ماهنامه مثلث شماره 21
ماهنامه مثلث شماره 21
ماهنامه مثلث شماره 21
ﻋﺰﻝ ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮﻱ
ﻧﺼﺐ ﻋﻠﻲﻣﻌﻠﻢ ﺩﺍﻣﻐﺎﻧﻲ
ﻧﺎﻣﻪ ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ
ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ
ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪﺧﺒﺮﻱ،ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ /ﺳﺎﻝ ﺍﻭﻝ /ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻭ ﻳﻜﻢ /ﺳﻮﻡ ﺩﻱ 100 /1388ﺻﻔﺤﻪ1000 /ﺗﻮﻣﺎﻥ
ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺍﻧﺼﺎﺭﻳﺎﻥ ﺍﺯ
ﺭﻭﺿﻪ ﺧﻮﺍﻧﻲ ﻭ ﻣﺪﺍﺣﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ:
ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺭﺍ
ﻣﺸﺮﻭﻁ ﻗﺒﻮﻝ ﺩﺍﺭﻡ
ﻣﺤﺮﻡ 1341ﻫﺠﺮﻱ ﻗﻤﺮﻱ؛ 1370ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ
ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻘﺎﻡ ﻣﻌﻈﻢ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﺍﺯ ﻗﻴﺎﻡ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ
ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻣﺨﺘﺎﺭ؛ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻱ ،ﺭﺍﻭﻱ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺳﻼﻡ
ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ؛ ﺍﺯ ﻧﺴﺦ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺗﺎ ﻣﻘﺘﻞﻫﺎ
ﻣﺮﺿﻴﻪ ﻣﺤﻤﻮﺩﺯﺍﺩﻩ :ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﺟﻨﮓ ﻧﺸﻮﺩ
ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﺩﻛﺘﺮﺍﻧﺸﺎءﺍﷲ ﺭﺣﻤﺘﻲ
ﺩﻛﺘﺮ ﺭﺳﺘﻤﻴﺎﻥ :ﺧﻮﺍﺹ ﻧﻬﻲ ﻛﺮﺩﻧﺪ ،ﻣﺮﺩﻡ ﺳﻜﻮﺕ
ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻦ ﺭﺟﺒﻲ :ﺍﺷﺮﺍﻑ ﻛﻮﻓﻪ ﺑﻪ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ
ﻣﺤﺴﻦ ﻏﺮﻭﻳﺎﻥ :ﺣﺴﻴﻦ )ﻉ( ﺭﺍ ﻛﺸﺘﻨﺪ ﻭ ﺟﺸﻦ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ
ﻋﻤﺎﺩ ﺍﻓﺮﻭﻍ :ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺩﺭ ﻣﺴﻠﺦ ﻣﺼﻠﺤﺖ
ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﺍﻳﺎﺯﻱ :ﻧﮕﺬﺍﺷﺘﻨﺪ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺮﮔﺮﺩﺩ
ﻣﺤﻤﺪﻣﻬﺪﻱ ﻓﻘﻴﻬﻲ :ﺣﻜﻢ ﺷﺎﺭﻉ ﻭ ﻣﺼﻠﺤﺖﻋﺎﻣﻪ
ﻋﺒﺪﺍﻟﺮﺿﺎ ﻫﻼﻟﻲ :ﻫﻢ ﻧﻮﮔﺮﺍ ﻫﺴﺘﻢ ،ﻫﻢ ﺳﻨﺘﻲ
MOSALAS.IR
ISSN: 2008-5281
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﻤﺎﺭﻩ ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﻴﺪ:
ﻧﺎﻣﻪ ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ ﺧﺎﺗﻤﻲ
ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻏﺮﺍﻣﺖ؛ ﭘﺲ ﺍﺯ 70ﺳﺎﻝ
ﻫﺮﺍﺱ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺍﺯ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﻣﻴﺎﻧﻪﺭﻭ
ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﺮﺥ ﻣﻜﺎﻟﻤﺎﺕ ﺗﻠﻔﻦ؛ ﺷﺎﺋﺒﻪ ﻳﺎ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ
ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﮔﺎﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ
ﻣﺜﻠﺚ؛ ﺩﺭﻙ ﺗﺎﺯﻩ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ
3
ﺍﻧﻘﻼﺏ ﭼﻪ ...
ﭼﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﻭ ﭼﻪ ﻧﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ،ﻓﻴﺪﻝ
ﻛﺎﺳـﺘﺮﻭ ﺑـﺎ ﺟﺰﻳـﺮﻩ ﻛﻮﭼﻜـﺶ ﺩﺭ
ﺩﺭﻳﺎﻯ ﻛﺎﺭﺍﺋﻴﺐ ،ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ
ﺷـﺨﺼﻴﺖﻫﺎﻯ ﺗﺎﺭﻳـﺦ ﺟﻬـﺎﻥ ﺩﺭ
ﻧﻴﻢﻗﺮﻥ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ ﺁﻏﺎﺯﻳﻦ
ﻫﺰﺍﺭﻩ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﺳﺖ.
55
71
84
ﻏﺮﺍﻣﺖ ﺟﻨﮓ ﭼﻬﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ
ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﮔﺎﺯ
ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻯﻧﮋﺍﺩ ،ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯﺍﺳﻼﻣﻲﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺍﺟﻼﺱ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺁﺏ ﻛﺸـﻒ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﮔﺎﺯ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺟﻬﺎﻥ ﺩﺭ ﺧﻠﻴﺞﻓﺎﺭﺱ ﻛﻪ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎ
ﻭ ﻫﻮﺍﻳﻰ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﺑﺎ ﺍﺷـﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﺑﺰﺭگ ﺍﺯ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﺎﺭﮔﺮﻭﻫﻰ ﺧﺒﺮ ﺩﺍﺩ ﺩﺭ ﺍﺷـﺘﺮﺍﻙ ﺑﺎ ﺷﻴﺦﻧﺸﻴﻦ ﻗﻄﺮ ﺍﺳﺖ ،ﻓﺼﻠﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺎﺯ
ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺍﺣﺼﺎﻯ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﻭﺍﺭﺩﻩ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ...
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩ...
ﻗﻴﺎﻡ ﺳﺮﺥ
ﻧﻘﺶ ﺧﻮﺍﺹ ﺩﺭ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ18..........................................................................
ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﺸﺮﻭﻁ ﻗﺒﻮﻝ ﺩﺍﺭﻡ19.................................................................
ﺭﺍﻭﻳﺎﻥ ﺷﻬﺪِ ﺷﻬﺎﺩﺕ23.............................................................................
ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﺍﺯ ﻳﻚ ﻗﻴﺎﻡ ﺧﻮﻧﻴﻦ24..........................................................
ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﺟﻨﮓ ﻧﺸﻮﺩ25...............................................................
ﻧﻈﺮ ﺩﺭ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﻋﻤﻞ28................................................................................
ﺧﻮﺍﺹ ﻧﻬﻲ ﻛﺮﺩﻧﺪ ،ﻣﺮﺩﻡ ﺳﻜﻮﺕ27...........................................................
ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﺳﻼﻡ ﻋﻠﻮﻱ32.........................................................
ﺍﺷﺮﺍﻑ ﻛﻮﻓﻪ ﺑﻪ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ34......................................................
ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺎ ﻭ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﻣﺎ35............................................................................
ﻗﻴﺎﻡ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺴﻂ ﻛﻠﻤﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ36......................................................
ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺭﺍ ﻛﺸﺘﻨﺪ ﻭ ﺟﺸﻦ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ38...................................................
ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺩﺭ ﻣﺴﻠﺦ ﻣﺼﻠﺤﺖ41....................................................................
ﻧﮕﺬﺍﺷﺘﻨﺪ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺮﮔﺮﺩﺩ44..........................................................................
ﺣﻜﻢ ﺷﺎﺭﻉ ﻭ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻋﺎﻣﻪ46...................................................................
ﺳﻮﮔﻮﺍﺭﻯ ﺑﻪ ﺳﺒﻚ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ48.....................................................................
ﻫﻤﺰﻳﺴﺘﻲ ﺳﻨﺖﮔﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﻲ50..........................................................
ﺍﻳﻨﻔﻮﮔﺮﺍﻓﻲ52...........................................................................................
ﻫﻢ ﻧﻮﮔﺮﺍ ﻫﺴﺘﻢ ،ﻫﻢ ﺳﻨﺘﻲ54....................................................................
ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻞ
ﻧﺎﻣﻪ ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ
ﭘﺲ ﺍﺯ 70ﺳﺎﻝ
ﺍﺧﻴﺮﺍ ﺳــﺎﻳﺖ ﺟﻬﺎﻥﻧﻴــﻮﺯ ﻛﻪ ﺯﻳﺮﻧﻈﺮ ﻋﻠﻲ ﺯﺍﻛﺎﻧﻲ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺟﻤﻌﻴﺖ
ﺭﻫﭙﻮﻳــﺎﻥ ﺍﻧﻘﻼﺏﺍﺳــﻼﻣﻲ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺍﺳــﺖ ﻣﺪﻋﻲ ﺷــﺪ ﻛﻪ ﺳــﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻰ،
ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺳــﺎﺑﻖ ﻛﺸــﻮﺭﻣﺎﻥ ﻃﻰ ﻧﺎﻣﻪﺍﻯ ﺑــﻪ ﺭﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ ﺍﻧﻘــﻼﺏ ﺍﺯ ﺑﺮﺧﻰ
ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻯ ﻣﻮﺳــﻮﻯ ﻭ ﻛﺮﻭﺑﻰ ﻭ ﺑﺮﺧﻰ ﻣﻌﺘﺮﺿﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺗﺒﺮﻯ ﺟﺴــﺘﻪ ﺍﺳﺖ.
ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻋﻼﻡ ﺍﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺭﺳــﺎﻧﻪﻫﺎﻯ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺩﻭﻟﺖ ﺑــﻪ ﺍﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ
ﺁﻥ ﺭﺍ ﻏﻴﺮﻭﺍﻗﻌﻲ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻛﺮﺩﻧﺪ.
ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﻓﻘﻪ ،ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﺳﻴﺎﺳﺖ56.........................................................
ﻛﺎﺵ ﻭﺍﺭﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﻤﻲﺷﺪﻧﺪ58..............................................................
ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ60......................................................................
ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺒﻮﺩ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻣﻲ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﻮﺩ62..........................................
ﻧﺎﻣﻪ ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ ﺳﻴﺪ63................................................................................
ﻣﺠﺬﻭﺏ ﻗﺪﺭﺕ65.....................................................................................
ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﺧﺴــﺎﺭﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﭘﺲ ﺍﺯ 70ﺳــﺎﻝ ﺍﺯ ﻏﺮﺏ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻛﻨﺪ.
ﻧﺸﺴــﺖ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﺍﺣﻤﺪﻱ ﻧﮋﺍﺩ ﺑﺤﺚ ﺧﺴــﺎﺭﺕ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ
ﺣﻀــﻮﺭ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧــﻲ ﺩﻭﻡ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻛﻨﺪ.
ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺍﺟﻼﺱﻫﺎﻱ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﻫﻢ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺍﺳــﺖ ﺟﻬﺖ ﻃﺮﺡ
ﻣﻮﺿﻮﻋــﺎﺕ ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻃﺮﺡ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﻴﺎﺳــﺖ
ﺧﺎﺭﺟﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺍﺭﺩ.
ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﺁﺭﻣﺎﻥ ﺷﻬﺮ68.............................................................................
200ﺳﺎﻝ ﺑﺪﻭﻥ ﺧﺴﺎﺭﺕ69......................................................................
ﺳﻴﻠﻲ ﻧﻘﺪ ﺑﻪ ﺍﺯ ﺣﻠﻮﺍﻱ ﻧﺴﻴﻪ71...............................................................
ﻫﺮﺍﺱ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺍﺯ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﻣﻴﺎﻧﻪﺭﻭ73..................................................
ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻌﺎﺩﻟﻪ ﺩﺭ ﺻﻌﺪﻩ75.........................................................................
ﺟﻨﮓ ﺷﺸﻢ76........................................................................................
ﻣﺮگ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺯﻳﺪﻯﻫﺎ77..........................................................................
ﻫﮋ ﻣﻮﻧﻲ ﻣﺘﺰﻟﺰﻝ78.................................................................................
ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ
ﺣﺮﻑ ﺯﺩﻥ ﺧﺮﺝ ﺩﺍﺭﺩ
ﺩﺭ ﻣﺎﻩﻫــﺎﻯ ﺍﺑﺘﺪﺍﻳــﻰ ﭘﺎﻳﻴﺰ ﺍﻣﺴــﺎﻝ ﺯﻣﺰﻣﻪﻫــﺎﻯ ﺗﻐﻴﻴــﺮ ﺩﺭ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﺑﻪﮔﻮﺵ
ﻣﻰﺭﺳﻴﺪ .ﺳــﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﻭﻭﺩ ﺯﺍﺭﻋﻴﺎﻥ ،ﻣﺪﻳﺮﻛﻞ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻴــﺎﻥ ﻛﺮﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻓﺰﺍﻳــﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ ﺭﺍ ﺑﺮﺭﺳــﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﺑﻪ
ﮔﻔﺘــﻪ ﺍﻭ ،ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃــﺎﺕ ﻭ ﻓﻨــﺎﻭﺭﻯ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻫﻨﻮﺯ ﺟﻮﺍﺑــﻰ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺮﺍﻯ
ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻧﻜﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ.
ﺷﺎﺋﺒﻪ ﻳﺎ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ!80.................................................................................
ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﻣﺸﺘﺮﻛﺎﻥ ﻭ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ!82.............................................
ﻧﺮﺥ ﻣﻜﺎﻟﻤﺎﺕ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﻣﺼﻮﺏ ﺍﺳﺖ83.............................................
ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ،ﮔﺎﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺪﺍﻡ ﺳﻮ ﻣﻰﺑﺮﺩ؟84........................................
ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺭﺩ85........................................................................
ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺠﻢ ﻭ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ 300ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ ﮔﺎﺯ88..................
ﻣﺜﻠﺚ
ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ،ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﺧﺒﺮﻱ ،ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ
ﻣﺴﺌﻮﻝ :ﻣﺼﻄﻔﻲ ﺁﺟﻮﺭﻟﻮ
ﺻﺎﺣﺐ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﻭ ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺴﺌﻮﻝ
ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭﻱ :ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ،ﻫﻨﺮﻱ ﺳﻴﻤﺎﻱ ﻣﻬﺮ
ﺯﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺷﻮﺭﺍﻯ ﺳﺮﺩﺑﻴﺮﻯ
96
ﺷﺐ ﺩﻫﻢ
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳـﺎﻝﻫﺎ ،ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﻮﺳـﻴﻘﻰ ﺗﻴﺘﺮﺍژ ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ،ﺑﺎ ﺍﻳﻦ
ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻌﺪﺍﺩﻯ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺧﺎﻃﺮﻩﻫﺎ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺑﺪﻝ ﺑﻪ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭﻱ ﺷﻮﺩ .ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ
ﺳﺮﻳﺎﻝ »ﺷﺐ ﺩﻫﻢ« ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻰ ﺣﺴﻦ ﻓﺘﺤﻰ ﻭ ﺁﻫﻨﮕﺴﺎﺯﻯ ﻓﺮﺩﻳﻦﺧﻠﻌﺘﺒﺮﻯ...
ﻓﺮﻫﻨﮓ
ﺗﺤﺮﻳﺮﻳﻪ:
ﺩﺑﻴﺮﺍﻥ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ :ﻣﺼﻄﻔﻲ ﺷﻮﻗﻲ -ﻣﺤﻤﺪ ﻫﻴﺮﺍﺩ ﺣﺎﺗﻤﻲ
ﺩﺑﻴﺮ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ:ﻫﺎﺩﻱ ﺧﺴﺮﻭﺷﺎﻫﻴﻦ
ﺩﺑﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖ :ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺎﺗﻤﻲ
ﺩﺑﻴﺮ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ :ﻋﻠﻲ ﺭﻧﺠﻲﭘﻮﺭ
ﺩﺑﻴﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ :ﺑﺎﺑﻚ ﻏﻔﻮﺭﻱﺁﺫﺭ
ﺩﺑﻴﺮ ﻭﺭﺯﺵ :ﻣﺼﻄﻔﻲ ﺷﻮﻗﻲ
ﺩﺑﻴﺮ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ :ﺳﺠﺎﺩ ﻧﻮﺭﻭﺯﻱ
ﺩﺑﻴﺮ ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ :ﻋﻠﻲﺭﺿﺎ ﺷﺎﻛﺮ
ﺩﺑﻴﺮ ﻋﻜﺲ :ﻋﺒﺎﺱ ﻛﻮﺛﺮﻱ
ﺍﻋﻀﺎﻱ ﺗﺤﺮﻳﺮﻳﻪ ﻭ ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻥ :ﺳﺠﺎﺩ ﺳﺎﻟﻚ -ﺁﻣﻨﻪ ﻣﻮﺳﻮﻱ -ﻣﻄﻬﺮﻩ ﺷﻔﻴﻌﻲ -ﺣﺎﻣﺪ ﺯﺍﺭﻉ
ﺍﺣﺴﺎﻥ ﺍﺑﻄﺤﻰ -ﻣﻬﺪﻱ ﺍﻓﻀﻠﻲ -ﻣﺮﻳﻢ ﺍﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﭘﻮﺭ -ﻣﺮﻳﻢ ﻣﻴﺮﺯﺍﻳﻲ -ﺳﻤﻴﻪ ﻓﺘﺤﻲ -ﻣﻬﺪﻯ ﻃﺎﻫﺒﺎﺯ -ﺳﻤﺎ ﺑﺎﺑﺎﻳﻲ
ﺳﻤﻴﻪ ﻋﻠﻴﭙﻮﺭ -ﻣﻮﻧﺎ ﻗﺎﺳﻤﻴﺎﻥ -ﺍﻟﻨﺎﺯ ﻣﺤﻤﺪﻱ -ﻫﻮﻣﻦ ﻣﺮﺍﺩﻱ -ﺁﺗﻮﺳﺎ ﺑﺰﺭﮔﻴﺎﻥ -ﻣﺼﻄﻔﻲ ﺩﻫﻘﺎﻥ
ﺳﻴﺪ ﺟﻮﺍﺩ ﻣﻴﺮﺧﻠﻴﻠﻲ -ﺁﺭﻣﻦ ﺳﺎﺭﻭﺧﺎﻧﻴﺎﻥ -ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺧﻠﻴﻔﻪ -ﻣﻬﺪﻱ ﺭﺑﻮﺷﻪ -ﻣﻬﺪﻯ ﺣﺴﻨﻰ
ﻓﻨﻲ:
ﮔﺮﺍﻓﻴﻚ ﻭ ﺻﻔﺤﻪﺁﺭﺍﻳﻲ :ﻧﻴﻤﺎ ﻣﻠﻚﻧﻴﺎﺯﻱ -ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ ﻓﺮﺍﻫﺎﻧﻲ
ﭘﺮﺩﺍﺯﺵ ﺗﺼﺎﻭﻳﺮ :ﻫﻮﻣﻦ ﺳﻠﻴﻤﻴﺎﻥ
ﺗﺼﺤﻴﺢ :ژﻳﻼ ﺷﺎﻛﺮﻱ
ﺣﺮﻭﻓﭽﻴﻨﻲ :ﺩﺍﻭﺩ ﺣﺸﻤﺘﻲ
ﺍﻣﻮﺭ ﺍﺩﺍﺭﻯ :ﺳﻤﺎﻧﻪ ﻣﻮﻣﻨﻲ -ﺳﻤﻴﻪ ﻗﻠﻲﺯﺍﺩﻩ
ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺎﻟﻰ :ﺑﻴﺘﺎ ﺑﺮﺍﺯﻧﺪﻩ ﻧﻴﺎ
ﺑﺎﺗﺸﻜﺮ ﺍﺯ :ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﻛﺒﺮﻱ -ﺷﻬﺮﺍﻡ ﺷﻜﻴﺒﺎ -ﺯﻫﻴﺮﺗﻮﻛﻠﻲ -ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺒﺰﻋﻠﻲ ﺟﻤﺎﻋﺖ
ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﻏﻴﺎﺛﻲ -ﻣﻬﺪﻱ ﺷﺎﺩﻣﺎﻧﻲ -ﻧﻴﻮﺷﺎ ﻣﻠﻚﻧﻴﺎﺯﻱ -ﭘﻮﺭﻳﺎ ﺍﻣﻴﺮﺯﺍﺩﻩ
ﭼﺎپ :ﺭﻭﺍﻕ
ﭼﺎپ
ﺗﻮﺯﻳﻊ :ﻧﺎﻣﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ
ﺗﻮﺯﻳﻊ
ﻧﺸﺎﻧﻲ :ﺗﻬﺮﺍﻥ ،ﻣﻴﺪﺍﻥ ﻫﻔﺖ ﺗﻴﺮ ،ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﻣﻔﺘﺢ ﺟﻨﻮﺑﻲ ،ﻧﺒﺶ ﻛﻮﭼﻪ ﻣﺒﻴﻨﻲ ،ﭘﻼﻙ ،121ﻭﺍﺣﺪ 11
ﺗﻠﻔﻦ88140544 :
ﻧﻈﺮﺍﺕ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﺨﺶ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻟﺰﻭﻣﺎ ﻣﻮﺍﺿﻊ ﻣﺠﻠﻪ ﻣﺜﻠﺚ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ
ﻭ ﺑﺎﺯﺗﺎﺏ ﺍﻓﻜﺎﺭ ﻭ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﺍﺳﺖ
ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻣﺨﺘﺎﺭ
»ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺍﺑﻮﻋﺒﻴﺪﻩ ﺑﻦ ﺛﻘﻔﻲ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﺍﺑﻮﺍﺳﺤﺎﻕ
ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻃــﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻭﻱ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺷــﻬﺮﺕ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻗﻴﺎﻣﻲ
ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﺪﻑ ﺧﻮﻧﺨﻮﺍﻫﻲ ﺍﺯ ﺷﻬﺪﺍﻱ ﺩﺷﺖ ﻛﺮﺑﻼ ﺗﻮﺳﻂ
ﺍﻭ ﺷــﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺑﻪ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﺭﺳــﻴﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷــﻤﺎﺭﻩ ﻣﺜﻠﺚ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺍﻳﻦ
ﺳﺮﻳﺎﻝ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻫﻨﺮ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﻳﻲ ﻫﻢ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ،ﺭﺍﻭﻯ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺳﻼﻡ90.....................................................
8ﺳﺎﻝ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ ﻣﺨﺘﺎﺭ92.....................................................................
ﮔﻔﺘﺎﺭ ﻣﺤﺒﺎﻥ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﻧﮕﻪ ﻣﻲﺩﺍﺭﺩ93.................................................
ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻧﺎﺗﻤﺎﻡ ﻭﺍﻗﻌﻪ94...............................................................................
ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻭ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ96........................................................
ﺣﻀﻮﺭ ﭘﺮﺭﻧﮓ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﻨﺮ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ98...............................................
ﺍﻣﻴﺮﻱ ﺣﺴﻴﻦ ﻭ ﻧﻌﻢ ﺍﻣﻴﺮ
ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺷﺘﺮﺍﻙ
ﻣﺠﻠﻪ ﻛﻠﻤﻪ
»ﻣﺜﻠﺚ« ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭﻩ
30008312
SMSﻛﻨﻴﺪ
ﺗﺎ ﺩﺭ ﺍﺳﺮﻉ ﻭﻗﺖ
ﺟﺰﻭﻣﺸﺘﺮﻛﺎﻥ ﻣﺠﻠﻪ
ﺷﻮﻳﺪ
ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ ﻣﻮﻣﻨﺎﻧﻪ؛ ﺍﺯ ﻏﺪﻳﺮ ﺗﺎ ﻛﺮﺑﻼ
ﭼﺮﺍﻋﻠﻲ)ﻉ(ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞﺧﻠﻔﺎﻱﺭﺍﺷﺪﻳﻦﺳﻜﻮﺕﻛﺮﺩ،ﺍﻣﺎﻡﺣﺴﻦ)ﻉ( ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞﻣﻌﺎﻭﻳﻪﺻﻠﺢﻛﺮﺩﻭﺣﻀﺮﺕﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(ﺭﺍﻩﻗﻴﺎﻡﺩﺭﭘﻴﺶﮔﺮﻓﺖ؟
ﺳﻌﻴﺪ ﺁﺟﻮﺭﻟﻮ
ﺍﮔﺮ ﺟﻤﻠــﻪ »ﻣﺎ ﺭﺍﻳﺖ ﺍﻻﺟﻤﻴــﻼ« ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﺯﻳﻨــﺐ)ﺱ( ﺑﻪ ﻳﺰﻳﺪ ﺩﺭ
ﭘﺎﺳــﺦ ﺑﻪ »ﻛﺮﺑﻼ ﺭﺍ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺩﻳﺪﻱ؟« ﻳﺎ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺍﺳــﺘﺎﺩ ﺍﻟﻬﻲﻗﻤﺸﻪﺍﻱ ﺩﺭ
ﻣﻮﺭﺩ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﻛﻪ »ﺯﻳﺮ ﺷﻤﺸــﻴﺮ ﻏﻤﺶ ﺭﻗﺺﻛﻨﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺭﻓﺖ« ﻛﻪ ﺩﺭ
ﻣﻨﺎﺟﺎﺕ ﺣﻀﺮﺕ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻭ ﻳﺎﺭﺍﻧﺶ ﺩﺭ ﺷﺐ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﻭ ﺍﺷﺘﻴﺎﻗﺶ ﺑﻪ
ﻣﺮگ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻧﻤﻮﺩ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﻤﺎﺩﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺟﻨﺒﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﻭ
ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ ،ﺍﮔﺮ ﺭﺟﺰﺧﻮﺍﻧﻲ ﻋﻠﻲﺍﻛﺒﺮ ﺩﺭ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﺟﻨﮓ ﻭ ﻧﺒﺮﺩ
ﺩﻟﻴﺮﺍﻧﻪﺍﺵ ﻳﺎ ﺷــﺠﺎﻋﺖ ﺑﻲﻧﻈﻴﺮ ﻋﺒﺎﺱ)ﻉ( ﻛﻪ ﺑﺎ ﺟﻨﮓﺁﻭﺭﻱ ﻳﮕﺎﻧﻪﺍﺵ
ﺑﻪ ﻃﻠﺐ ﺁﺏ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﻓﺮﺍﺕ ﺷﺪ ﻭ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺩﺭﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺩﻭ ﺩﺳﺘﺶ ﺍﺯ ﺑﺪﻥ ﺟﺪﺍ
ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ،ﻣﺸــﻚ ﺁﺏ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻫﺎﻥ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺣﺎﺟﺖ ﺍﻧﺪﺭﻭﻧﻲ ﺑﻴﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺍ
ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﻛﻨﺪ ﻭﺍﻟﻨﻬﺎﻳﻪ ﺩﺭﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﻪ ﭼﺸــﻤﻲ ﺩﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪﺍﺵ ﺍﺯ
ﺍﺳــﺐ ﺗﺎ ﺯﻣﻴﻦ ﺭﺍ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺩﺳــﺘﻲ ﺗﺎ ﺗﻜﻴﻪﮔﺎﻫﺶ ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ
ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺯﻣﻴﻦ ،ﺑﻪ ﺯﻣﻴﻦ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻱ ﺣﻤﺎﺳﻲ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ
ﻭ ﺍﮔﺮ ﺍﻧﺒﻮﻩ ﻣﺼﻴﺒﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻄﻬﺮﻱ ﺩﺭ ﺣﻤﺎﺳــﻪ ﺣﺴــﻴﻨﻲ ﺑﻪ
ﺑﺎﺯﺷﻤﺎﺭﻱ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﺍﺯ ﺗﺎﺧﺘﻦ ﺍﺳﺐﻫﺎ ﺭﻭﻱ ﺍﺟﺴﺎﺩ ﺗﺎ ﺍﺯ ﻗﻔﺎ
ﺑﺮﻳﺪﻥ ﺳﺮ ﻧﻮﻩ ﺭﺳﻮﻝﺍﷲ ﻭ ﺗﺎ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﻛﺮﺩﻥ ﺳﻨﮓ ﻭ ﻧﻴﺰﻩ ﻭ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺮ ﺟﺴﻢ
ﺑﻲﺟﺎﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﻭ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺍﺳــﺎﺭﺕ ﺑﺮﺩﻥ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻣﻨﺴﻮﺏ ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ)ﺹ( ﺭﺍ ﺍﺯ
ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻱ ﺗﺎﺛﺮﺍﻧﮕﻴﺰ ﻭ ﺣﻤﺎﺳﻲ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ ،ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺫﻋﺎﻥ ﻛﻨﻴﻢ
ﻛﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﻋﻘﻴﺪﺗﻲ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺣﺠﻢ ﻭﺳﻴﻌﻲ ﺍﺯ ﺍﺣﺴﺎﺱ،
ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻭ ﺣﻤﺎﺳــﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﮔﺎﻫﻲ
ﺣﺘﻲ ﺩﭼﺎﺭ ﻧﺴﻴﺎﻥ ﻭ ﻓﺮﺍﻣﻮﺷﻲ.
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﻭ ﮔﺬﺭﺍ ﺑﺎ ﺑﺮﺭﺳــﻲ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﻣﺎﻡ
ﻋﻠﻲ)ﻉ( ،ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻦ)ﻉ( ﻭ ﺣﻀﺮﺕ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ،ﺳــﻌﻲ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﺗﺮﺳﻴﻢ
ﺍﻟﮕﻮﻱ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ ﻣﻮﻣﻨﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﻮﻉ ﻋﻤﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﺍﻣﺎﻡ
ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭘﺎﺳﺨﻲ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺍﻝ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ »ﭼﺮﺍ ﺍﺑﺎﻋﺒﺪﺍﷲ
ﺍﻟﺤﺴــﻴﻦ ﺭﺍﻩ ﻗﻴﺎﻡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ ﺍﻣﺎ ﭘﺪﺭ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭﺷــﺎﻥ ﺭﺍﻩ ﺳﻜﻮﺕ ﻭ
ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺍﺭﺟﻤﻨﺪﺷﺎﻥ ﺭﺍﻩ ﺻﻠﺢ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؟«
ﺍﻣﻴﺮﻣﻮﻣﻨﺎﻥ؛ ﺳﻜﻮﺕ
ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺭﺣﻠﺖ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ،ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﻭ ﺻﺤﺎﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻞ
ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﺳــﻘﻴﻔﻪ ﺑﻨﻲﺳﺎﻋﺪﻩ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺟﻠﺴﻪ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ
ﺍﺑﻮﺑﻜﺮ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮﺩﻧﺪ.
ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺍﺑﻮﺑﻜﺮ ،ﻧﻪ ﺑﺎ ﺭﺍﻱ ﻭ ﻧﻈﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷــﻴﻮﻩﺍﻱ ﺍﻟﻴﮕﺎﺭﺷــﻴﻚ
– ﻧﻈﺮ ﻭ ﺭﺍﻱ ﻣﺘﻨﻔﺬﺍﻥ ﻗﻮﻡ – ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻪ ﺑﻴﻌﺖ
ﺑﺎ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺍﻭﻝ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺷﺪﻧﺪ.
ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﻛﻪ ﺩﺭ ﻏﺪﻳﺮ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻡ ﻭﻻﻳﺖ ﻭ ﺟﺎﻧﺸــﻴﻨﻲ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﺭﺳﻴﺪﻩ
ﺑﻮﺩ ،ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﻏﺎﻳﺐ ﺑﺰﺭگ ﺷــﻮﺭﺍﻱ »ﺍﻫﻞ ﺣﻞ ﻭ ﻋﻘﺪ« ﺑﻮﺩ.
ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﻗﻮﻡ ﺑﻪ ﺳﻮﺍﻝ »ﭼﺮﺍ ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻧﺸﺪ؟« ﺍﻣﺎ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺯ
ﺳﻨﺖﻫﺎﻱ ﺟﺎﻫﻠﻲ ﺍﻋﺮﺍﺏ ﺑﻮﺩ؛ ﻳﻜﻲ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻼﻓﺖ ﺟﻮﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ
ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺣﺪ ﻣﺰﺍﺡ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﻣﻲﺧﻨﺪﺩ.
ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺭﻓﺖ .ﺍﮔﺮ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﺧﻮﺩ
ﻋﻬﺪﻩﺩﺍﺭ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺩﻭﻧﻬﺎﺩ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﺭ ﻣﻜﻪ ﺑﻮﺩ» ،ﺍﻫﻞ ﺣﻞ ﻭ ﻋﻘﺪ«
ﺍﺑﻮﺑﻜﺮ ﺭﺍ ﺑﻪﻛﺎﺭ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﮔﻤﺎﺭﺩﻧﺪ ﻭ ﻧﻬﺎﺩ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﻧﻘﻞ ﻭ ﻋﻘﻞ ﺩﺭ
ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪ .ﺍﺑﻮﺑﻜﺮ ﺍﺯ ﻧﻬﺎﺩ ﺩﻳﺎﻧﺖ ،ﺻﺤﺎﺑﻲ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ
ﺑﻮﺩﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻓﻀﻴﻠﺘﻲ ﺑﺰﺭگ ﻧﺰﺩ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﻣﺪﻋﻲ
ﺑﻮﺩ ﻛﺎﺭ ﻣﻠﻚ ﺭﺍ ﺑﺮﻣﺪﺍﺭ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ.
ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺁﻏــﺎﺯ ﺧﻼﻓﺖ ﺍﺑﻮﺑﻜﺮ ،ﺁﻏﺎﺯ ﻋﺼﺮ ﻋﺮﻓﻲ ﺷــﺪﻥ ﺩﻳﻦ ﺑﻮﺩ .ﭼﻪ
ﺑﺮﺣﻖﺗﺮﻳﻦ ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ ﺳﻨﺖ ﺭﺳﻮﻝ ،ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﺎﻏﺒﺎﻧﻲ
ﻭ ﺗﻤﺸــﻴﺖ ﺍﻣﻮﺭ ﻃﺒﻘﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺍﻭﻝ ﺑﻪ ﺗﺪﺑﻴﺮ
ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺪﻥ.
ﺟﺪﺍ ﺷﺪﻥ ﻧﻬﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﺍﺯ ﻧﻬﺎﺩ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺍﻣﺮﻭﺯﻱ ﺍﺯ ﺁﻥ
ﺑﻪ ﺳﻜﻮﻻﺭﻳﺴﻢ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻓﻮﺕ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ ،ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ
ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻧﺒﻮﺩ ﻛﻪ ﻧﻬﺎﺩ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﺷــﻪﺍﻱ ﺑﺮﻭﺩ ﻭ ﻧﻬﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﺑﺮ ﺁﻥ ﻣﺴﻠﻂ ﺷﻮﺩ.
ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺳــﺘﺎﻳﺶﺍﻧﮕﻴﺰ ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﺩﺭ ﺍﻳﻤﺎﻥ ،ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﻭ ﺭﺳــﺘﮕﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻫﺮ
ﻃﺮﻑ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻲﺷﺪ؛ ﻧﻪﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺳﻠﻤﺎﻥ ﻭ ﺍﺑﻮﺫﺭ ﻭ ﻣﺎﻟﻚ ﻛﻪ ﻋﻤﺮﺑﻦ
ﺧﻄﺎﺏ ﺩﺭ ﻭﺻﻒ ﺍﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ» :ﻣﻦ ﺍﺯ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺷﻨﻴﺪﻡ ﻛﻪ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﻋﻠﻲ ﺍﺯ ﻭﺯﻥ
ﺁﺳﻤﺎﻥﻫﺎ ﻭ ﺯﻣﻴﻦ ﺳﻨﮕﻴﻦﺗﺮ ﺍﺳﺖ«.
6
ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺧﻼﻓﺖ ﺭﺍ ﻭﺩﻳﻌﻪ ﺍﻟﻬﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﮔﺴــﺘﺮﺵ ﺷــﺮﻳﻌﺖ
ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴــﺖ ﺍﻣﺎ ﺭﺍﻩ ﺳﻜﻮﺕ ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ .ﻧﻪ ﺩﺭ ﺟﻤﻊ ﻭ
ﺁﺷﻜﺎﺭ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻋﻠﻨﻲ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ ﺧﻠﻔﺎ ﻫﻤﺖ ﮔﻤﺎﺭﺩ ﻭ ﻧﻪ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻥ ﻭ ﺧﻔﺎ ﺩﺭ
ﻛﺎﺭ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺁﻣﺪ؛ ﻧﻮﻋﻲ ﺳﻜﻮﺕ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻱ.
ﺍﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﺑﺰﺭگ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﭼﻮﻥ ﻧﻬﺎﻟﻲ ﺗﺎﺯﻩ
ﭘﺎ ،ﻋﺼﺮ ﺟﻮﺍﻧﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻲﮔﺬﺭﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺣﺠﺖ ﺧﺪﺍ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﺭﻭﻱ ﺯﻣﻴﻦ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻮ ﺑﺪﻋﺘﻲ ﺗﺎﺯﻩ ﻣﻲﺩﻳﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ »ﻣﺮﺩﻡ« ﺗﻨﻬﺎ
ﻋﻨﺼﺮﻱ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎﺗﻲ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﺎﻛﻢ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺗﻤﺎﻡ ﻭﺟﻮﺩﺷﺎﻥ ﺗﻨﻬﺎ
ﺩﺳﺖﻫﺎﺷﺎﻥ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﻨﺪ .ﺍﮔﺮ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﻭﺣﻴﺎﻧﻲ
ﻭ ﻓﺮﻫﻤﻨﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ،ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ »ﺭﺣﻤﻪﻟﻠﻌﺎﻟﻤﻴﻦ« ﮔﺴﻴﻞ ﻣﻲﻛﺮﺩ،
ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺷﻮﺭﺍ ﻭ ﺍﺟﺒﺎﺭ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺗﺼﻤﻴﻢ
ﺑﺎ ﺣﺎﻛﻢ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﺩﺭﺣﺎﻟﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ »ﺗﻤﺎﻡ ﺩﻳﻦ« ﻧﺰﺩ
ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﺑﻮﺩ .ﺍﻭ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺭﻓﺖ ،ﺍﻣﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲﺭﻓﺖ ﻓﻘﻂ
ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺍﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﻧﺒﻮﺩ؛ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻭﺍﺭﻩ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻭﺭﺯﻱ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﻭ ﻣﻮﻣﻨﺎﻧﻪ
ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲﺭﻓﺖ؛ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺣﺎﻛﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮﺩﻡ
ﻣﺘﻮﺍﺿﻊ ﻭ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺖ ،ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺣﻘﻮﻕ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ
ﺣﺎﻛﻤﺎﻥ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺖ ﻭ ﺗﻤﺸﻴﺖ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺮﺩﻡ ،ﺑﺮﻗﺮﺍﺭﻱ ﻋﺪﻝ ﻭ ﺍﻧﺼﺎﻑ؛ ﭼﻪ ﺍﺯ
ﻧﻮﻉ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﭼﻪ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮﻣﻲﺷﻤﺮﺩ.
ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﺍﻣﺎ ﺳــﻜﻮﺕ ﻛﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﺳــﻜﻮﺗﺶ ﻓﺮﻳﺎﺩ ﻫﻢ
ﺩﺍﺷﺖ؛ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﺑﻮﺳــﻔﻴﺎﻥ ﺑﻪ ﺳــﺮﺍﻏﺶ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﻛﺮﺩ؛ »ﺍﻧﻲ ﻻﺭﻱ
ﻋﺠﺎﺟــﻪ ﻻﻳﻄﻔﻮﻫﺎ ﺍﻻ ﺍﻟﺪﻡ؛ ﺗﻮﻓﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ ﻛــﻪ ﺟﺰ ﺧﻮﻥ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﻱ
ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧــﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺧﺎﻣﻮﺵ ﺳــﺎﺯﺩ «.ﻭ ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﻓﺮﺯﻧــﺪ ﺍﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ:
»ﺩﺳــﺘﺖ ﺭﺍ ﺑﺪﻩ ﺗﺎ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﻢ ﻭ ﺩﺳــﺖ ﺗﻮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺧﻠﻴﻔﻪ
ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺑﻔﺸﺎﺭﻡ(1)«.
ﺭﻭ ﺑﻪ ﺍﺑﻮﺳــﻔﻴﺎﻥ ﻛــﺮﺩ ﻭ ﮔﻔﺖ» :ﻣﺎ ﺯﻟﺖ ﻋﺪﻭﺍ ﻟﻼﺳــﻼﻡ ﻭ ﺍﻫﻠﻪ؛ ﺗﻮ ﺑﺮ
ﺩﺷــﻤﻨﻲ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﺎﻗﻲ ﻫﺴــﺘﻲ (2) «.ﻭ ﺑﺎ ﭘﻴﺸــﻨﻬﺎﺩ ﻓﺘﻨﻪﺁﻣﻴﺰﺍﻧﻪ
ﺍﺑﻮﺳﻔﻴﺎﻥ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮﺩ.
ﺩﺭ ﻧﻬﺞﺍﻟﺒﻼﻏﻪ ﻧﻴﺰ ﺣﻀﺮﺕ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺍﺑﻮﺳﻔﻴﺎﻥ ﻭ ﺁﮔﺎﻩ ﻛﺮﺩﻥ
ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻗﺐ ﺑﺪ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ» :ﻣﻮﺝﻫﺎﻯ ﻓﺘﻨﻪ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻰﻫﺎﻯ
ﻧﺠﺎﺕ ﺑﺸﻜﺎﻓﻴﺪ .ﺍﺯ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻭ ﺩﻭﺩﺳﺘﮕﻰ ﺩﻭﺭﻯ ﮔﺰﻳﻨﻴﺪ ﻭ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻯ
ﻓﺨﺮﻓﺮﻭﺷﻰ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﺮ ﺑﺮﺩﺍﺭﻳﺪ ....ﺍﮔﺮ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﻢ ،ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮﻭﺍﻳﻰ
ﺣﺮﻳﺺ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺧﺎﻣﻮﺵ ﺑﻨﺸﻴﻨﻢ ،ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺍﺯ ﻣﺮگ ﻣﻰﺗﺮﺳﺪ .ﺑﻪ ﺧﺪﺍ
ﺳﻮﮔﻨﺪ! ﻋﻼﻗﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺍﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﺑﻪ ﻣﺮگ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻋﻼﻗﻪ ﻛﻮﺩﻙ ﺑﻪ ﭘﺴﺘﺎﻥ
ﻣﺎﺩﺭ ﺍﺳﺖ .ﺍﮔﺮ ﺳﻜﻮﺕ ﻣﻰﻛﻨﻢ ،ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻋﻠﻢ ﻭ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﺧﺎﺻﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﺁﻥ ﻓﺮﻭ ﺭﻓﺘﻪﺍﻡ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﻣﺜﻞ ﻣﻦ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮﺩﻳﺪ ،ﺑﺴﺎﻥ ﺭﻳﺴﻤﺎﻥ ﭼﺎﻩ،
ﻣﻀﻄﺮﺏ ﻭ ﻟﺮﺯﺍﻥ ﻣﻰﺷﺪﻳﺪ) (3)«.ﻧﻬﺞﺍﻟﺒﻼﻏﻪ ،ﺧﻄﺒﻪ (5
ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪﺍﻯ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺼﺮ ﻧﻮﺷــﺘﻪ ،ﻋﻠﺖ ﺳﻜﻮﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻫﻤﻴﻦ
ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ» :ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﺳــﻮﮔﻨﺪ! ﻣﻦ ﻫﺮﮔﺰ ﮔﻤﺎﻥ ﻧﻤﻰﻛﺮﺩﻡ
ﻛــﻪ ﻋﺮﺏ ﺧﻼﻓﺖ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻳﺎ ﻣــﺮﺍ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﺎﺯﺩﺍﺭﺩ .ﻣﺮﺍ ﺑﻪ
ﺷــﮕﻔﺘﻰ ﻭﺍﻧﺪﺍﺷﺖ ﺟﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻛﻪ ﺩﺳﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﻴﻌﺖ
ﻣﻰﻓﺸــﺮﺩﻧﺪ؛ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭ ﻣﻦ ﺩﺳﺖ ﻧﮕﺎﻩ ﺩﺍﺷــﺘﻢ .ﺩﻳﺪﻡ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ
ﺍﺯ ﺍﺳــﻼﻡ ﺑﺎﺯﮔﺸــﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺁﻳﻴﻦ ﻣﺤﻤﺪﺻﻠﻰﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪﻭﺁﻟﻪ ﺭﺍ
ﻣﺤﻮ ﻛﻨﻨﺪ .ﺗﺮﺳــﻴﺪﻡ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﻳﺎﺭﻯ ﺍﺳــﻼﻡ ﻭ ﻣﺴــﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﻧﺸﺘﺎﺑﻢ ،ﺩﺭ
ﭘﻴﻜــﺮ ﺁﻥ ﺭﺧﻨﻪ ﻭ ﻭﻳﺮﺍﻧﻰ ﻣﺸــﺎﻫﺪﻩ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﺼﻴﺒــﺖ ﻭ ﺍﻧﺪﻭﻩ ﺁﻥ ﺑﺮ
ﻣﻦ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻭ ﺑﺰﺭگﺗﺮ ﺍﺯ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺯﻩﺍﻯ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺯﻭﺩﻯ ﻣﺎﻧﻨﺪ
ﺳﺮﺍﺏ ﻳﺎ ﺍﺑﺮ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻰﺭﻭﺩ؛ ﺳــﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻢ
ﻭ ﻣﺴــﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﻳﺎﺭﻯ ﻛﺮﺩﻡ ﺗﺎ ﺁﻧﻜﻪ ﺑﺎﻃﻞ ﻣﺤﻮ ﺷــﺪ ﻭ ﺁﺭﺍﻣﺶ ﺑﻪ ﺁﻏﻮﺵ
ﺍﺳﻼﻡ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ(4) «.
ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴــﻼﻡ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻫﺎﻯ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺣﻜﻮﻣــﺖ ﺧﻮﺩ ﺿﻤﻦ ﺑﺎﺯ ﮔﻔﺘﻦ
ﺍﻭﺿﺎﻉ ﭘــﺲ ﺍﺯ ﻭﻓﺎﺕ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻛﻪ ﺣﻖﺷــﺎﻥ ﺗﻠﻒ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺭﺩﻳﻒ ﺗﻮﺩﻩ
ﺑﺎﺯﺍﺭﻯﻫﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ،ﻓﺮﻣﻮﺩ» :ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﻰﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪﻭﺁﻟﻪ ﺣﻖ
ﻣﺎ ﺭﺍ ﻏﺼﺐ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺭﺩﻳﻒ ﺗﻮﺩﻩﺑﺎﺯﺍﺭﻯﻫﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ .ﭼﺸﻢﻫﺎﻳﻰ ﺍﺯ
ﻣﺎ ﮔﺮﻳﺴﺖ ﻭ ﻧﺎﺭﺍﺣﺘﻰﻫﺎ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪ .ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻗﺴﻢ! ﺍﮔﺮ ﺑﻴﻢ ﻭﻗﻮﻉ ﻓﺘﻨﻪ ﻣﻴﺎﻥ
ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﻭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻛﻔﺮ ﻭ ﺗﺒﺎﻫﻰ ﺩﻳﻦ ﻧﺒﻮﺩ ،ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺁﻧﺎﻥ ﻃﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮﻯ
ﻣﻰﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻰﺟﻨﮕﻴﺪﻡ(5)«.
ﺣﻀﺮﺕ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺭﺣﻠﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺑﺎﺯﺩﺍﺷــﺖ،
ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺭ ﺷﻮﺭﺍﻯ ﺷﺶﻧﻔﺮﻯ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﻋﺒﺪﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﺎ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﻴﺮﻧﮕﻰ
ﺑﻴﺶ ﻧﻤﻰﺩﺍﻧﺴﺖ ،ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻋﻤﻼ ﺟﻠﻮ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺧﻄﺎﺏ
ﺑﻪ ﺍﻋﻀﺎﻯ ﺷﻮﺭﺍ ﻓﺮﻣﻮﺩ» :ﮔﺮﭼﻪ ﺭﻫﺒﺮﻯ ،ﺣﻖ ﻣﻦ ﺍﺳﺖ ﻭ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺁﻥ ﺍﺯ ﻣﻦ،
ﻇﻠﻢ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺷــﻤﺮﺩﻩ ﻣﻰﺷﻮﺩ ،ﻣﺎﺩﺍﻣﻰ ﻛﻪ ﻛﺎﺭ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ
ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺟﻔﺎ ﺷﻮﺩ ،ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻰ ﻧﺨﻮﺍﻫﻢ ﻛﺮﺩ(6)«.
ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺟﻠﺴﻪ ﺷﻮﺭﺍ ،ﻋﺒﺎﺱ ﻋﻤﻮﻯ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﺯ ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴﻼﻡ
ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺭ ﺟﻠﺴــﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﻧﻴﺎﺑﺪ ،ﺯﻳﺮﺍ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ
ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ،ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻗﻄﻊ ﻣﻰﺩﺍﻧﺴﺖ .ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴﻼﻡ ﺿﻤﻦ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻋﺒﺎﺱ
ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺁﻥ ﺟﻠﺴﻪ ،ﭘﻴﺸــﻨﻬﺎﺩ ﻭﻯ ﺭﺍ ﺭﺩ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻓﺮﻣﻮﺩ» :ﺍﻧﻰ ﺍﻛﺮﻩ
ﺍﻟﺨﻼﻑ .ﻣﻦ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﻧﺪﺍﺭﻡ(7)«.
ﭘﺎﺳﺦ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ )ﺱ( ﻛﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﺩﻋﻮﺕ ﻛﺮﺩ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺟﻠﺪ
ﻳﺎﺯﺩﻫﻢ ،ﺻﻔﺤﻪ 113ﺍﺑﻦﺍﺑﻲ ﺍﻟﺤﺪﻳﺪ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ» :ﺭﻭﺯﻱ ﻛﻪ
ﻋﻠﻲ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴﻼﻡ ﺩﺳﺖ ﺭﻭﻱ ﺩﺳﺖ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩ ،ﺑﺎﻧﻮﻱ ﮔﺮﺍﻣﻲ ﺣﻀﺮﺕ،
ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻋﻠﻴﻬﻤﺎﺍﻟﺴــﻼﻡ ،ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﺩﻋﻮﺕ ﻛﺮﺩ .ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺻﺪﺍﻱ
ﻣﻮﺫﻥ ﺑﻪ ﻧﺪﺍﻱ»ﺍﺷــﻬﺪ ﺍﻥ ﻣﺤﻤﺪ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﷲ« ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ .ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴﻼﻡ
ﺭﻭ ﺑﻪ ﻫﺴــﻤﺮ ﮔﺮﺍﻣﻲ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻣﻮﺩ :ﺁﻳﺎ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﻱ ﺍﻳﻦ ﺻﺪﺍ ﺭﻭﻱ ﺯﻣﻴﻦ
ﺧﺎﻣﻮﺵ ﺷﻮﺩ؟ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻋﻠﻴﻬﻤﺎﺍﻟﺴــﻼﻡ ﻓﺮﻣﻮﺩ :ﻫﺮﮔﺰ .ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴﻼﻡ
ﮔﻔﺖ :ﭘﺲ ﺭﺍﻩ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻡ«.
ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﺍﺯ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﻠﻔــﺎ ،ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻳﻲ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺯﺍﻭﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﺎ
ﻣﺸﻲ ﺭﺳﻮﻝﺍﷲ ﻭ ﻧﻮﻋﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎﺭﺍﻧﻪ ﺍﺯ ﺍﺳﻼﻡ ﻣﺤﻤﺪ)ﺹ( ﺑﻮﺩ،
ﺍﻣﺎ ﮔﻮﻳﺎ ﺍﻣﻴﺮﻣﻮﻣﻨﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺭﺳﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﻼﻓﺖ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﺗﻦ ﻭ
ﺳﻜﻮﺕ ﻣﻌﻨﺎﺩﺍﺭ ﺍﻭ ،ﻫﻢ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻭﺣﺪﺕ ﻣﺮﺩﻡ ﺗﺎﺯﻩ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﻣﻴﺴﺮ ﺍﺳﺖ
ﻭ ﻫﻢ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺩﺭ ﺳﻨﺖ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﭘﺪﻳﺪ ﻧﻤﻲﺁﻳﺪ.
ﺧﻮﺩ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻫﻢ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻃﺮﻑ ﻣﺸﻮﺭﺕ ﺧﻠﻔﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ
ﻭﺍﺳﻄﻪ ،ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﺧﻴﺮ ﻭ ﺻﺤﻴﺢ ﻣﻲﭘﻨﺪﺍﺷﺖ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﺍﺩ
ﺗﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﻬﺎﺩ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﻭ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻭﺝ ﺭﺳﻴﺪﻩ
ﺑﻮﺩ ،ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻧﺸﻮﺩ.
ﻧﻘﻞ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻋﻠــﻲ)ﻉ( ﺩﺭ ﺟﻨﮓﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺧﻠﻔﺎ ﻣﺸــﻮﺭﺕ
ﻣﻲﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺟﻬﺖ ﻧﺒﺮﺩ ﺑﺎ ﻣﺮﺗﺪﺍﻥ ﻣﺴــﻠﺢ ،ﺳــﻮﺍﺭ ﺑﺮ ﺍﺳــﺐ ﺩﺭ
ﺫﻭﺍﻟﻘﺼــﻪ )ﻣﺤﻠﻲ ﻧﺰﺩﻳــﻚ ﻣﺪﻳﻨﻪ( ﻣﻮﺿﻊ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ،ﻋﻠــﻲ)ﻉ( ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ
ﺍﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺟﺪﻱ ﻣﻨﺼﺮﻑ ﺳــﺎﺧﺖ ﻭ ﮔﻔﺖ ﺍﮔــﺮ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ
ﺁﻧﺎﻥ ﺭﻓﺘﻪ ،ﺍﺯ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺷــﻮﺩ ،ﻧﻈﻢ ﻭ ﺍﻧﻀﺒﺎﻁ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻗﻠﻤﺮﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ
ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎﺯﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﮔﺸﺖ .ﺍﺑﻮﺑﻜﺮ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻭ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺣﻀﺮﺕ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ
ﺭﺩﻩ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩ(8).
ﻭ ﺧﺎﻟﺪﺑﻦ ﻭﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺒﺮﺩ ﺑﺎ ﺍﻫﻞ ْ
ﻳﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷﻜﺴــﺖ ﺩﺭ ﻧﺒــﺮﺩ ﺟﺮ ،ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺩﻭﻡ ،ﻣﺴــﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺭﺍ
ﻓﺮﺍﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻭ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﺩ ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﻭﻗﺘﻲ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻲﭘﺮﺳﻨﺪ ﻛﻪ
ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺳﭙﺎﻩ ﺑﺮﻭﺩ ﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﺭﺍ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ ،ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺩﻫﺪ
ﻛﻪ »ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﺒﺮﺩ ﻧﺮﻭﺩ«(9).
ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﺩﺭ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﺪﻭﺩ ﺍﻟﻬﻲ ﻭ ﻗﻀﺎﻭﺕ ﻫﻢ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﺣﻜﻮﻣﺖ
ﺑــﻮﺩ .ﺩﺭ ﻗﻀﻴﻪ ﻗﺘﻞ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻫﻢ ﺣﻀــﺮﺕ ،ﺩﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪﺵ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻣﻲﺧﻮﺍﻧﺪ ﻭ
ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ» :ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺩﺍﺭﻳﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﺎﻳﺴﺘﻴﺪ
ﻭ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﺪﻫﻴﺪ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ(10)«.
ﺍﻣﺎﻡ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻗﺘﻞ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻫﻢ ﻣﻌﺘﺮﺽ ﻣﺤﺎﻓﻈﺎﻥ ﺑﻴﺖ ﺍﻭ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ
ﭼﻨﺪ ﺗﻦ ﺍﺯ ﺻﺤﺎﺑﻪ ،ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺳﻮﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﺎﻙ ﻣﻲﺳﭙﺎﺭﻧﺪ(11) .
ﺻﻼﺡ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻭ ﺁﺭﺍﻣﺶ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖﻫﺎﻱ ﺣﻀﺮﺕ
ﺍﺯ ﺭﻭﻧﺪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﻠﻔﺎ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳــﻜﻮﺕ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺩﻫﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺎﺭﺍﺝ
ﺣﻘﺶ ﻭﺍﺩﺍﺷﺖ.
ﭼﻪ ﻛﺴــﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ
ﻣﻲﺑﺮﺩ ،ﻓﺘﻨﻪ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺣﺠﺎﺯ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺮﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺗﺎﺯﻩ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺷﺪﻩ
ﺑﻪ ﺩﻳﻦ ﺍﺑﻮﺳﻔﻴﺎﻥ ﺑﺎﺯ ﻧﻤﻲﮔﺸﺘﻨﺪ؟
ﻭﺭﻭﺩ ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﺍﻣﺎ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻣﺒﺎﺭﻛﻲ ﺑﻮﺩ؛ ﭼﻪ ﺍﮔﺮ ﺑﻪ
ﺻﺪﺍﺭﺕ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺧﻠﻔﺎ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩﺍﻱ ﺍﻟﻴﮕﺎﺭﺷﻴﻚ ﻭ ﺑﺎ ﺭﺍﻳﺰﻧﻲ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ
ﻋــﺮﺏ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺯﻭﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﺑﻴﻌﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻮﺩ ،ﺑﺎﺯﮔﺸــﺖ
ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﺑﻪ ﺧﻮﺍﺳــﺖ ﻭ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻮﺩ؛ ﭼﻪ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻗﻠﻪ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ،
ﺣﺎﻝ ﺍﮔﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﭼﻪ ﺑﻪ ﺯﻭﺭ ،ﭼﻪ ﺑﻪ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻗﻠﻪ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﻭ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﺩﺍﺩﻧﺪ
ﻛﻪ ﺫﺍﺗﺎ ﻛﻮﺗﺎﻩﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻭﺳﺖ ،ﺑﺮﺑﻠﻨﺪﻱ ﻗﻠﻪ ﺷﻜﻲ ﺣﺎﺩﺙ ﻣﻲﺷﻮﺩ؟
ﺷﺘﺮ ﺧﻼﻓﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪﺍﺵ ﺭﺳــﻴﺪ ﻭ ﺍﻓﺴﺎﺭ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺻﺎﺣﺒﺶ .ﺍﻳﻦ
ﺑﺎﺭ ﺍﻣﺎ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﻨﺖ ﻏﻠﻂ ﻋﺮﺏ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﺳﻼﻡ ﻛﻪ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻭ ﻧﺴﺐ ﺷﻴﺨﻮﺧﻴﺖ
ﻭ ﺛﺮﻭﺕ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺻﺪﺭ ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﺪﺍﻕ »ﻫﺮﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻘﻮﺍﺗﺮ ﺍﺳﺖ ﻣﻘﺎﻡ
ﺑﺎﻻﺗﺮﻱ ﺩﺍﺭﺩ« ﺧﻼﻓﺖ ﺑﻪ ﺷــﺠﺎﻉﺗﺮﻳﻦ ﻋﺮﺏ ﻭ ﻛﺎﻣﻞﺗﺮﻳﻦ ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﺭﻭﻱ
ﺯﻣﻴﻦ ﺭﺳﻴﺪ .ﺍﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺷﻴﺮﻳﻦﺗﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ(؛ ﺻﻠﺢ
ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷــﻬﺎﺩﺕ ﻋﻠﻲ)ﻉ( ،ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺩﺭ ﺍﻭﺝ ﻗﺪﺭﺕ ﺑــﻮﺩ .ﺍﻛﺜﺮ ﺻﺤﺎﺑﻪ
ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﺯ ﺩﻧﻴﺎ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ،ﺳﺘﻮﻥﻫﺎﻱ ﺍﺭﺩﻭﮔﺎﻩ ﺧﻮﺍﺭﺝ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻋﻠﻲ)ﻉ(
ﺑﻪ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺭﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﺻﺤﺎﺏ ﺟﻤﻞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺧﻮﻧﺨﻮﺍﻫﺎﻥ
ﻋﺜﻤﺎﻥﺑﻦ ﻋﻔﺎﻥ ﺳﻮﻱ ﺷﺎﻡ ﺭﺍ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻧﺪ ﻭ ﺑﺴﺎﻁ ﺍﺳﻼﻡ ﻣﻨﻬﺎﻱ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺭﺍ
ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﻮﺳﺘﻴﻨﻲ ﺍﺯ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻧﺒﻮﻱ ﺑﻮﺩ ،ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮﺩﻧﺪ.
ﺍﺳﻼﻡ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ،ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺍﺯ ﻇﺎﻫﺮﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﻳﻨﻲ ،ﺍﺷﺮﺍﻓﻲﮔﺮﻱ ،ﺍﻟﻴﮕﺎﺭﺷﻲ
ﻭ ﺯﻭﺭﻣﺪﺍﺭﻱ ﺑﻮﺩ .ﺳﻼﺡ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮﺍﺹ ،ﺯﺭ ﺑﻮﺩ ،ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺘﺸﺮﻋﻴﻦ
ﺗﺰﻭﻳﺮ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮﺩﻡ؛ ﺯﻭﺭ .ﺭﺍﻫﻲ ﻛﻪ ﺧﻠﻔﺎﻱ ﺭﺍﺷــﺪﻳﻦ ﺩﺭ ﺭﺳــﻴﺪﻥ ﺑﻪ
ﻗﺪﺭﺕ ﻃﻲ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮔﺮﭼﻪ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﺍﻫﻞ ﺣﻞ ﻭ ﻋﻘﺪ ،ﺍﺳﺘﺨﻼﻑ ﻭ ﺷﻮﺭﺍ،
ﺑﻴﻌــﺖ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺩﺭﺟﻪ ﺩﻭﻣﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ
ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﺭﺍﻩ ﺟﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺯﻭﺭ ﺩﺍﺩ .ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺖ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﻮﺩ
ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺁﻏﺎﺯ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻋﺼﺮ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﻮﺩ؛ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻨﻲﺍﻣﻴﻪ ﺩﺭ
ﺳﺮ ﻣﻲﭘﺮﻭﺭﺍﻧﺪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪﺑﻦﺍﺑﻲﺳﻔﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻲﻛﺮﺩ.
ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻧﻬﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﺑﺎ ﻧﻬﺎﺩ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﺎﻣﻞ ﻗﻄﻊ ﺑﻮﺩ .ﺍﮔﺮ
ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﺩﺭ ﺻﻔﻴﻦ ﺑﻪ ﻃﻠــﺐ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭﻱ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻭ ﻋــﺰﻝ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ
ﻫﻤﺖﮔﻤﺎﺭﺩ ﺗﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺭﺋﻴﺲ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻧﻬﺎﺩ ﺍﺯ ﺣﻖ ﻣﺴــﻠﻤﻴﻦ ﺩﻓﺎﻉ ﻛﻨﺪ،
ﺍﻣﺎﻡﺣﺴﻦ)ﻉ( ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺩﺭ ﻛﻮﻓﻪ ،ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﺪﺭ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭﺵ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺳﭙﺲ
ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺎﻧﻊﺗﺮﺍﺷــﻲ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻋﺰﻡ ﺟﻨﮓ ﻛﺮﺩ .ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎﻱ
ﺑﺰﺭﮔﻲ ﺑﺎ ﺧﻠﻔﺎﻱ ﺭﺍﺷــﺪﻳﻦ ﺩﺍﺷﺖ .ﺍﻭ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺻﺤﺎﺑﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻭ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ
ﺍﺳــﻼﻡ ﻧﺒﻮﺩ ،ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺪﺭﺵ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ،ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻭ
ﺭﺳﻮﻟﺶ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩ .ﭘﺲ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻓﻀﻴﻠﺘﻲ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻧﺒﻮﺩ ﺟﺰ ﻫﻤﺮﺍﻫﻲ ﺑﺎ ﺧﻠﻴﻔﻪ
ﺳﻮﻡ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺳﻴﺪﻧﺶ ﺩﺭ ﺷﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ.
ﺗﺎﻛﺘﻴﻚ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺍﻣﺎﻡ ،ﻓﺮﻳﻔﺘﻦ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺍﻭ ﺑﻮﺩ .ﻭﻋﺪﻩﻫﺎﻱ
ﻣﻌﺎﻭﻳــﻪ ﺣﺘﻲ ﺑــﻪ ﺧﻴﻤﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎﻥ ﺳــﭙﺎﻩ ﺍﻣــﺎﻡ ﻫﻢ ﺭﺳــﻴﺪ .ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ
ﻫﻤﺮﺍﻫﻲ ﺍﻭ ﻣﻨﺼﺮﻑ ﺷــﺪﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺍﺭﺩﻭﮔﺎﻩ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﭘﻴﻮﺳــﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ( ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ...» :ﺷﮕﻔﺘﺎ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻣﻲ ﻛﻪ ﭘﻲﺩﺭﭘﻲ ﻧﻪ ﺣﻴﺎ ﺩﺍﺭﻧﺪ،
ﻧﻪ ﺩﻳﻦ ....ﺍﻑ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺍﻱ ﺑﺮﺩﮔﺎﻥ ﺩﻧﻴﺎ(12) «...
ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺯ »ﺩﻧﻴﺎﺯﺩﮔﻲ ﻭ ﻋﺪﻡ ﺩﻳﻨﺪﺍﺭﻱ« ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﻻﻳﻞ ﺻﻠﺢ ﻧﺎﻡ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ
ﻭ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ »ﻋﺒﻴﺪﺍﻟﺪﻧﻴﺎ« ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.
ﻣﻔﺎﺩ ﺻﻠﺢ ﺍﻣﺎ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺫﻛﺎﻭﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺍﺷــﺖ .ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﺭ ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ
ﺻﻠﺢ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺳﺨﺖ ﻭ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ .ﺍﺯ ﺳــﻮﻳﻲ ﻳﺎﺭﺍﻧﺶ ﺭﺍ ﺳﻮﺍﻱ
ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﺩﻳﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﭘﺎﺳــﺦ ﺑﻪ ﺯﻳﺪﺑﻦ ﻭﻫﺐ ﺟﻬﻨﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ:
»ﺍﮔﺮ ﻳﺎﺭﺍﻧﻲ ﺩﺍﺷــﺘﻢ ،ﺻﻠــﺢ ﻧﻤﻲﻛﺮﺩﻡ«) (13ﻭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑــﺮ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽﻫﺎ
ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ» :ﺳــﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ! ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻧﺴــﭙﺮﺩﻡ ﻣﮕﺮ
ﺍﻳﻨﻜــﻪ ﻳﺎﺭﺍﻧﻲ ﻧﻴﺎﻓﺘﻢ (14)«.ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﻣــﺎ ﺍﮔﺮ ﻫﺪﻑ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺍﺯ ﺻﻠﺢ
ﻭﺻﻮﻝ ﻛﻢ ﻫﺰﻳﻨــﻪ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺑﻮﺩ،ﺗــﺮﻙ ﻣﺨﺎﺻﻤﻪ ﺍﺯ ﺟﺎﻧــﺐ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻪ
ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺣﺎﻓﻆ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ؛ »ﺍﺭﺩﺕ
ﺍﻥ ﻳﻜﻮﻥ ﻟﻠﺬﻳﻦ ﻧﺎﻋﻲ؛ ﺧﻮﺍﺳﺘﻢ ﺣﺎﻓﻈﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻳﻦ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ(15)«.
ﻭ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺍﺑﻮﺳــﻌﻴﺪ ﻋﻘﻴﺼﺎ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ» :ﺍﮔﺮ ﺻﻠﺢ ﻧﻤﻲﻛﺮﺩﻡ ،ﺭﻭﻱ ﺯﻣﻴﻦ
ﺍﺯ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﻣﺎ ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ(16) «.
ﺩﺳــﺘﺎﻭﺭﺩ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺯ ﺻﻠﺢ ﺍﻣﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻋﺘﻨﺎ ﺑﻮﺩ .ﺍﺯ ﺳــﻮﻳﻲ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺍﺯ ﺳــﺐ
ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﺩﺭ ﻣﺠﺎﻣﻊ ﺭﺳﻤﻲ ﻣﻨﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻭ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﺪﺍﺷﺖ
ﺑﻌــﺪ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﮕﻴﺮﺩ ،ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺧﺮ
ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﻳﺰﻳﺪ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﻋﺮﺏ ﺗﻼﺵ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ
ﺧﻮﺩ ﭘﻴﺎﻡ ﺩﺭﻭﻏﮕﻮ ﺑﻮﺩﻥ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﻣﺨﺎﺑﺮﻩ ﻣﻲﻛﺮﺩ .ﺍﻣﺎ ﻫﺮﭼﻪ
ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﭘﻮﺳــﺘﻴﻨﻲ ﺍﺯ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺭﺍﻩ ﺻﻠﺢ
ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺍﻣﺎﻡﺣﺴــﻦ)ﻉ( ﺭﺍﻩ ﺑﻘﺎﻱ ﺳﻨﺖ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﺑﻮﺩ .ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ
ﻣﻮﻣﻨﺎﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﺭﻭﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺻﻠﺢ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ .ﭼﻪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺩﻭﺭﺗﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﺍﻛﺮﻡ ﺳﺎﻝﻫﺎﻳﻲ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻔﻆ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺍﺯ ﮔﺰﻧﺪ ﺍﺑﻮﺳﻔﻴﺎﻥ،
ﺻﻠﺢ ﺣﺪﻳﺒﻴــﻪ ﺭﺍ ﺍﻣﻀﺎ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ .ﺍﮔﺮ ﺻﻠﺢ ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ،ﺯﻣﻴﻨﻪﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻓﺘﺢ
ﻣﻜﻪ ﺑﻮﺩ ،ﺻﻠﺢ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻦ)ﻉ( ﺭﺍ ﻫــﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺯﻣﻴﻨــﻪﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏ
ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻛﺮﺩ.
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(؛ ﻗﻴﺎﻡ
ﺑﻴﻌﺖ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺍﺳــﻼﻡ ﺑــﻮﺩ .ﺍﮔﺮ ﺯﻣﺎﻧﻲ
ﺩﻭﺭﺗﺮ ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﻋﻠﺖ ﺳــﻜﻮﺗﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻠﻔﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺻﺪﺍﻱ
»ﺍﺷﻬﺪﺍﻥ ﻣﺤﻤﺪ ﺭﺳﻮﻝﺍﷲ« ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﻭ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺑﻌﺪ
ﭘﺴﺮ ﺍﺭﺷــﺪﺵ ،ﺑﻘﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺻﺪﺍ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺻﻠﺢ ﺑﺎ ﭘﺴﺮ ﺍﺑﻮﺳﻔﻴﺎﻥ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ،ﻧﻮﻩ
ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ،ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﺯﻣﺎﻧﻪ ،ﺭﺍﻫﻲ ﺟﺰ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻥ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﺰﻳﺪﺑﻦ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺭﺍ
ﭘﻴﺶ ﺭﻭ ﻧﻤﻲﺩﻳﺪ؛ ﭼﻪ ﺍﻭ ﺍﺯ ﻣﻜﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺭﻓﺖ ﺗﺎ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪﺍ ﺧﻮﻧﻲ ﺭﻳﺨﺘﻪ
ﻧﺸﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎﻥ ﻟﺸﻜﺮ ﻋﻤﺮﺑﻦ ﺳﻌﺪ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﺗﺎ ﺭﺍﻩ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﺮﻭﺝ
ﺍﺯ ﺣﺠﺎﺯ ﺑﺎﺯﮔﺬﺍﺭﻧﺪ .ﻋﺰﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻧﻪ ﺑﺮ ﺟﻨﮕﻴﺪﻥ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻧﻜﺮﺩﻥ
ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻮﺩ؛ ﭼﻪ ﺍﺯ ﺍﺳــﻼﻡ ﻧﺒﻮﻱ ﻭ ﻋﻠﻮﻱ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺑــﺮ ﺟﺎﻱ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ.
ﺷﻜﺎﻑ ﺍﺳﻼﻡﻧﺒﻮﻱ /ﺍﺳﻼﻡ ﺍﻣﻮﻱ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﻭﻻﻳﺖ ﺣﻀﺮﺕ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﻪ
ﺍﻭﺝ ﺧﻮﺩ ﺭﺳــﻴﺪ .ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ،ﻧﻬﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﻧﻬﺎﺩ
ﺩﻳﺎﻧﺖ ﺟﺪﺍ ﻧﺸــﺪ ﻛﻪ ﻧﻬﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻬﺎﺩ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﻣﺪﻋﻲ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ
ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪﺍﻱ ﺷﺒﻴﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﺳــﻼﻡ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ .ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ ﺳﻨﺖ
ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ،ﻓﺮﺍﻣﻮﺷﻲ ﺣﻘﻮﻕ ﺣﺎﻛﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﺑﻪﮔﻮﺷﻪ ﺭﻓﺘﻦ
ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻭ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺁﻓﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻣﻮﻱ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳــﻼﻣﻲ
ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﺮﺩ .ﺩﺭ ﻣﺤﺮﻡ ﺳﺎﻝ 61ﻫﺠﺮﻱ ﻗﻤﺮﻱ ،ﺯﻣﺎﻥ ﺁﻥ ﻓﺮﺍ ﺭﺳﻴﺪﻩ
ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻧﻬﺎﺩ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﻧﻮﻩ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪﺍ ﻋﻠﻴﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﻛﻪ ﻫﻢ
ﺩﺭ ﻇﺎﻫﺮ ﺍﺯ ﺍﺳﻼﻡ ﻣﻨﺤﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺑﺎﻃﻦ ﺭﺍﻩ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ »ﻣﺮﺟﺎﻧﻪ«
ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺩﺳﺖ ﺑﻴﻌﺖ ﻳﺰﻳﺪ ﺭﺍ ﭘﺲ ﺯﻧﺪ.
ﻗﻴﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻗﻴﺎﻣﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺎﺯﮔﺸــﺖ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﺭﺳــﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﺑﻮﺩ.
ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻪ ﺩﻳﻦ ﺑﺮ ﻗﺎﻣﺖ ﺁﺩﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭﺧﺖ ﺗﺎ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮﺩﮔﻲ ﻭ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭ
ﺍﻧﺪﻭﺧﺘــﻪﺍﻱ ﮔﺮﺍﻧﺒﻬــﺎ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﺗــﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻟﺒﺎﺱ ﺷــﺮﻳﻌﺖ ﺩﻭﺧﺖ ﺗﺎ
ﻛﺎﺭﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﺷــﻮﺩ ﻭ ﺍﻣﻮﺭ ﺳــﺮﺟﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﻧﺪ .ﺩﻳﻦ ﺩﺭ ﻧﻘﺶ
ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﻗﺪﺭﺕ ﺣﺎﻛﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻛﺎﺭﻛﺮﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ
ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻬﺎﺭﻛﻨﻨﺪﻩ ﺍﺳﺐ ﺳﺮﻛﺶ ﻗﺪﺭﺕ ﺳﺎﻝﻫﺎ
ﺑﻌﺪ ﺩﺭ ﮔﻔﺘﻤﺎﻥ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪ .ﻧﻬﺎﺩ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﻣﺒﺸﺮ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻭ ﻋﺪﺍﻟﺖ
ﺑﻮﺩ ﻭ ﻧﻬﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﻤﺎﺩ ﺯﻭﺭ ﻭ ﺟﻔﺎ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ .ﻫﺮﺁﻧﭽﻪ ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ
ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺣﻜﻮﻣﺘﺶ ﺍﺯ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺣﺎﻛﻢ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩ،
ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻭ ﻳﺰﻳﺪ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﺷﺪ.
ﻭ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﮔﻔﺘــﻪ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ،ﺟﺎﻣﻌــﻪ ﻭ ﻗﺪﺭﺕ ﺑﻮﺩ .ﻗﺪﺭﺕ
ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺍﺑﻮﺳﻔﻴﺎﻥ ﺷﺒﻴﻪ ﺁﻥ ﭼﻴﺰﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﻜﻮﻻﻣﺎﻛﻴﺎﻭﻟﻲ
ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ »ﺷﻬﺮﻳﺎﺭ« ﺩﺭ ﻭﺻﻒ ﺣﺎﻛﻢ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ .ﺍﻭ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﻫﺎﺑﺰ« ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍ
ﺫﺍﺗﺎ ﻣﻮﺟﻮﺩﻱ ﺑﺪﻃﻴﻨﺖ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺠﺎﺯ ﺍﺳﺖ
ﺑﻪ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻫﺮ ﺭﻓﺘﺎﺭﻱ .ﺍﮔﺮ ﻻﺯﻡ ﺑﺎﺷــﺪ ﺍﺯ ﻣﻨﺒﻊ ﺩﻳــﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ،ﺩﺭ
ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭﻭﻍ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻭ ﻓﺮﻳﺐ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻛﺎﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ،
ﻣﺠﺎﺯ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﺑﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻭ ﺳﺘﻴﺰﻩﺟﻮﻳﻲ .ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﺍﻩ ﻭ ﺭﺳﻢ
ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻦﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﻣﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ ﺩﻳﻨﻲ ﻣﺸﺮﻭﻁ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ
ﺍﺧﻼﻕ .ﺍﺧﻼﻕ ﻣﺤﺪﻭﺩﻛﻨﻨﺪﻩ ﺣﺎﻛﻢ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ
ﻣﻮﻣﻨﺎﻥ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﻗﺪﺭﺕﻣﺤﻮﺭ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﭘﺲ ﺩﻳﻦ ﻭﺳﻴﻠﻪ
ﻗﺪﺭﺕ ﻧﻤﻲﺷــﻮﺩ ،ﻗﺪﺭﺕ ﺑﻪ ﺩﻳﻦ ﻣﺸﺮﻭﻁ ﻣﻲﺷﻮﺩ .ﺩﻳﻦ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻣﺤﺪﻭﺩ
ﻛﺮﺩﻥ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻧﻪﺍﻱ ﺑﺮ ﺍﻣﻮﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺴﻠﻂ ﺷﻮﺩ ،ﭘﻴﺎﻡﺁﻭﺭ
ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻭ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﺎﻣﻌﻪ .ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺯﺍﻭﻳﻪ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻧﺪﻳﺸــﻪ
ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﻮﺩ.
ﺍﺑﺎﻋﺒﺪﺍﷲ ﻧﻤﺎﺩ ﺍﺳﻼﻡ ﺁﺯﺍﺩﻳﺨﻮﺍﻩ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﺷﺮﺍﻓﻲ ﻭ ﺯﻭﺭﻣﺤﻮﺭ
ﺑﻮﺩ .ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﺟﺒﺎﺭ ﻣﻌﺎﻭﻳــﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻴﻌﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺍﺯ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺁﻏﺎﺯ
ﺷﺪ .ﭘﺎﺳــﺦ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﻣﺎ ﮔﻮﻳﺎ ﻭ ﻭﺍﺿﺢ ﺑﻮﺩ .ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ،ﻳﺰﻳﺪ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺑﻪ
»ﻭﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺘﺒﻪ« ﺣﺎﻛﻢ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺍﺯ ﺍﻭ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﻭﻱ ﺑﻴﻌﺖ
ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻏﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮ ﺍﺯ ﺑﺪﻧﺶ ﺟﺪﺍ ﻛﻨﺪ.
ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﭘﺎﺳــﺦ ﺑﻪ ﺍﺟﺒﺎﺭ ﻳﺰﻳﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ» :ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺍﺳﻼﻡ ﺳﻼﻡ
ﺩﺍﺩ )ﻭ ﺑﺎﻳــﺪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻭﺩﺍﻉ ﻛــﺮﺩ( ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻣﺖ ﺩﭼﺎﺭ ﺯﻣﺎﻣــﺪﺍﺭﻱ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻳﺰﻳﺪ
ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﻣﻦ ﺍﺯ ﺟﺪﻡ ﺷــﻨﻴﺪﻡ ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﻮﺩ :ﺧﻼﻓﺖ ﺑﺮ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ
ﺍﺑﻮﺳﻔﻴﺎﻥ ﺣﺮﺍﻡ ﺍﺳﺖ«.
ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴــﺘﻨﺪﺍﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺭﺳــﻲ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻗﻴﺎﻡ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ )ﻉ( ﺑﻪ ﺁﻥ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻛﺮﺩ ﻭﺻﻴﺘﻨﺎﻣﻪ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﺭﻭﺍﻳﺖ
ﺁﻣﺪﻩ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ )ﻉ( ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﺍﺯ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻨﻮﺭﻩ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﻣﻜﻪ
ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ ،ﻭﺻﻴﺘﻨﺎﻣﻪﺍﻱ ﻧﻮﺷــﺘﻪ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻬﺮ ﺧﻮﺩ ﻣﻤﻬﻮﺭ ﻛﺮﺩﻧﺪ
ﻭ ﺳــﭙﺲ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﻣﺤﻤﺪﺑﻦﺣﻨﻔﻴﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﺮﺩﻧﺪ ،ﻭﺻﻴﺘﻨﺎﻣﻪ
ﻣﺬﻛﻮﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ:
»ﺑﺴﻢﺍﷲ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ ،ﻫﺬﺍ ﻣﺎ ﺍﻭﺻﻲ ﺑﻦ ﺍﻟﺤﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺍﺑﻲ
ﻃﺎﻟــﺐ ﺍﻟﻲ ﺍﺧﻴﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺍﻟﻤﻌﺮﻭﻑ ﺑﺎ ﺑﻦ ﺍﻟﺤﻨﻴﻔﻪ ...:ﺍﻧﻲ ﻟﻢ ﺍﺧﺮﺝ ﺍﺷــﺮﺍ ﻭ
ﻻﺑﻄﺮﺍ ﻭ ﻻﻣﻔﺴﺪﺍ ﻭ ﻻﻇﺎﻟﻤﺎ ﻭ ﺍﻧﻤﺎ ﺧﺮﺟﺖ ﻟﻄﻠﺐ ﺍﻻﺻﻼﺡ ﻓﻲ ﺍﻣﻪ ﺟﺪﻱ
ﻣﺤﻤﺪﺻﻠﻲ ﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ،ﺍﺭﻳﺪ ﺍﻥ ﺁﻣــﺮ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﺍﻧﻬﻲ ﻋﻦ ﺍﻟﻤﻨﻜﺮ ﻭ
ﺍﺳﻴﺮ ﺑﺴﻴﺮﻩ ﺟﺪﻱ ﻭ ﺳﻴﺮﻩ ﺍﺑﻲ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺍﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴﻼﻡ.
ﺍﻳــﻦ ﻭﺻﻴﺖ ﺣﺴــﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑــﻦ ﺍﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﺍﺳــﺖ ﺑــﻪ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ
ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦﺣﻨﻔﻴﻪ .... :ﻣﻦ ﺧﺮﻭﺝ )ﻗﻴﺎﻡ( ﻧﻜﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻮﺳــﺮﺍﻧﻲ ﻭ ﻧﻪ ﺍﺯ
ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺳﺘﻜﺒﺎﺭ ﻭ ﺧﻮﺩﺧﻮﺍﻫﻲ ﻭ ﺳﺮﻛﺸﻲ ﻭ ﻧﻪ ﺍﺯ ﺑﺮﺍﻱ ﻓﺴﺎﺩ ﻭ ﺧﺮﺍﺑﻲ ﻭ ﻧﻪ ﺍﺯ
ﺑﺮﺍﻱ ﻇﻠﻢ ﻭ ﺳﺘﻢ ﻭ ﺑﻴﺪﺍﺩﮔﺮﻱ! ﺑﻠﻜﻪ ﺧﺮﻭﺝ )ﻗﻴﺎﻡ( ﻣﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺻﻼﺡ ﺍﻣﺖ
ﺟﺪﻡ ﻣﺤﻤﺪ )ﺹ( ﺍﺳــﺖ .ﻣﻦ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻢ ﺍﻣﺮ ﺑــﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻲ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ
ﻧﻤﺎﻳﻢ ﻭ ﺑﻪ ﺳــﻴﺮﻩ ﻭ ﺳــﻨﺖ ﺟﺪﻡ ﻭ ﺁﻳﻴﻦ ﻭ ﺭﻭﺵ ﭘﺪﺭﻡ ﻋﻠﻲ ﺑﻦﺍﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ
ﺭﻓﺘــﺎﺭ ﻛﻨﻢ .ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﻪ ﻣﺮﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﺩ ﻭ ﻗﺒﻮﻝ ﻛﻨﺪ ﭘﺲ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺳــﺰﺍﻭﺍﺭﺗﺮ
ﺍﺳــﺖ ﺑﻪ ﺣﻖ ﻭ ﻫﺮ ﻛﻪ ﻣﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺭﺩ ﻛﻨﺪ ،ﭘﺲ ﻣﻦ ﺻﺒﺮ ﻭ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ
ﭘﻴﺸــﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﻡ ﺗﺎ ﺁﻧﻜﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻦ ﻭ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺣﻜﻢ ﺑﻪ
ﺣﻖ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ«...
ﺣﺴﻴﻦ )ﻉ( ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﻗﺪﺭﺕ ﺣﺎﻛﻢ ،ﺑﺎ ﺩﻭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﻳﻨﻲ ﻫﻢ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺑﻮﺩ؛
ﻳﻜﻲ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺧﻴﺮﺧﻮﺍﻫﻲ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﺟﺮﻳﺎﻥ
ﺩﻳﮕﺮ ﺣﺴــﻴﻦ )ﻉ( ﺭﺍ ﺧﺎﺭﺝﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺩﻳﻦ ﺧﺪﺍ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺖ .ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﮔﺮﻭﻩ
ﺍﻭﻝ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺑﻦﺟﻌﻔﺮ -ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺣﻀﺮﺕ ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﻭ ﻫﻤﺴــﺮ ﺣﻀﺮﺕ
ﺯﻳﻨﺐ )ﺱ( -ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺣﻀﺮﺕ ﺭﺍ ﺑــﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﻣﺮﺩ
ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﻭ ﺩﻳﻨﺪﺍﺭﻱ ﺑﻮﺩ .ﺍﻣﺎﻡ ﻫﻢ ﺩﺭ ﭘﺎﺳــﺦ ﺑــﻪ ﺍﻭ ﺍﺣﺘﺠﺎﺟﺎﺕ ﻗﺎﺑﻞ
ﺗﺎﻣﻠﻲ ﺩﺍﺭﺩ .ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﻭﻡ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺗﻨﺪﺭﻭﻱ ﺩﺭ ﺩﻳﻦ ﻭ ﺑﺮﺩﺍﺷــﺖ ﺍﻓﺮﺍﻃﻲ ﻗﺘﻞ
ﺣﺴﻴﻦ )ﻉ( ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩ ﺛﻮﺍﺏ ﺍﻓﺰﻭﻥ ﻓﺮﺽ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ.
ﻗﻴــﺎﻡ ﻋﻠﻴﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺣﺎﻛﻢ ،ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺑﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻴﺖ ﺭﺳــﻮﻝ ﺍﷲ ﺑﻮﺩ ﻭ
ﻣﺎﺑﻪﺍﺯﺍﻱ ﺟﺮﻳﺎﻥﻫﺎﻱ ﺣﺎﻛﻢ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺤﺴــﻮﺏ ﻣﻲﺷﺪ .ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺳﺖ
ﻛﻪ ﺩﺭ ﻭﺟﻪ ﻋﻘﻴﺪﺗﻲ ،ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﺪ
ﻭ ﺩﺭ ﻭﺟﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ،ﺷﻮﺭﺵ ﻧﻬﺎﺩ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ.
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﺎﻣﻪ ﻛﻮﻓﻴﺎﻥ ﻫــﻢ ﺗﺮﻏﻴﺐﻛﻨﻨﺪﻩ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﺑﻮﺩ ﻭ
ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﺭﺟﻌﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻋﺘﻨﺎ ﺑﻪ ﺳــﻨﺖ ﻧﺒﻮﻱ ﻭ ﻋﻠﻮﻱ ﺑﻮﺩ .ﭼﻪ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺑﺮ
ﺻﻨﺪﻟﻲ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻗﺪﺭﺕ ،ﻣﺸﺮﻭﻁ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎﻥ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺮﺩﻡ
/ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦﺭﻭ ،ﺣﺴﻴﻦ )ﻉ( ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻛﻮﻓﻴﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﻳﺪ ،ﻋﺰﻡ
ﻛﻮﻓﻪ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺧﻄﺒﻪﺍﻱ ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺮﻣﻮﺩ» :ﺍﻱ ﻣﺮﺩﻡ! ﻫﻼﻙ ﻭ ﺍﻧﺪﻭﻩ
ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺷﻮﺭ ﻭ ﺷﻌﻒ ﺯﺍﻳﺪﺍﻟﻮﺻﻒ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎﺩ ﺷﻤﺎ
ﺭﺳــﻴﻢ ﻭ ﻣﺎ ﺷﺘﺎﺑﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﻓﺮﻳﺎﺩﺭﺳﻲ ﺷﻤﺎ ﺁﻣﺪﻳﻢ ،ﻭﻟﻲ ﺷﻤﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮﻱ ﺭﺍ
ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺷــﻤﺎ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩﻳﻢ ﺑﻪ ﺭﻭﻱ ﻣﺎ ﻛﺸﻴﺪﻳﺪ ﻭ ﺁﺗﺸﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ
ﺑﺮ ﺩﺷﻤﻦ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﺷﻤﺎ ﺍﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩﻳﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺎ ﻓﺮﻭﺯﺍﻥ ﻛﺮﺩﻳﺪ! ﻭ
ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﺘﺎﻥ ،ﺑﻪ ﻳﺎﺭﻱ ﺩﺷﻤﻨﺎﻧﺘﺎﻥ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻴﺪ! ﺑﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ
ﻣﻴﺎﻥ ﺷﻤﺎ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﺪﻝ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺍﻣﻴﺪ ﺧﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺍﺭﻳﺪ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ
ﺁﻧﻜﻪ ﺍﺯ ﻣﺎ ﺍﻣﺮﻱ ﺻﺎﺩﺭ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﺰﺍﻭﺍﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﺷﻤﻨﻲ ﻭ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﺑﺎﺷﻴﻢ.
ﻭﺍﻱ ﺑﺮ ﺷــﻤﺎ! ﭼﺮﺍ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻛﻪ ﺷﻤﺸــﻴﺮﻫﺎ ﺩﺭ ﻏﻼﻑ ﻭ ﺩﻝﻫﺎ ﺁﺭﺍﻡ ﻭ ﺧﺎﻃﺮﻫﺎ
ﺟﻤﻊ ﺑﻮﺩ ﻣــﺎ ﺭﺍ ﺭﻫﺎ ﻧﻜﺮﺩﻳﺪ؟! ﻭ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﮕﺲ ﺑﻪ ﺳــﻮﻱ ﻓﺘﻨﻪ ﭘﺮﻳﺪﻳﺪ ﻭ
ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮﻭﺍﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻥ ﻫﻢ ﺍﻓﺘﺎﺩﻳﺪ ،ﻫﻼﻙ ﺑﺎﺩ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺍﻱﺑﻨﺪﮔﺎﻥ ﻛﻨﻴﺰ!
ﻭ ﺑﺎﺯﻣﺎﻧﺪﮔﺎﻥ ﺍﺣــﺰﺍﺏ! ﻭ ﺭﻫﺎﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻛﺘــﺎﺏ! ﻭ ﺍﻱ ﺗﺤﺮﻳﻒﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ
ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺧﺪﺍ! ﻭ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺳــﻨﺖ ﺭﺳﻮﻝ! ﻭ ﻛﺸﻨﺪﮔﺎﻥ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ
ﺍﻧﺒﻴﺎ ﻭ ﻋﺘﺮﺕ ﺍﻭﺻﻴﺎﻱ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺍﻥ! ﻭ ﻣﻠﺤﻖﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻧﺎﻛﺴﺎﻥ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ
ﺍﻧﺴــﺎﺏ! ﻭ ﺁﺯﺍﺭﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ! ﻭ ﻓﺮﻳﺎﺩﮔﺮﺍﻥ ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﻛﻪ ﻗﺮﺁﻥ ﺭﺍ ﭘﺎﺭﻩ
ﻛﺮﺩﻧــﺪ!«ﺍﺯ ﻏﺪﻳﺮ ﺗﺎ ﻛﺮﺑــﻼ ،ﺍﻟﮕﻮﻱ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻭﺭﺯﻱ ﻣﻮﻣﻨﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ
ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳــﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﺮﺩ .ﭼﻪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ )ﻉ( ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺑﻪ
ﺳﻜﻮﺕ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ،ﭼﻪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﺴــﻦ )ﻉ( ﺭﺍﻩ ﺻﻠﺢ ﭘﻴﺶ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻭ
ﭼﻪ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻛﻪ ﺣﻀﺮﺕﺣﺴــﻴﻦ )ﻉ( ﻣﻘﺎﺑــﻞ ﻳﺰﻳﺪ ﺗﻤﻜﻴﻦ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ
ﺭﺍﻩ ﻗﻴﺎﻡ ﭘﻴﺶ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ.
ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﺎ ﺍﺯ ﮔﻔﺘﻤﺎﻥ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﺳﺖ.
ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ،ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﻔﺘﻤﺎﻥ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ
ﻋﻠﻴﻪ ﺭژﻳﻢ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺍﻳــﻦ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺯ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﻏﻴﺮﺩﻳﻨﻲ
ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﺑﻮﺩ .ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﻜﺘﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻋﻤﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ )ﻉ( ﺑﺎ ﺩﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﻲﻛﻨﺪ.
ﻗﻴﺎﻡ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺩﻭﻟﺖ ﻏﻴﺮﺩﻳﻨﻲ ﻣﻌﻨــﺎ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺁﻧﻬﻢ ﺑﻪ
ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻃﺮﻑ ﺣﻖ ﻛﺎﻣﻞ ﻭ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﻃﻞ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ .ﭘﺲ
ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﺎ ﺍﺯ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻋﺼﺮﻱ ﻭ ﺭﻭﺯﺁﻣﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺳــﺎﺧﺘﻦ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪ ﺍﻣﺎﻡﺣﺴــﻴﻦ /ﻳﺰﻳﺪ ،ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﻭ ﺣﺴــﻦ)ﻉ(/ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ
ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻧــﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ .ﭼﻪ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﻋﺼﺮ ﻣﺎ ﺯﻣﻴﻨﻲ ﺍﺳــﺖ
ﻭ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻭﺭﺯﻱ ﺍﻣﺎﻣﺎﻥ ﻣﺎ ﻗﺪﺳــﻲ .ﭘﺲ ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺘﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻣﺮﻱ
ﻗﺪﺳــﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻣﺮﻱ ﺯﻣﻴﻨﻲ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺩﺍﺩ ﻭ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭﻱ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ
ﻣﻘﺪﻣﺎﺗــﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻧﻤﻲﺗــﻮﺍﻥ ﻭﺍﻗﻌﻪﺍﻱ ﺑــﻪ ﻋﻈﻤﺖ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﺧﺮﺝ
ﻧﺰﺍﻉﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺮﺩ.
ﺍﺳﻼﻡ ﻋﻠﻮﻱ ،ﺍﺳﻼﻡ ﺣﺴﻨﻲ ﻭ ﺍﺳــﻼﻡ ﺣﺴﻴﻨﻲ ﻫﺮ ﺳﻪ ﻳﻚ ﺁﺑﺸﺨﻮﺭ
ﺩﺍﺭﻧﺪ .ﺯﻣﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﻧﻮﻉ ﺭﺍ ﻃﻠﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ.
ﻣﻨﺎﺑﻊ:
- 1ﺍﺑﻦ ﺍﺑﻲﺍﻟﺤﺪﻳﺪ ﻣﺪﺍﺋﻨﻲ ،ﺟﻠﺪ ،2ﺻﻔﺤﻪ 45
- 2ﻳﻮﺳﻒ ﺑﻦﻋﺒﺪﺍﻟﺒﺮ ﻗﺮﻃﺒﻲ ﻣﺎﻟﻜﻲ ،ﺟﻠﺪ ،2ﺻﻔﺤﻪ 690
- 3ﻧﻬﺞﺍﻟﺒﻼﻏﻪ ،ﺧﻄﺒﻪ 5
- 4ﻧﻬﺞﺍﻟﺒﻼﻏﻪ ،ﻧﺎﻣﻪ 62
- 5ﺍﺑــﻦ ﺍﺑﻲﺍﻟﺤﺪﻳﺪ ،ﺻﻔﺤﻪ ،307ﺷــﻴﺦ ﻣﻔﻴﺪ ،ﻣﺼﻨﻔــﺎﺕ ،ﺟﻠﺪ ،13
ﺻﻔﺤﻪ 155
- 6ﻧﻬﺞﺍﻟﺒﻼﻏﻪ ،ﺧﻄﺒﻪ 74
- 7ﺍﺑﻦﺍﺑﻲﺍﻟﺤﺪﻳﺪ ،ﺟﻠﺪ ﻳﻚ ،ﺻﻔﺤﻪ 191
- 8ﺍﺑﻦ ﻛﺜﻴﺮ ﺍﻟﻘﺮﺷﻲ ﺍﻟﺪﻣﺸﻘﻲ ،ﺟﻠﺪ ،6ﺻﻔﺤﻪ 315
- 9ﻣﺴﻌﻮﺩﻱ ،ﺟﻠﺪ ﺩﻭﻡ ،ﺻﻔﺤﻪ 318 - 319
- 10ﺳﻴﻮﻃﻲ ،ﺹ - 159ﺑﻼﺫﺭﻱ ،ﺟﻠﺪ ،6ﺻﻔﺤﻪ 185
- 11ﻃﺒﺮﻱ ،ﺟﻠﺪ ،3ﺻﻔﺤﻪ 438
- 12ﺑﺤﺎﺭﺍﻻﻧﻮﺍﺭ ،ﺟﻠﺪ ،44ﺻﻔﺤﻪ 21
- 13ﺍﺣﺘﺠﺎﺝ ،ﺟﻠﺪ ،2ﺻﻔﺤﻪ 69
- 14ﺑﺤﺎﺭﺍﻻﻧﻮﺍﺭ ،ﺟﻠﺪ ،44ﺻﻔﺤﻪ 147
- 15ﺣﻴﺎﻩﺍﻻﻣﺎﻡﺍﻟﺤﺴﻦ ﺑﻦﻋﻠﻲ ،ﺑﺎﻗﺮ ﺷﺮﻳﻒ ﻗﺮﺷﻲ ،ﺩﺍﺭﺍﻟﺒﻼﻏﻪ ،ﺑﻴﺮﻭﺕ،
ﺟﻠﺪ ﺩﻭﻡ ،ﺻﻔﺤﻪ 269
- 16ﺑﺤﺎﺭﺍﻻﻧﻮﺍﺭ ،ﺟﻠﺪ ،44ﺻﻔﺤﻪ ﻳﻚ
7
ﭼﻬﺮﻩﻫﺎ
ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﻣﺼﺮ
ﺳﻔﺮ ﺭﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ ﻣﺼﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﻋﻄﻔﻰ ﺩﺭ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻧﻪﭼﻨﺪﺍﻥ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺳﺖ ،ﭼﻪ ﺁﻧﻜﻪ
ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳــﻼﻣﻰ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺳﺮﺍﻥ ﻗﻮﻩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺧﺎﻙ ﻣﺼﺮ ﺑﺎ ﺣﺴﻨﻰ
ﻣﺒﺎﺭﻙ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﺒﺮﻯ ﺩﺭ ﺣﺎﺷــﻴﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺍﺧﺒﺎﺭ ﻣﺘﻨﺎﻗﻀﻰ ﺭﺍ
ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺣﺴﻨﻰ ﻣﺒﺎﺭﻙ ،ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻣﺼﺮ ﺩﺭ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺑﺎ ﻋﻠﻰ ﻻﺭﻳﺠﺎﻧﻰ ،ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ
ﻋﺪﻡ ﻣﺪﺍﺧﻠﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﻋﺮﺍﻕ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻰ ﺍﺯ ﺍﺭﺍﺿﻰ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﻭ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺑﻪ
ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺍﺭﺿﻰ ﻋﺮﺍﻕ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺤﻮﺭﻫﺎﻯ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻯ ﻣﺒﺎﺭﻙ ﺑﺎ ﻋﻠﻰ ﻻﺭﻳﺠﺎﻧﻰ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﻻﺭﻳﺠﺎﻧﻰ
ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻧﺸﺴــﺖ ﺩﻭ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﺎﺭﻙ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﺍﺣﻤﺪ ﻓﺘﺤﻰ ﺳﺮﻭﺭ ،ﺭﺋﻴﺲ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﻣﺼﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪ،
ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻫﺎ ﺭﺍ ﺳﺎﺯﻧﺪﻩ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻰ ﻛﺮﺩ .ﺍﻭ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﻮﺍﻟﻲ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺳﻄﺢ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻣﺼﺮ ﻭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ
ﻛﻨﻮﻧﻰ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ :ﻧﮕﺎﻩ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺩﻭﺟﺎﻧﺒﻪ ،ﻧﮕﺎﻩ ﻣﺜﺒﺘﻰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻛﻠﻴﺪ ﺍﺻﻠﻰ ﺑﺮﺍﻯ
ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻭ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﻰﺭﻭﺩ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺩﻳﺪﻯ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻣﺼﺮ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ
ﻣﻬﻢ ﻭ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ،ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭﻯ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻋﻘﺒﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻰ ﺩﺍﺭﻧﺪ ،ﻟﺬﺍ ﻋﻘﻞ
ﺣﻜﻢ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﻬﻢ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺗﻼﺵ ﻛﻨﻨﺪ.
ﻣﺤﻮﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻫﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺩﻭﺟﺎﻧﺒﻪ ﻛﺸﻮﺭ ،ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﻗﻠﻴﻤﻰ ﻭ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻰ ﺑﻮﺩﻩ
ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﻠﻰ ﻻﺭﻳﺠﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﻧﺸﺴــﺖ ﺧﺒﺮﻯ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﻗﺎﻫﺮﻩ ،ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﻮﺍﻝ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎﺭﻯ
ﻛﻪ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺁﻣﺎﺩﮔﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺣﻤﻠﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﻰ ﺍﺳــﺮﺍﺋﻴﻞ ﭘﺮﺳــﻴﺪ ،ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮﺩ» :ﺑﻌﻴﺪ
ﻣﻰﺩﺍﻧﻴﻢ ﺭژﻳﻢ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻰ ﭼﻨﻴﻦ ﻇﺮﻓﻴﺘﻰ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺍﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﺩﺳﺖ ﺑﺰﻧﺪ .ﺁﻧﻬﺎ
ﺧﻮﺩﺷــﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﺰﺏﺍﷲ ﻭ ﺣﻤﺎﺱ ﺁﺯﻣﻮﺩﻩﺍﻧﺪ .ﻣﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﺟﻴﻎﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺭژﻳﻢﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻰ
ﻣﻰﻛﺸﺪ ﺍﻫﻤﻴﺘﻰ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ ،ﭼﻮﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺭﻭﻯ ﺗﺮﺱ ﺍﺳﺖ«.
8
ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺳﻲ ﻓﻌﺎﻝ
ﻣﺎﺟﺮﺍﻯ ﺣﺬﻑ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻳﻰ
ﭼﻨﺪ ﺳــﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣــﻪ ﮔﻞﺁﻗﺎ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ
ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭﺗﺮﻳــﻦ ﻛﺎﺭﻳﻜﺎﺗﻮﺭﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻨﺘﺸــﺮ
ﻛﺮﺩ ،ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻭﺯﻳﺮ ﻭﻗﺖ ﺍﻣﻮﺭﺧﺎﺭﺟﻪ ﺭﺍ ﺳــﻮﺍﺭ
ﺑﺮ ﻫﻮﺍﭘﻴﻤﺎﻳﻰ ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﻰﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺭﺻﺪ
ﻧﻘﺸــﻪ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻰ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻛﺸــﻮﺭﻯ
ﺑﻴﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺭﺍﺑﻄــﻪ ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺗﻴﻚ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻛﻨﺪ .ﺑﻪ
ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﻭﺯﻳﺮ ﺍﻣﻮﺭ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻭﺯﻳﺮﻯ
ﺑﺎﺷــﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺍﺯ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺭ ﺩﻓﺘﺮ ﻛﺎﺭﺵ ﺩﺭ
ﻫﻮﺍﭘﻴﻤﺎ ﻭ ﺩﻳﺪﺍﺭﻫﺎ ﻭ ﻧﺸﺴــﺖﻫﺎﻯ ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺗﻴﻚ
ﺍﺳــﺖ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﺳﻔﺮﻫﺎﻯ ﺍﺧﻴﺮ
ﻣﺘﻜﻰ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎﻯ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻮﻓﻖ
ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺩﺭ ﺍﺳﻔﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﺳﺎﻝ ﻗﺒﻞ ﺳﻔﺮ ﻭﺯﻳﺮ
ﺍﻣﻮﺭ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻛﺸﻮﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎﺭﺱ ﻟﻐﻮ
ﺷﺪ .ﺍﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﺩﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ
ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﻋﺮﺑﻰ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻯ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ
ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺑــﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﺪﻳﺮﻛﻞ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ
ﻭ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻣﻮﺭ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﻟﻐﻮ ﻭ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻣﻮﻛﻮﻝ ﺷــﺪ .ﺳــﻔﺮ ﻧﺎﻛﺎﻡ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺩﻳﮕﺮ ،ﺳﻔﺮ ﺑﻪ
ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺷﺮﻛﺖ ﺩﺭ ﺍﺟﻼﺱ ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﺎﻥ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴــﺘﺎﻥ ﺑﻮﺩ .ﺍﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺁﺫﺭ ﻣﺎﻩ ﺳﺎﻝ ﻗﺒﻞ
ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷــﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺳﺨﻨﮕﻮﻯ ﻭﻗﺖ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﻛﺸﻮﺭ ،ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﻏﻴﺮ ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺗﻴﻚ
ﻭ ﺧﻼﻑ ﺁﺩﺍﺏ ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻰ ﺭﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻟﻐﻮ ﺳﻔﺮ ﻣﺘﻜﻰ ﺑﻪ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺑﻮﺩ .ﺍﻣﺎ ﺟﻨﺠﺎﻟﻰﺗﺮﻳﻦ
ﺳﻔﺮ ﻧﺎﻛﺎﻡ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻣﺘﻜﻰ ،ﺳــﻔﺮ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻳﻤﻦ ﺑﻮﺩ .ﺩﺭ ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ﺳﺎﻝﺟﺎﺭﻯ ،ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻭﺝﮔﻴﺮﻯ ﺩﺭﮔﻴﺮﻯﻫﺎﻯ
ﺩﺍﺧﻠــﻰ ﻳﻤﻦ ﻭ ﻃﺮﺡ ﺍﺩﻋﺎﻫﺎﻳــﻰ ﻣﺒﻨﻰ ﺑﺮ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﮔﻴﺮﻯﻫﺎ ،ﻗﺮﺍﺭ ﺷــﺪ ﻣﺘﻜﻰ ﺑﺎ ﻫﺪﻑ
ﻣﻴﺎﻧﺠﻴﮕﺮﻯ ﺑﻴﻦ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤﻦ ﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﺍﻟﺤﻮﺛﻰ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺳﻔﺮ ﻛﻨﺪ .ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻭ ﻭﺯﻳﺮ
ﺍﻣﻮﺭ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﻣﺎﻩ ﺟﺎﺭﻯ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﻛﻮﻳﺖ ﻭ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻛﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﺍﻣﺎ
ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺳــﻔﺮ ﺑﻪ ﻛﻮﻳﺖ ﻭ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺑﺎ ﺷﻴﺦ ﺻﺒﺎﺡ ﺍﻻﺣﻤﺪﺍﻟﺠﺎﺑﺮ ﺍﻟﺼﺒﺎﺡ ،ﺍﻣﻴﺮ ﻛﻮﻳﺖ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ
ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍﻫﻰ ﺭﻳﺎﺽ ،ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﻧﺸﺪ.
ﻣﺎﺟــﺮﺍﻯ ﻧﻈﺎﻡ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺤﺼﻴﻠــﻰ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ
ﺧﺒﺮﺳــﺎﺯ ﺷــﺪ ،ﭼﻪ ﺁﻧﻜﻪ ﺑﺎ ﻣﺼﻮﺑﻪ ﺷــﻮﺭﺍﻯ
ﻋﺎﻟﻰ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺳــﻪ ﺩﻭﺭﻩ ﺩﺑﺴــﺘﺎﻥ ،ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻳﻰ
ﻭ ﺩﺑﻴﺮﺳــﺘﺎﻥ ﺑــﺎ ﺣــﺬﻑ ﺩﻭﺭﻩ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻳــﻰ
ﺑﺎﻋﺚ ﺳــﺮﺩﺭﮔﻤﻰ ﺷــﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴــﺎﻥ ﻭﺯﻳﺮ
ﺁﻣﻮﺯﺵﻭﭘــﺮﻭﺭﺵ ﻛﻪ ﺗــﺎ ﺩﻳــﺮﻭﺯ ﺩﺭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ
ﻫﻴﺎﺕ ﺭﺋﻴﺴــﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷــﺖ ﺣــﺎﻻ ﺩﺭ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ
ﻣﻬﻤﺘﺮﻳــﻦ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪﻫــﺎ ﻗــﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘــﻪ .ﺍﻭ ﺑﺎ
ﺷﻌﺎﺭﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺁﻣﻮﺯﺷﻰ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ:
» ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺗﺤﻮﻝ ﺑﻨﻴﺎﺩﻯ ﺩﺭ ﺁﻣﻮﺯﺵﻭﭘﺮﻭﺭﺵ
ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻌﻠﻤﺎﻥ ﻭ ﺩﺍﻧﺶﺁﻣﻮﺯﺍﻥ ﻭ
ﺍﻭﻟﻴﺎﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑــﺮ ﻣﻰﮔﻴﺮﺩ .ﺩﺭ ﺑﺤﺚ ﺗﺤﻮﻝ
ﺑﻨﻴﺎﺩﻯ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﺗﺤﻮﻝ ﻫﻢ
ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺷﺮﻭﻉ ﻣﻰﺷﻮﺩ.
ﻻﺯﻣﻪ ﺗﺤﻮﻝ ﺑﻨﻴﺎﺩﻯ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﻣﺪﺕ ،ﻣﻴﺎﻥ
ﻣﺪﺕ ﻭ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪﺕ ﺍﺳﺖ .ﺗﺤﻮﻝ ﺑﻨﻴﺎﺩﻯ ﻣﺮﺣﻠﻪ
ﮔﺬﺍﺭﻯ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﺯ ﺍﻭﻝ ﺷﺮﻭﻉ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻯ ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭﻯ ﻭ ﻣﺤﺘﻮﺍﻳﻰ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻌﻠﻢ
ﺩﺍﻧﺶ ﺁﻣﻮﺯ ﻭ ﺍﻭﻟﻴﺎ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻻﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻮﻝ ﺑﻨﻴﺎﺩﻯ ﺷﺮﻭﻉ ﺷﻮﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻭ ﺗﺮﺑﻴﺖ
ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺭﻭﺯ ﺍﺳﺖ«.
ﻭﻯ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻈﺎﻡ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺩﻭﺭﻩ ﺷﺶ ﺳﺎﻟﻪ ﮔﻔﺖ» :ﻣﺎ ﻗﺼﺪ ﻧﺪﺍﺷﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺩﻭﺭﻩ
ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻳﻰ ﺗﺤﺼﻴﻠﻰ ﺭﺍ ﺣﺬﻑ ﻛﻨﻴﻢ ،ﻣﺎ ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭ ﺭﺍ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺪﺍﺩﻩﺍﻳﻢ .ﺍﻳــﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﻘﻂ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺩﻭﺭﻩ
ﭘﻴﺶ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 71-72ﻃﺒﻖ ﻣﺼﻮﺑﻪ ﺷﻮﺭﺍﻯ ﻋﺎﻟﻰ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ
ﻗﺼﺪ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺭﺍ ﺩﺍﺷــﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻭﺭﻩﺍﻯ ﺭﺍ ﻣﻰﮔﺬﺭﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺑﻪ ﺁﻣﻮﺯﺵﻭﭘﺮﻭﺭﺵ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ
ﺷــﺪ .ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﺍﻓﺮﺍﺩﻯ ﻛﻪ ﺩﺍﺭﺍﻯ ﻣﻌﺪﻝ 14ﻫﺴﺘﻨﺪ ،ﻭﺍﺭﺩ ﺷﻮﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺮﻭﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻳﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ
ﻛﺮﺩ ﻭ ﻫﻤﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺴــﺘﻢ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺭﺍ ﺩﭼﺎﺭ ﺧﺪﺷﻪ ﻛﺮﺩ .ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺣﺬﻑ ﻛﻨﻜﻮﺭ ﻛﻪ
ﺗﺎ ﺳﺎﻝ 90ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻣﻰﺍﻓﺘﺪ ،ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻧﻴﺎﺯﻯ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﻧﻴﺴﺖ«.
ﻭﺯﻳﺮ ﺳﺎﻳﻪ
ﻭﺯﻳﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺻﻔﺎﺭ ﻫﺮﻧﺪﻯ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﺭﻭﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻘﺪﻫﺎﻯ ﺟﺪﻯ
ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷــﺖ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﺩﻳﺮﻭﺯ ﻭﺯﻳﺮ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﺳﺎﺑﻖ ﺩﺭ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪ ﺻﺎﺣﺐ
ﻣﻨﺼﺐ ﺷــﺪﻧﺪ ،ﺷــﺎﻳﺪ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺜﺎﻝ ﺷﻤﻘﺪﺭﻯ ﺧﻮﺩ ﻭﺯﻳﺮ
ﺩﺭ ﺳــﺎﻳﻪ ﺳﻴﻨﻤﺎﺳﺖ ﻭ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻫﺎﻯ ﻛﻠﻰ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻯ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﻭﺯﻳﺮ ﻫﻤﺴﻮﻳﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ.
ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻨﻰ ﻭﺯﻳﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻰ ﺩﺍﺷﺖ .ﺍﻭ ﺩﺭ ﭘﺎﺳــﺦ ﺑﻪ ﺳﻮﺍﻝ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻣﺒﻨﻲﺑﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ
ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺍﻧﺘﺼﺎﺏﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﻭﺯﻳﺮ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﺩ ،ﮔﻔﺖ »:ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭﺧﺼﻮﺹ
ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺍﻭﻗﺎﻑ ﻭ ﺍﻣﻮﺭ ﺧﻴﺮﻳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ
ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖﻫﺎ ﺗﺎ ﻭﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻭﺯﻳﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻧﮕﻴﺮﺩ ،ﻓﺮﺩﻱ ﻣﻨﺘﺼﺐ ﻧﻤﻲﺷــﻮﺩ «.ﻭﺯﻳﺮ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ
ﺑﻪﺳﻮﺍﻟﻲ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺻﺤﺖ ﻭ ﺳﻘﻢ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺷــﺪﻩ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﺎﻥ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ ﻓﺠﺮ
ﺭﺍ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ،ﮔﻔﺖ» :ﺟﺸــﻨﻮﺍﺭﻩ ﻓﺠﺮ ﺍﻣﺴﺎﻝ ﺑﺎ ﺷﻜﻮﻩ ﻫﺮﭼﻪ ﺗﻤﺎﻡﺗﺮ ﺍﺟﺮﺍ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ .ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﻣﺎ
ﺑﺤﺜﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻧﺪﺍﺷــﺘﻴﻢ ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻓﻴﻠﻤﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻧﺪﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ.
ﻏﺎﻟﺐ ﺍﻓﺮﺍﺩﻱ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳــﻴﻢ ﺷــﺮﻛﺖ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﻛﺮﺩ ،ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﺍﺧﻴﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺖ
ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ .ﻋﺪﻩﺍﻱ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩﻫﺎ ﻭ ﻫﻤﺎﻳﺶﻫﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻫﻤﻪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﻭ
ﻫﻤﻪ ﺍﻫﺎﻟﻲ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﺍﻧﺪ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻟﻲ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺣﺮﻑﻫﺎﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﻗﻄﻌﺎ ﻫﻤﻪ
ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻭ ﺟﺸــﻨﻮﺍﺭﻩﻫﺎﻱ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﻜﻮﻩ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ .ﺑﻴﺶ ﺍﺯ 50ﻓﻴﻠﻢ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ
ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻛﺮﺍﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺍﻛﺮﺍﻥ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ «.ﻭﺯﻳﺮ ﺍﺭﺷﺎﺩ
ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻮﺍﻝ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻣﺒﻨﻲﺑﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖﻫﺎ ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﻫﻢ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ،ﭘﺎﺳﺦ ﺩﺍﺩ» :ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ
ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲﻫﺎﻱ ﺧﻮﺑﻲ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﺗﺎ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﭼﻪ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﭼﻪ ﻏﻴﺮﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ
ﻣﻨﺴﺠﻢ ﻛﺎﺭ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺷﺎﻫﺪ ﺭﺷﺪ ﺑﺎﺷﻴﻢ«.
ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺳﻮﻻﻧﺎ
ﺍﺭﻳﻚ ﻛﺎﻧﺘﻮﻧﺎ ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢ ﻓﺠﺮ
ﻛﺎﺗﺮﻳﻦ ﺍﺷــﺘﻮﻥ ،ﻣﺴــﺌﻮﻝ ﺟﺪﻳﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﺧﺎﺭﺟﻰ ﻭ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻛﻪ ﺑﻪﺯﻭﺩﻯ ﺟﺎﻯ
ﺳﻮﻻﻧﺎﺭﺍﺩﺭﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪﺍﺭﻭﭘﺎﻣﻰﮔﻴﺮﺩﺩﺭﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﺗﺎﻳﻤﺰ
ﻧﻈﺮﺍﺕﺧﻮﺩﺭﺍﺩﺭﻣﻮﺭﺩﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕﻣﻬﻢﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻰ
ﺍﺯﺟﻤﻠﻪﺍﻳﺮﺍﻥﺑﻴﺎﻥﻛﺮﺩ.ﺍﺷﺘﻮﻥﺩﺭﺁﻏﺎﺯﺍﻳﻦﻣﻄﻠﺐ
ﺑﺎ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺍﺩﺍﺭﻯ
ﻭ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻯ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻣﻰﻧﻮﻳﺴــﺪ؛ ﻧﺘﺎﻳﺞ
ﻣﻌﺎﻫﺪﻩ ﻟﻴﺴﺒﻮﻥ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﺯﻧﻪﺍﻯ ﻣﻮﺛﺮ
ﻭ ﻛﺎﺭﺁﻣﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﺷــﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﻋﻀﻮ ﺑﺪﻝ
ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣــﺎﻝ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ
ﺍﺭﻭﭘﺎﻛﻤﻚﻛﻨﺪﻛﻪﺩﺭﻋﺮﺻﻪﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻰﻣﻮﻗﻌﻴﺖ
ﻗﻮﻯﺗﺮﻭﻣﻨﺴﺠﻢﺗﺮﻯﺩﺍﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ.
ﻛﺎﺗﺮﻳﻦ ﺍﺷــﺘﻮﻥ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ
ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺳــﻰ ﺁﺭﺍﻡ ﻛﺎﺭﻫــﺎﻯ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧــﻰ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ
ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩ .ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺘﻠﺰﻡ ﺁﻥ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ
ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺕﻫﺎ ،ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻧﻴﺰ ﭘﺸﺖ ﺻﺤﻨﻪ ﺩﺭ
ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺍﺯ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺗﻴﻚ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ
ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺟﻬﺎﻥ ﻭ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻫﺪ .ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻭ ﺣﻀﻮﺭ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ
ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎﻟﻜﺎﻥ ﻭ ﻗﻔﻘﺎﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻓﻌﺎﻝﺗﺮﻯ ﺩﺭ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﺩﺧﺎﻟﺖ
ﻛﻨﺪ .ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻭ ﺑﺎﺯﺳﺎﺯﻯ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻣﻰﺩﺍﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﺴﻮ ﺑﺎ ﻣﺘﺤﺪﺍﻧﺶ ﻓﺸﺎﺭ ﺑﺮ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻯ ﻫﺴﺘﻪﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ .ﺧﺎﻧﻢ ﺍﺷﺘﻮﻥ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺍﺯ
ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻫﻤﻜﺎﺭﻯ ﺑﺎ ﻣﺘﺤﺪﺍﻥ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ
ﻣﺜﻞ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ،ﺭﻭﺳــﻴﻪ ،ﭼﻴﻦ ،ﻫﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﺯﻳﻞ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻜﺎﺭﻯﻫﺎ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﻣﺜﻞ
ﻣﺤﻴﻂ ﺯﻳﺴﺖ ﺭﺍ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮﺩ ﻭﻟﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺁﻥ ﺩﺭ ﮔﺮﻭ ﺭﻭﺵﻫﺎ ﻭ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻯ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺍﻳﻦ
ﻫﻤﻜﺎﺭﻯﻫﺎﺳﺖ .ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺗﺎﻳﻤﺰ ،ﻛﺎﺗﺮﻳﻦ ﺍﺷﺘﻮﻥ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ
ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻣﻬﻤﻰﺍﺯ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻣﺮﺯﻫﺎﻯ ﺍﻳﻦ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺑﺎﺷﺪ.
ﻛﻦ ﻟﻮچ ،ﻓﻴﻠﻤﺴﺎﺯ ﺳﺮﺷﻨﺎﺱ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﻰ
ﻛــﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺳﺮﺳــﺨﺖ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻫﺎ
ﻭ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻫــﺎﻯ ﺭژﻳــﻢ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴــﺘﻰ ﺩﺭ
ﻗﺒﺎﻝ ﻓﻠﺴــﻄﻴﻦ ﻭ ﻟﺒﻨــﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺑــﺎ ﺗﺎﺯﻩﺗﺮﻳﻦ
ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﺧــﻮﺩ »ﺩﺭ ﺟﺴــﺖﻭﺟﻮﻯ ﺍﺭﻳﻚ«
ﺩﺭﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ ﻓﻴﻠﻢ ﻓﺠﺮ ﺣﻀﻮﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ.
»ﺩﺭ ﺟﺴــﺖﻭﺟﻮﻯ ﺍﺭﻳﻚ« ﻛــﻪ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ 20
ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺨﺶ ﻣﺴــﺎﺑﻘﻪ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ ﺍﻣﺴﺎﻝ ﺍﺳﺖ،
ﺣﺎﺻﻞ ﻫﻤﻜﺎﺭﻯ ﻛﻦ ﻟﻮچ ،ﺍﺭﻳﻚ ﻛﺎﻧﺘﻮﻧﺎ ﻭ ﭘﻞ
ﻻﻭﺭﺗﻰ ،ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺲ ﻫﻤﻴﺸﮕﻰ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻯ
ﻛﻦ ﻟﻮچ ﺍﺳﺖ.
ﺳــﻴﻨﻤﺎﮔﺮﻯ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴــﻰ ﻛــﻪ ﻫﻤــﻮﺍﺭﻩ
ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻳــﺶ ﺑــﺎ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩﻯ ﺭﺋﺎﻟﻴﺴــﺘﻰ،
ﻣﺤﺮﻭﻣﻴﺖﻫــﺎ ﻭ ﻓﺸــﺎﺭﻫﺎﻯ ﻃﺒﻘــﻪ ﻛﺎﺭﮔﺮ
ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺭﺍ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺮﺩﻩ ،ﺩﺭ ﺗﺎﺯﻩﺗﺮﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ
ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥ ﻳﻚ ﭘﺴﺘﭽﻰ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭ ﺗﻴﻢ ﻓﻮﺗﺒﺎﻝ ﻣﻨﭽﺴــﺘﺮ ﻳﻮﻧﺎﻳﺘﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﺭﻳﻚ ﺭﺍ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺷﺨﺼﻰ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰﺍﺵ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼﺗﻰ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭﺳﺖ .ﺍﻭ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺩﻭ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ
ﺩﺍﺭﺍﻯ ﺩﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻧﺎﺳــﺎﺯﮔﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻯ ﺗﺒﻬﻜﺎﺭ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺟﺐ
ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺩﺭﺩﺳــﺮ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺭﻳﻚ ﻣﻰﺷــﻮﺩ .ﻛﻦ ﻟﻮچ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﺗﻴﻢ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ ﻳﻮﻧﺎﻳﺘﺪ
)ﺗﻴﻤﻰ ﻛﻪ ﺍﺭﻳﻚ ﻛﺎﻧﺘﻮﻧﺎ ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﺎﺯﻯ ﻛﺮﺩﻩ( ﺑﻮﺩﻩ ،ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺍﺯ ﺣﻀﻮﺭ ﺳﺘﺎﺭﻩ ﺩﻫﻪ 90ﺍﻳﻦ
ﺗﻴﻢ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺍﺭﻳﻚ ﻛﺎﻧﺘﻮﻧﺎ ﺩﺭ ﻧﻘﺶ ﺧﻮﺩ ﻇﺎﻫﺮ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﺑﺎﺯﻯ ﻣﻮﺛﺮ ﻭ ﮔﻴﺮﺍﻳﻰ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻰﺩﻫﺪ.
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺍﺭﻳﻚ ﺑﻴﺸﺎپ )ﻛﺎﺭﮔﺮ ﻧﺎﻣﻪﺭﺳﺎﻥ ﻣﻴﺎﻧﺴﺎﻝ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﭘﺴﺖ( ﻭ ﺍﺭﻳﻚ ﻛﺎﻧﺘﻮﻧﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭ
ﺟﺎﻟﺐ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﻣﺮﺩ ﭘﺴﺘﭽﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﻓﺸﺎﺭﻫﺎﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻭ ﺑﻦﺑﺴﺖﻫﺎﻯ ﺯﻧﺪﮔﻰﺍﺵ
ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﺧﻴﺎﻝ ﻭ ﺧﻴﺎﻝﭘﺮﺩﺍﺯﻯ ﭘﻨﺎﻩ ﻣﻰﺑﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻋﺎﻟﻢ ﺧﻴﺎﻝ ،ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻴﺘﻰ ﺧﻴﺎﻟﻰ ﻳﻌﻨﻰ ﺍﺭﻳﻚ ﻛﺎﻧﺘﻮﻧﺎ
ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﻰﺷﻮﺩ.
9
ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ
ﻫﻤﺪﺭﺩ ﻧﺎﺁﺷﻨﺎ
ﺳﻴﺪﻣﻬﺪﻯ ﺷﺠﺎﻋﻰ
ﻭﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﺍﺑﺎﻋﺒﺪﺍﷲ ﺩﺭ ﻣﻐﺮﺏ
ﻗﺘﻠــﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﺧــﻮﻥ ﻣﻰﻧﺸــﻴﻨﺪ ﻭ ﺍﻭﻟﻴﻦ
ﺭﮔﻪﻫﺎﻯ ﺷﻔﻖ ﺑﺮ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﺣﻴﺎﺕ ،ﻧﻘﺶ
ﻣﻰﺑﻨﺪﺩ ،ﺯﻳﻨﺐ ﺳــﻼﻡﺍﷲ ﺩﻝ ﺁﺷﻔﺘﻪ ﻭ
ﺳﺮﺍﺳﻴﻤﻪ ﺍﺯ ﺧﻴﺎﻡ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﻰﺯﻧﺪ ﻭ ﺧﻮﺩ
ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﺘﻠﮕﺎﻩ ﻣﻰﺭﺳﺎﻧﺪ .ﺑﺮ ﭘﻴﺸﺎﻧﻰ ﻋﺸﻖ،
ﻋﺮﻕ ﻭﺻﺎﻝ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺷﻤﻦ ﺩﺷﻨﻪ
ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺧﻮﻥ ﺧﺪﺍ ﭘﺎﻙ ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﺯﻳﻨﺐ ﺍﺯ ﭘﺸﺖﭘﺮﺩﻩ ﺯﻻﻝ ﺍﺷﻚ،
ﻛﺴﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﺘﻠﮕﺎﻩ ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎﻳﻰ ﻧﻴﺴﺖ ،ﺍﻣﺎ ﻏﺮﻳﺒﻪ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ،
ﺁﺷﻨﺎﺳــﺖ .ﺍﻭ ﺭﺍ ﮔﻮﻳﻰ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺩﻳﺪﻩ ﻭ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺍﺳــﺖ.
ﻛﻴﺴﺖ ﺍﻭ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ ﭘﻴﻜﺮ ﺑﻰﺟﺎﻥ ﻋﺸﻖ ﺑﻰﺗﺎﺑﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ.
ﭼﻪﺁﺷﻨﺎﻯ ﻧﺎﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺪﺭﺩ ،ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺪﺍﻍ ،ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺪﻝ.
ﭘﺮﻭﺍﻧﻪﻭﺍﺭ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﺷــﻤﻊ ﺣﺴــﻴﻦ ﻣﻰﮔــﺮﺩﺩ ،ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﻴﻜﺮ
ﺧﻮﻥﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺯﺍﻧﻮ ﻣﻰﺯﻧﺪ ،ﭘﻴﺸــﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺧﺎﻙ ﻣﻰﺳــﺎﻳﺪ ،ﺟﺰءﺟﺰء
ﺍﻧﺪﺍﻡ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﺭﺍ ﻣﻰﺑﻮﺳﺪ ﻭ ﻣﻰﺑﻮﻳﺪ ،ﺧﺎﻙ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻰﺭﻳﺰﺩ ،ﭼﻬﺮﻩ
ﻣﻰﺧﺮﺍﺷﺪ ،ﮔﺮﻳﺒﺎﻥ ﻣﻰﺩﺭﺩ ﻭ ﺻﻴﺤﻪ ﻣﻰﺯﻧﺪ» :ﻗﺘﻞ ﺍﻻﻣﺎﻡ ﺍﺑﻦ ﺍﻻﻣﺎﻡ
ﺍﺑﻮﺍﻻﺋﻤﻪ ﻭ ﺍﻟﻜﺮﺍﻡ«
»ﺍﻣﺎﻡ ﻛﺸــﺘﻪ ﺷﺪ ،ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺍﻣﺎﻡ ﻛﺸﺘﻪ ﺷــﺪ ﻭ ﭘﺪﺭ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺍﻣﺎﻣﺎﻥ
ﻭﺍﻻﻣﻘﺎﻡ ﺩﺭ ﺧﻮﻥ ﻧﺸﺴﺖ«.
ﺯﻳﻨﺐ ﺣﻴﺮﺕ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺍﺩﺏ ﻭ ﺳــﻮﮔﻮﺍﺭﻯ ﺍﻳﻦ ﻏﺮﻳﺒﻪ
ﺁﺷﻨﺎ.
ﺑﻪ ﺧﻴﻤﻪ ﺑﺎﺯ ﻣﻰﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻫﺮﺍﺳﺎﻥ ﻭ ﻣﻀﻄﺮﺏ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﺼﺮ ﺧﻮﻳﺶ،
ﺣﻀﺮﺕ ﺳﺠﺎﺩ ﻣﻰﭘﺮﺳﺪ ﻛﻪ ﻛﻴﺴﺖ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺪﺍﻍ ﻭ ﻫﻤﺪﺭﺩ ﻣﺎ؟!
ﺣﻀﺮﺕ ﺳﺠﺎﺩ ﺑﻪ ﺯﺣﻤﺖ ﺍﺯ ﺟﺎﻯ ﺑﺮﻣﻰﺧﻴﺰﺩ ،ﺑﺮ ﻋﺼﺎﻯ ﺧﻮﻳﺶ
ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻰﺯﻧﺪ ،ﻧﮕﺎﻩ ﻧﮕﺮﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺭﮔﺎﻩ ﺧﻴﻤﻪ ﺗﺎ ﻗﺘﻠﮕﺎﻩ ﻣﻰﺩﻭﺍﻧﺪ ﻭ
ﺑﻌﺪ ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﺯﺍﻧﻮﺍﻧﺶ ﺳﺴﺘﻰ ﻣﻰﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﺮ ﺯﻣﻴﻦ ﻣﻰﻧﺸﻴﻨﺪ.
ﭼﻪ ﺷﺪ ﺍﻯ ﻧﻮﺭ ﭼﺸﻢ ﺑﺮﺍﺩﺭ؟!ﻭ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﮔﺮﻳﻪﻫﺎﻯ ﺳﺠﺎﺩ ﻣﻰﺷﻨﻮﺩ ﻛﻪ:
ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻣﻦ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻢ .ﺍﻭ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﺪﺭﻡ
ﺯﻣﻴﻦ ﺍﺩﺏ ﻣﻰﺑﻮﺳﺪ ﻭ ﺳﻮﮔﻮﺍﺭﻯ ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﺍﻭ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ،ﺣﺎﻣﻞ
ﻭﺣﻰ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﺳﺖ.
ﺩﺭ ﺁﺩﺍﺏ ﻛﺮﺑﻼ
ﺍﻡﺍﻟﺒﻨﻴﻦ ﺍﻧﮕﺎﺭ ﻣﺎﺩﺭ ﺍﺩﺏ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺩﺏ ،ﺯﺍﺩﻩ ﺍﻭﺳﺖ .ﺗﺎﺭﻳﺦ ،ﻣﻌﺮﻓﺖ
ﻭ ﻭﻻﻳﺖ ﻏﺮﻳﺐ ﺍﻳﻦ ﺯﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺣﻴﺮﺕ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺩﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﭼﻨﻴﻦ
ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺍﺩﺏ ﻭ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻧﻮﻯ ﻣﺤﻴﺮﺍﻟﻌﻘﻮﻝ ،ﺻﻔﺘﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭ
ﻛﻨﺎﺭ ﺻﻔﺎﺕ ﺩﺭﺧﺸﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻭ .ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﺍﺩﺏ ﺍﻭ ﺍﺯ ﭼﻨﺎﻥ ﻧﻮﺭﺍﻧﻴﺘﻰ
ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺻﻔﺎﺕ ﺯﻳﺒﺎﻯ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺗﺤﺖﺍﻟﺸﻌﺎﻉ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ
ﻣﻰﺩﻫﺪ.
ﻭﻗﺘﻰ ﻛﺎﺭﻭﺍﻥ ﺍﺳــﺮﺍﻯ ﻛﺮﺑﻼ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﺑﺸﻴﺮﻯ
10
ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻌﻤﻮﻝ ،ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﻭﺍﻥ ،ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻣﻰﺭﺳﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺧﺒﺮ
ﻭﺭﻭﺩ ﻛﺎﺭﻭﺍﻥ ﺭﺍ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﻨﺪ .ﺑﺸﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭﻭﺍﻥ ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﻦ
ﺑﺴﻴﺎﺭ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﻭ ﺍﻡﺍﻟﺒﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ .ﺑﺸﻴﺮ ﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﻭ ﻧﻤﻰﺧﻮﺍﻫﺪ
ﺣﺎﻣﻞ ﺧﺒﺮ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﭼﻬﺎﺭ ﺩﻻﻭﺭ ﻳﻚ ﻣﺎﺩﺭ ﺑﺎﺷﺪ .ﭼﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ
ﺑﮕﻮﻳﺪ؟ ﻛﺪﺍﻡ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻫﺮﻡ ﮔﺪﺍﺯﻧﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﻧﺴﻮﺯﺩ؟
ﺍﻣﺎ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﺁﻧﭽﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮﺩ.
ﺍﻡﺍﻟﺒﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺪﺩ ﺷــﺎﻣﻪ ،ﻧﺰﺩﻳﻜــﻰ ﻛﺎﺭﻭﺍﻥ ﻛﺮﺑﻼ ﺭﺍ ﺩﺭﻣﻰﻳﺎﺑﺪ،
ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺩﺭﻭﺍﺯﻩ ﺷــﻬﺮ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﻣﻰﺍﻓﺘﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺭﺍﻩ ﺑﺎ ﺑﺸﻴﺮ ﻣﻮﺍﺟﻪ
ﻣﻰﺷﻮﺩ.
ﺳﻮﺍﻝ ﺍﻡﺍﻟﺒﻨﻴﻦ ﭼﻴﺴﺖ ﺟﺰ:
ﭼﻪ ﺧﺒﺮ؟
ﭼﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺑﺸﻴﺮ؟! ﺑﻪ ﻣﺎﺩﺭﻯ ﻛﻪ ﺍﻡﺍﻟﺒﻨﻴﻦ ﺑﻮﺩﻧﺶ ﺑﻪ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﭼﻬﺎﺭ
ﭘﺴﺮ ﻭ ﭼﻬﺎﺭ ﺩﻻﻭﺭ ﻣﺤﻘﻖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ،ﭼﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ؟! ﺗﻼﺵ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ
ﺯﻫﺮ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺭﺍ ﺁﺭﺍﻡ ﺁﺭﺍﻡ ﻭ ﺟﺮﻋﻪ ﺟﺮﻋﻪ ﺑﻨﻮﺷﺎﻧﺪ ،ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ:
ﺳﺮﺕ ﺳﻼﻣﺖ ﻣﺎﺩﺭ! ﻋﺒﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺭﺳﻴﺪ.ﻭ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺻﻴﺤﻪ ﺍﻡﺍﻟﺒﻨﻴﻦ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ.
ﺍﻣﺎ ﺍﻡﺍﻟﺒﻨﻴﻦ ﺍﻧﮕﺎﺭ ﻧﻤﻰﺷﻨﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺭﺍ ﻭ ﺑﺎﺯ ﻣﻰﭘﺮﺳﺪ:
ﭼﻪ ﺧﺒﺮ؟ﻭ ﺑﺸﻴﺮ ﻣﺒﻬﻮﺕ ﻭ ﻣﺘﺤﻴﺮ ،ﺟﺮﻋﻪ ﺩﻭﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﺎﻏﺮ ﺻﺒﻮﺭﻯ ﺍﻡﺍﻟﺒﻨﻴﻦ
ﻣﻰﺭﻳﺰﺩ.
ﻣﺎﺩﺭ! ﻋﺒﺪﺍﷲ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺧﺪﺍ ﺷﺘﺎﻓﺖ.ﺍﻧﮕﺎﺭ ﺍﻡﺍﻟﺒﻨﻴﻦ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﭼﻴﺰﻯ ﺟﺰ ﭘﺎﺳﺦ ﺳﻮﺍﻝ ﺧﻮﺩ ﻣﻰﺷﻨﻮﺩ.
ﭘﺮﺳﻴﺪﻡ ﭼﻪ ﺧﺒﺮ؟ﻭ ﺑﺸــﻴﺮ ﺿﺮﺑﻪ ﺧﺒــﺮ ﺁﺧﺮ ﺭﺍ ﻓــﺮﻭﺩ ﻣﻰﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﺧﻼﺹ
ﻣﻰﻛﻨﺪ:
ﭼــﻪ ﺑﮕﻮﻳــﻢ ﻣﺎﺩﺭ! ﻋﺜﻤــﺎﻥ ﻭ ﺟﻌﻔﺮﺕ ﻫﻢ ﺷــﻬﺪ ﺷــﻬﺎﺩﺕﻧﻮﺷﻴﺪﻧﺪ.
ﺍﻣﺎ ﺍﻡﺍﻟﺒﻨﻴﻦ ﺧﻼﺹ ﻧﻤﻰﺷﻮﺩ ،ﺁﺷﻔﺘﻪﺗﺮ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﻧﻘﺎﺏ ﺍﺯ ﭼﻬﺮﻩ
ﺍﺩﺏ ﺑﺮ ﻣﻰﺩﺍﺭﺩ ،ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻣﻜﺘﻮﻡ ﺭﺍ ﺑﺮﻣﻼ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻭ ﻓﺮﻳﺎﺩ ﻣﻰﻛﺸﺪ:
ﺑﺸﻴﺮ! ﺍﺯ ﺣﺴﻴﻦ ﭼﻪ ﺧﺒﺮ؟ ﺍﻥ ﺍﻭﻻﺩﻯ ﻭ ﻣﻦ ﺗﺤﺖ ﺍﻟﺨﻀﺮﺍء ﻛﻠﻬﻢﻓﺪﺍء ﻻﺑﻰ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺍﻟﺤﺴﻴﻦ.
ﻫﻤﻪ ﺑﭽﻪﻫﺎﻯ ﻣﻦ ﻭ ﻫﻤﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺯﻳﺮ ﺍﻳﻦ ﮔﻨﺒﺪ ﻣﻴﻨﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﻓﺪﺍﻯ
ﺍﺑﻰﻋﺒﺪﺍﷲ ،ﺑﮕﻮ ﺍﺯ ﺍﻭ ﭼﻪ ﺧﺒﺮ؟
ﺍﻟﺮﺣﻴﻞ...
ﺩﺭ ﻭﺍﺩﻯ »ﺫﻯ ﺣﺴــﻢ« ﻣﻨﺰﻟﻰ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻜﻪ ﻭ ﻛﺮﺑﻼ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ
ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴــﻼﻡ ﺑﺮ ﻣﻰﺧﻴﺰﺩ ﺑﺮﺍﻯ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ .ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺭﺍ ﺣﻤﺪ ﻭ ﺛﻨﺎ
ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺟﺪﺵ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﻛﺮﻡ ﺩﺭﻭﺩ ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺪ ﻭ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ:
»ﻛﺎﺭ ،ﭼﻨﻴﻦ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ،ﭼﻬﺮﻩ ﺩﻧﻴﺎ ﺩﮔﺮﮔﻮﻥ
ﺷﺪﻩ ﻭ ﺯﺷﺖ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﻭ ﻧﻴﻜﻰ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﻭﻯ ﮔﺮﺩﺍﻧﻴﺪﻩ ﻭ ﺩﻧﻴﺎ ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ
ﺑﻪ ﺳــﻮﻯ ﺗﺒﺎﻫﻰ ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ .ﺍﺯ ﺩﻧﻴﺎ ﺗﻪ ﻛﺎﺳﻪﺍﻯ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﻣﻌﺎﺷﻰ
ﻧﺎﭼﻴﺰ ،ﭼﻮﻥ ﭼﺮﺍﮔﺎﻫﻰ ﻛﻢﻣﺎﻳــﻪ ﻭ ﺩﻭﻥﭘﺎﻳﻪ.ﻣﮕﺮ ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ
ﺣﻖ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺑﺎﻃﻞ ﺍﺟﺘﻨﺎﺏ ﻧﻤﻰﮔﺮﺩﺩ؟! ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ،ﺑﺮ
ﻣﻮﻣﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻘﺎ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﺎﻥ ﻭ ﺩﻝ ﭘﺬﻳﺮﺍ
ﺷــﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﺮگ ﺭﺍ ﺟﺰ ﺳﻌﺎﺩﺕ ﻭ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺑﺎ ﺳﺘﻤﮕﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺟﺰ ﺭﻧﺞ
ﻭ ﻋﺬﺍﺏ ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﻢ«.
ﺩﺭ ﺍﻳــﻦ ﺣﺎﻝ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻭ ﺗﻠﻘﻰ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻭ ﻣﺮگ
ﻭ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ ،ﻣﺎﻣﻮﻡ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺒﻊ ﺑﺮﺧﻴﺰﺩ
ﻭ ﺷــﻮﺭ ﻭ ﻋﺸــﻖ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﻫﻮﻳﺪﺍ ﻛﻨﺪ ﻭ ﻭﻓﺎﺩﺍﺭﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺛﺒﺎﺕ
ﺭﺳﺎﻧﺪ.
ﺯﻫﻴﺮ ﺑﻦ ﻗﻴﻦ ﺭﻭ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﻭ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ:
»ﺷﻤﺎ ﺣﺮﻑ ﻣﻰﺯﻧﻴﺪ ﻳﺎ ﻣﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﻢ؟!«
ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮ ﺑﮕﻮ.
ﺯﻫﻴﺮ ﺑﻦ ﻗﻴﻦ ﺑﺮﻣﻰﺧﻴﺰﺩ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻰﺩﺍﺭﺩ:
»ﺳــﺮﻭﺭ ﻭﻣﻮﻻﻯ ﻣــﺎ! ﻛﻼﻡ ﻧﻮﺭﺍﻧﻴﺖ ﺭﺍ ﺷــﻨﻴﺪﻳﻢ .ﺧﺪﺍ ﻫﻤﺎﺭﻩ
ﺭﻫﻨﻤﺎﻯ ﺗﻮ ﺑﺎﺷــﺪ .ﺍﮔﺮ ﺩﻧﻴﺎ ﺭﺍ ﺑــﺮﺍﻯ ﻣﺎ ﺑﻘﺎﻳﻰ ﺑﻮﺩ ،ﺍﮔــﺮ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ
ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﻪ ﻣﻰﺯﻳﺴﺘﻴﻢ ،ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦﺳﻮ ﺁﺏ ﺣﻴﺎﺕ ﺑﻮﺩ ،ﺑﺎﺯ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺭﻛﺎﺏ ﺗﻮ
ﺑﻮﺩﻥ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺣﻴﺎﺕ ﺟﺎﻭﻳﺪ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻰﺩﺍﺩﻳﻢ ﻭ ﻳﺎﺭﻯ ﺗﻮ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻴﭻﭼﻴﺰ
ﻣﻌﺎﻭﺿﻪ ﻧﻤﻰﻛﺮﺩﻳﻢ«.
ﺯﻫﻴــﺮ ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﺪ» :ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎﻝ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮﺩ ،ﭘــﺲ ﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ
ﻣﺮگ ،ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭ ﺭﻛﺎﺏ ﺗﻮ .ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪﺍﻯ ﺍﺯ ﻣﻌﺮﻓﺖ
ﺍﺳﺖ« ﺍﻣﺎ ﺍﺩﺏ ﻭ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺯﻫﻴﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻭ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ .ﺍﻭ
ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ» :ﮔﺮ ﺣﻴﺎﺕ ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﻪ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﻣﺎ ﺑﻮﺩ ﺑﺎﺯ ﻣﺎ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﺗﻮ
ﺭﺍ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﻌﺎﻭﺿﻪ ﻧﻤﻰﻛﺮﺩﻳﻢ«.
ﺯﻫﻴﺮ ﺩﻋــﺎﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺍ ﭘــﺎﺩﺍﺵ ﺍﻳــﻦ ﺍﺩﺏ ﻣﻰﮔﻴــﺮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﭘﺲ ﺍﻭ
ﻫــﻼﻝ ﺑﻦﻧﺎﻓﻊ ﺑﺮﻣﻰﺧﻴﺰﺩ ،ﺍﻭ ﻫﻢ ﻋﺮﺽ ﺍﺩﺏ ﻣﻰﻛﻨﺪ ،ﺑﺮ ﺟﺪ ﻭ ﭘﺪﺭ
ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭﻭﺩ ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺪ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﻰﺳﺘﺎﻳﺪ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻰﺩﺍﺭﺩ:
»ﺁﻧﻜﻪ ﻋﻬﺪ ﻣﻰﺷﻜﻨﺪ ،ﺁﻧﻜﻪ ﺍﺯ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﺍﻣﺎﻡ ﺳﺮ ﻣﻰﺗﺎﺑﺪ ،ﺑﻪ ﺷﻤﺎ
ﺯﻳﺎﻥ ﻧﻤﻰﺭﺳﺎﻧﺪ ،ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺿﺎﻳﻊ ﻭ ﺗﺒﺎﻩ ﻣﻰﺳﺎﺯﺩ .ﻣﺎ ﻛﺴﻰ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ
ﻣﻼﻗﺎﺕ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﻭﺳــﺖ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ،ﻣﺎ ﺩﺭ ﻧﻴﺖ ﺧﻮﻳﺶ ،ﺑﺎ
ﺭﻭﺷﻦﺑﻴﻨﻰ ،ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ ﻭ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻩﺍﻳﻢ .ﺑﺎ ﺩﺷﻤﻨﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﺟﺪ ﺩﺷﻤﻨﻰ
ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﺑﺎ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﺭﺍﺳﺘﻰ ﻣﻬﺮ ﻣﻰﻭﺭﺯﻳﻢ«.
ﻫﻼﻝ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺩﻋﺎﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﺘﺒﺮﻙ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﻰﻧﺸﻴﻨﺪ.
ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺑﺮﻳﺮ ﺑﻦ ﺧﻀﻴﺮ ﺑﺮ ﻣﻰﺧﻴﺰﺩ:
»ﺍﻯ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺭﺳــﻮﻝ ﺍﷲ! ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻛﻪ ﻣﻨﺖ ﺧﺪﺍﺳﺖ
ﺑﺮ ﻣﺎ ﻭ ﺟﻨﮕﻴﺪﻥ ﺩﺭ ﺭﻛﺎﺏ ﺗﻮ ﻭ ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﺷــﺪﻥ ،ﺷﻔﺎﻋﺖ ﺟﺪ ﺗﻮ
ﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺷــﺘﻦ ،ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﻣﺎﺳﺖ .ﺍﺯ ﻣﺎ ﻣﻨﺘﻰ ﻧﻴﺴﺖ ،ﺑﺮ
ﻣﺎ ﻣﻨﺖ ﺍﺳﺖ ،ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﻣﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻳﺎﺭﻯ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ
ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﺪ«.
ﺑﺮﻳﺮ ﺑﺎ ﺩﻋﺎ ﻭ ﺩﺭﻭﺩ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻰﻧﺸﻴﻨﺪ ﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﻟﮕﺮﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦﻫﻤﻪ ﺻﻔﺎ ﻭ
ﻋﺸﻖ ﺑﺮﻣﻰﺧﻴﺰﺩ ﻭ ﻧﺪﺍ ﻣﻰﺩﻫﺪ :ﺍﻟﺮﺣﻴﻞ...
ﻧﮕﺎﻩ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭ
ﻧﺒﺮﺩ ﺩﺍﺋﻤﻰ ﺍﻭﻟﻴﺎ ﻭ ﺍﺷﻘﻴﺎ
ﺳﻴﺪﻋﻠﻰﻣﻴﺮﻓﺘﺎﺡ
ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻛﺮﺑــﻼ ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﻰ ﺍﺳــﺖ ،ﺍﻣﺎ
ﺣﻘﻴﻘــﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻛﺮﺑــﻼ ﺗﺎﺭﻳﺦ
ﻧﻴﺴــﺖ .ﭼﻴﺰﻯ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺳــﺖ.
ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩﻩﺍﻧﺪ »ﻛﻞ ﻳﻮﻡ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﻭ
ﻛﻞ ﺍﺭﺽ ﻛﺮﺑﻼ« ﺑﻪ ﻳﻚ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ
ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ
ﻭ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎ ﻭ ﺣﻘﻴﻘﺘﻰ ﺍﺯﻟﻰ ﻭ ﺍﺑﺪﻯ ﺍﺳﺖ
ﻛﻪ ﺁﺩﻣﻰ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﻭ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺑﺘﻼ ﻣﺪﺍﻡ ﻗﺮﺍﺭ
ﻣﻰﮔﻴــﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻇﺎﻟﻢ ﻭ ﻣﻈﻠﻮﻡ ﻳﻜــﻰ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺣﻘﻴﻘﺖ
ﻭﺟﻮﺩ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ –ﻛﻪ ﻳﺎ ﺣﺴــﻴﻨﻰ ﺍﺳﺖ ،ﻳﺎ ﻳﺰﻳﺪﻯ -ﺁﺷﻜﺎﺭ ﻛﻨﺪ.
ﻓﺮﻣﻮﺩﻩﺍﻧــﺪ ﻛﻪ »ﻋﻠﻢ ﺟﻮﺍﻫﺮ ﺍﻟﺮﺟﺎﻝ ،ﻓــﻰ ﺗﻘﻠﺐ ﺍﻻﺣﻮﺍﻝ «.ﺧﺐ
ﺍﮔﺮ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﻢ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺗﻘﻠﺐ ﺍﺣﻮﺍﻟﻰ ﺩﺍﺋﻤﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﺟﻮﻫﺮ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﺭﺍ ﺁﺷــﻜﺎﺭ ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﺁﻳﺎ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻣﺪﺭﻧﻤﺎﻥ،
ﺣﺴــﻴﻨﻰ ﻭ ﻳﺰﻳﺪﻯ ﻛﻢ ﺩﻳﺪﻩﺍﻳﻢ؟ ﭼﻪ ﻣﺮﺩﺍﻧﻰ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺣﺴﻴﻨﻰ
ﻣﻰﺩﺍﻧﺴــﺘﻨﺪ ،ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻛﺴــﻮﺕ ﻇﻠﻢ ﺑﺮﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﭼﻪ ﻣﺮﺩﺍﻧﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ
ﻫﺠﻮﻡ ﺗﺮﺩﻳﺪ ،ﺳــﺮﺍﻧﺠﺎﻣﻰ ﺣﺴــﻴﻨﻰ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺟﺎﻣﻪ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺑﺮ
ﺗﻦ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺍﻳﻦ ﺍﺑﺘﻼ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﻤﺴــﺎﻳﻪ ﻧﻴﺴﺖ ،ﺑﺮﺍﻯ ﻣﻦ ﻭ ﺷﻤﺎ
ﻫﻢ ﻫﺴــﺖ .ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻛﺮﺩﺍﺭ ﻭ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﻳﺎ ﺩﺳﺘﻴﺎﺭ ﻇﺎﻟﻤﻴﻢ ،ﻳﺎ ﺩﺭ
ﺯﻣﺮﻩ ﻣﻈﻠﻮﻣــﺎﻥ ﻋﺎﻟﻢ .ﻇﺎﻟﻢ ﻭ ﻣﻈﻠﻮﻣﻰ ،ﺭﺑﻄﻰ ﺑﻪ ﺍﺳــﻼﻡ ﻭ ﺍﻳﺮﺍﻥ
ﻭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺍﺳــﻼﻣﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺭﺽ ﺻﺤﻨﻪ
ﻧﺒﺮﺩ ﺧﻮﺑﻰﻫﺎ ﻭ ﺑﺪﻯﻫﺎﺳــﺖ .ﺧﺪﺍﻳﺎ ،ﺑﻪ ﻛــﺮﻡ ﻭ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭﻳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ
ﺭﺍ ﺍﺯ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﺑﺎ ﺍﺷــﻘﻴﺎ ﺑﺎﺯ ﺩﺍﺭ ﻭ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﻔﻴﻞ ﻋﺸــﻖ ﺍﻭﻟﻴﺎ ﻫﻢ ﻛﻪ
ﺷﺪﻩ ،ﻟﺒﺎﺱ ﺣﺴﻴﻨﻰ ﺑﭙﻮﺷــﺎﻥ .ﺍﮔﺮ ﺭﻓﻴﻖ ﻫﻤﺪﻝ ﻣﺎﻳﻰ ﺑﮕﻮ ﺁﻣﻴﻦ
ﺭﺏﻟﻌﺎﻟﻤﻴــﻦ.
ﻳــﺎ ﺍ
ﺧﺪﺍﻯ ﻣﺘﻌــﺎﻝ ﺭﻭﺡ ﻣﺮﺣــﻮﻡ ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻄﻬــﺮﻯ ﺭﺍ ﻗﺮﻳﻦ ﺭﺣﻤﺖ
ﻭﺍﺳــﻌﻪ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺗﻨﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻤﻪ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎﺕ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩ ﻭ
ﺑﻪ ﻣﺎ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻭ ﺳــﻌﺎﺩﺕ ﺍﺑﺪﻯ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻧﻤﻰﺩﻫﻨﺪ.
ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﺷــﻬﻴﺪ ﻣﻈﻠﻮﻡ »ﺑﻬﺸــﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﻬﺎ ﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻧﺪﻫﻨﺪ«.
ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﺍﻧﻘﻼﺑﻰ ﻛﻪ ﭘﺪﻳﺪﺍﺭ ﺷﺪ ﻭ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺣﺴﻴﻨﻰ ﻭ ﻳﺰﻳﺪﻯ
ﻛﻪ ﻣﺼــﺪﺍﻕ ﻋﻴﻨﻰ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩﻧــﺪ ،ﺗﺎﺯﻩ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﻩ ﺑــﻮﺩ ﻛﻪ ﭘﺮﺩﻩﻫﺎﻯ
ﭘﻨﺪﺍﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺭﻓﺖ ﻭ ﻣــﺮﺩﻡ ﻓﻬﻤﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻛﺮﺑﻼ ،ﭼﻴﺰﻯ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺍﺯ
ﮔﺮﻳﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﻈﻠﻮﻡ ﻭ ﺣﻘﻴﻘﺘﻰ ﻣﺘﻌﺎﻟﻰﺗﺮ ﺍﺯ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﺎﻙ ﺷــﺪﻥ
ﮔﻨﺎﻫﺎﻥ ﺍﺳﺖ .ﺑﺮﺍﻯ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﺭﻳﺨﺘﻨﺪ ﻭ ﺷﺎﻩ ﺭﺍ ﻳﺰﻳﺪ ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ
ﻭ ﺧﻤﻴﻨﻰ ﻭ ﺷــﻬﺪﺍ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﻭ ﺷــﻬﺪﺍﻯ ﻛﺮﺑﻼ ﻧﺴﺒﺖ ﺩﺍﺩﻧﺪ .ﺑﻪ
ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺴــﻴﻦ -ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴــﻼﻡ -ﻧﻴﺰ ﭼﻮﻥ ﻣﺴــﻴﺢ)ﻉ(
ﺟﻮﺭ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎﺭﺍﻥ ﺍﻣﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﻛﺸــﻴﺪﻩ ﻭ ﺑﺎ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺧﻮﺩ ﻭ ﻳﺎﺭﺍﻥ
ﻭﻓﺎﺩﺍﺭﺵ ﻫﻤﻪ ﺩﻭﺳــﺘﺪﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﺍﻧﺶ ﺭﺍ ﺷــﻔﺎﻋﺖ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺑﻌﻀﻰ ﺭﻭﺿﻪﺧﻮﺍﻥﻫــﺎ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻋﺎﻯ ﺧﻮﻳﺶ ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥﻫﺎﻳﻰ ﻫﻢ
ﻣﻰﺳــﺎﺧﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺍﺯ ﺍﻧﺒﻮﻩ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﺩﻟﺒﺮﻯ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﺷﻜﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﭼﻨﺎﻥ
ﺩﺭﺑﻴﺎﻭﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﺩﻟﺨﺮﺍﺷــﻰ ﻧﺘﻮﺍﻧﺪ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﺩﻟﺸــﺎﻥ ﺭﺍ
ﺑﺸﻜﻨﺪ ﻭ ﺳﻴﻢ ﺍﺗﺼﺎﻟﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻧﻤﻰﺩﺍﻧﻴﻢ ﻛﺠﺎﺳﺖ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ
ﻛﻨﺪ .ﻓﺮﻕ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﻯ ﺑﻌﻀﻰ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ،ﺑﺎ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﻯ ﻣﻄﻬﺮﻯ ﻭ ﺑﻬﺸﺘﻰ
ﻭ ﺍﻣﺎﻡ)ﺭﻩ( ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﻪ ﺑﻬﺸــﺖ ﺭﻫﺴــﭙﺎﺭ ﻛﺮﺩﻥ
ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻬﺎﻧﻪﺗﺮﺍﺷــﻰ ﻣﻰﻛﺮﺩ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻣﻰﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺣﺴﻴﻨﻰ
ﺷــﺪﻥ ﻭ ﺑﻬﺸﺘﻰ ﺷﺪﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻬﺎﻯ ﺳــﻨﮕﻴﻦ ﺁﻥ ﺭﺍ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ؛ ﺑﻬﺎﻳﻰ
ﺳﻨﮕﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﮔﺮﻳﻪ ﻭ ﺳﻴﻨﻪﺯﺩﻥ ﻭ ﻗﻤﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﻮﻓﺘﻦ .ﻳﺎﺩﻡ ﻫﺴﺖ ﺩﺭ
ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺗﻜﻴﻪﻫﺎﻯ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺷــﻬﺮﺭﻯ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩﻡ
ﻭ ﺑﻪ ﻣﺪﺍﺡ ﺧﻮﺵ ﻟﻬﺠﻪ ﻭ ﺷﻴﺮﻳﻦﺳــﺨﻦ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺁﻥ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﮔﻮﺵ
ﻣﻰﺩﺍﺩﻡ ﻭ ﺍﺷﻚ ﻣﻰﺭﻳﺨﺘﻢ ﻭ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺍﺯ ﻣﻌﻤﺮﻳﻦ ،ﺩﺳﺖ ﺑﺮ ﭘﻴﺸﺎﻧﻰ
ﻣﻰﻛﻮﻓﺘﻢ ،ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺁﻥ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮﺩ ،ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺩﺭ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎﺕ
ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺍﻧﺪﻙ ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎﻳﻰ ﺧﻮﺍﻧﺪﻡ .ﻣﻰﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ
ﺟﻤﺎﻋﺘﻰ ﺍﺯ ﺍﻭﺑﺎﺵ ﻭ ﺍﺭﺍﺫﻝ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻓﺴــﻖ ﻭ ﻓﺠﻮﺭ ،ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺭﻭﺳﭙﻰ
ﻣﻬﻤﺎﻥﻧﻮﺍﺯﻯ ﻣﻰﺭﻭﻧﺪ ﺗﺎ ﻋﺸﺮﺗﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻨﻨﺪ .ﺯﻥ ﺑﻪ ﺳﺮﺍﻍ ﺫﻏﺎﻝ
ﻭ ﺁﺗﺶ ﻣﻰﺭﻭﺩ ﺗﺎ ﺑﺴــﺎﻁ ﻋﻴﺶ ﻛﻢﻭﻛﺴﺮﻯ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ .ﺍﻭ ﻭﻗﺘﻰ
ﺑﻪ ﺫﻏﺎﻝﻫﺎ ﻓﻮﺕ ﻣﻰﻛﻨﺪ ،ﺩﻭﺩ ﺫﻏﺎﻝ ﺩﺭ ﭼﺸﻤﺶ ﻣﻰﺭﻭﺩ ﻭ ﻣﻮﺟﺐ
ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺷــﻜﺶ ﺩﺭﺑﻴﺎﻳﺪ .ﺩﺭ ﻳﻚ ﻭﺭژﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﻗﺼﻪ ،ﺯﻥ ﺻﺪﺍﻯ
ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻣﻰﺷﻨﻮﺩ ﻭ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﺍﺷﻚ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﺩﻭﺩ ﺫﻏﺎﻝ ،ﺑﺎ ﻳﻚ
ﻧﻮﻋﻰ ﺍﺯ ﺩﻟﺸﻜﺴﺘﮕﻰ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ ،ﺁﺗﺶ ﺩﻭﺯﺥ ﺑﺮ
ﺍﻭ ﺣﺮﺍﻡ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺭﺳﺘﮕﺎﺭﻯ ﻣﻰﺭﺳﺪ .ﻗﺼﺪ ﺑﺎﺯﮔﻮﻳﻰ ﻗﺼﻪﻫﺎﻳﻰ ﺍﺯ
ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺖ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﻡ ﻭ ﻣﻰﺩﺍﻧﻢ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﻣﺜﻞ ﻣﻦ ﻛﻢ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺼﻪﻫﺎ
ﻧﺸﻨﻴﺪﻩﺍﻳﺪ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﻨﻜﺮ ﻭﻗﺎﻳﻊ ﻣﻌﻨﻮﻯ ﻭ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎﻯ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻧﺒﺎﻳﺪ
ﺷﺪ ،ﺍﻣﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺫﻫﻦ ﺩﻭﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﺼﻪﻫﺎ ﭘﻴﺎﻣﻰ ﻫﻢ
ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻘﻴﻨﺎ ﺑﺎ ﺫﺍﺕ ﻭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﻀﺎﺩ ﻭ ﺗﻨﺎﻓﺮ ﺍﺳﺖ .ﺧﺪﺍ
ﺭﺍ ﺷــﻜﺮ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳــﻼﻣﻰ ،ﭘﺮﺩﻩﻫﺎﻯ ﭘﻨﺪﺍﺭ ﺭﺍ ﻛﻨﺎﺭ ﺯﺩ ﻭ ﻻﺍﻗﻞ ﺑﺮﺍﻯ
ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻰ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﻣﺤﻘﻘﺎﻧﻪ ﻭ ﻣﺘﻔﻜﺮﺍﻧﻪ ﺭﺍ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺗﻌﺰﻳﺖﻫﺎﻯ
ﺧﺮﺍﻓﻰ ﻭ ﺑﻰﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮﺩ .ﺟﻤﻼﺗﻢ ﺭﺍ ﺍﺻﻼﺡ ﻛﻨﻢ ﻭ ﺑﺎ ﻗﺪﺭﻯ ﺍﺣﺘﻴﺎﻁ
ﺣﺮﻑ ﺑﺰﻧﻢ .ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﺑﺮ ﺷــﻬﻴﺪﺍﻥ ﻛﺮﺑﻼ ﺩﺭ ﻫﻴﭻ ﻧﻮﻋﺶ ﺑﻰﺣﺎﺻﻞ
ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺩﺭ ﺷﻜﻞ ﺧﺮﺍﻓﻰ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺒﺎﺕ
ﺗﺪﺍﻭﻡ ﻭ ﺯﻧﺪﻩ ﻧﮕﻪﺩﺍﺷــﺘﻦ ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻛﺮﺩﻩﺍﺳــﺖ .ﺩﺭ
ﺑﺴﺘﺮ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺍﺯ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﻫﻢ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻏﺎﻓﻞ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﻔﻆ ﺷﺪﻩ
ﻭ ﺑﻪ ﻧﺴﻞﻫﺎﻯ ﺑﻌﺪﻯ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺗﺨﻴﻞ ﺧﻼﻕ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﺴﺮﺍﻳﺎﻥ ﺭﺍ
ﻧﻴﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﺳــﺮﻩ ﻧﻔﻰ ﻭ ﻃﺮﺩ ﻛﺮﺩ ،ﺍﻣﺎ ﭼﻴﺰﻯ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ
ﻛــﻪ – ﻳﻌﻨﻰ ﺍﻳﻦ ﻫﻤــﻪ ﺯﺣﻤﺖ ﻭ ﺗﻼﺵ ﻣﺘﻔﻜﺮﻳﻨــﻰ ﻣﺜﻞ ﻣﺮﺣﻮﻡ
ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻄﻬﺮﻯ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ -ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺩﺍﺩ ﺗﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ
ﺍﻳﻦ ﺣﺠﺎﺏﻫﺎﻯ ﺿﺨﻴﻢ ﺧﺮﺍﻓﻪ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﺍﻳﺎﻡ ﭘﺮﺑﺮﻛﺖ ﺻﺪﺍﻯ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯﻫﺎ ﻭ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻳﻪﻫﺎ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺑﺮ ﺳــﺮ ﻭ ﺳﻴﻨﻪ
ﺯﺩﻥﻫﺎ ،ﻫﻴﭻ ﺗﻨﺒﻬﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻜﻨﺪ .ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﺍﻣﻴﺪﺍﺷــﺖ
ﻛﺮﺑﻼ ،ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮﺍﺏ ﺭﺍﺣﺖ ﺍﺯ ﺍﻫﻞ ﻇﻠﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ
ﻭ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻥ ﺗﻬﻴﻴﺞ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻧﺎﺣﻖ ﺳﻜﻮﺕ ﻧﻜﻨﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ
ﻇﻠﻢ ﺑﺎﻳﺴــﺘﻨﺪ .ﺁﻳﺎ ﻣﻦ ﺩﺍﺭﻡ ﺍﺯ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫــﺎﻯ ﺍﻧﻘﻼﺑﻰ ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻭ
ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻌﺰﻳﺖﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺯﺗﺎﺏ ﺍﻧﻘﻼﺑﻰ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟
ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﺍﺣﺘﺮﺍﻣﻰ ﻛــﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻋﻤﻮﻡ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﻭ ﺳﺘﺎﻳﺸــﮕﺮﺍﻥ ﻭﻻﻳﺖ
ﻗﺎﺋﻠﻢ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻤــﺎﻡ ﺩﻳﻨﻰ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭﺍﻥ ﺑﻪ ﮔــﺮﺩﻥ ﻣﺎ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ
ﺯﻧﺪﻩﻧﮕﻪ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯﻫﺎ ﺳﻬﻴﻢ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ،ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻧﻢ
ﻣﻨﻜﺮ ﺍﻳﻦ ﺷﻮﻡ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺍﺳــﻼﻡ ﻭ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ
ﻋﻠﻤﺎ ،ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻯ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ .ﺍﺯ ﻣﺪﺍﺣــﺎﻥ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻫﻤﺎﻥ
ﺗﻮﻗﻌﻰ ﺭﺍ ﺩﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻋﻠﻤﺎ ،ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﮔﺎﻫﻰ ﺳﺰﺍﻭﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﺁﺩﻣﻰ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺧﻄﺮ ﻛﻨﺪ ﻭ ﻧﮕﺮﺍﻥ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﺒﺎﺩﺍ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺁﻥ ﻫﻤﻪ ﭘﺮﺩﻩ
ﭘﻨﺪﺍﺭ ﻭ ﺧﺮﺍﻓﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻭ ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ
ﺯﺩﻭﺩﻩ ﺷﺪ ،ﺑﻪ ﺻﺮﻑ ﺩﺍﺋﺮﻣﺪﺍﺭﻯ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺷﺐﻫﺎ،
ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ .ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ؟ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻧﻜﻨﺪ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ
ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺳﻰ ﺳﺎﻝ ،ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﻭﺯﻫﺎﻳﻰ ﺑﺮﮔﺮﺩﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺻﺮﻑ ﮔﺮﻳﻪ،
ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎﻳﻰ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺑﺎﻋﻘﻞ ﺟﻮﺭ ﺩﺭ ﻣﻰﺁﻳﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺑﺎ ﺷﺮﻉ.
ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﺗﺸﻴﻊ ،ﻧﺬﺭ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺧﺪﺍ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺴﺮﻯ
ﺩﻫﺪ ،ﺁﻥ ﭘﺴﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻧﻰ ﺳﺮ ﺭﺍﻩ ﺯﻭﺍﺭ ﻛﺮﺑﻼ ﺑﮕﺬﺍﺭﻧﺪ ﺗﺎ ﻃﺮﺍﺭﻯ ﻛﻨﺪ
ﻭ ﺯﺍﺋﺮﻳﻦ ﺭﺍ ﺍﻳﺬﺍ ﻭ ﺁﺯﺍﺭ ﻧﻤﺎﻳﺪ .ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺯﺩ ﻭ ﺁﻥ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﺷﻴﻌﻪ ﺻﺎﺣﺐ
ﭘﺴــﺮﻯ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﭘﺴﺮ ﺑﺰﺭگ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﮔﺸــﺖ ﻭ ﻭﻗﺖ ﺍﺩﺍﻯ ﻧﺬﺭ
ﻭﺍﻟﺪﻳﻨﺶ ﻓﺮﺍ ﺭﺳﻴﺪ ،ﭘﺴﺮ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺭﻓﺖ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺭﺍﻩ ﺯﻭﺍﺭ ﭼﺎﻟﻪﺍﻯ
ﻛﻨﺪ ﻭ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺎ ﺯﻭﺍﺭ ﺳﺮﺑﺮﺳﻨﺪ .ﻟﺸﻜﺮ ﺧﻮﺍﺏ
ﺍﻣــﺎ ﺯﻭﺩﺗﺮ ﺍﺯ ﺯﻭﺍﺭ ﻫﺠﻮﻡ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ﻭ ﭘﺴــﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺯﻭﺍﺭ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ
ﺑﻪ ﺳــﻼﻣﺖ ﺭﺩ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﺷﻤﻦ ﺣﺮﺑﻰ ﺧﺒﺮﺩﺍﺭ ﻧﺸﺪ ،ﺍﻣﺎ ﺩﻳﺪ ﻛﻪ
ﮔﺮﺩﻯ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﻭﺍﻥ ﻛﺮﺑﻼ ،ﺑﺮﺭﻭﻯ ﺳﺮﻭﺗﻨﺶ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ
ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺷــﺪ ﻭ )ﭼﻪ ﻛﺴــﻰ ﮔﻔﺘﻪ ﻭ ﺍﺯ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺧﺒــﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﻧﻤﻰﺩﺍﻧﻢ(
ﻣﻰﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﺟﻮﺍﻥ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻫﻢ ﻋﺪﻭﻯ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻫﻢ ﻗﺼﺪ ﺁﺯﺍﺭ ﺁﻧﻬﺎ
ﺭﺍ ﻛﺮﺩﻩ ،ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺩﻭﺯﺥ ﺑﺒﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺪﺍﻯ ﺣﻖ ﺩﺭ ﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﻣﻼﺋﻜﻪ ﻋﺬﺍﺏ
ﺭﺍ ﻓﺮﻣﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺳﺖﻧﮕﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ ،ﺯﻳﺮﺍ ﮔﺮﺩ ﭘﺎﻯ ﺯﺍﺋﺮ ﻛﺮﺑﻼ ،ﺭﻭﻯ ﻫﺮ ﺗﻨﻰ
ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ ،ﺁﺗﺶ ﺩﻭﺯﺥ ﺑﺮ ﺍﻭ ﺣﺮﺍﻡ ﻣﻰﺷﻮﺩ ...ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﻗﺼﻪﺍﻯ ﺍﺳﺖ
ﻭ ﺍﺳﺐ ﺳﺮﻛﺶ ﺧﻴﺎﻝ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩﺵ ﺟﻮﻻﻧﻰ ﺩﺍﺩﻩ ،ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺼﻪ ﺁﻳﺎ
ﺣﻜﻤﺘﻰ ﻫﻢ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ؟ ﭼﻪ ﺣﻜﻤﺘﻰ؟ ﺍﮔﺮ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺟﻮﺍﻥ ﮔﺮﺩ
ﺯﺍﺋﺮ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺑﺪﻥ ﺷﻤﺮ ﻭ ﺳﻨﺎﻥ ﻭ ﺧﻮﻟﻰ ﻛﻪ ﺧﻮﻥ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ
ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻋﻔﻮ ﺍﺳﺖ ،ﺑﻰﺗﺮﺩﻳﺪ ﺁﻥ ﺍﺷﻘﻴﺎ ﺍﻭﻻﺗﺮﻧﺪ .ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺍﻣﺎ
ﻗﺼﻪ ﻧﻴﺴﺖ ،ﺑﻠﻜﻪ ﻭﺍﻗﻌﻴﺘﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﻌﻀﻰ ﺗﻜﺎﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ
ﻣﺮﺩﻡ ﻣﻰﺷﻨﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻭ ﺳﻴﻨﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻰﻛﻮﺑﻨﺪ ﻭ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻭ
ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺳﺎﻝ ﺑﻪ ﺳﺎﻝ ﻫﻢ ﺑﺮ ﺭﻭﻧﻖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺮﺍﻓﻪﻓﺮﻭﺷﺎﻥ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ
ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﺻﺪﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺳﺎﺗﺮ ﻭ ﻫﻤﮕﺎﻧﻰﺗﺮ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭﺱ ﻋﺒﺮﺗﻰ ﻛﻪ
ﺑﺎﻳــﺪ ﻇﺎﻟﻢ ﻭ ﻣﻈﻠﻮﻡ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﻈﻤﻰ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ،ﺩﺭ ﺯﻳﺮ ﺍﻳﻦ ﺣﺠﺎﺏ
ﺑﻰﺩﺍﻧﺸﻰ ﻣﺪﻓﻮﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺁﻳﺎ ﻭﻗﺖ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻤﺎ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ
ﻓﻜــﺮ ﭼﺎﺭﻩ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺟﻠﻮﻯ ﺍﻳﻦ ﺁﺯﺍﺩﻯ ﻋﻤﻞ ﻧﮕﺮﺍﻥﻛﻨﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؟
ﺑﮕﺬﺭﻳﻢ .ﺑﺤﺚ ﺟﺪﻯﺗﺮ ﻭ ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻑﻫﺎﺳــﺖ ﻭ ﺑﻴﺸــﺘﺮ
ﺍﻣﻴﺪﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﺼﺒﺎﺣﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻰ ﺍﺯ ﺯﻳﺮ ﺣﺠﺐ ﺧﺮﺍﻓﻪ ﻧﻴﺰ،
ﺑﺎﺯ ﺑﺮ ﺩﻝ ﺍﻫﻞ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻰﺗﺎﺑﺪ ﻭ ﺭﺍﻩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﻴﺮﺍﻩ ﻧﺸﺎﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰﺩﻫﺪ ﻛﻪ
ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ »ﺍﻥ ﺍﻟﺤﺴﻴﻦ ﻣﺼﺒﺎﺡ ﺍﻟﻬﺪﻯ«...
ﺩﺭﺱ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺩﺭﺱ ﺍﺯﻟﻰ ﻭ ﺍﺑﺪﻯ ﺍﺳﺖ .ﻫﻤﻴﺸﻪﻱﺧﺪﺍ ،ﻳﻚ ﻃﺮﻑ
ﻇﺎﻟﻢ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻈﻠﻮﻡ .ﺑﻪﺭﻏﻢ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻭﺭﻫﺎﻯ ﭘﻠﻮﺭﺍﻟﻴﺴﺘﻰ
ﻛﻪ ﻧﺎﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ ﭘﻴــﺪﺍ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﻢ ،ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺎﻳﻰ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻓﻀﺎﻯ
ﺧﺎﻛﺴــﺘﺮﻯ ﻭ ﺗﻜﺜﺮ ﮔﺮﺍﻳﻰ ﻣﻌﻨﺎ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺣﺴﻴﻨﻰ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ
ﻫﻴﭻ ،ﺍﮔﺮ ﻧﻪ ،ﻳﻘﻴﻦ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻳﺰﻳﺪﻯ ﻫﺴﺘﻴﻢ .ﺧﻮﺩ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺪﺍﺩﻣﺎﻥ
ﺑﺮﺳﺪ ،ﺍﻥﺷﺎءﺍﷲ.
11
ﺭﻭﺵ ﺍﺻﻼﺡ ﺩﺭ ﻧﻬﻀﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(
ﻃﺮﺍﺩ ﺣﻤﺎﺩﻩ
ﻭﺯﻳﺮﻛﺎﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﺳﻴﻨﻴﻮﺭﻩ-ﺩﻛﺘﺮﺍﻱ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺳﻮﺭﺑﻮﻥ
ﺍﺻــﻼﺡ ﺍﺯ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺍﺻﻠﻲ ﻭ ﺍﺳﺎﺳــﻲ
ﻧﻬﻀﺖ ﺣﺴــﻴﻨﻲ ﻭ ﺍﺯ ﺍﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ ﺩﻻﻳﻞ
ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺒﺪﺍ ﺁﻥ
ﻗــﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻫــﺪﻑ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺁﻥ ﻫﻢ
ﺑﻪﺷــﻤﺎﺭ ﻣﻲﺭﻭﺩ .ﺍﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﺳﺒﺒﻲ ﻭ ﺩﺭ
ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻋﻠﺖ ﻏﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﻧﻬﻀﺖ ﺣﺴﻴﻨﻲ
ﺍﺳــﺖ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺳــﻨﺨﻴﺖ ﻋﻠﺖ ﻭ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﻭ
ﻳﮕﺎﻧﮕﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ .ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﺍﺻﻼﺡ ﺑﺎ
ﻧﻬﻀﺖ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﻳﻲ ﺍﻣﺎﻡﺣﺴﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻱ ﺁﻥ ﺟﺎﺭﻱ
ﺍﺳﺖ.ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺍﺻﻼﺡ ﺩﺭ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻣﻌﻨﺎﻱ ﻗﺮﺁﻧﻲ
ﺍﻳﻦ ﻭﺍژﻩ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺍﺯ ﻋﺎﻟﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻼﺡ ﺩﺭ ﺍﺻﻮﻝ ﻭ
ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺻﻮﻝ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﻱ ﺍﺳﺖ .ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺍﺻﻼﺣﻲ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﻧﻬﻀﺖ ﺣﺴﻴﻨﻲ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺑﺎ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﻗﺮﺁﻧﻲ ﺍﻳﻦ ﻭﺍژﻩ ﻭ ﺗﻮﺣﻴﺪ
ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺍﺳﺖ.ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺍﺻﻼﺣﻴﺎﺕ ﻧﻬﻀﺖ ﺣﺴﻴﻨﻲ ،ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻭ
ﻃﺮﻳﻖ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻄﺒﻪﻫﺎ ،ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ ،ﺍﺣﺎﺩﻳﺚ ﻭ ﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎ ،ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ
ﻣﻮﺍﺿﻊ ﺣﻀﺮﺕ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ .ﻛﻠﻤﻪ ﺍﺻﻼﺡ ﺩﺭ
ﻣﻌﻨﺎﻱ ﻟﻐﺘﻲ ﻭ ﺍﺻﻄﻼﺣﻲ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﺩ:
-1ﺍﺻﻼﺡ ﺟﺎﻣﻌﻪ
-2ﺍﺻﻼﺡ ﻛﺸﻮﺭ
-3ﺍﺻﻼﺡ ﺍﻧﺴﺎﻥ
ﺩﺭ ﻭﺻﻴﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻪ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﻔﻴﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ؛ »ﺑﻪ ﻧﺎﻡ
ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﺨﺸﻨﺪﻩ ﻣﻬﺮﺑﺎﻥ ،ﺍﻳﻦ ﻭﺻﻴﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ
ﺍﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﺑﻪ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺣﻨﻔﻴﻪ ﻛﻪ ﺣﺴــﻴﻦ
ﺷﻬﺎﺩﺕ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﺧﺪﺍﻳﻲ ﺑﻪ ﺟﺰ ﺧﺪﺍﻱ ﻳﻜﺘﺎ ﻭ ﻣﺤﻤﺪ
ﺑﻨﺪﻩ ﻭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﻭﺳــﺖ ،ﺑﺎ ﺣﻘﻴﻘﺘﻲ ﺍﺯ ﻧﺰﺩ ﺧﺪﺍ ﻣﺒﻌﻮﺙ ﺷﺪ ،ﺑﻬﺸﺖ
ﻭ ﺟﻬﻨﻢ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻣﻲﺁﻳﺪ ،ﺩﺭ ﺁﻥ ﺗﺮﺩﻳﺪﻱ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ
ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﺮﺩﮔﺎﻥ ﺭﺍ ﺯﻧﺪﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ.
ﺑﻪ ﺩﺭﺳــﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺧﺎﺭﺝ ﻧﺸﺪﻡ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺟﺎﻩﻃﻠﺒﻲ ﻳﺎ ﺧﻮﺍﺳﺖ
ﻣﻘــﺎﻡ ،ﻳﺎ ﺍﺧﻼﻝ ﻭ ﻓﺴــﺎﺩ ﻭ ﻇﻠﻢ ،ﺑﻪﺩﺭﺳــﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺧﺎﺭﺝ ﺷــﺪﻡ
ﺑــﺮﺍﻱ ﺍﺻﻼﺡ ﺍﻣﺖ ﺟﺪﻡ ﻣﺤﻤﺪ ﻛﻪ ﺳــﻼﻡ ﺧﺪﺍ ﺑــﺮ ﺍﻭ ﻭ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺍﻭ.
ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻢ ﺍﻣﺮ ﻛﻨﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻲ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﻭ ﺑﻪ ﺳﻴﺮﻩ ﺟﺪﻡ ﻭ ﭘﺪﺭﻡ
ﻋﻠﻲﺑﻦﺍﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻢ .ﭘﺲ ﻫــﺮ ﻛﺲ ﺩﻋﻮﺕ ﻣﺮﺍ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ
ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﺩﺭﺳــﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﻖ ﻭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻭ ﻫﺮ
ﻛﺲ ﻛﻪ ﻣﺮﺍ ﺭﺩ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮﻡ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩ ﺻﺒﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﺁﻥ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻛﻪ ﺧﺪﺍ
ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻦ ﻭ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺣﻖ ﻗﻀﺎﻭﺕ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻛﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖ«.
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺘﻦ ﭼﻨﺪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻭﺿﻮﺡ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ:
-1ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻚ
-2ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻫﺪﻑ ﺍﺯ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﻪ ﺍﺻﻼﺡ ﺍﻣﺖ ﺍﺳﺖ.
-3ﺭﻭﺷــﻦ ﺳــﺎﺧﺘﻦ ﺣﺠﺖ ﻭ ﺩﻟﻴﻞ ﻭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻳﺎﺭﻱﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ
ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻳﺎﺭﻱ ﺍﻭ ﺧﻮﺩﺩﺍﺭﻱ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.
-4ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻥ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﻭ ﺣﻜﻢ ﺑﻴﻦ
ﺍﻭ ﻭ ﺑﻴﻦ ﻗﻮﻡ.
ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﭼﻴﺰﻱ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺻــﻼﺡ ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻳﺎ
ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺩﻳﻢ.
ﺍﺻﻼﺡ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ)ﻭﻃﻦ(
ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺯ ﺍﺻﻼﺡ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺭ ﺧﻄﺒﻪﺍﻱ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻃﻲ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺗﺮﻙ
12
ﺍﻣــﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻲ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﺩﺭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻨﻲﺍﻣﻴﻪ ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ
ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ» :ﺧﺪﺍﻭﻧﺪﺍ ﺗﻮ ﻣﻲﺩﺍﻧﻲ ﻛﻪ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺳﻠﻄﻪ
ﻧﺰﺩ ﻣﺎ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻛﺴﺐ ﺑﺮﺗﺮﻱ ﻭ ﻗﺪﺭﺕ ﻧﺒﻮﺩﻳﻢ ،ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪﺩﻧﺒﺎﻝ
ﺁﻥ ﻫﺴــﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺳــﺮﺯﻣﻴﻦﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﺻﻼﺡ ﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﻣﺮﺩﻣﺎﻥ ﻣﻈﻠﻮﻡ ﺍﺯ
ﺑﻨﺪﮔﺎﻥ ﺗﻮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺑﺮﺳــﺎﻧﻴﻢ ﻭ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﻓﺮﺍﺋﺾ ﻭ ﺳــﻨﺖ
ﺗﻮ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ«.ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺎﺱ ﻭﺍﺿﺢ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺣﻀﺮﺕ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ
ﺭﺍﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺻﻼﺡ ﺍﻣﺖ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺍﺻﻼﺡ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﻭ ﻛﺸﻮﺭ
ﺭﺍ ﺁﻏــﺎﺯ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎ ﻫﺪﻑ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﺩﻳــﻦ ﻭ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻥ ﻭ
ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﻭ ﻓﺮﺍﺋﺾ .ﻣﻌﻨﻲ ﺍﺻﻼﺡ ﺳــﺮﺯﻣﻴﻦ ﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﻭﺳﻌﺖ
ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﺪ ،ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺍﻣﺖ ﻭﺳــﻌﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺩﺍﺭﺩ .ﺩﺭ
ﻟﻔﻆ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﻣﺖ ﺟﺪ ﻣﻦ ﻳﻌﻨﻲ ﺍﻣﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﺳــﻼﻡ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺍﻣﺎ
ﻣﻌﻨﻲ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺁﻥ ﻫﻤﻪ ﺍﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﺍﺳﺖ .ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻼﺕ ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻥ
ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺣﻜﻢ ﻭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻭ ﻫﻤﻴﻨﻄﻮﺭ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺍﺳﻼﻡ
ﻭ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺍﺻﻼﺡ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺷﺨﺼﻲ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎﺳﺖ.
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ» :ﺁﻳﺎ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻖ ﻋﻤﻞ
ﻧﻤﻲﺷــﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺑﺎﻃﻞ ﻧﻬﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ،ﻣﻮﻣﻦ ﺑﻪ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺭﺍﻏﺐ
ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺑﻪﺩﺭﺳــﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﺮگ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻢ ﻣﮕﺮ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻭ
ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ ﻇﺎﻟﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺳﺮﺍﻓﻜﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﺩﺍﻧﻢ«.
ﺟﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ» :ﺑﻪ ﺩﺭﺳــﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻨﺪﮔﺎﻥ ﺩﻧﻴﺎ
ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﺯﺑﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﺎﺭﻱ ﺍﺳﺖ«.
ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺧﻄﺒﻪ ﺯﻫﻴﺮ ﺑﻦ ﻗﻴﻦ ،ﻧﺎﻓﻊ ﺑﻦ ﻋﻼﻝ ﻭ ﺑﺮﻳﺮ ﺍﺑﻦ ﺧﻀﻴﺮ
ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ ﻭ ﻭﻓﺎﺩﺍﺭﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻧﺪ.
ﺯﻣﺎﻧــﻲ ﻛﻪ ﺣﺮ ﺑﺎ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﻭﺑــﻪﺭﻭ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ،
ﺑــﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ» :ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻔﺲ ﺧــﻮﺩﺕ ﻳﺎﺩ ﻛﻦ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺑﺠﻨﮕﻲ
ﻛﺸــﺘﻪ ﺧﻮﺍﻫﻲ ﺷــﺪ «.ﭘﺲ ﺍﻣﺎﻡ ﺑــﻪ ﺍﻭ ﻓﺮﻣﻮﺩ» :ﺁﻳﺎ ﻣــﺮﺍ ﺍﺯ ﻣﺮگ
ﻣﻲﺗﺮﺳﺎﻧﻲ؟«
ﭘﺲ ﻓﺮﻣﻮﺩ» :ﻣﺮگ ﻧﻨﮓ ﻧﻴﺴــﺖ ﺍﮔﺮ ﻧﻴﺖ ﺣﻖ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺟﻬﺎﺩ ﺩﺭ
ﺭﺍﻩ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﺎﺷﺪ«.
ﺑﺎ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭﻱ ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﺍﺻﻼﺡ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﺣﺎﻻ ﺟﻨﺒﻪ
ﺍﺻﻼﺡ ﺷﺨﺼﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ.
ﭼﻨﺪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮﺩ؛ ﺗﺰﻛﻴﻪ ﻧﻔﺲ ﺑﺎ ﺟﻬﺎﺩ ﻧﻔﺲ،
ﺑﻨﺎﻱ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻛﻪ ﺁﻥ ﻫﻤﺎﻥ ﺁﺯﺍﺩﻱ،
ﻋﺪﺍﻟﺖ ،ﺷﺠﺎﻋﺖ ،ﺍﻳﺜﺎﺭ ،ﺭﺍﺳﺘﻲ ،ﺑﺮﺍﺑﺮﻱ ،ﺯﻫﺪ ،ﺍﺯ ﺧﻮﺩﮔﺬﺷﺘﮕﻲ ،ﻭﻓﺎ
ﻭ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻥ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺣﻖ ﺗﺎ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺍﺳﺖ.
ﺩﺭ ﺭﻭﺵ ﺍﺻﻼﺣﻲ ﺣﺴﻴﻨﻲ
ﺍﮔﺮ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺧﻄﺒﻪﻫﺎ،
ﻧﻮﺷــﺘﻪﻫﺎ ﻭ ﺍﺣﺎﺩﻳﺚ ﺣﻀﺮﺕ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ،ﺍﺻﻼﺣﻲ ﺍﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ
ﺟﺎﻣﻌﻪ ،ﻛﺸﻮﺭ ﻭ ﺍﻧﺴــﺎﻥ .ﻧﻘﺎﻁ ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﺑﻴﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﻭﺟﻮﺩ
ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺍﺳــﺒﺎﺏ ،ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻭ ...ﻫﺪﻑ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻦ ﻧﻘﺎﻁ ﻣﺸﺘﺮﻙ
ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺁﻥ ﺑﺎﺷﻴﻢ.
ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺵ ﺍﺻﻼﺡ ﺣﺴﻴﻨﻲ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ:
-1ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺑﻪ ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻚ ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻓﺮﻳﻀﻪ
ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻲ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻦ ﻓﺮﻳﻀﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﭼﻴﺰﻱ
ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻗﺮﺁﻥ ،ﺍﻣﺘﻲ ﺭﺍ ﺻﺎﻟﺢ ﻣﻲﺳــﺎﺯﺩ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ
ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺍﻣﺖﻫﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ.
ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻛﺮﻳﻢ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳــﺪ» :ﻛﻨﺘﻢ ﺧﻴﺮ ﺃﻣﺔ ﺃُﺧﺮﺟﺖ
ﻟﻠﻨﺎﺱ ﺗﺄﻣﺮﻭﻥ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮﻭﻑ ﻭﺗﻨﻬﻮﻥ ﻋﻦ ﺍﻟﻤﻨﻜﺮ ﻭﺗﺆﻣﻨﻮﻥ ﺑﺎﷲ«
ﺧﺪﺍﻭﻧــﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺍﻣﺖ ﻣﺴــﻠﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺍﻣﺖﻫﺎ
ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ،؛ ﺍﻭﻝ ﺍﻣﺮ
ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬــﻲ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﻭ ﺩﻭﻡ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ.ﺣﺘﻲ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ
ﻭ ﻧﻬﻲ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺑﺮ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻣﻘﺪﻡ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ
ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺭﺍﺳﺘﺎﻱ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺸﺮﻱ.
-2ﺫﻛﺮ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﺻﻼﺡ ﺍﺯ ﺳــﻮﻱ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ
ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻣﻘﺪﺱ ﻭ ﻋﺎﻟﻴﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ .ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻼﺡ ﺩﺭ ﺟﺎﻱ ﺧﻮﺩﺵ
ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﻛﻨﺪ ،ﺍﺯ ﺟﺎﻳــﮕﺎﻩ ﺧﻮﺩﺵ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ،
ﺳﻨﺖ ،ﻓﻄﺮﺕ ﺍﻧﺴــﺎﻧﻲ ،ﺿﺮﻭﺭﻳﺎﺕ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻧﻘﺶ ﺍﻧﺒﻴﺎ ﻭ ﺍﻭﻟﻴﺎ
ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ.
-3ﺍﻣﺎﻡ ﺩﻻﻳﻞ ﻭ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎﻱ ﺍﺻﻼﺣﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭﻱ ﻓﺸﺎﺭ
ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻮﺍﺭﺩﻱ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﺻﻼﺡ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺎﺯ ﺍﺳﺖ ،ﺫﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ.
ﺍﺻﻼﺣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺍﻣﺖ ،ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﻭ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻳﻚ
ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺑﺪﻭﻥ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻗﺪﺭﺕﻃﻠﺒﻲ
ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ.
-4ﺍﺻﻼﺡ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﻩ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻳﻚ ﺷــﻌﺎﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍﻳﻲ ﻧﻴﺴــﺖ
ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺭ ﮔﻔﺘﺎﺭ ،ﻛﺮﺩﺍﺭ ﻭ ﻋﻤﻞ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ .ﺩﺭ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ ،ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ
ﻭ ﺧﻄﺒﻪﻫــﺎ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ .ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺻﺎﻟﺤﺎﻥ ﻫﻢ ﺍﻳﻨﻄﻮﺭ ﻧﻴﺴــﺖ
ﻛﻪ ﺳــﻮﺩ ﻭ ﺯﻳﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻧﻴﺎ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ،ﺑﻠﻜــﻪ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻋﺎﻟﻢ ﺩﻳﮕﺮﻱ
ﻫﺴﺘﻨﺪ .ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﺻﻼﺡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺮﻛﺰ ﻧﻬﻀﺖ ﺣﺴﻴﻨﻲ
ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ.ﺁﻏﺎﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﺴﺖ ﻭ ﺟﻮ ﺩﺭ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺍﺳﺖ؛
ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺷــﻬﺎﺩﺕ ،ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ،ﺍﺯ ﺧﻮﺩﮔﺬﺷﺘﮕﻲ ،ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻭ ﺑﺨﺸﺶ
ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻫﺪﻑ.
-5ﻣﻔﻬــﻮﻡ ﺍﺻﻼﺡ ﺩﺭ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎﻱ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺁﻧﺠﺎ ﻛﺎﻣﻞ
ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﻓﺴﺎﺩ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ .ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﻣﺖ ﺻﺎﻟﺢ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻥ
ﺍﻣﺖ ﺟﺪﺵ ﻭ ﭘﺪﺭﺵ ﺑﻮﺩﻩ ،ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﻣﺖ ﻓﺎﺳﺪﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ
ﺳــﺮﺯﻣﻴﻦﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﺻﻼﺣﻴﺎﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦﻫﺎﻳﻲ
ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻏﺮﻕ ﺩﺭ ﻓﺴــﺎﺩ ﺍﺳــﺖ .ﺩﺭ ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﺻﺎﻟﺤﺎﻥ ﻓﺎﺳﺪﺍﻥ
ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ.
ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﻇﻬﻮﺭ ﻓﺴﺎﺩ ﺑﻨﻲﺍﻣﻴﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻭﺳﻌﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺩﺭﺟﻪ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ
ﺍﺯ ﺍﺳــﻼﻡ ﻛﻪ ﺍﻭﺝ ﺁﻥ ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪﺍﻱ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﻛﻪ
ﻗﺎﺑﻞﭘﺬﻳﺮﺵ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺍﺻﻼﺡ ﻛﺮﺩ .ﺩﺭ ﻏﻴﺮ ﺍﻳﻨﺼﻮﺭﺕ ﺍﻣﺖ
ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻭ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺣﻤﻠﻪ
ﻭ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﻭﻳﺮﺍﻥ ﻣﻲﺷﻮﺩ.
– 6ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻭ ﻳﻘﻴﻦ ﺍﻭ ﺑﻪ ﭘﻴــﺮﻭﺯﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ
ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺍﺻﻼﺡ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﺩﺭ ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﻓﺎﺳﺪﺍﻥ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﻭ ﻳﻘﻴﻨﻲ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻧﻘﺶ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﺭ ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﺷﻴﻄﺎﻥ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺣﺴﻴﻦ
ﻭﺍﺭﺙ ﺁﺩﻡ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺧﻮﺩﺵ ﻧﻤﻮﻧﻪﺍﻱ
ﺍﺯ ﺍﻧﺴــﺎﻧﻴﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻭ ﺷــﻬﻴﺪ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﺮﻙ ﺍﺻﻼﺣﻲ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺩﺍﻳﺮﻩ
ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﺒﻮﺕ.
-7ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺻﻼﺣﻲ ﻧﺰﺩ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ
ﭘﻴﺶ ﻣﻲﺭﺍﻧﺪ ﻭ ﺣﺮﻛﺖ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻭﻱ ﺍﺳﺖ،ﺣﺮﻛﺘﻲ
ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺭﺷﺪ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ .ﺣﺮﻛﺖ ﺍﺻﻼﺣﻲ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ
ﺩﺭ ﻗﻴﺎﻡ ﻗﺎﺋﻤﻲ ﻛــﻪ ﺯﻣﻴﻦ ﺭﺍ ﭘﺮ ﺍﺯ ﻋــﺪﻝ ﻭ ﺩﺍﺩ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ
ﺩﺭﺟﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻚ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ
ﺣﺴــﻴﻨﻲ ﺍﺳﺖ .ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺎﺱ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ» :ﺣﺮﻛﺖ ﺍﺻﻼﺣﻲ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻭ ﺍﺳﺒﺎﺑﺶ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺍﺳﺖ ﺑﺮ
ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺘﺎﻓﻴﺰﻳﻚ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ«.
ﻣﺘﺮﺟﻢ:ﻣﺤﻤﺪﺟﻮﺍﺩ ﭘﺎﻳﻨﺪﻩ
ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ
ﺑﻪ ﻗﺮﺑﻮﻥ ﻋﻠﻤﺪﺍﺭ ﺭﺷﻴﺪﺕ
ﺳﻴﺪﺷﻬﺮﺍﻡ ﺷﻜﻴﺒﺎ
ﻣﺒﺎﺩﺍ ﻣﺮﺩﻣﻰ ﻧﺎﻣﺮﺩ ﺑﺎﺷﻴﻢ
ﻣﻴﺎﻥ ﺁﺗﺶ ﻭ ﺧﻮﻥ ﺳﺮﺩ ﺑﺎﺷﻴﻢ
ﻣﺒﺎﺩﺍ ﺭﻭﺯ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﻣﻦ ﻭ ﺗﻮ
ﺷﺒﻴﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻰﺩﺭﺩ ﺑﺎﺷﻴﻢ
ﺩﻭﺭ ﻭ ﺩﻳﺮ
ﻣﺼﻄﻔﻰ ﺷﻮﻗﻰ
ﺩﺑﻴﺮ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ
»ﻣﻮﺝﻫﺎﻯ ﻓﺘﻨﻪ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻰﻫﺎﻯ ﻧﺠﺎﺕ ﺑﺸﻜﺎﻓﻴﺪ .ﺍﺯ ﺍﻳﺠﺎﺩ
ﺍﺧﺘﻼﻑﻭﺩﻭﺩﺳﺘﮕﻰﺩﻭﺭﻯﮔﺰﻳﻨﻴﺪﻭﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻯﻓﺨﺮﻓﺮﻭﺷﻰ
ﺭﺍﺍﺯﺳﺮﺑﺮﺩﺍﺭﻳﺪ....ﺍﮔﺮﺳﺨﻦﺑﮕﻮﻳﻢ،ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪﺑﺮﻓﺮﻣﺎﻧﺮﻭﺍﻳﻰ
ﺣﺮﻳﺺﺍﺳﺖﻭﺍﮔﺮﺧﺎﻣﻮﺵﺑﻨﺸﻴﻨﻢ،ﮔﻮﻳﻨﺪﺍﺯﻣﺮگﻣﻰﺗﺮﺳﺪ.
ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﺳﻮﮔﻨﺪ! ﻋﻼﻗﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺍﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﺑﻪ ﻣﺮگ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻋﻼﻗﻪ
ﻛﻮﺩﻙ ﺑﻪ ﭘﺴﺘﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ ﺍﺳـﺖ .ﺍﮔﺮ ﺳﻜﻮﺕ ﻣﻲﻛﻨﻢ ،ﺑﻪ ﺳﺒﺐ
ﻋﻠﻢ ﻭ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﺧﺎﺻﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻓﺮﻭ ﺭﻓﺘﻪﺍﻡ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ
ﻣﺜﻞ ﻣﻦ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮﺩﻳﺪ ،ﺑﺴﺎﻥ ﺭﻳﺴـﻤﺎﻥ ﭼﺎﻩ ،ﻣﻀﻄﺮﺏ ﻭ ﻟﺮﺯﺍﻥ
ﻣﻲﺷﺪﻳﺪ)«.ﻧﻬﺞﺍﻟﺒﻼﻏﻪ،ﺧﻄﺒﻪ(5
ﺣﺎﻝ ﺳﺎﻝ 61ﻫﺠﺮﻯ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻫﺮﻡ ﮔﺮﻣﺎﻯ ﺻﺤﺮﺍﻳﻰ ﻛﻪ ﻃﻒ
ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺭﺩ ،ﺩﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭﻯ ﻫﻢ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻩﺍﻧﺪ؛ ﻳﻜﻰ ﺑﺎ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﻳﺎﺭﺍﻥ
ﺧﻮﺩ ﻭ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻋﻰ ﺣﺘﻰ ﺍﮔﺮ ﻛﻴﺴﻪﺍﻯ ﮔﻨﺪﻡ ﺧﺎﻙﺁﻟﻮﺩ
ﺑﺎﺷــﺪ .ﻫﺮ ﺩﻭ ﺳــﺮﻭﺭﻯ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻗﻮﻡ ﺧﻮﺩ ،ﻳﻜﻰ ﺳﻴﺪﺷﺒﺎﺏ
ﺍﻫﻞﺍﻟﺠﻨﺘﻪ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺑﺲ ﭘﻴﺸﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺧﺎﻙ ﻣﺎﻟﻴﺪﻩﺍﻧﺪ،
ﭘﻴﻨﻪﺍﻯ ﺑﺰﺭگ ﻭ ﭼﻴﻨﻰ ﺩﺭﺷﺖ ﺑﺮ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻪﺍﻧﺪ؛ ﺣﺎﻓﻈﺎﻥ ﻗﺮﺁﻥ
ﻭ ﻋﺎﻟﻤﺎﻥ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻗﺮﺁﻥ ﻧﺎﻃﻖ .ﺍﻫﻞ ﻧﻴﺰﻩ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺮﺁﻥ ﺑﻪ
ﻧﻴﺰﻩ ﻛﺮﺩﻥ ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻪ ،ﻳﻚ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺻﻔﻴﻦ ﻗﺮﺁﻥ ﺑﺮ ﻧﻴﺰﻩ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻗﺮﺁﻥ
ﭘــﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻗﺮﺁﻥ ﻣﻄﻠﻖ .ﺣــﺎﻻ ﻫﻢ ﻫﻤﺎﻥ ﮔﺮﻭﻩ ﻭ ﺻﻮﺕ
ﻣﻠﻜﻮﺗﻰ ﻗﺮﺁﻥ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﻴﺰﻩ.
ﺟﺎﻟﺐ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳــﺖ ﻛﻪ ﻭﻗﺘﻰ ﻛﺎﺭﻭﺍﻥ ﺑﻪ ﻛﻮﻓﻪ ﺭﺳﻴﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺍﻳﻨﻬﺎ
ﺧﺎﺭﺟﻰﻫﺎﻳﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﻓﺘﻨﻪ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺟﺎﻟﺐ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ
ﺧــﺮﻭﺝ ﺍﻭ ﺍﺯ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻓﺘﻨﻪﺍﻯ ﺑﺰﺭگ ﻣﺴــﻠﻤﺎﻧﺎﻥ
ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳــﺖ .ﺑﺮﺍﻯ ﺩﺍﻧﺴﺘﻦ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ،ﺩﺍﻧﺴﺘﻦ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻥ
ﺣﺴﻴﻦﺑﻦﻋﻠﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺘﻨﻪ ﺭﺍ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻭ ﺳﺮﺍﻥ ﻓﺘﻨﻪ ﺭﺍ ﻭ ﻓﺘﻨﻪ ﺳﺮﺍﻥ ﺭﺍ.
ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺭﺍﻩ ﺟﺪﺍﻱ ﻛﺮﺑﻼ ﻭ ﻛﻮﻓﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮﺩ .ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖ
ﻛﻪ ﮔﺮﭼﻪ ﺗﻼﻗﻰ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﺩﺭ ﻋﻠﻘﻤﻪ ﺍﻣﺎ ﺭﺍﻫﻰ ﺟﺪﺍﺳــﺖ ﺑﻪ ﻭﺳــﻌﺖ
ﺗﺎﺭﻳﺦ ،ﺑﻪ ﻣﻮﺝﻫﺎﻯ ﻓﺘﻨﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻰ ﻧﺠﺎﺕ ﭘﻴﻤﻮﺩ.
ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﺍﺻﻼ ﺑﻪ ﺩﺷــﻤﻦ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﻯ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﻌﻀﻰ ﻫﻢ ﭘﺸــﺖ
ﺍﻳﻦ ﺩﺷﻤﻦ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﻣﻲﺷــﻮﻧﺪ ﻭ ﺩﺷﻤﻦﻫﺮﺍﺳﻰ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﺎﻯ ﭘﺮﺩﺍﺯﺵ
ﺍﺻــﻮﻝ ﻭ ﺍﻣــﻜﺎﻥ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ ،ﻫﻤــﺎﻥ ﺍﺗﻔﺎﻗﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﺮﺑــﻼ ﺭﺥ ﺩﺍﺩ.
ﺍﻫــﻞ ﻧﻔﺎﻕ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷــﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧــﺪ ﻭ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺷــﺮﺍﺏﺧﻮﺍﺭ ﺭﺍ
ﺩﺷــﻤﻦ ﺧﻄﺎﺏ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺣﺎﻻ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺷــﻤﻦ ﭘﺸــﺖ ﺑﻪ ﺩﺷــﻤﻦ
ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﻯ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺭﻭﺯﻯ ﻣﺤﺒﻮﺏﺷﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻛﺸﺘﻰ ﻧﺠﺎﺕ
ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻧﻴﺰ ﺍﻭ ﻛﺸﺘﻰ ﻧﺠﺎﺕ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻮﺝ ﻓﺘﻨﻪ.
ﺣﺎﻻ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻓﺘﻨﻪ ﺩﺷــﻤﻦ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﻭ ﺧﺰﻧﺪﻩ
ﺑﺎ ﺩﺷــﻤﻨﻰ ﻛﻪ ﻗﺮﺍﺋــﺖ ﻣﺎﻟﻮﻑ ﺩﺍﺭﺩ؛ ﺩﻳﻮﻯ ﺩﻭ ﺳــﺮ ﻛــﻪ ﺍﺯ ﺩﻣﺎﻍ ﻭ
ﺩﻫﻦﺍﺵ ﺁﺗﺶ ﻣﻲﺯﻧــﺪ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻭ ﺩﻧﺪﺍﻥ ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ،ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ
ﺍﺳﺖ؛ ﺩﺷــﻤﻦ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ ﻫﻤﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺗﻞ ﻭ
ﺭﻭﺿﻪ ﺍﻟﺸــﻬﺪﺍ ،ﻫﻤﻪ ﺭﺍ ﻛﺮﺩ ،ﺧﻮﻥ ﺑﻪ ﺁﺳــﻤﺎﻥ ﺭﻓﺖ ﻭ ﻧﻴﺎﻣﺪ ،ﺁﺏ ﺑﻪ
ﻟﺐ ﺭﺳــﻴﺪ ﻭ ﺟﺮﻋﻪﺍﻯ ﻧﻮﺷﻴﺪﻩ ﻧﺸﺪ ،ﭼﺸﻢ ﺍﺯ ﻧﻮﺭ ﭘﺮ ﺷﺪ ﻭﻗﺘﻰ ﻣﻪ ﺍﺯ
ﺍﺳﺐ ﻣﻲﺍﻓﺘﺎﺩ ﺭﻭﻯ ﻋﺮﺵ.
ﻗﻠﻢ ﻣﺘﻦ ﺩﺷــﻤﻦ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﺮﺩ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ،ﺍﻣﺎ ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ
ﺩﺷﻤﻦ ﻛﻪ ﺷــﻘﺎﻭﺕﺍﺵ ﻫﻢ ﺳﺨﺖﺗﺮﻳﻦ ﭼﺸــﻤﺨﺎﻧﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﭘﺮ ﺁﺏ
ﻣﻲﻛﻨﺪ ،ﺩﺷﻤﻨﻰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺳﻨﮓ ﻣﻲﺍﻧﺪﺍﺧﺖ ﻭ ﻣﻲﮔﻔﺖ؛ ﺧﺎﺭﺟﻰﻫﺎ
ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻫﻞ ﺍﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺭﻭﺯﻯ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﮕﺮ ﻋﻠﻰ ﻧﻤﺎﺯ
ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﺪ ﻭﻗﺘﻰ ﺩﺭ ﻣﺤﺮﺍﺏ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﺭﺳﺘﮕﺎﺭ ﺷﺪﻡ.
ﱠﻚ
ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﺩﺷــﻤﻦ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﻧﺪﺍﺭﻳﺪ ،ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﺎﻻﻯ ﻧﻴــﺰﻩ ﺧﻮﺍﻧﺪ َﻓﻠَ َﻌﻠ َ
ِﻳﺚ ﺃَﺳَ ــﻔًﺎ ؛ ﮔﺮ
ــﻚ َﻋﻠَﻰ ﺁﺛَﺎ ِﺭﻫِﻢْ ﺇ ِﻥ ﻟ ﱠﻢْ ﻳُ ْﺆ ِﻣﻨُﻮﺍ ﺑِﻬَﺬَ ﺍ ﺍﻟ ْﺤَ ﺪ ِ
ﺑ َﺎﺧِ ﻊٌ ﻧﱠﻔْﺴَ َ
ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﻧﻴﺎﻭﺭﻧﺪ ﺗﻮ ﺟﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻧﺪﻭﻩ ﺩﺭ ﭘﻴﮕﻴﺮﻯ ]ﻛﺎﺭ[
ﺷﺎﻥ ﺗﺒﺎﻩ ﻛﻨﻰ ).ﺳﻮﺭﻩ ﻛﻬﻒ -ﺁﻳﻪ ( 6
ﺩﺷــﻤﻦ ﻫﻢ ﻛﺎﺭﺩ ﻣﻲﻛﺸﺪ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺯﺧﻢ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﻲﻛﺸﺪ ﺁﺩﻡ ﺭﺍ .ﻛﻪ
ﺩﺧﺘﺮ ﻋﻠﻰ ﻫﻢ ﻭﻗﺘﻰ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﭘﺎﺳﺦ ﺩﻫﺪ ﺑﺎ ﺧﻄﺒﻪﺍﻯ ﭼﻨﺎﻥ ﻭﺣﺸﺖ
ﺍﻧﺪﺍﺧﺖ ﺑﺮ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺯﺧﻤﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻫﻮﺷﻴﺎﺭ ﻛﻨﺪ.
ﻫﻮﺷــﻴﺎﺭﻯ ﻫﻢ ﻳﻚ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺁﻥ ﮔﺮﻣﺎ ،ﺩﺭ ﺁﻥ ﮔﺮﻣﺎ ﻛﻪ
ﺗﺸــﻨﻪ ﻫﻢ ﺑﻮﺩ .ﻫﻢ ﺳﻜﻮﺕ ،ﻫﻮﺷــﻴﺎﺭﻯ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻦ .ﻛﻪ
ﻣﻮﻻ ﻋﻠﻰ ﻛﻪ ﺩﻭﺭ ﺭﺍ ﻣﻲﺩﻳﺪ ﻭ ﺩﻳﺮ ﺭﺍ )ﺯﻣﺎﻥ( ﺍﺯ ﻫﺮ ﺳﻴﺎﺳــﺘﻤﺪﺍﺭﻯ،
ﺳﻴﺎﺳــﺘﻤﺪﺍﺭ ﺗﺮ ﺑﻮﺩ ﻭﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻫﻤﺪﻡ ﭼﺎﻩ ﺷﺪ؛ ﭘﮋﻭﺍﻙ ﺁﺏ ﻭ ﻟﺮﺯﺵ
ﺭﻳﺴﻤﺎﻥ ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﻭ ﻣﻲﮔﻔﺖ ،ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮﺩ.
ﻫﻮﺷﻴﺎﺭﻯ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺘﻨﻪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺩﺷﻤﻦ ﺩﺭ ﻋﻠﻘﻤﻪ ﻫﻢ ﻳﻚ
ﺟﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻤﻮﺩ ﻛﺮﺩ ﻛــﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻋﻠﻰ ﻭﻗﺘﻰ ﺍﻣﺎﻥﻧﺎﻣﻪ ﺁﻣﺪ ﺭﻓﺖ ﻳﻚ
ﮔﻮﺷﻪ ﺳﻜﻮﺕ ﻛﺮﺩ ﺍﺯ ﺑﺲ ﺧﺠﻞ ﺑﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺩ ﺑﺎﻏﻴﺮﺕ .ﻫﻮﺷﻴﺎﺭﻯ ﺍﻣﺎﻡ
ﻫﻢ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻏﻮﺵ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻗﻮﺕ ﻗﻠﺐ ﺩﺍﺩ ﺑﻪ ﻛﻮﻩ.
ﻫﻮﺷﻴﺎﺭﻯ ﺍﻭ ﻫﻢ ﺁﻧﺠﺎﻳﻰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﻧﻤﻲﺭﻓﺖ ﻭ
ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺳﺎﻳﻪﺍﺵ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﺵ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﺑﺲ ﭘﺮ ﻫﻴﺒﺖ ﺑﻮﺩ
ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺩ ﻛﻪ ﻣﻌﻨــﺎﻯ ﻣﺮﺩﺍﻧﮕﻰ ﺭﺍ ﮔﻮﻳﻰ ﺍﺯ ﺍﻭ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ ،ﻫﻢ ﻫﻴﭻ ﮔﺎﻩ
ﻧﻤﻲﺁﻣﺪ ﻛﻪ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﺎﻳﻪ ﺍﻣﺎﻡ.
ﻫﻮﺷﻴﺎﺭﻯ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﻛﻼﻡ ﺩﻳﺪ ﻭ ﻋﻤﻞ .ﺍﻭﻝ ﺣﺮﻑ ﺑﻌﺪ ﻋﻤﻞ ﻳﺎ
ﺣﺘﻰ ﺑﺮﻋﻜﺲ .ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻋﻠﻰ ﺳﻜﻮﺕ ﻣﻲﻛﺮﺩ .ﺣﺮﻑ ﻭ
ﻋﻤﻞﺍﺵ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭼﺎﻩ ﻣﻲﺳﭙﺮﺩ ﻭ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻡ
ﺩﺍﺭﺍﻳﻰﻫﺎﻯ ﻣﻌﻨــﻮﻯﺍﺵ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﮔﺮﻣــﺎﻯ ﺁﻥ ﺩﻝ ﺭﺍ ﺁﺏ
ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺍﺯ ﺑﻰ ﺁﺑﻰ ﻭ ﺗﺸﻨﮕﻰ.
ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻮﺷــﻴﺎﺭﻯﻫﺎ ﺑﺮﺍﺩﺭﻧﺪ .ﻫﻤﺴﻮ ﻫﺴــﺘﻨﺪ .ﻳﻜﻰ ﺑﺎﻳﺪ
ﺳﻜﻮﺕ ﻛﻨﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﻯ ﻛﻪ ﺗﺎﺯﻩ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻫﻢ
ﻭﻗﺘﻰ ﭼﺮﺍﻍ ﺭﺍ ﺧﺎﻣﻮﺵ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻣﻦ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺁﺯﺍﺩ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ
ﻛﺮﺩﻡ ،ﮔﺮﻭﻫﻰ ﻛﻪ ﺧﺎﻟﺺ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮﻭﻧﺪ .ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎ ﺩﺭ ﮔﺬﺍﺷﺘﻦ ﺑﺎﺭ
ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺳــﺖ ﺑﺮ ﺯﻣﻴﻦ ﻛﻪ ﻣﮕﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﻫﻤﻪ 72ﺗﻦ ﺷﻮﻧﺪ ،ﭘﺲ 72
ﺗﻦ ﻛﺠﺎ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ .ﻧﻬﻀﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺳﺖ
ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﺸﻜﻠﻰ ﺩﺭ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ،ﻫﻤﻪ ﭘﺎﻛﺪﺳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛
ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﺭﻭﻥ ﺍﻭ ﺷﻌﺎﺭﻫﺎﻯ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﻰ ﻭ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻝ
ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻧﻤﻲﺁﻳﺪ.
ﻫﻮﺷﻴﺎﺭﻯ ﻫﻤﺎﻥ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺍﺳﺖ ،ﺩﺍﻧﺴﺘﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺳﻜﻮﺕ ﻭ ﻓﺮﻳﺎﺩ.
ﻭ ﻭﻗﺖ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ،ﻧﺪﺍﺷﺘﻦ ﻫﻤﻨﻮﺍﻫﺎﻯ ﻧﺎﻫﻤﮕﻮﻥ.
ﺳﺮﺷﺎﺭ ﺍﻣﻴﺪ ﺑﺎﺷﻰ ﺍﻣﺎ ﻧﺮﺳﻰ
ﺗﺎ ﻫﻴﭻﻛﺠﺎ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺻﺤﺮﺍ ﻧﺮﺳﻰ
ﻃﻔﻼﻥ ﺣﺴﻴﻦ ﺗﺸﻨﻪ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ،ﻓﺮﺍﺕ!
