی‪ ،‬عبداهلل‬ ‫جاس��بی‪ ،‬عبدالواحد موس��وی الری‪ ،‬محمدرض��ا عارف‪،‬‬ ‫محمد علی نجفی‪ ،‬محمد ش��ریعتمداری‪ ،‬علی یونس��ی‪،‬‬ ‫مرتضی بختی��اری‪ ،‬غالمعل��ی حدادعادل‪ ،‬غالمحس��ین‬ ‫کرباس��چی‪ ،‬مهدی هاش��می‪ ،‬مجید انص��اری‪ ،‬قدرت اهلل‬ ‫علیخانی‪ ،‬داوود دانش جعفری‪ ،‬محمدعلی سبحانی‪ ،‬بیژن‬ ‫زنگنه‪ ،‬احمد خرم‪ ،‬محمود دعایی‪ ،‬ایت اهلل موسوی بجنوردی‪ ،‬‬ ‫اس��حاق جهانگی��ری‪ ،‬س��ردار نقدی و ش��مار دیگ��ری از‬ ‫چهره های سیاسی در مراس��م تشییع پیکر مرحوم حبیبی‬ ‫حضور داش��تند‪g.‬‬ ‫حسن حبیبی در مقابل کاریکاتورهای گل اقا مدارا و تسامح به خرج م ی داد‬ ‫‪19‬‬ ‫عکس های خبری‬ ‫چهر ه ها‬ ‫دو وزیر خارجه در یک کادر‬ ‫دو مرحله ای نشود‬ ‫علی اکبر والیتی‬ ‫عل ی اکبر والیتی م ی گوی��د‪« :‬نباید بگذاریم انتخابات‬ ‫به دور دوم بکش��د‪ ».‬این عضو ائتالف ‪ 2+1‬ب��ا بیان اینکه‬ ‫اصولگرایان نباید متفرق باشند‪ ،‬تاکید کرده است‪« :‬اصحاب‬ ‫فتنه و کسانی که به عنوان جریان انحرافی شناخته م ی شوند‬ ‫احتم��ال دارد بخواهند ب��رای انتخاب��ات برنامه ریزی هایی‬ ‫داشته باش��ند‪ .‬ما ائتالف را ‪ 2+1‬نامگذاری نکردیم و سه نفر‬ ‫از کاندیدای ریاس��ت جمهوری با هم ائت�لاف کردند و قرار‬ ‫گذاشتند در نزدیکی ایام انتخابات یک نفر انها کاندیدا شود‬ ‫حسن روحانی و مجید انصاری‬ ‫درجلسهمجمعتشخیص‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫رونماییازهواپیمایجنگنده‬ ‫ایرانی‬ ‫اردوکشیانتخاباتی‬ ‫محمدحسینصفارهرندی‬ ‫محمدحسین صفارهرندی م ی گوید‪« :‬اصالح طلبان‬ ‫تصمی��م دارن��د ش��خصیتی موج��ه در انق�لاب‪ ،‬یعن��ی‬ ‫اقای رفسنجانی را ب رای انتخابات ‪ 92‬معرفی کنند‪».‬‬ ‫وی معتقد اس��ت‪« :‬دوره اصالحات ما را از خواب بیدار‬ ‫کرد و هدایت گری های مقام معظم رهبری نیز س��بب ش��د‬ ‫ملت ای ران دریابند ماموریت های گسترده بی ن المللی برعهده‬ ‫انهاست‪ ».‬صفارهرندی در پاس��خ به سوال دیگری مبن ی بر‬ ‫چگونگی حضور اصالح طلبان در انتخابات س��ال اینده نیز‬ ‫چنین ب��اوری دارد‪« :‬هدف اصلی انها بازگش��ت به صحنه‬ ‫سیاسی کش��ور اس��ت؛ برخی اصالح طلبان در مقابل فتنه‬ ‫واکنش نش��ان ندادند‪ .‬این افراد باید امروز علنا این مس��اله‬ ‫تاثیر یارانه ها‬ ‫محسن رضایی‬ ‫پیروزی پر گل ایران مقابل لبنان‬ ‫محسن رضایی معتقد است که ‪ 45‬هزار تومان یارانه‬ ‫تاثیر منفی بر زندگی مردم داشته است‪.‬دبیر مجمع تشخیص‬ ‫مصلحت نظام پرداخت یارانه نق��دی را موجب افزایش تورم‬ ‫برشمرده و البته تاکید کرده اس��ت که یارانه ها حتی در این‬ ‫ش��رایط قدرت خرید را از مردم س��لب کرده اس��ت‪ .‬رضایی‬ ‫درعی ن حال گفته اس��ت‪« :‬در حال حاضر شرایط کشورمان‬ ‫به گونه ای اس��ت که همه دولتمردان کش��ور باید به دنبال‬ ‫راهکار اساسی به منظور حل بحران گرانی و بیکاری باشند؛‬ ‫نه اینکه بخواهند به خاطر برخی مس��ائل حاشی ه ای از حل‬ ‫معضالت موجود که دامنگیر مردم ش��ده‪ ،‬غافل بمانند‪».‬او‬ ‫استقبال از مذاکره‬ ‫علی اکبر صالحی‬ ‫عل ی اکبر صالحی هفته گذشته با واکنش مثبت نسبت‬ ‫به پیش��نهاد جو بایدن‪ ،‬معاون رئی س جمهوری امریکا ب رای‬ ‫مذاکره با ای ران خبرساز ش��د‪ .‬یک روز پس از انکه جو بایدن‪،‬‬ ‫معاون رئی س جمه��وری امریکا از امادگی واش��نگتن ب رای‬ ‫مذاکرات مستقیم با ای ران خبر داد‪ ،‬وزیر خارجه ای ران گفت که‬ ‫«جمهوری اسالمی ای ران این پیشنهاد را با نگاه مثبت بررسی‬ ‫‪20‬‬ ‫ی دولت دانس��ت که‬ ‫پرداخ��ت یارانه ها را موجب س��ردرگم ‬ ‫هیچ گونه راه برگش��ت یا ادامه ندارد و اگر در این خصوص‬ ‫مدیریت صحیحی صورت م ی گرفت‪ ،‬ضمن ایجاد اشتغال و‬ ‫تقویت تولید از تورم موجود نیز کاسته م ی شد و ان وقت بود‬ ‫که قدرت خرید مردم نیز باال م ی رفت‪.‬دبیر مجمع تشخیص‬ ‫مصلحت نظ��ام ادامه داد‪« :‬راهکارهای بس��یار اساس��ی و‬ ‫کارشناسی وجود دارد که م ی ش��ود اجرایی کرد و با اجرایی‬ ‫ش��دن این راهکارها منجر به تقویت نظام و رفع مشکالت‬ ‫موجود اقتصادی جامعه م ی شود‪ ».‬او با انتقاد از برخی افراد‬ ‫که امروزه دس��ت به دعواهای سیاس��ی زده ان��د‪ ،‬نیز گفت‪:‬‬ ‫«کشور را با تفکرات واهی و پوچ نم ی شود اداره کرد و اگر افراد‬ ‫ناالیقی یک سنگر خدمتگزاری را اشغال کرده اند‪ ،‬باید با انها‬ ‫برخورد شود تا از افراد کاردان و مستعد استفاده شود‪».‬محسن‬ ‫رضایی که اصالتی خوزستانی دارد فرمانده سپاه پاسداران در‬ ‫دوران دفاع مقدس بوده اس��ت‪ .‬او پیش از انقالب از اعضای‬ ‫اصلی گروه مب��ارز منصورون و س��ازمان مجاهدین انقالب‬ ‫اسالمی بود‪ .‬رضایی مقاطع کارشناس��ی‪ ،‬کارشناس ی ارشد‬ ‫و دکترا را در رشته اقصاد در دانش��گاه ته ران گذرانده است‪.‬‬ ‫وی پس از کناره گیری از فرماندهی س��پاه پاسداران در سال‬ ‫‪ ،۱۳۷۶‬وارد دنیای سیاست شد‪ .‬در سال ‪ ۱۳۷۶‬با حکم رهبر‬ ‫معظم انقالب‪،‬بهسمتدبیرمجمعتشخیصمصلحتنظام‬ ‫منصوبشدوریاستکمیسیوناقتصادکالنمجمعتشخیص‬ ‫رابهعهدهگرفت‪.‬رضاییکهدرانتخاباتمجلسششمنتوانست‬ ‫ارای مردم ته ران را ب رای وکالت انها کس��ب کن��د‪ ،‬دو بار دیگر‬ ‫نیز کاندیدای انتخابات ش��د؛ اما این ب��ار ردای کاندیداتوری‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری را بر تن کرد‪ .‬این سیاس��تمدار‬ ‫اصولگرا در روزهای منتهی به انتخابات ریاست جمهوری نهم‬ ‫از کاندیداتوری انصراف داد و در انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫دهم نفر سوم شد‪ .‬سایت خبری تابناک و روزنامه ملت ما از‬ ‫رسانه های نزدیک به رضایی هستند‪g .‬‬ ‫م ی کند‪».‬صالحی گف��ت‪« :‬تا زمانی که ط��رف دیگر نیتی‬ ‫واقعی ب رای حل وفصل موضوع داشته باشد‪ ،‬ب رای مذاکرات‬ ‫دوجانبه خط قرمزی وجود ن��دارد‪ ».‬وزیر امور خارجه ای ران‪ ،‬در‬ ‫واکنش به پیشنهاد امریکا گفته اس��ت که ای ران از پیشنهاد‬ ‫مذاکرات مستقیم با امریکا استقبال م ی کند؛ ولی او تعهدی‬ ‫در این زمینه نداد و ان را مشروط دانست‪ .‬عل ی اکبر صالحی که‬ ‫در شهر کربال متولد شده‪ ،‬فعالی ت های اکادمیک پررنگ تری‬ ‫دارد؛ چه انکه س��ال ها ریاس��ت دانش��گاه صنعتی شریف و‬ ‫دانشگاه بی ن المللی امام خمینی (ره) قزوین را بر عهده داشته‬ ‫است‪ .‬او که ب رای تحصیل به کشورهای لبنان و امریکا رفته‪،‬‬ ‫مدتی هم معاون ایرج فاضل‪ ،‬وزیر اس��بق فرهنگ و اموزش‬ ‫عالی بوده است‪ .‬صالحی در دوره ریاست جمهوری سی د محمد‬ ‫خاتمی نماینده ای ران در اژانس بی ن المللی انرژی اتمی بود‪ .‬او‬ ‫همچنین در دوره ریاس��ت اکمل الدین احسان اوغلو‪ ،‬معاون‬ ‫دبیرکل سازمان کنف رانس اسالمی بود اما پس از انتصابش‬ ‫به عنوان رئیس سازمان انرژی اتمی از این سمت استعفا داد و‬ ‫جانشین غالمرضا اقازاده شد‪ .‬در اذر ‪ 89‬پس از انکه منوچهر‬ ‫متکی از وزارت امور خارجه عزل شد‪ ،‬به عنوان سرپرست این‬ ‫وزارتخانه منصوب شد و چندی بعد با رای اعتماد نمایندگان‬ ‫مجلس هشتم سکاندار دستگاه دیپلماسی ای ران شد‪g .‬‬ ‫هیالری‬ ‫کلینتون و‬ ‫قدرت زنان در‬ ‫امریکا موضوع‬ ‫این شماره‬ ‫نیوزویک است‬ ‫خبرنامه‬ ‫را مطرح کنند‪ .‬البت��ه رئوس فتنه نم ی توانن��د چنین کاری‬ ‫انجام دهند‪ ،‬اما وابس��تگان انها چنین امکان��ی دارند؛ زی را‬ ‫نظام روی نام اصالح طلبی حساسیت ندارد و رهبری نیز در‬ ‫مقابل درخواست برخی افراد ب رای بستن دفتر اصالح طلبان‬ ‫فرموده بود این کار نباید صورت گیرد‪ ».‬صفاره رندی با بیان‬ ‫اینکه اصالح طلبان م ی دانند گزین��ه حداکثری انان امکان‬ ‫حض��ور در انتخابات را ن��دارد‪ ،‬عنوان م ی کن��د‪« :‬به همین‬ ‫دلیل انها تصمیم دارند ش��خصیتی موجه در انقالب یعنی‬ ‫هاشم ی رفسنجانی را ب رای انتخابات ‪ 92‬معرفی کنند‪ ،‬هرچند‬ ‫در مرحله دوم انتخابات سال ‪ 84‬اردوکشی پشت سر هاشمی‬ ‫از س��وی اصالح طلبان صورت گرفته بود؛ نشانه ها حاکی از‬ ‫دعوت همه گروه های اصالح طلبی ب رای وحدت است‪».‬‬ ‫محمدحس��ین صفارهرندی‪ ،‬عضو مجمع تشخیص‬ ‫مصلحت نظام‪ ،‬وزیر فرهنگ و ارش��اد اسالمی دولت نهم‬ ‫بود‪ .‬او از سال های ابتدایی انقالب اس�لامی تا سال ‪1372‬‬ ‫در س��پاه پاس��داران فعالیت م ی کرد؛ اما ب��رای همکاری با‬ ‫حسی ن ش��ریعتمداری به روزنامه کیهان رفت‪ .‬او که تا سال‬ ‫‪ 84‬سردبیر این روزنامه بود‪ ،‬با یادداشت ها و سخنران ی های‬ ‫خود گروه های تن��دروی اصالح طل��ب را مورد انتق��اد قرار‬ ‫م ی داد‪ .‬صفارهرندی با روی کار امدن محمود احمدی نژاد در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری ‪ 84‬به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد‬ ‫اسالمی دولت نهم به مجلس هفتم معرفی شد و توانست‬ ‫رای اعتماد نمایندگان را ب رای تکیه بر کرسی وزارت کسب‬ ‫کند‪ .‬او در روزهای پایانی دولت نهم از سمت خود عزل شد‪،‬‬ ‫اما از انجایی که برکناری او سبب م ی شد که دولت بار دیگر‬ ‫از مجلس ب رای تمام کابینه رای اعتماد بگیرد‪ ،‬اعالم کرد که‬ ‫تنها به عنوان «یک عدد» به همکاری خ��ود با دولت ادامه‬ ‫خواهد داد‪ .‬صفاره رندی پس از پایان دوره وزارت‪ ،‬بار دیگر به‬ ‫سپاه بازگشت و به عنوان مش��اور فرمانده کل سپاه مشغول‬ ‫به کار شد‪g .‬‬ ‫قدرت نظامی‬ ‫امریکا در‬ ‫این شماره تایم‬ ‫مورد بررسی‬ ‫قرار گرفته است‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫و البته ممکن هم اس��ت نفر چهارمی هم باشد که خارج از‬ ‫ائتالف بوده و رای بیاورد‪ ».‬والیتی با تاکید بر اینکه اگر دولت‬ ‫اینده متعلق به اصولگرایان نباشد مصیبت داریم و باید هشت‬ ‫سال مشکالتی را تحمل کنیم‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬از مجموعه‬ ‫اصولگرایان باید یک نفر رای بیاورد‪ .‬اگر اصولگرایان متفرق‬ ‫باشند‪ ،‬معلوم نیست دولت اینده دست چه کسی باشد‪».‬‬ ‫او با تاکید بر اینکه اگر انتخابات به دور دوم کش��یده‬ ‫شود‪ ،‬اس��ی ب پذیری بیش��تری خواهد داش��ت‪ ،‬اظهار کرد‪:‬‬ ‫«اس��اس ائتالف این اس��ت اش��خاصی که تکلیف بر انها‬ ‫گذاشته شده است یا احساس تکلیف م ی کنند ب رای انتخابات‬ ‫ائتالف م ی کنند‪ ،‬اگر یکی از انها رای اورد که رئی س جمهور‬ ‫م ی شود اگر هم رای نیاوردند یا در پایان به عنوان کاندیدای‬ ‫ریاست جمهوری کنار کشیدند خیلی باال و پایین نم ی کنند‬ ‫و غصه نم ی خورند‪ ».‬عل ی اکبر والیتی که روزگاری قرار بود‬ ‫بر کرسی نخس��ت وزیری کابینه حضرت ایت اهلل خامنه ای‬ ‫تکیه زند‪ ،‬سابقه ‪ 16‬سال وزارت امور خارجه کابینه های دوره‬ ‫جنگ و دولت س��ازندگی را در کارنامه خود دارد‪ .‬این پزشک‬ ‫سیاس��تمدار البته پیش از مطرح ش��دن نام��ش به عنوان‬ ‫نخس��ت وزیر احتمالی دول��ت دوره جنگ‪ ،‬مع��اون وزارت‬ ‫بهداری و نماینده مردم ته��ران در مجلس اول بود‪ .‬او که در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری ‪ 76‬از عل ی اکبر ناطق نوری حمایت‬ ‫کرد‪ ،‬خود یکی از کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری ‪84‬‬ ‫بود؛ اما با اعالم کاندیداتوری عل ی اکبر هاشم ی رفس��نجانی‬ ‫از کاندیداتوری انصراف داد و ب��ه ادامه فعالی ت های خود در‬ ‫مشاورت امور بی ن الملل رهبر معظم انقالب مشغول شد‪ .‬او‬ ‫به همراه کمال خ رازی‪ ،‬محمد شریعتمداری‪ ،‬علی شمخانی‬ ‫و محمدحسین طارمی از اعضای ش��ورای راهبردی روابط‬ ‫خارجی است‪g .‬‬ ‫دکه‬ ‫اشپیگل‬ ‫دراین شماره‬ ‫از شکست‬ ‫سیاست های‬ ‫خانواده محور‬ ‫المان می گوید‬ ‫نیوزویک از‬ ‫دالیل موفقیت‬ ‫مدل اقتصادی‬ ‫کشورهای‬ ‫اسکاندیناوی‬ ‫می نویسد‬ ‫‪21‬‬ ‫نقد و نظر‬ ‫عاقبت سیاست تهاجمی‬ ‫نـقدونظر‬ ‫سیاست خارجی ترکیه و بحران سوریه‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫برهان سلیمی‬ ‫سوریه در زمره کشورهایی اس��ت که دارای موقعیت‬ ‫ژئوپلتیک و ژئواس��تراتژیکی خاصی در خاورمیانه اس��ت و‬ ‫همین موقعیت نیز‪ ،‬نقش مهم��ی در روابطش با بازیگران‬ ‫فرامنطق��ه ای و منطق��ه ای چ��ون ترکی��ه‪ ،‬ای��ران‪ ،‬مصر‪،‬‬ ‫ع ربستان سعودی‪ ،‬اسرائیل و‪...‬ایفا م ی کند‪ .‬در رابطه با ترکیه‪،‬‬ ‫همسایه جنوب ش��رقی و پل ارتباطی این کش��ور با اردن‪،‬‬ ‫لبنان و‪ ...‬اس��ت‪ .‬وجود اقلیت کرد و مساله علوی ها‪ ،‬باعث‬ ‫تاثی ر پذیری دو کشور از تحوالت همدیگر به شکل مستقیم و‬ ‫غیرمستقیم شده و خواهد شد‪ .‬دوکشور در دهه های پیشین‬ ‫دارای روابط پ ر فرا زو نشیب وتوام با تنشی بوده اند؛ که م ی توان‬ ‫ن هاتای‪-‬اسکندرون و تقسیم‬ ‫به اختالفات ارضی بر سر استا ‬ ‫اب فرات اشاره کرد؛ مساله کردها در خاورمیانه نیز‪ ،‬اگرچه انها‬ ‫را به هم نزدیک کرده‪ ،‬اما همین مساله بر اثر حمایت سوریه‬ ‫از حزب کارگران کردستان در دهه‪ 90‬مجادالت عمده ای بین‬ ‫طرفین ایجاد کرد وحتی دو کش��ور را در س��ال ‪ 1998‬تا مرز‬ ‫جنگ پیش برد‪ .‬با افتتاح مجلس ملی ترکیه‪ ،‬رئی س جمهور‪،‬‬ ‫سلیمان دمیرل در این سال‪ ،‬از حق انکارا ب رای انتقام از سوریه‬ ‫به علت حمایت از فعالی ت های تروریس��تی س��خن گفت‪.‬‬ ‫رئیس ستاد ارتش نیز بیان داشت که یک جنگ اعالم نشده‬ ‫بین ترکیه و س��وریه در جریان بوده اس��ت‪ .‬متعاقبا مسعود‬ ‫یلماز‪ ،‬نخس ت وزیر ترکیه نیز اعالم کرد که نظامیان در انتظار‬ ‫دستور هس��تند‪ )1(.‬اما به دلیل عقب نشینی سوریه و اخ راج‬ ‫اوجاالن‪ ،‬رهبر حزب کارگران کردستان و بعدها دستگیری او‪،‬‬ ‫تنش ها تا حدودی کاهش یافت‪ .‬یکی از نتایج مهم بحران‬ ‫‪ 1998‬در روابط دو کش��ور و امتناع دمشق از حمایت ‪،PKK‬‬ ‫عادی ش��دن روابط دو کش��ور بود و میان انها رابطه اشتی‬ ‫جویانه تری برقرار گردید؛ چنانچه رئی س جمهور احمد نجدت‬ ‫سزر‪ ،‬در مراسم تشییع جنازه حافظ اسد رئی س جمهور سوریه‪،‬‬ ‫‪22‬‬ ‫در ژوئن ‪ 2000‬شرکت کرد‪ .‬انکارا همچنین از ریاست جمهوری‬ ‫بشار اسد استقبال کرد‪ )2(.‬با این حال روابط دو کشور نه تنها‬ ‫بهبود نیافت‪ ،‬بلکه حکومت سوریه در پی برداشتن گام های‬ ‫بیشتر‪ ،‬شروع به سختگیری های شدیدی روی ‪ PKK‬کرد و‬ ‫دمشق کمپ های اموزشی این سازمان را درون سوریه بست‬ ‫و خطوط فرستنده رادیوی ی اش را متوقف کرد و تظاه رات هایی‬ ‫را که طرفداران این حزب به ویژه در خالل انتخابات های ملی‬ ‫و محلی برگزار م ی کردند‪ ،‬ممنوع اعالم کرد و توزیع کتاب ها‬ ‫و نشریات انتش��ار یافته این س��ازمان را محدود ساخت و‪...‬‬ ‫با نمایان ش��دن چنین حس��ن نیتی‪ ،‬ان��کارا همکاری های‬ ‫نزدیکی با دمش��ق در چندین حوزه برقرار س��اخت؛ به ویژه‬ ‫در قلمرو دفاعی‪ ،‬نظامی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬س��ازمان دادن جلسات‬ ‫امنیتی ‪ 1998‬ت��ا ژانویه‪ ، 2002‬امضای پروت��کل امنیتی در‬ ‫سپتامبر‪ 2001‬و‪)3(...‬‬ ‫بعد از به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه در سال‬ ‫‪ ،2002‬این روابط بی��ش از پیش گس��ترش یافت؛ امضای‬ ‫توافقنامه ه��ای تجاری در س��ال های ‪2004‬و‪2007‬و کاهش‬ ‫تعرفه های گمرکی س��وریه در قبال صادرات ترکیه‪ ،‬باعث‬ ‫س��رازیر ش��دن کاالهای ترکیه به بازارهای این کشور شد‪.‬‬ ‫گسترش سرمایه گذاری های کالن در بخش های مختلف‬ ‫و فعالیت شرکت های متعدد ترکی به شکل وسیع‪ ،‬از تبعات‬ ‫روابط گسترده تجاری دو کشور‪ ،‬تا همین اواخر بود‪ .‬از طرف‬ ‫دیگر میانج ی گری ترکیه در مذاکرات میان سوریه و اسرائیل‬ ‫و می زبانی ان در سال های ‪2007‬و‪ 2008‬نه تنها گویای نقش و‬ ‫ورود فعال ترکیه به معادالت و مناقشات منطقه ای بود‪ ،‬بلکه‬ ‫در بس��ط روابط با س��وریه نیز نقش مهم ی داشت‪ .‬در سال‬ ‫‪ ،2009‬دو کش��ور یک بیانیه سیاسی مشترک را امضا کردند‬ ‫که در پی تاسیس شورای همکاری استراتژیک (‪)HLSCC‬‬ ‫بودند و قصد داشتند روابطشان را به یک سطح باالتری ارتقا‬ ‫دهند‪)4(.‬‬ ‫به وقوع پیوس��تن انقالب های عربی و س��رایت انها‬ ‫به س��وریه که منجر به نا ارام ی های وس��یع و خونینی طی‬ ‫یک سال اخیر شده است‪ ،‬ترکیه را با فرصت ها و نگران ی های‬ ‫عمده ای مواجه س��اخت‪ .‬ش��دت گرفتن م��وج اعتراضات و‬ ‫گسترش خشونت ها‪ ،‬منجر به اواره ش��دن هزاران شهروند‬ ‫سوری به درون مرزهای ترکیه ش��د‪ .‬مقامات ترکیه در ابتدا‪،‬‬ ‫جهت دفع تاثی رات نامطلوب این وقایع بر ترکیه از دمش��ق‬ ‫دیدار و با مقامات س��وری به ط��ور مداوم در تم��اس بودند‪.‬‬ ‫سیاست ترکیه تاکید بر انجام اصالحات از سوی رژیم اسد‪ ،‬با‬ ‫لحنی مالیم بود؛ از نظر ترکیه این اصالحات م ی توانست از‬ ‫شدت گرفتن خشونت ها جلوگیری و منجر به مدیریت بحران‬ ‫گردد‪ .‬در همین راستا‪ ،‬یک بسته پیش��نهادی نیز در اختیار‬ ‫مقامات س��وری قرار گرفت که روی از میان برداشتن قانون‬ ‫اضط راری در سوریه‪ ،‬گفت وگو با اپوزیسیون و اجازه مشارکت‬ ‫احزاب مختلف در سیاس��ت و‪ ...‬تاکید داشت‪ .‬اما اصالحات‬ ‫مورد نظر ترکی��ه به وقوع نپیوس��ت و اصالح��ات محدود‬ ‫بشار اس��د را نیز از قبیل تغییر و جابه جایی برخی مقامات‬ ‫دولتی‪ ،‬برداش��تن وضعی��ت اضط راری و اعالم شناس��نامه‬ ‫و تابعیت س��وریه به ‪300‬هزار ت��ن از کردهای این کش��ور‬ ‫نتوانس��ت معترضان و مخالف��ان رژیم را در داخ��ل و خارج‬ ‫قانع س��ازد و تحوالت در این کش��ور روز به روز به س��مت‬ ‫خش��ونت های بیش��تری جریان یافت‪ .‬دخال��ت بازیگران‬ ‫منطقه ای و فرامنطقه ای نیز‪ ،‬با حمایت هایشان از اپوزیسیون‬ ‫و رژیم سوریه به تشدید بحران سوریه منجر شده است‪.‬‬ ‫سیاست انکارا تا مدت ها‪ ،‬همانطور که گفته شد‪ ،‬تاکید‬ ‫بر انجام اصالحات‪ ،‬توقف خش��ونت ها و جلوگیری از جنگ‬ ‫داخلی ‪ -‬فرقه ای بود‪ .‬ترکیه به طور فزاینده ای نگران بوده که‬ ‫کشمکش های این کشور به منازعات فرقه ای در سوریه تبدیل‬ ‫شود؛ چرا که رژیم اس��د از حمایت شدید اقلیت علوی در این‬ ‫کشور برخوردار است و کشورهای سنی مذهب منطقه نیز از‬ ‫جنبش ضد دولتی و اپوزیس��یون که مدعی نماینده اکثریت‬ ‫سنی هستند‪ ،‬حمایت م ی کنند‪ .‬از تبعات خط رناک دیگر این‬ ‫منازعه این بود که به تنش های فرق��ه ای در ترکیه نیز دامن‬ ‫زند و انکارا نیز تا حدودی از این مساله نگران بوده است؛ چرا‬ ‫که بیش از نیم میلیون علوی عرب در ترکیه زندگی م ی کنند‬ ‫که بیشترشان در ایالت «هاتای» سکونت دارند؛ جایی که در‬ ‫ی «انتاکیا» قرار دارد‪ .‬علوی ها در کنار یک‬ ‫حوالی شهر قدیم ‬ ‫میلیون سنی مذهب مناطق جنوب شرقی ترکیه در این نواحی‬ ‫قرار دارند‪ .‬گزارش ها حکایت از این داشت که تظاه رات هایی‬ ‫از سوی علویان عرب در حمایت از بشار اسد و رژیم سوریه و‬ ‫شعارهایی ضد حزب عدالت و توسعه از سوی انها در انتاکیا‬ ‫جریان داشته و علویان و بازرگانان انها‪ ،‬به حمایت از رژیم اسد و‬ ‫از طرف دیگر مردم سنی مذهب انتاکیا نیز مشغول ساماندهی‬ ‫و کمک کردن به جنبش ض��د رژیم س��وریه بوده اند‪ )5( .‬در‬ ‫صورت گسترش منازعات و فرقه ای شدن ان‪ ،‬امکان جریان‬ ‫یافتن کشمکش ها به مناطق مستعد ترکیه نیز وجود دارد‪،‬‬ ‫مساله کردها نیز در سوریه‪ ،‬در زمره نگران ی های عمده ترکیه‬ ‫در خالل بحران این کشور بوده است‪ .‬اما انکارا به تدریج از یک‬ ‫سیاست محتاطانه به سمت در پیش گرفتن سیاستی سفت‬ ‫و سخت (تهاجمی) درقبال سوریه گرایش پیدا کرد و در این‬ ‫راستا‪ ،‬با برخی از بازیگران منطقه ای به ویژه عربستان و قطر‬ ‫و‪ ...‬و بازیگران فرامنطقه ای غ ربی به ویژه ایاالت متحده امریکا‬ ‫همگرا عمل کرده است‪ .‬ترکیه با اعمال فشارهای گوناگون از‬ ‫قبیل حمایت از اپوزیسیون که این کشور نفوذ قابل توجهی‬ ‫در میان برخی از انها از جمله اخوان المس��لمین سوریه دارد‪،‬‬ ‫تقویت نظامی‪ ،‬مالی‪ ،‬لجس��تیکی انها به همراه ع ربستان و‬ ‫قطر‪ ،‬اعمال تحریم های اقتصادی و‪ ...‬در پی سیاست تغییر‬ ‫رژیم یا اصالحات گسترده سیاس��ی‪ ،‬به نحوی که با حضور‬ ‫اپوزیسیون سوری طرفدار ترکیه در اینده همراه شود‪ ،‬است‪.‬‬ ‫چنین وضعیتی م ی تواند در راس��تای مناف��ع ملی ترکیه در‬ ‫این کشور و افزایش نفوذ منطقه ای و تضعیف رقبای ترکیه و‬ ‫هم پیمانانش در سوریه و منطقه به ویژه ای ران و روسیه باشد‪.‬‬ ‫نسبت رسانه ها با مشکالت مردم چگونه باید باشد؟‬ ‫فرشاد مهدی پور‪ /‬کارشناس رسانه‬ ‫خبر‪ ،‬معموال ساخته م ی شود‪ ،‬ب راساس رویدادی عینی‪.‬‬ ‫این س��اختگی بودن خبر‪ ،‬به منظر روانی بازگشت م ی کند‬ ‫و منافع فردی یا گروهی‪ ،‬سیاس��ت های خبری رسانه ای و‬ ‫مضیقه ها و دشواری های کار خبرس��ازان‪ .‬از همین روست‬ ‫که خبری ممکن است تا روی میز مجری پخش اخبار ‪14‬‬ ‫سیما برسد (سه شنبه میانه خانه نشینی ‪ 11‬روزه و خبر حکم‬ ‫ابقای وزیر مربوطه) اما خوانده نشود‪ .‬تا اینجای کار‪ ،‬حرجی‬ ‫یا چاره ای نیست‪ ،‬چون این یک روند طبیعی و پذیرفته شده‬ ‫ی است و ای رانی یا جهان ی بردار هم نیست؛ انبوهی از‬ ‫رسانه ا ‬ ‫تجارب سانسور و فشار و ایذاء‪ ،‬مربوط به همین رسانه های‬ ‫مشهورند‪ :‬س��ی‪.‬ان‪.‬ان‪ ،‬ب ی ‪.‬بی‪.‬سی‬ ‫و‪ ...‬و روس��ای کشورهای ش��ان در‬ ‫ینگه دنیا‪.‬‬ ‫انچ��ه مح��ل ج��دل و جدال‬ ‫م ی تواند باش��د‪ ،‬پوش��ش دادن به‬ ‫خبرهای��ی اس��ت ک��ه زیرپوس��ت‬ ‫جلسات رس��می و غیررس��می‪ ،‬در‬ ‫مراک��ز مهم تصمیم گیری‪ ،‬ش��کل‬ ‫م ی گی رند و چه اعالم شده اجرا بشوند‬ ‫و چه اعالم نشده‪ ،‬اثار و تبعات خود را‬ ‫بر زندگی مردم باقی م ی گذارد؛ مثال‬ ‫چه امریکا تاریخ و س��اعت و لحظه‬ ‫حمله خود به ع��راق را پنهان کند و‬ ‫چه ان را رسما اطالع بدهد‪ ،‬تغییری‬ ‫در نتای��ج وقوع جنگ بر سیاس��ت‪،‬‬ ‫اقتصاد و فرهنگ کشور حمله کننده‪،‬‬ ‫کش��ور مورد تهاجم ق��رار گرفته و‬ ‫تقریبا تمام ی ذینفع��ان منطقه ای‬ ‫و بی ن المللی ان‪ ،‬ایجاد نم ی ش��ود؛‬ ‫یعنی (بخ��ش بزرگ��ی از) واقعیت‬ ‫ان چیزی اس��ت که سیاست سازان‬ ‫از پش��ت میزهای ش��ان تصمی��م‬ ‫به وقوع (ی��ا وض��ع) ان گرفته اند و‬ ‫تمام توان خود را به کار م ی گیرند تا‬ ‫برنامه ریزی شان را محقق سازند‪ .‬اما‬ ‫رسانه ها در این میانه (عمدتا)‪ ،‬ابزار‬ ‫دست و پا بس��ته ای بیش نیستند و‬ ‫اگر هم گاهی ُمتعرض سیاس��ت ها‬ ‫یا سیاس��تمداران م ی ش��وند‪ ،‬از زور‬ ‫ب ی چارگ��ی و ناتوان ی ش��ان در‬ ‫تشخیص مسیر و راه است‪ .‬درستی‬ ‫اجرای یک سیاست پس از اجرای ان‪ ،‬قابل ارزیابی است و‬ ‫مثال کس��ی که تصمیم م ی گیرد تا نرخ بلیت هواپیماها را‬ ‫فالن درصد گران کند‪ ،‬صرفا در چارچوب منافع بخشی خود‪،‬‬ ‫تحلی ل هایی دال بر افزایش هزینه ها و جب ران خسارات ناشی‬ ‫از کاهش مسافران ارائه م ی کند و نه خود را مسئول م ی داند‬ ‫و نه موظف که به پیامدهای خردی نظیر مسائل خانوادگی‬ ‫ناشی از این گرانی بپردازد‪ .‬این تنها یک نمونه از پ راکندگی‬ ‫حوزه نتایج یک تصمیم حاکمیتی اس��ت که چگونه همه‬ ‫ابنای بشر را از خود متاثر م ی کند و رسانه ها هم در این میانه‬ ‫تنها نظاره گر و بازتاب دهنده اند‪ .‬این سخن به معنای عقالیی‬ ‫و غی راحساسی و منطقی رفتار کردن رسانه ها و رسانه ای ها‬ ‫نیست‪ ،‬چه اینکه در بس��یاری از مواقع یا از روی ناچاری یا‬ ‫«جوگیرشدن»‪ ،‬تصمیماتی گرفته م ی شود که وی ران کننده‬ ‫و خسارت بار نیز هست‪ .‬اما این هم از ان جنس تصمیماتی‬ ‫است که احصای دامنه اجرای ان‪ ،‬شدنی نیست و باید به این‬ ‫«اجتهادرسانه ای» در دم رخ داده‪ ،‬اندکی حق داد و مراعاتش‬ ‫کرد؛ چگونه پذیرفته است که فالن استاندار به بهانه حضور‬ ‫چنددقیقه ای در یک مجلس س��خنرانی تا حدی انتقادی‬ ‫برکنار ش��ود‪ ،‬اما همین می زان صب��وری در ب رابر رفتار یک‬ ‫رسانه ‪ ،‬وجود نداشته باش��د و با هر سرسوزن خطایی‪ ،‬رسانه‬ ‫اماج صدها نوع گالیه و انتقاد قرار گیرد؟‬ ‫در یک س��ال اخیر و افزایش س��طح نابسامان ی های‬ ‫اقتصادی‪ ،‬رس��انه ها مکررا متهم به‬ ‫درهم ریزی بازار ش��ده اند (حتی در‬ ‫سطح و حد ارس��ال یک پیامک!) و‬ ‫توصی ه هایی مکرر دریافت کرده اند‬ ‫برای التزام به قاعده س��کوت‪ .‬این‬ ‫سیاس��ت عبور از خبر‪ ،‬در جایی و‬ ‫زمانی تجویز م ی شود که اوال مردم‬ ‫با گوش��ت و پوس��ت و خون شان‪،‬‬ ‫درگیر گران ی اند و ه��ر لحظه امواج‬ ‫سهمگی ن تری از ان به کرانه خانه ها‬ ‫م ی رس��د و ثانیا در فرض س��کوت‬ ‫رس��انه های رس��می‪ ،‬ش��بکه های‬ ‫مجازی و ماه��واره ای‪ ،‬انی (و کمتر‬ ‫از انی) از خب ر گزاری و جهت سازی‬ ‫در این باره باز نم ی مانند‪ .‬پس اطالع‪،‬‬ ‫چون هوا‪ ،‬در فضا پخش م ی ش��ود‬ ‫و راه مواجهه ب��ا ان‪ ،‬اب دیده کردن‬ ‫گو ش ه��ا و چشم هاس��ت ک��ه‬ ‫ناهنجاره��ا و نارواه��ا را نبینن��د و‬ ‫رواه��ا را بفهمند و اگ��ر خبطی را‬ ‫ش��نیدند‪ ،‬نس��بت به ان واکنشی‬ ‫صبورانه و معقول داش��ته باش��ند‪.‬‬ ‫به این رفت��ار درس��ت در اصطالح‬ ‫اهالی ارتباطات‪ ،‬س��واد رس��انه ای‬ ‫گفته م ی ش��وند و ب رای ان‪ ،‬الزامات‬ ‫و لوازم��ی پی ش بینی ش��ده که از‬ ‫قضای��ای روزگار‪ ،‬رک��ن رکی��ن ان‪،‬‬ ‫همی��ن رس��انه های داخل ی اند که‬ ‫امینند و دل سوز و فعال و البته که‬ ‫خودشان هم نیازمند افزایش حلم و‬ ‫سواد رسانه ای اند‪.‬‬ ‫اگر رس��انه ها از بازنش��ر اخبار دست بکش��ند‪ ،‬تغییر‬ ‫چندان��ی در واقعیت بیرونی حاصل نم ی ش��ود؛ البته که از‬ ‫دامنه بروز حواشی احساس��ی و روانی جلوگیری م ی شود‪،‬‬ ‫اما اینکه راه نظارت بر این روند‪ ،‬فقط ابالغ سیاست سکوت‬ ‫باشد‪ ،‬جدا محل اشکال است‪ .‬چون همیشه وقتی توصیه‬ ‫به سکوت ش��ده‪ ،‬راه مطلوب کمتر شناخته شده و متاسفانه‬ ‫سکوت‪ ،‬مطلوبیت عمومی یافته است‪.‬‬ ‫رس��الت دس��تگاه های دخی��ل در سیاس��ت گذاری‬ ‫رس��انه ای‪ ،‬هدایت و نظارت و حمایت اس��ت و اگر نظارت‬ ‫را بشود تفس��یر به کنترل کرد‪ ،‬این تنها یکی از سه وظیفه‬ ‫سازمان کالن رسانه ای کشور است و نه همه ان‪g .‬‬ ‫نـقدونظر‬ ‫یادداشت ها‪:‬‬ ‫‪Aras Damla ,The syrian uprising,Turkish .1‬‬ ‫‪syrian relation go down hill, Middle East‬‬ ‫‪.42.p,2.Volume XIX,N, 2012 quarterly,Spring‬‬ ‫‪.42.Ibid, p.2‬‬ ‫‪.43.Ibid, p.3‬‬ ‫‪Uslu Emrulla, How Kurdish pkk militamts.4‬‬ ‫‪are exploiting the crisis in Syria to achieve‬‬ ‫‪regional autonowy, Terrorism Monitor‬‬ ‫‪.6.2012 april ,7:issue,10 ,Volume‬‬ ‫‪Cagaptay Soner,Will syrians sectarian .5‬‬ ‫‪divisons spill over into turkey ? New Republic,‬‬ ‫‪.14.2012 April‬‬ ‫‪The Economist ,Turkey’s foreign .6‬‬ ‫‪.14th2012 policy,growing less mild,April‬‬ ‫‪.Uslu Emrulla.Ibid.7‬‬ ‫همچنین در خصوص روابط رژیم سوریه با ‪ PKK‬جهت فشار‬ ‫بر ترکیه‪ ،‬نگاه کنید به‪:‬‬ ‫‪Jawad Al-Tamimi Aymenn ,Syria,Turkey‬‬ ‫‪available at:,18.2011 and the Kurds, November‬‬ ‫‪Middle East forum‬‬ ‫عبور از خبر و زندگی واقعی مردم‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫این سیاست سختگی رانه و تجدیدنظ ر طلبانه ترکیه‪ ،‬برخی از‬ ‫ناظ ران غ ربی را متقاعد ساخته که چنین سیاستی را باید نقطه ‬ ‫عطفی در سیاس��ت خارجی ترکیه ارزیابی کرد که گرایشات‬ ‫توسع ه طلبانه ای در ان نهفته است‪ )6(.‬در پیش گرفتن چنین‬ ‫سیاس��ت فعالی در راس��تای افزایش نفوذ منطقه ای ترکیه‬ ‫از سوی نئوعثمانیس��ت های حاکم بر انکارا‪ ،‬تفاوت رویکرد‬ ‫متفاوت انها را با رویکرد معمول و محافظه کارانه کمالیس ت ها‬ ‫درحوزه سیاست خارجی نمایان م ی سازد‪.‬‬ ‫س��وریه نیز در واکنش به این سیاست های تهاجمی‬ ‫ترکیه به تجدید رابطه با حزب کارگران کردس��تان (‪)PKK‬‬ ‫پرداخته است‪ ،‬بعد از گفت وگوهایی که مابین این حزب و رژیم‬ ‫سوریه انجام گرفته‪ ،‬اسد به رهبر حزب اتحادیه دموکراتیک‬ ‫(‪ )PYD‬محمد صالح مسلم اجازه داد که از تبعید به سوریه‬ ‫بازگردد؛ همچنین اجازه تاسیس ش��ش مدرسه کردی را داد‬ ‫که به وسیله افراد وابسته به ‪ PYD‬راه اندازی شدند و در انجا‬ ‫زبان کردی تدریس و پرچم کردستان به اهتزاز در امده بود‪.‬‬ ‫(‪ )7‬این حزب که شاخه سوری ‪ PKK‬است به تدریج کنترل‬ ‫مناطق کردنشین سوریه را در دست گرفته و بر این مناطق‬ ‫سلطه سیاسی – نظامی دارد‪ .‬برخی از نشریات ترکیه نیز در‬ ‫این مدت ادعا کرده اند که ‪ PKK‬کمپ های اموزشی تازه ای‬ ‫در برخی از شهرهای سوریه ایجاد کرده است‪ ،‬که در انها به‬ ‫اموزش نظامی اعضایش م ی پردازد‪ ،‬البته مقامات ‪ PKK‬این‬ ‫ادعاها را عمدتا رد کرده اند‪.‬‬ ‫ترکیه از‪ ،‬از س��رگیری چنی��ن روابطی اگاه اس��ت و‬ ‫در ص��ورت کنترل رژیم دمش��ق ب��ر اوض��اع و حفظ وضع‬ ‫موجود‪ ،‬احتمال اینک��ه در اینده نیز روابط دمش��ق و ‪PKK‬‬ ‫افزایش یابد چندان دور از انتظار نیس��ت‪ .‬مس��اله فوق نیز‬ ‫باعث تقویت موضع ‪ PKK‬و فشارهای بیش��تر بر ترکیه و‬ ‫برجستگی بیش از پیش مساله کردها در ترکیه خواهد شد؛‬ ‫از طرف دیگر نفوذ ای ران در س��وریه‪ ،‬بیش از گذشته افزایش‬ ‫خواهد یافت که این مسائل متناسب با منافع ملی ترکیه و‬ ‫استراتژی این کشور در بحران اخیر سوریه نیست و همین‬ ‫مسائل نیز در اتخاذ و تداوم سیاس��ت های تهاجمی انکارا‬ ‫در بحران کنونی س��وریه نقش مهمی داش��ته است‪ .‬اتخاذ‬ ‫چنین سیاس��ت تجدیدنظرطلبانه ای (با هدف تغییر وضع‬ ‫موجود)‪ ،‬برخالف رویکرد معمول نئوعثمانیس��ت ها در یک‬ ‫دهه پیش و تاکید انها بر صفرکردن مشکالت با همسایگان‬ ‫بوده‪ ،‬بناب رای��ن در صورت بقای رژیم دمش��ق و حفظ وضع‬ ‫موجود‪ ،‬اینده مناسبات دو کشور با چالش های جدی مواجه‬ ‫خواهد شد‪g .‬‬ ‫‪23‬‬ ‫منادی وحدت‬ ‫درباره مردی که بهترین انسان روی زمین بود‬ ‫زهیر توکلی‪ /‬نویسنده و شاعر‬ ‫نـقدونظر‬ ‫مناسبت بسیار بسیار مبارکی را پشت سر گذاشتیم و‬ ‫سالروز والدت حضرت رسول گرام ی – صلّ ی اهلل علی هو اله – را‬ ‫جشن گرفتیم‪ .‬از این هفته به بعد م ی خواهم چند نکته درباره‬ ‫ان وجود نازنین که درود خدا بر او و خاندانش باد‪ ،‬با ش��ما در‬ ‫میان بگذارم‪.‬‬ ‫نخست بگویم که قومیت ایش��ان یا نژاد ایشان‪ ،‬هیچ‬ ‫اهمیتی ندارد‪ .‬محمد مصطفی از هر ق��وم و نژادی که بوده‬ ‫باش��د‪ ،‬قبله امال ما‪ ،‬کعبه مقصود ما و میهن معنوی ما هم‬ ‫خود اوس��ت و دختر معصومش و ب رادرش‪ ،‬علی(ع) و پس ران‬ ‫رش��ید فاطمه (س) و علی (ع) – ه��ر دم ه��زار درود خدا بر‬ ‫ایشان – اما این سوال را از انجا طرح افکندم که دشمنان اسالم‬ ‫توانسته اند دعوای ترک و عرب و عجم را در میان مسلمانان‬ ‫راه بیندازند و این باعث دو جور موضع نامبارک در هر دو ناحیه‬ ‫اسالم شده است؛ در شرق اسالمی که جایگاه ای ران فرهنگی‬ ‫است‪ ،‬گرایش مل ی گرایی و شکل جاهالنه و افراطی ان یعنی‬ ‫پان ای رانیسم‪ ،‬اسالم را دین اع راب وانمود م ی کند‪ .‬در غرب با‬ ‫مس��لمانانی هم که غیر از ترکیه عموما عرب زبانند‪ ،‬جوری‬ ‫برخورد م ی شود که انگار اس�لام‪ ،‬دینی ع ربی است و اع راب‪،‬‬ ‫صاحبخانه و ای رانی��ان میهمان ناخوانده اس�لامند‪ .‬اخرین‬ ‫نمونه اش هم صدام بود که ما ای رانیان را مجوس یعنی گبر‬ ‫و زردشتی م ی خواند‪ .‬در مورد عرب ها سابقه این گونه برخورد‬ ‫با مس��اله‪ ،‬غیر از رویکرد پان ع ربیس��م ک��ه همزادانی مثل‬ ‫پان ای رانیسم و پان ترکیسم دارد و محصول دوران جدید است‪،‬‬ ‫به قبیله گرایی و نژادگرایی صدر اسالم بازم ی گردد که گویا به‬ ‫مشی خلیفه دوم باز م ی گردد‪ .‬او بود که قانونی گذاشت مبنی‬ ‫بر اینکه مرد عرب مسلمان اجازه دارد زن ای رانی بگیرد‪ ،‬ولی‬ ‫مرد ای رانی مسلمان اجازه ندارد زن عرب بگیرد و او بود که در‬ ‫تقسیم بی ت المال تبعیض قائل شد‪ .‬به این شکل که عرب‬ ‫از عجم بیشتر م ی گرفت و حجازی از یمنی بیشتر و قریشی‬ ‫از غیرقریشی بیشتر‪ .‬از زمان روی کار امدن خلیفه سوم اهل‬ ‫تسنن که از بن ی امیه بود‪ ،‬این نژادگرایی ع ربی و قبیله گرایی‬ ‫اموی شدت گرفت و از دوران معاویه به بعد – علیه لعنت اهلل‬ ‫و مالئکته و انبیائه و رس��له اجمعی ن ‪ -‬ای��ن روند‪ ،‬تصاعدی‬ ‫ش��د‪ .‬عرب گرایی اع راب‪ ،‬بدین ترتیب ریش��ه تاریخی دارد‪.‬‬ ‫م��ن م ی خواهم در این مس��اله که بدیهی تلقی م ی ش��ود‪،‬‬ ‫ تردید کنم تا ش��اید خواننده عزیز که این گونه ش��بهه ها را‬ ‫م ی شنود‪ ،‬از پیش اماده باشد‪ .‬واقعیت امر این است که پیامبر‬ ‫اسالم – صلّ ی اهلل علی هو اله – از نسل حضرت اب راهیم خلیل‬ ‫الرحمن – عل ی نبینا و اله و علیه السالم – بوده است‪ .‬حضرت‬ ‫اب راهیم در بی ن النهرین و در دوران تمدن بابل زاده شد‪ .‬نمرود‬ ‫یکی از پادش��اهان بابل بوده و ان بت بزرگی که ان حضرت‬ ‫نشکست و بع دا وقتی به سراغش امدند و او را واخواست کردند‬ ‫که « تنها تو در شهر مانده بودی؟ بگو چه بالیی سر خدایان‬ ‫ما امده؟» پاسخ داد که «این کار را بت بزرگ کرده؛ از خودش‬ ‫بپرسید»‪ ،‬احتماال مرداک خدای خدایان بابل بوده است‪ .‬پس‬ ‫از اینکه به اعجاز خداوند‪ ،‬اتش بر اب راهیم سرد و سالمت شد‪،‬‬ ‫نمرود ان حضرت را به همراه جناب س��اره‪ ،‬همسر ایشان و‬ ‫حضرت لوط که از خویش��اوندان اب راهیم ب��ود‪ ،‬از بابل اخ راج‬ ‫کرد‪ .‬ان سه بزرگوار‪ ،‬به سرزمین شام رفتند (همین منطقه ای‬ ‫که اکنون کشورهای سوریه‪ ،‬اردن‪ ،‬لبنان و فلسطین اشغالی را‬ ‫در ب ر م ی گیرد‪ ،‬به عالوه بخش هایی از جنوب ترکیه و شمال‬ ‫ع راق)‪ .‬بعدا اب راهیم به دستور خداون د هاجر‪ ،‬همسر دومش را‬ ‫به همراه اسماعیل‪ ،‬پس��رش که ان زمان نوزادی شیرخواره‬ ‫بود‪ ،‬به ع ربستان اورد و انها را در مکه که در ان زمان ناحی ه ای‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫‪24‬‬ ‫غیرمسکون بود‪ ،‬اسکان داد و به دستور خدا به شام بازگشت‬ ‫(نهایت توکل و تس��لیم را مش��اهده کنید؛ زن جوان و بچه‬ ‫شیرخواره را در بیابان ع ربستان رها م ی کند و بازم ی گردد چون‬ ‫خدا گفته است)‪ .‬سپس ان داستان معروف پیش امد؛ ذخیره‬ ‫اب این مادر جوان و فرزند شیرخوارش ته کشید‪ .‬هاجر که از‬ ‫گریه ها و ضجه های کودک تشنه ب ی زبان‪ ،‬ب ی تاب شده بود‪،‬‬ ‫روی تپ ه ای رفت و در اط راف‪ ،‬چشم گرداند تا مگر جایی نشانی‬ ‫از اب یا نشانی از ادمی زاد بیابد؛ اما خبری نبود‪ .‬سپس از تپه‬ ‫پایین امد و راه تپ ه ای دیگر را که روبه روی این تپ ه بود‪ ،‬در پیش‬ ‫گرفت ولی ان چشم انداز هم مایوس کننده بود‪ .‬مادر درمانده‪،‬‬ ‫در حال استیصال و در ش��رایطی که احتماال صدای ضجه و‬ ‫یتشب ث‬ ‫دست و پا زدن بچه را م ی ش��نید‪ ،‬به حکم « الغریق ّ‬ ‫ّ‬ ‫بکل حشیش‪ :‬کسی که در حال غرق شدن است‪ ،‬به هر خار‬ ‫و خسکی که روی اب شناور است چنگ م ی اندازد» هفت بار‬ ‫شتابان و هروله کنان مسیر میان این دو تپه را پیمود و از انها‬ ‫باال رفت ولی خبری نبود؛ همان طور که از اول هم خبری نبود‪.‬‬ ‫وقتی در نهایت ناامیدی نزد طفل بازگشت‪ ،‬دید از زیر پای بچه‬ ‫که روی زمین رها بوده و گریه م ی کرده و دس��ت و پا م ی زده‪،‬‬ ‫چشمه ای جوشیده اس��ت‪ .‬این‪ ،‬همان چش��مه زمزم است‪.‬‬ ‫قاعده ای در مناطق بیابانی مش��رق زمین وجود دارد که هر‬ ‫جا اب باشد‪ ،‬قبایل کوچ نشین به گرد ان اب جمع م ی شوند‪.‬‬ ‫اینجا هم همین اتفاق افتاد‪ .‬خانواده حضرت اب راهیم – علیه‬ ‫رهم م ی زیستند‬ ‫السالم – در کنار قبایل عرب از جمله قبیله ُج ُ‬ ‫و بع دا با همین قبایل وصلت کردند و قریش‪ ،‬یک قبیله دورگه‬ ‫بابلی – ع ربی بوده اس��ت‪ .‬بنا بر این‪ ،‬پیامبر گرام ی اسالم –‬ ‫صلّ ی اهلل علی هو اله – از نظر سلسله پدرانش بابلی است و از‬ ‫نظر مادرانش عرب‪ .‬نکته مهم این است که همین پدر و پسر‬ ‫بزرگوار بودند که خانه خدا‪ ،‬کعب��ه را از نو براوردند روی همان‬ ‫پی اولیه که هنوز اثارش باقی بود و س��ابقه اش به عهد ادم‬ ‫ابوالبشر بازم ی گشت‪.‬‬ ‫پس از ان نیز اب راهیم – علیه الس�لام – به دس��تور‬ ‫خدا حج را به مردم اموخت و بدین ترتیب مکه ابتدا به خاطر‬ ‫چشمه زمزم که از زیر پای پسر اب راهیم جوشیده بود و سپس‬ ‫به خاطر این معبد که ان را اب راهیم و پسرش تجدید بنا کرده‬ ‫بودند و س��پس ایین زیارت ان را احیا کرده بودند‪ ،‬رفته رفته‬ ‫تبدیل به یک ش��هر اباد ش��د‪ .‬بنا بر این‪ ،‬این ش��هر به طور‬ ‫خاص «شهر اب راهیم و فرزندانش» بوده و چنین که م ی بینیم‬ ‫اب راهیم و فرزندانش در عین همزیستی با عرب ها سری سوا‬ ‫از انان داشته اند و هرگز داخل در معادالت و مناسبات زندگی‬ ‫بیابانگردی و کوچ نشینی مرسوم اع راب نشده اند؛ اگرچه خود‬ ‫حضرت اب راهیم – علی ه السالم – در ش��ام‪ ،‬کسب و کارش‬ ‫گله داری بوده ولی در ع ربستان‪ ،‬خاندان اب راهیم از همان ابتدا در‬ ‫همین منطقه ای م ی زیسته اند که بعدها شهر مکه نام گرفت‬ ‫و تا دوران والدت حضرت پیامبر گرامی اس�لام – صلّ ی اهلل‬ ‫علی ه و اله ‪ -‬نیز این خاندان در همین منطقه بوده اند؛ اگرچه‬ ‫در دوره ای‪ ،‬یکی از قبایل عرب به ن��ام خزاعه‪ ،‬انها را از مکه‬ ‫راند ولی در این دوران نیز در همان دره ها و بیابان های اط راف‬ ‫مکه م ی زیسته اند تا اینکه جد چهارم پیامبر خدا – صلّ ی اهلل‬ ‫علی هو اله – به نام ُق َص ی ابن کالب رئیس قریش شد و در دوره‬ ‫شیخوخیت او‪ ،‬قبیله خزاعه از مکه بیرون رانده شد و مکه را‬ ‫صاحبان اصلی ان بازپس گرفتند‪ .‬از ط��رف دیگر‪ ،‬اب راهیم‪،‬‬ ‫پیامبر بوده و مردم عربس��تان به او م ی گرویده اند‪ .‬نشان به‬ ‫ان نش��ان که حج را او احیا کرد و نیز به ان نشان که حتی در‬ ‫زمان حضرت عب د المطلب‪ ،‬پدرب��زرگ پیامبر که جاهلیت و‬ ‫ارتجاع و قهق رای اع راب به غلی ظ ترین حد رسیده بود‪ ،‬خاطره‬ ‫دین اب راهیم هنوز زنده بود‪ ،‬زی را عب د المطلب با اینکه ش��یخ‬ ‫قریش بود‪ ،‬به خالف اکثریت‪ ،‬صراحت��ا م ی گفت که من بر‬ ‫دین اب راهیمم و از بدعت هایی که به دین راه یافته بود‪ ،‬کناره‬ ‫م ی گرفت‪ .‬او هرگز نپذیرفت که در تقس��یم چیزها به روش‬ ‫مرسوم ان روزگار عمل کند (با پرتاب تیر‪ ،‬قسمت م ی کردند)‪.‬‬ ‫بت نم ی پرستید و هرگز از گوشت حیوانی که پای بت ها سر‬ ‫بریده شده بود‪ ،‬نخورد‪ .‬او بود که چاه زمزم را دوباره حفر کرد‪.‬‬ ‫در ماه رمضان به غار حرا م ی رفت و تمام ماه در انجا عبادت‬ ‫م ی کرد و در طول این ماه‪ ،‬سفره عب د المطلب ب رای نیازمندان‬ ‫گس��ترده بود‪ .‬او بود که پنج قانون گذاش��ت و پس از بعثت‬ ‫حضرت رسول – صلّ ی اهلل علی هو اله – نیز اسالم ان پنج قانون‬ ‫را تایید کرد‪ –1 :‬زنان پدران را بر فرزندان حرام کرد ‪ -2‬گنجی‬ ‫یافت و خمس ان را صدقه داد ‪ -3‬وقت��ی زمزم را یافت ان را‬ ‫به سقایت (اب رساندن ) حاجیان اختصاص داد ‪ -4‬دیه قتل را‬ ‫صد شتر تعیین کرد‪ -5 ،‬طواف به دور کعبه را هفت بار مقرر‬ ‫کرد زی را قریش از یاد برده بودند که چند دور باید طواف کنند‪.‬‬ ‫به همین ترتیب روایاتی که در کتاب های تاریخ اسالم درباره‬ ‫پدران حضرت رسول – صلّ ی اهلل علی هو اله – امده و عموما از‬ ‫روایات سینه به سینه نس ب شناسان عرب در روزگار نخست‬ ‫برگرفته ش��ده‪ ،‬حاکی از ان اس��ت که اجداد حضرت رسول‬ ‫– صلّ ی اهلل علی هو اله – حکم اموزگار و موسس ب رای قریش و‬ ‫سایر اع راب را داشته اند‪ ،‬مثال درباره هاشم‪ ،‬ج ّد د ّوم ایشان‪ ،‬امده‬ ‫است که مقام رفادت یعنی پذی رایی از حاجیان بر عهده اش بود‪.‬‬ ‫یک سال قحطی شد و او ب رای تدارک پذی رایی از حاجیان به‬ ‫شام رفت و ارد خرید‪ .‬در فصل حج شترانی کشت و اب گوشت‬ ‫بار گذاشت و با ان ارد که از شام خریده بود‪ ،‬نان پخت و تریت‬ ‫درست کرد و از ان به بعد به ا و هاشم گفتند‪ ،‬یعنی کسی که‬ ‫نان خشک را خرد م ی کند‪ .‬م ی گویند عرب تا پیش از این با‬ ‫چنین غذایی اشنایی نداشته است‪ .‬ظاه را ان جناب‪ ،‬سفره دار‬ ‫بوده و در س��فر هم س��نت جوانمردانه اطعامش را ان هم به‬ ‫همین روش « تریت نان در اب گوشت» برقرار م ی کرده و در‬ ‫یکی از سفرهایش به شام هر روز گوسفندی قربانی م ی کرده‬ ‫و در دیگی بزرگ اب گوشت و تریت به هم م ی رسانده و خلقی‬ ‫را بر سر سفره م ی نشانده‪.‬‬ ‫وقتی خبر به قیصر م ی رس��د (مقصود امپ راتوری روم‬ ‫ش��رقی یا همان بی زانس اس��ت که ش��ام و اناتولی متعلق‬ ‫به این امپ راتوری بوده)‪ ،‬اب راز ش��گفتی م ی کن��د و م ی گوید‬ ‫که رومیان و ای رانیان ای��ن روش پذی رایی را داش��ته اند‪ ،‬ولی‬ ‫از اع راب ندیده بودیم و میان انان رس��م نبوده اس��ت‪ .‬قیصر‬ ‫کنجکاو م ی شود و هاشم را م ی خواند‪ .‬در این دیدار‪ ،‬مه ر هاشم‬ ‫به دل قیصر م ی نش��یند ‪ .‬هاش��م از او م ی خواه��د که اجازه‬ ‫بدهد قریش به ش��ام قافله تج��اری بیاورن��د و او م ی پذیرد‪.‬‬ ‫قریش تا پی��ش از ای��ن بازرگانانی بودند که فعالیتش��ان به‬ ‫مکه منحصر بود و به اصطالح امروز‪ ،‬ب��ازاری بودند و پس از‬ ‫این به برکت هاشم پایشان به س��فرهای بازرگانی باز شد و‬ ‫به اصطالح امروزی‪ ،‬به کار صادرات و واردات افتادند‪ .‬هاش��م‬ ‫همچنین ب رای س��ال های قحطی به عنوان ش��یخ قریش‬ ‫تدبیر کرد ک��ه این قوم شهرنش��ین‪ ،‬در چنین س��ال هایی‬ ‫زمستان را به یمن قافله تجاری بب رند و تابستان به شام یعنی‬ ‫ییالق‪ -‬قشالقی که مبتن ی بر کسب و کار بازرگان ی شان باشد‪.‬‬ ‫او س��ود حاصل از این ییالق‪ -‬قشالق را به طور مساوی بین‬ ‫فق را و اغنیا قسمت م ی کرد‪ .‬قران در سوره قریش به همین‬ ‫ییالق‪ -‬قش�لاق اش��اره م ی کند و انگار خدا در این س��وره‪،‬‬ ‫م ی خواسته به طورغیرمستقیم‪ ،‬حق نعمت این خاندان را که‬ ‫از اب راهیم – علی ه السالم – به بعد پشت بر پشت‪ ،‬مایه برکت‬ ‫و رحمت ب رای مکه و قریش بوده اند‪ ،‬یاداوری کند و به خاطر‬ ‫مش��رکان قریش بیاورد که محمد‪ ،‬سالله چه کسانی بوده و‬ ‫اینکه او اکنون ب رای پیامبری برگزیده شده‪ ،‬مسبوق به سابقه‬ ‫است و تمام پدران او تا اب راهیم‪ ،‬همین نقش قیادت و زعامت‬ ‫و تاسیس را در عین اینکه هرگز با جهالت رو به تزاید قریش‬ ‫همراه نم ی شده اند‪ ،‬ایفا کرده اند‪g ...‬‬ ‫ادامه دارد‪...‬‬ ‫کابینه متزلزل‬ ‫بحران سیاسی اسرائیل را فراگرفته است‬ ‫حسن هانی زاده‪ /‬کارشناس خاورمیانه‬ ‫نـقدونظر‬ ‫س��اختار جمعیتی یکی از فاکتورهای مهم حفظ تمامیت‬ ‫است و در ادامه چنین اتفاقاتی و عدم حضور جمعیت ساکن‬ ‫در سرزمی ن های اشغالی به نوعی نشانه های پذیرش شرایط‬ ‫شکست مشاهده م ی شود‪ .‬نتایج انتخابات کنست «پارلمان‬ ‫اسرائیل» و شکس��ت احزاب افراطی رژیم صهیونیستی از‬ ‫بحران سیاس��ی موجود در پیکره احزاب سیاسی این رژیم‬ ‫حکایت دارد‪ .‬در جریان انتخابات اخیر اس��رائیل ‪ 34‬حزب‬ ‫بزرگ و کوچ��ک چپ‪ ،‬راس��ت ومیانه ب��رای تصاحب ‪120‬‬ ‫کرسی پارلمانی «کنس��ت» به رقابت با یکدیگر پرداختند‪.‬‬ ‫با اینکه بنیامین نتانیاهو در طول س��ه سال نخس ت وزیری‬ ‫خود همواره فضای کامال امنیتی در فلس��طین اش��غالی‬ ‫ایجاد کرد‪ ،‬اما نتوانست ارای یهودیان تندرو را به سود حزب‬ ‫لیکود جلب کند‪.‬‬ ‫جریان س��ازی های خبری کابینه رژیم صهیونیستی‬ ‫علیه فعالیت هسته ای جمهوری اس�لامی ایران و هزینه‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫جامعه اس��رائیل یکی از پیچیده ترین جوامع جهانی‬ ‫به شمار م ی رود‪ ،‬چرا که در چنین جامع ه ای یهودیان از صد‬ ‫کش��ور مختلف جهان در یک محدوده جغ رافیایی کوچک‬ ‫و در عین ح��ال با ملی ت ه��ای مختلف گرده��م امده اند‪.‬‬ ‫یهودی��ان حاضر در جامعه اس��رائیل تنها به واس��طه دین‬ ‫یهودیت به هم نزدیک ش��ده اند‪ .‬البته عالوه بر اشتراک در‬ ‫دین یهود در راستای تقابل با دین اسالم و جهان عرب نیز‬ ‫مشترک هستند‪ .‬در فلسطین اشغالی این دو ویژگی موجب‬ ‫ش��ده که چهار میلیون یهودی از صد کشور مختلف جهان‬ ‫گردهم ایند و تنها نقطه اش��تراک انها دین یهود و دیگری‬ ‫مقابله با جهان اس�لام و جهان عرب اس��ت‪52 .‬درصد این‬ ‫مجموعه چهار میلیون نفری در حقیقت در هیچ فاکتوری با‬ ‫یکدیگر مشترک نیستند‪ ،‬حتی بسیاری از انها زبان‬ ‫عبری را نم ی دانند‪ .‬این در حالی است که در همه جا‬ ‫زبان به عنوان یک ش��اخصه ملی مطرح است و این‬ ‫ش��اخصه ملی در اجتماع رژیم صهیونیستی وجود و‬ ‫معنا ندارد و در اصل وجه اشتراک این افراد در جامعه‬ ‫یهودی اسرائیل تنها دشمنی و مقابله با جهان اسالم‬ ‫و اع راب است‪.‬نبود وجه اشتراک و نداشتن یک زبان‬ ‫ملی نشانه گسست در فلسطین اشغالی شده است‪.‬‬ ‫به این مفهوم که یک ش��هرک با شهرک همسایه‬ ‫نم ی تواند رابطه برقرار کند‪ ،‬به عنوان مثال مهاجران‬ ‫فرانس��وی با زبان فرانس��وی صحب��ت م ی کنند و‬ ‫مهاجران روس��ی در ش��هرک دیگر به زبان روسی‬ ‫سخن م ی گویند‪ .‬همی ن طور مهاجران دیگر کشورها‬ ‫در شهرک های خود به زبان خود صحبت م ی کنند‪،‬‬ ‫بناب راین هیچ وجه مش��ترکی که به عنوان یک زبان‬ ‫ملی و یک فرهن��گ این جامعه چه��ار میلیونی را‬ ‫به هم پیوند دهد وجود ندارد‪ ،‬بناب راین جامعه اسرائیل‬ ‫یک جامعه کامال ش��کننده اس��ت و در عین حال‬ ‫اماده بحران‪.‬‬ ‫بر همین اس��اس در طول چهارس��الی که از‬ ‫کابینه بنیامین نتانیاهو گذشت اتفاقات و اعتراضات‬ ‫مختلفی رخ داد تا انجا که بیش از ‪ 20‬نفر از یهودیان‬ ‫خودس��وزی کردند‪ ،‬انه��ا در اعتراض ب��ه وضعیت‬ ‫معیش��ت و افزایش قیمت ه��ا و همچنین کاهش‬ ‫درامدها اعمال و رفتاره��ای مختلف انتقادی انجام‬ ‫دادند‪.‬‬ ‫این در حالی است که رژیم صهیونیستی ب رای انتقال‬ ‫هر یک خانواده های یهودی از خارج از فلس��طین اشغالی‬ ‫چیزی بالغ بر ‪ 150‬هزار دالر هزینه کرده اس��ت‪ ،‬به این معنا‬ ‫که ب رای هر یک نفر یهودی ‪ 50‬هزار دالر هزینه ش��ده تا از‬ ‫خارج از اسرائیل به داخل بیاید‪.‬‬ ‫با تامل بر شصت سال حکومتداری رژیم صهیونیستی‬ ‫و همچنین بعد از ش��رایط و تحوالتی ک��ه در پرتو جنگ‬ ‫س ی و س��ه روزه و حمالت موشکی حزب اهلل به شهرک های‬ ‫یهودی نش��ین و همچنین وقایعی که در طول هفت سال‬ ‫گذشته در صحنه اس��رائیل رخ داد باعث ش��د تا مجموعا‬ ‫‪ 270‬هزار یهودی از فلسطین اش��غالی مهاجرت معکوس‬ ‫کنند و از فلسطین به کشورهای غربی و امریکا بروند‪.‬‬ ‫بناب راین انچ��ه از برایند بررس��ی جامعه اس��رائیلی‬ ‫به دست م ی اید این اس��ت که جامعه اسرائیلی یک جامعه‬ ‫کامال رفاه طلب و صرفا به دنبال فضای امن و زندگی راحت‬ ‫اس��ت و افراد تنها به دنبال ایجاد امنیت در زندگی و دوری‬ ‫از تنش هس��تند که البته ای��ن گزینه ه��ا در صحنه امروز‬ ‫اس��رائیل به هیج وجه دیده نم ی ش��ود‪ ،‬بناب رای��ن یهودیان‬ ‫حاضر در فلسطین اشغالی انگیزه ای ب رای ادامه زندگی در‬ ‫این س��رزمین ندارند‪ ،‬بناب راین به سمت مهاجرت معکوس‬ ‫حرکت م ی کنند‪.‬‬ ‫در این راس��تا ب��ه نظ��ر م ی اید اگ��ر در اس��رائیل و‬ ‫سرزمی ن های اشغالی و ش��هرک های یهودی نشین‪ ،‬چه از‬ ‫طرف حزب اهلل و چه از طرف فلسطین ی ها و سایر کشورها‬ ‫حمله و جنگی رخ دهد‪ ،‬قطعا یهودیان‪ ،‬فلس��طین اشغالی‬ ‫را ت��رک خواهند ک��رد و در پرتو چنین رفتاری س��رکردگان‬ ‫رژیم صهیونیستی و دولت این رژیم با مشکالت ساختاری در‬ ‫موضوع جمعیت مواجه خواهند شد‪ .‬چرا که ب رای هر دولتی‬ ‫سه میلیارد دالری نتانیاهو ب رای ایجاد سپر اهنین در حقیقت‬ ‫افزوده سیاس��ی قابل قبول��ی ب رای حزب لیک��ود به همراه‬ ‫نداشته اس��ت‪ .‬در طول این مدت میان احزاب وسط و چپ‬ ‫از یک س��و و نیز احزاب دینی و راست از سوی دیگر شکاف‬ ‫عمیق��ی در خصوص سیاس��ت های امنیت��ی و اقتصادی‬ ‫کابینه سابق اسرائیل بروز کرد که این اختالف به فرو پاشی‬ ‫ائتالف شکننده کابینه نتانیاهو منجر شد‪.‬‬ ‫افزایش مهاجرت معکوس‪ ،‬رشد ب ی سابقه نرخ بیکاری‬ ‫و تورم و کاهش قدرت خرید یهودیان ساکن اراضی اشغالی‬ ‫و شکست ارتش رژیم صهیونیس��تی در جنگ ‪ 8‬روزه غزه‬ ‫بخش��ی از ناکام ی های کابینه راس��ت افراط��ی بنیامین‬ ‫نتانیاهو تلقی م ی ش��ود‪ .‬این ناکام ی های سیاسی نتانیاهو‬ ‫موجب افزای��ش تنش های سیاس��ی در کابینه اس��رائیل‬ ‫بود‪ ،‬به گونه ای که ائتالف حزب کادیما به رهبری ش��ائول‬ ‫موفاز و حزب کار به رهبری ایهود باراک موجب فرو پاش��ی‬ ‫کابین��ه و در نهایت انحالل کنس��ت ش��د‪ .‬اگرچه جامعه‬ ‫فلسطین اش��غالی نوعا یک جامعه کامال نظامی‪ ،‬امنیتی‬ ‫و افراطی است‪ ،‬اما سیاست های خارجی نتانیاهو به عنوان‬ ‫نخس��ت وزیر و اویگدور لیبرمن‪ ،‬وزیر خارج��ه در رابطه با‬ ‫منطقه و جهان به انزوای سیاسی اسرائیل منجر شد‪ .‬بروز‬ ‫اختالف شدید میان واشنگتن و تل اویو بر سر سیاست های‬ ‫شهرک سازی نتانیاهو در اراضی اشغالی موجب شد تا‬ ‫احزاب سیاسی میان و چپ ب رای حضور در انتخابات‬ ‫پارلمانی دوره جدید از ش��یوه تخری��ب احزاب دینی‬ ‫راست و نیز ناکارامد جلوه دادن سیاست های احزاب‬ ‫راستی استفاده کنند‪.‬‬ ‫طی سه ماه گذشته حزب میانه «یش عاتید»‬ ‫که از احزاب جدیدالتاسیس اسرائیل به شمار م ی رود‬ ‫توانست ارای یهودیان «اش��کنازی» را به سود خود‬ ‫جلب کند که این ام��ر از رویگردانی یهودیان مهاجر‬ ‫از کش��ورهای غرب اروپا نس��بت به سیاست احزاب‬ ‫افراطی راس��ت حکایت دارد‪ .‬اکنون نتایج انتخابات‬ ‫کنست اس��رائیل ش��رایط کامال دش��واری را ب رای‬ ‫نتانیاهو به وج��ود اورده زی را وی ناچار خواهد ش��د تا‬ ‫ش��رایط احزاب چ��پ و میانه را ب رای تش��کیل یک‬ ‫کابینه ائتالفی بپذیرد‪ .‬یکی از این ش��رایط موضوع‬ ‫تهدیدات نتانیاهو و لیبرمن نس��بت به ای ران اس��ت‬ ‫که به هیچ وجه مورد موافقت تیم جدید باراک اوباما‪،‬‬ ‫رئی س جمهوری امریکا و نیز احزاب میانه رو اسرائیل‬ ‫نیست‪.‬‬ ‫اعتقاد احزاب میانه اس��رائیل این اس��ت که‬ ‫این تهدیدات با حجم سیاسی‪ ،‬نظامی و اقتصادی‬ ‫اس��رائیل متناس��ب نیس��ت‪ ،‬زیرا هرگون��ه حمله‬ ‫احتمالی اس��رائیل به تاسیس��ات هس��ته ای ای ران‬ ‫به مفهوم نابودی کامل رژیم صهیونیس��تی خواهد‬ ‫بود‪ .‬از سوی دیگر چاک هگل‪ ،‬وزیر دفاع و جان کری‬ ‫وزیر خارجه جدید امریکا بارها نسبت به شکل گیری یک‬ ‫کابینه افراطی در فلسطین اشغالی هشدار داده بودند که‬ ‫این امر نش��ان م ی دهد نتانیاهو در اینده برای هماهنگ‬ ‫ساختن سیاس��ت خارجی خود با امریکا با مشکل اساسی‬ ‫مواجه خواهد شد‪.‬‬ ‫بناب راین اگرچه نتانیاهو و لیبرم��ن در انتخابات اخیر‬ ‫کنست اسرائیل با ارای شکننده ای به پیروزی رسیدند‪ ،‬اما‬ ‫این پیروزی با طعم تلخ سیاسی همراه بود‪ .‬انچه انتخابات‬ ‫زود هنگام اس��رائیل به همراه داش��ت بروز شکاف در میان‬ ‫احزاب ‪ 34‬گانه اسرائیل است که پی ش بینی م ی شود احزاب‬ ‫چپ در اینده با سیاس��ت های اقتصادی و نظامی نتانیاهو‬ ‫مخالفت خواهند کرد‪ .‬بنا ب ر این نتانیاهو ناچار خواهد ش��د‬ ‫سیاس��ت های داخلی و خارجی خود را ب ر اس��اس برون داد‬ ‫انتخابات اخیر اس��رائیل تنظیم کند‪ ،‬در غی��ر این صورت‬ ‫کابینه وی در اینده دوام چندانی نخواهد داشت‪g .‬‬ ‫‪25‬‬ ‫کری دنباله رو هیالری؟‬ ‫دوران جدید وزارت خارجه امریکا چگونه خواهد بود‬ ‫امیرعلی ابوالفتح‪/‬کارشناس مسائل امریکا‬ ‫نـقدونظر‬ ‫در دور دوم ریاست جمهوری باراک اوباما دیگر هیالری‬ ‫کلینتون به عنوان وزیر خارجه وی را همراهی نخواهد کرد‪.‬‬ ‫البته قابل انتظار ب��ود که وزیر خارجه وق��ت امریکا‪ ،‬صرفا‬ ‫ب رای یک دوره تصدی مسئولیت داشته باشد؛ زی را تقریبا به‬ ‫صورت یک سنت درامده که یک شخص در دو دوره متوالی‬ ‫یک رئی س‪‎‬جمهور‪ ،‬دو بار وزیر خارجه نشود‪ .‬اکنون جان کری‬ ‫به عنوان وزیر خارجه بعدی جانشین هیالری کلینتون شده‬ ‫اس��ت و به این ترتیب انتظار نم ی رود سیاست های کالن‬ ‫ایاالت متحده در قبال کش��ورهای دیگر از جمله روس��یه‬ ‫تغییر بنیادین داشته باش��د‪ ،‬مگر اینکه شاهد تحوالتی در‬ ‫طرف مقابل باشیم‪ .‬یعنی اگر روس ها در عرصه بی ن‪‎‬الملل‬ ‫واکنش‪‎‬شان تغییر کند و به ش��یوه دیگری وارد عمل شوند‬ ‫این مس��اله م ی تواند در واش��نگتن نیز بازتاب داشته باشد‬ ‫و موجب ش��ود که ای��االت متحده نیز سیاس��ت های خود‬ ‫را تغییر دهد‪ .‬در غیر ای��ن صورت نوع ن��گاه وزارت خارجه‬ ‫امریکا چندان تحول اساس��ی نخواهد داش��ت‪ .‬اینکه جان‬ ‫کری در مواضع اعالمی خ��ود ای ران را صاح��ب حق ب رای‬ ‫در اختیار داش��تن برنامه هس��ته ای معرفی م ی کرد‪ ،‬نباید‬ ‫منجر به بروز این تعبیر غلط در ای ران ش��ود که او با س��ایر‬ ‫سیاس��تمداران امریکایی تفاوت دارد و این تفاوت م ی تواند‬ ‫منجر به بازشدن گره پرونده هسته ای ای ران شود‪ .‬حقی که‬ ‫کری در مورد برنامه هسته ای ای ران مورد تاکید قرار داده نه‬ ‫حق در اختیار داشتن چرخه کامل سوخت هسته ای‪ ،‬بلکه‬ ‫منظور صرفا حق در اختیار داش��تن نیروگاه هسته ای تولید‬ ‫برق است؛ این همان رویکرد و نگاهی است که غیر از جان‬ ‫کری س��ایر سیاس��تمداران امریکایی هم مورد تاکید قرار‬ ‫م ی دهند‪ .‬بناب راین از ای��ن منظر میان جان کری با هیالری‬ ‫کلینتون هیچ تفاوتی وجود ندارد‪ .‬بناب راین تغیی رات در راس‬ ‫وزارت خارجه امری��کا و رفتن کلینتون و ام��دن جان کری‬ ‫نم ی تواند تاثیر چندانی در مناس��بات ای ران و امریکا داشته‬ ‫باش��د‪ .‬همچنین به نظر م ی رس��د عملک��رد وزارت خارجه‬ ‫ایاالت متحده امریکا در دوره تصدی جان کری‪ ،‬ادامه دهنده‬ ‫همان راهی باش��د که توس��ط هیالری کلینتون پیگیری‬ ‫شد‪ .‬در حقیقت همان سیاست هایی که در دولت نخست‬ ‫باراک اوباما دنبال م ی ش��د‪ ،‬در دولت دوم نیز تداوم خواهد‬ ‫یافت‪ .‬در این میان رابطه واشنگتن ‪ -‬مسکو جای بحث و‬ ‫بررسی بسیاری دارد‪ .‬ب رای اینکه مشخص شود واشنگتن چه‬ ‫دیدگاه و مواضعی در رابطه با روسیه دنبال م ی کند‪ ،‬باید به‬ ‫سیاست خارجی دوران حاکمیت محافظه کاران نو در زمان‬ ‫ریاس��ت جمهوری جرج دبلیو بوش نگاهی داش��ته باشیم‪.‬‬ ‫نئوکان ها معتقد بودند ایاالت متحده امریکا به دلیل توانایی‬ ‫نظامی و برتری نظامی که با پایان دوران جنگ سرد بیش از‬ ‫پیش نمایان شد‪ ،‬رسالت برقراری امنیت در جهان را ب ر عهده‬ ‫گرفته و نباید ب رای تامین امنیت خودش منتظر متحدین اش‬ ‫بماند‪ ،‬بناب راین م ی تواند راس��ا و بدون جلب حمایت جامعه‬ ‫جهانی اقداماتی انجام ده��د‪ .‬در چارچوب این رفتار‪ ،‬جنگ‬ ‫پی ش دس��تانه و نادیده انگاش��تن س��ازمان ملل مطرح شد‬ ‫و همی ن ط��ور تنش های��ی در روابط واش��نگتن ب��ا برخی‬ ‫متحدانش بروز کرد‪ .‬در جریان جنگ ع راق شاهد بودیم که‬ ‫فرانس��ه و المان به عنوان دو متحد بزرگ ایاالت متحده در‬ ‫ناتو‪ ،‬با امریکا همراهی نکردند و امریکا بدون حضور این دو‬ ‫کشور یا حداقل با وجود مخالفت این دو به ع راق حمله کرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫‪26‬‬ ‫در رابطه ب��ا روس ها نیز همین دیدگاه وجود داش��ت‬ ‫با این تف��اوت که دوره نخس��ت دولت ج��رج دبلیو بوش‪،‬‬ ‫همزمان با سال های ضعف روسیه بود‪ .‬این مساله از دوران‬ ‫ریاست جمهوری بوریس یلتسین شروع شده بود و با اینکه‬ ‫در مس��کو رئی س جمهور جدید یعنی والدیمی��ر پوتین به‬ ‫قدرت رسیده بود‪ ،‬اما شاخ ص های قدرت به گونه ای بود که‬ ‫مسکو عمال نم ی توانس��ت مخالفت های گسترده ای را با‬ ‫سیاست های امریکا دنبال کند یا حداقل اینکه نم ی توانست‬ ‫مواضع و دیدگاه های خود را در قبال سیاس��ت های جهانی‬ ‫دنبال کند‪ .‬این وضعی��ت با اصطکاک های��ی همراه بود‪،‬‬ ‫به خصوص اینک��ه دو تحول همزمان نی��ز رخ داد؛ یعنی از‬ ‫یک س��و روس ها تجدید قوا کردند‪ ،‬توانس��تند مشکالت‬ ‫داخل��ی خودش��ان را به گون��ه ای ح��ل کنند‪ ،‬ب��ر بحران‬ ‫اقتصادی ش��ان فائق امدن��د و بحث مش��کل ناامنی را در‬ ‫کش��ور خود حل و فص��ل کردن��د؛ بناب راین توجه ش��ان از‬ ‫مسائل داخلی به سمت پی رامون س��وق داده شد‪ .‬همزمان‬ ‫با این تح��والت ایاالت متحده به دنب��ال موفقی ت هایی که‬ ‫در جنگ با تروریسم به دس��ت اورده بود و سرنگونی صدام‬ ‫حسین‪ ،‬به نوعی احس��اس تک ابر قدرت بودن داشت و به‬ ‫همین دلیل اقداماتی انجام م ی داد که پیش از این چندان‬ ‫از انها انتظار نم ی رفت‪ .‬اوج این تقابل در بحث سامانه های‬ ‫موش��کی مطرح ش��د؛ امریکای ی ها ابتدا پیمان منع تولید‬ ‫موشک های ضد موشک را که در س��ال ‪ 1971‬میان اتحاد‬ ‫ش��وروی و ایاالت متحده امریکا بس��ته ش��ده بود‪ ،‬نادیده‬ ‫گرفتند و پس از استفاده یک س��امانه موشکی در سواحل‬ ‫فردی خودشان در کالیفرنیا و االس��کا به سمت اروپا مایل‬ ‫شدند و یک س��امانه موش��کی را ط راحی کردند تا در شرق‬ ‫اروپا یعنی جمهوری چک و لهس��تان مستقر شود‪ .‬تحلیل‬ ‫امریکای ی ها به ای��ن صورت بود که روس ه��ا همچنان در‬ ‫مرحله ضعف قرار دارند و مجبور به پی��روی از دیدگاه های‬ ‫امریکا هستند‪ .‬به همین دلیل بدون اینکه دیدگاه روس ها‬ ‫را در نظر بگیرند این سیاست را اجرا کردند‪ .‬اما از انجا که به‬ ‫هر حال روس ها دوره ورود به مرحله احیای قدرت خودشان‬ ‫را اغاز کرده بودند‪ ،‬امریکا با واکنش تند مس��کو مواجه شد‬ ‫و پوتین‪ ،‬رئی س جمهوری وقت‪ ،‬رس��ما اع�لام کرد که اگر‬ ‫امریکای ی ها بخواهند س��امانه های موشکی خودشان را در‬ ‫جمهوری چک مس��تقر کنند همان اتفاقی رخ خواهد داد‬ ‫که زمانی در مورد اس��تق رار موشک های ش��وروی در کوبا‬ ‫رخ داد و جهان را تا اس��تانه یک جنگ اتمی پیش برد‪ .‬این‬ ‫اتفاقات همزمان ش��ده بود با پایان دوران ریاست جمهوری‬ ‫جرج ب��وش و اینکه به هر ح��ال نومحافظ��ه کاران قدرت‬ ‫را از دس��ت دادند و یک دول��ت دموکرات به قدرت رس��ید‪.‬‬ ‫در ان زم��ان ح��زب دموک��رات معتق��د بود که سیاس��ت‬ ‫یک جانب ه گرایانه محافظ��ه کاران نو به مناس��بات میان‬ ‫ایاالت متحده امریکا و متحدانش اس��یب رسانده و قدرت‬ ‫مانور واش��نگتن را در عرصه بی ن المللی کاهش داده است‪.‬‬ ‫انها ب��ر همکاری جمع��ی تاکید داش��تند و معتق��د بودند‬ ‫مش��کالت جهانی صرفا با قدرت زور امری��کا حل و فصل‬ ‫نم ی شود و باید دیگران را نیز مش��ارکت داد تا امنی ت شان‬ ‫تامین ش��ود‪ .‬با این نگ��رش و دیدگاه‪ ،‬دولت ب��اراک اوباما‬ ‫کارش را در کاخ س��فید اغاز کرد و وظیفه بهبود مناسبات‬ ‫بین ایاالت متحده و روس��یه به طور مشخص ب ر عهده وزیر‬ ‫خارجه و شخص هیالری کلینتون قرار گرفت‪ .‬وی می راث دار‬ ‫نگاه مشارکت جمعی در عرصه سیاس��ت خارجی در زمان‬ ‫ریاس��ت جمهوری بیل کلینتون بود‪ .‬طی نخستین دیداری‬ ‫که میان وزرای خارجه ایاالت متحده و روسیه در ژنو برگزار‬ ‫شد‪ ،‬کلینتون بسته هدیه ای را به همتای روس خود داد که‬ ‫در ان یک کلید قرار داشت‪ .‬وزیر خارجه امریکا در ان زمان‬ ‫اعالم کرد که این کلید نش��انه ریست کردن یا دوباره سازی‬ ‫مناسبات میان مسکو و واشنگتن است‪ .‬به نظر م ی رسید که‬ ‫به ه ر حال با روی کار امدن هیالری کلینتون‪ ،‬روابط امریکا و‬ ‫روسیه به سمت بهبود حرکت کند‪ ،‬به خصوص که مدتی بعد‬ ‫مذاکرات استارت به نتیجه رسید و روسای جمهور دو کشور‬ ‫قراردادی را امضا کردند ک��ه منجر به کاهش کالهک های‬ ‫اتمی دو کش��ور م ی شد‪ .‬اما گذشت چهار س��ال نشان داد‪،‬‬ ‫فارغ از اینکه چه کس��ی در کاخ س��فید قدرت را در اختیار‬ ‫داشته باشد و چه کسی در کاخ کرملین‪ ،‬تنش ها و رقابت ها‬ ‫میان دو کش��ور همچنان به قوت خودش باقی م ی ماند‪ .‬با‬ ‫وجودی که اوباما به وعده خود عمل کرد و طرح موش��کی‬ ‫جرج بوش را کنار گذاش��ت‪ ،‬اما طرح دیگ��ری را جایگزین‬ ‫ان کرد‪ ،‬طرحی که مطابق ان به جای اینکه س��امانه های‬ ‫موش��کی در جمهوری چک و لهس��تان مس��تقر شود‪ ،‬در‬ ‫رومانی و بلغارستان مستقر ش��دند‪ .‬گرچه این سامانه ها تا‬ ‫حدودی از مرزهای غربی روسیه دورتر هستند‪ ،‬اما همچنان‬ ‫در مکانی هستند که روسیه ان را به عنوان خط قرمز خودش‬ ‫تلقی م ی کند‪ .‬واقعه جنگ گرجستان به امریکای ی ها نشان‬ ‫داد‪ ،‬روس ها زمانی که منافع مل ی شان ایجاب کند و احساس‬ ‫خطر کنند از ب��ه راه انداختن جنگ با کش��ورهایی که جزو‬ ‫متحدان نزدیک ایاالت متحده هستند‪ ،‬ابایی ندارند و حتی‬ ‫از پیش��روی تا پایتخت یک کشور اروپایی نیز چشم پوشی‬ ‫نخواهند کرد‪ .‬ضمن اینکه بحران سوریه نیز نشان داد که‬ ‫روس ها از حوزه پی رامونی خودشان خارج شدند و نظیر اتحاد‬ ‫شوروی سابق‪ ،‬منافع ملی خودشان را در دیگر نقاط حساس‬ ‫جهان از جمله منطق��ه خاورمیانه دنب��ال خواهند کرد‪ .‬در‬ ‫چنین فضایی‪ ،‬انتخابات ریاست جمهوری در ایاالت متحده‬ ‫امریکا برگزار ش��د؛ البته با برگزاری این انتخابات‪ ،‬اثاری از‬ ‫تغییر در حاکمیت امریکا مشاهده نشد زی را همچنان حزب‬ ‫دموکرات عهده دار مس��ئولیت قوه مجریه است و شخص‬ ‫باراک اوباما دوره دوم ریاس��تش را اغاز ک��رد‪ .‬کنگره ای که‬ ‫پیش از این نمایندگانش در اختیار جمهوریخواهان بود نیز‬ ‫به همان شکل باقی ماند و در ترکیب سیاسی قوه مقننه نیز‬ ‫تغییری دیده نشد‪ .‬بناب راین در کل نم ی توان انتظار داشت که‬ ‫با تغییر افراد در سیاست های امریکا نسبت به دیگر کشورها‬ ‫تغیی رات بنیادینی ایجاد شود‪g .‬‬ ‫به نظر می رسد عملکرد وزارت خارجه ایاالت متحده امریکا‬ ‫در دوره تصدی جان کری‪ ،‬ادامه دهنده همان راهی باشد که‬ ‫توسط هیالری کلینتون پیگیری شد‬ ‫پایان راهبرد نظامی‬ ‫معارضان سوری دیگر راهی جز مذاکره ندارند‬ ‫حسین شیخ االسالم‪ /‬کارشناس خاورمیانه‬ ‫نـقدونظر‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫تح��والت س��وریه در روزه��ای اخی��ر ب��ا حمل��ه‬ ‫رژیم صهیونیس��تی به یک مرکز تحقیقات��ی ارتش‪ ،‬چهره‬ ‫جدیدی به خود گرفته است‪ .‬در رابطه با اعالم حمایت امریکا‬ ‫و انگلی��س از اقدام رژیم صهیونیس��تی در حمل��ه به مرکز‬ ‫تحقیقاتی در سوریه باید گفت اصوال موجودیت این رژیم که‬ ‫از ابتدا با جنایت و تجاوز اغاز شده‪ ،‬تحت حمایت کشورهای‬ ‫غربی صورت گرفته اس��ت‪ .‬بناب راین اعالم حمایت امریکا و‬ ‫انگلیس از اقدام صهیونیس ت ها عجیب نیست و در راستای‬ ‫حمایت های قبلی قابل ارزیابی است‪.‬‬ ‫واقعی��ت این اس��ت که بح��ران س��وریه ب��ا هدف‬ ‫تضعیف حکومت اس��د و قدرت ملت س��وریه که در مقابل‬ ‫رژیم صهیونیستی ایستاده اند‪ ،‬ط راحی ش��د تا توان ملت و‬ ‫ارتش توانمند س��وریه با درگیری های داخلی تضعیف شود‪،‬‬ ‫ی که در تضعیف نظامی کشورهای‬ ‫به عبارت دیگر هر اقدام ‬ ‫مقاومت دخیل باش��د‪ ،‬ب رای صهیونیس��ت ها هدف است‪.‬‬ ‫حتی اگر ماهیت تکنولوژیک هم داش��ته باش��د به چش��م‬ ‫صهیونیس ت ها اقدامی نادرست و علیه مصالح انهاست‪.‬‬ ‫در این ش��رایط به نظر م ی اید تح��رکات دیپلماتیک‬ ‫اخیر میان ته ران و دمشق بدون شک ب رای ایجاد ارامش در‬ ‫سوریه موثر و کارساز است‪ .‬همان طور که م ی دانید در صحنه‬ ‫تحوالت و بحران س��وریه از ابتدا دو خط وجود داشت؛ یکی‬ ‫نظامی و دیگر خط مذاکره‪ ،‬گروه اول خواست‪ ،‬اراده و اهداف‬ ‫خود را از طرق نظامی و با جنگ و خونریزی و کار تروریستی‬ ‫پیگیری م ی کردند و تنها به دنبال سقوط نظام سوریه بودند‪.‬‬ ‫گروه دوم به دنبال انجام مذاکره ب رای حل مسالمت امیز‬ ‫بحران سوریه هستند‪ ،‬این گروه معتقد به حضور خواست و‬ ‫ارای مردم و تمکین ان در صحنه سوریه هستند چرا که راه‬ ‫صحیح این است که مردم سوریه خود در مورد سرنوشت شان‬ ‫تصمیم گیری کنند‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که طرف��داران فعالیت نظامی به‬ ‫تنهایی ب رای کش��ور حکم صادر کرده و نسخه م ی پیچند‬ ‫و در پرتو ای��ن تصمیمات جنایاتی را انج��ام م ی دهند البته‬ ‫این گ��روه هم پیمانان��ی در منطقه دارند ک��ه هدف اصلی‬ ‫انها نی��ز اضمحالل ت��وان مل��ت‪ ،‬دولت و ارتش س��وریه‬ ‫ضد رژیم صهیونیستی است به طوری که این قدرت و توان‬ ‫در درگیری های نظامی از بین برود‪.