ﺍﻯ ﻛﺎﺵ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺍﺑﺪ ﺑﻪ ﺩﺭﻳﺎ ﻧﺮﺳﻰ
ﺩﺭﻳﻎ ﻭ ﻧﻨﮓ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺴﺘﻰ
ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭ ﻛﻤﺎﻧﺖ ﻣﻰﺷﻜﺴﺘﻰ
ﺑﻪ ﺟﺎﻯ ﺁﻥ ﮔﻠﻮﻯ ﻧﺎﺯﻧﻴﻨﺶ
ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮ ﺩﻝ ﻣﻦ ﻣﻰﻧﺸﺴﺘﻰ
ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﻥ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻰﻛﺮﺩ
ﺯﻣﻴﻦ ﻭ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﺧﻮﻥ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻰﻛﺮﺩ
ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﻗﺎﺗﻞ ﭼﻪ ﻣﻰﺩﻳﺪ
ﻛﻪ ﺧﻨﺠﺮ ﺑﻰﺍﻣﺎﻥ ﺧﻮﻥ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻰﻛﺮﺩ
ﻳﻪ ﻋﻤﺮﻯ ﺭﻭﺿﻪ ﺭﻓﺘﻢ ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮﺩﻡ
ﻭﻟﻰ ﺑﺎﺯﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻏﻢ ﻛﻮﻩ ﺩﺭﺩﻡ
ﺁﻗﺎ ﺟﻮﻥ ،ﺟﻮﻥ ﺑﭽﻪﻡ ﺁﺭﺯﻭﻣﻪ
ﻣﻰﺷﺪ ﺩﻭﺭ ﺳﺮ ﺍﺻﻐﺮ ﺑﮕﺮﺩﻡ
ﻓﺪﺍﻯ ﺍﻭﻥ ﻏﻼﻡ ﺭﻭ ﺳﻔﻴﺪﺕ
ﺑﻪ ﻗﺮﺑﻮﻥ ﻋﻠﻤﺪﺍﺭ ﺭﺷﻴﺪﺕ
ﺳﻴﺎﻫﻪ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﻡ ﻣﺜﻞ ﻧﺎﻣﻪﻡ
ﻳﻪ ﻛﺎﺭﻯ ﻛﻦ ﻣﻨﻢ ﺑﺎﺷﻢ ﺷﻬﻴﺪﺕ
ﺩﻟﻢ ﺭﻭ ﻣﻰﺑﺮﻩ ،ﺍﷲ ﺍﻛﺒﺮ
ﻣﺚ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮﻩ ،ﺍﷲ ﺍﻛﺒﺮ
ِ
ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻗﺪ ﻭ ﻗﺎﻣﺖ
ﻋﻠﻰ ﺍﻛﺒﺮﻩ ،ﺍﷲ ﺍﻛﺒﺮ
ﺑﻪ ﺩﺷﺖ ﻛﺮﺑﻼ ﻻﻟﻪ ﻓﺮﺍﻭﻭﻥ
ﺗﻤﻮﻡ ﻻﻟﻪﻫﺎ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﺧﻮﻥ
ﻣﻴﻮﻥ ﻻﻟﻪﻫﺎ ﻳﻚ ﻏﻨﭽﻪ ﺩﻳﺪﻡ
ﻓﺪﺍﻯ ﺍﺻﻐﺮﺕ ﮔﺮﺩﻡ ﺁﻗﺎﺟﻮﻥ
ﻧﻤﻮﻧﺪﻩ ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﺍﻯ ﺑﺮﺍﺩﺭ
ﻏﺮﻳﺐ ﻛﺮﺑﻼﻳﻰ ﺍﻯ ﺑﺮﺍﺩﺭ
ﻓﻘﻂ ﺳﻨﮓ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻴﺰﻩ ﺗﻮﻯ ﮔﻮﺩﺍﻝ
ﺑﻤﻴﺮﻡ ﻣﻦ ﻛﺠﺎﻳﻰ ﺍﻯ ﺑﺮﺍﺩﺭ
ﺑﺮﺍﻯ ﺟﻮﻥﺑﻦﺣﻮﻯ ،ﻏﻼﻡ ﺳﻴﺎﻩﭼﺮﺩﻩ ﺍﻣﺎﻡ ﺳﻮﻡ)ﻉ(
ﺟﺎﻡ ﭘﺮ ﺧﻮﻥ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺰﻡ ﺟﺎﻧﺎﻥ
ﻻﻟﻪ ﺳﺮﺥ ﻭ ﺳﻴﺎﻩ ﻻﻟﻪﺯﺍﺭ ﺗﻴﻎﺑﺎﺭﺍﻥ
ﻫﺴﺖ ﻫﻔﺘﺎﺩ ﻭ ﺩﻭ ﻣﺮﻭﺍﺭﻳﺪ ﺩﺭ ﻋﻘﺪ ﺍﻟﻬﻰ
ﺗﻮ ﻳﻚ ُﺩ ّﺭ ﺳﻴﺎﻩ ﺷﺎﻫﻮﺍﺭﻯ ﺑﻴﻦ ﺍﻳﺸﺎﻥ
ﺗﻮ ﻏﻼﻡ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﻭ ﻣﻦ ﻏﻼﻣﺖ ﺭﺍ ﻏﻼﻣﻢ
ﺟﺎﻥ ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻥ ﺗﻮ ﻭ ﺷﺎﻩ ﺗﻮ ﺍﻯ ﺷﺎﻩ ﻏﻼﻣﺎﻥ
ﺗﻮ ﺳﻴﺎ ِﻩ ﺭﻭ ﺳﻔﻴﺪ ﻭ ﻣﻦ ﺳﻔﻴ ِﺪ ﺭﻭ ﺳﻴﺎﻫﻢ
ﺁﺑﺮﻭﻯ ﺭﻭﺳﻔﻴﺪﺍﻥ ،ﺭﻧﮓ ﺭﻭﺣﻢ ﺭﺍ ﺑﮕﺮﺩﺍﻥ
ﺟﻮﻫﺮ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺭﺳﻢ ﻋﺎﺷﻘﻰ ،ﺑﺮﻫﺎﻥ ﻗﺎﻃﻊ!
ﻟﺤﻈﻪﺍﻯ ﺭﺍ ﭘﺎﻯ ﻧﻪ ﺑﺮ ﻓﺮﻕ ﻣﻦ ،ﺍﻯ ﺗﻴﻎ ﻋﺮﻳﺎﻥ
13
ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ
ﺗﺄﻣﻼﺕ ﻣﺮﺩﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﻴﺮﺕ ﺍﺳﺖ
ﺍﺣﻮﺍﻻﺕ ﺣﺎﺝ ﺣﺴﻴﻦ ﭘﻬﻠﻮﺍﻥ
ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﭼﻄﻮﺭ ﺍﺳﺖ؟
ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻤﺎﻋﺖ
ﺩﺑﻴﺮ ﮔﺮﻭﻩ ﻭﺭﺯﺵ ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﻓﺎﺭﺱ
ﻫﺠﻮﻡ ﺑﻦ ﺑﺴﺖ
ﻣﺤﻤﺪ ﻫﻴﺮﺍﺩ ﺣﺎﺗﻤﻲ
ﺩﺑﻴﺮ ﮔﺮﻭﻩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ
ﺍﺯﺭﻧﺞﻫﺎﻱﺯﻧﺪﮔﻲﮔﺮﻳﺰﻱﻧﻴﺴﺖ.ﻳﻚﭼﻨﺪﻟﺤﻈﻪﭼﺸﻤﺎﻧﺘﺎﻥ
ﺭﺍ ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ ﻭ ﻓﺮﺽ ﻛﻨﻴﺪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺭﺍﻩ ﻳﻚ ﭘﻴﺎﻣﻚﺑﺎﺯﻱ ﺣﺮﻓﻪﺍﻱ،
ﭘﻴﺎﻣﻜﻲ ﺑــﺎ ﺍﻳﻦ ﻟﺤﻦ ﻓﻀﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻛﺲ ﺷــﻤﺎ ﺭﺍ ﺍﺷــﻐﺎﻝ ﻛﻨﺪ:
» ﺻﻮﺭﺕﺣﺴﺎﺏ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ...ﺗﺎ ﺗﺎﺭﻳﺦ169 ....ﻫﺰﺍﺭﺗﻮﻣﺎﻥ.
ﺑﺎ ﺗﺸــﻜﺮ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﻭﻝ «.ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺑﺮ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺧﻮﺩ
ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﭘﻴﺎﻣﻚﺑﺎﺯﻱ ﺑﺎ ﻃﺮﻑ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﺎﻓﺸﺎﺭﻱ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ،
ﻫﻴﭻ ﻣﻔﺮﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺷــﻤﺎ ﺩﺭ ﺑﺮ ﻧﺪﺍﺭﺩ .ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺣﺘﻴﺎﻁ ﻳﻚ ﺷــﻤﺎﺭﻩ
ﺭﻧﺪﻭﻡ ﺍﺯ ﻣﻴــﺎﻥ ﺩﻓﺘﺮﭼﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩﺗــﺎﻥ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ
ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻨﻴﺪ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺷــﻤﺎ ﺭﺍ ﻗﻄﻊ ﻛﺮﺩﻩ
ﺍﺳﺖ .ﻋﻠﺖ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻛﻨﻜﺎﺵ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻭﺍﺿﺢ ﻭ ﻣﺒﺮﻫﻦ ﺍﺳﺖ.
ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﻤﺎ ﺍﺯ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩﺗﺎﻥ ﺍﺯ ﺳﻘﻔﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ
ﺷــﺪﻩ ﺑﺎﻻ ﺯﺩﻩ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻳﻚ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺷــﻴﻚ ﺭﺍ ﺩﻭ ﺩﺳﺘﻲ
ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﺗﺎ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺷﻤﺎﺭ ﺭﺍ ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ
ﻛﻨﺪ .ﺟﺎﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺯ ﭘﻴﺎﻣﻚﺑﺎﺯﻱ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻟﺤﻈﻪ ﭼﻮﻥ ﭘﺘﻜﻲ ﺑﺮ ﺳﺮ
ﺻﺎﺣــﺐ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻓﺮﻭﺩ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺭﺍﻩ ﮔﺮﻳﺰ ﺍﺯ ﺭﻧﺠﻲ
ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﺭﻗﻢ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ
ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩﺑﺮﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﺯ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﮔﻮﺷﺰﺩ ﻣﻲﻛﻨﺪ
ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮﺩﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺠﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻗﻄﺎﺭ ﻭﺍژﻩﻫﺎ ﭘﺸﺖ ﺗﻠﻔﻦ
ﺑﺮﺍﻱ ﺷﺨﺺ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﺧﺮﺝ ﺩﺍﺭﺩ.
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﻭﻝ ﻛﻠﻲ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺧﺮﺝ ﻣﺸﺘﺮﻛﺎﻥ
ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﺩﺳــﺖ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳــﺮ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺁﻧﺎﻥ
ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻣﺪ ﺭﺍ ﻣﺪﺍﻡ ﮔﻮﺷﺰﺩ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﻭﻝ
ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺯﻣﺎﻥ ﺻﺮﻑ ﻣﻲﻛﻨﺪ ،ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺁﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ
ﻧﺎﭼﻴﺰﺗﺮ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﺮﻑﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﭘﺮ ﻣﺼﺮﻑ ﺗﻠﻔﻦ
ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻪ ﮔﺮﺩ ﭘﺎﻱ ﺁﻥ ﻫﻢ ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﺭﺳﻴﺪ .ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﺸﺘﺮﻙ
ﭘﺮ ﻣﺼﺮﻑ ﻳﺎ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﺑﺪﺣﺴﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﺧﺮﺝ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮﺩﻥ ﺧﻮﺩ
ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷــﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﻲﮔــﺬﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻟﺤﻈﻪ ﻗﻄﻊ ﺗﻠﻔﻦ
ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺗﺎ ﺍﺗﺼﺎﻝ ﻣﺠﺪﺩ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺷــﺒﻜﻪ ﭘﺎ ﺑﻪ ﭘــﺎﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﺗﺎ
ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﮔﻮﺷﺰﺩ ﻛﻨﺪ» :ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮﺩﻥ ﺧﺮﺝ
ﺩﺍﺭﺩ «.ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺲ ﺍﻳﻦ ﻣﺸــﺘﺮﻙ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﺎ ﻓﺮﺽ
ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺩﻟﺒﺴــﺘﮕﻲ ﺍﺯ ﺍﻳــﻦ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺭﺍﻩ
ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﻫﺪ ﻳﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﺯ ﺗﻌﺎﺭﻑ ﺑﻜﺎﻫﺪ ﻭ ﻛﻢ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ
ﺭﺍﻩﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﮔﻴﺮﺩ ﺗﺎ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﻚﻫﺎﻱ ﻣﺤﺘﺮﻣﺎﻧﻪ
ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ ،ﺧﺎﻃﺮﻩﺍﻱ ﻛﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺮﺍﻣﻮﺷﻲ
ﺫﻫﻦ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺮﻭﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ.
14
ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺣﻴﺮﺕ ﺯﺩﻩﺍﻱ ﺍﺳﺖ؛ ﺑﺲ ﻋﺠﻴﺐ .ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻲ ﺁﻥ
ﺭﺍ ﺍﻧﻜﺎﺭ ﻛﻨﻲ ﻭ ﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻲ ﺍﺯ ﻛﻨﺎﺭﺵ ﺑﮕﺬﺭﻱ .ﻋﺠﻴﺐ ﺩﺭ ﺑﺮﺯﺥ ﮔﻴﺮ
ﻛﺮﺩﻩﺍﻱ .ﺍﺣﻮﺍﻻﺕ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺎﻡ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳــﺖ .ﺩﺭ ﺣﻴﺮﺕ ﺑﻪﺳﺮ
ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ؛ ﺣﻴﺮﺗﻲ ﺑﺲ ﻏﺮﻳﺐ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻭﺍﺩﻱ ﻧﺴﺒﺖﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻴﻦ
ﺧﻮﺩ ﻭ ﺍﻣﻮﺭﺍﺕ ﻳﻮﻣﻴﻪ ،ﺩﭼﺎﺭ ﺳﺮﮔﺸﺘﮕﻲ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ
ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﻴﺮﺕ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﺭﺳﻴﺪ .ﺳﻨﮓﺑﻨﺎﻱ
ﺍﻧﺪﻳﺸــﻴﺪﻥ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺍﺳﺖ؛ ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﺪﺭ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ
ﻧﺘﺎﻳﺠﻲ ﺑﺮﺳﻲ ﻛﻪ ﻣﻄﻠﻮﺑﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ .ﻣﻨﻈﻮﺭﻣﺎﻥ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺍﻧﺪﻛﻲ ﺻﺒﺮ
ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺭﻳﺸــﻪﻫﺎﻱ ﺣﻴﺮﺕ ﻳﻚ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪ ﺗﻬﺮﺍﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻠﻴﺖ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻭ
ﺩﻳﻦ ﺍﺳﻼﻡ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺍﻓﺸﺎ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻣﻴﺪ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺁﻥ ،ﺷﻤﺎﻱ
ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺑﺘﻮﺍﻧﻴﺪ ﮔﺮﻫﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﮔﺸﺘﮕﻲ ﺑﮕﺸﺎﻳﻴﺪ .ﺩﺭ ﺧﺒﺮﻫﺎ ﺁﻣﺪ
ﻛﻪ ﺣﺴــﻴﻦ ﺭﺿﺎﺯﺍﺩﻩ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻓﺪﺭﺍﺳﻴﻮﻥ ﻭﺯﻧﻪﺑﺮﺩﺍﺭﻱ
ﻣﻨﺼﻮﺏ ﺷﺪ .ﺍﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻛﺘﺮ )!( ﻋﻠﻲ ﺳﻌﻴﺪﻟﻮ ﺻﺎﺩﺭ ﺷﺪ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻫــﺎﻱ ﺍﺧﻴﺮ ،ﻗﻠﻢ ﻓﻌﺎﻟﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻣﺪﺍﻡ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺯﺩﻥ ﻧﻘﺶﻫﺎﻳﻲ
ﻧﻮ ﺑﺮ ﺗﺎﺭﻙ ﻭﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺲ ﺧﻮﺵ ﻧﻘﺶﻭﻧﮕﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺪﺍﺩﺵ
ﭘﺮﻣﺮﻛﺐ .ﺍﻣﺎ ﭼﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚﺑﺎﺭﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺪ؟ ﺑﺮ ﻭﺯﻧﻪﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﻛﻪ
ﺭﻭﺯﻫﺎﻱ ﻓﺮﺍﺯ ﻭ ﻓﺮﻭﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺭﺍ ﭘﺸﺖﺳﺮ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ،ﭼﻪ ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻪ
ﻧﻔﺮ ﺍﻭﻝ ﻭﺭﺯﺵ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻣﺮﺩﻱ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻣﺴﻨﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﺶ ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ
ﻛﻪ ﻗﺼﻪﻫﺎ ﺩﺍﺭﺩ؟ ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﭼﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﺁﺷــﻔﺘﻪ ﻭ ﻫﺮﺍﺳﻨﺎﻙ ﺷﺪﻩﺍﻡ ﻛﻪ
ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺭﺍ ﻫﻤﺖ ﻛﺮﺩﻩﺍﻡ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﻗﺮﺑﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ ﻛﻪ
ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭﻱ ﺷﻔﺎﻫﻲ ﻫﺴﺘﻢ .ﺍﻧﺪﻛﻲ ﺻﺒﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ.
ﺣﺴﻴﻦ ﺭﺿﺎﺯﺍﺩﻩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺑﺮ ﻣﺴﻨﺪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﻓﺪﺭﺍﺳﻴﻮﻥ
ﺗﻜﻴﻪ ﺯﺩﻩ ،ﺳــﺎﻝﻫﺎﻱ ﺁﺧﺮ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﺭﻭﻱ ﺳــﻜﻮ ﻧﺮﻓﺖ .ﺁﻧﺠﺎﻳﻲ
ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﺍﻭ ﺁﻫﻦ ﺳــﺮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮﺩ ﻭ ﻛﺎﺭﻱ ﻛﻨﺪ
ﻛﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ،ﺍﻭ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺎﺭﻩ ﺳــﻜﻮ ﺭﺍ ﺧﺎﻟﻲ ﻛﺮﺩ .ﻳﻚ ﺑﺎﺭ ﺗﺼﺎﺩﻑ ﻭ ﻳﻚ
ﺑﺎﺭ ﺑﺮﻫﻢ ﺧﻮﺭﺩﻥ ﺳﻴﺴــﺘﻢ ﺟﺴــﻤﺎﻧﻲ ،ﺩﻻﻳﻠﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ
ﺭﺿﺎﺯﺍﺩﻩ ﭘﺎﺳــﺨﻲ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺍﺕ ﻧﺪﻫﺪ .ﺍﻣﺎ ﻛﻢ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ
ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻠﻴﻪﺍﻱ
ﺑﺮ ﻗﻬﺮﻣﺎﻥ ﻭﺯﻧﻪﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﺟﻬﺎﻥ ﻧﺎﺯﻝ ﺷــﻮﺩ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺑﻬﺎﻡ ﻫﺮﮔﺰ
ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻭ ﺻﺮﻳﺤﻲ ﺩﺭ ﭘﻲ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﭘﺴﺮﻙ ﻋﻈﻴﻢﺍﻟﺠﺜﻪ
ﺍﺭﺩﺑﻴﻠﻲ ﺧﺪﺍﺣﺎﻓﻈﻲ ﭘﺮﺍﺑﻬﺎﻣﻲ ﺑﺎ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ .ﮔﻮﻳﻲ
ﺭﺳﻢ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﺑﺰﺭﮔﺶ ،ﻓﺮﺟﺎﻡ ﺗﻠﺨﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ.
ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﻪ ﻳﺎﺩ ﻣﺜﻠﻲ ﻣﻲﺍﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺧﻮﺵ ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ ﻭ
ﺑﺪ ﺑﺪﺭﻗﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ .ﺑﮕﺬﺭﻳﻢ؛ ﺍﻣﺎ ﺣﺎﺝ ﺣﺴﻴﻦ ،ﺑﻪ ﺭﺍﺳﺘﻲ ﭼﻪ ﺷﺪ؟
ﺧﺒﺮ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻧﻴﺴﺖ .ﺁﻧﻘﺪﺭ ﻫﻢ ﻋﻈﻴﻢ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﺍﺯ
ﻳﺎﺩﺗﺎﻥ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ .ﺑﺮﺧﻲ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﺗﻴﻢﻫﺎﻱ ﻣﻠﻲ ﻭﺯﻧﻪﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﺑﻪ ﺟﺮﻡ
ﺩﻭﭘﻴﻨﮓ ﺑﺎ ﻣﺤﺮﻭﻣﻴﺖﻫﺎﻱ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻭ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺳــﻨﮕﻴﻨﻲ ﻣﻮﺍﺟﻪ
ﺷﺪﻧﺪ .ﻫﻤﻪ ﻧﮕﺎﻩﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺍﻳﻦ ﺭﺷﺘﻪ ﻭﺭﺯﺷﻲ ﭼﺮﺧﻴﺪ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ
ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺑﻬﺎﻡ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷــﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﺭﻭﻱ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳــﺖ؟ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻧﻔﺴﺎ
ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ .ﻧﻘﺶ ﺣﺴﻴﻦ ﺭﺿﺎﺯﺍﺩﻩ
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺎﻡ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎﺕ ﺭﺍ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﺮﺩ؟ ﺍﺻﻼ ﭼﻪ
ﺷــﺪ ﻛﻪ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻓﻨﻲ ﻓﺪﺭﺍﺳﻴﻮﻥ ﺣﻜﻢ ﺑﻪ ﻣﺤﺮﻭﻣﻴﺖ ﺭﺿﺎﺯﺍﺩﻩ ﺑﺮﺍﻱ
ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺩﺍﺩ؟ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪﺍﻱ ﺭﺳــﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﻜﻤﻲ ﺭﺍ ﺍﻋﻼﻡ
ﻛﺮﺩﻧــﺪ؛ ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﻲﻓﺮﺟﺎﻡ ﺑﻮﺩ ﭼﺮﺍﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺗﻤﺎﺱﻫﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﺑﻮﺩ.
ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ،ﻫﻤﻴﺸــﻪ ﺍﺯ ﺗﻤﺎﺱﻫﺎﻱ ﻧﺎﺷــﻨﺎﺱ ﻣﺘﻨﻔﺮﻡ .ﻛﺎﺵ
ﻫﻴﭻﻭﻗﺖ ﺗﻤﺎﺳــﻲ ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﻧﺒﻮﺩ ﺗﺎ ﺩﻟﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻧﻴﻤﻪ،
ﺧﻮﺵ ﻣﻲﻛﺮﺩﻳﻢ .ﺭﺍﺳﺘﻲ ،ﻳﺎﺩ ﺭﻭﺯﻫﺎﻳﻲ ﺍﻓﺘﺎﺩﻡ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺎﺭﻩ ﺗﻤﺎﻡ
ﻭﺯﻧﻪﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﺗﻌﻠﻴﻖ ﺷﺪ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺭﺿﺎﺯﺍﺩﻩ .ﺍﻭ ﻣﺒﺮﺍ ﺍﺯ ﺩﻭﭘﻴﻨﮓ ﺑﻮﺩ ﻭ
ﻫﻤﻴﻦ ﻫﻢ ﺑﺎﻋﺚ ﺷــﺪ ﺗﺎ ﺩﺭ ﺳﻴﻤﺎﻱ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﻧﮓ
ﺷﻜﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﻛﻪ ﭘﺎﻙ ﭘﺎﻙ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻦ ﻭ ﺁﻥ؟ ﺑﮕﺬﺭﻳﻢ؛ ﺍﻣﺎ ﺣﺎﺝ
ﺣﺴﻴﻦ ،ﺍﺣﻮﺍﻻﺕ ﺷﻤﺎ ﻭ ﺁﻗﺎﺯﺍﺩﻩ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﭼﻄﻮﺭ ﺍﺳﺖ؟
ﺧﻮﺷــﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻭ ﻣﺘﺎﺳــﻔﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﻫﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﮔــﻲ ،ﺍﺯ ﻧﻌﻤﺖ
ﺟﻌﺒﻪ ﺟﺎﺩﻭﻳﻲ ﻣﺤــﺮﻭﻡ ﺑﻮﺩﻳﻢ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺟﺐ ﺷــﺪ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ
ﻋﺎﺩﺕ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳــﺖ ﺩﻫﻴﻢ .ﺑﻪ ﺗﺒﻊ ﺁﻥ ،ﺳﺎﻳﺮ ﺷــﺌﻮﻥ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ ﺭﺍ
ﻫﻢ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺣﺬﻑ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﻢ .ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻼﺋﻲ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﺩﻳﻢ
ﻛﻪ ﺩﻭﺳــﺘﻲ ﺗﻤﺎﺱ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺧﺒﺮﻱ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺣﻴﺮﺗﻤﺎﻥ ﺍﻓﺰﻭﺩ.
ﺣﺴﻴﻦ ﺭﺿﺎﺯﺍﺩﻩ )ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ﭘﻬﻠﻮﺍﻥ( ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ
ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳــﻮﻱ ﻣﺮﺯﻫﺎ ﺑﻮﺩ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺣﻴﺮﺕ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ
ﻛﻪ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ ،ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺣﻴﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﺩﺑﻲ ﺍﺳﺖ .ﺩﺑﻲ
ﺭﺍ ﻛﻪ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳــﻴﺪ؟ ﺍﮔﺮ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﻡ ﭼﻨﻴﻦ
ﺑﺎﺷــﺪ ،ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ...ﺑﮕﺬﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﻗﺼﻪﺍﻱ ﭘﺮﻏﺼﻪ ﺍﺳﺖ
ﻛﻪ ﺭﻣﻖ ﮔﻔﺘﻨﺶ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﮕﺎﺭﻧﺪﻩ ﻭ ﺣﻮﺻﻠﻪ ﺷــﻨﻴﺪﻧﺶ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻤﺎ
ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻧﻴﺴﺖ .ﺁﺭﻱ ،ﺭﺿﺎﺯﺍﺩﻩ ﺭﺍ ﻣﻲﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﭼﻨﺪﻱ ﭘﻴﺶ ﺗﻴﻎ
ﺗﻨﺪ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﭼﻬﺮﻩ ﻣﻠﻲ ﭘﻮﺷــﺎﻥ ﻭﺯﻧﻪﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﻛﺸــﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﺮﺍ
ﺍﻳﻨﻘﺪﺭ ﭘــﻮﻝ ﺭﺍ ﻣﺤﻮﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ؛ ﺍﻣﺎ ﮔﻮﻳــﺎ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻛﺮﺩﻩ ﻛﻪ
ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﻜﺘﻮﺏ ﻣﻲﺷــﻮﺩ .ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﻳﺎﺩﺵ ﺭﻓﺘــﻪ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺧﻴﻠﻲ
ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻳﺎﺩﺷــﺎﻥ ﻧﻤﻲﺭﻭﺩ ﻭ ﺧﻴﻠﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺭﺍ ﺑــﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﺑﺘﻼﺋﺎﺕ
ﺩﻧﻴﻮﻱ ،ﻫﺮﮔﺰ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ .ﺷــﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﺪ .ﺭﺍﺳﺘﻲ،
ﺍﺣﺘﻤــﺎﻻ ﻣﻲﺩﺍﻧﻴــﺪ ﻛﻪ ﺣﺴــﻴﻦ ﺭﺿــﺎﺯﺍﺩﻩ ﻣــﺪﺭﻙ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ
ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ .ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﻧﺪ.
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﻧﺪﺍﻧﺪ ،ﭼﻪ ﺍﻳﺮﺍﺩﻱ ﺩﺍﺭﺩ ،ﻣﻲﺁﻣﻮﺯﺩ .ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺭﺿﺎﺯﺍﺩﻩ
ﻛﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﺪﺭﻙ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﻛﺘﺮ ﻭ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﺧﻄﺎﺏ ﻧﻜﺮﺩ ﻭ ﺑﮕﺬﺭﻳﻢ،
ﺍﻣﺎ ﺣﺎﺝ ﺣﺴﻴﻦ ،ﺣﺎﻟﺘﺎﻥ ﺧﻮﺏ ﺍﺳﺖ؟
ﻓﻜــﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺣﺎﻻ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺳــﻄﻮﺭ ﺭﺍ ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﺪ ،ﺩﻟﻴﻞ
ﺣﻴﺮﺕ ﺭﺍ ﺑﺪﺍﻧﻴﺪ؛ ﺍﻣﺎ ﭼﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﺮﺩ؟ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﺎﺷﻴﻢ
ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﭼﻪ ﭘﻴﺶ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻭﺭﺩ .ﺍﻣﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﭘﻴﺶ ﺁﻳﺪ ،ﺧﻮﺵ
ﺁﻳﺪ .ﻣﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻱ ﺑﺎ ﺣﻴﺮﺕﻫﺎﻱ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩﺍﻳﻢ .ﺭﺍﺳﺘﻲ،
ﺣﺎﺝ ﺣﺴﻴﻦ ﺁﻗﺎ ،ﺧﻮﺵ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﺬﺭﺩ؟
ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ
ﺭﻭﻳﺪﺍﺩ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺟﻬﺎﻥ ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﮔﺬﺷﺖ
ﻋﺰﻝ ﻣﻮﺳﻮﻱ ﺍﺯ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎﻥ ﻫﻨﺮ
ﻫﻔﺘﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﮔﺬﺷﺖ ،ﭘﺮﺧﺒﺮ ﺑﺮﺍﻯ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻯ ﭼﺎﺏ ﺩﺍﺧﻞ ﻛﺸﻮﺭ
ﺑﻮﺩ ،ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮﺩ ﺧﺒﺮ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﮔﺎﻫﻰ ﻭﻗﺖﻫﺎ ﺍﺯ ﺧﺒﺮﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ،ﺍﺯ ﺑﺲ
ﺷﺘﺎﺏ ﺩﺍﺷﺖ ﺧﺒﺮﻫﺎ.
ﺷﺎﻳﺪ ﺗﺸﻴﻴﻊ ﭘﻴﻜﺮ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﻭ ﺣﻮﺍﺷﻲ ﺁﻥ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ
ﺍﺧﺒﺎﺭ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺣﺎﻣﻴﺎﻥ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻮﺳﻮﻡ ﺑﻪ ﺳﺒﺰ
ﺑﺪﻭﻥ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻓﻀﺎﻱ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺳﺮﺩﺍﺩﻥ ﺷﻌﺎﺭﻫﺎﻱ ﺗﻨﺪﻱ
ﺑﺮﻋﻠﻴﻪ ﺍﺭﻛﺎﻥ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﻮﺩﻧﺪ.ﺷــﻌﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ
ﻧﻈﺎﻡ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻧﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﺗﻨﺪﺭﻭﻱ ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻥﻫﺎ ﺩﺍﺷﺖ .ﭘﺲ ﺍﺯ ﻓﻮﺕ ﺍﻳﺸﺎﻥ،
ﺭﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺩﺭ ﭘﻴﺎﻣﻲ ﺩﺭﮔﺬﺷــﺖ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﺴﻠﻴﺖ ﮔﻔﺖ .ﺩﺭ
ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺎﻡ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ:
ﺑﺴﻢﺍﷲ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦﺍﻟﺮﺣﻴﻢ
» ﺍﻃﻼﻉ ﻳﺎﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺁﻗﺎﻯ ﺣﺎﺝ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻨﻌﻠﻰ
ﻣﻨﺘﻈــﺮﻯ ﺭﺣﻤﻪﺍﷲ ﻋﻠﻴــﻪ ﺩﺍﺭﻓﺎﻧــﻰ ﺭﺍ ﻭﺩﺍﻉ ﮔﻔﺘﻪ ﻭ ﺑﻪ ﺳــﺮﺍﻯ ﺑﺎﻗﻰ
ﺷﺘﺎﻓﺘﻪﺍﻧﺪ .ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻓﻘﻴﻬﻰ ﻣﺘﺒﺤﺮ ﻭ ﺍﺳﺘﺎﺩﻯ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ
ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺍﺯ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮﺩﻧﺪ .ﺩﻭﺭﺍﻧﻰ ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺁﻥ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﺩﺭ
ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻬﻀﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺍﺣﻞ ﻋﻈﻴﻢﺍﻟﺸﺎﻥ ﮔﺬﺷــﺖ ﻭ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﺠﺎﻫﺪﺍﺕ
ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺳــﺨﺘﻰﻫﺎﻯ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺩﺭ
ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺣﻴﺎﺕ ﻣﺒﺎﺭﻙ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺍﺣﻞ ﺍﻣﺘﺤﺎﻧﻰ ﺩﺷﻮﺍﺭ ﻭ ﺧﻄﻴﺮ ،ﭘﻴﺶ
ﺁﻣﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎﻝ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﻢ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻐﻔﺮﺕ ﻭ ﺭﺣﻤﺖ
ﺧﻮﻳﺶ ﺑﭙﻮﺷــﺎﻧﺪ ﻭ ﺍﺑﺘﻼﺋﺎﺕ ﺩﻧﻴﻮﻯ ﺭﺍ ﻛﻔﺎﺭﻩ ﺁﻥ ﻗــﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ .ﺍﻳﻨﺠﺎﻧﺐ
ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﺯﻣﺎﻧﺪﮔﺎﻥ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﻫﻤﺴﺮ ﻣﻜﺮﻣﻪ ﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ
ﻣﺤﺘﺮﻡ ﺁﻥ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﺗﺴــﻠﻴﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﻭ ﺭﺣﻤﺖ ﻭ ﻣﻐﻔﺮﺕ ﺍﻟﻬﻰ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ
ﻭﻯ ﻣﺴﺄﻟﺖ ﻣﻰﻛﻨﻢ«.
ﺧﺒﺮ ﻣﻬﻢ ﺍﻳﻦ ﻫﻔﺘﻪ ﺍﻣﺎ ﺑﺮﻛﻨﺎﺭﻱ ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮﻱ ﺍﺯ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎﻥ
ﻫﻨﺮ ﺑﻮﺩ .ﺍﻭ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺑﺎﻧﻴﺎﻥ ﺍﺻﻠﻲ ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎﻥ ﺑﻮﺩ،
ﭘﺲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺳــﺎﺱﻧﺎﻣﻪ ﺍﺯ ﺳــﻤﺖ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﻛﻨﺎﺭ ﻭ ﻋﻠﻲ ﻣﻌﻠﻢﺩﺍﻣﻐﺎﻧﻲ ﺑﻪ
ﺭﻳﺎﺳﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎﻥ ﻫﻨﺮ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪ.
ﺭﻭﺯﻫﺎﻯ ﺩﻭﺷﻨﺒﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺧﺒﺮ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ ،ﭼﻪ ﺁﻧﻜﻪ
ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻯ ﻧﺸﺴــﺖ ﻫﻴﺎﺕ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﻫﻢ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﺧﺒﺮ ﺗﻮﻟﺪ
ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎ ﻧﺸﺮﻳﻪﺍﻯ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎﺷــﺪ ﻭ ﻫﻢ ﺗﻮﻗﻒ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻧﺸﺮﻳﻪﺍﻯ ﺩﻳﮕﺮ.
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻫﻔﺘﻪ ﻫــﺮ ﺩﻭﻯ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩ .ﺍﻭﻝ ﺍﻳﻨﻜــﻪ ﻫﻴﺎﺕ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ
ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﺑﺎ ﺍﻧﺘﺸــﺎﺭ ﻳﻚ ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ 10 ،ﻓﺼﻠﻨﺎﻣــﻪ ﻭ ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ
ﻧﺸــﺮﻳﺎﺕ ﭘﻨﺠﺮﻩ ،ﺗﻬﺮﺍﻥﺍﻣﺮﻭﺯ ،ﺁﻳﻴﻦ ﻭ ﺑﻬﺎﺭ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ
ﺍﺑﺰﺍﺭﻱ ﺍﺯ ﺗﺼﺎﻭﻳﺮ ﻳﺎ ﺗﺨﻠﻔﺎﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﺷﻜﻠﻲ ﻳﺎ ﻣﺤﺘﻮﺍﻳﻲ ﺗﺬﻛﺮ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ
ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﻧﺪﻳﺸــﻪﻧﻮ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺗﺨﻠﻒ ﺍﺯ ﻣﻔﺎﺩ ﻣﺎﺩﻩ 6ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﻭ ﺑﻪ
ﺍﺳــﺘﻨﺎﺩ ﺗﺒﺼﺮﻩ ﻣﺎﺩﻩ 12ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻴﺎﺕ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ
ﺗﻮﻗﻴﻒ ﻭ ﻣﻘﺮﺭ ﺷــﺪ ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺗﺨﻠﻔﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺭﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ
ﻣﺮﺍﺟﻊ ﻗﻀﺎﻳﻲ ﺍﺭﺳﺎﻝ ﺷﻮﺩ .ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺍﺣﻤﺪﻯﻧﮋﺍﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ
ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎﻯ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺣﻴﺎﻁ
ﻫﻴﺎﺕ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﺣﻠﻘﻪ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎﺭﺍﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ ،ﺩﺭ ﺭﺳــﺎﻧﻪﻫﺎﻯ ﺩﻳﺪﺍﺭﻯ
ﻭ ﺷــﻨﻴﺪﺍﺭﻯ ﺣﻀﻮﺭ ﻓﻌﺎﻝﺗﺮﻯ ﺩﺍﺭﺩ .ﺑﻪ ﺭﺳﻢ ﻣﺎﻟﻮﻑ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳﻔﺮ ﺧﺎﺭﺟﻰ
ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﻤﺎﺭﻙ ﺑﺎ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎﻯ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻼﻗﻪ
ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥﻫﺎﻯ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﻧﺮژﻯ
ﻫﺴﺘﻪﺍﻯ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮﺩ .ﺷــﺎﻳﺪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎﻯ ﺁﻗﺎﻯ
ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺑﺎ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎﻯ ﺧﺎﺭﺟﻰ ،ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻯ ﺍﻭ ﺑﺎ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎﺭ ﺍﻯ.ﺑﻰ.
ﺳﻰ ﺑﻮﺩ .ﺩﺭ ﻭﺏﺳﺎﻳﺖ ﺍﻯ.ﺑﻰ.ﺳﻰ ﺑﺨﺸﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ
ﻛﻪ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺍﺣﻤﺪﻯﻧﮋﺍﺩ ﻣﻰﭘﺮﺳﺪ» :ﺁﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﻴﺪ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ
ﺗﺮﻳﺒــﻮﻥ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻜﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺁﻣﺮﻳــﻜﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺩﺳﺘﻴﺎﺑﻰ ﺑﻪ ﺳﻼﺡﻫﺎﻯ ﻫﺴﺘﻪﺍﻯ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﻭ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ؟«
ﺍﺣﻤﺪﻯﻧﮋﺍﺩ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ...» :ﭼﻨﺪ ﺑﺎﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﺣﺮﻑ ﺭﺍ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻛﻨﻢ؟
ﺣﺮﻑ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﺑﺎﺭ ﺯﺩ ﻭ ﻣﺎ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪﺍﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻤﺐ ﺍﺗﻢ ﻧﻤﻰﺧﻮﺍﻫﻴﻢ «...ﺩﺭ
ﺍﻳﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎﺭ ﺍﻯ.ﺑﻰ.ﺳﻰ ﺍﺯ ﺍﺣﻤﺪﻯﻧﮋﺍﺩ ﻣﻰﭘﺮﺳﺪ» :ﭘﺎﺳﺦ ﺳﻮﺍﻝ
ﻣﻦ ﻳﻚ ﺁﺭﻯ ﻳﺎ ﻧﻪ ﺍﺳﺖ ؟« ﻭ ﺍﺣﻤﺪﻯﻧﮋﺍﺩ ﺑﺎ ﻟﺒﺨﻨﺪﻯ ﻣﻰﭘﺮﺳﺪ» :ﺁﻳﺎ ﺷﻤﺎ
ﻫﻢ ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﻧﻮﺑﻞ ﺻﻠﺢ ﺍﻣﺴﺎﻝ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ
ﺑﺪﻫﻨﺪ؟ ﺣﺎﻻ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﻴﺪ ﺑﺎ ﺁﺭﻯ ﻳﺎ ﻧﻪ ﺟﻮﺍﺏ ﺑﺪﻫﻴﺪ«.
ﺍﺣﻤﺪﻯﻧﮋﺍﺩ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﻮﺍﻝ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎﺭ ﺍﻯ.ﺑﻰ.ﺳﻰ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ
ﻋﻮﺍﻣــﻞ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﻣﻌﺘﺮﺿﺎﻥ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳــﺞ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺑﺎ ﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ
ﮔﻔﺖ» :ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺣﺘﻰ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭ ﺷﻤﺎ ،ﺁﺯﺍﺩﻯ ﺩﺍﺭﻳﻢ«.ﺍﺣﻤﺪﻯﻧﮋﺍﺩ
ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﺗﺎﺳــﻒ ﺷﺪﻳﺪ ﺍﺯ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥﻫﺎ ﻧﻔﺮ ﺯﻧﺪﺍﻧﻰ
ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥﻫــﺎﻯ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﮔﻔﺖ» :ﻣﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴــﺶ ﺍﺯ 3/5ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ
ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ،ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﺎﺭﺍﺣﺘﻴﻢ .ﻣﺎ ﺑﺎﺑﺖ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ
ﺯﻧﺪﺍﻧﻴﺎﻥ ﻧﺎﺭﺍﺣﺘﻴﻢ«.
ﻓﺸﺎﺭ ﺑﺮﺍﻯ ﻋﺰﻝ ﻣﺤﺘﺸﻤﻰ
ﻓﺸﺎﺭ ﺑﺮ ﻋﺰﻝ ﻣﺤﺘﺸــﻤﻰﭘﻮﺭ ﺍﺯ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﻛﻪ
ﺯﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ ،ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﺸﺘﻢ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ
ﺯﻳﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﻻﺭﻳﺠﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻥ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﺍﻭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻋﺰﻝ
ﻭﻯ ﺭﺍ ﻣﻬﻴﺎ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﮔﺮﭼﻪ ﺁﻏﺎﺯ ﺍﻧﺘﻘــﺎﺩﺍﺕ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺠﻠﺲ ﺍﺯ
ﺩﺑﻴــﺮﻛﻞ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﻓﻠﺴــﻄﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺎﻩﻫﺎﻯ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺯ
ﻣﻰﮔﺮﺩﺩ ،ﺍﻣﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮﻯ ﺻﺮﻳﺢ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﻰ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ
ﺣﺠﺖﺍﻻﺳﻼﻡ ﻋﻠﻰﺍﻛﺒﺮ ﻣﺤﺘﺸﻤﻰﭘﻮﺭ ﺩﺭ ﺯﻳﺮﺳﻮﺍﻝ ﺑﺮﺩﻥ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﻧﻈﺎﻡ
ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ،ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﻣﺠﻠﺴﻴﺎﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﻓﺎﺯ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﺷﺪ .ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ
ﺭﺍﺳﺘﺎ ﻻﺭﻳﺠﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺷﺮﻛﺖ ﺩﺭ ﺟﻠﺴﻪ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻯ ﻭ ﺍﺻﻼﺡ
ﺍﺳﺎﺳــﻨﺎﻣﻪ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﺠﺎﻟﺲ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺩﺭ ﻣﺼﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ
ﻣﻰﺑﺮﺩ ،ﮔﻔﺖ» :ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﻳﺎ ﻟﺒﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻯ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻧﻴﺴﺖ
ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻚ ﻧﻮﻉ ﻭﻇﻴﻔﻪﺷﻨﺎﺳﻰ ﺍﺳﺖ«.ﺭﺋﻴﺲ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬﺍﺭﻯ ﻛﺸﻮﺭ
ﺩﺭ ﻭﺍﻛﻨﺸﻰ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺯ »ﺳﻜﻮﺕ« ﺁﻗﺎﻯ ﻣﺤﺘﺸﻤﻰﭘﻮﺭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺷﻌﺎﺭ »ﻧﻪ
ﻏﺰﻩ ﻧﻪ ﻟﺒﻨﺎﻥ« ﮔﻔﺖ» :ﺩﺭ ﺟﻨﮓ 22ﺭﻭﺯﻩ ﻏﺰﻩ ﺍﺯ ﺣﻤﺎﺱ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮﺩﻳﻢ
ﻭ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻫﻢ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ«.
ﭘﻴﺎﻡ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﻳﻚ ﻓﻴﻠﻢ
ﻣﺎﺟﺮﺍﻯ ﻓﻴﻠﻢ ﺩﻭﺧﻮﺍﻫﺮ ﻭ ﺣﻮﺍﺷــﻰ ﺁﻥ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﻤﻨﻮﻉﺍﻟﻜﺎﺭﻯ
ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﮔﻠﺰﺍﺭ ﺷــﺪ ،ﺍﻧﮕﺎﺭ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ ،ﭼــﻪ ﺁﻧﻜﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻧﻜﻰ ﺩﺭ
ﻭﺍﻛﻨﺶ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﮔﺴــﺘﺮﺩﻩ ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﻓﻴﻠﻢ ﺩﻭﺧﻮﺍﻫﺮ ،ﺿﻤﻦ
ﺍﻋــﻼﻡ ﺑﻰﺍﻃﻼﻋﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ» :ﺑــﺎﻭﺭ ﻛﻨﻴﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﺕ
ﭼﻴﺰﻯ ﻧﺪﻳﺪﻡ .ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎﺭﺍﻥ ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﻯﻫﺎ ﻭ ﻧﺸﺮﻳﺎﺕ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺩﺭ
ﺗﻤﺎﺱ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺟﺰ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﭼﻴﺰﻯ ﺍﺯ ﻓﻴﻠﻢ ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻨﺪ!«
ﺍﺯ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻧﻜﻰ ﺳﻮﺍﻝ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻰ ﻛﻨﻴﺪ ﭘﻴﺎﻡ ﻓﻴﻠﻢ ﺩﻭﺧﻮﺍﻫﺮ
ﭼﻴﺴــﺖ؟ ﺁﻗﺎﻯ ﺑﺎﻧﻜﻰ ﺟﻮﺍﺏ ﺩﺍﺩﻩ» :ﻣﻦ ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢ ﺩﻭﺧﻮﺍﻫﺮ ﺳﻪ ﭘﻴﺎﻡ ﺑﻪ
ﺩﺳــﺖﺍﻧﺪﺭﻛﺎﺭﺍﻥ ﻣﻰﺩﻫﻢ .ﺍﻭﻝ ﻓﺮﺩﻯ ﺭﺍ ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﻰﺩﻫﻢ ﻛﻪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ
ﻧﻘﺎﺷﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻛﻨﺎﺭ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﭘﻮﻝ ﺩﺭﻣﻰﺁﻭﺭﺩ .ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ
ﺁﺧﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺍﻭﻝ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﻣﻰﮔﺮﺩﺩ .ﺩﻭﻣﻴﻦ ﭘﻴﺎﻡ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ
ﺩﻭ ﻧﻔﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺣﺴــﺎﺱ ﻭ ﺩﺷﻤﻦ ﻫﻢ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺩﻛﺘﺮ ﺭﻭﺍﻧﺸﻨﺎﺱ
ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺩﻭﺳﺖ ﺑﺎﺷــﻨﺪ ﻭ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﭘﻴﺎﻡ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ
ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺯﻥ ﻭ ﺷﻮﻫﺮﻯ ﭼﻨﺪ ﺑﺎﺭ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺟﺪﺍ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎﺯﻫﻢ
ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺭﺟﻮﻉ ﻛﻨﻨﺪ!« ﺑﺎﻧﻜﻰ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ» :ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎﻳﻰ
ﻛﻪ ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢ ﺩﻭﺧﻮﺍﻫﺮ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺍﺵ ﺩﺭ ﻫﻴﭻ ﺷﻬﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻳﺎﻓﺖ
ﻧﺸﻮﺩ .ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﻢ ﺍﮔﺮ ﻓﻴﻠﻢ ﺩﺭ ﺧﺎﺭﺝ ﻛﺸﻮﺭ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ ﺧﺎﺭﺟﻰﻫﺎ
ﺑﺪﺍﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺧﺎﻧﻪ ﻭ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﻯ ﻟﻮﻛﺲ ﻫﻢ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻰﺷﻮﺩ«.
ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺟﻨﺠﺎﻟﻰ ﻓﻮﻻﺩ
ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ 1364ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺗﻮﻣﺎﻧﻰ ﺑﻮﺭﺱ ﻛﻪ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺟﻨﺠﺎﻟﻰ
ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﭘﻴﺶ ﺭﻓﺖ ﻛــﻪ ﺭﺍﻯ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺟﺎﺑﺮﻳﺎﻥ ،ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﺑﻠﻮﻙ
30/5ﺩﺭﺻﺪﻯ ﻓﻮﻻﺩ ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺧﺼﻮﺻﻰﺳﺎﺯﻯ
ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﻮﺭﺱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﻮﻩ ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﺍﺭﺳــﺎﻝ
ﻛﻨﺪ .ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻛﺮﺩﺯﻧﮕﻨﻪ ،ﺿﻤﻦ ﺍﻋﻼﻡ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ،ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻛﺮﺩ» :ﺗﻤﺎﻡ
ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻭ ﺷﻮﺍﻫﺪ ﺣﺎﻛﻰ ﺍﺯ ﻗﻄﻌﻰ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺭﺍﻯ ﺻﺎﺩﺭ ﺷﺪﻩ
ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺟﺎﺑﺮﻳﺎﻥ ،ﺑﺮﺧﻼﻑ ﻧﻈﺮ ﻫﻴﺎﺕ ﺩﺍﻭﺭﻯ ﺍﺳﺖ «.ﻭﻯ
ﺑﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺳــﻬﺎﻡ ﻓﻮﻻﺩ ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ ﺍﺑﻄﺎﻝ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ ،ﺍﺯ
ﻗﻄﻌﻰ ﺑﻮﺩﻥ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻓﻮﻻﺩ ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ ﺧﺒﺮ ﺩﺍﺩ.
ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﻮﺭﺱ ﻛﺸــﻮﺭ ﺩﺭ ﺭﺍﺳــﺘﺎﻯ ﺍﺟﺮﺍﻯ ﺍﺻﻞ
44ﺩﺭ ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ﺳــﺎﻝ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺑﺎ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﻯ ﺑﻠﻮﻙ 30/5ﺩﺭﺻﺪﻯ ﻓﻮﻻﺩ
ﺧﻮﺯﺳــﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ 1364ﻣﻴﻠﻴــﺎﺭﺩ ﺗﻮﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﻓــﺮﺩﻯ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻣﺤﻤﺪ
ﺟﺎﺑﺮﻳﺎﻥ ﺭﻗﻢ ﺧﻮﺭﺩ.
ﺟﺎﺑﺮﻳــﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳــﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠــﻪ ﭘــﺲ ﺍﺯ 9ﺭﻭﺯ ﺭﻗﺎﺑــﺖ ،ﺑﻠــﻮﻙ
30/5ﺩﺭﺻﺪﻯ ﺷــﺮﻛﺖ ﻓﻮﻻﺩ ﺧﻮﺯﺳــﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﺒﻠﻐﻰ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ
ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺎﺑﻠﻮﻯ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﺛﺒﺖ ﻛﺮﺩ.
ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﻓﺮﻭﺭﺩﻳﻦ ﻣﺎﻩ ﺍﻣﺴﺎﻝ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪﮔﺮ ﺗﺎﺭﻳﺦ
ﺑﻮﺭﺱ ﻭ ﺧﺼﻮﺻﻰﺳــﺎﺯﻯ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺯ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻠﻮﻙ 30/5ﺩﺭﺻﺪﻯ ﺳﻬﺎﻡ
ﻓﻮﻻﺩ ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ ﺍﻋﻼﻡ ﺍﻧﺼﺮﺍﻑ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﻓﺴﺦ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺰﺭگ
ﺷﺪ.ﺟﺎﺑﺮﻳﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻳﻜﺴﺮﻯ ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﺑﻮﺩ،
ﺍﻣﺎ ﻫﻴﺎﺕﻭﺍﮔﺬﺍﺭﻯ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻳﻜﺴﺮﻯ ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﺍﺯ
ﺟﻤﻠﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﻗﺴﺎﻁ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺳﺎﻝ 88ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻛﻨﺪ ،ﺩﺍﺩﻩ
ﺍﺳﺖ.ﺍﻟﺒﺘﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺧﺼﻮﺻﻰﺳﺎﺯﻯ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﺣﻀﻮﺭ
ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﺑﻠﻮﻙ 30/5ﺩﺭﺻﺪ ﺩﺭ ﻫﻴﺎﺕ ﻣﺪﻳﺮﻩ ﺍﻳﻦ ﺷــﺮﻛﺖ
ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻯ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﻟﻐﻮ ﺳﻔﺮ ﮔﻞ
ﮔﺮﭼﻪ ﺍﺟﻼﺱ ﺁﺏﻭﻫﻮﺍﻯ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﻛﻪ ﺍﻣﻴﺪ ﻣﻰﺭﻓﺖ ﻣﻜﺎﻥ ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ
ﺑﺮﺍﻯﺭﻭﺳﺎﻯﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯﺑﺰﺭگﺟﻬﺎﻥﺑﺎﺷﺪﺗﺎﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪﺑﺮﺍﻯﻛﺎﻫﺶﮔﺎﺯﻫﺎﻯ
ﮔﻠﺨﺎﻧﻪﺍﻯ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﺍﻓﻘﺎﺗﻰ ﺑﺮﺳﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﻴﺎﻥ
ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯﮔﺮﻭﻩ77ﺑﺎﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯﺻﻨﻌﺘﻰﺑﻪﺩﻟﻴﻞﭘﺎﻳﺒﻨﺪﻧﺒﻮﺩﻥﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ
ﺻﻨﻌﺘﻰﺑﻪﺗﻌﻬﺪﺍﺕﺧﻮﺩﺩﺭﺯﻣﻴﻨﻪﻛﺎﻫﺶﺍﻧﺘﺸﺎﺭﮔﺎﺯﻫﺎﻯﮔﻠﺨﺎﻧﻪﺍﻯﺑﺪﻭﻥ
ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻳﺎﻓﺖ .ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﺩﺳﺘﺎﻭﺭﺩﻫﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺩﺍﺷﺖ .ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ
ﻭﻃﻦ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﺎ ﺩﺭﺝ ﺧﺒﺮﻯ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﮔﻞ ،ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺗﺮﻛﻴﻪ
ﺑﺎ ﺷــﻴﻤﻮﻥ ﭘﺮﺯ ،ﺭﺋﻴﺲ ﺭژﻳﻢﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻰ ﻧﻮﺷــﺖ» :ﻋﺒﺪﺍﷲ ﮔﻞ ﺩﻋﻮﺕ
ﺷــﻴﻤﻮﻥ ﭘﺮﺯ ﺑﺮﺍﻯ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺍﺯ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦﻫﺎﻯﺍﺷﻐﺎﻟﻰ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﺭﺍ ﻣﺸﺮﻭﻁ ﺑﻪ
ﺗﻼﺵ ﺭژﻳﻢ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴــﺘﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺩﺭ ﻏﺰﻩ ﻭ ﻟﻐﻮ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﻏﺰﻩ
ﻛﺮﺩ .ﻋﺒﺪﺍﷲ ﮔﻞ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺍﺯ ﭘﺮﺯ ﺧﻮﺍﺳــﺖ ﺗﺎ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﻭ ﺳﺎﺧﺖﻭﺳﺎﺯ
ﺷﻬﺮﻙﻫﺎﻯﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻰﺩﺭﻓﻠﺴﻄﻴﻦﺍﺷﻐﺎﻟﻰﻣﺘﻮﻗﻒﺷﻮﺩ.ﻭﻱﺩﺭﺣﺎﻟﻰ
ﺍﺯ ﭘﺮﺯ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳــﺖ ﻟﻐﻮ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﻏﺰﻩ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻭ ﺍﺳﺮﺍﺋﻴﻞ ﺭﺍ
ﻛﺮﺩﻛﻪ ﺭﺋﻴﺲ ﺭژﻳﻢ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻰ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﺩﺭﺣﺎﻟﻰﻛﻪ ﺩﺳﺘﺎﻥ ﻋﺒﺪﺍﷲ
ﮔﻞ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳــﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺁﻧﻜﺎﺭﺍ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﺑﺨﺸﺪ ﻭ ﻛﻠﻴﻪ
ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺗﻠﺦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕﺗﻠﺦ ﺍﺟﻼﺱ ﺩﺍﻭﻭﺱ
ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻛﻨﺪ«.
15
16
ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ ﻣﻮﻣﻨﺎﻧﻪ
17
ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻘﺎﻡ ﻣﻌﻈﻢ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﺍﺯ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(
ﻧﻘﺶ ﺧﻮﺍﺹ ﺩﺭ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ
ﺳــﺨﻨﺮﺍﻧﻰ ﺭﻫﺒﺮ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳــﻼﻣﻰ ،ﺣﻀــﺮﺕ ﺁﻳﻪﺍﷲﺍﻟﻌﻈﻤﻰ
ﺧﺎﻣﻨــﻪﺍﻯ ،ﺩﺭ ﺟﻤــﻊ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎﻥ ﻟﺸــﻜﺮ 27ﻣﺤﻤﺪ ﺭﺳــﻮﻝﺍﷲ
ﺻﻠﻰﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪﻭﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ -ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1375ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪ -ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ
»ﺭﺳﺎﻟﺖ ﺧﻮﺍﺹ « ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺍﺷﺖ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻰ ،ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ
ﭼﻬﺎﺭ ﺑﺨﺶ )ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ،ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ،ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻭ ﻧﻜﺘﻪ
ﭘﺎﻳﺎﻧﻰ( ﻛﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻧﻘﺶ ﺧﻮﺍﺹ ﺩﺭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﻼﻣﻰ
ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﻜﺸﻨﺪ.
ﺍﻟﻒ( ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ
-1ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﻬﺎﺩ
ﺍﺯ ﺷــﺎﺧﺼﻪﻫﺎﻯ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﺳﻼﻣﻰ ،ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺩﻓﺎﻉ ﻭ ﺟﻬﺎﺩ ﺍﺳﺖ.
ﻫﺮ ﭼﻴﺰﻯ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺗﻼﺵ ﺑﺎﺷﺪ ،ﻫﻢ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺩﺷﻤﻦ ،ﺟﻬﺎﺩ ﺍﺳﺖ.
ﻳﻚ ﻭﻗﺖ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺎﺩ ،ﺭﺯﻣﻰ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﻰ ،ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ،ﺳﺎﺯﻧﺪﮔﻰ،
ﻓﻜــﺮﻯ ﻭ ...ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻫﻢ ﺍﺯ ﻭﻗﺘــﻰ ﻛﻪ ﻧﺪﺍﻯ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑــﺎ ﺭژﻳﻢ ﻣﻨﺤﻮﺱ
ﭘﻬﻠﻮﻯ ﺍﺯ ﺣﻠﻘﻮﻡ ﺍﻣﺎﻡ -ﺭﺿﻮﺍﻥ ﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪ -ﻭ ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻥ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ
1341ﻩ-ﺵ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻣﺪ ،ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺎﺩ ﺷــﺮﻭﻉ ﺷــﺪ) .ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻫﻢ
ﺑﻮﺩ ﻭﻟﻰ ﭘﺮﺍﻛﻨﺪﻩ ﻭ ﻛﻢﺍﻫﻤﻴﺖ( ﺗﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﺸــﻮﺭ ﺟﻬﺎﺩ ﺑﻮﺩﻩ
ﺍﺳﺖ ،ﭼﻮﻥ ﻣﺎ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﺟﺪﻯ ﻭ ﻗﻮﻯ ﺩﺍﺭﻳﻢ .ﭘﺲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳﻼﻣﻰ
ﻫﺮﻛﺴــﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﻯ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﻳﻦ ﺩﺷﻤﻦ ﺗﻼﺷﻰ ﻛﻨﺪ» ،ﺟﻬﺎﺩ
ﻓﻰﺳﺒﻴﻞﺍﷲ« ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺎﺩﻫﺎ» ،ﺟﻬﺎﺩ ﻓﻜﺮﻯ«
ﺍﺳﺖ .ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻮﻥ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺷﻤﻦ ﻣﺎ ﺭﺍ ﻏﺎﻓﻞ ﻭ ﻓﻜﺮ ﻣﺎ ﺭﺍ ﻣﻨﺤﺮﻑ
ﻛﻨﺪ ،ﻫﺮﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺭﻭﺷــﻨﮕﺮﻯ ﻓﻜﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﺗﻼﺵ ﻛﻨﺪ ،ﺟﻬﺎﺩ
ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﺷﺎﻳﺪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺟﻬﺎﺩ ﻣﻬﻤﻰ ﻫﻢ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ
ﺍﺻﻠﻰ ﻣﻦ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﻛﺶ ﻛﺮﺩﻥ ﺷﻌﻠﻪ ﺟﻬﺎﺩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﻭﺟﻮﺩ
ﺟﻬﺎﺩ ﺩﺭ ﻭﺿﻊ ﻛﻨﻮﻧﻰ ﻧﮕﺮﺍﻥ ﻧﻴﺴﺘﻢ.
-2ﺳﻔﺎﺭﺷﻰ ﺍﺯ ﻗﺮﺁﻥ؛ ﺩﺭﺳﻰ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ
ﻗﺮﺁﻥ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﺍﺯ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﺭﺱ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ .ﻋﺒﺮﺕ ﮔﺮﻓﺘﻦ
ﺍﺯﺗﺎﺭﻳﺦﻳﻌﻨﻰﻫﻤﻴﻦﻧﮕﺮﺍﻧﻰﻛﻪﻋﺮﺽﻣﻰﻛﻨﻢ:ﺍﺗﻔﺎﻗﻰﻛﻪﺍﻓﺘﺎﺩﻩﺍﺳﺖ
ﺩﺭ ﺻﺪﺭ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﺳﺖ .ﻣﻦ ﻳﻚ ﻭﻗﺘﻰ ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﺟﺎ ﺩﺍﺭﺩ ﻣﻠﺖ ﺍﺳﻼﻡ ﻓﻜﺮ
ﻛﻨﺪﻛﻪﭼﺮﺍﭘﻨﺠﺎﻩﺳﺎﻝﺑﻌﺪﺍﺯﻭﻓﺎﺕﭘﻴﻐﻤﺒﺮﺻﻠﻰﺍﷲﻋﻠﻴﻪﻭﺁﻟﻪﻭﺳﻠﻢﻛﺎﺭ
ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﺭﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺍﺯ ﻭﺯﻳﺮﺷﺎﻥ،
ﺍﻣﻴﺮﺷﺎﻥﻭ...ﺩﺭﻛﻮﻓﻪﻭﻛﺮﺑﻼﺟﻤﻊﺑﺸﻮﻧﺪﻭﺟﮕﺮﮔﻮﺷﻪﻫﻤﻴﻦﭘﻴﻐﻤﺒﺮ
ﺭﺍ ﺑﺎﺁﻥﻭﺿﻊﺑﻪ ﺧﺎﻙﻭ ﺧﻮﻥ ﺑﻜﺸﻨﺪ؟ﺁﻣﺪﻧﺪ ﭘﺴﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ،ﭘﺴﺮ ﻓﺎﻃﻤﻪ
ﻭ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺧﺮﻭﺝﻛﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮ ﺍﻣــﺎﻡ ﻋﺎﺩﻝ -ﻛﻪ ﺁﻥ ﺍﻣﺎﻡ
ﻋﺎﺩﻝ،ﻳﺰﻳﺪﺑﻦﻣﻌﺎﻭﻳﻪﺍﺳﺖ-ﻣﻌﺮﻓﻰﻛﺮﺩﻧﺪ.ﺩﻟﺸﺎﻥﻫﺮﭼﻪﻣﻰﺧﻮﺍﻫﺪ،
ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ.ﭼﺮﺍﻣﺮﺩﻡﺑﺎﻭﺭﻣﻰﻛﻨﻨﺪﻭﺳﺎﻛﺖﻣﻰﻣﺎﻧﻨﺪ؟!ﺍﻳﻦﺟﺎﻯﻗﻀﻴﻪ
ﺍﺳﺖﻛﻪﻣﻦﺭﺍﺩﭼﺎﺭﺩﻏﺪﻏﻪﻣﻰﻛﻨﺪ.ﭼﺮﺍﺍﻣﺖﺍﺳﻼﻣﻰﻛﻪﺁﻥﻗﺪﺭﻧﺴﺒﺖ
ﺑﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎﺕ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﻭ ﺁﻳﺎﺕ ﻗﺮﺁﻧﻰ ﺩﻗﺖ ﺩﺍﺷﺖ ،ﺩﺭ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ
ﻗﻀﻴﻪ ﻭﺍﺿﺤﻰ ﺍﻳﻦ ﻗﺪﺭ ﺩﭼﺎﺭ ﻏﻔﻠﺖ ﺷــﺪ؟ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ،ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﮕﺮﺍﻥ
ﻣﻰﻛﻨﺪ.ﻣﮕﺮﻣﺎﺍﺯﺟﺎﻣﻌﻪﺯﻣﺎﻥﭘﻴﺎﻣﺒﺮﻭﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦﻣﺤﻜﻢﺗﺮﻳﻢ؟ﭼﻪ
ﻛﺎﺭ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺁﻥ ﻃﻮﺭﻯ ﻧﺸﻮﺩ؟ ﺍﮔﺮ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﻦ ﻭ ﺷﻤﺎ ﺟﻠﻮﻯ ﺍﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺭﺍ
ﻧﮕﻴﺮﻳﻢ،ﻣﻤﻜﻦﺍﺳﺖﭘﻨﺠﺎﻩﺳﺎﻝﺩﻳﮕﺮ،ﭘﻨﺞﺳﺎﻝﺩﻳﮕﺮ،ﺟﺎﻣﻌﻪﺍﺳﻼﻣﻰ
ﻣﺎ ﻫﻢ ﻛﺎﺭﺵ ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﺮﺳﺪ ،ﻣﮕﺮ ﭼﺸﻤﺎﻥ ﺗﻴﺰﻯ ﺗﺎ ﺍﻋﻤﺎﻕ ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻨﺪ ﻭ ﺭﺍﻩ
ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﺪ.
-3ﺧﻮﺍﺹ ﻭ ﻋﻮﺍﻡ
ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺩﻳﺪ ،ﺑﻪ ﺩﻭ ﻗﺴﻢ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ؛ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﻯ
ﻓﻜﺮ ﻭ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﻭ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴــﺮﻯ ﻛﺎﺭ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ -ﺧﻮﺏ ﻭ ﺑﺪﺵ ﺭﺍ ﻛﺎﺭ
ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ -ﺍﺳﻢ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺭﺍ »ﺧﻮﺍﺹ « ﻣﻰﮔﺬﺍﺭﻳﻢ .ﻳﻚ ﻗﺴﻢ ﻫﻢ ﻣﻰﺑﻴﻨﻨﺪ
ﻛﻪ ﺟﻮ ﺍﻳﻦ ﻃﻮﺭﻯ ﺍﺳﺖ )ﻓﺎﺭﻍ ﺍﺯ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺣﺮﻛﺖ ﺻﺤﻴﺢ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ
ﻭ ﺳﻨﺠﺶ ﻭ ﺩﺭﻙ( ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺁﻥ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ،ﺍﺳﻢ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ »ﻋﻮﺍﻡ «
ﻣﻰﮔﺬﺍﺭﻳﻢ .ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺧﻮﺍﺹ ﺁﺩﻡﻫﺎﻯ ﺑﻰﺳﻮﺍﺩ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﻭ ﻣﻰﻓﻬﻤﺪ
ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺎﺭ ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﺍﺯ ﺭﻭﻯ ﺗﺸــﺨﻴﺺ ﺗﺼﻤﻴــﻢ ﻣﻰﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﻋﻤﻞ
ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻭﻟﻮ ﺩﺭﺱ ﻧﺨﻮﺍﻧﺪﻩ ﻭ ﻣﺪﺭﻙ ﻧﺪﺍﺭﺩ) .ﺍﻣﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻋﻮﺍﻡ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ
ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭﺭﻭﺩ ﻣﺴــﻠﻢ ﺑﻦ ﻋﻘﻴــﻞ ﺑﻪﻛﻮﻓﻪ ﺭﺍ ﻣﺜــﺎﻝ ﺯﺩ( .ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ
ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ ﺁﻣﺪ ،ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﻰﺭﻭﺩ ﺩﻭﺭ ﻭ ﺑﺮ
ﺣﻀﺮﺕ ﻣﺴﻠﻢ .ﻫﺠﺪﻩ ﻫﺰﺍﺭ ﺑﻴﻌﺖﻛﻨﻨﺪﻩ ﺑﺎ ﺣﻀﺮﺕ ﻣﺴﻠﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ،
ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﭘﻨﺞ ،ﺷﺶ ﺳــﺎﻋﺖ ﺳــﺮﺑﺎﺯﻫﺎﻯ ﺍﺑﻦﺯﻳﺎﺩ ﺩﻭﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﻃﻮﻋﻪ ﺭﺍ
ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ ،ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺴﻠﻢ ﻣﻰﺟﻨﮕﻨﺪ.
18
ﻋﻮﺍﻡ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻯ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ،ﺑﻪ ﺷﺎﻧﺲ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺴﺘﮕﻰ ﺩﺍﺭﺩ ] .ﺷﺨﺺ
ﻋﺎﻣﻰ[ ﺍﮔﺮ ﺗﺼﺎﺩﻓﺎ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻣﻰ ﺳﺮﻛﺎﺭ ﺍﺳﺖ -ﻣﺜﻞ
ﺍﻣﺎﻡ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴــﻼﻡ ﻳﺎ ﻣﺜﻞ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺍﺣﻞ ﻣﺎ -ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ
ﺳــﻤﺖ ﺑﻬﺸــﺖ ﻣﻰﺑﺮﺩ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺋﻤﻪﺍﻯ ﻛﻪ )ﺑﻪ ﺁﺗﺶ ﺩﻋﻮﺕ
ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ،ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ( ﺑﻪ ﺳــﻤﺖ ﺟﻬﻨﻢ ﺧﻮﺍﻫــﺪ ﺭﻓﺖ .ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ
ﻣﻮﺍﻇﺐ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﺟﺰﻭ ﻋﻮﺍﻡ ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ .ﺍﮔﺮ ﺳﻌﻰ ﻛﻨﻴﺪ ،ﻗﺪﺭﺕ ﺗﺤﻠﻴﻞ
ﻭ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻨﻴﺪ ،ﺍﺯ ﮔﺮﻭﻩ ﻋﻮﺍﻡ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺧﺎﺭﺝ ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ.
-4ﺧﻮﺍﺹ ﺩﺭ ﺣﻖ ﻭ ﺑﺎﻃﻞ
ﺧﻮﺍﺹ ﺩﻭ ﺟﺒﻬﻪ ﻫﺴــﺘﻨﺪ؛ ﺧﻮﺍﺹ ﺟﺒﻬﻪ ﺣﻖ ﻭ ﺧﻮﺍﺹ ﺟﺒﻬﻪ
ﺑﺎﻃــﻞ .ﻋــﺪﻩﺍﻯ ﺍﻫﻞ ﻓﻜﺮ ﻭ ﻓﺮﻫﻨــﮓ ﻭ ﻣﻌﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺑــﺮﺍﻯ ﺣﻖ ﻛﺎﺭ
ﻣﻰﻛﻨﻨــﺪ .ﻓﻬﻤﻴﺪﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻖ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﻑ ﺍﺳــﺖ .ﺩﺳــﺘﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ
ﺿﺪﺣﻘﻨــﺪ .ﻳﻚ ﻋﺪﻩ ﺍﺻﺤــﺎﺏ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻭ ﻋــﺪﻩﺍﻯ ﺍﺻﺤﺎﺏ
ﻣﻌﺎﻭﻳﻪﺍﻧــﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺧﻮﺍﺹ ﺑﻮﺩﻧﺪ؛ ﺁﺩﻡﻫﺎﻯ ﺑﺎﻓﻜﺮ ،ﻋﺎﻗﻞ ﻭ
ﺯﺭﻧﮓ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭ ﺑﻨﻰﺍﻣﻴﻪ.
ﺍﺯ ﺧﻮﺍﺹ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭ ﺑﺎﻃﻞ ﭼﻪ ﺗﻮﻗﻌﻰ ﺩﺍﺭﻳﺪ؟ ﺟﺰ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻨﺸــﻴﻨﺪ
ﻋﻠﻴﻪ ﺣﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻯ ﻛﻨﺪ .ﺑﺎﻳﺪ ﺑــﺎ ﺍﻭ ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ .ﺧﻮﺍﺹ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ،
ﺟﺰﻭ ﺧﻮﺍﺹ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭ ﺣﻘﻨﺪ .ﺁﻣﺪﻳﻢ ﺳﺮﺍﻍ ﺧﻮﺍﺹ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭ ﺣﻖ .ﻫﻤﻪ
ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺳﺖ.
ﺏ( ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ
-1ﺍﻣﺘﻴﺎﺯﻃﻠﺒﻰ؛ ﺁﻏﺎﺯ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺧﻮﺍﺹ ﺣﻖ
ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻟﻐﺰﻳﺪﻥ ﺧﻮﺍﺹ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭ ﺣﻖ ،ﺍﺯ ﺣﺪﻭﺩ ﺷﺶ ،ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻝ
ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺭﺣﻠﺖ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮﺻﻠﻰﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺁﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺷﺮﻭﻉ ﺷﺪ )ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ
ﺧﻼﻓﺖ ﻛﺎﺭ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ( .ﺍﻳﻦ ،ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻰ ﺍﺳﺖ .ﺍﻭﻟﺶ ﻫﻢ
ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺷﺮﻭﻉ ﺷﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ :ﻧﻤﻰﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪﺩﺍﺭﻫﺎﻯ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﺎ
ﻣﺮﺩﻡ ﺩﻳﮕﺮ ﻳﻜﺴﺎﻥ ﺑﺎﺷﻨﺪ .ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯﺍﺗﻰ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛
ﺍﻣﺘﻴﺎﺯﺍﺕ ﻣﺎﻟﻰ ﺍﺯ ﺑﻴﺖﺍﻟﻤﺎﻝ ،ﺧﺸﺖ ﺍﻭﻝ ﺑﻮﺩ.
-2ﺗﻌﻤﻴﻖ ﺩﻧﻴﺎﮔﺮﺍﻳﻰ
ﺣﺮﻛﺖﻫﺎﻯ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﻰ ﺍﺯ ﺩﺭﺟﻪ ﻛﻤﻰ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﺍﻭﺍﺳﻂ ﺩﻭﺭﺍﻥ
ﻋﺜﻤﺎﻥ ،ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺳﻮﻡ ،ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎﻥ
ﺻﺤﺎﺑﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺟﺰﻭ ﺑﺰﺭگﺗﺮﻳﻦ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻫﺎﻯ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ
ﺷﺪﻧﺪ .ﻭﻗﺘﻰ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺮﺩ ،ﻣﻰﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﻃﻼﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻭ ﻣﺎﻧﺪﻩ
ﺑﻮﺩ ،ﺑﻴﻦ ﻭﺭﺛﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪ ،ﺍﻳﻦ ﻃﻼﻫﺎ ﺭﺍ ﺁﺏ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺷﻤﺶ ﻛﺮﺩﻩ
ﺑﻮﺩﻧﺪ ،ﺑﺎ ﺗﺒﺮ ﺑﻨﺎ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﺴــﺘﻦ ،ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻰ ﻛﻪ ﻃﻼ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺳﻨﮓ
ﻣﺜﻘﺎﻝ ﻣﻰﻛﺸﻨﺪ!
-3ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺩﻧﻴﺎﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺩﺭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻋﻠﻮﻯ
ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺩﺭﻫﻢ ﻭ ﺩﻳﻨﺎﺭﻯ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ ،ﺍﻓﺴﺎﻧﻪﻭﺍﺭ ﺑﻮﺩ.
ﻫﻤﻴﻦ ﻭﺿﻌﻴﺖ ،ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴــﻼﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ
ﺑــﺎﺭ ﺁﻭﺭﺩ .ﻳﻌﻨﻰ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴــﻼﻡ ﭼﻮﻥ ﺑﺮﺍﻯ
ﻳﻚ ﻋﺪﻩ ،ﻣﻘﺎﻡ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ ،ﺑﺎ ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴــﻼﻡ ﺩﺭ ﺍﻓﺘﺎﺩﻧﺪ.
ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪﺍﻯ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺭﻭ ﺷﺪ» ،ﻓﻴﺘﺨﺬﻭﺍ ﻣﺎﻝﺍﷲ
ﺩﻭﻻ ﻭ ﻋﺒﺎﺩﺍﷲ ﺧﻮﻻ ﻭ ﺩﻳﻦﺍﷲ ﺩﺧﻼ ﺑﻴﻨﻬﻢ« .ﺟﺎﻣﻌﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ
ﺩﺭ ﺁﻥ ﺗﺤﺖﺍﻟﺸﻌﺎﻉ ﺩﻧﻴﺎﺩﺍﺭﻯ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ،ﺍﻛﺜﺮ ﺧﻮﺍﺹ ﺩﻭﺭﺍﻥ
ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴﻼﻡ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﻧﻴﺎ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺁﺧﺮﺕ ﺗﺮﺟﻴﺢ
ﻣﻰﺩﺍﺩﻧﺪ .ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﻳﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴﻼﻡ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺷﺪ
ﺳﻪ ﺟﻨﮓ ﺭﺍﻩﺑﻴﻨﺪﺍﺯﺩ ،ﺁﺧﺮﺵ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺁﺩﻡﻫﺎﻯ
ﺧﺒﻴﺚ ﺑﻪ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺑﺮﺳﺪ.
-4ﺧﻮﺍﺹ ﺩﻧﻴﺎﮔﺮﺍ ﻭ ﺻﻠﺢ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴﻼﻡ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴﻼﻡ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺷــﺶ ﻣﺎﻩ ﺩﻭﺍﻡ ﺑﻴﺎﻭﺭﺩ.
ﺩﻳﺪ ﺍﮔﺮ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﺪﻩ ﻛﻢ ﺑﺮﻭﺩ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﺠﻨﮕﺪ ﻭ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﻮﺩ ،ﺁﻥ ﻗﺪﺭ
ﺍﻧﺤﻄﺎﻁ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﻮﺍﺹ ﺯﻳﺎﺩ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻰ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺧﻮﻥ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ .ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺕ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ
ﻫﻤﻪﺭﺍﺗﺼﺮﻑﺧﻮﺍﻫﺪﻛﺮﺩﻭﻳﻜﻰ،ﺩﻭﺳﺎﻝﺑﻌﺪ،ﺧﻮﺍﻫﻨﺪﮔﻔﺖﺍﺻﻼﺍﻣﺎﻡ
ﺣﺴﻦ ﺑﻴﺠﺎ ﻛﺮﺩﻗﺪ ﻋﻠﻢ ﻛﺮﺩ .ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴﻼﻡﺩﻳﺪ ﺧﻮﻧﺶ ﻫﺪﺭ
ﺧﻮﺍﻫﺪﺭﻓﺖ،ﻟﺬﺍﺧﻮﺩﺵﺭﺍﺑﻪﻣﻴﺪﺍﻥﺷﻬﺎﺩﺕﻧﻴﻨﺪﺍﺧﺖ.ﻣﻰﺩﺍﻧﻴﺪﮔﺎﻫﻰ
ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪﻥ ﺁﺳﺎﻥﺗﺮ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺍﺳﺖ .ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴﻼﻡ ﺍﻳﻦ
ﺭﺍﻩﻣﺸﻜﻞﺭﺍﺍﻧﺘﺨﺎﺏﻛﺮﺩ.ﻭﺿﻊﺁﻥﺯﻣﺎﻥﺍﻳﻦﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ؛ﺧﻮﺍﺹﺗﺴﻠﻴﻢ
ﺑﻮﺩﻧﺪ،ﺣﺎﺿﺮﻧﺒﻮﺩﻧﺪﻛﺎﺭﻯﺑﻜﻨﻨﺪ.
-5ﻣﻮﺿﻊ ﺧﻮﺍﺹ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ
ﻭﻗﺘﻰ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﺮﺩ ،ﺧﻴﻠﻰ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﻮﺍﺹ
ﭘﻴﺶ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴــﻼﻡ ﻧﻴﺎﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ .ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺑﻪ
ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﺹ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ،ﭼﻘﺪﺭ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺧﺮﺍﺏ ﻣﻰﺷﻮﺩ؛
ﺑﻪ ﻭﺳــﻴﻠﻪ ﺧﻮﺍﺻﻰ ﻛﻪ ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﺩﻧﻴﺎﻯ ﺧﻮﺩﺷــﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺘﻰ ﺑﺮ
ﺳﺮﻧﻮﺷــﺖ ﺩﻧﻴﺎﻯ ﺍﺳــﻼﻡ ﺩﺭ ﻗﺮﻥﻫﺎﻯ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﺑﺪﻫﻨﺪ .ﺍﮔﺮ
ﺍﺳــﺎﻣﻰ ﻛﺴــﺎﻧﻰ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻛﻮﻓﻪ ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴﻼﻡ ﻧﺎﻣﻪ
ﻧﻮﺷــﺘﻨﺪ ،ﻧﮕﺎﻩ ﻛﻨﻴﺪ ،ﻫﻤﻪ ﺟﺰﻭ ﻃﺒﻘﻪ ﺧﻮﺍﺻﻨﺪ ﻭ ﭼﻮﻥ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ
ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﺩﻳﻨﺸــﺎﻥ ﺭﺍ ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ ﺩﻧﻴﺎ ﺑﻜﻨﻨﺪ ،ﺑﻴﺸﺘﺮﻧﺪ ،ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺁﻥ،
ﺩﺭ ﻛﻮﻓﻪ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﻣﺴﻠﻢ ﺑﻦ ﻋﻘﻴﻞ ﺭﺥ ﻣﻰﺩﻫﺪ؛ ﺑﻌﺪ 20ﻳﺎ 30ﻫﺰﺍﺭ
ﻧﻔﺮ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴﻼﻡ ﺩﺭ
ﻛﺮﺑﻼ ﻣﻰﺁﻳﻨــﺪ .ﻳﻌﻨﻰ ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮﺍﺹ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺧﻮﺩ ،ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻮﺍﻡ
ﺭﺍ ﻣﻰﺁﻭﺭﺩ .ﻧﻤﻰﺩﺍﻧﻢ ﻋﻈﻤﺖ ﺍﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﻪ ﮔﺮﻳﺒﺎﻥ ﺍﻧﺴــﺎﻥﻫﺎﻯ
ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺭﺍ ﻣﻰﮔﻴﺮﺩ ،ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺎ ﺩﺭﺳﺖ ﺭﻭﺷﻦ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻳﺎ ﻧﻪ؟
ﺝ( ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ
-1ﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮﺍﺹ ﺟﺒﻬﻪ ﺑﺎﻃﻞ
ﻣﺴﻠﻢ ﺑﻦ ﻋﻘﻴﻞ ﺑﻪ ﻛﻮﻓﻪ ﺗﺸﺮﻳﻒ ﺑﺮﺩ ،ﻧﺎﻣﻪ ﺣﻀﺮﺕ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪ .ﻫﻤﻪ
ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺍﺭﺍﺩﺕ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﺍﺭ ﻛﻮﻓﻪ »ﻧﻌﻤﺎﻥ ﺑﻦ ﺑﺸــﻴﺮ« ﺁﺩﻡ ﺑﺴﻴﺎﺭ
ﺿﻌﻴﻒ ﻭ ﻣﻼﻳﻤﻰ ﺑﻮﺩ ،ﺑﺎ ﻣﺴــﻠﻢ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻧﻜﺮﺩ .ﻣﺮﺩﻡ ﺩﻳﺪﻧﺪ ﻣﻴﺪﺍﻥ
»ﺑﺎﺯ ﺍﺳﺖ« ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ.
ﺩﻭ ،ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﺹ ﺑﺎﻃﻞ -ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﺑﻨﻰﺍﻣﻴﻪ -ﺑﻪ ﻳﺰﻳﺪ ﻧﺎﻣﻪ
ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ» :ﺍﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﻰ ﻛﻮﻓﻪ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻰ ،ﻳﻚ ﺁﺩﻡ ﺣﺴﺎﺑﻰ
ﺑﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻔﺮﺳﺖ «.ﺍﻭ ﻫﻢ ﻋﺒﻴﺪﺍﷲ ﺑﻦﺯﻳﺎﺩ ﺭﺍ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩ.
-2ﻋﻮﺍﻡ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺗﻬﺪﻳﺪ
ﻋﻮﺍﻡ ﻛﻮﻓﻪ ﻛﻪ ﻗﺎﺩﺭ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ ،ﺗﺎ ﺩﻳﺪﻧﺪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺻﻮﺭﺗﺶ
ﺭﺍ ﺑﺴﺘﻪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺳﺐ ﻭ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﺁﻣﺪ ،ﺧﻴﺎﻝ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﺍﺳﺖ!
ﺭﺍﺣﺖ ﺭﻓﺘﻨﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ :ﺍﻟﺴﻼﻡ ﻋﻠﻴﻚ ﻳﺎﺑﻦ ﺭﺳﻮﻝﺍﷲ! ﻫﻤﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ ...ﺍﻭ ﻫﻢ ﺍﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﻧﻜــﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺩﺍﺭﺍﻻﻣﺎﺭﻩ ﺭﻓﺖ.
ﺍﺳــﺎﺱ ﻛﺎﺭ ﺍﻭ ،ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﻣﺴﻠﻢ ﺑﻦ ﻋﻘﻴﻞ ﺭﺍ ﺑﺎ
ﺍﺷﺪ ﻓﺸﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻭ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ .ﭼﻬﺎﺭ ﻫﺰﺍﺭ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ
ﻓﻘﻂ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺴﻠﻢ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻣﺴﻠﻢ ﺑﻦﻋﻘﻴﻞ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻩ
ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﺍﺑﻦ ﺯﻳﺎﺩ ﻳﻚ ﻋﺪﻩ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﻮﺍﺹ ﺭﺍ ﺑﻴﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﻓﺮﺳــﺘﺎﺩ ﻛﻪ
ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﺘﺮﺳــﺎﻧﻨﺪ .ﻣﺮﺩﻡ ﻫﻤﻪ ﻣﺘﻔﺮﻕ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﻭﻗﺖ ﻧﻤﺎﺯ ﻋﺸﺎ ﻫﻴﭻ
ﻛﺲ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﻭ ﻧﻤﺎﻧﺪ؛ ﻭﻟﻰ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﺪ» :ﺑﺮﺍﻯ ﻧﻤﺎﺯ ﻋﺸﺎ ﭘﺸﺖﺳﺮ
ﺍﺑﻦ ﺯﻳﺎﺩ ،ﻣﺴﺠﺪ ﻛﻮﻓﻪ ﭘﺮ ﺍﺯ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺷﺪ!«
ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻱ ﻭﻳﮋﻩ ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺎ ﺷﻴﺦﺣﺴﻴﻦ ﺍﻧﺼﺎﺭﻳﺎﻥ
ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﺸﺮﻭﻁ ﻗﺒﻮﻝ ﺩﺍﺭﻡ
ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻭﻋﺎﻅ ﻭ ﺳﺨﻨﻮﺭﺍﻥ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭﻱ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺗﺒﺤﺮ ﻭ ﺗﺨﺼﺺ ﺑﻪ ﺧﺮﺝ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺳﺎﻝ ﺩﺭ ﻳﺎﺩ ﻭ ﺧﺎﻃﺮﻩﻫﺎ ﺑﺎﻗﻲ
ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ .ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩﻱ ﭼﻮﻥ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﺷﻴﺦ ﺍﺣﻤﺪ ﻛﺎﻓﻰ ﻭ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪﺭﻏﻢ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺍﺭ ﻓﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﻭﺩﺍﻉ ﮔﻔﺘﻪﺍﻧﺪ ،ﻫﻨﻮﺯ ﻛﻪ
ﻫﻨﻮﺯ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻭﻋﻆ ﻭ ﺧﻄﺎﺑﻪ ﺳﺮﺁﻣﺪﻧﺪ .ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﻠﻤﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﻗﻴﺪ ﺣﻴﺎﺗﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﺎﻁ ﻣﻨﺒﺮ ﻭ ﻭﻋﻆ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﭘﺮﺭﻭﻧﻖ ﻭ ﻣﺮﺩﻡﭘﺴﻨﺪ ﺍﺳﺖ،
ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﻴﺎﻥ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺍﻧﺼﺎﺭﻳﺎﻥ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻭ ﻣﻘﺎﻡ ﻭﻳﮋﻩﺍﻱ ﺩﺍﺭﺩ .ﻭﻱ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺁﻧﻜﻪ ﺍﺯ ﻭﻋﺎﻅ ﻧﺴﻞ ﻗﺪﻳﻢ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺨﻨﻮﺭﺍﻥ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺰ ﻳﻚ ﺳﺮﻭﮔﺮﺩﻥ
ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ .ﻃﺒﻖ ﻗﺮﺍﺭ ﻗﺒﻠﻲ ،ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻣﻨﺒﺮ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﻫﻤﺪﺍﻧﻲﻫﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻳﻢ ﻭ ﺩﺭ ﺣﻀﻮﺭ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺑﻴﺴﺖ ﻧﻔﺮﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻓﺘﺮ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﻧﺸﺴﺘﻪ
ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻴﻢ .ﺷﻴﺦ ﻭﻗﺘﻲ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ )ﻉ( ﻭ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺧﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺳﻮﺍﻻﺕ ﭘﺎﺳﺦ ﺩﺍﺩ.
ﻋﻠﻲ ﻃﺎﺋﻲ
ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻓﻠﺴـﻔﻪ ﺭﻭﺿﻪ ﺧﻮﺍﻧـﻲ ﺑـﺮﺍﻱ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴـﻴﻦ )ﻉ( ﺑﻪ ﺩﻭﺭﻩ ﺻﻔﻮﻳﺎﻥ ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﺷﺎﻩ ﻋﺒﺎﺱ
ﺻﻔـﻮﻱ ﺑﺮﻣﻲﮔﺮﺩﺩ .ﺍﻣـﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﻏﺎﺯ ﺩﻭﺭﻩ ﺷـﻬﺎﺩﺕ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ )ﻉ( ﺭﺍ ﺳـﺮﺁﻏﺎﺯ ﺭﻭﺿﻪﺧﻮﺍﻧﻲﻫﺎ ﻭ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻱﻫﺎ
ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ .ﺷﻤﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﭼﻪ ﻧﻈﺮﻱ ﺩﺍﺭﻳﺪ؟
ﺑﺴــﻢ ﺍﷲ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ ،ﺫﻛﺮ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(
ﻭ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﻠﻲ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻛﺮﺑﻼ ﻫﻴﭻ ﺭﺑﻄﻲ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺻﻔﻮﻳﻪ ،ﺯﻣﺎﻥ ﺁﻝﺑﻮﻳﻪ
ﻭ ﺑﻪ ﺯﻣــﺎﻥ ﺧﺎﺹ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻧــﺪﺍﺭﺩ .ﺣﺘﻲ ﺍﺯ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻛﺮﺑــﻼ ﻧﻴﺰ ﺁﻏﺎﺯ
ﻧﻤﻲﺷــﻮﺩ .ﺑﻴﺎﻥ ﻣﺼﺎﺋﺐ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﺑﻲﻋﺒــﺪﺍﷲ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺍﻳﻦ
ﺟﻬــﺎﺩ ﺍﻛﺒﺮ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻛﻴﻔﻴــﺖ ﺑﻲﻧﻈﻴﺮ ﺑﻮﺩ ﺍﺻﻼ ﻣﺮﺑﻮﻁ
ﺑﻪ ﻭﻗــﻮﻉ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻧﻴﺴــﺖ .ﻣــﺎ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻱ ﻣﻬــﻢ ﺭﻭﺍﻳﺎﺗﻲ ﺩﺍﺭﻳﻢ
ﻣﺒﻨــﻲ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻛﺴــﻲ ﻛﻪ ﻣﺼﺎﺋﺐ ﺣﻀﺮﺕ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸــﻬﺪﺍ ﻭ
ﻇﻠﻢ ﺳــﺘﻤﮕﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻛﺮﺩﻩ ﭘــﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭ ﻋﺎﻟﻢ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ
ﺟﺒﺮﺋﻴــﻞ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺭﻭﻱ ﺯﻣﻴــﻦ ﺟﺰ ﻳﻚ ﻣﺮﺩ ﻭ ﻳﻚ
ﺯﻥ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺁﺩﻡ ﻭ ﺣﻮﺍ ﻛﺴــﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷــﺘﻪ ﻭ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﺑﻪ ﺩﺳــﺘﻮﺭ
ﭘﺮﻭﺭﮔﺎﺭ ﻣﺼﺎﺋﺐ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﺩﻡ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲﻛﻨﺪ ،ﺁﺩﻡ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ،ﺍﻳﻦ
ﮔﺮﻳﻪ ﺑــﻪ ﺁﺩﻡ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺣــﺎﻝ ﮔﺮﻳﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ
ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺩﺭﺧﺖ ﻣﻤﻨﻮﻋﻪ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺣﺴــﺎﺱ ﻧﺎﺭﺍﺣﺘﻲ
ﻣﻲﻛﺮﺩﻩ ﺑﺎ ﺗﻮﺳــﻞ ﺑﻪ ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺣﻀﺮﺕ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ ﺑﻪ
ﺩﺭﮔﺎﻩ ﺣﻀﺮﺕ ﺣﻖ ﺗﻮﺑــﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻮﺑﻪﺍﺵ ﻗﺒﻮﻝ
ﻣﻲﺷــﻮﺩ .ﻛﻠﻤﺎﺕ ﻭ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﻣﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒــﺮ ﻭ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻭ
ﺣﻀﺮﺕ ﺯﻫﺮﺍ )ﺱ( ،ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻦ )ﻉ( ﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ )ﻉ( ﻛﻪ ﺣﺘﻲ
ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺭﻭﺿﻪ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺑﻪ ﺁﺩﻡ ﺑﮕﻮ
ﺑﭽﻪﻫﺎ ﺍﺯ ﺗﺸﻨﮕﻲ ﻣﻲﻣﻴﺮﻧﺪ ،ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺪﻥ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﻫﻢ ﻣﺜﻞ ﭘﻮﺳﺘﻲ
ﻛﻪ ﺳﺮﺥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﺫﻛﺮ ﻣﺼﻴﺒﺖ
ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺍﻧﺒﻴﺎ ﺍﻟﻘﺎ ﻛﺮﺩ .ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻤﻪ ﺍﻧﺒﻴﺎ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻛﺮﺑﻼ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪ.
ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻭﻗﺘﻲ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ ﺑﻪ ﺩﻧﻴﺎ ﺁﻣﺪ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻬﻨﻴﺖ
ﺁﻣﺪ .ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻛﺮﺑﻼ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻀﺮﺕ ﮔﻔﺖ ،ﻭﻗﺘﻲ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﺭﻭﺯ
ﻛﺮﺑﻼ ﺭﺍ ﺭﻭﺯ ﻭﻻﺩﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ )ﻉ( ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺟﺎ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ
ﺳﺮﺯﻣﻴﻨﻲ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻛﺮﺑﻼ .ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻳﻚ ﻣﺸﺖ ﺧﺎﻙ ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮﺵ
ﺍﻡﺍﻟﺴﻠﻤﻪ ﺩﺍﺩ ﻭ ﮔﻔﺖ ﻫﺮ ﻭﻗﺖ ﺩﻳﺪﻱ ﺧﻮﻥ ﺗﺎﺯﻩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﻙ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺯﺩ
ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﺣﺴﻴﻦ ﺭﺍ ﻛﺸﺘﻨﺪ .ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺫﻛﺮ ﻣﺼﺎﺋﺐ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﻭ ﺳﺘﻢ
ﺳــﺘﻤﮕﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻭﺭﻩ ﺻﻔﻮﻳﻪ ﻭ ﺁﻝﺑﻮﻳﻪ ﻭ ﺍﺋﻤﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺑﺮﻣﻲﮔﺮﺩﺩ
ﺑﻪ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺍﻭﻝ ﺧﻠﻘﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥ.
ﺍﻳﻨﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ )ﻉ(
ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷـﻬﺎﺩﺕ ﺭﺳﺎﻧﺪﻧﺪ ﭼﻮﻥ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻏﺪﻳﺮ ﺭﺥ ﺩﺍﺩ ﻳﺎ ﺑﺮﺧﻲ
ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺯﻣﺎﻥ ﺭﺳـﻮﻝ ﺍﻛﺮﻡ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺩﺷـﻤﻨﺎﻧﻲ ﺩﺍﺷـﺘﻨﺪ،
ﻣﻲﺷـﻮﺩ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺷـﻬﺎﺩﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴـﻴﻦ ﺩﺷﻤﻨﻲ ﻭ
ﻋﺪﺍﻭﺕ ﺑﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺋﻤﻪ ﻭ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻛﺮﻡ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ؟
ﺍﺻﻞ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ ﺑﻨﻲﺍﻣﻴﻪ ﺑﺎ ﺍﺑﻲﻋﺒﺪﺍﷲ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺍﻣﺎﻣﺖ ،ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺩﻳﻦ،
ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻲ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺣﻀﺮﺕ ﻋﻠﺖ ﻗﻴﺎﻣﺸــﺎﻥ
ﺭﺍ ﺍﻳﻨﻄﻮﺭ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ» .ﺍﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﻫﻤﻪ ﻣﻄﻴﻊ ﺷــﻴﻄﺎﻥ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ
ﻋﺒﺎﺩﺕ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﻛﺮﺩﻧــﺪ .ﺑﻴﺖﺍﻟﻤﺎﻝ ﺭﺍ ﻏﺎﺭﺕ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ .ﻣﻦ ﻛﻪ
ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺧﺪﺍ ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷــﺪﻡ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻢ ﺳﻜﻮﺕ ﻛﻨﻢ .ﻣﻦ
ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺷﺎﻳﺴــﺘﻪﺗﺮﻡ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﻐﻴﻴــﺮ ﺑﺪﻫﻢ «.ﺍﻣﺎﻡ ﻫﻤﺎﻥ
ﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﻧﻮﺷــﺘﻪ ﻭ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﻨﻔﻴﻪ ﻗﻴﺎﻣﺸــﺎﻥ ﺑﻪ
ﺧﺎﻃــﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﻳﺪﻧﺪ ﺑﻨﻲﺍﻣﻴﻪ ﭼﺮﺍﻍ ﺩﻳﻦ ﺭﺍ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﺳــﻼﻡ ﻭ
ﺍﻣﺎﻣﺖ ﺭﺍ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮﺩﻱ ﺑﻜﺸﻨﺪ .ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﮔﺮﭼﻪ
ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ.
ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴـﻴﻦ )ﻉ( ﺍﮔﺮ ﻗﻴـﺎﻡ ﻧﻤﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ
ﺷﻬﺎﺩﺕ ﻧﻤﻲﺭﺳﻴﺪ ﺧﻮﻥ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺑﻪ ﺍﺳﻼﻡ ﺩﻣﻴﺪﻩ ﻧﻤﻲﺷﺪ.
ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﻓـﺮﺽ ﻛﻨﻴﻢ ﺍﮔﺮ ﭼﻨﻴـﻦ ﺍﺗﻔﺎﻗﻲ
ﻧﻤﻲﺍﻓﺘﺎﺩ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﻥ ﺍﺳﻼﻡ ﻧﺎﺏ ﻣﺤﻤﺪﻱ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷﺘﻴﻢ؟
ﺧﻮﺩ ﺣﻀﺮﺕ ﻣﻲﻓﺮﻣﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﺳــﻼﻡ ﺗﻪﻣﺎﻧﺪﻩﺍﻱ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﺑﺎﻗﻲ
ﻧﻴﺴــﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻣﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻜﻨﻢ ﺁﻥ ﺗﻪ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ
ﻛﻞ ﺩﺭﺧﺖ ﺍﻳﻦ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺯﺣﻤﺎﺕ ﺍﻧﺒﻴﺎ ﺧﺸﻚ ﻣﻲﺷﺪ.
ﺍﮔﺮ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﺭﻭﺿﻪ ﻭ ﺭﻭﺿﻪﺧﻮﺍﻧﻲ ﻫﻢ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢ.
ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﺯ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ،
ﺭﻭﺿﻪﺧﻮﺍﻥﻫﺎ ﺁﻥ ﻋﻈﻤﺖ ﺭﺍ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ؟
ﺍﺋﻤﻪ ﻃﺎﻫﺮﻳﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﺳــﺘﻢ ﻭ ﮔﻨﺎﻫﺎﻥ ﻛﺒﻴﺮﻩ
ﺭﺍ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﺷــﺎﻥ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻮﺭ
ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺑﻲﻋﺒﺪﺍﷲ ﺟﻠﺴﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮﺩ .ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﺨﻮﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﺣﺎﺩﺛﻪ
ﺭﺍ ﻫﻢ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺍﺋﻤﻪ ﺍﺯ ﺯﻳﻦﺍﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻱ
ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺟﻠﺴــﺎﺕ ﺭﺍ ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺷﻌﺮﺍﻱ ﻗﻮﻱ ﺭﺍ ﺗﺸﻮﻳﻖ
ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﺷﻌﺮ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ .ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺷﻌﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ،ﻫﻢ ﺷﻌﺮ
19
ﻋﻠﻤﻲ ،ﻫﻢ ﺷﻌﺮ ﺧﺪﺍﺷﻨﺎﺳــﻲ ،ﻫﻢ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮﺷﻨﺎﺳﻲ .ﺁﺧﺮﺵ ﻫﻢ ﺑﻪ
ﻣﺼﺎﺋﺐ ﺍﺑﻲﻋﺒﺪﺍﷲ ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﻪ
ﮔﺮﻳﻪ ﺗﺸــﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎﺭ ﺍﺋﻤﻪ ﺑﻌﺪﺍ ﺭﻳﺸﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﺎﻟﺲ
ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﺪ .ﺧﻮﺩ ﻣﻦ ﻛﻪ 50ﺳﺎﻝ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺗﺠﺮﺑﻪ
ﺩﺍﺭﻡ ﻳﻚ ﻛﺎﺭﻡ ﺭﻭﺿﻪﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﺍﺳﺖ ،ﻛﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮﻡ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺣﻼﻝ ﻭ ﺣﺮﺍﻡ
ﺧﺪﺍﺳﺖ؛ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﻟﻬﻲ ﺍﻭﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﻛﻨﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ
ﺭﺍ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﺧﺒﺮ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﺻﻼﺡ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ
ﻣﺎﻝ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﺮﮔﺮﺩﺍﻧﻨﺪ .ﺭﻭﺿﻪ ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻳﻚ ﺣﻮﺯﻩ ﺟﺎﺫﺑﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺠﺬﻭﺏ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ .ﺁﺩﻡ ﻓﺮﺻﺖ ﺭﺍ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ
ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺮﺩﻡ ﻗﺮﺁﻥ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ .ﻧﺒﻮﺕ ﺍﻧﺒﻴﺎ ﺭﺍ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ .ﺍﻣﺎﻣﺖ ﺍﻣﺎﻣﺎﻥ
ﺭﺍ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ .ﺣﻼﻝ ﻭ ﺣﺮﺍﻡ ﺭﺍ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ .
ﻣﻲﺷـﻮﺩ ﺍﺩﻋﺎ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺩﺭ
ﺯﻧﺪﻩ ﻧﮕﻪﺩﺍﺷﺘﻦ ﻧﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴـﻴﻦ ﻭ ﻛﺮﺑﻼ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺳﻬﻢ
ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ؟
ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﮔﻔﺖ ﺻﺪ ﺩﺭﺻﺪ .ﺍﻣﺎ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﮔﻔﺖ 80ﺩﺭﺻﺪ .ﭼﺮﺍ ﻛﻪ
ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﻋﺮﺍﻕ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﻫﻨﺪ ﻭ ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﻣﺮﺍﻛﺰ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺣﻔﻆ
ﺍﻳﻦ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻧﻘﺶ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ .ﻳﻌﻨﻲ ﺍﮔﺮ ﺍﻧﺼﺎﻑ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻫﻤﻪ
ﺳــﻬﻢ ﺭﺍ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺑﺪﻫﻴﻢ .ﺍﻣﺎ 80ﺩﺭﺻﺪ ﺳﻬﻢ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺍﺩ.
ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﺷـﻮﺭﺍ ﻭ ﻣﺤـﺮﻡ ﺩﺭ ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳـﻼﻣﻲ ﭼﻪ
ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ؟
ﻧﻬﻀﺖ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺍﺳــﻼﻡﺧﻮﺍﻫﻲ ،ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﻲ ﻭ
ﻇﻠﻢﺳــﺘﻴﺰﻱﺍﺵ ،ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﻟﻬﺎﻡﺑﺨﺶ ﺍﻧﻘﻼﺑﻴــﻮﻥ ﻭ ﺣﺮﻛﺖﻫﺎﻱ
ﺍﺻﻼﺣﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ
ﺳﻴﺮﺍﺏ ﺷﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻣﺤﺘﻮﺍﻱ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﮔﺮﻓﺖ ،ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ
ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ،ﺷــﺒﻴﻪ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﻨﻲﺍﻣﻴﻪ ﺑﻮﺩ ،ﻓﺴﺎﺩ ﻭ
ﻇﻠﻢ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺩﺍﺷﺖ ،ﺍﺳﻼﻡ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﻓﺮﺍﻣﻮﺷﻲ ﻭ ﺍﻧﺰﻭﺍ ﺑﻮﺩ .ﺍﺑﺘﺬﺍﻝ
ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ،ﻏﺮﺑﺰﺩﮔﻲ ،ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺷــﺪﻥ ﻣﻨﻜﺮ ،ﻣﻨﻜﺮ ﺷــﺪﻥ ﻣﻌﺮﻭﻑ،
ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻭﺷــﻜﻨﺠﻪ ﺁﺯﺍﺩﻣــﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﺣﻴﻒ ﻭ ﻣﻴﻞ ﺑﻴﺖﺍﻟﻤــﺎﻝ ﻭ ...ﻫﻤﻪ
ﺷــﺮﺍﻳﻄﻲ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺻﻼﺣﻲ ﻋﻤﻴﻖ ﺭﺍ ﻣﻲﻃﻠﺒﻴﺪ.
ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻲ)ﺭﻩ( ﺑﺎ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﺍﺯ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ،ﺭﻭﺡ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻭ ﻏﻴﺮﺕ ﺩﻳﻨﻲ ﺭﺍ
ﺩﺭ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﻣﻴﺪ ﻭ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻭ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﻱ
ﻗﺮﺁﻧﻲ ﻓﺮﺍﺧﻮﺍﻧﺪ ،ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺟﺪﺵ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ ﻣﻔﺎﺳﺪ ﺭژﻳﻢ ﻣﻨﺤﻂ
ﻃﺎﻏﻮﺕ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺷــﻤﺮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﻔﺎﺳﺪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ،ﻳﺰﻳﺪ ،ﺍﺑﻦﺯﻳـﺎﺩ ﻭ...
ﺫﻫﻦﻫﺎ ﺑـﻪ ﻣﻔـﺎﺳــﺪ ﻭ ﻣﻈـﺎﻟﻢ ﻃﺎﻏﻮﺗﻴﺎﻥ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺷــﺪ ﻭﻟـﺬﺍ
ﻣـــﺮﺩﻡ ﻣﺒﺎﺭﺯﺍﺕ ﺧـــﻮﺩ ﺭﺍ ﺑـﺮ ﺿﺪ ﻳـﺰﻳﺪ ﺯﻣـﺎﻧـﻪ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴــﺘﻨﺪ ﻭ
ﺷــﻌﺎﺭﻫﺎﻱ ﺯﻣـﺎﻥ ﺍﻧﻘﻼﺏ ،ﺍﻳـﻦ ﭘﻴـﻮﻧـﺪ ﺭﺍ ﺗـﺎﺋﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ،ﻣـﺮﺩﻡ
ﻫﻢ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ.
ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﻣﺤﻮﺭ ﺑﺴــﻴﺞ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﻋﻨﺼﺮ ﺷــﻬﺎﺩﺕ ،ﺑﻪ ﻣﺒــﺎﺭﺯﻩ ﻣﺮﺩﻡ
20
ﺭﻭﺡ ﻭ ﺟﺎﻥ ﻣﻲﺑﺨﺸــﻴﺪ .ﺑﻬﺮﻩﻫﺎﻱ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﻱ ﺣﺴــﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ
ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺍﻣــﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨــﻲ )ﺭﻩ( ﺍﮔـﺮ ﻗﻴـﺎﻡ
ﺣـﻀــﺮﺕ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸــﻬﺪﺍ ﻧﺒـــﻮﺩ ،ﺍﻣـﺮﻭﺯ ﻣــﺎ ﻫﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺴــﺘﻴﻢ
ﭘﻴﺮﻭﺯ ﺷﻮﻳﻢ.
ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ ﺍﺯ ﻋﻠﻤﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﻱ ﻣﻨﺒﺮﺗﺎﻥ ﺷﻠﻮﻍ ﺍﺳﺖ
ﻭ ﻫﻤﻴﺸـﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺍﺯ ﻃﻴﻒﻫﺎ ﻭ ﻗﺸـﺮﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ
ﺣﻀﻮﺭ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ .ﺷﺎﻳﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺍﻝ ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﺷﻤﺎ
ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ .ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﺩﺭ ﻣﻨﺒﺮﻫﺎ ﺧﻄﺒﻪﻫﺎﻱ ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﻮﻥ
ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺩﺍﺭﺩ ﻳﺎ ﺫﻛﺮ ﻣﺪﺍﺣﻲ ﻳﺎ ﺍﺻﻼ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺭﺍ
ﺍﺯ ﻫﻢ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻛﺮﺩ؟
ﺑﺒﻴﻨﻴــﺪ ،ﻣﺪﺍﺣﻲ ﻭ ﺭﻭﺿﻪﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻳﻚ ﺣﻮﺯﻩ ﺟﺬﺍﺏ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ
ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮﺩﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﻻﺯﻡ .ﻭﻟﻲ ﻛﻨﺎﺭ ﻋﺸــﻖ ﺑــﻪ ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮﺩﻥ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ
ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻭﻗﺘﻲ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﺍﻟﻬﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺭﻭﺯ ﻭ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻴﺎﺯ
ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﻧﻴﺎﺯ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ.
ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﻛﻤﻲ ﻭ ﻛﻴﻔﻲ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻱﻫﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺍﻻﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﺭ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﺷﻮﺩ ،ﺧﻮﺏ ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﺪ؟
ﺧﻮﺏ ﺍﺳﺖ .ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻱ ﻣﺮﺩﻡ ﺯﺩ.
ﺑﻌﻀﻲ ﺟﺎﻫﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻱﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﺪﺍﺡﻫﺎ ﺩﺭ ﺩﺳـﺖ
ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﻌﻀﻲ ﺟﺎﻫﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ ﺭﻭﺣﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ
ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ .ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﭼﻴﺴﺖ ؟
ﻣﻦ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺭﺍ ﻗﺒﻮﻝ ﺩﺍﺭﻡ ﺑﻪ ﺷــﺮﻁ ﺻﺤﻴــﺢ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ .ﻣﻦ ﻣﻄﻠﻖ
ﻗﺒﻮﻝ ﻧﺪﺍﺭﻡ .ﻣﺪﺍﺡ ﺭﺍ ﻗﺒﻮﻝ ﺩﺍﺭﻡ ﺑﻪ ﺷــﺮﻁ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﺼﺎﺋﺐ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻛﺘﺐ
ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﮕﻮﻳﺪ.
ﺑﻪ ﻣﺪﺍﺣﻲ ﻭ ﺳـﺨﻨﺮﺍﻧﻲ ﺍﺷـﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻳﻢ .ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺭﻳﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ
ﺍﺛﺮ ﺟﺪﻳـﺪ ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳـﺖ ،ﻣﺜﻼ ﭼﻬﺮﻩ ﺷـﻤﺎ ﺍﺯ
ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ ﭘﺨﺶ ﻣﻲﺷـﻮﺩ .ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺷﻤﺎ
ﭼﻘﺪﺭ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ .ﻳﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎﻱ ﺳﻨﺘﻲ
ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺎﻱ ﺧﻮﺩﺵ ﺑﺎﺷﺪ؟
ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎﻱ ﺳــﻨﺘﻲ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻴﻠﻲ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺟﺪﻳﺪﺍ ﺭﻫﺒﺮ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﺼﺮ ﺷــﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻱﻫﺎ ﺳــﻨﺘﻲ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ
ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﻱ ﻏﺮﺑﻲ ﺩﺭ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻱ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﺷﻮﺩ ،ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ
ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ،ﻛﺘﺎﺏ ،ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻱ ﺟﻴﺒﻲ ،ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﺼﺮ
ﺩﺭ ﻓﻬﻤﺎﻧﺪﻥ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻛﺮﺑﻼ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﻣﻮﺛﺮﻱ ﺍﺳــﺖ؛ ﺍﻳﻨﺘﺮﻧﺖ
ﻭ ﺳــﺎﻳﺖ .ﺍﻣﺎﻡ ﺻﺎﺩﻕ ﺭﻭﺍﻳﺘﻲ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻛــﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻘﻲ ﻛﻪ
ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﮔﻤﺮﺍﻩ ﻛﺮﺩﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻲﺷــﻮﻧﺪ ،ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻤﺎ
ﻭﺍﺭﺩ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺷــﻮﻳﺪ ،ﻳﻌﻨﻲ ﺣﺎﻻ ﻛﻪ ﺳﺎﻳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﻣﺎﻫﻮﺍﺭﻩ ﺁﻣﺪﻩ ﺷﻤﺎ
ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺭ ﻗﺪﻳﻢ ﻧﺸﻮﻳﺪ.
ﻳﻌﻨﻲ ﺩﺷﻤﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﺑﺎ ﭼﻪ ﺍﺑﺰﺍﺭﻱ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺭﺩ
ﺷﻤﺎ ﺑﺪﻫﺪ .ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺍﻟﻬﻲ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﻴﺪ .ﺍﻳﻦ ﮔﻔﺘﺎﺭ
ﺑﺮﺍﻱ 1500ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﺍﺳﺖ.
ﻳﻌﻨﻲ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﻤﺎ ﻭ ﺧﻄﺒﺎ ﻭ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ
ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎ ﻫﻢ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﻮﻧﺪ؟
ﺍﻻﻥ ﻫــﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻳــﻢ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ .ﻣﻦ ﺩﺭ ﻗﻢ ﺳــﺎﻳﺘﻲ ﺩﺍﺭﻡ
ﻛﻪ 30ﺯﺑﺎﻥ ﺭﻭﻱ ﺳــﺎﻳﺖ ﻓﻌﺎﻝ ﺍﺳــﺖ .ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ ﻫﺸــﺖﻣﻴﻠﻴﻮﻥ
ﻣﺮﺟﻊ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ.
ﺣـﺎﻻ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﺳـﻢﻫﺎ ﺳـﻴﻨﻪﺯﻧﻲ ﺩﺍﺭﻳـﻢ ،ﺯﻧﺠﻴﺮﺯﻧﻲ
ﺩﺍﺭﻳﻢ ...ﻳﻌﻨﻲ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﭘﺸﺖ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺭﺍ ﺷﻤﺎ ﻗﺒﻮﻝ ﺩﺍﺭﻳﺪ؟
ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ،ﻭﻗﺘﻲ ﺍﻣﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺑﻲﻋﺒﺪﺍﷲ ﺭﻭﺿﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ
ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﺍﺵ ﻭﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﻣﻲﺁﻣﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻭﺳﻴﻨﻪ ﻣﻲﺯﺩﻧﺪ .ﻳﻌﻨﻲ
ﻣﺎ ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻳﻢ .ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺠﻮﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﺳﻴﻨﻪ ﺑﺰﻧﻴﻢ،
ﺍﻣﺎ ﻳﻚ ﻋﺪﻩﺍﻱ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﻗﻮﻱﺗﺮ ﺑﺪﻥ ﺭﺍ ﻭﺍﺭﺩ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻱ ﻛﻨﻨﺪ .ﺯﻧﺠﻴﺮ
ﻣﻲﺯﻧﻨﺪ ﻫﻴﭻ ﻋﻴﺒﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ .ﺯﻧﺠﻴﺮ ﺯﺩﻥ ،ﺳــﻴﻨﻪ ﺯﺩﻥ ،ﻃﺒﻞ ﺁﻭﺭﺩﻥ،
ﻋﻠﻢ ﻭ ﻛﺘﻞ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮﺏ ﺍﺳﺖ.
ﺑـﻪ ﺍﻣـﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ)ﻋـﺞ( ﺍﺷـﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻳـﺪ .ﺍﻳﺸـﺎﻥ ﺟﺎﻳﻲ ﻫﻢ
ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.
ﻫﻤﻪ ﺍﺋﻤﻪ ﺗﻤﺮﻛــﺰ ﺭﺍ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺭﻭﻱ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻛﺮﺑــﻼ ﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻧﺪ ،ﻛﺎﺭ ﺧﻮﺩ
ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ .ﻧﮕﻔﺘﻪﺍﻧﺪ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺫﻛﺮ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺪﻫﻴﺪ .ﻫﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﺭﺍ ﻣﺤﻮﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺪﻫﻴﺪ .ﺍﻣﺎﻡ ﻫﺸﺘﻢ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ» :ﺍﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺩﺍﺭﻳﺪ
ﮔﺮﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﮔﺮﻳﻪ ﻛﻨﻴﺪ«.
ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﭘﻮﺷﻴﺪﻥ ﻟﺒﺎﺱ ﺳﻴﺎﻩ ﺩﺭ ﻣﺎﻩ ﻣﺤﺮﻡ ﻧﻈﺮﺍﺕ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ
ﻣﻄﺮﺡ ﺍﺳﺖ ،ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻧﻈﺮﻱ ﺩﺍﺭﻳﺪ؟
ﻣﻮﺿﻮﻉ ﭘﻮﺷﻴﺪﻥ ﺟﺎﻣﻪ ﺳــﻴﺎﻩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﺍﺭﺳﻴﺪﻥ ﺍﻳﺎﻡ ﻣﺤﺮﻡ ﺍﻟﺤﺮﺍﻡ
ﺣﺎﻝ ﻭ ﻫﻮﺍﻱ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ،ﺍﺯ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﻄﺮﺡ
ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﺩﻭ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺍﻭﻝ ،ﻧﻈﺮ ﻛﺴــﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﺸﻖ ﻭ ﻋﻼﻗﻪ ﻭﺻﻒﻧﺎﭘﺬﻳﺮﻱ
ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻡ ﻣﺤﺮﻡ ﻭ ﺳــﻮﮔﻮﺍﺭﻱ ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ)ﻉ( ﺧﺼﻮﺻﺎ ﺩﺭ ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﻣﺤﺮﻡ
ﻭ ﺻﻔﺮ ،ﻟﺒﺎﺱ ﺳــﻴﺎﻩ ﺑﻪ ﺗﻦ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﻴﺮﻕﻫﺎﻱ ﻣﺸــﻜﻲ ﺑﺮ ﺳــﺮ ﺩﺭ
ﻣﻨﺎﺯﻝ ﺧﻮﺩ ﻧﺼﺐ ﻣﻲﻛﻨﻨــﺪ ﻭ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻟﺒﺎﺱ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺣﺰﻥ
ﻭ ﻫﻤــﺪﺭﺩﻱ ﺑﺎ ﻋﺘﺮﺕ ﭘﺎﻙ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﻛﺮﻡ)ﺹ( ﺍﺳــﺖ .ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺩﻭﻡ،
ﻧﻈﺮ ﻛﺴــﺎﻧﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﭘﻮﺷﻴﺪﻥ ﻟﺒﺎﺱ ﺳــﻴﺎﻩ ،ﻣﻔﻬﻮﻡ
ﭼﻨﺪﺍﻧﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﻲﺧﺎﺻﻴﺖ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺑﻪﻧﻮﻋــﻲ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺍﻟﻘﺎﺋﺎﺕ
ﻭ ﺗﻔﻜﺮﺍﺕ ﺭﻭﺷــﻨﻔﻜﺮﻣﺂﺑﺎﻧﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺑﺎ ژﺳﺖﻫﺎﻱ ﺑﻪ ﺍﺻﻄﻼﺡ
ﻋﻠﻤــﻲ ﻭ ﺗﺠﺪﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺍﻭﻝ ﺣﻤﻠــﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ
ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﻗﺎﻓﻠﻪ ﺗﻤﺪﻥ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ .ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻋﺪﻩﺍﻱ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ
ﻋﺪﻡ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﺍﺯ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﻣﺮ ،ﺩﭼﺎﺭ ﺗﺤﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺑﻼﺗﻜﻠﻴﻔﻲﺍﻧﺪ ﻛﻪ
ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﻛﺪﺍﻡ ﺍﺳﺖ.
ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻓﻘﻬــﻲ ،ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ،ﻣﻜﺮﻭﻩ ﺑﻮﺩﻥ
ﭘﻮﺷﻴﺪﻥ ﻟﺒﺎﺱ ﺳﻴﺎﻩ ﺩﺭ ﻧﻤﺎﺯ ﻭ ﻏﻴﺮﻧﻤﺎﺯ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺣﺪ ﻛﺮﺍﻫﺖ ﺗﺠﺎﻭﺯ
ﻧﻜﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﻧﻜﺘﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻋﺪﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﻓﻘﻬﺎ ﻗﺎﺋﻠﻨﺪ
ﻛﻪ ﭘﻮﺷــﻴﺪﻥ ﻟﺒﺎﺱ ﺳﻴﺎﻩ ﺩﺭ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻱ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﻜﻢ
ﻛﺮﺍﻫﺖ ﻣﺴﺘﺜﻨﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﭘﻮﺷﻴﺪﻥ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻱ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(
ﻛﺮﺍﻫﺖ ﻧﺪﺍﺭﺩ ،ﻋﻠﺖ ﻛﺮﺍﻫﺖ ﺭﺍ ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻮﺷﻴﺪﻥ
ﻟﺒﺎﺱ ﺳــﻴﺎﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻡ ﻭﻓﺎﺕ ﺍﺋﻤﻪ)ﻉ(ﺧﺼﻮﺻــﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻡ ﻣﺤﺮﻡ ﻭ ﺻﻔﺮ،
ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻣﻮﺩﺕ ﻭ ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﺣﺖ ﻣﻘﺪﺱ ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ)ﻉ(
ﺍﺳﺖ .ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﻭ ﻣﺤﺒﺎﻥ ﺁﻥ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭﺍﻥ ﺑﺎ ﺑﻪ ﺗﻦ ﻛﺮﺩﻥ ﺟﺎﻣﻪ ﺳﻴﺎﻩ،
ﺣﺰﻥ ﻭ ﺍﻧﺪﻭﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺳﻔﺎﺭﺵ ﺍﺋﻤﻪ )ﻉ( ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩﻩﺍﻧﺪ:
»ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺣﺰﻥ ﻣﺎ ﻣﺤﺰﻭﻧﻨﺪ« ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.
ﺑﻪﻋﻼﻭﻩ ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺎﻩﭘﻮﺷﻲ ،ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺳﺎﺯﻧﺪﻩ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﺣﻴﺎﻱ ﺍﻣﺮ
ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ)ﻉ( ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﻭ ﻣﺤﺒﻮﺏ ﺁﻥ ﺫﻭﺍﺕ ﻣﻘﺪﺱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ» :ﺭﺣﻢ ﺍﷲ ﻣﻦ ﺍﺣﻴﺎ ﺍﻣﺮﻧﺎ« ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺸﻤﻮﻝ ﺭﺣﻤﺖ ﺣﻖ ﺑﺎﺩ،
ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺍﻣﺮ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺍﺣﻴﺎ ﻛﻨﺪ.
ﺑﺪﻭﻥ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻭﻗﺘﻲ ﭘﻴﺮ ﻭ ﺟﻮﺍﻥ ،ﺑﺰﺭگ ﻭ ﺧﺮﺩﺳﺎﻝ ،ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺎﻡ ﻟﺒﺎﺱ
ﺳﻴﺎﻩ ﻣﻲﭘﻮﺷﻨﺪ ،ﻳﺎﺩﺁﻭﺭ ﺣﺰﻥ ﻭ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺟﺎﻧﻜﺎﻫﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ
ﻣﻘﺪﺱ ﺣﻀﺮﺕ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ)ﻉ( ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ
ﻛﻪ ﺑﻘﺎﻱ ﺍﺳﻼﻡ ﻣﺮﻫﻮﻥ ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﻣﺤﺮﻡ ﻭ ﺻﻔﺮ ﺍﺳﺖ.
ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺗﺎﺭﻳﺦ ،ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻮﺭﺧﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ،ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﺟﺎﻧﺴﻮﺯ
ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ،ﺯﻧﺎﻥ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﭘﺎﻙ ﺭﺳﻮﻝﺍﷲ)ﺹ( ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ
ﻳﻚ ﺳﺎﻝ ﻟﺒﺎﺱ ﺳﻴﺎﻩ ﺑﻪ ﺗﻦ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﭼﻨﺎﻥ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻱ ﺑﻮﺩﻧﺪ
ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺳﺠﺎﺩ)ﻉ( ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﻏﺬﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ .ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ
ﻧﻴﺰ ﭘﻮﺷــﻴﺪﻥ ﻟﺒﺎﺱ ﺳﻴﺎﻩ ﺩﺭ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻱ ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ)ﻉ( ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻳﻚ
ﺳﻨﺖ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪ ﺑﻴﻦ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﻭ ﻣﺤﺒﺎﻥ ﺭﺍﻳﺞ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ ﻓﻘﻬﺎﻱ ﺑﺰﺭگ ﻣﻘﻴﺪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻡ ﺳﻮﮔﻮﺍﺭﻱ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(
ﺟﺎﻣﻪ ﺳﻴﺎﻩ ﻣﻲﭘﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺗﺒﺮﻙ ﻣﻲﺟﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺟﺪﻳﺖ ﺍﺯ ﺁﻥ
ﻧﮕﻬﺪﺍﺭﻱ ﻭ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻭﺻﻴﺖ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺭﺣﻠﺘﺸﺎﻥ
ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺗﺒﺮﻙ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﻓﻦ ﺷﻮﺩ.
ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭘﻮﺷﻴﺪﻥ ﻟﺒﺎﺱ ﺳﻴﺎﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻡ ﺳﻮﮔﻮﺍﺭﻱ ﺍﺋﻤﻪ)ﻉ( ﺧﺼﻮﺻﺎ
ﺩﺭ ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﻣﺤﺮﻡ ﻭ ﺻﻔﺮ ﻧــﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺮﺍﻫﺖ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺑﻠﻜﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﻛﻪ
ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻫﻤﺪﺭﺩﻱ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺫﻭﺍﺕ ﻣﻘﺪﺱ ﻭ ﺍﺣﻴﺎﻱ ﺍﻣﺮ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﺳﺖ ،ﺩﺍﺭﺍﻱ
ﻓﻀﻴﻠﺘﻲ ﺑﺲ ﺑﺰﺭگ ﺍﺳﺖ.
ﭼﻄﻮﺭ ﻣﻰﺷـﻮﺩ ﺧﺪﺍﻯ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﺍﻳـﻦ ﻫﻤﻪ ﺛﻮﺍﺏ ﺑـﻪ ﺯﺍﺋﺮﻳﻦ
ﻭ ﮔﺮﻳﻪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻥ ﺑﺮ ﺣﻀﺮﺕ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸـﻬﺪﺍ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴـﻼﻡ
ﻣﻰﺩﻫﺪ؟
ﺣﻀﺮﺕ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸــﻬﺪﺍ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺍﺯ ﻣﺎﻝ ﻭ ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺩﺍﺷﺖ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ
ﺩﺍﺩ ،ﭘﺲ ﺍﮔﺮ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﺮﻳﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻭ ﻫﺮﭼﻪ ﺛﻮﺍﺏ ﺑﺪﻫﺪ ﻧﺒﺎﻳﺪ
ﺗﻌﺠﺐ ﻛﺮﺩ.
ﺳﻴﺪ ﺑﺤﺮﺍﻟﻌﻠﻮﻡ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺗﺸﺮﻑ ﺑﻪ ﺳﺎﻣﺮﺍ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺍﻓﺘﺎﺩ .ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺭﺍﻩ
ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻛﻪ ﮔﺮﻳﻪ ﺑﺮ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﮔﻨﺎﻫﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻰﺁﻣﺮﺯﺩ،
ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﺮﺩ .ﻫﻤﺎﻥ ﻭﻗﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﻋﺮﺑﻰ ﺳﻮﺍﺭ ﺑﺮ ﺍﺳﺐ
ﺑﻪ ﺍﻭ ﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﺳﻼﻡ ﻛﺮﺩ.
ﺑﻌﺪ ﭘﺮﺳــﻴﺪ :ﺟﻨﺎﺏ ﺳــﻴﺪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻓــﺮﻭ ﺭﻓﺘﻪﺍﻯ؟
ﺍﮔﺮ ﻣﺴــﺎﻟﻪﺍﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﺍﺳــﺖ ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﺷــﺎﻳﺪ ﻣﻦ ﻫﻢ ﺍﻫﻞ ﺑﺎﺷﻢ.
ﺳﻴﺪﺑﺤﺮﺍﻟﻌﻠﻮﻡﻋﺮﺽﻛﺮﺩ:ﺩﺭﺍﻳﻦﺑﺎﺭﻩﻓﻜﺮﻣﻰﻛﻨﻢﻛﻪﭼﻄﻮﺭﻣﻰﺷﻮﺩ
ﺧﺪﺍﻯ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺛﻮﺍﺏ ﺑﻪ ﺯﺍﺋﺮﻳﻦ ﻭ ﮔﺮﻳﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﺮ ﺣﻀﺮﺕ
ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴﻼﻡ ﻣﻰﺩﻫﺪ؛ ﻣﺜﻼ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻗﺪﻣﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺯﻳﺎﺭﺕ
ﺑﺮﻣﻰﺩﺍﺭﻧﺪ ،ﺛﻮﺍﺏ ﻳﻚ ﺣﺞ ﻭ ﻳﻚ ﻋﻤﺮﻩ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﻠﺸــﺎﻥ ﻧﻮﺷــﺘﻪ
ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﻳﻚ ﻗﻄﺮﻩ ﺍﺷﻚ ﺗﻤﺎﻡ ﮔﻨﺎﻫﺎﻥ ﺻﻐﻴﺮﻩ ﻭ ﻛﺒﻴﺮﻩﺷﺎﻥ
ﺁﻣﺮﺯﻳﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮﺩ؟
ﺁﻥ ﺳﻮﺍﺭ ﻋﺮﺏ ﻓﺮﻣﻮﺩ :ﺗﻌﺠﺐ ﻧﻜﻦ! ﻣﻦ ﺑﺮﺍﻯ ﺷﻤﺎ ﻣﺜﺎﻟﻰ ﻣﻰﺁﻭﺭﻡ ﺗﺎ
ﻣﺸﻜﻞ ﺣﻞ ﺷﻮﺩ .ﺳﻠﻄﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺭﺑﺎﺭﻳﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺷﻜﺎﺭ ﻣﻰﺭﻓﺖ.
ﺩﺭ ﺷﻜﺎﺭﮔﺎﻩ ﺍﺯ ﻟﺸﮕﺮﻳﺎﻧﺶ ﺩﻭﺭ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻰ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩﺍﻯ ﺍﻓﺘﺎﺩ
ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﮔﺮﺳﻨﻪ ﺷﺪ.
ﺧﻴﻤﻪﺍﻯ ﺭﺍ ﺩﻳﺪ ﻭ ﻭﺍﺭﺩ ﺁﻥ ﺧﻴﻤﻪ ﺷﺪ .ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﻴﺎﻩ ﭼﺎﺩﺭ ،ﭘﻴﺮﺯﻧﻰ ﺭﺍ
ﺑﺎ ﭘﺴﺮﺵ ﺩﻳﺪ .ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﮔﻮﺷﻪ ﺧﻴﻤﻪ ﻋُﻨﻴﺮﻩﺍﻯ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ )ﺑﺰ ﺷﻴﺮﺩﻩ(
ﻭ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻣﺼﺮﻑ ﺷــﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺰ ،ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻰﮔﺮﺩﺍﻧﺪﻧﺪ .ﻭﻗﺘﻰ
ﺳﻠﻄﺎﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪ ،ﺍﻭ ﺭﺍ ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻨﺪ؛ ﻭﻟﻰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﺬﻳﺮﺍﻳﻰ ﺍﺯ ﻣﻴﻬﻤﺎﻥ،
ﺁﻥ ﺑﺰ ﺭﺍ ﺳــﺮ ﺑﺮﻳﺪﻩ ﻭ ﻛﺒﺎﺏ ﻛﺮﺩﻧﺪ ،ﺯﻳﺮﺍ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﺬﻳﺮﺍﻳﻰ
ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ .ﺳﻠﻄﺎﻥ ﺷﺐ ﺭﺍ ﻫﻤﺎﻥ ﺟﺎ ﺧﻮﺍﺑﻴﺪ ﻭ ﺭﻭﺯ ﺑﻌﺪ ،ﺍﺯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺟﺪﺍ
ﺷــﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻃﻮﺭﻯ ﻛﻪ ﺑﻮﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻳﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﻴﺪ ﻭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺭﺍ
ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻃﺮﺍﻓﻴﺎﻥ ﻧﻘﻞ ﻛﺮﺩ.
ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺳﻮﺍﻝ ﻛﺮﺩ :ﺍﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﺨﻮﺍﻫﻢ ﭘﺎﺩﺍﺵ ﻣﻴﻬﻤﺎﻥﻧﻮﺍﺯﻯ
ﭘﻴﺮﺯﻥ ﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪﺵ ﺭﺍ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﺎﺷــﻢ ،ﭼﻪ ﻋﻤﻠﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺪﻫﻢ؟ ﻳﻜﻰ
ﺍﺯ ﺣﻀﺎﺭ ﮔﻔﺖ :ﺑﻪ ﺍﻭ ﺻﺪ ﮔﻮﺳــﻔﻨﺪ ﺑﺪﻫﻴﺪ .ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻭﺯﺭﺍ ﺑﻮﺩ،
ﮔﻔﺖ :ﺻﺪ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻭ ﺻﺪ ﺍﺷﺮﻓﻰ ﺑﺪﻫﻴﺪ.
ﻳﻜﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﮔﻔﺖ :ﻓﻼﻥ ﻣﺰﺭﻋﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺑﺪﻫﻴﺪ .ﺳﻠﻄﺎﻥ ﮔﻔﺖ:
ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺪﻫﻢ ﻛﻢ ﺍﺳﺖ؛ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﮔﺮ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻭ ﺗﺎﺝ ﻭ ﺗﺨﺘﻢ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﺪﻫﻢ
ﺁﻥ ﻭﻗــﺖ ،ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﻞ ﻛﺮﺩﻩﺍﻡ ،ﭼﻮﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ
ﺑﻪ ﻣﻦ ﺩﺍﺩﻧﺪ .ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺩﺍﺭﻡ ﺑﻪ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺑﺪﻫﻢ ﺗﺎ ﺳﺮ
ﺑﻪ ﺳﺮ ﺷﻮﺩ.
ﺑﻌﺪ ﺳــﻮﺍﺭ ﻋﺮﺏ ﺑﻪ ﺳــﻴﺪ ﻓﺮﻣﻮﺩ :ﺣﺎﻻ ﺟﻨﺎﺏ ﺑﺤﺮﺍﻟﻌﻠﻮﻡ ،ﺣﻀﺮﺕ
ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ)ﻉ( ﻫﺮ ﭼﻪ ﺍﺯ ﻣﺎﻝ ﻭ ﻣﻨﺎﻝ ﻭ ﺍﻫﻞ ﻭ ﻋﻴﺎﻝ ﻭ ﭘﺴﺮ ﻭ ﺩﺧﺘﺮ ﻭ
ﺧﻮﺍﻫﺮ ﻭ ﺳﺮ ﻭ ﭘﻴﻜﺮ ﺩﺍﺷﺖ ﻫﻤﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ ﺩﺍﺩ ،ﭘﺲ ﺍﮔﺮ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ
ﺑــﻪ ﺯﺍﺋﺮﻳــﻦ ﻭ ﮔﺮﻳﻪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎﻥ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺍﺟــﺮ ﻭ ﺛﻮﺍﺏ
ﺑﺪﻫﺪ ،ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﻌﺠﺐ ﻛــﺮﺩ ،ﭼﻮﻥ ﺧﺪﺍ ﻛﻪ ﺧﺪﺍﻯﺍﺵ ﺭﺍ ﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ
ﺳــﻴﺪ ﺍﻟﺸــﻬﺪﺍ )ﻉ( ﺑﺪﻫﺪ؛ ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﺎﺭﻯ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ،ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ
ﻣﻰﺩﻫﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺎ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﻋﺎﻟﻰ ﺧﻮﺩ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ )ﻉ( ،ﺑﻪ
ﺯﻭﺍﺭ ﻭ ﮔﺮﻳﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ،ﺩﺭﺟﺎﺗﻰ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﺩﺭ ﻋﻴﻦ
ﺣﺎﻝ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺭﺍ ﺟﺰﺍﻯ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮﺍﻯ ﻓﺪﺍﻛﺎﺭﻯ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﻧﻤﻰﺩﺍﻧﺪ.
ﭼﻮﻥ ﺷــﺨﺺ ﻋﺮﺏ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺭﺍ ﻓﺮﻣﻮﺩ ،ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺳﻴﺪ ﺑﺤﺮﺍﻟﻌﻠﻮﻡ
ﻏﺎﻳﺐ ﺷﺪ.
ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻛﺮﺑﻼ ﺭﻭﻱ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴـﻴﻦ ﺷﻤﺸـﻴﺮ
ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺷﻬﻴﺪ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ
ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﺍﻳﻦ ﭘﺎﺭﺍﺩﻭﻛﺲ ﺭﺍ ﭼﻄﻮﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﺮﺩ؟
ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳــﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺍﺳﻤﺸــﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﻢ ﻣﻨﺎﻓﻖ ﻭ ﻣﺤﻮﺭ
ﻭﺟﻮﺩﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﻢ ﺷــﻜﻢ ﻭ ﺷﻬﻮﺕ .ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻑ ﺧﻮﺩ ﺍﺑﻲﻋﺒﺪﺍﷲ
ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻨﻬﺎ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺷﻜﻢ ﻭ ﺷــﻬﻮﺕ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻏﺎﻓﻞ ﻫﻢ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻳﻌﻨﻲ
ﺍﺳﻼﻡ ﺭﻳﺸﻪﺍﻱ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ.
ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺩﺭﺱﻫﺎﻱ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻛﺮﺑﻼ ﺭﺍ ﭼﻪ ﻣﻮﺍﺭﺩﻱﻣﻲﺩﺍﻧﻴﺪ؟
ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻱ ﺳﻮﺩﻣﻨﺪﺗﺮ ﺍﺯ ﭘﺨﺘﻪﺷﺪﻥ ﻋﻘﻞ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺳﻮﺍﻝ ﻭ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ
ﺟــﻮﺍﺏ ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﻣﻦ ﺧﻴﻠﻲ ﺿــﺮﺭ ﻭ ﺯﻳﺎﻥ ﺟﻬﻞ ﺭﺍ ﻧﻪ ﺩﺭ
ﺩﻧﻴﺎ ﻛﻪ ﺩﻧﻴﺎ ﺭﺍ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴــﺘﻢ ﻭ ﺁﺧﺮﺗﺶ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻢ .ﻳﻚ ﺑﺎﺭ ﻳﻚ
ﻛﺘﺎﺏ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﺳﺮﺍﺭﺍﻻﻳﺎﺕ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻢ ﺭﺳﻴﺪ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺿﺮﺭ ﺟﻬﻞ
ﺩﺭ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺭﺍ ﻓﻬﻤﻴﺪﻡ.
ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﺳﻢ ﻛﺘﺎﺏ ﭘﻴﺪﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺁﻳﺎﺕ ﻗﺮﺁﻥ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ
ﺗﻤﺎﻡ ﺩﻭﺯﺧﻴﺎﻥ ﻋﻠﺖ ﺩﻭﺯﺥ ﺭﻓﺘﻨﺸﺎﻥ ﺟﻬﻠﺸﺎﻥ ﺍﺳﺖ .ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ
ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻋﺎﻟﻤﺎﻥ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻛﺎﻓﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﻳﻨﻬﺎ
ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺮﻭﻧﺪ .ﭼﻄﻮﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻛﻢﻧﻈﻴﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺟﻬﻨﻢ
ﺭﻓﺘــﻦ ﺩﻟﻴﻠﺶ ﺟﻬﻞ ﺍﺳــﺖ .ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺁﻥ ﺟــﻮﺍﺏ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ
ﺭﺷــﺘﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺎﺩﻱ ﺑﺎﻋﺚ ﻧﺠﺎﺕ ﺷﻤﺎ ﺍﺯ ﻋﺬﺍﺏ ﺩﻭﺯﺥ ﻧﻴﺴﺖ .ﻭﻗﺘﻲ
ﺍﻣﻮﺭ ﺩﻧﻴﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﭙﺮﺳــﻴﺪ ﺧﻮﺏ ﺟﻮﺍﺏ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ ﺧﻮﺏ ﻛﺘﺎﺏ
ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻨﺪ .ﺧﻮﺏ ﮔﻮﺵﻫﺎ ﺭﺍ ﭘﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ
ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻣﺪﻧﺪ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﺩﻳﻦ ﺳــﻮﺍﻝ ﻛﻨﻨﺪ .ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﻧﺒﻮﺕ ﺍﻧﺒﻴﺎ ،ﺣﻼﻝ
ﻭ ﺣﺮﺍﻡ ،ﻣﻌﺎﺭﻑ ﻭ ﻋﻠﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﻗﺮﺁﻥ ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﺭﺍ ﺭﺷﺪ ﻣﻲﺩﻫﺪ،
ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ.ﺳــﭙﺲ ﺭﻭﺯ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺟﺎﻫﻞ ﺑﻪ ﺩﻳﻦ ،ﺍﻧﺒﻴﺎ ،ﺧﺪﺍ ،ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ
ﺍﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ .ﺣﻴﻮﺍﻧﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﺳﻮﺍﺩﻧﺪ ﻧﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ
ﺑﺎﺳﻮﺍﺩﻧﺪ ،ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﺳﻮﺍﺩﻧﺪ .ﺷﻤﺎ ﻳﺎﺩﺗﺎﻥ ﻧﻤﻲﺁﻳﺪ ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﭽﻪ
ﻣﺪﺭﺳﻪﺍﻱ ﺑﻮﺩﻡ .ﺑﺎﺳﻮﺍﺩﺍﻥ ﺑﻲﺩﻳﻨﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﻮﺍﺏ
ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﻭ ﻧﻔﺮ ﻗﻮﻱ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﺤﻜﻮﻣﺸﺎﻥ ﻛﺮﺩﻧﺪ.
ﻳﻜﻲ ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ 5ﺟﻠﺪ ﻛﺘﺎﺏ ﺭﻭﺵ ﺭﺋﺎﻟﻴﺴﻢ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻱ
ﺷــﻬﻴﺪ ﻣﻄﻬﺮﻱ ﺩﺭ ﭘﺎﻭﺭﻗﻲﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ 5ﺟﻠﺪ ،ﻫــﺮ ﺩﻭ ﻫﻢ ﺁﺩﻡﻫﺎﻱ
ﺑﻲﺳﻮﺍﺩﻱ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺍﻱ ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻓﺮﺩﻱ
ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺩﻛﺘﺮ ﺍﺭﺍﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻓﺮ ﺑﻮﺩ ﻭﻟﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺎﺳــﻮﺍﺩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻥ
ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺯ ﺑﻴــﻦ ﺭﻓﺖ .ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺩﻛﺘﺮ ﻳﺰﺩﻱ ﻧﺎﻣﻲ ﺑﻮﺩ.ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻓﺮﻫﻨﮓ
ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﺍﺯ ﻟﻨﻴﻦ ﻭ ﺍﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﺎﺳﻮﺍﺩﺗﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻋﻠﻢﺷﺎﻥ ﻫﻢ ﻋﻠﻤﻲ
ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺶ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺳﺎﻝ
1330-33ﺭﺍ ﺑﺨﻮﺍﻧﻴﺪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﺪ ﺣﺘــﻲ ﻛﻮﺭﻩﺩﻫﺎﺕﻫﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ
ﺟﻮﺍﻧﺎﻧﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺝ
ﺭﺍ ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ ﺷﻜﺴــﺖ ،ﺩﺭ ﻋﺮﺍﻕ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺝ ﺭﺍ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺷﻬﻴﺪ
ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﺻﺪﺭ ﺷﻜﺴــﺖ .ﻭﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺣﺰﺏ ﺑﻌﺚ ﺍﺯ ﺳﻮﺭﻳﻪ ﺑﻪ
ﻋﺮﺍﻕ ﻣﻮﺝ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩ ﻭ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺭﺍ ﺯﻳﺮ ﺳﻠﻄﻪ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﻣﻲﺑﺮﺩ.
ﻳﻚ ﻛﺘﺎﺏ ﻧﻮﺷﺖ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻗﻮﻱﺗﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﺑﻮﺩ .ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻓﻠﺴﻔﻪﺍﻱ ﺩﺭ
ﺟﻮﺍﺏ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪﺍﻥ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﺳﻮﺭﻳﻪ ﻭ ﻋﺮﺍﻕ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻳﻚ
ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺳﻮﺭﻱ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻣﻴﺸــﻞ ﻋﻔﻠﻖ ﻛﻪ ﺻﺪﺍﻡ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺷﺪﻩ ﺍﻭ
ﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﺎﺩﺭ ﻭﻱ ﻧﻴﺰ ﻳﻬﻮﺩﻱ ﺑﻮﺩ .ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻋﺎﻟﻢ ،ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪ ﭼﺮﺍ ﺟﻬﻨﻢ
ﻣﻲﺭﻭﻧﺪ .ﭼﻮﻥ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺟﺎﻫﻠﻨﺪ .ﺟﺎﻫﻞ .ﻋﺎﻟﻤﻲ ﻫﻢ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺮ
ﺍﺛﺮ ﻫﻮﺍﻱ ﻧﻔﺲ ﻭ ﺟﺎﺫﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﺟﺎﺫﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﻲﺩﻳﻦ ﺷﺪﻩ
ﻫﻤﻪ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺍﻟﻬﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻳﺎﺩ ﺑﺮﺩﻩ ،ﺁﻧﻘﺪﺭ ﭘﻮﺷﺶ ﺭﻭﻳﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﺯ
ﻫﻢ ﻳﺎﺩﻡ ﻧﻤﻲﺁﻳﺪ ﺍﻣﺎ ﭘﻴﺮﻣﺮﺩﺍﻥ ﻳﺎﺩﺷﺎﻥ ﻣﻲﺁﻳﺪ .ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻋﺎﻟﻤﺎﻥ ﻛﺎﻓﺮ
ﺷﺪﻩ .ﺳﺎﻟﻲ ﻳﻜﺒﺎﺭ ﻗﺮﺁﻥ ،ﻣﻔﺎﺗﻴﺢ ،ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﺎﻓﻆ ،ﺳﻌﺪﻱ ﻭ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺭﺍ
ﺗﻮﻱ ﺑﺨﺎﺭﻱ ﻣﻲﺭﻳﺨﺖ ﻭ ﻣﻲﺳﻮﺯﺍﻧﺪ .ﺟﺸﻦ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ؛ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﺣﻤﺪ
ﻛﺴﺮﻭﻱ .ﺍﻭ ﺭﻭﺣﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺗﺒﺮﻳﺰ ﭘﻴﺶﻧﻤﺎﺯ ﺑﻮﺩ.
ﻣﻦ ﻋﻜﺲ ﺁﺧﻮﻧﺪﻱﺍﺵ ﺭﺍ ﺩﻳــﺪﻩﺍﻡ .ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺧﻮﺑﻲ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺍﻗﺘﺪﺍ
ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺑﻌﺪ ﻭﻗﺘﻲ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲﻫﺎ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺣﺎﻛﻢ
ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻈﺎﻫﺮ ﺩﻳﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﺷﺪ .ﻣﺴﺠﺪﺵ ﺧﻠﻮﺕ ﺷﺪ .ﺩﻳﺪ
ﻛﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﻧﺎﻧﻲ ﮔﻴﺮﺵ ﻧﻤﻲﺁﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪ ﻭ ﻛﺎﺭﻣﻨﺪ ﺩﺍﺩﮔﺴــﺘﺮﻱ
ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﺷﺪ .ﻋﺒﺎ ﻭ ﺍﻣﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﺑﺮﺩﺍﺷــﺖ ﺻﻮﺭﺗﺶ ﺭﺍ ﺗﻴﻎ ﺯﺩ .ﻛﺮﺍﻭﺍﺕ
ﻫﻢ ﺯﺩ ﻭ ﻛﺘﺎﺏ ﭘﺎﻙﺩﻳﻨﻲ ﺭﺍ ﻧﻮﺷﺖ ﻭ ﺳﺎﻟﻲ ﻳﻜﺒﺎﺭ ﺟﺸﻦ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ
ﻭ ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻱ ﻣﻘﺪﺱ ﺭﺍ ﺁﺗﺶ ﻣﻲﺯﺩ .ﻣﻲﮔﺬﺍﺷﺖ ﻛﺘﺎﺏ ﺧﺪﺍ ﺑﺴﻮﺯﺩ
ﺗﺎ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ ﺷﻮﺩ .ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﺳﻴﺪﺣﺴﻴﻦ ﺍﻣﺎﻣﻲ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺷﺪﻩ
ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻧﻮﺍﺏ ﺻﻔﻮﻱ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ .ﺑﺎ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻋﻼﻣﻪﺍﻣﻴﻨﻲ .ﺍﻳﻨﻬﺎ
ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﻳﺎﺩﺷﺎﻥ ﺭﻓﺖ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﭘﺮﺩﻩ ﮔﻨﺎﻩ ﺭﻭﻱ ﺭﻭﺣﺸﺎﻥ ﺗﺮﺍﻛﻢ ﭘﻴﺪﺍ
ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺟﺎﻫﻞ ﺑﻪ ﺣﻖ ﺷﺪﻧﺪ.
ﻣﺎ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺷــﻬﺮ ﭼﻘﺪﺭ ﺑﻲﺩﻳﻦ ﺩﺍﺭﻳﻢ ،ﭼﻘﺪﺭ ﻳﻬﻮﺩﻱ ﻭ ﺯﺭﺗﺸﺘﻲ
ﺩﺍﺭﻳﻢ .ﺷﻤﺎ ﻛﻨﺎﺭ ﺩﺳﺘﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻱ ﻣﺤﺮﻡ ﻛﺪﺍﻡ ﻳﻬﻮﺩﻱ ﻭ ﺯﺭﺗﺸﺘﻲ
ﻭ ﺑﻲﺩﻳﻨﻲ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻳﺪ .ﻛﺪﺍﻡ ﻣﻨﻜﺮ ﺣﺠﺎﺏ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻳﺪ .ﺑﺮﺍﻱ ﻋﻼﺝ ﺟﻬﻞ
ﺩﺍﺭﻭ ﻫﺴــﺖ ﺍﻣﺎ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﻧﻤﻲﺁﻳﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺭﻭ ﺑﭙﺮﺳﺪ .ﺷﻴﺦ ﺑﻬﺎﻳﻲ ﺷﻌﺮ
ﺟﺎﻟﺒﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ:
ﭼﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﺎﺟﺰ ﻭ ﺑﻲﻧﻮﺍﻳﻲ
ﺑﻜﻦ ﻫﺎﻱﻭ ﻫﻮﻳﻲ ﺑﺰﻥ ﺩﺳﺖ ﻭ ﭘﺎﻳﻲ
ﺗﻮ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﺏ ﻏﻔﻠﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺑﺮ
ﭼﻪ ﺧﻮﺍﺏ ﮔﺮﺍﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﺍﷲﺍﻛﺒﺮ
ﺳﻮﺍﻝ ﻋﻼﺝ ﺍﺯ ﻃﺒﻴﺒﺎﻥ ﺩﻳﻦ ﻛﻦ
ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺍﺭﻭﺍﺡ ﺁﻥ ﻃﻴﺒﻴﻦ ﻛﻦ
ﺑﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﻣﻦ ،ﺳــﻮﺍﻝ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻴﻤﺎﺭﻱ ﺟﻬﻞ ﺭﺍ ﻋﻼﺝ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺍﻧﺴﺎﻥ
ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ.
ﺩﻭﺭﻱ ﺍﺯ ﺟﻬﻞﻭ ﻧﺎﺩﺍﻧﻲ ﺍﺯ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺩﺭﺱﻫﺎﻱ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻛﺮﺑﻼﺳﺖ.
21
ﻧﮕﺎﻫﻰ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﺴﺦ
ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺗﺎ ﻣﻘﺘﻞﻫﺎ
ﺭﺍﻭﻳﺎﻥ ﺷﻬﺪِ
ﺷﻬﺎﺩﺕ
ﺷﻜﺮﺍﷲ ﻛﺮﻳﻤﻰ
ﺍﺯ ﺷــﺮﺡ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻭ ﻧﺒﺮﺩ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺍﻣﺎﻡﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ،ﺩﺭ
ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻭ ﻫﻨﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎﻯ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺍﻗﺘﺒﺎﺱ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎ ﻛﻪ ﺷــﺎﻣﻞ ﻧﺴﺦ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﻳﺎ ﺷــﺒﻴﻪﺧﻮﺍﻧﻰ )ﺗﻌﺰﻳﻪﻧﺎﻣﻪ(،
ﻣﻨﺎﻗﺐﺧﻮﺍﻧﻰ ،ﭘﺮﺩﻩﺧﻮﺍﻧﻰ ﻭ ﻣﻘﺘﻞﻧﻮﻳﺴــﻰ ﻭ ...ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ،ﺯﻧﺪﮔﻰ
ﺍﻳﻦ ﺷــﻬﻴﺪ ﺷــﻴﻌﻪ ﺭﺍ ﻣﻨﺒﻌﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ ﺗﺎ ﺑــﺎ ﺑﻬﺮﻩﮔﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﺁﻥ،
ﻫﺮ ﻳــﻚ ﺑﻪ ﺷــﻜﻞ ﻭ ﺭﻭﺵ ﺧﺎﺹ ﺧــﻮﺩ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻭ ﺷــﻬﺎﺩﺕ ﺍﻣﺎﻡ
ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺸﻨﺪ.
ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺩﺳــﺖﻛﻢ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺳــﻨﺖﻫﺎﻯ
ﻣﻬﻢ ﻧﻤﺎﻳﺸﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺟﻬﺎﻥ ﺷــﻴﻌﻪ ﻛﻪ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻫﺮ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ
ﺩﺳــﺖ ﻛﻢ ﻳﻚﺑﺎﺭ ﻳﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻩ ﻳﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺁﻥ ﺷﻨﻴﺪﻩ ،ﺑﺪﻭﻥ ﺣﻀﻮﺭ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ،ﺑﻪ ﻛﻞ ﻣﻮﺟﻮﺩﻳﺖ ﻧﻤﻰﻳﺎﻓﺖ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮﺧﻰ
ﺍﺯ ﭘﮋﻭﻫﺸــﮕﺮﺍﻥ ،ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻬﺮﺍﻡ ﺑﻴﻀﺎﻳﻰ ﻭ ﺍﺣﺴــﺎﻥ ﻳﺎﺭﺷﺎﻃﺮ ﺗﻼﺵ
ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﺸــﻴﻨﻪ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﺎﺳــﺘﺎﻥ ﻣﺎ ﻭ ﺁﻳﻴﻦ
ﺳﻴﺎﻭﺵﺧﻮﺍﻧﻰ ﻧﺴــﺒﺖ ﺩﻫﻨﺪ ،ﺍﻣﺎ ﺟﻼﻝ ﺳﺘﺎﺭﻯ ﺩﺭ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ
ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ »ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋــﻰ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﻭ ﺗﺌﺎﺗﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ« ﻛﻪ ﺍﺛﺮ
ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﺭﺯﻧﺪﻩ ﻭ ﻣﻬﻤﻰ ﺍﺳﺖ ،ﺩﻻﻳﻠﻰ ﻗﺎﻧﻊﻛﻨﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﺩﻋﺎ ﺍﻗﺎﻣﻪ
ﻛﺮﺩﻩ ﻛﻪ ﺷﺮﺡ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺣﻮﺻﻠﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻲ
ﻫﻢ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩ .ﺍﻣﺎ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺳﺘﺎﺭﻯ ﭘﺲ ﺍﺯ
ﻗﻴﺎﺱ ﻭﻳﮋﮔﻰﻫﺎﻯ ﺳﻴﺎﻭﺵ ﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻰﺭﺳﺪ
ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻰﺁﻳﺪ .ﺣﺎﻝ ﺍﮔﺮ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﺍﻭ ﺭﺍ
ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ،ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺑﻰﺣﻀﻮﺭ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(
ﻭ ﺭﺳﻤﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﺬﻫﺐ ﺷــﻴﻌﻪ ،ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻗﻄﻌﺎ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺭﺷﺪ
ﻧﻤﻰﻛﺮﺩ .ﺍﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺮﺍﻯ ﺭﺷــﺪ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺑــﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺗﺠﻠﻰ
ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻧﻪ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻭ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺍﺳﺖ .ﺩﻟﻴﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ
ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺟﺴﺖﻭﺟﻮ ﻛﺮﺩ .ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ ﻭ ﻗﻴﺎﻡ
ﻣﻈﻠﻮﻡ ﻭ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﮔﻰ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻇﺎﻟﻢ ،ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﻯ ﺳﻴﺮ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﺳــﺖ .ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺟﻨﮓ،
ﺻﺪﺍﻡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﻌﺎﺭﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩ »ﺻﺪﺍﻡ ﻳﺰﻳﺪ ﻛﺎﻓﺮ« ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ ،ﻭﻗﻮﻉ
22
ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﺭﺍ ﭘﻴﺮﻭﺯﻯ »ﺧﻮﻥ ﺑﺮ ﺷﻤﺸﻴﺮ« ﻭ ﺑﻪ ﺛﻤﺮ ﺭﺳﻴﺪﻥ
ﻧﻬﻀﺘﻰ ﺣﺴــﻴﻨﻰ ﺧﻄﺎﺏ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺪﻩ ﻭ ﻧﮕﺮﺷــﻰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ
ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﺤﻘﻘﺎﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻄﺮﺡ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ
ﺗﺎﺛﻴﺮﭘﺬﻳﺮﻯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﺯ ﻧﻬﻀﺖ ﺣﺴﻴﻨﻰ ﺭﺍ ﺑﺮﺭﺳﻴﺪﻧﺪ .ﺑﻪﺯﻋﻢ
ﺁﻧﺎﻥ ،ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ،
ﻫﺮ ﺩﻭ ﻣﺘﺎﺛﺮ ﺍﺯ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺷــﻬﺎﺩﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﻮﺩ .ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺩﺭ
ﻋﺮﺍﻕ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﻢ ﺍﻓﺘﺎﺩ .ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﻣﺨﺎﻟﻒ
ﺣﻀﻮﺭ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﺩﺭ ﻋﺮﺍﻕ ،ﭘﻮﺳﺘﺮﻫﺎﻳﻰ ﺍﺯ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ
ﻣﻨﺘﺸــﺮ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﺮ ﺩﺭ ﻭ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﺷﻬﺮ ﻧﺼﺐ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﻋﺮﺍﻕ
ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻭ ﺣﻀﻮﺭ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺧﺎﻙ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ،
ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍﻳﻰ ﺯﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﺒﺎﺭﺯﺍﻥ ﺁﻥ ﻧﻬﻀﺖ
ﺣﺴــﻴﻨﻰ ﺭﺍ ﺳــﺮﻟﻮﺣﻪ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ .ﮔﻮﻳﻰ ﻛﻪ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ
ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﺩﺭ ﻋﺮﺍﻕ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﺯﺧﻮﺍﻧﻰ ﻋﺮﺍﻗﻰﻫﺎﻯ
ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺑﻪ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﻭﺍﺩﺍﺷﺘﻪ
ﺑﻮﺩ .ﺑﺮﺍﻯ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﻋﺮﺍﻕ ،ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﮔﻰ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ،ﻧﻮﻋﻰ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ
ﺳﻨﺖﻫﺎﻯ ﺣﺴﻴﻨﻰ ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﻣﻈﻠﻮﻡ ﻋﻠﻴﻪ ﻇﺎﻟﻢ ﻭ ﻳﺰﻳﺪ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﻮﺩ .ﺍﻳﻦ
ﺩﻭﻣﻴﻦ ﺩﻟﻴﻠﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﺭﺷﺪ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﻭ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭﻯ ﺁﻥ ﺩﺭ
ﺳﺮﺯﻣﻴﻦﻫﺎﻯ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻋﺮﺍﻕ ﺫﻛﺮ ﻛﺮﺩ.
ﻧﺴﺦﻫﺎﻱ ﺗﻌﺰﻳﻪ
ﻫﻤــﻪ ﻣﻰﺩﺍﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻌﺰﻳــﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻭ ﺷــﻬﺎﺩﺕ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻧﺴﺨﻪﻫﺎﻯ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺗﻌﺰﻳﻪ
ﺑﻪ ﺩﺳــﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭ ﻗﺼﻪ ﺍﺻﻠﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺻﺮﻓﺎ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(
ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ .ﺣﺘﻰ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺧﺎﻛﻰ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﻣﺠﻠﺲ ﺗﻌﺰﻳﻪﺍﻯ
ﺑﺎ ﺷــﺮﺡ ﻣﻔﻴﺪﻯ ﺑﺮ ﺁﻥ ﻣﻨﺘﺸــﺮ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮگ ﻧﺎﺻﺮﺍﻟﺪﻳﻦﺷــﺎﻩ
ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺑﻬﺘﺮ ﺗﺼﻨﻴﻒ
ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ .ﺑﻬﺮﺍﻡ ﺑﻴﻀﺎﻳﻰ ﻫﻢ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﺠﻠﺲ ﺗﻌﺰﻳﻪﺍﻯ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ
»ﻋﺒﺎﺱ ﻫﻨﺪﻭ« ﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺷﺮﺣﻰ ﻣﻔﺼﻞ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺷﺮﺡ
ﺗﺎﺯﻩ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺷﺪﻥ ﻳﻚ ﻧﺎﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩ .ﺍﻣﺎ ﻭﻳﮋﮔﻰ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺴﺦ ،ﺍﺯ
ﻣﺠﻠﺲ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻋﺒﺎﺱ ﻫﻨﺪﻭ ﻭ ﻧﺎﺻﺮﺍﻟﺪﻳﻦﺷﺎﻩ،
»ﮔﺮﻳﺰ« ﺍﺳﺖ .ﻫﺮ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﻗﻄﻌﺎ ﺩﺭ ﻣﺜﻞﻫﺎﻯ ﺭﻭﺯﻣﺮﻩ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ »ﮔﺮﻳﺰ
ﺑﻪ ﺻﺤﺮﺍﻯ ﻛﺮﺑﻼ« ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻳﻦ ﻣﺜﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩ ﺍﺯ
ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺍﺳــﺖ .ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺗﻌﺰﻳﻪﺍﻯ ﻣﺜﻞ ﺗﻌﺰﻳﻪﻫــﺎﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﻳﺎ
ﺍﻣــﺎﻡ ﺭﺿــﺎ)ﻉ( ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ،ﻫﻤــﻪ ﺑﺨﺸــﻰ ﺍﺯ ﻣﺠﻠﺲ ﺭﺍ ﺑــﻪ ﻣﺎﺟﺮﺍﻯ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻭ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺻﺤﺮﺍﻯ ﻛﺮﺑﻼ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ،
ﻃﻮﺭﻯ ﻛﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﻰ ﻗﺼﻪ ﺍﺻﻠﻰ ﺭﻫﺎ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺷﺮﺡ ﺣﻀﻮﺭ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻭ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺻﺤﺮﺍﻯ ﻛﺮﺑﻼ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﻰﺷــﻮﺩ .ﺍﻳﻦ
ﺭﻫﺎ ﻛﺮﺩﻥ ﻗﺼﻪ ﻭ ﮔﻔﺘﻦ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺩﺭ ﺗﻌﺰﻳﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻗﺼﻪ
ﺍﺻﻠــﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻭ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺍﻭ ﻧﻴﺴــﺖ» ،ﮔﺮﻳﺰ« ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻥ
»ﮔﺮﻳــﺰ ﺑﻪ ﺻﺤﺮﺍﻯ ﻛﺮﺑﻼ« ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺭﺩ .ﺍﻳﻦ ﺷــﻴﻮﻩ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺑﻬﺘﺮ،
ﻓﻦ ﺭﻭﺍﻳــﻰ ﺩﺭ ﭘﺮﺩﻩﺧﻮﺍﻧﻰ ﻫﻢ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗــﺮﺍﺭ ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ ﻭ
ﭘﺮﺩﻩﺧﻮﺍﻧــﺎﻥ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻯ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺭﻭﺍﻳﺖﻫﺎﻯ ﺧــﻮﺩ ﮔﺮﻳﺰﻯ ﻫﻢ ﺑﻪ
ﺻﺤﺮﺍﻯ ﻛﺮﺑﻼ ﻣﻰﺯﺩﻧﺪ ،ﮔﺮﻳﺰﻯ ﻛﻪ ﺣﺘﻰ ﺩﺭ ﺗﻌﺰﻳﻪ »ﻋﺒﺎﺱ ﻫﻨﺪﻭ«
ﻭ ﻧﺎﺻﺮﺍﻟﺪﻳﻦﺷﺎﻩ ﻫﻢ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺳﺮﺍﻍ ﮔﺮﻓﺖ.
ﻫﺮﭼﻨــﺪ ﻣﻨﺒﻊ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﻭ ﺳــﺮﻭﺩﻥ ﻧﺴــﺦ ﺗﻌﺰﻳــﻪ ﺍﻏﻠﺐ ﻛﺘﺎﺏ
»ﺭﻭﺿﻪﺍﻟﺸــﻬﺪﺍء« ﺑــﻮﺩﻩ ،ﺍﻣﺎ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺗﻌﺰﻳﻪﻧﻮﻳﺴــﺎﻥ ﺩﺍﻧﺶ
ﭼﻨﺪﺍﻧﻰ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺯ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ
ﺩﻳﮕــﺮ ﻭ ﻗﻴﺎﺱ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻰﺑﻬﺮﻩ ﻣﺎﻧﺪﻩﺍﻧﺪ .ﺷــﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻭﺻﻒ ﻛﺘﺎﺏ
ﺭﻭﺿﻪﺍﻟﺸﻬﺪﺍء ﻛﻪ ﺍﺻﻄﻼﺡ »ﺭﻭﺿﻪﺧﻮﺍﻧﻰ« ﻫﻢ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ،
ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﻗﻀﺎﻭﺕ ﺷﻬﻴﺪﻣﻄﻬﺮﻯ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﻛﺎﻓﻰ ﺑﺎﺷﺪ .ﺍﻳﺸﺎﻥ
ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ »ﺣﻤﺎﺳﻪ ﺣﺴﻴﻨﻰ« ﺧﻮﺩ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺁﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﻧﺪ »ﺑﺎ
ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﺟﺎ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﺳــﻼﻡ ﺑﮕﺮﻳﺪ« ،ﻳﻌﻨﻰ ﺍﺯ
ﺑﺲ ﻛﻪ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻭ ﺍﻏﺮﺍﻕ ﺩﺍﺭﺩ) .ﻧﻘﻞ ﺑــﻪ ﻣﻀﻤﻮﻥ( ﺍﻣﺎ ﻛﺘﺎﺏ ﺭﻭﺿﻪ
ﺍﻟﺸﻬﺪﺍء ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻘﺘﻞﻫﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ
ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﭘﺮ ﺍﺯ ﻗﺼﻪﻫﺎﻯ ﻓﺮﻋﻰ ﻭ ﺭﻳﺰ ﻭ ﺩﺭﺷﺘﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺭﻭﺍﻳﺖ
ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻭ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺷﺎﺥ ﻭ ﺑﺮگ ﻣﻰﺩﻫﺪ .ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ،
ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻭ ﺷــﻬﺮﺑﺎﻧﻮ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎﻯ ﺍﻳﻦ
ﻛﺘﺎﺏ ﺍﺳــﺖ؛ ﻧﻜﺘﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﺤﻘﻘﺎﻥ ﺑﻪ ﺻﺤﺖ ﺁﻥ ﺷﻚ
ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ .ﭘﺲ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻰ ﭘﻴﺪﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺗﻌﺰﻳﻪﻧﻮﻳﺴــﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺍﻏﻠﺐ
ﺑﻪ ﺳــﺮﺍﻍ ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﺑﺮﻭﻧﺪ ،ﺿﻤﻦ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ
ﻣﻘﺘﻞﻫﺎﻯ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﻪ ﻓﺎﺭﺳﻰ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﻭ ﻛﻤﺘﺮ ﺗﻌﺰﻳﻪﻧﻮﻳﺴﻰ ﺑﻪ
ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺮﺑﻰ ﻣﺴــﻠﻂ ﺑﻮﺩﻩ ﺗﺎ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻭ ﺍﺳــﺘﻨﺎﺩ
ﻋﻠﻤﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﻨﺪ.
ﺍﻣﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﻫﻤﻴﺸــﻪ ﻣﺒﺤﺜﻰ ﻣﻬﻢ ﻭ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺤﺚ
ﺍﺳﺖ .ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻯ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﺗﺤﺮﻳﻒﺷﻨﺎﺳﻰ
ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﺯﺩﻩ ﻭ ﻫﺮ ﻧﻬﺎﺩ ﺑﻪ ﺳﻬﻢ ﺧﻮﺩ ﺑﺮ ﺁﻥ
ﺑﻮﺩﻩ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﻮﺯﻩ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻛﻨﺪ .ﺣﺎﻝ ﺍﮔﺮ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ
ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ،ﻗﻄﻌﺎ ﻛﺘﺐ ﻣﻔﻴﺪ ﻭ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ
ﺧﻮﺍﻫﻴﺪ ﻳﺎﻓﺖ ،ﺯﻳﺮﺍ ﻣﺤﻘﻘﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦﺑﺎﺭﻩ ﻛﺎﺭ ﻛﺮﺩﻩ
ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪﻯ ﻧﻴﺰ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ.
ﺗﻌﺰﻳﻪ ﻭ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ
ﭘﺮﺳــﺶ ﺍﺳﺎﺳــﻰ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ،ﻧﻜﺎﺗﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ
ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺳــﺘﻨﺎﺩ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺍﺳــﺘﻨﺎﺩ ﺑﻮﺩﻥ ﻳــﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺭﻫﻨﻤﻮﻥ
ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﻛﺘﺎﺏﺷﻨﺎﺳــﺎﻥ ﻭ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍﭘﮋﻭﻫﺎﻥ ﻫﺮﻳﻚ ﺭﻭﺷــﻰ ﺑﺮﺍﻯ
ﺑﺮﺭﺳــﻰ ﻣﻘﺘﻞﻫﺎ ﻭ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﺍﺭﻧﺪ .ﺑﺮﺧﻰ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﭼﻨﺪ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻌﺘﺒﺮ
ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻰﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﺧﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮ ﺍﺳــﺎﺱ ﺍﺣﺎﺩﻳﺚ ﻭ ﺑﺮﺧﻰ
ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎﻯ ﻋﻘﻞ ﻳﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳــﻪ .ﺍﻣﺎ ﻧﻜﺘﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳــﺖ ﻛﻪ
ﺍﺻﻄــﻼﺡ ﺟﺎﻟﺐ ﻭ ﺭﺍﻳﺞ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺸــﻜﻴﻚ ﺩﺭ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻯ
ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻭ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻭ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺍﻳﺸﺎﻥ ،ﻭﺍژﻩ
»ﻗﺼﻪ« ﻳﺎ »ﻗﺼﻪﺳــﺮﺍﻳﻰ« ﺍﺳــﺖ ،ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻗﺪﻣﺎ ﻗﺼﺪ
ﻧﻘﺪ ﻳﺎ ﻣﺠﻌﻮﻝ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻣﻘﺘﻞ ﻳﺎ ﻛﺘﺎﺑﻰ ﺩﺭ ﺗﺸــﺮﻳﺢ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ
ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ ،ﺑﻪ ﺳــﻴﺎﻕ ﺍﻓﻼﻃﻮﻥ ﺁﻥ ﺭﺍ »ﻗﺼــﻪ« ﻣﻰﺧﻮﺍﻧﻨﺪ .ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ
ﻣﺜﺎﻝ ،ﺷﻬﻴﺪ ﻗﺎﺿﻰ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻰ ﻣﻘﺘﻞ ﺍﺳﻔﺮﺍﻳﻨﻰ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﻘﺘﻞﻫﺎﻯ
ﻣﺸﻜﻮﻙ ﻭ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺍﺳــﺖ ،ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻋﻨﻮﺍﻥ »ﺗﺤﻘﻴﻖ
ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻭﻝ ﺍﺭﺑﻌﻴﻦ ﺣﻀﺮﺕ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍء« ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻰﻛﻨﺪ:
»ﻣﻘﺘﻞ ﺍﺳــﻔﺮﺍﻳﻨﻰ ﭘﺮ ﺍﺯ ﺟﻌﻠﻴﺎﺕ ﻭ ﻧﻘﻠﻴﺎﺕ ﻗﺼﻪﺳــﺮﺍﻳﺎﻥ ﺍﺳﺖ«.
ﻳﻌﻨﻰ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺘﻞ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﻧﻴﺴــﺖ .ﺑﻪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻯ ﺍﻓﻼﻃﻮﻧﻰ ﻛﻪ
ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻧﻴﺴﺖ ،ﺳﺮﺍﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺷﺎﺥ ﻭ ﺑﺮگ ﺟﻌﻠﻰ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ
ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻛﻢ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ .ﻣﻘﺘﻞﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ
ﺑﺎ ﺍﺳــﺘﻨﺎﺩ ﺑﻪ ﺍﺣﺎﺩﻳﺚ ﻭ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺛﻖ ﺩﺭ ﭘــﻰ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ،ﻳﻌﻨﻰ
ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺳﺎﺩﮔﻰ ﻫﺮ ﻣﻘﺘﻠﻰ
ﺭﺍ ﻧﻤﻰﭘﺬﻳﺮﻧﺪ .ﺍﻣﺎ ﺑﺎﺯ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺁﺛﺎﺭ
ﻛﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮﺍﻥ ﻧﻴﺴــﺖ ،ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﺮﺩﻡ
ﻋﺎﺩﻯ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰﮔﻴﺮﺩ» .ﻧﻮﺭﺍﻟﻌﻴﻦ ﻓﻰ ﻣﺸــﻬﺪ ﺍﻟﺤﺴﻴﻦ« ﻣﻨﺴﻮﺏ ﺑﻪ
ﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻢ ﺑﻦ ﻣﻬﺮﺍﻥ ﻧﻴﺸــﺎﺑﻮﺭﻯ ﺍﺳﻔﺮﺍﻳﻨﻰ ﻫﻤﺎﻥ »ﻣﻘﺘﻞ ﺍﺳﻔﺮﺍﻧﻰ«
ﺍﺳــﺖ .ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺤﺘﻰﺳــﺮﺩﺭﻭﺩﻯ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ »ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍﭘﮋﻭﻫﻰ«
ﻛﻪ ﻛﺘﺎﺏ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺷــﻨﺎﺧﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ »ﺗﺤﺮﻳﻒﺳــﺘﻴﺰ« ﻭ
»ﺗﺤﺮﻳﻒﺳــﺎﺯ« ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﺳــﺖ ،ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﺯ ﻧﻜﺎﺕ ﺗﺤﺮﻳﻒﺳﺎﺯ
ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻩ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺩﻭ ﻧﻜﺘﻪ ﺍﺯ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺷــﺎﺭﻩ
ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ -1» :ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﺍﺯ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺭﻓﺘﻪ
ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﻣﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺍﺯ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ ﻛﻮﻓﻪ ﻭ ﻛﺮﺑﻼ
ﺭﻓﺖ -2 .ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺷﺐ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﭘﺮﺍﻛﻨﺪﻩ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﺧﻰ ﻧﻴﺰ
ﻫﻤﺎﻥ ﺷﺐ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺑﺮﻳﺪﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺳﭙﺎﻩ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ -3 .ﺯﻳﻨﺐ
ﻭﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﻮﻓﻪ ﺳﺮﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﺭﺍ ﺑﺎﻻﻯ ﻧﻴﺰﻩ ﺩﻳﺪ ﺳﺮﺵ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭼﻮﺏ
ﻣﺤﻤﻞ ﻛﻮﺑﻴﺪ ﻭ ﺷﻜﺎﻓﺖ«) .ﺧﺎﺩﻡﺍﻟﺮﺿﺎ ،1384 ،ﺹ (65ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ
ﺩﻟﻴﻞ ﻭ ﺩﻻﻳﻞ ﻗﺎﻧﻊﻛﻨﻨﺪﻩ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﻣﺤﻘﻘﺎﻥ ،ﺑﻪ ﺗﺎﺳﻰ ﺍﺯ ﺳﻴﺪ
ﻋﺒﺪﺍﻟﻌﺰﻳﺮ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻰ ﻳﺰﺩﻯ ،ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺘﻞ ﻣﻨﺴﻮﺏ ﺑﻪ ﺍﺳﻔﺮﺍﻳﻨﻰ ﺭﺍ ﺍﺛﺮ
ﺧﻮﺩ ﺍﻭ ﻧﺪﺍﻧﺴﺘﻪ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺠﻬﻮﻝﺍﻟﻤﻮﻟﻒ ﻣﻰﺩﺍﻧﻨﺪ» .ﻣﻘﺘﻞﺍﻟﺤﺴﻴﻦ«
ﻣﻨﺴﻮﺏ ﺑﻪ ﺍﺑﻮﻣﺨﻨﻒ ،ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻣﻘﺘﻞﻫﺎﻯ ﺑﺤﺚﺍﻧﮕﻴﺰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎ
ﺩﺭ ﺯﻣﺮﻩ ﻣﻘﺘﻞﻫﺎﻳﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻰﺷﻮﺩ ،ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ
ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺘﺎﺑﻔﺮﻭﺷﻰ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻛﻪ ﺳﺮ ﺑﺰﻧﻴﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻭ ﻣﻘﺘﻞ ﻳﺎ ﻛﺘﺎﺑﻰ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﺪ ،ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭﻯ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺧﻮﺍﻫﺪ
ﺷﺪ ،ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﺍﺳﺖ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻓﺎﺭﺳﻰ ﺁﻥ ﻋﻨﻮﺍﻧﻰ ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺑﻪ
ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺡ ﺩﺍﺭﺩ» :ﻣﻘﺘﻞﺍﻟﺤﺴﻴﻦ :ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺷﻴﻌﻪ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻛﺮﺑﻼ
ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﻣﺨﺘﺎﺭ« .ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰﺭﺳــﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻯ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎﺕ،
ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻓﻬﺮﺳﺖﻭﺍﺭ ﺑﻪ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﻭ ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮﺍﻧﻰ
ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﺤﺖ ﻭ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺘﻞ ﺷﻚ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ،ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ
ﻣﺤﺪﺙ ﻗﻤﻲ ﻭ ﻣﺤﺪﺙ ﻧﻮﺭﻯ .ﺭﺳﻮﻝ ﺟﻌﻔﺮﻳﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ »ﺗﺎﻣﻠﻰ
ﺩﺭ ﻧﻬﻀﺖ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ« ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺷــﺮﺡ ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﺳﺮﺩﺭﻭﺩﻯ »ﺗﺤﺮﻳﻒﺳﺎﺯ«
ﻫﺴــﺘﻨﺪ ،ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺧﺘﻢ ﻧﻤﻰﺷــﻮﻧﺪ .ﺍﻳﻦ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮ ،ﺩﺭ
ﻛﺘﺎﺏ »ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﭘﮋﻭﻫﻰ« ﺧﻮﺩ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻯ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺰ ﻭ
ﺗﺤﺮﻳﻒﺳﺎﺯ ﺭﺍ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺩﻻﻳﻞ ﺗﺸﻜﻴﻚ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﺩﻳﮕﺮ
ﻣﻘﺘﻞﻫﺎﻳﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﻟﻬﻮﻑ« ﺍﺯ ﺳﻴﺪﺑﻦ ﻃﺎﻭﻭﺱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺯﻣﺮﻩ ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻯ
»ﺗﺤﺮﻳﻒﺳــﺘﻴﺰ« ﺁﻭﺭﺩﻩ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻣﻘﺘﻞﻫﺎﻳﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺯ
ﺳــﻮﻯ ﻋﻠﻤﺎ ﻭ ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮﺍﻥ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﺣﺎﻝ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﺤﺚ
ﭘﺎﻳﺎﻧﻰ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩﺍﻯ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺘﻞ ﻣﻬﻢ ﺩﺍﺭﻳﻢ.
ﻟﻬﻮﻑ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪﻫﺎﻯ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ ﻭ
ﺣﺘﻰ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﻨﻈﻮﻡ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻪ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺛﻘﻔﻰ،
»ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ .ﻟﻬﻮﻑ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺭﺧﺪﺍﺩﻫﺎﻳﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ
ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻛﺮﺑﻼ ﻣﻰﺭﺳﺪ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻧﺒﺮﺩ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻭ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻛﺮﺑﻼ ﻭ
ﺭﺧﺪﺍﺩﻫﺎﻯ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺘﻞ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﺍﺯ
ﻧﮕﺎﻩ ﻋﻠﻤﺎﻯ ﺑﺮﺟﺴــﺘﻪ ﺷﻴﻌﻪ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻡ ﻭﺍﻻﻳﻰ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻘﺘﻞﻫﺎ
ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳــﺖ .ﺷﻬﻴﺪ ﻣﺤﺮﺍﺏ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺳــﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﻰ ﻗﺎﺿﻰ
ﺗﺒﺮﻳﺰﻯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦﺑﺎﺭﻩ ﻣﻰ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ» :ﻛﺘﺎﺏ ﻟﻬﻮﻑ ﺳــﻴﺪﺍﺑﻦ ﻃﺎﻭﻭﺱ
ﻧﻘﻠﻴﺎﺗﺶ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻛﺘﺐ ﻣﻘﺎﺗﻞ ﻛﺘﺎﺏ
ﻣﻘﺘﻠﻰ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻭ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻧﻤﻰﺭﺳﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺑﺮ ﺁﻥ
ﻛﺘﺎﺏ ﺩﺭ ﺭﺩﻳﻒ ﺍﻭﻝ ﻛﺘﺐ ﻣﻌﺘﺒﺮﻩ ﻣﻘﺎﺗﻞ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳــﺖ» «.ﺍﺑﻦ
ﻃﺎﻭﻭﺱ« ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺻﻞ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ ﻃﺎﻭﻭﺱ ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺭﺩ ،ﻓﻘﻴﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ
ﻭ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺍﻛﺜﺮ ﻓﻘﻬﺎﻯ ﺑﺰﺭگ ﺷﻴﻌﻪ ﺍﺳﺖ .ﺍﻭ ﺍﺩﻳﺐ ﻭ ﺷﺎﻋﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻮﺩ ،ﺑﻪ
ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﻣﺘﻦ ﻋﺮﺑﻰ ﻟﻬﻮﻑ ﺩﺭ ﻧﻮﻉ ﺧﻮﺩ ﺟﺬﺍﺑﻴﺖﻫﺎﻯ ﻧﻮﺷﺘﺎﺭﻯ
ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ .ﻭﻳﮋﮔﻰ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺘﻞ ﻣﻮﺟﺰ ﺑﻮﺩﻥ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ
ﻛﻪ ﺑﺎﺯ ﻧﺸــﺎﻥ ﺍﺯ ﻇﺮﺍﻓﺖ ﺍﺩﺑﻰ ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﺍﺳــﺖ .ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺫﻛﺮ ﺍﻳﻦ
ﻧﻜﺘﻪ ﻫﻢ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻟﻬﻮﻑ ﻧﻴﺰ ﺁﺛﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻧﻴﺰ ﻧﻮﺷﺘﻪ
ﺷﺪﻧﺪ ،ﺍﻣﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻟﻬﻮﻑ ﭼﻨﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻘﺘﻞﻫﺎﻯ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ
ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ.
23
ﺗﺄﻣﻠﻰ ﺑﺮ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻧﻬﻀﺖ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ
ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﺍﺯ ﻳﻚ ﻗﻴﺎﻡ ﺧﻮﻧﻴﻦ
ﻣﻬﺪﻯ ﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻤﻰ
ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻯ ﮔﻮﻧﺎﮔــﻮﻥ ﻓﺮﺩﻯ ،ﺍﺟﺘﻤﺎﻋــﻰ ،ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ،ﻣﻌﻨﻮﻯ ﻭ
ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﻋﻄﻒﻧﻈﺮ
ﺑﻪ ﻓﻠﺴــﻔﻪ ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﺁﻥ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﭼﺎﺭﭼﻮﺑﻰ ﻧﻈﺮﻯ ﻳﺎ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﺍﻯ
ﺳﻴﺎﺳﻰ( ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻧﻤﻮﺩ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ،ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻞ ﺑﻨﻴﺎﺩﻯ ﻭ ﻭﺍﻗﻌﻰ
ﺍﻳﻦ ﻗﻴــﺎﻡ ،ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﺁﻥ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﻴﺮﻯ
ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎﻳﻰ ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ ﻭ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﺩﺳﺘﺎﻭﺭﺩﻫﺎﻯ ﺍﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﺿﺮﻭﺭﺕ
ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ .ﺑﻰﺗﺮﺩﻳﺪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﻫﻤﺎﻥ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ
ﺍﺳﻼﻡ ﺍﺳﺖ .ﻭﺍﻗﻊﮔﺮﺍﻳﻰ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻭﻳﮋﮔﻰﻫﺎﻯ ﺷﺎﺧﺺ ﻭ ﺑﺎﺭﺯ
ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺁﻳﺪ ،ﺍﻭﺝ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺣﺮﻛﺖ ﺍﻣﺎﻡ
ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻲﻛﺸﺪ .ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻓﻠﺴﻔﻪ
ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﻣﺘﻜﻰ ﺑﺮ ﺍﺻﺎﻟﺖ ﺣﻖ ﻭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺩﺭ
ﺁﻥ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻛﺎﺭﻛﺮﺩﻫﺎﻯ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎﺯﺩ.
ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﺮ ﺍﻫﺪﺍﻓﻰ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ
ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺣﻴﺎﻱ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﻯ ﻭﺍﻻﻯ ﺍﺳﻼﻣﻰ ،ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﻭ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ
ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻰ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺩﺍﺷﺖ .ﺩﺭﻙ ﻋﻤﻴﻖ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﺑﻪ
ﻭﺍﻗﻊ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺭﻙ ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ ﻭﺟﻮﻩ ﻭﺍﻻ ﻭ ﺍﻧﺴــﺎﻧﻰ ﺩﻳﻦ ﺍﺳﻼﻡ ﻳﺎﺭﻯ
ﺧﻮﺍﻫﺪﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ،ﺩﻳﻦﺷﻨﺎﺳــﻰ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺷــﻜﻠﻰ ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻪﺗﺮ
ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﺨﺸﻴﺪ .ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﻣﻮﺍﺯﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﺗﺎﺭﻳﺦﺳﺎﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(
ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﺎﻣﻞ ﺩﺭ ﻓﻀﺎ ﻭ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﭘﺪﻳﺪﺁﻭﺭﻧﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﺩﺛﻪ
ﻭ ﻧﻴــﺰ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻯ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺁﻥ ﺑﺮﺭﺳــﻰ ﻛــﺮﺩ .ﺩﺭ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ
ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﻪ ﺳﻨﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﺋﻤﻪ ﺍﻃﻬﺎﺭ)ﻉ( ﺗﻮﺟﻪ
ﻛﺮﺩ .ﺍﮔﺮ ﭘﻴﺸــﻴﻨﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺭﺳﺘﻰ ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ ،ﺩﺳﺘﻴﺎﺑﻰ ﺑﻪ
ﻧﮕﺮﺷــﻰ ﺻﺤﻴﺢ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﻛﺮﺩﻫﺎﻯ ﺁﻥ ﻧﻴﺰ )ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﺯ ﺟﻨﺒﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ(
ﺍﻣﻜﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ .ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺩﻭﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﻫﻢ ﺩﺍﺭﺍﻯ
ﻛﺎﺭﻛﺮﺩﻫﺎﻯ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﻮﺗﺎﻩﻣﺪﺕ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻫﻢ ﻛﺎﺭﻛﺮﺩﻫﺎﻳﻰ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪﺕ،
ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﻰ ﻭ ﻫﻤﻴﺸــﮕﻰ .ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭﻛﺮﺩﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﺣﻴﺎﻱ
ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﻧﺰﺩ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩ .ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺗﻤﺎﻣﻲﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎﻯ
ﻧﻈــﺎﻡ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺷــﺖ ﺁﻥﻫﻢ ﺩﺭ ﻋﺎﻟﻰﺗﺮﻳﻦ ﺷــﻜﻞ .ﺍﮔﺮ
ﺣﻔﻆ ﻛﺮﺍﻣﺖ ﺍﻧﺴــﺎﻧﻰ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺷــﺎﺧﺼﻪﻫﺎﻯ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻣﺎﻣﺖ
ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳــﻢ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻌﺮﻓﺖﭘﺮﻭﺭﻯ ﻭ ﺁﮔﺎﻫﻰﺑﺨﺸــﻰ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ
ﺷــﺎﺧﺼﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﻥ ،ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎ ﺍﻟﮕﻮﻳﻰ ﻛﺎﺭﺳﺎﺯ ﻭ ﺭﺍﻫﮕﺸﺎ
24
ﺧﻮﺍﻫﻴــﻢ ﻳﺎﻓﺖ .ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭﻙ ﺻﺤﻴﺢ ﻓﻠﺴــﻔﻪ ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﻧﻬﻀﺖ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ،ﺩﺭﻙ ﻣﺒﺎﻧﻰ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺷﻴﻌﻪ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺍﻣﻜﺎﻧﭙﺬﻳﺮ
ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ،ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻭ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺍﺯ
ﺍﻫﻤﻴﺘﻰ ﺑﺴﺰﺍ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ .ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻯ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ
ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﭼﺸﻢﺍﻧﺪﺍﺯﻫﺎﻳﻰ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﺭﻭﻯ ﻣﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺟﺰ
ﺑﺎ ﺧﺮﺩﻭﺭﺯﻯ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺭﺍﻫﻰ ﺑﺪﺍﻥﻫﺎ ﻳﺎﻓﺖ ،ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ
ﻧﻴﺰ ﺣﺮﻛﺘــﻰ ﻋﻘﻼﻧﻰ ،ﻫﺪﻓﺪﺍﺭ ﻭ ﺧﺮﺩﻣﻨﺪﺍﻧﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ
ﺩﺭﺱﻫﺎﻯ ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻟﺰﻭﻡ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﻯ ﺑﻪ
ﺗﻌﻬﺪﺍﺕ ﻭ ﭘﻴﻤﺎﻥﻫﺎﻯ ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﺭﺍ ﻣﻄﻤﺢ ﻧﻈﺮ ﻗــﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ .ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ
ﺍﻳﻦ ،ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺍﺯ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻰ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﻭ
ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺮﺣﻠﻪﺍﻯ ﺍﺯ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ،ﻳﻜﻰ ﺍﺯ
ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﮕﻰ ﺍﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺷــﻤﺎﺭ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ
ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﻬﻀﺖﻫــﺎ ﻭ ﺍﻧﻘﻼﺏﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻃــﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ
ﺍﺛﺮﻯ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﭼﺸــﻢ ﻧﻤﻲﺧﻮﺭﺩ ،ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ .ﺭﺧﻨﻪ ﺍﻓﻜﻨﺪﻥ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺩﺭ ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺖ ﻭ ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻣﻮﻯ ﻛﺎﻣﻼ ﺁﮔﺎﻫﺎﻧﻪ
ﻭ ﻫﻮﺷــﻤﻨﺪﺍﻧﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺖ .ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﻣﺮﻭﺯ ،ﺍﻣﺎﻡ
ﻛﺎﻣﻼ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻗﺎﺩﺭ ﺍﺳــﺖ ﻣﺸــﺮﻭﻋﻴﺖ ﺣﻜﻮﻣــﺖ ﺍﻣﻮﻳﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ
ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺷــﻬﺎﺩﺕﻃﻠﺒﻰ ﺧﻮﺩ ﻭ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﻭﻓﺎﺩﺍﺭﺵ ،ﺍﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪﺍﻧﻪ
ﺯﻭﺍﻝ ﻣﺸــﺮﻭﻋﻴﺖ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻣﻮﻯ ﺭﺍ ﺗﺴــﺮﻳﻊ ﻭ ﺗﺸــﺪﻳﺪ ﻧﻤــﻮﺩ .ﻭﺍﻗﻌﻪ
ﻛﺮﺑﻼ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺁﺯﺍﺩﮔﻰ ﻭ ﺫﻟﺖﻧﺎﭘﺬﻳــﺮﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﻭ ﻳﺎﺭﺍﻧﺶ ﺭﺍ
ﭘﻴﺶ ﺭﻭﻯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺫﻫﻨﻴﺖ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪﻩ
ﺍﺳــﺖ ،ﺗﻠﻔﻴﻘﻰ ﺍﺯ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺟﻤﻊ ﻧﺸــﺪﻧﻰ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ
ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﺷﻮﺭﻳﺪﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ،ﻫﻢ ﻋﻘﻼﻧﻰ ﺍﺳﺖ ﻭ
ﻫﻢ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﻭ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ،ﺣﺮﻛﺘﻰ ﻛﺎﻣﻼ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺭﻭﺩ.
ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﭼﺸــﻢﺍﻧﺪﺍﺯ ﺭﻫﻴﺎﻓﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﻧﻈﺮ ﻛﻨﻴﻢ ،ﺳﻴﻄﺮﻩ
ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺧﺮﺩﻣﻨﺪﺍﻧﻪ ﺍﺋﻤﻪ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﻳﺎﻓﺖ .ﺍﻳﻨﻜﻪ
ﭼﺮﺍ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻣﺤﺮﻡ ﺳﺎﻝ 61ﻫﺠﺮﻯ ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﺎﺭﺍﺩﺍﻳﻢ ﻭ ﺍﻟﮕﻮﻯ
ﻭﻳﮋﻩ ﺍﺯ ﺣﺮﻳﺖ ﻭ ﺍﻧﺴــﺎﻧﻴﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﻭ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺗﺒﺪﻳﻞ
ﺷــﺪ ،ﺍﺯ ﺧﻼﻝ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺎﻣﻼﺕ ﻭ ﺑﺮﺭﺳــﻰ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭﻯﻫﺎ ﺩﺭ
ﺳــﻴﺮﻯ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷــﻮﺩ .ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺗﻮﺟﻪ
ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ )ﻉ( ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺳﺎﻝ ﺩﺭ ﺍﻭﺝ ﺻﻠﺢﻃﻠﺒﻰ ﻭ
ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻭﺭﺯﻯ ﻭ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻨﺎﺩﻯ ﺭﺣﻤﺖ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺯﻧﺪﮔﻰ
ﻛﺮﺩ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺩﺳــﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﺯﺩ ﻛــﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻭ
ﺗﻨﻬﺎ ﺭﺍﻩ ﺣﻔﻆ ﺁﻳﻴﻦ ﺧﺮﺩﻣﺪﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﻧﺴﺖ .ﺩﺭﻙ ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎﻯ ﻋﻤﻞ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ،ﺑﺮﺍﻯ ﺣﺮﺍﺳــﺖ ﺍﺯ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ
ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺰﺭگ ﺍﺳﻼﻣﻲﻭ ﺍﻧﺴــﺎﻧﻰ ،ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺣﻴﺎﺗﻰ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ
ﻭ ﻧﺒﺎﻳﺪﻫﺎﻯ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺳــﻮﺩﻣﻨﺪﻯ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﺭﻭﻯ ﻣﺎ ﻗــﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ.
ﺗﺒﻴﻴﻦﻫﺎﻯ ﺧﺸــﻮﻧﺖﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺍﻟﻬﻰ )ﻛﻪ ﻣﺘﺎﺳــﻔﺎﻧﻪ
ﭘﺎﺭﻩﺍﻯ ﺍﺯ ﺍﻭﻗــﺎﺕ ﺑﻪ ﺍﻓﺮﺍﻁ ﻧﻴــﺰ ﻣﻲﮔﺮﺍﻳﺪ( ،ﺗﻬﻰ ﺷــﺪﻥ ﻣﺤﺮﻡ ﺍﺯ
ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻭ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻣﺘﻌﺎﻟﻰ ﺁﻥ ﻭ ﺩﻝ ﺳــﭙﺮﺩﻥ ﺑﻪ ﺍ َﺷﻜﺎﻝ ﻇﺎﻫﺮﻯ ﺍﻳﻦ
ﻗﻴﺎﻡ ﺭﺍ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮﺩ .ﻭﺟﻮﻩ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ،ﺳﻴﺎﺳﻰ ،ﺣﻜﻮﻣﺘﻰ،
ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ،ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﺟﺎﻣﻌﻴﺖ ﺁﻥ
ﺍﺳﺖ ،ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻰ ﺍﺯ ﮔﺰﻧﺪ ﺁﺳــﻴﺐ ﻣﺼﻮﻥ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ
ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﻧﻬﻀﺖ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﻫﻤﺎﻥﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺴــﺖ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ
ﺍﻧﺤﺮﺍﻓــﻰ ﻭ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖﻫﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺠﺰﻳــﻪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ.
ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺷﻔﺎﻑ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﻭ ﺯﺩﻭﺩﻥ ﺯﻧﮕﺎﺭﻫﺎﻯ
ﻗﺮﻭﻥ ﻭ ﺑﺪﻋﺖﻫﺎ ﻭ ﺑﺮﺩﺍﺷــﺖﻫﺎﻯ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ
ﺧﺎﻃﺮ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻳﻚ ﻣﻜﺘﺐ ﺍﺳﺖ .ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻥ
ﺩﻳﮕﺮ ،ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷــﺪﻥ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﻣﻜﺘﺐ ﺑﺮﺍﻯ
ﺗﺤﻘﻖ ﻭ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺭﺳﺎﻟﺖ ﻋﻈﻴﻢ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺰﺭگ ﺍﺳﻼﻡ)ﺹ( ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺣﺎﺋﺰ
ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻫﺴــﺖ ﻭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ
ﺑﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺍﺳﻼﻡ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺍﻧﺠﺎﻣﻴﺪ.
ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭﻯ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺑﻰﻫﻴﭻ ﺷﻚ ﻭ ﺷﺒﻬﻪ ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﻩ ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻭ ﺣﺮﻛﺖ ﻭ ﻫﺪﻑ ﺍﻭﺳﺖ ﻭ ﺁﺷﻜﺎﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ
ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺫﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﺭﺍ ﺣﺎﻣﻲ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ﻭ ﻗﻮﺍﻋﺪ ﻋﻘﻼﻧﻰ ﻭ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﺭﺍ
ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﻣﻲﺑﻨﺪﺩ ،ﺧﺪﺷﻪﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﮕﻰ ﻗﻴﺎﻡ
ﺍﺑﺎﻋﺒﺪﺍﷲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮ ﻛﻪ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕﭘﺬﻳﺮﻯ ﭘﻴﺎﻡﻫﺎ ﻭ ﺩﺳﺘﻮﺭﺍﻟﻌﻤﻞﻫﺎﻯ
ﺩﻳﻦ ﻣﺒﻴﻦ ﺍﺳــﻼﻡ ﺑﺎ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻭ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻭ ﻣﻜﺎﻧﻰ ﺭﺍ
ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﻲﺳــﺎﺯﺩ ،ﺩﺭﺧﻮﺭ ﺗﺎﻣﻞ ﻭ ﺗﺪﺑﺮ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺣﻔﻆ ﻓﺮﻫﻨﮓ
ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﻭ ﺁﺳﻴﺐﺷﻨﺎﺳﻰ ﺩﻗﻴﻖ ﺁﻥ ﻭﻇﻴﻔﻪﺍﻯ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭگ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﻳﻜﺎﻳﻚ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻋﺎﻡ ﻭ ﻋﺎﻟﻤﺎﻥ ﺩﻳﻨﻰ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺧﺎﺹ
ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ .ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺍﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﺴﻞﻫﺎﻯ ﺟﻮﺍﻥﺗﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﻯ
ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺭﺳــﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﻴﺎﻥ ﻭ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﻋﻘﻼﻧﻰ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺩﺭﺳــﺘﻰ
ﻭﺍﻛﺎﻭﻯ ﺷــﻮﺩ ﻭ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ،ﺑﺪﻭﻥ ﻓﺮﻭﮔﺬﺍﺭﻯ ﺳــﺎﻳﺮ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻯ
ﺍﻧﺴــﺎﻧﻰ ﻭ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﭘﻨﻬــﺎﻥ ﻭ ﭘﻴﺪﺍﻯ ﺍﻳــﻦ ﺣﻤﺎﺳــﻪ ،ﺍﺯ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ،
ﺗﺤﺮﻳﻔﺎﺕ ﻭ ﺑﺪﻋﺖﻫﺎﻯ ﻣﻄﺮﺡ ﺷــﺪﻩ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﺁﻥ ﻳﺎﺩ ﺷﻮﺩ؛ ﺍﻣﺮﻯ
ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﻛﻨﻮﻧﻰ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮﺩﮔﻰ ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ ﻭ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖﻫﺎ
ﺩﺭﺧﺼﻮﺹ ﻧﻬﻀﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻭ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻛﺮﺑﻼ ،ﻫﺮ ﺭﻭﺯ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ
ﭘﻴﺶ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ .ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ،ﺗﺤﺮﻳﻒﺯﺩﺍﻳﻰ ﺍﺯ ﻭﻗﺎﻳﻊ ﻣﺤﺮﻡ ﺳﺎﻝ
61ﻫﺠﺮﻯ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺍﺳﺎﺳــﻰﺗﺮﻳﻦ ﺭﺍﻫﻜﺎﺭﻫﺎﻯ ﺣﻔﻆ ﺩﺳﺘﺎﻭﺭﺩﻫﺎﻯ
ﻋﻈﻴﻢ ﺁﻥ ﺗﻠﻘﻰ ﻣﻲﺷﻮﺩ.
ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﺩﻛﺘﺮ ﻣﺮﺿﻴﻪ ﻣﺤﻤﺪﺯﺍﺩﻩ؛
ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﺟﻨﮓ ﻧﺸﻮﺩ
ﻣﻨﻴﺮﻩ ﭘﻨﺞﺗﻨﻰ
ﺩﺭ ﻳﻚ ﻧﮕﺎﻩ ﺍﺟﻤﺎﻟﻰ ﺑﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺳـﻼﻡ ﺍﮔﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮﺩﻥ
ﺭﺍ ﺑﻪ ﺣﻀﺮﺕ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ،ﺻﻠﺢ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴـﻦ)ﻉ( ﻭ ﺟﻨﮓ ﺭﺍ
ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻧﺴﺒﺖ ﺩﻫﻴﻢ ،ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﻫﺮﻳﻚ ﺍﺯ
ﺍﻣﺎﻣﺎﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺸﺎﻥ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﻘﺘﻀﻴﺎﺕ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ
ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﻭ ﻣﺒﺴﻮﻁ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢ .ﺍﺯ ﺳـﻮﻳﻰ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺍﻳﻦ ﺩﻻﻳﻞ
ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻭ ﺑﺮ ﺍﺳـﺎﺱ ﺗﻮﺍﻟﻰ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ ،ﻣﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ
ﭘﻴﮕﻴﺮﻯ ﺳﻴﺮ ﺗﺤﻮﻝ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺕ ﺑﻬﺘﺮ ﻳﺎﺭﻯ ﻣﻰﺭﺳﺎﻧﺪ .ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ
ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺣﺴﺎﺱ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺳﻼﻡ
ﺑﻪ ﺳﺮﺍﻍ ﺧﺎﻧﻢ ﺩﻛﺘﺮ ﻣﺮﺿﻴﻪ ﻣﺤﻤﺪﺯﺍﺩﻩ ﺭﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﻮﺯﻩ
ﺗﺎﻟﻴﻔﺎﺕ ﻣﺘﻌﺪﺩﻯ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻯ »ﺣﺴـﻦ
ﺑﻦﻋﻠﻰ)ﻉ( ،ﺍﻣﺎﻡ ﻣﺼﻠﺢ«» ،ﺩﺍﻧﺸـﻨﺎﻣﻪ ﺷـﻌﺮ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﻳﻰ«،
»ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦﻋﻠﻰ)ﻉ( ﺍﻣﺎﻡ ﺷﻬﺪﺍ«» ،ﻋﻠﻰﺑﻦﻣﻮﺳﻰ)ﻉ( ﺍﻣﺎﻡ
ﺭﺿﺎ« ﻭ ﺩﻩﻫﺎ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﻧﺸﺮﻳﺎﺕ ﻋﻠﻤﻲﺩﺍﺧﻞ ﻭ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ
ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﻣﻲﻛﻮﺷﻴﻢ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺗﺮﺗﻴﺐ
ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﺮﺳﻴﻢ ﺗﺎ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺭﺍ ﺑﻪ
ﻧﺤﻮ ﺁﺷﻜﺎﺭﺗﺮﻯ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻛﻨﻴﻢ.
ﭼﺮﺍ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭘـﺲ ﺍﺯ ﻋﺜﻤﺎﻥ ،ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺪﻳﻨـﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻼﻓﺖ ﻭ
ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺣﻀﺮﺕ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﻫﻢ ﺭﺍﻯ ﻭ ﻧﻈﺮ ﺷﺪﻧﺪ؟
ﺿﻤﻦ ﺗﺸــﻜﺮ ﺍﺯ ﻧﺸــﺮﻳﻪ ﻣﺜﻠﺚ ،ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳــﻮﺍﻝ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺮﺽ
ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳــﻦ ﺗﺮﺩﻳﺪﻯ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺍﻣــﺎﻡ)ﻉ( ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺧﻼﻓﺖ
ﺳﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻧﺨﺴﺖ ،ﻣﺸﺎﺭﻛﺖ ﻓﻌﺎﻝ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺭ ﺟﺎﺭﻯ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﻭ
ﻓﻘﻂ ﻣﺸﻮﺭﺕﻫﺎﻳﻰ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﻣﻮﺭ ﻗﻀﺎﻳﻰ ﻭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ
ﻣﻲﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻗﺘﻞ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻣــﺮﺩﻡ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻭ ﺍﻧﻘﻼﺑﻴﻮﻥ
ﻛﻮﻓﻪ ﻭ ﺑﺼﺮﻩ ﺑــﺮﺍﻯ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﻭ ﻫﻢﺭﺍﻯ ﻭ ﻫﻢﻧﻈﺮ ﺷــﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻯ
ﻏﻠﺒﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﻗﺮﻳﺶ ﻭ ﺧﻂ ﺿﺪﺍﻣﻮﻯ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﻫﻢ
ﺍﺯ ﺣﻤﺎﻳــﺖ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻋﺮﺍﻗﻰ ﻭ ﻣﻬﺎﺟﺮﺍﻥ ﻣﺼــﺮﻯ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻫﻢ
ﻫﻤﺪﻟﻰ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﺍﻧﺼﺎﺭ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻮﻣﻲ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ.
ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺍﺯ ﻗﺮﻳﺶ ﭼﻮﻥ ﻃﻠﺤــﻪ ﻭ ﺯﺑﻴﺮ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﻰﺗﻮﺟﻬﻰ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﻪ
ﺁﻧﺎﻥ ﻭ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎﺻﺶ ﺑﻪ ﺍﻣﻮﻳﺎﻥ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ.
ﻫﻤﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﻣﺪﻋﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺍﺯ ﺳــﻨﺖ ﺭﺳــﻮﻝ ﺧﺪﺍ)ﻉ( ﻓﺎﺻﻠﻪ
ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﻨﺖ ﺭﺳﻮﻝﺍﷲ ﻭ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﻋﺪﻝ ﻭ ﺍﻧﺼﺎﻑ ﻭ
ﻋﺪﻡ ﻇﻠﻢ ﺩﺭ ﺣﻖ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﺳــﺘﺎﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺁﻏﺎﺯ ﺍﻋﺘﺮﺍﺿﺎﺕ
ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻋﺜﻤﺎﻥ ،ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﻭﺍﺳــﻄﻪ ﺩﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﻭ ﻣﻨﺘﻘﻞﻛﻨﻨﺪﻩ
ﺍﻋﺘﺮﺍﺿﺎﺕ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻣﺎﻡ)ﻉ( ﺩﺭ ﻧﻘﺶ ﻣﻴﺎﻧﺠﻰﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ
ﺧﻮﺩ ،ﻣﻴﺎﻧــﻪﺭﻭﻯ ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﻛــﺮﺩ ﻭ ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺑﺮﺧــﻰ ﺍﺯ ﺍﻋﻤﺎﻝ
ﻧﺎﺷﺎﻳﺴــﺖ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﻛﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻰ ﺭﻋﺎﻳﺖ
ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺁﺭﺍﻡ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ .ﭘﺲ ﺍﺯ ﻗﺘﻞ ﻋﺜﻤﺎﻥ ،ﻛﺴﺎﻧﻰ
ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺗﻘﺮﻳﺒــﺎ ﻫﻤﮕﻰ ﺿﺪ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ
ﻭ ﻋﻠــﻰ)ﻉ( ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺎﻣﺰﺩ ﻣﻮﺭﺩ ﻗﺒﻮﻝ ﻣﻬﺎﺟــﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﻧﺼﺎﺭ ﺑﻮﺩ .ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ
ﺑــﻪ ﻣﻨﺰﻝ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﻫﺠﻮﻡ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﻇﻬــﺎﺭ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻼﻓﺖ ﺭﺍ
ﺑﭙﺬﻳﺮﺩ .ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﻓﺮﻣﻮﺩ ﺑﻴﻌﺖ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ ،ﺍﺯ
ﺁﻥ ﺍﺻﺤﺎﺏ ﺑﺪﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﻤﺎﻣﻲﺍﻫﻞ ﺑﺪﺭ ﻛﻪ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ،ﻧﺰﺩ
ﻋﻠﻰ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺷﺪﻧﺪ.
ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭﺣﻠﺖ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ)ﺹ( ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﻰﻫﺎﻯ
ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺩﺭ ﺳﻨﺖ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻮﺭﺧﺎﻥ
ﻣﺮﺩﻡ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﺕ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻦﺁﺳﺎﻳﻰ ﻭ ﻣﺎﻝﺍﻧﺪﻭﺯﻯ
ﺧﻮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ،ﭼﺮﺍ ﺣﻀﺮﺕ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮﺵ
ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﭼﻪ ﻣﺸﻜﻼﺗﻰ ﭘﻴﺶﺭﻭ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ؟
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﮔﻮﻳﺎﺗﺮ ﺍﺯ ﻫﺮ ﭼﻴﺰﻯ ﺍﺳﺖ .ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ
ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺭﺍ ﻓﺎﺳــﺪﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺖ
ﻛﻪ ﺍﻭ ﺑﺘﻮﺍﻧــﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﻛﻨﺪ ﻭ ﻣﻌﻴﺎﺭﻫــﺎ ﻭ ﻣﻨﻮﻳﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻥ
ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ) .ﻧﻬﺞﺍﻟﺒﻼﻏﻪ ،ﺧﻄﺒﻪ (92ﺍﺣﺴﺎﺳﺸــﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻓﺘﻨﻪﻫﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺳــﻼﻣﺖ ﺟﺎﻣﻌــﻪ ﺭﺍ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﻛﺮﺩ.
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ 25ﺳــﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺭﺣﻠﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﻛﺮﻡ )ﺹ( ﻣﻲﮔﺬﺷــﺖ ﻫﻴﭻ
ﺳﺎﻟﻰ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳــﺐﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﻝ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻼﻓﺖ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﻧﺒﻮﺩ .ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ
ﺍﺯ ﺳﻨﺖﻫﺎﻯ ﻣﺘﺮﻭﻙ ﻳﺎ ﺩﮔﺮﮔﻮﻥ ﺷﺪﻩ ،ﺑﺮﺧﻰ ﺣﻜﻢﻫﺎ ﻣﻌﻄﻞ ﻣﺎﻧﺪﻩ
ﻭ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﻛﻴﺴــﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﺕ
ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺭﻧﺠﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﻣﺴــﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﻧﺒﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﺻﺮﺍﺣﺖ ﺩﻳﻦ
ﺟﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳــﺖﺑﺎﺯﻯ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ ،ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﺑﺎﺯﻯ
ﻭ ﺳــﺎﻟﻮﺱﻛﺎﺭﻯ ﻣﻴﺎﻧﻪﺍﻯ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﺳﻴﺎﺳــﺖﺑﺎﺯﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻰ
ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ .ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺁﻧﭽﻪ ﻧﻤﻲﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ،ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺑﻮﺩ .ﺍﺯ
ﺍﻳﻦ ﺩﺷﻮﺍﺭﺗﺮ ﻛﺎﺭ ﺑﻌﻀﻰ ﺳﺮﺍﻥ ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺍﻣﻮﻯ ﻛﻪ ﺗﻴﺮﻩﺍﻯ
ﺍﺯ ﻗﺮﻳﺶﺍﻧــﺪ ﺍﺯ ﺩﻳﺮﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥﻫﺎﺷــﻢ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺧﻮﺑﻰ ﻧﺪﺍﺷــﺘﻨﺪ
ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﺑﺎ ﻋﻠــﻰ)ﻉ( ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺑﺪﺭ ﺗﻨﻰ ﭼﻨــﺪ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺁﻧﺎﻥ
ﺭﺍ ﺍﺯ ﭘــﺎﻯ ﺩﺭ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩ .ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺸــﻜﻼﺕ ﻭ ﺩﻩﻫﺎ ﻣﺸــﻜﻞ
ﺳﺨﺖﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮﺩ .ﺍﻭ ﺑﻪ ﺭﻭﺷﻨﻰ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺩﮔﺮﮔﻮﻥ ﻛﺮﺩﻥ
ﻣﺒﺎﻧﻰ ﺑﺎﻭﺭﻫﺎ ﻛﺎﺭﻱ ﺩﺷــﻮﺍﺭ ﻭ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺍﻭﺳــﺖ.
ﺑﺮﺍﻯ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻪ ﺻﺮﺍﺣﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﻪ ﻃﺮﻓﺶ ﻫﺠﻮﻡ
ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ،ﻣﻲﻓﺮﻣﻮﺩ :ﻣﺮﺍ ﺭﻫﺎ ﻛﻨﻴﺪ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﻳﺪ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﻣﺎ
ﺟﺮﻳﺎﻧﻰ ﭼﻨﺪ ﭼﻬﺮﻩ ﻭ ﺭﻧﮕﺎﺭﻧﮓ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﺭﻭﻯ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺁﻥ ﺩﻝﻫﺎ
ﺭﺍ ﺗﻮﺍﻥ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻥ ﻭ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺑﺮﺟﺎﻯ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﻧﻴﺴﺖ .ﺍﮔﺮ ﻣﻦ
ﺩﺭ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻢ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﭼﻨﺎﻥ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﺩﺍﻧﻢ ﻭ
ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪﻩ ﻭ ﻣﻼﻣﺖ ﺳــﺮﺯﻧﺶﻛﻨﻨﺪﻩ ﮔﻮﺵ ﻧﻤﻲﺩﺍﺭﻡ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻣﺮﺍ
ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﻳﺪ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺷــﻤﺎﻳﻢ ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻛﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺪﻭ
ﻣﻲﺳﭙﺎﺭﻳﺪ ،ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻓﺮﻣﺎﻥﺑﺮﺩﺍﺭ ﻭ ﺷﻨﻮﺍﻳﻢ .ﻣﻦ ﺍﮔﺮ ﻭﺯﻳﺮ ﺷﻤﺎ
ﺑﺎﺷﻢ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺍﻣﻴﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﻢ) .ﻧﻬﺞﺍﻟﺒﻼﻏﻪ ،ﺧﻄﺒﻪ (92
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ( ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﺑﻪ ﺻﻠﺢ ﺭﻭﻯ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺣﺘﻰ
ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﺷـﻤﺎ »ﺣﺴـﻦﺑﻦ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﺍﻣﺎﻡ ﻣﺼﻠﺢ«
ﺍﺳـﺖ .ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﭘﺪﺭﺷﺎﻥ ﺷﺎﻫﺪ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﻭ ﻓﺘﻨﻪﻫﺎﻯ
ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻰ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻮﺩﻧﺪ ،ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻭﺻﺎﻑ
ﺑﺎﺯﻫﻢ ﺷﺎﻫﺪ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﭘﺪﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﺍﻣﺎ ﭼﻪ ﺷﺪ
ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ( ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺻﻠﺢ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮﺩﻥ
ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺗﻠﻘﻰ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻮ ﺍﻳﻦ
ﻋﻤﻞ ﭼﻪ ﻣﻨﺎﻓﻌﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺷﺖ؟
ﺑﺎﻳﺪﺗﻮﺟﻪﺩﺍﺷﺖﻛﻪﺩﺭﺁﻏﺎﺯﺧﻼﻓﺖ ،ﺍﻣﺎﻡﺣﺴﻦ)ﻉ(ﻗﺼﺪﺻﻠﺢﺑﺎﻣﻌﺎﻭﻳﻪ
ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷــﺖ .ﺗﺪﺍﺑﻴﺮ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺧﻼﻓﺖ ﻭ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳــﻰ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺍﻭ ﻭ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ
ﺭﺩ ﻭ ﺑــﺪﻝ ﺷــﺪﻩ ﮔﻮﺍﻩ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻣــﺎﻡ ﺩﺭ ﺁﻏــﺎﺯ ﺧﻼﻓﺖ ﺣﻘﻮﻕ
ﺟﻨﮕﺠﻮﻳﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭ ﮔﺮﺩﺁﻭﺭﺩﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮﻯ
ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺮﺍﻯ ﺟﻨﮓ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺴﺰﺍﻳﻰ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ
ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺷﮕﻔﺘﻰ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻰ ﭼﻮﻥ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺗﺎﺭﻳﻚ
ﻭ ﺳﻴﺎﻩ ﺧﻮﺩ ﺍﺩﻋﺎﻯ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻰ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﻋﻮﺕ
ﺑﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﻭ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻡ ﺧﻼﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ
ﺳــﭙﺲ ﺗﻼﺵ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﻛﺮﺩ ﺗﺎ ﺳﭙﺎﻫﻴﺎﻧﻰ ﺭﺍ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﺴﻴﺞ ﻛﻨﺪ .ﺍﻣﺎ
ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪﺳﺴﺘﻰﻣﺮﺩﻡﻛﻮﻓﻪﺍﺯﻫﻤﺎﻥﺁﻏﺎﺯﺁﺷﻜﺎﺭﺷﺪ.ﺍﻣﺎﻡ)ﻉ(ﺑﺎﺳﺨﺘﻰ
ﺩﻭ ﻟﺸﻜﺮ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ ﺳﺎﺑﺎﻁ ﻭ ﻣﺪﺍﺋﻦ ﺗﺪﺍﺭﻙ ﺩﻳﺪ ،ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺗﻠﺨﻰ ﺩﺭ ﻫﺮ
ﺩﻭ ﻟﺸﻜﺮ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷﺪ .ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﭘﺨﺶ ﭘﻮﻝﻫﺎﻯ ﻛﻼﻥ ﻭ ﺩﺍﺩﻥ
ﺭﺷﻮﻩﻫﺎﻯ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﻭﺣﺪﺕ ﻭ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﺍﺭﺗﺶ ﻋﺮﺍﻕ ﺭﺍ ﺩﺭﻫﻢ ﺑﺸﻜﻨﺪ ﻭ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ
ﻭ ﺳﺮﺩﺍﺭﺍﻥ ﻟﺸــﻜﺮ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﭘﻮﻝ ﻭ ﻭﻋﺪﻩ ﭘﺴﺖ ﻭ ﻣﻘﺎﻡ ﺑﻔﺮﻳﺒﺪ .ﺍﻓﺰﻭﻥ ﺑﺮ
ﺁﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺳﭙﺎﻫﺶ ،ﻋﺒﻴﺪﺍﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎﺱ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻭ
ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﭘﺨﺶ ﺍﻛﺎﺫﻳﺐ ﺩﺭ ﺳﭙﺎﻩ ﻣﺪﺍﺋﻦ ،ﺷﺎﻳﻌﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﻗﻴﺲﺑﻦﺳﻌﺪ
ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻭ ﺩﺭ ﺳﭙﺎﻩ ﻣﻘﺎﺑﻞ ،ﺷﺎﻳﻌﻪ ﺻﻠﺢ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ( ﺭﺍ ﺍﺷﺎﻋﻪ ﺩﺍﺩ ﻭ
ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺮﻧﮓ ﺑﺰﺭﮔﻰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺁﺛﺎﺭ ﺷﻮﻡ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺯﻭﺩﻯ ﺑﺮﺟﺎﻯ ﮔﺬﺍﺷﺖ ﻭ
ﺭﻭﺣﻴﻪ ﺟﻨﮕﺎﻭﺭﻯ ﺳﭙﺎﻩ ﺭﺍ ﺩﺭﻫﻢ ﻛﻮﺑﻴﺪ .ﺑﻪ ﺧﻴﻤﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ
ﺍﻭ ﺁﺳﻴﺐ ﺭﺳﺎﻧﺪﻧﺪ ﻭ ﻗﺼﺪ ﻛﺸﺘﻦ ﻳﺎ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ .ﺍﺳﻼﻡ
ﺍﺯ ﺁﻏﺎﺯ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﺩﺭ ﺟﺰﻳﺮﻩﺍﻟﻌﺮﺏ ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻭ ﺑﻠﻴﻪﺍﻯ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺩﭼﺎﺭ
ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻡ ﺧﻼﻓﺖ ﺍﺯ ﭼﻬﺎﺭ ﻃﺮﻑ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﺳﺴﺘﻰ ﺳﺮﺑﺎﺯ،
ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ،ﻧﺎﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﺩﻭﺳﺖ ﻭ ﻓﺘﻨﻪﺍﻧﮕﻴﺰﻯ ﺩﺷﻤﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ.
ﺍﻣﺎﻡ)ﻉ(ﺧﻄﺎﺏﺑﻪﻣﺮﺩﻣﻲﻛﻪﺍﻛﻨﻮﻥﺳﺴﺖﺷﺪﻩﻭﺧﻮﺍﻫﺎﻥﺻﻠﺢﺑﻮﺩﻧﺪ،
ﻓﺮﻣﻮﺩ» :ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺪﺍ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﭼﻘﺪﺭ ﺍﺯ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﭘﺮ ﺍﺯ ﺭﻭﺡ ﻭ
ﺷﻮﻕﺑﻮﺩﻡﻭﺍﻛﺜﺮﻏﺮﺽﻣﻦﻭﻣﻄﻠﻮﺏﻭﻣﻘﺼﻮﺩﻣﻦﺁﻥﺑﻮﺩﻛﻪﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ
ﺭﺍ ﺁﺳﺎﻳﺸــﻰ ﺑﺎﺷﺪ .ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺷﻤﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﻓﺘﺎﺭﻯ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺎ ﭘﺪﺭﻡ
ﻛﺮﺩﻳﺪ ،ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ«.ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻥ ﻭ
ﺣﻮﺍﺩﺙﺧﻄﺮﻧﺎﻙ،ﻋﻮﺍﻗﺐﺟﻨﮓﺑﺎﻣﻌﺎﻭﻳﻪﺭﺍﺍﺯﻧﻈﺮﮔﺬﺭﺍﻧﻴﺪﻭﻧﺘﺎﻳﺞﺷﻮﻡ
ﻭ ﺳﻴﺎﻩ ﻭ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻰ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﭘﻴﺶ ﻣﻲﺁﻳﺪ ،ﺑﺮﺭﺳﻰ
ﻛﺮﺩ ﻭ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻥ ﻫﻤﻪ ﺳــﭙﺎﻫﻴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻃﺮﺍﻓﺶ ﺑﻮﺩﻧﺪ،
ﻓﻘﻂ ﺍﻧﺪﻛﻰ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺑﺮﻣﻲﺧﻴﺰﻧــﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﻭ ﻋﺪﻩﺍﻯ ﺍﺯ ﺻﺤﺎﺑﻪ ﻭﻓﺎﺩﺍﺭ ﺭﺳــﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺮﭼﻤﺪﺍﺭ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎﺕ ﻭ
ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻫﻤﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ،ﻫﻤﻪ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﺍﺳﻼﻡ
ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﻭ ﻛﻴﺎﻥ ﺩﻳﻦ ﻭ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﺁﻳﻴﻦ ﺩﺭﻫﻢ ﻛﻮﺑﻴﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﻫﻴﭻ
ﺳﻮﺩﻯ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺳــﻼﻡ ﻧﺪﺍﺭﺩ ،ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺼﻠﺢ ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﺪ ﻭ
ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺍ ﺟﻨﮓﻃﻠﺐ .ﺍﻣﺎﻡ ﺩﻳﺪ ﻓﻌﻼ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺩﺭ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺻﻠﺢ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ
ﺑﺮﺍﻯ ﻭﺍژﮔﻮﻧﻰ ﻗﺪﺭﺕ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻣﻴﺪﺍﻥ
ﺩﺍﺩ ﺗﺎ ﭼﻬﺮﻩ ﺯﺷﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﺪ.
ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴـﻦ)ﻉ( ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎﺩ ﺻﻠـﺢ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ،
ﻭﺍﻛﻨﺶ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﭼﻪ ﺑﻮﺩ؟ ﮔﺎﻩ ﻣﻴﺎﻥ ﺭﻭﺍﻳﺖ
ﻣﻮﺭﺧﺎﻥ ﻭ ﻣﺤﺪﺛﺎﻥ ﺗﺼﻮﻳﺮﻯ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷﺪﻩ
ﺍﺳﺖ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺭﺍ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺻﻠﺢ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ.
ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﻮﺯﻩ ﭼﻴﺴﺖ؟
ﻫﻤﺎﻥﻃــﻮﺭ ﻛﻪ ﻳــﺎﺩﺁﻭﺭ ﺷــﺪﻳﺪ ﺷــﻤﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﻮﺭﺧــﺎﻥ ﻭ ﻣﺤﺪﺛﺎﻥ
ﻛﻮﺷــﻴﺪﻩﺍﻧﺪ ﺗﺎ ﺷــﺨﺼﻴﺖ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳــﻦ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺍﺭﺍﺋــﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ.
ﺁﻧﺎﻥ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺑﺎ ﺻﻠﺢ ﺑــﺮﺍﺩﺭﺵ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﻣﺪﺍﺋﻨﻰ،
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺍﺯ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﺻﻠﺢ ﺍﻣﺘﻨﺎﻉ ﻛﺮﺩ ﺗﺎ ﺁﻧﻜﻪ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﺑﺎ ﻭﻯ
ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ) .ﺍﺑﻦ ﻛﺜﻴﺮ ،ﺝ ،8ﺹ ( 26ﺑﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﻗﻮﻯ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻭ
25
ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻦ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺍﺧﺒﺎﺭ ،ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻯ ﺗﻨﺪﺭﻭﻳﻰ ﻛﻪ ﺷﺮﻁ ﺍﺻﻠﻰ ﺍﻣﺎﻣﺖ
ﺭﺍ ﻗﻴﺎﻡ ﺑﺎ ﺷﻤﺸــﻴﺮﻯ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴــﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﺳﺎﺩﺍﺕ
ﺣﺴﻨﻰ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺳﺴﺘﻰ ﺍﻳﻦ ﺍﺧﺒﺎﺭ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ
ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺩﻋﺎ ﺷﻮﺍﻫﺪﻯ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻧﻴﺰ ﺭﺍﻫﻰ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﺻﻠﺢ ﻧﻤﻲﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ
ﺍﻃﺎﻋﺖ ﺍﺯ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﺩﻋﻮﺕ ﻣﻲﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺖ
ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳــﭙﺎﻫﻴﺎﻥ ﺍﺯ ﻫﻢ ﭘﺎﺷــﻴﺪﻩ ﻭ ﺧﺎﺋﻦ ﻭ ﺗﺒﻪﻛﺎﺭ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎ
ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺟﻨﮕﻴﺪ ﻭ ﭘﻴﺮﻭﺯ ﺷﺪ ﻭ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺻﻠﺢ ﺗﺎﻳﻴﺪ
ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﻧﻴﺰ ﻟﺤﻈﻪﺍﻯ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﮕﺬﺍﺷــﺖ
ﻭ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﻧﻈﺮﺵ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻧﻜﺮﺩ ﻭ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺰﺭگ ﺩﺍﻧﺴــﺘﻪ ﻭ ﺑﻪ
ﺗﺠﻠﻴــﻞ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﻭ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺧــﺖ .ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻌﺘﺒــﺮ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺍﻫﻞ
ﺳﻨﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷﻬﺎﺩﺕ
ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎﻥ ﺻﻠﺢ ﺑــﺎ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﻮﺩ .ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻯ
ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﻛﻮﻓﻪ ﭼﻨﺪ ﺑﺎﺭ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻭ
ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﻓﺮﺍﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺧﻮﺍﺳــﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ
ﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻛﻮﻓﻪ ﺑﻴﺎﻳﺪ .ﺍﻣﺎﻡ)ﻉ( ﻫﻴﭻ ﺩﻋﻮﺗﻰ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﺍ ﻧﺸﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻧﺎﻥ
ﻧﻮﺷــﺖ :ﺑﺮﺍﺩﺭﻡ ﺩﺭ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﺩﺍﺩ ،ﺧﺪﺍﻭﻧﺪﺵ ﻣﻮﻓﻖ ﻭ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ
ﻣﻲﺩﺍﺷﺖ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻣﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ .ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺯﻧﺪﻩ
ﺍﺳــﺖ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻳﺘﺎﻥ ﺑﻨﺸــﻴﻨﻴﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣــﻮﺭﺩ ﺑﺪﮔﻤﺎﻧﻰ ﺍﻭ ﻗﺮﺍﺭ
ﮔﻴﺮﻳﺪ ،ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﻴﺪ) .ﺩﻳﻨﻮﺭﻯ ،ﺹ (269ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩﻥ
ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ،ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻄﻰ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ
ﺻﻠﺢ ﺷــﺪﻩ ﻭﺍﻗﻒ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺣﺘﻰ ﺩﺭ ﭘﻰ ﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﻯ ﻧﺎﺩﺭﺳــﺖ
ﻣﺮﻭﺍﻥﺑﻦﺣﻜﻢ ،ﻭﺍﻟﻰ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻛﻪ ﻧﺎﺷــﻰ ﺍﺯ ﺗﺮﺱ ﻭ ﺣﺴﺎﺩﺕ
ﻣﺮﻭﺍﻥ ﺑﻮﺩ ،ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﭘﻨﺪﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳــﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺩﺭ
ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﭘﻴﻤﺎﻥ ﺻﻠﺢ ﺑﺎﺷﺪ .ﻧﺎﻣﻪﺍﻯ ﻧﻮﺷﺖ ﻭ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭ ﺷﺪ ﻛﻪ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﭘﻴﻤﺎﻥ ﺻﻠﺢ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻳﺎﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﭘﺎﺱ ﺑﺪﺍﺭﺩ.
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺗﻨﺪﻯ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ :ﻣﻦ ﻧﻪ ﭼﻨﺎﻧﻢ ﻛﻪ
ﭘﻨﺪﺍﺷﺘﻰ ،ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻧﻜﺮﺩﻥ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻴﺸﮕﺎﻩ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ
ﻣﻌﺬﻭﺭ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻢ ﻭ ﻫﻴﭻ ﻓﺘﻨﻪ ﻭ ﮔﺮﻓﺘــﺎﺭﻯﺍﻯ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﻮ
ﺑﺮﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ .ﻭﻟﻰ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﻌﻬﺪﻡ .ﻧﻪ ﺁﻫﻨﮓ ﭘﻴﻜﺎﺭ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺩﺍﺭﻡ
ﻭ ﻧﻪ ﻗﺼﺪ ﺳﺘﻴﺰ) .ﺍﺑﻦﺳــﻌﺪ ﺝ ،5ﺹ(81ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻰ
ﻣﻲﺩﺍﻧﺴــﺖ ﺣﺘﻰ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷــﻬﺎﺩﺕ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻧﻴﺰ ﻫﺮ ﻗﻴﺎﻣﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ
ﺟﺰ ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ ﺷــﺪﻥ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ،ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺳﻮﺩﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺳﻼﻡ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ
ﺩﺍﺷــﺖ ﻟﺬﺍ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷــﻬﺎﺩﺕ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻧﻴﺰ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ،
ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻮﺿﻊ ﺭﺍ ﺩﺍﺷــﺖ .ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺮگ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻭ ﺣﺮﻛﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ
ﻋﺮﺍﻕ ﻭﻗﺘﻰ ﺟﺎﺑــﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺍﻧﺼﺎﺭﻯ ،ﺻﺤﺎﺑﻰ ﺭﺳــﻮﻝﺍﷲ)ﺹ( ﺑﻪ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ )ﻉ( ﻋﺮﺽ ﻛﺮﺩ» :ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻮﻥ ﺑﺮﺍﺩﺭﺕ
ﺻﻠﺢ ﻛﻨﻰ « .ﺍﻣﺎﻡ ﻓﺮﻣﻮﺩ» :ﺻﻠﺢ ﺑﺮﺍﺩﺭﻡ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﻪ ﺍﻣﺮ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺭﺳﻮﻝ
ﺧﺪﺍ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺍﻣﺮ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻭﺳﺖ) «.ﻧﻔﺲ
ﺍﻟﻤﻬﻤﻮﻡ ،ﺹ (38ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﺻﻠﺢ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ( ﻧﻪ ﺑﻪ
ﻣﻌﻨﺎﻯ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺩﺍﺷــﺘﻦ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺗﺮﻙ ﺟﻨﮓ ﺍﺯ ﺭﻭﻯ
ﺗﺮﺱ ﻭ ﻧﻪ ﻛﻨﺎﺭﻩﮔﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﺷــﻬﺎﺩﺕ ﺑﻪ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﻃﻤﻊ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﮔﻰ ،ﺑﻠﻜﻪ ﺍﻭ
ﺩﺭ ﺷــﺮﺍﻳﻄﻰ ﺻﻠﺢ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ﻫﻴﭻﻛﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺑﻪ ﺟﺰ ﺻﻠﺢ ﺭﺍ
ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻣﻲﺟﻨﮕﻴﺪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺳﻴﺎﻩ ﻭ ﺧﻄﺮﻧﺎﻙ ﺷﻬﺎﺩﺗﺶ
ﺑﺪﻭﻥ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻭ ﺣﻘﻰ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ ﻧﻤﻲﺷــﺪ ﻭ ﺑﺎﻃﻞ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﻧﻤﻲﺷﺪ
ﻭ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻳﺒﻜﺎﺭﻯ ﻭ ﻧﻴﺮﻧﮓ ﺑﺎﺯﻯﺍﺵ ﻣﺴــﺌﻮﻟﻴﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮔﺮﺩﻥ ﺍﻣﺎﻡ
ﻣﻲﺍﻧﺪﺍﺧﺖ ﻭ ﺧــﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﺭﺗﻜﺎﺏ ﺟﺮﻡ ﺗﺒﺮﺋــﻪ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ
ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻣﻦ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺻﻠﺢ ﺩﻋﻮﺕ ﻛﺮﺩﻡ ،ﺍﻭ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ.
ﭘﺲﺍﺯﻣﺮگﻣﻌﺎﻭﻳﻪﻭﺧﻼﻓﺖﻳﺰﻳﺪﺍﻭﻟﻴﻦﻭﺍﻛﻨﺶﺍﻣﺎﻡﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(
ﭼﻪﺑﻮﺩ؟ ﺁﻳﺎ ﺍﻣﺎﻡﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪﺑﻪ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺻﻠﺢ ﺍﺩﺍﻣﻪﺩﻫﻨﺪﻳﺎﺍﺯ
ﻫﻤﺎﻥ ﺁﻏﺎﺯ ﺭﺍﻩﺑﻬﺘﺮﻭ ﻣﻔﻴﺪﺗﺮﺭﺍﺟﻨﮓﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ؟
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻣﺮگ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻭ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻰ ﻳﺰﻳﺪ ،ﻋﺎﻟﻢﺗﺮﻳﻦ
ﻭ ﻣﻮﺟﻪﺗﺮﻳﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺷــﻨﺎﺧﺖ ﺑــﻪ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻮﺩ ﻭ
ﺁﻧﭽﻪ ﻃﻰ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺳــﺎﻝ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭﺣﻠﺖ ﺭﺳﻮﻝﺍﷲ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ
ﺍﺳﻼﻣﻲﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩ .ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺮ ﺧﺸــﺖ ﻛﺠﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﭘﮕﺎﻩ
ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﺟﺪﺵ ﺩﺭ ﺳﻘﻴﻔﻪ ﻧﻬﺎﺩﻧﺪ ،ﻧﻴﻚ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻪ ﻭ ﺗﺒﻌﺎﺗﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ
ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ ﺍﻳﺎﻡ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺧﻮﺏ ﺩﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩ .ﺍﺯ ﺁﻥ ﻫﻤﻪ ﺩﺭﺩ ﻭ ﺭﻧﺠﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ
ﺳــﻪ ﺟﻨﮓ ﻧﺎﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺑﺮ ﭘﺪﺭﺵ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮﺩﻧﺪ ،ﺧﺒﺮ ﺩﺍﺷﺖ .ﻓﺎﺟﻌﻪ
ﺣﻜﻤﻴﺖ ﻭ ﺧﺮﻭﺝ ﺧﻮﺍﺭﺝ ﺭﺍ ﺩﺭﻙ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ .ﻛﻮﻓﻰ ﻭ ﻛﻮﻓﻰﻣﻨﺸــﺎﻥ
ﻭ ﺑﺪﻋﻬﺪﻯ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻭﺍﭘﺴﻴﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎﻯ ﺣﻴﺎﺕ ﭘﺪﺭﺵ ﻭ ﺑﺎﺯ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻥ
ﺩﺭ ﻳﺎﺭﻯ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﺁﺯﻣﻮﺩﻩ ﺑﻮﺩ .ﺭﻭﺯ ،ﺭﻭﺯ ﺯﻭﺭ ﻭ ﺯﻣﺎﻥ ،ﺯﻣﺎﻥ ﺗﺰﻭﻳﺮ ﺑﻮﺩ ﻭ
ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻧﺎﻫﻤﻮﺍﺭ ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻧﺎﻫﻨﺠﺎﺭ ﻭ ﺗﺤﻤﻞ ﺁﻥ ﻫﻤﻪ ﻛﺎﺳﺘﻰﻫﺎ ﻭ ﻛﮋﻯﻫﺎ
ﺫﻟﺖﺑﺎﺭ ﻣﻲﻧﻤﻮﺩ .ﻣﻔﺎﺩ ﺻﻠﺢ ﺑﺎ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﺭﺍ ﻧﻘﺾ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﺴﻤﻮﻡ ﻛﺮﺩﻩ
ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﺳــﺐ ﺑﻪ ﻋﻠﻰ ﻭ ﻋﻠﻮﻳﺎﻥ ﺩﺭ ﻫﺮﻛﻮﻯ ﻭ ﺑﺮﺯﻥ ﻭ ﺷﻬﺮ ﻭ ﺩﻳﺎﺭ ﺭﻭﺍﺝ
26
ﻳﺎﻓﺘﻪ ،ﺗﺎﺯﻩ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻧﺎﺭﻭﺍﻳﻲﻫﺎ ﺑﻪ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪﺍﻯ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻫﻤﻪ
ﺭﻳﺎﻛﺎﺭﻯ ﺣﻔﻆ ﻇﻮﺍﻫﺮ ﻣﻲﻛﺮﺩ .ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻰ ﻳﺰﻳﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻫﻤﻪ ﻓﺴﻖ
ﻭ ﻓﺠﻮﺭﺵ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻛﺪﺍﻡ ﺭﻭﺯﻧﻪ ﺍﻣﻴﺪﻯ ﻣﻲﺷﺪ ﭼﺸﻢ ﺍﻣﻴﺪ ﺩﻭﺧﺖ ﻭ ﺑﻪ
ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺮگ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻗﺼﺪ
ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷﺖ .ﺍﻭ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻣﻮﺩ :ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮﻯ
ﭼﻮﻥ ﻳﺰﻳﺪ ﻣﺒﺘﻼ ﺷﻮﺩ ،ﻓﺎﺗﺤﻪ ﺍﺳــﻼﻡ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺍﺳﻼﻡ
ﭼﻴﺰﻯ ﺑﺎﻗﻰ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ؛ ﻭ ﭼﻮﻥ ﺟﺎﻧﺶ ﺩﺭ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺍﻣﻦ ﻧﺒﻮﺩ ،ﺩﺳــﺖ ﺑﻪ
ﻫﺠﺮﺕ ﺯﺩ .ﺯﻳﺮﺍ ﻳﺰﻳﺪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻋﺪﻡ ﺑﻴﻌﺖ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻗﺘﻞ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺻﺎﺩﺭ ﻛﺮﺩﻩ
ﺑــﻮﺩ .ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻣﻜﻪ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻫﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺣﻀﻮﺭ
ﺩﺍﺷﺖ ﺗﻼﺵ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻛﺮﺩﻥ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩ .ﺩﻧﻴﺎﻯ
ﺍﺳﻼﻡ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻭ ﺑﺎﻝ ﺩﺍﺷﺖ؛ ﻋﺮﺍﻕ ﻭ ﺷﺎﻡ .ﺷﺎﻡ ﺩﺭ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﺍﻣﻮﻳﺎﻥ
ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺮﺍﻕ )ﻛﻮﻓﻪ ﻭ ﺑﺼﺮﻩ( ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﻧﻴﺮﻭﻯ ﻻﺯﻡ ﺭﺍ
ﺑﺮﺍﻯ ﻳﻚ ﻗﻴﺎﻡ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮ ﺿﺪﺍﻣﻮﻳﺎﻥ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﭼﺸﻢﺍﻧﺘﻈﺎﺭ
ﺍﻋﻼﻡ ﺁﻣﺎﺩﮔﻰ ﺷﻴﻌﻴﺎﻧﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺷﻬﺮ ﺑﻮﺩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭﻯﻫﺎﻯ
ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﻛﻮﻓﻪ ﻭﻗﺘﻰ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺷﺪ ،ﺩﻭ ﺳﻔﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ
ﻛﻮﻓﻪ )ﻣﺴﻠﻢ ﺑﻦ ﻋﻘﻴﻞ( ﻭ ﺑﺼﺮﻩ )ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﺑﻦ ﺭﺯﻳﻦ( ﻓﺮﺳﺘﺎﺩ ﻭ ﭼﻮﻥ
ﺳﻔﻴﺮﺵ ﻣﺴﻠﻢ ﺑﻦﻋﻘﻴﻞ ﺍﻋﻼﻡ ﺁﻣﺎﺩﮔﻰ ﻣﺮﺩﻡ ﻛﻮﻓﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻃﻼﻉ ﺍﻣﺎﻡ
ﺭﺳﺎﻧﺪ ،ﺑﻪ ﺁﻥ ﺳﻮ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮﺩ.
ﺣﻜﻤﺖ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﻧﺪﻙ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻌﺪﺍﺩ
ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺳﭙﺎﻫﻴﺎﻥ ﺩﺷﻤﻦ ﭼﻪ ﺑﻮﺩ؟
ﺍﻣﺎﻡ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ،ﺍﺻﺤﺎﺏ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻜﻮﺕ ﺩﻋﻮﺕ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻭ
ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺖ ﻫﺮ ﺣﺮﻛﺘﻰ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﺎ ﺍﺗﻬﺎﻡ ﻧﻘﺾ ﭘﻴﻤﺎﻥ ﺻﻠﺢ ﺑﺎ
ﺷﻜﺴﺖ ﻳﺎ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭﺳﺖ ،ﺍﻣﺎ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺑﺎ ﻣﺮگ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻪ
ﻛﻠﻰ ﺩﮔﺮﮔﻮﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ ﺑﻪ ﺗﻀﺎﺩﻯ ﺁﺷﺘﻰﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎ
ﻳﺰﻳﺪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﺍﺭﺩ ،ﺗﻀﺎﺩﻯ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻭﺟﻪ ﺁﻥ ﻛﻔﺮ ﻭ ﻃﻐﻴﺎﻥ ﻭ ﻭﺟﻪ ﺩﻳﮕﺮﺵ
ﺍﻳﻤﺎﻥ ﻭ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺧﺪﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺗﻀﺎﺩﻫﺎ ﺟﺰ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻗﻬﺮ
ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﺣﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ.
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺧﺮﻭﺝ ﺭﺍ ﻧﻪ ﺑﺮ ﺍﺳــﺎﺱ ﻓﺘﻨﻪ ﺑﻠﻜــﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﺎﻣﻮﺵ
ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻓﺘﻨﻪ ﻭ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺣﺎﻛﻢ ﺟﻮﺭ ،ﻃﺒﻖ ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻭ ﺍﻣﺮ ﺍﻳﺸﺎﻥ
ﻭ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺩﻳﻦ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﻯ
ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺍﻧﺪﻳﺸﺪ ،ﭘﻴﺮﻭﺯﻯ ﻳﺎ ﺷﻜﺴﺖ ﻇﺎﻫﺮﻯ ﺍﺳﺖ .ﺍﻭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺭﻫﺒﺮ
ﺩﻳﻨﻰ ﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﻣﺖ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺩﺍﺷــﺖ ﻏﺒﺎﺭ ﺑﺪﻋﺖ ﻭ ﺗﺰﻭﻳﺮ ﺭﺍ ﺍﺯ ﭼﻬﺮﻩ ﺩﻳﻦ
ﺑﺸﻮﻳﺪ .ﺍﻭ ﻣﺎﻣﻮﺭ ﺑﻪ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺁﻥ ،ﻫﻴﭻ ﺍﻫﻤﻴﺘﻰ ﻧﻤﻲﺩﻫﺪ
ﻛﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻭ ﺑﺎ ﭘﻴﺮﻭﺯﻯ ﻗﺮﻳﻦ ﺑﺎﺷــﺪ ﻳﺎ ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺖ .ﺍﻭ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﺍﺯ
ﻣﺮگ ﻭ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲﺩﻫﺪ .ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺣﻴﺎﺕ ،ﺷﺮﻑ ﻭ ﻛﺮﺍﻣﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ،
ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻧﻴﺴﺖ .ﺍﻭ ﺁﻣﻮﺧﺖ ﻛﻪ ﺁﺩﻣﻲﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺁﺯﻣﺎﻳﺶ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﺗﻤﺎﻡ
ﺗﻌﻠﻘﺎﺕ ﻣﺎﺩﻯ ﻭ ﻣﻌﻨﻮﻯ ﺩﺭﮔﺬﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺭﻧﮓ ﺗﻌﻠﻖ ﺩﺍﺭﺩ ﺁﺯﺍﺩ ﺷﻮﺩ،
ﺟﺰ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﻭ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺷﺮﻑ ﻭ ﺍﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻣﺎﻧﺘﻰ
ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﻋﺒﺮﺕ ﺁﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺭﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ ﺑﻤﺎﻧﺪ.
ﺍﻣﺎﻡ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺯﻥ ﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻭ ﻧﺰﺩﻳﻜﺎﻥ ﻭ ﻳﺎﺭﺍﻥ
ﺁﻧــﺎﻥ ﻛﻪ ﮔﻮﺵ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺶ ﺑﻮﺩﻧﺪ ،ﻛﺴــﻰ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺟــﺎﻯ ﻧﻨﻬﺎﺩ ﻭ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ
ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻛﻮﻓﻴﺎﻥ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻛﻮﻓﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮﺩ.
ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺳــﻮﺍﻝ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﺟﻨﮓ ﺑــﺎ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺍﻧﺪﻙ ﺍﻣﺎﻡ
ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺳﭙﺎﻫﻴﺎﻥ ﺩﺷــﻤﻦ ،ﺣﻜﻤﺘﺶ ﭼﻪ ﺑﻮﺩ؟ ﺑﺎﻳﺪ
ﺩﺍﻧﺴﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩﻯ ﻛﻪ ﮔﻮﺵ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺶ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮﺩ
ﺗﺎ ﺑﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎﻧﺶ ﺩﺭ ﻛﻮﻓﻪ ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻧﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺰﻧﻨﺪ ﺍﻣﺎ
ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳــﭙﺎﻩ ﺣﺮ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﻛﻮﻓﻴﺎﻥ ﻗﺼﺪ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ
ﺑﺎ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺑﺮﮔﺸــﺖ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻫﻤــﻪ ﺗﻼﺵ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﭼﻪ
ﺩﺭ ﺑﺮﺧــﻮﺭﺩ ﺑﺎ ﺣﺮ ﻭ ﭼﻪ ﺩﺭ ﻛﺮﺑﻼ ﺑﺮﺍﻯ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﺮﺩ
ﺍﻣﺎ ﺑﻰﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺎﻧﺪ .ﺻﺤﺒﺖ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﮔﺸــﺖ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺍﺳﺎﺳﻰﺗﺮﻳﻦ ﻧﻜﺎﺗﻰ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺲ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻃﺮﺡ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ ،ﻋﻨﻮﺍﻥ
ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷــﺖ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻰ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺣﻜﻮﻣﺖ
ﻳﺰﻳﺪ ﻧﻴﺴــﺖ ﻭ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﺮﮔﺸــﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ
ﻳﺰﻳﺪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﻣﻬﻢ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﺭﺍ
ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﺩﺍﺩ.
ﺑﺎﺯﺗﺎﻛﻴﺪﻣﻲﻛﻨﻢﻛﻪﻭﻗﺘﻰﻣﺮﺩﻡﻛﻮﻓﻪﺑﻪﺍﻣﺎﻡﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(ﻧﭙﻴﻮﺳﺘﻨﺪ،ﺍﻣﺎﻡ
ﻫﺮﮔﺰﻧﻤﻲﺧﻮﺍﺳﺖﻛﺎﺭﺑﻪﺟﻨﮓﺑﻜﺸﺪﻭﻧﻬﺎﻳﺖﺗﻼﺵﻭﻛﻮﺷﺶﺧﻮﺩﺭﺍ
ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﺮﺩ ﺗﺎ ﺍﺯ ﺩﺭﮔﻴﺮﻯﻫﺎﻯ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻭ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰﻯ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﻛﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ
ﺩﺷﻤﻦ ﻏﺪﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺟﻨﮓ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺣﻀﺮﺕ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮﺩ .ﺍﻣﺎﻡ ﺻﺒﺢ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ
ﻧﻴﺰﺩﺭﺧﻄﺒﻪﻃﻮﻻﻧﻰﺧﻮﺩﺑﺴﻴﺎﺭﻛﻮﺷﻴﺪﺗﺎﺩﺭﺩﻝﻭﺟﺎﻥﻣﺮﺩﻡﻧﻔﻮﺫﻛﻨﺪﻭ
ﺁﻧﺎﻥﺍﺯﻛﺸﺘﻦﺍﻭﻭﻳﺎﺭﺍﻧﺶﺧﻮﺩﺩﺍﺭﻯﻛﻨﻨﺪ.ﺍﺻﺤﺎﺏﺍﻣﺎﻡﻧﻴﺰﺩﺭﺭﻭﺯﻋﺎﺷﻮﺭﺍ
ﻛﻮﺷﺶﺯﻳﺎﺩﻯﻛﺮﺩﻧﺪﻛﻪﺍﺭﺩﻭﻯﻋﻤﺮﺑﻦﺳﻌﺪﺭﺍﺑﻪﻳﺎﺭﻯﺍﻣﺎﻡﺟﻠﺐﻛﻨﻨﺪ
ﺗﺎ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻛﺸﺘﻦ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﻭ ﻳﺎﺭﺍﻧﺶ ﺑﺎﺯﺩﺍﺭﻧﺪ .ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺯﺷﺘﻰ ﻛﺎﺭﻯ
ﻛﻪﺩﺭﺻﺪﺩﺍﻧﺠﺎﻡﺁﻥﺑﻮﺩﻧﺪﺁﮔﺎﻩﺳﺎﺯﻧﺪﻭﺗﺎﺁﻧﺠﺎﻛﻪﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪﻛﻮﺷﻴﺪﻧﺪﺗﺎ
ﺍﻳﻦ ﮔﻤﺮﺍﻫﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺧﻮﺩ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺳﺎﺯﻧﺪ ،ﺍﻣﺎ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﻪﺟﻨﮓ
ﻛﺸﻴﺪ .ﺁﻧﺎﻥ ﺍﻣﺎﻡﺭﺍ ﺑﻴﻦ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻭ ﺫﻟﺖ ﻣﺨﻴﺮ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﻓﺮﻳﺎﺩ ﺯﺩ
ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻭ ﺧﻮﺍﺭﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺎ ﻣﺤﺎﻝ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺧﻄﺒﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩ» :ﺁﮔﺎﻩ
ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺣﺠﺖ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﻛﺮﺩﻡ ﻭ ﺭﺍﻩ ﭘﻮﺯﺵ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺴﺘﻢ ﻭ
ﺍﺯ ﺳــﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻛﺎﺭ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﻴﻢ ﺩﺍﺩﻡ .ﺍﻛﻨﻮﻥ ﻛﻪ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﻣﺮﺍ ﺭﻫﺎ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ
ﺷﻤﺎﺭ ﺍﻧﺪﻙ ﺍﺻﺤﺎﺏ ﻭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﺍﻡ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺩﺷﻤﻦ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺟﻨﮕﻢ«.
)ﺧﻮﺍﺭﺯﻣﻲ ،ﺝ ،2ﺹ (6
ﺍﻣﺎﻡﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺖﻛﻮﺷﺶﺑﺮﺍﻯﺯﺩﻭﺩﻥﺑﺪﻋﺖﻭﻧﺎﺑﻮﺩﺳﺎﺧﺘﻦﻣﻨﻜﺮﻭﻇﻴﻔﻪ
ﻫﺮﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰﺍﺳﺖﻭﺍﻭﻛﻪﻓﺮﺯﻧﺪﺯﺍﺩﻩﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺍﺳﺖﺑﻴﺸﺘﺮﺍﺯﻫﺮﻛﺲﺩﺭﺍﻳﻦ
ﺑﺎﺭﻩﻭﻇﻴﻔﻪﺩﺍﺭﺩﻭﺗﺎﺧﻴﺮﺩﺭﻧﻬﻰﺍﺯﻣﻨﻜﺮﻫﻨﮕﺎﻣﻲﺭﻭﺍﺳﺖﻛﻪﻛﺴﻰﻗﺪﺭﺗﻰ
ﺭﺍﻛﻪﺷﺎﻳﺴﺘﻪﭼﻨﻴﻦﻣﻘﺎﻣﻲﺍﺳﺖﻧﺪﺍﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ.ﺍﻛﻨﻮﻥﻛﻪﻛﻮﻓﻴﺎﻥﻋﻬﺪ
ﺑﺴﺘﻪﺍﻧﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺩﺭﻧﮓ ﻛﻨﺪ .ﺍﻣﺎﻡﺩﺭ ﻣﺪﺗﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻜﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺷﺖ
ﻣﻜﺮﺭﺍﺯﺍﻣﺮﺑﻪﻣﻌﺮﻭﻑﻭﻧﻬﻰﺍﺯﻣﻨﻜﺮﻧﺎﻡﻣﻲﺑﺮﺩﻭﺩﺭﺍﻳﻦﺯﻣﻴﻨﻪﺑﻪﺍﺣﺎﺩﻳﺚ
ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻭ ﻫﺪﻑ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﻣﻲﻛﺮﺩ .ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻠﺖ ﻧﻬﻀﺖ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(
ﺍﻳﻦﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻰﺭﺍﭘﻴﺪﺍﻛﺮﺩﻛﻪﺑﺮﺍﻯﻫﻤﻴﺸﻪﺯﻧﺪﻩﺑﻤﺎﻧﺪﻭﻣﻜﺘﺒﺶﺁﻣﻮﺯﻧﺪﻩ
ﺑﺎﺷﺪﺣﺘﻰﻣﻲﺗﻮﺍﻥﮔﻔﺖﻣﺮﺩﻡﻛﻮﻓﻪﺍﻭﺭﺍﺩﻋﻮﺕﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪﻳﺎﻧﻤﻲﻛﺮﺩﻧﺪ،
ﺑﺎ ﺍﻭ ﺑﻴﻌﺖ ﻣﻲﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﻤﻲﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ،ﺑﺎﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺳــﺎﻛﺖ ﻧﻤﻲﻧﺸﺴــﺖ.
ﺍﻣــﺎﻡ ﺍﮔﺮ ﺗــﻮﺵ ﻭ ﺗــﻮﺍﻥ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷــﺖ ﺗﺤﻤﻞ ﻭﺿــﻊ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻧﻴﺰ
ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦﺑﻮﺩﭘﺲﺑﻪﻳﻘﻴﻦﺭﺍﻩﻫﻤﺎﻥﺭﺍﻫﻰﺑﻮﺩﻛﻪﭘﻴﻤﻮﺩ،ﺑﺎﻋﺰﻣﻲﺟﺰﻡ
ﻭ ﺍﺭﺍﺩﻩﺍﻯ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ.
ﺍﻣﺎﻡﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻫﻴﭻ ﺟﺎ ﻭ ﻫﻴﭻ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﭼﻮﻥ ﻛﻮﻓﻪ ،ﻋﺮﺍﻕ
ﺁﻥﻫﻢﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪﭘﺲﺍﺯﻣﺮگﻣﻌﺎﻭﻳﻪﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺖﺍﻳﻦﺣﻤﺎﺳﻪ
ﺑﺰﺭگ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ .ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺟﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ
ﻳﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺟﺎﻧﺐ ﻛﻪ ﺭﻭ ﻣﻲﻧﻤﻮﺩ ﺑﺎ ﺍﻳﺎﺩﻯ ﻳﺰﻳﺪ ﻭ ﻳﺰﻳﺪﻳﺎﻥ ﻣﻮﺍﺟﻪ
ﺑﻮﺩ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﻳـﻚ ﺭﺍﻩ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺑﻴﻌـﺖ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﻛﺠﺎ ﻭ
ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﻛﺠﺎ؟
ﻭﺍﻛﻨﺶﻫﺎﻳﻰ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡﺣﺴﻴﻦ )ﻉ( ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻛﺮﺑﻼ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ
ﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﻭ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺳﻮ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎﺭﺍﻥ ﻳﺎ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﺩﻝﺳﻮﺧﺘﮕﺎﻥ
ﻳﺎ ﺭﻗﻴﺒﺎﻥ ﻣﺼﻠﺤﺖﺟﻮ ﻧﺸــﺎﻥ ﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﺭ ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻪ ﺗﺼﻮﺭ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ
ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭ ﺭﺍﻫﻰ ﺟﺰ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﻭ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ ،ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺍﮔﺮ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷـﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺍﻯ ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪ ﺳﻴﺎﺳـﻰ ،ﺗﻮﺣﻴﺪﻯ،
ﺣﻤﺎﺳﻰ ،ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻭ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ ،ﻟﻄﻔﺎ ﺑﻪ ﺍﺧﺘﺼﺎﺭ ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ
ﻫﺮﻳـﻚ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷـﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷـﻤﺎ
ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺑﻌﺪ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻛﺪﺍﻡ ﺍﺳﺖ؟
ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩﻳﺪ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﻧﻈﺮﻳــﺎﺕ ﻣﺘﻨﻮﻋﻰ ﺩﺭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﻴﺎﻡ
ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﺮ ﺍﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪﻯ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﻭ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ
ﺧــﻮﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣــﻮﺭﺩ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﻋﺪﻩﺍﻯ ﻫــﺪﻑ ﺍﺯ ﻗﻴﺎﻡ
ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﺩﺳــﺘﻴﺎﺑﻰ ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ ،ﺑﺮﺧﻰ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﺻﺤﻨﻪ
ﻋﺸــﻖ ﺑﺎﺯﻯ ﺍﺑﺎﻋﺒﺪﺍﷲ ﺑﺎ ﺧﺪﺍ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺩﻋﻮﺍﻫﺎﻯ ﻗﻮﻣﻲ ﻭ
ﻗﺒﻴﻠﻪﺍﻯ ﻭ ﺩﺳﺘﻪﺍﻯ ﻧﻴﺰ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺭﺍ ﻋﺎﻣﻞ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ
ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺮﻛﺘــﻰ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ ،ﺍﻣــﺎ ﺁﻳﺎ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻬــﺎ ﻳﺎ ﻫﻤﻪ
ﺍﻳﻨﻬﺎﺳﺖ؟ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺩﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﻮﺩﻥ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ.
ﮔﺮﻭﻫــﻰ ﻛﻪ ﻫﺪﻑ ﺍﺻﻠﻰ ﺍﻣــﺎﻡ)ﻉ( ﺍﺯ ﻗﻴﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑــﺎ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﻭ ﻫﺪﻑ
ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﻮﺍﻫﻰ ﺩﺍﻧﺴــﺘﻪﺍﻧﺪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻣــﺎﻡ)ﻉ( ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺭﺍﻩ
ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺁﻥ ﺩﺳﺖ ﺯﺩﻥ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ ﻭ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ
ﻭ ﻫﺪﻑ ﺣﻜﻮﻣﺖﺧﻮﺍﻫﻰ ﺑﻮﺩ.
ﺍﻣﺎﻡﺑﻪﻗﺼﺪﺗﺸﻜﻴﻞﺣﻜﻮﻣﺖﺑﺮﺍﻯﺍﺣﻴﺎﻯﺍﺳﻼﻡﺑﻪﺳﻮﻯﻛﻮﻓﻪﺭﻭﺍﻧﻪﺷﺪ.
ﺍﻭﻗﻴﺎﻡﻛﺮﺩﺗﺎﺍﺻﻞﺣﻜﻮﻣﺖﺟﻮﺭﻭﺳﺘﻢﺭﺍﻋﻮﺽﻛﻨﺪﻭﺣﻜﻮﻣﺘﻰﻣﺒﺘﻨﻰﺑﺮ
ﻋﺪﻝ ﺭﺍ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺁﻥ ﺳــﺎﺯﺩ .ﻋﻠﻤﺎﻳﻰ ﭼﻮﻥ ﺳﻴﺪﻣﺮﺗﻀﻰ ﻋﻠﻢﺍﻟﻬﺪﻯ ﻭ
ﺷــﻴﺦ ﻣﻔﻴﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺻﺎﻟﺤﻰ ﻧﺠﻒﺁﺑﺎﺩﻯ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ
ﺩﺍﺭﻧﺪ .ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ،ﻋﺮﻓﺎ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺑﻪ ﺩﻧﻴﺎ ﺍﺯ ﭼﺸﻢ ﺧﺪﺍ ﻣﻲﻧﮕﺮﻧﺪ ﻭ ﺟﺰ
ﺯﻳﺒﺎﻳﻰﺩﺭﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎﻯﻋﺎﻟﻢﻭﺟﺰﺍﻣﺘﺤﺎﻥﺍﻟﻬﻰﺩﺭﻭﻗﺎﻳﻊﻣﺮﺑﻮﻁﺑﻪﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ
ﭼﻴﺰﻯﺍﺣﺴﺎﺱﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ.ﺍﺯﻣﻨﻈﺮﺁﻧﺎﻥﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(ﻭﻳﺎﺭﺍﻧﺶﺑﻪﻣﻴﺪﺍﻥ
ﻛﺮﺑﻼ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺎﻧﻰ ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﺮﻭﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻗﻀﺎ
ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﻓﻴﻘﻰ ﻫﻢ ﻧﺼﻴﺐ ﺁﻧﺎﻥ ﺷﺪ .ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﺑﺎﺭﻩﺑﻪﺍﻇﻬﺎﺭﻧﻈﺮﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﻧﺪﻣﻲﺗﻮﺍﻥﺍﺯﺳﻨﺎﻳﻰﻏﺰﻧﻮﻯ،ﺳﻴﺪﺑﻦﻃﺎﻭﻭﺱ،
ﺍﻗﺒﺎﻝﻻﻫﻮﺭﻯ،ﺻﻔﻰﻋﻠﻴﺸﺎﻩﻭﻋﻤﺎﻥﺳﺎﻣﺎﻧﻰﻧﺎﻡﺑﺮﺩ.
ﺩﺭ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ -ﻗﻮﻣﻲ ﺩﻭ ﻣﻮﺿــﻮﻉ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﻧﻴﻮﻯ
ﻭ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﺩﻳﻨﻰ ﻭ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺑﺎ ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻗﻮﻣﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﻰ
ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺮﺵ ﺍﺻﻞ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻋﻠﺖ
ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ ﺩﻭ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﻫﺎﺷﻤﻲ ﻭ ﺍﻣﻮﻯ ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ
ﻳﻚ ﮔﺮﻭﻩ ﺍﺯ ﺣﻖ ﻭ ﺣﻘﺎﻧﻴــﺖ ﻭ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺩﻳﻦ ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﻃﺮﻑ
ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺭﺍ ﺑﺎﻃﻞ ﻭ ﺩﺷﻤﻦ ﺣﻖ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ
ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺍﺣﻴﺎﻯ ﺣﻖ ﻭ ﺍﻣﺤﺎﻯ ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻲﺷﻮﺩ .ﻫﺮﭼﻨﺪ
ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺑﻴﻦ ﺑﻨﻰﺍﻣﻴﻪ ﻭ ﺑﻨﻰﻫﺎﺷــﻢ ﺭﻳﺸﻪﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩ ،ﺍﻣﺎ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﺖ ﺁﻥ ﺭﺍ
ﺩﺭ ﺣﻖ ﻭ ﺑﺎﻃﻞ ﺟﺴﺖﻭﺟﻮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﻨﻰﺍﻣﻴﻪ ﺩﺭﺻﺪﺩ ﻣﺤﻮ ﺩﻳﻦ
ﺑﺮ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻋﺼﺮ ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﺍﺳﺘﻤﺮﺍﺭ ﺑﺨﺸﻨﺪ
ﻭ ﺑﻨﻰﻫﺎﺷﻢ ﺟﺰ ﺣﻖﺧﻮﺍﻫﻰ ﻭ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﺧﺪﺍ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺩﻳﮕﺮﻯ
ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ .ﻋﺒﺎﺱ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﻋﻘﺎﺩ ،ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮ ﻭ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻣﺼﺮﻯ ﻭ
ﺩﻛﺘﺮﺳﻴﺪ ﺟﻌﻔﺮ ﺷﻬﻴﺪﻯ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﻳﻦ ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮﺍﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ،ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺟﺰﺋﻰ ﺍﺯ ﺩﻳﻦ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ
ﺷــﺪﻩ ﻧﮕﺎﻩ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷــﻨﺎﺧﺘﻰ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻯ ﺧﻮﺑﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻥ
ﺑﺎﺷــﺪ .ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺤﻠﻴﻠﮕﺮ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﭘﻴﺪﺍ
ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻧﺴﺠﺎﻡﺑﺨﺸــﻰ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺸﺮﻯ،
ﺣﺮﻛﺘﻰ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺩﺳــﺘﻴﺎﺑﻰ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺍﻧﺴــﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺍﺳــﺎﺱ ﮔﻮﻫﺮ
ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺩﻳﻦ )ﻋﺪﺍﻟﺖ( .ﺩﺭ ﺭﻫﻴﺎﻓﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺑﻪ ﺩﻳﻦ ،ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺑﻪ
ﻋﻨﻮﺍﻥ ﭘﺪﻳﺪﻩﺍﻯ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳــﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﻭ
ﻧﻘﺶ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﺩﺭ ﺩﺳــﺘﻴﺎﺑﻰ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ،
ﭼــﺮﺍ ﻛﻪ ﺍﺻﻞ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺣﻴــﺎﻯ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪﺍﻯ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺖ
ﻛﻪ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻣﻨﺴــﻮﺥ ﻭ ﻣﺮﻭﺕ ﻣﻌﺪﻭﻡ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳــﻦ ﺩﻭ ،ﺟﺰ ﻧﺎﻡ
ﭼﻴــﺰﻯ ﺑﺎﻗﻰ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ .ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﮔــﺮﻭﻩ ،ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺎ ﺍﺻﻼﺡ ﻭ
ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﻰ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻰ ﻛﺎﻣﻞ ﺩﺍﺭﺩ .ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﺯ ﻭﻳﮋﮔﻰ ﺳﺘﻴﺰ ﺑﺎ ﺟﻮﺭ
ﺣﺎﻛﻢ ﻭ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻦ
ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﻰ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﺍﻯ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﺮﺍﻯ ﺩﺳﺘﻴﺎﺑﻰ
ﺑﻪ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻣﻲ ﺷﻬﺎﺩﺕﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﻲﺯﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ،ﺭﻭﻧﺪ ﺍﺻﻼﺡ
ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺑﺨﺸﺪ ،ﭼﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻫﺪﻓﺶ ﺟﺰ ﺍﻳﻦ ﺳﻼﺡ
ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺍﻣﻜﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻧﺪﺍﺭﺩ ،ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮﺩ
ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﺦ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﻣﻲﺑﺮﺩ ،ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺫﻛﻮﺭﺵ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻴﺪﺍﻥ
ﺭﻫﻨﻤﻮﻥ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺟﻤﻴﻊ ﺑﺴﺘﮕﺎﻥ ﺍﻧﺎﺛﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺳﺎﺭﺕ ﻣﻲﺳﭙﺎﺭﺩ ﺗﺎ
ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ ﺷــﻬﺎﺩﺕﻫﺎ ﻭ ﺍﻳﺜﺎﺭﻫﺎ ،ﺍﻓﻖ ﭘﻴﺎﻣﺶ ﺭﺍ ﻭﺳﻴﻊﺗﺮ ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺗﺮ
ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺭﻭﺡ ﻣﻠﻞ ﻭ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻧﻔﻮﺫ ﻛﻨﺪ ﻭ ﻗﻴﺎﻣﺶ ﻫﻤﻴﺸﮕﻰ ﺷﻮﺩ .ﺩﺭ
ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﺪﻑ ﺷﻬﺎﺩﺕﻃﻠﺒﻰ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ،
ﺷــﻬﺎﺩﺕ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻫﺪﻑ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺑﻠﻜﻪ ﺳﻮﺩﻣﻨﺪﺗﺮ ﺍﺯ ﺣﻜﻮﻣﺖﺧﻮﺍﻫﻰ
ﺍﺳــﺖ .ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴــﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻧﻈﺮﻳــﺎﺕ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻰ ﺍﺑﺮﺍﺯ
ﺩﺍﺷــﺘﻪﺍﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺍﺑﻮﻋﻠﻢ ،ﺳﻴﺪﻣﺤﺴــﻦ ﺍﻣﻴﻦ ،ﺍﺳــﺘﺎﺩ
ﻣﻄﻬﺮﻯ ،ﺩﻛﺘﺮﺷﺮﻳﻌﺘﻰ ﻭ ﻋﻼﻣﻪ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺣﻜﻴﻤﻲ ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺩ.
ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻛﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺣﻤﺎﺳــﻪ ﻛﺮﺑﻼ ﻭﺍﻗﻌﻴﺘﻰ ﺍﺳــﺖ ﺍﺳﻄﻮﺭﻩﺍﻯ ﻭ
ﺍﺳﻄﻮﺭﻩﺍﻯ ﺍﺳــﺖ ﻭﺍﻗﻌﻰ .ﭼﺸﻤﻪ ﺟﻮﺷﺎﻥ ﮔﻔﺘﻤﺎﻥﻫﺎﻯ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﺍﺳﺖ.
ﮔﻔﺘﻤﺎﻥ ﻋﺪﺍﻟﺖ ،ﮔﻔﺘﻤﺎﻥ ﺳﺘﻴﺰ ،ﮔﻔﺘﻤﺎﻥ ﺣﻖ ﺟﻮﻳﻰ ،ﮔﻔﺘﻤﺎﻥ ﻋﺸﻖ،
ﮔﻔﺘﻤﺎﻥ ﻧﻔﺮﺕ ﻭ ﺩﻩﻫﺎ ﮔﻔﺘﻤﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺩﺭﻭﻥ ﺁﻥ ﻣﻲﺟﻮﺷﺪ .ﺷﻤﺸﻴﺮﻯ
ﻛﻪﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(ﺩﺭﻛﺮﺑﻼ ﻓﺮﻭﺩ ﺁﻭﺭﺩﺟﺎﻣﻌﻪﺍﺳﻼﻣﻲﻭ ﺑﻠﻜﻪﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ
ﺭﺍ ﭼﻬﺎﺭ ﭘــﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩ :ﺁﺭﻣﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫــﺎﻥ ﺻﺎﺩﻕ ،ﺁﺭﻣــﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﺩﺭﻭﻏﮕﻮ،
ﺁﺭﻣﺎﻥﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﺗﺮﺳــﻮ ﻭ ﺁﺭﻣﺎﻥ ﺳﺘﻴﺰﺍﻥ ﺳــﺘﻴﺰﻩﮔﺮ .ﺁﻧﺎﻥ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ
ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁﻥ ﻣﺠﺎﻫﺪﺕ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ،ﺑﺴﻰ
ﺍﻧﺪﻛﻨﺪ.ﺍﻣﺎﺁﻥﺳﻪﮔﻮﻧﻪﺩﻳﮕﺮﺟﻤﻌﻴﺘﻰﻛﺜﻴﺮﺩﺍﺭﻧﺪ.ﮔﻮﻳﻰﻫﻤﺎﻥﻧﺴﺒﺘﻰ
ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﺮﺑﻼ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﻧﺴــﻞﻫﺎ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺣﻔﻆ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺷﮕﻔﺖﺁﻧﻜﻪﺍﻳﻦﺍﻗﺒﺎﻝﻭﺍﺩﺑﺎﺭﻓﻘﻂﻧﺴﺒﺖﺑﻪﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(ﻧﻴﺴﺖ،ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ
ﻫﻤﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎﻯ ﺷــﺎﺧﺺ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺻﺪﻕ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎﺕ
ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﻪﺭﺍﺣﺘﻰ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻧﻘﺶ »ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﻌﻴﺎﺭ« ﺭﺍ ﺩﺭ ﺣﻴﺎﺕ ﺑﺸﺮﻯ
ﺍﻳﻔﺎﻛﻨﺪ،ﻫﻤﺎﻥﻣﻮﺟﻮﺩﺷﺎﺧﺼﻰﻛﻪﺑﺸﺮﻳﺖﺳﺨﺖﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﺍﻭﺳﺖ.
ﭘﺲ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷـﻮﺭﺍ ﺗﺸﻴﻊ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺣﻴﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺧﻮﺩ
ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ؟
ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘــﺲ ﺗﺸــﻴﻊ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺩﻭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺷــﻜﻞ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻣﺜﺒﺖ
ﻭ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻣﻨﻔﻰ ﺑﻪ ﺣﻴﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﺧﻮﺩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ .ﺟﺮﻳﺎﻧﻰ ﺍﺯ ﺗﺸﻴﻊ
ﻛﻪ ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﻭﺍﺭﺙ ﺭﻫﺒــﺮﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ)ﺹ( ﻣﻲﺩﺍﻧﺴــﺖ ﺷــﻴﻮﻩ
ﻣﺒــﺎﺭﺯﻩ ﻣﻨﻔﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ .ﻋﻠﻰﺑﻦ ﺍﻟﺤﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺴــﺮ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﻴﻤﺎﺭﻯ ﺩﺭ ﺻﺤﻨﻪ ﺟﻨﮓ ﺩﺭ ﻛﺮﺑﻼ ﻭﺍﺭﺩ
ﻧﺸــﺪ ﺑﺮ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻭ ﺍﺳــﺘﺮﺍﺗﮋﻯ ﺗﺪﺍﻓﻌﻰ ﻃﺮﺍﺣﻰ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ
ﻋﻤﻮﻳﺶ ،ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻦ)ﻉ( ﭘﺎﻯ ﻓﺸﺮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺩﺭﮔﻴﺮﻯ ﺭﻭﻳﺎﺭﻭ ﺑﺎ
ﺣﺎﻛﻢ ﺍﻣﻮﻯ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴــﺖ ﺍﺟﺘﻨﺎﺏ ﻛــﺮﺩ .ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺩﻳﮕﺮ
ﺍﻣﺎﻣﺎﻥ ﺷﻴﻌﻪﺍﺛﻨﻰﻋﺸﺮﻯ ﻫﻢ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﺎﻯ ﻓﺸﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ
ﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ -ﻋﻘﻴﺪﺗﻰ ﭘﻴﺶ ﺑﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﺳﻴﺎﺳﻰ
ﺳــﻌﻰ ﺩﺭ ﻓﺮﻭﺭﻳﺨﺘﻦ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﻯ ﻣﺸــﺮﻭﻋﻴﺖ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﻣﻮﻳﺎﻥ
ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺑﻰﺁﻧﻜﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺑﺎ ﺩﺷﻤﻦ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺷﻮﻧﺪ.
ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺎﻗﺮ )ﻉ( ﻧــﻲ ﺯ ﭼﻮﻥ ﭘﺪﺭﺵ ﺯﻣﻴﻨﻪﺍﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺒــﺎﺭﺯ ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﻋﻠﻴﻪ
ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻭﻗﺖ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻧﺪﺍﺷــﺖ ﻭ ﻛﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ
ﺩﺍﻧﺶ ﺑﻰﻛﺮﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺩﻳﻨﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺭﺳﺎﻟﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥﺳﺎﺯﻯ
ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﺑﺨﺸﺪ .ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻋﺎﻟﻢﺗﺮﻳﻦ ،ﻣﺘﺒﺤﺮﺗﺮﻳﻦ،
ﻭ ﻓﺎﺿﻞﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻔﺎﻯ ﻧﻘﺶ ﻛﺮﺩ.
ﺍﻣﺎﻡ ﺻﺎﺩﻕ)ﻉ( ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺣﺴﺎﺳﻰ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺳﻼﻡ ﭼﻪ ﺍﺯ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻯ
ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻭ ﺁﻳﻴﻨﻰ ﻭ ﭼﻪ ﺍﺯ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻯ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺍﺩﻭﺍﺭ ﭘﺮﺁﺷﻮﺏ
ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺳﻼﻡ ﻣﺤﺴــﻮﺏ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭﻯ ﺑﻰﻧﻈﻴﺮ
ﺍﻭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﻛــﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﺯ ﺑﻨﻰﺍﻣﻴﻪ ﺑﻪ
ﺑﻨﻰﻋﺒﺎﺱ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷــﺖ ،ﻧﺸــﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﺩﻟﻴﻞ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺑﺮ
ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺍﺋﻤﻪ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺮ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﺧﻂ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻣﻨﻔﻰ ﺍﺳﺖ.
ﺩﻳﮕﺮﺍﺋﻤﻪﺍﻣﺎﻣﻴﻪﺍﺯﻣﻮﺳﻰﺑﻦﺟﻌﻔﺮﺗﺎﺣﺴﻦﺑﻦﻋﻠﻰﻋﺴﮕﺮﻯﻫﻴﭻﻳﻚ
ﺩﺳﺖﺍﺯﻣﺒﺎﺭﺯﻩﻣﻨﻔﻰﺑﺮﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪﻭﺍﻳﻦﻫﻤﻮﺍﺭﻩﺑﻪﺩﻟﻴﻞﻫﻤﺎﻥﻋﺪﻡﻭﺟﻮﺩ
ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﺑﺮﺍﻯ ﻗﻴﺎﻡ ﻭ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﻮﺩ .ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺭﻭﺵ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ
ﻣﻨﻔﻰ ﺑﻪ ﺍﺋﻤﻪ ﻭ ﻋﻠﻤﺎ ﻭ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪﺍﻥ ﺷﻴﻌﻪ ﺍﻣﺎﻣﻴﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﻯ ﺑﺮﺍﻯ
ﻃﺮﺍﺣﻰ ﻣﺒﺎﻧﻰ ﻧﻈﺮﻯ ﻣﺬﻫﺐ ﻭ ﺩﻓــﺎﻉ ﺍﺯ ﺍﺻﻮﻝ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﻯ ﻭ ﻛﻼﻣﻲ ﺧﻮﺩ
ﻣﻲﺩﺍﺩ ﻭ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻯ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺷﻴﻌﻪ ﺍﻣﺎﻣﻴﻪ
ﺭﺍﺑﺎﺗﺤﻮﻻﺕﻓﻜﺮﻯﻭ ﻋﻘﻴﺪﺗﻰﺁﻥﻫﻤﺎﻫﻨﮓﻛﺮﺩ.
ﺩﺭﻛﻨﺎﺭﺍﻳﻦﺟﺮﻳﺎﻥ،ﺟﻨﺎﺡﻫﺎﻯﺩﻳﮕﺮﻯﺍﺯﺷﻴﻌﻴﺎﻥﺑﺎﺍﻧﮕﻴﺰﻩﻫﺎﻯﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ
ﺭﺍﻩ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻣﺴــﺘﻘﻴﻢ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺑﺎ ﻗﻴﺎﻡﻫــﺎﻯ ﭘﻲﺩﺭﭘﻰ ﻭ ﻣﻜﺮﺭ،
ﻣﺒﺎﺭﺯﻩﺍﻯ ﺧﻮﻧﻴﻦ ﻭ ﻣﺴــﻠﺤﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻗﺘــﺪﺍﺭ ﺍﻣﻮﻯ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ.
ﺭﻫﺒﺮﻯﺁﻧﺎﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮﻣﺘﻜﻰﺑﻪﺳﺎﺩﺍﺕﺑﻨﻰﺍﻟﺤﺴﻦﺑﻮﺩ،ﺍﮔﺮﭼﻪﺍﺯ ﻧﻮﺍﺩﮔﺎﻥ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺍﻓﺮﺍﺩﻯ ﭼﻮﻥ ﺯﻳﺪﺑﻦﻋﻠﻰ)ﻉ( ﻭ ﻳﺤﻴﻰﺑﻦ ﺯﻳﺪ ﻧﻴﺰ ﺣﻀﻮﺭ
ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ.ﻫﺮﺩﻭﺟﺮﻳﺎﻥﺑﻪﺗﺪﺭﻳﺞﺭﻭﺑﻪﺭﺷﺪﻧﻬﺎﺩﻭﺩﺭﻣﺴﻴﺮﺗﺤﻮﻟﺶﺑﺎﻟﻨﺪﻩ
ﺷﺪ .ﻫﻴﭻﻳﻚ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺘﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺣﺎﻛﻢ
ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺍﺷﻜﺎﻝ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﻳﻦ ﻋﺪﻡ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﻋﻼﻡ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ.
ﺷــﻬﺎﺩﺕ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻧﺸﺎﻃﻰ ﺗﺎﺯﻩ ﺑﺨﺸﻴﺪ ﻭ
ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻛﺮﺩ.
27
ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻱ ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺎ ﺍﻧﺸﺎءﺍﷲ ﺭﺣﻤﺘﻲ
ﻧﻈﺮﺩﺭﻣﻴﺪﺍﻥ ﻋﻤﻞ
ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻭﻗﺎﻳﻊ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﺣﺎﺋﺰ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺍﺳﺖ .ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ
ﺍﻳﻦ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻋﻘﻠﻰ ﺩﺭ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﺍﺳـﺖ .ﻏﻮﺭ ﺩﺭ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎﻥ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ
ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮ ﺑﺮﺩﺍﺷـﺖ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺩﺭ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻭ ﻧﻘﻠﻰ ﻧﻴﺰ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ .ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺍﻣﺎﻣﺖ
ﺑﻪ ﺳﺮﺍﻍ ﺩﻛﺘﺮ ﺍﻧﺸﺎءﺍﷲ ﺭﺣﻤﺘﻰ ﺭﻓﺘﻴﻢ ﺗﺎ ﺯﻭﺍﻳﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻜﺎﻭﻳﻢ.
ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷـﻤﺎ ﺣﻜﻤﺎﻯ ﻣﺎ ﭼﻪ ﺭﻭﺷـﻰ ﺭﺍ ﺑـﺮﺍﻯ ﺑﺤﺚ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ
ﺍﻣﺎﻣﺖ ،ﭼﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻣﺎﻡ ﻭ ﭼﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺼﺪﺍﻕ
ﺧﺎﺭﺟﻰ ﺁﻥ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ؟
ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻛﻠﻰ ﻫﻤﻪ ﺗﻼﺵﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ
ﺍﺳــﺖ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺭﻭﺵ ﻧﻘﻠﻰ ﻭ ﻋﻘﻠﻰ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺗﻘﺴــﻴﻢ ﻛﺮﺩ .ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺭﺍﺟﻊ
ﺑــﻪ ﺭﻭﺵ ﻧﻘﻠﻰ )ﺭﻭﺍﻳﻰ( ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﻰ ﻣﻰﺩﻫﻢ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺵ ﺳــﻌﻰ
ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﺳــﺘﻨﺎﺩ ﺑﻪ ﺁﻳﺎﺕ ﻭ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ،ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ(
ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺍﺳــﺘﻨﺎﺩ ﺑﻪ ﻧﺺ ﻫﺮ ﺍﻣﺎﻡ ،ﺷﺨﺺ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻌﺪﻯ
ﺗﺸــﺨﻴﺺ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ .ﺭﻭﺵ ﺩﻭﻡ ﺭﻭﺵ ﻋﻘﻠﻰ ﺍﺳــﺖ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﺭﻭﺵ ،ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﻣﻘﺘﻀﺎﻯ ﻋﻘﻞ ﺍﺳــﺖ ،ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺼﺪﺍﻕ
ﺍﻣــﺎﻡ ،ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻌﺮﻳﻔﻰ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺍﺷــﺖ ﻭ ﺳــﭙﺲ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻭﺟﻮﺩ
ﻣﺼﺪﺍﻗﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻥ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺭﺍ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺗﻌﻴﻴﻦ
ﻣﺼﺪﺍﻕ ﺁﻥ ﺑﺮﺁﻣﺪ.
ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺵ ﻋﻘﻠﻰ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﻭﺷــﻰ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻋﻠــﻢ ﻛﻼﻡ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻯ
ﺩﻗﻴﻖ ﻛﻠﻤﻪ )ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻯ ﺩﺍﻧﺸﻰ ﻛﻪ ﻭﻇﻴﻔﻪﺍﺵ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻭ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ
ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ( ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﻲﺷﻮﺩ .ﺩﺭ ﻋﻠﻢ ﻛﻼﻡ ﺷﻴﻌﻪ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ
ﺍﻗﺘﻀﺎﻯ ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮﻝ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺧﺎﺗﻤﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﻦ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﺷﺨﺼﻴﺘﻰ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﺳﻼﻡ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻭﻇﺎﻳﻒ
ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ)ﺹ( ﺭﺍ ﻋﻬﺪﻩﺩﺍﺭ ﺑﺎﺷــﺪ ﻭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺑﺪﻫﺪ ،ﺟﺰ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻭﺣﻰ
ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ .ﺣﺎﻝ ﺁﻧﻜﻪ ﺩﺭ ﻛﻼﻡ ﺍﻫﻞ ﺳﻨﺖ ،ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺍﻣﺎﻡ )ﺧﻠﻴﻔﻪ( ﺭﺍ
ﺗﺎ ﺣﺪ ﺯﻣﺎﻣﺪﺍﺭ ﻭ ﺭﻫﺒﺮ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻭ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ.
ﺷـﻤﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻟـﻪ »ﻧﻈﺮﻳـﻪ ﺍﻣﺎﻣـﺖ ﺩﺭ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﺳـﻴﻨﺎﻳﻰ«
ﺭﻭﺵ ﺍﺑﻦﺳـﻴﻨﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﻭﺵ ﻛﻼﻡ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪﺍﻳﺪ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ
ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺗﺎﻛﻴـﺪ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺑﺎ ﺍﺑﻦﺳـﻴﻨﺎﻯ
ﻋﺎﺭﻑ ﻣﻮﺍﺟﻬﻴﻢ ،ﻧﻪ ﺍﺑﻦﺳـﻴﻨﺎﻯ ﻣﺘﻜﻠﻢ ﻳﺎ ﺣﺘﻰ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ.
ﺣﺎﻝ ﺳـﻮﺍﻝ ﺍﻳﻦ ﺍﺳـﺖ ﻛﻪ ﺑﺤﺚ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﺩﺭﺑـﺎﺭﻩ ﺍﻣﺎﻡ ﭼﻪ
ﻭﻳﮋﮔﻰﻫﺎﻳـﻰ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺷـﻤﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﺤـﺚ ﻛﻼﻣﻲ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ
ﺩﺍﻧﺴﺘﻪﺍﻳﺪ؟
ﺩﺭ ﺭﻭﺵ ﻛﻼﻣﻲ ﺷﻴﻌﻰ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺻﺮﻓﺎ ﺩﺭ ﺣﺪ ﺯﻣﺎﻣﺪﺍﺭ
ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻴﺴــﺖ ،ﻭﻟﻰ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻭ ﺗﻌﺮﻳﻒ
ﻣﻲﺷــﻮﺩ ،ﻭﻇﺎﻳﻔﻰ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺎﻭﻳﻞ ﻭ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻣﻌﻨﻮﻯ
ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻛﻠﻰ ﺍﺳــﺖ .ﻭﻟﻰ ﺍﮔﺮ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﻛــﻪ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻣﻌﻨﻮﻯ
ﺩﻭ ﺑﻌﺪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،ﻳﻚ ﺑﻌﺪ ﺟﻤﻌﻰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻳﻚ ﺑﻌﺪ ﻓﺮﺩﻯ.
ﺍﻳﻦ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻓــﺮﺩﻯ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ »ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺑﻪ ﺍﻣﺮ« ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻲﺷــﻮﺩ،
ﻳﻚ ﺻﺒﻐﻪ ﻛﺎﻣﻼ ﻋﺮﻓﺎﻧــﻰ ﺩﺍﺭﺩ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﻫﺪﺍﻳﺖ ،ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ
ﺷــﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﺧﺎﺹ ﺍﻫﺘﻤﺎﻡ ﻣﻲﻭﺭﺯﺩ ﻭ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺁﻥ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮﻯ
ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﺮ ﺷﺎﮔﺮﺩﻯ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻯ ﻣﺨﺼﻮﺹ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ
ﺗﺪﺍﺭﻙ ﺑﺒﻴﻨﺪ .ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﺩﺭ ﺟﻨﺒﻪ ﻛﻼﻣﻲ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﻣﻴﺎﻥ
ﺗﺸﻴﻊ ﻭ ﺗﺴــﻨﻦ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻧﻈﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ
ﺗﻌﺮﻳﻔﻰ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻭﻟﻰ
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻣﻌﻨﻮﻯ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺑﻪ ﺍﻣﺮ ﺍﺳــﺖ،
ﻣﻴﺎﻥ ﺗﺸﻴﻊ ﻭ ﺗﺼﻮﻑ ،ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺼﻮﻑ ﺩﺭ ﻣﺬﻫﺐ ﺍﻫﻞ ﺳﻨﺖ ،ﭘﻴﻮﻧﺪ
ﻋﻤﻴﻘﻰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﻏﺎﻟﺐ ﻃﺮﻳﻘﻪﻫﺎﻯ ﺻﻮﻓﻴﻪ،
ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻣﺎﻥ ﺷﻴﻌﻪ ﻣﻲﺭﺳﺎﻧﻨﺪ.
ﺁﻳﺎ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎﻧﻰ ﭼﻮﻥ ﺍﺑﻦﺳﻴﻨﺎ ﻭ ﺳﻬﺮﻭﺭﺩﻯ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺸﺨﺺ
ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﺑﺤـﺚ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ؟ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺗﺎ
ﭼﻪ ﺣﺪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﺭ ﺷﻴﻌﻰ ﺍﺯ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﻧﺰﺩﻳﻚ
ﺩﺍﻧﺴﺖ؟
28
ﺍﺑﻦﺳﻴﻨﺎ ﺩﺭ ﺳــﻄﻮﺭ ﭘﺎﻳﺎﻧﻰ ﺷﻔﺎ ،ﺗﻮﺿﻴﺤﻰ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ
ﻋﻴﻦ ﺗﺼﻮﺭ ﺗﺸﻴﻊ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﺍﺳــﺖ) .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺻﺮﻑ ﺗﺸﻴﻊ ﻇﺎﻫﺮﻯ،
ﺑﻠﻜﻪ ﺁﻥ ﻧﻮﻉ ﺗﺸﻴﻌﻰ ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻇﺎﻫﺮ ﻭ ﺑﺎﻃﻦ ﺟﻤﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ( ﻭ ﺟﺎﻟﺐ
ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻄﺮﻫﺎ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻓﺼﻠﻰ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺍﺑﺘﺪﺍ
ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ
ﺍﻳﻦ ﮔﻔﺘﻴﻢ ،ﻓﺤﻮﺍﻯ ﺑﺤﺚ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﻯ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻰ ﺷﻴﺦ
ﺑﻪ ﺗﺼﻮﺭ ﺍﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﺍﺯ»ﺧﻼﻓﺖ ﻳﺎ ﺍﻣﺎﻣﺖ« ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﻭﻟﻰ
ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺑﺤﺜﻰ ﻛﻪ ﺩﺭﺑــﺎﺭﻩ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻰ ﻭ ﺣﻜﻤﺖ ﻧﻈﺮﻯ
ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺮﻕ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﺩ ،ﺍﺯ ﺷﺨﺼﻴﺘﻰ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ
ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻊ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺣﻜﻤﺖ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﺣﺴﻦﺧﺘﺎﻡ
ﺍﺛﺮ ﺑﺰﺭﮔﻰ ﭼﻮﻥ ﺷﻔﺎﺳﺖ ،ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﻴﻢ» :ﻭ ﺁﻥ ﻛﺲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻭ ﺣﻜﻤﺖ
ﻧﻈﺮﻯ ﺑﺎ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻰ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ،ﻧﻴﻜﺒﺨﺖ ﺍﺳﺖ .ﺍﮔﺮ ﺍﻓﺰﻭﻥ
ﺑــﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺯ ﺍﻭﺻﺎﻑ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﻯ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺑﺎﺷــﺪ ،ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺧﺪﺍﻳﻰ ﺩﺭ
ﺻﻮﺭﺕ ﺑﺸﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻋﺒﺎﺩﺕ ﺍﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺟﺎﻳﺰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ
ﺍﻣﻮﺭ ﺑﻨﺪﮔﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺳﭙﺮﺩ ﻭ ﺍﻭ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﺟﻬﺎﻥ ﺧﺎﻛﻰ ﻭ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ
ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺍﺳــﺖ «.ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺷﻴﺦ ،ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺸﺨﺺ ﭼﻨﺪ
ﻣﻄﻠﺐ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟــﻪ ﻣﻲﻛﻨــﺪ .ﺍﻭﻻ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺁﻥ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻓﺼﻠﻰ ﻛﻪ
ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ »ﺍﻣﺎﻣﺖ« ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳــﺖ ،ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ
ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻒ ،ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻳﺎ ﺍﻣﺎﻡ ﺁﺭﻣﺎﻧﻰ ﺍﺳــﺖ .ﺩﺭﺛﺎﻧﻰ،
ﺍﻳﻦ ﺍﻭﺻﺎﻑ ﺩﺭ ﺷــﺨﺼﻴﺖ ﺍﺋﻤﻪ ﺷــﻴﻌﻪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ(
)ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺮﻭﺯ ﺍﻳﻦ ﻛﻤﺎﻻﺕ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﺋﻤﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮﺍﻯ
ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺑﻮﺩ( ،ﺩﺭ ﻋﺎﻟﻢ ﺧﺎﻛﻰ ﻣﺤﻘﻖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ
ﺩﻟﻴــﻞ ،ﺣﻜﻴﻤﺎﻥ ﺍﻣﺎﻣﻴﻪ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﭼﻮﻥ ﻗﺎﺿﻰ ﻧﻮﺭﺍﷲ ﺷﻮﺷــﺘﺮﻯ ﻭ
ﺳــﻴﺪﺍﺣﻤﺪ ﻋﻠﻮﻯ ،ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻫﺎﻧﺮﻯ ﻛﺮﺑــﻦ »ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ
ﺍﻭﺻﺎﻑ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻯ ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻛﻠﻤﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﻭﻝ ﻋﻠﻰﺑﻦ ﺍﺑﻰﻃﺎﻟﺐ
ﺻﺪﻕ ﻣﻲﻛﻨــﺪ« ﭼﺮﺍ ﻛﻪ »ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺍﺟﻤﺎﻋﻰ )ﻫﻤﻪ
ﻣﺴــﻠﻤﺎﻧﺎﻥ( ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﻣﻮﺍﻫﺐ ﭘﺮ ﺟﺬﺑﻪ ﻭ ﺳﺤﺎﺭ ﺍﺯ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻰ ﻭ
ﺣﻜﻤﺖ ﻧﻈﺮﻯ ﺩﺭ ﺣﺪ ﻛﻤﺎﻝ ﺑﺮﺧــﻮﺭﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩ« .ﺛﺎﻟﺜﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺟﻤﻊ
ﻣﻴﺎﻥ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻰ ﻭ ﻧﻈﺮﻯ ،ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺣﻜﻴﻢ
ﺑﺎ ﺭﺏﺍﻟﻨﻮﻉ ﻭ ﻣﺜﻞ ﺍﻋﻼﻯ ﺣﻜﻴﻢ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﻣﻲﺳــﺎﺯﺩ .ﺷــﻬﺎﺏﺍﻟﺪﻳﻦ
ﺳــﻬﺮﻭﺭﺩﻯ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺣﻜﻤﻪ ﺍﻻﺷــﺮﺍﻕ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺗﺐ
ﺣﻜﻴﻢ ﺳــﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ ،ﺑﺎﻻﺗﺮﻳــﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺣﻜﻤﺖ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺁﻥ
ﺣﻜﻴﻤﻲ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻥ»ﺗﺄﻟﻪ« ﻭ»ﺑﺤﺚ« ،ﻳﻌﻨﻰ ﺣﻜﻤﺖ ﻋﻤﻠﻰ
ﻭ ﺣﻜﻤﺖ ﻧﻈﺮﻯ ﺟﻤﻊ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺑﺎ ﻋﺒﺎﺭﺍﺗﻰ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ
ﺍﺑﻦﺳﻴﻨﺎ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴــﺪ» :ﻭ ﺍﮔﺮ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﺷــﺨﺼﻰ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻥ
ﺍﺳﺘﻐﺮﺍﻕ ﺩﺭ ﺗﺄﻟﻪ ﻭ ﺑﺤﺚ ﻧﻈﺮﻯ ﺟﻤﻊ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺭﻳﺎﺳﺖ ﻭ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ
ﻋﺎﻟﻢﻫﺎ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﻭﺳﺖ ﻭ ﺍﻭ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﺳﺖ «.ﻭ ﺑﻰﺩﻟﻴﻞ ﻧﻴﺴﺖ
ﻛﻪ ﺩﺭ ﺷــﺮﺡ ﻋﺒﺎﺭﺍﺗﻰ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺣﻜﻤﻪﺍﻻﺷــﺮﺍﻕ ﻛﻪ ﻃﻨﻴﻦ
ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﺷﻴﻌﻰ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺣﻀﻮﺭ ﻫﻤﻴﺸﮕﻰ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ،
ﺷــﻤﺲﺍﻟﺪﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺳــﻬﺮﻭﺭﺩﻯ ،ﺑﻪ ﻛﻼﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ
ﻣﻲﺟﻮﻳﺪ .ﺷــﻴﺦ ﺍﺷﺮﺍﻕ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ» :ﻭ ﮔﻤﺎﻥ ﻣﺒﺮ ﻛﻪ ﺣﻜﻤﺖ ﻓﻘﻂ
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ ﻣﺎ ،ﻭ ﻧﻪ ﻏﻴﺮ ﺁﻥ ،ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺍﺳﺖ ،ﺑﻠﻜﻪ
ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﻫﺮﮔﺰ ﺍﺯ ﺣﻜﻤﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺑﺮ ﭘﺎﻯ ﺩﺍﺭﻧﺪﻩ ﺁﻥ
ﻛﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﻭ ﺷﻮﺍﻫﺪ ﻧﺰﺩ ﺍﻭﺳﺖ ،ﺧﺎﻟﻰ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ «.ﺳﻬﺮﻭﺭﺩﻯ ﺩﺭ ﺷﺮﺡ
ﺍﻳﻦ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﭼﻨﺎﻥ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻰ ﺑﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻭ
ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻛﻪ » ﻟﻮﻻ ﺍﻟﺤﺠﻪ ﻟﺴﺎﺧﻂ ﺍﻻﺭﺽ ﺑﺄﻫﻠﻬﺎ« ،ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ.
ﺑﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺍﻭ ،ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﻛﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻋﺎﻟﻢ ﺭﺍ ﺍﻗﺘﻀﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ،ﻣﻘﺘﻀﻰ
ﻣﺼﻠﺤــﺖ ﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﻫﺴــﺖ .ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻋﺎﻟﻢ ﺩﺭ ﮔــﺮﻭ ﻭﺟﻮﺩ ﺣﻜﻤﺎﻱ
ﻗﺎﻧﻮﻥ ﮔﺬﺍﺭ ﻳﺎ ﺣﻜﻤﺎﻱ ﻣﺘﺄﻟﻪ ﻭ ﺍﻫﻞ ﺑﺤﺚ ﻭ ﻧﻈﺮ ﺍﺳــﺖ .ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ،
ﻋﺎﻟﻢ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﻭﺟﻮﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﻜﻴﻤﺎﻧﻰ ﺧﺎﻟﻰ ﺑﻤﺎﻧﺪ .ﺍﻳﻨﺎﻥ
ﻫﻤﺎﻥ ﺣﺎﻓﻈﺎﻥ ﻋﺎﻟﻢ ﻭ ﺳﺘﻮﻥﻫﺎﻯ )ﺍﻭﺗﺎﺩ( ﺁﻧﻨﺪ .ﺩﻭﺍﻡ ﻭ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﻧﻈﺎﻡ
ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ ﻭ ﻓﻴﺾ ﺑﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﺠﺮﺍﻯ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻲﺭﺳﺪ )ﻫﻤﺎﻥ
ﺗﺼﻮﺭ ﺷﻴﻌﻰ ﻛﻪ ﺍﺋﻤﻪ ﺭﺍ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﻓﻴﺾ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ(.
ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻭﻗﺎﻳﻌﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﻣﺎﻣﺎﻥ
ﺷﻴﻌﻪ ﺍﺯ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﺣﺎﺋﺰ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺍﺳﺖ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻴﻢ ،ﺩﺭ
ﻭﻫﻠﻪ ﺍﻭﻝ ﺑﻪ ﺳﺮﺍﻍ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﻣﻲﺭﻭﻳﻢ .ﺁﻳﺎ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﻮﺭﺩﻯ
ﻫﻴﭻﻛﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺣﻜﻴﻤﺎﻥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻪ
ﺑﺤﺚ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ؟
ﻧﻤﻮﻧﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺩﺍﺭﻡ ،ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﺧﻮﺍﻥﺍﻟﺼﻔﺎﺳﺖ.
»ﺍﺧﻮﺍﻥﺍﻟﺼﻔﺎ ﻭ ﺧﻼﻥﺍﻟﻮﻓﺎ« ﻧﺎﻡ ﻳﻚ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺳــﺮﻯ ﺩﺭ ﺳﺪﻩ ﭼﻬﺎﺭﻡ
ﻫﺠﺮﻯ ﺑﻮﺩ .ﺍﻳﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﺼﺮﻩ ﻭ ﺑﻐــﺪﺍﺩ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﺮﺍﻣﻨﺎﻣﻪ
ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺧﻮﻳــﺶ ﺭﺍ ﺗﺮﻭﻳﺞ ﺍﺧّ ﻮﺕ ﻭ ﺻﻔﺎ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﺧﻼﻳﻖ ﻭ ﺍﺯ
ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺮﺩﻥ ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ ﻓﻜﺮﻯ ﻭ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺮﻭﻳﺞ ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ ﻭ
ﻫﻤﺎﻫﻨﮓﺳﺎﺯﻯ ﻋﻘﻞ ﻭ ﺩﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﻣﻨﺎﻣﻪ
ﻓﻜﺮﻯ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﻛﻴﺪﻯ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺩﻳﻦ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ،ﭼﻨﺪﺍﻥ
ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻳﺰﺍﺕ ﻓﺮﻗﻪﺍﻯ ﻣﻠﺘﺰﻡ ﻧﺒﻮﺩﻧــﺪ .ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺣﻨﻴﻒ
ﻳﺎ ﻣﺴــﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺣﻨﻴﻒ )ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻗﺮﺁﻥﻛﺮﻳﻢ( ﺩﺍﻧﺴﺘﻪﺍﻧﺪ .ﻭﻟﻰ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ
ﻫﻤﻪ ﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﻯ ﺷﻴﻌﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﻛﺎﻣﻼ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﺍﺳﺖ .ﺍﺧﻮﺍﻥﺍﻟﺼﻔﺎ ﺗﺎﺭﻳﺦ
ﻋﺎﻟﻢ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ،ﻳﻌﻨﻰ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻛﺸــﻒ )ﻇﻬﻮﺭ( ﻭ ﺩﻭﺭﺍﻥ »ﺳﺘﺮ«
ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻭ ﺍﻧﺘﻬﺎﻯ ﻳﻚ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﻋﻈﻢ
)ﮔــﻮﺭ ﺍﻋﻈﻢ( ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺁﻫﻨﮓ ﺍﻳــﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﻋﻈﻢ ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭ
ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﺷﺪ .ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﭼﻬﺎﺭﮔﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ
ﻋﺎﻟﻢ ﻭ ﺭﻭﻳﺪﺍﺩﻫﺎﻯ ﺁﻥ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ .ﻣﺜﻼ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻳﻚ
ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﭼﻬﺎﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﻮﺩﻛﻰ ،ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﻰ ،ﭘﻴﺮﻯ ﻭ ﺭﻭﺯﻫﺎﻯ ﺁﺧﺮ ﻋﻤﺮ
ﺭﺍ ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺑﺮ ﺍﺳــﺎﺱ ﻫﻴﺎﺕ ﻗﺪﻳﻢ ﭼﻬﺎﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺭﺍ ﺗﻌﺮﻳﻒ
ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺍﺯ :ﻭﺭﻭﺩ ﺷــﻤﺲ ﺑﻪ ﺑﺮﺝ ﺣﻤﻞ ،ﺑﻪ ﺑﺮﺝ
ﺳﺮﻃﺎﻥ ،ﺑﻪ ﺑﺮﺝ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻭ ﺑﻪ ﺑﺮﺝ ﺟﺪﻯ .ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻛﻠﻰ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﺳﺎﻝ
ﭼﻬﺎﺭ ﻓﺼﻞ ﺩﺍﺭﺩ .ﺑﻬﺎﺭ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻓﺼﻞ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ،ﻓﺼﻞ ﺳﺮﺯﻧﺪﮔﻰ ﻭ
ﻧﺸﺎﻁ ﺍﺳــﺖ .ﺩﺭ ﻓﺼﻞ ﺑﻬﺎﺭ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﻭ ﺷﺐﻫﺎ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﻰ ﺑﻪ
ﺗﺪﺭﻳﺞ ﻛﻪ ﻓﺼﻞ ﭘﺎﻳﻴﺰ ﻓﺮﺍﻣﻲﺭﺳﺪ ،ﭘﮋﻣﺮﺩﮔﻰ ﻭ ﺧﺰﺍﻥ ﺭﻭﻯ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ.
ﻣﻨﺎﺳــﺒﺖﻫﺎ ﻭ ﺍﻋﻴﺎﺩ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺒﻨﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.
ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺭﻭﺯ ﻋﻴﺪ ﻓﻄﺮ ﺍﺳــﺖ ،ﺳﭙﺲ ﻋﻴﺪ ﻗﺮﺑﺎﻥ ،ﺳﭙﺲ ﻋﻴﺪ ﻏﺪﻳﺮ ﻭ ﺩﺭ
ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺭﻭﺯ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺭﺣﻠﺖ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ)ﺹ( ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺩﻭﺭﺍﻥ
ﺣﺰﻥ ﺍﻫﻞ ﺍﺳــﻼﻡ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺣﺰﻥ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺧﺘﻢ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﻭ
ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺩﺭ ﻛﺮﺑﻼ .ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ
ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺍﻟﺼﻔﺎ» :ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﺍﻫﻞﺑﻴﺖ ﺳﻴﺪ ﻭ ﺳﺮﻭﺭﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ
ﺩﺍﺩﻧﺪ ،ﺩﺷــﻤﻦ ﺩﺭ ﺣﻖ ﺁﻧﻬﺎ ﻃﻤﻊ ﻭﺭﺯﻳﺪ ،ﺣﻖﺷــﺎﻥ ﺭﺍ ﻏﺼﺐ ﻛﺮﺩ،
ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﺭﺍ ﺑﺮﻫﻢ ﺯﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺧﺘﻢ ﺷﺪ ﺑﻪ ﺭﻭﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻛﺮﺑﻼ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ
ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﻳﻪ ﺭﺳﻮﺍﻳﻰ ﺍﻫﻞ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﻮﺩ«.
ﺩﻛﺘﺮ ﺭﺳﺘﻤﻴﺎﻥ ﺍﺯ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻗﻴﺎﻡ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ
ﺧﻮﺍﺹ ﻧﻬﻲ ﻛﺮﺩﻧﺪ ،ﻣﺮﺩﻡ ﺳﻜﻮﺕ
ﺳﻴﺪ ﺟﻮﺍﺩ ﻣﻴﺮﺧﻠﻴﻠﻰ
ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ ﺩﺭ ﻧﻬﻀﺖ ﺣﺴﻴﻨﻰ ،ﺟﺮﻳﺎﻥﻫﺎﻯ
ﺍﺟﺘﻤﺎﻋـﻰ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻗﻴـﺎﻡ ﺁﻥ ﺣﻀـﺮﺕ ﻭ ﻧﻘﺶ ﺁﻧﻬـﺎ ﺩﺭ ﺁﻥ
ﻗﻴﺎﻡ ﺍﺳـﺖ .ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻥﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺳـﻪ ﺩﺳﺘﻪ ﻋﻤﺪﻩ
ﺗﻘﺴـﻴﻢ ﻛﺮﺩ :ﺍﻣﻮﻳﺎﻥ ﻭ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺁﻏﺎﺯ ﺩﺭ
ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮﻯ ﻛﺮﺩﻧـﺪ ،ﻃﻴﻒ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ
ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﻯ ﻭ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ ﻭ ﻃﻴﻒ ﻭﺳﻴﻊ
ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺗﺮ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻗﺒﻠﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ
ﺑﻰﺗﻔﺎﻭﺕ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﺷـﺘﺎﺭ ﻛﻪ ﻣﺘﻜﻔﻞ ﺑﺤﺚ ﺍﺯ
ﺟﺮﻳﺎﻥﻫﺎﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺍﺳﺖ ،ﺑﻪ
ﻧﻘﺶ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮﻯ ﻭ ﺍﺳﺘﻤﺮﺍﺭ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻭ
ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮﻯ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻥﻫﺎ ﺑﺮﺭﺳﻰ
ﻣﻲﻛﻨﻴـﻢ .ﻣﺤﻮﺭ ﺑﺤﺚ ﻧﻴﺰ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺷـﺎﺧﺼﻰ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ
ﻧﺤـﻮﻯ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻗﻴﺎﻡ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﻧﻔﻮﺫ ﺩﺍﺷـﺘﻨﺪ ﻭ
ﺩﺭ ﺣﺪ ﺧﻮﻳﺶ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳـﻼﻣﻲ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﺷﺪﻩ،
ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷـﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮﻯ
ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﺗﻮﺩﻩ ﻣـﺮﺩﻡ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳـﺖ .ﺑﺪﻳﻦﻣﻨﻈﻮﺭ،
ﺑﻪ ﺳـﺮﺍﻍ ﺣﺠﺖﺍﻻﺳﻼﻡﻭﺍﻟﻤﺴـﻠﻤﻴﻦ ﺩﻛﺘـﺮ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻰ
ﺭﺳﺘﻤﻴﺎﻥ ،ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺎﺕ ﻋﻠﻤﻲ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﻭ ﻣﺬﺍﻫﺐ ﻗﻢ ﻭ
ﻣﺪﻳﺮ ﮔﺮﻭﻩ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﻏﻴﺮ ﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻤﻲ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺭﻓﺘﻴﻢ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ
ﺑﺤﺚ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻩ ﺗﺨﺼﺼﻰﺗﺮﻯ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻛﻨﻴﻢ .ﻻﺯﻡ ﺑﻪ ﺫﻛﺮ ﺍﺳﺖ
ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﺸـﺎﻥ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﻛﺘﺎﺏﻫﺎ ﻭ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﻣﺘﻌﺪﺩﻯ ﺑﻪ ﭼﺎپ
ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺑﺎ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺭﺍ ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﻴﻢ.
***
ﺍﮔﺮ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺳﻮﺍﻝ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ
ﻛﻪ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﺎ ﭼﻪ ﭘﺸﺘﻮﺍﻧﻪﺍﻯ ﻗﻴﺎﻡ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻧﻤﻮﺩ؟
ﭼﻮﻥ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻯ ﻣﺮﺩﻣﻰ ﺑـﺮﺍﻯ ﺑﺮﺍﻧﺪﺍﺯﻯ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳﺰﻳﺪ ﺭﺍ
ﻣﻬﻴﺎ ﻣﻰﺩﻳﺪ ،ﻳﻌﻨﻰ ﺷـﻤﺎﺭ ﺑﺴـﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣـﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺩﻋﻮﺕ
ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧـﺪ ﻳﺎ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺩﺍﺷـﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻰﺷـﻮﺩ ﺍﺯ
ﺑﻴﻌـﺖ ﺑﺎ ﻳﺰﻳـﺪ ﺍﻣﺘﻨﺎﻉ ﻧﻤﻮﺩ ﻳـﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻋﻠﺘﻰ ﺩﻳﮕـﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ
ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺩﺍﻣﻦ ﺯﺩ؟
ﺷﻮﺍﻫﺪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻣﺮﺩﻣﻰ ﺩﺭ ﺷﺮﻭﻉ
ﻧﻬﻀﺖ ﺣﺴﻴﻨﻰ ﻧﻘﺶ ﻧﺪﺍﺷﺖ .ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﻗﻴﺎﻡ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ،ﻧﻪ
ﺑﺎ ﺩﻋﻮﺕ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺮﺍﻧﺪﺍﺯﻯ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳﺰﻳﺪ ﻳﺎ ﭘﺎﺳﺪﺍﺭﻯ
ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﻯ ﺍﺳــﻼﻣﻰ ﺁﻏﺎﺯ ﺷــﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﻪ ﺍﻣﻴﺪ ﺣﻤﺎﻳﺖ
ﺗﻮﺩﻩ ﻋﻈﻴﻤﻰ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺮﺍﻯ ﺭﺳــﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻣﻘﺼﻮﺩﻫﺎﻯ ﻓﻮﻕ
ﺍﺯ ﺑﻴﻌــﺖ ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﺍﻣﺘﻨﺎﻉ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﻭ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ .ﺑﻠﻜﻪ
ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺍﻭ ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﺮﺧﺎﺳــﺘﻪ ﺍﺯ ﺩﻳﻦ ﻭ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺷــﻜﻞ
ﺣﻜﻮﻣﺘﻰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻋﺎﻟﻢ ﺍﺳﻼﻡ ﭘﺪﻳﺪﺍﺭ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ
ﻧﻪ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺷــﺮﻭﻉ ﺧﻼﻓﺖ ﻳﺰﻳﺪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺷﺼﺖ ﻫﺠﺮﻯ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ
ﺩﺍﺷﺖ ،ﺯﻳﺮﺍ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻧﻴﺰ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ
ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻭ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻰ ﻳﺰﻳﺪ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻧﻪ ﺣﺘﻰ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ
ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺍﺷــﺖ ،ﺯﻳﺮﺍ ﭘﺪﺭ ﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ
ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺷــﻜﻞﮔﺮﻓﺘﻪ
ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳــﻼﻣﻰ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺟﻬﺖ ﺩﺭ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﻣﻄﺮﺡ ﺍﺳﺖ:
-1ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻪ ﺍﻫﻞﺑﻴﺖ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ
ﺣﻘﻰ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ -2 .ﺍﻳﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﻓﺎﺳﺪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﺎﺑﻮﺩﻯ
ﺁﻥ ﻫﺮ ﺍﻗﺪﺍﻣﻰ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩ .ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻣﻮﺿﻊ ﺭﺳــﻤﻰ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ
ﺩﺭ ﻣــﻮﺭﺩ ﻗﻴﺎﻡ ﺧﻮﻳﺶ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺑﻌﺪ ﻣﻄﺮﺡ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ،
ﺳﺨﻨﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻦﻋﻘﺒﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﻧﺎﻣﻪ ﻳﺰﻳﺪ
ﻭ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﻴﻌﺖ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﻳﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﺍﻳﺮﺍﺩ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ:
»ﺍﻯ ﺍﻣﻴﺮ ،ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻣﺎ ﺍﻫﻞﺑﻴﺖ ﻧﺒﻮﺕ ﻭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺭﺳــﺎﻟﺖ ﻭ ﻣﺤﻞ ﺭﻓﺖ
ﻭ ﺁﻣﺪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻥ ﻫﺴــﺘﻴﻢ .ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺁﻏﺎﺯ ﻭ ﺑﺎ ﻣﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ
ﻭ ﻳﺰﻳﺪ ﻣﺮﺩﻯ ﻓﺎﺳــﻖ ﻭ ﻣﺸﺮﻭﺏﺧﻮﺍﺭ ﻭ ﻛﺸﻨﺪﻩ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎﻯ ﺑﻰﮔﻨﺎﻩ
ﺍﺳﺖ ﻭ ﻋﻠﻨﺎ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻓﺴﻖ ﻭ ﻓﺠﻮﺭ ﻣﻰﺷــﻮﺩ ﻭ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺑﻴﻌﺖ
ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ .ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺎ ﻭ ﺷــﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺒﺮ ﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ
ﭼﻪ ﻛﺴﻰ ﺳﺰﺍﻭﺍﺭ ﺧﻼﻓﺖ ﺍﺳﺖ«.ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻭ ﺍﻧﺘﻬﺎﻯ ﻛﻼﻡ
ﺑﺮﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻪ ﺍﻫﻞﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ)ﺹ( ﺗﺎﻛﻴﺪﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؛ ﺩﺭ
ﺍﺑﺘﺪﺍﻯ ﻛﻼﻡ ﺑﺎ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻘﺎﻡ ﻭﺍﻻ ﻭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺁﻧﻬﺎ
ﺑﺎ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻼﻓﺖ ﺻﻼﺣﻴﺖ
ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻧﻪ ﻳﺰﻳﺪ ﻭ ﺍﻣﺜﺎﻝ ﻳﺰﻳــﺪ ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﻨﺪ.
ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﻌﺪ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺯ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ
ﻳﺰﻳﺪ ﻣﻄﺮﺡ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺿﻤﻦ ﺑﺮﺷــﻤﺮﺩﻥ ﺷﻤﻪﺍﻯ ﺍﺯ ﺧﺼﺎﻝ
ﺯﺷﺖ ﺍﻭ ﺑﺮ ﻋﺪﻡ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻼﻓﺖ ﻭ ﻋﺪﻡ ﺑﻴﻌﺖ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ
ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺨﺼﻰ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳــﺖ.ﻟﻴﻜﻦ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ،
ﻭﺻﻴﺖﻧﺎﻣﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻗﻴﺎﻡ ﺣﺴﻴﻨﻰ ﻣﻌﺮﻓﻰ
ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻭﺻﻴﺖﻧﺎﻣﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ
ﻭ ﺭﺳﺎﻟﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺍﻛﺮﻡ)ﺹ( ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻗﻴﺎﻡ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ»:ﻣﻦ ﻧﻪ
ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺷﮕﺬﺭﺍﻧﻰ ﻭ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻣﻊ ﺩﻧﻴﻮﻯ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﺮﺩﻩﺍﻡ ﻭ ﻧﻪ ﺑﻪ
ﻗﺼﺪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻓﺴــﺎﺩ ﻭ ﻇﻠﻢ ﺩﺭ ﺣﻖ ﻣﺮﺩﻡ .ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﻢ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ
ﻧﻬﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﻛﻨﻢ ﻭ ﺑﻪ ﺳﻴﺮﻩ ﺟﺪ ﻭ ﭘﺪﺭﻡ ﻋﻠﻰﺍﺑﻦﺍﺑﻰﻃﺎﻟﺐ)ﻉ( ﺭﻓﺘﺎﺭ
ﻛﻨﻢ .ﻫﺮﻛﺲ ﺑﺎ ﺷــﻨﺎﺧﺖ ﺣﻖ ﻣﺮﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﺩ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﻖ ﺳﺰﺍﻭﺍﺭﺗﺮ
ﺍﺳــﺖ ﻭ ﻫﺮﻛﺲ ﺣﻖ ﻣﺮﺍ ﺭﺩ ﻛﻨﺪ ﺻﺒﺮ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﺗــﺎ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﻖ
ﺑﻴﻦ ﻣﻦ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻗﻮﻡ ﺣﻜﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﻜﻢﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﺳﺖ«.
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺩﺭ ﻭﺻﻴﺖﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﺿﻤﻦ ﺭﺩ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻟﺬﺕﻃﻠﺒﻰ
ﻭ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺁﻣﺎﻝ ﺩﻧﻴﻮﻯ ﺻﺮﻑ ﺍﺯ ﻗﻴﺎﻡ ﺧﻮﻳﺶ ،ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺩﻳﻨﻰ
ﺁﻥ ﻳﻌﻨﻰ ﺍﺻﻼﺡ ﺍﻣﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ)ﺹ( ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻰ ﺍﺯ
ﻣﻨﻜﺮ ﻭ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﻭ ﺭﻭﺵ ﺟﺪ ﻭ ﭘﺪﺭﺵ ﺭﺍ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻋﻤﻞ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﻯ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﻛﺮﻡ)ﺹ( ﺍﻧﺠﺎﻡ
ﺩﺍﺩ ،ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ.ﺍﻳﻦ ﺳــﺨﻨﺎﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ
ﻗﻴﺎﻡ ﻭﻯ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﻣﺘﻜﻰ ﺑﺮ ﺩﻋﻮﺕ ﻣﺮﺩﻡ ﻳﺎ ﻳﺎﺭﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ
ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻟﺤﺎﻅ ﻣﺎﻫﻴﺘﻰ ﺻﺮﻓﺎ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻧﻪ ﻣﺮﺩﻣﻰ .ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ
ﻫﻴﭻ ﺷﺎﻫﺪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺍﺯ
ﺳﻮﻯ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﻋﻮﺗﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻭﻯ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﺻﻮﻻ ﺗﻌﺠﻴﻠﻰ ﻛﻪ ﻳﺰﻳﺪ
ﺑﺮﺍﻯ ﺑﻴﻌﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﭘﺨﺶ ﺧﺒﺮ ﻣﺮﺩﻥ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ
ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩ ،ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻣﺮﻯ ﺭﺍ ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ ﻧﻤﻮﺩ .ﭘﺲ ﻣﺮﺩﻡ ،ﻧﻪ ﺗﻮﺩﻩ ﻣﺮﺩﻡ
ﻭ ﻧﻪ ﺧﻮﺍﺹ ،ﺩﺭ ﺷــﺮﻭﻉ ﻗﻴﺎﻡ ﻧﻘﺸﻰ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﻧﻬﻀﺖ ﺑﺎ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﺧﻮﺩ
ﺣﻀﺮﺕ ﻭ ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻮﺍﻧﻪﺍﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ.
ﻣﻮﺿﻊ ﺧﻮﺍﺹ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(
ﺭﺍ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻰ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟
ﺷﺮﻭﻉ ﻧﻬﻀﺖ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ)ﻉ( ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﻣﺘﻨﺎﻉ ﺍﺯ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﻭ ﺗﺼﻤﻴﻢ
ﺑﻪ ﺧــﺮﻭﺝ ﺍﺯ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻮﺩ ،ﻭﺍﻛﻨﺶ ﺑــﺰﺭﮔﺎﻥ ﻣﻬﺎﺟﺮ ﻭ ﺍﻧﺼﺎﺭ ﺭﺍ
ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺨﺖ .ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﺣﺎﺩﻳﺜﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺍﻛﺮﻡ)ﺹ( ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ
ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺣﻀﺮﺕ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﻼﻣﻰ
ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ،ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻗﻴﺎﻡ ﻋﻠﻴﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﺮﺣﺬﺭ ﻣﻰﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ.
ﺍﺑﻦﻋﺒﺎﺱ ،ﻣﺤﻤﺪ ﺣﻨﻔﻴﻪ ،ﻋﺒﺪﺍﷲﺑﻦﻋﻤﺮ ،ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺟﻌﻔﺮ ﻭ ﻋﺒﺪﺍﷲ
ﻣﻄﻴﻊ ﺭﺍ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﺮﺷــﻤﺮﺩ ﻛﻪ ﻫﺮﻳﻚ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﻯ
ﺳﻌﻰ ﺩﺭ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﻗﻴﺎﻡ ﺣﻀﺮﺕ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ.
ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻥ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺑﺎ ﺍﺑﻦﻋﺒﺎﺱ
ﻭ ﺍﺑﻦﻋﻤﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﺍﺑﻦﻋﺒﺎﺱ ﺿﻤﻦ ﺑﺮﺷﻤﺮﺩﻥ
ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺯﻣﺎﻥ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺗﺎﺑﻊ ﭘﻮﻝ ﻭ ﺛﺮﻭﺕ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻭ ﻧﻘﻞ ﺍﺣﺎﺩﻳﺜﻰ
ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺷــﻬﺎﺩﺕ ﺣﻀﺮﺕ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ،ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﺪ
ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﻯ ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﺻﻠﺢ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺷــﺪﻥ ﺧﻮﻥ ﺧﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ
ﻫﻼﻛﺖ ﺍﻣﺖ ﻣﻰﺍﻧﺠﺎﻣﺪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﻛﻨﺪ .ﺍﻣﺎ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ
ﺍﺯ ﺍﻭ ﻛﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﺭﺍ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﻛﺮﻡ ﻣﻨﻊ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﺑﺮ ﻳﻚ ﻣﺴﺎﻟﻪ
ﺍﺳﺎﺳﻰ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺧﻮﻳﺶ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺩﺧﺘﺮ ﺭﺳﻮﻝﺧﺪﺍ
ﺍﺳﺖ .ﺍﺑﻦﻋﺒﺎﺱ ﺿﻤﻦ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺍﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﻫﻴﭻﻛﺲ
ﺑﻪ ﺟﺰ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪﺍﻯ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ ﺭﺍ ﻣﻼﺯﻡ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ
ﻣﻰﺩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﻣﺜﻞ ﻧﻤﺎﺯ ﻭ ﺯﻛﺎﺕ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ ﺑﺪﻭﻥ
ﺩﻳﮕﺮﻯ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮﺩ ،ﻭﺍﺟﺐ ﺍﺳﺖ.
ﺑﻌــﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﺑﻦﻋﺒﺎﺱ ﺍﻳــﻦ ﺍﻣﺮ ﺭﺍ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻣــﻰﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺁﻳﺎﺕ ﻛﻔﺮ ﻭ
ﻧﻔﺎﻕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺮﺩﻣﻰ ﻛﻪ ﺩﺳــﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﻥ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺩﺧﺘﺮ
ﺭﺳــﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﺑﻴﺎﻻﻳﻨﺪ ﻣﻰﺧﻮﺍﻧــﺪ ،ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺯ ﺍﻭ ﻃﻠﺐ ﻳــﺎﺭﻯ ﻣﻰﻛﻨﺪ
ﻭ ﺍﺑﻦﻋﺒــﺎﺱ ﺁﻧﭽﻨــﺎﻥ ﺧﻮﻳــﺶ ﺭﺍ ﻣﻄﻴﻊ ﺍﻣﺎﻡ ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﻰﺩﻫﺪ ﻛﻪ
ﻫﻴﭻﻛﺲ ﺷﻚ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﺎﺕ ﻭ ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻗﻄﺮﻩ
ﺧﻮﻥ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺳﺖ.ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﻭﺍﺭﺩ ﺻﺤﻨﻪ
ﻣﻰﺷــﻮﺩ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﮔﻔﺘــﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻠﻤﺎﺗﻰ ﺑﺮﺣﺬﺭ ﻣــﻰﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺧﻮﺩ
ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﻯ ﺳــﻌﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﻴﻌــﺖ ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﻳﺎ ﺣﺪﺍﻗﻞ
ﻛﻨﺎﺭﻩﮔﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﮔﻮﺷﻪﻧﺸﻴﻨﻰ ﻭﺍﺩﺍﺭﺩ .ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﻮﺍﻝ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺍﺑﻦﻋﺒﺎﺱ ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺳﻮﺍﻝ
ﻣﻰﻛﻨﺪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻛﺎﺭ ﻣﻦ ﭼﻪ ﻓﻜﺮﻯ ﻣﻰﻛﻨﻰ؟! ﺁﻳﺎ ﻣﻰﺍﻧﺪﻳﺸــﻰ ﻛﻪ
ﻣﻦ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺧﻄﺎ ﺭﻓﺘﻪﺍﻡ؟! ﺍﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻰﺍﻧﺪﻳﺸﻰ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﻦ
29
ﺑﻴــﺎﻥ ﻧﻤﺎ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺍﺯ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻳﻰ ﺗﻮ ﺗﺒﻌﻴــﺖ ﻣﻰﻛﻨﻢ .ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺑﻦﻋﻤﺮ
ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺍﻝ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺧﻄﺎ ﻭ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺩﺧﺘﺮ ﺭﺳﻮﻝ
ﺧــﺪﺍ ﺩﻭﺭ ﻣﻰﺩﺍﻧــﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﻃﻬﺎﺭﺕ ﻭ ﭘﺎﻛــﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻼﻓﺖ
ﺻﺎﻟﺢ ﻣﻰﺷــﻤﺎﺭﺩ ،ﺍﻣﺎ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺣﺮﻑ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺗﻜــﺮﺍﺭ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ
ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﺪ ﮔﻮﺷﻪﻧﺸــﻴﻨﻰ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﺸــﺘﻪ ﻧﺸﻮﺩ .ﺍﻣﺎﻡ
ﺿﻤﻦ ﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺳــﺨﻦ ،ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﺰﻳﺪ ﻭ ﻳﺰﻳﺪﻳﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻴﻌﺖ ﻳﺎ ﻛﺸــﺘﻪ
ﺷﺪﻥ ﺍﻭ ﻣﻰﺩﺍﻧﺪ .ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺯ ﻋﺒﺪﺍﷲﺑﻦﻋﻤﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎﻯ ﻛﻤﻚ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻭ
ﻣﺘﺬﻛﺮ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﭘﺪﺭﺵ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎﺏ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺣﺘﻤﺎ ﺍﻭ ﺭﺍ
ﻳﺎﺭﻯ ﻣﻰﻛﺮﺩ.ﺍﻳﻦ ﻃﻮﻻﻧﻰﺗﺮﻳﻦ ﻣﻜﺎﻟﻤﻪﺍﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺎ
ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﻗﻴﺎﻡ ﺧﻮﻳﺶ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﭼﻴﺰﻯ ﺍﻓﺰﻭﻥ
ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﺎﻥ ﻧﻜﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﻪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺳﻔﺎﺭﺵ ﻣﻰﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ
ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﮔﻮﺷﻪﮔﻴﺮﻯ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﻯ ﺟﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ
ﺭﺍ ﻧﺠﺎﺕ ﺩﻫﺪ .ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺑﻦﺯﺑﻴﺮ ﻫﻨــﮕﺎﻡ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﺍﺯ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺍﻣﺎﻡ
ﺑﺮﺍﻯ ﺭﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻛﻮﻓﻪ ﺣﻀﺮﺕ ﺭﺍ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻮﻓﻪ ﺑﺮﻭﺩ ،ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ
ﺁﻧﺠﺎ ﻳــﺎﺭﺍﻥ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻰ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻋﻠﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﻧﻴﺰ ﺗﺬﻛﺮ
ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭﺍﺿﺢ ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻭ ﻣﻰﺧﻮﺍﺳﺖ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﻯ ﺭﺍﻩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺭﻫﺒﺮﻯ
ﺧﻮﻳﺶ ﻫﻤﻮﺍﺭ ﻧﻤﺎﻳﺪ.ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ،ﺍﺑﻦﻋﺒﺎﺱ ﻭ
ﺍﺑﻦﻋﻤﺮ ﺩﻭ ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻨﺎﻗﺾﺁﻣﻴﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺣﺎﻛﻰ ﺍﺯ ﺭﻭﺣﻴﺎﺕ
ﺧﻮﺍﺹ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﻀــﺮﺕ ﻭ ﻫﻢ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻗﻴﺎﻡ ﺣﻀﺮﺕ
ﺍﺳــﺖ .ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺍﻣﺎﻣﺒﺮ ﺭﻫﺒــﺮﻯ ﺧﻮﻳﺶ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻣﺖ
ﭘﻴﺎﻣﺒــﺮ ﺍﻛﺮﻡ ﻭ ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﺳــﺖ .ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺍﻣﺎﻣﺒﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ
ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺤﺚ ﻗﺒﻞ ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻳﻢ ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻬﻢ ﺍﺳــﺖ ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ
ﺧﻮﺍﺹ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﺳــﺖ .ﺍﺑﻦﻋﺒﺎﺱ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﺍﺯ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺭﺍ ﻣﺜﻞ
ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻧﻤﺎﺯ ﻭ ﺍﺩﺍﻯ ﺯﻛﺎﺕ ﻭﺍﺟﺐ ﻣﻰﺩﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﺟﺒﺎﺕ
ﺍﺯ ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻧﻴﺴــﺘﻨﺪ .ﺍﺑﻦﻋﻤﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ ﺑﻪ ﺧﻄﺎ ﻧﻜﺮﺩﻥ
ﺍﻣﺎﻡ)ﻉ( ﻭ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻼﻓﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﻣﻄﻠﺐ ﺩﻭﻡ ،ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻧﻜﺮﺩﻥ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺳﺖ .ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ ﺁﻧﺎﻥ
ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﻭ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻮﺩﻥ ﺭﺍﻩ ﻭ ﺭﻭﺵ ﺍﻭ ،ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺁﻧﺎﻥ
ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻳﺎﺭﻯ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ.ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ ﺣﺘﻰ ﺑﺎﻻﺗﺮ
ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺘﻀﺎ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺯ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﻧﻴﺰﺩﺳﺖ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺍﺯ
ﻋﻤﻞ ﺍﻭ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺣﻖ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺍﻣﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ
ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻣﺮﻯ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻧﻴﻔﺘﺎﺩ ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﺎﻧﻌﻰ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺭﺍﻩ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(
ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺗﻰ ﻛﻪ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻮﺩ ﺳﻴﻞ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﺧﻮﺍﺹ ﺩﺭ
ﻣﻮﺭﺩ ﻗﻴﺎﻡ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﻯ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﮕﻮﻳﺪ .ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﺍﻭﺝ
ﺭﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺍﺯ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺮﺍﻯ ﺭﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻛﻮﻓﻪ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺩﻋﻮﺕ
ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺁﮔﺎﻩ ﺷﺪﻧﺪ .ﺍﺑﻦﻋﺒﺎﺱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺣﻀﻮﺭ
ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻰﺷــﺘﺎﺑﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻛﻮﻓﻪ ﻭ ﺧﻴﺎﻧﺖﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ
ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ)ﻉ( ﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ( ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﺯ ﺧﺼﻠﺖﻫﺎﻯ
ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ ،ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻜﻪ
ﺑﻤﺎﻧﺪ .ﻋﺒﺪﺍﷲﺑﻦﻋﻤــﺮ ،ﻣﺤﻤﺪﺑﻦﺣﻨﻔﻴﻪ ،ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺟﻌﻔﺮ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ
ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻣﺸــﺎﺑﻬﻰ ﺑﺎ ﺍﻳــﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ .ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻯ ﺍﻣﺎﻡ
ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺑﺎ ﺍﺑﻦﻋﺒﺎﺱ ﻭ ﻋﺒﺪﺍﷲﺑﻦﻋﻤــﺮ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺧﻮﺍﺹ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ
ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﺑﺎ ﻗﻴﺎﻡ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ،
ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺴــﺘﻨﺪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻗﻴــﺎﻡ ﺍﻳﻔﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ.ﺣﻀﺮﺕ
ﺩﺭ ﺻﺤﺒﺖ ﺑﺎ ﺍﻳــﻦ ﺩﻭ ﻧﻔﺮ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ ﻣﺒﻨﻰ ﺑﺮ ﺩﺭﺳــﺖ
ﺑﻮﺩﻥ ﺍﻗــﺪﺍﻡ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰﮔﻴﺮﺩ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺟﻨﺒﻪ ﻧﻈﺮﻯ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻗﻴﺎﻡ ﻭ
ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺍﻭ ﻣﺤﺴــﻮﺏ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﺑﻠﻜﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﻋﻮﺕ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﺗﺎ
ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳــﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﻳﺎﺭﻯ ﻛﻨﻨﺪ .ﺩﻋﻮﺕ ﺍﻣــﺎﻡ ﺍﺯ ﺍﺑﻦﻋﺒﺎﺱ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺗﻰ
ﻟﻄﻴﻒ ﻭ ﺑﺎ ﺑﻪ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﺮ ﺳﺨﻦ ﺍﺑﻦﻋﺒﺎﺱ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ
ﻣﻘﺎﻡ ﻭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺍﻭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺍﺑﻦﻋﺒﺎﺱ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺷــﺪ
ﻭ ﺍﻋﻼﻡ ﺁﻣﺎﺩﮔﻰ ﻛﺮﺩ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺣﻀﺮﺕ ﻛﺸــﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﻟﻴﻜﻦ ﺑﻌﺪﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺍﻗﺪﺍﻣﻰ ﻧﻜﺮﺩ.
ﺍﻣﺎ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﺯ ﻋﺒﺪﺍﷲﺑﻦﻋﻤﺮ ﺻﺮﻳﺤﺎ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ
ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺗﺬﻛﺮ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﭘﺪﺭﺵ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺣﺘﻤﺎ ﺍﻭ ﺭﺍﻳﺎﺭﻯ ﻣﻰﻛﺮﺩ.
ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺧﻮﺍﺹ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ
ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺟﺎﺑﺖ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺳــﺎﻳﺮ ﻣﺮﺩﻡ
ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻰﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ،ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺎ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﺍﺯ ﺍﻳــﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺮﮔﺮﺩ ﺣﻀﺮﺕ ﺟﻤﻊ
ﻣﻰﺷــﺪﻧﺪ .ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﮔﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﻧﻈﺮﻯ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺻﺤّ ﻪ
ﮔﺬﺍﺷــﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰﺩﺍﺩﻧﺪ ،ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ
ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻗﻴﺎﻡ ﺧﻮﻳﺶ ﻛﻪ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺍﻫﻞﺑﻴﺖ)ﻉ( ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ
ﺍﺳﻼﻣﻰ ﻭ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺧﻼﻓﺖ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺍﻯ
ﻳــﺎﺭﻯ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ.ﺧــﻮﺍﺹ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺣﺪ ﻣﻬــﻢ ﻭ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭ
ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻧﺎﺍﻣﻴﺪﻯ ﺍﺯ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻗﻴﺎﻡ،
30
ﺍﺯ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﻛﺎﺭﻯ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﻨﺪ
ﻭ ﺑﺎ ﺭﻭﺣﻴﺎﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺳــﺎﺯﮔﺎﺭ ﺑﻮﺩ ،ﻃﻠﺐ ﻧﻤﻮﺩ .ﺍﻣﺎﻡﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺍﺯ
ﻋﺒﺪﺍﷲﺑﻦﻋﻤﺮﺳﻪ ﭼﻴﺰ ﺭﺍ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﺍﻭﻝ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ
ﻫﺮ ﻧﻤﺎﺯ ﺩﻋﺎ ﻛﻨﺪ .ﺩﻭﻡ ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﻭ ﻳﺰﻳﺪﻳﺎﻥ ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻰ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﻧﻜﻨﺪ.
ﺳﻮﻡ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺠﻴﻞ ،ﺑﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﻧﺸﺘﺎﺑﺪ ﻭ ﻻﺍﻗﻞ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺻﺒﺮ
ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺎﺭ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﻳﺶ ﺭﻭﺷﻦ ﺷﻮﺩ.
ﺣﻀﺮﺕ ﺍﺯ ﺍﺑﻦﻋﺒﺎﺱ ﻧﻴﺰ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﻪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺩﺍﺋﻤﻰ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﺎ
ﺍﻭ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺧﺒﺮﻫﺎﻯ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﻯ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ .ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﭘﻴﺶﺗﺮ ﺩﺭ
ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﻨﻔﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ .ﻭﻗﺘﻰ ﺣﻀﺮﺕ ﻣﻰﺧﻮﺍﺳﺖ
ﺍﺯ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺷــﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻭ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﻨﻔﻴﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺯ
ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮﺳﺮ ﺑﺎﺯ ﻣﻰﺯﻧﺪ ،ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺯ ﺍﻭ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﺪ ﺍﺧﺒﺎﺭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻨﻰﺍﻣﻴﻪ
ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ.
ﺧﻮﺍﺹ ﺑﺼﺮﻩ ﺩﺭ ﭼﻪ ﻭﺿﻌﻴﺘﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ؟
ﻧﺎﻣﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺑﻪ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﻭ ﺧﻮﺍﺹ ﺩﺭ ﺑﺼﺮﻩ ،ﺍﻗﺪﺍﻣﻰ ﺩﻳﮕﺮ
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻓــﺮﺍﺩﻯ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻣﺴــﻤﻊ ﺑﻜﺮﻯ،
ﺍﺣﻨﻒ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ،ﻣﻨﺬﺭ ﺑﻦ ﺟﺎﺭﻭﺩ ،ﻣﺴﻌﻮﺩ ﺑﻦﻋﻤﺮ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻣﺨﺎﻃﺐ
ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ .ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﺍﺷﺎﺭﺍﺗﻰ ﺑﻪ ﻭﻗﺎﻳﻊ ﺧﻼﻓﺖ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺭﺣﻠﺖ
ﺭﺳــﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺧﻼﻓﺖ ﺑﻪ ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﻰﺷﻮﺩ ،ﺁﻧﮕﺎﻩ
ﺍﻣﺎﻡ ﺿﻤﻦ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﻭ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳﺰﻳﺪ
ﺩﺭ ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ ﻛﻮﺗــﺎﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﺍﻣﻰﺧﻮﺍﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ
ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺭﺍﺳــﺖ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺷــﻮﻧﺪ» :ﻣﻦ ﺑﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﺧﻮﻳﺶ ﺍﻳﻦ
ﻧﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺷﻤﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻡ ﻭ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺘﺎﺏ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺵ
ﺩﻋﻮﺕ ﻣﻰﻛﻨﻢ .ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺳــﻨﺖ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺭﻓﺘﻪ ﻭ ﺑﺪﻋﺖﻫﺎ ﺭﻳﺸﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ
ﺍﺳــﺖ .ﺍﮔﺮ ﺳﺨﻦ ﻣﺮﺍ ﺑﺸــﻨﻮﻳﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻣﻦ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﻴﺪ ،ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ
ﺭﺍﺳﺖ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻣﻰﻛﻨﻢ«.
ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﺮ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻗﻴﺎﻡ ﺧﻮﻳﺶ
ﺑﻪ ﺗﻮﺩﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺁﺷــﻜﺎﺭ ﻣﻰﻛﻨﺪ ،ﺍﺯ ﻧﻘﺶ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ
ﺍﺳﻼﻣﻰ ﭘﺮﺩﻩ ﺑﺮ ﻣﻰﺩﺍﺭﺩ .ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﭘﺎﺳﺦ
ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ ﺑﻪ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﺣﻀﺮﺕ ﻧﺪﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻭ
ﻳﺎﺭﻯ ﺍﻭ ﻧﺸﺪﻧﺪ ،ﺍﻣﺎ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩﻯ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﺣﻀﺮﺕ
ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺖ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺍﻗﻮﺍﻡ ﺗﺎﺑﻊ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺑﺴﻴﺞ ﻧﻤﻮﺩ ،ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ
ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺧﻮﺍﺹ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ)ﻉ( ﭘﺎﺳﺦ
ﻣﺜﺒﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻤﻚ ﻭﺳﻴﻌﻲ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ.
ﻳﺰﻳﺪﺑﻦﻣﺴــﻌﻮﺩ ،ﺑﻨﻰ ﺣﻨﻈﻠﻪ ،ﺑﻨﻰﺗﻤﻴﻢ ﻭ ﺑﻨﻰﺳﻊ ﺭﺍ ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ
ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ(ﻭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻣﺖ ﻭ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻭ
ﺣﺠﺖ ﺧﺪﺍ ﺑﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳﺖ ،ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﺍﺯ ﺣﻀﺮﺕ ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻧﻤﻮﺩ.
ﻣﺮﺩﻡ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺁﻣﺎﺩﮔﻰ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﻭ ﻓﺪﺍﻛﺎﺭﻯ
ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺩ ﻧﻴﺰ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﺧﻮﻳﺶ
ﺟﺪﻯ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺷﺪﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ
ﺧﺒﺮ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺣﻀﺮﺕ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮﺩ ،ﻭﻟﻰ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺗﻼﺵ ﺍﻭ ﺩﺭ
ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺑﺴﻴﺞ ﻣﺮﺩﻡ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺧﻮﺍﺹ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ
ﺑﻪ ﺩﻋﻮﺕ ﺍﻣﺎﻡﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺖ ﻣﻰﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺟﺪﻯ
ﻭ ﺛﺎﺑﺖﻗﺪﻡ ﺑﻮﺩﻧﺪ ،ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻯ ﭘﻴﺮﻭﺯﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﻭ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻫﺪﻑ
ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻳﺰﻳﺪ ﻭ ﻳﺰﻳﺪﻳﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻗﻠﻴﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ.
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﻋﻮﺕ ﺑﺮﺍﻯ ﻳﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﺹ
ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺣﻀﺮﺕ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺧﺮﻭﺝ ﺍﺯ ﻣﻜﻪ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ ﻋﺮﺍﻕ ﺩﺭ ﺧﻄﺒﻪﺍﻯ
ﺍﺯ ﺗﻤﺎﻡ ﻛﺴــﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺣﺎﺿــﺮ ﺑﻪ ﻳﺎﺭﻯ ﻭﻯ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺩﻋــﻮﺕ ﻛﺮﺩ ﺗﺎ ﺍﻭ ﺭﺍ
ﻫﻤﺮﺍﻫــﻰ ﻛﻨﻨﺪ.ﺩﻋﻮﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺍﺯ ﺍﻓــﺮﺍﺩ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮﺍﻯ
ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﺑﺎ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﻣﺴــﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ ﻛﻮﻓﻪ ﻧﻴﺰ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ
ﻭ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩﻯ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺯﻫﻴﺮﺑﻦ ﻗﻴﻦ ،ﻋﺒﻴﺪﺍﷲﺑﻦﺣﺮ ﺟﻌﻔﻰ
ﻭ ﺍﻧﺲ ﺑﻦﺣﺎﺭﺙ ﻛﺎﻫﻠــﻰ ﺩﻋﻮﺕ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﻭ
ﺑﻌﻀﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺍﻣﺘﻨــﺎﻉ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ .ﺣﺘﻰ ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﺎﺕ ﻋﻤﺮ ﻭ
ﺣﺘﻰ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺷــﻬﺎﺩﺕ ﺗﻤﺎﻡ ﻳﺎﺭﺍﻧﺶ ﺑﺎﺯ ﻫــﻢ ﺍﺯ ﻃﻠﺐ ﻧﺼﺮﺕ ﻭ ﻳﺎﺭﻯ
ﺩﺳﺖ ﺑﺮﻧﻤﻰﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﻓﺮﺍﺩﻯ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺣﺮ ﺑﻦ ﻳﺰﻳﺪ ﺭﻳﺎﺣﻰ ﺩﺭ ﺁﺧﺮﻳﻦ
ﻟﺤﻈﺎﺕ ﺑﻪ ﻭﻯ ﻣﻠﺤﻖ ﻭ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺍﻭ ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ.
ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠـﺎ ﺩﻭ ﺳـﻮﺍﻝ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻰﺷـﻮﺩ :ﺍﻭﻝ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻫﺪﻑ ﺁﻥ
ﺣﻀﺮﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻋﻮﺕﻫﺎ ﭼﻪ ﺑﻮﺩ ،ﺑﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ
ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩﻯ ﻫﻤﺮﺍﻫﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺮﻙ ﺍﻭ ،ﺁﺯﺍﺩ ﮔﺬﺍﺭﺩﻩ
ﻭ ﭘﻴﻤﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﻣﻰﺩﺍﺭﺩ؟ ﺳﻮﺍﻝ ﺩﻭﻡ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﭼﻪ ﻣﺎﻧﻌﻰ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺭﺍﻩ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﭘﺬﻳﺮﺵ
ﺩﻋﻮﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺳﺮ ﺑﺎﺯ ﺯﺩﻧﺪ؟
ﭘﺎﺳــﺦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺳــﻮﺍﻝ ﻛﺎﻣﻼ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺍﺳﺖ ﻭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﻮﺍﻝ
ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﺮﺍ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ ﻛﻮﻓﻪ ﺣﺮﻛﺖ
ﻛﺮﺩ .ﺍﻋﺘﺮﺍﺿﺎﺕ ﻭ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪﻥ ﺩﻋﻮﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺍﺯ ﺳﻮﻯ
ﺧﻮﺍﺹ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﻋﻠﺖﻫﺎﻯ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻰ ﺩﺍﺭﺩ .ﻟﻴﻜﻦ ﺷــﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ
ﻣﺤﻮﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﻋﻠﺖﻫﺎ ﺧﺎﻟﻰ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﺯ ﺭﻭﺣﻴﻪ ﺗﻌﺒﺪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ
ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺷﺮﻋﻰ ﺑﻮﺩ؛ ﻧﻜﺘﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﺻﻮﻻ
ﻳﻜﻰ ﺍﺯﺍﻫﺪﺍﻑ ﻗﻴﺎﻡ ﻭﻯ ﺯﻧﺪﻩ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺣﻴﻪ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﻼﻣﻰ
ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.ﻛﺴــﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳﺰﻳﺪ ﻭ
ﺭﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻛﻮﻓﻪ ﺑﺮﺣﺬﺭ ﻣﻰﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ ،ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻋﻠﻢ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ
ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻛﻮﻓﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ
ﻣﺮﺩﻡ ﻛﻮﻓﻪ ﻛﺴــﺎﻧﻰ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﺪﻑ
ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮﺳــﺪ ،ﺑﻠﻜﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺮﺩﻣﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺣﺴﺎﺱ ﺑﻪ
ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﺮ ﻣﻰﺧﺎﺳــﺘﻨﺪ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﺪﺭ ﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ
ﺍﻳﻨﮕﻮﻧــﻪ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺍﺯ ﻃــﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺧﺒــﺎﺭﻯ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ
ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻗﻴﺎﻡ ﻭﻯ ﺭﺍ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﻣﻰﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ
ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭ ﺳﻌﻰ ﺩﺭ ﻣﻨﺼﺮﻑ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ .ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺍﻣﺮ
ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺣﻀﺮﺕ ﻧﻴﺰ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺭﺩ ﻧﻜﺮﺩ.
ﺍﻣﺎﻡ ﻧﻈﺮﻋﺒﺪﺍﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻛﻮﻓﻪ ﺑﺮﺣﺬﺭ ﻣﻰﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺁﻥ
ﺭﺍ ﺑﻨﺪﻩ ﺩﺭﻫﻢ ﻭ ﺩﻳﻨﺎﺭ ﻣﻰﺩﺍﻧﺪ ،ﺭﺍ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﻓﻜﺮ ﻭ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﺩﺍﻧﺴﺖ
ﻭ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺍﻫﻞ ﻛﻮﻓﻪ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷــﺘﻪﺍﻧﺪ
ﻭﻟﻰ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﻛﺸﺖ.ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩﻯ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﻮﺑﻴﺦ ﻧﺼﻴﺤﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ
ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺭﺍ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺸﺎ ﻋﻠﻮﻡ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﻣﺎﺳﺖ ﻭ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﺑﻪ
ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﻭ ﺧﺎﺭﺝ ﻣﻰﺷﺪ .ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻳﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻭ ﺍﺣﻮﺍﻝ
ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻛﺎﺭ ﻣﻦ ﺁﮔﺎﻫﻨﺪ ﻭ ﻣﻦ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﺎﺁﮔﺎﻫﻢ؟
ﺍﻣﺎ ﭼﺮﺍ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﻨﻄﻘﻰ
ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰﺭﺳﻴﺪ ﭘﺎﺳـﺦ ﻧﺪﺍﺩ ﻭ ﺑﻪﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﭼﺮﺍ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ
ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺭﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ ﻛﻮﻓﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻜﺮﺩ؟
ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺧﺎﺹ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻪ ﺧﺮﻭﺝ ﺍﺯ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻭ ﻣﻜﻪ
ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺑﻌﻀﻰ ﺍﺯ ﭘﺎﺳــﺦﻫﺎﻯ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﻪ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺎﻧﺪﻥ
ﺩﺭ ﻣﻜﻪ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳﺖ ،ﺑﻌﻀﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻄﻠﺐ
ﻣﻬﻢ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﺤﺴــﻮﺏ ﻣﻰﺷﻮﺩ ،ﺍﺷﺎﺭﻩ
ﺩﺍﺭﺩ .ﺍﻣــﺎﻡ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﻳﻦ ﻧﺼﻴﺤﺖﻫﺎ ﺩﺭ ﻣــﻮﺍﺭﺩﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ
ﺭﺳــﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﻣﻜﻠﻒ ﻣﻰﺩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﻜﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻋﺮﺍﻕ ﺭﻭﺩ.
ﻭﻗﺘﻰ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻭ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﺪ ﺗﺎ ﺍﺯ
ﻣﻜﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻧﺮﻭﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎﺭﻯ ﺑﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﺍﻭ ﻭ ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖﺍﺵ
ﻣﻰﺍﻧﺠﺎﻣﺪ ،ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﭘﺎﺳــﺦ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺧﻮﺍﺏ ﺧﻮﻳﺶ ﻭ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ
ﺭﺍ ﺑﻴــﺎﻥ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻭ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻭﻡ ﭼﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺿﺮﺭ ﻣﻦ
ﺑﺎﺷــﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻣﻦ .ﺩﺭ ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻧﻴﺰ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺪﻭﻥ ﺫﻛﺮ ﻋﻠﺖ ﺻﺮﻓﺎ
ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻠﺰﻡ ﺑﻪ ﺭﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻋﺮﺍﻕ ﻣﻰﺩﺍﻧﺪ .ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻪ ﻗﻀﺎ ﻭ
ﻗﺪﺭ ﺍﺳﺘﺸﻬﺎﺩ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺑﻴﻔﺘﺪ ﻣﻰﺍﻓﺘﺪ ﻭ ﺁﻧﭽﻪ
ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮﺩ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻧﻤﻰﺍﻓﺘﺪ.
ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﺟﻮﺍﺏ ﺍﻣﺎﻡ)ﻉ( ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺧﺎﺭﺝ ﺷﺪﻥ ﺍﺯ ﻣﻜﻪ
ﻣﻨﻊ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ ،ﻫﻤﻪ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺭﺍﺳﺘﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺍﺳﺖ .ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ
ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ ﻣﻮﻇﻒ ﺍﺳﺖ
ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻭ ﺭﺳﻮﻟﺶ ﺭﺍ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻧﺼﻴﺤﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻧﻴﺰ
ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻭﻯ ﺑﻪ ﻓﺮﺍﻣﻴﻦ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﺘﻌﺒﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ
ﺗﻤﺴﻚ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪﻫﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺯ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺍﻟﻬﻰ ﺷﺎﻧﻪ ﺧﺎﻟﻰ ﻧﻜﻨﻨﺪ .ﺍﻭ ﺑﻪ
ﺁﻧﻬﺎ ﻳﺎﺩ ﻣﻰﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ
ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻭ ﺧﻴﺮ ﻭ ﺷــﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻋﻤﻞ
ﻛﻨﺪ؛ ﻛﺎﺭﻯ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺣﻀﺮﺕ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻭ ﺭﺳﻮﻟﺶ ﺑﻪ
ﺁﻥ ﻣﻠﺘﺰﻡ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻣﺼﻠﺤﺖﺍﻧﺪﻳﺸﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩﺵ ﻣﻘﺪﻡ ﺩﺍﺷﺖ.
ﺧﻄﺒﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺗﺮﻙ ﻣﻜﻪ ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﻳﻰ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﺍ
ﺫﻛﺮ ﻛﺮﺩﻳﻢ ﻧﻴﺰ ﺩﺭﺱ ﺟﺎﻣﻌﻰ ﺍﺯ ﺗﻌﺒﺪ ﻭ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮﻯ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ
ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﻣﻬﺎﺟﺮ ﻭ ﺍﻧﺼﺎﺭ ﻣﻰﺩﻫﺪ .ﺍﻣﺎﻡ ﺍﻭﻻ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﺪ ﻫﻤﭽﻮﻥ
ﺍﻭ ﺭﺿﺎﻯ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻫﺮﭼﻴﺰﻯ ﻣﻘﺪﻡ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ،ﺛﺎﻧﻴﺎ
ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺧﻮﻳﺸــﺘﻦ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻔﺘﺮﺽﺍﻟﻄﺎﻋﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻰﺯﻧﺪ
ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﻴﺪ ﺑﻪﺭﺍﺳﺘﻰ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻗﺪﻡ ﺑﺮﺩﺍﺭﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺎ
ﺑﺎﺷــﻴﺪ.ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﺧﻄﺒﻪ ﻫﺸﺪﺍﺭ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻰﺷﻮﺩ
ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩﻫﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻰﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﺣﻀﺮﺕ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺧﻮﻳﺶ
ﻣﻨﺼﺮﻑ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭﺷــﺎﻥ ﺑﺎ ﺗﺴــﻠﻴﻢ ﻭ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺍﻭﺍﻣﺮ ﺍﻟﻬﻰ
ﺳﺎﺯﮔﺎﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺍﻫﻞﺑﻴﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺭﺍﺕ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺭﺍﺿﻰ
ﻭ ﺗﺴــﻠﻴﻢ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺍﻭ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮﺭ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﻣﻰﺑﺨﺸﺪ ﻛﻪ
ﺍﮔﺮ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﻪ ﺍﺳــﺘﺪﻻﻝﻫﺎﻯ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﮔﻮﺵ
ﻧﻤﻰﺩﻫﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻭ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﺟﺎﻣﻌﻪ
ﺭﺍ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﻭ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻨﺪ ،ﺑﻠﻜﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺮﺍﻣﻴﻦ
ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ
ﺗﺎﺑﻊ ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ.ﺍﮔﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻯ ﺗﻼﺵ ﺑﺮﺍﻯ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﻗﻴﺎﻡ
ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﻗﺪﺭﺕ ﻓﺎﺳﺪ ﺣﺎﻛﻢ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻖ ﻭ ﻓﺎﺳﺪ ﺑﻮﺩﻥ
ﺁﻥ ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻭﻇﻴﻔﻪﺍﻯ ﺍﻟﻬﻰ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ،
ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺣﻀﺮﺕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻳﺎﺭﻯ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ ،ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ
ﻫﺮ ﺩﻭ ﻫﺪﻑ ﺧﻮﻳﺶ ﻳﻌﻨﻰ ﻧﺎﺑﻮﺩﻯ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳﺰﻳﺪ ﻭ ﻣﺤﻔﻮﻅ ﻣﺎﻧﺪﻥ
ﺟﺎﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺳــﺖ ﻣﻰﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ،ﺯﻳﺮﺍ ﺍﮔﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ
ﺑﺴــﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﻋﺎﺩﻯ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﻧﻈﺎﺭﻩﮔﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ
ﻗﻴﺎﻡ ﻣﻰﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ.ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﺮ ﻋﻨﺼﺮ ﺗﻌﺒﺪ ﺩﺭ ﭘﻴﺮﻭﻯ
ﺍﺯ ﺧﻮﻳﺶ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﺳــﺖ ،ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺧﺮﻭﺝ ﺍﺯ ﻣﻜﻪ ﻧﻴﺰ
ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻟﻄﻴﻔﻰ ﺍﺳــﺘﻤﺮﺍﺭ ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ .ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛــﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ
ﺧﻄﺒﻪ ﺑﻪ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻛﺎﺭ ﺧﻮﻳﺶ ﻛﻪ ﺷــﻬﺎﺩﺕ ﺍﺳﺖ ،ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻛﺮﺩﻩ ،ﺩﺭ
ﻃﻮﻝ ﻣﺴــﻴﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺭﺍ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﻓﺮﺍﺩﻯ ﺩﺭ
ﺍﺭﺩﻭﻯ ﺣﺴﻴﻨﻰ ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﻣﻴﺪ ﻣﺎﻝ ﻭ ﺟﺎﻩ ﻭ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺩﻧﻴﻮﻯ
ﺑﺎ ﺍﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻧﺸــﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﺮﻑ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﺍﻭ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ
ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ .ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺩﻭ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺻﺮﻳﺢ
ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻛﺴــﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﻭ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﺑﺮﻭﻧﺪ ﻭ ﮔﻔﺖ ﻧﺰﺩ
ﻭﻯ ﻋﻬﺪ ﻭ ﭘﻴﻤﺎﻧﻰ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ .ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺧﺒﺮ ﺷﻬﺎﺩﺕ
ﻣﺴــﻠﻢﺑﻦ ﻋﻘﻴﻞ ﻭ ﻫﺎﻧﻰ ﺑﻦ ﻋﺮﻭﻩ ﻭ ﻋﺒﺪﺍﷲﺑﻦ ﻳﻘﻄﺮ ﺩﺭ ﻣﻨﺰﻝ ﺯﺑﺎﻟﻪ
ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻃﻼﻉ ﻫﻤﺮﺍﻫﺎﻧﺶ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ
ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﻭ ﭘﻴﺮﻭﺍﻥ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻛﻮﻓﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻳﺎﺭﻯ ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ .ﭘﺲ ﻫﺮﻛﺲ
ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﺮﻭﺩ ،ﺑﺮﻭﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺍﻭ ﻋﻬﺪ ﻭ ﭘﻴﻤﺎﻧﻰ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻧﺪﺍﺭﺩ.ﺩﺭ
ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻋﺪﻩ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺭﻫﺎ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ
ﺭﻓﺘﻨﺪ .ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺩﻭﻡ ﺷﺐ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ
ﺧﺒﺮ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻃﻼﻉ ﻳﺎﺭﺍﻧﺶ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ
ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ،ﺑﺮﻭﻧﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺷــﻤﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺍﻭ ﻛﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺷﻬﺎﺩﺕ
ﺍﻭ ﺑﻪﺩﻧﺒﺎﻝ ﻛﺴــﻰ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺭﻓﺖ .ﻭﻟﻰ ﺣﺘﻰ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﻳﺎﺭﺍﻥ
ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺟﺪﺍ ﻧﺸــﺪ ﻭ ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﺍﻋﻼﻡ ﻭﻓﺎﺩﺍﺭﻯ ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ
ﻗﻄﺮﻩ ﺧــﻮﻥ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ.ﺳــﺨﻦ ﺍﻣﺎﻡ)ﻉ( ﺩﺭ ﻫﺮ
ﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻫﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺭﻓﺘﻦ ﻣﻰﺩﻫﺪ ﻣﺸــﺘﻤﻞ ﺑﺮ
ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ ﻇﺮﻳﻒ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻫﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﻭ ﺑﻪ
ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥﻫﺎ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺱ ﺭﺍ ﺑﺪﻫﺪ ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺍﻭ ﻳﻚ ﻗﻴﺎﻡ
ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺷــﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎﺑﻊ ﺍﻭﺍﻣﺮ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ
ﺑﺎﺷــﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﺍﺳــﺘﺎ ﺍﻃﺎﻋــﺖ ﻛﻨﻨﺪ ،ﻧﻪ ﺑﻪ
ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻠﻘﻪﻫﺎﻯ ﻗﺒﻴﻠﻪﺍﻯ ،ﺷﺨﺼﻰ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﺨﻦ
ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻭ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺍﻟﻬﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻳﺎﺭﻯ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﻯ
ﺍﻗﺎﻣﻪ ﺣﻖ ﺭﺍ ﻧﻔﻰ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺷــﺮﻋﻰ
ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﻭ ﻫﺪﺍﻳﺖ
ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﻭﺵ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﻧﻤﻰﺩﺍﺭﺩ .ﺍﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻭ ﺍﺟﺎﺯﻩ
ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﻣﺘﺤﺎﻧﻰ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻣﻮﻋﺪ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺑﻪ
ﺍﻧﮕﻴﺰﻩﻫﺎﻯ ﻏﻴﺮﺩﻳﻨﻰ ﺭﺍﻫﻰ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺧﺎﻟﺺ ﺟﺪﺍ ﻛﻨﺪ،
ﺯﻳﺮﺍ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﻭ ﺍﺳــﻼﻡ ﺳﻮﺩﻯ
ﻧﺪﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﻗﻌﻰ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺿﺮﺭ ﻧﻴﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖ
ﻛﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﺗﻌﺒﺪ ﺩﺭ ﻗﻴﺎﻡ ﺣﺴﻴﻨﻰ ﻛﺎﻣﻼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻭﺍﺿﺢ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻭ ﺭﻭﺷﻦ
ﻣﻰﺷــﻮﺩ ﻛﻪ ﭼﺮﺍ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﺹ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺩﻳﻨﻰ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ
ﻭﺍﻻﻯ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺭﺍ ﻣﻰﺷــﻨﺎﺧﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺑﺤﻖ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﻭ ﻭ ﻧﺎﺣﻖ ﺑﻮﺩﻥ
ﺩﺷﻤﻦ ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺍﺯ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﺍﻭ ﺑﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻧﺪ.
ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺭﻭﺷﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ ﭼﺮﺍ ﺍﻣﺎﻡﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩﻯ ﺑﻪ
ﻫﻤﺮﺍﻫﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺗﺮﻙ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﻭ ﺭﻫﺎ ﻛﺮﺩﻥ ﻧﻬﻀﺖ
ﺭﺍ ﺩﺍﺩ .ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺍﻝ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺎﻗﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺮﺍ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺪﺍﺭ
ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﺧﻮﺍﺹ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﻗﻴﺎﻡ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺖ
ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺗﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻫﻤﻜﺎﺭﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ
ﻛﻤﻚ ﭼﻨﺪﺍﻧﻰ ﺑﻪ ﻭﻯ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻰﻧﻤﻮﺩ ،ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ ﻣﻰﻛﺮﺩ؟
ﭘﺎﺳﺦ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺍﻝ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺳﻌﻰ ﺑﻠﻴﻎ ﺩﺍﺷﺖ
ﻛﻪ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺷﻮﺭﺵ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺣﻜﻮﻣﺖ
ﺑﺮﺍﻯ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮﻯ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻧﻴﺎﻳﺪ .ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ
ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺩﻳﻦ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﺍﺣﻴﺎﻱ ﺳﻨﺖﻫﺎ
ﻭ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺑﺮﺩﻥ ﺑﺪﻋﺖﻫﺎ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ،ﺍﻣﺎ ﻣﻮﺍﻇﺐ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺳﻴﺮﻩ
ﻋﻤﻠﻰ ﺍﻭ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ ﺭﺍ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻭ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﻨﺪ .ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺧﺎﺭﺝ ﺷــﺪﻥ ﺍﺯ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺍﺯ ﺑﻴﺮﺍﻫﻪ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ
ﺑﺮﻭﺩ ،ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ ،ﺑﺮ ﺧــﻼﻑ ﻋﺒﺪﺍﷲﺑﻦ ﺯﺑﻴﺮ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺍﺯ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ
ﻣﻜﻪ ﺭﻓﺖ .ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﻧﻤﻰﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ
ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﺮﺩﻣﻰ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﻗﻄﻊ ﻭ ﺍﺯ ﺭﺍﻫﻰ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺭﺍﻩ ﻋﻤﻮﻣﻰ
ﻧﻴﺴﺖ .ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﻗﺒﻼ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩﻳﻢ ﻗﻴﺎﻡ
ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻯ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺩﻳﻨﻰ ﺧﻮﺩ ﺷــﺨﺼﺎ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻫﻴﭻ ﻋﺎﻣﻞ
ﻣﺮﺩﻣﻰ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻧﺪﺍﺷــﺖ ،ﻭﻟﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﺍﺯ ﻧﺴﺒﺖ ﺷﻮﺭﺵ
ﺑﻪ ﺣﻀﺮﺕ ﻛﻪ ﺩﺷﻤﻦ ﺳــﻌﻰ ﺑﻠﻴﻎ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﺍﺷﺖ ،ﺗﻼﺵ ﻣﻰﻛﺮﺩ ﺗﺎ
ﻗﻴﺎﻡ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺯﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ
ﺧﺎﻣﻮﺵ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﺣﺘﻰ ﺑﺎ ﺷــﻬﺎﺩﺕ ﻭﻯ ﻧﻴﺰ ﺍﻣﺮﻯ ﺑﺴﻴﺎﺭ
ﺩﺷﻮﺍﺭ ﻣﻰﺷﺪ .ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﻫﺮ ﻓﺮﺻﺘﻰ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺩﻋﻮﺕ ﺧﻮﺍﺹ ﻭ
ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﻗﻴﺎﻡ ﺧﻮﻳﺶ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﻣﻰﺷﻤﺮﺩ .ﺍﻟﺤﺎﻕ ﻳﻚ ﻓﺮﺩ
ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﺣﺘﻰ ﺍﮔﺮ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺍﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻰﻛﺮﺩﻧﺪ،
ﻭﺯﻧﻪ ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺮﺩﻣﻰ ﺷــﺪﻥ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻰﺷﺪ ﻛﻪ
ﺩﺷﻤﻦ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﺿﻌﻰ ﻣﻨﻔﻌﻼﻧﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰﺩﺍﺩ.
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ)ﻉ( ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺻﻮﻝ ﻣﺴﻠﻢ ﻧﻬﻀﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺗﻜﺮﺍﺭ
ﻣﻰﻛــﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻮﻝ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﻴﻮﺳــﺘﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺩﺳــﺖ
ﺑﺮﻧﻤﻰﺩﺍﺷﺖ .ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮﺍﺭﺩﻯ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺍﺻﻞ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ
ﺧﻼﻓﺖ ﺑﻪ ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻪ ﺩﻋﻮﺕ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﺧﻮﻳﺶ
ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻧﻤﻮﺩ ،ﺯﻣﺎﻧﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﻟﺸﻜﺮﻳﺎﻥ ﺣﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ.
ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻌــﺪ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻧﻤﺎﺯ ﺩﺭ ﺧﻄﺒﻪﺍﻯ ﺿﻤــﻦ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﺧﻮﻳﺶ ﻛﻪ
ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺩﺧﺘﺮ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍﺳــﺖ ﻭ ﺧﻼﻓﺖ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺍﺭﺩ ،ﺍﺯ
ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟــﺎﻯ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﺍﺯ ﻏﺎﺻﺒﺎﻥ ﺧﻼﻓﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﻖ
ﻣﺮﺩﻡ ﻇﻠﻢ ﻭ ﺳــﺘﻢ ﺭﻭﺍ ﻣﻰﺩﺍﺭﻧﺪ ﺣﻖ ﺭﺍ ﺑــﺮﺍﻯ ﺍﻫﻠﺶ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻨﺪ ﺗﺎ
ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﻧﺪ.ﺩﻋﻮﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ ﺧﻮﻳﺶ ﺣﺘﻰ
ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺷﻌﻠﻪﻫﺎﻯ ﺟﻨﮓ ﺯﺑﺎﻧﻪ ﻣﻰﻛﺸﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﺍﺳﺘﻤﺮﺍﺭ ﻳﺎﻓﺖ ﻭ
ﺗﻌﺪﺍﺩﻯ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺻﺎﻟﺢ ﻭ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺣﺮ ﺑﻦ ﻳﺰﻳﺪ ﺭﻳﺎﺣﻰ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻋﻮﺕ
ﺍﻭ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻭ ﭘﻴﻮﺳــﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣــﺮ ﺿﺮﺑﻪ ﻣﺤﻜﻤﻰ ﺑﺮ ﭘﻴﻜﺮ
ﺩﺷﻤﻦ ﻭ ﺧﻨﺜﻰﻛﻨﻨﺪﻩ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮﺩ .ﺍﻣﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻧﻬﻀﺖ ﺣﺴﻴﻨﻰ
ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﻧﺪﺍﺷﺖ ،ﺑﻠﻜﻪ ﻧﺪﺍﻯ ﻃﻠﺐ ﻳﺎﺭﻯ
ﻛﻪ ﻭﻯ ﺩﺭ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﺎﺕ ﻋﻤﺮ ﺷــﺮﻳﻔﺶ ﺑﻴﺎﻥ ﺩﺍﺷﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎﻡ
ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﺪﺍﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻳﺎﺭﻯ
ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺩﺭ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻫﺪﻓﺶ ﺑﺸﺘﺎﺑﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻋﻮﺕ ﻋﻤﻮﻣﻰ
ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺩﺍﺷــﺖ ﺗﺎ ﺑــﻪ ﻳﺎﺭﻯ ﺍﻣﺎﻡ
ﺑﺸﺘﺎﺑﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎﻯ ﺳﺘﻤﮕﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺭﺍ ﺳﺮﻧﮕﻮﻥ ﻛﺮﺩ.
ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺪﺍ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﮔﺮﻭﻩ ﺗﻮﺍﺑﻴﻦ
ﻣﺮﺩﻡ ﻛﻮﻓﻪ ﺭﺍ ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﻰ ﺑﺮﺩﻥ ﺑﻪ ﺍﺷــﺘﺒﺎﻩ ﺑﺰﺭﮔﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻳﺎﺭﻯ
ﻧﻜﺮﺩﻥ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ،ﺟﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺍﻫﺪﺍﻑ
ﺍﻣﺎﻡ ﻓــﺪﺍ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺬﻳﺮﺵ
ﺩﻋﻮﺕ ﻛﻮﻓﻴﺎﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺗﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﺳﺘﺎﻯ ﺍﻫﺪﺍﻑ
ﻧﻬﻀﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷــﺖ ﻳﻌﻨﻰ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﻛﻪ ﺧﻼﻓﺖ ﺩﺭ
ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ
ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻛﻨﻨﺪ ،ﻧﻬﻀﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎﻯ ﻣﺮﺩﻡ ﭘﻴﻮﻧﺪ
ﺯﺩ ﻭ ﺍﺳﻨﺎﺩﻯ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻧﻤﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ
ﻣﺮﺩﻡ ﺟﺎﻯ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﻳﺰﻳﺪ ﻭ ﻳﺰﻳﺪﻳﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺴﺖ
ﺍﺳﺖ .ﺳﻴﺪﺍﻟﺸــﻬﺪﺍ)ﻉ( ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﺎﺕ ﻋﻤﺮ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ
ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﻨﺎﺩ ﻳﻌﻨﻰ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻯ ﻛﻮﻓﻴﺎﻥ ﻋﻠﻴﻪ ﺁﻧﻬــﺎ ﺍﺣﺘﺠﺎﺝ ﻣﻰﻛﺮﺩ ﻭ
ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﻨﺎﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻰﻧﻤﻮﺩ ﺗﺎ ﺟﺎﻭﺩﺍﻥ ﺑﺎﻗﻰ
ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻭ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺩﺷﻤﻦ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺯﻭﺭ ﺳﺮﻧﻴﺰﻩ
ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺗﺎﺑﻊ ﺧﻮﻳﺶ ﮔﺮﺩﺍﻧﺪ ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﻗﻠــﻮﺏ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﺎﻳﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ .ﺍﻣﺎﻡ
ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺩﻋﻮﺕ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﻳﺎﺭﻯ ﺧﻮﻳﺶ ﻭ ﺩﻋﻮﺕ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺍﺯ
ﺗﻤﺎﻡ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺳﺨﻦ ﻭﻯ ﺭﺍ ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ ،ﻗﻴﺎﻡ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﻠﻮﺏ ﺗﻤﺎﻡ
ﺁﺯﺍﺩﮔﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻭ ﻣﻰﺁﻳﻨﺪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺯﺩ ﺗﺎ ﺧﻮﻥ ﺍﻭ ﻛﻪ ﺧﻮﻥ ﺧﺪﺍﺳﺖ
ﺩﺭ ﻗﻠﻮﺏ ﻣﻮﻣﻨﺎﻥ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺠﻮﺷــﺪ ﻭ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺳﺮﺩﻯ ﻧﮕﺮﺍﻳﺪ :ﺍﻥ
ﻟﻘﺘﻞ ﺍﻟﺤﺴﻴﻦ ﺣﺮﺍﺭﻩ ﻓﻰ ﻗﻠﻮﺏ ﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻻﺗﺒﺮﺩ ﺍﺑﺪﺍ.
ﭼﺮﺍ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﻪﺭﻏﻢ ﻫﺸﺪﺍﺭﻫﺎﻯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭ ﻋﻠﻢ
ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﺭﻭﺣﻴﺎﺕ ﻛﻮﻓﻴﺎﻥ ﻭ ﻋﻬﺪﺷﻜﻨﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﻋﻮﺕ ﺁﻧﻬﺎ
ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﺧﻮﻳﺶ ﻋﻠﻴﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳﺰﻳﺪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳـﻮﻯ
ﻛﻮﻓﻪ ﺟﻬﺖ ﺩﻫﻰ ﻛﺮﺩ؟
ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﻛﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳــﻮ ﻛﺸﺎﻧﺪ ،ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻗﻴﺎﻡ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ
ﻭ ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺮﺩﻣﻰ ﺷــﺪﻥ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ .ﺗﻮﺩﻩﻫﺎﻯ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﻛﻮﻓﻪ
ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺑﺰﺭﮔﺎﻧﻲ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺳــﻠﻴﻤﺎﻥ ﺑﻦ ﺻﺮﺩ ﺧﺰﺍﻋﻰ ،ﺷــﺒﺚ ﺑﻦ
ﺭﺑﻌﻰ ،ﺣﺠﺎﺭ ﺑﻦ ﺍﺑﺤﺮ،ﻫﺎﻧﻰ ﺑﻦ ﻋﺮﻭﻩ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻇﻬﺎﺭ
ﺍﻃﺎﻋــﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻫﺪﻑ ﺧﻮﻳــﺶ ﺭﺍ ﻫﻤﺎﻥ ﻫﺪﻑ ﺍﻣــﺎﻡ ﺫﻛﺮ ﻛﺮﺩﻧﺪ.
ﻳﻌﻨﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳﺰﻳﺪ ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻓﺎﺳﺪ ﺍﺳﺖ،
ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﺑﺎ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ .ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻫﺪﻑ
ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﻣﺮﺩﻣﻰ ﻛﺮﺩﻥ ﻗﻴﺎﻡ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻰﻧﻤﻮﺩ ،ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺎ
ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺟﺎﻧﺐ ﺍﺣﺘﻴﺎﻁ ﺩﻋﻮﺕ ﻣﺮﺩﻡ ﻛﻮﻓﻪ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ .ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ
ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﻛﻮﻓﻪ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺍﻳﻦ ﻫﺪﻑ ﻭﻯ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺟﺪﻯ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ
ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺟﺪﻯ ﻧﻜﺮﺩﻧﺪ .ﺍﮔﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻳﺎ
ﻣﻜﻪﻳﺎﺑﺼﺮﻩﭼﻨﻴﻦﺍﻗﺪﺍﻣﻰﻛﺮﺩﻩﺑﻮﺩﻧﺪ،ﺁﻥﺣﻀﺮﺕﮔﺰﻳﻨﻪﺑﺪﻳﻠﻰﺑﺮﺍﻯ
ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻫﺪﻑ ﺧﻮﻳﺶ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﺮﺍﻯ ﺣﺮﻑ
ﻧﺼﻴﺤﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺟﺎﻳﻰ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ .ﺍﻣﺎ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻰ
ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﻧﺼﻴﺤﺖﻫﺎ ﺟﺎﻳﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖ
ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻭﻗﻌﻰ ﻧﻨﻬﺎﺩ .ﺟﻬﺖ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻋﻮﺕ ﻣﺮﺩﻡ ﻛﻮﻓﻪ
ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷــﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺍﺻﻠﻰ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﻮﺩ،
ﻧﺤﻮﻩ ﺩﻋﻮﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻮﺩ .ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﻴﻌﻪ ﻭ ﭘﻴﺮﻭ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﻪ
ﺍﻭﻧﺎﻣﻪﻧﻮﺷﺘﻨﺪ.ﺑﻪﻋﺒﺎﺭﺕﺩﻳﮕﺮﺁﻧﻬﺎﺭﻫﺒﺮﻯﺩﻳﻨﻰﺍﻣﺎﻡﻳﻌﻨﻰﺍﺧﺘﺼﺎﺹ
ﺧﻼﻓﺖ ﺑــﻪ ﺍﻫﻞﺑﻴﺖ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﻬﻤﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﻬﻀﺖ
ﺣﺴﻴﻨﻰ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻰﺷﺪ .ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﺑﻦ ﺻﺮﺩ ﺩﺭ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻰ ﺧﻮﻳﺶ
ﺑﺮﺍﻯﺗﺸﻮﻳﻖﻣﺮﺩﻡﻛﻮﻓﻪﺑﻪﺣﻤﺎﻳﺖﺍﺯﺁﻥﺣﻀﺮﺕﻣﻰﮔﻮﻳﺪ:ﺍﻥﺣﺴﻴﻨﺎ
ﻗﺪ ﺗﻘﺒﺾ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﻘﻮﻡ ﺑﻴﻌﺘﻪ ﻭ ﻗﺪ ﺧﺮﺝ ﺍﻟﻰ ﻣﻜﻪ ﻭ ﺍﻧﺘﻢ ﺷﻴﻌﺘﻪ ﻭ ﺷﻴﻌﻪ
ﺍﺑﻴﻪ؛ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺣﺴﻴﻦ ﺍﺯ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻗﻮﻡ ﺍﻣﺘﻨﺎﻉ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ
ﻭ ﺷﻤﺎ ﭘﻴﺮﻭ ﺍﻭ ﻭ ﭘﺪﺭﺵ ﻫﺴﺘﻴﺪ.
31
ﮔﻔﺖ ﻭ ﮔﻮ ﺑﺎ ﺣﺠﺖ ﺍﻻﺳﻼﻡ ﻭﺍﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ ﺩﻛﺘﺮ ﺳﻴﺪ ﺻﻤﺼﻤﺎﻡ ﺍﻟﺪﻳﻦ ﻗﻮﺍﻣﻰ
ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﺳﻼﻡ ﻋﻠﻮﻱ
ﺳﻴﺪ ﺟﻮﺍﺩ ﻣﻴﺮﺧﻠﻴﻠﻰ
ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﺑﺎﺣﺠﺖﺍﻻﺳﻼﻡﻭﺍﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦﺩﻛﺘﺮﺳﻴﺪﺻﻤﺼﺎﻡﺍﻟﺪﻳﻦﻗﻮﺍﻣﻰﻛﻪ ﺭﺋﻴﺲﺑﻨﻴﺎﺩﻓﻘﻬﻰﻣﺪﻳﺮﻳﺖﺍﺳﻼﻣﻲﻭﺻﺎﺣﺐﺗﺎﻟﻴﻔﺎﺕﻣﺘﻌﺪﺩﺍﺳﺖ،ﺩﺭﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪﻩﭘﺎﺳﺦﺍﻳﻦﺳﻮﺍﻝ
ﺍﺳﺖﻛﻪﻧﺤﻮﻩﻣﻮﺍﺟﻬﻪﺍﺋﻤﻪﺑﺎﻣﻌﺎﻭﻳﻪﭼﮕﻮﻧﻪﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ.ﺍﻳﺸﺎﻥﺍﻟﺒﺘﻪﻧﮕﺎﻫﻰﻋﻤﻴﻖﺑﻪﺍﻳﻦﻣﺴﺎﻟﻪﺩﺍﺭﻧﺪﻭﺩﺭﺗﺤﻠﻴﻞﻣﻮﺿﻊﺳﻴﺎﺳﻰﺍﻣﺎﻡﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞﻣﻌﺎﻭﻳﻪ،ﺑﺮﺍﻳﻦﺑﺎﻭﺭﻧﺪ
ﻛﻪﺑﻪﺳﺒﺐﻓﻀﺎﻳﻰﻛﻪﺑﺎﺗﺰﻭﻳﺮﻫﺎﻯﻓﺮﺯﻧﺪﺍﺑﻮﺳﻔﻴﺎﻥﺩﺭﺟﺎﻣﻌﻪﺣﺎﻛﻢﺑﻮﺩ،ﻗﻴﺎﻡﻋﻠﻴﻪﺍﻭﻧﻪﻣﻤﻜﻦﺑﻮﺩﻭﻧﻪﺑﻪﻣﺼﻠﺤﺖ،ﺍﻣﺎﺑﻪﻫﺮﺣﺎﻝ،ﺍﻣﺎﻡﻣﻮﺿﻊﻣﻨﻔﻰﺧﻮﺩﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞﻣﻌﺎﻭﻳﻪﺭﺍ
ﺩﺭﺣﺮﻛﺘﻰﺭﻳﺸﻪﺍﻯﺍﺯﺭﺍﻩﺑﻴﺎﻥﺣﻘﺎﻧﻴﺖﺍﻫﻞﺑﻴﺖ)ﻉ(،ﺗﺒﻴﻴﻦﻓﻠﺴﻔﻪﻭﺍﻫﺪﺍﻑﺣﻜﻮﻣﺖﺍﺳﻼﻣﻲﻭﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﺧﻮﺍﺹﺳﺎﻣﺎﻥﺑﺨﺸﻴﺪ.
ﺍﮔﺮ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﮔﻔﺖ ﻭﮔﻮ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺳـﻮﺍﻝ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ
ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺣﻀﺮﺕ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﭼﻪ ﺑﻮﺩ؟
ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﻧﻬﺞﺍﻟﺒﻼﻏﻪ ﺟﻤﻼﺕ ﺟﺎﻟﺒﻰ ﺩﺍﺭﻧﺪ .ﺣﻀﺮﺕ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ:
ﮔﺮﻭﻩ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻼﻛﺖ ﺍﻓﻜﻨﺪﻯ ،ﺑﺎ ﮔﻤﺮﺍﻫﻰ ﻭ ﺿﻼﻟﺖ
ﺧﻮﻳﺶ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﻓﺮﻳﻔﺘﻰ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺍﺝ ﻓﺘﻨﻪ ﻭ ﻓﺴﺎﺩ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻰ ،ﻫﻤﺎﻥ ﻓﺘﻨﻪ
ﻭ ﻓﺴﺎﺩﻯ ﻛﻪ ﺗﺎﺭﻳﻜﻰﻫﺎﻳﺶ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻣﻮﺍﺝ ﺷﺒﻬﺎﺗﺶ ﻫﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ
ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭ ﺑﺮﺩﻩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﺣﻖ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ
ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺭﻭ ﺁﻭﺭﻧﺪ ،ﺑﻪ ﻗﻬﻘﺮﺍ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ﻭ ﺑﻪ ﺣﺴﺐ ﻭ
ﻧﺴﺐ ﻭ ﺗﻔﺎﺧﺮﺍﺕ ﻗﻮﻣﻰ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﻛﻨﻨﺪ ،ﺟﺰ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺍﺯ ﺭﻭﺷﻦﺿﻤﻴﺮﺍﻥ
ﻭ ﺍﻫﻞ ﺑﺼﻴﺮﺕ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺑﺎﺯﮔﺸــﺘﻪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﺗﻮ ﺭﺍ ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ
ﺍﺯ ﺗﻮ ﺟﺪﺍ ﺷﺪﻧﺪ ،ﺍﺯ ﻫﻤﻜﺎﺭﻯ ﻭ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ ﺧﺪﺍ ﻓﺮﺍﺭ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ
ﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺗﻮ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﻯ ﺻﻌﺐ ﻭ ﭘﺮ ﻣﺸﻘﺖ )ﻧﺒﺮﺩ
ﺑﺮ ﺿﺪ ﺣﻖ( ﻭﺍﺩﺍﺷﺘﻰ ﻭ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺭﺍﺳﺖ ﻣﻨﺤﺮﻓﺸﺎﻥ ﺳﺎﺧﺘﻰ .ﺍﻯ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ
ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻛﺎﺭﻫﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﺑﺘﺮﺱ ﻭ ﺯﻣﺎﻣﺖ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺷﻴﻄﺎﻥ ﺑﮕﻴﺮ ﻛﻪ
ﺩﻧﻴﺎ ﺍﺯ ﺗﻮ ﺑﺮﻳﺪﻩ ﻭ ﺁﺧﺮﺕ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺍﺳﺖ.
ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻌﻴـﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴـﻦ)ﻉ( ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻰ
ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟
ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻛﻪ ﺗﻮﺍﻧﺴــﺖ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﻛﻪ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﺵ ﺯﺑﺎﻧﺰﺩ
32
ﺑﻮﺩ ،ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺯﻳﺮ ﺑﺎﺭ ﺑﻴﻌﺖ ﻧﺮﻭﺩ ،ﻫﻤﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ( ﻫﻢ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ﺷﺶ ﻣﺎﻩ ﻛﻪ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ
ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻣﺸــﺮﻭﻉ ﭘﺪﺭﺵ ﺩﺭ ﺍﻣﺮ ﺧﻼﻓﺖ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﻮﺩ ،ﺑﺎ ﺟﻨﮓ
ﻭ ﮔﺮﻳﺰ ﻭ ﻓﺮﻳﺐ ،ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻴﻌﺖ ﻧﻜﺮﺩ ﺑﻠﻜﻪ ﺁﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺍ ﻭﺍﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﺻﻠﺢ
ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ ﻛﺮﺩ .ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻦ)ﻉ( ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻗﺪﺭﺕ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻭ ﺣﻤﺎﻳﺖ
ﻣﺮﺩﻡ ﺷــﺎﻡ ﺍﺯ ﺍﻭ ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺣﻀﺮﺕ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺍﺯ ﺑﺎﺏ
ﺍﺗﻤﺎﻡ ﺣﺠــﺖ ﻭ ﺛﺒﺖ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻧﻮﺷــﺖ ﻳﺎ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻦ ﻳﺎ
ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺟﻨﮓ ﺷﻮ.
ﺣﺘﻰ ﻟﺸــﻜﺮ ﺁﺭﺍﺳــﺖ ﻭﻟﻰ ﻳﻚ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺣﺘﻰ
ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎﻥ ﻟﺸﻜﺮﺵ ﻫﻢ ﺗﻮﺳــﻂ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﻯ ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ .ﻟﺬﺍ
ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻪ ﺻﻠﺢ ﺷــﺪ ﻭ ﺩﺭ ﭘــﻰ ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ ﭘــﺪﺭﺵ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ،
ﺧﻮﺩﺵ ﺩﭼﺎﺭ ﺻﻠﺢ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺷــﺪ .ﻣﻔﺎﺩ ﺻﻠﺢﻧﺎﻣﻪ ﺍﺟﻤــﺎﻻ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ
ﺍﻭ ﺑﻪ ﺑﻨﻰﻫﺎﺷــﻢ ﺗﻌﺮﺽ ﻧﻜﻨﺪ ،ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﻬﻤﻴﻪ ﺍﺯ ﺑﻴﺖﺍﻟﻤﺎﻝ ﻗﺮﺍﺭ
ﺩﻫﺪ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻧﻜﻨﺪ ﻭ ﻛﺎﺭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ
ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺳــﺐ ﻭ ﻟﻌﻦ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﺩ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﻠﺢﻧﺎﻣﻪ ﻧﺎﻣﻰ
ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻫﻢ ﺑﺮﺩﻩ ﺷــﺪ.ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ
ﺭﺳــﻴﺪ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻣﺴــﻠﻤﻴﻦ ﻧﺎﻣﻴﺪ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻔــﺎﺩ ﺻﻠﺢﻧﺎﻣﻪ ﺭﺍ
ﺍﻧﻜﺎﺭ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ ﻣﻦ ﻧﻴﺎﻣــﺪﻩﺍﻡ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻧﻤﺎﺯ
ﺑﺨﻮﺍﻧﻴﺪ ﻳﺎ ﺭﻭﺯﻩ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻣﻦ ﺁﻣﺪﻩﺍﻡ ﻭ ﺁﻣﺎﺩﻩﺍﻡ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺷــﻤﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ
ﻛﻨﻢ.ﺳــﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺩﺭ ﺭﺟﺐ ﺳــﺎﻝ 60ﻫﺠــﺮﻯ ﺍﺯ ﺩﻧﻴﺎ ﺭﻓﺖ ﻭ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﺎ ﺫﻛﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻃﺎﻏﻴﻪ ﺍﻣﺖ ﻣﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻳﺎﺩ ﻛﺮﺩ
ﻭ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺷﻜﺮ ﻧﻤﻮﺩ .ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻣﺮگ 77ﺳﺎﻝ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ 40ﺳﺎﻝ
ﺁﻥ ﺭﺍ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮﺩ.
ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ)ﻉ( ﻭ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻳﺪ،
ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ 10ﺳﺎﻟﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴـﻴﻦ)ﻉ( ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﺧﻮﺩﺵ
ﺑـﺎ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﭼـﻪ ﺗﻮﺟﻴﻬـﻰ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﻛـﻪ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﻋﺪﻡ
ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﻭ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ؟
ﺑﺎﻳــﺪ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺍﻣﺎﻡ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺷــﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﻓﺸــﺎﻯ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻫﺎ
ﻭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻌﺎﻭﻳــﻪ ﻭ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻋــﺪﻡ ﻣﺸــﺮﻭﻋﻴﺖ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻗﻮﻝ ﻭ ﻋﻤﻞ
ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺧﺖ .ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻰ ﺩﺭ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ
ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ :ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﻮ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ)ﺹ(
ﺗﻼﺵ ﻛﺮﺩﻯ ﺗﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﻮﺩﺕ ﺭﺍ ﺧﻮﺏ ﺟﻠﻮﻩ
ﺩﻫــﻰ ﻭ ﺍﺯ ﺑﻴﻌﺖ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﻤﮕﺎﻥ ﺻﺤﺒــﺖ ﻛﻨﻰ ﺍﻣﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﻫﺮﮔﺰ
ﺍﻯ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ،ﻣﺎ ﻓﺮﻳﺐ ﻧﻤﻰﺧﻮﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎﻥ ﺳﻴﺎﻫﻰ ﺫﻏﺎﻝ
ﺭﺳﻮﺍ ﺷﺪ ﻭ ﻧﻮﺭ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﺭﻭﺷﻨﺎﻳﻰ ﭼﺮﺍﻍﻫﺎ ﺭﺍ ﺧﻴﺮﻩ ﻛﺮﺩ .ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ
ﺧﺪﺍ ﺗﻮ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻧﻰ ﺩﺭ ﺭﻓﺘﻦ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺑﺎﻃﻞ ﻭ ﺳﺘﻢ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ
ﺑﺘﺎﺯﻯ ﻭ ﺩﺭ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻭ ﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﺯﻳﺎﺩﻩﺭﻭﻯ ﻛﻨﻰ ...ﺷــﻤﺎ ﺍﺯ ﻋﺪﻡ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﭼﻪ ﺑﻮﺩ؟ ﺍﻳﻦ ﺳـﻮﺍﻟﻰ ﺍﺳﺎﺳـﻰ
ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻟﺤﻈﻪﻫﺎﻯ ﻭﻓﺎﺕ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ)ﺹ( ﺑﻪ ﺩﺷﻤﻨﻰ ﻭ ﻣﺤﺎﺟﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﺁﻥ ﻫﻤﻪ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻭ ﺻﺮﺍﺣﺖ ﻭ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺮﺩﻡ
ﺭﻭﻯ ﺁﻭﺭﺩﻳﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﻣﺎ ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺷــﻚ ﻭ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺭﻭﺍ ﺩﺍﺷــﺘﻴﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺣﻀـﺮﺕ)ﻉ( ﻭ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻋـﺪﻡ ﺻﻼﺣﻴـﺖ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻭ ﻧﻘﺾ
ﺩﺭ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺧﻠﻞ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺳــﺨﺘﻰ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻭﺭﺩﻳﺪ ﻋﻬﺪﻫﺎﻯ ﺍﻭ ﻭ ﻋﺪﻡ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﻯ ﻭﻯ ﺑﻪ ﻣﻔﺎﺩ ﺻﻠﺢ ﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺍﻫﺎﻧﺖ
ﻭ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺧﻮﺍﺳــﺘﻴﺪ ﻛﺮﺩﻳﺪ ﺗﺎ ﺁﻧﻜﻪ ﺍﻯ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﺎ ﺗﻼﺵ ﻭ ﻛﻮﺷــﺶ ﺑﻪ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ،ﭼﺮﺍ ﺣﺮﻛﺘﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻭ ﺍﻧﺠـﺎﻡ ﻧﺪﺍﺩ .ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰﻛﻪ
ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺗﻮ ﺭﺳﻴﺪ .ﭘﺲ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺒﺮﺕ ﮔﻴﺮﻧﺪﻩﻫﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺁﻣﺎﺩﮔﻰ ﺩﺍﺷـﺘﻨﺪ ﻭ ﻣﻜﺮﺭ ﺑـﻪ ﺍﻭ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ
ﻋﺒﺮﺕ ﮔﻴﺮﻧﺪ .ﮔﺎﻫﻰ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺍﻓﺸﺎﻯ ﺟﻨﺎﻳﺎﺕ ﺍﻭ ﻣﻰﭘﺮﺩﺍﺧﺖ :ﻫﺎﻥ ﺍﻯ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻗﻴﺎﻡ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ .ﻭﻗﺘﻰ ﺧﻮﺩ ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺍﺭﺩ
ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ،ﺁﻳﺎ ﺗﻮ ﺁﻥ ﻛﺲ ﻧﻴﺴــﺘﻰ ﻛﻪ ﺣﺠﺮ ﻛﻨﺪﻯ ﺭﺍ ﻛُﺸﺘﻰ؟ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﻫﻢ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﭼﺮﺍ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺗﻤﺎﻡ ﻛﻨﺪ؟
ﻧﻤﺎﺯﮔﺰﺍﺭ ﻭ ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎﺭ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻇﻠﻢ ﻭ ﺑﺪﻋﺖ ﺭﺍ ﻧﻤﻰﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻣﺮ ﺩﻭ ﻋﻠﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﻋﺪﻡ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﺯ ﺳــﻮﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﺫﻛﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ :ﻋﺪﻡ ﺍﻣﻜﺎﻥ
ﺩﻳﻦ ﺍﺯ ﺳﺮﺯﻧﺶ ﻛﺴﻰ ﻧﻤﻰﺗﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﺑﺎ ﻇﻠﻢ ﻭ ﺳﺘﻢ ﻛﺶ ﺗﻰ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﻭ ﻋﺪﻡ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻗﻴﺎﻡ )ﻋﺪﻡ ﻣﺼﻠﺤﺖ( .ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺍﻝ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﻘﻮﻳﺖ
ﺳﻮﮔﻨﺪﻫﺎﻯ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺧﻮﺭﺩﻯ ،ﻋﻬﺪ ﻭ ﭘﻴﻤﺎﻥ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻧﻤﻮﺩﻯ ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮﻳﻢ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺮگ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺩﺭ
ﺭﺍ ﻧﻤﻰﻛﺸــﻰ؛ ﺑﻲﺁﻧﻜﻪ ﺩﺭ ﻣﻠﻚ ﺗﻮ ﻓﺘﻨﻪﺍﻯ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻭﺭﻧﺪ ﻳﺎ ﺩﺷﻤﻨﻰ ﻣﻨﺰﻝ )ﺑﻴﻀﻪ( ﻭ ﻧﺰﺩﻳﻜﻰ ﻛﻮﻓﻪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻟﺸــﻜﺮ ﻛﻮﻓﻴﺎﻥ ﻭ ﺣﺮ
ﺁﻏﺎﺯ ﻛﻨﻨﺪ .ﻫﺎﻥ ﺍﻯ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ،ﺁﻳﺎ ﺗﻮ ﺁﻥ ﻛﺲ ﻧﻴﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﺮﻭﺑﻦﺣﻤﻖ ﺿﻤﻦ ﺳــﺨﻨﺎﻧﻰ ﻓﺮﻣﻮﺩ :ﺍﻯ ﻣﺮﺩﻡ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺭﺳــﻮﻝ ﺧﺪﺍ)ﺹ( ﻓﺮﻣﻮﺩ
ﺧﺰﺍﻋﻰ ،ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺭﺳــﻮﻝ ﺧﺪﺍ)ﺹ( ﺭﺍ ﻛﺸﺘﻰ؟ ﺁﻥ ﺻﺎﻟﺢ ﻛﻪ ﻋﺒﺎﺩﺕ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﺳﺘﻤﮕﺮﻯ ﺭﺍ ﺑﻨﮕﺮﺩ ﻛﻪ ﺳﺘﻢ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻭ ﺣﺮﺍﻡ ﺧﺪﺍ
ﺍﻧﺪﺍﻣﺶ ﺭﺍ ﻓﺮﺳﻮﺩﻩ ﻭ ﭘﻴﻜﺮﺵ ﺭﺍ ﻻﻏﺮ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺭﺧﺴﺎﺭﺵ ﺭﺍ ﺯﺭﺩ ﻧﻤﻮﺩ ،ﺭﺍ ﺣﻼﻝ ﻣﻰﺷــﻤﺎﺭﺩ ﻭ ﻋﻬﺪ ﻭ ﭘﻴﻤﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﻣﻰﺷــﻜﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺳــﻨﺖ
ﺍﺯ ﭘــﺲ ﺁﻧﻜﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺧﻂ ﺍﻣﺎﻥ ﺩﺍﺩﻯ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻬﺪ ﺧﺪﺍﻯ ﻣﺤﻜﻢ ﻧﻤﻮﺩﻯ ﺑﺎ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ)ﺹ( ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﻨﺪﮔﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﺑﺎ ﻓﺴﺎﺩ ﻭ
ﺁﻥ ﻣﻴﺜﺎﻕ ﻭ ﭘﻴﻤﺎﻥ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻣﺮﻏﻰ ﺭﺍ ﻋﻄﺎ ﻣﻰﻛﺮﺩﻯ ﺍﺯ ﻓﺮﺍﺯ ﻛﻮﻩﻫﺎﻯ ﺳﺘﻤﻜﺎﺭﻯ ﻋﻤﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ ،ﺍﮔﺮ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﻳﺎ ﺑﺎ ﺳﺨﻨﻰ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺁﻥ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ
ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺰﺩ ﺗﻮ ﻣﻰﺁﻣﺪ ﺁﻥ ﮔﺎﻩ ﺑﺮ ﺧﺪﺍﻯ ﺟﺮﺍﺕ ﻛﺮﺩﻯ ﻭ ﻋﻬﺪ ﺧﺪﺍﻯ ﻗﻴﺎﻡ ﻧﻜﻨﺪ ﺳــﺰﺍﻭﺍﺭ ﺍﺳــﺖ ﺑﺮ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺁﻥ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﺳﺘﻤﻜﺎﺭ
ﺭﺍ ﻛﻮﭼﻚ ﺷﻤﺮﺩﻯ ﻭ ﺑﻰﺟﺮﻡ ﻭ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻛﺸﺘﻰ.
ﻣﺤﺸﻮﺭ ﻛﻨﺪ .ﻣﺮﺩﻡ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﺑﻨﻰﺍﻣﻴﻪ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﺷﻴﻄﺎﻥ
ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﻌﺪﻯ ،ﻋﺪﻡ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻮﺩ .ﺍﻳﺸﺎﻥ ﮔﺎﻫﻰ ﺑﺎ ﻣﺼﺎﺩﺭﻩ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﺎﻥ ﺧﺮﻳﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺭﻫﺎ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻓﺴــﺎﺩ ﺭﺍ ﺁﺷــﻜﺎﺭ ﻭ
ﻣﻌﺎﻭﻳــﻪ ﻭ ﺑﺮﺧﻰ ﻣﻮﺍﻗﻊ ﺑﺎ ﺍﻣﺘﻨﺎﻉ ﻋﺪﻡ ﺍﻃﺎﻋــﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﻰﺩﺍﺩ ﺣﺪﻭﺩ ﺍﻟﻬﻰ ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﻭ ﺑﻴﺖﺍﻟﻤﺎﻝ ﺭﺍ ﻏﺎﺭﺕ ﻭ ﺣﺮﺍﻡ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺣﻼﻝ ﻭ ﺣﻼﻝ
ﻛﻪ ﻧﺎﺷــﻰ ﺍﺯ ﻋﺪﻡ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﻮﺩ.ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻌﺪﻯ ،ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ ﭘﺪﺭﺵ ﻭ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺣﺮﺍﻡ ﺷﻤﺮﺩﻧﺪ ،ﻭ ﻣﻰﺩﺍﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺳﺰﺍﻭﺍﺭﺗﺮﻡ.
ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻮﺩ .ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺩﺭ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻰ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻣﻨﺎ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﺧﻄﺒﻪ ﻓﻮﻕ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻳﺰﻳﺪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﻰ ﻓﺴﺎﺩﻫﺎﻯ ﺷﻤﺮﺩﻩ ﺷﺪﻩ
ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ،ﺑﺮ ﻣﺤﻮﺭﻫﺎﻯ ﻋﻤﺪﻩﺍﻯ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻰﻭﺭﺯﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﻰﺍﻣﻴﻪ ﺭﺑﻂ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﺪﺍﻕ ﺍﻭﻝ ﻭ ﺭﻭﺷﻦ ﺁﻥ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ
ﺧﻮﺩ ﻭ ﭘﺪﺭﺵ ﻭ ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺭﺍ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ:
ﺍﺳﺖ ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻭ ﻭﺍﺟﺐ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺩﺍﻝ ﺑﺮ ﻭﺟﻮﺏ
ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺩ ﺳــﺮﻛﺶ )ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ( ﺑﺮ ﻣﺎ ﻭ ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﺭﻭﺍ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﻭﻗﺘﻰ ﻛﺴــﺎﻧﻲﻛﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﺬﺍﺏ ﻭﻋﺪﻩ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻧﺪ
ﻣﻰﻧﮕﺮﻳﺪ ﻭ ﺷــﺎﻫﺪﻳﺪ ،ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﻢ ﻣﻄﻠﺒﻰ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺷﻤﺎ ﺑﭙﺮﺳﻢ ،ﻳﻌﻨﻰ ﻗﻴﺎﻡ ﻭﺍﺟﺐ ﺍﺳﺖ .ﭘﺲ ﭼﺮﺍ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﻧﻔﺮﻣﻮﺩ؟
ﺍﮔﺮ ﺭﺍﺳــﺖ ﮔﻔﺘﻢ ﺗﺼﺪﻳﻘﻢ ﻛﻨﻴﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺩﺭﻭﻍ ﮔﻔﺘﻢ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ .ﻣﺎ ﭘﺎﺳــﺦ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻭ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ ﺍﻣﺎﻡ ﻛﻪ ﻋﺪﻡ ﺍﻣــﻜﺎﻥ ﻭ ﻋﺪﻡ ﻣﺼﻠﺤﺖ
ﺳــﺨﻨﺎﻧﻢ ﺭﺍ ﺑﺸــﻨﻮﻳﺪ ﻭ ﺣﺮﻑﻫﺎﻳﻢ ﺭﺍ ﺑﻨﻮﻳﺴــﻴﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻭ ﺍﺳﺖ ﺟﺴﺖﻭﺟﻮ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ .1 :ﻋﺪﻡ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻭ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻗﻴﺎﻡ؛ ﺩﺭ
ﻗﺒﻴﻠﻪﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩﺗﺎﻥ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﻳﺪ ،ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺣﻖ ﻣﺎ ﻣﻰﺩﺍﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺟﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺷــﺪﻩ ﻛﻪ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺍﺋﺮ ﻣﺪﺍﺭ ﻣﻔﺎﺳﺪ ﻭ ﻣﺼﺎﻟﺢ
ﺻﻤﻴﻤﻰ ﻭ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣــﻮﺭﺩ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺧﻮﺩﺗﺎﻥ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ .ﻣﻦ ﺍﻋﻼﻥ ﺧﻄﺮ ﺍﺳــﺖ .ﺍﮔﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻓﻌﻞ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺗﺎﻣﻪ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﺍﺟﺐ ﺧﻮﺍﻫﺪ
ﻣﻰﻛﻨﻢ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻛﻬﻨﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺑﭙﺎﺷﺪ ﻭ ﺣﻖ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺑﻮﺩ .ﻣﺜﻞ ﺍﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎﺯ ﻛﻪ ﻧﺎﻫﻰ ﺍﺯ ﻓﺤﺸــﺎ ﻭ ﻣﻨﻜﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻘﺮﺏ
ﺑﺮﻭﺩ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻧﻮﺭﺵ ﺭﺍ ﮔﺴــﺘﺮﺵ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ ﮔﺮﭼﻪ ﻛﺎﻓﺮﺍﻥ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎﻯ ﻣﺘﻘﻰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻣﻔﺴﺪﻩ ﺗﺎﻣﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺮﺍﻡ ﺍﺳﺖ
ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﭙﺴــﻨﺪﻧﺪ.ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻌﺪﻯ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺧﻮﺍﺹ ﻭ ﻧﻘﺶ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮﺏ ﺧﻤﺮﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻋﺪﺍﻭﺕ ﻭ ﻛﻴﻨﻪ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻣﻔﺴﺪﻩ
ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﺧﻼﻝ ﻳﻚ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻰ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ :ﺷﻤﺎ ﺍﻯ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺁﻥ ﺑﺮ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺑﭽﺮﺑﺪ ،ﻣﻜﺮﻭﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﺮﻙ ﺁﻥ ﺍﺯ ﻓﻌﻞ ﺁﻥ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ
ﻛﻪ ﺩﺭ ﻋﻠﻢ ﻭ ﺩﺍﻧــﺶ ﭘﺮﺁﻭﺍﺯﻩﺍﻳﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺧﻴﺮ ﻭ ﻧﻴﻜﻰ ﺯﺑﺎﻧﺰﺩ ﺩﻳﮕﺮﺍﻧﻴﺪ ﻭ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺁﻥ ﺑﺮ ﻣﻔﺴــﺪﻩ ﺑﭽﺮﺑﺪ ﺍﺳــﺘﺤﺒﺎﺏ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻓﻌﻞ ﺁﻥ ﺍﺯ
ﺩﺭ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻭ ﭘﻨﺪ ﺩﺍﺩﻥ ﺷﻬﺮﺕ ﺩﺍﺭﻳﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪﺍ ﺩﺭ ﺩﻝ ﻣﺮﺩﻡ ﺗﺮﻙ ﺁﻥ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻣﻔﺴــﺪﻩ ﻭ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺁﻥ ﻣﺴﺎﻭﻯ ﺑﺎﺷﻨﺪ
ﻋﻈﻤﺖ ﻭ ﺷﻜﻮﻩ ﺩﺍﺭﻳﺪ ﻛﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﻰﺁﻭﺭﻧﺪ ﻣﺒﺎﺡ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ .ﻳﻌﻨﻰ ﻓﻌﻞ ﻭ ﺗﺮﻙ ﺁﻥ ﻣﺴﺎﻭﻯ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ .ﺑﺎ ﺣﻔﻆ
ﻭ ﻧﺎﺗﻮﺍﻧﺎﻥ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﮔﺮﺍﻣﻰ ﻭ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﻣﻰﺷﻤﺎﺭﻧﺪ ،ﺁﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﻭ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻓﻮﻕ ﺍﮔﺮ »ﻗﻴﺎﻡ ﺑﺮ ﺿﺪﻣﻌﺎﻭﻳــﻪ« ﺭﺍ ﻳﻚ ﻓﻌﻞ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ ،ﺯﻣﺎﻧﻲ
ﻛﺮﻧﺶ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﺗﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺍﺣﻴﺎﻱ
ﻭﺟﻮﺏ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺗﺎﻣﻪ
ﺣﻘﻮﻕ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﻨﻴﺪ؟ ﻟﻴﻜﻦ ﺷﻤﺎ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﻟﮕﻮﻯ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ
ﺩﺭ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﻣــﻮﺍﺭﺩ ﺍﺯ ﺍﺩﺍﻱ ﺣــﻖ ﺍﻟﻬﻰ
ﺍﻣﺜﺎﻝ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﺻﺮﺩﺧﺰﺍﻋﻰ ﻓﺮﻣﻮﺩ ﺍﻳﻦ
ﻛﻮﺗﺎﻫﻰ ﻛﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﺋﻤﻪ ﺭﺍ ﺳﺒﻚ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﻯ ﺑﻪ ﻋﻬﻮﺩ ﻭ ﻋﻘﻮﺩ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ
ﻛﺎﺭ ﻓﺎﻗﺪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺍﺳــﺖ .ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ
ﺍﻣــﺎﻡ ﻭﺟﻮﺏ ﻗﻴﺎﻡ ﺭﺍ ﻧﻔــﻰ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺣﺘﻰ
ﺷــﻤﺮﺩﻳﺪ .ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛــﻪ ﭘﻴﻤﺎﻥﻫﺎﻯ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ .ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭ ﻗﻀﺎﻭﺕ
ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭ ﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭﻟﻰ ﻫﻴﭻ
ﺍﺳﺘﺤﺒﺎﺏ ﻭ ﺟﻮﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻧﻔﻰ ﻓﺮﻣﻮﺩ
ﺍﻓﻜﺎﺭ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻭ ﻭﺟﺪﺍﻥ ﺟﻤﻌﻰ
ﺩﻡ ﻧﻤﻰﺯﻧﻴﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻫﺮﺍﺱ ﻧﻤﻰﺍﻓﺘﻴﺪ ﺩﺭ
ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻛﻼﻡ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺩﺭ ﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﺑﻌﻀﻰ ﺍﺯ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻘﺶ ﺭﻭﺷﻦ ﺩﺍﺭﺩ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻫﻴﭻ ﻣﺼﻠﺤﺘﻰ ﻭﺟﻮﺩ ﻧــﺪﺍﺭﺩ ﻳﺎ ﻻﺍﻗﻞ
ﭘﻴﻤﺎﻥﻫﺎﻯ ﭘﺪﺭﺍﻧﺘﺎﻥ ﻧﺎﻟﻪ ﺳﺮ ﻣﻰﺩﻫﻴﺪ.
ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺁﻥ ﻣﺮﺟﻮﺡ ﻭ ﻣﻐﻠﻮﺏ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ
ﺷﻜﺴــﺘﻪ ﺷــﺪﻥ ﭘﻴﻤﺎﻥﻫﺎﻯ ﺭﺳﻮﻝ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ ﻳﺎ ﻧﺎﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ ﺣﻖ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻔﺴــﺪﺕ ﺁﻥ .ﺣﺎﻝ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻭﺵ
ﺧﺪﺍ)ﺹ( ﺭﺍ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﺪ .ﺷــﻤﺎ
ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﭼﺮﺍ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷــﺖ؟
ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻤﺘﻰ ﻣﻰﺭﺍﻧﻨﺪ ﻛﻪ
ﻣﺼﻴﺒﺖﺑﺎﺭﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺯ
ﺑﺮﺍﻯ ﭘﺎﺳــﺦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳــﻮﺍﻝ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ
ﺑﻪ ﻣﻘﺪﻣﺎﺕ ﻃﻮﻻﻧــﻰ ﺑﺤﺚ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ
ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎ ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻪ ﻭ ﺁﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﺮﺍﻋﺎﺕ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﻣﻴﺜﺎﻕ ﻭ ﻋﻬﺪ ﺍﺳﺖ
ﻛﺸــﻴﺪﻳﺪ ﻭ ﻋﻠﺖ ﻫﻤﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭﻱﻫﺎ ﺁﻥ
ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺕ ﻭ ﻭﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻯ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻛﻪ ﺑﺮ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻣﻮﺭ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﻯ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺣﻼﻝ ﻭ ﺣﺮﺍﻡ ﺧﺪﺍ ﺷﻤﺮﺩﻩ ﺷﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮﺩ .ﻭ ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ
ﺍﻣﻴﻦ ﻫﺴﺘﻴﺪ ،ﺍﮔﺮ ﺑﺮ ﺭﻧﺞﻫﺎ ﻭ ﺁﺯﺍﺭﻫﺎ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻰ ﺩﺍﺷﺘﻴﺪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻭ ﻣﻔﺴﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻗﻄﻌﻰ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﻰ ﺗﺤﻠﻴﻞ
ﺩﻳﻦ ﺧﺪﺍ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺷــﻤﺎ ﻣﻰﺍﻓﺘﺎﺩ .ﻟﻜﻦ ﺷﻤﺎ ﺳﺘﻤﮕﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺁﻥ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﺭﺱ ﻋﺒﺮﺕ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺍﺳﺖ .ﺧﻮﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﺩ
ﻭ ﻣﻨﺰﻟﺖ ﺧﻮﺩ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺳــﺎﺧﺘﻴﺪ ﻭ ﺍﻣﻮﺭ ﺩﻳﻦ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺩﺳﺖ ﺁﻧﺎﻥ ﻭ ﻧﺘﻴﺠﻪﺍﻯ ﻫﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮﺩ .ﻭ ﺧﻮﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﺍﺳﺖ ﻭﺣﻔﻆ
ﺳــﭙﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﺷــﺘﺒﺎﻩ ﻋﻤﻞ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺷﻬﻮﺍﺕ ﺧﻮﺩ ﻋﻤﻞ ﺟﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻻﺯﻡ ﺍﺳــﺖ .ﻋﻠﺖ ﺑﻰﻧﺘﻴﺠﮕﻰ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰﻯ ،ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ
ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺷــﻤﺎ ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪﻧﺪ ...ﺩﺭ ﻫﺮ ﺷﻬﺮﻯ ﮔﻮﻳﻨﺪﻩﺍﻯ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﺎﺧﻠﻔﺎﻯ ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ ﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ(.
ﻛﻪ ﺑﺮ ﻓﺮﺍﺯ ﻣﻨﺒﺮ ﺳﺨﻦ ﻭ ﺑﺎ ﺻﺪﺍﻯ ﺑﻠﻨﺪ ﺳﺨﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ....ﺩﺭ ﺷﮕﻔﺘﻢ ﺍﻭ ﺗﻮﺍﻧﺴــﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺳﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺭﺍ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮﺍﺭﺩﻫﺪ ﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﺭﺍ
ﻭ ﭼﺮﺍ ﺩﺭ ﺷﮕﻔﺖ ﻧﺒﺎﺷﻢ ﻛﻪ ﺯﻣﻴﻦ ﺭﺍ ﻣﺮﺩﻯ ﺣﻴﻠﻪﮔﺮ ﻭ ﻣﻜﺎﺭ ﻭ ﻓﺮﺩﻯ ﻭﺍﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺣﻜﻤﻴﺖ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺑﻴﻌﺖ ﻧﻜﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺷــﻜﻞ ﻋﺎﺻﻰ
ﺗﻴﺮﻩﺭﻭﺯ ﺗﺼﺮﻑ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ)ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ(.
ﻭ ﺧﻮﺩﻣﺨﺘﺎﺭ ﺩﺭ ﺷــﺎﻡ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺗﻌﺮﺽ ﻧﺸــﻮﺩ
ﺍﮔـﺮ ﻣﻮﺍﻓـﻖ ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﺑﻪ ﺍﻳـﻦ ﺳـﻮﺍﻝ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢ ﻛـﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻌﺮﺽ ﻫﻢ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ ﻭ ﻳﺎﺭﺍﻧﻰ ﺭﺍ ﮔﺮﺩ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ
ﻓﺮﻣﺎﻳﺶ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺷــﻜﻞ ﺩﺍﻭﻃﻠﺐ ﮔﺮﺩﻥﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻟﺐ
ﺷﻤﺸــﻴﺮﻫﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺑﺎﻃﻞ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺭﺍﺿﻰ ﺑﻮﺩ ﻳﺎﺭﺍﻥ
ﺧﻮﺩ ﻭ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺭﺍ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻛﻨﺪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻫﻢ ،ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺕ ﺍﻭ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻯ
ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻛﻪ ﻧﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﺭﺍ ﺳــﻴﺎﻩ ﺟﻠﻮﻩ ﺩﺍﺩ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ
ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻧﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻋﻠﻰ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺩﻳﮕﺮ ﻛﻨﻨﺪ! ﺣﺘﻰ ﻣﺤﻞ
ﺩﻓــﻦ ﻋﻠﻰ )ﻉ( ﻫﻢ ﺗﺎ ﻣﺪﺕﻫﺎ ﻣﺨﻔﻰ ﺑﻮﺩ .ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ(
ﺷﺎﻫﺪﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﮔﻴﺮﻯ ﻭ ﺭﻭﻳﺎﺭﻭﻳﻰ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ
ﻭ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﺷﻴﻄﺎﻧﻰ ﻭ ﻣﺎﻛﻴﺎﻭﻟﻴﺴــﺘﻲ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ،ﭘﺪﺭﺵ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺷﺪ
ﺣﻜﻤﻴﺖ ﺭﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﺩ .ﻭ ﻧﻴﺰ ﺷــﺎﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻦ)ﻉ(
ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﻠﺢ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ ﺗﻦ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷﺪ ﻭ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ .ﺁﻳﺎ
ﺻﻠﺢ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ ﻭ ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ ﻭ ﺣﻜﻤﻴﺖ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ ﻭ ﺗﻠﺦ ،ﺗﺠﺮﺑﻪ
ﮔﺮﺍﻧﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺣﺴــﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﻧﺒﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺍﻭ ﻫﻢ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺭﮔﻴﺮ
ﺷــﻮﺩ ،ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺯﻭﺭ ﻭ ﺯﺭ ﻭ ﺗﺰﻭﻳﺮ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﺜﻠﺖ ﺷﻮﻡ ﻣﺜﻞ
ﭼﻨﮕﺎﻝ ﻭ ﭼﻨﮓ ﺁﺭﻣﺎﻥﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺳــﺎﺭﺕ ﺑﻜﺸــﺪ .ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺁﻥ ﺳﺎﺑﻘﻪ
ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﻗﻴﺎﻡ ﺷــﺪ ،ﻳﻚ ﻗﻴﺎﻡ ﺑﻰﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻡ ﻫﻢ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ
ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ ﻭ ﻣﻮﺗﻮﺭ ﺭﺳﺎﻧﻪﺍﻯ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﺎﻗﺪﺭﺕ ﺗﺤﺮﻳﻒ
ﻫﻤﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺧــﻮﺩ ﻭ ﺑﻨﻰﺍﻣﻴﻪ ﻣﺼﺎﺩﺭﻩ ﻛﻨﺪ ،ﺣﺎﻭﻯ ﻭ ﺣﺎﻣﻞ
ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻴﺴــﺖ .ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﻪ ﻓﺘﻮﺣﺎﺗﻰ ﻫﻢ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ
ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﺍﺳﻼﻡ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ .ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 43ﺭﺿﺞ ﻭ ﻏﻴﺮ
ﺁﻥ ﺍﺯ ﺑﻼﺩ ﺳﺠﺴــﺘﺎﻥ ﻓﺘﺢ ﺷﺪ ،ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺩﺍﻥ ﺍﺯ ﺑﺮﻗﻪ ﻭ ﻛﻮﺭ
ﺍﺯ ﺑﻼﺩ ﺳﻮﺩﺍﻥ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 45ﻗﻴﻘﺎﻥ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 50ﻗﻮﻫﺴﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺯﻭﺭ
ﻓﺘﺢ ﻛﺮﺩ.ﺑﻪﺭﻏﻢ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪﻃﻠﺒﻰ ﻭ ﻗﺪﺭﺕﻣﻨﺪﻯ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ
ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻔﺎﺳﺪ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﻭ ﺷﻨﻴﻊ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻓﺘﺢﻫﺎ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﻰﺷﺪ ﻛﻤﻚ
ﺑﻪ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺿﺎﻳﻌﺎﺕ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺜﺒﺖ ﺁﻥ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻏﻤﺎﺽ
ﻭ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﺍﺳــﺖ .ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﻋﻠﻴﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ
ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻨﺪ ﻭ ﻣﻔﺎﺳﺪﻯ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺮﺍﻯ
ﻳﺰﻳﺪ ﺑﺮ ﺷﻤﺮﺩ ﺩﺭ ﻭﻯ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﺩﻳﺪﻩ ﻧﻤﻰﺷﺪ ،ﻗﻴﺎﻡ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ
ﻋﻠﻴﻪ ﻭﻯ ﺧﺎﻟﻰ ﺍﺯ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻣﻰﺷــﻮﺩ ﻳﺎ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺁﻥ ﻣﺮﺟﻮﺡ ﺍﺳﺖ
ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻭﺣﺪﺕ ﻭ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻟﻄﻤﻪ ﺑﺨﻮﺭﺩ .ﻟﺬﺍ ﺑﺎ
ﻭﺟﻮﺩ ﻏﺼﺐ ﻭ ﻋﺪﻡ ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺖ ﺩﺭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ،ﺍﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻫﺮ
ﭼﻨﺪ ﺑﺎ ﻧﻴﺖ ﻏﻴﺮﺻﺤﻴﺢ ،ﻗﻴﺎﻡ ﺭﺍ ﻣﻔﺴﺪﻩﺁﻣﻴﺰﺟﻠﻮﻩ ﻣﻰﺩﻫﺪ .ﺑﺮﭘﺎﻳﻰ
ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻧﺴﺒﻰ ﻭ ﺁﺭﺍﻣﺶ ﻭ ﺛﺒﺎﺕ ﻇﺎﻫﺮﻯ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ
ﻋﻮﺍﻣﻠﻰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮﺩ ﺑﺎ ﻗﻴﺎﻡ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺍﻭ ﻣﺨﺪﻭﺵ ﺷــﻮﺩ ﻭ ﺍﻓﺮﺍﺩ
ﻇﺎﻫﺮﺑﻴﻦ ﺭﺍ ﺑﺪﺑﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ .ﺍﻳﻦ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ
ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺍﻭ ﺑﺮ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻯ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﭘﻬﻨﺎﻭﺭ ﺍﺳﻼﻣﻲ
ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﻮﺭﺵ ﻭ ﻧﺎﺁﺭﺍﻣﻰ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﺭژﻳﻢ ﺍﻭ ﺛﺒﺖ ﻧﺸﺪﻩ
ﺍﺳﺖ .ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﻪ ﺷــﻌﺎﺋﺮ ﺩﻳﻨﻰ ﺩﺭ ﻇﺎﻫﺮ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻣﻰﺩﺍﺩ ﭼﻨﺪ ﺑﺎﺭ ﺑﻪ
ﺣﺞ ﺭﻓﺖ ،ﺍﻣﺎﻣﺖ ﺟﻤﻌﻪ ﻣﻰﻛﺮﺩ ﻭ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺰﺭﮔﻰ ﺳﺎﺧﺖ ﻭ ﻧﺎﻡ ﺭﺳﻮﻝ
ﺧﺪﺍ)ﺹ( ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﻣﻰﺑﺮﺩ .ﻭ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦﻋﻠﻰ)ﻉ( ﻫﻢ ﺩﺭ ﻇﺎﻫﺮ
ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﻣﻰﮔﺬﺍﺷﺖ .ﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﻩ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺷﺎﻣﻴﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ ﻧﻤﺎﻳﻰ
ﺍﻭ ﺑﺮ ﺍﺳــﻼﻡ ﺳــﺘﻴﺰﻯﺍﺵ ﻣﻰﭼﺮﺑﻴﺪ .ﻣﺎ ﺩﺭﺑﺤﺚﻫﺎﻯ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻰ ﺑﻪ
ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻰ ﺍﺯ ﺍﺳﻼﻡ ﺯﺩﺍﻳﻰ ﺍﻭ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻳﻢ ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻮﺍﻣﻔﺮﻳﺒﻰ
ﻭ ﺍﺳــﻼﻡﻧﻤﺎﻳﻰ ﺍﻭ ﺍﻧﺪﻙ ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﺑﻮﺩ .ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ
ﻓﻀﺎﻳﻰ ،ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻣﻰﺭﺳــﺪ ﻗﻴــﺎﻡ ﺣﻀﺮﺕ)ﻉ( ﻗﻴﺎﻣــﻰ ﺑﻰ ﺣﺎﺻﻞ ﻳﺎ
ﻛﻢ ﺣﺎﺻﻞ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﻧﺎﺧﻮﺍﻩ ﺧﺎﻟﻰ ﺍﺯ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺗﺎﻣﻪ ﻳﺎ ﺭﺍﺟﺤﻪ ﺑﻮﺩ .ﻳﻜﻰ
ﺍﺯ ﭘﺎﺳــﺦﻫﺎﻯ ﺣﺴــﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﺑﻪ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﻗﻴﺎﻡ ،ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺍﺯ
ﺻﻠﺢ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ( ﻭ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻋﻬﺪ ﻭ ﭘﻴﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺻﻠﺢ
ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻣﺎﻡ)ﻉ( ﺍﺯ ﺟﺎﻡ ﺯﻫﺮ ﺗﻠﺦﺗﺮ ﺑﻮﺩ ،ﻭ ﺍﺷﺎﺭﻩﺍﻯ ﺗﻠﻮﻳﺤﻰ ﺑﻪ
ﺍﻳﻦ ﺗﻠﺨﻰ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭﻟﻰ ﻻﺯﻡﺍﻟﺮﻋﺎﻳﻪ ﺑﻮﺩ .ﺍﻣﺎﻡ ﺍﻟﮕﻮﻯ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺍﺳﺖ
ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﻯ ﺑﻪ ﻋﻬﻮﺩ ﻭ ﻋﻘﻮﺩ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺑﺎﺷــﺪ .ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭ
ﻗﻀﺎﻭﺕ ﺍﻓﻜﺎﺭ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻭ ﻭﺟﺪﺍﻥ ﺟﻤﻌﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻘﺶ ﺭﻭﺷﻦ ﺩﺍﺭﺩ ﭼﺮﺍ
ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ ﻳﺎ ﻧﺎﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ ﺣﻖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻤﺘﻰ ﻣﻰﺭﺍﻧﻨﺪ ﻛﻪ
ﻣﺮﺍﻋﺎﺕ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﻣﻴﺜﺎﻕ ﻭ ﻋﻬﺪ ﺍﺳــﺖ .ﻭﻗﺘﻰ ﺍﻳــﻦ ﻗﻀﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺟﺎﻥ
ﻣﺮﺩﻡ ﻧﻬﺎﺩﻳﻨﻪ ﺷــﺪ ﻫﺮﭼﻨــﺪ ﺍﺯ ﺧﻮﻑ ﻳﺎ ﻃﻤــﻊ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﻧﻜﻨﻨﺪ ﻳﺎ
ﺣﺘﻰ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻏﻔﻠﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﻳﻚ ﺗﻠﻨﮕﺮ
ﻭ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺍﺛﺮ ﺑﺨﺸــﻰ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷــﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮﻯ ﻣﺪﺑﺮﺍﻧﻪ ﻭ
ﺣﻜﻴﻤﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ.
ﺳــﻠﻄﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺍﺷــﺖ ﻳﻜﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻠﻰ ﺍﺳﺖ
ﻛﻪ ﻗﻴــﺎﻡ ﺭﺍ ﺧﺎﻟﻰ ﺍﺯ ﻣﺼﻠﺤــﺖ ﻣﻠﺰﻣﻪ ﻣﻰﻛﻨــﺪ.ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻋﻮﺍﻣﻞ
ﻓﻮﻕ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺒﻮﺩ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻣﻠﺰﻣﻪ ﻗﻴــﺎﻡ ﻭﺟﻮﺏ ﻳﺎ ﺭﺟﺤﺎﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩ،
ﻭ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻋﺪ ِﻡ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺳــﺎﻗﻂ ﺍﺳــﺖ )ﺑــﻪ ﻓﺮﺽ ﻣﺼﻠﺤﺖ
ﻣﻠﺰﻣﻪ( ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻫﺮﻛﺲ ﺭﺍ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻭﺳــﻊ ﻭ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﻭ ﻣﻜﻠﻒ
ﻣﻰﻛﻨﺪ.
33
ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ ﺭﺟﺒﻲﺩﻭﺍﻧﻲ ﺍﺯ ﻣﻨﺘﻘﻢ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺧﻮﻥ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(:
ﺍﺷﺮﺍﻑ ﻛﻮﻓﻪ ﺑﻪ ﻣﺨﺘﺎﺭﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ
ﻗﻴﺎﻡ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺗﺸـﻴﻊ ﺍﺯ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺑﺴـﺰﺍﻳﻲ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ
ﺍﺳـﺖ.ﺍﻳﻦﻣﺨﺘﺎﺭﺑﻮﺩﻛﻪﻣﻨﺘﻘﻢﺧﻮﻥﺣﺴـﻴﻦﻟﻘﺐﮔﺮﻓﺖﻭ
ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻭ ﺳﺮ ﻣﻨﺸﻊ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﺷﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺏ
ﺑﺎ ﺩﻛﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﺭﺟﺒﻲ ﺩﻭﺍﻧﻲ ،ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺳﻼﻡ
ﺑﻪﮔﻔﺖﻭﮔﻮﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻴﻢ.
ﻗﻴﺎﻡ ﺗﻮﺍﺑﻴﻦ ﭼﻪ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻗﻴﺎﻡ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ؟
ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻗﻴــﺎﻡ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﻣﻜﻤﻞ ﻗﻴﺎﻡ ﺗﻮﺍﺑﻴﻦ ﺑــﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ،
ﻭﻗﺘﻲ ﺗﻮﺍﺑﻴﻦ ﻗﺼﺪ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻭ
ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﻋﻮﺕ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺭﻋﺐ ﻭ
ﻭﺣﺸﺘﻲ ﻛﻪ ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩ ﻳﺰﻳﺪﻱ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺒﻴﺪﺍﷲ ﺑﻦﺯﻳﺎﺩ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﺮﺩ ﻭ
ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ -ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺮﻋﻮﺏ ﺷﺪﻥ ﻧﺨﻮﺍﺳﺘﻨﺪ -ﺑﻪ ﻳﺎﺭﻱﺍﺵ
ﺑﺮﻭﻧﺪ ،ﻗﻴﺎﻣﻲ ﺭﺍ ﺻــﻮﺭﺕ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ
ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ،ﺑﻨﺎ ﺑﻮﺩ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺍﺧﺘﻼﻓﻲ ﻛﻪ
ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺗﺎﻛﺘﻴﻚ ﻣﺒﺎﺭﺯﺍﺗﻲ ﺑــﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪ ،ﺗﻮﺍﺑﻴﻦ ﻣﻌﻄﻞ
ﻣﺨﺘﺎﺭ ﻧﺸﺪﻧﺪ ﻭ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﻫﻢ ﻣﻮﻗﺘﺎ ﺍﺯ ﻫﻤﺮﺍﻫﻲ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮﺩﺩﺍﺭﻱ ﻛﺮﺩ،
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻭ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻻﻥ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻧﻴﺴــﺖ
ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺒــﺮ ﻛﺮﺩ ،ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﻭ ﺟﻮﺍﻧﺐ ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﺍﻣﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ
ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﺗﻮﺍﻥ ﺿﺪﺍﻣﻮﻱ ﺭﺍ ﺑﺴــﻴﺞ ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﺮﺩ .ﺍﻣــﺎ ﺗﻮﺍﺑﻴﻦ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ
ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺗﻄﻬﻴﺮ ﻭ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺧــﻮﺩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻭ ﻧﻈﺮ
ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﻣﻌﻄﻞ ﺍﻭ ﻧﺸــﺪﻧﺪ .ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺁﻧﻬﺎ
ﻗﻴﺎﻡ ﻛﺮﺩﻧــﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ -ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﻻﻭﺭﻱﻫــﺎﻱ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ
ﺧﻮﺩ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻧﺪ -ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮﺭﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻩ ﺳﭙﺎﻩ ﺗﻮﺍﺑﻴﻦ ﺗﻮﺳﻂ
ﺭﻓﺎﻋﻪﺍﺑﻦ ﺷــﺪﺍﺩ ﻳﺤﻠﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺯﻧﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ
ﻛﻮﻓﻪ ﺑﺮﮔﺸــﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ ،ﻟﺬﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ
ﻃﻮﺭ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩ :ﺑﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻩ ﺗﻮﺍﺑﻴﻦ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ
ﺑﻪ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﻭ ﺣﺮﻛﺖ ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻭ ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ.
ﺍﺯ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺩﻭ ﭼﻬﺮﻩ ﺩﺭ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳـﺖ .ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ ﺍﻭ ﻳﻚ
ﻗﺪﻳﺲ ﺳﺎﺧﺘﻪﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺘﻘﻢ ﺧﻮﻥ ﺷﻬﺪﺍﻱ ﻛﺮﺑﻼ ﻭ ﺣﻀﺮﺕ
ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ)ﻉ( ﺍﺳﺖ ،ﺍﻣﺎ ﺑﻌﻀﻲ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻛﺬﺍﺏ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻭ
ﭼﻬﺮﻩﺍﻱ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻭ ﺗﺎﺣﺪﻭﺩﻱ ﺷﻴﻄﺎﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪﺍﻧﺪ .ﺍﻳﻦ
ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺩﻭﻡ ﺍﺯ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺍﻭ ﺑﻪﺩﻭﺭ ﺍﺳﺖ
ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻭ ﭼﺮﺍ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ؟
ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﻫﺮ ﺷــﺨﺼﻴﺘﻲ ،ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﻭﻗﺘﻲ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭﺍﺭﺩ
ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻭ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ ﻧﻘﺎﻁ ﻗﻮﺕ ﻭ ﺿﻌﻔﻲ
ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷــﺖ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﮔﺮ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺁﻥ ﻣﻠﻜﻪ ﻋﺼﻤﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻣﻤﻜﻦ
ﺍﺳﺖ ﺩﭼﺎﺭ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﻭ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﺷﻮﺩ .ﻣﻬﻢ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺪﻑ ﻭ
ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﺁﻥ ﺷﺨﺺ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻭ ﻣﻬﻢ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﻢ.
ﻣﺨﺘــﺎﺭ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻟﺴــﺎﻥ ﺍﺋﻤﻪ ﻣﺎ ﻧﻘــﺎﻁ ﻗﻮﺕﺍﺵ ﺑﺮﺟﺴــﺘﻪﺗﺮ ﺍﺯ ﻧﻘﺎﻁ
ﺿﻌﻒ ﺍﻭﺳــﺖ .ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺎﻗﺮ )ﻉ( ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺩﺷﻨﺎﻡ ﻧﺪﻫﻴﺪ.
ﺍﻭ ﺧﻮﻥ ﻣﺎ ﺍﻫﻞﺑﻴﺖ)ﻉ( ﺭﺍ ﻗﺼــﺎﺹ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﻡ ﻣﺎ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺩﻟﻤﺎﻥ
ﺭﺍ ﺷﺎﺩ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺩﺭ ﻓﺸﺎﺭ ﻓﻘﺮ ﻭ ﺳﺨﺘﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ
ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺎﺩﺭ ﺑﻪ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ ،ﺑﺎ ﺍﺭﺳــﺎﻝ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﻭ
ﺣﻤﺎﻳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﻃﺮﻑ ﻛﺮﺩ ،ﻟﺬﺍ
ﻭﻗﺘﻲﺳﻨﺪﻱﻫﻤﭽﻮﻥﻓﺮﻣﺎﻳﺸﺎﺕﺍﺋﻤﻪﺩﺍﺭﻳﻢﺣﺘﻲﺍﮔﺮﻫﻢﺿﻌﻒﻫﺎﻳﻲ
ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﻧﺰﺩ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺎﻗﺮ)ﻉ( ﻧﻘﺎﻁ ﻗﻮﺕ ﺍﻭ ﺑﺮ ﻧﻘﺎﻁ
ﺿﻌﻒﺍﺵ ﭼﻴﺮﮔﻲ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺷﻨﺎﻡ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ
ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺭﺍ ﻣﻨﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺍﻣﺎ ﺁﻥ ﺍﻓﺮﺍﺩﻱ ﻛﻪ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺭﺍ ﻛﺬﺍﺏ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ
ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ ﺑﻪ ﭘﻴﺮﻭﺍﻥ ﺍﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺁﻏﺎﺯ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ
ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﺎ ﺩﻭ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﭘﺴﻨﺪ ﺍﻋﺮﺍﺏ ﺍﻫﻞ ﺗﺴﻨﻦ
ﻧﺒﻮﺩ ﺷــﺨﺼﻴﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﺍﻭﻻ ﺍﻭ ﺩﻡ ﺍﺯ ﺍﻫﻞ
ﺑﻴﺖ ﺯﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺷــﺮﺍﻓﻴﺖ ﻋﺮﺑﻲ ﻭ ﺍﻣﻮﻱ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ
ﻛﺸﻴﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻧﺎﺑﻮﺩﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﻡ ﺁﻧﻬﺎ ﺁﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺗﻠﺦ ﻣﻲﺁﻣﺪ
ﻭ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺭﺍ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ .ﺩﻭﻡ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﺼﺮ
ﻋﺮﺏ ﺑﻲﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﻭ ﻋﺮﺏ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﭘﺎﻳﻪ ﻭ ﺍﺳﺎﺱ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ
ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﻋﻤﺪﻩ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺍﻭ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ.
ﺍﻭ ﺑﻪ ﺻﺮﺍﺣــﺖ ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻋﺮﺏﻫﺎ ﻭﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﭘﺴــﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺧﻴﺎﻧﺖ
ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻭﻟﻲ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲﻫﺎﻱ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﻌﺘﻤﺪ ﻭ
ﻣﻄﻤﺌﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲﻫﺎ ﻫﻢ ﻋﺠﻴﺐ ﺍﺯ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ
ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﻛﻪ
ﺣﺘﻲ ﺩﺭ ﺍﺭﺩﻭﻱ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﮔﻔﺘﻪﺍﻧﺪ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺮﺑﻲ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻧﻤﻲﺷﺪ ﻭ ﻋﻤﻮﻣﺎ
ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻭ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﻫﻢ ﻭﻗﺘﻲ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﺳﺮﺍﻥ ﺍﺷﺮﺍﻑ ﺟﺒﺎﺭ
ﻭ ﺧﺎﺋﻦ ﻛﻮﻓﻪ ﻭ ﻋﺮﺏ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﻛﺮﺑﻼ ﺩﺧﻴﻞ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻣﺼﺎﺩﺭﻩ ﻛﺮﺩ
ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﺰﺍﻱ ﺍﻋﻤﺎﻟﺸﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﺑﻴﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲﻫﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮﺩ.
ﻟﺬﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺷﺮﺍﻑ ﻋﺮﺑﻲ ﻛﻪ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲﻫﺎﻱ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻋﺮﺽ
ﺧﻮﺩ ﻧﻤﻲﺩﻳﺪﻧﺪ ﻭ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺮﺍﺑﺮﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺳﻨﮕﻴﻦ
ﺑــﻮﺩ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺁﻧﻬــﺎ ﺑﺮﺗﺮﻱ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻴﺪﺍﻧﻲ
ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻛﻴﻨﻪ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻝ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻛﺬﺍﺏ
ﻭ ﺣﺘﻲ ﻣﻮﺍﺭﺩﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻧﺴــﺒﺖ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻮﺷﻴﺎﺭﻱ ﻭ ﺯﻳﺮﻛﻲ ﻭ
ﺳﻴﺎﺳــﺘﻤﺪﺍﺭﻱ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﻧﺎﺳﺎﺯﮔﺎﺭ ﺍﺳﺖ .ﻣﺪﻋﻲﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻪ
ﻣﻦ ﻭﺣﻲ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻭ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﺑﺮ ﻣﻦ ﻧﺎﺯﻝ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻲ ﻧﺰﺩ
ﻣﻦ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺷﺪ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺑﻪ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ
ﻭ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺧﺮﺍﻓﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻳﻚ
ﻛﺮﺳﻲ ﻳﺎ ﺻﻨﺪﻟﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻼﻩ ﺳــﺮ ﺍﻭ ﮔﺬﺍﺷﺖ ﻭ ﮔﻔﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﻝ
ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﺑﻮﺩﻩ ،ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺁﻥ ﻋﻮﺍﻡ ﺭﺍ ﻓﺮﻳﺐ ﻣﻲﺩﺍﺩ
ﻭ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺗﺒﺮﻙ ﻣﻲﺟﺴﺘﻨﺪ .ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎﻝ ﺳﻌﻲ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﻣﻜﺎﻥ
ﺩﺍﺭﺩ ﭼﻬﺮﻩ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﺨﺪﻭﺵ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﻜﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻋﺮﺽ ﻛﺮﺩﻡ.
ﻳﻌﻨﻲ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﮔﻲ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺷــﺮﺍﻓﻴﺖ ﻋﺮﺑﻲ ﻭ ﻗﻠﻊﻭﻗﻤﻊ ﻛﺮﺩﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻭ
ﺩﻭﻡ ﺑﻬﺎ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻭ ﺑﺮﺗﺮﻱ ﺩﺍﺩﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﺮﺏ،
ﻣﻮﺭﺩﺧﺸﻢﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﻭﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪﺑﻪﻣﺨﺘﺎﺭﺣﻤﻠﻪﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.ﺍﻟﺒﺘﻪﻇﺎﻫﺮ
ﻛﺬﺍﺏ ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺶ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺍﻭ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﻣﺤﻤﺪ
ﺣﻨﻔﻴﻪ،ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ،ﺑﺮﺍﻱﺍﻳﻦﺣﺮﻛﺖﻣﺎﻣﻮﺭﻳﺖﺩﺍﺷﺘﻪﺍﺳﺖ
ﻭﻟﻲ ﺧﻮﺩ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﻨﻔﻴﻪ ﺑﻪﻧﻮﻋﻲ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﻧﻜﺎﺭ ﺯﺩﻩ ﺍﺳﺖ ،ﻟﺬﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ
ﺩﻟﻴﻞ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺍﺩﻋﺎﻱ ﻧﺎﺯﻝ ﺷﺪﻥ ﻭﺣﻲ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻛﺬﺍﺏ ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﻨﺪ ﻭﻟﻲ
ﺍﺻﻞ ﻗﻀﻴﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷﺪ.
ﺁﻳﺎ ﻗﻴﺎﻡ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺑﻪ ﺍﺫﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻌﺼﻮﻡ ﺑﻮﺩ؟
ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘــﺖ ﻗﻴﺎﻡ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻇﻠﻢ ﻭ ﺗﺒﺎﻫــﻲ ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﻇﻠﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ
ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ)ﻉ( ﺭﻭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﮔﺮ ﻫﺪﻑ ﻣﻘﺪﺱ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ
ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﺮ ﺍﻭ ﻣﻨﻌﻲ ﮔﺮﻓﺖ ،ﺣﺘﻲ ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﺍﺫﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﻧﺒﺎﺷﺪ.ﻛﻤﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ
ﻣﺎ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﺯﻳــﺪ ﺑﻦﻋﻠﻲ ،ﻧﻮﺍﺩﻩ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻱ
ﺍﻳﺸﺎﻥ ،ﺍﻣﺎﻡ ﺻﺎﺩﻕ)ﻉ( ،ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻗﻴﺎﻡ ﻣﻨﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ
ﺁﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺍﻭ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻣﺼﻠﻮﺏ ﻛﻮﻓﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﺗﺼﻤﻴﻢﺍﺵ ﺭﺍ
ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭﻟﻲ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻭﻗﺘﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺎﺩﺕ
ﻣﻲﺭﺳﺪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺼﺪﺵ ﺍﺯ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ
ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻲﺷﺪ ﺧﻼﻓﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻫﻞﺍﺵ ﺑﺎﺯﻣﻲﮔﺮﺩﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺷﻬﻴﺪ
ﻫﻢ ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ ﭼﻮﻥ ﻫﺪﻑ ،ﻫﺪﻑ ﻣﻘﺪﺳﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﺑﺮﺿﺪ ﻏﺎﺻﺐ ﻭ
ﻇﺎﻟﻢ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻌﺼﻮﻡ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺻﺮﻳﺤﻲ
ﻣﺎﻣﻮﺭﻳﺖ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳــﺖ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺟﺒﺎﺭﺍﻥ ﻛﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ
ﻛﺮﺩﻳﻢ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺍﺋﻤﻪ ﻣﺎﺳــﺖ ،ﻭﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺩﻝ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺷﺎﺩ
ﻛﺮﺩ ﻳﻌﻨﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺜﺒﺘﻲ ﺑﻮﺩ .ﻭﻗﺘﻲ ﺍﻣﺎﻡ ﺳــﺠﺎﺩ )ﻉ( ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺣﺪﻭﺩ
ﭘﻨﺞ ﻳﺎ ﺷﺶ ﺳــﺎﻝ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻛﺮﺑﻼ ﻛﻪ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﻪ ﻟﺒﺎﻥ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ
ﺑﻮﺩ ﺑﺎ ﻓﺮﺳــﺘﺎﺩﻥ ﺳــﺮ ﻋﺒﻴﺪﺍﷲ ﺯﻳﺎﺩ ﺗﻮﺳــﻂ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺮﻟﺒﺎﻥ
ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﻭ ﺯﻧﺎﻥ ﺑﻨﻲﻫﺎﺷــﻢ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﻛﺮﺑﻼ ﺧﻀﺎﺏ
ﻧﻜﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺷﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻧﺰﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺳﺠﺎﺩ)ﻉ( ﭘﺲ
ﺍﺯ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺳﻴﺎﻩ ﭘﻮﺷﻴﺪﻥ ،ﭘﻴﺮﺍﻫﻦ ﺳﻴﺎﻩ ﺭﺍ ﻛﻨﺎﺭ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺷﺎﻧﻪ ﺑﻪ
ﺳــﺮ ﻣﻲﺯﻧﻨﺪ ﻭ ﺧﻀﺎﺏ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ،ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﺣﺮﻛﺖ ،ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺜﺒﺘﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻫﻢ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻌﺼﻮﻡ،
ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﺎﻣﻮﺭ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ ﺭﻭﺍﻳﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ﻣﻨﺴﻮﺏ
ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺳــﺠﺎﺩ)ﻉ( ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ
ﺍﻭ ﺳﻜﻮﺕ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺳﻜﻮﺕ ﺍﻭ ،ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ
ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﺍﮔﺮ ﺻﺤﻴﺢ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﺑﺮﺍﺋﺖ ﺍﺯ ﺍﻭ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ
ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﺍﮔﺮ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺗﻘﻴﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﺻﺮﺍﺣﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻳﺎ ﺳﻜﻮﺗﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺣﻤﻞ ﺑﺮ
ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺑﻮﺩﻩ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻄﺮﺍﺗﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﻲﺷﺪ ﭼﻮﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ
ﻣﺤﺪﻭﺩﻩ ﻗﻠﻤﺮﻭ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﻛﻪ ﻧﺒﻮﺩ ،ﺩﺭ ﻗﻠﻤﺮﻭ ﺯﺑﻴﺮﻳﺎﻥ ،ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﻣﺮﻭﺍﻧﻴﺎﻥ
ﺑﻮﺩ ﻭ ﻟﺬﺍ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺴــﺖ ﻣﻮﺍﺿﻊ ﺁﻧﭽﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﺭﺍ ﺑﮕﻴﺮﺩ .ﺍﻣﺎ
ﺷــﻮﺍﻫﺪ ﻭ ﻗﺮﺍﺋﻦ ﺣﺎﻛﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﻤــﺪ ﺣﻨﻔﻴﻪ ،ﻋﻤﻮﻱ
ﺍﻣﺎﻡ ﺳــﺠﺎﺩ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺣﺮﻛﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ
ﻛﻤﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻣﺤﻘﻘﺎﻥ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﻨﻔﻴﻪ
ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﻴﺎﺑﺖ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺳﺠﺎﺩ)ﻉ( ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺭﺍ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﺮﺩ.
ﻗﻴﺎﻡ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﭼﻪ ﻣﺪﺗﻲ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﭼﺮﺍ ﺳﺘﺎﺭﻩ ﺑﺨﺖ ﻣﺨﺘﺎﺭ
ﺍﻓﻮﻝ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ ﮔﺮﺍﻳﻴﺪ؟
ﺍﻭ ﺑﻪ ﻣﺪﺕ ﺳــﻴﺰﺩﻩﻣﺎﻩ ﺗﻮﺍﻧﺴــﺖ ﺑﺮﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻋﻤﺪﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﻋﺮﺍﻕ ﻭ
ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺳــﻴﻄﺮﻩ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﺕ
ﻫﻢ ﻃﻮﺭﻱ ﻋﻤﻞ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ
ﺧﺎﺻﻲ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ .ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﭼﺮﺍ ﺳﺘﺎﺭﻩ ﺍﻗﺒﺎﻝ ﺍﻭ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺍﻓﻮﻝ ﺭﻓﺖ
ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﺪﻳﺪﺍﺭ ﺷﺪﻥ ﺩﺷﻤﻨﻲ ﻗﺪﺭﻱ ﺍﺯ ﺟﻨﻮﺏ ﺑﻮﺩ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺩﺭ
ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻴﻦ ﺩﻭ ﺩﺷﻤﻦ ﺑﺰﺭگ ﮔﻴﺮ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩ .ﻳﻜﻲ ﺑﻨﻲﺍﻣﻴﻪ ﻛﻪ ﺩﺭ
ﺷﺎﻡ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﻗﺒﻼ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺳﭙﺎﻩ ﺑﻨﻲﺍﻣﻴﻪ ﺭﺍ
ﺩﺭ ﻫﻢ ﺑﺸﻜﻨﺪ ﻭ ﻋﺒﻴﺪﺍﷲﺯﻳﺎﺩ -ﻟﻌﻨﺖﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪ -ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺁﻥ ﺳﭙﺎﻩ ﺭﺍ
ﺑﻜﺸﺪ ﻭ ﺳﭙﺎﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺗﺎﺭﻭﻣﺎﺭ ﻛﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﻣﺠﺪﺩﺍ ﺑﻨﻲﺍﻣﻴﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ
ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺭﺍ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﺩﺷــﻤﻨﺎﻥ ﻏﺮﺑﻲ
ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﻭﻟﻲ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺟﻨﻮﺏ ﻫﻢ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺑﻦ ﺯﺑﻴﺮ ﻛﻪ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ
ﺑﻮﺩ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺒﻪﺟﺰﻳﺮﻩ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﻣﺼﺮ ﮔﺴﺘﺮﺵ
ﺩﻫﺪ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺑﺼﺮﻩ ﺭﺍ ﻫﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ،ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﺷﻤﻦ ﺑﺰﺭگ ﻭ ﺍﺻﻠﻲ
ﺧﻮﺩ ﺗﻠﻘﻲ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﻣﺼﻌﺐ ﺑﻦ ﺯﺑﻴﺮ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺮﻛﻮﺑﻲ ﻣﺨﺘﺎﺭ
ﻓﺮﺳــﺘﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔــﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﻫﻢ ﺩﻟﻴﺮﺍﻧﻪ ﺍﻳﺴــﺘﺎﺩ ﻭ ﻳﺎﺭﺍﻥ
ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺍﻭ ﻫﻢ ﺑــﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺍﻣﺎ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺍﺷــﺮﺍﻑ ﻛﻮﻓﻪ
ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺑﻪ ﺗﻨﮓ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﺁﻧﻬﺎ
ﺑﺎ ﻣﺼﻌﺐ ﺑﻦ ﺯﺑﻴﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺷــﺪﻛﻪ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﻣﺨﺘــﺎﺭ ﺭﻭ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺭﻭﺩ ﻭ
ﻗﻮﺍﻱ ﻣﺼﻌﺐ ﺑﻦ ﺯﺑﻴﺮ ﻫﻢ ﻧﺴــﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻮﺍﻱ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ
ﻧﻈــﺮ ﻗﻮﺍ ﺑﺮ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺑﺮﺗﺮﻱ ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺟﻨﮕﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﻗﻮﺍﻱ
ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺷﻜﺴﺖ ﺳــﺨﺘﻲ ﺧﻮﺭﺩ .ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺑﺎ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻳﺶ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﺴﺖ
ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻛﻮﻓﻪ ﺑﻪ ﺩﺍﺭﺍﻟﻌﻤﺎﺭﻩ ﻛﻪ ﺍﺳﺘﺤﻜﺎﻣﺎﺕ ﻣﺤﻜﻤﻲ ﺩﺍﺷﺖ
ﭘﻨﺎﻩ ﺑﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ،ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﻲﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﻣﻲﺟﻨﮕﻴﺪﻧﺪ ﻭ
ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺩﺍﺧﻞ ﺩﺍﺭﺍﻟﻌﻤﺎﺭﻩ ﺑﺮﻣﻲﮔﺸﺘﻨﺪ .ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺩﻱ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ
ﺑــﺮﺍﻱ ﻗﺪﺭﺕﻃﻠﺒﻲ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﻫــﺪﺍﻑ ﺩﻳﻨﻲ ﺩﺭ ﻛﺎﺭﺵ ﻧﺒﻮﺩ
ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴــﺖ ﻭﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺩﻳﺪ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﺑﺮ ﺍﻭ ﭘﺮﻳﺸﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ
ﺍﺯ ﻓﺮﺻﺖ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﮕﺮﻳﺰﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﻧﻜﺮﺩ ﻭ ﻣﺮﺩﺍﻧﻪ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩ
ﻭ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎﺭﻱ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﺍﺭﺍﻟﻌﻤﺎﺭﻩ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻣﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻏﺴﻞ ﺷﻬﺎﺩﺕ
ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﺎ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﻭ ﻭﺻﻴﺖﺍﺵ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﮔﺮﻭﻫﻲ ﺑﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻣﺪ
ﻭ ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺨﺖ ﺟﻨﮕﻴﺪ .ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻴﻦ ﺍﻭ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻟﻌﻤﺎﺭﻩ ﺣﺎﺋﻞ
ﺷﻮﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺮﺍﻫﺶ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﻛﺮﺩ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ
ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﻳﺎﺭﺍﻧﺶ ﻛﻪ ﺩﺭﻭﻥ ﺩﺍﺭﺍﻟﻌﻤﺎﺭﻩ ﻣﺤﺼﻮﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩ
ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﻤﻲﺷﺪﻧﺪ.
ﻗﻴﺎﻡ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪﺳﺎﺯ ﭼﻪ ﻗﻴﺎﻡﻫﺎﻳﻲ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﺵ ﺑﻮﺩ؟
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﻣﺴﺘﻘﻼ ﺯﻣﻴﻨﻪﺳﺎﺯ
ﻗﻴﺎﻡﻫﺎﻳﻲ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ،ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻫﺪﻑ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺍﺯ ﻗﻴﺎﻡ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ
ﭼﻪ ﻗﻴﺎﻡﻫﺎﻳــﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻫــﺪﺍﻑ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ﺑﺎﻳﺪ
ﮔﻔﺖ ﻛــﻪ ﺗﺎ ﻗﻴﺎﻡ ﺯﻳــﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﻧﻮﺍﺩﻩ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ
121ﻫﺠﺮﻱ ﻗﻴﺎﻡ ﺧﺎﺻــﻲ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ .ﺍﻣــﺎ ﺍﻭ ﻧﻤﻲﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻗﻴﺎﻡ
ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﮔﺮﻓﺘﻪ .ﺍﻭ ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﺯ ﺟﺪ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭﺵ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(
ﺍﻟﻬﺎﻡ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺷــﺎﻳﺪ ﻗﻴﺎﻡ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻗﺪﺭﺕ ﺟﺒﺎﺭ ﻭ ﺯﻭﺭﮔﻮ
ﻭ ﻓﺎﺳــﺪ ﺑﻨﻲﺍﻣﻴــﻪ ﻭ ﺍﻳﺴــﺘﺎﺩﮔﻲﺍﺵ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﮔﺮﺩﻥﻛﺸــﻲﻫﺎﻱ
ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺑﻦ ﺯﺑﻴﺮ ﺍﻟﻬﺎﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﺧﻮﺍﺭﺟﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻗﻴﺎﻡ
ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺗﺎ ﻣﺪﺕﻫﺎﻱ ﻣﺪﻳﺪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﻨﻲﺍﻣﻴﻪ ﻭ ﺯﺑﻴﺮﻳﺎﻥ ﺍﻳﺴــﺘﺎﺩﻧﺪ.
ﻳﻌﻨﻲ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮﺍﺭﺝ ﺍﺯ ﻗﻴﺎﻡ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺍﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷــﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ
ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺟﺒﺎﺭﺍﻥ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻗﺪﺭﺕﺷﺎﻥ ﻧﻬﺮﺍﺳﻴﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻗﻴﺎﻡﻫﺎﻱ ﻣﺘﻌﺪﺩ ﺧﻮﺍﺭﺝ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻨﻲﺍﻣﻴﻪ
ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ،ﭘﺲ ﻣﺎ
ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻗﻴــﺎﻡ ﻣﺨﺘﺎﺭ ،ﻗﻴﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻋﻘﻴﺪﺗﻲ ﻭ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻭ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩﻫﺎ،
ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻴﺎﻡ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺑﺎﺷــﺪ ﻭ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻨﻲﺍﻣﻴﻪ ﻗﺪ ﻋﻠﻢ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ
ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﺎﻡ ﺯﻳﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ،ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺯﻳﺪ ﻫﻢ ﭘﺴــﺮﺵ ﻳﺤﻴﻲ ﺩﺭ
ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﻣﻲﺯﻧﺪ.
ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﻋﺪﻭﻝ »ﻣﺎ« ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﻳﻨﻲ
ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺎ ﻭ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﻣﺎ
ﺻﺎﺩﻕ ﺯﻳﺒﺎﻛﻼﻡ
ﻛﻤﺘﺮ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺳﺮﺍﻍ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ
ﻇﺮﻑ ﺳﻲ ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺑﺎ ﮔﺰﺍﺭﻩ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﻣــﺎ ﻋﻴﻦ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﻣﺎﺳــﺖ ﻭ ﺩﻳﺎﻧــﺖ ﻣﺎ ﻋﻴﻦ
ﺳﻴﺎﺳﺖﻣﺎﻥ ﺁﺷﻨﺎ ﻧﺸــﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ .ﺍﻳﻦ ﮔﺰﺍﺭﻩ
ﻛﻪ ﻣﻨﺴــﻮﺏ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﺷﻬﻴﺪ ﺳﻴﺪﺣﺴﻦ
ﻣﺪﺭﺱ ﺍﺳــﺖ ،ﺍﺩﻋﺎ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ
ﺍﺧﻼﻗﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ ﻛﻨﺶﮔﺮﺍﻥ ﻭ ﻓﻌﺎﻻﻥ
ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﻇﺮﻑ ﺳﻪ ﺩﻫﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻭ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺍﻳﻦ ﮔﺰﺍﺭﻩ ﺭﻭﺷﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﺯﻱ ﺑﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ
ﻭ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﺮﺩﻥ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ .ﻣﺮﺍﺩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺩﺭ
ﺳﻴﺎﺳــﺖﻭﺭﺯﻱ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳــﻲ ﺩﺭ ﻛﻨﺶﻫﺎ ﻭ ﺗﺎﻣﻼﺕ
ﺳﻴﺎﺳــﻲﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻪ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﻳﻚ ﺭﺷﺘﻪ ﺍﺻﻮﻝ ﻭ ﻛﺪﻫﺎﻱ
ﺍﺧﻼﻗﻲ ﻣﻲﺩﺍﻧﻴــﻢ ،ﺍﺻﻮﻝ ﻭ ﻛﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﻳﺎﻧﺖﻣﺎﻥ ﻣﺎ ﺭﺍ ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻪ
ﺭﻋﺎﻳــﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ .ﻣﺎ ﺩﺭ ﺩﻳﺎﻧﺖﻣﺎﻥ ﻳﻜﺴــﺮﻱ ﺍﺻﻮﻝ ﻭ ﺿﻮﺍﺑﻂ
ﻭ ﻳﻜﺴــﺮﻱ ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ ﻭ ﻧﺒﺎﻳﺪﻫﺎ ،ﻳﻜﺴــﺮﻱ ﻗﻮﺍﻋﺪ ﺍﺧﻼﻗﻲ ،ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﻱ،
ﻣﻌﺮﻓﺘﻲ ﻭ ﺍﻳﻤﺎﻧﻲ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺩﻳﻜﺘﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ
ﻗﻴﺪ ﻭ ﺑﻨﺪ ﻣﻲﺯﻧﺪ .ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﻫﺮ ﻋﻤﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﻊﻣﺎﻥ
ﺍﺳــﺖ ،ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ ،ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﺗﺎ ﻣﺎ ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ
ﺑﻴﺸــﺘﺮﻱ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻨﻴﻢ ،ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﻧﻔﻮﺫ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺯﻳﺎﺩ ﻣﻲﻛﻨﺪ،
ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭﺿﻊ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ،ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻣﺎ
ﻣﻲﺷﻮﺩ ،ﺑﺎﻋﺚ ﻗﺪﺭﺕ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻭ ﺑﻪ ﭘﺴﺖ ﻭ ﻣﻘﺎﻡ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺍﻃﺮﺍﻓﻴﺎﻥ ﻣﺎ
ﻳﺎ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﻣﺎ ﻣﻲﺷﻮﺩ ،ﻭ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻛﻼﻡ ﻣﺎ ﻣﺠﺎﺯ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ ﻫﺮ ﻛﺎﺭﻱ
ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﻌﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﻴﻢ ،ﺑﺪﻭﻥ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻗﻴﺪ ﻭ ﺑﻨﺪﻫﺎﻳﻲ
ﻛﻪ ﺩﻳﺎﻧﺖﻣﺎﻥ ﺑﺮ ﻣﺎ ﺯﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﻣﻌﻨﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻑ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﺧﻴﻠﻲﻫﺎ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻏﺮﺑﻲﻫﺎ ﻛﻪ ﻓﺎﺭﻍ ﺍﺯ ﻗﻴﺪ ﻭ ﺑﻨﺪﻫﺎﻱ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ
ﻛﻪ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺎ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ ،ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﻣﺠﺎﺯﻧﺪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ
ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﺳﺖ ،ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ.
ﻣﻌﻨﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ ﻣﺎ ﺣﺴﺐ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺎ ﻋﻴﻦ
ﺩﻳﺎﻧﺖﻣﺎﻥ ﺍﺳــﺖ ،ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻭﺭﺯﻱ ﻏﺮﺑﻲﻫﺎ ﺩﺭ ﻧﻘﻄﻪ
ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺎ ﻭ ﺣﺴﺐ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻣﺎﻛﻴﺎﻭﻟﻲ »ﻫﺪﻑ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺭﺍ ﺗﻮﺟﻴﻪ
ﻣﻲﻛﻨﺪ« ﺍﺳﺖ .ﺁﻧﻬﺎ )ﺑﺮﺧﻼﻑ ﻣﺎ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﻪ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﻫﺴﺘﻴﻢ( ﺍﺯ ﻫﺮ
ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻭ ﺍﺑﺰﺍﺭﻱ ﺩﺭ ﭘﻴﺸﺒﺮﺩ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻭ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺳﻴﺎﺳﻲﺷﺎﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ
ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ .ﺍﺧﻼﻕ ،ﺻﺪﺍﻗﺖ ،ﺍﻧﺼﺎﻑ ﻭ ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻓﺮﻉ ﺑﺮ ﻫﺪﻑ
ﺍﺻﻠﻲ ﻭ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﺴﺐ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ .ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ
ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺍﺯ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﻭ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺍﺻﻞ »ﻫﺪﻑ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺭﺍ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ«
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺁﻥ ﻭﻗﺖ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭ ،ﺗﺼﺎﺣﺐ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ،ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭ
ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻭ ﺫﺧﺎﻳــﺮ ﻣﻠﺖﻫﺎﻱ ﺿﻌﻴﻒ ،ﺣﻘﻮﻕ ﻭ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯﺍﺕ ﻭﻳﮋﻩﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ
ﺧﻮﺩ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪﻥ )ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺣﻖ ﻭﺗﻮ ﺩﺭ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ(،
ﺍﺷﻐﺎﻝ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ )ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﻋﺮﺍﻕ( ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ
ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱﻫﺎﻱ ﻏﺮﺑﻲﻫﺎ ﻣﻌﻨﺎ ﻭ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﺪ .
ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻭﺭﺯﻱ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻏﺮﺑﻲﻫﺎ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﻩﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪ
ﻗﺪﺭﺕ ﺍﺳــﺖ .ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺎ ،ﻗﺪﺭﺕ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﻭ ﻭﺳﻴﻠﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﺪﻣﺖ،
ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣــﺮﺩﻡ ،ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺎﻡ ،ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻛﺸــﻮﺭ ،ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ
ﺑﺸــﺮﻳﺖ ﻭ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﺮﻭﻣﻴﻦ ﻭ ﻣﺴــﺘﻀﻌﻔﻴﻦ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﮔﻴﺘﻲ.
ﺑﻌﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﻛﺎﺭﻛﺮﺩ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﺯ ﻣﻨﻈﺮ ﻣﺎ ﻋﺒﺎﺭﺗﺴــﺖ ﺍﺯ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ
ﺑﺎ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻇﺎﻟﻢ ،ﻓﺎﺳﺪ ،ﺯﻭﺭﮔﻮ ﻭ ﺍﺳﺘﻜﺒﺎﺭﻱ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﻌﺪ
ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮﻱ ﺟﻨﺒﻪ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺯ ﺧﺪﻣﺖ ﺍﺳــﺖ .ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﺑﺸﺮﻳﺖ
ﻭ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﺍﻗﻮﺍﻡ ﻭ ﻣﻠﻞ ﻣﻈﻠﻮﻡ ،ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﻭ ﻣﺮﺩﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ
ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻣﺜﻞ ﻣﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻓﺠﺎﻳﻊ ،ﻣﻈﺎﻟﻢ ﻭ ﺑﻲﻋﺪﺍﻟﺘﻲﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻜﺒﺮﺍﻥ
ﻭ ﺯﻭﺭﮔﻮﻳﺎﻥ ﻗــﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ ،ﺗﻔــﺎﻭﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﻭﺭﺯﻱ ﻣﺎ ﺑﺎ
ﻏﺮﺑﻲﻫﺎﺳــﺖ .ﻫﺪﻑ ﺳﻴﺎﺳــﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ ،ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﺍﺣﺰﺍﺏ ﻭ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺕ
ﺫﻱﻧﻔﻮﺫ ﺍﺯ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺷــﺘﻦ ﺩﺭ ﻗﺪﺭﺕ ﻋﺒﺎﺭﺗﺴــﺖ ﺍﺯ ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻫﺪﺍﻑ
ﺍﺳﺘﻴﻼﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﻭ ﻛﺴــﺐ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻓﺮﺩﻱ ﻳﺎ ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﮔﺮﻭﻫﻲ ،ﺍﻫﺪﺍﻓﻲ
ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻛﺴﺐ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻭ ﻣﻮﺍﻫﺐ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ،ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﺪﺭﺕ،
ﻧﻔﻮﺫ ﻭ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺳﻴﺎﺳﻲﻣﺎﻥ ﺑﺮ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ .
ﺁﻳﺎ ﺑﻪﺭﺍﺳــﺘﻲ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺍﺳﺖ؟ ﻭ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻭﺭﺯﻱ ﻣﺎ ﺗﺎﺑﻌﻲ ﺍﺳﺖ
ﺍﺯ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺑﻪ »ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﻣﺎ ﻋﻴﻦ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﻣﺎﺳــﺖ«ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ
ﻏﺮﺑﻲﻫﺎ ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺗﺎﺑﻌﻲ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ »ﻫﺪﻑ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺭﺍ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ«.
ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺩﻳﮕﺮ ،ﺍﮔﺮ ﭘﺎﻱ ﺍﺳــﻼﻡ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﺒــﻮﺩ ،ﺍﮔﺮ ﻗﻴﺪ ﻭ ﺑﻨﺪﻫﺎﻱ
ﺩﻳﻨﻲﻣﺎﻥ ﻧﺒﻮﺩ ،ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻣﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﺮﺩ؟ ﺁﻳﺎ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﻱ ﺑﻪ
ﺍﺳــﻼﻡ ﻭ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏﻫﺎﻱ ﺩﻳﺎﻧﺖ ،ﺩﺳﺖ ﻭ ﭘﺎﻱ ﻣﺎ ﺭﺍ
ﺑﺴﺘﻪ ﻭ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻥ ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎﻱ ﻋﻤﻴﻖ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ
ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺑﺎ ﺳﻜﻮﻻﺭﻫﺎ ﻭ ﺑﻲﺩﻳﻦﻫﺎ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ؟
ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﺍﻥ ﻣﺎ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻭﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ
ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ ﻣﺎ ﻣﻨﺒﻌﺚ ﺍﺯ ﺩﻳﺎﻧﺖﻣﺎﻥ ﻭ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﻱ ﺑﻪ ﺍﺧﻼﻕ ﺍﺳﺖ ﻭ
ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ ﻏﺮﺑﻲﻫﺎ ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻣﻨﺒﻌﺚ ﺍﺯ ﻣﺎﻛﻴﺎﻭﻟﻲ ﻭ ﻫﺪﻑ ﻭﺳﻴﻠﻪ
ﺭﺍ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﻓﺎﻗﺪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﻼﺣﻈﺎﺕ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﻭ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲﺍﺳﺖ.
ﺍﻣﺎ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺷــﻮﺍﻫﺪ ﻭ ﻗﺮﺍﺋﻦ ﺧــﻼﻑ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻳﺎ
ﺩﺳﺖ ﻛﻢ ﻋﺪﻡ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﻱﻣﺎ ﺑﻪ ﺍﺧﻼﻕ ﻭ ﺩﻳﺎﻧﺖﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱﻫﺎ
ﻭ ﻛﻨﺶﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﮔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻏﺮﺑﻲﻫﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻢ
ﻧﻴﺴﺖ .ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﺳــﺎﺩﻩﺗﺮ ﻧﻤﺮﻩ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺍﺧﻼﻕ ،ﺗﻘﻮﺍﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ
ﻭ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﺍﮔﺮ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻏﺮﺑﻲﻫﺎﻱ ﺑﻲﺩﻳﻦ ﻭ ﻻﻣﺬﻫﺐ ﻧﺒﺎﺷــﺪ ﺧﻴﻠﻲ
ﻫﻢ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﺩ.ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻴﺎﺳﻴﻮﻥ ﻣﺎ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﻧﺸﺎﻥ
ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻏﺮﺑﻲﻫﺎ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻧﻪ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ،ﻗﺪﺭﺕ ﺑﺮﺍﻳﻤﺎﻥ
ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ .ﺍﺯ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﻗﺪﺭﺕ ﻟﺬﺕ ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ ،ﺩﺭ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺁﻥ ﻛﻤﺘﺮ ﺣﺪ
ﻭ ﻣﺮﺯﻱ ﺭﺍ ﺣﺎﺿﺮ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﺑﻪ ﺭﺳﻤﻴﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ ،ﺍﺯ ﻗﻴﺪ ﻭ ﺑﻨﺪﻫﺎﻳﻲ
ﻛﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮ ﻗﺪﺭﺕﻣﺎﻥ ﻣﻲﺯﻧﺪ ﻣﻨﺰﺟﺮﻳﻢ ﻭ ﺳــﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﻫﺮ
ﻃﺮﻳﻘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻳﻤﺎﻥ ﻣﻴﺴــﺮ ﺑﺎﺷــﺪ ﺁﻥ ﻗﻴﺪ ﻭ ﺑﻨﺪﻫــﺎ ﺭﺍ ﻣﺤﺪﻭﺩﺗﺮ ﻭ
ﻛﻤﺮﻧﮓﺗﺮ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ .ﻣﺎ ﻫﻢ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻏﺮﺑﻲﻫﺎ ﻭ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ
ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﺍﻥ ،ﺍﺯ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺑﺪﻣﺎﻥ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﻭ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲﺩﻫﻴﻢ ﺍﺯ
ﻣﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻭ ﺗﻤﺠﻴﺪ ﺷﻮﺩ .ﻣﺎ ﻫﻢ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲﺩﻫﻴﻢ
ﺩﻫﺎﻥ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﺟﺪﻱﻣﺎﻥ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮﺩ .ﻣﺎ ﻫﻢ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﭘﺮﻭﺍﻳﻲ
ﻧﺪﺍﺷــﺘﻪﺍﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﺭﺟﻲﻫﺎ ﻭ ﺍﺟﻨﺒﻲﻫﺎ ﻭ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ
ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﻋﻨﺪﺍﻟﻠﺰﻭﻡ ﻣﺰﺩﻭﺭ ،ﺧﺎﺋﻦ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻭ ﺟﺎﺳﻮﺱ ﺍﻋﻼﻡ
ﻛﻨﻴــﻢ .ﻣﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲﺩﻫﻴﻢ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﻜــﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﺯ ﻣﺎ ﺭﺍﺿﻲ
ﺑﺎﺷﺪ ،ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻧﻤﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﺎ ﺭﺍﺿﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ .ﻣﺎ ﻫﻢ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢ
ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﻫﻢ ﺑﺪﻣﺎﻥ ﻧﻤﻲﺁﻳﺪ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺎ ﻫﻠﻬﻠﻪ ﻭ ﺷﺎﺩﻱ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ
ﻫﻮﺭﺍ ﺑﻜﺸﻨﺪ .ﻣﺎ ﻫﻢ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢ ﻛﻪ ﭼﻘﺪﺭ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ
ﺑــﻪ ﻣﺎ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﮔﺬﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺗﺎ ﻛﻤﺮ ﺟﻠﻮﻱ ﻣﺎ ﺧﻢ ﺷــﻮﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﻛﻪ ﺩﺭ
ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺎ ﺳﺮ ﺧﻢ ﻧﻜﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺍﻧﺰﺟﺎﺭ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﻢ .ﻣﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ
ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﺍﻥ ﻏﺮﺑﻲ ﺍﻓﻜﺎﺭ ،ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻭ ﺑﺎﻭﺭﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻄﻠﻖ
ﻭ ﻣﻄﻠﻖ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻲﭘﻨﺪﺍﺭﻳﻢ ﻭ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻣﺜﻞ ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺍﻧﺪﻳﺸﻨﺪ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ
ﺑﺎﻃﻞ ﻭ ﺧﺴﺮﺍﻥ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﻢ .ﻣﺎ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻋﺰﻝ ﻭ ﻧﺼﺐﻫﺎ ،ﺩﺭ ﺍﻋﻄﺎﻱ
ﭘﺴــﺖ ﻭ ﻣﻘﺎﻡﻫﺎ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺨﺸﻴﺪﻥ ﺳﻤﺖﻫﺎ ،ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﺻﻼﺣﻴﺖ،
ﺩﺍﻧﺶ ،ﺗﺠﺮﺑﻪ ،ﺗﺤﺼﻴــﻼﺕ ،ﺗﻮﺍﻥ ﺍﺟﺮﺍﻳــﻲ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ
ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ،ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﻲ ،ﺳﺮﺳﭙﺮﺩﮔﻲ ،ﻭﻓﺎﺩﺍﺭﻱ ﻭ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮﺩﺍﺭﻱ
ﺁﻧﻬــﺎ ﺭﺍ ﻣﻼﻙ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﻴــﻢ .ﻣﺎ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺑﺮﺩﺍﺷــﺘﻦ ،ﺣﺬﻑ ،ﻣﺤﻮ ﻭ
ﺳﺎﻛﺖ ﺳــﺎﺧﺘﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥﻣﺎﻥ ﭘﺮﻭﺍﻳﻲ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪﺍﻳﻢ ﻭ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻛﻼﻡ،
ﻣﺎ ﻫﻢ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺘﻔــﺎﻭﺕ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻧﻜﺮﺩﻩﺍﻳــﻢ .ﻓﻲﺍﻟﻮﺍﻗﻊ ﺍﮔﺮ
ﻣﻮﺟﻮﺩﻱ ﺍﺯ ﻛﺮﻩ ﺩﻳﮕــﺮﻱ ﺩﺭ ﻓﻀﺎ ﺑﻪ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﻣﻲﺁﻣﺪ ،ﺩﺭ ﺣﻴﺮﺕ
ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺪﺍ ﺭﺣﻢ ﻛــﺮﺩﻩ ﻭ ﻣﺎ ﺩﻳﺎﻧﺖﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻳﻢ
ﻭ ﺗﺎﺯﻩ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺭﻓﺘــﺎﺭ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ،ﺍﮔﺮ ﺩﻳﺎﻧﺖﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﺍﮔﺮ
ﻣﺎ ﻫﻢ ﻣﺜﻞ ﻏﺮﺑﻲﻫﺎﻱ ﺑﻲﺩﻳﻦ ﻭ ﺑﻲﺩﻳﺎﻧﺖ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳــﺘﻴﻢ ﺣﺴﺐ
ﻫــﻮﻱ ﻭ ﻫﻮﺱ ﻫﺎﻳﻤــﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﻭﺭﺯﻱ ﻛﻨﻴــﻢ ،ﺁﻥ ﻭﻗــﺖ
ﭼﻪ ﻣﻲﺷﺪ؟
35
ﻧﮕﺎﻫﻰ ﺑﻪ ﻋﻠﻞ ﻭ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(
ﻗﻴﺎﻡ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺴﻂ ﻛﻠﻤﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ
ﺣﺠﺖﺍﻻﺳﻼﻡ ﺩﻛﺘﺮ ﺳﻴﺪ ﺳﺠﺎﺩ ﺍﻳﺰﺩﻫﻰ
ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺎﺕ ﻋﻠﻤﻰ ﭘﮋﻭﻫﺸﻜﺪﻩ ﻋﻠﻮﻡ ﻭ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ
ﺣﺎﺩﺛﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻫﻢ ﻣﺤﺮﻡﺍﻟﺤﺮﺍﻡ ﺳــﺎﻝ 61ﻫﺠﺮﻯ ﻗﻤﺮﻯ ﺑﻪ
ﻭﻗﻮﻉ ﭘﻴﻮﺳﺖ ﻣﻮﺟﺒﺎﺕ ﺗﺎﺛﻴﺮﺍﺕ ﻋﻤﻴﻘﻰ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻭ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮﺭ
ﺗﺎ ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻴﻦ ﻓﺮﻗﻪﻫﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺷﺪ ﻭ ﻧﻈﺮﺍﺕ ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ
ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﺁﻥ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺍﻫﻞ ﺳﻨﺖ،
ﺍﺳﺎﺱ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺮﻭﺝ ﻋﻠﻴﻪ ﺣﺎﻛﻢ ﻭﻗﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﺼﺎﺩﻳﻖ
»ﺍﻭﻟﻰﺍﻻﻣﺮ« ﺷﻤﺮﺩﻩ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﺑﺎﻃﻞ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﻭ ﺁﻥﺭﺍ ﻏﻴﺮ ﻣﺸﺮﻭﻉ ﺗﻠﻘﻰ
ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ .ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﺑﻦ ﺗﻴﻤﻴﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﻴــﺎﻡ ﺭﺍ ﺧﺮﻭﺝ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺻﺎﺣﺐ
ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻭ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﺮ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ.
»ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻓﺴــﺎﺩ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﻋﻈﻴﻢﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﺼﻠﺤــﺖ ﺁﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﻧﺪﻙ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺮﻭﺝ ﻋﻠﻴﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻠﻄﻨﺘﻰ ﺑﺸﻮﺩ ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺷﺮ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ
ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺍﺯ ﺧﻴﺮﺵ ﺍﺳﺖ «.ﻭ ﺩﺭ ﺳﻮﻯ ﺩﻳﮕﺮ ،ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻣﺒﺎﻧﻰ،
ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻭ ﻣﻼﻛﺎﺕ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﻛﻼﻡ ﺍﻫﻞﺑﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﺭﺍ ﻣﺸﺮﻭﻉ ،ﺑﻠﻜﻪ
ﺍﻟﮕﻮﻯ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺁﺯﺍﺩﮔﺎﻥ ﻓﺮﺽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻯ ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺖ ﻗﻴﺎﻡ
ﺣﺴﻴﻨﻰ ﺍﺯ ﺩﻳﺮﺑﺎﺯ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﺰﺍﻉ ﻭ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺑﻴﻦ ﻣﻜﺎﺗﺐ ﻋﻤﺪﻩ ﺍﺳﻼﻣﻰ
ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.ﺩﺭ ﺭﺍﺳﺘﺎﻯ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﻭ ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺖ ﺁﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ،
ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺖ ﻗﻴﺎﻡ ﺣﺴﻴﻨﻰ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ
ﻭ ﺣــﻮﺍﺩﺙ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﺩﻭ ﻧﮕﺎﻩ ﻋﻤﺪﻩ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮﺩ ،ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﺩﺭ
ﻳﻚ ﺳــﻮﻯ ﭼﻮﻥ ﻳﺰﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺍﺭﻳﻜﻪ ﺣﻜﻮﻣــﺖ ﺗﻜﻴﻪ ﺯﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻓﺮﺩﻯ
ﻓﺎﺳﺪ ،ﻓﺎﺳﻖ ﺑﺪﻋﺖﮔﺬﺍﺭ ﻭ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺩﺭ ﺩﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ)ﺹ( ﺑﻮﺩ
ﻭ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻛﻼﻡ ﻣﻮﺟﺒﺎﺕ ﺗﺒﺎﻫﻰ ﺩﻳﻦ ﺍﺳﻼﻡ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻰﻛﺮﺩ ،ﻟﺬﺍ ﺑﺮ
ﺍﻣﺖ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮﺍﻣﻰ ﺍﺳﻼﻡ)ﺹ( ﻓﺮﺽ ﺑﻮﺩ
ﻛﻪ ﺟﻠﻮ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻳﻦ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻳﺎﺭﻯ ﺑﺨﺸــﻴﺪﻩ ﻭ
ﺁﻥﺭﺍ ﺍﺣﻴﺎ ﻛﻨﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮔﺎﻡ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺮﺍﻓﺖ
ﻋﻠﻢ ﻭ ﺍﻧﺘﺴﺎﺑﺶ ﺑﻪ ﺷﺠﺮﻩ ﻧﺒﻮﺕ ﺳﺰﺍﻭﺍﺭﺗﺮ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺑﻮﺩ.
ﺧﻮﺩ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺏ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ:
»ﻭ ﺍﻧــﺎ ﺍﻭﻟﻰ ﻣﻦ ﻗﺎﻡ ﺑﻨﺼﺮﻩ ﺩﻳﻦ ﺍﷲ ﻭ ﺍﻋﺰﺍﺯ ﺷــﺮﻋﻪ ﻭﺍﻟﺠﻬﺎﺩ ﻓﻰ
ﺳــﺒﻴﻠﻪ ﻟﺘﻜﻮﻥ ﻛﻠﻤﻪﺍﷲ ﻫﻰ ﺍﻟﻌﻠﻴﺎ؛ ﻣﻦ ﺍﺯ ﺩﻳﮕــﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻳﺎﺭﻯ ﺩﻳﻦ
ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻭ ﺑﺰﺭگﺩﺍﺷــﺖ ﺷﺮﻳﻌﺘﺶ ﻭ ﺟﻬﺎﺩ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺍﻭ ﺳﺰﺍﻭﺍﺭﺗﺮﻡ ﺯﻳﺮﺍ
ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻋﺘﻼﻱ ﻛﻠﻤﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ «.ﺑﻠﻜﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﺭﺍ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ
ﺣﺮﻛﺘﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺤﻘﻖ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﻭ ﺑﻪﺩﺳﺖﮔﻴﺮﻯ ﻗﺪﺭﺕ
ﺩﺍﻧﺴﺖ ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﻛﻪ ﭼﻮﻥ ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺖ ﺣﻜﻮﻣﺘﻰ ﺣﻀﺮﺕ ﻣﺎﻧﻨﺪ
ﺳــﺎﻳﺮ ﺍﺋﻤﻪ)ﻉ( ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﻋﺮﺍﻕ ﻧﻴﺰ ﺑــﺎ ﺍﻋﻼﻡ ﻭﻓﺎﺩﺍﺭﻯ ﺑﻪ ﺁﻥ
ﺣﻀﺮﺕ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺗﺤﻘﻖ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻇﺎﻫﺮﻱ
ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ،ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﻋﻮﺕ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦ
ﻋﻠﺖ ﭘﺎﻯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﻧﻬﺎﺩﻧﺪ .ﺍﻣﺎﻡ)ﻉ(ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺏ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ»:ﺍﻧﻰ ﻟﻢ
ﺁﺗ ِﻜﻢ ﺣﺘﻰ ﺍﺗﺘﻨﻰ ﻛﺘﺒﻜﻢ ﻭ ﻗﺪﻣﺖ ﻋﻠﻰ ﺭﺳــﻠﻜﻢ ﺍﻥ ﺍﻗﺪﻡ ﻋﻠﻴﻨﺎ ﻓﺎﻧﻪ
36
ﻟﻴﺲ ﻟﻨﺎ ﺍﻣﺎﻡ؛ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻣﻦ ﻧﺰﺩ ﺷــﻤﺎ ﻧﻴﺎﻣﺪﻡ ﻣﮕﺮ ﻭﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻯ
ﺷﻤﺎ ﺑﻪﺩﺳﺘﻢ ﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﮔﺎﻧﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﻧﺰﺩﻡ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺰﺩ
ﻣﺎ ﺑﻴﺎ ﺯﻳﺮﺍ ﻣﺎ ﺭﻫﺒﺮ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ«.
ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺖ ﻗﻴﺎﻡ ﺑﻪ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﻇﻠﻢﺳﺘﻴﺰﻯ ﻭ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﻓﺴﺎﺩ
ﻓﺮﺍﮔﻴﺮ ﻳﺰﻳﺪ
ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺭﺍ
ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺩﻭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﻤﺪﻩ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ .ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ
ﻧﺨﺴــﺖ ﻳﻌﻨﻰ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷــﻬﺎﺩﺕ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭﺵ ،ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ(
)ﻭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ ﺁﺧﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ( ﺑﻪ ﺳﻴﺮﻩ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺧﻮﻳﺶ
ﺍﻗﺘﺪﺍ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﻣﻘﺘﻀﻴﺎﺕ ﻭ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﻭ
ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻮﺟﻮﺩﻳﺖ ﺍﺻﻞ ﺍﺳــﻼﻡ ﻭ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻣﺴــﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺑﻪ ﺻﻠﺢ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻦ)ﻉ( ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻭﻓﺎﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻫﻤﺎﻥﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻰﻧﻤﻮﺩ
ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ( ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ .ﺣﺘﻰ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﻴﺎﺕ
ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻭﻗﺘﻰ ﺍﺯ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ )ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ( ﺳﺮﺑﺎﺯ
ﺯﺩ ،ﺑﺮﺧﻰ ﻣﺮﺩﻡ ﻛﻮﻓﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ
ﻗﻴﺎﻡ ﻓﺮﺍﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ .ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﻔﻴﻪ ﺑﺎ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ
ﻋﺪﻡ ﻭﺟﻮﺩ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺭﺩ ﻓﺮﻣﻮﺩﻩﺍﻧﺪ .ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﺮگ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ
ﺟﺪﻳﺪﻯ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳــﻼﻣﻰ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺁﻥ ﻳﺰﻳﺪ ﻛﻪ
ﻓﺮﺩﻯ ﻓﺎﺳﻖ ،ﻇﺎﻟﻢ ﻭ ﺑﻰﺩﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﺑﺮ ﺍﺭﻳﻜﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﻧﺸﺴﺖ ﻭ ﺩﺭﺻﺪﺩ
ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑﻫﺎ ﻭ ﺑﺪﻋﺖﻫﺎﻯ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﺭ ﺩﻳﻦ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﻼﻣﻰ
ﺑﻮﺩ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺣﻔﻆ ﻭ ﺻﻴﺎﻧﺖ ﺍﺯ ﺟﻮﻫﺮﻩ ﺩﻳﻦ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ
ﺍﺯ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺩﺭ ﺷــﺮﻳﻌﺖ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺑﺪﻋﺖ ،ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻭ ﻣﺴﺦ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﻦ
ﺣﻨﻴﻒ ﺩﺭ ﻗﺎﻟــﺐ ﻓﺮﻳﻀﻪ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﻫﻤﻪ
ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﻭ ﺩﺭ ﺭﺃﺱ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(
ﻛﻪ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﻭﺣﻰ ﺭﺷﺪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ
ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷــﺖ ﺳــﻨﮕﻴﻨﻰ ﻣﻰﻛــﺮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻯ
ﺍﻣﺎﻡ )ﻉ( ﺳــﺮ ﺍﺯ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﺮﺗﺎﻓﺖ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﺑﺮ ﺟﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ
ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﻋــﺪﻡ ﺑﻴﻌﺖ ﺍﺣﺴــﺎﺱ ﻧﺎﺍﻣﻨﻰ ﻛﺮﺩ ﺍﺯ ﻣﺪﻳﻨــﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﻭ ﺑﻪ
ﺳــﻮﻯ ﻣﻜﻪ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﻧﻤﻮﺩ .ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﻛﻪ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻪ ﻭﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺘﺒﻪ،
ﻓﺮﻣﺎﻧــﺪﺍﺭﺵ ﺩﺭ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪﺍﻯ ﻧﻮﺷــﺖ ﻛﻪ ﻳﺎ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ ﻭ
ﺳــﺎﻳﺮ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻳﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺭﺳــﺎﻧﺪﻩ
ﻭ ﺳﺮﺷــﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷــﺎﻡ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﺩﺍﺭﺩ»:ﺍﻣﺎ ﺑﻌﺪ ﻓﺨﺬ ﺍﻟﺤﺴﻴﻦ ﻭ ﻋﺒﺪﺍﷲ
ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﻭ ﻋﺒﺪﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﺍﺑﻰ ﺑﻜــﺮ ﻭ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺑﻦ ﺯﺑﻴﺮ ﺑﺎﻟﺒﻴﻌﻪ ﺍﺧﺬﺍ
ﻋﻨﻴﻔﺎ ﻟﻴﺴــﺖ ﻓﻴﻪ ﺭﺧﺼﻪ ﻓﻤﻦ ﺍﺑﻰ ﻋﻠﻴﻚ ﻣﻨﻬــﻢ ﻓﺎﺿﺮﺏ ﻋﻨﻘﻪ ﻭ
ﺍﺑﻌﺚ ﺍﻟﻰ ﺑﺮﺍﺳــﻪ؛ ﺍﻣﺎ ﭘــﺲ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺍﺯ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ،
ﻋﺒﺪﺍﻟﺮﺣﻤﻦﺑﻦ ﺍﺑﻰﺑﻜﺮ ﻭ ﻋﺒﺪﺍﷲﺑﻦﺯﺑﻴﺮ ﺑﺎ ﺍﺟﺒﺎﺭ ﻭ ﺷﺪﺕ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﮕﻴﺮ
ﻭ ﻫﺮﻛﺪﺍﻡ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺑﻴﻌﺖ ﺍﺑﺎ ﻛﺮﺩ ﮔﺮﺩﻧﺶ ﺭﺍ ﺑﺰﻥ ﻭ ﺑﺮﺍﻳﻢ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﻛﻦ«.
ﻭ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺎﺱ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﺍﺟﺒﺎﺭ ﺍﺯ ﺣﺮﻡ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ
ﺳﻮﻯ ﻣﻜﻪ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﺷﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺑﺪﺍﻥ ﻋﻠﺖ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﺭﺍ
ﺍﻣﺮﻯ ﻣﺴﺘﻨﻜﺮ ﻭ ﻗﺒﻴﺢ ﻣﻰﺷﻤﺮﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﺣﺘﻰ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ
ﻳﺰﻳﺪ ﺑﺮ ﻛﺸــﻮﺭ ﺍﺳــﻼﻣﻰ ﻧﻴﺰ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﺍﻣﺎﻡ)ﻉ( ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﻗﻮﻯ
ﻋﺪﻡ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻳﺰﻳﺪ ﺑــﺮﺍﻯ ﺧﻼﻓﺖ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﺪ» :ﻛﻴﻒ ﺗﻮﻟﻰ
ﺍﻣﻪ ﻣﺤﻤﺪ)ﺹ( ﻣﻦ ﻳﺸﺮﺏ ﺍﻟﻤﺴﻜﺮ ﻭ ﺷﺎﺭﺏ ﺍﻟﺨﻤﺮ ﻣﻦ ﺍﻟﻔﺎﺳﻘﻴﻦ ﻭ
ﺷﺎﺭﺏ ﺍﻟﻤﺴﻜﺮ ﻣﻦ ﺍﻻﺷﺮﺍﺭ ﻭ ﻟﻴﺲ ﺷﺎﺭﺏ ﺍﻟﻤﺴﻜﺮ ﺑﺎﻣﻴﻦ ﻋﻠﻰ ﺩﺭﻫﻢ
ﻓﻜﻴﻒ ﻋﻠﻰ ﺍﻻﻣﻪ؛ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻰ ﺍﻣﺖ ﻣﺤﻤﺪ)ﺹ( ﺭﺍ
ﻛﺴﻰ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻛﻪ ﺷﺮﺍﺏ ﻣﻰﻧﻮﺷﺪ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺷﺎﺭﺏ ﺧﻤﺮ
ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻓﺎﺳــﻘﻴﻦ ﻭ ﺍﺷﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ .ﺷﺎﺭﺏ ﻣُﺴْ ﻜِﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺩﺭﻫﻢ
ﺍﻣﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺍﻣﺖ ﺭﺍ ﺑﺪﻭ ﺳﭙﺮﺩ«.
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻧﻴﺰ ﻋﺪﻡ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﺮﺍﻯ
ﺗﺼﺪﻯ ﺍﻣﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳــﻼﻣﻰ ﺭﺍ ﻣــﻮﺭﺩ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ
ﺍﺳﺖ ،ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺪﻡ ﺑﻴﻌﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻣﻰﺳﺎﺯﺩ ﭼﻪ
ﺁﻧﻜﻪ ﺣﺎﻛﻤﻰ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺻﻔﺎﺕ ﻛﻪ ﻭﻯ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺯﻣﺮﻩ ﻓﺎﺳﻘﻴﻦ ﻭ ﺍﺷﺮﺍﺭ ﻗﺮﺍﺭ
ﻣﻰﺩﻫﺪ ،ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﺷﺎﻳﺴــﺘﮕﻰ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻰ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﻼﻣﻰ
ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ ،ﺑﻠﻜﻪ ﺣﻀﺮﺕ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳــﺪ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺣﺎﻛﻤﻰ ﭼﻮﻥ ﻳﺰﻳﺪ ﺩﺭ
ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺎﺗﺤﻪ ﺍﺳﻼﻡ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪ»:ﻭ ﻋﻠﻰ ﺍﻻﺳﻼﻡ ﺍﻟﺴﻼﻡ
ﺍﺫﺍ ﺑﻠﻴﺖ ﺍﻻﻣﻪ ﺑــﺮﺍﻉ ﻣﺜﻞ ﻳﺰﻳﺪ؛ ﺍﮔﺮ ﺍﻣﺖ ﺍﺳــﻼﻣﻰ ﺩﺍﺭﺍﻯ ﺣﺎﻛﻤﻰ
ﻣﺜﻞ ﻳﺰﻳﺪ ﺷــﻮﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺳﻼﻡ ﺭﺍ ﺑﺪﺭﻭﺩ ﮔﻔﺖ «.ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺍﻣﺎﻡ
ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺿﻤﻦ ﺑﺮﺷﻤﺮﺩﻥ ﻓﻀﺎﺋﻞ ﻭ ﻛﺮﺍﻣﺎﺕ ﺧﻮﻳﺶ ﺻﻔﺎﺕ ﺭﺫﻳﻠﻪ
ﻭ ﺯﺷــﺖ ﻳﺰﻳﺪ ﺭﺍ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﻣﻰﺷــﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻼﻙ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻔﺎﺕ ،ﺑﻴﻌﺖ
ﺑﺎ ﻭﻯ ﺭﺍ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻤﻰﺷــﻤﺮﺩ»:ﺍﻳﻬﺎ ﺍﻻﻣﻴﺮ ﺍﻧﺎ ﺍﻫﻞﺑﻴﺖ ﺍﻟﻨﺒﻮﻩ ﻭ ﻣﻌﺪﻥ
ﺍﻟﺮﺳــﺎﻟﻪ ﻭ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﻟﻤﻼﺋﻜﻪ ﺑﻨﺎ ﻓﺘﺢ ﻭ ﺑﻨﺎ ﺧﺘﻢ ﻭ ﻳﺰﻳﺪ ﺭﺟﻞ ﻓﺎﺳﻖ
ﺷﺎﺭﺏ ﺍﻟﺨﻤﺮ ﻗﺎﺗﻞ ﺍﻟﻨﻔﺲ ﺍﻟﻤﺤﺘﺮﻣﻪ ﻣﻌﻠﻦ ﻟﻠﻔﺴﻖ ﻭ ﻣﺜﻠﻰ ﻻ ﻳﺒﺎﻳﻊ
ﻣﺜﻠــﻪ؛ ﺍﻯ ﺍﻣﻴﺮ ،ﻣﺎ ﺍﻫﻞﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻭ ﻣﻌﺪﻥ ﺭﺳــﺎﻟﺖ ﻭ ﻣﺤﻞ ﺁﻣﺪ ﻭ
ﺷﺪ ﻣﻼﺋﻜﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺁﻏﺎﺯ ﻭ ﺧﺘﻢ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﻳﺰﻳﺪ ﻣﺮﺩﻯ ﻓﺎﺳﻖ،
ﺷــﺮﺍﺑﺨﻮﺍﺭ ﻗﺎﺗﻞ ﺟﺎﻥ )ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ( ﻭ ﺁﺷﻜﺎﺭﺍ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻓﺴﻖ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ
ﻣﺜﻞ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻣﺜﻞ ﺍﻭ ﺑﻴﻌﺖ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ «.ﺣﻀﺮﺕ ﺻﻔﺎﺗﻰ ﭼﻮﻥ ﻓﺴــﻖ،
ﺷــﺮﺍﺑﺨﻮﺍﺭﻯ ،ﻗﺘﻞ ﻧﻔﺲ ﻭ ﺍﺭﺗﻜﺎﺏ ﻋﻠﻨﻰ ﻓﺴــﻖ ﻭ ﻓﺠﻮﺭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ
ﺻﻔﺎﺗﻰ ﻣﻌﺮﻓــﻰ ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪﻣﻮﺟــﺐ ﺁﻥ ﻫﺮﻛﺲ ﺑﺪﺍﻥ ﺻﻔﺎﺕ
ﻣﺘﺼﻒ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭ ﺍﺳﺎﺱ ،ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻰ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺼﺪﻯ ﺣﻜﻮﻣﺖﺑﺮ
ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ .ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﻛﻪ ﺍﺯ
ﻧﻈﺮ ﮔﺬﺷــﺖ ﻳﺰﻳﺪ ﺭﺍ ﺣﺎﺋﺰ ﺍﺑﺘﺪﺍﻳﻰﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺣﻜﻤﺮﺍﻧﻰ ﺑﺮ ﺍﻣﺖ
ﺍﺳــﻼﻣﻰ ﻧﻤﻰﺩﺍﻧﺪ ﺑﻠﻜــﻪ ﺣﻜﻤﺮﺍﻧﻰ ﻭﻯ ﺭﺍ ﻣﻮﺟــﺐ ﺗﺒﺎﻫﻰ ﺩﻳﻦ ﻭ
ﻧﺎﺑﻮﺩﻯ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﻭﻯ ﺭﺍ
ﻧﻤﻰﭘﺬﻳﺮﺩ .ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺕ ﻓﺮﺩﻯ ﻭ ﻓﺴﺎﺩ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﺪﻯ ﺍﺳﺖ
ﻛﻪ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺣﻨﻈﻠﻪ ﻏﺴﻴﻞ ﺍﻟﻤﻼﺋﻜﻪ ﻛﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻋﻠﻴﻪ
ﻳﺰﻳﺪ )ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺎﺟﺮﺍﻯ ﻛﺮﺑﻼ( ﺭﺍ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﻣﻰﻛﺮﺩ ﺩﺭﺑﺎﺏ ﺳﺒﺐ ﻗﻴﺎﻡ
ﺧﻮﻳﺶ ﻋﻠﻴﻪ ﻳﺰﻳﺪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ:
»ﻭ ﺍﷲ ﻣﺎ ﺧﺮﺟﻨﺎ ﻋﻠــﻰ ﻳﺰﻳﺪ ﺣﺘﻰ ﺧﻔﻨﺎ ﺍﻥ ﺗﺮﻣﻰ ﺑﺎﻟﺤﺠﺎﺭﻩ ﻣﻦ
ﺍﻟﺴــﻤﺎء ﺍﻧﻪ ﺭﺟﻞ ﻳﻨﻜﺮ ﺍﻣﻬﺎﺕ ﺍﻻﻭﻻﺩ ﻭﺍﻟﺒﻨﺎﺕ ﻭ ﺍﻻﺧﻮﺍﺕ ﻭ ﻳﺸﺮﺏ
ﺍﻟﺨﻤﺮ ﻭ ﻳﺪﻉ ﺍﻟﺼﻼﻩ؛ ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻣﺎ ﺑﺮ ﻳﺰﻳﺪ ﺧﺮﻭﺝ ﻧﻜﺮﺩﻳﻢ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ
ﺗﺮﺳﻴﺪﻳﻢ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﺑﺮ ﻣﺎ ﺳﻨﮓ ﺑﺒﺎﺭﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﻳﺰﻳﺪ ﻛﺴﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺯﻧﺎﻥ
ﺑﭽﻪﺩﺍﺭ ،ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ ﻭ ﺧﻮﺍﻫﺮﺍﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﺪ ،ﺷــﺮﺏ ﺧﻤﺮ
ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺗﺎﺭﻙﺍﻟﺼﻼﻩ ﺍﺳــﺖ «.ﻭ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺎﺱ ،ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﺎ
ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺕ ﻧﺎﻣﺒﺮﺩﻩ ﺩﺭ ﻳﺰﻳﺪ ﻧﻤﻰﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻧﺴﺖ
ﺧﻼﻓﺖ ﻭﻯ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺳﻤﻴﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻭﻯ ﺑﻴﻌﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ.
ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻯ ﭼﻮﻥ ﺷﻬﺮ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ
ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺳﻮ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﻭ ﺩﺭ ﺳﻮﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ
ﺍﺩﺍﻯ ﻓﺮﻳﻀﻪ ﺍﻣﺮ ﺑﻪﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﺯﺑﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻣﺮﺍﺗﺐ
ﺍﻳﻦ ﻓﺮﻳﻀﻪ ﺍﺳــﺖ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ ﺣﺮﻡ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺷــﻬﺮ ﻣﻜﻪ ﻧﻬﺎﺩ ﺗﺎ ﻣﺮﺩﻡ
ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺳﻮ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺣﺮﻡ ﺍﻣﻦ ﺭﻭﻯ ﻣﻰﺁﻭﺭﻧﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮﺍ
ﺁﮔﺎﻩ ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﻭ ﻣﻔﺎﺳــﺪ ﻭ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ ﺩﻭﻟﺖ ﻇﺎﻟﻢ ﺁﮔﺎﻩ ﺳﺎﺯﺩ .ﭘﺲ ﺍﺯ
ﺁﻧﻜﻪ ﻳﺰﻳﺪ ﻋﺪﻡ ﺑﻴﻌﺖ ﻭ ﺍﻓﺸــﺎﮔﺮﻯﻫﺎﻯ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﻋﻠﻴﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ
ﻇﺎﻟﻢ ﺭﺍ ﺑﺮﻧﺘﺎﺑﻴﺪ ﺳــﻌﻰ ﺑﺮ ﻗﺘﻞ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﮔﺮﻓﺖ .ﺍﻣﺎﻡ)ﻉ( ﻧﻴﺰ ﺍﻭﻻ
ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻧﺮﻓﺘﻦ ﺣﺮﻣﺖ ﺧﺎﻧــﻪ ﺧﺪﺍ ﻭ ﻧﺮﻳﺨﺘﻦ ﺧﻮﻥ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺣﺮﻡ
ﺍﻣﻦ ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺍﺯ ﺟــﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﻭ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮﺭ ﺑﺮﺍﻯ ﻗﻴﺎﻡ ﺭﺍ ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﻋﻠﻴﻪ ﻳﺰﻳﺪ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﻭ ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺖ ﻗﻴﺎﻡ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ
ﻋﻠﻴﻪ ﺣﺎﻛﻢ ﻇﺎﻟﻢ ﺩﺭ ﺳﺎﻳﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺮﺩﻡ ﻋﺮﺍﻕ ﺣﺞ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﻧﻴﻤﻪ ﺳﺨﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ )ﺹ( ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻣﻰﺳﺎﺯﺩ.
ﺗﻤﺎﻡ ﺭﻫﺎ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ ﻋﺮﺍﻕ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ.
»ﺍﻻ ﻭ ﺍﻥ ﻫﻮﻻء ﻗﺪ ﻟﺰﻣﻮﺍ ﻃﺎﻋﻪ ﺍﻟﺸــﻴﻄﺎﻥ ﻭ ﺗﺮﻛﻮﺍ ﻃﺎﻋﻪ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ
ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺑﻦ ﺗﻴﻤﻴﻪ ﺩﺭ ﺧﺪﺷﻪﺩﺍﺭ ﻛﺮﺩﻥ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﻭ ﺍﻇﻬﺮﻭﺍ ﺍﻟﻔﺴﺎﺩ ﻭ ﻋﻄﻠﻮﺍ ﺍﻟﺤﺪﻭﺩ ﻭﺍﺳﺘﺄﺛﺮﻭﺍ ﺑﺎﻟﻔﻰء ﻭ ﺍﺣﻠﻮﺍ ﺣﺮﺍﻡ ﺍﷲ
ﺍﺩﻋﺎ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﺭﺍ ﻧﻮﻋﻰ ﺍﺟﺘﻬﺎﺩ ﻇﻨﻰ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﻭ ﺣﺮﻣﻮﺍ ﺣﻼﻟﻪ؛ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﻣﻼﺯﻡ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﺍﺯ ﺷــﻴﻄﺎﻥ ﺷــﺪﻩ ﻭ
ﻫﻮﺍ ﻭ ﻫﻮﺱ ﺩﺍﻧﺴــﺘﻪ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺳﺰﺍﻭﺍﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﺍﺯ ﭼﻨﺪ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ،ﻓﺴــﺎﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻭ ﺣﺪﻭﺩ
ﺳــﻮ ﻗﺎﺑﻞ ﺧﺪﺷــﻪ ﻭ ﺍﻳﺮﺍﺩ ﺍﺳــﺖ .ﻭﻯ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ»:ﻭ ﻗﺪ ﻳﺤﺼﻞ ﻣﻨﻪ ﺭﺍ ﺗﻌﻄﻴــﻞ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ،ﺑﻴﺖﺍﻟﻤﺎﻝ ﺭﺍ ﻏﺎﺭﺕ ،ﺣــﺮﺍﻡ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺭﺍ ﺣﻼﻝ ﻭ
ﻧﻮﻉ ﻣﻦ ﺍﻻﺟﺘﻬﺎﺩ ﻣﻘﺮﻭﻧــﺎ ﺑﺎﻟﻈﻦ ﻭ ﻧﻮﻉ ﻣﻦ ﺍﻟﻬﺪﻯ ﺍﻟﺨﻔﻰ ﻓﻴﺤﺼﻞ ﺣﻼﻟﺶ ﺭﺍ ﺣﺮﺍﻡ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ«.
ﺑﺴﺒﺐ ﺫﻟﻚ ﻣﺎ ﻻ ﻳﻨﺒﻐﻰ ﺍﺗﺒﺎﻋﻪ ﻓﻴﻪ؛ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻧﻮﻋﻰ
ﺍﺑﻦ ﺗﻴﻤﻴﻪ ﺿﻤﻦ ﭼﺸــﻢ ﻓﺮﻭ ﺑﺴــﺘﻦ ﺍﺯ ﻣﻔﺎﺳﺪ ﺑﻰﺷﻤﺎﺭ ﻳﺰﻳﺪ ﻭ
ﺍﺟﺘﻬﺎﺩ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﻇﻦ ﻭ ﻧﻮﻋﻰ ﺍﺯ ﻫﻮﺍ ﻭ ﻫﻮﺱ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺗﺼﺪﻯ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ﺣﻼﻝ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﺣﺮﺍﻡ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺣﺮﺍﻡ ﻧﻤﻮﺩﻥ
ﺗﺒﻌﻴﺖ ﺍﺯ ﻭﻯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﺳــﺰﺍﻭﺍﺭ ﻧﺒﻮﺩ «.ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻣﺎﻡ)ﻉ( ﺑﺎ ﺍﺳــﺘﻨﺎﺩ ﺣﻼﻝ ﺁﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻴﺖﺍﻟﻤﺎﻝ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻏﺎﺭﺕ ﻣﻰﺑﺮﺩﻧﺪ ،ﺧﺮﻭﺝ
ﺑﻪ ﺳــﺨﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ)ﺹ( ﺍﺯ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﺍﺳــﺘﻨﻜﺎﻑ ﻭﺭﺯﻳﺪ .ﺣﻀﺮﺕ ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﺑﺮ ﻫﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﺳــﻠﻄﻨﺘﻰ ﺭﺍ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﺮ ﻭ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ﻗﺒﻴﺢ
ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ ﺑﻮﺩ»:ﻟﻘﺪ ﺳﻤﻌﺖ ﺟﺪﻯ ﻳﻘﻮﻝ ﺍﻥ ﺍﻟﺨﻼﻓﻪ ﻣﺤﺮﻣﻪ ﻋﻠﻰ ﺁﻝ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ»:ﻓﺎﻥ ﻣﻔﺴﺪﺗﻪ ﺍﻋﻈﻢ ﻣﻦ ﻣﺼﻠﺤﺘﻪ ﻭ ﻗﻞ ﻣﻦ ﺧﺮﺝ ﻋﻠﻰ
ﺍﺑﻰ ﺳﻔﻴﺎﻥ؛ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺍﺯ ﺟﺪﻡ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ)ﺹ(ﺷﻨﻴﺪﻡ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩ ﺧﻼﻓﺖ ﺑﺮ ﺍﻣﺎﻡ ﺳﻠﻄﺎﻥ ﺍﻻ ﻛﺎﻥ ﻣﺎ ﺗﻮﻟﺪ ﻋﻠﻰ ﻓﻌﻠﻪ ﻣﻦ ﺍﻟﺸﺮ ﺍﻋﻈﻢ ﻣﻤﺎ ﺗﻮﻟﺪ ﻣﻦ
ﺍﻭﻻﺩ ﺍﺑﻮﺳﻔﻴﺎﻥ ﺣﺮﺍﻡ ﺍﺳﺖ«.
ﺍﻟﺨﻴﺮ؛ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻓﺴﺎﺩ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﻋﻈﻴﻢﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺁﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻛﻢ ﺍﺳﺖ
ﻭﮔﺮﭼﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻏﺎﺻﺐ ﺧﻼﻓﺖ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﻛﻪ ﺧﺮﻭﺝ ﻋﻠﻴﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻠﻄﻨﺘﻰ ﺑﺸــﻮﺩ ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺷﺮ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺍﺯ
ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺧﺎﺻﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺻﻠﺢ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮﺩ ،ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻴﺮﺵ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ«.ﻭﻯ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﺭﺍ ﻧﺎﻣﺸﺮﻭﻉ ﻭ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺮ
ﺣﺴﻦ)ﻉ(ﺭﺍ ﻭﺍﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﺻﻠﺢ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺧﺎﺹ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺳﺒﺐ ﺷﺮ ﻋﻈﻴﻢ ﻭ ﻣﻮﺟﺐ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﻓﺘﻨﻪﻫﺎﻯ
ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻛﺴــﻰ ﺭﺍ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻣﺘﺎﺧــﺮ ﻛﻪ ﻋﺒــﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻗﻴﺎﻡﻫﺎﻯ ﻣﺘﻌﺪﺩ )ﺣﺮﻛــﺖ ﻣﺪﻳﻨﻪ ،ﺣﺮﻛﺖ
ﻧﺼﺐ ﻧﻜﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳــﻦ ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻭ ﻳﺰﻳﺪ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻃﺒﻖ ﻧﺺ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺍﺑﻦﺯﺑﻴﺮ ،ﺣﺮﻛــﺖ ﺗﻮﺍﺑﻴﻦ ،ﺣﺮﻛﺖ ﺯﻳﺪ ﺑﻦﻋﻠــﻰ ﻭ (...ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻣﻮﻳﺎﻥ
ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ)ﺹ( ﻋﻨﺼﺮﻯ ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ ﺑﺮﺍﻯ
ﺍﺳﺖ ،ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﻭﻯ ﺑﺪﻭﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻦ
ﺗﺼﺪﻯ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻮﺩﻧــﺪ ﺍﻣﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ
ﺑﻪ ﻧــﻮﻉ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﻣﻮﻳــﺎﻥ ﻭ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ
ﻣﻘﺘﻀﺎﻯ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ
ﻗﻴــﺎﻡ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻣﻬﻴــﺎ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ
ﺑﺴــﻴﺎﺭﻯ ﻛﻪ ﺑﻪﻭﺍﺳــﻄﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺩﻳﻦ
ﻧﻬﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ
ﺍﺯ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﺑﺎ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻦ)ﻉ( ﺳــﺮ ﺑﺎﺯ
ﺍﺳﻼﻡ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪ ﺍﺳﺎﺱ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ
ﺯﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧــﺪ ﻭ ﻧﺒﺮﺩ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻭﻳــﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ
ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺣﺎﻛﻢ ﻭ ﺳﻠﻄﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺏ ﻭ
ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺁﺯﺍﺩﻩ ﻇﻠﻢ ﻭ ﺟﻮﺭ
ﺑﺪﻯ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺣﺎﻝ ﺁﻧﻜﻪ ﺍﻳﻦ
ﻧﺎﻣﺸﺮﻭﻉ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ.
ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻇﺎﻫﺮ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ
»ﺍﻥ ﻣﺎ ﻗﺼﺪﻩ ﺍﻟﺤﺴﻴﻦ ﻣﻦ ﺗﺤﺼﻴﻞ
ﺣﺎﻛﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﻧﺘﺎﺑﻴﺪﻩ ﺑﺮ ﻓﺴﺎﺩ
ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳﺰﻳــﺪ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺑــﻮﺩ ﺯﻳﺮﺍ:ﺍﻭﻻ،
ﺍﻟﺨﻴﺮ ﻭ ﺩﻓﻊ ﺍﻟﺸــﺮ ﻟﻢ ﻳﺤﺼﻞ ﻣﻨﻪ ﺷﻰ
ﻧﺼﺐ ﻳﺰﻳﺪ ﺗﻮﺳــﻂ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮ ﻳﺰﻳﺪ ﺳﻜﻮﺕ ﻧﻨﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ
ﺑﻞ ﺯﺍﺩ ﺍﻟﺸــﺮ ﺑﺨﺮﻭﺟــﻪ ﻭ ﻗﺘﻠﻪ ﻭ ﻧﻘﺺ
ﻣﻔﺎﺩ ﺻﻠﺢ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﺑﻮﺩ.
ﺍﻟﺨﻴﺮ ﺑﺬﻟﻚ ﻭ ﺻﺎﺭ ﺳــﺒﺒﺎ ﺷــ ٍﺮ ﻋﻈﻴﻢ
ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺣﺪﻭﺩ ﺍﻟﻬﻰ ﻭ ﺗﺎﺭﺍﺝ
ﺛﺎﻧﻴﺎ ،ﻳﺰﻳﺪ ﺍﺯ ﻓﺮﺍﺳﺖ ﻭ ﻛﺎﺭﺩﺍﻧﻰ ﭘﺪﺭﺵ
ﻻﻥ ﺧﺮﻭﺟﻪ ﻣﻤﺎ ﺍﻭﺟــﺐ ﺍﻟﻔﺘﻦ؛ ﻫﻤﺎﻧﺎ
ﺑﻴﺖ ﺍﻟﻤﺎﻝ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ
ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﻧﺒﻮﺩ.ﺛﺎﻟﺜﺎ ،ﻳﺰﻳﺪ ﻋﻠﻨﺎ ﻣﺮﺗﻜﺐ
ﻗﺼﺪﻯ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(ﺩﺭ ﺗﺤﺼﻴﻞ
ﻓﺴﻖ ﻭ ﻓﺠﻮﺭ ﻣﻲﺷﺪ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﭘﺪﺭﺵ
ﺧﻴﺮ ﻭ ﺩﻓﻊ ﺷﺮ ﺩﺍﺷﺖ ﭼﻴﺰﻯ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻰ
ﻛﻪ ﻇﻮﺍﻫﺮ ﺍﺳﻼﻡ ﺭﺍ ﻣﺮﺍﻋﺎﺕ ﻣﻰﻧﻤﻮﺩ.
ﻧﺪﺍﺷــﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺧﺮﻭﺝ ﻭ ﻗﺘﻞ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﻮﺟﺐ ﺯﻳﺎﺩ ﺷﺪﻥ ﺷﺮ ﻭ ﻧﻘﺼﺎﻥ
ﺭﺍﺑﻌﺎ ،ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ( ﻣﺮﺩﻡ ﻛﻮﻓﻪ ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ ﺧﻴﺮ ﺷﺪ ﻭ ﺳــﺒﺐ ﺷﺮ ﻋﻈﻴﻢ ﺷــﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺧﺮﻭﺝ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺟﺐ
ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺩﻋﻮﺕ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺍﻋﻼﻡ ﻓﺘﻨﻪﻫﺎﻯ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺷﺪ«.
ﻧﻤــﻮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ.ﻭ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺭﻭﺍﻳــﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ)ﺹ( ،ﺍﺻﻞ
ﻧﻜﺘﻪ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻛﻪ ﺍﺑﻦ ﺗﻴﻤﻴﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﺣﺴﻴﻨﻰ ﺭﺍ ﺑﺪﺍﻥ ﻋﻠﺖ ﻧﺎﻣﺸﺮﻭﻉ
ﻋﺪﻡ ﺑﻪ ﺭﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﺧﻼﻓﺖ ﺁﻝﺍﺑﻮﺳﻔﻴﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻰﺧﻮﺍﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﻫﻴﭻ ﻣﺼﻠﺤﺘﻰ ﺭﺍ ﻧﻪ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ
ﺧﺎﺹ ﻣﻮﺟﺐ ﻋﺪﻭﻝ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﺎﺻﻰ ﺷﺪ ﺍﺻﻞ ﺣﺮﻣﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺩﺭ ﺁﺧﺮﺕ ﺩﺭ ﭘﻰ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺧﺮﻭﺝ ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﻔﺎﺳﺪﻯ ﺭﺍ
ﺧﻼﻓﺖ ﺁﻝ ﺍﺑﻮﺳﻔﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺟﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻗﻰ ﺍﺳﺖ .ﻭ ﺩﺭ ﺩﺭ ﺑﺮ ﺩﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﻋﺪﻡ ﺣﺮﻛﺖ ﺍﺯ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻔﺎﺳﺪﻯ
ﺳﻮﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻘﺘﻀﺎﻯ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻤﻰﺷــﺪ .ﻭﻯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺏ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ»:ﻟــﻢ ﻳﻜﻦ ﻓﻰ ﺧﺮﻭﺟﻪ
ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺁﺯﺍﺩﻩ ﻇﻠﻢ ﻭ ﺟﻮﺭ ﺣﺎﻛﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﻧﺘﺎﺑﻴﺪﻩ ﺑﺮ ﻓﺴﺎﺩ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮ ﻣﺼﻠﺤﻪ ﻻ ﻓﻰ ﺩﻳﻦ ﻭﻻ ﻓﻰ ﺩﻧﻴﺎ ﻭ ﻛﺎﻥ ﻓﻰ ﺧﺮﻭﺟﻪ ﻭ ﻗﺘﻠﻪ ﻣﻦ ﺍﻟﻔﺴﺎﺩ
ﻳﺰﻳﺪ ﺳــﻜﻮﺕ ﻧﻨﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺣﺪﻭﺩ ﺍﻟﻬــﻰ ﻭ ﺗﺎﺭﺍﺝ ﺑﻴﺖ ﺍﻟﻤﺎﻝ ﻣﺎ ﻟﻢ ﻳﻜﻦ ﻳﺤﺼﻞ ﻟﻮ ﻗﻌﺪ ﻓﻰ ﺑﻠﺪﻩ؛ ﺧﺮﻭﺝ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ ﻣﺼﻠﺤﺘﻰ
ﻭ ﺻﺮﻑ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻋﻴــﺶ ﻭ ﻧﻮﺵﻫﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ،ﺑﻠﻜﻪ ﺍﻣﺎﻡ)ﻉ( ﺑﺎ ﺩﺭ ﺩﻳﻦ ﻭ ﺩﻧﻴﺎ ﺩﺭ ﺑﺮ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺧﺮﻭﺝ ﻭ ﻗﺘﻞ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻓﺴﺎﺩﻯ ﺭﺍ ﺩﺭ
ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮﺍﻣﻰ ﺍﺳﻼﻡ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﻮﺭ ﺳﻜﻮﺕ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ )ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﻧﻤﻰﻛﺮﺩ(
ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺍﻋﻼﻡ ﺍﻧﺰﺟﺎﺭ ﻧﻨﻤﺎﻳﻨﺪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮﺩ ﺁﻥ ﻇﺎﻟﻤﺎﻥ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻧﻤﻰﺍﻓﺘﺎﺩ «.ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺏ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﺑﻪ ﺷــﻬﺎﺩﺕ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺧﺮﻭﺝ
ﻋﺬﺍﺏ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﻬﻴﻢ ﻣﻰﺩﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻪ ﻓﺮﻳﻀﻪ ﺍﻣﺮ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺍﺯ ﺷــﻬﺮ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺑﻪ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﻗﻴﺎﻡ ﻭ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﻰ
ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﻋﻠﻴﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻛﻤﻰ ﻣﻰﺩﺍﻧﺪ.
ﺣﻜﻮﻣــﺖ ﻳﺰﻳﺪ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺍﻣﺎﻡ)ﻉ( ﺑﻪ ﻣﺠﺮﺩ ﺍﺳــﺘﻨﻜﺎﻑ ﺍﺯ
»ﻳﺎ ﺍﻳﻬﺎ ﺍﻟﻨﺎﺱ ﺍﻥ ﺭﺳــﻮﻝ ﺍﷲ)ﺹ( ﻗﺎﻝ :ﻣﻦ ﺭﺃﻯ ﺳﻠﻄﺎﻧﺎ ﺟﺎﺋﺮﺍ ﺑﻴﻌﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻭﺍﻗﻊ ﻭ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺷﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﻔﻆ ﺟﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ
ﻣﺴــﺘﺤﻼ ﻟﺤﺮﺍﻡ ﺍﷲ ﻧﺎﻛﺜﺎ ﻟﻌﻬﺪﺍﷲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎ ﺳــﻨﻪ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﷲ ﻳﻌﻤﻞ ﻭ ﺁﮔﺎﻫﻰﺑﺨﺸﻰ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻡ ﺣﺞ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﺷﻬﺮ ﺍﻣﻦ ﺍﻟﻬﻰ ﻣﻜﻪ ﺷﻮﺩ
ﻓﻰ ﻋﺒﺎﺩﺍﷲ ﺑﺎﻻﺛﻢ ﻭﺍﻟﻌﺪﻭﺍﻥ ﻓﻠﻢ ﻳﻐﻴــﺮ ﻣﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻔﻌﻞ ﻭ ﻻ ﻗﻮﻝ ﻛﺎﻥ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺳــﺮﺑﺎﺯﺍﻥ ﻳﺰﻳﺪ ﻗﺼﺪ ﺭﻳﺨﺘﻦ ﺧﻮﻥ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺩﺭ
ﺣﻘﺎ ﻋﻠﻰ ﺍﷲ ﺍﻥ ﻳﺪﺧﻞ ﻣﺪﺧﻠﻪ؛ ﺍﻯ ﻣﺮﺩﻡ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺭﺳــﻮﻝ ﺧﺪﺍ )ﺹ( ﺍﻳﺎﻡ ﺣﺞ ﻭ ﺣﺮﻡ ﺍﻟﻬﻰ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺣﺮﻣﺖﺑﺨﺸﻰ ﺧﺎﻧﻪ
ﻓﺮﻣﻮﺩ :ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺳﻠﻄﺎﻧﻰ ﺭﺍ ﺩﻳﺪ ﻛﻪ ﺳــﺘﻤﻜﺎﺭ ﺍﺳﺖ ،ﺣﺮﺍﻡ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺍﻣﻦ ﺍﻟﻬﻰ ﺍﺯ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰﻯ ﻭ ﺣﻔﻆ ﺟﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻜﻪ ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ
ﺣﻼﻝ ﻣﻰﺷــﻤﺎﺭﺩ ،ﻋﻬﺪ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻭ ﺑﺎ ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻯ ﻣﺘﻌﺪﺩ ﺩﺭ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮﺩﻡ ﻛﻮﻓﻪ ﺭﺍﻫﻰ ﺁﻥ
ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﺟﻮﺭ ﻭ ﺳــﺘﻢ ﺭﻭﺍ ﻣــﻰﺩﺍﺭﺩ ،ﭘﺲ ﺑﺮ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺷــﻬﺮ ﺷﺪﻧﺪ .ﻭ ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ،ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ
ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﻋﻤﻞ ﺧﺮﺩﻩ ﻧﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﻧﻨﻤﺎﻳﺪ ﺳﺰﺍﻭﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺑﺮ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﻮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﻴﺮ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺣﻀــﺮﺕ ،ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺩﻟﺨﻮﺍﻩ
ﻛﻪ ﻭﻯ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻫﻤﺎﻥ ﻇﺎﻟﻢ ﺑﻨﺸــﺎﻧﺪ «.ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ)ﺹ( ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺧﻮﺩ ﺷﻬﺮ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﻧﻔﺮﻣﻮﺩ .ﺍﺑﻦﻋﺒﺎﺱ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﺰﻳﺪ
ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻟﺰﻭﻡ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻭﺿﻌﻴﺘﻰ ﺭﺍ ﭼﻪ ﺑﺎ ﺳﺨﻦ ﻭ ﭼﻪ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺏ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ:
ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻠﻜﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺳﻜﻮﺕ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ
»ﻻ ﺗﺤﺴــﺒﻦ)ﻻ ﺍﺑﺎ ﻟﻚ( ﻧﺴــﻴﺖ ﻗﺘﻠﻚ ﺣﺴــﻴﻨﺎ ﻭ ﻓﺘﻴﺎﻥ ﺑﻨﻰ
ﺑﻨﺎﺱ ﺍﻃﺮﺍﻭﻙ ﺍﻟﺤﺴﻴﻦ
ﻧﺎﺭﺿﺎﻳﺘﻰ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺍﻋﻼﻡ ﻧﻨﻤﺎﻳﻨﺪ ﻣﺴــﺘﺤﻖ ﻋﻘﺎﺑﻰ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻋﺒﺪﺍﻟﻤﻄﻠﺐ ﻭ ﻣﺎ ﺍﻧﺴﻰ ﻣﻦ ﺍﻻﺷﻴﺎء ﻓﻠﺴﺖ ٍ
ﻇﺎﻟﻢ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺑﻦ ﻋﻠــﻰ ﻣﻦ ﺣﺮﻡ ﺭﺳــﻮﻝ ﺍﷲ ﺍﻟﻰ ﺣﺮﻡ ﺍﷲ ﻭ ﺩﺳــﻚ ﺍﻟﻴﻪ ﺍﻟﺮﺟﺎﻝ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺑﺎ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻟﺘﻐﺘﺎﻟﻪ ﻓﺎﺷــﺨﺼﺘﻪ ﻣﻦ ﺣﺮﻡﺍﷲ ﺍﻟﻰ ﺍﻟﻜﻮﻓﻪ ﺛﻢ ﺍﻧﻚ ﺍﻟﻜﺎﺗﺐ ﺍﻟﻰ ﺍﺑﻦ
ﺑﺎ ﻣﻔﺎﺩ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ)ﺹ( ﻭ ﺑﺮﺷﻤﺮﺩﻥ ﻣﻔﺎﺳﺪ ﺣﺎﻛﻤﺎﻥ ﻭﻗﺖ ﺧﻮﺩ ﻣﺮﺟﺎﻧﻪ )ﻋﺒﻴﺪﺍﷲ ﺑﻦ ﺯﻳﺎﺩ( ﺍﻥ ﻳﺴــﺘﻘﺒﻞ ﺣﺴــﻴﻨﺎ ﺑﺎﻟﺮﺟﺎﻝ ﻭ ﺍﻣﺮﺗﻪ
ﺑﻤﻌﺎﻟﺠﺘﻪ ﻭ ﺗﺮﻙ ﻣﻄﺎﻭﻟﺘﻪ ﻭ ﺍﻻﻟﺤﺎﺡ ﻋﻠﻴﻪ ﺣﺘﻰ ﻳﻘﺘﻠﻪ ﻭ ﻣﻦ ﻣﻌﻪ ﻣﻦ
ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪﺍﻟﻤﻄﻠﺐ؛ ﮔﻤﺎﻥ ﻣﻜﻦ )ﺍﻯ ﺑﻰﭘﺪﺭ( ﻛﻪ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻛﺮﺩﻡ ﻗﺘﻞ
ﺣﺴﻴﻦ ﻭ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻋﺒﺪﺍﻟﻤﻄﻠﺐ ﺭﺍ ،ﻭ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺗﻮ
ﺣﺴــﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﺭﺍ ﺍﺯ ﺣﺮﻡ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ)ﺹ( ﺑﻪ ﺣﺮﻡ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻓﺮﺍﺭﻯ
ﺩﺍﺩﻯ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﻧﻘﺸــﻪ ﺗﺮﻭﺭ ﻭﻯ ﺭﺍ ﻛﺸﻴﺪﻯ ﻭ ﻭﻯ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻛﻮﻓﻪ
ﺭﻭﺍﻧﻪ ﻛﺮﺩﻯ ،ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻋﺒﻴﺪﺍﷲ ﺑﻦ ﺯﻳﺎﺩ ﻧﻮﺷﺘﻰ ﻛﻪ ﺟﻠﻮﻯ ﺣﺴﻴﻦ
ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺑﺮ ﺍﻭ ﺳــﺨﺖ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻭ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻫﺎﻧﺶ ﺍﺯ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ
ﻋﺒﺪﺍﻟﻤﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﻛﺸﺘﻰ«.
ﻭ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ ،ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﻧﺒﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺒﺎﺕ ﻗﺘﻞ ﺧﻮﻳﺶ
ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻛﺮﺩ ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺎﻛﻤﺎﻥ ﺟﺎﺋﺮ ﺩﺭﺻﺪﺩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(
ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺣﻀﺮﺕ ،ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺍﻣﻦ
ﺍﻟﻬﻰ ﺟﺎﻯ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺼﺪ ﻗﺘﻞ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ،ﻟﺬﺍ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﻪ
ﺧﺎﻃﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺣﺮﻣﺖ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪﺍ ﻛﻪ ﺧﻮﻥ ﺭﻳﺨﺘﻦ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺣﺮﺍﻡ ﺍﺳــﺖ
ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮﺩ ﺍﺯ ﺷﻬﺮ ﻣﻜﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺭﻓﺖ ﻭ ﻓﺮﻣﻮﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ
ﻣﺮﺍ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﻛﺸﺖ ﻭ ﻣﻦ ﻧﻤﻰﺧﻮﺍﻫﻢ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﻛﺸﺘﻦ ﻣﻦ ﺣﺮﻣﺖ
ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪﺍ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺑﺮﻭﺩ.
»ﻭﺍﷲ ﻟﺌﻦ ﺍﻗﺘﻞ ﺧﺎﺭﺟﺎ ﻣﻨﻬﺎ ﺑﺸﺒﺮ ﺍﺣﺐ ﺍﻟﻰ ﻣﻦ ﺍﻥ ﺍﻗﺘﻞ ﻓﻴﻬﺎ ﻭ
ﺍﻳﻢ ﺍﷲ ﻟﻮ ﻛﻨﺖ ﻓﻰ ﺣﺠﺮ ﻫﺎﻗﻪ ﻣﻦ ﻫﺬﻩ ﺍﻟﻬﻮﺍﻡ ﻻﺳﺘﺨﺮﺟﻮﻧﻰ ﺣﺘﻰ
ﻳﻘﻀﻮﺍ ﺑﻰ ﺣﺎﺟﺘﻬﻢ ﻭﺍﷲ ﻟﻴﻌﺘﺪﻥ ﻋﻠﻰ ﻛﻤﺎ ﺍﻋﺘﺪﺕ ﺍﻟﻴﻬﻮﺩ ﻓﻰ ﺍﻟﺴﺒﺖ؛
ﻗﺴﻢ ﺑﻪﺧﺪﺍ ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻳﻚ ﻭﺟﺐ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻣﻜﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮﻡ ﺑﻬﺘﺮ
ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﻣﻜﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮﻡ .ﻗﺴﻢ ﺑﻪﺧﺪﺍ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﻻﻧﻪ ﻣﺎﺭﻫﺎﻯ
ﺳــﻤﻰ ﻫﻢ ﺑﻮﺩﻡ ﻣﺮﺍ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﻰﻛﺸــﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺣﺎﺟﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ
ﺑﺮﺁﻭﺭﻧﺪ )ﻣﺮﺍ ﺑﻜﺸــﻨﺪ( ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻣﻦ ﻇﻠﻢ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻳﻬﻮﺩ ﺩﺭ
ﺭﻭﺯ ﺷﻨﺒﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪﻧﺪ«.
ﻧﻜﺘﻪ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑــﺎﺏ ﻛﻼﻡ ﺍﺑﻦ ﺗﻴﻤﻴﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻭﻯ
ﺧﺮﻭﺝﺍﻣﺎﻡﺭﺍﺑﺮﺧﻼﻑﻣﺼﻠﺤﺖﻣﺴﻠﻤﻴﻦﺩﺍﻧﺴﺘﻪﻭﻣﻤﺎﻧﻌﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ
ﺍﺯ ﺳﻔﺮ ﺍﻣﺎﻡ)ﻉ( ﺑﻪ ﻛﻮﻓﻪ ﺭﺍ ﻃﻠﺐﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ
ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺍﺳــﺖ»:ﻭ ﻟﺬﺍ ﺍﺷــﺎﺭ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻌﻀﻬﻢ ﺍﻥ ﻻ ﻳﺨﺮﺝ ﻭ ﻫﻢ ﺑﺬﻟﻚ
ﻗﺎﺻﺪﻭﻥ ﻧﺼﻴﺤﺘﻪ ﻃﺎﻟﺒﻮﻥ ﻟﻤﺼﻠﺤﺘﻪ ﻭ ﻣﺼﻠﺤﻪ ﺍﻟﻤﺴــﻠﻤﻴﻦ ﻭﺍﷲ
ﻭ ﺭﺳــﻮﻟﻪ ﺍﻧﻤﺎ ﻳﺎﻣﺮ ﺑﺎﻟﺼﻼﺡ ﻻ ﺑﺎﻟﻔﺴــﺎﺩ؛ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭﻯ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ
ﺍﺻﺤﺎﺏ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﻜﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﻧﺸﻮﺩ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ
ﻗﺼﺪ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺍﻭ ﻭ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ
ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻭ ﺭﺳﻮﻟﺶ ﺑﻪ ﺻﻼﺡ ﺍﻣﺮ ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻧﻪ ﻓﺴﺎﺩ«.
ﻟﻜﻦ ﺍﻣــﺎﻡ ﺿﻤﻦ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺧــﺮﻭﺝ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﺼﺎﺩﻳﻖ ﻓﺴــﺎﺩ
ﺑﻪ ﺩﻭﺭ ﻣﻰﺩﺍﻧﺪ ،ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺍﺳــﺘﺎﻯ ﺍﺻﻼﺡ ﺩﺭ ﻣﻴــﺎﻥ ﺍﻣﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻭ
ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﺍﺣﻴــﺎﻱ ﻓﺮﻳﻀﻪ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻰ
ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﻭ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺳﻴﺮﻩ ﺟﺪ ﻭ ﭘﺪﺭ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭﺷﺎﻥ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﻨﺪ
ﻭ ﺑﺪﻳــﻦ ﺭﻭﻯ ﺣﺮﻛﺖ ﺍﻣﺎﻡ)ﻉ( ﻧــﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﻣﺼﺎﺩﻳﻖ ﻓﺘﻨﻪ ﻭ ﻓﺴــﺎﺩ
ﻧﻴﺴــﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﺳﻴﺮﻩ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ)ﺹ(ﺍﺳﺖ.
ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺏ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ»:ﺍﻧﻰ ﻟﻢ ﺍﺧﺮﺝ ﺍﺷﺮﺍ
ﻭﻻ ﺑﻄﺮﺍ ﻭﻻ ﻣﻔﺴــﺪﺍ ﻭ ﺍﻧﻤﺎ ﺧﺮﺟﺖ ﻟﻄﻠــﺐ ﺍﻻﺻﻼﺡ ﻓﻰ ﺍﻣﻪ ﺟﺪﻯ
ﺍﺭﻳــﺪ ﺍﻥ ﺁﻣﺮ ﺑﺎﻟﻤﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﺍﻧﻬﻰ ﻋﻦ ﺍﻟﻤﻨﻜﺮ ﻭﺍﻟﺴــﻴﺮ ﺑﺴــﻴﺮﻩ ﺟﺪﻯ
ﻭ ﺍﺑﻰ ﻋﻠــﻰ ﺑﻦ ﺍﺑﻰﻃﺎﻟﺐ؛ ﻣﻦ ﻧﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﻯ ﺧﻮﺩﺧﻮﺍﻫﻰ ﻭ ﻫﻮﺳــﺮﺍﻧﻰ
ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻛــﺖ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻭ ﻧﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻓﺴــﺎﺩ ﻭ ﺳــﺘﻤﮕﺮﻯ
ﺑﻠﻜــﻪ ﻫﺪﻓﻢ ﺍﺻــﻼﺡ ﺍﻣﺖ ﺟﺪﻡ )ﺭﺳــﻮﻝﺍﷲ( ﺍﺳــﺖ .ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﻢ
ﺍﻣــﺮ ﺑﻪ ﻣﻌــﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬــﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻤﺎﻳﻢ ﻭ ﺑﻪ ﺳــﻴﺮﻩ ﺟــﺪﻡ ﻭ ﭘﺪﺭﻡ
ﻋﻠﻰ ﺑﻦﺍﺑﻰﻃﺎﻟﺐ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻢ«.
ﺍﺑﻦ ﺗﻴﻤﻴﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺻﻞ ﻫﺮ ﻗﻴﺎﻡ
ﻋﻠﻴﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻨﺼﺒﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻮﺟﺐ ﻓﺴﺎﺩ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻭ ﺣﺎﻝ ﺁﻧﻜﻪ
ﺍﻣﺎﻡ)ﻉ( ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺗــﻰ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ
ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺯ ﺳــﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ)ﺹ( ﺩﻭﺭ ﺷــﺪﻩ ﺑﻠﻜﻪ ﺍﺻﻞ ﺳﻨﺖ ﻧﺒﻮﻯ ﺍﺯ
ﺑﻴﻦ ﺭﻓﺘﻪ ﻭ ﺑﺪﻋﺖﻫﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺩﻳﻦ ﺍﺳﻼﻡ ﺭﺍ
ﺩﺭﻧﻴﺎﺑﻨﺪ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺭﻓﺘﻪ ﻭ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺘﺎﺏ ﺧﺪﺍ
ﻭ ﺳــﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ)ﺹ( ﺩﻋﻮﺕ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻧﻪﺗﻨﻬــﺎ ﺩﺭ ﺫﻳﻞ ﻣﺼﺎﺩﻳﻖ
ﻓﺴــﺎﺩ ﺟﺎﻯ ﻧﻤﻰﮔﻴﺮﺩ ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻴﻦ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﻓﺴــﺎﺩ ﻭ ﺍﺣﻴﺎﻱ ﻣﻌﺎﺭﻑ
ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﺳﺖ.
»ﺍﻧﺎ ﺍﺩﻋﻮﻛﻢ ﺍﻟﻰ ﻛﺘﺎﺏﺍﷲ ﻭ ﺳــﻨﻪ ﻧﺒﻴﻪ ﻓﺎﻥ ﺍﻟﺴــﻨﻪ ﻗﺪ ﺍﻣﻴﺘﺖ ﻭ
ﺍﻥ ﺍﻟﺒﺪﻋﻪ ﻗﺪ ﺍﺣﻴﻴﺖ؛ ﻣﻦ ﺷــﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺘﺎﺏ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺵ
ﻣﻰﺧﻮﺍﻧﻢ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻴﺮﺍﻧﺪﻩ ﻭ ﺑﺪﻋﺖ ﺍﺣﻴﺎ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ«.ﺍﺯ
ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻯ ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺣﺎﻛﻤﺎﻥ ﻓﺎﺳﺪ ﻭﻗﺖ ﺍﺻﻼﺡ ﺧﻮﻳﺶ ﻭ ﺍﻣﺖ
ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ)ﺹ(ﺭﺍ ﺑﺮﻧﺘﺎﺑﻴﺪﻩ ﻭ ﻗﺼﺪ ﺟﺎﻥ ﭘﺴﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﺳﻼﻡ ﺭﺍ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ،
ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺭﺩﻳﻒ ﻓﺘﻨﻪﮔﺮﺍﻥ ﻭ ﻣﻔﺴﺪﺍﻥ ﺷﺪﻩ
ﻭ ﺍﺻﻼﺡ ﺍﻣﻮﺭ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮﺩ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺍﻗﺘﻀﺎ ﻣﻰﻧﻤﻮﺩ.
37
ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﺣﺠﺖﺍﻻﺳﻼﻡ ﻣﺤﺴﻦ ﻏﺮﻭﻳﺎﻥ :
ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺭﺍ ﻛﺸﺘﻨﺪ ﻭ ﺟﺸﻦ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ
ﻣﺮﺗﻀﻲ ﺍﺣﻤﺪﻱ
ﺍﺷـﻌﺮﻱﮔﺮﻱ ﻭ ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﺍﻣﻮﻱ؛ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺩﺭ ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ
ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻋﻤﻞ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﺗﻘﺪﻡ
ﻭ ﺗﺎﺧﺮ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻮﺹ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻴﺎﻥ
ﺷـﺪﻥ ﺗﻔﻜﺮ ﺍﺳـﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻮﺹ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻲﺷﻮﺩ .ﺩﺭ
ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ
ﺳـﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ،؟؟؟؟؟؟ﻣﺘﻀﺎﺩ ﺁﻥ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻭ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﺳﺖ.
ﺳﻴﺎﺳـﺖﻭﺭﺯﻱﺍﻱ ﻛﻪ »ﻗﻴﺎﻡ« ﻫﻢ ﺑﺨﺸـﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳـﺖ .ﺍﺯ
ﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭ ﺑﺎ ﺣﺠﺖﺍﻻﺳﻼﻡ ﻣﺤﺴـﻦ ﻏﺮﻭﻳﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﻫﻤﻴﻦ
ﻣﻘﻮﻻﺕ ﺑﻪ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﻧﺸﺴﺘﻴﻢ.
ﺑﺮﺍﻱ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﺤﺚ ﭘﺮﺳـﺶ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ
ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻭﺭﺯﻱ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻳـﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺋﻤﻪ ﻧﺎﻡ
ﻣﻲﺑﺮﻳـﻢ ،ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺣﻴـﺎﺕ ﺍﻳﺸـﺎﻥ ﺑﻪ ﭼﻪ ﺷـﻜﻠﻲ ﻋﺮﺿﻪ
ﻣﻲﺷﺪ؟
ﺩﺭ ﺯﻳــﺎﺭﺕ ﺟﺎﻣﻌــﻪ ﻧﺴــﺒﺖ ﺑــﻪ ﺍﺋﻤــﻪ ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﻦ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳــﺖ
»ﻭﺳﺎﺳﻪ ﺍﻟﻌﺒﺎﺩ« ﻳﻌﻨﻲ ﺷﻤﺎ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ ﺑﻨﺪﮔﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﻫﺴﺘﻴﺪ.
ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺍﻫﻞ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ
ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﺭ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺍﻫﺪﺍﻑ
ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻭ ﺩﻳﻨﻲ ﺍﺳﺖ .ﺳﺎﺋﺲ ﺩﺭ ﻟﻐﺖ ﻋﺮﺏ ﻛﺴﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ
ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻋﺒﻮﺩﻳﺖ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭ ﻭ ﺭﺳﺘﮕﺎﺭﻱ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺣﻜﻮﻣﺖ
ﻭ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺑﻨﺪﮔﻲ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﻱ ﺧﺪﺍﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻋﻠﻮﻱ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﻭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﺑﺎﺷﺪ
ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺍﺧﻼﻕ ،ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ ﻭ ﻋﺒﺎﺩﺕ ﺳﻮﻕ ﺩﻫﺪ ،ﻧﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ
ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺩﻭﺭﻭﻳﻲ ،ﻧﻔﺎﻕ ،ﺷﻬﺮﺕﻃﻠﺒﻲ ﻭ ﺛﺮﻭﺕﺍﻧﺪﻭﺯﻱ ﺣﺎﻛﻢ ﺷﻮﺩ.
ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﻭ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺨﺪﻭﺵ
ﺷﺪﻩ ،ﻭﻟﻲ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﻬﺞﺍﻟﺒﻼﻏﻪ ﻭ ﺳﻴﺮﻩﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ)ﻉ(
ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﻭ ﭘﻴﺸﻮﺍﻳﻲ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﺳﺖ.
ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺍﻣﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺪﺭﻥ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺯ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻏﺮﺏ
ﺍﺳﺖ .ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺷﺎﺧﺼﻪﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪ
ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﻏﺮﺏ ﺭﺍ ﭼﻪ ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﺪ؟ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺁﻳﺎ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ
ﺍﺷﺘﺮﺍﻛﺎﺗﻲ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﭘﺎﺭﺍﺩﺍﻳﻢ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪ؟
ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺪﺭﻥ ﺳﻪ ﺭﻛﻦ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺩﺍﺭﺩ ،ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﺩﺍﺷﺘﻦ
ﺍﺯ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﻣﻜﺎﻥ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﺍﺳﺖ .ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ
ﻣﺪﺭﻥ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ
ﺑﺎﺷﺪ .ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻛﻠﻴﻨﻲ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﺻﻮﻝ ﻛﺎﻓﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ
»ﺍﻟﻌﺎﻟﻢ ﺑﺎﻟﺰﻣﺎﻥ ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟« ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ
ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﭘﺎﻱ ﺩﺭ ﻧﻤﻲﺁﻭﺭﺩ .ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺎﻟﻢ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ
ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ ،ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﺍﻣﺮﻭﺯ
ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺭﺳــﺘﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ .ﻧﻜﺘــﻪ ﺩﻭﻡ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ
ﻗﺪﺭﺕ ﺍﺳــﺖ .ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻏﺮﺏ ﻣﻨﺒﻊ ﻗﺪﺭﺕ ﻣﺮﺩﻡ
ﻫﺴــﺘﻨﺪ .ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻲ )ﺭﻩ( ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ» :ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺭﺍﻱ
ﻣﻠﺖ ﺍﺳﺖ« ﻳﻌﻨﻲ ﻗﺪﺭﺕ ﺗﻮﺳــﻂ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻳﺎ ﺣﺰﺏ ﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﻭ
ﻃﺒﻘﻪ ﺧﺎﺻﻲ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ .ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﺟﻤﻌﻲ ﻭ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ
ﺭﻭﺡ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺯ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺷﺎﺧﺼﻪﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ ﻣﺪﺭﻥ
ﺍﺳﺖ .ﻧﻜﺘﻪ ﺳﻮﻡ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ ﻣﺪﺭﻥ ،ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺍﺳﺖ .ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ
ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻳﺴــﺘﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﻗﺒﻮﻝ ﻭ ﺗﻮﺟﻪ ﻫﻴﭻ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭﻱ ﻧﻴﺴﺖ .ﺑﺎﻳﺪ
ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭﻱﻫﺎ ﺑﻪ ﺳــﻤﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺛﺮﺍﺕ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺣﺴﺎﺱ
ﻛﻨﻨﺪ .ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﺗﺠﺪﺩ ﺍﺯ ﺍﺻﻮﻝ ﺍﺻﻠﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ
ﻣﺪﺭﻥ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺁﻳﺪ.
ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﺳــﻮ ﺩﺭ ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﺩﻳﻨﻲ ﺍﺳــﻼﻡ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ
ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻛﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻭﺍﻻﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ
ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ .ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻣﺪﺍﺭﺍﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺎﻟﻢ
ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺷــﻨﺪ .ﻧﻮﮔﺮﺍ ﺑﺎﺷــﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺳــﻤﺖ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎﻱ ﻧﻮﻳﻦ
38
ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭ ﻣﺘﻨﻮﻉ ﺳﻴﺎﺳﻲ ،ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ،ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ،ﻧﻈﺎﻣﻲ،
ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻭ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ .ﺍﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﺗﻌﺎﻟﻲ
ﻭ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻭﺍﻻﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺭﻫﻨﻤﻮﻥ ﺷــﻮﺩ ﻭ ﺭﺷﺪ ﻭ ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ ﺍﺳﻼﻡ
ﻭ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ .ﻳﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﻛﻪ
ﻣﻨﺸﺎ ﻗﺪﺭﺕ ﻣﺮﺩﻡ ﻫﺴﺘﻨﺪ ،ﻣﺸــﺎﻫﺪﻩ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ
ﺩﻳﻨﻲ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ »ﻳﺪﺍﷲ ﻣﻊ ﺍﻟﺠﻤﺎﻋﻪ« ﺍﻳﻦ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻧﻘﺶ
ﺍﺭﺍﺩﻩ ﺟﻤﻌﻲ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﺟﻤﻌﻲ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﻣﻜﺎﻥ
ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺭﻫﺒﺮ ﻭ ﭘﻴﺸﻮﺍﻱ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺸﻒ ﺷﻮﺩ .ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ
ﻫﻨﺮ ﺳﻴﺎﺳــﺘﻤﺪﺍﺭ ﺧﻮﺏ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺳــﺘﻌﺪﺍﺩﻫﺎ ﻭ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎﻱ
ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺭﺳﺘﻲ ﻛﺸﻒ ﻛﻨﺪ .ﺷﺎﻳﺪ ﺭﻣﺰ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ
ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻲ )ﺭﻩ( ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﻣﻠﺖ ﺭﺍ ﻛﺸﻒ ﻛﺮﺩ .ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺯﺍﻭﻳﻪ
ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺭﺍ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭﻱ ﻛﺎﺭﺩﺍﻥ ﺩﺍﻧﺴﺖ.
ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻭﺍﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺑﺸﻮﻳﻢ
ﺧﻮﺍﻫﻴــﻢ ﺩﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻓﻠﺴــﻔﻪ ﻏﺮﺏ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺯﻳــﺎﺩﻱ ﺩﺍﺭﻳﻢ .ﻣﺒﺎﻧﻲ
ﻓﻠﺴــﻔﻲ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﺑﻪﻣﺒﺎﻧﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ
ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺍﺳﺖ .ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ ﻣﺘﻮﻥ
ﺍﺳﻼﻣﻲ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ ﻭ ﻣﺪﻋﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻣﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ
ﻭ ﺍﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪﺍﻥ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﻣﺠﺘﻬﺪﻳﻦ ﻭ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﺗﺼﻮﻳﺐ
ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺭﻫﺒﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ ،ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻣﺘﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﻭ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺣﻜﻮﻣﺖﺩﺍﺭﻱ ﺑﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﺍﻳــﺪﻩﺁﻝ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺩﺍﺭﻳﻢ.
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﺳــﻲ ﺳﺎﻝ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺳﻌﻲ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺳﻼﻣﻲ
ﺑﺮ ﺳــﻴﺮﻩ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ .ﻳﻜﺴــﺮﻱ ﻛﺎﺳﺘﻲﻫﺎ ﻫﻢ ﺩﺭ
ﺍﺩﻭﺍﺭ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮﻭﺯ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩﻩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ ﻋﻠﻮﻱ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻱ
ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻠﻲ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺍﺳﻼﻣﻲ
ﺑﻮﺩﻩ ،ﻭﻟﻲ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﺧﻮﺩ ﻛﺎﺭﮔﺰﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖﻣﺪﺍﺭﺍﻥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻴﺰ
ﻗﺒﻮﻝ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﺳﺘﻲﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺩﻱ ﺍﺻﻼﺡ ﺷﻮﺩ .ﻣﻦ
ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻢ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺍﺯ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻋﻠﻮﻱ ﺧﻴﻠﻲ ﺩﻭﺭ ﺑﻮﺩﻩﺍﻳﻢ ﻭﻟﻲ ﺑﺮﺍﻱ
ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺷﻮﻳﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻜﺴﺮﻱ ﺍﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺕ ﺭﺍ ﺍﺻﻼﺡ ﻛﻨﻴﻢ .ﺑﺮﺍﻱ
ﻣﺜﺎﻝ ﺩﻭﺭﻭﻳﻲﻫﺎ ﻭ ﻧﻔﺎﻕﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖﻣﺪﺍﺭﺍﻥ ﻏﺮﺑﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ
ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻭﺭﺯﺍﻥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲﺩﻭﺭ ﺷﻮﺩ.
ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴــﺖ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻭﺭﺯﻱ ﺍﺧﻼﻕ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﮔﺰﺍﺭ ﻧﻈﺎﻡ
ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺩﻭﺭ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻧﻔﺎﻕ ﻭ ﺩﺭﻭﻍ ﺟﺎﻱ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﮕﻴﺮﺩ .ﻣﻮﺍﺭﺩﻱ ﺩﻳﮕﺮﻱ
ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﺻﻼﺡ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺭﺩ ،ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﺩﺭ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﺍﺳﺖ.
ﻭﻗﺘﻲ ﺧﻠﺨﺎﻝ ﺍﺯ ﭘﺎﻱ ﺩﺧﺘﺮ ﻳﻬﻮﺩﻱ ﻛﺸــﻴﺪﻧﺪ ،ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ)ﻉ(
ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ ﺟﺎﻱ ﺩﺍﺭﺩ ﺯﻣﻴﻦ ﺩﻫﺎﻥ ﺑﮕﺸــﺎﻳﺪ ﻭ ﻣــﻦ ﺍﺯ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﺁﻧﺠﺎ
ﻓﺮﻭ ﺑﺮﻭﻡ ،ﺍﻣﺎ ﺍﻻﻥ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ ﻓﺠﺎﻳﻊ ﺯﺷــﺖ ﻭ ﭘﻠﻴﺪﻱ ﺭﺥ ﻣﻲﺩﻫﺪ
ﻛﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺟﺎﻱ ﺗﺎﺳــﻒ ﻭ ﺗﺎﺛﺮ ﺩﺍﺭﺩ .ﻭﻗﺘــﻲ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﺍﺯ ﺟﺎﻣﻌﻪ
ﺭﺧﺖ ﺑﺮﻣﻲﺑﻨﺪﺩ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ ﻭ ﺣﺎﻛﻤﺎﻥ ﻣﺴﺌﻮﻝ ﻫﺴﺘﻨﺪ
ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﺳــﺨﮕﻮ ﺑﺎﺷﻨﺪ .ﺧﻼﺻﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﮔﺮ ﺣﺎﻛﻤﺎﻥ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺭ
ﻣﺘﺪ ﺣﻜﻮﻣﺖﺩﺍﺭﻱ ﺑﻪ ﺳﻴﺮﻩ ﻋﻠﻮﻱ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﮔﻮﺵ ﺩﺍﺩﻥ
ﺑﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫﺎﻱ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻭ ﺩﻟﺴﻮﺯﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﺻﻼﺡ ﺍﻣﻮﺭ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ
ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ.
ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺎ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ،ﻣﺜﻼ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ
ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻗﻮﺍﻱ ﺳـﻪﮔﺎﻧﻪ ﻭ ﻧﻈﺎﻡ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﺘﺎﺭﻳﺴﺘﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ
ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺷـﻜﻞ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺍﺯ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﺳﺖ .ﺷﻤﺎ
ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻓﻜﺮﻱ ﭼﻪ ﻧﻈﺮﻱ ﺩﺍﺭﻳﺪ؟
ﺩﺭ ﻗــﺮﺁﻥ ﻛﺮﻳﻢ ﺁﻳﺎﺗﻲ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﻭﺷــﺎﻭﺭﻫﻢ ﻓــﻲ ﺍﻻﻣﺮ« ﻛﻪ ﺑﻪ
ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺸﻮﺭﺕ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺁﻳﺎﺕ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻛﻪ
»ﻭﺍﻣﺮﻫﻢ ﺷﻮﺭﺍ ﺑﻴﻨﻬﻢ« ﺭﺍ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ
ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳــﻲ ﻭ ﻧﻈﺎﻡ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﻲ ﻭ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻗﻮﺍﻱ ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ
ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﺩﻳﻨﻲ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻭ ﺗﺸــﺮﻳﺢ ﻛﻨﻴﻢ .ﻣﺠﺘﻬﺪﻳﻦ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ،
ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨــﻲ)ﺭﻩ( ﻭ ﻣﻘﺎﻡ ﻣﻌﻈﻢ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﻫﻢ ﻣﻨﺎﻓﺎﺗﻲ ﺑﻴﻦ
ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻧﺪﻳﺪﻧﺪ .ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻗﻮﺍ ﻓﺮﻣﻮﻟﻲ ﺍﺳﻼﻣﻲ
ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ ﻭ ﺣﺘــﻲ ﺭﻛﻨﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸــﺨﻴﺺ
ﻣﺼﻠﺤﺖﻧﻈﺎﻡ ﺑﻪﻋﻨــﻮﺍﻥ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﺼﺎﺩﻳﻖ ﺟــﺪﻱ ﺣﻜﻮﻣﺖﺩﺍﺭﻱ
ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﻮﺩ .ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻊ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ
ﺭﺍ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ ﺣﺮﻑ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﻣﻲﺯﻧﺪ.
ﺍﮔﺮ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﺑﺎﺷـﻴﺪ ﺑـﻪ ﺑﺤﺚ ﺩﺭ ﺑـﺎﺏ ﻋﺎﺷـﻮﺭﺍ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢ .
ﺳـﻮﺍﻝ ﺍﻳﻦ ﺍﺳـﺖ ﻛﻪ ﺁﻳﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻔﺴـﻴﺮ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ
ﺑﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﺑﺮﮔﺸـﺖ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴـﻢ ﺟﺒﻬﻪﮔﻴﺮﻱ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺣﺎﺻﻞ ﭼﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺩﻳﻦ ﺍﺳﺖ؟ﺑﻪ ﻃﻮﺭ
ﺩﻗﻴﻖ ﭘﺮﺳـﺶ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺳـﺖ ﻛﻪ ﺟﺒﻬﻪﮔﻴﺮﻱ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﻣﺎﻡ
ﺣﺴـﻴﻦ)ﻉ( ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺗﺤﺮﻳﻔﻲ ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ
ﺁﻥ ﺭﻭﺩﺭﺭﻭﻱ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻩﺍﻧﺪ؟
ﻫﺮ ﺣﺎﺩﺛــﻪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻭﻗﺘﻲ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻣﻲﺍﻓﺘﺪ ﻣﺴــﺒﻮﻕ ﺑﻪ ﭘﻴﺸــﻴﻨﻪ ﻭ
ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻱ ﻗﺒﻠﻲ ﺍﺳــﺖ ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﺳــﺎﺯﻱ ﻛﻪ
ﻣﺴﻴﺮ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺭﺍ ﻋﻮﺽ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﺜﻞ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﻳﺎ ﺟﻨﮓﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭﮔﻲ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ ،ﻗﻄﻌﺎ ﻳﻜﺴﺮﻱ ﭘﻴﺶﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻱ
ﻓﻜﺮﻱ ﻭ ﺳﺎﺑﻘﻪﻫﺎﻱ ﺗﺌﻮﺭﻳﻚ ﻭ ﻧﻈﺮﻱ ﺩﺍﺭﻧﺪ ،ﻣﺎ ﺑﺮﺍﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩﺍﻳﻢ ﻛﻪ
ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ 61ﻫﺠﺮﻱ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﻭ
ﻣﻘﺪﻣﻪﻫﺎﻱ ﻗﺒﻠﻲ ﺩﺍﺷﺖ.ﻧﻮﻋﻲ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﻓﻜﺮﻱ ﻭ ﺫﻫﻨﻲ ﺩﺭ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ
ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﺑﻌــﺪ ﺍﺯ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺍﻛــﺮﻡ )ﺹ( ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪ ﻭ ﻣﺴــﻴﺮﻱ ﺭﺍ
ﻛﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺍﻛــﺮﻡ)ﺹ( ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺑــﺮﺍﻱ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﺵ
ﻛﻪ ﻣﺴــﻴﺮ ﻭﻻﻳﺖ ﻭ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺭﺳــﻮﻝﺍﷲ ﺑﻮﺩ ،ﻃﻲ ﻧﺸﺪ ﻭ
ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷﺪ ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻨﻲﺍﻣﻴﻪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻪ
ﺩﺳــﺖ ﻳﺰﻳﺪ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻭ ﺁﻥ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎﻳﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ،
ﻳﺰﻳﺪ ﺣﺘﻲ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ،ﺍﺧﻼﻕ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﻭ ﻣﺸﻲ ﺭﺳﻮﻝﺍﷲ ﺭﺍ
ﺯﻳﺮﭘﺎ ﮔﺬﺍﺷــﺖ .ﺧﺐ ﻓﺮﺩﻱ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺣﻼﻝ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺣﺮﺍﻡ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺣﺮﺍﻡ
ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺣﻼﻝ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺖ ،ﺍﻫﻞ ﻣﻲﮔﺴــﺎﺭﻱ ﻭ ﺍﻫﻞ ﺷﺮﺍﺏﺧﻮﺍﺭﻱ ﻭ
ﺯﻥﺑﺎﺭﮔﻲ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻋﻴﺶ ﻭ ﻋﺸــﺮﺕ ﻭ ﺍﻟﺘﺬﺍﺫﺍﺕ ﻧﻔﺴــﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﻭﺟﻮﺩﺵ
ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ
ﺍﺑﺰﺍﺭﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻣﻊ ﻧﻔﺴﺎﻧﻲ ﻭ ﺩﻧﻴﻮﻱ ﺧﻮﺩﺵ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ
ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺪ ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ ﻭ
ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻋﻠﻴﻬﻢﺍﻟﺴــﻼﻡ ﺑﺪﻫﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺳــﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺴــﺐ ﻗﺪﺭﺕ ﻳﺎ
ﺣﻔﻆ ﺭﻳﺎﺳــﺖ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﻮﺩﺵ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻭﺭﺩ
ﻭ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸــﻬﺪﺍ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺭﺳــﺎﻧﺪ ،ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺧﻼﺻﻪ
ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻗﻄﻌﺎ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﻳﻜﺴﺮﻱ ﭘﻴﺶ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻱ
ﻓﻜﺮﻱ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ.
ﺁﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻱ ﺍﺷﻌﺮﻱﮔﺮﻱ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ
ﺑـﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻳـﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺩﺭ ﺷـﻜﻞﮔﻴﺮﻱ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷـﻮﺭﺍ
ﺩﺧﻴﻞ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟
ﻭﺟﻪ ﻋﻤﺪﻩ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﺍﺷــﺎﻋﺮﻩ ﺑــﺎ ﻣﻌﺘﺰﻟﻪ ﺍﺯ ﺣﻴﺚ ﻛﻼﻣﻲ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ
ﻛﻪ ﺍﺷــﺎﻋﺮﻩ ﻇﺎﻫﺮﮔﺮﺍ ﺑﻮﺩﻧــﺪ ﻭ ﻣﻌﺘﺰﻟﻪ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﻋﻘﻠــﻲ ،ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻭ
ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺩﺭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ ،ﺧﺐ ﻳﻚ ﻧﻮﻉ ﺗﻔﻜﺮ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ
ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺍﻛﺮﻡ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭﺣﻠﺖ ﺭﺳﻮﻝﺍﷲ)ﺹ( ﻭ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ
ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ)ﻉ( ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻫﻢ ﻣﻄﺮﺡ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺟﺮﻳﺎﻥ
ﺧﻮﺍﺭﺝ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺧﻮﺍﺭﺝ ﻛﺴــﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﻻﺕ ﺍﻳﻤﺎﻧﻲ ﻭ ﻣﺬﻫﺒﻲ
ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ .ﺍﻣﺎ ﺍﻫﻞ ﺑﺼﻴﺮﺕ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺍﻣﻮﺭ ﻧﮕﺎﻩ
ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﻭ ﺑﺎﻃﻦ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳﻲ -ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺗﻮﺟﻬﻲ
ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ .ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﺻﻔﻴﻦ ،ﺟﻨﮓ ﻧﻬﺮﻭﺍﻥ ﻭ ﺟﻨﮓ ﺟﻤﻞ ،ﻣﺎ
ﺍﻳﻦ ﺳــﺎﺩﻩﻟﻮﺣﻲ ﻭ ﻇﺎﻫﺮﺑﻴﻨﻲ ﺧﻮﺍﺭﺝ ﺭﺍ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ .ﻭﻗﺘﻲ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ
ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴــﻦ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻧﻬــﺮﻭﺍﻥ ﻛﻪ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﻣﻌﺎﻭﻳــﻪ ﻭ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ
ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﻭ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻗﺮﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﻴﺰﻩ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﻮﺍﺭﺝ ﺑﻮﺩﻧﺪ
ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻓﺸﺎﺭ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ﺩﺳﺖ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮﺩﺍﺭ ﭼﻮﻥ
ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻨﺪ ،ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻗﺮﺁﻧﻨﺪ ﻭ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺟﻨﮕﻴﺪ ،ﺍﻳﻦ ﻳﻚ ﻧﻮﻉ
ﻧﮕﺎﻩ ﻇﺎﻫﺮﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺧﻮﺍﺭﺝ ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﻴﻦﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻮﻥ
ﺩﻝ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﺷــﺪ ،ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﻧﮕﺎﻩ ﻭ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻱ
ﻇﺎﻫﺮﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﻭ ﻧﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺳــﻄﺤﻲ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸــﻬﺪﺍ ﻫﻢ ﺑﻮﺩ،
ﻛﺴــﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻳﺰﻳﺪ ﻗﺪﺭﺕ ﺩﺍﺭﺩ ،ﺧﻼﻓﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩ
ﻭ ﺍﮔﺮ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺑﺠﻨﮕﻴﻢ ﻫﺮﺝ ﻭ ﻣﺮﺝ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ،ﺧﻮﻧﺮﻳﺰﻱ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﭘﺲ
ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺁﻥ ﻛﺲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻭﻟﻮ ﺑﺎﻟﻘﻬﺮ ﻭﺍﻟﻐﻠﺒﻪ ،ﻳﻌﻨﻲ
ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻗﻬﺮ ﻭ ﻏﻠﺒﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺩﺭ
ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺣﺎﻛﻢ ﻗﺎﻫﺮ ﻭ ﻏﺎﻟﺐ ﻗﻴﺎﻡ ﺑﻪ ﺳــﻴﻒ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ
ﺣﺮﻛﺖ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸــﻬﺪﺍ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻌﻪ
ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺩﺭ ﻃﺮﻑ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ )ﻉ( ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻭ ﻧﻘﻞ ﻣﺸﻬﻮﺭﺗﺮ ﺗﻨﻬﺎ
72ﺗﻦ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻟﺸﻜﺮ ﻳﺰﻳﺪ ﻭ ﻋﻤﺮﺑﻦﺳﻌﺪ 30ﻫﺰﺍﺭ ﻧﻔﺮ ﺳﭙﺎﻫﻲ
ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ .ﺁﻥ 30ﻫــﺰﺍﺭ ﻧﻔﺮ ﺁﺩﻡﻫﺎﻱ ﻇﺎﻫﺮﮔﺮﺍﻳــﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ
ﻇﺎﻫﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﺣﺎﻻ ﻛﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺩﺳــﺖ
ﻳﺰﻳﺪ ﺍﺳــﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﺮﺩ .ﺍﻣﺎ ﻟﺸﻜﺮ ﺍﻣﺎﻡ ﻛﺴﺎﻧﻲ
ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻫﻞ ﺑﺼﻴﺮﺕ ﺑﻮﺩﻧــﺪ ﻭ ﺑﺎﻃﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﻣﻲﺩﻳﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺍﺯ
ﻣﺴﻴﺮ ﺍﺳــﻼﻡ ﺭﺍ ﻣﻲﺩﻳﺪﻧﺪ ،ﻟﺬﺍ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﺩﻭﺭ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺟﻤﻊ
ﺷﺪﻧﺪ .ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﺍﺷﻌﺮﻱﮔﺮﻱ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ)ﺹ(
ﻭ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ )ﻉ( ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﺍﻫﻞ ﻇﺎﻫــﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺧﻴﻠﻲ
ﺍﻫﻞ ﺗﻌﻘﻞ ﻭ ﺗﻔﻜﺮ ﻭ ﻋﺎﻗﺒﺖﺍﻧﺪﻳﺸــﻲ ﻭ ﺗﺎﻣﻞ ﻭ ﺑﺎﻃــﻦ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ ،ﺑﻠﻪ!
ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﺭﮔﻪﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺍﺷﻌﺮﻱﮔﺮﻱ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ)ﺹ(
ﻭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ ﻭ ﻭﺍﻗﻌﻪ
ﻛﺮﺑﻼ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷﺪ.
ﭘﺲ ﺍﮔـﺮ ﺩﻗﻴﻖ ﺑـﻪ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻛﺮﺑﻼ ﻧـﮕﺎﻩ ﻛﻨﻴـﻢ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ
ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺑﺎﻭﺭﻱ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﺯ ﺩﻝ ﻇﺎﻫﺮﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﻭ ﺍﺯ
ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﺮ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ
ﺣﻖ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﺮ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ
)ﻉ( ﺭﺍ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺍﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ؟
ﺗﻘﺪﻳﺮﺑﺎﻭﺭﻱ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﺜﻞ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﻣﻲﺭﺳﺪ
ﻭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳــﺖ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺪﺭ ﺍﻟﻬﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﺍﻟﻬﻲ
ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ،ﺩﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﻣﺜﻞ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ ،ﻳﻌﻨﻲ
ﺳﭙﺮﺩﻥ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﺩﺳــﺖ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﻭ ﺧﺎﺭﺝ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺯ
ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺍﺳﺒﺎﺏ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﻭﻗﺎﻳﻊ ﻭ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ؛ ﺑﻠﻪ!
ﺑــﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ،ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣــﺎﻥ ﺗﻘﺪﻳﺮﮔﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺑــﺎﻭﺭﻱ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ
ﺗﻘﺪﻳﺮﮔﺮﺍﻳﻲ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻫﻞ ﻇﺎﻫﺮ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻡ ﻭ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎ
ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﺍﻻﻥ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ ﻓﺮﻕ ﺍﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﻫﺴﺖ .ﻳﻌﻨﻲ ﺁﻧﻬﺎ
ﻫﻢ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺣﺎﻛﻤﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﻗﺪﺭﺕ
ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳــﺖ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﻭﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳــﺖ ﮔﺮﻓﺖ ،ﺩﻳﮕﺮ
ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻭ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩ .ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻻﻥ ﺩﺭ ﺑﻌﻀﻲ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ
ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮﺭ ﺍﺳــﺖ ،ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺟﻴﻪ ،ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ
ﺩﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﻛﺴﻲ ﺣﻖ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻗﻴﺎﻡ ﻭ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ
ﻛﻨﺪ ،ﭼﻮﻥ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰﻱ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷــﺪ ﻭ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰﻱ ﻫﻢ ﺣﺮﺍﻡ ﺍﺳﺖ .ﺍﻣﺎ
ﺗﻔﻜﺮ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸــﻬﺪﺍ ﺍﻳﻦ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﺗﻔﻜﺮ ﺍﺻﻴﻞ ﺷــﻴﻌﻲ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ
ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺑﺎ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺍﻟﻬﻲ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻣﻲﺍﻓﺘﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ
ﻫﺮﺣﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺣﻮﺍﺩﺙ
ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺭﺍ ﺭﻗﻢ ﻣﻲﺯﻧﻨﺪ .ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﮔﻔﺘﻨﺪ
ﻛــﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﻭ ﻗــﺪﺭﺕ ﻭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺧﻮﺩﻣــﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻜﻴﻢ
ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺍﻟﻬﻲ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻭ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﺑﺰﻧﻴﻢ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺍﺯ
ﻣﺴﻴﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ،ﻗﻴﺎﻡ ﻛﻨﻴﻢ .ﺍﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ
ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺍﻧﺪﻳﺸــﻪﺍﻱ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺗﻔﻜﺮ ﺍﺻﻴﻞ ﺷﻴﻌﻲ
ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﺍ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ.
ﺍﺷـﻌﺮﻱﮔﺮﻱ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻋﺎﺷـﻮﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻋﺎﺷـﻮﺭﺍ
ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ؟
ﻋﺪﻩﺍﻱ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ ،ﺩﺭ ﺳــﺎﻝﻫﺎﻱ 61ﻫﺠﺮﻱ ﻭ
ﺑﻌﺪﺵ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﺸﺘﻦ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ )ﻉ( ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻳﺰﻳﺪ ﺣﻖ ﺑﻮﺩﻩ
ﺍﺳﺖ ﭼﻮﻥ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺣﺎﻛﻢ ﺍﺳﻼﻣﻲ ،ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪ
ﭘﻴﻐﻤﺒــﺮ ﺧﺮﻭﺝ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺷــﻬﻴﺪ ﻣﻲﺷــﺪﻧﺪ .ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲﮔﻔﺘﻨﺪ
ﺷﻬﻴﺪ ،ﻭﻟﻲ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﻜﻮﻡ ﻭ ﺳﺮﻛﻮﺏ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ،ﺍﻳﻨﻬﺎ
ﻛﺴــﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﻧﻈﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺮﻳﺰﻧﺪ
ﻭ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳــﺘﻨﺪ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺳﺮﻧﮕﻮﻥ ﻛﻨﻨﺪ .ﺑﻪ
ﻫﺮﺣﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﻲ ﻫﻢ ﻫﻤﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻫﻢ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺮﺳــﺮ
ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸــﻬﺪﺍ ﺁﻣﺪﻩ ﺣﻖ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﺰﺍﻭﺍﺭ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ
ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﻔﻜﺮ ﻇﺎﻫﺮﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑــﻮﺩ ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺎﺭﻱ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ
ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻭ ﭘﺴﺮﺵ ﻳﺰﻳﺪ ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﺭﻭﻱ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﺁﻧﻬﺎ
ﺭﻭﻱ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺯﻳﺎﺩ ﻛﺎﺭ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺫﻫﻨﻴﺖ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ
ﻋﻮﺽ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺜﻼ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺭﻭﺯ ﭼﻬﺎﺭﺷﻨﺒﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺭﻓﺖ ﻭ
ﻧﻤﺎﺯ ﺟﻤﻌﻪ ﺧﻮﺍﻧﺪ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﻫﻢ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﻗﺘﺪﺍ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ
ﻧﻜﺮﺩ ﻛﻪ ﻧﻤﺎﺯ ﺟﻤﻌﻪ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺭﻭﺯ ﺟﻤﻌﻪ ﺧﻮﺍﻧﺪ ﻧﻪ ﺭﻭﺯ ﭼﻬﺎﺭﺷﻨﺒﻪ!
ﻳﻌﻨﻲ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﻭﻱ ﺫﻫﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﺫﻫﻨﻴﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﺎﺭ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ
ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺗﺎﺑﻊ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻗﺪﺭﺕ ﻧﻘﺪ ﻭ ﻧﻘﺎﺩﻱ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ
ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻛﺮﺑﻼ ﻫﻢ ﻧﻘﻞ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﻗﺘﻲ ﺍﺳﻴﺮﺍﻥ ﻛﺮﺑﻼ ﺭﺍ ﺑﻪ
ﺷــﻬﺮﻫﺎ ﻣﻲﺑﺮﺩﻧﺪ .ﻣﺮﺩﻡ ﻣﻲﺁﻣﺪﻧﺪ ﻛﻒ ﻣﻲﺯﺩﻧﺪ ،ﺳﻮﺕ ﻣﻲﺯﺩﻧﺪ
ﺷﺎﺩﻱ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺪﻩﺍﻱ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﻛﻢ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺧﺮﻭﺝ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ،
ﻣﺮﺩﺍﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻛﺸﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺍﺳﻴﺮﺍﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﻲﺁﻣﺪﻧﺪ
ﻭ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﺍﺯﻩ ﺷــﻬﺮﻫﺎ ﺑﻪﺗﻤﺎﺷﺎ ﻣﻲﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻧﺪ ﻭ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﻭ ﭘﺎﻳﻜﻮﺑﻲ
ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻛﺴــﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﺷﻮﺭﺵ ﻛﻨﻨﺪ.
ﺍﻣﺎ ﻛﻢﻛﻢ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺑﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎﻝ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﻳﺞ ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ
ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻭ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﻭ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ ﺑﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺷﺪ.
ﺍﺯ ﻳـﻚ ﺟﻬﺖ ﺗﻔﺴـﻴﺮﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻲ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻛﺮﺑﻼ ﺷـﺪﻩ
ﺍﺳﺖ .ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﻫﻞ ﺑﺎﻃﻦﺍﻧﺪ ﺗﻔﺴﻴﺮﻱ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ
ﻛﺮﺑﻼ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ .ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻘﻞﮔﺮﺍﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﻭﺍﻗﻊ ﻳﻚ ﺗﻔﺴﻴﺮ
ﻓﻠﺴـﻔﻲ ﻭ ﻋﻘﻠﻲ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻛﺮﺑﻼ ﺩﺍﺭﻧـﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ
ﺟـﺪﺍﻝ ﺑﻴﻦ ﻣﻌﺘﺰﻟﻪ ﻭ ﺍﺷـﺎﻋﺮﻩ ﺩﺭ ﺳـﺪﻩﻫﺎﻱ ﺩﻭﻡ ﻭ ﺳـﻮﻡ
ﻫﺠﺮﻱ ﺗﺸـﻴﻊ ﺟﺎﻧﺐ ﻣﻌﺘﺰﻟﻪ ﺭﺍ ﻣﻲﮔﻴـﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﻱ
ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺴـﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﻧﻔﻮﺫ ﺍﺷﺎﻋﺮﻩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺗﺸﻴﻊ ﻭ
ﻓﻘﻪ ﺷﻴﻌﻲ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ .ﺳﻮﺍﻝ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻴﻬﺎﻧﻲ
ﻛﻪ ﻣﺘﺎﺛﺮ ﺍﺯ ﺍﺷـﺎﻋﺮﻩ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭼﻪ ﺗﻔﺴـﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻛﺮﺑﻼ
ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ؟
ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻳﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻭ
ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻫﻨﺪﺳــﻪ ﻣﻌﺮﻓﺘﻲ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻲ ﺩﺍﺭﻧﺪ .ﺑﻌﻀﻲ ﺩﺭ ﻳﻚ
ﻓﻀﺎﻱ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ،ﺑﻌﻀﻲ ﺩﺭ ﻓﻀﺎﻱ ﻋﻘﻠﻲ ﻭ ﻓﻠﺴــﻔﻲ ﻭ ﺑﺮﺧﻲ ﺩﺭ ﻳﻚ
ﻓﻀﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ -ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻭ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.
ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣــﻦ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻨﻬــﺎ ﺩﺭ ﺟﺎﻱ ﺧــﻮﺩﺵ ﺻﺤﻴﺢ ﺍﺳــﺖ .ﻳﻌﻨﻲ
ﺍﺑﻌــﺎﺩ ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﻣﺘﻔــﺎﻭﺕ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺍﺯ ﻣﻨﻈﺮﻫﺎﻱ
ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﺑﻪ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﻧﮕﺎﻩ ﻛﺮﺩ ،ﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺍﺯ ﺟﻮﺍﻧﺐ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻈﺮ ﻛﻨﻴﻢ ،ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﺟﺎﺕﻫﺎﻱ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﺩﻋﺎﻫﺎ ﻭ ﻛﻠﻤﺎﺕﺍﺵ ﻭﺟﻮﺩ
39
ﺩﺍﺭﺩ ،ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺳﻴﺎﺳــﻲ -ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲﮔﺮﻱ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺑﻪ
ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ ﻧﮕﺎﻩ ﻛﻨﻴﻢ ،ﺍﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺭﺍ
ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﺶ ﺩﺭ ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮﻱﻫﺎﻱ ﺍﻳﺸﺎﻥ ،ﺩﺭ ﺧﻄﺒﻪﻫﺎﻱ
ﺁﺗﺸــﻴﻦ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳــﻤﺖ ﻛﺮﺑﻼ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺮﻛﺖ
ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ،ﺍﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ ﺯﺍﻭﻳﻪ ﺩﻳﺪ ﺍﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺩﺭ ﺟﺎﻱ ﺧﻮﺩﺵ ﺧﻮﺏ
ﻭ ﻻﺯﻡ ﺍﺳــﺖ؛ ﺍﺯ ﺑﻌﺪ ﻓﻠﺴــﻔﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﻧﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﻧﺴﺎﻥﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ
ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ ﺭﺍ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﻫﺴﺘﻲﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ
ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﻭ ﺩﻧﻴﺎ ﻭ ﺁﺧﺮﺕ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ ،ﻛﻪ ﻫﻤﻪ
ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺯﺍﻭﻳﻪﻫﺎﻱ ﺩﻳﺪ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻨﻜــﻪ ﺑﻌﻀﻲ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ
ﺗﻔﻜﺮ ﺍﺷﻌﺮﻱﮔﺮﻱ ﺑﻪ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﻧﮕﺎﻩ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻡ
ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﻓﻘﻬﺎ ﻭ ﻋﻠﻤﺎﻱ ﺷــﻴﻌﻪ ،ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ ،ﻧﮕﺎﻩ ﻏﺎﻟﺐ ﻧﻴﺴــﺖ ،ﻳﻌﻨﻲ
ﻧﮕﺎﻩ ﻓﻘﻬﺎ ﻭ ﻋﻠﻤﺎﻱ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ،ﻧﮕﺎﻩ ﻇﺎﻫﺮﻱ ،ﺳﻄﺤﻲ ﻭ
ﺗﻘﺪﻳﺮﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻤﺪﻩ ﻋﻠﻤﺎﻱ ﻣﺎ ،ﻓﻘﻬﺎﻱ ﻣﺎ ﻭ ﺣﻜﻤﺎ ﻣﺴﺎﻟﻪ
ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺯﺍﻭﻳﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻲ -ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﮕﺎﻩ
ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ .ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺗﻔﻜﺮ ﻋﺪﻝ ﻭ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ،
ﻇﻠﻢﺳﺘﻴﺰﻱ ﺭﺍ ﻋﻨﺼﺮ ﺍﺻﻠﻲ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺩﻳﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ
ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴﻼﻡ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻛﺎﻣﻞ ،ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺍﷲ ،ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺍﻟﺮﺳﻮﻝ ﻭ
ﻋﺎﺩﻝ ﺩﻳﺪﻩﺍﻧﺪ ،ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﺍﻧﺴﺎﻥﺷﻨﺎﺱ ﻭ ﻋﺎﺭﻓﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﻮ ﻣﺤﺒﺖ
ﺍﻟﻬﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺯﺍﻭﻳﻪ ﺩﻳﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ
ﺣﻖ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻤﺎ ﻭ ﻓﻘﻬﺎﻱ ﻣﺎ ﻃﻲ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ .ﺣﺎﻻ ﺑﺮﺧﻲ
ﺍﻧﺪﻙ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﻧﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺳﻄﺤﻲ ﻭ ﻇﺎﻫﺮﻱ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ
ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺯﻳﺎﺩ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ.
ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭ ﻛـﻪ ﻣﻄﻠﻌﻴﺪ ﺗﻔﻜﺮ ﺍﺷـﻌﺮﻱﮔﺮﻱ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺍﻫﻞ
ﺣﺪﻳﺚ ﻭ ﺍﺧﺒﺎﺭﻳﻮﻥ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴـﻠﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺩﺭ
ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻏﺎﻟﺐ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺧﻴﻠﻲﻫﺎ ﻣﺜﻞ ﺫﺑﻴﺢﺍﷲ
ﺻﻔﺎ ﻳﺎ ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﺩﻳﮕـﺮ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺍﻧﺤﻄـﺎﻁ ﺗﻔﻜﺮ ﻋﻘﻠﻲ
ﺍﺳـﻼﻣﻲ ﺍﺯ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﻲﺷـﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺷﻌﺮﻱﮔﺮﻱ ﻣﺜﻼ ﺩﺭ
ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺘﻮﻛﻞ ﻋﺒﺎﺳﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺻﻔﻮﻳﻪ ﺣﺘﻲ
ﻏﻠﺒﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺍﺧﺒﺎﺭﻱﮔﺮﻱ ﻭ ﺍﻫﻞ ﺣﺪﻳﺚ ﺧﻮﺩﺵ
ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﻣﺜﻼ ﻣﺤﻤﺪﺍﻣﻴﻦ ﺍﺳﺘﺮﺁﺑﺎﺩﻱ ﺭﺍ
ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﻧﺎﻡ ﺑﺒﺮﻳﻢ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻣﻼﻣﺤﺴﻦ ﻓﻴﺾﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﻫﻞ
ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻫﻢ ﻫﺴـﺖ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻓﻘﻪﺍﺵ ﺗﺎﺣﺪﻭﺩﻱ ﺑﻪ ﻣﻜﺘﺐ ﺍﻫﻞ
40
ﺣﺪﻳﺚ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺗﺸﻴﻊ
ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﻱ ﺩﺭﺧﺸـﺎﻧﻲ ﻣﺜﻞ ﺷـﻴﺦ ﻣﻔﻴﺪ ﻭ ﺷﻴﺦ ﻃﻮﺳﻲ ﺭﺍ
ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻧﺪ .ﺍﻳﻦ ﺟﺪﺍﻝ ﻭ ﻏﻠﺒﻪ ﻭ
ﻣﻐﻠﻮﺏ ﺷﺪﻥ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﮔﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻣﺴﻠﻚ ﻣﻄﻤﺌﻨﺎ ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎﻱ
ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻲ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷـﻮﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﻣﺜﻼ ﺗﻔﺴﻴﺮﻱ ﻛﻪ
ﺍﺯ ﻋﺎﺷـﻮﺭﺍ ﺩﺭ ﺻﻔﻮﻳﻪ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲﺷـﻮﺩ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺤﺚ ﺍﺳﺖ .ﺍﮔﺮ
ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳـﺖ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺴـﻴﺮ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ؟ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ
ﺯﻣﺎﻥ ﺻﻔﻮﻳﻪ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﻏﻠﺒﻪ ﺍﺧﺒﺎﺭﻱﮔﺮﻱ ﻭ ﺍﻫﻞ ﺣﺪﻳﺚ ﺍﺳﺖ.
ﻣﻦ ﺑﺎ ﺑﺨﺸــﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﻛﻪ ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻳﺪ ﺻﺪﺩﺭﺻﺪ ﻣﻮﺍﻓﻖ
ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻣﺜﻼ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻓﻴﺾ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ،ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺗﻔﻜﺮ ﺍﻫﻞ ﺣﺪﻳﺜﻲ
ﺑﺎﺷــﺪ ﻳﺎ ﻳﻚ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻇﺎﻫﺮﮔﺮﺍ ﺑﺎﺷــﺪ ﻳﺎ ﺍﻳﻨﻜــﻪ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﻱ
ﺍﺧﺒﺎﺭﻱﮔﺮﻱ ﺍﺳــﺖ .ﻣﻦ ﺧﻮﺩﻡ ،ﻣﺪﺭﺱ ﻛﻼﻡ ﻫﺴﺘﻢ ﻭ ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻱ
ﻛﻼﻣﻲ ﺭﺍ ﺗﺪﺭﻳﺲ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭﺳﻲ ﺩﺍﺭﻡ ﺑﻪﻧﺎﻡ ﺁﻳﺎﺕ ﻭ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ
ﻛﻼﻣﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﻱ ﻛﺘﺎﺏ ﻋﻠﻢﺍﻟﻴﻘﻴﻦ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻓﻴﺾ ﺗﺪﺭﻳﺲ ﻣﻲﻛﻨﻢ.
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﺗﻔﺴــﻴﺮﻫﺎﻱ ﻋﻘﻠﻲ ﻭ ﻓﻠﺴــﻔﻲ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻭ ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎﻱ
ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﻋﻤﻴﻖ ﻣﺒﻨﻲﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﻱ ﻓﻠﺴــﻔﻲ ﻭ ﻋﻘﻠﻲ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺍﺳــﺖ.
ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏﻫــﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮﺵ ﻣﺜــﻼ ﺩﺭ ﻣﺤﺠﻪﺍﻟﺒﻴﻀﺎء ﻭ ﺳــﺎﻳﺮ ﺁﺛﺎﺭﺵ
ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻓﻴﺾ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﻱ ﻋﻤﻴﻖ ﻋﻘﻠﻲ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ
ﺩﺍﺭﺩ ،ﻣﻦ ﺍﻻﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻘﺪ ﻭ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﻧﻤﻲﺷﻮﻡ ﻭﻟﻲ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻢ
ﻋﺮﺽ ﻛﻨﻢ ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﺴــﺒﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻌﻀــﻲ ﺍﺯ ﻋﻠﻤﺎ ﺩﺍﺩﻩ
ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻣﺤﻞ ﺗﺎﻣﻞ ﻭ ﻣﺤﻞ ﻧﻘﺪ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﻧﻬﺎ
ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻴﻢ .ﺣﺎﻻ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺑﮕﺬﺭﻳﻢ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺍﻝ ﻛﻪ
ﻓﺮﻣﻮﺩﻳﺪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺻﻔﻮﻳﻪ ،ﻧﮕﺎﻩ ﺳــﻄﺤﻲ ﻭ ﻇﺎﻫﺮﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ
ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺑﻮﺩ؟ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻫﻤﻴﺸــﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺩﺭ ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ ﺑﺮﻫﻪﻫﺎﻱ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺍﻭﺝ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ
ﺍﺯ ﺑﺮﻫﻪﻫﺎ ﻛﻢﺗﺮ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ﻭﻟﻲ ﺍﻻﻥ ﻫﻢ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ
ﻛﻪ ﻣﺜﻼ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻬﻴﺪ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﮔﺮﻳﻪ .ﻳﺎ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ
ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺒﺮﺩ .ﻳﺎ ﻣﺜﻼ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﻛﻪ
ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺍﺷــﻜﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ
ﻫﻤﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺘﺎﻥ ﺑﺨﺸــﻴﺪﻩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ! ﻳﺎ ﺍﮔﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(
ﺳــﻴﻨﻪ ﺑﺰﻧﻴﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﺮﮔﻨﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷــﻴﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻗﺮﺍﺭ
ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﺪ! ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺩﺭﺳﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﻣﺎ ﻫﻢ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ
ﺍﺧﺒﺎﺭ ﻫﻢ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻧﺎﻗﺘﻴﻞ ﺍﻟﻌﺒﺮﺍﺕ ﻭ ...ﻭﻟﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ
ﻣﺎ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ ،ﮔﺮﻳﻪ ﺑﺮ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ ﻭ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻱ ﺑﺮ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻑﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﺳــﻄﺤﻲ ﻭ ﻇﺎﻫﺮﻱ ﻫﻤﻴﻦﻫﺎﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻣــﺎ ﻳﻚ ﺑﺎﺭ ﺑﺮ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ ﮔﺮﻳﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﻣﺮﺍﺳــﻢ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻱﺍﻱ ﺑﺮﭘــﺎ ﻛﻨﻴﻢ ﺩﻳﮕﺮ
ﺗﻤﺎﻡ ،ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺎ ﺻﺪﺩﺭﺻﺪ ﻣﺸــﻤﻮﻝ ﺷــﻔﺎﻋﺖ ﻫﺴﺘﻴﻢ ،ﺻﺪﺩﺭﺻﺪ
ﺑﻪ ﺑﻬﺸــﺖ ﻣﻲﺭﻭﻳــﻢ ﻭ ﻫﻤﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎﻥ ﻣﺎ ﺑﺨﺸــﻴﺪﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷــﺪ ﻭ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻫﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻤﻴﻦ ﺷــﻬﻴﺪ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻳﻦ ﻳﻚ
ﺗﻔﺴــﻴﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺳــﻄﺤﻲ ﺍﺳــﺖ ،ﺑﺰﺭﮔﺎﻧﻲ ﻣﺜﻞ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣــﺎﻡ)ﺭﻩ(،
ﻣﻘــﺎﻡ ﻣﻌﻈﻢ ﺭﻫﺒﺮﻱ ،ﺷــﻬﻴﺪ ﻣﻄﻬﺮﻱ ،ﻋﻼﻣــﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ ،ﺍﻳﻨﻬﺎ
ﻭﻗﺘﻲ ﺁﺛﺎﺭﺷــﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭﺍﻳﺖﻫﺎ
ﺭﺍ ﺗﻔﺴــﻴﺮﻫﺎﻱ ﻋﻤﻴﻘﻲ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﻮءﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻫﻢ ﻗﺮﺍﺭ
ﻧﮕﻴﺮﺩ .ﺩﺭ ﺯﻣــﺎﻥ ﺻﻔﻮﻳﻪ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻋــﺪﻩﺍﻱ ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎﻝ ﺑﻪ
ﻫﻤﻴﻦ ﻇﻮﺍﻫﺮ ﺍﺣﺎﺩﻳﺚ ﻭ ﺍﺧﺒﺎﺭ ﺗﻤﺴــﻚ ﻣﻲﺟﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﻧﮕﺎﻩ ﺧﻴﻠﻲ
ﺳــﻄﺤﻲ ﺑﻪ ﻓﻠﺴــﻔﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸــﻬﺪﺍ ﻭ ﻓﻠﺴــﻔﻪ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻱ ﺑﺮﺍﻱ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ ،ﮔﺮﻳﻪ ﺑﺮﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﻭ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ
ﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺍﻫﻞ ﻓﻜﺮ ﻭ ﺗﺎﻣﻞ ﻫﻢ ﻗﺮﺍﺭ
ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺍﻻﻥ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺩﻳﮕــﺮﻱ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﮕﺎﻩﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻳﻢ
ﻭﻟﻲ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﺣﻖ ﺍﺳﺖ ،ﻧﮕﺎﻩ ﻋﻤﻴﻘﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ
ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻘﺎﻡ ﺷﺎﻣﺦ ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻋﻠﻴﻬﻢﺍﻟﺴﻼﻡ ﻭ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ ﺣﻔﻆ ﺷﻮﺩ
ﻭ ﻫﻢ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻮء ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺷﻔﺎﻋﺖ ،ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻱ ﻭ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﮔﺮﻳﻪ
ﺑﺮﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻧﺸﻮﺩ.
ﻋﺬﺭ ﻣﻲ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻼﻣﺤﺴـﻦ ﻓﻴﺾ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺩﺭ
ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﺸﺮﺏ ﻓﻠﺴـﻔﻲ ﻭ ﺫﻭﻗﻲ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺍﺻﻼ ﻣﺤﻞ
ﺑﺤﺚ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭ
ﻋﻠﻢ ﺣﺪﻳﺚ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺟﻤﻊ ﻛﺮﺩ ،ﺷـﺎﻳﺪ ﺧﻮﺩ
ﻣﻼﻣﺤﺴـﻦ ﻓﻴﺾ ﻛﺎﺷـﺎﻧﻲ ﺑﻪﺭﻏﻢ ﻣﻴﻞ ﺩﺭﻭﻧﻲ ﺧﻮﺩ ﺗﺤﺖ
ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻳﺎ ﺍﺣﻴﺎﻧﺎ ﻓﺸﺎﺭ ﺳﻴﺎﺳـﻲ -ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﺳﻴﻄﺮﻩ ﺍﺧﺒﺎﺭﻳﻮﻥ ﻭ ﺍﻫﻞ ﺣﺪﻳﺚ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻓﻘﻪ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺭﺍﻩ ﻣﻜﺘﺐ ﺍﻫﻞ ﺣﺪﻳﺚ ﻭ ﺍﺧﺒﺎﺭﻳﻮﻥ ﺭﺍ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ.
ﻣﻦ ﻋﺮﺽ ﻛــﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻣﻲ ﻧﻴﺴــﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫــﻢ ﻓﻀﺎﻱ ﺫﻫﻨﻲ
ﻣﻼﻣﺤﺴﻦ ﻓﻴﺾﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻭ ﻧﻘﺪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻢ.
ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺘﻢ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﻤﺎ ﻣﻲﺩﻫﻴﻢ ﺣﺎﻻ
ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻓﻴﺾ ﻫﻢ ﻧﻴﺴــﺖ .ﺷﻴﺦﺍﻧﺼﺎﺭﻱ ﻳﺎ ﻣﺤﻤﺪﺍﻣﻴﻦ
ﺍﺳﺘﺮﺁﺑﺎﺩﻱ ،ﻭﺣﻴﺪ ﺑﻬﺒﻬﺎﻧﻲ ﻭ ﺳﻴﺪ ﺑﺤﺮﺍﻟﻌﻠﻮﻡ ﻣﺜﻼ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﻼﺣﻈﻪ
ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻓﻘﻪ ﻧﺴــﺒﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺩﺍﺩﻩ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﻭﻟﻲ ﻭﻗﺘﻲ ﺁﺩﻡ ﻭﺍﺭﺩ ﺁﺛﺎﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺁﻧﭽﻪ
ﻣﺸﻬﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺩﺍﻭﺭﻱ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻛﺮﺩﻩﺍﺳﺖ .ﺣﺎﻻ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺑﮕﺬﺭﻳﻢ
ﻣﻦ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻣﻲ ﻧﻴﺴــﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﻢ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻢ ﻭ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﺑﻪ ﻣﺠﺎﻝ
ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺗﺮﻱ ﺩﺍﺭﺩ.
ﺳـﻮﺍﻝ ﺁﺧﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﻀﺎﻱ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ -ﺳﻴﺎﺳـﻲ
ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ،ﺍﺷـﻌﺮﻱﮔﺮﻱ ﺩﺭ ﭼﻪ ﻭﺿﻌﻴﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﭼﻪ
ﺗﻔﺴﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲﺩﻫﺪ؟
ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ ﺭﺍ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻢ ﻋﺮﺽ ﻛﻨﻢ ،ﻳﻜﻲ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭ ﻋﻠﻤﺎﻱ
ﺑﺰﺭﮔﻲ ﻣﺜﻞ ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻄﻬﺮﻱ ﺩﻳﺪﻩﺍﻳﻢ ،ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺍﺯ ﺳﻄﺤﻲﻧﮕﺮﻱ ﻭ
ﻗﻀﺎﻭﺕﻫﺎﻱ ﺳﻄﺤﻲ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﻴﻢ .ﻧﻜﺘﻪ ﺩﻳﮕﺮ
ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻘﻞ ﻣﻄﺎﻟﺐ ،ﻳﺎ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﻘﺘﻞﺧﻮﺍﻧﻲ ﻳﺎ ﻣﻘﺘﻞﮔﻮﻳﻲ
ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺗﻜﻴﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﺣﺎﻝﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ
ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺯﺑﺎﻥ ﺣﺎﻝ ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺯﺑﺎﻥ ﺣﺎﻝ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﻧﺒﺎﺷﺪ؛
ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ! ﺭﻭﻱ ﻣﻨﺒﺮﻫﺎ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻲﻫﺎ ﻭ ﻣﺪﺍﺣﻲﻫﺎ ،ﺍﻳﻦ ﻏﻔﻠﺖﻫﺎ
ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻫﻢ ﺻﻮﺭﺕ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ ،ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ
ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ،ﺷــﻬﻴﺪ ﻣﻄﻬﺮﻱ ﻛﺘﺎﺏ ﻓﺮﻳﺎﺩﻫﺎ ﻭ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎﺕ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺭﺍ
ﻣﻲﻧﻮﻳﺴــﺪ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺳــﺨﻨﺮﺍﻧﻲﻫﺎﻳﺶ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﻫﻤﻪ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﻭ
ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﻣﺎ ﻭ ﻣﻘﺎﻡﻣﻌﻈﻢ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﻫﺮ ﺳــﺎﻝ ،ﻣﺎﻩ ﻣﺤﺮﻡ ﺍﻳﻦ ﺗﺬﻛﺮﺍﺕ
ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻐﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺳــﻌﻲ ﻛﻨﻴــﺪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻌﻘﻮﻝ ،ﻣﻨﻄﻘﻲ،
ﻣﺴﺘﻨﺪ ،ﻣﺤﻜﻢ ﻭ ﻣﺘﻘﻦ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻛﻨﻴﺪ ،ﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻡ ﻫﻤﺎﻥ
ﭘﺮﻫﻴﺰ ﺩﺍﺩﻥ ﺍﺯ ﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﻱ ﺍﺷﻌﺮﻱﮔﺮﻱ ﻭ ﻇﺎﻫﺮﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﺗﺤﻠﻴﻞ
ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﺳــﺖ ،ﺁﻧﻘﺪﺭ ﻣﻄﺎﻟــﺐ ﻣﺤﻜﻢ ﻭ ﻣﺘﻘــﻦ ﻭ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻭ
ﻣﺴﺘﺪﻝ ﺩﺭ ﻓﺮﻣﺎﻳﺸﺎﺕ ،ﺩﻋﺎﻫﺎ ﻭ ﺍﻗﻮﺍﻝ ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﺯﻱ
ﺑﻪ ﺁﻥ ﺗﻔﺴــﻴﺮﻫﺎﻱ ﺫﻭﻗﻲ ﻭ ﻇﺎﻫﺮﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﻧﻴﺴﺖ.
ﺑﻪ ﻫﺮﺣــﺎﻝ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷــﺘﻪ
ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻭ ﺍﻥﺷﺎء ﺍﷲ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻤﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻭﺍﻗﻌﻪ
ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢ.
ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﻋﻤﺎﺩ ﺍﻓﺮﻭﻍ
ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺩﺭ ﻣﺴﻠﺦ ﻣﺼﻠﺤﺖ
ﻣﺼﻄﻔﻰ ﺩﻫﻘﺎﻥ
ﺳﻴﺮﻩ ﺳﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﻭﻝ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻬﻤﻲ ﺩﺭ ﺗﻜﻮﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﺷﻴﻌﻲ ﺩﺍﺭﺩ ،ﻧﻈﺮﻳﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺁﺷﻜﺎﺭﺍ ﺭﻳﺸﻪ ﺩﺭ ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ ﺩﻳﻨﻲ ﻭ ﺩﺭﻙ ﺻﺤﻴﺢ
ﺍﺯ ﻣﺒﺎﺩﻱ ﻭ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺁﻥ ﺩﺍﺭﺩ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺏ ﺑﺎ ﺩﻛﺘﺮ ﻋﻤﺎﺩ ﺍﻓﺮﻭﻍ ﺑﻪ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﻧﺸﺴﺘﻴﻢ.
ﺟﻨﺎﺏ ﺩﻛﺘﺮ ﺍﻓﺮﻭﻍ! ﺳـﻴﺮﻩ ﻋﻤﻠﻰ ﺳـﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﻭﻝ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ،
ﻳﻌﻨﻰ ﺍﻣـﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ،ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴـﻦ)ﻉ( ﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴـﻴﻦ)ﻉ(
ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﻯ ﺍﺳـﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺑﺎ ﺳـﻪ ﺷﻜﻞ ﺍﺯ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ
ﺑﺎ ﻭﺿﻊ ﺳﻴﺎﺳـﻰ -ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭﺣﻠﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ
ﻣﻰﺷـﻮﻳﻢ ،ﻳﻌﻨﻰ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺣﻜﻤﻴﺖ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ(،
ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺻﻠﺢ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ( ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﻋﻠﻴﻪ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ
ﻳﺰﻳﺪ ﺍﺯ ﺳـﻮﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ )ﻉ( .ﺣﺎﻝ ﺳـﻮﺍﻝ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺍﺯ ﺳـﻮﻯ ﺍﻳﻦ ﺳـﻪ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ
ﭼﻴﺴﺖ؟
ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﺳﻴﺮﻩ ﺭﺍ ﻣﻰﺑﺎﻳﺴﺖ ﺩﺭ ﺑﺴﺘﺮ ﺯﻣﺎﻧﻰ ،ﻣﻜﺎﻧﻰ ﻭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺧﻮﺩﺵ
ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻭ ﺩﺭﻙ ﻛﺮﺩ ﻭﮔﺮﻧﻪ ﻣﺎ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻮﺍﺿﻊ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ
ﺍﻳﻦ ﺳــﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ ﺑﺎﺯﻣﻰﻣﺎﻧﻴﻢ ﻭ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﻮﻫﺮ ﻭ
ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ ﻭ ﺩﺭﻭﻧﻰ ﺩﺭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﻫﻤﺎﻡ ،ﻣﺤﺮﻭﻡ
ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ .ﻗﺪﺭ ﻣﺴﻠﻢ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ ﻗﺮﺍﺋﻦ ﻭ ﻫﻢ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺗﺸﻴﻊ ﺍﺯ
ﻃﺮﻳﻖ ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻯ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﻧﻘﻠﻰ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﻪ ﺍﻳﻦ
ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭﺍﻥ ،ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺮ ﻭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻫﺮﻛﺪﺍﻡ
ﺩﺭ ﺟﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺑﻮﺩ ،ﻫﻤﺎﻥ ﺗﺼﻤﻴﻤﻰ ﺭﺍ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﻣﻰﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺩﻳﮕﺮﻯ
ﺍﺗﺨﺎﺫ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ .ﭘﺲ ﻣﺎ ﻣﻰﺑﺎﻳﺴﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺭﺍ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ
ﺭﻭﺵﺷﻨﺎﺳﻰ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﺤﻠﻴﻞﻣﺎﻥ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮﻯﻫﺎ
ﻣﺘﺎﺛﺮ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﺎﺷﻨﺪ.
ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﺏ ﭘﺮﺳــﺶ ﺷﻤﺎ ﺍﺯ ﺳﻴﺮﻩ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﻴﺮ ﺷﺮﻭﻉ
ﻣﻰﻛﻨﻢ .ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﻣﺎﻣﻮﺭﻳﺖ ﻭ ﺭﺳﺎﻟﺘﻰ ﺍﻭﻻ ﻭ ﺑﺎﻟﺬﺍﺕ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ
ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻭ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﺷﺎﻥ ﻧﻤﻮﺩ ﻋﻴﻨﻰ ﺩﺍﺭﺩ .ﺧﻮﺩ ﺣﻀﺮﺕ ﺩﺭ ﺣﻜﻤﺖ 107
ﻧﻬﺞﺍﻟﺒﻼﻏﻪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ »ﺍﻧﻤﺎ ﻳﻘﻴﻢ ﺍﻣﺮﺍﷲ ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ ﻣﻦ ﻻﻳﺼﺎﻧﻊ
ﻭﻻﻳﻀﺎﺭﻉ ﻭﻻﻳﺘﺒﻊ ﺍﻟﻤﻄﺎﻣﻊ« ﻳﻌﻨﻰ ﻛﺴﻰ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﻗﺎﻣﻪﻛﻨﻨﺪﻩ ﺍﻣﺮ
ﺣﻖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺍﻫﻞ ﻣﺼﺎﻧﻌﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ .ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻣﻄﻬﺮﻯ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺼﺎﻧﻌﻪ
ﺗﻮﺿﻴﺤﻰ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﺷــﻨﻴﺪﻧﻰ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ» :ﺑـﺮﺍﻯ
ﻣـﺼـﺎﻧـﻌـﻪ ﻫـﻨـﻮﺯ ﻧـﺘـﻮﺍﻧـﺴـــﺘﻪﺍﻡ ﻳﻚ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻓﺎﺭﺳــﻰ ﺩﻗﻴﻖ
ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻨﻢ .ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮﺩ ﮔﻔﺖ ﺳـﺎﺯﺷـﻜـﺎﺭﻯ ﻳـﺎ ﻣـﻼﺣﻈﻪﻛﺎﺭﻯ ﻳﺎ
ﻣﻌﺎﻣﻠﻪﮔﺮﻯ ،ﺍﻣﺎ ﻧﻪ ،ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻣﺼﺎﻧﻌﻪ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ،ﻭﻟﻰ ﻣـﺼـﺎﻧـﻌـﻪ
ﺑـﻴـﺶ ﺍﺯ ﺍﻳـﻨـﻬـﺎﺳـﺖ .ﺁﻧـﮕـﺎﻩ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻋـﻠﻰ)ﻉ( ﭘـﻴـﺸـﻨـﻬـﺎﺩ
ﻛـﻮﺗـﺎﻩ ﺁﻣـﺪﻥ ﺩﺭ ﻋﺰﻝ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻣﻰﺷﺪ ،ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺩﺭ ﺗﻌﺒﻴﺮﺍﺕ ﻋﻠﻰ)ﻉ(
ﻭ ﻳﺎﺭﺍﻧﺶ ﻧﻮﻋﻰ ﻣﺼﺎﻧﻌﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻰﺷــﺪ .ﻋﻠــﻰ ﺣـﺘـﻰ ﺍﺯ ﺍﻳـﻨـﻜـﻪ
ﺑـﻪﺧﺎﻃﺮ ﻣﺼﻠﺤﺖ ،ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﻮﻉ ﻣﺼﻠﺤﺖﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ ﺧﻮﺩ
ﺭﺍ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﻰ ﺩﻫﻨﺪ ،ﻳﻚ ﺳــﺎﻋﺖ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺩﻫﺪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺳﺮ ﻛﺎﺭ
ﺧﻮﺩ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺍﻣﺘﻨﺎﻉ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺼﺎﻧﻌﻪ ﻣﻰﺩﺍﻧﺴﺖ «.ﻭ ﺩﺭ ﺟﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮ
ﺍﺳﺘﺎﺩ ﻣﻄﻬﺮﻯ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ» :ﻗﺮﺁﻥ ﻛﺮﻳﻢ ﻟﻐﺖ »ﺍﺩﻫﺎﻥ« ﺭﺍ
ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺩﺭ ﻋﺮﻑ ﺍﻣﺮﻭﺯ »ﻣﺪﺍﻫﻨﻪ« ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﺮﺩﻩ
ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﺍﺩﻫﺎﻥ ﻳﻌﻨﻰ ﺭﻭﻏﻦ ﻣﺎﻟﻰ؛ ﺩﺭ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻓﺎﺭﺳﻰﺯﺑﺎﻧﺎﻥ،
»ﺷﻴﺮﻩ ﻣﺎﻟﻰ« ﻳﺎ »ﻣﺎﺳﺖﻣﺎﻟﻰ« ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﺍﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻ
ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩﻯ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﺮﺩﻩ ﻣﻰﺷــﻮﺩ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺍﻣﺮﻯ ﺑﻪ ﺟـﺎﻯ ﺍﻳـﻨـﻜـﻪ
ﺑـﻪﻃـﻮﺭ ﺟـﺪﻯ ﺍﺟـﺮﺍ ﺷــﻮﺩ ،ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕﺳﺎﺯﻯ ﺑﺪﻭﻥ ﺣﻔﻆ ﻣﺤﺘﻮﺍ
ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻣﻰﺷــﻮﺩ .ﻗـﺮﺁﻥ ﻣـﻰﻓـﺮﻣـﺎﻳـﺪ ﻛـﻔـﺎﺭ ﺩﻭﺳـــﺖ ﺩﺍﺭﻧـﺪ
ﻛـﻪ ﺗـﻮ ﺍﻫــﻞ ﻣﺪﺍﻫﻨﻪ ﻣﻰﺑﻮﺩﻯ ﺗﺎ ﻣﺪﺍﻫﻨﻪ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ؛ ﻣﺜﻼ ﺻﻮﺭﺕ
ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﺮﺍﺩﺭﻯ ﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮﻯ ،ﺻــﻮﺭﺕ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﺭﺑﺎ ﻣﺤﻔﻮﻅ
ﻣﻰﺑﻮﺩ ،ﺍﻣﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻭ ﻣﺤﺘﻮﺍ ،ﻧﻪ .ﺧﻼﺻﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﻭﺳــﺖ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺗﻮ
ﺍﻫﻞ ﻣﺼﺎﻧﻌﻪ ﺑﻮﺩﻯ ،ﻭ ﻧﻴﺴﺘﻰ .ﭘﺲ ﺳﻤﺒﻞ ﻛﺮﺩﻥ ،ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕﺳﺎﺯﻯ
ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻛﺮﺩﻥ ،ﻣﺼﺎﻧﻌﻪ ﺍﺳﺖ«.
ﭘﺲ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺳــﻴﺮﻩ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﻴﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺷــﻜﻞ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﺸﺎﻥ
ﺣﻘﻴﻘﺖﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﻃﻰ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﻪﺩﻻﻳﻠﻰ
ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻋﺪﻡ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﺑﺎ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﻭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻧﺎﻣﺴﺘﻌﺪ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﻭ ﺻﺒﻐﻪ
ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺍﺳﻼﻡ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﻋﺮﺑﺴــﺘﺎﻥ ،ﻣﺎﻧﻊ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺕ
ﺣﻘﻴﻘﺖﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ،ﺍﻭﻻ ﻭ ﺑﺎﻟﺬﺍﺕ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﭘﻴﺎﺩﻩ ﻛﻨﻨﺪ .ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ
ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﺳﺮ ﺧﻴﺮﺧﻮﺍﻫﻰ ﺑﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﻰﺍﻟﻤﺜﻞ
ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻛﺎﺭﻯ ﻧﺪﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺵ ،ﺍﻣﺎ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ ﺍﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮﺍﺳــﺖ ﺍﻫﻞ
ﻣﺼﺎﻧﻌﻪ ﻭ ﻣﺼﻠﺤﺖﺍﻧﺪﻳﺸــﻰﻫﺎﻯ ﻧﺎﺭﻭﺍ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻯ
ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻣﻰﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺧﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﺎﺟﺮﺍﻯ ﺻﻔﻴﻦ ﻧﺸــﻮﺩ .ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ
ﻛﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﻴﺮ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻯ ﺭﻗﻢ ﻣﻰﺧﻮﺭﺩ
ﻛﻪ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﻏﺪﻩ ﺳــﺮﻃﺎﻧﻰ ،ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺭﺍ
ﺭﻳﺸــﻪﻛﻦ ﻛﻨﻨﺪ .ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺟﻨــﮓ ﺻﻔﻴﻦ ﺭﺥ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺩﺭ
ﺍﺛﺮ ﻣﺎﺟﺮﺍﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺣﺎﺩﺙ ﺷــﺪ ،ﻛﺎﺭ ﺑﻪ ﺣﻜﻤﻴﺖ ﻛﺸﻴﺪ ،ﺣﻜﻤﻴﺘﻰ
ﻛﻪ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﻴﺮ ،ﻋﻄﻒ ﺑﻪ ﻧﮕﺎﻩ ﺣﻘﻴﻘﺖﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪﺷــﺎﻥ ﺑﻪ ﻫﻴﭻﻭﺟﻪ
ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ .ﻳﻌﻨﻰ ﺍﻳﻦ ﺣﻜﻤﻴﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷــﺪ ﻭ
ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻧﺎﮔﻮﺍﺭ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺗﺸــﻴﻊ ﺛﺒﺖ ﺷﺪ .ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻭﻗﺘﻰ
ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺍﺯ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺩﻓﺎﻉ ﻛﻨﻨﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﺷــﺮﻭﻉ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ
ﻭ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨــﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﻴﺮ ﻫﻢ ﺗﻦ ﺑﻪ ﺣﻜﻤﻴﺖ ﺩﺍﺩﻧﺪ
ﻭﻟﻰ ﺍﻳﻦ ﺩﺳــﺘﻪ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻏﺎﻓﻞ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺣﻀﺮﺕ
ﺍﻣﻴﺮ ﻣﻰﺧﻮﺍﺳﺖ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖﺳﻨﺠﻰ ﺑﺰﻧﺪ ،ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﺻﻔﻴﻨﻰ
ﺭﺥ ﻧﻤﻰﺩﺍﺩ .ﺩﺭ ﺍﺻــﻞ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻧــﮕﺎﻩ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎﻫﻰ
ﺣﻘﻴﻘﺖﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﺑﻮﺩ ،ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺣﻜﻤﻴﺖ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩ .ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﻳﻦ ﺻﻠﺢ
ﺍﺭﺯﺷﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺕ ﺍﻭﻻ ﻭ ﺑﺎﻟﺬﺍﺕ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﻴﺮ ﻧﺪﺍﺭﺩ .ﺍﻳﻦ ﺻﻠﺢ
ﻳﻚ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ
ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻫﻢ ﺣﺴﺐ ﺿﺮﻭﺭﺕﻫﺎﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﻫﺮﺣﺎﻟﺖ ﺍﻳﻦ
ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻳﻚ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺍﻭﻻ ﻭ ﺑﺎﻟﺬﺍﺕ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺗﺼﻤﻴﻤﻰ ﺛﺎﻧﻴﺎ ﻭ ﺑﺎﻟﻌﺮﺽ
ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎﺩﻯ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﻣﻰﺷﺪ
41
ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺳﺪ ﺭﺍﻩ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺕ ﺍﻭﻻ ﻭ ﺑﺎﻟﺬﺍﺕ
ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ،ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺏ ﻣﻔﺘﻮﺡ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺍﻫﻢ ﻭ ﻣﻬﻢ ﺭﺍ ﺩﺧﺎﻟﺖ
ﺩﺍﺩ ﻭ ﺗﺼﻤﻴﻤــﻰ ﺑﺎﻟﻌﺮﺽ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﻛﺮﺩ .ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻭﺻﺎﻑ ﻣﺎ ﻣﻰﺑﺎﻳﺴــﺖ
ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﻗﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷــﻴﻢ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ،ﺗﺼﻤﻴﻤﻰ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ
ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺕ ﺑﺎﻟﺬﺍﺕ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ ،ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﻥ
ﺗﺎﻣﻞ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻧﻜﺮﺩ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺩﺭ ﭘﺲ ﻫﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺎﻟﻌﺮﺽ،
ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻄﻒ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺪﻳﻞ ﻣﺎ ﺑﻪ
ﺁﻥ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺎﻟﻌﺮﺽ ،ﺍﺭﺯﺵ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺎﻟﺬﺍﺕ ﺭﺍ ﻧﻤﻰﺩﻫﻴﻢ.
ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢ ﺑﻪ ﺳﻴﺮﻩ ﻋﻤﻠﻰ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ( .ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ
ﺻﻠﺢ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ .ﺁﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﺻﻠﺢ ﻫﻢ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺩﺳﺘﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺕ
ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻭ ﺑﺎﻟﻌﺮﺽ ﺍﺳﺖ؟
ﺍﺗﻔﺎﻗــﻰ ﻛــﻪ ﺩﺭ ﺯﻣــﺎﻥ ﺣﻀــﺮﺕ ﺍﻣﻴــﺮ ﺭﺥ ﻣﻰﺩﻫــﺪ ﺑــﻪ ﺯﻣﺎﻥ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ( ﻧﻴﺰ ﺗﺴﺮﻯ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻫﻢ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ
ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ،ﺗﺼﻤﻴﻤﻰ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﺮ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ ﻭ ﺗﻦ ﺑﻪ
ﺻﻠﺢ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﺪﻫﻨﺪ .ﺍﮔﺮ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺎﻟﻌﺮﺽ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ
ﺭﺍ ﺑﺎ ﺗﺼﻤﻴﻤــﺎﺕ ﺍﻭﻻ ﻭ ﺑﺎﻟﺬﺍﺕ ﺧﻠﻂ ﻛﻨﻴﻢ ،ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﺻﻠﺢ ﺭﺍ ﺯﻳﺮ
ﺳﻮﺍﻝ ﻧﻤﻰﺑﺮﻳﻢ . .ﺍﻳﻦ ﺻﻠﺢ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻳﻚ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﻴﺮﻭﻧﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ( ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﺍﮔﺮ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ( ﺑﺼﻴﺮﺕ
ﻻﺯﻡ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺯﻣﻴﻨﻪﺳﺎﺯﻯ ﻭ ﺭﻭﺷﻨﮕﺮﻯ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺣﻀﺮﺕ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ( ﺍﻃﺎﻋﺖ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ ﻫﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﻣﺎﺟﺮﺍ ﺑﻪ ﺻﻠﺢ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ
ﺧﺘﻢ ﻧﻤﻰﺷﺪ .ﭘﺲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ( ﻫﻢ ﻳﻚ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺎﻟﻌﺮﺽ
ﺍﺳﺖ ﻭ ﺣﺴﺐ ﺿﺮﻭﺭﺕﻫﺎ ﻭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ
ﺍﺭﺯﺵ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺕ ﺍﻭﻻ ﻭ ﺑﺎﻟﺬﺍﺕ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭﻟﻮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﻳﻚ ﺍﻣﺎﻡ
ﻣﻌﺼﻮﻡ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ .ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻌﺼﻮﻡ ﺍﺯ ﺳﺮ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻭ ﻣﺼﻠﺢ ﺯﻣﺎﻧﻪ
ﺍﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴــﻢ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﻭﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑــﺎ ﻳﻚ ﺑﺤﺚ ﺟﻮﻫﺮﻯ ﺑﻪ
ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺫﺍﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ( ﻭ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻣﻰﭘﺮﺩﺍﺯﻳﻢ ،ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ
ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺎﻫﻮﻯ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺻﻠﺢ ﺁﻧﻬﺎ ﻳﻚ
ﺻﻠﺢ ﻋﺮﺿﻰ ﺍﺳﺖ.
ﺷـﻤﺎ ﺍﺷـﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻳﺪ ﻛﻪ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴـﻦ)ﻉ( ﺭﻭﺷﻨﮕﺮﻯ
ﻧﻜﺮﺩﻧﺪ .ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﻘﻄﻊ ﭼﻪ ﻋﺎﻣﻠﻰ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ
ﺭﻭﺷﻨﮕﺮﻯ ﺍﺯ ﺳـﻮﻯ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴـﻦ)ﻉ( ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ
ﺷﻮﺩ؟
ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺭﺍﻩ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ( ﺭﺍ
ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﻰﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺭﻭﺷﻨﮕﺮﻯ ﻣﻰﺯﺩﻩﺍﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻭ ﻧﻔﻮﺫ
ﻛﻼﻡ ﻛﺎﻓﻰ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ .ﻳﻌﻨﻰ ﺁﻥ ﻋﺪﻩ ﻭ ﻋﺪﻩ ﻛﺎﻓﻰ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻧﺒﻮﺩ.
ﺣﻀﺮﺕ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺟﻮﺍﺩﻯﺁﻣﻠــﻰ ﺗﻌﺒﻴﺮﻯ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﻛﻪ ﺍﺯ
ﺳــﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺭﻫﺒﺮﻯ ،ﻣﻜﺘﺐ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ،ﺩﻭ ﻋﻨﺼﺮ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﻭ ﻣﻜﺘﺐ ﺩﺭ
ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺑﻮﺩ .ﻳﻌﻨﻰ ﺩﻳﻦ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ(
ﺑــﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺁﻥ ﺁﻣﺎﺩﮔﻰ ﻻﺯﻡ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷــﺘﻨﺪ .ﺍﮔﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ
ﺁﻣﺎﺩﮔﻰ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺣﺠﻪﺍﻟﻮﺩﺍﻉ ﭘﺸﺖ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ
ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺯ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ،ﺍﺻﻞ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻓﺮﺍﻣﻮﺷﻰ ﺳﭙﺮﺩﻩ
ﻣﻰﺷــﺪ .ﻣﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺩﺍﺭﻡ ﻛﻪ ﺑﻪﺭﻏﻢ ﺭﻭﺷــﻨﮕﺮﻯﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺻﻮﺭﺕ
ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ ،ﻣﺮﺩﻡ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻻﺯﻡ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ .ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮﺍ ﺳﻮﻳﻪ ﺩﻳﮕﺮﻯ
ﻫﻢ ﺩﺍﺭﺩ ،ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳــﺖ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﻣﺮﺩﻡ ﺁﻣﺎﺩﮔﻰ ﻻﺯﻡ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭﻟﻰ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ(
ﻛﻪ ﺑﺮﺣﻖ ﺑﻮﺩﻧﺪ ،ﭼﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ ﺑﻪ ﺭﻭﺵﻫﺎﻯ ﻗﻬﺮﺁﻣﻴﺰ ﺩﺳﺖ
ﻧﺰﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺳﻠﺐ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻭ ﺁﺯﺍﺩﻯ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ ﺭﺍ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻛﻨﻨﺪ؟
ﭼﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﺑﺰﺭﮔــﻮﺍﺭﺍﻥ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺍﺻﻼﺡ ﺍﻣﻮﺭ ﺩﺳــﺖ ﺑﻪ ﻛﻮﺩﺗﺎ ﻭ ﺗﺮﻭﺭ
ﻧﺰﺩﻧﺪ؟ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻗﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷــﻴﺪ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﻣﻰﺧﻮﺍﺳﺖ
ﺩﺳــﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺵﻫﺎ ﺑﺰﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻣــﺎﻡ ﻋﻠﻰ ﻧﺒﻮﺩ .ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ ﺍﮔﺮ
ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻧﺎﻡ ﺑﻠﻨﺪﻯ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﻧﻪ ﺷﺮﻋﺎ ﺑﻪ
ﺧﻮﺩﺷــﺎﻥ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺍﺧﻼﻗﺎ .ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺭﺍ
ﻣﺠﺎﺯ ﻧﻤﻰﺩﺍﻧﺴــﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﻣﺮﺩﻡ ،ﺣﻜﻮﻣﺘﻰ
ﺭﺍ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺣﻜﻮﻣﺘﺶ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺗﻮﺳــﻞ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﻮﺭ ﺑﺴﻂ ﻭ
ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺩﻫﺪ .ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ،ﻧﻜﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎ ﺑﺎﺯﺗﺎﺏ
ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻣﺮﺩﻡﺳﺎﻻﺭﻯ ﺩﻳﻨﻰ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﻣﺮﺩﻡﺳﺎﻻﺭﻯ ﺩﻳﻨﻰ،
ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺖ ﻳﺎ ﻗﺎﻧﻮﻧﻴﺖ ﻳﻚ ﻧﻈﺎﻡ ﺳﻴﺎﺳﻰ ،ﺩﺭ ﮔﺮﻭ ﺩﻭ ﻋﻨﺼﺮ ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ
ﻭ ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ ﻋﺎﻣﻪ ﺍﺳــﺖ .ﭘﺲ ﻣﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ(
ﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻦ)ﻉ( ﺑﺮﺣﻖ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺖ.
ﺭﻭﺷــﻨﮕﺮﻯﻫﺎ ﺣﺘﻰ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺳﻜﻮﺕ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﻴﺮ)ﻉ( ﻫﻢ ﺻﻮﺭﺕ
ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ ﺍﻣﺎ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺟﻮﺍﺏ ﻧﺪﺍﺩ .ﺑﺮﺧــﻰ ﺍﻭﻗﺎﺕ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﺎﻧﺪ
ﺗﺎ ﻣﻴﻮﻩ ﺑﺮﺳــﺪ .ﺩﺭ ﻣﻘﻄﻌﻰ ﻣﻴﻮﻩ ﺭﺳــﻴﺪ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﻓﻮﺝ ﻓﻮﺝ ﺑﻪﺳﺮﺍﻍ
ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﺭﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﻄﻊ ﺩﻳﮕﺮﻯ
42
ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺳﺖ ﺍﺯ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻭ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻨﺪ .ﺷﺎﻳﺪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(
ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺭﺳــﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺭﻭﺷﻨﮕﺮﻯ ﻻﺯﻡ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﻌﺒﺮ
ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺷﺨﺺ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﻣﻰﮔﺬﺭﺩ.
ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻠﻰ ﻛﻪ ﺷـﻤﺎ ﺩﺭ ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ ﺳـﻮﺍﻝ ﺍﻭﻝ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻛﺮﺩﻳﺪ
ﭼـﻪ ﺍﺗﻔﺎﻗـﻰ ﺭﺥ ﻣﻰﺩﻫﺪ ﻛـﻪ ﻗﻴـﺎﻡ ﻋﺎﺷـﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ؟
ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺎﺟﺮﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ،ﺍﻳﻦ
ﺻﻠﺢﻫﺎﻯ ﭘﻰﺩﺭﭘﻰ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻭ ﺳﻮﻯ ﺩﻳﮕﺮﻯ
ﺭﻫﻨﻤﻮﻥ ﻛﻨﺪ .ﻳﻌﻨــﻰ ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑــﺎ ﻳﻚ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻰ ﻭ
ﺍﺣﺘﻴﺎﻁ ﺳــﺮ ﻭ ﻛﺎﺭ ﺩﺍﺭﻳﻢ ،ﺣﺴــﺐ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻰ ﻛﻪ ﺭﺥ ﻣﻰﺩﻫﺪ
ﻭ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺕ ﺑﺎﻟﻌﺮﺿﻰ ﻛﻪ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻰﺷــﻮﺩ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﻓﺴﻖ ﻋﻠﻨﻰ ﻭ
ﺁﺷــﻜﺎﺭ ﻳﺰﻳﺪ ﻣﻰﺭﺳﺪ .ﺧﻮﺩ ﻫﻤﻴﻦ ﻓﺴــﻖ ﻋﻠﻨﻰ ﻭ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ
ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮﻯ ﺧﺎﺹ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻛﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﻳﻚ
ﻧﻘﻄﻪ ﻗﻮﺕ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺁﻥ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺻﻒ ﺣﻖ ﻭ
ﺑﺎﻃﻞ ﻛﺎﻣﻼ ﺭﻭﺷﻦ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﺁﻥ ﺩﺭﻫﻢﺁﻣﻴﺨﺘﮕﻰ ﻭ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻰﻫﺎﻯ
ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﺎﻭﻳــﻪ ﺟﺎﻯ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺮﺯﺑﻨﺪﻯ ﺭﻭﺷــﻦ ﻣﻰﺩﻫﺪ.
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺷﻬﺎﺩﺕﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﻭ ﻗﻬﺮﻯ ﻭ
ﻣﺼﺎﻑ ﺳﺨﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻫﻢ ﺭﻭﺷﻦﺗﺮ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ
ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﺳــﻼﻡ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﺍﺯ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺍﺻﻠﻰ ﻭ ﺣﻘﻴﻘﻰ
ﺧﻮﺩﺵ ﺩﻭﺭ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺍﺛﺮﻯ ﺍﺯ ﺳﻴﺮﻩ ﭘﺪﺭ ﻭ ﺟﺪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﺎﻗﻰ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺮﻩ
ﺭﺍ ﺯﻧﺪﻩ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻧﺸﺮ ﺍﺳﻼﻡ ﻧﺎﺏ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﻭ ﻋﻠﻮﻯ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ .ﻣﻦ
ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻳﻚ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺫﻭﻗﻰ ﻭ ﻣﺨﺘﺺ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﻡ
ﺩﺍﺭﻡ ﻭ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻣﻰﺧﻮﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻗﻴﺎﻡ
ﺧﻮﺩﺵ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻨــﺪ ﻛﻪ ﺍﻯ ﻣﺮﺩﻡ! ﺻﻠﺢ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ،ﺻﻠﺤﻰ
ﺍﺯ ﺭﻭﻯ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻭ ﺗﺼﻤﻴﻤﻰ ﺑﺎﻟــﺬﺍﺕ ﻧﺒﻮﺩ ،ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﻰ ﻋﺮﺿﻰ
ﺑﻮﺩ .ﻫﻤﮕﺎﻥ ﺑﺪﺍﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺑﺎﺷﺪ
ﻭ ﺻﻠﺤﻰ ﺭﺥ ﻧﺪﻫﺪ .ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻧﺎﺩﺭﺳﺘﻰ ﻭﺟﻮﺩ
ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﺳــﻴﺮﻩ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺟﺪﺍ ﻣﻰﻛﺮﺩ ﻭ ﻣﻰﮔﻔﺖ
ﺳﻴﺮﻩ ﺣﺴﻨﻰ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺳﻴﺮﻩ ﺣﺴﻴﻨﻰ ﺁﻥ .ﻳﻌﻨﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﻭ
ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ( ﺣﺴﺐ ﻭﻳﮋﮔﻰﻫﺎﻯ ﺷﺨﺼﻰ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ
ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺻﻠﺢ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻫﻢ ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳــﺎﺱ
ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ .ﺍﻳﻦ ﺍﺷــﺘﺒﺎﻩ ﺍﺳــﺖ .ﻫﺮ ﺩﻭ ﺍﻳﻦ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭﺍﻥ
ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻌﺼﻮﻡ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﻳﻚ ﺟﻮﻫﺮ ﻭ ﻣﺎﻣﻮﺭﻳﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ
ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ ﺩﻭ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ.
ﻣﺨﺘﺼﺮﻯ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻓﻠﺴـﻔﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺗﻮﺿﻴﺢ
ﺩﻫﻴﺪ.
ﺑﻪﺯﻋﻢ ﻣﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﺧﻮﺩ
ﺣﻀﺮﺕ ﺍﺑﺎﻋﺒﺪﺍﷲ ﻣﻄﺮﺡ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ» :ﺍﻧﻲ ﻟﻢ
ﺍﺧﺮﺝ ﺍﺷﺮﺍ ﻭ ﻻ ﺑﻄﺮﺍ ﻭ ﻻﻣﻔﺴﺪﺍ ﻭ ﻻﻇﺎﻟﻤﺎ ﺍﻧﻤﺎ ﺧﺮﺟﺖ ﻟﻄﻠﺐ ﺍﻻﺻﻼﺡ
ﻓﻲ ﺍﻣﺔ ﺟــﺪﻱ ﻭ ﺍﺭﻳﺪ ﺍﻥ ﺍﻣﺮ ﺑﺎ ﻟﻤﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﺍﻧﻬﻲ ﻋﻦ ﺍﻟﻤﻨﻜﺮ ﻭﺍﺳــﻴﺮ
ﺳﻴﺮﻩ ﺟﺪﻱ ﻭ ﺍﺑﻲ« .ﺣﺮﻑ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ
ﻛﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﺍﺻﻼﺡ ﺩﺭ ﺍﻣﺖ ﺟﺪﻡ ﻭ
ﭘﺪﺭﻡ ﻫﺴﺘﻢ ﻭ ﻗﺼﺪ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﺩﺍﺭﻡ ﻭ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﻢ
ﺑﻪ ﺳــﻴﺮﻩ ﭘﺪﺭﻡ ﻭ ﺟﺪﻡ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻢ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺭﺍ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ
ﺑﺮﺧﻰ ﺍﻭﻗﺎﺕ ﺗﻌﺎﺑﻴﺮ ﻧﺎﺩﺭﺳﺘﻰ ﺍﺯ ﺑﺤﺚ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ
ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﻭ ﺩﺭ ﺩﻝ ﺣﻜﻮﻣﺖ
ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﻫﻢ ﺷــﺎﻫﺪ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺳــﻄﺤﻰ ﻭ ﺗﻨﻚ ﺍﺯ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻑ ﻭ
ﻧﻬﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﻫﺴــﺘﻴﻢ .ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ،ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﺭﺍ
ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻣﻄﻬﺮﻯ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺧﻮﺩ ﺍﻣﺎﻡ)ﺭﻩ( ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﻛﻼﻥ
ﻭ ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ ﻭ ﻣﺮﺍﺗــﺐ ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻥ ﻗﺎﺋﻞ
ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ .ﻳﻚ ﺯﻣﺎﻧﻰ ،ﺑﺤﺜﻰ ﺑﻴﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻭ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺩﻋﻮﺕ
ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﻫﺴــﺖ ﻛﻪ ﺧﺐ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﭼﻴﺰﻯ ﺍﺳــﺖ
ﻛﻪ ﺟﺎ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﻣﺎ ﻣﻨﻜﺮ ﺁﻥ ﻧﻴﺴــﺘﻴﻢ ،ﺍﻣﺎ ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﺍﺳﺎﺳﻰ
ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳــﺖ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ
ﺣﻜﻮﻣــﺖ .ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺣﺮﻑ ﺧﻮﺩﺷــﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺰﻧﻨﺪ ﻭ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻗﺎﻋﺪﻩﻫﺎﻯ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻰ ﻫﻢ ﺩﺍﺭﻳﻢ» .ﺍﻟﻨﺼﻴﺤﻪ ﻻﺋﻤﻪ ﺍﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ«،
ﺑﺤﺚ ﺣﻖ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻭ ...ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤــﻪ ﺑﺮﻣﻰﮔﺮﺩﺩ ﺑﻪ ﻧﻈﺎﺭﺗﻰ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ
ﻣﻰﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﺮ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﺣﻜﻮﻣﺘﺸﺎﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ .ﺩﻭ ﺳﻄﺢ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻢ
ﺑﺮﻣﻰﮔﺮﺩﺩ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﺳﻄﺢ ﺩﺭﻭﻥ ﺩﻭﻟﺖ .ﻳﻌﻨﻰ ﺩﻭﻟﺖ
ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺧﻮﺩﺵ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﻛﻨﺪ ﻭ ﻣﺎ
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻫﻢ ﻣﺸﻜﻞ ﺩﺍﺭﻳﻢ .ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎ ﺧﻮﺩﺵ ﻫﻴﭻ
ﺍﻣــﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬــﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮﻯ ﻧــﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺍﻭﻗﺎﺕ
ﺍﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺕ ﺯﻳﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﻻﭘﻮﺷﺎﻧﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ
ﻣﺎ ﺩﺭ ﺳــﻴﺮﻩ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﻴﺮ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻚ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﺍﺯ
ﺧﻄﺎﻫﺎﻯ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭﮔﺬﺭ ﺍﻣﺎ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺍﺯ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﺧﻄﺎﻯ ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ
ﺗﺤﺖ ﺍﻣﺮﺷــﺎﻥ ﺩﺭﻧﻤﻰﮔﺬﺭﻧﺪ .ﭘﺲ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺳﻴﺮﻩ ﻭ ﺟﻮﻫﺮﻩ
ﻋﻤﻞ ﻫﺮ ﺳــﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﻳﻜﻰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﺮ ﺳﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﻘﻖﺑﺨﺶ
ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺑﺴﻂ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺧﺪﺍ ﺑﺎﺷﻨﺪ ،ﺍﻣﺎ ﺣﺴﺐ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻤﻜﻦ
ﺍﺳﺖ ﺳﻴﺮﻩ ﻋﻤﻠﻰ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﺎﺷﺪ .ﺍﻣﺎ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺑﺮﻧﻤﻰﮔﺮﺩﺩ ﺑﻪ
ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﻭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻭﺟﻮﺩﻯﺷﺎﻥ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻄﻰ ﺑﺮﻣﻰﮔﺮﺩﺩ
ﻛﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻰﺷﻮﺩ.
ﺳﺮﮔﺬﺷـﺖ ﺍﻳﻦ ﺳـﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰﺩﻫﺪ ﻛﻪ
ﻫﺮ ﺳﻪ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻭﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻰﺑﺎﻳﺴﺖ ﻣﺮﺩﻡ ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ ﺩﺳﺘﻴﺎﺑﻰ
ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣـﺖ ﻳﺎ ﺣﻔﻆ ﺁﻥ ﺷـﻮﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺻـﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮﺍﻯ
ﺍﻳﺸـﺎﻥ ﻭﺳـﻴﻠﻪﺍﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳﺖ .ﺣﻜﻮﻣﺖ
ﻣﻄﻠﻮﺏ ﺍﻳﻦ ﺳـﻪ ﺍﻣﺎﻡ ،ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻭﻳﮋﮔﻰ ،ﭼﻪ ﻭﻳﮋﮔﻰﻫﺎﻯ
ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺩﺍﺭﺩ؟
ﻣﻦ ﺑﺤﺚ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻓﻠﺴــﻔﻪ ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﺍﻳﻦ ﺳــﻪ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ ﺑﺮﻣﻰﮔﺮﺩﺍﻧﻢ.
ﺩﺭ ﺳﻴﺮﻩ ﺍﻳﻦ ﺳــﻪ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ ﺷﻤﺎ ﺍﻳﻦ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﺭﺍ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ
ﻛﻪ ﻋﻄﻒ ﺑﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪﻯ ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻳﻦ ﻭ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﻭﺟــﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ،ﺁﻧﻬﺎ
ﻣﻰﺑﺎﻳﺴــﺖ ﻗﻴﺎﻡﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﺻﻠﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺸــﻜﻴﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ.
ﺍﻣﺎ ﺑﺤﺚ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳــﺖ ﻛﻪ ﺁﻳﺎ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻣﺠﺎﺯﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺭﻭﺷﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ
ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺭﻭﺷــﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﻗﺪﺭﺕ ﺁﻥ
ﺭﺍ ﺑﺴﻂ ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺩﻫﻨﺪ؟ ﻓﻠﺴــﻔﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ ،ﻳﻚ
ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺩﻭ ﻣﻮﻟﻔﻪﺍﻯ ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺧﺎﺻﻰ ﺍﺯ ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺖ
ﺍﺳﺖ .ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺖ ﻳﺎ ﻗﺎﻧﻮﻧﻴﺖ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ
ﻛﻪ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻫﻢ ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ ﻋﺎﻣﻪ .ﺩﺭ
ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻛﺎﻣﻼ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ .ﺑﻪﺭﻏﻢ ﺍﻳﻨﻜﻪ
ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻏﺪﻳﺮ ﺧﻢ ،ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻰﺷﺎﻥ ﻗﻄﻌﻰ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ
ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺣﺴﺐ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻰ ﻛﻪ ﺭﺥ ﻣﻰﺩﻫﺪ ﻫﻴﭻ
ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺧﺎﺻﻰ ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ .ﻳﻌﻨﻰ ﻧﻪ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﻮﺩﺗﺎ ﻣﻰ ﺯﻧﻨﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺗﺮﻭﺭ.
ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺣﺘﻰ ﺣﺴــﺐ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻭﺣﺪﺕ ،ﺑﻪ ﺧﻠﻔﺎﻯ ﻭﻗﺖ ﻛﻤﻚ ﻫﻢ
ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ .ﺍﻣﺎ ﻭﻗﺘــﻰ ﻣﺮﺩﻡ ﻓﻮﺝ ﻓﻮﺝ ﻣﻰﺁﻳﻨﺪ ،ﭘــﺲ ﺍﺯ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎﺭ
ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻣﺮﺩﻡ ،ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺭﺍ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ» :ﻟﻮﻻ ﺣﻀﻮﺭ
ﺍﻟﺤﺎﺿﺮ ﻭﻗﻴــﺎﻡ ﺍﻟﺤﺠﺔ ﺑﻮﺟﻮﺩ ﺍﻟﻨﺎﺻﺮ ﻭﻣﺎ ﺍﺧــﺬ ﺍﷲ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﻌﻠﻤﺎء ﺍﻻ
ﻳﻘﺎﺭﻭﺍ ﻋﻠﻰ ﻛﻈﺔ ﻇﺎﻟﻢ ﻭﻻ ﺳﻐﺐ ﻣﻈﻠﻮﻡ ،ﺍﻟﻘﻴﺖ ﺣﺒﻠﻬﺎ ﻋﻠﻰ ﻏﺎﺭﺑﻬﺎ«؛
ﻳﻌﻨﻰ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﻌﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻧﺒﻮﺩﻧــﺪ ﻭ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺣﺠﺖ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺗﻤﺎﻡ
ﻧﻤﻰﻛﺮﺩﻧﺪ ،ﺭﺷﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳــﺖ ﻣﻰﮔﺬﺍﺷﺘﻢ .ﻣﺎ ﺩﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ
ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﻴﺮ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﺯ ﺁﺏﺑﻴﻨﻰ ﺑﺰ ﺑﺮﺍﻯ
ﻣﻦ ﻛﻢﺍﺭﺯﺵﺗﺮ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻌﺼﻮﻡ،
ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﺪ .ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﻳﻚ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺩﺭ
ﺟﻬﺖ ﺧﺪﻣﺖ ﻭ ﺑﺴﻂ ﻣﻌﺎﺭﻑ ﻭ ﺍﺧﻼﻕ ﺍﺳﺖ .ﺷﻤﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﻴﺮﻩ ﺭﺍ ﺩﺭ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻫﻢ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ .ﺍﻳﻦ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻄﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ
ﻛﻪ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﻪﺻﻮﺭﺗﻰ ﻣﻨﺤﺮﻑﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﻛﺎﻧﺎﻝ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ
ﺍﺳﻼﻡ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺗﺤﺖﺍﻟﺸﻌﺎﻉ ﻓﺸﺎﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﻳﻚﺳﻮ
ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻰ
ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﻰﺭﺳﺪ ﺩﺍﻝ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﻛﻮﻓﻪ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﺎ ﺁﻥ
ﺣﻀﺮﺕ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﻨﺪ .ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﺣﻜﻢ ﻫﻤﺎﻥ ﺻﺤﺒﺖ
ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﻴﺮ ﻣﻰﺷــﻮﺩ ﻛﻪ ﻟﻮﻻ ﺣﻀﻮﺭ ﺣﺎﺿــﺮ ....ﺍﺑﺎﻋﺒﺪﺍﷲ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ
ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻰﺭﺳﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺠﺖ ﺑﺮ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ
ﺣﺞ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﺎﺗﻤﺎﻡ ﻣﻰﮔﺬﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺭﺍﻩ ﻣﻰﺍﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻛﻮﻓﻪ
ﺭﺍﻫﻰ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ .ﺑﻌﺪ ﻛﻪ ﺳﺪ ﺭﺍﻩ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﺘﻮﺟﻪ
ﻣﻰﺷــﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻮﻓﻴﺎﻥ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﺷﺎﻥ ﺑﺎﻗﻰ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩﺍﻧﺪ ،ﺍﻋﻼﻡ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ
ﻛﻪ ﺍﺷــﻜﺎﻟﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻣﻦ ﺑﺮﻣﻰﮔﺮﺩﻡ .ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺗﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺯ
ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻴﺾﺍﻟﺪﻣﻮﻡ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﺧﺬﻳﻤﻰ ،ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ
ﻋﻤﺮ ﺳﻌﺪ ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ» :ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻯ ﺷــﻤﺎ ﻣﺮﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻦ ﻛﺸﺎﻧﺪ ﻭ
ﺍﮔﺮ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﺪ ﺑﺎﺯﻣﻰﮔﺮﺩﻡ« .ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻣﺮ
ﺩﺍﻳﺮ ﻫﺴﺖ ﺑﻴﻦ ﺑﻴﻌﺖ ﻭ ﻗﺘﺎﻝ .ﻳﻌﻨﻰ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﻰ ﻳﺎ ﺗﻮ ﺭﺍ
ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﻛﺸﺖ .ﺧﺐ ،ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﺎ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻫﻤﺎﻥ ﺩﻭ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺖ ﺭﺍ
ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ .ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺎ ﻭﺯﻥ ﻭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻰ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺣﻘﺎﻧﻴﺖ ﻗﺎﺋﻞ ﻫﺴﺘﻴﻢ
ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺳــﻨﮕﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺜﻞ ﻣﻨﻰ ﺑــﺎ ﻣﺜﻞ ﻳﺰﻳﺪﻯ ﺑﻴﻌﺖ
ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺁﻥ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻋﻈﻴﻢ ﺭﺥ ﻣﻰﺩﻫﺪ.
ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺧﻮﺩ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻛﺮﺑﻼ ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ ﻭ ﺗﻌﺎﺑﻴﺮ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﻭﺟﻮﺩ
ﺩﺍﺭﺩ .ﻟﻄﻔﺎ ﺍﻧﺪﻛﻰ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﺪ.
ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﺩﺛﻪ ،ﺑﺤﺚﻫﺎ ﻭ ﺗﺌﻮﺭﻯﻫــﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ.
ﺑﺮﺧﻰ ﺗﻨﻬﺎ ﺭﻭﻯ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺍﻧﮕﺸﺖ ﻣﻰﮔﺬﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﻌﺪ
ﺗﺌﻮﺭﻯ ﺭﻧﺞ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ .ﻳﻌﻨﻰ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﺮﺩ ﻭ
ﺑﻪ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺭﺳﻴﺪ ﺗﺎ ﻧﺠﺎﺕﺑﺨﺶ ﺍﻣﺖ ﺧﻮﺩﺵ ﺑﺎﺷﺪ .ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ
ﺭﺍ ﻧﻤﻰﭘﺴﻨﺪﻡ .ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ،
ﺗﻤﺎﻡ ﻗﺮﺍﺋﻦ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰﺩﻫﺪ .ﺍﻣﺎ ﺍﻳﺸﺎﻥ ،ﺍﺷﺮﺍﻑ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ
ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺣﻜﻮﻣﺘﻰ
ﻛﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺑﺴﻂﺩﻫﻨﺪﻩ ﺣﻖ ﻭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﭘﺎﻯ ﺷﻬﺎﺩﺕ
ﻫﻢ ﭘﻴﺶ ﺭﻓﺖ ﺍﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻗﺖ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺴﺖ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺍﻳﻦ ﻫﺪﻑ
ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ .ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻰ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﺳــﺘﻪﻫﺎﻯ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻰﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮﺩ .ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ
ﺩﻟﻴﻞ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﺑﻴﻌﺖ ﻣﺮﺩﻡ ﻛﺎﺫﺏ
ﺑﻮﺩﻩ ﻳﺎ ﺍﺳﺎﺳــﺎ ﺑﻴﻌﺘﻰ ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ،ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﺪ ﻣﻦ
ﺑﺮﮔﺮﺩﻡ ﻭﻟﻰ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻛﻪ ﺍﻣﺮ ﺩﺍﻳﺮ ﺑﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ
ﺯﻳﺮ ﺑﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﻌﺖ ﻧﻤﻲﺭﻭﻧﺪ .ﺍﮔﺮ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﮔﻰ ﺍﺑﺎﻋﺒﺪﺍﷲ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﻴﻌﺖ
ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻛﺮﺑﻼ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻧﻤﻰﺍﻓﺘﺎﺩ ،ﺭﻭﺷــﻨﮕﺮﻯ ﻣﻮﺭﺩﻧﻈﺮ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺭﺥ ﻧﻤﻰﺩﺍﺩ .ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﻳﺸﺎﻥ
ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺗﺸــﻜﻴﻞ ﻧﺪﺍﺩ ﺍﻣﺎ ﻣﻌﺎﺭﻑ ﺩﻳﻨﻰ ﻭ ﺷــﻴﻌﻰ ﺣﻔﻆ ﺷﺪ .ﺩﺭ
ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺁﻥ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻯ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﺎ ﺭﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻗﻮﻩ ﻣﺤﺮﻛﻪ ﻣﺎ ﺩﺭ
ﻣﻘﺎﻭﻣﺖﻫﺎﺳﺖ .ﺑﺎﻭﺭ ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﺮﺑﻼ ﺩﺭ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ
ﻣﺎ ﻧﺒﻮﺩ ،ﻣﻄﻤﺌﻨﺎ ﺣﺎﺩﺛﻪﺍﻯ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﻧﻘﻼﺏﺍﺳﻼﻣﻰ ﺷﻜﻞ ﻧﻤﻰﮔﺮﻓﺖ ﻭ
ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﺷﻜﻞ ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺮﻭﺯﻯ ﻧﻤﻰﺭﺳﻴﺪ .ﻣﻠﺘﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻓﻈﻪ
ﺗﺎﺭﻳﺨﻰﺍﺵ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﺮﺑﻼ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻇﻠﻢ
ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻭﻳﮋﻩ ﻋﺒﺮﺕﻫﺎﻯ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺩﺍﺭﺩ
ﻛﻪ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ.
ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺗﺎ ﺍﻧﺘﻬﺎ ﺩﺭﺱ ﻭ ﻋﺒﺮﺕ ﺍﺳﺖ .ﺍﺩﺏ ﺍﺑﺎﻋﺒﺪﺍﷲ
ﻭ ﻣﺘﺎﻧﺖ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻫﻤﻪ ﻭ ﻫﻤﻪ ﺩﺭﺱ ﻭ ﻋﺒﺮﺕ ﺍﺳﺖ.
ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰﺭﺳـﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﻭﻳﮋﮔﻰﻫﺎﻯ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮﺩﻯ
ﻫـﻢ ﺩﺍﺭﺩ .ﺍﮔﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳـﺖ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﺍﻳـﻦ ﻭﻳﮋﮔﻰﻫﺎ ﺭﺍ ﻫﻢ
ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ.
ﻣــﻦ ﻣﺪﺕﻫﺎ ﺭﻭﻯ ﻭﻳﮋﮔﻰﻫــﺎﻯ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﺑﺎﻋﺒﺪﺍﷲ ﻛﺎﺭ ﻛــﺮﺩﻩﺍﻡ .ﻳﻜﻰ ﺍﺯ
ﻭﻳﮋﮔﻰﻫﺎﻯ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﺑﺎﻋﺒــﺪﺍﷲ ﺭﺥ ﻧﻤﻰﺩﺍﺩ،
ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻋﻴﺎﻥ ﻧﻤﻰﺷﺪ .ﻳﻌﻨﻰ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻭ ﺳﻮﻳﻰ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ
ﺣﺘﻤﺎﻣﻰﺑﺎﻳﺴﺖﺣﻘﻰﻗﻴﺎﻡﻛﻨﺪﺗﺎﭼﻬﺮﻩﺑﺎﻃﻞﺭﻭﺷﻦﺷﻮﺩ.ﺍﻳﻦﻗﻀﻴﻪ
ﺟﺎﻳﮕﺎﻩﺗﻀﺎﺩﺭﺍﺑﻪﻣﺎﻧﺸﺎﻥﻣﻰﺩﻫﺪ.ﻳﻌﻨﻰﺑﺮﺧﻰﺍﻭﻗﺎﺕﺑﺎﻳﺪﻛﺎﺭﺑﻪﺍﻳﻨﺠﺎ
ﺑﻜﺸﺪ ﻛﻪ ﻣﺼﺎﻑ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﭼﻬﺮﻩ ﺯﺷﺖ ﻭ ﻛﺮﻳﻬﻰ ﺑﺮﻣﻼ ﺷﻮﺩ .ﻗﻴﺎﻡ
ﺍﺑﺎﻋﺒﺪﺍﷲ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻠﺖ ﻭ ﻭﻳﮋﮔﻰ ﺭﺍ ﺩﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﭼﻬﺮﻩ ﺯﺷﺖ
ﻣﻌﺎﻭﻳﻪﻭﻳﺰﻳﺪﻭﺍﺳﻼﻡﻣﻮﺭﺩﻧﻈﺮﺁﻧﻬﺎﻧﻤﺎﻳﺎﻥﺷﺪ.ﻧﻜﺘﻪﺩﻳﮕﺮﺍﻳﻨﻜﻪﺣﺎﺩﺛﻪ
ﻛﺮﺑﻼ ،ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮﺩﻯ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺗﺮﺍژﺩﻯ ﺍﺳــﺖ .ﻣﺎ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ
ﺗﺮﺍژﺩﻯﻫﺎﻯ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻳﻢ ﺍﻣﺎ ﺍﻧﺼﺎﻓﺎ ﻫﻴﭻﻛﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺍژﺩﻯﻫﺎ
ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮﺍژﺩﻯ ﻛﺮﺑﻼ ﻧﻴﺴــﺖ .ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺍژﺩﻯ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺷﻬﺎﺩﺕ
ﺭﺳﻴﺪﻥﻳﻚﻓﺮﺩﺑﺎﺍﺭﺯﺵﻧﻴﺴﺖ.ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﺍﻳﻦﺍﺳﺖﻛﻪﺍﻣﺎﻡﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(
ﺑﻪﺭﻏﻢﺍﻳﻨﻜﻪﻣﻰﺩﺍﻧﻨﺪﺯﻥﻭﻓﺮﺯﻧﺪﺷﺎﻥﺑﻪﺍﺳﺎﺭﺕﮔﺮﻓﺘﻪﻣﻰﺷﻮﻧﺪﻭﺍﻳﻦ
ﻗﻮﻡ ﭘﻠﻴﺪ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳــﺖ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺎﺭﺕ ،ﺍﺳﺎﺋﻪ ﺍﺩﺑﻰ ﻛﻨﻨﺪ ،ﻭﺍﺭﺩ ﻛﺎﺭﺯﺍﺭ
ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ.ﻳﻌﻨﻰﻓﻘﻂﻧﺒﺎﻳﺪﺑﻪﺍﻳﻦﺗﻮﺟﻪﻛﺮﺩﻛﻪﺗﻌﺪﺍﺩﻗﻠﻴﻠﻰﺑﻪﻣﺼﺎﻑ
ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻛﺜﻴﺮﻯ ﻣﻰﺭﻭﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﺷــﻬﺎﺩﺕ ﻣﻰﺭﺳﻨﺪ ،ﺑﻠﻜﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ
ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻰ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﺎ ﺁﻥ ﺩﺭﺟﻪ ﻏﻴﺮﺕ ﻭ ﺣﻤﻴﺖ
ﺁﮔﺎﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﺍﺗﻔﺎﻗﻰ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳــﺖ ﺭﺥ ﺩﻫــﺪ ﻭ ﻳﻚ ﮔﺎﻡ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ
ﻧﻤﻰﮔﺬﺍﺭﻧﺪ .ﻗﻴﺎﻡ ﻛﺮﺑﻼ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﻣﺼﻴﺒﺘﻰ ﻛﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻫﻢ ﻗﻴﺎﻡ
ﻋﻈﻴﻤﻰ ﺍﺳﺖ .ﻗﺴﻤﺘﻰ ﺍﺯ ﺯﻳﺎﺭﺕ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺩﻗﻴﻘﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ
ﻣﻰﻛﻨﺪ» :ﻣﺼﻴﺒﺘﺎ ﻣﺎ ﺍﻋﻈﻤﻬﺎ ﻭ ﺍﻋﻈﻢ ﺭﺯﻳﺘﻬﺎ ﻓﻰ ﺍﻻﺳﻼﻡ ﻭ ﻓﻰ ﺟﻤﻴﻊ
ﺍﻟﺴﻤﺎﻭﺍﺕ ﻭ ﺍﻻﺭﺽ« .ﻳﻌﻨﻰ ﭼﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﺰﺭگ ﻭ ﭼﻪ ﺩﺍﻍ ﮔﺮﺍﻧﻰ ﺑﺮﺍﻯ
ﺍﺳﻼﻡﻭﺩﺭﺗﻤﺎﻡﺁﺳﻤﺎﻥﻭﺯﻣﻴﻦ.ﭘﺲﺍﻳﻦﻭﺍﻗﻌﻪﻳﻚﺗﺮﺍژﺩﻯﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪ
ﻓﺮﺩﻭﺩﺭﻧﺘﻴﺠﻪﺑﺴﻴﺎﺭﺯﺍﻳﺎﺳﺖ.ﺍﻳﻦﻗﻴﺎﻡﺁﻧﭽﻨﺎﻥﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭﺍﺳﺖﻛﻪﻫﺮ
ﺳﺎﻝﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖﻭﺗﻌﺒﻴﺮﺟﺪﻳﺪﻯﺍﺯﺍﻳﻦﺣﺎﺩﺛﻪﻣﻰﻛﻨﺪ.
ﻣﻦ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻭ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻛﺮﺑﻼ ﺑﻪ
ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺎ ﻓﻠﺴــﻔﻪ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻭﺛﻴﻘﻰ ﺩﺍﺭﺩ .ﻛﻤﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻰ
ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ ﻭ ﺗﻌﺎﺑﻴﺮ ﻫﺴــﺖ ﻛﻪ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﺪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍ
ﺧﻠﻖ ﻛﻨﺪ ،ﻣﻼﺋﻜﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﺁﻳﺎ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﻰ ﻛﺴﻰ ﺭﺍ ﺧﻠﻖ ﻛﻨﻰ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻦ ﺧﻮﻥ ﺑﺮﻳﺰﺩ ﻭ ﻓﺴــﺎﺩ ﻛﻨﺪ؟ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﺏ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ
ﺻﺤﺮﺍﻯ ﻛﺮﺑﻼ ﻣﻰﺑﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﺣﺎﻝ ﻛﻪ ﺁﻥ ﻃﺮﻑ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ
ﺭﺍ ﮔﻔﺘﻴﺪ ،ﺍﻳﻦ ﻃﺮﻑ ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ .ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻪ ﺍﺳــﻄﻮﺭﻩﺍﻯ
ﻛﺮﺑﻼ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﺷﻮﺩ ،ﭼﻮﻥ ﺍﺳﻄﻮﺭﻩ ﻫﻢ ﻧﺴﺒﺘﻰ ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺣﻴﺎﺕ
ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻭ ﻣﺒﺪﺍ ﻭ ﻣﻌﺎﺩ ﺍﻭ ﺩﺍﺭﺩ.
43
ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﺍﻳﺎﺯﻱ:
ﻧﮕﺬﺍﺷﺘﻨﺪ
ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺮﮔﺮﺩﺩ
ﺣﺠﺖﺍﻻﺳـﻼﻡ ﺍﻳﺎﺯﻱ ﺍﺯ ﻋﻠﻤﺎﻱ ﺣﻮﺯﻩ ﻭ ﺩﺍﻧﺸـﮕﺎﻩ ﻣﻌﺘﻘﺪ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﺩﺭ ﭼﻨﺪ ﺣﻮﺯﻩ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ
ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳـﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ .ﺑﺎ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ
ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﻧﺸﺴﺘﻴﻢ.