‬‬ ‫اما ان سوی ماجرا همواره به دنبال لحاظ کردن قوانین‬ ‫بی ن المللی در عرصه س��وریه اس��ت چرا که معتقد اس��ت‬ ‫اختالفات باید از راه مسالمت امیز حل و فصل شود‪ .‬این گروه‬ ‫که مواضع خود را ب ر اساس منشور سازمان ملل متحد اتخاذ‬ ‫م ی کند؛ معتقد اس��ت که در امور داخلی کشورها تنها مردم‬ ‫همان کشور دخیل هستند‪ ،‬ضمن اینکه طرف های خارجی‬ ‫نباید در امور داخلی سوریه دخالت کنند‪ .‬انچه حائز اهمیت‬ ‫است اینکه باید به دنبال یک راه حل مذاکره سوری ‪ -‬سوری و‬ ‫در عین حال راه حلی کامال ملی بدون دخالت خارج ی ها بود‪.‬‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران نیز معتقد به چنین راه حلی است و‬ ‫از ان دفاع م ی کند‪.‬‬ ‫با نگاهی به انچه در س��وریه اتفاق م ی افتد مشخص‬ ‫است که بعد از گذشت ‪ 22‬ماه طرفداران فعالی ت های نظامی‬ ‫و تروریستی به این نتیجه رس��یده اند که با این نوع اعمال‬ ‫موفق نم ی شوند‪ ،‬بر همین اساس به دنبال جایگزین کردن‬ ‫راه حل سیاسی به جای راه حل نظامی هستند‪ .‬اما ماجرا این‬ ‫است که هدف این افراد عوض نش��ده است انها همچنان‬ ‫به دنبال این هس��تند که ان چیزی را که نتوانس��تند با زور‪،‬‬ ‫ارعاب و حمله و خونریزی به دس��ت اورند‪ ،‬پای میز مذاکره‬ ‫به دست اورند‪.‬‬ ‫اما انچه مهم است اینکه میز مذاکره حتما باز است و‬ ‫با طرح شش ماده ای ای ران م ی توان راه های مسالمت امیزی‬ ‫ب رای حل مسائل سوریه پیدا کرد‪ ،‬اما طبق همین طرح نیز‬ ‫باید ابتدا خشونت متوقف شود چرا که معتقدیم بدون توقف‬ ‫خشونت و جنگ هیچ امکانی ب رای مذاکره وجود ندارد‪ ،‬اصال‬ ‫الزمه مذاکره‪ ،‬ارامش و توقف خشونت و جنگ است‪ .‬در این‬ ‫راستا اگر طرح اخضر اب راهیم ی یا هر طرح دیگری در اولین‬ ‫بند‪ ،‬توقف خش��ونت و خونریزی را مطرح نکند‪ ،‬کارایی الزم‬ ‫را ندارد‪.‬‬ ‫جنگ طلب ها در صحنه سوریه تمام اعمال تروریستی‬ ‫را انجام دادند و فضا را تا مرز جن��گ داخلی پیش بردند‪ ،‬اما‬ ‫خوشبختانه با پایداری و ایس��تادگی ملت سوریه نتوانستند‬ ‫به چنین هدفی برس��ند‪ .‬ح��اال در صددند تا اه��داف خود را‬ ‫از طریق میز مذاکره پیگی��ری کنند‪ .‬انها متوجه ش��دند با‬ ‫خرج هایی که ب رای خرید اسلحه و جنگ و خونریزی کردند‬ ‫به جایی نم ی رسند‪ ،‬بر همین اساس تصمیم گرفتند این بار‬ ‫این پول ها را ب رای کار سیاسی و مذاکره خرج کنند‪ .‬ه ر چند‬ ‫همه این پول ها از طریق پادشاهان عرب و به خواست امریکا‬ ‫پای میز قماری امد که قربانی ان ملت س��وریه شد و البته‬ ‫در نهایت باخت نصیب تروریس ت ها شد‪.‬‬ ‫در این راس��تا فعالی ت ها و تحرکات دیپلماتیک ای ران‬ ‫ب رای حل بحران سوریه بس��یار حائز اهمیت است که از ان‬ ‫جمله م ی توان به س��فر اقای احمدی نژاد به مصر نیز اشاره‬ ‫کرد‪ .‬چون ممکن است این بار نیز مانند باکو با ارائه طرحی با‬ ‫سازوکاری مشخص اتش بسی دیگر را ب رای سوریه رقم بزند‪.‬‬ ‫به نظر م ی اید ب رای ارائه هر پیشنهادی نیم نگاهی به‬ ‫طرح شش ماده ای جمهوری اس�لامی ای ران کمک شایانی‬ ‫خواهد کرد چرا که طرح ش��ش ماده ای طرح بسیار متوازنی‬ ‫است و این طرح با موضوعاتی عنوان م ی شود که همه جانبه‬ ‫است و شامل همه گروه ها م ی شود‪.‬‬ ‫به هرحال پای میز مذاکره باید همه طرف های درگیر‬ ‫در بحران سوریه حضور داشته باشند که این به معنای حضور‬ ‫و دخالت خارجی نیست‪ .‬البته این بدین معناست که مذاکره‬ ‫باید بین سوری ها با سوری ها باشد و کامال باید یک راه حل‬ ‫ملی در دس��تورکار قرار گیرد‪ .‬به هرحال مذاکرات م ی تواند‬ ‫بدون دخالت خارجی انجام شود و اولین بند هم پایان یافتن‬ ‫خشونت باشد‪.‬‬ ‫اما گروه های معارضی که قرار است در مذاکره شرکت‬ ‫کنند باید اصالت داشته باشند چرا که گروه معارضی که فعال‬ ‫در خارج حضور دارد از اصالتی ب رای مذاکره برخوردار نیست‪،‬‬ ‫چون این گروه یک گروه دست نش��انده اس��ت و ب ر اس��اس‬ ‫خواس��ت و اراده خارج ی ها فعالیت م ی کند‪ .‬کس��انی که با‬ ‫دخالت خارجی فعالیت م ی کنند جایگاه اساس��ی در سوریه‬ ‫ندارند‪ ،‬چرا که تروریس ت هایی هس��تند که از خارج حمایت‬ ‫م ی شوند که البته خیلی از انها نیز اصالتا خارجی هستند و‬ ‫اصوال پایه و اساسی ندارند‪ ،‬ضمن اینکه در برنامه ریزی ها و‬ ‫اجرای خواست های خود نیز نتوانستند میان خود به وحدت‬ ‫برسند و بعضا با یکدیگر مشکل داشتند‪.‬‬ ‫اما گروه های معارض اصیلی در سوریه وجود دارند که‬ ‫به دنبال درگیری و فعالیت نظامی نیستند و این نوع اعمال‬ ‫را تقبیح م ی کنند‪ .‬این گروه از معارضین باس��ابقه هستند و‬ ‫م ی توانند طرف مذاکره خوبی باشند‪ ،‬البته پای میز مذاکره‬ ‫نیز مهم است که چه گروه هایی شرکت م ی کنند‪ .‬معارضین‬ ‫باید تابع شرایط خاصی باشند چرا که هر گروهی نم ی تواند‬ ‫حاضر ش��ود‪ ،‬ضمن اینکه هیچ گروه خارجی حتی به بهانه‬ ‫نمایندگی ش��ورای امنیت نیز نباید در این مذاکرات حضور‬ ‫داشته باشد‪ .‬در این راستا جمهوری اسالمی ای ران خود را از این‬ ‫امر مستثنی نم ی داند‪ .‬انچه مهم است اینکه سرنوشت ملت‬ ‫سوریه را خود ملت سوریه تعیین کنند و هیچ دست خارجی در‬ ‫تعیین سرنوشت انها حضور نداشته باشد‪ ،‬ضمن اینکه ای ران‬ ‫نیز به دنبال دخالت در این امر نیس��ت‪ ،‬بلکه تنها به دنبال‬ ‫پشتیبانی از مذاکره و حفظ خط مقاومت است‪.‬‬ ‫‪27‬‬ ‫سیاست‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫‪28‬‬ ‫روز غم انگیز‬ ‫سیاست‬ ‫یک بعدازظهر‬ ‫تلخ در بهارستان‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫جلسه استیضاح وزیرکار با حاشیه های فراوانی مواجه شد‬ ‫‪29‬‬ ‫داوود حشمتی‬ ‫‪1‬‬ ‫سیاست‬ ‫کمتر از یک سال پیش سعید مرتضوی از سوی دولت‬ ‫به عنوان مدیرعامل صندوق تامین اجتماعی منصوب شد‪،‬‬ ‫ی که از هم��ان ابتدا واکنش های بس��یاری را به دنبال‬ ‫حکم ‬ ‫داش��ت‪ .‬نمایندگان در واکنش به این انتصاب نامه اعتراضی‬ ‫دس��ته جمعی منتش��ر کردند‪ .‬با این وجود دول��ت حمایت‬ ‫همه جانبه خ��ود را از مرتضوی اغاز ک��رد‪ .‬مجلس در اولین‬ ‫روزهای سال ‪ ٩١‬و اخرین روزهای کاری مجلس هشتم‪ ،‬بحث‬ ‫استیضاح وزیر کار را مطرح کرد‪ ،‬اما در نهایت ماجرای استیضاح‬ ‫با وساطت حدادعادل و «قول شرف» مرتضوی ب رای استعفا‬ ‫منتفی شد‪ ،‬قولی که بعد عملی نشد و مرتضوی در توضیح‬ ‫ان گفت که «او به قولش عمل کرده‪ ،‬اما استعفایش پذیرفته‬ ‫نشده»‪ .‬تع دادی از نمایندگان با طرح شکایتی به دیوان عدالت‬ ‫اداری به عنوان شاکی خواستند تا وی از تصدی پست ریاست‬ ‫تامین اجتماعی برکنار ش��ود‪ .‬در مردادم��اه ‪ ٩١‬جنجال های‬ ‫رسانه ای و پیگیری پرونده موجب شد تا باالخره هیات عمومی‬ ‫ دیوان عدالت اداری رای خود را صادر کند‪ .‬رای دیوان‪ ،‬برکناری‬ ‫سعید مرتضوی از صندلی ریاست تامین اجتماعی بود‪.‬دولت‬ ‫اما با تغییر اساسنامه س��ازمان تامین اجتماعی‪ ،‬ان را تبدیل‬ ‫به صندوق کرد و مرتضوی همچنان برجای خود نشس��ت‬ ‫چراکه با تغییر اساسنامه سازمان پست قبلی مرتضوی اساسا‬ ‫حذف شده بود‪.‬با این وجود دی ماه بار دیگر دیوان حکم خود‬ ‫را ابالغ کرد و مرتضوی عزل ش��د‪ ،‬اما این بار دولت سازمان‬ ‫تامین اجتماعی را زی رنظر نهاد ریاست جمهوری برد و با حکم‬ ‫معاون اول‪ ،‬مرتضوی به عنوان سرپرس��ت بار دیگر برجای‬ ‫خود نشست‪.‬‬ ‫این روند موجب شد تا هفته گذشته مجلس عزم خود را‬ ‫ب رای استیضاح وزیر کار جزم کند‪ .‬روز ‪ ١٥‬بهمن ماه درحالی که‬ ‫گمانه هایی مبن ی بر برگزار نشدن جلسه وجود داشت‪ ،‬جلسه‬ ‫مجلس اغاز شد‪ ،‬درحالی که وزیر کار در جلسه حضور نداشت‪.‬‬ ‫ترئیسه گفت‪« :‬طبق ایی ن نامه‬ ‫فرهنگی‪ ،‬یکی از اعضای هیا ‬ ‫حتی اگر وزیر حضور نداشته باشد استیضاح انجام م ی شود‪».‬‬ ‫دقایقی بعد رئی س جمهور به همراه شی خ السالمی‪ ،‬وزیر کار‪،‬‬ ‫معاون اول و اکثریت کابینه به مجلس امد تا در یک جلسه‬ ‫طوالنی و پرحاشیه شاهد عزل یکی از وزرایش باشد‪.‬‬ ‫در مهمترین محور طرح نمایندگان استیضاح کنند گان‬ ‫امده بود‪« :‬طبق ماده ‪ ۱۲۴‬قانون اس��تخدام کشوری‪ ،‬نصب‬ ‫قاضی تعلی ق شده به مناصب دولتی ممنوع است‪ ،‬در حالی‬ ‫که وزیر تعاون‪ ،‬کار و رفاه اجتماعی اقای مرتضوی را به سمت‬ ‫مدیرعاملی صندوق تامین اجتماعی منصوب کرده است‪».‬‬ ‫بالفاصله بعد از حضور رئی س جمهور‪ ،‬جلس ه استیضاح‬ ‫با صحب ت ه��ای احمد توکل��ی به عنوان یک��ی از موافقان‬ ‫استیضاح ش��روع ش��د‪.‬احمد توکلی در موافقت با استیضاح‬ ‫وزیر کار‪ ،‬انتصاب فردی که از مس��ئولیت خود سوءاستفاده‬ ‫کرده و متهم در معاونت در قتل است را خالف مصالح ملت‬ ‫و نظام دانس��ت و گفت‪« :‬مرتضوی به عن��وان متهم پرونده‬ ‫جنایت کهریزک مایه درد و رنج رهبری ش��ده بود‪ ».‬توکلی با‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫‪30‬‬ ‫انتقاد از رفتار شی خ االسالم ی در ب رابر حکم دیوان محاسبات‬ ‫گفت‪« :‬متاس��فانه باید بگویم که اقای وزیر به جای تمکین‬ ‫رای دیوان‪ ،‬به تحقیر ان پرداخت و قانون مرجع قضایی را به‬ ‫سخره گرفت‪ ».‬مطهری دیگر ناطق موافق طرح استیضاح‬ ‫در نطق خود گفت‪« :‬گاه گفته ش��ده که اتهامات مرتضوی‬ ‫اثبات نشده و وی مجرم شناخته نم ی شود‪ ،‬پس نصب اولیه‬ ‫اشکال ندارد‪ ،‬در پاسخ با استناد به ماده ‪ ۱۲۴‬قانون استخدام‬ ‫کشوری‪ ،‬نصب قاضی تعلی ق شده به مناصب دولتی ممنوع‬ ‫است ب ا این وجود مشخص نیست چه اصراری است که افراد‬ ‫مساله دار پس ت های حساس را اشغال کنند؟» او با طرح این‬ ‫س��وال که ایا وزیری که قانون را زیر پ��ا م ی گذارد صالحیت‬ ‫ادامه کار را دارد؟ گفت‪« :‬ایا اقدام وزیر در این موضوع مصداق‬ ‫س��خن رهبرمعظم انقالب درباره قانوندانان و قانون شکنان‬ ‫نیس��ت؟»غالمرضا نوری قزلجه نیز در نطق خود در سوالی‬ ‫از عبدالرضا شی خ االسالمی پرسید‪« :‬چرا به رغم ممنوعیت‪،‬‬ ‫قاضی تعلی ق ش��ده را به مناس��ب دولتی گمارده و به حکم‬ ‫دیوان عدالت اداری تمکین نکرده اید؟» وی یاداور شد‪« :‬طرح‬ ‫اس��تیضاح وزیر هم به نفع دولت است و هم به نفع مجلس؛‬ ‫اگر دولت خود را قانونمدار و والیتمدار م ی داند و مجلس نیز‬ ‫خود را مس��تقل و عصاره ملت معرفی م ی کن��د‪ ،‬باید طرح‬ ‫اس��تیضاح وزیر را به نفع هر دو ق��وه خواند‪».‬صحب ت های‬ ‫موافقان استیضاح تا ساعت ‪ 10:30‬به طول انجامید و بعد از ان‬ ‫شی خ االسالمی به مدت یک ساعت‪ ،‬تا ساعت ‪ 11:30‬به دفاع‬ ‫از عملکرد خود و دالیل انتصاب مرتضوی بر سازمان تامین‬ ‫اجتماعی پرداخت‪.‬‬ ‫از رئی س جمهور حرف شنوی دارم‬ ‫ی جلس��ه اس��تیضاح خود را‬ ‫عبدالرضا شی خ االس�لام ‬ ‫جلس��ه محاکمه غیابی مرتضوی توصیف ک��رد و با بیان‬ ‫اینکه انقالب ی تری��ن و مومن ترین نیروه��ا در وزارتخانه من‬ ‫گرد هم امده اند‪ ،‬گفت‪« :‬ما در انتصاب مدی ران و مس��ئوالن‬ ‫ب راساس قانون عمل کرده ایم‪».‬شی خ االسالمی با رد اظهاراتی‬ ‫در خصوص ت�لاش وی ب رای تم��اس با نماین��دگان ب رای‬ ‫منتف ی کردن موضوع اس��تیضاح تصریح ک��رد‪« :‬من دالیل‬ ‫قانع کننده ای دارم و هرگ��ز با یک نفر از نماین��دگان نیز در‬ ‫خصوص استیضاح‪ ،‬تماس تلفنی نداشته ام‪».‬در این قسمت‬ ‫از اظه��ارات وزیر‪ ،‬محم��د قس��یم عثمانی در تذکری گفت‪:‬‬ ‫«وزی��ر ب رای لغو اس��تیضاح تم��اس نگرفته‪ ،‬ام��ا اط رافیان‬ ‫وی ما را زنگ ب��اران کرده اند‪ .‬پرینت تلفن من گویاس��ت‪».‬‬ ‫وزیرس��ابق کار در ادام��ه درب��اره اتهامات س��عید مرتضوی‬ ‫گفت‪« :‬ما به چه جهتی ش��خصی که تنها اتهام نسبت به‬ ‫او وارد شده را مجرم م ی دانیم؟ ب رای تعیین صالحیت سعید‬ ‫مرتضوی از باالترین مس��ئول دس��تگاه اطالعاتی کش��ور‬ ‫دو بار استعالم کردم که حیدر مصلحی وزیر اطالعات در پاسخ‬ ‫گفتند که سعید مرتضوی مشکلی ندارد‪ ».‬وی گفت‪« :‬من از‬ ‫رئی س جمهور حرف ش��نوی دارم چراکه ایشان حرف حساب‬ ‫م ی زنند و ما رئی س جمهور را با صداق��ت و امانتداری و پاکی‬ ‫شناخته ایم و بر این اساس افتخار م ی کنم که حرف ایشان را‬ ‫گوش کنم‪ ».‬پس از صحب ت ه��ای وزیر‪ ،‬دو تن از نمایندگان‬ ‫مخالف استیضاح به ای راد نطق خود پرداختند‪.‬‬ ‫روح اهلل عباس��پور جانی در مخالفت با استیضاح وزیر‬ ‫تع��اون‪ ،‬کار و رف��اه اجتماعی گف��ت‪« :‬ایا اس��تیضاح امروز‬ ‫م ی تواند در راس��تای منویات رهبری باشد؟ ایا در این شرایط‬ ‫منطقی است که سه وزارتخانه ای که ادغام شده است بدون‬ ‫وزیر بمان��د و با این اظه��ارات وقت مجلس گرفته ش��ود؟»‬ ‫وی اف��زود‪« :‬امروز حصر عوامل فتنه شکس��ته اس��ت و در‬ ‫جامعه ازاد هستند و باید به یاد داشت که کهریزک زاییده فتنه‬ ‫بود‪».‬روح اهلل حسینیان نیز در دفاع از وزیر گفت‪« :‬مرتضوی‬ ‫یکی از قضات انقالبی اس��ت که در مدت ‪ ۸‬سال حاکمیت‬ ‫اصالح طلب��ان مردانه در ب راب��ر توطئه گ��ران و روزنامه های‬ ‫زنجیره ای ایس��تاد و در دوران ‪ ۸۸‬مقتدرانه و با بصیرت تمام‬ ‫ایستادگی کرد و بدون هیچ محافظه کاری با اشرار درگیر شد‪».‬‬ ‫او ادامه داد ‪« :‬مرتضوی مانند س��وریه است که تاوان حمایت‬ ‫از مقاومت را م ی دهد و اتهام مرتضوی این است که در زمان‬ ‫دادستانی وی‪ ،‬در اوج درگیری ها بین جوانان دلداده رهبری و‬ ‫مردم مظلوم در مقابل بهائیان امریکا و منافقان و دنیاطلبان‬ ‫بودند‪ ،‬چند نفر کشته شدند‪ ».‬پس نطق مخالفان استیضاح‪،‬‬ ‫جلسه صبح که ارامش نسبی بر ان حکمفرما بود‪ ،‬پایان یافت‬ ‫و نمایندگان و اعضای کابینه ب رای اقامه نماز جلسه را تعطیل‬ ‫و راس ساعت دو جلسه علنی عصر شروع شد؛ جلس ه ای که‬ ‫به هیچ روی ارامش صبح را نداشت‪.‬‬ ‫در جلسه عصر پزشکیان در موافقت با طرح استیضاح‬ ‫و با انتق��اد از اینکه تمامی تقصی رات به امریکا نس��بت داده‬ ‫شود‪ ،‬افزود‪« :‬چرا همه مشکالت را به امریکا و تحریم نسبت‬ ‫م ی دهیم؟ اگر ما عالمانه و با اعتق��اد و باور عمل کنیم‪ ،‬انها‬ ‫هیچ غلطی نم ی توانند بکنند‪ ».‬وی افزود‪« :‬قبول م ی کنیم‬ ‫که این ادم از اس��اس خوب‪ ،‬مومن و حزب اللهی اس��ت‪ ،‬اما‬ ‫مساله این اس��ت که توان مدیریتی ندارد‪ ».‬پزشکیان عدول‬ ‫از قانون را غیرقابل قبول توصیف و تصری��ح کرد‪« :‬در این‬ ‫مملکت هی چ کس حق حرکت خالف قان��ون را ندارد‪ ،‬حتی‬ ‫اگر رئیس دولت باش��د‪ ».‬همچنین جعفرزاده‪ ،‬ناطق موافق‬ ‫استیضاح در پاس��خ به برخی انتقادات در مورد عزل وزیر کار‬ ‫گفت‪« :‬احس��اس م ی کنم در برخی مواقع دایه مهربان تر از‬ ‫مادر م ی ش��ویم چرا که دولت در طول چند هفت��ه دو وزیر را‬ ‫عزل کرد که نشان م ی دهد این دولت با سرپرست بهتر اداره‬ ‫م ی شود و چرا ما باید کاسه داغ تر ا ز اش شویم؟»‬ ‫شی خ االسالمی بعد از اظهارات این دو موافق استیضاح‪،‬‬ ‫مجددا پشت تریبون حاضر ش��د و گفت به هیچ نماینده ای‬ ‫ب رای پ س گرفتن امضایش زنگ نزده اس��ت‪ .‬وزیر پیش��ین‬ ‫کار‪ ،‬همچنین گفت‪« :‬برخی نمایندگان استیضاح کننده به او‬ ‫گفته اند که اگر فالن مدیر را برکنار کند امضای شان را پس‬ ‫خواهند گرفت‪ ».‬این بخش از صحب ت های شیخ االسالمی‬ ‫ موجب شد که نعمتی‪ ،‬موس��وی الرگانی‪ ،‬مطهری‪ ،‬نادران و‬ ‫توکلی با اعتراض تقاضای تذک��ر ایی ن نامه ای کنند‪ .‬نعمتی‬ ‫در تذکرش گفت‪« :‬اگر اقای شیخ االسالمی راست م ی گوید‬ ‫اس��امی نمایندگان را بگوید‪».‬اما جلس��ه عصر با س��خنان‬ ‫عبرت های یکشنبه‬ ‫سیاست‬ ‫احمدی نژاد از حالت ارام ان خارج ش��د‪ .‬رئی س جمهور پس از‬ ‫اشاره به ای رادات در س��اختار تصمیم گیری کشور و اختیارات‬ ‫رئی س مجل��س‪ ،‬صحب ت ه��ای خ��ود در دف��اع از عملکرد‬ ‫شیخ االسالمی را با سخن از نواری اغاز کرد؛ او گفت نواری در‬ ‫اختیار دارد که به درخواست یکی از نمایندگان نم ی خواهد ان‬ ‫را پخش کند‪ .‬او ادامه داد‪« :‬به من م ی گویند «بگو»‪« ،‬بگو»‪،‬‬ ‫م ی خواهیم بگوییم‪ ،‬م ی گویند «نگو»‪ « ،‬نگو»‪».‬این سخنان‬ ‫واکنش تند برخی نمایندگان را از جایگاه و صندل ی های خود‬ ‫به دنبال داشت که فضای مجلس را تاحدی متشنج کرد‪ .‬یک‬ ‫نماینده نیز با کمک اعضای هیات رئیسه به بیرون از جلسه‬ ‫هدایت شد‪ .‬الریجانی خطاب به نمایندگانی که به این موضوع‬ ‫اعتراض م ی کردند‪ ،‬گفت‪« :‬اقایان! خواهش م ی کنم‪ ،‬امروز روز‬ ‫مهمی است‪ .‬اجازه دهید حرف هایشان را بزنند‪ .‬در جامع ه ما از‬ ‫این حرف ها زیاد زده م ی شود‪ ،‬بگذارید بگویند‪ ،‬چرا حساسیت‬ ‫نشان م ی دهید؟ ارام بنشینید تا حرف هایشان را بزنند‪ ،‬ظاه را‬ ‫این فیلم راجع به بستگان بنده است که من خیلی دوست دارم‬ ‫ان را بشنوم‪».‬پخش نوار که به صورت فیلم صوتی و تصویری‬ ‫از جلس ه ای با حضور فاضل الریجانی (ب رادر رئی س مجلس) و‬ ‫سعید مرتضوی بود‪ ،‬به علت عدم کیفیت و قابل تشخیص‬ ‫نبودن صدا متوقف شد و رئی س جمهور بخش هایی از ان را از‬ ‫روی متنی که به همراه داشت قرائت کرد‪ .‬رئی س جمهور گفت‪:‬‬ ‫«من فکر م ی کنم یک مسائلی پشت صحنه م ی گذرد که نه‬ ‫نمایندگان خبر دارند و نه ما خبر داریم و وقتی به می دان کشور‬ ‫م ی اید یک عناوین دیگری پیدا م ی کند و تبدیل م ی شود به‬ ‫دعوای من و ش��ما‪».‬وی افزود‪« :‬یک فردی به نام اقای «م»‬ ‫م ی گوید که م ی دانید من با یکی از ب��رادران اقای الریجانی‬ ‫رفت و امد خانوادگ��ی دارم؟ اقای مرتضوی م ی گوید ش��ما‬ ‫ارتباط دارید؟ او م ی گوید‪ :‬بله‪ ،‬م��ن م ی خواهم این را بگویم‬ ‫که بقیه ب راداران به گرد این اقای فاضل نم ی رسند‪ ،‬یعنی اگر‬ ‫ان اقا ب رادر این اقا فاضل نبود‪ 3-4 ،‬تا فحشی به او م ی دادم‪،‬‬ ‫یعنی اصال قبولش ندارم‪ .‬به او گفتم شما هر چه م ی خواهید‬ ‫به مرتضوی شفاف بگو‪ ،‬او واس��طه ای است که اقای فاضل‬ ‫الریجانی م ی اید‪ ،‬پیش اقای مرتضوی‪ ،‬ببین باید خودت رک‬ ‫به دکتر بگویی که اقای «ز» یعنی همان فردی که م ی خواهد‬ ‫قرارداد بیم ه تامین اجتماعی را ببندد باید از قبل من به شما‬ ‫وقت بدهد‪ ،‬اق��ای فاض��ل الریجانی خطاب ب��ه مرتضوی‬ ‫م ی گوید ان کس��ی که م ی خواهد قرارداد ببندد باید هوشیار‬ ‫باشد‪ ،‬یعنی خیلی روی ما تبلیغات نکند‪ .‬این ور و ان ور که من‬ ‫با فالنی هستم یعنی جایی مطرح نکند‪».‬وی ادامه داد‪« :‬اقای‬ ‫مرتضوی به اقای «م» م ی گوید بیایید بروید بیرون شما‪ ،‬چون‬ ‫احساس م ی کند که اینجا مسائل دیگری مطرح شود‪».‬‬ ‫پ��س از ان‪ ،‬الریجان��ی در پاس��خ ب��ه صحب ت های‬ ‫رئی س جمهور گف��ت که قانون��ا دوب راب��ر او وق��ت دارد که‬ ‫توضیحات��ش را ارائه کن��د‪ .‬او در صحب ت ه��ای خود گفت‪:‬‬ ‫«رئی س جمهور برخالف ایی ن نامه و خارج از استیضاح صحبت‬ ‫کردند‪ ،‬اما به دلیل اینکه موضوع به بستگان بنده مربوط شده‪،‬‬ ‫از ادام ه صحب ت های وی جلوگی��ری نکردم‪ ».‬وی همچنین‬ ‫گفت که فروزن��ده‪ ،‬معاون پارلمان��ی رئی س جمهور پیش از‬ ‫اغاز جلس�� ه علنی ب رای ابالغ پیام رئی س جمهور به دفتر وی‬ ‫امده و از وی خواسته تا موضوع اس��تیضاح منتفی شود؛ زی را‬ ‫در غیر این صورت رئی س جمهور‪ ،‬نواری از بستگان وی دارد‬ ‫که ان را پخش خواهد کرد‪.‬الریجانی این اقدام را تهدید رئیس‬ ‫مجلس عنوان کرد و با اشاره به پخش ویدئوی مالقات فاضل‬ ‫الریجانی با سعید مرتضوی‪ ،‬این کار را نیز توطئه امیز خواند‪.‬‬ ‫وی ادامه داد‪« :‬رئی س جمهور بحثی در مورد به هم ریخته شدن‬ ‫تنظیم قوا مطرح کرد که باید بگویم تنظیم قوا به هم نخورده؛‬ ‫اقای رئیس جمهور این سلیقه شماست که یک جایی نظر‬ ‫شورای نگهبان را به عنوان مفسر قانون اساسی قبول ندارید‬ ‫و ی��ک جاهایی ه��م‪ »...‬الریجانی اظهار داش��ت‪« :‬به نظر‬ ‫ش��ما این یک اقدام توطئه امیز علیه رئیس قوه مقننه نبود؟‬ ‫که اقای مرتضوی یکی از بس��تگان ما را به دفترش دعوت‬ ‫م ی کند و بعد فیلم م ی گیرند‪ ،‬پس معلوم اس��ت که برنامه‬ ‫داشته اند؛ مگر وقتی شما در مالقات ها به اتاق ما م ی ایید ما‬ ‫فیلم م ی گیریم؟ما نم ی دانیم دستگاه رئیس جمهور چطور‬ ‫است‪ ،‬ولی ما که فیلم نم ی گیریم؛ به نظر شما این توطئه امیز‬ ‫نیست؟»‬ ‫رئیس مجلس شورای اس�لامی اظهار داشت‪« :‬اینکه‬ ‫یک نفری را صدا م ی کنند که بیاید و بعد با ان فرد صحبت‬ ‫م ی کنند و بع��د فیلم هم م ی گی رند ایا توطئه امیز نیس��ت؟‬ ‫معلوم است که ب رنامه داشتید این فیلم را بگیرید و یک روزی‬ ‫مثل امروز ان را علنی کنید؛ من نم ی دانم چه فایده ای در این‬ ‫است ولی نفس این کار ایا یک کار مافیایی نیست و یک کار‬ ‫توطئه امیز نیست؟ به نظر شما این اخالق است؟ ایا این کار‬ ‫در سطح یک رئی س جمهور است؟ رئی س جمهوری که مرتب‬ ‫دیگران را تهدید م ی کند و در مورد استیضاح رئیس مجلس را‬ ‫تهدید م ی کند‪ ...‬مشکالت کشور اینهاست‪».‬‬ ‫الریجانی خطاب به احمدی نژاد گفت‪« :‬بنده با ب رادرم‬ ‫ارتباطی ن��دارم؛ رئی س جمهور هی م ی گف��ت‪ ،‬اقای فاضل‬ ‫الریجانی‪ .‬در این کش��ور خیل ی ه��ا با هم نس��بت دارند اما‬ ‫رفتارهایشان متفاوت است؛ ما با هم ارتباطی نداریم‪».‬‬ ‫او در میانه صحب ت های خود‪ ،‬محمدحسین فرهنگی‪،‬‬ ‫عضو هیات رئیس ه مجلس را به ش��هادت گرفت؛ فرهنگی‬ ‫گفت‪« :‬پیش از پخش این ویدئو به دلیل مفهوم نبودن صدای‬ ‫ان‪ ،‬تماسی با فاضل الریجانی گرفته شده و او هم توضیح داده‬ ‫که مرتضوی چندین بار از وی تقاضای مالقات کرده و بعد از‬ ‫انجام مالقات هم خواستار وساطت وی ب رای دیدار با صادق‬ ‫الریجانی‪ ،‬رئیس قوه قضاییه شده است‪».‬‬ ‫بعد از اظهارات علی الریجانی‪ ،‬محمود احمدی نژاد از‬ ‫جای خود بلند شد و خواس��تار ارائ ه توضحیاتی ش ِد اما علی‬ ‫الریجانی به وی گفت‪« :‬ش��ما اتهام زدید و ما هم جوابتان را‬ ‫دادیم و دیگر وقت صحبت ندارید‪ ،‬به سالمت‪ ».‬رئی س جمهور‬ ‫نیز به همراه معاونین و وزرا جلس�� ه علن��ی مجلس را ترک‬ ‫کردند‪ .‬پس ا ز ترک جلسه توسط رئی س جمهور و همراهانش‪،‬‬ ‫اس��تیضاح وزیر کار به رای مجلس گذاشته ش��د که با رای‬ ‫موافق ‪ 192‬نماین��ده‪ ،‬وی از وزارت رفاه‪ ،‬کار و تامی ن اجتماعی‬ ‫کنار رفت‪g .‬‬ ‫‪2‬‬ ‫جلسه استیضاح به اختالفات دولت و مجلس دامن زد‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫انچه در جلسه استیضاح وزیر رفاه و کار روی داد فراتر از‬ ‫یک جلسه استیضاح بود که مانند این جلس ه ها در سال های‬ ‫گذشته چه در این دولت و چه در دیگر دولت ها روی داده است؛‬ ‫سوالی تند و پاسخی تند و مجادله و مباحثه‪ .‬خط قرمز ولی در‬ ‫تمامی این جلسات‪ ،‬مصالح کشور و منافع مردم بوده که اگر‬ ‫وزیری و وکیلی حرفی داشتند‪ ،‬خبری داشتند یا اینکه تحلیلی‬ ‫داش��تند که در نهایت مرزهای مصلحت نظام را رد م ی کرد‪،‬‬ ‫س��کوت م ی کردند و از ماجرا م ی گذش��تند‪ ،‬که این بخشی‬ ‫مهم از ویژگ ی های مدی ران مس��لمان جمهوری اس�لامی‬ ‫اس��ت؛ صبوری‪ ،‬ارامش‪ ،‬س��ع ه صدر و م��دارا‪ .‬صبوری ب رای‬ ‫مرهم گذاش��تن بر درد مردم‪ ،‬ارامش ب رای ننشاندن لبخند‬ ‫به لب فالن شبکه تلویزیونی خارجی که رسواتر از همیشه‬ ‫از رسانه تبدیل به حزب مخالف شده و سع ه صدر به واسطه‬ ‫ایام مبارک بهمن و جشن های ‪34‬س��الگی انقالب و مدارا‬ ‫با دوستان انقالب و نظام‪ .‬یکش��نبه تلخ در بهارستان ب رای‬ ‫دوس��تان انقالب و ب رای مردم عزیزمان به سختی گذشت‪.‬‬ ‫روزی س��خت که از بعدازظهر یکش��نبه اغاز ش��د؛ با انچه‬ ‫میان دو رئیس قوه گذش��ت و بهت و حی��رت را بر فضای‬ ‫سیاسی کشور حاکم کرد‪ .‬خارج ش��دن از فضای استیضاح‬ ‫و شخصی شدن ماجرای تامین اجتماعی با پخش فیلمی‬ ‫که هیچ ارتباطی با ماجرای اس��تیضاح اقای وزیر نداش��ت‪،‬‬ ‫سیاست ورزی را از مدار خود خارج کرد‪ ،‬همچنان که استیضاح‬ ‫وزیر م ی توانست به قاعده مصلحت صورت نگیرد تا تنش و‬ ‫التهاب برفضای کشور حاکم نشود‪ ،‬همچنان که روبوسی و‬ ‫جشن شادی برخی نمایندگان مجلس پس از حضور اقای‬ ‫رئی س جمهور هم حتما از قواعد سیاست ورزی نیست‪.‬‬ ‫بعداز ظهر زمس��تانی‪ ،‬هر طور که بود گذش��ت؛ تلخ‬ ‫و بهت اور‪ .‬اما انچ��ه ماند عبرتی ب رای سیاس��یون و اهالی‬ ‫انقالب اس��ت که خروج از دایره وحدت‪ ،‬نخب��گان و مردم را‬ ‫نگران و دشمنان انقالب را راضی و خوشحال م ی کند‪ .‬گرچه‬ ‫خوشحالی یک سری ادم ورشکسته و وابسته مانند کوبیدن‬ ‫اب است در هاون‪ ،‬چرا که انقالب اسالمی حاال ‪ 34‬ساله شده‬ ‫و مسیر خودش را م ی رود با همه فراز و نشی ب ها‪ .‬انقالب ما‬ ‫زنده است‪ .‬مهم این اس��ت که از ماجراهای یکشنبه عبرت‬ ‫بگیریم‪g .‬‬ ‫‪31‬‬ ‫بازداشت و ازادی اقای قاضی‬ ‫سعید مرتضوی ‪ 24 ،‬ساعت را در زندان اوین گذراند‬ ‫‪3‬‬ ‫سیاست‬ ‫کمتر از دو روز پس از اتفاقات هفته گذشته مجلس و‬ ‫پخش فیلم گفت وگوی فاضل الریجانی و سعید مرتضوی‬ ‫توس��ط رئی س جمهور در صح��ن علنی مجلس‪ ،‬س��ایت‬ ‫دادستانی خبر از دستگیری سعید مرتضوی داد‪.‬‬ ‫خبرگ��زاری مهر در اولین س��اعات بامداد سه ش��نبه‬ ‫گذشته نوشت‪« :‬بعد از دس��تگیری سعید مرتضوی ساعت‬ ‫‪ 11‬دوشنبه شب گذش��ته‪ ،‬نیروهای دادستانی ته ران‪ ،‬وی را‬ ‫ساعت ‪ 12‬تحویل زندان اوین دادند‪».‬‬ ‫یک مقام اگاه در گفت وگو با خبرنگار مهر اعالم کرد‪:‬‬ ‫«سعید مرتضوی وارد زندان اوین شده است‪».‬‬ ‫این مقام اگاه افزود‪« :‬ساعت ورود این متهم ‪ 12‬شب‬ ‫بوده و همانند سایر متهمان تش��ریفات الزم ب رای ثب ت نام‬ ‫متهم و ورودش به زندان انجام شده است‪».‬‬ ‫خبرگزاری ف��ارس نی��ز در توضیح خبر دس��تگیری‬ ‫مرتضوی به نقل از منابع اگاه در این پرونده نوشت‪« :‬سعید‬ ‫مرتضوی به عل��ت تصرف غیرقانونی در ام��وال دولتی در‬ ‫زمان تصدی ریاس��ت س��ازمان تامین اجتماعی بازداشت‬ ‫شده است‪».‬‬ ‫پیش از این دیوان عدالت اداری و همچنین معاونت‬ ‫نظارت مجلس و برخی از نمایندگان‪ ،‬مدیریت مرتضوی بر‬ ‫سازمان تامین اجتماعی را غیرقانونی و قابل پیگرد قضایی‬ ‫عنوان کرده بودند‪.‬‬ ‫محمدرضا رحیمی‪ ،‬معاون اول رئی س جمهور با تایید‬ ‫بازداش��ت س��عید مرتضوی‪ ،‬گفت‪« :‬از نظر دولت‪ ،‬س��عید‬ ‫مرتضوی همچنان رئیس س��ازمان تامی ن اجتماعی است و‬ ‫علت بازداشت وی را باید از مراجع قضایی پرسید‪».‬‬ ‫مصری‪ ،‬سخنگوی هیات رئیس��ه مجلس نیز درباره‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫بازداش��ت س��عید مرتضوی گفت‪« :‬ما هم ای��ن موضوع را‬ ‫در خبرها ش��نیدیم و در حد اخبار از دس��تگیری وی مطلع‬ ‫هس��تیم‪ ».‬او در پاس��خ به اینکه ایا ش��کایتی از س��وی‬ ‫رئی س مجلس از مرتضوی به عمل امده است‪ ،‬گفت‪« :‬نه؛‬ ‫شکایتی از سوی رئیس مجلس از ایشان نشده است‪».‬‬ ‫همچنی��ن رئی س جمهور صبح سه ش��نبه گذش��ته‬ ‫پیش از ترک ته ران ب��ه مقصد قاهره در پاس��خ به ایرنا در‬ ‫فرودگاه مهراباد درباره بازداش��ت مرتضوی رئیس سازمان‬ ‫تامی ن اجتماعی اظهار داش��ت‪« :‬نم ی دانم چگونه است که‬ ‫فرد دیگری تخلف کرده است و ش��خص دیگری دستگیر‬ ‫م ی شود‪».‬‬ ‫رئی س جمهوری با تاکید بر اینکه دستگاه قضایی باید‬ ‫قوه قضائیه ملت باشد‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬قوه قضاییه که یک‬ ‫سازمان ویژه خانوادگی نیست‪ .‬کس��ی تخلف کرده‪ ،‬فردی‬ ‫مطلع شده و ان را اعالم کرده است؛ به جای اینکه متخلف را‬ ‫دنبال کنند با فردی که تخلف را اعالم کرده برخورد م ی کنند‬ ‫و این بسیار زشت است‪».‬‬ ‫احمدی ن��ژاد اضاف��ه ک��رد‪« :‬ب��رای مل��ت م��ا و‬ ‫جمهوری اسالم ی ای ران شایسته نیست و ب رای قوه قضائیه‬ ‫هم بس��یار زش��ت اس��ت‪ ».‬رئیس جمهور در پایان تاکید‬ ‫کرد‪« :‬هنگام ی که از س��فر بازگردم این مس��اله را به طور‬ ‫جدی دنبال خواهم کرد‪ ».‬مرتض��وی همچنین در پرونده‬ ‫کهریزک به همراه تعدادی از همکارانش از کار معلق ش��د‪.‬‬ ‫وی پرونده مفتوحی داشته است‪ .‬پیش از این حجت االسالم‬ ‫والمسلمین محس��ن ی اژه ای در نشست خبری خود عنوان‬ ‫کرده بود اس��فندماه امس��ال دادگاه رس��یدگی ب��ه پرونده‬ ‫کهریزک برگزار خواهد شد‪.‬‬ ‫فیلم جنجالی‬ ‫محمود احمدی نژاد اتهاماتی را به فاضل الریجانی نسبت داده است‬ ‫‪3‬‬ ‫اخرین فرزند پسر ایت اهلل املی الریجانی در سال ‪1342‬‬ ‫در شهر قم دیده به جهان گشود‪ .‬فاضل الریجانی پنجمین‬ ‫و اخرین پس��ر ایت اهلل بود که پس از اتمام دوره متوسطه به‬ ‫دانشگاه رفت و در رشته فیزیک پذیرفته شد‪.‬‬ ‫وی ب رای خواندن رشته فیزیک به دانشگاه شریف رفت و‬ ‫با مدرک کارشناسی از این دانشگاه فارغ التحصیل شد‪ .‬سپس‬ ‫به امریکا رفت و در همین رشته ادامه تحصیل داد و از دانشگاه‬ ‫کالیفرنیای جنوبی کارشناس ی ارشد خود را دریافت کرد‪.‬وی‬ ‫پس از ان به ای ران امد و در رشته فلسفه گرایش فلسفه علم و‬ ‫سیاست علمی و تکنولوژی‪ ،‬به تحصیل در دانشگاه تربیت‬ ‫مدرس ادام��ه داد و مدرک دکت��رای خود را اخ��ذ کرد‪.‬فاضل‬ ‫الریجانی در سال های پایانی دهه ‪ ۷۰‬و اغاز دهه ‪ ۸۰‬معاونت‬ ‫پژوهشی دانشگاه ازاد را به عهده داشت ‪.‬‬ ‫پس از ان به استخدام وزارت خارجه در امد و تاکنون نیز‬ ‫کارمند استخدامی این وزارتخانه محسوب م ی شود‪ .‬وی در‬ ‫قالب رایزن فرهنگی ای ران به کانادا رفت‪ .‬ماموریت چند سال‬ ‫قبل وی به پایان رسید و پس از ان به ته ران امد و در شوراهای‬ ‫راهبردی مراکز علمی و همچنین همکاری با دانشگاه پیام‬ ‫نور‪ ،‬ایفای نقش کرد‪ .‬فاضل الریجانی در زمان حضور در اوتاوا‬ ‫‪32‬‬ ‫تالش کرد تا دانشگاه های ای ران و کانادا را به هم نزدیک کند‪.‬‬ ‫وی در جریان س��فر یکی از مقامات دولتی در سال ‪ 1382‬به‬ ‫کانادا در ارتباط با این موضوع و با اب راز عالقه مندی به گسترش‬ ‫روابط بی ن مراکز علمی و فرهنگی ای ران با بخش مطالعات‬ ‫اسالمی دانشگاه مک گیل گفت‪« :‬بسیار خرسندم از اینکه‬ ‫به اطالع شما برس��انم بورس تحقیقاتی ای ران شناسی ب رای‬ ‫دانش��جویان تحصیالت تکمیلی مک گیل توسط سازمان‬ ‫ی برقرار ش��ده و دانشجویان این‬ ‫فرهنگ و ارتباطات اسالم ‬ ‫مرکز م ی توانند در صورت عالقه من��دی به فعالیت در حوزه‬ ‫مطالعات مربوط به ای ران‪ ،‬پس از ط��ی مراحلی در قالب این‬ ‫برنامه به مدت ش��ش ماه در یکی از دانش��گاه های ای ران به‬ ‫تحقیقات خود ادام��ه دهند‪».‬همچنین فاض��ل الریجانی‬ ‫تعدادی از متون سیاس��ی و رایزن��ی فرهنگ��ی را در دوران‬ ‫حضورش در کانادا ترجمه کرده‪ ،‬در کارنامه کاری خود دارد‪ .‬به‬ ‫ی در یونسکو فعالیت‬ ‫عالوه او مدتی را به عنوان مشاور علم ‬ ‫کرده است‪.‬به عالوه مسئولیت وابستگی فرهنگی واحدهای‬ ‫دانش��گاه ازاد در خارج از کش��ور را نیز برعهده داشت‪ .‬فاضل‬ ‫الریجانی در اذرماه ‪ 88‬اجالس بی ن المللی کیفیت را برگزار و‬ ‫به عنوان دبیرکل ان فعالیت کرد‪ .‬در این دوران ای ران به عنوان‬ ‫این بازداشت اما بیش از یک روز طول نکشید و پیش‬ ‫از انکه محمود احمدی نژاد از س��فر مصر به ایران بازگردد‪،‬‬ ‫صبح چهارش��نبه روزنامه خورش��ید در گزارش��ی خبر داد‪:‬‬ ‫«سعید مرتضوی بامداد چهارشنبه ازاد شده است‪».‬‬ ‫به گزارش این روزنامه‪ ،‬مرتضوی که با شکایت فاضل‬ ‫قطب استانداردگذاری در منطقه شناخته ش��د و وی در یک‬ ‫اظهارنظر در همین اجالس گفت‪« :‬انتخاب ای ران به عنوان‬ ‫قطب اس��تانداردگذاری کیفی در منطقه در حالی رخ داده که‬ ‫کش��ورهایی مانند چین و هند خواس��تار تحت پوشش قرار‬ ‫گرفتن منطقه خاورمیان��ه بوده اند‪».‬مهمترین تفاوت فاضل‬ ‫با دیگر ب رادران��ش در این بود که در تی��ررس مناصب کالن‬ ‫سیاس��ی قرار نگرفته‪ .‬با این حال تجرب��ه تحصیل و بعدها‬ ‫مس��ئولیت فرهنگی خارج از مرزها‪ ،‬او را به یک کارش��ناس‬ ‫دیپلماس��ی نرم تبدیل کرد‪ .‬درحال حاضر فاضل الریجانی‬ ‫ریاست دانشگاه ازاد اسالمی واحد علوم و تحقیقات ایت اهلل‬ ‫املی را برعهده دارد‪.‬‬ ‫سوابق اجرایی فاضل الریجانی‬ ‫ رایزن فرهنگی جمهوری اسالمی ای ران در کانادا‬‫ مدیرکل مرکز سیاس��ت علمی و پژوهش��ی (وزارت‬‫علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری)‬ ‫مشاور علمی یونسکو در ای ران‬ ‫معاون و عضو شورای عالی مرکز نشر دانشگاهی‬ ‫مدیرعامل انتشارات دانشگاه صنعت ی شریف‬ ‫قائم مقام پژوهشگاه علوم و مطالعات فرهنگی‬ ‫ مش��اورمعاونت وزارت فرهن��گ و ارشاداس�لامی و‬‫قائم مقام دبیر شورای عالی جهانگردی‬ ‫ مشاور وزیر علوم تحقیقات و فناوری‬‫ عضو شورای پژوهش های علمی کشور‬‫ معاون پژوهشی دانشگاه ازاد اسالمی‬‫‪ -‬مدیرمسئول و سردبیر مجله نمای پژوهش‬ ‫برخی از اثار فاضل الریجانی‬ ‫ تالیف و انتش��ار کتاب «علم و تکنولوژی و توسعه»‬‫انتشارات دانشگاه ازاد‬ ‫ تالی��ف و انتش��ار کتاب «عل��م‪ ،‬جامع��ه و اخالق»‬‫انتشارات دانشگاه ازاد‬ ‫ ترجمه و نگارش «مفهوم دانشگاه اسالمی» از سوی‬‫دبیرخانه شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫ ترجمه و انتشار کتاب «اسطوره و تفکر مدرن» از لویی‬‫اشتروس‪ ،‬ناشر‪ :‬نشر فرزان‬ ‫ ترجمه و انتش��ار کت��اب «روش تحقی��ق در علوم‬‫اجتماعی» اثر‪ :‬نچمیاس‪ ،‬انتشارات سروش‬ ‫ مش��ارکت در ترجمه کتاب «زندگینامه دانشمندان‬‫اسالمی»‪ ،‬انتشارات مرکز علم ‬ ‫ی و فرهنگی ‪g‬‬ ‫راه هایی غیر از استیضاح هم وجود داشت‬ ‫دکتراحمدبخشایش اردستانی‪/‬نمایندهمجلسشورایاسالمی‬ ‫‪4‬‬ ‫معتقدم امکان این ب��ود که مجل��س راه های زیادی‬ ‫جز اس��تیضاح وزیر تعاون‪ ،‬کار و رف��اه اجتماعی را در پیش‬ ‫م ی گرف��ت تا از وقوع ح��وادث ان روز مجلس پیش��گیری‬ ‫کند‪ .‬اقای شیخ االسالمی از ب ی حاشی ه ترین وزیرهای دولت‬ ‫بود و روز یکشنبه ‪ 15‬بهمن او اس��تیضاح شد با اینکه باید‬ ‫دکتر س��عید مرتضوی در این جایگاه قرار م ی گرفت‪ .‬اقای‬ ‫مرتضوی انصافا در روزهایی که فتنه ‪ 88‬رخ داد در ان دوران‬ ‫پر تالطم‪ ،‬توانست پشتوانه نیروهای انتظامی باشد و احکام‬ ‫قضایی صادر کند‪.‬‬ ‫در واقع وی از جمله کسانی است که در خاموش کردن‬ ‫اتش فتنه نقشی اساس ایفا کردند‪ .‬بر همین اساس اکنون‬ ‫انصاف نیس��ت با او برخورد تخریبی ش��ود‪ ،‬چون به قول‬ ‫فرمانده سپاه پاس��داران انقالب اسالمی فتنه‪ ،88‬از ‪ 8‬سال‬ ‫جنگ تحمیلی بدتر و س��خت تر بود و مقام معظم رهبری‬ ‫فرمودند که فتنه عقبه ‪ 15‬س��اله دارد‪ ،‬بناب راین کسانی که‬ ‫فتنه را خاموش کردند باید مورد تقدیر و توجه قرار بگیرند‪،‬‬ ‫نه انکه انها را ب رای انج��ام کارهای تبلیغاتی بزنیم و حذف‬ ‫کنیم‪ .‬وقتی گروهی اتشی را خاموش م ی کند‪ ،‬شیشه ای هم‬ ‫شکسته م ی شود‪ ،‬ایا باید به خاطر شیشه شکسته اقدام ان‬ ‫گروه را محکوم کرد یا برعکس به خاطر خاموش کردن اتش‬ ‫تقدیرش کرد؟ به نظر من برخی با استیضاح شی خ االسالمی‪،‬‬ ‫م ی خواستند عوامل فتنه ‪ 88‬را احیا و عوامل خاموش کننده‬ ‫فتنه را سرزنش کنند‪.‬‬ ‫رئی س جمهور اعتقاد داش��ت که اصل این استیضاح‬ ‫ان طور نیس��ت که بیان م ی ش��د‪ .‬فاضل الریجانی‪ ،‬ب رادر‬ ‫رئی س مجلس‪ ،‬یک س��ری تقاضاهایی از اق��ای مرتضوی‬ ‫داشت اما این مساله نباید به دعوای شخصی دو رئیس قوه‬ ‫ختم م ی شد‪ .‬ضمن انکه اقای الریجانی شان رئی س جمهور‬ ‫را رعایت نکرد‪.‬‬ ‫درست است که مجلس به حرف های رئی س مجلس‬ ‫رای داد و کس��ی مخالف این مس��اله نیس��ت ولی ش��ان‬ ‫رئی س جمهور نیز باید رعایت م ی ش��د‪ ،‬حاال رئی س جمهور‬ ‫نباید ان ن��وار را رو م ی ک��رد ولی باالخره م ی خواس��ت به‬ ‫جمع بگوید من م ی خواهم از کس��ی که فتن��ه را خاموش‬ ‫کرده حمایت کنم‪ ،‬ولی افرادی هس��تند که مرتب به دنبال‬ ‫اس��تیضاح هس��تند اما بعد از صحب ت های ایشان فضایی‬ ‫به وجود امد ک��ه دیگر اس��تیضاح وزیر تع��اون‪ ،‬کار و رفاه‬ ‫اجتماعی نب��ود‪ ،‬بلکه عکس العمل احساس��ی مجلس به‬ ‫صحب ت های رئی س جمه��ور بود و در این بین ه ر کس��ی‬ ‫عقده های فروخفته خود را رو کرد‪ ،‬مثال یکی استاندار بوده‬ ‫بعد عزلش کردند‪ ،‬اینجا تالفی کرد یا کسی با وزیری ارتباط‬ ‫داشته اما ان وزیر عزل ش��د در جواب ان‪ ،‬رای به استیضاح‬ ‫داد‪ .‬م ی خواهم بگویم که خیل��ی از کارهایی که ان روز رخ‬ ‫داد خدایی نبود‪.‬‬ ‫البته شروع کننده بحث اقای احمدی نژاد بود اگر اقای‬ ‫احمدی نژاد شروع نم ی کرد وزیر از کار برکنار نم ی شد‪ ،‬چون‬ ‫تا ظهر شرایط به نفع وزیر بود؛ بعد از ظهر مقداری مشکالت‬ ‫به وجود ام��د‪ .‬رئی س جمهور در جلس��ه بع د از ظهر مجلس‬ ‫م ی خواست بگوید که استیضاح چندان ریشه قانونی ندارد‪،‬‬ ‫ریشه هایی دارد که در حواشی اس��ت‪ .‬باالخره اقای فاضل‬ ‫الریجانی به دیدار اقای مرتضوی ب رای انجام اقداماتی رفته‬ ‫بود که اینها باید لحاظ شود‪ .‬در کل اقای رئی س جمهور نباید‬ ‫ان مطالب را بیان م ی کرد و در مقاب��ل نیز اقای الریجانی‬ ‫باید با طمانینه بیش��تری برخورد م ی کرد‪ ،‬ولی با صراحت‬ ‫رئی س جمهور را مورد عتاب ق��رار داد و دیگر وقتی نداد که‬ ‫رئی س جمهور از خودش دفاع کند‪.‬‬ ‫ما در خط مقام معظم رهبری هس��تیم و م ی خواهیم‬ ‫رئی س جمهور و دولت دهم تا پایان دوره بر س��رکار باش��د‪ ،‬‬ ‫ب ی معنی اس��ت که اگر از دولت و رئی س جمهور خوشمان‬ ‫نم ی اید همه نابس��امان ی های اقتصادی را ب��ه گردن انها‬ ‫بیندازیم؛ با این توجیه که مدیریت اجرایی را برعهده دارند‪.‬‬ ‫این غلط است که هی چ کس حاضر به پذیرش مسئولیت در‬ ‫این زمینه نیست‪ .‬همه مسئول هستند‪ .‬همه باید به سهم‬ ‫خود این مشکالت را بپذی رند و همه بار مشکالت را به عهده‬ ‫دولت نیندازند‪.‬‬ ‫معتقدم مجل��س با دول��ت مخالف نیس��ت‪ ،‬چراکه‬ ‫در مقابل مخالفان ج��دی‪ ،‬دولت طرف��داران جدی هم در‬ ‫مجلس دارد‪ ،‬ولی انتقادها به معاون پارلمانی رئی س جمهور‬ ‫برم ی گردد که نتوانس��ته هماهنگ��ی الزم را میان دولت و‬ ‫مجلس به وجود اورد‪ .‬در دوره ریاست جمهوری اقای خاتمی‪،‬‬ ‫اگر نمایندگان از رئی س جمهوری وقت م ی خواستند به موقع‬ ‫این وقت به انها داده م ی ش��د اما حاال این ارتباط کم است‬ ‫که باید جب ران شود‪ ،‬به عالوه اینکه اگر موانع قانونی وجود‬ ‫دارد راه حلش را مقام معظم رهبری فرمودند‪ ،‬اگر قرار باشد‬ ‫نظام به شکل پارلمانی تبدیل شود مراحل ان روشن است‬ ‫که مجلس در راس امور قرار گیرد و نخس ت وزیر‪ ،‬منتخب‬ ‫مجلس شود‪ .‬در این حالت رئیس حزب پیروز نخس ت وزیر‬ ‫م ی ش��ود و کار ادام��ه پیدا م ی کن��د و این برداش��ت های‬ ‫متکثر از قانون اساسی به حداقل م ی رس��د‪ ،‬اما تا ان زمان‬ ‫رئی س جمهور شخص دوم مملکت در اجرای قانون است‪.‬‬ ‫در مجموع فک��ر م ی کنم ماجرای دول��ت و مجلس‬ ‫به اینجا ختم ش��ود‪ ،‬روز اس��تیضاح وزیر تعاون‪ ،‬کار و رفاه‬ ‫اجتماعی اتش زیر خاکستر بود که خود را نشان داد‪.‬‬ ‫باز هم تاکی��د م ی کنم نبای��د مرتض��وی را به خاطر‬ ‫کهریزک اینقدر اذیت ک��رد‪ .‬او از مق��ام کار قضاوت معلق‬ ‫شد تا دادگاه بتواند محاکمه اش کند‪ ،‬اما وقتی محاکمه ای‬ ‫انجام نشده و حکم قطعی نگرفته چرا نتواند سازمان تامین‬ ‫اجتماعی را اداره کند‪ ،‬چرا فقط همه دنبال او هستند‪.‬‬ ‫روز بعد از استیضاح شیخ االسالمی‪ ،‬عباسی سرپرست‬ ‫وزارت تعاون‪ ،‬کار و رفاه اجتماعی شد‪ ،‬حال انکه هیچ برتری‬ ‫کاری بر شیخ االس�لامی ن��دارد‪ ،‬بناب راین باید ب��ا ارامش و‬ ‫طمانینه جلو برویم تا مشکالت و نابس��امان ی های بزرگتر‬ ‫مثل تورم و گرانی رفع شوند‪ .‬نباید کاری کرد که حاشی ه ها‬ ‫قوی تر شود‪.‬‬ ‫رقابت های انتخاباتی ش��روع شده‪ .‬همه دوست دارند‬ ‫خود را ب ی گناه جلوه دهند و بگویند ما قهرمان ملی هستیم‬ ‫و م ی توانیم مش��کالت را ح��ل کنیم و مقص��ر این وضع‬ ‫احمدی نژاد اس��ت که این رویکرد غلط است‪ .‬اگر همه تابع‬ ‫مقام معظم رهبری باشند مشکالت به حداقل م ی رسد‪g .‬‬ ‫سیاست‬ ‫ مشاور ب رنامه ریزی تحقیقات وزارت معادن و فلزات‬‫ عضو شورای سیاستگذاری کنف رانس بی ن المللی دکو‬‫ مدی ر عامل شرکت انتشارات علمی و فرهنگی‬‫ س��ردبیر فصلنام��ه رهیافت (وابس��ته به ش��ورای‬‫پژوهش های علمی کشور)‬ ‫ مس��ئول گ��روه تحقیق��ات و ام��وزش در مرک��ز‬‫پژوهش های مجلس شورای اسالمی‬ ‫ عضو هیات تحریریه مجله ب رنامه توسعه‬‫ مشاور معاونت فرهنگی‪ ،‬اموزشی و پژوهشی سازمان‬‫مدیریت و ب رنامه ریزی کشور‬ ‫ همکاری با طرح «ای ران ‪ »1400‬س��ازمان مدیریت و‬‫ب رنامه ریزی‬ ‫شانرئیس جمهوررعایتنشد‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫ الریجان��ی بامداد روز سه ش��نبه پس از پای��ان کار روزانه و‬ ‫در پی مراجعه به دفتر دادس��تان عموم��ی و انقالب ته ران‬ ‫بازداشت ش��ده بود‪ ،‬بعد از ارائه توضیحات و رفع ابهامات و‬ ‫سوء تفاهمات‪ ،‬یک روز بعد‪ ،‬یعنی بامداد چهارشنبه از زندان‬ ‫اوین ازاد شد‪.‬‬ ‫یکی از اط رافی��ان مرتضوی با اع�لام این مطلب به‬ ‫خبرنگار خورش��ید گفت‪« :‬بازداش��ت سرپرس��ت سازمان‬ ‫تامین اجتماعی صرفا به دلیل شکایت شخص اقای فاضل‬ ‫ الریجانی انجام شده و قوه قضائیه‪ ،‬طی طرح این شکایت‬ ‫نسبت به بازداشت دکتر مرتضوی اقدام کرده است‪».‬‬ ‫دادستانی ته ران نیز در اطالعی ه ای که روز چهارشنبه‬ ‫منتشر شد‪ ،‬توضیح داد‪« :‬پس از اعالم جرم دادستان ته ران‬ ‫علیه سعید مرتضوی به اتهام قیدشده در اعالم جرم‪ ،‬نامبرده‬ ‫به دادس��را احضار و پس از تحقیق و تفهیم اتهام توس��ط‬ ‫بازپرس پرونده‪ ،‬به زن��دان معرفی گردی��د‪ .‬متعاقبا پس از‬ ‫تکمیل تحقیقات بازپ��رس‪ ،‬نامبرده با ص��دور قرار تامین‬ ‫مناس��ب ازاد ش��د‪ .‬همچنین از فاضل الریجانی باتوجه به‬ ‫مطالب منعکس شده در نوار منتشره‪ ،‬تحقیقات الزم توسط‬ ‫بازپرس انجام گرفت‪ .‬رسیدگی به پرونده هر دو نفر یاد شده‬ ‫ادامه دارد‪».‬‬ ‫از س��وی دیگر ای��ت اهلل امل ی الریجانی س��کوت در‬ ‫ب رابر نس��ب ت های کذب به روسای قوا و نمایندگان مجلس‬ ‫را ب��ه خاطر تبعیت از اوام��ر رهبری بیان کرد و در جلس��ه‬ ‫مس��ئوالن عالی قضایی گفت‪« :‬انچه یکشنبه در مجلس‬ ‫رخ داد‪ ،‬به کام ملت بس��یار تلخ ب��ود و اینجان��ب با اینکه‬ ‫نسب ت های رئی س جمهور در مورد قضات محترم قوه قضاییه‬ ‫و نمایندگان محترم مجلس و روس��ای قوا را کذب و افترا و‬ ‫برخالف تمام موازین شرعی و قانونی و جرم م ی دانم‪ ،‬فعال‬ ‫به خاطر مصالح نظام و تبعیت از اوامر رهبر معظم انقالب‬ ‫دامت برکات��ه ‪ -‬س��کوت م ی کنم و در فرصت��ی دیگر به‬‫تفصیل در باب ان سخن خواهم گفت و ماهیت جریان های‬ ‫انحراف و فتنه و فس��اد اقتصادی‪ ،‬عقیدتی و عملی انان را‬ ‫فاش خواهم کرد‪g ».‬‬ ‫‪33‬‬ ‫صحبت هایی که خالف مصلحت بود‬ ‫‪5‬‬ ‫تو گو با عضو هیات رئیسه مجلس‬ ‫گف ‬ ‫محمدحسین فرهنگی عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسالمی می گوید‪« :‬مسئولین نباید به سمت افزایش‬ ‫اختالفاتحرکتکنند‪ ».‬بااوگفت وگوییکوتاهدرمورداتفاقاتروزاستیضاحوزیرکارانجامدادیم‪.‬‬ ‫چ�ه مراحل�ی طی ش�د تا ط�رح اس�تیضاح‬ ‫وزیر تعاون‪ ،‬کار و رف�اه اجتماعی در مجلس‬ ‫کلید خ�ورد؟ چ�را تدبیر هیات رئیس�ه برای‬ ‫ایج�اد تفاه�م می�ان اس�تیضاح کنندگان و‬ ‫عبدالرضا شی خ االسلامی میسر نیفتاد و کار‬ ‫به صحن علنی کشید؟‬ ‫‪ l‬چون هی چ کدام از دو طرف (استیضاح کنندگان‬ ‫و دول��ت) رضایت به تفاهم ندادن��د کار به صحن علنی‬ ‫مجلس رسید‪.‬‬ ‫بیشتر توضیح م ی دهید؟‬ ‫‪ l‬دی��وان عدال��ت اداری رای ب��ه عزل س��عید‬ ‫مرتضوی از ریاست سازمان تامین اجتماعی داد‪ ،‬اما دولت‬ ‫اجرای این حکم را نپذیرفت و در مقابل استیضاح کنندگان‬ ‫که از دوره هشتم پیگیر موضوع بودند نیز بر عملیاتی‬ ‫شدن طرح اس��تیضاح وزیر تعاون‪ ،‬کار و رفاه اجتماعی‬ ‫اصرار کردند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫از صبح تا ظهر روز استیضاح‪ ،‬گمان همه این‬ ‫بود که وزیر موفق به کسب رای اعتماد دوباره‬ ‫از مجلس م ی شود‪ ،‬نظر شما چیست؟‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫‪ l‬البته ای��ن احتمال وج��ود داش��ت و تقریبا‬ ‫ارزیاب ی ها نزدیک ب��ودن ارای مثبت و منف��ی در قبال‬ ‫اس��تیضاح را نش��ان م ی داد‪ ،‬اما ب��ا صحب ت هایی که‬ ‫بعداز ظهر در صح��ن علنی رخ داد‪ ،‬مجل��س به جمع بندی‬ ‫دیگری رسید و تقریبا دو س��وم حاضران رای به برکناری وزیر‬ ‫دادند‪.‬‬ ‫پیش از صح�ن علنی مجلس و اغاز اس�تیضاح‬ ‫احتم�ال م ی دادی�د ک�ه رئی س جمهور ای�ن طور‬ ‫صحبت کند؟‬ ‫‪ l‬احتم��االت مختلف��ی وج��ود داش��ت؛ بعضی از‬ ‫شخصی ت های روحانی مجلس با ایشان صحب ت هایی کردند‬ ‫و وی پذیرفت��ه بود که فقط در خصوص موضوع اس��تیضاح‬ ‫صحبت کند‪ ،‬اما در نهایت مطابق نظر خود عمل کرد و شاهد‬ ‫بازتاب های ان هم بود‪.‬‬ ‫روحانیونی که برای وساطت تالش م ی کردند‪ ،‬چه‬ ‫کسانی بودند؟‬ ‫‪ l‬اقایان ابوترابی و سالک از جمله این اقایان بودند‪.‬‬ ‫‪ l‬مس��لما به صالح کش��ور نبود و در این مس��اله‬ ‫جای تردید وجود ندارد‪ .‬وقتی رهبری معظم تاکید کردند که‬ ‫بحث های اختالفی مس��ئوالن نباید از تریبون های رسمی‬ ‫مطرح شود طبیعتا رئی س جمهور باید از انجام چنین رفتاری‬ ‫پرهیز م ی کرد‪.‬‬ ‫فکر م ی کنید ب�ا اتفاقی ک�ه رخ داد این�ده روابط‬ ‫مجلس و دولت چه شود؟‬ ‫‪ l‬امیدواریم بهتر شود‪ ،‬صدور حکم سرپرستی وزارت‬ ‫تعاون‪ ،‬کار و رفاه اجتماعی ب رای اسداهلل عباسی‪ ،‬نماینده دوره‬ ‫هشتم مجلس‪ -‬که هم اکنون معاونت توسعه مدیریت و منابع‬ ‫این وزارتخانه را برعهده دارد‪ -‬بیانگر تمایل دولت به تعامل‬ ‫است و مجلس هم از چنین رویکردی استقبال م ی کند‪.‬‬ ‫صحب ت ه�ای ان روز رئی س جمه�ور را چگون�ه‬ ‫ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫به نظر شما راهکار درس�ت در جلسه استیضاح‬ ‫چه بود؟‬ ‫چه کار باید کرد حوادثی این چنینی تکرار نشود‪،‬‬ ‫مخصوصا که میزان مشارکت مردم در انتخابات‬ ‫پیش رو بسیار اهمیت دارد؟‬ ‫‪ l‬مس��لما در مقطع فعل��ی ان مباحث را درس��ت‬ ‫نم ی دانم‪.‬‬ ‫‪ l‬بستگی به رفتار هریک از طرفین دارد‪.‬‬ ‫‪ l‬درس��ت ان ب��ود ک��ه رئی س جمهور قب��ل از روز‬ ‫استیضاح‪ ،‬نظر قانونی نمایندگان را م ی پذیرفت و استیضاح‬ ‫‪ l‬نظر رهبر معظم انقالب بهترین و مناس��ب ترین‬ ‫گفت وگو با اسماعیل کوثری‬ ‫اسماعیلکوثریمعتقداست کهاتفاقاتیکهدرجلسههفتهگذشتهمجلسرخداد‪،‬خالفمنافعملیکشوربودهاست‪.‬‬ ‫با او در این مورد به گفت و گو پرداخته ایم‪ .‬‬ ‫‪34‬‬ ‫وقت�ی رئی س جمه�ور صحب ت های�ی را درب�اره‬ ‫اقای الریجانی انجام داد‪ ،‬برداشت شما چه بود؟‬ ‫در چند م�اه پایانی دول�ت دهم رواب�ط قوا حالت‬ ‫عادی خواهد داش�ت یا شکل سینوس�ی خود را‬ ‫همچنان ادامه م ی دهد؟‬ ‫وقایع مجلس به نفع کشور نبود‬ ‫‪6‬‬ ‫منتفی م ی ش��د یا اینکه در همان چارچ��وب حمایت از وزیر‬ ‫تعاون‪ ،‬کار و رف��اه اجتماعی صحبت م ی کرد‪ ،‬یعنی پاس��خ‬ ‫ای رادها را م ی داد‪ ،‬چرا که اکثر نمایندگان حرف های وزیر را قبول‬ ‫نداشتند اما به دلیل مصالح کشور م ی خواستند رای مخالف‬ ‫به اس��تیضاح بدهند‪ .‬حتی بخش قابل توجهی از کس��انی‬ ‫هم که حتی م ی خواس��تند رای مخالف به استیضاح بدهند‬ ‫اگر رئی س جمهور صحب ت هایش در همان مس��یر محدود‬ ‫م ی ش��د احتمال رای اوری دوباره شیخ االسالمی با اختالف‬ ‫کم وجود داشت‪.‬‬ ‫روز اس�تیضاح عبدالرضا شی خ االسلامی‪ ،‬وزیر‬ ‫تع�اون‪ ،‬کار و رف�اه اجتماع�ی اتفاق�ی افتاد که‬ ‫موجب تاس�ف و تاثر همگان ش�د‪ ،‬به نظر شما‬ ‫باتوجه ب�ه اینکه تقریبا پنج ماه ب�ه پایان دولت‬ ‫دهم باقی است‪ ،‬چه ضرورتی به عملیات ی کردن‬ ‫این استیضاح بود؟‬ ‫‪ l‬بحث استیضاح سعید مرتضوی تقریبا از یک سال‬ ‫پیش شروع شد‪ ،‬چون وزیر ب رای وی حکم ریاست بر سازمان‬ ‫تامی ن اجتماعی زد و همان زمان برخی نمایندگان خطاب به‬ ‫رئی س جمهور نامه نوشتند و با استناد به پرونده دانشگاه ازاد و‬ ‫دیگر موضوعات قضایی مربوط به مرتضوی خواستار برکناری‬ ‫وی از این جایگاه شدند و تاکید کردند او نباید در مسئولیت‬ ‫حساسی همچون ریاست سازمان تامی ن اجتماعی قرار گیرد‪،‬‬ ‫اما وقتی توجهی نش��د‪ ،‬نمایندگان کار را از مجرای قضایی‬ ‫دنبال کردند و دیوان عدالت اداری حک��م به عزل مرتضوی‬ ‫از ریاست تامی ن اجتماعی داد اما دولت ساختار این سازمان را‬ ‫تغییر داد‪ .‬مقاومت دولت در اجرای حکم مرجع قضایی باعث‬ ‫شد نمایندگان‪ ،‬مقام باالتر س��ازمان تامین اجتماعی یعنی‬ ‫شیخ االسالمی‪ ،‬وزیر تعاون‪ ،‬کار و رفاه اجتماعی را ب رای توضیح‬ ‫فرابخوانند چون مستقیما نم ی توانستند شخص مرتضوی را‬ ‫ترئیسه مجلس در دو نوبت سعی کرد‬ ‫احضار کنند‪ ،‬البته هیا ‬ ‫تا موضوع استیضاح عملی نش��ود‪ ،‬اما دولت بر تصمیم خود‬ ‫درباره ادامه فعالیت مرتضوی در مقام ریاست سازمان تامین‬ ‫اجتماعی مصر بود‪ .‬از طرفی نمایندگان امضاکننده استیضاح‬ ‫بر ع��زل وی تاکید داش��تند و از انجا که دو ط��رف روی این‬ ‫مساله به توافق نرس��یدند‪ ،‬موضوع استیضاح عملیاتی شد‪.‬‬ ‫راهکار است و باید مسئوالن به این نظ رات تمکین کنند و ان‬ ‫را فصل الخطاب قرار دهند‪.‬‬ ‫مجلس این کار را خواهد کرد؟‬ ‫‪ l‬مجلس مجموعه ای از ترکیب نمایندگان است و‬ ‫هر یک از نمایندگان اختیاراتی دارند‪ .‬من پی ش بینی خاصی‬ ‫ندارم اما رفتار های دولت م ی تواند تعیی ن کننده باشد‪.‬‬ ‫یعنی اگر دولت در خط عمل به فرمایشات رهبری‬ ‫حرکت کند‪ ،‬مجلس اقدام حساسی ت زایی انجام‬ ‫نم ی دهد؟‬ ‫ای�ا تلاش ش�د ک�ه اق�ای احمدی ن�ژاد ب�ه‬ ‫صحب ت های چالشی ورود نکند؟‬ ‫‪ l‬چند نفری پیش رئی س جمهور رفتند تا وارد این‬ ‫مباحث نشود‪.‬‬ ‫چه کسانی برای این کار پیشقدم شدند؟‬ ‫‪ l‬اقای روح اهلل حس��ینیان و ب��رادران دیگر پیگیر‬ ‫بودند تا صحب ت ها به خوبی و خوشی تمام شود که نهایتا در‬ ‫پایان جلسه این طور نشد‪ .‬رئی س جمهور نواری را اورده بود و‬ ‫همانند گذشته که م ی گفت چیزی دارم و باید ان را به مردم‬ ‫بگویم‪ ،‬از وجود یک نوار صحبت کرد‪ ،‬ولی گفت االن ان را‬ ‫پخش نم ی کنم‪ .‬بعد از این حرف‪ ،‬نمایندگان تاکید به پخش‬ ‫نوار کردند تا مشخص ش��ود محتوای نوار چیست؟ وقتی‬ ‫فیلم پخش شد تصویر نشان داد که در اتاقی جلس ه ای میان‬ ‫مرتضوی و اخوی اقای الریجانی برقرار اس��ت و انها درباره‬ ‫مسائلی صحبت م ی کردند و درخواست هایی داشتند اما در‬ ‫مسئولین باید به نظرات‬ ‫رهبر معظم انقالب تمکین کنند‬ ‫و ان را فصل الخطاب قرار دهند‬ ‫‪ l‬این شورا در مسائلی م ی تواند ورود کند‬ ‫که ابهامی وجود داشته باشد‪ .‬در جاهایی که احکام‬ ‫روشنی در قوانین وجود دارد نیازی به حل اختالف‬ ‫در این شورا نیست‪.‬‬ ‫برداشت کل ی تان از اتفاق روز استیضاح‬ ‫چه بود؟‬ ‫‪ l‬اتفاق خوش��ایندی ب رای نظام‪ ،‬مجلس‬ ‫و دولت نبود‪ ،‬هرچند دستاوردهای مثبتی داشت‪.‬‬ ‫چه دستاوردهایی؟‬ ‫‪ l‬امیدواری به اینکه شاهد چنین رفتارهای‬ ‫ناپسندی نباش��یم‪ ،‬محکوم‪ ،‬مردود و مطرود شدن‬ ‫طرح پیشنهادهای مبهم‪ ،‬بیان نظ رات ابهام امیز در‬ ‫ارتباط با اشخاص و رفتن به سوی روش های مافیایی‬ ‫و استراق سمع‪ ،‬تهیه س��ند و مدرک علیه اشخاص‬ ‫توسط مس��ئوالن اجرایی از جمله دستاوردهای روز‬ ‫استیضاح وزیر تعاون‪ ،‬کار و رفاه اجتماعی بود‪g .‬‬ ‫نهایت معلوم ش��د مرتضوی از قبل یک کار حساب شده را‬ ‫برنامه ریزی کرده بود که روشن ش��دن این مساله منجر به‬ ‫رای باالی مجلس به عدم کفایت شی خ االسالمی شد‪.‬‬ ‫‪ l‬ایشان صراحتا به همه مس��ئوالن حفظ ارامش‬ ‫کشور و پرهیز از ایجاد حساسیت در جامعه را تاکید کردند‬ ‫که متاسفانه این طور نشد‪.‬‬ ‫‪ l‬این ش��کل کارها همیشه حساس��یت را بیشتر‬ ‫م ی کند‪ ،‬وقت��ی فیلم نمایش داده ش��د و نمایندگان دیدند‪،‬‬ ‫مشخص ش��د اصرار رئی س جمهور به طرح پاره ای مباحث‬ ‫ان طور نیست که حاوی مطلب موثری باشد‪.‬‬ ‫‪ l‬ش��ورای ح��ل اخت�لاف ب��ه ریاس��ت ایت اهلل‬ ‫هاشم ی شاهرودی به این مساله حتما رسیدگی م ی کند‪.‬‬ ‫ایا نم ی ش�د مجلس روی�ه ای را پی�ش گیرد تا‬ ‫حساسی ت ها به حداقل برسد؟‬ ‫ای�ا اق�ای الریجان�ی‪ ،‬رئی�س مجلس ش�ورای‬ ‫اسلامی م ی توانس�ت ب�ا لح�ن نرم ت�ری ب�ه‬ ‫رئی س جمهور پاسخ دهد؟‬ ‫‪ l‬ایشان دقیقا پاسخ های رئی س جمهور را داد‪ .‬تمام‬ ‫مطالبی که اقای احمدی نژاد در نطق خود درباره مس��ائل‬ ‫پش��ت پرده گفت‪ ،‬اقای الریجانی درباره انه��ا توضیحات‬ ‫الزم را بیان کرد‪.‬‬ ‫وقایعی که در مجلس رخ داد چه اثری دارد؟‬ ‫‪ l‬اصال و ابدا به نفع کشور‪ ،‬نظام و ملت نیست‪.‬‬ ‫مقام معظ م رهب�ری چن�دی پیش به مس�ئوالن‬ ‫تاکی�د کردند ک�ه مراق�ب باش�ند‪ .‬اختالفات را‬ ‫ب�ه می�ان م�ردم نکش�انند‪ ،‬چیزه�اى جزئ�ى‬ ‫را مای�ه جنج�ال و هیاه�و و اس�تفاده تبلیغاتى‬ ‫دش�من و خوراک تبلیغاتى رادیوه�اى بیگانه و‬ ‫تلویزیون هاى بیگانه نکنند‪ ،‬باتوجه به س�خنان‬ ‫معظ م له‪ ،‬اتفاقی که در مجلس افتاد چگونه قابل‬ ‫ارزیابی است؟‬ ‫سیاست‬ ‫اقای رئی س جمهور هم روز یکشنبه (‪ 15‬بهمن) از صبح ب رای‬ ‫دفاع از وزیر خود به مجلس ام��د‪ .‬طبق ایی ن نامه داخلی قوه‬ ‫قانونگذاری دو س��اعت نمایندگان استیضاح کننده صحبت‬ ‫کردند و بعد وزیر پش��ت تریبون رفت‪ ،‬کم��ی از وقت خود را‬ ‫نیز به چند نماینده داد؛ در پایان جلس��ه نوبت صبح احتمال‬ ‫داده م ی شد که اس��تیضاح رای نیاورد‪ ،‬اما در نوبت عصر که‬ ‫دو نف��ر از موافقان اس��تیضاح صحبت کردند و بع��د وزیر و‬ ‫اقای رئی س جمهور نطق کردند‪ ،‬شرایط عوض شد و مجلس‬ ‫با ‪ 192‬رای از مجموع ‪ 272‬نماین��ده حاضر در صحن علنی‪،‬‬ ‫نظر به عدم کفایت وزیر داد و شیخ االس�لامی از وزارت کار‬ ‫برکنار شد‪.‬‬ ‫شورای ح ل اختالف چقدر م ی تواند کمک کند؟‬ ‫توصیه به مسئوالن‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬پی ش بینی من همین است‪ .‬عمل به فرمایش‬ ‫مقام معظم رهبری در همه زمینه ها ضرورت دارد و ایشان بیان‬ ‫مطالب اختالف انگیز و رفتارهای غیرصادقانه و ایجاد جدایی‬ ‫میان اقشار مختلف مردم را از سوی مسئوالن تراز اول کشور‪،‬‬ ‫خالف مصالح و حرام اعالم کردند‪ .‬کسی که بر حرکت در این‬ ‫مسیر اصرار کند‪ ،‬قابل مواخذه است و مردم تحلیلگر کشور به‬ ‫دقت رفتارهای مسئوالن نظام را رصد م ی کنند‪ .‬عمل به قانون‬ ‫فصل الخطاب است‪ ،‬طرح مسائلی از این قبیل که هر قانونی‬ ‫که مطابق میل افراد باشد‪ ،‬بپذی رند و ان بخش را که مخالف‬ ‫سلیقه و برداشت شان باشد‪ ،‬عمل نکنند‪ ،‬یکی از سراغازهای‬ ‫اختالفات اس��ت‪ .‬رویه حقوق��ی همه کش��ورهای جهان و‬ ‫روالی که در قانون اساس��ی وجود دارد و منشی که در زمان‬ ‫اما مراحل (ره) و دوران فعلی بارها مطرح شد‪ ،‬ناظر به این بخش‬ ‫از فرمایشات معمار کبیر انقالب است که خطاب به نخستین‬ ‫رئی س جمهور کشور فرمودند؛ هر کسی قانون را قبول ندارد‪،‬‬ ‫قانون او را قبول ندارد‪ .‬عمل به قانون یکی از راه های رسیدن‬ ‫به فصل الخطاب است و اینکه مسئول قوه ای احساس کند‬ ‫تمام قوای دیگر و سایر ارکان کش��ور باید تابع اراده فردی او‬ ‫باشند‪ ،‬با روح قانون اساسی و بسیاری از احکام و مقررات حقوق‬ ‫اساسی ملت مغایرت دارد‪ .‬جلسه روز استیضاح وزیر تعاون‪ ،‬کار‬ ‫و رفاه اجتماعی بازتابی از چنین اختالف دیدگاه هایی اس��ت‬ ‫که در این روز رفتار رئی س جمهور قاب��ل نقد بود‪ ،‬زیرا باتوجه‬ ‫به شرایط خاص سیاسی و اقتصادی کشور و موضوعاتی که‬ ‫در عرصه بی ن المللی داریم که بسیار حساس و تعیی ن کننده‬ ‫است‪ ،‬مباحثی را مطرح کرد که خالف مصالح ملی بود‪ .‬قربانی‬ ‫کردن منافع ملی بر پایه سالیق فردی و اصرار بر به کارگیری‬ ‫فرد خاصی که توس��ط یکی از مراجع اصلی تصمیم گیرنده‬ ‫حوزه قضایی ‪ -‬دیوان عدال��ت اداری – حکم به عزلش داده‪،‬‬ ‫طبیعی است که چنین رفتاری از مس��ئوالن تراز اول دولت‬ ‫مورد انتظار نیست‪ .‬مجلس فقط به دو انتصاب از میان ده ها‬ ‫هزار انتصابی که در دولت رخ داد ورود کرد که یکی انتخاب‬ ‫ملک زاده به معاون وزیر امور خارجه در مجلس هشتم و دومی‬ ‫ انتصاب مرتضوی به عنوان ریاست سازمان تامی ن اجتماعی‬ ‫بود‪ .‬در سایر موارد مجلس به تصمیمات دولت ورودی نداشت‬ ‫و دولت به تصمیمات خود عمل کرده‪ ،‬مگر در مواردی که نیاز‬ ‫به رای اعتماد بود‪.‬‬ ‫چه کار باید ک�رد که صحنه هایی به این ش�کل‬ ‫تکرار نشود؟‬ ‫در ماه های باقیمانده روابط قوای مقننه و مجریه‬ ‫را چگونه م ی بینید؟‬ ‫‪ l‬باید میان ق��وا ارتباط الزم در پیگیری مس��ائل‬ ‫کش��ور برقرار باشد و کارها دنبال ش��ود‪ .‬رئی س جمهور هم‬ ‫بعد از جلسه روز یکشنبه هیات وزیران وعده کرد که بعد از‬ ‫سفر مصر الیحه بودجه ‪ 92‬کل کشور را تقدیم مجلس کند‬ ‫که البته ب رای این کار دیر است‪ ،‬اما باید هرچه زودتر الیحه‬ ‫بودجه تحول مجلس شود‪.‬‬ ‫ایا احتمال وقوع وقایع مشابهی وجود دارد‪ ،‬ارکان‬ ‫رس�می دولت گفته رئی س جمه�ور ناگفته های‬ ‫زیادی دارد؟‬ ‫‪ l‬اگر مث��ل روز یکش��نبه هفته گذش��ته باش��د‬ ‫صحب ت های وی ان چنان دارای ارزش نیست‪.‬‬ ‫مجلس چه کار خواهد کرد؟‬ ‫‪ l‬کارش را دنبال م ی کند‪.‬‬ ‫پس ش�ما کار مجلس را در روز اس�تیضاح وزیر‬ ‫تعاون‪ ،‬کار و رفاه اجتماعی مثبت دیدید؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬اص��ل کار از ریش��ه خوب نب��ود‪ ،‬اما چون‬ ‫به وجود امد دیگر باید مدیریت کرد که تکرار نشود‪g .‬‬ ‫‪35‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫د اختالفات‬ ‫دور جدی ‬ ‫مجمع روحانیون وکارگزاران‬ ‫اختالف نظر درمورد مصداق میان طیف های راست و چپ اصالح طلبان باال گرفته است‬ ‫‪7‬‬ ‫ایا اصالح طلبان در انتخابات اینده ش��رکت م ی کنند؟‬ ‫این سوالی اس��ت که در فاصله حدود چهار ماه تا انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری یازدهم هنوز پاس��خ روش��نی به ان داده‬ ‫نشده است‪ .‬هرچند برخی چهره های اصالح طلب همچون‬ ‫محمدرضا عارف و محمد شریعتمداری از کاندیداتوری قطعی‬ ‫خود در انتخابات اینده خبر م ی دهند و برخی دیگر همچون‬ ‫غالمحسین کرباس��چی و عباس عبدی از ضرورت حضور‬ ‫اصالح طلبان در انتخابات ‪ 92‬سخن م ی گویند‪ ،‬اما درمقابل‬ ‫محمدعلی نجفی‪ ،‬عضو اصالح طلب ش��ورای شهر ته ران‬ ‫ که از گزینه های احتمالی اجماع اصالح طلبان است ‪ -‬به‬‫صراحت اعالم کرده که افرادی که ب رای کاندیداتوری اعالم‬ ‫امادگی کرده اند اصالح طلب نیستند‪.‬‬ ‫البته محمدعلی نجفی جزو ان دسته از اصالح طلبانی‬ ‫است که معتقد اس��ت تنها در صورت فراهم شدن شرایط‪،‬‬ ‫اصالح طلبان باید در انتخابات شرکت کنند‪ .‬او از این منظر در‬ ‫کنار افراد منتسب به جناح چپ اصالح طلبان قرار م ی گیرد‬ ‫که افرادی همچون س��ی د محمد خاتمی و عبداهلل نوری ان‬ ‫را نمایندگی م ی کنند و این شاید چرخشی از سوی نجفی از‬ ‫جناح راس��ت به جناح چپ اصالح طلبان باشد‪ ،‬چرخشی که‬ ‫می تواند تضمین کننده اجماع اصالح طلبانه ب رای حمایت‬ ‫از کاندیداتوری او باش��د‪ .‬این در حالی است که جناح راست‬ ‫اصالح طلب��ان ‪ -‬که قرابت فک��ری و سیاس��ی فراوانی به‬ ‫‪36‬‬ ‫هاشم ی رفس��نجانی دارد ‪ -‬حضور در انتخابات ‪ 92‬را ب رای‬ ‫«ادامه حیات سیاسی اصالح طلبان» بسیار ضروری م ی داند‪.‬‬ ‫اما گویا نظ رات جناح راس��ت اصالح طلب��ان در میان‬ ‫چهره های منتسب به این جریان سیاسی طرفداران بیشتری‬ ‫دارد و حتی چهره های جناح چپ اصالح طلبان نیز ه رازگاهی‬ ‫از تمایل خود به حضور در انتخابات اینده سخن م ی گویند‪.‬‬ ‫ش��اید ب ر اس��اس همین نگاه اس��ت که ح��اال بحث‬ ‫کاندیدات��وری برخ��ی چهره های ش��اخص اصالح طلب در‬ ‫انتخابات ‪ 92‬بس��یار داغ تر از گذشته است‪ ،‬اما به راستی چه‬ ‫کسی کاندیدای اصالح طلبان خواهد بود؟‬ ‫گزینه هاشمی م ی اید؟‬ ‫حس��ن روحانی این روزها نظ رات سیاس��ی خود را با‬ ‫صراحت لهجه بیش��تری بیان م ی کند‪ .‬او که سال هاس��ت‬ ‫در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت‬ ‫نظام به فعالیت مشغول است و روزگاری مرد گفت وگوهای‬ ‫هس��ته ای بود‪ ،‬حاال تالش م ی کند خود را به عنوان یکی از‬ ‫کاندیداهای احتمالی انتخاب��ات ‪ 92‬مطرح کند؛ از حضور در‬ ‫کنگره حزب مردم ساالری تا بیان اظهارات دوپهلو مبنی بر‬ ‫نامزدی خود در انتخابات‪ .‬این در حالی است که از خرداد ‪76‬‬ ‫تاکنون وی همواره یکی از گزینه ه��ای اصلی کاندیداتوری‬ ‫در انتخابات ریاس��ت جمهوری بوده اس��ت اما ان گونه که‬ ‫خود م ی گوید‪ ،‬در س��ال ‪ 76‬به احترام عل ی اکبر ناطق نوری‬ ‫کاندیدا نشد‪.‬‬ ‫علی یونسی‪ ،‬وزیر اطالعات دولت سی د محمد خاتمی‬ ‫هفته گذش��ته در حاشیه مراس��م ختم حس��ن حبیبی به‬ ‫خبرنگاران گفت که س��تادهای انتخاباتی حس��ن روحانی‬ ‫تشکیل شده‪ ،‬اما او مسئولیتی در این ستادها ندارد‪.‬‬ ‫او با بیان این اظهارات حضور خود و محمدباقر نوبخت‬ ‫در ستادهای انتخاباتی حسن روحانی را ‪ -‬که از سوی برخی‬ ‫رسانه ها مطرح شده بود ‪ -‬رد کرد‪.‬‬ ‫حس��ن روحانی اما در جمله ای کوتاه خبر تش��کیل‬ ‫س��تادهای انتخاباتی خود را تکذیب کرد‪« :‬هنوز س��تادی‬ ‫نداریم‪».‬‬ ‫او س��پس بار دیگر تکرار کرد که در صورت حضور در‬ ‫انتخابات حضوری «مس��تقل» در انتخابات خواهد داشت‪:‬‬ ‫«هنوز درباره اینکه بنده نامزد م ی ش��وم یا نم ی شوم عجله‬ ‫نکنید‪».‬‬ ‫تردید‬ ‫عل ی اکبر هاشم ی رفس��نجانی که حاال در استانه ‪79‬‬ ‫سالگی اس��ت‪ ،‬بار دیگر در معرض گمانه زن ی های سیاسی‬ ‫مبنی بر حضور در انتخاب��ات اتی قرار گرفته اس��ت‪ .‬او که‬ ‫سمت های گوناگونی از ریاست مجلس و جانشینی فرمانده‬ ‫کل قوا در زمان جنگ تحمیلی تا ریاس��ت دولت‪ ،‬ریاس��ت‬ ‫مجمع تشخیص مصلحت نظام و ریاست مجلس خبرگان‬ ‫رهبری را تجربه کرده‪ ،‬اگرچه در دیدار اخیر خود با خب رنگاران‬ ‫اعالم کرد که هنوز بنای ورود به صحنه انتخابات را ندارد اما‬ ‫با بیان این جمله که «اگر مطمئن بودم کس��ی غیر از من‬ ‫نم ی تواند شرایط را تغییر دهد لحظه ای تردید نم ی کردم»‪،‬‬ ‫نشان داد که نسبت به نامزدی در انتخابات ب ی تمایل نیست‬ ‫ولی تصمیم نهایی را نگرفته است‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که اط رافیان هاشم ی رفسنجانی‬ ‫ که خود را به عنوان معمار دولت وحدت ملی معرفی کرده‬‫است ‪ -‬تحلی ل های نسبتا مشابهی درباره احتمال حضور او‬ ‫خاتمی نم ی اید‬ ‫محمدرض��ا تاب��ش‪ ،‬خواه��رزاده خاتم��ی و نماینده‬ ‫اصالح طلب دوره های اخیر مجلس اعالم کرده اس��ت که از‬ ‫میان هاشمی و خاتمی یک نفر کاندیدای انتخابات خواهد‬ ‫بود‪« :‬در انتخابات اینده یا هاشمی م ی اید یا خاتمی؛ اگر قرار‬ ‫باشد این افراد در انتخابات اتی نامزد باشند یکی از انها نامزد‬ ‫نم ی شود‪».‬‬ ‫مصطفی کواکبیان ام��ا از حضور خاتمی در انتخابات‬ ‫اب راز ناامیدی کرده اس��ت‪« :‬ما اولین حزب��ی بودیم که نام‬ ‫خاتمی را اوردیم؛ به گونه ای که در قالب چند حزب به دیدار‬ ‫سیاست‬ ‫اصرار بر عدم کاندیداتوری‬ ‫عل ی اکب��ر ناطق ن��وری؛ ش��یخ اصولگرا ک��ه یک بار‬ ‫شکس��ت در انتخابات دوم خرداد ‪ 76‬را تجربه کرده اس��ت‬ ‫و بار دیگر شکس��ت در اجماع اصولگرایان در انتخابات ‪84‬‬ ‫را‪ ،‬حاال بار دیگر نام او به عنوان کاندیدای احتمالی انتخابات‬ ‫‪ 92‬بر سر زبان ها افتاده است‪ .‬شیخ اما اصرار فراوانی دارد بر‬ ‫کاندیدا نشدن؛ چه انکه نم ی خواهد بار دیگر وارد جنجال های‬ ‫سیاسی شود و ریسک شکست را به جان بخرد‪ .‬او که بارها‬ ‫نامزدی اش در انتخابات را رد کرده‪ ،‬هفته گذشته در حاشیه‬ ‫مراسم ختم حس��ن حبیبی بار دیگر اعالم کرد که کاندیدا‬ ‫نخواهد شد و در این زمینه احساس وظیفه نم ی کند‪« :‬انهایی‬ ‫که اشتیاق دارند وارد صحنه شوند‪ ».‬شیخ اصولگرا همچنین‬ ‫از اظهارنظر درباره شرایط کشور و وضعیت اصالح طلبان نیز‬ ‫امتناع کرد‪« :‬م ی دانید که مصاحبه نم ی کنم‪».‬‬ ‫نجفی وارد م ی شود؟