ﻭﻗﺘـﻲ ﺍﺯ ﺷـﺎﺧﺼﻪﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻭﺭﺯﻱ ﺍﺋﻤـﻪ ﺻﺤﺒﺖ ﺑﻪ
ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻲﺁﻳﺪ ،ﺳـﺨﻦ ﺍﺯ ﻣﺒﺎﺣﺜﻲ ﻫﻤﭽـﻮﻥ ﺍﺧﻼﻕﻣﺪﺍﺭﻱ،
ﻗﺎﻧﻮﻥﻣﺪﺍﺭﻱ ،ﻋﺪﺍﻟﺖ ،ﻣﺸـﻮﺭﺕ ﻭ ...ﺑﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻲﺁﻳﺪ .ﻭﻟﻲ
ﻭﻗﺘﻲ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻭﺭﺯﻱ ﻭ ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﺩﺭ ﻗـﺮﺁﻥ ﻛﺮﻳﻢ
ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮﺩ ﺍﻛﺜﺮﺍ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺁﻳﻪ ﻣﺸـﻬﻮﺭ ﻭ ﺷﺎﻭﺭﻫﻢ
ﻓﻲﺍﻻﻣﺮ ﺍﺳـﺘﻨﺎﺩ ﻣﻲﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ
ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ .ﭼﺮﺍ؟
ﺁﻳﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﺩﻭ ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﻧﺨﺴﺖ ،ﺁﻳﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ
ﻃﻮﺭ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻌﻨﺎ ﻭ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﺳﺖ .ﺩﻭﻡ،
ﺁﻥ ﺩﺳــﺘﻪ ﺍﺯ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻭ ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﻳﻚ ﺑﻌﺪ
ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻫﻢ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺁﻳﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺻﺪﺭ
ﺁﻳﻪ ﻣﺸﻮﺭﺕ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺍﮔﺮ ﺗﻨﺪﺧﻮ ﺑﺎﺷﻲ
ﺩﻭﺭ ﻭ ﺑﺮﺕ ﻛﺴﻲ ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ،ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ
ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﻫﻞ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻭ ﺗﻨﺪﺭﻭﻱ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺧﻴﻠﻲ
ﺑﺪﺍﺧﻼﻗﻲ ﻭ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺩﺭﺷﺖﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﺒﺮﺩ .ﻳﻌﻨﻲ ﺭﻫﺒﺮ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ
ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﻣﻼﻃﻔﺖ ﻭ ﻋﻄﻮﻓﺖ ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.
ﻳﺎ ﺁﻳﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺍﺳــﺖ .ﮔﺮﭼﻪ ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﺍﻫﻞ ﻛﺘﺎﺏ
ﺍﺳــﺖ ﻭﻟﻲ ﻫﻤﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﻭ ﻛﻔﺎﺭ ﻭ ﻣﺸﺮﻛﻴﻦ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮﺩ.
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ»:ﺁﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷــﻤﺎ ﺍﺯ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺑﺮﻧﻤﻲﺁﻳﻨﺪ ﻭ
ﻛﺎﺭﻱ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺷﻬﺮ ﻭ ﺩﻳﺎﺭﺗﺎﻥ ﺧﺎﺭﺝ ﻛﻨﻨﺪ ﭼﻪ ﺩﻟﻴﻠﻲ
ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻗﺴــﻂ ﻭ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻧﻜﻨﻴﺪ «.ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ
ﻛﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﻜﻲ ﻛﻨﻴﺪ .ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﺁﻳﺎﺕ ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻲ ﻛﺮﺩﻥ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ
ﻳﺎ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻛﺮﺩﻥ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﻲﺷﻮﺩ.ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩﺵ ﺍﺻﻠﻲ
ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ »ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ،ﻭﻟﻲ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ
ﺟﻨﮕﻲ ﻫﻢ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ« .ﺍﻳﻦ ﺩﺳــﺘﻪ ﺍﺯ ﺁﻳﺎﺕ ﺧﻴﻠﻲ ﺟﺎﻟﺐ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻳﻨﻬﺎ
ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻢﻋﻘﻴﺪﻩ ﻭ ﻫﻢﻣﺬﻫﺐ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ
ﻣﻮﺍﻓﻖ ﻫﻢ ﻧﻴﺴــﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺷــﻤﺎ ﻧﻤﻲﺟﻨﮕﻨﺪ .ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ
ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺧﻮﺑﻲ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻛﻨﻴﺪ .ﺍﻳﻦ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﺍﺯ ﺁﻳﺎﺕ ﺍﺳﺖ .ﺁﻳﺎﺗﻲ ﺩﺍﺭﻳﻢ
ﻛﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺟﻨﮕﻨﺪ .ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ
44
ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ» :ﺍﮔﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﺗﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻛﻪ
ﺑﻪ ﺷــﻤﺎ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﭘﺎﺳــﺦ ﺑﺪﻫﻴﺪ «.ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﻖ
ﻧﺪﺍﺭﻳﺪ .ﺑﺎﺯ ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺍﻳﺮﻩ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺟﻨﮕﺪ
ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺣﺪﻱ ﻫﺴــﺖ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺎﺕ ﺍﮔﺮ
ﺣﺴﺎﺏ ﻛﻨﻴﻢ ﺣﺘﻲ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺟﻬﺎﺩ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺎﻣﻞ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ .ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺩﺭ
ﻗﺮﺁﻥ ﻛﺮﻳﻢ ﺩﺭ ﺳﻮﺭﻩ ﺣﺞ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﺮﻣﺎﻥ
ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷــﻤﺎ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ
ﻛﻨﻴﺪ ﭼﻮﻥ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺳﺘﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺳﺘﻢ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ
ﺷــﻤﺎ ﺩﻟﻴﻠﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺟﻬﺎﺩ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ
ﻛﺮﻳﻢ ﺟﻬﺎﺩ ﺍﺑﺘﺪﺍﻳﻲ ﻧﻴﺴﺖ ،ﺟﻬﺎﺩ ﺩﻓﺎﻋﻲ ﺍﺳﺖ .ﻳﻌﻨﻲ ﺷﻤﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ
ﺩﻓﺎﻉ ﻗــﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﺪ ﻧﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻗــﺮﺍﺭ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ .ﺍﻳﻨﻬﺎ
ﺩﺳــﺘﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺁﻳﺎﺗﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺁﻳﺎﺕ ﺭﺍ
ﻣﻄﺮﺡ ﻛﺮﺩﻳﻢ ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺁﻳﻪ ﺳﻮﺭﻩ ﺷﻮﺭﺍ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺁﻳﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﻮﺭﻩ ﺁﻝ
ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺍﻋﻼﻡ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺍﺻﻠﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ ﺧﻄﺎﺏ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﺻﻞ
ﻣﺸﻮﺭﺕ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﺍﺭﺩ .ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﺁﻳﺎﺕ ،ﺁﻳﺎﺕ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﻗﺮﺁﻥﻛﺮﻳﻢ ﺍﺳﺘﻨﺒﺎﻁ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﺪ ،ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ
ﻭﻳﮋﮔﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩﻳﻨﻲ ﺭﺍ ﭼﻪ ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﺪ؟
ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩﻳﻨﻰ ﻣﺘﻜﻰ ﺑﺮ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺻﻮﻝ
ﻭ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻫﺎﻯ ﻧﻈﺮﻯ ﻭ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﻯ ﺭﺍ ﻣﻬﻢ ﻣﻰﺷﻤﺎﺭﺩ ﻭ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺻﺤﻴﺢ
ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﺴــﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩﺗﻠﻘﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ ،ﺍﻣﺎ ﭼﻮﻥ ﻣﺴﺎﻟﻪﺍﻯ
ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﻯ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﻋﻘﻠﻰ ﻭ ﺍﺯ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﻭ ﺗﻜﻠﻴﻒ ،ﻟﺬﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺳﻌﻰ
ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺁﻥ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺭﺍﻩﻫﺎﻯ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻭ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻭ
ﻣﻮﺍﻧﻊ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻃﺮﻑ ﺳﺎﺯﺩ .ﺍﮔﺮ ﺷﺒﻬﺎﺕ ﻭ ﺍﺷﻜﺎﻻﺗﻰ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﺟﺎﻯ
ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ ﻭ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺭﺍ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻰ ﻧﻤﺎﻳﺪ .ﺗﺼﺮﻑ
ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺩﺭ ﺩﻝﻫﺎﻯ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﺟﺒﺎﺭ ﻭ ﺍﻛﺮﺍﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ
ﻛﺎﺭﺳــﺎﺯ ﻧﻴﺴﺖ ،ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻭ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻭﺭﺯﺍﻥ ﺑﻪ ﺭﺍﻩﻫﺎﻳﻰ
ﻣﺘﻮﺳــﻞ ﺷــﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻻﺯﻡ ﺭﺍ ﻛﺴﺐ ﻭ
ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺖ ﻭ ﺷــﻮﻕ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻨﻨﺪ .ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩﻳﻨﻰ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ
ﺟﻬﺖ ﺑﻪ ﺭﻭﺵﻫﺎﻳﻰ ﻫﺪﺍﻳﺖﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﻭ ﺷــﻮﻕ ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺰ ﺭﻭﻯ ﻣﻰﺁﻭﺭﺩ
ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺭﺍﻩ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺸﺮﻯ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮﺩﻩ ﻛﻪ
ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺍﺟﺒﺎﺭﻯ ﻭ ﺍﻛﺮﺍﻫﻰ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻌﻜﻮﺱ ﻣﻰﺩﻫﺪ ﺍﻓﺰﻭﻥ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ
ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻯ ﺩﻳﻦ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭ ﻧﻴﺴﺖ.
ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺌﻮﻟﻴﺖ ﻧﺨﺴــﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻣﻬﻢ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩﻳﻨﻰ
)ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎﻯ ﻣﺮﺩﻡ ﺳﺎﻻﺭ ( ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ
ﻣﻌﻨــﻮﻯ ﻭ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑــﻪ ﺍﻳﻤﺎﻥ ،ﺍﻣﻮﺭ ﻏﻴﺒــﻰ ﻭ ﺟﻬﺎﻥ ﺁﺧﺮﺕ
ﺍﺳــﺖ .ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﺻﻮﻟﻰ ﻣﺒﺘﻨﻰ
ﺑﺮ ﺍﺻﻮﻝ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﻯ ﺑﺎﺷــﺪ ،ﺍﻣــﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺣﻜﻮﻣــﺖ ﺩﺍﺭﻯ ﻓﻮﺍﻳﺪ ﻋﻤﻠﻰ
ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺩﻭﻟﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻛﺎﺭﻛﺮﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﻳﻤﺎﻥ
ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺁﺧــﺮﺕ ﺩﺭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩﻳﻨﻰ ﻧﻘﺶ ﺑﻨﻴﺎﺩﻳــﻦ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﻰﻛﻨﺪ.
ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺗﻤﺎﻡ ﻫﻢﻭﻏﻢ ﺣﻜﻮﻣــﺖ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺗﺮﻏﻴﺐ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ
ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻭ ﺑﺎﻭﺭ ﺑﻪﺍﻋﺘﻘﺎﺩﻫﺎﻯ ﺻﺤﻴﺢ ﻓﻄﺮﻯ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻣﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺸﻜﻞ
ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎﻯ ﺩﻳﻨﻰ ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺌﻮﻟﻴﺖ ﺍﺳﺖ ،ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺯ
ﻃﺮﻓــﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩﻳﻨﻰ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻠﺰﻡ ﺑﻪ ﺩﻋﻮﺕ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﺻﺤﻴﺢ
ﻣﻰﺩﺍﻧﺪ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﭘﺎﺳﺪﺍﺭ ﺳﻼﻣﺖ ﻓﻜﺮﻯ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻰﺷﻤﺎﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ
ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﺷﻨﺎﺳﻰ ﻭ ﻧﮕﺮﺍﻧﻰ ﺍﺯ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻓﺮﺍﻁ
ﺩﺭ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻯﻫــﺎ ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫﺎﻳﻰ ﻣﻠﺰﻡ ﻣﻰﺳــﺎﺯﺩ ﻛﻪ
ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻌﻜﻮﺱ ﺑﺪﻝ ﻣﻲﺷﻮﺩ .ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻯ
ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻳﻦ ﻫﺪﻑ ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺍﻣﻮﺭ ﺧﺎﺹ ﻣﺴــﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﻌﻨﻮﻯ
ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻰﺁﻳﺪ ﻛﻪ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻓﻀﺎﻯ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏﮔﺮﺍﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ
ﺭﺍﻩ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﺷﻮﺩ .ﺑﺎﺯ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﺎﺳﺪﺍﺭ
ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺁﺯﺍﺩﺍﻧﻪ ﻭ ﺁﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﻣﻮﻣﻨﺎﻥ ﺍﺳﺖ.
ﺍﺋﻤـﻪ ﻭ ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﺩﻳﻨﻲ ﭼﻪ ﻧﻘﺸـﻲ ﺩﺭ ﭘﻴﺸـﺒﺮﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻭ
ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩ ﺍﺯ ﻗﺮﺁﻥ ﻛﺮﻳﻢ ﺩﺍﺭﻧﺪ؟
ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﺷــﺪ ﺍﺯ ﻭﻳﮋﮔﻰﻫﺎﻯ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩﻳﻨﻰ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ
ﻣﺴــﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﻌﻨﻮﻯ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺌﻮﻟﻴﺖ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡﻫﺎﻯ
ﺳــﻨﺘﻰ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺩﺭ ﻣﺤﺪﻭﺩﻩ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻯﻫــﺎﻯ ﺣﺎﻛﻢ ﻭ
ﺍﻣﺎﻡ ﻣﺴــﻠﻤﻴﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ ،ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺷﻜﻞ ﻣﺘﺠﺪﺩﺍﻧﻪ ﺁﻥ
ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﻗﻮﺍﻯ ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ
ﻭ ﻣﺴــﺌﻮﻟﻴﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﻭ ﺣﺎﻛﻢ ﻳﺎ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﺣﺴﻦ ﺍﺟﺮﺍﻯ
ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎﺳﺖ ،ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ
ﻣﻰﮔﻴﺮﺩ .ﺍﺑﻦﺧﻠــﺪﻭﻥ ﺩﺭ ﺟﻬﺖﮔﻴﺮﻯ ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ:
»ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻰﻛﻮﺷــﺪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺍﺧﺮﻭﻯ ﻭ ﺩﻧﻴﻮﻯ ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ
ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺍﺧﺮﻭﻯ ﺑﺎﺯﻣﻰﮔﺮﺩﺩ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ ،ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺷــﺎﺭﻉ ﺗﻤﺎﻣﻰ
ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺩﻧﻴﻮﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﻛﺸﻒ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺍﺧﺮﻭﻯ ﺍﺳﺖ «.ﻣﺎﻭﺭﺩﻯ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ
ﺍﺑﻦﺧﻠﺪﻭﻥ ،ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻭ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎﻯ ﺩﻩﮔﺎﻧﻪ ﺣﺎﻛﻢ ﺭﺍ
ﻳﺎﺩﺁﻭﺭ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻭﻯ ﻧﮕﻬﺪﺍﺭﻯ ﺩﻳﻦ ﻭ ﺍﺻﻮﻝ
ﻣﺴﺘﻘﺮﻩ ﺁﻥ ﻭ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﺑﺪﻋﺖﻫﺎ ﻭ ﺷﺒﻬﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﺍﻗﺎﻣﻪ ﺣﺠﺖ
ﻭ ﺩﻋﻮﺕ ﺣﺴﻨﻪ ﺍﺳــﺖ .ﺟﺮﺟﺎﻧﻰ ﻓﻘﻴﻪ ﺷــﺎﻓﻌﻰ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺷﺮﻁ
ﺍﻣﺎﻣﺖ ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﺪ» :ﭘﺎﺳــﺪﺍﺭﻯ ﺍﺯ ﺩﻳﻦ ﻣﺒﻴﻦ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﺻﻮﻝ
ﺛﺎﺑــﺖ ﺁﻥ ﻭ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﺍﻧﺤــﺮﺍﻑ ﻭ ﺑﺪﻋﺖﮔﺬﺍﺭﺍﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻪ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ
ﺟﺎﻣﻌــﻪ ﻣﻰﮔﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﻳــﻦ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪﻥ ﺣﻖ ﺑﺎ ﺩﻻﻳــﻞ ﻭ ﺑﺮﺍﻫﻴﻦ ﻭ
ﻗﺎﻧﻊ ﻛﺮﺩﻥ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺎ ﺭﺍﻩﻫﺎﻳﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ «.ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺗﺎﻛﻴﺪ
ﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﺪﺍﻥ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸــﺨﺼﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩﻳﻨﻰ
ﺭﻭﺷﻦ ﺷــﻮﺩ ﻭﮔﺮﻧﻪ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭﻯ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻭ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻌﺎﺵ ﻭ
ﺣﺘﻰ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﻣﺘﻜﻰ ﺑﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺳــﺎﻻﺭ ﺍﺯ ﻭﻳﮋﮔﻰﻫﺎﻯ ﻫﺮ
ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻴﺰﻩ ﻧﻴﺴﺖ .ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ
ﺍﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻻﺯﻡ ﺑﻪ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭﻯ ﺍﺳﺖ ،ﻧﻘﺶ ﺍﻣﺎﻡ ﺁﮔﺎﻩ ﻭ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﻫﻮﺷﻴﺎﺭ
ﻭ ﻓﺮﺍﺥ ﺳﻴﻨﻪ ﺩﺭ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳﺖ .ﻣﺴﻠﻤﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﻰﻫﺎﻯ
ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻭ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺎﺷﻰ ﺍﺯ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻭ ﺣﺎﻛﻢ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ
ﺁﻣﺪﻩ »ﺍﻟﻨﺎﺱ ﻋﻠﻰ ﺩﻳﻦ ﻣﻠﻮﻛﻬﻢ« ﺍﺳﺖ .ﺟﻤﻠﻪﺍﻯ ﺍﺳﺖ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻛﻪ
ﺭﻋﻴﺖ ﺩﺭﺳﺖﻛﺎﺭ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﺎﺩﻝ ﻧﺠﺎﺕ ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺭﻋﻴﺖ
ﺑﺪﻛﺎﺭ ﺑﻪ ﻭﺳــﻴﻠﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻣﺎﻡ ﻓﺎﺟﺮ ﻫﻼﻙ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﺩﺭ ﺣﺪﻳﺜﻰ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ
ﺻﺎﺩﻕ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳــﺖ » :ﻣﺮﺩﻡ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻧﻤﻰﺷﻮﻧﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﻭ
ﺯﻣﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﺟﺰ ﺑﺪﻳﻦ ﻭﺳــﻴﻠﻪ ﺑﻪ ﺧﻴﺮ ﻭ ﺻﻼﺡ ﻧﻤﻰﮔﺮﺩﺩ«.ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ
ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻯ ﺩﻳﻨﻰ ،ﺍﻧﺴﺎﻥ ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻮﺟﻮﺩﻯ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺍﺟﺒﺎﺭ
ﻭ ﺍﻛﺮﺍﻩ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺩﻋﻮﺕ ﺍﺭﻋﺎﺑﻰ ﺗﺎﺛﻴﺮﻯ ﺟﺰ ﻧﻔﺎﻕ ﻭ ﺭﻳﺎ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﮔﺬﺍﺷﺖ
ﻭ ﺧﺸــﻮﻧﺖ ،ﻟﺠﺒﺎﺯﻯ ﻭ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﺤﺼﻮﻟﻰ ﺑﻪ ﺍﺭﻣﻐﺎﻥ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ
ﺣﺎﻝ ﺁﻧﻜﻪ ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﺍﮔﺮ ﺑﺎ ﻣﻮﻋﻈﻪ ﺣﺴﻨﻪ ﺩﻋﻮﺕ ﺷﻮﺩ ،ﺍﻳﻤﺎﻥ ﻭ ﻋﺸﻖ ﻭ
ﻣﺤﺒﺖ ﺩﺭ ﻗﻠﺐ ﺍﻭ ﺟﺎﻯ ﻣﻰﮔﻴﺮﺩ ،ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻭ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ
ﻛﻤﺎﻝ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖﻭ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺮﺍﻳﺸﻰ ﺭﺍ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﺎﺩﻝ ﺁﮔﺎﻩﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ
ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩ .ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﺣﻜﻮﻣﺘﻰ ﺳــﺎﻟﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺧﺮﺩ ﻭ ﺩﺭﺍﻳﺖ
ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﺸﻰ ﺭﺍ ﺍﻳﻔﺎ ﻛﻨﺪ ،ﮔﺮﭼﻪ ﻋﺪﻩﺍﻯ ﻫﺪﺍﻳﺖ
ﻧﺸﻮﻧﺪ ،ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﻠﺒﺸــﺎﻥ ﺁﻣﺎﺩﮔﻰ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺣﻖ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ
ﺩﺍﺷــﺖ .ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻋﻠﻰ)ﻉ( ﻣﻰﻓﺮﻣﺎﻳﺪ» :ﻧﺼﺐ ﻧﻔﺴﻪ ﻟﻠﻨﺎﺱ
ﺍﻣﺎﻣﺎ ﻓﻌﻠﻴﻪ ﺍﻥ ﻳﺒﺪﺍ ﺑﺘﻌﻠﻴﻢ ﻧﻔﺴﻪ ﻗﺒﻞ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻏﻴﺮﻩ ﺍﻣّﺎﻣﻦ« ﻛﺴﻰ ﻛﻪ
ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ
ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻭ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻛﻨﺪ .ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﻛﺘﺎﺏ ﺍﻟﺤﺠﻪ
ﺍﺻﻮﻝﻛﺎﻓﻰ ﺩﺭ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻧﻘﺶ ﺍﻣﺎﻡ ﺁﻣﺪﻩ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻣﻮﺿﻮﻉ
ﻭ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺍﻳﺠﺎﺑﻰ ﻭ ﺳﻠﺒﻰ ﻧﻘﺶ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺳﺖ.
ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﺤﺚ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺯﻭﺭ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻣﺘﻌﺪﺩﻱ ﻣﻄﺮﺡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﺍﺭﻳﻢ.
ﺷـﺪﻩ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﻗﻌﻲ ﺍﺯ ﺧﺼﺎﺋﺺ ﺍﺋﻤﻪ ﺟﺒﺎﺭ ﺫﻛﺮ ﺷـﺪﻩ ﺁﻥ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎﺕ ﺑﺮﺍﻱ 1400ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﺑﻮﺩﻩ .ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﺴﻲ
ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻭ ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻗﺘﻀﺎﺋﺎﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﻣﻜﺎﻥ ﻃﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻋﻤﻞ
ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﭼﻪ ﺗﻮﺿﻴﺤﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺩﺍﺩ ؟
ﺍﻳﻦ ﻳﻚ ﺑﺤﺚ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳــﺖ .ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﺍﻥ ﺩﺭ ﻛﻨﺪ .ﭘﺲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻟﺰﺍﻣﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻛﺎﺭﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻭﺭﺯ
ﻗﺮﺁﻥ ﻳﻜﺴــﺮﻱ ﺁﻳﺎﺕ ﺩﺍﺭﻳــﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳــﺪ» :ﺗﻮ ﺟﺒﺎﺭ ﺑﺮ ﺍﺳﻼﻣﻲﺗﻮﺻﻴﻪ ﻛﺮﺩ؟
ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻧﻴﺴﺘﻲ«» ،ﭼﻴﺮﻩﮔﺮ ﺑﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﻧﻴﺴﺘﻲ« ﻳﻌﻨﻲ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻠﻪ .ﺑﻪ ﺷﺮﻁ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺭﻭﺣﺶ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ .ﻣﺎ ﻳﻚ ﻭﻗﺘﻲ ﻣﻌﺎﺭﺽ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻭ
ﻛﺎﺭﺵ ﭼﻴﺮﻩﮔﺮﻱ ﻧﻴﺴــﺖ .ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻭ ﻛﺴــﻲ ﻛﻪ ﺯﻣﺎﻡ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻭﻗﺘﻲ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺩﺍﺭﻳﻢ .ﻣﻌﺎﺭﺿﻲ ﻛﻪ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻣﻌﺎﺭﺽ ﺑﺎ ﺍﺳﻠﺤﻪ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻭ
ﺩﺳــﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺟﺒﺎﺭﻳﺖ ﻭ ﺯﻭﺭ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﻮﺩ .ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﻌﺎﺭﺿﻲﺑﺎﻏﻴﺮﺍﺳﻠﺤﻪﺍﻳﻨﻬﺎﻫﻤﻪﻣﻌﻴﺎﺭﺩﺍﺭﺩ،ﻣﺎﻛﺴﻲﻛﻪﻣﺨﺎﻟﻒﺍﺳﺖ
1400ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﺩﺭ ﺟﺰﻳﺮﻩﺍﻟﻌﺮﺏ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻑ ﺭﺍ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﺭﺍﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥﻣﻌﺎﺭﺽﻓﺮﺽﻛﻨﻴﻢﻳﺎﺍﻳﻨﻜﻪﺍﻳﻦﻛﺴﻲﻛﻪﺣﺮﻑ
ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺵ ﺟﺒﺎﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﻭﻟﻲ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭﻱ ﻛﺮﺩﻩ ﻣﻲﺯﻧﺪ ﻭ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪﺍﻱ ﺑﺮﺳــﺎﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺯﺩ ﻭ
ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺩﻳﻦ ،ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺩﻳﻨﻲ ﺍﻳﻨﻄﻮﺭﻱ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺸﺖ.ﺍﻳﻨﻬﺎﺑﻪﺭﻭﺡﺣﺎﻛﻢﺑﺮﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺕﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﺍﻥﺍﺳﻼﻣﻲﻣﺮﺑﻮﻁ
ﻣﻲﺷﻮﺩﻛﻪﺍﺯﻗﺮﺁﻥﻭﺳﻴﺮﻩﺍﺋﻤﻪ ﺍﺳﺘﻨﺒﺎﻁﻣﻲﺷﻮﺩ.
ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻭ ﺭﻫﺒﺮ ﺩﻳﻨﻲ ﺟﺒﺎﺭﻱﮔﺮﻱ ﻭ ﺳﻴﻄﺮﻩﮔﺮﻱ ﺑﻜﻨﺪ.
ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺍﺋﻤﻪ ﻫﻤﭽـﻮﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺻﺎﺩﻕ ﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺎﻗﺮ)ﻉ( ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺷـﻤﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﻗﺮﺁﻥﭘﮋﻭﻩ ،ﺳﻴﺎﺳـﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ
ﻧﺪﺍﺷـﺘﻪﺍﻧﺪ ،ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻣﻤﻜـﻦ ﺍﺳـﺖ ﺍﺯ ﺳـﻴﺮﻩ ﺍﻳـﻦ ﺍﺋﻤﻪ ﺗﺮﻙ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺣﺎﻛﻢ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺍﺳـﻼﻡ ﻧﺰﺩﻳﻚﺍﻧﺪ ﻳﺎ
ﺳﻴﺎﺳﺖﻣﺪﺍﺭﺍﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ؟
ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﺳﺘﻨﺒﺎﻁ ﺷﻮﺩ؟
ﺩﺭﺳــﺖ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﺪﺍﺷــﺘﻨﺪ ،ﻭﻟﻲ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻦ ﺑﺤﺚ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﻭﻟﻲ ﺍﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ
ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺻﺎﺩﻕ)ﻉ( ﻳﻚ ﺭﻭﺍﻳﺘﻲ ﺍﺯ ﻛﻪ ﻓﻼﻥ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ ،ﻣﻦ ﺩﻗﻴﻘﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻢ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻢ .ﻣﻦ
ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺎﻗﺮ ﻣﻄﺮﺡ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻣﻲﺩﺍﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﺑﻨﻲﺍﻣﻴﻪ ﺩﺭ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﺁﻭﺭﻡ .ﺭﻭﻱ ﺷﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭﻱ ﺭﺍ ﻛﺮﺩﻩ
ﻋﻤﺎﺭﺗﺸﺎﻥ ﭼﻪ ﺑﻮﺩ؟ ﻛﺎﻧﺖ ﺑﺎﻟﺴﺤﺮ ﻭﺍﻟﻌﺼﺮ ﻭﺍﻟﺠﻮﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻭ ﻛﺎﺭ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ .ﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﻌﻴﺎﺭﮔﺬﺍﺭﻱﻣﺎﻥ ﺣﺘﻲ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ
ﺯﻭﺭ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻜﻨﻨﺪ .ﺍﻣﺎ ﻋﻤﺎﺭﺕ ﻣﺎ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺗﻼﺵ ﻭ ﻭ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺑﻜﻨﻴﻢ .ﺑﻌﻀﻲ ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﻤﺎﻥﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﺎ ﺑﻪ
ﻛﻮﺷﺶ ﻭ ﻣﺪﺍﺭﺍ ﻛﺮﺩﻥ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳﺖ .ﻳﻌﻨﻲ ﺁﻥ ﻳﻚ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻗﺮﺁﻥ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ .ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻏﻴﺮﻣﺴــﻠﻤﺎﻥ ﺭﻓﺘﺎﺭﺵ ﺑﻪ
ﻛﺮﺩﻥ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ ﻣﺪﻝ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﺳﺖ .ﻳﻜﻲ ﻗﺮﺁﻥ ﻧﺰﺩﻳﻚﺗﺮ ﺍﺯ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ .ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ
ﺣﺘﻲ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺯﻭﺭ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺒﺮﺩ ﻭﻟﻲ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺯﻭﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺍﷲﺍﷲ ﻓﻲ ﺍﻟﻘﺮﺁﻥ ﻛﺴــﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺴــﻠﻤﺎﻥ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺷﻤﺎ
ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻭﻟﻲ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﻗﺮﺁﻥ ﺍﺯ ﺷﻤﺎ ﭘﻴﺸﻲ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ.
ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﻣﺪﺍﺭﺍ ﻭ ﺍﺟﺘﻬﺎﺩ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﺭﻑ ﺁﺷﻨﺎ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ.
ﺷﻤﺎﻓﺮﻣﻮﺩﻳﺪﻛﻪﻭﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻳﻲﺩﺭﺣﻜﻮﻣﺖﺍﺳﻼﻣﻲﺑﺮﻣﺒﻨﺎﻱ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻳﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ
ﻗﺮﺁﻥ ﻭﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻱ ﻛﺎﻣﻠﻲ ﺍﺳﺖ ،ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﭼﻪ ﺩﻟﻴﻠﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﺳﻴﺮﻩ ﻣﻦ ﻣﺪﺍﺭﺍﺳﺖ .ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻲ)ﻉ( 25ﺳﺎﻝ
ﺳـﻜﻮﺕ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣـﺎﻝ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴـﻴﻦ)ﻉ( ﭼﺮﺍ ﻭﻗﺘﻲ
ﻛﻪ ﻣﺎ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺳﻴﺮﻩ ﺍﺋﻤﻪ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﻛﻨﻴﻢ؟
ﺍﻭﻻ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻛﺮﻳﻢ ﻳﻜﺴــﺮﻱ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻛﻠﻲ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﻓﻬﻤﻴﺪﻧـﺪ ﻛﻪ ﺍﻫﻞ ﻛﻮﻓﻪ ﺑﺎ ﺍﻳﺸـﺎﻥ ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮﺷـﺎﻥ
ﺳــﻴﺮﻩ ﻋﻠﻮﻱ ﻣﺎ ﮔﺎﻫﻲ ﺍﻟﮕﻮﮔﺬﺍﺭﻱﻫﺎﻳﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﺜﻼ ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻲ ﻧﻜﺮﺩﻧﺪ؟
ﻓﺮﺽ ﻛﻨﻴﻢ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ)ﻉ( ﻭﻗﺘــﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻗﺼﻪ ﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺯﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺖ ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻲ ﻛﻨﻨﺪ .ﺁﻧﻬﺎ ﻧﮕﺬﺍﺷﺘﻨﺪ
ﻳﻬﻮﺩﻱ ﻛﻪ ﺧﻠﺨﺎﻝ ﺍﺯ ﭘﺎﻳــﺶ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ،ﻛﺎﺭﮔﺰﺍﺭ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﺗﻮﺑﻴﺦ ﻫﺮﭼﻪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻣﻦ ﺑﺮﮔﺮﺩﻡ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ
ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺣﺘﻲ ﻭﻗﺖ ﻧﻤﺎﺯ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﻧﻤﺎﺯﺵ ﺭﺍ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺑﺮﻭﻡ ﻳﻚ ﺟﺎﻳﻲ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺣﻮﺯﻩ ﺷﻤﺎ ،ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﺪﺍﺩﻧﺪ .ﮔﻔﺘﻨﺪ؛ ﻧﻪ ﺭﺍﻩ
ﺳﺮﺍﻍ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﻭ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺧﺪﺍﻳﺎ ﻇﻠﻤﻲﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺩﺍﺭﻱ ﻧﻪ ﺭﺍﻩ ﭘﺲ .ﺩﺭ ﺳﻴﺮﻩ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻭﻗﺘﻲ ﺷﺮﺍﻳﻂ
ﺑﻪ ﺯﻥ ﻳﻬﻮﺩﻱ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ،ﻧﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺷﻼﻕ ﺯﺩﻩ ،ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻛﺴﻲ ﺑﻬﻢ ﺧﻮﺭﺩ ﮔﻔﺖ ﻣﻦ ﺑﻴﻌﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﻭﻟﻲ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺑﺮﮔﺮﺩﻡ ﻭﻟﻲ
ﺭﺍ ﻛﺸﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺧﻠﺨﺎﻝ ﺭﺍ ﺍﺯ ﭘﺎﻱ ﻳﻚ ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸــﺪﻧﺪ ﻭ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﻜﻨﻴﺪ ﻳﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺑﺸﻮﻱ
ﻛﺸﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻦ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﻭﻟﻲ ﺩﺭ ﺳﻴﺮﻩ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺸﺘﻪ ﺑﺸﻮﻳﺪ.
ﻫﺴــﺖ ﻳﺎ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﻴﺮﻩ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﺍﺑﻮﺍﻻﺳــﻮﺩ ﺣﺎﻛﻢ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻭ ﺑﻌﻀﻲﻫﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻳﺰﻳﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺣﺘﻲ ﻇﻮﺍﻫﺮ ﺍﻣﺮ
ﻗﺎﺿﻲﻗﻀﺎﺕ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﺩﺭ ﺑﺼﺮﻩ ﺍﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﺭﺍ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﻧﻤﻲﻛﺮﺩ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻤﺖ
ﻧﻔﺮ ﻓﺮﺩﻱ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﮔﺰﻳﻨﺶ ﻛﺮﺩﻩ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ؟
ﻭ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﺣﻀﺮﺕ ﻫﻢ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺪﺗﻲ ﺍﺑﻮﺍﻻﺳــﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﻪ ،ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻭﺍﻗﻌﺶ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪﻱ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻛﺮﺩ.
ﺗﻘﺴــﻴﻢﺑﻨﺪﻱ ﺧﻠﻔﺎﻱ ﺭﺍﺷﺪﻳﻦ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ
ﻋﺰﻝ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺍﺑﻮﺍﻻﺳﻮﺩ ﺧﻴﻠﻲ ﺗﻌﺠﺐ
ﺍﺯ ﺑﻨﻲﺍﻣﻴﻪ ﺟﺪﺍ ﻛــﺮﺩ .ﻳﺰﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ
ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺷــﺎﮔﺮﺩ ﺍﻣــﺎﻡ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ
ﻋﻼﻗــﻪ ﻭ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﻭﻱ ﺑــﻮﺩﻡ ﭼﺮﺍ ﻣﻦ ﺭﺍ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺖ
ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﻫﻢ ﺑﻮﺩ .ﻫﻤﺎﻥ ﺷــﺒﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ
ﺑﺎ ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﺑﻴﻌــﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﮔﻔﺖ ﻫﻤﻴﻦ
ﻋﺰﻝ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻳﻚ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴــﺪ ﻛﻪ ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻲﻛﻨﻨﺪ.ﺁﻧﻬﺎﻧﮕﺬﺍﺷﺘﻨﺪ
ﺷــﺐ ﻣﻦ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺭﺍ ﻋــﺰﻝ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺩﺭ
ﭼﺮﺍ ﻣﻦ ﺭﺍ ﻋﺰﻝ ﻛﺮﺩﻱ؛ ﻧﻪ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮﺩﻡ
ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﻓﺘــﺎﺭﺵ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﺧﻠﻔﺎ ﻧﻪ
ﻭ ﻧــﻪ ﺟﻨﺎﻳﺘﻲ ﻭ ﺣﻀــﺮﺕ ﻳﻚ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﻫﺮﭼﻪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺑﺪﻫﻴﺪ
ﺗﻨﻬﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﻣﻲﻛﺮﺩ
ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭ ﺍﺳــﺖ.
ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺮﮔﺮﺩﻡ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ
ﺍﺳــﻢ ﺑﭽﻪﺍﺵ ﺭﺍ ﮔﺬﺍﺷــﺘﻪ ﺍﺑﻮﺑﻜﺮ ﻋﻤﺮ
ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻭ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺣﺘﻲ
ﺗﻮ ﺩﺭ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ ﺻﺪﺍﻳﺖ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﺍﺯ ﺻﺪﺍﻱ ﺑﺮﻭﻡ ﻳﻚ ﺟﺎﻳﻲ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺣﻮﺯﻩ
ﻣﺜــﻼ ﻋﻤﺮ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻓﺘﺢ ﺷــﺎﻡ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ
ﻣﺘﻬﻢ ﺍﺳﺖ .ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺭﺷﻮﻩ ﮔﺮﻓﺘﻲ
ﻭ ﺑﻬﺶ ﻇﻠﻢ ﻛــﺮﺩﻱ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﺮﺍ ﺷﻤﺎ ،ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﺪﺍﺩﻧﺪ .ﮔﻔﺘﻨﺪ؛ ﻧﻪ
ﺑــﺮﻭﺩ ﻣﻲﮔﻮﻳــﺪ ﻧﺮﻭ ﺍﮔﺮ ﺑﺮﻭﻱ ﻛﺸــﺘﻪ
ﻣﻲﺷــﻮﻱ ﻳــﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﺜﻼ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻦ
ﺻﺪﺍﻱ ﻳﻚ ﻗﺎﺿﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﺍﺯ ﺻﺪﺍﻱ
ﺭﺍﻩ ﭘﻴﺶ ﺩﺍﺭﻱ ﻧﻪ ﺭﺍﻩ ﭘﺲ
ﻣﻲﺧﻮﺍﻫــﺪ ﺑﺮﻭﺩ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺍﻣﺎﻡ
ﻣﺘﻬﻢ ﺑﺎﺷــﺪ ﻳﺎ ﻭﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺣﻀﺮﺕ
ﺣﺴﻦ ﻭ ﺣﺴﻴﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪ
ﺩﻋﻮﺍﻳﻲ ﺑﺎ ﻳﻬﻮﺩﻱ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺩﺭ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ
ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺷــﺎﺭﻉ ﻗﺎﺿﻲ ﺑﻪ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﻛﻤــﻚ ﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﻋﺜﻤﺎﻥ ،ﻛﻪ ﻧﺴــﺒﺖ ﺑــﻪ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺍﻋﺘــﺮﺍﺽ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻣﺎ
ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺍﻟﺴﻼﻡﻋﻠﻴﻚ ﻳﺎ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ .ﺣﻀﺮﺕ ﻋﻠﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻭﻗﺘــﻲ ﻛــﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ﻛــﻪ ﻫﺠــﻮﻡ ﺁﻭﺭﺩﻧــﺪ ﻋﺜﻤــﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻜﺸــﻨﺪ
ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻦ ﻃﺮﻑ ﺍﻳﻦ ﻳﻬﻮﺩﻱ ﻫﺴﺘﻢ ﻭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ ﺭﺍ ﻣﻲﻓﺮﺳــﺘﺪ ﺗﺎ ﺍﺯ ﺟﺎﻥ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺩﻓﺎﻉ ﻛﻨﺪ .ﻧﻮﻉ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ
ﻃﺮﻑ ﺍﻳﻦ ﻳﻬﻮﺩﻱ ﻫﺴــﺘﻢ ﻳﻌﻨﻲ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻛﻪ ﺁﻣــﺪﻡ ﺩﻭ ﻧﻔﺮ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﺍﻣــﺎﻡ ﺑﺎ ﺧﻠﻔﺎ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺑﻨﻲﺍﻣﻴﻪ ﺑﻮﺩﻩ .ﺑﻨﻲﺍﻣﻴﻪ ﺭﺍ ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻣﺜﻼ ﺧﻠﻔﺎﻱ
ﻳﻬﻮﺩﻱ ﺍﻭ ﻫﻢ ﺍﻫﻞ ﺩﻋﻮﺍﺳﺖ ﻣﻦ ﻫﻢ ﺍﻫﻞ ﺩﻋﻮﺍ ﻫﺴﺘﻢ .ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻣﺴــﻠﻤﺎﻥﺍﻧﺪ ﺩﻋﻮﺍﻱ ﻗــﺪﺭﺕ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭﻟــﻲ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻗــﺪﺭﺕ ﺣﺮﻑ
ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻫﺴﺘﻢ .ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺴــﺘﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻃﺮﻑ ﺩﻋﻮﺍ ﻫﺴﺘﻢ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷــﻨﺪ ﻭﻟﻲ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻨﻲﺍﻣﻴﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﻱ ﺑﻪ ﺍﺳﻼﻡ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ
ﺍﻟﻘﺎﺏ ﺑﻴﺎﻭﺭﻱ ﻭ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﺁﺩﻡ ﻋﺎﺩﻱ ﻛﻪ ﻛﻨﺎﺭ ﻧﺸﺴــﺘﻢ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﺳﺮ ﻛﺎﺭﺷــﺎﻥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﻟﺬﺍ ﻫﻴﭻ ﻛﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻬﺎ
ﻗﺮﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﻔﺴــﻴﺮ ﺁﻥ ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎ ﺍﺳــﺖ ،ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﻳﻚ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﻧﻤﻲﺧﻮﺍﺳــﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻠﺶ ﺑﺎﻳﺴــﺘﻨﺪ ﻭ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ
ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻛﻼﻣﻲ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻱ ﻋﻴﻨﻲ ﻭ ﺷﺎﺧﺼﻪﻫﺎﻳﺶ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﮔﻲ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺍﺻﻼ ﻣﺎﻫﻴﺘﺶ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ.
45
ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﺣﺠﺖﺍﻻﺳﻼﻡﻭﺍﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ
ﺩﻛﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪﻣﻬﺪﻱ ﻓﻘﻴﻬﻲ
ﺣﻜﻢ ﺷﺎﺭﻉ ﻭ
ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻋﺎﻣﻪ
ﮔﻔﺖ ﻭ ﮔﻮ ﺑـﺎ ﺩﻛﺘﺮ ﻓﻘﻴﻬﻲ ﺩﺭ ﺑـﺎﺏ »ﻣﺼﻠﺤﺖ« ﻭ ﺑﺤﺚ ﺩﺭ
ﺑﺎﺏ ﺫﺍﺕ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺍﺳﺖ .ﻣﺴﺎﻟﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺳﺎﺣﺖ ﻓﻘﻪ
ﺣﻞﻭﻓﺼﻞ ﺷﻮﺩ ﻧﻪ ﺩﺭ ﺣﻴﻄﻪ ﻋﺮﻑ .ﺣﺎﺻﻞ ﺑﺤﺚ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺍﻳﺸﺎﻥ
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻮﺹ ﭘﻴﺶ ﺭﻭﻱ ﺷﻤﺎﺳﺖ.
ﺟﻨـﺎﺏ ﺁﻗﺎﻱ ﻓﻘﻴﻬﻲ ﻣـﺎ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﺯﻳﺴﺖﺍﺳـﻼﻣﻲ ﻳﺎ ﺍﻟﮕﻮﻱ
ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻭ ﻣﻮﺍﺭﺩﻱ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺭﺍ ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ ﻭ
ﺩﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ .ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ
ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺎ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ،ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ
ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ .ﻣﺎ ﻫﻢ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻭ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻭ ﻣﻮﺍﺭﺩﻱ ﺍﺯ ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎﻱ
ﺳﻴﺎﺳـﺖﻭﺭﺯﻱ ﻣﺪﺭﻥ ﺭﺍ ﺩﺭﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ .ﮔﺮﻭﻫﻲ ﺩﻳﮕﺮ
ﺳﻴﺎﺳـﺖﻭﺭﺯﻱ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱﺍﺳـﻼﻣﻲ ﺭﺍ ﺍﺳـﻼﻣﻲﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ.
ﺑـﺮﺍﻱ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪﺍﻱ ﺑﺮﺳـﻴﻢ ﻻﺯﻡ ﺍﺳـﺖ
ﺷـﺎﺧﺼﻪﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻭﺭﺯﻱ ﺍﺳـﻼﻣﻲ ﺭﺍ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ .ﺁﻳﺎ ﺍﻳﻦ
ﺷﺎﺧﺼﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳـﻴﺮﻩ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺋﻤﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻣﺎﻡ ﺻﺎﺩﻕ )ﻉ( ﻭ
ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺎﻗﺮ )ﻉ( ﻭ ﺣﺘﻲ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ )ﻉ( ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺳﺘﻨﺒﺎﻁ ﻛﺮﺩ
ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻴﺮﻩ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ)ﻉ(
ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﺭﺟﻮﻉ ﻛﺮﺩ؟
ﺑﺤﺚ ﻃﻮﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﺑﻪ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺗﺌﻮﺭﻳﻚ ﻛﺸﻴﺪﻩ
ﻣﻲﺷﻮﺩ .ﻣﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﭼﻴﺰﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺳﻼﻡ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺪﻫﻴﻢ ﻭ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ
ﻧﻈﺮ ﺍﺳــﻼﻡ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺴــﺎﻟﻪﺍﻱ ﭼﻴﺴــﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﺠﺖ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ
ﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﺑﺮﺩﺍﺷــﺖﻫﺎﻳﻤﺎﻥ ﺍﺯ ﻗﺮﺁﻥ ﻳﺎ ﺳــﻨﺖ ﺭﺍ ﻣــﻼﻙ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ.
ﺍﻫﻞ ﻓﻦ ،ﺳــﻨﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﻣﻌﺼﻮﻡ ﻭ ﻓﻌﻞ ﻭ ﺗﻘﺮﻳﺐ ﻣﻌﺼﻮﻡ ﺗﻘﺴﻴﻢ
ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ .ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﺣﻮﺯﻩ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ
ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ)ﻉ( ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺑﺪﻫﻴﻢ .ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻧﻘﻞ ﻗﻮﻝ
ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺍﺋﻤﻪ ﻭ ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﻦ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﻨﺶ ﻭ ﻭﺍﻛﻨﺶﻫﺎﻱ
ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺑﻪ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺎ ﺭﺍﻫﮕﺸــﺎ ﺑﺎﺷﺪ .ﺍﻟﺒﺘﻪ
ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩﺍﺷــﺘﻪﺍﻧﺪ ﻳﻜﺴﺮﻱ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻫﺎ
ﻭ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻭﺭﺯﻱﻫﺎﻱ ﻭﻳﮋﻩﺍﻱ ﺩﺍﺷــﺘﻪﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ
ﺩﺍﺭﺩ .ﺧﻠﻔﺎﻱ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﻫﻢ ﺁﻥ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻫﺎ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ،ﺑﻪﻃﻮﺭ
ﻋﻤﻮﻡ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺋﻤﻪ ﻧﻴﺰ ﺁﻥ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻧﻜﺮﺩﻧﺪ.ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺜﻼ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ )ﻉ( ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺪﺕ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻭ ﺑﻌﺪﺍ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺻﻠﺢ
ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺧﻮﺩ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﺑﺎﻋﺒﺪﺍﷲ ﻳﻚ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻟﻬﻲ ﺍﺳﺖ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺍﻳﺸﺎﻥ
ﺩﺭ ﺣــﻮﺯﻩ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻣــﺮﺩﻡ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻛﺘﺎﺏ ﻭ ﺳــﻨﺖ ﻧﺒﻮﻱ ﻭ ﻋﻠﻮﻱ
ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﺎﻡ ﻣﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻓﺰﻭﻥﺧﻮﺍﻫﻲ ،ﺯﻳﺎﺩﻩﻃﻠﺒﻲ ﻭ
ﻗﺪﺭﺕﻃﻠﺒﻲ ﻧﺒﻮﺩﻩ .ﺑﻠﻜﻪ ﺧﺮﻭﺝ ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﻣﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﻲ ﺍﺳﺖ.
ﻣﻦ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﻳﻜﺴﺮﻱ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﻣﻔﺎﺳﺪﻱ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ
ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺍﻟﺰﺍﻡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻭﺟﻮﺏ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ
46
ﻣﻌــﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻲ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﺑﻴﺎﻳﻢ ،ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻑﻫــﺎ ﺭﺍ ﺑﺰﻧﻢ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ
ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺪﻫﻢ .ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳﻚ ﻧﺤﻮﻩ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻭﺭﺯﻱ
ﺍﺳﺖ .ﺧﻮﺩ ﺑﺤﺚ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻲ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﺍﺻﻮﻻ ﺩﺭ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﺤﺜﻲ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺟﺪﻱ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺩﺍﺭﺩ .ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ
ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺍﺋﻤﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺳــﺘﻨﺎﺩ ﺍﺳﺖ .ﺣﺎﻻ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ
ﭼﻮﻥ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ )ﻉ( ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﻭ ﻣﺤﺴﻮﺱﺗﺮ ﺑﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﺋﻞ
ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺍﺯ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺍﺯ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺣﺮﻑﻫﺎ ﻭ ﺣﺪﻳﺚﻫﺎﻱ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ
ﺑﺎﺷــﺪ ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻇﻬﻮﺭ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷــﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺋﻤﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﻛﻤﺘﺮ
ﺍﺳﺖ .ﻭﻟﻰ ﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻘﻴﻪ ﺍﺋﻤﻪ)ﻉ( ﺳﺨﻨﻰ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ
ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ .ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺍﺯ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﻨﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﻗﻮﻝ ﻭ ﻓﻌﻞ
ﻭ ﺗﻘﺮﻳﺐ ﺣﻀﺮﺍﺕ ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﻦ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ
ﻧﻈﺮ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﻧﻈﺮ ﺷﻴﻌﻪ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﻓﻼﻥ ﻣﺒﺤﺚ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﭼﻴﺴﺖ.
ﻧﻜﺘﻪ ﺩﻭﻣﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﺸﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻯ ﺭﺍﻳﺞ ﺍﺯ ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻮﻥ ﻧﻮﻋﻲ ﻛﻨﺶ ﻭ ﻭﺍﻛﻨﺶ
ﻧﺴــﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳــﺖ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ﺩﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺪﺍﻡ
ﺍﺳﺖ ،ﭼﻮﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺪﺍﻡ ﺩﺭ ﺑﺴﺘﺮ ﺯﻣﺎﻥ
ﺩﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺳــﺖ .ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ﻧﻮﻉ ﻣﻮﺍﺟﻬﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺑﺴﺘﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ
ﻣﻨﻌﻄﻒ ﺷﻮﺩ .ﻓﻘﻬﺎ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻓﻘﻬﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛
ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺍﻭﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﺨﺶ ﻋﺒﺎﺩﺍﺕ ﻭ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ .ﺑﺨﺶ ﻋﺒﺎﺩﺍﺕ
ﺁﻧﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﻗﺮﺑﺖ ﺩﺭﺵ ﺷﺮﻁ ﺍﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﻋﺒﺎﺩﺍﺕ ﻧﻤﺎﺯ ﻭ
ﺭﻭﺯﻩ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺧﻠﻖ ﻭ ﺧﺎﻟﻖ ﺍﺳﺖ ،ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺣﺞ .ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻡ ﺍﺯ ﻓﻘﻪ
ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﺍﺑﻮﺍﺑﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ،ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ،ﺗﺠﺎﺭﻱ،
ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻭ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﻭ ﺍﻣﺜﺎﻝ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ
ﻓﻘﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ .ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻫﻢ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﻮﺯﻩ
ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ .ﻓﻘﻬﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺩﺭ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺷﺎﺭﻉ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺍﻣﻀﺎﻳﻲ
ﺩﺍﺭﺩ ﺗﺎ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺗﺎﺳﻴﺴــﻲ .ﺩﻟﻴﻠﺶ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﺍﻡ ﺩﺭ
ﺣﺎﻝ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﺗﺤﻮﻝ ﺍﺳﺖ .ﻧﻮﻉ ﻭﺍﻛﻨﺸﻲ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ
ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺑﺸﻮﺩ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺻﻼﺡ ﻭ ﺛﺒﺎﺕ ﻭ ﻛﻤﺎﻝ ﺑﺒﺮﺩ ﮔﺮﭼﻪ
ﺩﺭ ﻛﻠﻴﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺳــﺖ ﻭﻟﻲ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻛﻨﺶﻫﺎ ﻭ ﻭﺍﻛﻨﺶﻫﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺻﻼﺡ ﺑﺎﻳﺪ
ﺗﺎﺯﻩ ﻭ ﺗﺎﺯﻩﺗﺮ ﺑﺸﻮﺩ ﻭ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻨﺪ ،ﻳﻌﻨﻲ ﻋﻘﻼﻱ ﻗﻮﻡ ﻭ ﻓﻘﻬﺎﻱ
ﻗﻮﻡ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺣﻮﺯﻩﺍﻱ ﻭ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻭ ﺷﻴﻮﻩﺍﻱ ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺁﻥ ﻧﺘﻴﺠﻪ
ﺑﻪ ﺻﻼﺡ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺁﻥ ﺭﻭﻳﻪ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﻨﻨﺪ ﺷﺎﺭﻉ ﺁﻥ ﺣﻜﻢ ﺭﺍ
ﺍﻣﻀﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﻓﺮﺽ ﻛﻨﻴﺪ ﺣﻜﻮﻣﺘﻤﺎﻥ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱﺍﺳــﻼﻣﻲ
ﺍﺳﺖ ﻣﺎ ﭼﻴﺰﻱ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺩﺭ ﺍﺳﻼﻡ ﻧﺪﺍﺷﺘﻴﻢ ،ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﭼﻨﺪ
ﻗﺮﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺍﮔﺮ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺍﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺭﺍ
ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﻮﺩﻥ ﺑﮕﻨﺠﺎﻧﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ ﻋﻘﻼﻱ ﻗﻮﻡ ﺑﻴﻦ
ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﺤﻮﻩ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪﻩ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ
ﺭﺍ ﻓﻌﻼ ﺟﻤﻬــﻮﺭﻱ ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﺭﻓﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺳــﻤﺖ
ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺭﺍ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻧﺪ ﻭ ﭘﺴــﻮﻧﺪ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺑﺮﺍﻳﺶ
ﺑﻴﺎﻭﺭﻳﻢ ،ﻳﻌﻨﻲ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺍﺳــﻼﻡ ﻭ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻫﺎﻱ
ﺩﻳﻨﻲ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮﺩ .ﭘﺲ ﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ
ﺷﻜﻞ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻛﺸﻮﺭ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﻳﻨﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺒﻊ ﺧﻴﻠﻲ
ﺍﺯ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺘﺤﻮﻝ ﺑﺸــﻮﺩ ،ﺍﻣﺎ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻫﺎ ﻧﻪ .ﻣﺜﻞ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ
ﻫﻴﭻ ﻭﻗﺖ ﺳﻴﺎﺳــﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﺻﻼﺡ ﻣﺮﺩﻡ ﻧﺒﺎﺷﺪ
ﻭ ﻣﻔﺴﺪﻩ ﺩﺭﺵ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﺳﺎﺳــﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﻛﻠﻴﺪﻱﺗﺮﻳﻦ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ
ﻛﻪ ﻫــﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑﻴﺎﻭﺭﻳــﻢ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﻦ
ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺟﺪﻱ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ
ﻭ ﻣﻔﺴﺪﻩﺍﻱ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻧﺒﺎﺷــﺪ .ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺟﺪﻱ ﺑﺎﺷﺪ
ﺗــﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﺣﻮﺯﻩ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ ﺷــﻤﺎ
ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻨﺠﻮﺭﻱ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﺪ ﻭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺭﺳــﻢ ﻭ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻛﻨﻴﻢ ،ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ
ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻣﻠﺰﻣﻪ ﺭﺍ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ ﻳﺎ ﻣﻔﺴﺪﻩ
ﻣﻠﺰﻣﻪ .ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺑﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﺍﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺟﺪﻱ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﺎﺷﺪ
ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﻧﺒﺎﻳﺴــﺘﮕﻰ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺪﻫﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻔﺴﺪﻩ
ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻳﻚ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩ ﺍﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ
ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻭ ﻣﻔﺎﺳﺪ .ﺣﻮﺯﻩ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻭ ﻣﻔﺎﺳﺪ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺣﻮﺯﻩ
ﻣﻨﻌﻄﻒ ﺍﺳﺖ .ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳــﺖ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻱ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﻟﻲ
ﺍﮔﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺭﺍ ﻣﺎ ﺻﺪ ﺳــﺎﻝ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﻴﻢ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ
ﺑﺎﺷﺪ .ﺧﻴﻠﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺻﻼﺡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻳﻚ ﭼﻴﺰﻱ ﺟﻤﻊ
ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ .ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻤﻊ ﺑﺸــﻮﺩ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ
ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺍﺳــﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺣﻮﺯﻩ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺍﺳﺖ؛
ﺣﻮﺯﻩ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺣﻮﺯﻩﺍﻱ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﻌﻄﻒ ﺍﺳــﺖ ﭘﺲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ
ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﻳﻨﻲ ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻭ ﻣﻔﺎﺳﺪﻱ ﻛﻪ
ﻣﺘﻌﻠﻘﺎﺕ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﺳﺖ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺁﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺩﻋﺎ ﻛﺮﺩ ،ﻣﺼﻠﺤﺖﻧﮕﺮﻱ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﻏﺎﻟﺐ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ
ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﺋﻤﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟
ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﻏﺎﻟﺐ ،ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺟﺰ ﺍﻳﻦ ﻧﺒﻮﺩﻩ
ﺍﺳﺖ .ﻣﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺍﺋﻤﻪ ﻣﻌﺼﻮﻡ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻛﻨﺶﻫﺎ
ﻭ ﻭﺍﻛﻨﺶﻫﺎ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻭ ﻣﻔﺎﺳﺪﻱ ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺘﻌﻠﻘﺎﺕ ﺍﻳﻦ
ﺍﻣﻮﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ،ﻳﻌﻨﻲ ﺍﮔﺮ ﻳﻚ ﭼﻴﺰﻱ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺴﺘﻨﻲ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﮔﻔﺘﻨﺪ
ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ ﻳﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ ﻗﻄﻌﺎ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻣﺼﺎﻟﺢ
ﻭ ﻣﻔﺎﺳﺪﻱ ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺘﻌﻠﻘﺎﺕ ﺍﻣﻮﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﻧﮕﻮﻳﻴﻢ ﻏﺎﻟﺒﺎ
ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺣﺘﻤﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺯﻳﺮﺑﻨﺎ ﻭ
ﺍﺳﺎﺱ ﺟﺪﻱ ﻫﻤﻪ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﺳﺖ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﻢ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ.
ﺧﺪﺍﻭﻧــﺪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺣﻜﻴﻢ ﺍﺳــﺖ ﺍﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﺭﺍ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺍﺳــﺖ
ﺑﺮﺍﻱ ﭼﻪ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺍﺳــﺖ؟ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻛﻤﺎﻝ ﺑﺮﺳﺪ .ﻛﻤﺎﻝ ﺍﻧﺴﺎﻥ
ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺷــﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺍﺳﻤﺎء ﻭ ﺻﻔﺎﺕ ﻭ ﺻﻔﺎﺗﺶ
ﺷﺒﻴﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﺸﻮﺩ .ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﻫﻤﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲﻫﺎﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﺮﻭﺯ
ﺑﺪﻫﺪ ﻭ ﻫﻤﻪ ﺻﻔﺎﺕ ﺧﻮﺏ ﺭﺍ ﺩﺭﻭﻥ ﺧﻮﺩﺵ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺻﻔﺎﺕ ﺯﺷﺖ
ﺭﺍ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺑﺮﻳﺰﺩ .ﺍﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﻛﻤﺎﻝ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺍﻧﺴﺎﻥ
ﻛﺎﻣﻠﻲ ﺍﺳــﺖ .ﺩﺭ ﺣﺪﻳﺚ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮﺩ» :ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﮔﺮ ﺗﻮ
ﻧﺒﻮﺩﻱ ﺍﺻﻼ ﺧﻠﻘﺘﻲ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﺁﻓﺮﻳﺪﻡ «.ﭘﺲ ﻧﻈﺎﻡ ﺧﻠﻘﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻧﺴﺎﻥ
ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﻤﺎﻝ ﺍﺳﺖ .ﻫﻤﻪ ﺁﻥ ﭼﻴﺰﻱ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺷﺮﻳﻌﺖ
ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻭ ﺍﺣﻜﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﺍﺳﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻃﻮﺭﻱ ﺍﺟﺮﺍ
ﺑﺸﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺁﻥ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﻤﺎﻝ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ .ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﺳﻴﺎﺳﺘﻲ ﺭﺍ
ﺩﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺸــﻜﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﻲﻛﻨﺪ ،ﻣﺸﻜﻞ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ
ﻣﻲﻛﻨﺪ ،ﻓﻀﺎﻱ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﺯﺷﺖ ﻭ ﺧﺼﺎﻝ ﻏﻴﺮﺍﻧﺴﺎﻧﻲ
ﻭ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻤﺖﻫﺎ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻏﻴﺮﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﺳﺖ
ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ ﺟﻮﻫﺮ ﻫﻤﻪ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﻭ ﻟﺐ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺧﺼﻮﺻﺎ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ
ﺩﻳﺎﻧﺖ ﺍﺳﻼﻡ ﻧﺎﺳﺎﺯﮔﺎﺭ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﻛﻪ ﺍﺯ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ
ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﻛﻪ »ﺑﻌﺜﺖ ﻻﺗﻤﻢ ﻣﻜﺎﺭﻡ ﺍﻻﺧﻼﻕ« ﻣﺒﻌﻮﺙ ﺷﺪﻡ
ﺗﺎ ﻛﺎﺭﻡ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ .ﻻﻡ ،ﻻﻡ ﺗﻌﻠﻴﻞ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﻫﺪﻑ ﺭﺍ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ
ﻣﺒﻌﻮﺙ ﺷﺪﻩﺍﻡ ﺗﺎ ﻣﻜﺎﺭﻡ ﺍﺧﻼﻕ ﺭﺍ ﺗﻤﺎﻡ ﻛﻨﻢ ﻳﻌﻨﻲ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻳﺴﺘﻨﻲﻫﺎ
ﻭ ﻧﺎﺑﺎﻳﺴﺘﻨﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ ﻭ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺩﺭ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺮﻳﻌﺖ
ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤﺎﻡﻛﻨﻨﺪﻩ ﻣﻜﺎﺭﻡ ﺍﺧﻼﻕ ﺑﺎﺷــﺪ .ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ
ﺍﻳﻦ ﻫﺪﻑ ﺍﺳــﺖ .ﻭﺳﻴﻠﻪ ﭼﻴﺴــﺖ ﻳﻚ »ﺑﻌﺜﺖ« ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ ﺑﻌﺜﺖ
ﺑﺎﻟﺤﻨﻴﻔﻪ ﺍﻟﺴﻬﻠﻪ ﺍﻟﺴــﻤﻌﻪ ﻣﺒﻌﻮﺙ ﺷﺪﻩﺍﻡ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﺗﻮﺣﻴﺪﻱ
ﺁﺳﺎﻥﮔﻴﺮ ﺭﻭﺍﺩﺍﺭ ﻭ ﻣﺪﺍﺭﺍﮔﺮﺍ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻲﺁﻳﻴﻢ ﺩﺭ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ
ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳــﻦ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﻣﺼﻠﺤــﺖ ﮔﻔﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺍﺻﻼ ﺍﺳــﺎﺱ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﭼﻪ
ﺟﻮﺭﻱ ﺍﺳﺖ ،ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﺤﻮﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ .ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻣﻄﻬﺮﻱ ﺩﺭ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ
ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺖﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲﻫﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺁﻧﭽﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ
ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻋﺪﻝ ﺍﺳﺖ ﻣﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﺁﻧﭽﻪ ﻋﺪﻝ ﺍﺳﺖ ﻫﻤﺎﻥ ﭼﻴﺰﻱ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ .
ﺣﺎﻻ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻤﺎﻝ ﺑﺮﺳﺪ ﺭﺍﻩ ﻛﻤﺎﻝ
ﻋﺒﺎﺩﺕ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻋﺒﺎﺩﺕ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻤﻪ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﻛﻨﺶﻫﺎ ﻭ ﻭﺍﻛﻨﺶﻫﺎﻱ
ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﺭ 24ﺳﺎﻋﺖ ﺍﺳﺖ .ﻫﺮ ﺭﻓﺘﺎﺭﻱ ﻛﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻳﺎ ﻋﺒﺎﺩﺕ
ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺷــﻴﻄﺎﻥ ﺭﺍ .ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳــﻤﺖ ﺻﻼﺡ ﻭ ﺛﺒﺎﺕ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﺑﻪ
ﺳﻤﺖ ﻓﺴﺎﺩ .ﭘﺲ ﺍﻳﻦ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻭ ﻣﺤﻮﺭ ﻗﺮﺍﺭ
ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺧﻮﺩ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﮔﺬﺍﺷﺘﻦ ﺑﺮ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﺳﺖ.
ﺑﻪﺭﻏﻢ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺍﺳﻼﻡ ﺩﻳﻦ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﭼﻨﺎﻥ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﭼﺮﺍ ﭼﻮﻥ ﻣﻐﻮﻻﻥ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺑﻴﺎﻭﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﺎﻗﻲ
ﺑﺎﺷﻨﺪ .ﻣﻐﻮﻝ ﺁﻣﺪ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺭﻓﺖ .ﺍﻣﺎ ﺍﺳﻼﻡ ﺁﻣﺪ ﺷﻤﺸﻴﺮﻱ ﻫﻢ
ﺁﻧﻄﻮﺭﻱ ﺑﻠﻨﺪ ﻧﺸﺪ .ﻓﻜﺮ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﺮﺩ ،ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﺮﺩ ،ﻳﻚ ﺭﻭﻳﻪﺍﻱ
ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺧﻮﺩﺵ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ ،ﻳﻌﻨﻲ ﺍﻳﻦ
ﻗﺪﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻬﻢ ﺍﺳــﺖ .ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺎ
ﻣﺮﺩﻡ ﺯﻳﺎﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺷــﻮﺩ ﻛﻪ ﭼﻪ ﺭﻓﺘﺎﺭﻱ ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﻘﺪﺭ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ
ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺧﻮﺩ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ )ﺹ( ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺁﻣﺪﻡ ﻣﻜﺎﺭﻡ ﺍﺧﻼﻕ
ﺭﺍ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻢ ﺑﺎ ﺣﻨﻴﻔﻴﻪ ﺳــﻬﻠﻪ ﺳــﻤﺤﻪ ﺁﻣﺪﻡ .ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺍﺯ
ﻧﻈﺮ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﻛﺴﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺧﺪﺍ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺍﮔﺮ
ﺗﻮ ﺁﺩﻡ ﺗﺮﺵﺭﻭﻯ ﺑﻮﺩﻱ ﻛﺴــﻲ ﺩﻭﺭ ﻭ ﺑﺮﺕ ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻲﺷﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ
ﺍﻳﻨﻜــﻪ ﺁﺩﻡ ﺭﺋﻮﻓﻲ ﺑﻮﺩﻱ ﻭ ﺍﻫﻞ ﺭﻭﺍﺩﺍﺭﻱ ﻭ ﻣﺪﺍﺭﺍ ﻭ ﺍﻣﺜﺎﻝ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻣﺮﺩﻡ
ﺩﻭﺭ ﻭ ﺑﺮﺕ ﺟﻤﻊ ﺷــﺪﻧﺪ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺰﺭﮔﻲ ﺭﺍ ﺍﻳﺠﺎﺩ
ﻛﻨﻲ .ﭘﺲ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﻳﻨﻲ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻣﺼﻠﺤﺖ
ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳــﺖ ﺣﺘﻲ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﻴﺴــﺖ .ﺑﺤﺚ
ﻣﺼﻠﺤــﺖ ﻭ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲﻣﻄﺮﺡ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ )ﻉ( ﺩﺭ
ﻋﻬﺪﻧﺎﻣﻪ ﻣﺸــﻬﻮﺭ ﻣﺎﻟﻚﺍﺷــﺘﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ» :ﺑﺮﻭ ﺑﻪ ﺳﻤﺘﻲ ﻭ ﻃﻮﺭﻱ
ﺳﻴﺎﺳــﺖﻫﺎﻳﺖ ﺭﺍ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻦ ﻛﻪ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﻋﻤﻮﻣــﻲ ﺭﺍ ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻲ
ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳــﻤﺖ ﺧــﻮﺩﺕ ﺟﺬﺏ ﻛﻨﻲ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻳــﻚ ﻭﻗﺖ ﺍﻣﺮ ﺩﺍﻳﺮ
ﺷــﺪ ﻛﻪ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳــﺖ ﺑﺪﻫﻲ ﻳﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ،ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﭽﺴﺐ«،
ﻳﻌﻨﻲ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺳﺎﺱ ﻣﺮﺩﻡ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﻦﻛﺎﺭﻫﺎ ﺑﻜﻨﺪ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﭼﻴﺰﻱ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺯﻳﺮﭘﺎ ﻣﻲﮔﺬﺍﺷﺖ ،ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ
ﻧﺒﺎﺷــﻨﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﻣﺎﻣﺘﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻭﻻﻳﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻦ ﻛﺎﻣﻼ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﻳﻨﻲ ﺩﻭﺭ ﺍﺳﺖ ،ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻫﺪﻑ
ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ )ﻉ( ﻣﻨﺼﻮﺹ ﻫﺴﺖ ﻭ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﻭ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪﻱ ﺣﺘﻲ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑﺮﺳﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻻﺟﺮﻡ ﺍﺯ ﻣﺴﻴﺮ
ﺑﻼﻓﺼﻞ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﻨﺼﻮﺏ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﺍﮔﺮ ﺍﺻﻠﻲ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﻢ .ﻫﺮ ﭼﻴﺰﻱ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﺧﻼﻕ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﻨﺪ
ﻣﺮﺩﻡ ﻛﻤﻜﺸــﺎﻥ ﻧﻜﻨﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﻭﻻﻳﺖ ﻣﺤﻘﻖ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ .ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﻧﺎﭘﺴــﻨﺪ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﻫﻴﭻ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺷﺮﻋﻰ ﻭ ﺍﺳــﻼﻣﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ .ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ
ﻭﺍﻗﻊ ﺯﻳﺮﺑﻨﺎ ﻭ ﻗﻮﺍﻋﺪ ﻭ ﺷﺎﻟﻮﺩﻩﻫﺎﻱ ﺟﺪﻱ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻋﻬﺪﻧﺎﻣﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻚﺍﺷﺘﺮ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﻫﺎﻳﺶ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ
ﻣﺎ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﺍﺯ ﮔﺬﺷــﺖ ﻏﺪﻳﺮ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺭﺣﻠﺖ ﻗﻠﺒﺖ ﺭﺍ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺷــﺘﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺪﻩ ﺗﺎ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ
ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺷﻮﺭﺍﻯ ﺳﻘﻴﻔﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﻭ ﺁﻥ ﭘﻴﺶ ﻣﻰﺁﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻳﺖ ﮔﻮﺍﺭﺍ ﺑﺎﺷــﺪ .ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻳﺎ
ﺷﺪ ﻭ ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﻭﻗﺘﻰ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪﺳﺮﺍﻏﺸﺎﻥ ﻣﻰﺁﻳﻨﺪ ،ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ،ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﭼﻨﻴﻦ ﺭﻓﺘﺎﺭﻱ ﺩﺍﺭﺩ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻠﻖ ﻭ ﺍﺧﻼﻕ
ﺧﻴﻞ ﻣﺸــﺘﺎﻗﺎﻥ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺣﻀﻮﺭ ﻭ ﺗﻈﺎﻫﺮﺍﺕ ﺷﻤﺎ ﻧﺒﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﺍﻣﻴﺮ ﻭ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﻣﺜﻞ ﺍﻣﻴﺮ ﺑﺎﺷﻴﻢ
ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻦ ﻭ ﺷــﻠﻮﻍ ﻛﻨﻴﺪ ﻭ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺍﻣﻴﺮ ﺑﺎﺷﻢ ﺍﻳﻦ ﺳﻤﺖ ﻭﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮﺩﻣــﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭼﺎﺭﭼﻮﺑﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳــﻤﺖ
ﺭﺍ ﻧﻤﻲﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻢ.
ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻭ ﺻﻼﺡ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻛﻨﺪ ،ﻧﺰﺩﻳﻚ ﻛﻨﻴﻢ .ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺳــﺎﻧﺪﻥ
ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺍﺷﻜﺎﻝ ﺩﺍﺭﺩ .ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺻﻼﺡ ﺍﺯ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﺍﺧﻼﻗﻲ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻳﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ
ﺭﺍ ﻛـﻪ ﻣﻨﺼﻮﺏ ﺷـﺪﻩ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﺳـﺖ ﺍﺯ ﻗﺪﺭﺕ ﻛﻨﺎﺭ ﺑﻪ ﻓﺴﺎﺩ ﻣﻲﻛﺸﺎﻧﻴﻢ ﻳﻌﻨﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻋﻜﺲ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ .ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭ
ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻛﺲ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴـﺘﻪ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳـﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴــﺘﻲ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺭﺍ ﻫﻤﺮﺍﻩ
ﻣﻘﺎﻡ ﺧﻼﻓﺖ ﻣﻲﺭﺳﺎﻧﻨﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﭼﻪ ﺩﻟﻴﻠﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻳﺪ ،ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩﺍﻱ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺑﻂ ﺩﺍﺭﺩ.
ﻧﻈﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮﺩ؟
ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﻗﺘﻀﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻛﻨﻴﻢ
ﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺭﺍ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ .ﻓﺮﺽ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ )ﻉ( ﻭ ﻧﺘﻴﺠﻪﺍﺵ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺳــﺮ ﻭ ﺻﺪﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ
ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺑﻼﻓﺼﻞ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ ﺍﺫﻳﺖ ﺑﺸﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻭ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺸﻜﻨﻨﺪ ﻭ ﺩﭼﺎﺭ
ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﻄﻮﺭ ﻧﻴﺰ ﻫﺴــﺖ .ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻓﻘﺮ ﺑﺸﻮﻧﺪ.ﻫﺮ ﺳﻴﺎﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻴﻨﺠﺎﻣﺪ ﺩﻳﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ.
ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﻓﺮﺩ ﺍﺻﻠﺤﻲ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻣﺎ ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺍﺋﻤﻪ ﻣﻌﺼﻮﻣﻨـﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺭﺍ ﺑﻬﺘﺮ
ﻋﻠﻲ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﺷﺪ ﻭ ﻋﻠﻲ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻨﺪ ﭼﺮﺍ ﭼﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻏﻴﺮﻣﻌﺼﻮﻡ
ﻛﻨﺎﺭ ﺭﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﻛﻤﻜﺶ ﻧﻜﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻛﻤﻜﺶ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳـﺖ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺭﺍ ﺩﺭﺳـﺖ ﺗﺸـﺨﻴﺺ ﻧﺪﻫﻨﺪ .ﺍﻳﻦ
ﻣﻲﺷﺪ .ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺳــﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺗﺮﺩﻳﺪﻱ ﻧﻴﺴﺖ .ﺷﻴﻌﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻱ ﺩﻳﻨﻲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺣﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ؟
ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴــﺖ ﻣﻲﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﻗﻄﻌﺎ ﺷﻜﻲ ﺩﺭ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻫﺎﻱ ﺍﺳﺎﺳــﻲ ﺍﺣــﻜﺎﻡ ﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﻭ ﺩﻳﻦ
ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ.
ﺍﺳــﺖ .ﻳﻌﻨﻲ ﺍﮔﺮ ﺩﻳﻦ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﺎﻳﺴــﺘﻨﻲ ﻭ ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻨﻲ ﺍﺣﻜﺎﻡ
ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻣﺎﺟﺮﺍﻱ ﺧﻼﻓﺖ ﺧﻠﻔﺎﻱ ﺭﺍﺷﺪﻳﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺭﺍ ﺑﮕﻮﻳــﺪ ،ﺑﺎﻳــﺪ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺷــﺪﻩ ﺑﺎﺷــﺪ .ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ
ﺳﻨﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺑﺎﺷﺪ؟
ﺑﻪﻋﻨــﻮﺍﻥ ﺍﻳﻨﻜــﻪ ﺣﻜﻴﻢ ﻭ ﻛﺎﻣﻞ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺍﺋﻤﻪ ﺑﻪﻋﻨــﻮﺍﻥ ﺍﻳﻨﻜﻪ
ﻣﺮﺩﻡ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳــﺖ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺍﺷــﺘﺒﺎﻩ ﻛﻨﻨﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺼﻮﺭﺕ ﻣﻌﺼﻮﻡ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺭﺍ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ .ﻣﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻳﻨﻜﻪ
ﭼﻮﺑﺶ ﺭﺍ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﻣﻲﺧﻮﺭﻧﺪ ﻭ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻣﺬﻣﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻳــﻚ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺩﺍﺭﻳــﻢ ﻭ ﺧﻮﺑﻲ ﻭ ﺑﺪﻱ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻣﺎ ﺩﺭ ﻛﻼﻡ ﺷــﻴﻌﻪ
ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻗﻀﺎﻭﺕ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ .ﻫﺮ ﻛﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺣﺴــﻦ ﻭ ﻗﺒﺢ ﻋﻘﻠﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺏ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ
ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺁﺛــﺎﺭ ﻭ ﻋﻮﺍﺭﺿﻲ ﺩﺍﺭﺩ .ﺍﮔــﺮ ﻧﺒﻮﺩ ﻏﻴﺒﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺯﺷــﺖ .ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﺷــﺮﻉ ﻧﻤﻲﺁﻳﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺯﺷﺖ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ
ﺯﻣﺎﻥ)ﻋﺞ( ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻧﻤﻲﺍﻓﺘﺎﺩ ﻭ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﺮﺩﻡ ﺯﻣﻴﻦ ﺭﺍ ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻧﻤﻲﻛﺮﺩ ﺧﻮﺏ ﺍﺳﺖ .ﺍﮔﺮ ﭼﻴﺰﻱ ﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﻋﻘﻞ ﺍﺳﺖ.
ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺍﻳﻨﻄﻮﺭﻱ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻧﻤﻲﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺍﻧﺴــﺎﻥﻫﺎ ﺗﺸــﺨﻴﺺ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻼﻥ ﻛﺎﺭ ﺑﺪ ﺍﺳﺖ ﻭ
ﺑﻪ ﺳﺮﺷﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻣﺪ .ﺍﮔﺮ ﻳﻚ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻌﺼﻮﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﻟﻲ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺩﺭﻭﻍ ﺑﺪ ﺍﺳــﺖ ﻇﻠﻢ ﺑﺪ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺭﺍ ﻫﻤﻪ ﺍﻧﺴــﺎﻥﻫﺎ ﺗﺸﺨﻴﺺ
ﻫﻮﺍﻫﺎﻱ ﻧﻔﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻣﻈﻬﺮ ﺗﺎﻡ ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﺻﻔﺎﺕ ﺍﻟﻬﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ .ﺷــﺮﻉ ﺍﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻇﻠﻢ ﺑﺪ ﺍﺳﺖ ﺍﺭﺷــﺎﺩ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﻋﻘﻞ
ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﺯ ﭘﻴﺸــﻮﺍﻳﻲ ﺍﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺻﻼﺡ ﻭ ﺛﺒﺎﺕ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﺍﺳــﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺎ ﻳﻚ ﺑﺤﺚ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ ﺧﻮﺑﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ
ﻭ ﺑﻪ ﺳــﻤﺖ ﭘﻴﺸــﺮﻓﺖ ﻣﻌﻨﻮﻱ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺪﻱ ﺗﺸــﺨﻴﺺ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﻫﻤﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ ﺻﻼﺡ
ﻭ ﺍﮔﺮ ﻧﺒﺎﺷــﺪ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﻲﻟﻨﮕﺪ .ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻳــﻚ ﺟﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻓﺴﺎﺩ ﺗﺸــﺨﻴﺺ ﻧﺪﻫﻨﺪ .ﺣﺪﺍﻗﻞ ﻳﻚ ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﺩﭼﺎﺭ ﻣﺸﻜﻞ
ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻲﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺸــﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺸﻮﺩ ،ﺷﺎﺭﻉ ﺟﻌﻞ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﻣﻰﻛﻨﺪ.
ﻛﺮﺩﻡ ﺩﻭ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺷــﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﻳﻜﻲ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻛﺴﻲ ﺩﺭ ﻛﻮﻓﻪ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﻣﻌﺼﻮﻡ ﻣﺸــﻜﻠﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺣــﻮﺯﻩ ﻣﺎﺑﻌﺪ ﻣﻌﺼﻮﻡ
ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﺐ ﮔﺮﺳﻨﻪ ﺑﺨﻮﺍﺑﺪ
ﻣﻲﮔﻮﻳﻴــﻢ ﻛﺴــﺎﻧﻲ ﻛــﻪ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺍﻳﻦ
ﺍﺳﺖ
ﻭ ﺩﻭﻡ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺳــﻘﻔﻲ ﺑﺮ ﺳﺮﺷﺎﻥ
ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻫﺴﺘﻨﺪ .ﻳﻌﻨﻲ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﺩﺍﺭﻧﺪ
ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻫﺎﻱ
ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺸــﻜﻞ ﻧﺎﻥ ﻭ ﻣﺴﻜﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﺣﻞ
ﻛﻪ ﻫﻮﺍ ﻭ ﻧﻔﺴﺎﻧﻴﺖ ﺩﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺳﺖ.
ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻛﺎﺭﺷــﻨﺎﺱ
ﺷﺪ .ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻋﺪﺍﻟﺖﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﻭ ﺩﻳﻦ
ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﻤﺘﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮﺩﻩ
ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺩﺭ ﺣﺪﻱ ﻛﻪ ﻣﻴﺴﻮﺭ ﻭ ﻣﻘﺪﻭﺭ
ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺩﺭ ﻋﺮﺽ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝ ﺍﺳﺖ .ﻳﻌﻨﻲ ﺍﮔﺮ ﺩﻳﻦ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ
ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﺧﺎﺻﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ
ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﻳﻨﻘﺪﺭ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﻠﻮ ﺣﺮﻛﺖ
ﻟﺤــﺎﻅ ﻣﻲﻛﻨﻴــﻢ ﻭ ﺷــﺮﻳﻌﺖ ﻟﺤﺎﻅ
ﺑﺎﻳﺴﺘﻨﻲ ﻭ ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻨﻲ ﺍﺣﻜﺎﻡ
ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻣﺸﻜﻞ ﺟﺪﻱ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ
ﻛﺮﺩﻩ ﻛﻪ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺟﻌﻞ ﺷــﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ
ﻭ ﻣﺴــﻜﻦ ﺗﺎ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺣﻞ ﺷــﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﮕﻮﻳﺪ ،ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺼﻠﺤﺖ
ﻓﺮﺩ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺱ ﻭﺍﺟﺪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻌﻤﻮﻻ
ﺍﺳﺖ .ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺍﺯ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻛﻪ
ﻣﻄﺎﺑﻖﻣﺼﻠﺤﺖﺍﺳــﺖ.
ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ
ﺑﮕﺬﺭﻳﻢ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺍﺯ ﻣﺤﻮﺭﻱﺗﺮﻳﻦ
ﺁﻧﻄﻮﺭ ﻛـﻪ ﻣـﻦ ﻓﻬﻤﻴـﺪﻡ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ
ﻭ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻱﺗﺮﻳﻦ ﻛﻠﻴﺪﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳــﺖ
ﺷﻤﺎ ﺳﻴﺎﺳـﺖﻭﺭﺯﻱ ﺍﺳـﻼﻣﻲ ﺑﺮ
ﺩﻳﻨﻲ ﺍﺳﺖ .
ﺩﻭ ﺷﺎﺧﺼﻪ ﻣﻬﻢ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻭ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ؟
ﻳﻜﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﻣﻬﻢ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺷــﻴﻮﻩ ﺣﻜﻮﻣﺖﺩﺍﺭﻱ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺷــﺎﺧﺺ ﺍﺻﻠﻲ ﺍﺳــﺖ ﻳﻌﻨــﻲ ﮔﺮﭼﻪ ﻋﺪﻝ ﻫــﻢ ﻣﺼﻠﺤﺖ
ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻧﻮﻉ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳــﺖ .ﻣــﺎ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺍﺳــﺖ ،ﻫﻤﻪ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺩﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻗﺮﺍﺭ
ﺑﻪ ﺳــﻤﺖ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺑﺒﺮﻳﻢ .ﻣﺎ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺻﻼﺡ ﺑﮕﻴﺮﺩ .ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ
ﺑﺒﺮﻳﻢ ،ﺍﻣﺎ ﺷﻴﻮﻩ ﺭﻓﺘﺎﺭﻣﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺮﻣﻲﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﮕﺎﻩ
ﻫﺮ ﺍﺭﺯﺷﻲ ﻛﻪ ﺷــﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ،ﺷﻜﻞ ﺭﻓﺘﻦ ﻭ ﻗﺎﻟﺐ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻄﻌﺎ ﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﻠﻄﺎﻥ ﻧﮕﺎﻩ ﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺭﻋﻴﺖ ﻧﮕﺎﻩ ﻛﻨﻴﻢ
ﺍﺧﻼﻗﻲ ﺑﺎﺷﺪ .ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﻱ ﻳﺎ ﻣــﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﻨﺪﮔﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺧﻮﺩﺕ ﺭﺍ ﺑــﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﻨﺪﻩ ﺧﺪﺍ
ﻏﻴﺮﺍﺧﻼﻗﻲ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻧﻤﻲﺷــﻮﺩ .ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻧﺘﻲ ﻭ ﻣﺴــﺌﻮﻟﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ
ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺍﺯ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﺑﺎﻫﻮﺵﺗﺮ ﺍﺳﺖ ﭼﺮﺍﻛﻪ ﻣﻌﺎﻭﻳﻪ ﺑﻪ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺍﻣﻮﺭ ﺑﺮﺳﺎﻧﻲ .ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﻳﻨﻲ ﺩﺧﺎﻟﺖ
ﻏﻴﺮﺍﺧﻼﻗﻲ ﻣﺘﻮﺳــﻞ ﻣﻲﺷــﻮﺩ .ﺍﮔﺮ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺻﻼﺡ ﺑﺮﺳﺪ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ.
47
ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻰ ﻣﺤﺮﻡ ﺍﺯ ﺁﻝﺑﻮﻳﻪ ﺗﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ
ﺳﻮﮔﻮﺍﺭﻯ ﺑﻪ ﺳﺒﻚ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ
ﺣﻠﻴﻪ ﺻﺒﻮﺭﻧﮋﺍﺩ
ﻣﺮﺍﺳﻢ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺩﺭ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺁﻳﻴﻦﻫﺎﻯ
ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺑﻪ ﺷــﻤﺎﺭ ﻣﻰﺭﻭﺩ .ﺁﻳﻴﻦﻫﺎﻯ ﺩﻳﻨﺪﺍﺭﺍﻥ ،ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ
ﺩﻳﻨﻰ ،ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻨﺸﺎ ﺷــﺮﻳﻌﺘﻰ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪﺍﻯ ﺍﺳﺎﺳﺎ
ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰﺍﻧﺪ ﻭ ﺗﺎﺳﻴﺲ ،ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻭ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﻉ ﻋﻤﻞ
ﻭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺩﻳﻨﺪﺍﺭﺍﻥ ﺑﺮﻣﻰﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ
ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮﭘﺬﻳﺮﻧﺪ .ﺣﺎﺻﻞ ﺍﻳﻦ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﺍﺯ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺩﻳﻨﺪﺍﺭﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻨﻮﻉ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺁﻳﻴﻦﻫﺎﻯ ﺩﻳﻨﺪﺍﺭﺍﻥ ﻳﻚ ﺩﻳﻦ ﺍﺳﺖ ،ﺍﺯ
ﺯﻣﺎﻧﻰ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻭ ﺍﺯ ﺟﺎﻣﻌﻪﺍﻯ ﺗﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪﺍﻯ.
ﻧﺎﻡ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺁﻝﺑﻮﻳﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺁﻏﺎﺯﮔﺮ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯﻫﺎﻯ ﺭﺳــﻤﻰ ﻭ
ﻋﻠﻨﻰ ﺑﺮ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺛﺒﺖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺁﻝﺑﻮﻳﻪ ﺣﻜﻮﻣﺘﻰ
ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺗﺮﻭﻳﺞ ﻭ ﻧﺸﺮ ﺁﻳﻴﻦ ﻭ ﻣﻨﺎﺳﻚ ﺗﺸﻴﻊ ﻛﻮﺷﻴﺪ .ﮔﻔﺘﻪ
ﻣﻰﺷــﻮﺩ ﻣﻌﺰﺍﻟﺪﻭﻟﻪ – ﺍﺯ ﺍﻣﺮﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﺳﻠﺴــﻠﻪ -ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 352ﻩ.ﻕ
ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﮔﺮﺩﻫﻢ ﺁﻳﻨﺪ ﻭ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺣﺰﻥ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ
ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ ،ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﻓﺮﻭﺵ ﻣﻮﻗﻮﻑ
ﮔﺮﺩﻳﺪ ،ﻗﺼﺎﺑﺎﻥ ﮔﻮﺳــﻔﻨﺪ ﺫﺑﺢ ﻧﻜﺮﺩﻧﺪ ،ﻣﺮﺩﻡ ﺁﺏ ﻧﻨﻮﺷــﻴﺪﻧﺪ ،ﺩﺭ
ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎ ﺧﻴﻤﻪ ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﻼﺱ ﺁﻭﻳﺨﺘﻨﺪ ،ﺯﻧﺎﻥ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻭ ﻣﻮﻯ
ﺧﻮﺩ ﻣﻰﺯﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻧﺪﺑﻪ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯ ﻧﻮﺣﻪﮔﺮﻯ
ﻭ ﻣﺎﺗﻢ ﺑﻪ ﭘﺎ ﮔﺮﺩﻳﺪ).ﺍﻟﻤﻨﺘﻈﻢ ﻓﻰ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﻟﻤﻠﻮﻙ ﻭ ﺍﻻﻣﻢ( ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻪ
ﭘﺲ ﺍﺯ ﻓﺘﺢ ﺑﻐﺪﺍﺩ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻣﻰﺍﻓﺘﺪ ﻭ ﺷﻜﻞ ﺟﺪﻳﺪ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﺮﻛﺰ
ﺧﻼﻓﺖ ﻋﺒﺎﺳﻰ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﺑﻐﺪﺍﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺁﻝﺑﻮﻳﻪ ﻭ ﭘﻴﺮﻭﺍﻥ
ﻫﺮ ﺩﻭ ﻣﺬﻫﺐ ﺍﺳــﻼﻣﻰ )ﺗﺴﻨﻦ ﻭ ﺗﺸﻴﻊ( ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ،
ﭘﺲ ﺍﺯ ﻭﺭﻭﺩ ﺁﻝﺑﻮﻳﻪ ﻭ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺍﺯ ﺩﻫﻪ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﻗﺮﻥ ﭼﻬﺎﺭﻡ ،ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻫﺎﻯ
ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺷﻬﺮ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺩﺭﻣﻰﺁﻣﺪ .ﺣﺘﻰ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﺍﻫﻞ ﺳﻨﺖ
ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺩﺳﺘﻪ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﺑﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥﻫﺎ ﻣﻰﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ
ﻧﻮﺣﻪﺧﻮﺍﻧﻰ ،ﺳﻴﻨﻪﺯﻧﻰ ﻭ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﻣﻰﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ ،ﮔﺮﭼﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻰ
ﺍﺯ ﺗﻨﺶﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﻪ ﭼﺸــﻢ ﻣﻰﺧﻮﺭﺩ .ﺩﺭ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺷﻜﻞ
ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯﻫﺎﻯ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺗﻌﻠﻖ ﺍﻣﻴﺮﺍﻥ ﺁﻝﺑﻮﻳﻪ ﺑﻪ ﺧﻄﻪ
ﺩﻳﻠﻢ ﻭ ﻃﺒﺮﺳﺘﺎﻥ ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻣﻰﺭﻭﺩ ﺳﺒﻚ
ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ،ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭ ﺳﻨﺖﻫﺎﻯ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻰﺷﺎﻥ ﺑﻪ
ﺧﺼﻮﺹ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﻧﻤﺎﺩﻳﻦ ﺳﻮگ ﺳﻴﺎﻭﺵ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﺑﻪ ﺳﺒﻚ ﺁﻝﺑﻮﻳﻪ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮﻭﺍﻳﻰﺷﺎﻥ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ
ﻣﻰﺷﺪ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺎ ﻭﺭﻭﺩ ﻏﺰﻧﻮﻳﺎﻥ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻥ
ﺗﻨﮕﻨﺎﻫﺎ ﻭ ﺣﺼﺎﺭﻫﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺷﺪ .ﺩﺭ
ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺳﻠﻄﺎﻥ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﻏﺰﻧﻮﻯ ﻣﺮﺍﻛﺰ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻗﺮﺍﺭ
ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻯ ﻣﺮﺍﺳــﻢ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﺍﻣﺎﻡﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ
ﺑﺪﻋﺖﮔﺬﺍﺭﻯ ﺗﺤﺪﻳﺪ ﺷﺪ .ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺮگ ﺳﻠﻄﺎﻥ ﻣﺤﻤﻮﺩ
ﻓﻀﺎﻯ ﺑﺎﺯﺗﺮﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﻴﺎﻥ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻭ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻯ ﻣﺮﺍﺳــﻢ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ
ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯﻫﺎ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩﻯ ﺁﺷﻜﺎﺭﺗﺮ ﺷﺪﻧﺪ.
ﭘﺲ ﺍﺯ ﻏﺰﻧﻮﻳﺎﻥ ،ﺳﻠﺠﻮﻗﻴﺎﻥ ﭘﺎ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﺣﻜﻤﺮﺍﻧﻰ ﻧﻬﺎﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﻳﺸﺎﻥ
ﻧﻴﺰ ﺭﻭﻯ ﺧﻮﺷﻰ ﺑﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﻧﺸــﺎﻥ ﻧﺪﺍﺩﻧﺪ ،ﮔﺮﭼﻪ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﻋﻤﻠﻰ
ﺍﻗﺸﺎﺭ ﻏﻴﺮﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﺑﻪ ﺗﻜﺮﻳﻢ ﺍﻫﻞﺑﻴﺖ )ﻋﻠﻴﻬﻢﺍﻟﺴﻼﻡ( ﻭ
ﺑﻴﺎﻥ ﻣﺼﺎﻳﺐ ﺁﻧﺎﻥ ،ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﮔﺮﺍﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ
ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ .ﺷﻮﺍﻫﺪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺣﺎﻛﻰ ﺍﺯ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﺍﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﻭ ﻧﻔﻮﺫ ﺍﻳﻦ
ﺗﻔﻜﺮ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻧﻈﺎﻣﻴﻪ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺳﻠﺠﻮﻗﻴﺎﻥ ﺍﺳﺖ.
ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺭﻭﻯ ﻛﺎﺭ ﺁﻣﺪﻥ ﻣﻐﻮﻻﻥ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯﻫﺎ ﺭﻓﺘﻪﺭﻓﺘﻪ ﺭﻧﮓ ﻭ ﺑﻮﻯ
48
ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺗﺎ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩﺍﻯ ﺍﺯ
ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯﻫﺎ ﺩﺭ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﺍﻋﺘﺮﺍﺿﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎﻯ ﺑﻨﻰﺍﻣﻴﻪ ﻭ
ﺑﻨﻰﻋﺒﺎﺱ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻧﻘﺮﺍﺽ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﺍﻋﺘﺮﺍﺿﻰ ﺭﻧﮓ
ﺑﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩ .ﻣﻐﻮﻻﻥ ﺿﺪﻳﺘﻰ ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻯ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﺳــﻢ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﺎ
ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻓﻀﺎﻯ ﻭﺣﺸﺖﺍﻧﮕﻴﺰ ﺑﺮ ﺑﻌﺪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬﺍﺷﺘﻨﺪ
ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺟﻤﺎﻋﺖﻫﺎﻯ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭ ﻣﻌﺘﺮﺽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳــﻤﺖ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ
ﺯﻫﺪﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﺳﻮﻕ ﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ .ﺩﻳﮕﺮ ﻳﺎﺩﮔﺎﺭ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯﻫﺎﻯ ﻋﺼﺮ ﻣﻐﻮﻝ
ﺭﺳﻢ ﺯﻧﺠﻴﺮﺯﻧﻰ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻋﺎﺩﺍﺕ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﻚ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ
ﺳﻴﺪﺍﻟﺸﻬﺪﺍ )ﻉ( ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪ.
ﺗﻴﻤﻮﺭﻳﺎﻥ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺳﻨﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻫﻢ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺍﻋﻀﺎﻯ
ﺳــﻨﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ،ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯﻫﺎ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻌﻀﺎ ﺍﺯ
ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﺗﺴﺎﻫﻞ ﻭ ﺗﺴﺎﻣﺢ ﻧﺴﺒﻰ
ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻧﻮﻋﻰ ﻫﻢﺯﻳﺴﺘﻰ ﻭ ﺻﻠﺢ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﻴﺮﻭﺍﻥ ﺩﻭ ﻣﺬﻫﺐ ﺍﺳﻼﻣﻰ
ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻭﻳﮋﮔﻰ ﺩﺭ ﺷــﺨﺼﻴﺖ ﻣﻼﺣﺴﻴﻦ ﻭﺍﻋﻆ
ﻛﺎﺷﻔﻰ ﻣﺘﺒﻠﻮﺭ ﻣﻰﺷــﻮﺩ .ﻭﻯ ﻧﺰﺩ ﺩﻭ ﻓﺮﻗﻪ ﺷﻴﻌﻪ ﻭ ﺳﻨﻰ ﺍﺯ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ
ﻭ ﺷــﻬﺮﺕ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺑﻴﻬﻖ )ﺳﺒﺰﻭﺍﺭ( ،ﻛﻪ ﺩﺭ ﺗﺸﻴﻊ
ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻮﺩ ،ﺑﻪ ﺗﺴــﻨﻦ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻧﺰﺩ ﺍﻫﺎﻟﻰ ﻫﺮﺍﺕ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ
ﺑﻪ ﺗﺴــﻨﻦ ﺷﻬﺮﺕ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ،ﺑﻪ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺗﺸــﻴﻊ ﺯﺑﺎﻧﺰﺩ ﺑﻮﺩ .ﺑﻪ
ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﭘﮋﻭﻫﺸــﮕﺮﺍﻥ »ﭘﻴﺪﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻭﻯ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻮﺍﺩﺭﻯ
ﻛﻢﻧﻈﻴﺮ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺗﻌﺼﺐ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻳﺎ ﻃﺮﻳﻘﺘﻰ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﺩﺭ ﺫﻫﻨﺶ
ﺭﺍﻩ ﻧﺪﺍﺷــﺘﻪ) «.ﺩﻛﺘﺮ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺼﻄﻔﻰ ﺷﻴﺴــﻰ ،ﺗﺸــﻴﻊ ﻭ ﺗﺼﻮﻑ(
ﻣﺸﻬﻮﺭﺗﺮﻳﻦ ﺍﺛﺮ ﻛﺎﺷــﻔﻰ ﻛﺘﺎﺏ »ﺭﻭﺿﻪ ﺍﻟﺸﻬﺪﺍ«ﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻭ
ﻣﻨﻈﺮ ﺍﺻﻠﻰ ﻛﺘﺎﺏ » ،ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺍﺑﺘﻼ ﻭ ﺑﻼ« ﺍﺳــﺖ ﻭ ﻛﺘﺎﺏ ﺍﺯ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ
ﺧﻠﻘﺖ ﺑﺮ ﻣﺤﻮﺭﻳﺖ ﺑﻼ ﺷــﺮﻭﻉ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﻣﺤﻮﺭﻳــﺖ ﺍﺻﻠﻰ ﺁﻥ ﻭﺍﻗﻌﻪ
ﻛﺮﺑﻼ ﻭ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﺳــﺖ .ﺑﺎ ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ
ﺩﺭ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﻳــﺞ ﻣﺪﺍﺣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﻯ ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﻣﻰﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ
»ﺭﻭﺿﻪ« ﺧــﻮﺍﻥ ﻭ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻨﻰ ﺭﻭﺿﻪ ﻧــﺎﻡ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﻓﻀﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﺭﺷﺪ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻭ ﻣﺘﻨﻮﻉ ﻣﻰﺷﻮﺩ.
ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺻﻔﻮﻳﻪ ﺩﺭ ﺷــﻜﻞﮔﻴﺮﻯ ﻫﻮﻳﺖ ﺩﻳﻨﻰ ﻣﻠﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ
ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ
ﺍﻣﺎﻡﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻬﺎﺩ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺩﺭ ﻣﻰﺁﻳﺪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﺎ
ﻛﺎﺭﻛﺮﺩﻫﺎ ﻭ ﺷــﻜﻞﻫﺎﻯ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺭﺷﺪ ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ .ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺻﻔﻮﻳﺎﻥ
ﻣﺬﻫﺐ ﺷﻴﻌﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﺭﺳﻤﻰ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ
ﺑﻪ ﺳــﻤﺖ ﻭﺭﻭﺩ ﻭ ﺩﺧﻞ ﻭ ﺗﺼﺮﻑ ﺩﺭ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯﻫﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﻰﺭﻭﺩ .ﮔﺎﻩ
ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻯ ﺍﻳﻦ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯﻫﺎ ﻧﻮﻋﻰ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﺬﻫﺐ ﺭﺳــﻤﻰ ﻛﺸــﻮﺭ ﺑﻪ
ﺣﺴﺎﺏ ﻣﻰﺁﻳﺪ .ﺩﺭ ﺩﻫﻪﻫﺎﻱ ﺁﺧﺮ ﻗﺮﻥ ﺩﻫﻢ ،ﺭﻭﺍﺝ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻱ
ﻣﺎﻩ ﻣﺤﺮﻡ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﻋﺰﺍﻱ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﺗﺎ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺑﻴﺴﺖ
ﻭ ﻫﺸــﺘﻢ ﺻﻔﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻃﻮﻝ ﺍﻧﺠﺎﻣﺪ ،ﺑﻪ ﻣﻮﺍﺯﺍﺕ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺭﻭﺿﻪﺧﻮﺍﻧﻲ
ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﻭﺿﻪﺧﻮﺍﻧﻰ ﻭ ﻣﻨﺎﻗﺐﺧﻮﺍﻧﻰ
ﻳﻚ ﺷﻐﻞ ﺑﻪ ﺣﺴــﺎﺏ ﻣﻰﺁﻳﺪ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳــﺮﻭﺩﻥ ﺷﻌﺮ ﺩﺭ ﻣﺪﺡ ﻭ
ﺭﺛﺎﻱ ﺍﺋﻤﻪ ﻭ ﺷــﻬﺪﺍﻱ ﻛﺮﺑﻼ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﺷــﺎﻋﺮﺍﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ
ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻣﺤﺘﺸــﻢ ﻛﺎﺷﺎﻧﻰ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻠﻖ ﺍﺷــﻌﺎﺭﻯ ﺑﺎ ﺩﺭﻭﻥﻣﺎﻳﻪ
ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﻳﻰ ﻣﻰﺯﻧﻨﺪ .ﺭﻭﺍﺝ ﺍﻳﻦ ﺷــﻜﻞ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩﻯ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻭ
ﺗﻘﻮﻳﺖﻛﻨﻨﺪﻩ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮﻯ ﻧﻤﺎﻳﺶﻫﺎﻯ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻭ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﻣﻰﺷﻮﺩ.
ﻗﺪﻳﻤﻰﺗﺮﻳﻦ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺍﺯ ﻋﻬﺪ ﺻﻔﻮﻯ ﺑﻪﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪﻩ
ﺍﺳــﺖ .ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰﺭﺳــﺪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺳــﺎﺑﻘﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻬﻢ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﻋﺼﺮ ﺻﻔﻮﻯ ﻭﺭﻭﺩ ﻧﻤﺎﺩﻫﺎ ﻭ ﺍﺷﻜﺎﻝ ﻧﺎﻣﺘﺪﺍﻭﻝ
ﻗﺒﻠﻰ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯﻫﺎ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ ﺍﺯ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝﻫﺎﻯ
ﺍﺧﻴﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺩﻳﻨﻰ ﻭ ﺭﻭﺷــﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ.
ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﻔﺮ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺍﻋﻀﺎﻯ ﺩﺭﺑﺎﺭ
ﺻﻔﻮﻯ ﺑﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎﻯ ﺷــﺮﻗﻰ ﻭ ﺍﻗﺘﺒﺎﺱ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺳــﻢ ﺟﻤﻌﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻭ
ﺗﻈﺎﻫﺮﺍﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺳﺒﺐ ﺭﻭﺍﺝ ﺳﻤﺒﻞﻫﺎ
ﻭ ﻣﺮﺍﺳــﻢ ﻭ ﻣﻈﺎﻫﺮ ﻛﺎﻣﻼ ﺗﺎﺯﻩﺍﻱ ﺷــﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻠﻴﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﺳﻼﻡ
ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﺪﺍﺷــﺖ .ﻋﻠﻢ ،ﻛﺘﻞ ،ﻋﻤﺎﺭﻱ ،ﺷﻤﺎﻳﻞﻛﺸﻲ ،ﻣﻌﺮﻛﻪﮔﻴﺮﻱ،
ﻗﻔﻞﺑﻨﺪﻱ ،ﺯﻧﺠﻴﺮﺯﻧــﻲ ﻭ ﺗﻴﻎﺯﻧﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻫﺴــﺘﻨﺪ .ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ
ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺴــﻴﺢ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺁﺳــﻴﺎﻯ ﺟﻨﻮﺏ ﺷﺮﻗﻰ ﺩﻳﺪﻩ
ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻴﻎﺯﻧﻰﻫﺎ ﻭ ﻗﻤﻪﺯﻧﻰﻫﺎ ﻭ ﺷﻤﺎﻳﻞﻛﺸﻰ ،ﺗﻘﻠﻴﺪﻯ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺳﻪ ﻣﺮﺍﺳﻢ mysters, miracles ,passionsﻛﻪ
ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻟﮕﺮﺩ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﻣﺴــﻴﺢ ﺩﺭ ﻟﻮﺭﺩ ﺩﻗﻴﻘﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻜﻞ
ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﺍﺧﺬ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺩﺭ ﺣﻜﻮﻣــﺖ ﺯﻧﺪﻳﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﺄﺳــﻰ ﺍﺯ ﺻﻔﻮﻳﺎﻥ ﻫﻤﻴﻦ ﺷــﻜﻞ ﺍﺯ
ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﭘﻴﺶ ﻣﻰﺭﻓﺖ ﻭ ﭘــﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺣﺎﻛﻤﺎﻥ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻳﻌﻨﻰ
ﻗﺎﺟﺎﺭﻳﺎﻥ ﻫﻢ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﺎﺷﻜﻮﻫﻰ ﺑﺮ ﭘﺎ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ
ﺩﻭﺭﻩ ﻧﺎﺻﺮﻯ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﻴﺚ ﺳﺮﺁﻣﺪ ﺑﻮﺩ .ﻣﻮﺭﺧﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﻰ ﭼﺎﺩﺭﻫﺎﻯ
ﺳﻴﺎﻩ ﺑﻠﻨﺪﻯ ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ
ﻭ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻧﻘﺎﻁ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭼﻬﺮﻩ ﺷــﻬﺮﻫﺎ ﺭﺍ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭ ﻣﻰﺳــﺎﺧﺘﻪ
ﺍﺳﺖ .ﺍﻣﺎ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕﺑﻨﺪﻯﻫﺎﻯ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ
ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺗﻜﻴﻪﻫﺎ ﻭ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﻰﺁﻳﺪ.
ﺗﻜﺎﻳﺎ ،ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﭘﻴﻮﻧــﺪ ﻣﺬﻫﺐ ﻭ ﻫﻨﺮ )ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﻫﻨﺮ
ﻧﻤﺎﻳﺸﻰ( ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ .ﻣﻌﻤﺎﺭﻯ ﺗﻜﺎﻳﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﻓﻀﺎﻯ ﻧﻤﺎﻳﺸﻰ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ
ﻳﻚ ﺳﻦ ﺑﻮﺩﻩ ،ﺩﺭ ﺗﻜﺎﻳﺎ ﻳﻚ ﺳﻦ ﺩﺭ ﻭﺳﻂ )ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺩﺍﺋﻤﻰ ﺑﺎ ﺁﺟﺮ
ﻭ ...ﻳﺎ ﺑــﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻮﻗﺖ ﺑﺎ ﭼﻮﺏ ﻭ ﻗﺎﺑﻞ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻰ( ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷــﺖ ﻭ
ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﺳﻦﻫﺎ ﺭﺍ ﺭﻭﺍﻕ ،ﺣﺠﺮﻩﻫﺎﻯ ﺩﻭ ﻃﺒﻘﻪ )ﻃﺒﻘﻪ ﻫﻤﻜﻒ ﺑﺮﺍﻯ
ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ ﻭ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﺎﻧﻢﻫﺎ( ﻳﺎ ﺳﻜﻮ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰﺩﺍﺩﻧﺪ .ﻋﻤﻮﻣﺎ
ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻦ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮ ﺑﺎﺯ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﺑﻌﻀﻰ ﺗﻜﺎﻳﺎ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻯ
ﺑﺎﻧﻰ ،ﻃﻮﺍﻳﻒ ،ﺷﺎﻫﺎﻥ ﻭ ﺷــﺎﻫﺰﺍﺩﮔﺎﻥ ﻭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻳﺎﻥ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻰ ﺟﺪﺍ ﺍﺯ
ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺩﺍﺷــﺘﻪﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻃﺎﻕﻧﻤﺎ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺍﺳــﺖ .ﻫﺮ ﮔﺮﻭﻩ ﺩﺭ
ﻃﺎﻕﻧﻤﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺟﻤﻊ ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﻋﺎﺩﻯ ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺩﺭ
ﻛﻒ ﺣﻴﺎﻁ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺳﻜﻮﻫﺎ ﺩﻭﺭ ﺗﺎ ﺩﻭﺭ ﺳﻦ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻧﻤﺎﻳﺶﻫﺎ ﻭ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ
ﺭﺍ ﺗﻤﺎﺷــﺎ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎ ﺩﺭ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﻣﺘﺎﺛﺮ
ﺍﺯ ﻓﻀﺎﻯ ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻯ ﻓﺮﺍﺩﺳﺖ ﻭ ﻓﺮﻭﺩﺳﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ
ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺩﺭ ﺗﻜﺎﻳﺎ ﺭﺳــﻢ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻰ ﺷﺮﻭﻉ
ﻣﺤﺮﻡ ﺑﻪ ﺍﻃﻼﻉ ﺍﻫﻞ ﻣﺤﻞ ﻣﻰﺭﺳــﻴﺪﻩ ﻭ ﺷﺮﻭﻉ ﻣﺤﺮﻡ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﺑﻪ
ﺻﺪﺍ ﺩﺭﺁﻣﺪﻥ ﺯﻧﮓ ،ﺳــﻨﺞﺯﻧﻰ ﺩﺭ ﻣﺤﻞﻫﺎ ﻭ ﺧﺮﺝ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﻭ
ﻣﺮﺩﻡ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺗﻜﻴﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﺰﺩﻳﻜﻰ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪ
ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺗﺎﺳــﻮﻋﺎ ﻭ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺩﻳﺪ ﺩﻳﮕﺮﻯ
ﻣﻰﺭﻓﺘﻨﺪ .ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺜﺎﻝ ﺩﺭ ﺣﻮﺍﻟﻰ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﻴﺎﻭﺭﺍﻥ ،ﺣﺪﻭﺩ 30-40
ﭘﺎﺭﭼﻪﺁﺑﺎﺩﻯ ﺩﺍﺭﺍﻯ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﺳــﺘﻪﻫﺎﻯ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﻫﺮ ﺗﻜﻴﻪ
ﺑــﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎ ﻭ ﻧﻤﺎﺩﻫﺎﻯ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯﺍﺵ )ﻋﻠــﻢ ،ﻛﺘﻞ ،ﻧﺨﻞ ﻭ (...ﺑﻪ
ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻜﺎﻳﺎﻯ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴــﻪ ﻣﻰﺭﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﺎﻥ ﺍﺯ ﺗﻜﻴﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﻴﺮﻭﻥ
ﻣﻰﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﺎﻥ ﺟﺎ ﻣﻰﺩﺍﺩﻧــﺪ ﻭ ﺑﺰﺭﮔﻰ ﺍﺯ ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻴﺰﺑﺎﻥ ﺑﺎ
ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﺍﺷﻌﺎﺭﻯ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮﺷﺎﻣﺪ ﻣﻰﮔﻔﺘﻪ ﻭ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻰﻫﺎﻳﻰ ﻣﺜﻞ
ﭼﺎﻯ ،ﻗﻬﻮﻩ ﻭ ﺷﻴﺮ ﻭ ﮔﻼﺏ ﭘﺬﻳﺮﺍﻳﻰ ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺑﺪﺭﻗﻪ ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﺎﻥ ﺑﻪ
ﺳﻮﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻜﺎﻳﺎ ﺭﻫﺴﭙﺎﺭ ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ .ﺗﻜﻴﻪ ﺣﺼﺎﺭ ﺑﻮﻋﻠﻰ ،ﻛﺎﺷﺎﻧﻚ،
ﻣﻨﻈﺮﻳﻪ ،ﺟﻤﺎﺭﺍﻥ ،ﺗﺠﺮﻳﺶ ،ﭼﻴﺬﺭ ﻭ ...ﻣﺮﺍﺳــﻢ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ
ﺗﻜﻴﻪ ﻧﻴﺎﻭﺭﺍﻥ ﺳﻬﻴﻢ ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ .ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺗﻜﻴﻪ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ
ﻭ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻇﻬﺮ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﺮ ﺳــﺮ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻥ ﻣﺤﻞ ﺧﻮﺩ ﻣﻰﺭﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺯﻳﺎﺭﺕ
ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺳــﺮ ﻣﺰﺍﺭ ﻣﺮﺩﮔﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻣﻰﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ .ﻫﺮ ﺩﺳﺘﻪ ﺗﺎ ﻋﺼﺮ
ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﻜﻴﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺯ ﻣﻰﮔﺸــﺖ .ﺗﻜﺎﻳﺎ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻣﺎﺩﻯ ﻭ ﻣﻌﻨﻮﻯ
ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺣﻔﻆ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺩﺭ ﻭ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻭ ﻭﺳــﺎﻳﻞ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ
ﺗﺎ ﺷــﺎﻝ ﻭ ﺗﺮﻣﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺁﻥ ﻃﻌﺎﻡ ﻧﺬﺭﻯ ﺭﺍ ﻗــﺮﺍﺭ ﻣﻰﺩﻫﻨﺪ ﻳﺎﺩﮔﺎﺭ
ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻧﻪ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺩﻭﺭ ﺭﻭﻧﻖ ﺍﻳﻦ ﺗﻜﺎﻳﺎﺳﺖ .ﻫﻢﺍﻛﻨﻮﻥ ﻧﻴﺰ ﻋﺪﻩﺍﻯ ﺑﻪ
ﺷﻜﻞ ﻗﺒﻠﻰ ﺭﺍ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﻧﻤﻰﺩﻳﺪﻩﺍﻧﺪ
ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﻧﻮﻉ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﻛــﻪ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫﺎﻯ ﻗﺒﻠﻰ ﺭﺍ
ﺑﺮﺍﻳﺸﺎﻥ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ ﺗﻼﺵ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ .ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﺑﻌﺪ ﻣﻜﺎﻥ ﺩﺭ
ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯﻫﺎﻯ ﺭﺍﻳﺞ ﺩﺭ ﺗﻜﻴﻪﻫﺎ ،ﺣﺴــﻴﻨﻴﻪﻫﺎ ﻭ ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺩﺭ ﻧﻮﻋﻰ ﺍﺯ
ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﺎﺕ ﻣﻮﺳﻮﻡ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻦ
ﻧﻮﻉ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻓﺎﻗﺪ ﻣﻜﺎﻧﻰ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﺳﺒﻚ ﮔﻔﺘﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﻓﻀﺎﻯ
ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪﺍﺭﺗﺮ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻗﺒﻠﻰ ﺍﺳﺖ .ﺩﻛﺘﺮ ﻛﺎﺗﻮﺯﻳﺎﻥ
ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌــﻪ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺻﻔﺎﺕ ﻛﻮﺗﺎﻩﻣﺪﺕ ،ﻧﺎﭘﺎﻳــﺪﺍﺭ ﻭ ﻛﻠﻨﮕﻰ ﺭﺍ ﺍﻃﻼﻕ
ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﺻﻔﺎﺕ ﺭﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﺷــﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﻴﻢ ﻛﻪ
ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪﺍﺭ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻰ ﻧﻮﻋﻰ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﺭﺍ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼ
ﺑﺎ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻮﻳﺘﻰﺍﺵ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺍﺳﺖ .ﻫﻴﺎﺕﻫﺎ ﺟﻤﺎﻋﺖﻭﺍﺭﻩﻫﺎﻳﻰ
ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﺷﻜﺎﻝ ﻗﺒﻠﻰ ﺧﻮﺩ ﻣﻮﻗﺘﻰﺗﺮﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﻴﺚ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ
ﻣﻮﻗﺘﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻰ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ .ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﻫﻴﺎﺕﻫﺎ
ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﺭﺳــﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻰ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﺎﻩ ﺩﺭﺻﺪﺩ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﺍﻧﺴﺪﺍﺩ ﺩﻳﮕﺮ
ﻛﺎﻧﺎﻝﻫﺎﻯ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ .ﻋﺪﻩﺍﻯ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ
ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎﻯ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﻬﺒﻮﺩ
ﻭﺿﻊ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺭﻭﺷﻨﮕﺮﻯ ﻣﺮﺩﻡ
ﻛﻤﻚ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﻫﻴﺎﺕﻫﺎ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺤﻮﻝ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺷﻜﺎﻝ
ﻋــﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻩﺍﻧــﺪ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻣﺼﻮﻥ ﻧﺒﻮﺩﻩﺍﻧﺪ .ﺷــﻜﻞ
ﺳﻨﺘﻰ ﺍﻳﻦ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯﻫﺎ ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﻭﺍﻋﻆ ﻭ ﻣﺪﺍﺡ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﺷﻜﻞ ﺟﺪﻳﺪ ﻫﻴﺎﺕﻫﺎ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭﻋﻆ ﻭﺍﻋﻈﺎﻥ ﺗﺤﺖﺍﻟﺸﻌﺎﻉ
ﺍﺷﻜﺎﻝ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺪﺍﺣﻰ ﻛﻪ ﻋﺪﻩﺍﻯ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺪﺍﺣﻰ ﭘﺎپ ﻣﻰﻧﺎﻣﻨﺪ ﻗﺮﺍﺭ
ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳــﺖ .ﻫﻴﺎﺕﻫﺎﻯ ﭘﺎپ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻄﻰ ﻣﺪﺭﻥ ﻭ ﺻﻨﻌﺘﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ
ﺷﻬﺮﻫﺎﻯ ﺑﺰﺭگ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ .ﺑﺮﺧﻼﻑ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺩﺭ ﻫﻴﺎﺕﻫﺎﻯ
ﺳﻨﺘﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻃﻰ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮﺍﺗﺒﻰ ﻭ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﻌﺎﺭﻓﻰ ﭘﺎ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻋﺮﺻﻪ
ﻣﻰﻧﻬﺎﺩﻧــﺪ ،ﮔﺎﻩ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺪﺍﺣــﻰ ﻧﻬﺎﺩ ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ ﻣﻮﺭﺩ
ﻏﻔﻠﺖ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺍﺻﻠﻰ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﻣﺪﺍﺣﻰ ﺑﻰﺗﻜﻠﻔﻰ ﻭ
ﻋﻮﺍﻣﺎﻧﻪ ﺑﻮﺩﻥ ﻣﻰﺷــﻮﺩ ﻛﻪ ﻧﮕﺮﺍﻧﻰ ﻋﻠﻤﺎﻯ ﺩﻳﻦ ﻭ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍ
ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻭ ﺗﻨﺰﻝ ﺍﺻﻮﻝ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﻭ ﻭﺭﻭﺩ ﺧﺮﺍﻓﻪ ﻭ ﻧﺎﺑﻮﺩﻯ
ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ ﺑﺮﻣﻰﺍﻧﮕﻴﺰﺩ .ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺮﺍﻧﻰ ﺗﺎ ﺣﺪﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﺁﻏﺎﺯ
ﻣﺤﺮﻡ ﻫﺸــﺪﺍﺭﻫﺎﻯ ﻋﻠﻤﺎﻯ ﺩﻳﻦ ﻭ ﻓﻘﺎﻫﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﺷﻨﻴﺪﻩ
ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﭘﻴﺸــﺮﻓﺖ ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎﻯ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻭ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮﺵ
ﻣﺨﺎﻃﺒــﺎﻥ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻣﺪﺍﺣﻰ ﻛﻤﻚ ﺷــﺎﻳﺎﻧﻰ ﻛــﺮﺩﻩ ﻭ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ
ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻯ ﻓﺮﻭﺷﮕﺎﻩﻫﺎﻯ ﻣﻮﻗﺘﻰ ،ﻣﺮﺍﻛﺰ ﻓﺮﻭﺷﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎﺳﺎژ ﻣﻬﺴﺘﺎﻥ
ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺍﻧﺒﻮﻩ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺭﺍ ﭘﺨﺶ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ .ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ
ﺍﺷﻜﺎﻝ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯﺷــﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺎﻛﻦ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﻭ ﻭﻓﺎﺩﺍﺭﻧﺪ .ﻧﻤﻮﻧﻪﺍﻯ ﺍﺯ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻣﻮﺳﻴﻘﺎﻳﻰ ،ﺯﺑﺎﻧﻰ ﻭ ﻣﺤﺘﻮﺍﻳﻰ ﺳﺒﺐ ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﺳﺒﻚ ﻭ ﺑﻪ
ﺍﻳﻦ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﻯ ﺭﺍ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻭﻣــﺖ ﺍﻫﺎﻟﻰ ﻗﺪﻳﻤﻰ ﻧﻴﺎﻭﺭﺍﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻥ ﺳﺘﺎﺭﮔﺎﻥ ﻣﺪﺍﺣﻰ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ.
ﺳﭙﺮﺩﻥ ﺍﺷﻴﺎ ﻭ ﻓﻀﺎﻯ ﺗﻜﻴﻪ ﻧﻴﺎﻭﺭﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﺟﻬﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ
ﺑﻰﺛﺒﺎﺕﺗﺮﻳﻦ ﺷــﻜﻞ ﻛﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻫﻴﺎﺕﻫﺎﺳــﺖ ﻫﻴﺎﺕﻭﺍﺭﻩﻫﺎ
ﺗﻮﺭﻳﺴﺘﻰ ﺩﻳﺪ .ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺎﻛﻦ ﻛﻤﺎﻛﺎﻥ ﻣﺤﻞ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﺍﺳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ .ﻫﻴﺎﺕﻭﺍﺭﻩﻫﺎ ﺗﺎ ﺣﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮﻯ ﺍﺯ ﻗﻴﺪ ﻣﻜﺎﻥ ﺁﺯﺍﺩﻧﺪ
ﻭ ﺳﻌﻰ ﺩﺭ ﺣﻔﻆ ﺁﻥ ﺩﺍﺭﻧﺪ .ﺍﺯ ﺗﻜﺎﻳﺎﻱ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺗﻜﻴﻪ ﺩﻭﻟﺖ ،ﻭ ﺗﺠﻤﻌﺎﺗﻰ ﺩﺭ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥﻫﺎ ﻭ ﻣﻴﺎﺩﻳﻦ ﺍﺻﻠﻰ ﺷﻬﺮ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﻰﺁﻭﺭﻧﺪ.
ﺗﻜﻴﻪ ﺍﻣﻴﺮ ﭼﺨﻤﺎﻕ ﺩﺭ ﻳﺰﺩ ،ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻌﺎﻭﻥﺍﻟﻤﻠﻚ ﻭ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﻴﮕﻠﺮﺑﻴﮕﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺸــﺨﺼﻰ ﻧﺪﺍﺭﻧــﺪ ﻭ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﻛﺎﺭﻛــﺮﺩ ﻣﺬﻫﺒﻰ
ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻩ ،ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺰﺭگ ﺍﺭﺩﺳﺘﺎﻥ ،ﺗﻜﻴﻪ
ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺿﻌﻴﻔــﻰ ﺩﺍﺭﻧــﺪ ﻭ ﺑــﻪ ﻋﻠﺖ
ﺯﻭﺍﺭﻩ ،ﺗﻜﻴﻪ ﺣﺼﻴﺮﻓﺮﻭﺷــﺎﻥ ﺩﺭ ﺭﺷﺖ ﻫﻴﺎﺕﻫﺎﺟﻤﺎﻋﺖﻭﺍﺭﻩﻫﺎﻳﻰﻫﺴﺘﻨﺪ
ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﻫــﺎﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋــﻰ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ
ﻭ ...ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩ.
ﻧﻮﻉ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﺭﻭﻯ ﻣﻰﺁﻭﺭﻧﺪ .ﻋﺪﻩﺍﻯ
ﺭﺿﺎﺧــﺎﻥ ﺭﻭﻳﻜــﺮﺩﻯ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﺷﻜﺎﻝ ﻗﺒﻠﻰ ﺧﻮﺩ ﻣﻮﻗﺘﻰﺗﺮﻧﺪ
ﻛــﻪ ﻗﺎﺋﻞ ﺑــﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺍﻧــﻮﺍﻉ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ
ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﺎ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﻋﺰﺍﻯ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(
ﻃﺒﻘــﺎﺕ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺷــﻬﺮﻯ ﻫﺴــﺘﻨﺪ،
ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﻴﺚ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻮﻗﺘﻰ
ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻧﺸــﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﻭﻯ ﭘﺲ ﺍﺯ
ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻫﻴﺎﺕﻫﺎﻯ ﭘﺎپ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮﺭﺩ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻰ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ
ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺳــﻴﺪﺿﻴﺎء ﺑﺮﺍﻯ ﺟﻠﺐ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ
ﻋﻼﻗﻪ ﺍﻗﺸــﺎﺭ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳــﺖ ﻭ
ﻫﻴﺎﺕﻭﺍﺭﻩﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ
ﻋﻠﻤﺎﻯ ﺩﻳﻦ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍﻩ ﺗﻈﺎﻫﺮ ﺑﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ.ﺳﺎﻝﻫﺎ ﻫﻴﺎﺕﻫﺎﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ
ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻴــﺶ ﮔﺮﻓــﺖ ﻭ ﺭﻭﺿﻪﻫﺎﻳــﻰ ﺍﺯ
ﻣﺮﻓﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎﻯ ﺑﺰﺭگ.
ﻃﺮﻑ ﻗﺰﺍﻕﺧﺎﻧﻪ ﻭ ﺷﺨﺺ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺳﭙﻪ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻰ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﺎﻩ ﺩﺭﺻﺪﺩ
ﻣﺮﺍﺳــﻢ ﻋــﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳــﻦ
ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﻣﻰﻛﺮﺩ .ﺍﻳﻦ ﺗﻈﺎﻫﺮ ﺑﻪ ﻣﺬﻫﺒﻰ
ﻧﻤﺎﺩﻫﺎﻯ ﺁﻳﻴﻨﻰ ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ
ﺟﺒﺮﺍﻥﺍﻧﺴﺪﺍﺩﺩﻳﮕﺮﻛﺎﻧﺎﻝﻫﺎﻯ
ﺑﻮﺩﻥ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻫﺎﻯ ﺁﻥ
ﻣﻰﺁﻳــﺪ ﻭ ﻣﺠﺮﺍﻳﻰ ﺍﺳﺎﺳــﻰ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ
ﺑﻪ
ﻣﻘﻄﻊ ﺭﺿﺎﺷــﺎﻩ ﻣﻮﺛﺮ ﻭﺍﻗﻊ ﺷــﺪ ﻭ
ﺳــﻨﺖﻫﺎﻯ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺩﻳﻨﻰ ﻭ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ
ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻰﺟﺎﻣﻌﻪﺑﺮﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ
ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻭﻯ ﻛﻤﻚ ﻛــﺮﺩ .ﺍﻣﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ
ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺷــﻴﻌﻪ ﺍﺳﺖ .ﺑﻪ ﻧﻈﺮ
ﺗﺜﺒﻴــﺖ ﺣﻜﻮﻣﺘــﺶ ﺍﺯ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯﻫﺎ ﻭ
ﻣﻰﺭﺳﺪ ﻧﻮﻉ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻯ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺁﻳﻴﻨﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﻴﺮﻭ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺗﻮﺩﻩ
ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺭﻭﺿﻪﺧﻮﺍﻧﻰ ﺑﺮﺁﺷﻔﺖ ﻭ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺗﻠﻘﻰ ﻭ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﮔﺎﻩ ﺷﺎﻫﺪ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻘﺪ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺩﻳﻨﻰ
ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷــﻬﺮﺑﺎﻧﻰ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻛﺮﺩ .ﺩﺭ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫﺎﻯ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻯ ﻭ ﻋﻠﻤﻰ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰﺭﺳﺪ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻳﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﺩﻭﺭﺍﻥ
ﺭﻭﺿﻪﺧﻮﺍﻧﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ .ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺍﺳــﺖ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻯ ،ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺰﺭگ ﺷﻴﻌﻪ،
ﭘﻴﺶ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﭘﻬﻠﻮﻯ ﺩﻭﻡ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺍﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻫﺎ ﺑﻌﻀﻰ ﺍﺯ ﺻﻮﺭ ﻣﻨﺎﺳــﻚ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﺭﺍ ﺣﺮﺍﻡ ﻭ ﻣﻤﻨﻮﻉ ﺍﻋﻼﻡ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ.
ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﻣﻨﺎﺳﻚ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﻋﺪﻩﺍﻯ ﻧﺰﺩ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﻰﺭﻭﻧﺪ ﻭ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ» :ﻣﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺍﻳﺎﻡ ﺳﺎﻝ ﺭﺍ ﻣﻘﻠﺪ
ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﻰﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ ،ﺷﺪﺕ ﻣﻰﮔﻴﺮﺩ.
ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﺍﻻ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﭼﻬﺎﺭ ﺭﻭﺯ ﻛﻪ ﺍﺑﺪﺍ ﺍﺯ ﺷﻤﺎ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ«.
ﺩﺭ ﺷــﻜﻞﮔﻴﺮﻯ ﻫﺮ ﻧﻮﻉ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﺯ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻭ ﺭﻓﺘﻨﺪ...
49
ﻣﺮﻭﺭ 3ﺩﻫﻪ ﻣﻮﺍﺿﻊ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ
ﻫﻤﺰﻳﺴﺘﻲ ﺳﻨﺖﮔﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﻲ
ﺍﻧﻘــﻼﺏ ﻛﻪ ﭘﻴﺮﻭﺯ ﺷــﺪ ﺍﻭ 25ﺳــﺎﻟﻪ ﺑﻮﺩﻩ ،ﭘﺲ ﻣﻲﺗــﻮﺍﻥ ﺍﻭ ﺭﺍ
ﺟﻮﺍﻧﻲ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺧﻮﺍﻧﺪ .ﺟﻮﺍﻥ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺩﻳﺮﻭﺯ ﻛﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ
ﻫﻢﻣﺴﻠﻜﺎﻧﺶ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﻪ ﭘﺎ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﻃﺮﻳﻖ ﻭ ﻣﺴﻠﻜﻲ ﻛﻪ ﺷﻬﺮﺗﺶ
ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺑﺰﺭگ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪﻩ
ﺍﺳــﺖ .ﻣﻨﺒﺮ ﻣﺴــﺠﺪ ﺍﺭگ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﺳــﺒﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﻭﺳﺖ ﻭ
ﺟﻤﺎﻋــﺖ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺭﺍ ﭘﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﺒﺮ ﻣﻲﻛﺸــﺎﻧﺪ .ﺍﻭ ﺍﺯ ﻣﺸــﻬﻮﺭﺗﺮﻳﻦ
ﻣﺪﺍﺡﻫﺎﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺨﻨﺎﻥ
ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻣﺬﻫﺒــﻰ ﻫﻤﭙﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻴﺎﺳــﻴﻮﻥ ﻧﻘﻞ
ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻡ
ﻣﺤﺮﻡ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻯ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺩﻋﻴﻪﻫﺎ ،ﻧﻮﺣﻪﺧﻮﺍﻧﻰﻫﺎ ﻭ ﺫﻛﺮ ﻣﺼﻴﺒﺖ
ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺩﺭﻫﻢ ﺁﻣﻴﺨﺘﻪﺍﻧﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺣﻀــﻮﺭ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺩﺭ
30ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ ﺭﺍ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﻭﻗﺎﻳﻊ ﻣﻬﻢ ﺁﻥ ﺭﻭﺯﻫﺎ
ﻭ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺩﻳﺪ .ﺑﺎ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ،ﻋﺮﺻﻪ ﻣﺪﺍﺣﻲ ﻫﻢ
ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ،ﺩﭼﺎﺭ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﻲ
ﺷﺪ .ﺩﺍﻣﻨﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻣﻘﻮﻟﻪﺍﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ
ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺍﺯ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻱ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﻣﺪﺍﺣﻲ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ« ﺗﻌﺮﻳﻒ
ﻛﺮﺩ .ﺷﻜﺴــﺘﻦ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎﻱ ﺣﺮﻓﻪﺍﻱ ﭘﻴﺸــﻴﻦ ،ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺷﺎﺧﺼﻪ
ﻣﺪﺍﺣﻲ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﻨﮓ ﺍﺳﺖ.
ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳــﺐ ﻓﻀﺎﻱ ﺟﻨﮓ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻭ ﺷﻮﺭ ﻭ ﻫﻴﺠﺎﻥ
ﺍﺳﺖ ،ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻭ ﻧﻮﺣﻪﻫﺎﻱ ﻫﻴﺎﺕﻫﺎﻱ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ
ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ،ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺧﺼﻠﺖﻫﺎﻱ ﺣﻤﺎﺳــﻲ ﻭ ﺷﻮﺭﺍﻧﮕﻴﺰﻱ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
ﺩﺭﻭﻧﻤﺎﻳﻪ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻫﻴﺎﺕﻫﺎﻱ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﻨﮓ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺯﻳﺮ ﺭﺍ ﺷﺎﻣﻞ
ﻣﻲﺷﻮﺩ :ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻘﺪﺱ ﺑﺎ ﻭﺍﻗﻌﻪﻫﺎﻱ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ
ﻭ ﻭﺭﻭﺩ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻭ ﺍﺻﻄﻼﺣﺎﺕ ﺭﻭﺯﻣﺮﻩ ﻭ ﻏﻴﺮﺗﺎﺭﻳﺨﻲ.
ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﮔﺬﺷــﺖ ﺷــﺶ ﻣﺎﻩ ﺍﺯ ﺁﻏﺎﺯ ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻘﻮﻳﺖ
ﺭﻭﺣﻴﻪ ﺭﺯﻣﻨﺪﮔﺎﻥ ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻮﺳــﻴﻘﻲ ﺩﺭ ﺟﺒﻬﻪﻫﺎ ﺷــﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ
ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻧﺨﺴــﺖ ﺑﺎ ﻓﺮﻡ ﻧﻮﺣﻪﺧﻮﺍﻧﻲ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷــﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﻳﺞ ﺣﺎﻟﺘﻲ
ﺣﻤﺎﺳﻲ ﻳﺎﻓﺖ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻗﺪﻡ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺭﺍ ﺻﺎﺩﻕ ﺁﻫﻨﮕﺮﺍﻥ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ.
ﺍﻭ ﺑﺎ ﻧﻮﺣﻪ »ﺍﻱﺷﻬﻴﺪﺍﻥ ﺑﻪ ﺧﻮﻥ ﻏﻠﺘﺎﻥ ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ ﺩﺭﻭﺩ« ﭘﺎﻳﻪ ﻧﻮﻋﻲ
ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺣﻤﺎﺳﻲ ﻭ ﻧﻮﺣﻪ ﺭﺍ ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷﺪ
50
ﭼﺮﺍﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﻣﻮﺳﻴﻘﺎﻳﻲ ﻭ ﻛﻼﻣﻲ ﺍﻳﻦ ﺍﺛﺮ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻨﻲ
ﮔﻴﺮﺍ ﺑﻮﺩ ﻭ ﮔﻮﺵ ﻫﺮ ﺷﻨﻮﻧﺪﻩﺍﻱ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻮﻋﻲ ﺁﺭﺍﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ
ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺟﻠﺐ ﻣﻲﻛﺮﺩ.
ﺁﻫﻨﮕــﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻃﻮﻝ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ »ﺍﻱ ﻟﺸــﮕﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﺯﻣﺎﻥ«،
»ﺑﺎ ﻧﻮﺍﻱ ﻛﺎﺭﻭﺍﻥ« ﻭ ...ﻛﻪ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺳﺮﻭﺩﻩﻫﺎﻱ ﻳﻚ ﺷﺎﻋﺮ ﺩﺯﻓﻮﻟﻲ
ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ ،ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺟﻨﮕﻲ ﺭﺍ ﺧﻠﻖ ﻛﺮﺩ .ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻫﻨﮕﺮﺍﻥ،
ﻏﻼﻡ ﻛﻮﻳﺘﻲﭘﻮﺭ ﺑﺎ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﻭ ﺍﻟﮕﻮﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﺍﺯ ﺁﻫﻨﮓﻫﺎﻱ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻮﺷﻬﺮ
ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻧﺪ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ ﻭ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﺮﻭﻳﺞ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲﺍﻱ
ﺩﺭ ﺟﺒﻬﻪﻫــﺎ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ .ﺁﻫﻨﮕﺮﺍﻥ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﻠﻮﺩﻱﻫﺎﻱ ﺩﺯﻓﻮﻝ،
ﺷﻮﺷــﺘﺮ ،ﺑﺨﺘﻴﺎﺭﻱ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻮﺍﺣﻲ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﻭ
ﻛﻮﻳﺘﻲﭘﻮﺭ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍ ﺑﻪ ﻧﻐﻤﺎﺕ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻮﺷﻬﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷﺖ.
ﺩﺭﻛﻨــﺎﺭ ﻛﻮﻳﺘﻲﭘﻮﺭ ﻭ ﺁﻫﻨﮕﺮﺍﻥ ،ﺣﺴــﻴﻦ ﻓﺨﺮﻱ ﻭ ﺣﺎﺝﻣﻨﺼﻮﺭ
ﺍﺻﻔﻬﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﻱ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ .ﻧﻮﺣﻪﻫﺎﻱ
ﺍﻳﻨﺎﻥ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﺣﺎﺝ ﺻﺎﺩﻕ ﺁﻫﻨﮕــﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻓﻀﺎﻱ ﺟﻨﮓ ﻣﺮﻭﺝ
ﺭﻭﺣﻴﻪ ﺷﻬﺎﺩﺕﻃﻠﺒﻲ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺷﺪ ﻭ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﻛﻪ ﻋﺪﻩﺍﻱ ﺑﺎﻭﺭ
ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻧﻮﺣﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﻮﺭ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ،ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺭﻫﺴﭙﺎﺭ ﺟﺒﻬﻪﻫﺎﻱ
ﺟﻨﮓ ﻛﺮﺩ؛ ﻧﻮﺣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺪﺍﻡ ﺩﺭ ﺟﺒﻬﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﺷﺐﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ
ﻭ ...ﺑﻪ ﮔــﻮﺵ ﺭﺯﻣﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﻲﺭﺳــﻴﺪ ﻭ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑــﺮﺍﻱ ﺭﺯﻡ ﺗﻬﻴﻴﺞ ﻭ
ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﺮﺩ.
ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺁﻏﺎﺯﻳﻦ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ،ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺭﻭﻧﻖ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳﻲ
ﻭ ﺁﻏﺎﺯ ﺟﻨﺒﺶ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﻮﺩ .ﺁﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻛﺎﺭﺷــﺎﻥ ﺫﻛﺮ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭ
ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﻨﺒﺮﻱ ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺩﻭﻟﺖ
ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﻣﺤﺮﻣﻲﻳﺎ ﻣﺎﻩ ﺭﻣﻀﺎﻧﻲ ﺩﺳــﺖ ﺩﻫﺪ.
ﺍﻛﺜﺮ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧــﺪ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﻃﻴﻒ
ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻯ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ
ﺑﻪ ﮔﻮﺩ ﻗﺪﺭﺕ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻧﺪ ﺍﺯ ﻣﺴﻴﺮ ﺍﺻﻠﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﺩﻭﺭ ﺍﻓﺘﺎﺩﻧﺪ .ﻧﻘﻄﻪ
ﺁﻏﺎﺯﻳﻦ ﺍﻳﻦ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻣﺤﺮﻡ ﺳﺎﻝ 77ﺑﻮﺩ.
ﭘﺲ ﺩﺭ ﺁﺳــﺘﺎﻧﻪ ﻫﺮ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻇﻬﻮﺭ
ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ .ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺑﺪﻭﻥ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﻢ ﻧﺒﻮﺩ
ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺳــﺨﻨﺮﺍﻧﻲﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ،ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ
ﻣﺪﺍﺣﻲﻫﺎ ﻭ ﻧﻮﺣﻪ ﺧﻮﺍﻧﻲﻫﺎ ﻛﻤﺮﻧﮓ ﺷﺪ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ
ﺁﻥ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﺩﻳﻨﻲ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺧﻄﺮ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ
ﻣﺪﺍﺣﻲ ﻫﺸﺪﺍﺭ ﺩﻫﻨﺪ .ﺟﻤﻌﻲ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻲ
ﻳﺎ ﺻﺪﻭﺭ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺍﺯ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﺍﺯ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﻫﻴﺎﺕﻫﺎﻱ ﻣﺬﻫﺒﻲ
ﺟﻬﺖ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺟﻨﺎﺣﻲ ﺧﺎﺹ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﻜﻨﻨﺪ .ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻧﺎﺻﺮ
ﻣﻜﺎﺭﻡﺷﻴﺮﺍﺯﻱ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺑﻮﺩ.
ﻭﻱ ﺩﺭ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺑﺎ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺳﺮﺍﺳــﺮ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺭ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﺑﻪ ﻛﻤﺮﻧﮓ
ﺷــﺪﻥ ﺣﻀﻮﺭ ﺟﻮﺍﻧــﺎﻥ ﺩﺭ ﻫﻴﺎﺕﻫــﺎﻱ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑــﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺟﺮﺍﻱ
ﭘﺮﻭژﻩﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﺩﻳﻨﻲ ﮔﻔﺖ» :ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻧﻈﺎﻡ ﻭ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺗﺸﻴﻊ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﻪ
ﺟﻮﺍﻧﺎﻧﻲ ﻛــﻪ ﺩﺭ ﻫﻴﺎﺕﻫﺎﻱ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﻗﻴﻖ ﻭ ﺷــﻮﺭ
ﻭ ﻋﺸــﻖ ﺧﺎﺻﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ،ﺑﻴﻤﻪ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺍﺯ
ﻫﻴﺎﺕﻫﺎﻱ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺩﻭﺭ ﺷــﺪﻧﺪ ،ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺧﻄﺮ ﻛﺮﺩ .ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ!
ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻱ ﭼﺮﺍﻍ ﺳــﺒﺰ ﺑﺮﺍﻱ ﮔﻨﺎﻩ ﻛﺮﺩﻥ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ،
ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻋﺬﺍﺏ ﺭﻭﺯ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺁﮔﺎﻩ ﺳﺎﺧﺖ «.ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ
ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﻭ ﺳــﺨﻨﺮﺍﻧﺎﻥ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ» :ﻗﺪﺍﺳــﺖ ﻣﺎﻩ
ﻣﺤﺮﻡ ﻭ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻱ ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ ﻣﺠﻠﺲ
ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﻧﻜﺸﺎﻧﻴﺪ«.
ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻬــﻢ ﺍﻣﺎ ﺳــﺮﺁﻏﺎﺯ ﺣﻴﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻣﺪﺍﺣﺎﻧﻲ ﺷــﺪ ﻛﻪ
ﻣﻲﺧﻮﺍﺳــﺘﻨﺪ ﺍﺯ ﻳــﻚ ﻣﻨﺒﺮﻱ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﻭ ﺑﺎﻧﻔﻮﺫﺗﺮ ﺑﺎﺷــﻨﺪ ﻭ ﺣﺘﻲ
ﮔﺎﻫﻲ ﻃﻌﻢ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﭽﺸﻨﺪ .ﭼﻪ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ
ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺪﺍﺡ -ﺣﺎﺝ ﻣﻨﺼﻮﺭ ﺍﺭﺿﻲ -
ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻲﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ
ﻣﻲﺑﺮﺩ ﺗﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻔﺮﻫﺎ ﺭﻭﺿﻪﺍﻱ ﻧﻴﺰ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺷﻮﺩ .ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺣﺪ ﻗﺪﻣﻲ ،ﺩﺍﻣﺎﺩ ﭘﺮﻭﻳﻦ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ،ﺧﻮﺍﻫﺮ ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖ
ﻃﻴﻒ ﺟﻮﺍﻥﺗﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ.
ﺍﺳﺘﺎﺩ ﻭ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ
ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﻣﻨﺼﻮﺭﺍﺭﺿﻰ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻣﻬﻢ ﻣﺬﻫﺒﻰ
ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺎﻩ ﻣﺤﺮﻡ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ .ﺍﺯ ﺳــﻌﻴﺪ ﺣﺪﺍﺩﻳﺎﻥ ﺗﺎ
ﻋﺒﺪﺍﻟﺮﺿﺎ ﻫﻼﻟﻰ ،ﻫﻤﻪ ﺭﻭﺯﻯ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﺍﻭ ﻧﺎﻣﻰ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ.
ﻋﻠﻲﺍﺻﻐﺮ ﺣﺪﺍﺩﻳﺎﻥ ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻥ »ﺣﺎﺝ ﺳﻌﻴﺪ« ،ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﺪﺍﺣﻲ ﺭﺍ
ﺍﻣﺮﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ ﻭ ﺗﻔﻜﻴﻜﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﺪﺍﺣﻲ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﺪ،
ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻧﺶ ،ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺍﺧﻴﺮ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻮﺍﺿﻊ
ﺗﻨﺪ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺳــﻌﻲ ﻛﺮﺩﻩ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ
ﻫﻤﺮﺍﻫﻲ ﺑﺎ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ ﺍﺯ ﺟﻨﺎﺡﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻨﺘﺴﺐ ﻧﺸﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺗﺎ ﺭﻭﺯ
ﺟﺸﻦ ﭘﻴﺮﻭﺯﻯ ﺍﺣﻤﺪﻯﻧﮋﺍﺩ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺩﻫﻢ ﺍﻭ ﭘﺸﺖ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ
ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﻭ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻣﺮﺍﺳــﻢ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺷﺖ .ﺍﻭ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ
ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻴﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻲ ﻫﻴﺎﺕﺭﺯﻣﻨﺪﮔﺎﻥ ﻏﺮﺏ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﺪ؛
ﻣﺠﻠﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺣﺎﻣﻴﺎﻥ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺣﺴﻦ ﺑﻴﺎﺩﻱ
ﻋﻀﻮ ﺷﻮﺭﺍﻱﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮﺍﻥ ،ﺣﺒﻴﺐ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻋﻀﻮ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮﺍﻥ
ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﮕﺎﻩ ﭘﺮﺳــﭙﻮﻟﻴﺲ ﻭ ﭘﺮﻭﻳﺰ ﺳﺮﻭﺭﻱ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻣﺮﺩﻡ
ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻠﺖ ﭘﺎﻱ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﺍﻭ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
ﻣﺤﻤــﻮﺩ ﻛﺮﻳﻤﻲ ﻧﻴﺰ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺍﺳــﺖ.
ﺻﻮﺕ ﻭ ﻟﺤﻦ ﺍﻭ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻭﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻱ ﻣﺜﺒﺖ ﺍﻭﺳــﺖ .ﭘﺪﺭﺵ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ
1361ﺩﺭ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﻓﺘﺢﺍﻟﻤﺒﻴﻦ ﺩﺭ ﺩﺷﺖ ﻋﺒﺎﺱ ﻣﻔﻘﻮﺩﺍﻻﺛﺮ ﺷﺪﻩ،
ﺑــﺮﺍﺩﺭﺵ ﺍﺑﻮﺍﻟﻔﻀﻞ ﻛﺮﻳﻤﻲ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻛﺮﺑﻼﻱ 5ﺷــﻠﻤﭽﻪ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ
65ﺷــﻬﻴﺪ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺩﻳﮕﺮﺵ ﻣﺤﻤﺪ ﻛﺮﻳﻤﻲ ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ
ﻣﺤﻤﻮﺩ ،ﻣﺪﺍﺣﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺩﺍﻧﺸــﺠﻮﻱ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ
ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ ﻛﻪ 74ﻭﺍﺣﺪ ﺩﺭﺳﻲ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﻳﻚﺑﺎﺭﻩ
ﺩﺍﻧﺸــﮕﺎﻩ ﺭﺍ ﺭﻫﺎ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﺧﻮﺩﺵ »ﺟﺒﻬﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺭﺍ ﻣﻘﺪﻡﺗﺮ
ﺩﺍﻧﺴﺘﻢ ﻭ ﺑﻪﺳﺮﺍﻍ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺑﺤﺚ ﻫﺎﻱ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ،ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ
ﻣﺪﺍﺣــﻲ ﺭﻓﺘﻢ«.ﻣﺪﺍﺣﻲ ﺟﻮﺍﻥ ﻻﻏﺮﺍﻧﺪﺍﻣﻲ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﺟﻤﺎﺭﺍﻥ
ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺟﻨﮓ ،ﺷﺎﻳﺪ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺗﺼﺎﻭﻳﺮﻱ ﺍﺯ ﻣﺪﺍﺣﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺷﻴﻮﻩ
ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺳﻨﺘﻲ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺩﺍﺩﻧﺪ .ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﻃﺎﻫﺮﻱ ،ﻧﺎﻡ
ﺁﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻴﺎﺗﻲﻫﺎﺳﺖ .ﭘﺪﺭ ﻣﺤﺴﻦ ،ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮﺍﺩﺭﺍﻥ
ﻃﺎﻫﺮﻱ ﺍﺯ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ.
ﺟﻨﺠﺎﻟﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﺪﺍﺡ ،ﺭﺿﺎ ﻫﻼﻟﻲ ﺑﻪ ﻭﺍﺳــﻄﻪ ﺳﺒﻚ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﮔﻲ
ﺧﻮﺩ ﻭ ﺍﻧﺘﺸــﺎﺭ ﺗﺼﺎﻭﻳﺮﻱ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺷــﺨﺼﻲﺍﺵ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ
ﭘﺮﺣﺎﺷﻴﻪ ﺍﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ ﺍﺳﺖ .ﺣﺴﻦ ﺧﻠﺞ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ
ﻣﻨﺼﻮﺭ ﺍﺭﺿﻲ ،ﻣﺪﺗﻲ ﺍﺳــﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻡ ﻣﺤﺮﻡ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺣﻀﻮﺭ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ
ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻋﺮﺑﻲ ﻭ ﻫﻨﺪ ﻣﻲﺭﻭﺩ .ﺍﻭ ﺍﻭﺍﺳﻂ ﺩﻫﻪ ﻫﻔﺘﺎﺩ ﻳﻜﻲ
ﺍﺯ ﻣﺤﺒﻮﺏﺗﺮﻳﻦ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺑﻮﺩ .ﻧﻮﺍﻫﺎﻱ ﺍﺑﺪﺍﻋﻲ ﻳﺎ
ﻧﻮﺍﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺒﺎﺳﻲ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺳﺒﻚﻫﺎﻱ ﺍﺻﻴﻞ ﺳﻨﺘﻲ ﻭ ﺭﺩﻳﻒﻫﺎﻱ ﺁﻭﺍﺯﻱ
ﺗﻠﻔﻴﻖ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺬﺍﺑﻴﺖ ﻛﺎﺭ ﺍﻭ ﺷﺪ.
ﺭﺿﺎ ﻫﻼﻟﻲ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻣﺪﺍﺣﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﮔﺎﻥ ﻏﺮﺑﻲ
ﭘﻴﺶﻗﺪﻡ ﺷﺪ ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻳﻲ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺳﺒﻚ ﺷﺎﺩﻣﻬﺮ
ﺩﺭ ﻧﻮﺣﻪﻫﺎﻳﺶ ،ﺑﺎ ﺍﺫﻋﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺧﻮﺩ ﮔﻔﺖ» :ﮔﻔﺘﻢ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩﺍﻡ ﻭﻟﻲ
ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﻧﮕﺸﺖﻫﺎﻱ ﺩﺳــﺖ ﻫﻢ ﻧﺒﻮﺩﻩ .ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺍﻭﻝ ﻳﻜﻲ ﺩﻳﮕﺮ
ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ .ﻣــﻦ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﻟﺬﺕ ﺑﺮﺩﻡ .ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﺴــﺘﻢ .ﮔﻔﺘﻢ ﺑﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﻣﻦ
ﺑﺨﻮﺍﻧﻢ .ﭼﻮﻥ ﻣﻦ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺑﻮﺩﻡ ،ﻣﺸﻜﻞ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪ«.
ﻭﻱ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﻣﻮﺭﺩ ﻃﻌﻨﻪ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﭘﺲ
ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺁﻫﻨﮓﻫﺎﻱ ﺑﻨﻴﺎﻣﻴﻦ ﺩﺭ ﻣﺪﺍﺣﻲ ﺧﻮﺩ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ:
»ﺁﻥ ﻣﻮﻗﻊ ﻫﻨﻮﺯ ﻧﻮﺍﺭﺵ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ .ﺗﻮﻱ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞﻫﺎ ﺑﻮﺩ .ﻣﺎ ﻓﻜﺮ
ﻧﻤﻲﻛﺮﺩﻳﻢ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﺑﺪﻱ ﺑﺎﺷــﺪ .ﺁﻫﻨﮓ ﻫﻢ ﻣﺎﻝ ﻣﺜﻼ
ﻓﻼﻥ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺁﻥﻭﺭ ﺁﺑﻲ ﻧﻴﺴﺖ .ﻣﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ«.
ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺑﻪ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ
ﻫﻤﺰﻳﺴــﺘﻰ ﭼﻨﺪﺻﺪﺳــﺎﻟﻪ ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﺎﻥ ﻭ ﻣﺪﺍﺣــﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎ
ﭼﺎﻟﺶﻫﺎﻳﻲ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺩﺭ ﻳﻚ ﺳــﺎﻝ ﺍﺧﻴــﺮ ﺑﻌﻀﻰ ﺍﺯ
ﺭﻭﺣﺎﻧﻴــﻮﻥ ﻋﺎﻟﻰﺭﺗﺒﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﺗﻨﺪﻯ ﺭﺍ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ.
ﺍﻓﻮﻝ ﻣﻨﺒﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳــﻨﺘﻰﺗﺮﻳﻦ ﺭﺳــﺎﻧﻪ ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﻮﻥ ﺑﺎ ﺭﺷﺪ ﭼﻨﺪ
ﺩﻩﻫﺰﺍﺭﻯ ﻫﻴﺎﺕﻫﺎﻯ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻭ ﺑﺮﺟﺴــﺘﻪﺗﺮ ﺷﺪﻥ ﻧﻘﺶ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ
ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺁﻳــﺖﺍﷲ ﻓﺎﺿﻞﻟﻨﻜﺮﺍﻧــﻰ ،ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﭘﻴﺶ »ﺗﺤﺮﻳــﻒ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ
ﺍﻣﺎﻡﺣﺴﻴﻦ« ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷــﻤﺎﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺳﻴﺎ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻭ ﺍﻋﻼﻡ
ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻃﺒﻞ ﻛﻮﺑﻴﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ »ﺑﺎ ﺑﻰﺗﻮﺟﻬﻰ
ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻣﺮﻯ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﺩﻳﻦ ﻣﻰ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ
ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺟﺎﻯ ﺗﺎﺳﻒ ﺩﺍﺭﺩ«.
ﺍﻭ ﺣﺘﻰ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﺮﻙ ﻣﺘﻬﻢ ﻛﺮﺩ ﻭ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ »ﭼﺮﺍ
ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻮﻳﻨﺪﻩﺍﻯ ﺑﺎ ﺍﺷــﻌﺎﺭ ﻏﻴﺮﺻﺤﻴﺢ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻮﻯ ﻛﻔﺮ ﻭ ﺷــﺮﻙ
ﺍﺳﺘﺸﻤﺎﻡ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻫﺪﻑ ﺩﺷﻤﻦ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ .ﻣﺎ ﻣﻜﺮﺭ ﮔﻔﺘﻪﺍﻳﻢ
ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﺍﺯ ﺭﻭﻯ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ،ﺍﺯ ﻣﺼﺎﺩﻳﻖ ﺷﺮﻙ ﺍﺳﺖ
ﻭ ﺷﻴﻌﻪ ﺍﺯ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩﻯ ﺑﻴﺰﺍﺭﻯ ﻣﻰﺟﻮﻳﺪ«.ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻜﺎﺭﻡ ﺷﻴﺮﺍﺯﻯ
ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ،ﻳﻜﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻧﻰ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﭼﻨﺪ ﺳــﺎﻝ
ﺍﺧﻴﺮ ﺑﻪ ﺻﺮﺍﺣﺖ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﻳﭽﻪ ﺩﺳﺖﻫﺎ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻯ ﻣﺮﻣﻮﺯ
ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻭ ﮔﻔﺘﻪ» :ﺩﺭ ﮔﻮﺷﻪ ﻭ ﻛﻨﺎﺭ ﻣﻰﺷﻨﻮﻳﻢ ﻋﺪﻩﺍﻯ ﺗﻌﺒﻴﺮﺍﺗﻰ ﭼﻮﻥ
»ﻻﺍﻟﻪ ﺍﻻ ﺍﻟﺰﻫﺮﺍ« ﻭ ...ﻣﻰﮔﻮﻳﻨــﺪ .ﻭﺍﻋﻈﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮﺗﺐ ﺗﺬﻛﺮ ﺩﻫﻨﺪ.
ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻋﺒﺎﺭﺍﺕ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﻣﻰﺑﺮﺩ ﺍﮔﺮ ﺑﻔﻬﻤﺪ ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ،
ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺳــﺘﻜﺎﻧﻰ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﭼﺎﻯ ﻣﻰﺧﻮﺭﺩ ﺁﺏ ﺑﻜﺸﺪ ،ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺧﻼﻑ
ﺍﺳﻼﻡ ﺍﺳﺖ«.ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻜﺎﺭﻡﺷﻴﺮﺍﺯﻯ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺁﻫﻨﮓﻫﺎ ﻭ
ﺭﻳﺘﻢﻫﺎﻯ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ ﺍﺧﻴﺮ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ
ﮔﻔﺘﻪ» :ﮔﺎﻫﻰ ﺍﻭﻗﺎﺕ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺁﻫﻨﮓﻫﺎﻯ ﺯﻣﺎﻥ ﻃﺎﻏﻮﺕ ﻭ
ﻣﻮﺳﻴﻘﻰﻫﺎﻯ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﻭ ﻟﻬﻮ ﻭ ﻓﺴﺎﺩ ﺭﻭﻯ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ
ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻠﻮ ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺖ .ﺁﻫﻨﮓﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ
ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺣﺴﻴﻨﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻟﻬﻮ ﻭ ﻟﻌﺐ«.
ﺣﺠﻢ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ،ﺍﻣﺎ ﻧﮕﺮﺍﻧﻰﻫﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮﻯ
ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺩﺍﺭﺩ .ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻜﺎﺭﻡ ﺷﻴﺮﺍﺯﻯ ﺑﻪ ﺻﺮﺍﺣﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ
ﻧﮕﺮﺍﻧﻰﻫﺎﻳﻰ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﮔﻔﺘﻪ» :ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﻭ ﻭﻋﺎﻅ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻣﺠﺎﻟﺲ
ﺧﻮﺩ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻧﻈﺎﻡ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻧﻜﻨﻨﺪ«.
ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝﻫﺎﻯ ﺍﺧﻴﺮ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺭﺍ
ﻭﺍﺩﺍﺷــﺖ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ؛ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺭﺍ
ﻭﺍﺩﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﺨﺶ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺟﺸﻦ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﻋﻴﺎﺩ
ﻧﻴﻤﻪ ﺷﻌﺒﺎﻥ ،ﺑﺎ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﻧﮕﺮﺍﻧﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦﺑﺎﺭﻩ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ» :ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺑﻰﻣﺤﺘﻮﺍﻯ
ﺑﻌﻀﻰ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﻛﻪ ﻃﻰ ﺩﻭ ،ﺳﻪ ﺭﻭﺯ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺯ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻒ
ﺳﻴﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻧﻴﻤﻪﺷﻌﺒﺎﻥ ﭘﺨﺶ ﻣﻲﺷﺪ ،ﺭﻭﺣﻴﻪ ﺷﺎﺩﻯ ﻭ ﺟﺸﻦ
ﻭ ﺳﺮﻭﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﮕﺮﺍﻧﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﻛﺠﺎ
ﻣﻰﺭﻭﻳﻢ ﻭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻣﺎ ﭼﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮﺩ«.
ﺭﻭﺯﻧﺎﻣــﻪ ﻛﻴﻬــﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺪﻯ ﭘﻴــﺶ ﺩﺭ ﻳﺎﺩﺩﺍﺷــﺘﻰ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ
»ﻣﺴــﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﻣﻨﺒﺮ ﻭ ﻣــﺪﺡ« ،ﺑﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑــﺮ »ﻧﻘﺶ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ
ﻣﻨﺒﺮ« ﻧﻮﺷﺖ» :ﺳﻨﺖ ﭼﻨﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ،ﻫﻨﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻠﺐ
ﻋﻮﺍﻃﻒ ﻭ ﺍﺣﺴﺎﺳــﺎﺕ ﻣﺮﺩﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ ﺗﺎ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ
ﭘﺎﻯ ﻣﻨﺒﺮﻫﺎ ﺑﻜﺸﺎﻧﻨﺪ«.
51
ﻣﻬﺪﻯ ﺷﺎﺩﻣﺎﻧﻰ
ﺭﻭﺯ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎﺕ ﻣﻬﻤﻰ
ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﺒﺮﺩ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯ ﺩﺍﻧﺴﺖ
ﺧﻮﻥﺣﻖ
ﺭﻭﺳﺘﺎﻯ ﻏﺎﺿﺮﻳﻪ ﻭ ﭘﻞ ﻛﻮﻓﻪ :ﺍﻫﻞ ﺭﻭﺳﺘﺎ
ﺩﻭﺳﺘﺪﺍﺭﺍﻥ ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ .ﺍﻣﺎ ﺳﭙﺎﻩ ﻳﺰﻳﺪ
ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻧﺸﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻫﻞ
ﺑﻴﺘﺶ ﻣﺎﻭﺍ ﻭ ﺁﺫﻭﻗﻪ ﺍﻯ ﻧﺮﺳﺪ ﺑﺎ 500ﺳﻮﺍﺭ ﭘﻞ
ﻭ ﻣﺴﻴﺮ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﻣﻰ ﺑﻨﺪﻧﺪ.ﺍﻳﻦ 500ﺳﻮﺍﺭ
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻫﺎﻳﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻣﻮﺭ ﺑﺴﺘﻦ ﺁﺏ
ﺭﻭﻯ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ )ﺹ( ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ.
ﺧﻮﻥﻣﻰﺟﻮﺷﺪﻭﺑﺎﻻﻣﻰﺁﻳﺪﻭﮔﻮﺩﺍﻝﻭﺻﺤﺮﺍﻭﺯﻣﻴﻦﻭﺯﻣﺎﻥﺭﺍﭘﺮﻣﻰﻛﻨﺪ.
ﺍﻳﻦﺧﻮﻥﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺍﺳﺖﻛﻪﺍﺯﭼﻨﻴﻦﺭﻭﺯﻯﺷﺮﻭﻉﺑﻪﺟﺎﺭﻯﺷﺪﻥﻣﻰﻛﻨﺪ
ﻭﻧﻔﺲﻫﻤﻪﻇﺎﻟﻤﺎﻥﺭﺍﻣﻰﮔﻴﺮﺩ.ﺧﻮﻧﻰﻛﻪﺗﻜﺜﻴﺮﻣﻰﺷﻮﺩﺣﻖﻭﺣﻖﺧﻮﺍﻫﻰ
ﻭﺁﺯﺍﺩﮔﻰﺭﺍﺁﺑﻴﺎﺭﻯﻣﻰﻛﻨﺪ.ﺍﺯﺍﻣﺮﻭﺯﻓﻘﻂﺍﻣﺎﻡﺳﺠﺎﺩ)ﻉ( ﻭﺯﻳﻨﺐ)ﺱ(ﺑﺎﻳﺪﭘﻴﻐﺎﻡ
ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﺭﺍﺑﻪﻣﺮﺩﻡﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ.ﺍﺯﺍﻣﺮﻭﺯﺗﺎﺭﻭﺯﻇﻬﻮﺭﻇﺎﻟﻤﺎﻥﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻧﻨﺪﻧﻔﺲ
ﺭﺍﺣﺖﺑﻜﺸﻨﺪ.ﺍﻳﻦﺧﺎﺻﻴﺖﺧﻮﻥﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(ﺧﻮﻥﺣﻖﺍﺳﺖ.
ﺍﻟﻘﻤﻪ :ﺳﻘﻰ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺁﻗﺎﻳﺶ ،ﺁﻗﺎﻳﺶ ﻣﺎﻧﺪﻩ
ﺑﻮﺩ ﻭ ﺳﻘﻰ .ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭﺷﻤﺸﻴﺮﺯﻧﺎﻥ ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﭘﺸﺖ
ﻫﻢ ﺑﻪ ﻓﺮﺍﺕ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺷﺪﻧﺪ ﺁﻥ ﺭﻭﺑﺎﻫﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ
ﺍﺳﺪﺍﷲ ﺍﻟﻐﺎﻟﺐ ،ﺣﺎﻳﻞ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ
ّ
ﺁﻥ ﺩﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪ
ﺍﻟﺴﻼﻡ
ﻫﺮ ﺟﺎﻧﺐ ﺑﺮ ﺩﻭﺭ ﺟﻨﺎﺏ ﺍﺑﻮﺍﻟﻔﻀﻞ ﻋﻠﻴﻪ ّ
ﮔﺮﺩﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺣﺎﻃﻪ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﺁﻧﻜﻪ ﺁﻥ
ﻛﺎﻓﺮﺍﻥ ﻏﺪّ ﺍﺭ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺣﻴﺪﺭ ﻛﺮّﺍﺭ ،ﻋﺒﺎﺱ ﻧﺎﻣﺪﺍﺭ ﺭﺍ
ﻣﻘﺘﻮﻝ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ.
ﺭﺍﻩ ﻛﻮﻓﻪ :ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺴﻴﺮﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻮﻓﻪ ﻭ
ﺩﻣﺸﻖ ﻣﻰ ﺭﻭﺩ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺴﻴﺮﻯ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ
ﻛﺎﺭﻭﺍﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ )ﻉ( ﺍﺯ ﺁﻥ ﻋﺒﻮﺭ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ.
ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺩﻫﻜﺪﻩ ﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺳﭙﺎﻩ ﺩﺷﻤﻦ ﺭﺍ ﺍﺻﻼ ﺭﺍﻩ
ﻧﻤﻰ ﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﭼﻨﺪ ﺩﻳﺮﻯ ﻛﻪ ﺭﺍﺣﺒﺎﻥ ﻣﺴﻴﺤﻰ ﺁﻥ
ﻣﻴﺰﺑﺎﻥ ﺳﺮ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ.ﺍﻣﺎ
ﺩﻫﻜﺪﻩ ﻫﺎﻳﻰ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﻭﻻﺩ
ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺳﻨﮓ ﻣﻰ ﺯﻧﻨﺪ ﻭ ﺁﻥ ﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﻨﺎﻓﻖ
ﻣﻰ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪ.
ﺍﻳﺎﺩﻯ ﻳﺰﻳﺪ :ﭼﭗ ﺳﭙﺎﻩ ﻳﺰﻳﺪ )ﻋﻠﻴﻪ
ﻟﻌﻨﻪ (ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺷﻤﺮ)ﻋﻠﻴﻪ ﻟﻌﻨﻪ (
ﺑﻮﺩ ﻭ ﺭﺍﺳﺖ ﺳﭙﺎﻩ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻋﻤﺮ
ﺳﻌﺪ)ﻋﻠﻴﻪ ﻟﻌﻨﻪ (.ﺳﭙﺎﻩ ﺍﺣﺘﻴﺎﻃﻰ
ﻳﺰﻳﺪ ﺩﺭ ﭘﺸﺖ ﺧﻴﻤﻪ ﻫﺎ ﻭ ﻛﻨﺎﺭ ﺭﻭﺩ
ﻓﺮﺍﺕ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ.ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ
ﺳﭙﺎﻩ ﺑﺰﺭگ ﺣﺠﺎﺭﺑﻴﻦ ﺍﺑﺠﺮ)ﻋﻠﻴﻪ
ﻟﻌﻨﻪ (ﺩﺭ ﭘﺸﺖ ﺳﭙﺎﻩ ﺳﻌﺪ ﻭ ﺷﻤﺮ
ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ.
52
ﺣﺮ :ﺍﻳﻦ ﺧﻴﻤﻪ ﮔﺎﻩ ﺣﺮ ﺍﺳﺖ
ﻛﻪ 1000ﺳﺮﺑﺎﺯ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺑﻪ
500ﺳﺮﺑﺎﺯ ﻛﻨﺎﺭ ﻧﻬﺮ ﻛﻤﻚ
ﻣﻰ ﻛﺮﺩ.ﺍﻳﻦ ﻳﻜﻰ ﻫﻢ ﻣﺤﻞ
ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺣﺮ ﺍﺳﺖ .
ﺁﺭﺍﻳﺶ ﺟﻨﮕﻰ :ﺩﺭﺟﻨﮓ ﻫﺎﻯ ﻋﺮﺏ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺳﭙﺎﻩ ﻭﻳﮋﮔﻰ ﻫﺠﻮﻣﻰ
ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺳﻤﺖ ﺭﺍﺳﺖ ﺳﭙﺎﻩ ﻭﻳﮋﮔﻰ ﻫﺎﻯ ﺩﻓﺎﻋﻰ .ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ )ﻉ(
ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﺟﻨﺎﺡ ﭼﭗ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺣﺒﻴﺐ ﺑﻦ ﻣﻈﺎﻫﺮ ﻣﻰ ﺳﭙﺎﺭﺩ ﻭ ﺟﻨﺎﺡ ﺭﺍﺳﺖ
ﺭﺍ ﺑﻪ ﺯﻫﻴﺮ ﺑﻦ ﻗﻴﻦ .ﻗﻠﺐ ﺳﭙﺎﻩ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺑﻨﻰ ﻫﺎﺷﻢ ﺑﻮﺩ .ﺍﻟﺒﺘﻪ
ﺗﺎﻛﺘﻴﻚ ﺍﻣﺎﻡ )ﻉ( ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺍﺯ ﺗﺎﻛﺘﻴﻚ ﻫﺎﻯ ﺟﻨﮕﻰ ﻋﺮﺏ ﺑﻮﺩ.ﺍﻭ ﺩﺭ ﺁﺭﺍﻳﺶ
ﻣﻴﻤﻨﻪ ﻭ ﻣﻴﺴﺮﻩ ﺳﭙﺎﻫﺶ ،ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ.
ﺁﻝ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻪ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﻫﻢ ﺭﺣﻢ ﻧﻜﺮﺩﻧﺪ.
ﻗﺘﻠﮕﺎﻩ:ﺭﺍﻭﻯﮔﻮﻳﺪ»:ﮔﺮﺩﻭﻏﺒﺎﺭﺷﺪﻳﺪﻯﻛﻪﺳﻴﺎﻩﻭﺗﺎﺭﻳﻚﺑﻮﺩﺑﻪﺁﺳﻤﺎﻥ
ﺑﺮﺧﺎﺳﺖﻭﺩﺭﺁﻥﻣﻴﺎﻥ،ﺑﺎﺩﺳﺮﺧﻰﻭﺯﻳﺪﻥﮔﺮﻓﺖﻛﻪﭼﺸﻢﻫﻴﭻﻛﺲ
ﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻧﺴﺖﺟﺎﻳﻰﺭﺍﺑﺒﻴﻨﺪ.ﻟﺸﻜﺮﺩﺷﻤﻦﮔﻤﺎﻥﻛﺮﺩﻛﻪﻋﺬﺍﺏﺧﺪﺍﺑﺮﺁﻧﺎﻥﻧﺎﺯﻝ
)ﻉ(
ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ«..ﻧﻮﻩﺭﺳﻮﻝﺧﺪﺍ،ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ)ﻉ(ﻭﺍﻡﺍﺑﻴﻬﺎ)ﺱ(ﺣﺴﻴﻦ ﺩﺭ
ﮔﻮﺩﺍﻝﻗﺘﻠﮕﺎﻩﺑﻪﺧﻮﻥﻏﻠﺘﻴﺪﻩﺑﻮﺩﺩﺭﺣﺎﻟﻰﻛﻪﺳﺮﺩﺭﺑﺪﻥﻧﺪﺍﺷﺖ.
ﺧﻴﻤﻪﮔﺎﻩ:ﺩﻭﺭ ﺧﻴﻤﻪ ﻫﺎ ﺭﺍ ﺧﻨﺪﻕ ﻛﻨﺪﻧﺪ ﻭ
ﺧﻨﺪﻕ ﺭﺍ ﺁﺗﺶ ﺯﺩﻧﺪ ،ﻣﺒﺎﺩﺍ ﻛﺴﻰ ﺑﻪ ﺧﻴﺎﻡ
ﻣﺘﻌﺮﺽ ﺷﻮﺩ.ﺧﻴﻤﻪ ﺍﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺳﺐ ﻫﺎ
ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪ ) ﺟﻨﮓ ﺳﻮﺍﺭﻩ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻋﺮﺍﺏ ﺁﻥ
ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻬﻢ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﭼﻨﺪ
ﺍﺳﺐ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻴﻤﻪ ﻧﮕﺎﻩ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ(.
ﺧﻴﻤﻪ ﺍﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺠﺮﻭﺣﺎﻥ ﻭ ﺧﻴﻤﻪ ﺍﻯ ﺑﺮﺍﻯ
ﺷﻬﺪﺍﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﺧﻴﻤﻪ ﻫﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ
ﻛﺮﺩ.ﺍﺑﺎﻋﺒﺪﺍﷲ ﺍﺯﺷﻬﺎﺩﺗﺶ ﺧﺒﺮ ﺩﺍﺷﺖ ﺍﻣﺎ
ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﺎﻛﺘﻴﻚ ﻫﺎﻯ ﺩﻓﺎﻋﻰ ﺭﺍ ﺍﺟﺮﺍ ﻛﺮﺩ.
ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ )ﻉ( :ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻳﺎﺭﺍﻥ
ﺍﻣﺎﻡ )ﻉ( ﺍﺯ 72ﺗﺎ 146ﻧﻔﺮ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ
ﻣﺴﺘﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻌﺪﺍﺩ 113ﻧﻔﺮ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﺑﻊ
ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﻭ ﻧﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻳﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺍﻣﺎ
ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻋﺪﺩﻯ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩ ﺍﺯ 113ﻧﻔﺮ ﺑﻪ
72ﺗﻦ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﻪ ﺣﻤﻠﻪ ﺍﻭﻝ ﺑﺎﺯ ﻣﻰ ﮔﺮﺩﺩ.ﺣﻤﻠﻪ
ﺍﻭﻟﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺻﺒﺢ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻭ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺯﻳﺎﺩﻯ
ﺍﺯ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻪ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ.ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ
ﺣﻤﻠﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻪ 72ﻧﻔﺮ ﺭﺳﻴﺪﻩ.
ﺧﻴﻤﻪ ﺍﻣﺎﻡ :ﺧﻮﺍﻫﺮ ﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﮔﻔﺖ ﻭ ﮔﻮﻳﻰ
ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﺐ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﻴﻤﻪ
ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ .ﻓﺮﺩﺍ ﺯﻳﻨﺐ )ﺱ( ﺳﻔﺮﻯ ﺑﺎ ﺳﺮ
ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺑﻪ ﻛﻮﻓﻪ ﻭ ﺩﻣﺸﻖ ﺩﺍﺭﺩ.ﺍﻭ ﺑﺎﻳﺪ
ﺑﺮﻭﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ ﺍﻟﺤﺴﻴﻦ )ﻉ(
ﺩﻭﺩﻣﺎﻥ ﻳﺰﻳﺪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺁﺗﺶ ﺑﻜﺸﺪ.
ﻋﺒﺪﺍﻟﺮﺿﺎ ﻫﻼﻟﻲ:
ﻫﻢ ﻧﻮﮔﺮﺍ ﻫﺴﺘﻢ ،ﻫﻢ ﺳﻨﺘﻲ
ﻋﺒﺪﺍﻟﺮﺿـﺎ ﻫﻼﻟﻲ ﺍﺯ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺟﻮﺍﻧﻲ ﺍﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻡ
ﺣﺎﺷﻴﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺩﺭ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﭘﺮﺭﻭﻧﻖﺗﺮﻳﻦ
ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺣﺴـﻴﻨﻲ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺭﺩ .ﻋﺒﺪﺍﻟﺮﺿﺎ ﻫﻼﻟﻲ ﺩﺭ ﮔﻔﺖ
ﻭ ﮔﻮ ﺑﺎ ﻣﺜﻠﺚ ﻧﻈﺮﺍﺕ ﺷﻔﺎﻑ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻓﻀﺎﻱ ﻣﺪﺍﺣﻲ
ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲﻛﻨﺪ.
ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺣـﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺪﺍﺣﻲ ﻛﺸـﻮﺭ ﺭﺍ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ
ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟
ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻫﺮ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﻭﻝ ﺑﻪ ﺍﻓﺮﺍﻃﻲﮔﺮﻱ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ .ﺑﻌﺪ
ﻳﻚ ﺗﻔﺮﻳﻂ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺍﻋﺘﺪﺍﻝ ﻣﻲﺭﺳﺪ .ﺩﺭ ﻗﺪﻳﻢ ﻣﺎ ﺳﺒﻚ ﻳﻜﻨﻮﺍﺧﺘﻲ
ﺩﺭ ﻣﺪﺍﺣﻲ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ .ﺑﻌﺪ ﻳﻚ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﺗﻨﻮﻉ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ
ﺷﺪ .ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ﺍﻓﺮﺍﻁﻫﺎﻳﻲ ﻫﻢ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻌﺪ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫﺎﻳﻲ ﺻﻮﺭﺕ
ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳــﺖ ﻣﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﻭﺭﻩ ﺗﻔﺮﻳﻂ ﻫﻢ ﺑﺸﻮﻳﻢ .ﻭﻟﻲ ﺁﻳﻨﺪﻩ
ﻣﺪﺍﺣﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺍﻋﺘﺪﺍﻝ ﭘﻴﺶ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺩﻭﺭﻧﻤﺎﻱ ﺧﻮﺑﻲ ﻫﻢ
ﺩﺍﺭﺩ .ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻣﻦ ،ﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﺒﻚﻫﺎﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﻣﻲﺭﺳﻴﻢ
ﻛﻪ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭ ﻣﻲﺷــﻮﺩ .ﺑــﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻫﻢ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺴــﺘﻲ
ﻣﺪﺍﺣﻲ ﺭﺍ ﻟﺤﻈﻪﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ .ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴﺮ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺩﺭ
ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻛﺠﺎ ﺑﻮﺩﻳﻢ ﻭ ﺑﻪ ﻛﺠﺎ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻣﻲﺭﺳﻴﻢ .ﺷﺎﻳﺪ ﺍﻻﻥ ﺧﻴﻠﻲ
ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﻭ ﺁﺭﻣﺎﻧﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻭﻟﻲ ﺍﮔﺮ ﺧﻮﺏ ﻧﮕﺎﻩ
ﻛﻨﻴﻢ ﺳﻴﺮ ﺭﺷﺪ ﻭ ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ.
ﺧﻮﺩﺗﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻪﺑﻨﺪﻱ ﻣﺪﺍﺣﻲ ﺑﻴﻦ ﺳﻨﺘﻲ ﻭ ﻧﻮﮔﺮﺍ ﺩﺭ ﭼﻪ
ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﻴﺪ؟
ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺧﻴﻠﻲﻫﺎ ﺍﻋﺘﻘــﺎﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﻲﻫﺎ
ﺍﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﺑﻮﺩﻩﺍﻡ ﻭﻟﻲ ﺍﻻﻥ ﺧﻮﺩﻡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ﺍﺯ ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﺳــﻨﺖ
ﺩﺭ ﻣﺪﺍﺣﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ.
ﺩﺭﺍﻳﻦﻣﻴﺎﻥﻣﻘﺎﺑﻞﺟﺮﻳﺎﻥﻧﻮﮔﺮﺍﻱﻣﺪﺍﺣﻲﻣﺨﺎﻟﻒﺧﻮﺍﻧﻲﻫﺎﻳﻲ
ﻫﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ.
ﻣﺪﺍﺣﻲ ﻧﻮﮔﺮﺍ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﻚ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪﻭﺟــﻮﺩ ﺁﻣﺪ ﻭ ﻣﻮﺟﻲ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩ
ﻛﻪ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﻧﻮ ﺑﻮﺩﻥ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺧﻴﻠﻲ ﺍﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺕ ﻫﻢ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ
ﺍﺯﻃﺮﻓﻲﺩﻳﮕﺮﺟﺪﺍﻱﺍﺯﺑﺮﺧﻲﺧﻄﺎﻫﺎﺩﺳﺘﺎﻭﺭﺩﻫﺎﻱﺯﻳﺎﺩﻱﻫﻢﺩﺍﺷﺘﻪ.
ﻭﺍﻛﻨﺶﻫﺎﺩﻭﺩﺳﺘﻪﺑﻮﺩﻧﺴﺒﺖﺑﻪﻧﻮﮔﺮﺍﻳﻲﻣﺪﺍﺣﻲ؛ﻋﺪﻩﺍﻱﺑﺎﻧﻴﺖﺧﻴﺮ
ﻭ ﺩﻟﺴﻮﺯﻱ ﺳــﻌﻲ ﺩﺭ ﺍﺻﻼﺡ ﻛﺎﺳﺘﻲﻫﺎ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﻋﺪﻩﺍﻱ ﺻﺮﻓﺎ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ
ﻛﺮﺩﻧﺪ.ﺩﺭﺣﺎﻟﻲﻛﻪﻣﺪﺍﺣﻲﻧﻮﮔﺮﺍﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺖﻭﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪﺗﺒﺪﻳﻞﺑﻪﻳﻚ
ﻓﺮﺻﺖﺷﻮﺩ.ﺩﺭﺟﺎﻣﻌﻪﻣﺬﻫﺒﻲﻭﻏﻴﺮﻣﺬﻫﺒﻲﻃﻴﻒﺯﻳﺎﺩﻱﺍﺯﻣﺨﺎﻃﺐ
ﺭﺍﺑﻪﺧﻮﺩﺵﺟﺬﺏﻛﺮﺩﻩﻭﻟﻲﻭﺍﻛﻨﺶﻫﺎﻱﺳﻠﺒﻲﻭﻏﻴﺮﺩﻟﺴﻮﺯﺍﻧﻪﻧﺰﺩﻳﻚ
ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﺳﺒﻚ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ .ﺧﻼﺻﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺟﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
54
ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴــﺘﻨﺪ ﻭ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺟﺬﺏ ﺣﺪﺍﻛﺜﺮﻱ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ
ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻣﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺁﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ.
ﺩﺭ ﺍﻳـﻦ ﻣﻴـﺎﻥ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥﻧﻮﮔﺮﺍ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ
ﺳﺒﻚﻫﺎﻱ ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟
ﺑﻠﻪ ،ﺍﻳﻦ ﺑــﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻫﻤﺎﻥ ﭘﻴﺸــﺮﻓﺖ ﻭ ﺍﺻﻼﺡ ﺧﻄﺎﻫﺎﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ
ﻭﺍﺳﻄﻪ ﻣﺮﻭﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﻛﺴﺐ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎﺕ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻣﺜﺒﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ
ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﺪﻩ.
ﻗﺒﻮﻝ ﺩﺍﺭﻳـﺪ ﺩﺭ ﻫﻴﺎﺕﻫﺎﻱ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﺪﺍﺣـﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻭ
ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻲ ﻏﻠﺒﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟
ﺑﻠﻪ ،ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺍﻧﻜﺎﺭ ﺍﺳﺖ .ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ
ﻳﻚ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺷــﻴﻮﻩ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻄﺎﻟــﺐ ﻭ ﻣﺤﺘﻮﺍ ﺑﻪ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ
ﻣﺘﻌﺪﺩ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﻨﻴﻢ .ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻭﻋﻆ ﻧﻮﺁﻭﺭﻱ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ،ﻣﺎ
ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻛﻤﻲ ﺍﺯ ﻭﺍﻋﻈﻴﻦ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﻧﺎﻡ ﺑﺒﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻗﺸــﺮ ﻛﺜﻴﺮﻱ ﺍﺯ
ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻥ ﭘﺎﻱ ﻣﻨﺒﺮﺷﺎﻥ ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﻨﺪ ،ﺩﺭ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ
ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻭﺍﻋﻈﺎﻥ ﻋﺰﻳﺰ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴــﺘﻨﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﻞ ﺟﺬﺍﺑﻴﺘﻲ
ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺟﺬﺏ ﻣﻨﺒﺮ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺩﻻﻳﻞ ﺩﻳﮕﺮ
ﻣﺜﻞ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺍﻓﺘــﺎﺩﻥ ﻋﺎﻃﻔﻲ ﺑﻴﻦ ﻭﺍﻋﻆ ﻭ ﻣﺴــﺘﻤﻊ .ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ﻣﺮﺩﻡ
ﺭﻭﻱ ﻣﻲﺁﻭﺭﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺪﺍﺣﻲ ﻛﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﻨﺮﻱ ﻭ ﻧﻮﺁﻭﺭﻱ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺑﺮﺍﻱ
ﺭﺳﺎﻧﺪﻥ ﭘﻴﺎﻡﻫﺎﻱ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻭ ﻣﻌﻨﻮﻱ ﺩﺍﺭﺩ .ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﺷﻴﻮﻩ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻭﻋﻆ ﻭ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺻﻼﺡ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻨﺪ .ﻧﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ
ﺑــﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺍﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﻣﺎ ﻣﺪﺍﺣﻲ ﺭﺍ ﺗﻀﻌﻴــﻒ ﻛﻨﻴﻢ .ﭼﻄﻮﺭ ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ
ﻭﻋﺎﻅ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺪﺍﺡ ﻛﻨﺎﺭﺷﺎﻥ
ﻛﻴﺴﺖ ،ﺁﻧﻘﺪﺭ ﻣﻨﺒﺮﺷﺎﻥ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻄﻠﺐ ﻭ ﻣﺤﺘﻮﺍ ﺟﺬﺍﺑﻴﺖ ﺩﺍﺭﺩ
ﻛﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻛﺜﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺟﺬﺏ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻣﺜﻞ ﺷــﻴﺦ ﺣﺴــﻴﻦ
ﺍﻧﺼﺎﺭﻳﺎﻥ ﻭ ﺣﻀﺮﺍﺕ ﮔﺮﺍﻣﻲ ﺍﻣﺠﺪ ،ﻓﺎﻃﻤﻲﻧﻴﺎ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ...
ﻧﻈـﺮ ﺷـﻤﺎ ﺩﺭ ﻣـﻮﺭﺩ ﻭﺭﻭﺩ ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﺑـﻪ ﻋﺮﺻـﻪ ﻣﺪﺍﺣﻲ
ﭼﻴﺴﺖ؟
ﭼﻮﻥ ﺭﻳﺸــﻪ ﻣﺪﺍﺣﻲ ﺑﺮﻣﻲﮔﺮﺩﺩ ﺑﻪ ﻭﻻﻳﺖ ،ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ﺷﺄﻧﺶ ﺧﻴﻠﻲ
ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺩﻧﻴﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ ،ﻭﻟﻲ ﺍﮔﺮ »ﻫﻞ ﺍﻟﺪﻳﻦ ﺍﻻ ﺍﻟﺤﺐ ﻭ
ﺍﻟﺒﻐﺾ« ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺩﺭ ﻛﻠﻴﺎﺕ ﺑﺪﻭﻥ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ
ﺟﻨﺎﺡﺑﻨﺪﻱﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪ ﻭ ﺭﻭﺷﻨﮕﺮﻱ ﻛﺮﺩ .ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻲ ﻫﻢ
ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﻧﻴﺎﻳﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺩﺭ ﻛﻤﻴﻦ ﺍﺳﺖ ،ﭼﻮﻥ ﺣﻮﺯﻩ ﻣﺪﺍﺣﻲ ،ﺣﻮﺯﻩ
ﭘﺮﻣﺨﺎﻃﺒﻲ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺪﻧﻪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﻔﻮﺫ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ
ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﺨﺼﻲ ﻭ ﺍﺑﺰﺍﺭﻱ )ﺑﻌﻀﺎ( ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ
ﭘﺮﻣﺨﺎﻃﺐ ﻫﺴــﺘﻨﺪ .ﻟﺬﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺩﻳﻖ ﺭﻳﺰ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﺬﺭ
ﻛﺮﺩ .ﻣﺜــﻼ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﺳــﻮﻕ ﺩﺍﺩﻥ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻥ ﺑﻪ ﺳــﻤﺖ ﻳﻚ ﺟﻨﺎﺡ
ﺧﺎﺹ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺭﻳﺸﻪﺍﻱ ﻣﺜﻞ ﻭﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﺁﺷﻨﺎ ﻛﺮﺩ .ﻭﻗﺘﻲ
ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻥ ﺍﺻﻞ ﻭﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﺭﺍ ﻓﻬﻤﻴﺪﻧﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﻣﻨﺸﺎ ﺧﻂ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ
ﻭ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺧﻄﺎﻱ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﺪ.
ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻏﻨﺎﻱ ﺷﻌﺮ ﻋﺎﺷـﻮﺭﺍﻳﻲ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻭ ﺳﺒﻚ
ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﻏﻠﺒﻪ ﻛﺮﺩﻩ.
ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻑ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﻗﺒﻮﻝ ﻧﺪﺍﺭﻡ ﺷﺎﻳﺪ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ
ﺧﺎﻃﺮ ﻋﺪﻡ ﻭﺟﻮﺩ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺟﻮﺍﻥ ﻧﻮﺁﻭﺭ ﻛﻪ ﻳﺎ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ ﻳﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ
ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ ،ﺳــﺒﻚﻫﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭﻟﻲ ﺍﻻﻥ ﺧﻴﺮ ﺍﻳﻨﻄﻮﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺷﻌﺮ
ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ .ﭼﻮﻥ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺁﻫﻨﮕﺴﺎﺯ
ﻭ ﺳﺒﻚﺳﺎﺯ ﻭ ﻣﻠﻮﺩﻱﺳﺎﺯ ﻓﻘﻴﺮ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻭ ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻲ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻥ ﺟﻮﺍﻥ
ﻣﺎ ﺗﻨﻮﻉ ﻭ ﻧﻮﺁﻭﺭﻱ ﻻﺯﻡ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻣﺪﺍﺣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﺻﻮﻝ ﺳﺒﻚﺳــﺎﺯﻱ
ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎﻱ ﺩﻳﻨﻲ ﻣﺴــﻠﻂ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺍﺯ ﻣﻠﻮﺩﻱﻫﺎﻱ
ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺿﻌﻒ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﺍﺻﻮﻟﻲ ﺣﻞ ﺷﻮﺩ .ﺣﺘﻲ
ﺍﮔﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﻧﻬﺎﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﺩﻫﻲ ﺷﺪﻩ .ﺣﺎﻻ ﻋﺰﻳﺰﺍﻥ ﻣﺎ ﻓﻜﺮ
ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺿﻌﻒ ﻓﻘﻂ ﺿﻌﻒ ﺷﻌﺮ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺪﺍﺣﻲ
ﻣﺎ ﺩﭼﺎﺭ ﻓﻘﺮ ﻣﻠﻮﺩﻱ ﻭ ﺳﺒﻚ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ.
ﻧﻈﺮﺗﺎﻥ ﺭﺍﺟﺐ ﺑﻪ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺁﻳﻴﻨﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻭ ﺟﻮﺍﻥ ﭼﻴﺴﺖ؟
ﻳﻚ ﻣﻮﺝ ﻋﺠﻴﺐ ﻭ ﻋﻈﻴﻤﻲ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺷﻌﺮ ﺁﻳﻴﻨﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﺪﻩ .ﻓﺼﻞ
ﺗﺎﺯﻩ ﻭ ﭘﺮﺑﺎﺭﻱ ﺩﺭﺣﺎﻝ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﺳــﺖ .ﻣﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ
ﺟﻮﺍﻥ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺳﻨﺸﺎﻥ ﺑﻪ 30ﺳــﺎﻝ ﻫﻢ ﻧﻤﻲﺭﺳﺪ ،ﺣﺮﻑ ﺯﻳﺎﺩﻱ
ﺑﺮﺍﻱ ﮔﻔﺘﻦ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺷــﻌﺮ ﺁﻳﻴﻨﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺷﻌﺮﻫﺎﻱ
ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻧﺴــﻞ ﻗﺒﻞ ﻫﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺿﻌﻴﻒ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ
ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﭘﺮﻣﻀﻤﻮﻥﺗﺮ ﻭ ﺑﻬﺘﺮ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ .ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪﺍﻱ
ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻡ ﻣﻌﻈﻢﺭﻫﺒﺮﻱ ﺩﺭ ﺟﻤﻊ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺍﻣﺴﺎﻝ ﺑﻴﺎﻥ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ.
ﺑﻪﻧﻮﻋﻲ ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻧﻮﻳﺪﺑﺨﺶ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺭﻭﺷﻦﺗﺮ ﻭ ﺑﻬﺘﺮﻱ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﻭ
ﺍﺛﺮﺵ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻣﺪﺍﺣﻲ ﻛﻢﻛﻢ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺑﺮﻭﺯ ﺍﺳﺖ.
ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻭ ﻋﻠﻤﺎ ﻭ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭگ
ﺩﻳﻨﻲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﺳﺖ؟
ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﻭ ﺧﻮﺑﻲ ﺩﺍﺭﻡ ﻭ ﻫﻤﻴﺸــﻪ ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﻧﻈﺮﺍﺕ ﻭ
ﺭﺍﻫﻜﺎﺭﻫﺎﻱ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﻣﻲﺩﺍﻧﻢ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﺑﻪ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﻣﺮﺍﺟﻊ
ﻋﺰﻳﺰﻣﺎﻥ ﻣﻲﺭﻭﻡ ﻭ ﺍﺯ ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮﺍﺗﺸﺎﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻭ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻫﻢ
ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺣﻘﻴﺮ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﻟﻄﻒ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.
ﻣﺪﺍﺡ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺍﺳﺖ -ﻳﻚ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻨﺎﺭﺵ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻳﻚ
ﺳﺒﻚﺳــﺎﺯ -ﺧﻴﻠﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﺩﺍﺗﻲ ﻛﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺍﺯ ﺳﺒﻚ ﻭ ﺷﻌﺮ
ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺍﺯ ﺻﺪﺍ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﻛﻨﻨﺪﻩ ﺷــﻌﺮ .ﻣﺪﺍﺡ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ
ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺑﺴﻨﺠﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺷﺘﺒﺎﻫﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻧﺸﻮﺩ.
www.mosalas.ir
SwIÃw
ﻧﺎﻣﻪ ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ
ﺍﺧﻴﺮﺍﺳﺎﻳﺖﺟﻬﺎﻥﻧﻴﻮﺯﻛﻪﺯﻳﺮﻧﻈﺮﻋﻠﻲﺯﺍﻛﺎﻧﻲﻫﺪﺍﻳﺖﻣﻲﺷﻮﺩﻭﺑﻪﺟﻤﻌﻴﺖﺭﻫﭙﻮﻳﺎﻥﺍﻧﻘﻼﺏﺍﺳﻼﻣﻲﻧﺰﺩﻳﻚﺍﺳﺖﻣﺪﻋﻲﺷﺪﻛﻪ
ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪﺧﺎﺗﻤﻰ،ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭﺳﺎﺑﻖﻛﺸﻮﺭﻣﺎﻥﻃﻰﻧﺎﻣﻪﺍﻯﺑﻪﺭﻫﺒﺮﻣﻌﻈﻢﺍﻧﻘﻼﺏﺍﺯﺑﺮﺧﻰﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻯﻣﻮﺳﻮﻯﻭﻛﺮﻭﺑﻰﻭﺑﺮﺧﻰﻣﻌﺘﺮﺿﺎﻥﺑﻪ
ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺗﺒﺮﻯ ﺟﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ.ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻋﻼﻡﺍﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎﻯ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺩﻭﻟﺖﺑﻪﺍﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻛﺮﺩﻩ ﻭﺁﻥ ﺭﺍ ﻏﻴﺮﻭﺍﻗﻌﻲ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻛﺮﺩﻧﺪ.
55
ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﻓﻘﻪ
ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﺧﺒﺮ ﻓــﻮﺕ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﻫﻔﺘــﻪ ﺁﺧﺮ ﺁﺫﺭ ﻣﺎﻩ ،ﺍﺯ
ﺁﻥ ﺳــﻮ ﺍﻫﻤﻴــﺖ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧــﻲ ﻳﺎﻓــﺖ ﻛــﻪ ﻭﻱ ﭘــﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑــﺎﺕ
ﺭﻳﺎﺳــﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺯ ﺳــﻮﻱ ﻣﻌﺘﺮﺿﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑــﺎﺕ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ
ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺸﻴﺮﻳﻪ ،ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺳﺎﺑﻖ ﻋﻠﻮﻡ ﺳﻴﺎﺳﻲ
ﺩﺍﻧﺸــﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻛﻪ ﺍﻛﻨــﻮﻥ ﺩﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨــﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺑﻪ
ﻋﻨﻮﺍﻥ ﭘﺪﺭ ﻋﻠﻮﻡ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺩﻩ
ﻣﻲﺷﻮﺩ ،ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺩﺍﺩ ﺗﺎ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺭﻫﺒﺮ ﺟﻨﺒﺶ
ﺳﺒﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ.
ﺍﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ ﭘﻴﺸــﻨﻬﺎﺩﺵ ،ﻭﻳﮋﮔﻲﻫــﺎﻱ ﺭﻫﺒﺮ ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ
ﺭﺍ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟــﻮگ ﺑﻮﺩﻥ ،ﺩﺍﺷــﺘﻦ ﻗﺪﺭﺕ ﺑﺴــﻴﺞﻛﻨﻨﺪﮔﻲ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ
ﺍﺟﺮﺍﻳــﻲ ﺗﻮﺻﻴــﻒ ﻛــﺮﺩ ﻭ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﻃــﻮﺭ ﻣﺴــﺘﻘﻴﻢ ﻧﮕﻔﺖ ﻛﻪ
ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮﻱ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺭﻫﺒﺮ ﻣﻌﺘﺮﺿﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺁﻳﺖﺍﷲ
ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﻱﺍﺵ ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺩ.
ﺳــﺎﺑﻘﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔــﺖ ﺷﻴﺦ ﺣﺴــﻴﻨﻌﻠﻲ ﻣﻨﺘﻈــﺮﻱ ﺑــﺎ ﻧﻈــﺎﻡ
ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺩﻫﻪ 60ﺑﺎﺯﻣﻲﮔﺮﺩﺩ .ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻲ ﭘﺲ
ﺍﺯ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺑﻪ ﺳــﻤﺖ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻣﻲ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1364ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ
ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓــﺖ ،ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻲ
ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﻭ ﺷﻴﺦ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ
ﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴﻦ ﺑﻨﻲﺻﺪﺭ ﻭ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﻣﻬﺪﻱﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ؛ ﻧﻔﺮﺍﺗﻲ
ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻓﺎﺵ ﻛﺮﺩ ﺑﺎ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﻭ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮﻱﺷﺎﻥ
ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﺑﺎﻃﻨﻲ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻭﻟﻲ ﺑﻪ ﺭﺍﻱ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ
ﺩﻭﻣﻲ ﻧﻈﺮ ﻣﺸﻮﺭﺗﻲ ﻧﺰﺩﻳﻜﺎﻧﺶ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ.
ﺍﻣــﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺎﻋــﺚ ﺟﺪﺍﻳــﻲ ﻣﻨﺘﻈــﺮﻱ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺷــﺪ ﻋــﻼﻭﻩ ﺑﺮ
ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻧﻈﺮﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﻣــﻮﺍﺭﺩ ،ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻣﻬﺪﻱ
ﻫﺎﺷــﻤﻲ ،ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻓﺘﺮ ﺁﻳــﺖﺍﷲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺯﻣﺎﻧــﻲ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ
ﺑﺨﺶ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺳﺪﺍﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷﺖ ﻭﻟﻲ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺪﺗﻲ
ﺑﺮﻛﻨﺎﺭ ﺷﺪ.ﻃﺒﻖ ﻣﺴــﺘﻨﺪﺍﺕ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻭ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺁﻳﺖﺍﷲ
ﺭﻱﺷﻬﺮﻱ ،ﻣﻬﺪﻱ ﻫﺎﺷﻤﻲ ﻋﻨﺼﺮﻱ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺏ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺳﻮءﭘﻴﺸﻴﻨﻪ
ﺑﺎ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺭﺍﻧﺖ
ﺩﻓﺘﺮ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻭ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ
ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺍﻃﺮﺍﻓﻴﺎﻧﺶ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﻛﺮﺩﻩ.ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ
ﺍﺻﺮﺍﺭ ﺍﻣﺎﻡ ﻭ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺳﻴﺪﺍﺣﻤﺪ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻭ ﺳﺮﺍﻥ ﻗﻮﺍﻱ ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ ،ﺑﺮ
ﻣﻮﺿﻊ ﺧﻮﺩ ﭘﺎﻱ ﻣﻲﻓﺸﺎﺭﺩ ﻭ ﺷﻜﺎﻑ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻭ ﻭ ﻧﻈﺎﻡ ﺧﺼﻮﺻﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ
ﺍﻋﺪﺍﻡ ﻣﻬﺪﻱ ﻫﺎﺷﻤﻲ ﻋﻤﻴﻖ ﻣﻲﺷﻮﺩ.ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺩﺭ 68/1/6ﻧﺎﻣﻪﺍﻱ
ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﻋﺰﻝ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﺍﺯ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻣﻲ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺍﻣﺎﻡ
ﺻﺎﺩﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ،ﻭﻱ ﺍﺯ ﻋﺮﺻﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﻨﺎﺭ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﻭ
ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﻳﺲ ﻓﻘﻪ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ.ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﻣﺎ ﺁﻳﺖﺍﷲ ،ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻧﻲ
ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺭﺟﺎﻝ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺩﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﺍﻛﺜﺮﺍ ﺍﻫﻞ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﻭ ﻧﺠﻒﺁﺑﺎﺩ
ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﺷﻴﺦ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﻧﻮﺭﻱ ،ﻣﺤﺴﻦ ﻣﻴﺮﺩﺍﻣﺎﺩﻱ ،ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺣﺠﺘﻲ ،
ﻋﻤﺎﺩﺍﻟﺪﻳﻦ ﺑﺎﻗﻲ ﻭ ﻣﺤﺴﻦ ﻛﺪﻳﻮﺭﺍﺯ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
56
ﺩﺭ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﺩﻫﻪ 70ﺍﻣﺎ ﻣﻨﺘﻈــﺮﻱ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﻋﻴﺪﻏﺪﻳﺮ ﺧﻢ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺕ
ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﺍﺯ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺷــﻮﺭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻲ
ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ ﺣﻜﻢ ﺑﻪ ﺣﺼﺮ ﺧﺎﻧﮕــﻲ ﻭﻱ ﻣﻲﺩﻫﺪ .ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﻣﺎ
ﻣﻼﻗﺎﺕﻫﺎﻱ ﺁﻳــﺖﺍﷲ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺟــﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺑﺎ ﻣﻘﻠﺪﺍﻥ ﻭ
ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻧﺶ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﺩ ﻭ ﺗﺪﺭﻳﺲ ﺍﻭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ.
ﻋﻤﺪﻩﺗﺮﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﻧﻪ ﺭﺍﺳﺖﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺩﻳﺮﻭﺯ ﻭ
ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻛﻪ ﭼﭗﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺩﻫﻪ ﺍﻭﻝ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻭ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ
ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﭼﭗﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﻛﻪ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﻱ ﺣﻠﻘﻪ ﻧﺰﺩﻳﻜﺎﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻲ
ﺭﺍ ﺗﺸــﻜﻴﻞ ﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﺪﺍﻝ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺷــﻴﺦ ﺑﺎ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬﺍﺭ
ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻬﺪﻱ ﻫﺎﺷــﻤﻲ -ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻓﺘﺮ ﺁﻗﺎﻱ
ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ -ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻗﻬﺮ ﺑﺎ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻡ ﺳﺎﺑﻖ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ
ﺭﺍﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺟﺪﺍ ﻛﺮﺩﻧــﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﺰﺩﻳﻜﺎﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ
ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺍﺧﻴﺮ ﻫﻤﻨﻮﺍ ﺑﺎ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ.
ﺩﺭ ﺍﻳــﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻣــﺎ ﻭﻗﺎﻳﻊ ﺑﻌــﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺍﺯ ﻧﻮﻳﺴــﻨﺪﻩ ﻛﺘﺎﺏ
ﻭﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ،ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻌﺘﺮﺿﺎﻥ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺗﺎﺯﻩﺍﻱ ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ ﻧﺎﻣﺰﺩﻫﺎﻱ
ﻣﻌﺘﺮﺽ ﺩﺭ ﮔﻔﺘﻤﺎﻥ ﺑﺎ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻫﻤﻨﻮﺍ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﭼﺮﺧﺶ
ﭼﭗﻫﺎﻱ ﺩﻳﺮﻭﺯ ﺍﺯ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﺗﺎ ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﺑﺎ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﺍﺳﺖ.
ﻫﺮﭼﻪ ﻫﺴﺖ ﺍﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﻓﻘﻬﻲ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺟﺪﺍ
ﻛﺮﺩ .ﺍﻭ ﻓﻘﻴﻬﻲ ﻣﻤﺘﺎﺯ ﻭ ﻣﺮﺟﻌﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ
ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﺎﺳﻲ ،ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺭﺍﻭﻱ ﺍﺑﻬﺎﻡ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭﺳﺖ.
ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺍﻣﺎ ﺩﻭ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﻣﻴﺮﺩ؛
ﻣﻨﺘﻈــﺮﻱ ﻓﻘﻴﻪ؛ ﻛــﻪ ﻣﺮﺟﻌﻲ ﻗﺎﺑــﻞ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺴــﻠﻤﺎﻥ
ﺍﺳــﺖ ﻭ ﻣﻨﺘﻈــﺮﻱ ﺳﻴﺎﺳــﻲ؛ﻛﻪ ﺍﭘﻮﺯﻳﺴــﻴﻮﻥ ﻣﺬﻫﺒــﻲ ﻧﻈــﺎﻡ
ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﻮﺩ.
ﺁﻏﺎﺯ ﺭﺍﻩ؛ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ
»ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺟﺴــﻢ ﻭ ﺭﻭﺡ ﻣﺠﺮﺩ ،ﺧﺪﺍﻱ ﻣﺘﻌﺎﻝ ﺑﺎ
ﺣﻜﻤﺖ ﻭ ﺗﺪﺑﻴﺮﻱ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺪﻓﻲ ﺑﺰﺭگ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ،ﻫﺪﻑ
ﺍﺯ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩﻫﺎﻱ ﺩﺭﻭﻧﻲ ﻭ ﺑﻪ ﺛﻤﺮ
ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻭﺍﻻﻱ ﺍﻭ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ،ﺣﺎﻝ ﺍﮔﺮ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ
ﻫﺪﻑ ﺑﺰﺭگ ﻭ ﺭﺷﺪ ﻣﻌﻨﻮﻱ ﺧﻮﻳﺶ ﻧﺎﺋﻞ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻗﺮﺍﺭ
ﮔﺮﻓﺘﻪ ،ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﻱ ﺭﻭﺣﻲ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﻱ ﺟﺴﻤﻲ ﺍﻭ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺷﻮﺩ
ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻭ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﺍﺳﺖ ،ﻭ ﺩﻳﻦ ﺍﻳﻔﺎﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﺸﻲ ﺍﺳﺖ.
ﺩﻳﻦ ﺑﻪ ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﺩﺍﺭﺩ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎ ﺑﺮﻃﺮﻑ
ﺷﻮﺩ .ﺩﻳﻦ ﺑﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺣﻘﺎﻳﻘﻲ ﺭﺍ ﻣﻲﺁﻣﻮﺯﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﻴﺎﺕ ﻣﻌﻨﻮﻱ ﺧﻮﺩ
ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺁﻧﻬﺎﺳــﺖ ،ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻧﻪ ﺑﺎ ﻋﻘﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﺩﺭﻙ ﻭ ﻧﻪ
ﺑﺎ ﺣﺪﺱ ﻭ ﮔﻤﺎﻥ ﻳﺎﻓﺘﻨﻲ ﺍﺳﺖ «.ﺍﻳﻦ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩﻫﺎﻱ ﻣﺮﺩﻱ
ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﺗﺸــﻴﻊ ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪ ﺟﺎﺭﻱ ﺩﺍﻏﺪﺍﺭ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻥ ﻭﻱ
ﺍﺳــﺖ ،ﻣﺮﺟﻌﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻭ ﻫﻤﺴــﻨﮕﺮ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻲ)ﺭﻩ(
ﻧﻘﺶ ﻣﻮﺛﺮﻱ ﺩﺭ ﺷــﻜﻞﮔﻴﺮﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ
ﺩﺍﺷﺖ .ﺣﺴﻴﻨﻌﻠﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﻣﺮﺟﻌﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﻦ 87ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺭﺥ ﺩﺭ
ﺧﺎﻙ ﻛﺸﻴﺪ ﻣﻘﻠﺪﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺟﻬﺎﻥ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ
ﺍﺯ ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﻭﻱ ﺩﺭ ﻓﻘﻪ ﻭ ﺍﺻﻮﻝ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ
ﻛﺪﺍﻡ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪﻱ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﺒﻚ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲ ﺭﻭﻧﺪ.
ﺣﺴــﻴﻨﻌﻠﻰ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1301ﺧﻮﺭﺷﻴﺪﻯ ﺩﺭ ﻧﺠﻒﺁﺑﺎﺩ
ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷــﺪ .ﭘﺪﺭﺵ ﺣﺎﺝ ﻋﻠﻰ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯ ﺳﺎﺩﻩﺍﻯ
ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﻛﺎﺭ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﺑﺎ ﻛﺘﺎﺏ ﻭ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺩﻣﺴﺎﺯ ،ﻭ ﻣﻌﻠﻢ ﺍﺧﻼﻕ
ﻭ ﻣﺪﺭﺱ ﻗﺮﺁﻥ ﺑﻮﺩ .ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺍﺯ ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﻰ ﺁﻣﻮﺧﺘﻦ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ
ﻓﺎﺭﺳﻰ ﻭ ﺳــﭙﺲ ﺻﺮﻑ ﻭ ﻧﺤﻮ ﻋﺮﺑﻰ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩ .ﺩﺭ ﺳﻦ 12ﺳﺎﻟﮕﻰ
ﺑﻪ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺳﻦ 19ﺳﺎﻟﮕﻰ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺭﺍ
ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺗﺮﻙ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻗﻢ ﺁﻣﺪ .ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ
ﻣﻤﺘﺎﺭ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺭﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﭼﺎپ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻳﻦ
ﻣﺮﺟﻊ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺗﻘﺒﻞ ﻛــﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭﺣﻠﺖ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻯ
ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1340ﺧﻮﺭﺷﻴﺪﻯ ﻧﻈﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﻭ ﺍﺳﺎﺗﻴﺪ ﺣﻮﺯﻩ
ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﻋﻠﻤــﺎ ﭼﻮﻥ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﻰ ،ﺁﻳﺖﺍﷲ
ﺷــﺮﻳﻌﺘﻤﺪﺍﺭﻯ ،ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﺮﻋﺸــﻰ ﻧﺠﻔــﻰ ﻭ ﺍﻣــﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻰ ﺑﺮﺍﻱ
ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺷــﺪ ﻛﻪ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﻭ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻄﻬﺮﻯ ﻛﻪ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ
ﺍﻋﻠﻤﻴﺖ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ ،ﺯﻋﺎﻣﺖ ﻭﻯ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺻﻼﺡ ﺍﺳﻼﻡ
ﻭ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺗﻼﺵ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻃﺮﺡ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ
ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﺒﺬﻭﻝ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ .ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﺍﻧﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ
ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺣﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺿﺪﻃﺎﻏﻮﺗﻲ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺩﻓﻌﺎﺕ ﺑﺎﺯﺩﺍﺷﺖ ﺷﺪ.
ﺩﺭ ﻋﻴﺪ ﻧﻮﺭﻭﺯ ﺳــﺎﻝ 1345ﺑﻪﺩﻧﺒﺎﻝ ﺩﺳــﺘﮕﻴﺮﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﻛﻪ
ﺍﻋﻼﻣﻴﻪﻫﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺣــﺮﻡ ﺣﻀﺮﺕ ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ)ﺱ( ﭘﺨﺶ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ،
ﺳﺎﻭﺍﻙ ﺑﻰﺩﺭﻧﮓ ﺑﻪﺳﺮﺍﻍ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﺩﺍﺷﺖ ﻛﺮﺩ
ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺑﺎﻻﮔﺮﻓﺘــﻦ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﻋﻠﻤﺎ ﻭ ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﻮﻥ ﺣــﻮﺯﻩ ﻋﻠﻤﻴﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻓﻴﻀﻴﻪ ﻗﻢ ﻛﻪ ﺩﻩﻫﺎ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﺍﻭ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮ
ﻫﻔﺖ ﻣﺎﻩ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺁﺯﺍﺩ ﺷﺪ .ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﺯﺍﺩﻯ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﺳــﺎﻭﺍﻙ ﺑﻪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮﺷــﺪﮔﺎﻥ ﺑﺎ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﭘﻰ ﺑﺮﺩﻩ
ﺍﺯ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪﺑﺨﺸﻰ ﻭ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺑﻮﺩ ،ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺩﺍﺷــﺖ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﮔﺮﻓﺖ .ﺑﺮﻫﻤﻴﻦ
ﻣﺨﻔﻴﺎﻧــﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺯﻳﺎﺭﺕ ﻋﺘﺒﺎﺕ ﻭ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﺑﺎ ﺍﻣﺎﻡﺧﻤﻴﻨﻰ ﺭﺍﻫﻰ ﻋﺮﺍﻕ ﺍﺳﺎﺱ ﺩﺭ ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ 1354ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺗﺒﻌﻴﺪﮔﺎﻩ ﺳﻘﺰ ﺭﻭﺍﻧﻪ
ﺷﺪ ،ﺍﻣﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺩﺍﺷﺘﮕﺎﻩ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﺮﺩﻧﺪ
ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺮﺯﻯ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮ ﻭ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻛﺮﺩ ،ﻭ ﻓﺮﺩﺍﻯ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﻭﻳﻦ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺩﺭ ﺍﻭﻳﻦ ﻣﺪﺕ ﺷــﺶ ﻣﺎﻩ ﺭﺍ
ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﺤﻤﻞ ﺣﺪﻭﺩ ﭘﻨﺞ ﻣﺎﻩ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺁﺯﺍﺩ ﺷﺪﻧﺪ .ﺭژﻳﻢ ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﻲ ﺩﺭ ﺳﻠﻮﻝ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﻯ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﺩﺍﺷﺘﮕﺎﻩﻫﺎ ﺑﺎ ﻓﺸﺎﺭﻫﺎﻯ ﺭﻭﺣﻰ
ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺍﻳﻦ ﺭژﻳﻢ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﺴﺖ ﺩﺭ ﻭ ﺟﺴــﻤﻰ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺷﺪ .ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷــﺶﻣﺎﻩ ﺑﻼﺗﻜﻠﻴﻔﻰ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﻭﻳﻦ
ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷﺖ .ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻯ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺑﻪ ﺍﺗﻬﺎﻡ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﺍﺳــﻼﻣﻰ ﻭ
ﺟﺸــﻦﻫﺎﻯ ﺗﺎﺟﮕﺬﺍﺭﻯ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺍﻓﻜﺎﺭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺯﻧﺪﺍﻧﻴﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻭ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﺳﻼﻣﻰ ،ﺑﻪ
ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﻭﺍﺳــﻄﻪ ﺧﺮﺝﻫﺎﻱ ﮔﺰﺍﻑ ﺍﻳﻦ ﺟﺸﻦﻫﺎ ﻭ ﻧﺤﻮﻩ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ 10ﺳﺎﻝ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻣﺤﻜﻮﻡ ﺷﺪ ،ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺭﻫﺒﺮﺍﻧﻰ ﻫﻤﭽﻮﻥ
ﺁﻥ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺭﺍﻫﻜﺎﺭﻯ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﺴــﺠﺪ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻯ ﺟﻨﺒﺶ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ.
ﺳــﻠﻴﻤﺎﻥ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﺑﻪ ﻃﻮﻝ ﺍﻧﺠﺎﻣﻴﺪ .ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﺯﻧــﺪﺍﻥ ﺍﺯ ﺑﻴﻤﺎﺭﻯﻫﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺭﻧﺞ ﻣﻰﺑﺮﺩ ،ﺧﺎﺭﺝ ﺑﺤﺚ
ﺩﺭ ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺍﺑﻼﻍ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﻢ ﺑﺮﻭﺩ ﺍﻣﺎ »ﺧﻤﺲ« ﻭ ﻣﺘﻦ »ﺍﺳﻔﺎﺭ« ﻭ ﻛﺘﺎﺏ ﻃﻬﺎﺭﺕ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺯﻧﺪﺍﻧﻴﺎﻥ ﺗﺪﺭﻳﺲ
ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺑﻪ ﻗﻢ ﻣﺮﺍﺟﻌﺖ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﺷﺪﻳﺪ ﺳﺎﻭﺍﻙ ﻋﺪﻩ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎﻯ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺯﻧﺪﺍﻧﻰ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﻰ ﻭ
ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺍﺯ ﻋﻠﻤﺎ ،ﺍﺳــﺎﺗﻴﺪ ﻭ ﻃﻼﺏ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻠﻤﻴــﻪ ﺑﺎ ﻭﻱ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻬﺪﻭﻯﻛﻨﻰ ﺩﺭ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺑﺤﺚ ﺍﻭ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ .ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ
ﺗﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﺯ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺳــﺎﻭﺍﻙ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺠﻒﺁﺑﺎﺩ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﻭﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﺎﺯ ﺟﻤﻌﻪ ﺭﺍ ﺍﻗﺎﻣﻪ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﺍﻧﻴﺎﻥ
ﺗﺤﺖ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﺷــﺪﻳﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ .ﻫﻨﻮﺯ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻫﻰ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﺴــﻠﻤﺎﻥ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﻰ ،ﻣﻬﺪﻭﻯ ﻛﻨﻰ ،ﻫﺎﺷﻤﻰ
ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺳــﻠﻴﻤﺎﻥ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺑﻪ ﻧﺠﻒﺁﺑﺎﺩ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺭﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻰ ،ﻻﻫﻮﺗﻰ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻧﻤﺎﺯﺟﻤﻌﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ،
ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻯ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ -ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺧﻄﺒﻪﻫﺎﻯ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺳﺎﻭﺍﻙ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺪﺗﻰ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﺍﻗﺎﻣﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﺎﺯ ﺷﺪ .ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ
ﻧﻤﺎﺯ ﺟﻤﻌﻪ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﺠﻒﺁﺑﺎﺩ ﭘﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻯ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ -ﺳﺎﻭﺍﻙ ﺑﺎ ﺍﻭﺟﮕﻴﺮﻯ ﻣﺒﺎﺭﺯﺍﺕ ﻭ ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻰﻫﺎﻯ ﭘﻰﺩﺭﭘﻰ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮﻯ،
ﻣﺠﺪﺩﺍ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺳــﺘﮕﻴﺮ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﺑﻪ ﺳــﻪ ﺳــﺎﻝ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﭘﺲ ﺍﺯ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪﻥ ﺣﺪﻭﺩ ﺳﻪ ﺳﺎﻝ ﻭﻧﻴﻢ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖ
ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺎﻝ ﻭﻧﻴﻢ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻣﺤﻜﻮﻡ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﻫﺸــﺘﻢ ﺁﺑﺎﻥ 1357ﺍﺯ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺁﺯﺍﺩ ﺷﺪ.
ﺑﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻗﺼﺮ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺩﺍﺩ .ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳــﭙﺮﻯ ﻛﺮﺩﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ ﻭ ﻣﺤﻮﺭﻳﺖ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺩﺭ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻭ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻮﺩ
ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖ ،ﺩﺭ ﺍﺭﺩﻳﺒﻬﺸﺖ 1349ﺁﺯﺍﺩ ﻭ ﺭﺍﻫﻰ ﻗﻢ ﺷﺪ؛ ﻭﻟﻰ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻰ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﺒﻌﻴﺪ 15ﺳﺎﻟﻪﺷــﺎﻥ ،ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ
ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻃﻼﺏ ﻭ ﻋﻠﻤﺎﻯ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺗﺎﻡﺍﻻﺧﺘﻴﺎﺭ ﺧﻮﻳــﺶ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻨﺼﻮﺏ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪﺍﻯ
ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻭﻯ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺯﺍﺩﮔﺎﻩ ﺧﻮﺩ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﻛﺮﺩ .ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﻧﺠﻒﺁﺑﺎﺩ ﺑﻪ ﺍﺯ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﺧﻮﺍﺳــﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺕ ﺑﻴﺖ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺩﺭ ﻗﻢ
ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺿﻤﻦ ﺍﻳﺮﺍﺩ ﺧﻄﺒﻪﻫﺎﻯ ﻧﻤﺎﺯ ﺟﻤﻌﻪ ﻭ ﺍﺷﺮﺍﻑ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻭ ﺑﺎ ﺗﻌﺎﺑﻴﺮﻯ ﻫﻤﭽﻮﻥ »ﻓﻘﻴﻪ ﻋﺎﻟﻴﻘﺪﺭ«،
ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻰﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﻰ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﻣﻰﻛﺮﺩ.
»ﻣﺠﺎﻫﺪﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ«»،ﺣﺎﺻﻞﻋﻤﺮﻣﻦ«»،ﺫﺧﻴﺮﻩﺍﻧﻘﻼﺏ«ﻭ»ﺑﺮﺝﺑﻠﻨﺪ
ﻣــﺪﺕ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﺠﻒﺁﺑﺎﺩ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎ ﺣﺪﻭﺩ ﺳــﻪ ﺳــﺎﻝ ﺑﻪ ﻃﻮﻝ ﺍﺳﻼﻡ« ﻳﺎﺩ ﻣﻰﻛﺮﺩ ﻭ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ »ﻭﺍﺟﺐ ﺍﻟﻤﺮﺍﻋﺎﺕ« ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ
ﺍﻧﺠﺎﻣﻴﺪ .ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕــﺮ ﺭژﻳﻢ ﺣﻀﻮﺭ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺩﺭ ﺯﺍﺩﮔﺎﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺤﻤﻞ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﻴﺮﻭﺯﻯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻘﻬﻰ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﺮﺑﻮﻁ
ﻧﻜﺮﺩ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺳﺎﻝ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺩﺭ ﻃﺒﺲ ﻣﺤﻜﻮﻡ ﻛﺮﺩ .ﺣﻀﻮﺭ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﻪ ﻗﻮﻩﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﻭ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ ﺍﺭﺟﺎﻉ ﻣﻰﺩﺍﺩ .ﺩﺭ
ﺩﺭ ﻃﺒــﺲ ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﻣﺒﺎﺭﺯﻳﻦ ﺷــﺪ .ﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﭘﺎﺋﻴﺰﺳﺎﻝ 1357ﺯﻣﺎﻧﻰﻛﻪﺁﻳﺖﺍﷲﺧﻤﻴﻨﻰﺩﺭﻧﻮﻓﻞﻟﻮﺷﺎﺗﻮﺩﺭﭘﺎﺭﻳﺲ
ﺍﻣﻨﻴﺘﻰ ﺷﻬﺮ ﻃﺒﺲ ،ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺍﻗﺎﻣﺖ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﺷﻬﺮ ،ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻰﺑﺮﺩ ،ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺑﻪ ﭘﺎﺭﻳﺲ ﺳﻔﺮ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ
ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﻫﺰﺍﺭ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺷﻬﺮﻫﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺟﻨﺒﺶ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻭ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮﻯ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﺳــﻼﻣﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺍﻳﺸﺎﻥ
ﺑﺎﺍﻳﺸــﺎﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﻃﺒﺲ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ
ﻣﺸﻮﺭﺕ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺳﺘﻮﺭﻫﺎﻯ ﺭﻫﺒﺮ
ﺭﻗﻢ ﺑﺰﺭگ ﺩﻳﺪﺍﺭﻛﻨﻨﺪﻩ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﮕﺮﺍﻧﻰ
ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺩﺍﺷﺘﻨﺪ.
ﻫﺮﭼﻪ ﻫﺴﺖ ﺍﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ
ﺳــﺎﻭﺍﻙ ﻭ ﺍﻧﺘﻘــﺎﻝ ﺍﻭ ﺍﺯ ﻃﺒﺲ ﭘﺲ ﺍﺯ
ﺁﻏﺎﺯ ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ؛ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ
ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﻓﻘﻬﻲ
ﮔﺬﺷﺖ ﻳﻚ ﺳﺎﻝ ﺷﺪ.
ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﻛﻪ ﻳﺎﺭ ﻭ ﻳﺎﻭﺭ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻲ
ﭘﺎﻓﺸــﺎﺭﻯ ﻭﻯ ﺩﺭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫــﺎﻯ
ﺩﺭ ﺷــﻜﻞﮔﻴﺮﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣــﺮﺩﻡ ﺍﻳﺮﺍﻥ
ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺟﺪﺍ ﻛﺮﺩ .ﺍﻭ
ﺳﻴﺎﺳﻰ ﭼﻨﺎﻥ ﺷــﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺳﻂ ﺳﺎﻝ
ﺑــﻮﺩ ﺍﺯ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳــﻦ ﺷــﺎﺭﺣﺎﻥ ﻧﻈﺮﻳﻪ
1353ﺭژﻳﻢ ﺗﺼﻤﻴــﻢ ﺑﻪ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﻣﺠﺪﺩ
ﻭﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺭﻓﺖ .ﺍﻳﺸﺎﻥ
ﻓﻘﻴﻬﻲ ﻣﻤﺘﺎﺯ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ
ﻭﻯ ﮔﺮﻓــﺖ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻃﺒــﺲ ﺑﻪ ﺧﻠﺨﺎﻝ
ﭘــﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘــﻼﺏ 1357ﺑﻪ ﻋﻨــﻮﺍﻥ
ﺳﻴﺎﺳﻲ ،ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺭﺍﻭﻱ ﺍﺑﻬﺎﻡ
ﺗﺒﻌﻴﺪ ﻛﺮﺩ .ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛــﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﺁﻥ
ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻡ ﻭ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺭﻫﺒﺮ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪ،
ﺭﻳﺎﺳﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﻗﺎﻧﻮﻥﺍﺳﺎﺳﻰ
ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺁﺫﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻧﻰ ﺑﻮﺩ ﻧﻔﻮﺫ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭﺳﺖ .ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺍﻣﺎ ﺩﻭ
ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺳــﺮﻋﺖ ﭼﻨﺪﺍﻧﻰ ﻧﺪﺍﺷــﺖ ،ﺍﻣﺎ
ﺭﺍ ﺑــﺮ ﻋﻬــﺪﻩ ﺩﺍﺷــﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺗﺪﻭﻳــﻦ
ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﻣﻴﺮﺩ؛
ﺍﺧﺘــﻼﻑ ﺯﺑﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺳــﻜﻮﺕ ﻭ
ﻗﺎﻧﻮﻥﺍﺳﺎﺳﻰ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯﺍﺳﻼﻣﻰ ﻧﻘﺶ
ﺳــﻜﻮﻥ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻧﺸــﺪ ﻭ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ
ﻣﻬﻤﻰ ﺍﻳﻔﺎ ﻛﺮﺩ .ﻭﻯ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪﻯ
ﺍﻣﺎﻡ ﺟﻤﺎﻋﺖﻫﺎﻯ ﺁﻥ ﺷﻬﺮ ﻣﺴﺠﺪ ﺧﻮﺩ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﻓﻘﻴﻪ ﻭ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ
ﺩﺭ ﮔﻨﺠﺎﻧــﺪﻥ ﺍﺻﻞ ﻭﻻﻳــﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﺩﺭ
ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ.
ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳــﻰ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﻮﺩ .ﺩﺭ
ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺠﺪ ﻧﻮﺳﺎﺯ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻴﺎﺕ ﺍﻣﻨﺎ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﻰﺷﺪ ،ﻣﻜﺎﻥ ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ ﺳــﺎﻝ 1364ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺑﺎ ﻧﻈــﺮ ﺑﻪ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺭﻫﺒﺮﻳﺖ
ﺟﻬﺖ ﺑﺴﻂﻭ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻯ ﺍﺳﻼﻡﮔﺮﺍﻳﻰ ﺷﺪ .ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺍﻗﺎﻣﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻭﻓــﺎﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺁﻳــﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ
ﻧﻤﺎﺯ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﺴﺠﺪ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺒﻌﻴﺪﮔﺎﻩﻫﺎﻯ ﺧﻮﻳﺶ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻰ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻭ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﻨﺪ .ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺑﺮﻭﺯ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ
ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﻧﻤﺎﺯ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﺮﺁﻥ ﻣﻰﻛﺮﺩ .ﺑﻪ ﺗﺪﺭﻳﺞ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻧﻤﺎﺯﮔﺰﺍﺭﺍﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﺍﻧﺘﺸــﺎﺭ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﺳــﺘﻌﻔﺎﻱ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ،ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬﺍﺭ
ﻭ ﻓﻀﺎﻯ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻧﻬﻀﺖﺍﺳــﻼﻣﻰ ﺁﻣﺎﺩﻩﺗﺮ ﺷﺪ .ﻣﺎﻣﻮﺭﺍﻥ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻣﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﺧﻠﻊ ﻛﺮﺩ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ
ﺭژﻳــﻢ ﺍﺯ ﺭﺍﻩﻫﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﻛﻮﺷــﻴﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﻓﺸﺎ ﺷﺪﻥ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﻬﺪﻱ ﻫﺎﺷﻤﻲ )ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺩﺍﻣﺎﺩ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ(
ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳــﺖ ﭘﺲ ﺍﺯ ﮔﺬﺷــﺖ ﺣﺪﻭﺩ ﭼﻬﺎﺭ ﻣﺎﻩ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺒﻌﻴﺪﮔﺎﻩ ﺳــﻘﺰ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ ﻣﺤﺎﺭﺏ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺍﻳــﻦ ﻣﺮﺟﻊ ﻋﺎﻟﻲﻗﺪﺭ ﺑﺎ ﺗﻬﺮﺍﻥ
ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺩﺭ ﺗﺒﻌﻴﺪﮔﺎﻩ ﺳﻘﺰ -ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺯﻣﺴﺘﺎﻧﻰ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺳﺨﺖ ﺗﻴﺮﻩﺗﺮ ﺍﺯ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺷــﺪ .ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ 20ﺳﺎﻝ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭﺣﻠﺖ
ﻭ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﺷﻬﺮﻯ -ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺧﻮﻳﺶ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ ﺯﻳﺴﺖ ﻭ ﺳــﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭ ﺻﺒﺢ ﺭﻭﺯ ﺷﻨﺒﻪ 28ﺁﺫﺭ ﺳﺎﻝ
ﺭﺍ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ .ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﻭﺭﻯ ﺍﺯ ﺷــﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ 1388ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺎﺭﺿﻪ ﻗﻠﺒﻲ-ﻣﻐﺰﻱ ﺑﻪ ﺭﺣﻤﺖ ﺍﻳﺰﺩﻱ ﭘﻴﻮﺳــﺖ ﻭ
ﺑﻮﻣﻰ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻣﺬﻫﺐ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ،ﺳــﺎﻭﺍﻙ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺎ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﺳــﺖ ﻋﻤﺎﻝ ﺭژﻳﻢ
ﺩﭼﺎﺭ ﻧﮕﺮﺍﻧﻰ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﺍﺯ ﻣﺮﻛﺰ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﺩﺭﺟﻪ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﻧﺎﺋﻞ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺣﺮﻡ ﺣﻀﺮﺕ ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ ﺑﻪ
ﺷﺪ .ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻯ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺳﺎﻟﮕﺮﺩ ﭘﺎﻧﺰﺩﻩﺧﺮﺩﺍﺩ ﺧﺎﻙ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪ.
57
ﻛﺎﺵ ﻭﺍﺭﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﻧﻤﻲﺷﺪﻧﺪ
ﺍﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﻛﻮﺛﺮﻯ
ﻧﺎﺋﺐ ﺭﺋﻴﺲ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻰ ﻣﺠﻠﺲ
ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻪﺷــﻤﺎﺭ
ﻣﻲﺭﻭﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﻴﺮﻭﺯﻯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺭﺍﻯ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ ﻭﻗﺖ
ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻣﻲﺍﻣﺎﻡ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪﻧﺪ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ
ﻛﻪ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﻧﻘﺶ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﺗﺮﻯ ﺩﺭ ﭘﻴﺸﺒﺮﺩ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻧﻈﺎﻡ
ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﻧﺸﺪ .ﺍﻃﺮﺍﻓﻴﺎﻥ ﺍﻳﺸﺎﻥ
ﻛﻪ ﻣﺘﺸﻜﻞ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩﻯ ﭼﻮﻥ ﺳﻴﺪﻣﻬﺪﻯ ﻭ ﺳﻴﺪﻫﺎﺩﻯﻫﺎﺷﻤﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ
)ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺩﺍﻣﺎﺩ ﻭ ﺩﺍﻣﺎﺩ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ( ﻣﺪﺕﻫﺎ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﻰ
ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺿﺮﺑــﻪ ﺯﺩﻥ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ،ﺭﻫﺒــﺮﻯ ﻭ ﻫﺪﺍﻳﺖ
ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻯ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻰ ﻛﺸــﻮﺭ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺩﻗﺖ ﻧﻈﺎﺭﻩﮔﺮ
ﺍﻋﻤــﺎﻝ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﺑﺮﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳــﺎﺱ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻯ ﺩﻟﺴــﻮﺯﻯ ﻛﻪ
ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺍﺯ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﺍﻣﻮﺭ ﺩﻓﺘﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ
ﺳﻴﺪﻫﺎﺩﻯ ﻫﺎﺷﻤﻲ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻣﻲﺷﺪ ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺁﻥ ﻣﻜﺎﻥ ﺭﺍ
ﺍﺯ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﻣﺤﺎﺭﺏ ﭘﺎﻛﺴﺎﺯﻯ ﻛﻨﻨﺪ ،ﺍﻣﺎ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺍﻳﻦ
ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺭﺍ ﺍﺟﺎﺑﺖ ﻧﻜﺮﺩ ﻭ ﻛﺎﺭ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﻛﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺪﻣﻬﺪﻯ
ﻫﺎﺷﻤﻲ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺯﻳﺮﭘﺎﮔﺬﺍﺷﺘﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻭ ﻣﺼﺎﻟﺢ
ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻋﺪﺍﻡ ﺷﺪ .ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﻣﺎﻡ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﺑﺮ ﺣﻔﻆ
ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻣﻲﺧﻮﻳﺶ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺠﺪﺩﺍ
ﺑﺎ ﺑﻰﺗﻮﺟﻬﻰ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷــﺪﻧﺪ ﻭ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﻜﻢ ﺧﻮﻳﺶ
ﻣﺒﻨﻰﺑﺮ ﻋﺰﻝ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺍﺯ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻣﻲﺭﻫﺒﺮ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺭﺍ ﺻﺎﺩﺭ
ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺍﺩﻋﺎﻯ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﻓــﺮﺍﺩ ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫﺎﻯ
ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈــﺮﻯ ﺩﺭ ﺩﻳــﺪﺍﺭ ﺑــﺎ ﺩﻭﺳــﺘﺎﻥ ﻭ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ
ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﻫﻴــﭻﮔﺎﻩ ﺩﺭ ﺣﺼﺮ ﺧﺎﻧﮕﻰ ﻗﺮﺍﺭ
ﻧﺪﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﻛﻼﺱﻫﺎﻯ ﺩﺭﺱ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺩﺍﻳﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺁﻳــﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺗﺤﺖ ﺍﻟﻘﺎﺋــﺎﺕ ﻭ ﺍﻧﺪﻳﺸــﻪﻫﺎﻯ ﺍﻃﺮﺍﻓﻴﺎﻥ ﺧﻮﺩ
ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻨﺎﻯ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻭ ﻧﺎﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻯ ﺑﺎ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺭﺍ ﻣﻲﮔﺬﺍﺷﺖ.
ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻋﻠﻢ ﺳﺮﺷﺎﺭ ﻗﺎﺩﺭ ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺳﺮﻩ ﺍﺯ ﻧﺎﺳﺮﻩ ﺩﺭ ﻣﺴﺎﺋﻞ
ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻗﺪﺭﺕ ﺣﻼﺟﻰ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ.
ﺩﺭ ﺻﺤﺒﺖﻫﺎﻯ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺗﻔﻜﺮ ﻧﻔﺎﻕﺁﻣﻴﺰﻯ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ
ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭﺣﻠﺖ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﻧﻴﺰ ﺍﺳــﺘﻤﺮﺍﺭ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺗﺎ ﻟﺤﻈﻪ ﻭﻓﺎﺕ
ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﺗﺮﻙ ﻧﺸــﺪ .ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺑــﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﻮﺍﺿﻊ
ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺪﺗﻰ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻰ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ
ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ ﺍﺧﻴﺮ ﻧﻴﺰ ﺭﻓﻊ
ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ .ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺗﻼﺵ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎ ﻏﻴﺮﻋﺎﺩﻯ ﻧﺸﺎﻥ
ﺩﺍﺩﻥ ﻓﻀــﺎ ﺍﻳﻦ ﻃﻮﺭ ﺍﻟﻘﺎ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻀﺎ ﺑــﺮﺍﻯ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻯ ﺁﻳﺖﺍﷲ
ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻭ ﻣﺨﺎﻃﺮﻩﺁﻣﻴﺰ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﺎ ﻋﻴﻨﻚ ﺑﺪﺑﻴﻨﻰ
ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﻭ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻫﺎﻯ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻣﻲﻧﮕﺮﻳﺴﺖ ﻭ ﺻﻼﺡ
ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﺭﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺖ .ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮﺩ ﻛــﻪ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﺑﺤﺚ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻣﻲ
ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﻤﻲﺷــﺪ ﻭ ﺍﻯﻛﺎﺵ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﺴﺎﺋﻞ
ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﻤﻲﺷﺪﻧﺪ .ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺑﻨﺎ
ﺑﺮﺧﻮﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎﻡ)ﺭﻩ( ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻤﺖ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﻣﺎﻡ)ﺭﻩ( ﺩﺭ
58
ﺯﻣﺎﻥ ﺣﻴﺎﺕ ﺧﻮﻳﺶ ﻗﺴﻢ ﺟﻼﻟﻪ ﻳﺎﺩ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﻣﻮﺍﻓﻖ
ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻣﻲ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﻧﺒﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﺑﺮﺧﻰ ﻧﺰﺩﻳﻜﺎﻥ
ﻭ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻤﺖ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﻭﻗﺘﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ
ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻋﻈﻴﻢ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳــﻼﻣﻰ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺎﺳــﻴﺲ ﻧﻈﺎﻡ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ
ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺷﺪ ﺑﻪ ﺍﻗﺘﻀﺎﻯ ﺷﺄﻥ ﻧﺰﻭﻝ ﻫﺮ ﺍﻧﻘﻼﺑﻰ ،ﻫﻤﺎﻥ ﻭﺳﻮﺳﻪﻫﺎﻯ
ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺩﻭﺭﻩ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺁﻓﺎﺕ ﺑﺰﺭﮔﻰ ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ »ﺟﺎﻣﻌﻪ
ﺍﻧﻘﻼﺑﻰ« ﻭ »ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﺍﻧﻘﻼﺑﻰ« ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺁﻳﺖﺍﷲ
ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻋﻠﻞ ﺍﺻﻠــﻰ ﺍﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺁﻓﺖﻫﺎ ﻧﻴﺰ
ﺑﻪ ﻓﻬﻢ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﺍﻧﻘﻼﺑﻰ ﻭ ﺗﺎﻭﻳﻞ ﻣﺘﺸﺎﺑﻬﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎﻯ
ﺍﻧﻘﻼﺑﻰ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﻲﺷﻮﺩ .ﺍﮔﺮ ﺍﺧﺘﻼﻓﻰ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻧﻘﻼﺑﻰ ﺑﺮﻭﺯ
ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺎﺳــﻴﺲ ﻧﻈﻢ ﺟﺪﻳﺪ ،ﺍﺷــﻜﺎﻝ،
ﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎ ﻭ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﻯ ﺑﻨﻴﺎﺩﻳﻦ ﺁﻥ ﻭ ﺣﺘﻰ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﻯ
ﭘﻴﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻈﻤﻰ ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺗﻰ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷــﻮﺩ .ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﺻﻴﻞ،
ﻧﻤﻰﺗــﻮﺍﻥ ﺍﺩﻋﺎ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻫــﺮ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻳﺎ ﺷــﺨﺼﻴﺘﻰ )ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ
ﻓﺮﻭﭘﺎﺷﻰ ﺭژﻳﻢ ﻛﻬﻨﻪ( ﺩﺭ ﺻﺤﻨﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﺍﺕ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺍﻳﻨﻜﻪ
ﻧﻈﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ ﺑﺎﻭﺭﻫﺎﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﺷﻜﻞ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ،ﺍﺯ ﺻﺤﻨﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ
ﻛﻨﺎﺭ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﻧﻪ ﻛﺴــﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻓﺮﻭﭘﺎﺷﻰ ﻧﻈﻢ ﻛﻬﻨﻪ
ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﺭﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﻧﺪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺍﺩﻋﺎ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺎﺳﻴﺲ
ﻧﻈﺎﻡ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮﺩ؛ ﻣﻮﺿﻮﻋﻰ ﻛﻪ
ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺗﻮﺟﻬﻰ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻧﺪﺍﺷﺖ .ﺑﺎ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﻧﻈﺎﻡ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ
ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﺑﺮﺍﻯ ﺭﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺳــﻮﻯ ﺁﻥ ﺍﻟﮕﻮﻯ ﺁﺭﻣﺎﻧﻰ
ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺎﻡ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ
ﺭژﻳﻢ ﻛﻬﻨﻪ ﺷﺎﻫﻨﺸــﺎﻫﻰ ﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻯ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ
ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻳﻚ ﻧﻈﺎﻡ ﻣﺮﺩﻣﻰ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪ ﻭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺎﻭﻳﻞ،
ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺁﻥ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺷﺪ .ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎ ،ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺕ
ﻭ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻳﻰ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ ،ﻋﺪﻩﺍﻯ ﺑﺎ ﻗﻠﻢ ،ﻋﺪﻩﺍﻯ ﺑﺎ ﻗﺪﻡ
ﻭ ﻋﺪﻩﺍﻯ ﺑﺎ ﺍﺳﻠﺤﻪ .ﺑﺨﺸﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎ ﻧﺎﺷﻰ ﺍﺯ ﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﻯ
ﻋﻘﻴﺪﺗﻰ ،ﺑﺨﺸﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﺎﺷﻰ ﺍﺯ ﺣﺐ ﻭ ﺑﻐﺾﻫﺎ ،ﻋﺪﻩﺍﻯ ﻫﻢ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ
ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻥ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻭ ﻋﺪﻩﺍﻯ ﻫﻢ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻧﻴﺎﻭﺭﺩﻥ ﻣﻨﺎﻓﻊ
ﻭ ﻋــﺪﻩﺍﻯ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺩﻟﻴﻠــﻰ ،ﺗﺤﻤﻞ ﭘﺎﺭﻩﺍﻯ ﺍﺯ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﻭ ﻣﺒﺎﺣﺜﻰ
ﺭﺍ ﻛﻪ ﺩﺍﻣﻨﮕﻴﺮ ﺍﻧﻘﻼﺑﺎﺕ ﺑﺰﺭگ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻫﺴــﺖ ،ﻧﺪﺍﺷــﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ
ﻣﺮﺍﺣﻠﻰ ﺍﺯ ﺻﺤﻨﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺧﺎﺭﺝ ﻳﺎ ﮔﻮﺷﻪﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ
ﻭ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ .ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻫﻤﻪ ﺁﻓﺖﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻰ
ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻈﻤﺘﺶ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ،ﺧﺮﻭﺝ ﺷــﺨﺼﻴﺖﻫﺎ ﻭ
ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺗﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻣﺪﺍﻓﻊ ﻭ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮﺩﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻮﺩﻩ ﻭﻟﻰ ﺑﻌﺪﻫﺎ
ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺳﺮﺳﺨﺖ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻧﻘﻼﺑﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻧﺪ ،ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺩﻫﻪ
ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻰ ،ﺑﻪ ﻧﺪﺭﺕ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻗﺮﺍﺭ
ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﺧﺮﻭﺝ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺍﺯ ﺟﺮﮔﻪ ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ
ﻭ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮﺩﺍﺯﺍﻥ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺖ ﺧﻠﻠﻰ ﺩﺭ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ
ﺗﺤﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻧﻔﻮﺫ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳــﻼﻣﻰ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﻨــﺪ ،ﺍﻣﺎ ﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻧﻴﻢ
ﺳــﻮﺍﻻﺗﻰ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺧﺮﻭﺝ ﺑﺮ ﺣﻮﺯﻩ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮﺩﺍﺯﻯ ﻧﻈﺎﻡ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ
ﺍﺳﻼﻣﻰ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻭ ﺭﻧﺞ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﺩﻓﺎﻉ ﻋﻘﻴﺪﺗﻰ ﺍﺯ ﺣﻮﺯﻩ
ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩﻳﻨﻰ ﺭﺍ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ،ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﺍﺯ
ﻭﻯ ﺑﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﭼﻬﺮﻩ ﻣﺪﺍﻓﻊ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻯ ﻧﻈﺎﻡ ﻭ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ
ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻳﺎﺩ ﻛﻨﻴﻢ .ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﻓﺮﺩﻯ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﻣﺨﺎﻟﻒ
ﻋﻠﻴﻪ ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭﻫﺎ ،ﻧﻬﺎﺩﻫﺎ ،ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎ ﻭ ﺑﻴﻨﺶﻫﺎ ﻭ ﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ
ﺧﻮﺩ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﻪﮔــﺬﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮﺩﺍﺯﺍﻥ ﺁﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ،ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻛﺮﺩ؟
ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺗﻌﺒﻴﺮﻯ ،ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺷــﺨﺼﻴﺖﻫﺎﻳﻰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻣﺬﻛﻮﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷــﺖ .ﭼﻪ ﺩﻟﻴﻠﻰ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﺑﻪ
ﻳﻚ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮﺩ؟ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺍﻝ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﺍﺯ ﺯﻭﺍﻳﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ
ﭘﺎﺳﺦ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺑﻨﺪﻩ ﻋﻠﻤﻰﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺭﻭﺵ ﺑﺮﺍﻯ
ﻧﻘﺪ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺭﻭﺵ ﺩﺭﻭﻥﻓﻬﻤﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ
ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺵ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻋﻮﺍﻣﻠﻰ ﭼﻮﻥ ﻋﺪﻡ ﺍﺳــﺘﻘﻼﻝ ﻓﻜﺮﻯ،
ﻋﺪﻡ ﺑﻴﻨﺶ ﺳﻴﺎﺳﻰ ،ﻋﺪﻡﺷــﻨﺎﺧﺖ ﺩﻗﻴﻖ ﻣﻜﺘﺐ ،ﻋﺪﻡ ﺑﺎﻭﺭ ﻗﻠﺒﻰ
ﺑﻪ ﺁﺭﻣﺎﻥﻫﺎﻯ ﺭﻫﺒﺮﺍﻧﻘﻼﺏ ،ﻋﺪﻡ ﻫﻤﺨﻮﺍﻧﻰ ﺣﺮﻑ ﻭ ﻋﻤﻞ ،ﺳﺎﺩﮔﻰ،
ﻋﺪﻡ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﻯ ﺑﻪ ﺍﺻﻮﻝ ﻭ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ،ﺗﻌﺼﺒﺎﺕ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﻰ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ
ﺧﻮﺩﻣﺤﻮﺭﻯ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺻﻠﻰ ﺧﺮﻭﺝ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﺣﻠﻘﻪ
ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻮﺩ.
ﭘﺸﺖﭘﺮﺩﻩ
ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻡ
ﺷﺎﮔﺮﺩ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ
ﺳﻴﺪﻧﺎﺻﺮﻗﻮﺍﻣﻰ
ﺭﺋﻴﺲ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﺣﻘﻮﻗﻰ ﻭ ﻗﻀﺎﻳﻰ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺸﻢ
ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﻳﻚ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻰﻧﻈﻴﺮ ﻭ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺻﺎﺣﺐﺳﺒﻚ ﻭ
ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻋﻠﻮﻡ ﺭﻭﺯ ﺳﺮﺁﻣﺪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﻋﺎﻟﻰﺭﺗﺒﻪ
ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﺑﻪ ﺷــﻤﺎﺭ ﻣﻰﺭﻓﺖ .ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﻯ ﻋﻠﻤﻴﻪ
ﻋﺎﻟﻤﻲﺭﺍ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻓﻘﻪ ﻭ ﺍﺻﻮﻝ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻓﻠﺴــﻔﻪ ﺗﺒﺤﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ
ﺑﺎﺷﺪ .ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﺑﻮﺩ .ﺍﻳﺸﺎﻥ
ﺍﺯ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻯ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻯ
ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺰﺭگ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﭼﺎپ ﺭﺳﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻯ
ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻯ ﻛﻪ 45ﺳــﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﺗﻮﺳﻂ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺑﻪ
ﺗﺎﻟﻴﻒ ﻭ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﻯ ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻣﻄﺮﺡ
ﺟﻬﺎﻥ ﺗﺪﺭﻳﺲ ﻣﻲﺷــﻮﺩ .ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﻋﻼﻗــﻪ ﺧﺎﺻﻰ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ
ﺍﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻋﺼﻤﺖ ﻭ ﻃﻬﺎﺭﺕ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ .ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻜﺎﺗﺒﺎﺕ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪﻩ
ﺍﺯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻛﻼﻡ ﻭ ﺳــﺨﻨﺎﻧﻰ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻣﺎﻥ ﻣﻌﺼﻮﻡ ﻣﺎ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮﺭﺩ.
ﻛﻼﺱﻫــﺎﻯ ﺩﺭﺱ ﻧﻬﺞﺍﻟﺒﻼﻏﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺰﺭگ ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﻣﻤﻠﻮ
ﺍﺯ ﺟﻤﻌﻴــﺖ ﻭ ﺑﺎ ﻃﺮﺡ ﺣﻜﻤﺖﻫﺎ ﻭ ﺍﻧﺪﺭﺯﻫﺎﻯ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻯ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻮﺩ.
ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺣﻀــﺮﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻰ)ﺭﻩ( ﺩﻭﻣﻴﻦ ﺭﻫﺒﺮ
ﻣﻌﻨﻮﻯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺭﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﺎﻡ
ﺑﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺭﺍ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻭ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ.
ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﻏﻴﺎﺏ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻪ ﻣﺪﺕ 15ﺳــﺎﻝ ﻧﻘﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪﻩﺍﻯ ﺩﺭ
ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻳﻰ ﻭ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ .ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻥ7 ،ﺳﺎﻝ
ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻭ 5ﺗﺎ 6ﺳﺎﻝ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺑﻮﺩﻧﺪ.
ﺁﻳــﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈــﺮﻯ ﻧﻘــﺶ ﺑﻰﺑﺪﻳﻠــﻰ ﺩﺭ ﺍﻋــﻼﻡ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ
ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣــﺎﻡ )ﺭﻩ( ﻧﻴﺰ ﺩﺍﺷــﺖ .ﭘــﺲ ﺍﺯ ﻓﻮﺕ ﺁﻳــﺖﺍﷲ ﺣﻜﻴﻢ ﻭ
ﺯﻣﺎﻧــﻰ ﻛﻪ ﺳــﺎﻭﺍﻙ ﺑﺎ ﺍﻗﺪﺍﻣــﺎﺕ ﺍﻣﻨﻴﺘــﻰ ﻭ ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﺍﺯ ﻣﻌﺮﻓﻰ
ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﺑﺎ
ﺟﻤﻊﺁﻭﺭﻯ ﺍﻣﻀﺎﻯ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ 20ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﻋﻠﻤﺎﻯ ﻣﻄﺮﺡ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﻩ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ
ﺍﺭﺽ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺍ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ
ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻬﺎﺩﻳﻨﻪ ﺷﻮﺩ .ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺩﺭ ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﺑﻰﻧﻈﻤﻰﻫﺎﻯ
ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﻴﺮﻭﺯﻯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺶ ﺩﺍﺷــﺖ ﻭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻳﺎﺭ ﻭ
ﻳﺎﻭﺭ ﺣﻀــﺮﺕ ﺍﻣﺎﻡ)ﺭﻩ( ﺑﻮﺩ .ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻰ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺶ ﺳﺮﺷــﺎﺭ
ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺩﺭ ﻓﻘﻪ ﻭ ﺍﺻﻮﻝ ،ﺣﻞ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻘﻬﻰ ﺭﺍ
ﺑﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﺭﺟﺎﻉ ﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ .ﺩﻟﻴﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺧﻮﺏ
ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﻭ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﻣﻄﺮﺡ ﻛﺮﺩ ﮔﻨﺠﺎﻧﺪﻥ ﺑﺤﺚ ﻭﻻﻳﺖ
ﻓﻘﻴــﻪ ﺩﺭ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﻛﺸــﻮﺭ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﺨﺴــﺘﻴﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺍﺯ
ﺳــﻮﻯ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﻣﻄﺮﺡ ﻭ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﺨﺸﻰ ﺍﺯ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻛﺸﻮﺭ
ﻻﺯﻡﺍﻻﺟﺮﺍ ﺷــﺪ .ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻣﻬﺪﻯ ﻫﺎﺷــﻤﻲ ﻛﻪ ﺁﻳﺖﺍﷲ
ﻣﻨﺘﻈﺮﻯﻣﺘﻬﻢﺑﻪﺣﻤﺎﻳﺖﺍﺯﻭﻯﻣﻲﺷﻮﺩﻧﻴﺰﺩﻓﺘﺮﺍﻳﻦﻣﺮﺟﻊﻋﺎﻟﻴﻘﺪﺭ
ﺑﺎﺭﻫﺎ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺍﻓﺮﺍﺩﻯ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﻈﺎﻡ ﺭﺍ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ
ﺭﺩ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ،ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺳﻼﻣﻲ
ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺭﺃﻓﺖ ﺍﺳــﻼﻣﻲﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻛﻨﺪ؛ ﻣﻮﺿﻮﻋﻰ
ﻛﻪ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﻧﻴﺰ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺑﻨﻴﺎﺩﻳﻦ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺳــﻼﻣﻲ
ﻗﻠﻤﺪﺍﺩ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ.
ﺁﺯﺍﺩﻯ ﻳــﻚ ﻣﺮﺟــﻊ ﺩﻳﻨــﻰ ﺗﺎﺯﻣﺎﻧــﻰ ﻣﻌﻨــﺎ ﺩﺍﺭﺩ ﻛــﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ
ﺍﻧﺪﻳﺸــﻪﻫﺎﻳﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﻗﻀﺎﻭﺕ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﻧﺪﻳﺸــﻤﻨﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ.
ﺁﻳــﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺗﺎ ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺍﻧﺘﺸــﺎﺭ ﺭﺳﺎﻟﻪﻫﺎﻳﺸــﺎﻥ ﺭﺍ
ﻧﺪﺍﺷــﺘﻨﺪﻭ ﺗﺎ 10ﺳــﺎﻝ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺧﺮﻭﺝ ﺍﺯ ﺑﻴﺖ ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻜﺮﺩﻩ
ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺣﺼــﺮ ﺧﺎﻧﮕﻰ ﺍﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ
ﺟﻠﻴﻞ ﻗﺪﺭ ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﺭﺍ ﺭﺩ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ .ﺩﺍﻧــﺶ ﻋﻠﻤﻲ ﻭ ﺑﻴﻨﺶ ﻓﻘﻬﻰ
ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﺍﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺟﻌﻰ ﻛﻪ ﺍﺳﻢ
ﻭ ﺭﺳﻤﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻄﺮﺡ ﺍﺳﺖ ﻳﺎﺭﺍﻯ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻋﻠﻤﻲﺑﺎ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻯ
ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺰﺭگ ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ .ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻯ
ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪﻯ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﻓﻘﻪ ﻭ ﺍﺻﻮﻝ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﺟﻊ
ﻃﻠﺒﻪ ﺟﻮﺍﻧﻰ ﺑﻴﺶ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ .ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻨﺪﻩ ﺍﺯ
ﺟﻠﺴﺎﺕ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﺴــﺘﻔﻴﺾ ﺷﺪﻩﺍﻳﻢ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﻣﻮﻫﺒﺘﻰ ﺑﻪ
ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺭﻓﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻓﻘﻪ ﻭ ﺍﺻﻮﻝ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻯ ﺭﺍ ﺩﺭ
ﺣﺪ ﺗﺎﻡ ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻣﻲﺩﺍﺩ.
59
ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ
ﺗﺎﺭﻳﺦ ،ﺭﺳﻢ ﻓﺮﺍﻣﻮﺷﻜﺎﺭﻱ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮﺩ .ﺷﺎﻳﺪ ﺯﻣﺎﻥ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﻣﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﺩﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺯﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺁﻏﺎﺯ ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻭ ﺁﻳﺖ ﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﺑﻪ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﺩﻫﻪ
60ﺑﺎﺯ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ .ﺁﻗﺎﻯ »ﺣﺴﻴﻨﻌﻠﻰ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ« ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1364ﺑﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺑﻪ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻣﻰ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻰ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﺷﺪ.ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻡ ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ »ﺳﻴﺪﻫﺎﺩﻯ ﻫﺎﺷﻤﻰ«
ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺍﻣﺎﺩ ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺑﻮﺩ ،ﺭﻳﺎﺳـﺖ ﺩﻓﺘﺮ ﻭ ﺑﻴﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷـﺖ .ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﺨﺺ »ﺳﻴﺪ ﻣﻬﺪﻯ ﻫﺎﺷﻤﻰ« ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻔﻮﺫﻯ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻰ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻯ ﺍﻧﻘﻼﺑﻰ
ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺳﭙﺎﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﺎ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﻭ ﺗﺎﻳﻴﺪﺍﺕ ﺳﻴﺪﻫﺎﺩﻯ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻯ ﺧﺮﺍﺑﻜﺎﺭﺍﻧﻪ ﻭ ﺍﺧﺘﻼﻑﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺰﻯ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺳﻪ ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻰ ﺍﺯ ﺳﻴﺪﻫﺎﺩﻯ ﻭ
ﺳﻴﺪﻣﻬﺪﻯ ﻫﺎﺷﻤﻰ ﻣﺴﻴﺮﻯ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻭﻯ ﻭ ﺑﻴﺖﺍﺵ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﻭﻳﺎﺭﻭﻳﻰ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻰ ﻭ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ .ﺩﺳﺘﮕﻴﺮﻯ ﺳﻴﺪﻣﻬﺪﻯ ﻫﺎﺷﻤﻰ ﻭ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻧﺶ ﻭ ﺍﻓﺸﺎ ﺷﺪﻥ
ﻣﻔﺎﺳﺪ ﺍﺧﻼﻗﻰ ﻭ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻓﻘﺮﻩ ﻗﺘﻞ ﻋﻤﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺁﻧﺎﻥ ،ﺳﻴﺪﻣﻬﺪﻯ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﺎﻯ ﭼﻮﺑﻪ ﺩﺍﺭ ﺑﺮﺩ ﻭ ﺗﻘﺎﺑﻞ ﻭ ﺭﻭﻳﺎﺭﻭﻳﻰ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺑﺎ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻭﺝ ﺧﻮﺩ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻯ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ
ﻣﺘﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻰ ﺑﻪ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺷﺸﻢ ﻓﺮﻭﺭﺩﻳﻦ 1367ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻰ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻛﺮﺩ .ﻣﺘﻦ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺷﺮﺡ ﺯﻳﺮ ﺍﺳﺖ:
ﺑﺴﻢ ﺍﷲ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ
ﺟﻨﺎﺏ ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ
ﺑﺎ ﺩﻟﻰ ﭘﺮ ﺧﻮﻥ ﻭ ﻗﻠﺒﻰ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﭼﻨﺪ ﻛﻠﻤﻪﺍﻯ ﺑﺮﺍﻳﺘﺎﻥ ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻢ
ﺗﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﻭﺯﻯ ﺩﺭ ﺟﺮﻳــﺎﻥ ﺍﻣﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﻧﺪ .ﺷــﻤﺎ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﺧﻴﺮﺗﺎﻥ
ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﻈﺮ ﺗﻮ ﺭﺍ ﺷﺮﻋﺎً ﺑﺮ ﻧﻈﺮ ﺧﻮﺩ ﻣﻘﺪﻡ ﻣﻰﺩﺍﻧﻢ؛ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺩﺭ
ﻧﻈﺮ ﻣﻰﮔﻴﺮﻡ ﻭ ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ ﺭﺍ ﮔﻮﺷﺰﺩ ﻣﻰﻛﻨﻢ .ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺭﻭﺷﻦ ﺷﺪﻩ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺷــﻤﺎ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﻭ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳــﻼﻣﻰ ﻋﺰﻳﺰ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺩﺳــﺖ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝﻫــﺎ ﻭ ﺍﺯ ﻛﺎﻧﺎﻝ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ
ﻣﻰﺳﭙﺎﺭﻳﺪ ،ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻭ ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺖ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻧﻈﺎﻡ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ
ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﺪ.
ﺷــﻤﺎ ﺩﺭ ﺍﻛﺜﺮ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻭ ﺻﺤﺒﺖﻫﺎ ﻭ ﻣﻮﺿﻌﮕﻴﺮﻯﻫﺎﻳﺘﺎﻥ ﻧﺸﺎﻥ
ﺩﺍﺩﻳﺪ ﻛــﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﺪ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝﻫﺎ ﻭ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﻛﺸــﻮﺭ ﺣﻜﻮﻣﺖ
ﻛﻨﻨﺪ .ﺑﻪﻗﺪﺭﻯ ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻔﺘﻴﺪ ﺩﻳﻜﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ
ﻣﻦ ﻓﺎﻳﺪﻩﺍﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺟﻮﺍﺏ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻤﻰﺩﻳﺪﻡ.
ﻣﺜﻼ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻓﺎﻋﻴﻪ ﺷﻤﺎ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ،ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻌﺪﻭﺩﻯ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﺤﻜﻮﻡ ﺑﻪ ﺍﻋﺪﺍﻡ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ
ﺭﺍ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﺍﺯ ﺩﻫﺎﻥ ﻭ ﻗﻠﻢ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺁﻻﻑ ﻭ ﺍﻟﻮﻑ ﺭﺳﺎﻧﺪﻧﺪ ﻭ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ
ﻛﻪ ﭼﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺍﺭﺯﻧﺪﻩﺍﻯ ﺑﻪ ﺍﺳــﺘﻜﺒﺎﺭ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﺪ .ﺩﺭ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻣﻬﺪﻯ
ﻫﺎﺷﻤﻰ ﻗﺎﺗﻞ ،ﺷــﻤﺎ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﻣﺘﺪﻳﻨﻴﻦ ﻣﺘﺪﻳﻦﺗﺮ ﻣﻰﺩﺍﻧﺴﺘﻴﺪ
ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮﺍﻯﺗﺎﻥ ﺛﺎﺑﺖ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻭ ﻗﺎﺗﻞ ﺍﺳــﺖ ﻣﺮﺗﺐ ﭘﻴﻐﺎﻡ
ﻣﻰﺩﺍﺩﻳﺪ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻧﻜﺸﻴﺪ .ﺍﺯ ﻗﻀﺎﻳﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ ﻗﻀﻴﻪ ﻣﻬﺪﻯ ﻫﺎﺷﻤﻰ ﻛﻪ
ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻦ ﺣﺎﻝ ﺑﺎﺯﮔﻮ ﻛﺮﺩﻥ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﻡ .ﺷﻤﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ
ﭘﺲ ﻭﻛﻴﻞ ﻣﻦ ﻧﻤﻰﺑﺎﺷﻴﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻃﻼﺑﻰ ﻛﻪ ﭘﻮﻝ ﺑﺮﺍﻯ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺁﻭﺭﻧﺪ
60
ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﺑﻪ ﻗﻢ ﻣﻨﺰﻝ ﺁﻗﺎﻯ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻩ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺟﻤﺎﺭﺍﻥ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ
ﻛﻨﻨﺪ .ﺑﺤﻤﺪﺍﷲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺲ ﺷــﻤﺎ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﺎﻟﻰ ﻫﻢ ﻧﺪﺍﺭﻳﺪ .ﺍﮔﺮ ﺷﻤﺎ
ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺭﺍ ﺷﺮﻋﺎ ﻣﻘﺪﻡ ﺑﺮ ﻧﻈﺮ ﺧﻮﺩ ﻣﻰﺩﺍﻧﻴﺪ -ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ
ﺻﻼﺡ ﻧﻤﻰﺩﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﺷﻤﺎ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ ﻛﻪ
ﺁﺧﺮﺗﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺧﺮﺍﺏﺗﺮ ﻣﻰﻛﻨﺪ -ﺑﺎ ﺩﻟﻰ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻭ ﺳﻴﻨﻪﺍﻯ ﮔﺪﺍﺧﺘﻪ
ﺍﺯ ﺁﺗﺶ ﺑﻰﻣﻬﺮﻯﻫﺎ ﺑﺎ ﺍﺗﻜﺎ ﺑﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎﻝ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻋﻤﺮ
ﻣﻦ ﺑﻮﺩﻳﺪ ﭼﻨﺪ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻣﻰﻛﻨﻢ ،ﺩﻳﮕﺮ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﻧﻴﺪ:
- 1ﺳﻌﻰ ﻛﻨﻴﺪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﻴﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻋﻮﺽ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺳﻬﻢ ﻣﺒﺎﺭﻙ ﺍﻣﺎﻡ
ﺭﺍ ﺑﺮ ﺣﻠﻘﻮﻡ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﻣﻬﺪﻯ ﻫﺎﺷﻤﻰ ﻭ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝﻫﺎ ﻧﺮﻳﺰﺩ.
- 2ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺳــﺎﺩﻩﻟﻮﺡ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻭ ﺳــﺮﻳﻌﺎ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ
ﺩﺭ ﻫﻴﭻ ﻛﺎﺭ ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻧﻜﻨﻴﺪ ،ﺷــﺎﻳﺪ ﺧﺪﺍ ﺍﺯ ﺳﺮ ﺗﻘﺼﻴﺮﺍﺕ
ﺷﻤﺎ ﺑﮕﺬﺭﺩ.
- 3ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺩﻫﻴﺪ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﻫﺮ
ﭼﻪ ﺍﺳﺮﺍﺭ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺍﺳﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺍﺩﻳﻮﻫﺎﻯ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺩﻫﻨﺪ.
- 4ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻭ ﺳــﺨﻨﺮﺍﻧﻰﻫﺎﻯ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻭﺳــﻴﻠﻪ ﺷــﻤﺎ ﺍﺯ
ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎﻯ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﻰﺭﺳﻴﺪ ،ﺿﺮﺑﺎﺕ ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ ﺑﺮ ﺍﺳﻼﻡ
ﻭ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺯﺩ ﻭ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﻴﺎﻧﺘﻰ ﺑﺰﺭگ ﺑﻪ ﺳــﺮﺑﺎﺯﺍﻥ ﮔﻤﻨﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ
ﺭﻭﺣﻰ ﻟﻪ ﺍﻟﻔﺪﺍ -ﻭ ﺧﻮﻥﻫﺎﻯ ﭘﺎﻙ ﺷﻬﺪﺍﻯ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﮔﺮﺩﻳﺪ.ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﻗﻌﺮ ﺟﻬﻨﻢ ﻧﺴــﻮﺯﻳﺪ ﺧﻮﺩ ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ ﺑﻪ ﺍﺷــﺘﺒﺎﻩ ﻭ ﮔﻨﺎﻩ
ﻛﻨﻴﺪ ،ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺪﺍ ﻛﻤﻜﺘﺎﻥ ﻛﻨﺪ.
ﻭﺍﷲ ﻗﺴــﻢ ،ﻣﻦ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﺎ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﻤﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮﺩﻡ ،ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﺁﻥ
ﻭﻗﺖ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺳــﺎﺩﻩﻟﻮﺡ ﻣﻰﺩﺍﻧﺴــﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﻭ ﻣﺪﺑﺮ ﻧﺒﻮﺩﻳﺪ ﻭﻟﻰ
ﺷــﺨﺼﻰ ﺑﻮﺩﻳﺪ ﺗﺤﺼﻴﻠﻜــﺮﺩﻩ ﻛﻪ ﻣﻔﻴﺪ ﺑــﺮﺍﻯ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﻯ ﻋﻠﻤﻴﻪ
ﺑﻮﺩﻳﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻛﺎﺭﻫﺎﺗﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﻫﻴﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺩﻳﮕﺮﻯ
ﺩﺍﺭﻡ ﻭ ﻣﻰﺩﺍﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﭘﻴﭽﻰ ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ .ﻭﺍﷲ ﻗﺴﻢ،
ﻣﻦ ﺑﺎ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮﻯ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮﺩﻡ ﻭﻟﻰ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺁﺩﻡ ﺧﻮﺑﻰ
ﻣﻰﺩﺍﻧﺴﺘﻢ .ﻭﺍﷲ ﻗﺴﻢ ،ﻣﻦ ﺭﺍﻯ ﺑﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺑﻨﻰﺻﺪﺭ ﻧﺪﺍﺩﻡ
ﻭ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻢ.
ﺳــﺨﻨﻰ ﺍﺯ ﺳــﺮ ﺩﺭﺩ ﻭ ﺭﻧﺞ ﻭ ﺑﺎ ﺩﻟﻰ ﺷﻜﺴــﺘﻪ ﻭ ﭘﺮﺍﺯ ﻏﻢ ﻭ ﺍﻧﺪﻭﻩ
ﺑﺎ ﻣــﺮﺩﻡ ﻋﺰﻳﺰﻣﺎﻥ ﺩﺍﺭﻡ :ﻣﻦ ﺑﺎ ﺧﺪﺍﻯ ﺧﻮﺩ ﻋﻬــﺪ ﻛﺮﺩﻡ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺑﺪﻯ
ﺍﻓﺮﺍﺩﻯ ﻛﻪ ﻣﻜﻠﻒ ﺑﻪ ﺍﻏﻤﺎﺽ ﺁﻥ ﻧﻴﺴــﺘﻢ ﻫﺮﮔﺰ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻰ ﻧﻜﻨﻢ.
ﻣﻦ ﺑﺎ ﺧﺪﺍﻯ ﺧﻮﺩ ﭘﻴﻤﺎﻥ ﺑﺴــﺘﻪﺍﻡ ﻛﻪ ﺭﺿﺎﻯ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺭﺿﺎﻯ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ
ﺩﻭﺳــﺘﺎﻥ ﻣﻘﺪﻡ ﺩﺍﺭﻡ؛ ﺍﮔﺮ ﺗﻤﺎﻡ ﺟﻬﺎﻥ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻦ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﻨﻨﺪ ﺩﺳﺖ ﺍﺯ
ﺣــﻖ ﻭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺮﻧﻤﻰﺩﺍﺭﻡ .ﻣﻦ ﻛﺎﺭ ﺑﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻣﻰﺍﻓﺘﺪ
ﻧﺪﺍﺭﻡ ،ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺷــﺮﻋﻰ ﺧــﻮﺩ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻢ .ﻣﻦ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ
ﺧﺪﺍ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺧﻮﺏ ﻭ ﺷــﺮﻳﻒ ﻭ ﻧﺠﻴﺐ ﭘﻴﻤﺎﻥ ﺑﺴــﺘﻪﺍﻡ ﻛﻪ ﻭﺍﻗﻌﻴﺎﺕ
ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻨﺎﺳــﺒﺶ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﮔﺬﺍﺭﻡ .ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺳﻼﻡ ﭘﺮ ﺍﺳﺖ
ﺍﺯ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺑﺰﺭﮔﺎﻧﺶ ﺑﻪ ﺍﺳﻼﻡ؛ ﺳــﻌﻰ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺩﺭﻭﻍﻫﺎﻯ
ﺩﻳﻜﺘﻪ ﺷــﺪﻩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺭﺍﺩﻳﻮﻫﺎﻯ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺷــﻮﻕ ﻭ ﺷﻮﺭ
ﻭ ﺷــﻌﻒ ﭘﺨﺶ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻧﮕﺮﺩﻧﺪ .ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﺪﺭ ﭘﻴﺮ
ﻣﺮﺩﻡ ﻋﺰﻳﺰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺻﺒﺮ ﻭ ﺗﺤﻤﻞ ﻋﻄﺎ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ
ﺩﻧﻴﺎ ﺑﺒﺮﺩ ﺗﺎ ﻃﻌﻢ ﺗﻠﺦ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﭽﺸﺪ .ﻣﺎ ﻫﻤﻪ
ﺭﺍﺿﻰ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﺑﻪ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺍﻭ؛ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻛﻪ ﭼﻴﺰﻯ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ ،ﻫﺮ ﭼﻪ ﻫﺴﺖ
ﺍﻭﺳﺖ .ﻭ ﺍﻟﺴﻼﻡ.
ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ 68 / 1 / 6
ﺭﻭﺡﺍﷲ ﺍﻟﻤﻮﺳﻮﻯ ﺍﻟﺨﻤﻴﻨﻰ
ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ
ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻲ )ﺭﻩ( ،ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ
ﻣﺘﻦ ﺍﺳـﺘﻌﻔﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻣﻰ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺮﺩﻩ
ﻭ ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻰ ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﻮﺩ .ﻣﺘﻦ ﺍﺳـﺘﻌﻔﺎﻱ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ
ﺷﺮﺡ ﺍﺳﺖ:
ﺑﺴﻢ ﺍﷲ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ.
ﻣﺤﻀﺮ ﻣﺒﺎﺭﻙ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺍﻟﻌﻈﻤﻰ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻰ -ﻣﺪﻇﻠﻪ ﺍﻟﻌﺎﻟﻰ
ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳــﻼﻡ ﻭ ﺗﺤﻴﺖ ،ﻣﺮﻗﻮﻣﻪ ﺷــﺮﻳﻔﻪ ﻣﻮﺭﺥ 68/1/6ﻭﺍﺻﻞ
ﺷﺪ.
ﺿﻤﻦ ﺗﺸﻜﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺷﺎﺩﺍﺕ ﻭ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻳﻰﻫﺎﻯ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻰ ﺑﻪ ﻋﺮﺽ
ﻣﻰﺭﺳﺎﻧﺪ ،ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﺩﺭ
ﻫﻤﻪ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺳﺮﺑﺎﺯﻯ ﻓﺪﺍﻛﺎﺭ ﻭ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭ ﻣﻄﻴﻊ ﺩﺭ
ﻛﻨﺎﺭ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻰ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻮﺩﻩﺍﻡ ،ﺍﻳﻨﻚ ﻧﻴﺰ ﺧﻮﺩ
ﺭﺍ ﻣﻠﺰﻡ ﺑﻪ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﻯ ﺩﺳﺘﻮﺭﺍﺕ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻰ ﻣﻰﺩﺍﻧﻢ ،ﺯﻳﺮﺍ ﺑﻘﺎ ﻭ
ﺛﺒﺎﺕ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﻣﺮﻫﻮﻥ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻡ ﻣﻌﻈﻢ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺍﺳﺖ.
ﺑﺮﺍﻯ ﻫﻴﭻﻛﺲ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻚ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻋﻈﻴﻢ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ
ﺩﺭ ﺳﺎﻳﻪ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﻭ ﺍﺭﺷﺎﺩﺍﺕ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻰ ﺍﺯ ﺧﻄﺮﺍﺕ ﻣﻬﻤﻰ ﮔﺬﺷﺘﻪ،
ﻭ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ ﻛﻮﺭﺩﻝ ،ﻛﻪ ﺩﺳﺘﺸﺎﻥ ﺑﻪ ﺧﻮﻥ
ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎﻯ ﻋﺰﻳﺰ ﻣﺎ ﻭ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻋﺰﻳﺰ
ﺧﻮﺩ ﻣﻦ ﺁﻏﺸﺘﻪ ﺍﺳﺖ ،ﻭ ﺳــﺎﻳﺮ ﺟﻨﺎﺡﻫﺎﻯ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻭ ﺿﺪﺍﻧﻘﻼﺏ ﻭ
ﺳﺎﺯﺷﻜﺎﺭ ﻭ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝﻣﺂﺏﻫﺎﻯ ﻛﺞ ﻓﻜﺮ ﺭﺍ ﺭﺳﻮﺍ ﻭ ﺍﺯ ﺻﺤﻨﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﻧﻤﻮﺩﻩ
ﺍﺳﺖ .ﺁﻳﺎ ﺟﻨﺎﻳﺎﺕ ﻫﻮﻟﻨﺎﻙ ﻭ ﺿﺮﺑﺎﺕ ﻧﺎﺟﻮﺍﻧﻤﺮﺩﺍﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺳﻴﺎﻫﺎﻥ
ﻛﻮﺭﺩﻝ ﺑﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﻭ ﻣﻠﺖ ﻋﺰﻳﺰ ﻭ ﻓﺪﺍﻛﺎﺭ ﻣﺎ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﺷﺪﻧﻰ
ﺍﺳــﺖ؟ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮﻫﺎﻯ ﺁﻧﺎﻥ ﻭ ﺭﺍﺩﻳﻮﻫﺎﻯ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺧﻴﺎﻝ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ
ﺑﺎ ﺟﻮﺳــﺎﺯﻯﻫﺎ ﻭ ﻧﺸﺮ ﺍﻛﺎﺫﻳﺐ ﻭ ﺷــﺎﻳﻌﻪﭘﺮﺍﻛﻨﻰﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﻳﻨﺠﺎﻧﺐ
ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺷﻮﻡ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺳﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻰ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﺭﺧﻨﻪ
ﻛﻨﻨﺪ ،ﺳﺨﺖ ﺩﺭ ﺍﺷــﺘﺒﺎﻫﻨﺪ .ﻭ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺍﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ
ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻡ ﺭﻫﺒﺮﻯ ،ﺧﻮﺩ ﻣــﻦ ﺍﺯ ﺍﻭﻝ ﺟﺪﺍ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮﺩﻡ ،ﻭ ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ
ﻣﺸــﻜﻼﺕ ﺯﻳﺎﺩ ﻭ ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ ﺑﺎﺭ ﻣﺴــﺌﻮﻟﻴﺖ ،ﻫﻤﺎﻥ ﻭﻗﺖ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ
ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﻧﻮﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺍﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﺑﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻛﻨﻮﻥ
ﻧﻴﺰ ﻋﺪﻡ ﺁﻣﺎﺩﮔﻰ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺻﺮﻳﺤﺎ ﺍﻋﻼﻡ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻭ ﺍﺯ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻰ ﺗﻘﺎﺿﺎ
ﻣﻰﻛﻨﻢ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﺩﺳــﺘﻮﺭ ﺩﻫﻴﺪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺍﺳﻼﻡ
ﻭ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻭ ﻛﺸــﻮﺭ ﺭﺍ ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ
ﻫﻤﭽﻮﻥ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﻳﻚ ﻃﻠﺒﻪ ﻛﻮﭼﻚ ﻭ ﺣﻘﻴﺮ ﺩﺭ ﺣــﻮﺯﻩ ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺑﻪ
ﺗﺪﺭﻳﺲ ﻭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺍﻧﻘﻼﺏ ،ﺯﻳﺮ ﺳﺎﻳﻪ
ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺣﻜﻴﻤﺎﻧﻪ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻰ ،ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺍﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺕ
ﻭ ﺿﻌﻒﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻻﺯﻣﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﺭﺥ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺍﻧﺸﺎءﺍﷲ
ﺑﺎ ﺭﻫﺒﺮﻯﻫﺎﻯ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻰ ﻣﺮﺗﻔﻊ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺑﺮﺍﺩﺭﺍﻥ ﻭ ﺧﻮﺍﻫﺮﺍﻥ
ﻋﺰﻳﺰ ﻭ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻣﺒﺎﺩﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻘﺎﻡ ﻣﻌﻈﻢ
ﺭﻫﺒــﺮﻯ ﻭ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﻣﺤﺘﺮﻡ ،ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺣﻤﺎﻳــﺖ ﺍﺯ ﻣﻦ ،ﻛﺎﺭﻯ ﺍﻧﺠﺎﻡ
ﺩﻫﻨﺪ ﻳﺎ ﻛﻠﻤﻪﺍﻯ ﺑﺮ ﺯﺑﺎﻥ ﺟﺎﺭﻯ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ،ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻘﺎﻡ ﻣﻌﻈﻢ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﻭ
ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﺟﺰ ﺧﻴﺮ ﻭ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺭﺍ ﻧﻤﻰﺧﻮﺍﻫﻨﺪ .ﺍﻣﻴﺪ
ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﺷﺎﮔﺮﺩ ﻣﺨﻠﺺ ﺭﺍ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻳﻰﻫﺎﻯ ﺍﺭﺯﻧﺪﻩ ﺧﻮﺩ
ﺑﻬﺮﻩﻣﻨﺪ ،ﻭ ﺍﺯ ﺩﻋﺎﻯ ﺧﻴﺮ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻧﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ.
ﻭﺍﻟﺴﻼﻡ ﻋﻠﻴﻜﻢ ﻭ ﺭﺣﻤﻪﺍﷲ ﻭ ﺑﺮﻛﺎﺗﻪ
- 68 / 1 / 7ﺣﺴﻴﻨﻌﻠﻰ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ
ﻋﺰﻝ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ
ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻰ ،ﺩﺭ ﭘﻰ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺍﺳـﺘﻌﻔﺎﻯ ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ،
ﻃﻰ ﻧﺎﻣﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﻣﺘﻦ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺻﺤﻦ ﻣﺠﻠﺲ ﺷـﻮﺭﺍﻯ ﺍﺳﻼﻣﻰ
ﻭ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﻗﺮﺍﺋﺖ ﺷﺪ ،ﻭﻯ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻣﻰ ﺭﻫﺒﺮﻯ
ﻋﺰﻝ ﻧﻤﻮﺩ .ﻣﺘﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻰ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺡ ﺍﺳﺖ:
ﺍﷲ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ
ﺑﺴﻢ ّ
ﺟﻨﺎﺏ ﺣﺠﺖﺍﻻﺳــﻼﻡ ﻭ ﺍﻟﻤﺴــﻠﻤﻴﻦ ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ -ﺩﺍﻣﺖ
ﺍﻓﺎﺿﺎﺗﻪ -ﺑــﺎ ﺳــﻼﻡ ﻭ ﺁﺭﺯﻭﻯ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﺷــﻤﺎ ،ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ
ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﻳﺪ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﻧﻈﺎﻡ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﻛﺎﺭ ﻣﺸﻜﻞ ﻭ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ
ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻭ ﺧﻄﻴﺮﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺤﻤﻠﻰ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻃﺎﻗﺖ ﺷﻤﺎ ﻣﻰ ﺧﻮﺍﻫﺪ
ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ،ﻫﻢ ﺷﻤﺎ ﻭ ﻫﻢ ﻣﻦ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﺎ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﻤﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ
ﺑﻮﺩﻳﻢ ،ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻣﺜﻞ ﻫﻢ ﻓﻜﺮ ﻣﻰﻛﺮﺩﻳﻢ.
ﻭﻟﻰ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ،ﻭ ﻣﻦ ﻫﻢ ﻧﻤﻰﺧﻮﺍﺳﺘﻢ
ﺩﺭ ﻣﺤﺪﻭﺩﻩ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻛﻨﻢ.
ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻋﺪﻡ ﺁﻣﺎﺩﮔﻰ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﺴــﺖ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻣﻰ ﺭﻫﺒﺮﻯ
ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﺪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻗﺒﻮﻝ ،ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ ﺍﺯ ﺷﻤﺎ ﺗﺸﻜﺮ ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﻢ.
ﻫﻤﻪ ﻣﻰﺩﺍﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺷــﻤﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻋﻤﺮ ﻣﻦ ﺑﻮﺩﻩﺍﻳﺪ ﻭ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷــﻤﺎ
ﺷﺪﻳﺪﺍ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪﻡ.
ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺕ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻧﮕﺮﺩﺩ ،ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺼﻴﺤﺖ
ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﻴﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻧﺎﺻﺎﻟﺢ ﭘﺎﻙ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ ،ﻭ ﺍﺯ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺁﻣﺪ
ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﻧﻈﺎﻡ ،ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﺳﻢ ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺧﻮﺩ
ﺭﺍ ﺟﺎ ﻣﻰﺯﻧﻨﺪ ،ﺟﺪﺍ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﻛﻨﻴﺪ.
ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﺗﺬﻛﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﻀﻴﻪ ﻣﻬﺪﻯ ﻫﺎﺷﻤﻰ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺩﺍﺩﻡ.
ﻣﻦ ﺻﻼﺡ ﺷﻤﺎ ﻭ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﻘﻴﻬﻰ ﺑﺎﺷﻴﺪ
ﻛﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﻧﻈﺮﺍﺕ ﺷﻤﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﻨﻨﺪ.
ﺍﺯ ﭘﺨﺶ ﺩﺭﻭﻍﻫﺎﻯ ﺭﺍﺩﻳﻮ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻣﺘﺎﺛﺮ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ.
ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺎ ﺷــﻤﺎ ﺭﺍ ﺧﻮﺏ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻨﺪ ،ﻭ ﺣﻴﻠﻪﻫﺎﻯ ﺩﺷﻤﻦ ﺭﺍ ﻫﻢ
ﺧﻮﺏ ﺩﺭﻙ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺮ ﭼﻴﺰﻯ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻛﻴﻨﻪ
ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺳﻼﻡ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰﺩﻫﻨﺪ.
ﻃﻼﺏ ﻋﺰﻳﺰ ،ﺍﺋﻤﻪ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﺟﻤﻌﻪ ﻭ ﺟﻤﺎﻋﺎﺕ ،ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ،ﻭ ﺭﺍﺩﻳﻮ
ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ ،ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺳــﺎﺩﻩ ﺭﺍ ﺭﻭﺷﻦ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ
ﺍﺳﻼﻡ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺪﻡ ﺑﺮ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﺍﺳﺖ ،ﻭ
ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎﺑﻊ ﺁﻥ ﺑﺎﺷﻴﻢ.
ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﻰ ﺍﻧﺸــﺎءﺍﷲ ﺑﺎ ﺩﺭﺱ ﻭ ﺑﺤﺚ ﺧﻮﺩ ﺣﻮﺯﻩ ﻭ ﻧﻈﺎﻡ ﺭﺍ ﮔﺮﻣﻰ
ﻣﻰﺑﺨﺸﻴﺪ.
ﻭﺍﻟﺴﻼﻡ ﻋﻠﻴﻜﻢ
68 / 1 / 8
61
ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻭﺯﻳﺮ ﻭﻗﺖ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺍﺯ ﺑﺮﻛﻨﺎﺭﻱ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ
ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺒﻮﺩ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻣﻲ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﻮﺩ
ﺣﺠﺖﺍﻻﺳــﻼﻡ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﺭﻯﺷــﻬﺮﻯ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ ﺧــﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ
ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻣﻘﻄﻊ ﺣﺴﺎﺳــﻰ ﺍﺯ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺍﺳــﻼﻣﻰ ﺍﺯ ﻧﺼﺐ ﺁﻳﺖﺍﷲ
ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺑــﻪ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻣــﻰ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺗﺎ ﻋــﺰﻝ ﻭﻯ ﻭ ﻣﺎﺟــﺮﺍﻯ ﺑﺎﻧﺪ
ﻣﻬﺪﻯ ﻫﺎﺷــﻤﻰ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺍﺭﺩ ،ﻧﺤﻮﻩ ﺍﻧﺘﺼﺎﺏ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺑﻪ ﻗﺎﺋﻢ
ﻣﻘﺎﻣﻰ ﻭ ﻧﻈﺮ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺭﺍ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﻭﻯ ﺑﺎ
ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻧﻈﺮ ﺍﻣﺎﻡ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﻧﺴــﺒﺖ
ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﻣﻨﻔﻰ ﺑﻮﺩ ،ﺩﺭ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺩﻻﻳﻞ ﺍﻳﻦ ﺍﺩﻋﺎ ﺑﻪ
ﻧﺎﻣﻪ 68/1/6ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺫﻛﺮ
ﻓﺮﺍﺯﻯ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﺒﻨﻰ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ »ﻭﺍﷲ ﻗﺴــﻢ ﻣﻦ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﺎ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﻤﺎ
ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮﺩﻡ ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻭﻗﺖ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺳﺎﺩﻩﻟﻮﺡ ﻣﻰﺩﺍﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮ
ﻭ ﻣﺪﺑﺮ ﻧﺒﻮﺩﻳﺪ «...ﻣﻰﺍﻓﺰﺍﻳﺪ :ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﻧﻈﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ
ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﺮﺩ ﻳﺎ ﻧﻪ ،ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻰ ﺷــﻨﻴﺪﻧﻰ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﺁﻳﺖﺍﷲ
ﻣﺤﻤﺪﻯ ﮔﻴﻼﻧﻰ ﻛﻪ ﻋﻀﻮ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻋﻀﻮ
ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﺍﺳﺖ ،ﺷﻨﻴﺪ .ﮔﻔﺘﻨﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻼﻗﺎﺗﻰ ﺑﺎ
ﺍﻣﺎﻡ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻣﻰ ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺍﺯ
ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﮔﻴﻼﻧﻰ
ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ 1379/9/6ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﻛﺎﻇﻢ)ﻉ(
ﺩﺭ ﻣﻨﺰﻝ ﺁﻗﺎﻯ ﻋﻠﻰ ﺭﺍﺯﻳﻨﻰ ﺿﻤﻦ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻰ ﮔﻔﺖ» :ﻳﻚ ﺭﻭﺯ ﻗﺒﻞ
ﺍﺯ ﻣﻄﺮﺡ ﺷــﺪﻥ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻣﻰ ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈــﺮﻯ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ
) ،(1364/4/25ﻣﻦ ﺿﻤﻦ ﺗﻤﺎﺱ ﺑﺎ ﺩﻓﺘﺮ ﺍﻣﺎﻡ)ﺭﻩ( ﻛﺘﺒﺎ )ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ
ﺁﻗﺎﻯ ﺗﻮﺳﻠﻰ ﻭ ﺁﻗﺎﻯ ﺭﺳﻮﻟﻰ( ﺍﺯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﻛﺮﺩﻡ.
ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﻮﻗﻊ ﺍﻋﻼﻡ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺗﺎ ﭘﺎﻧﺰﺩﻩ ﺭﻭﺯ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ.
ﻣﻦ ﺩﺭ ﺗﻜﻪ ﻛﺎﻏﺬﻯ ﻧﻮﺷﺘﻢ ﻣﻄﻠﺒﻰ ﻭﺍﺟﺐ ﻭ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﺍﺳﺖ ،ﺍﺣﺴﺎﺱ
ﻭﺟﻮﺏ ﻛﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﻋﺮﺽ ﻣﺒﺎﺭﻙ ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ ،ﺍﻣﺎﻡ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﺧﺪﻣﺘﺸﺎﻥ
ﺭﺳﻴﺪﻡ .ﮔﻔﺘﻢ :ﻓﺮﺩﺍ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻣﻰ ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺩﺭ
ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﻮﺩ ،ﺧﻮﺍﺳﺘﻢ ﺑﻪ ﻋﺮﺿﺘﺎﻥ ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ ﺑﻪ ﺁﻗﺎﻯ
ﻫﺎﺷﻤﻰ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﺸــﻮﺩ .ﻣﻦ ﺑﻪ ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺍﺭﺍﺩﺕ ﺩﺍﺭﻡ،
ﺧﺪﻣﺘﺸﺎﻥ ﺩﺭﺱ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩﺍﻡ ،ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﻋﺎﺑﺪ ﻭ ﺯﺍﻫﺪ ﻣﻰﺩﺍﻧﻢ ﻭﻟﻰ ﺍﻳﻦ
ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺕ ،ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ .ﺍﻭ ﺍﺯ ﻋﻬﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺑﺮﻧﻤﻰﺁﻳﺪ...
ﺍﻣﺎﻡ ،ﮔﻠﻪﻫﺎﻯ ﺳــﻮﺯﺍﻧﻰ ﺍﺯ ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻛﺠﺎ ﭼﻪ
ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻛﺠﺎ ﭼﻪ !...ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻓﺮﻣــﻮﺩ» :ﺍﺣﻤﺪ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻰﻛﻨﺪ!
ﺍﺯ ﻣﻨﺰﻝ ﺳﻴﺪﻣﻬﺪﻯ ﻫﺎﺷﻤﻰ ،ﺩﺳﺖﻧﻮﻳﺲﻫﺎﻯ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻧﺪ .ﻣﻦ
ﺩﻳﺪﻡ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻯ ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺍﺯ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﻯ ﻣﻬﺪﻯ ﻫﺎﺷﻤﻰ ﺍﻟﻬﺎﻡ
ﮔﺮﻓﺘﻪ! ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﻣﻦ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻧﻮﺷﺘﻢ!«
ﺳــﺨﻦ ﺍﻣﺎﻡ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺭﺳﻴﺪ ،ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ :ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﻋﻴﻦ
ﻧﺎﻣﻪ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺟﻠﺴﻪ ﺧﻮﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺧﻨﺪﻩ ﮔﻔﺖ» :ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻴﺎﻝ ﻛﺮﺩﻩ
ﻛﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻦ ﺑﺮﺍﻳﺶ ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻢ ،ﺍﻟﻬﺎﻡ ﺍﺯ ﺳﻴﺪﻣﻬﺪﻯ ﻣﻰﮔﻴﺮﻡ!«
ﺍﻣﺎﻡ ﻓﺮﻣﻮﺩ» :ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺮﺍ ﺁﻭﺭﺩ ﺩﺭ ﺟﻠﺴﻪ ﺧﻮﺍﻧﺪ؟!«
ﮔﻔﺘﻢ :ﺑﻠﻪ! ﺁﻗﺎﻯ ﺳــﻴﺪﻋﺒﺎﺱ ﺧﺎﺗﻢ ﻭ ﺳﻴﺪﺟﻌﻔﺮ ﻛﺮﻳﻤﻰ ﻭ ﭼﻨﺪ
ﻧﻔﺮ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺑﻮﺩﻧﺪ.
ﺍﻣﺎﻡ ﻓﺮﻣﻮﺩ» :ﺍﻭ ﺍﻳﻨﻄﻮﺭ ﺍﺳﺖ!«
ﻋﺮﺽ ﻛــﺮﺩﻡ :ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﺩﺍ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺑﻪ ﻋﻨــﻮﺍﻥ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻡ
ﺭﻫﺒﺮﻯ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﺸﻮﺩ.
62
ﺍﻣﺎﻡ ﻗﺪﺭﻯ ﻓﻜﺮ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻓﺮﻣﻮﺩ» :ﺍﺣﻤﺪ ﻧﻴﺴــﺖ ،ﻣﻰﺷــﻮﺩ ﺷﻤﺎ
ﺯﺣﻤﺖ ﺑﻜﺸــﻴﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺁﻗﺎﻯ ﻫﺎﺷــﻤﻰ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﺑﻌﺪﺍﺯﻇﻬﺮ ﻣﻦ ﺍﻳﺸﺎﻥ
ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻨﻢ؟«
ﻋــﺮﺽ ﻛﺮﺩﻡ :ﺑﻠﻪ ،ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺁﻗﺎﻯ ﻫﺎﺷــﻤﻰ ﻧﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺁﻣﺪﻡ
]ﻭ ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺭﺍ ﺧﺪﻣﺖ ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻢ[ .ﺑﻪ ﻫﻴﭻﻛﺲ ﻧﮕﻮﻳﻴﺪ .ﻣﻰﺗﺮﺳﻢ
ﻣﺮﺍ ﻫﻢ ﺷﻤﺲﺁﺑﺎﺩﻯ ﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﺜﻞ ﺷﻴﺦ ﻗﻨﺒﺮ ﺩﺭ ﭼﺎﻩ ﺑﻴﻨﺪﺍﺯﻧﺪ!
ﺍﻳــﻦ ﺭﺍ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ ،ﺍﻣﺎﻡ ﺍﻋﻠﻰ ﺍﷲ ﻣﻘﺎﻣﻪ ﺳــﻪ ﺑﺎﺭ ﺧﻨﺪﻳﺪ ﻭ ﻓﺮﻣﻮﺩ:
»ﺧﺎﻃﺮﺕ ﺟﻤﻊ ﺑﺎﺷﺪ«.
ﺍﺯ ﺩﻓﺘﺮ ﺍﻣﺎﻡ ،ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮﺩﻡ ﻭ ﺁﻣﺪﻡ ﺷﻮﺭﺍﻯ ﻧﮕﻬﺒﺎﻥ .ﺟﻠﺴﻪ ﺗﻤﺎﻡ
ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺭﻓﺘﻢ ﺧﺪﻣﺖ ﺁﻗﺎﻯ ﻫﺎﺷﻤﻰ ﻭ ﮔﻔﺘﻢ ﺻﺒﺢ ،ﺧﺪﻣﺖ
ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺳﻴﺪﻡ .ﻛﺎﺭﻯ ﺩﺍﺷــﺘﻢ .ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﺁﻗﺎﻯ ﻫﺎﺷﻤﻰ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ
ﻣﻦ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻨﻢ...
ﺷــﺐ ،ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻧﻤﺎﺯ ﻣﻐﺮﺏ ﻭ ﻋﺸــﺎء ،ﺧﺎﻧﻢ ﺣﺎﺝ ﺍﺣﻤﺪﺁﻗﺎ ﺯﻧﮓ ﺯﺩ
ﻛﻪ »ﺣﺎﺝ ﺁﻗﺎ! ﺍﻣﺎﻡ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧــﺪ :ﺁﻧﭽﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮﺩﻳﻢ ،ﻣﺒﺎﺩﺍ
ﺍﺯ ﺷﻤﺎ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻛﻨﺪ«.
ﮔﻔﺘﻢ :ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮﺭ ﺍﺳﺖ.
ﻓﺮﺩﺍﻯ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ،ﺁﻗﺎﻯ ﻫﺎﺷﻤﻰ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻣﻰ ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ
ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﻣﻄﺮﺡ ﻛﺮﺩ«.
ﺁﻗﺎﻯ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﮔﻴﻼﻧﻰ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻛــﺮﺩ» :ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮﺍ ،ﺭﻭﺯﻯ
ﺁﻗﺎﻯ ﻫﺎﺷﻤﻰ ﺩﺭ ﺣﻀﻮﺭ ﺟﻤﻌﻰ ﮔﻔﺖ :ﻣﻦ ﺑﻌﺪﺍﺯﻇﻬﺮ ﺭﻓﺘﻢ ﺧﺪﻣﺖ
ﺍﻣﺎﻡ .ﺍﻣﺎﻡ ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ» :ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻣــﻰ ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺭﺍ ﻓﺮﺩﺍ
ﻣﻄﺮﺡ ﻧﻜﻦ «.ﮔﻔﺘﻢ :ﭼﺮﺍ؟ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﺟﻼﺳﻴﻪ ﻗﺒﻞ ،ﺑﻪ ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ ﮔﻔﺘﻪﺍﻳﻢ
ﻛﻪ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻡ ،ﻣﻄــﺮﺡ ﻛﻨﻴﻢ .ﻓﺮﻣﻮﺩ» :ﻧﻪ ،ﻳﻜﻰ
ﺍﺯ ﺩﻭﺳــﺘﺎﻥ ﺁﻣــﺪﻩ ﻭ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘــﻪ «...ﮔﻔﺘﻢ :ﻣﺎ ﺍﻋــﻼﻡ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﻢ.
ﻧﻤﻰﺷﻮﺩ«...
ﻭﺯﻳﺮ ﻭﻗﺖ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﻣﻨﺘﺸــﺮ ﺷﺪﻩ ﻗﺒﻠﻰ ﻭﻯ ﻧﻴﺰ
ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﻭ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻳﺎﺩ ﻣﻰﺷﻮﺩ،
ﭘــﺲ ﺍﺯ ﻧﻘﻞ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﻛﻠﻴﺪﻯ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﻰﻛﻨــﺪ :ﺗﺎﻣﻞ ﺩﺭ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯ
ﺁﻗﺎﻯ ﻣﺤﻤﺪﻯ ﮔﻴﻼﻧﻰ ﻧﻘﻞ ﻛﺮﺩﻳﻢ ،ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ
ﻃﺮﺡ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻣﻰ ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺩﺭ ﻣﺠﻠــﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ،ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ
ﻛﺎﺭﻯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ،ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎﻝ ،ﺟﺎﻯ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ
ﺑﺎﻗﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻗﺎﻃﻌﻴﺘﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺳﺮﺍﻍ ﺩﺍﺭﻳﻢ ،ﺍﮔﺮ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ
ﺍﻣﺮ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮﺩ ،ﭼﺮﺍ ﻧﻈﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﺍﻋﻼﻡ ﻧﻜﺮﺩ؟ ﺑﻰﺗﺮﺩﻳﺪ،
ﺍﮔﺮ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ،ﻧﻈﺮ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺍ ﻣﻰﺩﺍﻧﺴــﺘﻨﺪ ،ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ
ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺍﻭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻰﻛﺮﺩﻧﺪ.ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﻋﺪﻡ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﺎ
ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎﻣﻰ ﻭﻯ ﺭﺍ ﺩﻟﻴﻞ ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﻣﻰﺩﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ
ﺳﻮﺍﻝ ﻛﻪ» :ﺁﻥ ﻭﻗﺖ ،ﺍﺣﺴــﺎﺱ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻰ
ﺩﺍﺭﻧﺪ؟« ،ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ :ﻣﻦ ﻧﻤﻰﺩﺍﻧﻢ ،ﺍﮔﺮ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻭﻗﺖ ،ﻣﺨﺎﻟﻒ
ﺑﻮﺩﻧﺪ ،ﻻﺯﻡ ﺑﻮﺩ ﻫﻤﺎﻥ ﻭﻗﺖ ،ﻭﻟﻮ ﺑﺎ ﻛﻨﺎﻳﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﻐﺎﻡ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻳﺎ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻳﺎ ﺑﻪ
ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﻣﻰﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ ،ﺯﻳﺮﺍ ﻣﺼﻠﺤﺖﻧﻈﺎﻡ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻤﺘﺮ ﺑﻮﺩ...
ﭘﺎﺳﺦ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺍﻝ ﺭﺍ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪ 68/1/6ﻓﺮﻣﻮﺩﻩﺍﻧﺪ .ﻣﺘﻦ ﻓﺮﻣﺎﻳﺶ
ﺍﻣﺎﻡ ،ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ» :ﻭﺍﷲ ﻗﺴﻢ ﻣﻦ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﺎ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﻤﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮﺩﻡ...
ﻭﺍﷲ ﻗﺴﻢ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﻭﺯﻳﺮﻯ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮﺩﻡ ،ﻭﻟﻰ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻫﻢ
ﺁﺩﻡ ﺧﻮﺑﻰ ﻣﻰﺩﺍﻧﺴﺘﻨﻢ .ﻭﺍﷲ ﻗﺴــﻢ ﻣﻦ ﺭﺍﻯ ﺑﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ
ﺑﻨﻰ ﺻﺪﺭ ﻧﺪﺍﺩﻡ ﻭ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻮﺍﺭﺩ ،ﻧﻈﺮ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻢ«.
ﺍﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﺭﻭﺷﻨﻰ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﺪﻡ ﺍﻋﻼﻡ
ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ،ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﺮﺩﻩ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﺨﺴﺖ ﻭﺯﻳﺮﻯ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻭ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺑﻨﻰ ﺻﺪﺭ ﻋﻤﻞ
ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ ،ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﻧﻈﺮ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ
ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺁﻗﺎﻯ
ﻣﺤﻤﺪﻯ ﮔﻴﻼﻧﻰ ،ﻣﻄﻠﺒﻰ ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﮔﻔﺘﻪ ﺷــﺪﻩ ﻛﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﺼﻠﺤﺖ
ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﺎ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﺩﺭ ﻣــﻮﺭﺩ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ
ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﻨــﺪ .ﭼﻨﺎﻥ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﺎﻣــﻪ 68/1/8ﺑﻪ ﺍﻳــﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﺗﺼﺮﻳﺢ
ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ :ﻫﻢ ﺷﻤﺎ ﻭ ﻫﻢ ﻣﻦ ،ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﺎ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﻤﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮﺩﻳﻢ...؛
ﻭﻟﻰ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺭﺳــﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﻦ ﻧﻤﻰﺧﻮﺍﺳﺘﻢ ﺩﺭ
ﻣﺤﺪﻭﺩﻩ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻛﻨﻢ.
ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺍﻝ ﭘﻴﺶ ﻣﻰﺁﻳﺪ ﻛﻪ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ،ﻧﻈﺮ ﺁﻧﻬﺎ
ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ،ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ؟ ﺑﻰﺗﺮﺩﻳﺪ،
ﺳﺮﺍﻥ ﻗﻮﺍﻯ ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ،ﻧﻘﺶ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ.
ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ،ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﭘﺎﺳــﺦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳــﻮﺍﻝ ﻛﻪ »ﺍﺣﺴــﺎﺱ
ﻣﻰ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴــﺪ ﻛﺴــﻰ ﺭﻭﻯ ﺍﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﻋﻨﺎﻳﺘﻰ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺍﺳــﺖ؟«
ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ» :ﻣﻦ ﻧﻤﻰﺩﺍﻧﻢ ،ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﺁﻗﺎﻯ ﻫﺎﺷﻤﻰﺭﻓﺴــﻨﺠﺎﻧﻰ ﻭ
ﺁﻗﺎﻯ ﺧﺎﻣﻨﻪﺍﻯ ﺧﻴﻠﻰ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻗﻀﻴــﻪ ﻭ ﻣُﺼِ ﺮ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ .ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ
ﺣﺴﻦ ﻧﻴﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﻧﻈﺮﺷﺎﻥ ﺍﺣﺘﻴﺎﻁ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ«.
ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ ﻧﻪ ﻇﺎﻫﺮﺍ ،ﺑﻠﻜﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺣﺴﻦﻧﻴﺖ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ
ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺭﺃﺱ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ،ﺑﺎ ﺣﺴﻦ ﻧﻴﺖ ﻭ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ
ﺍﺣﺘﻴﺎﻁ ،ﺁﻗــﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺭﻫﺒﺮ ﺁﻳﻨــﺪﻩ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮﺩﻧﺪ،
ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﻛﻤﺎﻝ ﺗﺎﺳــﻒ ،ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ» :ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ
ﺣﺴــﻦﻧﻴﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ« ﻭﻟﻰ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ،ﺩﺭ ﺣﺴﻦ ﻧﻴﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺸﻜﻴﻚ
ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻭ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺳﺮ ﺣﺪ ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮﻯ ﻣﺘﻬﻢ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻡ،
ﻣﻰﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮﻧﺪ!
ﻣﺘﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ» :ﻣﻦ ﺍﮔﺮ ﺑﺪﺑﻴﻨﺎﻧﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻨﻢ ،ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ
ﺍﺻﻼ ﺷــﺎﻳﺪ ﺁﻥ ﻗﻀﻴﻪ ،ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺕ ﺑﻌﺪ ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺭﺍ ﺳﺮ
ﺯﺑﺎﻥﻫــﺎ ﺑﻴﻨﺪﺍﺯﻧﺪ ﻭ ﺑﻌﺪ ،ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮﻧﺪ ...ﺍﺯ ﻗﺪﻳﻢ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ
ﺍﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﻴﺪ ﻛﺴــﻰ ﺭﺍ ﺧﺮﺍﺏ ﻛﻨﻴﺪ ،ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻏﻴﺮﻃﺒﻴﻌﻰ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺎﻻ
ﺑﺒﺮﻳﺪ ﻭ ﺑﻌﺪ ،ﻣﻘﺪﻣﺎﺕ ﺳﻘﻮﻁ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻛﻨﻴﺪ«!...
ﺷــﮕﻔﺖ ﺍﻳﻨﻜﻪ ،ﻛﺴﻰ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺮﺟﻊ
ﺗﻘﻠﻴــﺪ ﻣﻰﺩﺍﻧﺪ ﻭ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺗﻬﻤﺖ ،ﮔﻨﺎﻩ ﻛﺒﻴﺮﻩ ﺍﺳــﺖ ﻭ
ﺷﮕﻔﺖﺍﻧﮕﻴﺰﺗﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ» :ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ
ﻛﻪ ﺍﻟﺤﻤﺪﺍﷲ ﺍﺻﻼ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﻭ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﺪﺍﺷﺘﻢ ﻭ ﻧﺪﺍﺭﻡ!«
ﺑﺎﺭﻯ ،ﻛﻮﺗﺎﻩ ﺳﺨﻦ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺍﻝ ﻛﻪ ﭼﺮﺍ ﺍﻣﺎﻡ ﻧﻈﺮ ﻣﺨﺎﻟﻒ
ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺍﻋﻼﻡ ﻧﻜﺮﺩ ،ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ
ﺳﻴﺮﻩ ﺣﻜﻴﻤﺎﻧﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﻮﺍﺭﺩ ،ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ
ﻧﻈﺎﻡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻄﺮ ﻧﺒﻴﻨﺪ ﻭ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻗﻄﻌﻰ ﻧﻜﻨﺪ ،ﻧﻈﺮ ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ
ﺍﺻﻠﻰ ﻛﺸــﻮﺭ ﺭﺍ ،ﻛﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﺸﺎﻭﺭﺍﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ
ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﻪ »ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ« ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ ،ﺑﺮ ﻧﻈﺮ ﺧﻮﺩ ﻣﻘﺪﻡ ﻣﻰ ﺩﺍﺷﺖ.
ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﻧﻴﺰ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻭﻯ ﺭﺍ ﺳﺎﺩﻩ ﻟﻮﺡ
ﻭ ﻓﺎﻗﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻣﻰﺩﺍﻧﺴــﺖ ،ﺑﺎ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺍﺭﺷﺪ ﻛﺸﻮﺭ
ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻊﺑﻨﺪﻯ ﺭﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﻭ ﻫﻤﻜﺎﺭﻯ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺎ ﻭﻯ ،ﺧﻼء
ﺑﻰﺗﺪﺑﻴﺮﻯ ﻭ ﺳﺎﺩﮔﻰ ﺍﻭ ﺭﺍ ﭘﺮﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ ،ﺍﻣﺎ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺑﻌﺪﻯ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮﺩ
ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ،ﻟﺬﺍ »ﺑﺎ ﺩﻟﻰ ﭘﺮﺧﻮﻥ ﻭ ﻗﻠﺒﻰ ﺷﻜﺴﺘﻪ« ﻭ
ﺑﺎ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﺗﻤﺎﻡ ،ﺁﻗﺎﻯ ﻣﻨﺘﻈﺮﻯ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﺮﻛﻨﺎﺭ ﻛﺮﺩ.
ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺗﺤﻠﻴﻠﮕﺮﺍﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﻚ ﭼﻬﺮﻩ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ
ﻳﻚ ﺳﻴﺎﺳــﺘﻤﺪﺍﺭ .ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺩﺭ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻲﻫﺎ ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ
ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ
ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﻨﺒﻪ ﻓﻠﺴﻔﻰ ﺩﺍﺭﺩ.
ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ 76ﺑﻪ ﺍﺻــﺮﺍﺭ ﭼﭗﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﻋﺮﺻــﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ
ﺭﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺩﻭﺭ ﻫﻔﺘﻢ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻛﻤﺎﻝ ﻧﺎﺑﺎﻭﺭﻯ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺭﻗﺒﺎﻯ
ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﭘﺸﺖﺳــﺮ ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ ﻭ ﭘﻴﺮﻭﺯ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺷﻮﺩ .ﺧﺎﺗﻤﻰ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ
ﺭﻳﺎﺳــﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻯﺍﺵ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﻭﺯﻳﺮ ﺍﺭﺷــﺎﺩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺩﺭ
ﻛﻨﺞ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠﻰ ﻧﺸﺴــﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺎﺭﻩ ﺩﺭ ﺭﺍﺱ ﺩﻭﻟﺖ ﻗﺮﺍﺭ
ﮔﺮﻓﺖ؛ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻰ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﻳﺒﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺧﺎﺗﻤﻰ
ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻮﺍﻧﻪ ﺭﺍﻯ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺣﻞ ﺍﻳﻦ
ﻣﺸــﻜﻼﺕ ،ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍﻯ ﺩﻫﻨﺪﮔﺎﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮﺧﻮﺍﻩ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ
ﻣﺤﻘﻖ ﻣﻰﻛﺮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﻰﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﺍﺯ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺩﺭ ﺣﺪ
ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺎﻻﻳﻰ ﺍﺳﺖ .ﺍﻣﺎ ﺁﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﻣﻨﻄﻘﻰ ﻭ ﺑﺤﻖ ﺑﻮﺩ؟
ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺧﺎﺗﻤﻰ
ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺑﺎ ﺭﺍﻯ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺎﻻﻳﻰ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ
ﺭﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺭﻓﺖ .ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺭﺍﻯ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ
ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﭼﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ؟ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎﻯ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻰ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ
ﺍﻣﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ
ﻧﻈﺮ ﻣﻰﺭﺳﺪ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻯ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ » ﻧﻪ« ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻰ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻯ ﺣﺎﻛﻢ
ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﻮﺩ.
ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺍﺯ ﻣﻮﺳﻮﻱ ﺟﺪﺍ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ؟
ﻧﺎﻣﻪ ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ ﺳﻴﺪ
ﺍﺧﻴﺮﺍ ﺳﺎﻳﺖ ﺟﻬﺎﻥﻧﻴﻮﺯ ﻛﻪ ﺯﻳﺮﻧﻈﺮ ﻋﻠﻲ ﺯﺍﻛﺎﻧﻲ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮﺩ
ﻭ ﺑﻪ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺭﻫﭙﻮﻳﺎﻥ ﺍﻧﻘﻼﺏﺍﺳﻼﻣﻲ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺍﺳﺖ ﻣﺪﻋﻲ ﺷﺪ ﻛﻪ
ﺳــﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻰ ،ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺳﺎﺑﻖ ﻛﺸﻮﺭﻣﺎﻥ ﻃﻰ ﻧﺎﻣﻪﺍﻯ
ﺑــﻪ ﺭﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ ﺍﻧﻘــﻼﺏ ﺍﺯ ﺑﺮﺧﻰ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻯ ﻣﻮﺳــﻮﻯ ﻭ ﻛﺮﻭﺑﻰ ﻭ
ﺑﺮﺧﻰ ﻣﻌﺘﺮﺿﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺗﺒﺮﻯ ﺟﺴــﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻋﻼﻡ ﺍﻳﻦ
ﺧﺒﺮ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎﻯ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ
ﻏﻴﺮﻭﺍﻗﻌﻲ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻛﺮﺩﻧﺪ.
ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺩﻓﺘﺮ ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﺎﺕ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ
ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻬﻴﻪ ﺍﺳﺖ ﻫﻴﭻ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﺭﺳﻤﻰ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ
ﺍﺳﺖ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﺰﺩﻳﻜﺎﻥ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺗﻜﺬﻳﺒﻴﻪﺍﻯ ﺩﺭ
ﺭﻭﺯﻫﺎﻯ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﻮﺩ.
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺑﺮﺧــﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺻﺤﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ
ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺧﺒﺮ ﺳﺎﻳﺖ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﻥ
ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺧﺒﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ.
ﺧﺎﺗﻤﻰ ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭ
ﺳــﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎﻳﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﺫﻋﺎﻥ
ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﻧﺎﺭﺍﺿﻰ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﻰﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﻧﺎﺭﺿﺎﻳﺘﻰ ﺧﻮﺩ
ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺍﻯ ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﻧﺸــﺎﻥ ﺩﻫﻨﺪ ﭼﻪ ﺑﻮﺩ؟ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺤﺚﻫﺎﻯ
ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻰ ﻣﻄﺮﺡ ﺍﺳــﺖ .ﺑﺮﺧﻰ ﻧﺎﺭﺿﺎﻳﺘﻰﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ،
ﺑﺮﺧﻰ ﺩﺭ ﻣﺸــﻜﻼﺕ ﺍﻗﺘﺼــﺎﺩﻯ ﻭ ﺑﺮﺧﻰ ﺩﺭ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻭ
ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﻰﺩﺍﻧﻨﺪ.
ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ
ﺑﺮﺧﻰ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﺳﺎﺯﻧﺪﮔﻰ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻦ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺣﺪ
ﺑﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻏﺎﻓﻞ
ﺷﻮﺩ .ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺭﺷﺪ
ﻧﻜﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ .ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﭼﭗ ﺩﻭﻟﺖ ﺳﺎﺯﻧﺪﮔﻰ ﺍﺯ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻯ
ﻣﺤﺪﻭﺩﻛﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮﺍﻯ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺍﺳﺘﺼﻮﺍﺑﻰ ﻭ ﺭﺩ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ
ﭼﭗﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕﻫﺎﻯ ﻣﺠﻠﺲ ﻭ ﺭﻳﺎﺳــﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﻭ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ
ﻧﺎﺭﺍﺿﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻢ ﺟﺮﻳﺎﻧﻰ ﻧﻮﻇﻬﻮﺭ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺟﺮﻳﺎﻥ
ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍ ﻭ ﺍﺭﺯﺷﻰ ﻧﺎﻣﻴﺪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮﺩ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﺷﻤﻰ ﺍﺷﺮﺍﻓﻴﺖ ﻭ ﺣﻠﻘﻪ
ﺑﺴﺘﻪ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺭﺳﺖ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ
ﻫﺎﺷﻤﻰ ﺭﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺭﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺧﻮﺩ ﻃﺒﻘﻪﺍﻯ
ﺍﺯ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺟﻮﺍﻥ ﺭﺍ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺧﻮﺩ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻛﺎﺩﺭ ﺍﺻﻠﻰ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ
ﺩﻭﻟﺖ ﻫﺎﺷﻤﻰ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰﺩﺍﺩﻧﺪ .ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ
ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻃﺒﻖ ﺁﻧﭽﻪ ﺧﻮﺩﻫﺎﺷﻤﻰ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺭﺍ ﻛﻨﺎﺭ
ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻫﺎﺷﻤﻰ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻣﻦ ﺑﻪﺍﻧﺪﺍﺯﻩ
ﻛﺎﻓﻰ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻫﺴﺘﻢ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺎﺷﻴﺪ.
ﻫﺎﺷــﻤﻰ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺟﻨﺎﺡ ﺭﺍ
ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺟﻨﺎﺡ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺳﺖ ﺳﻨﺘﻰ
ﻭ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ ﺍﺭﺯﺵﮔﺮﺍ ﺭﺍ ﺭﺍﺿﻰ ﻧﻤﻰﻛﺮﺩ.
ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ
ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻫﺎﺷﻤﻰ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻧﺸﺮﻳﺎﺗﻰ ﻛﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻰ ﺷﺪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ
ﺑﺎ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺧﻴﻠﻰ ﺯﻳﺎﺩ ﻧﺒﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺗﻌﺪﺍﺩﻯ ﺍﺯ ﻧﺸﺮﻳﺎﺕ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ
ﺩﺭ ﻣﺤﺎﻕ ﺭﻓﺖ ﻛﻪ ﺷــﺎﻳﺪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺟﻬﺎﻥﺍﺳﻼﻡ ،ﺑﻴﺎﻥ ﻭ ﭘﻴﺎﻡ
ﺩﺍﻧﺸﺠﻮ ﺩﺍﻧﺴﺖ .ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎﻝ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﺩﺭ ﺍﻧﻌﻜﺎﺱ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺩﺭ ﺁﻥ
ﺯﻣﺎﻥ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺨﺸﻰ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﺳﺎﻧﺴﻮﺭﻯ ﺑﺮﻣﻰﮔﺸﺖ ﺑﺎﻋﺚ
ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻧﻴﺰ ﺍﻋﺘﺮﺍﺿﺎﺗﻰ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﻮﺩ.
ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ
ﻓﻀﺎﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻫﺎﺷــﻤﻰ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ ﺭﺍ
ﻧﺪﺍﺷﺖ .ﻫﺎﺷــﻤﻰ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﺩﻭ ﺩﺳﺘﻪ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﺁﺯﺍﺩﻯ
ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻭ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﻀﺎﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ
ﺗﺤﺖ ﻓﺸــﺎﺭ ﺑﻮﺩ .ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻓﻀﺎﻱ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺍﺯ ﺳﻮﻳﻰ
ﻭ ﺍﻋﺘﺮﺍﺿﺎﺕ ﺑﻪ ﻓﻀــﺎﻯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻛﻴﺶ
ﻛــﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺁﺯﺍﺩﺗﺮ ﺍﺯ ﺩﺍﺧﻞ ﺑﻮﺩ ﻣﻮﻳــﺪ ﻧﺎﺭﺍﺣﺘﻰ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﺍﺯ ﻓﻀﺎﻯ
ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺑﻮﺩ .ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ
ﺩﻭﻡ ﻫﺎﺷﻤﻰ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ .ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻣﻤﻴﺰﻯ ﻓﻴﻠﻢ ﻳﺎ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ
63
ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻛﺘﺎﺏﻫﺎ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻣﻔﺼﻠﻰ ﺍﺳﺖ.
ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ
ﻫﺎﺷــﻤﻰ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺩﻭﺭﻩ ﺧﻮﺩ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺭﺍ ﭘﻰ
ﮔﺮﻓﺖ .ﻫﺎﺷــﻤﻰ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﻭﻝ ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻯ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ
ﺩﻭﻟﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﺷﺪﻥ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺨﺮﺏ ﺍﺟﺮﺍﻯ ﺍﻳﻦ
ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ ﻭ ﺗﻮﺭﻡ ﺷﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ 50ﺩﺭﺻﺪ ﻣﻰﺭﺳﻴﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ
ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻯ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺩﺳــﺖ ﺑﻜﺸﺪ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻯ
ﺍﻧﻘﺒﺎﺿﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﺑﮕﻴﺮﺩ .ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ ﻧﻴﺰ
ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﻭﻡ ﻫﺎﺷــﻤﻰ ﺭﻭﻧﺪ ﻧﺰﻭﻟﻰ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ
ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﺗﻨﮕﻨﺎﻯ ﺷﺪﻳﺪﻯ ﺍﻓﺘﺎﺩ .ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪ ﻭﺍﻡﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ
ﺩﻭﻟﺖ ﻫﺎﺷﻤﻰ ﺍﺯ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎﻯ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ
ﺁﻥ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝﻫﺎﻯ 72ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﻣﻬﻠﺖ ﻣﻰﺧﻮﺍﺳﺖ ﺍﺯ
ﺳﻮﻳﻰ ﻭ ﺗﻮﺭﻡ ﺍﻓﺴﺎﺭﮔﺴﻴﺨﺘﻪ ﺍﺯ ﺳــﻮﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺒﻰ
ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﺸــﻮﺭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﺮﺩ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻫﺎﺷــﻤﻰ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ ﺁﺧﺮ
ﺣﻜﻮﻣــﺖ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺍﺯ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﺍﻗﺘﺼــﺎﺩﻯ ﺧﻮﺩ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻭ ﻛﺎﺭﺷﻜﻨﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ.
ﺯﻣﺎﻧــﻰ ﻛﻪ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﭘﺎ ﺑــﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺭﻳﺎﺳــﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻯ
ﮔﺬﺍﺷﺖ ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎ ﻭﺻﻔﻰ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺧﺎﺗﻤﻰ
ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﺭﻗﻴﺐ ﺍﻭ ﻧﻤﺎﺩ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭﻯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻓﻌﻠﻰ ﺷﺪ ﻭ
ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺳﻴﻞ ﺁﺭﺍﻯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺁﻣﺪ.
ﺭﻭﺣﻴﻪ ﺧﺎﺗﻤﻰ
ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﻗﺪﺭﺕ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺁﻥ ﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮﺍﻥ ﻋﺮﺻﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ
ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﺘﻜﺜﺮ ﻃﺮﺍﺣﻰ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺳﻪ ﻗﻮﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ
ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺭﺋﻴﺲ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﺮ ﻛﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻰ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﻫﻴﭻ
ﻛــﺪﺍﻡ ﻫﻢ ﺑﺮ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺻــﻮﺭﺕ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﻛﻨﺪ .ﺍﻳﻦ
ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻰﺷــﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺍﻳﺮﻩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺮ ﻛﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺭﻭﺳــﺎﻯ ﻗﻮﺍ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ
ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮﺩ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺷﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ
ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺭﺍﻯ ﻣﻰﺩﻫﻨﺪ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ .ﭼﻪ ﺍﻳﻦ
ﻛﻪ ﺣﺘﻰ ﻳﻚ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻣﺠﻠﺲ ﻧﻴﺰ ﻭﻗﺘﻰ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻣﻰﺷﻮﺩ
ﺑﺮﺧــﻰ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺣﺘﻰ ﺭﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﻧﻴــﺰ ﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﻛﻨﺪ
ﭼﻪ ﺑﺮﺳــﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﺩﻯ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷــﺪ .ﺣﺎﻝ ﻭﻗﺘﻰ ﻣﺮﺩﻡ
ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺗﻮﻗﻊ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫﺎﻯ
ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﺪ.
ﺍﻳﻦ ﻣﺸــﻜﻞ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺧﺎﺗﻤــﻰ ﺻﺪﻕ ﻣﻰﻛــﺮﺩ .ﮔﺎﻩ ﺍﺯﺧﺎﺗﻤﻰ
ﻣﻄﺎﻟﺒﻪﻫﺎﻳﻰ ﻣﻰ ﺷــﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣــﻮﺯﻩ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﺍﺕ ﺍﻭ ﻧﺒــﻮﺩ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ
ﻣﺜﺎﻝ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﺯﺍﺩﻯ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ،ﺁﺯﺍﺩ ﺷﺪﻥ ﺑﺮﺧﻰ
ﺯﻧﺪﺍﻧﻴﺎﻥ ﻳﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺭﺩ ﺻﻼﺣﻴﺖﻫﺎﻯ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻰ ،ﻣﻮﺍﺭﺩﻯ
ﻧﺒﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﺧﺎﺗﻤﻰ
ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪﻫﺎ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺑﻮﺩ.
ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺠﻠﺴــﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﻫﻤﺴﻮ ﻧﺒﻮﺩ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻰﺷﺪ
ﻛﻪ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺩﺭ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷﻮﺩ.
ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷــﺮﺍﻳﻄﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺷــﺨﺼﻴﺘﻰ ﺫﺍﺗﺎ
ﻏﻴﺮﺍﻧﻘﻼﺑﻰ ﺩﺍﺷﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻤﺘﻰ ﻛﺸﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﻭﺭ ﺑﺮﺧﻰ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ
ﺗﻐﻴﻴﺮﺧﻮﺍﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ.
ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ
ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍﻯ ﺭﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺑﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻯ ﺧﻴﻠﻰ ﭘﺎﻳﻴﻦ
ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺑﻮﺩ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ ﺩﺭ ﺳــﻄﺢ ﺧﻴﻠﻰ ﭘﺎﻳﻴﻨﻰ ﻗﺮﺍﺭ
ﺩﺍﺷــﺖ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎ ﻛﻤﺒﻮﺩ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺑﻮﺩ .ﺍﺯ ﺳــﻮﻳﻰ ﺳﻴﻞ ﺁﺭﺍ ﺑﻪ
ﺳﻤﺖ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺧﻮﺩ
ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺯﻣﻴﻨﻪﺍﻯ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﻮﺩﺟﻪ
ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻮﺩ.
ﻛﺎﺭﻧﺎﻣﻪ ﺧﺎﺗﻤﻰ
ﺩﺭ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻧﺎﻇﺮﺍﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺩﺳﺘﺎﻭﺭﺩﻫﺎﻯ ﺑﺰﺭﮔﻰ
ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺗﻮﺍﻧﺴــﺖ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﺻﻼﺣﺎﺗﻰ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ
ﺩﻫﺪ .ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻧﻴﺰ ﻛﺎﺭﻧﺎﻣﻪ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴــﻪ ﺑﺎ ﺳــﺎﻳﺮ
ﺩﻭﻟﺖﻫﺎ ،ﻛﺎﺭﻧﺎﻣﻪ ﻧﺎﻣﻮﻓﻘﻰ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻰ ﻧﻤﻰﺷــﻮﺩ .ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ
ﻧﻴﺰ ﺳــﺎﻝﻫﺎﻯ ﺍﻭﻝ ﺩﻭﺭﻩ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺳﺎﻝﻫﺎﻳﻰ ﻣﻮﻓﻖ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻰ ﻣﻰﺷﻮﺩ
ﺍﻣﺎ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﻗﻴﻒ ﮔﺴــﺘﺮﺩﻩ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﻳﺎ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫﺎﻯ
ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎﻯ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻯ
ﺭﻧﮓ ﺑﺎﺧﺖ.
ﺍﻣﺎ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻬﻢ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﻩ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺩﻭﺭﻩ ﻫﺸﺖﺳﺎﻟﻪ ﻛﻪ ﻭﻯ ﺳﻜﺎﻥ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﺟﺮﺍﻳﻰ ﻛﺸﻮﺭ
ﺭﺍ ﺩﺭﺩﺳﺖ ﺩﺍﺷــﺖ ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺑﺰﺭﮔﻰ ﺩﺭ ﻧﺤﻮﻩ ﺍﺩﺍﺭﻩ
64
ﻛﺸــﻮﺭ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪ ﻫﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺗﻨﺶ ﻣﻴﺎﻥ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻭ ﺳــﺮﺍﻥ
ﺳﻪ ﻗﻮﻩ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﻧﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻳﻚ
ﺩﺳﺖ ﺑﻮﺩﻥ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﻮﺍﺟﻬﻴﻢ.
ﺍﻧﻌﻄﺎﻑ ﺧﺎﺗﻤﻲ
ﺩﺭ ﻣﻴــﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳــﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨــﺪ ﺧﺎﺗﻤــﻰ ﺿﻤــﻦ ﺑﻴﺎﻥ
ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻧﻈﺮﻫﺎ ﻭ ﭘﺎﻓﺸــﺎﺭﻯ ﺑﺮ ﻧﻈﺮﺍﺕ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ
ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﻧﻈﺮ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻣﻰﻛﺮﺩ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ
ﺍﺯ ﺳــﻮﻯ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﺁﻣﺪﻥ ﻣﺘﻬﻢ ﻣﻰﺷﺪ .ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ
ﺣﺎﻝ ﺑﺮﭘﺎﻓﺸﺎﺭﻯﻫﺎﻯ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺑﺮ ﺍﺟﺮﺍﻯ ﺑﺮﺧﻰ ﺩﺳﺘﻮﺭﺍﺕ ﻣﺜﻞ ﻛﻨﺎﺭ
ﮔﺬﺍﺷﺘﻦ ﻭﺯﻳﺮﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺎﺟﺮﺍﻯ ﻗﺘﻞﻫﺎﻯ ﺯﻧﺠﻴﺮﻩﺍﻯ ﻭ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ
ﺁﻥ ﺍﻃﻼﻋﻴﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺍﺫﻋﺎﻥ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ.
ﺩﻳﺪﺍﺭﻯ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺩﺍﺷﺘﻢ ﻭ ﺟﻤﻠﻪ ﻛﻠﻴﺪﻯ ﺍﻭ
ﻭﻗﺘﻲ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﻣﻌﻴﺖ ﺟﻤﻌﻰ ﺍﺯ ﺩﻭﺳــﺘﺎﻥ
ﻧﺰﺩ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻡ ﻭ ﺑﺮﺧﻰ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺟﻠﺴﻪ ﺍﺯ ﺧﺎﺗﻤﻰ
ﺧﻮﺍﺳــﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻧﺪﻳــﺪﺍﻯ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺭﻳﺎﺳــﺖ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺩﻫﻢ
ﺷــﻮﺩ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺩﺭ ﭘﺎﺳــﺦ ﺿﻤﻦ ﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳــﺖﻫﺎ ﺟﻤﻠﻪﺍﻯ
ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺷــﺎﻳﺪ ﻣﺒﻴﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺑﺎﺷــﺪ .ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﺎ
ﻧﺎﻣﻨﺎﺳــﺐ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻭﺿﻊ ﻛﺸﻮﺭ ﮔﻔﺖ» :ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻰ ﻛﻪ ﻣﺴﺒﺒﺎﻥ
ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻌﻴــﺖ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺍﺷــﺘﺒﺎﻩ ﺑــﻮﺩﻥ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺷــﻮﻧﺪ
ﺣﺎﺿﺮﻡ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﺸــﻜﻼﺕ ﻓــﺮﺍﻭﺍﻥ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﺳﻴﺎﺳــﻰ
ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺮﮔﺮﺩﻡ «.ﺷــﺮﻁ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰﺩﻫﺪ ﺍﻭ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﺍﻫﻞ
ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻯ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﺷــﻜﻨﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴــﺖ .ﺍﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻇﺮﺍﻓﺖ
ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﻰﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺍﻫﻞ ﻛﺎﺭﻫﺎﻳﻰ ﻧﻴﺴــﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧــﻰ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ
ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ.
ﺧﺎﺗﻤﻰ ﭼﻬﺮﻩﺍﻯ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻧﻈﺎﻡ
ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﻳﻚ ﭼﻬﺮﻩ ﻣﻮﺛﺮ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺳﺖ
ﻭ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﻧﺸــﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻫﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﺷﻜﻨﻰ ﻭ ﻋﺒﻮﺭ ﺍﺯ ﻣﺮﺯﻫﺎﻯ
ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ ﻧﻈﺎﻡ ﻧﻴﺴﺖ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ
ﻧﻈﺎﻡ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺸﻰ ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻧﭙﺴﻨﺪﻧﺪ.
ﺧﺎﺗﻤﻰ ﻭ ﺩﻭ ﺗﻴﻐﻪ ﻗﻴﭽﻰ
ﺧﺎﺗﻤﻰ ﻫــﻢ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺭﻳﺎﺳــﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﻭ ﻫــﻢ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ
ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺯ ﺳــﻮﻯ ﺑﺮﺧــﻰ ﻃﺮﻓــﺪﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﻧﻈــﺎﻡ ﺗﺤﺖ
ﻓﺸــﺎﺭ ﺑﻮﺩ ﻛــﻪ ﺣﻀﻮﺭﻯ ﻗــﻮﻯ ﺗــﺮ ﻭ ﻣﻘﺘﺪﺭﺍﻧﻪﺗــﺮ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ
ﺟﺮﻳﺎﻥﻫــﺎﻱ ﺗﻨــﺪ ﺭﺍﺳــﺖﮔﺮﺍ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ ﺗــﺎ ﺟﺎﻳــﻰ ﻛﻪ
ﺑﺮﺧــﻰ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﺘﻬــﻢ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧــﺪ ﻛﻪ ﺑــﻪ ﺟﺎﻯ ﻋﻤــﻞ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺮﻑ
ﻣﻰﺯﻧــﺪ .ﺁﻧﻬــﺎ ﺩﺭ ﻓﺮﺿﻴــﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﻳــﻚ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺿــﺪ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ
ﺿﺪ ﺍﺻﻮﻝ ﮔﺮﺍﻳﻰ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛــﺮﺩﻩ ﻭ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﺁﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﺗﻤﻰ
ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﻫﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ
ﺳﻤﺘﻰ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩ ﻗﺒﻮﻝ ﻧﻜﺮﺩ.
ﺧﺎﺗﻤﻰ ﺍﺯ ﺳــﻮﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﻫــﻢ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺍﺻﻮﻝﮔﺮﺍﻳــﺎﻥ ﺍﻓﺮﺍﻃﻰ ﻭ
ﺗﻨﺪﺭﻭ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﺧﺮﻭﺝ ﺍﺯ ﻧﻈﺎﻡ ﻣﻰﺷﺪ ﻭ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺧﺎﺗﻤﻰ ﻛﻪ
ﺑﺎﺏ ﻣﻴﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺒﻮﺩ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻰﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﻞ ﺍﺗﻬﺎﻣﺎﺕ ﻭ ﻓﺸﺎﺭﻫﺎ ﺑﻪ ﻭﻯ
ﻭﺍﺭﺩ ﺷﻮﺩ .ﺧﺎﺗﻤﻰ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎﺭ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ
ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﺧﻮﺩ ﻫﺮ 9ﺭﻭﺯ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺑﺤﺮﺍﻥ
ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﻧﺎﻣﻪ ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ
ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﻓﻀﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﻭ ﺭﻭﺣﻴﺎﺕ ﻭ ﺧﻠﻘﻴﺎﺕ
ﺳــﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺑﺮ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﺑﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺍﺯ
ﺳﻮﻱ ﺳــﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﻧﺎﻣﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺍﺯ ﻣﺸﻲ ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮﻱ،
ﺍﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺗﻲ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺑﺮﺧﻲ ﺟﺮﻳﺎﻥﻫﺎﻱ ﺗﻨﺪﺭﻭ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ
ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﺍﻧﻲ ﺷﺪﻥ ﻭ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﺶ ﮔﻼﻳﻪﻫﺎﻳﻲ
ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺍﻣﺎ ﻓﻀﺎﻱ ﻛﻠﻲ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺩﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﻭ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ
ﻣﺸﻲ ﻣﻴﺎﻧﻪﺭﻭﺍﻧﻪ ﻭ ﻣﻌﺘﺪﻝ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﻣﺘﻦ ﺧﺒﺮ ﺳﺎﻳﺖ ﺟﻬﺎﻥﻧﻴﻮﺯ
ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺳــﺎﻳﺖﻫﺎ ﺍﺯ ﺍﻓﺸــﺎﻱ ﺑﺨﺶﻫﺎﻳــﻲ ﺍﺯ ﻧﺎﻣﻪ
ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮﻣﻌﻈﻢ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺗﻮﺳﻂ ﻭﻱ ﺧﺒﺮ
ﺩﺍﺩﻧﺪ ،ﺧﺒﺮﻧﮕﺎﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎﺕ ﺑﻴﺸــﺘﺮﻱ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺩﺳﺘﺮﺳﻲ
ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺍﻳﻦ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺻﺮﻓﺎ ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺧﺒﺮ
ﺭﺍ ﺑﺎ ﻧﻴﺎﺗﻲ ﺧﺎﺹ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ.
ﺑﻪ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺟﻬﺎﻥ ﺩﺭ ﺧﺒﺮﻱ ﻛﻪ ﺳﺎﻳﺖﻫﺎﻱ ﺣﺎﻣﻲ ﻣﻮﺳﻮﻱ ﺁﻥ ﺭﺍ
ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ،ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ:
ﺳــﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺍﺧﻴﺮﺍ ﺩﺭ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﺍﺭﻫــﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﻧﺎﻣﻪ
ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﻭﻱ ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺧﺒﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻳــﺪﺍﺭ ﺑﺎ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺍﻳﻦﻛﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺸــﺮﻭﺣﻲ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ
ﺣﻮﺍﺩﺙ ﭘــﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧــﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﻫﺒﺮ ﺍﻧﻘﻼﺏ
ﺍﺭﺳﺎﻝ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ،ﺍﻓﺰﻭﺩ» :ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪﺍﻱ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺍﻳﻦ
ﻧﺎﻣﻪ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺭﺍ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺧﻮﺍﻧﺪﻡ ،ﻧﺎﻣﻪ ﻧﺠﻴﺒﺎﻧﻪ
ﻧﻮﺷــﺘﻪ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ؛ ﺍﻣﺎ ﺁﻗﺎﻱ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﻧﺎﺁﮔﺎﻫﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻭﻱ
ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺻﺤﻴﺢ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ«.
ﺧﺎﺗﻤﻲ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﺯ ﺭﻫﺒﺮﻱ
ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻭ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺟﺰﺋﻲ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﻧﮕﺮﺍﻧﻲ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﺎﻛﻴﺪ
ﻛﺮﺩﻩ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺷــﺄﻥ ﺭﻫﺒﺮ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺩﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻼﻥ ﻭ ﻋﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮﺭ
ﺣﻔﻆ ﺷﻮﺩ.
ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﻣﺮﻭﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻛﻪ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺗﻮﺳــﻂ ﺩﻭﺳــﺘﺎﻥ ﺁﻗﺎﻱ
ﺧﺎﺗﻤﻲ ،ﺭﺳﺎﻧﻪﺍﻱ ﺷﺪ ﺧﺎﻟﻲ ﺍﺯ ﻟﻄﻒ ﻧﻴﺴﺖ.
ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺳــﻪ ﻫﻔﺘﻪ ﭘﻴﺶ ﺑــﻪ ﻣﺤﻀﺮ ﺭﻫﺒﺮﻣﻌﻈﻢ
ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺭﺳــﺎﻝ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ،ﺿﻤﻦ ﺍﻋﻼﻡ ﺑﺮﺍﺋﺖ ﺍﺯ ﺗﻨﺪﺭﻭﻱﻫﺎﻱ
ﻣﻮﺳﻮﻱ ﻭ ﻛﺮﻭﺑﻲ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺑﺎ ﺭﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺷﺪ.
ﺑﻪ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺟﻬــﺎﻥ ،ﻭﻱ ﺍﺧﻴﺮﺍ ﺩﺭ ﺟﻤﻌﻲ ﺍﺯ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﻧﺎﻣﻪ ﺩﻭﻣﺶ
ﻫﻢ ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺧﺒﺮ ﺩﺍﺩ.
ﻭﻱ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﻭﻝ ﺧﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ:
»ﮔﺮﻭﻫــﻲ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻛــﻪ ﻧﻤﻲﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺭﺍﺑﻄﻪ
ﻣﺎ ﺑﺎ ﺷــﻤﺎ ﺧﻮﺏ ﺑﺎﺷــﺪ ﻭ ﺩﺭﺻﺪﺩ ﺑﺮ ﻫﻢ ﺯﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ
ﺍﺳﺘﻨﺎﺩﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ«.
ﻭﻱ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴــﺪ» :ﻣﺎ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺩﺭ ﺯﻳﺮ ﭘﺮﭼﻢ
ﻭﻻﻳﺖ ﻗﺎﺋﻠﻴﻢ ﻭ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺯﻳــﺮ ﻧﻈﺮ ﻭﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﺯﻧﺪﮔﻲ
ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ«.
ﻭﻱ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ» :ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ
ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺍﺳــﺖ .ﻣﺎ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺭﺍ ﻗﺒﻮﻝ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ
ﻭ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭﻱ ﻭ ﻃﺮﺯ ﺗﻔﻜﺮ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﻏﻠﻂ ﺍﺳﺖ
ﻭ ﻛﺸــﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺮﺗﮕﺎﻩ ﭘﻴﺶ ﻣﻲﺑﺮﺩ ﻭ ﺷــﻤﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺗﻜﻠﻴﻒ
ﻧﻜﺮﺩﻩﺍﻳﺪ ﻛﻪ ﺑــﺎ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﻭﺍﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﻗﻀﺎﻳﺎ ﻧﺸــﻮﻳﻢ .ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺩﺭ
ﻳﻚ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻑﻫﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﻲﺁﻳــﺪ ﻭ ﺗﻨﺪﺭﻭﻱﻫﺎﻳﻲ
ﺑﺮﻭﺯ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﺍﺳــﺖ .ﻣﻦ ﻫﻢ ﻗﺒﻮﻝ ﺩﺍﺭﻡ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ
ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ ﺗﻨﺪﺭﻭﻱﻫﺎﻳﻲ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺑﺪﻱ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺳــﻮء ﺗﻔﺎﻫﻢ ﺍﺳــﺖ ﭼﻮﻥ ﺑﺮﺧﻲ ﻭﺍﺳﻄﻪﻫﺎ ﺍﻳﻦ
ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺭﺍ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﻧﺪ«.
ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺯ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ:
»ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻣﺎ ﺣﺮﻣﺖ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﻧﮕﻪ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ .ﺣﺮﻣﺖ
ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺍ ﻧﮕﻪ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﻣﻦ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﻧﺎﺭﺍﺣﺖ ﻫﺴﺘﻢ ﻭ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺬﻛﺮ ﺩﺍﺩﻡ.
ﻣﻦ ﺑﺎ ﺁﻗﺎﻱ ﻛﺮﻭﺑﻲ ﺑﺤﺚ ﺗﻨﺪﻱ ﺩﺍﺷــﺘﻢ .ﺑﻪ ﺁﻗﺎﻱ ﻣﻮﺳــﻮﻱ ﺧﻴﻠﻲ
ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫﺎﻱ ﺗﻨﺪﻱ ﺩﺍﺷــﺘﻪﺍﻡ ....ﻣﺎ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳــﻲ ﻭ ﻭﻻﻳﺖﻓﻘﻴﻪ
ﺍﻋﺘﻘــﺎﺩ ﺩﺍﺭﻳﻢ .ﻣﺠﻤــﻊ ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﻮﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﺣﺮﻓﺶ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ
ﻧﻤﻲﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﻭ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﻧﻈﺎﻡ ﺿﺮﺑﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﻮﺩ .ﺷﻤﺎ ﺣﺴﺎﺏ
ﺁﻗﺎﻱ ﻣﻮﺳﻮﻱ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﺎﺟﺪﺍ ﺑﺪﺍﻧﻴﺪ ....ﻣﻦ ﺟﻠﻮ ﺗﻨﺪﺭﻭﻱﻫﺎﻱ ﻣﻮﺳﻮﻱ
ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻡ ﻭ ﺗﺎﺣﺪﻭﺩﻱ ﻛﻨﺘﺮﻟﺶ ﻛﺮﺩﻩﺍﻡ ﻭﮔﺮﻧﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺪﺗﺮ ﻣﻲﻛﺮﺩ.
ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺑﻪ ﻭﻱ ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺍﺩﺑﻴﺎﺗــﺖ ﺭﺍ ﻃﻮﺭﻱ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻦ ﻛﻪ ﺑﺎ
ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎﻥ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﻧﺒﺎﺷﺪ .ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﻱ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﻲ
ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻛﺮﺩ«.
ﻭﻱ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ،ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ،
ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻭ ﻫﺴــﺘﻪﺍﻱ ﻭ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻃﺒﻘﺎﺗــﻲ ﻭ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ
ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﺗﺸــﺮﻳﺢ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﻣﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺪ» :ﻣﺎ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﺸﻜﻠﻲ
ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ ﻭﻟﻲ ﻋﺪﻩﺍﻱ ﺳــﻌﻲ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺍﻳﻨﻄﻮﺭ ﺗﻠﻘﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻞ
ﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺳﺖ .ﺷــﻤﺎ ﺧﻮﺩﺗﺎﻥ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ
ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﺳﺖ«.
ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﺣﺴﺎﺳــﻲ ﻭ ﻣﺤﺘﺮﻣﺎﻧﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮ ﺍﻧﻘﻼﺏ
ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ» :ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﺕ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻣﺎ ﻭ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ
ﻣﺎ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺷــﺪ ﻭﻟﻲ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻈﺎﻡ ﺳﻜﻮﺕ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﻢ .ﻣﺎ ﺧﻴﻠﻲ
ﺩﻟﻤﺎﻥ ﭘﺮ ﺍﺳــﺖ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻴــﻢ ﺑﻴﺎﻳﻴﻢ ﻭ ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻤــﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺰﻧﻴﻢ ﻭ
ﮔﻼﻳﻪ ﻫﺎﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﺷــﻤﺎ
ﺑﻴﺎﻳﻴﻢ«.
ﻭﻱ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﺑﺎ ﺭﻫﺒﺮ ﻣﻌﻈﻢ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺍﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺩﺭ ﺳﺎﻋﺎﺕ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺩﻭﺷﻨﺒﻪ ﺷــﺐ ﺭﻭﻱ ﺳﺎﻳﺖ ﺟﻬﺎﻥﻧﻴﻮﺯ
ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﻭﻟﻲ ﺣﺪﻭﺩ ﻳﻚ ﺳــﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪ ﺍﻳــﻦ ﺧﺒﺮ ﺍﺯ ﺧﺮﻭﺟﻲ ﺍﻳﻦ
ﺳﺎﻳﺖ ﺣﺬﻑ ﺷﺪ.
ﺩﻳﺪﮔﺎﻩﺳﻴﺎﺳﻲ
ﺗﺎﺭﻳﺦ
ﺁﻏﺎﺯ ﺣﻜﻮﻣﺖ 50ﺳﺎﻟﻪ ﻓﻴﺪﻝ ﻛﺎﺳﺘﺮﻭ
ﻣﺠﺬﻭﺏ ﻗﺪﺭﺕ
ﻋﻠﻰ ﺑﺰﺭﮔﻴﺎﻥ
»ﻧﻤﻰﺩﺍﻧﻢ ﺁﻳﺎ ﻓﻴﺪﻝ ﻛﺎﺳﺘﺮﻭ ﻫﺮﮔﺰ ﺁﺩﻣﻰ ﻓﺎﺳﺪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ،
ﺍﻣﺎ ﺣﺘﻤﺎ ﻣﺮﺩﻯ ﻛﺎﻣﻼ ﺳﻠﻄﻪﺟﻮ ﻭ ﻗﺪﺭﺕﭘﺮﺳﺖ ﺍﺳﺖ .ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻛﻮﺑﺎ
ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺍﻟﻤﺜﻨﻰ ﻛﭙﻚﺯﺩﻩ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ،ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺪﻝ ﺍﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻰ -ﻋﺮﺑﻰ
ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﺧﻮﺩﻛﺎﻣﻪ .ﺍﻣﺎ ﻫﻤﻴﺸــﻪ ﺍﻳﻦﻃﻮﺭ ﻧﺒﻮﺩ .ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺒﻮﺩ
ﺍﻳﻦﻃﻮﺭ ﺑﺎﺷﺪ«...
ﻛﺎﺭﻟﻮﺱ ﻓﻮﺋﻨﺘﺲ ،ﺗﺐ ﺗﻨﺪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻯ ﻻﺗﻴﻦ
ﻓﻴﺪﻝ ﻛﺎﺳﺘﺮﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﭼﺸــﻢ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺳﻄﻮﺭﻩﺍﻯ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﺟﺎ
ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﺍﻧﻰ ﭘﺮﺁﺷــﻮﺏ ﻛــﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻥ ،ﺁﺭﻣﺎﻥﻫــﺎ ﻭ ﺁﺭﺯﻭﻫﺎﻯ
ﻓﺮﻭﺩﺳــﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﻳﻚﺗﻨﻪ ﺑﻪ ﺩﻭﺵ ﻣﻰﻛﺸﻴﺪﻧﺪ ﻭ ﻫﻴﺒﺖ ﻭ ﺟﺬﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ،
ﺗﻮﺩﻩﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﺠﺬﻭﺏ ﻭ ﻣﺴﺤﻮﺭ ﺧﻮﺩ ﻣﻰﻛﺮﺩ .ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﭘﺴﺎﻣﺪﺭﻥ ﺍﻣﺎ
ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺳــﻄﻮﺭﻩﻫﺎ ﺭﺍ ﺯﻧﺪﻩ ﻧﻤﻰﺧﻮﺍﻫﻨﺪ .ﺍﺳﻄﻮﺭﻩﻫﺎﻯ ﺯﻧﺪﻩ ،ﺩﻳﺮ
ﻳﺎ ﺯﻭﺩ ﻓﺮﻭ ﻣﻰﺭﻳﺰﻧﺪ .ﺍﺳــﻄﻮﺭﻩ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻰ ﻓﻴﺪﻝ ﻛﺎﺳــﺘﺮﻭ ﻧﻴﺰ ﺩﺭﻫﻢ
ﺷﻜﺴــﺘﻪ ﺍﺳﺖ ،ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺍﺭﻧﺴــﺘﻮ ﭼﻪ ﮔﻮﺍﺭﺍ ﺑﺎ »ﻣﺮگ ﺑﻬﻨﮕﺎﻡ«
ﺑﻪ ﺍﺳــﻄﻮﺭﻩﺍﻯ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ .ﭘﺲ ﺍﺯ ﮔﺬﺷــﺖ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ
ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺳﺎﻝ ﺍﺯ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﻓﻴﺪﻝ ﻛﺎﺳﺘﺮﻭ ،ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻫﻢ ﺍﻧﻘﻼﺑﻰﻫﺎ
ﻭ ﻫﻢ ﺿﺪ ﺍﻧﻘﻼﺑﻰﻫﺎﻯ ﺟﻬﺎﻥ ﺷﺎﺩﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺟﺪﻝﺟﻮ
ﻭ ﺑﺤﺚﺍﻧﮕﻴﺰ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝﻫﺎﻯ ﭘﺎﻳﺎﻧﻰ ﺯﻧﺪﮔﻰﺍﺵ ﺁﺭﺍﻡ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳــﺖ.
ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﻛﺎﺳــﺘﺮﻭ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺷﺎﺩﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ
ﺍﻧﻘﻼﺑﻰ ﻣﻌﺒﻮﺩ ﻭ ﻣﺤﺒﻮﺑﺸﺎﻥ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻳﻜﻪﺗﺎﺯﻯ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺑﺮﻗﺪﺭﺕ
ﺟﻬﺎﻥ ﺯﻧﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﻭ ﻧﺰﺍﺭ ،ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺩﻭﺭ ﺑﻪ »ﺍﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ
ﺟﻬﺎﻧــﻰ« ﺩﻫﻦﻛﺠﻰ ﻣﻰﻛﻨــﺪ؛ ﺑﻰﺧﻴﺎﻝ ﺍﺯ ﺁﻧﻜــﻪ ﺁﺭﻣﺎﻥﻫﺎﻯ ﺍﻭ ﻭ
ﭘﻴﺮﻭﺍﻧﺶ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﺠﺎﺩ »ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴــﺘﻰ« ﺩﻳﺮﻯ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ
ﺑﺮ ﺑﺎﺩ ﺭﻓﺘﻪ ﻭ ﻛﺸﺘﻰ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻛﻮﺑﺎ ﺳﺎﻝﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﻮﺍﺣﻞ ﺩﺭﻳﺎﻯ
ﻛﺎﺭﺍﺋﻴﺐ ﺑﻪﺷﻦ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﺩﺷــﻤﻨﺎﻧﺶ ﻧﻴﺰ ﺷﺎﺩﻣﺎﻥ ﺍﺯ ﺁﻧﻨﺪ ﻛﻪ
ﻣﺮگ ﺍﻭ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺯ ﻧﺴﻞ ﭼﺮﻳﻚﻫﺎﻯ
ﺍﻧﻘﻼﺑﻰ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻯ ﻻﺗﻴﻦ ،ﺭﻭﺯﻫﺎﻯ ﻭﺍﭘﺴﻴﻦ ﺣﻴﺎﺕِ ﭘﺮﻣﺎﺟﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩ
ﺭﺍ ﺳــﭙﺮﻯ ﻣﻰﻛﻨﺪ ،ﺑﻰﺁﻧﻜﻪ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪﺷــﻌﺎﺭﻫﺎﻯ ﺍﻧﻘﻼﺑﻰ
ﺁﺗﺸﻴﻨﻰ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﺎﻝ ﺩﺭ ﺳﺎﻟﮕﺮﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻛﻮﺑﺎ ﺩﺭ ﻧﻄﻖﻫﺎﻯ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻭ
ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻳﺎﺩ ﻣﻰﻛﺮﺩ ،ﺟﺎﻣﻪ ﻋﻤﻞ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ.
ﭼﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﻭ ﭼﻪ ﻧﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ،ﻓﻴﺪﻝ ﻛﺎﺳﺘﺮﻭ ﺑﺎ ﺟﺰﻳﺮﻩ ﻛﻮﭼﻜﺶ
ﺩﺭ ﺩﺭﻳﺎﻯ ﻛﺎﺭﺍﺋﻴﺐ ،ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎﻯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺟﻬﺎﻥ
ﺩﺭ ﻧﻴﻢﻗﺮﻥ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ ﺁﻏﺎﺯﻳﻦ ﻫﺰﺍﺭﻩ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﺳﺖ.
ﻛﺎﺳﺘﺮﻭ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺳــﺘﺎﻳﺶﮔﺮﺍﻧﺶ ﺍﻧﻘﻼﺑﻰ ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻧﺶ
ﺩﻳﻜﺘﺎﺗﻮﺭ ﺍﺳــﺖ ،ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﻨﮓ ﺳﺮﺩ ،ﻓﺮﻭﭘﺎﺷــﻰ ﺷﻮﺭﻭﻯ ،ﺗﺤﺮﻳﻢ
ﺍﻗﺘﺼــﺎﺩﻯ ﻭ ﺑﻴــﺶ ﺍﺯ 600ﺳــﻮءﻗﺼﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺧــﻮﺩﺵ ﻛﺎﺭ
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ ﺑﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻮﺷــﻤﻨﺪﻯ ﺍﺯ ﺳــﺮ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ .ﺍﻭ ﻛﻪ ﺳﺨﻨﻮﺭﻯ
ﻛﺎﺭﻳﺰﻣﺎﺗﻴﻚ ﻭ ﻣﺠﺬﻭﺏﻛﻨﻨﺪﻩ ﺑﻮﺩ ،ﺑﻪ ﻣﺪﺕ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺳــﺎﻝ ﻧﻘﺸــﻰ
ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻯ ﻻﺗﻴﻦ ﺑﺎﺯﻯ ﻛﺮﺩ.
ﺍﻳﻦ ﺟﺰﻳﺮﻩ ﻛﻪ ﺩﺭ 1492ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺮﻳﺴﺘﻒ ﻛﻠﻤﺐ ﻛﺸﻒ ﺷﺪ ،ﺍﺯ
1511ﻗﻠﻤﺮﻭ ﺍﺳــﭙﺎﻧﻴﺎﻳﻰﻫﺎ ﻭ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻰِ ﻛﻞ ﭘﻮﺭﺗﻮﺭﻳﻜﻮ
ﺑﻮﺩ ﻭ ﺗﺎ ﻣﻌﺎﻫﺪﻩ ﭘﺎﺭﻳﺲ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺍﺳــﭙﺎﻧﻴﺎ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻨﻌﻘﺪ
ﺷﺪ ) 22ﺩﺳــﺎﻣﺒﺮ (1898ﺯﻳﺮ ﺳﻠﻄﻪ ﺍﺳــﭙﺎﻧﻴﺎ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪ .ﻛﻮﺑﺎ ﺩﺭ
ﻃﻮﻝ ﺳﻠﻄﻪ ﺍﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ،ﺑﻪ ﻟﻄﻒ ﻛﺸﺖ ﺗﻮﺗﻮﻥ ،ﮔﻴﺎﻫﺎﻥ ﺭﻧﮕﻰ ﻭ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ
ﻧﻴﺸــﻜﺮ ﺗﺤﻮﻝ ﻳﺎﻓﺖ .ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﺒﺘﻨــﻰ ﺑﺮ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﺩﺭﺧﺘﺎﻥ،
ﺗﺠﺎﺭﺗﻰ ﻓﻌﺎﻝ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻗﺎﭼــﺎﻕ ،ﺣﺘﻰ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻟﻐﺎﻯ ﻗﺎﭼﺎﻕ
ﺩﺭ 1817ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ .ﻗﻴﺎﻡﻫﺎﻯ ﻣﺘﻌﺪﺩ ،ﻣﺒﺎﺭﺯﺍﺕ ﺑﻰﻭﻗﻔﻪ ﻭ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ
ﺩﺧﺎﻟﺖﻫﺎﻯ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ )ﻣﺠﺬﻭﺏ ﻛﺸــﺖ ﻧﻴﺸــﻜﺮ( ﻻﺯﻡ ﺑﻮﺩ ،ﺗﺎ
ﻛﻮﺑﺎ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﻮﻣﻴﺖ ﺍﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﺭﻫﺎ ﺷﻮﺩ .ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻣﻌﺎﻫﺪﻩ ﭘﺎﺭﻳﺲ ،ﻛﻮﺑﺎ
ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻳﻚ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺧﻮﺩﻣﺨﺘﺎﺭ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻛﻪ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥﺍﺳﺎﺳﻰ
ﺁﻥ ﺩﺭ 21ﻓﻮﺭﻳﻪ 1901ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪ؛ ﺍﺻﻼﺣﻴﻪﺍﻯ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ
ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳــﻰ ﺟﺰﻳﺮﻩ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮﺩ )ﻛﻪ ﺩﺭ 1943ﺗﻮﺳﻂ ﺭﻭﺯﻭﻟﺖ
ﻣﻠﻐﻰ ﺷــﺪ( ﻛﻪ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻬــﻮﺭﻯ ﻧﻮﭘﺎ ﺭﺍ
ﻋﻤﻼ ﺑﻪ ﻭﺍﺷﻨﮕﺘﻦ ﻣﻰﺩﺍﺩ .ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ »ﻣﺴﺘﻘﻞ« ﻛﻮﺑﺎ ،ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ
ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺗﻮﻣﺎﺱ ﭘﺎﻟﻤﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ.
ﺍﺯ 1902ﺗﺎ ،1934ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎﻯ ﻣﻴﺎﻥ ﻛﻮﺑﺎ ﻭ ﺍﻳﺎﻻﺕﻣﺘﺤﺪﻩ ،ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ
ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ،ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ ﺑﻮﺩ.
ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺍﻭﻝ ،ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥِ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﻭﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺣﻴﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳﻰ
ﻛﻮﺑﺎ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ :ﻳﻚﺑﺎﺭ ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ 1906ﻭ ،1909ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ
ﺣﺰﺏ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﻣﻴﮕﻮﺋﻞ ﮔﻮﻣﺰ ﺳﻌﻰ ﻛﺮﺩ ﻋﻠﻴﻪ ﭘﺎﻟﻤﺎ ﻛﻪ ﺩﺭ
1906ﻣﺠﺪﺩﺍ ﺑﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﺎﺭ
ﺩﻭﻡ ،ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ 1917ﻭ 1919ﻋﻠﻴﻪ ﺷﻮﺭﺵ ژﻧﺮﺍﻝ ﻣﺎﺭﻳﻮﮔﺎﺭ
ﺳــﻴﺎﻣﻨﻮﻛﻞ .ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺍﻭﻝ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺩﭼﺎﺭ ﺍﻓﺖ
ﻣﺤﺴﻮﺳﻰ ﺷــﺪ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ژﻧﺮﺍﻝ ژﺭﺍﺭﺩ ﺩﻭﻣﺎﭼﺎﺩﻭ ﺍﻯﻣﻮﺭﺍﻟﺲ
ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺩﺍﺩ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺍ ﻗﺒﻀﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻳﻚ ﺩﻳﻜﺘﺎﺗﻮﺭﻯ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺭﺍ ﺍﺯ 1925
ﺗﺎ 1933ﺣﺎﻛﻢ ﺳــﺎﺯﺩ .ﺍﻳﻦ ﺩﻳﻜﺘﺎﺗﻮﺭﻯ ﺗﺎ ﻛﻮﺩﺗﺎﻯ ﻳﻚ ﺩﺭﺟﻪﺩﺍﺭ
ﺍﺭﺗﺶ ،ﮔﺮﻭﻫﺒﺎﻥ ﺑﺎﺗﻴﺴﺘﺎ ﻛﻪ ﻓﺮﺩﺍﻯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ژﻧﺮﺍﻝ ﺷﺪ ،ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺷﺖ،
ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺎﺗﻴﺴﺘﺎ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻧﮕﺮﻓﺖ ﻭﻟﻰ ﺗﺎ ﺍﻧﻘﻼﺏ
ﻛﺎﺳﺘﺮﻭ ﺩﺭ 1959ﻭ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﻳﻚ ﺩﻳﻜﺘﺎﺗﻮﺭﻯ ﻧﻈﺎﻣﻰ
)ﻛﻮﺩﺗﺎﻯ 10ﻣﺎﺭﺱ (1952ﺑﺮ ﺣﻴﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﺸﻮﺭ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮﺩ.
ﺍﻧﻘﻼﺏ
»ﺣﺘﻰ ﺍﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻔﺖ ﻛﻪ 98ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻧﻘﻼﺏ
ﺭﺍ ﺑﺎﻭﺭ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ،ﻣﻦ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﻰﺩﺍﺩﻡ«.
ﺍﺯ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎﻯ ﻓﻴﺪﻝ ﻛﺎﺳــﺘﺮﻭ ﺩﺭ ﺟﻤﻊ ﺩﺍﻧﺸــﺠﻮﻳﺎﻥ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ
1990
ﻓﻴﺪﻝ ﻛﺎﺳﺘﺮﻭ ﺩﺭ 1927ﺩﺭ ﺣﻮﺍﻟﻰِ ﺳﺎﻧﺘﻴﺎﮔﻮ ﺑﻴﺮﺍﻥ ،ﺍﺯ ﺷﻬﺮﻫﺎﻯ
ﻛﻮﺑﺎ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷــﺪ .ﺍﻭ ﺗﺤﺼﻴﻼﺕ ﺍﺑﺘﺪﺍﻳﻰﺍﺵ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﺎﻧﺘﻴﺎﮔﻮﻯ ﻛﻮﺑﺎ
ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺳــﺎﻝ 1941ﺗﺎ 1945ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻳﺴﻮﻋﻰﻫﺎﻯ ﻫﺎﻭﺍﻧﺎ
ﺗﺤﺼﻴــﻞ ﻛﺮﺩ .ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺛﺒﺖﻧﺎﻡ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸــﻜﺪﻩ ﺣﻘﻮﻕ ﺳﻴﺎﺳــﻰ،
ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫــﺎﻯ ﺳﻴﺎﺳــﻰﺍﺵ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ،1952
ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻯ ﺭﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺷﺪ.
ﻫﺪﻑ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﻧﺪﺍﺯﻯ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻓﻮﻟﺨﻨﺴﻴﻮ ﺑﺎﺗﻴﺴﺘﺎ ﺑﻮﺩ .ﺩﺭ 26ژﻭﺋﻴﻪ
1953ﺩﺭ ﺭﺍﺱ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺑﻪ ﭘﺎﺩﮔﺎﻥ ﻣﻮﻧــﻜﺎﺩﺍ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ
ﺍﻳﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﭼﻴﺰﻯ ﺟﺰ ﺷﻜﺴــﺖ ﻧﺒﻮﺩ .ﻛﺎﺳــﺘﺮﻭ ﺑﻪ 15ﺳﺎﻝ ﺯﻧﺪﺍﻥ
ﻣﺤﻜﻮﻡ ﺷــﺪ ﻭ 22ﻣﺎﻩ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ
ﻣﻜﺰﻳﻚ ﺭﻓﺖ.
65
ﺩﺭ ﺩﻭﻡ ﺩﺳﺎﻣﺒﺮ 1956ﺑﺎ ﮔﺮﻭﻩ ﻛﻮﭼﻜﻰ ﻣﺘﺸﻜﻞ ﺍﺯ 82ﭘﺎﺭﺗﻴﺰﺍﻥ
ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻟﺖ ﺍﻭﺭﻳﺎﻧﺖ ﻛﻪ ﺯﺍﺩﮔﺎﻫﺶ ﺑﻮﺩ ،ﭘﻴﺎﺩﻩ ﺷــﺪ .ﺍﻣﺎ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺑﺎﺗﻴﺴﺘﺎ
ﻛﻪ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻭﺭﻭﺩ ﻛﺸﺘﻲ ﺣﺎﻣﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﺁﮔﺎﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺣﻤﻠﻪﻭﺭ
ﺷــﺪﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﻛﺎﺳــﺘﺮﻭ ﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﺭﺍﺋﻮﻝ ﻭ 9ﻧﻔﺮ
ﺩﻳﮕﺮ ،ﺑﻘﻴﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﻳﺎ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷــﺪﻧﺪ ﻭ ﻓﻴﺪﻝ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﮔﺮﻳﺨﺘﻨﺪ
ﻭ ﺩﺭ ﻧﻮﺍﺣﻰ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻰ ﺳﻴﻴﺮﺍﻣﺎﺋﺴــﺘﺮﺍ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﻏﺮﺏ ﺳﺎﻧﺘﻴﺎﮔﻮ ﺍﺯ
ﺷــﻬﺮﻫﺎﻯ ﻛﻮﺑﺎ ﻣﻮﺿﻊ ﮔﺮﻓﺖ .ﺩﺍﻭﻃﻠﺒﺎﻥ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺍﺯ ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻛﻮﺑﺎ ﺑﻪ
ﺁﻧﻬﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ .ﺩﻫﻘﺎﻧﺎﻥ ﻭ ﻃﺒﻘﻪ ﻓﻘﺮﺍ ﺍﺯ ﻛﺎﺳﺘﺮﻭ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ
ﻭ ﻓﻴــﺪﻝ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻗﻮﻝ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺍﺭﺿﻰ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ .ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰﻛﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ
ﺍﺯ ﺑﺎﺗﻴﺴﺘﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻰﻛﺮﺩ ﻭ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﺑﺎ ﻛﻤﻚﻫﺎﻯ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ
ﻣﻮﺍﺿﻊ ﺍﻧﻘﻼﺑﻰﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻤﺒﺎﺭﺍﻥ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺍﻭﺍﺳﻂ ﺳﺎﻝ 1958
ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﺑﺎﺗﻴﺴــﺘﺎ ﭘﻴﻮﺳــﺘﻨﺪ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ
ﻛﻤﻚﻫﺎﻯ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺑﺎﺗﻴﺴﺘﺎ ﺭﺍ ﻟﻐﻮ ﻛﺮﺩ .ﺩﺭ ﻣﺎﻩ ﺩﺳﺎﻣﺒﺮ ﻫﻤﺎﻥ
ﺳــﺎﻝ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﺟﻨﺒﺶ 26ﺟﻮﻻﻯ ﺑﻪ ﺷــﻬﺮ »ﺳﺎﻧﺘﺎﻛﻼﺭﺍ« ﺣﻤﻠﻪ
ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺷﻜﺴــﺖ ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ ﺑﻪ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﺑﺎﺗﻴﺴــﺘﺎ ﺩﺍﺩﻧﺪ .ﻧﺒﺮﺩﻫﺎﻯ
ﺍﻧﻘﻼﺑﻰ ﻛﺎﺳــﺘﺮﻭ ،ﻣﺘﻜﻰ ﺑــﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﻋﻈﻴﻢ ﻛﺸــﺎﻭﺭﺯﺍﻥ ﻣﺨﺎﻟﻒ
ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻭ ﺑﻰﻧﻈﻤﻰ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺶ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺑﺎﺗﻴﺴﺘﺎ ﭘﻴﺮﻭﺯ ﻛﺮﺩ.
ﺩﺭ 16ﻓﻮﺭﻳﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺎﻝ ﻓﻴﺪﻝ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮ ﺩﻭﻟﺖ ﺟﺪﻳﺪ
ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻳﺎﺩ ﻛﺮﺩ .ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺍﺯ ﺁﻏﺎﺯ ﺩﻳﻜﺘﺎﺗﻮﺭﻯ
ﺩﺭ ﻛﻮﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﺩﺍﺩ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﻛﺎﺳﺘﺮﻭ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺟﺮﺍ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﺎ
ﻣﻠﻰ ﻛــﺮﺩﻥ ﻣﻨﺎﻓــﻊ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻳﻰﻫــﺎﻯ ﺁﻣﺮﻳــﻜﺎ ﺩﺭ ﻛﻮﺑــﺎ ،ﺣﻜﻮﻣﺖ
ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴــﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩ .ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﻭﺿﻌﻴﺘﻰ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ
ﺛﺮﻭﺗﻤﻨﺪﺍﻥ ﻛﻮﺑﺎ ﺑﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﮔﺮﻳﺨﺘﻨﺪ.
ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻛﺎﺳﺘﺮﻭ ،ﻣﺎﻧﻮﺋﻞ ﺍﻭﺯﻭﺗﻴﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﻭ
ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎﻯ ﺍﻭ ﺩﺭ 17ژﻭﺋﻴﻪ ،1959ﺍﺳﻮﺍﻟﺪﻭ ﺩﻭﺭﺗﻴﻜﺎﺱ ﺗﻮﺯﺍﺩﻭ
ﺑﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺭﺳﻴﺪ .ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ،ﺷﺨﺺ ﻓﻴﺪﻝ ﻛﺎﺳﺘﺮﻭ ﻛﻪ
ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻡ ﻧﺨﺴــﺖ ﻭﺯﻳﺮﻯ ﻭ ﺩﺑﻴﺮﻛﻠﻰ ﺣﺰﺏ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﻛﻮﺑﺎ ﺭﺳﻴﺪﻩ
ﺑﻮﺩ ،ﺭﻫﺒﺮﻳﺖ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻰ
ﺩﺳــﺖ ﺑﻪ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳــﻰ ،ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﻯ
ﺯﺩ ﻭ ﻛﻮﺑــﺎ ﺭﺍ ﺑﻪﺻــﻮﺭﺕ ﻳﻜــﻰ ﺍﺯ ﺍﻗﻤﺎﺭ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴــﻢ ﺩﺭ ﻗﻠﺐ ﺩﻧﻴﺎﻯ
ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻯ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ.
ﺁﻏﺎﺯ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ
ﺑﻌﻀﻰ ﺍﺯ ﺍﺻﻼﺣﺎﺗﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ ﻛﻮﺑﺎ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪ ،ﺑﺎﻋﺚ ﺭﺿﺎﻳﺖ
ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻮﺩ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴــﺘﻦ ﻗﻤﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ،ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﻗﺎﭼﺎﻕ ﻣﻮﺍﺩﻣﺨﺪﺭ،
ﺩﺳﺘﺮﺳﻰ ﻫﻤﮕﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻫﺘﻞﻫﺎ ،ﺳﺎﺣﻞ ﻭ ﻣﻜﺎﻥﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ
ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺍﻓــﺮﺍﺩ ﺧﺎﺹ ﺑﻮﺩ ،ﻛﺎﻫــﺶ ﺍﺟﺎﺭﻩﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ،ﻛﺎﻫﺶ
ﻗﻴﻤﺖ ﺩﺍﺭﻭ ،ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻯ ﺩﺭﺳﻰ ،ﺑﺮﻕ ،ﺗﻠﻔﻦ ﻭ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﻋﻤﻮﻣﻰ.
ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ،ﻓﻴﺪﻝ ﻛﺎﺳﺘﺮﻭ ﺩﺭ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ
ﺍﺭﺿــﻰ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ؛ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ 40/5ﻫﻜﺘــﺎﺭ ﺭﺍ ﻣﻤﻨﻮﻉ ﻭ ﻣﺎﺯﺍﺩ
ﺍﺭﺍﺿﻰ ﺭﺍ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻫﻘﺎﻧﺎﻥ ﻓﺎﻗﺪ ﺯﻣﻴﻦ ﺗﻘﺴــﻴﻢ ﻛﺮﺩ .ﺩﺭ ﺍﻛﺘﺒﺮ ،1963
ﺣﺪﺍﻛﺜــﺮ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﭘﻨــﺞ ﻫﻜﺘﺎﺭ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ .ﺩﺭ
ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺳﺎﻝ ،1963ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ 70ﺩﺭﺻﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻯ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ
ﺗﻌﻠﻖ ﺩﺍﺷــﺖ ،ﺑﻘﻴﻪ ﺩﺭ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺩﻭﻳﺴــﺖ ﻫﺰﺍﺭ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯ ﺧﺮﺩﻩﭘﺎﻯ
ﻋﻀﻮ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﺧﺮﺩﻩ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﺍﻥ ﺑﻮﺩ .ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺗﺼﻔﻴﻪﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻯ
ﺷــﻜﺮ ﻭ ﻧﻔﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﻯ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ،
ﻣﻠﻰ ﺷﺪﻧﺪ .ﻃﺮﺡ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻛﺸــﻮﺭ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺟﺮﺍ ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﺰﺷﻚ
ﺁﺭژﺍﻧﺘﻴﻨﻰ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﻓﻴﺪﻝ ﻛﺎﺳﺘﺮﻭ ﺩﺭ ﻣﻜﺰﻳﻚ
ﺑﺎ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﺱ ﺑﻮﺩ؛ ﺍﺭﻧﺴﺘﻮ ﭼﻪﮔﻮﺍﺭﺍ.
ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﺳﻴﺎﺳﻰ ،ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﻧﻘﻼﺑﻰ )ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺣﺰﺏ
ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴــﺖ ﺧﻠﻘﻰ ﻭ ﻧﻬﻀﺖ 26ژﻭﺋﻴﻪ( ﺩﺭ ﺩﺳــﺎﻣﺒﺮ 1961ﺩﺭ
ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺣﺰﺏ ﻭﺍﺣﺪﻯ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺩﺍﺩﻧﺪ؛ ﺣﺰﺏ ﻣﺘﺤﺪ
ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻰ ) .(S.R.U.Pﺍﻳﻦ ﺣﺰﺏ ﺑﻌﺪﻫﺎ )ﺳﻮﻡ ﺍﻛﺘﺒﺮ
(1965ﺣﺰﺏ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﻛﻮﺑﺎ ) (C.C.Pﻧﺎﻡ ﮔﺮﻓﺖ.
ﻓﻴﺪﻝ ﻛﺎﺳﺘﺮﻭ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﻛﻠﻴﺴﺎ ﻭ ﻗﺸﺮ »ﺑﻮﺭژﻭﺍﻯ« ﻣﺘﺸﻜﻞ ﺍﺯ
ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﻣﺸــﺎﻏﻞ ﺁﺯﺍﺩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻛﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺧﺮﻭﺝ ﺍﺯ
ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ )ﺩﺭ ،1965ﺍﺯ 8033ﻫﺰﺍﺭ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻛﻞ ﻛﺸﻮﺭ،
300ﻫﺰﺍﺭ ﻧﻔﺮ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺗﺒﻌﻴﺪﻯ ﻛﻮﺑﺎﻳﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻻﺕﻣﺘﺤﺪﻩ ﺑﻪﺳــﺮ
ﻣﻰﺑﺮﺩﻧﺪ(.
ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ ﺍﻭﻝ ،ﺳﺎﻝﻫﺎﻳﻰ ﺩﺭﺧﺸﺎﻥ ﺑﻮﺩ :ﻛﺎﺳﺘﺮﻭ ﺑﺎ ﺳﻴﮕﺎﺭ ﺑﺮگ
ﻭ ﺭﻳﺶ ﻭ ﻛﻼﻩ ﺑﺮﻩ ﭘﺎﺭﺗﻴﺰﺍﻧﻰ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﭼﻪﮔﻮﺍﺭﺍ ،ﺑﺪﻝ ﺑﻪ ﺳــﻤﺒﻞﻫﺎﻯ
ﺍﻧﻘﻼﺏ »ﺿﺪ ﺍﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴــﺘﻰ« ﻭ ﺿﺪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﺷــﺪﻧﺪ .ﻛﺎﺳﺘﺮﻭ ﺑﺎ
ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺷﻮﺭﻭﻯ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ ﺧﻠﻴﺞ ﺧﻮﻙﻫﺎ ﺭﺍ ﻛﻪ
ﺗﻮﺳﻂ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻭﻗﺖ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ،ﺟﺎﻥ ﺍﻑ ﻛﻨﺪﻯ ﻃﺮﺡﺭﻳﺰﻯ ﺷﺪﻩ
66
ﺑﻮﺩ ،ﺧﻨﺜﻰ ﻛﻨﺪ .ﺩﺭ ﺁﻭﺭﻳﻞ 1961ﻓﺮﺍﺭﻳﺎﻥ ﻛﻮﺑﺎ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﺳﻴﺎ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ
»ﺧﻠﻴﺞ ﺧﻮﻙﻫﺎ« ﺭﺍ ﺍﺟﺮﺍ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻜﺴــﺖ ﺳــﺨﺘﻰ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ
ﺩﺍﺷﺖ .ﺩﺭ ژﺍﻧﻮﻳﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺎﻝ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻣﻴﺎﻥ ﻭﺍﺷﻨﮕﺘﻦ ﻭ ﻫﺎﻭﺍﻧﺎ
ﻗﻄﻊ ﺷﺪ ﻭ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﻛﻮﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﻧﺰﺩﻳﻚ
ﻛﺮﺩ؛ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ ﺷﻮﺭﻭﻯ ،ﭼﻴﻦ ﻭ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻰﻫﺎﻯ ﺧﻠﻘﻰ .ﺍﻳﻦ
ﻧﺰﺩﻳﻜﻰ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺩﻭﻡ ،ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻭﺧﻴﻢﺗﺮﻳﻦ ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎﻯ
ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻰ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩ؛ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻛﻮﺑﺎ .ﺩﺭ ﺍﻛﺘﺒﺮ ،1962ﺷﻮﺭﻭﻯﻫﺎ
ﺗﻌﺪﺍﺩﻯ ﺍﺯ ﺳﻜﻮﻫﺎﻯ ﭘﺮﺗﺎﺏ ﻣﻮﺷﻚ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﻮﺑﺎ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ
ﺍﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺒﻬﻪﮔﻴﺮﻯ ﻣﺤﻜﻢ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺷﺪ )ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﺣﺮﻛﺖ
ﻛﺸﺘﻰﻫﺎﻯ ﺣﺎﻣﻞ ﺳــﻼﺡ ﺑﺮﺍﻯ ﻛﻮﺑﺎ ﻭ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺟﺰﻳﺮﻩ ﺩﺭ
ﺍﻛﺘﺒــﺮ .(1962ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺯ ﺑﻌــﺪ 28-ﺍﻛﺘﺒﺮ -ﺷــﻮﺭﻭﻯ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻪ
ﺑﺮﭼﻴﺪﻥ ﺳﻜﻮﻫﺎﻳﺶ ﺩﺭ ﻛﻮﺑﺎ ﮔﺮﻓﺖ.
ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻣﺤﺒﻮﺏ
ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ،ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ؛ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ
ﻭ ﺷــﻮﺭﻭﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻣﻮﺷﻚﻫﺎﻯ ﺍﺗﻤﻰ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ
،1962ﻛﺎﺳــﺘﺮﻭ ﺭﺍ ﺑﺪﻝ ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮﻯ ﺩﺭﺟﻪ ﺩﻭ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ
»ﺭﻫﺒﺮ ﺑﺰﺭگ« ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺍﺯ ﺭﺯﻣﻨﺪﮔﺎﻥ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺟﻬﺎﻥ ﺳﻮﻡ
ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﺪ .ﺩﺭ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻫﻤﻴــﻦ ﺩﺭﮔﻴﺮﻯﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﻮﻟﻴﻮﻯ ،ﭼﻪﮔﻮﺍﺭﺍ،
ﺩﻭﺳﺖ ﻭ ﻫﻤﺮﺯﻣﺶ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﺎﺟﺮﺍﺟﻮﻳﻰﻫﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ.
ﺩﺍﻣﻨﻪ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﻛﺎﺳﺘﺮﻭ ﺑﻪ ﺩﺍﺧﻞ ﻛﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺍﻭ ﺑﻪ
ﻳﻚ ﺩﻳﻜﺘﺎﺗﻮﺭ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮﺩ :ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺍﻭﻟﻴﻪ ،ﺁﺭﺯﻭﻯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺭﺍ
ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﻛﺮﺩ ،ﺍﻣﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﻭ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺳﺎﺧﺖ.
ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﭘﺎﺷﻰ ﺷﻮﺭﻭﻯ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍﻯ ﺩﻫﻪ ،90ﻛﺎﺳﺘﺮﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻧﺰﺩﻳﻜﻰ
ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻪ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﻢ ،ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻰ ﺭﻭ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﻌﺪ
ﺍﺯ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺑﺎ ﻫﻮﮔﻮ ﭼﺎﻭﺯ ،ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻭﻧﺰﻭﺋﻼ ﻭ ﺭﻫﺒﺮ »ﺑﻮﻟﻴﻮﺍﺭﻳﺴﻢ«،
ﻛﻤﻚﻫﺎﻯ ﻭﻧﺰﻭﺋﻼ ﺑﻪ ﻛﻮﺑﺎ ﺳﺮﺍﺯﻳﺮ ﺷــﺪ ﻭ ﻛﻤﻰ ﺍﺯ ﺗﺎﺛﻴﺮﺍﺕ ﺗﺤﺮﻳﻢ
ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ 40ﺳﺎﻟﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪ.
ﻛﺎﺳــﺘﺮﻭ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻧﺰﺩﻳــﻚ ﺷــﺪﻥ ﺩﻳﺮﻫﻨﮕﺎﻣﺶ ﺑــﻪ »ﺍﻟﻬﻴﺎﺕ
ﺁﺯﺍﺩﻳﺒﺨﺶ« ،ﺁﺗﺌﻴﺰﻡ ﺭﺍ ﻭﺍﺭﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳــﻰ ﻛــﺮﺩ .ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺭژﻳﻢ،
ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺷــﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﻮﺯ 240ﻧﻔﺮﺷﺎﻥ
ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺧﻮﺍﺳــﺘﺎﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺁﺯﺍﺩﻧﺪ .ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ
ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ »ﺭﻓﺮﺍﻧﺪﻭﻡ ﻣﻠﻰ« ﻫﺴﺘﻨﺪ.
ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻫﻤﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎ ،ﺍﻭ ﻛﻪ ﻫﺸﺖ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺩﺍﺭﺩ -ﭘﻨﺞ ﺗﺎﻯﺷﺎﻥ
ﺍﺯ ﻫﻤﺴــﺮﺵ ،ﺩﺍﻟﻴﺎ ﺳﻮﺗﻮ ﺩﻝ ﻭﺍﻟﻪ ﺍﺳــﺖ -ﻧﺰﺩ ﺑﻌﻀﻰ ﺍﺯ ﻛﻮﺑﺎﻳﻰﻫﺎ
ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻣﺤﺒﻮﺏ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺩﻟﻴﻞ ﺁﻥ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﻭ ﭼﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ
ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺎﺳﺘﺮﻭ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ :ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻭ ﺑﻬﺪﺍﺷﺖ.
ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻫﺘﻞﻫﺎﻯ ﻛﻮﺑــﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺭﻭﻯ
ﺧﺎﺭﺟﻰﻫﺎ ﺑﺎﺯ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻳﺎﺩﻣﺎﻥ ﺑﺎﺷــﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺵ ﻫﻤﺎﻥ ﺣﻜﻮﻣﺖ
ﺩﻳﻜﺘﺎﺗﻮﺭﻯ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻛﺎﺳــﺘﺮﻭ ﺩﺭ ﻣﺎﻩ ﺩﺳﺎﻣﺒﺮ 50ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ،ﺁﻥ ﺭﺍ
ﺳﺮﻧﮕﻮﻥ ﻛﺮﺩ.
www.mosalas.ir
®±µ²H¸ÃM
ﭘﺲ ﺍﺯ 70ﺳﺎﻝ
ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪﺧﺴﺎﺭﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥﺭﺍﭘﺲﺍﺯ70ﺳﺎﻝﺍﺯﻏﺮﺏﻣﻄﺎﻟﺒﻪﻛﻨﺪ.ﻧﺸﺴﺖﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲﻛﭙﻨﻬﺎگﻓﺮﺻﺘﻲﺑﻮﺩﺗﺎﺍﺣﻤﺪﻱ ﻧﮋﺍﺩﺑﺤﺚ
ﺧﺴﺎﺭﺕﻧﺎﺷﻲﺍﺯﺣﻀﻮﺭﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱﻣﺘﻔﻘﻴﻦﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥﺟﻨﮓﺟﻬﺎﻧﻲﺩﻭﻡﺩﺭﺍﻳﺮﺍﻥﺭﺍﻣﻄﺮﺡﻛﻨﺪ.ﻇﺎﻫﺮﺍﺍﺟﻼﺱﻫﺎﻱﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲﺑﺮﺍﻱﺭﺋﻴﺲﺩﻭﻟﺖ
ﺩﻫﻢﻓﺮﺻﺘﻲﺍﺳﺖﺟﻬﺖﻃﺮﺡﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕﺟﻨﺠﺎﻟﻲﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻳﻲﻛﻪﻃﺮﺡﺍﻳﻦﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕﺑﺮﺍﻱﺳﻴﺎﺳﺖﺧﺎﺭﺟﻲﺍﻳﺮﺍﻥﺩﺍﺭﺩ.
67
ﺑﻪ ﺳﻮﻱﺁﺭﻣﺎﻥ ﺷﻬﺮ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻏﺮﺍﻣﺖ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺩﻭﻡ ﺭﺍ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ
ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻃﺎﻫﺮﻱ
ﺑﺎ ﺷــﺮﻭﻉ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧــﻰ ﺩﻭﻡ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ،1318ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺟﻬﺎﻥ
ﺩﮔﺮﮔــﻮﻥ ﺷــﺪ ﻭ ﺍﻏﻠﺐ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻯ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑــﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺯ
ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ ﻳــﺎ ﻣﺘﺤﺪﻳﻦ ﺷــﺪﻧﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑــﺎ ﻭﺟﻮﺩﻯ ﻛﻪ
ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺑﺘــﺪﺍ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﺑﻴﻄﺮﻓﻰ ﺍﺗﺨــﺎﺫ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ،ﺑﻪﻭﺍﺳــﻄﻪ
ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻯ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﻣﺒﻨﻰ ﺑﺮ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﻯ ﺍﺯ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻫﻴﺘﻠﺮﻯ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ
ﺩﻟﻴﻞ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﮔﺴﺘﺮﺩﮔﻰ ﻣﺮﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺍﺗﺤﺎﺩ
ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ ﺷــﻮﺭﻭﻯ ﻭ ﺩﺭﮔﻴﺮﻯ ﺑﺎ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﻄﺮﻓﻰ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪﺍﺭ ﺷــﺪ.
ﺍﺭﺗﺶ ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﺟﺎﺳﻮﺳﺎﻥ ﺁﻟﻤﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﺷﻐﺎﻝ
ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺒﺎﺩﺭﺕ ﻭﺭﺯﻳﺪ .ﺍﺯ ﺍﻳﻦﺭﻭ ،ﺑﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ ﺩﺭ ﺳﻮﻡ ﺷﻬﺮﻳﻮﺭ
1320ﺷﻤﺴﻲ ،ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻋﻤﻼ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﻣﻨﺎﺯﻋﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭﻝ ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ
ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ .ﺩﺭ ﺭﻭﺯ 3ﺷــﻬﺮﻳﻮﺭ 1320ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﺷﻮﺭﻭﻯ ﺍﺯ ﺷﻤﺎﻝ
ﻭ ﺷــﺮﻕ ﻭ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﻰ ﺍﺯ ﺟﻨــﻮﺏ ﻭ ﻏﺮﺏ ،ﺍﺯ ﺯﻣﻴﻦ ﻭ ﻫﻮﺍ ﺑﻪ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺣﻤﻠﻪ ﻭ ﺷﻬﺮﻫﺎﻯ ﺳــﺮ ﺭﺍﻩ ﺭﺍ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺗﻬﺮﺍﻥ
ﺁﻣﺪﻧﺪ .ﺍﺭﺗﺶ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪﺳــﺮﻋﺖ ﻣﺘﻼﺷﻰ ﻭ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ
ﺷــﺪ .ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ ﺑﺎ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﻪ ﭘﺴﺮ ﻭ ﻭﻟﻴﻌﻬﺪ ﺍﻭ -ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ -
ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺷﻐﺎﻝ ،ﺭﺍﻩﺁﻫﻦ ﺳﺮﺍﺳﺮﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ
ﻛﻤﻚﻫﺎﻯ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﭘﺸــﺖ ﺟﺒﻬﻪ ﺷﻮﺭﻭﻯ ،ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻭﺍﻡ ﻭ
ﺍﺟﺎﺭﻩ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ .ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺗﻤﺎﻡ ﺟﻨﮓ ،ﺍﺭﺗﺶ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﻛﺮﺩ ﻭﻟﻰ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺷﻮﺭﻭﻯ ،ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﺷﻤﺎﻝ
ﻏﺮﺏ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺸــﻜﻴﻞ ﺩﻭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﻮﺩﻣﺨﺘﺎﺭ ﻭ
ﻛﻮﺗﺎﻩﻣــﺪﺕ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﻣﻬﺎﺑﺎﺩ ﺩﺭ ﻛﺮﺩﺳــﺘﺎﻥ ﻭ ﻓﺮﻗﻪ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺕ ﺩﺭ
ﺁﺫﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻥ ﺍﻧﺠﺎﻣﻴﺪ.
ﺣﻤﻠﻪ ﺭﻭﺳﻴﻪ )ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺷﻮﺭﻭﻯ( ﻭ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻛﺸﺎﻛﺶ
ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺩﻭﻡ ،ﺣﺎﺻﻞ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺗﺒﺎﻧﻰ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ،ﺑﻪ
ﺯﻳﺎﻥ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻣﻠﻰ ﻭ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ ﺍﺭﺿﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ؛ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﺨﺴــﺖ،
ﺩﺭ ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ﻭ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺟﻨﮓﻫﺎﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﻗﺎﺟﺎﺭ،
ﺗﺒﺎﻧﻰ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮﻥ ﺩﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎ ،ﺳﺒﺐ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ
ﺍﺯ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﭘﻴﻤﺎﻥﻫﺎﻯ ﮔﻠﺴــﺘﺎﻥ ﻭ ﺗﺮﻛﻤﻨﭽﺎﻯ ﻭ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺁﻥ ﺑﺮ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺷــﺪ .ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﻭﻡ ،ﺍﻭﺍﻳﻞ ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻣﻴﻼﺩﻯ ،ﭘﻴﻤﺎﻥﻫﺎﻯ
1907ﻭ 1915ﺳﺒﺐ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺣﻮﺯﻩ ﻧﻔﻮﺫ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ
ﻭ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﻭ ﺯﻣﻴﻨﻪﺳﺎﺯ ﺣﻀﻮﺭ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺷﺪ .ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺑﺎﺭ
ﻫﻢ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﻡ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺁﻟﻤﺎﻧﻰ
ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ،ﺍﺷﻐﺎﻝ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻰ ﺩﺍﺷﺖ.
ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺷﻮﺭﻭﻯ ﻭ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ،ﻭﺟﻮﺩ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺁﻟﻤﺎﻧﻰ ﺭﺍ ﺩﻟﻴﻞ
ﻣﺪﺍﺧﻠﻪ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺷــﻮﺭﻭﻯ ﻭ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ
ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺩﻭ ﺍﻭﻟﺘﻴﻤﺎﺗﻮﻡ ﻣﺸــﺘﺮﻙ ﺷــﻮﺭﻭﻯ ﻭ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺩﺭ 28ﺗﻴﺮ ﻭ
68
25ﻣــﺮﺩﺍﺩ 1320ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳــﺎﻥ ﺁﻟﻤﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻭﻗﻮﻉ
ﭘﻴﻮﺳــﺖ .ﺍﻳﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳــﻪﻫﻔﺘﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺗﺒﻌﻴﺪ
ﺭﺿﺎﺷــﺎﻩ ﺑﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻛﺸــﻮﺭ ﺭﺥ ﺩﺍﺩ .ﺷــﻬﺮﻫﺎﻯ ﺑﻰﺩﻓﺎﻉ ﺷﻤﺎﻝ ﻭ
ﺟﻨــﻮﺏ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺣﻤﻠﻪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻭ ﻣﺸــﺘﺮﻙ ﺷــﻮﺭﻭﻯ ﻭ
ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ،ﺷــﺪﻳﺪﺍ ﺑﻤﺒﺎﺭﺍﻥ ﺷــﺪﻧﺪ ﻭ ﻧﻴﺮﻭﻯ ﺩﺭﻳﺎﻳﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺧﻠﻴﺞ
ﻓﺎﺭﺱ ﻭ ﺩﺭﻳﺎﻯ ﺧﺰﺭ ،ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﺣﻤﻠﻪ ﺷــﺪﻳﺪ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﻣﻬﺎﺟﻢ ،ﻇﺮﻑ
ﭼﻨﺪ ﺳــﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﻛﻠﻰ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﺷﺪ .ﺩﺭ ﺣﻤﻠﻪ ﺷــﺪﻳﺪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺧﻠﻴﺞ
ﻓﺎﺭﺱ ،ﻋﻤﺪﻩ ﻛﺸﺘﻰﻫﺎﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺁﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﻏﺮﻕ ﺷﺪﻧﺪ؛ ﺷﻤﺎﺭ
ﻛﺸﺘﮕﺎﻥ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺣﻤﻠﻪ ،ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﺎﻧﺼﺪ ﺗﻦ ﺍﺳﺖ .ﺳﺘﺎﺩ
ﺟﻨﮓ ﺍﻋﻼﻣﻴــﻪﺍﻯ ﺻﺎﺩﺭ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺧﺒﺮ ﺍﺯ ﻣــﻮﺭﺩ ﺣﻤﻠﻪ ﻫﻮﺍﻳﻰ
ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎﻯ ﺗﺒﺮﻳﺰ ،ﺍﺭﺩﺑﻴﻞ ،ﺍﺭﻭﻣﻴﻪ ،ﺧﻮﻯ ،ﺍﻫﺮ ،ﻣﻴﺎﻧﺪﻭﺁﺏ،
ﻣﺎﻛﻮ ،ﺑﻨﺎﺏ ،ﻣﻬﺎﺑﺎﺩ ،ﺭﺷﺖ ،ﺣﺴﻦ ﻛﻴﺎﺩﻩ ،ﻣﻴﺎﻧﻪ ،ﺍﻫﻮﺍﺯ ﻭ ﺑﻨﺪﺭﺍﻧﺰﻟﻰ
ﺩﺍﺩ .ﺍﻳﻦ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ،ﺗﻠﻔﺎﺕ ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺭﺍ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻭﻟﻰ ﺗﻠﻔﺎﺕ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ
ﺭﺍ ﺍﻧﺪﻙ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻛﺮﺩ.
ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠــﻪ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻫﺎ ﻭ ﺭﺍﻳﺰﻧﻰﻫــﺎﻯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷــﺪﻩ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ
7ﺷﻬﺮﻳﻮﺭ ،ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﻧﺸﺴﺖ ﻓﺮﻭﻏﻰ ﺑﺎ ﺳﻔﻴﺮﺍﻥ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻭ ﺷﻮﺭﻭﻯ ،ﺩﺭ
ﺭﻭﺯ ﻫﻔﺘﻢ ﺷﻬﺮﻳﻮﺭ ،ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﻫﻤﻪ ﺍﻋﻀﺎﻯ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﺍﺵ -ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﻯ
ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮﻯ ﻭﻟﻴﻌﻬــﺪ -ﺭﺍ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳــﺎﻥ
ﻣﻘﺪﻣﺎﺕ ﺍﺳــﺘﻌﻔﺎ ﻭ ﺧﺮﻭﺝ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺁﻭﺭﺩ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯ
ﺷــﻬﺮﻫﺎﻯ ﺷــﻤﺎﻟﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺷﺪﺕ ﺗﻤﺎﻡ ،ﺗﻮﺳــﻂ ﺑﻤﺐﺍﻓﻜﻦﻫﺎﻯ
ﺷﻮﺭﻭﻯ ﺑﻤﺒﺎﺭﺍﻥ ﺷﺪﻧﺪ .ﺭﺿﺎﺷــﺎﻩ ﺩﺭ ﺩﻫﻢ ﺷﻬﺮﻳﻮﺭ ﺗﺼﻤﻴﻤﺶ ﺑﻪ
ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ ﺭﺍ ﺑﻪﺍﻃﻼﻉ ﻓﺮﻭﻏﻰ ﻭ ﺍﻋﻀﺎﻯ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﺭﺳﺎﻧﺪ.
ﺩﺭ ﺭﻭﺯ 25ﺷــﻬﺮﻳﻮﺭ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺯﻳــﺎﺩﻯ ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﻲ ﺯﻳــﺮ ﺑﻤﺒﺎﺭﺍﻥ
ﺷــﻬﺮﻫﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺎﻥ ﺑﺎﺧﺘﻨﺪ ﻭ ﺧﺴــﺎﺭﺍﺕ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ ﺑﻪ
ﺗﺎﺳﻴﺴﺎﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻛﺸﻮﺭ ﻭ ﺍﻣﺎﻛﻦ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻣﺮﺩﻡ ﻭﺍﺭﺩ ﺁﻣﺪ .ﻛﺸﻮﺭ
ﺩﭼﺎﺭ ﻗﺤﻄﻰ ﺷــﺪ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﻧﺎﻥ ﻭ ﺍﺭﺯﺍﻕ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﺩﺭ ﻣﻀﻴﻘﻪ
ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻨــﺪ .ﺍﻳﻦ ﺣﻤﻼﺕ ﺗﺎ ﺍﺳــﺘﻌﻔﺎﻯ ﺭﺿﺎﺷــﺎﻩ ﻭ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ
ﭘﺴﺮﺵ -ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮﻯ -ﺩﺭ 25ﺷﻬﺮﻳﻮﺭ 1320ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ.
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯ ﺭﺿﺎﺷــﺎﻩ ﺍﺳــﺘﻌﻔﺎ ﺩﺍﺩ ،ﺭﺍﻫﻰ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺷــﺪ ﻭ ﻭﻟﻴﻌﻬﺪ
ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻭﻯ ﺷﺪ.
ﺭﻭﺯ 30ﺷﻬﺮﻳﻮﺭ ،ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﻭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﺍﺵ ﺍﺯ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺑﻪ ﻳﺰﺩ ،ﻛﺮﻣﺎﻥ
ﻭ ﺑﻨﺪﺭﻋﺒﺎﺱ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺸﺘﻰ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ
ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﺰﻳﺮﻩ ﻣﻮﺭﻳﺲ ﺑﺒﺮﺩ ،ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﻧﺪ.
ﺍﺷﻐﺎﻝ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﻪ ﻗﻮﺍﻯ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻭ ﺷﻮﺭﻭﻯ ﻧﺒﻮﺩ .ﭘﺲ ﺍﺯ ﻭﺭﻭﺩ
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ،ﻋﺪﻩﺍﻯ ﺍﺯ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺁﻥ ﻛﺸﻮﺭ ﻧﻴﺰ ﻭﺍﺭﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺷﺪﻧﺪ،
ﺍﻣﺎ ﺍﺳــﺘﻘﻼﻝ ﻭ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ ﺍﺭﺿﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ،ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎ ﺍﻣﻀﺎﻯ ﻳﻚ ﭘﻴﻤﺎﻥ
ﺳﻪﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﻴﻦ ﺍﻳﺮﺍﻥ ،ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻭ ﺷﻮﺭﻭﻯ ﺩﺭ ﺑﻬﻤﻦ 1320ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﺎ
ﺻﺪﻭﺭ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺳﺮﺍﻥ ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ -ﺭﻭﺯﻭﻟﺖ،
ﭼﺮﭼﻴﻞ ﻭ ﺍﺳﺘﺎﻟﻴﻦ -ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ،ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺷﺪ.
ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﺷــﻐﺎﻝ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ ،ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ،
ﺯﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎ ،ﻣﻨﺎﺑﻊ ،ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﻪﻫﺎ ﻭ ﺁﺫﻭﻗﻪﻫﺎﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪﺁﻧﻬﺎ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ
ﻳﺎﻓﺖ .ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻯ ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻃﻮﻝ ﻧﻜﺸﻴﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﭼﺎﺭ ﻛﻤﺒﻮﺩ
ﻣﻮﺍﺩ ﻏﺬﺍﻳﻰ ﻭ ﮔﺮﺍﻧﻰ ﻟﺠﺎﻡﮔﺴــﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪ .ﺷﻬﺮﻫﺎﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ
ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﺑﺎ ﻛﻤﺒﻮﺩ ﻧﺎﻥ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﺍﺭﺯﺍﻕ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ
ﻧﺎﻥ ﻭ ﻣﻮﺍﺩ ﻏﺬﺍﻳﻰ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻛﻮﭘﻦ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻣﺮﺩﻡ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰﺩﺍﺩﻧﺪ؛ ﺷــﻤﺎﺭ
ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﺮﺍﻥ ،ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻬﻴﺪﺳﺘﻰ ،ﮔﺮﺳﻨﮕﻰ ﻭ ﺑﻴﻤﺎﺭﻯ
ﺟﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻧﺪ .ﻛﺸﻮﺭﻯ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺩﺧﺎﻟﺘﻰ
ﻧﺪﺍﺷــﺖ ﻭ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺑﻴﻄﺮﻓﻰ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺳﻮﻯ ﺩﺭﮔﻴﺮﻯ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻩ
ﺑﻮﺩ ،ﺁﺳﻴﺐﻫﺎﻯ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻰﻛﺮﺩ.
ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﺫﺭ 1323ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺗﺸــﻜﻴﻞ
ﺷــﺪ ،ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺗﻌﻬﺪ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻇﺮﻑ 6ﻣﺎﻩ ﺍﺯ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺧﺎﺭﺝ ﻛﻨﻨﺪ .ﺩﻭﻟﺖ ﺷــﻮﺭﻭﻯ ﻗﺒــﻞ ﺍﺯ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺟﻨﮓ ﺩﺭﺻﺪﺩ
ﺑﻪﺩﺳــﺖ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺝ ﻧﻔﺖ ﺷــﻤﺎﻝ ﺑﺮﺁﻣﺪ ،ﺍﻣﺎ ﭼﻮﻥ ﺑﺎ
ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﺎﻧــﻮﻥ ﻣﻨﻊ ﺍﻋﻄﺎﻯ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﻧﻔﺖ ﺑــﻪ ﺧﺎﺭﺟﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ
ﺷــﻮﺭﺍﻯ ﻣﻠﻰ ،ﺍﺯ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﺷﺪ ،ﺑﻨﺎﻯ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻭ
ﻧﺎﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻯ ﺑﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﮔﺬﺍﺷﺖ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﻘﺪﻣﺎﺕ
ﺷﻮﺭﺵ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﺫﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻥ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺳﺎﺧﺖ .ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﺷﻮﺭﻭﻯ
ﺍﺯ ﺣﺮﻛﺖ ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﻯ ﺍﻋﺰﺍﻣﻲ ﺍﺭﺗﺶ ﺑﺮﺍﻯ ﺳــﺮﻛﻮﺑﻰ ﺍﻳﻦ ﺷــﻮﺭﺵ
ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﻮﺟﺒﺎﺕ ﺗﺴﻠﻂ ﻓﺮﻗﻪ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺕ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺁﺫﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻥ ﻭ
ﺳﭙﺲ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﻛﺮﺩﺳﺘﺎﻥ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ .ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﺷﻮﺭﻭﻯ ﺍﺯ ﺗﺨﻠﻴﻪ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻣﻮﻋﺪ ﻣﻘﺮﺭ ﺧﻮﺩﺩﺍﺭﻯ ﻛﺮﺩﻧﺪ ،ﺍﻣﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ
ﺷﻮﺭﺍﻯ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻭ ﻣﺴﺎﻓﺮﺕ ﻗﻮﺍﻡﺍﻟﺴــﻠﻄﻨﻪ -ﻧﺨﺴﺖ ﻭﺯﻳﺮ ﻭﻗﺖ -ﺑﻪ
ﻣﺴﻜﻮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﻣﻀﺎﻯ ﻣﻮﺍﻓﻘﺘﻨﺎﻣﻪﺍﻯ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ
ﻧﻔﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺷﻮﺭﻭﻯ ﺍﻧﺠﺎﻣﻴﺪ ،ﺩﺭ ﺍﺭﺩﻳﺒﻬﺸﺖ 1325ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩ
ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺧﺎﺭﺝ ﻛﺮﺩﻧــﺪ .ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﻮﺩﻣﺨﺘﺎﺭ ﺣﺰﺏ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺕ ﺩﺭ
ﺁﺫﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻥ ﻭ ﻛﺮﺩﺳــﺘﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ 7ﻣﺎﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺧﺮﻭﺝ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ
ﺷﻮﺭﻭﻯ ﺩﻭﺍﻡ ﻧﻴﺎﻭﺭﺩ .ﻣﻮﺍﻓﻘﺘﻨﺎﻣﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ
ﻧﻔﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺷﻮﺭﻭﻯ ﻧﻴﺰ ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﺭﺩ ﺷﺪ.
ﺍﻣــﺮﻭﺯ 70ﺳــﺎﻝ ﺍﺯ ﺁﻏــﺎﺯ ﺟﻨــﮓ ﺟﻬﺎﻧــﻰ ﺩﻭﻡ ﻣﻲﮔــﺬﺭﺩ ﻭ
ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻯﻧﮋﺍﺩ ،ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﻫﻢ ﺩﺭ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﻛﭙﻨﻬﺎگ
ﻧﺸﺴــﺖ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﺍﻗﻠﻴﻤﻲ ﻭ ﺁﺏ ﻭ ﻫﻮﺍﻳﻰ -ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖﻏﺮﺍﻣﺖ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺩﻭﻡ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺣﺎﻟﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﻫﻨﻮﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴــﺘﻪ ﻏﺮﺍﻣﺖﻫﺎﻯ ﺟﻨﮕﻰ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻋﺮﺍﻕ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ
ﻛﻨﺪ .ﻣﺤﻤــﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧــﮋﺍﺩ ﺩﺭ ﺩﻳﺪﺍﺭﺵ ﺑﺎ ﺍﺻﺤــﺎﺏ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ
ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻏﺮﺍﻣﺖ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﻏﺮﺑﻰ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺷﺶ ﺩﻫﻪ
ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻣﺮﺯﻫﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺧﻄﺮ ﺗﺼﺮﻑ
ﺗﻮﺳﻂ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻫﻴﺘﻠﺮﻱ ﻧﺠﺎﺕ ﺩﻫﻨﺪ .ﻭﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﺸﺴﺖ ﺑﺎ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ
ﺳﻪ ﻛﺸﻮﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ،ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ﻭ ﺭﻭﺳﻴﻪ )ﺷﻮﺭﻭﻱ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ( ﮔﻔﺖ» :ﺫﻫﻦ
ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ ﺑﺒﺮﻳﺪ .ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﻘﻄﻊ ،ﺳﺮﺍﻥ ﺳﻪ ﻛﺸﻮﺭ
ﻓﺎﺗﺢ ﺟﻨﮓ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﻛﺮﺩﻧﺪ؛ ﺭﻭﺯﻭﻟﺖ ،ﺍﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﻭ ﭼﺮﭼﻴﻞ.
ﺍﻳﻦ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎ ﺍﺯ ﺧﺎﻙ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﻧﺮژﻱ ﻣﺠﺎﻧﻲ ﻭ ﺟﺎﺩﻩﻫﺎ ﻭ ﺭﺍﻩﺁﻫﻦ ﻭ
ﺗﺎﺳﻴﺴﺎﺕ ﺯﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻲ ﻭ ﻣﻮﺍﺩ ﻏﺬﺍﻳﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻭ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ
ﻧﻔﻊ ﺧﻮﺩ ﺗﻤﺎﻡ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﻧﻴﺮﻭﻫﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺴﻜﻮ ﻋﻠﻴﻪ ﺁﻟﻤﺎﻥﻫﺎ
ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻧﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﺧﺴﺎﺭﺕﻫﺎﻱ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭﺍﺭﺩ
ﺷﺪ .ﺳﺮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﻛﺸــﻮﺭ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﭘﻞ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ
ﺍﻣﺎ ﻫﺮ ﺳﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﻡ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺧﺴﺎﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ
ﺍﻣﺎ ﭼﻴﺰﻱ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﺪﺍﺩﻧﺪ .ﺣﺘﻲ 10ﺳــﺎﻝ ﺑﻌــﺪ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﻛﻪ
ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻧﻔﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻠﻲ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻧﻔﺖ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳــﺖ
ﺍﻧﮕﻠﻴﺴــﻲﻫﺎ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ،ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎ ﻛﻮﺩﺗﺎ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﻔﺖ ﺭﺍ
ﺍﺯ ﻣﻠﺖ ﻣﺎ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ «.ﻭﻱ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮﺩ» :ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻗﺼﺪ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﺧﺴــﺎﺭﺕ
ﺟﻨﮓ ﺩﻭﻡ ﺟﻬﺎﻧــﻲ ﺭﺍ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻛﻨﻴــﻢ؛ ﮔﺮﻭﻫﻲ ﺭﺍ ﻣﺎﻣــﻮﺭ ﻛﺮﺩﻩﺍﻡ
ﺧﺴــﺎﺭﺕﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﺤﺎﺳــﺒﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺯﻭﺩﻱ ﻃﻲ ﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺩﺑﻴﺮ ﻛﻞ
ﺧﻮﺍﻫﻢ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﻡﺟﻬﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ.
ﺍﻳﻦ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻭ ﺻﻠﺢ ﺍﺳﺖ .ﻣﺎ ﭘﻞ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ
ﺷﻮﻳﻢ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺳﻮﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺒﺮﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺳﺖ ﻭ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ.
ﻣﻨﺸﺎ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﭼﻴﺴﺖ؟
ﺩﺭ ﭘﻲﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﺭﺋﻴﺲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻴﺮﺍﺙﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ،ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺩﺳﺘﻲ
ﻭ ﮔﺮﺩﺷــﮕﺮﻱ ﺍﺯ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻣﺒﻨﻲﺑﺮ ﺗﺸــﻜﻴﻞ ﻛﻤﻴﺘﻪﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ
ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻏﺮﺍﻣﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ،
ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﻭ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍ ﺻﺎﺩﺭ
ﻛﺮﺩ .ﺣﻤﻴﺪ ﺑﻘﺎﻳﻲ ،ﺭﺋﻴﺲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ،ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺩﺳﺘﻲ
ﻭ ﮔﺮﺩﺷﮕﺮﻱ ﻫﻔﺘﻪ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺑﻪ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺍﺭﺳﺎﻝ ﻛﺮﺩ
ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺸــﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭﻱ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ »ﺩﺭ ﺳﻮﻡ ﺷﻬﺮﻳﻮﺭ
1320ﻭ ﺩﺭ ﺧﻼﻝ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ ،ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ،ﺭﻭﺳﻴﻪ
ﻭ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ،ﺑﻴﻄﺮﻓﻲ ﻛﺸــﻮﺭﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻧﻘﺾ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ
ﺑﻪ ﻣﺪﺕ ﺣﺪﻭﺩ ﭘﻨﺞ ﺳــﺎﻝ ﺑﻪ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻧﺪ .ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﻳﻦ
ﺗﻬﺎﺟﻢ ﺳــﻨﮕﻴﻦ ﺷﻤﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺳﺮﺑﺎﺯﺍﻥ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﻋﺎﺩﻱ ﻛﺸﺘﻪ ﻭ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ
ﻣﻌﺘﻨﺎﺑﻬــﻲ ﺍﺯ ﺍﺩﻭﺍﺕ ﻧﻈﺎﻣﻲ )ﻛﻪ ﺟﺰﻭ ﺍﻣــﻮﺍﻝ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲﻫﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ
ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ( ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺭﻓﺖ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﺍﻳﺮﺍﻥ،
ﺭﺍﻩﺁﻫﻦ ،ﺟﺎﺩﻩﻫﺎ ،ﺍﺳﻜﻠﻪﻫﺎ ﻭ ﺑﻨﺎﺩﺭ ﻛﺸــﻮﺭ ﻭ ﺯﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎﻱ ﻣﻬﻢ
ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺭﺳﺎﻝ ﺁﺫﻭﻗﻪ ،ﺍﺳﻠﺤﻪ ﻭ ﻣﻬﻤﺎﺕ ﺑﻪ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺁﻧﺎﻥ
ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻧﻘﺶ ﻭ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ
ﺗﻬــﺮﺍﻥ ﻟﻘﺐ ﭘﻞ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﺑــﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺍﺩﻧﺪ «.ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺕ
ﺭﺋﻴﺲ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ،ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺩﺳــﺘﻲ ﻭ ﮔﺮﺩﺷﮕﺮﻱ،
ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ،ﺳﻬﻢ ﻛﺸــﻮﺭﻣﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺷــﻐﺎﻝ ﺟﺰ ﻭﻳﺮﺍﻧﻲ ،ﻣﺸﻜﻼﺕ
ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ،ﻗﺤﻄﻲ ،ﺑﻴﻤﺎﺭﻱ ،ﺯﻳﺎﻥﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻲ ﻭ ﻣﻌﻨﻮﻱ ﻭ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺭژﻳﻢ
ﺳﺮﺳــﭙﺮﺩﻩ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﺑﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﺒﻮﺩ .ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ﺑﺎ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺟﻨﮓ ﻭ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ،ﺭﻭﺳــﻴﻪ ﻭ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺧﺴــﺎﺭﺕ ﻳﺎ ﻏﺮﺍﻣﺘﻲ
ﺑﺎﺑﺖ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﺷــﻐﺎﻝ ﻭ ﺑﻬﺮﻩﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎ ﻭ ﺯﻳﺮﺳــﺎﺧﺖﻫﺎﻱ
ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ،ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﺸﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺭژﻳﻢ ﺳﺮﺳﭙﺮﺩﻩ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ
ﻛﺸﻮﺭ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷــﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺷﺪ» :ﺣﺎﻝ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ
ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﻣﺎﺩﻱ ﻭ ﻣﻌﻨﻮﻱ ﻭﺍﺭﺩﻩ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻤﻴﺘﻪﺍﻱ
ﻣﺘﺸﻜﻞ ﺍﺯ ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺫﻱﺭﺑﻂ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺍﺳﻨﺎﺩ
ﻭ ﻣﺪﺍﺭﻙ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺣﺠﻢ ﺧﺴــﺎﺭﺍﺕ ﻭﺍﺭﺩﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰﺍﻥ
ﻏﺮﺍﻣﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮﺩﻩ ﺗﺎ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ
ﻣﻠﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺎﻳﻴﺪﻳﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﻠﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺷﻮﺩ«.
ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺑﻪ ﻣﺸﺎﻳﻲ
ﺩﺭ ﭘﻲ ﺍﺭﺳــﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑــﻪ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬــﻮﺭ ،ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺩﺭ
ﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﺍﺳــﻔﻨﺪﻳﺎﺭ ﺭﺣﻴﻢﻣﺸﺎﻳﻲ ،ﻣﺸﺎﻭﺭ ﻭ ﺭﺋﻴﺲﺩﻓﺘﺮ
ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺩﺳــﺘﻮﺭ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﻭ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﺍﻳــﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍ ﺻﺎﺩﺭ
ﻛﺮﺩ .ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳــﺖ» :ﻣﻈﺎﻟﻢ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﺮ ﻣﻠﺖﻫﺎ ﺩﺭ ﺳــﺪﻩ
ﺍﺧﻴﺮ ﺗﻮﺳــﻂ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ ﺍﺳــﺘﻜﺒﺎﺭﻱ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺍﺯ ﺣﺪ ﻭ ﺷﻤﺎﺭ
ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺳــﺖ .ﺁﻧﺎﻥ ﻛﻪ ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﻠﺖ ﺑــﺰﺭگ ﻭ ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﻪ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ،ﻣﺪﻋﻲ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮ ﻣﻲﺷــﻤﺎﺭﻧﺪ ،ﻣﺴﺒﺐ ﺟﻨﺎﻳﺎﺕ ﺳﻨﮕﻴﻦ
ﻭ ﺗﺤﻤﻴﻼﺕ ﻛﻢﻧﻈﻴﺮ ﻭ ﺟﻨﮓ ،ﺍﺷــﻐﺎﻟﮕﺮﻱ ،ﺁﺩﻡﻛﺸــﻲ ﻭ ﺳــﻮء
ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ .ﺟﻨﮓ ﺩﻭﻡ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻫﺪﻑ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺗﻘﺴﻴﻢ
ﺑﻨﺪﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻭ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﻭ ﻧﻈﺎﻣﺎﺕ ﺗﺒﻌﻴﺾﺁﻟﻮﺩ
ﻭ ﻳﻚﺳــﻮﻳﻪ ﺭﺍﻩﺍﻧﺪﺍﺯﻱ ﮔﺮﺩﻳﺪ .ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﻭ ﻓﺸﺎﺭﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﻠﺖ ﺗﺤﻤﻞ
ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺎﺩﻱ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﺼﻴﺐ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻳﻲ ﺧﺎﺹ ﮔﺮﺩﻳﺪ.
ﺍﺯ ﺟﻤﻠــﻪ ﻣﻠﺖﻫﺎﻱ ﻣﻈﻠﻮﻡ ﻣﻠﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺑﻪﺭﻏﻢ ﺍﻋﻼﻡ
ﺑﻴﻄﺮﻓﻲ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﻡ ،ﺗﺤﺖ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ .ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﺷﻐﺎﻝ
ﺍﺯ ﺯﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎ ﻭ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﻭ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺣﺪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﺪ ﻛﻪ
ﺳﺮﺍﻥ ﻧﻈﺎﻡ ﺳﻠﻄﻪ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ،ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﺭﺍ ﭘﻞ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ .ﺩﺭ
ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺷــﻐﺎﻟﮕﺮﻱ ﺧﺴﺎﺭﺕﻫﺎﻱ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﺑﻪ ﺣﻴﺜﻴﺖ ﻭ ﺟﺎﻥ ﻭ
ﻣﺎﻝ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻭ ﺗﺎﺳﻴﺴــﺎﺕ ﻛﺸﻮﺭ ﻭﺍﺭﺩ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﻋﺪﻩ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ
ﺑﻪ ﻭﺭﻃﻪ ﻓﻘﺮ ﺍﻓﺘﺎﺩﻧﺪ .ﻃﻲ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺮﺧﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ
ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺭﺍ ﻛﺴــﺐ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﺧﺴــﺎﺭﺍﺕ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ
ﺩﻭﻡ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﻭ ﻛﻤﻚﻫﺎﻱ ﻫﻨﮕﻔﺘﻲ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭﻟﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻋﺰﻳﺰ
ﺧﺴــﺎﺭﺕﻫﺎ ﺭﺍ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺿﻌﻒ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﺎﺻﺎﻟﺢ ﻭﻗﺖ
ﻧﺴــﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﺣﻘﺎﻕ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﻠﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻗﺪﺍﻣﻲ ﻧﺸــﺪ .ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ
ﺗﺸــﻜﻴﻞ ﮔﺮﻭﻫﻲ ﺍﺯ ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮﺍﻥ ﺣﻘﻮﻗــﻲ ،ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ،ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ
ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﻣﺴــﺌﻮﻻﻥ ﻣﺮﺗﺒﻂ ،ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﻭﺍﺭﺩﻩ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ
ﺟﻨﮓ ﺩﻭﻡ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻭ ﺍﺷــﻐﺎﻝ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻪ ﻛﺸــﻮﺭ ﺑﻪ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﻓﺎﺗﺢ
ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﺭﺍ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﻭ ﺍﺳــﺘﻴﻔﺎﻱ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﺴﻠﻢ ﻣﻠﺖ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﺠﺎﻣﻊ
ﺟﻬﺎﻧﻲ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻭ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺭﺍ ﺍﻋﻼﻡ ﺩﺍﺭﻳﺪ«.
ﮔﻔﺖ ﻭ ﮔﻮﻱ ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺎ ﺩﻛﺘﺮ ﻋﻠﻲ ﺑﻴﮕﺪﻟﻲ
200ﺳﺎﻝ ﺑﺪﻭﻥ ﺧﺴﺎﺭﺕ
ﺁﺭﺯﻭ ﻣﻬﺎﺟﺮﻱ
ﻣﺤﻤـﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻯﻧـﮋﺍﺩ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ
ﺷـﺮﻛﺖ ﺩﺭ ﺍﺟﻼﺱ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺁﺏ
ﻭ ﻫﻮﺍﻳـﻲ ﺑـﻪ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﺭﻓﺘـﻪ ﺑﻮﺩ،
ﺩﺭ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺴـﻲ ﺧﺒـﺮﻱ ﺷـﺮﻛﺖ
ﻛـﺮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑـﺮ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎﺭﺍﻧﻲ ﻛﻪ
ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﻫﺎﻱ ﺧﺒـﺮﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺗﻌﺪﺍﺩ
ﺁﻧﻬـﺎ ﺭﺍ ﺑﻴـﺶ ﺍﺯ 100ﻧﻔـﺮ ﺍﻋـﻼﻡ
ﻛﺮﺩﻧﺪ ،ﮔﻔﺖ» :ﻗﺼﺪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺧﺴﺎﺭﺕ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﻡ ﺟﻬﺎﻧﻲ
ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻳـﻢ «.ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﻫﻢ ﺩﺭﺍﻳﻦﺑـﺎﺭﻩ ﮔﻔﺖ» :ﺩﻭﻟﺖ
ﺁﻣﺮﻳـﻜﺎ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻛـﺮﺩﻩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳـﺮﺍﻥ ﻛﻮﺩﺗﺎ ﺍﻧﺠـﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ
ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻠﻲ ﺭﺍ ﺳـﺎﻗﻂ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳـﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻧﻴﺰ
ﺣﻖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﻛـﺮﺩ «.ﺍﺣﻤﺪﻯﻧﮋﺍﺩ ﺍﻓﺰﻭﺩ:
»ﻣﻦ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫـﻢ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﻣﻮﺿﻮﻋﻰ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻛﻨﻢ،
ﺣﺘﻤﺎ ﺑـﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺩﺍﺭﻳﺪ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧـﻰ ﺩﻭﻡ ﭼﻪ ﺍﺗﻔﺎﻗﻰ
ﺍﻓﺘﺎﺩ ،ﺳﺮﺍﻥ ﻛﺸـﻮﺭﻫﺎﻯ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺟﻨﮓ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺟﻠﺴﻪ
ﺗﺸـﻜﻴﻞ ﺩﺍﺩﻧﺪ؛ ﺭﻭﺯﻭﻟـﺖ ،ﺍﺳـﺘﺎﻟﻴﻦ ﻭ ﭼﺮﭼﻴـﻞ .ﻻﺑﺪ
ﻳﺎﺩﺗﺎﻥ ﻫﺴـﺖ )ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰﺗﺎﻥ ﻭﮔﺮﻧﻪ ﺳﻦ ﻣﻦ
ﻭ ﺷﻤﺎ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﻤﻲﺩﻫﺪ ،ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻪ ﻳﺎﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ( ﺍﻳﻦ
ﻛﺸـﻮﺭﻫﺎ ﺍﺯ ﺧﺎﻙ ﺍﻳﺮﺍﻥ ،ﺍﻧﺮژﻯ ﻣﺠﺎﻧﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ،ﺍﺯ ﺟﺎﺩﻩﻫﺎ
ﻭ ﺭﺍﻩﺁﻫﻦ ﺍﻳﺮﺍﻥ ،ﺍﺯ ﺗﺎﺳﻴﺴـﺎﺕ ﺯﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺩ
ﻏﺬﺍﻳﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳـﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺟﻨـﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺩﻭﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ
ﻧﻔﻊ ﺧﻮﺩﺷـﺎﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﻛﺮﺩﻧـﺪ .ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﻛـﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ
ﺑﺴـﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺎ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ
ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺳـﻤﺎ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭘﻞ ﭘﻴﺮﻭﺯﻯ
ﺟﻨﮓﺟﻬﺎﻧﻰ ﺩﻭﻡ ﺑﻮﺩ ،ﻻﺑﺪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ؟!
ﻭﻟﻰ ﻫﺮ ﺳـﻪ ﻛﺸـﻮﺭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻨـﮓ ﺟﻬﺎﻧـﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ
ﺧﺴﺎﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﭼﻴﺰﻯ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﺪﺍﺩﻧﺪ .ﺣﺘﻰ 10ﺳﺎﻝ
ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻧﻔﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻠﻰ ﻛﻨﻨﺪ
ﻭ ﻧﻔﺖ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴـﻲﻫﺎ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ،ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ
ﺑﺎ ﻛﻮﺩﺗﺎ ﻫﻤـﺎﻥ ﻧﻔﺖ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﺎ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ!« ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺧﺒﺮ
ﺩﺍﺩ» :ﮔﺮﻭﻫﻲ ﺭﺍ ﻣﺎﻣﻮﺭ ﻛﺮﺩﻩﺍﻡ ﻛﻪ ﺧﺴﺎﺭﺕﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ
ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﻪﺯﻭﺩﻱ ﻃﻲ ﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺩﺑﻴﺮﻛﻞ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﺧﻮﺍﺳـﺖ
ﺧﺴـﺎﺭﺍﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﻡ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ؛ ﺍﻳﻦ
ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻭ ﺻﻠﺢ ﺍﺳﺖ؛ ﻣﺎ ﭘﻞ
ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﺷـﻮﻳﻢ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺳـﻮﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺒﺮﻧﺪ ،ﺩﺭﺳـﺖ ﻭ
ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ «.ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺑﻪﺍﺻﻄﻼﺡ
ﭘـﻞ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﺍﺷـﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩ ﻛـﻪ ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ ﺩﺭ ﺟﻨـﮓ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ
ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﻣﺤﻮﺭ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﻡ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺧﺎﻙ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ
ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ،ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ،ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻭ ﺷﻮﺭﻭﻱ
ﺟﺒﻬـﻪ ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ ﻧـﺎﻡ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ .ﺍﺣﻤﺪﻱﻧـﮋﺍﺩ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪﺍﻱ
ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﺍﺳﻔﻨﺪﻳﺎﺭ ﺭﺣﻴﻢﻣﺸﺎﻳﻲ ،ﻣﺸﺎﻭﺭ ﻭ ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻓﺘﺮ
ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺩﺳـﺘﻮﺭ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﻭ ﭘﻴﮕﻴـﺮﻱ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ
ﺭﺍ ﺻﺎﺩﺭ ﻛـﺮﺩ .ﺍﻇﻬـﺎﺭﺍﺕ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺩﺭﺑـﺎﺭﻩ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ
ﻏﺮﺍﻣﺖ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﭘﺲ
ﺍﺯ 20ﺳـﺎﻝ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ ﺍﺭﺗﺶ ﺻـﺪﺍﻡ ﻭ ﻣﺘﺤﺪﺍﻧﺶ
69
ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ،ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳـﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻫﻨـﻮﺯ ﻏﺮﺍﻣﺘﻲ ﺍﺯ
ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻱ ﭘﻴﺸـﻴﻦ ﻭ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻋﺮﺍﻕ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﺑﺮﺧﻲ
ﺣﻘﻮﻗﺪﺍﻥﻫـﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦﺑﺎﺭﻩ ﭼﻨﺪ ﺳـﻮﺍﻝ ﺭﺍ ﻃﺮﺡ ﻛﺮﺩﻧﺪ؛ ﺍﺯ
ﺟﻤﻠـﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻛﻨـﻮﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﻏﺮﺍﻣﺖ ﺟﻨـﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ ﺍﺯ
ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺷﻮﺩ؟ ﻛﺪﺍﻡ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ
ﺭﺳـﻴﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ؟ ﻭ ﺁﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﺸـﻤﻮﻝ ﻣﺮﻭﺭ ﺯﻣﺎﻥ
ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟
ﺍﻳﻦ ﺣﻘﻮﻗﺪﺍﻥﻫﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﮔﺮ
ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺟﻨﮓﻫﺎﻱ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﻱ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻛﺸﻮﺭﻣﺎﻥ
ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ ،ﻣﻄﺮﺡ ﻛﻨﺪ ،ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻣﻴﺰﺍﻥ
ﺧﺴـﺎﺭﺍﺕ ﻭﺍﺭﺩﻩ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻋﺮﺍﻕ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺁﻥ ﺁﺳـﺎﻥﺗﺮ
ﺍﺳـﺖ ،ﺩﺭ ﺩﺳـﺘﻮﺭ ﻛﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ .ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ
ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑﺎ ﺩﻛﺘﺮﻋﻠﻰ ﺑﻴﮕﺪﻟﻰ ،ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺱ
ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﻛﺮﺩﻳﻢ ﻭ ﻧﻈﺮﺍﺕ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ
ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﻃﺮﺡ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪﺍﻯ ﺟﻮﻳﺎ ﺷﺪﻳﻢ.
ﺁﻗﺎﻯ ﺍﺣﻤﺪﻯﻧﮋﺍﺩ ﺩﺭ ﻧﺸﺴﺖ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ
ﻏﺮﺍﻣﺖ ﺟﻨـﮓ ﺟﻬﺎﻧـﻰ ﺩﻭﻡ ﺍﻇﻬﺎﺭﻧﻈﺮ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧـﺪ .ﭼﻨﻴﻦ
ﺳـﺨﻨﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﻧﺸﺴـﺖ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﺸﺴﺖ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ
ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺁﺏ ﻭ ﻫﻮﺍﺳـﺖ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ؟ ﺁﻧﻬﻢ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻄﻰ
ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﻪﺍﻳﻢ ﻏﺮﺍﻣﺖﻫﺎﻯ ﺟﻨﮕﻰ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭ
ﻋﺮﺍﻕ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ.
ﺑﺤــﺚ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻭ ﺩﺍﺩﻥ ﻏﺮﺍﻣﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺩﻭ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻣﻄﺮﺡ ﺷــﻮﺩ؛
ﻳﻜﻰ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺣﻘﻮﻗﻰ .ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺍﻳﻦ
ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻛﻪ ﺍﻋﻼﻡ ﺑﻴﻄﺮﻓﻰ ﻛﺮﺩ ،ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ
ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻰ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﻫﻠﻨﺪ ﻭ ﺑﻠﮋﻳﻚ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻯ
ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎﻟﻜﺎﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺭﻭﻣﺎﻧﻰ ﻭ ﻳﻮﻧﺎﻥ ﻫــﻢ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻋﻼﻡ ﺑﻴﻄﺮﻓﻰ،
ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺷــﻐﺎﻝ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ .ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺑﻌﺪﻯ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﺷﺪ ،ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﻧﺎﻣﻪﺍﻯ ﺑﻠﻨﺪﺑﺎﻻ ﻭ ﻣﺤﺒﺖﺁﻣﻴﺰ ﺑﻪ ﺭﻭﺯﻭﻟﺖ،
ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻮﺷﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ
ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻰ ﺩﻧﻴﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ ،ﭼﻄﻮﺭ
ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻣﻲﺩﻫﻴﺪ ﻛﺸﻮﺭﻯ ﻛﻪ ﺍﻋﻼﻡ ﺑﻴﻄﺮﻓﻰ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺠﺎﻭﺯ
ﻗﺮﺍﺭ ﺑﮕﻴــﺮﺩ .ﺭﻭﺯﻭﻟﺖ ،ﺩﺭ ﻳﻜﻰ ﺩﻭ ﺧﻂ ﺟﻮﺍﺏ ﺭﺿﺎﺷــﺎﻩ ﺭﺍ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺩﺭ
ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺩﻭ ﻧﻜﺘﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩ .ﻭﻯ ﻧﻮﺷﺖ» :ﻭﻗﺘﻰ ﺧﺎﻧﻪﺍﻯ ﺁﺗﺶ
ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ،ﻣﺎﻣﻮﺭ ﺁﺗﺶﻧﺸــﺎﻧﻰ ﺍﺯ ﻫﻤﺴــﺎﻳﻪ ﺁﻥ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﺎﻣﻮﺵ
ﻛﺮﺩﻥ ﺁﺗﺶ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻭﻗﺘﻰ ﺁﺗﺶ ﺟﻨﮓ ﺩﻧﻴﺎ ﺭﺍ
ﻓﺮﺍ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ،ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻴﺪ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺁﺭﺍﻣﻲ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻛﻨﻴﺪ«.
ﺍﻳﻦ ﺍﺯ ﺑﻌﺪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺍﺳــﺖ .ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﺣﻘﻮﻗﻰ ،ﻫﻴﭻ ﻛﺸﻮﺭﻯ
ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑــﺪﻭﻥ ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ،ﺍﻇﻬﺎﺭﻧﻈﺮ ﻭ ﻃﺮﺡ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻧﻈﺎﻡ
ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﻳﺎ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺍﺩﻋﺎﻯ
ﻏﺮﺍﻣﺖ ﻛﻨﺪ .ﻫــﻢ ﺩﺭ ﺟﻨﮓﺟﻬﺎﻧﻰ ﺍﻭﻝ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺩﻭﻡ
ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻰ ﺩﻳﺪﻧﺪ .ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺩﻭﻡ
ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺧﺴﺎﺭﺕ ﺭﺍ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮﺩﺵ
ﻫﻢ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪﻯ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺖ ﺍﺯ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻏﺮﺍﻣﺖ ﺑﮕﻴﺮﺩ.
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺸﻮﺭﻯ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺖ ﺍﺯ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻏﺮﺍﻣﺖ ﺑﮕﻴﺮﺩ .ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺷﻮﺭﺍﻯ
ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻭ ﺷﻮﺭﺍﻯ ﺣﻜﺎﻡ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ،ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﺘﻬﻢ ﺍﺻﻠﻰ ﺟﻨﮓ ﺍﻋﻼﻡ
ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻫﻢ ﻣﺒﺎﻧﻰ ﺣﻘﻮﻗﻰ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺩﻭﻡ ﺍﺳﺖ.
ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ 70ﺳﺎﻝ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺩﻭﻡ ،ﺁﻧﻬﻢ ﺩﺭ
ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻓﻌﻠﻰ ﺩﻧﻴﺎ ﻭ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻓﻌﻠﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺟﻬﺎﻥ ﻛﺎﻧﻮﻥﻫﺎﻯ
ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻰ ﺩﺍﺭﺩ ﻃﺮﺡ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪﺍﻯ ﺿﺮﻭﺭﺗﻰ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﺍﺻﻼ
ﺟﺎﻯ ﻃﺮﺡ ﻛﺮﺩﻥ ﻧﺪﺍﺷﺖ .ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻳﻰ ﺗﻘﺎﺿﺎﻯ ﻏﺮﺍﻣﺖ
ﻛﻨﻨﺪ ،ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻳﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﺴﺎﺭﺕ ﺩﻳﺪﻩﺍﻧﺪ،
ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻭ ژﺍﭘﻦ .ﺣﺘﻰ ﻫﻠﻨﺪ ﻭ ﺑﻠﮋﻳﻚ ﺑﺎ ﺍﻋﻼﻡ ﺑﻴﻄﺮﻓﻰ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ
ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺩﻭﻡ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﻫﻴﭻ ﺧﺴﺎﺭﺗﻰ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ ،ﭼﺮﺍﻛﻪ
ﺷــﺮﺍﻳﻂ ژﺋﻮﭘﻠﺘﻴﻜﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺭﺍ ﻣﻲﻃﻠﺒﻴﺪ
ﻛﻪ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﻬﺎﺭ ﺍﻓﺴﺎﺭ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻰ ﺟﻨﮓﻃﻠﺒﺎﻧﻪ
ﻫﻴﺘﻠﺮ ﺧﺴﺎﺭﺕﻫﺎﻳﻰ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪ .ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻰ ﻫﻢ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﻛﻤﻚﺭﺳﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺭﻭﺳــﻴﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ
ﺍﺷﻐﺎﻝ ﻛﻨﻨﺪ .ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺍﻣﺮﻭﺯﻯ ﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻮﺛﺮ
ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺧﺴــﺎﺭﺕ ﺭﺍ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ ﺷﻮﺭﻭﻯ
ﺑﻪ ﻣﺎ ﺯﺩ ﻭ ﺑﺮ ﺧﻼﻑ ﻣﻮﺍﻓﻘﺘﻰ ﻛﻪ ﺧﻮﺩﺵ ﺩﺭ ﭘﻴﻤﺎﻥ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ
1943ﻛــﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ 6ﻣﺎﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﺎﻳــﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﺧﺎﻙ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺗﺮﻙ
ﻛﻨﻨﺪ ،ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻪ ﺧﺎﻙ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﻛﺮﺩﻧﺪ،
70
ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ ﺷﻮﺭﻭﻯ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭﻯﺍﺵ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺩﻻﻳﻞ
ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻭﺍﻫﻰ ﻭ ﺑﻰﺍﺳﺎﺱ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ .ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺭﻭﺍﺑﻄﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﺎ
ﺭﻭﺳﻴﻪ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻗﻄﻌﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﮔﺮ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺟﺪﻯ ﻣﻄﺮﺡ
ﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﻫﻢ ﻟﻄﻤﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺯﺩ.
ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺷــﻤﺎ ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻳﺪ ﺩﺭ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺴﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ
ﺑــﺎ ﺧﻄــﺮﺍﺕ ﺗﻬﺪﻳﺪﻛﻨﻨﺪﻩ ﺁﺏﻭﻫﻮﺍ ﻭ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﺍﻗﻠﻴﻤﻲ ﺩﻧﻴﺎﺳــﺖ
ﺷــﺎﻳﺪ ﺣﺘﻰ ﺩﺭ ﺣﺎﺷــﻴﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺟــﻼﺱ ﻫﻢ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻧﺪﺍﺷــﺖ ﻛﻪ
ﺁﻗﺎﻯ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻧﻈﺮ ﻛﻨﺪ.
ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﺁﻗﺎﻯ ﺍﺣﻤﺪﻯﻧﮋﺍﺩ ﺍﺯ ﻣﻄﺮﺡ ﻛﺮﺩﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺤﺜﻰ
ﭼﻪ ﻫﺪﻓـﻰ ﺭﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ﻃﺒﻖ ﺍﺧﺒﺎﺭ ،ﺍﻳﺸـﺎﻥ ﻧﺎﻣﻪﺍﻯ
ﻫﻢ ﺑﻪ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﻭ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺗﺎ
ﺍﻳﻦ ﻣﺴـﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﺟﺪﻳﺖ ﭘﻴﮕﻴﺮﻯ ﺷـﻮﺩ .ﺍﻣﺎ ﺍﺷـﺎﺭﻩﺍﻯ ﻧﺸﺪﻩ
ﺍﺳـﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻏﺮﺍﻣﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﻮﺩ ﻳﺎ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ
ﻳﺎ ﻛﺸﻮﺭﻯ ﺩﻳﮕﺮ.