‬ ‫محمدعلی نجفی که از او به عن��وان کاندیدای مورد‬ ‫اجماع اصالح طلبان در انتخابات اینده یاد م ی ش��ود‪ ،‬هفته‬ ‫گذشته سکوت مصلحتی اصالح طلبان شورای شهر ته ران‬ ‫را شکس��ت‪ .‬او که حضور در وزارت اموزش و پرورش دولت‬ ‫سازندگی‪ ،‬سازمان ب رنامه و بودجه دولت سی د محمد خاتمی و‬ ‫شورای شهر سوم ته ران را در کارنامه خود دارد‪ ،‬پیش از این‬ ‫در انتخابات ریاست جمهوری نهم به عنوان کاندیدای مورد‬ ‫اجماع اصالح طلبان مطرح شد‪ ،‬اما به دالیل مبهمی از حضور‬ ‫در انتخابات امتناع ورزید‪.‬‬ ‫محمدعلی نجفی هفته گذش��ته با روزنامه شرق به‬ ‫گفت وگو نشس��ت و صراحتا اعالم کرد ک��ه اصالح طلبان‬ ‫به طور جدی وارد صحنه انتخابات خواهند شد‪« :‬بهره گیری از‬ ‫مدیریت شورایی در کشور طی بیست سال دچار وقفه و رکود‬ ‫بود‪ ،‬اما خوشبختانه با استق رار دولت اصالحات‪ ،‬ایده شوراهای‬ ‫اس�لامی جنبه عملیاتی به خ��ود گرفت‪ .‬در ح��ال حاضر‬ ‫اصالح طلبان به عنوان جریان فکری‪ ،‬اجتماعی و سیاسی در‬ ‫مورد شوراهای شهر و روس��تا هیچ تصمیمی نگرفته اند؛ اما‬ ‫بدون تردید در انتخابات اینده شوراهای شهر حضور خواهند‬ ‫داشت و ب رای ان ب رنامه ریزی م ی کنند‪».‬‬ ‫عضو ارش��د حزب کارگزاران س��ازندگی همچنین در‬ ‫گفت وگویی دیگر با خبرگزاری اصولگرای مهر اعالم کرد که‬ ‫الح طلبان ب رای رسیدن به کاندیدای واحد ب رای حضور در‬ ‫اص ‬ ‫انتخابات تالش م ی کنند‪« :‬به هی چ عنوان نم ی توان تصور‬ ‫حضور چند کاندیدا از سوی اصالح طلبان را داشت و انهایی‬ ‫که بر خ�لاف این س��از و کار و با عن��وان اصالح طلب وارد‬ ‫شوند‪ ،‬قطعا اصالح طلب نخواهند بود‪ ».‬محمدعلی نجفی‬ ‫همچنین درباره احتمال کاندیداتوری خود در انتخابات نیز‬ ‫اظهارنظر ک��رد؛ انجا ک��ه گفت‪« :‬فعال تصمیم��ی در این‬ ‫خصوص گرفته نشده است؛ چون بنده و سایر اصالح طلبانی‬ ‫که در حال رایزنی ب رای حضور در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫اینده هس��تیم‪ ،‬هر تصمیمی بگیریم در چارچوب تصمیم‬ ‫جمعی اصالح طلبان خواهد بود‪ ».‬او در عین حال اعالم کرد‬ ‫که اصالح طلبان هنوز وارد بررس��ی مصادیق نشده اند‪« :‬در‬ ‫حال حاضر اصالح طلبان کلیات مسائل مربوط به انتخابات‬ ‫را بررس��ی م ی کنند و هن��وز وارد مصادیق نش��ده اند‪ ،‬البته‬ ‫صحب ت هایی شده و از یک س��ری از افراد که اکثرا نام انها‬ ‫ب رای کاندیداتوری در انتخابات مطرح است اسم برده شده ‪ ،‬اما‬ ‫هنوز موضوع به بررسی مصادیق نرسیده است‪».‬‬ ‫البته در کنار تم��ام این اظهارنظره��ا و گمانه زن ی ها‪،‬‬ ‫هس��تند چهره ه��ای اصالح طلبی ک��ه درباره اس��تراتژی‬ ‫اصالح طلبان در انتخابات اینده زبان به سخن م ی گشایند‪.‬‬ ‫محمدرضا عارف که مدت هاس��ت اخب��اری مبن ی بر‬ ‫قطعی شدن حضور او در انتخابات اینده در رسانه ها منتشر‬ ‫م ی شود و حتی دیدارهای انتخاباتی خود را نیز با گروه های‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫در انتخابات اینده ارائه م ی کنند‪.‬‬ ‫حس��ن روحانی‪ ،‬رئیس مرکز تحقیقات اس��تراتژیک‬ ‫مجم��ع تش��خیص مصلح��ت نظ��ام و از نزدی��کان‬ ‫هاشم ی رفسنجانی در تحلیل خود از احتمال حضور ایت اهلل‬ ‫در انتخابات ‪ 92‬چنین گفته اس��ت‪« :‬بنده از وی عالئمی را‬ ‫دریافت نکرده ام که در انتخابات حضور م ی یابد و بهتر است‬ ‫از خود وی بپرسید‪».‬‬ ‫مهدی هاشمی‪ ،‬فرزند هاشم ی رفسنجانی در واکنش‬ ‫به خبر نامزدی پدرش در انتخابات به گفتن این جمله که «از‬ ‫نامزدی پدرم ب ی خبر هستم» بسنده کرد‪.‬‬ ‫یاس��ر هاش��می‪ ،‬فرزند دیگر هاشم ی رفسنجانی نیز‬ ‫حضور مستقیم «پدر» در انتخابات را بعید م ی داند و تاکید‬ ‫م ی کند که بهتر است هاشمی کاندیدا نشود‪.‬‬ ‫حسین مرعش��ی‪ ،‬عضو ارش��د حزب کارگزاران هم از‬ ‫حضور هاش��می در انتخابات اظهار ب ی اطالعی کرده است‪:‬‬ ‫«بنده سخنگوی هاشمی نیستم‪».‬‬ ‫این چهره منتسب به جناح راست اصالح طلبان تاکید‬ ‫کرده است که هاشمی مواضع روشنی در خصوص شرایط‬ ‫کش��ور دارد‪« :‬هاش��م ی جزو اس��توانه های انقالب است و‬ ‫نم ی تواند در انتخابات حضور نداش��ته باش��د؛ اما به عنوان‬ ‫کاندیدا هنوز تصمیمی نگرفته است‪».‬‬ ‫این در حالی است که غالمحسین کرباسچی از دیگر‬ ‫چهره های جناح راس��ت اصالح طلبان‪ ،‬هاش��می را بهترین‬ ‫گزینه ب رای انتخابات اینده معرفی کرده است‪.‬‬ ‫اما در کنار تمام ای��ن اظهارنظرها‪ ،‬محمدعلی نجفی‬ ‫که از چهره های منتس��ب به جناح چپ اصالح طلبان است‬ ‫اعالم کرده که در ص��ورت نامزدی هاش��می در انتخابات‪،‬‬ ‫اصالح طلبان از او حمایت م ی کنند‪.‬‬ ‫گفته ای که از سوی یکی از نزدیکان هاشمی بیان شده‬ ‫ولی مشخص نیست اعضای مجمع روحانیون مخصوصا‬ ‫افرادی مانند خوئینی ها که رابطه خوبی با هاشمی ندارند از‬ ‫او حمایت کنند‪ .‬درمورد خاتمی هم نم ی توان به صراحت از‬ ‫حمایت او از هاشمی سخن گفت‪ .‬اختالف چپ گرایان سنتی‬ ‫با هاشمی از انجا ناشی می شود که انها مایل نیستند ردای‬ ‫اصالح طلبی را به تن او بپوشانند‪.‬‬ ‫وی رفتیم‪ ،‬اما اقای خاتمی به گون��ه ای صحبت کرد که ما‬ ‫دیگر بحث کاندیداتوری وی را ادامه ندادیم‪».‬‬ ‫البته سی د عبدالواحد موس��وی الری‪ ،‬وزیر کشور دولت‬ ‫اصالحات نگاهی امیدواران��ه به حضور خاتمی در انتخابات‬ ‫‪ 92‬دارد‪« :‬اق��ای خاتم��ی کاندیداتوری خ��ود در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری را به طور قطع رد نکرده است و باید منتظر‬ ‫شرایط ماند‪».‬‬ ‫او درب��اره اس��تراتژی اصالح طلب��ان در انتخابات نیز‬ ‫اظهارنظر کرد؛ انجا که گفت‪« :‬اصالح طلبان در یازدهمین‬ ‫دوره انتخابات ریاس��ت جمهوری حتما حض��ور م ی یابند و‬ ‫انتخابات را تحری��م نم ی کنند؛ اما در حال حاضر ش��خص‬ ‫مناسبی ب رای کاندیداتوری ندارند‪».‬‬ ‫رئیس جمهور پیش��ین اما در حاش��یه مراسم ترحیم‬ ‫حسن حبیبی به خب رنگاران درمورد احتمال کاندیداتوری اش‬ ‫پاسخ مشخصی نداد‪.‬‬ ‫مختلف سیاسی و اجتماعی برگزار م ی کند‪ ،‬هفته گذشته در‬ ‫حاشیه مراسم تشییع حسن حبیبی اعالم کرد که در زمان‬ ‫مناسب درباره کاندیداتوری اش اظهارنظر خواهد کرد‪« :‬االن‬ ‫که ب رای تش��ییع امده ایم‪ ،‬اما در زمان مناس��ب در این مورد‬ ‫اعالم نظر خواهیم کرد؛ هرچند اعتق��اد دارم خیلی هم دیر‬ ‫شده است‪».‬‬ ‫محمد ش��ریعتمداری که از ماه ها پیش کاندیداتوری‬ ‫خود در انتخاب��ات ‪ 92‬را اعالم ک��رده‪ ،‬حاال لب ب��ه انتقاد از‬ ‫تعدد کاندیداها در جریان اصالحات گش��وده اس��ت‪« :‬انقدر‬ ‫زیاد هستند که بشود انان را صادر کرد‪( ...‬اما) اعالم کرده اند‬ ‫که ب رای رسیدن به اجماع در تالش هس��تند‪ .‬من از سابقه‬ ‫‪ 8‬س��ال همکاری در دولت خاتمی و قریب ب��ه بیش از این‬ ‫زمان همکاری با مجموعه مقام معظ��م رهبری برخوردارم‬ ‫و م ی توان��م عامل وف��اق و یک ی کردن دل ه��ا و رفع کردن‬ ‫کدورت ها باشم‪ ».‬وزیر بازرگانی دولت اصالحات همچنین‬ ‫اب راز امیدواری کرده که فضای مناسبی ب رای حضور جریان‬ ‫اصالح طلب در انتخابات فراهم ش��ود‪« :‬امی��دوارم فضای‬ ‫مناس��بی ان طور که مصلحت نظام ایج��اد م ی کند فراهم‬ ‫شود تا تمام صاحبان س�لایق از جمله اصالح طلبان بتوانند‬ ‫با مشارکت حداکثری در انتخابات حضور یابند‪ ».‬همچنین‬ ‫سی د هادی خامنه ای‪ ،‬دبیرکل مجمع نیروهای خط امام اعالم‬ ‫کرده که اگر شرایط فراهم باشد‪ ،‬اصالح طلبان در انتخابات‬ ‫ش��رکت م ی کنند‪ .‬محمدرض��ا راه چمنی‪ ،‬دبی��رکل حزب‬ ‫اصالح طلب وحدت و همکاری ملی نیز مدل جدیدی ب رای‬ ‫اجماع اصالح طلبان پیشنهاد داده است‪« :‬اکنون چهار کاندیدا‬ ‫در طیف اصالح طلب و اعتدال گرا ب رای حضور در انتخابات‬ ‫اعالم امادگی کردند‪ ،‬به نظر من در صورتی که بتوانند با هم‬ ‫به یک اجماع برسند‪ ،‬شانس پیروزی انها بیشتر م ی شود‪».‬‬ ‫او با طرح این پیش��نهاد که اصالح طلبان نیز همانند‬ ‫اصولگرایان ائتالف تش��کیل دهند‪ ،‬مصادیق��ی را نیز ب رای‬ ‫نمایندگی جریان اصالحات نام برده اس��ت‪« :‬در صورتی که‬ ‫محمدعلی نجفی‪ ،‬محمدرضا عارف‪ ،‬محمد ش��ریعتمداری‬ ‫و حسن روحانی در انتخابات ش��رکت کنند‪ ،‬شانس پیروزی‬ ‫اصالح طلبان در انتخابات بیشتر م ی شود‪».‬‬ ‫راه چمنی معتقد اس��ت که بهتر اس��ت این ائتالف با‬ ‫محوریت هاشم ی رفسنجانی شکل بگیرد‪« :‬اگر این ائتالف‬ ‫شکل بگیرد‪ ،‬باید به تدریج نظرسنجی شود که کدام یک از‬ ‫این کاندیداها مقبولیت بیشتری دارد و باتوجه به نتیجه ان به‬ ‫نفع یکدیگر کنار رفته و در کابینه دولت اینده از انها استفاده‬ ‫شود‪ ».‬او همچنین به دلیل انفعال اصالح طلبان نیز اشاره‬ ‫کرد؛ انجا که گفت‪« :‬دلیل انفعال احزاب اصالح طلب ناامیدی‬ ‫از پیروزی در انتخابات اس��ت؛ احزاب اصالح طلب س�لایق‬ ‫مختلفی دارند و ش��اید فکر م ی کنند کاندیدایش��ان شانس‬ ‫رای اوری ندارد که فعال نیستند‪».‬‬ ‫مجید محتش��می‪ ،‬س��خنگوی جبهه اصالح طلبان‬ ‫اعالم کرده که این جبهه مقرر ک��رده کنگره بزرگی در اواخر‬ ‫اسفندماه با حضور تمام کاندیداهای اصالح طلب برگزار کند‪:‬‬ ‫«اصالح طلبان در این کنگره به اجماع نهایی م ی رسند‪».‬‬ ‫او ب��رای اجرای ی ک��ردن مدالیت��ه انتخابات��ی جبهه‬ ‫اصالح طلبان ب رای رس��یدن به یک نامزد واح��د از برگزاری‬ ‫کنگره بزرگ اصالح طلبان در اواخر اس��فندماه یا نیمه دوم‬ ‫فروردین خبر داده است‪« :‬این کنگره با حضور تمامی احزاب‬ ‫اصالح طلب و تمام نامزده��ای احتمالی اصالح طلبان ب رای‬ ‫رسیدن به اجماع نهایی برگزار م ی شود‪».‬‬ ‫اما ای��ا اصالح طلبان در ای��ن کنگره ی��ا کنگره های‬ ‫مش��ابه ب رای حضور در انتخابات تصمیم نهایی را خواهند‬ ‫گرفت؟ ای��ا ممکن اس��ت کاندیدای نهای��ی اصالح طلبان‬ ‫از دل ای��ن کنگره ها بی��رون بیای��د؟ جناح راس��ت و چپ‬ ‫اصالح طلب��ان چگون��ه ب��ا یکدیگر ب��ه اجم��اع خواهند‬ ‫رس��ید؟ زمان زیادی ب رای پاس��خ ب��ه این س��وال ها باقی‬ ‫نمانده است‪g .‬‬ ‫‪37‬‬ ‫چهار مصداق پایداری‬ ‫جبهه پایداری اعالم کرده که در حال بررسی گزینه های انتخاباتی است‬ ‫‪8‬‬ ‫سیاست‬ ‫«از دیگران دع��وت م ی کنیم روی کاندی��دای جبهه‬ ‫پایداری به وحدت برس��ند و از کاندیدای م��ا حمایت کنند تا‬ ‫رئی س جمهوری خوب‪ ،‬جوان‪ ،‬بانشاط‪ ،‬ساده زیست و مردمی‬ ‫ را به مردم معرفی کنیم‪ ».‬این پاسخ روح اهلل حسینیان است‬ ‫به سوال خبرنگار مثلث که از او پرسید ایا به ائتالف سه نفره‬ ‫اصولگرایان خواهند پیوست یا خیر؟‬ ‫حاال ب��ا این اظهارنظ��ر م ی توان گفت دیگر ش��انس‬ ‫اندکی وجود دارد ب رای همسویی پایداری ها با ائتالف اصلی‬ ‫اصولگرایان‪ .‬گویا انها مانند انتخابات مجلس نهم راه و رسمی‬ ‫متفاوت برگزیده اند‪ .‬اکنون س��وال مهم این است که ایا انها‬ ‫خواهند توانس��ت به یک گزینه مورد اتف��اق در میان تمام‬ ‫اعضایشان دست یابند تا در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم‬ ‫از او حمایت کنند؟‬ ‫و سوال مهم تر اینکه ایا کس��ی از چهره های سیاسی‬ ‫حاضر خواهد بود که کاندیدای این تشکل نوپای اصولگرایان‬ ‫باشد؟ طرفه انکه مرتضی اقاته رانی م ی گوید تاکنون به هر‬ ‫کسی پیشنهاد داده اند از نامزدی در انتخابات سر باز زده است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫داستان پیدایش یک تشکل سیاسی‬ ‫ان هنگام که در اس��تانه انتخابات مجلس نهم اولین‬ ‫کنگره جبهه پایداری برگزار شد بسیاری از تحلیلگران سیاسی‬ ‫و البته چهره هایی از این تش��کل نوپای اصولگرایان بر این‬ ‫عقیده پای م ی فشردند که ظرف سیاسی جبهه پایداری بیش‬ ‫از انتخابات مجلس نهم را در برخواهد داشت و چنان خواهد‬ ‫ش��د که تاریخ مصرف جبهه پایداری بیشتر از ائتالف هایی‬ ‫همچون رایحه خوش خدمت باشد‪.‬‬ ‫پایداری ها البته باورشان این بود که نم ی توانند همراه‬ ‫اصولگرایانی باشند که با معیار جذب حداکثری و دفع حداقلی‬ ‫در پی ایجاد وحدت و حفظ چهره هایی از اصولگرایان بودند‪.‬‬ ‫انان ش��فاف و صری��ح عن��وان م ی کردند ک��ه در پی‬ ‫«خالص س��ازی» هس��تند؛ هدفی که البته در ادامه انها را با‬ ‫تغیی رات درون گروهی نیز مواجه کرد‪.‬‬ ‫در هویت شناسی این تش��کل جدید اصولگرایان باید‬ ‫‪38‬‬ ‫گفت که پایداری ها از سه ضلع تشکیل شده اند‪.‬‬ ‫گروه اول وزرا و چهره هایی از کابینه محمود احمدی نژاد‬ ‫بودند ک��ه غالبا به دلی��ل اختالف نظر در م��ورد یک جریان‬ ‫سیاسی داخل دولت از ادامه همراهی با محمود احمدی نژاد‬ ‫بازماندن��د‪ .‬چهره های��ی همچ��ون غالمحس��ین اله��ام‪،‬‬ ‫باقری لنکرانی‪ ،‬مسعود میرکاظمی وصادق محصولی در شمار‬ ‫این افراد بودند‪ .‬گروه دوم نیز شامل جمعی از شاگردان ایت اهلل‬ ‫مصباح یزدی بودند که سابقه حضور در موسسه اموزشی او در‬ ‫شهر قم را داش��تند‪ .‬افرادی همچون حجت االسالم جاللی‪،‬‬ ‫قاسم روانبخش و‪ ...‬از این دس��ته اند‪.‬اما گروه سومی نیز در‬ ‫این تشکل سیاسی حضور داشت‪ .‬افرادی که سابقا از حامیان‬ ‫دولت در پارلمان بوده و حضور در فهرست رایحه خوش خدمت‬ ‫را تجربه کرده بودند؛ افرادی مانند کوچک زاده و حمید رسایی‬ ‫که در ادامه از این تشکل سیاسی کمی فاصله گرفته اند‪.‬‬ ‫اولین تجربه انتخاباتی‬ ‫اما همان دلیل ش��کل گیری جبهه پایداری که اعتقاد‬ ‫به خالص سازی بود موجب شد انها نتوانند حتی با رایزن ی ها‬ ‫و جلسات متعدد همراه جبهه متحد اصولگرایان در انتخابات‬ ‫مجلس نهم باشند و با عدم پیوستن به پروسه وحدت درون‬ ‫اصولگرایان موجبات انتش��ار دو لیست مجزا ب رای انتخابات‬ ‫مجلس را پدید اوردند‪.‬‬ ‫پایداری و یک انتخابات دیگر‬ ‫با پایان انتخابات مجلس نهم همه نگاه ها بار دیگر به‬ ‫تعامالت و تحرکات سیاسی اصولگرایان دوخته شدتا ببینند‬ ‫این جناح سیاس��ی چگونه وارد انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫یازدهم خواهد شد‪.‬‬ ‫در ش��رایطی که هر روز اخبار ض��د و نقیضی در مورد‬ ‫گروه های سیاسی و تصمیمات چهره های شاخص در رسانه ها‬ ‫منتتشر م ی شد غالمعلی حدادعادل در یک سخنرانی رسمی‬ ‫اعالم کرد ک��ه پیمانی میان او و دو چه��ره اصولگرای دیگر‬ ‫منعقد شده که ب ر اساس ان فقط یک نفر از این سه چهره راهی‬ ‫انتخابات خواهد شد‪.‬این سخنان رئیس مجلس هفتم حاال‬ ‫معادالت سیاسی را وارد فاز جدیدی کرده بود‪ .‬حدادعادل البته‬ ‫یک اظهارنظر دیگر هم در همان سخنرانی مطرح کرده بود‬ ‫که نشانی از تالش ب رای شکل گیری وحدت میان نیروهای‬ ‫همسو در انتخابات ریاست جمهوری داشت‪ .‬او گفته بود‪« :‬قرار‬ ‫اس��ت با جبهه پایداری هم صحبت کنیم و باتوجه به اینکه‬ ‫این روند به سود انقالب است‪ ،‬تالش کنیم این اتفاق بیفتد‪».‬‬ ‫این س��خنان غالمعلی حدادعادل ب��رای تحلیلگران‬ ‫و رصدگ��ران‪ ،‬از ارایش نیروهای سیاس��ی‪ ،‬تصویری همانند‬ ‫ترئیسه مجلس نهم را پدید اورده بود‪.‬‬ ‫انتخابات هیا ‬ ‫چنان که بر مبنای همان صورت بندی پیشین م ی شد‬ ‫تصور کرد جبهه پایداری با همراهی و همسویی با جمعیت‬ ‫ایثارگران و رهپویان به حمایت از ائتالف سیاس��ی جدید که‬ ‫یک ضلع ان غالمعلی حدادعادل است‪ ،‬خواهد پرداخت‪.‬‬ ‫این گمانه البته زمان زیادی قوت نداش��ت‪ .‬س��خنان‬ ‫تند برخی چهره های جبهه پایداری و نی��ز انتقادات و اعالم‬ ‫موض��ع نهایی در مورد ائتالف از س��وی روح اهلل حس��ینیان‬ ‫موجب شد دیگر ش��انس کمتری ب رای حضور پایداری ها در‬ ‫ائتالف محتمل باش��د‪ .‬چنین شد که در اس��تانه انتخاباتی‬ ‫دیگر باز جبهه پایداری رسمی متفاوت در پیش گرفت‪ .‬شاید‬ ‫نرسیدن به گزینه اختصاصی این گروه را به حمایت از یکی از‬ ‫چهره های ائتالف بکشاند‪.‬‬ ‫مصادیق چهارگانه‬ ‫حاال همه در پی این هستند که مصادیق مورد بررسی‬ ‫جبهه پایداری چه کسانی هس��تند‪ .‬یک وبالگ متعلق به‬ ‫کمپین حامیان کاندیداتوری س��عید جلیلی اخی را از بررسی‬ ‫سه چهره سیاسی در جبهه خبر داده است‪ .‬این وبالگ به نقل‬ ‫از یک نماینده نزدیک به جبهه پایداری نوش��ته بود‪« :‬اقایان‬ ‫سعید جلیلی‪ ،‬کامران باقری لنکرانی و پرویز فتاح کاندیداهای‬ ‫احتمالی مورد حمایت جبهه پایداری انقالب اسالمی هستند‬ ‫که در نهایت یکی از ان س��ه نفر به عن��وان کاندیدای مورد‬ ‫حمایت جبهه پایداری در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم‬ ‫معرفی خواهند شد‪ .‬البته اگر دکتر سعید جلیلی کاندیداتوری‬ ‫در انتخابات ریاس��ت جمهوری را بپذیرند‪ ،‬اولویت اول جبهه‬ ‫پایداری ایش��ان خواهند بود‪».‬خبرنگار مثلث در این مورد با‬ ‫دبیرکل جبهه پایداری گفت وگوی کوتاهی انجام داد‪.‬‬ ‫مرتض��ی اقاته رانی‪ ،‬دبی��رکل جبهه پای��داری در این‬ ‫گفت وگ��و‪ ،‬با تایی��د بررس��ی کاندیداتوری س��عید جلیلی‪،‬‬ ‫باقری لنکرانی و فتاح در این جبه��ه گفت‪« :‬این موضوع که‬ ‫ما کاندیداتوری این س��ه فرد و برخی شخصی ت های دیگر را‬ ‫در جبهه پایداری مورد بحث و بررس��ی قرار داده ایم‪ ،‬صحت‬ ‫دارد‪ ».‬وی در پاسخ به این س��وال که ایا جبهه پایداری نظر‬ ‫مساعد تری نسبت به کاندیداتوری سعید جلیلی دارد‪ ،‬افزود‪:‬‬ ‫«ما در مورد مصادیق هنوز به نتیجه نهایی نرسیده ایم‪».‬‬ ‫دبیرکل جبه��ه پایداری خاطرنش��ان کرد‪« :‬بررس��ی‬ ‫کاندیداهای ریاست جمهوری در این جبهه ادامه دارد‪».‬‬ ‫مرتضی اقاته رانی البته پیش از این به رس��انه نزدیک‬ ‫به جبهه پایداری گفته بود‪« :‬چند نفری که مدنظر ما هستند‪،‬‬ ‫با هر کدامش��ان صحب��ت م ی کنیم اهل امدن نیس��تند و‬ ‫م ی گویند نم ی اییم‪ .‬یک ی ش��ان که م ی گفت م��ن از اخرتم‬ ‫م ی ترسم‪ ،‬در توانم نیست‪ .‬یک ی شان م ی گفت گفته اند رئیس‬ ‫نشوید و دنبال این کارها نروید‪ .‬البته اگر طرف برسد به اینکه‬ ‫وظیفه اش هست‪ ،‬م ی اید‪ .‬بعض ی ها ارزویشان است که هر‬ ‫جوری هست کاندیدا بش��وند‪ .‬خود همین نمره منفی است‪.‬‬ ‫م ی خواهد هر طوری هم که ش��د‪ ،‬رئی س جمهور شود‪ .‬مردم‬ ‫هم بفهمند کسی این جور اس��ت‪ ،‬خود این زدگی م ی اورد‪،‬‬ ‫برخی هستند که انس��ان در انها صالحی ت هایی را م ی بیند‬ ‫که ممکن است بتواند‪ ،‬ولی وقتی با انها صحبت م ی کنیم‪،‬‬ ‫خیلی رغبت نشان نم ی دهند‪ .‬به هر حال وظیفه ما این است‬ ‫که جلو برویم و صحبت کنیم‪ .‬زمان ه��م داریم‪ .‬عجله هم‬ ‫مسعود میرکاظمی ‪ ،‬درباره‬ ‫کاندیداتوری اش از سوی جبهه‬ ‫پایداری به مثلث گفت‪« :‬بنده از این‬ ‫موضوع اطالعی ندارم و فقط از طریق‬ ‫رسانه ها چنین موضوعی را شنیده ام‪.‬‬ ‫من هیچ برنامه ای برای کاندیداتوری‬ ‫در انتخابات ارائه نداده ام‪ ،‬در‬ ‫مجلس هم به اصرار دوستان ثبت نام‬ ‫کردم‪».‬‬ ‫روح اهلل حسینیان به مثلث گفته‬ ‫است‪ « :‬ائتالف جبهه پایداری با دولت‬ ‫را به شدت بعید می دانم‪ .‬کاندیدای‬ ‫ما مشخص است ولی در حال حاضر‬ ‫نمی گویم که چه کسی است‪ ،‬البته‬ ‫از دیگران دعوت می کنیم روی‬ ‫کاندیدای جبهه پایداری به وحدت‬ ‫برسند‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫ائتالف با دولت؟‬ ‫«اگر دولت واقعا کسی را معرفی کند که اصلح و از همه‬ ‫بهتر باشد‪ ،‬دلیل ندارد که مخالفت کنیم‪ .‬دولت و غیر دولت‬ ‫ندارد‪ ،‬ولی یک نفر هم هست که هیچ کسی او را نم ی شناسد‪،‬‬ ‫یک گزینه دیگر‬ ‫در این میان افرادی که معتقدند ممکن است پایداری ها‬ ‫در نهایت با حامیان دولت به یک گزینه واحد برسند‪ ،‬نام هایی‬ ‫یک همایش مهم‬ ‫اکنون مهمتری��ن رویداد ب��رای پایداری ه��ا همایش‬ ‫جدیدشان در پایان بهمن ماه خواهد بود؛ همایشی که گفته‬ ‫م ی شود هدفش انتخاب و معرفی مصداق نهایی است‪.‬‬ ‫اکنون اما یک خبر دیگر نیز منتشر شده است؛ معاون‬ ‫سیاسی وزیر کشور هفته گذشته به خبرنگاران گفته است‪:‬‬ ‫«هر تشکلی که بخواهد فعالیت کند‪ ،‬باید مجوز داشته باشد‬ ‫و جبهه پایداری ب رای همایش بیست و ششم خود تقاضای‬ ‫مجوز نکرده و ما تنها به تش��کل هایی که مجوز دارند‪ ،‬اجازه‬ ‫فعالیت م ی دهیم‪».‬‬ ‫حاال سوال این است که جبهه پایداری چه موضعی در‬ ‫این مورد اتخاذ خواهد کرد؟‬ ‫ایا انها بدون برگ��زاری همایش نامزدش��ان را معرفی‬ ‫خواهند کرد؟ ‪g‬‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫نداریم‪ ،‬چون فرصت هست و فعال اقا در این باب بیش از چند‬ ‫کلمه نفرموده اند‪ .‬منتظریم که ان شاءاهلل روشنگری بیشتری‬ ‫ش��ود و بهتر بدانیم چه کار باید بکنیم‪ ،‬چون باید به روز جلو‬ ‫برویم‪».‬از میان سه گزینه ای که توسط رسانه ها مطرح و البته‬ ‫پایداری ها نیز ان را مطرح کردند‪ ،‬گویا پرویز فتاح هم پاس��خ‬ ‫مثبتی به این دعوت نداده اس��ت‪ .‬چرا که اخی��را بیانی ه ای از‬ ‫سوی حامیان جبهه پایداری منتشر شده که فقط نام کامران‬ ‫لنکرانی و سعید جلیلی را دربردارد‪.‬جواد کریمی قدوسی‪ ،‬یکی‬ ‫از اعضای جبهه پایداری نیز هفته گذشته گفته است‪« :‬قطعا‬ ‫مردم در انتخابات حزبی رای نم ی دهن��د‪ .‬بناب راین مهم این‬ ‫است که جبهه پایداری چه شخصیتی را ب رای کاندیداتوری در‬ ‫انتخابات معرفی کند‪ ،‬شخصی که از وزن سیاسی و اجرایی‪،‬‬ ‫سوابق روشن و توانمندی الزم در شرایط فعلی برخوردار باشد‪.‬‬ ‫شخصیتی چون سعید جلیلی از این وزن سیاسی و اجرایی‬ ‫برخوردار است‪ ».‬اما یک نام دیگر نیز هفته گذشته به مصادیق‬ ‫انتخاباتی جبهه پایداری اضافه ش��د‪.‬برخی رسانه ها و افراد‬ ‫نزدیک به جبهه پایداری از بررسی نامزدی مسعود میرکاظم ی ‬ ‫در جبهه پایداری خبر داده اند‪ .‬خبرنگار مثلث ب رای کس��ب‬ ‫اطالع بیشتر در این مورد گفت وگویی با مسعود میرکاظمی‬ ‫ انجام داد‪ .‬میرکاظم ی درباره کاندیداتوری اش از سوی جبهه‬ ‫پایداری گفت‪« :‬بنده از این موض��وع اطالعی ندارم و فقط از‬ ‫طریق رسانه ها چنین موضوعی را شنیده ام‪ ،‬البته از دوستان‬ ‫که این موضوع را مطرح کردند به خاطر حس ن نظری که به من‬ ‫دارند تش��کر م ی کنم‪ ».‬وی افزود‪« :‬من هیچ ب رنامه ای ب رای‬ ‫کاندیداتوری در انتخابات ارائه نداده ام‪ ،‬در مجلس هم به اصرار‬ ‫دوستان ثب ت نام کردم‪ ».‬نماینده مردم ته ران از کنگره بعدی‬ ‫جبهه پایداری اظهار ب ی اطالعی و تصریح کرد‪« :‬جبهه پایداری‬ ‫از دوستان ما هستند اما از کنگره انها خبر ندارم‪».‬‬ ‫میرکاظم ی درباره کاندیداتوری لنکرانی‪ ،‬سعید جلیلی‬ ‫و فتاح از س��وی جبهه پایداری تاکید کرد‪« :‬این س��ه گزینه‬ ‫افراد خوب و بابصیرتی هستند‪ ،‬بناب راین هر کدام از این افراد‬ ‫که مورد حمایت جبهه پایداری قرار بگیرد حتما از ان گزینه‬ ‫حمایت خواهیم کرد‪ ».‬وی در پاسخ به این سوال که شنیده ها‬ ‫حاکی از ان است که شانس سعید جلیلی ب رای کاندیداتوری‬ ‫بیش از دیگر گزینه هاس��ت‪ ،‬خاطرنش��ان کرد‪« :‬امیدواریم‬ ‫اینگونه باشد‪».‬‬ ‫ولی بیننا و بی ن اهلل از همه بهتر است‪ .‬حاال چون دولت نگفته‬ ‫اس��ت او را کنار بگذاریم؟ چون در ائتالف نیست بگوییم نه؟‬ ‫م ی توانی��م؟ اینها بازی نیس��ت؟ پس دلیلی ن��دارد که ما با‬ ‫کس��ی یا چیزی ببندیم‪ .‬تا حاال هم نبسته ایم و در اینده هم‬ ‫نم ی بندیم‪.‬نگاه م ی کنیم‪ ،‬چون م ی خواهیم گردن بگیریم‪».‬‬ ‫این سخنان مرتضی اقاته رانی که در گفت وگو با یک‬ ‫رس��انه نزدیک به جبهه پایداری بیان ش��ده یک گمانه را در‬ ‫محافل سیاسی و رسانه ای تقویت کرده و ان اینکه پایداری ها‬ ‫و حامیان دول��ت در نهایت به یک گزینه مش��ترک خواهند‬ ‫رسید‪ .‬مساله ای که البته بازتاب ها و واکنش های زیادی هم‬ ‫در برداشته است‪ .‬برخی چهره های نزدیک به جبهه پایداری‬ ‫ان را رد کرده اند و برخی نیز همچون جواد کریم ی قدوسی در‬ ‫این مورد گفته اند‪« :‬قطعا دولت یا جبهه پایداری به هیچ وجه‬ ‫ائتالف خود را اعالم نخواهند کرد‪».‬‬ ‫این احتمال یعنی ائت�لاف پایداری ها با حامیان دولت‬ ‫البته منتقدان و معترض��ان فراوانی نی��ز دارد؛ منتقدانی که‬ ‫م ی گویند این مساله با هویت وجودی جبهه پایداری در تضاد‬ ‫است‪ ،‬چرا که بخشی از جبهه پایداری از جمله وزرا و چهره های‬ ‫سابق دولت و البته شاگردان ایت اهلل مصباح یزدی همواره در‬ ‫طول سالیان گذش��ته در مورد جریان موسوم به انحرافی در‬ ‫دولت اعتراضات فراوانی را به دولت داش��ته اند و البته همراه‬ ‫با ان مساله «خالص سازی» که تئوری اصلی پایداری هاست‬ ‫هیچ تجانسی با این ائتالف محتمل سیاسی ندارد‪ .‬حال انکه‬ ‫برخی از نگاهی متفاوت تر م ی گویند؛ اینکه پایداری ها ائتالف‬ ‫با دولت را به پیوستن به ائتالف ترجیح دهند م ی تواند سواالت‬ ‫مهمی را درباره هویت وجودی و ساختاری انها در مقابل افکار‬ ‫عمومی قرار دهد‪.‬‬ ‫روح اهلل حسینیان‪ ،‬عضو ارشد جبهه پایداری در این مورد‬ ‫به خبرنگار مثلث م ی گوید‪« :‬ائتالف جبهه پایداری با دولت‬ ‫را به شدت بعید م ی دانم‪ .‬کاندیدای ما مشخص است ولی در‬ ‫حال حاضر نم ی گویم که چه کسی اس��ت‪ ،‬البته از دیگران‬ ‫دعوت م ی کنی��م روی کاندیدای جبهه پای��داری به وحدت‬ ‫برسند و از کاندیدای ما حمایت کنند تا رئی س جمهوری خوب‪،‬‬ ‫جوان‪ ،‬بانشاط‪ ،‬ساده زیست و مردمی را به مردم معرفی کنیم‪.‬‬ ‫از انجایی که ما بیش��ترین درصد ارا را داریم بناب راین انتظار‬ ‫داریم دیگران به جمع ما اضافه ش��وند که ممکن است این‬ ‫اتفاق هم بیفتد‪».‬‬ ‫نیز مطرح کرده اند‪ .‬یکی از این افراد که چندی است اخباری‬ ‫پی رامونش مطرح شده مهدی چمران است‪ .‬برخی م ی گویند‬ ‫او در نهایت گزینه مشترک این دو طیف سیاسی خواهد بود‪.‬‬ ‫در این مورد س��ی د محمد جواد ابطح��ی‪ ،‬عضو جبهه‬ ‫پایداری م ی گوید‪« :‬اگر جبهه پایداری به این نتیجه برسد که‬ ‫سعید جلیلی قصد کاندیداتوری ندارد در این صورت م ی توان‬ ‫به گزینه ای چون مهدی چمران هم فکر کرد‪ ».‬او البته از دیدار‬ ‫مهدی چمران با ایت اهلل مصباح یزدی خبر داده و گفته است‪:‬‬ ‫«این دیدار در ارتباط با انتخابات ریاست جمهوری یازدهم بوده‬ ‫است که البته بنده از محتوای این دیدار خبر ندارم‪ ».‬او درباره‬ ‫احتمال ائت�لاف دولت با جبهه پایداری تاکی��د کرد‪« :‬دولت‬ ‫در انتخابات پی��ش رو کاندیدای خ��ود را معرفی خواهد کرد‬ ‫البته اگر دولت نظر مس��اعدی با جبهه پایداری داشته باشد‬ ‫خوب اس��ت و ما از ان اس��تقبال م ی کنیم‪ ،‬اما همانطور که‬ ‫اشاره کردم دولت نامزد خود را عرضه خواهد کرد‪ .‬دولت روی‬ ‫کاندیداتوری چهره هایی چون نیکزاد کار م ی کند‪ ،‬البته احتمال‬ ‫کاندیداتوری مهدی چمران از سوی دولت نیز وجود دارد‪ ،‬در‬ ‫واقع باتوجه به مقبولیتی که اقای چمران دارد م ی تواند مورد‬ ‫اقبال قرار گیرد‪».‬‬ ‫وی خاط رنشان کرده اس��ت‪« :‬در همایش اینده جبهه‬ ‫پایداری بحث کاندیداتوری جدی تر مطرح خواهد ش��د‪ .‬این‬ ‫جبهه از بین کاندیداهای مطرح فرد اصلح که توانمند باشد و‬ ‫اقبال عمومی هم داشته باشد را انتخاب خواهد کرد‪ ،‬حتی اگر‬ ‫این فرد اصلح عضو جبهه پایداری نباشد‪ .‬در واقع ما داعی ه ای‬ ‫نداریم که مثل احزاب سیاسی عمل کنیم و بگوییم نامزد مورد‬ ‫حمایت ما فقط باید عضو جبهه پایداری باشد‪».‬‬ ‫مرتضی اقا تهرانی بررسی‬ ‫‪3‬گزینه سعید جلیلی‪ ،‬پرویز فتاح‬ ‫و باقری لنکرانی در جبهه پایداری‬ ‫را تایید کرده و البته گفته است‬ ‫که درمورد مصادیق هنوز به نتیجه‬ ‫مشخصی نرسیده اند‪.‬‬ ‫‪39‬‬ ‫با حامیان دولت ائتالف نمی کنیم‬ ‫سیاست‬ ‫گفت وگوی مثلث با زهره طبیب زاده‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪ l‬جبهه پایداری تمام کس��انی ک��ه اعالم امادگی‬ ‫کرده اند را مورد بررسی قرار داده است‪.‬‬ ‫این افراد فقط از طیف اصولگرایان هستند؟‬ ‫زهره طبیب زاده در گفت وگو با مثلث تاکید می کند‪« :‬جبهه پایداری تمایل جدی برای کاندیداتوری س�عید‬ ‫جلیلی دارد‪ ».‬وی با رد ائتالف جبهه پایداری با دولت می گوید‪« :‬با دولت خط قرمزهای اساسی و اصولی داریم‪».‬‬ ‫طبیب زاده معتقد است‪« :‬کسی که کاندیدای دولت باشد‪ ،‬ان فرد کاندیدای احمدی نژاد است‪ ،‬بنابراین کسی که‬ ‫از جانب ایشان مورد حمایت قرار گیرد‪ ،‬قطعا بعدا متعهد به احمدی نژاد و تیم نزدیک به ایشان می شود‪».‬‬ ‫‪ l‬خی��ر‪ ،‬جبه��ه پای��داری درب��اره گزینه ه��ای‬ ‫غی راصولگرای��ان نیز که ب رای کاندیداتوری مطرح هس��تند‬ ‫بحث کرده است‪.‬‬ ‫چهره ها نیز قطعی نش��ده‪ ،‬اما از انجایی که جبهه پایداری‬ ‫م ی خواهد انتخاب اصلح داشته باشد بناب راین تالش م ی کند‬ ‫از حضور همه افرادی که تمایل به حضور در انتخابات دارند‬ ‫مطمئن ش��ود‪ .‬زی را همان طور که اشاره کردم همه این افراد‬ ‫اعالم حضور نکرده اند‪ .‬ضمن اینکه حضور برخی چهره ها و‬ ‫ش��خصی ت ها در چگونگی ائتالف یا مستقل عمل کردن‬ ‫جبهه تعیی ن کننده اس��ت‪ .‬در واقع این موضوع بازم ی گردد‬ ‫به چگونگی حضور شخصی ت ها در انتخابات و اینکه می زان‬ ‫رای اوری انها به چه صورت است‪ .‬یعنی ایا این افراد مقبولیت‬ ‫عمومی دارند یا خیر؟ می��زان اطاعت پذیری یا والیت پذیری‬ ‫کاندیداها نیز حائز اهمیت است‪ .‬زی را ممکن است بسیاری‬ ‫از اف��راد در انتخابات حضور پیدا کنند‪ ،‬ام��ا در عمل از مقام‬ ‫عظمای والیت اطاعت پذیری نداشته باشند‪ .‬بناب راین انتخاب‬ ‫فرد شاخص و اصلح ب رای ما مهم است‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬حتی بین اصالح طلبان هم جبهه به درجات‬ ‫مثبت و منفی انها رای داده است‪ ،‬البته از دیدگاه ما درصد رای‬ ‫منفی اصالح طلبان بیشتر بوده است‪.‬‬ ‫زهره دیانی‬ ‫خان�م طبی�ب زاده! ب ه عن�وان اولین س�وال‬ ‫در خص�وص برنام�ه جبه�ه پای�داری برای‬ ‫انتخابات ریاس�ت جمهوری یازدهم توضیح‬ ‫بفرمایید‪.‬‬ ‫‪ l‬جبه��ه پای��داری در هفته ه��ای اخیر روی‬ ‫بحث مصادیق کار کرده و اکنون نیز در حال بررس��ی‬ ‫مصداق هاست‪ .‬در این راس��تا پرسش نامه ای تهیه و به‬ ‫تمام اعضای موثر این جبهه و شورای مرکزی ان تحویل‬ ‫داده شده است‪ .‬شورای مرکزی ب ر اساس شاخ ص هایی‬ ‫که مشخص شده به کاندیداها نمره م ی دهد تا بتوانند به‬ ‫یک رای نهایی و مشترک که مورد توافق کل اعضای‬ ‫این شوراست برسند‪ .‬در این راس��تا از شورای مشورتی‬ ‫نظر م ی گیرند تا ب ر اس��اس شاخ ص هایی که مشخص‬ ‫کرده اند به یک جمع بندی اصول ی تر برسند‪ .‬این اقدام ی ‬ ‫است که تا کنون این جبهه انجام داده است‪.‬‬ ‫کنگره بعدی جبهه پایداری چه زمانی برگزار‬ ‫م ی شود؟‬ ‫‪26 l‬بهمن م��اه زم��ان کنگره بع��دی جبهه‬ ‫پایداری است‪.‬‬ ‫ایا در ای�ن کنگ�ره وارد بح�ث مصادیق هم‬ ‫م ی شوید؟‬ ‫‪ l‬این موضوع به توافق دوس��تان در ش��ورای‬ ‫مرکزی جبهه پایداری بستگی دارد‪ .‬البته هنوز بسیاری‬ ‫از جریانات سیاس��ی مش��خص نکرده اند حضورشان‬ ‫در انتخابات چگونه است‪ .‬از س��وی دیگر کاندیداتوری‬ ‫‪40‬‬ ‫اعالم امادگی کنند تا از بین انها انتخاب اصلح صورت بگیرد‪.‬‬ ‫چه تع�داد از مجموع اف�رادی که ن�ام انها برای‬ ‫کاندیداتوری مطرح اس�ت را مورد بررس�ی قرار‬ ‫داده اید؟‬ ‫فرد اصلح از نظر جبهه پایداری چه خصوصیاتی‬ ‫دارد؟‬ ‫‪ l‬طبیعی اس��ت انتخاب اصلح باتوجه به کارایی‪،‬‬ ‫توانایی‪ ،‬تسلط به مسائل و مشکالت کشور‪ ،‬ساده زیستی و‬ ‫اشنا بودن کاندیدا به قوانین و مقررات موجود در کشور صورت‬ ‫م ی گیرد‪ .‬در واقع فردی که م ی خواهد مس��ئولیت باالترین‬ ‫مجموعه کالن کش��ور در دولت را برعهده بگیرد باید پرکار‬ ‫بوده و محبوبیت داشته باشد‪ .‬البته در کنارداشتن تمامی این‬ ‫ویژگ ی ها اولویت با این است که فرد تا چه حد به طور عملی‬ ‫و اجرایی با مقام معظم رهبری هماهنگ باشد زی را بسیاری از‬ ‫افراد هستند که دم از والیت پذیری م ی زنند‪ ،‬ولی کار دیگری‬ ‫انجام م ی دهند‪ ،‬از این رو بن��ده معتقدم باید همه افرادی که‬ ‫دارای توانای ی هایی هس��تند و تمایل به کاندیداتوری دارند‬ ‫یعنی جبهه پایداری نامزدهای اصالح طلب را هم‬ ‫مورد بحث و بررسی قرار داده است؟‬ ‫این چهره های اصالح طلب که در جبهه پایداری‬ ‫کاندیداتوری ش�ان مورد بررس�ی قرار گرفته چه‬ ‫کسانی بوده اند؟ ایا اقایان عارف‪ ،‬حسن روحانی‬ ‫و ناطق نوری هم مورد بحث بوده اند؟‬ ‫‪ l‬بله؛ همه کسانی که به طور مستقیم یا تلویحی‬ ‫اعالم امادگی کرده اند جبهه در خصوص انها نظر داده است‪.‬‬ ‫معتدلین اصالح طلب که م ی خ واهند در چارچوب نظام فعالیت‬ ‫کنند‪ ،‬کاندیداتوری شان در جبهه مورد بررسی قرار گرفته است‪.‬‬ ‫طبیعی است ما کس��انی که در جریانات فتنه فعال بوده اند یا‬ ‫ساکتین فتنه را جزو ارزیاب ی های خود قرار نم ی دهیم‪.‬‬ ‫بح�ث کاندیدات�وری اق�ای عل�ی الریجانی هم‬ ‫از س�وی حامی�ان ایش�ان ب�رای انتخاب�ات‬ ‫ریاس�ت جمهوری یازدهم مطرح است‪ .‬ایا جبهه‬ ‫پایداری در خصوص ایشان بحث یا نظری داشته‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬ظاه را ش��خص اقای الریجانی ب رای نامزدی در‬ ‫انتخابات اعالم امادگی نکرده اند‪ .‬جبهه پایداری کسانی که‬ ‫اعالم امادگی کرده اند را مورد بررسی قرار داده است‪.‬‬ ‫اق�ای س�عید جلیلی ه�م اعلام امادگ�ی برای‬ ‫کاندیدات�وری نکرده اند‪ ،‬اما ما ش�نیده ایم جبهه‬ ‫پایداری در خصوص ایشان جلساتی داشته؟‬ ‫‪ l‬بله؛ این موضوع ب��ه این دلیل اس��ت که جبهه‬ ‫پایداری به کاندیداتوری اقای جلیلی تمایل داشته است‪.‬‬ ‫دلیل ع�دم تمایل جبه�ه پای�داری ب�ه نامزدی‬ ‫اقای الریجانی چیست؟‬ ‫‪ l‬جبه��ه پای��داری نس��بت ب��ه مواض��ع رئیس‬ ‫مجلس انتقادات��ی دارد‪ .‬طبعا به دلیل نقدها ایش��ان چهره‬ ‫مورد تایید جبهه پای��داری ب رای کاندیداتوری نیس��تند‪ .‬اما‬ ‫اقای س��عی د جلیلی مورد تایی��د این جبهه اس��ت‪ ،‬بناب راین‬ ‫حتی اگر اقای جلیلی نخواهد کاندیدا ش��ود‪ ،‬جبهه باز هم‬ ‫از ایشان درخواست م ی کند نامزد ش��ود‪ .‬درواقع ما به دنبال‬ ‫متقاعد کردن ایشان ب رای کاندیداتوری در عرصه انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری هستیم‪.‬‬ ‫ممک�ن اس�ت در م�ورد بررس�ی کاندیداه�ای‬ ‫اصالح طلب در جبهه پایداری توضیح بیش�تری‬ ‫بدهید؟‬ ‫شما به ائتالف با دولت تمایل دارید؟‬ ‫خط خط قرمز شما با کل مجموعه دولت است؟‬ ‫‪ l‬بله؛ زی را کسی که کاندیدای دولت باشد ما ان فرد‬ ‫راکاندیدای احمدی نژاد م ی دانیم‪ .‬درواقع کسی که از جانب‬ ‫اقای احمدی نژاد مورد حمایت قرار گیرد قطعا بعدا متعهد به‬ ‫احمدی نژاد و تیم نزدیک به ایشان م ی شود که ما تفکر این‬ ‫مجموعه را قبول نداریم‪.‬‬ ‫نظر شما در خصوص تفکر اقای احمدی نژاد هم‬ ‫همین است؟‬ ‫‪ l‬اقای احمدی نژاد خودش��ان اصرار دارند با فردی‬ ‫که در راس این جریان اس��ت هیچ اختالف نظ��ری ندارند‪،‬‬ ‫بناب راین اعتقاد ما این اس��ت اگر ایش��ان خودشان را در ان‬ ‫طیف م ی دانند ما انها را به دلیل دیدگاه هایی که دارند مورد‬ ‫تایید نم ی دانیم‪ .‬اگر اینها م��ورد تایید جبهه پایداری بودند‪،‬‬ ‫جریان جدایی ایج��اد نم ی کردیم‪ ،‬از این رو طبیعی اس��ت‬ ‫چنین ائتالفی رخ ندهد‪.‬‬ ‫ش�ما در حال�ی ام�روز ای�ن موض�ع را اعلام‬ ‫م ی کنی�د ک�ه روزگاری از طرف�داران پروپاقرص‬ ‫اقای احمدی نژاد بودید‪.‬‬ ‫‪ l‬خی��ر؛ چنین چی��زی نبوده اس��ت‪ .‬م��ا طرفدار‬ ‫ش��خص نبوده ایم ما طرف��دار یک گفتم��ان بودیم؛‬ ‫بناب راین ان گفتم��ان تا زمانی که در راس��تای دیدگاه‬ ‫مقام معظم رهبری است از ان دیدگاه دفاع م ی کنیم‪ ،‬اما‬ ‫به مجرد اینکه در نظر و عمل تفاوت و تضادی در این‬ ‫دیدگاه دیدیم به هیچ وجه از ان فرد حمایت نم ی کنیم‪.‬‬ ‫جبهه پایداری به اشخاص وابسته نیست‪.‬‬ ‫منظور شما همان گفتمان سوم تیر است؟‬ ‫‪ l‬بل��ه‪ ،‬دقیقا‪ .‬اش��تباه افرادی ک��ه این گونه تصور‬ ‫م ی کنند این است که انها اولویت را به فرد م ی دهند‪ ،‬در حالی‬ ‫که ما به هیچ وجه اولویتی به افراد و اش��خاص نم ی دهیم؛‬ ‫ائتالف با حامیان دولت از خطوط‬ ‫قرمز جبهه پایداری است‪ .‬ما بنا‬ ‫داریم کاندیدای اختصاصی خود را‬ ‫معرفی کنیم‬ ‫پس ائتالف جبهه پایداری با دولت منتفی است؟‬ ‫‪ l‬قطعا هم چنین حالتی خواهد بود زی را کسی که از‬ ‫سوی اقای احمدی نژاد حمایت شود تا اخر به ایشان متعهد‬ ‫است‪ ،‬ایشان هم خودش را از ان جریان جدا نم ی داند‪ .‬بناب راین‬ ‫وقتی خودشان اصرار به این موضوع دارند ما نم ی توانیم به زور‬ ‫ایشان را از این جریان جدا بدانیم‪ .‬این مساله اقای احمدی نژاد‬ ‫است‪ ،‬طبعا به هی چ وجه ما از کاندیدای دولت‪ ،‬حال ه ر کس‬ ‫که باشد حمایت نخواهیم کرد‪.‬‬ ‫اگر اقای احمدی نژاد از این جریان فاصله بگیرد‪،‬‬ ‫جبهه پایداری حاضر است از کاندیدای مورد نظر‬ ‫ایشان حمایت کند؟‬ ‫‪ l‬دولت جریان انحرافی را کنار نم ی گذارد‪ ،‬مصداق‬ ‫این صحبت هم پس��ت اخ��ری بود که اق��ای احمدی نژاد‬ ‫به اقای مشایی دادند و تعابیری که از ایش��ان کردند‪ .‬اینها‬ ‫نشان دهنده می زان حمایت‪ ،‬اقای احمدی نژاد از مشایی است‪.‬‬ ‫فکر م ی کنید کاندیدای دولت اقای مشایی باشد؟‬ ‫‪ l‬بنده در این خص��وص اطالعی ندارم زی را با دولت‬ ‫ارتباطی ندارم‪ .‬م��ن خصوصا درباره اقای مش��ایی نقدهای‬ ‫اساسی دارم‪ ،‬بناب راین ب رایم اهمیتی ندارد کاندیدای دولت چه‬ ‫کسی است‪ .‬ما به لحاظ اصولی با دولت تضاد فکری داریم‪.‬‬ ‫ایا م ی ت�وان گفت برخ�ورد اق�ای احمدی نژاد در‬ ‫جلسه علنی روز یکش�نبه هفته گذشته مجلس‬ ‫موجب دلخوری پایداری ها از دولت شده است؟‬ ‫‪ l‬خیر؛ ما به طور اصولی از اواخر دولت نهم نسبت‬ ‫به اق��ای احمدی ن��ژاد جهت گیری فکری متفاوت��ی داریم؛‬ ‫به خصوص در دولت دهم این موضوع تش��دید شد و بعد از‬ ‫ان هم کامال طبیعی اس��ت یک جریان کامال جدا از ایشان‬ ‫هستیم و نسبت به عملکردهای دولت نقد داریم؛ البته برخی‬ ‫عملکردهای مثبت دولت را هم تایید م ی کنیم‪ .‬پرکاری این‬ ‫دولت با دولت های گذش��ته قابل مقایس��ه نبوده است و ما‬ ‫عادالنه این عملکردها را تایید و حمایت م ی کنیم‪ .‬ه ر کس‬ ‫هم هر مهری م ی خواهد به ما بزن��د ب رایمان اهمیتی ندارد‪.‬‬ ‫انچه را که مقام معظم رهبری از دولت نهم حمایت کردند و‬ ‫ان تعابیری را که به کار بردند‪ ،‬کامال مورد تایید جبهه پایداری‬ ‫است‪ ،‬یعنی به عنوان دولت پرکار با طرح گفتمان عدالت تا‬ ‫جایی که منطبق با رویکردهای مق��ام معظم رهبری بوده‪،‬‬ ‫موافق بوده ایم‪ .‬برخورد بچگانه‪ ،‬عصبی‪ ،‬تند و ستیزه جویانه‬ ‫با دولت را رد م ی کنیم‪ ،‬در واقع فرق ما با جریانات دیگر این‬ ‫است که صفر و صد نیستیم‪ .‬البته همان طور که اشاره کردم‬ ‫بسیاری از مواضع دولت در ارتباط با مسائل اقتصادی‪ ،‬جریان‬ ‫انحرافی و خصوصا مسائل فرهنگی را به هیچ عنوان تایید‬ ‫نم ی کنیم‪ ،‬بناب رای��ن وقتی این مواض��ع را تایید نم ی کنیم‬ ‫نم ی توانیم با دولت ائتالفی داشته باشیم‪.‬‬ ‫ش�ما رفتار رئی س جمه�ور را در مجل�س تایید‬ ‫م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬بنده نس��بت به رفتار هر دو طرف نقد دارم‪.‬‬ ‫موضع کس��انی که به عمد در ش��ش ماه پای��ان کار دولت‬ ‫موضوع اس��تیضاح را مطرح م ی کنند و حساسیت دولت را‬ ‫ب ر م ی انگی زن��د را رد م ی کنم و معتقدم ش��روع کننده ان‬ ‫قضیه بوده اند‪ ،‬از س��وی دیگر دفاع اقای احمدی نژاد را‬ ‫هم به ان شکل صددرصد تایید نم ی کنم زی را جای طرح‬ ‫این مسائل قوه قضاییه است نه تربیون مجلس‪ .‬بنده‬ ‫‪ 44‬امضا بسیار‬ ‫معتقدم وزیر صنعت و معدن با داشتن ‬ ‫مستحق تر بود تا موضوع استیضاحش مطرح شود‪ ،‬اما‬ ‫صرفا به دلیل تسویه حساب های سیاسی و خطی بحث‬ ‫اس��تیضاح وزیر تعاون را که کم حاشی ه ترین وزیر دولت‬ ‫بود مطرح و به چنین صحنه ای تبدیل کردند‪ ،‬بناب راین‬ ‫هر دو طرف را محکوم م ی کنم و مواضعشان را خالف‬ ‫مواضع مقام معظم رهبری م ی دانم‪ .‬دولت و مجلس هر‬ ‫دو مسئول بوده اند‪.‬‬ ‫شنیده ها حاکی از ان است که اقایان سعید‬ ‫جلیلی‪ ،‬فتاح و لنکرانی بیش از دیگر گزینه ها‬ ‫برای کاندیداتوری از س�وی جبه�ه پایداری‬ ‫مطرح هستند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫‪ l‬نه؛ به هی چ وجه زی را با دولت خط قرمزهای اساسی‬ ‫و اصولی داریم‪.‬‬ ‫کاندیدای اختصاصی‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬اصالح طلبانی که گفته اند در انتخابات حضور پی دا‬ ‫م ی کنند یعنی افرادی مثل عارف یا کواکبیان در پایی ن ترین‬ ‫درجات داشتن صالحیت از نظر جبهه پایداری قرار گرفته اند‪،‬‬ ‫در واقع افرادی که خودشان اعالم کردند در انتخابات شرکت‬ ‫م ی کنیم‪ ،‬به دوستان گفته شده به شاخ ص های مختلف انها‬ ‫نمره بدهید‪ ،‬نمره مثبت یا منف��ی! بناب راین درخصوص این‬ ‫افراد اظهارنظر شده و طبیعی است اصولگرایان مقادیری از‬ ‫نمرات مثبت را گرفته اند و اصالح طلبان نمره منفی کسب‬ ‫کرده اند‪ .‬این افراد درجه بندی شده اند‪ ،‬در واقع رتبه پایین افراد‬ ‫با ذکر دالیل قید شده است‪ .‬اما کسی که هنوز معلوم نیست‬ ‫حتما کاندیدا م ی شود‪ ،‬مس��لما مورد ارزیابی قرار نم ی گیرد‬ ‫زی را این کار‪ ،‬تلف کردن وقت است‪ .‬جبهه پایداری به حضور‬ ‫اقای جلیلی تمایل دارد که اگر ایش��ان نخواهد کاندیدا شود‬ ‫ب رای حضورش��ان درخواست م ی ش��ود‪ ،‬در واقع نوع برخورد‬ ‫با فردی که نس��بت به حضورش تمایل داری��م با فردی که‬ ‫خواهان کاندیداتوری اش نیستیم‪ ،‬تفاوت زیادی دارد‪.‬‬ ‫ب رای ما دیدگاه ها و جریان فکری س��نبل اس��ت ن��ه افراد‪.‬‬ ‫ی ان جریان فکری اس��ت‪،‬‬ ‫اقای احمدی نژاد تا وقتی که حام ‬ ‫مورد تایی��د ما نخواهد ب��ود و به مجرد اینکه هر ش��خص‬ ‫دیگری از گفتمان سوم تیر پایش را یک اپسیلون کنار بگذارد‬ ‫و زاویه پیدا کند ما فقط با ان انحراف مخالفت م ی کنیم‪ .‬ما‬ ‫هیچ گونه تضمینی نداده ایم که تا انتها از اقای احمدی نژاد‬ ‫دفاع کنیم‪ .‬در دولت نهم از ایش��ان دف��اع کردیم و تا جایی‬ ‫به این دفاع ادامه دادیم که مواض��ع و حمایت ب ی چون وچرا‬ ‫از جری��ان انحرافی نداش��ت‪ ،‬اما از ان لحظ��ه ای که دیدیم‬ ‫اقای احمدی نژاد بر جریان خاص تاکی��د زیادی دارند‪ ،‬یعنی‬ ‫از زمانی که روی معاون اولی اقای مش��ایی تاکید کردند‪ ،‬ما‬ ‫خطمان را از ایشان جدا کردیم‪.‬‬ ‫‪ l‬بله؛ این سه گزینه مورد تمایل ما هستند‪.‬‬ ‫درب�اره کاندیدات�وری اق�ای میرکاظمی هم‬ ‫صحب ت هایی مطرح شده است؟‬ ‫‪ l‬درخصوص ایش��ان به طور خاص صحبت‬ ‫مش��خصی نش��ده که جبهه به دنب��ال کاندیداتوری‬ ‫ایشان باشد‪ ،‬حتی از خود ایشان هم در رسانه ها چنین‬ ‫موضوعی مطرح نشده که تمایل مس��تقیم خویش را‬ ‫ب رای کاندیداتوری اب راز کرده باشد‪.‬‬ ‫ی اش�اره داش�ته اند که جبهه‬ ‫اقای میرکاظم ‬ ‫پایداری از ایش�ان درخواس�ت کاندیداتوری‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫‪ l‬اگر چنین درخواستی از سوی جبهه پایداری‬ ‫مطرح شده باش��د‪ ،‬حداقل بنده در جریان ان نیستم‪ .‬تا‬ ‫جایی که من م ی دانم جبه��ه روی کاندیداتوری فتاح‪،‬‬ ‫لنکرانی و جلیلی نظر مساعد دارد‪.‬‬ ‫خان�م طبی�ب زاده! ایا صح�ت دارد س�عید‬ ‫جلیلی شانس بیشتری دارد کاندیدای نهایی‬ ‫پایداری ها ش�ود؟ البته از صحب ت های شما‬ ‫م ی شد استنباط کرد که این موضوع صحت‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫‪ l‬نم ی دانم؛ بنده در حال حاضر ارزیابی علمی‬ ‫ از این موضوع ندارم‪.‬‬ ‫تا چه زمانی کاندیدای اصلی جبهه پایداری‬ ‫مشخص م ی شود؟‬ ‫‪ l‬حتم��ا وقت��ی قطع��ی ش��ود جبه��ه‬ ‫به طورمش��خص ان گزینه را معرفی م ی کند‪ ،‬بنده فکر‬ ‫م ی کنم اواخر بهمن یا اوایل اسفند کاندیدای اصلح ما‬ ‫مشخص خواهد شد‪g .‬‬ ‫‪41‬‬ ‫پروندهویژه ‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫طرح‪ :‬مرتضی عبدالحسینی‬ ‫‪42‬‬ ‫نتیجه توسعه امرانه‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫از نوسازیامرانه‬ ‫تا انقالب‬ ‫مثلث شماره ‪162‬‬ ‫شاه اولین قدم به سوی توسعه را با انچه‬ ‫انقالب سفید مردم و شاه نامید‪ ،‬برداشت؛ بر اساس این اصول‬ ‫دوازده گانه انقالب سفید شرایط خاص اقتصادی‪ ،‬سیاسی و اجتماعی‬ ‫در ایران به وجود امد؛ بخش کشاورزی از طریق اصالحات ارضی‬ ‫توسعه گسترده ای یافت و روابط و مناسبات‬ ‫ارباب ‪-‬رعیتی در جهت روابط و مناسبات سرمایه داری قرار گرفت و‬ ‫مزارع مکانیکی‪ ،‬کشت و صنعت و‪ ...‬به وجود امد‪ .‬در نهایت مجموعه ای‬ ‫ از سیاست های توسعه خطی موجب بروز شکاف ها و ناهنجارهای‬ ‫اجتماعی شد و در این میان اسالم به عنوان گفتمان هویت ساز‬ ‫توانست نیروهای اجتماعی را بسیج کند‪.‬‬ ‫‪43‬‬ ‫از سرگشتگی عصر پهلوی تا همبستگی انقال ب‬ ‫روحانیون انقالبی چگونه گروه های اجتماعی را بسیج کردند؟‬ ‫‪1‬‬ ‫مصطفی شوقی‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫ش��اه عباس صف��وی وقت��ی اولی��ن قدم ه��ا را ب رای‬ ‫مدرن سازی ای ران برداشت که کشور در دوران عسرت خود به‬ ‫سر م ی برد‪ ،‬از نظر جغ رافیای سیاسی کشوری ملوک الطوایفی‬ ‫بود که س��نت و ع��رف در ان حکمرانی م ی ک��رد؛ صفویه‬ ‫دوران عطف تاریخ ای ران است‪ ،‬بازگش��تی به نوسازی اداری‬ ‫و تشکیالت هخامنشیان و فصل تازه ای در یکپارچه سازی‬ ‫ای ران بود‪ ،‬چه انکه مردمان کشور پارس بیش از هر چیزی به‬ ‫ارامش اجتماعی و سیاسی نیاز داشتند تا در دوران ثبات خود‬ ‫به پیشرفت نیز برسند‪ .‬شاه عباس در تقاطع پ رتردد تاریخی به‬ ‫سر م ی برد که از یک سو مرزهای ای ران دستخوش تاخت و تاز‬ ‫ازبکان در شرق و ترکان عثمانی در غرب بود و در سوی دیگر‬ ‫در جنوب اولین حرکت های استعماری در حضور هلندی ها و‬ ‫پرتغال ی ها در خلی ج فارس در ح��ال ظهور بود که پیوند ای ران‬ ‫با دربار انگلستان باعث ش��د قدم بریتانیای کبیر در منطقه‬ ‫خلی ج فارس محکم برداش��ته ش��ده و تاکنون نیز ادامه دارد‪.‬‬ ‫ش��اه صفوی اصفهان را نصف جهان ک��رد‪ ،‬عمارت های بی‬ ‫ بدیلی را بنا کرد و صنعتگران اصفهانی ب رای سال ها پایتخت‬ ‫صنعت ای ران نیز بودند و شاه راهی ب رای ارتباط با دنیای بیرون‪،‬‬ ‫حتی وقتی ته ران در زمان قاجار از ده بزرگی در مجاورت ری به‬ ‫عنوان پایتخت ای ران انتخاب شد‪.‬‬ ‫قاجاریه را با توس��عه کاری نبود و اگ��ر حرکتی صورت‬ ‫م ی گرفت به صورتی فردی در زمان عباس میرزا ولیعهد ناکام‬ ‫و قائم مقام و امی ر کبیر برداشته شد‪ .‬ای ران شاید این شانس را‬ ‫نداشت که عباس میرزا تنها قاجاری مورد پسند تاریخ شاهش‬ ‫شود‪ ،‬این سردار یکه تاز همیشه ناکام قاجار اولین حرکت ها را‬ ‫در تبریز پایتخت والیت عهدی ای ران برداشت و گروهی را به‬ ‫فرنگ فرستاد‪ .‬تبریز در شمال غ ربی به این دلیل کانونی بود‬ ‫ب رای تجدد خواهی چه انکه از یک س��و در شمال به روسیه‬ ‫تزاری و از س��وی دیگر در غرب دروازه اروپا از ملک عثمانی‬ ‫بود‪ .‬تبریز در خود قائم مقام فراهانی را دید و امیرکبیر را و هر‬ ‫دو فدای مدرن سازی ای ران شدند در رقابت با درباریان فاسد و‬ ‫عمدتا سنتی که قاعده زمانه را به توسع ه ترجیح م ی دادند‪.‬‬ ‫ناصرالدین شاه اولین شاه ای رانی که به اروپا رفت گرچه‬ ‫مسحور شهر فرنگ شد اما تنها از اروپای صنعتی ظواهری را‬ ‫با خود اورد که بیشتر سرگرمی دربار بود تا رفاه عمومی‪ .‬نتیجه‬ ‫سفر شاه به فرنگ نه تنها کمکی به توسعه ای ران نکرد‪ ،‬بلکه‬ ‫با استق راض خارجی و دادن امتیاز های پ ی در پی ای ران را تا مرز‬ ‫کشوری فالکت زده بیرون برد‪ .‬از سوی دیگر رقابت کشورهای‬ ‫بزرگ روس��یه و انگلیس جناح های موجود را زیر بیرق روس‬ ‫و بیرق انگلیس برد‪ .‬با سفر روش��نفکران ای رانی به فرنگ و‬ ‫روزنامه نویس��ی‪ ،‬اولین موج مخالف خوانی با فساد حاکم بر‬ ‫ای ران اغاز شد‪ .‬گروهی از درباریان نیز چنین افکاری را در سر‬ ‫م ی پروراندند‪ ،‬گرچه وابستگی به انگلیس در این ماجرا محرز‬ ‫بود‪ .‬مظف رالدین ش��اه راه پدر را رفت‪ ،‬اما دیگر این ش��انس را‬ ‫نداشت که مانند او عیش و نوش را در ‪ 50‬سالگی و در سلطنت‬ ‫جشن بگیرد‪ ،‬اینجا بود که مشروطیت با حرکت علما ضد فساد‬ ‫رایج کشور و شعارهای ازادیخواهی روشنفکران اغاز شد تا شاه‬ ‫را مجبور سازد در بستر بیماری عدل مظفر را با فرمان تشکیل‬ ‫دارالشورا امضا کند‪.‬‬ ‫ای ران پس از مشروطیت گرچه سازمانی جدید یافت‪ ،‬اما‬ ‫پارلمانیسم ای رانی نیز نتوانست کشور را از مرز سقوط اقتصادی‬ ‫نجات دهد‪ .‬حرکت های اصالحی ب��رای امور مالیه ای ران نیز‬ ‫الیگارشی رایج در کشور و اشراف زدگی را از بین نبرد تا کودتای‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫‪44‬‬ ‫‪ 3‬اسفند که چهره ای جدید را به روی کار اورد‪ ،‬نظامی خشک و‬ ‫خشنی که با کمک روزنامه نویسی رادیکال‪ ،‬دولت مستعجلی‬ ‫کودتایی را به اصطالح‪ ،‬ضد فئودالیته و فساد رایج بنا کرد که‬ ‫در ابتدای اعالمیه ان امده بود‪« :‬رضا حکم م ی کند‪ »...‬رضا‬ ‫میرپنج‪ ،‬رضاخان‪ ،‬حضرت اشرف و بعدها رضاشاه را م ی توان‬ ‫بعد از شاه عباس صفوی‪ ،‬شاهی دانست که سودای توسعه در‬ ‫سر داشت؛ اما توسعه شتاب الود او صورتی امرانه به خود گرفت‬ ‫و به مثابه همان «رضا حکم م ی کند»‪ ،‬در امد‪ .‬گرچه قدم های‬ ‫ابتدایی ب رای توس��عه ای ران در زمان رضاخ��ان درامد‪ ،‬اما او با‬ ‫انچه همراهی ای رانیان با اروپاییان در همه امور م ی پنداشت‬ ‫با فرمان کشف حجاب پا را به حریم عرفی و مذهبی جامعه‬ ‫گذاشت‪ .‬از نظر روش��نفکران طرفدار برنامه های مدرنسازی‬ ‫ای ران‪ ،‬مردم ای ران باید در همه ابعاد از فرق سر تا نوک پا فرنگی‬ ‫ش��وند و اینجا بود که مقاومت های عمومی ضد توسعه شاه‬ ‫شکل گرفت‪ .‬شاید به همین دلیل بود که وقتی پهلوی اول‬ ‫توسط روس و انگلیس کنار زده شد‪ ،‬حکم رضا نیز رفت و روند‬ ‫توسعه ای ران منفعل ماند تا نهضت ملی نفت که به عنوان نماد‬ ‫استقالل ای ران نزد ملت نمایان شد‪ ،‬گرچه بسیاری معتقد بودند‬ ‫که محمد مصدق به دنبال مدرنی زاسیون ای ران نبود‪ ،‬اما اولین‬ ‫حرکت ب رای خودکفایی ملی را به کارگیری امکانات و منابع‬ ‫ملی در جهت تولید و کار و پیشرفت کور م ی دانست‪ ،‬چه انکه‬ ‫نفی استعمار از منابع ملی اولین راه ب رای رسیدن به پیشرفت‬ ‫عمومی بود‪ .‬شکس��ت نهضت ملی گرچه امری ناگوار ب رای‬ ‫رسیدن به اهداف توسع ه ای ای ران توسط نخبگان ملی بود‪ ،‬اما‬ ‫می راثی گرانبها را ب رای مخالف اصلی نهضت ملی نفت یعنی‬ ‫محمد رضا شاه گذاشت؛ انجایی که با عدم بازگشت وضعیت‬ ‫نفت ای ران به ماقبل کودتا و قانون ملی شدن نفت‪ ،‬درامدهای‬ ‫حاصل از فروش نفت کش��ور را افزایش داد‪.‬ش��اه اولین قدم‬ ‫به سوی توسعه را با انچه انقالب س��فید مردم و شاه نامید‪،‬‬ ‫برداشت؛ ب ر اساس این اصول دوازده گانه انقالب سفید شرایط‬ ‫خاص اقتصادی‪ ،‬سیاس��ی و اجتماعی در ای ران به وجود امد؛‬ ‫بخش کشاورزی از طریق اصالحات ارضی توسعه گسترده ای‬ ‫یافت و روابط و مناس��بات ارباب رعیتی در جه��ت روابط و‬ ‫مناسبات سرمایه داری قرار گرفت و مزارع مکانیکی‪ ،‬کشت‬ ‫و صنعت و‪ ...‬به وجود امد‪.‬‬ ‫مقصود از ب رنامه اصالحات ارضی این بود که کشاورزان‬ ‫به دو گرو ه دارای زمین و فاقد زمین تقس��یم شوند و شانس‬ ‫وحدت کشاورزان و دست زدن به یک انقالب دهقانی کاهش‬ ‫یابد‪ .‬در پایان اجرای این ب رنامه‪ ،‬اهداف این طرح تحقق نیافت‪،‬‬ ‫به صورتی که روز به روز وابس��تگی کشاورزی ای ران به خارج‬ ‫از کشور بیشتر م ی ش��د تا جایی که به ادعای منابع خارجی‬ ‫می زان واردات کشاورزی در فاصله سال های ‪ 1356‬تا ‪ 1357‬با‬ ‫افزایش ‪ 14‬درصدی رو به رو بوده است به صورتی که این نکته‬ ‫باورنکردنی در اصالحات ارضی محقق م ی شود که پیش از‬ ‫اصالحات ارضی‪ ،‬ای ران یکی از صادرکنندگان مواد غذایی بود‪.‬‬ ‫اصالحات ارضی وضعیت کشاورزان بدون زمین را که‬ ‫‪ 40‬تا ‪ 50‬درصد افراد روستایی را تشکیل م ی دادند‪ ،‬تغییر نداد‪.‬‬ ‫این عده مستاجرین زمین بودند که صرفا کار خود را در معرض‬ ‫فروش قرار م ی دادند و کارگران با حقوق ثابت یا موقتی بودند‪.‬‬ ‫بخش صنعت در این دوره با ب رنامه ها و طرح های گسترده ای‬ ‫که از طرف اقتصاد جهانی ارائه م ی ش��د تغیی رات وس��یعی‬ ‫را ش��اهد بود‪ .‬حمایت های همه جانبه دولت از این بخش از‬ ‫دهه ‪ 40‬به بعد افزایش یافت‪ .‬به تدریج رش��ته های صنعتی‬ ‫گوناگون با برخ��ورداری از حمایت ه��ای همه جانبه دولت و‬ ‫مشارکت مس��تقیم و غی ر مستقیم ش��رکت های انحصاری‬ ‫خارجی تاسیس شد‪ .‬صنایع اتومبی ل س��ازی و صنایع تولید‬ ‫رنگ‪ ،‬دارو‪ ،‬فراورده های پتروشیمی‪ ،‬الستیک‪ ،‬رادیو و تلویزیون‬ ‫و غیره عرصه های مختلف فعالیت صنعتی در ای ران را تسخیر‬ ‫کردند‪ .‬در س��ال ‪ 1347‬رش��د صنعتی به ‪ 14‬درصد و در سال‬ ‫‪ 1352-3‬به ‪17‬درصد رسید و بیشتر واحدهای صنعتی از رشد‬ ‫باالیی برخوردار شدند‪ .‬در اواخر این دوره حدود دو میلیون نفر‬ ‫در واحدهای تولید صنعتی مش��غول به کار شدند و نسبت‬ ‫اش��تغال در بخش صنعت از ‪ 19/9‬درصد به ‪ 30‬درصد رسید‪.‬‬ ‫تولی دات صنعتی صنایع مصرفی از قبیل پارچه بافی‪ ،‬سیمان‬ ‫و قند چندین ب رابر افزایش یاف��ت‪ .‬تولیدات پارچه های نخی‬ ‫بین سال های ‪ 1338‬تا ‪ 1351‬به ‪ 7‬ب رابر رسید و به کشورهای‬ ‫همسایه نیز صادر شد‪.‬‬ ‫س��رمایه داری بی ن المللی همگام ب��ا دولت‪ ،‬موقعیت‬ ‫برتری را جهت کنترل بخش های کلیدی اقتصاد به دس��ت‬ ‫اورد‪ .‬بورژوازی وابس��ته نیز کامال همبس��ته و تحت سلطه‬ ‫سرمایه داری بی ن المللی قرار داش��ت‪ .‬این طبقه متشکل از‬ ‫هزار خانواده ش��امل خانواده های اشرافی و درباری‪ ،‬صاحبان‬ ‫بانک های خصوصی و مراکز بازرگانی جدید‪ ،‬صاحبان صنایع‬ ‫و دست اندرکاران تجارت کش��اورزی بود‪ .‬ذی نفع های اصلی‬ ‫توسعه اقتصادی در دهه ‪ 40‬و ‪ 50‬س��رمایه داران بی ن المللی‬ ‫وابس��ته ای بودند که در پناه حمایت های دول��ت قادر بودند‬ ‫بر اقتصاد تس��لط یافته و سود کالنی به دس��ت اورند‪ .‬اینان‬ ‫اغلب با سرمایه نسبتا اندک خود چنان قدرتی یافته بودند که‬ ‫سرمایه عمومی و سایر امکانات را ب رای عرضه اتومبی ل های‬ ‫مونتاژ ش��ده و غیره به کار م ی گرفتند تا پیشرفت اقتصادی‬ ‫ای��ران را به نمایش گذاش��ته و طبق��ه وابس��تگان دولت را‬ ‫خوش��حال نگه دارند‪ ،‬ولی در عوض سود سرشاری را نصیب‬ ‫خود م ی کردند‪ .‬از طرف دیگر افزایش واردات به منظور پاسخ‬ ‫به تقاضاهای روزافزون و در نتیج��ه تغییر الگوی مصرف و‬ ‫عادت دادن مردم به استفاده از کاالهایی که امکان تولید ان در‬ ‫کشور موجود نبود‪ ،‬کل زندگی اقتصادی‪ ،‬اجتماع و فرهنگی‬ ‫ای ران را با انحصارات غ ربی پیوند داد تا انجا که نه تنها ب رای به‬ ‫حرکت در اوردن چرخ صنایع‪ ،‬بلکه ب رای هرگونه فعالیتی اعم‬ ‫از تولیدی و خدماتی‪ ،‬نیازها از طریق واردات تامین م ی ش��د‪.‬‬ ‫اخبار و رویداده��ای بر جای مانده از رژیم ش��اه ش��دت این‬ ‫رشد نامتوازن موجود در مسائل فرهنگی و ضدیت با مذهب‬ ‫مردم‪ ،‬روحانیون را به عنوان بسیج کننده احاد ملت ایران‬ ‫وارد کارزار سیاست کرد‪،‬مبارزه گروه های سیاسی و از همه‬ ‫مهمتر روحانیت به دلیل مذهبی بودن جامعه‪ ،‬مسیر مبارزه‬ ‫علیه شاه را با اموزه های سیاسی اسالم پیوند زد‬ ‫بسیج اجتماعی علیه توسعه نامتوازن‬ ‫گفت وگوی مثلث با دکتر مهدی تقوی درباره اثار اجتماعی نوسازی رژیم پهلوی‬ ‫‪2‬‬ ‫دکتر مهدی تقوی‪،‬استاد صاحب کرسی اقتصاد دانشگاه عالمه طباطبایی است‪.‬در بین صاحبنظران اقتصادی‬ ‫از پیشکسوتان است و نظراتش را بر اساس فهم طرف مقابل مطرح م ی کند‪.‬استاد مهدی تقوی متولد نهم شهریور‬ ‫‪ 1324‬است‪.‬لیس�انس بازرگانی را از مدرس�ه عالی بازرگانی در س�ال های ‪،1342-45‬فوق لیس�انس مدیریت را از‬ ‫پل ی تکنیک کینگستون انگلستان در سال های‪،1347-48‬فوق لیسانس بازرگانی را از دانشگاه بیرمنگام انگلستان‬ ‫در میانه سال های ‪ 1348-50‬و دکترای اقتصاد را از دانشگاه تهران در سال ‪ 1362‬اخذ کرده است‪.‬با او در مورد توسعه‬ ‫امرانه شاه و شرایط اقتصادی ایران در مسیر توسعه پهلوی ها سخن گفتیم‪.‬‬ ‫مصطفی شوقی‬ ‫نوسازی امرانه پهلوی ها چه شاخصه هایی داشت‬ ‫و ایا با شرایط ان روزگار ایران سازگار بود؟‬ ‫یعن�ی برنامه توس�عه ای�ران در زمان رضا ش�اه‬ ‫بیش�تر از اینکه تخصصی باش�د‪ ،‬متکی به نفر‬ ‫اول کشور بود؟‬ ‫‪ l‬زمانی که رضاخان به قدرت رس��ید‪ ،‬ای ران در واقع‬ ‫یک ده بزرگ بود ب��ه این معنا که فاق��د ابتدای ی ترین اصول‬ ‫صنعت ی شدن بود‪ .‬هیچ زیرساخت صنعتی نداشت‪ ،‬هیچ اتکای‬ ‫صنعتی نداش��ت و هیچ صنف صنعتی پویایی نداشت‪ .‬یک‬ ‫گروه صنعتگر در برخی شهرها وجود داشت که از ابتدای ی ترین‬ ‫امکانات صنعتی ش��دن و مدرنی زاس��یون بهره نبرده بودند‪.‬‬ ‫رضاخان در چنین شرایطی به دنبال صنعت ی شدن رفته بود‪.‬‬ ‫اما ای ران در ان زمان کشوری نفتی بود که از صنعت‬ ‫نفت بهره مالی م ی برد‪.‬‬ ‫‪ l‬نفت دست انگلیس��ی ها بود و ای ران ی ها هی چ کاره‬ ‫بودند‪ ،‬هرسال چند درصدی پول م ی دادند‪ ،‬بدون اینکه می زان‬ ‫استخراج ان مشخص باشد‪ .‬ما چون داریم خطی جلو م ی رویم‬ ‫در مورد توسعه امرانه رضاخان م ی گفتید‪...‬‬ ‫‪ l‬بله؛ این ده بزرگ به سوی صنعت ی شدن رفت‪ ،‬اما‬ ‫کاش به ش��کلی که رضاخان ان را برد‪ ،‬حرکت نم ی کرد‪ .‬در‬ ‫تعریف اولی که از توسعه ارائه کردم مشخص شد که توسعه‬ ‫اقتصادی پدی��ده ای از جنب ه های کم��ی و کیفی اقتصادی‪،‬‬ ‫اجتماعی سیاس��ی‪ ،‬علمی و فرهنگی اس��ت‪ .‬ح��اال اینکه‬ ‫رضاخان این گونه عمل کرد‪ ،‬پاسخ خیر است‪ .‬من هنوز مانده ام‬ ‫با کدام تئوری جاده چالوس و راه اهن جنوب به شمال ساخته‬ ‫شده است‪ ،‬چه انکه تنها با زور و به صورت امرانه این پروژه به‬ ‫اتمام م ی رس��د‪ .‬همان طور که گفتم رضا خان در شرایطی به‬ ‫حکومت رسید که تنها حرکت به سوی توسعه را امیرکبیر چند‬ ‫سال قبل و با تاس��یس دارالفنون استارت زده بود‪ .‬نه اموزش‬ ‫درستی بود و نه بهداشت و نه زی ر ساخت های اقتصادی موجود‬ ‫بود؛ یک جامعه کامال سنتی که ناگهان در ‪ 1313‬و با تدبیری‬ ‫امرانه به سوی توسعه قدم ب ر م ی داشت‪ .‬بیمارستان ها ساخته‬ ‫ش��د و مراکز اداری ش��کل گرفت‪ .‬از نظر فرهنگی به مردم‬ ‫موضوعاتی مثل کشف حجاب تحمیل شد‪ .‬باتوجه به همان‬ ‫نکته ای که در مورد جنب ه های توس��عه اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‬ ‫سیاسی‪ ،‬علمی و فرهنگی عرض کردم توسعه امرانه رضاخان‬ ‫هیچ گاه نتوانست از نظر کمی و کیفی متوازن باشد‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر خارج ی ها پا به عرصه ساخت وس��از گذاش��تند و البته‬ ‫متخصصان خارجی صنعت ای ران را بنا کردند‪ ،‬اما باز هم می زان‬ ‫صنعت ی شدن ای ران نسبت به سابقه صنعتی دیگر کشورها‬ ‫باال نبود‪ .‬از سوی دیگر در همسایگی ای ران‪ ،‬افغانستان چیزی‬ ‫شبیه ای ران بود که البته داش��تن نفت و مدرن شدن بین ما با‬ ‫انها فاصله انداخت‪.‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫‪ l‬این س��وال مهمی است و من تش��کر م ی کنم از‬ ‫هفته نامه مثلث که به این گونه موضوعات تاریخی م ی پردازد‪،‬‬ ‫چه انکه خط رسم توسعه ای ران ریشه در گذشته مان دارد‪ .‬وقتی‬ ‫ما از توسعه سخن م ی گوییم باید چند مفهوم را در نظر بگی ریم‬ ‫که یکی از مهمترین انها «رش��د اقتصادی» اس��ت‪ .‬تعریف‬ ‫کالسیک رشد اقتصادی را باید با دقت مورد بررسی قرار دهیم‬ ‫و نسبت ان را با توسعه در نظر بگیریم‪ .‬رشد اقتصادی صرفا‬ ‫پدیده کمی است؛ ولی توس��عه اقتصادی پدیده ای مرکب از‬ ‫جنب ه های کمی و کیفی اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬علم ی ‬ ‫و فرهنگی است‪ .‬رشد اقتصادی بدون توسعه اقتصادی کامال‬ ‫میسر‪ ،‬ولی تصور توسعه اقتصادی بدون رشد اقتصادی دشوار‬ ‫است‪ .‬وجود رشد اقتصادی و افزایش درامد سرانه واقعی جامعه‪،‬‬ ‫شرط اساسی توسعه اقتصادی است‪ ،‬توسعه اقتصادی مرحله‬ ‫پیشرفته تری از رشد اقتصادی است که معرف دگرگون ی های‬ ‫همه جانبه در ترکیب تولید و تخصیص منابع در بخش های‬ ‫مختلف اقتصادی کش��ور اس��ت و از همه مهم تر توس��عه‬ ‫اقتصادی‪ ،‬صرفا یک تحول اقتصادی نیس��ت؛ بلکه همراه‬ ‫و هماهنگ با س��ایر تحوالت سیاسی‪ ،‬فرهنگی و اجتماعی‬ ‫است‪ .‬اما در مورد سوال شما‪ ،‬شاخصه های توسعه رضاخانی با‬ ‫محمد رضا شاه متفاوت است‪ .‬گرچه هر دو امرانه است‪ ،‬اما به‬ ‫دالیل زیاد این دو متفاوت از هم هستند‪ .‬اوال به شخصی ت ها‬ ‫ب ر گردیم‪ .‬رضاخان یک نظامی به تمام معنا بود که نظام ی گری‬ ‫را در تمام حوزه های صنعت‪ ،‬اقتصاد‪ ،‬فرهنگ و سیاست بدون‬ ‫در نظر گرفتن شرایط موجود اجرا م ی کرد؛ یعنی یک قدرت‬ ‫اجرا داشت که با هر وسیله ای توجی ه پذیر بود‪ ،‬باید م ی شد و‬ ‫امر شاه بر هر امری ارجحیت داشت‪ .‬اما محمد رضا یک بچه‬ ‫لوس و بیخودی بود که حتی از خواهر دوقلوی خود اشرف از‬ ‫نظر شخصیتی پایی ن تر بود و قدرت اجرای امور را نداشت‪.‬‬ ‫به این نکته نپردازیم بهتر اس��ت‪ ،‬اما الزم اس��ت بگویم که‬ ‫اقتصاد پایه ریزی شده بر مبنای نفت در همه دوران ها باعث‬ ‫شده ما در سیاست گذاری هایمان نادرست عمل کنیم‪ .‬ذخایر‬ ‫نفت و گاز م ی توانست کمک شایانی به پیشرفت ما در اقتصاد‬ ‫داشته باشد‪ ،‬اما سیاست بد‪ ،‬تنبلی‪ ،‬بازدهی پایین‪ ،‬عدم توانایی‬ ‫در تولید علم و توسعه تکنولوژی مهمترین عوامل ضعف ما‬ ‫در اقتصاد بود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫وابستگی را به خوبی نشان م ی دهد‪ .‬به عنوان مثال کارخانه‬ ‫ارج با هشت هزار کارگر در س��ال ‪ 1356‬به علت نداشتن پیچ‬ ‫متوقف م ی شود‪ .‬در این مورد همچنین م ی توان به خبر یکی‬ ‫از روزنامه های ان زمان (رستاخیز) در تاریخ تیرماه ‪ 1357‬اشاره‬ ‫کرد‪ .‬در این خبر امده است‪« :‬متاسفانه در وضع کنونی باید‬ ‫مرغ را ب��ا قیمت گزاف ب رای تولید تخم مرغ و جوجه کش��ی‬ ‫از خارج وارد کنیم‪ .‬مرغ مادر گوش��تی را در ش��رایط کنونی‬ ‫نم ی توانی��م در ای ران تولی��د کنیم‪ .‬ب رای تغذی��ه این مرغ ها‬ ‫‪ 70‬درصد غذای طیور را باید از خارج کش��ور وارد کنیم‪ .‬البته‬ ‫با این همه وارد کردن ها ب رای اداره ای��ن صنعت‪ ،‬تکنولوژی‬ ‫الزم و نیروی انس��انی نداریم‪ .‬یعنی طبق استاندارد معموال‬ ‫ب رای هر دو هزار واحد دامی به یک دامپزشک نیازمندیم‪ ،‬ولی‬ ‫در ای ران متاسفانه ب رای هر ‪ 43196‬واحد دامی یک دامپزشک‬ ‫وجود دارد‪ ».‬در ان سال ها مبلغ زیادی جریمه به کشت ی هایی‬ ‫پرداخت ش��د که در خلیج ف��ارس به علت نب��ود امکانات و‬ ‫تجهی زات تخلیه بار در انتظار باراندازی مانده بودند‪ .‬در اینجا‬ ‫بود که شکاف اصلی رخ داد؛ ناکارامدی اقتصادی رژیم پهلوی‬ ‫به گونه ای بود که بسیاری از محققان و نویسندگان ان را علت‬ ‫اصلی سقوط رژیم دانسته اند‪.‬‬ ‫از اواس��ط دهه ‪ 50‬رشد و توس��عه اقتصادی ناموزون و‬ ‫ناهماهنگ و دگرگونی سرس��ام اور بخش های اقتصادی و‬ ‫تاثیرپذیری از اقتصاد جهانی چهره نامطلوب خود را نش��ان‬ ‫داد‪ .‬به رغم تبلیغات رژیم ش��اه در زمینه دستاوردهای عظیم‬ ‫اقتصادی‪ ،‬واقعیات خب��ر از ناکام ی اقتصادی م��ی داد‪ .‬این‬ ‫ناکام ی ها در اواخر عمر رژیم نمود بیشتری داشت و این در واقع‬ ‫ناپایداری رشد اقتصادی سال های قبل از بحران اقتصادی را‬ ‫که ناشی از رشد ب ی رویه قیمت نفت بود نشان م ی داد؛ حتی‬ ‫در طول ب رنامه پنجم ‪ 1352-1357‬که به علت افزایش قیمت‬ ‫نفت‪ ،‬رشد اقتصادی افزایش یافته بود و تفکر حرکت به سوی‬ ‫دروازه های تمدن بزرگ در ذهن شاه شکل گرفته بود‪ ،‬می زان‬ ‫برخورداری از رش��د اقتصادی ب رای همه یکسان نبود و این‬ ‫نوع توسعه‪ ،‬دوگانگی اقتصادی بین بخش سنتی و مدرن را‬ ‫افزایش داده بود‪ .‬در بخشی از طرح های این دوره تاسیسات‬ ‫صنعتی مدرن قرار داشت که در کنار بخش سنتی اقتصاد بنا‬ ‫شده بود‪ .‬بحران های اقتصادی در اواخر رژیم شاه و مخصوصا‬ ‫به دنبال کاهش بهای نفت و ناکارامدی دولت‪ ،‬زمینه سقوط‬ ‫ان را فراهم کرد‪ .‬دولت ب رای تامین بودجه ب رنامه ها و طرح های‬ ‫اقتصادی با مش��کالت زیادی روبه رو ش��د‪ .‬ت��ورم و کمبود‬ ‫بعضی از اقالم غذایی از تبعات بحران اقتصادی بود‪ .‬رش��د‬ ‫ب ی رویه قیمت خدمات ش��هری و افزایش هزینه زندگی که‬ ‫از پیامدهای تمرکز توسعه در ش��هرها و مهاجرت ب ی رویه و‬ ‫فساد اقتصادی بود‪ ،‬موجبات نارضایتی بخش های وسیعی از‬ ‫جامعه را فراهم کرد‪ .‬سیاست رفاهی رژیم با کاهش درامدهای‬ ‫نفتی به بن بست رسید‪.‬در کنار بن بس ت های اقتصادی شاه‪،‬‬ ‫ب ی توجهی به نخبگان و از همه مهمتر رشد نامتوازن اقتصادی‬ ‫در کنار موضوعات فرهنگی و اجتماعی‪ ،‬جامعه را دچار از هم‬ ‫گسستگی یا ب ر اس��اس تئوری دورکیم دچار انومی ساخت‪.‬‬ ‫رشد نامتوازن موجود در مسائل فرهنگی و ضدیت با فرهنگ‬ ‫و مذهب مردم‪ ،‬روحانیون را به عنوان بسیج کننده احاد ملت‬ ‫ای ران وارد کارزار سیاس��ت کرد‪،‬مبارزه گروه های سیاسی و از‬ ‫همه مهمتر روحانیت به دلیل مذهبی بودن جامعه‪ ،‬مس��یر‬ ‫مبارزه علیه ش��اه را با اموزه های سیاسی اس�لام پیوند زد تا‬ ‫جایی که اسالم انقالبی منشا گرفته از اموزه های دینی دست‬ ‫و پای رژیم را ب رای ضدیت با مبارزان بست‪ ،‬چه انکه مذهب‬ ‫در تار و پود مردم ای ران به صورت س��نتی نشسته بود و رژیم‬ ‫نم ی توانس��ت همانند ‪ 28‬مرداد مدعی شود که مملکت به‬ ‫دست کمونیس��ت ها م ی افتد‪ .‬توس��ع ه ای که از شاه عباس‬ ‫صفوی ش��روع ش��د و تا محمد رضای پهلوی رسید‪ ،‬گرچه‬ ‫دارای فراز و نشی ب های زیادی است‪ ،‬اما ثابت شد که توسعه‬ ‫امرانه هیچ گاه در این کشور موفق نیست؛ چه انکه از پس ان‬ ‫بحرانی بیرون م ‬ ‫یزند‪g .‬‬ ‫محم د رضا شاه چطور بود؟‬ ‫‪ l‬حاال رضا ش��اه این طوری بود‪ ،‬اما محمد رضا یک‬ ‫چیز متضاد ب��ود‪ .‬گفتم که خواهرش ب��ا جرات تر از خودش‬ ‫بود‪ .‬او ش��ان س های زیادی داش��ت که م ی توانست درست‬ ‫عمل کن��د؛ یکی اینکه نفت ملی ش��د‪ ،‬گرچ��ه او مخالفت‬ ‫م ی کرد و مص��دق قهرمان بود و ش��اه به همی��ن خاطر از‬ ‫او بدش م ی ام��د و دوم اینک��ه نفت ی��ک دالری ای ران یک‬ ‫دفعه شد هش��ت دالر و بعد باالتر هم رفت و اپک تاسیس‬ ‫ش��د و در نتیجه پول به کش��ور س��رازیر ش��د‪ .‬ش��اه شروع‬ ‫کرد به خرج ک��ردن و خارج ی ه��ا زی ر س��اخت های صنعتی‬ ‫ای��ران را پ ی ریزی کردن��د؛ صنایع فوالد و ذوب اهن توس��ط‬ ‫شوروی ها س��اخته ش��د و نفت در دست کنسرس��یوم قرار‬ ‫گرفت‪ ،‬پاالیش��گاه ها ساخته ش��د و کارخانه اتومبی ل سازی‬ ‫به وجود امد و ای ران به سوی صنعت ی ش��دن حرکت کرد‪ .‬در‬ ‫‪45‬‬ ‫این شرایط شاه ش��ان س های بزرگ کش��ور را از دست داد‪ .‬او‬ ‫ب ی عرضه بود و سیاست نامناسبی را در پیش گرفت‪ .‬سیستم‬ ‫او نیز فاسد بود‪ ،‬وزرا‪ ،‬نخس ت وزیر‪ ،‬مجلس ی ها‪ ،‬طبقه اشراف‬ ‫و حاکمیت دور او جمع شدند و خود بزرگ بینی شاه را بیشتر‬ ‫و بیشتر کردند‪.‬‬ ‫اگر نگاه�ی به تاریخ بیندازیم س�ال‪ 1332‬کودتا‬ ‫شد‪ ،‬س�ال ‪ 1341‬اصالحات ارضی صورت گرفت‪،‬‬ ‫در سال ‪ 1350‬بودجه انبس�اطی ارائه شد و سال ‬ ‫‪ 1356‬هم اغاز تحوالت انقالب بود‪ .‬این مس�ائل‬ ‫چه تاثیری در بروز انقالب داشت؟‬ ‫‪ l‬این سوال بسیار خوب و مهمی است‪ .‬شاه نتوانست‬ ‫تحوالت پی��ش روی ای ران را هماهنگ کند‪ .‬سیاس��ت های‬ ‫ناشایست ش��اه در حوزه های مختلف باعث بروز نارضایتی‬ ‫شد‪ .‬سیستم فاسد در بروز بحران های بعدی به شدت دخالت‬ ‫داش��ت‪ .‬اط رافیان او با ایجاد ش��بکه های متعدد فساد اداری‬ ‫بخش های مختلف کشور را به تیول خود تبدیل کرده بودند و‬ ‫این به ان معنا نیست که وی مطلع از اقدامات انها نبود‪ .‬همین‬ ‫ی مثل عدالت‬ ‫مسائل باعث شد نارضایتی عمومی در مفاهیم ‬ ‫شکل گیرد‪ ،‬گروه های چپ مذهبی یا غیرمذهبی به شکل‬ ‫سلبی با سیاست های شاه برخورد کردند‪ .‬صحبت از این بود‬ ‫که باید منابع کشور به صورت عادالنه بین مردم پخش شود‪،‬‬ ‫در حالی که منافع ان به سوی جیب گروهی خاص م ی رفت‪.‬‬ ‫شاخصه های توس�عه ش�اه چه بود؟ او سخن از‬ ‫«به سوی تمدن مدرن» گفته بود؟‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬رس��یدن به دروازه های تمدن در برنامه های‬ ‫چهارم و پنجم ش��اه وجود داشت‪ .‬از س��وی دیگر کارتل ها و‬ ‫شرکت های انگلیسی‪ ،‬امریکایی و ش��رکت های اروپایی با‬ ‫س��رمایه گذاری در حوزه های بزرگ زی ربنایی‪ ،‬اقتصاد ای ران را‬ ‫به سوی غرب حرکت م ی دادند‪ .‬جز همان استثنای ذوب اهن‬ ‫اصفهان که شوروی ها ساختند‪ ،‬مابقی زیرساخت های کشور‬ ‫غ ربی بود‪ .‬در کنار این ب رنامه ها نقش انگل های اقتصادی که‬ ‫پورسانت بگیرهای سازمان ب رنامه و وزارتخانه ها و دربار بودند‪،‬‬ ‫در جای خود محفوظ بود که با مصدق قابل قیاس نبودند‪ .‬من‬ ‫روانشناس نیستم‪ ،‬اما شاه با بزرگنمایی ذهنی و توهمی که‬ ‫داشت پول کشور را نابود کرد‪ ،‬فکر غلط او مهمترین مانع در‬ ‫جهت توسعه بود‪ .‬در این سال ها متوسط درامد اضافه بر تولید‬ ‫افزایش یافته بود و مردم با تغییر رویه در زندگی کمی توسعه‬ ‫یافته بودند‪ ،‬اما این مفهوم کامل توسعه در جنب ه های کمی و‬ ‫کیفی سیاسی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬فرهنگی و اجتماعی نبود‪ .‬در واقع‬ ‫شمایلی از توسعه در ای ران در حال کشیده شدن بود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫نقش اصالحات ارضی در توس�عه ایران چه بود‪،‬‬ ‫بسیاری اعتقاد داشتند اصالحات ارضی اولین گام‬ ‫شاه به سوی توسعه بود؟‬ ‫‪ l‬اصالحات ارضی نخس��تین اصل منشور انقالب‬ ‫شاه و مردم بود‪ .‬طبق امار پیش از اصالحات ارضی ‪ ۵۰‬درصد‬ ‫از زمی ن های کشاورزی در دست مالکان بزرگ بود‪ ۲۰ .‬در صد‬ ‫متعلق به اوقاف و در دس��ت روحانیون و ‪ ۱۰‬درصد متعلق به‬ ‫محمدرضا پهلوی و ‪ ۲۰‬درصد باقیمانده به کش��اورزان تعلق‬ ‫کزاده هستم‪ .‬در ده خودمان که پدربزرگ‬ ‫داشت‪ .‬من خودم مال ‬ ‫و جد ما زمیندار بودند‪ ،‬انها کار نم ی کردند و تنها بهره مالکانه‬ ‫را استفاده م ی کردند‪ .‬در همین ده خودمان نصف زمی ن ها را‬ ‫گرفتند و پادگان زدند و نصف دیگر را به پول کمی از ما خریدند‪.‬‬ ‫شاه با ش��عار عدالت اجتماعی این کار را کرد‪ .‬من بخشی از‬ ‫کتاب «زمین و انقالب در ای ران» را ب رای شما بخوانم‪« :‬تاثی رات‬ ‫ب رنامه اصالحات ارضی گرچه به شکلی اساسا محدود‪ ،‬تایید‬ ‫مالکیت زمین ب رای زمینداران غیرکشاورز‪ ،‬امکان مالک شدن‬ ‫زارعان سهم بر و تثبیت موقعیت اجتماعی کارگران کشاورز یا‬ ‫برزگران به مثابه کشاورزان فاقد زمین بود‪ ،‬اما اصالحات ارضی‬ ‫خصلت اصلی نظام کشاورزی قبلی‪ ،‬یعنی نظامی را که در ان‬ ‫اقلیت مالک با استثمار اکثریت روستانشین از کار کشاورزی‬ ‫سود م ی برد‪ ،‬تغییر نداد‪ .‬البته ترکیب گروه دوم همچون پیامد‬ ‫‪46‬‬ ‫مستقیم سیاست های تقسیم اراضی حکومت‪ ،‬تغییر یافت‪.‬‬ ‫به طور مشخص‪ ،‬تعدادی از اربابان سابق از این نظام به طور‬ ‫کلی حذف ش��دند و جای انان را اقلیتی از کشاورزان که ‪10‬‬ ‫هکتار زمین بیش از ان دریافت کرده بودن��د و نیز بورژوازی‬ ‫دهقانی (تجار خوش نش��ین) گرفتند‪ .‬این هر دو گروه را باید‬ ‫بخشی از نخبگان جامعه روستایی دانست که از ایجاد روابط‬ ‫استثماری با اکثریت روستانشینان‪ ،‬شامل زارعان معیشتی و‬ ‫کارگران کشاورز فاقد زمین‪ ،‬سود م ی بردند‪».‬‬ ‫در واقع کوچک کردن زمی ن ها و تکه تکه کردن انها و‬ ‫استفاده نادرست از ابزار مکانیکی نتوانست این اصالحات را‬ ‫به جایی برساند‪ ،‬اما اگر به درستی اجرا م ی شد‪ ،‬م ی توانست‬ ‫نقش مناسبی را در توسعه متوازن ای ران ایفا کند‪.‬‬ ‫ب ه هر حال ایجاد ب ی ثباتی در صنعت کش�اورزی‬ ‫و کوچ کشاورزان به ش�ه ر ها طبقه ای از کارگران‬ ‫روزمزد ب�دون تخصص را ایجاد ک�رد که قرار بود‬ ‫در صنعت عمدتا مونتاژ ایران کاری انجام دهند‪.‬‬ ‫‪ l‬این درست است‪ ،‬اینها تنها کشاورز بودند و ان هم‬ ‫فقی ر‪ .‬از سوی دیگر جمعیت در حال افزایش بود و افزایش ان‬ ‫با رشد و ظرفی ت های تولید کشور همراه نبود‪ ،‬ظرفی ت هایی‬ ‫ایجاد شده بود‪ ،‬دیگر ای ران ان ده بزرگ نبود اما متوازن با رشد‬ ‫و توسعه کشور هم نبود‪ ،‬در کنار این نیروی کار اتحادیه های‬ ‫کارگری هم ب رای احقاق حقوق انها وجود نداشت‪ ،‬گرچه از نظر‬ ‫معیشتی با گذشته خود فرق کرده بودند‪ ،‬اما عدالت اجتماعی‬ ‫حلقه مفقوده مطالب��ات عمومی از رژیم ب��ود‪ .‬اینجا بود که‬ ‫ماجرای اصلی شکل گرفت‪.‬‬ ‫اقای دکتر! توس�عه خطی ش�اه و اقدامات او ذیل‬ ‫انقالب ش�اه و مردم ک�ه مبنای اصل�ی حرکت به‬ ‫س�وی تمدن بزرگ ب�ود چ�ه تاثیری در بس�یج‬ ‫طبقات اجتماع�ی علیه رژیم ش�اه داش�ت؛ این‬ ‫همان ماجرایی است که شما م ی گویید؟‬ ‫‪ l‬افتراق از همان موضوع عدالت اجتماعی ش��کل‬ ‫گرفت‪ ،‬ضمن اینکه مفاهیم دیگر از جمله مذهب و تاثی رات‬ ‫ان وجود داشت‪ .‬رهبری انقالب یعنی امام خمینی(ره) نیز با‬ ‫تفکر مذهبی از تضادهای موجود فرهنگی که رژیم به وجود‬ ‫اورده بود بهره برد‪ .‬در واقع شرایط موجود ب رای بسیج نیروهای‬ ‫اجتماعی ضد شاه مهیا شده بود‪ .‬رژیم نیز ضد مذهب بود و با‬ ‫مضامین مذهبی سر ناسازگاری داشت‪ .‬از سوی دیگر ایجاد‬ ‫طبقات جدید اجتماعی در حکومت پهلوی فضا را ب رای بسیج‬ ‫افکار عمومی ایجاد کرده بود‪.‬‬ ‫ش�ما از طبقات اجتماعی گفتید؛ این طبقات چه‬ ‫رابطه ای با انقالب اینده داشتند؟‬ ‫‪ l‬جامعه ای رانی ذاتا جامع ه ای سنتی بود که با روند‬ ‫نوسازی پهلوی ها به سوی مدرن شدن سوق داده شد‪ .‬طبقه‬ ‫بورژوازی و طبقه پایین‪ ،‬گروهی را با عنوان طبقه متوسط با‬ ‫همین روند توسع ه ای کم کم شکل داد‪ .‬طبقه پایین تکلیفش‬ ‫با خودش مش��خص بود؛ دارای گرایش های عمیق مذهبی‬ ‫که البته با روند توسع ه ای ش��اه و تحول ساختار اداری کمی‬ ‫نو شده بود‪ ،‬اما در ماهیت سنتی بود‪ .‬شکاف طبقاتی موجود‬ ‫با نارضایتی از سیستم فاسد شاه و عمالش و ب ی عدالت ی های‬ ‫اجتماعی و البته مسائل ضد مذهبی حکومت هم سازگاری‬ ‫یافت و توسط روحانیون و گروهای سیاسی از جمله گروه های‬ ‫چپ شکل انقالبی یافت‪.‬‬ ‫اگ�ر بخواهی�م موض�وع را جم ع بندی کنی�م ایا‬ ‫م ی توان ای�ن گونه نتیج ه گیری ک�رد که جامعه‬ ‫س�نتی ایران ب�ا توس�عه امرانه ش�اه به س�وی‬ ‫دروازه تمدن(مدرنیزاس�یون) دچار انومی (از هم‬ ‫گسستگی) شد؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬همان طور که گفتم اینجا یک جای کار لنگ‬ ‫م ی زد‪ ،‬افتراق و جدایی در جامعه شکل گرفته بود‪ .‬جوانان با‬ ‫خواندن کتاب های شریعتی سخنران ی های امام خمینی (ره)‬ ‫راه را به سوی انقالبی شدن طی م ی کردند‪ .‬در عین توسعه و‬ ‫شکل گیری فضای جدید‪ ،‬پول زیاد و رشد اقتصادی اما جامعه‬ ‫از مساله ای رنج م ی برد‪ .‬گویی این توس��عه‪ ،‬متوازن با دیگر‬ ‫ملزومات جامعه حرکت نکرده ب��ود‪ .‬گفتم که مبنای کمی و‬ ‫کیفی در توسعه ش��اه رعایت نشد؛ توسعه اقتصادی هم تراز‬ ‫ی و فرهنگی حرکت نکرده‬ ‫با توسعه اجتماعی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬علم ‬ ‫بود‪ .‬ای ران از دهی بزرگ به کشوری به سوی توسعه در حرکت‬ ‫بود‪ ،‬اما از نظر طبیعی با مشکالت و گسس ت های اجتماعی‬ ‫روبه رو شده بود‪ .‬حکومت به سوی توسعه امرانه از رضاخان تا‬ ‫محمد رضا‪ ،‬باعث سرعت رشد اقتصاد ای ران شده بود‪ ،‬اما مردم‬ ‫مطالبات دیگری را طلب م ی کردند‪.‬‬ ‫و س�وال اخر؛ ش�ما از بس�یج طبقات اجتماعی‬ ‫گفتید‪ .‬م ی ت�وان گفت ک�ه این نتیج�ه طبیعی‬ ‫توسعه امرانه شاه بود؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬به هر حال یکی باید این بحران به وجود امده‬ ‫را رهبری م ی کرد و به ان سمت وسو م ی داد‪ .‬جامعه مذهبی‪،‬‬ ‫روحانیت انقالبی را م ی خواهد ب رای رهبری‪ .‬از حسینیه ارشاد‬ ‫تا مسجد هدایت‪ ،‬از شریعتی تا طالقانی و البته گروه های چپ‬ ‫در دانش��گاه ها؛ این گونه بود که توسعه شاه به سوی انقالب‬ ‫ختم شد‪g .‬‬ ‫انقالب علیه گفتمان باستانگرایی‬ ‫‪3‬‬ ‫تو گو با دکتر حسین احمدی درباره شکاف های حاصل از نوسازی امرانه محمدرضا شاه پهلوی‬ ‫گف ‬ ‫دکتر حسین احمدی‪ ،‬مولف اثار متعدد در حوزه تاریخ تحوالت معتقد است که بسیاری از صاحب نظران و علمای علوم‬ ‫اجتماعیبراینباورندکهبایدتوسعهراجریانیچند بعدیدانست‪،‬اینتوسعهمستلزمتغییراتاساسیدرساختاجتماعی‪،‬‬ ‫طرزتلقیعمومیونهادهایملیونیزتسریعرشداقتصادی‪ ،‬کاهشنابرابریوریشه کن کردن فقرمطلقاست‪.‬ویدرباره‬ ‫توسعه دوران محمدرضا شاه و ارتباط ان با بروز انقالب اسالمی ایران می گوید‪« :‬ایدئولوژی رایج نوسازی دولت پهلوی دوم‬ ‫یعمرانوتوسعهدراینفضاموضوعیصرفاعلمی‬ ‫یبودوبرهمینمبنانیزبرنامه‏ها ‏‬ ‫مبتنی برتکنوکراسییامهندسیاجتماع ‏‬ ‫ و فنی قلمداد می شدند‪ ».‬مشروح گفت وگو با دکتر احمدی را می خوانیم ‪.‬‬ ‫زهره سعیدی‬ ‫نوسازی اشکار محمدرضا ش�اه ذیل برنام ه های‬ ‫توسعه خطی چه نقشی در بروز انقالب اسالمی‬ ‫ای�ران ایفا ک�رد و مفهوم توس�عه خط�ی به چه‬ ‫معناست؟‬ ‫بر این اساس توس�عه مورد نظر شاه چه نقشی‬ ‫در ساخت طبقات اجتماعی در ایران ایفا کرد؟‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫‪ l‬در استانه اخرین ماه های پیش از انقالب اسالمی‬ ‫و حتی در س��ال های ‪ 56‬ت��ا ‪ 57‬تورم سرس��ام اوری به ویژه‬ ‫در ش��هرهای بزرگ به وجود امد به طوری ک��ه می زان کرایه‬ ‫بهای خانه ها چهل تا پنجاه درص��د افزایش یافت‪ .‬متولیان‬ ‫تکنولوژی که شامل مهندسان و مستشاران بودند با وضعیت‬ ‫مالی مناسب فاصله طبقاتی با س��ایر مردم به وجود اوردند‪.‬‬ ‫البته این تکنولوژی در همه شهرها و مناطق به طور یکسان‬ ‫منتقل و منتش��ر نش��د‪ ،‬بلکه در ش��هرهای بزرگ با نوعی‬ ‫مصرف گرایی کاذب همراه شد‪ .‬افراد تحصیلکرده دبیرستانی‬ ‫و دانشگاهی جذب این تکنولوژی و لوازم مدرن شده و افراد‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫‪ l‬قبل از هر چیز باید یک تعریف روش��ن از توسعه‬ ‫( ‪ )Development‬ارائه داد‪ .‬توسعه در لغت به معنای رشد‬ ‫و بالندگی است‪ .‬این مفهوم هم در معنای فردی ان و هم در‬ ‫معنای ملی و بعد جهانی کاربرد دارد و در همه انها هدف‪ ،‬رشد‬ ‫قابلی ت ها و ارتقای کیفیت زندگی عمومی و تحقق ارزوهای‬ ‫فردی و جمعی انسان هاست‪ .‬بر همین مبنا م ی توان گفت‬ ‫توسعه مفهومی فراتر از رفاه اجتماعی بوده و راه دستیابی به‬ ‫ان صرفا از طریق بهتر شدن وضعیت اقتصادی جامعه ممکن‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه توسعه مستلزم تغیی رات اساسی در دیدگاه و طرز‬ ‫نگرش مردم از پیشرفت و همچنین ب رنامه ریزی ب رای سرعت‬ ‫بخش��یدن به رش��د اقتصادی و از بین بردن فقر در جامعه‬ ‫است‪ .‬به بیانی دیگر توس��عه با یک تحول تاریخی در همه‬ ‫حوزه های سیاسی‪ ،‬اقتصادی و فرهنگی معنا پی دا کرده است‪.‬‬ ‫بس��یاری از صاحب نظ ران و علمای عل��وم اجتماعی‬ ‫بر این باور تاکید دارند که باید توس��عه را جریانی چند بعدی‬ ‫دانست که مستلزم تغیی رات اساسی در ساخت اجتماعی‪ ،‬طرز‬ ‫تلقی عمومی و نهادهای ملی و نیز تسریع رشد اقتصادی‪،‬‬ ‫کاهش ناب رابری و ریشه کن کردن فقر مطلق است‪ .‬بر همین‬ ‫اساس باید به توس��عه موزون که در ان همه ابعاد چهارگانه‬ ‫اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬سیاس��ی و فرهنگی در کنار یکدیگر‬ ‫معنا و مفه��وم م ی یابند‪ ،‬توجه کرد‪ .‬برخی جامع ه شناس��ان‬ ‫بر ارزش های فرهنگ��ی و اجتماعی تاکید دارند و توس��عه‬ ‫را چنین تعریف کرده اند‪« :‬توس��عه ایج��اد زندگی پرثمری‬ ‫است که فرهنگ ان را تعریف م ی کند‪ ».‬به این ترتیب‪ ،‬باید‬ ‫فرض کرد که توسعه دستیابی فزاینده انسان به ارزش های‬ ‫فرهنگی خاص اس��ت‪ .‬اما در مورد توس��عه خطی م ی توان‬ ‫گفت که ایدئولوژی رایج نوس��ازی دولت پهلوی دوم مبتنی‬ ‫بر تکنوکراسی یا مهندس��ی اجتماع ی‏ بود و بر همین مبنا‬ ‫نیز برنامه‏های‏ عمران و توسعه در این فضا موضوعی صرفا‬ ‫علمی و فنی قلمداد م ی شدند‪.‬‬ ‫تکنوکراس��ی در اصطالح به حکومت تکنیک اطالق‬ ‫م ی شود که در ان نظام سیاسی‪ ،‬اقتصادی و اجتماعی باید‬ ‫توسط صاحبان فن اداره شود‪ .‬به عبارتی دیگر تکنوکراسی به‬ ‫مفهوم هواداری از رهبری ارباب فن است که بر ماشینیسم‬ ‫و دانش فنی و مهارت های تکنولوژیک تکیه دارد و هم ان ها‬ ‫یعنی مهندسان‪ ،‬دانشمندان و تکنوکرات ها باید فعالی ت های‬ ‫اقتصادی و سیاسی را رهبری کنند‪.‬‬ ‫بر همین اس��اس م ی توان روند اصالحات و نوسازی‬ ‫ک خواند‪.‬‬ ‫در ای��ن دوره را نوعی مدرنیته اب��زاری و تکنولوژی ‏‬ ‫در نوسازی دولتی و امرانه سلس��له پهلوی نیز بیشتر رشد‬ ‫اقتصادی مدنظر بود‪ ،‬به همین دلیل با نوس��ازی سیاسی و‬ ‫توجه به ابعاد فرهنگی همراه‏ نبود و در ان‏ بعد غرب‏زدگی و‬ ‫ی به شدت رشد پیدا کرد‪ .‬توسعه خطی محمدرضا‬ ‫غرب‏گرای ‏‬ ‫شاه پهلوی در جامعه بیشتر یک نوع توسعه مهندسی بود؛‬ ‫به این معنا که در دوره حکومت محمدرضا ش��اه تکنولوژی‬ ‫بدون فرهن��گ مش��خص وارد کش��ور ش��د و از انجا که‬ ‫ط راحان برنامه ریزی دربار پهلوی بیشتر مهندسین بودند تا‬ ‫متخصصین فرهنگی‪ ،‬بر همین اساس این تکنولوژی بدون‬ ‫ابزار مش��خص و خاص فکری و فرهنگی به جامعه تزریق‬ ‫شد‪ .‬در دوره پهلوی زمانی که صنایع مونتاژ شده وارد کشور‬ ‫شد‪ ،‬ساختار اجتماعی جامعه را دچار ناهمگونی ساخت و این‬ ‫ناهمگونی در نهایت به تضاد طبقاتی به ویژه در ش��هرهای‬ ‫بزرگ و ته ران انجامید‪.‬‬ ‫فقیری که توان زندگی در شهرهای بزرگ را نداشتند به تدریج‬ ‫به حاشیه شهرها رانده ش��دند و حلب ی ابادها را ایجاد کردند‪.‬‬ ‫افرادی که در این حلب ی ابادها زندگی م ی کردند با مقایس��ه‬ ‫سطح زندگی خویش با مردم مرفه و به اصطالح باالی شهر‬ ‫نش��ین به لحاظ روحی و روانی دچار مش��کل م ی شدند‪ ،‬از‬ ‫سویی احساس حقارت در انها ایجاد و خودباوری شان از بین‬ ‫م ی رفت و از س��وی دیگر ممکن بود بنده تکنولوژی جدید‬ ‫محمدرضاش��اهی ش��وند‪ .‬بناب راین م ی توان با ایجاد چنین‬ ‫فاصله طبقاتی ب��ه لحاظ اجتماعی‪ ،‬اقتص��ادی و فرهنگی‬ ‫چنین بیان کرد که توسعه در کشور مبنای فرهنگی نداشته‪،‬‬ ‫بلکه مبنای مهندسی و فنی داش��ت و این تضاد با مسائل‬ ‫فرهنگی با توس��عه در کش��ور به جای همخوانی شکاف و‬ ‫گسست را در جامعه تقویت کرد‪ .‬در حقیقت بعد از کودتای‬ ‫‪ 28‬مرداد‪ 1332‬که محمدرضا شاه با حمایت مستقیم امریکا‬ ‫و انگلیس‪ ،‬دولت مصدق را سرنگون کرده و به گردونه قدرت‬ ‫سیاسی بازگشت‪ ،‬تق ربیا از همه شیوه های کسب مشروعیت‬ ‫گذش��ته یعنی س��نتی‪ ،‬کاریزمایی و قانونی فاصله گرفته و‬ ‫به نوعی «مشروعیت وابسته» متکی شد‪ .‬اغاز این وابستگی‬ ‫و اتکا به غرب شروع کاهش مشروعیت پهلوی دوم و بحران‬ ‫سیاسی ب رای وی بود‪ .‬تمام این پروسه مشروعی ت بخشی در‬ ‫قالب گفتمان تبلیغاتی غربگرایان��ه و تالش ب رای هژمون‬ ‫ کردن اندیشه های ضد دینی به انجام م ی رسید‪.‬‬ ‫اقدامات فرهنگی رژیم ب رای اش��اعه فرهنگ غرب و‬ ‫اسالم زدایی عبارت بودند از‪:‬‬ ‫‪ -1‬بی توجهی به ارزش های اسالمی‬ ‫‪ -2‬افراط ی گ��ری در ناسیونالیس��م ای ران��ی منهای‬ ‫ارزش ها و اعتقادات اسالمی‬ ‫‪ -3‬غرب گرایی افراطی‬ ‫‪ -4‬ترویج مصرف گرایی‪.‬‬ ‫با اشاره ای که به گسست در جامعه عصر پهلوی‬ ‫داشتید ایا م ی توان این گونه بیان کرد که بحران‬ ‫هویتی در جامع�ه ایران یک�ی از عوامل پیروزی‬ ‫انقالب اسالمی ایران بود؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬باتوجه به اهمیت بح��ران هویت در ای ران و‬ ‫اینکه گفتمان ها همیشه هژمونی ندارند و برخی گفتمان های‬ ‫ضعیف م ی توانند س��یطره گفتمان قالب را از بین ببرند‪ ،‬در‬ ‫حقیقت ارکان اصلی هر گفتمانی یک ضدیت و یک غیریت‬ ‫است‪ .‬حاکمیت پهلوی تالش کرد تا اسالم را از بین ببرد و با‬ ‫دین ستیزی و کشف حجاب به گسترش مراکز فساد پرداخت‪.‬‬ ‫از سوی دیگر گفتمان دینی که در حاشیه قرار داشت به مرور‬ ‫خود را بازتولید و تعریف کرده و با استفاده از می راث فرهنگی‬ ‫اسالم که توس��ط روحانیون و بخش��ی از روشنفکران نظیر‬ ‫مرحوم دکتر ش��ریعتی ایجاد شد‪ ،‬توانس��ت هویت جدیدی‬ ‫به جامعه ببخشند‪ .‬به طور مثال اندیشه های دکتر شریعتی‬ ‫در دانشگاه ها توانس��ت بس��یاری از افراد را که به نظریات‬ ‫مارکسیستی گرایش یافته بودند‪ ،‬به سمت اسالم باز گرداند‬ ‫چرا که مارکسیس ت ها به دنبال ارمان شهر و جامعه ب ی طبقه‬ ‫بودن��د‪ ،‬در حالی که اس�لام بهترین ارمان ش��هر را از میان‬ ‫اندیش��ه های دینی تعریف م ی کرد‪ .‬بناب راین بحران هویتی‬ ‫ناشی از یک گسس��ت فرهنگی ـ تاریخی در جامعه است‪.‬‬ ‫انچه محمدرضا ش��اه به عنوان هویت ملی درنظر داش��ت‪،‬‬ ‫هیچ س��نخیتی با جامعه مذهبی ای ران نداش��ت‪ ،‬بناب راین‬ ‫این هویت حذف شد و نتوانس��ت جایی بین مردم باز کند‪.‬‬ ‫اوج این هویت بخش��ی و بهترین تجلی و نمونه عینی ان‬ ‫انقالب اسالمی اس��ت که یک هویت جدید را ب رای جامعه‬ ‫‪47‬‬ ‫و مردم تعریف کرد‪.‬‬ ‫بحران طبقاتی ک�ه پیش تر درب�اره ان در جامعه‬ ‫عصر پهلوی ‪ -‬که از توس�عه مدنظر ش�اه نشات‬ ‫گرفتهبود‪-‬صحبتشد‪،‬چگونهباعثمتبلورشدن‬ ‫گفتمان اسالم سیاسی شد؟‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫‪ l‬با توجه به اینکه انقالب اسالمی ای ران دارای وجوه‬ ‫مختلفی است‪ ،‬افرادی که در حوزه تاریخ نگاری فعال هستند‬ ‫تالش دارند تا در داخل و خارج از این جریان تمرکز انقالب را‬ ‫به حاشی ه نشی ن ها بکشانند‪ .‬البته فاصله طبقاتی در جامعه‬ ‫وجود داشت‪ ،‬اما این جزو علت های ثانویه محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫کسانی که در متن مبارزات انقالبی قرار داشتند‪ ،‬انگیزه های‬ ‫قوی دینی داشتند‪ ،‬افرادی که از سال ‪ 42‬قشرهای سیاسی را‬ ‫تشکیل دادند افرادی نظیر شهید مطهری‪ ،‬شهید بهشتی و‪...‬‬ ‫که نقش اساسی در تغییر و تحوالت انقالب و اسالم سیاسی‬ ‫ایفا کردند و البته محمدرضا شاه تا اواخر حکومتش متوجه‬ ‫این فعالیت نرم نشد و این تعلیمات دینی تاثی رات مثبت خود‬ ‫را بر نسل جوان باقی گذاش��ت‪.‬تکنولوژی جدید محمدرضا‬ ‫شاهی در عصر پهلوی خودباختگی (الیناسیون) را به لحاظ‬ ‫جامع ه شناسی ایجاد کرد و بحران هویتی را دامن زد‪ .‬در این‬ ‫راستا شاه به دنبال بازگشت به ای ران باستان بود که البته در‬ ‫این حوزه ناموفق بود چرا ک��ه هر گفتمانی از جمله گفتمان‬ ‫پهلویسم ب رای مقبول ش��دن باید به فهم جامعه در م ی امد‪،‬‬ ‫درصورتی که گفتمان شاه نتوانس��ت در جامعه فراگیر و به‬ ‫تعبیری هژمون ش��ود‪ ،‬در مقابل‪ ،‬روحانیت گفتمان دینی و‬ ‫اس�لامی را با مرکزیت ثقل حاکمیت دینی مطرح کردند‪ ،‬از‬ ‫جمله ش��اگردان امام خمینی(ره) که در این مسیر ایشان را‬ ‫یاری کردند م ی توان به شهید بهشتی‪ ،‬شهید باهنر‪ ،‬شهید‬ ‫مفتح و‪ ...‬که خود در طرح گزاره های گفتمان انقالب اسالمی‬ ‫صاحب نظر بودند‪ ،‬حتی شهید بهشتی در المان نیز تبلیغات‬ ‫وس��یعی در این زمینه صورت داده بود و روحانیت در سطح‬ ‫دنیا گفتمان خ��ود را فراگیر کرده بودن��د‪ .‬یکی از مهمترین‬ ‫ویژگ ی های گفتمان سیاس��ی انقالب اسالمی نیز محدود‬ ‫نشدن به مرزهای ای ران است‪ ،‬به طوری که بسیاری از گزاره ها‬ ‫و ادبیات انقالبی چون ادبیات مرحوم شریعتی نظیر «امت»‬ ‫واژه هایی جهانی ش��ده اند‪ .‬امام خمینی(ره) توانست حصار‬ ‫ناسیونالیستی که ش��اه تعبیر کرده بود را شکسته و مبارزه‬ ‫خود را جهانی سازد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫در نهای�ت روحانی�ت و اسلام سیاس�ی چ�ه‬ ‫بهره برداری از فضای گسس�ته اجتماعی دوران‬ ‫محمدرضا شاهی کردند؟‬ ‫‪ l‬البته این بهره برداری به معنای ایجاد یک هویت‬ ‫جدید و بازتولید ان بود‪ .‬روحانیون با بازگشت به تاریخ اسالم‬ ‫و مفاهی��م دینی انه��ا را بازتولید کردند‪ ،‬به ط��وری که امام‬ ‫خمینی(ره) نظریه والیت فقیه را در بستر سیاسی تعریف کرد‬ ‫و مرحوم ش��ریعتی واژه هایی چون شهادت را باز تعریف کرد‬ ‫و تعریف جدیدی از حادثه عاش��ورا ارائه دادند‪ ،‬مجموعه این‬ ‫مباحث در قالب گفتمانی جم��ع و متصل به حلقه اصلی و‬ ‫مرکزی حاکمیت دینی شد‪.‬به بیانی دیگر در دهه ‪1340-50‬‬ ‫نوعی نواندیشی دینی در میان اهل حوزه رونق پیدا کرد و با‬ ‫تاثیرپذیری از هویت اسالمی جریان ایدئولوژیکی‪ -‬انقالبی‬ ‫فضای فکری و فرهنگی را متحول کرد‪ .‬ب رای مثال ایت اهلل‬ ‫مطهری یکی از مهمترین نظریه پردازان انقالب در بحث ها‬ ‫و اثار خود زیرس��اخت های فکری و مبانی فلس��فی اسالم‬ ‫را تعمیق و بی��ان کرد و عص��ر انتظار را س��ازنده‪ ،‬تعهداور‪،‬‬ ‫نیروافری��ن و تحرک بخش خواند و اس�لامیت و ای رانیت را‬ ‫در خدمت متقابل با یکدیگر تعریف ک��رد‪ .‬دکتر جواد باهنر‬ ‫نیز در سال‪ 1349‬در سایه ش��رایط فراهم شده ضمن ابالغ‬ ‫اندیشه های امام و برنامه های نهضت در مسجد الجواد‪ ،‬به‬ ‫افشاگری و روشنگری پرداخت و مردم را ب رای مبارزه علمی و‬ ‫اعتقادی تجهیز کرد‪.‬دکتر مفتح نیز تالش م ی کرد با جذب‬ ‫دانشجویان و جوانان از انحراف فکری انان و گرفتار شدن در‬ ‫‪48‬‬ ‫دام افکار الحادی و التقاطی جلوگیری کند‪ .‬حجم عظیم ‬ ‫ی‬ ‫از اسناد س��اواک بیانگر تالش ب ی وقفه و مجاهدت فکری‬ ‫دکترمفتح ب رای معرفی ابعاد سیاس��ی و اجتماعی اسالم به‬ ‫نسل جوان است‪.‬‬ ‫نتیجه نهایی گفتمان امام خمین ی (ره) چگونه در‬ ‫جامعه منعکس شد؟‬ ‫‪ l‬نتیجه نهایی ای��ن گفتمان ایج��اد خودباوری و‬ ‫بازگرداندن هویت ملی و مذهبی مردم ای ران بود‪ .‬او توانست‬ ‫ایمان از دست رفته مردم را به انها بازگرداند و انها را به خودشان‬ ‫مومن کند‪( .‬مطهری‪ )1361:95،‬و مردمان این سرزمین را چنان‬ ‫از نیروی الهی و انگیزه خدایی سی راب نماید که بدون داشتن‬ ‫ ترس و واهمه به استقبال مرگ و شهادت بروند‪.‬‬ ‫دکتر علی ش��ریعتی نیز با بازخوانی مج��دد نمادها‪،‬‬ ‫اسطوره ها‪ ،‬ارزش ها و شخصی ت های تاریخ اسالم و ارائه یک‬ ‫تفسیر سمبلیک و ایدئولوژیک از مذهب تشیع یک هویت‬ ‫انقالبی و پرشور را ب رای جوانان به ارمغان اورد و با دعوت از‬ ‫همه ب رای بازگشت به فرهنگ اسالمی‪ ،‬بنیان های ایدئولوژی‬ ‫جدیدی را در مقابل فرهنگ پهلویسم بنا گذاشت که زمینه‬ ‫را ب رای تداوم مبارزه ب ر اساس الگوی دینی و اسالمی فراهم‬ ‫کرد‪ .‬به بیانی بهتر شریعتی توانست با تفسیر ایدئولوژیک‬ ‫و بازخوانی مفاهیم اسالمی نسل روشنفکر را که زبان وی را‬ ‫بهتر درک م ی کرد‪ ،‬به اسالم جذب کند‪.‬او زمانی فعالیت خود‬ ‫را شدت بخشید که مارکسیسم در جهان به صورت مکتب‬ ‫رهای ی بخش و امید نس ل های زخم داشته از شالق استبداد‬ ‫و خم شده از استعمار امپریالیسم در امده و در ای ران به عنوان‬ ‫علم مبارزه مطرح بود‪ .‬م ی توان گفت که از منظر گفتمانی‪،‬‬ ‫گفتمان اصلی مقاومت که در چارچوب بازگشت به خویشتن‬ ‫خواهان اصالت بخشی به مبانی و مولفه های هویت بومی‬ ‫ بود‪ ،‬توانست در چارچوبی خالقانه و بدیل به واسازی و تردید‬ ‫در عناصر دوران گفتمانی نظام پهلوی‪ ،‬زمینه را ب رای ظهور‬ ‫یک جنبش اجتماعی گسترده در جامعه فراهم نماید‪.‬‬ ‫ایا م ی ت�وان وضعی�ت فس�اد حاکم ب�ر دربار و‬ ‫محمدرضا ش�اه را نیز ج�زو گسس�ت های بین‬ ‫حکومت و مردم دانس�ت که در نهایت منجر به‬ ‫وقوع انقالب اسالمی شده است؟‬ ‫‪ l‬بله؛ فساد دربار پهلوی خود به چند دسته تقسیم‬ ‫م ی شود؛ نخس��ت فس��اد اخالقی محمدرضا ش��اه‪ ،‬اشرف‬ ‫پهلوی‪ ،‬فرح و‪ ...‬در دربار اس��ت که از همه مهمتر فساد خود‬ ‫محمدرضا شاه ب راساس اس��ناد و منابع حتی در دوره ای که‬ ‫با فرح دیبا زندگ��ی م ی کرد‪ ،‬حائز اهمیت اس��ت‪ .‬وی پس از‬ ‫پی بردن به سرطان به مواد مخدر روی اورد‪ .‬پس از محمدرضا‪،‬‬ ‫اش��رف پهلوی که در خاط رات حس��ین فردوس��ت یا هویدا‬ ‫بیان شده‪ ،‬به فس��اد اخالقی دچار بود‪ .‬یکی از فعالی ت های‬ ‫مفسده انگیز فرح دیبا تش��کیل کاخ جوانان و ایجاد مدارس‬ ‫مختلط در ش��هرهای مختلف بود که جامع��ه را با نگرانی‬ ‫روبه رو ساخت‪ .‬عالوه بر این فساد سیاسی دربار پهلوی نظیر‬ ‫جلوه های اس��تبداد و خوی دیکتاتوری محمدرضا شاه که از‬ ‫پدر به ارث برده بود و ب ی توجهی به مردم ای ران‪ ،‬خرید و فروش‬ ‫پس ت های اداری به ویژه در سال های پایانی حکومت‪ ،‬رشوه‬ ‫در دستگاه های اداری باالخص در دوران نخس ت وزیری هویدا‪،‬‬ ‫حضور روز افزون امریکای ی ها در ساختار سیاسی و فرهنگی‬ ‫جامعه و تبعات ب ی اعتنایی به ساختار اداری شامل این فساد‬ ‫سیاسی است‪.‬‬ ‫به لحاظ فس��اد مالی نیز با راه اندازی بنی��اد پهلوی و‬ ‫بنیاد خیریه شیوه نظارت بر امالک و دارایی مردم توسط فرح‬ ‫پهلوی و سپس غصب منابع اغاز شد‪ ،‬همچنین قماربازی ها‬ ‫و ثروت ب ی حد و حصر ش��اه که در خاط رات هوی��دا و کتاب‬ ‫احسان نراقی « از کاخ شاه تا زندان اوین» و برپایی جشن های‬ ‫‪ 2500‬ساله ش��رح داده ش��ده که تمام این موارد عاملی ب رای‬ ‫گسس��ت در جامعه و افزایش فاصله طبقاتی با مردم توسط‬ ‫حکومت شده بود‪g .‬‬ ‫اصالحات‬ ‫تشنج افرین‬ ‫دکترنجفلکزایی‪/‬رئیسپژوهشکدهعلومواندیشهسیاسی‬ ‫‪4‬‬ ‫پس از درگذش��ت ایت‏اهلل بروجردى در س��ال ‪،1340‬‬ ‫رژیم س��عى کرد تا مرجعیت را از ای ران به ع راق منتقل کند؛‬ ‫از این‏رو شاه پیام تس��لیت درگذش��ت ایت‏اهلل بروجردى را‬ ‫خطاب به ایت‏اهلل سی د محس��ن حکیم در ع راق نوشت‪ .‬در‬ ‫همین س��ال ایت‏اهلل کاشانى نیز درگذش��ت؛ بناب راین یک‬ ‫مجتهد على‏االط�لاق (ایت‏اهلل بروج��ردى) و یک مجتهد‬ ‫سیاسى (ایت‏اهلل کاشانى) در یک س��ال رحلت کردند‪ .‬رژیم‬ ‫پهلوى ب��ه تقویت مرجعی��ت در ای ران عالقه‏اى نداش��ت‪.‬‬ ‫درمقاب��ل‪ ،‬نیروى‏هاى فکرى در ح��وزه علمیه قم‪ ،‬برخالف‬ ‫نظر ش��اه‪ ،‬ب راى تقویت مرجعیت در ای ران تالش کردند‪ .‬در‬ ‫ش��هرهاى مختلف ای ران‪ ،‬علماى زی��ر در معرض مرجعیت‬ ‫قرار داش��تند‪ :‬در قم‪ ،‬اقای��ان گلپایگانى‪ ،‬نجفى مرعش��ى‪،‬‬ ‫شریعتمدارى و امام خمینى؛ در ته ران‪ ،‬سی د احمد خوانسارى‬ ‫و در مش��هد‪ ،‬س��ی د محمدهادى میالنى‪ .‬در اغاز دهه ‪1340‬‬ ‫به‏طور کلى مى‏ توان روحانیت را به چهار گروه تقسیم کرد‪:‬‬ ‫‪ - 1‬گروهى که با نظام سلطنتى مخالفتی نداشت ‪ -2‬گروه‬ ‫سیاس��ت‏پرهیز ‪ -3‬گروه سیاس��ت‏پذیر منفع��ل ‪ -4‬گروه‬ ‫سیاست‏پذیر فعال‪.‬‬ ‫گروه اول‪ :‬از میان علماى ب��زرگ و مراجع تقلید بنام‪،‬‬ ‫نمى‏توان از کس��انى یاد کرد که جزو گروه اول‪ ،‬یعنى گروه‬ ‫دربارى‪ ،‬قرار داشته باش��ند‪ .‬اغلب افراد این گروه را روحانیون‬ ‫رده‏هاى سوم و چهارم تشکیل مى‏دادند؛ مثل برخى از کسانى‬ ‫که در اوقاف‪ ،‬دفاتر ازدواج و طالق و‪ ...‬شاغل بودند‪ .‬این گروه‬ ‫معموال در مراس��م و جش��ن‏هاى دربار ش��رکت مى‏کردند‪.‬‬ ‫گروه دوم‪ :‬این گروه جریان تقدس‏گرا و والیتى بودند که بنابه‬ ‫دالیلى از سیاست پرهیز مى‏کردند‪ .‬به‏طور خاص مى‏توان‬ ‫ایت‏اهلل سی د احمد خوانسارى را در این گروه قرار داد‪ .‬ایشان‬ ‫علت سیاس��ت‏پرهیزى خویش را تجربه ناموفق مشروطه‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫مى‏دانس��ت‪ .‬رهب ران انجمن حجتیه نیز در این بخش قرار‬ ‫داش��تند‪ .‬پیروان این انجمن به لحاظ فکرى دو دسته بودند‪:‬‬ ‫الف) برخى به لحاظ فکرى و اعتقادى سیاست‏گریز بودند‪ ،‬زی را‬ ‫به تعطیلی حکومت در عصر غیبت معتقد بودند‪.‬‬ ‫ب) بعضى دیگر از روى تقیه سیاس��ت‏گریز بودند‪ ،‬نه‬ ‫انکه به ان اعتقاد داشته باشند‪.‬‬ ‫گروه س��وم‪ :‬این گروه میانه‏رو‪ ،‬صرفا در حد اعتراض‪،‬‬ ‫به مب��ارزه ب��ا مفاس��د اجتماعى معتق��د بودند‪ ،‬ن��ه در حد‬ ‫سرنگونى رژیم‪ .‬انها تغییر اشخاص‪ ،‬مثل نخس ت‏وزیر و‪،...‬‬ ‫را کافى مى‏دانستند‪ ،‬اما تغییر اساس رژیم را دور از دسترس‬ ‫مى‏پنداشتند‪ .‬اقاى رسول جعفریان در این باره از سه نفر یاد‬ ‫کرده است‪ -1 :‬ایت‏اهلل گلپایگانى؛ ‪ -2‬ایت‏اهلل شریعتمدارى؛‬ ‫‪-3‬ایت‏اهلل مرعش��ى نجفى‪ .‬گروه چهارم‪ :‬این گروه‪ ،‬شامل‬ ‫گرایش امام خمینى و یاران ایشان بود‪ .‬انها اساسا خواستار‬ ‫تاسیس حکومت اسالمى بر مبناى شرع و سرنگونى رژیم‬ ‫شاه بودند‪ ،‬هرچند در مقاطع مختلف به طرح مسائل جزئى‬ ‫نیز مى‏پرداختند‪ ،‬زی را بر این باور بودند که باید نوعى امادگى‬ ‫ب راى تاسیس حکومت اسالمى در مردم ایجاد شود‪.‬‬ ‫پس از رحلت ایت‏اهلل بروجردى‪ ،‬چه��ار گرایش فوق‬ ‫وارد مرحله جدیدى از فعالی ت‏هاى خود ش��دند و طبعا همه‬ ‫تالش مى‏کردند تا اندیشه و تفکر خویش را از طریق مراجعى‬ ‫که افکارشان را مى‏پسندیدند‪ ،‬به مثابه دیدگاه غالب بر حوزه‪،‬‬ ‫حاکم نمایند؛ از این‏رو گروه‏هاى مختلف‪ ،‬مراجعى را ترویج‬ ‫مى‏کردند که ب��ه گرایش انها نزدیک‏تر باش��ند‪ .‬در این‏باره‪،‬‬ ‫در خ��ارج از حوزه نی��ز نیروهاى مختلفى به س��هم خود به‬ ‫ایفاى نقش مى‏پرداختند‪ .‬رویکرد ش��اه و نظام شاهنشاهى‪،‬‬ ‫خروج مرجعیت از ای��ران و انتقال ان به عتب��ات بود‪ .‬نظام‬ ‫س��لطنتى تالش مى‏کرد که مرجع تقلید‪ ،‬ه��م در خارج از‬ ‫ای ران مستقر شود و هم فردى غی رای رانى باشد‪ .‬ب ر اساس این‬ ‫سیاست‪ ،‬پس از رحلت ایت‏اهلل بروجردى‪ ،‬شاه پیام تسلیتى‬ ‫به ایت‏اهلل حکیم در ع راق فرس��تاد‪ .‬از سوى دیگر‪ ،‬نیروهاى‬ ‫سیاسى موجود در جامعه‪ ،‬که طیف گسترده‏اى از نیروهاى‬ ‫مذهبى تندرو تا احزاب و گروه‏هایى مانند نهضت ازادى و‪...‬‬ ‫را در بر مى‏گرفت‪ ،‬در انتخاب و معرفى مرجع مورد نظر خود‪،‬‬ ‫تالش‏هایى انج��ام مى‏دادند‪ .‬گروه چه��ارم از علماى حوزه‬ ‫(سیاس��ت‏پذی ران)‪ ،‬کس��انى بودند که به برقرارى حکومت‬ ‫اسالمى اعتقاد داشتند‪ .‬در راس این افراد‪ ،‬امام خمینى قرار‬ ‫داشت و به‏دنبال ایشان‪ ،‬اندیشورانى چون عالمه طباطبایى‪،‬‬ ‫استاد مطهرى‪ ،‬ایت‏اهلل بهشتى و سایر شاگردان امام خمینى‬ ‫قرار مى‏گرفتند؛ لکن این گروه‪ ،‬طی��ف غالب حوزه را در ان‬ ‫زمان تشکیل نمى‏دادند‪ .‬امام خمینى از ابتدا سعى مى‏کرد‬ ‫تا از طرح نام خویش در زمره مراج��ع تقلید پرهیز نماید‪ .‬در‬ ‫جلس ه‏اى که پس از رحلت ایت‏اهلل بروجردى در قم برگزار شد‬ ‫و ایشان نیز در ان حاضر بود‪ ،‬قرار بر این شد که شهریه حوزه‬ ‫برعهده دو تن از علما (ایت‏اهلل گلپایگانى و ش��ریعتمدارى)‬ ‫باشد‪ .‬امام خمینى نیز در این جلسه پیشنهاد کرد که درس و‬ ‫بحث حوزه را برعهده گیرد‪ .‬عملکرد ایشان در حوزه دقیقا در‬ ‫مقابل رسوم و ب رنامه‏هاى افرادى بود که در معرض مرجعیت‬ ‫قرار داش��تند؛ مثال امام خمینى محل تدریس خویش را در‬ ‫مسجد سلماسى‪ ،‬که با حرم فاصله داشت‪ ،‬انتخاب کرد و از‬ ‫ارائه رساله فارسى خوددارى کرد‪.‬‬ ‫با دقت در سیر مبارزاتى امام خمینى(ره) درمى‏یابیم که‬ ‫ایشان این ب رنامه را طى مراحل و با شیوه‏هاى گوناگون اعمال‬ ‫مى‏کرد که مى‏توان به موارد ذیل اشاره کرد‪:‬‬ ‫‪ -1‬نصیحت‪ :‬این ش��یوه در فاصله سال‏هاى ‪1340‬تا‬ ‫‪ 1343‬ب��ه کار گرفته ش��د‪ .‬در ای��ن دوره‪ ،‬امام ب��ه صورتى‬ ‫مسالمت‏امیز و نصیحت‏گونه با نوشتن نامه‏اى به شاه از او‬ ‫خواست تا دولت را از ارتکاب کارهاى خالف برحذر دارد؛ اما‬ ‫ایشان وقتى دریافت که این شیوه موثر واقع نمى‏شود‪ ،‬وارد‬ ‫مرحله بعد گردید‪.‬‬ ‫‪ -2‬مذاکره با نمایندگان رژی��م‪ :‬در این خصوص‪ ،‬امام‬ ‫خمینى گاهى بدون واس��طه و گاهى با فرستادن نماینده‪،‬‬ ‫ب راى عملى ش��دن دیدگاه‏هاى خود از طریق مذاکره تالش‬ ‫مى‏کرد‪ .‬على امینى در خاط رات خویش‪ ،‬داستان مذاکره خود‬ ‫را با امام خمینى این گونه نقل مى‏کند‪« :‬وقتى وارد دفتر امام‬ ‫خمینى شدم‪ ،‬ایشان از جاى خود حرکت نکردند و‪»...‬‬ ‫امام خمینى در این جلسه ابتدا نصایح و نکات اخالقى را‬ ‫ب راى اوبیانمى‏نماید‪.‬ایشانبهایننکتهاشارهمى‏کندکهانسان‬ ‫ازکسبقدرتسیرنمى‏گرددوهیچقدرتىجزیادخدانمى‏تواند‬ ‫به او ارامش بخش��د‪ .‬همچنین امام خمینى با دس��ته‏بندى‬ ‫نخس ت‏وزی ران و مسئوالن سابق به دو دسته خدمتگزار و خائن‬ ‫به مردم‪ ،‬به او توصیه مى‏کند که «سعى کن از نوع دوم نباشى»‪.‬‬ ‫در این جلسه امینى با انتقاد از نقش حوزه‏ها و روحانیت‪ ،‬سعى‬ ‫مى‏کند انان را در پیشرفت جامعه ناتوان جلوه دهد و مى‏گوید‪:‬‬ ‫«زمانى‏که مدرنیسم وارد ای ران ش��د‪ ،‬تنها گروه باسواد جامعه‪،‬‬ ‫حوزوى‏ها بودند‪ ،‬اما متاسفانه به دلیل عملکرد نادرست انها‪ ،‬ما‬ ‫به توسعه و پیشرفت نرسیدیم‪ ».‬امام خمینى علت این امر را‬ ‫عملکرد حاکمان مى‏دانست که دست‏نشانده بیگانگان شدند‬ ‫و به مبارزه با حوزه‏ها برخاستند‪ .‬قه را علما نیز حاضر به همکارى‬ ‫با حاکمان مس��تبدى‪ ،‬همچون رضاخان‪ ،‬که دست‏نش��انده‬ ‫انگلیسى‏هابود‪،‬نبودند‪.‬امینىپسازپایانجلسهازجابرخاست‪.‬‬ ‫امام خمینى نیز از جاى خود برخاست‪ ،‬ولى او را بدرقه نکرد‪ .‬نکته‬ ‫درخور توجه در این خاطره ان است که سفر امینى به قم با بحث‬ ‫اصالحات ارضى ارتباط داش��ت و طبعا رژیم منتظر بود تا امام‬ ‫خمینىوعلمابامخالفتخودبهانه‏اىبه‏دسترژیمدهندتاانها‬ ‫رامخالفدهقانانوطرفدارفئودال‏هانشاندهند‪.‬امینىمى‏گوید‬ ‫که حاج‏اقا روح‏اهلل حتى یک کلمه در خصوص اصالحات ارضى‬ ‫صحبت نکرد‪ .‬او از این جنبه‪ ،‬امام خمینى را انسانى روشنفکر‬ ‫توصیف کرد‪ .‬مساله دیگر‪ ،‬مذاکره امام خمینى از ط ریق واسطه‬ ‫بود‪ ،‬مانند فرس��تادن حاج‏اقا روح‏اهلل کمال‏وند ب راى مذاکره با‬ ‫شاه‪ .‬به‏هر حال‪ ،‬امام خمینى کم‏کم احساس کرد که مذاکره نیز‬ ‫نتیجه‏اى دربر ندارد و بناب راین وارد مرحله بعد گردید‪.‬‬ ‫امام خمینى مراحل فوق را به‏صورت تدریجى طى کرد‪.‬‬ ‫ایشان این شیوه را حتى در امور اجرایى‪ ،‬در دوره پس از انقالب‬ ‫نیز ادامه داد‪ .‬رهبر کبیر انقالب در پاس��خ به شکوه ایت‏اهلل‬ ‫گلپایگانى در خصوص برخى مسائل نیز اظهار مى‏کند که‬ ‫حتی در صدر اس�لام تمام کارها به یک‏باره نازل نشد‪ ،‬بلکه‬ ‫قوانین به تدریج بیان و اجرا گردید‪ .‬نکته دیگرى که در باب‬ ‫شیوه تبلیغى امام خمینى(ره) درخور توجه است‪ ،‬انکه ایشان‬ ‫هی چ گاه بدون اس��تدالل و استناد س��خن نمى‏گفت؛ مثال‬ ‫ایشان در بحث کاپیتوالس��یون‪ ،‬مدت زمان زیادى را صرف‬ ‫تحقیق کرد و پس از کسب اگاهى کامل از قانون و مصوبه‬ ‫رژیم و توافق ان با امریکا‪ ،‬به اظهارنظر برخاس��ت‪ .‬ایش��ان‬ ‫از افراد مختلف‪ ،‬مانند ش��ی خ فضل‏اهلل محالتى (ش��هادت‪:‬‬ ‫‪ ،)1364‬اقاى عس��گراوالدى‪ ،‬اقاى هاشمى رفسنجانى و‪...‬‬ ‫درخواست کرد که متن مذاکرات را ب راى ایشان بیاورند و انگاه‬ ‫به مطالعه ان پرداخت‪ .‬امام خمینى در نامه‏اى که به مناسبت‬ ‫تحریم رفراندوم ششم بهمن نوشت‪ ،‬با ارائه استدالل‏هایى‬ ‫ان را خالف قانون دانست و تحریم کرد‪ .‬ویژگى دیگر شیوه‬ ‫تبلیغى امام خمینى‪ ،‬افش��اگرى بود‪ .‬ایشان تاکید مى‏کند‪:‬‬ ‫«ب راى ما روشن ش��د که هدف رژیم‪ ،‬مقابله با اساس اسالم‬ ‫اس��ت؛ همان‏گونه که هدف یزید حذف اساس اسالم بود‪».‬‬ ‫امام خمینى در عین ح��ال تمام تقصیره��ا را متوجه رژیم‬ ‫نمى‏سازد و مى‏گوید‪« :‬ما نیز مقصر هس��تیم‪ ،‬زی را حوزه‏ها‬ ‫اسالم را درس��ت معرفى نکردند‪ ».‬ایش��ان با تفکیک قائل‬ ‫شدن میان اسالم واقعى و اسالم غی راصیل‪ ،‬این‏گونه از اسالم‬ ‫ابهام‏زدایى مى‏کند‪« :‬اس�لام دین عدالت‪ ،‬ازادى‪ ،‬استقالل‪،‬‬ ‫شرف‪ ،‬عزت و سربلندى است‪ .‬انچه برخى از ما از اسالم ارائه‬ ‫دادیم‪،‬اسالم درمانده و منزوى بوده است‪ .‬اسال م واقعى‪ ،‬اسالم‬ ‫زجرکشیدگان‪ ،‬کوخ‏نشینان‪ ،‬مستضعفان و مظلومان است‪».‬‬ ‫در اینجا باید بررسى کنیم که علت یا علل اغاز انقالب‬ ‫چه بوده است؟ امام به چه دلیل دستگیر شد و چرا به‏دنبال ان‪،‬‬ ‫مردم شهرهاى مختلف‪ ،‬به یک‏باره قیام کردند؟ بررسى این‬ ‫مسائل نشان مى‏دهد که علت را باید در نفوذ بیگانگان در‬ ‫ای ران و به‏دنبال ان‪ ،‬تالش رژیم ب راى نابودى فرهنگ دینى و‬ ‫ملى ای ران جس ت‏وجو کرد‪ .‬متغیر مستقل در قیام‪ ،‬اصالحاتى‬ ‫بود که رژیم پهلوى در سال‏هاى ‪ 1339‬تا ‪ 1342‬انجام مى‏داد‪.‬‬ ‫این اصالحات‪ ،‬شامل جنب ه‏هاى سیاسى‪ ،‬اقتصادى‪ ،‬فرهنگى‬ ‫و اجتماعى بوده است‪:‬‬ ‫‪ -1‬فضاى باز سیاسى (اصالح سیاسى)؛‬ ‫‪ -2‬اصالحات ارضی (اصالح اقتصادى)؛‬ ‫‪ -3‬تصویب‏نام��ه انجمن‏ه��اى ایالت��ى و والیت��ى‬ ‫(اصالحات فرهنگى‪ ،‬اجتماعى و سیاسى)؛‬ ‫‪ -4‬انقالب س��فید یا انقالب ش��اه و مردم (اصالحات‬ ‫فرهنگى‪ ،‬اجتماعى و سیاسى)‪.‬‬ ‫این اصالحات‪ ،‬منشا و خاستگاه بیرونى داشت و هدف‬ ‫از ان‪ ،‬حفظ منافع بیگانگان بود‪ .‬اصالحات ش��اه را مى‏توان‬ ‫در ذیل دکترین کندى‪ ،‬رئی س‏جمه��ور وقت امریکا‪ ،‬ارزیابى‬ ‫کرد‪ .‬کندى ب راى انکه از نفوذ اتحاد جماهیر شوروى‪ ،‬رقیب‬ ‫صاحبنام خود‪ ،‬در کش��ورهاى تحت س��لطه و نفوذ امریکا‬ ‫جلوگیرى کند‪ ،‬طرحى را تهیه و اجرا کرد‪ .‬هدف از این ب رنامه‪،‬‬ ‫اصالح امور ملت‏هایى مانند ای ران نبود‪ ،‬بلکه غرض اصلى‬ ‫از ان‪ ،‬کاهش اسی ب‏پذیرى دولت‏هاى دست‏نشانده در قبال‬ ‫ش��عارهاى سوسیالیس��تى و کمونیس��تى اتحاد جماهیر‬ ‫شوروى بود‪ .‬بر اساس این طرح‪ ،‬على امینى با حمایت امریکا‬ ‫به نخس ت‏وزیرى ای ران تعیین شد‪ .‬شاه که از انتخاب وى به‬ ‫وحشت افتاده بود‪ ،‬در سفر به امریکا به دولت ان کشور وعده‬ ‫داد که خود عهده‏دار اصالحات امریکایى در ای ران باش��د؛ از‬ ‫این‏رو امینى را برکنار و اس��داهلل علم‪ ،‬مه��ره مطیع خویش‬ ‫را ب راى منصب نخس��ت‏وزیرى معرفى کرد‪ .‬از س��وی دیگر‬ ‫انگیزه‏هاى این اصالحات غی ر ملى بود؛ در واقع‪ ،‬هدف اصلى‬ ‫از ان‪ ،‬تامین منافع شخصى ش��اه و مهره‏هاى او در نظام و‬ ‫به‏عبارتى‪ ،‬تداوم قدرت هیات حاکمه بود‪ ،‬اگرچه به از دست‬ ‫دادن استقالل و عزت ای ران منجر ش��د‪ .‬ماهیت اصلى این‬ ‫اصالحات به بُعد سیاسى منحصر مى‏شد‪ ،‬زی را هدف از ان‪،‬‬ ‫جلوگیرى از نفوذ مارکسیسم و کمونیسم در کشور‪ ،‬مبارزه با‬ ‫مذهب و نیروهاى مذهبى‪ ،‬شکستن تدریجى قدرت سیاسى‬ ‫مذهب در داخل ای ران و بسط حاکمیت استعمارى امریکا بر‬ ‫سرزمین ای ران و حفظ منافع نامشروع ان دولت بود‪ .‬اصالحات‬ ‫فوق با وضعیت ملى و فرهنگى ای ران س��ازگارى نداش��ت‪.‬‬ ‫اصالحاتى مى‏تواند مش��کالت جامعه را رفع کند و از درد و‬ ‫رنج ان بکاهد که متناس��ب با وضعیت فرهنگى خاص ان‬ ‫جامعه طرح‏ریزى گردد‪ .‬اصالحات فوق طى یک روند قانونى‬ ‫به مرحله اجرا درنیامد‪ .‬با این شرایط م ی توان گفت که نتایج‬ ‫اصالحات و نوسازی مذکور ناهمگون و تشنج‏افرین بود‪g .‬‬ ‫‪49‬‬ ‫سراب توسعه سیاسی‬ ‫تحلیلی درباره عقب ماندگی سیاسی رژیم پهلوی‬ ‫شاپور سلیمی‪/‬دانشجوی دکترای علوم سیاسی‬ ‫‪5‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫توسعه سیاسی مقوله ای است که بعد از جنگ جهانی‬ ‫دوم ذهن نظریه پردازان و پژوهشگران مختلف علوم سیاسی را‬ ‫به خود مشغول کرد؛ در این راستا نیز در چارچوب رویکردهای‬ ‫مختلف به توسعه سیاسی‪ ،‬نظریات مختلفی نیز مطرح شد‬ ‫که بخش عمده ای از ادبیات توس��عه سیاسی در خصوص‬ ‫کشورهای جهان سوم را شامل م ی گردد‪.‬‬ ‫تن��وع رویکرده��ا و نظریات مختل��ف در ای��ن حوزه‪،‬‬ ‫پژوهشگران را عمدتا با مشکالت متعددی مواجه م ی سازد‪:‬‬ ‫در یک دس��ته بندی کل��ی‪ ،‬رویکردها را م ی ت��وان به‬ ‫رویکردهای رفتارگرا یا کمی ت گرا (اث��ار و نظریات رابرت دال‪،‬‬ ‫سیمور مارتین لیپس��ت‪ ،‬روس��ت لریز و‪ ، 1)...‬رویکرد نهاد گرا‬ ‫یا س��ازمانی (نظریات هانتینگت��ون و‪ 2 )...‬رویکرد تاکید روی‬ ‫متغیرهای سیاسی در بحث توسعه سیاسی (نظ رات پالومبادا‪،‬‬ ‫کلمن‪ ،‬لوسین پای و‪ ، 3)...‬رویکرد فرهنگ سیاسی محور (اثار‬ ‫و نظریات الموند و وربا و‪ 4 )...‬رویکرد جامع ه شناسی تاریخی‬ ‫(نظریات برینگتون مورو‪ 5 )...‬و ‪ ...‬طبقه بندی کرد‪.‬‬ ‫هر یک از رویکردهای ف��وق ‪ ،‬دارای نقاط ضعف و قوت‬ ‫خاص خود م ی باشند؛ اما تاکید مطلق بر هر یک از انها‪ ،‬جهت‬ ‫تبیین مساله توس��عه سیاس��ی نم ی تواند یاری رسان باشد‪.‬‬ ‫رویکرد ما در مقاله زیر‪ ،‬که به بحث از چالش ها و موانع توسعه‬ ‫سیاسی در ای ران دوره پهلوی دوم م ی پردازد‪ ،‬کاربرد و بهره گیری‬ ‫از رویکردهای مختلف م ی باش��د و کاری است تلفیقی‪ .‬این‬ ‫رویکردها م ی تواند مفید و در تبیین مساله پژوهش و مواجهه‬ ‫عمیق و علمی با ان مثمر ثمر باشد‪.‬‬ ‫چالش ها و موانع توسعه سیاسی در دوره پهلوی دوم‬ ‫کدامند؟‬ ‫فرضیه مقاله نیز این است که اصوال عواملی چون ‪-١‬‬ ‫سطح نازل شاخ ص های توسعه اقتصادی و اجتماعی در این‬ ‫دوره ‪ – 2‬فاکتور سیاسی (تمرکز قدرت سیاسی و شکل گیری‬ ‫نظام اقتداگرای نوساز) ‪ -3‬عامل حقوقی به عنوان زمینه ساز‬ ‫اقتدارگرایی سیاسی ‪ – ٤‬فرهنگ سیاسی توده و الیت حاکمه؛‬ ‫در این دوره چالش ها و موانع چندگانه ای بودند که راه توسعه‬ ‫سیاسی را در ای ران مسدود ساختند‪.‬‬ ‫توسعه سیاس��ی در مقاله زیر نیز به معنی دموکراسی‬ ‫اس��ت که عناصر ان همان ‪ -١‬مش��ارکت و رقابت سیاسی‬ ‫‪ -٢‬پلورالیسم سیاسی ‪ – ٣‬پذیرش قواعد بازی دموکراتیک‪،‬‬ ‫چرخه مسالمت امیز قدرت و گردش نخبگان ‪ - ٤‬کی ش زدایی‬ ‫از سیاست ‪ – ٥‬خشونت زدایی از سیاست ‪ – ٦‬رعایت حقوق‬ ‫و ازادی های فردی و اجتماعی در حوزه های مختلف م ی باشد‪.‬‬ ‫تعریف فوق هم واره مدنظر رفتارگرایان و ه واداران پژوهش های‬ ‫کمی در حوزه مطالعات توسعه سیاس��ی بوده است؛ وگرنه از‬ ‫توسعه سیاسی‪ ،‬تعاریف متعددی ش��ده و اتفاق نظر کمتری‬ ‫در خصوص چیستی ان مانند سایر مباحث علوم اجتماع ی –‬ ‫‪6‬‬ ‫سیاسی دیده م ی شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫سطح نازل شاخص های توسعه اقتصادی – اجتماعی‬ ‫همچنان که در بحث از رویکردها به رویکرد یا رهیافت‬ ‫رفتارگرایان درخصوص توس��عه سیاس��ی اش��اره ش��د‪ ،‬این‬ ‫نظریه پردازان به ارتباط مس��تقیم و تنگاتنگ بین توس��عه‬ ‫اقتصادی‪ ،‬اجتماعی و دموکراسی اشاره م ی کنند؛ یعنی توسعه‬ ‫سیاسی به معنای دموکراسی‪ ،‬در جامع ه ای نهادینه خواهد شد‬ ‫که از لحاظ اقتصادی و اجتماعی در سطح توسع ه یافته ای قرار‬ ‫داشته باشد و شاخ ص های تولید ناخالص ملی‪ ،‬درامدسرانه‪،‬‬ ‫شه رنشینی‪ ،‬صنعت ی شدن‪ ،‬رسانه و سواد در سطح باالیی باشد؛‬ ‫‪50‬‬ ‫اما در اینکه این شاخ ص ها چه می زان باشد‪ ،‬اتفاق نظری بین‬ ‫انها وجود ندارد‪.‬‬ ‫لیپست در مقاله ای که در مارس ‪ 1959‬منتشر ساخت‪،‬‬ ‫سعی کرد ثابت کند که بازی سیاسی فقط در صورتی رقابتی‬ ‫یا دموکراتیک خواهد شد که یک جامعه به می زانی از توسعه‬ ‫اقتصادی – اجتماعی رسیده باش��د‪ 7.‬او صراحتا نشان داد که‬ ‫میان توسعه سیاسی به معنای دموکراسی و عوامل اجتماعی‬ ‫و اقتصادی رابطه همبستگی وجود دارد‪ .‬وی برخی کشورها را‬ ‫برحسب ش��اخ ص های اقتصادی مختلفی مانند درامد ملی‪،‬‬ ‫صنعت‪ ،‬اموزش و شه رنشینی با یکدیگر مقایسه کرد و به این‬ ‫نتیجه رسید که نظام های سیاسی عقب مانده و توسع ه یافته‬ ‫بر مبنای این شاخ ص ها با یکدیگر تفاوت های اساسی دارند‪.‬‬ ‫ای��ران دوره پهلوی را از لحاظ ش��اخصه های توس��عه‬ ‫اقتصادی – اجتماعی‪ 8‬نم ی توان توس��ع ه یافته محس��وب‬ ‫کرد‪‎‬؛ شاخصه های معمول توس��ع ه یافتگی تا سال ‪ 1342‬در‬ ‫س��طح بس��یار پایینی بود؛ به عنوان مثال‪ ،‬جمعیت ای ران در‬ ‫نخس��تین سرش��ماری س��ال ‪ 20/4 ،1956‬میلیون نفر بود؛‬ ‫‪15‬درصد مردم با سواد و تعداد دانش��جویان ‪ ٢٥‬هزار نفر بود‪.‬‬ ‫جمعیت شه رنش��ین در س��ال ‪36 ،1966‬درصد ب��ود که در‬ ‫س��ال ‪ 1976‬به ‪47‬درصد رس��ید؛ یعنی از ‪ 36/6‬میلیون نفر‬ ‫‪ 15/7‬میلیون نفر در مناطق ش��هری و ‪ 17/9‬میلیون نفر در‬ ‫مناطق و نواحی روستایی زندگی م ی کردند‪ .‬رقم با سوادی در‬ ‫دهه ‪ 1970‬نیز به ‪ ٣٠‬تا ‪٣٥‬درصد رس��ید و تعداد دانش��جویان‬ ‫به ‪ 170‬هزار نفر در سال ‪ 1977‬س��ید و حدود ‪ ٥٥‬هزار نفر نیز‬ ‫در خارج کش��ور تحصیل م ی کردند (تعداد دانشجویان ایران‬ ‫در مقام مقایسه با دیگر کشورهای در حال رشد مانند مصر و‬ ‫ع راق فوق العاده پایین بوده است)‪ .9‬انقالب سفید و اصالحات‬ ‫اقتصادی ‪ -‬اجتماعی که رژیم ش��اه بع��د از ‪ ١٣٤٢‬انجام داد‪،‬‬ ‫موجب بهبود شاخصه ها نس��بت به قبل گردید؛ درامدهای‬ ‫حاصل از فروش نفت در این سال ها ‪ ،‬محرک چنین اصالحاتی‬ ‫در ای ران بود‪.‬‬ ‫در امدهای نفتی که در س��ال ‪ 555 ،1342‬میلیون دالر‬ ‫بود‪ ،‬در س��ال ‪ 1350‬به ‪ 1/2‬میلیارد دالر و در سال ‪ 1353‬به ‪٥‬‬ ‫میلیارد دالر و پس از چهار ب رابر شدن قیمت نفت در بازارهای‬ ‫جهانی در سال ‪ 1355‬به ‪ ٢٠‬میلیارد دالر رسید و در سال ‪1356‬‬ ‫این رقم به ‪ ٣٨‬میلیارد دالر بالغ گشت‪.‬‬ ‫اصالحات اقتصادی – اجتماع��ی با تکیه بر درامدهای‬ ‫نفتی‪ ،‬منجر به افزایش جمعیت ش��هری‪ ،‬گسترش شهرها‪،‬‬ ‫بهبود امکانات بهداشتی و اموزش��ی و باال رفتن سطح سواد‪،‬‬ ‫رشد طبقه متوسط‪ ،‬افزایش سطح اشتغال زنان (در دهه ‪1970‬‬ ‫به ‪ ١١‬درصد و بیسوادی میان انها ‪٢٠‬درصد بیشتر از مردان بود‬ ‫هالیدی‪ ،‬ص ‪ )٢٥‬شد‪ .‬رش��د اقتصادی در این سال ها قابل‬‫توجه بود‪ ،‬شاخصه های اقتصادی در سال های ‪ ١342‬تا ‪1353‬‬ ‫نشانگر این رشد قابل مالحظه است‪‎‬؛ افزایش ‪١٣‬درصدی تولید‬ ‫ناخالص ملی‪ ،‬نرخ رشد اقتصادی‪ ،‬افزایش تولید صنعتی و نرخ‬ ‫تورم ‪ ٢‬الی ‪٣‬درصد که در سال ‪ 1350‬به ‪ ٤‬درصد رسید‪ ،‬حذف‬ ‫موانع تجارت خارجی‪ ،‬کاهش مالیات بر واردات‪ ،‬ناپدید شدن‬ ‫بیکاری در سال ‪ ،1353-1354‬تولید ملی سرانه بالغ بر بیست‬ ‫هزار ریال‪ ،‬افزایش ‪٣٠‬درصدی دستمزد کارگران در ‪ ٢١‬صنعت‬ ‫کشور و درامد سرانه از ‪ ٥٠٠‬دالر در اواسط دهه ‪ ٧٠‬که به ‪٢٠٠٠‬‬ ‫‪11‬‬ ‫دالر در سال ‪ ١٣٥٥‬رسید‪.‬‬ ‫اما این روند تداوم نداشت و از س��ال ‪ 1355‬دوره بحران‬ ‫اقتصادی اغاز م ی گردد و کاهش درامدهای حاصل از فروش‬ ‫نفت نیز در این س��ال بر وخامت اوضاع م ی افزاید‪‎‬؛ همچنین‬ ‫رکورد‪ ،‬بیکاری و فرار سرمایه ها اوج تازه ای گرفت‪.‬‬ ‫پس ش��اخ ص های اقتصادی ‪ -‬اجتماعی در این دوره‪،‬‬ ‫حتی نسبت به بسیاری از کش��ورهای منطقه (خاورمیانه) در‬ ‫سطح پایی ن تری بود و از این لحاظ زمینه مناسبی ب رای توسعه‬ ‫سیاسی وجود نداشت‪.‬‬ ‫عامل حقوقی تاثیرگذار بر روند توسعه سیاسی‬ ‫قانون اساسی در هر کشوری سنگ بنای یک سیستم‬ ‫دموکراتیک و سامان بخش مدیریت قانونی جامعه است؛ لذا‬ ‫چنین ق وانینی در عین شفافیت‪ ،‬باید به دقت وظایف و اختیارات‬ ‫هر یک از نهادها و قوای حکومت را مش��خص و توازن را در‬ ‫روابط قوا رعایت کرده باشد‪ .‬هرگونه تفویض اختیارات بیش‬ ‫از حد معمول م ی تواند زمینه ساز سوء اس��تفاده و اقتدارگرایی‬ ‫سیاسی و پایمال شدن حقوق و ازادی های شهروندان از سوی‬ ‫مقامات دولتی گردد‪.‬‬ ‫قانون اساسی مشروطه نیز که در س��ال ‪ ١٩٠٦‬از سوی‬ ‫مظف رالدین شاه به امضا رس��ید و بعدها متممی مشتمل بر‬ ‫‪ ١٠٧‬اصل بدان اضافه شد‪ ،‬از منظر دموکراتیک با چالش های‬ ‫جدی مواجه بود‪ .‬اما نکته ای که ما در این مقاله مورد بحث قرار‬ ‫خواهیم داد‪ ،‬به نهاد سلطنت ب ر م ی گردد؛ این نهاد که در دوران‬ ‫قاجار به شیوه ای مستبدانه و غی ر متمرکز بر ای ران حکمرانی‬ ‫م ی کرد‪ ،‬با وقوع جنبش مش��روطیت زمینه ب رای مشروط و‬ ‫محدود کردن ان فراهم شد؛ اما تفویض اختیارات قابل مالحظه‬ ‫در قانون اساسی مشروطه به ان‪ ،‬خود زمینه ساز اقتدارگرایی‬ ‫سیاسی را در اینده از سوی نهاد فوق فراهم ساخت‪.‬‬ ‫بعد از این دوره این نهاد ه��ر جا و هر زمانی که قدرتش‬ ‫ایجاب م ی کرد‪ ،‬دخالت و به گس��ترش نفوذ و کنترل س��ایر‬ ‫نهادهای دیگ��ر پرداخت و در هر دو دوره پهلوی این مس��اله‬ ‫منجر به استق رار دیکتاتوری فردمحور‪ ،‬که به شکل افراطی بر‬ ‫نهاد سلطنت و شخص شاه تاکید م ی شد‪ ،‬گردید؛ حتی در دوره‬ ‫پهلوی دوم‪ ،‬خاندان پهلوی س��لطنت و وجود شاه را به عنوان‬ ‫بخشی از هویت ای رانی معرفی م ی کردند‪.‬‬ ‫در واقع برخالف سیس��تم های مش��روطه پارلمانی در‬ ‫کشورهای دموکراتیک که شاه صرفا وظایف تشریفاتی داشته‬ ‫و دارد‪ ،‬در ای ران مطابق قانون اساسی مشروطه که به بندهای‬ ‫ان اشاره خواهیم کرد‪ ،‬قدرت قابل مالحظه ای به شاه تفویض‬ ‫داده شده و همین مساله با اصالحاتی که در سال ‪ ١٩٥٩‬در ان‬ ‫صورت گرفت و عوامل دیگر به وی��ژه در دوران بعد از کودتای‬ ‫‪ ٢٨‬مرداد‪ ،‬زمینه را ب رای انحصار قدرت سیاسی از سوی شاه و‬ ‫ش��کل گیری یک نظام اقتدارگرایی نوساز و سرکوبگر فراهم‬ ‫اورد‪.‬‬ ‫مثال اصولی مانند اصل ‪ ٤٥‬قانون اساسی مشروطه که‬ ‫در ان حق انتخاب ‪ ٣٠‬نفر از اعضای مجلس سنا را به شاه داده‬ ‫بود یا اصل ‪ ٤٨‬که شاه م ی تواند هر یک از مجلس شورای ملی‬ ‫و سنا را جداگانه یا هر دو مجلس را در ان واحد منحل کند‪.‬‬ ‫در اصل ‪ ٣٥‬متمم قانون اساسی امده است‪« :‬سلطنت‬ ‫ودیع ه ای اس��ت که به موجب الهی از طرف ملت به شخص‬ ‫پادشاه مفروض شده است»؛ یا اصل ‪ ٤٦‬که عزل و نصب وزرا به‬ ‫موجب فرمان همایونی پادشاه بود‪ .‬اصل ‪ 50‬که فرمانفرمایی‬ ‫کل قشون بری و عجری با شخص پادشاه بود یا اصل ‪ 51‬که‬ ‫‪12‬‬ ‫اعالن جنگ و صلح با پادشاه بود و‪...‬‬ ‫پس عالوه بر عامل تاریخی و پیشینه سلطنت و شاه‪،‬‬ ‫زمینه های حقوقی اقتدارگرایی سیاسی به مفهوم سوءاستفاده‬ ‫از اختیارات قانون اساسی از سوی شاه و گرایش به دیکتاتوری‬ ‫فراهم بود‪ ،‬که این مس��اله کمت��ر مورد توج��ه محققین و‬ ‫پژوهشگران علم سیاست در ای ران قرار گرفته است‪.‬‬ ‫تمرکز ق�درت سیاس�ی از س�وی نهاد س�لطنت و‬ ‫شکل گیری نظام اقتدارگرای نوساز (دیکتاتوری فردی‬ ‫و شخصی شدن سیاست)‬ ‫با سقوط دولت رضاشاه‪ ،‬اگرچه نظام استب دادی فروریخت‬ ‫و قدرت ش��اه و دربار کاهش یافت؛ اما از نظر نهادی سلطنت‬ ‫جایگاه خود را به عنوان عال ی ترین مرجع ب رای اعطای حمایت‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫فرهنگ سیاسی مردم و الیت حاکم‬ ‫در تئوری های مکتب مدرنی زاسیون (نوسازی)‪ ،‬پیشرفت‬ ‫اقتصادی و پیش��رفت فرهنگی‪ ،‬هر دو به شیوه ای ب رابر ب رای‬ ‫خلق دموکراس��ی اهمیت دارند‪‎‬؛ در میان برخی نویسندگان‪،‬‬ ‫کسانی هستند که ب رای ثبات یک دموکراسی‪ ،‬بر نهادینه شدن‬ ‫یک فرهنگ سیاسی خاص که ش��امل تعهد به ارزش های‬ ‫دموکراتیک یا قواعد ان‪ ،‬حداقل در بین الیت سیاسی باشد و‬ ‫نیز روی مسائل و ارزش هایی چون مشارکت‪ ،‬تساهل ورزیدن‪،‬‬ ‫اجماع و تاکید م ی کنند‪ .‬الموند و و ربا‪ ،‬نویسندگانی هستند که‬ ‫درخصوص مهمترین اثر در خصوص رهیافت فرهنگ سیاسی‬ ‫و دموکراسی در بین پنج ملت (‪ )1963‬تاکید م ی کنند که شیوع‬ ‫یا رواج ار زش هایی خاص و عقایدی بر دیگران‪ ،‬ب رای ظهور یک‬ ‫دموکراس��ی کارامد و با ثبات ضروری است‪ .‬انها سه فرهنگ‬ ‫سیاسی را شناسایی کرده اند؛ محدود ‪ ،‬تبعی‪ ،‬مشارکتی‪ .‬انها‬ ‫«فرهنگ مدنی» را به مثابه فرهنگ سیاس��ی ایده ال ب رای‬ ‫دموکراسی قلمداد کرده اند؛ اما چنین فرهنگی صرفا مشارکتی‬ ‫نیس��ت و م ی تواند همراه با جنب ه هایی از فرهنگ سیاس��ی‬ ‫‪17‬‬ ‫محدود و تبعی باشد‪.‬‬ ‫فرهنگ سیاسی توده های مردم ای ران در این دوره تلفیقی‬ ‫از عناصر فرهنگ سیاس��ی محدود و تبعی ب��ود که عنصر‬ ‫مش��ارکتی ان پایین بود (به دلیل پایی ن بودن ش��اخ ص های‬ ‫توسعه اقتصادی ‪ -‬اجتماعی)‪ .‬در چنین فرهنگ سیاسی که‬ ‫شاهد ب ی تفاوتی نسبت به امور سیاسی‪ ،‬اجتماعی و نااشنایی‬ ‫نسبت به پدیده دولت ملی هستیم‪‎‬؛ مردم بیشتر در روستاها‬ ‫زندگی م ی کردن��د و جمعیت مقیم ش��هرهای کوچک نیز‪،‬‬ ‫ساختی عشیره ای داشت؛ اگاه ی های سیاسی محدود و افراد‬ ‫عمدتا دچار انفعال سیاسی بودند و رویکرد بدبینانه ای نسبت به‬ ‫سیاست و مشارکت داشتند و به امکان تاثیرگذاری خود در این‬ ‫وادی اعتقادی نداشتند‪ .‬در چنین فرهنگی‪ ،‬اغلب مردم فعالیت‬ ‫سیاسی را پردردسر و خط رناک ب ر م ی شمارند که مختص عده‬ ‫محدودی از افراد است و بهتر است که همی ن گونه نیز باشد؛‬ ‫انها دید رمانتیکی نسبت به حاکمان خود دارند و خود را ناتوان از‬ ‫سیاست ورزی و ب رای خود نقشی تبعی قائل هستند‪ .‬رفتارهای‬ ‫سیاس��ی افراد در چنین فرهنگی‪ ،‬ترکیبی از فرصت طلبی‪،‬‬ ‫انفعال سیاسی‪ ،‬کناره گیری‪ ،‬ترس و‪ ...‬است‪ .‬چنین فرهنگی‬ ‫توانایی افراد در هم��کاری و اعتماد را ب��ه یکدیگر تضعیف‬ ‫م ی کند و نتیجه چنین فرهنگ و جامع ه پذیری نشات گرفته‬ ‫از ان هم باعث رشد و گسترش نگرش های ضددموکراتیک و‬ ‫ضد مشارکتی در سیاست م ی شود؛ فراگیر بودن رویکرد و تئوری‬ ‫توطئه نسبت به مسائل و طبیعی بودن خشونت در سیاست‬ ‫وعدم اگاهی از قوعد بازی سیاسی دموکراتیک‪ ،‬ویژگ ی های‬ ‫دیگر چنین فرهنگ سیاسی پاتریمونیالیستی است که زمینه‬ ‫مساعدی را ب رای توسعه سیاسی نه تنها فراهم نخواهد کرد‪،‬‬ ‫بلکه به تقویت فرهنگ سیاسی اقتدارگرا و باز تولید دیکتاتوری‬ ‫و نظام های اقتدارگرا خواهد انجامید‪« .‬گاستیل» در بحث از‬ ‫فرهنگ سیاسی ای ران و ویژگ ی هایش بر این عقیده است که‬ ‫زمینه مساعدی ب رای مشارکت و رقابت سیاسی ایجاد نم ی کند‪‎‬؛‬ ‫از نظ��ر او ای رانیان معتقدند که ادمیان ش��رور و قدرت طلبند؛‬ ‫همه چیز غیرقابل اعتماد است؛ ادمی باید نسبت به اط رافیانش‬ ‫بدبین و ب ی اعتماد باش��د‪‎‬؛ حکومت دش��من مردم است و‪...‬‬ ‫فرهنگ سیاسی الیت (نخبگان) حاکم نیز که نقش مهمی‬ ‫در سوق دادن سیستم‪ 18‬سیاسی یک جامعه به سمت توسعه‬ ‫سیاسی خواهند داشت‪ ،‬اقتدارگرا و مستعد توسعه سیاسی (در‬ ‫ای ران این دوره) نبود؛ انها عمدتا رویکردی تحقیرامیز به مردم‬ ‫داشته و به جای اعتقاد به شهروند بودن افراد به رعیت بودن انها‬ ‫گرایش داشتند و حقی ب رای انها در مشارکت ورزی در سیاست‬ ‫قائل نبودند؛ چنین نخبگانی نگرشی دموکراتیک نسبت به‬ ‫بازی سیاسی نداشتند و مخالفین را عمدتا دشمنان و سیاست‬ ‫را هنر از می دان به در کردن انها از قدرت م ی دانستند؛ در چنین‬ ‫فرهنگی‪ ،‬مفاهیم س��ازش‪ ،‬مصالح��ه و‪ ...‬مفاهیمی منفی‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫و نیز مقام و موقعیت حفظ کرد؛ زی را ش��اه همراه با خانواده و‬ ‫اط رافیانش از نظر ساختاری در موقعیتی قرار داشت که قادر‬ ‫بود دس��ته بندی های مبتنی بر حمایت و وابستگی و جریان‬ ‫توزیع غنائم سیاسی را تحت کنترل داش��ته و کسی را یارای‬ ‫‪13‬‬ ‫رقابت موثر با او نبود‪.‬‬ ‫ب رای همین بود که به تدریج با کسب تجربه و در جریان‬ ‫کودتای ‪ ٢٨‬م��رداد‪ ،‬با حمایت نیروه��ای هم پیمان داخلی و‬ ‫خارج ی اش‪ ،‬توانست قدرت خویش را تحکیم و تثبیت و کلیه‬ ‫مخالفین سیاسی خود را قلع و قمع کند و به تدریج در مسیر‬ ‫دیکتاتوری گام برداش��ت‪ ،‬به طوری که بعد از ده��ه ‪ ،٤٠‬او در‬ ‫تمام جنب ه های سیاستگذاری داخلی و خارجی نقش محوری‬ ‫داشت و کل نظام بر پایه نهادهایی بنا شده بود که همه حول‬ ‫محور شخص شاه متمرکز بود‪ .‬نخس ت وزی ران را انحصارا شاه‬ ‫ب ر م ی گزید؛ مجل��س نیز به رغم حقوق و امتی��ازات مصرح و‬ ‫تاکی د شده در قانون اساسی‪ ،‬در این دوره فقط جنبه نمایشی‬ ‫داشت؛ بناب راین نخس ت وزیر و کابینه و مجلس عمدتا مجری‬ ‫تصمیمات شاه بودند و او از ط ریق پرداخت حقوق و مزایا‪ ،‬تحمل‬ ‫فساد مقامات یا استفاده از نیروهای نظامی‪ ،‬امنیتی با کنترل‬ ‫و نظارت بر انها‪ ،‬وفاداری شان را نسبت به خود جلب م ی کرد و‬ ‫چنین اقداماتی سبب کنترل گسترده شاه بر مقامات حکومتی‬ ‫شده بود‪ .‬بناب راین سلطنت تنها نهاد مملکت و شخص شاه بود‬ ‫که همه قدرت ها حول محور ان م ی چرخید ‪ ،‬بدون انکه بر ان‬ ‫کنترل رس��می و قانونی یا عملی وجود داشته باشند؛ در واقع‬ ‫عمال شاه بر قانون ب رتری داشت و عین قانون بود‪ .‬او خودش نیز‬ ‫این استب داد را به این شیوه توجیه کرده است‪« :‬باور کنید‪ ،‬وقتی‬ ‫سه چهارم ملتی خواندن و نوش��تن نم ی دانند‪ ،‬تنها راه انجام‬ ‫اصالحات‪ ،‬شدیدترین دیکتاتوری هاست؛ در غیر این صورت‬ ‫به جایی نم ی رسیدیم؛ اگر خشن نبودم نم ی توانستم اصالحات‬ ‫ارضی را به انجام برسانم و تمام ب رنامه های اصالح ی ام شکست‬ ‫‪14‬‬ ‫م ی خورد‪».‬‬ ‫یا در پاسخ به تاریخ م ی گوید‪« :‬حکومت دموکراتیک در‬ ‫ای ران سرابی بیش نبود؛ ما ناگزیر بودیم که یکی انتخاب کنیم‪،‬‬ ‫انتخاب بین اس��تبداد و حکومت مطلقه‪ 15 ».‬این دیکتاتوری‬ ‫فردی در دهه ‪ 60‬و ‪ 70‬میالدی‪ ،‬سبب شخصی شدن سیاست و‬ ‫نهاد زدایی از ان و گسترش روابط شخصی و غیررسمی شدن‬ ‫فرایندهای سیاس��ی گردید و چنین س��اخت قدرتی‪ ،‬موجب‬ ‫پیدایش باندهای قدرتی شد که صرفا به دنبال کسب قدرت‬ ‫بودند و از عالیق و منافع اعض��ای خود حمایت م ی کردند؛ در‬ ‫نتیجه شبکه ای از روابط شخصی به جای مشارکت و رقابت‬ ‫نهادمند مستقر گردید‪ .‬به همین خاطر سیاست در ای ران دوره‬ ‫پهلوی دوم (به ویژه در این دو دهه ‪ 60‬و ‪ )70‬مبتنی بر فعالیت‬ ‫احزاب‪ ،‬انجمن ها و اتحادیه ها نبود‪ ،‬بلکه ب ر عکس‪ ،‬سیاست‬ ‫غیررسمی گروه های س��ازمان نیافته و نامشخص بود که در‬ ‫‪16‬‬ ‫تعارض اساسی با توسعه سیاسی قرار داشت‪.‬‬ ‫به شمار م ی رفتند‪.‬‬ ‫ب رای همین بود که بعد از انحصار قدرت سیاسی از سوی‬ ‫شاه و دربار با همکاری متحدین داخلی و خارج ی شان در جریان‬ ‫کودتای ‪ ٢٨‬مرداد‪ ،‬فعالیت کلی��ه احزاب ممنوع و مخالفین و‬ ‫فعالین سیاسی به زندان انداخته شدند و اختناق سیاسی به اوج‬ ‫خود رسید و به تدریج شاهد شخص ی شدن سیاست در ای ران و‬ ‫اعمال قدرت شیوه ای دیکتاتور منشانه تر از گذشته‪ ،‬از سوی شاه‬ ‫بودیم‪ .‬عالوه بر شاه‪ ،‬نخبگان همراه و نزدیک یا بخش عمده ای‬ ‫از نخبگان حاکم‪ ،‬اعتقادی به قواعد بازی سیاسی دموکراتیک‬ ‫نداشتند و تالش همه انها معطوف به گسترش نفوذ و افزایش‬ ‫س��هم خود از قدرت بود‪ .‬نگاهی به اظهارات شاه و نخبگان‬ ‫سیاسی این دوره به خوبی این تمایل و گرایش اقتدارگرایانه و‬ ‫ضدمشارکتی را نشان م ی دهد‪ .‬مثال شاه در سال ‪ 1337‬بعد از‬ ‫سرکوب کلیه احزاب و تشکیل دو حزب دولتی مانند ملیون و‬ ‫مردم‪ ،‬به رهبری اقبال و علم م ی گوید‪« :‬اگر من دیکتاتور بودم‬ ‫تا یک شاه مشروطه‪ ،‬باید وسوسه م ی ش��دم و همانند انچه‬ ‫در کش��ورهای کمونیس��تی م ی بینید‪ ،‬حزب واحد مسلطی‬ ‫تش��کیل م ی دادم‪ ،‬اما من به عنوان یک پادشاه مشروطه‪ ،‬ان‬ ‫توان و جس��ارت را دارم که فعالی ت های حزبی گس��ترده‪ ،‬به‬ ‫دور از خفقان یا یک دولت تک حزبی را تشویق کنم‪ 19».‬این‬ ‫درحالی است که در این دوره کلیه احزاب سیاسی را ممنوع و‬ ‫سرکوب کرده بود و دو حزب دولتی فوق نیز‪ ،‬احزاب فرمایشی‬ ‫بودند؛ و در اس��فند ‪ 1353‬نیز این احزاب فرمایشی را ملغی و‬ ‫حزب رستاخیز را تشکیل داد‪.‬او در مصاحبه با اوریانا فاالچی‪،‬‬ ‫روزنامه نگار ایتالیایی با صراحت بیان م ی دارد که ‪« :‬باور کنید‬ ‫یدانند‪ ،‬تنها راه انجام‬ ‫وقتی سه چهارم ملتی خ واندن و نوشتن نم ‬ ‫اصالحات‪، ،‬شدیدترین دیکتاتوری هاست‪ .‬در غیر این صورت‪ ،‬به‬ ‫جایی نم ی رسیدیم‪ .‬اگر خشن نبودم نم ی توانستم اصالحات‬ ‫ارضی را به انجام برسانم و تمام ب رنامه های اصالح ی ام شکست‬ ‫‪20‬‬ ‫م ی خورد‪».‬‬ ‫نزدیکان و نخبگان سیاسی حاکم نی ز‪ ،‬درگیر کشمکش‬ ‫قدرت درون جناح های سیاسی دولتی بودند؛ تملق و چاپلوسی‬ ‫اقتدارگرایانه و ترویج ارزش ه��ای ان از ویژگ ی های عمده این‬ ‫نخبگان بوده است‪ .‬چنانچه موسس حزب مردم‪ ،‬رسالت حزب‬ ‫خود را خدمتگزاری بالشرط به شاهنشاه م ی دانست‪ .‬اموزگار‪،‬‬ ‫از روس��ای حزب ملیون در جایی گفت‪« :‬علت وجود حزب ما‬ ‫اعلیحضرت همایونی است‪ ».‬هویدا نیز درباره حزب ای ران نوین‬ ‫ابزار داشت‪« :‬اصول حزب ها‪ ،‬الهام گرفته از افکار عالیه شاهنشاه‬ ‫اس��ت که ما همه به ان اعتقاد داریم‪ 21 ».‬جمشید اموزگار در‬ ‫کسوت نخس��ت وزیر وقت و دبیرکل حزب رس��تاخیز در ‪١١‬‬ ‫اسفندماه ‪ ،١٣٥٦‬به مناسبت سال تشکیل حزب رستاخیز در‬ ‫پیامی که در نشریات چاپ شد‪ ،‬گفت‪« :‬این حزب پاسدار انقالب‬ ‫و شاه در تاروپود شیوه های زندگی ملت است و نوید م ی دهد که‬ ‫‪22‬‬ ‫ای ران امروز و فردا از ان نویسندگان راه رستاخیر خواهد بود‪».‬‬ ‫در مجموع نگرش های مسلط در میان شاه و نخبگان‬ ‫سیاسی حاکم به ش��دت اقتدارگرایانه و ضد دموکراتیک بود؛‬ ‫به همین واسطه به رفتارهای سیاس��ی اقتدارگرایانه و تالش‬ ‫ب رای تثبیت نظامی که حامل ویژگ ی های فوق باش��د منجر‬ ‫ گردید؛ البته با جامع ه پذیری سیاس��ی که از طریق نهادهای‬ ‫مختلف چون مدارس‪ ،‬نهادهای دولتی‪ ،‬احزاب رسمی رسانه ها‬ ‫و رادیو و تلویزیون صورت م ی گرفت‪ ،‬انان در پی نهادینه کردن‬ ‫چنین ارزش هایی در توده مردم و تداوم و گس��ترش فرهنگ‬ ‫سیاسی تبعی‪ ،‬از طریق ایدئولوژی ناسیونالیسم و شاه محوری‬ ‫افراطی بودند‪ .‬ماروین زونیل که تحقیقاتی جالب در خصوص‬ ‫روانشناس��ی نخبگان سیاس��ی ای ران در این دوره انجام داده‬ ‫معتقد اس��ت‪« :‬انچه به نظر م ی رسد بین نخبگان سیاسی‪،‬‬ ‫یک عدم تمایل تقریبا عمومی در ب رابر گس��ترش مشارکت‬ ‫سیاسی وجود دارد؛ انها نیازی به تجزیه قدرت یا تقسیم ان با‬ ‫هرکسی نم ی بینند و خصوصیت عدم عالقه به فرایند سیاسی‬ ‫‪23‬‬ ‫یا بیگانگی از ان به طور عام در انها برجسته است‪g ».‬‬ ‫*منابع در دفتر مجله موجود است‬ ‫‪51‬‬ ‫بین الملل‬ ‫داالن مذاکره‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫پس از ف راز و نشی ب های چند ماهه‪ ،‬ای ران و گروه‪ 5+1‬س رانجام تصمیم گرفتند مذاک رات هسته ای را روز ‪ 8‬اسفندماه‬ ‫در قزاقستان از سر بگی رند‪ .‬این درحالی است که طی هفته گذشته جو بایدن‪ ،‬معاون رئی س جمهور امریکا از‬ ‫امادگی کشورش ب رای مذاک رات دوجانبه و رو در رو با جمهوری اسالمی ای ران خبر داد‪.‬‬ ‫‪52‬‬ ‫سناریو های قزاقستان‬ ‫هدف امریکا از پیشنهاد مذاکره مستقیم چیست؟‬ ‫‪1‬‬ ‫سامان صابریان‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫برخورد دوگانه با ایران انقالبی‬ ‫ای ران همان ای ران بود‪ ،‬غرب هم��ان غرب ولی دیگر‬ ‫ای ران حق اس��تفاده از این قرارداد ها را نداشت‪ .‬چه تفاوتی در‬ ‫ای ران قبل و بعد از انقالب پدید امد که کس��انی که سنگ‬ ‫انرژی هسته ای ای ران را به سینه م ی زدند حال در مسیر ای ران‬ ‫ب رای رسیدن به حق مسلمش با سنگ انداختن کارشکنی‬ ‫می کردند؟ غرب ب رای توقف پیش��رفت انرژی هس��ته ای‬ ‫ای ران انقالبی از هر اقدامی اعم از تحریم و ترور دانشمندان‬ ‫هسته ای کوتاهی نکرده است‪ .‬پس از پایان جنگ تحمیلی‬ ‫ب رای تکمیل و تجهیز نیروگاه هس��ته ای بوشهر مذاکراتی‬ ‫انجام ش��د‪ ،‬اما پیمانکاران به علت فش��ار دولت های غربی‬ ‫کناره گیری کردند و در نهایت روس ها همکاری هس��ته ای‬ ‫با ای ران را پذیرفتند‪ .‬داس��تان همچنان ادامه داش��ت و ای ران‬ ‫تالش های فراوانی ب رای اوردن دانش هس��ته ای به کشور‬ ‫انجام داد و از س��ال ‪ ۸۰‬این دانش به سایت هسته ای نطنز‬ ‫که از چند سال پیش احداث ان اغاز ش��ده بود‪ ،‬منتقل شد‪.‬‬ ‫در سال ‪ ۱۳۸۲‬ب راساس توافقنامه سعداباد‪ ،‬ته ران متعهد شد‬ ‫غن ی سازی اورانیوم را به حالت تعلیق دراورد و به رغم اینکه‬ ‫بیش از ‪ ۱۰۰‬ماشین س��انتریفیوژ در نطنز داشت‪ ،‬صرفا ‪۱۰‬‬ ‫ماشین سانتریفیوژ به هم متصل و روی انها تست انجام داد‬ ‫و اورانیوم تا یک و دو دهم درصد غنی ش��ده بود‪ .‬رشد ای ران‬ ‫همچنان چشمگیر بود و روند رو به جلویی داشت تا چندی‬ ‫پیش که نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس در پی‬ ‫انتشار اخباری در رسانه های خارجی در مورد «قصد ای ران ب رای‬ ‫نصب نسل جدید سانتریفیوژ ها در سایت غن ی سازی نطنز»‬ ‫گفت‪« :‬طبق اعالم سازمان انرژی اتمی م ی خواهیم از نسل‬ ‫جدید سانتریفیوژ ها استفاده کنیم‪».‬‬ ‫وی ادامه داد‪ « :‬طبق بنده��ای ‪ ۴‬و ‪ ۵‬قانون ان‪ .‬پی‪ .‬تی‬ ‫ی به ما کنن��د که انها به‬ ‫کش��ورهای عضو باید کمک علم ‬ ‫وظیفه شان به خوبی عمل نکرده اند که ما در این باره گله مند‬ ‫سیاست یکی به نعل‪ ،‬یکی به میخ‬ ‫برنامه هس��ته ای ای ران را از نگاه دیگ��ری م ی توان در‬ ‫راس��تای اظهارات مختلفی که بیان ش��ده اس��ت پیگیری‬ ‫کرد؛ اظهاراتی که رویکرد دوگانه ای را از جانب س��ردمداران‬ ‫غربی نمایان م ی کند‪ .‬چندی پی��ش رئی س جمهور امریکا‬ ‫با تاکید بر راه حل دیپلماتیک ب رای موضوع هسته ای ای ران‬ ‫گفت‪« :‬باید راه حلی باش��د تا ای ران بتواند از انرژی هسته ای‬ ‫صلح امیز بهره مند شود و همچنین ضمانت دهد که به دنبال‬ ‫تسلیحات هسته ای نیست‪ ».‬در همین راستا رئی س جمهور‬ ‫فرانسه با اشاره به پرونده هسته ای ای ران گفت‪« :‬فقط مذاکره‬ ‫راه رسیدن به نتیجه در مورد پرونده هسته ای ای ران است‪».‬‬ ‫اوالند در اظهارنظر خود در پاس��خ به س��والی برسر پرونده‬ ‫هسته ای ای ران تصریح کرد‪« :‬فرانسه به تعهد خود در مورد‬ ‫پرونده هسته ای ای ران پایبند است‪ ».‬رئی س جمهور فرانسه با‬ ‫اشاره به پرونده هس��ته ای ای ران اظهار داشت‪« :‬من اعتراف‬ ‫نم ی کنم که ای ران به طور کامل از حقوق هس��ته ای خود در‬ ‫جهت صلح امیز استفاده م ی کند و نه کامل استفاده از فناوری‬ ‫را ب رای بهره گیری نظامی تایید م ی کنم‪ ».‬وی افزود‪« :‬فکر‬ ‫م ی کنم انچه امکان پذیر باشد انجام مذاکرات ب رای رسیدن‬ ‫به هدف است‪».‬‬ ‫بین الملل‬ ‫سال ‪۱۳۱۵‬؛ اینجا ای ران است‪ ،‬مجلس شورای ملی و‬ ‫نمایندگان در حال تصویب ایجاد اولین مرکز اتمی ای ران در‬ ‫دانش��گاه ته ران‪ .‬این اولین گامی بود که ای ران در راه پر پیچ‬ ‫وخم اتم ی برداشت‪ .‬زمان گذشت تا اذر ماه‪ ۱۳۴۴‬که راکتور‬ ‫پنج مگاواتی اموزشی و تحقیقاتی ای ران اماده فعالیت و در‬ ‫سال ‪ ۱۳۴۵‬در مرکز تحقیقات هسته ای امیراباد ته ران به کار‬ ‫گرفته ش��د و تاکنون نیز ادامه دارد‪ .‬امریکا‪ ،‬فرانسه و المان‬ ‫کشورهایی بودند که در سال ‪ ۱۳۵۲‬و بعد از تشکیل سازمان‬ ‫انرژی هسته ای‪ ،‬قراردادهای ‪ ۱۰‬ساله قابل تمدید ب رای تهیه‬ ‫سوخت هسته ای با ای ران امضا کردند‪ .‬داستان همچنان ادامه‬ ‫داشت‪ ،‬نوبت به نیروگاه بوشهر رسید و قرار شد توسط وزارت‬ ‫تحقیقات و صنعت المان غربی س��ابق به عنوان نخستین‬ ‫نی��روگاه اتمی ای ران در س��ال ‪ ۱۳۵۸‬راه ان��دازی و بالفاصله‬ ‫پس از پایان کار احداث نیروگاه بعدی اغاز ش��ود‪ .‬در همین‬ ‫راس��تا امریکا پس از مذاکراتی که ‪ ۲۲‬مرداد ‪ ۵۶‬داشت‪ ،‬قرار‬ ‫ش��د نیروگاه‪‎‬هایی در ای ران احداث کند و هشت راکتور اتمی‬ ‫ به رژیم شاه بفروشد‪ .‬از س��وی دیگر پانزدهم مهر ‪ ۱۳۵۶‬نیز‬ ‫فرانسه اعالم کرد م ی خواهد دو نیروگاه اتمی در ای ران تاسیس‬ ‫و راکتورهایی به کشورمان بفروشد‪ .‬روزگار در حال گذر و همه‬ ‫چیز ب رای غرب خوش و خرم بود تا اینکه انقالب تمام رویای‬ ‫غرب را نقش بر اب کرد ‪.‬‬ ‫هستیم‪ ».‬نایب رئیس کمیس��یون امنیت ملی و سیاست‬ ‫خارجی مجلس در پاسخ به این پرسش که رسانه ها و مقامات‬ ‫غربی نصب نسل جدید س��انتریفیوژ ها در ای ران را موثر بر‬ ‫مذاکرات اینده ای ران با ‪ 5+1‬عن��وان کرده اند‪ ،‬گفت‪« :‬انها از‬ ‫این گالیه ها زیاد دارند‪ ،‬اما ما کار خود را انجام م ی دهیم و در‬ ‫ نهایت انها هس��تند که به دنبال ما م ی دوند‪ ».‬این در حالی‬ ‫است که معاون رئی س جمهور امریکا گفته است‪« :‬ای ران که‬ ‫م ی گوید برنامه غن ی س��ازی اورانیومش صلح امیز و صرفا‬ ‫ب رای تولید انرژی است اینک با «قوی ترین تحریم ها در طول‬ ‫تاریخ» رو به رو است که اطمینان حاصل شود برنامه ای ب رای‬ ‫ی ندارد‪».‬‬ ‫توسعه ان به سوی سالح های اتم ‬ ‫با تمام خط ونشان هایی که غرب ب رای ای ران م ی کشد‬ ‫پیشنهاد مذاکره مستقیم امریکا و ای ران از سوی اقای بایدن‬ ‫کمی قابل تامل است و نشان دهنده واقع نگری غرب در ب رابر‬ ‫ب رنامه هسته ای ای ران‪.‬‬ ‫سناریو پشت سناریو‬ ‫این روز ها در حالی که ای ران در حال نصب سری جدید‬ ‫سانتریفیوژهای خود است‪ ،‬اظهارات ب ی پایه و اساس طرفین‬ ‫مذاکره کننده با ای ران نیز اغاز شده اس��ت‪ .‬رویترز به نقل از‬ ‫کا ترین اشتون‪ ،‬رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا نوشت‪:‬‬ ‫ای ران با تصمیم نصب س��انتریفیوژهای جدید در تاسیسات‬ ‫هسته ای اش تعهدات بی ن المللی را نقض کرده و مدعی شد‬ ‫ای ران با اتخاذ این تصمیم م ی تواند مواد غنی شده بیشتری‬ ‫را تولید کند و این باعث نگران ی های بیشتری درباره ماهیت‬ ‫صلح امیز بودن برنامه هسته ای ای ران م ی شود‪ .‬الزم به ذکر‬ ‫است دیگر سناریونویسان این نگاه غ ربی از قبیل انگلیس و‬ ‫فرانسه همچنین اظهاراتی را داشته اند‪ .‬این در حالی است که‬ ‫سرگئی الوروف‪ ،‬وزیر امور خارجه روسیه پس از انتشار اخباری‬ ‫مبنی بر تصمیم ای ران ب رای افزایش تعداد س��انتریفیوژهای‬ ‫نس��ل جدید در تاسیس��ات هس��ته ای نطنز گفت‪« :‬تمام‬ ‫اقدامات ای ران در ب رنامه هسته ای اش در چارچوب موافقتنامه‬ ‫پادمان است‪».‬‬ ‫‪53‬‬ ‫برخورد دوگانه غرب در قبال ایران و اسرائیل‬ ‫یکی از اصل ی‪‎‬تری��ن مخالفان برنامه هس��ته ای ای ران‬ ‫رژیم صهیونیستی است که با وجود اینکه خود دارای چندین‬ ‫کالهک هس��ته ای اس��ت با برنامه صلح امیز هس��ته ای‬ ‫ای ران مخالفت م ی کن��د‪ .‬بنیامین نتانیاهو‪ ،‬نخس��ت وزیر‬ ‫رژیم صهیونیستی مدعی ش��د‪« :‬مهم ترین وظیفه دولتی‬ ‫که من تشکیل خواهم داد جلوگیری از مسلح شدن ای ران به‬ ‫سالح هسته ای است‪» .‬‬ ‫احترام در برابر احترام‬ ‫بین الملل‬ ‫از س��ویی رامی��ن مهمانپرس��ت تغیی��ر مواض��ع‬ ‫جمهوری اس�لامی را بر پایه احترام متقابل دانست و گفت‪:‬‬ ‫«کشورهایی که در ‪ 5+1‬هستند باید رویکرد خود را عوض‬ ‫کنند‪ .‬ت��ا زمانی که احس��اس م ی کنند فش��ار روی ملت ما‬ ‫م ی تواند ب رای عقب نشینی از حقوقمان تاثیر بگذارد اشتباه‬ ‫م ی کنند‪ .‬متاسفانه کشورهای غ ربی عضو ‪ 5+1‬فکر م ی کنند‬ ‫اگر فش��ار ها ادامه و تش��دید پیدا کند در نهای��ت از حقوق‬ ‫ملت مان کوتاه خواهیم امد و به همین دلیل تا زمانی که این‬ ‫ذهنیت را داشته باشند بحث هسته ای تبدیل به موضوعی‬ ‫سیاسی م ی ش��ود و حتی اگر مذاکرات هم به نتیجه برسد‬ ‫دس��ت از فش��ار ها برنم ی دارند‪ ،‬چون فکر م ی کنند فشار ها‬ ‫باید ادامه پیدا کند که ما تسلیم خواس��ته های انها شویم‪.‬‬ ‫الزم به ذکر اس��ت در این بین و در طول اقدامات ضد بشری‬ ‫غرب علیه ای ران‪ ،‬صهیونیس ت ها و حامیانشان دست به ترور‬ ‫دانشمندان هسته ای ما نیز زده اند تا شاید بتوانند مردم ای ران‬ ‫را از دستیابی به توانمندی صلح امیز هسته ای بازدارند؛ ولی‬ ‫طبق روال گذشته این اقدامات اتحاد مردم را بیشتر کرده و‬ ‫عمل انها نتیجه عکس داشته است‪ ».‬محمد حسن اصفری‪،‬‬ ‫دبیر کمیس��یون امنیت ملی و سیاس��ت خارجی مجلس‬ ‫شورای اس�لامی نیز در واکنش به اقدامات اخیر غرب ب رای‬ ‫مذاکره بر سر مس��اله هس��ته ای ای ران گفت‪« :‬ای ران امروز‬ ‫توانسته در بحث هسته ای به دانش بوم ی دست پیدا کند و‬ ‫با وجود تحریم هایی که علیه ان اعمال م ی شود با استفاده‬ ‫از دانشمندان خود به دستاوردهای خوبی در تکنولوژی نانو‬ ‫دست پیدا کرده که همگی انها در راستای ان پ ی تی و اژانس‬ ‫هسته ای و نگاه صرفا صلح امیز بوده است‪ .‬ما تصمیم داریم‬ ‫دانش هسته ای خود را توسعه داده و استفاده از این دانش را‬ ‫در چارچوب قوانین بی ن الملل ادامه بدهیم‪».‬‬ ‫وی م ی گوید‪« :‬ما بحث بوم ی سازی را در دست داریم؛‬ ‫غرب عالقه مند است دانشی که جوامع بشری به ان نیاز دارند‬ ‫را در اختیار خود داشته باشد و اجازه ندهد که ما به انها دست‬ ‫پیدا کنیم‪ ،‬چرا که سوخت های فسیلی ضرررسان است‪ ،‬اثر‬ ‫مخرب دارد و در اینده کش��ورهایی موفق خواهند بود که از‬ ‫دانش هسته ای بهره می ب رند‪».‬‬ ‫به گفته اصفری؛ «تولید انرژی از طریق هسته ای به‬ ‫حدی اهمیت دارد که در ان پ ی تی اش��اره شده‪ ،‬کسانی که‬ ‫از انرژی های فس��یلی اس��تفاده م ی کنند به محی ط زیست‬ ‫اسیب م ی زنند و باید به دیگر کش��ور ها خسارت بدهند؛ ما‬ ‫تمام خواسته های انها را اجرایی کردیم‪ ،‬در دورانی خواستند‬ ‫که س��ایت ها را متوقف کنیم‪ ،‬ما این کار را انج��ام دادیم تا‬ ‫گفت وگو کنیم‪ ،‬ولی غرب هیچ امتیازی به ما نداده اس��ت‪.‬‬ ‫از این رو امید زیادی به گفت وگو ها نیس��ت‪ ،‬چرا که فشار ها‬ ‫افزایش پیدا کرده است‪ .‬همچنین در دهه ای که از گفت وگو‬ ‫با ‪ 5+1‬م ی گذرد‪ ،‬چراغ س��بزی دریاف��ت نکردیم‪ .‬هرگاه که‬ ‫مذاکرات م ی خواهد به نتیجه برس��د با حاشی ه سازی امریکا‬ ‫و صهیونیس��م متوقف م ی ش��ود‪ .‬این در حالی اس��ت که‬ ‫‪ 5+1‬م ی داند که ای ران نیازی به بمب ن��دارد‪ .‬امیدواریم که‬ ‫گفت وگو ها در چارچوب فنی و منطقی حل شود و ادامه پیدا‬ ‫نکند‪ .‬در این صورت غرب است که متضرر م ی شود‪ ،‬چرا که‬ ‫ما در چارچوب قوانین ان پ ی تی و اژانس از حق خود استفاده‬ ‫کرده و این علم را پیگیری م ی کنیم‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫‪54‬‬ ‫بهانه ای به نام پارچین هسته ای‬ ‫مقام��ات ای ران ب��ر ای��ن باورند ک��ه بح��ث پرونده‬ ‫هس��ته ای بهانه ای اس��ت ب رای فش��ار وارد کردن بر ملت‬ ‫ای ران‪ .‬به همی��ن خاط��ر در تازه ترین اختالفات��ی که بین‬ ‫ته ران و ‪ 5+1‬ایجاد ش��د داس��تان مرکز نظام��ی پارچین‬ ‫مط��رح ش��د؛ مرک��زی ک��ه غرب ی ه��ا مدع��ی هس��تند‬ ‫جمهوری اسالمی در انجا فعالی ت های هسته ای غی ر مجاز‬ ‫دارد‪ .‬پس از انکه هانس بلیکس و رابرت کلی از مقام های‬ ‫ارش��د اژانس در گفت وگو با روزنامه انگلیس��ی گاردین از‬ ‫تبدیل ش��دن اژان��س بی ن الملل��ی انرژی اتم��ی به جعبه‬ ‫موس��یقی امریکا خبر دادند و به رویه ه��ای یوکیا امانو در‬ ‫قبال ای ران ب��ا یاداوری برخ��ی از جزئیات به دلیل اس��یب‬ ‫وارد کردن به اعتبار اژانس اعت��راض کردند‪ ،‬این بار روزنامه‬ ‫اینترنتی کریستین ساینس مانیتور گزارشی را منتشر کرد‬ ‫که نشان م ی دهد عالوه بر این دو منتقد قدیمی‪ ،‬فردی مانند‬ ‫اویلی هاینونن‪ ،‬معاون سابق پادمان های اژانس نیز که در‬ ‫واقع مجری ماجرای «مطالعات ادعایی» و مطرح کردن این‬ ‫مساله علیه ای ران در س��ال های قبل بود‪ ،‬از اصرار عجیب‬ ‫و ب ی منطق بر موضوع بازرسی از تاسیسات پارچین کالفه‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫از سوی دیگر مقامات ای ران اعالم کردند که دیگر اجازه‬ ‫بازدید از پارچین را به اژانس نم ی دهند و شاید غرب با بهانه‬ ‫بازدید از برنامه هسته ای قصد داشته باشد از تمامی مراکز‬ ‫نظامی ای ران بازدید کند که ای ران چنین اجازه ای نم ی دهد‪.‬‬ ‫قزاقستان‪ ،‬روزنه امید غرب‬ ‫ای ران در طول اجالس س��االنه امنیت که امس��ال در‬ ‫مونیخ برگزار شد رایزن ی هایی با غ رب ی ها داشته است؛ تاکنون‬ ‫ای ران و ‪ 5+1‬چند دور از مذاکرات را برگزار کرده اند‪ .‬اخرین دور‬ ‫از مذاکرات در مسکو و در ژوئن سال ‪ ۲۰۱۲‬برگزار شد‪ .‬بعد از‬ ‫ان عل ی اکبر صالحی در سفری که به مصر داشت پیشنهادی‬ ‫را ب رای برگزاری دور بعدی مذاکرات در قاهره داشت که مورد‬ ‫توجه مسئوالن مصری واقع ش��د ولی در کل داستان طور‬ ‫دیگری رقم خورد و پیشنهاد غرب ب رای دور بعدی مذاکرات‬ ‫بیست و پنجم فوریه در قزاقستان شد‪.‬‬ ‫از این مه��م نم ی توان گ��ذر کرد که غرب ب��ه اینده‬ ‫مذاکرات با ای ران امیدوار اس��ت‪ .‬انها اعالم داش��ته اند‪« :‬ما‬ ‫م ی خواهیم ای ران را هرچه سریع تر س��ر میز مذاکره ببینیم‬ ‫تا بتوانیم به پیشرفت های ملموس دست یابیم‪ ».‬البته این‬ ‫در صورتی اس��ت که غرب با راهکارهایی که ای ران دارد کنار‬ ‫بیاید ولی حقیقت چیز دیگری را نشان م ی دهد و غرب از یک‬ ‫سو حرف مذاکره را به میان م ی اورد از سوی دیگر تحریم ها‬ ‫و تهدید ها را افزایش م ی دهد که با این روند احتمال م ی رود‬ ‫مذاکرات مسیر رو به رشدی نداشته باشد‪.‬‬ ‫حال این س��وال پیش م ی اید که ایا پیش��رفت قابل‬ ‫مالحظه ای در روند مذاکرات پی��ش م ی اید؟ ایا در مذاکرات‬ ‫قزاقستان دو طرف مذاکره سعی بر عادی سازی روابط دارند‬ ‫یا طبق روال گذشته بر س��ر منافع خود پافشاری م ی کنند؟‬ ‫تا چه حد احتمال دارد ای ران از حق مس��لم خ��ود در پرونده‬ ‫هسته ای عقب نش��ینی کند؟ ایا غرب دس��ت از لج بازی و‬ ‫فشار بر ملت ای ران م ی کش��د؟ در طول این یک قرنی که از‬ ‫عمر بهره برداری از انرژی هسته ای م ی گذرد چه کسانی حق‬ ‫استفاد از این انرژی پاک را داشتند و قدرت اعطای این حق در‬ ‫دست چه کسانی است؟ چرا رژیم صهیونیستی با ان سابقه‬ ‫طویل که در اقدامات وحش��یانه و ضد بشری دارد باید دارای‬ ‫چندین کالهک هسته باشد ولی مردم ای ران با این پیشینه‬ ‫و تمدن حق استفاده صلح امیز از انرژی هسته ای را نداشته‬ ‫باشند؟ چرا ای ران ب رای دستیابی به دانش هسته ای باید با این‬ ‫هجمه تهدید‪ ،‬تحریم و ترور مواجه باشد؟ تفاوت میان ای رانی‬ ‫که عضو ان پ ی تی اس��ت با اس��رائیل ناقض عهدنامه های‬ ‫بی ن المللی در کجاست؟ ‪g‬‬ ‫مذاکرات بدون‬ ‫لغو تحریم ها‬ ‫به نتیجه نمی رسد‬ ‫حسن بهشتی پور درگفت وگو با مثلث‬ ‫مرجان محمدی‬ ‫‪2‬‬ ‫حسن بهشت ی پور‪ ،‬کارشناس مسائل بی ن الملل‬ ‫در گفت وگوی�ی ب�ه ارزیاب�ی چش�م انداز مذاک�رات‬ ‫هسته ای ایران و گروه ‪ 5+1‬پرداخت‪ .‬وی معتقد است‬ ‫که در رابطه با اینده مذاکرات سه س�ناریو وجود دارد؛‬ ‫نخس�ت اینکه در اثر افزای�ش فش�ارها و تحری م ها‬ ‫ایران از ان پ ی تی خارج شود‪ ،‬دوم اینکه غرب به جای‬ ‫سیاست فشار و مذاکره به سیاست همکاری و مذاکره‬ ‫روی اورد و سومین سناریو نیز این است که مذاکرات‬ ‫مس�تقیم ی میان ای�ران و امری�کا با موضوع مس�اله‬ ‫هسته ای شکل بگیرد‪ .‬به گفته بهشت ی پور الزمه ایجاد‬ ‫فضای مساعد برای برقراری روابط میان ایران و امریکا‬ ‫این است که امریکا برخی تحری م ها علیه ایران را لغو‬ ‫کند‪ .‬در این صورت امریکا نش�ان م ی دهد که در عمل‬ ‫خواهان گفت وگ�و و حل و فصل مس�اله از راه مذاکره‬ ‫اس�ت‪ .‬تا زمانی که مساله سیاس�ت امریکا در رابطه‬ ‫با فش�ار و مذاکره کنار گذاش�ته نش�ود‪ ،‬انها به هیچ‬ ‫نتیج ه ای نخواهند رسید؛ امریکا یک بار برای همیشه‬ ‫باید با ای�ران تعامل کند و حقوق ایران را به رس�میت‬ ‫بشناسد‪ .‬همچنین به باور این کارشناس‪ ،‬هدف طرف‬ ‫مقابل از افزای�ش تحری م ها این اس�ت ک�ه ایران در‬ ‫شرایط تحریم بر س�ر میز مذاکره حاضر و مجبور به‬ ‫امتیازدهی شود‪ ،‬بدون اینکه ان طرف امتیازی بدهد‪.‬‬ ‫در حالی که ایران در پی ان است تا مذاکراتی را شکل‬ ‫دهد که سودمند و به نفع دو طرف باشد‪.‬‬ ‫‪ 3/5‬تا ‪ 5‬درصد ادامه دهد‪ ،‬ولی در عین حال از نظر انها ای ران‬ ‫باید غن ی سازی ‪20‬درصد را متوقف کند تا بتواند در این مرحله‬ ‫اعتمادسازی به وجود بیاورد‪.‬‬ ‫یعنی از یک طرف انها بخشی از تحریم ها را لغو کنند‬ ‫و ای ران هم از طرفی غن ی س��ازی ‪ 20‬درص��د را متوقف کند؛‬ ‫یعنی توقف در ب رابر توقف‪ .‬البته احتمال به وجود امدن این‬ ‫سناریو خیلی پایین است‪ ،‬به هر حال این سیاست همکاری‬ ‫و مذاکره به جای فش��ار و مذاکره ه��م م ی تواند کمک کند‬ ‫فضای مس��اعدتری ب رای پرونده هسته ای ای ران فراهم شود‬ ‫و هم ش��انس توافق دو جانبه و چندجانبه ب��ا ای ران افزایش‬ ‫پیدا م ی کند‪ .‬اما سناریوی س��ومی که م ی توان پی ش بینی‬ ‫ی میان ای ران و امریکا با‬ ‫کرد این است که مذاکرات مستقیم ‬ ‫موضوع مساله هسته ای شکل بگیرد چراکه در حال حاضر‬ ‫اصل ی ترین مشکل روابط ای ران و اژانس از یک طرف و ای ران و‬ ‫‪ 5+1‬از طرف دیگر مربوط به امریکا و سیاست های این کشور‬ ‫م ی شود‪ .‬بناب راین اگر ای ران مذاکرات مستقیمی با امریکای ی ها‬ ‫داشته باشد شاید مذاکرات با ‪ 5+1‬نتیجه روشن تری داشته‬ ‫باشد‪ .‬منتها به ش��رطی که امریکا در عمل نشان دهد واقعا‬ ‫در پی تفاهم است و به دنبال مذاکره ب رای مذاکره نیست‪.‬‬ ‫در چه صورتی فضای مساعد برای مذاکره ایران و‬ ‫امریکا فراهم خواهد شد؟‬ ‫ای�ا گزین�ه نظام�ی را نی�ز م ی ت�وان در زم�ره‬ ‫سناریوهای محتمل گنجاند؟‬ ‫‪ l‬یک س��ناریوی خیلی بدبینانه ک��ه در این رابطه‬ ‫وجود دارد و احتمال ش��کل گیری ان بس��یار اندک اس��ت‪،‬‬ ‫همین درگیری نظامی اس��ت‪ .‬در واقع م ی ت��وان گفت این‬ ‫سناریو غیرمحتمل اس��ت ولی در سیاست چون هی چ چیز‬ ‫مطلق نیست نم ی توان این سناریو را نیز به طور کل رد کرد‪.‬‬ ‫در صورت محقق شدن این سناریو هم ای ران و هم امریکا و‬ ‫کشورهای منطقه ضرر خواهند کرد‪ .‬در این درگیری نظامی‬ ‫‪ l‬اخی را جو بایدن سخنانی پی رامون مذاکره با ای ران‬ ‫بیان داشته که البته خیلی نم ی توان به این حرف ها اعتماد‬ ‫کرد‪ .‬در هر ح��ال وقتی انها در ح��ال مثبت صحب ت کردن‬ ‫هستند ای ران نیز باید به همین صورت رفتار کند‪ .‬پیش از این‬ ‫شاهد بودیم زمانی که خانم کاندولی زا رایس یا سوزان رایس‬ ‫در رابطه با ای ران بد صحبت کردند‪ ،‬ای ران نیز مقابله به مثل‬ ‫کرد‪ ،‬اکنون نیز ای ران باید همان سیاست را در پیش بگیرد و‬ ‫از خوش گفتاری انها اس��تقبال کند‪ .‬صحب ت های اخیر جو‬ ‫بایدن را م ی توان خیلی مثب��ت ارزیابی کرد‪ .‬همچنین جان‬ ‫کری نیز با وجود اینکه ب رای به دست اوردن رای سنا‪ ،‬برخی‬ ‫صحب ت های نابجا راجع به ای ران را بر زبان راند‪ ،‬اما در مجموع‬ ‫برایند صحب ت هایش مثبت اس��ت‪ .‬در نتیجه اگر امریکا در‬ ‫عمل هم خوب حرکت کرد ای ران نیز باید مانند انها عمل کند‪.‬‬ ‫در مذاکرات اتی میان ایران و ‪ 5+1‬به نظر ش�ما‬ ‫دو طرف چه مطالباتی خواهند داش�ت و روی چه‬ ‫مواردی پافشاری خواهند کرد؟‬ ‫‪ 5+1 l‬یک درخواست س��ه مرحله ای از ای ران دارد‬ ‫که نخس��تین مرحله اش این اس��ت که ای ران غنی س��ازی‬ ‫‪20‬درصدی اورانیومش را متوقف کن��د؛ دوم اینکه ان مقدار‬ ‫اورانیوم ی که در س��طح ‪20‬درصد غنی کرده اس��ت به یک‬ ‫کشور ثالث منتقل کند و س��وم نیز فردو را تعطیل کند‪ .‬این‬ ‫موارد‪ ،‬سه درخواستی هس��تند که ‪ 5+1‬در مذاکرات با ای ران‬ ‫مطرح کرده اند‪ .‬ای ران نیز درخواس��ت متقابلش این است که‬ ‫اوال انها غنی سازی اورانیوم را در ای ران به رسمیت بشناسند؛‬ ‫ثانیا تحریم ه��ا را علیه ای��ران لغو کنن��د و در نهایت اینکه‬ ‫نقش منطقه ای ای ران را به عنوان یک کش��ور موثر در سطح‬ ‫منطقه بپذی رند‪ .‬انها باید ب رای حل مشکالت منطقه از جمله‬ ‫مشکل سوریه با ای ران تعامل داش��ته باشند‪ .‬همچنین باید‬ ‫تضمی ن های امنیتی الزم را بدهند که تهدید علیه ای ران انجام‬ ‫نم ی دهند و مراکز هسته ای ای ران در امان خواهند بود‪ .‬اما هر‬ ‫کدام از این درخواست ها مابه ازایی دارد؛ یعنی اگر ای ران این‬ ‫کارها را انجام دهد غرب نیز باید درخواست های ای ران را عملی‬ ‫کند و بالعکس‪ .‬البته این موارد قابل بحث و گفت وگوست و‬ ‫باید منتظر ماند و دید ایا با توجه به فضایی که اکنون وجود‬ ‫دارد م ی توان به راهکاری دست یافت یا خی ر‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫‪ l‬پی ش‪‎‬بین��ی کردن در این موض��وع خاص خیلی‬ ‫دشوار است‪ ،‬اما با حدس و گمان و با توجه به شواهد و قرائن‬ ‫موجود م ی توان برخی س��ناریوها را حدس زد‪ .‬این حدسیات‬ ‫مبتنی بر واقعیاتی خ واهد بود که در سطح منطقه و بی ن الملل‬ ‫م ی گذرد و در ای��ن صورت‪ ،‬پی ش بین ی‪‎‬ه��ا صحی ح تر از اب‬ ‫در م ی اید‪ .‬اما در س��ناریونگری مبتنی بر قاعده اینده نگری‬ ‫م ی توان سه سناریو را ب رای پرونده هسته ای ای ران پی ش بینی‬ ‫کرد؛ نخس��ت اینکه فض��ای موجود علیه ای ران س��خت تر‬ ‫م ی ش��ود؛ یعنی انها ان قدر این تحریم ها را ادامه م ی دهند‬ ‫تا ای ران را به واکنش منفی وادارن��د‪ .‬در نهایت نیز ای ران قید‬ ‫ان پ ی تی و همکاری هایش با اژانس بی ن المللی انرژی اتمی‬ ‫ را م ی زند و مجبور م ی ش��ود از ان خارج شود‪ .‬این مساله هم‬ ‫به زیان ای ران اس��ت هم به زیان غرب؛ به زیان ای ران است از‬ ‫این جهت که به هر حال ای ران بر اساس توافقنامه ان پ ی تی‬ ‫است که تاکید دارد انرژی هس��ته ای حق مسلم ماست و بر‬ ‫اساس این توافق اصرار م ی کند به انرژی صلح امیز دست پی دا‬ ‫کند‪ .‬اما از ان جهت به ضرر غرب است که تا زمانی که ای ران‬ ‫در اژانس است و ان پ ی تی را پذیرفته‪ ،‬انها م ی توانند نظارت و‬ ‫کنترل بر فعالی ت های هسته ای ای ران داشته باشند‪ ،‬ولی در‬ ‫صورتی که ای ران از اژانس خارج شود و قید ان پ ی تی را بزند‪،‬‬ ‫غرب دیگر نم ی تواند کنترل و نظارتی بر برنامه هس��ته ای‬ ‫ای ران داشته باشد‪ ،‬ولو اینکه باید توجه داشت که ای ران اصال‬ ‫نم ی خواهد به سمت ساخت بمب اتمی برود و از ابتدا نیز با‬ ‫این امر مخالف بود‪.‬س��ناریوی دومی که م ی توان ب رای این‬ ‫ماجرا پی ش بینی کرد این اس��ت که در نهایت غرب بپذیرد‬ ‫که سیاست مربوط به فشار و مذاکره اشتباه است و سیاست‬ ‫هم��کاری و مذاکره را در پیش بگیرد‪ .‬بدی��ن معنا که برخی‬ ‫تحریم ها را که خارج از قطعنامه های ش��ورای امنیت است‬ ‫و توسط امریکا و حامیانش وضع شده‪ ،‬متوقف کند تا گام ی ‬ ‫جهت اعتمادسازی برداشته باش��ند‪ .‬در این شرایط انها به‬ ‫سمتی خواهند رفت که با ای ران گفت وگو کنند و ای ران‬ ‫نیز خواهد توانست غن ی سازی اورانیوم را تا سطح‬ ‫با توج�ه به برخ�ی تغیی�رات در تیم سیاس�ت‬ ‫خارجی و امنیت ملی ب�اراک اوباما‪ ،‬اکنون رویکرد‬ ‫امریکا نسبت به گفت وگوهای دوجانبه با ایران به‬ ‫چه صورت است؟‬ ‫بین الملل‬ ‫م�کان و زم�ان مذاک�رات بع�دی ای�ران و ‪5+1‬‬ ‫مشخص شده است؛ در این برهه زمانی شما چه‬ ‫سناریوهایی را در رابطه با پرونده هسته ای ایران‬ ‫پیش بینی م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬ب��رای ایجاد فضای مس��اعد ب رای مذاک��ره‪ ،‬لغو‬ ‫برخی تحریم ها الزم اس��ت‪ ،‬اگر امریکا این تحریم ها را لغو‬ ‫کند نشان م ی دهد که در عمل خواهان گفت وگو‪ ،‬مذاکره و‬ ‫حل و فصل مساله از راه مذاکره اس��ت‪ .‬البته باز شانس این‬ ‫سناریو نیز خیلی باال نیس��ت‪ .‬تا زمانی که مساله سیاست‬ ‫امریکا در رابطه با فشار و مذاکره کنار گذاشته نشود‪ ،‬انها به‬ ‫هیچ نتیجه ای نخواهند رسید؛ امریکا یک بار ب رای همیشه‬ ‫باید با ای ران تعامل کند‪ ،‬حقوق ای ران را به رسمیت بشناسد و‬ ‫در مقابل نیز نظارت‪‎‬ها را افزایش دهد‪ .‬اگر امریکا همچنان‬ ‫بخواهد سیاست تحریم را ادامه دهد مذاکرات نتیجه نخواهد‬ ‫داد‪ .‬اکنون مساله مهم این است که دو طرف اراده داشته باشند‬ ‫که توافق میان شان حاصل شود‪ ،‬این در حالی است که این‬ ‫اراده اکنون در طرف امریکایی دیده نم ی شود و انها همچنان‬ ‫م ی خواهند سیاست فشار و تحریم را در پیش بگی رند‪ .‬اکنون‬ ‫امریکا ب رای اینکه نشان دهد خواستار ان است که به توافق‬ ‫برسد الاقل م ی تواند تحریم هایی را که خارج از قطعنامه های‬ ‫شورای امنیت اس��ت به طور موقت لغو کند تا حسن نیتش‬ ‫را ثابت کند‪.‬‬ ‫فقط ای ران وارد بازی نخواهد شد‪ ،‬بلکه کل منطقه خاورمیانه‬ ‫درگیر چنین جنگی خواهد شد و همه متضرر خواهند شد‪.‬‬ ‫رژی م صهیونیس�تی در رابطه با پرونده هسته ای‬ ‫ایران چه نقشی ایفا م ی کند؟‬ ‫‪ l‬به طور قط��ع م ی توان گفت تمام س��ناریوهایی‬ ‫که طی ‪ 10‬سال گذش��ته علیه ای ران اعمال شده در تل اویو‬ ‫نوشته ش��ده و توسط واش��نگتن اجرا شده اس��ت‪ .‬بناب راین‬ ‫رژیم صهیونیستی در این موضوع‪ ،‬نقش پررنگ و تاثیرگذاری‬ ‫داشته و دارد‪.‬‬ ‫نظر این رژیم پیرامون مذاکره مس�تقیم ایران با‬ ‫امریکا چیست؟‬ ‫‪ l‬یکی از مخالفان اصلی مذاکره میان ای ران و امریکا‪،‬‬ ‫رژیم صهیونیستی است‪ ،‬منتها باید توجه داشت که اگر ای ران‬ ‫در چارچوب مدلی که مورد خواس��ت صهیونیس ت هاس��ت‬ ‫عمل کند‪ ،‬مساله ای که محال است‪ ،‬دیگر ب رای انها مشکلی‬ ‫نیست که ای ران با امریکا مذاکره کند‪ .‬ولی مساله اینجاست‬ ‫که انها نم ی خواهند پیش از انکه ای ران با رژیم صهیونیستی‬ ‫به توافق برسد‪ ،‬برود با امریکا گفت وگو کند؛ انها این مساله را‬ ‫به ضرر خودشان م ی بینند‪.‬‬ ‫‪ 5+1‬به چه صورت م ی تواند حس ن نیتش را به‬ ‫ایران نشان دهد؟‬ ‫‪ 5+1 l‬اگ��ر م ی خواهد حس��ن نیتش را‬ ‫‪55‬‬ ‫نشان دهد در وهله نخست باید تحریم ها را علیه ای ران کاهش‬ ‫دهد؛ انها در حالی که هر روز ب ر تحریم ها م ی افزایند از ای ران‬ ‫انتظار دارند به اسانی بر سر میز مذاکره حاضر شود‪ .‬این مساله‬ ‫اکنون جای شک و شبهه دارد که چگونه م ی شود یک طرف‬ ‫تا بدین حد بر طبل تحریم بکوبد و خواهان مذاکره نیز باشد‪.‬‬ ‫مذاکرات برد ‪ -‬برد‬ ‫بررسی الزامات گفت وگوهای دوجانبه ایران و امریکا در حوزه مسائل‬ ‫هسته ای و تحوالت منطقه ای‬ ‫ه�دف غ�رب از افزای�ش تحری م ها علی�ه ایران‬ ‫چیست؟‬ ‫‪ l‬ط��رف مقابل ب��ا افزایش تحریم ه��ا م ی خواهد‬ ‫ای ران در شرایط تحریم بر س��ر میز مذاکره حاضر و مجبور‬ ‫به امتیازدهی ش��ود‪ ،‬بدون اینکه ان طرف امتیازی بدهد‪ .‬در‬ ‫حالی که ای ران در پی ان است که مذاکراتی را شکل دهد که‬ ‫سودمند و به نفع دو طرف باشد‪.‬‬ ‫ایا م ی ت�وان گف�ت حل و فص�ل مس�اله بحران‬ ‫سوریه و مساله هسته ای ایران روی هم تاثیرگذار‬ ‫خواهد بود؟‬ ‫‪ l‬مساله سوریه و ای ران مانند کارت های بازی هستند‬ ‫که م ی توانند روی هم تاثیرگذار باشند ولی این که بخواهند‬ ‫لو فصل کنند‪ ،‬امکان پذیر‬ ‫این مسائل را از طریق یکدیگر ح ‬ ‫نیست‪ .‬البته باید توجه داشت که مس��اله سوریه ب رای ای ران‬ ‫بسیار مهم است و زمانی که موقعیت بشار اسد تقویت شود‪،‬‬ ‫موقعیت ای ران نیز تقویت خواهد ش��د‪ .‬ولی نم ی توان گفت‬ ‫که ای ران با غرب بر سر مساله هسته ای و بحران سوریه وارد‬ ‫معامله شود‪.‬‬ ‫ی هم پیرامون‬ ‫حال که بحث به سوریه رسید‪ ،‬کم ‬ ‫مواض�ع روس�یه و چی�ن در رابط�ه با س�وریه و‬ ‫همس�ویی سیاست هایش�ان با ای�ران توضیح‬ ‫دهید‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪ l‬چین در ابتدای بحران س��وریه در کنار روس��یه و‬ ‫ای ران ق��رار گرفت و عمال یک جبهه مش��ترک علیه غرب‪،‬‬ ‫عربستان سعودی‪ ،‬ترکیه‪ ،‬امارات و دیگر کشورهای مخالف‬ ‫اسد تشکیل دادند‪ .‬منتها چین ی‪‎‬ها محور سیاست خارج ی‪‎‬شان‬ ‫بیشتر روی مساله اقتصاد و تجارت است و هر کجا که مسائل‬ ‫ب رای شان جنبه استراتژیک و راهبردی داشته باشد‪ ،‬وارد می دان‬ ‫خواهند شد و به صورت مس��تقیم مداخله م ی کنند‪ .‬در حال‬ ‫حاضر به نظر م ی رس��د در رابطه با ماجرای سوریه‪ ،‬چین ی ها‬ ‫م ی خواهند از موضع ای ران و روسیه حمایت کنند و خیلی به‬ ‫صورت مستقیم عمل نکنند‪ .‬روسیه نیز اکنون به دلیل منافع‬ ‫خودش پیگیر ان است که یک دولت طرفدار غرب در سوریه‬ ‫شکل نگیرد زی را سوریه متحد اصلی این کشور در خاورمیانه‬ ‫ع ربی است و نم ی خواهد به این سادگی این متحد را از دست‬ ‫بدهد‪ .‬به ویژه پس از حوادثی که در لیبی و ع راق به وجود امد‬ ‫و روسیه عمال عقب نش��ینی کرد‪ ،‬متوجه شد پس از سقوط‬ ‫دیکتاتورها دیگر جایگاهی در این کش��ورها ندارد‪ ،‬بناب راین‬ ‫اکنون در تالش است موقعیتش را تثبیت و کمک کند که‬ ‫یک دولت فراگیر در دمشق به قدرت برسد‪ .‬تا از یک طرف‬ ‫بتواند یک راه حل سوری‪ -‬سوری را در پیش بگیرد و از طرف‬ ‫دیگر از هرگونه مداخله نظامی در دمشق جلوگیری کند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫چرا بحث تعیین مکان و زم�ان مذاکرات ایران و‬ ‫‪ 5+1‬تا بدین حد ب ه طول انجامید و ایا این مساله‬ ‫تاثیری روی مذاکرات دارد؟‬ ‫‪ l‬ببینید‪ ،‬باید توجه داشت اساس��ا مکان مذاکرات‬ ‫ای ران و گروه ‪ 5+1‬مس��اله تعیی ن کننده ای نیس��ت و تاثیر‬ ‫چندانی بر مذاکرات ندارد‪ .‬اما از لحاظ سیاس��ی کشوری که‬ ‫محل برگزاری چنین مذاکرات مهمی است اگر به توافق برسند‬ ‫یا کمک بکند که این مشکل برطرف بشود به طور قطع ب رای‬ ‫ان کشور یک گام مثبت در عرصه بی ن المللی خواهد داشت‬ ‫و م ی تواند یک دستاورد مثبت ب رای ان کشور باشد‪ .‬اما ب رای‬ ‫دو طرف یعنی ای ران و ‪ 5+1‬تفاوت اساسی در اینکه مذاکرات‬ ‫در مسکو‪ ،‬انکارا‪ ،‬قاهره یا بغداد نم ی کند‪ .‬اصل ب رای دو طرف‬ ‫این است که بتوانند مذاکرات را مدیریت کنند و در چارچوب‬ ‫خواسته های خودشان به چان هزنی سیاسی بپردازند‪g .‬‬ ‫‪56‬‬ ‫مهدی مطهرنیا‪/‬کارشناس مسائل بین الملل‬ ‫‪3‬‬ ‫اکنون که سال ها از بحث هسته ای ای ران م ی گذرد‪،‬‬ ‫س��ناریوهای چندی در رابطه با این مساله وجود دارد‪ ،‬اما‬ ‫باید توجه داش��ت وقتی در سطح کالن از سناریو سخن‬ ‫به میان م ی اید‪ ،‬نخست باید به تقسیم بندی سناریوهای‬ ‫اکتشافی و هنجاری توجه داشته باشیم؛ به گونه‪‎‬ای که این‬ ‫سناریوهای اکتشافی متوجه اینده های محتمل و سناریوهای‬ ‫هنجاری نیز متوجه اینده‪‎‬های مطلوب یا موجه باشند‪ .‬بناب راین‬ ‫در سناریوهای اکتش��افی رویکرد‪ ،‬رویکرد پی ش بینانه است و‬ ‫رویکرد پی ش بینانه متاثر از رهیافت اینده نگرانه صعودی و از‬ ‫سویی دیگر اینده نگرانه مثب ت اندیشانه و مبتنی بر داده هایی‬ ‫است که از منظر تاریخی باقی مانده و با تحلیل و برون یابی‬ ‫روند ش��کل م ی گیرد‪ .‬اگر پرونده هس��ته ای ایران را در دهه‬ ‫نشانه های تعامل‬ ‫ممکن است امریکا سر عقل بیاید‬ ‫جوادجهانگیرزاده‪/‬عضوکمیسیونامنیتملیمجلس‬ ‫‪4‬‬ ‫پی رامون روندی که در ارتباط با پرونده هس��ته ای ای ران‬ ‫طی م ی شود‪ ،‬اگر مفروضات همین مفروضات موجود باشد‪،‬‬ ‫طبیعی است که از جانب دو طرف یعنی ای ران و گروه ‪،5+1‬‬ ‫امکان گشایش در روند مذاکرات‪ ،‬خیلی محتمل نخواهد بود‪.‬‬ ‫سال هاست که رویکرد و رفتار غرب ب رای ایران شناخته شده‬ ‫اس��ت و م ی دانیم که غرب به چیزی جز به کرسی نشاندن‬ ‫دیدگاه هایش و تالش ب��رای بهره برداری از ش��رایط موجود‬ ‫جمهوری اس�لامی ای ران نم ی اندیش��د‪ .‬در ش��رایط موجود‬ ‫شاهدیم که غرب‪ ،‬افزایش فشار را در دستورکار خود قرار داده‬ ‫و همواره به تحریم ها م ی افزاید‪ .‬این در حالی است که به این‬ ‫شکل به هی چ وجه ای ران تابع غرب نخواهد شد و غرب نیز به‬ ‫چیزی جز تسلیم شدن جمهوری اسالمی ایران فکر نم ی کند‪.‬‬ ‫اگر مفروضات اینها باشد مسلما اتفاق خاصی رخ نخواهد داد‬ ‫و همچنان روند مذاکرات طوالن ی مدت و بدون نتیجه را طی‬ ‫خواهیم کرد‪ .‬این مس��اله همچنین موجب خواهد ش��د که‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران به این نتیجه برسد که نیات پشت پرده‬ ‫غرب با انچه نشان م ی دهد متفاوت و متعارض است‪ .‬اما اگر‬ ‫روند به گونه دیگری باشد ممکن است شاهد گشایش در روند‬ ‫مذاکرات باش��یم‪ .‬یکی از این اتفاقات م ی تواند این باشد که‬ ‫غرب سر عقل بیاید و به این نتیجه برسد که به این صورت‬ ‫نم ی تواند جمهوری اسالمی ای ران را به تسلیم وادار کند‪ .‬غرب‬ ‫باید انچه ای ران تحت عنوان حقوق هسته ای اش در چارچوب‬ ‫ان پ ی تی و پادمان دارد را بپذیرد‪ .‬اکنون پس از بازرس��ی های‬ ‫چندین باره ای که از تاسیسات هسته ای ایران صورت گرفته‪،‬‬ ‫غرب باید این واقعیت را بپذیرد که ای ران به دنبال بهره برداری‬ ‫نامناسب از انرژی هسته ای نیست‪ .‬تحول دوم ی که در این‬ ‫راستا م ی تواند رخ دهد این است که باراک اوباما و وزیر خارجه‬ ‫جدیدش به دنبال این هستند که بتوانند یا از مسیر مذاکره به‬ ‫لو فصل‬ ‫حل و فصل مساله هسته ای بپردازند یا از مسیر ح ‬ ‫موضوع هس��ته ای به بحث مذاکره با ای ران نزدیک شوند‪ .‬در‬ ‫این صورت نیات ‪ 5+1‬و برخی کشورهای غربی با محوریت‬ ‫امریکا را در این خواهیم دید که امریکای ی ها به شدت از ای ران‬ ‫نگران هستند که به عنوان یک الگو مطرح شده و مایل نیستند‬ ‫این الگو جهانی شود و در سایر کشورها نیز تسری پیدا کند‪.‬‬ ‫بناب راین به دنبال این خواهند بود که روابط با ای ران را به شکلی‬ ‫گذش��ته به صورت یک روند مورد توجه ق��رار دهیم‪ ،‬متوجه‬ ‫خواهیم شد که س��ویه گیری پرونده هس��ته ای ای ران از یک‬ ‫مساله فنی‪ -‬حقوقی به جهت گیری فنی‪-‬حقوقی‪ -‬سیاسی‬ ‫و سپس سیاس��ی‪ -‬امنیتی گرایش پیدا کرده و هم اکنون در‬ ‫استانه عبور از وضعیت سیاسی‪ -‬امنیتی به امنیتی‪ -‬نظامی و‬ ‫سپس نیز نظامی‪ -‬امنیتی است‪ .‬بدین معنا که به نظر م ی رسد‬ ‫چارچوب های تحرک در پرونده هسته ای از منظر نقاط عطف‬ ‫تاریخی در برون یابی روند‪ ،‬نشان دهنده جایگاه ویژه این پرونده‬ ‫در راستای تحت فشار قرار دادن بیشتر و مدیریت اعمال فشار‬ ‫علیه جمهوری اسالمی ای ران اس��ت‪ .‬به بیان دیگر سناریوی‬ ‫محتمل اینده‪ ،‬تشدید فش��ارهای بی ن المللی علیه ای ران در‬ ‫تونل فشار بیشتر بی ن المللی و منطقه ای خواهد بود‪ .‬اگرچه‬ ‫از یک سو ایاالت متحده امریکا‪ ،‬سیگنال های بسیار قوی را‬ ‫در ارتباط با مذاکره مستقیم با ای ران نشان م ی دهد‪ .‬چراکه اگر‬ ‫ای ران پذی رای مذاکرات مستقیم با امریکا شود و این مذاکرات‬ ‫مس��تقیم به نتیجه دلخواه در چارچوب اهداف این کشور در‬ ‫منطقه خاورمیانه دس��ت نیابد و گام ه��ای موثری در جهت‬ ‫ش��کل دهی به ای ران انقالبی در نظم نوین جهانی به وجود‬ ‫نیاورد‪ ،‬ب ی تردید این مذاکرات تاحدود زیادی با بن بست مواجه‬ ‫خواهد شد‪ .‬بعد از بن بس��ت این مذاکرات است که مدیریت‬ ‫اعمال فشار بیشتر علیه جمهوری اسالمی ای ران شکل خ واهد‬ ‫گرفت‪ .‬بناب راین در این وضعیت به نظر م ی رس��د س��ناریوی‬ ‫محتمل اکتش��افی اینده بیش��تر متوجه تونل فشار بیشتر‬ ‫بیرونی و افزایش بیش��تر ترک خوردگی درونی است‪ .‬مساله‬ ‫محتمل دیگر از منظر سناریوهای اکتشافی‪ ،‬رویکردی است‬ ‫که متوجه انجام مذاکرات برد‪-‬برد بین ایران و امریکا به طور‬ ‫مستقیم است‪ .‬به گونه ای که امریکا در می دان عمل وارد تعامل‬ ‫با جمهوری اسالمی ای ران شود و ای ران نیز تضمی ن های الزم‬ ‫را نه تنها در ارتباط با پرونده هسته ای بلکه در ارتباط با امنیت‬ ‫منطقه ای و ملی خود از منظر رویکردهای ب راندازانه توس��ط‬ ‫ایاالت متحده امریکا به دس��ت اورد و تا حدودی بتواند در این‬ ‫زمینه گام ه��ای مثبتی را در جهت همکاری ب��ا امریکا مورد‬ ‫توجه قرار دهد؛ این همکاری منطق��ه ای م ی تواند در مقوله‬ ‫سوریه و افغانستان صورت بپذیرد‪ .‬اگر در این زمینه‪ ،‬تحرکی‬ ‫با ایاالت متحده امریکا در مسیر حل پرونده هسته ای صورت‬ ‫گیرد‪ ،‬این تحرک اگرچه م ی توان��د در عدم افزایش تحریم ها‬ ‫راهگش��ا باش��د‪ ،‬اما اگر ای ران در مس��یر موافقت با تحرکات‬ ‫امریکا در منطقه حرکت نکند‪ ،‬زمینه اعمال فش��ار بیشتر در‬ ‫محورهای دیگر فراهم خواهد امد‪ .‬اما سناریوی مطلوب ای ران‬ ‫در این راس��تا این خواهد بود که ایاالت متحده امریکا نه تنها‬ ‫پذی رای دادن امتیاز به ای ران شود‪ ،‬بلکه زمینه های ایجاد فضای‬ ‫مثبت همکاری با کشورهای منطقه را در ایجاد یک کلونی‬ ‫منطقه ای در منطقه خلیج فارس شکل دهد تا بر این اساس‬ ‫ایاالت متحده امریکا بپذیرد که امنیت منطقه را به کشورهای‬ ‫منطقه با مرکزیت ای ران بسپارد‪ .‬این مساله نشان دهنده یک‬ ‫اینده مطلوب و هنجار ب رای ای ران خ واهد بود چراکه هم توانسته‬ ‫است به اهداف مورد نظر خود در پرونده هسته ای دست یابد‬ ‫و هم با ایجاد یک همگرایی منطقه ای در واقع امنیت منطقه‬ ‫را در چارچوب یک اجماع منطقه ای شکل و محتوا ببخشد و‬ ‫زمینه ساز خروج ایاالت متحده امریکا از منطقه خاورمیانه شود‪.‬‬ ‫البته در ب رابر باید این امتیاز به ایاالت متحده داده ش��ود که با‬ ‫خروج امریکا از منطقه‪ ،‬رویکردهای رادیکالیستی در منطقه‬ ‫علیه امریکا کنترل شود‪ .‬این سناریو‪ ،‬یک سناریوی مطلوب‬ ‫ب رای جمهوری اسالمی اس��ت‪ ،‬اما باتوجه به شرایط موجود‬ ‫رس��یدن به این اینده دلخواه با در نظر گرفتن سیگنال های‬ ‫موجود‪ ،‬چندان قابل وصول نیست‪ .‬اگرچه م ی توان باتوجه به‬ ‫هدف موردنظر‪ ،‬استراتژی هایی را ترسیم کرد و راه های رسیدن‬ ‫به اینده مطلوب را در چارچوب اس��تراتژی عملیاتی شکل و‬ ‫محتوا بخش��ید‪ .‬اکنون امریکا در پی ان است که در دور دوم‬ ‫ریاس��ت جمهوری باراک اوباما یک تیم هوشمندتر در زمینه‬ ‫سیاست خارجی گردهم اورد؛ اوباما در حال ایجاد مثلث تحرک‬ ‫هوشمند علیه کشورهای اماج به ویژه جمهوری اسالمی ایران‬ ‫در چینش نیروهای موثر ب رای رس��یدن به اهداف‬ ‫امنیت ی اش در خاورمیانه اس��ت‪ .‬قدرت هوشمندتر‬ ‫امریکایی نیازمند کاربرد قدرت نرم با عنوان مقدمه‬ ‫ضروری و واجب ب رای مشروعی ت بخشی به کاربرد‬ ‫قدرت سخت احتمالی علیه کشور هدف است‪ .‬در‬ ‫این زمینه م ی توان صحب ت های جو بایدن و دیگر‬ ‫صحب ت هایی که در این زمینه ای راد م ی شود را مورد‬ ‫توجه قرار داد‪ .‬اکنون امری��کا با چینش مثلث جان‬ ‫کری‪ ،‬چاک هیگل و جان ب رنان با نقطه مرکزی این‬ ‫مثلث یعنی اوباما بر ان اس��ت که با اعالم مذاکره‬ ‫مستقیم با ای ران‪ ،‬این کشور را در وضعیت خاصی قرار‬ ‫دهد و سناریوی اکتشافی نخس��تی که به ان اشاره‬ ‫ش��د را عملیاتی کند‪ .‬چرا که بناب راین اکنون قدرت‬ ‫هوشمند امریکایی‪ ،‬قدرت نرمش را با صحب ت های‬ ‫جو بایدن در کنف رانس مونیخ نشان م ی دهد و رویکرد‬ ‫س��ختش را نیز با صحب ت های ف��رد دیگری به نام‬ ‫کسینجر در داووس مطرح م ی کند‪g .‬‬ ‫تنظیم کنند که انجماد در روابط که اتفاقا به شکسته ش��دن‬ ‫هیمنه امریکا منتهی ش��ده را از بین ببرن��د‪ .‬حتی م ی توان‬ ‫پی ش بینی کرد که امریکای ی ها با گام نهادن در مسیر اعتراف‬ ‫به حقوق هسته ای ای ران‪ ،‬به مقصدشان نزدیک شوند‪.‬‬ ‫نکته سوم تغیی راتی اس��ت که در منطقه رخ م ی دهد؛‬ ‫بخشی از این تغیی رات به نفع جمهوری اسالمی ای ران است و‬ ‫در همین راستا امریکا ب رای اینکه بتواند در مجموعه تحوالت‪،‬‬ ‫همکاری موثری با ای ران داش��ته باش��د از ناحیه هس��ته ای‪،‬‬ ‫امتیازاتی به ای ران خواهد داد تا به اهدافش نزدیک شود‪ .‬اما با‬ ‫این وجود نم ی توان گفت در سال ‪ 2013‬از جانب غرب تحول‬ ‫عمده ای را شاهد خواهیم بود‪ .‬از دیگر سو نقش کشورهایی‬ ‫مانند روسیه و چین نیز همان نقش سنتی خودشان خواهد‬ ‫بود‪ .‬قاعدتا این دو کشور حاضر هستند که در رابطه با پرونده‬ ‫هسته ای ای ران مقابله سیاسی کنند‪ ،‬اما هی چ گاه این مقابله به‬ ‫انقطاع همکاری های انها با امریکا و سایر کشورهای غربی‬ ‫منجر نخواهد ش��د‪ .‬در حال حاضر هیچ نشانه ای از انعطاف‬ ‫بیشتر از جانب هیچ یک از طرفین دیده نم ی شود؛ مگر اینکه‬ ‫مولفه جدی��دی وارد مجموعه مذاکرات ش��ود و تا این مولفه‬ ‫ایجاد نش��ود امکان انعطاف در مذاکرات خیلی اندک است‪.‬‬ ‫غرب به اثار تحریم ها بر جمهوری اسالمی ای ران دل خوش‬ ‫کرده و این در حالی است که ای ران نیز ب رای استیفای حقوق‬ ‫هسته ای اش‪ ،‬هزینه های بسیاری داده است‪ .‬بناب راین تا مولفه‬ ‫جدیدی وارد نشود‪ ،‬طرفین از مواضع خودشان کوتاه نخواهند‬ ‫امد‪ .‬غرب هر قدر بیشتر بر تحریم ها پافشاری کند‪ ،‬این امر‬ ‫عادی تر تلقی خواهد شد؛ چراکه ظرفیت جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران مانند ظرفیت برخی کشورهایی که تحریم ها انها را از‬ ‫پای دراورده اند‪ ،‬نیس��ت‪ .‬غرب از تمام امکاناتی که تاکنون‬ ‫به صورت ناحق ایجاد کرده در حال اس��تفاده اس��ت‪ .‬اکنون‬ ‫ب رای دیگر کشورهای جهان نیز محل سوال است که این نوع‬ ‫روابط اقتصادی‪ ،‬نوع مدیریت اقتصاد جهانی و حوزه سیاست‬ ‫جهانی چرا در قبال ای ران بدین صورت است‪ .‬همچنین غرب‬ ‫در منطقه نیز نقاط ضعف اساس��ی دارد که نگران انهاست؛‬ ‫اکنون تحوالت در منطقه بس��یار چشمگیر است و مدیریت‬ ‫این تحوالت‪ ،‬زحمت و نگرانی عمده ای ب رای غرب ایجاد کرده‬ ‫است‪ .‬فائق امدن بر این نگران ی های عمده‪ ،‬فرصت ویژه ای را‬ ‫از جانب غرب طلب م ی کند و به نظر م ی رسد که این مساله‪،‬‬ ‫تمرکز انها را در رابطه با مدیریت مساله هسته ای ای ران تقریبا‬ ‫دچار سستی و نقص کرده است‪ .‬موضوع دیگری که پی رامون‬ ‫مساله هسته ای ای ران به چشم م ی خورد بحث بر سر تعیین‬ ‫مکان و زمان مذاکرات است‪ .‬در این راستا سه عامل مهم به‬ ‫چشم م ی خورد؛ نخستین عامل بحث ظرفی ت سنجی تاثیر‬ ‫تحریم هاست‪ .‬غرب در پی ان است که با افزایش تحریم ها‬ ‫باعث ایجاد یک اتفاق داخلی شود‪ .‬اخی را نیز شاهد بودیم که‬ ‫هیالری کلینتون اعالم کرده بود که در رابطه با ای ران منتظر‬ ‫یک تحول از درون هستند؛ به عنوان نمونه منتظر هستند که‬ ‫در انتخابات سال ‪ 92‬یک اتفاق فوق العاده ای رخ دهد‪ .‬دومین‬ ‫مساله این است که انها به دنبال نتایج انتخابات هستند؛ در‬ ‫این رابطه هر قدر که حضور مردم در انتخابات بیش��تر باشد‬ ‫امکان عقب نشینی انها نیز بیش��تر خواهد بود‪ .‬نکته سوم‬ ‫نیز این که انها منتظر هستند تاثیر س��خنان افراد جدیدی‬ ‫که در امریکا روی کار امده اند را بر ایران بس��نجند‪ .‬سخنان‬ ‫اخیر ج و بایدن و پاس��خ وزیر خارجه ای ران یکی از این عوامل‬ ‫است‪ .‬معرفی وزیر خارجه جدید امریکا که به اذعان خودشان‪،‬‬ ‫ماموریت نخستش تالش ب رای گشایش روابط با ای ران است‪،‬‬ ‫نیز جای بحث دارد‪ .‬این عوامل همگی باعث م ی ش��ود که‬ ‫انها در تعیین مکان و زمان مذاکرات تعلل کنند‪ .‬در حقیقت‬ ‫غرب به دنبال ان است که ببیند ایا م ی تواند با این فرصت ها‪،‬‬ ‫ت را تحت تاثی��ر قرار دهد یا خیر؟ مس��اله اخری که‬ ‫مذاکرا ‬ ‫م ی توان بدان پرداخت فرضی ه ای اس��ت ک��ه از جانب برخی‬ ‫افراد و رسانه های داخلی و خارجی همواره تبلیغ م ی شود؛ بر‬ ‫مبنای این فرض تا زمانی که روابط ایران و امریکا بهبود پیدا‬ ‫نکند‪ ،‬مساله هسته ای ای ران نیز راه به جایی نخواهد برد‪ .‬این‬ ‫امر به نظر م ی رسد که بیشتر منجر به این نکته خواهد شد که‬ ‫روس ها‪ ،‬چین ی ها و برخی کشورهای غ ربی به این باور برسند‬ ‫که در مجموع روابط بی ن الملل دنباله رو امریکا هستند؛ امریکا‬ ‫نیز مایل است که چنین چیزی را القا و از ان نتیجه بگیرد‪ .‬این‬ ‫امر م ی تواند این مساله را نزد نخبگان برخی کشورها ایجاد‬ ‫کند که حد و مرز انها ب رای تبعیت از امریکا تا چه حد است و‬ ‫انها تاچه حد مایلند تابع سیاست های امریکا باشند‪ .‬اکنون با‬ ‫امدن مجدد والدیمیر پوتین‪ ،‬سیاست های روسیه در مسائل‬ ‫مهم منطقه ای و بی ن المللی در حال پوس��ت اندازی اس��ت‪.‬‬ ‫مقاومت روس ها در مورد سوریه که تاکنون نیز ادامه داشته از‬ ‫جمله این سیاست هاست‪ .‬در سوریه به دالیل متعدد از جمله‬ ‫مدیریت جدی بشار اسد‪ ،‬یکدست بودن حاکمیت ملی‪ ،‬رفتار‬ ‫خشن مخالفان و تالش کش��ورهای منطقه ای ب رای سقوط‬ ‫حاکمیت این کشور شاهد تحوالتی بودیم‪ .‬این در حالی است‬ ‫که نقش ای ران و روس��یه در این امر کامال جدی و مشخص‬ ‫است‪ .‬در این شرایط روسیه اگر مطمئن باشد که در موضوع‬ ‫سوریه دست برتر را دارد و موفق شده است‪ ،‬طبیعی است که‬ ‫در موضوعات دیگر نیز می زان عرض اندامش بیشتر خواهد‬ ‫شد و خواهد توانست سطح هماوردی ها را نیز ارتقا دهد‪g .‬‬ ‫سناریوی مطلوب‬ ‫امریکا باید در مذاکرات رو در رو‬ ‫با ایران ضمن پذیرش نقش‬ ‫منطقه ای ایران حق غنی سازی را‬ ‫طبق معاهده ان پی تی بپذیرد‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫‪57‬‬ ‫نگاهی دیگر‬ ‫امریکا‬ ‫خداحافظ واشنگتن‬ ‫قوانین سختگیرانه مالیاتی؛ دلیل لغو تابعیت امریکایی های خارج از کشور‬ ‫نویسنده‪ :‬هلنا بچمن ‪/‬مترجم‪ :‬میالد قاری حیدری‬ ‫بین الملل‬ ‫چرا «تینا تونر» ملیت خود را از امریکایی به سوئیسی‬ ‫تغییر داده است؟ این خواننده افسانه ای که از مدت ها قبل در‬ ‫شهر زوریخ زندگی کرده است‪ ،‬در گفت وگو با روزنامه «بلیک»‬ ‫گفت که هرگز به اندازه زمانی که در سوئیس اقامت‬ ‫داشته از زندگی خود راضی نبوده و نم ی تواند مکان‬ ‫بهتری را ب رای زندگی متصور شود‪ .‬با این وجود برخی‬ ‫ناظ ران بر این باورند که ممکن اس��ت تونر یکی از‬ ‫هزاران امریکایی باش��د که ب رای فرار از سیس��تم ی ‬ ‫مالیاتی که ان را ناعادالنه و تبعی ض امیز م ی دانند‪،‬‬ ‫قدم در مسیر جدی و برگش��ت ناپذیر تغییر تابعیت‬ ‫گذاشت ه باشد‪.‬‬ ‫به رغم اینکه تونر تاکید کرده اس��ت که هیچ‬ ‫مس��اله ای غیر از یک تصمیم عملی پشت تغییر‬ ‫تابعیت وی قرار ندارد‪ ،‬این تغییر درس��ت در زمانی‬ ‫اتفاق افتاده است که بسیاری از مهاجران امریکایی‬ ‫در سراسر جهان به دنبال تغیی راتی در گذرنامه های‬ ‫خود هستند تا به نوعی از بار مضاعف مالی و مالیاتی‬ ‫فرار کنند‪ .‬بر مبنای امار و ارقام ارائه ش��ده توس��ط‬ ‫دولت‪ ،‬حدود هزار و ‪ 800‬شهروند امریکایی در سال‬ ‫‪ 2011‬می�لادی گذرنامه های خود را واگ��ذار کردند؛‬ ‫روندی که به یک درخواس��ت وی��ژه و هزینه خروج‬ ‫اضافی معادل ‪ 450‬دالر نی��از دارد‪ .‬ه ر چند این رقم‬ ‫در مقایسه با شش میلیون ش��هروند امریکایی که‬ ‫در خارج از این کش��ور زندگی م ی کنند‪ ،‬بسیار اندک‬ ‫اس��ت ولی تعداد انها به ط��ور فزاین��ده ای در حال‬ ‫افزایش اس��ت‪ -‬این می زان از س��ال ‪ 2008‬میالدی‪،‬‬ ‫افزایش هفت ب رابری داشته و این در حالی است که‬ ‫هزاران تن از امریکای ی هایی که در س��فارتخانه ها و‬ ‫کنسولگری های این کشور در سراسر جهان در صف‬ ‫انتظار هستند‪ ،‬در این امار به حساب نیامده اند‪.‬‬ ‫امریکا تنها کش��ور صنعتی جهان اس��ت که‬ ‫قوانین مالیاتی ان مشمول شهروندان این کشور که‬ ‫در خارج اقامت دارند نیز م ی شود؛ حتی اگر درامد انها‬ ‫در یک کشور خارجی به دس��ت امده باشد و هرگز به امریکا‬ ‫بازنگردند‪ .‬اکثریت قریب به اتفاق ش��هروندانی که مشمول‬ ‫قوانین س��ختگی رانه مالیاتی امریکا ش��ده اند‪ ،‬افراد طبقه‬ ‫متوسط یا بازنشستگانی هستند که هرگز در امریکا زندگی‬ ‫یا کار نکرده اند‪ ،‬ولی از والدینی که تابعیت امریکایی دارند‪،‬‬ ‫متولد شده اند‪.‬‬ ‫ه ر چن��د مهاجران امریکای��ی م ی توانند درخواس��ت‬ ‫معافیت ‪ 97‬هزار دالری بدهند‪ ،‬درامد این مهاجران در بسیاری‬ ‫از کش��ورها از مبلغی که بتواند کفاف مالیات های امریکا را‬ ‫بدهد‪ ،‬بسیار کمتر است‪ ،‬عالوه بر ان‪ ،‬این مهاجران باید در‬ ‫کشوری که در ان اقامت دارند نیز مالیات پرداخت کنند‪.‬‬ ‫«پتتر دون» که در تورنتو اقامت دارد و در س��ال ‪2011‬‬ ‫میالدی تابعیت امریکایی خود را لغو کرد‪ ،‬در این باره م ی گوید‪:‬‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫‪58‬‬ ‫«به شدت از این مس��اله که ناگزیر بودم در دو کشور مالیات‬ ‫پرداخت کنم‪ ،‬ناامید ش��ده ب��ودم‪ .‬این مس��اله زمانی بدتر‬ ‫شد که حس��اب معاف از مالیات کانادایی من نیز مشمول‬ ‫نظام پرداخت مالیات قرار گرفت‪ .‬تحم��ل قوانین مالیاتی‬ ‫سختگی رانه امریکا زمانی که از مزایای زندگی در این کشور‬ ‫برخوردار نبودم‪ ،‬غیرقابل تحمل بود‪».‬‬ ‫عالوه بر این سیستم مالیاتی سختگی رانه‪ ،‬مهاجران‬ ‫امریکایی باید ب��ا قوانین گیج کنن��ده و پیچیده نظام مالی‬ ‫و بانکی از جمله گزارش حس��اب های مالی به بانک های‬ ‫خارجی نیز دست و پنجه نرم کنند‪ .‬ب ر اس��اس این قوانین‪،‬‬ ‫مهاجران امریکایی باید حس��اب های خارجی خود با ارزش‬ ‫بیش از ‪ 10‬هزار دالر از جمله حس��اب های مش��ترکی که با‬ ‫همس ران غی ر امریکایی خود دارند را گزارش کنند‪ .‬متخلفان از‬ ‫این قانون با مجازات های مالیاتی شدیدی رو به رو م ی شوند‪.‬‬ ‫«ژنت ایس��لینک» از اهالی ایالت کارولینای شمالی‬ ‫که در ح��ال حاضر در فرانس��ه زندگی م ی کن��د‪ ،‬باتوجه به‬ ‫قوانین مالیاتی امریکا‪ ،‬جزئیات مربوط به حساب مشترک با‬ ‫همسر بلژیکی خود را نیز در فرم مربوط درج کرده بود‪ .‬او در‬ ‫این باره م ی گوید‪« :‬این مساله روی روابط خانوادگی من تاثیر‬ ‫گذاش��ته بود و بناب راین تنها راهکار ممکن را در لغو تابعیت‬ ‫امریکایی خود دیدم»‪ .‬ایس��لینک س��ال گذش��ته میالدی‬ ‫تابعیت امریکایی خود را لغو کرد‪.‬‬ ‫قانون دیگری که ب��ر وضعیت بس��یاری از مهاجران‬ ‫خارجی تاثیر م ی گذارد‪ ،‬مطابقت مالیات با حس��اب‬ ‫مالی خارجی اس��ت‪ .‬این قانون از ماه جوالی اینده‬ ‫اجرایی شده و بر مبنای ان تمامی بانک های خارجی‬ ‫باید اطالع��ات مالی مهاج��ران امریکایی را گزارش‬ ‫کنند‪ .‬در حالی که این قوانین ب رای جلوگیری از فرار‬ ‫مالیاتی وضع شده اس��ت‪ ،‬در عین حال عرصه را بر‬ ‫میلیون ها مهاجر مطیع قانون تنگ م ی کند‪.‬‬ ‫«جکی بوگنون» مدیر گروه مهاجران امریکایی‬ ‫– یک گ��روه مدافع مهاج��ران که در ژنو مس��تقر‬ ‫اس��ت – تاکید م ی کند که قوانی��ن مالیاتی امریکا‬ ‫کمر بسیاری از مهاجران این کشور را خم کرده است‬ ‫چرا که این قوانین‪ ،‬بانک های محلی را ناگزیر م ی کند‬ ‫ب رای جلوگیری از تخلف های مالی به سرمایه گذاری‬ ‫در زیرساخت های جدید و گران متوسل شوند‪ .‬وی در‬ ‫این باره م ی گوید‪« :‬دسترسی به موسس ه های مالی‬ ‫خارجی عمال قطع شده است و با امریکای ی های خارج‬ ‫از کشور مانند مجرم برخورد م ی شود‪».‬‬ ‫«ام ی وبس��تر» ش��هروند امریکایی س��اکن‬ ‫سوئیس زمانی این قوانین متعصبانه را تجربه کرد‬ ‫که به همراه شوهر سوئیسی خود ب رای دریافت وام‬ ‫دچار مشکل شد و دلیل این مساله تابعیت امریکایی‬ ‫وی بود‪ .‬وبستر با اشاره به تجربه این مساله م ی گوید‪:‬‬ ‫«این تجربه‪ ،‬تحقیرکننده و خشم اور بود‪ .‬این قوانین‬ ‫مالیاتی سختگی رانه دولت امریکا روی زندگی افرادی‬ ‫که در این کشور ساکن هستند‪ ،‬تاثیر معکوس دارد‪».‬‬ ‫وبس��تر ادامه م ی دهد‪« :‬انگیزه های سیاسی‬ ‫دول��ت فعل��ی ب��رای تعقی��ب مالیات��ی مهاجران‬ ‫و تنبی��ه بانک هایی ک��ه به تخط ی ه��ای مالیاتی‬ ‫کمک م ی کنند را متوجه ش��ده ام‪ ،‬ولی از این مساله‬ ‫خشمگین هستم که این قوانین‪ ،‬شهروندان صادق‬ ‫و سختکوش را هدف قرار داده است‪».‬‬ ‫«بوگنون» تاکید م ی کند که یکی از راه های مقابله با‬ ‫این مشکل‪ ،‬در پیش گرفتن همان قوانینی است که در مورد‬ ‫خارجی های غیرساکن اعمال م ی ش��ود که ب ر اساس ان در‬ ‫کشور خارجی مالیات پرداخت کرده و مشمول همان قوانین‬ ‫شهروند امریکایی ساکن این کشور م ی شوند‪.‬‬ ‫گروه مهاج��ران امریکایی این پیش��نهاد را در «هفته‬ ‫امریکای ی ه��ای خارج از کش��ور» که در تاری��خ ‪ 11‬فوریه در‬ ‫واشنگتن برگزار م ی ش��ود‪ ،‬مطرح خواهد کرد‪ .‬اگر این تغییر‬ ‫به س��رعت اتفاق نیفتد‪ ،‬بس��یاری از مهاجران امریکایی به‬ ‫این کشور پشت خواهند کرد و شاید ترانه «تینا تونر» تحت‬ ‫عنوان «خداحافظ» را با خود زمزمه کنند‪g .‬‬ ‫منبع‪ :‬تایم‬ ‫اسیا‬ ‫بازگشت به خانه‬ ‫ایا ماموریت دشوار امریکا در پایگاه «التیمور»‬ ‫افغانستان به پایان می رسد؟‬ ‫نویسنده‪ :‬نیت رالینگز ‪/‬ترجمه‪ :‬پوریا محمدی‬ ‫‪2‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫در تاریخ جنگ ها‪ ،‬یکی از دشوارترین مانورها در میدان‬ ‫نبرد عقب نشینی حین درگیری با دشمن بوده است؛ جنب ه‪‎‬ای‬ ‫از جنگ که گریبانگیر فرماندهان بسیاری از جمله ناپلئون‪،‬‬ ‫ژنرال رابرت لی و ژنرال عمر بردلی ش��د‪ .‬درگیر جنگ شدن‬ ‫ساده است؛ اما خروج از میدان معموال چالش ب رانگیز بوده و‬ ‫خط رات خاص خود را دارد‪.‬‬ ‫همه سربازان با مفهوم قطع درگیری اشنایی دارند‪ .‬قطع‬ ‫درگیری مانوری جنگی است که بارها و بارها تمرین م ی‪‎‬شود؛‬ ‫یک بخش از گروهان با نیروهای دش��من درگیر م ی‪‎‬شود و‬ ‫بخش دیگر عقب نش��ینی م ی‪‎‬کند و س��ربازها طی گریزی‬ ‫کامال هماهنگ شده از منطقه خطر دور م ی شوند‪.‬‬ ‫در جنگ های گذشته‪ ،‬یا حداقل هنگامی که ارتش های‬ ‫یونیفورم پوش در میدان‪‎‬های واقعی با هم روبه رو م ی‪‎‬شدند‪،‬‬ ‫این تاکتیک به همین صورت انجام ش��ده است‪ .‬بعد از هر‬ ‫نبرد معموال م ی شد فاتح و مغلوب جنگ را مشخص کرد‪ .‬اما‬ ‫جنگ های نامتقارن امروز اشفته و ب ی‪‎‬نظم هستند؛ ماموریت‬ ‫امریکا در افغانستان مدتی است که از مبارزه ضد شورش به‬ ‫مشارکت و اماده کردن نیروهای افغان ب رای خروج نیروهای‬ ‫امریکایی از کشور تبدیل شده است‪ .‬اما بخش بزرگی از خروج‬ ‫نیروها شامل خارج کردن تس��لیحات و تجهی زات مختلفی‬ ‫م ی‪‎‬شود که طی چند سال گذش��ته پنتاگون در پس ت‪‎‬های‬ ‫مختلف در سراسر کشور پ راکنده کرده است‪.‬‬ ‫هی چ کس بهتر از اعضای «بول باتری»‪ ،‬یگان توپخانه‬ ‫هوابرد تیپ هوابرد ‪ 173‬ارتش با این ماموریت اشنا نیست‪.‬‬ ‫طی اعزام‪‎‬های چرخشی پیشین در افغانستان نیروهای این‬ ‫یگان از توپ‪‎‬های خود در پشتیبانی از مانورها استفاده کرده‬ ‫و اغلب خودشان ماموریت های ضدشورش انجام م ی دادند‪.‬‬ ‫سپس در اوایل این ماموریت‪ ،‬این یگان شهرتش را به عنوان‬ ‫گروهی تثبیت کرد که قادر به انجام عملیات بازگش��ت به‬ ‫موضع پیش��ین اس��ت؛ ماموریت هایی که تاکتیک اصلی‬ ‫عقب نشینی امریکا از افغانستان است‪.‬‬ ‫نیروهای یگان توپخانه طی چند ماه گذش��ته تالش‬ ‫کرده اند پایگاه عملیات مقدم التیمور را به افغان ها تحویل‬ ‫دهند‪ .‬پایگاه التیمور روی دامنه ای بر فراز دره بیابانی وسیعی‬ ‫در اعماق استان لوگر قرار دارد و بر کوه های ناهموار و پوشیده‬ ‫از برفی مشرف است که ش��باهت زیادی به طبیعت یوتا یا‬ ‫ایداهوی جنوبی دارند‪ .‬پیش از اینکه عملیات کوچک کردن‬ ‫پایگاه التیمور‪ ،‬که در ابتدا مساحتی ب رابر با سه زمین فوتبال‬ ‫داش��ت‪ ،‬اغاز ش��ود حدود ‪ 300‬س��رباز در این پایگاه زندگی‬ ‫م ی‪‎‬کردند‪ .‬س��پس بخش زیادی از تجهی��زات امریکایی از‬ ‫پایگاه خارج شده و پایگاه تا اندازه ای کوچک شد که مدیریت‬ ‫ان ب رای نیروه��ای افغان که ان را تحوی��ل خواهند گرفت‬ ‫امکان پذیر باشد‪.‬‬ ‫این اقدام نخس��تین عملی��ات از ماموریت��ی بود که‬ ‫اکنون بخش اعظم وقت نیروهای یگان توپخانه را به خود‬ ‫اختصاص داده است‪ .‬التیمور در مقایسه با دیگر پایگاه های‬ ‫امریکا در افغانستان‪ ،‬پایگاه متوس��طی محسوب م ی شود‬ ‫و از پایگاه عملیات مقدم ش��نک ـ مرکز لجستیکی استان‬ ‫لوگر ـ بسیار کوچک تر و از پس ت های نگهبانی که بسیاری‬ ‫از نیروها تا کمی پیش از این در انها مس��تقر بودند‪ ،‬بسیار‬ ‫بزرگ تر است‪ .‬التیمور هم مانند دیگر پایگاه ها در افغانستان‬ ‫مملو از تجهی زات است‪ ،‬بیش��تر به این خاطر که نیروها در‬ ‫زمان محدودیت و دشواری ارس��ال تجهی زات بتوانند از این‬ ‫پایگاه ها با نیروهای دشمن بجنگند‪.‬‬ ‫س��رهنگ دوم کلی وبس��تر‪ ،‬فرمانده گردان توپخانه‬ ‫هواب��رد ‪ ،319-4‬ی��گان اصلی «ب��ول بات��ری»‪ ،‬م ی‪‎‬گوید‪:‬‬ ‫«شرایط افغانس��تان و حمل و نقل در زمستان بسیار دشوار‬ ‫و چالش ب رانگیز اس��ت‪ ،‬هر پای��گاه باید به نوب��ه خود انبار‬ ‫تجهی زات هم باشد‪ ».‬و بس��تر در ادامه توضیح م ی دهد که‬ ‫داشتن تدارکات فراوان به واحدها امکان م ی داد «دوره‪‎‬هایی را‬ ‫که طی ان امکان ارسال و دریافت تدارکات و تجهی زات وجود‬ ‫نداشت‪ ،‬پشت سر بگذارند»‪ .‬اما اکنون که نیروها در حال ترک‬ ‫التیمور هستند‪ ،‬انتقال این تجهی زات به پایگاه های بزرگ تر‬ ‫ب رای خروج از افغانستان به عملیاتی بزرگ و پیچیده تبدیل‬ ‫شده است‪ .‬وبستر ب رای اجرای بخش بزرگ تر عملیات یگان‬ ‫«بول بات��ری» را انتخاب کرد زی را افراد ان قبال مش��ابه این‬ ‫ماموریت را در مقیاس کوچک تر اما ش��رایط بسیار دشوارتر‬ ‫انجام داده بودند‪ .‬سال گذشته «بول باتری» به پایگاه رزمی‬ ‫ گاردا‪ ،‬در ناحی ه ای اکنده از درگی��ری در ایالت وردک منتقل‬ ‫شدند و کمی بعد از ان ماموریت یافتند که پایگاه را بسته و‬ ‫همه چیز را به پایگاه بزرگتری منتقل کنند‪.‬‬ ‫کاپیتان توم��اس فینی‪ ،‬فرمانده «ب��ول باتری»‪ ،‬ابتدا‬ ‫کارهایی را که انجام انها چندان زمانبر نبود‪ ،‬مشخص کرد‪.‬‬ ‫وی م ی گوید «ما ضروریات ماموریت را مش��خص کردیم‪،‬‬ ‫زمانی که ان را به بخش های کوچکتر تقسیم م ی کنید‪ ،‬دیگر‬ ‫به چیز زیادی نیاز نیست؛ غذا‪ ،‬گلوله و اب ضروری هستند و‬ ‫تقریبا از باقی چیزها م ی‪‎‬شود چشم پوشی کرد‪».‬‬ ‫نخس��تین دفعاتی که کاروان ها از پایگاه خارج شدند‬ ‫توسط نیروهای شورش��ی خمپاره باران شدند و نیروها پس‬ ‫از ان زمان های خروج را تغییر دادند‪ .‬گاهی کاروان بالفاصله‬ ‫پس از غروب خارج م ی شد و گاهی ساعت سه صبح‪ .‬نیروها‬ ‫همچنان به همراه سربازان افغان ماموریت گشت زنی انجام‬ ‫تزنی پرداخته و شب‬ ‫م ی دادند‪ ،‬بناب راین اغلب طی روز به گش ‬ ‫به عقب نش��ینی م ی پرداختند و تجهی��زات را در تاریکی با‬ ‫بالگرد حمل م ی کردند تا شورشیان نتوانند به اسانی بالگردها‬ ‫را هدف قرار دهند‪.‬‬ ‫نیروهای دش��من اغلب ب��ه «گاردا» حمله م ی کردند‬ ‫و س��ربازان مجبور م ی ش��دند مدتی بجنگند و س��پس به‬ ‫تهیه س��یاهه و جمع کردن تجهی زات بپردازند‪ .‬سرگرد ماریو‬ ‫دیاز‪ ،‬یکی از افس��ران غیررس��می که بر بخش های زیادی‬ ‫از عملیات عقب نشینی نظارت داش��ت‪ ،‬م ی گوید‪« :‬خیلی‬ ‫موقعیت استرس زایی اس��ت و خیلی هم خسته کننده‪ .‬هر‬ ‫لحظه مش��غول کاری بودن ازاردهنده است و خیلی زود ادم‬ ‫عصبی م ی شود‪».‬‬ ‫و هم��ه نیروهای «ب��ول بات��ری» پس از ی��ک ماه‬ ‫عقب نش��ینی حین جنگیدن‪ ،‬با ترک ک��ردن پایگاه رزمی‬ ‫ «گاردا» نفس راحتی کش��یدند‪ .‬چتربازه��ای «بول باتری»‬ ‫مس��تقر در التیمور طی یک ماه گذش��ته هر روز به انتقال‬ ‫هزاران قطعه تجهی زات در صدها کامیون به پایگاه عملیات‬ ‫مقدم شنک در ان سوی دره مش��غول بوده اند‪ .‬هر روز صبح‬ ‫یک سرگرد ده ها راننده کامیون افغان را در محوطه ای کنار‬ ‫پایگاه بیدار م ی کن��د‪ .‬با وجود اینکه الون��ک کوچکی ب رای‬ ‫اس��تراحت وجود دارد‪ ،‬بس��یاری از راننده ها ترجیح م ی دهند‬ ‫در کامیون خود بخوابند تا در طول ش��ب موتور ان را روشن‬ ‫نگه دارند زی را اغل��ب رادیاتور خودرو را ب��ا اب پر م ی کنند و‬ ‫نم ی خواهند موتور یخ بزند‪.‬‬ ‫طی روز نیروها و چند پیمانکار غیرنظامی کامیون ها‬ ‫را با دیوارهای ت��ی (‪ )T-walls‬پر م ی کنند‪ ،‬دیوارهای تی‬ ‫قطعات بتونی ‪2/4‬متری هستند که ساختمان های پایگاه را‬ ‫زمانی که نیروهای امریکایی انجا مستقر بودند م ی پوشاندند‬ ‫(چند دیوار ت��ی در پایگاه باق��ی م ی‪‎‬ماند تا از ی��گان افغان‬ ‫کوچک تر محافظت کند)‪ .‬راننده ها م ی توانند چهار دیوار‪ ،‬یا‬ ‫دو محفظه فلزی ‪ 6‬متری یا ‪ 4‬تخته چوبی به طول سه متر‬ ‫را در کف کامیون خود جا دهند‪ .‬با خروج هر کامیون پایگاه‬ ‫کوچک تر م ی شود و به زودی به یک چهارم اندازه اولیه خود‬ ‫خواهد رسید‪ .‬تجهی زاتی که از التیمور خارج م ی شود مسافتی‬ ‫طوالنی را طی م ی کند و بسته به نوع تجهی زات ممکن است‬ ‫به نقاط مختلفی ارسال شود‪ .‬اما اکنون هر محموله پیروزی‬ ‫کوچکی محسوب م ی‪‎‬شود زی را با خروج ان از درهای پایگاه‪،‬‬ ‫نیروها یک قدم به خروج از افغانستان نزدیک م ی شوند‪.‬‬ ‫کاپیتان فینی م ی گوید‪« :‬سربازان انگیزه زیادی ب رای‬ ‫بس��تن این پایگاه دارن��د‪ ،‬چرا که م ی دانند هرق��در این کار‬ ‫سریع‪‎‬تر انجام شود‪ ،‬زودتر م ی‪‎‬توانند به خانه برگردند‪g ».‬‬ ‫منبع‪ :‬تایم‬ ‫‪59‬‬ ‫خاورمیانه‬ ‫ارتش سری‬ ‫رمزگشایی از پرونده بمبگذاری در سفارت امریکا در ترکیه‬ ‫نویسنده‪ :‬پیوتر زالوسکی ‪ /‬مترجم‪ :‬ازاده کشوردوست‬ ‫‪3‬‬ ‫بین الملل‬ ‫حدود ساعت ‪ 13‬و ‪ 15‬دقیقه اول ماه فوریه مردی‬ ‫که بعدها مشخص ش��د نام او «اجویت سانلی» است و‬ ‫‪ 40‬سال دارد‪ ،‬در ب رابر ورودی شخصی سفارت امریکا در‬ ‫انکارا ایس��تاد و کمربند انفجاری که حاوی حدود شش‬ ‫کیلوگرم ماده انفجاری ب��ود و همچنین یک نارنجک‬ ‫دستی را منفجر کرد که در اثر ان عالوه بر خودش‪ ،‬یک‬ ‫نگهبان ترک سفارت امریکا کش��ته و چندین تن دیگر‬ ‫زخمی شدند‪.‬‬ ‫در میان سردرگم ی هایی که در ساعت های اولیه‬ ‫پس از وقوع این انفجار ایجاد شده بود‪ ،‬رسانه های خبری‬ ‫و ش��بکه های اجتماعی ترکیه گمانه زن ی هایی را درباره‬ ‫مظنونان احتمالی مطرح کردند‪ .‬در این فهرست نام هر‬ ‫طرفی که ترکیه – یکی از اعضای ناتو و از کش��ورهای‬ ‫مهم منطقه که دنبال عضویت در اتحادیه اروپاست‪ -‬طی‬ ‫یک دهه اخیر با ان مشکل داشت‪ ،‬به نوعی ذکر شده بود‪.‬‬ ‫اول از همه پای مظنونان همیشگی به میان امد؛‬ ‫ش��ب ه نظامیان القاعد ه که مس��ئول مجموع ه حمالت‬ ‫تروریستی در اس��تانبول در سال ‪ 2003‬میالدی شناخته‬ ‫م ی شوند‪ .‬مظنون بعدی‪ ،‬حزب کارگران کردستان ترکیه‬ ‫بود که اعضای ان طی سه دهه گذشته با دولت در حال‬ ‫جنگ هس��تند و رهبر زندانی انها اخی را ب��ا گفت وگو با‬ ‫مقام های انکارا موافقت کرده اس��ت‪ .‬در مرحله بعد نیز‬ ‫احتمال دست داشتن س��وریه در این انفجار مطرح شد؛‬ ‫کش��وری که از زمان اغاز ناارام ی ها علیه دولت «بشار‬ ‫اس��د» از یکی از نزدیک ترین دوستان ترکیه به دشمنی‬ ‫سرسخت تبدیل شده است‪ .‬ترک ها همچنین سوریه را در‬ ‫انفجار مرگباری که در ماه اگوست در شهر «قاضیان تپ»‬ ‫صورت گرفت‪ ،‬مقصر م ی دانند‪ .‬مظنون بعدی نیز ای ران‬ ‫بود که در موضع گیری های خود در قبال سوریه با ترکیه‬ ‫اختالف نظر دارد و اخی را نیز نس��بت به استق رار سامانه‬ ‫پاتریوت ناتو در ترکیه اعتراض کرده و هش��دار داده بود‬ ‫که این اقدام م ی تواند ش��عله های ی��ک جنگ جهانی‬ ‫جدید را روشن کند‪ .‬این فهرست با نام یک گروه افراطی‬ ‫مل ی گرا‪ ،‬فعاالن تندرو اطالعاتی و افراط گرایان مذهبی‬ ‫داخلی بسته شد‪.‬‬ ‫تا اواخر روز مشخص شد که محتمل ترین مظنون‬ ‫این حادثه مرگبار یک سازمان مارکسیستی است؛ جبهه‬ ‫ازادی بخش انقالبی خلق‪ .‬مقام های بلندپایه ترک از جمله‬ ‫رجب طیب اردوغان‪ ،‬نخس ت وزیر این کشور اعالم کردند‬ ‫که سانلی – عامل انتحاری انفجار‪ -‬عضو این گروه بوده‬ ‫است‪ .‬او طی س��ال های ‪ 1997‬تا ‪ 2002‬میالدی به دلیل‬ ‫دست داشتن در فعالی ت های تروریستی زندانی بود‪.‬‬ ‫جبه��ه ازادی بخ��ش انقالبی خلق ط��ی بیانی ه ‬ ‫مفصل��ی ک��ه در تاری��خ دوم فوری��ه که ب��ه صورت‬ ‫الکترونیکی منتش��ر شد‪ ،‬مس��ئولیت این حادثه را بر‬ ‫عهده گرفته و از امری��کا به عنوان «قاتل مردم جهان»‬ ‫یاد کرد‪ .‬این گروه همچنین ب��ه دولت «باراک اوباما»‬ ‫رئی س جمه��وری امریکا هش��دار داد ت��ا «پایگاه ها و‬ ‫موش��ک های پاتریوت را از ترکیه خ��ارج کند»‪ .‬در این‬ ‫بیانیه همچنین امده است‪« :‬این مردم سوریه هستند‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫‪60‬‬ ‫که تصمیم م ی گیرند کشورشان چگونه و توسط چه کسی‬ ‫اداره شود‪ .‬دولت ترکیه الت دست امپریالیس ت هایی است که‬ ‫به دنبال ب راندازی دولت بشار اسد هستند؛ دولتی که در ب رابر‬ ‫انها سر خم نکرده و تسلیم نم ی ش��ود ‪ .‬ما استفاده از خاک‬ ‫ترکیه ب رای در پیش گرفتن اهداف امپریالیستی علیه سوریه‬ ‫را محکوم م ی کنیم‪».‬‬ ‫سامانه های پاتریوت که در این بیانیه به انها اشاره شده‪،‬‬ ‫موشک های رهگیری هستند که اخی را در مرز ترکیه و سوریه‬ ‫استق رار یافته اند‪ .‬در مجموع شش موشک پاتریوت در سوریه‬ ‫مستقر م ی شوند که دو فروند ان توسط المان‪ ،‬دو فروند توسط‬ ‫هلند و دو فروند دیگر توس��ط امریکا مستقر م ی شود‪ .‬هدف‬ ‫از استق رار این س��امانه های رهگیر‪ ،‬حفاظت از ترکیه در ب رابر‬ ‫حمالت احتمالی سوریه است‪.‬‬ ‫پرسشی که اکنون مطرح م ی شود این است که ایا جبهه‬ ‫ازادی بخش انقالبی خلق به تشویق سوریه این بمبگذاری را‬ ‫انجام داده یا شخصا تصمیم به چنین اقدامی گرفته است‪ .‬این‬ ‫حمله مرگبار همچنین در زمان اوج سرکوب اعضای این گروه‬ ‫توسط نیروهای پلیس رخ داده است‪ .‬از اول ماه ژانویه تاکنون‬ ‫‪ 85‬تن از اعضای جبهه ازادی بخش انقالبی خلق دس��تگیر‬ ‫شده اند‪ .‬چند روز قبل نیز ‪ 55‬تن از انها به دلیل عضویت در‬ ‫یک سازمان تروریستی محاکمه شدند‪ .‬روزنامه های ترکیه به‬ ‫نقل از مقام های بلندپایه این کش��ور نوشته اند که این گروه‬ ‫به دنبال برنامه ریزی ب رای ترور مقام های کشوری و حمله به‬ ‫سفارتخانه های خارجی بوده است‪.‬‬ ‫ناظ ران بر این باورند که حمله به سفارت امریکا زمانی‬ ‫انجام شده که س��رکوب اعضای جبهه ازادی بخش خلق به‬ ‫اوج خود رسیده بود‪ .‬طی دو سال گذش��ته اعضای این گروه‬ ‫به مجموعه ای از اهداف پلیس به ویژه در ش��هر اس��تانبول‬ ‫حمله کردند‪ 11 .‬س��پتامبر گذش��ته در اقدامی که به حمله‬ ‫انتحاری اول فوریه شباهت زیادی داش��ت‪ ،‬یکی از اعضای‬ ‫جبهه ازادی بخش انقالبی خلق خ��ود را در یک مقر پلیس‬ ‫در اس��تانبول منفجر کرد که در اثر ان ی��ک نیروی پلیس‬ ‫کشته شد‪.‬‬ ‫«نحل علی اوزجان» متخصص امور مربوط به تروریسم‬ ‫و یکی از افسرهای بازنشسته ارتش ترکیه در این باره م ی گوید‪:‬‬ ‫«این مساله که جبهه ازادی بخش انقالبی خلق درست زمانی‬ ‫که تنش بین ترکیه و سوریه ش��دت م ی گیرد‪ ،‬فعالی ت های‬ ‫خشونت بار خود را وارد مرحله جدیدی م ی کند‪ ،‬به هیچ عنوان‬ ‫تصادفی نیست‪ .‬در زمان جنگ سرد سوریه تسهیالت زیادی‬ ‫از جمله پناهگاه و اردوگاه ب رای این گروه فراهم کرد‪ .‬انها ارتباط‬ ‫بسیار نزدیکی با مسئوالن اطالعاتی سوریه دارند‪ .‬اکنون که‬ ‫روابط سوریه و ترکیه دچار تنش شده‪ ،‬جبهه ازادی بخش خلق‬ ‫مجددا به میدان بازگشته و فعالی ت های انها به دلیل بحران‬ ‫سوریه تشدید شده است‪».‬‬ ‫با این وجود «هنری بارکی» تحلیلگر و یکی از مقام های‬ ‫رسمی سابق وزارت خارجه امریکا نظر کامال متفاوتی دارد‪ .‬به‬ ‫اعتقاد او هر چند جبهه ازادی بخش انقالبی خلق ممکن است‬ ‫هوادار نظام اسد باشد‪ ،‬ولی سوریه هیچ دخالتی در انفجار اول‬ ‫فوریه در ترکیه ندارد‪.‬‬ ‫وی در این باره م ی گوید‪« :‬به اعتقاد من این مساله دور‬ ‫از ذهن است که سوریه از اعضای جبهه ازادی بخس انقالبی‬ ‫خلق خواسته باش��د چنین کاری انجام دهند‪ .‬این افراد تنها‬ ‫مظنونان غیر متعارف‬ ‫گروه های چپ رادیکال‬ ‫از مخالفان جدی حضور نظامی‬ ‫غرب و ناتو در ترکیه هستند‬ ‫یزنند که دوست دارند؛ انها تمایل‬ ‫دست به اقدام هایی م ‬ ‫جنون امیزی ب رای تقلید و پیروزی از یک جریان فکری‬ ‫خاص دارند‪ .‬اگر یکی از رهب ران تصمیم بگیرد انها باید‬ ‫دست به اعتصاب غذا بزنند‪ ،‬تا سر حد مرگ این خواسته‬ ‫را پیش خواهند برد‪( .‬این درست همان اتفاقی است که‬ ‫در سال ‪ 2000‬میالدی و زمانی که ‪ 60‬تن از اعضای این‬ ‫گروه در جریان اعتراض به وضعیت زندان ها جان خود را‬ ‫از دست دادند‪ ،‬افتاد‪»).‬‬ ‫به گفته بارکی‪ ،‬ع�لاوه بر همه اینه��ا این حمله‬ ‫نمادین و محدود‪ ،‬باتوجه به پیامدهایی که دارد‪ ،‬چندان‬ ‫منطقی به نظر نم ی رس��د‪( .‬از نظر انها هم) انجام دادن‬ ‫چنین اقدامی ارزش متحمل شدن خشم امریکا را ندارد‪.‬‬ ‫بارکی که این س��خنان را پیش از ص��دور بیانیه‬ ‫رسمی جبهه ازادی بخش انقالبی خلق بیان کرده بود‪،‬‬ ‫پی ش بینی کرد که این گروه انگیزه اصلی خود را استق رار‬ ‫س��امانه های پاتریوت در ترکیه اعالم کند‪ .‬او در این باره‬ ‫گفت‪« :‬انها این حمله را به موشک های پاتریوت ارتباط‬ ‫خواهند داد‪ ،‬چرا که این راهکاری ب رای توجیه چنین اقدام‬ ‫احمقانه ای است‪ .‬انها م ی خواهند مانند قهرمان هایی به‬ ‫نظر برسند که ایستادگی و مقاومت م ی کنند‪».‬‬ ‫جبهه ازادی بخش انقالب��ی خلق که رویکردهای‬ ‫ان ریشه در س��ازمان های رادیکال چپ گرا دارد و سابقه‬ ‫فعالیت ان به دهه ‪ 70‬میالدی برم ی گردد‪ ،‬مقابله با غرب‬ ‫را یکی از مهمترین اولویت های خود اعالم کرده و همواره‬ ‫از دولت ترکیه به عنوان دست نش��انده امریکا و ناتو یاد‬ ‫کرده است‪ .‬این س��ازمان در فهرست گروه ها تروریستی‬ ‫امریکا‪ ،‬اتحادیه اروپا و ترکیه قرار دارد‪.‬‬ ‫جبهه ازادی بخ��ش انقالبی خلق به همراه یکی‬ ‫از گروه های رادیکال چپ گرا به طور مش��ترک مسئول‬ ‫کشتن دو ژنرال بازنشسته‪ ،‬یکی از وزرای سابق دولت‬ ‫و یک تاج��ر بلندپایه ترک ش��ناخته م ی ش��وند‪ .‬گفته‬ ‫م ی شود اعضای این گروه در بهار سال ‪ 1991‬میالدی‬ ‫در اعتراض به نقش امریکا در جن��گ خلیج فارس دو‬ ‫پیمانکار ارتش امریکا را کش��ته و یک افس��ر نیروی‬ ‫هوایی را زخمی کردند‪ .‬در س��ال بع��د از ان این گروه‬ ‫تالش کرد علیه یک پایگاه امریکایی در جنوب ترکیه‬ ‫و کنسولگری امریکا در استانبول حمله موشکی انجام‬ ‫دهد‪ .‬به گفته بارکی‪ ،‬این تهدیدهای پیوس��ته‪ ،‬یکی از‬ ‫دالیلی بود که کنس��ولگری امری��کا در نهایت به یک‬ ‫شهر دیگر منتقل شد‪g .‬‬ ‫منبع‪ :‬تایم‬ ‫خاورمیانه‬ ‫انقالب انارشیک‬ ‫امواج ناارامی های سیاسی‪ ،‬اقتصاد مصر را غرق می کند‬ ‫نویسنده‪ :‬تونی کارن ‪ /‬ترجمه‪ :‬رضا اقازاده‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪163‬‬ ‫اخبار بد ب رای مردم مصر این اس��ت ک��ه ناارام ی های‬ ‫مرگبار که خیابان های برخی ش��هرهای اصل��ی مصر را از‬ ‫جمعه گذشته تاکنون فراگرفته اس��ت‪ ،‬در ماه های اینده به‬ ‫احتمال زیاد شدیدتر خواهد ش��د‪ .‬دلیل این امر ان است که‬ ‫طرح های محمد المرسی‪ ،‬رئی س جمهور مصر ب رای نجات‬ ‫اقتصا ِد در حال غرق شدن این کش��ور‪ ،‬منوط به دریافت وام‬ ‫از صندوق بی ن المللی پول اس��ت و این وام مستلزم اعمال‬ ‫اقدامات ریاضتی س��ختگی رانه ای است که موجب تضعیف‬ ‫بیشتر استانداردهای زندگی افرادی خواهد شد که اغلب انان‬ ‫همین حاال هم خواستار سرنگونی المرسی هستند‪.‬‬ ‫اخرین م��وج درگیری ه��ا از چندین بحران سیاس��ی‬ ‫سرچش��مه م ی گرف��ت‪ :‬ب ی اعتمادی عمیق به س��ازمان ها‬ ‫و نهادها پ��س از س��قوط مب��ارک‪ ،‬به ویژه ق��وه قضائیه و‬ ‫س��ازمان های امنیتی که اغلب افراد انها باقیماندگان رژیم‬ ‫س��ابق هس��تند؛ تالش های مکرر از سوی اس�لامگرایان‬ ‫ب رای بهره برداری از پیروزی های کس ب شده در انتخابات ها‬ ‫به عنوان مبنایی ب رای به انحصار دراوردن قدرت؛ عدم توانایی‬ ‫اپوزیسیون سکوالر ب رای وفق دادن خود با حکم دموکراتیک‬ ‫رای دهندگان و اعتقادشان به اینکه م ی توانند المرسی را نیز‬ ‫همانند حسنی مبارک با تظاه رات در می دان التحریر سرنگون‬ ‫کنند؛ نهیلیسم خشن «اولتراها» طرفداران دواتشه چندین‬ ‫تیم فوتبال در این کشور و همچنین انارشیس ت های نقابدار‬ ‫«بلوک س��یاه» که ب رای اولی ن بار در شب س��الگرد انقالب‬ ‫‪ 25‬ژانویه‪ ،‬زیر رگباری از س��نگ و کوکتل مولوتف در انظار‬ ‫عمومی ظاهر شدند‪ .‬البته هرکدام از گروه ها دیگری را مقصر‬ ‫م ی داند‪ ،‬ولی در حالی که وضعیت اقتصادی اس��فبار است‪،‬‬ ‫قضاوت تاریخ ممکن است با یک طبقه سیاسی که درگیر‬ ‫یک جنگ ب ی حاصل ب رای در دست گرفتن سکان امور است‪،‬‬ ‫چندان مه ربان نباشد‪.‬‬ ‫تنها در صورتی م ی توان به طناب نجات پیش��نهادی‬ ‫ـ یک وام پنج میلیارد دالری از صن��دوق بی ن المللی پول ـ‬ ‫چنگ زد که اقدامات ریاضتی به مرحله اجرا گذارده ش��وند؛‬ ‫اقداماتی که استخوان الی زخم میلیون ها نفر از خانواده های‬ ‫فقیر است‪ .‬این نوع بسته پیش��نهادی‪ ،‬به گونه ای است که‬ ‫اغلب دولت ها حتی در بهترین دوران سیاس��ی خود سعی‬ ‫م ی کنند تا حد ممکن از ان اجتناب کنند‪ .‬حاال المرسی باید‬ ‫این اقدامات را در میانه نبردهای خیابانی و در شهرهایی به‬ ‫اجرا دراورد که در برخی از انها چنین اقداماتی بیشترین ضربه‬ ‫را وارد خواهد کرد‪ .‬شهرهایی که ساکنان طبقه کارگر ان‪ ،‬به‬ ‫امادگی خود ب رای مبارزه با حاکمان ظالم افتخار م ی کنند و‬ ‫م ی بالند‪.‬‬ ‫زمانی که المرسی و دولت اس�لامگرای وی قدرت را‬ ‫در دست گرفتند‪ ،‬ش��رایط اقتصادی نه تنها پایدار و مساعد‬ ‫نبود که برعک��س‪ ،‬عملکرد ضعیف ان ط��ی بیش از چند‬ ‫دهه‪ ،‬اتش شورشی را ش��عله ور کرد که حس��نی مبارک را‬ ‫از اریکه قدرت به زیر کش��ید‪ .‬اقتصاد مصر ش��اید نشان از‬ ‫رش��د یکنواخت تولید ناخالص داخلی داشته باشد ولی این‬ ‫اعداد و ارقام‪ ،‬بر یک ناب رابری عمیق و فقر گسترده سرپوش‬ ‫م ی گذارند؛ فقر و ناب رابری در مقابل اقلیت مرفهی که بخش‬ ‫عظیمی از سودها و منافع خصوص ی سازی به دستور صندوق‬ ‫بی ن المللی پول به جیب انها سرازیر شد‪ .‬بیکاری جوانان‪ ،‬که‬ ‫یکی از محرک های کلیدی و اصل��ی خیزش های انقالبی‬ ‫در س��ال ‪ 2011‬بود‪ ،‬همچنان در حال افزایش است و اعداد و‬ ‫ارقام رسمی حکایت از ان دارد که ‪ 25‬درصد از افراد به لحاظ‬ ‫اقتصادی فعال بین سنین ‪ 25‬تا ‪ 29‬سالگی و همچنین ‪41‬‬ ‫درصد از افراد بین ‪ 19‬تا ‪ 24‬سال همچنان بیکار هستند‪.‬‬ ‫مصر‪ ،‬چهل درصد مصرف مواد غذایی خود و ‪ 60‬درصد‬ ‫گندم‪ ،‬ماده مصرفی اصل ی اش را وارد م ی کند‪ .‬درامد اصلی‬ ‫ارزی ان از طریق گردشگری است‪ ،‬ولی این درامد از زمان اغاز‬ ‫شورش ها تاکنون ‪ 30‬درصد کاهش یافته است‪ .‬درامدی که‬ ‫به سختی م ی تواند شالوده ای ب رای یک اقتصاد باشد و حتی‬ ‫همین درامد نیز به طور مداوم کاهش یافته است‪ .‬بلومبرگ‬ ‫اخی را تخمین زده ک��ه موازنه پرداخت ها و کس��ری بودجه‪،‬‬ ‫دولت را در استانه یک کس��ری بودجه ‪ 14/5‬میلیارد دالری‬ ‫قرار داده است‪ .‬کس��ری بودجه دولت مصر حدود ‪ 10‬درصد‬ ‫تولید ناخالص داخلی و بدهی مصر نزدیک به ‪ 80‬درصد تولید‬ ‫ناخالص داخلی است‪ .‬در حدود یک سوم بودجه دولتی صرف‬ ‫انواع یارانه ها م ی ش��ود (صندوق بی ن المللی پول خواس��تار‬ ‫کاهش قابل مالحظه منابع عمومی شده است)‪ .‬همه اینها در‬ ‫حالی است که رشد اقتصادی در وضعیت رکود به سر م ی برد‪.‬‬ ‫اقتصاد مصر با همان نرخ افزایش جمعیت در حال توس��عه‬ ‫اس��ت و این به معنی عدم توانایی در کاه��ش نرخ بیکاری‬ ‫خواهد بود‪ .‬از هر چهار مصری یکی با روزی کمتر از یک دالر‬ ‫روزگار م ی گذراند و تقریبا نیمی از جمعیت با کمتر از روزی‬ ‫دو دالر زندگی م ی کنند‪.‬‬ ‫ولی مصر حتی پیش از انک��ه به چالش های عمیقی‬ ‫همچون اشتغالزایی و رسیدن به رش��د پایدار ب رای کاهش‬ ‫فقر بپردازد‪ ،‬به دنبال تزریق حجم عظیمی از نقدینگی ب رای‬ ‫غرق نش��دن اس��ت‪ .‬قطر ثروتمند‪ ،‬یکی از متحدان کلیدی‬ ‫اخوان المسلمین‪ ،‬سال گذش��ته در حدود دو میلیارد دالر در‬ ‫بانک های مصر سرمایه گذاری کرد و قول یک سرمایه گذاری‬ ‫‪ 2/5‬میلی��ارد دالری دیگر را نیز به این کش��ور داده اس��ت‪.‬‬ ‫المرسی از زمان انتخاب ش��دنش در تابستان سال گذشته‬ ‫به دنبال سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی به کشورهای‬ ‫عربستان‪ ،‬چین و امارات متحده عربی سفر کرده است‪ .‬ولی‬ ‫به نظر م ی رسد بسیاری از دولت ها همچنان منتظر هستند‬ ‫مصر وام صندوق بی ن المللی پول را تضمین کند‪.‬‬ ‫هرچند‪ ،‬اجرای قوانین و مق��ررات صندوق بی ن المللی‬ ‫پول‪ ،‬ریس��ک سیاس��ی بزرگی ب رای المرس��ی خواهد بود‪.‬‬ ‫دولت وی‪ ،‬ماه نوامبر گذشته‪ ،‬زمانی که توافق با صندوق را‬ ‫در بحبوحه اشفتگی بر س��ر قانون اساسی جدید و اعتراض‬ ‫گروه های اقلیت به ای��ن قانون به تعوی��ق انداخت‪ ،‬به این‬ ‫موضوع پی برده ب��ود‪ .‬زمانی که مش��روعیت یک دولت از‬ ‫سوی مردم خشمگین در خیابان ها به چالش کشیده شده‪ ،‬به‬ ‫هیچ عنوان تمایلی به اعالم افزایش قیمت کاالهای اساسی‬ ‫همچون س��وخت‪ ،‬روغن های خوراکی و س��یگار‪ ،‬نخواهد‬ ‫داشت‪ .‬ولی هشام قندیل‪ ،‬نخس��ت وزیر المرسی‪ ،‬پنج شنبه‬ ‫گذش��ته در اجالس داووس اعالم کرد ک��ه هیاتی از جانب‬ ‫صندوق بی ن المللی پول دو هفته اینده از قاهره دیدن خواهد‬ ‫کرد و قرارداد وام پیش از خروج انها از مصر به سرانجام خواهد‬ ‫رسید‪ .‬کارشناسان معتقدند دولت به دنبال انعقاد قرارداد پیش‬ ‫از برگزاری انتخابات پارلمانی در ماه اینده است‪.‬‬ ‫در حالی که المرسی و رهب ران اخوان المسلمین متعهد‬ ‫به تجارت ازاد و یک رویکرد کسب و کار محور ب رای مدیریت‬ ‫اقتصاد م ی شوند‪ ،‬بخش قابل توجهی از نیروهای اپوزیسیون‬ ‫سکوالر این کشور به چپ متمایل ش��ده و خواستار اجتناب‬ ‫دولت از گرفتن این وام شده است‪ .‬با این حال‪ ،‬ناارام ی ها در‬ ‫پنج روز گذش��ته حاکی از این واقعیت است که چالش های‬ ‫پیش روی دولت‪ ،‬حتی ش��دیدتر از نوامبر گذش��ته و زمانی‬ ‫است که اعتراض های ضد قانون اساسی از سوی گروه های‬ ‫اجتماعی محدودتری برگزار شد‪.‬‬ ‫سیاستمداران گروه های اپوزیسیون در حالی که سعی‬ ‫م ی کنند خود را از خش��ونت های خیابانی مب را کنند‪ ،‬عالقه‬ ‫بسیار کمی به سهیم شدن در بار مس��ئولیت حکومتی با‬ ‫دولت اسالمگرای المرسی نشان م ی دهند؛ دولتی که بارها‬ ‫از اکثریت ارای خود در انتخابات ب رای خاموش کردن صدای‬ ‫اعتراض اپوزیسیون استفاده کرده اس��ت‪ .‬بناب راین احتمال‬ ‫بسیار اندکی ب رای رسیدن به یک اجماع سیاسی ب رای مقابله‬ ‫با بحران های سیاس��ی و اقتصادی وجود دارد‪ .‬روز دوشنبه‬ ‫گذشته‪ ،‬اپوزیسیون درخواست المرسی ب رای مالقات درباره‬ ‫بحران را نپذیرفت و ان را منوط به موافقیت وی ب رای تشکیل‬ ‫یک دولت وحدت ملی و پس گرفتن قانون اساسی کرد‪.‬‬ ‫برزو دراگی در مقاله ای در فایننش��ال تایمز هش��دار‬ ‫م ی دهد؛ «به نظر م ی رسد هم رئی س جمهور اسالمگرا و هم‬ ‫اپوزیسیون سکوالر لیب رال‪ ،‬غرش های سیاسی در خیابان ها‬ ‫را نم ی شنوند‪ .‬متحدان محمد المرس��ی‪ ،‬ناارام ی های اخر‬ ‫هفته را به قدرت های خارجی‪ ،‬دست های پنهان پشت پرده‬ ‫و اراذل و اوباش جیره بگیر نسبت م ی دهند‪ .‬واکنش جبهه‬ ‫لیب رال چپگرای نجات ملی حتی از این هم بدتر بوده است‪.‬‬ ‫این گروه به جای انکه خشونت ها را محکوم کرده و خواستار‬ ‫ارامش شود‪ ،‬فهرس��تی از مطالبات خود ب رای مشارکت در‬ ‫انتخابات پارلمانی اتی را منتشر کرد؛ فهرستی که از سوی‬ ‫کارشناسان به صورت گسترده ای اپورتونیسم سیاسی لقب‬ ‫گرفت»‪ .‬نیروهای نظامی‪ ،‬اسالمگرایان و اپوزیسیون سکوالر‪،‬‬ ‫هرکدام تا حدی مسئول فقدان هرگونه اجماع پس از مبارک‬ ‫هستند‪ .‬هرچند ممکن است نتوان درباره می زان مقصر بودن‬ ‫هرکدام از گروه ها به نتیجه رسید‪ .‬در حالی که این عدم اجماع‬ ‫در حال حاضر حتی مانع از رسیدن به توافق درباره چگونگی‬ ‫مقابله با خشونت های خیابانی شده است‪ ،‬توافق بر سر یک‬ ‫بس��ته اقتصادی که موجب درد و رنج میلیون ها نفر از مردم‬ ‫مصر م ی گردد‪ ،‬محال به نظر م ی رسد‪g .‬‬ ‫‪61‬‬ ‫فرهنگ ‬ ‫جشنواره سی و یکم ‪ /‬برداشت اول‬ ‫حاشیه های روزهای‬ ‫سیمرغی‬ ‫گزارشی از حواشی سی و یکمین جشنواره فیلم فجر‬ ‫‪1‬‬ ‫جشنواره فیلم فجر ویترین ساالنه سینمایی است که متن و حاشیه ان تصویری واقعی از وضعیت هنر هفتم در‬ ‫کشورما را به نمایش می گذارد‪ .‬سی و یکمین جشن‪ ،‬شمایل تازه ای از سینمای ایران را ترسیم می کند‪ .‬در این پرونده‬ ‫برداشت اول از جشنواره س�ی و یکم را کلید می زنیم تا در ش�ماره های بعد مجله‪ ،‬به تحلیل بیش�تر این اتفاق بزرگ‬ ‫سینمایی بپردازیم‪.‬‬ ‫سمیرا جعفری‬ ‫فرهنگ‬ ‫یو یکمین جش��نواره فیلم فجر بدون هیچ اتفاق‬ ‫س�� ‬ ‫شگفت انگیزی کار خود را شروع کرد و در حال حاضر بیش از‬ ‫ی که به گفته اهالی‬ ‫نیمی از راه را سپری کرده است‪ ،‬جشنواره ا ‬ ‫مطبوعات و حتی سینما یکی از ب ی رونق ترین جشنواره ها بود‬ ‫چرا که هیچ اثر خاصی در ان به چشم نخورد‪ .‬حتی به گفته‬ ‫برخی مانند سال گذشته که خیانت تم اصلی فیلم ها بود و‬ ‫ی یکنواخت‪،‬‬ ‫به نوعی مد جشنواره س ی ام بود‪ ،‬امسال فیلم ها ‬ ‫سرد و ب ی روح و مستند گونه س��اختن و نداشتن فیلمنامه ای‬ ‫مشخص‪ ،‬مد جشنواره شد ه اس��ت‪ .‬به نظر م ی رسد حواشی‬ ‫برگزاری این جش��نواره م ی تواند جالب تر باش��د تا بررس��ی‬ ‫فیلم هایی که چندان مورد توجه منتقدان و حتی مخاطبان‬ ‫قرار نگرفته است‪ .‬بدین ترتیب بهتر است گزارشی از حواشی‬ ‫یو یکمین جشنواره فیلم فجر را‬ ‫شش روز ابتدایی برگزاری س ‬ ‫پیش رو داشته باشید‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪163‬‬ ‫گالیه های مطبوعاتی‬ ‫س ی سال چندان هم کم نیست ب رای کنار گذاشتن روش‬ ‫ازمون و خطا‪ ،‬اما ظاه را قرار است این روند همچنان ادامه پی دا‬ ‫کند‪ ،‬ان هم ب رای جشنواره ای به ظاهر بی ن المللی که متاسفانه‬ ‫هنوز نتوانسته با برنامه ریزی دقیق و بدون حاشیه برپا شود‪،‬‬ ‫ان هم از روز اول برپای��ی‪ .‬روز اول از نظری جنجال ی ترین روز‬ ‫جشنواره محسوب م ی شد چرا که نحوه برخورد با اهالی رسانه‬ ‫در برج میالد که به کاخ جش��نواره معروف اس��ت‪ ،‬حسابی‬ ‫مطبوعات ی ها را دلخور کرد‪ .‬دو‪ ،‬سه روز قبل از ب رپایی جشنواره‪،‬‬ ‫عباسیان‪ ،‬دبیر جشنواره فیلم فجر اعالم کرد که ساعت ب رپایی‬ ‫جشنواره از دو بعدازظهر اس��ت‪ .‬این خبر در ابتدا چندان مهم‬ ‫نبود‪ ،‬ولی بعد از اولین روز جشنواره که خب رنگاران با فشرد گی‬ ‫ب رنامه روبه رو شدند‪ ،‬از دبیر جشنواره خواستند ساعت نمایش‬ ‫فیلم ها را مانند سال های گذشته به ‪ 10‬صبح برگردانند‪ .‬حتی‬ ‫خب رنگار ها در این جلسه اعالم کردند ناهار هم نم ی خواهند‪.‬‬ ‫این واکنش منجر به این شد که ساعت نمایش به ‪ 10‬صبح‬ ‫برگردد‪.‬‬ ‫این پای��ان ماجرا نب��ود چرا ک��ه در روزه��ای بعدی با‬ ‫جیره بندی میان وعده که ش��امل یک لیوان چای‪ ،‬سه عدد‬ ‫بیسکوییت و دو عدد قند بود‪ ،‬اعتراض خبرنگار ها بلند شد‪.‬‬ ‫همچنین عدم تعبی��ه صندلی در البی میالد و س��رگردانی‬ ‫‪62‬‬ ‫خب رنگاران کار را به جایی رس��اند که در دومی��ن روز برپایی‬ ‫ی در این راستا روی سایت های مختلف‬ ‫جشنواره نقد های زیاد ‬ ‫امد و مس��ئوالن جش��نواره که م ی خواس��تند ب��ا این روش‬ ‫هزینه های جش��نواره را کاهش دهند باالجبار صندل ی هایی‬ ‫هم در سالن گذاشتند‪.‬‬ ‫امیر جعفری با دوشکا امد!‬ ‫در جلسه نقد و بررس��ی فیلم موفق «قاعده تصادف»‬ ‫صحب ت های جالبی رد و بدل شد‪ .‬در این جلسه امیر جعفری‬ ‫از بازیگران فیلم در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران درباره‬ ‫نزدیک ی اش به نقش شهیدی فر گفت‪« :‬این چه سواالتی است‬ ‫که م ی پرسید؟ من خیلی به نقش نزدیکم‪ ،‬ان قدر که االن فکر‬ ‫م ی کنم دخترم در فیلم واقعا دخترم است و حاضرم یارانه ام را‬ ‫هم به او بدهم‪».‬‬ ‫این بازیگر س��ینما و تلویزیون در پاسخ به سوال دیگر‬ ‫خب رنگاران که از او پرس��یده بودن��د‪ ،‬بازی کردن نقش جدی‬ ‫باتوجه به حضور ش��ما در فیلم های طنز سخت نبود‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«واقعا نم ی فهمم معنی این سوال چیست؟ چرا سخت است‪،‬‬ ‫هر شب م ی روم خانه تا صبح گریه م ی کنم و خودم را به این‬ ‫در و ان در م ی زنم‪ .‬معلوم است که ب رایم سخت نیست‪ .‬من‬ ‫بازیگرم و باید هر نقشی را بازی کنم‪ .‬فکر م ی کردم امروز اینجا‬ ‫منتقد ها در این جلسه مرا تی رباران م ی کنند و حضور دارند‪ ،‬به‬ ‫خاطر همین با لباس ارتش��ی امدم که با دوشکا جوابشان را‬ ‫بدهم‪ .‬نم ی دانستم قرار است این سواالت پرسیده شود‪».‬‬ ‫یکی از حاضران خطاب به جعفری گفت‪« :‬ما سواالت‬ ‫زیادی داریم‪ ،‬اما اقای شهیدی فر همه سواالت مسخره ای که‬ ‫به دستش م ی رسد در جلسه م ی خواند‪».‬‬ ‫ش��هیدی فر نیز در پاس��خ به این خب رنگار عنوان کرد‪:‬‬ ‫«خواهش م ی کنم به همکارانتان احترام بگذارید‪ .‬من هم با‬ ‫پرسیدن برخی سواالت مخالفم‪ ،‬اما ب رای احترام به همکاران‬ ‫شما این کار را م ی کنم‪ .‬بهتر اس��ت حرمت همدیگر را نگه‬ ‫داریم‪».‬‬ ‫اش��کان خطیبی از بازیگ��ران فیلم نیز در پاس��خ به‬ ‫خبرنگاران گفت‪« :‬ب��ا احترام ی که ب رای همه ت��ان قائلم و‬ ‫دوستان من هس��تید‪ ،‬اما اجرای شهیدی فر بس��یار بهتر از‬ ‫مجری نشس ت های سال گذشته است‪ .‬او کار خود را به خوبی‬ ‫م ی داند‪ ،‬پس اجازه دهید کارش را انجام دهد‪».‬‬ ‫خداحافظی مصطفی زمانی از سینما‬ ‫در نشست پرس��ش و پاس��خ فیلم «ب رلین منفی‪»7‬‬ ‫اتفاقات جالبی رخ داد‪ .‬در این نشس��ت یک��ی از خبرنگاران‬ ‫از بودجه ‪ 10‬میلیارد تومان��ی گفت که با واکنش تهی ه کننده‬ ‫روبه رو شد‪ .‬پورشریف گفت‪« :‬بودجه این فیلم حدود دو میلیارد‬ ‫بوده‪ ،‬حتی دستمزد بازیگر المانی کمتر از بازیگران ای رانی بوده‬ ‫است‪ ».‬این حرف پورشریف با حاشیه همراه بود زی را مصطفی‬ ‫زمانی به این حرف اعتراض کرد و گفت‪« :‬اگر این حرف شما‬ ‫ثابت شود من بازی در سینما را کنار خواهم گذاشت‪».‬‬ ‫لوافی‪ ،‬کارگردان فیل��م در ادامه گف��ت‪« :‬روز اول که‬ ‫مصطفی کار را شروع کرد گفت اگر این فیلم را زیر ‪ 70‬جلسه‬ ‫تمام کردید من اسمم را عوض م ی کنم‪ .‬این فیلم در ‪ 46‬جلسه‬ ‫تمام شد‪ ،‬اما او هنوز اسمش را عوض نکرده است‪».‬‬ ‫سینمای مستقل هم وجود دارد‬ ‫مه ران احمدی یک��ی از بازیگران فیلم «روز روش��ن»‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره‪163‬‬ ‫در جلس��ه پرس��ش و پاس��خ فیلم کنایه ای به ب رنامه هفت‬ ‫زد‪ .‬او درباره مس��تقل ب��ودن این فیلم گفت‪« :‬ای��ن فیلم از‬ ‫فیلم های سینمای مستقل است‪ .‬زنده باد سینمای مستقل‪.‬‬ ‫سینمایی که با صرف نظر از دستمزدهای من‪ ،‬خانم به رام و‬ ‫اقای شهابی سرپا مانده است‪ .‬خوشحالم در جشنواره امسال‬ ‫فیلم مس��تقل م ی بینم‪ .‬اقای جهانگیر الماس��ی در برنامه‬ ‫«هفت» گفت س��ینمای مس��تقل نداریم و اقای گب رلو هم‬ ‫یادش رفت بگوید‪ ،‬فیلم «روز روش��ن» فیلم مستقلی است‬ ‫و عوامل ان با دس��تمزد کمی که م ی گی رند‪ ،‬هزین ه سینمای‬ ‫مستقل را متقبل م ی شوند‪».‬‬ ‫قهر شهیدی فر و دعوای عوامل با یکدیگر‬ ‫یکی از نشس��ت های پرسرو صدای جش��نواره مربوط‬ ‫به فیلم «یک‪ ،‬دو‪ ،‬س��ه‪ ...‬پنج» به کارگردانی محمد معیری‬ ‫بود‪ .‬جنجال از هم��ان ابتدا و با تاخی��ر ‪ 20‬دقیقه ای به دلیل‬ ‫اقامه نماز و اعتراض کارگردان ش��روع ش��د‪ .‬در ادامه معیری‬ ‫که خواس��ت تمام عوامل را روی سن دعوت کند با مخالفت‬ ‫شهیدی فر مواجه شد‪ .‬کارگردان هم که از این وضعیت ناراحت‬ ‫یزنم‪».‬‬ ‫شد‪ ،‬گفت‪« :‬من بدون حضور عوامل فیلمم حرف نم ‬ ‫شهیدی فردر پاسخ به او عنوان کرد‪« :‬این هماهنگ ی ها باید‬ ‫قبل از برگزاری نشس��ت صورت م ی گرفت‪ .‬ما امکان این را‬ ‫نداریم که همه عوامل را روی سن دعوت کنیم و این خالف‬ ‫قوانین جشنواره است‪».‬‬ ‫اما وی بدون توجه به صحب ت های ش��هیدی فر مدام‬ ‫عوامل خ��ود را صدا م ی ک��رد‪ .‬در این لحظه مج��ری ب رنامه‬ ‫با عصبانی��ت گفت‪« :‬من خت��م جلس��ه را همی ن جا اعالم‬ ‫م ی کنم‪».‬‬ ‫همایون ارش��ادی نیز در اعتراض به این نحوه برخورد‬ ‫شهیدی فر گفت‪« :‬یعنی اضافه ش��دن یک صندلی به سن‬ ‫خالف مقررات جشنواره است؟ این نحوه برخورد توهی ن امیز‬ ‫است و من از همه شما عذرخواهی م ی کنم‪».‬‬ ‫اما نکته جالب این نشست صحب ت های جالب نویسنده‬ ‫این فیلم بود‪ .‬شاهرخ گیوا ‪ ،‬فیلمنامه نویس «یک‪ ،‬دو‪ ،‬سه‪...‬‬ ‫پنج» روی س��ن امد و گفت‪« :‬کارگردان ای��ن فیلم که ادعا‬ ‫م ی کند بدون حضور ع وامل به روی صحنه نم ی رود و صحبت‬ ‫نم ی کند‪ ،‬در حق من اجحاف کرده و سمب ل های خنده داری‬ ‫را به فیلم اضافه کرده است‪ .‬او بدون اجازه من قصه را تغییر‬ ‫داده است‪ ».‬محمد معیری در جواب این نویسنده عنوان کرد‪:‬‬ ‫«یک کارگردان حق دارد اثر خود را بازنویسی کند‪ ،‬ما چندین‬ ‫بار از ایشان خواستیم که فیلمنامه را تغییر دهد‪ ،‬اما وی هر بار‬ ‫از این کار امتناع کرد‪».‬‬ ‫شاهرخ گیوا در جواب معیری عنوان کرد‪« :‬این فیلم ‪15‬‬ ‫تا ‪ 20‬شاکی خصوصی دارد‪ .‬همچنین دو بازیگر افغان نیز از‬ ‫کارگردان و تهی ه کننده شکایت کرده اند و ما در حال پیگیری‬ ‫این شکایت ها هستیم‪».‬‬ ‫وی خاطرنشان کرد‪« :‬ایشان اگر م ی توانند اثبات کنند‬ ‫من مخالف بازنویس��ی فیلمنامه بودم‪ .‬وی بدون اطالع من‬ ‫ش��ش روز قبل از فیلمب��رداری فیلمنامه را تغیی��ر داده و ما‬ ‫‪63‬‬ ‫منتظریم اتحادیه تهی ه کنندگان شکایت مان را پیگیری کند‪».‬‬ ‫ممکن است دیگر فیلم نسازم‬ ‫فرهنگ‬ ‫جلسه پرسش و پاس��خ فیلم س��ینمایی «رسوایی»‬ ‫یکی از پر ازدحام ترین نشس ت های فیلم های برج میالد بود‪.‬‬ ‫ظاه را همه انتظار اتفاق غیرمترقب ه ای را م ی کشیدند‪ .‬حتی‬ ‫صحب ت های ابتدای جلسه شهیدی فر با تمام جلسات فرق‬ ‫داشت‪ .‬شهیدی فر قبل از هر چیز از اهالی رسانه خواست تا‬ ‫حرمت یکدیگر را نگه دارند و س��واالت توهی ن امیز نپرسند‪.‬‬ ‫همچنین به نظر م ی رس��د که مجری جلسه به سوال های‬ ‫خنثی م ی پردازد تا از به وجود امدن هر حاشی ه ای جلوگیری‬ ‫کند‪.‬‬ ‫در بخشی از این نشست ش��هیدی فر درباره تم فیلم‬ ‫«رسوایی» از کارگردان سوال پرس��ید‪ .‬ده نمکی در پاسخ به‬ ‫این سوال گفت‪« :‬هنوز درس��مان به این چی ز ها نرسیده‪ ،‬تم‬ ‫دیگر چیست؟»شهیدی فر نیز پاس��خ داد‪« :‬من فکر کردم‬ ‫شما این چی ز ها را م ی دانید‪ ».‬ده نمکی گفت‪« :‬م ی دانم‪ ،‬شما‬ ‫را سر کار گذاشتم‪».‬‬ ‫ده نمک��ی در این نشس��ت ب��ه صراحت اع�لام کرد‪:‬‬ ‫«ممکن است دیگر نگذارند فیلم بسازم‪ ،‬به همین دلیل همه‬ ‫حرف هایم را در این فیلم زدم‪ .‬این مدل فیلم ساختن به قول‬ ‫مجید سوزوکی جگر م ی خواهد‪».‬‬ ‫بعد از اینکه ش��وخ ی های ده نمکی به قول خودش با‬ ‫شهیدی فر تمام شد‪ ،‬نوبت به کل کل با بازیگرانش رسید‪.‬‬ ‫محمدرضا ش��ریف ی نیا بازیگر فیلم «رسوایی» در این‬ ‫نشست اعالم کرد که به ش��دت دوست داشت نقش روحانی‬ ‫فیلم را بازی کند ولی فیلمبرداری به تعویق افتاد و از انجایی‬ ‫که سر کار «کاله پهلوی» بوده و باتوجه به اینکه باید خودش را‬ ‫حفظ م ی کرده‪ ،‬نتوانست خود را الغر کند تا اینکه قرعه نقش‬ ‫اقا یوسف به اکبر عبدی افتاد‪.‬‬ ‫ده نمکی نیز در پاسخ به صحب ت های شریف ی نیا گفت‪:‬‬ ‫«من از اقای شریف ی نیا خواسته بودم این صحب ت ها را اینجا‬ ‫نکند‪ .‬قرار بود ایشان ‪ 20‬کیلو وزن کم کند تا نقش روحانی را‬ ‫بازی کند‪ ،‬اما از انجا که ایشان غذا را از جانش بیشتر دوست‬ ‫دارد و ان موقع س��ر فیل��م «کاله پهلوی» در فرانس��ه بود‪،‬‬ ‫نتوانست این کار را بکند! از او خواهش کردیم یک بار دیگر‬ ‫نقش مردان زن باز را بازی کند و این بار بتواند در جشنواره فیلم‬ ‫فجر سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل را بگیرد و با‬ ‫این جایزه پرونده بازی در این نقش ها را ببندد و دل بکند‪».‬‬ ‫در این بخش از نشست‪ ،‬شریف ی نیا درباره گرفتن سیمرغ‬ ‫توضیح داد‪« :‬در جشنواره دولتی به بازیگر جایزه نم ی دهند‪ ،‬به‬ ‫نقش جایزه م ی دهند‪ .‬برگزاری سی و یک سال جشنواره فیلم‬ ‫فجر و جایزه ها این مساله را ثابت کرده است‪ .‬بازیگران ب رای‬ ‫خلق این شخصیت ها باید جایزه بگی رند و تحسین شوند‪».‬‬ ‫ده نمکی در ادام��ه با اش��اره به مش��کالتی که ب رای‬ ‫«رسوایی» در زمان س��اخت به وجود امد‪ ،‬گفت‪« :‬در پروسه‬ ‫ساخت و نمایش این فیلم فقط س��ازمان اب از من شکایت‬ ‫نکرده اس��ت‪ .‬من نم ی توانم بگویم سر ساخت این فیلم چه‬ ‫مشکالتی به وجود امد‪« .‬رسوایی» فقط حرف های روی منبر‬ ‫را سینمایی کرد‪».‬‬ ‫کامران تفتی‪ ،‬دیگر بازیگر فیلم «رسوایی» نیز درباره‬ ‫بازی در این فیلم توضیح داد‪« :‬اقای ده نمکی به من گفت این‬ ‫فیلمنامه را بخوان و من به خاطر اشتباهاتی که در چند فیلم‬ ‫اخیرم انجام داده بودم‪ ،‬گفتم اگر سیاسی نیست‪ ،‬م ی خوانم‪.‬‬ ‫بعد هم خواندم و دیدم ربطی به سیاست ندارد‪».‬‬ ‫ده نمکی نیز در پاس��خ به تفتی گفت‪« :‬تو که به من‬ ‫گفتی اگر فیلم بعدی ات سیاسی باشد‪ ،‬در ان بازی م ی کنی!»‬ ‫تفتی پاسخ داد‪« :‬ان فیلم فرق دارد‪».‬‬ ‫در پایان این نشست که شمقدری یکی از میهمانان ان‬ ‫بود‪ ،‬یکی از بازیگران فیلم که ظاه را خواهرزاده ده نمکی است‪،‬‬ ‫نامه ای از الناز شاکر دوست خطاب به مسعود ده نمکی را در‬ ‫مثلث شماره‪163‬‬ ‫‪64‬‬ ‫این جلسه خواند‪ .‬در این نامه شاکردوست عدم حضور خود در‬ ‫این جلسه را مطبوعات ی ها اعالم کرده و اینطور عنوان کرده که‬ ‫« تیزی قلم تان زخم ی ام کرده است‪».‬‬ ‫حضور مجلسی ها برای تماشای «رسوایی»‬ ‫در اکران فیلم رس��وایی در برج میالد عده ای میهمان‬ ‫خاص از مجلس شورای اسالمی ب ی سر و صدا به برج امدند‪،‬‬ ‫فیلم را دیدند و از در پارکینگ باز هم ب ی سر و صدا خارج شدند‪.‬‬ ‫از میان این جمع م ی توان به حجت االسالم اقا ته رانی‪ ،‬علی‬ ‫مطهری‪ ،‬بیژن نوباوه و‪ ...‬اشاره کرد‪.‬‬ ‫همچنین شهاب مرادی به تماشای «رسوایی» نشست‬ ‫و پس از پایان فیلم گفت‪« :‬به خاطر ساخت این فیلم صورت‬ ‫ده نمکی که نه‪ ،‬باید دست او را بوسید‪».‬‬ ‫این مجری های حاشیه ساز‬ ‫انتخاب مجری بخش های افتتاحیه و اختتامیه جشنواره‬ ‫همیشه خبرساز بوده است‪ .‬این بار هم این اتفاق با انتخاب‬ ‫کامران نجف زاده به عنوان مجری افتتاحیه جش��نواره فیلم‬ ‫فجر افتاد‪ .‬بعد از درج این خبر واکنش ها از سوی محمدرضا‬ ‫شریف ی نیا و فرج اهلل سلحشور شنیده شد‪ .‬تا جایی که سلحشور‬ ‫فزاده را غی ر ارزشی خوانده و گفته‪« :‬لیاقت‬ ‫در گفت وگویی نج ‬ ‫سینمای ما همان اجرای یک فرد غیر ارزشی است‪».‬‬ ‫ماجرای درگیری سلحشور و نجف زاده از انجا اغاز شد‬ ‫که در ب رنامه صرفا جهت اطالع ‪،‬سلحشور فردی خواند ه شدکه‬ ‫گویا جای جهنم و بهش��ت را ب رای افراد مشخص م ی کند‪،‬‬ ‫همچنین انتقاد کامران از ش��ریف ی نیا بابت حضور همزمان‬ ‫درچند فیلم و س��ریال که با عنوان قحط البازیگر همراه بود‪،‬‬ ‫باعث گالیه شدید شریفی نیا ش��د‪ .‬اما در این راستا کسانی‬ ‫بودند که از نجف زاده حمایت کردند‪،‬‬ ‫علی معلم ‪،‬نجف زاده را خاص خواند و پرویز پرستویی‬ ‫ه��م از اوتقدیر کرد‪،‬این حمایت ها باعث ش��د ک��ه کامران‬ ‫نجف زاده انتخاب نهایی ستاد اجرایی جش��نواره باشد‪ ،‬اما با‬ ‫فزاده‪ ،‬محمد سلوکی جایگزین‬ ‫رد این پیشنهاد از طرف نج ‬ ‫وی شد‪.‬‬ ‫ت فیلم ها امسال اتفاق جدیدی‬ ‫در بخش اجرای نشس ‬ ‫ل گذشته که محمود‬ ‫در جشنواره رخ داد‪ .‬امسال برخالف سا ‬ ‫گب رلو به اتفاق یک منتقد‪ ،‬اجرای نشست فیلم ها را ب ر عهده‬ ‫م ی گرفت‪ ،‬تمام اجرا ها به محمدرضا شهیدی فر سپرده شد؛‬ ‫انتخابی که شاید در ابتدا چندان حاشی ه ساز نبود‪ ،‬ولی در ادامه‬ ‫ماجراهایی را رقم زد‪ .‬شنیده ها حاکی از ان است که محمدرضا‬ ‫ش��هیدی فر اجرای ایین اختتامیه س��ی ویکمین جشنواره‬ ‫بی ن المللی فیلم فجر را نیز بر عهده دارد‪.‬‬ ‫صابر ابر را راه نداند‬ ‫صابر ابر ک��ه در یکی از روزهای جش��نواره ب رای دیدن‬ ‫فیلم «از ته ران تا بهشت» به سالن همایش های برج میالد‬ ‫امده بود‪ ،‬ب��ه دلیل انچه نداش��تن کارت از س��وی ماموران‬ ‫حراست عنوان م ی شد‪ ،‬با مشکل مواجه ش��د‪ .‬با پادر میانی‬ ‫یکی از مام��وران انتظامی صابر ابر از گیت ورودی رد ش��د و‬ ‫وارد سالن نمایش ش��د‪ .‬اما مجدد‪ ،‬پس از این اتفاق ماموران‬ ‫انتظامی و تع��دادی از افراد انتظامات س��الن همایش های‬ ‫برج میالد صابر ابر را از داخل سالن به بیرون هدایت کردند‪.‬‬ ‫انها معتقد بودند که ابر کارت داشته‪ ،‬اما از نشان دادن کارت‬ ‫خود ممانعت به عمل اورده است‪ .‬صابر ابر هم معتقد بود که‬ ‫رفتار ماموران انتظامات و کنترل با او خوب نبوده است‪ .‬البته‬ ‫این ماجرا با پادر میانی مسئوالن جش��نواره با روبوسی ختم‬ ‫به خیر شد‪.‬‬ ‫جنجال در برج میالد‬ ‫فیلم «چه خوبه برگشتی مهرجویی» در حالی در سینما‬ ‫شکوفه اکران م ی شود که یک بحث ساده درباره رضا عطاران‬ ‫و حامد بهداد به جنجالی بزرگ تبدیل م ی شود‪ .‬در صفی که‬ ‫قبل از نمایش فیلم در مقابل سینما شکل گرفته بود‪ ،‬یکی‬ ‫از بحث های معمولی بین چند نفر از طرفداران حامد بهداد و‬ ‫رضا عطاران درباره این دو بازیگر باال م ی گیرد و کار به درگیری‬ ‫فیزیکی و چاقوکش��ی هم م ی کش��د‪ .‬ه ر چند خوشبختانه‬ ‫صدمه ای به کسی وارد نشد و کار به جاهای باریکتر کشیده‬ ‫نشده است‪ .‬نکته جالب اینکه داس��تان فیلم «چه خوبه که‬ ‫برگش��تی» هم درباره درگیری های دو کاراکتر با بازی حامد‬ ‫بهداد و رضا عطاران است‪.‬‬ ‫انتخابات مردمی‬ ‫در اولین نتایج نظرس��نجی بهترین فیلم از نگاه مردم‬ ‫یزنند (پوران درخشنده)‪ ،‬حوض‬ ‫فیلم هیس! دخترها فریاد نم ‬ ‫نقاشی (مازیار میری)‪ ،‬رسوایی (مسعود ده نمکی)‪ ،‬دهلیز (بهروز‬ ‫شعیبی) و کالس هنرپیشگی (علیرضا داوودنژاد) رتبه اول تا‬ ‫پنجم را کسب کردند‪ .‬البته این احتمال وجود دارد که تا پایان‬ ‫برپایی جشنواره تغیی راتی در این رتب ه بندی صورت بگیرد‪.‬‬ ‫بازیگران پرکار جشنواره فیلم فجر‬ ‫حضور بازیگران در س ی و یکمین جشنواره فیلم فجر‪،‬‬ ‫بحث داغ این روزها س��ت‪ .‬اینکه کدام بازیگر فیلم بیشتر در‬ ‫جشنواره دارد و کدام یک اصال حضور ندارد‪.‬‬ ‫در میان ‪ ۳۳‬فیلم اعالم شده در بخش مسابقه سینمای‬ ‫یو یکمین‬ ‫ای ران (سودای سیمرغ) و فیلم های اول (نگاه نو) س ‬ ‫جشنواره فیلم فجر ‪ ۱۸‬بازیگر با دو فیلم سینمایی در جشنواره‬ ‫حضور دارند که در میان انها س��تارگان س��ینمایی به چشم‬ ‫م ی خورند‪ .‬مهناز افش��ار که س��ال گذش��ته توانست برنده‬ ‫دیپلم افتخار جشنواره فجر ش��ود‪ ،‬امسال دو فیلم در بخش‬ ‫مسابقه س��ینمای ای ران دارد‪ .‬یکتا ناصر و فرهاد اصالنی که‬ ‫سال گذشته سیمرغ به خانه بردند نیز امسال هیچ فیلمی در‬ ‫جشنواره فجر ندارند‪.‬‬ ‫امیر جعفری‪( :‬جی ب بر خیابان جنوبی)‪( ،‬قاعده تصادف)‪،‬‬ ‫(چه خوبه که برگشتی)‬ ‫همایون ارشادی‪( :‬گناهکاران)‪( ،‬چه خوبه که برگشتی)‪،‬‬ ‫(یک‪ ،‬دو‪ ،‬سه‪ ...‬پنج)‬ ‫مریم کاویان��ی‪( :‬دلتنگ ی ه��ای عاش��قانه)‪( ،‬غریبه)‪،‬‬ ‫(رسوایی)‬ ‫حمید فرخ نژاد‪( :‬اس��ترداد)‪( ،‬بش��ارت به یک شهروند‬ ‫هزاره سوم)‬ ‫محمدرضا شریف ی نیا‪( :‬رسوایی)‪( ،‬غریبه)‬ ‫جمش��ی د هاش��م پور‪( :‬غریبه)‪( ،‬هی��س! دخترها فریاد‬ ‫یزنند)‬ ‫نم ‬ ‫شهاب حسینی‪( :‬حوض نقاشی)‪( ،‬هیس! دخترها فریاد‬ ‫یزنند)‬ ‫نم ‬ ‫رضا عطاران‪( :‬دهلیز)‪( ،‬چه خوبه که برگشتی)‬ ‫مصطفی زمانی‪( :‬جی ب برهای خیابان جنوبی)‪( ،‬ب رلین‬ ‫منفی ‪)۷‬‬ ‫امیر اقایی‪( :‬گهواره ای ب رای مادر)‪( ،‬هیس! دخترها فریاد‬ ‫یزنند)‬ ‫نم ‬ ‫محمدرضا فروتن‪( :‬هیچ کجا هیچ کس)‪( ،‬دلتنگ ی های‬ ‫عاشقانه‬ ‫مهناز افش��ار‪( :‬هیچ کج��ا هیچ کس)‪( ،‬چ��ه خوبه که‬ ‫برگشتی)‬ ‫رویا تیموریان‪( :‬دلتنگ ی های عاش��قانه)‪( ،‬چه خوبه که‬ ‫برگشتی)‬ ‫میترا حجار‪( :‬دلتنگ ی های عاشقانه)‪( ،‬خاکستر و برف)‬ ‫شاهرخ فروتنیان‪( :‬دلتنگ ی های عاشقانه)‪( ،‬دهلیز)‬ ‫کوروش تهامی ‪( :‬گناهکاران)‪( ،‬غریبه)‬ ‫خاطره اسدی‪( :‬سر به مهر)‪( ،‬بش��ارت به یک شهروند‬ ‫هزاره سوم)‬ ‫افسانه چهره ازاد‪( :‬دهلیز)‪( ،‬هیچ کجا هیچ کس) ‪g‬‬ ‫تنوع‪ ،‬تکثر‪ ،‬تکرار‬ ‫یادداشتی تحلیلی از متن فیلم های جشنواره فیلم فجر‬ ‫سعید اسالمی فرد‬ ‫‪4‬‬ ‫سینمای شخصی‬ ‫یکی از واژه هایی که امسال در نقد فیلم های جشنواره‬ ‫فرهنگ‬ ‫روایت غیر خطی‬ ‫ظاه را برخی تکنی ک های سینمایی در برهه ای از تاریخ‬ ‫سینما به یک مد بدل م ی شود و همچون یک پارادایم و الگوی‬ ‫غالب مورد توج��ه تعداد زیادی از فیلمس��ازان قرار م ی گیرد‪.‬‬ ‫امسال از حیث فرم و ساختار روایی شاهد گرایش فیلمسازان‬ ‫به روایت غی ر خطی‪ ،‬پازل گونه و معمایی هستیم که از طریق‬ ‫پس و پیش کردن موقعی ت های زمانی – مکانی و به واسطه‬ ‫شکستن زمان یا تداخل ساحت انتزاعی و رئالیستی داستان‬ ‫قصد داشتند یا فرم تازه تری را در روایت تجربه کنند و دست به‬ ‫ساختار شکنی بزنند یا از این طریق ذهن مخاطب را بیشتر با‬ ‫فرایند قصه درگیر کرده و سویه معمایی ان را تقویت کنند‪ .‬این‬ ‫در حالی است که در برخی از این فیلم ها هیچ تناسب منطقی‬ ‫و حتی زیبایی ش��ناختی بین فرم و مضمون وجود نداش��ت‬ ‫و نتیجه کار ج��ز معلق گویی و پیچیده نمای��ی و در نهایت‬ ‫س��ردرگمی مخاطب نبود؛ نمونه بارز ان فیلم «هیچ کجا و‬ ‫هیچ کس» بود که اگر فیلمساز قصه خود را واجد جذابی ت های‬ ‫الزم ب رای جل��ب مخاطب م ی دید و ان را به ش��کل خطی و‬ ‫کالس��یک روایت م ی کرد‪ ،‬نتیجه کار بهتر م ی شد اما قصه‬ ‫و فضای فیلمی مثل «اس��مان زرد کم عمق» به رام توکلی‬ ‫از این تمهید به شکل درستی در جهت بازنمایی داستان خود‬ ‫و موقعیت روان پریش شخصی ت هایش استفاده کرده‪ .‬تجربه‬ ‫فرم های تازه در عرصه فیلمسازی اتفاق بدی نیست به شرطی‬ ‫که منطق سینمایی و دراماتیک‪ ،‬پشتوانه ان باشد‪.‬‬ ‫فیلم های روستایی‬ ‫یکی از مهمترین شاخصه های سی و یکمین جشنواره‬ ‫فیلم فجر تن��وع جغ رافیایی فیلم ها ب��ود‪ .‬فیلم هایی که از‬ ‫سینمای شهری فاصله گرفته و به سراغ روستاها و جغ رافیای‬ ‫بوم ی و محلی رفته اند‪ .‬در س��ال های قبل همیش��ه با این‬ ‫اعتراض به ویژه از س��وی فیلمس��ازان شهرستانی و برخی‬ ‫مس��ئوالن فرهنگی مواجه بودیم که چرا همه فیلم های ما‬ ‫در شهر ساخته م ی شود و دچار پایتخت زدگی است‪ ،‬در حالی‬ ‫که زندگی خارج از ته ران هم وجود دارد و فرهنگ و رس��وم‬ ‫بومی واجد قابلی ت های دراماتیک زیادی ب رای تبدیل شدن‬ ‫به فیلم است‪ .‬دغدغه هایی که لزوما ازجنس مردم پایتخت‬ ‫نشین و شهری نیست و م ی تواند س��احت جدیدی را ب رای‬ ‫فیلمسازی و روایت قصه های جدید باز کند‪ .‬امسال بسیاری‬ ‫از فیلم ها یا درام روستایی بودند یا در جغ رافیایی غیر از ته ران‬ ‫تصویربرداری شدند‪ .‬حضور لهجه ها و گویش های مختلف‬ ‫اقوام ای رانی و مسائل و دغدغه هایی که خاص زیست – بوم‬ ‫انهاست دستمایه ساخت فیلم قرار گرفت‪ .‬هرچند این تنوع‬ ‫جغ رافیایی یک ضرورت سینمایی و عادالنه به نظر م ی رسد‪،‬‬ ‫اما در عمل شاهد فیلم های جذاب و مخاطب پسندی در این‬ ‫نوع اثار نبودیم‪« .‬افتاب مهتاب زمین» و «تابستان طوالنی»‬ ‫نمونه ای از این فیلم ها بوده ک��ه اگرچه زحمات زیادی ب رای‬ ‫ساخت ان کشیده شده‪ ،‬اما فاقد جذابی ت های دراماتیک ب رای‬ ‫تماشاگر بود و موجب خستگی و کسالت انها شد‪ .‬واقعیت‬ ‫این است که تغییر لوکیش��ن یک فیلم به مناطق روستایی‬ ‫لزوما نم ی تواند دلیل بر جذابیت یک فیلم یا توجه به مناطق‬ ‫غیرشهری باشد‪ ،‬انچه مهم اس��ت خود درام و شیوه روایت‬ ‫موج افغانی در سینمای ایران‬ ‫یکی دیگر از مدهای جشنواره امسال از لحاظ مضمون‪،‬‬ ‫توجه به افغان ها و مس��ائل کشور افغانس��تان در سینمای‬ ‫ای ران بود که دستمایه فیلم هایی مثل «فرشتگان قصاب»‪،‬‬ ‫«یک دو س��ه‪ ...‬پنچ» و «خاک و مرجان» ق��رار گرفته بود؛‬ ‫فیلم هایی که درد و رنج های سیاس��ی‪ -‬اجتماعی کش��ور‬ ‫همسایه را به تصویر م ی کشید‪ .‬اما انچه در این اثار به شکل‬ ‫موتی ف وار تکرار م ی ش��ود محکوم کردن توامان طالبان و‬ ‫امریکای ی هاس��ت‪ ،‬بدون توجه به ظرفی ت های دراماتیکی‬ ‫اثر‪ .‬اینکه سینمای ای ران مضمون قصه خود را از سوژه های‬ ‫داخلی به مسائل منطقه ای ببرد چیز بدی نیست و حتی الزم‬ ‫است‪ ،‬اما دست کم باید این گونه اثار جذابی ت های سینمایی‬ ‫هم داشته باشند و بتواند امکان همذات پنداری و همسویی‬ ‫مخاطب را با شخصی ت های قصه فراهم کنند‪ ،‬وگرنه تبدیل‬ ‫م ی شوند به یک مستند که ب رای مخاطبی که به سینمای‬ ‫داستانی رجوع کرده چندان جذاب نیست‪ .‬اتفاقا افغانستان و‬ ‫اشتراکات زبانی و فرهنگی و سنخی ت های سیاسی که با ما‬ ‫دارند م ی تواند ظرفیت خوبی ب��رای تولید فیلم های خوبی‬ ‫باش��د که دامنه مخاطبان ان به فراتر از مرزهای ای ران رفته‬ ‫و دست کم ب رای مردم خود افغانستان نیز به نمایش دراید‪.‬‬ ‫این مساله م ی تواند به تبادل فرهنگی و ترویج نگاه ای رانی به‬ ‫مسائل منطقه در بین کش��ورهای همسایه کمک کند‪ ،‬به‬ ‫شرطی که در درجه اول بتواند از حیث سینمایی انها را به پای‬ ‫تماشای فیلم بکشاند‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪163‬‬ ‫یو یکمین‬ ‫به نظر م ی رسد با جش��نواره متفاوتی در س ‬ ‫دوره ان مواجهه بودی��م؛ هرچند این تف��اوت لزوما به معنی‬ ‫غن ی تر بودن یا جذابیت بیشتر ان نیست‪ .‬تعداد فیلم هایی‬ ‫که بتواند ذهن مخاطب را درگیر کند و میل به تماشای مجدد‬ ‫ی که تاثی رات عمیق ان‬ ‫را در وی ب رانگیزد وجود نداشت؛ فیلم ‬ ‫بتواند به تدریج در ذهن تماشاگر ته نشین شود و او را به لذتی‬ ‫یو یکم‬ ‫فراتر از یک سرگرمی برساند‪ .‬با این حال جشنواره س ‬ ‫تصویر متفاوتی از چشم انداز سینمای ای ران را در ایند ه ترسیم‬ ‫م ی کند که برخی از مولفه های این مسیر تازه اگر به پختگی‬ ‫و کمال بیشتری برسد م ی تواند نوید بخش سینمای پویاتری‬ ‫باشد‪ .‬در این یادداشت قصد داریم تا تحلیل محتوایی از متن‬ ‫فیلم های حاضر در جشنواره ارائه دهیم تا شمایل این سینمای‬ ‫جدید در متن و درونمایه ان روشن تر شود و ماهیت ان مورد‬ ‫بازشناسی قرار بگیرد‪.‬‬ ‫زیاد به گوش م ی خورد‪ ،‬س��ینمای شخصی بود؛ بدین معنی‬ ‫که فیلمساز دغدغه های ش��خصی و دنیای ذهنی و درونی‬ ‫خود را به نمایش گذاشته است؛ سینمایی که ظاه را مبتنی بر‬ ‫زیبای ی شناسی فردی بنا شده و چندان به دنبال جذب مخاطب‬ ‫یا توجه به عالیق و ذائقه او نیست‪ .‬معموال این گونه اثار ریتم‬ ‫کندی داشته و در فضای س��رد و موقعی ت های بسته روایت‬ ‫م ی شود یا تاویلی متفاوت و شخصی از یک موضوع اجتماعی‬ ‫را به تصویر م ی کشد‪ ،‬مثال فیلم « اس��مان زرد کم عمق» را‬ ‫شخص ی ترین فیلم به رام توکلی دانسته اند‪ .‬واقعیت این است‬ ‫که ظهور واژه های جدید در سینمای ای ران م ی تواند به مباحث‬ ‫نظری و تقویت بنیاد های تئوریک سینما کمک کند‪ ،‬اما باید‬ ‫نسبت ان با اقتصاد س��ینما و رضایت مخاطب نیز سنجیده‬ ‫شود چرا که سینما یک هنر و ابزار عمومی است که قرار است‬ ‫ب رای مردم به نمایش دراید‪ .‬با این حال سینمای شخصی را‬ ‫نم ی توان به طور مطلق رد کرد‪ .‬فیلم م ی تواند بازنمایی بصری‬ ‫و دراماتیک دنیای فیلمساز باشد به شرط اینکه فرم داشته و‬ ‫از مولفه های فیلمسازی خارج نشود‪.‬‬ ‫ان است‪ .‬اینکه تصویر تمام ای ران به ویژه مناطق محروم در‬ ‫سینما باید لحاظ شود حرف درستی است به شرطی که این‬ ‫بازنمایی با تمهیدات سینمایی همراه شده تا فیلم کشش و‬ ‫جذبه الزم را ب رای رضایت مخاطب داشته باشد‪.‬‬ ‫نام عجیب فیلم ها‬ ‫یکی از ویژگ ی های قابل توجه جشنواره امسال عنوان‬ ‫عجیب و غریب برخی فیلم ها بود‪ .‬البته این لزوما به معنای‬ ‫انتخاب بد نام فیلم نیست‪ ،‬بلکه نامتعارف و غریب بودن یا‬ ‫طوالنی بودن انهاست‪ .‬مثال «اجس��ام از انچه که م ی بینید‬ ‫به شما نزدیکترند» که بیش��تر ادم را یاد ایینه بغل اتومبیل‬ ‫م ی اندازد! تا اس��م هایی که وجهه ام��ری دارد مثل «هیس!‬ ‫دختران فریاد نم ی زنند» برخی هم بیش��تر شبیه یک تیتر‬ ‫خبری هستند مثل «بشارت به یک ش��هروند هزاره سوم»‪.‬‬ ‫برخی هم خیلی شاع رانه هستند مثل «اسمان زرد کم عمق»‪،‬‬ ‫«حوض نقاشی» یا «من عاشق س��پیده صبحم»‪ .‬به نظر‬ ‫م ی رسد عناوین فیلم های امسال از تنوع و تعجب بیشتری‬ ‫برخوردار اس��ت که در یک تحلیل مفصل م ی ت��وان انها را‬ ‫نشانه شناسی کرد‪g .‬‬ ‫‪65‬‬ ‫درباره «اسمان زرد کم عمق» بهرام توکلی‬ ‫نابودی در اوج زیبایی‬ ‫‪3‬‬ ‫سپنتا امانپور‬ ‫فرهنگ‬ ‫به رام توکلی خیلی زود جایش را در سینمای ای ران باز‬ ‫کرد‪ .‬او با همان یکی‪ ،‬دو فیلم اولش به ش��دت مورد توجه‬ ‫منتقدان قرار گرفت و در سومین اثرش «اینجا بدون من»‬ ‫توانست رضایت مخاطب عام را نیز جلب کند‪ .‬فیلمسازی‬ ‫صاحب سبک و اندیشه که استعداد و هوشمندی خود را در‬ ‫عرصه فیلمسازی به ویژه در مرز بین سینما و ادبیات مدرن‬ ‫به اثبات رسانده است‪.‬‬ ‫او گام به گام بهتر شد و همین مساله توقع منتقدان‬ ‫را به س��ینمای توکلی بیش��تر کرد‪ .‬ازدح��ام جمعیت ب رای‬ ‫تماشای «اسمان زرد کم عمق» در برج میالد گواه صادقی بر‬ ‫ی که به قول یکی از منتقدان‪ ،‬یک فیلم‬ ‫این مدعاست‪ .‬فیلم ‬ ‫صفر و صدی اس��ت‪ ،‬بدین معنی که یا ان را خیلی دوست‬ ‫خواهید داشت یا اصال ان را نم ی پسندید‪ .‬واقعیت این است‬ ‫که چهارمین اثر به رام توکلی را نه از حیث ساختاری یا جنس‬ ‫درام که از لحاظ سیر رو به رش��د او در جهان سینمایی که‬ ‫خلق کرده بود اگر یک عقبگرد ندانیم‪ ،‬دست کم یک توقف‬ ‫باید محسوب کنیم‪.‬‬ ‫ابه��ام و س��ردرگم ی مخاط��ب در درک فیل��م و‬ ‫موقعی ت های دراماتیکش یا ش��خصی ت های قصه را لزوما‬ ‫نم ی توان به کم هوش��ی مخاطب یا کج سلیقه ای او تقلیل‬ ‫داد‪ .‬وقتی فیلمی نتواند قصه خود را در شمایلی قابل فهم‬ ‫ب رای مخاطب روایت کند‪ ،‬حتی اگر واجد واالترین مفاهیم‬ ‫فلسفی و زیبای ی شناسی هنری باشد‪ ،‬عقیم م ی ماند‪ .‬به نظر‬ ‫م ی رسد «اسمان زرد کم عمق» شخص ی ترین فیلم بهرام‬ ‫توکلی باشد که اتفاقا واجد فرم‬ ‫است و ب ی در و پیکر نیست‪ ،‬اما‬ ‫فاقد انسجام معنایی و به نوعی‬ ‫ضدقصه اس��ت ک��ه مفاهیم و‬ ‫انگاره های فلس��فی کارگردان‬ ‫را در ی��ک فضاس��ازی پیچیده‬ ‫و س��ردرگم روای��ت م ی کن��د‬ ‫که گن��گ و نامفه��وم به نظر‬ ‫م ی رسد‪ .‬روایت غیرخطی و پس‬ ‫و پیش کردن داس��تان در کنار‬ ‫فضاسازی های عجیب و غریب‬ ‫در لوکیش��ن خان��ه مت��روک و‬ ‫نم گرفته‪ ،‬بر این اعوجاج افزوده؛‬ ‫هرچن��د نس��بت نمادینی بین‬ ‫معماری خانه به عنوان لوکیشن‬ ‫اصلی و دنیای درونی غزل وجود‬ ‫دارد و انگار ذهن اش��فته و سرد‬ ‫و تل��خ او را بازنمای��ی م ی کند‪.‬‬ ‫به عبارت دیگ��ر م ی توان گفت‬ ‫اسمان زرد کم عمق قصه دنیای‬ ‫ذهنی غزال اس��ت ک��ه از زبان‬ ‫مه��ران روایت م ی ش��ود و این‬ ‫بار هم توکلی از نریش��ن برای‬ ‫روشن تر ش��دن دنیای قصه و‬ ‫ادم هایش اس��تفاده م ی کند‪ ،‬با‬ ‫این تف��اوت ک��ه در اینجا راوی‬ ‫نه درباره خود که درباره دیگری سخن م ی گوید و درحقیقت‬ ‫ش��خصیت اصلی قصه هم غزل است نه مه ران‪ .‬غزلی که‬ ‫به دلیل حادثه تصادف و کشته شدن خانواده اش هم از یک‬ ‫مثلث شماره‪163‬‬ ‫‪66‬‬ ‫سو دچار افسردگی شده و هم به دلیل اینکه خودش راننده‬ ‫اتومبیل بوده‪ ،‬عذاب وجدان دارد‪ .‬هرچند دقیقا روشن نیست‬ ‫غزل دچار افسردگی روانشناختی است یا اینکه دچار یاس‬ ‫فلس��فی ش��ده! انچه در ذات قصه وجود دارد بیشتر تبلور‬ ‫ذهن پریش��ان یک نیهلیسم تلخی اس��ت که زندگی را در‬ ‫چنبره همین فالکت دوار و بدون رهایی ترس��یم م ی کند؛‬ ‫ذهنی که معتقد است زندگی همین است که در درون ذهن‬ ‫من با همه تلخ ی ها و رنج هایش در حال تجربه اس��ت‪ .‬در‬ ‫سکانس��ی از فیلم‪ ،‬مهران که از این وضعیت خسته شده‬ ‫به غزل م ی گوید پ��س ما کی باید زندگی معمولی داش��ته‬ ‫باش��یم که غزل با خونس��ردی و تلخی م ی گوید‪ «:‬زندگی‬ ‫معمولی من همی ن طوریه‪ ».‬او به یک جذمیت و س��کون‬ ‫در موقعی ت تراژدیک خود رسیده و امیدی به رهایی از این‬ ‫رنج نیست‪ ،‬رنجی که تا حدی خودخواسته است و ریشه در‬ ‫نوعی مازوخیسم دارد‪.‬‬ ‫ش��اید جذاب ترین بخش فیل��م که ریتم کن��د ان را‬ ‫شتاب بیش��تری م ی بخش��د و بر التهاب قصه م ی افزاید‪،‬‬ ‫ورود ان زن و ش��وهر تازه عروس و داماد اس��ت که اگرچه‬ ‫ربط منطق ی اش با درام چندان روشن نیست و در نسبت با‬ ‫خط اصلی قصه زاید به نظر م ی رسد‪ ،‬اما واجد جذابی ت های‬ ‫باالیی است و حمی د رضا اذرنگ یکی از بهترین بازی هایش‬ ‫را در نقش حمید در این فیلم بازی م ی کند‪ ،‬برخالف صابر‬ ‫ابر که اگرچه ضعفی در بازی اش دیده نم ی شود‪ ،‬اما تکراری‬ ‫است و ترانه علیدوس��تی که ان علیدوس��تی همیشگی‬ ‫نیس��ت؛ هرچند بازی ب��ا نگاهش با توجه ب��ه ویژگ ی های‬ ‫شخصیت فیلم فوق العاده اس��ت‪ .‬ورود حمید و همسرش‬ ‫(سحر دولتشاهی) به عنوان ش��خصی ت های مکمل قصه‬ ‫م ی توانست گرمای بیشتری به فیلم ببخشد‪ ،‬اما درنهایت‬ ‫رها م ی ش��ود همچنان که در فیلم ش��خصی ت هایی مثل‬ ‫صاحبخانه مه ران و روانش��ناس غزل که ب��ه گفته مه ران‬ ‫نقش زیادی درحال و روز غزل داشته و او را به شدت به خود‬ ‫و حرف هایش وابسته کرده‪ ،‬حذف شده و تصویری از انها به‬ ‫نمایش گذاشته نم ی شود‪.‬‬ ‫«اس��مان زرد کم عمق» را م ی توان بازگش��ت دوباره‬ ‫به رام توکلی به «پرسه در مه» بعد از قصه بیرون ی تر «اینجا‬ ‫بدون من» دانست که فضای انتزاعی و شخص ی تری دارد؛‬ ‫هرچند نم ی تواند از حی��ث مفهوم ی و درونمای��ه و از نظر‬ ‫ساختاری و فرم همان موقعیت و موفقیت را بازتولید کند‪.‬‬ ‫در انج��ا ش��خصی ت های اصل��ی داس��تان‬ ‫نس��بت معنادارت��ری ب��ا ش��کل روای��ت و اتمس��فر درام‬ ‫داش��تند‪ ،‬اما در اینجا این نس��بت بیش از انکه فلس��فی‬ ‫باش��د روانش��ناختی بوده و بیش��تر به ی��ک نابهنجاری و‬ ‫نابسامانی روانی‪ -‬رفتاری وابسته اس��ت تا یک پارادوکس‬ ‫یا درگیری فلس��فی و هست ی ش��ناختی‪ .‬همین دوگانگی‬ ‫شخصی ت ها در نس��بت با موقعیت فلسفی‪ -‬روانشناختی‬ ‫قصه را م ی توان ضعفی در شخصی ت پردازی فیلم دانست‪.‬‬ ‫حت��ی ش��خصیت حمی��د و همس��رش به رغ��م‬ ‫جذابی ت های نمایش��ی که دارند خیلی مبهم و رها ش��ده‬ ‫هس��تند و درک ان از سوی مخاطب دش��وار و ثقیل است‪.‬‬ ‫اساس��ا پیچیده گویی فیلم چ��ه از حیث س��اختاری و چه‬ ‫مفهومی در کنار مبهم بودن قص��ه‪ ،‬فیلم را در یک فضای‬ ‫معلق نگه م ی دارد‪.‬‬ ‫فیلم واجد ش��اه بیتی در دیالوگ هایش اس��ت که به‬ ‫نظر م ی رسد ساختار قصه و درون مایه معنایی ان بر مبنای‬ ‫همین جمله بنا ش��ده اس��ت که «همه چیز در اوج زیبایی‬ ‫نابود م ی شود»‪.‬‬ ‫انگار قصه برهمین مبنا قص��د دارد جهان اثر خود را ‬ ‫ترسیم کرده و انگاره فلسفی خود را نسبت به جهان هستی‬ ‫و زندگی بر همین اساس صورت بندی کند‪ .‬درگیری ذهنی‬ ‫غزل نیز ب��ر همین گ��ذاره قابل درک اس��ت‪ .‬او به یاس و‬ ‫پوچی ناش��ی ازاین انگاره تن م ی دهد و گویی باورم ی کند‬ ‫زندگ��ی فروریخت��ن و نابودی‬ ‫همین زیبای ی ها در اوج اس��ت‪.‬‬ ‫جمله ای که در پایان فیلم این‬ ‫ذهنی��ت را در مخاطب ش��کل‬ ‫م ی ده��د که تص��ادف و به دره‬ ‫افت��ادن اتومبی��ل غزل ش��اید‬ ‫عمدی بوده باش��د‪ ،‬ی��ک نوع‬ ‫میل ارادی به خ��ود ویرانگری‬ ‫در اوج زیبایی است‪ .‬این زیبایی‬ ‫از حیث ظاه��ری نیز با طبیعت‬ ‫سرسبز ش��مال نشانه شناسی‬ ‫م ی ش��ود تا بین فرم و مضمون‬ ‫نسبت این همانی برقرار شود‪.‬‬ ‫اس��مان زرد کم عم��ق‬ ‫کارگردان��ی خوب��ی دارد و مثل‬ ‫همیشه توکلی از زیبای ی شناسی‬ ‫بص��ری و ن��ور ب��ه خوب��ی‬ ‫در جهت رن��گ امیزی فیلمش‬ ‫اس��تفاده کرده و قاب بندی های‬ ‫زیباییازموقعی ت هایقصهبه ویژه‬ ‫ی ب��ه تصویر‬ ‫در ان خان��ه قدیم ‬ ‫م ی کشد‪ .‬موسیقی خوب حسین‬ ‫علی زاده را هم نباید فراموش کرد‪.‬‬ ‫با این حال «اسمان زرد کم عمق»‬ ‫از ان دست فیلم هایی است که با‬ ‫یک بار دیدن نم ی توان قضاوت‬ ‫قطعی درباره ان ک��رد و فیلم نیازمند فرصت بیش��تری ب رای‬ ‫ته نشین شدن در ذهن مخاطب بوده و شاید در تماشای مجدد‬ ‫برداشت متفاوتی از ان داشت‪g.‬‬ ‫یک ضد قهرمان جدید‬ ‫نگاهی به فیلم «گناهکاران» فرامرز قریبیان‬ ‫سید رضا صائمی‪/‬دبیر گروه فرهنگ‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪2‬‬ ‫مثلث شماره‪163‬‬ ‫چهارمی��ن فیلم فرام��رز قریبیان را م ی ت��وان فارغ از‬ ‫ضع ف هایی که در فیلمنامه و اجرا داش��ته بهترین اثر او تا‬ ‫این لحظه دانست‪ .‬سابقه بازیگری او در ژانر پلیسی – جنایی‬ ‫و همنش��ینی او با رفی��ق قدیم ی و بچه محلش مس��عود‬ ‫کیمیایی را م ی توان در روایت این اثر‪ ،‬شخصیت پردازی و گاه‬ ‫در شیوه دیالوگ پردازی هایش تشخیص داد‪ .‬ضمن اینکه‬ ‫ی هالیوودی‬ ‫م ی توان عالقه کارگردان به س��ینمای پلیس�� ‬ ‫را نیز در ش��مایل بصری و فرم و س��اختار فیلم نیز ردیابی‬ ‫کرد؛ در واقع یک نوع دلبستگی به س��ینمای پلیسی دهه‬ ‫‪ 70‬امریکا که درش��یوه روایت و رفتارشناس��ی کاراکترها به‬ ‫چش��م م ی خورد‪ .‬فیلم با جمله ای از نیچه ش��روع م ی شود‬ ‫که‪« :‬زمان��ی که با هیوالی��ی م ی جنگی‪ ،‬مواظ��ب باش تا‬ ‫خود به یک��ی از ان هیوالها بدل نش��وی‪ ».‬درونمایه اصلی‬ ‫قصه نیز بر مبن��ای همین انگاره بنا م ی ش��ود؛ هرچند این‬ ‫جمله م ی تواند به عنوان یک کد‪ ،‬مخاطب هوش��مند را در‬ ‫رمزگشایی زود هنگام از گره داستانی کمک کند‪ ،‬اما همین‬ ‫عنصر در نسبت با شمایل کلی سینمای پلیسی در ای ران به‬ ‫نقطه قوت اثر نیز بدل م ی شود‪ .‬بدین معنی که مخاطب ما‬ ‫کمتر انتظار دارد در یک فیلم پلیسی ای رانی با چهره منفی از‬ ‫پلیس مواجه شود‪ .‬در واقع فیلمساز از روانشناختی تماشاگر‬ ‫ای رانی در جهت رمزگذاری و پنهان کردن یا به تاخیر انداختن‬ ‫راز قصه بهره م ی گیرد‪ ،‬ضمن اینکه شمایل شکیل فیلم و‬ ‫قوت سویه سرگرم کننده ان نیز به جذابیت فیلم م ی افزاید‪.‬‬ ‫بدون شک گناهکاران یک فیلم سرگرم کننده و گرم است که‬ ‫دارای کشش دراماتیکی الزم ب رای همراه کردن تماشاگر تا‬ ‫پایان فیلم اس��ت و م ی تواند او را در فرایند تشخیص قاتل‬ ‫اصلی س��هیم کند‪ .‬دس��ت کم م ی توان گناهکاران را یک‬ ‫فیلم پلیسی متفاوت در سینمای ای ران قلمداد کرد؛ هرچند‬ ‫در اینجا نم ی توان تصویر پلیس را بازنمایی رئالیس��تی ان‬ ‫دانست‪ .‬به عبارت دیگر پلیس در این فیلم بازتولید بصری‬ ‫و موقعیتی همان نیروی انتظامی نیست‪ ،‬بلکه با تصویری‬ ‫کلی و سینمایی از پلیس مواجه هستیم که نشانه های این‬ ‫رویکرد در لباس و رفتارشناسی شخصی ت های پلیس قابل‬ ‫تشخیص است‪ ،‬مثال هیچ تابلویی که نشانه موقعیت یک‬ ‫اداره نیروی انتظامی باشد یا فضا و موقعیتی که کالنتری را‬ ‫در ذهن مخاطب تداعی کند‪ ،‬در فیلم دیده نم ی شود‪ ،‬حتی‬ ‫ی را ندارد‪ ،‬بناب راین‬ ‫ماشین پلیس هم ارم اشنای نیروی انتظام ‬ ‫در گناهکاران با تصویری از پلیس ای رانی مواجه نم ی شویم‪،‬‬ ‫حض��ور بازیگری مث��ل قطب الدین صادقی با ان ش��مایل‬ ‫کاراگاهی غربی در کنار خود فرامرز قریبیان در نقش تدین‬ ‫به تعمیق این تصویر عام از پلیس در ذهن مخاطب کمک‬ ‫م ی کند‪ .‬به عبارت دیگر فیلمساز تالش کرده تا با ب ی زمان‬ ‫و ب ی مکان کردن قصه‪ ،‬ان را به الگوی یک فیلم پلیس��ی‬ ‫نزدیک کند ک��ه تاریخ مصرف ندارد‪ .‬در واق��ع گناهکاران را‬ ‫م ی توان یک نوع اشنای ی زدایی از فیلم پلیسی ای رانی دانست‬ ‫که به دلیل خوش ساختی و نواورانه بودنش مخاطب ناراضی‬ ‫از فیلم های پلیسی ای رانی را راضی نگه م ی دارد‪.‬‬ ‫داس��تان فیلم درباره دختری به نام مرجان (اس��مان)‬ ‫فرازمند است که در زندگی خود با ادم های مختلفی برخورد‬ ‫م ی کند و قتل او موجب م ی ش��ود تا پلیس به همه کسانی‬ ‫که ب��ا او در ارتب��اط بودند‪ ،‬مظنون ش��ود و در ی��ک فرایند‬ ‫جستجوگرانه و پازل گونه در پ ی کشف این قتل در نهایت به‬ ‫این نتیجه برسد که قاتل واقعی او روانگر (رامبد جوان) مامور‬ ‫رسیدگی به این پرونده و کسی است که قبال عاشق مرجان‬ ‫بوده و به خاطر مخالفت پدرش که استاد او در حرفه اش بوده‬ ‫نتوانسته با او ازدواج کند‪ .‬کارگردان از صدای روانگر به عنوان‬ ‫نریشین استفاده م ی کند تا با فراهم کردن احساس همسویی‬ ‫بیشتر مخاطب با وی از این تمهید در جهت منحرف کردن‬ ‫ذهن مخاطب در تشخیص قاتل اصلی استفاده کند‪ .‬پلیس‬ ‫همواره در ذهن تماش��اگر ای رانی یک قهرم��ان بوده که در‬ ‫اینجا به یک ضد قهرمان بدل م ی شود‪ ،‬هرچند در پایان فیلم‬ ‫و در درون قصه مدال قهرمانی م ی گی��رد و این پایان بندی‬ ‫غافلگی ر کننده‪ ،‬روایت نامتعارف قریبیان از یک قصه پلیسی‬ ‫ای رانی را تکمیل م ی کند‪.‬‬ ‫واقعی��ت ای��ن اس��ت ک��ه گناه��کاران ه��م در‬ ‫ش��خصی ت پردازی و هم در ترس��یم موقعی ت های تعلیقی‬ ‫خود از تمهیدات کلیش��ه ای بهره م ی گیرد‪ ،‬اما کنشمندی‬ ‫کاراکتره��ا و کش��ش دراماتیک فیلم ت��وی ذوق مخاطب‬ ‫نزده و فرصت همس��ویی و پیگیری داس��تان را در انها زنده‬ ‫نگه م ی دارد‪ .‬یکی از نکات قاب��ل توجه فیلم‪ ،‬انتخاب رامبد‬ ‫جوان در یک نقش جدی و به شدت درونگراست که با توجه به‬ ‫سابقه ذهنی مخاطب از بازیگری وی یک نوع ساختار شکنی‬ ‫و تجربه متف��اوت و البته موف��ق در کارنامه او محس��وب‬ ‫م ی شود‪ .‬شاید همین انتخاب نیز به کارگردان کمک کرده‬ ‫تا احتمال س��وءظن مخاطب به قاتل را کاهش داده و بتواند‬ ‫قصه را مطابق ب��ا ذهنیت خود پیش ببرد‪ .‬از ان س��و بازی‬ ‫خود قریبیان در نقش س��رگرد تدین که یک پلیس خود سر‬ ‫و عصبی است‪ ،‬به این ساختارش��کنی کمک کرده؛ هرچند‬ ‫موقعیتی کمیک به این کاراکتر داده که در نسبت با موقعیت‬ ‫او در درام نقض غرض محس��وب م ی شود‪ .‬به نظر می رسد‬ ‫کارگردان با ترسیم چنین شخصیتی از یک پلیس خواسته‬ ‫به تصویری رئالیس��ت ی تر از ان دس��ت یاب��د‪ ،‬ضمن اینگه‬ ‫رگه هایی از طنز ناخواسته که به واسطه رفتار او ایجاد م ی شود‬ ‫به تلطیف فضای خشک و ملتهب فیلم کمک م ی کند‪ .‬خلق‬ ‫موقعیت معمایی و پازل گونه و سهیم کردن شخصی ت های‬ ‫مختلفی ک��ه متهم به قتل مرجان م ی توانس��تند باش��ند‪،‬‬ ‫ضمن درگی ر کردن ذهن مخاطب در فرایند رمزگشایی‪ ،‬ریتم‬ ‫و ضرباهنگ مناس��بی هم به فیلم داده ک��ه مقتضای ژانر‬ ‫پلیسی است؛ هرچند بازسازی ذهنی صحنه به قتل رسیدن‬ ‫مرجان در اتومبیل و تدوین مستمر ان در یک سکانس‪ ،‬ان‬ ‫را به یک طنز ناخواسته و زاید بدل کرده است‪ .‬واقعیت این‬ ‫است که گناهکاران را نم ی توان به عنوان یک فیلم رئالیستی‬ ‫مورد تایید قرار داد‪ ،‬اما دس��ت کم م ی توان ان را یک روایت‬ ‫فانتزی قابل قبول از یک قصه پلیسی دانست که به مولفه ها‬ ‫و عناصر جذب مخاطب در چنین اثاری وفادار بوده و از پس‬ ‫ان برامده است‪ .‬البته این رئالیست ی بودن از وجهی دیگر به‬ ‫ویژه در ترسیم ش��خصیت پلیس تامین م ی شود و همین‬ ‫مساله نیز در ارتباط برقرار کردن تماشاگر با فیلم موثر است‪.‬‬ ‫واقعیت این است که فرامرز قریبیان در اولین همکاری‬ ‫خودش با س��ام قریبیان‪ ،‬فرزندش در مقام فیلمنامه نویس‬ ‫موفق ب��وده و توانس��ته بهتری��ن فیلم��ش را در کارنامه‬ ‫حرفه ای اش رقم بزند‪ .‬ظاه را او گناهکاران را در س��ال ‪۲۰۰۶‬‬ ‫می�لادی در خارج از ای��ران ب رای یک فیلم خارجی نوش��ته‬ ‫بود‪ ،‬ولی پس از بازگش��ت به ای ران ان را به نس��خه فارسی‬ ‫تبدیل و بازنویسی می کند‪ .‬گناهکاران در پس صورت بندی‬ ‫معمایی – پلیسی خود مدعی رویکردی اسی ب شناختی به‬ ‫برخی معضالت اجتماعی و رفت��اری هم بوده و عنوان فیلم‬ ‫نیز برساخته از همین نگرش اس��ت‪ .‬در الیه های درون ی تر‬ ‫ی مثل خیانت‪ ،‬جنایت‪ ،‬کالهبرداری‪ ،‬حرص و‬ ‫قصه مفاهیم ‬ ‫طمع و برخی نابهنجاری های اخالقی دیگر در بستر قصه و‬ ‫شخصی ت پردازی ها صورت بندی شده‪ ،‬منتها تالش م ی شود‬ ‫تا از اخالق گرایی افراطی در این زمینه جلوگیری شود و پیام‬ ‫اخالقی داس��تان در پس داس��تان گویی قابل استناد باشد‪.‬‬ ‫شاید مهم ترین انگاره اخالقی در قصه همان جمله نیچه در‬ ‫ابتدای فیلم باشد که در باره شخصیت روانگر (رامبد جوان)‬ ‫رخ م ی دهد و البته قابل تعمیم به هر انسانی م ی تواند باشد‪،‬‬ ‫بدین معنی که ادمی گاه در نب��رد با یک هیوالی بیرونی یا‬ ‫درونی ممکن است دچار استحاله شده و خود به یکی از ان و‬ ‫هیوالها بدل شود‪ ،‬همچنان که در این قصه رامبد جوان در‬ ‫کس��وت یک هیوالی پنهان و ارام به دگردیسی م ی رسد؛ با‬ ‫این حال به نظر م ی رسد گناهکاران ریشه در عالقه فیلمساز‬ ‫و تجربه بازیگری او در این گونه اثار س��ینمایی پلیسی بوده‬ ‫و این نگاه حس��ی به ژانر در کلیت فیلم‪ ،‬منطق دراماتیکی‬ ‫اثر را مخدوش کرده است‪ .‬انچه بیش از هرچیز گناهکاران‬ ‫را سرپا نگه م ی دارد‪ ،‬خوش ریتم و ساخت بودن ان است که‬ ‫در س��ینمای تجاری ما جواب م ی دهد و م ی تواند در گیشه‬ ‫ی که م ی تواند تماشاگر عام را در سینما‬ ‫موفق باش��د؛ فیلم ‬ ‫سرگرم کند‪g .‬‬ ‫‪67‬‬ ‫نگاهی به «قاعده تصادف» (‪)1‬‬ ‫جفا به پدر‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪5‬‬ ‫امین ثابت قدم‬ ‫مثلث شماره‪163‬‬ ‫اگر بخواهیم از زاویه ای غیرسیاسی و کامال اجتماعی‬ ‫و فرهنگی «قاعده تصادف» را نقد کنیم‪ ،‬اصل ی ترین گزاره ‬ ‫این نقد مربوط م ی شود به «خانواده گریزی» اشکار در روح‬ ‫فیلم و ش��اید «سنت س��تیزی» پنهان در اعتراض فرزندان‬ ‫به پدران‪.‬‬ ‫این در صورتی است که نگاه سیاسی در تحلیل این‬ ‫فیلم را که نوعی شبی ه سازی وضعیت یک جناح سیاسی را‬ ‫به ذهن متبادر م ی کند کن��ار بگذاریم و نگاه کارگردان را به‬ ‫فرض عاری از شبی ه سازی سیاسی بدانیم‪ .‬از اینجاست که‬ ‫دوگانه امریت ‪ /‬ازادی در دو چهره پدر و دختر جلوه م ی کند‬ ‫و نگرانی پدر از انچه بر دخترش گذش��ته و خواهد گذشت‬ ‫تفسیر به خودخواهی‪ ،‬خشونت و ب ی منطقی م ی شود‪.‬‬ ‫ما در این فیلم با جوانانی طرفیم عاشق تئاتر که دور‬ ‫هم جمع م ی ش��وند‪ ،‬بذله گویی م ی کنند‪ ،‬تمرین م ی کنند‪،‬‬ ‫جروبحث م ی کنند‪ ،‬گاهی عش��ق و عالق��ه ای میان انان‬ ‫برقرار م ی شود‪ ،‬اما گذشته ای مبهم و پ رابهام دارند‪ .‬جز یک‬ ‫نفر ‪ ،‬بقیه با مشکالت خانوادگی مواجهند و گریزان از خانواده‪.‬‬ ‫به خانواده هایش��ان دروغ م ی گویند و فردیتش��ان و ازادی‬ ‫اجتماع ی ش��ان را بر س��نت های اخالقی ترجیح م ی دهند‪.‬‬ ‫جمعی به اسم خانواده ب رای انها جز تصویری تیره وتار چیز‬ ‫دیگری را تداعی نم ی کند‪.‬‬ ‫اینها دوستانی هستند که همدیگر را ترغیب م ی کنند‬ ‫به خانواده شان دروغ بگویند‪ ،‬ب ی احترامی کنند‪ ،‬فرار کنند از‬ ‫دستشان و همه کارهایی که ما سال ها یادگرفته ایم بد است‪،‬‬ ‫دور از اخالق است و توصیه شده به انجام ندادنشان‪.‬‬ ‫اگر نگوییم که «قاعده تصادف» فیلمی «ضدپدر»‬ ‫است حتما م ی ش��ود این را گفت که فیلمی است در جفا‬ ‫به «پدر»؛ پدری که ما م ی شناس��یم دوس��تان فرزندش را‬ ‫نباید گروگان بگیرد‪ ،‬تهدید کن��د و در اخر جمعی را روانه‬ ‫خانه شان کند و از عشق ش��ان جدا سازد‪ .‬این پدر یک ادم‬ ‫خودخواه و س��نگدل اس��ت‪ .‬پدری که اقای بهزادی ب رای‬ ‫بیننده م ی س��ازد‪ ،‬اهل انتقام اس��ت‪ ،‬کینه ای اس��ت و در‬ ‫این کینه‪ ،‬تنه��ا حتی بدون ب��رادرش از راه��ی که رفته‬ ‫بازنم ی گردد‪.‬‬ ‫جوانانی که این فیلم نش��ان م ی دهد هم دست کمی‬ ‫از پدر فیلم ندارن��د‪ .‬بچه های ب ی ادب و هرهری مس��لک‬ ‫که چوب و چماق به روی پدر دوست ش��ان م ی کشند‪ ،‬قفل‬ ‫م ی شکنند و بعد هم حاضر م ی شوند هم دوست شان جدا از‬ ‫خانواده شب را سر کند و هم گروه شان پاشیده شود‪ ،‬ولی به‬ ‫«پدر» امتیازی ندهند‪.‬‬ ‫سخت است که این فیلم را سیاسی و مرتبط به مسائل‬ ‫روز ندانیم‪ .‬همین جفا بر خانواده و پدر و سنت ب رای نقد این‬ ‫فیلم کافی است‪ .‬فیلمی که از چاره ها نمی گوید‪ .‬از مصائب‬ ‫م ی گوید؛ ان هم از یک عینک تا حدودی سیاه‪g .‬‬ ‫نگاهی به «قاعده تصادف» (‪)2‬‬ ‫خوش فرم‪ ،‬بد محتوا‬ ‫میثم بهزادی‬ ‫فارغ از ن��گاه شب ه روش��نفکرانه ای ک��ه در پس فیلم‬ ‫«قاعده تصادف» به چش��م م ی خورد ‪ -‬و ای��ن رویکرد که‬ ‫از همان فیلم اول بهزادی «تنها دوب��ار زندگی م ی کنیم»‪،‬‬ ‫هم قابل تشخیص بود‪ -‬اما فیلم از حیث ساختاری و خلق‬ ‫چند سکانس منسجم قابل توجه است اما محتوایی فیلم و‬ ‫ایدئولوژی که بر ان حاکم اس��ت‪ ،‬کامال یه سویه و برساخته‬ ‫تعبیر پرسوء‪ ،‬تفاهم از درک موقعیت فرهنگی جامعه ای ران‬ ‫است‪ .‬فیلمس��از جهان ب ی قید و بند به مبانی اخالقی را که‬ ‫متاثر از نگاه شبه بورژوازی است اصل قرار داده و بر این مبنا‬ ‫درباره تضاد نس��لی حکم صادر م ی کند و تصویری واحد از‬ ‫این پارادوکس ارائه م ی دهد‪ ،‬بدون اینکه توجه داش��ته باشد‬ ‫مسائل اجتماعی‪ ،‬حقیقت واحدی نیس��ت و نم ی توان ان‬ ‫را در یک نمونه مشخص تقلیل داد‪ .‬در واقع قاعده تصادف‬ ‫یک نوع ب ی قیدی شب ه روشنفکرانه را جایگزین نگرش بوم ی ‬ ‫و اخالق گرایی فرهنگ ای رانی کرده و بیش از انکه از تضاد‬ ‫یزند که توسط‬ ‫نسلی سخن بگوید از نسل سوخته ای حرف م ‬ ‫والدین خود و در واقع نسل گذشته در این موقعیت تاریخی‬ ‫قرار گرفتند‪ .‬تحلیلی که اتفاقا به این تضاد نسلی بیشتر دامن‬ ‫زده و امکان گفت وگو و تعامل و کاهش فاصله های نسلی‬ ‫نگاهی به فیلم «افتاب مهتاب زمین»‬ ‫تصاحب نکن تا رها باشی‬ ‫سعید اسالمی فرد‬ ‫‪6‬‬ ‫علی روئی ن تن در جش��نواره گذش��ته نیز با فیلم پرواز‬ ‫بادبادک ها به جشنواره امد که ان هم به سینمای کودک تعلق‬ ‫داشت‪ ،‬هرچند در «افتاب مهتاب زمین» درکنار سویه کودکانه‬ ‫قصه او به سراغ دغدغه های عرفانی – فلسفی رفته و به نظر‬ ‫‪68‬‬ ‫م ی رسد که بیشتر به سینمای ش��خصی کارگردان نزدیک‬ ‫است‪ .‬فیلم یک درام روستایی است که به ارتباط عاطفی یک‬ ‫دختر بچه و ی��ک روحانی با بازی خ��ود روئی ن تن م ی پردازد‪.‬‬ ‫اقا ش��یخ به دنبال احقاق حقوق خود اس��ت ک��ه زمی ن های‬ ‫روستایی در دامنه کوهستان از اس��تادش به عنوان ارث به او‬ ‫رس��یده‪ .‬او با این نیت وارد روستا م ی شود و کم کم شیوه های‬ ‫نگاهی به «قاعده تصادف» (‪)3‬‬ ‫زندگی و رفتاره��ای این دختر بچ��ه که م ی توان��د نمادی از‬ ‫معصومیت انسانی باشد و واکنش های مردم روستا نسبت به‬ ‫حضور شیخ در منطقه‪ ،‬او را به درک جدیدی از زندگی م ی رساند‬ ‫و درنهایت شیخ راز وصیت اس��تاد را درم ی یابد‪ .‬در واقع او در‬ ‫معرض یک امتحان انس��انی قرار م ی گیرد تا فضیلت های‬ ‫انسان ی اش در قبال وسوسه های دنیوی محک بخورد‪ .‬پیام‬ ‫اصلی فیلم نیز در نهایت به این دیالوگ ش��یخ ختم م ی شود‬ ‫که «تصاحب انسان را زمی ن گیر م ی کند باید روی شانه های‬ ‫ک باالنه حرکت کرد‪ ».‬فیلم به شدت ریتم کندی‬ ‫زمین س��ب ‬ ‫دارد و بیش از انکه مبتنی بر موقعی ت های دراماتیک باشد بر‬ ‫محور کالم و واگویه های شخصی شخصیت اصلی قصه بنا‬ ‫م ی شود که بنا به تعبیر خود کارگردان یک فیلم دینی است‪.‬‬ ‫جالب اینکه علی روئی ن تن س��ه فیلم قبلیاش هنوز اکران‬ ‫نش��ده و او همچنان با انگیزه فیلم چهارمش را نیز س��اخته‬ ‫است‪ .‬فیلم هایی که اکثرا با هزینه کم و با حمایت بنیاد فارابی‬ ‫تولید م ی ش��ود‪ « .‬افتاب مهتاب زمین» فیلمی با نابازیگران‬ ‫و در یک فضای طبیعی روایت م ی ش��ود که ریشه در عالقه‬ ‫روئی ن تن به س��ینمای طبیعت گرای ده��ه ‪ 60‬دارد‪ .‬ضمن‬ ‫اینکه عالقه کارگردان به نمادگرایی و نس��بت ضمنی ان با‬ ‫مفاهیم اخالقی – عرفانی را در سراسر فیلم م ی توانید شاهد‬ ‫باشید‪ .‬اگرچه قصه فیلم بیشتر به دنیای بزرگسال و در ساحت‬ ‫تجربه های عرفانی – اخالقی م ی گنجد‪ ،‬اما نم ی توان ان را در‬ ‫ذیل سینمای کودک قرار نداد‪ .‬نه لزوما به خاطر نقش پررنگ‬ ‫دختر بچه در فیلم که در نظام معنایی فیلم از کودکی به عنوان‬ ‫دوران معصومیت انس��انی و یک نوع توصیه و بازگش��ت به‬ ‫این دوران از حیث اخالقی نیز در الیه های درون ی تر داس��تان‬ ‫پنهان شده است‪ .‬با این حال نمادگرایی بیش از اندازه فیلم و‬ ‫کشش دار بودن قصه موجب خستگی و مالل مخاطب شده و‬ ‫بعید به نظر م ی رسد که مخاطبان کودک نیز تحمل تماشای‬ ‫ان را تا اخر قصه داشته باشند‪ .‬فیلم در یک فضای ارام با تکیه‬ ‫بر زیبای ی شناسی طبیعت روستا روایت م ی شود که تناسبی با‬ ‫ویژگ ی های روانش��ناختی مخاطب کودک ندارد‪ .‬هرچند برخی‬ ‫قاب بندی هایدوربینوساختاربصریدوربینبهجذابیتظاهری‬ ‫فیلم کمک م ی کند‪ « .‬افتاب مهتاب زمین» در حد یک تله‬ ‫فیلم تلویزیونی م ی تواند سرگرم کننده باشد‪ ،‬اما حضورش در‬ ‫بخش مسابقه جشنواره فجر کمی عجیب به نظر م ی رسد‪g.‬‬ ‫نیما بهدادی مهر‬ ‫فرهنگ‬ ‫قاعده تصادف اثری گرم و خانوادگی اس��ت‪ ،‬ارجاعات‬ ‫روشنی به واقعی ت های روز جامعه دارد و تصویری حقیقی‬ ‫از مناس��بات والدین و فرزندان ارائه م ی ده��د‪ .‬این تصویر‬ ‫روشن و دقیق از شیوه ارتباط فرزندان با پدر و مادرشان و نیز‬ ‫دغدغه ها و دل نگران ی های خانواده ها ب رای فرزندانشان هم‬ ‫در سکان س های گفت وگوی تلفنی بردیا با یکی از خانواده ها‬ ‫به درستی در ذهن مخاطب جای م ی گیرد و هم در حضور‬ ‫قابل باور امیر جعفری در نقش پدر ش��هرزاد این استرس و‬ ‫نگرانی را مشاهده م ی کنیم‪ .‬کارگردان با خط سیر مستقیم‬ ‫فیلمنامه اش برخ��وردی منطقی دارد و ت�لاش موثری در‬ ‫طبیعی دراوردن فضای دورهمی چند جوان هنرمند داشته‬ ‫اس��ت‪ .‬به واقع دراوردن فضایی واقعی از تمرین نهایی یک‬ ‫گروه جوان تئاتری قبل از سفرش��ان به خارج جهت شرکت‬ ‫در جشنواره تئاتر‪ ،‬یک موقعیت نمایش��ی خاص به شمار‬ ‫نم ی اید و از این رو اهمیت توجه ب��ه جزئیات صحنه و نیز‬ ‫ویژگ ی های بکر از خصایص فردی هر یک از این افراد‪ ،‬موتور‬ ‫حرکت فیلم به سوی جذب مخاطب است‪ .‬فیلم به نوعی از‬ ‫روایتی جدید از‬ ‫تضاد نسل ها‬ ‫مثلث شماره‪163‬‬ ‫را از انها گرفت��ه و در واقع روایت فیلم ب��ه ضد پیام ان بدل‬ ‫م ی شود و نوعی نقض غرض است‪ .‬حتی تعریفی که فیلم از‬ ‫یک پدر نمونه ارائه م ی کند (کاراکتر «امید روحانی») پدری‬ ‫است که دخترش را در همه چیز ازاد گذاشته است یا مثال در‬ ‫سکانسی متاسفانه نماز خواندن را به گونه ای تصویر م ی کند‬ ‫که به صحنه کمیک فیلم بدل م ی شود! این در حالی است‬ ‫که به تئاتر و مناسبات ادم ها در ان چندان تقدسی بخشیده‬ ‫م ی شود که گویی از جمله مناسک عبادی است!‬ ‫در «قاعده تصادف» قصه به گونه ای روایت م ی شود و‬ ‫ش��خصی ت ها به گونه ای در ذهن مخاطب شکل م ی گیرند‬ ‫که در پایان قصه وقتی فرزندان یک خانواده از رفتن به خارج‬ ‫از کش��ور صرف نظر م ی کنند دچار حسرت م ی شوند‪ .‬فیلم‬ ‫سرشار از تناقض های معنایی است که صرفا در یک ساختار و‬ ‫فرم جذاب بسته بندی م ی شود و گویی ضع ف های محتوایی‬ ‫خود را از طریق شکی ل بودن فرم پنهان م ی کند‪ .‬شاید بیش‬ ‫از هرچیز ضعف «قاعده تص��ادف» را باید در پایان بندی ان‬ ‫دانست که تناسب منطقی با روایتی که قبل از ان م ی بینیم‪،‬‬ ‫ندارد‪ ،‬بدین معن��ی که تحول ش��خصیتی کاراکترهای ان‬ ‫خیلی ناگهانی و بدون منطق روانشناختی صورت م ی گیرد‪.‬‬ ‫ضمن اینکه فیلم کل نظام تربیتی و اموزش کش��ور را زیر‬ ‫سوال م ی برد که نسل چهارمی تحویل جامعه داده که هیچ‬ ‫س��نخیتی با والدین و نسل گذشته خود نداش��ته و در واقع‬ ‫قربانی تفک��رات و ارزش های انها ش��ده اند! قاعده تصادف‬ ‫بیش از انکه به حل این شکاف نسلی کمک کند و به تعامل‬ ‫و نزدیکی بیشتر خانواده ها به فرزندانشان بیندیشد‪ ،‬به این‬ ‫ش��کاف و تضاد دامن م ی زند و قطعا این قاعده فیلمسازی‬ ‫نیست! ‪g‬‬ ‫نرسیدن یک پدر و دختر به درکی مشترک از اقدام شهرزاد‬ ‫ب رای سفر به خارج همراه ان گروه تئاتری به عنوان پنل اولیه‬ ‫در ط راحی موقعی ت های جذاب بعدی بهره م ی برد و بدون‬ ‫هی چ گونه تالش اغواگرانه جهت بهره گیری از تکنیک های‬ ‫ناب سینمایی به شیوه ای راحت و ساده‪ ،‬حرف مهم خود را به‬ ‫مخاطب منتقل م ی کند‪ .‬این حرف مهم همان تفاوت های‬ ‫مهمی اس��ت که در نوع نگرش نس��ل قدیم و جدید وجود‬ ‫دارد و رفتار نس��ل سرد و گرم چشیده گذش��ته را با چاشنی‬ ‫محافظه کاری حسابگرانه و احیانا تا حدودی از سر ترس و‬ ‫استرس در تقابل با ب ی باکی و رهایی نسل امروز به چالش‬ ‫م ی کشد‪.‬در اینجاست که یک افتراق نظری مهم در نظ رات‬ ‫اصحاب رس��انه پیش م ی اید و حرف پی رامون این فیلم را‬ ‫به س��وی حاش��یه م ی کش��اند‪ .‬حاش��ی ه ای که با نگاهی‬ ‫نمادگرایانه این اثر را ادامه دهنده راه جدایی نادر از س��یمین‬ ‫برم ی شمارد یا با توجه خاص بر ش��یوه به تصویر کشیدن‬ ‫رفتار و نگاه پدر شهرزاد‪ ،‬جهت گیری قاعده تصادف را نقدی‬ ‫بر سیستم پدرساالر و مردساالر ارزیابی م ی کند‪ .‬حتی در این‬ ‫نگاه نمادگرا نیز نشانه های افراط گری در تحلیل اشکار است‬ ‫زیرا نم ی توان برداشت ش��خصی خود از یک سکانس را به‬ ‫کل ساختمان روایت ان گسترش داد و ب راساس گمانه های‬ ‫حاصل از یک دیالوگ (گفت وگوی مارتین با یکی از دختران‬ ‫گروه و اعالم قصد خروج دائمی از ای ران)‪ ،‬این اثر را به عنوان‬ ‫تالشی سیاه نمایانه ضد سیس��تم فرهنگی و هنری حاکم‬ ‫برشمرد‪ .‬به واقع قاعده تصادف برخالف نظر برخی منتقدان‬ ‫فیلمی ساده است که روایت خود را برمبنای موقعیتی اشکار‬ ‫شکل م ی دهد و بستر حرکتی خود را از هرگونه نگاه نمادین‬ ‫به دور م ی دارد‪g .‬‬ ‫‪69‬‬ ‫نگاهی به فیلم هیچ کجا‪ ،‬هیچ کس‬ ‫قصه ساده‪ ،‬روایت پیچیده‬ ‫رهام یعقوب زاده‬ ‫‪7‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫اب راهیم ش��یبانی مس��یر رو به تکاملی را در کارنامه‬ ‫سینمایی خود با س��اخت هیچ کجا و هی چ کس طی کرده‬ ‫و حاال بعد از دو فیلم «زهرعس��ل» و «صحن��ه جرم‪ ،‬ورود‬ ‫ممنوع» در سومین اثر س��ینمایی خود به پختگی بیشتری‬ ‫دست یافته است‪ .‬فیلم فارغ از کیفیت فیلمنامه و نوع روایتی‬ ‫که ب رای خود برگزیده از حیث کارگردانی قابل اعتنا بوده و از‬ ‫قابلی ت ها و امتیازات زیادی برخوردار اس��ت‪ .‬می زانس ن های‬ ‫حساب شده و دکوپاژهای منطقی در کنار قاب بندی های زیبا‬ ‫و بازی گرفتن های خوب از بازیگران از جمله عناصری است‬ ‫که در کنار هم تصویر جذابی از یک کارگردانی مطلوب را به‬ ‫نمایش گذاشته و اثری شسته و رفته ارائه م ی دهد‪.‬انچه در‬ ‫این فیلم برجسته ش��ده و البته م ی تواند به نقطه ضعف این‬ ‫اثر نیز بدل شود روایت غی ر خطی و پازل گونه قصه است که‬ ‫حجم زیاد فالش بک ها و درهم تنیدگی متراکم سکان س ها‬ ‫در ان دست کم مخاطب عادی س��ینما را که با این شکل از‬ ‫ساختار سینمایی کمتر اشناست و دست کم ذائقه اشنایی در‬ ‫هضم این ش��کل از روایت ندارد‪ ،‬ازار داده و شاید نتواند با ان‬ ‫ارتباط برقرارکند؛ به ویژه با فضای سرد و سیاهی که در ذات‬ ‫قصه و شخصی ت های ان وجود دارد‪« .‬هی چ کجا هی چ کس»‬ ‫داس��تان انس��ان هایی اس��ت که در توهم یک رستگاری‬ ‫خودساخته‪ ،‬تصمیم به سرک کشیدن به پشت دیوار تباهی‬ ‫م ی گیرند‪ .‬یل��دا‪ ،‬داوود‪ ،‬مه ران و مرج��ان در ناکجا ابادی به‬ ‫وس��عت هیچ کجا و هیچ کس خود را به نابودی کشانده و‬ ‫در بهشت خیالی خویش دست به وی رانگری م ی زنند‪ .‬فیلم‬ ‫مثلث شماره‪163‬‬ ‫نگاهی به فیلم روز روشن‬ ‫زیر پوست شهر‬ ‫سپنتا امانپور‬ ‫‪8‬‬ ‫بدون ش��ک یکی از فیلم های قابل قبول در بین اثار‬ ‫کارگردان اول ی ها همین فیلم روز روش��ن حس��ین شهابی‬ ‫است‪ .‬هرچند او در عرصه فیلمسازی تازه کار نیست و قبال‬ ‫چند فیلم کوتاه و ویدئویی س��اخته است که ظاه را خودش‬ ‫عالقه ای به انها ندارد و ان را از جنس دغدغه ها و سینمای‬ ‫خودش نم ی داند‪ .‬روز روش��ن نش��ان م ی دهد که ش��هابی‬ ‫به س��ینمای اجتماعی با رویکردی اسی ب شناختی عالقه‬ ‫دارد‪ .‬س��ینمایی ک��ه در رهگذر یک خط داس��تانی باریک‬ ‫بتواند مش��کالت عمیق اجتماعی را به تصویر بکشد‪ .‬روز‬ ‫‪70‬‬ ‫روشن قصه زن جوانی اس��ت که ب رای نجات جان یک نفر‬ ‫از اعدام به دنبال شاهدی است که در دادگاه شهادت بدهد‪.‬‬ ‫این قصه در ش��ش س��اعت از روز ان ه��م در خیابان های‬ ‫ته ران و در یک ماشین کرایه ای رخ م ی دهد‪ .‬جس ت وجوی‬ ‫پر التهاب و چال��ش زن (پانت��ه ا به رام) ب��رای پیدا کردن‬ ‫ش��اهد و اتفاقاتی که در این مس��یر م ی افتد به ش��دت بر‬ ‫اس��اس الگوی فیلم سگ کش��ی بنا ش��ده‪ ،‬هرچند قصه‬ ‫در فض��ای متفاوت��ی روایت م ی ش��ود‪ .‬فیلم های��ی از این‬ ‫دست در سیر خطی یک داس��تان به جوانب مختلف یک‬ ‫معضل اجتماعی ک��ه قصد نق��د ان را دارن��د‪ ،‬م ی پردازند‬ ‫اما در اینج��ا تمام تمرکز فیل��م روی ب ی اعتم��ادی و عدم‬ ‫را م ی توان یک قصه جاده ای نیز محسوب کرد که در فضایی‬ ‫سرد و سیاه یک تراژدی تلخ را به تصویر م ی کشد‪ .‬نسلی که‬ ‫یا به واسطه فقر و بدبختی یا شکاف و فاصله عمیق با خانواده‬ ‫به سودای دس��تیابی به زندگی بهتر و تحقق رویاهای خود‬ ‫دست به اد مربایی و سرقت زده‪ ،‬اما در مخمصه حرص و طمع‬ ‫و دورزدن همدیگر خودخواسته به نابودی هم تن م ی دهند‪.‬‬ ‫روایت غیرخطی داس��تان اگرچه از حی��ث کارگردانی واجد‬ ‫نکات برجسته و جذابی است‪ ،‬ولی ضرورت تناسب این فرم با‬ ‫مضمونی که در قصه وجود دارد چندان معلوم نیست‪ .‬به نظر‬ ‫م ی رسد خود قصه و ش��خصی ت های داستان واجد جذابیت‬ ‫الزم ب رای مخاطب باش��ند که اگر در ی��ک روایت خطی و‬ ‫کالسیک صورت م ی گرفت هم جذابی ت های خود را از دست‬ ‫نم ی داد و هم مخاطب ارتباط بیشتری با ان برقرار م ی کرد و‬ ‫دچار سردرگمی و کسالت احتمالی نم ی شد‪ .‬یکی از امتیازات‬ ‫خوب فیلم ب��ازی و بازیگران ان اس��ت‪ .‬حض��ور بازیگران‬ ‫مطرحی مثل رضا کیانیان‪ ،‬محمد رضا فروتن‪ ،‬مهناز افش��ار‬ ‫و صابر ابر و کارگردانی خوب این بازیگران بر جذابیت فیلم‬ ‫افزوده و بیش از همه باعث بازگشت دوباره محمد رضا فروتن‬ ‫به دوران طالی ی اش شده است‪ .‬فروتن پس از مدت ها بازی در‬ ‫نقش های خنثی در این فیلم با خلق شخصیت مه ران یکی‬ ‫از بهترین بازی هایش را به نمایش گذاشت‪ .‬هیچ کجا و هیچ‬ ‫کس اگرچه واجد ایده تازه ای در طرح داس��تان ی اش نیست‪،‬‬ ‫اما از کارگردانی و بازی های خوبی برخوردار است که اگر در‬ ‫تدوین مجدد مورد بازس��ازی قرار گرفته و ریتم تندتری پیدا‬ ‫کند فیلم خوبی خواهد شد‪g .‬‬ ‫همدلی انسان ها و در واقع یک نوع ب ی مسئولیتی در قبال‬ ‫سرنوش��ت دیگران قرار م ی گیرد که در یک فرایند کشدار‬ ‫به تکراری و دور س��ر خود چرخیدن م ی رس��د‪ .‬البته فیلم‬ ‫جذابی ت های دراماتیک خوبی داش��ته و به خصوص بازی‬ ‫مه ران احمدی در نقش راننده اژان��س و پانته ا به رام فیلم‬ ‫را س��رپا نگه م ی دارد‪ .‬مه ران احمدی در این فیلم برخالف‬ ‫کارهای اخیرش تالش کرده ب��ازی درون گرایانه و ارام تری‬ ‫از خ��ود به نمای��ش بگذارد که ب��ه خوبی از پ��س این کار‬ ‫برم ی اید‪ .‬جنس این بازی و شخصیت در کنار بازی به شدت‬ ‫بیرونی پانته ا به رام دوگانگی دراماتیک جذابی را ش��کل‬ ‫داده که بیشترین سهم فیلم از حیث جذب مخاطب فراتر‬ ‫از قصه ای که تعریف م ی کند ب��ه همین عامل برم ی گردد‪.‬‬ ‫روز روش��ن را م ی توان یک فیلم ش��هری نیز دانس��ت که‬ ‫بحران ب ی اعتمادی و ب ی مس��ئولیتی در قبال هم نوع را در‬ ‫کالن شهری مثل ته ران به تصویر م ی کشد‪ .‬با این حال به‬ ‫نظر م ی رسد که فیلم از لحاظ قصه پردازی دچار خالء های‬ ‫زیادی بوده و بیش��تر بر ب��ازی بازیگران��ش تکیه م ی کند‪.‬‬ ‫به عبارت��ی دیگر فیلم اطالع��ات مختلف درب��اره ماجرای‬ ‫قتل را از طریق مواجهه با ش��خصی ت های مختلف قصه از‬ ‫زوایای مختلف بازگو م ی کند و موقعیت اصلی درام صرفا به‬ ‫جس ت وجوی زن ب رای پیدا کردن شاهد در سطح شهر تقلیل‬ ‫م ی یابد‪ .‬همین روند از میانه های قصه موجب خس��تگی‬ ‫مخاطب شده که اگر در تدوین مجدد اصالح و بازتولید شود‬ ‫فیلم شسته رفته تری خواهد شد‪ .‬ضمن اینکه روز روشن را‬ ‫م ی توان فیلم زنانه ای هم قلمداد کرد که در الیه های زیرین‬ ‫خود موقعیت شکننده زنان در نظام اجتماعی را مورد تاکید‬ ‫قرار م ی دهد‪ .‬در نهایت اینکه فیلم نشان م ی دهد کارگردان‬ ‫در نخستین اثر بلند خود گام خوبی در سینمای اجتماعی‬ ‫برداشته است‪g .‬‬ ‫نگاهی به فیلم «رسوایی» جدیدترین ساخته مسعود دهنمکی‬ ‫ملودرامی شریف‬ ‫‪9‬‬ ‫نیما بهدادیمهر‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره‪163‬‬ ‫فیلم رسوایی واجد امتیازهایی بسیار است؛ پیام انسانی‬ ‫خود را در بس��تری گرم و ش��یوا روایت م ی کند و در الگوی‬ ‫سینمای قص هگوی پیام محور اثری ارزشمند به شمار م ی اید‪.‬‬ ‫به واقع برخالف جبهه شکل گرفته پی رامون این اثر به دلیل‬ ‫انکه سازنده اش مسعود ده نمکی است باید این نکته را از یاد‬ ‫نبریم که ارزشیابی یک فیلم س��ینمایی تنها باید برمبنای‬ ‫توفی��ق ان اثر در انتقال پی��ام و نیز رعایت اس��تانداردهای‬ ‫فرم و بهره گیری از شکل منطقی روایت صورت پذیرد‪ .‬این‬ ‫نکته بدان معناست که شیوه بازگویی قصه در قالب ملودرام‬ ‫به خوبی انجام م ی ش��ود و نکته مهم دیگر اینکه ده نمکی‬ ‫این بار روایتی س��اده و به دور از ش��عار را با تکی��ه بر الگوی‬ ‫قهرمان سازی به س��رانجامی مطلوب م ی رس��اند‪ .‬ملودرام‬ ‫رسوایی رگه هایی اشکار از اعتقادات ناب انسانی را در سطح‬ ‫درک عمومی مطرح م ی کن��د و جلوه ناب��ی از حضور یک‬ ‫روحانی متعهد مردم ی را به تصویر م ی کش��د‪ .‬حاج یوسف‪،‬‬ ‫روحانی این فیلم عابدی دوستدار خداست که به دلیل وجوه‬ ‫انس��انی و خصایل اخالقی ب��اارزش در قامت یک قهرمان‬ ‫متجلی شده اس��ت‪ .‬تصویر ناب و قابل لمس این روحانی‬ ‫متعهد ب ی شک تحت تاثیر بازی درخشان اکبر عبدی است؛‬ ‫کمدین نابغه ای که به دلیل وسعت ایفای نقش های متفاوت‬ ‫به مرد هزارچهره س��ینمای ای ران ملقب ش��ده و در ازمونی‬ ‫چالش ب رانگیز در فیلم رسوایی‪ ،‬حضوری تحسی ن ب رانگیز و‬ ‫جالب را به رخ م ی کشد‪ .‬این حضور به دلیل فیلمنامه خوب‬ ‫اثر‪ ،‬کامال در بطن فیلم جا م ی افتد و س��یر حرکتی یک فرد‬ ‫معتقد را به سوی ش��مایلی قهرمانانه پیش م ی برد‪ .‬به واقع‬ ‫این حرکت به دلیل دقت نظر ویژه به حاالت و روحیات حاج‬ ‫یوسف از سوی بازیگر نقش‪ ،‬بستری منطقی را طی م ی کند‬ ‫و مخاطب را با این شخصیت درگیر م ی کند‪ .‬حاج یوسف در‬ ‫اولین سکانس حضور خود در این فیلم‪ ،‬ارامش و وقار خاصی‬ ‫دارد که از همان ابتدا تماشاگر را با خود همراه م ی کند و رفتار‬ ‫متواضعانه و خاش��عانه وی در نماها و سکان س های طالیی‬ ‫حضورش‪ ،‬انچه ایده ال یک مخاطب سینمادوست است را‬ ‫بر پرده م ی نشاند؛ مخاطبی که خواستار قصه گویی و شنیدن‬ ‫روایتی ملموس از دردهای امروز جامعه است و پیام شریف‬ ‫و انسانی خود را ب ی هیچ لکنت یا فرصت طلبی ریاکارانه ای‬ ‫به مخاطب انتقال م ی دهد‪ .‬گفتن از رسوایی تنها محدود به‬ ‫بازی عبدی نیس��ت‪ ،‬بلکه م ی توان فیلمنامه اثر را به دلیل‬ ‫فرم مطلوب قصه گوی ی اش شایسته توجه بیشتری دانست‪.‬‬ ‫در سناریوی رسوایی‪ ،‬نکته کلیدی خرده روایتی است که در‬ ‫کنار خط اصلی قصه‪ ،‬فیلم را تا انتها به پیش م ی برد‪ .‬قصه‬ ‫دختری بدنام که از سراتفاق به منزل حاج یوسف ورود م ی کند‬ ‫و سرانجام تحت تاثیر خلق و خوی ناب انسانی وی به سوی‬ ‫خدا گرایش م ی یابد‪ .‬فیلمنامه ب رای نمایش باورپذی رانه تحول‬ ‫افسانه (با بازی قابل قبول الناز شاکردوست) به سکان س هایی‬ ‫تکیه دارد که حاج یوسف را در کار معاش خود (حمل بار در‬ ‫بازار) و رساندن وجوهات شرعیه به مستمندان (انجام وظیفه‬ ‫و تکلیف ش��رعی یک روحانی مسجدی) نش��ان م ی دهد‪.‬‬ ‫دوربین در این همراهی خوش فکرانه با حاج یوسف‪ ،‬شمایلی‬ ‫قهرمانانه از وی ثبت م ی کند تا سکانس پایانی اثر از منظر‬ ‫مفهومی و نمایشی منطقی باشد‪ .‬این نکته بدین معناست‬ ‫که منطق روایی و نمایش��ی فیلمنام��ه در یک خط موازی‬ ‫ی جرقه م ی افریند‪،‬‬ ‫فیلمی را شکل م ی دهد که در باور عموم ‬ ‫گاه اشکی از چش��مان مخاطبش م ی گیرد و وی را به سوی‬ ‫خوبی دعوت م ی کند‪ .‬تلنگری خوشفکرانه و حسابگرانه که‬ ‫در دیالوگ حاج یوسف به افسانه قابل لمس است‪ ،‬انجایی که‬ ‫در محل زندگی افسانه حضور پی دا م ی کند و وجوه نقدی که از‬ ‫سوی هیات امنای مسجد به عنوان حق منبر ب رایش در نظر‬ ‫گرفته شده است و بارها از گرفتن ان استنکاف داشته است‪،‬‬ ‫به وی اهدا م ی کند و از او م ی خواهد چنانچه خدا ب رادرش را‬ ‫شفا داد‪ ،‬دیگر ب رای خدا قیافه نگیرد‪ .‬فیلم در عین سادگی و‬ ‫روانی‪ ،‬ظ رافت هایی در انتقال پیام هایش به کار م ی برد که‬ ‫ب رای یک اثر ملودرام با رویکردی گیشه ای قابل اقناع است‪.‬‬ ‫در ادامه وجوه بارز این اثر را به صورت کوتاه بیان م ی کنم‪:‬‬ ‫الف) روایت سرراس�ت‪ :‬نکته مهمی که ملودرام‬ ‫رس��وایی را به تجربه ای مطلوب بدل کرده‪ ،‬قصه سرراست‬ ‫و عامیانه ای اس��ت که انتخاب کرده و ب رای جذب مخاطب‬ ‫به شیوه ای هدفمند به اجرا رسانده است؛ قصه ای با رگه های‬ ‫روشنی از مشکالت روز جامعه و تصویر متمرکزی که از طبقه‬ ‫محور در محدوده روایت خود در پستوهای پایین شهر ته ران‬ ‫نمایان م ی کند‪ .‬قصه با بهره گیری از شیوه داستانگویی شرح‬ ‫حال‪ ،‬هم به لحاظ خلق یک بدمن به توفیق م ی رسد و هم‬ ‫حرکت افسانه به سوی صالح و رستگاری را در مسیری درست‬ ‫از منظر منطق روایی و نمایش��ی به بار م ی نشاند‪ .‬در خلق‬ ‫قهرمان نیز این شیوه داستانگویی (شرح حال) بسیار کارامد‬ ‫است و حاج یوس��ف را در مقام یکی از دوست داشتن ی ترین‬ ‫قهرمانان سینمای اجتماعی متجلی م ی کند‪.‬‬ ‫ب) حض�ور ده نمک�ی در مق�ام کارگ�ردان‪:‬‬ ‫ده نمکی چه در سه گانه کمدی اخ راج ی ها و چه در ملودرام‬ ‫رسوایی‪ ،‬عاملی موثر در تبلیغ ب رای اثارش بوده است‪ .‬نوعی‬ ‫حضور پررنگ و البته گاه همراه با حاشی ه های خاص و جالب‬ ‫که فروش فیلم هایش را در مرزی اس��تاندارد و مناسب قرار‬ ‫داده است‪ .‬بر همین مبنا انچه رس��وایی را از منظر کارنامه‬ ‫کاری ده نمکی به عنوان اثری س��رپا و ش��ریف م ی نمایاند‪،‬‬ ‫دوری هوش��مندانه کارگردان از فرصت طلب ی های معمول‬ ‫در پرداخت چنین س��وژه هایی اس��ت که این بار نه در خط‬ ‫جناح گرای ی ه��ای سیاس��ی م ی چرخد و نه م ی ت��وان نیت‬ ‫فیلمساز را در ارائه تصویر نمایشی مطلوب از روحانی فیلم‬ ‫با پسوند پروپاگاندای اجتماعی به نفع روحانیت تعبیر کرد‪.‬‬ ‫فیلم کامال در زمین مردم بازی م ی کند و روسیاهی ریاکارانه‬ ‫حاج شریف متظاهر و اقتدای جالب مردم به حاج یوسف در‬ ‫ان نمای باز پایانی را به عنوان نتیجه شگفت انگیز صداقت‬ ‫و خداباوری به رخ م ی کشد‪.‬‬ ‫پ) ریسک هوش�مندانه در س�پردن نقش‬ ‫روحان�ی به اکب�ر عب�دی‪ :‬س��پردن نق��ش روحانی‬ ‫عارف مس��لک فیلم به اکبر عبدی‪ ،‬یکی از ریس��ک های‬ ‫هوشمندانه ده نمکی است که به خلق متفاوت ترین روحانی‬ ‫تصوی ر شده در سینما انجامیده است‪ .‬عبدی با درک درست‬ ‫از ویژگ ی های روحی ای��ن نقش و به دور از ش��یوه معمول‬ ‫بازیگری اش در بهره گیری تمام و کمال از اجزای بدن و نوعی‬ ‫هیجان گونگی کودکانه در اجرای تی پ ها و کاراکترها‪ ،‬این بار‬ ‫ارامش خاص و فروتنی جالبی در ایفای نقش به کار م ی گیرد‬ ‫که به مروارید دیگری در نقش افرین ی های برجسته کارنامه‬ ‫بازیگری اش م ی افزاید‪.‬‬ ‫ت) حضور زن اغواگر‪ :‬بازی الناز شاکردوس��ت در‬ ‫نقش افس��انه‪ ،‬دیگر انتخاب هوشمندانه ده نمکی است که‬ ‫اگرچه تا حدودی تداع ی گر کلیشه هایی از نقش افرین ی های‬ ‫دیگرش است اما این بار کامال بجا و درست در بستر روایت‬ ‫فیلم م ی گنجد‪ .‬بازی از تکانه ها و ویژگ ی های حس��ی این‬ ‫دست افراد کامال منطقی بهره م ی برد و شیوه به کارگیری‬ ‫اجزای صورت ب رای جلب نظ��ر مخاطب هدف و همچنین‬ ‫پوش��ش خاص افسانه‪ ،‬بازی شاکردوس��ت را در یک سطح‬ ‫استاندارد قرار م ی دهد‪.‬‬ ‫ث) ش�کل گیری ی�ک مثل�ث انس�انی‬ ‫پی ش برن�ده‪ :‬مثلث انسانی اثر‪ ،‬به صورت کامال هدفمند‬ ‫در کنار هم م ی گنجد و مب��ارزه و تقابل صداقت و تظاهر در‬ ‫ب رابر وجوه دنیایی را به ش��کلی نمادی��ن در قالب رویارویی‬ ‫متفاوت افس��انه با حاج یوس��ف و حاج ش��ریف و بازخورد‬ ‫متفاوت رفتارهای ان دو در ب رابر افسانه تصویر م ی کند‪ .‬این‬ ‫تصویرس��ازی به خوبی در دو سکانس دفتر کار حاج شریف‬ ‫و منزل حاج یوسف و ارتباط گیری متفاوت هر یک از انها با‬ ‫عکس همسر مرحومش��ان جا م ی افتد و پیام مهم فیلم در‬ ‫صفای درونی حاج یوس��ف و پلشتی حاج شریف هم در این‬ ‫سکانس و هم با توجه به رفتارهایش��ان با افسانه به خوبی‬ ‫در ذهن مخاطب جا م ی گیرد و بدین گونه اثری ش��ریف در‬ ‫کارنامه مسعود ده نمکی به یادگار م ی ماند‪ ،‬اثری که سکوی‬ ‫پرش وی در سینمای ای ران به حساب م ی اید‪g .‬‬ ‫‪71‬‬ ‫ورزش ‬ ‫واگذاری سرخابی‬ ‫سرخابی ها‬ ‫تاپایان اردیبهشت‬ ‫‪ 92‬واگذار ‬ ‫می شوند؟‬ ‫عرضه سهام به هواداران در‬ ‫فرابورس‬ ‫‪1‬‬ ‫ورزش‬ ‫پس از انکه وزیر ورزش و جوانان درخصوص واگذاری دو‬ ‫باشگاه پرطرفدار استقالل و پرسپولیس به بخش خصوصی‬ ‫اعالم کرد که وزارت ورزش در حال فراهم کردن زمینه های‬ ‫تحقق این امر بوده و یکی از انها جمع اوری پیشکسوتان و‬ ‫تشکیل تعاون ی ها و کانون هواداران است‪ ،‬موضوع واگذاری‬ ‫س��هام قرمز و ابی دوباره ب��ه موضوع داغ روز تبدیل ش��د‪.‬‬ ‫البته وی اعالم کرد از نظر قانونی ب رای واگذاری دو باش��گاه‬ ‫اس��تقالل و پرس��پولیس به بخش خصوصی تا س��ال ‪93‬‬ ‫فرصت باقی است اما بخشی از سهام این دو باشگاه باید به‬ ‫شرکت های فرابورس داده شود که طبق قوانین شرکت های‬ ‫دولتی و نیمه دولتی واگذار شوند تا زمانی که این دو باشگاه‬ ‫به شرکت تبدیل شدند در اختیار سازمان خصوص ی سازی قرار‬ ‫بگیرند‪ .‬واگذاری سهام سرخاب ی ها به علت مهلت داده شده‬ ‫‪ AFC‬تا سال ‪ 2013‬میالدی به فدراسیون فوتبال ای ران است‬ ‫تا باشگاه های کش��ور به بخش خصوصی واگذار شوند‪ .‬اما‬ ‫داشتن لیگی قدرتمند ب رای فوتبالی که امروز نوعی صنعت‬ ‫نیز به حساب م ی اید مستلزم وجود زیرساخت های اساسی‬ ‫است‪ .‬حضور مقتدر هر باشگاه در لیگ به بودجه کافی نیاز‬ ‫دارد و خصوص ی س��ازی ب ر اس��اس اصل ‪ 44‬قانون اساسی‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران یکی از راهکارهای تامین این بودجه‬ ‫است‪ .‬به استناد اصل ‪138‬قانون اساسی و باتوجه به تشکیل‬ ‫وزارت ورزش و جوانان و ضرورت حفظ سهم بخش دولتی در‬ ‫ورزش تصمیم گرفته شد س��هام شرکت توسعه و نگهداری‬ ‫اماکن ورزشی و دو باش��گاه فرهنگی ‪ -‬ورزشی پرسپولیس‬ ‫و اس��تقالل را از گروه یک بنگاه ها و فعالی ت های اقتصادی‬ ‫موضوع م��اده ‪ 2‬قانون اجرای سیاس��ت های کلی اصل ‪44‬‬ ‫قانون اساس��ی به گروه ‪ 2‬منتقل کنند‪ .‬در تبصره های ماده‬ ‫‪ 3‬فصل ‪ 2‬این قانون در خصوص ش��رکت های گروه ‪ 2‬امده‬ ‫که دولت مجاز و مکلف اس��ت به منظور حفظ سهم بخش‬ ‫دولتی در فعالی ت های گروه ‪ 2‬ماده ‪ ،2‬همچنان ‪ 20‬درصد از‬ ‫سهام شرکت های حاضر در گروه ‪ 2‬را در اختیار داشته باشد‬ ‫و ‪ 80‬درصد باقیمانده را به بخش ه��ای خصوصی‪ ،‬تعاونی‬ ‫و عموم��ی غیردولتی تا پایان س��ال ‪ 93‬واگ��ذار کند‪ .‬بنابر‬ ‫اعالم مدیرعامل صن��دوق اعتباری حمای��ت از قهرمانان و‬ ‫پیشکسوتان ورزشی و مسئول رسیدگی به پرونده واگذاری‬ ‫مثلث شماره‪163‬‬ ‫‪72‬‬ ‫دو باشگاه استقالل و پرسپولیس در جلس ه ای که با مسئوالن‬ ‫سازمان خصوص ی سازی و فرابورس داشته اند همه با روند کار‬ ‫ب رای واگذاری دو باشگاه استقالل و پرسپولیس موافق بوده‬ ‫و وزارت ورزش و جوانان‪ ،‬سازمان خصوص ی سازی و فرابورس‬ ‫و دو باشگاه استقالل و پرسپولیس با این شیوه واگذاری به‬ ‫توافق رسیده اند و در حال اماده کردن مستندات هستند‪.‬‬ ‫به گفته وی‪ ،‬قرار است شرکتی به عنوان «هواداران»‬ ‫تاسیس شود و در قالب تعاونی سهامی عام فعالیت کند تا‬ ‫هواداران این دو تیم بتوانند از باشگاه مورد عالقه شان سهم‬ ‫بخرند‪ .‬بناب راین بیش از ‪ 50‬درصد سهام به شرکت هواداران‬ ‫واگذار م ی ش��ود‪ .‬بخش دیگر هم به صورت بلوک های ‪10‬‬ ‫تا ‪ 15‬درصد ب��ه چند ارگان واگذار خواهد ش��د‪ .‬ضمن اینکه‬ ‫گفته م ی شود اساسنامه شرکت هواداران نیز در حال تنظیم‬ ‫است‪ .‬البته سازمان فرابورس باید در این باره تصمیم بگیرد‬ ‫که اش��خاص حقیقی اهلی��ت و صالحیت دارن��د یا خیر‪.‬‬ ‫ی در این باره گرفته نش��ده و قرار اس��ت‬ ‫هنوز هیچ تصمیم ‬ ‫در طول روند واگذاری تصمیم گیری ص��ورت گیرد‪ .‬باتوجه‬ ‫به انتقال واگذاری این باش��گاه ها از گروه ی��ک به گروه دو‬ ‫لیست واگذاری‪ ،‬تا پایان سال ‪ 92‬باید این اتفاق بیفتد‪ .‬البته‬ ‫موضوع واگذاری سهام باشگاه های پرسپولیس و استقالل‬ ‫اصال موض��وع جدیدی نیس��ت و سال هاس��ت این بحث‬ ‫در محافل ورزش��ی و خصوص ی س��ازی مطرح بوده اس��ت‪.‬‬ ‫از س��ال ها قبل که مجوز واگذاری باش��گاه های ورزشی به‬ ‫تصویب هیات وزی ران رس��ید‪ ،‬اما با گذش��ت این سال ها در‬ ‫عمل هیچ اتفاق خاصی نیفتاده و به رغم اینکه مس��ئوالن‬ ‫سازمان خصوص ی سازی تالش کرده اند تا زمینه عرضه سهام‬ ‫این دو باش��گاه را در بورس فراهم کنند‪ ،‬اما در مرحله عمل‬ ‫متولیان خصوص ی سازی در کش��ور‪ ،‬تاکنون موفق نشده اند‬ ‫س��ناریوی خصوص ی س��ازی را در فوتبال ای ران کلید بزنند‪.‬‬ ‫درست است که از تاریخ تاس��یس این باشگاه های مردمی‬ ‫ و پرطرفدار س��ال های زیادی م ی گذرد‪ ،‬اما ایا این باشگاه ها‬ ‫بدون کمک های دولتی م ی توانس��تند از عهده هزینه های‬ ‫سرسام اور خودشان برایند؟ ایا ش��رایط مورد نیاز ب رای ورود‬ ‫این دو باشگاه به فرابورس محقق ش��ده است؟ باید به طور‬ ‫کامل شرایط ورود ب رای هر دو باشگاه مورد تجزیه و تحلیل‬ ‫قرار گیرد‪ .‬در بررسی وضعیت یک ش��رکت وجود شفافیت‬ ‫اطالعات و صورت های مالی حسابرس��ی شده و سود اوری‬ ‫شرکت بسیار مورد توجه اس��ت‪ .‬همچنین در ارزش گذاری‬ ‫هر شرکتی صورت های مالی ان از اهمیت ویژه ای برخوردار‬ ‫است‪ .‬باید مشخص شود که ایا در واگذاری سهام باشگاه ها‪،‬‬ ‫مدیریت هم واگذار م ی شود؟ البته مشکالتی هم پیش پای‬ ‫این باشگاه های بزرگ در عرصه درامدزایی وجود دارد‪ .‬اگرچه‬ ‫بحث خصوصی شدن باشگاه ها امری اجتناب ناپذیر است‪،‬‬ ‫اما ب رای اینکه این اتفاق محقق شود مقدماتی وجود دارد که‬ ‫باید با دقت در مراکز قانونگذاری کشور به ان پرداخته شود‪.‬‬ ‫ب رای تحقق اصل ‪ 44‬باید کارهای زیربنایی صورت گیرد‪ .‬در‬ ‫واقع گام نخست این است که باشگاه هایی به معنای واقعی‬ ‫داشته باش��یم و افراد غیردولتی ب رای اداره ان پیشقدم شوند‬ ‫که این موضوع مس��تلزم تغییر نگرش هاس��ت‪ .‬در همین‬ ‫حال موضوع حساسی ت های اجتماعی به ویژه درباره دو تیم‬ ‫استقالل و پرسپ ولیس باعث شده تا ب رنامه ریزی ب رای واگذاری‬ ‫سرخاب ی ها روند کندی داشته باشد‪ .‬مهم تر از همه اینها اینکه‬ ‫قیمت گذاری سهام این باشگاه ها بایستی به صورت واقعی‬ ‫و ب ر اساس متغیرهای موثر همچون ارزش برند انها‪ ،‬سرمایه‬ ‫و صورت های مالی با قیمت گذاری سهام انها توسط مراجع‬ ‫ذی صالح انجام شود‪.‬‬ ‫البته خیل ی ها معتقدند موضوع واگذاری این دو باشگاه‬ ‫به بخش خصوصی تنها مانوری رس��انه ای اس��ت و جنبه‬ ‫عملی نخواهد داش��ت‪ .‬واگذاری دو باش��گاه اس��تقالل و‬ ‫پرسپولیس به مردم‪ ،‬موضوعی است که اخرین بار از سوی‬ ‫مدیرعامل باشگاه پرس��پولیس مطرح شد‪ .‬محمد رویانیان‬ ‫‪ 23‬دی ماه اعالم کرد که سهام استقالل و پرسپولیس یک‬ ‫ماه قبل از انتخابات ریاست جمهوری به مردم واگذار م ی شود‪.‬‬ ‫او به سایت رسمی باشگاهش گفت‪« :‬ب رای واگذاری سهام‬ ‫باش��گاه پرس��پولیس به بخش خصوصی‪ ،‬اقدامات بسیار‬ ‫زیادی طی یک س��ال اخیر در باش��گاه انجام ش��ده است‪.‬‬ ‫تشکیل کارگروه در این باره و برگزاری جلسات مستمر بین‬ ‫معاونان باش��گاه و پیگیری برنامه ریزی های انجام شده در‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره‪163‬‬ ‫ارتباط با وزارت ورزش و جوانان‪ ،‬س��ازمان خصوص ی سازی و‬ ‫وزارت اقتصاد در دس��تورکار قرار گرفته بود‪ .‬باتوجه به تاکید‬ ‫رئی س جمهور محترم مبن ی بر واگذاری س��هام باشگاه های‬ ‫پرسپولیس و استقالل به بخش های خصوصی سعی فراوان‬ ‫کردیم مقدمات این واگذاری را فراهم نمائیم‪ .‬ما فرمولی ب رای‬ ‫واگذاری سهام پرس��پولیس به بخش خصوصی پیشنهاد‬ ‫دادیم که م��ورد موافقت قرار گرفته و خوش��حالم که اعالم‬ ‫کنم وقتی باشگاه پرس��پولیس به بخش خصوصی واگذار‬ ‫شد‪ ،‬بخشی از این سهام به شرکت پیشکسوتان و هواداران‬ ‫واگذار خواهد شد‪».‬‬ ‫او در مورد زمان واگذاری س��هام پرسپولیس به بخش‬ ‫خصوصی ه��م گفت��ه‪« :‬پی ش بین��ی بنده این اس��ت که‬ ‫چنین اتفاقی تا پایان اردیبهش��ت ماه سال اینده عملیاتی‬ ‫و اجرایی ش��ود‪ ،‬اما نگران پروس��ه و پیچ و خم ه��ای اداری‬ ‫هستم و امیدوارم باتوجه به تاکید ریاست جمهوری و همت‬ ‫عال��ی وزارت اقتص��اد‪ ،‬وزارت ورزش و جوان��ان و س��ازمان‬ ‫چو خم های اداری گرفتار نشده‬ ‫خصوص ی سازی بتوانیم در پی ‬ ‫و با سرعت عمل بیشتری این اتفاق که از مدت ها پیش در‬ ‫دستورکار قرار گرفته‪ ،‬اجرایی شود‪».‬‬ ‫رویانیان در حالی این بحث را مط��رح کرد که جامعه‬ ‫ورزش نس��بت به خصوصی شدن اس��تقالل و پرسپولیس‬ ‫حساس��یت خاصی ن��دارد و ان ق��در این بحث تک��راری و‬ ‫کس��ل کننده ش��ده که کس��ی به ان توجه نم ی کند‪ .‬تنها‬ ‫واکنش��ی که اهالی ورزش نس��بت به این موض��وع دارند‪،‬‬ ‫تاکید بر تبلیغاتی بودن این حرف هاست‪ .‬یکی از افرادی که‬ ‫تاکید م ی کند مطرح کردن بحث خصوص ی سازی استقالل‬ ‫و پرس��پولیس تنها جنب��ه تبلیغاتی دارد‪ ،‬واعظ اش��تیانی‬ ‫مدیرعامل سابق استقالل است‪ .‬به گفته او در شرایط فعلی‬ ‫امکان خصوص ی سازی این دو باشگاه وجود ندارد و اگر هم‬ ‫اتفاقی بیفتد‪ ،‬تنها ب رند این دو باشگاه واگذار خواهد شد؛ دقیقا‬ ‫مثل اتفاقی که ب رای راه اهن افتاد‪.‬‬ ‫اما واعظ اشتیانی تنها کسی نیس��ت که این طرح را‬ ‫عملی نم ی داند‪ .‬منصور پورحیدری پیشکس��وت باش��گاه‬ ‫استقالل و حسین کالنی پیشکسوت باشگاه پرسپولیس‬ ‫هم این موضوع را غی ر ممکن م ی دانن��د‪ .‬پورحیدری معتقد‬ ‫است که هیچ سرمایه داری حاضر نیس��ت بیاید بخشی از‬ ‫سهام باش��گاه را تحویل بگیرد‪ ،‬پول خرج کند و اخرش هم‬ ‫هیچ درامدی نداشته باشد‪ .‬حسین کالنی هم م ی گوید که‬ ‫سرمایه گذارها وقتی م ی بینند گرفتن باشگاه های استقالل‬ ‫و پرسپولیس فقط هزینه دارد و درامدی ب رایشان ندارد‪ ،‬جلو‬ ‫نم ی ایند و اصال بحث واگذاری اس��تقالل و پرسپولیس به‬ ‫بخش خصوصی‪ ،‬ب رای سرگرمی مردم مطرح م ی شود!‬ ‫در واق��ع خیل ی ه��ا اعتق��اد دارن��د که مطرح ش��دن‬ ‫بحث واگذاری دو باش��گاه پرطرفدار پایتخت بیش��تر جنبه‬ ‫تبلیغات��ی دارد و «بهره ب��رداری تبلیغاتی ب��رای انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری» هدفی بوده که باعث شده دوباره مساله‬ ‫خصوص ی سازی باشگاه ها مطرح شود‪.‬‬ ‫با این حال محمد رویانیان ادعا م ی کند که با دولت ی ها‬ ‫حرف زده و این قصه تا اردیبهش��ت ماه س��ال اینده عملی‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫جالب تر اینکه زمان تخمینی ب رای واگذاری سرخاب ی ها‬ ‫با اغاز فعالی ت های رسمی تبلیغات ریاست جمهوری همزمان‬ ‫خواهد شد‪ .‬چهار س��ال قبل بود که در اواخر اردیبهشت ماه‪،‬‬ ‫دس��تور معروف رئی س جمهوری ب رای واگذاری اس��تقالل و‬ ‫پرسپولیس صادر شد؛ دس��توری که البته بعد از چهار سال‬ ‫همواره تنها بحثش مطرح بود‪ .‬هشت سال قب ل تر و زمانی‬ ‫که محسن مهرعلی زاده‪ ،‬رئیس وقت سازمان ورزش‪ ،‬کاندیدای‬ ‫ریاست جمهوری شده بود نیز بزرگترین شعار انتخابات ی اش‬ ‫خصوص ی س��ازی دو باش��گاه پرطرفدار پایتخت محسوب‬ ‫م ی شد؛ شعاری که وقتی عملی نش��د درباره اش گفت‪« :‬ما‬ ‫همه کار را انجام داده بودیم اما در زم��ان واگذاری مصادف‬ ‫شدیم با پیروزی اقای احمدی نژاد در انتخابات‪ .‬هنوز دولت‬ ‫اصالحات روی کار بود که یک نفر از ستاد انتخاباتی ایشان‬ ‫با من تماس گرف��ت و گفت اق��ای رئی س جمه��ور تاکید‬ ‫دارند هیچ اقدامی درباره واگذاری اس��تقالل و پرس��پولیس‬ ‫صورت نگی��رد‪ ».‬اما اس��تقالل و پرس��پولیس در دهه ‪70‬‬ ‫خصوص ی سازی شده بودند‪ .‬این باشگاه ها اگرچه به صورت‬ ‫فرمایش��ی اما در اختیار مالکینی چون حسین محلوجی و‬ ‫دکتر ایروانی قرار داش��تند و بدون س��رمایه گذاری مستقیم‬ ‫دولتی اداره م ی شدند‪ .‬سال های پایانی دهه ‪ ،70‬این دو تیم‬ ‫به بهترین عملکردشان رسیده بودند و نسل طالیی فوتبال‬ ‫ای ران هم در این دو باش��گاه حاضر بودند‪ ،‬اما این محس��ن‬ ‫مهرعلی زاده بود که وارد دعوای مالکیتی این دو تیم شد و انها‬ ‫را اموال دولتی اعالم کرد‪ .‬امیر عابدینی در این باره م ی گوید‪:‬‬ ‫«این تیم ها که مالکیت خصوصی داشتند و به بهترین نحو‬ ‫اداره م ی شدند‪ .‬اقایان یادش��ان رفته چطور امدند و تیم ها را‬ ‫دولتی کردند‪ .‬حاال هم مدام شعار خصوص ی سازی م ی دهند؛‬ ‫شعاری که هیچ وقت از حد حرف‪ ،‬پی ش تر نخواهد رفت‪».‬‬ ‫این در حالی اس��ت که با بده ی هایی که ب رای این دو‬ ‫تیم ایجاد شده و در شرایطی که دارایی سرخاب ی ها ب رایشان‬ ‫در نظر گرفته نشده است‪ ،‬این دو تیم اساسا مورد توجه هیچ‬ ‫بنگاه خصوصی قرار نم ی گی رند‪.‬‬ ‫با وجود اینکه مس��ئوالن همواره تاکی��د م ی کنند که‬ ‫به حکم برنامه چهارم توس��عه و همچنین اصل ‪ 44‬قانون‬ ‫اساس��ی‪ ،‬باش��گاه های ورزش��ی دولتی هم باید به بخش‬ ‫خصوصی واگذار ش��وند و هم��واره از مزای��ای فراوانی که‬ ‫واگذاری باشگاه ها به بخش خصوصی ب رای توسعه فوتبال‬ ‫ای ران در پ��ی دارد صحبت م ی ش��ود‪ ،‬اما تاکن��ون اراده ای‬ ‫واقعی ب رای خصوص ی س��ازی باش��گاه های فوتبال وجود‬ ‫نداشته اس��ت‪ .‬در مورد پرسپولیس و اس��تقالل‪ ،‬بزرگ ترین‬ ‫باشگاه های فوتبال ای ران‪ ،‬مجوز واگذاری شان در سال ‪ 84‬به‬ ‫تصویب هیات وزی ران رسید و به سازمان خصوص ی ساز ی نیز‬ ‫تفویض شد‪.‬در همان زمان حتی کارشناسانی ب رای تعیین‬ ‫قیمت واقعی باشگاه پرسپولیس معرفی شدند‪ ،‬اما به دنبال‬ ‫انتخاب محمود احمدی نژاد به عنوان رئی س جمهور و باتوجه‬ ‫به تغییر و تحوالت ان دوره س��ازمان تربی ت بدنی‪ ،‬موضوع‬ ‫واگذاری پرس��پولیس نیز متوقف ماند‪ .‬در دولت نهم نیز‪ ،‬با‬ ‫انتصاب مقامات نزدیک به دولت در هیات مدیره پرسپولیس‬ ‫و استقالل توسط محمد عل ی ابادی‪ ،‬معاون رئی س جمهور و‬ ‫ رئیس سازمان تربی ت بدنی که سازمان متبوعش مالک اصلی‬ ‫این دو باشگاه بود‪ ،‬حتی در مسیری مخالف خصوص ی سازی‬ ‫نیز حرکت م ی کرد‪.‬‬ ‫موضوع اصلی اما اینجاست که واگذاری باشگاه ها به‬ ‫بخش خصوصی در ای ران از طریق سازمان خصوص ی ساز ی‬ ‫انجام م ی ش��ود و باتوجه به زیانده بودن اغلب باش��گاه ها‪،‬‬ ‫واگذاری انها باید به صورت مزای��ده و خارج از بورس صورت‬ ‫بگیرد‪ ،‬اما باشگاه هایی مثل پرسپولیس و استقالل به رغم‬ ‫سابقه طوالن ی شان‪ ،‬دارای ی های فیزیکی خاصی نیز ندارند‬ ‫و باید منابع انس��انی و بازیکن��ان ان ارزش گذاری ش��وند‪،‬‬ ‫همچنین به دلیل ش��فاف نبودن صورت های مالی و عدم‬ ‫ثبت قراردادهای بازیکنان شان‪ ،‬قیمت گذاری باشگاه ها نیز‬ ‫با مش��کالتی روبه روس��ت‪ ،‬اما حتی اگ��ر اراده ای هم ب رای‬ ‫خصوص ی سازی باش��گاه های فوتبال در ای ران وجود داشته‬ ‫باشد و این باشگاه ها واقعا به بخش خصوصی واگذار شوند‪،‬‬ ‫بعید است که بخش خصوصی در س��اختار اقتصادی ای ران‬ ‫بتواند از عهده باش��گاهداری براید و بتواند تنگناهای مال ی ‬ ‫را حل کند‪.‬‬ ‫در واقع باش��گاه های فوتبال‪ ،‬به دلیل ساختار غیرازاد‬ ‫اقتصاد ای ران و فق��دان قوانین الزم‪ ،‬منابع درامدی بس��یار‬ ‫محدودی دارن��د‪ ،‬اما چ��ه موانعی در این خص��وص وجود‬ ‫دارد؟ بزرگ ترین مانع درامدزایی باش��گاه های ای ران‪ ،‬امتناع‬ ‫صداوسیما از پرداخت حق پخش مسابقات به باشگاه هاست‬ ‫که اصل ی ترین منبع درامد در ورزش محس��وب م ی ش��ود‪.‬‬ ‫یرایت) در‬ ‫عالوه بر ان ع��دم رعایت قانون حق مول��ف (کپ ‬ ‫ای ران‪ ،‬کسب درام د از محل فروش پی راهن تیم و اقالم تجاری‬ ‫هواداران (‪ )Fan articles‬که دارای نشان باشگاه هستند‬ ‫را نیز بسیار دشوار م ی کند‪ .‬مقایسه منابع درامدی لیگ برتر‬ ‫فوتبال ای ران با پنج لیگ بزرگ جهان به خوبی نشان دهنده‬ ‫س��اختار متفاوت در بازار فوتبال ای ران است‪ .‬فروش حقوق‬ ‫پخش تلویزیونی در فرانسه‪ ،‬ایتالیا‪ ،‬اسپانیا‪ ،‬انگلیس و المان‬ ‫‪73‬‬ ‫به ترتی��ب ‪ 31 ،51 ،56 ،56‬و ‪ 29‬درصد کل درامدهای‬ ‫باشگاه ها را تشکیل م ی دهد‪.‬‬ ‫حمایت های مالی (اسپانسرینگ) و فروش اقالم‬ ‫تجاری نیز به ترتیب ‪ 35 ،25 ،25 ،28‬و ‪ 44‬درصد است‪،‬‬ ‫اما در ای ران‪ ،‬در س��ه دوره نخس��ت لیگ برتر فوتبال‪،‬‬ ‫اصل ی ترین منابع درام��د‪ ،‬تبلیغا ‬ ‫ت (‪ 73‬درصد) و فروش‬ ‫بلیت (‪ 23‬درصد) بوده است‪ .‬مادام ی که این مشکالت‬ ‫س��اختاری در اقتصاد ای ران برطرف نش��وند و ازادسازی‬ ‫اقتصادی انج��ام نگیرد‪ ،‬واگذاری باش��گاه های فوتبال‬ ‫به بخش خصوص��ی نه تنه��ا دردی را از فوتبال ای ران‬ ‫دوا نم ی کند‪ ،‬بلکه ممکن اس��ت به مش��کالت ان نیز‬ ‫اضافه کند‪.‬‬ ‫برخالف دیگ��ر کش��ورها‪ ،‬اکثر باش��گاه های‬ ‫فوتب��ال ای��ران توس��ط ارگان ه��ای دولت��ی تامین‬ ‫مالی م ی ش��وند‪ .‬از س��ال ‪ 1382‬به بعد باشگاه های‬ ‫ورزش��ی دولتی که بیش از ‪70‬درص��د فعالیت انها را‬ ‫فوتبال تشکیل م ی دهد با اس��تناد به حکم تبصره ‪7‬‬ ‫قانون بودجه س��ال ‪ 1382‬مبنی بر اجاره هزینه یک‬ ‫درصد اعتبارات دس��تگاه ها و ش��رکت های در جهت‬ ‫ورزش‪ ،‬رونق فراوانی یافته اند و به تبع ان بس��یاری‬ ‫از ش��رکت های دولتی صاح��ب درامد زی��اد از قبیل‬ ‫سایپا‪ ،‬ایران خودرو‪ ،‬فوالد س��پاهان‪ ،‬فوالد خوزستان‪،‬‬ ‫ذوب اهن اصفهان‪ ،‬برق ش��یراز و‪ ...‬باشگاه هایی را از‬ ‫محل یک درصد درامد مذکور (ک��ه مبلغ ان باتوجه‬ ‫به حجم تولی��دات و مبادالت اقتصادی انها رقم بس��یار‬ ‫باال و قابل توجهی اس��ت) بن��ا نهاده اند‪ .‬ب��ه بیان دیگر‬ ‫باشگاهداری در ای ران به صورت دولتی است و بیشتر توان‬ ‫این باش��گاه ها در جهت تیمداری فوتبال معطوف ش��ده‬ ‫است‪ ،‬در حالی که در کشورهای دیگر اصوال باشگاهداری‬ ‫و تیم های فوتبال از طریق بخش خصوصی ایجاد ش��ده‬ ‫و فعالیت م ی کنند‪ .‬این نوع باش��گاه ها ظاهرا با تقلید از‬ ‫باش��گاه های خارجی که رونق بخش ورزش ان کشورها‬ ‫هس��تند‪ ،‬ایجاد ش��ده اند‪ ،‬در حالی که نظام باشگاهداری‬ ‫خارجی توس��ط بخش خصوصی و باش��گاهداری ایران‬ ‫توسط بخش دولتی ایجاد ش��ده اند و این در حالی است‬ ‫که باش��گاه های دولتی ایران چنان گس��ترده شده اند که‬ ‫هم اکنون خود به صورت یک معضل برای ورزش کشور‬ ‫درامده اند؛ زی را مسائل تیمداری و خرید و فروش بازیکنان‪،‬‬ ‫فعالی ت های داللی و همچنین ورود مدیران سیاس��ی به‬ ‫این باش��گاه ها از یک سو این نوع باش��گاه ها را از اهداف‬ ‫اصلی خود دور کرده و از س��وی دیگر ت��وان را از بخش‬ ‫خصوصی ب رای ورود به عرصه ورزش و رقابت با این قبیل‬ ‫باشگاه ها سلب کرده است‪.‬‬ ‫در همین حال مدیرعامل صندوق اعتباری حمایت از‬ ‫قهرمانان و پیشکسوتان ورزشی شرایط واگذاری دو باشگاه‬ ‫استقالل و پرسپولیس را تشریح کرده است‪.‬‬ ‫سعیدرضا عاصمی که از س��وی وزیر ورزش و جوانان‬ ‫مامور رس��یدگی به پرونده واگذاری دو باش��گاه اس��تقالل‬ ‫و پرس��پولیس شده اس��ت‪ ،‬از جلسه با مس��ئوالن سازمان‬ ‫خصوص ی س��ازی و فرابورس خبر داد‪ .‬او گف��ت‪« :‬به همراه‬ ‫رویانیان با مسئوالن سازمان خصوص ی س��ازی و فرابورس‬ ‫در دو جلسه ش��رکت کردیم‪ .‬همه با روند کار ب رای واگذاری‬ ‫دو باشگاه اس��تقالل و پرس��پولیس موافق بودند‪ .‬در حال‬ ‫اماده کردن مستندات هستیم‪».‬‬ ‫وی درباره نحوه واگذاری باش��گاه های سرخابی یاداور‬ ‫شد‪« :‬قرار است شرکتی به عنوان «هواداران» تاسیس شود و‬ ‫در قالب تعاونی سهام ی عام فعالیت کند تا هواداران این دو‬ ‫تیم بتوانند از باش��گاه مورد عالقه شان سهم بخرند‪ .‬بخش‬ ‫دیگر هم به صورت بلوک های ‪ 10‬تا ‪ 15‬درصد به چند ارگان‬ ‫واگذار خواهد شد‪ .‬اساسنامه ش��رکت هواداران هم در حال‬ ‫تنظیم است‪».‬‬ ‫مامور رسیدگی به پرونده واگذاری دو باشگاه استقالل‬ ‫و پرس��پولیس در پاس��خ به این پرس��ش که ایا بلوک های‬ ‫‪ 10‬تا ‪ 15‬درصدی به اش��خاص حقیقی ک��ه از طرفداران دو‬ ‫باشگاه هستند واگذار م ی شود یا اینکه حتما باید به ارگان ها‬ ‫اختصاص یابد؟ خاطرنش��ان کرد‪« :‬س��ازمان فرابورس باید‬ ‫در این باره تصمی��م بگیرد که اش��خاص حقیقی اهلیت و‬ ‫صالحیت دارند یا نه‪ .‬هنوز هیچ تصمیمی در این باره گرفته‬ ‫نش��ده و قرار اس��ت در طول روند واگ��ذاری تصمیم گیری‬ ‫صورت گیرد‪».‬‬ ‫عاصمی در پاسخ به پرس��ش دیگری مبنی بر اینکه‬ ‫چند درصد سهام دو باشگاه به ش��رکت هواداران اختصاص‬ ‫ورزش‬ ‫چرا به اقدامات فوری فکر می کنیم؟‬ ‫مثلث شماره‪163‬‬ ‫چالش های واگذاری استقالل و پرسپولیس به بخش خصوصی‬ ‫امیر واعظی اشتیانی‪ /‬مدیرعامل سابق استقالل‬ ‫‪2‬‬ ‫بهتر است با یک س��وال ش��روع کنیم؛ اینکه سازمان‬ ‫خصوص ی س��ازی با چ��ه مالک های��ی قیمت اس��تقالل و‬ ‫پرس��پولیس را تعیین م ی کند؟ باید بگویم اصال صحبت بر‬ ‫س��ر پایین یا باال بودن قیمت نیست‪ ،‬ما نم ی دانیم سنجش‬ ‫ارزش ب رند (نام تجاری) این دو باشگاه با چه مالک ها و به چه‬ ‫شیوه ای صورت گرفته اس��ت! بناب راین فعال تنها م ی توان به‬ ‫ابهامات قضیه و طرح سوال های اساسی و کلیدی در این باره‬ ‫پرداخت؛ اینکه کارشناس��ان قیمت گذار‪ ،‬چ��ه عرصه هایی را‬ ‫بررس��ی کرده اند که به چنین عددی رس��یده اند؟ استقالل و‬ ‫پرسپولیس ثروتی غیر از ب رندشان ندارند و هیچ ساختمان یا‬ ‫استادیومی به طور قطع متعلق به این دو باشگاه نیست‪ .‬ایا تنها‬ ‫فروش یک ب رند‪ ،‬خصوص ی سازی لقب م ی گیرد؟ نه این طور‬ ‫نیست‪ .‬بناب راین معتقدم اگر قرار است واقعا خصوص ی سازی‬ ‫صورت گیرد باید ابتدا ساختار اقتصادی کشور ب رای این مهم‬ ‫تدوین شود و سپس با در نظر گرفتن تبعات مختلفی که این‬ ‫نوع واگذاری ها دارد‪ ،‬اقدام کنیم‪ .‬اگر ما م ی خواهیم واقعا ورزش‬ ‫را اقتصادی و درامدزا کنیم‪ ،‬اکنون هیچ زیرس��اختی ب رای این‬ ‫کار نم ی بینیم‪ .‬وقتی سهام دو باشگاه به شخص یا گروهی‬ ‫فروخته شد‪ ،‬قرار است چه اتفاقی بیفتد؟ غیر از این است که‬ ‫ممکن است شخص یا گروهی به خاطر فرصت طلبی اقدام‬ ‫به خرید سهام کند؟ ایا تبعات سیاسی و اجتماعی پیرو چنین‬ ‫حرکت احتمالی محاسبه شده است؟ اصال چطور م ی خواهند‬ ‫‪74‬‬ ‫مجمع این دو باشگاه را به مردم واگذار کنند؟ اما مایلم درباره‬ ‫موضوعمهمدیگرینیزصحبتکنم‪.‬بایدتاکیدکنمکهمعنی‬ ‫خصوص ی سازی این نیست که دولت نیمی از سهام را ب رای خود‬ ‫نگه دارد‪ .‬به هیچ وجه این نوع واگذاری را نم ی توان قبول کرد‪.‬‬ ‫اگر قرار است تنها نیمی از سهام در اختیار مردم و بقیه به نحو‬ ‫مستقیم یا غیرمستقیم تحت تملک و اداره دولت باشد‪ ،‬اینکه‬ ‫نامش خصوص ی سازی نیست‪ .‬اصال چنین مدلی نم ی تواند‬ ‫در ورزش اجرا شود‪ .‬تنها م ی تواند اکثریت سهام در اختیار بخش‬ ‫خصوصی بوده و مثال بخشی از سهام را دولت نگه داشته تا‬ ‫طبق زمان بندی در مقاطع زمانی اینده واگذار کند‪ .‬ضمن اینکه‬ ‫اساسا خرید سهام استقالل و پرسپ ولیس از نگاه اقتصادی هم‬ ‫توجیه ندارد‪ .‬چرا؟ چون حتی اگر این دو باشگاه با نگاه اقتصادی‬ ‫به صورت تمام و کمال هم به مردم و بخش خصوصی واگذار‬ ‫شود‪ ،‬ایا متصدیان واگذاری قابلی ت های سیاسی و اجتماعی دو‬ ‫باشگاه نزد عموم مردم را ارزیابی کرده اند؟ حتی با نگاه اقتصادی‬ ‫هم زی ر ساخت ها ب رای واگذاری فراهم نیست چرا که فوتبال‬ ‫در کشور ما فقط هزینه اس��ت‪ .‬کانال درامدی تحت اختیاری‬ ‫به صورت مشخص وجود ندارد‪ .‬سرمایه گذاری کالن در کاری‬ ‫با علم به درامد اندک ان در حوزه اقتص��اد چه توجیهی دارد؟‬ ‫اصال ایا در فدراسیون و مجموعه فوتبال کشور ما ادم هایی‬ ‫کار م ی کنند که قابلیت کمک کردن به حوزه خصوص ی سازی‬ ‫را داشته باشند تا پروسه به شکل درستی پیش رود‪ .‬باید بپذی ریم‬ ‫االن که کسی صاحب چیزی نیست اختالفات عمیق است‬ ‫چه برسد به وقتی که هر کس��ی سهمی داشته باشد‪ .‬تجربه‬ ‫نش��ان داده جامعه ورزش هی چ گاه با افراد غیرورزشی تعامل‬ ‫نداشته است‪ .‬حتی در خود جامعه ورزش هم پیشکسوتان با‬ ‫هم تفرق ارا دارند‪ .‬بناب راین باید قبل از انکه بخواهند بخشی‬ ‫از سهام را به هواداران‪ ،‬بخش��ی را به پیشکسوتان یا هر فرد‬ ‫دیگری واگذار کنند فرهنگسازی و بسترسازی الزم را ب رای این‬ ‫کار انجام دهند چرا که با این فرمول واگذاری در اینده نزدیک‪،‬‬ ‫اختالفات و تبعات بسیار جدی را در ب ر خواهد داشت‪ .‬االن که‬ ‫کسی صاحب چیزی نیست اختالفات عمیق و برخوردها تند‬ ‫است چه برس��د به زمانی که هر بخش از سهام ب رای کسی‬ ‫باشد‪ .‬من با خصوص ی سازی دو باشگاه پرسپ ولیس و استقالل‬ ‫مخالف نیستم‪ ،‬اما از انجا که این دو باشگاه سال های طوالنی‬ ‫جزیی از حاکمیت کشور به حساب م ی ایند‪ ،‬باید بستر الزم ب رای‬ ‫این کار به لحاظ فرهنگی‪ ،‬اجتماعی و اقتصادی فراهم شود‪.‬‬ ‫بستری که فراهم اوری ان نیازمند حداقل کار سه ساله است تا‬ ‫در اینده با چالش های جدی مواجه نشویم‪ .‬پیشنهاد م ی کنم از‬ ‫االن اعالم کنند مثال چند سال دیگر این کار نهایی م ی شود و‬ ‫شروع کنند به فرهنگ سازی و تجهیز این دو باشگاه به امکانات‬ ‫استاندارد تا با شرایط بهتری این باشگاه ها را بفروشند‪ .‬یک سوال‬ ‫دیگر اینجاست که اگر پروژه خصوص ی سازی باشگاه ها قرار‬ ‫است با جدیت شروع شود‪ ،‬چرا از پرسپولیس و استقالل شروع‬ ‫م ی کنید‪ .‬بهتر است ابتدا باشگاه های دیگر وارد این پروسه شوند‬ ‫تا در اینده با اگاهی بیشتری نسبت به تبعات این کار‪ ،‬ارام ارام‬ ‫نواقص را برطرف کنند‪ .‬یادم م ی اید زمانی که در شورای شهر‬ ‫بودم بخشی از درامد شهرداری‪ ،‬فروش زمی ن های بالتکلیف‬ ‫بود‪ .‬ما در ان زمان پیشنهاد کردیم تا کاربری زمی ن ها را تغییر‬ ‫دهیم و بعد انها را با قیمت باالتری بفروشیم‪ .‬همین کار زمین‬ ‫را دارای ارزش افزوده بیشتری کرد‪ .‬چرا االن شبیه ان کار را ب رای‬ ‫پرسپ ولیس و استقالل نکنیم؟ باشگاه استقالل پیش از انقالب‬ ‫صاحب ساختمان ها و زمی ن های متعددی در رشته های مختلف‬ ‫ورزشی بود‪ ،‬اما االن تنها یک ب رند دارد‪ .‬به نظرم انگیزه معنوی‬ ‫ب رای خرید سرخاب ی ها تنها بهره گیری از کارکردهای سیاسی‬ ‫و اجتماعی است‪ .‬امیدوارم دس��تگاه های سیاسی و امنیتی‬ ‫موضوع خصوص ی سازی دو باشگاه پرسپولیس و استقالل را‬ ‫ارزیابی کرد ه باشند‪ .‬در دنیا تجربه متفاوتی نسبت به این قضیه‬ ‫خواهد یافت؟ تصریح کرد‪« :‬بیش از ‪ 50‬درصد به انها واگذار‬ ‫م ی شود‪».‬‬ ‫اما با این حال خیل ی ها اعتق��اد دارند موضوع واگذاری‬ ‫این دو باشگاه به بخش خصوصی در حال حاضر امکان پذیر‬ ‫نیس��ت‪ .‬این عده ب رای خ��ود دالیلی هم دارن��د‪ .‬مصطفی‬ ‫هاشم ی طبا‪ ،‬رئیس اسبق س��ازمان تربی ت بدنی م ی گوید‪:‬‬ ‫«اصال باشگاهی که امالکی از خود ندارد و بازیکنانش هم‬ ‫قرارداد یک ساله امضا م ی کنند‪ ،‬شرایط واگذاری ندارد‪ .‬مردم‬ ‫هم زمان ما نم ی توانستند هزینه های باشگاه را تقبل کنند‪.‬‬ ‫االن سه سال است که مدام م ی گویند استقالل و پرسپولیس‬ ‫به فرابورس واگذار م ی ش��وند‪ ،‬چرا ای��ن اتفاق رخ نم ی دهد؟‬ ‫چون فرابورس ه��م ضابط��ه و قوانینی دارد و به س��ادگی‬ ‫نم ی شود که استقالل و پرسپولیس خصوصی شوند‪.‬‬ ‫در حال حاضر از واگذاری دو ورزش��گاه به اس��تقالل‬ ‫و پرس��پولیس خبر م ی دهن��د و م ی گویند ک��ه اینها جزو‬ ‫دارای ی های این دو باشگاه اس��ت‪ .‬این اتفاق زمانی م ی افتد‬ ‫که سند ورزش��گاه درفش ی فر و کش��وری به نام پرسپولیس‬ ‫و استقالل زده ش��ود؛ درحال ی که این ورزشگاه ها سند ندارند‬ ‫که بخواهد به نام استقالل و پرسپولیس زده شود‪ .‬بناب راین‪،‬‬ ‫باشگاه استقالل و پرس��پولیس این دو ورزشگاه را در اختیار‬ ‫ندارند و نم ی توان گفت که اینها جزو دارای ی های انهاس��ت‪.‬‬ ‫در واقع این مس��یر اشتباهی است که باش��گاه استقالل و‬ ‫پرسپولیس طی م ی کنند و ب رای خصوص ی سازی بهتر است‬ ‫با سیاست دیگری اقدام کنند‪g ».‬‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره‪163‬‬ ‫وجود دارد چرا که عالوه بر ب رند مجموعه دارای ی ها و اموال‬ ‫باشگاه مشخص بوده و کانال های درامد زایی اقتصادی‬ ‫هم دیده شده اس��ت؛ ضمن اینکه حوزه نفوذ فرهنگی‬ ‫و اجتماعی در حوزه ورزش و باش��گاه ها هم مشخص و‬ ‫تثبیت شده اس��ت‪ .‬اما در ای ران چنین تجربه ای ب رای ما‬ ‫وجود ندارد‪ .‬به طور طبیعی کس��انی که سهام شرکتی را‬ ‫به صورت خرد یا کالن م ی خرند به دنب��ال انتفاع مادی‬ ‫یا معنوی هس��تند‪ .‬هدف از خرید س��هام باش��گاه های‬ ‫استقالل و پرس��پولیس با ش��رایط اقتصادی کشور ما‬ ‫به ویژه در بخش ورزش قطعا صرفه اقتصادی نداش��ته‬ ‫و این امری بدیهی اس��ت‪ .‬اما انتفاع معنوی هم تنها در‬ ‫حوزه کارکردهای سیاسی و اجتماعی دو باشگاه خالصه‬ ‫م ی شود که قطعا تبعاتی را ب رای جامعه ما خواهد داشت‪.‬‬ ‫فکر م ی کنم باشگاه های پرسپولیس و استقالل جزیی‬ ‫از حاکمیت هستند و در حال حاضر زود است بخواهیم‬ ‫اقدام به خصوص ی س��ازی انها کنیم‪ .‬ب ی ش��ک تا زمانی‬ ‫که بسترهای الزم ب رای این نوع واگذاری ها وجود نداشته‬ ‫باشد نم ی توان کاری کرد‪ .‬فراهم شدن شرایط هم مستلزم‬ ‫گذشت زمان است‪ .‬کمپان ی هایی در سراسر دنیا هستند‬ ‫که اقدام به خرید سهام باش��گاه های مختلف م ی کنند‪.‬‬ ‫به طور مثال شرکت اماراتی باشگاه ارس��نال را خریده و‬ ‫استادیوم بزرگی را در لندن ب رایش م ی سازد‪ .‬این اقدام با در‬ ‫نظر گرفتن ساختارهای اقتصادی ورزش در دنیا صورت‬ ‫پذیرفته و شرکت مزبور منافع اقتصادی اش را پی ش بینی‬ ‫شده م ی داند‪ .‬حال سوال اینجاست ایا در ای ران کمپانی‬ ‫خصوصی وجود دارد که حاضر باشد چنین سرمایه گذاری‬ ‫ب رای یک باشگاه ورزشی داشته باشد؟‬ ‫باتوجهبهشرایطامروزاقتصادکشورماناگرکارخانجات‬ ‫قدرتمندیهمباشنددولتیهستندوکمپ ان ی هایخصوصی‬ ‫همبادرنظرگرفتنفضایرقابتیکارومی زانحمایت های‬ ‫دولتی به دنبال پی��دا کردن راه حل هایی ب��رای درامدزایی‬ ‫مطمئن و ماندگاری شان هستند‪ .‬ایا انها حاضرند هزینه ای‬ ‫ب رای خرید سهامی که سوداور نیس��ت انجام دهند؟ بنده‬ ‫که چنین سیاستگذاری های اقتصادی دولت در حمایت از‬ ‫کمپان ی هایخصوصیرانهدیدمونهشنیدم‪g.‬‬ ‫رئیس سازمان خصوصی سازی در گفت وگو با مثلث؛‬ ‫‪3‬‬ ‫ اوایل سال اینده سرخابی ها‬ ‫واگذار خواهند شد‬ ‫گویا موضوع واگذاری باش�گاه های پرسپولیس و اس�تقالل جدی شده است‪ .‬رئیس س�ازمان خصوص ی سازی‬ ‫در این باره تاکید م ی کند که این دو باش�گاه پرطرفدار به زودی وارد بازار س�رمایه خواهند شد و پس از قیم ت گذاری‬ ‫سهام شان به بخش خصوصی واگذار خواهند شد‪ .‬محمد رحیم احمدوند در گفت وگو با مثلث جزئیاتی را درباره این‬ ‫واگذاری تشریح م ی کند‪.‬‬ ‫اقای احمدوند! گویا بحث واگذاری باش�گاه های‬ ‫پرسپولیس و استقالل به بخش خصوصی جدی‬ ‫شده است‪ .‬این طور نیست؟‬ ‫‪ l‬بل��ه‪ ،‬همین طور اس��ت‪ .‬تاکنون نشس��ت های‬ ‫زیادی در رابطه با واگذاری این دو باش��گاه دولتی به بخش‬ ‫خصوصی با افراد صاحب تجرب��ه در این زمینه‪ ،‬نمایندگان‬ ‫مجلس و مسئوالن حوزه ورزش کش��ور برگزار شد و نتایج‬ ‫خوبی هم به دست امده است‪.‬‬ ‫ای�ن نشس�ت ها در س�ال های اخیر ب�ه دفعات‬ ‫برگزار ش�ده اس�ت‪ .‬این بار چ�ه تضمینی وجود‬ ‫دارد که ادعای خصوص ی سازی سرخاب ی ها جنبه‬ ‫اجرایی به خود بگیرد؟‬ ‫‪ l‬ب��ه هر ح��ال هم��ه باید کم��ک کنند ت��ا این‬ ‫اتف��اق بیفتد‪ .‬این نشس��ت ها با هدف ارائ��ه مدلی اصولی‬ ‫ب رای واگذاری این دو باش��گاه برگزار ش��ده ت��ا بدون اینکه‬ ‫حساسی ت های ب ی مورد و نگران ی هایی در میان عالقه مندان‬ ‫به تیم های پرس��پولیس و اس��تقالل ایجاد کند‪ ،‬به بخش‬ ‫خصوصی واگذار شود‪.‬‬ ‫این واگذاری باید چطور انجام شود؟‬ ‫‪ l‬واگذاری دو باشگاه باید به ویژه در بحث مالی به‬ ‫صورت کامل شفاف باشد‪.‬‬ ‫ایا زمان این واگذاری مشخص شده است؟‬ ‫‪ l‬زمان دقیق و رس��می واگذاری نهایی دو باشگاه‬ ‫پرس��پولیس و اس��تقالل به بخش خصوصی مش��خص‬ ‫‪75‬‬ ‫نشده است‪.‬‬ ‫چرا زمان دقیق ان را مشخص نم ی کنید؟‬ ‫‪ l‬نباید عجله کنیم‪ .‬البته موانع واگذاری به بخش‬ ‫خصوصی برداشته شده‪ ،‬اما خب باید با دقت درباره این دو‬ ‫باشگاه عمل کنیم‪.‬‬ ‫بیشتر توضیح م ی دهید؟‬ ‫‪ l‬با توجه به نقش مهم و س��ابقه این دو باش��گاه‬ ‫پرطرفدار پایتخت و حساس��ی ت های زی��ادی که به لحاظ‬ ‫واگذاری ان به بخش خصوصی و نحوه نگهداری انها وجود‬ ‫دارد‪ ،‬عرضه س��هام ان در بازار ب��ورس و واگذاری به بخش‬ ‫خصوصی با تاخیر همراه شده است‪.‬‬ ‫گفته م ی ش�ود حساس�ی ت هایی وج�ود دارد که‬ ‫واگذاری این دو باش�گاه را کمی سخت م ی کند‪.‬‬ ‫این طور نیست؟‬ ‫‪ l‬البت��ه در س��ال های اخی��ر با هم ردیف ش��دن‬ ‫تیم های فوتبال شهرستانی با باش��گاه های پرسپولیس و‬ ‫اس��تقالل تا حدودی حساس��ی ت های ب ی مورد در رابطه با‬ ‫واگذاری انها به بخش خصوصی کاهش یافته اس��ت‪ ،‬اما‬ ‫به طور کلی باید بگویم که در حال حاضر مش��کلی وجود‬ ‫ندارد‪.‬‬ ‫گفته م ی ش�ود که این دو باش�گاه باید از طریق‬ ‫فرابورس وارد بخش خصوصی شوند‪ .‬چرا؟‬ ‫‪ l‬ببینید‪ ،‬شرکت هایی که از لحاظ حقوقی و مالی‬ ‫سوداور نیستند و به طور کلی مس��ائل و ط راز مال ی شان با‬ ‫ابهاماتی همراه اس��ت از طریق فرابورس خصوص ی سازی‬ ‫خواهند شد‪.‬‬ ‫پرس�پولیس و اس�تقالل هم همین ش�رایط را‬ ‫دارند؟‬ ‫ورزش‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬این دو باشگاه با دو مساله روبه رو بودند؛ اول‬ ‫اینکه شکل حقوقی و اساسنامه شان باید اصالح م ی شد که‬ ‫به لحاظ حقوقی منع واگذاری نامشان وجود نداشته باشد و‬ ‫از طرف دیگر وضعیت مال ی شان باید روشن م ی شد‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪163‬‬ ‫دفعات قبل نیز به همین دلیل خصوصی سازی‬ ‫این دو باشگاه با مشکل جدی روب ه رو م ی شد؟‬ ‫‪ l‬دقیقا‪ .‬چون وقتی پای اظهارنظر درباره وضعیت‬ ‫مالی این دو باش��گاه به میان م ی امد مس��ئوالن سازمان‬ ‫عدم اظهارنظر را در پرون��ده درج م ی کردن��د‪ ،‬اما خب حاال‬ ‫شرایط فرق کرده است‪.‬‬ ‫چه فرقی؟‬ ‫‪ l‬ببینید‪ ،‬ما به صورت مش��روط صورت های مالی‬ ‫این دو باش��گاه را پذیرفته ایم‪ .‬هر چن��د به طور صد در صد‬ ‫ش��فافیت مالی در وضعیت این دو باش��گاه دیده نم ی شود‬ ‫و درس��ت به همین دلیل اس��ت که م ی خواهیم از طریق‬ ‫فرابورس به خصوص ی س��ازی این دو‬ ‫باشگاه اقدام کنیم‪.‬‬ ‫یعن�ی ای�ن دو باش�گاه‬ ‫ب ه عن�وان‬ ‫دیگ�ر‬ ‫ش�رکت های زی�ان ده‬ ‫مطرح نیستند؟‬ ‫‪ l‬ب��ه نکت��ه خوبی‬ ‫اشاره کردید‪ .‬پیش از این چرا‬ ‫بحث خرید سهام این باشگاه ها با استقبال روبه رو نم ی شد؟‬ ‫چون هی چ کس حاضر نبود زیان بخرد‪ .‬اما باتوجه به اینکه‬ ‫دو مجموعه ورزشی درفش ی فر و مرغوبکار به باشگاه های‬ ‫پرسپولیس و استقالل واگذار شده و البته ارزش هر کدام از‬ ‫این مجموعه ها ‪ 30‬میلیارد تومان براورد شده است همین‬ ‫مساله باعث شده تا زیان انباشته این دو باشگاه پوشش داده‬ ‫شود و سرخاب ی ها دارای ط راز مالی مثبت شوند‪ .‬به همین‬ ‫دلیل حاال این ش��رایط فراهم ش��ده که این دو باشگاه وارد‬ ‫فرابورس شوند‪.‬‬ ‫سازمان خصوص ی سازی برای تعیین سهام این‬ ‫دو باشگاه چگونه عمل م ی کند؟‬ ‫‪ l‬ما جلس��ات متعددی را با کانون ه��واداران این‬ ‫دو باشگاه‪ ،‬کانون پیشکس��وتان این دو باشگاه‪ ،‬نمایندگان‬ ‫مجلس و وزارت ورزش و جوانان برگزار خواهیم کرد تا بدانیم‬ ‫شرایط کدام باشگاه ب رای واگذاری بهتر است‪ .‬ممکن است‬ ‫یکی از دو باش��گاه را زود تر از دیگری به بخش خصوصی‬ ‫واگذار کنیم‪.‬‬ ‫مشخص شده که کدام تیم زودتر واگذار خواهد‬ ‫شد؟‬ ‫‪ l‬هنوز نه‪ .‬اما خب بنای کار ما این است که به طور‬ ‫همزمان انرژی خودمان را روی دو باشگاه معطوف نکنیم و‬ ‫به طور نوبتی اس��تقالل یا پرسپولیس به بخش خصوصی‬ ‫واگذار ش��وند‪ .‬ضمن اینکه اهلیت خریداران سهام نیز باید‬ ‫ب رای ما مشخص شود‪.‬‬ ‫چگونه این اتفاق رخ خواهد داد؟‬ ‫‪ l‬با جلس��اتی که عرض کردم ب��ا مراجع مختلف‬ ‫برگزار خواهیم کرد‪.‬‬ ‫شکل کار در واگذاری به فرابورس چیست؟‬ ‫‪ l‬ما ابتدا پنج درصد س��هام را ب رای کش��ف قیمت‬ ‫به اطالع عموم م ی رس��انیم‪ .‬همچنین از طریق موسسات‬ ‫تامین سرمایه و کارشناس��ان برایند قیمت صورت خواهد‬ ‫گرفت‪ .‬بعد از اینکه پنج درصد س��هام قیمت گذاری شد در‬ ‫سراسر کشور اعالم فروش م ی کنیم‪ .‬این سهم باید بین ‪800‬‬ ‫کارگزار تقسیم شود‪.‬‬ ‫قیمت براورد شده مشخص م ی شود‪ .‬روز نخستی که‬ ‫س��هام را عرضه کردیم اگر باالی ‪ 60‬درصد به فروش رسید‬ ‫قیمت کشف شده سهام این دو باشگاه به دست م ی اید‪ .‬این‬ ‫تازه ابتدای کار ماست‪ .‬بعد از این مرحله ما سهام را به صورت‬ ‫تدریجی بین کارگزاران بلوک بندی م ی کنیم تا سرخاب ی ها‬ ‫نیز وارد بخش خصوصی شوند‪.‬‬ ‫این کار عملی خواهد شد؟‬ ‫‪ l‬من خیلی خوشبین هس��تم‪ .‬این بار مساله زیان ده‬ ‫بودن این دو باشگاه حل شده اس��ت‪ .‬قیمت سهام این دو‬ ‫باشگاه را که کش��ف کنیم عملیات بلوک بندی سهام کلی‬ ‫این دو باش��گاه را تعیین م ی کنیم تا اقدامات بعدی‬ ‫طبق قانون انجام گیرد‪ .‬رسانه ها و کارشناسان نیز‬ ‫باید در این زمینه به ما کمک کنند‪.‬‬ ‫اگر این اتفاقاتی که م ی گویید رخ دهد تا چه‬ ‫زمانی این دو باشگاه واگذار خواهند شد؟‬ ‫‪ l‬امیدوارم ظرف ماه های نخس��ت‬ ‫سال اینده این دو باشگاه خصوصی شوند‪g .‬‬ ‫تو گو با رویانیان درباره واگذاری‬ ‫گف ‬ ‫پرسپولیسبهبخش خصوصی‬ ‫کمک مالی یازده‬ ‫شرکت اقتصادی به‬ ‫صندوقپرسپولیس‬ ‫حمید ابراهیمی‬ ‫‪4‬‬ ‫محم�د رویانیان ادع�ا م ی کند که پرس�پولیس‬ ‫ب ه زودی به بخ�ش خصوصی واگذار خواهد ش�د‪ .‬هر‬ ‫چن�د این ش�عار هم�واره در س�ال های اخی�ر از زبان‬ ‫مدیران عامل باشگاه های س�رخابی شنیده شده‪ ،‬اما‬ ‫این بار رویانیان ب�ا قاطعیت تمام تاکی�د م ی کند که‬ ‫ظرف چند ماه اینده پرس�پولیس به بخش خصوصی‬ ‫واگذار خواهد ش�د‪ .‬گفت وگ�وی مثلث ب�ا مدیرعامل‬ ‫باشگاه پرسپولیس را م ی خوانید‪.‬‬ ‫اق�ای رویانی�ان! بحث واگ�ذاری باش�گاه های‬ ‫پرسپولیس و استقالل این روزها باز هم به سوژه داغ‬ ‫رسانه ها تبدیل شده اس�ت‪ .‬فکر م ی کنید این اتفاق‬ ‫باالخره عملی شود؟‬ ‫‪ l‬شما تردید نداشته باش��ید که این دو باشگاه به‬ ‫زودی به بخش خصوصی واگذار م ی ش��وند‪ .‬البته در مورد‬ ‫اس��تقالل اقای فتح اهلل زاده باید صحبت کنند‪ ،‬اما در مورد‬ ‫‪76‬‬ ‫واگذاری مجموعه ورزش��ی شهید درفش��ی فر و مجموعه‬ ‫مرغوبکار به دو باشگاه بود که سرمایه دو مجموعه را بین‬ ‫‪ 20‬تا ‪ 30‬میلیارد تومان افزایش داد‪ .‬منصفانه نیست باتوجه‬ ‫به تاکید رئی س جمهور در س��ال گذش��ته‪ ،‬حج��م کارهای‬ ‫انجام شده و پیگیری های مس��تمر‪ ،‬بخواهیم این موضوع‬ ‫را به انتخابات ریاست جمهوری ربط داده یا مانور تبلیغاتی‬ ‫تلقی کنیم‪.‬‬ ‫با این حساب طبق ادعای شما تا چند ماه دیگر‬ ‫باشگاه پرس�پولیس قطعا به بخش خصوصی‬ ‫واگذار خواهد شد‪ .‬درست است؟‬ ‫‪ l‬بل��ه‪ ،‬همی ن طور اس��ت‪ .‬اتفاق��ات مهمی روی‬ ‫داده و در ح��ال تکمیل اس��ت و اگر این پرون��ده واگذاری‬ ‫پرسپولیس به بخش خصوصی در پیچ و خم اداری گرفتار‬ ‫نشود‪ ،‬م ی توان امیدوار بود واگذاری سهام باشگاه به بخش‬ ‫خصوصی ظرف یکی‪ ،‬دو ماه اینده اغاز شود‪.‬‬ ‫ش�ما برای س�هولت این واگذاری چ�ه کارهایی‬ ‫انجام داده اید؟‬ ‫‪ l‬ما ب رای اینکه پرس��پولیس را از لحاظ اقتصادی‬ ‫نگه داریم کار سختی داشته ایم‪ .‬این یک واقعیت است که‬ ‫باش��گاه های ما همگی باید در مسیر خصوص ی سازی قرار‬ ‫بگی رند‪ ،‬اما باید موانع را برطرف کرد‪ .‬خیل ی ها تصور م ی کنند‬ ‫که پرس��پولیس مش��کل مالی ندارد و مثال استقالل پر از‬ ‫مشکالت مالی اس��ت‪ .‬نه این طور نبوده است؛ این تصور‬ ‫غلطی است‪ .‬ما دو میلیارد از دولت پول گرفتیم و استقالل‬ ‫هم همین طور‪.‬‬ ‫اما شما نباید چشم به کمک دولت داشته باشید‪.‬‬ ‫درست است؟‬ ‫‪ l‬بل��ه‪ ،‬بای��د تاکی��د کن��م و صادقان��ه بگوی��م‬ ‫رئی س جمهور محترم از سال گذش��ته دستور اکید دادند که‬ ‫سهام دو باشگاه پرسپولیس و استقالل به بخش خصوصی‬ ‫واگذار شود و حتی دستور پیگیری سریع ان را نیز داده بودند‪.‬‬ ‫ما بر این اساس جلسات مستمری با مسئوالن وزارت ورزش‬ ‫و جوانان‪ ،‬وزارت اقتصاد و سازمان خصوص ی سازی داشتیم‪.‬‬ ‫به هر حال این یک اتفاق مهم است و باید موانع قانونی و‬ ‫کاست ی ها برطرف م ی شد‪ .‬طبعا این کار پیچ و خم های اداری‬ ‫و زمانبر خود را هم در ب ر داشت‪.‬‬ ‫چه پی چ و خ م هایی؛ چه موانعی وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬خوشبختانه بخش عمده ای از این موانع برطرف‬ ‫شد و ما هم این خبر را اعالم کردیم‪ .‬خوشحالم که مسئوالن‬ ‫س��ازمان خصوص ی س��ازی در تایید خبری که ما هم اعالم‬ ‫کردیم‪ ،‬گفته اند برنامه این است که دو باشگاه پرسپولیس‬ ‫و استقالل تا پایان ماه بهمن در فرابورس پذیرش شوند‪.‬‬ ‫تا پایان بهمن ماه؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬عرضه در فرابورس تا پایان بهمن ماه انجام‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫اما گفته م ی ش�ود که واگ�ذاری این دو باش�گاه‬ ‫به بخش خصوص�ی همواره ش�عار ی�ا مانوری‬ ‫تبلیغاتی و سیاس�ی بوده است‪ .‬ش�ما این طور‬ ‫فکر نم ی کنید؟‬ ‫‪ l‬ببینید‪ ،‬یک��ی از اخرین و مهمتری��ن اقدامات‪،‬‬ ‫‪ l‬یک بخش��ی از کار ب��ر عهده ماس��ت و بخش‬ ‫دیگری بر عهده دیگر نهادها‪ .‬ببینید‪ ،‬در فوتبال ما تجارت‬ ‫و درامدزایی باید تعریف ش��ود‪ .‬مش��کل ما این اس��ت که‬ ‫هنوز پتانس��یل این دو باشگاه را نش��ناخته ایم‪ .‬استقالل و‬ ‫پرسپولیس در همه استان های کش��ورمان هوادار دارند اما‬ ‫با این حال ما همیشه چش��م به دست دولت و کمک های‬ ‫دولتی داش��ته ایم‪ .‬دل خودمان را به تبلیغات روی پی راهن‬ ‫باش��گاه مان خوش کرده ای��م و به طور مرت��ب پول قرض‬ ‫کرده ایم که هزینه های باشگاه را تامین کنیم‪.‬‬ ‫در واقع انتقاد ش�ما به نظ�ام باش�گاهداری در‬ ‫فوتبال ایران است‪ .‬درست است؟‬ ‫‪ l‬دقیقا همین طور اس��ت‪ .‬نظام باشگاهداری در‬ ‫فوتبال م��ا بیمار اس��ت‪ .‬فوتبال ما بیمار اقتصادی اس��ت‬ ‫و بارش روی زمین مانده اس��ت‪ .‬تکلیف ما ب��ا این فوتبال‬ ‫چیست؟ چرا یک بار ب رای همیشه درباره اقتصاد این فوتبال‬ ‫کارگروه ه��ای تخصصی تش��کیل نم ی دهیم ک��ه بدانیم‬ ‫چطور باید از این ابزار اس��تفاده کنیم‪ .‬فوتبال در همه جای‬ ‫دنیا به عنوان ابزاری در راستای توسعه تجارت مطرح است‪.‬‬ ‫در اینجا شرایط چگونه است؟ باور کنید هنوز هم خودمان‬ ‫نم ی دانیم چرا؟ چون هنوز نم ی دانیم یا اینکه نپذیرفته ایم‬ ‫که این فوتبال تا چه حد م ی تواند پولساز باشد‪.‬‬ ‫اما ش�ما به کار خودتان اش�اره نکردید‪ .‬شما در‬ ‫باش�گاه خودتان چه کردید که به استانداردهای‬ ‫یک باشگاه فوتبال نزدیک شوید؟‬ ‫‪ l‬خب‪ ،‬ما نگاه ویژه ای به تیم های پایه داشته ایم‪.‬‬ ‫یکی از راه های استانداردسازی باش��گاه ها این است که به‬ ‫رده های پایه خود توجه کنند‪ .‬در واقع مولد باش��ند‪ .‬بازیکن‬ ‫تولید کنند‪ .‬م��ا در رده های پایه اس��تعدادیابی را ش��روع و‬ ‫‪ l‬این اشتباه ما بود‪ .‬ما نباید س��تاره بخریم‪ .‬نباید‬ ‫پول های زیادی هزینه کنیم‪ .‬خودمان باید تولید کنیم و از‬ ‫محصوالت رده های پایه خود بهره ببری��م و حتی به دیگر‬ ‫باشگاه ها هم بازیکن بدهیم‪ .‬من اعتراف م ی کنم که اشتباه‬ ‫کرده ام‪ .‬خب‪ ،‬تازه ب��ه فوتبال امده ام‪ .‬پنج س��ال که بمانم‬ ‫م ی دانم چه کارهایی بای��د انجام بدهم‪ .‬اما م��ا از رده های‬ ‫پایه خودمان غافل نش��ده ایم‪ .‬مدرس��ه فوتبال و اکادمی‬ ‫ تیم های پایه را راه اندازی کردیم‪ .‬بازیکنان و مربیان را ب رای‬ ‫دوره های اموزشی و حضور در تورنمنت های مفید به برزیل‬ ‫فرستاده ایم‪.‬‬ ‫اق�ای رویانی�ان! به نظ�ر ش�ما ب�رای واگذاری‬ ‫پرسپولیس و استقالل چه کار باید کرد؟‬ ‫‪ l‬من اعتقاد دارم که دولت و صد او سیما باید کمک‬ ‫کنند‪ .‬اگر به ما کمک کنند مطمئن باشید ظرف یک سال‬ ‫ما نه تنه��ا هزینه های خودمان را تامی��ن م ی کنیم و دیگر‬ ‫چشم به پول دولت نخواهیم داشت‪ ،‬بلکه به توسعه فوتبال‬ ‫و اقتصاد لیگ نیز کمک م ی کنیم‪.‬‬ ‫اما باش�گاه قرار اس�ت ب�ه زودی واگذار ش�ود‪.‬‬ ‫این طور نیست؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬اما نه در بورس‪ .‬دولت هم قبول کرده است‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫اما همواره شعار واگذاری س�رخاب ی ها به بخش‬ ‫خصوص�ی مطرح ش�ده و بدون هی�چ نتیج ه ای‬ ‫همچنان مس�کوت باقی مانده اس�ت‪ .‬ایا اخیرا‬ ‫در این باره جلس�اتی برگزار ش�ده که شما ادعا‬ ‫م ی کنید به زودی این دو باشگاه به مردم واگذار‬ ‫خواهد شد؟‬ ‫ش�ما برای اینکه این مش�کالت را حل کنید چه‬ ‫کرده اید؟‬ ‫ش�ما از توجه به رده های پایه سخن م ی گویید‪.‬‬ ‫ان وقت باشگاه شما در همین فصل ستاره های‬ ‫میلیاردی خریده که چندان هم به کار نیامده اند‪.‬‬ ‫نظر خودتان چیست؟‬ ‫بیشتر توضیح م ی دهید؟‬ ‫‪ l‬قرار اس��ت صندوقی در بورس داشته باشیم که‬ ‫شرکت ها پول پرس��پولیس را به این صندوق بریزند تا این‬ ‫باشگاه فعال اداره شود‪ .‬من در این مورد با ‪ 11‬شرکت صحبت‬ ‫کردم که فعال نام ی از انها نم ی ب��رم‪ .‬انها قبول کرده اند که‬ ‫به صندوق پرسپولیس در بورس پول بریزند‪ .‬از این گذشته‬ ‫ما به کمک هواداران هم نیاز داری��م‪ .‬انها هم باید پا پیش‬ ‫بگذارند و کارت هواداری بخرند‪ .‬یکی از گالیه های من این‬ ‫اس��ت که چرا پرس��پولیس با این همه هوادار در این مورد‬ ‫ضعف داشته است‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪163‬‬ ‫باشگاه پرس��پولیس ما اقداماتی انجام داده ایم که به زودی‬ ‫سر و صدای ان را خواهید شنید‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬اما فعال ک��ه دولتی هس��تیم و خصوصی‬ ‫نشده ایم‪ .‬شما هم سخت نگیرید‪ .‬باالخره قبل از اینکه این‬ ‫کمک قطع ش��ود باید ش��رایطی پیش بیاید که ما به یک‬ ‫باشگاه درامدزا تبدیل شویم‪.‬‬ ‫سیستم اکادمیک را راه اندازی کردیم‪ .‬شما به باشگاه های‬ ‫سپاهان‪ ،‬ذوب اهن و فوالد نگاه کنید‪ .‬انها درست از همین‬ ‫نقطه شروع کرده اند‪ .‬ما هم کارهای مهمی در زمینه توجه‬ ‫به رده های پایه انجام داده ایم‪.‬‬ ‫اما اقای رویانیان! ش�اید هواداران پرس�پولیس‬ ‫هنوز ان چنان که باید و شاید به این کار اعتقاد و‬ ‫اعتماد پیدا نکرده اند‪ .‬قبول ندارید؟‬ ‫‪ l‬این اعتماد ایجاد ش��ده است‪ .‬انها به خوبی فرق‬ ‫کار مدی ران را م ی دانند‪ .‬من دس��ت تک ت��ک مدی ران قبلی‬ ‫پرسپولیس را م ی بوسم‪ .‬زحمت کشیده اند اما من واقعا امروز‬ ‫در باشگاه پرسپولیس هیچ سیستمی نم ی بینم‪ .‬سیستمی‬ ‫ که بتوان درباره مسائل اقتصادی و درامدزایی روی ان تکیه‬ ‫کرد‪ .‬ضمن اینکه صدا و سیما و فدراسیون نیز در خصوص‬ ‫تبلیغات دور زمین و حق پخش تلویزیونی باید به استقالل‬ ‫و پرس��پولیس کمک کنند‪ .‬در حالی که االن سال هاست‬ ‫همین سازمان صدا و سیما حق واقعی فوتبال را نم ی دهد‪.‬‬ ‫خب اینها مشکالتی است که باید حل شود‪.‬‬ ‫ایا هنوز هم با این مش�کالتی که از ان صحبت‬ ‫م ی کنید اعتقاد دارید که پرسپولیس ب ه زودی به‬ ‫بخش خصوصی واگذار م ی شود؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬این اتفاق به زودی رخ خواهد داد‪.‬‬ ‫و ش�ما هم تا پنج س�ال دیگر بای�د مدیرعامل‬ ‫باقی بمانید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬ب رای اینک��ه برنامه هایم را پی��اده کنم پنج‬ ‫سال وقت الزم دارم‪ .‬اقای فتح اهلل زاده ‪ 15‬سال وقت داشته‬ ‫و انصافا هم مدیر خوبی است‪ .‬خب چه اشکالی دارد که به‬ ‫من هم پنج سال وقت بدهند؟ ‪g‬‬ ‫‪77‬‬ ‫نیمه شب پرابهام‬ ‫فیلم کاترین بیگلو و منتقدانش‬ ‫دیـــدار‬ ‫«سینما زیباترین فریب دنیاست»‪ .‬این جمله ژان ژاک‬ ‫گدار م ی تواند بهترین توصیف ب رای دوفیلم باشد؛ دوفیل م با‬ ‫خالءهای تاریخی فراوان‪ ،‬یکی ارگو اس��ت که حاال مجبور‬ ‫است با عنوان داس��تان غیرواقعی معرفی ش��ود و حکایت‬ ‫فیل��م را ‪ fake story‬م ی دانند‪ .‬ارگ��و با وجود‬ ‫این عقب نشینی‪ ،‬هنوز هم به علت جذابی ت های‬ ‫دروغی محبوب اس��ت و م ی تواند جایزه برترین‬ ‫فیلم از نگاه کارگردانان را به خود اختصاص دهد‪.‬‬ ‫این فیلم در مورد یک مامور سیاس��ت؛ اما فیلم‬ ‫دومی هم در مجموعه منتخبان اس��کار امسال‬ ‫وجود دارد ک��ه از دایره یک مامور باالتر اس��ت و‬ ‫درب��اره یک مامور سیاس��ت فیلم ی ک��ه حاال با‬ ‫واکنش های متعددی مواجه شده و خانم کاترین‬ ‫بیگلو منتقدان بسیاری پیدا کرده است‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪163‬‬ ‫داستان فیلم‬ ‫کاتری��ن بیگلو پ��س از اینکه ب��رای فیلم‬ ‫«قفس��ه درد» جایزه اس��کار گرفت‪ ،‬یک س��وژه‬ ‫جنجالی را در دستور ساخت قرار داد؛ داستان مرگ‬ ‫اسامه بن الدن‪ .‬قصه داستان را به طور خالصه این‬ ‫گونه م ی توان بیان ک��رد؛ بالفاصله پس از حمله‬ ‫یازده سپتامبر‪ ،‬س��ازمان اطالعات مرکزی امریکا‬ ‫(س��یا) عملیات خود را ب رای به دام انداختن اسامه‬ ‫بن الدن‪ ،‬رهبر ش��بکه القاع��ده و عامل حمالت‬ ‫یازده س��پتامبر اغاز م ی کن��د؛ عملیاتی که تا ‪۱۰‬‬ ‫سال طول م ی کش��د‪ .‬در تمام این س��ال ها مایا‪،‬‬ ‫مامور جوانی که در زمان اغاز کار در این عملیات‪،‬‬ ‫تجربه کمی داشت‪ .‬همراه ان بوده است‪ .‬او حاال به‬ ‫افسری باتجربه تبدیل شده که تصمیم گیری اش‬ ‫نقش بزرگی در کش��تن م��ردی دارد که به عنوان‬ ‫دشمن ش��ماره یک امریکا معرفی م ی شود‪ .‬این‬ ‫فیلم نش��ان م ی دهد که چگونه نیروهای نظامی‬ ‫امریکا ب��ن الدن‪ ،‬رهبر القاع��ده را در ایب ت اباد به‬ ‫قتل م ی رس��انند‪ .‬فیلمنامه «س��ی دقیقه پس از‬ ‫نیمه ش��ب» را مارک بول‪ ،‬روزنامه ن��گار‪ ،‬فیلمنامه نویس و‬ ‫تهی ه کننده و ب رنده دو جایزه اسکار نوشته است‪.‬‬ ‫رابطه با حقیقت‬ ‫ایا داس��تان «س��ی دقیقه پس از نیمه شب» حقیقی‬ ‫است؟ ایا شخصیتی چون مایا در سیا فعالیت م ی کند؟ این‬ ‫‪78‬‬ ‫یزند‪.‬‬ ‫سوال هایی است که پس از دیدن فیلم در ذهن جرقه م ‬ ‫باالخره ما به عنوان مخاطبان فیلم باید بدانیم نسبت واقعیت‬ ‫با انچه نمایش داده م ی ش��ود‪ ،‬چیست؟ منتقدان م ی گویند‪:‬‬ ‫«شخصیت مس��تقل و تک محور «جس��یکا چاستین» یا‬ ‫همان مایا در فیلم «س��ی دقیقه پس از نیمه شب» کامال‬ ‫ب ی اساس است و به هی چ وجه ماهیت حقیقی ندارد‪ ».‬بیگلو‬ ‫در پاسخ به انتقادات در مورد خالءهای قصه م ی گوید‪« :‬سی‬ ‫دقیقه ‪ »...‬قرار نبوده که فیلمی مستند صرف باشد‪ .‬من یک‬ ‫درام مستند ساخته ام بناب راین س��هم درام و داستان و روایت‬ ‫اینگونه را در فیلمم لحاظ کرده ام‪ .‬بناب راین ممکن اس��ت در‬ ‫جاهایی سهم ژورنالیسم حقیقی کم و زیاد شود‪ .‬مهم حفظ‬ ‫توازن است که تصور م ی کنم در این فیلم عالی انجام شده‬ ‫اس��ت‪».‬هرچند که باید گفت درام کردن یک مستند نباید‬ ‫به گونه ای باشد که حقیقت قربانی جذابیت گردد؛ این جوابی‬ ‫است که برخی از منتقدان به بیگلو م ی دهند‪.‬‬ ‫یک فیلم سفارشی‬ ‫گروهی از منتقدان فیلم که در میان انها سیاستمداران‬ ‫امریکایی‪ ،‬به ویژه جمهوریخواهان ج��ای دارند‪ ،‬فیلم را در‬ ‫راستای سیاست های باراک اوباما در استانه انتخابات ارزیابی‬ ‫م ی کنن��د و م ی گویند ک��ه اوباما صرفا جه��ت بهره برداری‬ ‫شخصی‪ ،‬امنیت ملی کش��ور را در خطر انداخته و اطالعات‬ ‫محرمانه این پرونده را در دسترس «کاترین بیگلو» و چند تن‬ ‫دیگر از سازندگان این فیلم قرار داده است‪«.‬جان مک کین»‬ ‫سناتور ایالت اریزونا‪« ،‬دیانا فاینس��تاین» سناتور کالیفرنیا‬ ‫و «کارل لوین» س��ناتور میش��یگان در نامه ای مشترک به‬ ‫«مایکل لینتون» رئیس کمپانی س��ونی پیکچرز‪ ،‬اعتراض‬ ‫کردند که فیلم «س ی دقیقه پس از نیمه شب» به شدت غلط‬ ‫و تحریف ش��ده اس��ت؛ به خصوص در زمینه شکنجه هایی‬ ‫که ب رای کش��ف محل اختفای بن الدن تصویر شده است‪.‬‬ ‫«مایکل مورل» رئیس سازمان سیا نیز یکی دیگر از کسانی‬ ‫است که با این مطلب موافق است‪«.‬نادا باکاس» مامور سابق‬ ‫سازمان س��یا نیز به ش��دت از این فیلم انتقاد کرد و نوشت‪:‬‬ ‫«شخصیت مایا با بازی «جسیکا چاستین» در فیلم «سی‬ ‫دقیقه پس از نیمه ش��ب» به عنوان تفنگداری تنها‪ ،‬به هیچ‬ ‫عنوان در واقعیت مصداق ندارد‪ ».‬باکاس در ادامه م ی نویسد‪:‬‬ ‫«حقیقت این فیلم؛ س��اعت ها کار طوالنی ب رای یک فیلم‬ ‫سفارشی اس��ت (از س��وی اوباما) که به هیچ عنوان حتی با‬ ‫استانداردهای روایی نیز منطبق نیست‪».‬‬ ‫دفاع از شکنجه‬ ‫در این فیلم ش��کنجه یکی از برگ ه��ای برنده بیگلو‬ ‫است‪ .‬در این فیلم دیده م ی ش��ود که در یکی از پایگاه های‬ ‫مخف��ی س��ازمان س��یا در خاورمیان��ه‪ ،‬او به هم��راه دیگر‬ ‫همکارانش با اس��تفاده از خش��ن ترین ش��کنجه ها سعی‬ ‫م ی کنند از یکی از اعضای القاعده اطالعاتی به دست بیاورند‬ ‫و رد بن الدن را پ ی بگیرند‪ ،‬این مساله باعث شده که سیا به‬ ‫فیلم معترض ش��ود اما در مقابل گروهی دیگر از منتقدان‬ ‫اعتق��اد دارند که نمایش دادن ش��کنجه در ای��ن فیلم یک‬ ‫مساله عادی است و بیگلو در هیچ کجای فیلم ان را محکوم‬ ‫نکرده است‪ .‬گلن گرین والد از منتقدان سینما و ستون نویس‬ ‫روزنامه گاردی��ن به خاطر تحس��ین فیل��م و در عین حال‬ ‫نادیده گرفتن «پیام سیاسی مشکل افرین» ان انتقاد کرده‬ ‫و م ی گوید‪« :‬منتقدان چطور از فیلمنام��ه و صحنه پردازی‬ ‫فیلم تعریف م ی کنند‪ ،‬ولی ساختار سیاسی فیلم ی را که بر‬ ‫شکنجه به عنوان یک ابزار سازنده صحه م ی گذارد‪ ،‬زیر سوال‬ ‫نم ی ب رند؟»‬ ‫واکنش مقاله نویس مسلمان‬ ‫«یاس��مین حس��ین»‪ ،‬نویس��نده‬ ‫مس��لمان هافینگتون پس��ت در مقاله ای‬ ‫تحت عنوان «چ��را ب رای تماش��ای فیلم‬ ‫س��ی دقیقه پس از نیمه ش��ب نرفتم؟»‪،‬‬ ‫م ی نویسد‪« :‬داش��تم به این فکر م ی کردم‬ ‫که م ی توان برای تماشای این فیلم رفت‬ ‫یا نه؟ البته تردید من در رابطه با تماش��ای‬ ‫این فیل��م تنه��ا باب��ت این نیس��ت که‬ ‫صحنه های ش��کنجه در این فیلم بسیار‬ ‫به تصویر کشیده ش��ده و به طور کلی ان‬ ‫را عملی کامال طبیعی نش��ان م ی دهند‪،‬‬ ‫انچنانکه یکی از دوستان نزدیکم م ی گفت‬ ‫این صحنه ه��ا به قدری درداور اس��ت که‬ ‫تو مجبور م ی ش��وی وس��ط فیلم سالن را‬ ‫ترک کن��ی‪ .‬بلکه از تمام این مس��ائل که‬ ‫بگذریم‪ ،‬ترس من از رفتن ب رای تماش��ای‬ ‫این فیلم این اس��ت که من ی��ک بانوی‬ ‫محجبه هس��تم‪ .‬ش��ما ممکن اس��ت از‬ ‫خودتان بپرس��ید که حجاب چ��ه ربطی‬ ‫به این مس��اله دارد؟ اگ��ر بخواهم صادق‬ ‫باشم‪ ،‬باید بگویم که از همه جهات مربوط‬ ‫است‪ .‬به عنوان مس��لمانی که ظاهر من‬ ‫نیز بیانگر این مطلب است‪ ،‬ب رای رفتن به‬ ‫سالن سینما ب رای تماشای چنین فیلمی‪،‬‬ ‫به شدت احس��اس عدم امنیت و ناراحتی‬ ‫م ی کنم‪« .‬س��ی دقیقه پس از نیمه شب»‬ ‫از ان دس��ت فیلم های هالیوودی اس��ت‬ ‫م��ن مس��لمان ب رای چیزی احس��اس‬ ‫که باعث م ی ش��ود ِ‬ ‫گناه کنم که ب��ه هیچ عن��وان ربطی به من ن��دارد‪ .‬چنین‬ ‫فیلم هایی این س��وال را در ذهن مخاطب به وجود م ی اورد‬ ‫که ایا همسایه هایشان‪ ،‬همکارانشان و حتی ان عابر پیاده با‬ ‫محاسن بلند یا کوفی (نوعی کاله) به سر‪ ،‬شهروند خط رناک‬ ‫یا مشکلداری است؟» ‪g‬‬ ‫مکتوب‬ ‫منشور ستایشگری‬ ‫کتاب «منشور ستایشگری» به انضمام مرامنامه ستایشگران و ذاکران اهل بیت(ع)‬ ‫شامل رهنمودهای مقام معظم رهبری به مکتب مداحی است که تالش م ی کند مسیر‬ ‫درست ستایش��گری را معرفی و اس��ی ب های موجود را به مداحان گوشزد کند‪ .‬این بنیاد‬ ‫باتوجه به نبود اثری مدون و راهبردی ب رای مداحان‪ ،‬تصمیم گرفت مجموعه دیدگاه های‬ ‫رهبر معظم انقالب را که طی بیش از ‪ 20‬سال همزمان با والدت حضرت زه را(س) در جمع‬ ‫ستایشگران اهل بیت ای راد شده‪ ،‬گرداوری‪ ،‬تنظیم و فصل بندی کند‪ .‬بر این اساس «منشور‬ ‫ستایشگری» با اس��تناد به منویات رهبری تالش م ی کند اثری مکتوب و راهبردی را به‬ ‫جامعه مداحان به عنوان مرجع معرفی کند‪ .‬مقام معظم رهبری در بخش «پرهیز از ابتذال‬ ‫در مداحی» م ی فرمایند‪« :‬مداحی را به صورت یک کار صرفا س��طحی‪ ،‬شکلی‪ ،‬ظاهری‬ ‫دراوردن و ان را عبارهاخ رای تقلید از یک کار مبتذل غ ربی قرار دادن‪ ،‬هیچ جایز نیست‪».‬‬ ‫ی سخنران ی های رهبر انقالب در قالب کتاب م ی تواند به عنوان‬ ‫تبدیل اثار شفاهی و کالم ‬ ‫یک مرجع قابل اطمینان از تحریف باورها و همچنین برداشت های اشتباه در حوزه های‬ ‫گوناگون جلوگیری کند و با استناد به اصل سخن ایشان در قالب مکتوب م ی تواند تفسیر‬ ‫ به رای های مختلف از یک س��خن مقام معظم رهبری را از بین ببرد و با داش��تن مرجع‬ ‫مکتوب‪ ،‬جنبه ماندگاری ان را بیشتر کند‪ .‬کتاب «منش��ور ستایشگری» با پرداختن به‬ ‫موضوع مهم مکتب مداحی که م ی تواند محل اسی ب های زیادی در جامعه به دلیل رواج‬ ‫انحرافات و باورهای نادرست در بخش عمومی جامعه باشد‪ ،‬مرجع بسیار مناسبی ب رای‬ ‫روشنگری در این حوزه است‪ .‬استفاده از روش های ناصواب مدح اهل بیت(ع) با نشان دادن‬ ‫چهره نادرست از معصومان م ی تواند چهره دین اسالم را هم مخدوش م ی کند‪g .‬‬ ‫مکتوب‬ ‫«شهیدان جاوید»‬ ‫شوتارو یاسوکا‪ ،‬یکی از مهم ترین نویسندگان موج سوم و از نویسندگان دوران مدرن‬ ‫ژاپن پس از جنگ‪ ،‬در خانه اش در توکیو درگذشت‪ .‬یاسوکا نویسنده یکی از مهم ترین اثار‬ ‫ادبی ژاپن به نام «داستان اواره ها» است که سال ‪ 1981‬به چاپ رسید‪ .‬این کتاب تاریخ‬ ‫خانواده یاسوکا و پیشینه ان تا پایان دوران «ادو» را در اواسط قرن نوزدهم بیان کرده است‪.‬‬ ‫این کتاب با نقدهای متعدد روبه رو شد و از شخصی ت های ان که در دوره پرتالطمی از‬ ‫تاریخ ژاپن زندگی م ی کردند‪ ،‬استقبال زیادی به عمل امد‪ .‬این نویسنده نوشتن را با سبکی‬ ‫زندگینامه ای اغاز کرد و از تصوی ر کردن زندگی اجتماعی در این نوشته ها غافل نماند‪ .‬او‬ ‫به سرعت جایگاه مهمی در جهان ادبیات ژاپن به دست اورد و در طول نیم قرن فعالیت‬ ‫ادبی‪ ،‬همواره به عنوان منتقد اجتماعی در عرصه حضور داشت‪ .‬در حالی که نخستین‬ ‫رمان او سال ‪ 1951‬منتشر شده بود‪ ،‬اخرین اثار او را دو رمانی تشکیل م ی دهند که سال‬ ‫‪ 2006‬منتشر کرد‪ .‬او در کنار نویسندگان دیگری چون جونوسوکی یوشیوکی و شوساکو‬ ‫اندو به عنوان نسل سوم نویسندگان ژاپن جدید شناخته م ی شد‪ .‬او در کتاب «دیدگاهی با‬ ‫دریا» که سال ‪ 1959‬منتشر شده بود‪ ،‬به ماجرای مرگ مادرش در بیمارستان روانی پرداخته‬ ‫و از چگونگی رویارویی او با عواقب پس از جنگ س��خن گفته است‪ .‬او ب رای این کتاب‬ ‫جایزه مهم اژانس فعالی ت های فرهنگی و جایزه ادبی نوما را دریافت کرد‪ .‬او سال ‪1992‬‬ ‫جایزه اساهی را ب رای مشارکت در توس��عه ادبی ژاپن دریافت کرد‪ ،‬به عالوه او به عنوان‬ ‫یکی از مهم ترین نویسندگان ژاپن در دوره پس از جنگ شناخته م ی شد‪g .‬‬ ‫رویداد‬ ‫ریچارد سوم پیدا شد‬ ‫محققان دانش��گاه لسیس��تر در نهایت اعالم کردند اسکلت کشف ش��ده در زیر‬ ‫پارکینگی در انگلس��تان به ریچارد سوم‪ ،‬پادش��اه افسانه ای و مفقود ش��ده انگلستان‬ ‫اختصاص دارد‪ .‬ریچارد سوم یکی از پادشاهان انگلیس��ی که کمترین دوره سلطنت را‬ ‫تجربه کرد و ب رای مدت ها به یک معمای تاریخی تبدیل شده بود‪ ،‬در نهایت شناسایی‬ ‫شد‪ .‬وی تا ماه سپتامبر ‪ 2012‬زیر پارکینگی در انگلستان مدفون بود و سپس به صورت‬ ‫اتفاقی بقایای جس��د وی کشف شد‪ .‬دانش��مندان دانشگاه لسیس��تر نیز روز گذشته‬ ‫به صورت رسمی تایید کردند که این استخوان ها به اخرین پادشاه انگلیسی که طی نبرد‬ ‫کشته شده ‪ ،‬تعلق دارد‪ .‬تجزیه و تحلیل ‪ ،DNA‬همخوانی میان اسکلت او و دو نفر از‬ ‫نوادگان ریچارد سوم را تایید کرد‪ ،‬یکی از این نوادگان مب ل سازی کانادایی به نام مایکل‬ ‫ایبسن و دیگری فردی است که نامش افش��ا نشده‪ .‬محققان درکنار تحلیل ‪ DNA‬از‬ ‫تاریخ نگاری رادیوکربنی‪ ،‬مدارک شجره نامه ای و منابع تاریخی نیز ب رای تایید مطالعات‬ ‫خود استفاده کردند‪ .‬بقایای اسکلت ریچارد سوم زیر محوطه باز پارکینگی کشف شد که‬ ‫روی منطقه ای باستانی به نام گری فیرز چرچ ساخته شده بود‪ .‬افسانه های تاریخی عنوان‬ ‫کرده اند که وی پس از مرگش حین نبرد بوسورث در سن ‪ 32‬سالگی در این منطقه دفن‬ ‫شده است‪ .‬اسکلت و اثار زخم به جا مانده روی ان‪ ،‬شباهت زیادی به انچه در افسانه ها از‬ ‫ریچارد سوم گفته م ی شود دارند‪ 10 .‬زخم روی اسکلت دیده م ی شود که هشت تای انها‬ ‫روی جمجمه قرار دارد که تع دادی از انها قطعا پس از مرگ به منظور تحقیر کردن وی بر‬ ‫بدنش وارد امده اند‪ .‬وی همچنین به انحنای شدید ستون فق رات مبتال بوده که در تصویر‬ ‫اسکلت به خوبی مشخص است‪g .‬‬ ‫نمایش‬ ‫دیـــدار‬ ‫یادبود‬ ‫درگذشت اقای نویسنده در ‪ 92‬سالگی‬ ‫کتاب «مروری بر اندیشه های سیاسی ـ اجتماعی امام خمینی(ره)» را موسسه چاپ و نشر عروج‬ ‫به کوشش علی داستان ی بیرکی منتشر کرد‪ .‬این اثر ارا و اندیشه های بنیانگذار جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫را در زمینه های گوناگون بازگو م ی کند‪ .‬این مجموعه شامل ‪ 12‬مقاله است که به قلم صاحب نظ ران‬ ‫حوزه و دانشگاه و اش��نا به ارا و اندیش��ه های امام خمینی(ره) به نگارش در امده اند تا به نحوی ارا و‬ ‫اندیشه های امام را در حوزه های مختلف تبیین کنند‪ .‬بازخوانی مستمر اندیشه های امام خمینی(ره)‬ ‫در راستای مساله شناسی و موضوع شناسی جدید از مس��ائل جامعه و ارائه راه حل مناسب و پویا با‬ ‫استفاده از اندیشه های امام خمینی از دیگر انگیزه های تدوین این اثر است‪ .‬به عنوان مثال در مقاله‬ ‫«امام خمینی و ب ی اعتباری فلسفه؛ بررسی یک ادعا» نوشته «سیدحسن اسالمی»‪ ،‬نویسنده ضمن‬ ‫بررسی مکتب تفکیک و استفاده گزینشی مدعیان ان از ارا و اندیشه های امام خمینی(ره)‪ ،‬به دیدگاه‬ ‫کلی حضرت امام درباره فلسفه و معارف اسالمی پرداخته و ان را در پنج محور مطرح کرده است‪ .‬وی در‬ ‫این مسیر نتیجه م ی گیرد که حضرت امام در سراسر عمر خود شورمندانه از فلسفه و عرفان اسالمی‬ ‫دفاع کرده و با ظاهرگرایی تفکیکی‪ ،‬همدلی از خود نشان نداده و امو زه های فلسفی اسالمی را بسط‬ ‫اموزه هایی م ی دانستند که در کتاب و سنت امد ه است‪« .‬حقوق ش��هروندی و مبانی ان از دیدگاه‬ ‫امام خمینی(ره)»‪« ،‬راهبرد سیاس��ی امام خمینی(ره) در جذب جوانان و روشنفکران»‪« ،‬نهادگرایی‬ ‫سیاسی و ساختار شهروندی در ارمان خواهی دینی»‪« ،‬انقالب اسالمی و پس ت مدرنیته»‪« ،‬امنیت‬ ‫ملی از منظر امام خمین��ی(ره)» و «عوامل محرک جامعه و تاریخ در نگ��رش امام خمینی(ره)» از‬ ‫ب به شمار م ی ایند‪ .‬نخستین چاپ کتاب «مروری بر اندیشه های سیاسی ـ اجتماعی‬ ‫مقاالت این کتا ‬ ‫امام خمینی(ره)» را موسسه چاپ و نشر عروج با شمارگان یک هزار نسخه در ‪ 370‬صفحه و به بهای‬ ‫‪ 16‬هزار تومان منتشر و روانه بازار کتاب کرده است‪g .‬‬ ‫مثلث شماره‪163‬‬ ‫«شهی دان جاوید» به قلم مرضیه محمدزاده ‪ ،‬اثری پژوهشی ‪ -‬تاریخی درباره شهدای نهضت‬ ‫امام حسین(ع) به همت نشر بصیرت روانه بازار کتاب شد‪« .‬شهی دان جاوید» به سرگذشت و منش‬ ‫شخصیتی اصحاب و یاران امام حسین(ع) در قیام عاشورا پرداخته است‪ .‬واقعه کربال به همان اندازه‬ ‫که از حیث ماهیت حماسی‪ ،‬حادثه ای ب ی نظیر است‪ ،‬از زاویه عاطفی‪ ،‬حزن انگیز و غمبار است‪ .‬در‬ ‫نگاه شیعه‪ ،‬کربال تنها یک واقعه تاریخی نیست‪ ،‬رویدادی ویژه با شان و مرتبه الهی است‪ .‬این کتاب‬ ‫در دو فصل تنظیم شده است؛ فصل نخست با نام «نهضت امام حسین(ع)» در پنج بخش با بررسی‬ ‫مختصری از واقعه کربال اغاز م ی شود‪ .‬بخش های بعدی شامل کربال در ائینه امار‪ ،‬منازل راه کاروان‬ ‫از مکه تا کربال‪ ،‬تقسیم بندی شهدای کربال باتوجه به تیره و قبیله و زیارتنامه های ناحیه مقدسه و‬ ‫رجبیه است‪ .‬فصل دوم به «شهدای نهضت امام حسین (ع)» اختصاص دارد‪ .‬در ابتدا فضایل شهدای‬ ‫کربال و سپس مختصری از زندگی حضرت اباعب داهلل الحسین (ع) اورده شده‪ ،‬سپس بررسی زندگی‬ ‫سایر شهدا اغاز م ی شود‪ .‬مولف‪ ،‬در تقسیم بندی شهدای نهضت‪ ،‬ابتدا شهدای قبل از واقعه عاشورا‬ ‫را بر مبنای تاریخ شهادت انان معرفی کرده و سپس به بررسی شهدای روز عاشورا از شهدای حمله‬ ‫نخستین تا اخرین شهید روز عاشورا پرداخته است‪ .‬تع دادی از شهدا نیز در روز عاشورا پس از شهادت‬ ‫امام حسین(ع) به شهادت رسیده اند که نام انها زینت بخش فصل پایانی است‪ .‬بررسی محل دفن‬ ‫شهدا و همچنین محل دفن سرهای مقدس انان‪ ،‬بخش پایانی این فصل را تشکیل م ی دهد‪ .‬چاپ‬ ‫نخست کتاب «شهی دان جاوید» در ‪ 567‬صفحه و با شمارگان هزار نسخه و به بهای ‪ 220‬هزار ریال‬ ‫به بازار کتاب عرضه شده است‪g .‬‬ ‫مکتوب‬ ‫اندیشه های سیاسی ـ اجتماعی امام خمینی(ره)‬ ‫«ملی» در تاالر قشقایی‬ ‫نمایش «ملی» نوشته هنگامه مفید و به کارگردانی افسانه زمانی از روز ‪ 16‬بهمن در تاالر‬ ‫قش��قایی روی صحنه رفت‪« .‬ملی» به عنوان یکی از نمایش های برگزیده جش��نواره چهاردهم‬ ‫عروسکی‪ ،‬کاری از گروه تئاتر «ارین» و تلفیقی از نمایش عروسکی و زنده محسوب م ی شود‪ .‬در‬ ‫این نمایش وحید اقاپور‪ ،‬گلبرگ ابوترابیان‪ ،‬معصومه کاظمی‪ ،‬پریناز لطف اللهی‪ ،‬فرزین محدث‪،‬‬ ‫مهش��اد مخبری‪ ،‬مریم معینی و غزاله مرادی��ان به عنوان بازی دهنده و بازیگر با افس��انه زمانی‬ ‫همکاری م ی کنند‪ .‬رضا مهدی زاده ط راحی صحنه‪ ،‬محس��ن ایمانخانی و اکرم اصغری ط راحی‬ ‫عروسک‪ ،‬ماریا حاجیها ط راحی گریم و عبداهلل اتشانی وظیفه اهنگسازی نمایش «ملی» را به‬ ‫عهده دارند‪ .‬در خالصه نمایش «ملی» امده اس��ت‪« :‬در عمارت اعیانی‪ ،‬مجلس عروس��ی برپا‬ ‫م ی شود و گروهی مطرب به جشن دعوت م ی شوند ‪« .‬ملی» یکی از اعضای گروه درگیر یکی از‬ ‫نوکرهای اندرونی م ی شود و‪»...‬‬ ‫افس��انه زمانی – کارگردان نمایش – که دارای مدرک کارشناس��ی نمایش عروس��کی و‬ ‫کارشناس ی ارشد پژوهش هنر است‪ ،‬تاکنون نمایش های «چاله»‪« ،‬مضرات دخانیات»‪« ،‬حسن‬ ‫کچل»‪« ،‬سه بچه خوک»‪« ،‬وقتی نخودی غول م ی شود» و «دختران باغ های قالی» را روی صحنه‬ ‫برده است‪ .‬نمایش «ملی» تا پایان سال در تاالر قشقایی‪ ،‬از ساعت ‪ 19‬و به مدت زمان ‪ 6 0‬دقیقه‬ ‫روی صحنه است‪g .‬‬ ‫‪79‬‬ ‫نیمه پر یک ستاره‬ ‫قراردادی برای کودکان بی سرپرست‬ ‫دیـــدار‬ ‫در اخرین روز مهل��ت نقل و انتق��االت دیوید بکام به‬ ‫پاری سن ژرمن پیوس��ت تا اخرین معمای بزرگ ژانویه ‪2013‬‬ ‫هم حل شود‪ .‬قرارداد پنج ماهه بکام با پاریس ی ها را م ی توان‬ ‫خاص ترین قرارداد ماه ژانویه دانست‪ .‬پس از امضای قرارداد‬ ‫پنج ماهه دیوید بکام با پاری سن ژرمن‪ ،‬این هافبک ‪37‬ساله‬ ‫مبلغ قرارداد خ��ود را به طور کامل به مرک��ز خیریه کودکان‬ ‫ ب ی سرپرست بخشید‪ .‬س��تاره کهنه کار دنیای فوتبال بعد از‬ ‫امضای این قراداد گفت‪« :‬در مدت حضورم در پاری سن ژرمن‬ ‫هیچ پول��ی دریافت نخواه��م کرد و تصمی��م گرفتم مبلغ‬ ‫ق��راردادم را به یک مرک��ز خیریه کودکان ب ی سرپرس��ت در‬ ‫پاریس اختصاص دهم‪ ».‬در سال های اخیر بارها و بارها شاهد‬ ‫چنین اقدامات انسان دوس��تانه ای از سوی فوتبالیس ت های‬ ‫سرشناس بودیم‪ .‬به عنوان مثال چندی پیش کریس رونالدو‬ ‫با فروش کفش طالیش ب��ه کودکان غ��زه کمک چندین‬ ‫میلیون دالری کرد‪ .‬اریک کانتونا با به حراج گذاشتن اتومبیل‬ ‫خود توانس��ت مبلغ قابل توجهی را به یک موسسه خیریه‬ ‫پرداخت کند‪ .‬لیونل مس��ی هم موسس��ه ای را بنیان نهاده‬ ‫که وظیفه اش شناسایی کودکان با مشکل هورمون رشد در‬ ‫اسپانیا و ارژانتین و کمک به این کودکان است‪ .‬هر چند که‬ ‫ستارگان دنیای توپ در چند سال اخیر حضور بسیار پررنگی‬ ‫در کارهای خیریه داش��ته اند‪ ،‬اما هیچ ک��دام از انها به اندازه‬ ‫مثلث شماره‪163‬‬ ‫یادبود‬ ‫دیوید بکام وقت و پول خود را ب��رای انجام چنین کارهایی‬ ‫صرف نکرده اند‪ .‬روزنامه بیلد المان با معرفی بکام به عنوان‬ ‫سفیر خیرخواه دنیای فوتبال به برخی از اقدامات این ستاره‬ ‫انگلیسی در خارج از مستطیل سبز اشاره کرده است‪.‬‬ ‫سال ‪ :1993‬بعد از امضای قرارداد با باشگاه منچستر‬ ‫یونایتد‪،‬دیوید بکام همکاری خود با یونیسف را اغاز کرد‪.‬در‬ ‫ان س��ال ها بکام در کارهای تبلیغاتی یونیس��ف حضوری‬ ‫فعال داشت‪.‬‬ ‫س�ال ‪ :1996‬اولین کمک نقدی بکام به حس��اب‬ ‫یونیسف واریز شد‪.‬ستاره فوتبال انگلیس در ان سال مبلغی‬ ‫بالغ بر ‪ 500‬هزار پوند ب رای توسعه ورزش فوتبال در مناطق‬ ‫محروم به یونیسف کمک کرد‪.‬‬ ‫سال ‪ :2002‬دیوید بکام با پرداخت ‪ 300‬هزار پوند به‬ ‫پلیس لندن ب رای مبارزه با درگیری های خیابانی و جمع اوری‬ ‫سالح های سرد کمک کرد‪.‬‬ ‫سال ‪ :2003‬بکام در ادامه ب رنامه های خود ب رای مبارزه‬ ‫با درگیری های خیابانی شهر لندن‪،‬کمپینی را تاسیس کرد‬ ‫که در ان جوانان انگلیسی م ی توانستند با اموزش مشاغل‬ ‫گوناگون پا به بازار کار بگذارند‪ .‬تاس��یس این کمپین در ان‬ ‫سال ب رای بکام بیش از ‪ 800‬هزار پوند اب خورد‪.‬‬ ‫س�ال ‪ :2005‬بکام به طور رس��می به عنوان سفیر‬ ‫تاریخ روشنگری از کانت تا فوکو‬ ‫«درامدی فلسفی ـ تاریخی به روش��نگری از کانت تا فوکو» عنوان کتابی است‬ ‫که به تازگی به قلم مالک شجاع ی جشوقانی و با مقدمه رضا داوری اردکانی منتشر شد‪.‬‬ ‫در این کتاب به زمینه تاریخی و مولفه های فکری روشنگری پرداخته شده و ضمن‬ ‫اشاره کوتاه به جریان های منتقد روش��نگری‪ ،‬زمینه ب رای ورود به بحث روشنگری نزد‬ ‫کانت و فوکو مهیا شده است‪ .‬در بخش دوم‪ ،‬با اش��اره به تنوع روشنگری اروپایی مثال‬ ‫در انگلیس‪ ،‬فرانسه و المان به روش��نگری المانی و جایگاه کانت در ان پرداخته شده‬ ‫است‪ .‬بحث از اومانیس��م در نقدهای کانتی و مضامین رساله های دوران مابعد نقادی‬ ‫کانت و پرداختن به اهمیت مضامین رساله روشنگری از مهم ترین مباحث این بخش‬ ‫به حساب م ی اید‪ .‬بخش س��وم به خوانش فوکویی از رساله روشنگری اختصاص دارد‬ ‫و در ان از منابع فکری‪ ،‬روش شناسی فوکو و جستارهای سه گانه او در باب روشنگری‬ ‫کانت و مضامین مهم ان به تفصیل سخن گفته شده است‪ .‬رضا داوری اردکانی‪ ،‬رئیس‬ ‫فرهنگستان علوم و استاد فلسفه دانشگاه ته ران نیز مقدمه ای ب رای این کتاب نوشته‬ ‫است‪ .‬وی در بخش��ی از این مقدمه م ی گوید‪« :‬حقیقت این است که دکارت و کانت‪،‬‬ ‫مظاهر جهان جدیدند و چون پیشامد تاریخ را روشن تر و زودتر از دیگران در زبان یافته اند‪،‬‬ ‫اموزگار تجدد شده اند‪ .‬انها مسئول پیش��امدهای تاریخ نیستند و بدی ها و خوب ی ها به‬ ‫انها و به افالطون‪ ،‬ارسطو و حکیمان قدیم ربطی ندارد‪ ،‬پس بیابیم اگر اهل فلسفه ایم‬ ‫با همه فیلسوفان قدری مدارا کنیم و بکوش��یم که گفته های انان را به جان دریابیم و‬ ‫اگر عیبی در کار انان م ی بینیم ان را نشان دهیم و مخصوصا بکوشیم خود از ان عیب‬ ‫پرهیز کنیم‪ ».‬چاپ نخست کتاب «درامدی فلسفی ـ تاریخی به روشنگری از کانت‬ ‫تا فوکو» با شمارگان هزار و ‪ 500‬نسخه در ‪ 210‬صفحه و به بهای ‪9‬هزار و ‪ 500‬تومان از‬ ‫سوی نشر علم منتشر شد‪g .‬‬ ‫‪80‬‬ ‫میدان‬ ‫حسن نیت یونیسف معرفی ش��د تا به طور ویژه به توسعه‬ ‫ورزش در مناطق محروم کمک کند‪.‬‬ ‫سال ‪ :2006‬در ان س��ال دیوید بکام با پرداخت یک‬ ‫میلیون یورو خ��ود را به عنوان حام��ی اول و اصلی کمپین‬ ‫مبارزه با ای��دز معرفی ک��رد‪ .‬کمک های مالی این س��تاره‬ ‫سرشناس به کمپی ن های مبارزه با بیماری ایدز تاکنون از مرز‬ ‫پنج میلیون یورو عبور کرده است‪.‬‬ ‫سال ‪ :2007‬اقدامات بشردوستانه بکام باعث شد تا‬ ‫او در سال ‪ 2007‬میالدی به عنوان سخنگوی سازمان مبارزه‬ ‫با ماالریا انتخاب شود‪ .‬او ب رای ریشه کن کردن ماالریا در قاره‬ ‫افریقا تاکنون حدود ‪ 600‬هزار پوند کمک نقدی کرده است‪.‬‬ ‫س�ال ‪ :2008‬دیوید بکام به حام ی اصلی پنج بنیاد‬ ‫خیریه در کشور امریکا تبدیل شد‪ .‬او با کمک های نقدی و‬ ‫حضور در ب رنامه های تبلیغاتی کمک زیادی به این بنیادهای‬ ‫خیریه کرد‪.‬‬ ‫س�ال ‪ :2009‬خب��ری مبنی ب��ر حمای��ت یکی از‬ ‫سوپ راس��تارها از ‪ 20‬بیمار س��رطانی به تیتر یک بسیاری از‬ ‫روزنامه ها و مجالت تبدیل ش��د‪ .‬بعد از یک سال مشخص‬ ‫شد این بکام و همس��رش بوده اند که با پرداخت حدود یک‬ ‫میلیون دالر هزینه های درمانی این بیماران سرطانی را تقبل‬ ‫کرده اند‪g .‬‬ ‫انتقام و دلهره‬ ‫کاش نیازی به انتقام نبود‪ ،‬کاش انجا که باید م ی بردیم‪ ،‬با برد به خانه باز م ی گشتیم تا امروز‬ ‫با وجود یک پیروزی شیرین و پرگل با زهم دلمان نگران نباشد‪ .‬تیم ملی ای ران در مرحله مقدماتی‬ ‫جام جهانی در بیروت یک بر صفر ب رابر لبنان شکس��ت خورده بود که سایت فیفا ان ناکام ی را‬ ‫شکست تاریخی نامید اما این بار شرایط ب رای ما فرق کرد‪ ،‬مل ی پوشان ای ران با برد پرگل انتقام‬ ‫خوبی از شاگردان بوکر بگیرند‪.‬‬ ‫دیدار دو تیم ای ران و لبنان از سری مس��ابقات مقدماتی جام ملت های اسیا ‪ ۲۰۱۵‬استرالیا‪،‬‬ ‫با نتیجه ‪ 5‬بر صفر به س��ود ای ران به پایان رس��ید‪ .‬رضا قوچان نژاد در دقایق و ‪ 26‬و ‪ 62‬و جواد‬ ‫نکونام در دقایق ‪ 45+2‬و ‪ 60‬با دو ضربه پنالتی و در دقیقه ‪ 80‬با یک ش��وت س��رکش گل های‬ ‫ای ران را به ثمر رس��اندند‪ .‬هر دو خطای پنالتی روی اشکان دژاگه انجام شد‪ .‬تیم ملی ای ران بازی‬ ‫زیبا‪ ،‬هجومی و تماشاگر پسندی ارائه کرد‪ .‬مسابقه ای که با هت تریک جواد نکونام همراه شد‪.‬‬ ‫همه ای ران ی ها از دیدن این مسابقه لذت بردند‪ .‬نیش ی مورا‪ ،‬داور ژاپنی به پژمان منتظری از‬ ‫ای ران و نور منصور‪ ،‬بالل ش��یخ و عباس عطری از لبنان کارت زرد نشان داد‪ .‬داور نور منصور را‬ ‫در دقیقه ‪ 60‬از میدان اخ راج کرد‪ .‬این اولین بازی تیم ملی ای ران و لبنان در مرحله مقدماتی جام‬ ‫ملت های اسیا در سال ‪ 2015‬است‪ .‬مسابقاتی که در اس��ترالیا برگزار م ی شود‪ .‬ای ران با تیم های‬ ‫کویت‪ ،‬لبنان و تایلند همگروه اس��ت‪ .‬بازی بعدی ای ران مقابل کوی��ت در روز دوم فروردین ‪92‬‬ ‫برگزار م ی شود‪.‬‬ ‫کارلوس ک ی روش پس از بازی گفت‪« :‬بعد از باخت به ازبکستان تحت فشار رسانه ها بودیم‬ ‫و نم ی دانم چرا م ی گویید ما با استرس بازی کردیم‪ .‬بهتر است به جای طرح این مسائل بگوییم‬ ‫بازیکنان فوق العاده ای داریم که حتی تحت فشار هم خوب بازی م ی کنند‪ .‬بازیکنان امشب چهره ‬ ‫واقعی فوتبال ای ران را نش��ان دادند که اگر از این موقعیت اس��تفاده کنیم انها را در جام جهانی‬ ‫خواهید دید و شک نکنید‪g ».‬‬ ‫_____‬ ‫قاب‬ ‫حرکت نمادین کاروان حضرت معصومه(س) در قم‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫تقدیر از مجید مجیدی‪ ،‬کارگردان فیلم در حال ساخت محمد (ص)‬ ‫ازمون کارشناسی ارشد سال ‪92‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫لحظه ورود توفان شن به یزد‬ ‫دیـــدار‬ ‫مثلث شماره‪163‬‬ ‫رونمایی از کتاب سال سی‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫رونمایی از تانک ذوالفقار و صمصام‬ ‫اختتامیهمسابقهطراحیمقبرهشمستبریزی‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫نمایشگاهصنایعدستیعشایرسراسرکشور‬ ‫‪81‬‬ ‫بازا ر‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪163‬‬ ‫در مراسمی با حضور عضو هیات عامل صندوق توسعه‬ ‫ملی نخس��تین قرارداد عاملیت بین صندوق توس��عه ملی‬ ‫و بانک انصار منعقد ش��د‪ .‬به گزارش رواب��ط عمومی بانک‬ ‫انصار‪ ،‬نخس��تین قرارداد عاملیت فی مابین صندوق توسعه‬ ‫ملی و بانک انصار‪ ،‬ب��ا حضور ایت ال��ه ابراهیمی در محل‬ ‫صندوق منعقد شد و طی ان مقرر ش��د جذب ‪ 500‬میلیون‬ ‫دالر از منابع ارزی صندوق توسط این بانک صورت گیرد‪.‬‬ ‫ایت اله ابراهیمی‪ ،‬مدیرعامل بانک انصار در نشست انعقاد‬ ‫این قرارداد با تبریک یوم اهلل دهه فجر انقالب اس�لامی و‬ ‫قدردانی از اعتماد صندوق توس��عه ملی به این بانک‪ ،‬ابراز‬ ‫امیدواری کرد که این قرارداد باب همکاری مناس��بی بین‬ ‫بانک انصار و صندوق توس��عه ملی باشد‪ .‬مدیرعامل بانک‬ ‫انص��ار گفت‪ « :‬حس��ب تکلیف ش��رعی مان در حوزه های‬ ‫اقتصادی و خدمت رس��انی به مردم امادگی داریم به عنوان‬ ‫بانک عامل صندوق توس��عه ملی‪ ،‬ماموری��ت خود را طبق‬ ‫مقررات و قوانی��ن انجام دهی��م و امیدواری��م منابعی که‬ ‫اختص��اص پیدا کرده در ج��ای خود و با مدیریت ریس��ک‬ ‫مناسب به مصرف برس��د و گزارش ان را به صندوق ارائه‬ ‫دهیم‪ ».‬بر اساس این گزارش‪ ،‬همچنین محمدرضا نظری‪،‬‬ ‫عضو هیات عامل و معاون قراردادهای عاملیت و اعتبارات‬ ‫نخستین قرارداد‬ ‫عاملیت صندوق‬ ‫توسعه ملی و‬ ‫بانک انصار‬ ‫منعقد شد‬ ‫صندوق توس��عه ملی طی س��خنانی با تبریک یوم اهلل دهه‬ ‫فجر انقالب اسالمی‪ ،‬گفت‪« :‬این قرارداد عاملیت به مبلغ‬ ‫‪ 500‬میلیون دالر منعقد می ش��ود و امیدواریم بانک انصار‬ ‫بتواند در س��ریعترین زمان ممکن این منابع را جذب کند‪.‬‬ ‫در صورت جذب سریع این منابع‪ ،‬می توانیم منابع بیشتری‬ ‫در اختیار بانک انصار قرار دهیم تا بتواند س��هم بیشتری در‬ ‫پیشرفت و ابادانی کشور ایفا کند‪».‬‬ ‫تجلیل از بانک انصار در زمینه اقتصاد مقاومتی‬ ‫لوح س��پاس روابط عمومی فع��ال در زمینه اقتصاد‬ ‫مقاومتی به بانک انصار اهدا ش��د‪ .‬در اولین سمینار بررسی‬ ‫نقش ارتباطات‪ ،‬رسانه و روابط عمومی در اقتصاد مقاومتی‬ ‫که در مرکز همایش های بین المللی صداوسیما برگزار شد از‬ ‫بانک انصار در زمینه اقتصاد مقاومتی با اعطای لوح سپاس‬ ‫تجلیل به عمل ام��د‪ .‬همچنین در ایین اختتامیه س��مینار‬ ‫مذکور‪ ،‬لوح سپاس مسئولیت اجتماعی و نقش افرینی بانک‬ ‫انصار در رویدادهای علمی‪ ،‬ارزشی‪ ،‬فرهنگی و اجتماعی به‬ ‫س��ید حمید خالقی‪ ،‬مدیرکل بازاریابی و تبلیغات این بانک‬ ‫اعطا گردید‪ .‬گفتنی اس��ت‪ ،‬اولین س��مینار بررس��ی نقش‬ ‫ارتباطات‪ ،‬رس��انه و روابط عمومی در اقتص��اد مقاومتی به‬ ‫موضوع ظرفیت های ارتباطی و روابط عمومی برای مواجهه‬ ‫با تحریم های اقتصادی پرداخت و طی ان برخی از اساتید‬ ‫مقاالت خود را در این زمینه ارائه کردند‪.‬‬ ‫تجلیل از بان�ک انصار در همای�ش بانکداری‬ ‫الکترونیک‬ ‫در دومین همایش بانکداری الکترونیک و نظام های‬ ‫پرداخ��ت از بانک انص��ار تجلیل ش��د‪ .‬در دومین همایش‬ ‫بانکداری الکترونیک و نظام ه��ای پرداخت از این بانک به‬ ‫جهت مش��ارکت در برگزاری همای��ش و ترویج جنبه های‬ ‫فرهنگی‪ -‬اجتماعی و اقتصادی بانکداری الکترونیک تقدیر‬ ‫شد‪ .‬بر اساس این گزارش‪ ،‬همچنین کارشناسان بانک انصار‬ ‫با حض��ور در غرفه این بانک در نمایش��گاه جانبی همایش‬ ‫مذکور‪ ،‬اخرین دستاوردهای بانک انصار در حوزه خدمات و‬ ‫ابزارهای جدید پرداخت الکترونیک را به بازدیدکنندگان و‬ ‫عالقه مندان معرفی کردند‪.‬شایان ذکر است‪ ،‬دومین همایش‬ ‫بانکداری الکترونیک و نظام های پرداخت توسط پژوهشکده‬ ‫پولی و بانکی بان��ک مرکزی جمهوری اس�لامی ایران و‬ ‫با حضور فع��االن عرصه بانک��داری در مرکز همایش های‬ ‫بین المللی صدا و سیما برگزار شد‪g .‬‬ ‫زارعیان مطرح کرد‬ ‫اپراتورها کاربرد فناوری موبایل را توسعه دهند‬ ‫مدی��رکل روابط عمومی ش��رکت مخاب��رات ایران‬ ‫با بی��ان اینکه اپراتوره��ای تلفن همراه نق��ش کلیدی در‬ ‫توس��عه کاربردی فناوری همراه در جامع��ه دارند‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«باید س��عی ش��ود هرچه بیش��تر کاربرده��ای ارتباطات‬ ‫همراه در س��طح جامعه گس��ترش یابد‪ ».‬داوود زارعیان با‬ ‫بیان اینکه ام��روزه تلفن همراه به یک ش��اخص کارامد و‬ ‫‪82‬‬ ‫ابزاری ارتباطی برای جامعه تبدیل شده است‪ ،‬افزود‪« :‬در‬ ‫شرایط حاضر همه جوامع از این وسیله ارتباطی در مراحل‬ ‫مختلف زندگی اس��تفاده می کنند‪ ».‬وی گفت‪« :‬خدمات و‬ ‫سرویس های بانکداری‪ ،‬اموزش‪ ،‬تجارت‪ ،‬سالمت و سایر‬ ‫حوزه های فعال در جامعه از طریق بستر شبکه تلفن همراه‬ ‫و گوشی موبایل ارائه می شود تا جایی که امروز شاهد رونق‬ ‫موبایل بانکینگ‪ ،‬دولت همراه‪ ،‬تج��ارت همراه و غیره در‬ ‫جوامع هس��تیم‪ ».‬وی با تاکید بر نقش کلیدی اپراتورهای‬ ‫تلفن همراه برای توسعه کاربردی فناوری موبایل در جامعه‬ ‫گفت‪« :‬برگزاری همایش ها‪ ،‬کنگره ها و رویدادهایی در این‬ ‫زمینه باعث می شود افراد با مجموعه کارکردهای علمی‪،‬‬ ‫فنی و اجتماعی موبایل و جنبه ه��ای مختلف ارتباطی ان‬ ‫بیشتر اشنا ش��وند‪ ».‬زارعیان با اش��اره به حمایت شرکت‬ ‫مخابرات از برگ��زاری کنگره موبایل و با بی��ان اینکه باید‬ ‫سعی ش��ود هرچه بیش��تر کاربردهای ارتباطات همراه در‬ ‫جامعه گسترش یابد‪ ،‬افزود‪« :‬در این راستا اپراتورهای تلفن‬ ‫همراه نیز نق��ش کلیدی در برگزاری ای��ن کنگره خواهند‬ ‫داشت و برپایی این گونه رویدادها برای اپراتورهای موبایل‬ ‫تاثیری دومنظوره دارد‪ ».‬وی اف��زود‪« :‬از طرفی اپراتورها‬ ‫با صرف کمترین س��اعت برای حض��ور در کنگره‪ ،‬ضمن‬ ‫معرفی دس��تاوردها و توانمندی های خود‪ ،‬استفاده علمی ‬ ‫و همچنین به��ره تبلیغ��ی الزم را از ان می برند‪ .‬به همین‬ ‫دلیل ب��ا اس��تراتژی هوش��مندانه و کاربرمح��ور‪ ،‬معموال‬ ‫اپراتوره��ا حمایت های خوب��ی از این کنگره ه��ا به عمل‬ ‫می اورند‪ ».‬گفتنی اس��ت؛ کنگره موبایل ای��ران با هدف‬ ‫معرفی اخرین دستاوردهای علمی و فناوری این حوزه در‬ ‫کشور ‪ 29‬بهمن ماه تا دوم اسفندماه امسال در محل دائمی‬ ‫ نمایشگاه های بین المللی تهران برگزار می شود‪g .‬‬ ‫رئیس اداره کل روابط عمومی‬ ‫بانک مهر اقتصاد‪:‬‬ ‫نگاه ما‬ ‫به مشتریان‬ ‫انسان محور و‬ ‫اصالت گراست‬ ‫بانک صادرات ایران از تحریم اتحادیه اروپا خارج شد‬ ‫پس از اعمال تحریم ه��ای اتحادیه اروپایی علیه بانک صادرات ای��ران‪ ،‬این بانک با انجام‬ ‫پیگیری های حقوقی و رای دادگاه از لیست تحریم ها خارج شد‪ .‬به گزارش روابط عمومی بانک‬ ‫صادرات ایران‪ ،‬با انجام فعالیت های حقوقی و پیگیری های مستمر ‪ ،‬بانک صادرات ایران از فهرست‬ ‫نهادها و شرکت های تحریم شده خارج شد‪.‬بر این اساس‪ ،‬دادگاه اروپایی درخواست بانک صادرات‬ ‫مبنی بر ابطال تصمیمات اتحادیه اروپا در خصوص تحریم بانک را پذیرفت و رای صادر کرد‪.‬الزم‬ ‫به ذکر است؛ لغو تحریم ها بیانگر حقانیت بانک در انجام فعالیت ها بوده و این امر می تواند ضمن‬ ‫تقویت جایگاه بانک در عرصه های داخلی و بین المللی تاثیر بسزایی در افزایش روند سوداوری داشته‬ ‫باشد‪ .‬پیش از این بانک های ملت و سینا از فهرست تحریم های اتحادیه اروپا خارج شده بودند‪g.‬‬ ‫واحدهای سیار بانک سامان راه اندازی شد‬ ‫برای نخستین بار در کشور‪ ،‬واحدهای سیار بانک سامان برای ارائه خدمات بانکی در محل های‬ ‫موردنیاز مشتریان راه اندازی شد‪ .‬در واحدهای سیار بانک سامان‪ ،‬با استقرار متصدی بانکی ویژه‪،‬‬ ‫تمام خدمات بانکی ریالی همچون افتتاح حساب‪ ،‬خدمات وصول چک (کلرینگ)‪ ،‬صدور انی کارت‬ ‫و غیره همانند یک واحد عادی بانک به مشتری ارائه می شود‪ .‬این واحدها همچنین به دستگاه های‬ ‫خودپرداز بانکی نیز مجهز هستند‪ .‬بر اساس این گزارش‪ ،‬با راه اندازی این واحدهای سیار‪ ،‬دسترسی‬ ‫هموطنان به خدمات بانک سامان در خارج از شعب بانک میسر می شود‪g.‬‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪163‬‬ ‫در اس��تانه والدت حضرت خاتم االنبی��ا(ص) و امام‬ ‫جعفر صادق(ع) همایش ش��رکای مان��دگار با حضور بیش‬ ‫از‪ 400‬نفر از مشتریان و مسئوالن استانی با شعار تجلیل از‬ ‫سرمایه گذار ایرانی در حمایت از تولید داخلی برگزار شد‪ .‬به‬ ‫گزارش روابط عمومی بانک مهر اقتصاد اس��تان مازندران‪،‬‬ ‫ابراهیم صفرلکی‪ -‬مدیرکل روابط عمومی ‪ -‬در این مراسم‬ ‫با اعالم اینکه به زودی پذیره نویسی ‪51‬درصد از سهام بانک‬ ‫انجام می شود‪ ،‬گفت‪« :‬این بانک از هیچ گونه منابع دولتی‬ ‫برخوردار نیست و از محل سپرده گذاری مشتریان بالغ بر پنج‬ ‫درصد نقدینگی کشور را در اختیار دارد که این نشان از اعتماد‬ ‫باالی مردم به مجموعه مهر اس��ت و پیش بینی می شود با‬ ‫ادامه روند کنونی در پنج سال اینده در میان پنج بانک برتر‬ ‫کش��ور قرار گیرد‪ ».‬وی حجم تراکنش های بانک را بالغ بر‬ ‫‪ 88‬هزار میلیارد ریال اعالم کرد و یاداور ش��د‪« :‬بانک مهر‬ ‫اقتصاد به منظور توسعه اقتصادی کشور تاکنون بالغ بر ‪26‬‬ ‫هزار میلیارد تومان به هموطنان و کارافرینان تس��هیالت‬ ‫ارائه کرده اس��ت‪ ».‬صفرلکی تحقق بانکداری اس�لامی را‬ ‫یکی از اولویت ها و دغدغه های اصل��ی بانک مهر اقتصاد‬ ‫عنوان کرد و افزود‪« :‬اجرای بانکداری بدون ربا در مجموعه‬ ‫مهر تنها یک ادعا نیست‪ ،‬چرا که بازنگری تمامی قراردادها‬ ‫و انطباق انها با ش��رع مقدس‪ ،‬اموزش بی��ش از ‪ 300‬هزار‬ ‫نفر س��اعت احکام فقهی بانکداری بدون ربا به همکاران‪،‬‬ ‫راه اندازی اداره بانکداری اس�لامی و پرداخت مابه التفاوت‬ ‫س��ود قطعی و علی الحس��اب از جمله اقدامات عملی این‬ ‫بانک در استقرار بانکداری اس�لامی به شمار می رود‪ ».‬وی‬ ‫تاییدیه مراج��ع در خصوص فعالیت ه��ای اقتصادی بانک‬ ‫را ضامن فعالیت های ش��رعی این بنگاه اقتصادی دانست‬ ‫و ادام��ه داد‪« :‬در بانک��داری اس�لامی‪50‬درصد از اجرای‬ ‫فعالیت ها در حیطه اختیار بانک اس��ت و مابق��ی ان باید از‬ ‫سوی مشتریان و س��پرده گذاران رعایت شود‪ ».‬صفرلکی‬ ‫از تشکیل باشگاه مش��تریان در بانک مهر اقتصاد خبرداد و‬ ‫گفت‪« :‬بنا داریم در این باشگاه با همکاری سپرده گذاران به‬ ‫تشخیص نیاز مشتریان بپردازیم‪ ،‬چرا که نگاه ما به مشتری‬ ‫از نوع غربی و ابزاری نیس��ت بلکه نگرش��ی انسان محور‬ ‫و اصالت گراس��ت و معتقدیم انها ولی نعمتان ما محس��وب‬ ‫می شوند‪ ».‬مدیرکل روابط عمومی بانک مهر اقتصاد با اشاره‬ ‫به خدمات و محصوالت نوین بانکی مجموعه مهر‪ ،‬اظهار‬ ‫داشت‪« :‬با اصالح دستورالعمل تضامین اقدام مهمی برای‬ ‫تسهیل و روانسازی پرداخت تسهیالت و به تبع ان افزایش‬ ‫سطح رضایتمندی مشتریان در مجموعه مهر صورت گرفته‬ ‫است‪ ».‬رضا عس��گری‪ ،‬مدیرکل شعب استان مازندران نیز‬ ‫در ادامه با بیان اینکه روش بانکداری در بانک مهر اقتصاد‪،‬‬ ‫اس�لامی و منطبق با موازین ش��رعی اس��ت‪ ،‬اظهار کرد‪:‬‬ ‫«ارائه خدمات متنوع بانکداری اس�لامی به سپرده گذاران‬ ‫از رس��الت های اصلی این بانک اس��ت و راه اندازی باشگاه‬ ‫مشتریان به منظور تعامل بیشتر با سپرده گذاران و نیازسنجی‬ ‫انان صورت گرفته است‪ ».‬عس��گری با اعالم اینکه بانک‬ ‫مهر اقتصاد مش��تری مداری‪ ،‬اخالق گرای��ی و دین مداری‬ ‫را اصولی ب��رای تحقق بانکداری اس�لامی می داند‪ ،‬افزود‪:‬‬ ‫«در بانکداری اس�لامی بانک به عنوان وکیل س��پرده گذار‬ ‫مکلف است پول مشتری را در چرخه اقتصادی قرار دهد و‬ ‫به عبارتی‪ ،‬بانک به دنبال سود ذی نفعان در چرخه اقتصادی‬ ‫است‪ ».‬وی سهم سود قطعی سپرده گذاران استان مازندران‬ ‫را در س��ال گذش��ته ‪ 13‬میلیارد تومان عنوان کرد و گفت‪:‬‬ ‫«بانک عالوه بر پرداخت سود علی الحساب ماهانه سپرده‬ ‫به س��پرده گذاران خود در پایان هر س��ال نیز مابه التفاوت‬ ‫س��ود قطعی و علی الحساب را محاس��به و به انها پرداخت‬ ‫می نماید‪ ».‬عس��گری با اع�لام اینکه اس��تان مازندران با‬ ‫‪ 42‬شعبه‪ 293 ،‬کارمند و ‪ 670‬هزار س��پرده گذار ‪ 25‬درصد‬ ‫مردم استان را به عنوان سپرده گذار جذب کرده است‪ ،‬افزود‪:‬‬ ‫«بیش از ‪ 10‬درصد از سهم منابع بانکی مازندران در اختیار‬ ‫بانک مهر اقتصاد است و از این حیث رتبه چهارم را در بین‬ ‫بانک های استان داراس��ت و میانگین سپرده و منابع استان‬ ‫نسبت به تعداد شعب‪ ،‬س هو نیم برابر میانگین دیگر بانک های‬ ‫مازندران است‪ ».‬بر اساس این گزارش؛ در همایش تجلیل‬ ‫از مش��تریان کلیدی بانک مهر اقتصاد استان مازندران دو‬ ‫نفر از س��پرده گذاران به نمایندگی از سایر مشتریان به ایراد‬ ‫سخنرانی پرداختند و در پایان با اهدای لوح یادبود و جوایزی‬ ‫از انان تقدیر به عمل امد‪g.‬‬ ‫ضیاء الملکی اعالم کرد‬ ‫پیش فروش سکه به مهار نقدینگی کمک می کند‬ ‫یک کارشناس بانکی گفت‪« :‬پیش فروش س��که به کنترل حجم باالی نقدینگی کشور‬ ‫و کاهش تورم کمک می کند‪ ».‬فرید ضیاء الملکی‪ ،‬کارش��ناس بانکی در خصوص اعالم بانک‬ ‫مرکزی مبنی بر دور جدید پیش فروش سکه قبل از پایان سال و تاثیر ان گفت‪« :‬حجم نقدینگی‬ ‫در سطح جامعه از سال گذشته بیشتر است‪ ،‬بنابراین پیش فروش سکه می تواند تا حدی از حجم‬ ‫نقدینگی بکاهد و به تبع ان تورم هم کاهش می یابد‪ ،‬چرا که یکی از دالیل افزایش تورم افزایش‬ ‫نقدینگی در سطح جامعه است‪ ».‬وی در خصوص اینکه برخی کارشناسان معتقدند پیش فروش‬ ‫ی ترجیح دارد به‬ ‫سکه چوب حراج به دارایی های مملکت است‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬جمع اوری نقدینگ ‬ ‫اینکه بخشی از ذخایر طالی کشور به مردم واگذار شود‪ ،‬بنابراین زیان پیش فروش سکه را کمتر از‬ ‫ی ان براورد کرده و حتما با علم به این موضوع تصمیم‬ ‫وجود نقدینگی در سطح جامعه و اثار تورم ‬ ‫به انجام چنین کاری گرفته اند‪ ».‬این کارشناس اقتصادی در مورد اینکه ایا هدف دولت جمع اوری‬ ‫نقدینگی برای تامین و پرداخت حقوق و دس��تمزد کارکنان دولت در پایان س��ال است‪ ،‬اظهار‬ ‫داشت‪« :‬خیر‪ ،‬این موضوع به دولت ارتباطی ندارد‪ ،‬بودجه دولت از جای دیگری تامین می شود‪».‬‬ ‫ضیاء الملکی در پاسخ به اینکه برخی معتقدند هدف پیش فروش تامین کسری بودجه دولت است‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬بانک مرکزی مسئول جمع اوری بودجه دولت نیست تا با جمع اوری نقدینگی بودجه و‬ ‫هزینه های دولت را تامین کند‪ ،‬بلکه بانک مرکزی مسئول سیاست های پولی کشور‪ ،‬یعنی انتشار‬ ‫اوراق مشارکت‪ ،‬کنترل نقدینگی و مهار تورم است‪g ».‬‬ ‫‪83‬‬ ‫مدیرعامل سایپا خبر داد‬ ‫افزایش تولید و عرضه خودرو‬ ‫مهندس نجم الدین خبرداد‬ ‫مدیرعامل گروه خودروس��ازی سایپا‬ ‫از افزایش تولید و عرضه محصوالت گروه‬ ‫خودروسازی سایپا به منظور تعادل در عرضه‬ ‫و تقاضا در بازار خودرو خبر داد‪ .‬با اتخاذ این‬ ‫تصمیم نیاز بازار خودرو تا پایان سال‪ 91‬تامین‬ ‫و در کنار ان قیمت خودروه��ا در این مدت‬ ‫با تثبیت مطلوب نس��بت به گذشته همراه‬ ‫خواهد شد‪ .‬س��عید مدنی‪ ،‬با بیان این مطلب‬ ‫گفت‪« :‬با برنامه ریزی های انجام شده‪ ،‬گروه‬ ‫خودروسازی سایپا پس از تثبیت تولید در ماه های گذشته در دی ماه سال جاری با رشد ‪ 25‬درصدی‬ ‫تولید همراه شد‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬با سیاست گذاری های سایپا روند رو به رشد تولید در ماه های اخر‬ ‫سال ادامه خواهد داشت و این موضوع تاثیر مطلوبی بر عرضه خودروهای این گروه و تامین بیش‬ ‫از پیش نیاز مشتریان در بازار خواهد شد‪ ».‬مدیرعامل گروه خودروسازی سایپا ابراز امیدواری کرد‬ ‫که با اتخاذ این تصمیم نیاز بازار خودرو تا پایان سال‪ 91‬تامین و در کنار ان قیمت خودروها در این‬ ‫مدت با تثبیت مطلوب نسبت به گذشته همراه خواهد شد‪ .‬مدنی خاطرنشان کرد‪« :‬سیاست های‬ ‫تولیدی گروه خودروسازی سایپا در ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا گام موثری در سامان بخشیدن‬ ‫به معامالت خودرو و جلوگیری از افزایش کاذب قیمت خودروها در بازار خواهد شد و مطمئنا تدوام‬ ‫این امر در نهایت به سود مصرف کننده و تولیدکننده خواهد بود‪g».‬‬ ‫عرضه موتور توربو شارژ به مشتریان‬ ‫موتورتوربوشارژ به صورت اپشن روی‬ ‫محصوالت ایران خودرو نصب خواهد شد و‬ ‫عالقه مندان به خودروی پرتوان می توانند‬ ‫از طریق اپکواین محصول را سفارش دهند‪.‬‬ ‫مهندس جواد نجم الدین‪ ،‬مدیرعامل گروه‬ ‫صنعتی ایران خ��ودرو با بی��ان این مطلب‬ ‫گفت‪ «:‬ازمون های صحه گذاری این موتور‬ ‫به پایان رسیده و در حال انجام کالیبراسیون‬ ‫نهایی است‪ .‬ازمون های دوام ‪ 400‬و ‪500‬‬ ‫ساعت قطعات توربو شارژ ان هم تا یک هفته دیگر شروع می شود‪ ».‬وی افزود‪« :‬ازمون های‬ ‫صحهگذاری موتور توربوشارژ ای‪ .‬اف‪ 7 .‬در المان انجام شده و باتوجه به تغییرات شکل ناک‬ ‫و پیستون‪ ،‬منبع تامین این قطعات عوض ش��د‪ ».‬مهندس نجم الدین‪ ،‬میزان سرمایه گذاری‬ ‫الزم برای به تولید رس��اندن این محصول را پنج تا ش��ش میلیارد تومان عنوان کرد و گفت‪:‬‬ ‫«موتور توربوشارژ ای اف ‪ 7‬در اختیار اپکو قرار می گیرد و به عنوان اپشن روی خودروها نصب‬ ‫می ش��ود‪ ».‬مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو اظهار داشت‪« :‬این نوع خودروها به صورت‬ ‫ازاد قیمت گذاری می شود و تا پایان امسال ‪ 50‬تا ‪ 100‬دستگاه خودرو با این موتور به مشتریان‬ ‫عرضه خواهد شد و مسئولیت تامین و تدارک کل قطعات مربوط به این خودروها بر عهده ایپکو‬ ‫و اپکو خواهد بود‪g».‬‬ ‫نگاه در قیمت گذاری بلیت قطارها؛‬ ‫توان اقتصادی مردم یا تبعیض بین شرکت ها؟!‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪163‬‬ ‫مهدی ایمانی‪/‬کارشناس حمل ونقل‬ ‫چندی پیش در حاش��یه برگزاری سومین نمایشگاه‬ ‫بزرگ راه و شهرس��ازی‪ ،‬مس��ئوالن بخش های مختلف‬ ‫حمل و نقل و مسکن روبه روی خبرنگاران نشسته و ضمن‬ ‫ارائه گزارش های مربوط به سازمان متبوع خود به سوالت‬ ‫خبرن��گاران در حوزه های مختلف پاس��خ دادند‪ .‬از جمله‬ ‫مسئوالنی که در این نشس��ت حاضر شده و به سئواالت‬ ‫خبرن��گاران پاس��خ داد مدیرعام��ل ش��رکت قطارهای‬ ‫مس��افری رجاء بود که نس��بت به عدم توجه کافی برای‬ ‫همسان سازی بهای بلیت قطارهای مسافری رجاء نسبت‬ ‫به سایر شرکت های خصوصی سخن گفت و در این بین‬ ‫مقایس��ه ای هم در خصوص بهای بلیت قطارها ارائه داد‪.‬‬ ‫در بین سخنان مدیرعامل رجاء نکات حائز اهمیتی‬ ‫وجود داش��ت که از ان جمله می توان به ‪ 52‬درصد پایین‬ ‫بودن قیمت تمام شده فعلی بلیت های این شرکت بدون‬ ‫درنظر گرفتن س��ود در مقایس��ه با نرخ تمام ش��ده اشاره‬ ‫کرد‪ .‬مدیرعامل ش��رکت رجاء در س��خنان خود به س��ه‬ ‫دسته بلیت در قطارهای رجاء اشاره داشت و اینکه برخی‬ ‫بلیت ها نر خ ش��ان تا پیش از افزایش اخیر ش��رکت های‬ ‫دیگر‪ 15 ،‬درصد اختالف داشت که هم اکنون این فاصله‬ ‫بیشتر شده اس��ت‪ .‬در دس��ته بندی های بلیت مورد توجه‬ ‫‪84‬‬ ‫مدیرعامل رجاء از بلیت هایی نام برده ش��د که از س��ال‬ ‫‪ 83‬تا بهمن س��ال گذش��ته افزایش قیمتی نداش��ته اند و‬ ‫ضریب اشغال انها محدود اس��ت‪ .‬بر همین اساس دسته‬ ‫س��وم‪ ،‬بلیت های مورد اش��اره قرار گرفتند که نرخ انها با‬ ‫نرخ تمام ش��ده از ‪ 300‬تا ‪ 400‬درصد فاصله دارد‪.‬حال با‬ ‫مروری بر س��خنان مس��ئوالن وزارت راه و شهرسازی‬ ‫همچنین راه اهن ج‪.‬ا‪.‬ا در رسانه ها (وزیر راه و شهرسازی‬ ‫در خبرگزاری ف��ارس م��ورخ ‪ – 91/08/02‬مدیرعامل‬ ‫راه اهن ج‪.‬ا‪.‬ا در خبرگزاری فارس مورخ ‪ 91/08/05‬و‪)...‬‬ ‫که همواره بر قیمت گ��ذاری بلیت ها بر اس��اس وضعیت‬ ‫اقتصادی و توان مردم تاکید داشته و دارند و مقایسه ان با‬ ‫قیمت گذاری ها در این صنعت طی سال اخیر می پردازیم‪.‬‬ ‫طی سال جاری ش��اهد افزایش قیمت در کل قطارهای‬ ‫مسافری کشور بودیم؛ دو مرحله در قطارهای خصوصی‬ ‫که بیشتر ش��رکت ها دو بار نرخ های بلیت شان تغییر کرد‬ ‫و به مفهومی فاصله ش��ان تا قیمت تمام ش��ده کمتر شد‪.‬‬ ‫اما در مجموع دو مرحله افزایش قیم��ت بلیت قطارهای‬ ‫رجاء تنها بخش��ی از قطارهای این شرکت و تنها یک بار‬ ‫افزایش قیمت داش��تند ک��ه البته ج��زو قطارهایی بودند‬ ‫که این افزایش های ناچیز تاثی��ری در جبران زیان های‬ ‫شرکت رجاء نداشت‪.‬‬ ‫حال باید بررس��ی کرد کدام قطاره��ای رجاء باید‬ ‫قیمت هایشان نس��بت به سایر ش��رکت ها حالت رقابتی‬ ‫پیدا می کرد که با قیمت گذاری ها از س��وی راه اهن ج‪.‬ا‪.‬ا‬ ‫این م��ورد اعمال نش��د‪ .‬به عنوان مثال در محور مش��هد‬ ‫قطارهای ویژه غزال و نور مربوط به برخی از ‪ 9‬ش��رکت ‬ ‫خصوصی فع��ال در حمل و نق��ل ریلی مس��افری بوده و‬ ‫قطارهای س��بز و س��یمرغ جزو قطارهای رجاء است که‬ ‫به نس��بت کالس در یک س��طح و جزو قطارهای ویژه‬ ‫محس��وبمی ش��وند‪.‬‬ ‫اما اختالف قیمت های ‪ 450‬هزار ریالی و ‪ 510‬هزار‬ ‫ریالی در یک مسیر برای قطارهای غزال و نور در مقایسه‬ ‫قیمت ‪ 310‬هزار ریالی برای قطارهای س��بز و س��یمرغ‬ ‫بیانگر تبعیض در قیمت گذاری هاس��ت‪ .‬اما در مقایسه ای‬ ‫دیگر کافی اس��ت به عن��وان نمونه در به��ای بلیت قطار‬ ‫قم – مش��هد ش��رکت رجاء (‪ 126‬هزار ریال) در مقابل‬ ‫قطار تهران ‪ -‬مش��هد ش��رکتی دیگر (‪ 280‬هزار ریال)‬ ‫با یک س��ازمان و خدمات مس��اوی اما برای شرکت دوم‬ ‫با بعد مس��افت کمتر تعمق کرد تا به مظلومیت مجموعه‬ ‫رجاء پی برد‪.‬‬ ‫با بررس��ی بهای بلیت ها حداقل در نمونه قطارهای‬ ‫اعالم ش��ده فوق که بر اس��اس س��وابق موجود در مراکز‬ ‫فروش و‪ ...‬است ش��اهد خواهیم بود که وضعیت اقتصادی‬ ‫و توان مردم تنه��ا در قیمت گذاری بلی��ت قطارهای رجاء‬ ‫دی��ده می ش��ود‪ .‬باتوجه به پیش��ینه دولتی بودن ش��رکت‬ ‫رجاء و تثبیت قیمت بلیت های این ش��رکت نسبت به سایر‬ ‫شرکت ها در طول یک دوره حداقل ‪ 5-6‬ساله برای حمایت‬ ‫از اقش��ار ضعیف جامعه‪ ،‬ایا حمایت بیش��تر از این شرکت‬ ‫جزو اولویت ها نس��بت به سایر ش��رکت ها نباید باشد؟! ایا‬ ‫این ش��رکت بدون افزایش قیمت امکان خدمات رس��انی‬ ‫مطلوب به هم میهن��ان را خواه��د داش��ت؟ و اینکه رجاء‬ ‫به عن��وان بزرگترین ش��رکت مس��افری ریلی کش��ور که‬ ‫حدود ‪ 70‬درص��د جابه جایی ها را بر عه��ده دارد‪ ،‬باتوجه به‬ ‫زیان هایی که از زب��ان مدیرعامل ان اعالم ش��ده چگونه‬ ‫تاکنون صورت خود را سرخ نگه داش��ته و به خدمات دهی‬ ‫در صنعت ریلی مس��افری کش��ور می پ��ردازد و ابروداری‬ ‫می کند؟ می��زان یارانه های پرداختی به نس��بت زیان های‬ ‫وارده به این ش��رکت چه میزان اس��ت تا این توان در رجاء‬ ‫برای خدمات رسانی باقی بماند؟ چگونه شرکتی مانند رجاء‬ ‫باتوجه به این نوع نگاه ها در قیمت گذاری ها‪ ،‬می تواند به فکر‬ ‫افزایش خدمات‪ ،‬نوسازی ناوگان و توس��عه ان باشد؟ این‬ ‫سوال ها جزو مواردی است که مسئوالن رده باالی صنعت‬ ‫حمل و نقل کش��ور باید پاس��خ دهند‪ .‬اما ی��ک نکته برای‬ ‫همگان ثابت ش��ده و ان موضوع این است که مردم فهیم‬ ‫و صبور کشورمان حاضرند پول بیشتری پرداخت نمایند تا‬ ‫خدمات مطلوب تری دریافت کنند‪g .‬‬