ﻃﻰ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺩﻭﻡ ﺳﻪ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ،ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻭ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ
ﺷﻮﺭﻭﻯﺑﻪﻃﻮﺭﺭﺳﻤﻲﺍﻳﺮﺍﻥﺭﺍﺍﺷﻐﺎﻝ ﻛﺮﺩﻧﺪ.ﺍﮔﺮﭼﻪﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻭ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ
ﻫﻢ ﺣﺘﻰ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺷــﻐﺎﻝ ﺍﻳﺮﺍﻥ ،ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻣﻠﻰ ﻣــﺎ ﺭﺍ ﻟﻐﻮ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺍﻣﺎ
ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻟﻄﻤﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺷــﻐﺎﻝ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﻭﺱﻫﺎ ﺯﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻮﺍﺑﻖ
ﺩﺭﺩﻧﺎﻛﻰﻛﻪﻣﺎﺑﺎﺭﻭﺳﻴﻪﺩﺍﺷﺘﻴﻢ،ﺍﻳﺸﺎﻥﺷﺎﻳﺪﻧﻤﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪﻛﻪﺭﻭﺳﻴﻪ
ﺩﺭﻋﻴﻦﺑﻰﻃﺮﻓﻰﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦﻟﻄﻤﻪﺭﺍﺑﻪﻣﺎﺯﺩﻭﺑﺴﻴﺎﺭﻯﺍﺯﺷﻬﺮﻫﺎﻯﻛﺸﻮﺭ
ﺭﺍﺑﻤﺐﺑﺎﺭﺍﻥﻛﺮﺩﻭﺣﺘﻰﻣﻮﺭﺩﺍﻋﺘﺮﺍﺽﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻣﻠﻞﻣﺘﺤﺪﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺖﻭ
ﺩﺭﻧﻬﺎﻳﺖﻫﻢﺩﺭﻧﺘﻴﺠﻪﻓﺸﺎﺭﻫﺎﻳﻰﻛﻪﺁﻣﺮﻳﻜﺎﺑﻪﺷﻮﺭﻭﻯﻭﺍﺭﺩﻛﺮﺩﻧﺎﭼﺎﺭ
ﺷﺪ ﺧﺎﻙ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﻛﻨﺪ .ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﻢ ﺍﻳﻦ ﭼﻪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻰ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ
ﻣﻴﺮﺍﺙﻓﺮﻫﻨﮕﻰﺩﺍﺭﺩ.ﻣﻦﺗﺼﻮﺭﻣﻲﻛﻨﻢﺁﻗﺎﻯﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ
ﺑﺎﻃﺮﺡﺍﻳﻦﻣﻮﺿﻮﻉﻳﻚﻣﻮﺝﺟﺪﻳﺪﺍﻳﺠﺎﺩﻛﻨﻨﺪ.
ﺁﻳﺎ ﭼﻨﻴـﻦ ﻣﺴـﺎﻟﻪﺍﻯ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻋﻤﻠـﻰ ﺷـﻮﺩ؟ ﻳﻌﻨﻰ ﺍﮔﺮ
ﺷـﻜﺎﻳﺘﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻯ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠـﻰ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺩﻫﻴﻢ
ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻏﺮﺍﻣﺘﻰ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻴﻢ؟
ﺍﻳﻦ ﺷــﻜﺎﻳﺖ ﺑﺎﻳــﺪ ﺍﺯ ﻃﺮﻳــﻖ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻣﻮﺭﺧﺎﺭﺟﻪ ﺑﻪ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ
ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷــﻮﺩ ﻭ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﻫــﻢ ﻛﻤﻴﺘﻪﺍﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺮﺭﺳــﻰ ﭼﻨﻴﻦ
ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ ﺩﺍﺭﺩ .ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪﺍﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ 70ﺳﺎﻝ ﺍﺯ ﺁﻥ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ.
ﺁﻗﺎﻯ ﺭﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺪﺍﻡ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ
ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﺳــﺮﺯﻣﻴﻦ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﻪﺭﻏﻢ ﺑﻴﻄﺮﻓﻰ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﻗﺒﻼ ﻫﻢ ﺍﺷﺎﺭﻩ
ﻛﺮﺩﻡ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪﺍﻯ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩ .ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻯ ﻛﻪ ﺣﺘﻰ
ﭘﺎﺩﺷﺎﻩﻫﻠﻨﺪﻧﺎﭼﺎﺭﺷﺪﺑﻪﻟﻨﺪﻥﻓﺮﺍﺭﻛﻨﺪ.ﺩﺭﺣﺎﻝﺣﺎﺿﺮﻣﻤﻜﻦﺍﺳﺖﺍﻳﻦ
ﻣﻮﺿﻮﻉﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻃﺮﺡﺩﺍﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪﺍﻣﺎﻗﺎﺑﻠﻴﺖﺗﻌﻘﻴﺐﻧﺪﺍﺭﺩ.
ﭘﺲ ﻣﻲﺗـﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﻛـﻪ ﻃﺮﺡ ﺍﻳﻦ ﻣﺴـﺎﻟﻪ ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺟﻨﺒﻪ
ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ ﺩﺍﺭﺩ؟
ﺑﻠﻪ ،ﺁﻗﺎﻯ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﻣﻮﺝ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﺭﺍ ﻋﻠﻴﻪ ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ
ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺑﻴﻨﺪﺍﺯﺩ.
ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷـﻤﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻧﺒﻮﺩ ﺁﻗﺎﻯ ﺍﺣﻤﺪﻯ ﻧﮋﺍﺩ ﺑﻪ ﺟﺎﻯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ
70ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﺯﮔﺸـﺘﻪ ﺑﻪ 10-20ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺭﺟﻮﻉ
ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻏﺮﺍﻣﺖ ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻰ ﺭﺍ ﻃﻠﺐ ﻣﻲﻛﺮﺩ؟
ﻫﻴﭻ ﻣﺘﺠﺎﻭﺯﻯ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ 200ﺳــﺎﻟﻪ ﺩﻧﻴﺎ ،ﻏﺮﺍﻣﺘﻲ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ
ﻧﻜﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﭘﺲ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮﺩ ﻛﻮﻳﺖ ﻏﺮﺍﻣﺖ ﺟﻨﮕﻰ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ
ﻋﺮﺍﻕ ﮔﺮﻓﺖ ﭼﻴﺴﺖ؟
ﺍﺷــﺘﺒﺎﻩ ﻧﻜﻨﻴﺪ ،ﻋﺮﺍﻕ ﺑﻪ ﻛﻮﻳﺖ ﻫﻴﭻ ﻏﺮﺍﻣﺘﻰ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻜﺮﺩ ،ﺑﻠﻜﻪ
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ،ﻣﻮﺟﻮﺩﻯ ﻋﺮﺍﻕ ﺩﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺭﺍ ﺿﺒﻂ ﻭ ﺧﺴــﺎﺭﺕﻫﺎﻯ ﻛﻮﻳﺖ
ﺭﺍ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻛﺮﺩ .ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻓﺮﻕ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﻋﺮﺍﻕ ﺑﻪ ﭼﺎﻩﻫﺎﻯ ﻧﻔﺖ
ﻛﻮﻳﺖ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺯﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭ ﺍﺻﻠﻰ ﭼﺎﻩﻫﺎﻯ ﻧﻔﺖ
ﻛﻮﻳﺖ ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﻢ ﭘﻮﻝﻫﺎﻯ ﻋﺮﺍﻕ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﺸــﻮﺭ ﺭﺍ
ﺑﻠﻮﻛﻪ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺳﻬﻢ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ.
ﺑﺮﺍﻯ ﻃﺮﺡ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻏﺮﺍﻣﺖ ،ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺩﻭﻡ ﺑﻮﺩﻩ
ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻠﻞﻣﺘﺤﺪ ﻭ ﻫﻢ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞﻣﺘﺤﺪ ﻫﺮ ﺩﻭ
ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺘﺠﺎﻭﺯ ﻭ ﺁﻏﺎﺯﻛﻨﻨﺪﻩ ﺟﻨﮓ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﻫﻴﭻ
ﻛﺪﺍﻣﺸــﺎﻥ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴــﺘﻨﺪ ﻏﺮﺍﻣﺖ ﺟﻨﮕﻰ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ .ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ
ﺑﺎ ﺟﻨﮓ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻋﺮﺍﻕ ﻫﻢ ،ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤــﺪ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩ ﻋﺮﺍﻕ
ﺁﻏﺎﺯﻛﻨﻨﺪﻩ ﺟﻨﮓ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﻣﺎ ﻣﺎ ﻫﻢ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴــﺘﻴﻢ ﻏﺮﺍﻣﺖ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ.
ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﺟﺎﻯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮﻭﻳﻢ ﺳــﺮﺍﻍ 70ﺳــﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ
ﺑﺮﻭﻳﻢ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺍﺩﻋﺎﻯ ﺧﺴﺎﺭﺕ ﺟﻨﮕﻰ ﺍﺯ ﻋﺮﺍﻕ.
ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﻢ ﭼﻪ ﻛﺴــﺎﻧﻰ ﻧﻄﻖ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﻓﻜﺮ
ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺩﺭ ﻧﻄﻖ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ .ﺣﺘﻰ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ
ﻧﻄﻖ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪﺍﻯ ﮔﻨﺠﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻫﻢ ﺩﻗﺖ
ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﺮﺡ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﭼﻪ ﻋﻮﺍﻗﺐ ﻭ ﺗﺒﻌﺎﺗﻰ ﺩﺍﺭﺩ .ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ
ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺻﺤﺖ ﺩﺍﺭﺩ
ﻳﺎ ﺧﻴﺮ ﻭ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﺣﻘﻮﻗﻰ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺩﺍﺭﺩ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ .ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ
ﭘﻮﻝﻫﺎﻯ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻠﻮﻛﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺁﻥ ﻧﻤﻲﺭﻭﻳﻢ .ﻧﺰﺩﻳﻚ
14/5ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺩﻻﺭ ﺍﺯ ﭘﻮﻝﻫﺎﻯ ﻣﺎ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ 1358ﺗﺎ ﺑﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺩﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ
ﺑﻠﻮﻛﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺁﻥ ﻧﻤﻲﺭﻭﻳﻢ ،ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺧﺴﺎﺭﺕ 8ﺳﺎﻝ ﺟﻨﮓ
ﺑﺎ ﻋﺮﺍﻕ ﻧﻤﻲﺭﻭﻳﻢ ،ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﺴﺎﻟﻪﺍﻯ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻃﺮﻓﻤﺎﻥ ﺭﻭﺱﻫﺎ
ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺭﻭﺍﺑﻄﻰ ﻛﻪ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻣﻦ ﺗﺼﻮﺭ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﺑﺘﻮﺍﻥ
ﻛﺎﺭﻯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮﺩ.
ﮔﻔﺖ ﻭ ﮔﻮ ﺑﺎ ﺩﺑﻴﺮ ﺳﻤﻴﻨﺎﺭ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺟﻨﮓﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ
ﺳﻴﻠﻲ ﻧﻘﺪ ﺑﻪ ﺍﺯ ﺣﻠﻮﺍﻱ ﻧﺴﻴﻪ
ﺁﺭﺯﻭ ﺩﻳﻠﻤﻘﺎﻧﻲ
ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻯﻧﮋﺍﺩ ،ﺭﻳﺎﺳـﺖ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯﺍﺳﻼﻣﻲﺍﻳﺮﺍﻥ
ﺩﺭ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺍﺟﻼﺱ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺁﺏ ﻭ ﻫﻮﺍﻳﻰ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﺑﺎ ﺍﺷﺎﺭﻩ
ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﻛﺸـﻮﺭﻫﺎﻯ ﺑﺰﺭگ ﺍﺯ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﺎﺭﮔﺮﻭﻫﻰ ﺧﺒﺮ ﺩﺍﺩ
ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺍﺣﺼﺎﻯ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﻭﺍﺭﺩﻩ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ
ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺩﻭﻡ ،ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﺭﺳﻤﻲ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻏﺮﺍﻣﺖ
ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺟـﻊ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻰ ﺍﺭﺍﺋـﻪ ﻛﻨﺪ .ﺳـﻴﺪﻋﻠﻰ ﻣﻮﺟﺎﻧﻰ،
ﺩﺑﻴﺮ ﺳـﻤﻴﻨﺎﺭ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺩﻭﻡ ﻛﻪ ﺩﺭ
ﺳﺎﻝ 1380ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮﻛﺰ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺳﻰ ﻭﺯﺍﺭﺕ
ﺍﻣﻮﺭﺧﺎﺭﺟﻪ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﺷـﺪ ،ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻣﺎ ﺑـﺮﺍﻯ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﺍﻯ ﺩﺭ
ﭼﻨﺪ ﻭ ﭼﻮﻥ ﭼﺮﺍﻳﻰ ﺑﺮﭘﺎﻳﻰ ﺁﻥ ﻧﺸﺴﺖ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﻳﻰ ﺷﺪﻥ ﺍﻳﺪﻩ
ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻏﺮﺍﻣﺖ ﺑﻮﺩ.
ﺁﻳﺎ ﻭﻗﺘﻰ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1380ﻧﺸﺴﺖ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺟﻨﮓ
ﺟﻬﺎﻧـﻰ ﺩﻭﻡ ﺭﺍ ﺑﺮﮔـﺰﺍﺭ ﻣﻲﻛﺮﺩﻳﺪ ،ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺧﺴـﺎﺭﺍﺕ
ﻭ ﻏﺮﺍﻣﺖﻫـﺎﻯ ﻭﺍﺭﺩﻩ ﺑـﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﺘﻔﻘﻴـﻦ ﻧﻴﺰ ﻧﻈﺮ
ﺩﺍﺷﺘﻴﺪ؟
ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﻮﺍﻝ ،ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻛﻪ ﭼﺮﺍ ﺍﻳﺮﺍﻥ
ﺍﺷﻐﺎﻝ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻴﻄﺮﻓﻰ ﺁﻥ ﻧﻘﺾ ﺷﺪ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻣﻨﻈﺮ ﺣﻘﻮﻗﻰ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ
ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻗﺎﺋﻞ ﺷــﻮﻳﻢ .ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺪﺧﻞ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﺍﺳﺖ .ﻣﺎ
ﺑﺮﺍﻯ ﺳﻤﻴﻨﺎﺭ ﻳﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﻫﺪﻑﮔﺬﺍﺭﻯ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻳﻢ ﻛﻪ
ﺑﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﺍﺯ ﺑﻌﺪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺣﻘﻮﻗﻰ ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ
ﺑﻴﻄﺮﻓﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ ﺩﺭ ﺑﺎﻣﺪﺍﺩ ﺳﻮﻡ ﺷﻬﺮﻳﻮﺭ
1320ﻧﻘﺾ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ .ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻧﻈﺎﻡ ﺩﻳﻜﺘﺎﺗﻮﺭﻯ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ
ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ،ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩ ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺳﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪﺭﻏﻢ ﻫﺸــﺪﺍﺭﻫﺎﻯ ﻣﺘﻌﺪﺩ
ﻭ ﻳﺎﺩﺩﺍﺷــﺖﻫﺎﻯ ﺭﺳــﻤﻲ ﻛﻪ ﺭﻭﺱ ﻭ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ﺑﻪ ﻛﺮﺍﺕ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺘﻘﻦ ﺣﻘﻮﻗﻰ ﻛﻤﺘﺮ ﺩﺍﺩ .ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ
ﺗﺎ ﺑﺎ ﺍﺗﻜﺎ ﺑﻪ ﻣﻔﺎﺩ ﺍﻳﻦ ﻳﺎﺩﺩﺍﺷــﺖﻫﺎ ﻭ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺭﻭﻳﻪﻫﺎﻯ ﺣﻘﻮﻗﻰ
ﺑﻌﺪﻯ ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺒﺪﺍﺭﻯ ﺍﺯ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭ ﻧﻘﺾ ﺳﻴﺎﺳــﺖ
ﺑﻴﻄﺮﻓﻰ ﺍﻋﻼﻡ ﺷﺪﻩ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﻛﻨﻨﺪ .ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﻜﺘﻪﺍﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﺳﺮﺭﻳﺪﺭ ﺑﻮﻻﺭﺩ ،ﺳﻔﻴﺮ ﻭﻗﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ ﺧﺎﻃﺮﺍﺗﺶ» ،ﺷﺘﺮﻫﺎ
ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻭﻧﺪ« ﺑﻪ ﺁﻥ ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﺷﻮﺭﻭﻯ ﻭ
ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﻡ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﻣﺴﺘﺸﺎﺭﺍﻥ ﺁﻟﻤﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ
ﻭ ﻫﻤﻜﺎﺭﻯ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﻪ ﻭﺭﻭﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ
ﺟﺒﻬﻪ ﻣﺘﺤﺪﻳﻦ ﺑﻮﺩ .ﻣﺘﺎﺳــﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺩﻗﺖ ﭘﺎﺳﺦ
ﻓﻨﻰ – ﺣﻘﻮﻗﻰ ﺩﺍﺩﻩ ﻧﺸﺪ ،ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮﺧﻰ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ
ﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭﻯﻫﺎ ﻭ ﻣﻮﺿﻌﮕﻴﺮﻯﻫﺎﻯ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺭﺍ ﺟﺪﻯ ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ
ﻭﻗﺘﻰ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﺷﻮﺭﻭﻯ ﺍﺯ ﺷﻤﺎﻝ ﻭ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ﺍﺯ ﺟﻨﻮﺏ
ﻭ ﻏﺮﺏ ﻣﺮﺯﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭﻧﻮﺭﺩﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺮ ﺑﺎﺩ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ.
ﻣﺎ ﺑﺎ ﺳﻤﻴﻨﺎﺭﻯ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﺍﺷﺘﻴﺪ ﺩﺭ ﺗﻼﺵ ﺑﻮﺩﻳﻢ ﺑﻪ ﺍﺑﻌﺎﺩ
ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﻢ ،ﭘﺲ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﺳﻮﺍﻝ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ
ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺧﺴــﺎﺭﺍﺕ ﻭ ﻏﺮﺍﻣﺖ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪﺍﻯ ﭘﺲ ﭼﺮﺍ ﺷـﻤﺎ
ﻭﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻮﺭﻭﻯ ﻭ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺭﺍ
ﻣﺜﺎﻝ ﻣﻲﺯﻧﻴـﺪ ،ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻧﻴﺮﻭﻯ ﻓﺎﺋﻖ ﺟﻨﮓ ،ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻮﺩ
ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﻛﺮﺩﻧﺪ؟
ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﺭﺳﺘﻰ ﺩﺍﺷــﺘﻴﺪ ،ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻳﻚ ﺑﺤﺚ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻇﺮﻳﻒ ﻭ ﺩﻗﻴﻘﻰ
ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ .ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺳــﻮﻡ ﺷﻬﺮﻳﻮﺭ 1320ﺑﺎ ﺍﺳﺘﺪﻻﻟﻲ
ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﻻ ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻡ ﺗﻮﺳــﻂ ﺩﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ﻭ ﺷــﻮﺭﻭﻯ
ﺍﺷﻐﺎﻝ ﺷﺪ .ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ ،ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﺗﺤﺖ ﺍﺷﻐﺎﻝ
ﻣﺤﺴﻮﺏ ﺷﺪ ﻭ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺭژﻳﻢ ﺍﺷﻐﺎﻟﻲ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻮﺩ
ﻧﻪ ﺁﻣﺮﻳــﻜﺎ ،ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻧﻴﺮﻭﻫــﺎﻯ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﻫﻔﺘﻪﻫﺎ
ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺷــﻐﺎﻝ ﻭ ﻧﻔﻰ ﺍﺳــﺘﻘﻼﻝ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﺧﺎﻙ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ
ﻭ ﺍﺭﺍﺿﻰ ﺗﺤﺖ ﺍﺷــﻐﺎﻝ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﺷــﻮﺭﻭﻯ ﻭ ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﻯ
ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺷــﺪﻧﺪ .ﺍﻣﺎ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳــﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ
ﺟﻨﮓ ﻭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﺑﻮﺩ .ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ
ﺍﺯ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎﺕ ﺯﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻰ ﻭ ﺯﻳﺮﺳــﺎﺧﺖﻫﺎﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭼﻮﻥ ﺟﺎﺩﻩﻫﺎ،
ﺧﻄﻮﻁ ﺁﻫﻦ ،ﻓﻀــﺎ ،ﺍﺭﺍﺿﻰ ﻭ ﺍﻣﺎﻛــﻦ ﻭ ﻓﺮﻭﺩﮔﺎﻩﻫﺎ ﻃﻰ ﺩﻭﺭﺍﻥ
ﺟﻨﮓ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﻣﻴﺰﺍﻥ
ﺑﻬﺮﻩﺑﺮﺩﺍﺭﻯ ﺭﺍ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺳــﭙﺲ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺍﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺭﺍ
ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮﺡﻫﺎﻯ ﺗﻮﺳــﻌﻪﺍﻯ ﻳﺎ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻯ ﭘﺲ ﺍﺯ
ﺟﻨﮓ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﺗﺎﺩﻳﻪ ﻛﻨﻨﺪ .ﺭﺋﻴﺲ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺍﻳﻦ ﻛﻤﻴﺴــﻴﻮﻥ ﺣﻤﻴﺪ
ﺳﻴﺎﺡ ﻛﻔﻴﻞ ﻣﻌﺎﻭﻥ ﻛﻞ ﻭﺯﺍﺭﺕﺧﺎﺭﺟﻪ ﻭﻗﺖ ﺑﻮﺩ.
ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳـﻦ ﻋﻤـﻼ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫـﺎ ﻏﺮﺍﻣﺖ ﺧـﻮﺩ ﺭﺍ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ
71
ﻫﻮﺍﭘﻴﻤﺎﻫﺎﻱ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ ﻓﺮﻭﺩﮔﺎﻩ ﺁﺑﺎﺩﺍﻥ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﻪ ﺧﻠﺒﺎﻧﺎﻥ ﺷﻮﺭﻭﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺑﻪ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﻃﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺑﻪ
ﺷﺮﻁ ﺗﻤﻠﻴﻚ 1945 -
ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ؟
ﺍﮔﺮ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺍﺯ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺑﺎ ﻭﺯﻥ ﺣﻘﻮﻗﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﻨﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ
ﺁﻧﻬﺎ ﺁﻥ ﭼﻴﺰﻯ ﺭﺍ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻛﻠﻤﺎﺗﻰ ﭼﻮﻥ ﺍﺟﺎﺭﻩﺑﻬﺎ،
ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺍﺳﺘﻬﻼﻙ ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻬﺮﻩﺑﺮﺩﺍﺭﻯ ﻳﺎﺩ ﻛﻨﻴﻢ .ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ
ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩﻡ ﺗﺼﻮﺭ ﺣﻘﻮﻗﻰ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﺗﺤﺖ ﺍﺷﻐﺎﻝ
ﻣﺘﺤﺪﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻛﻨﻮﻧﻰ ﺁﻗﺎﻯ ﺍﺣﻤﺪﻯﻧﮋﺍﺩ ﺩﺭ ﭘﻰ
ﺟﻤﻊﺁﻭﺭﻯ ﻣﺪﺍﺭﻙ ﻭ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺧﺴـﺎﺭﺍﺕ ﻭﺍﺭﺩﻩ ﻃﺮﺡ ﺷـﺪﻩ
ﺍﺳﺖ؟
ﻃﺒﻌﺎ ﺩﺭ ﺍﻳــﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺍﻃﻼﻋﻰ ﻧﺪﺍﺭﻡ .ﺍﻣﺎ ﻳﻘﻴﻨــﺎ ﺑﻴﻦ ﻃﺮﺡ ﺗﺎ ﺍﺟﺮﺍﻱ
ﻣﻨﻮﻳﺎﺕ ﺁﻗﺎﻯ ﺩﻛﺘﺮ ﺍﺣﻤﺪﻯﻧﮋﺍﺩ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺯﻳﺎﺩ ﺍﺳﺖ .ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ
ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎﻯ ﺧﻮﺑﻰ ﻧﺪﺍﺷــﺘﻴﻢ .ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻰ ﭼﻮﻥ ﻏﺮﺍﻣﺖ
ﻳﻚﻫﺰﺍﺭ ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺩﻻﺭﻯ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻋﻼﻡ ﻣﺘﺠﺎﻭﺯ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﺻﺪﺍﻡ
ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺭﻭﺷﻨﻰ ﺍﺳــﺖ .ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺟﺪﻯ ﻭﺍﺭﺩ
ﻓﺎﺯ ﺣﻘﻮﻗﻰ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻓﺎﺯ ﺳﻴﺎﺳــﻰ 598ﻧﺸﺪﻳﻢ ،ﻟﺬﺍ ﺍﺯ ﻣﻨﻈﺮ ﺣﻘﻮﻗﻰ
ﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺁﺗﺶﺑﺲ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻳﻢ .ﺍﻳﻦ ﻣﺜﺎﻝ ﺩﻗﻴﻘﺎ ﺩﺷــﻮﺍﺭﻯ ﺍﺟﺮﺍ
ﺷﺪﻥ ﻫﺮ ﻃﺮﺣﻰ ﺭﺍ ﻭﻟﻮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﻗﻮﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺟﺮﺍ ﺷﺪﻥ ﻧﻴﺰ ﺩﺍﺷﺘﻪ
ﺑﺎﺷﺪ ،ﻋﻴﺎﻥ ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ.
ﺑﻪ ﺑﺎﻭﺭ ﺷـﻤﺎ ﭼﺮﺍ ﻣـﺎ ﺑﻪﺭﻏﻢ ﻣﻮﺿـﻊ ﺣﻖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺳـﺨﻦ
ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﺩﺭ ﺗﺤﻘﻖ ﺣﻘﻮﻕ ﺧﻮﺩ ﺍﮔﺮ ﻧﮕﻮﻳﻴﻢ ﻧﺎﻣﻮﻓﻘﻴﻢ ،ﺑﺎﻳﺪ
ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﺑﺎ ﺩﺷﻮﺍﺭﻯ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ؟
ﺍﻳﻦ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷــﻤﺎ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻭﺟﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ .ﻧﺨﺴــﺖ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﮔﺎﻫﻰ
ﺩﺭ ﻣﺤﺎﺳــﺒﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺍﺷــﺘﺒﺎﻩ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ .ﺍﻳﻦ ﻳــﻚ ﻣﺜﺎﻝ ﻣﺨﺘﺺ
ﺑﻪ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﺯﻣــﺎﻥ ﻳــﺎ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺧﺎﺹ ﻧﻴﺴــﺖ .ﺑﺎﺭﻫــﺎ ﺭﻭﻯ ﺩﺍﺩﻩ
ﻧﻪ ﻗﺎﺟﺎﺭ ،ﻧﻪ ﭘﻬﻠﻮﻯ ﻭ ﻧﻪ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻳﺎ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﻣﻮﺿﻮﻋﺶ ﻧﻴﺴﺖ،
ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻠﻘﻴﺎﺕ ﻭ ﺣﺎﻻﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻣﺎﺳــﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ
ﻧﺎﺻﺤﻴﺤﻰ ﺭﺍ ﺳــﺒﺐ ﻣﻲﺷــﻮﺩ .ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﻤﻮﻧــﻪ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺍﻭﻝ
ﻣــﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺻﻠﺢ ﺩﻋﻮﺕ ﺷــﺪﻳﻢ ،ﻳﻌﻨــﻰ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺟﻬﺎﻧﻰ
ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑــﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﺳــﻬﻢ ﺑﺪﻫﺪ ،ﺍﻣﺎ
ﻫﻴﺎﺕ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﭼﻪ ﺧﻮﺍﺳــﺘﻪﺍﻯ ﺑﻪ ﻭﺭﺳــﺎﻯ 1919
ﺭﻓﺖ .ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎﻭﺭ ﻧﻜﻨﻴﺪ ﺍﻣﺎ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪﻩﺍﻳﻢ ﺑﺎ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ
ﺭﻭﻳﺎﻳﻰ ﺍﻋﺎﺩﻩ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ 17ﺷــﻬﺮ ﻗﻔﻘــﺎﺯ! ﺍﻳﻦ ﺩﻗﻴﻘﺎ ﻣﺼﺪﺍﻕ
ﺍﺷــﺘﺒﺎﻩ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻰ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺳــﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻣﺪ .ﻋﺎﻣﻞ
ﺩﻭﻡ ﻓﻘﺪﺍﻥ ﺗﻮﺍﻥ ﺟﺪﻯ ﺩﺭ ﺗﻨﻈﻴــﻢ ﻟﻮﺍﻳﺢ ﺣﻘﻮﻗﻰ ﻭ ﺟﻤﻊﺁﻭﺭﻯ
72
ﻣﺴــﺘﻨﺪﺍﺕ ﺩﻋﺎﻭﻯ ﺣﻘﻪ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﺍﺳــﺖ .ﻣﻦ ﺑﺎﺯ ﻣﺠﺒﻮﺭﻡ ﻣﺜﺎﻝ
ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﻴﺎﻭﺭﻡ .ﺩﺭ ﺧﺎﻃﺮ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺩﻋﺎﻭﻯ ﻣﺎ ﺍﺳــﺘﺮﺩﺍﺩ
ﺷــﺎﻩ ﻭ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﺍﻭ ﺑﻪﺩﻟﻴﻞ ﺍﺗﻬﺎﻣﺎﺗــﻰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺍﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ
ﻃﺮﺡ ﺷــﺪ .ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺠﺮﺍﻯ ﻃﺮﺡ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳــﺖ ﻣﺎ ﺻﺮﻓﺎ
ﺩﺭ ﺳﻄﺢﺳﻴﺎﺳــﻰ – ﺗﺒﻠﻴﻐﻰ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪ ﻭ ﻭﺍﺭﺩ ﻓﺎﺯ ﺣﻘﻮﻗﻰ ﻧﺸﺪ،
ﻧﺘﻴﺠــﻪ ﻧﺪﺍﺩ .ﺍﮔﺮ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧــﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﻗﻀﺎﻭﺕ ﻭ ﻣﻘﺎﻳﺴــﻪ ﻛﻨﻴﻢ
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺩﭼــﺎﺭ ﻳﻚ ﺿﻌﻒ ﻫﺴــﺘﻴﻢ .ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻯ ﻣﺘﻌﺪﺩﻯ
ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﻰ ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ ﺷــﺎﻫﺪ ﺑﻮﺩﻳﻢ ﻛﻪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭﻳﻪﻫﺎ
ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﻮﻓﻖ ﺷــﺪﻧﺪ .ﻣﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﺷــﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ
ﻣﻴﻠﻮﺳﻮﻳﭻ ﻳﺎ ﺣﺘﻰ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ ﺻﺪﺍﻡ ﺩﺭ ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﻰ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ
ﺟﻠﺐ ﻣﻲﻛﻨﻢ .ﺣﺘﻰ ﺍﮔﺮ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺍﺯ ﺭﻭﻳﻪﻫﺎﻯ ﻏﻴﺮﻣﺮﺳﻮﻡ ﻧﻴﺰ ﻳﺎﺩ
ﻛﻨﻴﻢ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻴﺪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮﻯ ﺍﻭﺟﺎﻻﻥ ﺭﺍ ﻭﺍﻗﻊﺑﻴﻨﺎﻧﻪ
ﺗﺤﻠﻴــﻞ ﻛﻨﻴﺪ .ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺧﻼﻑ ﺭﻭﻳﻪ ﻭ ﻧﺰﺍﻛﺖ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻮﺩ
ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﺑﻪ ﺩﺳــﺘﺎﻭﻳﺰﻫﺎﻯ ﺣﻘﻮﻗﻰ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﻣﺎﻧﻊ ﺑﺎﻻﮔﺮﻓﺘﻦ
ﺍﻋﺘﺮﺍﺿﺎﺕ ﻳﺎ ﻟﻄﻤﻪ ﺑﻪ ﭼﻬﺮﻩ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺷﻮﺩ.
ﺩﺭ ﺷـﺮﺍﻳﻂ ﻛﻨﻮﻧﻰ ﺁﻳـﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺩﺭ ﻣﺴـﻴﺮ
ﺩﺭﺧﻮﺍﺳـﺖ ﻏﺮﺍﻣﺘﻰ ﻛﻪ ﺁﻗﺎﻯ ﺍﺣﻤﺪﻯﻧـﮋﺍﺩ ﻃﺮﺡ ﻛﺮﺩﻧﺪ،
ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ؟
ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻧﺸــﻮﺩ ،ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﻋﺮﺏﻫﺎ ﻃﻰ
ﺍﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ »ﻣﺴــﺘﻌﺒﺪ« ﺍﺳــﺖ ،ﺧﺎﺻﻪ ﺁﻧﻜﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺩﺭ
ﺑﺪﺍﻳﺖ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻃﺮﺍﺣﻰﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﭼﻮﻥ ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ
ﺷﻜﻞﮔﻴﺮﻯ ﺭﺧﺪﺍﺩﻫﺎﻯ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻫﻢ ﻛﻤﺘﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺭﻳﻢ.
ﻣﺜﻼ؟
ﻣﺜﻼ ،ﺗﺎﺩﻳﻪ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﻭﺍﺭﺩﻩ ﺍﺯ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺧﻮﺩﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﭘﻴﺸﻪﻭﺭﻯ
ﺩﺭ ﺁﺫﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻥ ﻛــﻪ ﺑﺎ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻨــﮓ ﺩﻭﻡ ﺭﻭﻯ ﺩﺍﺩ.
ﺑﻪﻧﻈﺮﻡ ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﺳــﺘﻪ ﻣﻴﺴﺮﺗﺮ ﺍﺳــﺖ ،ﺿﻤﻦ ﺁﻧﻜﻪ ﻳﻚ ﺑﻌﺪ
ﻗﻮﻯ ﻣﻠــﻰ ﻭ ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻯ ﺑﻴﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﺁﺫﺭﻯﺯﺑﺎﻥ ﻣــﺎ ﻫﻢ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﻓﺰﻭﻥ
ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺎﺕ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺎﺯ ﺷــﺪﻥ ﺁﺭﺷــﻴﻮﻫﺎﻯ ﺭﻭﺳﻰ ﻭ ﺁﺫﺭﻯ
ﻣﺴــﺘﻨﺪﺍﺕ ﻗﻮﻯﺍﻯ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺍﺳــﺖ .ﺍﮔﺮ ﺷــﻮﺭﻭﻯ ﻳﺎ ﺭﻭﺳﻴﻪ
ﻣﺪﻋﻰ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﻡ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﺘﺤﺪﻳﻦ ﺑﺎ ﺁﻟﻤﺎﻥ
ﻫﻤﻜﺎﺭﻯ ﺩﺍﺷــﺖ ،ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻣﺴﺘﻤﺴﻜﻰ ﺳﻴﺴــﺘﻢ ﺗﺠﺰﻳﻪﻃﻠﺒﺎﻧﻪ
ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺕﻫﺎﻯ ﻓﺮﻗﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺳﻤﻴﺖ ﺷــﻨﺎﺧﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻃﻼﻉ ﺍﺯ ﺗﺨﺮﻳﺐ
ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﺯﻳﺮﺳــﺎﺧﺘﻰ ﺁﺫﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻥ ﺗﻮﺳــﻂ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻓﺮﺍﺭ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ
ﭘﻨﺎﻩ ﺩﺍﺩ؟ ﺣﺘﻰ ﻫﻮﺍﭘﻴﻤﺎﻫﺎﻯ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﻛﻪ ﺧﻠﺒﺎﻧﺎﻥ ﻓﺮﻗﻪ ﺑﻪ ﺷــﻮﺭﻭﻯ
ﻣﻨﺘﻘــﻞ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺭﺍ ﺑﺪﻭﻥ ﺑﻴﻢ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻗــﺐ ﺣﻘﻮﻗﻰ ﺁﻥ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ؟
ﺍﻳﻨﺠﺎﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻨﻄﻖ ﺍﻳﻦ ﻣﺜﻞ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ »ﺳﻴﻠﻰ
ﻧﻘﺪ ﺑﻪ ﺍﺯ ﺣﻠﻮﺍﻯ ﻧﺴﻴﻪ« ﻣﻌﻨﺎﻯ ﺑﻴﺸﺘﺮﻯ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﻣﺎ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ
ﻭ ﻏﺮﺍﻣﺖﻫﺎﻯ ﻧﻘﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺍﺭﻳﻢ
ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻭﺻﻮﻝ ﻛﻨﻴﻢ.
ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻴﺪ ﻣﺜﺎﻝ ﺑﺰﻧﻴﺪ؟
ﺑﻠﻪ ،ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷــﺪ ﻏﺮﺍﻣﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺻﺪﺍﻡ ،ﻳﺎ ﻏﺮﺍﻣﺖ
ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﺍﻧﮕﺎﺷــﺘﻦ ﻣﻔﺎﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻣﺸــﺘﺮﻙ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﺩﻫﻪ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻛﺸــﻮﺭ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﺷــﺪ ﻭ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻧﻴﺰ ﺗﺼﻮﻳﺐ
ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺁﻥ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻗﺪﺍﻣﻲ ﻛﻨﺪ،
ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻃﻰ ﺳﻰ ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ ﺷــﻮﺍﻫﺪ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺍﺯ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﺍﻧﮕﺎﺷﺘﻦ
ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭼﻮﻥ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺗﻜﻨﻴﻜﻰ ﻭ ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻰ ﺍﺯ ﺻﺪﺍﻡ ﻧﻤﻮﺩ ﻳﺎﻓﺘﻪ
ﺍﺳﺖ .ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﻋﺪﻡ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﻯ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺍﻟﺠﺰﺍﻳﺮ
ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﺳﺖ.
ﺑـﻪ ﺑﺎﻭﺭ ﺷـﻤﺎ ﺗﺼﻤﻴـﻢ ﺍﻳـﺮﺍﻥ ﺑـﺮﺍﻯ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺧﺴـﺎﺭﺍﺕ ﻭ
ﻏﺮﺍﻣﺖﻫﺎﻯ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﻡ ﺩﺭ ﺷـﺮﺍﻳﻂ ﻓﻌﻠﻰ ﭼـﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮﻯ ﺩﺭ
ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺮ ﺟﺎﻯ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻧﻬﺎﺩ؟ ﺁﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ
ﺑﻪ ﻣﺸـﻜﻼﺕ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻏﺮﺏ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺍﻓﺰﻭﺩ ﻳﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻳﻚ
ﺧﻴﺰﺵ ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻯ ﺩﺭ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎ ﻭ ﻣﻠﺖﻫﺎ ﺍﺯ
ﻓﺎﺗﺤﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻰﺩﻭﻡ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ؟
ﺑﻪﻧﻈﺮﻡ ﺗﺎﺛﻴﺮﻯ ﺭﻭﻱ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﻛﻨﻮﻧﻰ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ،
ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻧﻜﻨﻴــﻢ ﻣﺎ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ .ﻧﻘﺪ ﻛﺮﺩﻥ
ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﺴــﻴﺮ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﻓﻬﻢ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻣﺤﻘﻖ
ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷــﺪ .ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻰ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻡ ﻣﺸــﻜﻼﺕ ﻛﻨﻮﻧﻰ ﺑﺎ ﻏﺮﺏ
ﻛﻪ ﻣﺼﺎﺩﻳﻖ ﻋﻴﻨﻰ ﺩﺍﺭﺩ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺩﺑﻴــﺎﺕ ﻣﺘﺎﺛﺮ ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ
ﺷﺪ .ﺍﻣﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﻮﻻﺕ ﺍﮔﺮ ﺣﺮﻓﻪﺍﻯ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﻗﺪﺭﺕ
ﭼﺎﻧﻪﺯﻧﻰ ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﺑﺎ ﺑﻴﺪﺍﺭ ﺳــﺎﺧﺘﻦ ﻭﺟﺪﺍﻥ
ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻃﺮﻑﻫــﺎﻯ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻫﺪ .ﺿﻤــﻦ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺧﺎﺹ – ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﻭ ﻏﺮﺍﻣﺎﺕ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﻡ ﺟﻬﺎﻧﻰ – ﺩﻳﮕﺮ
ﻏــﺮﺏ ﺗﻨﻬــﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﺎ ﻧﻴﺴــﺖ ،ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤﺴــﺎﻳﻪ ﻣﻬﻤــﻲ ﻳﻌﻨﻰ
ﺭﻭﺳــﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻧﻮﻋﻰ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﺷــﻜﻮﺍﺋﻴﻪ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺑﺨﺶ
ﭘﺎﻳﺎﻧﻰ ﺳــﻮﺍﻝ ﺷــﻤﺎ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽ ﺗﻨﻬﺎ ﻭﻗﺘﻰ ﻣﻴﺴﺮ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ
ﺩﺭ ﻃﻰ ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﻴﺮ ﻣﻮﻓﻖ ﺷــﻮﻳﻢ .ﻣﺜﻼ ﻭﻗﺘﻰ ﻣــﺎ ﺩﺭ ﻣﻠﻰ ﻛﺮﺩﻥ
ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﻣﻮﻓﻖ ﺷــﺪﻳﻢ ﻣﺼﺮ ﺗﺄﺳﻰ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺳــﻮﺋﺰ ﻣﻠﻰ ﺷﺪ ﻳﺎ
ﺗﻴﭗ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻫﺎﻯ ﻧﻔﺘﻰ ﺩﺭ ﻋﺮﺑﺴــﺘﺎﻥ ﭘﻨﺠﺎﻩ – ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺷــﺪ .ﺩﺭ
ﺁﺧﺮ ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﻛﻨﻢ ﻭ ﺁﻥ ﻣﺤﺎﺳــﺒﻪ ﺳﻮﺩ
ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺍﺳــﺖ .ﺍﮔﺮ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻯ ﺳــﻨﮕﻴﻦ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ
ﻳﻘﻴﻨﺎ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﻟﮕﻮﺑﺮﺩﺍﺭﻯ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﻏﺒﺘﻰ ﻧﺸــﺎﻥ ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺍﺩ.
ﺑﻪﻋﻨــﻮﺍﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﻻﻥ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺩﻫﻪ ﺍﺳــﺖ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ
ﻭﺍﺭﺩ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻰ ﺷﻮﺩ .ﺑﻪ ﻗﺪﺭﻯ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺩﺭ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ
ﻫﺪﻑ ﺳــﻨﮕﻴﻦ ﻭ ﺯﻣﺎﻧﺒﺮ ﺷــﺪﻩ ﻛﻪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻧﻰ ﻛﻪ ﭼﻮﻥ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻓﻜﺮ
ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻓﺮﻭ ﺑﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺩﺭ ﺩﻫﻪ ﻫﺸﺘﺎﺩ
ﺣﺘﻰ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻯ ﻣﺪﻳﺘﺮﺍﻧﻪ ﺷــﻤﺎﻝ ﺁﻓﺮﻳﻘــﺎ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ
ﺗﻤﺎﻳﻞﺑﻴﺸــﺘﺮﻯﺑﺮﺍﻯﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻰﺷــﺪﻥﻧﺸــﺎﻥﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ.
ﺷـﻤﺎ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺩﻫﻪ ﻗﺒـﻞ ﺑﺎﻧﻰ ﺳـﻤﻴﻨﺎﺭ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠـﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ
ﺟﻨﮓﺟﻬﺎﻧـﻰ ﺩﻭﻡ ﺑﻮﺩﻳـﺪ ﺍﺯ ﺷـﻨﻴﺪﻥ ﺗﺼﻤﻴـﻢ ﻭ ﺍﻳـﺪﻩ
ﺁﻗﺎﻯﺍﺣﻤﺪﻯﻧﮋﺍﺩﺩﺭﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻦﺑﻪﻣﻘﻮﻟﻪﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕﺍﺯﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻯ
ﺑﺰﺭگﭘﺲﺍﺯﺟﻨﮓﭼﻪﺍﺣﺴﺎﺳﻰﭘﻴﺪﺍﻛﺮﺩﻳﺪ؟
ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺪﻩ ﺑﺎ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺳــﻬﻴﻢ ﻧﺒﻮﺩﻡ .ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺩﺭ
ﺍﺑﺘﺪﺍ ﮔﻔﺘﻢ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 80ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺘﻴﻢ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎﻥ
ﻣﺎ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻳﺎ ﺳــﺎﻝﻫﺎﻯ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺟﻨــﮓ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﻭﻟﺖ
ﻭ ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎﻯ ﺣﺎﺩﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ – ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻏﺎﻓﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ
ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﺸــﺮﻳﺢ ﻣﻮﺿﻊ ﺑﻴﻄﺮﻓــﻰ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻛﻨﻴﻢ .ﺍﻣﺎ ﺣﺎﻻ ﻛﻪ ﺷــﻤﺎ
ﺍﻳﻦ ﭘﺮﺳــﺶ ﺭﺍ ﻃﺮﺡ ﻛﺮﺩﻳﺪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﻡ ﻧﻈﺎﻡ
ﺣﻘﻮﻗﻰ – ﺍﺳﻨﺎﺩﻯ ﻣﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺗﺠﺎﻭﺯ
ﺑﻪ ﺧﺎﻙ ﻣﻴﻬﻦ ﻛﻪ ﻣﺘﺎﺳــﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻛﺮﺍﺕ ﺩﺭ ﺳــﺪﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺗﻔﺎﻕ
ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﻣﻮﻓﻖ ﺷــﻮﺩ .ﺍﻟﺒﺘــﻪ ﻛﻤﺎﻛﺎﻥ ﻣﻌﺘﻘﺪﻡ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺧﺴــﺎﺭﺍﺕ
ﺻﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺳــﻘﻒ ﻳﻚﻫــﺰﺍﺭ ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺩﻻﺭ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺷــﺮﺍﻳﻂ
ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺤﻘﻖ ﺷﺪﻥ ﻫﻤﻪ ﺷﻘﻮﻕ 598ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺷﻮﺩ
ﺑﺮ ﺍﺭﻗﺎﻡ ﻛﻢﺍﻫﻤﻴﺖ ﺭﺟﺤــﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ،ﺧﺎﺻﻪ ﺁﻧﻜﻪ ﺑﻪﺩﻟﻴﻞ ﺣﻤﺎﻳﺖ
ﻫﻤــﻪ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺍﺯ ﺻﺪﺍﻡ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺜــﻞ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﻡ ﺩﺍﻣﻨﻪ
ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑــﻪ ﺭژﻳﻢ ﻓﺮﻭ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ ﺷــﻮﺭﻭﻯ ﻭ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ
ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺷــﺪ.
ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭﺟﻨﮓﺩﺍﺧﻠﻲﻳﻤﻦ
ﻫﺮﺍﺱ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺍﺯ
ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﻣﻴﺎﻧﻪﺭﻭ
ﻛﺮﻳﻢ ﺟﻌﻔﺮﻱ
ﺟﻨﮓ ﺩﺭ ﻳﻤﻦ ﻓﺼﻠﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﭘﺸﺖﺳــﺮ ﮔﺬﺍﺷﺖ ﺗﺎ ﺩﺭ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ
ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱﻫﺎﻱ ﺧﻮﻧﻴﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺭﺗﺶﻫﺎﻱ ﻋﺮﺑﻲ ﻭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﻱ
ﺍﺯ ﺷﺒﻪﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﺩﺭ ﺷﻤﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺰﺩﻳﻜﻲ ﻣﺮﺯﻫﺎﻱ
ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ .ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﺻﺪﻫﺎﻫﺰﺍﺭ ﺁﻭﺍﺭﻩ
ﻭ ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﻛﺸﺘﻪ ﻭ ﺯﺧﻤﻲ ﺩﺭ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ،ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﺭﺍ
ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤﻦ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻧﺎﺭﺿﺎﻳﺘﻲﻫﺎﻱ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺍﻣﻦ ﺯﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺟﻨﮓ ﺩﺭ ﻳﻤﻦ ﻛﻪ ﺷﺸــﻤﻴﻦ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺭﺗﺶ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﻭ
ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﻣﻌﺘﺮﺽ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻋﻠﻲ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺻﺎﻟﺢ ﺍﺳﺖ
ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﭘﻨﺞ ﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺭﻭﻧﺪ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﻛﻪ
ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻳﻤﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺭﻭﺩ ،ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ
ﺑﺎ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺎﺯﻩﺍﻱ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ
ﺟﻨﮕﻲ ﻓﺮﺍﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻱ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﻋﻤﻼ ﺟﻨﮓ ﻳﻤﻦ ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ
ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺁﺧﺮ ﺁﻥ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﻋﻤﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﻭﻝ :ﺩﺭ ﺍﻳــﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻨﮓ ﺭﺍ ﺟﻨﮕﻲ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻭ
ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺮﺷــﻤﺮﺩ ،ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺭﺗﺶ ﻳﻤﻦ ﻭ ﺷﺒﻪﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ
ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﺩﺭ ﺍﺳــﺘﺎﻥ ﺻﻌﺪﻩ ﻭ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺳــﺘﺎﻥﻫﺎﻱ ﻫﻤﺠﻮﺍﺭ ﺁﻥ ﺍﺩﺍﻣﻪ
ﺩﺍﺷــﺖ .ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺍﻳــﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻪ ﺷــﻤﺎﺭ ﻣﻲﺭﻓﺖ ﺍﻣﺎ ﺍﺭﺗﺶ
ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻏﻴﺮﺭﺳﻤﻲ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱﻫﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺭﺗﺶ
ﻳﻤﻦ ﺭﺍ ﻳﺎﺭﻱ ﻣﻲﻛﺮﺩ.
ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺩﻭﻡ :ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺩﺭ ﺑﻌﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻱ ﺟﻨﮓ ﻣﻲﮔﻨﺠﺪ .ﺩﺭ
ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺍﺭﺗﺶ ﻳﻤﻦ ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪ ﺑﺮ ﺷﺒﻪﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﻓﺎﻳﻖ ﺁﻳﺪ
ﻭ ﻗﺼﺪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻧﺠﻲﻫﺎﻱ ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻱ
ﺩﺍﺷﺖ؛ ﻋﺮﺑﺴــﺘﺎﻥ ﺳﻌﻮﺩﻱ ﻭ ﻳﻤﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﺼﺮ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ
ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱﻫﺎ ﺷــﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭ ﺟﻨﮓ ﺭﺍ ﻭﺍﺭﺩ ﻋﺮﺻﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻱ
ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﻋﺪﻡ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ
ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻋﻠﻲ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﺎ ﺣﻮﺛﻲﻫﺎ ﻭﺍﺭﺩ
ﻣﺬﺍﻛﺮﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷــﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪ .ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﻱ
ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻴﺰ ﺍﺭﺗﺶ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻏﻴﺮﺭﺳــﻤﻲ ﻭ ﺑﺎ
ﭘﺮﭼﻢ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱﻫﺎ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩﺍﺷﺖ.
ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳـﻮﻡ :ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻴﺰ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺷﺮﻭﻉ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ
ﻳﻤﻦ ﻳﻚ ﻣﺎﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺭﺳﻤﻲ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ،ﺍﺭﺩﻥ ﻭ ﻣﺼﺮ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ
ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻭ ﺭﺍﺿــﻲ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﻓﻜﺎﺭ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺧﻮﺩ
73
ﻧﺸــﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺭﺳﻤﻲ ﻭﺍﺭﺩ ﺑﺎﺯﻱ ﺷﺪﻩ ﺗﺎ ﺷــﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻋﻨﺼﺮ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻭ
ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﻳﻚﺳــﻮ ﻭ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺳــﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮ ﺭﻭﻧﺪ ﺟﻨﮓ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ .ﺧﺒﺮ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺭﺳﻤﻲ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ
ﺟﻨﮓ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷــﺪ ﻛﻪ ﺍﺧﺒﺎﺭﻱ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱﻫﺎ ﻭ ﻣﻴﺎﻧﺠﻲﮔﺮﻱ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ.
ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻣﺸﺎﺭﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱﻫﺎ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺧﺎﺻﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛
ﺍﻫﺪﺍﻓﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺗﻌﺮﻳﻒ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪﺕ ﺍﺯ ﻳﻚﺳﻮ ﻭ ﻛﻮﺗﺎﻩﻣﺪﺕ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺩﻳﺪ.
ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺟﻬﺎﺩﻱ ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﺮﺯﻫﺎﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺧﺘﻼﻑ
ﺑﺎ ﻳﻤﻦ ﺑﻮﺩ ﺳــﺮﻛﻮﺏ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺩﺭﺍﺯ ﻣﺪﺕ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺍﻳﻦ ﻛﺸــﻮﺭ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻱ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺑﻪﻧﻈﺮ
ﻣﻲﺭﺳﺪ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎ ﺍﺯ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻭ ﺭﺳﻤﻲ ﺩﺭ ﺟﻨﮕﻲ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺩﺍﺭﺩ .ﺩﺭ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻭ
ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺍﻳﻦ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺫﻳﻞ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩ:
-1ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻣﺸﺎﺭﻛﺖ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ
ﻫﻮﺍﭘﻴﻤﺎﻫﺎﻱ ﺑﺪﻭﻥ ﺳﺮﻧﺸــﻴﻦ ﺑﻪ ﻃﺮﻑ ﻳﻤﻨﻲ ﻭ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﺮﺩ .ﺍﻳﻦ ﻛﻤﻚﻫﺎ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ
ﻣﻘﺎﻣــﺎﺕ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ،ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﻱ ﺧﻮﺩ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴــﺖ ﻣﻮﺍﺯﻧﻪ ﻗﻮﺍ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺯﺩﻩ ﻭ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻴﺸــﺮﻭﻱ
ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﻣﻬﺎﺟﻢ ﻋﺮﺑﻲ ﻭ ﻣﺪﺍﻓﻌﺎﻥ ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﺷــﻮﺩ .ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻮﺩ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﻭ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﻨﮓ ﺭﺍ
ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺍﻟﺤﻮﺛﻲﻫﺎ ﺭﺍ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺍﺯ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺭﻭﺍﻧﻲ ﺟﺒﻬﻪ
ﻣﻬﺎﺟﻢ ﺭﺍ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ.
-2ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺗﺌﻮﺭﻱﻫﺎﻱ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﺍﻣﻨﻴﺘﻲ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﺎﻧﻮﻥﻫﺎﻱ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ
ﻭ ﺳﻮﻣﺎﻟﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺭﺍ ﺑﻪﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺍﺯ ﺧﻼﻝ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﻧﻈﺎﻣﻲ
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﻨﻴﺪ .ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺮ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﺎﻟﺒﺎﻥ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮﺩ ،ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺷﺪ
ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﻩ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺩﺭ ﻳﻤﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﻧﻘﺶ ﻃﺎﻟﺒﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ
ﻛﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺷــﺪ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﺿﺪﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺭﺍﻩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﻜﻨﻲﮔﺰﻳﻨﻲ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻛﻨﺪ؛
ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺳﺖ ﻛﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎ ﺩﺭﺻﺪﺩ ﺁﻥ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﻧﻮﻥ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺧﺎﻣﻮﺵ ﻛﻨﻨﺪ.
-3ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎ ﻣﺒﻨﻲﺑﺮ ﻧﺎﺗﻮﺍﻧﻲ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺍﺭﺗﺶﻫﺎﻱ ﻋﺮﺑﻲ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩ .ﭘﻨﺞ ﻣﺎﻩ ﺍﺯ
ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ ﺍﺭﺗﺶ 700ﻫﺰﺍﺭ ﻧﻔﺮﻱ ﻳﻤﻦ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺳﻮ ﻭ ﺍﺭﺗﺶ ﭘﺮﺗﻌﺪﺍﺩ ﻭ ﻣﺠﻬﺰ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚﻫﺎﻱ ﻓﻨﻲ ﻣﺼﺮ ﻭ ﺍﺭﺩﻥ
ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻣﻲﮔﺬﺭﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺗﺶﻫﺎ ﻫﻴﭻ ﺩﺳﺘﺎﻭﺭﺩﻱ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦﺭﻭ ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩﺍﻥ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺩﺭﺻﺪﺩ ﺑﺮﺁﻣﺪﻧﺪ
ﺗﺎ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺍﺭﺩﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﺟﻨﮓ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮﺭﺕﻣﻤﻜﻦ ﺁﺑﺮﻭﻱ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺗﺶﻫﺎ ﻧﺮﻭﺩ.
-4ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎ ﺑﺮﺁﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻧﺸــﻮﺩ ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺕ ﺍﻣﻮﺭ ﺑﺮ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﺑﺎ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺷﺪﻥ
ﺟﻨﮓ ﻭ ﻓﺠﺎﻳﻌﻲ ﻛﻪ ﺍﺭﺗﺶﻫﺎﻱ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻧﺪ ﺭﻭﻧﺪ ﭘﻴﻮﺳــﺘﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﺍﻟﺤﻮﺛﻲﻫﺎ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ
ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻧﺪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻣﻲﺷﺪ.
-5ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻣﻴﺎﻧﻪﺭﻭ ﺷﻌﺎﺭﻫﺎﻱ ﺿﺪﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻭ ﺿﺪﺍﺳﺮﺍﺋﻴﻠﻲ ﺳﺮ ﻣﻲﺩﻫﺪ .ﺍﻳﻦ ﺷﻌﺎﺭﻫﺎ
ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪﻩ ﺗﺎ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺎ ﻧﺴﻞ ﺗﺎﺯﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﻣﺒﺎﺭﺯﺍﻥ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻛﻪ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻲ ﺍﺯ ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﻩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷﻮﺩ .ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻱﺍﻱ
ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳــﺪ ﺍﻓﺮﺍﻁﮔﺮﺍﻳﻲ ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﻩ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﻣﻴﺎﻧﻪﺭﻭ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺭﺍ
ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺟﻠﺐ ﻛﻨﺪ .ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺳﺖ ﻛﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎ ﺗﻼﺵ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﻤﻪﮔﻴﺮ ﺷﺪﻥ ﺗﻔﻜﺮ ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛﻨﻨﺪ
ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ﺷﻴﻌﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺧﻄﺮﺍﺗﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻤﭙﻴﻤﺎﻧﺎﻥ ﺳﻨﻲ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻛﻨﺪ.
-6ﺩﺭ ﺑﻌﺪ ﺍﺳــﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﺑﺮ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﻳﻦ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺪﻩ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﺯﻱ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ .ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺍﺧﺒﺎﺭﻱ ﻣﺒﻨﻲﺑﺮ ﺗﻼﺵ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺩﺭ ﺷﺎﺥ
ﺁﻓﺮﻳﻘﺎ ،ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺕ ﺑﺮﺧﻲ ﻃﺮﻑﻫﺎﻱ ﻣﺸﺨﺺ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺖ .ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ
ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﻌﺪ ﻣﺤﻠﻲ ﺧﺎﺭﺝ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺷــﻜﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻱ ﻭ ﻓﺮﺍﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻱ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺑﺪﻫﺪ؛ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎ
ﺩﺭﺻﺪﺩ ﺁﻥ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻛﺎﻧﻮﻥﻫﺎﻱ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺁﺑﺮﺍﻩ ﺩﺭﻳﺎﻱ ﺳﺮﺥ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺯﻋﻢ
ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﻓﻌﺎﻝ ﺍﺳﺖ ،ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ.
ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﺎﻻ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﻻﻳﻞ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺍﻓﺰﻭﺩ؛ ﺍﻣﺎ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳــﺪ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ
ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻭﺍﻗﻒ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ ﺟﻨﮕﻲ ﺍﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺭﺍﻫﻜﺎﺭ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﺭﺍﻫﻜﺎﺭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ
ﺯﺑﺎﻥ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ؛ ﺍﻣﺎ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﻩ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ
ﻣﻨﻮﻳﺎﺕ ﻭ ﺧﻮﺍﺳﺖﻫﺎﻱ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻭ ﺩﺭﻙ ﺁﻥ ﺍﻧﺪﻛﻲ ﺳﺨﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺳﺖ
ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺗﺮ ﺷﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﻋﺪﻡ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﻬﺎﺟﻤﺎﻥ ﺗﺎ ﺩﻭ ﻫﻔﺘﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ.
ﺍﺭﺗﺶ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﺳﺘﺎﻱ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎﺭﺍﻙ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ،ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﺍﺳﺖ 30ﻫﺰﺍﺭ
ﻧﻴﺮﻭﻱ ﺗﺎﺯﻩ ﻧﻔﺲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺭﺍﻫﻲ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴــﺘﺎﻥ ﻛﻨﺪ ،ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺯﻣﻴﻨﻲ ﻭﺍﺭﺩ ﻋﺮﺻﻪ ﻧﺒﺮﺩ ﻳﻤﻦ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ
ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳــﺖ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﻭﻳﮋﻩ ﻫﻮﺍﺑﺮﺩ ﻭ ﻛﻤﺎﻧﺪﻭﻱ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺍﺭﺗﺶﻫﺎﻱ ﻋﺮﺑﻲ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺩﺭ
ﺟﻨﮓ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﺎﻛﺴﺎﺯﻱ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺣﺴﺎﺱ ﺍﺳﺖ.
ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻳﻤﻦ ﻭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﺍﮔﺮ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ 9ﺳﺎﻝ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ
ﺗﻤﺎﻡ ﻋﻴﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴــﺘﺎﻥ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺳﺮﻛﻮﺏ ﺷﺒﻪﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺷــﺪﻧﺪ ،ﺩﺭ ﻳﻤﻦ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻬﻢ ﺩﺳﺖ ﭘﻴﺪﺍ
ﻛﻨﻨﺪ .ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ ﺩﺭ ﺷﻤﺎﻝ ﻳﻤﻦ ﺑﺎ ﻭﺭﻭﺩ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺩﺳﺖﻧﺨﻮﺭﺩﻩ ﺣﻮﺯﻩﺍﻱ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ
ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﻣﻨﻈﻢ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺳﺨﺖ ﻭ ﻃﺎﻗﺖﻓﺮﺳﺎ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺳﺮﺍﻍ ﺩﺍﺷﺖ.
ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻳﻤﻦ ﻫﻴﭻ ﺭﺍﻫﻜﺎﺭ ﻧﻈﺎﻣــﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱﻫﺎ ،ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺩﻭﻟﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺗﻮﺍﻥ
ﻣﻘﺎﻭﻣــﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺎ ﭘﻴﻮﺳــﺘﻦ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ ﺗﺎﺯﻩﻧﻔﺴــﻲ ﺍﺯ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﭼﻨﺪﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻲ ﺯﻳﺪﻱﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﻛﺸــﻮﺭ
ﻧﻔﺲﮔﻴﺮﺗﺮ ﻫﻢ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷــﺪ .ﺗﻨﻬﺎ ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺳﻲ ﻭ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺑﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﺯﻳﺪﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺁﺑﻲ
ﺑﺮ ﺁﺗﺶ ﺷــﻌﻠﻪﻭﺭ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ .ﺣﻀﻮﺭ ﺟﻨﮕﻨﺪﻩﻫﺎﻱ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻭ ﺑﻤﺒﺎﺭﺍﻥ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ
ﻛﻪ ﺩﻩﻫﺎ ﻛﺸــﺘﻪ ﺑﺮﺟﺎﻱ ﮔﺬﺍﺷــﺘﻪ ،ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﻔﺮﺕ ﺍﺯ ﺍﺭﺗﺶ ﺁﻭﺍﺭﻩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ؛ ﺯﻧﮓ ﭘﺎﻳﺎﻥ
ﺩﺭﮔﻴﺮﻱﻫﺎ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﺁﻥ ﻣﻲﺷــﻮﺩ.
ﭼﻨﺪﻱ ﭘﻴﺶ ﺳﺨﻨﮕﻮﻱ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﺩﺭ ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﺘﻬﻢ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻃﺮﺡ ﺟﻨﮓ ﺷﺸﻢ ﺍﺻﻮﻻ ﺍﺯ ﺁﻥ
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎﺳﺖ ﻭ ﺍﺭﺗﺶ ﻳﻤﻦ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺍﺭﺩﻥ ﻭ ﻣﺼﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻭﺍﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱﻫﺎ
ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.
74
ﮔﻔﺖ ﻭ ﮔﻮ ﺑﺎ ﺳﻔﻴﺮ ﺳﺎﺑﻖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻟﺒﻨﺎﻥ
ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻌﺎﺩﻟﻪ ﺩﺭ ﺻﻌﺪﻩ
ﺣﻮﺛﻰﻫـﺎ ﺍﻋـﻼﻡ ﻛﺮﺩﻧـﺪ ﺩﺭ ﺣﻤﻠـﻪ ﻫﻮﺍﻳـﻰ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﺍﺭﺩﻭﮔﺎﻩ ﺍﺳﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﺻﻌﺪﻩ ﺩﺭ ﺷﻤﺎﻝ ﻳﻤﻦ،
120ﻧﻔﺮ ﻛﺸـﺘﻪ ﻭ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ 44ﻧﻔﺮ ﺯﺧﻤﻲ ﺷـﺪﻧﺪ .ﺣﻮﺛﻰﻫﺎ ﺑﺎ
ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺗﺼﺎﻭﻳﺮﻯ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻧﺪ ،ﺟﻨﮕﻨﺪﻩﻫﺎﻯ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﺩﺭ
ﺍﻳﻦ ﺣﻤﻼﺕ ﺍﺯ ﺑﻤﺐﻫـﺎﻯ ﻣﻤﻨﻮﻋﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﻳﻤﻨﻰ
ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ .ﺣﻮﺛﻰﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ ﻳﻤﻨﻰ
ﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺴـﺌﻮﻟﻴﺖ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﻗﺒﺎﻝ ﻧﺴﻞﻛﺸﻰ
ﻣﺮﺩﻡﺍﻳﻦﻛﺸﻮﺭﺗﻮﺳﻂﺟﻨﮕﻨﺪﻩﻫﺎﻯﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻧﻰﻭﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ
ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ .ﺩﺭ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺻﺎﺩﺭ ﺷﺪﻩ ﺩﻓﺘﺮ ﺭﺳﺎﻧﻪﺍﻯ ﺭﻫﺒﺮ ﮔﺮﻭﻩ
ﺣﻮﺛﻰﻫﺎﺗﺎﻛﻴﺪﺷﺪﻩﺍﺳﺖﻛﻪﺟﻨﮕﻨﺪﻩﻫﺎﻯﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﺩﺭﺍﻳﻦ
ﺣﻤﻼﺕﻣﺴﺠﺪﻋﻤﻴﺮﻭﻣﺴﺠﺪﺍﺑﻮﻣﺴﻜﻪﺩﺭﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻟﻄﻠﺢﺭﺍﺑﻪ
ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻫﺪﻑ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺑﺨﺶﻫﺎﻯ ﻋﻤﺪﻩﺍﻯ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ
ﻣﺴﺎﺟﺪﺭﺍﺗﺨﺮﻳﺐﻛﺮﺩﻧﺪ.ﺩﺭﺍﻳﻦﺑﻴﺎﻧﻴﻪﻫﻤﭽﻨﻴﻦﺗﺎﻛﻴﺪﺷﺪﻩ
ﺍﺳﺖﻛﻪﺟﻨﮕﻨﺪﻩﻫﺎﻯﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﺷﻬﺮﻫﺎﻯﺿﺤﻴﺎﻥﻭﺳﺎﻗﻴﻦ
ﺭﺍ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ 13ﺑﺎﺭ ﻫﺪﻑ ﻗـﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ.ﺣﻮﺛﻰﻫﺎ ﺟﻨﮕﻨﺪﻩﻫﺎﻯ
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻘﻰ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﺻﻌﺪﻩ ﺩﺭ ﺷﻤﺎﻝ
ﻳﻤﻦ ﻣﺘﻬﻢ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺣﻮﺛﻰﻫـﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ
ﺟﻨﮕﻨﺪﻩﻫﺎﻯ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ 20ﭘﺮﻭﺍﺯ ﺑﺮﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ
ﺷﻤﺎﻟﻰ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﺻﻌﺪﻩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻧﺪ .ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﺣﻮﺛﻰﻫﺎ
ﺩﺭ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﺍﻯﺩﻳﮕﺮﺍﻋﻼﻡﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺮﻭﻯ ﺍﺭﺗﺶ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ
ﺑـﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺍﻟﺠﺎﺑـﺮﻯ ﺭﺍ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧـﺪ .ﺣﻮﺛﻰﻫﺎ
ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺍﻧﺴـﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﻛﻤﻴﻦ ﺩﺭ ﻣﺴـﻴﺮ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺍﺯ
ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﻋﺮﺑﺴـﺘﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﺩﺍﺷـﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺳـﻮﻯ ﻣﻨﻄﻘﻪ
ﺍﻟﺠﺎﺑﺮﻯ ﭘﻴﺸﺮﻭﻯ ﻛﻨﻨﺪ ،ﺷـﻤﺎﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﻛﺸﺘﻪ ﻭ
ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎﻯ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﻨﻬﺪﻡ ﻛﻨﻨﺪ .ﺩﺭ ﭘﻰ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ،
ﺟﻨﮕﻨﺪﻩﻫﺎﻯ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺍﻟﺠﺎﺑﺮﻯ ،ﺟﺒﻞ ﺍﻟﺪﺧﺎﻥ،
ﺍﻟﺮﻣﻴـﺢ ،ﺍﻟﻤﻼﺣﻴـﻂ ﻭ ﺭﺍﺯﺡ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﻣﺤﻤـﺪ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ،
ﺳﻔﻴﺮ ﺳﺎﺑﻖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻟﺒﻨﺎﻥ ﻭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺱ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ
ﺩﺭﮔﻔـﺖ ﻭ ﮔـﻮ ﺑـﺎ ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪ ﻣﺜﻠـﺚ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺣﻀﻮﺭ
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ ﺩﺭ ﻳﻤﻦ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳـﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳـﺖ ﻛﻪ
ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﻴﺪ.
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻫﺪﻓﻰ ﺍﺳـﺘﺎﻥ ﺻﻌﺪﻩ ﺩﺭ ﺷﻤﺎﻝ ﻳﻤﻦ ﺭﺍ
ﻣﻮﺭﺩ ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺯﻳﺎﺩﻯ
ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﻳﻤﻦ ﺷﺪﻧﺪ؟
ﺣﻮﺯﻩ ﺑﺎﺏﺍﻟﻤﻨﺪﺏ ﻛﻪ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺩﺭﻳﺎﻯ ﺳﺮﺥ ﺍﺳﺖ ،ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ
ﻳﻚ ﺣﻀﻮﺭ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪﻩ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻰ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻯ ﺑﺰﺭگ ﺍﺳﺖ
ﻛﻪ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺁﺏﻫﺎﻯ ﺩﺭﻳﺎﻯ ﺳﺮﺥ ﺑﺮﺍﻯ
ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺘﺮﺍﻧﻪ ﻭ ﺷــﻤﺎﻝ ﺍﺭﻭﭘﺎﺳــﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺣﻀﻮﺭ
ﺟﺪﻳﺪﻯ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺣﻀﻮﺭﻯ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ،
ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﻯ ﻗﺒﻞ ﺩﻟﻴﻞ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺎ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ ﺷﻮﺭﻭﻯ
ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺁﺑﺮﺍﻩﻫﺎﻯ ﺑﺰﺭگ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺷﻜﺎﻝ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ.
ﭘﺲ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﭘﺎﺷــﻰ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ ﺷﻮﺭﻭﻯ ﺗﻤﺎﻡ ﺗﻼﺵ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ
ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻨﺎﻃﻘﻰ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺩﭼﺎﺭ ﺧﻼء ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ
ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﭘﺮ ﻛﻨﻨﺪ.
ﻳﻤﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺍﺳــﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺣﺴﺎﺳــﻰ ﺩﺭ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺁﺏﻫﺎﻯ
ﺩﺭﻳﺎﻯ ﺳﺮﺥ ﺩﺍﺭﺩ ،ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﻰ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﭘﺎﺷﻰ
ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ ﺷــﻮﺭﻭﻯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷــﺪ ﺟﻤﻊ ﺷــﺪﻥ ﻳﻤﻦ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ
ﻛﺸﻮﺭﻯ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺸﻰ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻭﻩ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ
ﺷــﻮﺭﻭﻯ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻋﻠﻰ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺻﺎﻟﺢ ﻳﻤﻦ ﺭﺍ ﺑﻪ
ﺻﻮﺭﺕ ﻳﻜﭙﺎﺭﭼﻪ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ ،ﺣﻀﻮﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺩﺭ
ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺍﺯ ﻳﻤﻦ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ .ﺍﻣﺎ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺑﻌﺪﻯ ﺩﺭ ﺻﺤﻨﻪ
ﺩﺍﺧﻠﻰ ﻳﻤﻦ ،ﺍﻋــﻢ ﺍﺯ ﺍﻋﺘﺮﺍﺿﺎﺗﻰ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﺟﻨﻮﺑﻰ ﻧﺴــﺒﺖ ﺑﻪ ﺩﺭ
ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺑﺨﺸﻰ ﺍﺯ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻳﻤﻦ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ
ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻳﻌﻨﻰ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﺻﻌﺪﻩ ﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﺣﻮﺛﻰﻫﺎ،
ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪ ﻋﻨــﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﺗﻨﺶ ﺩﺭ ﺻﺤﻨﻪ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﻳﻤﻦ ﺍﺯ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﺗﺤﺎﺩ
ﺍﻳﻦ ﻛﺸــﻮﺭ ﺗﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻬــﻢ ﺩﺭ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺩﺍﺧﻠﻰ
ﻳﻤﻦ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﻲﺁﻳﺪ.
ﺣﻀﻮﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ ﺩﺭ ﻳﻤﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﻧﻴﺴﺖ .ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻳﻚ
ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺳﻴﺎﺳــﻰ -ﺍﻣﻨﻴﺘﻰ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤــﻦ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ ﻭﺟﻮﺩ
ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ 11ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺳــﺎﻝ ،2001ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ
ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﺗﺮﻭﺭﻳﺴــﻢ ﻭ ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﻩ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷــﺪ .ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺣﻀﻮﺭ
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﺎ ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﻩ ﻭ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻯ
ﺗﺮﻭﺭﻳﺴﺘﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻰ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ
ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺮﻛﺰﻯ ﻳﻤﻦ ﻭ ﺁﻗﺎﻯ ﻋﻠﻰﻋﺒﺪﺍﷲ
ﺻﺎﻟﺢ ﻫﺴــﺘﻨﺪ .ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺑﻬﺎﻧﻪﺍﻯ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﻤﻜﺎﺭﻯ ﻗﻮﻯﺗﺮ ﻭ
ﻣﻨﺴﺠﻢﺗﺮ ﺑﻴﻦ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﻭ ﻳﻤﻨﻰﻫﺎ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ.
ﭼﺮﺍ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺣﻤﻠﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻳﻤﻦ ﺩﺭ ﺑﻌﺪ ﺭﺳﺎﻧﻪﺍﻯ ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ
ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎﻯ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﻤﺮﻧﮓ ﻧﻤﻮﺩ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟
ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳــﺖ ﺑﺨﺸﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﺳــﺖ ﺧﻮﺩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ
ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺩ .ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﺸﻜﻼﺗﻰ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ ﺩﺭ ﺻﺤﻨﻪ ﻋﺮﺍﻕ
ﻭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴــﺘﺎﻥ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺣﻀﻮﺭ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ
ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺯﻳﺎﺩ ﺩﺭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﻋﺮﺍﻕ ﻭ ﻋﺪﻡ ﺗﻮﻓﻴﻘﻰ ﻛﻪ ﭼﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺩﻭﻟﺖ
ﺁﻗﺎﻯ ﺑﻮﺵ ﻭ ﭼﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺁﻗﺎﻯ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ،ﺍﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﻛﻪ
ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﻧﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎﻳﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻳﻤﻦ
ﻭ ﻣﺮﺍﻛﺰ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ
ﺯﻳﺎﺩ ﻣﺎﻳﻞ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻗﻄﻌﻰ ﭘﻴﺮﻭﺯﻯ ﺍﻫﺪﺍﻓﺸﺎﻥ ﺩﺭ
ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺯﻳﺎﺩ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ ﻛﻨﻨﺪ.
ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺯ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻧﺰﺩﻳﻚ
ﻣﻲﺷـﻮﺩ .ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻳـﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ ژﺋﻮﭘﻠﺘﻴﻚ ﻭ
ﺣﺴﺎﺱ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﺭﺍﻫﻜﺎﺭﻫﺎﻯ ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﺮﻭﺝ
ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﭼﻴﺴﺖ؟
ﺍﮔﺮ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻳﻤﻦ ﺍﺳــﺖ ،ﺭﺍﻫﻜﺎﺭﻫــﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ
ﻛﻪ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﭘﻴﺸــﻨﻬﺎﺩﺍﺕ ﻭ ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎﻳﻰ ﺑــﻪ ﻃﺮﻑﻫﺎﻯ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺩﺭ
ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺍﻣﺎ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺸﻜﻞ ﺍﺧﻴﺮ ﻳﻤﻦ
ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤﻦ ﺑﺎ ﺣﻮﺛﻰﻫﺎ ﺭﺍ ﺻﺮﻓﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ
ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﻧﮕﺎﻩ ﻛﺮﺩ .ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻓﻌﻠﻰ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﻣﻨﻄﻘﻪ
ﺭﺳــﻤﺎ ﻭ ﻋﻠﻨﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮﺍ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﺭﮔﻴﺮﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﻮﺩ ﺩﻭﻟﺖ
ﻳﻤﻦ ﺟﻨﮓ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻨﺎﻗﺸــﺎﺕ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﻳﻤﻦ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﻨﺎﻗﺸﺎﺕ
ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻯ ﻛﺸﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺧﺮﻭﺝ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﻳﻚ
ﺗﻮﺍﻓﻖ ﭼﻨﺪﺟﺎﻧﺒﻪ ﺩﺍﺭﺩ .ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺗﺼﻮﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ
ﺣﻮﺛﻰﻫﺎ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳــﺒﻰ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺟﻨﮓ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺭﻭﺯﻫﺎﻯ
ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﻪﺩﺳــﺖ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺣﻘﻮﻕ
ﺣﺪﺍﻗﻠﻰ ﺧﻮﺩﺷــﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻰ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ
ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺟﺒﻬﻪ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺮﻛﺰﻯ ﻭ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻛﺸﻮﺭ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﻛﻪ
ﺭﺳﻤﺎ ﺑﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺗﺶ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻲﺟﻨﮕﺪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛﻨﻨﺪ.
ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻯ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﺍﺻﻠﻰ ﺩﺭﮔﻴﺮ
ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻛﻪ ﻫﺪﻓﺸــﺎﻥ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺑﺮﺩﻥ ﺣﻮﺛﻰﻫﺎﺳــﺖ ،ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ
ﺭﺳــﻴﺪﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺭﺍﻩﺣﻠﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ
ﻫﺮ ﭼﻪ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺗﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﻨﻨﺪ .ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ
ﺍﺧﺒﺎﺭ ﺣﺎﻛﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻳﺎ ﺟﻬﺖﻫﺎ ﻳﺎ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻳﻰ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ
ﻣﺬﺍﻛﺮﻩ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺭﺍﻫﻜﺎﺭﻫﺎﻯ ﻣﺴﺎﻟﻤﺖﺁﻣﻴﺰﻯ ﺭﺍ ﺗﻌﺮﻳﻒ
ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﺟﻤﻊ ﺷــﺪﻥ ﺩﻭﻃﺮﻑ ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﺗﻼﺵﻫﺎﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ
ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﮔﻴﺮﻯﻫﺎ ﺭﺍﻫﻜﺎﺭ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ
ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺭﺍﻩ ﺁﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﺳــﺘﻪﻫﺎﻯ ﺑﺮﺣﻘﻰ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺣﻮﺛﻰﻫﺎ ﺍﺯ
ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺮﻛﺰﻯ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳــﺪ ﻭﺭﻭﺩ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﻴﺮ ﻳﻤﻨﻰ ﺑﻪ
ﺻﺤﻨﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻌﺎﺩﻟﻪ ﺭﺍ ﺣﻞ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻢ
ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺗﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ
ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﻖ ﻭ ﺣﻘﻮﻗﻰ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺣﻮﺛﻰﻫﺎ ﻗﺎﺋﻞ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ
ﻧﻤﻲﺭﺳــﺪ ﺣﻖ ﻭ ﺣﻘﻮﻕ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺷﻮﺩ ﭼﺮﺍﻛﻪ ﺣﻮﺛﻰﻫﺎ
ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﺍﺳــﺘﻘﻼﻝ ﻧﻴﺴــﺘﻨﺪ ﻭ ﺯﻣﺰﻣﻪﻫﺎﻳﻰ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﻯ ﺟﺪﺍﻳﻰ ﺳﺮ
ﻧﻤﻲﺩﻫﻨﺪ .ﺣﻮﺛﻰﻫﺎ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤﻦ ﺣﻖ ﻭ ﺣﻘﻮﻗﻰ
ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩﻫﺎﻯ ﻋﻘﻴﺪﺗﻰﺷــﺎﻥ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻭ ﺁﺯﺍﺩﻯ
ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤﻦ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﺑﻪ
ﻧﻈــﺮ ﻣﻦ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺣﺼﻮﻝ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻣﺒﺎﺣﺜــﺎﺕ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺗﻰ ﺩﻭﻃﺮﻓﻪ
ﺣﺎﺻﻞ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ.
75
ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺩﻻﻳﻞ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ ﻳﻤﻦ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺟﻨﮓ ﻳﻤﻦ
ﺟﻨﮓ ﺷﺸﻢ
ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺍﻓﻀﻠﻲ
ﺗﺤﻠﻴﻠﮕﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ
ﻛﺸﻮﺭ ﻳﻤﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺷﺒﻪﺟﻨﮓ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺑﻪ
ﺳــﺮ ﻣﻲﺑﺮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺷﺸﻤﻴﻦ ﺑﺎﺭﻱ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﺭﺗﺶ ﻳﻤﻦ ﺑﺎ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ
ﺯﻳﺪﻱﻣﺬﻫﺐ ﺍﺳﺘﺎﻥﺻﻌﺪﻩ ﻭﺍﺭﺩ ﺟﻨﮓﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.ﻋﻠﻲ ﻋﺒﺪﺍﷲﺻﺎﻟﺢ،
ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻳﻤﻦ ﻛﻪ ﺗﺼﺪﻱ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺟﻨﮓ ﻭ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ
ﻣﺴﻠﺢ ﻳﻤﻦ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ ،ﺩﻻﻳﻞ ﺁﻏﺎﺯ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ
ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺻﻌﺪﻩ ،ﺳﺮﻛﻮﺏ ﻭ ﻣﻬﺎﺭ ﺟﺪﺍﻳﻲﻃﻠﺒﺎﻥ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﻭﻟﻲ
ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺯﻳﺪﻱﻣﺬﻫﺐﻫﺎﻱ ﺷﻤﺎﻝ ﻳﻤﻦ ﺑﻪﺭﻏﻢ ﺍﻳﻨﻜﻪ
ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺗﺒﻌﻴﺾﺁﻣﻴﺰ ﺩﻭﻟﺖ ﺻﻨﻌﺎ ﻣﻌﺘﺮﺽ ﻫﺴﺘﻨﺪ
ﻭﻟﻲ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﻣﺪﻋﻲ ﺟﺪﺍﻳﻲﻃﻠﺒﻲ ﻭ ﺍﺳــﺘﻘﻼﻝ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺮﻛﺰﻱ
ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ .ﺯﻳﺪﻱﻣﺬﻫﺐﻫﺎ30ﺩﺭﺻﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻳﻤﻦ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ
ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻭ ﺑﺰﺭگﺗﺮﻳﻦ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﺍﭘﻮﺯﻳﺴﻴﻮﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤﻦ
ﺑﻪﺷﻤﺎﺭﻣﻲﺭﻭﻧﺪ.ﺑﺴﻴﺎﺭﻱﺑﺮﺍﻳﻦﺑﺎﻭﺭﻧﺪﻛﻪﺗﺜﺒﻴﺖﻫﺮﭼﻪﺑﻴﺸﺘﺮﺩﻭﻟﺖ
ﻣﺮﻛﺰﻱ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺻﺎﻟﺢ ﻛﻪ ﺳﻪ ﺩﻫﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﺮ ﺍﺭﻳﻜﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻱ
ﻳﻤﻦﺗﻜﻴﻪﺯﺩﻩﺍﺳﺖ،ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦﺩﻟﻴﻞﺁﻏﺎﺯﺍﻳﻦﻋﻤﻠﻴﺎﺕﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪﻋﻠﻴﻪ
ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﻳﻤﻦ ﺍﺳﺖ .ﺍﻣﺎ ﻋﻠﺖ ﻋﻤﺪﻩ ﺁﻏﺎﺯ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ
ﺍﺗﻔﺎﻕﻣﺮﺗﺒﻂﺩﺍﻧﺴﺖﻛﻪﻋﺒﺪﺍﷲﺻﺎﻟﺢﭼﻨﺪﺳﺎﻝﻗﺒﻞ ﺑﺎﺍﻳﺎﻻﺕﻣﺘﺤﺪﻩ
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﺳﻌﻮﺩﻱ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻫﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﺍﻣﻀﺎ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ
ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺻﺎﻟﺢ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻃﺮﻳﻘﻲ ﻛﻪ ﺷﺪﻩ ﻭﻟﻮ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ
ﻧﻈﺎﻣﻲ ،ﮔﺮﻭﻩ ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺻﻌﺪﻩ ﺳﺮﻛﻮﺏ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ .ﺳﻮﺍﻝ ﻗﺎﺑﻞ
ﻃﺮﺡ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺮﺍ ﺍﻳﺎﻻﺕﻣﺘﺤﺪﻩ ﻭﺍﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﻱ ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ
ﻭ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺸﺖ ﺁﻫﻨﻴﻦ ﺩﺭ ﻗﺒﺎﻝ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﻳﻤﻦ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻭﺯ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺟﺪﻳﺪ ،ﺳــﻜﻮﺕﻣﻌﻨﺎﺩﺍﺭﻱ ﭘﻴﺸــﻪ
ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﻱ ﺁﻝ ﺳﻌﻮﺩ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤﻦ ﻭﺍﺭﺩ ﻋﻤﻞ
ﺷــﺪﻩ ﻭ ﻫﻢﺍﻛﻨﻮﻥ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﻳﺎﺭﻱ ﺍﺭﺗﺶ ﻳﻤﻦ ﺩﺭ ﺳﺮﻛﻮﺏ
ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮔﺴﻴﻞ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺳﻜﻮﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ
ﻳﻚ ﺩﮔﺮﺩﻳﺴﻲ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ
ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻧﻴﺎﺑﺘﻲ ﺑﻪ ﻛﺸﺘﻦ
ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺍﺳــﺖ .ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻛﺮﻩ
ﺧﺎﻛﻲ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺭ ﻳﻤﻦ ﺗﻼﺵ ﺩﺍﺭﻧﺪ
ﺗﺎ ﺿﻤﻦ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤﻦ ﻭ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ،ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺍﻳﻔﺎﻱ
ﻧﻘﺶ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺭﻭﻧﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺷﻜﻞ ﺩﻫﻨﺪ .ﺗﻼﺵ
ﻋﻤﺪﻩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻫﮋﻣﻮﻧﻲ ﺍﻳﺎﻻﺕ
ﻣﺘﺤﺪﻩ ﻭ ﻧﻈﻢﻧﻮﻳﻦ ﺗﻚﻗﻄﺒﻲ ﻣﻄﻤﺢﻧﻈﺮ ﺧﺪﺷﻪﺩﺍﺭ ﻧﺸﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ
ﺑﺮ ﺍﻋﻤﺎﻝﻧﻈﺮ ،ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻭ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﺭﺍ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻭ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻛﻨﺪ.
ﺍﺯ ﺳــﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻤﺮﺍﻫﻲ ﺑﺎ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﻳﻤﻦ ﺩﺭ ﻧﺴﻞﻛﺸﻲ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ
ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﺍﺳﺖ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﺎﻥ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﺍﺯ
ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﺷــﻴﻌﻲ ﺍﺳﻼﻡ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ
ﺷــﻴﻌﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻗﺼﻲ ﻧﻘﺎﻁ ﺩﻧﻴﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻭ ﻭﻫﺎﺑﻴﺎﻥ
ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺩﺭﺩﺳﺮ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﻗﻢ
ﺯﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎﻱ ﺳﻠﻄﻪﻃﻠﺒﺎﻧﻪ
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻋﺮﺑﺴــﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺘﻲ ﺍﺯ ﺑﻤﺐﻫﺎﻱ
ﻓﺴﻔﺮﻱ ﻭ ﻣﻮﺷﻚﻫﺎﻱ ﺟﻨﮕﻨﺪﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺻﻌﺪﻩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﻛﻨﺪ
ﻭ ﺍﻳﻦ ﻗﺘﻞﻋﺎﻡ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﻭ NGO
ﻫﺎﻱ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮﻱ ﺳﻜﻮﺕ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ .ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ،ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﻳﻤﻦ
ﺭﺍ ﻭﺟﻪﺍﻟﻤﺼﺎﻟﺤﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮﺩ ﻭ
ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﻋﺮﺑﺴــﺘﺎﻥ ﻭ ﻳﻤﻦ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺒﺮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ
ﻛﺸﺘﺎﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪﺍﻱ ﺷﺪﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻳﺪﺍﺭﻫﺎﻱ ﺳــﺮﺍﻥ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ
ﻭ ﺣﺘﻲ ﻳﻤﻦ ﻛﻪ ﻭﺟﻪ ﻣﺸــﺘﺮﻙ ﺍﻳﻦ ﺳــﻪ ﺿﻠﻊ ﻣﺜﻠﺚ ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺷﺪﻩ
ﺍﺳﺖ.ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤﻦ ﺳﺮﻛﻮﺏ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻫﻢﺍﻛﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﻳﻚ
ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻭ ﭼﺮﺍﻍﺳﺒﺰ ﺑﺮﺧﻲ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ
ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻭ ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻱ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩﻩ ،ﺳﻮﺍﻝ ﺍﺻﻠﻲ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺍﻳﻦ
ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺮﮔﺒﺎﺭ ﺩﺭ ﻗﺒﺎﻝ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﻳﻤﻦ ﭼﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻭﻟﺖ
ﺻﻨﻌﺎ ﻭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷــﺖ؟ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤﻦ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭ
ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ ﺩﺳﺖ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﺳﻠﻔﻲ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻭ ﺗﻌﺪﻱ ﺑﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ
ﺑﺎﺯ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ ﺻﺒﻐﻪ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺟﺎﺭﻱ ﺭﺍ ﭘﺮﺭﻧﮓﺗﺮ
ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷﺪ ،ﺯﻳﺪﻱﻫﺎ 30ﺩﺭﺻﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ
ﻳﻤﻦ ﺭﺍ ﺗﺸــﻜﻴﻞ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻛﻮﺩﺗﺎﻱ 1962ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺍ ﺩﺭ
ﻳﻤﻦ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ .ﻳﻤﻦ ﻛﺸﻮﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺯﺍﺋﻴﻚ ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ
ﻭ ﻗﻮﻣﻲ ﺁﻥ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘــﻲ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﺭﺍ
ﻧــﺪﺍﺭﺩ .ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻱ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺍﻳﻦ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺑــﺮﺍﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺻﺎﻟﺢ ﻭ ﺩﺭ ﻛﻞ
ﻛﺸﻮﺭ ﻳﻤﻦ ،ﺗﺪﺍﻭﻡ ﺗﻨﺶ ﻭ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻟﻴﺰﻩ ﺷﺪﻥ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺯﻳﺪﻱﻫﺎ
ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.ﺩﺭ ﺑﻌﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻱ ،ﺣﺴﺎﺳﻴﺖﻫﺎﻱ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ
ﺭﺍ ﻋﻠﻴــﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤﻦ ،ﺻﺪﺩﺭﺻﺪ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷــﺖ .ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ
ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻱ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ،ﺑﻪﺭﻏﻢ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻛﺎﺭ ﭼﻨﺪﺍﻧﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ ،ﺗﺤﻮﻻﺕ
ﺻﻌﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻧﮕﺮﺍﻧﻲ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ
ﺷــﻴﻌﻲ ﭼﻮﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻋﺮﺍﻕ ﻭ ...ﺭﺍ ﺑﺎ ﻳﻤﻦ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺪﻱ ﺭﺳــﺎﻧﺪﻩ ﻭ
ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﻌﻀﻞ ﺩﺭ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺷﻮﺩ .ﺩﺭ ﻛﻞ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ
ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺸــﺖ ﺁﻫﻨﻴﻦ ﺧﻮﺩ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺍﭘﻮﺯﻳﺴﻴﻮﻥ
ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﻮﺗﺎﻩﻣﺪﺕ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻭ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻛﻨﺪ .ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪﺕ ،ﺗﺪﺍﻭﻡ
ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻳﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻜﺎﻑﻫﺎﻱ
ﻗﻮﻣﻴﺘﻲ ﻭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﮋﺍﺩﻱ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﺿﻌﻴﻒ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﻳﻤﻦ ﻣﻨﺠﺮ
ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺑﻲﺛﺒﺎﺕﺗﺮﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﻭ
ﺟﻬﺎﻥ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ.
ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻭ ﻧﮕﺮﺍﻧﻲ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺣﻮﺯﻩ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎﺭﺱ
ﺣﻮﺛﻲﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ
ﺗﺮﺟﻤﻪ:ﻛﺮﻳﻢ ﭘﻮﺭﺯﺑﻴﺪ
ﺩﺭﺳﺎﻳﻪﺣﻤﻼﺕﻫﻮﺍﻳﻰﻫﻮﺍﭘﻴﻤﺎﻫﺎﻯﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻛﻪﺍﺯﻧﺎﻭﻫﺎﻯﺟﻨﮕﻰ
ﻣﺴﺘﻘﺮﺩﺭﺧﻠﻴﺞﻋﺪﻥﻭﺍﻗﻴﺎﻧﻮﺱﻫﻨﺪﺑﻪﺍﻫﺪﺍﻑﻧﻈﺎﻣﻰﻭﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﻰﺩﺭ
ﻣﻨﺎﻃﻖﺻﻌﺪﻩﻭﻣﻼﺣﻴﻆﻣﻲﺭﺳﻴﺪ،ﺑﺮﺧﻰﺭﻫﺒﺮﺍﻥﺧﻠﻴﺠﻰﺩﺭﻧﺸﺴﺖ
ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯﺣﻮﺯﻩﺧﻠﻴﺞﻓﺎﺭﺱ ﺩﺭﻛﻮﻳﺖﻧﮕﺮﺍﻧﻰﺧﻮﺩﺭﺍﺍﺯﺗﺤﻮﻝﺩﺧﺎﻟﺖ
ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥﻭﺁﻣﺮﻳﻜﺎﺩﺭﺟﻨﮓﻋﻠﻴﻪﺣﻮﺛﻰﻫﺎﺑﻪﺟﻨﮓﺗﻤﺎﻡﻋﻴﺎﺭﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻯ
ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻧﺪ .ﺍﻳﻦ ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﺑﻤﺒﺎﺭﺍﻥﻫﺎﻯ ﻫﻮﺍﻳﻰ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ
ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺍﻳﺎﻻﺕﻣﺘﺤﺪﻩ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﻌﻬﺪ
ﺍﻭﺑﺎﻣﺎﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻯﺟﺪﻳﺪﻛﺸﻮﺭﺵ،ﺑﻪﺷﻤﺎﺭﺁﻭﺭﺩﻧﺪ.ﺣﻤﻼﺕ
ﻫﻮﺍﻳﻰ ﻫﻮﺍﭘﻴﻤﺎﻫﺎﻯ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻃﺮﻑﻫﺎﻯ
ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻧﻰ ﻭ ﻳﻤﻨﻰ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﺑﺮ ﺳﺮ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ ﺷﻮﺭﺵ ﺣﻮﺛﻰﻫﺎ
ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻛﺎﻣﻞ ﻭ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﻪ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﺭﺳــﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺍﺯ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻥ ﺍﻳﻦ
ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺛﻘﻠﻰ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓــﻊ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺭﺍ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ
ﻛﻨﻨﺪ .ﭘﺲ ﺍﺯ ﺣﻤﻠﻪ ﻫﻮﺍﭘﻴﻤﺎﻫﺎﻯ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﺣﻮﺛﻰﻫﺎ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﺍﻯ ﺻﺎﺩﺭ
ﻛﺮﺩﻩﻭﺍﻋﻼﻡﻛﺮﺩﻧﺪﻛﻪﻫﻮﺍﭘﻴﻤﺎﻫﺎﺑﻪﻳﻜﻰﺍﺯﻣﻘﺮﻫﺎﻯﺍﺳﻴﺮﺍﻥﺩﺭﺍﺳﺘﺎﻥ
ﺻﻌﺪﻩ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻥ 120ﺍﻓﺴﺮ ﻭ ﺳﺮﺑﺎﺯ ﻳﻤﻨﻰ ﻭ ﻧﻴﺰ
ﺯﺧﻤﻰ ﺷﺪﻥ 44ﺗﻦ ﺩﻳﮕﺮ ﺷﺪﻧﺪ .ﺣﻮﺛﻰﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻧﺪ
ﻫﻮﺍﭘﻴﻤﺎﻫﺎﻯﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﺟﻨﺎﻳﺖﻓﺠﻴﻌﻰﺭﺍﺩﺭﺣﻤﻠﻪﺑﻪﻳﻜﻰﺍﺯﻣﻘﺮﻫﺎﻯ
ﺍﺳﺮﺍﻣﺮﺗﻜﺐﺷﺪﻧﺪﻭﺩﺭﺍﻳﻦﺣﻤﻠﻪﺍﺯﺳﻼﺡﻫﺎﻯﻣﻤﻨﻮﻋﻪﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩﻛﺮﺩﻧﺪ.
ﺁﻧﻬﺎﺍﺯﺩﻭﻟﺖﻳﻤﻦﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪﺑﻪﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎﻯﺧﻮﺩﺩﺭﻣﻮﺭﺩﺁﻧﭽﻪﺑﺮﺍﻯ
ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥﺭﺥﻣﻰﺩﻫﺪﻭﺩﺭﻣﻮﺭﺩﻗﺘﻞﻋﺎﻡﻳﻤﻨﻰﻫﺎﺗﻮﺳﻂﻫﻮﺍﭘﻴﻤﺎﻫﺎﻯ
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻋﻤﻞﻛﻨﺪ .ﻫﻮﺍﭘﻴﻤﺎﻫﺎﻯﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﺩﺭﺣﻤﻼﺕﺧﻮﺩﻣﻨﺎﻃﻖ
ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﻰ ﻭ ﺩﻳﻨﻰ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺭﺩ ﻫﺪﻑ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ .ﺣﻮﺛﻰﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ
ﺍﻋﻼﻡﻛﺮﺩﻧﺪﻛﻪﻫﻮﺍﭘﻴﻤﺎﻫﺎﻯﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﺩﻭﻣﺴﺠﺪﻋﻤﻴﺮﻭﺍﺑﻮﻣﺴﻜﻪﺩﺭ
ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻃﻠﺢ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﻫﺪﻑ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺑﺨﺶ ﺑﺰﺭﮔﻰ
ﺍﺯ ﺁﻥ ﺷﺪ .ﻫﻮﺍﭘﻴﻤﺎﻫﺎﻯ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﺩﻭ ﺷﻬﺮ ﺿﺤﻴﺎﻥ ﻭ ﺳﺎﻗﻴﻦ ﺭﺍ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ
13ﺑﺎﺭ ﺑﻤﺒﺎﺭﺍﻥ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺑﺮﺧــﻰ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻠﻴﺠﻰ ﺩﺭ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﺑﻪ ﺩﺧﺎﻟﺖ
76
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﺩﺭﺟﻨﮓﻋﻠﻴﻪﺣﻮﺛﻰﻫﺎﺍﻇﻬﺎﺭﻛﺮﺩﻧﺪ»:ﺍﻳﻦﺍﺧﺒﺎﺭﻧﮕﺮﺍﻧﻰﺑﺰﺭﮔﻰ
ﺭﺍﺑﺮﻣﻰﺍﻧﮕﻴﺰﺩ .ﺣﻤﻠﻪ ﻫﻮﺍﻳﻰ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻳﻤﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ
ﺩﺭ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﭘﺮﺗﻨﺶ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﺎﺭﺍﻙ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ
ﻣــﻰﺭﻭﺩ .ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﺭﺥ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ ﻛــﻪ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ
ﺷﺪﻥ ﻛﺸــﻮﺭﺵ ﺩﺭ ﻋﺮﺍﻕ ﻭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴــﺘﺎﻥ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻯ
ﺟﺪﻳﺪﻯ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﺍﺩﻥﺑﻪﻭﺭﻭﺩﻛﺸﻮﺭﺵﺑﻪﺟﻨﮓﻫﺎﻯﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻯ
ﺗﺮﺳﻴﻢﺧﻮﺍﻫﺪﻛﺮﺩ«.
ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﺸﺴﺖ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ
ﺣــﻮﺯﻩ ﻫﻤﻜﺎﺭﻯ ﺧﻠﻴﺞﻓــﺎﺭﺱ ﺩﺭ ﻛﻮﻳﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺭﻫﺒــﺮﺍﻥ ﺧﻠﻴﺠﻰ
ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻫــﺎﻯ ﺩﻭ ﺟﺎﻧﺒﻪﺍﻱ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﺷــﺪ .ﺍﻳــﻦ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻫﺎ ﺛﺎﺑﺖ
ﻛﺮﺩ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻯ ﺧﻠﻴﺠﻰ ﺑﻪ ﺷــﻜﻞ ﻗﺎﻃﻌﻰ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻭﺭﻧﺪ
ﻛﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﺣﻮﺛﻰﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺍﺷــﺘﺒﺎﻩ ﻧﺎﺑﺨﺸــﻮﺩﻧﻰ ﺩﻭﻟﺖ
ﻳﻤﻦ ﺭﺷﺪ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻯ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎﺭﺱ ﺑﻬﺎﻯ ﺍﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺕ
ﻋﻠﻰ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺻﺎﻟﺢ ،ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻳﻤﻦ ﺭﺍ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ؛ ﺭﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ
ﻛﻪ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﺸﻮﺭﺵ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻓﺮﺩﻯ ﻭ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎﻳﺶ
ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻛﻨــﺪ .ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﺧﻠﻴﺠﻰ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻭﺭﻧﺪ ﻛــﻪ ﻋﻠﻰ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺻﺎﻟﺢ
ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷــﺨﺼﻰ ﻭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﻰ ﻋﻤﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ
ﻧﺰﺩﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﻫﻤﭙﻴﻤﺎﻧﺎﻥ ﻧﻈﺎﻡ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺷﻴﺦ ﺣﺴﻴﻦ ﺍﻻﺣﻤﺮ ﻛﻪ ﺍﺯ
ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺳــﻌﻮﺩﻯﻫﺎ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩ .ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ
ﺍﺭﺗﺶ ﻋﺮﺑﺴــﺘﺎﻥ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺗﺎ ﺑﻦﺩﻧﺪﺍﻥ ﻣﺴﻠﺢ ﺍﺳﺖ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺖ
ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﻛﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺣﻮﺛﻲﻫﺎ ﻧﺎﻛﺎﻡ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳــﺖ.
ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺜﺎﻝ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﺳﻌﻮﺩﻱ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﭘﺲ ﮔﻴﺮﻱ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺩﺭ
ﺭﻭﺳــﺘﺎﻱ ﺍﻟﺠﺎﺑﺮﻱ ﻛﻪ ﺣﻮﺛﻲﻫﺎ ﺩﻭ ﻫﻔﺘﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺳﻴﻄﺮﻩ ﭘﻴﺪﺍ
ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ ،ﺗﺠﺴﺴﻲ ﻭ ﺍﺳﻠﺤﻪﻫﺎﻱ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻭ
ﺳﺒﻚ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ،ﻧﺎﻛﺎﻡ ﺷﺪ .ﺣﻮﺛﻲﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻋﻼﻡ
ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﺭﺗﺶ ﻋﺮﺑﺴــﺘﺎﻥ ﺗﻼﺵ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻪ ﺳــﻤﺖ ﻣﺮﻛﺰ ﺍﻟﺠﺎﺑﺮﻱ
ﭘﻴﺸــﺮﻭﻱ ﻛﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﻛﻤﻴﻦﻫﺎ ﻭ ﺷﻴﻮﻩ ﺟﺪﻳﺪ ﺭﻭﻳﺎﺭﻭﻳﻲ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷﺪ.
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻳﺎﺭﻭﻳﻲﻫﺎ ﺍﺭﺗﺶ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺗﻠﻔﺎﺕ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺯﻳﺎﺩﻱ
ﻭ ﺗﻌﺪﺍﺩﻱ ﺍﺯ ﺍﺩﻭﺍﺕ ﺟﻨﮕﻲﺍﺵ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻮﺛﻲﻫﺎ ﻣﻨﻬﺪﻡ ﺷﺪ .ﭘﺲ ﺍﺯ
ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺍﺭﺗﺶ ﻋﺮﺑﺴــﺘﺎﻥ 38ﺑﺎﺭ ﻣﺮﻛﺰ ﺍﻟﺠﺎﺑﺮﻱ ﺭﺍ ﺑﻤﺒﺎﺭﺍﻥ ﻛﺮﺩ
ﻭ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﺒﻞ ﺍﻟﺪﺧﺎﻥ ،ﺭﻣﻴﺢ ﻭ ﺭﺍﺯﺡ ﺭﺍ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ 9ﺑﺎﺭ ﺑﻤﺒﺎﺭﺍﻥ ﻛﺮﺩ.
ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﺁﺭﺍﻣﺶ ﺩﺭ ﺷﻤﺎﻝ ﻳﻤﻦ
ﻭ ﻧﻴﺰ ﺗﺎﻣﻴﻦ 117ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺩﻻﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﻤﻚﻫﺎﻱ ﺑﺸﺮﺩﻭﺳــﺘﺎﻧﻪ ﺑﻪ
ﺁﻭﺍﺭﮔﺎﻥ ﻳﻤﻨﻲ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﮕﻲ ﮔﺮﻳﺨﺘﻪﺍﻧﺪ .ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺣﻘﻮﻕ
ﺑﺸﺮ ﻧﻴﺰ ﻫﺸــﺪﺍﺭ ﺩﺍﺩ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﻭﺣﺸــﻴﺎﻧﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤﻦ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﺮﺍﺿﺎﺕ
ﺟﺪﺍﻳﻲﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﺍﺳــﺘﺎﻥﻫﺎﻱ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺧﻄﺮ ﮔﺴــﺘﺮﺵ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ
ﻧﺰﺍﻉ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ.ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺍﺭﺗﺶ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﻭ
ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻋﻠﻴﻪ ﺣﻮﺛﻲﻫﺎ ﻧﺎﺭﺿﺎﻳﺘﻲ
ﻣﺮﺩﻡ ﻳﻤﻦ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺍﺳــﺖ .ﺑﻮﻳﮋﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺣﻤﻠﻪ ﻫﻮﺍﻳﻲ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ
ﺑﻪ ﻣﻮﺍﺿﻊ ﺣﻮﺛﻲﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﻳﻤﻨﻲ ﻧﻈﺎﻡ ﻋﻠﻲ ﻋﺒﺪﺍﷲ
ﺻﺎﻟﺢ ﺭﺍ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺛﺒﺎﺕ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﻤﻦ ﺭﺍ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ
ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻋﺮﺑﺴــﺘﺎﻥ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺍﺭﺗﺶﻫﺎﻱ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ
ﻭ ﻋﺮﺑﺴــﺘﺎﻥ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺩﺍﺩ ﺩﺭ ﺧﺎﻙ ﻳﻤﻦ ﻫﺮﻛﺎﺭﻱ ﻛﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﺍﻧﺠﺎﻡ
ﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻓﺠﻴﻌﻲ ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺭﺳﺎﻧﻨﺪ.ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ
ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻭﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻲ ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺳﺮﺑﺎﺯﺍﻥ
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻭ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺍﺯ ﻋﺮﺍﻕ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺳﺎﻝ 2010ﻣﻴﻼﺩﻱ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ
ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﻤــﻦ ﻭ ﺁﻏﺎﺯ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﻋــﺮﺍﺏ ﺩﺭ ﺍﺭﺍﺿﻲ ﻳﻤﻦ
ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ .ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﺎ ﭘﺸــﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻫﻮﺍﻳﻲ ﻭ ﺩﺭﻳﺎﻳﻲ
ﮔﺴــﺘﺮﺩﻩ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﻔﺘﺎﺩ ﻛﺸﺘﻲ ﻭ ﻧﺎﻭ ﺟﻨﮕﻲ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ
ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻲ ،ﺁﺳــﻴﺎﻳﻲ ،ﺁﻓﺮﻳﻘﺎﻳــﻲ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻱ ﻋﺮﺑﻲ
ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﺩﺯﺩﺍﻥ ﺩﺭﻳﺎﻳﻲ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺭﺳــﻴﺪﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳــﻮﺍﺣﻞ
ﺩﺭﻳﺎﻱ ﺍﺣﻤﺮ ﻭ ﺧﻠﻴﺞ ﻋﺪﻥ ﻭ ﺳــﻴﻄﺮﻩ ﺑﺮ ﭼﻨﺪ ﺟﺰﻳﺮﻩ ﻳﻤﻨﻲ ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ
ﺳﻜﻮﻫﺎﻱ ﻣﻮﺷﻜﻲ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ،ﺻﻮﺭﺕ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ.
ﻣﻨﺒﻊ :ﺍﻟﺸﺮﻕ ﺍﻻﻭﺳﻂ
ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻱ ﺣﻤﻠﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﻝ ﻳﻤﻦ
ﻣﺮگ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺯﻳﺪﻯﻫﺎ
ﺍﺳﺪﺍﷲ ﺍﻃﻬﺮﻯ
ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺱ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ
ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻫﻢ ﻣﻨﺎﺯﻋﺎﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺷــﻤﺎﻝ ﻭ ﺟﻨﻮﺏ ﺩﺭ ﻳﻤﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ
ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻨﺎﺯﻋﺎﺕ ﻗﻮﻣﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ .ﭼﺮﺍﻛﻪ ﺷﻜﺎﻑﻫﺎﻯ
ﻗﻮﻣﻴﺘﻰ ،ﺷﻜﺎﻑﻫﺎﻯ ﻣﺬﻫﺒﻰ ،ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ،
ﻋﺪﻡ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻰ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﻧﻔﻮﺫ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺩﻭﺭﺩﺳﺖ ،ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ
ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺷﻤﺎﻝ ﻭ ﺟﻨﻮﺏ ﻭ ﺷﻜﺎﻑﻫﺎﻯ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ
ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷــﺖ .ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﺴﺎﺳﻰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ
ﻳﻤﻦ ﻓﻘﻴﺮﺗﺮﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ .ﻭﻗﺘﻰ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻳﻤﻦ ﺻﺤﺒﺖ
ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ،ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻋﻠﻮﻡ
ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﻭﺭﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ.
ﺳــﺎﺑﻘﻪ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﻧﺎﺭﺍﺿﻴﺎﻥ ﺻﻌﺪﻩ ﻛــﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﺮﻭﻩ
ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺷــﺪ ﺑﻪ ﺳــﺎﻝ 1383ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑــﺎ 2004ﻣﻴﻼﺩﻱ
ﺑﺎﺯﻣﻲﮔﺮﺩﺩ .ﺍﻳﻦ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱﻫﺎ ﺑﺎ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎﺗﻲ ﻃﻲ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻝ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ
ﺍﺳــﺖ .ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﺍﺭﺗﺶ ﻳﻤﻦ ﺑﺎ ﻧﻘﺾ ﻣﻮﺍﻓﻘﺘﻨﺎﻣﻪ ﺩﻭﺣﻪ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ
ﻗﺒﺎﻳﻞ ﺳﻨﻲ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﺻﻌﺪﻩ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ 1388/5/20ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ
ﺭﺍ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﺯﻣﻴﻦ ﺳﻮﺧﺘﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﺎﻛﺴﺎﺯﻱ ﺷﻤﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺯ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ
ﺯﻳﺪﻱ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺍﻳﻦ ﺷﺸﻤﻴﻦ ﺟﻨﮓ ﻋﻠﻴﻪ ﮔﺮﻭﻩ ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﺍﺯ ﺷﺮﻭﻉ
ﺩﺭﮔﻴﺮﻱﻫﺎ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 2004ﺍﺳﺖ .ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺪﺭﺍﻟﺪﻳﻦ
ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤﻦ ﺩﺭ ﺷﻬﺮﻳﻮﺭ ﺳــﺎﻝ ،83ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ ﮔﺮﻭﻩ
ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﺑﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺷــﺪ .ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤﻦ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺿﻊ
ﺭﺳــﻤﻲ ﻭ ﻋﻠﻨﻲ ﺧﻮﺩ ﮔﺮﻭﻩ ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﻮﺭﺵ ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﺎﺍﻣﻨﻲ ﺩﺭ
ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ ﻭ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﻣﻨﻴﺘﻲ ﺩﺭ ﺻﻌﺪﻩ ﻣﺘﻬﻢ ﻭ ﺍﺯ
ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ ﺗﻼﺵ ﻛﺮﺩ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺗﻮﺍﻥ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮﺩﻳﺖ
ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﻭ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﻭﻱ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺩﻫﺪ .ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺕ ﻣﻨﻔﻲ
ﺧﻮﺩ ﮔﺮﻭﻩ ﺍﻟﺤﻮﺛﻲ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺻﻠﺢ ،ﺁﺭﺍﻣﺶ ،ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻭ ﺭﻓﺎﻩ
ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻭ ﺑﺎﻋﺚ ﺍﺻﻠﻲ ﻓﺮﺍﺭ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﮔﺮﺍﻧﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻭ ﺍﺫﻫﺎﻥ ﻣﺮﺩﻡ
ﻋﺎﺩﻱ ﻳﻤﻦ ﺭﺍ ﻣﻨﺤﺮﻑ ﻛﺮﺩ.
ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 2007ﺗﻼﺵﻫﺎﻳﻰ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﻗﻄﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺣﻮﺛﻰﻫﺎ ﺑﺎ
ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤﻦ ﺑﻪ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﺑﺮﺳﻨﺪ .ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 2007ﺑﻴﻦ ﻣﺒﺎﺭﺯﺍﻥ ﺍﻟﺤﻮﺛﻰ ﻭ
ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤﻦ ﺗﻮﺍﻓﻘﻨﺎﻣﻪﺍﻯ ﺍﻣﻀﺎ ﺷﺪ ﺍﻣﺎ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺍﻓﻘﻨﺎﻣﻪ
ﺗﻮﺳﻂ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤﻦ ﻳﻜﻄﺮﻓﻪ ﻧﻘﺾ ﻭ ﻟﻐﻮ ﺷﺪ.
ﻭﺭﻭﺩ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﻳﻤﻦ
ﻋﺪﻩﺍﻯ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻭﺭﻭﺩ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﻳﻤﻦ ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ
ﻭ ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﻘﻴﺪﺗﻰ ﻭ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺩﺍﺭﺩ .ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﻭﺭﻭﺩ
ﻋﺮﺑﺴــﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ﺣﻮﻝ ﺩﻭ ﻣﺤــﻮﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ .ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺳــﺮﻧﮕﻮﻧﻰ
ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﻣﺎﻡ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ) 1962ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﻪ ﺩﻭﺭﺍﻧﻲ ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﺩﺍﺭﺩ
ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳﻤﻦ ﺩﺭ ﺩﺳــﺖ ﺍﻣﻴﺮﺍﻧﻰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺗــﺎ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﺩﻫﻪ 60ﺍﻭ ﺭﺍ
ﺍﻣﺎﻡ ﻳﻤﻦ ﻣﻰﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ( ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺑﺎﺏﺍﻟﻤﻨﺪﺏ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﮔﺬﺭﮔﺎﻩ
ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭﻳﮋﻩﺍﻯ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩﻩ ﻛﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﮔﺬﺭﮔﺎﻩ ﺑﺮﺍﻯ
ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﻫﻢ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﺑﺮﺍﻯ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﺧﻴﻠﻰ ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ
ﻛﻪ ﺑﺎﺏﺍﻟﻤﻨﺪﺏ ﺭﺍ ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ
ﻧﻔﺖ ﻭ ﺍﻧﺮژﻯ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻪ ﻏﺮﺏ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ.
ﻳﻜﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻄﺮﺡ ﺩﺭ ﻭﺭﻭﺩ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺯﻋﺎﺕ ﻳﻤﻦ،
ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻘﻴﺪﺗﻰ ﺍﺳﺖ .ﺍﺭﺗﺶ ﻳﻤﻦ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴــﺖ ﺑﺎ ﺍﻟﺤﻮﺛﻰﻫﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ
ﻛﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺍﺯ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓﺖ .ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﻫﻢ
ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﻳﻤﻦ ﺷﺪ ﻭ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺖ ﻃﻰ ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺗﻤﺎﻡ ﻛﻨﺪ
ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺖ ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺷﻤﺎﻝ ﻳﻤﻦ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪﻧﺪ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ
ﺑﻪ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺳــﻨﺪ .ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﺍﺳــﺘﺎ ﺣﺘﻰ ﺷــﺎﻫﺪ ﺑﻮﺩﻳﻢ ﻛﻪ
ﭼﻨﺪﺗﻦ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﺣﻤﻠﻪ ﭘﺎﺭﺗﻴﺰﺍﻧﻰ ﻭ ﭼﺮﻳﻜﻰ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮ
ﺷﺪﻧﺪ .ﻋﺮﺑﺴــﺘﺎﻥ ﻧﮕﺮﺍﻧﻰﺍﺵ ﺻﺮﻓﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻘﻴﺪﺗﻰ ﻭ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ
ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﻳﻤﻦ ﻧﻴﺴــﺖ .ﺑﻠﻜﻪ ﻧﮕﺮﺍﻥ ﺗﺎﺛﻴﺮﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ
ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺭﻭﻯ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ
ﭘﺎﻳﮕﺎﻩﻫﺎﻯ ﻧﻔﺘﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻴﻌﻪﻧﺸﻴﻦ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ.
ﻭﺭﻭﺩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻳﻤﻦ
ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷﻜﺴﺖ ﻋﺮﺑﺴــﺘﺎﻥ ،ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺟﻨﮓ ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻯ
ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷــﺪ .ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﮔﻴﺮﻯ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮﺩﻳﻢ
ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻤﻼﺗﻰ ﻛﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ
ﻳﻤﻦ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﺪﻧﺪ .ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺷﻮﺭﺍﻯ
ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞﻣﺘﺤﺪﻩ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻳﻤﻦ ﻧﺸﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ
ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﺩﺭ ﺷــﺮﺍﻳﻄﻰ ﻛﻪ ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﻰﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻮﺳﻂ
ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤﻦ ،ﻋﺮﺑﺴــﺘﺎﻥ ﻭ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﻣﻲﺭﺳﻨﺪ،
ﺷﻮﺭﺍﻯ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻭﺍﺭﺩ ﻋﻤﻞ ﺷﻮﺩ ،ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﻭﻇﻴﻔﻪ
ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺣﻔﻆ ﺻﻠﺢ ﻭ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳﺖ.
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫــﺎ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺩﺭ ﺳــﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﺷــﺪﺕ ﺗﻼﺵ
ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ ﻋﺮﺍﻕ ،ﺍﻓﻐﺎﻧﺴــﺘﺎﻥ ﻭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﺑﺎﺏﺍﻟﻤﻨﺪﺏ ﺩﺭ
ﻳﻤﻦ .ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ژﺋﻮﭘﻠﺘﻴﻚ ﺑﻪ ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﺰﺩﻳﻚ
ﺍﺳﺖ .ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺩﺭﮔﻴﺮﻯ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﻴﻌﻪﻧﺸﻴﻦ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ
ﻛﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩﻫﺎﻯ ﻧﻔﺘﻰ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺟﺎﻯ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ
ﺧﻄﺮﺍﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭﮔﻰ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺍﻣﺎ ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺣﻤﻠﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﻝ ﻳﻤﻦ
ﻛﻪ 120ﻛﺸﺘﻪ ﺑﺮ ﺟﺎﻯ ﮔﺬﺍﺷﺖ ﺩﺭ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎﻯ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻰ ﺑﺎﺯﺗﺎﺏ
ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﻯ ﻧﺪﺍﺷﺖ .ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﻫﻤﻪ ﺩﻭﺭﺑﻴﻦﻫﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ
ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﻳﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻋﺮﺍﻕ ﺍﺳﺖ.
ﻣﺎ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻫﻢ ﺷــﺎﻫﺪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻨﻰ ﺩﺭ ﺩﺍﺭﻓﻮﺭ ،ﺍﺗﻴﻮﭘﻰ
ﻳﺎ ﺳﻮﻣﺎﻟﻰ ﺑﻮﺩﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﺮگ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺯﻳﺪﻯﻫﺎ ﺩﺭ ﻳﻤﻦ
ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮﺩ .ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺮگﻫﺎﻯ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ
ﻛﻪ ﺯﻳﺎﺩ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﻭﺭﺑﻴﻦﻫﺎﻯ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺭﻭﻯ ﺁﻧﺘﻦ ﻗﺮﺍﺭ
ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﺩ .ﺍﻣﺎ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪﺷﺪﺕ ﻣﻮﺭﺩ
ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻭ ﺟﺎ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻯ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ
ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺣﺴﺎﺱ ﺷــﻮﻧﺪ .ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﺍﺳﺖ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ
ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻳﻤﻦ ،ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻜﻰ ﺍﺳﺖ.
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻛﻪ ﺑــﺎ ﺁﺯﺍﺩﻯ ﻛﺎﻣﻞ ﺣﺮﻛﺎﺗﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ
ﻭﺯﻳﺮﺳــﺘﺎﻥ ﺟﻨﻮﺑﻰ ،ﻳﺎ ﻋﺮﺍﻕ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﺩﻫﻨــﺪ ،ﺩﺭ ﻳﻤﻦ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻥ
ﺣﺮﻛﺎﺕ ﺭﺍ ﺗﻜــﺮﺍﺭ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ .ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳــﻦ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ ﺿﺮﺑﺎﺗﻰ ﺭﺍ
ﺩﺭ ﻧﺎﻭ ﻳﻮﺍﺱﻛﻮﻝ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ 2000ﺩﺭ ﻳﻤﻦ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ
ﺑﻪ ﻛﺸــﺘﻪ ﺷــﺪﻥ 17ﺗﻦ ﺍﺯ ﻣﻠﻮﺍﻧﺎﻥ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﺷﺪ .ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ
ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳــﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻥ ﻳﻜﺴﺮﻯ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺩﺭ ﺭﻭﺍﺑﻂ
ﺑﻴﻦ ﻳﻤﻦ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺷــﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﻩ ﻫــﻢ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻓﻌﺎﻝ ﺑﻮﺩﻩ ،ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻧﺎﺍﻣﻨﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻣﻨﻄﻘﻪ
ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺩﻫﺪ.
ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺭﺍﻳﺰﻧﻰ ﻣﻴﺎﻥ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﺁﺭﺍﻣﻰﻫﺎ
ﭘﺎﻳــﺎﻥ ﺩﻫﺪ .ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳــﻦ ﻗﻄﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺭﻗﺎﺑﺘﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﺮﺑﺴــﺘﺎﻥ
ﺩﺍﺷﺖ ،ﺳــﻌﻰ ﻛﺮﺩ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ 2007ﺗﻮﺍﻓﻘﻰ ﺭﺍ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻤﻦ ﻭ
ﺍﻟﺤﻮﺛﻰﻫﺎ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩ .ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮ
ﻭ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﻛﺸــﺘﺎﺭ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﻣﻨﻄﻘﻪ
ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻭﺍﺭﺩ ﻋﻤﻞ ﺑﺸﻮﻧﺪ ،ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺑﻴﻢ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺍﺯ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺧﺎﺭﺝ ﺷﻮﺩ.
ﺩﺭ ﺣــﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﻋﻠﺖ ﺍﺻﻠﻰ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ ﻳﻤﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ
ﻛﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ ﺩﺭ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﻳﻚ ﻧﻮﻉ ﺳﺒﺪ ﺍﻣﻨﻴﺘﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ،ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻰ ﺍﺳﺖ ﭼﺮﺍﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻯ
ﺩﻧﻴــﺎ ﻳﻚ ﻧﻈﻢ ﺍﻣﻨﻴﺘﻰ ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻯ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻣﺎ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﻢ
ﺍﻣﻨﻴﺘﻰ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ
ﺭﺍ ﻣﺎﻣﻮﺭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﻳﻦ ﻧﻈــﻢ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ،ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ
ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺧﻮﺩﺷــﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻨﻨﺪ .ﺩﺭ ﺣﺎﻝ
ﺣﺎﺿﺮ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﭘﺮﺭﻧﮕﻰ ﺩﺭ ﺧﻠﻴﺞﻓﺎﺭﺱ ،ﻋﺮﺍﻕ ،ﺑﺤﺮﻳﻦ،
ﭘﺎﻛﺴــﺘﺎﻥ ﻭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻌﻰ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺩﺭ
ﺍﻳﻦ ﺳﺒﺪ ﺍﻣﻨﻴﺘﻰ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ
ﺭﺍ ﺣﻞﻭﻓﺼــﻞ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﺣﻀﻮﺭ ﻫﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻯ ﺳــﻨﮕﻴﻨﻰ
ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ.
77
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭﺁﻳﻨﻪﺗﺤﻠﻴﻞ
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻭ ﺍﺟﻼﺱ ﻛﭙﻨﻬﺎگ؛ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﻱ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﭼﻨﺪ ﺟﺎﻧﺒﻪﮔﺮﺍﻳﻲ ﻣﻮﻋﻮﺩ
ﻫﮋﻣﻮﻧﻲ ﻣﺘﺰﻟﺰﻝ
ﺩﻛﺘﺮﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪﻛﺎﻇﻢ ﺳﺠﺎﺩﭘﻮﺭ
ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺎﺕﻋﻠﻤﻲ ﺩﺍﻧﺸﻜﺪﻩ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ
ﺍﺟــﻼﺱ ﻛﭙﻨﻬــﺎگ ﺩﺭﺧﺼــﻮﺹ
ﺗﻐﻴﻴــﺮﺍﺕ ﺁﺏ ﻭ ﻫــﻮﺍ ﻛﻪ ﺑــﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺩﻭ
ﻫﻔﺘﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﺯﻫﺎﻱ 7ﺗﺎ 18ﺩﺳﺎﻣﺒﺮ 2009
) 16ﺗﺎ 26ﺁﺫﺭ (88ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ 192ﻛﺸﻮﺭ
ﻛﻪ 113ﺗﺎﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖ
ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ،ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﻣﻬﻢ
ﺭﻭﺍﺑــﻂ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ ﻣﻌﺎﺻــﺮ ﻭ ﺧﻮﺩ ﻣﺤﻞ
ﺁﺯﻣﻮﻥ ﻭ ﺳﻨﺠﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﺏ ﻭ ﻫﻮﺍﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ
ﺭﺥ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ .ﺍﻳﻦ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺑﻪ ﻫﺪﻑ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﻛﻪ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪﺗﻮﺍﻓﻘﻲ
ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻭ ﺍﻟﺰﺁﻡﺍﻭﺭ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻌﻬﺪﺍﺕ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺎﻫﺶ ﮔﺎﺯﻫﺎﻱ
ﮔﻠﺨﺎﻧﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﻧﺮﺳﻴﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﺍﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﻏﻴﺮ ﺍﻟﺰﺍﻡﺁﻭﺭ ﻭ ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ
ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ،ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ ﺁﺧﺮﻳــﻦ ﺭﻭﺯ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺑﻪﻛﺎﺭ ﺧﻮﺩ
ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﺍﺩ .ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻣﺒﺎﺣﺚ ،ﺭﻭﻧﺪ ﻭ ﻧﺸﻴﺐ ﻭ ﻓﺮﺍﺯﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ
ﺍﺯ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﻓﻨﻲ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺤﺚ ﻭ ﺑﺮﺭﺳﻲ
ﺍﺳــﺖ .ﺑﻲﺗﺮﺩﻳﺪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻣﻬﻢ ﻭ ﺩﺭﺧﻮﺭ ﺗﻮﺟﻪ ﺳﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺩﺭ ﭘﺮﺗﻮ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺭ
ﭘﻲ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﻭ ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮﻱﻫﺎﻱ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺍﻭ ﺍﺳﺖ.
ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻭ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ ﺍﺟﻼﺱ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﺭﺍ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ
ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﻮﺩ؟ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳــﻮﺍﻝ ﺩﺭ ﭘﺮﺗﻮ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﻱ
ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﺤﻴﻂﺯﻳﺴﺘﻲ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ،ﺗﺪﺍﺭﻙﻫﺎﻱ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺟﻼﺱ
ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻭ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﺍﺳﺖ .ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺩﺍﺩﻩﻫﺎ
ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩﻫــﺎﻱ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﻭﺷــﻦﻛﻨﻨﺪﻩ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻣﺘﻮﺳــﻂ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ
ﺗﻌﺎﻣﻼﺕﭼﻨﺪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺍﺳﺖ ،ﺗﻌﺎﻣﻼﺗﻲﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﻧﺸﺎﻥﻣﻲﺩﻫﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺩﺭ ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﺗﺤﻮﻝ ﻭ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﺗﺪﺭﻳﺠﻲ ﻭﻟﻲ ﻣﻬﻤﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﻣﺴﻴﺮ ﻫﻤﻮﺍﺭﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻨﺪ.
ﺍﻟﻒ :ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ،ﻣﺤﻴﻂ ﺯﻳﺴﺖ ﻭ ﺗﻐﻴﺮ ﺁﺏ ﻭ ﻫﻮﺍ
ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺑﺮ ﻟﺰﻭﻡ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂﺯﻳﺴﺖ ،ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ
ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺁﺏ ﻭ ﻫﻮﺍ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺍﻭ ﺑﺮ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ
ﻣﺤﻴﻂ ﺯﻳﺴﺖ ﺍﺯ ﺳﻪ ﻣﻨﺸﺎ ﺭﻳﺸﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ .ﺍﻭﻝ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ
ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻋﺎﻡ ﻧﺴــﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂﺯﻳﺴــﺖ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮ
ﺁﺏﻭﻫﻮﺍ ﺑﻴﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﺑﻪﻃﻮﺭﺧﺎﺹ ﺍﺳﺖ .ﺟﻨﺒﺶﻣﺤﻴﻂﺯﻳﺴﺖ
ﺟﻨﺒﺶ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻭ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻴﺰ ﺟﺪﻱ ﺍﺳﺖ .ﺑﻪﻋﺒﺎﺭﺕ
ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺤﻴﻂﺯﻳﺴﺖ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﺍﺧﻠﻲ
ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺭﺍﻱﺩﻫﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮﻱﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ ﺩﺭ ﻗﺒﺎﻝ
ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺤﻴﻂﺯﻳﺴﺘﻲ ﺣﺴﺎﺱ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
ﻣﻨﺸــﺎ ﺩﻭﻡ ،ﺟﺎﻳــﮕﺎﻩ ﺁﻣﺮﻳــﻜﺎ ﺩﺭ ﭼﺎﻟﺶﻫــﺎﻱ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠــﻲ
ﻣﺤﻴﻂ ﺯﻳﺴﺘﻲ ﺍﺳﺖ .ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﺩﺭ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻲ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ 18ﺩﺳﺎﻣﺒﺮ 2009
ﺩﺭ ﺍﺟﻼﺱ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺟﻬﺎﻥ
ﻭ ﺩﻭﻣﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﻩ ﮔﺎﺯﻫﺎﻱ ﮔﻠﺨﺎﻧﻪﺍﻱ ﺍﺳــﺖ؛ ﭘﺪﻳﺪﻩﺍﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ
78
ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪﺍﻥ ﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺁﺏ ﻭ ﻫﻮﺍﻱ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺍﺛﺮ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ.
ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺁﺏ ﻭ ﻫﻮﺍﻱ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎﻱ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺑﺮﺍﻱ
ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﺎ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻳﻲ ﺍﻣﻨﻴﺘﻲ
ﺩﺭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ.
ﻣﻨﺸــﺎ ﺳــﻮﻡ ،ﺣﺮﻑﻫﺎ ﻭ ﺳــﺨﻦﻫﺎﻱ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﺩﺭ ﻟﺰﻭﻡ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ
ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠــﻲ ﺩﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭼﺎﻟﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﺁﺏ ﻫﻮﺍﻱ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺍﺳــﺖ.
ﺳــﺨﻨﺎﻥ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﻳﻚﺟﺎﻧﺒﻪﮔﺮﺍﻳﺎﻧــﻪ ﺑﻮﺵ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ
ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻛﻠﻲ ﺑــﺎ ﭘﻴﻤﺎﻥﻫﺎ ﻭ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴــﻴﻮﻥﻫﺎﻱ ﺗﻌﻬــﺪﺁﻭﺭ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ
ﻛﻨﻮﺍﻧﺴــﻴﻮﻥﻫﺎﻱ ﻣﺤﻴﻂﺯﻳﺴــﺘﻲ ﻭ ﺩﺭ ﺭﺍﺱ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺮﻭﺗﻜﻞ ﻛﻴﻮﺗﻮ
ﻣﺨﺎﻟﻔــﺖ ﻣﻲﻛﺮﺩ .ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﻧﻴﺰ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﺩﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ
ﻧﮕﺮﺵ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞﮔــﺮﺍ ﻭ ﭼﻨﺪﺟﺎﻧﺒﻪﮔﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩ ،ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ
ﺟﻬﺎﻧــﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻬﺎﺭ ﭼﺎﻟــﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺁﺏ ﻭ ﻫﻮﺍ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺴــﺘﻤﺮ
ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺩﺭ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻲ 10ﺩﺳﺎﻣﺒﺮ 2009
) (88/9/19ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﺻﻠﺢ ﻧﻮﺑﻞ ﺑﻮﺩ .ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻋﻮﺍﻣﻞ
ﻓﻮﻕ ،ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻱ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺗﺤﺮﻙ ﺩﺭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ
ﺁﺏ ﻭ ﻫﻮﺍ ﻛﺸﺎﻧﺪ ﻭ ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ،ﻭﺍﺷﻨﮕﺘﻦ
ﭼﻬﺮﻩ ﻓﻌﺎﻟﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻮﺹ ﮔﺮﻓﺖ.
ﺏ -ﺁﺯﻣﻮﻥ ﭼﻨﺪ ﺟﺎﻧﺒﻪﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﻛﭙﻨﻬﺎگ
ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﺩﺭ 25ﻧﻮﺍﻣﺒﺮ (88/9/4) 2009ﺍﻋﻼﻡ ﺩﺍﺷــﺖ ﻛﻪ
ﺷﺨﺺ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪ ﺍﻭﻝ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﺷﺮﻛﺖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ.
ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺮﻭﺭ ﺩﺭ ﻣــﻮﺭﺩ ﺣﻀﻮﺭ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺍﻭﻟﻴــﻪ ﻭ ﻣﻬﻢ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ
ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﺗﺮﺩﻳﺪﻫﺎﻳﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷــﺪ ﻭ ﻫﻴــﻼﺭﻱ ﻛﻠﻴﻨﺘﻮﻥ ،ﻭﺯﻳﺮ ﺍﻣﻮﺭ
ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺑﻪ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺭﻓﺖ .ﻋﻠﺖ ﻋﺪﻡ ﺷﺮﻛﺖ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺍﻭﻝ
ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ،ﻓﻀﺎ ﻭ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺑﻮﺩ .ﻧﺒﺮﺩ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ
ﺩﺭ ﺍﺟــﻼﺱ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﺑﻴــﻦ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻱ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻭ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻱ
ﺩﺭﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﺩﺭ ﮔﺮﻓــﺖ .ﺍﺻﻞ ﺍﻳﻦ ﺩﻋﻮﻱ ﺩﺭ ﻣــﻮﺭﺩ ﺗﻌﻬﺪﺍﺕ ﻭ
ﻣﺴــﺌﻮﻟﻴﺖ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻱ ﻏﺮﺑﻲ ﻭ ﻏﻴﺮﻏﺮﺑﻲ ﺩﺭ ﻣــﻮﺭﺩ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ
ﮔﺎﺯﻫﺎﻱ ﮔﻠﺨﺎﻧﻪﺍﻱ ﺑﻮﺩ .ﺷــﻜﺎﻑ ﺑﻴﻦ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﺭﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻭ
ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺍﻱ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ ﺩﺭ ﻫﻤــﻪ ﺍﺟﻼﺱﻫﺎﻱ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ
ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺁﻥ ﺩﺳــﺘﻪ ﺍﺯ ﺍﺟﻼﺱﻫﺎﺳــﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻫﻴــﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ
ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺩﺍﺭﻧﺪ .ﺍﻣﺎ ﺍﺟﻼﺱ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻭ ﻛﻢ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﻮﺩ.
ﻋﻤﺪﻩ ﺗﻼﺵﻫﺎﻱ ﮔﺮﻭﻩ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻱ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺮ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺗﻌﻬﺪﺍﺕ
ﺍﻟــﺰﺍﻡﺁﻭﺭ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺑــﺮﺍﻱ ﭼﻴﻦ ﻭ ﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ .ﮔﺎﺭﺩﻳﻦ 20ﺩﺳــﺎﻣﺒﺮ
2009ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ ﭼﻴﻦ ﺍﺯ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻥ
ﺳﻮﻡ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺁﻓﺮﻳﻘﺎ ﺑﻪﺧﻮﺑﻲ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺟﻬﺎﻥ ﺳﻮﻡ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ
ﺧﻮﺍﺳﺖ ﻏﺮﺏ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩ ﻭ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﻣﻲﺭﻓﺖ ﻛﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺨﻮﺭﺩ .ﺩﺭ
ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺁﺧــﺮ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ،ﮔﺮﻭﻩ ﻏﺮﺏ ،ﺑﻪﺟﺎﻱ ﭼﻨﺪ ﺟﺎﻧﺒﻪﮔﺮﺍﻳﻲ ﻛﻪ
ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻈﺮ ﻭ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ 192ﻛﺸﻮﺭ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﻩ
ﺍﺳﺖ ،ﺳــﻨﺪﻱ ﺭﺍ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪ،
ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻭﻧﺰﻭﺋﻼ ﮔﻔﺖ ﻣﻮﺍﻓﻘﺘﻨﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ
ﮔﺮﻭﻩ ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺍﺯ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎ ﺑــﺮ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷــﻮﺩ .ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻡ،
ﻛﻮﺩﺗﺎﻳﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺍﺳــﺖ .ﺍﺯ ﻫﻤــﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪﺗﺮ
ﺍﻳﻨﻜﻪ ،ﺳــﻔﻴﺮ ﻭ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺩﺍﺋﻢ ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﻧﻴﻮﻳﻮﺭﻙ
ﻛﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﻫﻴﺎﺕ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻛﺸﻮﺭﺵ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷﺖ ،ﺳﻨﺪ ﻋﺮﺿﻪ
ﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﺳﻨﺪ ﺧﻔﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺑﺮﺩﮔﻲ ﻛﺸﻴﺪﻥ ﺟﻬﺎﻥ ﺳﻮﻡ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ
ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻮﻟﻮﻛﺎﺳﺖ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮﺩ.ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻮﻱ ،ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﺩﺭ ﺳﻔﺮﻱ
ﻛﻪ 15ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪﻃﻮﻝ ﺍﻧﺠﺎﻣﻴﺪ ،ﺳــﻌﻲ ﻛﺮﺩ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺭﺍ ﺑﻪﻫﻤﺮﺍﻩ
ﺩﻳﮕﺮ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻱ ﻏﺮﺑﻲ ﻧﺠﺎﺕ ﺩﻫﺪ ،ﻟﺬﺍ ﺷﺨﺼﺎ ﺩﺳﺖ ﺑﻪﻛﺎﺭ ﺷﺪﻩ
ﻭ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﻭ ﻣﺬﺍﻛﺮﻩ ﺑﺎ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮ ﭼﻴﻦ ﺑﺮﺁﻣﺪ .ﺍﻣﺎ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎﻱ
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﭼﻴﻨﻲﻫﺎ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺭﺍﺣﺘﻲ ﺭﺍ ﻧﺸــﺎﻥ ﻧﺪﺍﺩﻧﺪ ﻭ
ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮ ﭼﻴﻦ ،ﻣﺴﺌﻮﻝ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﺑﺎ
ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﻓﺮﺳــﺘﺎﺩ ﻭ ﺑﻌﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺳــﻮء ﺗﻔﺎﻫﻢ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ
ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﺑﻪﺟﺎﻱ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﺑﺎ ﻧﺨﺴــﺖﻭﺯﻳﺮ ﭼﻴﻦ ،ﺑﺎ ﮔﺮﻭﻩ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻱ
ﺩﺭﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﭼﻴﻦ ،ﺁﻓﺮﻳﻘﺎﻱ ﺟﻨﻮﺑــﻲ ،ﺑﺮﺯﻳﻞ ﻭ ﻫﻨﺪ ﻛﻪ
ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻠﺴــﻪ ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﻛﺮﺩ .ﻛﻨﺶ ﻭ ﻭﺍﻛﻨﺶﻫﺎﻱ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﻭ
ﻣﺴــﺌﻮﻻﻥ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ،ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ﺑﻪﺟﺎﻱ ﺳــﻨﺪﻱ ﺍﻟﺰﺍﻡﺁﻭﺭ ﻭ ﺣﻘﻮﻗﻲ،
ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﺍﻱ ﺑﻪﻧﺎﻡ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﺻﺎﺩﺭ ﺷــﺪ ﻛﻪ ﺻﺪﻭﺭ ﺁﻥ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻲ
ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺣﺪﺍﻗﻠﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱﻫﺎﻱ ﭼﻨﺪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﭼﺎﻟﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮ
ﺁﺏ ﻭ ﻫﻮﺍ ﻗﻠﻤﺪﺍﺩ ﻣﻲﺷﻮﺩ.
ﺝ -ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻱ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ
ﻋﻤﺪﻩﺗﺮﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﺍﺟﻼﺱ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﺑــﺮﺍﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ،ﭘﺬﻳﺮﺵ
ﺷــﺮﺍﻳﻄﻲ ﺍﺯ ﺗﻌﺎﻣﻼﺕ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﮔﺮﻭﻩ ﻏﺮﺏ ﺍﻧﺴﺠﺎﻡ
ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﮔﺮﻭﻩ ﺑﺮﺯﻳﻞ،
ﭼﻴﻦ ،ﻫﻨﺪ ﻭ ﺁﻓﺮﻳﻘﺎﻱ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻧﻤﻮﺩﻱ ﺟﺪﻱ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ .ﺧﺼﻮﺻﺎ ﭼﻴﻦ
ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﺑﻪﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﺯﻳﺮﺑﺎﺭ ﺗﻌﻬﺪﺍﺕ ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺁﻥ
ﻛﺸﻮﺭﺭﺍﺧﺪﺷﻪﺩﺍﺭﻛﻨﺪ،ﻧﻤﻲﺭﻭﺩ.ﭼﻴﻦﺭﺍﺿﻲﺗﺮﻳﻦﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﻩﺩﺭ
ﺍﺟﻼﺱ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﺷﻮﺩ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ
ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻏﺮﺏ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ،ﺷﻚ ﻭ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺟﻬﺎﻥ ﺳﻮﻡ ﺭﺍ
ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﻩ ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﻭ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮﻭﻩ ﻏﺮﺏ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ
ﺩﺍﺩ .ﮔﺮﻭﻩ ﻏﺮﺏ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺧﻮﺩ ﻳﻜﺪﺳﺘﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺪﺍﺷﺖ.
ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺟﻨﺒﺶ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﺤﻴﻂﺯﻳﺴــﺖ ،ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﺑﺴــﻴﺎﺭ
ﺿﻌﻴﻒ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪ .ﻛﻴﺖ ﻫﻮﺭﻧﺮ ،ﻣﺴﺌﻮﻝ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﺩﻭﻟﺘﻲ
ﻣﺤﻴﻂ ﺯﻳﺴﺘﻲ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺯﻣﻴﻦ ) (Earth of Frienolsﻧﺴﺒﺖ
ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺑﺎ ﺩﻳــﺪﻱ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻱ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻭ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮﺩ
ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻛﻨﻨﺪﻩ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﻱ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻴﺴﺖ.
ﺩﺭ ﺩﺍﺧــﻞ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ،ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ ﺍﻭﻟﻴﻪﺍﻱ ﺑﻮﺩ ﻭﮔﺮﻧﻪ
ﺍﮔﺮ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﺷﻜﺴــﺖ ﻣﻲﺧﻮﺭﺩ ،ﺩﻭﻣﻴﻦ ﺳﻔﺮ ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ
ﺍﻭ ﺑﻪ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﻗﻠﻤﺪﺍﺩ ﻣﻲﺷــﺪ .ﺍﻭ ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﭘﻴﺶ ﺑﻪﻫﻤﺮﺍﻩ ﻫﻤﺴﺮﺵ
ﺑﻪ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ﺳــﻔﺮ ﻛﺮﺩ ﺗﺎ ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻲ ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﺍﻟﻤﭙﻴﻚ
ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳــﺖ ﺁﻭﺭﺩ ﻭﻟﻲ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳــﻦﭘﺎﺋﻮﻟﻮﻱ ﺑﺮﺯﻳﻞ ﺑﺎﺧﺖ .ﻧﺸﺴﺖ
ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻛﭙﻨﻬﺎگ ،ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﺭﺍ ﺩﺳﺖ ﺧﺎﻟﻲ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﻭﺍﺷﻨﮕﺘﻦ ﻧﻜﺮﺩ ﻭﻟﻲ
ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﻫﻢ ﺩﺳﺖ ﭘﺮ ﻧﺒﻮﺩ .ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﻭ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﻱ ﻣﺘﻮﺳﻂ
ﺍﺯ ﺟﻤﻴﻊ ﺟﻬﺎﺕ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬﺍﺷﺖ .ﺩﺭ ﻳﻚ ﻧﮕﺎﻩ ﻛﻼﻥ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ
ﻛﭙﻨﻬــﺎگ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻐﻴﻴــﺮﺍﺕ ﺁﺏ ﻭ ﻫﻮﺍ ﺑﻪ ﺩﻣﺎﺳــﻨﺞ ﻓﻀﺎﻱ ﻋﻤﻞ
ﺩﻭﻟﺖ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﺳــﺒﺎﺕ ﭼﻨﺪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷــﺪ ﻭ
ﻧﺸــﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﺧﻮﺍﺳــﺖﻫﺎ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲﻫﺎﻱ ﺍﻭﺑﺎﻣﺎ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻭ ﺍﺯ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ
ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ.
www.mosalas.ir
jI~T¤H
ﺣﺮﻑ ﺯﺩﻥ ﺧﺮﺝ ﺩﺍﺭﺩ
ﺩﺭ ﻣﺎﻩﻫﺎﻯ ﺍﺑﺘﺪﺍﻳﻰ ﭘﺎﻳﻴﺰ ﺍﻣﺴــﺎﻝ ﺯﻣﺰﻣﻪﻫﺎﻯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﺑﻪﮔﻮﺵ ﻣﻰﺭﺳــﻴﺪ .ﺳــﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﻭﻭﺩ ﺯﺍﺭﻋﻴﺎﻥ ،ﻣﺪﻳﺮﻛﻞ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻰ
ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ ﺭﺍ ﺑﺮﺭﺳــﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﻭ ،ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﻭ ﻓﻨﺎﻭﺭﻯ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ
ﻫﻨﻮﺯ ﺟﻮﺍﺑﻰ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻧﻜﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
79
ﻧﺮﺥ ﻣﻜﺎﻟﻤﺎﺕ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟
ﺷﺎﺋﺒﻪ ﻳﺎ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ!
ﺣﺎﻣﺪ ﺷﻔﻴﻌﻲ
ﺷﺎﺋﺒﻪﻫﺎﻯ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﻃﻰ ﻣﺎﻩﻫﺎﻯ ﺍﺧﻴﺮ ﻣﺒﻨﻰﺑﺮ
ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺒﻠﻎ ﻗﺒﻮﺽ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﺸــﺘﺮﻛﺎﻥ ،ﺍﻳﻦ ﭘﺮﺳــﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ
ﺍﺫﻫــﺎﻥ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻣﻄﺮﺡ ﻛﺮﺩﻩ ﻛﻪ ﺁﻳﺎ ﺗﻌﺮﻓــﻪ ﻣﻜﺎﻟﻤﺎﺕ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ
ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ؟ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺒﻠﻎ ﺗﻌﺮﻓــﻪ ﻣﻜﺎﻟﻤﺎﺕ ﺭﻭﻯ
ﻗﺒﻮﺽ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺍﺯ ﺳــﻮﻯ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﺷﺪ
ﺍﻣﺎ ﻣﺸــﺎﻫﺪﻩ ﻣﺒﺎﻟﻐﻰ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺗﺼﻮﺭ ﺩﺭ ﻗﺒﺾﻫﺎ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﻣﺸﺘﺮﻛﺎﻥ
ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺷــﺎﺋﺒﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﻮﺕ ﺧﻮﺩ ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺍﺳــﺖ .ﺷﻬﺮﻳﻮﺭ
ﻣﺎﻩ ﺍﻣﺴــﺎﻝ ،ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻮﺭﻛﺎﺭ
ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﻣﻜﺎﻟﻤﺎﺕ ﺗﻠﻔﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﺧﺒﺮ ﺩﺍﺩ.
ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﻣﺴﺌﻮﻝ ﺍﻇﻬﺎﺭﻧﻈﺮﻯ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ
ﺍﺯ ﺟﻤﻠــﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓــﺰﻭﺩﻩ ﻧﻜﺮﺩ .ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻭﻯ
ﭘﻴﺸــﻨﻬﺎﺩ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﻭ ﻓﻨﺎﻭﺭﻯ ﺍﻃﻼﻋــﺎﺕ ﻣﺒﻨﻰﺑﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ
ﺗﻌﺮﻓﻪ ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻮﺭ
ﻛﺎﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ .ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺣﺎﻟﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ
ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿــﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﻣﻜﺎﻟﻤﺎﺕ ﺗﻠﻔﻦ
ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻄﺮﺡ ﻭ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﻯ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ
ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺮ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﻯ ﺑﺎﺷــﺪ ،ﺗﻌﺮﻓﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﻫﺮ ﺩﻗﻴﻘﻪ
ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻦ ﺛﺎﺑﺖ -ﭘﻨﺞ ﺗﻮﻣﺎﻥ -ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ .ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ
ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ ﺳــﻪﻣﺎﻩ ﺍﺯ ﺍﻇﻬﺎﺭﻧﻈﺮ ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ
ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﻫﻨﻮﺯ ﭘﺎﺳــﺨﻰ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﺩﻭﻟﺖ
ﺩﺍﺩﻩ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺣﺎﻟﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ
ﻣﺠﻠﺲ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ﺍﻣﺴــﺎﻝ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻮﺭ
80
ﻛﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ ،ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻧﻴﺰ ﻫﻨﻮﺯ ﺧﺮﻭﺟﻰ
ﺍﺯ ﻣﺠﻠﺲ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ،ﺻﺎﺑﺮ ﻓﻴﻀﻰ ،ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻠﻲ
ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺳﻤﺖ ﺧﻮﺩ ﺍﺑﻘﺎ ﻣﻰﺷﻮﺩ ،ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ
ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ ﺭﺍ ﻣﻮﻛﻮﻝ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺧﺼﻮﺻﻰﺳــﺎﺯﻯ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ
ﺍﻳﻨﻚ ﺑﺎ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺍﻋﻀﺎﻯ ﻫﻴﺎﺕﻣﺪﻳﺮﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ
ﻋﻤﻠﻰ ﺷﺪﻥ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ.
ﺩﻓﺎﻉ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﻋﺪﻡ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺗﻌﺮﻓﻪ
ﮔﺮﭼﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ
82ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳــﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻜﺮﺩﻩ ،ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺧﻰ
ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻯ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺩﺭ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﺩﺭﺝ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﻗﺒﻮﺽ
ﻣﺸﺘﺮﻛﺎﻥ ﻧﺸــﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻰ ﺳﺮ ﻭ ﺻﺪﺍﻯ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ
ﻣﻰﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻋﻠﻰﺍﺻﻐﺮ ﻳﻮﺳــﻒﻧﮋﺍﺩ ،ﻣﺨﺒﺮ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ
ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻭ ﻣﻌــﺎﺩﻥ ﻣﺠﻠﺲ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧــﺮﺥ ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ ﺗﻠﻔﻦ
ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺭﺍ ﺍﻗﺪﺍﻣﻰ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺣﻀﻮﺭ ﻣﺴــﺌﻮﻻﻥ ﻭﺯﺍﺭﺕ
ﺍﺭﺗﺒﺎﻃــﺎﺕ ﻭ ﻓﻨﺎﻭﺭﻯ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﺎﺳــﺨﮕﻮﻳﻰ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﺭ
ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺧﺒﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ .ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺭﻭﺍﺑﻂﻋﻤﻮﻣﻰ ﺷﺮﻛﺖ
ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺻﺮﺍﺣﺖ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺣﺘﻰ ﻳﻚ ﻣﻮﺭﺩ
ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﺠﻮﺯ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ ،ﺿﻤﻦ ﺍﻳﻨﻜﻪ
ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷــﻜﻠﻰ ﺣﺘﻰ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ،ﻃﻰ ﺷﺶ ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ
ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ.
ﺯﻣﺰﻣﻪﻫﺎﻯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻧﺮﺥﻫﺎ
ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﺎﻩﻫﺎﻯ ﺍﺑﺘﺪﺍﻳﻰ ﭘﺎﻳﻴﺰ ﺍﻣﺴﺎﻝ ﺯﻣﺰﻣﻪﻫﺎﻯ ﺗﻐﻴﻴﺮ
ﺩﺭ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﺑﻪﮔﻮﺵ ﻣﻰﺭﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﻭﻭﺩ ﺯﺍﺭﻋﻴﺎﻥ ،ﻣﺪﻳﺮﻛﻞ
ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻴﺎﻥ ﻛــﺮﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ
ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ ﺭﺍ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﻭ ،ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ
ﻭ ﻓﻨﺎﻭﺭﻯ ﺍﻃﻼﻋــﺎﺕ ﻫﻨﻮﺯ ﺟﻮﺍﺑﻰ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ ﺑــﺮﺍﻯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ
ﺗﻌﺮﻓﻪﻫــﺎﻯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﻰ ﻧﻜﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﻣﺪﻳﺮﻛﻞ
ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻰﮔﻴﺮﺩ ﻛﻪ
ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺭﺋﻴﺲ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ،ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﺛﺎﺑﺖ
ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﺸﺘﺮﻛﺎﻥ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﻧﻴﺴﺖ .ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﻋﻠﻰ ﻣﻄﻬﺮﻯ
ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻓﻌﻠﻰ ﻧﻴﺎﺯﻯ ﺑﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻧﻴﺴﺖ
ﻭ ﺩﺭ ﺣــﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺰ ﻃﺮﺣﻰ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﺩﺭ
ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺍﻭ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻠﻔﻦ ﺭﺍ ﻛﺴﻰ
ﺟﺰ ﻣﺠﻠﺲ ﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺩﻫﺪ .ﻣﻄﻬﺮﻯ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ
ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﺗﻠﻔﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﺳﻴﺎﺭ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻫﺪﻑ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺭﺁﻣﺪﺯﺍﻳﻰ ﺑﺮﺍﻯ
ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﻴﺮﺩ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ
ﺗﻌﺮﻓﻪﺍﻯ ﺩﺭ ﺳــﺮﻭﻳﺲﻫﺎﻯ ﻓﻌﻠﻰ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﻧﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷــﺖ ﺍﻣﺎ
ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﺳﺮﻭﻳﺲﻫﺎﻯ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻳﺎ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﺳﺮﻭﻳﺲﻫﺎ
ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺑﻴﻔﺘﺪ ﻭ ﺷــﺮﺍﻳﻄﻰ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻳﻰ
ﻣﺸــﺨﺺ ﺷــﻮﺩ .ﺍﻭ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﺏ ﻋﻠﻰ ﻣﻄﻬﺮﻯ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻣﺠﻠﺲ
ﺩﺭﺑــﺎﺭﻩ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﭘﺎﻳــﻪ ﺭﺍ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﻭ ﻣﺎﺑﻘﻰ
ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﺑﻪﻋﻬﺪﻩ ﺍﭘﺮﺍﺗﻮﺭ ﻭ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻘــﺮﺭﺍﺕ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ
ﺭﺍﺩﻳﻮﻳﻰ ﺍﺳــﺖ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ،ﻭﻓﺎ ﻏﻔﺎﺭﻳــﺎﻥ ،ﺭﺋﻴﺲ ﻫﻴﺎﺕ ﻣﺪﻳﺮﻩ
ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺑﻘﺎ ﺷﺪﻩ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ» :ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺩﺭ
ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺭﻭﺍﻝ ﻣﺸﺨﺼﻰ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻭﺍﺣﺪﻯ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺮﺗﺐ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ
ﺑﺮﺭﺳﻰﻫﺎﻯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻰﺩﻫﺪ ﺗﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﻭ ﺳﻬﺎﻣﺪﺍﺭ
ﺣﻔﻆ ﺷﻮﺩ ﻭﻟﻰ ﻓﻌﻼ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﻧﺪﺍﺭﺩ«.
ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﻭ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺎﺩﻩ 3ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﺑﺎﺷﺪ،
ﺷﻬﺮﻳﻮﺭﻣﺎﻩ ﻫﺮ ﺳــﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ
ﺍﮔﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﺑﺮ ﺑﻘﺎﻯ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺭﻏﻢ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺩﺍﺷﺖ
ﻭ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﺯﻳﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ
ﻣﺎﺑﻪﺍﻟﺘﻔﺎﻭﺕ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﺎﺩﻩ 89ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺻﻞ 44ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ
ﻋﻤﻮﻣﻰ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ.
ﺍﺭﺯﺍﻧﻲ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﻭ ﻗﺎﭼﺎﻕ ﺗﺮﺍﻓﻴﻚ
ﺍﺯ ﺳــﻮﻳﻰ ﺩﻳﮕﺮ ،ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﻣﺴــﺌﻮﻻﻥ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺑــﻮﺩﻥ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺭﺍ
ﺩﻟﻴﻞ ﻗﺎﭼﺎﻕ ﺗﺮﺍﻓﻴﻚ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪﺍﻧﺪ ،ﺳﺎﻟﻴﺎﻥ ﻣﺘﻤﺎﺩﻯ ﻫﺰﻳﻨﻪ
ﺛﺒﺖﻧﺎﻡ ﻭ ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻫﺎ
ﺣﺎﻛﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻥ ﺗﺪﺑﻴﺮﻯ ﺍﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻩ ﻧﺸﻮﺩ ،ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ
ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﺯﻳﺎﻥ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺷﻮﻧﺪ ،ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ ﻭﺯﺍﺭﺕ
ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﻭ ﻓﻨﺎﻭﺭﻯ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺧﺒﺮ ﺍﺯ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺗﻠﻔﻦ
ﺛﺎﺑﺖ ﺩﺭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻭ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﮔﺎﻣﻰ ﺩﺭ ﺭﺍﺳﺘﺎﻯ
ﺣﻔﻆ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺍﻛﺪ ﺁﻥ ﺗﻠﻘﻰ ﺷﻮﺩ .ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺍﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ
ﺩﺍﺷــﺖ ،ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝﺣﺎﺿﺮ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺮﺥ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ
ﺗﺎﺑﻊ ﭘﺮﻭﺍﻧﻪ ﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻨﻚ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺧﺼﻮﺻﻰ ﺷﺪﻥ ،ﺑﺮﺍﻯ
ﺣﻔﻆ ﺑﺎﺯﺍﺭ ،ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻭ ﻛﻤﻴﺖ ﺑﺎﻻ ﺭﻓﺘﻪ ،ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﺭﻗﺎﺑﺘﻰ ﻭ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ
ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺳﺮﻭﻳﺲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﻭ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺮﺥ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ
ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ .ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﺭﺍﺩﻳﻮﻳﻰ
ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ :ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺳﻘﻔﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻛﻔﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﻱ
ﺟﻠﻮﮔﻴــﺮﻱ ﺍﺯ ﺩﺍﻣﭙﻴﻨﮓ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﭘﺮﺍﺗﻮﺭﻫﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ
ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺰﺍﻥ ،ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑــﺎﺯﺍﺭ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺩﻫﻨﺪ
ﭼﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﺸﻜﻞﺳــﺎﺯ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ .ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ،ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ
ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﮔﻼﻳﻪ ﺍﺯ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ
ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻧﺮﺧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻠﻔﻦ ﺛﺎﺑــﺖ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ
ﺷــﺪﻩ ﻛﻔﺎﻑ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﺩﻫﺪ ﻭ ﺭﺍﻫﻜﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﻱ
ﺁﻥ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﻮﺩ ،ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﮔﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪﺍﻱ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﻴﺮﺩ ﺑﺎﻳﺪ
ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷﻮﺩ.
ﮔﺮﺍﻧﻲ ﻧﺮﺥ ﻣﻜﺎﻟﻤﺎﺕ ﺑﺎ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪﺳﺎﺯﻱ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫﺎ
ﻃﺒﻖ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﺻﺎﺑﺮ ﻓﻴﻀﻰ ،ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻣﺎﺩﻩ 90ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺻﻞ،44
ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺧﺼﻮﺻﻰ ﺷﺪﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﻴﻤﺖ
ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﺪ ﻭ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﻨﺪ ،ﺑﺎﻳﺪ
ﻣﺎﺑﻪﺍﻟﺘﻔﺎﻭﺕ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻛﻨﺪ .ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭﻯ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ
ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺷﺪﻥ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ
ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻠﻮﻛﻰ ﻭ ﺧﺼﻮﺻﻰﺳــﺎﺯﻯ ﻛﺎﻣﻞ ﺷــﺮﻛﺖ ﺩﺭ
ﺟﻬﺖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳــﻮﺩﺁﻭﺭﻯ ﺧﺒﺮ ﺩﺍﺩ ،ﻣﺮﻛــﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻯ ﻣﺠﻠﺲ
ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﺑﻮﺩﻥ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳــﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ.
ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻯ ﻣﺠﻠﺲ ﺩﺭ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺑﺮﺭﺳــﻰ ﺧﻮﺩ ﺑﺮ ﻧﺎﻋﺎﺩﻻﻧﻪ
ﺑﻮﺩﻥ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻰ ﻣﺨﺘﻠﻒ
ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮﺩ .ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﻄﺮﺡ ﺷــﺪﻥ ﻣﻮﺿﻮﻉ
ﻻﻳﺤﻪ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﻛﺮﺩﻥ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫــﺎ ،ﺯﻣﺰﻣﻪﻫﺎﻯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ
ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ ﺍﺯ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺑﻬﺎﺭﺳــﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﮔﻮﺵ ﺭﺳﻴﺪ .ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﺨﺒﺮ
ﻛﻤﻴﺴــﻴﻮﻥ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺩﺭ ﻻﻳﺤــﻪ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﻛــﺮﺩﻥ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫﺎ ،ﺍﺻﻼﺡ
ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻰ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻣﺎ ﺩﺭ
ﻣﻘﺎﺑﻞ ،ﺣﻤﻴﺪﺭﺿــﺎ ﻓﻮﻻﺩﮔﺮ ،ﺭﺋﻴﺲ ﻛﻤﻴﺴــﻴﻮﻥ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﺍﺻﻞ
44ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩ ﺍﺻﻼﺡ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ ﺷــﺎﻣﻞ ﻃﺮﺡ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ
ﻛﺮﺩﻥ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫﺎ ﻧﻤﻰﺷﻮﺩ .ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﻭ ،ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻓﻌﻠﻰ ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ
ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻰ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﺗﻌﻠﻖ ﻧﻤﻰﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎﻯ
ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﺳﻴﺎﺭ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻭﺩﻳﻌﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ
ﻧﺼﺐ ﻭ ﺭﺍﻩﺍﻧﺪﺍﺯﻯ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎﻝ ،ﺻﺎﺑﺮ ﻓﻴﻀﻰ ﻧﻴﺰ ﺗﺼﺮﻳﺢ
ﻛﺮﺩ ،ﺑﺤﺚ ﺣﺬﻑ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﻤﻰﮔﺬﺍﺭﺩ
ﺯﻳــﺮﺍ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﻧﻤﻰﮔﻴــﺮﺩ .ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺘﻘﻴﻤﺎ ﺩﺭ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫﺎ
ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻧﺪﺍﺭﺩ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻳــﻚ ﻣﻮﺭﺩ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﻛﺮﺩﻥ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫﺎ
ﺑﺮ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ ﺭﺍ ﻣﻮﺛﺮ ﻣﻰﺩﺍﻧﺪ .ﺍﻭ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ» :ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻳﻚ
ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻱ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ،
ﺁﻥ ﻫﻢ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫﺎﻱ ﺣﻤﺎﻳﺘﻰ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻛﻠﻰ ﺍﺯ ﺑﺨﺶ
ﺍﻧﺮژﻯ ﺣﺬﻑ ﺷــﻮﺩ «.ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻭﻱ ،ﺑﺎ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻛﻪ
ﭘﺎﻳﻪ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ ﺑﺮﻕ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ
ﺣﺬﻑ ﺷــﻮﺩ ،ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻰ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺭﺥ ﺩﻫﺪ ،ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ
ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ ﻧﻴﺰ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ.
ﺑﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺍﻭ ﺍﮔﺮ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﺑﺮﻕ ﺣﺬﻑ ﺷﻮﺩ ،ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﻛﻪ
ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻪ ﺩﺭﺻﺪ ﺭﺷﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻗﻢ
ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻱ ﻧﻬﺎﻳﻰ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭ ﻧﻴﺴﺖ .ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ
ﺗﻌﺮﻓﻪ ﻣﻜﺎﻟﻤﺎﺕ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺣﺬﻑ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫــﺎ ﻳﺎ ﻃﺮﺡ ﺗﺤﻮﻝ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ
ﺑﻪ ﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ .ﮔﻔﺘﻨﻰ ﺍﺳــﺖ ،ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﻧﺮﺥ
ﻣﻜﺎﻟﻤﺎﺕ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﭘﺮﺍﺗﻮﺭ ﺍﻭﻝ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻳﻜﻢ ﺍﺳﻔﻨﺪﻣﺎﻩ ﺳﺎﻝ 82ﺑﺎ
ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﻨﺞ ﺩﺭﺻﺪﻯ ﻫﺮ ﭘﺎﻟﺲ ﺍﺯ 42/57ﺑﻪ 44/7ﺭﻳﺎﻝ ﻭ ﭘﻨﺞ ﺩﺭﺻﺪ
ﺁﺑﻮﻧﻤﺎﻥ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮﻯ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ.
ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰﺭﺳﺪ ﺍﻳﻨﻚ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺷﺪﻥ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺮﺥ
ﺗﻌﺮﻓﻪﻫــﺎﻱ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ .ﺑﻪ ﻃــﻮﺭﻯ ﻛﻪ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﻓﻴﻀﻰ
ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ» :ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺮﺥ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﺗﺎﺑﻊ
ﭘﺮﻭﺍﻧﻪ ﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺍﺳــﺖ ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﺷﻮﺩ ،ﺧﻮﺩ ﺍﭘﺮﺍﺗﻮﺭ ﻭ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ
ﺳﻬﺎﻡ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻧﻘﺸﻲ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ «.ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻓﻌﻼ ،ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ
ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﻟــﺲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺍﭘﺮﺍﺗﻮﺭ ﻭ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﻨﻈﻴــﻢ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﻭ
ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﺭﺍﺩﻳﻮﻳﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺩﺍﺭﺩ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﻬﺎﻡ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ
ﻣــﺎﻝ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺎﻟﻚ ﺷــﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﻣﺤﺴــﻮﺏ
ﻣﻰﺷــﺪ ﺗﻜﻠﻴﻔﻲ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﻣﺠﻠﺲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺣﺮﻑ ﺁﺧﺮ ﺭﺍ
ﻣﻰﺯﺩ .ﭘﺲ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﻗﺒﻠﻰ ﻋﻤﻼ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﻧﻘﺸﻲ ﺩﺭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻌﺮﻓﻪ
ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺁﻥ ﭼﻴﺰﻱ ﺍﺳﺖ
ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺍﭘﺮﺍﺗﻮﺭ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺷﺪﻩ
ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻧﻘﺶ ﻣﻄﻠﻖ ﺭﺍ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷــﺖ ﺍﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ
ﺩﻫﺪ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﻌﺮﻓﻪ
ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ .ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ
ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﺒﻮﺩﻩ
ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺳــﻮﻯ ﺩﻳﮕﺮ ،ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﺧﺼﻮﺻﻰ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻭﺍﺭﺩ
ﻓﻀﺎﻯ ﺭﻗﺎﺑﺘﻰ ﺷﺪﻩﺍﻳﻢ ،ﺑﻌﻴﺪ ﺍﺳﺖ ﺗﺼﻤﻴﻤﻰ ﻣﺒﻨﻰ ﺑﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪ
ﻣﻜﺎﻟﻤﺎﺕ ﻣﻄﺮﺡ ﺷــﻮﺩ .ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ،ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻭ ﻓﻌﺎﻻﻥ
ﺣﻮﺯﻩ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺯ ﻃﺮﺡ ﺣﺬﻑ
ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫﺎ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻱ ﺧﺪﻣﺎﺗﻰ ﻧﻴﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ.
ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﻣﻜﺎﻟﻤﺎﺕ ﺩﺭ ﺳﻴﻢ ﻛﺎﺭﺕﻫﺎﻱ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻱ
ﭘــﺲ ﺍﺯ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺗﻐﻴﻴــﺮ ﺩﺭ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫــﺎﻯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗــﻰ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ
ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﺳــﻴﻢ ﻛﺎﺭﺕﻫﺎﻯ ﺩﺍﺋﻤﻰ ،ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ
ﺳﻴﻢﻛﺎﺭﺕﻫﺎﻯ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻯ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻣﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﻠﺴﻪ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ
ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃــﺎﺕ ﺭﺍﺩﻳﻮﻳﻰ ﺩﺭﺧﺼﻮﺹ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻯ
ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻭ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ
ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻯ ﺷــﺮﻛﺖ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﺳــﻴﺎﺭ ،ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﺮﺭﺳــﻰ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ
ﭘﻴﺸــﻨﻬﺎﺩﻯ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺳــﻴﻢﻛﺎﺭﺕ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻯ ﺗﻮﺳــﻂ ﺍﭘﺮﺍﺗﻮﺭ ﺍﻭﻝ ﻭ ﺑﻪ
ﻣﻨﻈــﻮﺭ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﺳــﻴﻢ ﻛﺎﺭﺕ
ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻯ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﻭﻝ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻯ
ﺗﺎﻟﻴﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷــﺪ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ،ﻭﻓــﺎ ﻏﻔﺎﺭﻳﺎﻥ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪ
ﺳــﻴﻢﻛﺎﺭﺕﻫﺎﻯ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻯ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ .ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﻭ ﺷﺮﻛﺖ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ
ﺳــﻴﺎﺭ ﻧﻴﺰ ﻃﺮﺣﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻛﺎﻫﺶ 20ﺩﺭﺻﺪﻯ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺳــﻴﻢﻛﺎﺭﺕ
ﺍﻋﺘﺒــﺎﺭﻯ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻛﺮﺩ .ﺍﻭ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﻯ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﭘﻴﺸــﻨﻬﺎﺩ ﻛﺎﻫﺶ
ﺗﻌﺮﻓﻪ ﻭ ﺣﺬﻑ ﻣﻬﻠﺖ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺳــﻴﻢ ﻛﺎﺭﺕ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻯ ﺷﺮﻛﺖ
ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﺳﻴﺎﺭ ﻇﺮﻑ ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﺍﺟﺮﺍﻳﻰ ﺷﻮﺩ .ﺍﻣﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﭙﺮﻯ ﺷﺪﻥ
ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﺍﺯ ﻧﺨﺴــﺘﻴﻦ ﺍﻇﻬﺎﺭﻧﻈﺮ ﺧﻮﺩ ،ﺍﻭ ﺩﻭﺑــﺎﺭﻩ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩ ﻛﺎﻫﺶ
ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻴﻢﻛﺎﺭﺕ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻯ ﺍﭘﺮﺍﺗﻮﺭ ﺍﻭﻝ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻛﺎﺭ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻯ
ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﻧﻴﺴــﺖ .ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺳﻴﻢ ﻛﺎﺭﺕﻫﺎﻱ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻱ
ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﻭﻝ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ 34ﻫﺰﺍﺭ ﺗﻮﻣﺎﻥ ﺷــﺎﻣﻞ 24ﻫﺰﺍﺭ
ﺗﻮﻣﺎﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﺧﻮﺩ ﺳﻴﻢﻛﺎﺭﺕ ﻭ 10ﻫﺰﺍﺭ ﺗﻮﻣﺎﻥ ﺷﺎﺭژ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ
ﻛــﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﻳﻦ ﺳــﻴﻢﻛﺎﺭﺕﻫﺎ ﺍﺯ ﻋﻴﺪ ﻏﺪﻳﺮ 87ﺗــﺎ 30ﺑﻬﻤﻦﻣﺎﻩ
ﺑــﻪ 12ﻫﺰﺍﺭ ﺗﻮﻣﺎﻥ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ 10ﻫــﺰﺍﺭ ﺗﻮﻣﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﻮﺩ
ﺳــﻴﻢﻛﺎﺭﺕ ﻭ ﺩﻭ ﻫﺰﺍﺭ ﺗﻮﻣﺎﻥ ﺷــﺎﺭژ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ
ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﻴﻢﻛﺎﺭﺕﻫﺎﻱ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻱ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﻭﻝ،
ﺍﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ ﺍﺯ 27ﺁﺫﺭﻣﺎﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺳﻲﺍﻣﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ
ﺍﺳــﻼﻣﻲﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓــﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺩﺍﻣﻪ
ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻧﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ .ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ،ﺑﻬﺎﻱ ﺳــﻴﻢﻛﺎﺭﺕﻫﺎﻱ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻱ
ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺍﺳــﻔﻨﺪﻣﺎﻩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺳﻴﻢ ﻛﺎﺭﺕﻫﺎ ﺑﻪ
ﻗﻴﻤﺖ 22ﻫﺰﺍﺭ ﻭ 660ﺗﻮﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﺷﺪ .ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺍﻳﻦ
ﺣﺮﻛﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺍﺳﺘﺎﻯ ﺟﺬﺏ ﻣﺸــﺘﺮﻛﺎﻥ ﺟﺪﻳﺪ ﻭ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺍﭘﺮﺍﺗﻮﺭ
ﺩﻭﻡ ﺑﺮﺷــﻤﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻰﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﺸﺘﺮﻛﺎﻥ
ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ
ﻧﻮﻉ ﺳﺮﻭﻳﺲ
ﺗﻌﺮﻓﻪﺍﻧﺠﺎﻡ ﻛﺎﺭ
1
ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ CALLWAITING
ﺭﺍﻳﮕﺎﻥ
2
ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ FORWARD DIVART/ CALL
ﺭﺍﻳﮕﺎﻥ
3
ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﻣﻜﺎﻟﻤﻪCALL BARRING
6000ﺭﻳﺎﻝ
4
ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ ﺷﻤﺎﺭﻩ CLIP
5000ﺭﻳﺎﻝ
5
ﻋﺪﻡ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ )ﺑﺎ ﻣﺠﻮﺯ ﻫﻴﺎﺕ ﻣﺪﻳﺮﻩ( CLIR
18000ﺭﻳﺎﻝ
6
ﻓﺎﻛﺲFAX
50000ﺭﻳﺎﻝ
7
ﺩﻳﺘﺎ DATA
50000ﺭﻳﺎﻝ
8
ﺳﺮﻭﻳﺲ ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ ﺳﻪ ﻧﻔﺮﻩCALL CONFRANCE
18000ﺭﻳﺎﻝ
9
ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺳﻴﻢ ﻛﺎﺭﺕ ﺳﻮﺧﺘﻪ
70000ﺭﻳﺎﻝ
10
ﻭﺻﻞ ﺗﻠﻔﻦ ﻣﻔﻘﻮﺩﻱ ﻳﺎ ﺳﺮﻗﺘﻲ
70000ﺭﻳﺎﻝ
11
ﻗﻄﻊ ﻭ ﺭﺩﻳﺎﺑﻲ )ﺗﻠﻔﻦ ﻣﻔﻘﻮﺩﻱ ﻳﺎ ﺳﺮﻗﺘﻲ(
20000ﺭﻳﺎﻝ
12
ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎﻡ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ
100000ﺭﻳﺎﻝ
13
ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺁﺩﺭﺱ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ
50000ﺭﻳﺎﻝ
14
ﻭﺻﻞ ﻣﺠﺪﺩ ﺗﻠﻔﻦ ) ﭘﺲ ﺍﺯ ﻗﻄﻊ ﻣﻮﻗﺖ(
20000ﺭﻳﺎﻝ
15
ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺗﻠﻔﻦ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺳﻴﻢﻛﺎﺭﺕ
100000ﺭﻳﺎﻝ
16
ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺳﺮﻳﺎﻝ ﮔﻮﺷﻲ
ﺭﺍﻳﮕﺎﻥ
17
ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺁﺩﺭﺱ
ﺭﺍﻳﮕﺎﻥ
18
ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻗﻄﻊ ﻣﻮﻗﺖ )ﺷﺨﺼﻲ(
ﺭﺍﻳﮕﺎﻥ
ﺭﺩﻳﻒ
81
ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺖ
ﻗﺒﻮﺽ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻫﻤﻪ ﺭﺍ ﺷﻮﻛﻪ ﻛﺮﺩ
ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺑﺎ ﻃﻌﻢ ﺧﺼﻮﺻﻲ
ﻋﻠﻰﺍﻛﺒﺮ ﺻﻨﻌﺘﻰ
ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﺳﺎﺑﻖ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ
ﺍﻳﻨــﻚ ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺸــﺨﺺ ﺷــﺪﻥ ﺍﻋﻀــﺎﻯ ﻫﻴﺎﺕﻣﺪﻳﺮﻩ
ﺟﺪﻳﺪ ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑــﺮﺍﺕ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﻭ ﺧﺼﻮﺻﻰ ﺷــﺪﻥ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ
ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳــﻦ ﻧﻬﺎﺩﻫــﺎﻯ ﺍﺟﺮﺍﻳﻰ ﻛﺸــﻮﺭ ،ﺩﻭ ﭘﺮﺳــﺶ ﻋﻤﻮﻣﻲ
ﺩﺭ ﺍﻳــﻦ ﺯﻣﻴﻨــﻪ ﻣﻄــﺮﺡ ﻣﻲﺷــﻮﺩ .ﻧﺨﺴــﺖ ﺁﻧﻜــﻪ ﺍﺯ ﺍﻳــﻦ
ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﺍﻋﻀﺎﻯ ﻫﻴﺎﺕﻣﺪﻳﺮﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻧﺤﻮ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﺩﻭﻡ
ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﺼﻮﺻﻰ ﺳﺎﺯﻯ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ
ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻯ ﻛﺸﻮﺭ ،ﻋﻤﺪﻩ ﭼﺎﻟﺶ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﺮﺳﺮ ﺭﺍﻩ ﺧﺼﻮﺻﻰﺳﺎﺯﻯ
ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻋﻈﻴﻢ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭘﺎﺳﺦ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺨﺴﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ
ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺍﻋﻀﺎﻯ ﺟﺪﻳﺪ ﻫﻴﺎﺕﻣﺪﻳﺮﻩ ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﻳﺪ
ﺗﻼﺵ ﻛﻨﻨﺪ ﺍﺯ ﻧﻈــﺮ ﻓﻨﻰ ،ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕــﻰ ﻧﻬﺎﺩﻯ ﭘﻮﻳﺎ ﻭ
ﺗﺤﻤﻞﮔــﺮ ﺭﺍ ﭘﻰﺭﻳﺰﻯ ﻭ ﺳــﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻰ ﻛﻨﻨﺪ ،ﺑــﻪ ﻧﺤﻮﻯ ﻛﻪ ﻫﺮ
ﻋﻨﺼﺮ ﻛﺎﺭﻯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﺭﺯﺵ ﻛﺎﺭﻯ ﻭ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﺛﺮﮔﺬﺍﺭﻯ ﻭ
ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺍﻫﺪﺍﻑ ،ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﺩﻯ ،ﺣﻘﻮﻕ ﻭ ﻣﺰﺍﻳﺎﻯ ﺁﻥ ﺑﻬﺮﻩﻣﻨﺪ
ﺷــﺪﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﻴﺮﻯ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ ﻣﻨﻔﻌﻞ ،ﺳــﺮﺑﺎﺭ ﻭ ﺑﻰﺗﺨﺼﺺ
ﺍﺟﺘﻨﺎﺏﻭﺭﺯﻧــﺪ .ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭﻯ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺍﻳﺠــﺎﺩ ﺗﺤﻮﻝ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ
ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻮﻳﺖﻫﺎﻯ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ
ﺟﺪﻳﺪ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎﻯ ﻓﻨﻰ ﻭ ﺍﺭﺗﻘﺎﻱ
ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺳﻴﺴــﺘﻢﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﺗﻘﻮﻳﺖ
ﻧﻈﺎﺭﺕ ﻓﻨﻰ ﻭ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﺍﺯ ﻋﺮﺿــﻪ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ
ﺩﻭﻣﻴــﻦ ﺍﻟﺰﺍﻡ ﻛﺎﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮﺷــﻤﺮﺩ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺭﻋﺎﻳﺖ
ﺷــﻬﺮﻭﻧﺪﻣﺪﺍﺭﻯ ﻭ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﺸــﺘﺮﻛﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﺴﺘﻤﺮ
ﺍﻧــﻮﺍﻉ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺑﺎﻛﻴﻔﻴﺖ ﺍﻣﺮﻯ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﺍﺳــﺖ .ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻰ ﺗﻮﺟﻪ
ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺎﺗﻰ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻳﻚ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﺩﺍﻳﺮ
ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﺳﺘﻤﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ
ﺑﺎﺷﺪ ،ﺯﻳﺮﺍ ﻗﻄﻊ ﻳﺎ ﺍﺧﺘﻼﻝ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﻳﺎ
ﺿﺎﻳﻌﺎﺕ ﺟﺒﺮﺍﻥﻧﺎﭘﺬﻳﺮﻯ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺷــﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﻨﺪ .ﺩﻳﮕﺮ
ﺁﻧﻜﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻓﻨﺎﻭﺭﻯﻫﺎﻯ ﺭﻭﺯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ
ﺩﺭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻭ ﻧﻮﺳﺎﺯﻯ ﺳﻴﺴــﺘﻢﻫﺎ ﺟﺰﻭ ﺍﻟﺰﺍﻣﺎﺕ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﺍﺳﺖ ﻭ
ﻫﻴﺎﺕﻣﺪﻳﺮﻩ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻭ ﺭﺳﺎﻟﺖ ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ
ﺭﺍ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ ﺗﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺪﻣﺎﺗﻰ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ
ﺳﻄﺢ ﺍﺳــﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎﻯ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻰ ﺑﺎﺷﺪ.ﺍﻣﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﭘﺮﺳﺶ ﺩﻭﻡ
ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺼﻮﺻﻰﺳﺎﺯﻯ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻰ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺭﺥ ﺩﻫﺪ ﻧﻪ
ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﺒﻪﺩﻭﻟﺘﻰ ﻳﺎ ﻋﻤﻮﻣﻲ
ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷــﻮﺩ .ﺍﺻﻮﻻ ﺣﻀﻮﺭ ﺷﺮﻛﺖ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﻭ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺩﺭ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ
ﺧﺼﻮﺻﻰﺳــﺎﺯﻯ ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎﺕ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺍﺛﺮﺑﺨﺶ ﻧﺒﻮﺩﻩ
ﺍﺳﺖ ،ﭼﺮﺍﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎ )ﺩﻭﻟﺘﻰ ﻭ ﻋﻤﻮﻣﻲ( ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ
ﺍﺩﺍﺭﻯ ﺧﻮﺩ ﻋﻤﻼ ﺑﻮﺭﻭﻛﺮﺍﺗﻴﻚﺗﺮ ﺍﺯ ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻯ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﻋﻤﻞ
ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺛﻤﺮﻩ ﺁﻥ ﻋﺪﻡ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺩﺭ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺧﺼﻮﺻﻰﺳﺎﺯﻯ ﺍﺳﺖ.
ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﺑــﻪ ﺩﻭ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻧﻬﺎﺩ ﺳــﻬﺎﻣﺪﺍﺭ ﻭ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺍﻋﻀﺎﻯ
ﻫﻴﺎﺕﻣﺪﻳﺮﻩ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻳــﺎ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺗﺎﺛﻴﺮ
ﺑﺴﺰﺍﻳﻰ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ .ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﺍﺳﺖ ﺩﺧﺎﻟﺖ
ﺩﻭﻟــﺖ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﻨﺒﻪﻫــﺎﻯ ﺍﺩﺍﺭﻯ ،ﺳﻴﺎﺳــﺘﮕﺬﺍﺭﻯ ،ﻓﻨﻰ ﻭ
ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﺩ ﺟﺪﻳﺪ ﺣﺬﻑ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﻗﺎﻧﻮﻥ
ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﺸﻜﻴﻼﺕ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﻰ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻨﺪ .ﺍﺯ ﺍﻳﻦ
ﺭﻭ ،ﻫﻴﺎﺕﻣﺪﻳﺮﻩ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺤﺖ ﻫﻴﭻ ﺷــﺮﺍﻳﻄﻰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﮕﻴﺮ
ﺩﻭﻟﺖ ﻳﺎ ﻧﻬﺎﺩ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺗﺒﻌﺎﺕ ﺍﺛﺮﺍﺕ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﺑﺮ
ﺍﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺳــﺎﻳﻪ ﻧﻴﻔﻜﻨﺪ .ﺑﺪﻳﻬﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻬﻢ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺩﻭﻟﺖ
ﺩﺭ ﺍﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎ ﺻﺮﻓﺎ ﺑﺎﻳــﺪ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻭﺻﻮﻝ ﺣﻖ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ،
ﺣﻖ ﺍﺗﺼﺎﻝ ﺑﻪ ﺷــﺒﻜﻪﻫﺎﻯ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺯ ﻣﺤﻞ
ﻣﺎﻟﻴﺎﺕﻫﺎ ﻭ ﺑﻴﻤﻪﻫﺎ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺷﻮﺩ.
82
ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﻣﺸﺘﺮﻛﺎﻥ ﻭ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ
ﺍﻟﻬﺎﻡ ﺁﻗﺎﻳﻰ
ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻛﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺑﻪ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻣﻠﺰﻭﻣﺎﺕ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺑﺸﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ
ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺍﻗﺼﻰ ﻧﻘﺎﻁ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻓﻪﺍﻯ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﻭ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻰ ﺩﺭﺧﻮﺭ ،ﺩﺭ
ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻋﻤﻮﻡ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭﻯﻛﻪ ﻃﺒﻖ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ،
ﺳﻴﺮ ﺻﻌﻮﺩﻯ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻧﺠﻮﻣﻰ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ،ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ
ﻧﺮﺥ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ،ﺑﻬﺎﻯ ﺳﻴﻢ ﻛﺎﺭﺕ ﻭ ﺷﺎﺭژ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﺪﻩ ﻭ
ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺮ ﺩﻭﻟﺖﻣﺮﺩﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ،ﺑﺪﻭﻥ
ﺗﻠﻔــﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻭ ﺍﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺍﺧﺘﻼﻻﺗﻰ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔــﻰ ﺭﻭﺯﻣﺮﻩ ﻭ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ﺩﺭ
ﺍﻣﻮﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻭ ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﻭﻯ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﺟﺒﺮﺍﻥﻧﺎﭘﺬﻳﺮ
ﺍﺳــﺖ.ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻫﺘﻤﺎﻡ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺣﺘﻰ
ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﻓﻨﺎﻭﺭﻯ ﻧﻮﻇﻬﻮﺭ ﺁﻯ.ﺳــﻰ.ﺗﻰ ﻭ ﺍﺛﺮﺑﺨﺸــﻰ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻳﺮ
ﻋﻠــﻮﻡ ،ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺣﻘﻮﻕ ﻛﺎﺭﺑــﺮﺍﻥ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤــﺮﺍﻩ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﺫﻫﻦ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﻭ
ﺍﻣﺮﻯ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻗﻠﻤﺪﺍﺩ ﻣﻰﺷــﻮﺩ .ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺩﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻍ،
ﺑﺮﻯ ﻣﻰﺭﺳــﺪ ،ﺣﻮﺯﻩ ﻓﻨﺎﻭﺭﻯ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻋﻨﺎﻳﺎﺕ
ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ ﺑﻰﻧﺼﻴﺐ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺍﻳﻦ
ﻋﻨﺎﻳﺎﺕ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺳــﺮﺩﻣﺪﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﺗﻀﺮﺭ ﻣﺸــﺘﺮﻳﺎﻥ ﻭ ﻛﺎﺭﺑﺮﺍﻥ ﺩﺭ
ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﻯ ﺭﻳﺰ ﻭ ﺩﺭﺷﺖ ﺁﻯ.ﺳﻰ.ﺗﻰ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻧﺪ ﭘﻴﺶ ﺭﻭ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺑﻴﺸــﺘﺮﻯ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺩﺍﺷــﺖ ﺯﻳﺮﺍ
ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻣﺤﻤﺪ ﺳﻠﻴﻤﺎﻧﻰ ،ﻭﺯﻳﺮ ﺳﺎﺑﻖ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺮﺍﺕ ﻣﻮﺭﺩ
ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻭ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺣﻮﺯﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ
ﺗﻮﺩﻳﻊ ﻭﻯ ﻭ ﻣﻌﺎﺭﻓﻪ ﻭﺯﻳﺮ ﻓﻌﻠﻰ ،ﺁﻯ.ﺳــﻰ.ﺗﻰ ،ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺭﺿﺎ ﺗﻘﻰﭘﻮﺭ
ﻣﺒﻨﻰﺑﺮ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺭﺍﻩ ﺩﻛﺘﺮ ﺳﻠﻴﻤﺎﻧﻰ ﺑﻮﺩ ،ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻰ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﻛﻪ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ
ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻫﻲ ﺍﺯ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﻭﺯﻳﺮ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻯﻧﮋﺍﺩ ﻣﻰﮔﺬﺭﺩ
ﺷﺎﻫﺪ ﭘﻴﺸــﺮﻓﺘﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﻮﺯﻩ ﻧﺒﻮﺩﻳﻢ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺸﺘﻰ ﺷﺎﻳﻌﻪ ﺍﺫﻫﺎﻥ
ﻋﻤﻮﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻪﻃﻮﺭﻯﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﺳﻘﻮﻁ ﻭ ﭘﺴﺮﻓﺖ
ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﻭ ﻓﻨــﺎﻭﺭﻯ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺑﮕﺬﺭﻳﻢ ﻭ
ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺑﻰﺳــﺮ ﻭ ﺻﺪﺍﻯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺷﻮﻳﻢ ،ﺳﻮﺍﻟﻰ
ﻣﺒﻨﻰﺑﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎ ﻋﺪﻡ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﺮﺥ ﻣﻜﺎﻟﻤﺎﺕ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻭ ﺛﺎﺑﺖ
ﺫﻫﻨﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺟﻮﺍﺏﻫﺎﻳﻰ ﻣﺒﻬﻢ ﺳــﺮﺩﺭﮔﻢ ﻣﻰﻛﻨــﺪ .ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ
ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻛــﻪ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺑﺮ ﻋﺪﻡ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺮﻓــﻪ ﻣﻜﺎﻟﻤﺎﺕ ﺗﻠﻔﻦ
ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻳﺎ ﺑﻪﻃــﻮﺭ ﻛﻞ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ
ﺑﺮ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﺍﻳﻦ ﻣﻬــﻢ ﻣﺼﺮ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﻧﻜﺘﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺗﺎﻣﻞﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺰ ﺍﺳــﺖ
ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﺎﺑﻬﻨــﮕﺎﻡ ﺻﻔﺮﻫﺎ ﻭ ﺍﺭﻗﺎﻡ ﻗﺒﻮﺽ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﺸــﺘﺮﻛﺎﻥ
ﺑﻮﺩﻩ ،ﺍﻓﺰﺍﻳﺸﻰ ﻛﻪ ﻛﺎﺭﺑﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻓﺮﻭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ
ﺑﻰﺳﺮ ﻭ ﺻﺪﺍﻯ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﻣﺘﻔﻖﺍﻟﻘﻮﻟﻨﺪ .ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻰ
ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳــﺎﺑﻘﻪ ﮔﻔﺘﻤﺎﻥﻫﺎﻯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰﻫــﺎ ﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ
ﻣﺒﻨﻰ ﺑﺮ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻫﺮ ﻧﻮﻉ ﺍﺧﺘﻼﻝ ،ﻗﻄﻌﻰ ،ﮔﺮﺍﻧﻰ ،ﭘﺴﺮﻓﺖ ﻭ ﺳﻘﻮﻁ
ﺩﺭ ﺟﺪﺍﻭﻝ ﺟﻬﺎﻧﻰ ،ﺻﺤﺖ ﻳﺎ ﺳــﻘﻢ ﺍﻳﻦ ﺍﻣــﺮ ﻧﻴﺰ ﺗﺎ ﭼﻨﺪﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ
ﻭﺿﻮﺡ ﭘﺪﻳﺪﺍﺭ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﺴﺐ
ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﻰﺁﻳﺪ ﻭ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ ﺿﺮﺭﻫﺎﻯ ﺍﻳﻦ
ﺷﺮﻛﺖ ﻋﻈﻴﻢ ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﺧﺘﻼﻻﺕ ﺍﺧﻴﺮ ﻭ ﻗﻄﻌﻰﻫﺎﻯ ﻃﻮﻻﻧﻰﻣﺪﺕ
ﺳﺮﻭﻳﺲ ﭘﻴﺎﻡ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﺑﮕﺬﺭﺩ ﻭ ﺩﺭﺻﺪﺩ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻛﺴﺮﻯﻫﺎ ﺑﺮﻧﻴﺎﻳﺪ .ﺩﺭ
ﺍﻳﻦ ﺭﻫﮕﺬﺭ ﻛﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﻫﻤﻴﺸــﻪ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﺩ،
ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﺭﺑﺮﺍﻥ ﺷــﻮﻙ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻰﺳﺮﻭﺻﺪﺍ ﻭ ﻧﺎﻣﺮﺋﻰ ﺗﻠﻔﻦ
ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺭﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﺑﻪﻋﻘﺐﺍﻓﺘﺎﺩﮔﻰ ﻛﺸﻮﺭ
ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺍﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺭﺍﻫﻰ ﺑﺮﺍﻯ
ﺟﺒﺮﺍﻥ ﺧﺴــﺎﺭﺕ ﻭﺍﺭﺩﻩ ﺑﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﻛﺎﺭﺑﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻛﻴﻔﻴﺖ
ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻻﻯ ﺳﺮﻭﻳﺲ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻰ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ
ﺳــﻴﺮ ﻧﺰﻭﻟﻰ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻗﺪﻡﻫﺎﻯ ﻟﺮﺯﺍﻥ ﻃﻰ ﻧﻜﻨﻴﻢ .ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ
ﺗﻜﺬﻳﺐ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﺑﮕﺬﺭﻳﻢ ﺷــﺮﻛﺖ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﺳﻴﺎﺭ ﻧﻴﺰ ﻋﻠﺖ ﮔﺮﺍﻥ
ﺷﺪﻥ ﺳﻴﻢ ﻛﺎﺭﺕﻫﺎﻯ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻯ ﺭﺍ ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ ﻣﺸﺘﺮﻛﺎﻥ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ
ﺍﻳﻦ ﺑﺤﺒﻮﺣﻪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﻭ ﻗﺒﻮﺽ ﺧﻮﺩ ﮔﻼﻳﻪﻣﻨﺪﻧﺪ ﺍﺯ
ﻓﺮﺻﺖ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﻩ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺳﻮﺩﺟﻮﻳﻰ ﺍﺯ ﻣﺸﺘﺮﻛﺎﻥ
ﺑﺮﺩﻩ ،ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻠﺖ ﺍﺧﺘﻼﻻﺕ ﺭﻭﺯﺍﻓﺰﻭﻥ ﺭﺍ ﻛﺎﻓﻰ ﻧﺒﻮﺩﻥ ﺁﻧﺘﻦﻫﺎﻯ
ﺑﻰ.ﺗﻰ.ﺍﺱ ﻭ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻛﺎﺭﺑﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻧﺼﺐ ﺁﻧﺘﻦﻫﺎ ﺑﺮﺷﻤﺮﺩ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻳﻜﻪ
ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻋﻼﻡ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻘــﺮﺭﺍﺕ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﺭﺍﺩﻳﻮﻳﻰ،
ﺗﺸﻌﺸــﻌﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﺁﻧﺘﻦﻫﺎ ﻳﻚﺩﻫﻢ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩ ﺍﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ
ﺿﺮﺭﻯ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻛﺎﺭﺑﺮﺍﻥ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺷــﺪ .ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳــﺎﻥ،
ﺑﺮﺝ ﻣﻴــﻼﺩ ﻛﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﻳﻚ ﺑﺮﺝ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻰ ﺑــﺮﺍﻯ ﺁﻧﺘﻦﺩﻫﻰ ﺑﻬﺘﺮ
ﺧﻄﻮﻁ ﻣﻮﺑﺎﻳﻞ ﻭ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎﻯ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻰ ﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻣﺤﻘﻖ
ﻧﺸﺪ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷــﻨﻴﺪﻩﻫﺎ ﻭ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ ﺣﺎﻛﻴﺴﺖ ﺍﺭﺳﺎﻝ ﭘﺎﺭﺍﺯﻳﺖﻫﺎ
ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﻜﺎﻥﻫﺎﻯ ﺑﻠﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﺝﻫﺎ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻰﮔﻴﺮﺩ ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺘﻰ ﺍﻧﺴﺎﻥ،
ﺣﺮﻛﺖ ﻫﻮﺍﭘﻴﻤﺎ ﻭ ﺁﻧﺘﻦﺩﻫﻰ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺛﺮﺍﺕ ﺳﻮء ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ
ﻛﺎﻫﺶ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻰﺷــﻮﺩ .ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺍﻭﺻﺎﻑ ﻭ ﻭﺿﻌﻴﺖ
ﺍﺳﻔﻨﺎﻙ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻰ ﻛﺸﻮﺭ ،ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﺮﺥ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﺑﺴﺎﻥ ﭘﺎﺷﻴﺪﻥ ﻧﻤﻚ
ﺑﺮ ﺯﺧﻢ ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﺍﻋﺘﺮﺍﺿﺎﺕ ﻛﺎﺭﺑﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﻭ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﻰﺳﺎﺯﺩ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻯ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻣﻌﻀﻼﺕ ﺻﻨﻌﺖ
ﺁﻯ.ﺳﻰ.ﺗﻰ ﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ:
ﻧﺮﺥ ﻣﻜﺎﻟﻤﺎﺕ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﻣﺼﻮﺏ ﺍﺳﺖ
ﺳﻤﻴﻪ ﻓﺘﺤﻲ
ﺩﺭﻣﺎﻩﻫﺎﻱﺍﺧﻴﺮﺣﺮﻑﻭﺣﺪﻳﺚﻫﺎﻳﻲﺩﺭﺧﺼﻮﺹﺍﻓﺰﺍﻳﺶ
ﺗﻌﺮﻓﻪ ﻣﻜﺎﻟﻤﺎﺕ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻴﻦ ﻋﻤﻮﻡ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩ
ﺍﺳـﺖ .ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴـﺌﻮﻻﻥ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﻛﺸﻮﺭ
ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴـﺎﻟﻪ ﺭﺍ ﺭﺩ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ
83ﺗﺎﻛﻨـﻮﻥ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫـﺎ ﺗﻐﻴﻴـﺮﻱ ﻧﻜﺮﺩﻩ ﻭ ﻫﻤﭽﻨـﺎﻥ ﺛﺎﺑﺖ
ﺍﺳﺖ .ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺷـﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﻱ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ
ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﻫﻴـﺎﺕ ﻣﺪﻳﺮﻩ ﺟﺪﻳﺪ ﺧـﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺎﺯﮔﻲ
ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳـﺖ ﺍﻣـﺎ ﺑﺎﺯﻫﻢ ﺻﺎﺑﺮ ﻓﻴﻀﻲ ﻛﻪ ﭼﻬﺎﺭﺳـﺎﻝ
ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺭﺍ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ
ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷـﺪ .ﺍﻭ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ
ﻣﺜﻠﺚ ﺷﺎﺋﺒﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﺮﺥ ﻣﻜﺎﻟﻤﺎﺕ ﺭﺍ ﺭﺩ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ
ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﺮﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺩﺍﻣﻦ ﺯﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺍﺧﻴـﺮﺍ ﻣﺴـﺎﺋﻠﻲ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻲﺷـﻮﺩ ﻛـﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺸـﺘﺮﻛﺎﻥ
ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻗﺒﺾ ﺗﻠﻔﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺍﺳـﺖ.
ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺷـﻜﺎﻳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ،ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ
ﻛﻪ ﻣﺴـﺌﻮﻻﻥ ﺍﻣﺮ ﺍﻋﻼﻡ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻧﺮﺥ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﭼﻨﺪﺳـﺎﻝ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪﻩ .ﻋﻠﺖ ﭼﻴﺴﺖ؟
ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻧﺮﺥ ﻣﺼﻮﺏ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺗﺎ
ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺳﺎﻝ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻴﺰ
ﻗﺼﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ .ﺍﺯ ﭘﻨﺞ ﺳــﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ
ﺗﻌﺮﻓﻪ ﻧﺪﺍﺷــﺘﻪﺍﻳﻢ .ﺷــﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ
ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﺷــﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻦ
ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺻﺤﺖ ﻧﺪﺍﺭﺩ.
ﮔﻔﺘﻪ ﺷـﺪﻩ ﺍﺟـﺮﺍﻱ ﻃﺮﺡ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪﺳـﺎﺯﻱ ﺑـﺮ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻱ
ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔـﺬﺍﺭﺩ .ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﻛـﻪ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ
ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺭﻭﻱ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ ،ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﺎﺭﺍﻧﻪ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﺩ .ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﻛﺮﺩﻥ
ﻳﺎﺭﺍﻧﻪﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳــﺖ ﺩﺭ ﺍﻳــﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭ ﺑﺎﺷــﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﻪﻃﻮﺭ
ﻣﺴــﺘﻘﻴﻢ ﻧﻴﺴــﺖ .ﺍﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﺷــﺪﻩ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻫﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﺷﻜﻞ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ
ﻧﺮﺳﻴﺪﻩﺍﻳﻢ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡ ﺑﺮ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭ ﺍﺳﺖ.
ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﻫﻴﺎﺕﻣﺪﻳﺮﻩ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ،ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ
ﺍﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﭼﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﻱ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟
ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑــﺮﺍﺕ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻧﻈــﺮ ﺩﺍﺭﺩ ﭘــﺲ ﺍﺯ ﺍﺗﻤــﺎﻡ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ
ﺧﺼﻮﺻﻰﺳــﺎﺯﻯ ﻭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺍﻋﻀﺎﻯ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﺭ ﻫﻴﺎﺕﻣﺪﻳﺮﻩ ﺑﻪ ﺍﺻﻞ
ﻣﺸﺘﺮﻯﻣﺪﺍﺭﻯ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ
ﺩﻭﻟــﺖ ﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻜﻰ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺧﺪﻣــﺎﺕ ﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻜﻰ ﺑﺮﺍﻯ
ﻫﻤﻪ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻯ ﺩﻭﻟﺘﻰ ،ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻭ ﺧﺼﻮﺻﻰ ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻯ ﻣﻨﺎﺳــﺐ
ﻳﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﻗﺒﻮﻝ ﻣﺸﺘﺮﻯ ﭘﻴﺶ ﺑﺮﻭﺩ .ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺧﻮﺑﻰ ﺑﺎ
ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻯ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﻭ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﺩﺍﺭﻧﺪﮔﺎﻥ ﻣﺠﻮﺯ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ
ﻓﻨﺎﻭﺭﻯ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻭ ﻓﻨﺎﻭﺭﻯ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﺻﻮﺭﺕ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ .ﺩﺭ ﻋﻴﻦ
ﺣﺎﻝ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻯ ﺑﺮﻭﻥﻣﺮﺯﻯ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺸﺎﺭﻛﺖ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺍﭘﺮﺍﺗﻮﺭﻫﺎ
ﺭﺍ ﭘﻴﮕﻴﺮﻯ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻳﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺧﻼﺻﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ
ﺍﺯ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺁﻳﻨﺪﻩ.
ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﺑﺎ
ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺍﺳـﺖ .ﺍﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻪ ﻣﻮﺍﺭﺩﻱ
ﺍﺳﺖ؟
ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺧﺼﻮﺻﻰﺳﺎﺯﻯ ﺷﺪﻥ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﻛﻢﭼﺎﻟﺶ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﻳﻰ
ﺩﻳﮕﺮ ﭼﺎﻟﺸــﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﻰﺁﻳﺪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺮﻳﺒﺎﻧﮕﻴﺮ ﺷــﺮﻛﺖ
ﻣﺨﺎﺑــﺮﺍﺕ ،ﺑﻠﻜﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺷــﺮﻛﺖﻫﺎ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﭘــﺎ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ
ﺧﺼﻮﺻﻰﺳﺎﺯﻯ ﺷــﺪﻥ ﻣﻰﮔﺬﺍﺭﻧﺪ ،ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ .ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ
ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺷــﺮﻛﺖ ﺩﺭ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ -ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﺑﻪ
ﺧﺼﻮﺻﻰ -ﺩﺭ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫــﺎ ﻭ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﻯ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ
ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎﺳﺖ .ﺍﻳﻨﻜﻪ
ﺗﺎ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺑﺮﺧــﻮﺭﺩ ﻛﺎﺭﻣﻨﺪﺍﻥ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺣﻜﻮﻣﺘﻰ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ
ﺍﻳﻨﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻋﻮﺽ ﺷــﻮﺩ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓﺳﺎﺯﻯ
ﺍﺳﺖ .ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﺍﻭﻟﻮﻳﺖ ﻧﺨﺴﺖ ﺷﺮﻛﺖ
ﻣﺨﺎﺑــﺮﺍﺕ ﺑﻌــﺪ ﺍﺯ ﺧﺼﻮﺻﻲﺳــﺎﺯﻱ ﻭ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺟﺪﻳﺪ ،ﺍﺻﻼﺡ
ﻗﻮﺍﻧﻴــﻦ ﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺍﺳــﺖ .ﭼﺮﺍﻛﻪ ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑــﺮﺍﺕ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ
ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﻱ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ
ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺍﻳــﻦ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ؛ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭﻯ ﺷــﺮﻛﺖ
ﺑﺮ ﺍﺳــﺎﺱ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷــﺪ .ﻧﻜﺘــﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﻧﻜﻪ
ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ
ﻭ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺑﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻭ ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ
ﺍﻓﺮﺍﺩ .ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺑﺎ ﻫﺪﻑ ﺭﻭﺍﻥﺗﺮ ﺷــﺪﻥ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ
ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﻭ ﻣﺸﺘﺮﻱﻣﺪﺍﺭﻱ ﻭ ﺭﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﺷﺮﻛﺖ ﺍﺯ
ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﻛﺎﺭﻱ ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﺳﺖ.
ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺧﺘﻼﻻﺕ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﭼﻪ ﺧﻮﺍﻫﻴﺪ ﻛﺮﺩ؟ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ
ﺍﻳﻦ ﺍﺧﺘﻼﻝ ﺑﻪ ﺍﻭﺝ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺍﻳﻦ ﻣﺸــﻜﻼﺕ ﺩﺭ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ
ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﺳــﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ،ﭼﺮﺍﻛﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺗﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﺷﺒﻜﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﭼﻴﻨﻲ -ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ
ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺍﺯ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺧﺎﺹ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ
ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﻓﻌﻠﻲ ﺑﺨﺸــﻲ ﭼﻴﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺨﺸﻲ
ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺎﺱ ﺑﺮﺍﻱ ﻳﻜﭙﺎﺭﭼﻪﺳﺎﺯﻱ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ
ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺑﻪ ﺭﻭﺯ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﻫﺴــﺘﻴﻢ .ﺍﻣﺎ ﺗﺒﻌﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ
ﻫﻤــﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕــﺮ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺩﺍﺩ .ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ
ﻣﻌﻀﻼﺕ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﻲﺁﻳﺪ .ﻣﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﺗﻼﺷﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﻛﺮﺩﻳﻢ ﻛﻪ ﻭﺭژﻥ
ﺗﺠﻬﻴــﺰﺍﺕ ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺕ ﺭﺍ ﺗﻐﻴﻴــﺮ ﺩﻫﻴﻢ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃــﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ
ﺑﺎﻻ ﺁﻧﻄــﻮﺭ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸــﺪﻳﻢ .ﺑﻪﻃــﻮﺭ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﺧﺘﻼﻻﺕ
ﺩﺭ ﺷــﺒﻜﻪ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻼﺵ ﺷــﺪﻩ ﺗﺎ ﺣــﺪ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺍﻳﻦ
ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ ﻭ ﺭﻓﻊ ﺷــﻮﻧﺪ .ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ
ﺑــﺎ ﺑﻪ ﺭﻭﺯ ﻛــﺮﺩﻥ ﻭ ﻛﺎﺑﻞ ﺑﺮﮔﺮﺩﺍﻥﻫﺎ ﺩﺭ ﺷــﺒﻜﻪ ﺭﺥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ
ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻧﻴﺰ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﺯ ﻗﺒﻞ ﺍﻃﻼﻉﺭﺳــﺎﻧﻲ
ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﭼــﻪ ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ ﺍﺧﺘــﻼﻝ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷــﺖ .ﺩﺭ
ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﻓﻌﻠﻲ ﺍﺧﺘﻼﻻﺕ ﺩﺭ ﺷــﺒﻜﻪ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻛﺸــﻮﺭ ﻭﺟﻮﺩ
ﺩﺍﺭﺩ .ﺍﻣﺎ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﻳﻢ ﺑﺎ ﺧﺼﻮﺻﻲﺳــﺎﺯﻱ ﺗﺤﻮﻟــﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ
ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻳﺪ.
83
ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻧﺮژﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ
ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ،ﮔﺎﺯ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺪﺍﻡ
ﺳﻮ ﻣﻰﺑﺮﺩ؟
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﮔﺮ ﺗــﺎ ﺩﻭ ﺩﻫﻪ ﭘﻴﺶ ﺩﺭ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺍﻗﺘﺼــﺎﺩ ﺍﻧﺮژﻯ ﺍﺯ ﻣﻨﻈﺮ
ﺫﺧﺎﻳﺮ ﻧﻔﺖ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻰ ﻭﻳﮋﻩ ﻭ ﺣﺎﺋﺰﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺍﺷــﺖ ،ﺍﻳﻨﻚ ﺑﺎ ﺍﺛﺒﺎﺕ
ﺍﻳﻨﻜﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﺷﻤﺎﻟﻰﺍﺵ ﺩﻭﻣﻴﻦ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮔﺎﺯ ﻃﺒﻴﻌﻰ
ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﻌﺎﺩﻻﺕ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ،ﺑﺮﮔﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﺎﺑﺖ
ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻫﺒﺘﻰ ﺭﻭ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﻛﺸــﻒ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﮔﺎﺯ ﻣﺴــﺘﻘﻞ ﺟﻬﺎﻥ ﺩﺭ ﺧﻠﻴﺞﻓﺎﺭﺱ
ﻛﻪ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎ ﺩﺭ ﺍﺷﺘﺮﺍﻙ ﺑﺎ ﺷﻴﺦﻧﺸﻴﻦ ﻗﻄﺮ ﺍﺳﺖ ،ﻓﺼﻠﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ
ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺎﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩ .ﮔﺎﺯ ﺍﻣﺎ ﭼﻨﺎﻥ ﻫﺮ ﺫﺧﻴﺮﻩ ﻓﺴــﻴﻠﻰ ﺩﻳﮕﺮ
ﺗﺎ ﻭﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻋﻤﺎﻕ ﺯﻣﻴﻦ ﺍﺳــﺖ ﺛﺮﻭﺗﻰ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﺍﺯ
ﺁﻥ ﭘﺲ ﻛﻪ ﺍﺳﺘﺤﺼﺎﻝ ﻭ ﻓﺮﺁﻭﺭﺵ ﺷــﺪ ،ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻰﻃﻠﺒﺪ.
ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻏﺮﺏ ﻋﻠﻴﻪ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪﻫﺎﻯ
ﭘﻰﺩﺭﭘﻰ ﺷﻮﺭﺍﻯ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺍﻣﺎ ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺎﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ
ﺩﺭ ﻗﺪﻡ ﺍﻭﻝ ﺩﭼﺎﺭ ﻭﻗﻔﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؛ ﮔﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﻟﺮﺯﻩﻧﮕﺎﺭﻯ
ﺗﺎ ﺍﺳــﺘﺨﺮﺍﺝ ﻭ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺭﺍ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮﺩ .ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﻭﺯﻳﺮﺍﻥ ﺳﺎﺑﻖ
ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻬﻢ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺗﺤﺮﻳﻢﻫﺎﻯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺭﺍ ﺍﻧﻜﺎﺭ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ،ﺍﻣﺎ ﻭﺿﻌﻴﺖ
ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺍﻧﺮژﻯ ﭘﺎﺭﺱ ﻋﻴﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﺎ
ﻫﻢ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻣﻜﺮﺭﺍﺕ.
ﺩﺭ ﺻﻔﺤﺎﺗــﻰ ﻛــﻪ ﭘﻴــﺶ ﺭﻭ ﺩﺍﺭﻳــﺪ ،ﺍﻳــﻦ ﻣﻬــﻢ ﺭﺍ ﻧــﻪ ﺁﻧﻜﻪ
ﭼﺸــﻢ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷــﻴﻢ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺠﺎﻟﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﺯ ﮔﺬﺍﺭﺩﻩﺍﻳﻢ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ
ﺣﺪﻳﺜﻰ ﺍﺳــﺖ ﻣﻔﺼﻞ .ﺍﻣﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻭ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ
ﻛﻨﻮﻧﻰ ﮔﺎﺯ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ،ﺑﺎ ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﺑــﻪ ﻃﺮﺡﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺮﺗــﺐ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ
ﻣﺴــﺌﻮﻻﻥ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻯ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺫﻫﻦ ﻣﺘﺒﺎﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﻪ
ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﻣﺮﺗﺐ ﺍﺯ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺳﺨﻦ
ﺑﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﺳﻬﻢ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﮔﺎﺯ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻧﺸﺪﻩ
ﺍﺳــﺖ ،ﻳﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﮔﺎﺯ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻓﺼﻞ ﺳﺮﺩ ﻫﺮ ﺳــﺎﻝ ﺭﺍ ﺯﻳﺮ ﻫﺮﺍﺱ ﻛﻤﺒﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﺸﻜﻞ ﺩﺭ
ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪﺳﺮ ﻛﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺩﺭ ﺗﻼﺵ ﻋﻘﺪ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ
ﻓﺮﻭﺵ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﺍﺳﺖ.
ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﺨﺴــﺘﻴﻦ ﻃﺮﺡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ
ﺑﺎﺏ ﺍﻣﺎ ﻣﺪﺍﻡ ﺩﭼﺎﺭ ﺍﻓﺖ ﻓﺸﺎﺭ ﻳﺎ ﺗﻮﻗﻒ ﮔﻬﮕﺎﻫﻰ ﺍﺳﺖ ،ﺣﺘﻰ ﺻﺪﻭﺭ
ﺗﻬﺎﺗﺮﻯ ﮔﺎﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﺭﻣﻨﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺑﺮﻕ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺎﺧﻴﺮ
ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﻛﻠﻴﺪ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﻧﻴــﺰ ﭼﻨﺪﻯ ﭘﻴﺶ ﺩﭼﺎﺭ ﺗﻮﻗﻔﻰ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﺷــﺪ ﻭ
ﺩﻟﻴﻠﺶ ﻣﺸــﻜﻞ ﻓﻨﻰ ﺍﺯ ﺳــﻮﻯ ﻃﺮﻑ ﺍﺭﻣﻨﻰ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺪ ،ﺍﻣﺎ ﻛﺴﻰ
ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻧﺪﺍﺩ ﻛﻪ ﻣﺎﺟﺮﺍ ﭼﻪ ﺑﻮﺩ .ﺍﺯ ﺳــﻮﻳﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻨﺪ ﺍﺯ ﻃﺮﺡ ﺧﺮﻳﺪ
ﮔﺎﺯ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻨﺼﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺑﺎ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﻫﻢ
ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ﺗﻮﺍﻓﻘﻨﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﺎﻗﻰ ﺍﺳﺖ .ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﻛﺮﺳﻨﺖ ﻛﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﻃﻰ
ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻯ ﮔﺎﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻣﺎﺭﺍﺕ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﻣﺨﺘﻮﻣﻪ ﺍﻋﻼﻡ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ
ﺧﺒﺮ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺍﺭﻳﺎﺑﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﻣﺎﺭﺍﺕ ﻋﺮﺑﻰ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺑﻪ ﮔﻮﺵ ﻣﻲﺭﺳــﺪ.
ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻰ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺩﻏﺪﻏﻪﻫﺎﻯ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﺗﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ
ﺍﺯ ﺁﻥ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﭘﺮﺳــﺶ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻣﺎ ﺳﺎﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﻬﻢ ﻭ ﺁﻥ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ
ﻭﺯﻳﺮ ﻧﻔﺖ ﺩﻭﻣﻴﻦ ﺩﺍﺭﻧﺪﻩ ﺫﺧﺎﻳﺮ ﮔﺎﺯ ﺟﻬﺎﻥ ﺩﺭ ﺁﺳــﺘﺎﻧﻪ ﻓﺼﻞ ﺳﺮﻣﺎ،
ﭘﺮﻣﺼﺮﻑﻫﺎ ﺭﺍ ﺑــﻪ ﻗﻄﻊ ﮔﺎﺯ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﭘﻴﮕﻴﺮ
84
ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻦ ﮔﺎﺯ ﺍﺯ ﻛﺠﺎ ﻭ ﺑﺎ ﻛﺪﺍﻡ ﺗﻮﺍﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ
ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ؟ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺁﻥ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺭﻭﺷﻨﻰ ﭘﻴﺶ ﺭﻭ
ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﺴﺌﻮﻟﻰ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺳﺮﺍﻍ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﺮﺍﺣﺖ ﺑﻪ
ﻃﺮﺡ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻯ ﺟﺎﻣﻊ ﺑﺮﺍﻯ ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺎﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺯﺑﺎﻥ
ﺑﮕﺸــﺎﻳﺪ .ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺿﻤﻦ ﺑﺮﺭﺳــﻰ ﻟﺰﻭﻡ ﺣﻀﻮﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ
ﮔﺎﺯ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻭ ﺍﺭﻭﭘﺎ ،ﺳــﺎﻳﻪ ﻫﺮﺍﺱ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﺑﺮﺩﺍﺭﺩ؛
ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩ ،ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳــﺖ ﻓﺮﺍﻣﻮﺷــﻰ
ﻧﺴــﭙﺎﺭﺩ؛ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳــﺎﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻧﺮژﻯ ﻓﺎﺭﻍ
ﺍﺯ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩﻫﺎﻯ ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ؛ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺿﻤﻦ
ﻟﺤﺎﻅ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﺻﻮﻝ ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺳﻰ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ،ﻣﺒﺎﻧﻰ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻠﻰ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ
ﺑﻪ ﻛﻨﺎﺭﻯ ﻧﻴﻔﻜﻨﺪ.
ﺩﻛﺘﺮ ﻧﺮﺳــﻰ ﻗﺮﺑﺎﻥ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳــﺎﻥ ﻣﻄﺮﺡ ﻭ ﻧﺎﻡ ﺁﺷﻨﺎﻯ
ﺍﻗﺘﺼــﺎﺩ ﺍﻧﺮژﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑــﺎ ﻣﻌﻀﻼﺕ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺻﻨﻌﺖ
ﮔﺎﺯ ﻛﺸﻮﺭ ﺁﺷﻨﺎﺳــﺖ .ﻭﻯ ﺑﻪ ﺭﻭﺷﻨﻰ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﺑﻬﺎﻡ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ
ﻭ ﺑﺤﺜﺶ ،ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺑﺲ .ﻓﺮﺻﺘﻰ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺩﻛﺘﺮ ﻗﺮﺑﺎﻥ ﻃﺮﺡ
ﻣﻮﺿــﻮﻉ ﻛﻨﻴــﻢ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺠﺎﻝ ﻣﺤﺪﻭﺩﻣــﺎﻥ ﺿﻤﻦ ﺑﺮﺭﺳــﻰ ﺻﺒﻐﻪ
ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺍﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻪ ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻧﻔﺖ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢ.
ﺩﻛﺘﺮ ﻗﺮﺑﺎﻥ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺸﺨﺺ ﺩﺳــﺖ ﺭﻭﻯ ﻓﻘﺪﺍﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻯ ﺟﺎﻣﻊ
ﻭ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺗﺪﺍﺧﻞ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﮔﺎﺯ ﻭ
ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﻣﻲﺭﺳﺪ .ﻳﻜﻰ ﻭﻇﻴﻔﻪﺍﺵ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻭ ﺗﻮﺯﻳﻊ
ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻣﻜﻠﻒ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭﻳﺎﺑﻰ ﻭ ﻣﺬﺍﻛﺮﻩ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻯ
ﺧﺎﺭﺟﻰ ﺍﺳــﺖ .ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺍﻳــﻦ ﺑﺤﺚ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﻰ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺳــﻴﺪﺭﺿﺎ
ﻛﺴــﺎﻳﻰﺯﺍﺩﻩ ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﻴﺪ.
ﻭﻳﮋﮔﻰ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﻛﺴﺎﻳﻰﺯﺍﺩﻩ ﺩﺭ ﻛﺴﻮﺕ ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮﻛﺘﻰ،
ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺤﺮﺍﻧﻰﺗﺮﻳﻦ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﺳﻪ ﺩﻫﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺳﻜﺎﻥ
ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺷﺒﻜﻪ ﮔﺎﺯ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﻭﻯ ﻫﻤﺎﻥ ﻛﺴﻰ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﺭ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ 86ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻰ ﻗﻄﻊ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﮔﺎﺯ ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎﻥ
ﺑﻪ ﺳــﻮﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺩﻭﺵ ﻛﺸــﻴﺪ ﻭ ﺣﺎﻻ ﺩﺭ ﺟﺴــﺖﻭﺟﻮﻯ ﻳﺎﻓﺘﻦ
ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﺍﻥ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﺍﺳﺖ.
ﻛﺴــﺎﻳﻰﺯﺍﺩﻩ ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻪ ﻃﻰ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ
ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺻــﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺳــﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ،ﺑــﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺠﻢ
ﻣﻲﺭﺳﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺲ ﺑﻪ ﺗﻜﺎﻟﻴﻔﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﻨﺰﻝ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺭﺳﺪ.
ﻭﻯ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﺍﻧﻪ ﺳــﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻭ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻭ
ﺑﺎﻳﺪ ﺑــﻪ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ 300ﻣﻴﻠﻴــﻮﻥ ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ ﮔﺎﺯ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺩﺭ
ﺭﻭﺯ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺠﻢ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ .ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﻣﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ
ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ،ﺍﻳﻦ ﻣﻬﻢ ﺭﺍ ﻣﺤﻘﻖ ﻧﻤﻲﺳﺎﺯﺩ ﻣﮕﺮ ﺁﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ
ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺳــﺎﺧﺘﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺍﻟﮕــﻮﻯ ﻣﺼﺮﻑ ﻧﻴﺰ ﻃﻰ
ﺯﻣﺎﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﺑﺪ.
ﻛﻨﺎﺭ ﻧﻬﺎﺩﻥ ﺳــﺨﻦ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺗﻦ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ ﺩﺭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻰ
ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻭ ﺁﮔﺎﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺑﺮ ﺻﻨﺪﻟﻰ ﻣﺴــﺌﻮﻟﻴﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻭ
ﺍﺯ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻧﻔﺖ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺁﻳﺪ ،ﺑﻰﺗﺮﺩﻳﺪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ
ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮﻯ ﺩﻗﻴﻖﺗﺮﻯ ﺭﻫﻨﻤﻮﻥ ﺳﺎﺯﺩ.
ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﺩﻛﺘﺮ ﻧﺮﺳﻰ ﻗﺮﺑﺎﻥ ،ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻧﺮژﻯ
ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺭﺩ
ﮔﺎﺯ ﺭﻓﺘﻪﺭﻓﺘﻪ ﺟﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﺎﺯﻣﻰﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﺁﻻﻳﺶ ﻛﻤﺘﺮ ،ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻭ ﻛﺸﻒ ﺭﻭﺯﺍﻓﺰﻭﻥ ﺫﺧﺎﻳﺮ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺩﺳﺖ ﻛﻤﻲ ﺍﺯ
ﻧﻔﺖ ﻧﺪﺍﺭﺩ .ﺍﻣﺮﻭﺯ ﮔﺎﺯ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﭘﺮﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎﻣﻞﻫﺎﻯ ﺍﻧﺮژﻯ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﺻﺎﺣﺐ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﻫﺒﺖ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺩﺭ ﺗﺴﺨﻴﺮ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺭﻗﺎﺑﺘﻰ ﺳﺨﺖ ﻗﺮﺍﺭ
ﺩﺍﺭﻧﺪ .ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﻳﻜﻪﺗﺎﺯ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻗﻄﺮ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﻯ ﺍﺯ ﺳﻬﻢ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﮔﺎﺯ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺟﻬﺎﻥ ﻳﻌﻨﻰ ﭘﺎﺭﺱﺟﻨﻮﺑﻰ ﭼﺸﻢ
ﺑﻪ ﺁﻥ ﺩﻭﺧﺘﻪﺍﻧﺪ .ﻫﻤﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻭ ﻃﺮﺡﻫﺎﻯ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ﺷﺮﻕ ﻭ ﻏﺮﺏ ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﻓﻘﺪﺍﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻯ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﻛﻠﻰﺗﺮ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺎ
ﻧﻮﻉ ﻣﺼﺮﻑ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮ ﮔﻴﺮﺩ ﻋﻘﻴﻢ ﺍﺳﺖ .ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﭘﺮﻣﺼﺮﻑﺗﺮﻳﻦﻫﺎﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﭘﻴﺶﺭﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﺍﻣﺴﺎﻝ ﺑﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻭﺯﻳﺮ ﻧﻔﺖ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻗﻄﻊ
ﮔﺎﺯ ﭘﺮﻣﺼﺮﻑﻫﺎ ﻃﻰ ﻣﻲﺷﻮﺩ .ﺑﺎ ﺩﻛﺘﺮ ﻧﺮﺳﻰ ﻗﺮﺑﺎﻥ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻧﺎﻡﺁﺷﻨﺎﻯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻧﺮژﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﮔﺎﺯ ﻭ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺁﻥ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪﺍﻳﻢ .ﺩﻛﺘﺮ ﻗﺮﺑﺎﻥ ﺍﻳﻦ
ﻣﻬﻢ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺎﺯ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻭﺭ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﻭ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﮔﺎﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺩﻭ ﻫﺪﻑ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ
ﻭﺍﺣﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﮔﺎﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻯ ﻭ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻯ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻜﭙﺎﺭﭼﻪ ﻭ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﺷﻮﺩ.
ﻛﺎﻭﻩ ﻛﺎﺭﮔﺮ
ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ،ﺩﺭ
ﺁﻏﺎﺯ ﮔﺮﻳﺰﻯ ﺑﺰﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ ﺷﺪ ﮔﺎﺯ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﺣﺎﻣﻞ
ﺍﻧﺮژﻯ ﻻﺍﻗﻞ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺩﻫﻪ ﺍﺧﻴﺮ ﺍﺭﺯﺷﻰ ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ؟
ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﺪ ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ ﻣﺘﻤﺎﺩﻯ ﮔﺎﺯ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﻗﺒﻞ ﺍﺳﺘﺤﺼﺎﻝ
ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﻲﺁﻣﺪ ﻛﻪ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺍﻏﻠﺐ ﺳﻮﺯﺍﻧﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ .ﺭﻓﺘﻪﺭﻓﺘﻪ
ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ ﺑــﺎ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﻯ ﻣﺴــﺘﻘﻞ ﮔﺎﺯﻯ ﺗﻼﺵ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺗﺎ
ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻣﻞ ﺍﻧﺮژﻯ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺳــﺒﺪ ﺳﻮﺧﺖ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻨﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ
ﺍﻣﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺗﺎ ﺩﻫﻪ 40ﺧﻮﺭﺷــﻴﺪﻯ ﮔﺎﺯ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺟﺰﻭ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻧﺮژﻯ
ﻛﺸــﻮﺭ ﻧﺒﻮﺩ .ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺲ ﮔﺎﺯﻫﺎﻯ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻧﻔﺖ ﺟﻤﻊﺁﻭﺭﻯ ﻭ ﻃﻰ
ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻯ ﺑﻪ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﺻﺎﺩﺭ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻗﺒﺎﻝ ﺁﻥ ﺭﻭﺱﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﻬﺪ ﺧﻮﺩ
ﺑﺮﺍﻯ ﺫﻭﺏﺁﻫﻦ ﻋﻤﻞ ﻛﺮﺩﻧﺪ.
ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ،ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺻﺪﻭﺭ ﺍﻳﻦ ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ﻭﺳــﻴﻠﻪ ﺧﻂ
ﻟﻮﻟﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﺎﻟﻄﺒﻊ ﺷﻬﺮﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ
ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﮔﺎﺯ ﺑﻬﺮﻩ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ .ﺑﺮﺍﻯ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻭﺍﺣﺪ ﺻﻨﻌﺘﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﮔﺎﺯ ﺑﻬﺮﻣﻨﺪ ﺷﺪ ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺳﻴﻤﺎﻥ ﻓﺎﺭﺱ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ
ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷﻬﺮ ﺷــﻴﺮﺍﺯ ﺑﻪ ﻣﺮﻭﺭ ﺑﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺷﻬﺮﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﮔﺎﺯ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ
ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷــﺪ .ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﻛﺸﻒ ﺣﻮﺯﻩ ﮔﺎﺯﻯ ﻧﺎﺭ ﻭ ﻛﻨﮕﺎﻥ
ﺻﺤﺒﺖ ﺍﺯ ﺻﺪﻭﺭ ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺑــﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﻭﻣﻴﻦ ﺧﻂ
ﻟﻮﻟﻪ ﮔﺎﺯﻯ ﻧﻴﺰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ .ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻧﺪ ﺩﺭ ﺩﻫﻪﻫﺎﻯ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ
ﻣﺎ ﻃﻰ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ 60ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺯ ﺳﺒﺪ ﻣﺼﺮﻓﻰ ﺍﻧﺮژﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ
ﮔﺎﺯ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺍﺳﺖ.
ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﭼﻪ ﺷﺪ؟
ﺍﻳﻦ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﻳﻜﺎﺕ 2ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﺳﺎﻭﻩ ﺍﻣﺘﺪﺍﺩ ﻳﺎﻓﺖ ﺍﻣﺎ
ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻪ ﮔﺎﺯﺭﺳﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ
ﻳﺎﻓﺖ .ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﻳﻜﺎﺕﻫﺎﻯ 3ﻭ 4ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ ﻭ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻧﻴﺰ ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ
ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﮔﺎﺯﻯ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺳﺎﺧﺖ ﺍﺳﺖ .ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺍﻳﻜﺎﺕ 5ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺰﺭﻳﻖ
ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ﭼﺎﻩﻫﺎﻯ ﻧﻔﺖ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺟﺎﺭﻯ ﻭ ﺍﻳﻜﺎﺕ 6ﺑﻪ ﻏﺮﺏ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﻣﺘﺪﺍﺩ
ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺷــﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ﻛﻮﻳﺖ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ
ﺷــﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻜﺎﺕ 7ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﻯ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﻫﻨﺪ
ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻜﺎﺕ ﻫﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﺍﺯﺍﺕ ﺍﻳﻜﺎﺕ 4ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺻﺤﺒﺘﻰ
ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻮﺹ ﻛﻪ ﺍﻳﻜﺎﺕ 9ﺗﺎ ﺷﻤﺎﻝﻏﺮﺑﻰ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﻣﺘﺪﺍﺩ ﻳﺎﺑﺪ
ﺗﺎ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻋﺒﻮﺭ ﺍﺯ ﻣﺮﺯﻫﺎﻯ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺍﻣﻜﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﺷــﻮﺩ.
ﺧﻄﻮﻁ 10ﻭ 11ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﻯ ﮔﺎﺯﺭﺳﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻯ
ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ.
ﭘﺲ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻫﻤـﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻧﻘـﻼﺏ ،ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ
ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﮕﻰ ﺍﺳﺖ؟
ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﻭ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ
ﺩﻟﻴﻞ ﻭﻗﻮﻉ ﺟﻨﮓ ﺗﻤﺎﻡ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﺎﺯﺭﺳﺎﻧﻰ
ﺑﻪ ﺭﻭﺳــﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﻗﻄﻊ ﻭ ﺑــﺮﺍﻯ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺍﻓﻘﺘﻰ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸــﺪ.
ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﻴﺴــﺘﻢ ﮔﺎﺯ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﻬﺘﻰ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﺩﺍﺷﺖ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ
ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺭﺑﻜﺎﻥ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﺷﺪ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ
ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﮔﺎﺯ ﺷــﻤﺎﻝ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎﻥ ﺍﻣﻀﺎ ﺷﺪ
ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﻣﻄﻠﻮﺑﻰ ﺑﻮﺩ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺍﺭﺳــﺎﻝ ﮔﺎﺯ ﺍﺯ
ﺟﻨﻮﺏ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﻝ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻰ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ
85
1386ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﮔﺎﺯ ﻗﻄﻊ ﺷﺪ ﻭ
ﺳﺒﺐﺳﺎﺯ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﻛﺸﻮﺭ ﺷﺪ.
ﻋﻠﺖ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﮔﺎﺯ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺣﺎﻣﻞﻫﺎﻯ ﺍﻧﺮژﻯ ﺩﺭ
ﺑﻌﺪ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﭼﻴﺴﺖ ؟
ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻔﺘﻰ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺍﺳﺖ ﻭﺍﮔﺮﭼﻪ
ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺩﻫﻪ 70ﻣﻴــﻼﺩﻯ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﻧﻔﺖ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺘﻰ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﻭﺟﻮﺩ
ﺩﺍﺷﺖ ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺲ ﺑﻪ ﻣﺮﻭﺭ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷﺪ .ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ
ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻧﺪ ﺷﺪﺕ ﺑﺨﺸﻴﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺻﺮﻓﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ
ﻧﺪﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮔﺎﺯ ﺭﻫﺎ ﺷــﻮﺩ .ﭘﺲ ﺿﻤﻦ ﻛﻮﺷﺶ ﺩﺭ ﺭﺍﺳﺘﺎﻯ
ﻛﺎﺳــﺘﻦ ﺍﺯ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﺼﺮﻑ ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﮔﺎﺯ ﺭﻭﻯ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺷــﺪ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ
ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻯ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ ﺷﻮﺭﻭﻯ ﺳﺎﺑﻖ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﺳﺮﺩ
ﺑﺎ ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻴﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻣﻀﺎ ﺭﺳــﻴﺪ ﻭ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺁﻥ ﮔﺎﺯﺭﺳــﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺁﻏﺎﺯ
ﺷــﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﻧﻴﺰ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ .ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻰﻫﺎ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻯ ﺑﺎﻻﻯ ﻧﻔﺖ ﻭ
ﻛﻤﺒﻮﺩ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻔﺘﻰ ﺑﺮﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﺸﻜﻞﺳﺎﺯ ﺑﻮﺩ ،ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﮔﺎﺯ ﺭﺍ ﺟﺪﻯ
ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ .ﺍﺯ ﺳﻮﻳﻰ ﮔﺎﺯ ﺩﺭﻳﺎﻯ ﺷﻤﺎﻝ ﻧﻴﺰ ﺍﺳﺘﺤﺼﺎﻝ ﺷﺪ ﻭ ﺭﻓﺘﻪﺭﻓﺘﻪ
ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﮔﺎﺯ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻳﺎﻓﺖ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴــﺎﻥ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ
ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺴﺰﺍﻳﻰ ﺩﺍﺷﺖ.
ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻄﻰ ﻛﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﺩﻭﻣﻴﻦ ﺩﺍﺭﻧﺪﻩ ﺫﺧﺎﻳﺮ
ﮔﺎﺯ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﻮﺩ ،ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺭﺍ
ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺁﻥ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﺪ؟
ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪﺍﻱ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﺤﺚ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻰ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﻭ ﺩﺍﺭﺩ .ﺩﺭ
ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﺍﺯ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺗﺎﺭﻳﺨﭽﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷﺪ ،ﮔﺎﺯ ﺗﻨﻬﺎ
ﺍﺯ ﺟﺪﺍﺳﺎﺯﻯ ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﻲﺁﻣﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ
ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﻧﻔﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ ،ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎﺯ ﻭ ﻫﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻔﺖ
ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻮﺩ.
ﻫﺪﻑ ﺍﺯ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﮔﺎﺯ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺎﺯﺭﺳﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ
ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﻮﻗﻊ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭ ﺍﻭﻟﻮﻳﺖ ﺭﺍ ﻧﻔﺖ ﺩﺍﺷﺖ
ﻭ ﮔﺎﺯ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺟﺎﻧﺒﻰ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﻧﻔﺖ ﻣﻄﺮﺡ ﺑﻮﺩ ،ﭘﺲ
ﻭﺍﺿﺢ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺩﺳــﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﻧﻔﺖ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺑﻪ ﻣﺮﻭﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻴﺪﺍﻥﻫﺎﻯ ﻣﺴــﺘﻘﻞ ﮔﺎﺯﻯ ﻛﺸﻒ ﻭ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩﺑﺮﺩﺍﺭﻯ
ﺭﺳــﻴﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺪﺍﻥﻫﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻔﺖ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻯ
ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺭﺍ ﻣﻲﻃﻠﺒﻴﺪ.
ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﻴﺪﺍﻥﻫﺎﻯ ﻣﺘﻌﺪﺩ ﮔﺎﺯﻯ ﻣﺴــﺘﻘﻞ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ
ﻛﺸﻒ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ،ﺑﻠﻜﻪ ﺍﺳﺎﺳــﺎ ﮔﺎﺯ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ ﻳﻚ ﺍﻭﻟﻮﻳﺖ ﻣﺼﺮﻓﻰ ﻣﺎ ﺷــﺎﻫﺪ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻃﻰ ﺣﺪﺍﻗﻞ 15ﺳــﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ
ﺩﺍﺭﺩ .ﭘﺲ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﺍﺕ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﻧﻔﺖ ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﭼﻨﺎﻥ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﻫﻢ ﻧﮕﺮﺍﻥ
ﺩﻳﮕﺮ ﺟﻮﺍﺑﮕﻮ ﻧﻴﺴﺖ.
ﺑﺮﻭﺯ ﻣﺸﻜﻞ ﮔﺎﺯﺭﺳــﺎﻧﻰ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﻧﺒﻮﺩﻳﻢ ﻭ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﺸﺨﺺ ﻭ
ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻣﺎ ﻳﻚ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﻯ ﮔﺎﺯ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﭼﻨﺎﻥ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﻔﺖ ﻣﻄﻠﻮﺑﻰ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ .ﭘﺲ ﻭﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﭘﻰ ﻳﻚ ﺳﺮﻣﺎﻯ ﻓﺼﻠﻰ
ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ .ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﻦ ﺑﺎﺯﻣﻲﮔﺮﺩﺩ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﮔﺮ ﻧﻈﻴﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﺩﻭ ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮﺩﻳﻢ ،ﻛﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺎ
ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎﺯ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﻧﻔﺖ ﻭ ﭘﺨﺶ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺨﺘﻞ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻪ ﻧﻮﻉ
ﻣﻠﻰ ﮔﺎﺯ ﻭ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺑﺎﺯ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ.
ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺗﻀﺎﺩﻫﺎﻳﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻯ ﺧﺎﺭﺟﻰ ﻭ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻥ ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺷﻤﺎ ﺍﺳﺎﺳﺎ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻯ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ .ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﻛﻨﻢ ﻛــﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮﺍﻯ ﮔﺎﺯ ﻛﺸﻮﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ؟
ﺧﻮﺩ ﮔﺎﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﭼﻨﺎﻥ ﻛﻪ ﻋﻜﺲ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻔﺖ ﺷﺎﻫﺪ ﻭﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺍﻭﻝ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺩﺭﺍﺯ
ﻫﺴــﺘﻴﻢ .ﻧﻔﺖ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻰ
ﻣﺪﺕ ﻫﺪﻑﮔــﺬﺍﺭﻯ ﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﺩﻭﻡ ﺍﻳﻨﻜﻪ
ﺻﺎﺩﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﮔﺎﺯ ﺭﺍ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﻂ ﺑﺮﺧﻰ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ
ﻧﻮﻉ ﻧﮕﺎﻩ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﮔﺎﺯ ﺭﺍ ﺭﻭﺷﻦ ﻛﻨﻴﻢ.
ﻟﻮﻟﻪ ﻓﺮﺳــﺘﺎﺩ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻣﻠﻰ ﮔﺎﺯ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﻣﺘﻮﻟﻰ ﮔﺎﺯﺭﺳﺎﻧﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﺎ ﭼﻪ
ﺻﺎﺩﺭ ﻛﺮﺩ ﻳــﺎ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨــﺪ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻫﺎﻯ
ﻣﻴﺰﺍﻥ ﮔﺎﺯ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﮔﺎﺯ ﺑﻪ
ﺩﺭﺍﺯ ﻣــﺪﺕ ﻭ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﻯ ﻫﺎﻯ
ﺩﺳــﺖ ﭼﻪ ﻧﻬﺎﺩﻯ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ
ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻧﻴﺮﻭﻯ ﻣﺘﺨﺼﺼﻰ ﺩﺭ
ﺳﻨﮕﻴﻨﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺎﻳﻊﺳﺎﺯﻯ ﺍﺳﺖ.
ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺲ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺷــﻮﺩ .ﻣﻲﺩﺍﻧﻢ ﻛﻪ
ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻢ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﮕﻴﺮﻡ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺷﻴﺮﺍﺯﻩ
ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳــﻰ ﻣﻮﺟــﻮﺩ ﺍﺳــﺖ ﻭﻟﻰ ﻫﺮ
ﻧﻬﺎﺩﻯ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ .ﺑﺮﺍﻯ ﻧﻤﻮﻧﻪ
ﻛــﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨــﺪﻩ ﺑﺎﻳــﺪ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻫﺎﻯ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﺯ ﻫﻢ ﻣﻲﮔﺴﻠﺪ .ﭘﺎﺳﺦ ﺍﻳﻦ
ﺑﻌــﺪﻯ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴــﺮﺩ ﻧﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ
ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﭘﺘﺮﻭﺷﻴﻤﻲ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﮔﺎﺯﻯ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮﻭﺯ
ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﺍﻥ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ
ﺭﺍ ﻛــﻪ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ ﻭ
ﻃﺮﻑ ﻣﺬﺍﻛﺮﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﻧــﺪ .ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ
ﺻﻨﻌــﺖ ﻧﻔﺖ ﻧﻴــﺰ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﻳــﻦ ﻧﻴﺎﺯ ﺭﺍ
ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺎﺯ ﺍﺯ
ﻣﺸــﻜﻠﻰ ﺭﺍ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺳــﻪ
ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﻣﺤﺎﺳــﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺍﺯ ﺳﻮﻳﻰ
ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﺬﻛﻮﺭ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺟﺪﺍ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ
ﺩﻳﮕﺮ ﺷــﺮﻛﺖ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺎﻥ
ﭘﺎﺭﺱﺟﻨﻮﺑﻰﻫﺴﺘﻨﺪ
ﻫﺮ ﻛﺪﺍﻡ ﻛﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ .ﺷﺮﻛﺖ
ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻡ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ
ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﻫﻢ ﺣﺴــﺐ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﻣﺤﻮﻝ ﺷﺪﻩ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﭘﻰ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﻓﻜﺮ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺍﺳــﺖ ﭼﺮﺍﻛﻪ ﺍﺯ ﺑﺪﻭ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻫﻤﻴﻦ ﻫﺪﻑ
ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺲ.
ﻛﺎﺭﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺷﺮﻭﻉ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ .ﺍﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﭘﻰ ﻣﺸﺘﺮﻯ
ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﺍﺕ ﻭ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﺑﺮ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳــﻪ ﺷــﺮﻛﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺗﻮﺍﻓﻘﻨﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻰ ﺭﺍ ﺍﻣﻀﺎ ﻛﻨﺪ ﺣﺎﻝ ﺁﻧﻜﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻯ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻯ
ﺣﻜﻤﻔﺮﻣﺎﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﻗﺎﺑﻞ ﺟﻤﻊ ﻧﻴﺴــﺖ .ﺑﻪ ﻗــﻮﻝ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻤﺨﻮﺍﻥ ﺻﺮﻑ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻧﻴﺴــﺖ.
ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳــﺎﻥ ﻭ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻣﻦ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻗﻮﻝ ﺍﺑﻦﺳــﻴﻨﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ »ﺍﻋﻠﻰ ﭼﺎﺭﻩ ﻛﺎﺭ ﭼﻴﺴﺖ؟
ﺩﻟﻴﻞ ﻭﻗﻮﻉ ،ﻭﻗﻮﻉ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻋﻠﻰ ﺩﻟﻴﻞ ﻋﺪﻡ ﻭﻗﻮﻉ ،ﻋﺪﻡ ﻭﻗﻮﻉ ﺍﺳﺖ «.ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻯﻫﺎ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻯﻫﺎ ﺩﺭ
86
ﻳﻚ ﮔﺮﻭﻩ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺷﻮﺩ .ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻃﻰ ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ 15ﺳﺎﻝ ﺁﻳﻨﺪﻩ
ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻯ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ 60ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺩﻻﺭ ﺩﺭ ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺎﺯ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ
ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺍﺳﺖ.
ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭ ﻧﻔﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺮﻓﺎ ﻛﺎﺭ ﻧﻔﺖ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ
ﻣﻄﻠﻮﺏ ﻭ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﮔﺎﺯ ﻧﻴﺰ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺎﺯ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻭﺿﻮﺡ ﺩﻳﺪ .ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺜﺎﻝ »ﮔﺎﺯﭘﺮﻭﻡ« ﺩﺭ
ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺎﺯ ﻭ »ﻟﻮﻙ ﺍﻭﻳﻞ« ﺩﺭ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﺭﻭﺳــﻴﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ.
ﭘﺲ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ.
ﭘﺲ ﭼﻜﻴﺪﻩ ﺳـﺨﻨﺎﻥ ﺷـﻤﺎ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺿـﺮﻭﺭﺕ ﺗﻐﻴﻴﺮ
ﺳـﺎﺧﺘﺎﺭ ﻣﺪﻳﺮﺕ ﮔﺎﺯ ﻛﺸـﻮﺭ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺩﻭ ﻧﻜﺘﻪ ﺍﺳـﺖ .ﺍﻭﻝ
ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻋﻤﻠﻜـﺮﺩ ﻭ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻯ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﻔـﺖ ﻭ ﮔﺎﺯ ﻭ ﺩﻭﻡ
ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺷـﺮﻛﺖﻫﺎﻯ ﻣﻠـﻰ ﮔﺎﺯ ﻭ ﺻـﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ
ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ؟
ﺑﺮﺧﻰ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﮔﺎﺯ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﻣﺘﻮﻟﻰ ﮔﺎﺯﺭﺳﺎﻧﻰ
ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻧﻴﺮﻭﻯ ﻣﺘﺨﺼﺼﻰ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻧــﺪﺍﺭﺩ ﺗﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ
ﮔﻴﺮﺩ ،ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺷــﻴﺮﺍﺯﻩ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﺯ ﻫﻢ ﻣﻲﮔﺴﻠﺪ .ﭘﺎﺳﺦ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ
ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻛﺴــﺎﻧﻰ ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﮔﺎﺯ ﺍﺯ ﭘﺎﺭﺱﺟﻨﻮﺑﻰ
ﻫﺴﺘﻨﺪ .ﻣﻬﻢ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺴــﺖ ﻛﻪ ﺭﻭﻯ ﻛﻼﻩ ﺁﻧﺎﻥ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺷﺮﻛﺖ
ﻣﻠﻰ ﻧﻔﺖ ﻳﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﮔﺎﺯ .ﻣﻬﻢ ﻛﺎﺭﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ
ﺩﻗﻴﻖ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷــﻮﺩ .ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺟﺎﻯ
ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻯ ﻋﻮﺽ ﻛﻨﺪ ﻭ ﻛﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﻫﺪ.
ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻗﻄﻊ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎﻥ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻭ ﺗﺒﺤﺮ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﻧﻔﺖ
ﺍﺳــﺘﺨﺪﺍﻡ ﻧﺸﺪﻩﺍﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺭﺳــﺖ ﻋﻜﺲ ﺍﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ ﻭ
ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻰ ﺁﻧﺎﻥ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪﻩ ﺗﺎ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﺷﻮﻧﺪ.
ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﺷــﺪﻳﺪﻯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ .ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺑﻪ
ﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻧﻤﻲﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺭ ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮔﺎﺯ ﻛﺸــﻮﺭ
ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈــﺮ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺣﺘﻰ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨــﺪ ﻛﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻔﺖ ﻭ
ﮔﺎﺯ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺴــﭙﺎﺭﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺲ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ
ﺍﻳﻦ ﻧﻔﺖ ﻭ ﮔﺎﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷــﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷــﺮﻛﺖﻫﺎﻯ ﻣﻠﻰ ﻧﻔﺖ ﻭ ﻣﻠﻰ
ﮔﺎﺯ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ.
ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﻯ ﺷﻤﺎ ﻧﻮﻋﻰ ﺍﻟﮕﻮﺑﺮﺩﺍﺭﻯ ﺍﺯ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻯ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﺪ .ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﺤﻤﻞ ﻓﺸــﺎﺭﻫﺎﻯ
ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻰ ﻧﻔﺘﻰ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳـﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﺩﻩﺳﺎﺯﻯ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ،ﻛﻨﺴﺮﺳﻴﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪ ﻛﻪ
ﺁﻥ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﭼﻨـﺪﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﺬﺍﻕ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩﺍﻥ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﻧﻔﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷــﺮﻛﺖ ﻓﻌﺎﻝ ﺟﺎﻧﺒﻰ ﺑﺪﻝ ﺳﺎﺧﺖ ﻭ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺧﻮﺵ ﻧﻤﻲﺁﻳﺪ .ﺑﺪ ﻧﻴﺴـﺖ ﺍﺷﺎﺭﻩﺍﻯ ﺩﻗﻴﻖﺗﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮﺭ ﺩﺭ ﺩﻫﻪﻫﺎﻯ ﺑﻌﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻧﻔﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺁﻣﻴﺨﺘﻪ
ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺑﻪ ﺭﻳﺸﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎ .ﺑﻪ ﺭﺍﺳﺘﻰ ﺁﻳﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﻮﺩ .ﺷﺨﺺ ﺷﺎﻩ ﻧﻔﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻭﺍﺭﺩ
ﻣﻌﺎﺩﻻﺕ ﻭ ﺑﺎﺯﻯﻫﺎﻯ ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﻛﺮﺩ .ﭘﺲ ﺍﻳﻦ ﺷــﺮﻛﺖ
ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﻣﻲﺍﻓﺘﺪ؟
ﺧﺐ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻧﻮﻉ ﺗﻐﻴﻴﺮﻯ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭﻯ ﻣﺒﺘﻨﻰﺑﺮ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ
ﻗﺪﺭﺕ ﺍﺻﻠﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﻧﻔﺖ ﺍﺳﺖ .ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻭﻝ ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﺑﻮﺩ .ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺜﺎﻝ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ
ﺗﺪﺍﺧﻠﻰ ﻫﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺷــﺮﻛﺖ ﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻧﻔﺖ .ﭼﻨﺎﻥ ﻛﻮﻳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﺑﻪﻋﺒﺎﺭﺗﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﻮﺩﻥ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ
ﻛﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﺣﺘﻰ ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻭ ﺩﻓﺘﺮ ﻫﻢ ﻳﻜﻰ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﺯ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﻧﻔﺖ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻧﻔﺖ ﮔﺎﻫﻰ ﻣﺴﺎﻟﻪﺳﺎﺯ ﺍﺳﺖ ﭼﺮﺍﻛﻪ
ﻧﮕﺎﻩ ﻫﺎﻯ ﻣﺪﻳــﺮﺍﻥ ﻧﮕﺎﻩ ﻫﺎﻯ ﺗﺠﺎﺭﻯ
ﻛﺠﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭﻯ ﺷﺮﻭﻉ ﻭ ﺩﺭ ﻛﺠﺎ
ﻓﺮﺽ ﻛﻨﻴﺪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ
ﻧﻴﺴــﺖ .ﭘﺲ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ
ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻣﻲ ﺷــﻮﺩ ،ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻯ
ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﻫﺎﻯ ﺗﻐﻴﻴﺮ،ﻃﺒﻴﻌﻰﺍﺳــﺖ.
ﻣﺒﻬﻢ ﻭ ﻣﺸﻜﻞ ﺁﻓﺮﻳﻦ ﺍﺳﺖ .ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ
ﺍﻝ .ﺍﻥ .ﺟﻰ ﺑﻮﺩﻳﻢ ،ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ
ﺍﺯ ﻟﺰﻭﻡ ﺟﺪﺍﺳـﺎﺯﻯ ﺷـﺮﻛﺖﻫﺎﻯ
ﺑﺎﻳــﺪ ﺩﺭ ﮔﺎﻡ ﺍﻭﻝ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻧﻔــﺖ ﺭﺍ ﺍﺯ
ﻧﺼﻒ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻳﺦ ﺯﺩﻩ ﻭ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺩﻭﻟﺘـﻰ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨـﺪﻩ ﻧﻔـﺖ ﻭ ﮔﺎﺯ
ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﻠــﻰ ﻧﻔﺖ ﺟﺪﺍ ﺳــﺎﺧﺖ ﺗﺎ
ﮔﻔﺘﻴـﺪ .ﻣﻲ ﺧﻮﺍﻫـﻢ ﺑﺪﺍﻧـﻢ ﺩﺭ
ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻴﺎﺳــﺖﮔﺬﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ .ﺩﺭ
ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ژﺍﭘﻦ ﻳﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ
ﻃﺮﺡ ﺷـﻤﺎ ﺁﻳﺎ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﺪﻥ ﺗﻤﺎﻣﻲ
ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺤﺚ ﻛﺮﺩ.
ﺣﺎﻣﻞﻫﺎﻯ ﺍﻧﺮژﻯ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ
ﺑـﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳـﻦ ﭘﺮﺳـﺶ ﺭﺍ ﺗﻜﺮﺍﺭ
ﺻﺎﺩﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺗﺒﻌﺎﺕ
ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻯ ﻫﻢ ﻟﺤﺎﻅ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ،
ﻣﻲﻛﻨـﻢ ﻛـﻪ ﺁﻳـﺎ ﺍﺯ ﻧﻈـﺮ ﺷـﻤﺎ
ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﻲﺁﻭﺭﺩ؟
ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭﻯﻛﻪﻣﺪﺗﻰ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩﺍﺩﻏﺎﻡ
ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷـﺪﻥ ﻭ ﻛﺎﻧﻮﻧﻰ ﺷـﺪﻥ
ﺩﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻧﻔﺖ ﻭ ﻧﻴﺮﻭ ﺑﺤﺜﻰ ﻣﻄﺮﺡ
ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻯﻫﺎ ﻣﻨﺎﻓﻌﻰ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺎﺯ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ
ﺷﺪ؟
ﻣﻲﺍﻧﺪﺍﺯﺩ؟ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﭼﻴﺴﺖ ﻭ ﺍﺯ
ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﮔﺎﺯ ﺭﺍ ﺻﺎﺩﺭ ﻛﻨﺪ؟ ﺑﻠﻪ ،ﺑــﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺑﺎﻳــﺪ ﺩﺭ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻳﻚ
ﭼﻪ ﻃﻴﻔﻰ ﺳﻠﺐ ﻣﻲﺷﻮﺩ؟
ﻣﺮﺟﻊ ﺳﻴﺎﺳــﺖﮔﺬﺍﺭﻯ ﺍﻧﺮژﻯ ﻭﺟﻮﺩ
ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﺍﻃﻼﻋﻰ ﻧﺪﺍﺭﻡ.
ﻣﻦ ﺗﺰ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺷــﺮﻛﺖﻫﺎﻯ ﻣﻠﻰ ﻧﻔﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﻡ ﻭ ﺑﺮ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ .ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺭﺍﻩﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﻭﺯﺍﺭﺕ
ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺎﺱ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﻣﻨﻈﺮ ﺁﻛﺎﺩﻣﻴﻚ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧــﻢ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﻫﻢ ﻛﻪ ﺍﻧﺮژﻯ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖﻫﺎﻯ ﻧﻔﺖ ،ﺑﺮﻕ ،ﮔﺎﺯ ﻭ ﻫﺴﺘﻪﺍﻯ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮﺩ.
ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﻧﻔﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻦ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻯ ﻣﻠﻰ ﺣﺎﺿﺮ ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻰ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﺠﺎﺭﻯ ﺑﺎ
ﺷــﺮﻛﺖ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪ ﻛﻪ ﻧﻔﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻠﻰ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭﻯ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖﻫﺎﻯ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺍﺑﻼﻍ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ
ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﺍﺕ ﻛﺎﻣﻞ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻛﺎﺭﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ .ﭘﺲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﻛﺮﺩ.
ﻳﻚ ﺷﺒﻪ ﺷﺮﻛﺘﻰ ﺭﺍ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﺁﻥ ﺟﺪﺍﻯ ﺍﺯ ﺑﺤـﺚ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳـﺎﺧﺘﺎﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻰ ،ﺑﺤﺜﻰ
ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺳﺎﺱ ﺑﻬﺮﻩﮔﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮔﺎﺯ .ﺑﺮﺍﻯ ﻧﻤﻮﻧﻪ
ﺁﻗﺎﻯﺩﻛﺘﺮ ﻣﺴـﻌﻮﺩ ﺩﺭﺧﺸﺎﻥ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ
ﺷـﺮﺍﻳﻄﻰ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺭﻭ ﺍﺳـﺖ ﮔﺎﺯ ﺻﺎﺩﺭ ﻛﺮﺩ .ﮔﺮﻭﻫﻰ
ﺩﻳﮕﺮ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺭﺍ ﻣﺰﻳﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ.
ﺷﻤﺎ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﺧﻮﺩ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭﻯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦﺑﺎﺭﻩ
ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﺍﺳﺖ؟
ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻛﻠﻰ ﺁﻗﺎﻯ ﺩﻛﺘﺮ ﺩﺭﺧﺸــﺎﻥ ﺩﺭﺧﺼﻮﺹ ﺍﻭﻟﻮﻳﺖﻫﺎ ﺩﺭﺳﺖ
ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻭ ﻣﻦ ﺣﺘﻰ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺧﺪﻣﺖ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪﺍﻡ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻨﺠﺎ
ﻫﻢ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻧﻈﺮﻯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ .ﺍﻭﻟﻮﻳﺖ
ﻣﺎ ﻣﺼﺎﺭﻑ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﺑﻪ ﺍﻧﻀﻤﺎﻡ ﺗﺰﺭﻳﻖ ﺍﺳــﺖ .ﭘــﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ
ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ.
ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻈﺎﻡ ﺁﻭﺭﺩﻩ
ﺍﺳــﺖ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺧﺎﻡ ﻓﺮﻭﺷﻰ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻔﺖ ﻭ ﮔﺎﺯ
ﺩﻭﺭﻯ ﻛــﺮﺩ .ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻯ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴــﺶ ﺍﺯ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺗﻼﺵ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ
ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓــﺰﻭﺩﻩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﻳﻢ .ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻰ
ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﺳﺖ .ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻰ ﻋﺎﻣﻞ
ﻣﻲﺷــﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ،ﺗﻮﻟﻴﺪﺍﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﻭﻥ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ
ﻣﺎ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ.
ﻋــﺪﻩﺍﻱ ﻫﻢ ﺍﻟﺒﺘــﻪ ﺍﺯ ﺟﻨﺒﻪﺍﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻧــﮕﺎﻩ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ
ﻣﻲﮔﻮﻳﻨــﺪ» :ﻣﺎ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺫﺧﻴــﺮﻩ ﮔﺎﺯ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﻳــﻢ ﻛﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ
ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺭﻑ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﻫﻢ ﺭﺳﻴﺪﮔﻰ ﻛﻨﻴﻢ «.ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ
ﻗﺪﺭﺕ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺿﻌﻴﻒ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺁﻧﻜﻪ ﻫﺮ ﺳﺎﻝ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ
ﺑﺎ ﻣﺸــﻜﻞ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﺏ ﮔﻔﺖ ﻭﻗﺘﻲ
ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﻗﺪﺭﺕ ﺗﻮﻟﻴﺪﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﺜﻞ ﺭﻭﺳــﻴﻪ ﺗﺎ ﺣﺪﻯ ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮﻳﻢ ﻛﻪ
ﻃﺒﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺰﺭﻳﻖ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﺯﻥ ﻧﻔﺖ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﺸﻜﻠﻰ ﺩﺭ ﺗﺎﻣﻴﻦ
ﮔﺎﺯ ﻧﻴﺮﻭﮔﺎﻩﻫﺎ ﻭ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻣﺎﺯﺍﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ
ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻢ ﻓﺮﻭﺧﺖ.
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺑﻪ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﺍﺳﺖ ﭼﺮﺍﻛﻪ
ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻯ ﻛﻤﺘﺮﻯ ﺭﺍ ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﻝ.ﺍﻥ.ﺟﻰ ﻫﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺑﺮ
ﺍﺳــﺖ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺷــﺘﻐﺎﻝﺯﺍ ﻧﻴﺴﺖ .ﺷــﻤﺎ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ
ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﮔﺎﺯ ﻻﺍﻗﻞ ﺗﺎ ﺳــﻬﻤﻲ ﻣﻌﺎﺩﻝ 90ﺩﺭﺻﺪ ﺭﺍ ﻣﺘﻮﺟﻪ
ﺩﺍﺧﻠﻰﻫﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺍﻣــﺎ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺍﻝ.ﺍﻥ.ﺟﻰ ﻫﻤﻪ ﻛﺎﺭﻫﺎ ﺗﻮﺳــﻂ
ﺧﺎﺭﺟﻰﻫﺎ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ .ﺍﺯ ﺳــﺎﺧﺖ ﻛﺸــﺘﻰﻫﺎﻯ ﻣﺨﺼﻮﺹ
ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﻪ.
ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺳــﺖ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﻝ.ﺍﻥ.ﺟﻰ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﮔﺮﺍﻥﺗﺮ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ
ﺑﺎ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻛﻞ ﭘﺮﻭﺳــﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖ
ﺑﺮ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺷــﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﮔﺎﺯ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺴــﺎﻳﻪﻫﺎ
ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ.
ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻓﻨﺎﻭﺭﻯ ﺑﻰﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮﺩ؟
ﺧﻴﺮ .ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﻛﺸــﻮﺭﻯ ﻛﻪ ﺩﻭﻣﻴﻦ ﺫﺧﺎﻳﺮ ﮔﺎﺯ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ
ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧــﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﺍﻣــﺎ ﺍﻭﻟﻮﻳﺖ ﻣﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺻــﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺑﺎﻳﺪ
ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺧﻂ ﻟﻮﻟــﻪ ﺑﺎﺷــﺪ ﻭ ﺭﻓﺘﻪﺭﻓﺘﻪ ﺳــﻌﻰ ﻛﻨﻴﻢ ﺩﺍﻧﺶ
ﺍﻝ .ﺍﻥ .ﺟﻰ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻛﺴــﺐ ﻛﻨﻴﻢ .ﻣﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﮔﺎﺯ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ
ﺭﺍ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻲﺁﻭﺭﻡ.
ﻓﺮﺽ ﻛﻨﻴﺪ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺻــﺎﺩﺭﺍﺕ ﺍﻝ .ﺍﻥ .ﺟﻰ ﺑﻮﺩﻳﻢ ،ﺁﻳﺎ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻧﻰ
ﻛﻪ ﻧﺼﻒ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻳﺦ ﺯﺩﻩ ﻭ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ژﺍﭘﻦ ﻳﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎ
ﺻﺎﺩﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺗﺒﻌﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﻲﺁﻭﺭﺩ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ
ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﮔﺎﺯ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻭ ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻰ ﺩﻭﻟﺖ ﮔﺎﺯ ﺭﺍ
ﺻﺎﺩﺭ ﻛﻨﺪ؟ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺑﺤﺮﺍﻧﻰ ﺳﻴﺎﺳﻰ
ﺑﻴﻨﺠﺎﻣﺪ .ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳــﺘﻴﻢ ﺩﺭ ﭼﻨﺎﻥ ﻭﺿﻌﻰ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺭﺍ ﻗﻄﻊ
ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲﺍﻧﺠﺎﻣﻴﺪ.
ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻭﻝ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﻯ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﺭﺍ ﭘﺎﺳــﺦ ﺩﻫﻴــﻢ ﻭ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ
ﺻﻨﺎﻳــﻊ ﮔﺎﺯ ﺑﺮ ﺑﺪﻝ ﺳــﺎﺯﻳﻢ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺲ ﺍﮔﺮ ﻣﺎﺯﺍﺩﻯ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﺳــﺮﺍﻍ
ﺍﻝ.ﺍﻥ.ﺟﻰ ﻫﻢ ﺑﺮﻭﻳﻢ.
ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﺪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻓﻘﻂ ﺍﻝ.ﺍﻥ.ﺟﻰ ﻧﻴﺴﺖ .ﺍﻳﻦ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ
ﺑﻪ ﻭﺳـﻴﻠﻪ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﻢ ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮﺍﻳﻄﻰ ﭘﺮﺳﺶﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺰ
ﺍﺳﺖ .ﻛﻤﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﻳﺪﻳﻢ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ
ﻫﻢ ﺑﻪ ﺍﺟﺒﺎﺭ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺩﺭﺳــﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ .ﻋﺮﺽ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺷــﺪ ﺻﺎﺩﺭﺍﺗﻰ
ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ،ﺍﻭﻟﻮﻳﺖ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﺑﺎ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺍﺳﺖ .ﻓﻜﺮ
ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺍﺳﺎﺳــﺎ ﺩﺭ ﺍﻭﻟﻮﻳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﻗﻌﻰ ﻛﻪ ﺣﺘﻤﺎ
ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﻴﻢ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻝ .ﺍﻥ .ﺟﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﻂ
ﻟﻮﻟﻪ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺍﺩ.
87
ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺠﻢ ﻭ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ 300ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ ﮔﺎﺯ
ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺠﻢ ﻭ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ 300ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ ﮔﺎﺯ
ﻣﻬﻨﺪﺱ ﺳﻴﺪﺭﺿﺎ ﻛﺴﺎﻳﻰﺯﺍﺩﻩ
ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻰ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻛﺸﻮﺭﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ
ﺍﺯ ﭘﺘﺎﻧﺴــﻴﻠﻰ ﻗﻮﻱ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺍﻧﺮژﻱ ﻭ ﺑﻪ
ﻭﻳﮋﻩ ﮔﺎﺯ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳــﺖ .ﻭﻗﺘﻲ ﻋﻨﻮﺍﻥ
ﻣﻲﻛﻨﻴــﻢ 16ﺩﺭﺻﺪ ﮔﺎﺯ ﺟﻬــﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ
ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﻳــﻢ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﺁﻳﻨــﺪﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪﺍﻗــﻞ 16ﺩﺭﺻﺪ ﺑﺎﺯﺍﺭ
ﮔﺎﺯ ﺩﻧﻴﺎ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ .ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ
ﺩﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﺩﻧﻴﺎ ﻧﻴــﺰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷــﻲ ﻧﺨﻮﺍﻫــﺪ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ
ﺍﻣﻴــﺪﻭﺍﺭﻯ ﻭ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺧﺎﻃﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ
ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻝ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﺍﻗﺼﻰﻧﻘﺎﻁ ﺟﻬﺎﻥ ﻭ ﺣﺘﻰ ﻗﺎﺭﻩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ
ﮔﺎﺯ ﺻﺎﺩﺭ ﻛﻨــﺪ .ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻭﺍﺣﺪ ﺍﻝ .ﺍﻥ .ﺟﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭘــﺲ ﺍﺯ ﺭﺍﻩﺍﻧﺪﺍﺯﻱ
ﻣﻲﺗﻮﺍﻧــﺪ ﻣﺤﻤﻮﻟﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻛﺸــﺘﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻧﻘﺎﻁ ﺩﻧﻴﺎ ﺑﺮﺳــﺎﻧﺪ.
ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳــﺖ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻃﺮﺡﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴــﺎﺋﻞ
ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﻓﺸﺎﺭ ﻏﺮﺏ ﺑﺎ ﺗﺎﺧﻴﺮ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷــﻮﺩ ﻭﻟﻲ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡﻫﺎ
ﻋﻤﻠﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.
ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻰ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﻭ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﻃﻰ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳــﻌﻪ
ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﺟﺎﺭﻱ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ،ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩ ﺭﺍ ﺷﺎﻣﻞ
ﻣﻲﺷــﻮﺩ .ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻫﻤﺎﻥ ﺻﺪﻭﺭ ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴــﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ
ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻃﻌﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻧﻴﺎﺯ ﻃﺮﻑ
ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﻳﺎ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺧﺎﺹ ﻧﻮﺳﺎﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻮﺁپ ﮔﺎﺯ
ﺍﺯ ﺁﺫﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻥ ﺑﻪ ﻧﺨﺠﻮﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﻛﻤﺎﻛﺎﻥ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻣﺴــﺎﻝ
ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺗﻬﺎﺗﺮﻱ ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ﺍﺭﻣﻨﺴــﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﻢ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ
ﺻﺪﻭﺭ ﮔﺎﺯ ،ﺑﺮﻕ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ .ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻱ ﺳﻪﺟﺎﻧﺒﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺷﺮﻛﺖ
ﻣﻠﻲ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ،ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻧﻴﺮﻭ ﻭ ﻃﺮﻑ ﺍﺭﻣﻨﻲ ﺍﺳﺖ.
ﺩﻭ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝﺟﺎﺭﻯ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ؛ ﻳﻜﻲ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ
ﺑﺎ ﭘﺎﻛﺴــﺘﺎﻥ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻱ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻮﺋﻴﺴﻲ ﺍﺳﺖ .ﺑﻪ
ﻣﻮﺍﺯﺍﺕ ﺍﻣﻀﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻫﺎ ﭘﻨﺞ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺬﺍﻛﺮﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ
ﺑﺎ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻫﻤﺠﻮﺍﺭ ﻭ ﺳﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺰ ﻣﺬﺍﻛﺮﻩ ﺑﺎ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻲ
ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻳﻢ .ﺍﻳﻦ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﻧﻴﺰ ﺗﺎ ﺣﺼﻮﻝ ﻧﺘﻴﺠﻪﻧﻬﺎﻳﻰ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺭﺩ.
ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ،ﻃﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻣﺎ ﺭﻭﻱ ﻃﺮﺡﻫﺎﻱ
ﺍﻝ .ﺍﻥ .ﺟﻲ ﻛﺎﺭ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﻢ .ﭘﺮﻭژﻩ »ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻝ .ﺍﻥ .ﺟﻲ« ﻛﻪ ﺳــﻬﺎﻣﺪﺍﺭ
ﻋﻤﺪﻩ ﺁﻥ ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺍﺳــﺖ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺑﺎ
ﻇﺮﻓﻴﺖ 10/5ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺗﻦ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ،ﻛﻠﻴﺪ ﺧــﻮﺭﺩ ﻭ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺑﻴﺶ
ﺍﺯ 25ﺩﺭﺻﺪ ﭘﻴﺸــﺮﻓﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺩﺍﺭﺩ .ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ
80ﺩﺭﺻﺪ ﺳــﻬﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺘﻘﺎﺿﻴــﺎﻥ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻛﻨﺪ
ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺩﻭ ﺷــﺮﻛﺖ ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻲ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺗﻲ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ
88
ﺍﺳــﺖ .ﻃﺮﺡ ﺩﻳﮕﺮ »ﭘﺮﺷﻴﻦ ﺍﻝ .ﺍﻥ .ﺟﻲ« ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ
ﺷــﻞ ﻭ ﺭﭘﺴــﻮﻝ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﺸــﺎﺭﻛﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ
16/2ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺗﻦ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺍﺳﺖ 50 .ﺩﺭﺻﺪ ﺳﻬﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ
ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﻧﻔﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺷــﺮﻛﺎﻱ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﺮ ﻳﻚ 25ﺩﺭﺻﺪ
ﺳﻬﺎﻡ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺍ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
ﺩﺭﺧﺼــﻮﺹ ﺻــﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺑــﻪ ﺍﻣــﺎﺭﺍﺕ ﻋﺮﺑﻰﻣﺘﺤــﺪﻩ ﻧﻴــﺰ
ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﻛﺮﺳــﻨﺖ ﺑــﻪ ﻛﻨﺎﺭ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺷــﺪ ﺍﻣــﺎ ﺗﻮﺍﻓﻘﻨﺎﻣﻪﺍﻱ
ﺑﺎ ﻳــﻚ ﺷــﺮﻛﺖ ﺧﺎﺭﺟــﻲ ﺍﻣﻀــﺎ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳــﻢ ﺗﺎ ﺑــﻪ ﺍﻳﻦ ﻭﺳــﻴﻠﻪ
ﮔﺎﺯ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑــﻪ ﺍﻣــﺎﺭﺍﺕ ﺻــﺎﺩﺭ ﻛﻨﻴــﻢ .ﺍﻳــﻦ ﺗﻮﺍﻓﻘﻨﺎﻣــﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ
ﺩﻭ ﺑﺨﺶ ﺩﺍﺭﺩ .ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﻣﺪﺕ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻣﺪﺕ
ﺳﻪ ﺳﺎﻝ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ 50ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻓﻮﺕ ﻣﻜﻌﺐ ﮔﺎﺯ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ
ﻭ ﺑﺨﺶ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﻥ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪﺕ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﻴﺪﺍﻥﻫﺎﻱ
ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎﺭﺱ ﺭﺍ ﺁﻥ ﺷــﺮﻛﺖ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﺩﻫﺪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺣﺪﻭﺩ ﺳــﻪ
ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﻣﻜﻌﺐ ﮔﺎﺯ ﺭﺍ ﺳــﺎﻻﻧﻪ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻛﻨﺪ .ﺑﺨﺶ ﻛﻮﺗﺎﻩﻣﺪﺕ ﺁﻥ
ﺗﺎ ﺷــﺶ ﻣﺎﻩ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮﺩ .ﮔﻔﺘﻨﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ
ﻗﻴﻤﺖ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﻢ .ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻃﻮﻻﻧﻲﻣﺪﺕ ﻫﻢ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ
ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﻳﻜﻰ ﺩﻳﮕــﺮ ﺍﺯ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻯ ﺻــﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻛــﻪ ﺍﺯ ﺍﻫﻤﻴﺖ
ﻭﻳﮋﻩﺍﻯ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺻﺪﻭﺭ ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎﺳﺖ .ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺗﻔﺎﻫﻢﻧﺎﻣﻪ
ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ﺳﻮﺋﻴﺲ ﺩﺭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻧﻔﺖ ﺍﻣﻀﺎ ﻧﺸﺪ ﺍﻣﺎ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ
ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻫﻢﻧﺎﻣﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﻪ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ
ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﮔﺎﺯ ﺭﺍ ﻋﻬﺪﻩﺩﺍﺭ ﺷﺪﻡ ﺩﻭ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ
ﺩﻳﮕــﺮ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺁﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻣﻲﺷــﺪ .ﻳﻜﻲ ﻗــﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ
Operation agreementﻛــﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺷــﺪ ﻭ ﺩﻳﮕــﺮﻱ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ
ﺗﺨﺼﻴﺺ Allocation agreementﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺯﻭﺩﻯ ﻧﻬﺎﻳﻰ
ﻣﻲﺷــﻮﺩ .ﻣﺎ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻧﻬﺎﻳــﻲ ﻛﺮﺩﻥ ﺁﻥ ،ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ
ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻮﺋﻴﺴﻲﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﺑﺮﺳﻴﻢ ﻭ ﺁﻥ ﻫﻢ
ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﺳــﺖ .ﺑﻪﺯﻭﺩﻱ ﺍﻳﻦ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﺁﻏﺎﺯ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ .ﺍﮔﺮ
ﺍﻳﻦ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺷــﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺩﻭ ﻓﺎﺯ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷــﺖ .ﻓﺎﺯ ﺍﻭﻝ
ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ 1/5ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﻣﺴﺎﻝ ﺑﺎﻳﺪ
ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﺷﻮﺩ.ﺩﺭ ﻓﺎﺯ ﺩﻭﻡ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺳﺎﻻﻧﻪ 4ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ ﮔﺎﺯ ﺑﺎﻳﺪ
ﺻﺎﺩﺭ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻧﻴﺰ ﺗﺎ ﺳــﺎﻝ 2012ﻓﺮﺻﺖ ﺩﺍﺭﻳﻢ .ﻻﺯﻣﻪ
ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻧﺴــﻮﻱ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﻧﺎﺑﻮﻛﻮ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺷﻮﺩ .ﺩﺭ
ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺧﻄﻮﻁ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻣﻨﻄﻘﻪ ،ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﮔﺎﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ
ﺭﺍ ﺩﺭ ﻓﺎﺯ ﺍﻭﻝ ﺑﻪ ﻛﺸــﻮﺭ ﺧﻮﺩ ﻭﺍﺭﺩ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﻣــﺎ ﻧﻴﺰ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ
ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺭﺍ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﻢ.
ﮔﺎﻩ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻧﺤﻮﻩ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﮔﺎﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﭘﺮﺳــﺶﻫﺎﻳﻰ ﻣﻄﺮﺡ
ﻣﻲﺷﻮﺩ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﺎﻝ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺎ ﺍﻳﻦ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﮔﺎﺯ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺮﺯ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ .ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﭼﮕﻮﻧﻪ
ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﮔﺎﺯ ﺗﺤﻮﻳﻠﻲ ﺩﺭ ﻣﺮﺯ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺸﻮﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﺩﺭ ﺩﺭﺟﻪ ﺍﻭﻝ
ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺧﻮﺩ ﺍﻭﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺳﻮﻳﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺍﻫﻤﻴﺖ
ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﮔﺎﺯ ﺍﺯ ﭼﻪ ﻣﺴــﻴﺮﻱ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺩﺍﺩﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ.
ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻄﺮﺡ ﺍﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻭ ﻣﺼﺮﻑ
ﻫﻢ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ .ﻣﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﻳﻚ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ 25ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ ﻛﻪ
ﮔﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺯ ﭼﻪ ﻣﺴﻴﺮﻱ ﻋﺒﻮﺭ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﻛﺠﺎ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﻲﺷﻮﺩ .ﻣﺎ ﻫﻤﻪ
ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺭﺳــﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻌﻤﺎﻥ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻧﺮﻭﺩ .ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ
ﺑﺎﺍﻫﻤﻴﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺭﻭﻱ ﺁﻥ ﻛﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮﻯ ﻣﻲﺷﻮﺩ.
ﻭ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﺻﺪﻭﺭ ﮔﺎﺯ ﺑﻪ ﻛﺸﻮﺭ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻭ ﮔﻼﻳﻪﻫﺎﻳﻰ
ﻛﻪ ﺍﺯ ﺑﺎﺑﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺸﺎﺭ ﺩﺭ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺻﺎﺩﺭﺍﺗﻰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻳﺎ ﮔﺎﻫﻰ
ﺑﺎ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻗﻄﻊ ﻣﻮﻗﺖ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﮔﺎﺯ ﺭﻭ ﺑﻪﺭﻭ ﺑﻮﺩﻩﺍﻳﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻣﺴﺎﻟﻪ
ﺍﺻﻠﻲ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺷــﺒﻜﻪ ﺻﺎﺩﺭﺍﺗﻲ ﮔﺎﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ
ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻣﺼﺮﻑ ﻳﻜﻲ ﺍﺳﺖ .ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﻫﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ
ﻛﻪ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﻧﻬﻢ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺍﺧﺘﺼــﺎﺹ ﻳﺎﺑﺪ .ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ
ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﻠﻜﻪ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﺮﺯ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﮔﺎﺯ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪﺍﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺭﻭ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ .ﻗﺒﻞ
ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﻧﻬﻢ ﺍﺣﺪﺍﺙ ﺷﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺧﻄﻮﻁ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ
ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻧﺸﻮﺩ.
ﺧﻂ 36ﺍﻳﻨﭻ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻧﺪﻭﺁﺏ ﺑﻪ ﺗﺒﺮﻳﺰ ﺍﺣﺪﺍﺙ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺧﻄﻲ ﻛﻪ ﮔﺎﺯ ﺭﺍ
ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻣﻲﺭﺳﺎﻧﺪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﻮﺩ .ﺧﻄﻮﻁ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﺗﻘﻮﻳﺖ
ﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺁﻣﺎﺩﮔﻲ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺻﺪﺩﺭﺻﺪ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺑﺎ
ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺭﺍ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺗﺮﻙﻫﺎ ﺑﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﺭﻛﻮﺩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻳﺎ ﻫﺮ ﺩﻟﻴﻞ
ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻧﻜﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺒﻖ ﻣﻔﺎﺩ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺟﺮﻳﻤﻪﺍﺵ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ
ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻛﻨﻨﺪ .ﺑﺤﺚ ﺟﺮﺍﻳﻢ ﺩﻭﻃﺮﻓﻪ ﺍﺳﺖ .ﻫﻤﻴﻦﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﺗﺮﻙﻫﺎ
ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 2003ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﻣﺴﺎﻝ ﺭﻗﻢ ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ،
ﻣﺎ ﻫﻢ ﺟﺮﻳﻤﻪﺍﻱ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻋﺪﻡ ﺑﺮﺩﺍﺷــﺖ ﺑﺮﺍﻱ
ﺁﻧﺎﻥ ﻗﺎﺋﻞ ﺷــﺪﻩﺍﻳﻢ .ﺟﺮﻳﻤﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﭼﻴﺰﻱ
ﺣﺪﻭﺩ ﺩﻭﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺩﻻﺭ ﺍﺳــﺖ .ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﺧﻂ ﺻﺎﺩﺭﺍﺗﻲ ﻣﺎ ﻧﮕﺮﺍﻧﻲ ﺭﺍ
ﺑﺮﻃﺮﻑ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺑﻪ ﻫﺮ ﺭﻭﻯ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺞ
ﺳﺎﻟﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﺸﻮﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ،ﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭ ﺷﺪ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺠﻢ ﻧﻴﺰ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ 300ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻣﺘﺮﻣﻜﻌﺐ
ﮔﺎﺯ ﭼﻪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻝ .ﺍﻥ .ﺟﻲ ﻭ ﭼﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ
ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ .ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﻭﺍﻗﻊ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﻣﮕﺮ ﺁﻧﻜﻪ ﺩﻭ
ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺪ؛ ﻳﻜﻲ ﺍﺻﻼﺡ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﻣﺼﺮﻑ ﻛﻪ ﻛﺎﺭ ﺯﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻲ ﻧﻴﺎﺯ
ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﺷﺪﻥ ﻃﺮﺡ ﺗﺤﻮﻝ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺷﺪﻥ
ﻧﺮﺥ ﻓﺮﺁﻭﺭﺩﻩﻫﺎ .ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﺸــﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﺮﺥ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﻧﺸــﻮﺩ
ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻓﺮﺁﻭﺭﺩﻩﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ.
www.mosalas.ir
ª¹ÀoÎ
ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻣﺨﺘﺎﺭ
»ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣــﻪ« ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻭ ﻗﻴــﺎﻡ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺍﺑﻮﻋﺒﻴــﺪﻩ ﺑﻦ ﺛﻘﻔﻲ ﻣﻠﻘﺐ ﺑــﻪ ﺍﺑﻮﺍﺳــﺤﺎﻕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺯﻧﺪﮔــﻲ ﻭﻱ ﺭﻭﺍﻳﺖ
ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺷــﻬﺮﺕ ﻣﺨﺘــﺎﺭ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻗﻴﺎﻣﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛــﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺑــﺎ ﻫﺪﻑ ﺧﻮﻧﺨﻮﺍﻫﻲ ﺍﺯ ﺷــﻬﺪﺍﻱ ﺩﺷــﺖ ﻛﺮﺑﻼ ﺗﻮﺳــﻂ ﺍﻭ
ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺑﻪ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﺭﺳﻴﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﻤﺎﺭﻩ ﻣﺜﻠﺚ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻳﺎﻝ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻫﻨﺮ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﻳﻲ ﻫﻢ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
89
»ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ؟
ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ،ﺭﺍﻭﻯ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺳﻼﻡ
ﻛﻢﻛﺎﺭﻯ ﺳﻴﻨﻤﺎﮔﺮﺍﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﻭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺳﺎﺯﺍﻥ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻮﺿﻮﻉ
ﭘﺮﺍﻫﻤﻴﺘﻰ ﭼﻮﻥ ﻗﻴﺎﻡ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﻭ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻛﻤﺒﻮﺩﻯ
ﺟﺪﻯ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺳﻮژﻩ ﭘﺮﺍﻫﻤﻴﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺮﺩﻣﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ
ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ،ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ
ﻓﻴﻠﻢﻫﺎ ﻭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻭ ﻳﺎﺭﺍﻧﺸﺎﻥ
ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪﻩﺍﻧﺪ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎﻳﻰ ﺍﻧــﺪﻙ ﺍﺯ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻳﻰ ﺍﻏﻠﺐ
ﺑﻰﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺳــﻮژﻩ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﻓﻴﻠﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑــﺎ ﻣﻮﺿﻮﻉ »ﺭﻭﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ« ﺑﻪ
ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻰ ﺷﻬﺮﺍﻡ ﺍﺳﺪﻯ ،ﺑﺎ ﻓﻴﻠﻤﻰ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻥ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺷﺪ،
ﺍﻣﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻋﻈﻴﻢ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« ﺑــﻪ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻰ ﺩﺍﻭﺩ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ،
ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩﺍﻯ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺧﻼء ﺭﺍ ﭘﺮ ﻣﻰﻛﻨﺪ؛ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﻯ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ
ﺳﺮﺷﻨﺎﺱ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻰ »ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ )ﻉ(«.
ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻭ ﺩﻳﻦ
ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻰ »ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ(« ﺭﻭﻯ ﺁﻧﺘﻦ ﺭﻓﺖ،
ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻫﺎﻳــﻰ ﻛﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﭘﺮﻭژﻩﻫﺎﻯ ﺑــﺰﺭگ ﻭ ﻋﻈﻴﻢ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ
ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﺸــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ،ﺩﺍﻭﺩ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﻯ ﺑﺴــﻴﺎﺭ
ﭘﺮﻣﺨﺎﻃﺐ ﺑﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ ﺁﻣﺪ» .ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ(« ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ
ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮﺍﻥ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺷــﺪ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻔﻮﺫ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻗﺸﺎﺭ ﻣﺨﺘﻠﻒ
ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺑﻌﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ،ﺗﺼﺎﻭﻳﺮ
ﻭ ﺑﺮﺧﻰ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﻯ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺍﺯ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ
ﭘﺨﺶ ﺷﻮﺩ.
90
ﺍﻟﺒﺘــﻪ ﺩﺭ ﻫﻤــﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﭘﺨــﺶ ﻭ ﺣﺘــﻰ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻣﻘﺎﻳﺴــﻪ
ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫــﺎﻯ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕــﺮ ،ﺑﺮﺧﻰ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻇﻬﺎﺭ
ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺑﻪ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﻧﻜﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﺮﺍﻯ
ﺟﺬﺍﺏ ﻛﺮﺩﻥ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻭ ﺑﺎﻻ ﺑﺮﺩﻥ ﺑﺎﺭ ﺩﺭﺍﻣﺎﺗﻴﻚ ﺁﻥ ﻗﺼﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﺁﻧﮕﻮﻧﻪ
ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺑﺎﻝ ﻭ ﭘﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ،ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ
ﻳﻚ ﻃﻴﻒ ﺧﺎﺹ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﺍﺕ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ
ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ﻣﺮﺩﻣﻰ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ »ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ )ﻉ(« ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ.
»ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﺖ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺭﻓﺘﻪ« ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ
ﻧــﻪ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ »ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ )ﻉ(« ﭘﺮﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑــﻮﺩ ﻭ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﻮﺭﺩ
ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻔﺖ .ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ
ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭ ﻭ ﻗﺼﻪﭘﺮﺩﺍﺯﻯ ﻭ ﻧﻮﻉ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁﮔﻴﺮﻯ ﺑﺎ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ
ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻰﺍﻳﺴﺘﺪ ﺍﻣﺎ ﺷــﺎﻳﺪ ﻣﺮﺩﻣﻰ ﻧﺒﻮﺩﻥ ﺳﻮژﻩ ﺍﻭﻟﻴﻪ
ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷــﺪ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺑﻪ ﺍﻧــﺪﺍﺯﻩ ﺗﺠﺮﺑــﻪ ﺍﻭﻝ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ﺩﺭ
ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺳﺎﺯﻯ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮﺍﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﻴﺮﺩ.
ﻭ ﺣﺎﻻ ﺩﺍﻭﺩ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ﺑﺎ ﺳــﻮﻣﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ
ﺍﺳــﺖ؛ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« .ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺩﻳﺪﻥ ﺁﻥ ﺭﻭﻯ ﺁﻧﺘﻦ ﭘﺎﻳﺎﻥ
ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﻯ ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.
ﮔﺎﻡ ﺳﻮﻡ؛ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ«
ﺍﻭﺍﻳﻞ ﺩﻫﻪ 80ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺧﺒﺮﻫﺎﻳﻰ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺳﺎﺯﻯ
ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﻠﻤﺎﻥﻓﺎﺭﺳــﻰ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻫﻤﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ
ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺍﺯ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻉ
ﺳﻠﻤﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳــﻰ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ،ﺧﺒﺮ ﻗﻄﻌﻰ ﻛﻠﻴﺪ ﺧﻮﺭﺩﻥ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ«
ﻣﻨﺘﺸــﺮ ﺷﺪ؛ ﻛﺎﺭﻯ ﻛﻪ ﭘﻴﺶﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﺍﺯ ﺳــﺎﻝ 81ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ
ﻓﺮﻭﺭﺩﻳﻦ ﻣﺎﻩ ﺳﺎﻝ 1383ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻯ ﺁﻥ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ.
ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ﺩﻭ ﺳــﺎﻟﻰ ﻛــﻪ ﺻﺮﻑ ﭘﻴﺶﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷــﺪ،
ﺩﻛﻮﺭﻫﺎﻯ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷــﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ
ﺩﻛﻮﺭﻫﺎﻯ ﻣﻬﻢ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﺎﻱ ﻣﺴــﺠﺪ ﻛﻮﻓــﻪ ،ﺑﻨﺎﻱ ﻛﺎﺥ
ﺩﺍﺭﺍﻻﻣﺎﺭﻩ ،ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺛﻘﻔﻲ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩ .ﺑﺨﺶ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﻛﻮﺭ
ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ ﻛــﻪ ﻭﻗﺎﻳﻊ ﻭ ﻣﺎﺟﺮﺍﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﺩﺭ 122ﻟﻮﻛﻴﺸــﻦ ﺩﺍﺧﻠﻲ
ﻭ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩ ،ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻣﺴــﺎﺣﺖ 30ﻫﻜﺘﺎﺭ ﺳــﺎﺧﺘﻪ
ﺷﺪ ﻭ ﺷــﺎﻣﻞ ﺍﺟﺰﺍﻯ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷــﻬﺮﻫﺎﻱ ﻛﻮﻓﻪ ﻭ ﻣﻜﻪ ﻭ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ
ﻛﻌﺒﻪ ﺑﻮﺩ.
ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻫﺎﻯ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﻭﻝ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻳﺎﻝ ﺣﺪﻭﺩ
ﺷﺶ ﻣﺎﻩ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺯﺩﻩ ﺷﺪ ﻭ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ
ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻛﻮﻓﻪ ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻱ ﺷﻮﺩ .ﺗﺼﻮﺭ ﻣﻰﺷﺪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﺎﻥ
ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺍﺯ ﻛﺎﺭ ﺩﺭ ﺷﺶ ﻣﺎﻩ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎﻯ ﺟﻨﮕﻰ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﻢ
ﺩﺭ ﺷﺶ ﻣﺎﻩ ﺩﻭﻡ ﺳﺎﻝ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷــﻮﺩ ﻭ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« ﺍﺯ ﺳﺎﻝ 1384
ﻭﺍﺭﺩ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻓﻨﻰ ﺷﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻫﺎ ﻫﻤﻪ ﺗﺼﻮﺭﺍﺕ ﻧﺎﺩﺭﺳﺘﻰ ﺑﻮﺩ،
ﺯﻳﺮﺍ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﻟﻒ ﻭﻳﮋﻩ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻩ ﭘﺮ ﺍﺯ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻭ ﺩﻗﺖﻧﻈﺮ
ﺩﺍﻭﺩ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ﻣﺪﺗﻰ ﻃﻮﻻﻧﻰﺗﺮ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺷﺖ؛ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻧﺰﺩﻳﻚ
ﺑﻪ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻝ.
ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ 10ﻣﺎﻩ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻯ ﭘﺮﻭژﻩ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ
ﺍﺯ ﺭﻭﻧﺪ ﭘﻴﺸﺮﻭﻯ ﻛﺎﺭ ﮔﺰﺍﺭﺷﻰ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩ» :ﺩﺭ 10ﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ
30ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﻭژﻩ ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻱ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ،ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﺳﻪ ﺩﻗﻴﻘﻪ
ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻳﺎﻝ ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ 500ﺩﻗﻴﻘﻪ
ﻓﻴﻠﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻳﻢ«.
ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﭘﻨﺞ ﺳــﺎﻝ ﻛﺎﺭ ﺩﺭ ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ﺍﻣﺴــﺎﻝ
ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻯ ﺭﺍ ﭘﺸﺖ ﺳﺮﮔﺬﺍﺷﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻓﻨﻰ ﺭﺳﻴﺪ.
ﻗﺼﻪ ﻣﺨﺘﺎﺭ
»ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥ ﺯﻧﺪﮔــﻲ ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﻣﺨﺘــﺎﺭ ﺍﺑﻮﻋﺒﻴﺪﻩ ﺑﻦ
ﺛﻘﻔﻲ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﺍﺑﻮﺍﺳﺤﺎﻕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻭﻱ ﺭﻭﺍﻳﺖ
ﻣﻲﻛﻨﺪ.
ﺷــﻬﺮﺕ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻗﻴﺎﻣﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺑﺎ
ﻫﺪﻑ ﺧﻮﻧﺨﻮﺍﻫﻲ ﺍﺯ ﺷﻬﺪﺍﻱ ﺩﺷﺖ ﻛﺮﺑﻼ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﻭ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ
ﺑﻪ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﺭﺳﻴﺪ .ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﻛﻮﻓﻪ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺑﺮﺍﻱ
ﺁﻣﺪﻥ ﺑﻪ ﻛﻮﻓﻪ ﺩﻋــﻮﺕ ﻛﺮﺩﻧﺪ؛ ﺍﻭ ﻭ ﻗﺒﻴﻠﻪﺍﺵ ﻧﻴــﺰ ﺑﻪ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﻱ ﺍﺯ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺣﺮﻛﺖ ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺍﻣﺎ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺗﻮﺳــﻂ
ﻋﺒﻴﺪﺍﷲ ﺑﻦ ﺯﻳﺎﺩ ﺩﺳــﺘﮕﻴﺮ ﻭ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺷــﺪ .ﺍﻭ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ
ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﻮﺩ .ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺑﻨﻲﺍﻣﻴﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻗﺘﻞ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺮﺳــﻴﺪ ﻭ ﺩﺭ
ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﺍﻥ ،ﺑﺎ ﺷﻌﺎﺭ ﻳﺎﻟﺜﺎﺭﺍﺕ ﺍﻟﺤﺴﻴﻦ)ﻉ( ﻗﻴﺎﻡ
ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﺷــﻘﻴﺎﻱ ﻛﺮﺑﻼ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩ؛ ﻗﻴﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﺼﺎﺹ ﺗﻤﺎﻣﻲ
ﻗﺎﺗﻼﻥ ﻛﺮﺑﻼ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﺸــﻜﻴﻞ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺷﻴﻌﻪ ﻭ ﻋﺪﺍﻟﺖﻣﺤﻮﺭ
ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ.
ﺑﺎﺗﻮﺟــﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﻄﻊ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷــﺪﻩ ﺑﺮﺍﻯ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥ
ﻭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷــﺨﺼﻴﺖ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻏﻴــﺮ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ
ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺍﻭﻝ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻩ ﺗﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻌﺪ
ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺑﺮ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ )ﻉ( ﻭ ﺍﺳﺮﺍﻯ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﮔﺬﺷﺘﻪ
ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺷــﻮﺩ .ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻃﻮﻻﻧﻰ ﻭ
ﺍﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻰ ﻣﻬﻢ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮ ﻣﻰﮔﻴﺮﺩ ،ﺑﺤــﺚ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺍﻫﻤﻴﺘﻰ
ﻭﻳﮋﻩ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻳﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ
ﻣﺎﻩﻫﺎﻯ ﺍﺑﺘﺪﺍﻳﻰ ﻛﻠﻴﺪ ﺧﻮﺭﺩﻥ ﭘﺮﻭژﻩ ﺩﺍﺷﺖ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﮔﺮﻭﻫﻰ
ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺸــﻐﻮﻝ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﺍﻭ ﺑﺎ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ
ﺗﺠﺮﺑﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ »ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ(« ﭘﺸﺖﺳﺮ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩ،
ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺩﺍﺷﺖ»:ﻣﺴﻴﺮ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﭘﺮﻭژﻩﻫﺎﻱ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﺷﻔﺎﻑ
ﺍﺳــﺖ .ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ »ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻲ )ﻉ(« ﺍﻳﻦ ﺷﻔﺎﻑﺳــﺎﺯﻯ ،ﺍﺗﻔﺎﻕ
ﺍﻓﺘﺎﺩ .ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﺮﻳﺎﻝ ﺗﻤﺎﻡ ﻓﺸﺎﺭ ﻭ ﺑﺎﺭ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺭﻭﻱ ﺩﻭﺵ ﻣﻦ ﺑﻮﺩ .ﺍﻣﺎ
ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻴﻢﻫﺎﻱ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ
ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭﺳﺖ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺭﻭﻱ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﺩﻗﺖ ﻛﺎﺭ ﻛﻨﻨﺪ .ﺍﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ
ﺭﺍ ﭘﺮﻭژﻩ ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ ﻧﻴﺰ ﻃﻲ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ«.
ﺍﻭ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﺤﺒﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺑﺎﻭﺭﭘﺬﻳﺮ ﺟﻠﻮﻩ ﺩﺍﺩﻥ
ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩ ﻭ ﮔﻔﺖ» :ﺭﻭﻱ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﺎﻭﺭﭘﺬﻳﺮ ﻛﺮﺩﻥ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﺴﻴﺎﺭ
ﺣﺴﺎﺱ ﻫﺴﺘﻢ .ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻦ ﻣﻬﻢ
ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﺗﻼﺵ ﻣﻲﻛﻨﻢ .ﺑﺮﺍﻯ ﺭﺳــﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻭﺭﭘﺬﻳﺮﻯ،
ﺟﺰﺋﻴﺎﺕ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ .ﺑﺎﻳﺪ ﺭﻭﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﻗﺖ ﻛﺮﺩ .ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﺎﺭ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺭﺍ ﺑﺎﻭﺭﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺿﻤﻦ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻗﻮﺕ ﻭ
ﻗﺪﺭﺕ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﻣﺴﻴﺮ ﺩﺭﺍﻣﺎﺗﻴﻚ ﺁﻥ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ«.
ﺳﺘﺎﺭﮔﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﺨﺘﺎﺭ
ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺍﺻﻠﻰ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« ﺍﺯ ﻣﻌﺼﻮﻣﺎﻥ
ﻧﻴﺴــﺖ ،ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ﻓﺮﺻﺖ ﺍﻧﺘﺨــﺎﺏ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﻯ ﺗﻮﺍﻧــﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﻳﻜﻰ
ﺍﺯ ﻧﻘﺶﻫــﺎﻯ ﻛﻠﻴﺪﻯ ﻛﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺩﺳــﺖ ﺁﻭﺭﺩ .ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻛﻠﻰ ﺟﻤﻊ
ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣــﻪ« ﺭﺍ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﻯ ﻧﺴــﺒﺘﺎ ﻛﺎﻣﻞ ﺍﺯ
ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ ﺳﻴﻨﻤﺎ ،ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ ﻭ ﺗﺌﺎﺗﺮ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻛﺮﺩ.
ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻓﺮﻳﺒﺮﺯ ﻋﺮﺏﻧﻴﺎ ،ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﻯ ﻛﻪ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ
ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺭ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« ﺗﺮﻙ ﻛﺮﺩ ،ﺟﺬﺍﺑﻴﺖﻫﺎﻯ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺩﺭ ﺫﺍﺕ
ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ .ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﻯ ﺑﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﻋﺮﺏﻧﻴﺎ ،ﭼﺸﻤﺎﻥ ﻧﺎﻓﺬ ﺍﻭ ﻭ ﻭﺍﻛﻨﺶﻫﺎﻯ
ﺗﻨﺪ ﻭ ﺟﺪﻯ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﻧﻘﺶ ﻓﺮﺩﻯ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺑﺎﻭﺭﭘﺬﻳﺮ ﺑﻪﻧﻈﺮ
ﺑﺮﺳﺪ .ﻋﺮﺏﻧﻴﺎ ،ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﺮﻭژﻩ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ«
ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺩﺍﺷﺖ ،ﺍﺯ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺭ ﻛﺎﺭﻫﺎﻯ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﻰ ﺧﻮﺩﺩﺍﺭﻯ ﻛﺮﺩ ﺗﺎ ﺩﺭ
ﻓﻀﺎﻯ ﻛﺎﺭ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ﺑﺎﻗــﻰ ﺑﻤﺎﻧﺪ .ﺍﺯ ﻫﻢﺍﻛﻨﻮﻥ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺣﺪﺱ ﺯﺩ
ﺑﺎﺯﻯ ﺍﻭ ﺩﺭ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺑﻪﻳﺎﺩﻣﺎﻧﺪﻯﺗﺮﻳﻦ ﺣﻀﻮﺭﻫﺎﻳﺶ ﺩﺭ
ﻋﺮﺻﻪ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﻯ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.
ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« 110ﺑﺎﺯﻳﮕــﺮ ﺍﺻﻠﻲ ﻭ 400ﺑﺎﺯﻳﮕﺮ
ﻓﺮﻋﻲ ﺑــﺎﺯﻱ ﻣﻲﻛﻨﻨــﺪ .ﺍﻧﻮﺷــﻴﺮﻭﺍﻥ ﺍﺭﺟﻤﻨﺪ ،ﻓﺮﻫــﺎﺩ ﺍﺻﻼﻧﻲ،
ژﺍﻟﻪ ﻋﻠﻮ ،ﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻢ ﺁﺑﺎﺩﻱ ،ﺷــﻬﺮﺍﻡ ﺣﻘﻴﻘﺖﺩﻭﺳﺖ ،ﺑﻬﻨﺎﺯ ﺟﻌﻔﺮﻱ،
ﺍﻟﻬــﺎﻡ ﺣﻤﻴﺪﻱ ،ﺣﺪﻳﺚ ﻓﻮﻻﺩﻭﻧﺪ ،ﺭﺿﺎ ﺭﻭﻳﮕﺮﻱ ،ﻧﺴــﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎﻧﻠﻮ،
ﺁﻫﻮ ﺧﺮﺩﻣﻨﺪ ،ﻣﻬﺪﻱ ﻓﺨﻴــﻢﺯﺍﺩﻩ ﻭ ﺭﺿﺎ ﻛﻴﺎﻧﻴﺎﻥ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ
ﺍﺻﻠﻲ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
ﺣﻀــﻮﺭ ﻓﺨﻴــﻢﺯﺍﺩﻩ ﺩﺭ ﺍﻳــﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ ﻫــﻢ ﻳﻜــﻰ ﺍﺯ ﻧﻜﺎﺕ
ﻗﺎﺑــﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺍﺳــﺖ .ﻣﻬﺪﻯ ﻓﺨﻴــﻢﺯﺍﺩﻩ ﺑﻌــﺪ ﺍﺯ ﺁﻧﻜــﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ
»ﺍﻣﺎﻡﻋﻠﻰ)ﻉ(«ﺑﻪﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻰﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯﺭﻭﻯﺁﻧﺘﻦﺭﻓﺖ،ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺗﺎﺭﻳﺨﻰ
»ﻭﻻﻳﺖ ﻋﺸــﻖ« ﺭﺍ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻰ ﻛﺮﺩ .ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻓﺨﻴﻢﺯﺍﺩﻩ ﻫﻴﭻ ﮔﺎﻩ
ﻧﺘﻮﺍﻧﺴــﺖ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ »ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻰ)ﻉ(« ﺭﺍ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺷــﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﻦ
ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﺭﺍ ﺭﻗﻴﺐ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺟﻠﻮﻩ ﻣﻰﺩﺍﺩ ،ﺍﻣﺎ ﺣﻀﻮﺭ
ﻓﺨﻴﻢﺯﺍﺩﻩ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﺷﻴﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﺍﺩ.
ﺗﻮﻗﻒﻫﺎﻯ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﮔﺎﻩ
ﺳــﺎﻝ ﺍﻭﻝ ﺗﻮﻟﻴﺪ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﺗﺎ 10ﻣﺎﻩ ﺍﺑﺘﺪﺍﻳﻰ
ﻛﺎﺭ ،ﭘــﺮﻭژﻩ ﻣﺴــﻴﺮﻯ ﺧــﻮﺏ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻳﺴــﺘﺎﺩﻥ ﺭﺍ ﭘﺸﺖﺳــﺮ
ﻣﻰﮔﺬﺍﺷــﺖ ﺍﻣﺎ ﺍﻳــﻦ ﺟﺮﻳــﺎﻥ ﻫﻤﺎﻧﻄــﻮﺭ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣــﻮﺭﺩ ﺍﻏﻠﺐ
ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫــﺎﻯ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻣﻰﺭﻭﺩ ،ﭼﻨﺪﺍﻥ ﻃﻮﻻﻧﻰ ﻧﺸــﺪ ﻭ
ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺭﺍﻩ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« ﺳﺒﺰ ﺷﺪﻧﺪ.ﺗﻮﻗﻒﻫﺎﻯ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ
ﮔﺎﻩ ﭘﺮﻭژﻩ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﺮﺳﻴﺪﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻛﺎﻓﻰ ،ﺁﻣﺎﺩﻩ ﻧﺸﺪﻥ ﻟﻮﻛﻴﺸﻦﻫﺎ
ﻭ ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺖ ﺍﺗﻔﺎﻗﻰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪﻫﺮ ﺍﺯ ﮔﺎﻫﻰ ﭘﻴﺶ ﺭﻭﻯ ﺍﻳﻦ
ﭘﺮﻭژﻩ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ.
ﺩﺭ ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ،ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﮔﺮﻭﻩ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ
ﺑﺎ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺷﺪﻥ ﺩﻛﻮﺭﻫﺎﻯ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻣﻜﻪ ،ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻯ ﻣﺮﺑﻮﻁ
ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺣﻤﺪﺁﺑﺎﺩ ﻣﺴﺘﻮﻓﻰ ﺩﺭ ﺟﻨﻮﺏ ﻏﺮﺑﻰ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ
ﺩﻫﻨﺪ ،ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﻧﺸــﺪﻥ ﺩﻛﻮﺭ ،ﭘﺮﻭژﻩ ﺩﭼﺎﺭ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎﻳﻰ ﺷﺪ؛
ﻣﺸﻜﻼﺗﻰ ﻛﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺧﻴﻠﻰ ﺯﻭﺩ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎﻳﻰ
ﺑﺮﺍﻯ ﺭﻓﻊ ﺁﻧﻬﺎ ﺁﻣﺪ.
ﺗﺎﺯﻩﺗﺮﻳﻦ ﺧﺒﺮﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﻗﻒ ﭘﺮﻭژﻩ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ
ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻯ ﺑﻮﺩ .ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻣﻰﺭﻓﺖ ،ﺩﺍﻭﺩ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ
ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﻬﺪﻯ ﺣﺴﻴﻨﻰﻭﻧﺪ ﺳﺮﮔﺮﻡ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﺒﺮ ﺁﻣﺪ ﻛﻪ
ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻤﻰﺷﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻧﻴﺰ
ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻃﻰ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻫﺮﭼﻪ ﺯﻭﺩﺗﺮ ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮﺍﻥ
ﻛﺎﺭﻯ ﺗﺎﺯﻩ ﺍﺯ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ﺭﻭﻯ ﺁﻧﺘﻦ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ.
ﺩﻳﺪ ﻭ ﺑﺎﺯﺩﻳﺪﻫﺎ ﺩﺭ ﻟﻮﻛﻴﺸﻦ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ«
ﺑﻪ ﺭﺳﻢ ﭼﻨﺪ ﺳــﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺻﺪﺍﻭ ﺳﻴﻤﺎ ﺑﺮﺍﻯ
ﺗﺎﻳﻴــﺪ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻭ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﺮ ﺳــﺮ ﻟﻮﻛﻴﺸــﻦ ﺁﻥ ﺣﺎﺿﺮ
ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﺎﻧﻰ ﻋﺎﻟﻰ ﺭﺗﺒﻪ ﺭﺍ ﺩﻋﻮﺕ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ،ﻟﻮﻛﻴﺸﻦﻫﺎﻯ
»ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« ﻫﻢ ﻣﻴﺰﺑﺎﻥ ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﺎﻥ ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﺳــﻴﻤﺎﻓﻴﻠﻢ ﻭ ﺭﺋﻴﺲ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺻﺪﺍﻭ ﺳــﻴﻤﺎ
ﺧﻮﺩ ﺑﺮ ﺳــﺮ ﻛﺎﺭ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻛﺎﺭ ﺑﺎﺯﺩﻳﺪ
ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ ،ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﺎﻧﻰ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺻﺪﺍﻭ ﺳﻴﻤﺎ ﻫﻢ ﺍﺯ ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ
ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻯ ﺍﻳــﻦ ﻛﺎﺭ ﺩﻳﺪﻥ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺟﻤﻠــﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ
ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻯﻧﮋﺍﺩ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩ.
ﻋﺰﺕﺍﷲ ﺿﺮﻏﺎﻣﻰ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻟﻮﻛﻴﺸﻦ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« ﺭﻓﺖ ﻛﻪ
ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ﺩﺭ ﺩﻛﻮﺭ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺻﺤﺮﺍﻯ ﻛﺮﺑﻼ ،ﺭﻭﺯ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﺗﺼﻮﻳﺮ
ﻣﻰﻛﺮﺩ .ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺰﻣﺎﻧﻰ ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺿﺮﻏﺎﻣﻰ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷﺪ.
ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺑﺎﺯﺩﻳﺪ ﺍﺣﻤﺪﻯﻧﮋﺍﺩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﻭژﻩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ
ﺍﻟﻬﺎﻡ ،ﺣﻀﻮﺭ ﺿﺮﻏﺎﻣﻰ ﻭ ﺣﺴﻦ ﺍﺳﻼﻣﻲﻣﻬﺮ ﺭﺋﻴﺲ ﻣﺮﻛﺰ ﺳﻴﻤﺎﻓﻴﻠﻢ
ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑــﻮﺩ ،ﺍﻭ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﺷــﺎﻯ ﺑﺨﺶﻫﺎﻳــﻰ ﺍﺯ ﻛﺎﺭ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ
ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻯ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻟﻮﻛﻴﺸــﻦﻫﺎﻯ ﻣﻜﻪ ﻭ ﻛﻌﺒﻪ ﻣﻰﮔﺬﺷــﺖ ﺍﺯ
ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﻳﻦ ﻟﻮﻛﻴﺸــﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﺷــﻬﺮ ﻣﻜﻪ ﻭ ﻛﻌﺒﻪ ،ﺷﻬﺮ
ﻛﻮﻓﻪ ،ﺍﺗﺎﻕﻫﺎﻱ ﮔﺮﻳﻢ ﻭ ﻭﺍﺣﺪ ﻗﺎﻟﺒﺴﺎﺯﻱ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﺑﺎﺯﺩﻳﺪ ﻛﺮﺩ.
ﺩﺍﻭﺩ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗــﺮﻯ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺩﺭ ﻣــﻮﺭﺩ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ«
ﮔﻔﺖ» :ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺳﺎﺧﺖ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻳﺎﻝ ﻣﺎ ﺍﺯ 400ﻧﻔﺮ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻳﻢ
ﻭ 400ﻓﺮﺻﺖ ﺷــﻐﻠﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺁﻥ ﺩﺭ
ﺍﻳﻦ ﭘﺮﻭژﻩﻫﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ .ﺍﮔﺮ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺍﻳﻦ ﺳــﺮﻳﺎﻝ ﺭﺍ ﺷﺮﻭﻉ
ﻛﻨﻴﻢ ﺣﺪﻭﺩ 10ﺍﻟﻲ 15ﻣــﻮﺭﺩ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﺩﺍﺭﻳﻢ.
ﺍﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳــﺮﻳﺎﻝ ﺍﻓﺘﺎﺩ ،ﺗﺎ ﻳﻚ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮﺩ ﺑﻌﺪ
ﺍﺯ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎﺷــﺪ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﻝ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﭼﻨﻴﻦ
ﻗﻀﺎﻫﺎﻳﻲ ﻧﺒﻮﺩﻩﺍﻳﻢ .ﻋﻼﻗﻪ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﺣﻮﺻﻠﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﺷﺪ ﻛﻪ
ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺳﺮﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎﻻ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﺮﺍﻓﻜﻨﺪﻩ
ﻧﺒﻮﺩﻩﺍﻳﻢ«.
»ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« ﻣﻰﺁﻳﺪ
ﺭﺋﻴﺲ ﻣﺮﻛﺰ ﺳﻴﻤﺎﻓﻴﻠﻢ ﺩﺭ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﺍﺧﻴﺮ ﺧﻮﺩ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ
ﻛﻪ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺍﻣﺴﺎﻝ ﺭﻭﻯ ﺁﻧﺘﻦ ﻣﻰﺭﻭﺩ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ
ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﻟﻴﻞ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸــﺪﻥ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺍﻋﻼﻡ
ﺷﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ،ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻓﻨﻰ
ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻳﻜﺴﺎﻝ ﺯﻣﺎﻥ ﺻﺮﻑ ﻛﺮﺩ ﺗﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺎﺭ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻝ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ ﺑﻌﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰﺭﺳﺪ ﻛﻪ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺍﻣﺴﺎﻝ
ﺭﻭﻯ ﺁﻧﺘﻦ ﺑﺮﻭﺩ ﺍﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﭘﺨﺶ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1389ﺑﻮﺩ.
ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺩﺭ 40ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﺩﺍﺭﺍﻯ 700ﺳﻜﺎﻧﺲ
ﺍﺳﺖ ﻭ 100ﺳــﻜﺎﻧﺲ ﺁﻥ ﺟﻨﮕﻲ ﺍﺳــﺖ .ﺗﺼﻮﺭ ﻣﻰﺷﻮﺩ ،ﻛﺎﺭ ﺗﺎﺯﻩ
ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺻﺮﻑ ﺷــﺪﻩ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﮔﺎﻩ ﻟﻘﺐ
ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﭘﺮﻭژﻩ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺗﻜﺬﻳﺐ
ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ،ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﭘﺨﺶ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ
ﻗﺮﺍﺭ ﺑﮕﻴﺮﺩ.
91
ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﻓﻼﺡ ،ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﻩ» ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ«
8ﺳﺎﻝ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ ﻣﺨﺘﺎﺭ
ﺳﻤﻴﻪ ﻋﻠﻴﭙﻮﺭ
ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﭘـﺮﻭژﻩ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« ﻛـﻪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺣﺠـﻢ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﻭ
ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻛﺮﺩﻥ ﺷـﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﭘﺮﻭژﻩ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻣﺤﺴﻮﺏ
ﻣﻲﺷـﻮﺩ ﺑﻪ ﮔﻔﺘـﻪ ﻧﺎﻇـﺮﺍﻥ ﻭ ﺩﺳـﺖﺍﻧﺪﺭﻛﺎﺭﺍﻥ ﺣﺘﻲ ﺩﺭ
ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻱ ﻗﺒﻠﻲ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺍﺳـﺖ ،ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﺮﭼﻴﺰ
ﻧﻘﺶ ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ.ﻣﺤﻤﻮﺩ ﻓﻼﺡ 8ﺳﺎﻝ
ﺍﺳـﺖ ﻛﻪ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﭘﺮﻭژﻩ ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ ﺍﺳـﺖ .ﺍﻳﻦ ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ
ﺻﺤﺒﺖﻫﺎﻱ ﺍﻭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﻭژﻩ ﺍﺳﺖ.
ﭘﺮﻭژﻩ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« ﭼﻄﻮﺭ ﺷـﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﭼﻄﻮﺭ ﺷـﺪ ﻛﻪ
ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻴﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﻯ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭ ﺣﺠﻢ ﺭﺍ ﻣﻘﺎﺑﻞ
ﺩﻭﺭﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮﻳﺪ؟
ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺭﻳﺎﺳــﺖ ﺩﻛﺘﺮ ﻻﺭﻳﺠﺎﻧﻰ ،ﺧﺮﺩﺍﺩﻣﺎﻩ ﺳﺎﻝ 1381ﺗﺼﻤﻴﻢ
ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﻯ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻗﻴﺎﻡ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﻦ ﺑﻪ
ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﺩﺍﻭﺩ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻯ
ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﭘﻴﺶﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩﻳﻢ.
ﻛﺎﺭ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﭼﻘﺪﺭ ﻃﻮﻝ ﻛﺸﻴﺪ؟
ﺍﺯ ﻫﻤــﺎﻥ ﺧﺮﺩﺍﺩ ﻣــﺎﻩ ﺳــﺎﻝ 1381ﺩﺍﻭﺩ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗــﺮﻯ ﻛﺎﺭ ﻧﮕﺎﺭﺵ
ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺁﻥ ﺳــﺎﻝ ،ﻧﮕﺎﺭﺵ 26ﻗﺴﻤﺖ
ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ.
ﭘﻴﺶﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺪﻯ ﺭﺍ ﺍﺯ ﭼﻪ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩﻳﺪ؟
ﺑﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻧــﮕﺎﺭﺵ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺟﺪﻯ ﭘﻴﺶﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩﻳﻢ
ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ ﺍﺻﻠﻰ ﻭ ﻟﻮﻛﻴﺸﻦﻫﺎﻯ ﻣﻮﺭﺩﻧﻈﺮ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ
ﺷﺪﻧﺪ.
ﻟﻮﻛﻴﺸﻦﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻧﺤﻮ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﺮﺩﻳﺪ؟
ﻣﺤﻠﻰ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻯ ﻣﻰﺷﺪ ،ﺳﻄﺢ ﻭﺳﻴﻌﻰ ﺑﻮﺩ
ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺳﺎﺧﺖ ﺩﻛﻮﺭﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻣﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰﺩﺍﺩ .ﺷﻬﺮﻙ
ﺳــﻴﻨﻤﺎﻳﻰ ﻏﺰﺍﻟﻰ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻣﻜﺎﻧﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴــﺎﺭ ﻣﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﻤﻰﺩﺍﺩ ،ﺩﺭ
ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻓﻀﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺍﻓﺘﺎﺩﻳﻢ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺍﺣﻤﺪﺁﺑﺎﺩ ﻣﺴﺘﻮﻓﻰ
ﻓﻀﺎﻯ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﺭﺍ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩﻳﻢ.
92
ﺳﺎﺧﺖ ﺩﻛﻮﺭﻫﺎ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻣﻘﻄﻊ ﭘﻴﺶﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩ؟
ﺑﻠﻪ ،ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩﺍﻯ ﺍﺯ ﺩﻛﻮﺭﻫﺎ ﺩﺭ ﻳﻚﺳﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺳﺮﮔﺮﻡ ﭘﻴﺶﺗﻮﻟﻴﺪ
ﺑﻮﺩﻳﻢ ،ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ.
ﻫﻴﭻ ﺩﻛﻮﺭ ﺁﻣﺎﺩﻩﺍﻯ ﻧﺒﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻛﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳـﺘﻔﺎﺩﻩ
ﻗﺮﺍﺭ ﺑﮕﻴﺮﺩ؟
ﻧﻪ ،ﻭﻳﮋﮔﻰ ﻛﺎﺭ ﻣﺎ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﻯ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﻤﻲﺩﺍﺩ ﺍﺯ ﺩﻛﻮﺭﻫﺎ ﻭ ﺣﺘﻰ
ﻟﺒﺎﺱﻫﺎ ﻭ ﺯﺭﻩﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻗﺒﻞ ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﻨﻴﻢ،
ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﻫﺮﺁﻧﭽﻪ ﺳﺮ ﺻﺤﻨﻪ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ ،ﺩﺭ ﻛﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ
ﻃﻰ ﻳﻚﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩﻧﺪ ،ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪ ﻭ
ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻣﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ .ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﺳﺎﻝ 82ﺑﻪ ﺁﻣﺎﺩﻩﺳﺎﺯﻯ
ﺩﻛﻮﺭﻫﺎ ﻭ ﻟﺒﺎﺱﻫﺎ ﻭ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺻﺤﻨﻪ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ.
ﺩﺍﻭﺩ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗـﺮﻯ ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻫﺎﻳـﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣـﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ
ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ،ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﻭﻳﮋﻩﺍﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻮﻟﻴﺪ
ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻭ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﺁﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ.
ﺳــﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﮔﺴــﺘﺮﺩﻩﺍﻯ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻼﺵ ﺷــﺪ ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ.
ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺑﺎ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻋﻼﻣﻪ ﻋﺴﮕﺮﻯ ،ﺩﻛﺘﺮ ﺷﻬﻴﺪﻯ،
ﺁﻳﺖﺍﷲﻣﻜﺎﺭﻡ ﺷﻴﺮﺍﺯﻯ ﻭ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺟﻮﺍﺩﻯ ﻋﺎﻣﻠﻰ ﺩﻳﺪﺍﺭﻫﺎﻳﻰ ﺻﻮﺭﺕ
ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻧﻈﺮﺍﺕ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﻣــﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﻭ ﺟﺰﺋﻴﺎﺕ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ
ﺿﺒﻂ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﮕﻴﺮﺩ.
ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻼﻣﻪ ﻋﺴــﮕﺮﻯ ﻛﺘﺎﺑﻰ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ
ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺳﻴﻤﺎ ﻓﻴﻠﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ
ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻨﺪ.
ﺩﺭ ﺧﺒﺮﻫﺎﻯ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﺍﻋﻼﻡ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ
ﺁﻥ ﻳﻚﺳﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻣﻰﺭﺳـﺪ .ﭼﻄﻮﺭ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻥ
ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻯ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻝ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ؟
ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻯ ﻳﻚﺳــﺎﻝ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺯﺩﻩ ﺷــﺪ،
ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺩﺭ 13ﻗﺴﻤﺖ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺷﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻧﮕﺎﺭﺵ
ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ،ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﻪ 26ﻗﺴــﻤﺖ ﺭﺳــﻴﺪﻳﻢ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻌﺪﺍﺩ
ﻗﺴــﻤﺖﻫﺎ ﻫﻢ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ .ﺑﺎ ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺷــﺪﻥ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﻯ
ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﺳــﺎﺧﺖ ﻛﺎﺭ ﻫﻢ ﻃﻮﻻﻧﻰﺗﺮ
ﺷﻮﺩ.
ﺍﻻﻥ ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻯ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﻭ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻌﺪﺍﺩ
ﻗﺴـﻤﺖﻫﺎﻯ ﻧﻬﺎﻳﻰ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺩﻗﻴﻖﺗﺮ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮﺩ .ﺗﺼﻮﺭ
ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻧﻬﺎﻳﻰ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ »ﻣﺨﺘﺎﺭﻧﺎﻣﻪ« ﺷﺎﻣﻞ
ﭼﻨﺪ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﺷﺪ؟
ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺿﺒﻂ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ
ﺁﻣﺎﺩﻩ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺷﺪﻩ ،ﺗﺼﻮﺭ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻧﺴﺨﻪﻧﻬﺎﻳﻰ ﻛﺎﺭ45ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﻴﺎﻥ ﺩﻗﻴﻖ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﻯ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﺎﻧﺪ
ﺗﺎ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻧﻬﺎﻳﻰ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ.
ﺣﺎﺻﻞﻛﺎﺭﺗﺎﺍﻳﻦﻣﺮﺣﻠﻪﭼﻄﻮﺭﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ؟ﺁﻳﺎﺗﻼﺷﻰﻛﻪﺑﺮﺍﻯ
ﺑﻪﺛﻤﺮﻧﺸﺴﺘﻦﺁﻥﺻﺮﻑﺷﺪﻩﺗﺎﺍﻻﻥﭘﺎﺳﺦﺩﺍﺩﻩﺍﺳﺖ؟
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﻩ ﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻧﻢ ﺷﺨﺼﺎ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻌﺮﻳﻒ
ﻭ ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻗــﺮﺍﺭ ﺩﻫﻢ ﺍﻣﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻰﺩﻫﻢ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﺎﺳــﺦ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ
ﭘﺮﺳﺶ ﻧﻈﺮ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻓﺮﺍﺩﻯ ﻛﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎﻯ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﺷﺪﻩ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻩﺍﻧﺪ
ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻨﻢ .ﻣﻬﻨﺪﺱ ﻋﺰﺕﺍﷲ ﺿﺮﻏﺎﻣﻰ ،ﺩﻛﺘﺮ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻯ ،ﻣﻌﺎﻭﻥ
ﺳﻴﻤﺎ ﻭ ﺁﻗﺎﻯ ﺍﺳﻼﻣﻲﻣﻬﺮ 20ﻗﺴﻤﺖ ﺍﺯ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ
ﻛﺎﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ ،ﻧﻈﺮﺍﺕ ﺁﻧﺎﻥ ﻧﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ
ﺗﻮﻗﻌﺎﺕ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺑﺎﻗﻰ ﺑﺨﺶﻫﺎﻯ ﻛﺎﺭ ﭼﻪ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ؟
ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭ ﻫﺴــﺘﻴﻢ ﺩﺭ ﻳﻜــﻰ ،ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﺁﻳﻨﺪﻩ 30ﻗﺴــﻤﺖ ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ
ﺁﻣﺎﺩﻩ ﭘﺨﺶ ﺷﻮﺩ.
ﻛﺎﺭﻫﺎﻯ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺁﻣﺎﺩﻩﺳﺎﺯﻯ ﻛﺎﺭ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻓﻨﻰ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ
ﻭﻳﮋﻩﺍﻯ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺭﺩ؟
ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﺮﻭﻛﺎژ ﻭ ﺍﺳﭙﺸﺎﻝﺍﻓﻜﺖ ﻛﺎﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺧﺎﺭﺝ
ﻭﺍﺭﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺷــﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻫﺴــﺘﻴﻢ ﺗﺎ ﺯﻭﺩﺗﺮ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺻﻮﺭﺕ
ﺑﮕﻴﺮﺩ .ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺍﺯ ﻛﺎﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳــﻂ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺻﺪﺍ ﻭ ﺳﻴﻤﺎ ﺻﻮﺭﺕ
ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺩﻓﺘﺮ ﻓﻨﺎﻭﺭﻯ ﻧﻮﻳﻦ ،ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﻰ ﻭ
ﺷﺨﺺ ﺁﻗﺎﻱ ﺷﻤﻘﺪﺭﻯ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻗﻮﻝ
ﺩﺍﺩﻧﺪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ .ﻓﻌﻼ ﻣﻨﺘﻈﺮﻳﻢ.
ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺭﺣﻤﺎﻧﻴﺎﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻧﻤﺎﻳﺶ »ﺭﻭﺯ ﺣﺴﻴﻦ«
ﮔﻔﺘﺎﺭ ،ﻣﺤﺒﺎﻥ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﻧﮕﻪ ﻣﻲﺩﺍﺭﺩ
ﻣﺤﻤﺪ ﺭﺣﻤﺎﻧﻴﺎﻥ ،ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﻧﻤﺎﻳﺸـﻨﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ
ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﻣﺪﺗﻲ ﭘﻴﺶ ﺗﻤﺮﻳﻨﺎﺕ ﻧﻤﺎﻳﺶ »ﺭﻭﺯ ﺣﺴﻴﻦ« ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ
ﺍﺟﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻡ ﻣﺤﺮﻡ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩ .ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﻱﻫﺎ
ﻫﻨﻮﺯ ﺷـﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﺩﻻﻳﻠﻲ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻧﺸـﺪﻩ
ﺍﺳﺖ .ﺭﺣﻤﺎﻧﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻧﮕﺎﻩ ﺗﺎﺯﻩﺍﻱ ﺑﻪ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ
ﺩﺭ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺩﺍﺷﺖ .ﺍﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮔﻔﺖ ﻭ ﮔﻮ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ
ﺍﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ ،ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺁﻥ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻣﺶ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ.
ﺭﻭﻧﺪ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﻣﺘﻦ »ﺭﻭﺯ ﺣﺴﻴﻦ« ﭼﻮﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﻛﺎﺭﻫﺎﻳﺘﺎﻥ ﺩﺭ
ﻃﻮﻝ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷـﺪ ،ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﺷﻮﺍﺭ ﻭ ﻃﻮﻻﻧﻰ
ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ؟
ﻣﻦ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ 76ﻛﻪ ﻣﺠﺪﺩﺍ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻲ ﺭﺍ ﺷﺮﻭﻉ ﻛﺮﺩﻡ ،ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺍﻳﻢ ﺍﺻﻞ
ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﺗﻮﺩ ﺯﺩﻥ ﺑﺎ ﮔﺮﻭﻩ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮﺩ .ﺣﺘﻰ
ﻣﻴﺰﺍﻧﺴــﻦﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺍﺗﻮﺩ ﺯﺩﻥ ﺩﺭ ﺗﻤﺮﻳﻨﺎﺕ ﺷــﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ .ﺷﺎﻳﺪ
ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺯ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﻧﻤﺎﻳﺸــﻨﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ ﻭ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ
ﻃﻮﻻﻧﻰﺗﺮ ﻛﻨﺪ ،ﺍﻣﺎ ﻣﻦ ﺍﺯ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎﺭﻯ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺩﺍﺭﻡ ﺗﺎ
ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪﺍﻯ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﻭ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ
ﻭ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺩﻳﺎﻟﻮگﻫﺎ ﻭ ﻓﻀﺎﺳﺎﺯﻯﻫﺎﻯ ﻣﻦ ﺗﻦﺩﻫﻨﺪ .ﺍﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻧﻴﺰ
ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷــﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ .ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺮﭼﻪ ﻳﻚ ﺻﺤﻨﻪ
ﺑﻪﻫﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺳــﻪ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻣﻮﺍﺯﻱ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﺩﺭ
ﻫﻢ ﺩﻳﺰﺍﻟﻮ ﻣﻲﺷــﻮﻧﺪ .ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻲ ﺍﺯ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﭘﺎﻳﻴﺰ 1387ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻱ
ﻛﻪ ﻣﺎﺟﺮﺍﻫﺎﻱ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ 25ﺗﺎ 61ﻫﺠﺮﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺷﺎﻣﻞ
ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺳﻮﻡ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ )ﻉ( ﺩﺭ ﻛﺮﺑﻼﻱ 61ﻫﺠﺮﻱ
ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﻣﻲﺭﺳﻨﺪ.
ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳـﺪ ﻛﻪ » ﺭﻭﺯ ﺣﺴـﻴﻦ« ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪﻫﺎﻱ
ﺍﺳﺐﻫﺎ ﻭ ﭘﻞ ﺍﺳﺖ ،ﺍﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻧﮕﺎﻫﻰ ﻣﻌﺎﺻﺮﺗﺮ
ﺑﻪ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﻳﺪ ،ﺍﻳﻦ ﻃﻮﺭ ﻧﻴﺴﺖ؟
ﻛﺎﻣﻼ .ﺍﻳﻦ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ ﻣﻦ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﻡ
ﺍﻳﻦ ﺳــﻪﮔﺎﻧﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﻳﻲ ﺑﺎ ﺍﺗﻤﺎﻡ ﺭﻭﺯ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﺗﻤﺎﻡ ﺷﻮﺩ .ﭘﻞ ﻭ
ﺍﺳــﺐﻫﺎ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶﻫﺎﻯ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺣﺎﻻ ﻫﻢ
»ﺭﻭﺯ ﺣﺴﻴﻦ« ،ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸــﻨﺎﻣﻪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻲ ﻛﻪ
ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮﺩ ،ﻛﺎﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﺷﻮﺍﺭﻯ ﺍﺳﺖ ،ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﺍﻳﻨﻜﻪ
ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻴﺎﻥ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭ ﺣﺎﻝ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻟﺤﺎﻅ ﺷﻮﺩ .ﻣﻦ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺭ
ﻧﻤﺎﻳﺶ »ﻋَﺸَ ﻘﻪ« ﺑﻪ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺣﻀﺮﺕ ﺧﺪﻳﺠﻪ)ﺱ( ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ
ﺑﻪ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻡﺍﻟﺒﻨﻴﻦ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﻡ ﻭ ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﺑﻌﺪﻱﺍﻡ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﮔﻲ
ﺣﻀﺮﺕ ﺯﻳﻨﺐ)ﺱ( ﺧﻮﺍﻫﻢ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ.
ﭼﺮﺍ ﺣﻀﺮﺕ ﺯﻳﻨﺐ)ﺱ(؟
ﺑﻪ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺣﻀﺮﺕ ﺯﻳﻨﺐ)ﺱ( ﻛﻤﺘﺮ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺭ
ﺭﻭﺯ ﻛﺮﺑﻼ ﻭ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﺷــﺎﻡ ﺑﻪ ﻳﺎﺩ ﻣﻲﺁﻭﺭﻳﻢ ﻭ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺯ ﺯﺍﻭﻳﻪ ﺩﻳﮕﺮﻱ
ﺑﻪ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺍﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﺰﺭﮔﻮﺍﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﻭ ﻣﻦ ﻗﺼﺪ ﺩﺍﺭﻡ ﺩﺭ
ﻛﺎﺭ ﺑﻌﺪﻱﺍﻡ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻡ.
ﺷﻤﺎ ﻗﺒﻞﺗﺮﻫﺎ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪﺍﻯ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ »ﺭﻭﺯ ﺣﺴﻴﻦ« ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻳﺪ
ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺨﺶ ﺍﻋﻈﻤﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸـﻨﺎﻣﻪ ﺩﺭ
ﺳﺎﻝ 88ﻣﻲﮔﺬﺭﺩ ،ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﻰ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩﺍﻯ ﺍﺯ
ﺁﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﺪ.
ﺍﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸــﻨﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﭼﻨﺪ ﺳــﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﺟــﺮﺍﻯ ﻧﻤﺎﻳﺶ »ﭘﻞ« ﻭ
»ﺍﺳﺐﻫﺎ«ﺩﺭﺳﺎﻝ 58ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥﺳﻮﻣﻴﻦﺑﺨﺶﺍﺯﺍﻳﻦﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻧﻮﺷﺘﻪ
ﺑﻮﺩﻡ ﻭ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﻯ ﺭﺿﺎ ﺑﺎﺑﻚ ،ﻋﻠﻰ ﻋﻤﺮﺍﻧﻰ ،ﺣﺴــﻦ ﭘﻮﺭﺷﻴﺮﺍﺯﻯ،
ﻣﻬﺘﺎﺏ ﻛﺮﺍﻣﺘــﻰ ﻭ ﻣﻬﺘﺎﺏ ﻧﺼﻴﺮﭘﻮﺭ ﺭﻭﻯ ﺻﺤﻨﻪ ﺑــﺮﻭﺩ ﻛﻪ ﻣﻘﺪﻣﺎﺕ
ﺍﺟﺮﺍﻯﺁﻥﻓﺮﺍﻫﻢﻧﺸﺪ،ﺍﻣﺎﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﻰﺩﻭﺑﺎﺭﻩﺍﻯﺭﻭﻯﺁﻥﺍﻧﺠﺎﻡﺩﺍﺩﻡﻭﻣﺘﻦ
ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﻯﻛﻪﻫﻢﺍﻛﻨﻮﻥﻣﺸﺎﻫﺪﻩﻣﻲﻛﻨﻴﺪ،ﺷﻜﻞﮔﺮﻓﺘﻪﺍﺳﺖ.
ﺻﺤﻨﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﺍﺗﻔﺎﻗﻰ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ،ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ؟
ﺻﺤﻨﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺳــﻜﻮﻱ ﺩﺍﻳﺮﻩﺍﻱ ﻣﺘﺤﺮﻙ ﺩﺭ ﻭﺳﻂ ﻭ ﺩﻭ
ﺳــﻜﻮﻱ ﻧﻴﻢﺩﺍﻳﺮﻩﺍﻱ ﺩﺭ ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺍﻳﻦ
ﻗﻄﻌﺎﺕ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺻﺤﻨﻪﺍﻱ ﻣﺴﺘﻄﻴﻞﺷﻜﻞ ﭘﺪﻳﺪﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ .ﻃﺮﺍﺣﻲ
ﺻﺤﻨﻪ ﻭ ﺑﺎﺯﻱ ﻭ ﻣﻴﺰﺍﻧﺴــﻦ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷــﺪﻩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺳﻮ ،ﺩﺭ
ﻣﻌﺮﺽ ﺩﻳﺪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﺷــﺎﮔﺮﺍﻥ
ﺩﺭ ﺩﻭ ﺳﻮﻱ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﻧﺸﺴﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﺪﻑ ﻣﻦ ﺩﺭ ﭘﻴﻮﻧﺪ
ﺳﻪ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍﺣﺖﺗﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﺷﻮﺩ.
ﻳﻜـﻰ ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳـﻦ ﻣﺴـﺎﺋﻠﻰ ﻛـﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳـﺶ ﻭﺟﻮﺩ
ﺩﺍﺭﺩ ،ﺑﺤﺚ ﺭﺟﺰﺧﻮﺍﻧﻰ ﺍﺻﺤﺎﺏ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴـﻴﻦ)ﻉ( ﺍﺳـﺖ ﻭ
ﺍﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﻮﻥ ﻛﻪ ﺩﻓﺘﺮﻯ ﭘﺮ ﺍﺯ ﺷﻌﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ
ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺟﻤﻊﺁﻭﺭﻯ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﭼﺮﺍ ﭼﻨﻴﻦ
ﭘﺮﺭﻧﮓ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﻳﺪ؟
ﺩﺭ ﺍﺣﺎﺩﻳﺚ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ 72ﺷﻬﻴﺪ ﻛﺮﺑﻼ 46ﻧﻔﺮ ﺷﻌﺎﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ
ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺟﺰﺧﻮﺍﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﺯ ﺍﺷﻘﻴﺎ ﻫﻴﭻ
ﺷــﻌﺎﺭﻱ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳــﺖ .ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻰ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺷﺎﻩ ﭼﻤﺎﻕﺩﺍﺭﺍﻥ ﺩﺭ
ﺗﻈﺎﻫﺮﺍﺕ ﺧﻮﺩ ﺷﻌﺎﺭﻫﺎﻳﻰ ﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺪﺍﻣﺸﺎﻥ ﻧﻪ ﻭﺯﻥ ﺩﺍﺷﺖ
ﻭ ﻧﻪ ﻗﺎﻓﻴﻪ ﻭ ﻧﻪ ﺩﺭ ﺧﺎﻃﺮﻩﻫﺎ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﺷﻌﺎﺭ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭ
ﺍﺯ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﻧﻈﺎﻡ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ .ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﻳﻦ
ﻳﻚ ﺳﻨﺖ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﻣﺤﺒﺎﻥ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﻧﮕﻪ ﻣﻲﺩﺍﺭﺩ.
ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻰ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺛﺒﺖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﻡﺍﻟﺒﻨﻴﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ
ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻦ)ﻉ( ﻭ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺍﺯ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻛﻮﺩﻛﻲ ﻭ ﺑﻌﺪ
ﺍﺯ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ،ﺩﺭ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ،ﻳﻌﻨﻲ ﭼﻴﺰﻱ
ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ 36ﺳﺎﻝ ﺍﺯ ﻋﻤﺮ ﻣﺒﺎﺭﻙ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺍﻡﺍﻟﺒﻨﻴﻦ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪﻩﺍﻧﺪ
ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ،ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻭ ﺟﻮﺍﻧﺎﻧﻲ
ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺩﺭ ﻛﺮﺑﻼ ﻛﻤﻚ
ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺷﻌﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ ،ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮕﻲ
ﺑﺎﻳﻜﺪﻳﮕﺮﺩﺍﺷﺘﻪﻭﺩﺭﻧﻤﺎﻳﺶ»ﺭﻭﺯﺣﺴﻴﻦ«ﺳﻌﻲﻛﺮﺩﻩﺍﻡﺍﻳﻦﻣﻮﺿﻮﻉ
ﺭﺍﺗﻮﺿﻴﺢﺩﻫﻢﻭﺑﻪﺑﺨﺸﻲﺍﺯﻭﺍﻗﻌﻪﻛﺮﺑﻼﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻢﻛﻪﺗﺎﻛﻨﻮﻥﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ
ﻧﺸﺪﻩﻭﺁﻥﻫﻢﺩﺍﺳﺘﺎﻥﺯﻧﺪﮔﻲﺧﺎﻧﻢﺍﻡﺍﻟﺒﻨﻴﻦﺍﺳﺖﭼﺮﺍﻛﻪﺍﻳﺸﺎﻥﻳﻜﻲ
ﺍﺯ ﺯﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎﻱ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺻﺪﺭﺍﺳﻼﻡ ﺍﺳﺖ.
ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎﺗـﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﺟﺮﺍﻯ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺷـﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ
ﺍﺳﺖ ،ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲﺩﻫﻴﺪ؟ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺳﺎﻟﻦ ﺗﻤﺮﻳﻨﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ،
ﺁﻥ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻧﺪﺍﺷﺘﻦ ﻣﺠﻮﺯ.
ﻣﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺪﺕ ﻣﺸﺨﺼﻰ ﺑﺎ ﺗﺎﻻﺭ ﻭﺣﺪﺕ ،ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎﻯ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ
ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺍﺟﺎﺭﻩ ﺳــﺎﻟﻦ ﻫﻢ ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷﺪﻩ
ﺑــﻮﺩ ،ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ،ﺁﻥ ﻫﻢ ﺩﺭﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﺒﻠﻎ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺭﺍ
ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻫﻔﺘﻪ ﺟﺎﺭﻱ ،ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩﻳﻢ .ﺣﺘﻰ ﺩﻭﺑﺮﺍﺑﺮ ﺗﻮﺍﻓﻖ
ﺍﻭﻟﻴﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﻮﻝ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺩﺍﺩﻳﻢ .ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻧﻤﺎﻳﺸــﻰ
ﻛﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻰﺷــﻮﺩ ،ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﻣﺮﻛﺰ ﻫﻨﺮﻫﺎﻯ ﻧﻤﺎﻳﺸﻰ ﻣﺠﻮﺯ ﺩﺍﺷﺘﻪ
ﺑﺎﺷــﺪ .ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻫﻴﭻ ﺭﺑﻄﻰ ﺑــﻪ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﺭﻭﺩﻛﻰ ﻧــﺪﺍﺭﺩ .ﺁﻧﻬﺎ
ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺧﻮﺩﺷــﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﺎﻯ ﺑﺨﺶ »ﻧﻈﺎﺭﺕ ﻭ ﺍﺭﺯﺷﻴﺎﺑﻰ ﻣﺮﻛﺰ
ﻫﻨﺮﻫﺎﻯ ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ« ﺑﮕﺬﺍﺭﻧﺪ .ﻧﻤﺎﻳﺶﻫﺎﻯ ﭘﻴﺶﺗﺮ ﻣﻦ ،ﻣﺜﻞ ﻓﻨﺰ ،ﭘﻞ
ﻭ ﻋﺸﻘﻪ ﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﺸــﻨﺎﻣﻪ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﻣﺘﻦ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ
ﺍﺟﺮﺍ ﺷــﻜﻞ ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻛﺎﺭ ﺑﺎﺯﺑﻴﻨﻰ ﻣﻰﺷﺪ ﻳﺎ ﻣﺠﻮﺯ ﺻﺎﺩﺭ
ﻣﻰﺷــﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ .ﺍﻣﺎ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻨﻬــﺎ ﺩﺭ ﻣﺤﺪﻭﺩﻩ ﺍﺧﺘﻴــﺎﺭﺍﺕ ﻣﺮﻛﺰ ﻫﻨﺮﻫﺎﻯ
ﻧﻤﺎﻳﺸــﻰ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﻫﻴﭻ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻰ ﺑﻪ ﺑﻨﻴــﺎﺩ ﺭﻭﺩﻛﻰ ﻧــﺪﺍﺭﺩ .ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻰ
ﺁﻗﺎﻯ ﺍﻣﻴﺮﻧﻴﺎ ﺩﺭ ﮔﻔﺖ ﻭ ﮔﻮﻳﻰ ﺍﻋــﻼﻡ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﺗﺌﺎﺗﺮ ﺑﺎ
ﺍﻟﺘﻤﺎﺱﺍﺯﻣﺎﺳﺎﻟﻦﺗﻤﺮﻳﻦﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ،ﺩﺭﺣﺎﻟﻰﻛﻪﻣﺎﺗﺌﺎﺗﺮﻛﺎﺭﻣﻰﻛﻨﻴﻢ
ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺴــﻰ ﺍﻟﺘﻤﺎﺱ ﻧﻜﻨﻴﻢ .ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭﺷﺎﻥ ﺿﺮﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺑﻪ ﻣﺎ
ﺯﺩﻧﺪ ،ﭼﺮﺍﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻳﻚ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎﻯ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﻤﻴﺸــﻪ
ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﺣﺴﺎﺳــﻰ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ
ﻏﻴﺮﺣﺮﻓﻪﺍﻯ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﺭﻭﺩﻛﻰ ﺭﺍ ﺩﺭﻙ ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ .ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮﺟﻴﻬﻰ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ
ﺍﻳﻦﺍﻗﺪﺍﻡﺍﻋﻼﻡﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪﺍﻳﻦﺍﺳﺖﻛﻪﺳﺎﻟﻦﺗﻤﺮﻳﻦﺑﻨﻴﺎﺩﺭﻭﺩﻛﻰﺑﺎﻳﺪﺩﺭ
ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻯﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﻩﺩﺭﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩﻓﺠﺮﺑﺎﺷﺪ،ﺩﺭﺣﺎﻟﻰﻛﻪﺍﺯ
ﻫﻤﺎﻥﺁﻏﺎﺯﻛﻪﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﺑﺴﺘﻴﻢﺁﻧﻬﺎﺍﻳﻦﺷﺮﺍﻳﻂﺭﺍﺑﻪﺧﻮﺑﻰﻣﻰﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪﻭ
ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻯ ﺭﺍ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻧﻜﻨﻨﺪ.
ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻭﺻﺎﻑ ﭼﻘﺪﺭ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭ ﺑﻪ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﺠﻮﺯ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺟﺮﺍﻯ
ﺍﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻫﺴﺘﻴﺪ؟
ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺎ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺗﻌﻠﻴﻖ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻰﺑﺮﻳﻢ ﻭ ﻧﻤﻰﺩﺍﻧﻴﻢ
ﻧﻤﺎﻳﺸﻤﺎﻥ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﻡ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺑﺎ ﻛﻤﻲ ﺳﻌﻪﺻﺪﺭ
ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳــﺶ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺑﺪﻫﻨــﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﺛﺮ ﺭﻭﻱ ﺻﺤﻨﻪ
ﺑﺮﻭﺩ .ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺗﺌﺎﺗﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﻛﻪ ﺑﻰﭘﻴﺮﺍﻳﻪﺗﺮ ﻋﻤﻞ
ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺷــﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻫﻢ ﻣﻤﻴﺰﻯﻫﺎﻳﺶ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ
ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﻬﺘﺮ ﻭ ﺭﺍﺣﺖﺗﺮﻯ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻧﺶ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﻡ ﻣﺮﻛﺰ ﻫﻨﺮﻫﺎﻯ ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ ،ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻊ ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ
ﻭ ﺧﻴﻠﻰ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﻈﺮ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ .ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺨﺶ ﻣﻌﺎﺻﺮ
ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻭﻗﺎﻳﻊ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺍﺧﻴﺮ ﺑﻰﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻧﻴﺴﺖ .ﺑﻪﻫﺮﺣﺎﻝ ﺭﺳﻢ
ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺟﺮﺍﻯ ﻫﺮ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎﺯﺑﻴﻨﻰ
ﺑﺎﺷــﺪ .ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻭﺣﺸﺘﻨﺎﻙ ﻣﻰﺍﻓﺘﺪ ﻛﻪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺁﻥ ﮔﺮﻭﻩ
ﺩﺭ ﭘﺮﻭﺳﻪ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺑﺎﻭﺭ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﺸﺸﺎﻥ ﺣﺘﻤﺎ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﺍﺯ
ﺳﻮﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺟﻠﺴﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ ،ﺩﻭ ﺭﻭﺯ ﭘﻴﺶ
ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ،ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻡ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺑﻪ
ﺷﺮﻃﻰ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺁﻥ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺣﺘﻤﺎ ﺍﺟﺮﺍ ﺷﻮﺩ .ﺍﻳﻦ ﺷﻜﻞ
ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﺎ ﺗﺌﺎﺗﺮ ﺑﺮﺩﻩﺩﺍﺭﻯ ﺍﺳﺖ ،ﭼﻮﻥ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮ ﺍﺻﻼ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍﻯ ﻧﻤﺎﻳﺶ
ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﻪ ﺳــﺮﺍﻍ ﻛﺎﺭﻯ ﻣﻰﺭﻭﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺑﺎﺑﺖ
ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﺵ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺭﺍ
ﻣﻮﺭﺩ ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺪﻫﻴﻢ.
ﺩﺭ ﺻـﻮﺭﺕ ﺩﺭﻳﺎﻓـﺖ ﻣﺠﻮﺯ ﻧﻤﺎﻳـﺶ ﭼﻪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺑـﻪ ﺍﺟﺮﺍﻯ
ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺩﺭﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻣﺪ؟
ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﺯ ﺑﻴﺴــﺘﻢ ﺁﺫﺭﻣﺎﻩ ﺳﺎﻟﻦ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻭ ﺍﻣﻴﺮﺭﺿﺎ
ﻛﻮﻫﺴــﺘﺎﻧﻰ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻰﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﻣــﺎ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺗﺎ ﺳــﻰﺍﻡ ﺩﻯﻣﺎﻩ
ﻧﻤﺎﻳﺸﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺟﺮﺍ ﻛﻨﻴﻢ .ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺣﺎﻟﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺮﻛﺰ ﻫﻨﺮﻫﺎﻯ
ﻧﻤﺎﻳﺸــﻰ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻩ ﺭﻭﺯ ﺑﻴﺴــﺘﻢ ﺩﻯﻣﺎﻩ ﮔﺮﻭﻩ ﺁﻟﻤﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﭘﺮﻭژﻩ
ﻣﺸﺘﺮﻛﻰ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﺳﺎﻟﻦ ﺭﺍ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ
ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﻫﻴﭻ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﻣﻜﺘﻮﺑﻰ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ .ﺍﺯ ﺳﻮﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ
ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺭﺍ ﺑــﺎ ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﻩ ﺧﺼﻮﺻﻰ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ،ﺗﻌﺪﺍﺩ
ﺍﺟﺮﺍﻫﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻪ
ﺍﺗﻔﺎﻗﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﺎ ﺭﻗﻢ ﻣﻰﺧﻮﺭﺩ.
93
ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﺮﻳﺎﻝﻫﺎ ﻭ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ
ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻧﺎﺗﻤﺎﻡ ﻭﺍﻗﻌﻪ
ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﻭ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎﺕ ﻣﺮﺑــﻮﻁ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑــﻪ ﺑﺎﺭ ﺑﺎﻻﻯ
ﺩﺭﺍﻣﺎﺗﻴﻚ ﻭ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻯ ﻛــﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ،ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ
ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺳــﻮژﻩﻫﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﻓﻴﻠﻤﺴﺎﺯﻯﻫﺎ ﻭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺳﺎﺯﻯﻫﺎ
ﻣﻄــﺮﺡ ﺑــﻮﺩﻩ ،ﺍﻣﺎ ﺷــﺎﻳﺪ ﺣﺴﺎﺳــﻴﺖﻫﺎﻯ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑــﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭ
ﺩﺷﻮﺍﺭﻯﻫﺎﻯ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺣﺴﺎﺏ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺩﺭﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑﺎﻋﺚ
ﺷــﺪﻩ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻃﻴﻒ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻮژﻩ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺁﺛﺎﺭ
ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷــﺪﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﻭ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ
ﭼﻨﺪﺍﻥ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ.
»ﺭﻭﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ« ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺷــﺎﺧﺺﺗﺮﻳﻦ ﺍﺛﺮ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﻰ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻉ
ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﺳﺖ ﻭ »ﺷﺐ ﺩﻫﻢ« ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺟﻤﺎﻝ ﺷﻮﺭﺟﻪ ﻭ »ﺳﻔﻴﺮ«
ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻰ ﻓﺮﻳﺒﺮﺯ ﺻﺎﻟﺢ ﺩﻳﮕﺮ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻫﺴــﺘﻨﺪ،
ﺍﻟﺒﺘﻪ »ﻋﺼﺮ ﺭﻭﺯ ﺩﻫــﻢ« ﻣﺠﺘﺒﻰ ﺭﺍﻋﻰ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﺎﺯﮔﻰ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ
ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺩﺭﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﻧﺎﺻﺮ ﺗﻘﻮﺍﻳﻰ
ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻣﺴﺘﻨﺪﻯ ﺳــﺮﺍﻍ ﻗﺪﻳﻤﻰﺗﺮﻳﻦ ﺗﻌﺰﻳﻪﺧﻮﺍﻧﺎﻥ ﺭﻓﺘﻪ ﻭ ﻣﺴﺘﻨﺪ
ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﺁﻧﺎﻥ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﻯ ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﻰ ﺑﺴــﺘﺮﻯ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻛﺮﺩ ﺗﺎ ﺗﻌﺪﺍﺩ
ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﻳــﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺿــﻮﻉ ﻣﺤﺮﻡ ﺗﻬﻴــﻪ ﻣﻰﺷــﻮﺩ ،ﺍﺯ ﺍﻭﺍﻳﻞ
ﺩﻫﻪ 80ﺭﺷﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻰ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ» .ﺷﺐ ﺩﻫﻢ« ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺣﺴﻦ
ﻓﺘﺤﻲ» ،ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﺖ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺭﻓﺘﻪ« ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻰ ﺩﺍﻭﺩ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻱ،
»ﻏﺮﻳﺒﺎﻧﻪ« ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﻗﺎﺳــﻢ ﺟﻌﻔــﺮﻱ» ،ﺭﻭﺯﻫﺎﻱ ﺍﻋﺘــﺮﺍﺽ« ﺑﻪ
ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻰ ﺣﺴﻴﻦ ﺳﻬﻴﻠﻲﺯﺍﺩﻩ» ،ﭘﺮﻳﺪﺧﺖ« ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺳﺎﻣﺎﻥﻣﻘﺪﻡ ﻭ
»ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺩﻋﻮﺕ« ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻰ ﺣﺴﻴﻦ ﺳﻬﻴﻠﻲﺯﺍﺩﻩ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﻳﻰ
ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﺤﺮﻡ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ ﺍﺧﻴﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ.
ﺭﻭﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ
ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪﺍﻯ ﺍﺯ ﺑﻬــﺮﺍﻡ ﺑﻴﻀﺎﻳﻰ ،ﺧﻮﺩ ﺯﻣﻴﻨﻪﺍﻯ ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﺑﺮﺍﻯ
ﺳــﺎﺧﺖ ﻓﻴﻠﻤﻰ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﻰ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺷــﻬﺮﺍﻡ ﺍﺳــﺪﻯ،
ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺳــﺎﺧﺖ »ﺭﻭﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ« ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍﻯ ﺭﺍﻩ
ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺖ ،ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻰ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﺑﻴﻀﺎﻳﻰ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻰﻛﺸﺪ ﺗﺎ ﺩﺭ
ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﻴﻨﻤﺎﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﻰ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻉ
ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺑﺮﺳﺪ.
»ﺭﻭﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ« ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ ﺳﺮﺷــﻨﺎﺱ ﺳــﻴﻨﻤﺎﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﻭ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮ ﻧﻪﭼﻨﺪﺍﻥ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﻧﻘﺶﻫﺎﻯ ﺍﺻﻠﻰ ﻣﻘﺎﺑﻞ
ﺩﻭﺭﺑﻴﻦ ﺭﻓﺖ .ﻻﺩﻥ ﻣﺴــﺘﻮﻓﻰ ﺩﺭ ﻧﻘﺶ ﺩﺧﺘﺮ ﺟﻮﺍﻧﻰ ﺩﺭ ﺁﺳــﺘﺎﻧﻪ
94
ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻯ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﻯ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺷﺠﺎﻉ ﻧﻮﺭﻯ ﻣﺮﺩﻯ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ
ﺍﺯ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻧﻮﺍﻯ »ﻫﻞ ﻣﻦ ﻧﺎﺻﺮﺍ ﻳﻨﺼﺮﻧﻰ« ﺭﺍ ﻣﻰﺷﻨﻮﺩ ﻭ ﺭﺍﻫﻰ ﻣﺴﻴﺮﻯ
ﻣﻰﺷــﻮﺩ ﻛﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮﮔﺮ ﺑﻪ ﻳﺎﺩﻣﺎﻧﺪﻧﻰﺗﺮﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎﻯ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﻰ
ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﺳﺖ.
ﻓﻴﻠﻢ ﺍﺳــﺪﻯ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺤﺴــﻴﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻣﺪﺕﻫﺎﺳﺖ
ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺍﻫﺎﻟﻰ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺩﺭ ﺗﻼﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺍﺛﺮﻯ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯ
»ﺭﻭﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ« ﺑﺴﺎﺯﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﻯ ﻛﺎﻣﻞ ﭼﻮﻥ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻰ
ﺑﺎ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ،ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪﺍﻯ ﻗﻮﻯ ﻭ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺣﺮﻓﻪﺍﻯ ﮔﺮﺩ ﻫﻢ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩﺍﻧﺪ ﺗﺎ
ﭘﺪﻳﺪﻩﺍﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺧﻠﻖ ﺷﻮﺩ.
ﺳﻔﻴﺮ
»ﺳــﻔﻴﺮ« ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻰ ﻓﺮﻳﺒﺮﺯ ﺻﺎﻟﺢ ﻭ ﻧﻮﻳﺴــﻨﺪﮔﻰ ﺻﺎﻟﺢ ﻭ
ﻛﻴﻬــﺎﻥ ﺭﻫﮕﺬﺭ ،ﻳﻜــﻰ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﺰﺭگ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺑﻮﺩ
ﻛﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳــﻼﻣﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪ .ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻭ
ﻓﻀﺎﻳﻰ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻛﺮﺩ:
»ﻗﻴﺲﺍﺑﻦ ﻣﺴﻬﺮ ،ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺍﻣﺎﻡ ،ﺑﺎ ﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﺧﺰﺍﻋﻲ ﺑﻪ
ﻃﺮﻑ ﻛﻮﻓﻪ ﻣﻲﺭﻭﺩ .ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺭﺍﻫﺪﺍﺭﺍﻥ ﺍﺑﻦﺯﻳﺎﺩ ،ﻭﺍﻟﻲ ﻛﻮﻓﻪ،
ﺩﺳﺘﮕﻴﺮ ﻭ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﻓﻜﻨﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ .ﻗﻴﺲ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮﻱ ﻧﺎﻣﻪ
ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺯﻧﺪﺍﻧﻴﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺯﻧﺪﺍﻧﺒﺎﻥﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮﺭﺍﻧﺪ.
ﺣﺴــﻴﻦ ﺍﺑﻦ ﻧﻤﻴﺮ ،ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺭﺍﻫﺪﺍﺭﺍﻥ ،ﻗﻴﺲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﺑﻦﺯﻳﺎﺩ ﺩﺭ
ﻛﻮﻓﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺍﺑﻦ ﺯﻳﺎﺩ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻣﺸﺎﻭﺭﺵ ،ﺧﺎﻟﺪ ،ﺍﺯ ﻗﻴﺲ
ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺴﺠﺪ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻲ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺩﺭﻭﻍ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ
ﺍﻣــﺎﻡ ﻗﺼﺪ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﻳﺰﻳﺪ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ .ﻗﻴﺲ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﺩ ،ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﻣﻮﻋﻮﺩ
ﻋﻠﻴﻪ ﻳﺰﻳﺪ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺍﺑﻦ ﺯﻳﺎﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺸﻢ ﺁﻣﺪﻩ ،ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻓﺮﺍﺯ
ﺍﺭﻙ ﺑﻪ ﺯﻳﺮ ﻣﻲﺍﻧﺪﺍﺯﺩ«.
ﻓﺮﺍﻣﺮﺯ ﻗﺮﻳﺒﻴﺎﻥ ،ﺟﻼﻝ ﭘﻴﺸــﻮﺍﺋﻴﺎﻥ ﻭ ﻛﻴﻮﻣﺮﺙ ﻣﻠﻚﻣﻄﻴﻌﻰ ﺍﺯ
ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ ﻓﻴﻠﻢ ﻓﺠﺮ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ
ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺍﻣﺎ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﻛﺴﺐ ﺟﺎﻳﺰﻩﺍﻯ ﻧﺸﺪ.
ﺷﺐ ﺩﻫﻢ
ﺟﻤﺎﻝ ﺷــﻮﺭﺟﻪ »ﺷــﺐ ﺩﻫﻢ« ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ 1368ﺳﺎﺧﺖ .ﺍﻭ
ﻣﺎﺟﺮﺍﻯ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯﻫﺎﻯ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻛﺮﺩ:
»ﻋﺰﻳﺰ ﺳﺤﺮﺧﻴﺰ ،ﺩﺭ ﺷﺐ ﺩﻫﻢ ﻣﺎﻩ ﻣﺤﺮﻡ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ
ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﺎ ﻣﺎﻣــﻮﺭﺍﻥ ﺍﺭﺗﺶ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻤﺎﻳــﺖ ﺍﺯ ﭼﻨﺪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ
ﻣﺴــﺖ ﺑﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ ،ﺍﺯ ﻣﻬﻠﻜﻪ ﻣﻲﮔﺮﻳﺰﺩ ﻭ ﻫﻤﺴﺮﺵ ﺭﺍ ﺗﻨﻬﺎ
ﺭﻫﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ .ﺍﻭ ﺗﺎ ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮﺩ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻲ ﻭ
ﺣﻘﺎﺭﺕ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﻣﻮﻓﻖ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﻓﺮﺯﻧﺪﺵ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺷﺎﻧﺰﺩﻩ ﺳﺎﻟﻪ ﺷﺪﻩ،
ﺍﺯ ﺯﻳﺮ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻫﻤﺴﺮﺵ ،ﻧﺎﻳﺐ ﻛﻪ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﺷﺐ ﺩﻫﻢ ﻣﺎﻩ ﻣﺤﺮﻡ
ﺭﺍ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﻣﻲﻛﺮﺩﻩ ،ﺧﺎﺭﺝ ﻛﻨﺪ .ﭘﺴــﺮ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﻭ
ﻋﺰﻳﺰ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﭘﺴﺮ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﻲﺷﻮﺩ ،ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﻣﻮﺝ
ﺍﻧﻔﺠﺎﺭ ﺩﭼﺎﺭ ﻓﺮﺍﻣﻮﺷــﻲ ﺷﺪﻩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﻬﺒﻮﺩﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ
ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ«.
ﺟﻬﺎﻧﺒﺨﺶ ﺳﻠﻄﺎﻧﻰ ،ﻭﻟﻰﺍﷲ ﺷﻴﺮﺍﻧﺪﺍﻣﻰ ﻭ ﻣﻠﻴﺤﻪ ﻧﻴﻜﺠﻮﻣﻨﺪ،
ﻧﻘﺶﻫﺎﻯ ﺍﺻﻠﻰ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﻰ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﻯ ﻛﺮﺩﻧﺪ ،ﻓﻴﻠﻤﻰ ﻛﻪ ﺣﺘﻰ
ﻣﺸــﺎﺑﻪ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﺤﺮﻡ ﺩﺍﺭﺩ ،ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ
ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺁﺛﺎﺭﻯ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺟﻨﮓ ،ﺍﺯ ﺍﺣﺴﺎﺳﺎﺕ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻨﺘﻰ
ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺭﻭﻳﺪﺍﺩ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺳﻮﺩ ﺟﺴﺘﻪﺍﻧﺪ ﻫﻢ ﺑﺴﻴﺎﺭﻧﺪ.
ﺣﺴــﻦ ﻛﺎﺭﺑﺨﺶ ،ﺳﻠﺤﺸــﻮﺭ ،ﺑﺎﻛﻴﺪﻩ ،ﻣﻼﻗﻠﻰﭘﻮﺭ ،ﺷﻮﺭﺟﻪ،
ﺣﺎﺟﻰ ﻣﻴﺮﻯ ،ﺣﺎﺗﻤﻰﻛﻴــﺎ ،ﺁﻭﻳﻨﻰ ،ﺑﺤﺮﺍﻧــﻰ ﻭ ...ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭﻯ ﭼﻮﻥ
ﻧﻴﻨﻮﺍ ،ﭘﺮﭼﻤﺪﺍﺭ ،ﺩﻳﺪﻩﺑﺎﻥ ،ﺩﻳﺎﺭ ﻋﺎﺷﻘﺎﻥ ،ﺷﺐ ﺩﻫﻢ ،ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻓﺘﺢ ﻭ...
ﺍﺯ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺳﻮﺩ ﺟﺴﺘﻪﺍﻧﺪ.
ﺗﻌﺰﻳﻪ
ﺍﻣﺎ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﻛﻴﺎ ﺭﺳــﺘﻤﻰ ﺍﺯ ﺟﻨﺲ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺍﺳــﺖ .ﻳﻚﺳﺮ ﺭﻭﺍﻳﺖ
ﺍﻣﺮﻭﺯﻯ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﻭ ﺍﺛﺮﻯ ﭘﺴــﺖ ﻣﺪﺭﻥ ﺍﺳــﺖ .ﺧﻼﻗﻴﺖ ،ﻗﺮﺍﺋﺖ ﻧﻮ ﻭ
ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﭼﻨﺪ ﻭﺟﻬﻰ ﺗﺌﺎﺗﺮ /ﺷﺒﻴﻪ ﺧﻮﺍﻧﻰ /ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺑﺪﺍﻥ ﻭﻳﮋﮔﻰ
ﺧﺎﺻﻰ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﻳﻚ ﺗﻜﻴﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺯﻳﺎﺩ
ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﺮ ﭘﺎ ﺷــﺪ ﻭ ﻛﺎﺭ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺳــﺮ ﻭ ﺻﺪﺍﻯ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺑﻪ
ﭘﺎ ﻛﺮﺩ ،ﺯﻳﺮﺍ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﻛﻴﺎﺭﺳــﺘﻤﻰ ﺣﺎﻭﻯ ﻳﻚ ﻧﮕﺎﻩ ﻭ ﻓﺮﻡ ﻳﻜﺘﺎ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭ
ﻋﻤﻴﻖ ﺩﺭ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﺎﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ
ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺷــﺪﻩ ﺍﻧﺪ ،ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﺷــﺎﮔﺮﺍﻥ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻰ ﮔﺮﺩﺍﮔﺮﺩ
ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻭ ﺳﺮﮔﺮﻡ ﺗﻤﺎﺷــﺎﻯ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺧﻮﺍﻧﺴﺎﺭ ،ﺩﺭ ﺩﺍﻳﺮﻩ ﻭﺳﻂ
ﺻﺤﻨــﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ،ﺩﺭ ﺩﻳﻮﺍﺭﻩ ﻣﺤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺶ ،ﺗﺼﺎﻭﻳﺮﻯ ﺍﺯ ﺯﻧﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺭﺍ
ﭘﺨﺶ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﻭﺭﻯ ﺑﻬﺖﺍﻧﮕﻴﺰ ﻭ ﻣﺴﺘﻨﺪ ،ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﭼﺸﻢ
ﺩﻭﺧﺘﻪﺍﻧﺪ ،ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﻛﻠﻮﺯﺁپﻫﺎ ﻣﻮﺛــﺮ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﻫﺮ ﺑﺎﺭ ﺑﻪ ﺗﺎﻭﻳﻠﻰ
ﺗﺎﺯﻩ ﺧﺘﻢ ﻣﻰﺷﺪ.
ﺳﺮﻳﺎﻝ »ﺷﺐ ﺩﻫﻢ«
»ﺷــﺐ ﺩﻫﻢ« ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻣﻄﺮﺡﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﺭﻫﺎﻯ ﺣﺴــﻦ ﻓﺘﺤﻰ ﺩﺭ
ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺯ ﺧﻮﺵ ﺳﺎﺧﺖﺗﺮﻳﻦ ﺳﺮﻳﺎﻝﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺤﻮﺭﻳﺖ
ﻣﺤﺮﻡ ﻭ ﺣﺎﻝﻭﻫﻮﺍﻱ ﻏﻤﺒﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﻩ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺮﻡ ﺳــﺎﻝ 1380
ﺍﺯ ﺷﺒﻜﻪ ﻳﻚ ﭘﺨﺶ ﺷﺪ ،ﺳــﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎ ﻣﺤﺮﻡ ﺑﺎ ﻧﻮﺭﻭﺯ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ
ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ.
ﺣﺴــﻴﻦ ﻳﺎﺭﻱ ،ﻛﺘﺎﻳــﻮﻥ ﺭﻳﺎﺣﻲ ،ﺭﻭﻳــﺎ ﺗﻴﻤﻮﺭﻳــﺎﻥ ،ﻣﺤﻤﻮﺩ
ﭘﺎﻙﻧﻴﺖ ،ﭘﺮﻭﻳﺰ ﻓﻼﺣﻲﭘﻮﺭ ﻭ ﺛﺮﻳﺎ ﻗﺎﺳﻤﻲ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ ﺍﺻﻠﻲ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺍﻡ
ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ – ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻭ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ.
ﻳﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻳﺎﻝ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮ ﻧﻘﺶ ﺣﻴﺪﺭ ﺧﻮﺵﻣﺮﺍﻡ ،ﺍﺯ ﻟﻮﻃﻲﻫﺎﻱ
ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﺤﻼﺕ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﻟﺒﺎﺧﺘﻪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺷﺎﻫﺰﺍﺩﻩﻫﺎﻱ
ﻗﺠﺮﻱ ﻣﻲﺷــﻮﺩ .ﺩﺧﺘﺮ ﺷــﺮﻁ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺭﺍ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺩﻩ ﺷﺐ ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺩﺭ
ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺘﻲ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻣﺮﺍﺳﻢ
ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ .ﺣﻴﺪﺭ ﺑﻪ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﺶ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺟﺮﺍﻱ
ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺩﺳــﺖ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺎﺟﺮﺍ ،ﺍﻭ ﺭﺍ ﺭﻭﺩﺭﺭﻭﻱ
ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ...
ﺳــﺮﻳﺎﻝ ﻓﺘﺤﻲ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺑﺮﺧﻲ »ﺗﻼﺷــﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺣﻴﺎﻱ
ﻛﻼﻩﻣﺨﻤﻠﻲﻫﺎ « ﻭ ﺑﺎﺯ ﻛﺮﺩﻥ ﭘﺎﻱ ﺍﻳﻦ »ﻛﺎﺭﺍﻛﺘﺮﻫﺎﻱ ﻃﺮﺩ ﺷﺪﻩ« ﺑﻪ
ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ ﺗﻠﻘﻲ ﺷﺪ ،ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﺪﺩ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪﺍﻱ ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﻭ
ﺩﻗﻴﻖ ﻭ ﺑﺎﺯﻱﻫﺎ ﻭ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻲ ﺩﻳﺪﻧﻲﺍﺵ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻗﺒﺎﻝ ﻋﻤﻮﻡ
ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﺪ.
ﻓﺘﺤﻲ ﺑﺎ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻲ ﺗﺎﺯﻩ ﺍﺯ ﻣﺎﺟﺮﺍﻱ ﺩﺳﻴﺴﻪﻭﺍﺭ »ﻗﻬﻮﻩ ﻗﺠﺮﻱ« ﻭ
ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩﺍﻱ ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ ﺍﺯ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎﻱ ﻋﺎﻣﻪﭘﺴﻨﺪ ﻛﻼﻩﻣﺨﻤﻠﻲ ،ﺩﺭ
ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﻣﻨﻈﺮﻱ ﺟﺬﺍﺏ ﺑﻪ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ.
ﻗﺼﻪ ﻋﺎﺷــﻘﺎﻧﻪ ﻓﺘﺤﻲ ،ﺑﺎ ﻧﻘﺒﻲ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻬﺠﻮﺭﻣﺎﻧﺪﻩ ﺗﻌﺰﻳﻪ،
ﺑﺪﻭﻥ ﻏﻠﺘﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺩﺍﻣﻦ ﺷــﻌﺎﺭ ،ﭘﻴﺎﻡ ﻋﺎﺭﻓﺎﻧــﻪ ﻭ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ
ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﺮﺩ .ﺗﻤﺎﺷــﺎﮔﺮﻱ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﻋﺸﻖ
ﺣﻴﺪﺭ ﺧﻮﺷﻤﺮﺍﻡ ﻭ ﺣﺘﻲ ﻭﻗﻮﻉ ﻗﺘﻞﻫﺎﻱ ﻣﺮﻣﻮﺯ ﺯﻧﺠﻴﺮﻩﺍﻱ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ،
ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻭ ﺣﺘﻲ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺮگ ﺣﻴﺪﺭ ،ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺩﻟﻨﺸﻴﻨﻲ ﺍﺯ ﻣﺤﺮﻡ
ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﻋﻠﻴﻪ ﻇﻠﻢ ﻣﺴﺘﻜﺒﺮﻳﻦ ﻣﻲﺭﺳﻴﺪ.
ﻓﺘﺤﻲ ﺑﺎ ﺧﻠﻖ ﺍﻳﻦ ﺳــﺮﻳﺎﻝ ،ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﺸﻮﻕ ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ
ﻭ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧــﺎﻥ ﺑــﺮﺍﻱ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻋﺮﺻﻪ ﻭ ﭘﺎﻳﻪﮔــﺬﺍﺭ ﺍﺻﻠﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ
ﺳﺮﻳﺎﻝﻫﺎﻱ ﻭﻳﮋﻩ ﻣﺤﺮﻡ ﺷﺪ.
ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﻱ ﺗﺎﺛﺮﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺰ ﻭ ﮔﺮﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﻳﺎﺭﻱ ،ﭘﺮﻭﻳﺰ ﻓﻼﺣﻲﭘﻮﺭ
ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻧﻘــﺶ »ﻳــﺎﻭﺭ« ﻭ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ ﻛﻼﻩﻣﺨﻤﻠــﻲ ﻗﻠﭽﻤﺎﻕ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺭﻭﻳﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺑﺎ ﺣﻴﺪﺭ ﺧﻮﺷــﻤﺮﺍﻡ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ،
ﺑﺎﺯﻱﻫﺎﻱ ﺯﻳﺒﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺁﻓﺮﻳﺪﻧﺪ .ﺻﺪﺍﻱ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ
ﺭﻭﻱ ﺗﻴﺘﺮﺍژ ﺍﻳﻦ ﺳــﺮﻳﺎﻝ ﺑﺎ ﺗﺮﺍﻧﻪﺍﻱ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ »ﻋﻘﻞﻭﺟﻨﻮﻥ« ﺳــﺮﻭﺩﻩ
ﺍﻓﺸﻴﻦ ﻳﺪﺍﻟﻠﻬﻲ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻋﻤﺪﻩ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯﺍﺕ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ.
ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﺖ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺭﻓﺘﻪ
ﺳــﺮﻳﺎﻝ »ﻣﻌﺼﻮﻣﻴــﺖ ﺍﺯ ﺩﺳــﺖ ﺭﻓﺘــﻪ« ﺑــﻪ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧــﻲ
ﺩﺍﻭﺩ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻱ ،ﻣﺤﺮﻡ ﺳــﺎﻝ 1382ﺍﺯ ﺷــﺒﻜﻪ ﺳــﻪ ﭘﺨﺶ ﺷﺪ،
ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧــﻲ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘــﺮﻭژﻩ ﻋﻈﻴﻢ ﻭ ﻣﺎﻧــﺪﮔﺎﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ »ﺍﻣﺎﻡ
ﻋﻠﻲ)ﻉ(« ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﻫﺎ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻧﻴﺰ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ» .ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﺖ ﺍﺯ ﺩﺳــﺖ
ﺭﻓﺘﻪ« ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﺑﺰﺭﮔﻰ ﺳــﺮﻳﺎﻝ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﻧﺒﻮﺩ ﻭ
ﺣﺘﻲ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﺷــﺒﺎﻫﺖ ﺑﻪ ﺗﻠﻪﺗﺌﺎﺗﺮ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺩﺭ
ﺩﻛﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻭ ﺍﺳﺘﻮﺩﻳﻮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ.
ﺍﻣﻴﻦ ﺗﺎﺭﺥ ،ﻓﺮﻳﺒﺎ ﻛﻮﺛﺮﻱ ،ﺳــﺎﺭﺍ ﺧﻮﺋﻴﻨﻲﻫــﺎ ،ﺍﻣﻴﻦ ﺯﻧﺪﮔﺎﻧﻲ،
ﺣﺪﻳﺚ ﻓﻮﻻﺩﻭﻧﺪ ،ﻣﺮﺿﻴﻪ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ،ﺩﺍﺭﻳﻮﺵ ﻓﺮﻫﻨﮓ ،ﺍﻛﺒﺮ ﻋﺒﺪﻱ،
ﺩﺍﻭﻭﺩ ﺭﺷﻴﺪﻱ ﻭ ...ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻳﺎﻝ ﺑﺎﺯﻱ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ.
»ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﺖ ﺍﺯ ﺩﺳــﺖ ﺭﻓﺘﻪ« ،ﻗﺼﻪﺍﻱ ﻣﺒﺘﻨﻲﺑﺮ ﺳﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ
ﺧﻴﺎﻟﻲ ﺷــﻌﺬﺏ ﺧﺰﺍﻧﻪﺩﺍﺭ ﻭ ﻣﺎﺭﻳﺎ ﻭ ﺣﻤﻴﺮﺍ ﺑﻮﺩ ،ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺑﻪ
ﺍﻣــﺮﺍﻱ ﻛﻮﻓﻪ ،ﺣــﻮﺍﺩﺙ ﻭ ﺭﻭﻳﺪﺍﺩﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﻩ ﻧﻴﺰ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺷــﺪ.
ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻱ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺷــﻜﻞﮔﻴﺮﻱ ﺍﻳﻦ ﺳــﺮﻳﺎﻝ ﺩﺭﻣﺼﺎﺣﺒﻪﺍﻱ
ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ» :ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺳــﺎﺧﺖ ﺍﻣــﺎﻡ ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﺑﻮﺩﻡ،
ﻟﻮﻛﻴﺸــﻨﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺮﺍﻳﻢ ﺟﺎﻟﺐ ﺑﻮﺩ .ﺩﺭ ﺩﻫﻪ ﺷﺸﻢ
ﻭ ﻫﻔﺖ ﻫﺠﺮﻱ ﺑﻨﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﻛﻮﻓﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑــﻪ ﻧﺎﻡ ﻛﺎﺥ ﻛﻮﻓﻪ ﻛﻪ
ﻃﻲ ﻳــﻚ ﺩﻫﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺭﺍ ﺷــﺎﻫﺪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ .ﮔﺎﻫﻲ ﺩﺭ
ﺩﺳﺖ ﻋﻠﻮﻳﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﮔﺎﻫﻲ ﺩﺭ ﺩﺳــﺖ ﺍﻣﻮﻳﺎﻥ ،ﻳﻚﺑﺎﺭ ﺳﺮ ﻣﺒﺎﺭﻙ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ( ﺭﺍ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ،ﻳﻚﺑﺎﺭ ﺳﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺭﺍ ،ﻳﻚﺑﺎﺭ
ﺳﺮ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﻭ ﻳﻚﺑﺎﺭ ﺳــﺮ ﻣﺼﻌﺐ ﺭﺍ .ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ،
ﺧﻮﻧﺒﺎﺭﻱ ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﺑﺎﺭﮔﺎﻩ ﺭﺍ ﻣﻲﺭﺳــﺎﻧﺪ .ﺍﻳــﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑﺮﺍﻳﻢ ﺟﺎﻟﺐ
ﺑﻮﺩ .ﺍﺯ ﺑﻌﺪ ﻓﻨﺎﭘﺬﻳﺮﻱ ﻭ ﺯﻭﺍﻝ ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪﺍﺭﻱ ﺗﺨﺖ ﺳــﻠﻄﻨﺖ ﻭ
ﻧﺎﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭﻱ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺘﻢ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻛﺎﺭ
ﻛﻨﻢ .ﺍﺣﺴﺎﺳﻢ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﺤﻜﻢ ﺗﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ
ﺗﺮﺍژﺩﻱﻫﺎﻱ ﺣﻮﺯﻩ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻭ ﺑﺮ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺳﺎﺱ ﻃﺮﺣﻲ ﺭﺍ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻡ
ﻛﻪ ﻣﺠﺎﻝ ﺑﺮﻭﺯﺵ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﺸﺪ ،ﻭﻟﻲ ﺳــﻮژﻩ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩ .ﺗﺎﺍﻳﻨﻜﻪ ﺷﺒﻜﻪ
ﺳﻮﻡ ﺳﻴﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﭘﻴﺸــﻨﻬﺎﺩ ﻛﺎﺭﻱ ﺩﺍﺩ .ﺩﺭ ﻛﻞ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺟﻬﺖﭘﺬﻳﺮ ﻭ
ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﭘﺬﻳﺮﻱ ﻧﻴﺴﺘﻢ ،ﺷﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺭﺍ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻢ ﺍﻣﺎ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ
ﺑﺎﻭﺭ ﻧﻜﻨﻢ ،ﻛﺎﺭﻱ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﻤﻲﺩﻫﻢ .ﻃﺮﺣﻲ ﺩﺭ ﻧﻈﺮﺷﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ
ﺍﻋﺘﻜﺎﻑ .ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪﻡ ﺍﻣﺎ ﮔﻔﺘﻢ ﺍﻳﻦ ﻃﻮﺭ ﻛﺎﺭ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ .ﮔﻔﺘﻨﺪ :ﺍﻳﻦ
ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﻳﻚ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ .ﻣﻦ ﻫﻢ
ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻛﺮﺩﻡ ﻭ ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻢ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺴــﻂ
ﺑﺪﻫﻢ ﻭ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﻛﻨﻢ .ﺁﻥ ﺭﺍ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻧﺪ ﻭ ﻧﻤﺎﻳﺶ
ﺭﺍ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﻛﺮﺩﻳﻢ ﻭ ﻣﺎﺣﺼﻠﺶ ﭼﻴﺰﻱ
ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﭘﺨﺶ ﺷﺪ«.
ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺷــﺨﺼﻴﺖﻫﺎﻱ ﺧﻴﺎﻟﻲ ﺍﻳﻦ ﺳــﺮﻳﺎﻝ ﻫــﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﻳﮕﺮ
ﺳﺎﺧﺘﻪﻫﺎﻱ ﻣﻴﺮﺑﺎﻗﺮﻱ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮﻭﻫﻲ ﺍﺯ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﺩﻳﻨﻲ ﻣﺤﻞ
ﺳﻮﺍﻝ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ،ﺍﻣﺎ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﮔﺮﭼﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﻫﻢ ﭘﺎﻳﻪ ﺩﺭﺍﻡ ﺭﺍ ﺭﻭﻱ
ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﺍﻛﺘﺮﻫﺎ ﺑﻨﺎ ﻛﺮﺩ ،ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺻﻒ ،ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻭﺟﻪ ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ
ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻭ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻝ ﻗﺼﻪ ﮔﻨﺠﺎﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺩﻳﺪﻱ ﻋﻤﻴﻖ ﻭ
ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ.
ﺍﻣﻴﻦ ﺗﺎﺭﺥ ﻳﻜــﻲ ﺍﺯ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎﺯﻱﻫﺎﻱ ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﺳﺮﻳﺎﻝ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬﺍﺷﺖ.
ﭘﺮﻳﺪﺧﺖ
ﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﻘﺪﻡ ﺑﺎ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻰ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﻯ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻭﺍﺭﺩ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ
ﺷﺪ .ﺍﻭ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﻯ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﭘﺮﻳﺪﺧﺖ«
ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺪﺕﻫﺎ ﻟﻴﻼ ﺣﺎﺗﻤﻰ ﻭ ﻋﻠﻰ ﻣﺼﻔﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﺎﺏ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ ﺁﻭﺭﺩ.
»ﭘﺮﻳﺪﺧــﺖ« ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺩﺧﺘﺮﻯ ﺑﻪ ﻧــﺎﻡ ﭘﺮﻳﺪﺧﺖ ﺭﺍ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻛﺮﺩ.
»ﭘﺮﻳﺪﺧﺖ« ﺩﺧﺘﺮ ﺣﺎﺝ ﻣﻴﺮﺯﺍ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺳﺮﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻣﻮﻣﻦ ﺷﻬﺮ ﺍﺳﺖ،
ﺯﻧﺪﮔﻰ ﭘﺮﻳﺪﺧﺖ ﺩﺭ ﺳﻪ ﻣﻘﻄﻊ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻰﺷﻮﺩ :ﺳﺎﻝ
1314ﻛﻪ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺍﻭﺳــﺖ .ﺑﻌﺪ ﭘﺮﻳﺪﺧﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ
1320ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ ،ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺭﺿﺎﺷــﺎﻩ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ
ﺟﺎﻯ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﻰﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﭘﺮﻳﺪﺧﺖ 14ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ ﻳﻌﻨﻰ ﺩﻭﺭﺍﻥ
ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻛﻮﺩﺗﺎﻯ 28ﻣﺮﺩﺍﺩ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1334ﭘﻴﮕﻴﺮﻯ ﻣﻰﺷﻮﺩ.
ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺣﺎﺗﻤﻰ ﻭ ﻣﺼﻔﺎ ،ﺩﺍﺭﻳﻮﺵ ﺍﺭﺟﻤﻨﺪ ﻭ ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ ﺩﻳﺮﺑﺎﺯ ﻧﻴﺰ
ﺩﺭ ﺍﻳــﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﻳﻔﺎﻯ ﻧﻘﺶ ﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺍﻣﺎ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﺩﺭ
ﺟﺮﻳﺎﻥ ﭘﺨﺶ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﭘﺨﺶ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ
ﻓﻀﺎﻯ ﺳــﺮﺩ ﻛﺎﺭ ﻣﻘﺪﻡ ﺑﺎ ﺣﺎﻝ ﻭ ﻫﻮﺍﻯ ﻣﺤﺮﻡ ﻭ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﺻﻠﻰ ﻗﺼﻪ
ﭼﻨﺪﺍﻥ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻰ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻭﻳﮋﮔﻰ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺮﺧﻰ
ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺍﺯ ﻛﺎﺭ ﻣﻘﺪﻡ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺷﺪ.
95
ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ،ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺳﺮﻳﺎﻝ »ﺷﺐ ﺩﻫﻢ«
ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻭ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ
ﺳﻤﺎ ﺑﺎﺑﺎﻳﻲ
ﺩﺭ ﺍﻳـﻦ ﺳـﺎﻝﻫﺎ ،ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﺎﻥ ﺑﺴـﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﻮﺳـﻴﻘﻰ
ﺗﻴﺘﺮﺍژ ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ،ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ
ﺗﻌﺪﺍﺩﻯ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺧﺎﻃﺮﻩﻫﺎ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺴـﺘﻪ ﺑﺪﻝ ﺑﻪ ﺁﺛﺎﺭ
ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭﻱﺷﻮﺩ .ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺳﺮﻳﺎﻝ»ﺷﺐﺩﻫﻢ«ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻰ
ﺣﺴﻦ ﻓﺘﺤﻰ ﻭ ﺁﻫﻨﮕﺴـﺎﺯﻯ ﻓﺮﺩﻳﻦﺧﻠﻌﺘﺒﺮﻯ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ
ﺁﺛﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ ،ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺟﻮﺍﻥ ﻭ ﺧﻮﺵﺁﺗﻴﻪ
ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺳﻨﺘﻰ ﻭ ﻣﻠﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍﻳﺶ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ .ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ
ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺍﻭ ﮔﻔﺖ ﻭ ﮔﻮ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﻢ.
ﺁﻗـﺎﻯ ﻗﺮﺑﺎﻧـﻰ ﺑﺎﺗﻮﺟـﻪ ﺑﻪ ﻓـﺮﺍ ﺭﺳـﻴﺪﻥ ﺍﻳﺎﻡ ﻋـﺰﺍﺩﺍﺭﻯ
ﺳـﺎﻻﺭ ﺷـﻬﻴﺪﺍﻥ ﺍﮔﺮ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﺑﺎﺷـﻴﺪ ،ﺑﺤﺚ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ
ﺳﺮﻳﺎﻝ »ﺷﺐﺩﻫﻢ« ﺁﻏﺎﺯ ﻛﻨﻴﻢ .ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰﺭﺳﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ
ﺍﻳﻦ ﺳـﺮﻳﺎﻝ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰﻫﺎﻯ ﺗﻴﺘﺮﺍژ ﺩﺭ
ﺳﺎﻝﻫﺎﻯ ﺍﺧﻴﺮ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﺧﺎﻃﺮﻩﻫﺎ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪﻩ.
ﺑﻪﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﺭﻣﺰ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭﻯ ﺍﻳﻦ ﻗﻄﻌﻪ ﭼﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟
ﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻧﻢ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﻗﻴﻘﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻮﺹ ﺑﺪﻫﻢ ،ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﺍﻳﻨﻜﻪ
ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺍﻳﻦ ﺳــﺮﻳﺎﻝ ﺩﺍﺭﺍﻯ ﻭﻳﮋﮔﻰﻫﺎﻳﻰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻧﻤﻰﺭﻓﺖ
ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ ﻛﻨﻨﺪ ،ﺍﻣﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻛﺮﺩﻳﻢ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻕ
ﺭﺥ ﺩﺍﺩ .ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺩﺭ ﺳــﺮﻳﺎﻝ »ﻣﺪﺍﺭ ﺻﻔﺮﺩﺭﺟﻪ« ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻰ
ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺥ ﺩﺍﺩ .ﻧﻜﺘﻪ ﺟﺎﻟﺐ ﺁﻧﻜﻪ ﺣﺘﻰ ﻛﻼﻡ ﺍﻳﻦ ﻗﻄﻌﺎﺕ ﻧﻴﺰ ﺑﺴــﻴﺎﺭ
ﺛﻘﻴﻞ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭﻙ ﺁﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﻤــﻪ ﺍﻣﻜﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﻧﺒﻮﺩ ،ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺜﺎﻝ ﺩﺭ
»ﻣﺪﺍﺭﺻﻔﺮ ﺩﺭﺟﻪ« ﺍﻓﺸﻴﻦ ﻳﺪﺍﻟﻠﻬﻰ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ» :ﻭﻗﺘﻰ ﮔﺮﻳﺒﺎﻥ ﻋﺪﻡ
ﺑﺎ ﺩﺳﺖ ﺧﻠﻘﺖ ﻣﻰﺩﺭﻳﺪ «.ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻰﻛﻨﺪ ،ﺍﻣﺎ
ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻄﻌﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺍﺳــﺘﻘﺒﺎﻝ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻰ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﻣﻰﺷﻮﺩ .ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ
ﺩﺭ ﺗﻌﺪﺍﺩﻯ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ »ﺁﻧﻴﺘﻰ« ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺷــﺎﻳﺪ ﻧﺘﻮﺍﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺁﻥ
ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﻗﻴﻘﻰ ﺩﺍﺩ .ﺑﺮﺧﻰ ﺍﻧﺴــﺎﻥﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻭﺍﺟﺪ ﺍﻳﻦ »ﺁﻥ« ﻫﺴﺘﻨﺪ
ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺭﺍ ﺗﺤﺖﺍﻟﺸــﻌﺎﻉ ﺧــﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰﺩﻫﺪ .ﺟﺎﻟﺐ ﺍﺳــﺖ
ﺑﺪﺍﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻮﺳــﻴﻘﻰ ﺩﻭﺳﺮﻳﺎﻝ ﺷﺐ ﺩﻫﻢ ﻭ ﻛﻴﻒﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻰ ﺑﻪ
ﭘﻨﺞ ﺩﻗﻴﻘﻪ ﻧﻤﻰﺭﺳــﻴﺪ ،ﺍﻣﺎ ﻃﻴﻒ ﻭﺳــﻴﻌﻰ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ
ﺑﻮﺩ .ﺍﻳﻦ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺍ ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻌﺮ ﻭ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ
ﻭ ﻛﻼﻣــﻰ ﻛﻪ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺍﺟﺮﺍﻳﺶ ﻣﻰﻛﻨــﺪ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺧﻠﻮﺕ ﻭ
ﺩﺭﻭﻥ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ ﺑﺮﻭﺩ.
ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﻭ ﻣﺤﺘﻮﺍﻯ ﻛﻼﻡ ﻣﻰﺗـﻮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻗﻄﻌﻪ ﺭﺍ
ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﺩﺍﻧﺴﺖ؟
ﻣﻦ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ ژﺍﻧﺮﻯ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻭ ﭼﻴﺰﻯ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳــﻢ .ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﻣﻦ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ،
ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺣﺎﻻ ﻫﺮﻛﺴﻰ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﺍﺧﻮﺭ ﺣﺲ ﻭ ﺣﺎﻝ ﻭ ﺍﻳﺪﻩ ﻭ
ﺍﻧﺪﻳﺸــﻪﺍﺵ ﻗﻄﻌﻪﺍﻯ ﺭﺍ ﺧﻠﻖ ﻣﻰﻛﻨﺪ .ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻫﺮ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰﺍﻯ ﺍﺯ
ﻧﺖﻫﺎﻳﻰ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﻓﻮﺍﺻﻠﻰ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰﺩﻫﺪ ﻭ ﻧﺎﻣﮕﺬﺍﺭﻯ
ﺁﻥ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻳﺎ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺩﺭﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ،ﭼﻮﻥ
ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ ﻫﺮ ﻗﻄﻌﻪ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺍﻳﺪﻩ ﺳــﺎﺯﻧﺪﻩ ،ﻧﻮﺍﺯﻧﺪﻩ ﻭ
ﻣﺠﺮﻯ ﺁﻥ ﺷــﻜﻞ ﻣﻰﮔﻴﺮﺩ .ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺣﺘــﻰ ﺩﺭ ﻧﻮﺍﺯﻧﺪﮔﻰ ﻧﻴﺰ
ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮﺩ ،ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻧﻮﺍﺯﻧﺪﻩ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﻧﻮﺍﺧﺘﻦ ﺍﺳﺖ،
ﺣﺎﻝ ﻭ ﻫﻮﺍﻯ ﺩﺭﻭﻧﻰﺍﺵ ﺭﻭﻯ ﺁﻥ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻰﮔﺬﺍﺭﺩ ﻭ ﻧﻤﻰﺷﻮﺩ ﮔﻔﺖ
ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰﺍﻯ ﻛﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻰﻛﻨﺪ ،ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﻏﻤﮕﻴﻦ ﻳﺎ ﺷﺎﺩﻯ ﺍﺳﺖ.
ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ »ﺷــﺐ ﺩﻫﻢ« ﻧﻴﺰ ﺧﻮﺩﻡ ﺍﺣﺴﺎﺳﻰ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻧﺪﺍﺭﻡ ﻛﻪ
ﺍﻳﻦ ﻗﻄﻌﻪ ﺭﺍ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﺑﺪﺍﻧﻢ .ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺁﻥ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ
ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﺗﻌﺰﻳﻪﺧﻮﺍﻧﻰ ﻭ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺩﺭ ﺧﺪﻣﺖ ﺁﻥ
ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺖ ،ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﻰ ﺗﻮﺍﻥ ﺁﻥ ﻗﻄﻌﻪ ﺭﺍ ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ
ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻗﻠﻤﺪﺍﺩ ﻛﺮﺩ .ﻓﺮﺩﻳﻦ ﺧﻠﻌﺘﺒﺮﻯ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺁﻫﻨﮕﺴــﺎﺯ ﺍﺛﺮ ،ﺑﺎ
96
ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻓﻴﻠﻢ ﺍﺯ ﺗﻢﻫﺎ ﻭ ﻣﻮﺗﻴﻒﻫﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩ
ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﻓﻮﺍﺻﻞ ﺍﺟﺮﺍ ﺷــﻮﺩ ﻭ ﺷــﻌﺮ ﺩﺭ ﺧﺪﻣﺖ ﺁﻥ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺎﺭ
ﻫﻤﺎﻧﻰ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺁﻣﺪ.
ﺑـﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰﺭﺳـﺪ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ ﻫﻤـﺮﺍﻩ ﻓﺮﺩﻳـﻦ ﺧﻠﻌﺘﺒﺮﻯ ﻭ
ﺍﻓﺸﻴﻦ ﻳﺪﺍﻟﻠﻬﻰ ﻣﺜﻠﺜﻰ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ
ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻯ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺸـﺎﻫﺪﻩ ﻛﺮﺩ .ﭼﻄﻮﺭ ﺍﻳﻦ
ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺭﺥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟
ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﻮﺍﻓﻘﻢ .ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺁﻫﻨﮕﺴﺎﺯﺍﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺑﺎ ﺗﺮﺍﻧﻪﺳﺮﺍﻳﺎﻥ
ﻭ ...ﻫﻤﻜﺎﺭﻯ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﺭﺧﺸﺎﻧﻰ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺎﺭﻣﻰﺁﻭﺭﺩ.
ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺜــﺎﻝ ﺍﺳــﺘﺎﺩ ﺗﺠﻮﻳﺪﻯ ﺑــﺎ ﺗﺮﺍﻧﻪﺳــﺮﺍﻳﺎﻧﻰ ﭼــﻮﻥ ﻣﻌﻴﻨﻰ
ﻛﺮﻣﺎﻧﺸــﺎﻫﻰ ،ﺑﻴﮋﻥ ﺗﺮﻗﻰ ﻭ ﻧﻮﺍﺏﺻﻔﺎ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺗﺎ
ﺍﻭﺍﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﻣﺜﻞ ﺩﻭ ﻳﺎﺭ ﺻﻤﻴﻤﻰ ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﺣﺘﻰ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺤﺚ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ
ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﺛﺮ ﺭﺍ ﺧﻠﻖ ﻛﻨﻨﺪ .ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎﺭﺯ ﻭ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﻤﻜﺎﺭﻯﺍﻯ
ﺭﺍ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮔﻞﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻛﺮﺩ ،ﺍﻣﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ
ﺭﻭﻯ ﺗﺮﺍﻧﻪﻫﺎﻯ ﺷــﺎﻋﺮﺍﻥ ﻛﻢ ﺷــﺪ ﻭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺭﻭﻯ ﺷــﻌﺮ ﻗﺪﻣﺎ ﺑﺤﺚ
ﻣﻰﺷــﺪ .ﻳﻌﻨﻰ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻫﻨﮕﺴﺎﺯ ﻭ ﺷــﺎﻋﺮ ﮔﺴﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪ .ﻣﻦ
ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻓﺮﺩﻳﻦ ﺧﻠﻌﺘﺒﺮﻯ ،ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎﺭﻯ ﺑﺎ ﻳﻚ
ﺗﺮﺍﻧﻪﺳﺮﺍ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺍﻳﺪﻩﻫﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰﺍﺵ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺍﺳﺖ
ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻪ ﻗﻮﺕ ﻛﺎﺭ ﻣﻰﺍﻧﺠﺎﻣﺪ.
ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻛﺎﺭ ﻣﻮﻓﻖ ،ﭼﺮﺍ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ
ﻛﻤﺘﺮ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﺪ؟
ﺑﻌﺪ ﺍﺯ »ﺷﺐ ﺩﻫﻢ« ﭘﻴﺸــﻨﻬﺎﺩﺍﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪ ،ﺍﻣﺎ ﻣﻦ
ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻢ ﻭ ﺩﻭﺳﺖ ﻫﻢ ﻧﺪﺍﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﻮﺯﻩ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﻯ
ﻭﺍﺭﺩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺷــﻮﻡ .ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭﻫﺎ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻗﻮﻯ ﺑﻮﺩﻧﺪ،
ﺟﺎﻳﺸــﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﻛﺮﺩﻧﺪ ،ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﺍﺳــﺘﺎﺩ ﻋﻠﻴﺰﺍﺩﻩ ﺑﺎ ﺳــﺮﻳﺎﻝ
ﺯﻳﺮ ﺗﻴﻎ ﻣﺪﺕﻫﺎ ﺫﻫﻦ ﺍﻫﺎﻟﻰ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ
ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﺸــﻐﻮﻝ ﻛــﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ .ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻫﺎﻟﻰ ﻣﻮﺳــﻴﻘﻰ ﻭ
ﻫﻤﭽﻨﻴــﻦ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺭﺍ ﻟﺤﺎﻅ ﻛﻨﻨﺪ ﻛــﻪ ﺁﻳﺎ ﻟﺰﻭﻣﻰ
ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺗﻴﺘﺮﺍژ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻛﺎﺭ ﺑﺎﺷــﺪ ﻳﺎ ﺧﻴــﺮ ،ﺿﻤﻦ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﻦ
ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺍﺛﺮ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩﺍﻯ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ
ﻭ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺁﻫﻨﮕﺴــﺎﺯ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺩﺭﺟﻪ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻗﺮﺍﺭ
ﺩﺍﺭﺩ .ﻓﺮﺩﻳﻦ ﺧﻠﻌﺘﺒﺮﻯ ﻫﻢ ﺁﻫﻨﮕﺴــﺎﺯﻯ ﺗﻮﺍﻧﺎﺳــﺖ ﻭ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺳﻠﻴﻘﻪ
ﻣﻮﺳﻴﻘﺎﻳﻰ ﻣﻦ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻮﻉ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰﺍﻯ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮﺍﻫﺪ
ﺑﺴﺎﺯﺩ ،ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﺪ .ﺷــﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﻭ ﺳﺨﺖ ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﺪ
ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻋﺎﻣﺪﺍﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ ،ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻔﻜﺮ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ
ﺷﻜﻞ ﺍﺳﺖ.
ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻛﻨﺴﺮﺕ ﺍﺭﻛﺴﺘﺮ ﻣﺠﻠﺴـﻰ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﻛﻪ ﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ
ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪ ،ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺟﺎﺭﻯ ﺩﺭﺧﺼﻮﺹ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﺘﺎﻥ ﺗﻮﺿﻴﺢ
ﻣﻰﺩﻫﻴﺪ؟
ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻯ ﻛــﻪ ﺩﺍﺭﻡ 10ژﺍﻧﻮﻳﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ 20ﺩﻯ ﻣﺎﻩ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ
ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺍﺭﻛﺴــﺘﺮ ﺳــﻤﻔﻮﻧﻴﻚ ﻭﻧﻜﻮﻭﺭ ﺑﻪ ﺍﺟــﺮﺍﻯ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮﺍﻫﻢ
ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ .ﻧﻜﺘﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺟﺮﺍ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺍﺭﺩ ،ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ
ﻗﻄﻌﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﺭﻛﺴﺘﺮ ﺍﺻﻠﻰ ﻭﻧﻜﻮﻭﺭ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﺩﺭﻣﻰﺁﻳﺪ ،ﺿﻤﻦ ﺁﻧﻜﻪ
ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﺩﺭﻣﻰﺁﻭﺭﻧﺪ.
ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳــﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ،ﺁﺛﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺍﺳﺎﺗﻴﺪﻯ ﭼﻮﻥ ﻋﻠﻰ ﺗﺠﻮﻳﺪﻯ،
ﺣﺴــﻴﻦ ﺩﻫﻠــﻮﻯ ،ﻛﺎﻣﺒﻴﺰ ﺭﻭﺷــﻦﺭﻭﺍﻥ ﻭ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﻳــﻚ ﻗﻄﻌﻪ ﺍﺯ
ﻣﻴﻼﺩ ﻋﻤﺮﺍﻧﻠﻮ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﺩﺭﺁﻳﺪ .ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ
ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻰ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﮔﺮﻭﻩ ﺍﺷــﺘﻴﺎﻕ ﺍﺟﺮﺍ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﻛﺮﺩ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺭﻛﺴﺘﺮ ﻣﺠﻠﺴﻰ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﻓﺮﺩﻳﻦ ﺧﻠﻌﺘﺒﺮﻯ
ﻭ ﻣﺤﺴﻦ ﺭﺟﺐﭘﻮﺭ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ،ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻫﺪ
ﺩﺍﺷﺖ .ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﻡ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﻛﺴﺘﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻯ ﻃﻮﻻﻧﻰ ﻭ
ﺭﭘﺮﺗﻮﺍﺭﻯ ﻣﻨﻈﻢ ﭼﻴﺪﻩ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻃﻰ ﻣﺎﻩﻫﺎﻯ ﺁﺗﻰ
ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﭼﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻰ ﺍﺯ ﭼﻪ ﺁﻫﻨﮕﺴﺎﺯﺍﻧﻰ ﺍﺟﺮﺍ ﺷﻮﺩ.
ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍﻯ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﺭﻛﺴﺘﺮ ﺳﻤﻔﻮﻧﻴﻚ ﻭﻧﻜﻮﻭﺭ ﺍﺷﺎﺭﻩ
ﻛﺮﺩﻳﺪ ،ﺷﻤﺎ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻗﻄﻌﺎﺕ ﺍﺭﻛﺴﺘﺮﺍﻝ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺭﺍ
ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻳﺪ ﻛﻪ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺁﻥ ﻗﻄﻌﻪ »ﻣﻮﻻﻧﺎ« ﺍﺛﺮ
ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻛﺎﻣﻜﺎﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺍﺟﺮﺍﻯ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ
ﺍﻳﺮﺍﻧـﻰ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺍﺭﻛﺴـﺘﺮﻫﺎﻯ ﺑﺰﺭگ ﺗﻮﺿﻴـﺢ ﻣﻰﺩﻫﻴﺪ ﻭ
ﺍﻳﻨﻜﻪ ﭼﺮﺍ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩﺍﻯ ﺍﺯ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﺘﺎﻥ ﻣﻌﻄﻮﻑ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ
ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ؟
ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﺳــﺘﻪﻫﺎﻯ ﺫﻫﻨﻰ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﻣﻮﺳــﻴﻘﻰ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻏﺎﻟﺐ ﺍﺭﻛﺴــﺘﺮﻫﺎﻯ ﺑﺰﺭگ ﮔﻨﺠﺎﻧﺪﻩ ﺷﻮﺩ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺭﺳﻴﺪﻥ
ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻫﺪﻑ ﻛﺎﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺳﺨﺘﻰ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﻫﺮ ﺁﻫﻨﮕﺴﺎﺯﻯ ﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻧﺪ
ﺑﻌﺪ ﺍﺯ »ﺷﺐ ﺩﻫﻢ« ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﺍﺕ
ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪ ،ﺍﻣﺎ ﻣﻦ
ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻢ ﻭ ﺩﻭﺳﺖ ﻫﻢ ﻧﺪﺍﺷﺘﻢ ﻛﻪ
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﻮﺯﻩ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﻯ
ﻭﺍﺭﺩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺷﻮﻡ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭﻫﺎ
ﺟﺎﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﻛﺮﺩﻧﺪ ،ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ
ﻛﻪ ﻋﻠﻴﺰﺍﺩﻩ ﺑﺎ ﺳﺮﻳﺎﻝ ﺯﻳﺮ ﺗﻴﻎ ﺍﻳﻦ
ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﻛﺮﺩ
ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺭﻛﺴﺘﺮ ﺑﺰﺭگ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﺪ ،ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ
ﺭﺳــﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ
ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻧﺸــﺎﻥ ﺩﻫﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎﻳﻰ
ﺩﺭ ﻓﺮﻡ ﮔﻞﻫﺎﻳﻰ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺴﻴﺮ
ﮔﺎﻡ ﺑﺮﺩﺍﺷــﺖ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺷــﻜﻞ ﻣﺪﺭﻥﺗﺮﻯ ﻛﺎﺭ ﻛﺮﺩ ،ﺍﻣــﺎ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺻﻮﺭﺕ
ﻻﺯﻡ ﺍﺳــﺖ ﺗﺎ ﺭﻧﮓ ﻭ ﺑــﻮﻯ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﻛﻨــﺪ .ﺍﻣﺎ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ
ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ،ﻣﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻯ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺁﻧﺴــﺎﻣﺒﻞ ﻭ
ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻯ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺩﺍﺷــﺘﻪﺍﻡ ،ﺍﻣﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺩﻻﻳﻠﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪﻩ
ﺗﺎ ﻣﻦ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺍﺭﻛﺴﺘﺮﺍﻝ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻡ ،ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ
ﺩﺭ ﺍﺭﻛﺴــﺘﺮ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﻣﻠﻰ ﺍﺳﺖ .ﺍﻳﻦ ﺍﺭﻛﺴﺘﺮ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺍﺭﻛﺴﺘﺮﻯ ﺑﻮﺩ
ﻛﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻣﻮﺳــﻴﻘﻰ ﺍﺭﻛﺴــﺘﺮﺍﻝ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻡ
ﮔﻞﻫﺎﻳﻰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺁﻥ ﻧﻮﻉ ﻣﻮﺳــﻴﻘﻰ ﺭﺍ ﺯﻧﺪﻩ ﻛﺮﺩ .ﺿﻤﻦ ﺁﻧﻜﻪ
ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍﻯ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺣﻀﻮﺭ ﺍﺳﺎﺗﻴﺪﻯ ﭼﻮﻥ ﺩﻫﻠﻮﻯ ،ﻋﻠﻴﺰﺍﺩﻩ،
ﻛﺎﻣﻜﺎﺭ ،ﭘﻮﺭﺗﺮﺍﺏ ،ﺗﺠﻮﻳﺪﻯ ﻭ ...ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮﺩ ﻭ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﺠﺮﻳﺎﻥ ﻧﻴﺰ
ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ .ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﺳــﺘﺎﺩ ،ﻣﻦ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺍﺭﻛﺴﺘﺮ
ﺑﻮﺩﻡ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﻛﺴــﺘﺮ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺎﻻﻳﻰ ﺩﺍﺷﺖ ،ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﻋﺮﺻﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻡ.
ﮔﺴـﺘﺮﺵ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺳﻨﺘﻰ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻟﻄﻤﻪﺍﻯ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ؟
ﺑﻪ ﻫﻴﭻﻋﻨﻮﺍﻥ ،ﺑﻪ ﺷــﺮﻃﻰ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭ ﻛــﻪ ﮔﻔﺘﻢ ،ﺭﻧﮓ ﻭ ﺑﻮﻯ
ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ .ﺣﺘﻰ ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧــﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ
ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻭ ﺷــﻨﺎﺧﺖ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺳــﻨﺘﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺷــﻮﺩ .ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ
ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﻴﻢ ﻭ ﻧﺒﺎﻳــﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺤﺪﻭﺩ
ﺑﻪ ﺁﻧﺴــﺎﻣﺒﻞ ﻣﻮﺳــﻴﻘﻰ ﺳــﻨﺘﻰ ﻛﻨﻴﻢ .ﻛﻤﺎﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﺗﻤــﺎﻡ ﺩﻧﻴﺎ
ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﻯ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺁﻫﻨﮕﺴﺎﺯﺍﻥ ﻣﻠﻞ
ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻯ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺗﻠﻔﻴﻖ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺍﻧﺠﺎﻡ
ﻣﻰﺩﻫﻨﺪ .ﻫﻢﺍﻛﻨﻮﻥ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰﺭﺳﺪ ﻛﻪ ﻧﻮﻉ ﺍﺭﺍﺋﻪ
ﻭ ﺍﺭﻛﺴﺘﺮﺍﺳــﻴﻮﻥ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﺘﺤﻮﻝ ﺷــﻮﺩ ،ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ
ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺧﻴﻠﻰ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﺷﻜﻨﻰ ﻛﺮﺩ ﺗﺎ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺭﻧﮓ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ
ﺩﺳــﺖ ﺑﺪﻫﺪ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺟﻮﺍﻧﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﻋﺮﺻﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ،
ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﻣﻮﺛﺮ ﻭﺍﻗﻊ ﺷــﻮﻧﺪ ،ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻰ ﻛﻪ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﻭ
ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻻﺯﻡ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺍﺭﻛﺴﺘﺮﺍﻝ ﻭ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺳﻨﺘﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ
ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ،ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺁﺛﺎﺭﻯ ﺩﺭﺧﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺧﻠﻖ ﻛﻨﻨﺪ
ﺗﺎ ﺻﺪﺍﻳﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﺭﻛﺴﺘﺮﻫﺎﻳﺸــﺎﻥ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﻰﺁﻳﺪ ،ﺻﺪﺍﻯ ﺍﺭﻛﺴــﺘﺮ
ﺳــﻤﻔﻮﻧﻴﻚ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﻭ ﻃﻌﻢ ﻭ ﺭﻧﮓ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺳــﻨﺘﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ
ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﻮﺷــﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻫﻢﺍﻛﻨﻮﻥ ﺍﻣﻴﺪﻫﺎﻯ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ
ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺁﺛﺎﺭ
ﺑﺎﺷﻜﻮﻫﻰ ﺭﺍ ﺧﻠﻖ ﻛﻨﻨﺪ.
ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺜﺎﻝ ﺍﺯ ﻛﺪﺍﻡ ﭼﻬﺮﻩ ﺟﻮﺍﻥ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺩ؟
ﻋﻠﻰ ﻗﻤﺼﺮﻯ ﻳﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ
ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ.
ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻜﺘﻪﺍﻯ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﺸـﻢ ﻣﻰﺧﻮﺭﺩ ،ﺍﻳﻦ ﺍﺳـﺖ ﻛﻪ ﻭﻗﺘﻰ
ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺍﺭﻛﺴﺘﺮ ﺳﻤﻔﻮﻧﻴﻚ ﻧﻮﺍﻯ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺑﻴﺎﻳﺪ،
ﺍﺻﻼ ﭼﻪ ﺿﺮﻭﺭﺗﻰ ﺍﺳـﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﻮﺳـﻂ ﺍﺭﻛﺴﺘﺮﻫﺎﻯ
ﺍﻳﻦﭼﻨﻴﻨﻰ ﺑـﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﺩﺭﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ،ﻳﻌﻨﻰ ﺍﺭﻛﺴـﺘﺮﻫﺎﻯ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ
ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻰ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ؟
ﺍﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺳــﺖ ﺩﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃــﺎﺕ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻰ ﺍﻧﺠﺎﻡ
ﻣﻰﮔﻴﺮﺩ ،ﻫﻤﺎﻥ ﻃــﻮﺭ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎﻯ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ
ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ ،ﻣﺎ ﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﻭﺭ ﺑﺎﺷﻴﻢ.
ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻫﻨﺮﻫﺎ ﺭﺥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ،ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺜﺎﻝ ﺳــﻴﻨﻤﺎﻯ
ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻫﻢﺍﻛﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺣﺮﻑﻫﺎﻯ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﮔﻔﺘﻦ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ
ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﻧﻴﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺩﻭﺭ ﺑﻤﺎﻧﺪ .ﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ
ﺍﺭﻛﺴﺘﺮ ﺳﻤﻔﻮﻧﻴﻚ ﺩﻭﺳﻠﺪﻭﺭﻑ ﻗﻄﻌﻪ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺍﺛﺮ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻛﺎﻣﻜﺎﺭ ﺭﺍ
ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻳﻢ ﻛﻪ ﺍﺟﺮﺍﻳﺶ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﻫﺒﺮ ﺍﺭﻛﺴﺘﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ
ﺷﺪ.ﺍﺟﺮﺍﻯ ﻗﻄﻌﺎﺕ ﺁﻫﻨﮕﺴﺎﺯﺍﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﺭﻛﺴﺘﺮ ﺳﻤﻔﻮﻧﻴﻚ
ﻭﻧﻜﻮﻭﺭ ﻧﻴﺰ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ ﺑﺎﺷﺪ .ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﺒﺎﺩﻝ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ
ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻫﺪﻓﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻮﺹ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻰﮔﻴﺮﺩ .ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻰ
ﮔﺎﻫﻰ ﺍﺭﻛﺴــﺘﺮﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻤﺰﻭﺝ ﻣﻰﺷــﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻯ ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺟﺮﺍ
ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﺜﻤﺮﺛﻤﺮ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺁﻫﻨﮕﺴﺎﺯ
ﺑﺎ ﺍﻃﻼﻉ ﺍﺯ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﺩﻭﻛﺸﻮﺭ ،ﻗﻄﻌﻪ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ
ﻣﻮﺳﻴﻘﺎﻳﻰ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﻟﺤﺎﻅ ﻛﻨﺪ.
ﺍﻳﻦ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻟﺒﺘـﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺍﻗﺒﺎﻝ ﻋﻤﻮﻣـﻰ ﭼﻨﺪﺍﻧﻰ ﻣﻮﺍﺟﻪ
ﻧﻤﻰﺷﻮﻧﺪ.
ﺍﻳــﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﺟــﻪ ﺩﻭﻡ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻗــﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ ،ﭼــﺮﺍ ﻛﻪ ﺑﺤﺚ
ﻓﺮﺍﮔﻴﺮ ﺑﻮﺩﻥ ﺑﺎ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻛﺎﺭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳــﺖ ،ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﻛﻪ
ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﮔﺎﻫﻰ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻯ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻭ ﺟﺪﻯ ﻳﻚﺑﻴﺴﺘﻢ ﻓﻴﻠﻢ
ﻛﻤﺪﻯ ﻫﻢ ﮔﻴﺸــﻪ ﻧﺪﺍﺭﺩ .ﮔﺎﻫﻰ ﺍﺛﺮ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺗﻮﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺵ
ﻣﻰﻛﻨﺪ ،ﺍﻣﺎ ﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻥ ﻫﻴﭻ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﻫﻨﺮﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻥ ﻗﺎﻳﻞ ﺷﺪ ،ﺍﻣﺎ ﻓﻴﻠﻤﻰ
ﻛﻪ ﺍﺯ ﺟﺸــﻨﻮﺍﺭﻩﻫﺎﻯ ﻣﻬﻤﻰ ﭼﻮﻥ ﺑﺮﻟﻴﻦ ،ﻛﻦ ﻭ ...ﺟﺎﻳﺰﻩ ﻣﻰﮔﻴﺮﺩ،
ﻳﻚ ﺩﻫﻢ ﺁﻥ ﻫﻢ ﮔﻴﺸﻪ ﻧﺪﺍﺭﺩ .ﻛﺎﺭﻫﺎﻯ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰﺍﻯ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺖ
ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ،ﻧﻴﺰ ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺍﺳﺖ.
ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻯ ﺷﻤﺎ ﻣﺸـﻤﻮﻝ ﻛﺪﺍﻡ ﻳﻚ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﺳﺖ.
ﻳﻌﻨﻰﺑﻴﺸﺘﺮﺑﻪﺍﻧﺠﺎﻡﻛﺎﺭﻯﻓﺮﻫﻨﮕﻰﺍﻋﺘﻘﺎﺩﺩﺍﺭﻳﺪﻳﺎﺍﺛﺮﻯﻛﻪ
ﻋﺎﻣﻪﻣﺮﺩﻡﻧﻴﺰﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪﺑﺎﺁﻥﺍﺭﺗﺒﺎﻁﺑﺮﻗﺮﺍﺭﻛﻨﻨﺪ؟ﻣﺜﻼﺍﺭﻛﺴﺘﺮ
ﻣﺠﻠﺴﻰﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥﺑﻪﻛﺪﺍﻡﻳﻚﺍﺯﺍﻳﻦﺩﻭﻧﮕﺎﻩﺩﺍﺭﺩ؟
ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﻛﺴــﺘﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭﻳﭽﻪﻫﺎﻯ ﻧﻮ ﺭﺍ ﺑﻪ
ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻥ ﻋﺎﻡ ﻭ ﺧﺎﺹ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﻴﻢ.
ﻭ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳـﺎﻝ ﺁﺧﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻰﺩﻫﻴﺪ ﻛـﻪ ﭼﺮﺍ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ
ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺍﺛﺮ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻢﻛﺎﺭ ﺑﻮﺩﻩﺍﻳﺪ؟
ﻣﻦ ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻗﻄﻌﻰ ﭘﺮﻛﺎﺭﺗﺮﻳﻦ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ
ﺳﻨﺘﻰ ﺑﻮﺩﻡ .ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻯ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺳﻔﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﺳﻤﻔﻮﻧﻰ ﻣﻮﻻﻧﺎ،
ﻗﺎﻑ ﻋﺸﻖ ﻭ ﺭﺳﻮﺍﻯ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﺍﺯ ﻣﻦ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ .ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﻦ
ﻭ ﺁﻫﻨﮕﺴﺎﺯﺍﻧﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﺪﺗﻰ ﺻﺒﺮ ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﻛﺎﺭﻫﺎﻯ ﺑﻌﺪﻯ ﺑﺎ
ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺑﻴﺎﻳﺪ.ﺿﻤﻦ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﻦ ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻳﻚ ﺗﻮﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻰ
ﺑﻪ ﻫﻤــﺮﺍﻩ ﮔﺮﻭﻩ ﺭﻭﻣﻰ ﺩﺍﺷــﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺗﺮﻛﻴﺒــﻰ ﺍﺯ ﻧﻮﺍﺯﻧﺪﮔﺎﻥ
ﺯﻫﻰ ﺳــﻮﺋﺪﻯ ،ﻧﺮﻭژﻯ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺗﻌﺪﺍﺩﻯ
ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺪﺍﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﻧﻴﺰ ﮔﺮﻭﻩ ﺭﺍ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ .ﺩﺭ ژﻧﻮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺎ
ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺎﺷﻜﻮﻫﻰ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﻋﻜﺲ ﺭﺿﺎ ﺩﻗﺘﻰ ﻫﻤﺮﺍﻩ
ﺷــﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻯ ﺩﺭ ﻣﺎﺩﺭﻳﺪ ﺍﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ
ﺳــﻤﻔﻮﻧﻰ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ 1850ﻧﻔﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﺭﻛﺴﺘﺮ ﺳﻤﻔﻮﻧﻴﻚ
ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺩﻭﺳــﻠﺪﻭﺭﻑ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ ﺑﺮﺍﻯ
ﺁﻟﻤﺎﻧﻰﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺗﻌﺠﺐﺁﻭﺭ ﺑﻮﺩ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﭘﮋﻣﺎﻥ
ﻃﺎﻫﺮﻯ ﺩﺭ ﺍﺗﺮﻳﺶ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﺩﺭ ﻣﻰﺁﻭﺭﻡ.
97
ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺖ
ﺟﺴﺘﺎﺭﻱ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺗﻌﺰﻳﻪ
ﺁﻳﻴﻦ ﺗﻤﺎﻡﻧﻤﺎﻱ ﺭﻭﺡ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ
ﺍﺭﺩﺷﻴﺮ ﺻﺎﻟﺢﭘﻮﺭ
ﺗﻌﺰﻳــﻪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺳــﻨﺖﻫﺎﻯ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺭﻓﺘﺎﺭﻯ ﺍﺳــﺖ ﺁﻳﻴﻨﻰ
ـ ﻧﻤﺎﻳﺸــﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺖ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻰ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ـ ﺩﻳﻨﻰ ،ﺭﻳﺸﻪ ﺩﺭ
ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﻣﻨﺎﺳﻚ ﺁﻳﻴﻨﻰ ﻛﻬﻦ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺩﻭﺍﻧﺪﻩ ﻭ ﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﺍﺳﻄﻮﺭﻩﻫﺎ
ﻭ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎﻯ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ .ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻭﺍﻗﻌﻪﻫﺎﻯ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ
ﻫﺮﻳﻚ ﺍﺯ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺗﻌﺰﻳﻪ ،ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺗﻰ ﺧﺎﺹ ﺑﺎ ﺍﺳﻄﻮﺭﻩﻫﺎ ﻭ ﻗﺼﻪﻫﺎ
ﺩﺭﻣﻰﺁﻣﻴﺰﺩ .ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﺍﺯ ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ
ﻭﺍﻗﻌﻪﻫﺎﻯ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻣﺬﻫﺐ ﺗﺸــﻴﻊ ﺁﮔﺎﻫﻰ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺗﻤﺎﻳﺰ
ﻣﻴﺎﻥ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻭ ﺍﻓﺴﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﺍﺳﻄﻮﺭﻩ ﺩﺭ ﺗﻌﺰﻳﻪﻫﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻭ ﺩﺷﻮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ
ﺑﻮﺩ .ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺳــﺖ ﻛﻪ ﻭﻗﺎﻳﻊ ،ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎ ﻭ ﺭﺧﺪﺍﺩﻫﺎﻯ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ
ﺗﻌﺰﻳﻪﻫﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﮔﻴﺮﺍﻳﻰ ﺩﻝﺍﻧﮕﻴﺰﻯ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ .ﺑﻪ
ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺗﻌﺰﻳﻪ
ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻭﺟﻬﻰ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﻳﻨﻰ ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﻭ ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﻩ ﺭﺧﺪﺍﺩﻯ
ﻭﺍﻗﻌﻰ -ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺣﻴﺎﺕ ﻗﺪﺳﻰ ﻗﺪﻳﺴﺎﻥ ﺩﻳﻦ ﻭ ﻣﺬﻫﺐ
ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺗﺸﻴﻊ ﺍﺳــﺖ .ﺗﻌﺰﻳﻪ ﻳﻚ ژﺍﻧﺮ ﻧﻤﺎﻳﺸﻰ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ
ﻣﻰﺁﻳﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﻝ ﺳــﻴﺮ ﻭ ﺭﻭﻧﺪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ،ﺳﻴﺎﺳــﻰ ،ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻭ
ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﻯ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﻗﺮﻥﻫﺎﻯ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺍﺳﺖ.
ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻧﻤﺎﻳﺸــﻰ ،ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺭﻳﺸﻪ ﺩﺭ ﺁﻳﻴﻦﻫﺎﻯ ﺳﻮگ ﺳﻴﺎﻭﺵ ﻭ
ﻳﺎﺩﮔﺎﺭ ﺯﺭﻳﺮﺍﻥ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﺳــﻼﻡ ﺩﺍﺭﺩ ،ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻛﺮﺑﻼ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ
61ﻫﺠﺮﻯ ،ﻣﺴــﻴﺮﻯ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻛــﺮﺩ .ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ
ﺍﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻭﺍﻻ ﻭ ﻛﺎﻣﻞ ﻭ ﻗﻬﺮﻣﺎﻥ
ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﻄﻮﺭﻩﺍﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ،ﺳﻴﺎﻭﺵ ﻭ ﺩﺭ
ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺣﻴﺎﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﺳﻼﻣﻰ ،ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(
ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻫﺴﺖ .ﺳﻴﺎﻭﺵ ﻳﻚ ﻫﺴﺘﻰ ﺍﻳﺰﺩﻯ ﻭ ﺷﺨﺼﻴﺘﻰ ﻗﺪﺳﻰ
ﻭ ﺭﻭﺣﺎﻧﻰ ـ ﺍﺳــﻄﻮﺭﻩﺍﻯ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺷــﻜﻠﻰ ﺳــﺒﻌﺎﻧﻪ
ﺑﻪ ﺩﺳــﺖ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺍﻫﺮﻳﻤﻦﻧﻬﺎﺩ ﻛﺸﺘﻪ ﺷــﺪ ﻭ ﺧﻮﻧﺶ ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻖ
ﺑﺮﺧــﺎﻙ ﻓﺮﻭﺭﻳﺨﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺧﻮﻥ ﺍﻭ ﮔﻴﺎﻫﻰ ﻛﻪ ﺳﻴﺎﻭﺷــﺎﻥ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ
ﻣﻰﺷﻮﺩ ﺑﺮﺯﻣﻴﻦ ﺭﻭﻳﻴﺪ .ﺣﺴﻴﻦﺍﺑﻦﻋﻠﻰ)ﻉ( ﻧﻴﺰ ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴﺖ
ﻭﺍﻻﻯﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ـ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ،ﻣﻌﺒﻮﺩ
ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻭ ﺣﻔﻆ ﻭ ﺻﻴﺎﻧﺖ ﺩﻳﻦ ﺍﻟﻬﻰ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻣﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ،ﺧﻮﻥ
ﭘﺎﻛــﺶ ﺭﺍ ﺍﻳﺜﺎﺭ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﻣﺮگ ﻣﻌﺼﻮﻣﺎﻧﻪ ﻭ ﺑﺪﻳﻊ ﺧﻮﺩ ﺣﻤﺎﺳــﻪ
ﺷــﻬﺎﺩﺕ ﻭ ﻧﻬﻀﺖ ﺳﺮﺥ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻗﻠﻢ ﺯﺩ .ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻛﻠﻰ
ﻗﺪﻣﺖ ﻭ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺩﻳﺮﻳﻨﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻛﻬﻦ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﻭ ﺟﻠﻮﻩﻫﺎﻯ
ﺫﻭﻗﻰ ﻭ ﺯﻳﺒﺎﻳﻰﺷﻨﺎﺳﻰ ﻣﺮﺩﻣﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺎﺭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﻨﺸﺎ ﺧﻠﻖ ﻭ
ﭘﻴﺪﺍﻳﻰ ﺁﻳﻴﻦﻫﺎ ،ﺳﻨﺖﻫﺎ ﻭ ﻣﻨﺎﺳﻚ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﻫﺮ ﻛﺪﺍﻡ
ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﺳــﻢ ،ﻧﻤﺎﺩﻯ ﺍﺯ ﻫﻮﻳﺖ ﻭ ﺷﺎﺧﺼﻪﻫﺎﻯ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﻯ ﻣﺮﺩﻡ
ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺯ ﻭ ﺑﻮﻡ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻯ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺁﻥ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ
ﻣﻌﻨﻮﻯ ﻭ ﻣﺎﺩﻯ ﻣﻰﭘﺮﺩﺍﺯﺩ .ﻣﻨﺎﺳﺒﺖﻫﺎﻯ ﺳﻮﺭ ﻭ ﺳﻮگ ﻣﺬﻫﺒﻰ
ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺮﺍﺳــﻢ ﺧﺎﺹ ،ﺁﻳﻴﻦﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻳــﻚ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺯﻧﺪﻩ ﺗﺒﺪﻳﻞ
ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺁﻳﻨﻪ ﺗﻤﺎﻡﻧﻤﺎﻯ ﺭﻭﺡ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ .ﭘﺮﺩﻩﺧﻮﺍﻧﻰ،
ﺷــﻤﺎﻳﻞﺧﻮﺍﻧﻰ ،ﻣﻘﺘﻞﺧﻮﺍﻧﻰ ،ﻣﻨﺎﺟﺎﺕﺧﻮﺍﻧﻰ ،ﺣﻤﻠﻪﺧﻮﺍﻧﻰ،
ﻣﻨﻘﺒﺖﺧﻮﺍﻧﻰ ﻭ ﺣﻤﺎﺳــﻪﺧﻮﺍﻧﻰﻫﺎﻯ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻭ ﺷــﺒﻴﻪﺧﻮﺍﻧﻰ
ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺁﻳﻴﻦﻫــﺎﻯ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺯ ﻭ ﺑﻮﻡ ﻫﺴــﺘﻨﺪ .ﺍﻳﻦ ﺁﺛﺎﺭ،
ﻓﺮﺁﻭﺭﺩﻩﻫﺎﻯ ﻫﻨﺮﻯ ،ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻭ ﻧﻤﺎﻳﺸﻰﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﺩ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻭ
ﺍﺟﺰﺍﻳﻰ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩ ﺍﺯ ﺩﻝ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ،ﻣﻮﺳﻢ ﻭ ﺍﻳﺎﻡ ﻭﻳﮋﻩ
ﺭﺍ ﺭﻧﮓ ﻭ ﻟﻄﺎﻓﺘﻰ ﻗﺪﺳﻰ ﻣﻰﺑﺨﺸﻨﺪ .ﺍﻳﻦ ﺗﺠﻠﻰﻫﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺍﺯ
ﺩﻝ ﻋﺎﺷــﻘﺎﻧﻰ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﻮﻯ ﻭ ﺑﺮﺯﻥ ﺑﻰﻫﻴﭻ ﺗﻜﻠﻒ ﺑﻪ ﺍﺑﺮﺍﺯ
ﺍﺭﺍﺩﺕ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻰﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ .ﺁﻳﻴﻦﻫﺎ ﻭ ﻣﻨﺎﺳﻚ ،ﺳﺮﺷﺎﺭ
ﺍﺯ ﻧﻤﺎﺩﻫﺎ ﻭ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺳﺎﺱ ﻫﻨﺮﻱ ﺭﻣﺰﻱ ﻭ ﻧﻤﺎﺩﻳﻦ
ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ.
98
ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻫﻨﺮ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﻳﻲ
ﺣﻀﻮﺭ ﭘﺮﺭﻧﮓ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﻨﺮ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ
ﺍﻳﺮﺝ ﺍﺳﻜﻨﺪﺭﻯ
ﻧﻘﺎﺵ ﻭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺱ ﻫﻨﺮﻫﺎﻱ ﺗﺠﺴﻤﻲ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴــﻼﻡ ﺟﻤﻠﻪﺍﻯ ﻣﻌــﺮﻭﻑ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ
ﻓﺮﻣﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺗــﺎ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻇﻠﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ،ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻫﻢ ﻫﺴــﺖ .ﺍﻳﻦ
ﺳﺮﻣﺸــﻖ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻋﺼﺎﺭ ﻭ ﻗﺮﻭﻥ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ .ﺑﻪ
ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻧﺎﻡ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺯﻧﺪﻩ ﻭ ﺗﺎ ﺍﺑﺪ
ﺟﺎﻭﺩﺍﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ .ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪﻩ
ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺸﻖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﻓﻌﺎﻻﻥ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎﻯ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ
ﻫﻨﺮﻯ ،ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭﺷﺎﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﻨﻨﺪ .ﺍﺯ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪﻫﺎﻯ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ
ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ
ﺍﺳــﺖ ،ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰﺭﺳﺪ ﻛﻪ ﺣﻖ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﺩﺍ ﻧﺸﺪﻩ ﻭ
ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻯ ﺑﻴﺸﺘﺮﻯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻮﺹ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩ.
ﺷﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻣﻨﻈﺮ ﻋﻮﺍﻡ ﺍﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﻋﺮﺻﻪ
ﺗﺠﺴﻤﻰ ﺩﺭ ﺛﺒﺖ ﻭ ﺗﺠﺴﻢ ﻭﺍﻗﻌﻪﺍﻯ ﺑﻪ ﺑﺰﺭﮔﻰ »ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ« ﻛﻢﻛﺎﺭﻯ
ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﻛﻤﺘﺮﻯ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻨﺼﻪ ﻇﻬﻮﺭ ﺭﺳﺎﻧﺪﻩﺍﻧﺪ .ﺍﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﺍﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ
ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻧﺎﺷﻰ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺁﺛﺎﺭﻯ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺧﻠﻖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ،
ﺑﻪ ﺷــﺪﺕ ﻣﻬﺠﻮﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻛﺴﻰ ﺩﺭﺻﺪﺩ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺮﻧﻴﺎﻣﺪﻩ
ﺍﺳﺖ .ﺍﺯ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﻧﻘﺎﺷﺎﻥ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﻯ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ
ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻋﺮﺻﻪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻰ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﺧﻠﻖ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ،
ﺑﻪ ﺷــﻜﻠﻰ ﻛﻪ ﻧﻘﺎﺷــﺎﻥ ﻣﻜﺘﺐ ﻗﻬﻮﻩﺧﺎﻧﻪ ،ﻋﻤﺪﻩ ﺁﺛﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻋﻼﻭﻩ
ﺑﺮ ﺷــﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻣﻌﻄﻮﻑ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ .ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﺻﺪﻫﺎ
ﭘﺮﺩﻩﺍﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﻛﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺍﺳﺖ ،ﻧﻘﺎﻻﻥ ﺍﺯ ﺭﻭﻯ
ﺍﻳﻦ ﭘﺮﺩﻩﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺧﻮﺍﻧﻰ ﻭﻗﺎﻳﻊ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﻣﻰﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ.
ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻧــﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﻭ ﻧﻘﺎﺷــﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳــﺒﻚ
ﺳــﻘﺎﺧﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﻛﺎﺭ ﻣﻰﻛﺮﺩﻧﺪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺍﺻﻠﻰﺗﺮﻳﻦ
ﻣﻀﻤﻮﻥﻫﺎﻯ ﺁﺛﺎﺭ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﺮﺩﻩﺍﻧﺪ .ﻧﻘﺎﺷﺎﻥ ﻧﺴﻞﻫﺎﻯ ﺟﺪﻳﺪﺗﺮ
ﻧﻴــﺰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻓﻠﻪ ﻋﻘــﺐ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺭﺍ
ﻣﺸــﺎﻫﺪﻩ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﻫﻪ 40ﺗﺎ ﻛﻨﻮﻥ ﺧﻠﻖ ﺷــﺪﻩﺍﻧﺪ .ﺑﺮﺍﻯ ﻧﻤﻮﻧﻪ
ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺁﺛﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﭘﺮﻭﻳﺰ ﺗﻨﺎﻭﻟﻰ ،ژﺍﺯﻩ ﺗﺒﺎﺗﺒﺎﻳﻰ ،ﺻﺎﺩﻕ ﺗﺒﺮﻳﺰﻯ ﻭ ...
ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩ .ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﺑﻰﻫﻤﺘﺎ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺻﺪﻫﺎ ﻭ ﺣﺘﻰ
ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﭘﺎﻳﺎﻥﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﻰ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺗﺠﺴﻤﻰ ﺭﺍ ﺍﺿﺎﻓﻪ
ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺷﺘﻪ ﺗﺤﺮﻳﺮ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻧﺪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﻴﺮﻭﺯﻯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﻯ ﺩﺍﺷﺘﻪ
ﺍﺳﺖ ﻭ ﺣﺘﻰ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﻧﻘﺎﺵ ﻭ
ﺩﻳﮕﺮ ﻓﻌﺎﻻﻥ ﻋﺮﺻﻪ ﺗﺠﺴﻤﻰ ﭼﻨﺎﻥ ﺍﻫﻤﻴﺘﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ
ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ)ﻉ( ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻀﻤﻮﻧﻰ
ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ
ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﻮﺯﻩ ﻭﺍﺭﺩ ﻋﻤﻞ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ.
ﻫﻢﺍﻛﻨﻮﻥ ﻣﺸــﺎﻫﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺭﻭﺯ ،ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ
ﺍﻳﻦ ﻋﺮﺻﻪ ﺑﺎ ﺯﺑﺎﻧﻰ ﻧﻮ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﻭﻗﺎﻳﻊ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﻣﻰﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ ﻭ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﻯ
ﻧﻮﻳﻨﻲ ﺭﺍ ﺑــﻪ ﻛﺎﺭ ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ،ﺳــﺒﻚﻫﺎﻯ
ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻰ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻰ
ﻛﻪ ﻫﻢﺍﻛﻨﻮﻥ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﭼﻴﺪﻣﺎﻥ ،ﭘﺮﻓﻮﺭﻣﻨﺲﻫﺎ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ
ﻭﻳﺪﺋــﻮ ﺁﺭﺕﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﺸــﺎﻫﺪﻩ ﻛــﺮﺩ ﻛﻪ ﻋﺎﺷــﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﻣﺪ ﻧﻈﺮﺷــﺎﻥ
ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ .ﺑﻪ ﺷــﻜﻠﻰ ﻛﻪ ﺳــﺎﻝ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﻋﺒﺎﺱ ﻛﻴﺎﺭﺳﺘﻤﻰ
ﻭﻳﺪﺋﻮ ﺁﺭﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺣﺴﻴﻨﻴﻪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻋﺰﺍﺩﺍﺭﻯ
ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﻣﻰﺷﺪ ،ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ
ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ.
ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﻭ ﺟﺮﻳﺎﻧﻰ ﭼﻮﻥ ﻗﻴﺎﻡ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ
ﺭﺍ ﺑﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﻋﺮﺻﻪ ﺗﺠﺴــﻤﻰ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﻣﻨﻈﺮﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ
ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳــﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺁﻥ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﻰﺷــﻤﺎﺭﻯ ﻛﻪ ﺑﻪ
ﺷﻜﻞ ﻣﺴــﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ،ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ
ﻧﻴﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻧﭙﺮﺩﺍﺧﺘﻪ
ﺑﺎﺷــﻨﺪ ،ﺍﻣﺎ ﺁﺛﺎﺭ ﻧﻤﺎﺩﻳﻦ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺧﻠﻖ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ،ﭼﺮﺍ
ﻛﻪ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻭ ﻋﺪﺍﻟﺖﺧﻮﺍﻫﻰ ﺍﺑﺎﻋﺒﺪﺍﷲﺍﻟﺤﺴﻴﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺟﻮﺍﻧﻤﺮﺩﻯ
ﺣﻀﺮﺕ ﺍﺑﻮﺍﻟﻔﻀﻞ)ﻉ( ،ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻏﻴﺮﻣﺴــﺘﻘﻴﻢ ﺗﺎﺛﻴﺮﺍﺗﻰ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺑﺮ
ﻧﻘﺎﺷــﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺍﺳــﺖ .ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﭼﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﺁﺛﺎﺭ ﺟﺰ ﻣﻌﺪﻭﺩﻯ
ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻧﺸــﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ،ﻣﺴﺎﻟﻪﺍﻯ
ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻧﮕﺎﻫﻰ ﺟﺪﻯ ﺩﺍﺷــﺖ .ﺻــﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ
ﺩﺳــﺘﻪ ﻧﻘﺎﺷــﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﺷﺨﺼﻰ
ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﺗﻤﺎﻳﻠﻰ ﻧﺪﺍﺷــﺘﻪﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺁﺛﺎﺭ
ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﻄﺤﻰ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﻣﻨﺘﺸــﺮ ﻛﻨﻨﺪ ،ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎﻯ ﺟﻤﻌﻰ ﻛﺎﻫﻠﻰ
ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺩﺭ ﺷﻨﺎﺳــﺎﻧﺪﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ
ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﻣﺤﺬﻭﺭﺍﺕ ﻭ ﻣﻌﺬﻭﺭﺍﺗﻰ ﻧﻴﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ،
ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺜﺎﻝ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻯ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﻧﻤﻰﺧﻮﺍﺳﺘﻪﺍﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻥ
ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎﻳﻰ ﭼﻮﻥ ﭘﺮﻭﻳﺰ ﺗﻨﺎﻭﻟﻰ ﻳﺎ ژﺍﺯﻩ ﺗﺒﺎﺗﺒﺎﻳﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﺯﻣﻴﻨﻪ ﭼﻪ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﮔﺴــﺘﺮﺩﻩﺍﻯ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺭﺳــﺎﻧﺪﻩﺍﻧﺪ .ﺿﻤﻦ ﺁﻧﻜﻪ
ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻯ ﺩﻭﻟﺘﻰ ﻧﻴﺰ ﻫﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺷــﻜﻠﻰ ﺟﺪﻯ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ
ﻧﭙﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺷﻌﺎﺭﻫﺎﻯ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ
ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ،ﻫﻴﭻ ﻓﺮﺍﺧﻮﺍﻧﻰ ﺍﻋﻼﻡ ﻧﺸــﺪﻩ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻰﺷــﻮﺩ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﮔﺮﺍﻧﺒﻬﺎﻳﻰ ﺭﺍ ﻣﺸــﺎﻫﺪﻩ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ
ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ.